Skip to main content

Full text of "Mecklenburgisches Urkundenbuch"

See other formats


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  Copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  Copyright  or  whose  legal  Copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that 's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  Steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non- commercial  use  of  the  file s  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrain  from  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  System:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  Copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  off  er  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
any  where  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  Information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  füll  text  of  this  book  on  the  web 

at  http  :  //books  .  google  .  com/| 


Digitized  by 


Google 


B  v>^'^/ 


► 


STANFORD  UNIVERSITY  LIBRARIES 


'^  ^tö 


Digitized  by 


Google 


OL 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


MEKLENBÜRGISCHES 

UREUNDENBUOH 


HERAUSGEGEBEN 

VON 

DEM  VEREIN  FÜR  MEKLENBÜRGISCHE  GESCHICHTE 
UND  ALTERTHÜMSKÜNDE. 


\ 
1  i 


^ 


1251  —  1280. 


SCHWEBIN,  1864. 


IN    GOMMISSION    DER    STILLF.r'sCHEN    HOFBUCHHANDLUNCt. 


Digitized  by 


Google 


Qtdrackt  in  der  Hof  badidrackerei  von  Dr.  F.  W.  BArenspmnK. 


Digitized  by 


Google 


Verzeiclmiss  der  eingedruckten  Siegelholzschnitte. 


L  Geistliche  Siegel. 

a. 


I.  Batsebui^sche. 

1.  Friedrich  (1250—1257) Nr.    692. 

2.  Ulrich  (1257—1284) Nr.    867. 

n.  Schwerinsche. 

1.  Rudolf  I.  (1249— 1262) Nr.    746. 

2.  Hermann  I.  (1263—1292),    Erstes  Siegel      Nr.  1026. 

Zweites  Siege! Nr.  1297. 

b.  Elostersiegel. 

1.  Rehna Nr.    884. 

2.  Neukloster  (Sonnenkamp).    Zweites  Siegel Nr.  1486. 

Anm.     Da*  erste  Siegel  des  Klosters  Sonnenkamp  a.  Bd.  I,  Nr.  387. 

U.  Weltliehe  Siegel. 

a.  Meklenburgische  Fürstensiegel. 

a.   Fürsten  von  Meklenburg. 

1.  Heinrich  I.,  Sohn  Johanns  I.    Erstes  Siegel Nr.    776.   , 

Zweites  Siegel Nr.    872y 

2.  Anastasia,  Gemahlin  Heinrichs  I Nr.  13511 

3.  Nicolaus,  Sohn  Johanns  I Nr.  I?24. 

4.  Johann  IL,  Sohn  Johanns  I Nr.  1^542. 

Anm.  Die  Siegel  der  Gräfin  Elisabeth  von  Holstein,  Tochter  des 
Fürsten  Johann  I.  yon  Meklenburg,  und  ihrer  Tochter,  der  Gräfin  Elisabeth 
Ton  Wölpe,  s.  unter  c. 

5.  Heinrich  II.,  Sohn  Heinrichs  1.    Erstes  Siegel* Nr.  1353. 

6.  Johann  III.,   Sohn  Heinrichs  I * Nr.  1353. 


Digitized  by 


Google 


ß.  Fürsten  von  Werle. 

1.  Nicolaus  I.    Zweites  Siegel Bd.  I,  Nr.  514,  und  Bd.  II,  Nr.  1347. 

Anm.     Das  erste  Siegel  i^t  in  Bd.  I,  zu  Nr.  435,  abgebildet. 

2.  Heinrich  I.,  Sohn  des  Fürsten  Nicolaus  I Nr.  1347. 

3.  Johann  I.,  Sohn  des  Fürsten  Nicolaus   I Nr.  1347. 

y.  Fürsten  von  Rostock.  ; 

Waldemar Nr.  1125. 

b.   Grafensiegel. 
I.  Sohwerinsche. 

1.  Gunzelin  III.    Drittes  Siegel Nr.  703. 

Viertes  Siegel Nr.  704  und  Nr.  1185. 

Anm.     Gunzelins  III.    erstes    Siegel    s.    Bd.  I,    Nr.  339,    426    und  • 
505,   sein  zweites  Siegel   Bd.  I,   Nr.  612. 

2.  Helmold  III.    Erstes  (schildförmiges)  Siegel Nr.  1185. 

Zweites  (rundes)  Siegel Nr.  1201. 

3.  Nicolaus  I Nr.  1492. 

n.  Dannebergisclie. 

1.  Adolf  I Nr.  71?. 

2.  Volrath  III.,  Sohn  Adolfs  1 Nr.  (383  und  Nr.  1298. 

3.  Friedrich,  Sohn  Adolfs  I Nr.  845. 

c.   Siegel  auswärtiger  Fürsten,  Grafen  und  Herren. 

1.  Margarethe,  Königin  von  Dänemark Nr.  1198. 

2.  Elisabeth,  Gemahlin  des  Grafen  Gerhard  I.  von  Holstein Nr.  1256. 

3.  Elisabeth,   Gemahlin  des  Grafen  Burchard  von  Wölpe Nr.  1256. 

4.  Richard,  Herr  von  Friesack-Jerichow Nr.  765. 

d.  Stadtsiegel. 

1.  Grevesmühlen.    Erstes  Siegel Nr.  1385. 

2.  Neustadt Nr.  718. 

3.  Rostock Nr.  786  und  Nr.  847. 

4.  Schwerin  (Sladtsiegel) Bd.  I,  Nr.  71,  und  Bd.  II,  Nr.  759. 

5.  Wismar.     Stadtsiegel Nr.  7G4  und  Nr.  847. 

Ralhssiegel Nr.  764. 

e.  Privatsiegel. 

1.  Eckhard  von  Boizenburg Nr.  1289. 

2.  Gottfried  von  Bülow Nr.  741. 

3.  Friedrich  Dargaz Nr.  1300. 

4.  Johann  Kabold Nr.  1367. 

5.  Eckhard  Schack  von  Boizenburg Nr.  1156. 


Digitized  by 


Google 


1251.  667. 

*  Gunzdin,  Qraf  von  Schwerin,  verleiht  dem  Kloster  Zarrentin  Hufen  zu  Zar-- 
rentin,  K'öhsm  und  „Wokendorp'%  welche  dasselbe  von  dem  Ritter  Bwrchard  von 
Bodenstede  gegen  das  Dorf  IMibdow,  Besitzungen  in  „Kalvestertf*  und  die 
Hälfte  der  Mühle  hei  „AU-Wobdef^  emgetausckt  hai. 

(jruncelinus  dei  gratia  comes  Zverinensis  uniuersis  Christi  fidelibiis  hanc 
paginam  inspecturis  salutem  in  salutis  auctore.  Quoniam  que  geruntur  in  tempore, 
ne  labantur  cum  tempore,  scripture  debent  testimonio  perhennari,  notum  esse 
uolumus  uniuersis,  quod  prepositus,  abhatissa  et  conuentus  sanctimonialium  in 
Tsementyn  commutationem  quorundam  mansorum  cum  Burchardo  milite  dicto  de 
Bodenstede  fecerunt  sub  hac  forma  coram  nobis.  Prepositus  ex  parte  abbatisse 
et  conuentus  villam  in  Lubelov  et  bona  in  Caluestert  et  medietatem  molendini  ad 
Antiquam  Wobeie  in  manus  nostras  cum  omnibus  attinentiis  resignauit,  et  nos 
eadem  iam  dicto  militi  Burchardo  porreximus  iure  feodali.  Jdem  vero  Burchar- 
dus  cum  filio  suo  Thiderico  et  aliis  filiis  suis  ad  recompensationem  eorundem 
bonorum  sex  mansos  in  Tsernentyn,  quorum  duo  decimales  sunt  domino  Race- 
burgensi  episcopo,  et  cetera  bona,  que  habebat  in  eadem  uilla,  et  tres  mansos 
in  Colcyn,  quorum  medietas  decimalis  est  domino  Raceburgensi  preposito,  et  duos 
mansos  in  Wokendorpe  cum  omni  iure  suo  in  manus  nostras  resignauit,  quorum 
omnium  proprfelalem  nos  ad  honorem  dei  et  beate  uirginis  iam  prefatis  abbatisse 
et  conuentui  in  Tsementyn  libere  contulimus  et  absolute.  Ne  autem  hec  nostra 
donatio  similiter  et  predictorum  bonorum  rationabilis  commutatio  possit  ab  aliquo 
malignantium  deprauari,  presentem  paginam  conscribi  fecimus  sygilli  nostri  muni- 
mine  roboratam.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M'^CC^'L^^F.  Testes  huius  rei  sunt: 
clerici:  Albertus  scriptor,  Bemardus  plebanus  Noue  Ciuitatis;  milites:  Tidericus 
Scacmannus,  Conradus  de  Meynen,  Johannes  de  Balgen,  Herwardus  et  alii  quam 
plures. 

Nach    dem    Originale   im   Haupt -Archive   zu   Schwerin.       An   einem   Perg^mentstreifen   hängt   das   in 
Bd.  I,  zu  Nr.  612  abgebildete  schildförmige  Siegel  des  Grafen  (xunzelin  III.,  mit  der  Umschrift: 

♦  s.  evHzauNi  •  FILII  •  aoN aRiN. 

XeUeibirgUckei  Ürku4ei-Biek  ü.  1 


Digitized  by 


Google 


^;$;^^ 


^    vs>**^>-^*      ^^    Vv-N^   74m>Miti«   im  J.    1251    seine  Be- 

,     .       N^\     >«L     vx^^iÄ'WK^        ^*^*r>^^t  <^^  ^f^-^s^-tM^*»«  M  K^J«»   ttnd  Wokendorf  in  der 

^  .      *    V  - '^^  ^  ^  ^-    -   ^  ^s.wl   -i*  ^ii^^^^vvvv    v4»»*  riwW  wt^l  jene  dem  Kloster  zu 

^^    ^  ^  .   V     >=-.  >t*^^    ^^^,.  ^.     V  »    ^  >>v  -f  *K^  WÄ^el  oder  Wöbbelin,  beide 

Ov-^x  x-v      ^      ^         ^        ^^    ^^  ^^^  ^11^^  Attfliuflndende  Kalvestert 


^^         V-    V.  *^     ^    ^^  \wv*  "^w-^^-      '^^^^  "* '^  ^^^^"^  widort»,  bisher  unbekannt  ge- 

.  ^^  .  x'         ^^«^^^  ^^^   I^^»^^v^  ^s.i*-->'v4VvN*v^   >ihiklMr»«htinlich.     Im  J.  1256  gab 

"^^  t^-    ^      ^     **<**?v**   ^^    v^  ,^     ^w.    Ai^s.V'^  ^Vx>^iMi   iwd  Beinrich  ron  Bodenstede 

^^.  \  ^      '*^    ^  vv.^i^    .^^^    '-V^   ;,>«f»i©w   oder  S.  Michaelisberg, 

s^    ..^      -    "^""^     ^         ,,.,    «^;    ^x  ^>^txib*»kv*  des  Fürsten  Pribislay  geschenkt 

^  ^>-       "^^    ***  ^     .v..^  Vw-Xm^   >>'^  l  abi  untergegangen  ist),  zu  Lehn. 


.        V        X        ^  s.-*.    ^^' 


*X^%'*. 


X      ^-         "^  yv\>.    vv*-^^-    ^^^^      '^V  ^»'  Kloster   1265   die  HÄlfte  des 

;    ^  ^             ^  ^r       '     ^^^      *.Ns^.     «>v  ^1*^-^  .ViVAu  V,  Bodenstede  auf  Lebenszeit  zum 

V  '^                             N                       ,K>v    K   ^    sxv^^vixvv  wicht  weit  von  Lübbelow  und  Wabel 

V  .  '^      ^      \i.     *vN^   .*^v-    ,>NVNv »  viat<?rn  die  genannten  beiden  yn  Amte 
^  ^.       ^v*"^^    ^^1..*^.*    J»   *^^   ^Hl.*clbi»ohen  BesiUungen  der  Grafen   von 

V  "^  ^    y-*^^     "                     %.>,^^v  w^v'^  ^i*u  Mittheüungen  des  Ministers  Frei- 
^  V  .        ycv    ^      ^                      ^^^   j:^.    vr»tcu  iiüter   des  Klosters  Zarrentin  (nach 


^^  X          v-x--"-^^     ^                 ^^i   ^y^^,   KC^nnte  geneigt  sein  anzunehmen,  dass 

^X             X  '^     "           ^    V           ^^     ^     ^^    ^^^^    j^.jj   Dorfes  S,  Michaelisberg    angewiesen 

^  X        •    V^  ^       ^  ,,^>..   Ns.*,Nü.    Uvoh  ho^fou  diese  nicht  in  der  Richtung  von 

s^,  ^            >,v.     »>v    v^aw^  iiator   dem  Nonnenkloster  im  Jahre   1247 

,^^^       .X  -<v    """^  /^   vs^:^.,,,   t^^^^xUv   vibor  die  Türe  (Bd.  I,    Nr.  588)  ge- 

^"  ^  ^       ^       '      *     .>.v-      V    vv^Kumiuo  auiiir  bewilligt  (Bd.  I,  Nr.   612),   für 

^  ^       ^             \vv.>>v>*    ' '^^   Alt  \Vol»ole  abgetreten  sein  mag. 


668. 

,v^x      v^^  ^     vv*^>S^    **"**  Oc<^t^n'/t^n.N>T- Orcfaw  die  BefoeiuMg  von  der 


v^-*;»^*'"**^^   ( •V/vt'Ä/.s/HrMwV,    %md  das  Getiercicapitd 

vk^x^oA  St  tiioruiu  dei.  ililoctis  filits  •  •  abbat!  Gsler- 

\    y    v>^^    .v'*'^^     \y>iH*<'^^^^''  l'islonionsis   ordinis  salutem  et  aposto- 

NvVV*^^*^   ^^^^,    duvtrimus    staUundum,    ut  exeapti^    quanta- 

y  v^^v>>^^^     ^      ^v*^^*^^^^^"^   iamt  u   mliono   delicti  se«  contnctiis  aat 

^  nw    ^^^''^^^V  ,vii^^  liU^  iHKVMUt  conuu  loconuu  onünanis  cooueniri 

^P^^  ^'^^''^''    "^^^^  v^^g^x  iHAisdivlionouu  pn^ut  iiis  exeff«iU  ejtercere:   tos 

v\N^    \\  ^**'**^  ^^^^^,»oi*<^  huiu.<modi  libcrtatibii5  et  immunltatibos  uobis  et 

^^    w    ^^  ^^  .^  vi  AHjKiUlx  utiü^  ab  apostorti\<   sede  ct>acessis    preiudi- 

^••"^   ^^^  ^Z!!äA^\  >**i^^*^'^'*'^  ^'  prv>uiderx^  süper  hoc  ühJempallali  uestre 

N'^*'^  ^^''^^v?*^^     ^^^^'"^  ^^^'^^  oiu5vit  m  onilttö  Sacra  religio  sie  uos 

^^L*^  xV*!**^^^  ^'  uobi^  viUiuum  e\i:sfcit  in»  ab  oomibttSs  pi*r 

^^^^j^^i^  ifcs|H^iHlk!^    miumnt^  libt^uti  aauzia  wmefxan^  aacto- 

^  v.w-^A^x  \t  vK\*5a\uto  mstitutioa^  huiu&  ii«iluni  etsdea  IiSer* 


SN 


Digitized  by 


Google 


609  1251.  H 

tatibus  et  immunitatibus  in  posterum  preiudicium  generetur.     RiiUi  ergo  omnino 

hominum  etc.     Si  quis  autem  hoc  etc. 

Nos  abbates  de  Lucka^  de  Doberan^  de  Reinenelde^  de  Nouo  Gataipo 
testimonium  perhibemus,  quod  capitulum  Cisterciense  huiusmodi  priuilegio 
Sit  communitum,  et  sigillorum  nostrorum  impressione  confirmamus.  Datnm 
Cistercii^  anno  domini  M""  CC^  L""  primo,  tempore  capituli  genendis. 

Nach  dem  Originale  unter  den  Urkunden  des  Klosters  D&rgun  im  Haupt -ArcluTe  zu  Schwerin.  An 
vier  Pergamentstreifen  haogen  die  wohl  erhaltenen  paraboliaohea  Siegel  der  yier  oonfinnirenden  Aebte: 

1)  Das  Siegelbüd  des  Abtes  ist  stehend  dargestellt,  die  Rechte  hält  den  Stab,  die  erhobene  Linke 
ein,  wie  es  scheint,  halbgeöffnetes  Buch.     Umschrift: 

41  SieiL*  •  nBBRTIS  .  Da  LVKKa 

2)  Der  Abt  hält  mit  der  Rechten  den  Stab,  mit  der  Linken  ein  geschlossenes  Buch  an  die  Brust. 
Zu  beiden  Seiten  der  Fig^r  steht  ein  Stern.     Umschrift: 

#   SieiLLVM  •  ÄBBHTIS  :  m  DOBaRÄtt 

3)  Die  Figur  des  Abtes  hält  in  der  Rechten  den  Stab,  die  Linke  ist  vor  die  Brust  gelegt.    Umschrift: 

lii  s  ÄBBHTis  Da  -  Rama  vaLDa 

4)  Die  Figur  des  Abtes  in  dem  yon  einem  Perlenrande  umgebenen  Felde  hat  die  rechte  Hand  mit 
dem  schräge  gehaltenen  Stabe  gegen  die  Brust  gelehnt,  in  der  ausgestreckten  Linken  sieht  man  ein  offenes 
Buch.     Umschrift : 

ILLVM  •  äBBäTIS  *  NOVI  #  CHMPI  * 

Dieses  Exemplar  ist  gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  94,  und  darnach  bei  Kosegarten,  Cod. 
Pom.  dipL  I,  S.  937.  Ein  zweites  befindet  sich  im  Geh.  und  Haupt-Ardure  zu  Sohwerin  unter  den  Ur- 
kunden des  Klosters  Doberan.  Dieses  zweite  zeigt  folgende  Abweichung  yon  dem  Darguner  Exemplar 
in  der  Beglaubigung: 

„Nos  abbates  de  Veteri  Monte,    de  Walkenredh,    de  Riddageshusen  et  de  Lukka 

„testimonium  perhibemus  — ,  wie  oben. 
Von  den  yier  anhangenden  Siegeln  ist  das  dritte  ganz  abgefallen.     Auf  dem  ersten  (parabolischen)  Siegel 
erkennt  man  noch  deutlich  die  stehende  Figur  des  Abtes   mit    dem  Stabe   in   der  Rechten   und  mit  einem 
geschlossenen  Buche  in  der  ausgestreckten  Linken.     Von  der  Umschrift  liest  man  noch: 

ILLVM  •  äBBäTIS  •  I  •  BaR 

Auf  dem  zweiten,  gleichfalls  parabolischen,  Siegel,  welches  ziemlich  beschädigt  ist,  sieht  man  doch  mit 
Bestimmtheit  die  Figur  eines  Abtes,  der  in  der  Rechten  seinen  Stab,  in  der  Linken  ein  Buch  hält.  Voll 
der  Umschrift  sind  nur  noch  folgende  Buchstaben  lesbar: 

IL WÄLKa 

Das  yierte  Siegel  gleicht  dem  oben  beschriebenen  Siegel  des  Abtes  yon  Loccum. 


1251.  660. 

Inschißliche  Nachrichten  über  die  Aufnahme  der  Erameiscaner  zu  Wismar. 

A. 

Anno  domini  M.CC.LL  recepti  fuerunt  fratres  minores  in  duitate  isla 
Wismariensi,  quorum  protector  sit  coeli,  terre  cunctorumque  dominus  et  rector. 
Amen. 


Digitized  by 


Google 


4  1251.  67i 

Diese  Inschrift  stand  im  Chore  d^r  abgebrochenen  Grauen4lönchen-Kirche  zu  Wismar,  an  der  Nord- 
seite über  dem  langen  Stahle  (bauen  dem  langten  stole),  und  ist  in  dem  „Kercken-Bo'ck**  des  Grauen 
Klosters  abschriftlich  aufbewahrt.  Urkunden  gibt  es  nicht  über  diese  Begebenheit.  Gedruckt  in  Schröder's 
F.  M.  I,  S.  648,  und  Jahrb.  VI,  S.  100. 

B. 

Anno  1252  Johannes  Theologus,  eyn  hertogk  tho  Mekelnborch  van  der 
Linie  der  koninge  Obotritorum  vnd  eyn  szone  hem  Hinrici  Burewini,  syn  mutter 
Sophia  des  koninges  to  Sweden  dochter,  nam  de  Barfoter  in  tor  Wiszmar  vnd 
gaff  ihn  in  de  kerke  des  hilligen  Cruces. 

Diese  Inschrift  fand  sich  auf  einer  Tafel,  welche  im  Chore  der  ehemaligen  Grauen -Mönchen -Kirche 
zu  Wismar  hing,  und  ist  gleichfalls  im  Kirchenbuche  derselben  im  Wismarsohen  geistlichen  Archive  auf- 
bewahrt. Der  Widerspruch  zwischen  dieser  Inschrift  und  der  oben  unter  A.  abgedruckten  ist  von  Prof. 
Crain  in  seiner  Abhandlung  über  das  gedachte  Buch  in  Jahrb.  VI,  S.  99,  ausführlich  besprochen.  Jeden- 
falls scheint  die  erste  Nachricht  (A)  glaubwürdiger  ihrer  Form  nach.  Eine  Kirche  zum  h.  Kreuz  wird 
übrigens  nur  hier  und  in  der  in  Jahrb.  VI,  S.   100,  abgedruckten  Inschrift  vom  Jahre   1283  erwähnt. 


(1251—1258.)  670. 

Johann  von  Warendcrfhauß;  ein  hei  dm  Frandscanem  in  Wismar  belegenes  Haus. 
Item  Johannes  de  Warendorp  emit  contra  Tytmarum  Album  vnam  domum, 


que  scita  est  apud  fratres. 

Nach  dem  Wism,  Stadtb.  A,  p.  19. 


1251.   Febr.  19,   Lyon.  671. 

Papst  Innocenz  IV.  beauftragt  den  Bischof  [Rudolf]  von  Schwerin,  Namens 
des  römischen  Stuhls  die  Resignation  des  Bischofs  [Wühdm]  von  Gamin  an- 
zunehrnen,  das  Capitd  daselbst  zu  einer  neuen  Wahl  zu  veranlassen,  und  wenn 
diese  binnen  gesetdidier  Zeit  nicht  erfolge,  einen  neuen  Bischof  zu  setzen. 
Zugleich  soUe  er  dem  Cajpitd  zur  Wahl  Hermanns,  eines  Neffen  des  Herzogs 
von  Braunschweig,  rathen,  respective  diesen  ernennen,  sofern  König  WUhdm 
sich  mit  demselben  einfoerstanden  erldäre. 

Nach  Böhmer,  Regest.  Imper.  1246 — 1313,  S.  320,  aus  Meerman:    Geschiedenis  van  Graaf  Willem 
Tan  BoUaiid,  Boomsch  Koning,  Bd.  IV,  Aanhang  (Graayenhaage,   1797),  p.  97. 


Digitized  by 


Google 


»n  1251.  5 

1251.   März  24.   SchweHn.  672. 

Chimdin,  Graf  von  Schwerin,  verleiht  dem,  Dom-Capitel  zu  Sckwenn  in  Zütaw 
8  Hufen  mit  Zins  und  Zehnten  und  den  Zins  von  ^Hufen,  auch  2  Fischer, 
welche  zum  Besten  der  Domherren  den  ganzen  See  hefischen  können. 

(jruntzelinus  dei  gratia  comes  de  Swerin  omnibus  hoc  scriptam  inspecturis 
in  perpetuum.  Quoniam  ea^  que  geruntur  in  tempore,  simul  cum  tempore  ab 
humana  labuntur  memoria,  scripturarum  remedio  et  testium  subscriptionibus  eter- 
nantur.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volamus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod 
nos  quondam  Szwerinensi  ecclesie  decimam  quatuordecim  mansorum,  octo  in 
Zuttecowe*  et  sex  in  Criwitze,  pro  quinquaginta  marcis  puri  argenti  obligauimus, 
et  .postea  inter  nos  et  canonicos  taliter  est  conuentum,  vt  ipsi  a  decima  sex  man- 
sorum  in  Criwitze  cederent,  et  nos  in  recompensationem  eorundem  eis  in  Zutte- 
cowe*  octo  mansos  cum  censu  et  decima  integraliler  perpetuo  dimitteremus ;  cen- 
sum  etiam  duorum  mansorum  in  eadem  villa,  in  quibus  ipsi  decimam  prius  habebant, 
quem  a  Cristiano  de  Tymmerlo^  pro  duodecim  marcis  denariorum  comparauerant, 
eis  similiter  dimisimus,  et  duos  piscatores,  quibus  ad  vsum  canonicorum  piscandi 
per  totum  stagnum  liberam  concessimus  facultatem.  Hos  siquidem  mansos  supra- 
dictos  cum  omni  vtilitate  nunc  et  postmodum  profutura,  petitione  et  exactione 
qualibet,  seruitio,  extructione  vrbium  et  pontium  Zwerinensi  ecciesie  liberos  dimi- 
simus,  accedente  ad  hoc  filiorum  nostrorum  Hinrici  et  Helmoldi  voluntate  pariter 
et  consensu.  Jn  cuius  facti  firmamentum  putauimus  paginam  sigilli  nostri  testi- 
monio  communiendam.  Testes  hü  sunt:  Henricus  de  Jnsula,  Angilbertus  de 
Tribbowe,  Wilkinus  de  Rosenda  [le]  ^,  Frithericus  de  Eueringe  et  alii  quam  plures. 
Acta  sunt  hec  in  Zwerin,  anno  domini  AT'CC^Lr,  nono  kalendas  Aprilis. 

Nach  eioer  auscultirten  Abschrift  im  Haupt-Archiye  zu  Schwerin.  —  Clandrian,  Protoc  fol.  10%  yer- 
zeichnet  den  Inhalt  und  gibt  die  Namen:  „ '  Zuttecow  —  ^Christiano  Tym*nilo**.  —  'Rosendack  ist 
ohne  Zweifel  ein  Schreibfehler.  In  einer  Urkunde  des  Grafen  Gunzelin  Tom  11.  Sept.  1252  steht  unter 
den  Zeugen:  Willehelmus  de  Rosendale,  Wilkinus  de  Bosendale  1255,  Jul.  22. 


1251.   April  12.   Stolp.  «73. 

Wartislav,  Herzog  van  Fammem,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  fünf  von  Lip- 
pold  Behr  gekaufte  Hufen  in  Dargdin  (zwischen  Oützkow  und  Greifswald). 

Wartislaus  dei  gratia  dux  Diminensis  omnibus  in  peipetuum.  Cum  omnium 
ecclesiarum  libenter  uelimus  profectibus  imminere,  [libentissime  tam]en  eius  eccle- 
siam,  que  summi  patris  filii  filia  est  et  mater,  nostro  solatio  duximus  honorandam. 
Eapropter  notum  esse  yolu[mus]  tam  presentibus,  quam  fiituris,  quod  dominus 
Albertus  abbas  et  conuentus   in  Dargun  a  domino  Lippoldo  Urso  V  mansos  pro 


Digitized  by 


Google 


6  1251.  674 

LHI  marcis  em[erunt]  in  viUa^  que  Dargelin  nominatur^  quos  idem  Lippoldus  in 
manus  nostras^  sicut  a  nobis  receperat,  resignauit.  Nos  igitur  habentes  eos  liberos 
et  solutos  ecclesie  sancte  Marie  in  Dargun  cum  omni  iuris  integritate  et  libertate 
leg^tima  donatione  donauimus  perpetuaiiter  po88iden[dos].     H[ui]us  [rei  te]st[es] 

s[un]t:  dominus vis  canonicus  Caminensis,  Artusius  canonicus  Colbergensis, 

notarius  noster;  milites  nostri:  Johannes  [de]  Walsleue^  Weroerus  de  Ertenebürch, 
Olricus  de  Ost,  Johannes  de  Apeldoren  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  ab 
incaraatione  domini  anno  WCChV.  Ne  autem  super  premissis  dubium  habeatur, 
hanc  paginam  sigilli  nostri  impressione  signatam  predicte  ecclesie  Dargunensi  in 
testimonium  ualidum  erogamus.  Datum  m  Stolp,  pridie  idus  Apriiis,  indictione  nona. 

Nach  dem  durch  Mäuseirasfl  beichädigtea  OrigiDale  im  Hanpt-AfehiTQ  sa  Schwerin.  An  einer  Schnur 
Yon  weissen  und  blauen  leinenen  Fäden  hänget  ein  Drittheil  des  Siegels  WartislaYS,  wie  es  zur  Urk. 
Nr.  604  beschrieben  ist.  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  91,  Kosegarten,  Cod.  Fom.  I,  Nr.  456, 
und  Lisch,  Behr.  Urk.  I,  &  54. 


1251.   April  23.   Rehna.  674. 

Joh<mn,   Fürst    von   Mddenburff,    verleüd    dem    Kloster    Relma    das    DorJ 
Schmddstädt. 

Johannes  dei  gracia  Magnopolensis  dominus  uniuersis  Christi  fidelibus 
hanc  paginam  inspicientibus  uel  audientlbus  salutem  in  domino.  Quoniam  in  multis 
excedimus  et  diuersis  uiciorum  languoribus  egrotamus^  et  cum  adhuc  in  tabernaculo 
militamus  et  necdum  in  palatio  regnamus^  perutile  consilium  est,  ut  deuocionem  habea- 
mus,  per  quam  saluare  possimus  animas  nostras.  Sciendum  quippe  est  et  omnibus 
heredibus  nostris  firmissime  retinendum,  quod  sancte  Marie  virgini  in  Rene  et 
deo  dicatis  ibidem  uirginibus  ad  seruicium  dei  contulimus  uillam,  que  uulgo 
Schindelstat  uocatur,  donantes  omnem  libertatem,  ut  sint  liberi  coloni  iam  dictam 
uillam  inhabitantes  ab  omni  grauamine,  scilicet  peticione,  [exjpeditione,  exactione 
aduocati.  Ut  hec  firma,  inconuulsa  permaneant,  sigilli  nostri  appensione  duximus 
roborandum.  Huius  rei  testes  sunt:  filii  nostri  Henricus  et  Albertus,  Uuolterus 
prepositus,  Hekehardus  prepositus,  Rodolfus  plebanus  in  Godebuce,  Fredericus 
sacerdos,  Godefridus  et  Johannes  fratres  milites  de  Bulouue,  Wolquinus  de  Lanc- 
uuedele,  Hekehardus  Holsatus,  Rodolfus  Uu(o)rot^,  Johannes  Clenedenest,  con- 
sules  cinitatis  Lubicensis.  Hacta  (!)  sunt  hec  anno  M^CC^  quinquagesimo  primo. 
Datum  in  Rene,  nono  kalendas  Mali,  die  Georgi. 

Nach  dem  Originale  im  bap^Archive  eu  Schwerin*    Ao  der  rothieidenea  Schnar    fehlt  das  SiegeL  -— 
1  In  dem  Namen  Uurot  ist  corrigirt,  so  dass  man  auch  Uuorot  leeen  kann. 


Digitized  by 


Google 


•7S  1251.  r 

1251.   April  25.   Wordingborg.  675. 

Abel,  König  von  Dänemark,  ertheiU  den  Bostockem  gleichen  Schulz  vne  den. 
Einheimischen  im  Königreiche  Dänemark  und  im  Eerzogthume  JütUmd,  B^ 
freiwng  vom  Strandrechte  und  die  Erlaidmiss,  auf  dem  JahrTnarkte  zu  Skanoer 
in  Streitsachen,  Blutfäüe  ausgenommen ,  sich  desselben  Bechts,  wie  die  Lubeker 
zu  bedienen. 

A«  dei  gracia  Danorum  Sclauoramque  rex,  dux  Jucie,  amicis  suis  ciuibus 
de  Rosloch  salutem  et  graciam.  Pro  eo,  quod  dilecto  patri  nostro  bone  memoria 
et  fratri  nostro  similiter  et  dilecto  genero  nostro  domino  Buraewino  fauorabiliter 
et  benigne  in  plerisque  necessitatibus  astitistis^  assurgimus  vobis  ad  graciarum 
uberrimarum  actiones,  parati  id  ipsum  in  posterum  erga  vos  efücaciter  pro  loco 
et  tempore  promereri.  Jdeoque  scire  volumus  vniuersitatem  vestram,  quod 
quicunque  ad  regnum  nostrum  et  ducatum  cum  mercimoniis  vestris  declinaueritis^ 
pacem,  quam  indigene  habere  dinoscuntur^  habebitis  et  securitatem,  ita  quod,  si 
casu  infortunato  naufraginm  sustinueritis,  omnes  res,  quas  propriis  laboribus  ei 
expensis  liberare  poteritis,  liberas  obtinebitis  a  cuiuslibet  impeticione.  Preterea, 
si  equos  vestros  de  nauibus  deponere  volueritis,  nemo  vos  super  hiis  inquietabit. 
Jnsuper  exigentibus  vestris  deuotis  et  benignis  seruiciis  indulsimus  vobis  hanc 
graciam,  vt  in  nundinis  Skanorae,  si  eueniant  inter  vos  rixe,  iurgia  seu  alie 
quecunque  discordie,  excepta  tamen  effusione  sanguinis,  vtamini  eodem  iure  quoad 
composicionem  inter  vos  faciendam,  quo  utuntur  cives  Lybicenses  in  nundinis 
memoratis.  Cuius  rei  factum  presencium  tenorem  duximus  roborandum.  Datum 
Warthingburagh,  anno  domini  M'CC'P,  kal.  May  VU". 

Nach  dem  Originale  auf  Pergament  im  Raths-Archive  zu  Rostock.  Das  an  einer  rothseidenen  Schnur 
befindlich  gewesene  Siegel  fehlt  jetzt.  Gedruckt  in:  Rostock.  Nachrichten  und  Anzeigen  auf  das  J.  1752, 
Stdck.  24,  S.  97;  Ursprung  der  Stadt  Rostock  Gerechtsame,  Anlage  XIV,  p.  39,  mit  Abbildung  dea 
Siegels;  Mantzel,  Selecta  iuris  Rostoch.  fasc  II,  spec  14,  p.   112. 


1251.   Mai  12.   Wittetock.  676. 

Der  Bath  zu  Wittstock  bezeugt,  dass  der  Bürger  Oerhard  daselbst  den  Ertrag 
von  4  Eufen  zu  Zechlvn  auf  seine,  seiner  Frau  und  seiner  Mutter  Lebenszeit 
vom  Kloster  Doberan  erkauft  habe. 

Vniuersis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspectnris  vniuersi  consules 
ciuitatis  Wizstok  salutem  in  domino.  Notum  facimus  uniuersis,  quod  Gherardus 
ciuis  noster  cum  uxore  sua  simul  et  matre  pro  remissione  suorum  peccaminum 
contulit  ecclesie  Doberanensi  decem  talenta  grauis  monete,  condicione  tali,  ut  sin- 


Digitized  by 


Google 


8  1251.  677 

gidis  quoad  uixerint  annis  percipiant  fructus  qoatuor  mansoram  in  uilla  nomine 
Zechelin,  ita  ut  in  obitu  dicti  G.  duorum  mansorum  redditus  cedant  claustro^  in 
obitu  Yxoris  unius  mansi,  in  obitu  uero  matris  unius  mansi  redditus  claustrum 
pacifice  possidebit.  Ne  autem  ab  heredibus  dicti  G.  et  uxoris  sue  vel  a  quoquam 
alio  ecclesie  Doberanensi  super  facto  racionabili  ulla  in  posterum  possit  calumpnia 
suboriri,  quod  absit^  sigili  nostri  appensione  presentem  paginam  roboramus. 
Testes  huius  accionis  sunt  hü:  dominus  Heynricus  de  Grechellestorp^  Randico 
magister  de  Dranso,  frater  Heynricus  camerarius  in  Koz.  Datum  in  Wizstoc, 
anno  domini  M''  CC^  L^  L,  in  uigilia  Seruacii  episcopi. 

Nach  dem  Originale  im  Haupt -Archive  zu  Schwerin.  An  einem  Pergramentbande  häng^  das  grosse, 
mnde  Siegel  der  Stadt  Wittstock:  über  einem  offenen  Thor  mit  drei  Zinnen  und  mit  2  Mauerzinnen  zu 
jeder  Seite  erhebt  sich  das  Brustbild  eines  Bischofs  mit  seinem  Stabe  in  der  rechten  und  einem  offenen 
Buche  in  der  erhobenen  linken  Hand.     Umschrift: 

4t  SieiLLVM  •  aiVlTATIS  •  WlThSTOO 


1251.   Juni  13.   Dargun.  677. 

Albrecht,  Abt  von  Dargun,  bezeugt,  im  Namen  seines  Klosters  an  den  seitdem 
verstorbenen  Thomas  von  Kalant  Hufen  zu  Stassow,  Dörgdin,  Warrenzin  und 
Bariin,  unter  gewissen  Bedingungen  des  Rückfalls  und  Rückkaufes,  verkauft 
zu  haben. 

Vniuersis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  frater  A.  dictus 
abbas  in  Dargun  salutem  in  nomine  Jhesv  Christi.  Cum  fidelis  sit  litterarum  cu- 
stodia, que  rerum  actiones  inconcussa  reseruat,  ac  emergentibus  calumpniis  se 
firmum  prebeat  obstaculum  verltati,  dignum  est,  ut  ea  que  gesta  sunt,  ex  litterali 
custodia  recipiant  fundamentum.  Nouerit  igitur  uenerabilis  etas  presentium  et 
discat  reuerenda  successio  futurorum,  quod  bone  memorie  Thomas  de  Kalant 
XYIII  mansos  a  nobis  comparauit,  YIII  videlicet  in  Starzsowe,  IUI  in  Dolgelin, 
IUI  in  Wamscin  et  II  in  Bralin,  tali  scilicet  conditione,  ut  post  obitum  Lucie 
uxoris  sue  ac  unius  filii  Johannis  IUI  mansi  in  Starsowe  ad  ecclesiam  nostram 
reuertantur,  duos  uero  in  Doigelln,  cum  voluerimus,  pro  XLIIII  marcis  Lubicensis 
monele  redimendi  habemus  potestalem.  Ceteros  autem  XII  mansos  filll  predicti 
Thome,  Johannes  videlicet  et  Heinricus,  perpetuo  sibl  ac  filiis  suis  hereditabunt. 
Si  uero  iam  dictos  Johannem  et  Heinricum  fiüos  Thome  sine  liberis  mori  conti- 
gerit,  predicti  mansi  XII  absque  aliqua  propinquorum  uel  consanguineorum  con- 
tradictione  integraliter  ad  nostram  ecclesiam  reuertentur.  Huius  rei  testes  sunt: 
dominus  Heinricus  prepositus  de  Kalant,  dominus  Johannes  capellanus  de  Castro, 
dominus  Lippoldus,  Eggehardus,  Conradus  de  Rensowe,  dominus  Heinricus  de 
Wamburch,   dominus  Rothgerus,   milites,   et  alii  quam  plures.     Ne  autem  super 


Digitized  by 


Google 


678  1251.  9 

hoc  facto  aliqua  possit  in  posterum  calumpnia  suboriri,  presentem  paginam  Johanni 
et  Heinrico  contulimus  sigilli  nostri  munimine  roboratam.  Datum  in  Dargun,  anno 
gratie  M'CC°Lr,  idus  Junii. 

Nach  dem  Originale  im  Haupt -Archire  zu  Schwerin.  An  einer  weissen  leinenen  Schnur  häng^  ein 
kleines  parabolisches  Siegel  des  Abtes:  im  leeren  Siegelfelde  steht  das  ganze  Bild  eines  Abtes  mit  dem 
Stabe  in  der  rechten  Hand;    Umschrift: 

4t   SieiLLVM.  äBBäTIS.  L  DÄR6V[aj 
Gedruckt  bei  Lisch,  MekL  Urk.  I,  S.  92,  und  in  Kosegarten's  Cod.  Fom  I,  S.  920. 


1251.   Jun.  26.   Lüneburg.  678. 

Mangold,  Älard  und  Ludolf  von  Estorf,  Ritter,  schenken  dem  Kloster  Schaff 
nebek  zu  Seelenmessen  ßir  ihren  verstorbenen  Bruder  Heinrich  einen  Hof  in 
Boltersen. 

—  —  Testes  autem  huius  rei  sunt:  Sigebodo  canonicus  in  Zuirin,  Eccardus 
Schakko  frater  suus,  canonicus  in  Lubeke,  Eccardus  Schakko  de  Vresdorp, 
Eccardus  filius  suus,  Otto  de  Bulsenneberg,  Schakko  filius  domini  Eccardi,  Wer- 
nerus  de  Midingin,  Hunerus,  milites,  Bertramus  monetarius  et  Jordanus  frater 
eins  et  alii  quam  plures.  —  —  —  —  Acta  sunt  hec  anno  domini  MCCLL,  in 
Luneborg,  festo  Johannis  et  Pauli. 

Vollständig  abgedruckt  bei  Pfeffinger,  Braunschw.-Lün^eb.  Historie  I,  S.  434.  —  „Ekkehardus 
Scakke**  kommt  schon  am  27.  April  1248  als  Domherr  zu  Lübek  yor  (Lererkus  I,  S.  95),  er  starb  am 
13.  März  1265  (daselbst  S.  164,  Anm.  43).  Sein  Bruder  Sigebodo  begegnete  uns  schon  in  Bd.  I,  Nr.  510, 
als  Domherr  zu  Schwerin;  es  fällt  aber  auf,  dass  er  in  obiger  Urkunde  noch  als  solcher  bezeichnet  wird, 
obgleich  er  bereits  eine  höhere  geistliche  Würde  erreicht  hatte.  |^r  war  nämlich  auch  Domherr  zu  Lübek, 
wird  als  „Segebodo  subdiaconus**  und  Mitglied  des  Capitels  schon  in  Urkunden  r.  J.  1234  (Lüb.  ÜB.  I, 
S.  68,  75)  genannt,  auch  1243  in  unserer  Nr.  545  (Bd.  I,  S.  524).  Dann  aber,  schon  im  Februar  1249, 
Bteht  er  (bei  Lererkus  1,  S.  96)  unter  den  Zeugen  obenan  als  „Sigebodo  prepositus.**  Als  solcher  nahm 
er  noch  Theil  an  der  Wahl  des  Bischofs  Johann  yon  Tralau  zu  Lübek,  am  24.  Oot  1259  (Lererkus  I, 
S.  182).  £r  wird  (am  13.  oder  14.  Febr.)  1260  oder  1261  rerstorben  sein;  denn  am  27.  April  1261 
kommt  schon  sein  Nachfolger,  der  Propst  Bruno,  yor.  Ueber  seine  Memorie  rgL  bei  Lererkus  I,  S.  150, 
die  Urkunde  des  Bischofs  Johann,  wo  dieser  bestätigt,  was  „Eghehardus  eoclesie  nostre  canonicus, 
rltimam  sui  fratris  Sjghebodonis  olim  prepositi  Lubicensis  fideliter  cupiens  exequi  uoluntatem^, 
erworben  hatte;  rgL  auch  S.  175.  Von  dem  Lübeker  Dom-Capitel  wird  in  einer  Urkunde,  d.  d.  1306, 
März  14,  erwähnt:  n^icaria  a  domino  Segebodone  dicto  Scacken  bone  memorie  quondam  eoclesie 
nostre  preposito  instaurata,  quam  dominus  Johannes  dictns  Ganz  optinnit,  ouius  ricarie  redditus  seo. 
prouentus  sunt  in  salina  Lüneburg  etc.**    (Lererkus  I.  S.  494.) 


■tklnktrglwhts  Vrfcuta-Btck  IL 


Digitized  by 


Google 


10  1251.  §79 

1251.   August  13.   Flensburg.  ,679. 

Abd,  K'&nig  von  Dänemark  y  versichert  die  Bürger  von  Wismar  der  Freiheit 
vom  Strandrechte  und  derselben  Privilegien,  welche  die  Lübischen  in  seinen 
Beichen  hohen. 

Abel  dei  gracia  Danorum  Slauonimque  rex,  dux  Jucie,  omnibus  presens 
scriptum  cernentibus  salutera  in  domino.  Vt  ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne 
simul  transeanl  cum  temp[or]e  et  euanescant,  debenl  litteranim  testimonio  per- 
hennari.  Hinc  est,  quod  dilecti  nostri  domini  Johannis  Magnopolensis  meritis 
exigenlibus  ac  precibus  inclinati,  ciuibus  suis  Wismarie  graciam  specialem  facientes, 
concedimus  eisdem  hanc  liberlatem,  quod,  [si]  forte  aduersilale  ipsis  iminente  sub 
aliqua  regni  nostri  parte  naufragium  paciantur,  omnia,  que  de  bonis  suis  ab 
inclemencia  maris  et  tempestate  poterint  extrahere,  sibi  vsurpent  ac  vsibus  et 
vtilitati  sue  conseruentur.  Jnhumanum  enim  esse  videretur  et  impium,  si  bona 
aliquorum  hominum  periculoso  labore  conquisita  ab  aligenis  pietate  remota  per 
auariciam  rapiantur,  Jnsuper  eciam  omnia  iura  et  easdem  libertates  ciuibus  Lubi- 
censibus  a  patre  nostro  felicis  recordacionis  Woldemaro  et  a  nobis  concessa 
eisdem  ciuibus  Wismariensibus  in  Scanore  et  in  aliis  regni  nostri  partibus,  prout 
in  lilteris  nostris  super  hoc  confectis  plenius  continetur,  dummodo  dictus  dominus 
Johannes  in  nostro  obsequio  persliterit,  liberaliter  concedimus  cum  effectu,  pro- 
hibentes  districte  sub  optentu  gracie  nostre  omnibus  terrarum  noslrarum  aduocatis 
et  exactoribus,  ne  quis  ipsos  super  hac  concessione  nostra  aliquatenus  audeat 
molestare.  Yt  autem  hec  donacio  nostra  dictis  ciuibus  concessa  debitam  habeat 
firmitatem,  presentem  paginam  nostro  sigillo  duximus  roborandam.  Datum  Flensa- 
borgh,  anno  domini  WCCV  primo,  idibus  A[u]gusti. 

Nach    der   Abschrift    im    Wism.    Privilegienbuche,    mit    dem    Rubrum:    ^De    libertatibus    habendis    in 

Dacia".  —  Gedruckt  nach  einer  Abschrift  der  hanseatischen  Priyilegien  im  Schlesw.  Holst.   Canzlei- Archive 

"bei  Suhm  X,  S.  969,  wiederholt  in  Liljegren*s  Svenskt  Dipl.  I,  p.  701,  im  Auszuge  in  Dreyer's  Specimen 

iuris  publ.  Lubecensis  (y.  Strandrecht),  p.   65. 

Im  Wism.  Raths-Archiye  findet  sich  auch  aus  dem  zweiten  Viertel  des   1 6.  Jahrh.  eine  Abschrift  eines 

Yidimus  dieser  und  der  Urkunden  König  Erichs,  d.  d.  Nyköping,    1267,  Juni  8,  und  König  Erichs,  d.  d. 

Nyborg,   1290,  März  22,  durch   den  General -Official  Bischof  Wiprechts  yon    Ratzeburg,  Martin  v.  Varen, 

d.  d.  Wismar,  1362,  Sept.   7,  folgenden  Lautes: 

„Vniyersis  Christifidelibus  presens  scriptum  cernentibus  vel  audientibus  Martinus  dictus  de  Varne, 
officialis  reuerendi  in  Christo  patris  ac  domini  Wyperti  episcopi  ecclesie  Raceburgensis  gene- 
ralis, in  Jhesn  Christo  gaudium  et  salutem.  Noueritis  nos  tenore  presencium  recognoscere 
lucidius  et  testari,  nos  uidisse  et  äudiuisse  et  diligenter  examinari  fecisse  litteras  nobillum 
ac  inclitorum  principum  subscriptorum  infrascriptas  ac  inuenisse  ipsas  in  nuUo  yiciatas  et  omni 
suspicione  carentes  et  yeris  pendentibus  eorum  sigillis  sigillatas,  huiusmodi  teueres  de  yerbo 
ad  y  erb  um  continentes.  (Hier  folgen  die  bezeichneten  Urkunden).  In  huius  autem  yisionis  et 
audicionis  ac  examinacionis  euidens  testimonium  sigillum  nostri  officialatus  presentibus  litteris 
iussimus  appendendum.  Datum  et  actum  Wismer,  anno  a  natiuitate  domini  millesimo  CCC^ 
sexagesimo  secundo,  in  profesto  beate  Marie  yirginis  gloriose.** 

Damach  wären   also   die   oben    bezeichneten  Urkunden   nicht   mit   yerbrannt  beim  Brande  des  Rathhauses. 

YgL  Bd.  I,  den  Abschnitt  der  Vorrede  über  die  Wismarschen  Stadturkunden. 


Digitized  by 


Google 


680  1251.  11 

1251.   Aug.  26.   Güstrow.  680. 

Ntcolatcs,  Fürst  von  WWle,  verleiht  dem  Kloster  Dohhertin  das  Dorf  Kleisten. 

jNicoIaus,  Her  von  Werle,  vorlehnet  dem  Closler  Dobertin  das  Dorff 
Clesten  mit  allen  seinen  zubehorungen,  wie  es  Lippoldus  miles  besessen  hat. 
Actum  1251.     Datum  in  Güstrow,  septimo  kalendas  Septembris. 

Nach  Clandrian,  Dobb.  Reg.,  Nr.  LIV. 


1251.   Sept.  24.   Skanör.  681. 

Abel,  König  von  Dänemark  tmd  Wenden,  Herzog  von  Jülland,  erlässt  eine 
mit  den  „Vindlandsfare''  vereinbarte  Zollordnung  für  die  Märkte  in  Skanör. 

Gedruckt  bei  Suhm,  Hist.  af  Danm.  X,  S.  970,  Liljegren  I,  p.  703,  und  im  ÜB.  der  Stadt  Lübek  I, 
S.  160,  aus  dem  im  Schlesw.  -  Holst.  Canzlei  -  Archive  aufbewahrten  Originale.  — ;  Vgl.  oben  Nr.  675  und 
Nr.  679. 


1251.   Nov.  27.   Köln.  682. 

Hugo,  apostolischer  Cardinal- Legat,  befiehlt  dem  Bischöfe  von  Schwerin  die 
Äufrechihaltung  des  apostolischen  Schutzes,  welchen  er  dem  Cantor  Gerhard 
und  der  Cantorei  zu  Lübek  verliehen  hat. 

Nach  dem  Reg.  Cap.  Lub.  I  gedruckt  bei  Leverkus:  Urk.  des  Bisth.  Lüb.  I,  S.  102. 


1252.   Jan.  1.   Grabow.  683. 

Volrath,  Graf  von  Danneberg,  stiftet  die  Stadt  Grabow. 

In  nomine  domini.  Amen.  Acta  nobilium,  que  presentis  temporis  fluxu 
transeunt,  nisi  scriptis  et  y doneis  testibus  firmentur,  cito  euanescunU  Hinc  est, 
quod  nos  Yolradus  dei  gracia  comes  de  Danneberge  vniuersis  Christi  fidelibus 
presencia  visuris  seu  audituris  cupimus  fore  notum,  quod  maturo  animo  et  deli- 
berato  consilio  nostrorum  militum  et  vasallorum  fidelium,  ob  defensionem  et 
munimen  nostrarum  terrarum  et  robur  ac  augmentum  nostri  dominii  quoddam 
opidum  nomine  Grabowe  in  terminis  nostre  terre  et  distinctionibus  fundauimus  et 
circa  flumen  Eldena  locauimus  et  a  remotis  partibus  et  mundi  climatibus  Christi 
fldeles  ad  possessionem  dieti  opidi  vocammus.  Ne  igHur  dictum  opidmn  per 
oonlimMs  iiifestaciones  emulorum  nostrorum  et  hostiom,    predonum  et  latronnm 


Digitized  by 


Google 


12  1252.  684 

desoletur  et  deuastetur,  omnibus  et  singulis  militibus  et  vasallis^  consulibus, 
ciuibus  et  villanis  dictum  opidum  inhabitantibus  donauimus  et  dedimus  omnem 
libertatem  et  per  presenles  damus,  ita  quod  nobis  aut  nostris  heredibus  et  suc- 
cessoribus,  aduocatis  seu  ofücialibus  dare  non  debent  aliquos  redditus  annuales, 
precarias  vel  exactiones,  sed  ab  omni  onere  exactionum,  precariarum^  quocunque 
vocentur  nomine,  liberi  debenl  esse  in  perpetuum  et  soluti,  nobis  vero  et  nostris 
heredibus  et  successoribus  iudicium  cum  consulibus  dicti  opidi  et  dimidietatem 
excessuum  cum  theolonio  in  ipso  opido  specialiter  reseruantes.  Yt  autem  dicta 
nostra  donacio  et  libertatis  gracia  robur  optineat  perpetuum  firmitatis,  sigillum 
nostrum  presentibus  duximus  apponendum.  Huius  rei  testes  effecti  sunt:  Nicolaus 
noster  cappellanus  dictus  de  Thune,  prepositus  in  Danneberghe,  Cristianus  de 
Darsowe,  Hinricus  de  Palitze,  Hermannus  Darghesclawe,  noslri  milites,  et  plures 
alii  fide  digni.  Datum  et  actum  in  castro^  nostro  Grabowe,  anno  domini  M**CG.L* 
secundo,  die  circumcisionis  domini. 

Nach  der  unechten*  Ausfertigung  im  Archive  der  Stadt 
Grahow,  auf  Pergament,  in  einer  dicken  Minuskel  aus  der 
zweiten  Hälfte,  vielleicht  aus  dem  Ende  des  14.  Jahrhunderts.  An 
einem  Fergamentstreifen  hängt  das  hieneben  abgebildete  runde 
Siegel  des  Ausstellers  auf  bräunlichem  Wachs:  auf  kleinen 
Bergen  steht  rechts  eine  Tanne,  an  welcher  ein  rechts  ge- 
kehrter Löwe  sich  aufrichtet.     Umschrift: 

4i   S'   •   Döl   •   €RÄ  •  COMITIS  •  VOLRÄDI  •  DE  • 
DÄNNERBaRe« 

—  Vgl.  über  diese  Urkunde  die  Vorrede  zum  ersten  Bande» 
&  XL. 


1252.   Februar  19.  684. 

Borwin,  Fürst  von  Rostock,  tauscht  vom  Kloster  Dargun  den  Ort  Kaien  zur 
Erbauung  einer  Burg  und  Gründung  einer  Stadt  jwr  30  Hufen  in  Teschow 
ein,  und  befreiet  diese,  sowie  zwei  andere  Teschower  Hufen  des  Klosters  von 
aUen  Lasten. 

UBorwinus  dei  gratia  dominus  de  Ro]sloc  vniuersis  Christi  fidelibus  pre- 
sentem  paginam  inspecturis  in  perpetuum.  Cum  [fidelis  sit  litterarum  custodlja,  que 
rerum  actiones  inconcussa  reseruat,  ac  emergentibus  calumpniis  firmum  se  prebeat 
obsta[culum  veritati,   dig]num  est,  ut  ea,   que  gesta  sunt,   ex  litterali  custodia 


Digitized  by 


Google 


«84  1252.  13 

recipiant  firmamentum.  Nouerint  igitur  vni[uersi  ac  singuli  pre]sentes  litteras 
inspecturi,  quod,  cum  locus  Kalant  cum  valle  ac  stagno  adiacentibus  ad  claustrum 
[Dargun  ordinis  Cistjerciensis  noscerettir  certissime  perlinere,  nobisque  ad  edifi- 
candum  castrum  et  ciuitatem  ibidem  constru  [endam  commodum  u]ideretur:  vt 
Ipsum  absque  peccato  et  cum  pace  fratrum  de  dicto  claustro  Dargun  possemus 
[obtinere^  hanc  cum  eisdem]  fratribus  fecimus  compositionem.  Contulimus  enim 
ipsis  in  restaurum  prefati  loci  Kalant  [XXX  mansos  in  uiljla,  que  Tescowe  dicitur, 
perpetuo  possidendos.  Dedimus  etiam  preterea  dictis  fratribus  [in  honorem  dei 
et  beat]e  genitricis  eins  ac  virginis  Marie,  necnon  in  nostrorum  remissionem 
peccatorum  in  prefata  villa  '[II  mans]os,  cum  in  fundatione  monasterii  eorum 
primum  lapidem  poneremus.  Hos  igitur  mansos  simul  [cum  prelibatis  li]beraliter 
tarn  in  restaurum,  quam  etiam  in  puram  donationem  ipsis  contulimus  iure  perpetuo 
libere  possiden[dos.  Jnsuper  hominjes,  quos  in  ipsis  mansis  sepe  memorati 
fratres  locauerint,  ab  omni  seruitio  liberos  reddimus  et  quietos,  [ab  omni  exactione], 
pontium  positione  siue  reparatione,  aggerum  exstructione,  a  peticione,  a  vectiga- 
libus,  ita  ut  nulli  [quidquam  faciant  ex  debito  nisi  sojli  claustro;  libertatem  vero 
aduocatie  taliter  optinebunt,  sicuti  in  ceteris  bonis  suis  [eandem  libertatem]  habere 
perspicue  comprobantur.  Huius  rei  testes  sunt:  dompnus  Heinricus  prepositus  de 
Poswolc  et  [plebanus  de  Kalant],  dompnus  Johannes  capellanus  ibidem,  dompnus 
Lippoldus,  Eggehardus,  Conradus  de  Rensowe,  Heinricus  de  War[burch],  Jero- 
slaus  et  frater  eins  Johannes,  milites,  et  alii  quam  plures.  Vt  autem  hec  nostra 
compositio  simul  [rata  et  inconuuljsa  perpetuis  temporibus  habeatur  et  a  nuUo 
heredum  uel  successorum  nostrorum  valeat  irritari,  pre[sejitem  pagin]  am  inscrip- 
tione  honestorum  virorum  et  sigilli  nostri  munimine  fecimus  roborari.  Datum  et 
actum ,  [anno]  gratie  M^CC^Lir,  XH.  kalendas  Martii. 

Nach  dem  Originale  im  Haupt -Archive  zu  Schwerin.  Ausser  dass  die  Charte  in  der  Mitte  drei 
grosse  Eisenmaale  hat,  ist  sie  an  der  linken  Seite  stark  ron  Mäusen  angefressen,  so  dass  sie  eben  so 
Tiel  Lücken  hat,  als  Zeilen.  Bei  der  Wichtigkeit  derselben,  sind  die  Lücken,  um  die  Urkunde  lesbar 
zu  machen  und  das  Vorhandene  in  Verbindung  zu  bringen,  ergänzt  (rgl.  Nr.  677);  alles  Uebrige  ist 
sicher  yorhanden.  Die  Anzahl  der  dem  Kloster  yerliehenen  Hufen  ergibt  sich  aus  einer  wahrscheinlich 
gleichzeitigen  Registratur  auf  der  Rückseite  der  Urkunde,  welche  also  lautet:  ^De  XXXTI  mansis  in 
Tescowe  pro  restauro  Kalant." 

Das  Kloster  hatte  hiemach  im  Ganzen  32  Hufen  in  Teschow;  Ton  diesen  waren  die  als  Entschädigung 
hier  genannten  30  Hufen,  vielleicht  mündlich,  schon  früher  yerliehen,  zwischen  1244  und  1248:  ygl. 
Nr.  564  und  604;  die  2  übrigen  hatte  der  Fürst  bei  der  Grund steinlegping  dem  Kloster  geschenkt  und 
das  Kloster  an  Johann  yon  Bune  yerliehen:  ygl.   J262,  Sept  14. 

An  einer  Schnur  yon  rothen  und  gelben  seidenen  Fäden  hängt  des  Fürsten  Borwin  Ton  Rostock 
Siegel  (abgebildet  in  Bd.  L  zu  Nr.  463),  yon  welchem  jedoch  ein  Drittheil  fehlt;  der  Greif  ist  fast  gans 
yorhanden  und  yon  der  Umschrift  ist  noch  zu  lesen: 

....LLV(D..a)INI  BORWI.. 

Gedruckt  bei  Lisch,  MekL  Urk.  I,  S.  95,  und  bei  Kosegarten,  Cod.  Fom.  dipl.  I,  S.  940. 


Digitized  by 


Google 


14  1252.  685 

1252.   März  1.   Bülzow.  685. 

Rudolf,  Bischof  von  Schoerin,  hestätigt  dem  Dom -CollegiaU Stift  zu  Bützow 
eine  von  Johann  Spre,  geschenkte  Hufe  zu  Tamoic. 

In  nomine  sancle  et  indiuidue  trinilalis.  Ego  Rodolfus  Zwerinensis  eccle- 
sie  episcopus  omnibus  imperpetuum.  Quanto  diuina  clemencia  in  sortem  sui 
ministerii  nos,  licet  immeritos,  tarn  in  spiritualibus,  quam  in  temporalibus  soUemp- 
nius  euocauit^  tanto  sollici[ci]us  omni  pro  nostra  possibilitate,  quoad  uiuimus^ 
debemus  intendere  hiis^  que  ad  diuinum  cultum  proficiunt,  ampliandum.  Cum 
igitur  fidelis  noster  Johannes  dictus  Spre,  zelo  deuocionis  accensus,  i-edditus  vnius 
mansi  in  Tarnow,  quem  a  nobis  tenet  in  pheodo^  ecciesie  coUegiate  sancte 
Elizabeth  in  Butzowe  ad  luminaria  disposuerit  assignare,  exceptis  quatuor  solidis, 
quos  in  anniuersario  venerande  memorie  Thiderici  episcopi,  predecessoris  nostri, 
presentibus  cunctis  wlt  distribui  per  decanum^  nos  feruorem  sue  karitatis  pen- 
santes  tam  laudabile  desiderium  decreuimus  adimplere,  proprietatem  eiusdem  mansi 
cum  omni  iure  preter  iudicium  ^  per  quod  manus  et  capitis  pena  malefactoribus 
irrogatur,  predicte  ecciesie  liberaliter  conferentes.  Acta  sunt  hec  anno  domini 
M^CC°Lir,  indiclione  decima,  in  presencia  decani  et  Johannis  Frisonis  et 
Hermann!  scriptoris,  can [onicorum]  eiusdem  ecciesie,  Thiderici  Zoyen,  militis, 
Alberonis  et  aliorum.     Datum  Butzow,  kal.  Marcii. 

Nach  dem  Diplomatar.  eccles.  Butzow.,  Cap.  VI  (fol.  V**). 


1252.   März  25.  686. 

Borwin,  Fürst  von  Bestock,  bestätigt  der  Stadt  Bestock  das  Privilegium  von 
1218,  verkauft  derselben  die  Bostocker  Haide  fwr  450  ^  Pf,  verzichtet  auf 
seine  Beckte  an  den  im  Hafen  der  Bostocker  gestrandeten  Schiffen,  verheisst, 
den  freien  Verkehr  vorbehaltlich  des  fürstlichen  Zoües  nicht  zu  stören,  ver- 
leihet die  Fischereigerechtigkett  für  die  ünterwamow  und  das  Stadtrecht  für 
die  Markscheide  der  Bostocker. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Borwinus  dei  gracia  dominus  de 
Rozstok  omnibus  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inluentibus  imperpetuum. 
Gesta  hominum  plerumque  ambiguitatis  scrupulus  aboleret,  si  non  perhenni 
litterarum  testimonio  fulcirentur.  Noverint  igitur  tam  presentes,  quam  futuri, 
avum  nostrum  beate  memorie  dominum  Borwinum  civitatem  Rozstok  filiorum 
suorum  consilio  mediante  primitus  condidisse^  quam  in  hunc  modum  firmitate  sui 
privilegii  stabilivit.     (Hier  folgt  die  Urkunde  Nr.  244.) 


Digitized  by 


Google 


«86  1252.  15 

Nos  itaque  consimili  affectu^  immo  perampliori ,  prelibate  ciuitatis  nostrei 
inhabitatoruraque  commodo  et  utilitati  palerna  sollicitudine  providere  curantes^ 
omnem  iusticiam  et  inlegTam  iuris  •  conservanciam  Lubicensis,  quam  a  nostris 
progeniloribus  haclenus  tenuerunl,  ipsis  libenti  animo  irrefragabiliter  indulgemus. 
Ceterum  universitas  civitatis  nostre  Rozstok  silvam  quandam  cum  fundo  pro 
CCCCL  marcis  denarlorum  a  nobis  ralionabiliter  comparauit,  cuius  termini  taliter 
extenduntur:  de  Villa  Heinrici,  habente  XX  mansos,  usque  ad  Jndaginem  Mo- 
nachorum,  que  viginti  mansos  et  non  amplius  in  suis  terminis  optinebit;  dehinc 
usque  ad  Jndaginem  Volquini,  XI  mansos  per  omnia  continentem;  postea  vero 
directe  per  viam,  que  ducit  Ribenitz,  usque  ad  locum,  ubi  quondam  Willehelmus 
Vulebresme  fuerat  interfectus:  deinde  Zarnezstrome  per  iter  gramineum  ex  trans- 
verso,  quousque  tandem  ad  maris  litora  venialur;  sicque  seeus  marinum  litus 
usque  ad  orientalem  ripam  siue  ad  aquam  fluminis  Warnemunde,  cum  omni 
utilitate,  videlicet  [paschuis,  pratis,  lignisj  terris,  aquis  aquarumque  decursibus, 
infra  dictos  terminos  constitutis,  [exceptis  porcis  nostris  tanlummodo  inhibi  depa- 
scendis  et  VIII  mansis  apud]  Zarnezslrom  [allodio  monachorum  de  Doberan  per 
noslram  graciam  deputatis.  Preterea  si  quid  litigii  sive  rixe  in  eisdem  finibtis 
exortum  fuerit,  nobis  duas  partes  de  pena  iudicii  reseruando,  ipsis  partem  tertiam 
indulgemus.]  Si  vero  in  portu  tpsorum  casu  inopinato  quocunqüe  modo  nauls 
aliqua  collidatur,  nobis  in  ea  vel  rebus  attinentibus  nichil  iuris  penitus  usurpamus. 
Damus  etiam  cuilibet  advenienti  et  recedenti  plenariam  facultalem  adducendi  et 
deducendi  quaslibet  negociaciones  et  res  generis  vniversi,  dummodo  adstricti 
iuri  theloneario  erogent,  quod  tenenlur.  Ad  hec  omnia  a  ponte  aqualico  proximo 
ecclesie  sancti  Petri,  et  sie  per  alveum  fluminis  Wamowe  usque  Warnemunde, 
necnon  extra  portum  in  marinis  fluctibus  eos  tanto  dotamus  beneficio  piscature, 
quantam  pre  intemperie  aeris  audeant  atlemptare.  Volumus  insuper,  ut  in  Omni- 
bus terminis  suis,  qui  vulgariter  markescedhe  vocantur,  iure  gaudeant  ciuitatis* 
Vt  autem  hec  donatio  nostra  in  vigore  debite  perraaneat  firmitatis  et  a  nobis  siue 
a  nostris  heredibus  imposterum  non  cassetur,  presentem  paginam  inde  confectam 
ydoneorum  subscriptione  testium  et  sigilli  nostri  munimine  roboramus.  Testes 
hü  aderant:  clerici:  Johannes  de  sancto  Petro,  prepositus  Amilius  de  sancta 
Maria,  Heinricus  de  sancto  Jacobo;  milites:  Johannes  de  Snakenburch,  Godefridus 
dapifer,  Johannes  aduocatus,  Gottanus,  Johannes  de  Bune,  Georius  de  Jorke, 
Florinus,  Wolderus,  Gherardus  filius  dapiferi  Bertrammi,  Rotgerus,  Heinricus  de 
Warborg,  Dargeziaus,  Johannes  de  Suecia,  Segerus,  Jerezlaus;  consules  ciuitatis: 
Reimbertus,  Gerardus  Lore,  Herbordus  de  Apeldorbek,  Ludolfus  de  Luneburgh, 
Heinricus  de  Wittenburg,  Johannes  Tibbeke,  Johannes  Eileke,  Ludolfus  de  War- 
nemunde, Symerus,  Ernestus,  Johannes  Westfalus,  Johannes  de  Bruneswich, 
Conradus  de  Rodhen,  Amoldus  Reme,  Rotgherus,  Amoldus  de  Colonia,  Eilardus 
Faber,    Johannes   Monachus,    Heinricus   de   Horsenhusen,    Joh.   de  Hosterrodhe, 


Digitized  by 


Google 


1252.  681 

^^«Baras,    Theod.  Rufus^  Bernardus  Niger,   et  alii  quam  plures  derlei  et  laici, 
^       ^«slis  his  personaliter  astiterunt.      Datum   per  manus  magistri  Conradi,   Vlir 
^das  Aprilis,   anno   dominice   incamalionis   M^'CC^^Lir,    indictione  X*,   epacta 


»       eoneurrente  primo. 

pO'ach   dem  Originale   im  Raths-Arcl^Te  zu  Rostock.     Die  Urkaode   ist   von  besonderer  Schönheit  und 

^.      ^io^"*  Pergramentbog^n  von  der  Grösse,  wie  sie  die  Doctordiplome  zu  haben  pflegen,  geschrieben.     Die 

^^^^^^^J^niinerten  Stellen  fehlen,    konnten    aber   aus  der  Bestätigung  des  Fürsten  Heinrich,    d.  d.   „Wame- 

^•^**^  3^,    Ä-  1325,  sabbato  post  festum  sancti  Jacobi  apostoii",  ergänzt  werden.    Die  Urkunde  ist  schon  früh 

i***^    ^^r^»™*°^  ^nd  später  auf  Leine  wand  geklebt  worden;  Letzteres  ist  nach,  der  Aufschrift  schon  zur  Zeit 

•-**  ^tÄib«»ecr.  Dan.  Brun   geschehen.     An    einer  weiss  und    roth  seidenen  Schnur  hängt    das  in  Bd.  I.  zu. 

^^^       ^B3    ft*>göbildete  Siegel   des  Fürsten  fiorwin  yon  grünem  Wachs.   —   In  dem  Liber  pririlegiorum  sind 

^^^'^       X^ort^'    n^xceptis    porcis    —   tertiam  indulgemus**   so  stark  durchstrichen,    dass    sie    völlig   unleserlich 

^^^^^^räen    »ind.  —  Gedruckt  bei  Lünig,    Reichsarchiy,    Part.  Spec.  contin.  IV,    2,    682;    Westph.    Speoim. 

^^     -^4,,    Monum.  ined.  III,  p.  1493;  Klüver  II,  S.  395;  Franck  IV,  &  2U;  y.  Beehr  p.  425;  Rostockische 

P-^^j^^icbten  und  Anzeigen  1752,  St.   22,  S.  89  ff;  Vom  Ursprünge  der  Stadt  Rostock  Gerechtsame   1757, 

^^\^g^    ^  P-  ^^  »^•'  Landesfürst  in  Rostock,  ürk.  Nr.  3;  Zur  Nedden  Nr.  3. 


^2Ö2-    März  25.   Braunschweig.  687. 

StiffOf  Cardmalpriester  von  St  Sahina  und  päpstlicher  Legat,  beauftragt  die 
Bischöfe  von  Schwerin  und  Havelberg,  nachdem  an  demselben  Tage  auch  der 
Herzog  von  Sachsen  und  der  Markgraf  von  Brandenburg  dem  Kdrnge 
Wilhelm  gehuldigt  hätten,  die  Dlhdcei'  aufzufordern,  dass  sie  bei  Strafe  des 
Bannes  und  Interdicts  den  König  anerkennen  und  bis  Pfingsten  diesen  oder 
die  Markgrafen  von  Brandenburg,  welchen  die  Stadt  vom  Könige  verliehen 
sei,  in  den  Besitz  der  dortigen  Reichsrechte  setzen  mochten. 

V  enerabilibus   in   Christo   fratribus   dei  gratia  Suerinensi   et  Havelbergensi 
cpiscopis  frater  Hugo,  miseratione  divina  titul[i]  sancte  Sabine  presbyter  cardinalis, 
aposlolice  sedis  legatus,  salulera   —   —  _____    _    _    —  —  — . 

Datum   Brunesvic,    VIII.   kal.   Aprilis,    pontificatus    domini    Jnnocencii   pape   IUI. 
anno  nono. 

Nach  einem  Transsumpt  aus  demselben  Jahre  (s.  unten  „1252,  nach  Jun.  16.**)  gedruckt  im  ÜB.  der 
Stadt  Lübek  I,  S.  168,  und  (abweichend)  bei  Dreyer,  Nebenstunden,  S.  323.  —  Die  beiden  Bischöfe 
entledigten  sich  dieses  Auftrages  am  17.  Mai.  Denn  Vogt,  Rath  und  Gemeinde  schreiben  (nach  dem 
16.  Juni)  an  den  Legaten:  „Litteras  restre  paternitatis  dominis  Zverinensi  et  Hayelbergensi  episcopis 
a  Tobis  directas  [nämlich  den  obigen  Brief]  et  ab  eisdem  ad  nos  transmissas  anno  gratie  M^'CC^L^ 
secundo,  XVf*  kalendas  Junii,  hanc  formam  recepimus  continentes**  —  —  — .  Als  aber  die  Lübeker 
appellirten,  wiesen  die  beiden  Bischöfe  die  Appellation  zurück  und  erliessen  am  30.  Mai  desselben  Jahres 
das  (yon  uns  weiter  unten  erwähnte)  Schreiben  an  den  Decan,  das  Dom-Capitel  und  die  Pfarrer  der  Stadt 
Lübek,  d.  d.  Mai  30.    Sandow.    S.  ÜB.  der  Stadt  Lübek  I,  S,  172,   173. 


Digitized  by 


Google 


988  1252:  ii 

1252.   April  5.   Stolp.  «88. 

Suxmtepoßc,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Dargvn  das  Dorf 
Bvkow  zur  Gründung  eines  FüiaOdosters  und  dottrt  dassdbe. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Dominus  Swantepoicus  dei  gratia 
dux  Pomeranie  omnibus  in  perpetuum.  Cum  ea,  que  geruntur  in  tempore, 
naturam  solent  tempor[e]  immutare\  ne  super  factis  rationabHilnis  materia 
«rroris  ingrata  subrepat  obliuio^  necesse  est  ea  litterarum  beneficio  perennari. 
Quapropter  nolum  esse  volumus  vniuersis,  tarn  presentibus^  quam  fuluris,  quod 
nos  de  volunlate  et  consensu  dilectissime  coUateralis  nostre  Ermegardis  ac  dilec- 
torum  Mestwini  et  Wartislai  filiorum  nostrorum  villam  Bucowe  cum  omnibus 
attinentiis  suis,  agris,  pratis,  pascuis,  siluis,  piscationibus,  yenationibus,  pro  nostra- 
roim  ae  parentum  nostrorum  remedio  animarum  abbati  et  conuentui  de  Dargun, 
ordinis  Cisterciensis,  ad  fundandum  monasterium  eiusdem  ordinis  ibidem  ad  hono- 
rem dei  et  beate  Marie  virginis  pleno  ac  perpetuo  iure  contulimus  possidendam. 
Yt  autem  fratres  domino  ibidem  et  beate  virgini  seruientes  commodius  valeant 
sustenlari,  predicto  monasterio  subscriptas  villas,  quarum  nomina  sunt  hec:  Bobolin, 
Jesitz,  Piristowe,  Bonsowe,  Damerowe,  cum  omnibus  attinentiis  suis  pleno  ac 
perpetuo  iure,  vt  supra  dictum  est,  contulimus  possidendas.  Jiisuper  eisdem  fra- 
tribus  villam  forensem  in  suis  terminis,  vbicunque  placuerit,  coUocandi,  Theuto- 
nicos,  Slauos  seu  cuiuscunque  gentis  homines  euocandi  plenariam  contulimus 
facultatem,  ita  videlicet,  vt  homines  ipsorum  ab  omni  theloneo  vel  alia  quacunque 
exactione,  vrbium  munitione,  castrorum  edificatione  et  ab  omni  expeditione,  nisi 
pro  terre  defensione,  cum  bestes  eam  intrare  contigerit,  plenariam  obtineant 
libertatem.  Preterea  tam  capitalem,  quam  manualem  sententiam  cum  omni  iure 
adttecQlie  inter  suos  homines  et  in  suis  terminis  fratribus  contulimus  memoratis, 
ita  plane,  vt,  si  homo  noster  vel  cuiuscunque  alterius  in  terminis  sepedictorum 
fratrum  excesseril,  si  detentus  ibidem  fuerit,  ipsorum  iudicio  reiSeruetur,  et  quic- 
quid  inde  fuerit,  due  partes  nobis,  tertia  abbati  succedet,  quodsi  'de  terminis 
ipsorum  confugerit,  nostra  seu  illius,  cuius  homo  fuerit,  senlentia  iudicetur,  id 
ipsum  e  conuerso  de  ipsorum  homine  volentes  obseruari.  Huius  autem  facti 
testes  sunt:  dux  Ratiburius  frater  noster,  dominus  Albertus  abbas  de  Oliua, 
Amoldus  et  Nicolaus  sacerdotes,  Ratislaus  miles  de  Glovesitz,  Albertus  Scarbenitz 
et  ft^ter  suus  Enstachius,  Stephanus  signifer,  Woilo  tribunus  et  alii  quam  plures. 
Yt  autem  hec  felix  nostra  donatio  et  ordinatio  rata  et  inconuulsa  omni  euö  per- 
maneat,  presenB  scriptum  sigilli  nostri  munimine  duximus  roborandum.  Acta  suiit 
hec  anno  gratie  miUesimo  ducenteshno  quinquagesimo  secmido.  Datum  in  Stolpis, 
per  maniim  notarii  nostri  magistri  Eberti,  nonas  Aprilis,  indictione  decima. 

Nach  Kosegarten*»  Cod.  Pom.  dl^tom.  I,    S.  943,  aus  der  von  Hasselbach  neu  yerglichenen  Matrikel 
4fs  Klpstpis   Bukpw.  —  ^  natU£a(in>  solent   tempori»   immatarO]?  —  Vgl  Bd.  I  unsers   ÜB.,   Nr.   611 
Hekleabargliekei  Ürkundea-Back  IL  3 


Digitized  by 


Google 


la  1252.  68» 

und  Nr.  618  liber  des  Herzogs  Swantepolk  erste  Schenkungen  zur  Anlage  eines  Klosters  Ton  Dargun. 
sus.  Das  neue  Kloster  war  übrigens  bereits  im  Jahre  1250  zu  Bukow  begonnen.  Denn  der  Truchses» 
Stephanus  de  Nemitz   schenkte    das  Patronat  der  Kirche  zu  Nemitz  „dem  Kloster  in  Bukow  (ecclesiam  io 

Nemitz contulimus    claustro  in  Bucouia   cum   omni   iure   patronatus)/   in   einer  Urkunde  Tom  Jahre 

1250.    {Kosegarten,  Cod.  Pom.  dipl  I,  Nr.  443.)  —  Gedruckt  in  Dreger's  Codex  Pom.  Nr.  CCXXX,  p.  338. 


1252.   Schwerin.  689. 

Ounzdin,  Graf  von  Sduoerin,  leistet  dem  Herzoge  Otto  von  Braunschweiff' 
Verzicht  auf  etwanige  Anrechte  an  den  Zehnten  zu  Adendarf  (hei  lAlneburgJ,, 
damit  der  Bischof  von  Verden  denselben  dem  Kloster  Lüne  verleihe. 

lllustri  principi\  domino  suo  0.  duci  de  Bruneswich,  6.  dei  gracia  come» 
de  Zwerin  debitum  in  omnibus  obsequium  et  paratum.  Dominalioni  uestre  presen«- 
tium  tenore  patefaeimus  litterarum,  insuper  notum  esse  uolumus  vniuersis,  quibusp 
hoc  scriptum  fuerit  presentatum^  quod  nos^  si  aliquid  habuimus  pheodi  slue  iurig^^ 
in  decima  Adenthorpe  apud  Luneborch^  in  manus  uestras  libere  resignamus,  prin- 
cipaliter  ob  hanc  causam,  ut  dominus  nosler  Gerardus  Yerdensis  ecclesie  electuir 
claustro  Lune  conferat  decimam  antedictam.  Datum  Zwerin,  anno  domini  M'^CCT 
quinquagesimo  secundo. 

Nach  dem  Original  im  ArchiV-  des  Kl.  Lüne.  Das  Siegel  ist  jetzt  yon  der  rothen  seidenen  Schnur 
Bchon  abgerissen;  y.  Westphalen  aber  fand  es  noch  und  bemerkt  zu  seiner  Abschrift:  ^In  sigillo  dependente 
apparent  duo  dracones  recurratis  caudis,  transversis  capitibus  se  inyicem  intuentes,  addita  epigraphe: 

S.  GUNCELini  FILH  COODITIS  HEIRRICI  DE  SVERltt« 


1252.   Mai  9.  690. 

Gerhard,  Bischof  von  Verden,  gibt  dem  Kloster  Lüne  den  Zehnten  zu  Aden-- 
darf  (bei  Lüneburg),  welchen  der  Klosterpropst  Konrad  von  den  Brüdern 
WeMer  und  Friedrich  von  Meding  erkauft  hat. 

(jrerardvs  dei  gratia  Yerdensis  episcopus  omnibus  presentem  paginam 
inspecturis  salutem  in  salutis  auctore.  Quum'  omnium  habere  memoriam  diuinum 
e3t  potius  quam  humanum,  ideo  actus  hominum,  qui  secundum  diuersltatem  tem-» 
porum  geruntur,  necesse  est,  ne  caluropniantium  malignitatem  contingat  suboriri^ 
scripture  testimonio  commendarL  Nos  itaque«,  attendentes  prudentiam  et  sollicitu- 
dinem  dilecti  in  Christo  Conradi  prepositi  monasterii  monialium  in  Lune,  quam  ad 
idem  roonasterium  et  sacras  virgines  ibidem  diuino  seruicio  mancipatas  habere 
dinoscitur,  decimam  Adenthorpe,  quam  prepositus  antedictus  a  fratribus  Wemhero^ 
et  Fritherico  militibus  dictis  de  Medinge  et  suorum  (!)  heredibus  nomine  sui  mona-» 
Merii  comparauit  pro  centum  et  nonaginta  marcis  puri  argenti,  post  liberam  resig» 


Digitized  by 


Google 


«91  1252.  19 

Aationem  illustris  principis  Ottonis  ducis  de  Bruneswic  nobis  factam,  qul  eandem 
decimam  immediale  tenebat  in  pheodo  de  manu  nostra,  post  resignationem  etiam 
iiobilis  viri  Guncelini  comitis  Zwirinensis  predicto  duci  factani  ante^  monasterio 
prescripto  scilicet  in  Lune  et  virginibus  ibidem  domino  seruientibus  contulimns 
libere  et  absolute  in  remedium  peccaminum  nostrorum  iure  perpetuo  possidendam. 
Sub  pena  autem  anathematis  prohibemus,  ne  quis  prepositum  et  virgines  monasterii 
prefati  contra  nostre  concessionis  paginam  in  possessione  diele  decime  audeat 
fQoleslare.  Si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit^  indignationem  omnipotentis 
4ei  et  beate  Marie  virginis  et  nostram  se  nouerit  incursurum.  Testes  sunt  hii: 
Gerardus  scholasticus  Verdensis,  Heinricus  clericus  noster  dictus  de  Biwede, 
Johannes  miles  dictus  de  Moule,  et  Johannes  rector  ecciesie  in  Dore,  filius  eius- 
dem  Johannis.  Datum  Luneburch,  anno  gratie  MCCLIL,  YIL  idus  Maii^  anno 
primo  pontificatus  nostri. 

Nach   den    Orig.    Guelph.   IV,   p.    247,    „ex   Msct.   authentico",   auch   ia  Ffeffinger's   B.  L.  Gesch.  II» 
S.  627.  —  Vgl.  Nr.   689. 


1252.   Mai  15.   Stavenhagen.  691. 

Beinbem  von  Stave,  Bitter,  stiftet  und  bewidmet  das  Kloster  Ivenack. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitalis.  Reimbernus  miles  de  Slouen 
Omnibus  in  perpetuum.  Quoniam  ea,  que  procedunt  ex  ordinatione  mortalium, 
caduca  sunt  et  minus  firma  et  processu  temporis  vergunt  in  obliuionem,  necesse 
est  ea  scriptis  commendari  et  bonorum  testimoniis  roborari.  Nouerint  ergo  tam 
presenles,  quam  poslere  nationes,  quod  ego  ad  laudem  et  gloriam  omnipotentis 
dei  et  eins  gloriose  genitricis  conuentum  sanctimonalium  ordinis  Cisterciensis  in 
mea  villa  Juenach  dicta  locaui  et  eandem  villam  cum  iudicio  seculari  et  omnibus 
pertinenciis  suis,  agris  videlicel  cultis  et  incultis,  pratis,  pascuis,  siluis,  aquis,  aque- 
<lucti[bu]s  aquarumque  decursibus,  ipsis  contuli  perpetuo  possidendam.  Stagnum 
eciam,  super  quo  eadem  villa  est  sita,  cum  riuis  ex  eo  decurrentibus  ad  molendina 
«onstruenda,  ecclesiam  in  Bospole  et  omnes  insulas  inter  Juenach  et  Bospole  sitas 
ipsis  similiter  contuli,  vt  commodius  sustententur.  Et  si  processu  temporis  do- 
minus dignum  duxerit  ipsis  alias  prouidere  in  loco,  vbi  commodius  subsistant, 
iiceat  eis  omnia  vel  ad  vsus  proprios  reseruarc  vel  vendere  vel  pro  possessio- 
nibus  aliis  commutare.  Hnius  rei  testes  sunt:  Albertus  de  Aldenthorp  et  Matthias, 
milites,  Conradus  Slauus  et  alii  quam  plures.  Et  vt  hec  mea  donatio  firma  per- 
maneat  et  inconuulsa  et  a  nomine  valeat  retractari,  presens  scriptum  2$igilli  mei 
munimine  roboraui.     Datum  Stouenhagen,  anno  gracie  M.CC.Ln.,  idus  May. 

3* 


Digitized  by 


Google 


m  *»«i 


%it€k  R%iiMr*  Vfkmm^m^lAfieTuag  Nr.  2111,    ^aur  den  Urkunden  des  Tormallgeit  Klosters  iTenadk.*' 
Jkwt  4rr  fnmca  Glocke  der  Ktrdie  zu  Irenack  Tom  Jabre  1555   steht  nm  den  Helm  in  erster  Reihe: 

.  9^  .  driHM»  .  nctii«  .  m  .  tc  .  tii  .  tuMutut .  ntotisfUrittm  .  ittensct  •  u  < 
•  le  #Cm€ii  •  iwksMictMe  »  ci^ri  .  [fit.]  ftottettfrtgetu 


1252-   Mai  19.   Ralzeburg.  698. 

Friedrich,  Bischof  von  Raizeburg,  hestlUigt  die  von  dem  Grafen  Chmzdin  vort' 
Schtßerin  geschehene  Sliftwig  des  dstercienser-Nonnenldosters  Zarrentin. 

jt  ridericuis   dei   graüa   Raceburgensis    ecclesie    episcopus   uniuersis   Christi^ 
fidelibus  in  perpetaum*     Ne  ea^   que  geruntur  in  tempore,   cum  tempore  labente« 
labantur   et  a   memoriis    hominum   per   obliuionis   Senium    deleantur,   necessarium 
reputamus  ea  perhennare  testimoniis  scriplurarum,  que  nee  modernes,  nee  posleros^ 
uolumus   ignorare«     Noverint   igitur  uniuersi  fideles   presentis   temporis  et  futuri^ 
quod    nobilis   uir   dominus   Guncelinus    comes    de    Zwerin,    gratia    sancti   spiritus 
inflammatus,   conuenlum   sanctimonialium  Cislerpiensis   ordinis  vite   meritis   et  ex- 
emplis  precellentem  ad  ampliandum  cultum  dei  in  nostra  dyocesi,  in  fundo  suo  in 
loco,  qui  uoeatur  Tsemelin,  liberaliter  coUocauit,  ut  ibidem  domino  iugiter  farau-' 
lentun     E)t  ne  operi  tam  iaudabili   quicquam  forte  deesset,   quod  ad  robur  firmi— 
tatis  debito  perlineret,  accessit  ad  nos  in  Raceburg  idem  comes  humiliter  et  cum 
reuerentia  postulauit,  ut  suo  facto  Iaudabili  nostrum  curaremus  consensum  fauora- 
biliter  impertiri,   ut  sie,   quod   ab  ipso  bona  attentione  et  deuotionis  studio  fuerat^ 
incboatum,  per  ratihabitionem  nostram  et  consensum   intelligatur  feliciter  consum- 
matum«     Nos  igitur,   piam   domini   comitis   intentionem  in   domino  commendantes^ 
petitioni  sue  roisericorditer  consentimus,   qualinus  sanctimoniales  iam  dicte  in  loca 
superius   annotato   libere  ualeant  perpeluo  domino  deseruire.     Ad  hec  nos  omnia 
bona,   possessianes,  agros,   nemora,  piscaturas,   paschua,  uel  quocumque  nomine 
censeantur,.  que  nunc  possident  vel  postmodum  iusto  tilulo  possidebunt,  auctoritate 
dpmini  et  bealorum   apostolorum   eins  Petri   et  Pauli  confisi,   in   nostram  protec- 
tioJiiem  recipimus  specialem,  sub  intermlnatione' anathematis  precipientes  firmiter  et 
districte^  ne   quis.  ea,   que   rata   habuimus   et  statuimus  in  sui  firmitate  perpetua 
permansura^  ut  iniuslQ  grauet  aut  molestet,  audeat  attemptare.     Si  quis  autem  höc 
attemptaFe  presumpserit,  sciat  se  omnipotentis  dei  et  beatorum  apostolorum  Petri  et' 
Pauli  indigpatloiiem  grauiLer  incurrisse»    Nos  etiam  dei  gratia  Wihkerus  prepositu^^' 
totuipque  eiusideai;eoclesie  cap^ulum  hwusmodi  ratihabitioiiem  uenerabilis  patris  et^ 
doQuxii  nostrj   epi^copi   cum  appeosione  sigilli  nostri  ratam  habemus,  ut  maneat 
perpettto  stabilis  et  qyieta*     Testet»:   Henricos  Ribe,  Sifridus  de  Dargenowe  eti 
Jordani3  frater  eius^»  Wilhehelmus  deRosendal,  Albertus  de  Rralestorpe,  milites^ 


Digitized  by 


Google 


MiJ  1252.  ii 

A^lum  Raceburg  in  ecclesia  cathedrali,  anno  gratie  M'^CC^'LIF.  Datum  per  manns 
Johannis  ecclesie  nostre  canonici,  pontificatus  domini  nostri  episcopi  anno  11% 
XIII''  kalendas  Junii. 

Nach  dem  Originale  im  Haupt- Archive  zu  Schwerin.  An  Pergament- 
streifen  hangen  zwei  Siegel: 

1)  das  hieneben  abgebildete  parabolische  Siegel  des  Bischofs  Friedrich 
Ton  Ratzeburg,  mit  der  Umschrift: 

[*  F]RaDöRiavs  .  Dai .  ©rä  RpaajBVReaa'  apisaopvs. 

2)  das  in  Bd.  I,  zu  Nr.  471,  abgebildete  zweite  Siegel  des  Ratze- 
burgischen Dom  -  Capitels,  mit  yollständig  erhaltener  Umschrift: 

4<  SIGILL'  .  S'  .  MÄRia  .  SÄNCTIO  :•  lOHHNNIS  .  aWÄN©Ö. 

INÄÄCaBC^ 

Ueber  die  erste  Stiftung  dieses  Nonnenklosters  Tgl.  Bd.  I,  Nr.  586 
und  612.  Nach  unserer  Nr.  667  war  es  im  Jahre  1251  bereits  fest  in 
2arrentin  gegründet     Vgl*  die  Noten  zu  diesen  drei  Urkunden. 


(1252.)   Mai  30.   Sandow.  693. 

[Heinrich  und  BudolfJ,  Bischlöfe  von  Havdhefcg  wmZ  Schwerin,  fordern  hraft 
des  vom  Cardinal- Legaten  Hugo  ihnen  geioordenen  VoUstrechungshefeJds  den 
Decan,  das  Dom-Capitd  und  die  PJarrer  zu  Lubek  auf,  aUe  geistlichen  Hand^ 
hingen  mit  Ausnahme  der  Sterhesacramente  und  der  Taufe  in  Lübek  einzu^ 
stellen,  wenn  die  dortige  Bürgerschaft  nicht  bis  zum  Sanntage  nacJi  dem  Vitus- 
tage  [Juni  16.)  die  Markgrafen  (von  Brandenburg)  als  ihre  dermaligen  Herren 
durch  Einräumung  der  Regalien  anerkenne. 

JDei  gracia  .  •  Hauelbergensis  et  .  .  Zwerinensis  episcopi  honorabilibus 
uiris  .  .  decano,  capilulo  et  plebanis  in  Lubeke  salulem  —  —  —  —  — . 
Datum  Sandowe,  lerlio  kalendas  Jvnii. 

Nach  dem  Tollständigen  Abdruck  im  ÜB.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  170,  aus  dem  Original  auf  der 
Trese  daselbst.  Das  Siegel  des  Bischofs  yon  Hayelberg  ist  abgefallen,  yon  Bischof  Rudolfs  Siegel  ist  die 
obere  Hälfte  mit  den  Buchstaben 

—    ROÜOLF    —    _    _    _ 

erhalten.  Vgl.  die  Abbildung  dieses  Siegels  zu  Rudolfs  Urkunde  für  Doberan  Tom  5.  März  1255.  • — 
Der  obige  Befehl  wurde  Tollzogeu,  die  Lübeker  aber  legten  dagegen  Appellation  ein«  S.  unten  ^1252» 
nach  Juni  lO,"*   Nr.  697. 


Digitized  by 


Google 


22  1252.  694 

1252.   Juni.  604. 

Albert,  ErAisehof  von  Urlomd  vnd  Preussen,  als  Verweser  des  Bisthums 
LSbAf  und  die  BtsdSfe  Buddf  von  Schwerin  und  Friedrich  von  Ratzeburg 
emuhen  die  ReiAs -Versammlung  (zu  Frankfurt^,  hei  dem  Konige  WUhelni 
den  Widerruf  des  BefMs  zu  erwirken,  durch  wdchen  er  ihre  Bistläimer  dem 
Herzoge  van  Sachsen  tmterwarfen  hat. 

T  niaerstö  principibns  Qlustribas  Romani  imperii  apud  regem  in  coria  con- 
stitotis  A.  miseratione  diuina  archiepiscopos  Lyaonie  et  Prutie,  minister  ecclesie 
Lnbicensis,  R.  Zuerinensis  et  F.  Racebargensis  episcopi  salutem,  oraliones  et 
obseqaiom*  Ecclesia  dei,  regnm  bctata  mamillis,  preslante  domino  incrementum, 
iam  adeo  est  adnlta  ac  de  prisce  consoetudinis  seruitule  in  libertatem  sortis  filiorum 
dei  diainis  mancipata  preceptis,  ut  ei,  que  sursum  est  libera,  hec  mililans  pro 
übertäte  spiritos  sit  conformis.  Ynde  in  seniitutem  degenerare  non  debet,  quan- 
doquidem  princeps  regnm  terre  eam  sibi  desponsauit  non  habentem  maculam 
neque  rogam.  Yideant  ergo  oculi  vestri,  principes  serenissimi,  qualiter  sustinere 
possemus  et  conniuentibus  oculis  pertransire,  quod  nos,  quorum  antecessoreg 
inmediate  sab  inperialis  cubninis  maiestate  militare  solebant,  ob  hoc  dicti  principes 
populoram,  mmori  dominio  sobderemur,  quod  esset  procul  dubio  ecclesias  ancil- 
iare« Oculi  Testri  uideant  equitatem,  si  nobis  et  ecclesiis  nostris  irrequisitis 
dominus  rex  dominio  ducis  Saxonie  nos  subicere  poluerit  salua  ecclesiarum,  quas 
defensare  ac  libertäre  tenetur,  omnimoda  honestate.  Quamuis  enim  idem  dux 
inter  potentissimos  princeps  habeatur,  tamen  sub  eo  non  posset  dici  regale  sacer- 
dotium,  sed  ducale,  quod  hactenus  in  usu  non  fuit,  nee  per  nos  in  usum  veniet 
domino  concedente*  Ynde  placeat  excellentie  veslre  domino  regi  suggerere,  ut 
de  consilio  principum  reuocet,  quod  nobis  et  ecclesiis  absentibus  et  non  consen- 
tientibus,  sed  contemptis,  suggestione  priuata  forsitan  est  persuasum.  Et  quia 
omnium  principum  et  riobilium  interest  pares  suos  sibi  inpares  fieri  non  debere^ 
archiepiscoporum  et  episcoporum,  quorum  sigilla  inferius  sunt  appensa,  suffragia 
iBuitamus,  ut  pro  nobis  graUam  Testram  super  pelitione  adeo  fauorabili  interpellent^ 
ot  in  nobis  manifestum  fiat  cunctis  ecclesiis,  quod  saluatorem  ac  propugnatorem 
in  persona  ipsius  miserit  nobis  deus  contra  illam,  qua  olim  premebamur,  tyran- 
nicam  potestatem*  Datum  anno  gratie  millesimo  ducentesimo  quinquagesimo  11% 
mense  Junio. 

Nach  LeTerkut:  Urk.  d.  Bitth.  Lübek  I,  S.  102,  aus  dem  Original  im  Arohir  zu  Oldenburg.  ^Ea 
hangen  fünf  Siegel  an  dem  Original,  aber  zum  Theil  nur  BruchstQcke,  und  kein  einziges  so  wohl  erhalten« 
dafs  die  Umschrift  oder  das  Bildniss  sich  deutlich  erkennen  liesse.**  Leyerkus.  —  Auch  gedruckt  bei 
Lflnig,  Spia  eccL  H,  307;  Schröder,  P.  M.  I,  S.  650;  Orig.  Guelf.  IV.  p.  248;  Gruber,  Orig.  Liron^ 
p.  259;  T.  Beehr,  E.  M.,  p.  194. 


Digitized  by 


Google 


695  1252.  2a 

(1252.)  695* 

Albert j  Erzbischof  von  Livland  vnd  Preussen,  als  Verweser  des  Bisthums 
Labek,  und  die  Bisdiöfe  Rtidolf  von  Schwerin  und  Friedrich  von  Ratzeburff 
suchen  bei  den  Cardinälen  zu  Rom  Schutz  wider  des  Königs  Wilhelm  Befehl,, 
vom  Herzoge  von  Sachsen  die  Regalien  zu  empfangen. 

Des  Erlzbischoffs  in  Lieffland  vnd  Preussen  vnd  der  Bischoffe  zu  Zwerin 
R.  vnd  Raceburg  F.  Supplication  an  die  Cardinele  zu  Rome  wegen  der  Regalien, 
so  der  Keiser  W.  ihnen  befolen  vom  Hertzogen  zu  Sachsen  zu  emprahen  (quod 
esset  Regale  sacerdot[i]um  in  Ducale  ministerium  commutare  et  Saram  liberam 
anciliare).     Absque  dato. 

Clandrian:  Protoc.  fol.  250*.  —  Gedruckt  bei  Lisch:  MekJ.  ürk.  m,  S.   100.  —   Vgl.  Nr.  694. 


(1252.)  696. 

WtOidm,  römischer  Konig ^  erlässt  an  den  Erzbischof  Albert  von  Livland,  dl8> 
den  Verweser  des  Bisthums  Lübek,  und  an  die  Bischöfe  Friedrich  von  Raize^ 
bürg  und  Rtidolf  von  Schwerin  ein  Antwortschreiben  auf  ihre  Klage  wider 
den  Herzog  (Albert)  von  Sachsen,  dass  er  sich  die  Verleihung  ihrer  Regalien 
anmasse. 

Dieses  königliche  Schreiben  hat  sich  nicht  erhalten.  Hederich  fand  es  im  Registr.  ecciesie  Suerin.r 
wahrscheinlich  auf  fol.  80\  nnd  die  Beschwerde  der  Bischöfe  auf  fol.  95\  Denn  er  rerzeichnet  in  seinem' 
Judex  Annal.  Suerin.  folgende  Auszüge: 

^Wilhelm!,  regis  Romanorum,  litterae  ad  archiepiscopum  Liuoniensem,  Lubecensem, 
Raizhebur^ensem  et  Swerinensem  episcopos,  conquerentes  de  (N.)  dacis  Saxoniae  injuria, 
qua  uelit  ipsos  a  se  petere  regalia  seu  temporalia,  hoc  est  habere  ius  conferendi  epi* 
scopatus  pro  arbitrio.  80\  95\  —  Regalia  siue  (emporalia  episcopos  a  dueibus  tenerCt 
1.  e.  duces  habere  ius  conferendi  episcopatus,  est  sacerdotium  regale  commutare  in 
ministerium  ducale  et  Saram  liberam  anciliare.  80\  95*.  —  Episcopus  ob  reuerentiam 
princeps  nominatur.    80^•'  -^  Gedruckt  bei  Lisch,   Mekl.  ürk.  lU,  S.  101.  —  Vgl.  Nr.   694. 


(1252.   Nach  Juni  16.)  697. 

Vogt,  Rath  und  Gemeinde  der  Stadt  Inihek  rechtfertigen  vor  dem  CardinaU 
Legaten  Hugo  ihre  gegen  den  VoUstrechangsbefeld  der  Bischöfe  von  Havd- 
berg  und  Sehnen  (Nr.  693)   eingelegte  Appellation  damit,  dass  dieselben 


Digitized  by 


Google 


m  1252.  m 

nicht  unparteiisch  gewesen  seien  und  ihren  Auftrag  (Nr.  ff 87)  i&erscbtUfi^ 
hätten,  bittefi  auch  demgemäss  den  Cardinal,  das  über  sie  verhängte  und  von 
dein  Liiieker  Dom-Capitd  vollzogene  LUerdict  aufzuheben  und  bei  dem  Könige 
der  Stadt  die  Beichsfreiheit  wiederzuertüirken. 

—  —  Dominus  enim  Hauelbergensis  episcopus  tanta  familiaritatis  gratia  marchio- 
nibus  est  coniunctus,  ut  nullus  dubilet  vel  ignoret^  quod  nobis  merito  sit  suspectus. 

—  —  Jtem  dominus  episcopus  Zverinensis,  ex  confessione  propria  coram  domino 
Bremens!  archiepiscopo  et  coram  episcopo  Lvbicensi  facta,  se  satis  docuit  esse 
suspectum.  Jnterrogatus  enim  ab  episcopo  et  ab  aliis,  quare  contra  ciuitatem 
tivbicensem  perperam  processisset,  respondit,  quod  invitus  hoc  fecisset,  adiciens^ 
quod,  siue  iuste  siue  iniuste  processisset,  propter  marchiones  aliud  facere  noa 
poterat,  nee  audebat.    —    —    — 

Kaoh  dem  TollsUndigen  Abdruck  aus  dem  auf  der  Trese  zu  Lflbek  befindlichen  Original  im  ÜB.  der 
S4.  Lübek,  I,  S.   172. 


1252.  lul.  1.  KöbL  698. 

Clemens,  Präceptor  des  Johanrnter-Ordens  in  Deutschland,  verJcauß  dem 
Kloster  Reif\fdd  die  Dörfer  Gr.  und  Kl.'Pogetz  und  Gr.  und  Kl.^Disnak 
(bei  Ratzeburg)  auf  den  Rath  des  H.  von  Mrrow  und  anderer  Ordensbrüder^ 

—  —  —  —  cum  consilio  dilectorum  fratrum  nostrorum^  videb'cet  fratris  Gelrolfi 
prioris  Poloni,  ftratris  Chide  Salachini,  fratris  ülrici  de  [Wer]bene,  fratris  H.  d^ 
Mirowe  —  —  —  — • 

Abfedruokt:  ia  der  Saohr*Lauenb.  Remonstration  wider  Lflbek  pta  Mölln  rom  Jahre  1670,  BeiL  X, 
&  80;  hei  Lflnig«  Spieil.  eccles«,  I.  Forts.,  Anhang  S.  86;  bei  Schröder,  P.  M.  I,  S.  647;  Riedel«  Cod. 
dipt  Brmod.  I«  Bd.  6,  &  15. 


1252.   Juli  8.  Perugia.  699. 

I\tp$t  IfmoctHZ  IV.  beßMt  dem  Bist^fe  von  Camin^  darüber  zu  wachen,  dass 
m  dft  Kiftie  sm  Schwerin  Kemer,  der  niiAt  eine  Pfründe  labe,  etwas  vofi^, 
den  täglidktm  Gaben  erikdte. 

Imiocentius  episcopus,   sennis  semonun  dei,  venerabili  firatri   .  .  episcopo 
Ctminensi   salutem  et  apostolicam  benedictiooem.     Deuotionis  dilectorum  filiomm 


Digitized  by 


Google 


7§0  1252.  26 

. .  decani  et  capituli  Zuerinensis  precibus  benignum  impertientes  assensum^  ds 
auctoritate  litterarum  nostrarum  duximus  indulgendum ,  ut  ad  exhibendum  distribu- 
tiones  cotidianas  receptis  in  eorum  ecclesia,  nisi  primo  prebendas  ibidem  fuerint 
assecuti,  compelli  per  litteras  apostolice  sedis  uel  legatorum  eius  nequaquam  possint 
absque  ipsius  sedis  speciali  mandato  faciente  de  indulto  huiusmodi  mentionem. 
Quocirca  fraternitati  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  non  permittas 
prefatos  decanum  et  capitulum  super  hiis  contra  nostre  confirmationis  tenorem  ab 
aliquibus  indebite  molestari,  molestatores  huiusmodi  per  censuram  ecclesiasticam 
appellatione  postposita  compescendo.  Datum  Perusii,  VIII.  idus  Julii,  pontificatus 
nostri  anno  decimo. 

Naoh   einer  durch  den  Archivrath  Lisch  Ton  dem  im  königl.  dänischen  Geh.  Archive  zu  Kopenhagen! 
aufbewahrten  Originale  genommenen  Abschrift  im  Haupt-Archire  zu  Schwerin.     „Angeii&ogt  ist  eine  unge- 
bleichte leinene  Schnur  (Bindfaden),  ron  welchSr  jedoch  die  Bulle  abgeschnitten  ist.** 
Auf  der  Rückseite  steht  ron  einer  gleichzeitigen  Hand: 

Ja Fesulanus. 

und  eine  jüngere  Registratur: 

quod    canonici   Zwerinenses    nulli    non    prebendato    distributiones    cottidianas    dare    teneantur 
Jnnoo.  papa. 

im 

Ohne  Zweifel  ist  diese  Urkunde  dieselbe,  welche  Claq^rian  1603  in  dem  Schweriner  Stifts  -  Arohir 
fand  und  im  Protoc.  fol.  262*  mit  folgenden  Worten  yerzeichnete :  Minnoccntius  Papa  priyilegyret  das 
„Capittel  zu  Zwerin,  dass  sie  niemanden  zu  den  teglichen  distributionibus  kommen  lassen  sollen,  eh  er 
«1  Präbende  erlangt.     Datum  Perusii.  8.  Idns  Julii,  pontif.  anno  10.** 


1252.   Jiil.  9.   Perugia.  700. 

Papst  Innocenz  IV.  befiehlt  dem  erwählten  Bischof  [HermannJ  von  Carnm, 
das  Dom^Capitd  zu  Schwerin  dem  empfangenen  päpstlichen  Indtdte  gemäss 
gegen  übermässige  päpstliche  Provisionen  zu  schützen. 

jS  och  ein  desselben  Pp.  [JnnocentU]  vnd  gleichs  lauls  [wie  Nr.  627] 
Conseruatorium  an  den  electum  Caminensem.  Datum  Perusii,  7.  Jd.  Julii, 
pontif.  ao.  10. 

Clandrian,    Protoc.   fol.    250%    im  Anschlüsse    an    unsere   Nr.    627.   —   Gedruckt   bei  LiKht    Mekl. 
ürk.  ni,  S.  97. 


leklMMrgUekM  UrkiiiM  •  Biek  H. 


Digitized  by 


Google 


26  1252.  TM 

1252.   Juli  9.   Perugia.  7»1. 

Papst  hmoemz  IV.  heauftiragt  den  enoäbüm  Bischof  [Hermann]  von  Camin, 
dmn  Sitfis  Sehwmn  die  veränaaerten  Stiftsgüter  vriederzuerwerhen. 

Innocenlius  (IV.)  Pabst  befeiet  dem  electo  Caminensi,  weil  der  Bischoff 
vnd  Capltlel  zu  Zwerin  etliche  Stifflsguter  andern  leuten,  geistlichen  vnd  welt- 
lichen^ etlichen  die  zeit  ihres  lebens,  etlichen  vIT  ierliche  pacht,  oder  auch  ewig 
XU  besitzen^  vermittelst  Sigel  vnd  briefe  vnd  geleisteter  Eide,  auch  vermittetet 
ellichen  daraulT  erhaltenen  Bepstlichen  Confirmationen  dem  Stiffte  zu  nachteU 
eingelhan,  dass  er  dessen  allen  vngeachtet  solche  vereusserte  guter  widerumb 
«ym  Sliilte  zu  bringen  sich  bearbeiten  soll.  Datum  Perusii,  7.  Jdus  Julii,  pon- 
tillcatus  anno  10.  ^ 

Naoh  ClMdriaQ,  Protoo.  fol.  249\ 


1252.  Juli  11.   Salzwedel.  702. 

Otto,  Markgraf  von  Brandmbmrg,  verMü  der  Stadt  Lemim  die  Beekte  und 
Freih^tm  semer  andern  Städte  und  die  Beehte  auf  der  Elbe  und  Eide,  du 
sie  9ur  Zeit  hesass,  als  sie  in  den  Händen  der  Qrafen  Oumelin  van  Seheerm 
und  Bernhard  ixm  DannAerg  toar. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.    Otto  dei  gratia  marchio  Branden- 

burgensis  omnibus  m   perpetuum.     Honestati  principum   conuenit  et  honori,   eos, 

qui  ipsis  zelo  deuotionis  accensi  Gdeliter  obsequontiir,  non  solum  in  suis  antiquis 

iuribus  tuen  pariter  et   fouere«   immo  nouis   et  honestis  tarn   iuris,  quam  gratie 

muneribus,  tarn  decenter,  quam  honorifice  decorare.    Nouerint  igitur  tarn  presentes, 

quam  postert  presentem  pagtnam  inspectori^  quod  dos  burgensibus  nostris  dilecüs 

in  Lenzen   omne  ius  dedimus  et  tali   omnimode  volumos  iure  gaudere«   quo  afie 

tnre  ttostre  riuitates  gaudent   el   hactenus  saut  gaoise,   hoc  adicientes  et  talem 

(J5   graüam    fiideales.    qiiad   per    terraai    nostram^    qoocaBqae   in   suis   negotiis 

luerint  \tI  vejcerint.   ab  omni  tekmeo  et  angaiia  sicut  alle  nostre  chiitates  Hberi 

mtmeant  omnimode  et  immnes.    PretetM  roh  (i)  mos,  Yt  et  ipsi  nostri  bwgrases 

In  Albia  et  in  Eldena  eo  i«re  fhmitsr  et  ea  omBinoda  Oiertate,   qua  leapore 

comUls  Gunceliai  et  [coaaitis]'  Bermardi.  «pawlo  ctritalai  Lenzen  ad  snas  nanns 

Iracbunt^  de  ipsona«  gratia  fraebantv.     Jta«  Tohans,  n  s»tencias  indktarias, 

9\w.  lnuen\e!ide  faerintT  iater  se  innewant  seoBAun  inis  onfinem,  qneoi  kacten« 

t*;tmerunt^  el  setmdm  onfineai  legis  s^ie  iwa  4ent  afiaeesÜMB  aibi  TiBa;  si 


Digitized  by 


Google 


1252.  2? 

vero  huiusmodi  sententias  inter  se  adinuenire  nequiuermt,  ad  ctiuitatem  nostram 
Sakwedele  requirere  debent  sua  iura.  Ut  igitur  hec  predicta  validum  robur 
obtineant  et  perpetue  firmitatis  sortiantur  effectum,  presentem  paginam  conscribi 
iussimus  et  sigilli  npstri^  munimine  consignari.  Huius  rei  testes  sunt:  fideles  nostri 
Aluericus  de  Kerkow,  Obricus  de  Kruge,  Gerbardus  de  St[a]uenoW^,  Reinoldus 
de  Glawezin,  Arnoldus  plebanus  de  Lenzen  et  alii  quam  plures.  Datum  apud 
Saltwedele,  per  manum  Henrici  curie  nostre  notarii,  anno  domini  millesimo  ducen- 
tesimo  quinquagesimo  secundo,  Y.  idus  JuliL 

Nach  Oercken,  Cod.  diplom.  Brandenb.  Y,  p.  78,  ^ex  ret»  copia.*'  —  Eine  Abtohrift  in  RadloiTa 
Diploaatar.  manucor,  aus  n^fl^vA^us,  de  reb.  gest.  Marchion.  Brandenb.,  in  Tita  Job.  L  et  Otton.  III» 
p.  m.  80"  gibt  *  den  Zusatz  comitis,  der  angemessen  scheint,  wenn  nicht  „oomitHm  Guncelini  ei 
Beroardi**  zu  lesen  ist;  ^„iussimus  et  ciuitatis  et  sigilli  nostri,**  wo  die  Worte  „et  oiaitatit,**  wenn 
aie  Ifir  echt  gelten  sollten,  doch  hinter  „et  sigilli  nostri"  stehen  müssten;  *  nStaaeaow"  für  Gercken*»: 
ateaenow/  —  Vgl.  Bd.  I,  Nr.  251. 


1252.   Juli  15.  Zarrentin.  703. 

OtimeUn,  Oraf  von  Schwerin,  schenkt  mü  Zustimmung  des  Bischofs  Friedrich 
von  Batzeburg  dem  Kloster  Zarrentin  das  Patronal  der  Kirche  zu  Wittenburg. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Guncelinus  dei  gratia  comes 
Zverinensis  omnibus  presentem  paginam  inspecturis  salutem  in  salutis  auctore. 
Ne  ea,  que  geruntur  in  tempore^  labantur  cum  tempore  et  a  memoriis  hominum 
per  obliuionis  Senium  deleantur,  necessarium  reputamus  ea  perhennare  testimoniis 
scripturarum,  que  nee  modemos,  nee  posteros  uolumus  ignorare.  Notum  igitur 
esse  uolumus  uniuersis  Christi  fidelibus,  tam  presentibus,  quam  futuris^  quod,  cum 
ob  reuerentiam  dei  et  pie  matris  misericordie  conuentum  sanctimonialium  Cyster- 
ciensis  ordinis  in  districtu  nostro,  videlicet  in  ecdesia  parrochiali  Tsernentyn, 
prediis  nostris  fundassemus^  nos  omni  diligentia  tam  laudabile  dei  obsequium 
rationabiliter  inchoatum  perhennare  cupientes^  pro  salute  nostra  et  pro  remedio 
anime  patris  nostri  pie  memorie  comitis  Hynrici  ius  patronatus  ecclesie  seu  par- 
rochie  in  Wittenburg  cum  omni  proprietate  siue  iure  suo,  quo  ad  nos  perlinebat^ 
de  consensu  venerabilis  domini  nostri  Fretherici  episcopi  Raceburgensium  prefato 
conuentui  sanctimonialium  in  Tsernetyn  liberaliter  contulimus  et  absolute.  Ne 
autem  super  hoc  in  posterum  dubietatis  scrupulus  oriatur,  presentem  paginam 
conscribi  fecimus^  sygillo  domini  episcopi  et  nostro  roboratam.  Testes  huius  rei 
sunt:  Wicgerus  prepositus,  Johannes^  Bemardus,  Raceburgenses  canonici;  milites: 
Hermannus  de  Bluchere,    Albertus   de   Bralestorpe,   Willeheknus   de   Rosendale^ 


Digitized  by 


Google 


!I6 


1253. 


1^ 


8yf%*lcl^^s<)  Jordanis  de  Dargenov^  fratres,  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno 
^Qniini  M^  ducentesimo  L''!!'',  in  ecclesia  Tsernentyn,  in  consecratione  altaris^ 
idil>«s     Julii. 

Nach  dem  Originale  im  Hanpt-HrchiTe  zu  Schwerin.  An 
Pergamentstreifen  hangen  zwei  Siegel  ron  ungebleichtem 
Wachs: 

1)  das  zu  Nr.  692  abgebildete  parabolische  Siegel  des 
Bischofs  Friedrich  Ton  Ratzebarg,  mit  rollständiger  Umschrift; 

2)  das  hieneben  abgebildete  dritte  Siegel  des  Grafen 
Gunzelin  yon  Schwerin  mit  zwei  Lindwfirmem  am  Baume 
und  der  Umschrift: 

^  S'  ©YHZaLINI  .  HLII  .  OONITIS   hBINIRISI. 
DB  SVBRIN. 

Dieses  Siegel,  welches  nur  in  diesem  einzigen  Exem- 
plare bekannt  geworden  ist,  unterscheidet  sich  ron  dem 
zweiten,  zur  Urkunde  rem  27.  Sept.  1248,  Bd  I,  (Nr.  612) 
abgebildeten  Siegel  Guozelins,  welches  1248  — 1254  yor- 
kommt,  fast  gar  nicht;  es  scheint  in  einigen  Verhältnissen 
um  ein  Geringes  grösser  zu  sein  und  hat  in  der  Umschrift 
die  Namensform  hBINIRISI,  während  das  zweite  Siegel  die 
Form  hBINRISI  hat,  auch  ist  das  h  auf  diesem  dritten 
Siegel  weiter  auseinandergezogen,  als  auf  dem  zweiten  Siegel. 
Da  nun  im  J.  1252  (11.  Sept)  auch  schon  das  rierte  und 
letzte  Siegel  Gunzelins  in  Gebrauch  kommt,  so  muss  der 
Graf  zu  einer  und  derselben  Zeit  drei  Siegel  gehabt  haben, 
zweite  mt  aaeh  bald  rerloreo  gegangen. 
Xwi  4^  Biekjcite  der  Urkunde  steht  ron  gleichzeitiger  Hand:   „Confirmatio  loci  et  donatio.** 


1252.   8q>l.  11.   Boizenburg. 


704. 


Chmzdm,  Graf  van  Schwerin,  verleiht  dem  Kloster  Zarrentin  neun  Hufen  in 
Z^^eedorf  wdihf.  fhiM^be  von  dem  Bürger  Wichfrid  in  Wittenburg  gekauft  hat. 

fj—i  i  iiiii  dei  gractii  comes  Zwerinensis  uniuersis  Christi  fidelibus,  ad 
quo«  ynMsm  §€ripUtm  penieneriL  nhitem  in  deo  salutari  nostro.  Quoniam  ea,  que 
liuiuiior  m  temfiffn.  ne  bbantor  cum  tempore,  debent  scripture  paginis  commen- 
deri^  9«  ai  iM«Mriiii  hommum  per  obliuionis  Senium  deleantur:  notum  esse 
uolumni  miMrmii.  t»m  yre^entiim^^  qnam  futoris,  quod,  cum  Conradus  prepositus 
9inctlm(ii»bKMi  in  Ti^rmetin  pro  qoinquaginta  marcis  denariorum  neuem  mansos 
in  lY/itAipn^  t^mti^im  nao  comparasset  erga  Wichfridom,  einem  nostrum  In 
WUtonbufK.  %4At^A^  muwäim  trei  choros  siliginis  et  sedecim  solides,  qui  dantur 
Nv^  Uttcca  tt  d^rtt^rU^  pro  porcis^  denarios  similiter  censuales,  qui  dantur  pro 
;««^  llom  yiUM^yi^  ^jf%6tm  manio»  in  manus  nostras  resignauit,  et  nos,  eius- 
«vivollii  pUfit^^^^  tjnt%mAeia\e§  profectui,  ad  honorem  beate  virginis  lam 


Digitized  by 


Google 


tos  1252.  29 

dicto  conuentui  in  Tsernetin  eosdem  mansos  contulimus  liberaliter  et  absolute 
com  omni  iure^  quo  Wichfridus  ipsos  a  manu  nostra  tenuerat,  possidendos.  Ne 
autem  super  hoc  in  posterum  aliquis  dubietatis  scrupulus  orlatur^  presentem 
paginam  scribi  fecimus,  sigilli  nostri  munimine  roboratam.  Testes  huius  rei  sunt: 
Albertus  notarius  noster;  milites:  Henrlcus  Ribe,  Willehelmus  de  Rosendale, 
Sifridus  de  Darghenov,  Ekehardus  Scacke  et  Cristancius,  quam  plures  (!).  Acta 
sunt  hec  anno  Wf'CC^^L^IF,  in  Boyceneburg,  in  die  Prothi  et  Jacincti  beatorum 
martirum. 

Nach  dem  Originale  im  Haupt -Arcliive  zu  Schwerin.  An 
einer  weissleinenen  SiegeUchnur  hängt  das  hieneben  abgebildete 
8cbUdf(5rmige  Siegel  des  Grafen  Qunzelin  III.  yon  Schwerin 
mit  zwei  Lindwürmern  am  Baume  und  der  Umschrift: 

^  S' .  evncauNi  *  comms  *  zwaRiNaNSis 

Dies  ist  ein  riertes  Siegel  des  Grafen  Qunzelin,  welches 
sich  Ton  den  drei  früheren  in  Bd.  I,  zu  Nr.  505  und  Nr.  612, 
und  in  Bd.  II,  zu  Nr.  703,  abgebildeten  Siegeln  wesentlich 
durch  die  neue  Umschrift  unterscheidet,  indem  Gunzelin  nicht 
mehr  als  Sohn  des  Grafen  Ueinrich  bezeichnet  wird,  auch 
durch  eine  andere  Gestaltung  des  Baumes,  welcher  eine  yollere 
Krone  hat  und  die  freien  Wurzeln  des  Baumes  zeigt,  während 
er  sonst  auf  einem  herzfdrmigen  Untersatze  steht.  ])ie8es 
Siegel  kommt  sicher  an  der  rorstehenden  Urkunde  zuerst  yor, 
während  noch  am  15.  Jul.  1252  das  dritte  Siegel  im  Gebrauche 
war  und  das  zweite  Siegel  noch  im  J.  1254  geführt  wird. 
Per  Graf  wurde  also  im  J.  1252  drei  Siegel  gehabt  haben. 
Ifan  kann  jedoch  annehmen,  dass  die  yorstehende  Urkunde 
später  besiegelt  worden  sei,  da  das  4.  Siegel  zuerst  an  dieser 
vorkommt,  und  darnach  erst  wieder  am  25.  Juli   1257.    Vom 

J.  1257  an  kommt  aber  dieses  Siegel  allein  yor  bis  zum  Tode  Gunzelins,  sicher  bis  in  das  Jahr  1270.    Man 
kann  darnach  wohl  annehmen,  dass  Gunzelin  das  vierte  Siegel  von  1254  — 1274  in  Gebrauch  gehabt  habe. 


1252.   Sept  12.  705. 

Albert,  Herzog  von  Sachsen,  gibt  der  Kirche  in  Batzeburg  diejenigen  Güter 
in  Campow,  welche  Berlif  bisher  zu  Lehn  gehabt  hatte. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Albertus  dei  gratia  dux  S[a]xonie, 
Angarie  et  Westfalie,  omnibus  hanc  paginam  inspecturis  in  salutis  auctore  salutem. 
Quecunque  ad  comodum  et  profectum  ecclesiarum  de  nostra  liberalitate  sperantium 
domino  fauente  disponimus,  expedit,  vt  ea  contra  varios  futurorum  incursus  valida 
firmitatis  nostre  custodia  muniamus.  Notum  igitur  esse  volumus  tam  presentis^ 
quam  futuri  temporis  Christi  fidelibus  vniuersis,  quod,  cum  omnia  bona  in  villa 
Campowe,  que  Berlif  a  [n]obis  iure  tenuit  feodali,  nobis  idem  Berlif  et  sui  filii 


Digitized  by 


Google 


aO  1253.  IQt 

resignassent,  nos  liberaliler  eadem  bona  ob  honorem  dei  et  sancte  mateis  sii» 
ecclesie  beale  Marie  in  Raceburch  eo  iure,  quo  supradictus  Beriif  a  nob»  tenuit^ 
cum  Omnibus  attinenliis  suis  perpetuo  libere  dimisimus  possidenda,  preter  ea  iura^ 
qae  prius  villa  habuimus  in  eadem*,  videlicet  seruiUa  ^e  sex  mansis  seeundum 
communia  terre  iura,  que  nobis  libere  dnximus  reseruanda.  Huius  rei  testes  sunt: 
dominus  Wiggerus  Raceburgensis  prepositus,  Volkwinus  eiusdem  ecclesie  cano- 
nicus,  Olricus  burgrauius  de  Wetin,  Burchardus  de  Zwegen,  Reinerus  aduocaUig 
de  Raceburch,  Zabel  de  Louenb[o]rch,  Sifridus  aduocatus  de  Louemborch.  Wil- 
lelmus capellarius  (!),  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno  domini  fiTCCLir, 
pridie  idus  Septembris.  Vt  igitur  hec  nostra  donatio  rata  semper  maneat  et  ab 
omni  inquietudine  inuiolabilis  perseueret,  litteram  hanc  testimonialem  inde  conscribi 
fecimus  et  sigilli  nostri  munimine  insigniri. 

Nach  dem  Originale  im  Ratsaburger  ArduTe  za  NeoalreliU.  An  dar  dorok  Moder  etwas  betchftdigCen 
Urkunde  liingt  ron  dem  Siegel  an  rotken  nnd  weiMen  seideaan  F&den  nur  eia  kleine«  Brockstfiok,  — 
Qedmekt  bei  Westpbalen  II,  p.  2080,  nnd  bei  SckrOd^ar,  F.  M.  II,  S.  2930. 


1252.   September  14   Rostock.  706- 

Borwm,  Fürst  von  Bostock,  überträgt  dem  Kloster  Dargun  drei  Hufen  m 
Pannekow,  welche  bis  dahin  Johann  von  Büne  vom  Fürsten  zu  Lehn  getragen 
hat  und  bis  zu  seinem  Tode  behalten  soU,  und  bestimmt,  dass  zwei  Hufen  m 
Teschaw,  wdchs  derselbe  vom  Kloster  hat,  nach  dem  Tode  seiner  Frau  an 
dass^^  zurückfallen  sollen. 

Ijorwinus  dei  gratis  dominus  de  Rozstok  vniuersis  Christi  fidelibus  pre- 
sentem  paginam  inspecturis  salutem  in  domino  Jhesu  Christo.  Cum  omnium 
Christi  pauperum  uelimus  in  quantum  possumus  profectibus  insistere,  illorum  tamen 
precipue  uolumus  utilitatibus  imminere,  qui  ipso  (!)  uero  regi  Christo  specialius 
inherentes  continuis  non  desinunt  laudibus  famulari.  Jnnotescat  igitur  uniuersis, 
tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos  pro[u]icionem  et  collacionem  triura 
mansorum  in  Penecowe,  quos  fidelis  noster  dominus  Johannes  de  Bune  hactenus 
a  nobis  iure  tenuit  feodali^  ecclesie  Dargun  ob  amorem  Jhesu  Christi  eiusque 
beate  genitricis  uirginis  Marie  et  in  nostrorum  remisslonem  peccaminum,  necnon 
et  ad  salutem  anime  domine  S.  nostre  coniugis  iam  defuncte  liberi  (!)  resigna- 
uimus  uoluntate,  tali  siquidem  forma^  ut  ipsos  ratione  ho[m]i[n]ii  amodo  possideal 
ab  eadem,  qui  post  mortem  suam  omni  contradictione  postposita  memorate  ecclföie 
attinebunk  Duo  uero  mansi  in  Tessecowe,  quos  a  sepedicta  tenet  ecclesia,  ad 
ipsam  post  uioris  sue  obitum  deuoluentur,  vnde  quolibet  anno  in  natinitate  domine 
seruicium   est  eiusdem   ecclesie  conitentui  fa[ciendum].     Yt  autem 


Digitized  by 


Google 


1252.  m 

hec  donacio  a  nobis  siue  a  nostris  heredibus  uel  a  domino  Johanne  in  posterum 
nullatenus  irritetur,  presens  scriptum  idoneorum  subscriptione  testium  et  sigilli 
nostri  munimine  duximus  roborandum.  Testes  h[ii]  aderant:  prepositus  Amilius, 
dominus  Jo  [Hannes]  plebanus  ecclesie  sancti  Petri,  dominus  Heinricus.  de  sancto 
Jacobo,  dominus  Godefridus,  dominus  Heinricus  de  Dudinge  ^  dominus  Georgius 
de  Jorc,  dominus  Otto  de  Ghicowe  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno 
gratie  M'CC'LIF.     Datum  in  Rozstok,  kal  Octobris  XVIIL 

Nach  dem  Origioale  im  Haupt -Archive  za  Schwerin.  Das  Pergament  ist  an  mehreren  Stellen  rer» 
modert  und  die  Schrift  an  Tielen  SteUen  ^gefallen,  so  dass  einige  Stellen  schwer,  andere  gar  nicht  zu 
entziffern  sind.  An  einer  Schnur  Ton  weissen  leinenen  Fäden  hUngt  das  zu  Nr.  463  in  Bd.  I  abgebildete 
Siegel  Borwins  fast  ganz  erhalten,  bis  auf  den  grossem  Theil  der  Umschrift: 

. . .  ILLV. «.   ROZSTOK 

Gedruckt  in  Lisch  Ifekl.  ürk.  I,  S.   98,  und  in  Kosegarten's  Cod.  Fem.  dipL  I,  S.  953. 


1252.   September  14.   Rostock.  707. 

Borwin,  Fürst  von  Rostock,  schenkt  dem  Kloster  Dargun  die  Freiheit^  aus 
dm  Sabqutßlen  hei  SXäz  Sah  zu  sieden,  und  das  Eigenthum  einer  Siedestelh 
daselbst,  ntä  aüen  dem  Fürsten  zustehenden  Freiheiten. 

Jjorwinus  dei  gratia  dominus  de  Rozstoch  omnibus  hoc  scriptum  visuris 
in  perpetuum.  Ne  rerum  gestarum  composicio  decursu  temporis  euanescat,  solet 
eam  discretorum  providencia  ütterarum  testimonio  perhennare.  Patefacimus  itaque 
presentibus,  posteris  et  futuris,  quod  ob  reuerenciam  dei  et  gloriose  virginis 
Marie  et  in  remissionem  nostrorum  peccaminum  contulimus  ac  dedimus  monasterio 
in  Dargun  perpetuam  libertatem  hauriendi  aquas  de  puteis  salinariis  iuxla  Suiten 
sitis  et  positis  alque  perfectam  potestatem  sal  coquendi  de  eisdem  vna  cum  fundo 
et  proprietate  vnius  loci  ibidem,  quem  locum  (!)  Tratres  dicli  monasterii  vti  possunt 
et  debent  pro  vtiiitate  et  necessitate  eorum,  sicud  eis  placuerit  et  visum  fuerit 
expedire.  Quem  eciam  locum  ac  omnia  alia  et  singula  predicta  ab  omni  exactione 
excepimus,  nichil  nobis  iuris,  nee  posteris  nostris  in  hüs  vendicantes,  sed  omne 
ins,  quod  in  predictis  habuimus,  in  monasterium  transrerentes,  nichil  inde  sperantes 
nisi  remuneracionem  dei  ac  nostre  anime  nostrorumque  progenitorum  animarum 
salutem.  Vt  igitur  hec  nostra  collacio  ac  donacio  firma  et  illibata  tempore  per- 
petuo  perseueret,  eam  sigillo  nostro  et  testibus  subscriptis  roboramus.  Testes  vero 
sunt:  dominus  Johannes  plebanus  ecclesie  sancti  Petri,  dominus  Hinricus  de  sancto 
Jacobe,  dominus  Hinricus  de  Du^dinghe,  dominus  Georrius  de  Jor^ck,  milites, 
et  Otto  de  Ghikowe,  famulus,  et  alii  quam  plures.  Data  sunt  hec  anno  gracie 
millesimo  ducentesimo  quinquagesimo  secundo,  in  Rozstoch,  XYIIF  kal.  Octobris. 


Digitized  by 


Google 


92  1292.  M 

Nach  dem  angebliohen  Original  im  H.-A.  zu  Schwerin,  an  welchem,  wie  an  dem  Original  unserer 
Toraufgehenden  Urkundennummer,  ein  Siegelband  ron  Zwirnfäden  hängt,  das  jedoch  nur  einen  ganz  kleinen 
Theil  der  Rückseite  des  Siegels  trägt  Obwohl  die  yorstehende  Urkunde  yon  demselben  Fürsten  für  das- 
selbe Kloster,  an  demselben  Orte  und  an  demselben  Tage  gegeben  ist,  wie  die  roraufgehende,  weichea 
die  Schriftzüge  derselben  ron  den  yöUig  unyerdächtigen  Zügen  der  Nr.  706  sehr  ab  und  gehören  ohne 
Zweifel  frühestens  der  ersten  Hälfte  des  14.  Jahrhunderts  an.  Der  Ausdruck:  „Patefacimus  —  presen- 
tibus,  posteris  et  futuris**  ist  sehr  anstössig;  sonst  aber  liegt  gegen  den  Inhalt  kein  Verdacht  yor. 
Das  Kloster  Dargun  erbauete  sein  Salzhaus  gewiss  bald,  es  yerkaufte  dasselbe  am  24.  Juni  1267  (f. 
dieses  Datum  unten).  Vielleicht  war  das  wirkliche  Original  in  der  ersten  Hälfte  des  14.  Jahrhunderts 
bereits  halb  yermodert  (auch  Nr.  706  ist  sehr  schlecht  erhalten),  und  es  wurde  deshalb  durch  eine  Ab- 
schrift ersetzt,  durch  deren  unten  umgeschlagenen  Rand  man  dann  das  echte  Sieg^lband  zog  und  daran 
den  letzten  Rest  des  Siegels  befestigte.  Di6  oben  als  anstössig  bezeichneten  Worte  lassen  sich  aus  einem 
Lesefehler  erklären.  —  Gedruckt  in  Lisch  Mekl.  Urk.  I,  S.  TlOO,  Jahrb.  XI,  S.  273,  und  in  Kosegarten't 
Cod.  Pom.  dipL  I,  S.  954. 


1252.   Sept.  25.   Ribnitz.  708. 

Bortoin,  Fürst  van  Rostock,  bezeugt,  dass  der  Bärger  Bernhard  Schele  zu 
Ribmtz  seine  erhobenen  Ansprüche  auf  Güter  des  Klosters  Bersenbrück  (bei 
Osnabrück)  nach  rechtlicher  Entscheidung  aufgegeben  habe. 

Ijorwinus  dei  gratia  dominus  in  Rothstocke  omnibus  fidelibus  Christi, 
quibos  praesens  scriptum  fuerit  exhibitum,  salutem  in  auctore  salutis.  Quia  rex 
regum  et  dominus  dominantium  nos  ad  hoc  in  terris  nostris  exaltavit,  ut  pacem 
et  concordiam  inter  discordantes  reformare  debeamus,  constare  desideramus  uni- 
versitati  fidelium,  quod  bona  venerabilis  monasterii  in  Bersenbrugge^  ordinis 
'  Cysterciensis^  quae  Bernardus  Luscus,  civis  in  Ribeniz,  impetiit,  praepositus  eius- 
dem  ecclesiae  coram  nobis,  sicut  iuris  dedit  sententia^  obtinuit  et  idem  Bernardus 
in  jnanus  nostras  sub  sacramento  baptismatis  et  fide  sua,  quam  deo  yovit^  se  obli* 
gauit,  ut  nee  ipse  nee  aliquis  heredum  vel  successorum  suorum  praefatam  eccle- 
siam  molestare  praesumat.  Yt  autem  haec  rata  maneant  et  illibata,  praesentem 
paginam  conscribi  fecimus  et  sigillo  nostro  muniri.  Acta  sunt  haec  coram  nobis, 
praesentibus  consulibus  et  scabinis  nostris,  in  ecclesia  nostra  Ribeniz,  anno  domini 
M'CC^L^n%  Vir  kal  Octobris.     Data  in  Rothstocke. 

Aus  der  grossen  Osnabrückischen  Urkunden-Sammlung  Henseler*s,  T.  III,  handschriftlich  auf  der  Ofna- 
brücker  Stadtbibliothek,  nach  einem  Copiarius  des  Klosters  Bersenbrück;  mitgetheilt  ron  £.  F.  Mooyer 
zu  Minden,  und  gedruckt  in  Jahrb.  XX,  S.  257. 

Das  Cistercienser- Nonnen -Kloster  Bersenbrück,  gestiftet  1231,  liegt  nOrdlich  Ton  Osnabrückt 
zwischen  Vörden  und  Quakenbrück.  —  Die  Veranlassung  und  Bedeutung  dieser  Urkunde  ist  ganz  onge* 
wiss ;  yielleicht  stammte  der  Ribnitzer  Bürger  Bernhard  Schele  aus  Westphalen.  —  Zwei  andere  Urkunden 
vom  9.  Aug.  1274  Über  den  wahrscheinlich  zu  derselben  Zeit  entstandenen  Streit  einiger  anderen  Ein* 
wohner  der  Stadt  Ribnitz  mit  demselben  EHoster  siehe  unten. 


Digitized  by 


Google 


989  1252.  38 

1252.   November  8.   Ratzeburg.  70». 

Johann,   Fürst  von  Meldenburg,   bestätigt  den   Verkauf  des   Gutes  Kastahn 
an  das  Dom^Gapitel  zu  Lubek. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Johannes  dei  gratia  dominus 
Magnopolensis  vniuersis  Christi  [fidejiibus,  ad  quos  sc[riptum  peruenjerit,  salutem 
in  uero  salutis  auctore.  Ueritatis  amica  simplicitas  acta  legitime  sie  geri  non 
patitur,  vt  postmodum  aliqua  interueniente  calumpnia  deformentun  Nouerit  itaqae 
fidelis  etas  presentium  et  discat  felix  successio  futurorum,  quod  quidam  ciuis 
Lubicensis  nomine  Sifridus  de  Ponte  emit  a  preposito  Gerharde  hone  memorie 
et  a  conuentu  ecclesie  sancte  Marie  in  Campo  Solis  quandam  uillam  Karstane 
nomine,  ita  ut  cum  omni  iure  et  libertate,  qua  ecciesia  eandem  villam  possederat, 
ipse  per  se  et  per  suos  successores  iure  perpetuo  eandem  villam  et  feodali.  titulo 
possideret.  Tamen  uenditionis  tempore  fuit  hec  uenditionis  formula  interiecta,  vt, 
Si  iam  dictum  einem  Lubicensem  procedente  tempore  contingeret  predictam  villam 
uendere,  ipsam  primo  teneretur  uenalem  ecclesie,  a  qua  ipsam  emerat,  exhibere, 
vt  sie  demum,  ecciesia  nolente  ad  emptionem  procedere,  posset  cum  alio  quo- 
cumque  emptore  de  emptionis  precio  conuenire.  Cum  igitur  quodam  tempore 
iuxta  ea,  que  dicta  sunt,  prediclus  ciuis  Lubicensis  preposito  Ade  et  ecclesie  in 
Caropo  Solis  villam  antedictam,  sicut  tenebatur,  uenalem  exhiberet  et  prepositus 
eam  emere  non  curaret,  eo  quod  propler  multam  distantiam  eandem  villam  ec- 
clesie sue  reputaret  incommodam,  consensit  in  hoc  prepositus  et  conuentus,  vt 
ciuis  dictus  villam  Karstane  decano  Lubicensi  uenderet,  precipue  cum  decanus 
in[ten]deret  ad  ampliandum  diuinum  cultum  in  ecciesia  Lubicensi  [vicajriam  per- 
petuam  de  predicte  uille  redditibus  instaurare.  Nos  igitur  laudabilem  intentionem 
decani  commendantes,  venditionem  predicte  ville  decano  factam  ratam  habentes, 
volumus  eam  tam  a  nobis,  quam  a  quibuslibet  successoribus  nostris  [inui]  olabiliter 
obseruari,  et  hoc  presenti  scripto,  sigillo  nostro  signato,  publice  protest[amur]. 
Datum  Raceburg,  anno  gratie  millesimo  ducentesimo  quinquagesimo  secundo,  sexto 
idus  Nouembris,  presentibus  militibus  nostris:  Godefrido  et  Johanne  fratribus  de 
Bulouue,  Theoderico  et  Arnolde  Oauuen  et  ciuibus  Lubicensibus  Rodolfo  Wrot, 
Gerardo  de  Jndagine. 

Nach  dem  Originale  im  Haupt-Archire  zu  SchweriD.  Das  Pergament  ist  an  einigen  Stellen  yermodert 
und  die  dick  und  lose  aufliegende  Dinte  an  sehr  yielen  Stellen  abgefallen,  so  dass  das  Ganze  nur  mit 
JSchwierigkeit,  aber  doch  rollständig  und  sicher  entziffert  werden  konnte.  An  einer  Schnur  yon  rother 
und  gelber  Seide  hängt  des  Fürsten  Johann  Siegel,  wie  an  der  Urk.  yon  11.  Sept.  1248.  —  Gedruckt 
in  Lisch  MekL  Urk.  II,  S.  29  (nach  dem  Original),  und  bei  Leyerkus  I,  S.  104  (nach  dem  Beg.  Cap. 
JLub.  I,  107).  —  Vgl.  Bd.  I,  Nr.  545. 


HeUtakirgUehei  ürkuita-ltck  II. 


Digitized  by 


Google 


94  125d.  tK^ 

11252.   Dec.  16.   Mirissow.  710. 

Buddff  Bischof  van  Schwerin,  vergleickt  sich  mit  dem  Bischofs  Seimich  von 
Have&erg  über  die  Grenze  ihrer  Sprengel  im  Saiden  der  EHde  umi  im  Lande 
Böbd. 

x!iin  Vertrag  zwischen  Rodolfo  vnd  Hinrico,  BischofTen  zu  Zwerin  viid 
Havelberg,  was  vor  Pfarren  in  hem  Pribezlai  lande  zwischen  Hauelberg  vlid 
EMena,  Jtem  im  lande  h.  Nicols^i  zu  Hobele  der  BischoflT  zu  Ifauelberg  haben 
solle.     Ada  in  cymiterio  Mirissowe,  anno  domini  1252.,  17.  kal  Jtonar?i. 

ClandriaD,  Protoc.  fol.  84'.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  MekL  ürk.  m,  S.  97. 


(1252-1253.)  711. 

Wilbrand,  Erzbischof  von  Magdeburg,  gestattet,  in  VoUmadit  des  CardincA- 
Legaten  Hugo,  dem  Magdeburger  Domherrn  Hermann,  Grafen  von  SchladeHr 
mehrere  Pfründen  bis  zum  Beb^age  von  200  Mark  Silbers  anzunehmen. 

Das  Privilegium  für  den  Domherrn  Hermann,  ivelcher  später  (s.  Anfang  1263)  Bischof  yon  Schwerin 
-wurde,  ist  in  seinem  Wortlaute  nicht  mehr  rorhanden.  Hederich  fand  eine  Abschrift  desselben  im  Registmm 
ecolesie  Zwerinensis  auf  fol.  91'  und  notirt  daraus  in  seinem  Index  Annalium  an  rerschiedenen  Stellen: 
^Wllbrandus  archiepiscopus  Magdeburgensis  concedit  Uermaono,  episcopo  SuerioensiV 
authoritale  Hugonis  cardinalis,  legati  ponlificii,  potestatem  obtineodi  plura  beneficia» 
quorum  tarnen  summa  non  excedat  ducentas  argenti  marcas.  —  Hugo  cardinalis  et 
legatus  Jnnocentii  papae.  —  Animarum  curam  habenli  constitutione  concilii  generalis  non 
licere  plures  digniiatea  aut  personatus  aut  benefida  habere.  —  Apostolicam  sedem  posse 
limitare  constitutionem  concilii  generalis.  —  Hermannus  I.,  episcopus  Suerinensis,  cogno- 
mento  de  Sciaden,  natus  nobili  familia,  canonicus  Magdeburgensis,  commendatur  a  morum 
grauitate  et  merilis  suis  in  ecciesiam.  Accipit  priuilegium  obtinendi  plura  beneficia 
comptabilia.*" 

Ob  seine  Citato  Ton«fol.  91':  „Meneius  (?)  de  Sciaden  cler[ic]us  et  comes**  und  „Henricus  de  Werda, 
roiles,"  auch  aus  dieser  Urkunde  entnommen  sind,  ist  zweifelhaft,  da  auf  derselben  Seite  auch  des  Bischofs 
Verpfändung  Ton  Gralow  gestanden  hat.  —  Den  Cardinal-Legaten  Hugo  yon  St.  Sabina  finden  wir  (ob«n 
Nr.  6f(7)  als  Gesandten  des  Papstes  Innocenz  in  Deutschland  im  J.  1252,  der  Erzbisohof  Wilbrand  roa 
Magdeburg  stCM'b   1253,  am  5.  April  (Ann.   Erphordens.  bei  Pertz,  Scr.  XVI,  p.  39). 


(1253  —  1261.)  718. 

Mechthüd,   Herzogin   von  Braunschweig  und  Lüneburg,  erlaubt  dem  Kloster 
WierJmusen,  Fürstentochter  zur  Erziehung  aufzunehmen. 

JL/ei  gralia  M.  ducissa  de  Brunswich  ac  domina  in  Lüneburg  consangoinee 
sue  abbatisse  totique  conuentui  in  Winhusen  salutem  et  sincere  dilectionis  affectum^ 
Loci  uestri  honestatem   conseruare  ut  decet  in  omnibus  proponentes,  vobis  pre-> 


Digitized  by 


Google 


W  1258,  ^ 

sratibiis  uinetescat,  quod,  cam  consueludo  uestre  ecciesie  hactenus  non  seruauerit^ 
lA  inibi  pueri  aut  uirgiiies  receple  sint  aut  fuerint  edocende,  illud  immutari 
[nj^tentes  aliquatenus  aut  infringi,  mediante  presentium  vobis  uniuersis  et  siogulis 
inhibemus^  ne  aUquas  de  cetera  uirgines  educandas  aut  etiam  instruendas  uestrum 
in  cenobium  acceptetis^  nisi  forte  principis  filia  illud  requireret  sue  presencie 
inpendendum. 

Nftoh  einer  Ton  dem  Copiar  des  Klo&ters  Wienhausea,  im  königl.  Arthire  zu  HanDoyer,  durdi  dea 
Bihliotbek-Secretair  Dr.  Böttger  zu  HannoTer  genommenen  Abschrift,  gedruckt  in  Jahrb.  XXV,.  S.  22.  -^ 
Die  Herzogin  M.  ist  Mechthild,  Gemahlin  des  am  7.  Jani  1252  gestorbenen  Herzogs  Otto  Puer  yon 
Braunschweig -Lüneburg,  welche  am  10.  Juni  1261  starb.  Diese  Urkunde  ibt  also  ungefähr  zwischen 
1253  und  1261  ausgestellt.  Die  yon  der  Herzogin  als  ihre  Blutsverwandte  bezeichnete  Aebtissin  war 
Elisabeth,  Tochter  des  Fürsten  Borwin  I.  von  Meklenburg;  Tgl.  Jahrbw  XXV,  S.  Id — 19,  und 
die  übrigen  mitgetheilten  Urkunden  des  Klosters  Wienhausen,  ;Bd.  I,  Nr.  521,  und  weiter  unten  untev 
den  Daten  1255,  Aug.   7;   1265,  Januar  3;  (1265)  Febr.   10. 


1253.   Febr.  iL   Alt-Kaien.  713. 

Borwin,  Fürst  von  Bestock,  verleihet  der  Stadt  [Alt-JKcden  ein  Privilegium. 

Ijoruiniis  dei  gratia  dominus  de  Rostoch  uniuersis  presentem  paginam 
inspecturis  in  perpebiüm.  Cum  labor  et  cura  presenti(ar)um,  limor  et  solli- 
citudo  futurorum  animum  hominis  immemorem  constituat  preteritorum,  dignum 
est,  ne  ea,  que  gesta  sunt,  a  memoriis  hominum  dilabantur,  [v]t  scriplurarum  testi- 
moniis  confirmentur.  Nouerit  igitur  venerabilis  etas  presentium  et  discat  felix 
successio  futurorum,  quod  nos  de  maturo  amicorum  et  vasallorum  nostrorum 
consilio,  uolentes  ciuitatis  nostre  Kalant  profeclibus  prouidere  et  ad  omnium  in 
eadem  ciuitate  commorantium  utilitates  modis  omnibus  laborare,  ipsis  ab  omni 
exactione,  que  schott  uocatur,  sicut  Deutsche  (?)  habent  in  consuetudine  ciuitat[e]s, 
perpetuam  conferimus  libertatem,  ins  eis  dimittendo,  quod  consueuit  Lubicensis 
ciuitas  obseruare.  Ex  vna  etiam  parte  ciuitatis  uersus  uillam  Damme  spacium 
duorum  mansorum  ad  pascua  cum  omnibus  vtilitatibus  eisdem  concedimus  libere 
possidendum;  ex  altera  uero  parte  ciuitatis  ueros  terminos  agrorum  ad  ipsam  ciui- 
tatem  pertinentium  uolumus  expedire.  Preterea  absoluimus  eos  a  censu  de  agris  in 
^ampo  Luchowe,  uidelicet  octo  tremodiis,  que  soluere  consueuerunt.  Jnsuper 
uigilias  et  custodias  de  spacio  gadiorum  castellanorum  nostrorum  sine  expensis  et 
laboribus  ciuitatensium  uolumus  obseruare,  quousque  hoc  possumus  a  castellanis 
nostris  amicabiliter  liberare,  et  ad  alia  vniuersa  commoda  sepedicte  ciuitatis,  prout 
melius  possumus,  uolumus  intendere  studiose.  Huius  rei  testes  sunt  hi:  dominus 
Hinricus  prepositus  de  Posuualck  et  plebanus  de  Kalant,  dominus  Johannes  cappel- 
lanus  de  Kalant,  dominus  Gut[a]nus^,  Georgius  de  Jorck,  Jeroslaus  et  Johannes 
frater  suus,  Gerhardus  Wesent,  Gerhardus  de  Snakenborch,  milites,  Johannes  de 
Sakenitz,  Hinricus  Pinaeman,  Hermannus  Vorradt,  Wescelius  et  Hinricus  frater 


Digitized  by 


Google 


96  1253.  TK 

eitis,  Petras  de  Merco,  Osborons  Rains ,  Berahardns  Pellifex  et  alii  quam  plures. 
Yt  autem  hec  nostra  donatio  immobiliter  ordinata  firmiter  obseraetur  et  a  nullit 
nostris  successoribus  in  posterum  immutetur^  presentem  paginam  prefatam  Ordina- 
tionen! et  honestorom  uiroram  testimonium  continentem  sigilli  nostri  munimine 
roborauimus.  Datum  in  Kalant^  anno  incarnationis  domini  M.CC.L.IIL,  ID.  idus 
Febraarii. 

Nach   einer   incorrecten  Abschrift   aus    der   zweiten  Hälfte  des  16.  Jahrh.  und  einer  Uebersetznng  iia 
H.-A.  zu  Schwerin«  —   ^  Statt  Gutrinus  Termuthen  wir  Gutanns.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XII,  S.  369. 


1253.   Febr.  14.   Wismar.  714. 

Prtbislav,  Fürst  von  Richmberg,  verkauft  dem  Kloster  Doheran  das  Eigenr^ 
thum  des  Dorfes  Zarchdin  mit  den  Zehnten. 

In  nomine  Jesu  Christi.  Pribizlaus  dei  gracia  dominus  de  Bychenberg* 
Omnibus  hanc  litteram  inspecturis  salutem  in  perpetuum.  Cicius  ab  humana 
labuntur  memoria^  que  nee  scriptis^  nee  uoce  testium  perhennantur*.  Ynde  notum 
facimus  tarn  presentibus^  quam  futuris^  quod  ad  honorem  sanetissime  dei  genitricis 
Marie  et  in  remedium  animarum  antecessorum  nostrorum  defunctorum  simulque 
in  remissionem  nostrorum  peccaminum  proprietatem  ville  ZolcheHn,  quam  uene- 
rabilis  abbas  Heinricus  de  Dobran  pro  trescentis  marcis  a  nobis  comparauit,  cum 
integris  decimis  et  omni  iure  in  pratis^  agris  et  nemoribus,  et  sine  exactione  spe- 
ciali  vel  seruiciis,  que  ad  edificia  castrorum  pertinent,  sicut  eandem  villam  tenebat 
in  possessione  dominus  Widekyndus  de  Walsleve,  eidem  claustro  sancte  Marie 
videlicet  Dobran,  ordinis  Cysterciensis ,  perhennem  conferimus.  Excipimus  tamen 
iura  colli  et  manus,  que  specialiter  noster  aduocatus  debet  iudicare;  sed  si  con- 
silio  prouidorum  decreuerit  pecuniam  pro  redempcione  colli  et  manuum  recipere^ 
qui  pro  tempore  nosler  aduocatus  fuerit  et  successorum  nostrorum,  tercia  pars 
cedat  abbati  iam  dicto  successoribusque  suis,  nobis  uero  alie  due  residue.  Ne 
ergo  alicuius  ignorancie  causa  in  posterum  alicui  liceat  hanc  nostram  donacionem 
infringere,  presentem  paginam  damus  sigilli  nostri  appensione  roboratam.  Huius 
rei  tesles  sunt:  mililes  Widekindus  antedictus  de  Walsleve,  Martinus  de  Malin«, 
Theodericus  dictus  Berser,  Ywanus  de  Belowe,  Gerardus  de  Leisten,  Henricus  de 
Rolsted,  et  Guncellinus  sacerdos  tunc  existens  cappellanus.  Acta  sunt  hec  m 
Wismaria,  in  die  Valentini,  anno  gracie  M'CC^Llir,  XVr  kalend.  Marlii,  presi- 
denle  sedi  apostolice  Jnnocentio  quarto. 

Nach  dem  schon  etwas  unleserlich  gewordenen  Original  im  H.-A.  zu  Schwerin.  An  gelben  und  rothen 
seidenen  Fäden  hängt  das  Majestätssiegel  Pribislays,  wie  es  in  Bd.  L  unter  der  Urk.  Nr.  633  abgebildet 
ist.  —  Gedruckt  bei  Westphalen  III,  p.   1496. 


Digitized  by 


Google 


115  1253.  Z7 

(1253.)   März  10.   Dargun.  715. 

Hermarm,  Bischof  von  Camm,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  mehrere  Zehnten. 

Mermannus  dei  gratia  ecciesie  Caminensis  electus  vniuersis  Christi  fide- 
libus  presentem  paginam  inspecturis  salutem  in  eo,  qui  neminem  wit  perire. 
Religiosam  uitam  tenentibus  adesse  conuenit  subsidium  temporale^  ne  defectus 
temporalium  eos  a  sancto  proposilo  reuocet  et  robur  sacre  religionis  eneniet. 
Cum  itaque  omnium  eorum,  quibus  auctore  deo  preesse  uidemur,  debeamus  pro- 
fectibus  insistere,  illorum  tamen  precipue  volumus  ulilitatibus  imminere,  qui  uero 
regi  Christo  militantes,  ipsi  continuis  non  desinunt  laudibus  famulari.  Hinc  est, 
quod  ad  uniuersorum,  tam  presentium,  quam  futurorum,  uolumus  notitiam  per- 
uenire,  quod  nos  ob  amorem  Christi  eiusque  beate  genitricis  virginis  Marie 
dilectis  filiis  fratribus  de  Dargun,  ordinis  Cysterciensis,  horum  mansonim  decimas: 
XX  videlicet  mansorum  in  Dargebant,  XXX*  in  Tescowe,  XII  in  Starsowe,  VII 
in  Wamscin,  in  Plosseke  VI,  in  Toisin  1111%  in  Bronsowe  IUI,  in  Conerowe 
duorum,  duorum  in  Doliz,  vnius  in  Leuin,  unius  in  Bicclessowe,  vnius  in 
Dronevis,  cum  omni  iure  nostro  contulimus  in  perpetuum  possidendas,  integro  ac 
sano  consensu  capituli  nostri  ac  nostre  Caminensis  ecciesie  accedente.  Huius  rei 
testes  sunt:  domnus  Willehelmus  quondam  ecciesie  nostre  episcopus,  Goderridus 
^ecanus,  Adolphus  prepositus  in  Dimin,  Burchardus  prepositus  in  Cladessowe, 
Fridhericus,  Hermannus,  Johannes  canonici  et  ceteri  canonici  omnes*  Ne  autem 
super  hac  nostra  donatione  aliqua  in  posterum  predictis  fratribus  possit  calumpnia 
suboriri,  presentem  eisdem  paginam  cum  nostro  sigillo  ac  sigiUo  nostri  capituli 
contulimus  roboratam.  Datum  in  Dargun,  per  manum  magistri  Lippoldi  notarii 
nostri,  anno  gratie  WCdiV^  VI.  idus  Martii,  electionis  nostre  anno  secundo. 

Nach  dem  Originale  im  Haupt -Archire  zu  Schwerin.  Die  beiden  Siegclbändcr  sind  yon  Fäden  aus 
sehwarzer  und  hellrother  Seide  und  weissem  Lein.  Des  Bischofs  Siegel  ist  parabolisch:  unter  einem  drei- 
fachen Bogen,  der  auf  zwei  dünnen,  gedrehten  Säulen  ruht  und  auf  welchem  drei  Kirchengiebel  stehen, 
ist  des  Bischofs  Bild  in  ganzer  Gestalt,  in  weitem  Gewände,  mit  einer  niedrigen  Kappe  auf  dem  Haupte 
und  einem  (Palm-?)  Zweige  in  der  rechten  Hand  Tor  der  Brust  dargestellt.     Umschrift: 

^  haRODRNvs.  Dai.  Qim.  onoDiNaN.  aaaa  blos 

Das  Capitel-Siegel  ist  abgefallen.  —  Nach  unserer  Nr.  671  gab  der  Papst  Innooenz  IV.  erst  am  19.  Febr. 
1251  Ton  Lyon  aus  dem  Bischöfe  Rudolf  Ton  Schwerin  den  Auftrag,  die  Resignation  des  Bischofs 
Wilhelm  ron  Camin  anzunehmen  und  eine  neue  Bischofswahl  zu  Teranlassen.  Da  nun  „Wilhelm us  dei 
^atia  Caminensis  ecciesie  episcopus**  dem  Kloster  Colbaz  im  Jahre  „M^CC^'LI^,*'  „primo  idus  Marcii, 
pontificatus  nostri  anno  quinto,**  noch  Zehnten  yerlieh  (Kosegarten,  Cod.  dipl.  I,  S.  919,  und  Dreger, 
S.  326,  nach  der  Colbazer  Matrikel),  so  fällt  seine  Abdankung  und  Hermanns  Wahl  nach  dem  1  5.  März 
12  51.  Andererseits  aber  fallen  diese  Yerhandlungen  auch  noch  ins  Jahr  1251.  Denn  „Hermannus 
dei  gratia  Caminensis  ecciesie  electus"  gab  eine  Urkunde  fflr  die  Bflsserinnen  zu  Prenzlau:  „in  Dargun^ 
muDO  gratie  M^CC^LI^,  mense  Decembris**  (Kosegarten  I,  S.  934,  nach  dem  Original);  und  in  Ueber* 
einstimmung  mit  unserer  Annahme  ist  eine  Urkunde  des  „Hermannus  dei  gracia  Caminensis  ecciesie 
electus"  fflr  das  Kloster  Beibuk  (bei  Kosegarten,  I,  S.  939,  nach  der  Matrikel  des  Stiftes  Camin),  datirt: 
«anno  domini  millesimo  dueentesimo  quinquagesimo  secundo,  sexta  feria  ante  Inuocauit  [Febr.  15], 
«lectionis  nostre  primo  anno.**     Noch  genauer  kann  man  behaupten,  dass  die  Wahl  Hermanns  zwischen 


Digitized  by 


Google 


m  1353.  vr 

de»  15.  März  und  dem  9.  Jul.  1251  geschehen  sei;  denn  «Hermannus  dei  gratia  episcopttg. 
ecclesie  Caminensis''  gab  dem  Kloster  Bukow  eine  ia  dessen  Matrikel  erhaltene  Urkunde:  „in  Dargun; 
,wamü  gratie  mifleftimo  ducentcsimo  quioquagesimo  teriio,  septimo  idut  Julii,  electioais  nostre  anno 
tertio"  (Kosegarten  I,  S.  968).  —  Hieraach  kann  nun  aber  die  Jahreszahl  1251  in  unserer  yorstehendea 
Urkunde,  obwohl  sie  sehr  deutlich  im  Original  steht,  nicht  richtig  sein,  sondern  die  Urkunde  muss,  wie 
schon  Quasdt  in  den  Baltischen  Studien  X,  Hft.  1»  S.  169  flgd.,  behauptet  hat,  im  Jahre  125S  gegeben, 
sein.  Sehr  auffallend  ist  das  Datum  einer  von  Dreger  (S.  313)  mitgetheilten  Urkunde,  welche  so  beginnt r 
fiermannus  dei  gracia  Caminensis  ecclesie  episcopus  et  Bamym  eadem  gracia  dux  omnibus  in  per* 
petuum.  Notum  sit  yniuersis,  quod  nos  de  consilio  fidelium  nostrorum  super  Umitibas  terrarum  Stargard 
et  Massow,  Firis  et  Lipene  et  decimis  quarundam  villarum  —  —  —  anno  domini  millesimo  ducentcsimo 
quadragesimo  nono,  in  die  sancte  Eufemie  virginis,  in  opido  Demine,  coneordauimus  in  hac  forma: 
lunites  terrarum**  eta  Die  Urkunde  selbst  hat  am  Schlüsse  kein  Datum,  und  die  Zeugen  weisen  sie 
Dach  Quandt  (Balt  Stud.  X.  169,  XI,  H.  2,  S.  129)  ins  Jahr  1253  oder  54,  Hermann  nennt  sieh  aach  nidii 
mehr  „electus**.  Aller  Wahrscheinlichkeit  nach  hat  er  im  Jahre  1249,  wenn  diese  Zahl  echt  ist,  für 
den  Bischof  Wilhelm  verhandelt,  die  Urkunde  aber  erst  etliche  Jahre  später,  nachdem  er  selbst  längs!; 
Bischof  geworden  war,  ausgestellt.  —  Gedruckt  ist  unsere  Nr.  715  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  8^,  und 
bei  Kosegarten,  Cod.  Fom.  dipl.  I,  S.  958. 


1253.   April  15.   Wordingborg.  716. 

Christoph,  König  von  Dänemark,  versichert  die  Bärger  zu  Wismar  der  Freiheit 
vom  Strandrechte  und  derselben  Privilegien,  welche  die  lAlbischen  in  seinen 
Reichen  haben. 

Cristoforus  dei  gracia  Danorum  Slauoruraque  rex  omnibus  presens  scriptam 
<;ernenlibus  in  doraino  salutem.  Vt  ea,  que  gerunlur  in  tempore,  ne  simul  Irans- 
eant  cum  tempore  et  euanescant,  debent  litterapum  testimonio  perhennari.  Hinc 
est,  quod  dilecti  soceri  nostrF  domini  Johannis  Magnopolensis  meritis  exigentibus 
ac  precibus  inclinati,  ciuibus  suis  Wismarie  graciam  specialem  facientes,  conce- 
dimos  eisdem  hanc  libertatem,  quod,  si  forte  aduersitate  ipsis  i[m]minente  sub 
aliqua  regni  nostri  parte  naufragium  paciantur,  omnia,  que  de  bonis  suis  ab  in- 
clemencia  maris  et  tempestate  poterint  extrahere,  sibi  vsurpent  et  vsibus  ac  vti- 
litati  sue  conseruentur.  Jnhumanum  enim  esse  videtur  et  impium,  si  bona  ali- 
quorum  hominum  periculoso  labore  conquisita  ab  aligenis  pietate  remola  per 
auariciam  rapiantur.  Jnsuper  eciam  omnia  iura  et  easdem  libertates  ciuibus 
Lubicensibus  a  patre  nostro  felicis  recordacionis  Woldemaro  et  a  nobis  concessa 
eisdem  ciuibus  Wismarie  in  Scanore  et  aliis  regni  nostri  partibus,  prout  in  litteris 
nostris  super  hoc  confectis  plenius  continetur,  iiberaliter  concedimus  cum  effeclo, 
prohibentes  districte  sub  optentu  gracie  nostre  omnibus  terrarum  nostrarum  ad- 
uocatis  et  exactoribus,  ne  quis  ipsos  super  hac  concessione  nostra  aliquatenus 
andeat  molestare.  Yt  autem  hec  donacio  nostra  dictis  ciuibus  concessa  debitam 
habeat  firmitatem,  presentem  paginam  nostro  sigillo  duximus  roborandam.  Datum 
Wortingborgh,  anno  domini  M'CC'L^Ur,  XVII.  kalendas  Maii. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  Priy.-Buche  mit  der  Ueberschrift :   .De  libertatibus  habendis  in  Daoim^. 


Digitized  by 


Google 


m 


1253. 


W 


1253.   Mai.  717. 

Bernhard  vfnd  Adclf,  Grafen  von  Danneherg,  sehliessen  mit  der  Stadt  Läbek 
einen  Waffenstillstand  mit  vierzehntägiger  Kilndigungsfrist. 

ij,  et  A:  dei  gralia  comites  in  Dannenb[e]rg  consulibus  ac  communitali 
ciuitatis  LvbiceDsis  cum  beniuolo  afTectu  salutem  in  domino.  Mandatum  dominorum 
^ostrorum  marchionnm  de  Brandeburg  ^  recepimus  in  hac  forma,  ut  Ireugas  vo- 
biscum  seruemns  ad  tempus.  Quorum  precibus  ac  mandato  in  omnibus  cupientes 
annuere,  vobis  intimamus,  quod  treugas  vobiscum  libenti  seruabimus  animo,  ita 
ut  interim  burgenses  vestre  ciuitatis  libere  et  absque  omni  impedimento,  vbi-- 
eumque  voluerint,  negociis  suis  peragendis,  nullo  a  nobis  aut  a  nostris  habita 
timore,  valeant  euagari;  quas  tamdiu  inuiolabiliter  intendimus  obseruare,  quousque 
dominis  nostris  marchionibus  personaliter  super  eo  loquamur,  et  ipsas  treugas 
nostris  litteris  patentibus  nos  retractare  contingat.  Petimus  igitur,  ut  interim  ciues 
nostrarum  ciuitalum  eadem  libertate  gaudeant  a  vobis  ac^  a  vestris  et  plenum 
habeant  ducatum  ad  ciuitatem  vestram  eundi  et  redeundi  pro^  suis  mercimoniis 
exercendis.  Ceterum  decrevimus,  dum  sepedictas  treugas  retractari  contingit^ 
quod  ipse  treuge  post  hoc  ad  XIIIP  dies  ex  vlraque  parte  inviolate  teneantur^ 
vt  medio  tempore  eines  vestre  ciuitatis  cum  bonis  suis,  et  nostrarum  ciuitalum 
similiter  ad  propria  redire  valeant  indempnes.  Vt  autem  treuge  prelibate  omni 
subtilitate  exclusa  ex  parte  nostra  et  nostrorum  iuviolabililer  obseruentur,  pre- 
sentem  paginam  in  sufliciens  testimonium  sigilli  noslri  appensione  fecimus  roborari. 
Datum  anno  domini  M"*  CC°  LlllV  niense  Maio. 

Nach    dem   ÜB.   der  Stadt   Lübek   I,    S.    180,    aus    der  Urschrift,    auf   der  Trese   zu    Lübek.  —  An 
FergamcDtstreifen  hangen  zwei  Siegel  aus  ungeläutertem  Wachs: 

1)  das    schildförmige  Siegel   des  Grafea  Bernhard  yon  Danneberg  mit  einem    rechts    gekehrten,    auf- 
steigenden Löwen,  mit  der  Umschrift: 

Hh   Sie.L.    CO....S    Ba D.   Dö  .  DK. ...«RH 

2)  das  hieneben  abgebildete  Siegel  des  Grafen  Adolf  von  Danne- 
berg, wie  es  an  der  Urkunde  vom  9.  Juni  1266  noch  ziemlich  yoll- 
stAndig  erhalten  ist,  ein  kleines  rundes  Siegel,  rechts  mit  einer  Tanne 
auf  einem  Berge,  vor  welcher  links  ein  aufgerichteter  Löwe  steht. 
Yon  dem  Abdruck  an  der  gegenwärtigen  Urkunde  waren  1862  nur 
noch  geringe  Bruchstücke  yorhanden,  welche  jedoch  hinreichten,  um 
das  Siegel  sicher  bestimmen  zu  können.  —  Vgl.  Nr.   718. 

Im  ÜB.  der  Stadt  Lübek,  I,  S.  180,  ist  nach  dem  Original  auf 
der  Trese  (welches  sein  Siegel  nicht  mehr  am  Siegelbande  hat)  der 
vndatirte  Entwurf  oder  das  Begleitschreiben  der  beiden  Grafen  abge- 
druckt, welches  mit  der  yorstehenden  Urkunde  (von  unwesentlichen 
Abweichungen  abgesehen:  ^  Bland enborch ,  ^ac,  ^pro  fehlt)  gleich 
lautet  bis  exercendis,  dann  aber  folgenden  Schluss  hat: 

exercendis.     Sicut  autem  uobis  super  eisdem  treugis 

IHteras   nostras  patentes  ad  nos  destinamus,   ita   rogamus^   ut  nostris   hominibui^ 

cauentes  super  firma  pace  litteras  patentes  uestre  ciuitatis  nobis  remittatis. 


Digitized  by 


Google 


40  1253.  718 

(1253.)  718- 

Bernhard  und  Adolf,  Grafen  von  Danneberg,  achreiben  an  die  Stadt  Lübek 
tcegen  eines  angeblich  von  ihren  Leuten  begangenen  Pferdediebstahls  und  bitten, 
wenn  der  Stadt  durch  ihre  Leute  Schade  zugefugt  sein  sollte,  deshalb  zur 
Ausgleichung  zwei  Bürger  ncuJi  Neustadt  Olewe  zu  senden. 

£•  et  A.  dei  gralia  comites  et  domini  de  Dannenberch  consulibus  et  burgen- 
sibus  in  Lubeke  vniuersis  paratem  ad  obsequia  voluntatem.  Yos  litteris  veslris 
nobis  demandastis,  quod  serui  nostri  prope  uestrain  ciuitatem  equos  spoliassent; 
sed  illi  senil,  quorum  nomina  scripsistis,  non  sunt  serui  nostri,  nee  in  nostra 
terra  morantur,  nisi  vnus,  qui  uocatur  Johannes  de  Mostyn:  ille  noster  seruus 
non  est,  nee  nostra  familia,  sed  est  in  pane  domini  Gerardes  de  Boyzemer.  Si 
lUe  fuerit  cum  eis,  nos  nescimus.  Noueritis,  quod  idem  Johannes  premissus  pro 
iilo  delicto  satisfacere  debet,  nisi  quod  sentencia  iuris  eundem  non  posset  attingere. 
Mandamus  ellam  uestre  vniuersilali,  si  dampnum  ullum  fuerit  uobis  iliatum,  nobis 
duos  homines  de  uestra  ciuitate  sub  nostro  ducatu  transmittatis,  et  si  forte  ipsos 
ad  nos  transmittere  formidatis,  petimus  tarnen,  ut  ipsos  ad  Nouam  Ciuitatem 
Chlewa  mittatis.  Nos  ipsos  ad  nostram  terram  in  bona  custodia  ducemus  et  cum 
eis  bona  uestra,  si  fuerint  ablata,  per  nostrum  dominium  querere  non  desistemus^ 
nisi  restituantur. 

Nach  dem  ÜB.  der  Stadt  Lübek,  I,  S.  181«  aas  dem  Original  auf  der  Trese  su  Lübek,  wiederholt 
in  den  Jahrb.  X,  S.  208;  Tgl.  daselbst  Lisch,  S.  188  flgd.  Aus  dem  Pergament  sind  zwei  schmale 
Streifen  geschnitten,  an  denen 

1)  an  erster  Stelle  das  Siegel  fehlt, 

2)  an  zweiter  Stelle  das  zu  der  nächst  voraufgehenden  Urkunde  Nr.  717  abgebildete  runde  Siegel 
des  Grafen  Adolf  mit  einem  Löwen  ror  einer  Tanne  h&ngt  Von  dem  Siegel  an  der  gegenwärtigen  Ur- 
kunde, welches  schon  sehr  zerbrochen  ist,  war.  1862 
gerade  noch  das  Stück  übrig,  welches  die  charakterische 
Tanne  auf  dem  Berge  zeigt.  —  Die  Lübeker  Heraas- 
geber nehmen  mit  Recht  an,  dass  diese  Urk.  in  die 
Zeit  des  Waffenstillstandes  falle,  rgl  Nr.  717. 

Die  Torstehende  Urkunde  ist  uns  deshalb  wichtige« 
weil  in  derselben  die  frühere  gräflich  schwerinsche,  jetzt 
meklenburgische  Stadt  Neustadt,  welche  zum  Unter- 
schiede Ton  der  Neustadt  Schwerin  im  13.  und  14.  Jahrh. 
Neustadt  Glewe  hiess,  zuerst  genannt  wird.  Zur 
Geschichte  der  Stadt  gehört  auch  das  hieneben  auf 
Kosten  der  Stadt  und  bei  Milde:  Siegel  des  Mittelalters 
IV,  Taf.  20,  Nr.  55,  abgebildete  grosse  Siegel  derselben« 
welches  schon  am  21.  Not.  1300  rorkommt,  aber  sicher 
aus  der  Zeit  der  Gründung  der  Stadt  stammt  und  ge- 
wiss schon  1253  im  Gebrauche  war;  es  führt  in  der 
Umschrift  ebenfalls  den  Namen  Glewe,  d.  i.  den 
Namen  des  Dorfes,  auf  dessen  Feldmark  die  Stadt  ge- 
stiftet ward.  Das  Siegel,  dessen  Originalstempel  Tor 
etwa  einem  Vierte^ahrhundert  aus  dem  See  au%efischi 
ist,   zeigt  in  schOner  Zeichnung  und  Grarirung,  welche 


Digitized  by 


Google 


m  12<»9.  41 

T9II  der  tflohtigeo  Kuotibildiing  am  Schweriner  Hofe  zeugen,  den  Kopf  des  Apottali  Petmi  mit  emem  auf- 
gerichteten Schlüssel  an  jeder  Seite  und  die  Umschrift: 

»ii  sieiLLV©  .  nova  civitatis  •  etawa 

Der  Torletcte  Buchstabe  ist  jetzt  im  Stempel   unklar,   aber  nach  alten  Abdrücken   sicher   ein   W,   nicht 
«in  V,  wie  bei  Milde  a.  a.  0.     Vgl.  Lisch,  Maltsan.  Urk.  I,  S.  113,  auch  Masch  bei  Milde  a.  a.  0.,  S.  40. 


1253.   Mai  11.  Lübek.  719. 

Die  Stadt  Lübek  verspricht,  Travemünde  mit  dem  Thvrme  und  der  dortigen 
Fähre,  so  toie  der  Herrenfähre,  Jedoch  mit  Ausschluss  des  Priwaüs,  den  Grafen 
Johann  und  Gerhard  von  Holstein  und  Stormam  gegen  Ersatz  der  auf  den 
Bau  des  Thurms  verwandten  Unkosten  wieder  abzutreten,  sobald  sie  nicht 
mehr  Vögte  der  Stadt  sein  wfürden* 

—    —    Locus  vero,   qui  Priwalk  dicitur,   in  eodem  statu  permanebit,   sicul  ante 
administracionem  ciuitatis  fuit  et  a  fundacione  ciuitatis  fuisse  dinoscitur.  —  — 

Aus  dem  roUstfindigen  Abdruck  im  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,    S.   179,    nach   dem  Original  auf  der 
•   Trese,  an  dem  noch  die  meisten  Siegel  hangen.  —  Gedruckt:  Schlesw.- Holst. -Lauenb.  ürk.- Sammlung  I, 
&  66.  —  Vgl.  unsem  Bd.  I,  Nr.  822. 


1253.   Mai  13.  Assisi.  720. 

Fajfst  Innocenz  IV.  befiehlt  der  gesammten  Geistlichkeit,  den  Oistercienser^ 
Orden  nicht  in  seiner  Befreiung  von  den  geistlichen  Gerichten  und  deren 
geistlichen  Strafen  zu  stören. 

Innocentius  episcopus,  seruus  seruorum  dei,  uenerabilibus  fratribus  archie- 
piscopis,  episcopis,  ac  dilectis  filiis  abbatibus,  prioribus,  decanis,  archidiaconis, 
prepositis,  archipresbyteris,  ofBcialibus  et  vniuersis  ecclesianim  prelatis,  ad  quos 
lUtere  iste  peruenerint,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Dilecti  filii  . .  abbas 
€istercii  eiusque  coabbates  et  conuentus  uniuersi  Cisterciensis  ordinis  suam  ad 
nos  querimoniam  destinarunt,  quod,  licet  eis  a  sede  apostolica  sit  indultum,  ut  a 
forensibus  conuentibus  sint  immunes,  nullique  liceat  in  eos  uel  eorum  monasteria 
seu  fratres  inibi  commorantes  excommunicationis^  suspensionis  aut  interdicti  contra 
id,  quod  ab  origine  ordinis  obseruatum  fuisse  dinoscitur,  sententias  promulgare, 
que  si  promulgate  fuerint,  decernuntur  per  huiusmodi  indulgentiam  irrite  et  inanes, 
ttos  tarnen  eorum  quieti  et  libertatlbus,  de  quo  miramur,  non  modicum  inuidentes 
ac  molientes  infringere  indulgentiam  sepedictam,  in  eos  contra  indultum  huiusmodi 
de  facto  predictas  sententias  promulgatis,  quos  ut  fatigetis  laboribus  et  expensis, 
Interdum  ad  forenses  conuentus  accedere,  quandoque  sententiarum  uestrarum 
f^^ecutiones,   quacumque  sint  auctoritate  prolate,   suscipere  inultos  compellitis  pro 

MeUenbirglichet  Vrknadei-Boch  H.  G 


Digitized  by 


Google 


fi2  fflsi  Itl 

ne^re  ar^itrfo  liöImHatis,  quaniqaain  ex  gf^^rtU,  qtidt!  |rasö«^tee  idlb^ 
Stolice  sedis  mandato  teneamini  eosdem  in  suis  liberlatibus  et  priuüegiitf  conira 
prauorum  pressuras  et  molestias  defensare.  Sioque  fit^  ut  indiilgentia  concessa 
eis  causa  solacii  et  quielis  sil  ipsis,  nobis  contfa  tpsam  <{intsi  eotasphnntikiis, 
causa  dispendii  et  laboris.  Cum  igitur,  sicut  in  lege  dicitur,  parum  sit  in  ciuitate 
ius  esse^  nisi  qui  illud  tueatur,  existat^  dignumque  ac  conueniens  uideatur^  ut 
iädulgentie  ac  priuilegia,  que  deuotis  et  benemerilis  indnlgentur,  contra  prieisvMip- 
torum  audatiam  ipsos,  cum  expedit,  tueantnr:  vniuersitatem  ueslram  rogamus, 
monemus  et  hortamur  attente  per  apostolica  aobis  scripta  in  uirtute  obedientie 
dislricte  precipiendo  mandantes,  quatinus  priuilegia,  indulgentias  et  libertates  eis- 
dem  üb  apostolica  sede  concessa  ac  eorum  consuetudines  rationabiles  et  antiquas 
firmas  et  illibatas  eis  de  cetero  pro  apostolice  sedis  et  nostra  reuerentia  obser- 
uantes,  ab  eorum  super  premissis  coactione  ac  molestia  penitus  quiescatis^  ita 
quod  ipsi  concessa  eis  ualeant  tranquillitate  gaudere,  ac  super  hoc  per  sedem 
eandem  non  oporteat  aliter  prouideri.  Datum  Asisii,  IIL  idus  Maii,  pontificatus 
nostri  anno  decimo. 

Nach  dem  Origioal  im  Haupt -Archir  zu  Schwerio.  Das  Sitfgel,  weldies  an  roihen  und  geU>6n  let* 
denen  Fäden  hing,  ist  yerloren  gegangen.  —  Gedruckt  bei  Westphalen,  Mbn.  ined.  III«  p.  1575,  in  einem 
Transsumpt,  welches  im  Diplomatar.  Doberan.,  fol.  LIX\  folgenden  Eingang  und  Schlust  hat: 

„No8  Johannes  prepositus  Butzowensis,  Hermannus  plebanuB  sancte  Marie  in  Rozstoc,  Antonius 
„plebanuB  lancti  Nycolai  ibidem  tenore  presentium  recognosoimua  protestantes,  qnod  littenu  do- 

,,mini  Innocencii  pape  quarti  non  rasas  —   —  yidimns  — — • ,     SeMoMs:  Ho«  igitvr 

„prefati  J[o]hannes  prepositus  Butzowensis,  Hermannut  plebanut  sancte  Marie  in  Rozstoc  ei 
^Antonius  plebanus  sancti  Nicbolai  ibidem  huitf  prot^ttationi  nostre  'super  premissis  rogati  » 
^renerabiÜbus  domino  ab  bäte  et  conuentu  monasterii  de  Doberan  sigilla  nostra  eoncessimna  ap- 
„ponenda.     Datum  Rozstoc,  anno  domini  M^  CCC^  quinto." 


1253.   Mai  15.  781. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werk,  schenkt  dem  Kloster  Dargun  das  Dorf  VippemSiz 
zwm  Ersätze  für  den  bisher  streitigen  und  nun  an  die  Stadt  Malchin  äbge- 
treteffien  Wald  hei  Gthw. 

JNicolaus  dei  gracia  dominus  de  Werle  omnibus  in  perpetuum.  Notmn 
esse  vniuersis  hanc  litteram  visuris  yolumus,  quod,  cum  questio  verteretiar  inter 
ciuitatem  nostram  Malechin  et  ecciesiam  Dargunensem  de  silna,  que  sita  äst  inler 
curiam  Chylou  et  ciuitatem  Malechin,  discordiam  Ulam  terminauimus  in  hidUs 
modum:  villam  Yipperniz,  cum  octo  mansis  et  cum  terminis  suis,  cum  omni  ioVe 
in  restaurum  illius  silae  dedimus  ecclesie  Dargnnensi  perpetuo  possidendato. 
Super  cuius  rei  facto  ipsi  ecclesie  presentes  sigillo  nostro  dedimus  roboraüÄ. 
CuFUs  rei  testes  sunt:   Hartuuicus  plebanus  de  Lawe,  Johannes  WIpis,   JohanntS 


Digitized  by 


Google 


d^'Qlppelm,  Johannes  BaroU,  Hinricus  de  Vitzei^^,  "Nl^i  ett  i^i i ijßiylp  EHujöüM 
DWanno  domini  STCCTLni^  idus  Maii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Ardür  zu  Sohwerin.     An  lelneoen  F&den  hängt  das  in  Bd.  I'  zu  Nr.  514 
abgebildete  schildfOnnige  Siegel,  mit  der  Umschiilli 

^  SieiLLVM  *  DOGDINI  *  NIQOLÄI  o  Da  ♦  .,RLQ 


125a   Juni  18;   MeUenburg.  7SS^| 

zum  m  Mstehdarf  erhcmfte  Hufen  und^  scherücbx  demselben .seiue^  OefiechHjßoM^ 
ä/mmi  ausgmommmdas  Beckt.cm  HavditmdJBtdg. 

In  nomine  sfincte  et  in4w(}ue  trinitalis*  Amen.  Johannes  dei  graciac 
d^mipus  Magnopolensis  vnuier^is  criistifidelibu?  presentem  pagpinam  inspecturis  im 
Perpetuum.  Quoniani  inter  omnia  yirHitis  opera  karitatis  virtiui  opünet  prinei- 
patum,  eapropter  ad  noliciam  singulorum,  tarn  presencium,  quam  futurorum,  per- 
uenire  yolumus,  quod  nos  propter  opera  karitatis,  videlicet  hospitalitatis  precipue 
et  yere  compassionis,  que  in  domibus  constructis  ob  honorem  sancti  Spiritus  erga 
pauperes  et  maxime  debiles  exercentur,  duos  mansos  apud  uUlam  Metenstorp 
p^ü*  pias  elemosinas  et  subsidia  de;uotomm  empQionis«  tytulo  comparatos  et  pro- 
prietatem  nostram,  quam*  in  eis  habnimus,  ad  domum  sancti  Spiritus,  que  sita  est* 
in  Wismaria,  contulimus  in  perpetuum  sine  calumpnia  possidendos*.  Quiequid 
eciam  iuris  nostri  fuerat  in  illls  mansis,  pro  remedio  anime  nostre  et  parentum^ 
et  heredum  nostronim  ad  pretaxatam  domum  assignauimus  eo  iure,  quo  bona 
aliarum  ecclesiarum  in  dominio  nostro  concessimus  possidenda,  saluo  tarnen  iure 
nostro,  quod  in  manum  et  in  coUum  accidere  dicitur,  et  excepto.  Yt  igitur  hec 
nostre  concessionis  donacio  rata  et  inpermutabilis  perseueret,  scripta  presencia 
sigpi;  nostri  appensione  roborata  conscribi  iussimus  nunc  et  perpeloa^  yalitura. 
Huius  donacionis  testes  sunt:  episcopus  Zambie  The[t]wardus^  nomine,  Bernardus 
de  Walie,  Hinricus )  dictus  Pk*en  et  frater  suus  Godescalcus,  (Mricus  Hlawe  et 
frater  suus  Tdidericus,  Aluericus  de  Protzeka,  Benedictus  de  Rodenbeke,  milites 
no^tffiv,  et >  alii  Iay4{i  quam  plures.  Actum  dominice  incamacionis  [anno]'  W  C(? 
If  III.     Datum  in  Mekelenborch,  XIIII.  kalendas  Julii,  indlctione  yndecima. 

Nach  der  Abschrift  im  PriY.-B.  der  Stadt^  Wismar  mit  dem  Rubrum   »De  duobus  mansis  apud  villam 
[  Mttenatorp  «sitia  ia<L  dcWMim  aanoti.  Bpiritu^  comfaratis**  und  dem  Fehler r  ^  Therwardus  (rgL  Nr.*  726).  — ' 
«^Hm^pt  feW^i,—  G«dff»cKt  in,8chlA4em  P.  It  I,,  &  652.: 


Digitized  by 


Google 


125%  /oni  24.  Dernmin.    ß^M^^-  7S3. 

Barnim  und  Wartislav,   Herzoge  von  Vorpommern,   bestätigen  dem  Kloster 
BukotJD  seine  Güter  und  Gerechtsame. 

JDarnim  et  Warlislaus  dei  gratia  Slauorum  ac  Dyrainii  duces  —  —  — 
—  —  —  — .  Nos  —  —  —  ad  pelitionem  et  instantiam  venerabilis  patris 
Henrici  abbatis  de  Dargun  et  conuentus  loci  eiusdem  claustro  Bucowe,  quod  ab 
honorabili  viro  domino  Swantopolco  cognoscitur  esse  fundatum,  cuius  cum  loci 
proprfelas  ad  nostrum  dominium  dinoscitur  pertinere^  ne  autem  läudabile  ac  deo 
placilum  propositum  per  nos  impediri  videatur,  prefato  loco  Bucowe,  necnon 
et  possessionibus  ad  ipsum  pertinentibus,  yidelicet  Bonsowe,  Pristowe,  Damerowe^ 
Bobolin  et  Wich,  cum  omnibns  attinentiis  —  —  —  et  quicquid  in  eis  iuris  ha- 
buimus,  presenti  scriplo  renuntiamus,  ita  sane  ut,  si  terram  in  posteram,  in  qua 
sepius  nominatum  Bucowe  situm  est,  ad  nostrum  dominium  redire  contingeret, 
omnes  possessiones  ad  ipsum  Bucowe  nunc  inpresentiarum  pertinentes,  vel  quas 
in  posterum  iustis  modis  potuerit  adipisci,  cum  omnibus  liberlatibus  suis,  quas 
contulit  eis  sepedictus  dominus  Swantopolcus,  —  —  —  —  ratas  habebimus  et 
immunes.     —    —    —    — 

Nach  der  Matrikel  des  Klosters  Bukow  rollstäDdig  abgedruckt  bei  Dreger,  S.  344,  und  bei  Kose- 
garteD,  Cod.  Pom.  dipl.  I,  S.  965.  —  Das  Kloster  zu  Bukow  war  damals  ooch  nicht  gaoz  zu  Stande  ge~ 
kommen.  Denn  „Herniannus  dei  gratia  episcopus  ecclesie  Caminensis^  schreibt  in  seiner  Urkunde,  d.  d. 
^Dargun,  anno  gratie  millesimo  ducentesioio  quinquagesinio  tertio,  septiroo  idus  Julii,  electionis  nostre  anno 
tertio"  (Dreger,  S.  343,  Kosegarten,  Cod.  Pom.  dipl.  I,  S.  968;  Tgl.  unsere  Note  zu  Nr.  715):  „do- 
oimas  trecentorum  mansorum  cum  omni  iure,  quod  in  eisdem  mansis  habere  yidebarour  Tel  habuimos, 
iurisdictionis  Tidelicet  temporalis  siue  spirituaUs,  de  nostrorum  pleno  consensu  canonicorum  capituli  Cami- 
nensis  ordini  Cisterciensi  confirmamus  in  loco  Bukowe  ad  monasterium  de  nouo  construendum  et 
ad  conuentum  ibidem  eiusdem  ordinis  collocandum ". 


1253.    Gel.  11.  724. 

Christoph,  König  von  Dänemark,  sichert  dem  Grafen  Gumdm  von  Schwerin 
für  zu  leistende  Dienste  Besitzungen  in  Haraldstat  und  Worthurg  zu  mit  den 
Hebungen  aus  Jerslefherred  in  Jüdand  und  andern  Gütern,  bis  zum  Betrage 
von  1000  Mark  jährlich. 

C*  dei  gralia  Danorum  Sclauorumque  [rex]*  omnibus  hoc  scriptum  cer- 
nenlibus  in  domino  salutem,  Significamus  vobis,  quod  nos  dileclo  nobis  domino 
Gyncelino  comili  de  Zwserin  omnes  possessiones  in  Haraeldslalh  et  Worthburgh 
cum    exaclione    in    Jarlofherailh    in   Jucia    concesserimus    cum    omni    iure    noslro 


Digitized  by 


Google 


lifiere  conseraandas,  quamdiu  ipse  se  nobis  in  obsequiis  nostris  deuotum  ex- 
hibuerit  et  fidelem;  et  si  diele  possessiones  cum  exaetione  memorata  non  possint 
annuatim  soluere  mille  marchas  denariorum,  nos  dicto  comiti  de  aliis  bonis  nostris 
preuidebimus  supplementum ,  ul  singulis  annis  a  nobis  liabeat  mille  marchas  de- 
nariorum  sub  forma  superius  prelaxala.  Jn  cuius  rei  euidentiam  presentes  litteras 
sigillo  nostro  fecimus  communiri.  Datum  anno  domini  M""  CC*"  L""  Iir,  V  idüs 
Oclobris. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentstreifen  hängt  das  zum  Theil 
zerbrochene  Doppelsiegel  des  Königs  Christoph  I.  von  Dänemark,  wie  es  bei  Thorkelin,  Dipl.  Arna-Magn.  I, 
Jab.  II,  Nr.  7,  abgebildet  ist:  der  König  auf  dem  Throne,   Umsohrifl: 

Hh   ORISTOFORVS  :  DQI  <3R  — X 

Bs. :  auf  einem  mit  Herzen  bestretteten  Schilde  3  gekrönte  Leoparden;  Umschrift: 

SQLÄVORVM  .  0'  .  R«e . . 

1  Das  Wort  rex  fehlt  im  Original. 


(1253?)  785. 

Vogt  und  Math  der  Stadt  Hamburg  machen  dem  Rathe  der  Stadt  lAibek  Mit- 
theüungen  über  die  Verhandlungen  mit  dem  Grafen  Johann  von  Holstein. 

ijLoneslis  viris  et  discretis  consulibus  in  Lubeke  eorumque  amicis  dilectis 
aduocalus  et  consules  in  Hammenburg  cum  dilectionis  constancia  et  quicquid 
possunt  obsequii  et  honoris.  Honestati  uestre  declarescat,  quod  nobilem  uirum^ 
dominum  noslrum  et  uestrum^  dominum  Jo[hannem]  comitem  premuniuimus  de 
congregatione  comitis  GunceHni,  et  diuersas  causas  sibi^  vobis  et  nobis  ytiliores 
tractauimus  una  cum  ipso.  Et  cum  idem  dominus  noster  comes  in  continenti  ad 
uos  Sit  venturus,  petimus,  ut  ea,  que  uobis  et  nobis  sint  ytiliora,  cum  eo  finaliter 
tractetis.  Cum  autem  aliquos  rumores  bonos  et  utiles  percipimus,  vobis,  sicut 
nos  litteris  vestris  rogaueratis,    demandabimus  in  continenti. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  132,  aus  dem  Original  auf  der  Trese  zu  Lübek.  Die  Her- 
ausgeber des  Lüb.  U.-B.  setzen  diesen  Brief  mit  Recht  in  die  Zeit  der  Vogtei  der  holsteinschen  Grafen 
Johann  und  Gerhard  über  Lübek,  welche  durch  die  Urkunde  dieser  beiden  Grafen  Tom  22.  Febr.  1247 
[daselbst  S.  120]  zuerst  beurkundet,  1253,  Mai  11,  [s.  oben  Nr.  719]  ausdrücklich  bezeugt  wird  und 
-wohl  erst  im  Jahre  1261  yOllig  gelöst  ist.  Zweifelhaft  aber  ist  die  genauere  Zeitbestimmung,  zumal  der 
Ausdruck  „congregatio  Guncelini"*  seiner  Unbestimmtheit  wegen  kaum  zu  deuten  ist.  Weil  wir  yer* 
muthen ,  dass  die  Worte  über  Gunzelin  irgendwie  auf.  seine  Theilnahme  an  den  Uändeln  Dänemarks  mit 
Lübek  und  Holstein  1247  —  1249  und  1253  (Dahlmann  I,  S.  409)  Bezug  haben,  so  geben  wir  diesen 
Brief  neben  der  einzigen  hiesigen  Urkunde  [Nr.  724],  welche  Gunzelin's  Thätigkeit  in  jenen  Kriegen  be- 
rührt, lassen  aber  dahin  gestellt  sein,  ob  nicht  derselbe  schon  während  des  ersten  Krieges  (1247  — 1249, 
ygl.  Bd.  I,  Nr.  596)  geschrieben  ist.  Nur  möchte  der  im  Lüb.  U.-B.  dafür  angegebene  Grund,  dass  Graf' 
Gerhard,  Johannas  (jüngerer)  Bruder,  gar  nicht  berücksichtigt  sei,  während  sonst  immer  beide  zusammen 
genannt   würden,    nicht  für   1248   oder   1249  und  gegen  1253    entscheiden;    denn  es  ist  hier  ja  nur  yon 


Digitized  by 


Google 


•iofr  #i||i^|pf^,UBtoliiuiai«9ff.iir  R^,  iib4;  wi^irad  1246  (Hftmb.  Q.-B.  I,  S.  453)  mid  ml  22.  IJpNk 
1247  tehon  beide  Grafen  ftoftketea»  ifldeii  wir  doch  rom  Gral^  Johaon .  alleta  aufgestellte  Urkunden  nie^  ^ 
ov  in  der  •mgemtmmtmm  Zeit,  tendem  aneh  nodi  Itio,  tm  19.  Mai  (ü.^  der  Stadt  LOek  h  S.  144)^ 
f^i^^an^  d.  8ep^  1263  (Lappenbeisr,  Hdif^.  U.-B.  I,  S.  481),  -r  Dec  A^ufa^  d^et«  Brief  »#qM«  «¥*u 
a^f,  die  £re$piiAM  des  Jabret  1274  beziehen«  welche  im  U.-B.  der  Stadt  Labek  II.  p.  XXy  gi^äuMf^ii^^ 
fcbeittt  d^  Ausdruck  «dominum  nostrum  et  restrum"  zu  widersprechen,  da  die  Lfibeker  seit  dem  Jahre - 
126^  (U^'B.  dtr  Stadt  Lfibek  I«  8.  294  und  &  316)  unier  der  ScbirmTogtei  der  Heraofe  Albreehi  d^  Gc 
▼fq.Brafttsebwf^  und  Johann  ron  Liatbuig  standen^ 


1258.  Oct.  16.   MeUenburg.  72«. 

Johann,  Fürst  von  Mddenburff,  verleiht  dem  Johamda- Kloster  zu  Dibek  cmj 
Bitten  des  Bitlers  Gottfried  von  BuUnn  das  Dorf  Küssow  mit  der  MvJde. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Magnopolensis  omnibus  presens  scriptum  visuris  uel  audituris  prosperis  semper 
gaudere  successibus  cum  salute  perhenni.  Quoniam  labilis  est  memoria  hominum 
et  labitur  simul  cum  tempore  labente,  necesse  est,  ut  scripture  testimonio  com- 
mitpilplur,  quod  perpetuis  temporibus  conseruari  debet  inviolatum.  Nou^rit  igUur. 
pr^^en^  etas  fidelium  et  discat  felix  successio  futuromm,  quod  nos  ad  instanciam 
et  peticionem  dilecti  et  fidelis  nostri  Godefridl  de  Bulowe  et  ob  dilectionem 
ciuitatis  Lubicensis  contulimus  abbatisse  et  monialibus  Cysterciensis  ordinis  in 
Lfibeke  villam  Kuzowe  cum  omnibus  suis  attinenciis^  terminis,  pratis,  pascuis, 
sifrls^  cultis  et  incultis^  aquis,  molendino  et  iudicio,  cum  omni  iure  et  libertate, 
sicut  ad  nos  pertinebat,  perpetuis  temporibus  libere  et  quiete  possidendam,  ex- 
cepto  iudicio  colli  et  manus,  de  quibus  due  partes  nobis  cedent  et  tercia  pars 
ipsiufl;  iudicii  cedere  debet  sepedicte  abbatisse  et  monialibus  Gisterciensis  ordinis 
in;  Lubeke,,  insuper  de  quatuor  mansis  tantum  nobis  seruicia  conseruantes.  Vi 
aiitem  pr^^icta  donacio  a  nobis  et  nostris  successoribus  rata  et  inconuulsa  per^ 
mfineal  et  robur  perpetue  firmitatis  obtineat,  nos  presentem  paginam  hinqinde 
conscriptam  cum  testium  annolacione  et  sigiUi  nostri  appensione  in  sqfiipiens 
teßtimonium  duximus  communire.  Huius.  rei  testes  sunt:  venerabilis  dominus 
Thetwardus  episcopus  Zambie,  dominus  Nicolaus  de  Reineuelde  quondam  abbas 
in^  Dargun,  Bernardus  de  Walie,  Aluericus  de  Proceka,  Godescalcus  Preen,  Theo- 
dqricus  Clawe  et  Olricus  frater  suus,  Benedictus  de  Rodenb[eke]  ^  et  aUi  quam 
plures  milites  et  fideles  nostri.  Datum  in  Mekelenborch,  anno  dominice  incama-* 
cionis  M^CC^  quinquagesimo  tercio,  octauQ  ydus  OctobrisJ 

Nach  dem  U.-B,  der  Sta^t  Lübek  lU^  S.  9»  aus  dem  au!  ider  .Begi«tratur  zu  Lübek  aufbewahrten 
Capiariuf  des  St.  Jolvm^*' Boosters  dastibst.  Dieser  gibt ,  ohne  Zweifel  falsoh:  ^  Bodenborch.  —  Ueber 
diy^  Tcum^gon  Abt,Nicalaus  T9Q.Di^un,Tgl%  uos^rq  Bd.  I,  Nr.  5$1,  563  und  ,614.. 


Digitized  by 


Google 


MtSi.  Dec.  26.  TtT. 

Gvfizeim,  Graf  von  8chu)€irin,  verleiht  dem  Kloster  Zarrentin  das  Eigentkum 
des  jyorfes  Wokendorp,  welches  dasselbe  von  Bätbert  von  Zarrentin  tmd  von 
den  Brüdern  Johann  und  Hermann  BaUc  gekauft  hat. 

(jr»  dei  graUa  comes  Zwerinensis  omnibus  presens  scriptum  intiientibus 
eternam  in  doiniiio  salutem.  Ut  ea,  que  geruntur  in  tempore,  non  labantair  a 
memoria  labente  tempore,  scriptorum  testimonio  debent  perhennari.  Notum  esse 
uolumius,  quod  prepositus,  abbatissa  et  conuentus  sanctimonialimn  in  T^iteraetin 
uillam  slauicam  sibi  contignam  Wokeiidorpe  nuncapatam  suis  denariis  cönparauit: 
primo  erga  Ratbertum  de  Tstemetin  nouem  mansos  pro  XXXX^  quinque  marcis 
denariorum.  Tres  mansi  ex  hiis  erant  liberi  ab  omni  iure  decimali,  ceteri  dabunt 
medietatem  domino  episcopo  Racebttrgensi,  et  cum  idem  R.  iäm  prefatus  mansos 
iam  dictos  in  manus  nostras  resignasset,  quia  recessit  a  terra  nostra  manswus  in 
Sbuia,  dedit  fideiussöres  eines  nostros  de  Wittetibttrg:  H.  de  Sieiraekie,  Wer. 
Wnder,  qui  conuentui  plenam  tam  de  decima,  quam  de  mansis  prestabunt  waran- 
diam.  Postea  idem  propositus  et  conuentus  emit  X  mansos  in  eadem  uilla  Wo- 
kendorpe  erga  Johannem  et  Hinricum  fratres  dictos  de  Batehe  pro  L  mareis 
denariorum,  qui  fratres  eosdem  mansos  ad  manus  nostras  resignauerunt.  Et  nos 
ad  honorem  dei  et  gloriose  uirginis  matris  sue  totalem  uillam  iam  sepe  dictam 
in  Hianus  nostras  a  prediclis  uiris  resignatam  cum  silnis  et  agris  et  o/tnnibfts  svAs 
attinenciis  iam  dicto  conuentui  sanctimonialium  ad  proprietatem  perpetuam  libere 
contulimus  et  absolute.  Ne  autem  super  hüs  in  posterum  aliquis  dubietatis  scru- 
pulus  oriatur,  presentem  huius  rei  seriem  continentem  paginam  nostri  sigilli 
munimine  roboramtrs.  Testes  bahis  rei  sunt:  Albertiis  notarius,  Heiteannus  de 
Bluchere,  Albertus  de  Bratestorpe,  Hinricus  Hucxit  aliique  quam  plures.  Datum 
anno  gratie  M^  C^  €^  LIlI^,  die  prothomartiris  Stephan!« 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  An  einer  rothseidenen  Schnur  hängt  das  zweite, 
in  Bd.  L  zur  Urkunde  Nr.  612  abgebildete  schildförmige  Siegel  des  Grafen  Gunzelin  HL  mit  der  nur 
theilweise  deutlichen  Umschrift: 

m  S'   ev I.  FILU  .  aON aiNRISI  D«  

—  Es  lässt  sich  aus  6unzelin*s  Urkunden  nicht  ermitteln,  ob  er,  was  in  der  ersten  Hälfte  des  13.  Jahr- 
'hmidetts  in  Meklenburg  das  Gewöhnliche  war,  das  Jahr  mit  dem  ersten  Januar  begann,  oder  ob  sehen 
mit  Weihnachten.     Im  letzteren  Falle  würde  unsere  Urkunde  "tfuf  den  26.  Deüht.  lz$2  ie^^n. 


/- 


Digitized  by 


Google 


4B  '    .1«M.  1S8 

1954.   Citeaux.  7S8. 

Das  General' Gapitel  des  Ctsterdenser' Ordens  versichert  den  Propst  Adam 
und  die  Priorin  Adelheid  von  NeuJdoster,  dass  sie  der  gvien  Werke  des 
Ordens,  seiner  Messen  und  Fürhüten,  theühaftig  werden  sollen. 

X  rater  B.  dictus  abbas  Cisterciensis  totusque  conuentus  abbatum  capituli 
generalis  diiectis  in  Christo  A«  preposito  et  priorisse  A.  de  Nouo  Ckustro  saluleni 
el  onlioniim  sufiragium  aalutare.  Exigente  pie  deuotionis  affectu,  quem  ad  or- 
disem  oostrum  accepimus  uoa  habere,  petitioni  uestre  nobis  per  venerabilem 
coabbatem  noatrum  de  Welegrach  oblate  benigne  concurrentes  assensu,  concedi- 
m»  ttobii  pienariam  participationem  omnium  bonorum,  que  fiunt  et  de  cetero 
domioo  dante  in  ordine  nostro  fient,  in  uita  uestra  pariter  et  in  morte,  ita  quod, 
cum  obitua  ueater  noatro  fuerit  generali  capilulo  nunciatus,  ibidem  sicut  unus 
DOftmm  absoluemini  omniumque  miaaarum  et  orationum,  quas  in  ipso  generali 
capilulo  aingulis  annis  pro  fratribus  nostris  iniungimus  faciendas,  efliciemini  parti*- 
cipea  et  conaortes.  Datum  Cistercii,  anno  domini  ArC(7L''lIir,  tempore  capituli 
geoeraiia. 

KmIi  dtm  Origioml  im  Haupi-Arohiv  zu  Schwerin.     Ein  aus  der  Charte  geschnittener  PergamenUtreifen 
ifi  abgerissen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Ifekl.  Urk.  II,  S.  31. 


1254.  April  2.  Treptow.  729. 

Wartislav,  Herzog  von  Pommern- Demmin,  befreiet  die  Oüter  der  Demminschen 
Propstei  von  allen  weltlichen  Lasten. 

—  —  Huius  rei  lesles  sunt:  dominus  Wallerus  prepositus  Gustrauwensis,  domi- 
nus Petrus  plebanus  in  Lindow,  dominus  Ludolfus  viceprepositus  Diminensis, 
Bisperow  miles  et  alii  quam  plures.  —  —  —  —  Acta  sunt  hec  anno  domini 
M^'CC^LIHF,  indiclione  decima.  Datum  Treptowe,  per  manum  Artusii  nolarii 
noslri,  quarlo  nonas  Aprilis. 

Nach  dem  TolUtändigen  Abdruck  ia  Dregers  Cod.  Pom.,  p.  353. 

1254.   April  13.   Meldenburg.  730. 

Johann,  Fürst  von  Meklenburg,  verleiht  dem  Dom-Capitd  zu  iJuhek  zwei 
Hufen  auf  Pol  gegen  zwei  andere,  mit  denen  er  wiederum  den  Ritter  Conrad 
Dotenberg  belehnt. 

in  nomine   sancte   et  indiuidue   trinitatis.      Johannes   dei   gratia  Magnopo- 
leosis  Omnibus   in   perpetuum.      Ne   gratia,    quam  Lubicensi   ecclesie   fecimus   in 


Digitized  by 


Google 


731  1254.  49 

prouincia  nostra  Pole,  futuris  temporibus  in  obliuionem  uenire  possit,  notum 
facimus  uniuersis,  tarn  presentibus,  quam  futuris,  quod  Heinricus  dictus  de  Bran- 
denhusen  et  Conradus  Dothemberg,  loco  vxoris  sue,  et  Hermannus  de  Slrekelin, 
loco  uxoris  sue,  duos  mansos  in  Pole,  quos  a  nobis  in  feodo  tenuerunt,  coram 
vasallis  nostris  nobis  uoluntarie  resignauerunt,  et  nos  eosdem  mansos  pro  peccatis 
nostris  cum  consensu  heredum  noslrorum  ecclesie  Lubicensi  perpetuo  iure  con- 
tuUmus  possidendos,  ita  uidelicet,  ut  eorum  coloni  nee  borchwerch  operentur, 
nee  expeditiones  sequantur,  et  a  colleclis  et  a  talliis  omnino  sint  immunes;  sine 
excusatione  cum  aliis  occurrent  ad  defe[n]sionem  terre.  Duos  vero  mansos  ecclesia 
Lubicensis  nobis  liberaliter  resignauit,  quos  domino  Conrado  militi  dicto  Dothem- 
berg  in  feodo  porreximus,  ita  tamen,  quod  tam  ipse,  quam  heredes  sui  uel 
possessores  ipsorum  mansorum  dimidietatem  decime  soluent  in  perpetuum  ecclesie 
Lubicensi.  Vt  hoc  autem  factum  inuiolabiliter  seruetur,  presentem  paginara  nostri 
sigiUi  munimine  roboramus.  Testes  uero  sunt:  Bernardus  de  Walge,  Godescalcus 
Pren,  Gunterus,  Aluericus,  Olricus  et  Theodericus  Oawe,  Conradus  Berchane, 
Ludike  Hardenacke  et  alii  quam  plures  milites  nostri.  Datum  in  ^Mekelenbordi, 
anno  gratie  M'' CC' Lllir,  idus  Aprilis. 

Nach  Lererkus:   ürk.  des  Bistb.  Lübek  I,  S.   106,  aus  dem  Reg.  Cap.  Lab.  I,   21. 


1254.   April  20.   Röbel.  731. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,  schenkt  dem  Kloster  Doheran  die  eine  Eälfie,  und 
der  Ritter  Jeroslav  [von  Havelberg],  Burgmarm  zu  Rdbel,  die  andere  Hälfte 
des  Sees  „Sdopenf^. 

JNicolaus  dei  gratia  dominus  de  Werle  omnibus  presentem  paginam 
inspecturis  salutem  in  perpetuum.  Nouerint  vniuersi,  ad  quos  presentes  littere 
fuerint  deuolule,  quod  nos  petitioni  fratris  Werneri  satisfacientes  dimidietatem 
stangni  Sclopen  wlgariter  nuncupati,  et  dominus  Jersclaus  castellanus  in  Robele 
dimidietatem  alteram,  monachis  in  Doberan  domino  deseruientibus,  ordinis  Cister- 
siensis,  omni  iuri  nostro  renunciantes  contulimus  libere  possedendam  et  eorum 
vtilitatem  de  illo  stangno  integro,  prout  poterunt,  disponendam,  tamen  habita  tali 
forma,  ut  omnes  pisces,  qui  de  predicto  stangno  proueniant,  ad  portionem  refec- 
torii  principaliter  deferantur.  Yt  igitur  huiusmodi  factum  stabile  permaneat  atque 
notum,  sigilli  nostri  munimine  roboramus.  Testes  sunt:  domicelli  Henricus  et 
Johannes,  dominus  Geroldus  de  Peccatle,  dominus  Arnoldus  de  Noua  Ecclesia, 
dominus  Johannes  de  Hauelberge,  dominus  Ynizsclaus,  Hamith  dictus  Bere  et 
fratres  sui,  Henricus  aduocatus  in  Robele.  Acta  sunt  hec  doiuinice  incarnacionis 
H'C'C'LUII.     Datum  Robele,  XII.  kalendas  Mai. 

■•Unkargisckef  Vrkuiei-Back  II.  7 


Digitized  by 


Google 


50  1254.  Wt 

Nach  dem  Original  im  Haii^-ArcbiT  zn  SelwreriB.  D«  Si«gol,  welches  ab  eiDer  jetzt  rimwiniwD 
Schour  TOD  gelber  Seide  gehangen  hat,  ist  abgerissen.  —  Gedriidit:  bei  Westphalen  III«  p.  1496,  and 
Lisch,  Behr.  Ürh.  I,   60.  —  Der  See  Solopen  lag  rielleicht  bei  den  Zechlinschen  Gütern;  Tgl.  Bd.  I,  Nr.  636. 


1254.   April  23.   Flau.  732. 

JPribislav,  lurst  von  Btchenherg,  verbessert  die  Pfarre  zu  Karow  mit  ßlnf 
Hufen  in  Karow  und  Pajow. 

Priszelaus  dei  gntia  dominus  de  Rikenberg  omnibus  Christi  fideliims  sa^ 
hilem  in  umnium  «aiuatore.  Cum  ecciesia  uille  Carow  adeo  et  tarn  exigut 
uidetur  esae  in  redditibus,  prout  ex  relatu  parrochianorum  didieimus^  cpiod  rector 
ecclesie  ibidem  de  bis  se  uequeat  sustentare,  ne  dicta  ecciesia  diuinis  careat  ob* 
fiequiis,  et  nos  tempor[al]ibus  nostris  diuinum  cultura  augere  cupientes,  tres  mansos 
in  TÜla  Carow  et  duos  mansos  in  yiUa  Payaw  cum  omni  iure  maiore  et  minore^ 
proprietate  et^libertale  in  siiuis,  campis,  aquis,  lignis,  pascuis,  pasturts,  seruitiis 
et  Omnibus  aliis  emoiumentis  et  pertinentiis,  prout  in  suis  continentur  distinetioniboi 
et  metis,  dicte  ecclesie  pro  sustentatione  rectoris  ecdesie  donauimus  et  presen- 
tibus  donamus  in  remedium  anime  nostre  et  noslrorum  parentum  et  perpetuis 
temporibus  applicamus.  Datum  Plawe,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  quin- 
quagesimo  quarto,  ipso  die  beati  Georgii  martyris« 

Nach  einer  Abschrift  vom  J.  1591  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  —  Schon  im  J.  1374  war  das 
Original  so  vermodert,  dass  der  Fürst  Lorenz  von  Werle  es  traossumiren  und  bestätigen  musste;  dies 
Transsumt  vidimirte   1529  der  Professor  und  Arehidiakon  Dr.  Peter  Boye.     Boye's  Vidimation  ward  in  das 

Messbuch  der  Kirche  gesdirieben,  und  daher  stammt  die  Abschrift  im  VisÄations-Protecelle  von  1591.  

Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  S.  240.  —  Von  Pajow  zeogt  noch  der  Pascben-See;  es  lag  bei  Hahnenhorst. 
Vgl.  Lisch,  Hahn.  ürk.  H,  S.  373. 

1254.  Mai  26.  73». 

Qunzdin,  Qraf  von  Schwerin,  verleiht  dem  Kloster  Zarrentin  13  Bufen  und 
8  Käthen  in  K'öMn,  weU^  dasselbe  durch  Kauf  von  dem  Ritter  Si^fried 
von  Dargenow  erworben  hat. 

\J,  dei  gratla  comes  Zwerineasis  omnibus,  ad  quos  presens  scriptum 
pervenerit,  salutem  in  eo,  qui  est  salus.  Notum  esse  cupimus  serie  presencinni 
quod  nos  ad  honorem  dei  ac  pie  matris  sue  Marie  ecclesie  in  Cernetin  XH 
mansos,  quo  iure  Sifridus  de  Dargenowe  a  nobis  tenuit,  in  uilla  Culcin  oollocatos, 
necDon  octo  mansiones  in  eadem  uilla  chothere  wlgariter  appelhtos  porrexinuis 
ee  iure;  proprietatem,  quam  in  ipsis  habere  uidebamur  mansis,  superaddimns 
eidem  ecclesie  absolute.      Coroparautt   enim  prefata  ecciesia  a  iam   dicto   S.  4e 


Digitized  by 


Google 


TU  i2S4.  M 

Dmgenowe  milHe  honesto  mansos  eosdein  LXXX^  marcis^  denarioram,  quod 
shnüiter  huic  pag^ine  duxiraus  iDserendum.  Hermaimus  de  Bhiehere),  Wipertaa  de 
Wütenburg,  Conradtts  Wackerbart,  Hinricus  de  Cceehere,  milites,  huius  tei  tcfftas 
simL     Datum  anno  graue  M^CC^LIHF,  septimo  kalendas  Jmii. 

Nach  di9iD  Original  im  Haapt-Archiv  zu  Sefawerin.     An  einer  roüiseidenea  Stolinnr  h&agi  diu  in  Bd.  % 
EU  Nr.  612,  abgebildete  sehilctförmige  Siegel  des  Grafen  Gunzelin  IQ.,  mit  der  Unuobrift: 

*   S'  GVHZaUNI  .  FILII  .  OONI...  HBIN SVCffilN 

—   *  In  ^TiXXX  marcis**  ist  das  L  an  die  Stelle  eines  Punktes  mit  blasserer  Dinte  eingetcagen. 


1254   Sept  19.   Wismar.  734. 

Jaromar,  Fürst  von  Rügen,  bestätigt  den  Lubehem  für  200  Mark  Pfeirmf&e 
die  Befreiung  vom  Strandreckte,  Zoll  u.  s.  w.,  vorläufig  ojuf  1  Jahr,  wofür 
die  Ritter  Guttan  Mordere,  Johannes  von  Kaiende  und  Joharmes  Wostehove 
bürgen  und  sich  nüthigen  Falls  zum  Eirdager  in  Wismar  verpflichten. 

—  —  Testes  huius  facti,  qui  presenles  aderant,  sunt:  dominus  Johannes  Magno- 
polensis,  dominus  Hinricus  iunior  dominus  Magnopolensis,  dominus  Godefridus  de 
Bulow,  Olricus,  Theodericus,  Arnoldus  fratres  appellati  Claw,  Bemhardus  de 
Walye,  Gerrardus  Ketelhot,  Conradus  Berchane,  Gerrardus  de  Cremun,  Fredericus 
M[o]ltika,  miiites,  Hinricus  de  Tremonia,  Bemardus  Booz,  Johannes  Felix,  Wer- 
neriis,  consules  Wismarie,  et  alii  quam  plures.  Datum  Wismarie,  anno  ck)mini 
BrC(7LIIir,  Xnr  U.  Oclobris,  sabbato  quatuor  temporum. 

Naok  d^m  Ü.-B.  der  Stadt  Lübek  1,  1^  1'96,  ans  dem  Original «^  mit  ankaagvndem  Siegel,  auf  der 
Trese  zu  Lübek.  —  125i3  entbot  JaiTomaf  die  JUili^ker  zu  einer  Yerbandlivig  aueh  nach  Wismar.  Da- 
selbst S.  188. 


1254   Oct  21.   Cambrai.  735. 

Peter,  CardtnaU  Legat,  gewährt  AUass  für  fromm/e  Beträge  zum  Neubau  des 
Klostergebäudes  zu  ReJma. 

X  etrus  roiseratione  diuina  sancti  Geergii  ad  Ve4um  aureum  diaconns  cardf'- 
nalis,  apostollce  sedis  legatus,  vniuersis  Christi  flde!H)us  infra  legationis  nostre 
terminos  constituüs  salutem  in  doraino.  Quoniam,  ut  ait  apostolus,  omnes  stabimus 
ante  tribunal  Christi  receptuii,  prout  in  corpore  gessimus,  sme  bonum  faeiit  sine 
malnm,  oportet  no6  diem  messionis  extreme  mnsericordie  eperibus  preuenire  ac 
eteffnonm  intuÜQ  seroinare  in  terris,  quod  reddMte  domiiio  cum  midtlj)IIeatl(> 
fractu  recoUigere  diabeaniu»  in  oelis^  flnnam'  speie  fidttclam!}tte  tenentes,  qttoniann 
quI  parce  seiiiinat,  parce*  et  metet,   et  qoi  semiliat  in  benaiNetionibas,   de  ftene- 


Digitized  by 


Google 


52  1254.  7M 

dictionibos  et  metet  uitam  eternam.  Qaoni  ttaque,  sicat  dilecti  in  Christo  . .  pre- 
positos  et  moniales  monasterii  in  Rene,  Raceburgensis  diocesis,  sua  nobis  petitlone 
monstranint,  iidem  monasterium  ipsum,  quod  est  noueHa  plantatio,  inceperint 
edificare  de  nouo  opere  sumptuoso,  ad  quod  proprio  non  suppetunt  facullates, 
vniuersitatem  uestram  rogamus,  hortamur  in  domino,  in  remissionem  uobis  pecca- 
minum  iniungentes,  quatenus  de  bonis  a  deo  uobis  collatis  pias  elemosinas  et 
grata  eis  carilatis  subsidia  erogetis,  ut  per  subuentionem  uestram  adiuti  ipsum 
opus  consumare  ualeant,  et  vos  per  hec  et  alia  bona,  que  domino  inspirante 
feceritis,  ad  eteme  possitis  feilcitatis  gaudia  peruenire.  Nos  enim  de  omnipo- 
tentis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eins  meritis  ac 
commissa  nobis  auctoritate  confisi,  omnibus  uere  penitentibus  et  confessis,  qui  eis 
ad  hoc  manum  porrexerint  adiutricem,  triginta  dies  de  iniuncta  sibi  penitentia 
misericorditer  relaxamus.  Presentes  uero  mitti  per  quesluarios  firmiter  inhibemos, 
eas,  si  secus  actum  fuerit,  carere  uiribus  decernenles.  Datum  Cameraci,  XIF 
kalendas  Nouembris,  anno  domini  M'^CC^L''  quarto. 

Nach  dem  Original  im  Haopt-Archiy  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  von  rothbraunor  Seide  hängt  ein 
am  oberen  Theile  zerbrochenes  parabolisches  Siegel  yon  geläutertem  Wachs  mit  dem  heiligen  Georg  zu 
Pferde.     Vor  dem  Bug  des  Pferdes  sieht  man  eine  Lilie.     Von  der  Umschrift  ist  lesbar: 

....V.  ..ci  ©ao aLV.RVRav 


1254   Oct  25.    CambraL  736. 

Peter,   Caardinal' Legat,  nimmt  das  GoUegiat' Stift  Bützow  in  den  päpstlichen 
und  seinen  eigenen  Schutz  und  bestätigt  die  Gfüter  desselben. 

Jl  etrus  miseracione  diuina  sancti  Georii  ad  Yelum  aureum  dyaconus  cardi- 
nalis,  apostolice  sedis  legatus,  dylectis  in  Christo  decano  et  capitulo  ecclesie 
sancte  Elizabetti  in  Butzow,  Zwerinensis  diocesis,  salutem  in  domino.  Romana 
ecclesia  deuolos  et  humiles  filios  ex  conswete  pietatis  officio  propensius  diligere 
consueuit,  et  ne  prauorum  hominum  molestiis  agitentur,  eos  tamquam  pia  mater 
sue  protectionis  munimine  confouere.  Eapropter,  dilecti  in  domino,  vestris  suppli- 
Qacionibus  inclinati,  personas  uestras  et  ecclesiam,  in  qua  domino  deseruitis,  sub 
eiusdem  ecclesie  Romane  ac  nostra  protectione  susc[i]p[imus]^  specialiter  autem 
terras,  domos,  possessiones  et  omnia  bona  uestra,  que  inpresenciarum  raciona- 
biliter  possidetis  aut  in  futurum  iustis  modis  dante  domino  poteritis  adipisci,  sicut 
ea  omnia  iuste  et  paciGce  possidetis,  vobis  et  per  vos  eidem  ecclesie  vestre 
s^ctoritate  presencium  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus. 
Nolli  ergo  omnino  hominum  Üceat  hanc  paginam  nostre  protectionis  et  confir- 
macionis  infringere  uel  ei  ausu  temerario  contraire.    Si  quis  autem  hoc  attemptare 


Digitized  by 


Google 


m  1254.  53 

presumpserit,  indignacionem  omnipotentis  dei  et  beatonim  Petri  et  Pauli  aposto- 
lorum  eius  se  nouerit  incursurum.  Datum  Cameraci,  YIU.  kalendas  Nouerobris, 
anno  domini  M**CC°UIir. 

Nach  dem  Diplomatar.  eccle8.  Butsow.,  Urk.  CXX,  fol.  C*. 


(1254.)   Nov.  4.    Albrechtsberg  (bei  Harlem).  737. 

Wilhelm,  römischer  König,  bestimmt,  dass  ein  Oebamiter  und  Geächteter  nickt 
eher  aus  der  Acht  gethan  werden  soüe,  als  bis  er  vom  Banne  erlost  sei. 

Wilhelmus,  Romischer  Konig,  statuiret,  dass  keiner,  er  sey  ein  geist- 
licher oder  Ley,  so  durch  den  Ban  in  vorfestung  gekommen,  von  solcher  vor- 
Festung  nicht  ledig  gemacht  werden  soll,  er  sey  dan  erst  vom  Banne  absoluirt. 
Datum  apud  montem  Alberti,  pridie  non.  Nouembr.,  indictione  XIII. 

Nach  Clandrian,  Frotoc.  fol.  260  ^  —  Der  Wortlaut  dieiier  Urkunde  ist  udb  nicht  bekannt;  Böhmer 
verzeichnet  sie  unter  König  Wilhelms  Urkunden  in  seinen  Regest.  Imperii  nicht.  Eine  Abschrift  fand 
Hederich  im  Registr.  eccles.  Suerinens.,  fol.  86  ^  wie  wir  aus  folgendem  Auszuge  im  Index  ersehen: 

„WilhelmuB  rex  Romanorum  saucit,    neminem    uineulo   proscriptionis   innodatum  ab  eodem  posse 

„absolui,  nisi  prius  absolutus  sit  a  uineulo  excommunicationis."* 
Da  nach  Böhmer's  Bemerkung  (Reg.  Willelmi  p.  5)  die  Indiction,  welche  in  König  Wilhelms  Urkunden 
bis  zum  Januar  1249  regelmässig  um  eine  Einheit  zu  gering  angegeben  ist,  vom  September  1249  an 
immer  richtig  ist,  so  setzen  wir  die  vorstehende  Urkunde  nach  der  (kaiserlichen)  Indiction  ins  Jahr  1254. 
Urkunden,  welche  Wilhelm  in  jener  Zeit  in  Albrechtsberg  gegeben,  verzeichnet  Böhmer  keine;  aber  vom 
29.  Oct.  bis  zum  2.  Nov.  des  Jahres  1254  verweilte  der  König  in  dem  nahen  Kloster  Egmond  (Böhmer, 
S.  30,  Nr.  227  —  230). 


1254.   Nov.  27.    Schwerin.  738- 

Gunzdin,  Graf  von  Schwerin,  stiftet  einen  Vergleich  zwischen  dem  Mitter 
JDeihlofvon  Beventlow  und  dem  Dom-Gapitd  zu  Schwerin  wegen  der  Zehnten  in 
den  Dörfern  Zahrenstorf  und  Jarchow  (bei  Brüd)  und  der  Biscopmtza  aus 
den  WendendÖrJem  des  Bitters,  namentlich  Holdorf 

vTuncelinus,  Graue  zu  Zwerin,  bezeuget,  das  vor  Jhm  vnd  durch  seine 
Ynterhandlung  DettlofT  von  Reuetlo,  ein  ritter,  mit  den  Thumbhem  zu  Zwerin 
wegen  der  begangenen  gewalt  an  den  zehenden  in  ihren  gutern  vertragen  sey 
diser  gestalt:  die  Thumbhem  sollen  haben  zu  Tzamesthorp  den  halben  zehenden, 
gleichssfalss  in  Garchow  vom  gantzen  dorfTe.  Jn  seinen  Wendischen  dorfTem 
aber  sollen  sie  die  gerechtigkeit,  die  sie  Biscopnitze  heissen,  behalten  vnd  nemen, 
so  dise  ist:  Ein  ieder  Wendt,  der  2  Ochsen  hat,  soll  geben  2  seh.  rogken 
grosser  masse,  die  sie  Curiz  nennen,  vnd  10  3^  vnd  1  top  flachs;  d[er]  4  Ochsen 


Digitized  by 


Google 


54  law. 

luit^  soll  diippeb  «ooiel  geben.  Wan  aber  Teutsche  die  dorffer  bevrohneft  vnd 
bewen  werden^  sollen  sie  den  halben  zehenden  gehen.  Jm  derffe  Holtoqie  sollen 
die  Canonici  Biscopnitz  neroen  etc.     Datum  Zwerin,  1254^  5.  kal.  Decembria. 

Clandrian:  Protoc.  fol.  163'.  —   Da«   „ganze  Dorf  Garchow"   umfasste  wohl  das  heutige  Dorf  Langen- 
Jarcfaow  und  den  Hof  Klein -Jarchow. 


1254.   Dec.  12.   Demmin.  730. 

Wartislav,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  4  Hafen  in 
Wtttenwerder ,  welche  Ulrich  ixyn  Osten  zum  Besten  des  Klosters  ocufge^ 
lassen  hat. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitalis.  Wariislaus  dei  gralia  dux  Dimi- 
nensis  omnibus  in  perpetuum.  Cum  omnium  ecciesiarum  velimus  iibenter  pro- 
fectibus  inminere,  eius  tamen  potissimum  ecclesiara,  qui  (!)  summi  patris  filü  filia  est 
et  mater,  nostro  solatio  duximus  honorandam,  vt^  quia  ipsa  maiorem  prerogatiuam 
optinet  apud  deum^  eo  ampliorem  in  oculis  Jhesu  Christi  mereamur  gratiam  in- 
uenire.  Notum  igitur  esse  voiumus  vniuersis^  tarn  presentibus,  quam  futuris, 
quod  dliectus  noster  mtles  Olricus  de  Ost  ob  remedium  anime  sue  IIII'^  mansos 
in  Villa,  que  Witten  Werdhere  dicitur,  ut  ipsos  monasterio  de  Dargun  confer- 
remus,  in  manus  nostras  libere  et  voluntarie  resignauit.  Nos  igitur  habentes 
eosdem  mansos  liberos  et  solutos,  prefato  claustro  Dargun  ob  reuerentiam  beate 
uirginis  Marie,  que  patrongitum  obtinet  in  eodem,  cum  omni  iure  nostro  et  vtili- 
täte  legitima  donatione  contulimus  perpetuo  possidendos.  Huius  rei  testes  sunt: 
dompnus  Heinricus  plebanus  de  Demin,  Johannes  de  Walsleue,  Wernherus  de 
Bitenehürch,  Johannes  de  ApeMoren,  Heinricus  de  Yiscen,  Bemhardus  Mel, 
AlediaAider,  milites^,  et  alii  mülti.  Ada  sunt  hec  anno  gratie  M^  CC.  LHII''.  Ne 
aontem  si^er  hac  donatione  nostra  in  posterum  aliqua  possit  prefoto  monasterio 
calumpnia  suboriri,  presentem  i^si  contulimus  eedulam  sigilK  nostri  munimine  ro- 
boratam.     Datum  Dimin,  per  manum  Artusii  notarii  nostri,  pridie  idus  Decembris. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  Die  Schrift  ist  stellenwoise  sehr  verwiaoht  uod 
abgefallen.  An  rothen  und  gelben  seidenen  Fäden  hängt  ein  rundes  Siegel,  welches  im  Schilde  einen  rechU 
«ufsteigrenden  Qreifen  zeigt.     Umschrift: 

urtizltii  *  B0I  *  eRRom  »  ovars  *  Da  *  dim  . . 


Digitized  by 


Google 


940  1255.  5i 

1255.  740. 

Euno   von  Neustadt  schenkt  dem  Kloster  JSldena  zwei  Wispel   Weisen  mis 
Stesow  und  Garlin. 

Ixuno  de  Noua  Ciuitate  confert  conuentui  sanctimonialium  in  Eldena  duos 
koros  siliginis  in  Stesowe  et  Garlin.     Datum  1255. 

Aus   Clandrian's   Extract   der   Briefe   des   Kloster«   Eldena  im    EEaupt-Archiy   zu   Schwerin.     Die   Ur^ 
kuode  fehlt. 


1255.  741. 

Gottfried  von  BiÜaw,  Ritter,  vermacht  durdi  ein  Testamefnt  dem  If<mnenr 
Kloster  Rehna  den  dritten  Theü  der  aUen  Mühle  za  Rehna,  die  I^inenmühle, 
den  Acker  Papenkrug,  seinen  Aniheü  an  der  Wiese  zwischen  Vttense  und 
Schindelstädt,  5  Hufen  in  FaUcenha^en  und  3  Hufen  in  Uoduchdsdorf 

V  niuersis  Chrigli  fidelibas  presentem  pa^fiam  viBuris  uel  audituris  Gode- 
fridus  miles  dictus  de  Bulowe  {$aluteni  in  perpetuum.  Ex  uenerabüium  domi- 
norum  meorum  episcopi  Ludolfi  et  domini  Jo.  de  Magnopoli  deuota  uoluntate  et 
nolnMarfa  deuooione  processit,  ut  ad  honorem  dei  et  beate  Marie  utrginis  et 
omniiim  sanctorum  in  viHa  terre  Godebuz,  que  Rene  dicitur,  sanctimonialium  ec- 
desia  fnndarelur  et  esset.  Cumque  idem  domini  mei^  qui  eiusdem  ecciesie  fun- 
daftores  erant  et  patroni,  pro  sahite  animarum  suarum  ad  subsidium  ancillarum 
Christi  ibidem  deo  seruiencium  de  suo  larga  elemosinarum  slipendia  minislrarent, 
ego  quoque,  cui^pro  me  et  meorum  salute  temporali  et  perpetua  gerere  sollici- 
tv^dinem  incumbebat,  prefate  Renensi  ecciesie  pro  salute  mea  et  meorum  terciattt 
partem  antiqui  moiendini  in  Rene  cum  piscina  sua  et  agro,  qui  molencamp  dicituTi 
molendinum  quoque,  quod  Tinenmolen  dicitur,  cum  piscina  sua  integraliter  usque 
ad  piscinam  Brutzecowe,  agrum  eciam,  qui  Papencroch  dicitur,  et  partem  meaitk 
prati^  quod  iacet  inter  Yitense  et  Scindelstat,  liberaliter  assignaui.  Preterea  V 
mansos  in  Yalkenliagen  et  tres  in  Rodochchelestorp  cum  integro  censu  et  decimiii 
etdem  ecciesie  contuli,  ea  conditione  quod  prepositus  et  doralne  loci  illius  infirä 
fpsam  ecclesiam  deo  pro  salute  mea  et  meorum  viuorum  et  defunctorum  in  und 
missa  eottidie  in  perpetuum  obligentur.  Et  huiusmodi  presentibus  heredibus  meis, 
videlieet  Adelheyde  uxore  mea,  Johanne,  Godefrido,  Heinrico  et  Nicoiao,  Wal- 
burge,  Mathilde,  filiis  meis,  et  consencientibus  condidi  testamentum.  Vt  igitut 
testamentum  meum  extremum,  cui  contraire  non  licet,  firmum  et  inuiolabile  per- 
seueret,  presentem  paginam  sigilli  mei  appensione  signaui.    Anno  gracie  M^CC^LV. 


Digitized  by 


Google 


56  1255.  742 


Naeh  dem  Original  im  ÜMipi-ArelitT  zm  Soliweriii.  Ai 
loeht^oen  Schnur  too  weissen  leinenen  Fiden  hingt  das  hieneben  aof 
Kosten  der  Familie  t.  Bülow  ahgebildete  schildförmige  Siegel  mit  21 
Kugeln  vnd  der  Umschrift: 

..IGILLVOI  *  GOD[ei...DI   M  •  BV 

Dasselbe  Siegel  hängt  an  der  unechten  Reinfeldschen  Urkunde  über 
Börzow  Tom  16.  Febr.  1258;  nach  diesem  Exemplare  hat  die  Ab- 
bildung in  der  Umschrift  ergänzt  werden  können.  Gedruckt  in  SohrGder's 
P.  IL  I,  S.  656,  aus  Pfeffinger  H,  S.  226;  überseUt  in  t.  BOlow*« 
GeMhlechUbesehr.  G^  Sl  9. 


1255.  742. 

Johann,  Fürst  van  Metdenbwrg,  verleiht  dein  Kloster  Behna  das  Gericht  des 
Dorfes  Rehna,  1^  ^  Hufen  und  das  Erbe  der  grösseren  Miäde  daselbst,  femer 
den  Lauf  der  Radegast  von  Rörzow  bis  zur  Landmühle  mit  der  Berechtigung, 
dass  niepumd  auf  dieser  Strecke  des  Flusses  eine  Mühle  anlegen  dürfe,  end- 
lich eine  Hufe  in  Vitense  und  zwei  Hufen  rn  Demerru 

In  nomine  sancte  el  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  Magnopo- 
lensis  dominus  omnibus  Christi  fidelibus  in  perpetuum.  Sicut  perpelue  nosta« 
saluti  deuote  semper  intendimus^  sie  in  usus  perpetuos  collata  nobis  a  deo  milicie 
temporalis  stipendia  commutamus^  nee  ab  re  ea^  que  eternitatis  intuitu  laudabiliter 
a  nobis  aela  perpelua  fore  deereuimus,  priuilegiorum  tesUmoniis  futurorum  noticie 
commendamus.  Notum  igitur  esse  volumus  tarn  presentibus^  quam  futuris^  quod 
nos  ob  reuerenciam  dei^  religionis  quoque^  quam  idem  dominus  in  ecclesia  sancli- 
monialium,  que  Rene  dicitur^  terre  Godebuz,  nostre  humilitatis  temporibus  pullu- 
lare  mandauit,  ea  bona^  que  dominus  Lambertus  de  Lagwedele  ^  homo  noster, 
nobis  ad  manus  dicte  ecciesie  resignauit^  videlicet  iudicium  ipsius  viUe  Reoe^ 
mansum  et  dimidium  in  eadem  villa^  hereditatem  molendini  maioris  in  Rene^  cuius 
censum  dicta  ecclesia  comparauit  a  nobis  ^  liberaliter^  libenter  ac  deuote  confe- 
rimus  cum  summa  libertate  iure  perpetuo  possidenda^  ita  tamen  ut  de  iudicio 
colli  et  manus  due  partes  nobis  ^  tercia  uero  cedat  ecciesie  memorate.  Jtem 
libertatem  aque^  que  Radegast  dicitur^  infra  a  uilla  Bortsowe  usque  supra  ad 
molendinum,  quod  Lantmole  dicitur,  eidem  ecciesie  conferimus,  sicut  memoratum 
dominum  Lambertum  et  patrem  ipsius  ipsam  recognoscimus  liberam  habuisse^  ita 
ut  nuUus  infra  hos  terminos  aliquod  molendinum  debeat  vel  ualeat  in  preiudicium 
dicte  ecciesie  collocare.     Ceterum    unum  mansum  in  Vitense^   quem  Heinricus  de 


Digitized  by 


Google 


748  1255.  57 

Bolowe  nobu)  resignauit^  cum  toto  iure  et  iudicio*,  el  duos  mansos  in  DemereB, 
quo8  Wernerus  Brasche  senior  nobis  resignauit^  eidem  donamus  ecclesie^  ut  pro 
remedio  animarum  nostrorum  et  nostre^  pro  ralute  quoque  nostra  temporal! 
Renensis  ecciesia  ad  sue  commodum  et  supplementum  prebende  bonis  iam  dictis 
iure  pleno  et  libertate  perpetua  perfruatur.  Testes  huius  rei  sunt:  fUii  nostri 
Heinricus  et  Albertus,  LudoIFus  Hardenakke,  Bernardus  de  Walie,  Aluericus  de 
Bamekowe,  milites;  Heinricus  et  Godefridus,  capellani  curie,  et  alii  quam  plures 
clerici  et  laici,  qui  presentes  tunc  temporis  extiterunt.  Acta  sunt  hec  anno  do- 
mini  M^CC^LY.  Datum  per  manus  Heinrici  sacerdotis,  cappellani  et  notarii  curie, 
plebani  in  Gnewesmolen.  Vt  autem  hec  illibata  et  inconuulsa  permaneant,  pre- 
sentem  paginam  dicte  ecciesie  contulimus,  sigilli  nostri  munimine  roboratam,  id 
agente  et  procurante  domino  Conrado  Raceburgensi  canonico,  Renensis  ecciesie 
preposito  tercio.     In  perpetuum. 

Nach  dem  Origioal  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  An  der  roth-gelb-grünseidenen  Schnur  fehlt  das 
Siegel.  Die  Eingangsforme]:  ^lo  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis**  und  die  Schlussformel :  „In  per- 
petuum**   sind  mit  rerlängerter  Schrift  geschrieben. 

1255.   Flau.  743. 

Pnbidav,  Fürst  von  Richenberg,  gibt  der  Stadt  Flau  die" Freiheit,  von  den 
Dörfern  Qtietztn,  Orapentin,  Oardin  und  Oedin  zu  ihren  Bedürfnissen  zu 
häufen,  und  erlässt  ihr  für  diesen  Fall  den  auf  diesen  Gutem  ruhenden  Boss- 
dienst,  gibt  ihr  auch  die  Freiheit,  von  dem  Dorfe  (Plauer-)  Hagen  zu  kaufen. 

1  [ribislaus]  dei  gratia  dominus  de  Richenberch  prouidis,  honestis  pariter 
et  discretis  consulibus^  necnon  toti  vniuersitati  ciuium  in  Plawe  hoc  scriptum  in  per- 
petuum. Notum  esse  cupimus,  [quod]  toti  vniuersitati  ciuitatis  Plawe  tale  porreximus 
donatiuum,  vt,  si  aliqua  bona  in  istis  quatuor  villis:  in  Qwitzin,  Orapentin,  Gardin 
et  Gedin,  ad  vsus  suos  pro  denariis  valeat  comparare,  iUa  eidem  dignum  duxi- 
mus  porrigenda,  ita  quod  nullus  hominum  in  prefatis  villis  aliqua  bona  presumat 
emere  vel  attemptet,  qui  impedimentum  faciat  ciuitati.  Preterea  seruicium  fallerati 
dextrarii,  quod  nobis  pro  eisdem  bonis  debet  exhiberi,  indulcimus  ciuitati  et  quod 
ad  expediUonem  extra  noslros  terminos  nusquam  ibit,  sed  tantummodo  [si]  sin- 
gularis  necessitas  lerre  incumbit,  tunc  possessores  talium  bonorum  ad  Fodiendum 
et  ad  plancas  ducendum  debent  esse  beniuoli  et  parati ;  si  autem  talia  bona  non 
habeant  cultores  siue  possessores,  nullum  seruicium  ciuitas  exhibebit.  Jtem  quan- 
docunque  partem  agri  ville  Jndaginis  sibi  secundum  iuris  rationem  ciuitas 
attraxerit,  illam,  secundum  [quod]  ins  exigit,  optinebit.  Huius  facti  siue  scripture 
ordinati  sunt  tesles:  Reinerus  et  Lu[t]bertus,  consules  in  Parchem;  Tidericus  et 
Welderus,  consules  in  Sternberch;  Albertus  Gese,  Bartoldus,  0[t]bertus,  Wilkinus, 
Amoldus  de  Semuel,  Reibertus  de  Critzow,  Johannes  de  Gudow,   consules  in 


Digitized  by 


Google 


ni#^^  qtti,  ÜäHi  hbc  a^i^rentür,  inl^rfüiätartl^  Ynde  tie  poMeril«  noslra  v^ 
^qilfe  ihfKAgat  fmc  ^bHjMKMitn,  tiOMH  «igilli  tnttniltiine  robotwnns.  Dakm  Pirvm^ 
'«AHb  liifcaMMmhis  ^Mkii  1855. 

Näcli  der  t^läuer  ftäths-^trikel.  bie  Abschrift  des  Iiit«h){#c1ieta  Originals  beginnt:  Petm«  AstoiMls 
^i^tfenH^h}li,  ife  iJaranf  {dl|^ftde  ^hittactaUche  UbbteMetBUDg  jedoch  TOlliländ%er  mit  den  Worten  4#o 
OriginaU:  P^tru»  dei  ^atia  domious  de  Riohenberg,  welche,  mit  Ausnahme  des  Namens  des  Ausstellen, 
hier  in  den  Text  aufgenommen  sind.  £ben  so  steht  unter  der  Üebersetzung  der  Urkunde  Pribislav's  über 
SI&p^ow  \tiia  J.  1244:  Hir  schal  volgen  de  to'sage  ynnd  caufio  Petri  ran  Ricfaenbei^e.  Die  UobeVMlitlft 
\ihT  tt¥i$t^hend^  UiA^nde  lautet:  Anfvo  1*^5  totwiUiget  Petrus  here  Tan  Riohenberg  m  de  vier  dorpor 
%)witzifi,  Gardin  (I),  Garsin  (!),  Gedyn  ynnd  gifit  der  Stadt  dar  yp  ein  cautiou  breff.  Dieselbe  Hand  hat 
dabei,  jedoch  mit  anderer  Dinte,  hinzugefugt:  Credo  fuisse  priorem  de  Hauelberg.  Eine  andete 
attSe  Bkiiä  hat  aber  kdbn  'dbh  Namen  Petrus  durchstrichen  und  den  Namen  FrlMlIillS  übergesohri^Mb. 
Offdnbldhr  "Uiid  saline  Z^^eif^l  tenn  nur  der  Für«t  Pribislarl.  von  Parehim-Riohenberg  die  Oih.uade 
ausgestellt  haben.  Wahrscheinlich  stand  statt  des  Tollen  Namens  in  dem  Originale  nur  ein  P.  Der  Propst 
von  Hayelberg,  der  hier  nur  gehandelt  haben  könnte,  war  1248 — 1256  Wipert.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  X^Wl, 
S.  266,  Nr.  VIII,  und  Lisch,  Cod.  Plawensis  S.  16,  Nr.  8.  —  Das  Dorf  Grapentin  lag^  am  -wOiHictelto 
!EDde  der  jetzigen  Plauer  Stadtfeldmark,  und  an  dasselbe  grencten  die  Dörfer  Gardin  und  Gedin;  Tgl. 
Lisch,  Jahrb.  XVU,  S.  64  flgd. 

1255.   März  2.   Wismar.  744. 

Friedrich,  Bischof  von  Batzeburg,  und  Johann,  Fürst  von  Meldenimrg,  ge- 
stauen  dem  H.  Geiste  zu  Wismar  einen  eigenen  Kirchhof  Und  beschränken 
Gottesdienst. 

V  ridericHs  dei  graoia  Ratzeborgensis  e^piscopus,  Joliannes  permittente  do- 
mino  MagDopoiensis  dominus  oronibus  presens  scriptum  intuentibus  seu  legentibos 
sarülem  in  jperpTetütihi.  Qtfoniam  summe  felicitätis  bonum  in  ecdesia  dei  fore 
äinfoscitur  ecclesiahim  lücris  et  locofom  spiritualiutn  fideliter  intieüdere  et  ttd 
rerociihäcTonem  paupei-um  aFK^uatenus  aspirare,  dömum  qtidridam  in  honore  MiMti 
iSpFritus  iiichoatäm  in  Wismaria^  in  qUa  Opera  misericordie  secundnm  facukatetai 
elüsdem  cooperantibus  fideliutn  elätnosinis  Cottidie  e^ercentur,  infirmi  recreanttir, 
^paupe^^s  et  spiritu  tribulati  öonsolantur,  6'geni  carentes  hospieiis  colfiguntiir  H 
alia  liarltätis  läufiragla  propenisius  obseruanttir,  propter  deum  et  peticionibus  cob- 
sülum  ibidem  Inclinäti,  cuiti  matura  ddlibet^cione  proprio  cimiterio  et  septiltuiii 
cum  aftimiriistracio'ne  dluinorum  dßciorum  et  Libertatum  eiusdem  dotauimus.^  vt 
ibidem  sicut  in  ceterls  eccläsiis  in  inßrmorum  tantum  audiencia  diuinoMkn 
soUeinpnia  possitat  reuerenter  et  deuote  ad  laudem  sancti  Spiritus  celebrari^  Üa 
liamen,  ne  per  celebracionem  preffate  domus  piebänis  ecctesiarum  modo  et  pro 
tempore  succei^suHs  in  iure  suo  depereat  et  ne  parrochiis  circum  €t  infra  ipsaln 
pÖsntis  preiüdiciütn  ^en6retür,  siib  optentu  b^neficii  et  gracie  diätricte  precipieiiliflS) 
ne  qiiis  ^acfefdötutn  in  äad^m  diiqfia  T6meritate  dudlus  se  rtitromiflat,  tibi  ^r 
höslram  cohdesäio'nem  et  f^tihabicitfnetn  coASulum  cognita  persöAa  canonfee  tuÖHt 
instifütüs.    Vt  äütfem  hec  donatio  tätn  presentibus,  quam  futüris  firma  et  Uusm^ 


Digitized  by 


Google 


«uba  permweat,  sigiU^rum  nostrorum  rol^ore,  appepso  sigilio  ci^|tali9  \\fi^%tif^ 
fk  fratrua  minoruva  ibidem  existon^poi  (tig^um  diwmysi  mumiendHiiv,  T^l^ 
ImuB  facti  sunt:  frater  Thidericu9  gardianus,  frater  jQ^aoneß  de  Wi)d(^^l^f^ 
Bermrdua  de  Leesten  canonicus  RatzQ^org^nais^  Johannes  pieb^pi^  if^  Nut^^^' 
aoatri  capellani,  Arnoldus  plebanua  sanote  Marie,  Godfridus  plebanu^  aanptj  HK^ftif^) 
Hinricua  capeUanus,  Hinricus  nolarius,  in  Protzeken  plebanua,  clerici;  dpn^iniifii 
Hkiricus  iunior  Magnopolßnsis,  dominua  Albertus  frater  suus,  Nicolaus  et  qete^ü 
frirtres  eorum,  Godfridus  de  Bvlowe,  Olricus  Klawe,  A|uericus  de  ßarpf^kgiye^ 
Beoedictus  de  Rodenbeke,  Thidericus  Klaiye,  Bemardns  de  Walie,  Lijdolfu^  Har- 
denacke,  Hinricus  Pren,  milites;  Bernardus  Bosze,  Radolfus  Friso,  Werneims  4ß 
Speghelberghe,  Hinricus  de  Tremonia,  Hinricus  Scheuersten,  Thidericujj^  Jut(9 
fiUua,  Lambertus  de  Zweryn,  Wernerus,  Conradus  Leue,  Jacob  [us]  Tesseke,  Jo-r 
hannes  Saleghe,  Godfridus  de  Kopperen,  Dithinarus  de  Bukowe,  Bertrawi^i4S 
iBstitor  et  alii  quam  plures,  tarn  clerici,  quam  layci.  Data  p^r  manum  Hijarici 
plebani  in  Protzeken,  notarii,  in  domo  fratrum  minorum  in  Wismaria,  anpo  doD)ini 
M''CC**L''V%  pontißcatus  nostri  anno  V^  sex[to]  nonas  Marcii. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  P.-B.  —  Gedniokt  bei  Schröder,  P.  M.  I,  S.  667. 


1255.   März  3.   Dobbertin.  745. 

Rudolf,  Bischof  von  Sdiwefririf  bdeknt  den  Fürsten  Ptibidav  von  Pßrekfmr 
Rufymberg  mit  den  Zehnten  aus  den  Städten  Poßrckm  und  Flau  ynd  q^ß  de» 
D&rfem  Ldchcw  und  Sitten. 

Rodolfi,  Bischoffs  zu  Zwerin,  vnd  Pribizlai,  hem  von  Richenberg,  vertrag 
wegen  der  Zehenden  im  lande  Parchem^  also  das  Pribizlaus  vom  Bischoife  zu 
lehn  empfangen  den  Zehenden  im  Dorife  Lelekowe  *  und  Stitne,  Jtera  der  Stedte 
Plawe  vnd  Parchem.     Acta  in  Dobertin,  1255.,  5.  nonas  Martii.  • 

Nach  ClaodriaD,  Protoc.  fol.  250  ^  —  *  ClaDdrian  hatte  Anfangs  lef  geschrieben,  hat  aber  diese 
Buchstaben  getilgt  und  dann  die  Züge  des  Originals  nachgemalt;  wobei  es  jedoch  etwas  zveifeihait 
bleibt,  ob  der  Anfangsbuchstabe  ein  t  oder  ein  I  sein  soll.  Ist,  wie  wir  glauben,  l$UC9l9t  zu  lesen,  so 
muss  man  Lalchow  verstehen.  Von  einem  Dorfe  Telecowe  im  Lapde  Parchim  fehleii  bi^  jetzt  alle 
jSpuren;  und  die  Deutung  auf  Zölkow  ist  bedenklich,  da  dieses  im  Mittelalter  So Ikowe  und  Zolkowe 
genannt  wird.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  S.  241. 


1255.   März  5.   Doberan.  746^ 

Ruelolf,  Bischof  von  Sdiuoerin,  bestätifft  dem  Kloster  Doberan  seine  Zehnten 
und  kircJdichen  Oeredktsame. 

In    nomine  sancte   et  indiuidue   trinitatis  \     RodcrfAis   dei   gralia   Zworir 
nensis  episcopus  omnibus  presens  scriptum'  inspecturis  salutem  in  vero  salutAri. 

8* 


Digitized  by 


Google 


60  1255.  141$ 

Qvia  pia  loca  et  religiöses  personas  ex  iniuncto  nobis  officio  confouere  tenemur 
et  promouere^  vestigiis  predecessorum  noslrorum  beate  memorie  episcoponim 
Beraonis  et  Brunwardi  inherentes^  non  solum  decimas,  que  ab  ipsis  collale  sunt, 
sed  etiam  decimas,  quas  layei  doroini  terre  et  alii  pro  parte  ipsorum  contulenmt 
conuentui  Doberanensi,  Cysterciensis  ordinis,  eisdem  banno  pontificali^  confirmamiis 
de  nostri  capttuli  voluntate  et  consensu^  pleno  iure^  cum  banno  et  iure  synodal! 
ac^  ecclesiarum  cura  et  ordinatione.  Vt  autem  hec  sollempnis  nostra  et  capitoli 
nostri  ordinatio  et  conGrmatio  stabitis  et  inconcussa  permaneat^  predicto  conuentui 
presentem  paginam  sigillorum  nostrorum  appensione  in  teslimonium  concessimus 
roborandam.  Huius  autem  rei  testes  ^  sunt:  capitulum  Zwirinense,  videlicet 
Wemerus  prepositus^,  Eylwardus^  decanus,  Nycolaus  scotasticus^  Johannes  custos, 
Theodericus^  cantor;  domnus  Heinricus  abbas  de  Dargun,  domnus  Alexander 
primus  abbas  Novi  Campi^  Johannes  ^  scolasticus  Lubicensis^  fratei*  Amoldus  prior 
Lubicensis^  Johannes  plebanus  sancti  Petri  in  Rozstoch^  nobiles  vero  doraini 
terre  ac  fratres  videlicet ^^  domnus  Johannes  Magnopolensis  dominus,  domnus  ^^ 
Nycolaus  de  Werle,  domnus  ^^  Burewinus  de  Rozstoch,  domnus  Pribizlauus  de 
Parchem,  domnus  Guncelinus  comes  Zwirinensis;  milites  autem:  Johannes  de 
Snakeborch,  Heinricus  Grvbo,  Bemhardus  de  Wigendorp,  Godefrldus  de  Bulowe, 
Johannes  Moltike,  Otto  et  Johannes  de  Swinga  fratres,  Conradus  Berchane,  Hein- 
ricus et  Amoldus  Clawe,  Guntherus  de  Buchowe  et  alii  quam  plures,  tam  clerici, 
quam  layci-  Acta  sunt  hec  in  Doberan,  anno  ab  incarnatione  verbi  M°CC°LV% 
indictione  Xlir,  tercio  nonas  Marcii,  temporibus'^  domni  pape  Jnnocentii  quarti, 
pontificatus  nostri  anno  quinto,  domno  Heinrico  existente  abbate  in  Doberan  et 
hoc  negotium  promouente. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin.     AngebäDgt   siod: 

1)  das   hieneben    abgebildete  Siegel    des    Bischofs  Rudolf  I.,    mit   ciuem 
sitzenden  Bischöfe,  welcher  die  Rechte  zum  Segnen  erhebt  und   in  der  Linken 

^  einen  Bischofsstab  hält;    Umschrift: 

^  S'  .  RODOLFI  .  D0I  .  (?KW  ZW0RinaRSIS  .  «PI  ♦ 

An  einer  Lübeker  Urkunde  yom   30.  Mai   1252  hängt   noch   eine  Hälfte  ron 
dem  zerbrochenen  Siegel.     S.  Nr.   693. 

2)  das  grosse  Siegel  des  Schweriner  Dom  -  Capitels,  abgebildet  in  Bd.  f, 
zu  Nr.  609. 

Im   Haupt- Archir    zu  Schwerin    befindet   sich   noch    eine    zweite,    etwa« 
kürzere  Ausfertigung,  an  der  man  die  Rest«  ron   2  eingehängten  Pergament- 
streifen  sieht.     Die  wesentlichen  Abweichungen    sind :     ^    In  -  trinitatis :    fehlt 
—  *  presentem  litteram  —  *  b.  p.:  fehlt  —  *  et  —  *  Testes  autem  huius 
,  rei  —  *  prepositus  Wernerus  —  ^  Elwardus  —  •  Thidericus  —  •  Johannes  - 

Rozstoch:  fehlt  —  *®  domini  —  ridelicet:  fehlt  —  **  dns.  dns.  fehlt.  Dann 
heisst  es:  *^  Nicolaus  de  Werle,  Borewinns  de  Rozstoo,  Gunzelinus  oomet; 
milites  autem:  Johannes  de  Snakenborch,  Henricus  Gmho,  Qodefridns  de 
Bulowe,  et  alii  quam  plures,  tam  etc.  —  '^  temporibus  —  promouente:  fehlt  —  Gedruckt  bei  t.  WesU 
phal«D  in,  p.  1497;  fibersetzt  in  r.Bülow*«  Geschlechtsbesohreibung  F.,  S.  9.  —  Ifan  wusste  nach  dieser 
Urkunde  am  5.  März  1255  in  Doberan  noch  nicht,  dass  der  Papst  Innocenz  IV.  bereits  am  7.  Decbr. 
1254  zu  Neapel  rerstorben  war. 


Digitized  by 


Google 


747  1255.  61 

1255.   März  6.  (?)   Röbel.  747. 

Rudolf,  Bischof  von  Schwerin,  verleiht  der  Kapelle  zu  Orüssow  bei  deren 
Weihe  einen  Ablass  und  bestimmt  ihre  Einkünfte. 

Ivudoiphus^  von  Gottes  gnaden  bisschop  der  kercken  Schwerin^  wünschen 
allen^  de  dessen  BrelT  sehen,  heill  durch  vnsern  selichmaker,  vnd  doen  kundt  so 
woU  den  iegenwerdigen,  alsz  den  thokunfl^gen,  dal  wi  craffl  vnses  bisschoff- 
licken  ampts  de  capelle  zu  Grussow  gewieget.  Wile  wi  den  auerlrachtet,  dat 
se  tho  dem  godtlichen  denste  noch  nicht  alle  bequemlich  voUenbracht,  dregen 
wi  erer  nottorfft  halben  mittliden  mit  er  vnd  hebben  vth  thouorsichtlicher  hape- 
ning  der  barmherticheit  tho  dem  allmechtigen  Gade  vnd  dem  verdenst  aller  hil- 
ligen alle  den  iennen,  de  de  vorbenende  capelle  am  dage  erer  wieginge  besuken, 
viertich  dage  vnd  andere  tidt  in  desulue  capelle  in  der  ehre  der  hilligen  mar- 
tererschen  vnd  iungfrowen  s.  Catharinen  ere  allmissen  darben  bringen  edder 
schicken,  20  dage  afflatt  dorch  erer  beruwing  bermhertzlich  gegeuen  vnd  tho- 
gesecht,  ock  de  dorper  Grussow,  Walow,  Zitzelow,  Globen,  vnd  twe  huefen, 
eine  tho  Cowell  vnd  die  ander  tho  Grussow,  mit  der  ierlicken  gerechtigkeit,  de 
in  parkercken  plecht  gegeuen  tho  werden,  vnd  ock  de  tinsze  vnd  dat  kerckrecht 
van  rechtswegen  tho  dersuluen  capellen  tho  bringende,  verordent  vnd  gelecht. 
Gebieden  einem  iedern  bi  dem  banne,  dat  sick  keiner  an  dem  preister  dessuluen 
Orts  vergripe  edder  em  susz  worin  auerlestig  vnd  tho  nahe  sy.  Gegeuen  tho 
Robell,  dorch  de  handt  Johannis  des  notarien,  im  iar  vnsers  hern  1255.,  den 
sosten  dag  Martii,  vnses  bisschopdombs  in  dem  voflten  iahr. 

Diesze  iegenwertige  Copei  isz  ausz  dem  Latein  in  deutsch  durch  mich 
Peter  WefRnger  von  apostolischer  macht  offenbaren  Notarien  transferiert 
vnd  gesetzt  worden  vnd  lautet  nach  der  sprach  gelegenheit  mit  dem 
warhallligen  originali  eintrechtig,  welchs  ich  bezeuge  mit  dieszer  meiner 
eigen  handtschriiit 

Nach  einer  Abschrift  des  16.  Jahrb.  im  Haupt -Archir  zu  Schwerin.  —  Der  Monatstag  wird  nicht 
richtig  überliefert  sein,  da  nach  der  aus  den  Originalen  gegebenen  Nr.  746  der  Bischof  Rudolf  am  5.  Mära 
1255  zu  Doberan  war,  am  nächsten  Tage  also  kaum  schon  in  RObel  und  Grussow  sein  konnte.  Da  der 
Bischof  am  3.  M&rz  zu  Dobbertin  mit  dem  Fürsten  PribislaT  yerhandelte,  so  möchte  man  annehmen,  dass 
er  dieses  Kloster  auf  der  Reise  yon  Rtfbel  nach  Doberan  berührte,  und  ^sexto  kalendas  Martii**  =  Febr.  24 
▼ermuthen.     Die  Form  des  Datums   «VL  die  mensis  Martii**   ist  jedenfalls  nicht  ursprünglich  und  richtig. 


^ 


Digitized  by 


Google 


4^  1355.  7^ 

1255.   März  9.   Havelberg.  7^ 

Hdfinrich,  Bisökof  von  Havdberff,  schenkt  dem  Kloster  Doberan  die  ihm  zur- 
stehenden  Zehnten  von  den  15  Hufen  zu  ZechUn,  vodche  Nicolaus  von  Werls 
dem  Kloster  verliehen  hat,  behält  sich  jedoch  im  Fälle  einer  Veräusserung  die 
Bdehnung  des  Idilnftigen  Besitzers  vor. 

In   nomine   domini.    Amen.      Henricus  dei  gracia  Hanelbergensis  ecciesie 
dpiscopus   oftinibus   in   perpetuum.     Equitati   et   racioni   conuenire   videtur,    si  ea, 
ijue   iuste  gerimus,    perpetua   stabilitate   firmeraus.     Cum  itaque  experimento  fre- 
quenti   inslruamur^    quantum   statu[s]   presentis   seculi  sit  incertus^    et  hie  manens 
ciuitas  non  sit  nobis^    consideremus   nichilominus  nobis  esse  summopere  necessa- 
rium  et  salubre^   ut  nobis   eternum  et  felicem   statum   per  hec  transitoria  compa- 
remus:   inde   est,    quod  noscere  volumus  tarn  posteros,    quam  presentes,    nos  de 
LXXV   raansis,    quos   nobilis  uir  dominus  Nycolaus  de  Werte  venerabili   cenobio 
Cysterciensis  ordinis  in  Doberan  in  honore  sancle  dei  genitricis  et  virginis  Marie 
ftindato,  in  loco,  qui  Szechelyn  dicitur,  cum  omni  iure  liberaliter  contulit  deeimam 
ex  eisdem  mansis  prouenientem,   que  ad  nostram  speetabat  iurisditionem,  ad  sub- 
didium   ffatrum   in   prefato   cenobio   domino   Jesu  Christo   deuote   famulantium^   ut 
per   ipsorum,    que   domino   nocte   dieque   in   orationibus,    ieiuniis,   yigiiiis  et  ahis 
itiuinis  obsequiis  oRerunt  sufA^gia,  eterna  gaudia  feliciter  assequamur,  de  consensu 
hostri   capituli,   prout   ipsius.  probat   appensio   sigilli^   libere  in   donum   perpetuum 
contulisse;    ea  tarnen   conditione   interposita^    ut,    si  fratres   dicti  cenobti  Dober«i 
possessionem    eorundem    mansorum    siue    uendendo    siue   penmitando   a   se   dimi- 
serint,   quicumque  eos  possederit,  deeimam  eorundem  a  nobis  in  pheodo  recipiel 
et  tenebit.     Vt  autem   hec   nostra  donatio  in  perpetutmi   maneat  inconuidsa,   pre- 
äentem   paginam   cum   testinm   subarratione   conscribi  fecimus  et  nostri  ac  capituii 
nostri   sfgillorum  tfestimonro  communiri.     Datum  Hauelberge,   anno  dornnii  WCC^ 
LV**,   Vir  idus  Marcii,    pontificatus   nostri   anno  X"*.     Testes   hri   sunt:    Wiperlus 
|N*epositus  Hauelbergensis,  Johannes  prior,  Bertoldus  cellerarius,  Henricus  custos, 
Johannes   camerarhis,    canonici   Hauelbergenses ;    Johannes  prepositus   in  Jericho, 
Johannes  archydiaconus  in  Repin,  Stephanus  archydiaconus  in  Robeie,    Gerrardus 
«anonicus  Jerichontensis,  et  alii  quam  plures  clerici  et  layci. 

Nach  dem  Diploraatar.  Doberan.,  fol.  LXII'.    —    Gedruckt  bei   Westphalen  Ilf,    p.   1497.    —    Vgl. 
Bd.  I,  Nr.  G36. 


Digitized  by 


Google 


HO  1255. 

125^.   März  21.   Demmin.  740. 

WartitiaD,  Merzog  von  Vorpomamm,  jbestötigt  dem  Nonma-Khster  Verchen 
seine  Qüter  und  Gerechiigkeüen. 

A. 

in  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Wartizlaus  dei  graeia  dux  Dymi-- 
nensis  omnibus  in  perpetuum.  —  —  —  —  Nüs  ecclesre  Insule  «»ncte  ^rie 
virginis  sanctique  Joliannis  enangeliste  constructe  villas  quasdam  cum  omni  iui^ 
integritate  et  vtilitate,  agris  cultis  et  incultis,  pratis^  siluis,  aquis^  piscationÜMis 
legitima   donatione  donauimus^    ut  ab   omni   exactione  libere  maneant  in  futurum. 

—  —  —  —  Nomina  vero  predictarum  villarum,  sicut  a  nobis  distincte  suAt 
terminis,  et  vocabulis  duximus  exprimenda:  villa  Bercowe,  villa  Rosem  [arjisowe, 
Villa  Cladessowe,  villa  Virchim,  villa  Mecekowe,  villa  Mezegure  et  piscatio  in 
stagno  Penitz  cum  magna  sagena  et  instrumentis  aliis  ad  ptscaturam  pertinentfbvKs 
in  nostra  parte^   cum  clausuris  in  Pena  et  in  stagno^  a  nobis  ecclesie  est  ei^lala. 

—  —  —  —  Acta  sunt  ab  incarnatione  donrini  anno  M**  CC"  LV^  Datum 
üymin,  per  manum  Artusii  notarii  nostri^  BLIF  kalendas  Apfilis,  indictione  XIP. 

B. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Wartizlaus  dei  graqüa 
dux  Dyminensis  omnibus  in  perpetuum.  -^  —  —  —  Nos  ecclesie  Jnsule  sancte 
Marie  virginis^  que  patronatum  optinet  in  eadem,  sanctique  Johannis  euangelis(p 
jMcnon  sancte  Elyzabeth  constructe  villas  quasdam  cum  omni  iuris  integritate  et 
vtilitate^  agris  cultis  et  incuUis,  pratis,  siluis^  aquis,  piscationibus  legitima  donatione 
donauimus,*  ut  ab  omni  exactione  libere  maneant  in  futurum.  —  —  —  —  Nomina 
vero  predictarum  villarum^  sicut  a  nobis  distincte  sunt  terminis,  et  vocabulis 
duximus  exprimenda:  villa  Lokencin^  villa  Bercoue^  villa  Buchur^  villa  Bosemar- 
sowe,  villa  Cladessowe,  villa  Yirchim  cum  suis  attinentiis  et  terminis  anUquis^  et 
piscatio  in  stagno  Peniz  cum  magna  sagena  et  instrumentis^  cum  clausuris,  a 
nobis  ecclesie  est  collata.  —  —  —  —  Acta  sunt  hec  ab  incarnatione  domini 
^no]  M'^CC^LV^  Datum  Dymin,  per  manmi  Artusii  notari!  nostri,  XIF  kal^np- 
das  Aprilis,  indictione  XIF. 

Nach  Dr^ger,  Cod.  dipl.  I.  S.  368  —  371.  —  Das  ^stagDiim  Penitz**  ist  der  Cumroerower  See, 
welcher  in  Bd.  I,  Nr.  604,  Uirchinipenz  genannt  wird.  Vgl.  diese  Nr.  und  Nr.  111,  ll4  und  247 
wegen  der  Fischereigerechtigkeit  des  Klosters  Dargun  auf  dem  Gimmerower  See  und  der  Peene,  auch 
weiter  unten  die  Darguner  Urkunden  rom  5.  März  1266  und  rom  1.  Febr.  1292  (bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I, 
'S.  185  und  193).  Wegtn  des  Klosters  Verdien  «ndseiner  Fischerei  auf  dem  Verchinpenitz  s.  Bd.  I, 
Nr.  571. 


Digitized  by 


Google 


64  1255.  750 

1255.   April.  TSd. 

Pnbislav,  Fürst  van  Parchim,  schUesst  mit  dem  Bischöfe  [Rudolf]  von  Schwerin 
einen  Vergleich  wegen  Erhebung  der  Zehnten. 

Omnibus  presens  scriptum  visuris  dei  gratia  Pribizlaus  dominus  de 
Parchem  salutem  in  domino.  Pro  sententiis  latis  in  nos  et  terram  nostram 
iurauimus  slare  mandatis  domini  nostri  episcopi  vna  cum  ceteris  hominibus  nostris, 
qoi  nobis  iniunxit,  et  hoc  in  nos  recepimus  sub  debito  iuramenti^  quod  elapso 
anno  ab  isto  die,  qui  in  solutionem  rebelles  fuerint  et  secundum  iura,  que 
decreuimus  cum  quinque  militibus,  habitatoribus  terre  nostre  vasailis,  ecclesie 
Swerinensi  non  obtinuerint  decimas  suas,  easdem  inuadiabimus  cum  miiitibus,  qui 
detinent  bona,  que  nobis  de  medietate  episcopi  sint  propter  hoc  concessa;  quod- 
si  hoc  non  Tecerinius,  cessimus  ab  omni  medietate  eadem  in  bonis  militum  et 
aliorum,  que  nobis  super  eo  sint  concessa,  quam  milites  et  alii  recipient  de  manu 
episcopi,  sicut  Tide  data  promiserunt  et  iurauerunt,  quod,  si  milites  eandem  deci- 
mam  non  reciperent  elapso  anno  et  die,  eadem  decima  libera  esset  ecclesie,  et 
iura  contra  nos  obtenta  tam  a  papa,  quam  a  legato,  rege  et  episcopo,  essent  in 
eodem  statu  et  firmitate,  quo  tempore  compositionis  extiterunt.  Et  super  hac 
compositione  de  petitione  et  voluntate  nostra  et  episcopi  dabunt  sigilla  sua: 
dominus  Germarus,  comes  Guntzelinus,  dominus  Johannes  Magnopolensis,  dominus 
Nicolaus  de  Werle,  dominus  Borewinus,  quod  tam  contra  nos,  quam  detentores 
decime  et  violatores  huius  compositionis  erunt  coadiutores  ecclesie  Swerinensis. 
Si  autem  aliquis  super  eo  negaret  sigillum  suum,  contentus  deberet  esse  ept- 
scopus  et  ecclesia  sigillo  comitis  Swerinensis  et  nostro.  Acta  sunt  hec  anno 
gratie  millesimo  ducentesirao  LV^,  mense  Aprili. 

Nach  einer  auscultirien  Copie  auf  Papier  aus  dem  Ende  des  15.  Jahrhunderts.  —  Clandrian,  Protoc 
fol.  76\  bemerkt  über  das  Original  dieser  Urkunde:  «hiran  ist  1  Sigil  Jaromari  Principis  Ruianorum.  Dass 
ander  ist  dauon.**   —  Gedruckt:  Jahrb.  XI,  S.  242.     Vgl.  daselbst  S.  65   Beyer. 


(Um  1255.)   April  18.   Boizenburg.  751. 

Gunzdin,  Graf  von  Schwerin,  erklärt,  keine  ßechisansprüche  an  des  Ritters 
Heinrich  von  Göddingen  Gütern  zu  Göddingen  [im  Kirclisp.  Barskamp, 
A.  Blekede)  zu  besitzen. 

\y.  dei  gratia  comes  Zwerinensis  omnibus  hoc  scriptum  respicientibus 
salutem.  Tenore  presencium  recognoscimus,  quod  in  bonis,  que  miles  honestus 
Hinricus  de  Gedinge  in  uiila  predicta  habere  dinoscitur,  nil  prorsus  iuris,  nee 
eciam    nobis    aliquid    usurpamus.      Jn    cuius    rei    testimonium    sub    nostro   sigiUo 


Digitized  by 


Google 


ISH  1255.  OS 

exbibemus  presentes  litteras  sigillatas.  Datum  Boyceneburg,  XIIII.  k^lendas  Mail. 
Hermannus  de  Bluchere^  Hinricus  Ribe,  Cristancius,  Johannes  de  Balge  ^  milites, 
aliique  quam  plures  huius  eciam  rei  testes  sunt. 

Nach  ▼.  Hodenberg,  Lüneb.  U.-B.  VJI,  1,  S.  58,  aus  dem  Original  im  K.  Archir  zu  Haonofer«  roa 
dem  das  Siegel  schon  abgefallen  ist.     Zur  Zeitbestimmung  rgl.  die  Zeugen  in  Nr.  704  und  Nf.  756. 


(1255.)   Juni  30.   (Döbbersen.)  758. 

Friedrich,   Bischof  von   Raissebuirg,    weihet  die   Kirche  und   den   AUar  zu 
Dobhereen. 

JNos  Fridericus  dei  gratia  Razeburgensis  episcopus  consecravimus  hanc 
ecclesiam  et  hoc  altare  in  honorem  sancte  Crucis,  beate  Marie  virginis,  Viti  .  • 
martyris  ..  et  omnium  sanctorum,  anno  domin  [i]  M.  CC.  (X)Ly.,  II.  kalend.  Julii, 
pontißcatus  nostri  anno  quinlo. 

Nach  Schröder,  P.  M.  I,  S.  660,  mit  der  Bemerkung:  ^Als  an.  1725  der  bisherige  Altar  in  der 
Kirchen  zu  Dobberssen  weggebrochen  ward,  so  fand  man  in  demselben  folgende  alte  Schrifft,  für  deren 
gfltigen  Mittheilung  man  hiemit  öffentlich  Danek  abstattet.**  Dass  die  Jahreszahl  MCCXLVn.,  vie  sie 
Schröder  überliefert  ward,  nicht  richtig  sei,  bemerkt  dieser  schon ;  es  wird  ohne  Zweifel  das  X  ror  L  auf 
einem  Schreib-  oder  Lesefehler  beruhen,  und  II.  zu  kalendas  zu  ziehen  sein. 


1255.   Juli  10.   Anagni.  7S3. 

Papst  Alexander  IV.  gebietet  dem  Abte  zu  Stade,  die  ßtreüigkeiten  zwischen 
dem  Kloster  dsmar  und  dem  Fürsten  Pribidav  von  ParcMn,  den  Btttem 
von  Bensefeld^  und  einigen  andern  Laien  zu  untersuchen  und  zu  entsdieiden. 

Alexander  episcopus,  seruus  seruorum  dei,  dilecto  filio  abbati  monasterii 
sancte  Marie  in  Stadis,  Bremensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Dilecti  filii  abbas  et  conuentus  monasterii  sancti  Johannis  euangeliste  Lubecensis, 
ordinis  sancti  Benedicli,  nobis  conquerendo  monstrarunt,  quod  nobilis  vir  Pribeziaus 
de  Parchem,  Ev[e]rhardus  de  Rensevelde,  Eckehardus  et  Ludolfus  fratres  eins 
et  quid[ajm  alii  laici  Lubecensis  et  Yerdensis  ciuitatum  et  diocesium  super  terris, 
debitis,  possessionibus,  redditibus  et  rebus  aliis  iniuriauerant  eisdem.  Jdeoque 
jdiscretioni  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatenus  partibus  conuocatis 
audias  causam  et  appellatione  remota  debito  fine  decidas,  faciens  quod  decreueris 
per  censuram  ecclesiasticam  firmiter  obseruari,  prouiso  ne  in  terram  dicti  nobilis 
excommunicationis  vel  interdicti  sententiam  proferas,  nisi  a  nobis  super  hoc 
mandatum  receperis  speciale.     Testes  autem,   qui  fuerint  nominati,  si  se  gratia^ 

VeklMlirgUches  Urktain-Bich  II.  9 


Digitized  by 


Google 


0ifil^  iwt  tftlMre  isAtrateHtit,  Mnrara  shnifi  appdlatfone  cessante  compeUa»  verRiQ 
IMtiitlOniiii»  perfiiber«.  Dutom  AmgtAt^  VI.  idm  JüKi^  poMIffeatus  noi«rf  amio 
priino. 

K«ch  dem  Origimil  im  kdnigl.  Arehhr  2U  Kopenhagen,  gedruckt  in  der  ürk.-SammInng  der  Schlesw^ 
Holsfb-Laii^b.  Getelhefiäft,  I,  S.  72,  und  Jahrb.  XI,  S.  243. 


t%5.   Juli  17.   Anagni.  754 

fiatpst  AleoMndkr  IV.  fordert  die  gesammte  GeMidüceä  der  Bremischen 
Kirchenprovinz  auf,  das  Oistercienser-Nonnenkloster  Himmetpfarte  (Zarrentin) 
im  Bisthume  Batzebuarg  hei  seinen  Bediten  und  PrvmUgien  zu  schätzen. 

Alexmder  episcopQs^  serun^  seraorum  dei^  uenerabilibDS  fratribus  archiepi- 
ftopo  Brememi  ef  eins  suf&agaileis,  ac  dilectis  fiTris  abbatibus,  piioribus,  decanis, 
vcfaidiacoDLs,  prepositis,  archipresbyteris  et  aliis  ecclesiarum  prelatis  per  Bremen« 
wem  proBfoeiain  constitutis,  ad  quos  h'ttere  iste  peruenerini,  salutem  et  apostoh'cam 
hemedküoneuL  Non  absque  dolore  cordis  et  plurima  turbatione  didicimus^  quod 
iMi  fktiMipe  partibus  ecciesiastica  censura  dissoluilur  et  canonice  sententie 
Msmlaf  enonator,  nt  uiri  religiös!^  et  hü  maxime,  qui  per  sedis  apostolice 
pfimiitp^  waion  donati  sunt  übertäte,  passim  a  maleractoribus  suis  iniurias 
MrtiaCiWrt  et  rapiDas,  dum  uix  inuenitur,  qui  congrua  ilüs  protectione  subueniat 
^  pm  f^mtndz  pauperum  innocentia  se  murum  defensionis  opponat.  Specialiter 
<ifetie  in  Christo  füie  abbatissa  et  sorores  de  Porta  Ceü,  Cisterliensis 
^^  Ihuhmtgenß}»  diocesi6,  tarn  de  frequenttbtts  iniuriis,  cpam  de  ipso  coti- 
UUtiB  imiitiv  eonquerentes,  ynkiersitalem  uestram  Ütterki  petierunt  aposto- 
jmm#  ^MJtmi^  uk  üa  uideÜeel  ei#  m  trlbulationibuis^  suis  cimtra  malefa€tores  earum 
^^m^  <idkatis  magnanimitate  consurgere,  quod  ab  angustüs,  quas  sustinent,  et 
^>jMMr^  «estro  possittt  presidio  respirare.  Jdeoque  vniuersitatr  uestre  per  apo- 
4frv4i^^  fcilpta  mandamus  atque  precipimus,  quatenus  iüos,  qui  possessiones  ad 
ß^  i^n  Aomm  predictarum  sororum  irreuerenter  imiaserint,  aul  ea  iniuste  deli- 
m^.^t^  ifM  prefatis  sororibus  ex  testamento  decedenthim  reünquuntur,  seu  in  ipsus 
M^v«4e  mi  emini  aUquam  contra  apostoh'ce  sedis  induYta  sententiam  excommuni- 
4  4iVAHi<r  Ml  häerdkü  presumpserint  promulgare,  uel  decimas  de  nutrimentis 
^i/mu4U%m  ^^Kcaum  ipretis  apostoÜce  sedis  priuüegüs  extorqnere,  monitione 
^dmutmfi^  ^.  mdi  fuerint,  pubüce  candeüs  accensis  singuÜ  uestrum  in  diocesihus 
^  4A^,^36\a^  ^ß0i^l^  excommunicationis  sententia  perceüatis,  si  uero  clerici  ord 
^>^t4#v»«i>^  0]^4<W3«  ^u  monachi  fuerint,  eos  appellatione  remola  ab  officio  el 
4i*;4^^iv  iHMrp^MUti«.  Deutram  relaxaturl  iiententiam,  donec  predictis  soToribus 
^'4i^A  tisM^kf^im.  fi  tdm  bicf,  quam  derlei  seculares,  qtri  pro  uiolenta  manumn 


Digitized  by 


Google 


m  i»j^.  (NT 

•nieoliaae  in  sorores  easdem  uel  ipsanim  aliquem  anatkemaliB  umouio  fuerint 
Innodati,  cum  diocesani  episcopi  litteris  ad  sedem  apostolicam  uenientes,  ab  eodem 
uinculo  mereantur  absolui.  Datum  Anagnie^  XYL  kidendas  Augusti^  pontificatus 
nostri  anno  primo. 

Nach  dem  Origrinal,  welches  sich  unter  den  Urkunden  des  Klosters  Zarrentin  im  Haupt -ArchiT  £u 
Schwerin  befindet.  An  einer  Schnur  von  rother  und  gelber  Seide  hängt  die  Bleib^üle  des  Papstes  Alexand^iy*; 
m£  der  Vorderseite  sieht  man  die  beiden  bekannten  ApflS^elklflf,  a^f  der  flück0elte  dip  )Inichri{t: 

ÄLa   P   XÄNDHR    1  W.   IUI. 


1255.   Juli  22.  7S9. 

Gumdtn,  Graf  von  Schwerin,  bestätigt  der  Stadt  Boizefnämrg  ein  vom  Ritter 
Oristandus  erkauftes,  an  der  Boize  hdegenes  Gut. 

(jrunceiinus  vm  gotts  gnaden  graue  to  Zwerin  «ntbeten  alle,  de  dessen 
brc(ff  sen  werden,  heyll.  Hendele,  de  dar  gesehen,  plecht  rae  Uio  vorvfaren  inyl 
breue  md  segell,  darmit  se  ewig  rorwarl  vnd  in  vrisscker  gedetihtnisse  blhien 
mögen.  Derhaluen  do  wy  kundt  nicht  alieynen  den  nakomelingen ,  sundem  oük 
den  iennigen,  de  itzl  leuen,  dal  vnse  borger  to  BoilÄenborg  mit  vnser  «nd  fiiser 
eruen  welen  vnd  willen  to  syck  gekoßl  hebben  dal  gudt  vnd  ganlze  erue,  sM 
an  der  Boylzen  belegen  ys^  vor  dortich  marii  penninge  van  dem  efbaren 
Cristantie  sampt  aller  des  gudes  vnd  erues  tobehoringe.  Wyle  wy  demie  vor- 
merckel,  dal  gedachten  vnsen  borgern  in  kopinge  gemeltes  gudes,  alse  in  adker, 
wiscken,  weide  vnd  holtern,  der  se  vormals  weinioh  gehat,  groten  framefi, 
vrucht  vnd  nulh  darul  mochten  erlangen,  hebben  wy  vor  gudt  angesen,  'de 
frucht  vnd  nutbarhert  vnser  borger  to  meren  vnd  nicht  to  verringeren  vnd  vaser 
gerechticheit,  de  vns  des  gudes  haluen  tokumpl,  vth  gnaden  darto  gegeueii. 
Vnd  darmit  solik  ein  handeil  vast  vnd  vnuorbraken  mochte  geholdeti  fwerden, 
hebben  wy  emhe  dessen  iegenwerdigen  breiT  myt  vnsem  angehangen  segeH,  mit 
namen  der  luge  willen  beuesligen,  nomlich:  Hermen  Blücher,  Henrick  Ribe, 
Wilkinus  van  Rosendali,  Wilkynus  van  Witlenborg,  eddell  lüde,  Albertus  notarius 
vnd  ander  vele  loffwerdige.  Welcke  breff  gegeuen  is  tm  iar  dusent  Iwehmidert 
vnd  viff  (!),  am  ellTlen  dage  Augusti  (!). 

Nach  einer  Uebersetzung  aus  der  Mitte  des  16.  Jahrh.  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Das  ganz 
falsch  ObeMetete  Datmn  mmi  berichtigt  in  einer  sonst  weniger  gelftaigtn,  «hen  •dawlfalt  iMihiMchen,  Ueber- 
setzung aus  dem  Ende  des  funlzebntes  Jlabrhuiulect«,  4ius  weicber  wir  die  ;bei9ieck?n4weithen  Stellen 
inittheilen: 

Wii  ßttnqeU««is  Tm  {gadei  gna4oft  gf#Ha  tho  Zwerin  don  wilUk .    Waruppne  begerea 

wii  allen  den,  de  nw  sin  edder  Immende  werden,  to  weten,  dat  mnse  bürgere  to  Qojszcenhorch 
rns  affkoften  raft  mser  eruen  rulbort  mde  willen  sodane  tobehoringe  efte  Torwerok,  to  h 
bj  der  Bkl|t••l^  in  holten,  witdttn,  campeii  MUle  irodwe  biiegeo  iht  >tior  JLXK  .tfnrk  <|MiiiM|^» 


Digitized  by 


Google 


^6. 

/»*  ntn»>M»t.  mntUum      l«.i»>«       wVai       «««■•d  Cri.«-  ..  IM 


V"l.«iii«,  .,..«1   Jüh«nn*«  dicu«  »Vil^Oufau  «dS^  ^M^,  Jbtt»  ^.^ 

"**'««.!.  uc4^  'i'X'sr 


Digitized  by 


Google 


!t58  1255.  69 

camure  IIIl^  modios  siliginiis  cum  bonis  slbi  a  deo  coUalis  comparauit,  quos  ip9e 
presentabit,  quamdiu  vixerit,  omni  anno;  post  vero  mortem  ipsius  predicta  annona 
omni  anno  dabitur  ad  idem  officium  de  decima  supradicta.  Quod  ut  firmius  ser- 
uetur^  presentes  sigilli  munimine  duximus  roborandum.  Datum  Winhusen,  anno 
domini  M^CC^LV",  in  die  beate  Afre. 

Nach  einer  durch  den  Bibliothek -Secretär  Dr.  Böttger  zu  Hannorer  von  dem  Original  im  Archiv  das 
Klosters  Wienhausen  genommenen  Abschrift.  Das  angehängte  Klostersiegel  ist  zerbrochen.  —  Ueber  die 
Aebtissin  Elisabeth,  Tochter  des  Fürsten  Borwin  I.  von  Meklenburg,  ygl.  Jahrb.  XXV,  S.  13  —  19,  und 
die  im  Mekl.  U.-B.  Bd.  I,  Kr.  521,  II ,  Nr.  712  mitgetheilten  und  die  unten  folgenden  Urkunden  des 
Klosters  Wienhausen  vom  3.  Jan.  und  vom   10.  Febr.   1265.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XXV,  S.  23. 

1255.   Sept.  24.  758. 

Hermann,  BischoJ  von  Camin,  bestätigt  dem  Dom-Capttd  zu  Güstrow  die 
von  dem  Bischöfe  Conrad  geschenkten  Zehnten  von  63  Hufen  im  Lande 
Oircipanien,  nachdem  er  die  Zehnten  dieses  Landes  gewonnen  hat. 

in  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Hermannus  miseracione 
diuina  Caminensis  ecclesie  episcopus  omnibus  in  perpetuum.  Liberalitatis  noslre 
munificencia,  que  se  nouit  exhibere  omnibus  generaJem,  spetiali  semper  dome- 
sticos  nostros  non  desinit  prosequi  lenitate.  Noscat  igitur  modernorum  presencia 
et  posterorum  successio,  quod,  cum  nos  decimas  terre  Cy[r]spanie  a  terrarum 
dominis  et  laycis  aliis  tandem  euicissemus  multis  laboribus  et  expensis,  Guztro- 
wenses  canonici,  Caminensis  dyocesis,  necnon  et  felicis  recordacionis  predeces- 
soris  nostri  Conradi  episcopi  priuilegia  protulerunt,  ex  quibus  se  ius  habere  in 
sexaginla  et  trium  mansorum  decimis  in  subscriptis  uillis  locatorum  legitime  com- 
probarunt:  in  Jamyn  IX  mansi,  in  Damene  XIII,  in  Teutonico  Bitzin  IX,  in  Paruo 
Daleuiz  IUI,  in  Grantzowe  XI,  in  Slauico  Metnic  VI,  in  Bizlande  XI;  cumque 
nos  capituli  nostri  peticionibus  et  confessionibus  super  eisdem  decimis  refragari 
merito  non  possemus,  licet  ipsas  tamquam  nostro  labore  et  inpen[sis]^  repetitas 
retinere  nostris  usibus  ualeremus,  micius  tamen  cum  ecclesia  Gustrowensi  agere 
cupientes,  sepedictas  decimas  eidem  contulimus  libere  possidendas,  plenam  relin- 
quentes  ipsi  capitulo  facultatem  in  prelaturarum  edificacionem  et  prebendarum 
aucmentum  sepedictas  decimas  dispensandi.  Gratam  itaque  et  ratam  habentes 
capituli  nostri  et  predecessorum  nostrorum  coUacionem  omnipotentis  dei  auctoritate 
et  nostra  munificencia  conßrmamus,  excommunicantes  omnes,  qui  tam  soUempni 
ordinacioni  presumpserint  obuiare.  Testes  huius  rei  sunt:  Theodericus  de  Adden- 
misen  scolasticus  Caminensis,  Henricus  canonicus  eiusdem  ecclesie,  Jordanus  de 
Blankenburg  canonicus  Hildensemensis,  Bernardus  de  Wiendorp,  Marquardus  de 
Goldenbo,  Johannes  de  Buren,  milites,  et  ah'i  clerici  et  layci.  Acta  sunt  hec 
anno  gracie  M^CC'LV^  Vlir  kal.  Octobris. 


Digitized  by 


Google 


7«  tase.  7MI 

Nach  dem  Diplomatarium  des  Dom -Collegiat- Stifts  GiUtrow  (mit  dem  Fehler   ^  iiipeadiOtB«).  —  V^. 
Bd.  I,  Nr.  438   ond  439.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XII,  S.  316. 

^255.    Vor  Nov.  11.  75». 

Die  Stadt  Schwerin  ertheüt   der  Stadt  lAlbek  die   Versicherung,   dass  deren 
Zwist  rmt  dem  Bitter  Dietrich  von  Ekcen  v&Uig  beigelegt  sei 

Diris  prouidis  et  honeslis  aduocato,  consulibus  et  communi  ciuitalis  Lubi- 

censis  Luderos^  A.  de  foro,  C.  de  Vigle  et  B.  freier  subs^  C.  dictus  Vundengot, 

C  filius  Retberti  ceterlque  consules  cum  vniuersitate   burgensium   ciuitatis  Zveri- 

i*«ösw  promptum  et  beniuolum   per  omnia  et  in  omnibus  obsequium.     Notum  tarn 

'^'^*^*^  quam  omnibus  presens  scriptum  visuris  esse  cupimus,  quod  oausa  illa,  qtie 

^^rlebalur   inter  dominum  Thidericum  de  Exsem  militem,    ex  parte  vaa,    et  vos, 

«^  altera,    in  fcono  pacis  et  concordie   amicabiliter  est  conposita  et  taliter  sedata, 

fl^^d    prefatus   dominus   Tliidericus  de  Exsem  ciuitatem  Lvbicensera   et  vniuersos 

fiHiir^    ^'^'^   ciuitatis   cum   bona  voluntate   liberos  dimisit  et  solutos,    ita  quod  nee 

J^-)    nee    aliquis  amicorum  soorum  de   cetero   sepedictam   ciuitatem  aut  aliquem 

.—^^         P**oinclc  molestare  debel  sev  graoare  vel  aiiquatenus  amplius  impetere,   de 

.^yg^^f*P*'«tum    ad    nos    liab^?re   debetis   indubitatum.     Vt   autem   verius    credatis, 

'"'mifffi*^    paffinam    liinctodif    conscriptam    in   sufficiens   testimonium  sigilli   nostri 

^iMit#   ^^^^    i'^cimus   communiri.     I>atam   arnio  domini  millesimo  CC  quinquagesino 

•    ^rit4^  fi'itom  bf*ali  Martini  episcopi.     Amen. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  204, 
aut»  der  Ursohrift  auf  der  Tresc  zu  Lübek.  Am 
SiiQgelbande  hängt  das  Bd.  I,  Nr.  71  und  hie- 
neben abgebildete,  hier  zuerst  yorkommende 
grosse  Siegel  der  Stadt  Schwerin,  jedoch  nur 
noch  in  Resten,  welche  den  Vordertbeil  des 
Pferdes  zeigen,  üeber  dieses  Siegel,  welches 
noch  spät  gebraucht  ward,  vgl.  oben  Bd.  I, 
Nr.  71.  Ein  kleines  Secret-  oder  Rathssieg«!« 
welches  im  14.  Jahrli.  oft  vorkoramt,  mag  die 
Stadt  Schwerin  1255  noch  nicht  gehabt  haben, 
wie  zu  dieser  Zeit  überhaupt  die  Städte,  z.  R 
auch  Rostock  und  Wismar,  ihre  Briefe  an  den 
Rath  von  Lübek  immer  mit  dem  pcoisen  Stftdt- 
Siegel  versiegelten. 


X 


Digitized  by 


Google 


m 


ld&5. 


71 


(Um  1255.) 


760. 


Johamif  Fürst  von  Meldenburg,  bezeugt,  Abho  von  Pol  habe  bekannt,  dass  er 
kein  Recht  besitze,  die  Zehnten  von  der  Insel  Pol  ßir  den  Bischof  von  Uibdß 
eimufordem,  er  habe  sich  jedoch  verpflichtet,  für  das  gegenwärtige  Jahr  diese 
Zehnten  emzmammdn  und  an  den  Bischof  dbzuUefem  und  nur  Spreu  und 
Stroh  fwr  sich  zu  behalten. 

Johannes,  4e\  gracia  domjiius  Magnopolensis  onmlbus  preseotes  uisuris^ 
salutem  in  domino.  IVokun  esse  uolumus  uniuersis^  quod  Abb«  de  Pole  in  pre- 
sencia  domini  nostri  Lubicensis  episcopi  et  nostra  et  heredum  nostrorum  et 
aliorum  quam  plurium  protestatus  est  publice^  se  nulluni  ins  penitus  habere  col- 
ligendi  decimas  dominorum  ^celesie  Lubicensis  in  prouincia  memorala.  Jnsuper 
sub  sacramento  fidei  sue  se  obligauit,  anno  presenti  prefatas  decimas  ad  mmaif 
predicti  domini  Lubicensis  fideliter  uelle  colfigere  et  singulos  prouentus  omnium, 
que  ibidem  decimari  solent^  eidem  domino  inte^liter  transmiltere,  paleis  et  str»-« 
mrnibus  sibi  tantummodo  reseruatis. 

Nach  dem  OrigiDal  im  Haupt  «Archiv  zu  Schwerin.  An  einem  aus  dem  Pergament  geschnitteiMil 
Streifen  hkagt  des  Fürsitn  Johann  zweites  Siegel,  ohne  die  hauerlUinlicheB  Verzieringen  an  dem  MpoUi 
des  SÜerkopfes  und  mit  den  kleinen  Buchstaben  in  der  Umschrift,  wie  es  in  Bd.  I  zu  Nr.  609  abgebildet 
und  erst  seit  dem  J.  1248  beobachtet  ist.  Die  nicht  datirte  Urkunde  fällt  also  zwischen  1248  —  1264. 
Abbe  von  Pol  kommt  auch  schon  (Bd.  I,  Nr.  592)  im  Jahre  1247  und  im  ältesten  Wismarschen  Stadt« 
buetie  Tor  (Bd.  I,  Nr.  666).  Auf  det  BOekseite  steht  die  Begistraltr:  Registrats  reg^tro  primo  numem 
I4VII.  —  Die  Urkunde  ist  gedruckt  bei  Leverkus,  Urk.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  90,  nach  jenem  Reg.  Cap. 
Lub.,  mit  der  Variante:    ^  presentes  litteras  uisuris. 


1256. 


761. 


dar  Domämhaner- Klöster  der  Pnaomz  Sadise»,  in  Meklenburg 
Rostock  1256,  zu  BSbd  1285,  zu  Wismar  1293. 


ILiaks:] 

BREMENSIS.    1225. 
ERFHORDENSIS.    1229. 
HALBERSTHDENSIS.   ....  , 
SORHCIENSIS.    1241. 
RVPINENSIS.    1246. 
HÄDERSLBVENSIS.    1251. 
STRVSBEReENlS.    1254. 
ROSTOCHCENSIS.    1256. 
PRmSLÄVIENSIS.    1275. 
POSWÄLKCENSIS.    1272. 
BRÄNDENBVR6ENSIS.   1292. 
WISMÄRIENSIS.    1293. 
BBRLTOENSIS.    1297. 


IRechts:] 
MneOEBVRGENSIS.   [1228.] 
LVBICENSIS.    1229. 
LIPZENSIS.    1229. 

HffMBVReENSlS 

RieENSIS.    1244. 
SVNDENSIS.    I25I. 
GRIPSWHLDENSIS.    1254. 
SEhVSENSIS.    1255. 
hÄLLENSrS.    1271. 
ROßOLENSIS.    1285. 
«KRBBTENSIS.    1300. 
BRVNSWICKCENSIS.    13tO. 
MELDORPENSIS.    1389. 


Digitized  by 


Google 


73  1256.  m^ 

Nach  einer  im  Jahre  1519  von  einem  Dominikaner-Mönch  in  Eichenholz  geschnitzten  Inschrift  auf  eioer 
Lietste  üher  den  beiden  Chorstühlen  aus  der  ehemaligen  Dominikaner-Kirche  zu  Röbel,  jetzt  im  Chore  der 
St  Nicolai -Kirche  in  der  Neustadt  Röbel.  Von  einem  Ende  beider  Stahle  ist  ein  kurzes  Stück  abge- 
schnitten, und  dadurch  sind  die  Jahreszahlen  der  Stiftung  der  Klöster  zu  Halberstadt  und  Hamburg  rer* 
loren  gegangen.  Gedruckt  und  beschrieben  in  Jahresbcr.  VUI,  S.  112;  Tgl.  Xni,  S.  428.  Die  übrigen« 
.nicht  historischen  Inschriften  auf  diesen  Chorstfihlen  sind  auch  a.  a.  0.  und  in  Schröders  P.  M.  I,  S.  644« 
mitgetheilt. 

1256.  762. 

Wartislav,  Herzog  von  Demmm,  verleiht  dem  Kloster  Ivenack  die  Werder 
zwischen  Ivenack  und  Basepohl  mit  40  Hufen,  bestätigt  demselben  auch  die 
Pfarrdör/er. 

>T  arcisslaus  miseratione  diuina  dux  Deminensis  omnibus  Christi  fidelibus 
hanc  paginam  uisuris  salutem  in  omnium  saluatore.  Euanescunt  simul  cum  tem* 
pore,  que  geruntur  in  tempore,  nisi  recipiant  uoce  testium  aut  scripture  memoria 
firmamentum.  Eapropter  notum  esse  uolumus  omnibus,  qui  presentem  paginam 
intuentur,  quod  nos  pro  nostrorum  remissione  peccaminum  dominabus  ac  moni- 
alibus  in  Hiuanak  insulas  adiacentes  usque  Bozepol  cum  quadraginta  mansis,  cum 
stangno  adiacente  et  piscatione  integraliter  conferimus  p^rpetuo  possidenda;  huius 
termini  usque  Gerbertum  ad  riuulum  protenduntur.  Villas  eciam  parrochiales, 
quarum  hie  nomina  exprimuntur:  Soldekedorp,  tirossow,  Ankun,  Ricerow,  Kos- 
socendorp,  Clokow  et  vtrumque  Bozepol,  prout  locus  cenobii  iam  predictus  a 
liostro  predecessore  obtinuit,  quitquit  in  hiis  habuisse  dinoscitur,  concedimus  quie- 
tando.  Omnem  eciam  iureditionem ,  quam  alia  claustra  siue  cenobia  in  terra 
nostra  obtinere  dinoscuntur,  eidem  loco  et  dictis  conferimus  dominabus.  El  vi 
res  gesta  robur  obtineat  firmitatis  et  ab  omnibus  maneat  inconuulsa,  presentem 
paginam  sigilli  nostri  munimine  roboramus.    Datum  anno  incamationis  M''CC''L''Vr. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  An  grünen  und  gelben  seidenen  Fäden  hängt 
ein  rundes  Siegel.  Es  ist  nur  der  mittlere  Theil  erhalten,  doch  erkennt  man  noch  in  einem  Dreieck, 
dessen  Spitze  nach  unten  gewandt  ist,  einen  rechtshin  aufsteigenden  Greifen.  —  Von  den  genannten  Ort- 
schaften sind  Zolkendorf,  Gneschow,  Ritzerow,  Klokow  und  (ein)  Basepohl  kenntlich:  Ankun  und  Cos- 
socendorp  sind  unter  diesen  Namen  wenigstens  nicht  mehr  vorhanden.  Da  eine  Reihenfolge  bei  der  Auf- 
zählung der  Orte  beobachtet  ist,  so  werden  wir  Ankun  zwischen  Griescbow  und  Ritzerow,  vielleicht  in 
oder  bei  Wackerow,  Kossocendorp  zwischen  Ritzerow  untl   Klokow  zu  vermuthen  haben. 

1256.  763. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  verleiht  den  Pfarrern  in  der  Propstei  (Ält')Röbel 
und  zu  Malchow,  Kieth  und  JabeL  das  Recht,  über  ihr  VerrnJögen  testamentarisch 
zu  verfügen,  und  befreiet  ihre  Leute  von  Zöllen  und  dffenüichen  Diensten. 

JNicolaus  dominus  de  Werle  preposito  in  Robele  et  sacerdotibus  in  ipsius 
prepositura  commorantibus  una  cum  trium  ecclesiarum  Malechowe,  Kithe  et  Jabele 


Digitized  by 


Google 


IM  1256.  73 

sacerdotibus  et  plebanis  libertatem  contulit  res  suas  in  tres  partes  distribuendi : 
primam  pro  debitis  persoluendis^  secundam  ecclesie^  tertiam  amicis  et  pauperibus. 
Jnsuper  confert  ipsis,  ut  eorum  homines  sub  ecciesiis  commorantes  a  vectigalibus 
et  structuris  yrbium,  necncm  a  ceteris  seruitiis  sint  exempti.     Datum  1256. 

Regeste  des  Dan.  Clandrian  aus  dem  bei  Gelegenheit  der  Kirchen -Visitation  zu  Röbel  im  J.  1577 
angefertigten  Extract  der  Urkunden  der  Kirchen  zu  Böbel,  im  Haupt  -  Archir  zu  Schwerin.  —  Gedruckt 
in  Jahrb.  XX.   S,  258. 


1256.   Jan.  6.   Wismar.  764. 

Vogt,  Bath  und  Gemeinde  der  Stadt  Wismar  beurkunden,  dass  die  Streitigkeit, 
welche  zwischen  den  Städten  LÜbek  und  Rostock  obgewaltet  habe,  vöäig  bei-- 
gelegt  sei. 

in  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Aduocatus.  consilium  et  commune 
ciuitatis  Wissemariensis  omnibus,  ad  quos  presens  pagina  peruenerit,  imperpetuum. 
Quecumqiie  apud  nos  in  meliorem  rediguntur  statum^  ne  recidiuo  lapsu  in  deterius 
deuergant^  expediens  est^  ut  in  ipso  situ  permaneant^  ea  fort!  litterarum  testimonio 
perhennare.  Jdeoque  notum  esse  cupimus  tarn  posteris,  quam  presentibus,  quod 
discordia^  que  maligne  inflammatore  spiritu  inter  ciuitatem  Lubeke  et  Rozstoc 
dudum  pertinaciter  uentilata  viguit,  spiritu  concordie  inspirante  et  honestorum 
suggestione  in  melius  reuocata  perpeluo  et  integraliter  est  sedata.  Vt  igitur 
huius  compositionis  diuturnitas  incorrupta  et  nodus  indissolubilis  permaneat,  vtque 
murus  concordie  talis  stabili  persistat  fundamento,  ne  zizania  inuidorum  in  po- 
sterum  surrepat^  placuit  presentem  litteram  appensione  sigilli  nostri  et  proprio 
testimonio  roborare.  Huius  vero  rei  testes  nos  esse  presencium  titulo  profitemur. 
Disposila  vero  et  acta  sunt  hec  in  domo  nostra,  presentibus  trium  ciuitatum  qui- 
busdam  consulibus,  in  epyphania^  anno  dominice  incamacionis  M^'CC^LW.  Datum 
per  manus  Gozscalci  scolastici  Wissemariensis. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  205,  aus  dem  auf  der  Trese  befindlichen  Original.  (Auch 
findet  sich  eine  simple  Copie  dieser  Urkunde,  welche  dem  Abdrucke  in  Sartorius  urkundlicher  Geschichte 
des  Ursprunges  der  Hanse  II,  S.  73,  zum  Grunde  gelegt  ist.)  —  Angehängt  ist  dem  Original  das  auf  der 
folgenden  Seit«»  auf  Kosten  der  Stadt  unter  Nr.  1.  abgebildete  erste,  grosse  Siegel  der  Stadt  Wismar» 
welches  freilich  zerbrochen  ist.     Dieses  Siegel  kommt  an  dieser  Urkunde  zum  ersten  Male  ror. 

Der  Ratli  der  Stadt  Wismar  fährte  auch  ein  kleines  Secretsiegel ,  welches  wohl  aus  der  Zeit  des 
grossen  Siegels  stammt,  da  die  Bildung  des  Stierkopfes  der  auf  dem  grossen  Siegel  sehr  fthnlich  ist; 
jedoch  kommt  dieses  kleine  Secret«iegel  erst  im  Anfange  des  14.  Jahrhunderts  vor,  ist  hier  aber  ebenfalls 
auf  folgender  Seite  unter  Nr.  2.  für  den  FaU  mitgetheilt«  dass  es  noch  an  Urkunden  des  13.  Jahrh.  ent- 
deckt werden  sollte.  Nach  dem  Brande  der  Stadt  treten  um  die  Mitte  des  1 4.  Jahrh.  neue  Siegel  auf.  — 
Wegen  des  Inhalts  vgl.  unten  die  Urkunde  der  Stadt  Rostock  rem  Jahre  1257. 

«•UrakirglsehM  frkuin-lick  U.  ^  10 


Digitized  by 


Google 


74  t956. 


1256.   Febr.  8.    Friesack.  765. 

Richard,    Herr  von  Friesack,   vnd  sein  Sohn  Hmirich  schenken  dem  Dotm* 
Capüd  mL  Brandenburg  die  Vogtei  des  Dorfes  Damme  zu  Oedächtnissfeiem 
für  ihr  Geschleckt  im  Dome  zu  Brandeifibtirg. 

üichardus  de  Vrisach  et  Hinricus  ipsius  filius  omnibus  in  perpetuum. 
Cum  divina  instructi  auctoritate  noscamus  nichil  esse  melius,  quam  letari  hominem 
et  benefacere  in  vita  sua,  animadvertentes  itaque  sanctum  et  salubre  esse  ani- 
mabus  subvenire,  rati  sumus,  partem  hanc  esse  nostram.  Notum  igitur  esse 
Yolumus  cunctis  presentem  paginam  inspecturis,  nos  ob  reverentiam  et  ad  honorenoi 
beate  virginis  necnon  et  beati  Petri  apostoli  ecclesie  Brandenburgensi,  que  in 
ipsius  nomine  et  honore  venerabiliter  constructa  et  dedicata  consistit,  advocatiam 
in  Damme  liberaliter  resignasse,  maxime  ut  nostri  et  charonim  nostrorum  vivorum 
seu  defunctorum  memoria  in  eadem  ecclesia  perpetuo  habeatur  et  inter  fidelium 
nomina  celebretur.  Ut  igitur  nostre  donationis  tenor  integre  perseverare  valeat 
et  ne  aüquis  ipsam  infringere  studeat  vel  presumat,  hanc  paginam  testium  nomi- 
nibus,  qui  huic  dationi  nostre  interfuerunt,  et  sigillo  nostro  duximus  roborandam. 
Testes  huius  rei  sunt:  Petrus  prefate  ecclesie  prepositus,  Lambertus  celerarius, 
advocatus  eiusdem  ecclesie,  Wolterus  de  Muczowe,  Johannes  de  Buschowe,  miles, 
Johannes  villicus  de  Tremme,  Hermannus  capellanus  domini  Pribizlai,  Eggehardus 


Digitized  by 


Google 


165  1266.  75 

de  Gribene,  Alexander  advocatus  et  Hoierus  Scade  et  ceteri,  in  quorum  presentia 
sunt  hec  facta.     Datum  Yrisach,  anno  domini  M'^CC^LVL,  \h  yd.  Februar. 

Nach  dem  Original  im  Archiv  des  Domstiftes  zu  Brandenburg  ge- 
druckt in  Riedels  Cod.  Brand.,  Abth.  I,  Bd.  7,  S.  47,  Nr.  1 ;  ygL  Gercken, 
Brandenb.  Stifts -Historie  S.  121.  An  der  Urkunde  hängt  das  ron  dem 
Arabirar  r.  Mfilverstedt  zu  Magdeburg  in  den  neuesten  Zeiten  entdeckte, 
nach  einer  Zeichnung  ron  dem  Original  durch  den  Maler  Ciericus  zu  Berlin 
hieneben  abgebildete  Siegel  des  edlen  Herrn  Richard  t.  Friesack,  welches 
nur  in  diesem  einen  Exemplare  bekannt  geworden  ist  und  zur  Aufnahme 
der  Torstehenden  Urkunde  Veranlassung  gegeben  hat.  Das  Siegel  hat 
etne  schildförmige  Gestalt  und  ist  queer  getheiH:  unten  etehen  drei  See- 
blätter, oben  ein  vorwärts  gekehrter  gekrönter  Stierkopf,  wie  der  me- 
klenburgische  Stierkopf;  die  Umschrift  lautet: 

4i   SieiLLVM  .  RICH[nRDI  .]  Da  .  laRIChOWa 

Dieses^  Siegel  ist  für  die  meklenburgische  Geschichte  sehr  wichtig. 
Richard  von  Friesack  war  nach  einer  Urkunde  vom  3.  Sept.  1261  (in 
Gerekens  Cod.  II,  S.  77,  und  Riedels  Cod.,  Abth.  II,  Bd.  1,  S.  69,  Nr.  XCIV) 
der    Schwiegervater    („socer**)    des    meklenburgischen    Fürsten    Pribislav  I. 

von  Parchim-Richenberg  und  diesem  eng  verbunden;  vgl.  Jahrb.  XI,  z.  B.  S,  52,  72  u.  s.  w.,  Riedel,  Cod. 
dipl.  Brand.,  Abth.  I,  Bd.  7,  S.  42  flgd.,  und  v.  Ledebur,  Dynastische  Forschungen,  Heft  2,  S.  55  flgd. 
Der  gekrönte  Stierkopf  in  dem  Siegel  deutet  daher  ohne  Zweifel  auf  irgend  eine  engere,  bis  jetzt  noch 
unbekannte  Verbindung  mit  dem  meklenburgischen  Fürstenhause  hin;  schon  die  zu  jener  Zeit  noch  unge- 
wöhnliche oder  doch  sehr  seltene  Theilung  des  Schildes  beweiset,  dass  der  Stierkopf  aus  jüngerer  Ver- 
anlassung zu  dem  Stammwappen  aufgenommen  ist  £s  ist  daher  der  untere  Theil  des  Siegels  mit  den 
drei  „Seellättern"'  als  der  eigentliche  T^ppenscliild  der  Herren  von  Friesack  anzusehen.  Denselben 
Wappenschild  führen  z.  B.  auch  die  Grafen  von  Tecklenburg  und  darauf  die  ihnen  folgenden  Grafen  von 
Schwerin  und  die  Grafen  von  Brene,  mit  welchen  aber  wohl  kaum  eine  verwandtschaftliche  Beziehung 
der  Edlen  von  Friesack  nachzuweisen  sein  wird. 

Es  ist  nun  höchst  merkwürdig,  dass  Richard,  der  sich  in  der  Urkunde  Richard  von  Friesack 
nennt,  in  der  Umschrift  des  Siegels  Richard  von  Jerichow  heisst.  Nach  Mitthoilungen  des  Professors 
Dr.  Heffter  zu  Brandenburg  taucht  das  Geschlecht  der  Herren  von  Friesack  mit  Riebard  um  die  Mitte 
des  13.  Jahrb.  auf  (vgl.  Riedel,  Cod.  Brand.  I,  7,  S.  42  flgd.).  Es  ist  daher  sehr  wahrscheinlich,  dass 
-Richard  von  Friesack,  welcher  sich  auch  von  Jerichow'  nennt,  aus  dem  Geschlechte  der  Herren  von 
'Jerichow  stapumt,  welches  sich  nach  den  Mittheilungen  des  Arohivars  v.  Mülverstedt  zu  Magdeburg 
vom  J.  1158  bis  zum  Ende  des  13.  Jahrb.  verfolgen  lässt  (vgl.  auch  Riedel,  Mark  Brandenb.  I,  S.  222, 
Not).  Dies  scheint  auch  aus  dem  Vertrage  des  Erzbischofs  und  Dom-Capitels  von  Magdeburg  mit  den 
Markgrafen  von  Brandenburg  vom  12.  Mai  1259  (Riedel,  Cod.  Brand.  II,  1,  S.  63)  hervorzugehen,  durch 
welchen  die^r  auf  die  Grafschaft  Seehausen  verzichtet  und  dagegen  das  Land  Jerichow  vom  Erzbisthum 
zu  Lehn  nimmt;  in  diesem  Vertrage  wird  auch  gesagt,  dass  die  Markgrafen  das,  was  der  Erzbischof, 
Richard  von  Friesack  und  Rolekin  von  Jerichow  („R.  de  Vrisach  et  Rolekinus  de  Jerioowe**) 
in  dem  Lande  („castrum,  opidum,  terra*')  frei  haben,  auch  frei  behalten,  das  aber,  was  zu  Lehn  weg- 
gegeben sei,  den  Besitzern  zu  Lehn  verleihen  solle.  Hiernach  scheint  Richard  von  Friesack  gleiches  Erb- 
recht am  Lande  Jerichow  mit  Rolekin  (Rodolf)  von  Jerichow  besessen  zu  haben.  Rolekin  von  Jerichow 
wird  Rodolf  von  Jerichow  sein,  welcher  1278 — 1295  vorkommt.  Der  Vorname  Rudolf  erscheint  in  jeder 
Generation  des  Geschlechts  von  Jerichow,  welches  mit  Albert  beginnt  und  dem  zwei  Brüder  (Alberts  Söhne) 
Heinrich  und  Rudolf  (bis  1190)  folgen,  von  denen  Heinrich  die  Linie  Friesack,  Rudolf  die  Linie  Jerichow 
fortgepflanzt  haben  mag.  Die  Herren  von  Friesack  starben  auch  am  Ende  des  1 3.  Jahrb.  aus  (vgl  Riedel, 
Mark  Brand.  I,  8.  369);  die  letzten  waren  1290  Heinrich  von  Friesack  und  sein  Sohn  Heinrich  (Riedel, 
Cod.  Brand.  I,  Bd.  7,  S.  48,  on«  I,  Bd  15,  &  41). 

Bei  der  vorstehenden  Schenkvng  war  anok  woki  Pribislav,  Fürst  tod  Richenberg,  beiräthig, 
da  „Hermann,  Capellan  des  Herrn  Pribislav**,  in  der  Urkunde  als  Zeuge  auftritt,  und  unter  Pribislar 
wohl  nur   der   Fürst   von  Richenberg  zu  verstehen   ist.     (Es   ist  ohne  2weifel    ein  Versehen   von  Riedel, 

10* 


Digitized  by 


Google 


76                                                      1256.  ?•# 

wenn  er  a.  a.  0.  S.  42  den  Hennann  für  einen  Capellan  des  Edlen  ron  Friesaok  ausgibt.)     In  demtelbeo 

Jahre    1256    war    der   Pfarrer    Hermann    ron  Siggelkow  Zeuge    bei  dem    Fürsten    Pribislar  zu  Stern ber^; 
Tgl.  Jahrb.  XI,  S.   244,  und  iiDt«B  Nr.  770. 


1256.   April  2.   Lüneburg.  766. 

Das  St  Michaelis 'Kloster  zu  Lüneburg  gü)t  den  Brüdern  Jordcm  und  Heinrich 
van  Bodensted  und  den  Brüdern  Härtung  und  Heinrich  von  Wittenlog  das 
im  Jahre  1219  vom  Fürsten  Borwin  an  das  Kloster  geschenkte  Dorf 
Michadisberg,  früher  Cesemaw,  zu  Lehn. 

JNos  iiero  abbas  et  conventus  sancti  Michahelis  in  Lüneburg,  considera- 
tione  diligenti  prehabila  et  inaturo  consilio  habito,  prememorata  bona  ^  cum  inte- 
grilate  dilectis  in  Christo  domino  Jordani  et  Heinrico  fratribus  de  Bodenstede, 
necnon  Harwico  et  Henrico  fratribus  diclis  de  Witteloghe  iure  porreximus 
feodali,  et  hoc  conntentes  litteris  et  sigillis  nostris  presentibus  protestamur.  Datum 
Lüneburgs  anno  gratie  raillesiroo  ducentesimo  quinquagesimo  sexto,  in  dominica 
qua  cantatur  Judica,  ante  palmas. 

Nach  Y.  Hodenberg's  Lüneb.  U.-B.  VII,  1,  S.  31,  aus  dem  im  Original  erhaltenen  Transsumpt  Tom 
J.  1265,  Juni  15,  mit  dem  die  Abschrift  im  Copialbuch  Nr.  4  des  Michaelis -Klosters  zu  Lüneburg 
fol.  XCn  —  XCIIl  stimmt,  welche  1851  von  dem  Archivar  Lisch  abgeschrieben  wurde.  Auch  gedruckt 
bei  Wedekind,  Noten  III,  S.  311.  —  *  Dieser  Lehnbrief  von  1256  ist  unmittelbar  hinter  die  Urkunde 
vom  J.  1219  (Bd.  I,  Nr.  260),  durch  welche  Fürst  Borwin  dem  Michaelis -Kloster  zu  Lüneburg  das  Dorf 
Cesemowe  (Michaelisberg)  schenkte,  geschrieben  und  schliesst  sich  in  der  Construotion  an  dieselbe  an.  Un- 
mittelbar  auf  diesen  Lehnbrief  von   1256  folgt  der  Lchobrief  vom    15.  Juni   1265.     Die  Originale  fehlen. 


1256,   April  5.   Parchim.  767. 

Rudolf,  Bischof  von  Schwerin,  vergleicht  sich  wit  der  Stadt  Parchim  über  die 
Zehnten  aus  den  Stadtdörfem  Bicher  und  WodaUn. 

jLv[odolfus]  dei  gracia  Zwerinensis  episcopus^  Wer[nerus]  prepositus^  E[il- 
wardus]  decanus  totumque  ipsius  ecclesie  capitulum  omnibus  hanc  litteram  inspec- 
turis  salutem  in  uero  salutari.  Notum  esse  uolumus  uniuersis^  quod  a  consulibus 
et  burgenslbus  de  Parchem  pro  decimis  villarum  de  Bichore  et  Wozlabin  certam 
acceptauimus  pensionem^  qualuor  uidelicet  choros  siliginis  et  totidera  choros 
auene,  de  quibus  duas  partes  episcopo  et  terciam  partem  canonicis  pro  eisdera 
decimis  annis  singulis  sunt  daturi,  nisi  forsan  tota  seges  earundem  uillaruin  gran- 
dine uel  aliquo  casu  infortuitu  (!)  totaliter  deuastetur;  quodsi  pars  aliqua  reman-- 
serit  inconcussa,  tunc  secundum  estimationem  dampni  debet  predicta  pensio 
moderari.    Ne  aulera  super  hiis  dubietas  aliqua  possit  in  posterum  suboriri,  predictis 


Digitized  by 


Google 


708  1256.  77 

consulibus  et  burgensibus  in  testimonium  concessimus  presentem  litteram  nostrorum 
sigillorum  munimine  roboralam.  Datum  Parchem,  anno  gracie  M^CC^LVr,  nonas 
Aprilis. 

Nach  dem  Original  auf  Pergament  im  Raihs-Archiv  zu  Parchim.    Von  den  beiden  Siegeln  der  Urkunde, 

Yon  welchen  das  erstere  an  einer  rothen,   das  zweite  an  einer  grün  und  gelben  seidenen  Schnur  hing,  ist 

das    erstere   ganz   abgefallen,    und    ron    dem   zweiten    nur    ein    kleines  Brochstück  mit  einem  Theile  eines 

faltigen  Gewandes  und  den  Buchstaben  . .  IRBRS  • .  der  linken  Seite  der  Umschrift  vorhanden.  —  Gedruckt 

.  bei  Cleemann,  Chron    ron  Parchim,  S.  111,  Nr.  7. 

Anm.     Ueber  die  Lage  des  Dorfes  Bichcr  s.  die  Bemerkung  zu  der  Urk.  Bd.  I,  Nr.  508.     Wozlabin 
ist  nicht  mehr  nachzuweisen. 


1256.   Mai  1.   Röbel.  768. 

Nicolaus,  Fürst  von  Güstrow,  beurkundet  den  schiedsrichterlichen  Vergleich  des 
Klosters  Doberan  mit  Johann  von  Havetberg  wegen  der  durch  eine  Kloster- 
muhle  zu  Zechlin  dem  Gute  Bepente  erwachsenen  Nachtheile. 

JNycolaus  dei  gracia  dominus  de  Guztrowe  omnibus  in  perpeluum.  Notum 
esse  volumus  tarn  presentibus^  quam  futuris,  quod  legitima  necessitate  inferioris 
molendini  vrgente^  propter  structuram  cuiusdam  molendini  cenobii  Doberanensis  in 
terminis  ville  Zechelin  dauatam,  modum  prioris  fundamenti  excedentem,  inundatione 
excrescenle  stagni,  villa  domini  Johannis  de  Hauelberg  Repente  in  pascuis  et  aliis 
incommodis  exinde  prouenientibus  lesa  aliquantulum  videbatur;  inde  est,  quod 
dominus  abbas  Doberanensis  cum  vnanimi  consensu  sui  capituli  et  dominus  Jo- 
hannes de  Hauelberg  in  vnum  conuenientes  super  controuersia,  que  inter  eos  de 
molendino  sublimiore  posilione  constructo  versabatur,  litibus  renunciantes  compro-r 
miserunt  in  arbitros,  videlicet  dominum  Henricum  Dargaz,  dominum  Ottonem 
Bersere,  fratrem  Johannem  de  Dräns,  fratrem  Wernerum,  et  quicquid  ipsi  inter 
eos  super  causa  memorata  arbitrarentur,  cessantibus  litibus  causarum,  gratum  et 
ratum  inuiolabiliter  seruaretur.  Qui  statuerunt,  quod  molendinum  secundo  statu ^ 
constructum  debito  modo  et  vtili  incresceste  fluctuacione  et  aliis  pertinenciis  ad 
hoc  necessariis,  sine  inpeticione  dicti  Johannis  et  suorum  in  perpetuum  persistat, 
ecclesia  uero  Doberanensis  pro  dampno  illato  dabit  iam  diclo  Johann!  X  marcas 
slauicorum  denariorum,  V  in  festo  beati  Johannis  baptiste  et  alias  V  in  die  beati 
Michahelis  proximo  persoluendas,  tali  condicione,  ut  Slauos  sue  ville  dicte  Repente 
a  tumultu  querimoniarum  amicabili  concordia  cunpescere  non  cessaret.  Ne  uero 
forma  arbitrii  vallati  in  irritum  revocetur,  dominus  Heinricus  Dargaz  et  dominus 
Otto  Bersere  fidem  plenius  prestiterunt.  Yt  autem  hec  rata  et  inconwlsa  per- 
maneant,  sigiUo  nostro  duximus  roborandam  (!).  Testes  sunt:  dominus  Nicolaus 
dominus  de  Werle,  domicelli  Heinricus  et  Johannes,  prepositus  de  Robole,  frater 
Ecbertus   de  Myrowe,    dominus  Henricus  de  Mynda,    Amoldus   miles   de  Noua 


Digitized  by 


Google 


78  1266.  m 

Eede^,  Wenilaii&)  Ynixlaus,  Rembertus  aduooatufl,  frater  Conradua  de  Draemimde 
et  alii  quam  plures.     Datum  Robole,  anno  gracie  M^CCTL-Yr,  kalend.  Mai. 

Nach  dem  Diplomalitf.  Doberao.,   fol.  LXVm^  (hinter  unserer  Nr.  731).  —   Gedruckt  bei  t.  Weit- 
phaleo  HL  p.  1498;    Biedel.  Cod.  dipL  Brand.  I.  Bd.  2.  S.  367. 


1256.   Juni  22.   Dargun. 

Barmm,  Herzog  von  Pommern,  bestimmt  die  Grenzen  der  dem  KloHer  Dargm 
verliehenen  Dorf  er  Garz  und  Gaseburg  Qauf  Usedom),  befreiet  dde  Bemhm 
derselben  von  der  Vogtei  und  aüen  Diensten,  und  toset  von  dem  Kloster  dk 
grosse  Fischerei  auf  dem  Frischen  Haff  aus. 

Xparnim  dei  gratia  dux  Slauorum  vniuersis  Christi  fidelibus  presenlem 
paginam  inspecturis  in  saiutis  auctore  salutem.  Quoniam  omnium  habere  memo- 
riam  diuinitatis  potiua  est,  quam  humanitatis,  facta  memorie  digna  scriptis  com- 
mendare  prudens  decreuit  antiquitas,  ne  longinquitate  temporis  error  subrepat 
obliuionis.  Quocirca  necessarium  et  dignum  memoria  iudicauimus  tarn  presentium. 
quam  futurorum  notitie  declarandum,  quod  nos  ob  dei  remunerationem  et  ipsios 
genitricis  reuerentiam  claustro  Dargun  et  fratribus  ibidem  deo  seruientibus  conla- 
limus  duas  villas  sub  vno  vocabulo  Garz  dictas,  in  quibus  sederunt  Sabic  et 
Roszwar,  cum  omnibus  attinentiis,  agris,  siluis,  pratis,  aquis,  iure  perpetoo 
possidendas.  Dedimus  nichilominus  predicto  claustro  villam,  que  Carsibür  dicitur, 
cum  piscatione  totali  in  omnibus  terminis  suis.  Hamm  trium  villarum  terminos, 
ne  in  posterum  per  aduersatricem  iustitie,  prauorum  inuidiam,  possint  coangustari, 
presenti  pagine  duximus  inserendos.  Jncipiunt  enim  ab  orientali  parte  in  montt 
cui  nomen  slauice  Bealgor  et  teutonice  Wittenberge  dicitur,  de  quo  procedunt 
recta  linea  usque  ad  locum,  vbi  riwius  stangni,  qui  Scenin  dicitur,  effluit ;  de  quo 
▼ergunt  ad  occidentem  per  eiusdem  stagni  medium  vsque  ad  quendam  magnum 
montem  et  altum,  in  quo  stat  alta  fagus  et  cauata,  que  pene  videri  potest  per 
totam  terram;  vnde  procedunt  ad  quandam  uiam,  que  de  villa  Scenin  dicta  tendft 
yersus  Ysnoym,  que  etiam  diuidit  campos  eiusdem  ville  et  claustri  et  aherius 
viile,  que  Circhove  dicitur,  et  claustri;  de  qua  tendunt  ad  quandam  vallem  par- 
uulam^  et  inde  procedunt  ad  quendam  lapidem  magnum,  in  quo  creuerunl  due 
arbores,  que  hagenboken  dicuntur,  et  iuxta  pirus;  de  quo  ascendunt  recta  linia 
per  uerticem  montis  usque  ad  quoddam  sepulchrum,  quod  circumpositum  est 
iapidibus  et  iacet  mter  duos  montes  et  duas  yias^  iuxta  quod  sepulcrum  erectus 
est  lapis  altus,  et  prope  eundem  lapidem  iterum  diuidunt  se  due  nie,  quarum 
dextera  tendens  ad  meridiem  diuidit  campos  villarum  Garz  videlicet  et  Cussove, 
que  etiam  tendit  ad  quendam  locum  versus  portum,  qui  Garcin  dicitur;  de  quo 
recto  tractu  procedunt  vsque  in  Recentis  Maris  medium,  et  inde  uersus  orientem 


Digitized  by 


Google 


700  1356.  79 

per  longum  eiusdem  maris  usque  in  medium  gurgitis  aque  ville  Lubin,  que  do- 
mini  prepositi  Caminensis  est;  de  quo  descendunt  versus  aquilonem  ad  quendam 
locum,  qui  Rospi  dicitur,  et  inde  tendunt  ad  occidentem  ad  quandam  paruam 
insulam,  que  Loz  dicitur,  que  tota  est  claustri;  de  qua  procedunt  usque  ad 
quendam  fluuium,  qui  Cuniuenitse  dicitur;  de  quo  tendunt  adhuc  uersus  occiden- 
tem ad  quendam  riuulum,  qui  Jatisuenitse  dicitur,  et  ab  eodem  riuulo  procedunt 
usque  ad  quandam  insulam,  que  Damba  dicitur,  que  tota  est  claustri;  in  cuius 
insule  fine  effluit  riuulus  quidam,  qui  Wangemisce  dicitur,  a  quo  procedunt  recta 
linea  per  transuersum  aque,  que  Zuina  dicitur,  versus  orientem  usque  ad  montem 
Bealgor,  a  quo  et  incipiunt.  Quicquid  hiis  videlicet  terminis:  Wartsowe,  Parpartne, 
Wolsiz,  Bozitse,  circumcingitur  et  ceteris  omnibus,  terris  etiam  cultis  et  incultis, 
areis,  campis,  pratis,  pascuis,  piscariis,  aquis,  siluis,  molendinis,  mancipiis  atque 
seruitiis  et  omnibus  eorum  attinentiis  contulimus  supradicti  claustri  fratribus  in  ins 
proprietatis  et  perpetue  possessionis  libere  et  absolute,  ita  ut  de  eisdem  bonis 
libera  sit  eis  ordinandi  facultas,  prout  utjle  sibi  iudicauerint  expedire.  Preterea 
homines,  quos  in  eisdem  prediis  locauerint,  ab  aduocatia  et  ab  omni  seruitio 
liberos  dimisimus,  ita  ut  nemini  quicquam  debeant  ex  debito  nisi  soll  claustro. 
Verum  cum  fratres  sepedicti  claustri  piscationem  Recentis  Maris,  quam  a  nobis 
tenuerunt,  non  possent  propter  piscatores  in  ipso  annuatim  suas  sagenas  trahe[nt]es 
quiete  et  pacifice  possidere,  ipsam  ad  petitionem  nostram  nobis  resignauerunt,  ita 
sane  videlicet,  ut  eisdem  fratribus  singulis  annis,  qui  prefa[tam]  piscationem  a  nobis 
conduxerit,  primo  ante  omnes  alios,  qui  alicjuot  emolumentum  ex  ea  percipere 
consueuerunt,  sex  marcas  Brandeburgensis  [argen]  ti  persoluere  teneatur.  Porro 
homines  eorum,  sicut  consueuerunt  hactenus,  cum  retibus  suis  et  aliis  piscandi 
instrumentis  infra  terminos  eorundem  piscandi  babebunt  liberam  facultatem,  nee 
infra  eosdem  terminos  cum  illo  instrumento,  quod  alrep  dicitur,  cuiquam  hominum 
piscari  licebit  nisi  de  ipsorum  voluntate  et  licentia  spetiali.  Ne  autem  super  eo, 
quod  a  nobis  tam  rationabiliter  gestum  est,  questio  oriatur  in  posterum,  presentem 
pagiuam  sigilli  nostri  inpressione  fecimus  communiri.  Hhius  rei  testes  sunt  hü: 
dominus  Hermannus  episcopus  Caminensis,  dominus  Guntherus  abbas  Stolpensis, 
Borchardus  prepositus  de  Virchin,  Heinricus  plebanus  de  Dimin;  laici:  Rodolphus 
Munt,  Tammo,  Gerardus  Lepel,  Gerhardus  de  Zuerin,  Heinricus  Stoltevot  et 
Vencike,  milites,  et  alii  quam  plures.  Datum  in  Dargun,  anno  gratie  M''CC*'L°Vr, 
X^  kal.  Julii,  per  manum  Rodolphi  capellani  nostri. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  von*  rother  und  gelber  Seide  hängl 
das  Siegel  Barnims,  wie  es  in  Bd.  I,  eur  Urk.  Nr.  542  beschrieben  ist  —  Auf  der  Rückseite  der  Ur- 
kunde steht  als  gleichzeitige  Registratur:  De  terminis  Gardiz  et  Karseburch  et  deoonoambiis  sagenarum« 
—  Von  dieser  Urkunde  existiren  zwei  Transsumpte:  das  eine  vom  J.  1311  durch  die  Aebte  Bertram  ron 
Amelungsborn  und  Johann  Ton  Riddagshusen,  das  andere  yom  29.  Januar  1344  durch  die  Aebte 
Arnold  von  Alten-Camp,  Gerhard  von  Hilda,  Heinrich  ron  Reynereld  und  Heinrich  yon 
Neuen-Camp,  beide  im  Kloster  Dargun  abgefasst.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  MekL  Urk.  I,  S.  101. 


Digitized  by 


Google 


80  1256.  770 

1256.   Sternberg.  770. 

Pribidav,  Fürst  van  Btchenberg,  verleiht  seinem  Caplan  Jordan  die  P/arre  zu 
Wahmkow. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Pribyzlaus  dei  graüa 
dominus  de  Richenberg  omnibus  hanc  litteram  uisuris  salutem  in  Christo  Aesu. 
Deperire  possunt  ordinata  per  homines^  nisi  firmas  suscipiant  a  sygillatis  apicibus 
eaiitiones.  Jdeoque  notum  facimus  vniuersis,  quod  nos  de  nostra  bona  uoluntate 
in  presencia  quorundam  vassallonun  nostronim  domino  Jordano  capellano  nostro, 
eognoscentes  suum  graue  seruicium  et  fidele,  ecclesiam  in  Womekowe  contulimus 
com  villis  et  reditibus  supscriptis:  cum  villa  et  ecclesia  Pritutsen^  que  est  ßlia 
ecclesie  in  Womekowe,  in  prefata  villa  Pretutsen  duos  mansos  ad  ecclesiam,  et 
hos  cum  omni  iure  preter  sententiam  capitalem,  et  de  quolibet  manso  dimidium 
modium  siliginis  annuatim,  in  stagno  adiacenti  preter  sagenam  ad  suos  usus 
liberam  piscaturam;  at  uero  in  villa  Womekowe  de  suis  quatuor  dotatis  mansis 
omne  iudicium,  siue  minimum,  sine  maius,  absque  sentencia  capitali;  item  cum 
Villa  Niendorp,  Bucholte,  Turglove,  Stampen,  et  de  ipsis  nominatis  villis  qui 
mansos  uel  mansum  habenl,  dimidium  modium  siliginis  annuatim,  et  omnes  cotsati 
quisque  pro  se  singulis  annis  puUum  aut  duos  denarios  soluere  teneatur;  et  ipso 
iure  omnes  sui  gaudeant  successores.  Ne  igitur  aliquis  successorum  nostrorum 
infringere  hoc  presumat,  hanc  litteram  sibi  fecimus  sigilli  nostri  munimine  robo- 
rari.  Testes  huius  rei  sunt:  dominus  Hermannus  Brushauer  et  suus  frater  Ar- 
noldus,  dominus  Henricus  de  Rolstede,  dominus  Henricus  de  Boltdorp,  Her- 
mannus plebanus  de  Zickelcowe  et  dominus  Bruno  vicarius  de  Stemeberg.  Acta 
sunt  hec  in  Sterneberg,  anno  gratie  M^CC^'L^'Vr,  procurante  Zverinensem  ec- 
clesiam Rodolfo  episcopo. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentätreifen  hängt  des  Fürsten 
Pribislar  grosses,  oben  zur  Urkunde  vom  20.  Sept.  1249  (Bd.  I,  Nr.  633)  abgebildetes  Siegel,  etwas 
zerbrochen.     Von  der  Umschrift  ist  nur  noch  vorhanden: 

^  PRIBIZL 

—  Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  S.  244. 


(1256?)   Juni  25.   Sternberg.  771. 

Fribislav,  Fürst  van  Richenberg,  entsagt  aÜen  seinen  Eediten  an  vier  Bufen 
der  Kirche  2U  Raden. 

JNos  Henricus  dei  gratia  Magn[o]polensis  dominus  recognoscimus 
publice  per  presenles,   nos   infrascriptas  literas   nobilis   uiri   palrui  nostri 


Digitized  by 


Google 


m  1256.  81 

carissimi  domini  Pribislai  domini  in  Richenberch  uidisse  et  audiuisge  sqb 
uero  suo  sigiUo  et  integro,  omni  carentes  suspitione,  in  hec  uerba: 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Pribislaus  dei  gratia 
dominus  in  Richenberch  omnibus  hanc  literam  uisuris  salutem  in  Christo  Jesu. 
Notum  facimus  uniuersis,  quod  de  bona  uoluntate  nostra  et  uasallorum  nostrorum 
consilio  renunciamus  omni  iure,  quod  habuisse  dignoscimur  in  quatuor  mansis, 
cum  quibus  ecclesia  in  Radim  fundata  est  et  donala,  duab[u]s  partibus  in  sententia 
capitali  nobis  tantummodo  reseruatis,  uolentes,  quod  ecclesia  eadem  et  rectores 
eins  in  perpetuum  dictis  mansis  cum  omni  proprietate  et  ecclesiastica  libertate, 
cum  iure  et  iudicio  uasallico  et  tercia  parte  sententie  capitalis  etemaliter  per- 
fruantur.  Per  has  autem  literas  aliis  h*teris  super  eadem  ecclesia  datis  nolumus 
in  aliquo  derogari.  Jn  huius  rei  testimonium  sigillum  nostrum  huic  litere  est 
appensum.  Testes  sunt:  dominus  Hermannus  Brusehauer  et  suus  frater  Amoldus 
et  dominus  Henricus  de  [Rjolstede^  et  dominus  Henricus  de  Boltendorpe,  milites. 
Acta  sunt  hec  in  Sterneberg,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  tricesimo  quarto, 
in  crastino  Johannis  baptiste. 

Facta  igitur  per  patruum  nostrum  predictum  grata  habentes,  premissa 
omnia  ratificamus  et  legitime  approbamus  ac  in  eorundem  testimonium 
sigillum  nostrum  appendimus  huic  scripto.  Testes  sunt:  dominus  Bene- 
dictus  de  Rodenbeke  miles,  dominus  Hermannus  de  Lu^,  dominus  Ar- 
noldus  Clauue  miles  et  Theodoricus  frater  eins.  Actum  et  datum  in 
Castro  nostro  Wismarie,  per  manus  domini  Henrici  notarii  nostri  et  rec- 
toris  ecclesie  in  Greuesmollen ,  sub  anno  domini  millesimo  ducentesimo 
quinquagesimo  sexto. 

Nach  einem,  nur  in  einer  Abschrift  des  Geh.  und  Haupt- Archirs  aus  dem  16.  Jahrhundert  erhaltenen 
Vidimus  des  Herzogs  Heinrich  des  Aelteren,  ^ datum  et  actum  in  fcastro  nostro  Stemenberg,  a.  d.  mille- 
simo quadringentesimo  quinquagesimd ,  ipso  die  beati  Vitalis  martjris.**  —  Die  Data  der  Urkunde  und 
-der  Bestätigung  sind  augenscheinlich  falsch.  Im  Jahre  1284  stand  Pribislar  noch  unter  Vormundschaft; 
1238  — 1248  führte  er  den  Titel  ^Dominus  in  Farchem**,  und  erst  1249  nahm  er  den  Titel  ^Dominus 
in  Riehen berg**  an.  Die  Zeugen  dieser  Urkunde  sind  aber  offenbar  dieselben,  welche  auch  in  der 
gleichfalls  zu  Stemberg  ausgestellten  Wahmkower  Urkunde  Ton  1256  (Nr.  770)  auftreten,  denn  ^  ^PoU 
stede**  ist  gewiss  nur  ein  Schreibfehler  für  Rolstcde,  Tgl.  Nr.  714  und  Nr.  770.  Hiemach  darf  man 
unbedenklich  beide  Urkunden  als  gleichzeitig  annehmen. 

Was  aber  die  Confirmation  des  Fürsten  Heinrich,  angeblich  rom  Jahre  1256,  betrifft,  so  ist  daran 
zu  erinnern,  dass  in  diesem  Jahre  nicht  nur  der  Vater  des  Fürsten,  Johannes  (f  1264  Aug.  1),  noch 
lebte,  sondern  auch  Pribislar  noch  im  Lande  war,  auch  die  neue  Burg  zu  Wismar,  wo  die  Urkunde  aus- 
gestellt ist,  erst  1256  Tollendct  ward  (Jahrb.  V,  S.  1).  Die  Zeugen  entscheiden  hier  nichts,  da  sie  s&mmt- 
lich  zwischen  1253  —  65,  und  theil weise  noch  später,  häufig  vorkommen;  dagegen  fungirte  der  am  Schlüsse 
als  Concipient  genannte  Pfarrer  Heinrich  von  Greyesmfihlen  zwischen  1261  —  69  als  Notar  am  meklen- 
burgischen  Hofe.  Hiernach  gehört  die  Bestätigung  wahrscheinlich  in  das  Jahr  1265  oder  66.  —  Gedruckt 
in  Jahrb.  XI,  S.  245. 


leUeDborgifckei  Vrkuiei-lick  IL  1 1 


Digitized  by 


Google 


82  12M.  tu 

1256.   Juni  28.   Anagni.  778. 

P(tzpst  Alexander  IV.  bestätigt  dem  Könige  von  Dänemark  die  von  dem  Emser 
Friedrich  11.  an  Dänemark  überlassenen,  zum  deulschsn  Beiche  gehiarendm 
Länder  jenseit  der  Eide  und  Elbe  und  die  Besitzungen  im  Wendenlande. 

Omnibus  presens  scriptum  cernenlibus  Petrus  prepositus,  Thordo 
archidyaconus  totumque  capitulum  Roeskildense  salutem  in  domino  sem- 
piteroam.  Tenore  presentium  notum  facimus  universis,  nos  lilteras  in- 
frascriptas  sub  veris  bulla  et  filo,  in  nulla  sul  parte  viliatas,  vidisse  in 
hec  verba: 

Alexander  episcopos,  servus  servomm  dei,  carisslmo  in  Christo  filio  . . 
regi  Danonim  iHustri  salotem  et  apostolicam  benedictionem.  Justis  petentium  de- 
iideriis  dignos  est  nos  fac^em  prebere  coBsensum  et  vota,  que  a  rationis  tramile 
ntD  discordMt)  eSeetu  prosequente  conq[rfere.  Cum  igitur  quondam  FretherieiU, 
tone  rex  Sicilie,  in  Romanorum  imperatorem  electus,  de  assensn  principum  Thea- 
tonie,  pro  pace  ac  concordia  inter  Imperium  et  regnum  Dacie  inviölabiliter  ob- 
servanda  et  hostibus  imperii  cohercendis  omnes  terminos  ultra  Eldoram  et  Albiam 
Imperium  contingentes,  quos  inclite  recordationis  Kanutus  rex,  frater  tuus,  pro- 
Toeatus  iniuriis,  et  tu  cum  eo  pariter  acquisivisti,  et  quicquid  in  Sclavia  idem 
frater  tuus  acquisitum  patemo  suoque  labore  tenuit,  regno  tuo  addiderit,  sicut  per 
autenticum  instrumentum  inde  confectum  evidente  apparet:  nos  tuis  supplica- 
tionibus  inclinati^  quod  ab  eodem  rege  de  consilio  eorundem  principum  et  assenso 
pro  bono  pacis  super  hiis  provide  factum  est,  ratum  habentes,  id  auctoritate  apo- 
stolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.  Nulli  ergo  om- 
nino  hominum  Kceat  hanc  paginam  nostre  confirmationis  infringere  vel  ei  ansa 
temerario  contraire;  si  quis  autem  hoc  attemptare.  presumpserit,  indignationem 
omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eins  se  norerit  incur- 
sorum.     Datum  Anagnie,  IDL  kaL  Julii,  pontißcatus  nostri  anno  secundo. 

Jn  cuius  rei  testimonium  sigilla  nostra  presentibus  sunt  appensa.  Datum 
et  actum  anno  domini  M.  CCC.  primo,  Roskildis,  in  profesto  beati  Jo- 
hannis  ante  portam  Latinam. 

Nach  ThorkeliD,  Diplomatar.  Aroam.  I,  p.  206,  und  dem  gleichlautenden  Abdrucke  in  der  Schleiwig- 
Holst-Laueob.  U.-S.  11,  S.  130,  zu  welchem  das  Original  dieses  Yidimus  im  Geh.  Archiv  zu  Kopen- 
hagen yerglichen  ist.  —  Eldoram  gibt  auch  Huitfeldt  II,  p.  243,  nachher  aber:  ^Datum  Anagin»,  3. 
dOend.  Julii."  —  Vgl  Bd.  I,  Nr.  218  und  besonders  Nr.  224  und  232,  aus  welchen  der  Ausdruck; 
„Kanutus  rex,  frater  tuus**  entlehnt  ist,  obwohl  im  J.  1256  Kanuts  Neffe,  Waidemars  Sohn  Christoph 
König  Ton  Dänemark  war. 


Digitized  by 


Google 


m  1^6.  83 

t^Q.  Bützow.  77S; 

J}aß  Klagtet  Mdena  bei  Greif wxM  triU  dem  Bischöfe  ixm  Schwerin  fvsr  die 
von  dieaem  hegehrten  Zehnten  aus  den  Klosterffütem  im  Lande  GütsJcow 
(oder  Gristow?)  die  Buifit  seines  Einkommens  vdn  der  Saline  bei  Oreifswäld  ab. 

Christianus  dei  gracia  abbas  et  conuentus  de  Hilda  ynfuersis  Christi  fide- 
libus  hanc  lUeram  inspecturis  salutem  in  uero  salutari.  Cum  inter  uenerabilem 
dominum  nostrum  Suerinensem  episcopum^  ex  una  parte,  et  nos,  ex  altera,  super 
decimis  possessionum  nostrarum,  quas  in  terra  Guizscowe  ^  habemus,  diutius 
fuisset  altercatum,  cum  nos  a  litibus  cessare  debeamus,  eidem  episcopo  et  ecolesie 
sue  pro  deoimis,  quas  in  uiüis  et  ag^  Bostm  petebat,  pro  bono  pacis  omnem 
medietatem  census  nosbri  ecun  oimii  iiire^  iudicio  et  omin  ulilitate,  que  niwc  est 
uel  in  futurum  esse  poterR  in  saliaa  prope  Gripeswald,  in  usum  et  propriets^m 
perpetuo  dedimus.  Vt  autem  hec  solennis  ordinatio  inter  eundem  dominum  epi-r 
scopum  et  nos  habita  stabilis  et  inconuulsa  perman^t,  literam  presentem  appen-^ 
sione  nostri  sigilli  et  teslium  inscriptione  fecinuiB  communiri«  Testes  autem  sunt: 
dominus  Engelbertus  de  Cobandin  canonicus  Suerinensis,  Nioolaus  et  Henricus 
canonici  Butzowenses;  dominus  Johannes  Cabolt,  dominus  Cotemer  et  dominus 
Albero,  milites;  Hartwicus  de  Tribesees  et  BMgerus  Zwertz,  et  alii  quam  plures, 
\»m  clerici,  quam  laici.     Datum  Butzowe,  anno  domini  M.CC.LyL 

Nach  dem  Diplomat.  B.  ecci.  Suerin.,  fol.  18  ^  und  3  anderen  Abschriften  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin 
^4Mit  dorn  16.  Jahrh.).  —  ^  Clandrian  yerzeicbnet  den  InhiUt  der  Urkunde  nach  dem  Original  (Rrotoo. 
foL  214*)  und  nennt  das  Land  ^Guizscowe";  die  Abschriften  geben  GritZStOWB«  Ueber  die  Besitzu^gea 
des  Klosters  Eldena  im  Lande  Gutzkow  Tgl.  Fabricius,  Buyan.  Zustände,  Bd.  ü,  S.  96. 


1256.   Juli  4.  774. 

Papst   Alexander   IV.    bestätigt    einen    VergleicJi    des   Bischofs   Bicdolf  von 
Schwerin  mit  dem  Kloster  Eldena  bei  Greifswald. 

JDes  Bapsts  Alexandri  Confirmatio  eines  Vertrages  zwisdien  dem  Bischoffe 
zu  Zwerin,  vnd  Abt  vnd  Conuent  zu  Hilda.    4.  Non.  Julii,  ponlif.  anno  secundo. 

Clandrian,  Protoc.  fol.  214'.     Vgl.  Nr.  773. 


ir 


Digitized  by 


Google 


64  1256.  m 

1256.   Juli  15.   Schönberg.  775. 

Friedrich,  Bischof  von  Ratzeburg,  verkauft  seinem  Notar,  dem  Pfarrer  EeinriA 
von  Proseken,  den  Zehnten  von  6  Hufen  in  Qrawhow  und  T&tier,  vMe 
nach  seinem  Tode  der  Kirche  zur  Memorie  heimfaüen. 

xridericus  dei  gratia  Raceburgensis  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus, 
ad  qoos  hoc  scriptum  peruenerit,  in  domino  salutem.  Que  genmtur  in  tempore, 
ne  labantor  cum  tempore,  scriptis  et  testium  unguis  memorie  solent  etemaliter 
eommendari.  Nouerint  igitur  uniuersi  presentis  temporis  et  futuri,  quod  nos 
Heinrici  notarii  nostri,  plebani  in  Proceken,  deuotionem,  quam  circa  ecclesiam 
nostram  habet,  attendentes,  ut  sui  memoriam  et  matris  sue  in  ea  de  proprio  faciat, 
de  consensu  capituli  nostri  eidem  decimam  trium  mansorum  in  Grambowe  et  trinm 
in  Toii)ore  pro  sexaginta  marcis  denariorum  ad  tempora  uite  sue  porreximus,  ita 
tamen,  quod  mater  ipsius,  si  dictum  H[einricum]  prius  mori  contigerit,  duorum 
mansorum  in  Toii)ore,  quamdiu  uixerit,  in  beneficio  habebit,  et  post  mortem 
utriusque,  uidelicet  H[einfici]  et  matris  sue,  unus  mansus  in  Torbore  soluet  ec* 
clesie  ad  lumen  in  medio  monasterii  in  honorem  et  uenerationem  sancte  cruciS) 
ut  exinde  memoria  nostri  habeatur;  alii  uero  quinque  mansi  ad  infirmariam  fratnim 
cedent,  ut  memoria  eiusdem  H[einrici]  et  matris  sue  pro  hiis  in  ecclesia  in  per- 
petuum  habeatun  Predicti  siquidem  mansi  sex  post  mortem  Johannis  dicti  de 
Camin,  fidelis  nostri,  qui  eos  a  nobis  in  feodo  tenuit,  ad  nos  libere  redierunt, 
vnde  gratiam  istam  intuitu  tali  eisdem  H[einrico]  et  matri  sue  duximus  liberaliter 
concedendam.  Yt  autem  hec  ordinatio  nostra  rata  permaneat  et  inconuulsa,  pre- 
sentem  litteram  eidem  H[einrico]  contulimus  sigilli  nostri  et  capituli  munimine 
roboratam.  Testes  huius  rei  sunt  et  presentes  erant:  Wikerus  prepositus,  Vol- 
quinus  prior,  Heinricus  et  Johannes  de  Lüneburg,  ecclesie  nostre  canonici;  Flo- 
rinus  canonicus  Claholtensis,  magister  Nicolaus  scolasticus  Zwerinensis,  at  alii 
quam  plures.  Datum  Sconenberge,  anno  domini  M'^CC^LVI.,  pontificatus  nostri 
anno  sexto,  idus  Julii. 

Nach  dem  Original  im  Ratzeburger  Archiir  zn  Neu-Strelitz.  An  Pergamentstreifen  hangen  in  gebräuntem 
Wachs  1)  das  wohl  erhaltene  Siegel  des  Bischofs,  wie  es  oben  zur  Urkunde  Nr.  692  abgebildet  ist,  mit 
der  Umschrift: 

[+  FJRaDERIOVS  ,  Dai  .  ©RA  RKaaBVReEtt'  «Pisaopvs  . 

2)  das  wohl  erhaltene  zweite  Capitelsiegel  (abgebildet  Bd.  I,  Nr.  471),  mit  de^  Umschrift: 

....LU  .  S'  .  MHRia  .  SÄNCTIQ  .  lOHÄN ÄCaBC"  . 

Gedruckt  bei  T.  Westphalen  11,  p.  2081,  und  daraus  bei  Schröder,  P.  M.  II,  S.  2930,  und  auch  I,  S.  661. 


Digitized  by 


Google 


HQ  1256.  85 

1256.   Aug.  2.   Wismar.  77«. 

Johann,  Fürst  von  Meklenburg,  entsagt  den  Ansprüchen  an  das  Fatronat  der 
Kirchen  im  Walde  Klütz  zu  Gunsten  des  Bischofs  Friedrich  von  Batzehurg. 

Johannes  dei  gratia  dominus  Magnopolensis  vniuersis  presentis  pagine  in- 
spectoribus  in  perpetuum.  Notum  sit  vniuersis  et  singulis,  quod  nos  de  consensn 
filiorum  nostrorum  ab  omni  impetitione^  quam  habuimus,  seu  etiam  questione, 
quam  habere  videbamur  super  iure  patronatus  ecclesiarum  in  silua  Clutse^  cessa- 
uimus  et  cessamus  et  domino  nostro  Friderico  episcopo  Raceburgensi  et  suis 
successoribus  libere  prestandas  easdem  ecclesias  resignamus.  Remisit  quoque 
nobis  idem  dominus  episcopus  de  bona  uoluntate  omnem  uiolenciam  et  dampnum| 
quod  sibi  et  antecessoribus  suis  in  rebus  ecciesie  feceramus.  Huius  rei  testes 
sunt:  Amoldus  prior  Lubicensis,  frater  Erkenfridus  lector,  Yolquinus  prior  Race- 
burgensis  ecciesie,  Bernardus,  Conradus,  canonici  ibidem,  Nrcolaus  scolasticus 
Zwerinensis,  Thomas  canonicus  Lubicensis,  clerici;  Aluericus  de  Barnekowe,  Thi- 
dericus  Clawe,  Volceko,  Vredebemus,  milites,  et  alii  quam  plures.  Datum  in 
Wismaria,  anno  domini  M®C(7LVr,  quarto  nonas  Augusti,  in  domo  fratrum 
minorum. 

Nach  dem  Original  im  Ratze  burgischen  Archir  zu  Nen- 
Strelitz.     An  leinenen  weissen  Schnüren   hangen  2  Siegel: 

1)  das  runde  (spätere)  Siegel  des  Fürsten  Johann  ron 
Meklenburg  mit  dem  gekrönten  Stierkopf  (abgebildet  in 
Bd.  I  zu  Nr.  609)  und  der  Umschrift: 

^  SieiLLVm  .  DOMINI .  IOHäNNIS  .  WÄeNOPOLENSlS 

2)  das  schildförmige  Siegel  des  Fürsten  H  e  i  n  r  i  oh ,  worin 
in  dem  mit  Blättern  bestreueten  Felde  ein  Torwarts  gekehrter 
gekrönter  Stierkopf  steht.     Umschrift: 

^  S'  harniRiai  •  filh  •:  I0[h']is  :•  dni  •: 

[D]a  :  SL[A]VIÄ 
—  Gedruckt  bei  Schröder,  P.  M.  I,  S.  660. 


1256.   Oct.  14.   Feldberg  (?)  777- 

Heinarich,  Bischof  van  HaveUberg,  schenkt  dem  Kloster  Dargun  den  Zehnten  aus 
den  Dörfern  Werder,  Dalmsiorf,  Gramm,  Techentin  und  Blankenförde,  lodche 
der  Fürst  Nicolaus  von  WerU  dem  Kloster  verliehen  hat. 

In   nomine   sancte   et  indiuidue    trinitatis.     Amen.      Heinricus    dei    gratia 
Hauelbergensis    ecciesie    episcopus    omnibus    in    perpetuum.      Equitali   et  rationi 


Digitized  by 


Google 


86  i:fö&  H8 

QQnu^ire  uidelur,  91  ea,  qae  ioste  gerimus,  perpetaa  st^Mlita^e  ftrmemus-  Cm 
itaque  experimento  freqaenti  instruamur,  quantum  Status  presentis  seculi  sit  incertus, 
et  hie  manens  ciuitas  non  sit  nobis,  considepemus  nichflominus,  nobis  esse  sum- 
mopere  necessariom  et  salubre,  ut  nobis  eternum  et  felicem  statum  per  hec 
transitoria  compareinus :  inde  est,  quod  noirae  volumus  tarn  postero^,  quam  pre- 
yeates,  nos  de  quinque  villis,  videlicet  de  Werdbere,  de  Arnoldesdhorp,  de 
Grancin,  de  Techentin  et  de  Blanken vort,  quas  noblHs  vir  dominus  Nicholaus  de 
Werle  monasterio  de  Dargun,  Cisterciensis  ordinis,  Caminensis  dyocesis,  in  honore 
wncte  dei  genitricis  et  virginis  Marie  fundato,  cum  omni  iure  liberaliter  contulit, 
decimam  ex  eisdem  villis  prouenientem,  que  ad  nostram  spectabat  iurisditionem, 
fKl  subsidium  fratrum  in  prefato  monasterio  deuote  famulantium,  vt  per  ipsorum, 
que  domino  nocte  dieque  in  orationibus,  ieiuniis,  vigiliis  et  aliis  diuinis  c^sequiis 
oflerunt,  suflragia  eterna  gaudia  feliciter  assequamur,  de  communi  consensu  noslri 
cqpituli,  provt  ipsius  probat  appensio  sigilli,  cum  omni  iure  nostro,  sicut  anlea 
possederant  a  domino  Zuerinensi,  libere  in  donum  perpetuum  contulisse.  Sane 
^  fratres  dicti  monasterii  de  Dargun  possessionem  predictarum  villarum  vendendo 
siue  commutando  a  se  dimiserint,  ita  videlicet  ut  eandem  aliquis  possideat  ush 
fructuario  quoad  viuit,  ipsam  cum  decima  tenebit  a  fratribus  memoratis;  si  vero 
ita  penitus  eam  a  se  duxerint  alienandam,  ut  ad  ipsos  sepedicta  possessio  de 
cetero  redire  non  possit,  quicumque  eam  possederit,  ipsius  decimam  a  nobis  in 
feodo  recipiet  et  tenebit.  Acta  sunt  hec  anno  gratie  M""  CC" L*" W.  Testes  sunt: 
dominus  Wicbertus  prepositus  de  Hauelberge,  magister  Ecbertus,  dominus  Con- 
radus  de  Brode,  magister  Johannes  de  Repin,  dominus  Stephanus  prepositus  de 
Robele,  dominus  Hampe  miles  de  Wistohc,  dominus  Heinricus  Dargaz,  dominus 
Otto  Bersere,  dominus  Jeroslaus,  dominus  Ynslauus,  milites  de  Robele,  et  alii 
multi.  Vt  autem  hec  nostra  donatio  in  perpetuum  maneat  inconwlsa,  presentem 
paginam  cum  testium  subarratione  conscribi  fecimus  et  nostri  ac  capituli  sigillorum 
testimonio  communiri.  Datum  in  Yelberge,  pridie  idus  [Oc]tob.,  pontificatus  nostri 
anno  XII^. 

Nach  dem  OrigiDal  im  KOnigl  Geh.  Staats-ArchiT  zu  Berlin.  Die  Siegel  sind  von  den  roth-  und  grun- 
seidenen  Siegelbändern  abgefallen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  105,  und  Jahrb.  II,  S.  281' 
—  Vgl.  die  Urkunde  des  Fürsten  Nicolaus  yom  6.  Jan.  1257. 


11256.   Oct  14.   Bützow.  778. 

Rudolf,  Bischof  von  Schwerin,  bestätigt  die  vom  Kloster  Doberan  gegründete 
Pfarre  Dänschenburg  und  bestimmt  sie  zur  Tochterkirche  von  Sanäz. 

A. 

xvodolfus  dei  gracia  Zwirinensis  episcopus  omnibus  imperpetuum.    Noverinl 
vniuersi,  quod  ecclesiam,  quam  dominus  Heinricus  abbas  et  conuentus  de  Doberan 


Digitized  by 


Google 


919  f^6.  ef 

in  Villa  DeBescheburch  fundaueFUiit  et  cum  tribus  liberis  mansis  iare  parrochiali 
dotauenmt,  nos  in  consecratione  cymiteFÜ  factum  hoc  confirmantes  ac  tres  TÜlas 
Ytessendorp,  Vriholt  cum  villa  Skiuicali  Repelin  ecclesie  predicte  assignantes,  saloo 
iure  nostro  hoc  adiecimus,  yt  quicumque  pro  tempore  plebanus  ecclesiam  in  Zanis 
a  nobis  vel  a  nostris  successoribus  in  futurum  possideret,  ecclesiam  in  Denesche- 
burch  propter  dotem  assignatam  a  domino  abbate  Doberanensi  reciperet.  Datum 
Butzowe,  anno  gracie  M^CCL^VF,  pridie  idus  Octobris,  pontificatus  nostri 
anno  VIIF. 

Nach   dem  Origioal   im  Haupt -Archir   zu  Schwerin.     Das  Siegel  fehlt.     Dasalbst  befihdet  skh  H^cfi 
eine  zweite  Original -Ausfertigung: 

B. 

Xvodolfus  dei  gracia  Zuerinensis  episcopus  yniuersis  hoc  scriptum  presens 
visuris  in  perpetuum.  Nouerlnt  vniuersi,  venerabilem  palrem  dominum  H.  abbatem 
de  Doberan  cum  sui  conuenlus  consensu  cum  tribus  mansis  capellam  dotasse  in 
Denesceburch.  Et  nos  cymiterium  eiusdem  ecclesie  consecrantes  tres  uillas  ipsi 
Denesceburch  Vriholt,  Vtessedorp  et  uillam  Slauicalem  Repelin  duximus  assi- 
gnandas  iure  parrochiali,  vt  quicumque  in  Sagiz  (!)  ecclesie  presil,  et  in  De- 
nesceburch, ita  quod  Sagiz  mater  et  Denesceburch  loco  filie  habeatur.  Datum  iil 
Butsowe,  anno  domini  M""  CC"  L""  VI. ,  pridie  idus  Oclobris,  pontificatus  nostri 
anno  VIH". 

An  dieser  zweiten  Ausfertigung   hängt  noch  das  zu  Nr.  746  abgebildete  Siegel  des  Bisehofs  Rudolf» 
—  Beide  Urkunden  sind  gedruckt  bei  v.  Westphalen  III,  p.  1499. 


1256.   Oct  29.   Levin.  779. 

Hermann  y  Bischof  von  Camtn,  bestätigt  die  Bewidmung  der  Kirche  zu  Lemn^ 
hei  Gelegenheit  ihrer  lEinweihung. 

xiermannus  dei  gratia  Caannensis  episcopus  yniuersis  Christi  fidelibus 
hanc  litteram  inspecturis  salutem  in  domino.  Quoniam  ea,  que  geruntur  in 
tempore,  labuntur  in  tempore,  oportet  ea,  que  geruntur,  a  uiris  prudentibws^ 
roborari  unguis  testium  et  testimonio  litterarum.  Hinc  est,  quod  notum  esse 
uolumus  tarn  piresentibus,  quam  fntuiis,  quod,  cum  nos  ecclesiam  Leuin  dedica^ 
remus,  dotauimus  eandem  omnibus  illis,  que  venerabilis  pater  noster  episcopus 
Seghuinus  felicis  memorie  predecessor  noster,  qui  eliam  domino  Gozuino  eandem 
ecclesiam  contulerat,  dotauerat  ad  eandem.  Hec  autem  sunt,  que,  sicut  ex  priu!-* 
legio  predfcti  episcopi  c^gnouimus,  assignala  sunt  in  dotem  ecclesie  supM^tole: 
viUa  Cowelin  cum  decima  et  fundo  cnnlisqtfe  eomo^s,  que  uel  in  ipsa  sunt.  Ml 
in   poi^rum   de   ipsa   poterunt  prouenire;    decime   de   uülis   quatuor   subnotätls: 


Digitized  by 


Google 


1256,  IW 

nCopoffifle,  Lettin^   Gntome,  Babine;    preterea  VI  marcas  in  taberna  Luchoune« 
hinia  ecclene  dotationem  ratam  habere  uolentes^  ipaam  presenti  liUera 
roborata  numiinine  confirmamus.  Datum  Leuin,  anno  domini  M^CC^LYl^, 
die  Simonis  et  Jude,  pontificatus  nostri  anno  11^« 

Bbcfa  dem  Original  im  H*apt-Ardiir  zu  Schwerin.     Dm  Siegelbaod    ist   aas  der  Charte  geschnitten; 
Siegel  i*t  abgeiaUen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  107. 


1256.   Nov.  8.  780. 

Die  Ministerialen  zu  Minden,  sowie  Ralhmänner  und  Oemeinde  daselbst 
fordern  Lubek,  Hamburg,  Stade  und  die  Übrigen  an  der  Elbe  und  Jenseä 
derselben  gelegenen  Städte  und  die  Edlen,  welche  das  Bündniss  mitbeschworen 
haben,  auf,  ihnen  gegen  die  Oewaltthätigkeiten  des  Grafen  von  Wölpe  und  des 
Herrn  Konrad  von  Ravensberg  HiÜfe  zu  leisten. 

xionorabilibus  viris,  amicis  suis,  iuratis,  iudicibus,  consulibus  et  vniuersis 
Lubicensibus,  H[aJmborgensibus,  Sladensibus  et  ceteris  ciuitatibus  circa  Albiam  et 
trans  Albiam  sitis  et  nobilibus,  qui  pacem  faclam  iurauerunt,  ministeriales  Blinde 
morantes,  consules  et  vniuersi  Mindenses  —  —  —  —  — .  Datum  Minde,  anno 
domini  MT'CCLVL,  sexlo  idus  Nouembris. 

Nach  dem  Original  zu  Lübek  abgedruckt  im  U.-B.  der  Stadt  Lfibek  I,  S.  214,  und  bei  Sartorius  II, 
S.  74.     Meklenburgische  Städte  werden  in  dieser  Urkunde  nicht  namentlich  aufgeführt. 


1256.  Nov.  27.    Anagni.  781. 

Papst  Alexander  VI.  nimmt  bei  allen  Prälaten  die  Brüder  vom  Orden  des 
heil.  Antonius  empfehlend  in  Schutz,  bestätigt  denselben  das  Recht,  ein  Med 
im  Jahre  in  den  Kirchen  ungehindert  Almosen  zu  sammdn,  und  versichert  ihnen 
auch  Zeknienn  und  Begräbnisskosten  ^  Freiheit  und  verleihet  ihnen  mehrere 
andere  Freiheiten. 

Ajexander  episcopus,  aeruus  seruorum  dei,  venerabilibus  fratribus  archiepi- 
fcopis  et  episcopis  ac  dilectis  filiis  ..  abbatibus^  ••  prioribus^  decanis,  archidia- 
COMB  et  aliis  ecclesiarum  prelatis^  ad  quos  littere  iste  peruenerint,  salutem  et 
apoftolicam  benedictionem.  Cum  dilectis  filiis  fratribus  hospitalis  sancti  Antonili 
Viennensis  dyocesis,  felicis  recordaeionis  Jnnocencius  papa,  predecessor  nosler^ 
44ixerit  indulgendum,  vt  semel  in  anno  recipiantur  in  ecclesiis  ad  elemosinas 
e^>UiKendas,   quidam  vestrum  auaricie  ardore  succensi  confratrias  suas  confratriis 


Digitized  by 


Google 


781  1256.  89 

Hlorum  eadem  die  in  ipsorum  aduentu  preponunt  et  sie  fratres  ipsi  eonfusi  aut 
niehil  aut  modieum  consecuntur.  Quia  igitur  hoc  indeeens  est  et  in  contemptum 
dei  et  ecclesie  Romane  redundat,  vnluersitati  vestre  per  aposlolica  scripta  preci- 
piendo  mandamus,  quateniis,  cum  fratres  ipsi  ad  loca  uestra  pro  elemosinis 
accesserint  coUigendis,  benigne  recipientes  eosdem  et  honeste  tractantes,  ipsos  in 
ecclesiis  vestris  ammonere  populum  et  elemosinas  libere  querere  permittatis, 
confratrias  vestras,  quas  facere  potestis  cottidie,  ipsorum  confratriis,  que  semel  in 
anno  fiunt,  nullatenus  preponentes,  ne  occasione  illorum  elemosine  pauperum 
Christi  depereant  et  impediantur  opera  pietatls.  Sane  quoniam  ob  reuerenciam 
ipsius  venerabilis  hospitalis  duximus  statuendum^  vt  nemo  excommunicet  fratres 
ipsos  uel  ipsorum  oratoria  interdicat  sine  mandato  sedis  apostolice  specialis  pre- 
sencium  vobis  auctoritate  precipiraus,  vt  ipsos  excommunicare  aut  eorum  ecclesias 
interdicere  nullatenus  presumatis.  De  parrochianis  autem  vestris^  qui  domus 
eorum  inuadunt  per  violenciam  uel  infringunt  aut  indebitis  molesliis  opprimunt^ 
fratres  ipsos  et  tam  deposita,  quam  res  diripiunt  eorundem,  cum  exinde  queri- 
moniam  deposuerint  coram  vobis  ^  tam  districtam  eis  iusticiam  faciatis  et  ita  iura 
eorum  defendere  ac  manutenere  curelis,  quod  ipsi  ad  nos  pro  defectu  iusticie 
sepe  recurrere  non  cogantur,  sed  nos  solliciludinem  et  obedienciam  vestram 
debeamus  merito  commendare  vosque  benericiorum,  que  in  sancta  domo  illa  fiunt, 
participes  exislatis,  Preterea  liberas  et  solulas  personas,  que  se  domui  eorum  in 
sanitate  uel  infirmitate  reddiderint,  libere  ac  sine  molestia  recipi  permittatis  ab 
eis,  nee  ipsos  super  hoc  templetis  aliquatenus  impedire.  JUud  autem  non  medio- 
criter  mouet  nos,  nee  modieum  ecclesiastice  derogat  honestati,  quod  quidam 
vestrum  contra  institucionem  sanctorum  patrum  in  Thuronensi  concilio  editam 
fratrum  ipsorum  corpora,  cum  decedunt,  nolunt  sine  precio  sepelire;  vnde,  quia 
tam  praua  exactio  et  iniqua  non  est  aliquatenus  toleranda,  in  obediencie  vobis 
yirtute  precipimus,  ut  nullo  modo  a  fratribus  ipsis  uel  aliis  pro  sepultura  quic- 
quam  exigere  vel  accipere,  nisi  quod  decedencium  spontanea  liberalitas  vel  pa- 
rentum  deuocio  vobis  contulerit,  attemptetis,  sed  absque  ullo  precio  sepeliatis 
Corpora  mortuorum,  et  si  quis  hoc  ulterius  altemptauerit,  taliter  animaduertatis  in 
eum,  quod  amplius  similia  non  presumat.  Ad  hec  presencium  vobis  auctoritate 
precipimus,  ne  ab  eis  contra  tenorem  priuilegiorum  sedis  apostolice  de  iumentis 
animalium  suorum  siue  de  ipsis  animalibus  decimas  exigere  presumatis.  Cum 
autem  oratoria  uel  cimiteria,  secundum  quod  dictus  Jnnocencius  predecessor 
noster  et  nos  eis  indulsimus,  duxerint  construenda,  vos  fratres  archiepiscopi  et 
episcopi  eis  pro  se  et  familia  sua  tantum  oratoria  dedicare  et  cimiteria  benedicere 
procuretis,  nee  aliquis  vestrum  contra  concessionem  nostram  id  impedire  audeat 
aliquatenus  vel  turbare.  De  cetero  quoque  fratres  hospitalis  sancti  Antonii  in 
vestris  episcopatibus  constitutos,  qui  suum  habitum  deponentes  per  illöcebras 
secüli  et  viciorum  arrupta  (!)  uagantur,  et  illos  eciam,   qui  prioribus  suis  contu- 

MeUeikirgiickei  Vrkudei-Bick  U.  12 


Digitized  by 


Google 


90  1256.  TOI 

maces  et  rebeBes  existunt  et  baliuas  delinent  contra  volitntätem  eorum^  mon^iafis 
instanter  et  pro  officii  vestri  debito  compellatis^  ut  habitum  depositnm  resnnrenleis 
in  obediencia  prelatorura  suorum  deuole  et  humiliter  perseuerent  et  bdiuas  siue 
alia  oflicia  nuUo  modo  per  violenciam  detinere  presumant.  Quicunque  autem 
mandatorum    nostrorum    extiterit    contemptor^    excommunicacionis    sentencia    eos 

gercellatis^  quam  faciatis  usque  ad  satisfactionem  condignam  inniolabiKter  obseruari. 
reterea  quicomque  de  facultatibus  sibi  collatis  a  deo  .  .  fratribus  subuenerit 
memoratis  et  in  tarn  sanctam  fratemitatem  statuerint  se  collegas  eisqae  beneficia 
persoluerint  annuatim,  eis  de  beatorum  Petri  et  Pauli  auctoritate  confisi  septimam 
partem  iniuncte  penitencie  relaxamus.  Apostolica  quoque  auctoritate  ob  reueren- 
ciam  ipsius  venerabilis  bospitalis  statuimus^  ut  hiis,  qui  eorum  fratemitatem 
assumpserint,  si  forte  ecciesie,  ad  quas  pertinent,  a  diuinis  ofßciis  interdiicte 
fnerint,  ipsosque  mori  contigerit^  nisi  excommunicati  aut  nominatim  interdicti 
i'uerint  aut  eciam  public!  vsurarii^  sepultura  ecclesiastica  non  negetur.  Vohnnus 
autem,  ut  liceat  eis,  confratres  suos,  quos  eccieslarum  prelati  apud  ecclesias  suas 
maliciose  non  permiserint  sepeUri,  nisi  excommunicati  vel  nominatim  fuerint  inter- 
dicti aut  eciam  publici  vsurarii,  tumulandos  deferre  ad  ecclesias  bospitalis  eiusdem 
et  oblaciones  tam  pro  eis^  quam  pro  aliis,  qui  in  eorum  ctmtteriis  requiescont, 
exfaibitas  sine  aKeni  iuris  preiudicio  [ob]tinere.  Hoc  eciam  addito,  ut  receptores 
fratemitatis  eiusdem  seu  eciam  collectarum  saluo  iure  dominorum  suorum  sab 
beati  Petri  et  nostra  protectione  consistant.  Adicimus  insuper,  ut,  si  qui  eorundem 
Tratrum,  qui  ad  easdem  fratemitates  missi  fuerint  uel  collectas,  in  quamlibet 
ciuitatem,  eastellum  uei  Ti[llam]  aduenerint,  si  forte  locus  ipse  a  diuinis  oÜiciis 
fuerit  int^rdictus,  in  eorum  iocundo  aduentu  semel  aperiantur  ecciesre  annuatim  et 
e](communicatis  et  nominatim  interdictis  exclusis  diuina  ibidem  ofßcia  celebrentur, 
salu[a]  in  omnibus  supradictis  deliberacione  concilii  generalis.  Ad  maiorem  quo- 
que vestre  mercedis  cumulum  nichilominus  vobis  mandando  precipimus,  quatenos 
hanc  nostram  constitucionem  per  parrochias  vestras  nunciari  propriis  litteris 
faciatis.  Mandamns  eciam,  ut,  si  qui  de  clericis  ecciesiarum  vestrarum  prefBtis 
fratribus  cum  liclenci]a  prelati  et  capituli  sui  sponte  et  gratis  per  annum  uel 
biennium  decreuerint  deseruire,  nequaquam  impediantur  et  interim  sua  beneficia 
non,  amittant.  Datum  Anagnie,  V.  kalendas  Decembris,  pontificatus  nostri  anno 
äecnndo. 

Nach  einer  beglaubigteo  Abschrift  im  Haupt-Archiir  zu  Schwerin,  unter  den  Urkunden  des  Antonius- 
Klosters  Tempzin,  in  einem  ror  den  Riditem  des  Erzstiftes  Mainz  („indices  sanote  Moguntinensis  sedis**) 
Ton  einem  Notar  ^uf  Aiitsag  des  Bruders  Drencius  de  Torsohifellonis,  Magisters  des  Haoaes  des  H.  Antonhn 
zu  Grfinherg,  am  18.Ai;g.  1365  zu  Mainz  aufgenommenen  Transsumpt.  Der  Mi^ster  yon  Orflnberg  tragt 
bei  der  Transsumirung  Tor: 

,,assereB8,  quod  ipse  et  dicta  domus  sua  et  eeiam  nomralle  alie  domus  sancti  Antbonii  in 
,,4lamaiiita  dinersii  locis  et  ten^oribms  ut  plurimum  eisdem  litteris  «posteüds  iadigerenC«  wä 
^que  looa  ej^dem  littere  apostolice  originales  propter  riarum  discrimina  et  alia  pFura  pericula» 
«que  occurrere  possent,  portari  et  deferri  non  possent  secure.** 


Digitized  by 


Google 


782  1356.  91 

Sie  Tontehende  Bulle  wird  in  dem  Transsumpte  bezeichnet  als 

^littere  apostoliee  qoendam  sancte  memorie  domini  Alexandri  pap«  qaartL" 
Zogieich  worden  dde  Bestätigpingsbullen  der  Päpste  Clemens  V.  und  UrbaA  V.  rom  9.  April  1310  unS* 
28.  QcU  1364  mit  transsumirt. 


125e.   Nov.  28.   Bülzow.  788. 

Johami,  Fürst  von  Meldenburg,  Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  und  Ounzdm, 
Graf  von  Schwerin,  leisten  dem  Bischöfe  Rudolf  von  Sökwerin  und  dem 
Bitter  Wedekind  von  Waisleben  Urfehde  ßir  den  von  diesen  gefangenen  Fürsten 
Pribisla/v  von  Parchm-Bichenberg  bei  dessen  Befreivfng^  verbürgen  sich  ßuß 
die  Bisohofazeknten  aus  den  Ländern  Parchim  und  Plau,  und  verpfänden 
dem  Bisßhofe  ßir  den  ihm  von  Pribislav  zugeßigten  Schaden  von  400  Mark 
das  Land  zunsduen  dem  Lande  Bützow  und  dem  Fhisse  MUdenüz,  welches  zur 
Herrschafi  PrUnslavs  gehörte. 

Johannes  dei  gralia  dominus  Magnopolensis,  Nicolaus  de  Werle,  Gunce- 
linus  comes  de  Zwerin  et  eorum  filii  in  perpetuum.  Notum  esse  volumus 
vniuersis,  quod,  cum  dominum  Pribezlaum  cepisset  ,  dominus  noster  Rodolfus 
episcopus  Zwerinensis  et  aliquamdiu  captiuum  detineret,  ad  liberationem  ipsius 
domino  nostro  episcopo  predicto  et  ecclesie  Zwerinensi  et  omnibus  successoribus 
suis  et  canonicis,  qui  modo  sunt  uel  de  cetero  erunt,  et  domino  Wedekindo 
dictOv  de  Walsleue  et  suis  filiis  et  heredibus  et  seruientibus,  qui  eidom  captiuUati 
interfuerunt,  et  omnibus,  qui  auxilio  et  consilio  ad  hoc  manum  porrexerunt 
adiulricem,  cautionem,  que  orveyde  wlgo  dicitur,  sab  fide  nostra  et  iuramento 
]n*estitimus  pro  nobis  et  noslris  heredibus  et  pro  omnibus,  qui  pro  nobis  facere 
uel  dimiltere  voluerint,  ita  dumtaxat,  quod  ecclesiam  Zwerinensem  et  omnes  pre- 
dictos  in  nostris  expensis  iuuabimus  et  manutenebimus  contra  quemlibet,  qui  eam 
uel  eos  propter  hoc  impetierit,  impedierit  uel  in  aliquo  molestauerit,  vt  promisimus 
fide  data  et  iuramento  cum  filiis  nostris  et  vassallis  et  aliis  multis;  etiam  qualis- 
cunque  causa  uel  controuersia  siue  dissensio  inter  nos  et  ecclesiam  Zwerinensem 
oriatur,  ea  nichilominus  obseruabimus.  Secundum  formam  etiam  conpositionis 
inter  dominum  nostrum  episcopum  et  dominum  Pribezlaum  prius  conceptam  de- 
cimas  ecclesie  Zwerinensis  in  terra  Parchem  et  Plawe  inuadiabimus  singulis  annis, 
cum  ab  episcopo  et  canonicis  aut  eorum  nuntiis  fuerimus  requisiti.  Jn  reconpen- 
sationem  etiam  grauissimorum  dampnorum,  que  dominus  Pribezlaus  ecclesie  Zwe- 
rinensi intulerat,  oMigauimus  cum  volunlale  domini  Pribezlai  ecclesie  Zwerinensi 
terram  a  terminis  Buteowe  usque  Milniz  fluuium  silam  et  partem  stagni  Radem 
et  predicti  fluuii  secundum  quantitatem  ripe  adiacentis  cum  omni  vtilitate  pro 
quadringentis  marehis  denariorum,  ita  uidelicet  ut,  si  ipsam  terram  non  soluerimus 

12  ♦ 


^ 


Digitized  by 


Google 


92  1256.  783 

a  festo  nathutatis  domioi  proximo  uenlaro  ad  duos  annos,  ipsa  ad  ecciesiam 
Zwerinensem,  sicat  dominus  Pribezlaus  eam  habuit,  cum  omni  iure,  iudicio  et 
sernicio  perpetualiter  pertinebiL  Electo  etiam  episcopo,  promittet  comiti  Zweri- 
nensl  ad  manus  nostras,  quod  in  isla  causa  nos  iuud)it  pro  posse  suo,  sicut 
dominus  noster  episcopus  Rodolfus  cum  suis  canonicis  et  castellani  de  Butsowe 
nobis  promiserunL  Ad  hec  igitur  omnia  roboranda  et  inuiolabiliter  obsenianda 
presentem  paginam  sigillorum  nosirorum  testimonio  et  testium  inscriptione  fecimus 
eommuniri.  Ego  Johannes  dominus  Magnopolensis  promisi  sub  fide  cum  filiis 
meis  domino  Heinrico  et  Alberto,  militibus  Conrado  de  Dotenberch,  Voltzekone 
et  Euerardo«  Ego  Nicolaus  dominus  de  Werle  promisi  sub  fide  cum  Tiliis  meis 
Johanne  et  Heinrico,  militibus  Johanne  de  Cropelin,  Amoldo  de  Noua  Ecciesia  et 
Lodewico  Capoldo.  Ego  Guncelinus  comes  Zwerinensis  promisi  sub  ßde  cum 
filiis  meis  Heinrico  et  Helmoldo,  militibus  Hermanne  de  Bluchere,  Johanne  de 
Balghe,  Conrado  de  Eueringhe«  Huius  vero  rei  testes  sunt:  prepositi:  Wemerus 
de  Zwerin,  Yolradus  de  Dobertin,  Harquardus  de  Rune,  Reinerus  de  Nouo  Mo- 
nasterio ;  milites :  Fredericus  Hasencop,  Ludolfus  Moltshane,  Chotemarus,  Bemardos 
de  Walege  et  frater  suus  Helmoldus,  Tidericus  Clawe.  Datum  Butsowe.  Acta 
sunt  hec  anno  domini  M^CCTL'*  sexto,  quarto  kalendas  Decerabris. 

Nach   dem  Original   im  Haupt- Archir   zu  Schwerin.      Die   drei   Siegel,    welche    an   Pergamentstreifen 
hingen,  fehlen,  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Maltzan.  Urk.  I,  S.  19. 


(1256—1261.)  783. 

Johami,   Fürst  von  Meldenburg,   Ntcolaus,   Fürst  von  Werle,   und  Qvnzdin, 
Graf  von  Schwerin,  bestätigen  und  enoeitem  die  Privilegien  der  Stadt  Pccrchinu 

Jo[hannes]  dei  gracia  dominus  Magnopolensis,  ]V[icolaus]  dominus  de 
Werle,  G[uncelinus]  comes  Zwerinensis  omnibus  presens  scriptum  inspecturis 
salutem  in  omnium  salutari.  Tam  posteris,  quam  presentibus  propalare  dignum 
esse  duximus,  quod  nos  ex  pensione  matura  ciuitati  Parchem  et  in  eadem  ciuiliter 
residentibus  in  lignis  deducendis  et  in  annona  conferimus  libertatem  cum  ceteris 
teloneis,  quemadmodum  habuerunt  tempore  domini  Jo[hannis]  de  solitis  institutis. 
Deinde  iam  dictos  eines  noiumus  per  omnes  flnes  nostros  inpediri  per  aliquod 
teloneum  vel  iniustum  debitum,  quod  in  wlgo  ungelt  dicitur;  deponentes  siquidem 
integraliter  omne  ungelt,  tradimus  eisdem  eadem  iura,  quibus  ceteri  homines  nostri 
per  nostros  terminos  pociuntur.  Damus  insuper  hominibus  in  patronatu  comitum 
B.  et  A.  constitutis  liberalem  in  Parchem  accessum  et  decessum  de  omni  teloneo, 
sicut  ad  principium  consueuerunt.  Preterea  eodem  iure  frui  debent,  quod  ex 
ordine  debito  patuit  tempore,  quo  predictus  dominus  Jo[hannes]  gubemauit  eius- 
dem  imperium  ciuitatis.     Jtem  in  Louenborgh  de  parte  comitis  Zwerinensis  dimi— 


Digitized  by 


Google 


784  1256.  98 

dium  debitum,  quod  ungelt  dicitur^  eisdem  in  Parchem  burgensibus  ad  fauorem 
debitum  relaxamus^  necnon  aditum  in  Herneborgh  prefatis  iam  ciuibus  prestamus, 
quem  in  temporibus  primiciis  habuerant  liberum^  itaque  ipsos  eadem  frui  libertate 
Tolumus,  eorum  necessitatem^  quam  uberius  possumus^  defendentes. 

Nach  dem  Original  auf  Pergament  im  Raths-Archir  zu  Parchim.  Die  Urkunde  hat  nur  ein  einziges 
Siegel  gehabt,  welches  abgefallen  ist.  Das  fehlende  Jahr  bestimmt  sich  dadurch,  dass  die  Urkunde  nach 
ihrem  Inhalte  nothwendig  nach  der  Gefangenschaft  des  Fürsten  Pribislav  ron  Parchim- Rieh enberg  durch 
den  Ritter  Wedekind  t.  Walsleben,  1256,  und  Tor  1261,  wo  wir  die  Stadt  in  dem  alleinigen  Besitze 
des  Grafen  Gunzelin  von  Schwerin  finden,  abgefasst  sein  muss.  Vgl.  Mekl.  Jahrb.  XI,  S.  68  —  69.  — 
Nach  dieser  Zeitbestimmung  liessen  sich  denn  auch  die  nur  durch  den  Anfangsbuchstaben  bezeichneten 
Namen  mit  Sicherheit  ergänzen.  Die  Grafen  B.  und  A.  sind  ohne  Zweifel  die  Grafen  Bernhard  und  Adolf 
von  Danneberg.  —  Gedruckt  bei  Cleemann,  Chronik  von  Parchim,  p.  101. 


1256.   Dec.  25.  784. 

Oumdin,    Oraf  von  Schwerin,  bestätigt  dem  Bitter  Konrad  von  Boldensele 
den  Ankauf  der  Mühle  in  Lekmke  [A.  Bodenteich]. 

[(jr.J  dei  gralia  comes  Sverinensis  C,  honeslo  mlliti  diclo  de  Boldensele 
salutem  et  omne  bonum.  Emptionem  molendini  in  Lembeke,  quam  fecistis,  ho- 
nest! militi[s]  0.  vendentis  de  Edendorpe  nuneupati  voluntate  liberaliter  accedente, 
admittimus  gratam  ac  ratam  habentes,  heredum  nostrorum  concessv  requisito  et 
habit[o]  super  isto.  Yt  autem  in  hoc  facto  nullus  error  valeat  suborirl^  presens 
scriptum  nostri  sigilli  munimine  roboramus.  Datum  anno  gratie  M^  GC^  LW, 
Vnr  kalendas  Januarii. 

Nach  einer  aus  dem  Copiar  des  Klosters  Ebstorf  genommenen  Abschrift  des  Landschafts -Directors 
T.  Hodenberg.  Die  Abschrift  beginnt  irrthflmlich  mit  „C"*  statt  mit  „C**  —  Wegen  des  Datums  ist 
schon  zu  Nr.  727  bemerkt,  dass  sich  aus  den  Urkunden  nicht  erweisen  lässt,  ob  der  Graf  Gunzelin  das 
Jahr  mit  dem  Weihnachtstage  begann.  In  diesem  Falle  würde  die  Urkunde  schon  am  25.  Decbr.  1255 
ausgestellt  sein. 


(1257.)  785. 

Mehrere  Domherren  von  Luhek  und  Pfarrer  bezeugen  die  BichtigJceit  der  dem 
Kloster  Behna  von  dem  Bisthume  Batzeburg  geschenkten  Zehnten  aus  Bern- 
storf,  Hanshagen  und  Piverstorf  nach  der  bischöflichen  Original-  Urhande. 

V  enerabili  in  Christo  patri  ac  domino  . .  Raceburgensis  ecclesie  episcopo. 
Omnibus  presens  scriptum  inspicientibus  Conradus  Lubicensis  ecclesie  decanus, 
Amoldus  thesaurarius,  Willikinus  sancte  Marie  plebanus,  Heinricus  de  Bocholte, 
canonici  Lubicenses,  Reinoldus  sancti  Jacobi  plebanus,  Johannes  de  Parkentin, 
Botgherus  plebanus  in  Dartzowe  promptam  ac  beniuolam  ad  obsequia  voluntatem. 
Tenore  presentium  protestamur,   quod  nos  in  priuilegio   ecclesie  in  Rene  sigillo 


Digitized  by 


Google 


M  tw^  m 


Lodolfi  l^pebuqgfeiisis  episc^i  ac  prepositi  Wichgeri^  aecnoD  tQtiiis  ec- 
cksie  Gapitali  roborato  hec  de  iieri>o  ad  uerbam  eidem  priiiilegio  uidimus  anoo- 
ttfa:  ^eroardesrtorpb  dimidiapi  dßciiiiam)  JfohuinishagheD  dimidiam  decimaiOt 
^^Hwestorph  dimidiam  decimam  perpetuo  assignamus^^  Huius  rei  testes  sumw> 
propter  quod  presentl  pagine  sigilla  nostra  annectere  decreuimus,  vt  de  premissis 
fiat  singidis  plena  fides. 

Nftch  dem  Original  im  Haupt -Archir  zu  Schwerin.  In  den  Rand  der  Urkunde  sind  4  LOcher  zur 
Anbäi^^ang  Ton  4  Siegeln  an  PergamenUtreifen  eingeschnitten.  Die  beiden  ersten  Siegel  fehlen,  die 
beiden  andern  sind  sehr  zerbrochen  und  haben  namentlich  den  Umschriftrand  fast  ganz  rerloren: 

3)  im  Siegelfelde  ein  Becher  oder  eine  Schale;  ron  der  Umschrift  sind  nur  noch  unten  die  Buch- 
staben I .  P  übrig ; 

4)  im  Siegelfelde  ein  rechts  gekauter,  mit  dem  Kopfe  rückwärts  gewandter  Lindwurm,  zu  dessen 
Füssen  ein  wfldes  Thier  auf  dem  Rucken  liegt,  zwischen  beiden  Köpfen  im  Felde  eine  heraldische  Lilie; 
Ton  der  Umschrift  scheint  im  Anfange  ein  R  erhalten  zu  sein. 

pie  oben  angeführten  Worte  finden  sich  in  der  Urkunde  des  Bischofs  Ludolf  Tom  26.  Decbr.  1237 
(s.  Bd.  I,  Nr.  471,  S.  468).  —  Diese  undatirte  UriLunde  wird  um  das  Jahr  1257  fallen.  Denn  in  LeTeii:uf 
Urk.  des  Bisth.  Lübek,  I,  Nr.  132,  ist  eine  UriLunde  Tom  8.  Sept  1257  mitgetheilt,  in  welgl^er  dieselben 
Tier  Lübeker  Domherren  mit  denselben  Titeln  Torkommen;  in  den  Urkunden  der  Stadt  Lübek  rom 
12.  Wka  1256,  I,  Nr.  226  und  227,  und  in  der  Urkunde  des  Bisthums  Lübek  rom  25.  Oct.  1259,  I, 
Nr.   143,  kommen  auch  dieselben  rier  Personen  ror,  obgleich  Arnold  hier  „custos**  genannt  wird. 


1257.   Rostock.  786. 

Vofft,  Batk  tmd  Gemeinde  der  Stadt  Rostock  Urkunden  über  die  von  den 
beulen  Städten  Lübek  und  Rostock  erfolgte  gegenseitige  VerziohtLeistung  auj 
aüe  aus  dem  Kriege  zwischen  Dänemark  und  Lübek  herrührenden  Schadens^ 
anspräche  gegen  einander. 

XJniuersis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  visuris  [vel]  audituris  aduo- 
catus,  consiliam  et  commune  ciuitatis  Rozstokiensis  in  salutis  auctore  gaudiom 
cum  salute.  Que  prouidorum  disponit  sapientia^  aboleret  scrupulus  ambigoitatis^ 
si  non  scripturarum  testimonio  et  sigilli  munimine  fulcirentur.  Nouerit  series 
presentium  et  sancta  percipiat  successio  futurorum^  quod  omnis  discordia,  que 
orta  fuit  durante  gwerra,  que  uertebatur  inter  regnum  Dacie,  ex  parte  vna,  et 
ciuitatem  Lybycensem,  ex  parte  altera,  ad  bonum  pacis  et  coucordie  est  reuocata 
super  dampnis,  que  inter  ciuitatem  Lubycensem  et  ciuitatem  Rozstokiensem  medio 
tempore  est  exorta,  ita  videlicet,  quod  utraque  ciuitas  plane  cessit  cum  bona 
voluntate  et  scincera  dilectione  ab  omni  actione,  quam  habere  uidebatur  contra 
afiam  de  dampnis  utrique  ciuitati  durante  gwerra  et  post  usque  nunc  ab  alia 
ciuitate  ad  inuicem  illatis  tam  in  amissione  bonorum,  quam  in  occisione  hominum 
sev  amicorum  suorum.  Ut  autem  huiusmodi  concordia,  que  ad  commune  bonum 
predictarum  cifutatum  faiudabiliter  est  ordinata,  perpetuis  temporibus  inuiolata  per- 
maneat  et  stabilis  perseueret,   presentem  paginam  hincinde  consieriplam  ac  sig^Uk> 


Digitized  by 


Google 


t87  1^57.  n 

noiArte  ciuitatis  roboratam  ciuitati  Lubycensi  contulimtlii  HA  suffictenfis  testiiäonrnfi 
et  in  Signum  mutue  dilectionis.  Si  uero^  quod  absit^  quispiam  mentis  elate  ausu 
temerario  supradictam  concordiam  infringer6  presumpserit  contra  statuta  ciuitatum 
ad  inuicem  firmaia^  id  super  Collum  suum  faci6t  et  super  iura,  que  predicte  ciui- 
tates  inter  se  perpetuo  firmauerunt^  et  per  hoc  amlcitia  inter  cluitates  ad  inuicem 
coiitracta  non  dii^soluetur^  sed  per  omnia^  ut  predictum  est^  perpetuis  temporibus 
prescripta  concordia  inuiolata  uidebitur  permanere.  Datum  Rozstokii^  aniK>  gratie 
M"  CC"  LVir,  indtctione  XV,  epacta  IIH%  concurrente  Vir. 

Nach  dem  Ü.-B.  der  Stadt  Lflbek  I,  'S.  225, 
aus  dem  Original  auf  der  Trese  zu  Lübek. 
An  dieser  Urkunde  kommt  zuerst  das  hienebea 
auf  Kosten  d&r  Stadt  Rostock  und  früher  in 
Masch  und  Milde*s  Siegeln  des  Mittelalters  II, 
Taf,  11,  Nr.  24,  abgebildete  grosse  Siegel  der 
Stadt  Rostock  Tor,  welches  bis  in  die  jüngsten 
Zeiten  gebraucht  ist.  Vgl.  MasCh  a.  a.  O.  S.  21. 
Das  schon  und  kräftig  geschnittene  Siegel  zeigt 
den  gekrönten  Stierkopf,  wie  er  in  der  Herr- 
schaft Rostock  nach  dem  Vorbilde  der  Stadt 
Rostock  auf  den  Siegeln  der  übrigen  St&dte 
der  Herrschaft  vorkommt;  nebeü  dem  Stier- 
kopfe rechts  ein  Stern,  links  der  Halbmond. 
Umschrift: 

^  sieiLLvm  :  ßVRi^ftstvto  :  d«  . 

ROZSTOK 

—    Vgl.    wegen   des   Inhaltes    dieser   Urkunde 
Nr.  764. 


1257.  787. 

Johann  und  Oerhard,  Grafen  von  Holstein,  einerseits,  und  der  Bischof  Johann 
und  das  Dom-Capüel  zu  Lubek,  andererseits,  unterwerfen  ihren  Streit  um  die 
lehnten  aus  den  üebieten  Oldenburg,  Uitjenburg,  Süsd,  Rätkau  und  Oldeslo 
dem  Schiedssprüche  des  Bischofs  fuudolf]  vim  Scliwerin. 

—  —  Postmodum  interuenit  concordia  qualiscumque,  ita  quod  comites  et  epi- 
scopus  et  capitulum  resignauerunt  causam  dissensionis  in  mahus  episcopi  Sueri- 
nensis,  saluis  ecclesie  priuilegiis.  —  — 

Nach  Leirerkus,  U.-B.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  318,  aus  den  Aufzeichnungen  über  die  Greschichte  der 
Bischöfe  Johann  ton  Byst,  Johann  yoU  l^raläü  udd  Burkhard  tbh  l^^rkeii  itti  jfteg.  £p.  iLiili.  I.  -^  Ott 
de^  8chibtkriclite^)i<ihe  Aui^bpruch  des  Bl^cheFs  Bna^Tf  jb  drfU|ft  lit,  blM«t  k^r  iS^eif^Ibaft.  \/^.  LdWfktft 
m«  Ik  0.  8.  31B  uM  31^(  ikma. 


Digitized  by 


Google 


96  1257.  788 

1257.   Anfang  Januar.  788- 

Johann^  Fürst  von  Meldenburg,  verleiht  dem  Kloster  ReinfeM  das  Etgenthum 
ztoeter  Hufen  zu  Beckermtz,  welche  dasselbe  von  Arnold,  dem  Sohne  Heinrichs 
von  Dortmund,  erkauft  hü. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinilatis.  Johannes  dei  gracia  dominiis 
Magnopolensis  omnibus  presens  scriptum  uisuris  vel  audituris  in  perpetaum. 
Euanescit  actio  temporalis^  nisi  firmetur  apicibus  sigillatis.  Eapropter  nouerint  tarn 
presentes^  quam  futuri  temporis  successores^  quod  Araoldus  filius  Heinrici  de 
Tremonia  per  licenciam  nostram  uendidit  ecclesie  Reyneueldensi  duos  mansos 
uille  Bekeruiz  adiacentes  pro  quinquaginta  marcis  denariorum  Lubicensis  monete^ 
quos  a  nobis  feodo  tenebat  et  in  manus  nostras  libere  resignauit.  Nos  autem^ 
ut  coram  deo  perpetuam  nobis  et  familiaribus  nostris  memoriam  faceremus,  con- 
tulimus  eidem  ecclesie  proprietatem  et  libertatem  totalem  eorundem  duorum  man- 
sorum  cum  tali  iure  et  libertate^  sicut  cetera  bona  sua  in  nostro  dominio  possidere 
noscuntun  Vt  autem  hec  donacio  ßrma  et  inuiolabilis  a  nostris  successoribus  in 
perpetuum  perseueret,  nos  presens  scriptum  dedimus  et  illud  sigillo  nostro  fecimus 
communiri.  Testes  sunt  hü:  dominus  Theodericus  Clawe^  dominus  Conradus 
Berkhane,  dominus  Conradus  Dotemberg,  dominus  Godefridus  plebanus  sancti 
Georgii  in  Wismaria,  Thidemannus  de  Gardelaghe,  et  alii  quam  plures  clerici  et 
layci.  Acta  sunt  hec  publice  anno  incamacionis  dominice  M^'CC^'LVir,  V*  nonas 
Januarii.     Datum  per  manum  capellani  et  notarii  nostri  Heinrici. 

Nach  dem  gefälschten  Original  im  Haupt-Archiir  zu  Schwerin.  Vgl.  Bd.  I,  Yorr.  S.  XXXm.  An  grünen 
und  rothen  seidenen  Schnüren  hängt  ein  Siegel,  auf  welches  die  obere  Platte  eines  Siegels  des  Fürsten 
Johann  (abgebildet  in  Bd.  I,  zu  Nr.  609)  aufgesetzt  ist.  In  dem  Monatstage  steckt  augenscheinlich  ein 
Fehler. 


1257.   Jan.  6.   Güstrow.  789. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  das  Darf  Dalmsdorf 
und  da^  Etgenthum  dieses  Dorfes  und  der  Dörfer  Werder,  Techentin,  Blan^ 
henförde  und  Gramin,  welche  das  Kloster  gekauft  hatte,  mit  aUen  IVeHieiten 
und  Gerechtigkeiten' 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nicolaus  dei  gratia  dominus  de 
Werle  vniuersis  sancte  matris  ecclesie  filiis  salutem  in  vero  salutari.  Gesta 
racionabiliter  transitu  temporis  annuUantur,  nisi  fulciantur  testibus  et  serie  litte- 
rarum.  Quapropter  nouerint  vniuersi  presentis  pagine  inspectores,  quod  nos  ob 
remedium  anime  nostre  ac  parentum  nostrorum  fratribus  Cisterciensis  ordinis  in 
Darghin   deo   et  beate  virgini   iugiter   famulantibus   contulimus   villam  Dalmestorp 


Digitized  by 


Google 


189  1257.  97 

cum  vniuersis  attinenciis  suis  et  dimidietate  stagni  Cobolc.  Preterea  compara* 
ueront  a  nobis  et  a  nostris  feodalibus  villas  pro  quingentis  pene  marcis,  quarum 
noniina  subsequuntur,  videlicet  Werdere^  Techentin^  Blanckenuorde  et  Granzin, 
cuius  Proprietäten!  ad  ammonicionem  et  instanciam  domini  Henrici^  dicti  loci  ab- 
batis,  in  maiori  altari  obtulimus  in  die  omnium  sanctorum^  cum  omni  iure,  sicut 
Ludewinus  et  Granzoy  a  nobis  antea  possederunt,  presentibus  militibus  nostris, 
quibus  eadem  hora  contigit  interesse.  Yolumus  igitur,  ut  hanc,  sicut  et  alias 
villas  superius  memoratas  quiete  possideant  cum  omnibus  attinenciis  earundem, 
pratis  scilicet,  pascuis,  aquis,  molendinis,  stagnis  et  vniuersis  terris,  quibus  taliter 
supputantur.  Jncipiunt  in  stagno,  quod  Lanckauel  dicitur,  et  ascendunt  directe 
ad  austrum  perante  duas  quercus  signatas  ad  montem  vnum,  in  quo  stat  quercus 
signata;  inde  recto  cursu  procedunt  per  paludem  magnam  vsque  ad  slagnum, 
quod  Thechentin  vocatur,  quod  totum  est  claustri;  a  quo  videlicet  stagno  circum- 
flectuntur  per  ascensum  Hobole,  vsque  ad  aliud  stagnum,  quod  Stouekow  nomi- 
natur,  vbi  in  se  riuulum  recipit  ex  eodem  stagno  profluentem;  abinde  vero  per 
ascensum  eiusdem  riuuli  et  stagni  tendunt  ad  viam,  qua  de  Wesenberghe  in 
Granzin  venitur,  que  eciam  via  ter[min]us  est  inter  Granzin  et  Babic,  vsque  ad 
alium  quendam  torrentem,  qui  estiuo  tempore  exsiccatur,  per  cuius  descensum  ad 
predictam  Hobolam  dirigunt  cursum  suum;  inde  per  meatum  Hobole  ascendunt 
ad  staguum  Paule,  a  cuius  aquilonari  part[e]  circa  medium  versus  aquilonem  vadunt 
perante  quercum  ad  paludem  quandam,  vnde  directo  cursu  tenduntur  ad  quandam 
quercum,  que  sita  est  in  orientali  parte  cuiusdam  parui  stagni,  ex  vtraque  parte 
cruce  bis  signatam,  et  ab  illa  vsque  ad  quoddam  stagnum,  quod  dicitur  Paruum 
Sciruene,  diriguntur,  a  quo  per  ascensum  parui  montis  recto  tramite  ante  multas 
quercus  signatas  versus  orientem  veniunt  ad  quoddam  stagnum,  quod  Cuth  [un]  ershe ' 
nominatur;  inde  paruo  interuallo  procedunt  ad  quandam  quercum,  que  tres  pre- 
cipuos  habet  ramos  et  inferius  est  exusta;  inde  flect[un]tur  et  currunt  ad  aliam 
quercum,  vbi  conterminantur  campi  illorum  de  Granzin  et  de  Cutkune  et  de  Dal- 
merslorpe,  a  qua  procedentes  vadunt  directo  cursu  ad  quendam  valliculum,  vbi 
concurrunt  termini  illorum  de  Dalmestorp  et  illorum  de  Chutune  et  de  Dannen- 
becke;  inde  recto  cursu  tendunt  ante  myltos  valliculos  pro  terminis  factos  vsque 
ad  qu[a]ndam  magnam  crucem  quatuor  vicibus  signatam;  inde  vadunt  iterum  ante 
tales  valliculos  et  dirigunt  gressum  suum  vsque  ad  Hobolam  fluuium,  tenduntque 
per  Hobolam  ad  castrum  Zcarniz,  de  quo  videlicet  Castro  vergunt  ad  vallem 
Liperi,  a  qua  veniunt  ad  quercu[m],  cuius  summitas  est  exusta;  exinde  recto  pergunt 
tramite  ad  viam,  que  ducit  Stargard;  abinde  tenduntur  directe  usque  ad  vallem, 
que  dicitur  Margreuenbude ;  inde  protrahuntur  per  paludem  vsque  Cobolc.  Hos 
itaque  prescriptos  [terminos]  stabiles  et  inconuulsos  volumus  perhenniter  obseruari. 
Dimittimus  insuper  dictarum  villarum  possessores  liberos  ab  aduocacia,  vrbium 
edificacione,   poncium  [et]  aggerum  exstruccione,   a  peticione  et  vectigalium  ex- 

leUeikirgitckef  Vrknlea  •  Btck  II.  •  13 


Digitized  by 


Google 


98  1257.  196 

4orsione  et  reliquis  seruiciis,  qoe  nobis  hactenud  ex  debito  impenderunt,  ita  sane, 
Qt  per  omnia  ea  libertate  gaodeaDt,  qua  cetera  [rum]  yillarum  homines^  quas  in  nostro 
dominio  sepedicti  fratres  possident,  perfrui  comprobantor.  Yt  ergo  hec  nostra 
donacio  et  oblacio  simnlque  prelibälorum  fratrum  comparacio  inuiolabiliter  a 
posteris  conseruetor^  presentem  paginam  cum  sigiili  nostri  appensione  porrigimus 
munimine.  Huius  rei  testes  sunt:  dominus  Theodoricus  prepositus  de  Gusterow, 
Albertus  decanus^  Gher.  scolasticus,  Godefridus  canonicus  et  notarius  ibidem:  do- 
minus Stephanus  prepositus  de  Robele^  Yinzlaus,  Jerez[l]aus<,  Johannes  de  Ha- 
welberghe^  Amoldus  de  Nigenkerke,  Lodewicus  Cabolt^  Johannes  de  Cropelin^ 
Rudolphus  Rone,  milites^  et  alii  quam  plures.  Datum  Gusterow^  anno  dommi 
M*  er  LVD*,  in  epiphania  domini. 

Xach  einem  TraDSsurot  toqi  J.  1359  aus  einem  Copeibuche  des  16.  Jahrh.  im  Haupt- Archiv  zu 
Sdiwena.  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  1,  8.  109;  Jahrb.  II,  S.  285;  Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.  I, 
Bd.  2,  S.  448.  —   '  Im  Traossumpt  steht:  Cuthtolershe.     Vgl.  Jahrb.  XXIII.  S.  26. 


1257.   Jan.  18.   Haveiberg..  790. 

Heinrich,  Bischof  von  Havdbergf   verleiht  dem  Kloster  Dobbertin  die  Zehnten 
von  dessen  Besitzungen  zu  Lä/rz,  Vierling,  Schwarz  und  Cetin  im  Lande  Tkame. 

xlenricus  dei  gratia  Hauelbergensis  episcopus  omnibus  presens  scriptum 
inspecturis  in  perpetuum.  Cum  exigente  dignitate  pastoralis  officii  teneamur  loca 
religiosa  piis  assensibus  et  omnium  commodorum  subleuationibus  confouere.,  nos 
venerabilis  uiri  prepositi  Volradi  in  Dobertin  et  sui  conuentus  deuotis  precibus 
inclinati^  possessiones  decimarum  in  terra  Turne  ^  in  uilia  uidelicet  Loziz  super 
XL*  mansis  et  in  Verlinge  super  XXX*  et  in  Swertz  super  XXX*  et  in  Cetim 
super  XX^'  pio  donamus  affectu^  accedente  ad  hec  plena  uoluntate  capituli  nostri 
pariter  et  consensu.  Et  ut  hec  donatio  firmior  appareat  et  subsistat,  hanc  pa- 
ginam  sigiili  nostri  et  capituh'  nostri  #munimine  roboramus.  Datum  Hauelberg^ 
anno  gratie  M"  CC"  LVIF,  XV  kal.  Febr.,  pontificatus  nostri  anno  X^  Iir, 

Nach  dem  Original  im  Archir  des  Klosters  Dobbertin.  Das  erste  Siegel  ist  mit  der  Schnur  aasge- 
rissen, und  der  Riss  geht  durch  die  letzte  Ziffer  X^III^,  welche  dadurch  etwas  un)Lenntlich  geworden  ist. 
Das  zweite,  an  einer  weissleinenen  Schnur  hangende  Siegel  jst  gänzlich  Terwittert.  —  Gedruckt  bei  Rudloff, 
Urkunden -Lieferung  Nr.  XIV,  p.  41. 


Digitized  by 


Google 


701  1257.  99 

1257.   März  17.   Wismar.  791. 

Johann,  Fürst  von  Meklenburg,  bestätigt,  mit  seiner  Gemahlin  Lutgard  und 
seinem  Sohne  Heinrich,  dem  Dom^-Capitel  zu  Lübek  die  demselben  von  d&m 
Fürsten  Heinrich  CHorwin  L)  geschenkte  Freiheit  des  Dorfes  Fährdorf  und 
gibt  demselben  das  Erbe  von  zwei  Hufen  in  demselben  Dorfe,  welche  das 
Dom-Capitel  ver äussert  hatte,  zur  Haltung  von  Memorien  zurück,  indem  et 
sich  die  gemeinschaftliche  Weide  für  seine  2  Hufen  vorbehält. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gratia  dominus 
Magnopolensis  et  dominus  Heinricus  suus  filius  omnibus  presens  scriptum  uisuris 
in  perpetuum.  Priuilegium  Lubicensis  ecclesie  nos  uidisse  recognoscimus  sub 
hac  forma: 

(Hier  folgt  die  Urkunde  des  Fürsten  Heinrich  Bonoin  I^  Bd.  I,  Nr.  167.) 

Nos  etiam  pia  predecessorum  nostrorum  sequi  uestigia  cupientes,  donationi 
iam  predicte  ab  ipsis  Lubicensi  ecclesie  collate  beniuole  et  plenarie  consentimus. 
Preterea  ut  una  cum  palribus  nostris  in  ecclesia  memorata  memoria  nostri  fial, 
hereditatem  duorum  mansorum  in  uilla  Vere  ab  eadem  ecclesia  iam  dudum  alie- 
natam  cum  terminis  ad  ipsam  uillam  pertinentibus  restituimus  pro  triginta  marcis 
nummorum,  ul  ea  feliciter  in  perpeluum.  perfruanlur  (!).  Duo  uero  iiiansi  nostri 
adiacentes  huic  uille  sicul  prius  cum  hac  ipsa  uilla  communia  pascua  retinebunt 
Quod  ut  ratum  et  stabile  perseueret^  sigillorum  nostrorum  testimonio  confirmamus. 
Testes  autem  sunt  hü:  Theodericus  Clawe,  Conradus  Dothemberg^  Fridericus 
Molteke,  Conradus  Berchane,  Vredhebernus  Huscummer,  mililes  nostri,  Heinricus 
capellanus  noster  et  alii  quam  plures  clerici  et  laici.  Datum  in  Wismaria,  anno 
incarnalionis  dominice  W  Q^Q^  quinquagesimo  septimo,  XVF  kalendas  Aprilis. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  An- 
gehängt   sind   3  Siegelschnüre  von  rother   und  gelber  Seide: 

1)  an  der  ersten  Schnur  hängt  das  hieneben  abgebiU 
dete  runde  Siegel  der  Fürstin  Lutgard,  Gemahlin  des 
Für/ten  Johann  I,  deren  Leibffed inge  ohne  Zweifel 
die  Insel  Pol  war:  auf  einem  Sessel  sitzt  eine  weibliche 
Figur,  welche  in  der  rechten  Hand  einen  quer  getheilten 
Schild,  unten  geschacht,  oben  mit  einem  halben  zweiköpfigen 
Adler,  und  in  der  linken  Hand  einen  Schild  mit  dem  meklen- 
burgischen   Stierkopfe  hält;    Umschrift: 

^  ...T6ÄRDIS  :  DOMina  :  MÄßNOPOLansis 

2)  das  zweite  Siegel,  das  des  Fürsten  Johann  1.,  ist 
abgefallen ; 

3)  das  dritt«  Siegel  ist  das  (zu  Nr.  776  abgebildete) 
schildförmige  erste  Siegel  des  jungen  Fürsten  Heinrich  L, 
Sohnes  des  Fürsten  Johann  I.,  mit  der  Umschrift: 

4i  s*  hanRKH  .  FILII  •:  lOhis  :•  DNi  •:  Da  : 
SLÄvm 

13- 


y 


Digitized  by 


Google 


100  1257.  m 

Auf  der  Rückseite  steht  eine  alte  Registratur: 

De  iudicio  in   Vere   collato  a  domioo  Johanne, 
und  eine  Registratur  aus  dem  Ende  des   15.  Jahrh.: 

Registratur  primo  aumero  XXIIII. 
Die  Urk.  ist  nach  dem  Reg.  Cap.  Lub.  I,   24  gedruckt  bei  Leyerkus,    Urk.  des  Bistb.  Lübek  I,  S.  117. 


1257.   3Iärz  27.   Wismar.  792. 

Johann,  Fürst  von  Meldertburg  und  Herr  zu  Wisviar,  verleiht  der  Abtei  Do- 
heran  das  zum  Theü  von  den  Söhnen  des  Bitters  Albrecht  vom  Buge,  genannt 
Rode,  zum  Theü  von  ihm  selbst  und  den  Söhnen  Boldewins  erkaufte  Dorj 
AlbertMlorf  (AbtsdorJ),  vergleicht  sich  mit  dem  Kloster  wegen  des  Gerich 
in  fJJ/ra  Besitzungen  desselben  auf  seinem  Gebiete,  und  bestätigt  demseHm 
d/iM  lie^b^h/m  zu  Wischur. 

In  rioniine  Ktncle  et  indiaidue  Irinitatis.  Johannes  dei  gracia  Magnopolensis 
«t  dofOJnuÄ  in  Wysmaria  omnibus  in  perpeluum.  Cum  omnium  ecclesiarum 
lihiuiU'f  ^t^Uuu»  firorectibus  imminere^  libentissime  tarnen  eins  ecclesiam^  que 
mimiui  \9'4ir\%  Hin  ii\i^  ^l  et  mater^  noslro  solatio  duxirous  honorandam,  vl^  qua 
Umu  m'4ion^m  f/rerogatiuam  optinet  apud  deum^  eo  ampliorem  in  oculis  Jesu 
{*hr\nU  ff^'f^^tntir  ^rdliam  inuenire.  Vnde  notum  facimus  tarn  presentibus^  quam 
riiliirii/,  *^^^  miUtn  quidam  discretus  Hermannus  nomine  et  duo  sui  fratres  Ekke- 
hnnUi^  H  hAi'4Uutt§^  adhuc  serui,  onines  filii  Alberli  railitis  fidelis  nostri  de  Buch 
i'UUiiom^'^*^^  '*^^'  ^^^^^  quedam  in  Buch  sila,  que  a  nobis  in  feodo  tenuerunL 
iiifi^i  V^i^^^^  oi/)Uim  nobis  ea  condilione,  vt  ecclesie  Doberanensi  vendere  possent. 
fiifiUillh^n^r^M'  ;\o»  vero  vlililatem  ecclesie  de  bonis  predictis  consideranles  el 
liiiiU\om'f^  ';'/wwi  Heinrici  abbatis  exaudientes,  secundum  morem  progenilorum 
iiunUof^m  *\^  \mm\im  ecclesiam  Doberanensem  nobis  dilectam  el  seraper  dili- 
uiiiihm  )m*^^^^^^  ^^  *"*^  prediis  deuote  dotauerunt,  bona  in  Villa  Alberti  nobis 
Hi^UffwhUf^  *  ^^  ^^^^^^  ^l  pro  marcis  CCCC^  ab  ecciesia  de  consensu  noslro 
Hiliw^^^f^  ^^^  ^^^^^^  mansis  a  nobis  in  prefata  viila  pro  XL*  marcis  et  maoso 
uilUuf  ♦^W/  ^'^  Jl^lü^  marcis  a  filiis  Boldwini  Wlsingo  et  Heinrico  comparalis, 
iUim  U^i*^^  ^^Ao^  i^redicti  dictum  iam  mansum  ad  manus  ecclesie  resingnassent. 
j    i.^/«#^^^/  i,4/4<laitf  nosirorum  proprietatem  prenominate  Ville  Alberli,  quam  de 

\A¥kU  V//^^^  KhSy^A^  volumus  nuncupari,   simul  cum  decima   nos  contingente  et 

iiHHll/^W  ^^^i/^^iUifc  ^  vtijitatibus  suis  in  siluis,  pratis,  paschuis,  campis  cullis  el 
Hill»     *^^<^'*   *^^^*W'4«»((iw?  decursibus,   secundum  libertalem  Cyslerciensis  ordinis 

I»  »IHM»'  ^^^^^  ^*^  iM^oiiCio  iecularis  potestatis  exemptam,  ecclesie  Doberanensi  ac 
\  *i»i»Ml/>l/f^^/*  ^/««O'ii/v*  ^^iiiJ,  quorum  fraternitati  et  orationibus  nos  commendauimus 

lui  h^u\^  ^^  AAVi^M-**  ^\mm^   predictam  villam  perpetuo   donauimus  possidendam. 


y    |j.||,,j  1^^  ^/A/ö^/tj*  ^  <minibus  allis  ecclesie  bonis  in  cunctis  lerminis  ditionis 


Digitized  by 


Google 


192  1257.  101 

Dostre  sitis,  que  nunc  ecclesia  Doberanensis  per  voluntatem  nostram  possidet  vel 
in  futurum  domino  donante  poterit  adipisci,  super  aduocalie  disceptatione  in  futu- 
rum causa  possit  emergere,  et  vexationes  et  incomoda  deceat  nos  declinare  ac 
tranquillitate  concordie  cum  ecclesia  Doberanensi  gaudere^  vt  nullius  rancoris 
controuersia  inter  ecclesiam  et  nos  ac  nostros  heredes  in  posterum  oriri  possit, 
quod  absit^  de  consilio  fidelium  nostrorum  sub  hac  forma  cum  ecclesia  elegimus 
in  perpetuum  concordare,  volentes  omni  grauamini  et  incomodo  sane  prouidere, 
ecclesie  indempnitali  per  hoc  consulendo:  Si  quos  capitalis  sententia  publico  facto 
uel  fuga^  non  aÜqua  sinistre  suspicionis  fama,  reos  condempnauerit,  quales  sunt 
fures  furto  suo  valorem  octo  solidorum  excedentes,  incendiarii,  homicide  manu 
tantummodo  mortua  presente^  violentie  illatores  oppressione  mulierum  seu  raptu 
virginum^  ita  dumtaxat^  si  in  ipso  instant!  violentiam  passa  clamore  valido  per 
vicinos  fuerit  attestata,  quicquid  in  tales  agere  voluerimus  siue  pecuniaria  satis- 
factione  siue  mortis  condempnatione,  ad  nostre  iurisditionis  spectabit  ordinationem. 
Si  autem  abbatie  homines  iudicio  astantes  vadiauerint,  et  quicquid  cause  infra 
terminos  possessionum  abbatie  ortum  fuerit,  siue  etiam  pax  in  domo  quocumque 
modo  violata  fuerit,  nichil  nostrum  exinde  vendicamus,  sed  concessa  eis  sollemp- 
niter  a  primis  fundatoribus  et  deinceps  iudiciaria  potestate  abbas  per  aduocatum 
suum  omnes  alias  causas  emergentes  iudicabit,  et  quicquid  vadiatum  fuerit,  domno 
abbati  et  monasterio  pertinebit.  Nos  autem,  paterne  deuocionis  imitatores  esse 
cupientes  et  meritum  aliquod  in  prefata  ecclesia  nobis  comparare  desiderantes, 
omnes  donationes  et  libertates  eidem  loco  a  progenitoribus  nostris  induitas  con 
firmamus,  ratum  habentes  videlicet,  quod  tam  ipsi  fratres,  quam  fratrvm  homines 
liberi  sint  et  immunes  ab  omni  infestatione  aduocatorum  et  iudicum,  ab  vrbiqm, 
pontium,  aggerum  exstructione,  a  vectigalium  et  theloneorum  extorsione,  necnon 
et  ab  omni  expeditiune,  nisi  in  terre  defensione,  cum  videlicet  terra  ab  extraneo 
domino  impetitur,  secundum  quod  in  priuilegio  domini  Burewini,  aui  nostri,  con*- 
tinetur,  seu  etiam  qualibet  secularis  iuris  exactione,  ita  ut  nemini  seruire  teneantur 
ex  debito  nisi  soll  deo  et  Doberanensi  monasterio.  Ne  autem  ab  heredibns 
nostris  vel  a  quoquam  alio  iam  sepe  dictis  fratribus  ecclesie  Doberanensis  vUa 
imposterum  oriri  possit  calumpnia,  quod  absit,  presentem  paginam  testium  anno- 
tatione  et  sigilli  nostri  inpressione,  vt  iugiter  inconuulsa  permaneat,  roboramus. 
Testes  autem  hü  sunt:  dominus  Heinricus  abbas  in  Doberan,  Wernerus  prior, 
Heinricus  cellerarius,  Amoldus  subcellerarius,  omnes  monachi  in  Doberan;  milites: 
Heinricus  dei  gratia  innior  dominus  Magnopolensis  et  noster  filius,  caius  etiam 
buUam  huic  pagine  apponi  volumus  ob  maiorem  huius  prescripti  firmitatem,  Bar- 
nardus  de  Walia,  Euerhardos  de  Calsowe,  Amoldus  Clawe,  Thidericus  Clawe, 
Friderictts  Moltike,  Johannes  Moltike,  Gerhardus  Kytelhoth,  Tymmo  Holthzatus, 
item  Albertus  noster  filins,  adhuc  seruus,  et  alii  quam  plures  diuersi  generis 
homines.     Et  ut  deus  omnipotens  In  regno  suo  partem  nostram  nobis  integram 


Digitized  by 


Google 


102  1257.  TW 

4ignetar  conseruare,  sicut  prima,  ita  et  secunda  et  vice  tertla  districte  prohibemus 
et  Posterität!  nostre  transmitliiuus^  ne  a  iuris  nostri  exequutoribus,  aduocatis  vel 
iudicibus^  aliquod  vulnus  vel  etiam  mortuus  in  terra  nostra  detur  ecclesie  homi- 
nibus,  sed  sicut  dictum  est  superius,  illis  semper  detur,  quos  capitalis  senteotia 
reos  condempnat  fuga  vel  facto  publico,  quia  dampnationem  proscriptionis  io 
talibtts  et  iura  colli  preter  violationem  pacis,  que  in  domo  potest  occurrere^  de 
voluntate  domini  Heinrici  abbatis  et  conuentus  amicabiliter  ab  ecclesia  Doberanensi 
possidemus.  Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamationis  M""  CC"  L""  VIF,  indictione 
XV*,  tempore  domni  Alexandri  pape  IV^,  in  Castro  Wysmarie,  VIII**  calendas 
Aprilis.  in  Wissecuru  de  manso  integro  et  dimidio  pro  seruitio  annonam^  que 
bedecom  uocatur,  cum  VI  solidis  denariorum  ecclesie  in  perpetuum  in  presenti 
pagina  similiter  confirmantes. 

Nach  dem  Oiiginal  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin,  bei  welchem  noch  das  runde  Siegel  des  Fürsten  Johan 
beiliegt.  —  Das  Dorf  Albertsdorf  ist  in  Zweendorf  untergegangen.  Vgl.  Lisch,  Jahrb.  XV,  S.  70,  XVI. 
S.  188,  XX,  S.  242.  —  Gedruckt  bei  Schröder.  P.  M.  I,  S.  664;  y.  Westphalen  lU,  p.  1501 ;  Letztes  Wort. 
S.  141;  FranckIV,  S.  229;  Gründliche  Vorstellung  der  recht.  Befugniss,  S.  22.  —  Vgl.  Nr.  793  and   463. 


1257.   April  11.   Doberan.  793. 

Heinrich,  Abt  von  Doberan,  bezeugt,  den  Rostocker  Bürger  Eeivibert  vom  Alten 
Markt  mit  seiner  Familie  in  die  Brüderschaft  seines  Klosters  aujgenomm&i 
zu  haben,  und  bestätigt  dessen  Stiftung  zu  Seelenmessen  im  Kloster. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Heinricus  dei  ^ratia  abbas  id 
Doberan  omni  ^enerationi^  que  Ventura  est^  iiuperpetuum  ^  et  maxime  nostris 
successoribus  Doberanensis  ecclesie  filiis.  Notum  facimus,  quod  burgensis  qiudain 
in  Rozstoch  Reimbertus  nomine  de  anliquo  foro,  de  consensu  vxoris  et  filioruro 
ac  filiarum  suarum,  quos  omnes  de  vnanimi  consensu  nostri  capituli  in  pienam 
firaternitatem  Doberanensis  ecclesie  collegimus,  altare  beati  Benedicti,  ad  quod 
cottidiana  perpetuo  dicitur  missa  pro  fratribus  et  familiaribus  et  omnibus  fidellbus 
defunclis.  ut  ibi  iugiler  eius  fiat  memoria  et  progenltorum  et  successorum  suorum. 
cum  calice.  missali  libro,  preparamentis  et  sexaginta  marcis  denariorum  dedicauiL 
quatinus  imperi>eluuni  de  bonis  in  Albreclitesdorp  ex  parte  de  eisdem  denariis 
comparalis  conuentus  fratrum  in  Doberan  in  anniuersario  predicii  Reimberti  post 
eins*  obitum  annuale  Iiabeat  seruitium  in  albo  pane  et  piscibus.  in  medone  et 
meliori  ceruisia  vel  vino  et  ceruisia^  si  videbitur  abbati  sie  expedire,  ac  nouis 
insuper  bichariis  pro  Septem  marcis  denariorum^  sicut  dictum  et  promissum  esL 
hils  omiiibus  con^randis.  Quamdiu  autem  predtctus  Reimbertus  uixerit^  predicture 
«eruitium  dabitur  in  festo  sancti  Michaeiis.  Et  ne  dubietas  uel  calumpnia  aliqua 
de  hoc  raflionabili  facto  possit  imposterum  suboriri  vel  ab  aliquo  siK^cessore  nostro 


Digitized  by 


Google 


794  1257.  108 

hec  possint^  quod  absit^  in  usus  alios  commutari,  litleram  hanc  inde  conscriptam 
et  testibus  annotatam  inferius  cum  sigillo  nostro  et  sigillo  consulum  de  Rozstoch«, 
amicorum  nostrorum^  quatinus  imperpetuum  robur  optineat  domino  mediante^  duxi- 
rous  muniendam.  Huius  actionis  testes  sunt:  consules  de  Roz8toch,  qui  tunc 
temporis  fuerunt,  videlicet  Herbordus  de  Apelderenbike,  Gerhardus  Loore,  Thi- 
dericus  Ruffus^  Meinricus^  Hermannus  de  Lawe^  Johannes  de  Ralhenowe^  Con- 
radus  de  Molendino,  Conradus  de  Magedeburch,  Godeko  Sagteleuent,  Heinricus 
de  Wiltenburch,  Johannes  Monachus  et  socer  Reimberti\  Johannes  Gerlai  frater, 
Johannes  de  Buchowe,  Ernestus,  Reinwardus  de  Molendino^  Hermannus  Siffridi 
frater;  item  alii  de  ciuitate  familiäres  nostri:  Thetmarus  socer  Reimberti,  Euer- 
hardus  iterum  socer  ipsius,  Albertus  Thaberia,  Hermannus  Uogedekin,  Gerlagus 
de  Parkentin,  et  alii  quam  plures  factum  hoc  collaudantes ;  item  monachi  in  Do- 
beran:  Wemerus  prior,  Heinricus  cellerarius,  Amoldus  subcellerarius ,  Sigebodo 
magister  operis,  Wilbrandus  portarius,  Conradus  magister  hospitum,  Gerhardus 
hospitalarius  et  reliqui  omnes  monachi  et  conversi  tunc  in  ecciesia  existentes. 
Quodsi  predictum  seruitium  post  nostra  tempora  per  ahquem  nostrum  successorem 
abbatem  Doberanensem  fuerit  impeditum,  cum  heredes  Reimberti  nichil  habeant 
in  dictis  bonis  iam  deo  oblatis  aliquid  iuris,  consules  ciuitatis  Rozstoch,  qui  pro 
tempore  fuerint,  vniuersa  bona,  vnde  proueniebat  predictum  seruitium,  debent  ab 
ecciesia  Doberanensi  extorquere  ac  per  omnes  ciuitatis  ecciesias,  secundum  quod 
ipsis  melius  uisum  fuerit,  cum  tremore  diuino  debent  in  structuram  earundem 
ecclesiarum  totaliter  assignare.  Datum  in  Doberan,  per  manum  Conrad!  monachi 
ibidem,  anno  gratie  M*"  CC°  L*^  VIF,  HF  idus  Aprilis,  domini  Bvrewini  iunioris 
temporibus,  domno  ChristotToro  rege  regnum  Datie  feliciter  gubernante. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.    Die  Siegel  sind   beide  yerloren  gegangen,  ron  dem 
zweiten  sind  noch  die  roUien  seidenen  Fäden  übrig.  —   Gedruckt  bei  y.  Westphalen  III,  p.  1499. 


1257.    (April  — Mai.)   Rostock.  794. 

Der  Roth  zu  Rostock  bezeugt,  dass  die  Bürger  von  Ribnitz  sich  des  zu  Rostock 
und  Lübek  üblichen  Rechtes  bedienen. 

Omnibus  hanc  litteram  inspecturis  aduocatus  et  consilium  Rostochiensis  in 
eo^  qui  est  salus^  gaudium  et  salutem.  Nouerit  series  uestra^  quod  burgenses  de 
Rybeniz  utuntur  eo  iure  uel  institia^  quali  nos  utimur  et  Lubycenses.  Ne  aliquis 
contra  hoc  ambiguum  dicat  aut  habeat^  hanc  litteram  sigillo  nostre  ciuitatis  duxi- 
mus  roborandam.    Datum  Rozstok^  anno  domini  M^C(7LVir^  infra  pascha  et  penth. 

Nach  dem  Ü.-B.  der  Stadt  Löbek  I,  S.  220,  aus  der  Urschrift  auf  der  Trese  zu  Lübek,  auch  ge- 
druckt: Jahrb.  XII,  S.  371.  AngehUngt  ist  das  oben  zum  J.  1257,  Nr.  786,  abgebildete  grosse  Siegel 
der  Stadt  Rostock. 


Digitized  by 


Google 


104  1257.  79S 

1257.  Juni  1.  795. 

Johann,  Fürst  van  Mddenburg,  schenkt  dem  Johxmnis- Kloster  tu  InAek  das 
Eigenihum  der  7^h  von  Konrad  BerJchan  erkauften  Hufen  zu  Timmendorf 
rmt  dem  niederen  Oerickte  und  dem  dritten  Theile  des  höheren  Gerichtes  von 
diesen  und  17^1  2  andern  Hufen  daselbst,  welches  das  Kloster  gleichfaJls  von 
Konrad  Berkhan  gekauft  hat. 

In  nomine  sancte  et  indioidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Magnopolensis  omnibus  Christi  fidelibus  presens  scriptum  visuris  et  audituris 
eternam  in  domino  Jesu  Christo  salutem.  Vt  ea^  que  gerunlur  in  tempore^  lapsu 
temporis  obliuionis  senium  non  incurrant^  congruum  est  et  vtile  tam  scriptis^ 
quam  testibus  perhennare,  quod  nee  modernos,  nee  posteros  volumus  ignorare. 
Nouerit  itaque  presens  etas  ßdelium  et  diseat  felix  successio  futurorum,  quod  de 
consensu  ac  bona  voluntate  nostra  et  heredum  nostrorum  C[lemeneia]  abbatissa 
et  collegium  sanctimonialium  beati  Johannis  ewangeliste  in  Lubeke  emit  rite  ac 
legitime  a  Conrado  dicto  Berkhane  in  villa  Tymmendorpe  terre  Polensis  Septem 
mansos  et  dimidium  cum  omni  iure^  übertäte  et  prouentu,  quo  idem  C[onradus] 
illos  a  nobis  habuit  et  quiete  possedit.  Nos  eciam  ad  honorem  dei  omnipotentis 
et  beate  virginis  Marie  sanctique  Johannis  ewangeliste  conferimus  in  perpetuum 
ipsi  coilegio  proprietatem  nostram^  quam  hactenus  in  eisdem  bonis  habuimus^  ipsos 
eciam  mansos  ab  omni  grauamine  atque  seruiciis  deinceps  exemptos  presentibus 
protestamur.  Emit  eciam  sepedictum  collegium  ab  eodem  Conrado  Berkhane  me- 
morale  ville  Tymmendorpe  omne  iudicium,  quod  habebat  in  predictis  mansis 
Septem  et  dimidio  et  preterea  in  decem  et  Septem  mansis  et  dimidio^  sicut  tam 
ipse^  quam  sui  progenitores  hactenus  de  gracia  nostra  tenuerunt.  Et  licet  homi- 
nibus  et  vasallis  nostris  non  recognoscimus ,  quod  ad  eos  spectet  iudicium  duo- 
decim  solidorum^  tamen  minus  iudicium^  quod  usque  ad  duodecim  solides  et  infra 
currit,  memorato  coilegio  in  predictis  bonis  conferimus  propter  deum.  Maiori^ 
vero  iudicii  terciam  partem  tantum  sine  impedimento  ipsum  collegium  temporibus 
perpeluis  habere  et  plene  percipere  lenebilur.  Huius  rei  tesles  sunt:  Theode- 
ricus  Clawe,  Johannes  Molteke,  Fredericus  Molteke,  Otto  de  Suinga,  Euerhardos 
de  Ca[l]sowe,  Conradus  Berkhane,  dilecti  nostri  milites  et  fideles  vasalli  noslri: 
consules  vero  et  ciufes  Lubicenses:  Henricus  Vorrad,  Sifridus  de  Ponte,  Henricus 
de  Boycenborch,  Heinricus  de  Wittenborch,  Willekinus  de  Staden,  Rodolfus  Wrol 
et  alii  quam  plures  viri  fide  digni.  Vt  autem  hec  rata  et  inuiolata  a  nobis  et 
nostris  successoribus  perpetuis  temporibus  permaneant,  presentem  paginam  super 
premissa  empcione  confectam  sigiUi  nostri  munimine  in  sufTiciens  testimoniom 
duximus  roborandam.  Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamacionis  M^CC  quinqua- 
gesimo  septimo,  kalendis  Junii. 


Digitized  by 


Google 


796  1257.  105 

Nach  dem  U^B.  der  Stadt  Lübek  m,  S.  11,  aus  dem  M^lt^ren  Copiarius  des  Si  Johannis-Klosters*'. 
^Unmittelbar  nach  der  obigen  Copie  steht  (im  Copiarius)  mit  Roth,  gleich  den  üeberschriften  der  einzelnen 
Urkunden,  geschrieben:  Originales  littere  sunt  in  thesauraria  consulatus  Lubicensis  et  sunt  omues  duplicate, 
welohen  Worten  eine  spätere  Hand  des  1 5.  Jahrhunderts  ...  beifügt:  et  sequuntur  earum  tenores.  Die 
nächstfolgenden  Urkunden  beziehen  sich  gleichfalls  auf  Timmendorp.**     (Note  im  Lüb.  U.-B.) 


1257.   Juni  10.  796. 

Chinzdin,  Orqf  von  Schwerin,  verleiht  dem  Kloster  Martenbom  [im  Magde- 
hurgischen]  das  Ezgenthum  einer  JBufe  im  Dorfe  EHdeben  [im  Kreise  Neu- 
Haldensleben],  welche  der  Bitter  Heimich  von  Seehtisen  mit  einer  andern  Hufe 
daselbst  von  ihm  zu  Lehn  gehabt  und  dem  Kloster  übertragen  hat. 

(jTvncelinus  dei  gracia  comes  Zwerinensis  omnibus  presens  respicientibus 
scriptum  in  perpetuum.  Serie  presentium  cupimus  esse  notum^  quod  Heinricus 
de  Sehusen,  miles  honestus^  a  nobis  duos  mansos  in  uilla  Elsleue  collocatos  iure 
tenuit  pheodali,  idein  uero  miles  de  consensu  nostro  ac  heredum  nostrorum  vnum 
mansum  ex  hiis  prenominatis  conuentui  ad  Fontem  beate  Virginis  contulit,  con- 
sensu suorum  heredum  liberaliler  accedenle.  Nos  eciam  prefalo  conuentui  eins- 
dem  mansi  proprietatem  et  si  quid  aliud  in  ipso  iuris  habuimus,  pro  nostre  anime 
remedio  conferre  dignum  duximus  perhenniter  possidendam.  Jgitur  vt  hoc  datum 
nostrum  de  cetero  infringi  non  possit^  presentem  paginam^  nostrorum  uasallorum 
Hermanni  de  Bluchere,  Conradi  de  Eueringe^  Engelberti  de  Tribowe  aliorumque 
testimonio  mediante,  nostri  sigilli  munimine  roboramus.  Datum  anno  gracie 
M'CC'LVn^  quarto  ydus  Junii. 

Nach  einer  in  den  neuesten  Zeiten  von  dem  Original  in  Marienbom  genommenen  Abschrift  in  dem 
Copiario  des  Klosters  Marienbom  im  Proyincial* Archiv  zu  Magdeburg.  —  Vgl.  v.  Hammerstein  über  die 
Besitzungen  der  Grafen  von  Schwerin,  in  der  Zeitschrift  des  histor.  Vereins  f.  Niedersachsen,  Jahrg.  1857» 
S.  40,  Urkunden-Regesten  Nr.  16,  und  S.  140;  Tgl.  Jahrb.  XXV,  S.  158. 


1257.   Juni  10.  797. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Grafen  Qumelin  von  Schwerin 
4000,  gegen  die  Länder  Daher  und  Stargard  an  der  Drave  gelegene 
Hufen  Landes. 

D.  dei  gracia  dux  Slauorum  omnibus  presens  scriptum  respicientibus  sa- 
lutem  in  salutis  auctore.  Tenore  presencium  cupimus  esst  notum,  quod  nos 
consangvineo  nostro  predilecto  Gunzelino  comiti  Zweriqensi  necnon  heredibus 
ipsius  de  bonis  nostris,  terminis  nostri  consangvinei  W.  ducis  Deminensis  uersus 
terram  Doberen  adiacentibus,  liberis  uidelicet  et  non  pheodaliter  a  nobis  porrectis, 

MeUrabtrgisckes  Ürkuiea-Biek  II.  14 


Digitized  by 


Google 


106  12&7.  m 

qualuor  milia  mansornm  mera  ac  Kbera  contolimüs  uoluntate,  omni  iure,  omni 
libertate,  qua  nos  eadem  bona  ppssedimus^  liberaliter  ad  manus  predicti  comitjs 
resignantes,  uersas  aqnam,  qne  wlgariter  Drrae  niincapatur^  sie  et  Hersiifi  temm 
Stargarüi  iam  dictornm  mansornm,  quos  tarn  in  silois,  quam  in  campis,  pratis, 
pascuis  et  aquis  dedimos,  terminos  protendentes.  Jgitur  ut  hec  donacio  a  nobis 
graciose  facta  perpeluo  maneat  inconcussa,  presenlem  paginam  cum  nominibus 
tesUiHn  infradicendis  nostri  sigilli  munimine  nobis  placuit  roborari.  Hil  enim  sunt 
tesles:  Warzslaus  dux  Deminensis,  Borcho,  Venzciko  de  Yzenem,  Gerhardus  de 
Zwerin,  Hinricus  Munth,  Rodolphus  de  Noua  Ecclesia,  alii  quam  plures.  Datum 
anno  gracie  M^  C*  (7  LVII^  quarto  ydus  Jvnii. 

Nach  cUtm   Orifpaftl  im  Hi|vpi*A>ehtv  sv  SehweciB,     In   dfin   Sicgelloebe    hmig«B   nur    noch  einige 
Jaden  gelber  Seide.  —  Oedrnekt  in  Jahrb.  XI,  &  247. 


1257,   Juni  17,  70& 

Borma,  Iilrst  von  BosUxk,   verleiht  dm  Bürgern  von  Biga  die  ZdOfreSiA 
in  seinen  Landen. 

In  pomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Borwious  dei  gratia  dominus  de 
Rosztock  iiniversis  presens  scriptum  visuris  in  peipetuum.  Ne  ea,  que  geruntur 
in  tempore,  labpntur  cum  lapsu  temporis,  necesse  est,  ut  scripti  memoria  per- 
hennentur.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volumus  universis,  quod  no3  matoro 
consilio  vasallorum  nostrorum  et  special!  dilectione,  qua  amplectimur  civitalein 
Riga,  contulimus  eam  libertatem,  ut  cires  dilecte  civitatis,  cum  ad  partes  nostras 
devenerint,  ab  exactione  thdonei  sint  exempti,  tali  inquam  conditione,  ut  singulis 
annis  pro  nobis  virum  armatum  in  expeditione  contra  paganos  promolreant,  sicut 
pro  anima  nostri  avi  et  anima  patris  nostri  facere  consueyerunt.  Ne  autem  do- 
natio nostra  ab  aliquo  yaleat  irritari,  presentem  paginam  sigilli  nostri  firmavimus 
munimento.     Datum  anno  domini  M.  CC.  LVR*,  XV.  calendas  InlU. 

Kaob  T.  Bunge*«  Juiv«,  £^ib-  und  Curländ,  Urknnd^nbnch  I,  S.  392,  ans  dem  Origin^  im  Raths- 
ArchW  ^n  Big^  U^ber  das  Siegel  bemerkt  Napiertky  im  Index,  p.  34,  Nr.  133:  „Das  Siegel  h&ogt  in 
rothseidenen  Fäden  und  ist  yon  bleichem  Wachs,  ohne  Kapsel,  rund,  nnd  stellt  einen  reehtsgekehrteo, 
xnm  Streit  fertigen  Greifen  yor,  mit  der  Umschrift: 

SIGILLYM  DOBUNI  BORWINI  DE   ROSTOK.- 
Es  ist  ohne  Zweifel  dem  zur  Urkunde  Nr.  463  abgebildeten  gleich.  —  Oednickt  bei  Rndloff«  Urkunden- 
Uefenittg,  p.  48. 


Digitized  by 


Google 


Ifebr  Juni  23.   Gnoien.  ^^. 

Mennaiuiw  (}ei  ^^tia  Cqmiqeosis  ecciesie  e^igiwpiis  t)mlriinis  preisentem 
paginam  inspeclaris  salutem  in  omDiuni  isfiliiatoFe.  PastoraMs  officii  debitum  exigit 
et  exposcit,  sopitas  questiones  et  lites  detenninatas  suo  amminicalo  adeo  roborare^ 
«t  ex  earum  matetia  noua  iorgfa  non  reimi^tit,  ne  Inäe  IrtlüWe  örfatitur^  unde 
iur*  prodbUht  «t  ttascuntuh  NcMrerit  igRar  veViferabnis  etä$  pl-ek^ntiniD  et  Wiik 
reuer^da  isiiccessio  ftAnrOhim^  ijuod  super  ititi^  patk'oniAas  ecciesfö  tf^  Leuib,  nötltf^ 
diocesis,  ftMter  nOfs,  ex  una,  et  diletlos  nobfs  in  Christo  IKenricuifi  lAibatleni  cft  Üüi^ 
uentuM  die  Dirrgui)^  Oist*ehäietiäls  ordlnii^,  noslre  dibt^sis,  ex  ^^a,  jitaböHa  xüA^f^ 
qoesfionis^  com  aliqyämdhi  binc  i^de  ead6m  que^^tio  fherit  uetililafta^  1id^  «d^büi^ 
M  conuentttä  iiüs  summ  coram  nobis  ostetide^nnt  publicis  ibstrUMählii^  "AMfAtt 
BörgwM  dö  Rodestobh,  dcymini  ninfdi,  qui  ius  pa!tfbnatu^  dOAäuit  ei^d^tü  %  siMäi 
remedro  peccatorum,  et  venerabilium  pathiro  Henrici  de  Döbran  €i  Ale5ttiWfrt  Äfe 
Nono  Campo  abbatum^  Cifiitek*siensiä  ordhiis,  2#eriiletisis  diölbeiiiiä,  in  (}dtfi^ 
ptreftentia  GozwitMä  beate  Memoria  blim  plebanus  de  Leiiln  ptabli^ts  ti{  tont^Mid^ 
ft  b^He  memorle  Rücbfllo  eiüäd^tai  ecciesie  fundatore  dictaM  ecfcl'esiam  röce^i^s'e. 
Nos  autfem  instrumentis  i|^i9is,  tvm  a  itobils  in  nnllo  felsftät^  posseAt  ^edai^l':, 
deferentes,  de  ^ötiorum  viroruitn  cbn^'H*  tinunctiaüintäs  acUbni,  prei^eritT  pfagihk 
Protestanten,  ius  pattbtiatus  ettXüAt  4^  Leuin  ad  dictos  abbatem  et  contiehtdik 
kl  Datgun  pertittöre.  Ai  cuiuä  rei  Mstimonium  presenlem  |)a^inam  si^illi  tabiiVA 
Ahfunimine  ^ohsignatam  Ipsis  dnxittius  lar^^iendam.  Testes  ^unt  et  interfü^bntb 
Borchardus  prepositus  de  Cladessouwe,  Theodericus  pre^ositus  de  Guzütl^üWä; 
Gerrardus  canonicus  in  Colberch,  magister  Lambertus  canonicns  in  Camln,  Albertus 
Olim  abbas  in  Dar^n,  Arnoldus  Longus,  Alardus,  Albern,  monachi  in  Darguii, 
et  alii  quam  plures«  Acta  sunt  hec  in  Dargun,  anno  domini  M''CC''LVir, 
X""  katendas  Julii,  pontißcatus  nostri  anno  1I1^  Data  in  Gnogen,  per  manuAi 
magistri  Jobannis   notharii  nostri,  anno,   mense   prescriptis   et  IX^  kalendas  Jfulii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  An  weissen  leinenen  Fäden  hängt  ein  parabolisches 
Siegel:  auf  einem  mit  Thierköpfen  verzierten  Sessel  sitzt  das  ganze  Bild  eines  Bischofs,  mit  dem  aufge- 
s^hlaganen  Buche  in  der  Rechten  und  dem  Stabe  in  der  Linken;  Umschrift:  •  *  - 

..RMÄNttVS  :  Dei  :  ©RHCIÄ  :  CÄffliaaNSIS  :  apc.  .  . 

\  ^boü  seit  l^C  (Nn  8€2)  ^Miiloht  B.  Beräiann  stet^  %^  ^U^de^l  Siegeh  Ser  il^f  ^«m  mit  Thier- 

kfipfen  T^r^ierten  Sesirel  sitzende  Bischof  erhc^  dielUolxt*  segataa«  mit  d<^r.  Linken  hält,  ^r  dwi  Stab,  rechtt 
Ton  ihm  steht  ein  Stern  und  darüber  ein  Halbmond,  links  ein  Halbmond  und  darüber  ein  Stern;  Umschrift: 

haRMHRnvs  .  Dai .  eRnoin  .  coiMifiä  .  eaäei .  apiäaöpvä 

[^  Geirtckl!bc&i Lisch«  MAI.  Urk.  I,  S.  ia2.  -^  ^1.  Bd.  I,  Nr.  527. 

14' 


Digitized  by 


Google 


106  12W.  m 

1257.   Juli  15.   Varchau.  800. 

Friedrich,  Bischof  van  Batzeburg,  bestätigt  dm  Tamch  seinaß  Vorgängen 
Ludclf,  durch  welchen  dieser  dem  Dam^Capäel  dasdbst  die  jySrJer  Baäi^ 
Besdorf  und  Bechdstorf  ßir  Mabaw,  und  Zehnten  zu  Gamm  und  4  Eujen 
m  Z^äter  für  Zehnten  zu  Neuenkirchen  und  4  Eufen  m  Teckin  Übedasaen  hat, 
und  aAenIddassa  dem  Gapitd  Zehnten  aus  Campotjo. 

'Frethericus  dei  gracia  Baceburgensis  episcopus  vniuersis,  ad  quos  scripUui 
preaens  (!),  Christi  fidelibus  salutem  in  domino.  Notum  esse  uolumus,  qaod, 
cum  dilecti  nobis  in  domino  prepositus  et  capitulum  nostrum  qoandam  comrou- 
tacionem  in  bonis  suis  cum  predecessore  nostro  felicis  recordationis  Ludolfo  epi- 
acopo  fecissent  commodam  vtrobique,  ut  attestacione  scripti  nostri  cum  ratificficiooe 
consensus  super  hoc  munirentur,  eis  presentem  paginam  contuh'mus  sigilli  nostri 
munimine  roboratam.  Jn  terra  Boytin  villas  Bastorpe  et  Trebelhestorpe ',  in  qua 
eciam,  quicquid  fideles  nostri  N[a]n[ne]iu)  et  filii  sui  a  nobis  habuerunt,  Ipsis 
dimisimus  libere,  has  duas  villas  pro  uilla  Malsowe  prope  Dartsowe  in  comaitt- 
tacione  receperunt,  in  terra  Wittenburg  pro  decima  in  Nienkerken  decimam  m 
Camin,  pro  IIIF'  mansis  in  Dechin  alios  ilU'''  mansos  in  Zsvre.  Adiecimw 
eciam  eisdem  ex  mera  liberalitate,  quicquid  decimarum  Bemolfus  et  filii  sui  in 
uilla  Campowe  a  nobis  in  feodo  tenuerunt.  Datum  in  Verchowe,  anuo  domim 
M'^CC^LVn'',  idus  Julii,  per  manum  Volquini  prioris  ecclesie  Baceburgensis.  Huios 
rei  testes  sunt:  Wiggerus  prepositus,  Yolquinus  prior,  Bemardus  de  Lesten  sa* 
cerdos,  capellanus  noster,  Johannes  de  Nuzse,  magister  Johannes  de  Colonia, 
Heinricus  notarius  noister,  plebanus  in  Proceken,  Jordanus  miles,  frater  noster,  et 
alii  quam  plures  laici  et  clerici. 

Nach  dem  OrigiBal  im  Ratceborg^r  Archiv  zu  Neu-Strelitz.  An  einem  ans  der  Urkunde  geschnittenem 
FergamentbaDde  hängt  noch  ein  BrocbstQck  des  bischöflichen  Siegels,  welches  die  sitzende  Fi^r  des 
Bischofs,  wie  sie  auf  dem  Siegel  zu  Nr.  692  abgebildet  ist,  noch  erkennen  lässt  —  ^  Der  Name 
Trebethestorpe  kann  auch  €rebethestorpe  gelesen  werden.  Wir  yerstehen  darunter  mit  llasek, 
Gesch.  des  Bisth.  Batzeburg,  S.  155,  Bechelstorf  nach  der  Ueberschrift  dieser  Urkunde  im  Copiar  III: 
^Permutatio  rillarum  Bojtin  Restorppe  et  Bechelstorppe  pro  yilla  Malszowe  et  decima  Campowe.** 


1257.   Juli  25.  801. 

Gumelm,  Graf  van  Schwerin,  verleiht  dem  Kloster  Zarrenim  das  JEtgenthum 
des  Darfes  Bantm,  weiches  dasselbe  van  dem  Bitter  Friedrich  van  Veßahn 
gekauß  hat. 

Ouncelinus   dei   gracia    comes   Zwerinensis    omnibua    presentem    paginaBi 
respicientibus    salutem   in    salutis    auctore.     Jn   plerisque   gestis   obliuio    generat 


Digitized  by 


Google 


802  1257.  109 

Tiocumentam ,  quibus  litteralis  cautele  sublrahitur  rirmamentum.  Eapropler  scire 
cnpimus  tarn  posleros^  quam  modemos,  quod  Johannes^  uir  uenerabilis,  prepositus 
de  Tsternetin^  yillam  Bantin  in  terra  Wittenborg  sitam  cum  suis  attinenciis^  uide- 
licet  campis^  siluis,  pratis^  aquis^  censu  ac  decima^  sicUti  Fredericus  de  Uilan, 
miles  honestus,  possederat,  CC^'LXX^  marcis  denariorum  ad  usum  sue  ecclesie 
accedente  uoluntate  abbatisse,  uenerande  domine,  ac  capituli  comparauit.  Nos, 
quoniam  profectum  prefate  ecclesie  diligimus,  memorate  ville  proprietatem  de 
consensu  nostrorum  heredum  donauimus  eidem,  quedam  nobis  in  eadem  uilla, 
que  wlgariter  borchwerch  et  herscillh  appellantur,  obsequia  reseruantes,  similiter 
et  pelicionero,  peticione  in  terra  nostra  habitn  generali.  Jgitur  ut  hec  empcio  ac 
donacio  sit  deinceps  stabilis  et  illesa,  presentem  cedulam  sigilli  nostri  munimine 
ac  nominibus  testium  dignum  duximus  roborari.  Hü  enim  huius  rei  sunt  testes: 
Hermannus  de  Bluchere,  Albertus  de  Bralesdorpe,  Hinricus  Huxit,  Wipertus  de 
Melentike,  Borchardus  de  Gesowe,  Hinricus  de  Scaliszce,  milites,  aliique  quam 
plures.     Datum  anno  gracie  M^^CCLVir,  octauo  kalendas  Augusti. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  An  einer  gelbseidenen  Schnur  hängt  noch  die 
untere  Hälfle  des  zur  Urkunde  yom  11.  Sept.  1252,  oben  Nr.  704,  abgebildeten  rierten  schildförmigen 
Siegels  des  Grafen  Gunzelin  m.     Von  der  Umschrift  ist  zu  erkennen: 

INI  .  aofloiTis  zwaRi 


1257.   Aug.  13.   Viterbo.  808. 

Papst  Alexander  IV.  fordert  die  Bischöje  von  Camin  und  Schtoerin,  sovne  die 
GeisÜichkeit  in  ihren  Sprengdn  auf,  das  Kloster  Doberan  bei  seinen  Besitzungen 
und  Rechten  zu  schützen. 

Alexander  episcopus,  seruus  seruorum  dei,  uenerabilibus  fratribus  •  •  Cami- 
nensi  et  •  •  Zuirinensi  [episcopis,  et  dilectis  filijis  abbatibus^  prioribus^  decanis, 
archidiaconis^  prepositis,  archipresbyteris  et  aliis  ecciesiarum  prelatis  per  Cami- 
nensem  et  Zuirinensem  ciuitates  [et]  dioceses  constitutis  salutem  et  apostolicam 
benedictionem.  Non  absque  dolore  cordis  et  plurima  turbatione  didicimus,  quod 
ita  in  plerisque  partibus  ecclesiastica  censura  dissoluitur  et  canonice  s[e]ntentie 
seueritas  eneruatur,  ut  uiri  religiös!  et  hü  maxime,  qui  per  sedis  apostolice 
priuilegia  maiori  donati  sunt  libertate,  passim  a  malefactoribus  suis  iniurias  susti- 
neant  et  rapinas,  dum  uix  inuenitur,  qui  congrua  illis  protectione  subueniat  et  pro 
fouenda  pauperum  innocentia  se  murum  defensionis  opponat.  Specialiter  autem 
dilecti  filii  •  •  abbas  et  fratres  monasterii  de  Doberan,  Cisterciensis  ordinis,  Zuiri- 
nensis  diocesis,  tarn  de  frequentibus  iniuriis,  quam  de  ipso  cotidiano  defectu 
iusticie  conquerentes,  vniuersitatem  uestram  litteris  petierunt  aposlolicis  excitari, 
ut  ita  uidelicet  eis  in  tribulationibus  suis  contra  malefactores  eorum  prompt [a  de- 


Digitized  by 


Google 


beatis]  niagwi[niJiHitate  consurgere,  qiiod  ab  angustiis^  qüas  sustinent^  et  pressoris 
tiestro  possint  presidio  respirare.  Jdeoque  vniuersitati  eestre  per  apostotica 
5[crip]ta  mandamus  atque  p[r]ecipimus^  qu[atinus  ill]os,  qoi  possessiotaes  oel  res 
seu  domos  predictorum  fratrum  irreuerenler  inuaserint^  aut  e[a]  iniuste  detma- 
er[in^  qua  prejdictis  fhitribus  [ex  testamen]to  decedenlium  reHnqountur^  sen  in 
ipsos  fratres  uel  ipsorum  aliquem  contra  apostolice  sedis  indulta  sententiam  ex- 
c[ommunicationis  aut  interdicjti  presumpserint  promulgare  uel  decimas  labonim 
de  terris  habitis  ante  concilium  generale,  ante  quod  susceperunt  eiusdem  ordinis 
instituta,  quas  propriis  manibus  aut  sumptibus  excolunt,  seu  nutrimentis  animalium 
suorum  spretis  apostolice  sedis  priuilegiis  extorquere,  monitione  premissa,  si  laici 
fuerint,  publice  candelis  accensis  singuli  uestrum  in  diocesibus  et  ecclesiis  uestris 
excommunieaiionis  sententia  percellatis,  si  uero  clerici  uel  canonici  reguläres  seu 
inonachi  fuerint,  eos  appellatione  remota  ab  oflicio  et  beneficio  suspendatts, 
neutram  relaxaturi  sententiam,  donec  prediciis  fratribus  plenarie  satisfaciant,  et 
tarn  laici  quam  clerici  seculares,  qui  pro  uiolenta  manunm  iniectione  in  fratres 
eosdem  uel  ipsorum  aliquem  [anajthematis  uinculo  fuerinl  innodati,  cum  diocesani 
episcopi  litteris  ad  sedem  apostolicam  uenientes  ab  eodem  uinculo  mereantur 
absolui.     Datum  Viterbii,  id.  Augusti,  pontificatus  nostri  anno  tercio. 

Nach  der  Urschrift  im  Haupt-Arohiy  zu  Schwerin,  welche  das  Siegel  bereits  verloren  hat.  An  mehreren 
defeoten  Stellen  sind  Ergänzungen  aufgenommen  aus  einem  Original -Transsumpt  Heinrichs,  Bischofs  Ton 
Camin,  d.  d.  1311,  in  crastino  beate  Marie  Magdalene.  Unsere  Urkunde  ist  in  noch  drei  andern  Trans- 
sumptfti  erhalten:  1)  in  einem  Yidimus  des  Bischofs  Heinrich  ron  Camin,  d.  d.  1311,  in  crastino  sascti 
*Johannis  bapt.,  2)  in  einem  Yidimus  desselben,  d.  d.  1305,  prox.  Y.  feria  ante  d.  Palmar^  und  3)  fa 
einem  Yidimus  des  Bischofs  Gottfried  von  Schwerin,  d.  d.  Doberan,  1305,  prid.  kal.  April  Das  unter 
1)  angeführte  ist  noch  im  Originale  vorhanden,  die  beiden  andern  abschriftlich  im  Dtplomatarium  Dobera- 
üense,  nadi  welchem  v.  Westphalen  Ul,  p.  1577  und   1578  seine  Abdrücke  gegeben  hat. 

In  einer  im  Diplomatar.  Doberan.,  fol.  LX%  erhaltenen  (und  bei  Westphalen  III,  p.  1578  gedruckten) 
Urkunde  des  Propstes  Johann  von  Bützow,  „d.  d.  Doberan,  anno  domini  M^CCC^Y^,  in  vigilia  asceiisionis 
domini**,  schreibt  dieser: 

^Johannes  prepositus  ButzowenSis  vniuersis  ecclesiarum  rectoribus  per  eandem  preposituram  con- 
„stitutis  salutem  in  doroino.  Litterat  sanctissimi  patris  domini  Alexandri  pape  quarti  vidimut, 
„inter  cetera  graciamm  indulta  domui  Doberanensi  concessa  preceptorie  oontinentes,  quod  nos 
„ad  requisitionem  honorabilis  patris  domini  abbatis  Doberanensis  et  sui  conuentus  contra  inua- 
„sores  rerum  et  possessionum  eorundem  per  censuram  ecclesiasticam  monitione  preuia  procedere 

ndeberemus.     Bequisiti  igitur  a  ptediotis  qnerulantibus — .** 

Qad   ebendaselbst  bezeugt  der  Propst  Heinrich  von  Bühn  in  einem  Schreiben  an  die  Pfarrer  seiner  Präpo- 
situr,   „d.  d.  a.  d.  M^CCC°Y^  in  die  beate  Barbare  virginis'^: 

„Litteras  sanctissimi  patris  domini  Alexandri  pape  quarti  vidimus,  inter  cetera  graciarum   indulta 

„domui  Doberanensi  concessa  preceptorie  continentes,  quos  nos  etc.  (wie  in  dem  Schreiben  des 

Propstes  von  Bützow). 

Da  Conservatorien,    welche   der  Papst  Alexander  lY.   an  die  Pröpste  von  Bützow  und  Rühn  für   das 

Kloster  i)oberan   erlassen    hätte,    sonst   nicht   vorliegen,    so    scheinen  die  beiden  Pr(^pste  von  Bütsow   und 

•  Sflhn  sich  mit  den  angezogenen  Erfassen  auf  den  obigen  allgemeinen  8ohutz5rief  des  Papstes  für  Dobenuk 

2U  berufen. 


Digitized  by 


Google 


1257.  Aug.  2a  803< 

Ulrich,  Bischof  von  Batzeburg,  spricht  dem  Bischöfe  von  Schwerin  auf  Orund 
der  Schwerinschen  Stiftshriefe  die  seinem  Sprengel  durch  den  Bischof  von 
Camin  streitig  gemachten  Lande  zu. 

XJlricus,  Bischoff  von  Ratzeburg,  erkennet  dem  Bischoff  zu  Zwerin  zu  die 
orter  an  der  Pene  vnd  andere  nach  inhalt  der  ZweriD^o^en  Kirchen  Privilegien. 
Anno  1257.,  X.  kal  Septbr. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  228  ^  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  III,  S.  100.    Vgl.  Bd.  I,  Nr.  446, 
458,  492,  532  uncl  590. 


(1257.)  801. 

UlrieJi,  Bischof  von  Batzeburg,  fordert  die  Fürsten  Nicolaus  von  WerJe  und 
Borvmi  von  Bostooh  auf,  den  Bischof  von  Schwerin  in  den  Besitz  der  seinem 
Sprengd  durch  den  Gaminer  Bischof  streitig  gemachten  Lande  Oirdpopfdenf 
Bisdede,  Tribedene  u.  a.  9u  setzen. 

JDerfi^bß  [ükicw,  ßtsfJfoff  van  J?cffecJw^  befeiet  |i,  JV-  von  Werte  vp^l 
BuFwiiH)  von  Bqstogk,  den  Bischoff  von  Zwerin  in  die  possession  d^er  orter 
Bizden,  Tribedeji,  Girspen  vnd  anderer  im  Privilegio  seines  Stiflls  begriffen,  einr 
zusetzen.     Absque  dato. 

Nach  Cli^Ddrian,  Protoc  foL  228\  im  Anschlüsse  an  Nr.  803.  —  Gedruckt  hei  Lisch,  M^kL  Urk.  I|I, 
S.  100. 


1257.   Sept.  8.  8»5- 

Das  Dom-Gapitd  zu  lAIbek  bestimmt  über  das  Patronat  der  Vicareien,  wdcJie 
Heinrich  WuUenpunt  und  sein  Sohn  Nicolaus  in  der  DomJdrche  dasdbst  ge- 
stiftet haben,  und  ordnet  die  Oedächtnissfeier  der  Stifter. 

—  —  Huius  tarn  pie  denotionis  Sifridus  presbiter  dictus  de  Sanduelle  particeps 
e«sß  ^esiderans,  duos  mansos  in  Pole  cum  preff^is  d^dbus  sfifs  depfriis  pomp^$p|t 
et  prediptis  vicariis  adiecit,  ita  slatuens  cum  eisdem,  quod  sacerdoles,  qui  in  ca- 
pella  aposlolorum  erunt  domino  seruituri^  de  reddilibus  fredietorum  mansorum 
proxima  dominica  post  ascensionem  domini,  que  est  anniuersarius  dies  dedicationis, 
ne^ct^ifilQ  j^i^niitmm  tene^aatpr  domiois  Wiceij^ibps  annis  singujis  exbi^pre  et  ad 
decproni  ^ofqtfs  domini  ^vipliondpm  eidem  capßUe  m  du9))us  lan^ftdibus,  qßß  sip- 
guliß  acd^ant  poptibus,   prouidere,   ad  suos  vsns  residuis  prouentibqs  reseruati^, 

—  -r-    —    —    Acta  sunt  hec  anno  gratie  M^CCLVIF,   VF  idus  Septembris, 


Digitized  by 


Google 


112  1257.  m 

poBtificatus  Tenerabilis  petris  nostri  Lobicensis  episcopi  domini  Johannis   dicti  de 
Dest,  ordinis  fratram  minorum,  anno  tercio. 

Nach  dem  ToUständigen  Abdruck  der  Urkunde  bei  Leverkus,  U^B.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  122,  aas 
dem  zu  Oldenburg  befindlichen  Originale. 


1257.   Nov.  27.    Viterbo.  80«. 

Papst  Alexander  IV.  heaufbragt  die  BüchSfe  von  Batzebwrg  und  JSalberstadi 
wfid  den  Abt  von  Lehnin  mit  der  Entscheidung  des  Streites  zwischen  dm 
Bischöfen  von  Camin  und  Schwerin  über  die  Grenzen  ihrer  Sprengel. 

Alexander  episcopus,  seruus  seruorum  dei,  venerabilibus  fratribus  .  .  Ra- 
ceburgensi  et  .  •  Halbersladensi  episcopis  ac  dilecto  filio  .  .  abbat!  de  Lenia, 
Cisterciensis  ordinis^  Brandenburgensis  diocesis^  salutem  et  aposloHcam  benedic- 
tionem.  Exposuit  nobis  venerabilis  frater  noster  •  •  episcopus  Caminensis,  quod 
venerabilis  frater  noster  .  .  episcopus  Zwerinensis  causam,  quam  super  limitibus 
diocesis  sue  mouet  contra  ipsum,  tibi,  frater  episcope  Raceburgensis,  optinuit  a 
sede  apostolica  delegari,  in  qua,  licet  idem  Caminensis  episcopus  neglig^ens  in 
huiusmodi  cause  prosecucione  non  fuerit,  adhuc,  ut  asserit,  ad  litis  contestalionem 
minime  est  processum.  Vt  igitur  negocium  huiusmodi  sine  suspicione  procedat, 
DOS  uos,  frater  episcope  Halberstadensis  et  tili  abbas  de  Lenin,  Cognition!  cause 
huiusmodi  duximus  adiungendos,  per  apostolica  uobis  scripta  mandantes,  quatenus. 
si  est  ita,  in  causa  procedentes  eadem,  ipsam  terminare  curetis  iuxta  directarum 
tibi  super  hoc,  frater  episcope  Raceburgensis,  continentiam  litterarum.  Quodsi 
non  omnes  hiis  exequendis  poteritis  Interesse,  duo  uestrum  ea  nichilominus 
exequantur.     Datum  Viterbii,  V^  kalendas  Decembris,  pontificatus  nostri  anno  UT. 

Nach  dem  Transsumpt  der  Bischöfe  Ulrich  yon  Ratzeburg  und  Volrad  Ton  Halber8t€uit  und  d«s 
Abtes  Johann  von  Lehnin  (s.  u.  „1258,  yor  Jul.  5**)  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  —  Papst  Alexander  IV. 
wurde  gewählt  am  21.  Dec.  1254,  die  yorstehende  Urkunde  fällt  also  ins  Jahr  1257.  —  Gedruckt  bei 
Lisch,  Mekl.  ürk.  III,  S.  98.  —  Vgl.  Nr.  803  und  804. 


1257.   Decbr.  23.   Demmin.  807. 

Wartislav,  Herzog  von  Pommern^  verkauft  das  Gericht  in  den  Dörfern  JBru- 
dersdorf  GawLin  und  Bariin  an  das  Kloster  Dargun. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Wartizlaus  dei  gracia  dux  Po- 
meranorum  et  Deminensium  omnibus  in  perpetuum.  Quoniam  temporales  suc- 
cessus  ad  nichilum  redigunt  gesta  fidelium,  que  non  firmat  vox  teslium  et 
stabilitas  litterarum,    idcirco  vniuersis,    tam  presentibus,    quam  posteris,    quorom 


Digitized  by 


Google 


m  1257.  113 

obtutibus  presens  clanierit  pagina,  cupimos  notum  eMe^  quod  dos  cum  consüio 
et  beneplacito  militam  et  discretorum  hominum  nostrorum  contulimos  iudicium 
istarum  trium  villarum,  quarum  nomina  subnotauimus,  videlicet  Bruderesdorp, 
Coulin  et  Bralin,  domino  Heinrico  abbat!  et  ecclesie  Dargunensi  pro  XL  marcis 
tali  conditione  et  pacto,  vt  dictarum  villarum  iudicio  fruantur  per  omnia,  sicut  in 
aüo  priuilegio  de  nostra  liberalitate  ipsis  tradita  expressius  continetur^  hoc  est 
vt  ius  et  culpas  omnis  sanguinis,  sentencie  videlicet  capitalis,  manus  abcisionis 
omnisque  transgressionis  noxam  abbas  premisse  ecclesie  Dargunensis  per  suum 
aduocatum  corrigat  et  omne  ius  aduocacie  inde  percipiat  in  perpetuum,  nostra 
siue  iudicum  nostrorum  exactione  ammota  penitus  et  exclusa,  quia  exinde  nichil 
omnimodis  nobis  de  cetero  vendicamus.  Preterea  hominibus  prediclarum  villarum 
et  hominibus,  qui  in  villis  prope  Malchin  sub  nostro  dominio  positis  commörantur, 
forum  adire  concessimus,  vbicunque  voluerint  et  commodius  vendere  potuerint 
merces  suas,  nullius  aduocati  nostri  contradictione  aliquatenus  obsistente,  nisi 
communiter  feodalibus  nostris  et  ipsorum  hominibus  fuerit  interdictum,  propter 
quam  causam  et  preceptum  pro  quacunque  necessitate  ingruente  prolatum  ipsi 
modo  consimili  deuitabunt  fora  petere  aliena.  Huius  itaque  rei  testes  sunt: 
venerabilis  dominus  Hermannus  episcopus  Caminensis,  magister  Lambertus  cano- 
nicus  Caminensis,  dominus  plebanus  in  Demin  et  alii  quam  plures  clerici;  miütes 
vero:  dominus  Heinricus  de  Emelendorp,  dominus  Johannes  de  Appelendom, 
dominus  Johannes  de  Walesleue,  dominus  Heinricus  Vrsus,  dominus  Heinricus 
Heidebrake,  dominus  Bolto  aduocatus,  dominus  Johannes  de  Peniz  et  ceteri  ca- 
stellani.  Acta  sunt  hec  anno  gracie  M^  CC  LYII^  Ne  igitur  huius  nostre  coh- 
uentionis  actio  futurorum  malignitate  seu  versucia  irritetur,  presens  scriptum  sigilli 
nostri  appensione  fecimus  communiri.  Datum  in  Demin,  per  manum  domini 
Andree  notarii  nostri,    decimo  kalendas  Januarii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  za  Schwerin.    An  rothen  und  g^elben  seidenen  Fäden  hängt  das  zur 
Urkunde  rem   11.  Mai   1248  (Bd.  1,  Nr.  604)  beschriebene  Siegel  des  Herzogs  Wartislar. 


1257.   Dec.  27.   Rostock.  808. 

Barum,  Fürst  von  Rostock,  uberlässt  dem  Bischöfe  Rudolf  von  Sckwerin 
11  Hufen  in  Wendisch-Petersdorf  und  das  Dorf  Deutsch- KörhjoOz  ßir  die 
bischöflichen  Zehnten  aus  anderen  Orten. 

ßonvinus^  Her  zu  Rostogk,  gibt  Bischoffe  Rodolpho  zu  erstatung  der 
Zehenden ^  die  er  Jhm  nachgelassen,  alss  einer  hufen  zu  Nemezow,  5V2  Hufen 
zu  Bentwisch,  Cu^euitz,  aussgeuommen  3  Hufen,  Yolquensshagen,  Vogtss- Hagen 
(indagine  aduocati),  Marlow,  des  feldes  zur  SUlte  vnd  dan  ohne  die  besettinge 
in  Wendischen  Daleuitz,   Teutsch  Peterstorp,  Wendischen  Curkeuitz,  Bertoldess- 

■fklMktrgUckM  trkii««i-luk  IL  15 


Digitized  by 


Google 


114  lft(8. 

flauen,  «Uff  IMen  in  Wendisobett  Peteivtorp  Tod  das  dwff  Wendischeo  Cor* 
keuitz  ^  mit  aDen  rechte ,  richte,  Ziemte,  Rscherey  etc.  Cffilera  ex  oiiginali  legi 
fOSMnt     Dstum  Roz0tok,  1957.,  Mxto  kal.  Janoarii. 

ClaDdrian,  Protoc.  fol.  152 \  —  Hederich,  der  in  dem  Heg.  Suer.  fo).  60  diese  Urkunde  fand, 
fükri  dieselbe  im  Index  an  TQrt<4i{edeneB  Stellen  an:  „Curkeniiz  nilki  ecelesiae  Snenaemi  ooMata  on 
omni  iiye,  paucis  ejipeptLi.*'  —  «^rwinait  demi^^u^  de  Rostock  Rudolpho  episcopo  eioique  ecdeaiae 
assigoat  pro  remissis  quibusdam  deoimis  pndecim  mansos  in  Petersdorpe  et  totam  uillam  TeatoDicam 
Cnrcke[n]itz.*'  Danach  ist  bei  Clandrian  wohl:  ^  das  dorlf  „Deutschen  Cnrkenitz**  zu  lesen.  —  Ob  das 
Datum  auf  des  27.  Dec.  1256  zu  0teUen  seit  Üm^  8>c^  a^  den  Urkunden  des  Fürsten  Borwin  OL  wH 
ermitteln. 


1258.  809. 

Johann  von  Evermffe,  Domherr  m  Schwerin,  schenkt  dem  Dom-Capüel  rfanefkä 
einen  Hof  bu  seiner  Mamorie. 

Johannes  von  Eueringe,  Thumbher  zu  Zwerin,  gibt  seinen  hoff,  den 
Engelbrecht  Cobandin  gehabt  vnd  er  vmb  40  ^  gekaufn,  den  Canonicis  daselbst, 
von  dessen  Hebuqg  seine  memoria  zu  halten.     1258« 

Clandrian,  Protoc  fpJ.   }55\  —  Hederich  fand  die  Urk.  in  dem  Reg.  ecdes.  Snerin.  auf  fol.    104\ 
£r  sagt  im  Index: 

„Joannes  de  £ueringge,  canonieus  Snerinensis,  confert  cnriam  suam  ecclesi»  Snerinensi  enoi 
„redditibus,  qui  ex  rendiiione  illius  oomparari  possent,  ad  peragtndaa  mü  peü 
„mortem  mofnoriam.** 


1258.   Stralsund.  810. 

Jaromar,  I\irst  von  Rügen,  gründet  die  Stadt  Damgarten,  bestimmt  dersdbe» 
die  Feldmark,  das  lÜbische  Recht,  die  Fischerei  bis  Barth  und  ZoUfreiheä  in 
seinem  Lände. 

JNos  Jaromarus  dei  gratia  Ruianonim  princeps  vniuersis  presens  scriptum 
inspecturis  salutem  in  perpetuum.  —  —  —  —  Fidelium  nostrorum  instracti 
eonsiUw,  nouam  in  Damgur  fundauimus  ciuitatem,  addentes  ipsi  proprietales  pro 
posse  adiacentes  ac  libertates  deinde  competentes.  Donauimus  ergo  omnibus 
predictam  ciuitatem  inhabitantibus,  quicquid  est  intra  terminos  SUchtenmole  et 
terminos  Zale  versus  mare,  cum  agris  vtriusque  ville  Damgur  et  Putenitz  per- 
petuo  pessidendum;  villam  quoque  Slauitam^  iam  dicte  ciuilati  proxime  adiacentem, 
quoeumque  modo  id  disponamus,  ipsius  terminis  liberaliter  apponemus.  Memoralis 
etiara  inhabHatoribus  nostre  ciuitatis  D[a]mgur  ab  ipsa  ciuitate  Damgur  vsque  ib 
Bardt  Kberam  contulimus  piscainram.  —  —  —  —  Datum  Stralessund,  amo 
domini  mfllesimo  ducentesimo  qumquagesimo  octauo. 


Digitized  by 


Google 


CHieh  Fabrieitts,  Rüg.  Urk«  I,  S.  40,  41,  aus  dem  im  Stadt- Arohir  zu  Damgarten- befindlidiea  W> 
«iegelteo  Transsumpt  des  Herzogs  Philipp  zu  Stettio,  d.  d.  Wolgast  1540,  Freitag  ttacbr  Mitliaelis,  welclmii^ 
das  1540  noch  besiegelte,  aber  schon  schadhafte  Original  und  eine  Abschrift  in  ,,der  Fürsten  tho  Rdg^ 
Canntzlienboke  edd'er  MatHieU"  zu  Gründe  geUgt  siti&.^  -^  tä  d^  Abdrftoik  liei  t*.  Dr«g^  I,  S.  418, 
m$  einem:  „Oepiario'  arcBfiiri"*,  fe^Wn  dm  Zmgmt,  und  itkUi  ^  Slamkam  gibt  V.  t^t^gffmv  „ShMicalem*".  — 
£s  ist  auffallend,  dass  der  Fürst  Jaromar  das  Dorf  PUtenitz  der  Stadt  Damgarten  yerleiht,  wiewohl  es 
seit  1225  (ygl.  Bd.  I,  Nr.  312)  dem  Ratzeburger  Dom-Capitet  gehörte.  Wicihrsch einließ  wegen  dieses 
Eingriffes  in  seinen  Besitz  Hess  das  Dom-Gapitel  zu  Ratzeburg  dem  Fürsten  Jaromar  das  unter  Nr.  811 
mitgetheilte  7?ranssumpt  der  Schenkungs-Ürkunde  Wizlars  ybm  J.  1^25  zustellen,  und  VörlÜiufte  das  Dorf 
dann  12B1  dem  Eckhard  ron  Dechow  zu  Lehn.  l)M&garteil  ist  nicht  in  den  Besitz  ron  Pflt^itr  ga^ 
komaea. 


(1258.)  811. 

Rudolf f  der  Bischof,  tmd  das  Ihm^Gapüd  zu  ScJtwerm  geben  dem  I^Ursteti 
Jaromar  von  Rügen  eine  Abschrift  von  seines  Vaters,  des  Fürsten  Widatf, 
Urkunde  vom  Jahre  1225,  durch  wdche  dieser  dem  Dom-Capüel  zu  Ra£&C^ 
hurg  das  Dorf  PiUeniiz  und  zollfreien  Heringsfang  zu  eigenem  Gebrauche  tn 
seinen  Landen  schenkt. 

Iv«  de!  gracla  episcopus^  W.  prepositu^^  E.  decanus  totumque  eapitulum 
Zwerinense  inustri  principi  Ruianonim  6.  oracioiiüs  in  doitaino  cum  sincete  cari-^ 
fiatis  affectu.  Notum  uobis  esse  uolomus^  quod  nos  priuilegium  patris  [ue]stri^ 
Raceburgensi  ecclesie  conatum  super  oilla  Putiz,  non  cancettatum,  non  oiciatum, 
non  rasum^  non  pro  aliqua  parte  sui  mualidum  ant  infirmum,  de  uerbo  ad  uerbum 
et  fegimus  et  perspeximus  in  hec  ueii)a: 

[Eier  folgt  die  Urkunde  des  Fürsten  Widav,  s.  Bd.  I,  Nr.  312.] 

Nach  dem  Copiar  I.  der  Ratzeburger  Kirche  im  Avchir  zu  Neustrelitz,  in>  welchem  die  Absobrif^ 
disset  Tranwumpti  udmittelbBr  auf  die  Abichrift  des  Originals  folgt.  Sehhissformel  und  Datum  feUea. 
Dass  mit  G*  des  Fürsten  Wizlar  Sohn,  Germarus  =  Jaromar,  Fürst  ron  Rügen  (1249  — 1260),  bezeichnet 
wird,  kann  nicht  bezweifelt  werden,  da  Rudolf,  dessen  Zeitgenosse,  bis  zur  Entstehungszeit  des  Copiai% 
(Anfang  des  14.  Jahrb.)  der  einzige  Bischof  ron  Schwerin  ist,  dessen  Name  mit  R»  anlautet.  W.  ist  der 
Propst  Wevkier,  E.  wird  der  Deoan  Eilward-  stfio.  Der  Zvsammenhang  zeigte  dass  die  Lesart  des  Cepiara: 
^patris  nostri**  falsch  ist;  wahrscheinlich  stand  in  dem  Original  des  Transsumpts  xüt  (uestri),  und  ist 
dafür  yersehentlioh  nrt  gelesen.  Dennoch  ist  der  Fehler  DOStri  auch  in  den  Copiar  U.  und  in  die  Ab- 
drücke bei  Westphalenll,  p.  2063,  Schröder,  P.M.  II,  S.  2916,  und  Pfeffinger,  BrauUschw.-Lüneb;  Eist.  U, 
S.  225,  übergegangen,  jedoch  berichtigt  bei  Fabricins,  Rüg.  Urk.  IfT,  a2  (Nr.  LXXIV  ^).  Rudlor,  M. 
G.  II,  S.  32,  hat,  auf  die  Lesarr  nosifi  gestützt  (obwohl  dadurch  der  Fürst  Wizlar  immer  doch  nur 
Shren  halber  als  Vater  des  Bischofs  und  des  Capitels  bezeichnet  wäre),  den  Bischof  Rudolf  als  einen 
Sohn  des  Fürsten  Wizlar  angesehen,  ohne  zu  bedenken,  dass  der  Bischof  in  diesem  Falle  wohl  Jaromar 
als  seinen  Bruder  bezeichnen  würde.  —  Ueber  die  mnthmassliche  Veranlassung  dieses  Transsumptes  Tgl. 
unsere  Note  zu  Nr.  810. 


w 


Digitized  by 


Google 


116  1358.  %\t 

1258.   Citeaux.  81t 

Dm  Oi8ter€MMer'^Qenmd''Gapüd  spricht  dem  Kloster  Doberan  das  Beck 
der  Paternität  über  das  Kloster  Dargun  zu  und  weiset  das  Kloster  Emm 
mit  seinen  Ansprüchen  an  dasselbe  ab. 

In  nomine  patris  et  fllii  et  Spiritus  sancti.  Amen.  Anno  eiusdem  incar- 
nationis  M'^CC^'L''  octauo,  tempore  capituli  generalis.  Cum  causa  diu  ventilata 
fuisset  inter  abbatem  et  conuentum  de  Dobran,  ex  vna  parte,  et  abbatem  et 
conuentum  de  Esrom,  ex  altera,  super  iure  patemitatis  abbatie  de  Dargon,  quam 
pars  Ytraque  sibi  de  iure  competere  afSrmabat,  et  diu  litigatum  fuisset  super  hoc 
coram  iudicibus  datis  a  capitulo  generali,  procuratoribus  dictarum  parcium  cum 
litteris  de  rato  sufficientibus  vice  ac  nomine  earumdem  parcium  pro  decisione 
dicti  negocii  personaliter  comparentibus  apud  Cistercium  tempore  capituli  generalis, 
tandem  consensu  et  voluntate  predicti  capituli  ad  hoc  specialiter  accedente^  a 
procuratoribus  supradictis  nomine  parcium  predictarum  super  dicta  discordia  est 
compromissum  in  nos  fratrem  J.  de  Clara  Valle  et  fratrem  C.  de  Morimundo 
abbates,  eisdem  procuratoribus  firmiter  promittentibus  obseruare  et  teuere  pro  se 
et  suis  partibus  supradictis,  quicquid  de  dicta  discordia  per  nos  pace  vel  iudicio 
fuerit  ordinatum,  volente  nichilominlis  et  confirmante  compromissionem  supradictam 
predicto  capitulo  generali.  Nos  uero  nostre  mentis  oculos  ad  equitatis  tramitem 
et  pacis  compendium  inclinantes,  consideratis  eciam  quibusdam  rationibus  nos 
inducentibus  ad  ferendum  arbilrium  in  negocio  supradicto,  auctoritate  compro- 
missionis  predicte,  confirmate  a  diclo  capitulo  generali,  presentibus  eciam  procura- 
toribus parcium  predictarum,  plenitudinem  iuris  paternitatis  in  dicta  abbacia  de 
Dargon  cum  omnibus  ad  ipsum  ins  patemitatis  pertinentibus  arbitrando  adiudicaui- 
mus  abbati  et  conuenlui  de  Dobran  supradictis,  prefatis  abbati  et  conuentui  de 
Esrom  super  premissis  perpetuum  silencium  imponentes.  Jn  cuius  rei  testimonium 
presentes  litteras  sigillo  capituli  generalis  cum  sigillis  nostris  propriis  fecimus 
sigillari  et  procuratori  dictorum  abbatis  et  conuentus  de  Dobran  easdem  litteras 
dedimus  sigillatas.    Datum  et  actum  apud  Cistercium,  anno  et  tempore  supradictis. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  An  Hanfochnüren  hangen  drei  Siegel,  Euent 
ein  rundes  Siegel  von  grünem  Wachs  mit  der  Figur  eines  Abtes,  als  Kniestück,  mit  dem  Stabe  in  der 
Hechten  und  einem  aufgeschlagenen  Buche  in  der  Linken;    Umschrift: 

.   SI©1LL[V]M  ÄBBäTIS  aiST S. 

Dann  folgt  das  Siegel  des  Abtes  von  Clairvaux  aus  rothem,  und  das  des  Abtes  von  Morimund  aus  grfiBta 
Wachs,  beide,  wie  gewöhnlich,  mit  dem  Bilde  des  Abtes,  beide  mit  einem  kleinen,  runden  Secret  als  Bück- 
siegel, in  welchem  ein__Arm  mit  einem  Bischofsstabe  dargestellt  ist,  mit  den  Umschriften* 

9TS'  aL[ÄRajVÄLLIS  :   und   +  aONTRÄS'.  MORIMVNDL 

Gedruckt  bei  Westphalem  Monum.  ined.  HI,  p.  1506,  und  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  I,  S.  115,  Nr.  LH.  Vgl 
die  Urkunde  vom  7.  Jun.  1259  und  Bd.  I,  Nr.  104,  168,  Anm„  und  226. 


Digitized  by 


Google 


813  1258.  ^17 

(1258.)  818. 

Die  Rathmänner  zu  Wtamar  kaufen  eine  Worih  an  der  ßriscken  Orube  an 
die  Stadt  zurück. 

Aream,  quam  Wicherus  emit  de  ciuitate  in  fouea  recenti,  illam  erait  Ti- 
dericus  Blesce  ab  eodem,  et  illam  prefatam  aream  Ha  redemerunt  consules  ad 
usus  ciuitatis,  quod  Tidericus  nee  aliquis  ammodo  illam  aream  predietam  a  eiuitate 
nee  a  consulibus  debeat  extorquere. 

Nach  dem  Wismartoben  Stadtb.  A,  p.  20. 


1258.   Jan.  6.  814. 

Das  Kloster  Neuen- Camp   ertheüt  der   Gräfin  Audacia  von  Sckwerin  und 
ihrem  verstorbenen  OemaJde  Heinrich  die  Fraiemität. 

JNobili  domine  Audatie  eomitisse  de  Zwerin  frater  A.  dictus  abbas  Noui 
Campi  orationum  suarum  partieipium  cum  salute.  Exigente  pie  deuotionis  affectu^ 
quem  habetis  ad  ordinem  nostrum  et  specialiter  ad  domum  nostram,  concedimus 
uobis  et  Heinrico  comiti,  uiro  uestro  iam  defuncto,  fraternitatem  et  plenam  partim 
cipationem  omnium  bonorum  in  domo  nostra^  que  fiunt  ibi  ad  honorem  dei  et 
beate  uirginis  Marie  in  uigiliis,  ieiuniis,  missis  et  orationibus,  facientes  uos  isto- 
rum  et  omnium  bonorum  participes  et  consortes.  Datum  anno  domini  M^CCLVIIL, 
in  epiphania  domini. 

Nach  dem  Original  auf  einem  kleinen,  schmalen  Pergament,  in  einer  kleinen,  engen  Minuskel,  im  Haupt- 
Archir  zu  Schwerin.  An  einem  aus  der  Charte  geschnittenen  Pergamenistreifeii  hängt  ein  parabolisches 
Siegel  Ton  gel&utertem  Wachs  mit  dem  Bilde  eines  stehenden  Abtes;    Umschrift: 

•  SI0ILL NOVI  *  CÄMPI  ♦  • 

—  Qedrockt  in  Jahrb.  XXVII,  S.  158. 


1258.   Nach  Jan.  26.  815. 

Arnold  von  Dortmund  häuft  ein  Haus  zu  Wismar  vom  Propste  von  Rühn. 

Arnoldus  de  Tremonia  emit  paruam  domum  iuxta  suam  contra  prepositum 
de  Rune.     Hoc  notum  est  consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  20. 


Digitized  by 


Google 


U9  ns».  m 

0S9a   Nach  Jan.  27.)  ^t 

B«mki$,  und  sein.  Bnfdtr  Wwnw  h^fm  dir  Kbis-MüiU  bai  Wimar. 

H«yniko  el  Wemerus  fralres  emerunl  molendinum  Wölrence  de  Heyden- 
aco  fiUa  Yolquinii 

Na«ta.  dam  TVina.  Stadtli.  A,  P-  20. 


1258.   Febr.  14.   Wismar.  817. 

Johcmn,  Fürst  von  Meldenburg,  verkauß  dem  Kloster  Reinfeld  das  Eigenthm 
der  Miihle  zu  Börzow. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominos 
Ifegnopolbnsis  et  dmohms  Heynrioi»  Mub  sim»  onnribm^  a  quibus^  scriptum 
presens  perspectum  fueriC  Tei  audiCam,  in  perpetinun.  Omnia,  q«e  in  cursa 
presentis  aguntur  temporis,  annorum  numero  sepulta  et  fluxu  temponim  obfüscata 
ab  humana  facüiter  elabuntur  memoria^  si  non  Cuerint  litterarum  caucione  sußulU 
et  testimonii  munimine  perhennata.  Nouerint  itaque  tarn  presentes,  quam  posleri, 
quod  Arnoldus  et  Sifridus,  platensleghere,  eines  et  burgenses  in  Lubeke^  uendi^ 
derunt  fratribus  in  Reyneuelde  pro  ducentis  et  quatuor  marcis  denariorum  molen- 
dinum in  Burtsouue  cum  agris  adiacentibus,  culüs  et  incultis,  siluis,  pratis, 
pascuis,  noualibus  exstirpatis  siue  exstirpandis,  aquis  piscariis  et  omnibus  suis 
Utensiliis,  cum  terminis  et  disterminacionibus,  sicut  actenus  iacuit  limitatum 
Termini  uero  sie  uadunt:  a  ponte  Burtsowe  superius  uersus  aquilonem,  sicul 
monticuÜ  facti  demonstrant,  usque  ad  ortum  fluminis,  qui  dicitur  Bunenbeke,  et 
sie  per  descensum  fluminis  eiusdem  usque  in  fluuium,  qui  dicitur  Radegost;  de- 
scendunt  eciam  per  fluuimn  Radegost  usque  ad  locum,  ubf  mons  paruus  factus  est 
in  littore,  et  sie  per  transuersum  campi  usque  in  ftuuium  Stubenitze.  Nos  uero 
peticioni  et  uoluntati  fratrum  in  Reyneuelde  annuentes,  iam  dicti  molendini  et 
agrorum  adiacencium  proprietatem  ac  libertatem  et  omnem  temporalem  utilitatem 
ab  uxore  domini  Godefridi  de  Bulowe  et  filiorum  eins  Johannis,  Godefridi,  Hinrici^ 
IVlcoIai  in  manus  nostras  libere  resignatam  uendidimus  eisdem  fratribus  pro 
trigtüta*»  mttfcis)  demrioitum  cihb  iure  isii  et  exoepeionitMis  uariis^,  sicuk  cetera  bona 
in  nostro  dominio  dinoscuntur  possidere.  Ne  autem  huic  littere  aliqua  possit  a 
successoribus  nostris  calumpnia  obiectari,  sigillorum  nostrorum  appensionibus,  nec- 
non  et  uirorum  probate  fidei  testimonio  dignnm  dnximus  subarrare.  Testes  autem 
sunt  hü:  dominus  Ludeke  Hardenacke  dapifer  noster,  dominus  Detleuus  de 
Reuentlo,  dominus  Bernardus  de  Walie,  dominus  Benedictus  de  Rodenbeke  et 
dominus  Hermannus  frater  suus,   dominus  Voltzeke,   dominus  Theodericus  Glawe, 


Digitized  by 


Google 


81S  tftös.  tn 

ttintrdus  Ketelholt  (!),  Vredebernus  Huscininet,  miiiles  nostri,  AMiö  le  Pole  äi 
Helericus,  Heinricus  capellanus  nosler  et  notarius,  et  alii  quam  plures  clerici  et 
toyci.  Dritom  in  Wismaria^  aniio  IticarMcionis  *dominiee  tt-OC'L^ir,  sexto  de- 
cfflM  Mendas  Marcft. 

Nacb  der  unechten  Ausfertigung  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin,  die  sich  durch  die  Schriftzüge  als  der 
ersten  Hälfte  des  vierzehnten  Jahrhunderts  angehdrig  ausweist.  (Vgl.  Bd.  I,  Vorrede  S.  XXXIII,  f.)  An  rothen 
und  grfiDen  SdinAren  von  Seide  hangen  2  Siegel: 

1 )  ein  gVQMes  rundes  Siegel,  auf  welches  die  anseheinead  echto  und  iwohleilialtene  obere  Platte  «ino 
aufgefchnittenen  Siegels  aufgeklebt  war,  die  sich  jetzt  aber  wieder  gekfst  hat.  Das  Siegelbild  gleicht  deip 
in  Bd.  I,  zu  Nr.  609  abgebildeten  zweiten  Siegel  des  Fürsten  Johann,  und  die  Umschrift  ist  noch  voll- 
ttänJtg  vorhanden; 

2)  ein  schildlärmiges  Siegel.  Auch  diesem  ist  eine  anecheinend  echte  Platte  von  einem  Siegel  aiifge* 
drückt,  dessen  Bild  zu  unserer  Nr.  776  abgebildet  ist.     Von  der  Umschrift  ist  erhalten: 

4<  y  haniuci  •  FILII  •:  lo SLBvm 

—  Ueber  dem  Q  in  Burtsowe  und  Stubenitze  steht  ein  o  von  späterer  Hand,  mit  schwärzerer  Dinte. 


1258.   Febr.  16.  818. 

Johann,  Gottfried,  Eemrich  und  Nicolaus  von  BViow  lassen  rrtit  ihrer  Mutter 
die  Mühle  zu  Rörzow  dem  Kloster  Remfdd  vor  dem  Fürsten  von  Melden- 
bürg  auf. 

Johannes  et  Godefridns  et  Heinricus,  Nycolaus,  filii  domini  Godefridi  de 
Bulowe,  vniuersis  hoc  scriptum  uisuris  in  perpetuum.  Tenore  presencium  publice 
protestamur,  quod  nos  una  cum  matre  nostra  molendinum  in  Burtsowe  cum  agris 
adiacentibus  et  terminis  suis,  sicut  actenus  iacuit  distinctum,  que  in  feodo  a  do- 
mino  Magnopolense  receperamus,  eidem  domino  Magnopolensi  ad  peticionem 
fratrum  in  Reyneuelde  pro  quadraginta  marcis  denariorum  renunciauimus  libere  et 
absolute  omni  iuri  nostro,  quod  ab  ipso  tenuimus,  feodali.  Testes  sunt  hii:  do- 
minus Bernardus  de  Gustecowe,  Nicolaus  de  Eckerenuorde,  Heinricus  de  Bulowe, 
Semecowe,  Heinricus  Wtidengot  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno  gracie 
M'^CCT^LVIIT,  XIIII''  kalendas  Marcii.  Et  hec,  ne  in  posterum  ualeartt  cassari, 
sigillo  nostro  duximus  roborari. 

Nach  der  unechten  Ausferti£fung  im  Ilavpt- Archiv  zu  Schwena.  An  einem  Pergamaatbande  hängt 
das  schildförmige  Siegel  des  verstorbenen  Ritters  Gottfried  von  Bülow,  mit  21  Kugeln,  wie  es  zur  Urkunde 
Nr.  741    abgebildet  ist,  mit  der  Umschrift: 

+   SIGILLVCD   GO[D0FR1D]I   Da   BVLOVWa 

Vgl.  Bd.  I,  Vorrede  S.  XXXIO,  f.,  und  Nr.  817. 


Digitized  by 


Google 


tgm.  Febr.  28.   Bredenfelde.  W. 

AKredbtf  Henog  vm  Sntkmm.  mad 
gleichen   sich   unter  Venmittdam^   dm 
mit  einander  über  etreüiffe  Gebiete  em 

Super  diicordi»  et  coDtrouereiis  oMaftw  iakr  iflittlres 
i^jtm   Btiooie  AbertauB^   ex  vm^   et  ^oomhi  dacea  de  Bnmeswie 
«n  piirte  ikera.  dudoBi  habitis,  mediaiite  rire  Stfiri'  iobtiuie  marduoBe  de 
44^rir  ^  ^  vtriusqoe   partis   amicis  ad   hoc  fdcUer  laborantilNK, 
awri^/itiMBi  CMipofiüo   in   hunc   modum^    —    —    —    — .     Ad   maior 
%rm^mi'^um  dux  de  Brun^wic  dimidimn  eiss^  epod  dicHiir  Teldowe^ 
mim  4m4  Baxonie^  recipiens  ab  ipso  dimidiaa  dedse,  dum  dicta  terra 
^Mf^^Kikß  (mni  ad  colendum.     Si  aliqui  vero  possemooes  habent  io 
1f*44vw^   H  eM   causa   precii    dimittere   oolont  vd   prindpes  dicti   eos 
f$mm^^.^  paribus  expensis  et  pari  fadent  udualale.    —    _    _    _ 
Simu  ^%  de  Bnmeswic,  vt  Uli,  qui  bona  bd>eat  super  Dertoingra, 
y^  '40mm  bonorum  restauro  vel  predo\  dabit  opea  et  operam  bona 

Adom  et  dalum  in  villa  Bredenvdde  \   anao  domini  millesno  (T 
iAm.  n.  M.  Nardl 

.-**  4,«^  9*/,^,i0M4*%ßm  Abdrucke  der  Urkunde  M  S^deadocf,  C.-B.  «ir  Geich.  der  Hmip 
/>.  ^t^^^^^'^m^'^  4.4i4  lMmrhmr%  I,  S.  31,  nach  einer  Original -A«sfertig«iig  im  K.  Archir  zu  Bmmti^ 
r-  /,0^^  *-v«»4**A^v*4  tn'fcidfifhti  Original,  zeigt  die  anwMesÜkkes  Abweichungen;  *  iüujttt  - 
r*i,    ^»M««^    f«^   aüenuB   bonemm   restanit)  —    *  Brodeoelt.  —  Gedruckt   auch    bei   B«i8. 


'.  '     -./     >5^,^^.  .',     ///,   M    Z,   %.  I, 


/<<///#/.  AU/m/lj^  IV.  erlOeet  den  Befehl,  den  Bischof  van  Sckoerin  in  die  v^ 
tima  m^h^fftf.  m  (ifmki  ihm  streitig  gemachten  Gebiete  seines  Sprengeis  e^ 

A(i<»»wrfrJ  Vn\m  K««eutorlale«  pro  Episcopo  Zuerinensi  contra  Episcopani 
V^mU^mi^im  mumr  nuihun  dlocit»lum.     Pontificatus  anno  4,  kal.  Marlii. 

I,hn^fh4*,  Vfh^^t^    M    W«^  Oir/lfUflUt  bei  Liich,  Mekl.  ürk.  III    S    101     —  Vgl.  oben  Nr.  803, 

w/M  mf\  «0^ 


Digitized  by 


m  1258.  121 

1258.   März  7.   Viterbo.  881. 

Papst  Alexander  IV.  bestimmt,  dass  das  Stiß  Sekwerin  wegen  der  aus  einem 
Vergleiche  mit  dem  Stifie  Gamin  erwachsenen  Nachtheile  schadlos  zu  halten  sei 

Alexander  Papa  iubet^  Ecclesiam  Zuerinensem  in  integrum  restitui  propter 
laesionem  ex  compositione  inter  ipsam  et  Episcopum  Caminensem.  Datum  Yiterbii, 
non.  Martii,  pontificatus  anno  quarto. 

Glandrian,  Protoc.  fol.  98  ^  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  III,  S.  lOL  —  Wegen  der  ange- 
führten „compositio*'  Tgl.  Bd.  I,  Nr.  590,  und  unten  die  Urkunde  des  Bischofs  Hermann  von  Camia  und 
seines  Dom-Capitels,  d.  d.  Malchin,   1260,  März  6. 


1258.   März  28.  882. 

,  Qvmdin,  Graf  von  Schwerin,  verleiht  dem  Kloster  Zarrentin  das  Recht,  dass 

I  die  gräflichen  Beamten  und  deren  Diener  die   Oilter  des  Klosters  Zwecks 

,  Einholung  der  Abgaben  nicht  betreten,   diese  vielmehr  durch  den  Propst  ßir 

r  die  Grafen  eingesammelt  werden  sollen. 

(juncelinus  dei  gracia  comes  Zwerinensis  omnibus  presentem  cedulam 
;  respicientibus  in  perpetuum.  Nuncius  prepositi  ac  conuentus  de  Stemetin  nobis, 
ad  nostram  ueniens  presenciam,  dolenter  sepius  est  conquestus^  quod  nostri  ad- 
uocati  ac  eorum  serui  bona  sua  sub  nostra  tuicione  posita  uastarent  multis  in- 
commoditatibus^  exactionibus  uidelicet  necnon  peticionibus  inportunis.  Nos,  quia 
locum  predicti  conuentus  fundauimus,  suis  turbacionibus  condolentes,  uolentes 
pocius  crescere  quam  destrui  ac  perire,  contulimus  predicto  conuentui  hanc 
graciam  libertatis,  ita  quod  nostri  aduocati  ac  serui  eorum  bona  sua  siue  ad 
pignora  accipienda  siue  ad  peticiones  uel  alias  quascumque  angarias  faciendas 
de  cetero  non  intrabunt.  Si  quid  uero  ad  nos  pertinet  in  hiisdem  bonis  siue 
ex  iure  siue  ex  peticione^  illius  loci  prepositus  siue  suus  nuncius  nostris  usibus 
procurabit.  ^  Vt  autem  hoc  datum  stabile  maneat  et  iUesum,  presens  scriptum 
nostri  sigilli  munimine  roboramus.  Hermannus  de  Bluchere,  Albertus  de  Brales- 
dorpe,  Hinricus  Huxit,  Conradus  de  Eueringe  ac  Fredericus  frater  suus,  milites, 
aliique  quam  plures  huius  rei  testes  sunt.  Datum  anno  gracie  M^G^C^LVIII^ 
quinto  kalendas  Aprilis. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.     An   einem  Pergamentstreifen    hängt  das   zur  Ur- 
kunde vom  11.  Sept.  1252,  Nr.  704,  abgebildete  vierte  Siegel  des  Grafen  Gunzelin  HI.  mit  der  Umschrift: 

4<  S'  .  ©VßCaUNI  *  coawTis  «  zw«rin«nsis. 


M«UrakirsUckM  Ürku«ea-Bick  11.  16 


Digitized  by 


Google 


124  1258.  827 

(1258,  vor  Juli  5.)  887. 

Zflrich,  Bischof  von  Raizebwrg,  Volrath,  Bischof  von  Ealberstadt,  und  Johcam, 
Abt  von  Lehnin,  laden,  als  vom  Papste  Alexander  IV.  unter  dem  27.  Nov. 
1257  dazu  bestellte  Richter,  den  Bischof  Rudolf  von  Schwerin  peremptorisch 
auf  den  5.  Jidi  nach  Havelherg  zur  Entscheidung  seines  Streites  mit  dem 
Bischöfe  Hermann  von  Camin  über  die  Grenzen  ihrer  Sprengel. 

0#  de  Raceborch,  V.  de  Halberstat  dei  gracia  episcopi,  ac  humilis  abbas 
de  Lenin,  Cistersiensis  ordinis,  Brandenburgensis  diocesis,  venerabili  patri  R. 
Zwerinensi  episcopo  salutem  et  sinceram  in  domino  caritatem.  Litteras  domini 
pape  nos  recepisse  noueriiis  in  hunc  modum :  [Hier  folgt  unsere  Nr.  806.]  Hains 
igitur  anctoritate  mandati  uos  citamus,  locum  cathedralem  ecciesiam  in  Hauelberch 
et  diem  VI"°  feriam  post  octauam  sancti  Johannis  baptiste  uenientem  in  proximo 
prefigentes,  super  causa,  que  inter  uos  uertitur  et  dominum  episcopum  Cami- 
nensem.  Et  quod  propter  locorum  distanciam  sine  magna  dißicultate  et  grauibns 
expensls  sepius  in  unum  non  possumus  conuenire,  nee  ad  nos  de  facili  pro 
citacionibus  optinendis  potest  haberi  recursus,  hunc  terminum  uobis  peremptorium 
assignamus. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  Die  Sieg^  sind  von  den  3  Pergamentstreifen 
abgerissen;  der  erste  derselben  ist  eingehängt,  die  beiden  letzten  aber  sind  aus  der  Charte  geschnitten. 
—   Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  m.  S.  98.  —  Vgl.  oben  Nr.  803,  804  und  806. 


1258.   Juli  10.   Dirschau.  828. 

Sambor  U.,  Herzog  von  Pommern,  bewidmst  die  an  Doberaner  Mönche  über-- 
gebene,  zu  einem  Kloster  [Neu-DoberanJ  bestimmte  Kirche  m  Samburia  mit 

Grundbesitz  in  Pogutken  an  der  Ferse,  KobiOa  und  Kosckmin,  und  bestimmt 
die  Freiheiten  des  Klosters. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Nos  dei  gracia  Samburius  Po- 
meranorum  dux  et  princeps  omni  generacioni,  que  Ventura  est,  imperpetuum. 
Cum  Cyslerciensis  ordinis  generosa  plantacio  multe  religionis  et  honestatis  flores 
et  fructus  prolulerit,  effuso  longo  laleque  laudabilis  conversacionis  odore,  de  tempo- 
ralibus  bonis  nobis  a  deo  concessis  saluti  nostre  perpetue  consulentes,  amicos  nobis 
vires  religiöses  et  personas  ecclesiasticas  de  Doberanensi  ecclesia  assumentes  in 
terram  dicionis  nostre  ad  ecciesiam  Cysterciensis  ordinis  fundandam,  quonim 
suffragantibus  meritis  et  meritorum  suffragUs  interpellantibus  a  domino  pro  terrenis 
celestia  et  pro  transitorüs  recipiamus  etema:  hinc  est,  quod  tarn  presentibos 
quam  futuris  sancte  matris  ecclesie  filiis  notum  esse  volumus,   quod  ecclesie   dei 


Digitized  by 


Google 


828  1258.  125 

et  sancte  eius  genetrici  semperque  virgini  Marie,  que  est  in  Samburia,  Cyster- 
ciensis  ordinis,  Wladislav.  dyocesis,  de  patrimonio  nostro  contulimus  ad  abbaciam 
fundandam^  in  terra  nostra  Pomerania,  in  districtu  Garzen,  bona  Pogotechow 
dicta,  ubi  eciam  ereximus  ligneam  ecclesiam  pro  monasterio  et  voluntatem  firmam 
habemus  lapideam  per  incrementa  temporum  subrogare  altissimo  adiuvante.  Con- 
ferimus  autem  ipsa  bona  Pogotechow  cum  omnibus  suis  terminis,  limitibus  ac 
graniciis,  cum  terris  cultis  et  incultis,  silvis,  nemoribus,  fluminibus,  rivis,  lacubus 
et  omnibus  utilitatibus,  borris,  mellificiis,  venacionibus,  aucupacionibus,  piscacionibus 
et  cunctis  iuribus,  nichil  nobis  seu  nostris  ofBcialibus  reservantes,  similiter  bona 
nostra  Cobylow  dicta,  Co[s]menyn  quoque  pari  modo.  Jnhibemus  autem,  ne  aliquis 
in  Yerissa  aqua  molendinum  sive  eciam  in  Yetzissa  superius  vel  inferius  edificare 
presumat,  per  quod  molendinum  ecclesie  vel  prata  possit  impedire.  Prohib[em]us 
insuper  in  ompibus  locis,  que  ad  ecclesiam  pertinent,  venaciones  ferarum,  insec-  . 
ciones  volucrum  et  omnia,  que  saluti  et  ordini  fratrum  ecclesie  possunt  esse 
contraria,  et  quies  monastici  ordinis  possit  perlurbari.  Concedimus  quoque  fratribus 
prefate  ecclesie  liberam  potestatem  vocandi  ad  se  et  collocandi,  ubicunque  volue- 
rint  in  possessione  sua,  uniuscuiusque  gentis  et  cuiuscunque  artis  homines  et 
ipsas  [artes]  exercendi.  Jpsos  eciam  homines,  quos  vocaverlnt  et  posuerint,  liberos 
dimisimus  ab  omni  exaccione  comitum,  advocatorum  et  iudicum  ac  nostri  iuris 
exequutorum,  ab  exstruccione  urbium  et  poncium  ac  aggerum,  ab  extorsione 
vectigalium  et  theloneorum  in  omni  negocio  in  cunctis  terminis  dicionis  nostre, 
necnon  ab  omni  expedicione,  nisi  in  terre  defensione,  cum  videlicet  ab  extraneo 
domino  impelitur,  et  hoc  per  triduum  tantum  inrra  terram,  si  aparuerint  inimici; 
si  vero  non  comparuerint  infra  terram,  unusquisque  ad  sua  redire  poterit.  Nee 
advocatum  quemquam  de  nostris  habebunt  super  se  vel  iudicem  nisi  abbatem 
solum  vel  cui  abbas  vicem  pro  se  commiserit  iudicandi,  quia  ecclesie  dedimus 
iudiciariam  potestatem  in  omni  causa;  iUud  super  omnia  adicientes,  ut  eo  devocius 
et  fiducialius  fratres  predilecte  ecclesie  nostre  et  semper  diligende  pro  nobis  et 
nostris  progenitoribus  ad  dominum  intercedant:  coloni  eorum  liberi  sint,  ita  ut 
nemini  servire  teneanlur  ex  debito  nisi  deo  eiusque  piissime  genetricis  Marie 
cenobio.  Ut  autem  hec  nostra  donacio  per  successura  temporum  momenta  sta- 
bilis  et  inconcussa  permaneal,  hanc  paginam  inde  conscriptam  sigilli  nostri,  nec- 
non et  uxoris  nostre  appensione  et  lestium  inscripcione  domino  medianle  duximus 
confirmandam.  Testes  huius  donacionis  vel  facti  sunt:  dominus  Conradus  abbas 
Doberanensis,  qui  post  ofTertorium,  ita  ut  erat  sacerdotalibus  indutus,  apprehensa 
virga  pastorali,  in  die  apostolonim  Petri  et  Pauli  sub  banno  suo  a  manu  nostra 
et  uxoris  ac  filiarum  nostrarum  in  Samburia  recepit,  assistentibus  monachis  et 
sacerdotibus,  Johanne  videlicet  de  Ruia,  Segebodone,  Bonifacio,  Nycholao,  Ludolfo, 
qui  primi  in  hac  novella  plantacione  fuerunt,  cum  conversis  sibi  deputatis:  Con- 
rado,   Hennanno,  Woltero,  Alberto.     Jnsuper  testes  sunt:    sacerdotes:  Abraham 


Digitized  by 


Google 


128  125a  m 

murena  prewotes  rhmm.  qaoi  douns  CcNrndos.  TenerabBis  abbas  monasterii 
Dobera[ieasi&;  de  cuius  eosrarta  refi£iasila[ti]s  opiniooe  frag[r]anti  viros  religiöses 
9C  deo  det'otos  m  didLäm  moOnm  noreüaa  eedestam  iplrodoximos,  bona  io  lern 
Potterwe.  qoe  böse  BOBorie  dommiis  Samborias  dnx  qucodam  dicte  terre 
Dostre  Pomeraole.  dSectus  ptfraos  ooster,  dudum  diclo  monasterio  Doberanensi 
eiiMlaiksnt.  fK  boaa  MMda  saal  boiiis.  qae  eidem  Dostre  donavirniis  plaDtacioni 
fiiahnrirTi  4e  ommsm  sm  coDreDtiis  donavit^  et  onuie  ios^  quod  eis  ac 
m(pD»äUmo  pHätfo  k  predidis  bonis  ipsis  competebat.  integraliter  in  diclam 
fj-Mtniirif  eccioiafli  ti aiiiliiU' imL  Qooram  boDomm  terminos  duximus  in 
pmiwAmt  giprjtnfes>  Jociphint  aatem  a  stagno^  qoi  Cranke  dicitur,  proce- 
4emifj  ik^tie  M  ^fumAwm  treanünm  ab  utraque  parte  signatanL)  inde  ad  quandam 
^pefOHi  €x  iini|Be  parte  ngnatam,  abhinc  directe  ad  qaandam  pinum  circa 
pvrft]»  fcdmAam  ex  olraqoe  parte  signatam,  de  eadem  directe  ad  aliam  pinuo) 
mm  \ixktgt  a  mm  Orscbechow  ex  utraque  parte  signatam,  abhinc  directe  ad 
ifKnmm  «i  ^itntfie  fmht  ngoatam,  ab  eadem  quercu  directe  ad  aliam  quercum 
er  ilaüiym  pOTtar  kabem  (!)  signom^  de  eadem  directe  ad  aliam  quercum  ex  utraque 
par»  fftrairfiiir  de  predicta  ad  aliam  quercum  directe  tribus  signia  signatam  circa 
f^mäam.  4e  eadea  direde  ad  aliam  quercum  ex  utraque  parte  signatam  circa 
pnüvfc».  \iem  ab  eadem  quercu  directe  ad  aliam  quercum  signatam,  abhinc 
dif«3tte  ad  afian  qoercim  ioxta  aream  quondam  ville  signatam  duobus  signis,  Wm 
4firecte  ad  afian  qnercum  signatam,  item  ab  eadem  queren  ad  aliam  quercum 
prope  Perimfrente  signatam,  de  illa  quercu  directe  ad  coUem  prope  viam^  de 
colle  directe  per  Yerissam  ad  coUem  are[n]osum  congestum,  abhinc  directe  ad 
quercum  ex  utraque  parte  signatam,  de  quercu  directe  ad  .  .  .  lapidum,  super 
quos  stat  quercus  bene  signata,  inde  directe  ad  aliam  quercum  ex  utraque  parle 
signatam  prope  stagnum  Gostna,  de  quercu  directe  ad  pinum  bene  signatam^  inde 
ascendendo  montem,  ubi  est  quercus  ex  utraque  parte  signata,  de  quercu  directe 
ad  aliam  quercum  bene  signatam  prope  paludem,  de  quercu  directe  ad  fagum 
bene  signatam  circa  paludem,  de  fago  directe  ad  cpiercum  prope  castrum  Gnosna 
bene  signatam,  de  quercu  ascendendo  montem,  ubi  est  arbor  signata,  inde  directe 
ad  fluvium  Vecnisse,  quod  cum  uno  litlore  est  predictorum  fratrum  et  monasterii. 
sursum  ascendendo  usque  ad  locum,  ubi  alius  fluvius  influit,  qui  Rutkovenicza 
dicitur.  Supradicta  vero  omnia  et  singula  acta  sunt  in  die  apostolorum  Petri  et 
Pauli  post  missarum  solempnia  in  presencia  nostra  et  dilecte  uxoris  nostre  ei 
multorum  fide  dignorum  clericorum  et  laycorum,  quorum  quorumdam  nomina  pro 
testimonio  conscribuntur.  Jnterfuerunt  autem  hü:  Abraham  capellanus  curie, 
Johannes  plebanus  in  Dirssowe;  miiitea  vero:  Johannes  de  Witenborch,  Michael 
Amoldus  de  Calue,  Hermannua  cognomcnto  Dyaboius,  Heinricus  de  BrunswilL 
Herbordus;  armigeri  autem:  Hartwicuii  de  Rathoboroh,  Philippus,  Rychaiiiii& 
Andreas,   de  Dyrssowe   vero  Alardus   de  Lubek    et    Heynricus    Schildere  ambo 


Digitized  by 


Google 


^  125a  129 

consules.  Datum  in  Dirssowe,  anno  dominice  incarnacionis  millesimo  CC^LVnr, 
indiccione  prima,  sexto  idus  Julii,  tempore  domini  Allexandri  pape^  Rychardo 
Romanorum  rege. 

Nach  einer  rom  Geh.  Reg.-Rath  Voigt  aus  dem  Archiv  zu  Königsberg  mitgeiheilten  Abschrift.  Ihrem 
Inhalte  nadi  ist  diese  •  Urkunde  auch  in  die  Annales  Polplinenses  aufgenommen.  Vgl.  Th.  Hirsch  in  den 
Sor.  rer.  Frussic  I,  p.  812  (im  Anhange  zur  Fundatio  monast*  Polplio.).  Ueber  das  ^stagnum  Cränk^**. 
etc.  bemerkt  Hirsch,  dass  er  nicht  zu  entscheiden  wage,  „ob  hierunter  der  Ostlich  von  Fogutken  ge-; 
legene  See  von  Krangen,  südlich  yon  welchem  der  grosse  See  yon  Bordzichowo  fliesst,  oder  der  Krangen- 
see mit  dem  südöstlich  davon  gelegenen  See  von  Okonin,  an  dem  auch  der  Namen  Bordzichow  noch 
haftet,  westlich  von  Fogutken  gemeint  sei/  —  Der  ^first  Sambor  L,  der  Oheim  Sambor*s  U.,  wart 
den  Cisterciensern  sehr  gewogen;  er  beschenkte  das  neu  entstehende  Kloster  Oliva  (in  einer  zu  Danzig, 
den  18.  März  1178  ausgestellten  Urkunde)  mit  vielen  Gütern  [Koseg.  Cod.  Fom.  dipl.  I,  Nr.  46;  vgL 
Fund.  mon.  Oliv,  mit  Hirsch  Note  in  den  Script  rer.  Frussic.  I,  S.  669  flgd.];  doch  ist  von  seiner  Schen- 
kung an  das  Kloster  Do  heran  anderweitig,  wenigstens  in  unsem  Doberaner  Urkunden,  nicht  die  Rede, 
auch  nicht  in  der  in  Bd.  I.  unter  Nr.  191  abgedruckten  Urkunde  des  Fapstes  Innocenz  UL,  in  welcher 
dieser  die  Klostergüter,  freilich  nicht  sehr  sorgfältig,  aufzählt.  Die  Zeit,  da  $ambor  I.  seine  Schenkung, 
machte^  lässt  sich  daher  nicht  näher  angaben.  Sambor  I.  soll  nach  späten,  unbewährten  Anjgaben  (vgl. 
Barthold,  Gesch.  von  Fommem  II,  S.  302,  Hirsch  a.  a.  0.  S.  670,  Anm.  6)  im  J.  1207  gestorben  sein; 
am  7.  Sept.  1215  (Koseg.  Cod.  Fom.  I,  Nr.  103)  machte  schon  sein  Sohn  Subislav  als  „dei  gratia  dux 
Fomeranorum'*  eine  Schenkung  an  das  Kloster  Oliva,  und  wenn  nach  Sambors  Tode  sein  Bruder  Mestwin 
seine  Herrschaft  antrat  (wie  dessen  Sohn  Swantopolk  im  Cod.  Fom.  Nr.  132  bezeugt),  so  muss  Sambor 
den  Einfall  des  Dänenkönigs  Waldemar  IL,  von  dem  Mettwin,  sein  Land  schon  zu  Lehen  nahm  (Ann. 
Esrom.  zum  J.  1209,  Ghron.  Dan.  [bei  Langeb.  III,  p.  263]  und  Annal.  Rjens.  zum  J.  1210),  wohl 
nicht  mehr  erlebt  haben.  Wahrscheinlich  hat  das  Kloster  Doberan  den  Besitz  der  Güter,  welche  Sambor  L 
demselben  zur  Stiftung  eines  neuen  Klosters  verlieh,  bis.  125B  gar  nicht  angetreten;  doch  konnte  es  im 
J.  1258  (nach  den  AnnaL  Folplin.,  s.  Hirsch  I,  p.  671,  Anm.  8)  eine  Urkunde  Sambor*s  I.  über  die 
{Schenkung  aufweisen. 


1258.  Aug.  21.  Stettin.  830. 

Das  Dom-^Gapkel  zu  Güstrow  bestellt  den  Archidiacorms  Oerhard  zu  Jagovo 
zum  SachwaU  am  päpstlichen  Hofe  in  der  StreitsaxAe  mit  dem  Bischöfe  von 
Schwerin  wegen  des  Dtöcesanverbandes.  ^ 

Sanctissimo  patri  ac  domino  suo  Alexandro  diuina  prouidentia  sacrosancte 
Romane  sedis  summo  pontifici  ..  prepositus,  ..  decanus  et  capitulimi  ecclesie  Gustro- 
wensis,  Caminensis  diocesis^  deuota  pedum  oscula  beatorum.  Ad  appellationes  i 
prosequendas  pro  nobis  interpositas  in  causis,  quas  Swerinensis  episcopus  contra 
nos  mouet^  dicens  nos  sibi  lege  diocesana  esse  subiectos  et  debere  ab  ipso  ec- 
clesiastica  recipere  sacramenta,  ac  nos  sibi  iniuriari  super  decimis^  terris,  debitis^' 
ppssessionibus,  redditibus  et  aliis  rebus,  necnon  et  ad  alias  quascunque  causas^ 
quo  contra  nos  mouentur  uet  mouere  possumns,  Gerardum  archidiaconum  itt 
Jagowe,  exhibitorem  presentium,  apud  cuidam  uestre  sanctitatis  procuratorem 
nostrum  statuimus,  dantes  ei  potestatem  et  mandatum  impetrandi,  contradicendi  et 
in  commune  iudices  conueniendi  et  alium  substituendi  procuratorem,  si  ei  uisum 

H«klra%irgliekef  Vrkailei-Bieli  II.  17 


Digitized  by 


Google 


m  iw».  mt 


ft^'-m 


Digitized  by 


Google 


1259.   Jan.  11.    Stacgard.  ^t. 

Otto,  Markgraf  von  BrOnäänibvrg,  stißa  dtB  Stadt  Stargärä. 

In  nomine  domini.  Amen.  Otta  dei  gratis  marchio  Brandenburgensis 
Omnibus  in  perpetuum.  Temporum  mobilitas  et  humane  condilionis  instabilitas 
etifjü^  ul  ad  notitiam  posterorum  gesta  precedentitun  <oomtaissa  «ommkneatit^  tib 
per  oblivionem,  que  est  posteritatis  inimica,  veritas  obnubiietur  et  dubii  questio 
gen^retiir.  Hinc  esL,  ^od  constare  vohittHS  tarn  preneiittfcu»)  ^uate  fM*ris,  quod 
009  qppido  Stargarde  adieoimo»  qiribqwginta  maiMM«)  qud«  agrbidliire  ^ileputamus, 
sub  hac  forma,  ut  de  quolibet  manso  tres  solidi  Brandenburgensis  monete  nobis 
aonis  singidis  eixsölvantur.  Jnsuper  adiecimiis  sedecim  mansos,  qms  pascuis 
Msig^amw,  ad  communem  utäitalem  burgenaimi  nostrormn,  cotnmoduiH  ^  j^-^ 
feotum.  Yolenle«  etiare  kirgMa^Mts  mtaim  in  dicto  oppido  nMiro  commot'anllbtti) 
gmtiam  facere  speciakM,  «ndem  indolgemos,  qood  de  rebus  ffiinroribas^  j^tscibuä 
recentibus  actiicet,  biityra,  oaseb,  pttUis^  ovis,  pmltibu  et  c^teris  leguminibus,  fittd 
et  pamo  lineo  •et  aliis  rebus  tniflioribus,  nelli  omnino  hominim  ad  dända  thdönfb 
leneanlur.  8\  vero  ttKqui  eiusdem  oppidi  imrgens[es]  ^  pisces,  telec  vel  sfliqMft 
alias  merces  spe  4«cri  et  profeetus  in  ipsum  oppidum  adduxerlnt,  eosdekn  h  th^*^ 
lonio  abselvinius,  dum  in  ulterhis  meirces  easdem  ntfn  dedutatit;  si  vero  ad  iflM 
looa  laaroi»  siias  dedueere  velnermt,  ipsi  sicut  et  ceteri  deducentes  confirttetuM 
Dobis  eamolvent  tbelonium^  sacundoti  quod  in  veteri  civitate  nostra  Bi^ndenbtit^ 
ohservalttr.  Jnsuper  coneedims  bnrgensibus  noslrls  svpradictis,  si  quid  uHÜlMlli 
rt  oommodi  in  feto  eiasdem  [civitatis]  propriis  poterunt  construere  Ial)oribtis  et 
ei^eMis,  ut  hoc  communi  consttio  in  usus  opfMi  oonv^ere  possint  libere  et 
•ecnre.  Yalumus  etiatt^  at  preiKoli  oppidi  nostri  iiurgenses  in  omn%us  nüitti 
danittii  civilalibi»,  oppidis,  vilfo  seu  locis  aliis,  ad  ifoe  cum  suis  rebus  et  mer^ 
aiKus  aceesserint,  ab  exactione  thelonii  sicut  et  homines  nostrahira  civitatum  t^ 
iatwum  liberi  siM  penitus  et  exempü,  et  in  omnibus  eo  iure  gaudeanl,  quo  iUf^ 
homines  veleris  civitatis  nostre  Brandenborg  hiictenus  sunt  gavisi.  De  hoiSpftibtt) 
¥Qro  in  rebus  ecram  vendttvdis  et  lettam  abdaoendis  idem  lAsenrari  voknuus,  ifaod 
in  civitotibus  nostris  Brandenburg  Nova  ^t  Veleri  ohflervatun  Yt  airtetti  'preditiüi 
iMnia  stabiÜa  peraeverent^  presentem  paginam  cum  testiiim  «iit>iM)riptiotie  conScribi 
iussimus  et  sigilli  nostri  munimine  roiM>rare.  Nomina  testhim  sunt  hee:  HeAritutt 
pincema  de  Spandau^  Albertus  de  Redem,  Henricus  de  Sidou  marschaicus,  Bar- 
thoMus  de  Stendel  magister  coquine,  Albertus  de  Wodensvrege,  Henricus  de 
Wodensuege  advocatus  In  Stargarde,  Alberttis  prepo^itus  in  Stendel  et  alii  quam 
plures.     Datum  Stargarde,  anno  domini^  M^CCLIX«,  tertio  Jdus  Januarii. 

Nach  einer  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin  aufbewahrten,  durch  das  darunter  gesetzte  Stargardsche  StadUiegel 
beglaubigteiMkbsehrift  aus  dem   17.  Jahrhundert.    Mit  dieser  stimmt  eine  (eben  daselbst  befindliche)  platU 

17  • 


Digitized  by 


Google 


m 


lau.  m 


deutsche  Uebersetzung  rom  J.  1527  dem  Inhalte  nach  übereia;  doch  rouM  der  Uebersetzer  ^  statt  bur- 
fgeMiUus:  burgenses  gelesen  oder  rerstanden  haben,  und  ^daislDatüm  lautet  bei  ihm: '„M**  CC°  L VIII**, 
'  tertio  idus  Julii".  —  Latomus,  der  wahrscheinlich  das  Original  dieser  Urkunde  gekannt  hat,  gibt  bei 
y.  WestphaloD  IV,  p.  232.  das  Jahr  1259  als  -das  Stiftpng^ahi'  Ton  Stargard  an.  —  Gedruckt  bei  ßoU, 
Starg.  I,  S.  289. 


1259.   Jan.  25-   Grabow.  834- 

VobrcUh,  Graf  von  Dcmmberg,  verkauft  der  Stadt  Grabow  das  Dorf  Karstadt, 
und  bestmtnt  die  Einkünfte  aus  demselbefa  wr  Erhaltung  der  Bejestigungen. 

Placita  et  acta  nobilium,  que  in  presenlis  temporis  fluxu  transeunl^  nisi 
scriptis  et  leslibus  ydoneis  firmenlur^  cito  euanescunt.  Jdeo  nos  Yolradus  dei 
gracia  comes  de  Dannenbergh  vniuersis  viris  honestis  presens  scriptum  audituris 
pupimus  fore  notum,  quia  deliberato  animo  ac  nostrorum  militum  atque  vasallorum 
m&turo  consilio  dilectis  nostris  consulibus  et  ciuibus  in  Grabow  vendidimus  et 
in  presenti  vendimus  iusto  vendicionis  tytulo  nostram  villam  Karstede  vna  cum 
nostro  allodio^  quod  in  ea  habuimus,  pro  CG  marcis  denariorum  slauicalium,  cum 
Omnibus  attinenciis,  videlicet  agris  cultis  et  incultis,  pascuis,  pralis,  siluis^  nemo- 
ribus^  rubetis,  suo  termino  et  distinctione,  latitudine,  longitudine,  libertate,  seruicio 
ac  yigiiuerso  iure  summo  et  inßmo^  videlicet  manus  et  colli,  prout  eam  hactenus 
possedimus  et  habuimus,  libere  et  in  perpetuum  habendam  absque  omni  recla«^ 
pacione  nostrorum  heredum  ac  successorum,  nee  quisquam  dominorum  vel  aduo-* 
catorum  quidquam  iuris  in  ea  sibi  reseruabit,  exceplis  consulibus  et  ciuibus 
i^upradictis.  Jnsuper  volumus,  quatinus  ex  fructibus  ex  antedicta  villa  prouenien-* 
tibus  singulis  annis  valuas  muniant,  propugnacula  confortent,  plancas  et  pontes 
reedificenl  ac  alia,  que  ciuitati  nostre  sunt  necessaria,  comparent,  vt  possint  nostris 
emulis  et  hostibus  resistere  et  se  defendere  ab  omnibus  inportunis  insultibus,  dei 
omnipotentis  adiutorio  medianle.  Yt  igitur  nostra  vendicio  habeat  robur  firmitatis, 
sigillum  nostrum  presentibus  duximus  apponendum.  Huius  vendicionis  rite  ac 
racionabiliter  facte  testes  effecti  sunt:  Hinricus  noster  cappellanus,  Heitenricus 
Stoz,  Nicolaus  Vnrowe,  Borchardus  Yesow,  Bertoldus  de  Grabowe,  Hermannus 
Zyker^  milites.,  et  plures  alii  fide  digni.  Datum  et  actum  Grabow,  anno  domini 
M""  C"  C""  LIX"",  ipso  die  conuersionis  sancti  Pauli. 

Nach  der  unechten  Ausfertigung  im  Archive  der  Stadt  Grabow,  in  einer  kleinen,  engen  Minuskel 
.An  einem  Pergamentstreifen  hängt  dasselbe  Siegel  des  Grafen  Volrath  von  Danneberg,  welches  zur  Urkunde 
Nr.  683  vom  1.  Jan.  1252  abgebildet  ist.  —  Vgl  Bd.  I,  Vorr.  &  XL.  —  Gedruckt  bei  v.  Westphalen, 
%pecim.  monument.  p.  103;  Klüver  II,  S.  206;  Franck  IV,  S.  230;  v.  Behr,  p.  542. 


Digitized  by 


Google 


«35  1^&9.  tS^ 

1359.   Jan.  25.   Rostock.  =  835. 

Der  .Roth  zu  Rostock  nimmt  den  Notar  Heinrich  van  Bremen  ßhr  die  Stadt- 
geschäfie  auf  2  Jahre  mit  einem  JcäirgehaUe  von  6  Mk.  an. 

Innotescat  universis,  quod  Heinricus  notarius  noster  de  Bremis  ad  duos 
annos  in  negotium  civitatis  est  conventus,  quolibet  anno  pro  VI  marcis  dena- 
riorum.  Huius  rei  testes  sunt:  H.  de  Wittenberg^  H.  Albus ^  R.  de  Molendino, 
Symerus,  Jo.  de  Ratenow,  Eilradus,  Jo.  Geriagi,  Rotgherus  Niger,  Godecö 
Swineberg,  Sicco  Hildebrandus,  Conradus  de  Megdeborg,  Andreas  de  Cosfelde^ 
Godefridus  Bertram.  Acta  sunt  hec  anno  gratie  M.  CC.  LIX**,  feria  VI  *  post  Fa- 
bian! et  Sebastian!. 

Nach  dem  Rost.  Stadtb.  A,  Heft   1,  fol.   1. 


(1259.    Rostock.)  836. 

Verzeickniss  der  neuen  Bürger  zu  Rostock  und  der  von  denselben  für  einen 
fünfjährigen  Bestand  ihrer  Bürgerpflicht  bestellten  Bürgschaften. 

Isti  sunt  fideiussores  iUorum,  qui  habent  civilitatem,  ut  conservent  iusti- 
ciam  civitatis  ad  quinque  annos.  Ysenart  fideiussit  pro  civilitate  Ludekini  ad  V 
annos.  Andreas  de  Cosfelde  fideiussit  similiter  pro  Johanne  de  Lussen  ad  V 
annos.  Conradus  de  Rüde  fideiussit  pro  Heinrico  Longo.  Heinricus  fideiussit 
pro  Salomone.  Wernerus  fideiussit  pro  fratre  suo  Bertoldo.  Hermannus  fide-' 
iiissit  Schliclitop  pro  Radolfo.  Johannes  de  Warendorpe  fideiussit  pro  Petro. 
Gerardiis  cerdo  fideiussit  pro  Lutberto.  Heinricus  de  Monstere  fideiussit  pro 
Ludolfo.  Reinwardus  fideiussit  pro  Ritzecice.  Amoldus  fideiussit  pro  fratre  suo 
Theodorico.  Heinricus  de  Ripen  fideiussit  pro  Heinrico  Ome.  Engelberlus  de 
Pomerio  fideiussit  pro  Crachtone.  Heinricus  de  Essem  fideiussit  pro  Heinrico. 
Rudolfiis  de  Zwerzdorpe  fideiussit  pro  Theoderico.  Theodericus  Bodecarius  fide- 
iussit pro  Johanne  de  Willershagen.  Hermannus  Longus  fideiussit  pro  Machorio^ 
Heideclce  fideiussit  pro  Genvino.  Johannes  de  Osterode  fideiussit  pro  Johanne 
Soltwedele.  Johannes  Sachleleven  fideiussit  pro  Alberto.  Willelcerus  de  Pomario 
fideiussit  pro  Godefrido  de  Dülmen.  Johannes  aurifaber  fideiussit  pro  Jordano 
de  Hildensem.  Syfridus  apud  Cimiterium  fideiussit  pro  Alberto.  Heinricus  de 
Horsenes  fideiussit  pro  Johanne.     Johannes  de  Ronewic  fideiussit  pro  Bruone. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtb.  A,  Heft   1,  fol.  2. 


Digitized  by 


Google 


£  Ak  LdML 


.— «S  •- 


«,      K 


et  nSM  Sri 
•SS»  iedMr  Syaon 


I.  <l  LX 
<t  k   Ji 

4t 

<t  L 


«I 


«I 


Digitized  by 


Google 


s»  im,  im 

(1250.   Rostockw)  S3§: 

Jacob  Seien  zu  Boatoek  kauft  von  Johann'  V0m  B^then  Löwen  3  Mh  ßihrlioh^ 
Bente  nach  dem  Bechte  eines  Qrundxmses,  unter  Vorbehalt  der  Wtedereiydifmity 
binnen  2  Jakren. 

Jacobns  fflius  Heien  emit  a  Johanne  de  Ihifo  Leoile  trium  ritarcarüni  red- 
dftlis  anmiatim  ad  censum  aree.  SCr  yalet  redlmere^  llbet^m  habet  (%(cul(ät(äiA  iiifra 
dtior  wams. 

Naeb  dem  Rogtooker  Stadtb.  A,  Heft  1,  IpI.  4. 


1259.  Juni  4.  Anagni.  840. 

Papst  ^Alexander  IV.  beauftragt  die  Bischöfe  von  Schwerin,  lAlbek  und 
Paderborn,  den  König  [Christoph]  von  Dänemark  anzuhalten,  dass  er  inner^ 
haß)  eines  Monates  den  Erzbischof,  den  Propst  und  den  Archidiactmus  zu 
Lamd  freilasse. 

Gedruckt  bei  Langebek,    V,   p.   604.      Das  Datum  lautet:    „AnagDie,    prid.  noo.  Junii,    pontif.  anno 
qniDto.^   —  Aebnliche  Briefe  ergiDgen  an  die  Bischöfe  yon  Wiborg  und  Aarhuus.     S.  das.  p*  605. 


1259.   Juni  7.   Esrom.  841. 

Das  Klöster  Esrom  liefert  auf  den  Sckiedsspruck  des  Ahtes  von  Glairvaux 
aUe  däS  Kloster  Dargun  und  die  Patermtfit  Ütter  dasselbe  betreffenden  Ör- 
kuTtden  an  das  Kloster  Doberan,  gegen  Zahlung  von  30  Masrk  Siltlers,  aus. 

Vniuerais^  ad'  quos  presenles  littere  peruenerint^  fr&ter  Thi  dtMos  abfea^' 
de  Egrom  et  eiusdem  loci  conuentUs  salutem  in  dömino  sempitematn.  Vnitier^ 
sitati  ueatre  oenstare  volinUns  tenore  presenciuiii ,  qnod  venerabiliiS^  ifl'  Cht^td- 
dooHnus  C.  abbas  Dobranensis  personaliter  ad  doHwrm  nostmiti  tt€fnieni(  d^ttlit 
nobte  litteras  venerabilis  pattis  noslH  domini  GlareuallensiB  in  hec  uerba: 

Yenerabili  et  dilecto  in  Christo  coabbali  sm  de  Ei#om  füttter  JbhMltea 
dictus  abbas  Clareualiensis  salutem  et  sineere  in  doniäto  catilatii»  aflB^tdÜfi 
Volumus  et  mandamus  vobis,  quatinus  recipientes  ab  abbate  et  conuentu 
de  Dobran  XXX^  marchas  argenti  ad  poiMlu»  Trecense  tradiatis  eisdem 
omnes  litteras,  instrvmenta  seu  priuilegia  pertinencia  ad  abbaciam  d^ 
Dargon  seu  ad  ins  patemitatis^  quod  reclamabatis  in  eadem,  et  super 
recepcione  XXX^  marcharum  eisdem  nostras  patentes  litteras  facialis. 
Yalete. 


Digitized  by 


Google 


lae^  1859.  842^ 


Digitized  by 


Google 


843  1259.  137 

1259.   Juni  24.  843. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werk,  bezeugt,  dass,  michdem  die  Stadt  Flau  von  dem 
Ritter  Johann  von  Schnakenburg  das  Dorj  Slapso/vo  gelcauß  hat,  dieser  die 
Befreiung  von  dem  Bischofszehnten,  den  der  Bischof  Rudolf  von  Schwerin 
von  diesem  Dorfe  in  Anspruch  genommen,  dargethan  habe. 

JNicoIaus  dei  gratia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  cer- 
nentibus  salulem  in  perpetuum.  Nouerint  vniuersi,  qui  hanc  paginam  perceperint 
perlegendam^  quod  ciues  in  Plawe  commorantes  a  domino  Johanne  de  Snaken- 
borch  et  suis  heredibus  villam  Slapzow  cum  decimis  eiusdem  ville  et  ceteris 
redditibus  comparauerunt  pro  suis  denariis  et  emerunt;  cuius  ville  decimam  cum 
venerabilis  pater  noster  et  dominus  R[odoIphus]  episcopus  Swerinensis  impeteret 
et  eandem  suis  vellet  vsibus  vsurpare,  in  ecciesia  fratrum  minorum  in  Rostoch 
accessit  predictus  Johannes  de  Snakenborch  cum  suis  heredibus  et  decimam  ville 
prefate  coram  episcopo  superius  nominato  in  nostra  presentia  iure  suo  expediuit 
penitus  et  absoluit.  Et  hoc  presentibus  lilteris  protestamur  sigilli  nostri  munimine 
roborantes.  Testes  huius  rei  sunt:  milites,  qui  presentes  fuerunt,  Johannes  de 
Crupelin^  Arnoldus  de  Noua  Ecciesia,  Lodewicus  Kabolt;  consules:  Albertus  et 
Petrus,  qui  istius  fuerunt  negotii  promotores,  Johannes  de  Gwdow  etc.  Acta 
sunt  hec  dominice  incarnationis  anno  1259.,  8.  kal.  Julii. 

Nach  der  Flauer  Raths-Matrikel.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XVII,  S.  268,  und  bei  Lisch,  Cod.  Plawenais, 
8.  18.  —  Vgl.  die  ürk,  rom  7.  April  1244,  Bd.  I,  Nr.  560. 

1259.   Juni  24.   Anagni.  844. 

Papst  Alexander  IV.  trägt  dem  Bischöfe  von  Schwerin  auf,  die  vom  Hamr- 
hurgischen  Capitd  unredilmässig  veräusserten  Kirchenguter  vneder  einzuziehen. 

Alexander  episcopus^  seruus  seruorum  dei,  venerabili  fratri  .  .  episcopo 
Zwerinensi  salutem  et  apostolicam  benedictionem.   —    —    —    —    —    —    Datum 

Anagnie,  YIII.  kalendas  Julii,  pontificatus  nostri  anno  quinto. 

Vollständig  gedruckt  bei  Lappenberg,   Hamb.  Ü.-B.  I,  &  528,  aus  dem  Lib.  Capit.  Hambg. 

1259.   Aug.  10.   Grabow.  845. 

Adolf,  Graf  von  DarmAerg,  verleiht  dem  Kloster  Eldena  eine  jährliche  Hebung 
von  2  Wispdn  Mah  aus  der  MüUe  zu  Dämitz. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Adolfus  dei  gracia  comes 
aenior  de  Danneberg  omnibus  presens  scriptum  uisuris  et  audituris  in  omnium 

■•klMUrgitchM  0rkii4ei-l«ek  11.  ]3 


Digitized  by 


Google 


Ig^  fS$9.  846 


Digitized  by 


Google 


ui  tfm.  m 

eternaiHur.  Noueriiit  er^o  vniuersi  presentis  temporis  ei  fuluri,  i|uod  jios  mnaino 
cessaplmus  ab  inpeticione  seju  apfione^  quaip  h^t^uinius  cpqä^a  magis^m  Ar- 
noldum  fabrum  et  generum  suum  Sifridum,  ciues  Lubicenses^  super  deciioa,  (fW^ 
DOS  contingebat  de  bonis  ipsorum  in  Bortsowe  iure  decimali,  danles  et  liberaliter 
conferentes  ad  ipst^iu^np  predictorum  videlicet  Amoldi  et  Sifridi  proprietatem 
eiusdeofi  deciiQe  ec^^sie  Reyneveldensi,  Cystercic^is  ordinis,  quiete  et  libere 
pei^etj(io  pcNSsidendom.  fit  ut  hec  donacio  no^j»  fata  permanefit,  nee  ab  aliquo 
succejtgorum  postremm  valeat  immutari^  V^Pßf^J^  l^criptuni  eifern  ecclesie  contu- 
\mm  sigilU  i\ostri  rabore  compunituin.  tjjfslßß  hnius  facti  sunt:  Bemardus  ca- 
•meiariusy  Hinricus  de  Pete[r]sber^e,  ^o(;^^\ß  |iostre  canonici;  m^gister  Thomas 
canonicus  Lubicensis,  Hinricus  not^duis^  piiabaiius  in  Proceken,  Reddagus  aduo- 
catus  in  Raceborch^  Harfl?,^  frater  sup,  et  alii  quam  plures.  Datum  in  curia 
nostra  Sconenberghe^  anno  gracie  fiT'GO^LIX^  X^  kalendas  Septembris,  ponti- 
ficatus  nostri  anno  tertio. 

Ifftoh  der  uoeohteo  Ausfertigung  in  ^er  Schrift  der  ersten  Bälfte  des  14.  Jahrhunderts,  im  Haupt- 
Archiv  ,£u  .Sohwerin.  (Vgl  Bd.  I,  Vorrage  S.  XXXIIL)  An  Fäden  ron  grüner  und  rother  Seide  h&ngt  ein 
rundfs  S^fl^«  Aul  welches  die  oj^ere  Platte  ron  einem  Siegel  des  Bischof«  Ulrich  aufgeklebt  ist,  das  an 
einer  e(?li^p  UrJ^incbD  xuerft  am  6.  Mai  1260  rorkommt  und  tl&selbst  abgebildet  wird.  1^  zeigt  das 
Brustbild  4es  ifiid^fs,  foit  dem  Stabe  in  der  rechten  und  einem  Puche  in  der  Unken  Ha^d.  Von  der 
Umschrift  liest  man:  ^^ 

4«  vLRiavs  :  üai :  mit  -.  [Rjnaae a.c  ^ 


196(9.   Septbr  6.  *817. 

Die   Städte  LÜbek,   Rostock  und  Wismar  hedrohen  kraft  gemeinsamen  B^ 
sdlxLsses  alle  ßee-  und  Strassenräuber,  sowie  diejenigen,  welche  diesen  Vor-- 

Ujmtisü»  Qhri^M  :P4^]iil?uS)  ad  qfips  ^presens  littera  peruenerit,  communitas 
)[^{ibjc€;iisiß^  |lp2iS;tqHi^n9i2^  et  lYismariensis  ciuitatifm  in  sa[ua^>re  miui4i  salutem» 
j(^Uf]gn\9m  jfli^fique  .flj^rp^tor^?  cupn  ./nercimoniis  per  i^aria  graUe  (?)  causa  vj^Iifi^ptes 
paße  4rn^^  1^  :9.99jm*jmte  j^jt^na  pj^e  pifajtis  et  predpi^ibus,  quemadmodifm  h^^nus 
^pipiijunt,  jg^^ifteirp  AQjn  .po^unt,  co^roui^i  decreuimus  <;ofisilio  scrjptis  presenti^if^ 
W^lwßrsi?  <(&?i«nfi;e,  qjipj  oipnes  Jlli,  qvi  mercalores  SRolianl,  Jn  eccles|ls,  qfme- 
teriiS)  aquis  et  campis  pace  gaudere  non  possunt,  sed  p^oscripti  ab  ynmersis 
ciuitjGitibus  et  mercatoribus  tenebuntur.  Ad  quoscumque  vero  Wrminos  predones 
cum  spolio  peruenerint,  que  terra  aut  que  ciuitas  eos  in  spolio  confoffiauerit^ 
eque  rea  predonibus  tenebitur  a  ciuitatibus  et  mercatoribus  vniuersis  et  proscripta. 
Datum  anno  gratie  WCX)^LIX%  Vlir  idus  Septembris. 

18^ 


Digitized  by 


Google 


140  1259.  848 

Nftcb  dem  U.-B.  der  Stadt  Lflbek  I,  S.  229,  ana  der  Uraehrift  auf  der  Trete  zu  Lübek.  Aogeb&Dgt 
lind  die  beiden  ziemlicb  erbaltenen  grossen  Siegel  der  Städte  Rostock  und  Wismar,  wie  sie  scbon  einzeln 
an  den  Urkunden  rem  6.  Jan.  1256,  Nr.  764,  und  rom  J.  1257,  Nr.  786,  und  zusammen  bierunter  abge- 
bildet sind. 


(1259.)  848. 

Die  Stadt  Wolgast  erklärt  sich  auf  ergangene  Aufforderung  der  Städte  lAJhek, 
Rostock  und  Wismar  bereit,  zur  Vertilgimg  der  Seeräuber  mitzmmrhen. 

V iris  prouidis  et  honeslis,  aduocatis^  consulibus  et  communi  ciuitatum  in 
Lubeke,  in  Rostohc  et  in  Wismaria,  consules  et  commune  ciuitatis  in  Wolgust 
semper  promptam  in  beneplacitis  voluntatem.  Honestati  uestre  multimodas  gra- 
tiarum  referimus  acliones,  quod  pro  iniuriis,  que  nobis  et  amicis  nostris  in  mari 
nauigantibus  a  predonibus  ex  diuersis  lerris  confluentibus  imminent,  litteras  uestras 
tam  ad  nostram,  quam  ad  uestram  pacem  laborantibus  nobis  transmittere  meruistis. 
Hinc  est,  quod  scire  debetis,  quod  ad  destructionem  talium  predonum,  prout 
nostra  ualet  possibilitas,  vna  uobiscum  libentissime  uolumus  laborare  et  conciues 
uestros  in  suis  negotiis  promouere. 

Naeh  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.155,  aus  dem  zu  Lflbek  auf  der  Trese  auftewabrten  Original, 
an  dem  nocb  das  Siegel  b&ngt.     Vgl.  Nr.  847. 


Digitized  by 


Google 


849  1259.  141 

1259.   Sept.  8.  840. 

Das  Dom-Capitd  zu  Ratzdmrg  genehmigt  den  Verkauf  des  Zehnten  von 
2  Hufen  zu  Börzow  von  Seilen  der  Dibeker  Bürger  Arnold  und  Siegfried 
an  das  Kloster  Reinfdd. 

Jtieligiosis  ac  deuotis  in  Christo  domino  .  .  abbati  suoque  venerando 
coUegio  in  Reynevelde^  ordinis  Cysterciensis^  Lubicensis  dyocesis,  dei  gracia 
preposilus  et  totum  capitulum  ecclesie  Raceburgensis  oraciones  et  sinceram  in 
domino  caritatem.  Ad  beneplacilum  domini  nostri  episcopi  pro  vobis  fauorabiliter 
suppiicantis  ratam  habemus  vendicionem  decime  duorum  mansorum  in  Bortsowe^ 
que  facta  est  a  domino  Arnoldo  et  Sifrido,  ciuibus  Lubicensibus^  quam  ab  ipso 
idem  in  feodo  tenuerunt.  Jn  cuius  ratihabicionis  Signum  presentem  paginam  vobis 
conferimus  sigiili  nostri  munimine  roboratum  (!).  Datum  Raceborch^  anno  domini 
M^CC^L^IX'',  in  die  natiuitatis  sancte  Marie  virginis. 

Nach  der  unechtes  AtnfertigUDg  im  Haupt -ArebiT  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentbande  hängt 
die  untere  Hälfte  des  dritten  Eatzeburgischen  Capitelsiegels.  Die  obere  Platte  ist  offenbar  von  der 
unteren  durch  einen  Schnitt«  abgetrennt  gewesen  und  später  mit  dieser  wieder  zusammengebracht.  Das 
Bruchstück  des  Siegelbildes  scheint  echt  zu  sein.  Man  erkennt  darauf  noch  die  untere  Hälfte  des  Crucifixes 
und  zu  seiner  Rechten  die  Figur  Johannis  des  £y.,  zu  seiner  Linken  die  der  Maria;  auch  die  Felsen  unter 
den  drei  Figuren  sind  noch  deutlich;    ron  der  Umschrift  liest  man: 

OD  8  emPiTVLi 

Das  zweite  Ratzeburgische  Capitelsiegel  kam  zuletzt  an  Nr.  775  Yor,  das  dritte  finden  wir  an  unver- 
dächtigen Urkunden  erst  im  Jahre  1282;  wir  werden  dort  eine  Abbildung  geben.  —  Vgl.  Bd.  I,  Vorrede 
S.  XXXIV. 


12(5)9.   Sept.  16.   Demmin.  850. 

Hermann,  Bischof  von  Camin,  und  Barnim,  Herzog  von  Pommern,  vergleichen 
sich  über  die  Grenzen  der  Länder  Stargard  und  Massow,  Pyritz  und  Lippehne. 

—  —  Testes  huius  ordinacionis  sunt:  Hinricus  comes  de  Keuerberch,  Adolfus 
decanus  et  Mauricius  canonicus  ecclesie  Caminensis,  Theodericus  prepositus 
Colbergensis,  Gherardus  scolaslicus  Gustrowensis,  Wihardus  abbas  de  Ysznam, 
Conradus  Clesl.    —    —    —    —    —    — 

Vollständig  gedruckt  nach  dem  Caminschen  Copialbuche  des  Pommerschi^n  Fror.-Archiys  (aus  einer 
Bestätigung  Herzog  Wartislar's,  d.  d.  Camin  1821,  octauo  idus  Marcii)  in  Riedel's  Cod.  dipl.  Brand.  I, 
Bd.  18,  S.  61,  62,  auch  in  Dregers  Cod.  Fem.  I,  S.  314,  und  bei  Kratz,  Urk-Bnoh  des  Gesehl.  r.  Kleist, 
1862,  S.  15.  Die  Jahreszahl  MCCXLIX  in  der  Urschrift  ist  ohne  Zweifel  falsch,  da  Hermann  erst  im 
J.  1251  Bischof  ron  Camin  ward  (s.  oben  Nr.  671  und  die  Note  zu  Nr.  715,  in  welcher  die  Bemerkung^ 
über  die  yorstehende  Urkunde  hiernach  zu  ergänzen  und  zu  berichtigen  ist)  und  der  Dechant  Adolf  und 
der  Abt  Wihardus  erst  seit  1254  natii  ihren  Vorgängern  Tom  J.  1253  genannt  werden.  Die  Urkunde  must 
daher  ohne  Zweifel  in  das  J.  1259  gesetzt  werden;  vgl.  Kratz  a  a.  0.  und  Quandt,  Balt  Stud.'X,   1,  S.  169«. 


Digitized  by 


Google 


/ 


14d  1960.  SM 

IdeO.    Rostock.  ^1. 

AHjs^knHüff  ^iber  mUffb  Vet%K9te.  wM^  4gr  König  von  N»weffm  Rostockem 
tuffeßgt  fort. 

Johannes  de  Nore  amisit  per  regem  Norwegie  XXYI  inarcas,  Henricus 
^  Nicoimis  Plo£Mic  XXK  mercas  floM.  denarionw.  Jtem  doviais  ffleincke  amisit 
■Mekanem  et  battä^  valent  LX  «apcas.     Prectpue  Mrram  suara  ^eedllaivit. 

Vhtih  dem  Botendktfr  ^adib.  A,  ia\.  7. 

1260.   Roetook.  852. 

Symer  zu  Rostock  vermacht  der  dortigen  Marienkirche  zu  Wein  und  Licht  2  Mk. 
jährlicher  Rente  atis  dem  Qrundstikke  bei  der  Schule* 

Oominus  Symerns  in  'raorte  eonstHntus  assignavit  S.  Marie  duarum  marcarum 
redditus  ad  vinum  et  lumen  siQgulis  annis.  JHe  due  marce  daburitur  de  area 
4na^  q«e  apod  scok»  iacet.     Quicmiqtte  illam  aream  possidet^  dabit  jllas  pe^etuo. 

Nach  dem  Hottdeker  Stadib.  A.  HiiUX  föl.  7. 

1260.  Jan.  IB.  B5S. 

Die  vom  päpstlichen  Stuhle  besteUten  Richter  laden  den  Bischof  Rudoif  von 
Schwerin  auf  emffebrachte  Appellation  des  Bischofs  von  Gamin  wegen  der 
streitigen  Grenzen  ihrer  Sprengel. 

Citatio  4e8  .B^pstes  del^gati  «irnd  subdel^ti  iudjcis  an  Aodolphum, 
Bischolfen  ^2Ul  Zvnerio^  in  causa  ^^^dlatiaais  dess  BJisc)K)Ss  %V^  Caiumin  super 
limitibus.     Anno  1260.,  idus  Januarli. 

"t^Äch  Clrfnariaii,  lPfot0c.  föl.  *»!*.  — 'V^l.  oben  *Nr.  8217.  —   O^rabki  M  iLifbh,   Mekl.  fJrk    HI, 
iS.   IM. 

1260.  Febr.  11.   Wismar.  188*. 

Johaam,  'Twst  von  H$klenhurg,  und  seine  Söhne  ffeinrieh  tmd  JShert  heur- 
ktmdm  den  Vetßomf  inm  nernn  Bufen  m  Jkmmkusen  an  verschiedene  Wis- 
fnatsthe  'Bürger  zu  WeitMUOreda. 

In.  nomine  santte 'et  indin?dire  'triiKitätis.  "^Johannes  dei  gracie  ^dominus 
Magnopolensis,  Hinricus  et  Albertus^  filii  sui,  oranibus  Cristi  fidelibus  in  perpetuura. 
Ne   rerum   gestarum   memoria  per  successiua   temporum   labatur  spacia,    humana 


Digitized  by 


Google 


8S$  tdQO.  m 

sollema  sibi  consueuit  adhibere  remedia  scripturaruni.  Nouerint  ergo  vpiuerai 
presentis  lemporis  et  futuri^  quosdam  ciues  Wisraarie  de  nobis  emisse  nouem 
mansos  in  campo  Dammenhusen  inter  ciuitatem  et  ipsam  yiUam^  qu^rnlibßt  mansum 
pro  LX  marcis  Lubicensium  denariorum,  et  eos,  qui  persoluerunt  man^Qs^  nomi- 
natim  coDsoribi  fecimus  et  quantum  quilibet  acceptauit^  videlicet  Hinricus  Sceuersten 
vnum  raansum,  Hinricus  de  Warendorp  et  Herderus  in  noua  ciuitate  vnum  man- 
sum, Wemerus  et  Hinricus  frater  suus  mansuin  et  dimfdtum,  Nicoiaus  et  Ber- 
nardus  Vnum  mansum,  Hinricus  de  Brakle  et  HSnce  Baibus  vnum  mansum, 
Hildebrandus  humularius  vnum  mansum,  Hince  filius  Marquardi  mansum  et 
dimidium,  Johannes  frater  Jacobi  dimidium  mansum,  idem  Jacobus  et  Helerus 
dimidium  mansum.  Siquidem  predictis  et  heredibus  eorundem  iure  ciuili  uendi- 
dimus  illos  mansos  tam  libere  possidendos,  vt,  quicunque  processu  temporis 
uendiderit  aliquid  de  hiis  mansis,  coram  consulibus  resignabit.  Prelerea,  si  con** 
tingat  uel  acciderit  excessus  aliquis  in  hiis  mansis,  hune  aduocalus  noster  iudicabit, 
secundum  quod  dictauerit  ins  ciuile.  Sane  ut  hec  omnia  roborentur  et  a 
successoribus  nostris  inuiolabiliter  obseruentur,  presentem  paginam  sigillorum 
nostrorum  testimonio  et  testium  inscripcione  fecimus  communijri.  Testes  huios 
facti  sunt:  Bemardus  de  Walie,  Aluericus  de  Barnekowe,  Benemctus,  Thidericus 
et  Amoldus  Klawe,  Gherardus  et  Hartwicus  Molteke,  Yredebernus  Huscummer, 
Hermannus  de  Medentyn^  Otto  de  Swinga,  Johannes  Molteke,  Hinricus  Lupiis^ 
Godeke  de  Ploote,  Timmo  Holtsatus,  Thidericus  de  Ördessen  \  Otto  de  Reuetlo^ 
Hinricus  Preen,  Bertoldus  Preen,  milites  nostri;  Hinricus  Sceuersten,  Hildebold, 
Thidericus  de  Gardelaghe,  Nanno  de  Krukowe,  Ricoldus,  Alkillus,  Hinricus  de 
Warendorp,  Welzelus  Paruus,  Tjmmo  de  Domechowe,  Wilbrandus,  Albertus  de 
Odeslo,  Bescelinus,  consules  ciuitatis,  insuper  et  alii  ciues:  Radolfus  Friso,  Ber- 
nardus  Bodz,  Gudiarus,  Seghebodo  et  alii  quam  plures.  Datum  in  Wismaria, 
anno  domini  M®CC^LX%  tercio  idus  Februarii. 

Nach  dem  Wism.  PriTÜegienbuche,  unter  dem  Rubrum;   „De  emipciDjae  #X  umiisur.uia  io  camp9  i>ai]i- 
meoliuseii.**  —   *  Im  P.-B.   ^Ordesseu.**   —  Gedruckt  bei  Lisch,  GesdfaL  t.  Oertzeu,  Bd.  I,  ürk.  S.  5. 

(1260-1272.)  855. 

Die    Wümarschen  Bürger,    tüdche   Acker   auf  dem   Felde   von  Dammhusen 
besitzen,  einigen  sich  über  die  Kosten  der  Oräben  und  Verzäunungen. 

Qui  habent  mansos  Damenhusen,  inter  se  hoc  arbifcrati  sunt  et  sUituemnt, 
qudd  omnes  expensas,  qnas  faciunt,  ut  defendent  agros,  triue  in  fossis  siue  in 
Sepibus,  quilibet  sohiat,  prout  magis  uel  ndinus  habel  in  agris  illis.  Quod  factum 
eät  in  presencia  consulum. 

Nach  dem  Wism.  Sladtb.  A,  p.  28.  —  Vgl.  Nr.  654. 


Digitized  by 


Google 


144  IMOl  95% 

1200.   Febr.  15.  Sdkwex.  856. 

8wmtop0)lk,  Barzog  mm  Ptmmerm,  gdietei,  das  vom  Kloster  Dcbercen  in 
semes  Brmden  8amhm  Lamift  gegsimdeU  Klo&ter  8.  Marienberg  (SaTnburia 
bei  PagmOom)  m  Memem  GMek  hd  der  ^arUekemem  Zcüjrmheü  zu  schätzen. 

io  DoaiDe  ssmtit  et  mämimt  liJuXii  SzaodipolGiis  dei  gracia  Pome- 
niDonm  dn  marenm  C9ste§asm  ac  oSdaÜN»  sms  per  lotam  terram  et  omnem 
provinciam  Pobilubic  ü6b  nkäem  ■apeipeUuoB.  Xotaim  sit  omnibus,  tarn  pre- 
fentibw^  qasm  fatara.  ^aod  aorclMi  pbabckNien^  quam  Doberanensis  ecclesia 
in  terra  fntsn  noslri  ff—hwii  de  coosesM  nostro  iniciaTit^  videlicet  Montem 
sanete  Marie,  ffl^eraa  diwiian»  ab  cxtorsiaac  tbelonei  per  totam  terram  et  omnem 
proTinciaB  dicioo»  noslre  de  gubatiocu  ennden  Dovelle  plantacionis  universa. 
Unde  rogamos  et  bortaraor  omoes  posteros  nostros  in  domino^  quatenus  factum 
Doslnim  ratum  habeotes  propler  ipsom.  qni  beneracta  remmierat,  ut  non  solum 
vos  iara  prefate  plantacionis  obserrelis.  que  iam  dedimos  pro  remissione  nostrorum 
peccaminum  saper  tbelonei  extorsione^  venun  eciam  ab  aliis  observari  faciatis^ 
domino  mediante.  Datum  in  Szweth^  in  dominica  Esto  michi,  anno  gracie 
M^'CCTLX^  per  manum  domini  Conrad!  abbatis  de  Doberan,  teslibus  adhibitis: 
Pribizlauo  palatino,  casteDano  Thiderico^  pincema  Amoldo^  dapifero  Themone^ 
Paulo  subcamerario^  capellano  Stephano  et  aliis  quam  pluribus  probis  et  ho- 
nestis  viris. 

Nach  einer  Äbftehrifi  Tom  Original  im  Arehir  za  Kdnigtberg,  an  welchem  noch  das  Siegel,  doch  schon 
etwas  beschädigt,  hangt.     Wir  rerdanken  dieselbe  dem  Geh.  Reg.-Rath  Voigt  —  Vgl.  Nr.  828   und  829. 


1260.   März  6.   Malchin.  857. 

Hermann,  Bischof  von   Camin,   überweist  Rütermannshagen  und  die  Pfarre 
Mertensdorf  dem  Sprengel  des  Bischofs  von  Schwerin. 

Mermannus  dei  gracia  episcopus  Caminensis  omnibus  presentem  lilteram 
inspecturis  salutem  in  omnium  saluatore.  Quamuis  questio  super  Iimilibus  et 
terris  episcopatus  nostri  et  Zuerinensis  iam  dudum  per  venerabiles  patres  Theo- 
dericum  quondam  Zuerinensem  episcopum  et  Wiihelmum  predecessorem  nostrum 
per  amicabilem  composicionem  sopita  fuisset^  prout  in  priuilegiis  hincinde  con- 
fectis  plenius  continetur^  tamen,  quia  de  indagine  Ridermanshagen  et  de  tota 
parrochia:  Mertinsdorp  ad  terram  Nalichowe,  et  Ridermanshagen  ad  terram  Zlone 
pertineat,    eas    ecclesie    Zverinensi    de    consensu    capituli    nostri,    prout    sigillum 


Digitized  by 


Google 


858  1260.  145 

[ini]niis  [aplpensam  protestatur^  recongnoscimus  absolute.     Datum  Malechin,  anno 
domini  WCC  sexagesimo,  II.  nonas  Marcii. 

Nach  dem  OrigiDal  im  Haupt -Ärchir  zu  Schwerin.  Das  Siegel  ist  von  dem  Pergamentstreifen  abge- 
rissen. —  YgL  Bd.  I,  Nr.  590.  —  Diese  Urkunde  kannte  Glandrian,  der  den  Inhalt  im  Protoc.  fol.  132^ 
yerzeiohnet:  ^Des  Bisohoffs  zu  Gamyn  Hermanni  brieff,  das  der  streit  etc.**  —  Gedruckt  bei  Lisch,  MekL 
ürk.  m,  S.  104. 


1260.   März  6.   Malchin.  858. 

Sermami,  Bischof,  und  das  Dom-Gapüd  zu  Gamm  uberweisefn  das  Dorf 
Btttermannskagen  und  die  ganze  Pfarre  Mertensdorf  dem  Bisthwme  Schwerin 
und  bestätigen  den  ehemals  zwischen  den  Bischöfen  WUhehn  von  Gamin  und 
Dietrich  von  Schwerin  geschlossenen  Vergleich  über  die  Grenzen  ihrer  Bisthümer. 

ijLermannus  dei  gracia  Caminensis  ecclesie  episcopus,  Lampertus  N.  *  de- 
canus  eiusque  ecclesie  lotum  capilulum  oronibus  presentem  (!)  inspecturis  salutem 
in  Christo  Jhesu.  Sopita  maleria  queslionis  per  uenerabilem  patrem  abbatem  de 
Dargin  et  uiros  honorabiles  prepositum  de  Verchen,  preposilum  et  scholasticum 
Zuerinensem  per  amicabilem  composicionem,  que  inter  nos,  ex  una  parte,  et  epi- 
scopum  Zuerinensem  ex  altera  interuenit,  taliter  extitit  concordatum,  ut  uÜIa 
Ridermanneshagen  cum  tota  parrochia  Mertinenstorpe  ad  diocesin  pertineant  Zueri- 
nensem. Composicionem  ipisam  et  eam,  que  olim  per  uenerabiles  patres  nostros 
Wilhelmum  et  Theodericum,  Caminense[m]  et  Zuerinense[m]  olim  episcopos,  et 
ratificacione  capitulorum  utriusque  ecclesie  facta  fuerant,  gratas  et  ratas  habentes 
uolumus  et  sub  fidei  religione  promittimus  nostris  et  futuris  temporibus  inuiolabilem 
obseruare,  renunciantes  expresse  omnibus  litteris  hinc  inde  a  sede  apostolica 
impetratis  super  questione  eadem  et  processibus  habitis  per  eosdem.  Datum 
Malchin,  anno  domini  M^CC^LX.,  pridie  nonas  Marcii. 

Nach  einer  Abschrift  aus  dem  £nde  des  16.  Jahrb.  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  —  ^  Wahrschein- 
lich ist  zu  lesen:  „Lampertus  prepositus,  ..  decanus.**  Denn  Lambert  erscheint  schon  1255  als  Propst 
zu  Camin  (Dreger  S.  385).  —  Vgl.  Bd.  J,  Nr.  590,  und  oben  Nr.  821,  853  und  857.  —  Gedruckt  bei 
Lisch,  Mekl.  Urk.  III,  S.  103. 


1260.   März  7.   Wismar.  85». 

JoJiann,  Fürst  von  Meklenburg,  und  seine  Söhne  erneuern  und  erläutern  des 
Fürsten  Heinrich  Borum  L  Urkunde  vom  8.  JuU  1222  über  die  Oüter  und 
Zehnten  des  Bischofs  und  Gapitds  zu  Raizeburg  in  ihren  Landen. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Ego  Johannes  dominus  Nagno- 
polensis  et  Heinricus  et  Albertus  filK  mei  et  eonim  fratres  omnibus  in  perpe« 
tuum.     Qvia  priscis  temporibus  quoddam  priuilegium  compositionis  ab  auo  nostro 

■•Uralirgif  ehM  Vrkudei  -  Bich  U.  1 9 


Digitized  by 


Google 


146  t^m. 

domino  H.  Borwino  Mag:iiopoleiisi  et  filiis  srns  HeiDrico  et  Nicoiao  tempoributf 
domini  Heinrici  Racebur^ensis  episcopi  soper  4|uibusdam  libertatibus  yiUamin  et 
mansorum  ac  iure  patronalus  ecclesiarum  et  decimarum  concessionibus  datum  Tuit 
ecciesie  Raceburgensi^  et  de  hiis  inter  episcopam  eiusdeni  ecciesie  Vlricum  et 
nos  postmodum  orta  fuisset  quedam  ambiguilas  de  iure  patronatus  ecclesiarum  et 
nominibus  villarum,  conuenlum  fuil  inier  eum  et  nos^  vt  idem  priuilegium  propter 
quasdara  mutationes  nominum  et  determinationes  villarum  innouarelur^  cuius  priui- 
l^i  forma  cum  additamenlis^  mutationibus  et  detenniaationibus  hec  est: 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Ego  Heinricus  senior 
Borwinus  Magnopolensis  et  fiiii  mei  Heinricus  et  Nicolaus  notum  facimus 
Omnibus,  tam  presentibus,  quam  fuluri  temporis  successoribus,  quod  in 
hac  forma  cum  domino  HfetnricoJ  Raceburgensi  episcopo  et  suo  capitulo 
de  bonis  nostris  in  suo  episcopatu,  tam  decimis^  quam  mansis  nobis 
feodali  iure  debentibus^  amicabiliter  conuenimus.  Jn  terra '  Brezen,  tribus 
villis  exceptis,  scilicet  Gressowe,  Myristorp,  que  nunc  Honkerken  vocatur,  et 
Lubymare,  que  pro  viUa  Mandrowe  commutata  est,  vt  mfra  suMungitur,  quas 
dominus  heinricus  dux  Saxonie  consentiente  patre  meo  Pribizlao  cum 
omni  Übertäte  Raceburgensi  ecciesie  ad  dotem  episcopo  superaddidit, 
medietatem  decime  per  totam  terram  Brezen  iam  dictus  H.  episcopus 
nobis  feodali  iure  concessit,  tam  de  cultis^  quam  de  incultis^  medietalem 
vero  sibi  retinuil,  hoc  interposito:  quecunque  villa  tunc  temporis  cuUa 
Xli  mansos  haberet  vel  plures^  decimam  duorum  mansorum  prestara 
teneretur  episcopus;  que  autem  villa  culta  minus  Xll  haberet,  tantum 
vnum  mansum  preslare  teneretur  episcopus.  Ecclesias  etiam  tam  fun- 
dandas,  quam  fundatas  per  totam  terram  Brezen  episcopus  dotabit  et 
libere  possidebit,  et  idem  ius  erit  in  villis  adhuc  fundandis.  Quarum 
ecclesiarum  nomina  sunt  hec:  Prozeken,  Beyendkorpe,  Gressowe,  Honkerken, 
Gnewesmolen,  ThideriJceshagen,  Thomashagen,  Gluthze,  Elmenkorst,  Calchorst, 
relicta  nobis  libera  concessione  ecclesiarum,  tam  fundaiarum,  quam  fandan^ 
darum  in  oppido  W [is] mariensi.  Dedimus  etiam  domino  episcopo  et  suis 
successoribus  in  qualibet  villa  de  supra  nominatis  tribus,  que  sunt  dos 
ecciesie,  quatuor  mansos  liberos  et  absque  onwi  seruicio  dominorum,  pre*- 
sentibus  et  petentibus  filiis  meis  cum  domino  episcopo,  cui  tantum  duos 
recognouimus,  in  consecratione  cimiterii  Miristorp.  Ea  uero,  que  ante 
posila  sunt,  ordinata  sunt  [in]  Mustyn.  Consensimus  etiam  ego  et  Glii 
mei  in  eo,  quod  villam,  que  vocatur  Mandrowe,  sicut  eam  filius  meus 
Nkoiaus  ubique  disterminauit,  in  liberam  possessionem  episcopo  dedimus, 
hoc  excepto,  quod  homines  tantum  iUius  uiHe  borehwerk  et  briMswer« 
operentur,     oiroulum    mddM^i    vrbis    Magnopol^Mis,    reüque    due    vitte 


Digitized  by 


Google 


8M  1360.  147 

Myristlorp]  et  Gressowe  tali  per  omnia  iure  gaudebunt,  quod  borchwerk 
et  brucwerk  operabunlur  et  expeditiones  sequentur^  et  omnes  (res  uille 
petitiones  non  dabunt.  [De  c]apitalibus  autem  causis  due  partes  com- 
posicionuni  episcopo  proueniant,  tercia  aduocato^  pro  quo  ßlius  meus 
Nicolaus  in  beneßcio  mecum  recepit  villam  Lubyma[r6]  vnam  de  tribus^ 
que  pro  dote  habentur  in  priuilegio  Raceburgensis  ecclesie.  Recepimus 
insuper  in  beneficio  pro  uilla  Mandrowe,  quicquid  decimarum  habuit 
episcopus  in  villis  Bekeruyz^  W^o^Araunde,  Witzendorp,  Reymanstorp. 
Conuenimus  etiam  in  eo^  quod  dominus  episcopus^  sua  uiila  excepta^ 
que  dicitur  Villa  Episcopi,  et  omnibus  bonis^  [q]u[e]  sub  se  tenuerunt 
tarn  layci,  quam  clerici  ciuitatis  Lubicensis,  qaarum  vülaruvi  nomina  sunt 
hec:  Benekendhorp ,  SedJiorp,  Johanriesthorj),  Bunsthorp  et  aüodium  prope 
Dartzowe,  tocius  terre  Darlzowe  medielatem  decime  filie  mee  et  filio  suo 
in  fcodo  concessil,  medietatem  sibi  et  ecclesie  sue  retlnuit^  hoc  inter- 
posito^  quod  in  qualibet  uilla  dominus  episcopus  de  parte  sua  decimam 
unius  mansi  prestabit.  Concessit  insuper  episcopus  Nycolao  ßlio  meo 
et  filio  filie  mee  Johanni  silue,  que  vocatur  Clutbze,  postquam  cttha 
fuerit,  duas  partes  decimarum.  terciam  partem  sibi  et  ecclesie  sue  retl- 
nuit,  et  de  tercia  parle  sua  semper  decimum.  mansum  magistro  civium 
prfesjtabit.  Ecclesias  uero  m  sihia  Ciulhze  lündandas  domini  terre  de 
suo  beneiicio  et  episcopus  dotabunt^  sed  episcopus  prestabit  et  iui 
patronatus  habebit;  in  silua  autem  Tarne[ui]z  ecclesias  fundandas  epi- 
scopus dotabit  et  cui  «oluerit  prestabit.  De  decima  Dartzowe  terminatiiM 
fmt  prope  uillam  Gressowe  sub  arbore.,  de  silua  Cluthze  in  ecciesi« 
Praszeken.  Huius  rei  testes  sunt:  Ahiericus^  Godescalcus^  Wichmanniis, 
pr^pesaW,  Wiggerus  sacerdos^  Lodwicus.^  ßernardus^  diaco72t\  Gonrack» 
de  Rene  saeerdos.  frater  Jko,  Reifrfridus^  Otto  Albus,  vterque  Reinh- 
boldns,  Vokmarus^  EUlardvs  de  Godebuz,  milites;  Conradus  adttoeata«, 
Hemannus  dapifer  et  alii  quam  piures.  Da[tu]m  Raceburg^  anno  graciß 
M^CC^XXII^  Vnr  idus  JuIü,  indicüone  Xir. 

Huius  aulem  inuouationis  priuilegii  tesles  sunt:  Volcquinus  prepositus, 
Heifiriciis^  Bemardus,  Johannes  prepositus  de  Rune,  canonici  Raceburgenses ; 
Wemerus  prepositus  de  Zwerin,  Nicolaus  scolasticus  Zwerinonsis,  fratres  Amoldus 
frior^  Erkenfridus,  W[ijdekindus,  Gerardus  de  ordine  predicatorum  domus  Lubi- 
eensis,  Johannes  de  Nuthze  saeerdos,  Ludolphus  Hardenakke,  Hermaniius  de 
Modentyn,  Theodericus  Clawe,  Alue[rijcus  de  Barnecowe,  milites  ^  et  sdii 
quam  plures  clerici  et  layci.  Datum  Wismarie,  anno  domiai  M'^CC^'L^^  ooaas 
Marcii,  per  manum  fratris  Gerardi  de  o|rdi]n[e]  predicatorum,  quondam  filii 
ecclesie  Raceburgensis. 

19- 


r 


Digitized  by 


Google 


148  1360.  8M 

Nach  dem  Originftl  im  Batzeburg^er  Archiy  zu  Neustrelitz,    welche»   in   der  Mitte  fast  ganz  zerrissen 
ist.    An  rothen  und  gelben  seidenen  Fäden  hangen  2  Siegel: 

1)  das  grosse  runde  Siegel  des  Fürsten  Johann  (abgebildet  in  Bd.  I,  zu  Nr.  609); 

2)  das  schildförmige  Siegel  des  Fürsten  Heinrich  (abgebildet  zu  Nr.  776). 

—  Gedruckt  bei  Schröder,  P.  M.  S.  679.  —  Schreiben  Niclots  Ursprung  betrefiPend,  S.  37.  —  Die  Ab- 
weichungen  des  Transsumpts  yon  dem  oben  Bd.  I,  Nr.  284,  gedruckten  Original  der  Urk.  yon  1222,  Jul.  8, 
sind  durch  Cursiyschrift  heryorgehoben ;  doch  fehlt  hier  und  da  ein  unwesentliches  Wort  des  Originals. 


1260.   März  8.   Demmin.  860. 

Wü'Ttislav,  Herzog  von  Pommern,  bestätigt  und  verleihet  dem  Kloster  Dargun 
das  Etgenthumsrecht  an  zwei  Hufen  in  dem  Dorfe  Dr'önnewitz,  welche  der 
Ritter  Johann  von  Wcdsleben  bei  der  Zurüstang  zu  einer  Wallfahrt  zu  seinem 
Seelenheüe  geschenkt  hat. 

Wartislaus  dei  gratia  dux  Deminensis  omnibus  presentem  paginam  in- 
specturis  salutem  in  domino.  Dignum  est  et  rationi  cousentaneum  ^  ut  ea,  qua 
coram  pradentibus  gesta  noscantur^  et  testibus  et  literis  dece[rna]ntur^  ne  veri- 
tatem  deperire  contingat  iniusta  malignatione  malignantium  circumventam.  Qva- 
propter  noverint  universi^  qvod  dilecius  noster  dominus  Johannes  de  Walsleben 
viam  peregrinationis  expediens  duos  mansos  in  Dronewitz  clausiro  Dargun  coram 
nobis  et  nostris  militibus  contulit^  nostro  mediante  consensu^  pro  suorum  indulgentia 
peccatorum.  Nos  ergo  volentes  opus  pietatis  nostre  largitatis  benignitate  perficere, 
iam  dicto  claustro^  qvod  unius  supradictorum  mansorum  de  nostra  perceperat 
gratia^  alterius  nihilominus  mansi  proprietatem  contulimus,  adstantibus  subnotatis. 
Testes  sunt  hi:  dominus  Albertus  de  Vrenym  \  Henricus  Ursus,  Johannes  de 
Penitz  et  alii  quam  plures.  Datum  in  Demmin,  anno  graiie  M.  CC.  LX.,  VIU.  idus 
Marlii.  Ut  autem  huius  rei  evidentia  posterorum  memorie  tenacius  commendetur^ 
presens  super  ea  scriptum  porrigimus  sigilli  nostri  appensione  more  solito  robo-- 
ratum.     Predictos  mansos  sicut  alia  bona  sua  in  nostro  domin  [i]o  possidebunt. 

Nach  Ungnade*s  Amoenitates  etc.,  S.,1003.  Darnach  auch  in  Vogells  Geschlechtsgeschichte  der  Herren 
y.  Behr,  II.  Nr.  8,  S.  13,  und  bei  Lisch,  Urk.  des  Geschl.  Behr,  I.  B,  S.  78.  Der  Abdruck  bei 
Schröder,  P.  M.  681,  ist  weder  vollständig  noch  genau.  Die  Zeugennamen  lauten  bei  ihm:  Albertus  de 
Vrenyn,  Heinricus  Voss,  Johannes  de  Penitz  et  alii  quam  plures.  —  Für  *  „Albertus  de  Vrenym**  ver- 
muthet  Lisch:  „A,  d.  Vznam.  —  Die  Schicksale  des  Originals  sind  unbekannt.  —  Das  von  Ungnaden  an- 
genommene Datum  1268  idus  Martii  (15.  März)  ist  ohne  Zweifel  irrthümlich;  man  muss  sicher  die  Ziffer 
Vin.  zu  idus  Martii  ziehen  und  1260,  Yin.  idus  Martii  =  8.  März,  erklären,  wie  auch  ScbrOder  gethan  hat. 
Und  hiemit  stimmt  auch  die  Geschichte  des  Klosters  Dargun  überein,  indem  schon  am  5.  März  1266  Ton 
dem  Herzoge  Barnim  yon  Pommern  dem  Kloster  unter  andern  Besitzungen  auch  „duo  mansi  in  yilla 
Droneuiz**  bestätigt  wurden.  Vgl  auch  die  nächste  Urkunde  (Nr.  861),  die  ebenfalls  am  S.März  1260 
zu  Demmin  von  Wartislay  für  das  Kloster  Dargun  ausgestellt  wurde,  und  unter  den  Zeugen  auch  Heinrich 
Behr  und  Johann  yon  Pentz  zeigt. 


Digitized  by 


Google 


861  1260.  149 

1260.   März  8.   Demmin.  861. 

Wartislav,  Berzog  von  Pommern,  schenM  dem  Kloster  Dargun  das  Dorf  Prih^ 
'    henow  und  bestimmt  dessen  Chenzen. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Wartizlaus  dei  gratia  dux  Po- 
meranorum  et  Dyminensium  omnibus  hanc  paginam  inspecturis  salutem  in  uero 
salutari.  Quoniam  rerum  gestarum  ordinatio  per  reuolutionem  temporum  a  me- 
moria iabitur  hominum,  dignum  est,  ut  per  scriptum  ad  memoriam  reducatur. 
Hinc  est  igitur,  quod  tarn  presentibus,  quam  futuris  scripto  declaramus,  quod 
uillam  Pribegnev  claustro  Dargun  cum  omni  iure  nostro  dedimus^  ab  aduocatia 
uidelicet,  ab  urbium  edificatione,  a  pontium  posilione,  ab  expeditione  liberam,  cum 
subscriptis  terminis,  de  cetero  nichil  nisi  dei  remunerationem  prouide  expectantes» 
Sciant  igitur  uniuersi  predicte  uilie  lerminos  sie  haberi:  incipiunt  in  stagno 
Rathenowe,  ubi  rubus  incipit,  per  directum  transiens  ad  paludem,  iuxla  quam 
tres  quercus  pro  terminorum  distinctione  notate  habentur  signo  crucis,  nichiiominus 
et  ab  hoc  loco  flectuntur  ad  alterum,  qui  in  uulgari  Lisekamere  nuncupatur;  ab- 
hinc  uero  descendentes  tendunt  ad  pontem,  qui  bolbruc  dicitur,  ubi  de  Stowen- 
hachen  et  Glolessowe  (!)  conterminare  termini  dinoscuntur.  Si  quis  uero  huic  nostre 
donationi  aut  istorum  terminorum  distinctioni  instinctu  dyaboli  aut  iniquorum 
hominum  subdola  sugestione  refragari  conatus  fuerit,  eins  partem  puteum  ponimus 
abyssi.  Huius  rei  testes  sunt:  venerabilis  dominus  Hermannus  Caminensis  ecclesie 
episcopus,  necnon  et  reuerendus  dominus  Hinricus  abbas  Dargunensis,  dominus 
Burchardus  prepositus  de  Wirchene,  dominus  Johannes  prior  Dargunensis,  dominus 
Albertus  celerarius  ibidem,  dominus  Andreas  piebanus  Dyminensis,  dominus  Wal- 
rauenus  piebanus  de  Trebethowe,  dominus  Hinricus  de  Calowe,  dominus  Gerrardus 
piebanus  de  Stovenhachen ;  milites  uero:  dominus  Bemardus  Mel,  dominus  Hin- 
ricus Ursus,  dominus  Bertoldus  Thuringus,  dominus  Johannes  de  Penithze,  do- 
minus Wemerus  de  Palude,  dominus  Oiricus  Saxo  et  alii  quam  plures.  Datum 
in  Dymin,  anno  gratie  M^CC^LX"",  VIIF  idus  Martii,  per  manus  magistri  Johannis 
notarii  nostri. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Ärchir  zu  Schwerin.    An  rothen  und  gelben  seidenen  Fäden  hängt  Herzog 
WartislaTS  Siegel,  wie  es  zur  ürk.  Tom   11.  Mai  1248  (Bd.  I,  Nr.  604)  beschrieben  ist.  —  Vgl.  Nr.  862. 

1260.   Demmin.  862. 

Hermann,  Bischof  von  Camin,  schenkt  dem  Kloster  Dargun  den  Zehnten  aus 
dem  Dorfe  Pribbenow,  welches  Herzog  Wartislaus  von  Pommern  demselben 
geschenkt  hatte. 

xiermannus  dei  gratia  Caminensis   ecclesie   episcopus  in  perpetuum.     Pa- 
storalis eure  dignitas   exigit  et  requirit^   ut  in  rebus  ecclesiarum  nostre  dyocesis 


Digitized  by 


Google 


i50  IBBO.  SA8 

omni  qua  possumus  diligencia  solliciti  simus  et  parati^  illud  summopere  atleii* 
dentes^  quod  apul  domesticos  fidei  et  caritatis  ministros  uera  pietatis  et  deuotionis 
opera  iugiler  est  exercenda.  Vnde,  cum  dilectus  amicus  nosler  dominus  W.  dux 
Dyminensis  ex  affectu  caritatis  pro  spe  salutis  ac  retribulionis  eterne  villam,  que 
publico  nomine  Pripignewe  nuncupatur,  cum  omni  iure  ac  proprietate  contulerit 
monasterio  Dargun  in  honore  virginis  ac  matris  Marie,  nos  etiam  ex  iniuncto 
officio  pastorali  assumptis  excubiis  super  vigiiias  gregis  dei,  ad  instanciam  Johannis 
Wulpis  militis  de  Stouenhagen  decimam  eiusdem  vilie  Pripignewen,  que  ad  nos 
dinoscitur  pertinere,  predicto  monasterio  reiinquimus  iugiter  cum  omni  iure  noslro 
possidendam,  et  quantum  proprietatis  ad  nos  spectat,  conferimus  loco  antediclo. 
Ne  igitur  super  hoc  facto  in  posterum  questio  dubietatis  possit  oriri,  presens 
scriptum  sigilli  noslri  munimine  fecimus  roborari.  Acta  sunt  hec  bis  presentibus: 
Burchardo  preposito  de  Verchen,  .  .  preposito  de  Juenach,  Ludolfo  Dusero, 
Vlrico  marscalco,  Alexandro,  Widekindo,  Ribone  et  aliis-  Datum  Dimin^  anno 
gracie  M**  CC°  LX**,  pontificatus  nostri  anno  Vr,  per  manum  Hinrici  de  Kalowe. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  Die  Schrift  ist  eine  ungewöhnlich  grosse,  fette 
Miuui^kel:  die  Buchstaben  sind  ^/g  Zoll  hoch.  An  einer  Schnur  aus  rother  und  weisser  Seide  hängt  das 
bereits  zur  Urkunde   vom   23.  Juni    1257   (Nr.  799)   beschriebene    neuere  Siegel  des   Bischofs;   Umschrift: 

I    ....HRRV, ^  ....aopvs. 

Eine  zweite  Ausfertigung  dieser  Urkunde  in  einer  kleinen,  Uüchtigen  Minuskel  hat  einige  unbedeutende 
orthographische  Abweichungen  und  trägt  ein  Siegelhand  aus  grün -seidenen  Fäden  ohne  Spur  eines  Siegels. 
—  Vgl.   Nr.  861. 


1260.    März  10.    Dirschau.  863. 

Sambar,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Neu-Doheran  (Sambw^) 
zu  der  früher  geschenkten  Mühle  von  Spangau  die  daneben  gelegenen  GUier 
DobJcau  und  beschreibt  die  Grenzen  derselben. 

In  nomine  domini.  Amen.  Cum  prouide  sil  invenlum,  ut  ea,  que  rite 
tguYrlur^  ard  posterorum  noticiara  ülterarum  ac  testium  Hdelium  testimonio  trans- 
mittantur:  nos  igitur  Samborius  dei  gracia  Pomeranie  dux  notum  facimus  universis 
presentes  visuris,  quod  ad  honorem  dei  et  bealissime  virginis  matris  eins  mona- 
rterio  noslro  novello  dicto  Novum  Doberan,  assumpto  de  monasterio  Dolieran, 
bona  noshra  dicta  Dobkow  i«  territorio  Dirsoviensi.j  sita  iiixta  moiendinum  Span- 
^oviam  dictum,  quod  eciam  diclo  monasterio  nuperrime  contuümus,  ut  ipsum 
moiendinum  melius  ac  quiecius  teuere  possint  et.  cum  necesse  fuerit,  reparare. 
—  —  —  —  —  Huius  rei  testes  sunt:  Abraham  sacerdos,  capellanus  curie, 
Johannes  de  WUtenbwch,  —  —  —  — ,  Actum  et  Batöm  m  Dersowe,  anno 
^ade  M**CC*liX'',  deeim«  die  mensis  Maro*i,  —  —    — 


Digitized  by 


Google 


SM  tarn.  t^t 

Nach  einer  Tom  Geb.  Reg.-Rath  Voigt  mitgetheilteD  Abschrift  ?pio  betiegeltea  Original  im  Arehir 
m  Königsberg.  —  Hirsch,  Script,  rer.  Prussic.  I,  p.  812,  813,  berichtet  nach  den  Annal.  Polplin.,  dass 
Sambor  dem  Kloster  schon  in  einer  vom  10.  Juli  1258  datirten  und  vom  Abte  Konrad  von  Doberan 
geschriebenen  Urkunde  die  Mühle  yon  Spangau  mit  dem  Fischfange  auf  der  Mottlau  bis  zu  den  Grenzen 
Ton  Dobkau  und  Daroerau  schenkte,  jedoch  sich  und  seiner  Qenablia  den  freien  Gebrauch  der  Mühle 
▼orbehielt. 


1260.    März  29.    Anagni.  864. 

Pap»t  Alexander  IV.  trägt  dem'  Bischof  von  Sckwerin  auf,  denjentgen0 
tcdche  die  Burg  zu  Kofpenhagm  zersfört  haben,  bei  Strafe  dee  Bannes  diß 
Wiederherstellung  anzubefehlen. 

Gedruckt   bei   Thorkelin:    Dipl.   Arna.-Magn.   I,   p.   238. 


1260.   Mai  4.   Rostock.  865. 

Wilseth,    Wittwe  des  Reinold  Gerwer,  bestimmt  Rostocker  Kirchen  und  Stif^ 
tungen  Vermächtnisse. 

Wilselh  vidua  Reinoldi  Gherewer  dedil  S.  Marie  II  marcas,  S.  Kalherine 
II  marcas,  S.  Petro  II  marcas,  S.  Nicolao  II  marcas^  S.  Jacobo  YIII  solidos, 
S.  Spiritui  VIII  solldos,  S.  Johann!  VIII  solldos,  ad  hospilale  VIII  solldos,  tali 
medianle  condilione,  ut,  si  prefatam  pecuniam  pro  necessitate  corporis  poterit 
opUnere,  sine  Impellcione  cuiusquam  hoc  fecil.  Actum  anno  gracie  M.  CC.LX., 
in  crastino  inventionis  sancte  crucis. 

Nach   dem   Rostocker  Stadtb.   A,   Heft   l,   fol.  5. 


1260.    Rostock.  866. 

Johann  von  Bützin  verkauft  einen  Antheil  an  der   Saline  zu  SiÜz  an   die 
Frau  Hoburg  und  behält  sich  das  Näherrecht  vor. 

Johannes  de  Butzin  resignavit  domine  Hoburgi  quartam  parlem  saline  in 
Sulta  taliler,  ut,  si  domina  Hoburgis  quartam  partem  domus  vendere  volueri^ 
quod  Johannes  de  Butzin  sit  vicinior  emptioni,  prout  ab  eo  emit. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtb.  A,  Heft  5,  Li^e   l,  fol.  16. 


Digitized  by 


Google 


153  1260.  fm 

1260.   Mai  6.   Ratzeburg.  8C7. 

Ulrich,  Bischof  von  Raizdmrg,  bestimmt  den  Zehnten  von  2  Hufen  in  Bresan 
zur  Feier  des  Tages  der  heü.  Margarethe. 

V Iricus  dei  gracia  Raceburgensis  episcopus  omnibus  in  perpetoum.  Ab 
Humana  cicius  labuntor  memoria,  que  nee  seriptis,  nee  testibus  eternantor.  No- 
uerint  igitur  vnioersi  presentis  temporis  et  foturi,  quod  nos  ob  reuerenciam  beate 
Margarete  virginis  ecciesie  Raceburgensi  duonim  mansorum  deeimam  in  villa 
Bresen,  que  ad  n[o]s  speetabat,  contulirous  perpetuo  libere  possidendam,  vt  ipsius 
memoria  tanto  sollempnius  et  deuocius  singuiis  annis  in  nouem  leclionibus  per- 
agatur.  Et  ut  hec  nostra  collatio  rata  permaneat  nee  ab  aliquo  successorum 
nostrorum  ualeat  immutari,  presens  scriptum  in  ipsius  facti  euidentiam  sigillo 
Dostro  fecimus  communiri.  Datum  Raceburg,  anno  gracie  M^CCLX^,  II.  nonas 
Maii,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Nach  dem  Original  im  Ratzeburger  Stifts-Arcbir  zu  Neustreliz. 
An  demselben  hängt  das  hier  zuerst  an  einer  echten  Urkunde  (vgl. 
oben  Nr.  846)  Yorkommende  Siegel  des  Bischofs  Ulrich  yon  Ratze- 
burg.    Von  der  Umschrift  liest  man  noch: 

4i  VLRiavs  :  i5ai  :  eR[n  :  RnaaevRieaarsis  : 
aaaL]a  .-  apa  ^ 

Westphalen  11,  p.  2084,  und  nach  ihm  Schröder.  P.  M.  II,  p.  2932, 
geben  die  Urkunde  unrichtig  zum  Jahre  1262;  denn  am  23.  Aug. 
1257  war  Ulrich  bereits  Bischof  (vgl.  Nr.  803). 


1260.   Mai  20.   Lübek.  808. 

Ulrich,  Bischof  von  Ratzeburg,  und  Johann,  Bischof  von  Lübek,  zeugen  über 
eine  in  ihrer  Anwesenheit  zu  Oldesloe  zwischen  den  Städten  Lübek  und  Barw- 
bürg  gepflogene  Verhandlung. 

yj.  et  J.  Raceburgensis  et  Lubicensis  episcopi  omnibus    —    —    —    — . 
Datum  Lubeke,  anno  domini  M^'CC'LX^  in  octaua  ascensionis  domini. 

Abgedruckt  im  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  230,  nach  dem  Origpnal.  An  demselben  hangen  die 
Siegel  des  Bischofs  Ulrich  (abgebildet  zu  unserer  Nr.  867)  und  des  Bischofs  Johann,  ziemlich  erhalten.  — 
Gedruckt  auch  bei  Lappenberg,  Hamb.  U.-B.  I,  S.  585. 


Digitized  by 


Google 


m  i8da  i»3 

12^.   Mai  26.   Treptow.  8M. 

Wariidav,  Herzog  von  Pomimem,  genehmigt  den  Verkauf  des  Dorfes  Bork  von 
Seiten  Gerberts,  des  Mümers  von  Gamm,  an  das  Kloster  Doheran,  und  ver^ 
leiht  den  EinwoJmem  das  Beckt  der  Darguner  Klostergüter. 

In  nomine  domini.  Amen.  Wartisslaus  dei  gracia  dux  Deminensis  vni* 
uersis  Christi  fidelibus  presentis  (emporis  et  futuri  hoc  epithafium  legentibus 
salutem  in  dei  filio.  Omnium  habere  noticiam  sine  memoriam  non  humanitati, 
sed  pocius  secundum  legitimas  sanctfones  attribuitur  deitati.  Jdeo,  quia  labilis  est 
hominum  memoria,  vtpote  a  primi  parentis  inobedientia  viciata,  et  renim  gestarum 
recordatio  celeri  obliuione  deletur,  veneranda  decreuit  antiquitas,  vt,  que  a  pre- 
sentibus  rationabiliter  ordinantur,  futurorum  noticiam  non  excedant,  instrumentorum 
appensionibus  et  testium  subscriptionibus  roborentur.  Quapropter  notum  esse 
volumus  presens  scriptum  audientibus  et  legentibus,  dilectum  noslrum  dominum 
Conradum  abbatem  de  Doberan  a  fideli  nostro  Gerberto  videUcet  monetario  Ca- 
minensi  quandam  villam,  que  Borch  dicitur,  quam  a  nobis  in  feodo  tenuit,  cum 
Omnibus  terminls  et  attinenciis  suis,  siiuis,  pratis,  pascuis,  campis  cultis  et  incultis, 
stagnis,  piscaturls  ac  aliis  vtilitatum  prouentibus  et  parte  decime,  quam  ipsum  a 
nobis  constat  suis  denariis  comparasse,  absque  certo  mansorum  numero,  pro 
nonaginta  marcis  denariorum  de  nostro  beneplacito  et  consensu  [emisse].  Yolumus 
itaque  ob  reuerentiam  beate  virginis  et  honorem,  vt  incole  ville  memorate  eo  iure 
fruantur,  quo  fruitur  claustrum  et  cenobium  Dargunense.  Cum  hec  agerentur, 
hü  testes  asstiterunt:  dominus  Bemardus  Mel,  dominus  Berloldus  Thoringus,  do- 
minus Johannes  Pens  et  alii  quam  plures.  Vt  autem  hec  nostra  donatio  perpetuo 
maneat  inconwlsa,  presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine  roboramus.  Datum 
Trebetow,  anno  dominice  incamationis  M^'CC^LX^,  YIL  kalendas  Junii,  per  manus 
Johannis  notarii. 

Nach  dem  Diplomatar.  Doberan.,  fol.  CXIII.  —  Gedruckt  bei  Wcstphalen  III,  p.  1510. 


1260.  Juni  1.  870. 

Budolf,  Bischof  von  Schwerin,  erwirbt  von  dem  Kloster  NeuMoster  einen 
Theü  des  Wariner  Sees  für  den  Zehnten  aus  Arendsee,  und  ^pewiOigt  dem 
Kloster  die  Erwerbung  des  halben  Zehnten  aus  Kl.  Warin  von  den  Schweriner 
Domherren. 

Xvodolfüs  dei  gratia  Zwerineosis  episcopus  omnibus  Christi  fidelibus  hanc 
litteram  inspeeturis  salutem  in  omnium  saluatore.  Ne  ea,  que  geruntur  in  tem« 
pore,  per  uicissitudiiies  temporum  succedentium  ualeant  aboleri,  scripturarum  sunt 

■tklMktrglickft  frkniM-l«ek  IL  3Q 


Digitized  by 


Google 


1^  136a  1891 

i*eHiediis  eternanda.  Notum  igilur  esse  uolumoft,  qiiod^  cum  dominus  Adaai 
prepositus  Noui  Claustri  a  uidua  dommi  Heinrici  de  Dybowe  et  suis  filiis  et 
heredibus  comparasset  villam  Paruam  Warin  ^  idem  prepositus  in  hoc  nobiscum 
conuenit^  quod  partem  stagni  eidem  ville  adiacentis  et  partem  fluuii  Tepenitz, 
prout  sua  et  nostra  disterminatio  extenditur^  nobis  totaliter  dimisit^  hoc  tarnen 
excepto,  quod  nullus  episcopus  Zwerinensis  uel  prepositus  Noui  Claustri  füturus 
in  ipso  fluuio  aliquod  molandinum  preter  molandina,  que  nunc  exstructa  sunt, 
possit  exstruere  in  vtriusque  ecciesie  preiudicium  et  grauamen,  et  nos  eidem 
ecclesie  Noui  Claustri  in  recompensationem  stagni  eiusdem  dimisimus  decimam  in 
Amesse  perpetuo  possidendam.  Et  quia  medietas  decime  eiusdem  parue  ville 
Warin  ad  prebendas  canonicorum  nostrornm  Zwerinensium  pertinebat,  ipse  pre- 
positus cum  eis  conuenit  in  hunc  modum,  quod  pro  eadem  medietate  decime 
prepositus,  qui  fuerit  pro  tempore,  canonicis  octo  talenta  siliginis  et  quatuor  auene 
sub  certo  pacto  persoluere  debeat  annuatim  et  ad  granarium  in  Viggle  suis 
ezpensis  et  laboribus  exhibere.  Ne  autem  haue  ordinationem  aliquis  episcopus 
«el  canonicus  aut  prepositus  succedens  in  posterum  possit  infringere,  presentem 
Ittleram  sigillo  nosiro  et  capituli  nostri  fecimus  roborari.  Testes  hü  sunt:  Wer- 
nerus  prepositus,  Nicolaus  scolasticus,  Thidericus  cantor  ecclesie  Zwerinensift, 
Heinricus  canonicus  in  Buttissowe  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  anno  domini 
WCC  sexagesimo,  kal.  Junii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiy  zu  Schwerin.     An  leinenen  Fäden  hangen  zwei  Siegel: 

1)  an  weissen  Fäden  das  paraholisohe  Siegel  des  Bisehofs  Rudolf,  abgebildet  zu  Nr.  746; 

2)  an  blauen  leinenen  Fäden  das  grosse  Siegel  des  Schweriner  Dom-Capitels,  abgebildet  in  Bd.  I, 
zu  Nr.  609.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  II.  S.  33. 


(1260.)  871. 

Adam,  Propst,  und  Adelheid,  Priorin  des  Klosters  Neukloster,  bestimmen  die 
Aufkünße  aus  dem  Dorfe  Kl.  Worin,  der  ÄRifde  daselbst,  einer  Hufe  m 
Bamboio  und  den  Krügen  zu  AU-Bukow  und  Techentin  zur  Kleidung  der 
Nonnen  ihres  Klosters. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinltatis.  Adam  diuina  miseratione  prepo- 
positus,  Alheidis  priorissa  totusque  conuentus  in  Campo  Solls  omnibus  hanc 
paginam  visuris  in  omnium  saluatore  gaudium  et  salutem.  Ab  humana  facilios 
labitur  memoria^  quod  non  scripti  mvnimine  perhennatur.  Notum  ergo  facimus 
vniuersis,  quod  nos  de  maturo  consilio  et  libera  uoluntale  decreuimus^  quod 
omnes  prouentus  et  redditus^  qm  in  yiHa^  que  LuttikenWarin  diciter,  et  molen-^ 
dfno  ibidem  sito  et  de  quodam  manso  in  vUlatRambowe^  ac  etiam  de  orogone 
hl  AMenBtokowe  et  orogone  in  Thegbentyn  Inberi  possunt,  ad  uestitum  deminaimi 


Digitized  by 


Google 


«lebeot  speciatiter  et  integraliter  erogari,  exoaptU;  tameii  quatuor  mansis:)  n4}MW 
magiater  ciuium  posaide^  ^  ivdicio  io  dicta  rilla^  quod  domini  prepoaiti  adiipcaUlP 
habebit  in  oommisao;  et  (}uicquid  emolumoAti  yel  fructua  abiiide  proueneFÜ^  a4 
veslitum  seniabitur  domiDarum.  Predictos  vero  redditus  coliiget  iUe,  qiiicimquf 
px  ordinatione  domiDi  prepogiti  in  domo  pellificum  statutus  fuerit  procurator.  Ut 
autem  hoc  factum  nostriim  tarn  rationabiliter  coDceptum  firmitatis  robur  obtin^at 
in  perpetuum^  presentem  paginam  exinde  confectam  sigillonim  nostrorum  appen- 
sione  duximus  roborandam. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Arohir  eu  Sohweriiu     An  Peigamentstreifen  hangen  2.  Siegel: 

1)  das  Siegel  des  Präpositns  Adam,  wie  es  in  Bd.  I,  zu  Nr.  545«  beschrieben  ist; 

2)  das  Siegel  des  Conrents  ron  Sonnenkamp,  wie  es  Bd.  I,  Nr.  387  abg^ebildet  ist. 

Die  Urkunde  mag  ungeföhr  im  J.  1260  avsgestellt  sein;  Adam  war  1235  — 1271  Präpositus,  und 
Priorinnen  waren:  1231  Mechthild  und  1243 — 1253  Walbnrg,  und  noch  1272—  1289  Adelheid. 
Die  angegebene  Zeit  der  Ausstellung  der  Urkunde  wird  noch  mehr  dadurch  gesichert,  dass  nach  der  Ur- 
kunde vom  1.  Jun.  1260  (Nr.  870)  das  Kloster  das  Dorf  Kl.  Warin  ungefähr  um  diese  Zeit  ron  den  Erben 
des  Heinrich  yon  Djbow  erworben  hatte.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  If,  S.  82. 


1260.   Wismar.  878. 

Johann,  Fürst  von  Meldenburg,  und  dessen  Sohn  Hemrich  erthetlen  den  lAi^ 
bekem  völUge  ZoUßreihett,  sowohl  zu  Wismar,  als  sonst  in  ihren  Landen. 

In  nomine  sancie  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Magnipolensis  et  Heinricus  filius  suus  eadem  gracia  dominus  Magnipolensis  om- 
nibus  hoc  scriptum  visuris  vel  audituris  salutem  in  domino  sempiternam.  Qu^ 
aguntur  in  tempore,  ne  simul  labantur  cum  tempore,  solent  scripturarum  indiciis 
et  memorie  testium  commendarl.  Ergo  notum  esse  volumus  tam  presentibus, 
quam  futuris,  quod  nos  de  commoni  consensu  nostro  deliberauimus,  quod  nostros 
ideles  amicos  ciues  Lvbycenses  ob  fauorem  et  düectionem  nostra  special!  gratia 
per  omnem  terram  nostram  libertamus,  vt  a  nobis  et  a  nostris  successoribus  in 
ciuitate  nostra  Wismaria  et  per  omnes  districtus  nostros  et  iurisdiciones,  tam  per 
portus  aquarum,  quam  per  uiarum  ingressum  venientes  ac  recedentes  sint  ab 
omni  onere  et  exactione  thelonei  perpetois  temporibus  supportati.  Quoniam  ipsos 
diligentes  eorumque  intendentes  honori  et  profectui,  yohiffliis  precipientes,  vt  hee 
Ubertas  et  gracia  rationabiliter  ipsis  a  nobis  collata  per  omnem  nostram  dieionem 
eisdem  tum  a  nobis,  tvm  a  nostris  heredibus^*  nunc  et  in  euum  laudabiliter  oon« 
seruetur,  nulli  etiam  homimim  ipsam  gratiam  ynqoam  nrinuere  liceat  uel  tuiiwre» 
Igitur  ne  in  postenin  a  nostris  suceessoribus  mala  anggestioae  immisceatur  am^ 
big«itatis  scrupulus,  presentem  litteram  aigiUorum  nostronim  munimine  roborata« 
ipais  oiuibus  Uibioensibus  in  testimoniiva  cAemilatis  contulimus  et  'm  sigauni. 
VmIw  huiua  footi  s«nt:  Ladolfus  d«pifer  noster,  Tbeoderioiis  Clawe  et  Amobhia 

20* 


Digitized  by 


Google 


IM  12M.  873 

fraler  raus,  AlHericos  de  Barnecowe,  Benedictiis  de  Rodembeke,  Gerhardiui 
Metaeke  et  Hartwicus  fraler  saus,  Otto  de  Reuetio,  Otto  de  Swinga,  Heinricus 
Gezeviz  et  alii  quam  plures  prooidi  et  houesti.  Datum  in  Wismaria,  anno  domini 
M'CCTLXV 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lflbek  I,  S.  232,  aui 
dem  Origioal  auf  der  Trese  so  Lflbek.  Angebäagt 
sind  die  yoUst&Ddig  erhalteoeo  Siegel: 

1)  des  Fürsten  Johann  L  von  Meklenburg  zweites, 
rundes  Siegel,  abgebildet  £ur  Urkunde  yom  11.  Sepl 
1248,  Bd.  I,  Nr.  609; 

2)  des  Fürsten  Heinrieh  L  (später  des  Pilgers)  von 
Meklenburg  hieneben  abgebildetes,  bekanntes  sohild- 
formiges  Siegel  mit  der  Umschrift: 

4i  SieiLLVM  .  DOODINI  .  haillRlOI  . 

MneaopoLansis 

Dieses  Siegel,  welches  mit  Sicherheit  hier  cum  ersten 
Male  vorkommt,  ist  dasselbe,  welches  auch  des  Pilgers 
Sohn  Heinrich  H.  (der  LOwe)  während  seiner  Regierungs- 
zeit weiterführte.  —  Gedruckt  bei  Ungnade,  S.  750. 
Von  einer  alten  niedersächsisehen  Uebersetzung 
findet  sich  eine  beglaubigte  Abschrift  in  £.  A.  RudloiTi 
handsehriftL  Diplomatarium. 


(1260.)  Juni  24.   Wismar.  873. 

WtUkiire  der  Abgesandten  mehrerer  Städte,  die  Lubisches  Reckt  gdjrtmchen. 

Ad  audienciam  uestram  peruenire  cupimus  de  arbitrio,  quod  discrecio 
proborum  uirorum  cum  deliberacione  prouida  statuit  in  subsidiuro  omnium  mer-- 
catorum^  qui  iure  Lubicensi  gaudent  et  reguntur.  Primum  est,  quod  queltbet 
cfuitas  defendet  mare  a  piratis  et  aliis  malefactoribus  pro  possibilitate  sua,  ita 
quod  negociatores  maris  iibere  possint  mercacionem  suam  exercere.  Jtem  si 
aliquis  propter  excessum  suum  ab  una  ciuitate  expulsus  fuerit,  in  nuUam  istarum 
recipietur.  Jtem  si  aliquis  burgensis  captus  fuerit,  nuUis  bonis  debet  redimi,  sed 
mittetur  ei  cingulus  suus  et  cultellus.  Jtem  quod  nullus  mercator  debet  alium 
emere,  si  captus  est,  uel  ab  aliquo  accipere  pro  debitis  suis.  §  Si  fecerit, 
perdet  mansionem  suam  in  illa  ciuitate  et  in  omnibus,  in  quibus  est  ius  Lubicense.  § 
Jtem  si  aliquis  pro  latrocinio  et  spolio  in  una  ciuitate  fuerit  proscriptus,  in 
Omnibus  erit  proscriptus.  Jtem  si  aliquis  dominus  obsederit  unam  ciuitatem,  nulla 
ciuitas  accommodabit  ei  quicquam  in  detrimentum  alterius,  excepto  domino  suo. 
Jtem   si  gwerra  fuerit  in  terra,   nulla   ciuitas  dampnifieabit  propter  hoc  corpore 


Digitized  by 


Google 


6)8  rsm  157 

seil  rebns  aliquem  borgendem  de  icrtis  ciuitatibus^  sed  eum  sineeriter  promou^t. 
Jtem  si  aliquis  duxerit  oxorem  in  aliqua  istarom  ciuitatum,  et  prima  uxor  super-^ 
uenerit  et  postdauerit  eom  et  possit  hoc  probare  per  testes  ydoneos,  quod  sM 
legitimus  eius,  decoUabitur.  Jtem  si  aliquis  burgensis  copulauerit  filiam  suam  uel 
neptem  uiro  aliquo  (!),  et  alius  dixerit  eam  esse  legilimam  suam,  et  hoc  per  testes 
ydoneos  probare  non  possit,  decoUabitur.  Jstud  arbitrium  stabit  per  annum  unum, 
et  quicquid  postea  facere  decreuerint,  ciuitas  ciuitati  per  litteras  suas  intimabit 
Datum  in  die  Johannis  baptiste,  Wissemarie. 

Nach  dem  Original  im  Arohir  der  Stadt  Lübek,  welches  in  einer  kleinen,  scharfen  Minuskel,  nach 
den  Zügen  zu,  schliessen  in  der  Mitte  oder  der  zweiten  Hälfte  des  13.  Jahrhunderts,  geschrieben  ist. 
Der  Satz  zwischen  den  beiden  §-Zeichen,  Yon  „Si  fecerit,  perdet  mansionem**  bis  „in  quibus  est  ins  Lubi- 
'  cense**  ist  mit  Anführungszeichen  am  Ende  dicht  hinter  dem  Schluttwörte  „Wiss^narie**  naohgetragea 
An  einem  aus  der  Charte  geschnittenen  Pergamentstreifen  hängt  das,  jetzt  zerbrochene,  Siegel  der  Stadt 
Wismar,  wie  es  oben  zu  Nr.  847  abgebildet  ist;  1862  waren  noch  der  Schild  mit  dem  Stierkopfe  und 
der  Yordertheil  des  SchifTes,  und  die  Buchstaben: 

S AR 

Yortianden.  Die  ungefärbte  Wachsplatte  ist  sehr  dünne,  gleich  anderen  Wismarschen  Siegeln  aus  den 
Jahren  1256—1286.  Die  Angabe  Ton  Sartorius  zu  seinem  (mit  dem  unsrigen  übereinstimmenden)  Ab- 
drucke der  Urkunde,  Bd.  II,  S.  120,  dass  die  Willküre  in  dem  Lübtschen  Archire  (aus  der  Weddelade) 
„auf  Pergament  ohne  Siegel  oder  andere  Beglaubigung  Torhanden  sei**,  stimmt  nicht  zu  dem  für  unser 
Urkundenbuch  vom  Archiyrath  Dr.  Lisch  und  yom  Dr.  CruU  yerglichenen  Exemplare. 

Sartorius  a.  a.  0.  stellt  die  yorstehende  Willküre  zwischen  1281  und  1282  und  weist  sie  diesem 
oder  dem  yorhergehenden  Jahrzehnt  zu,  ^noch  beyor  die  Verbindungen  unter  den  grösseren  wendischeü 
Städten  förmlich  beliebt  und  förmlich  aufgeschrieben  worden  waren**,  während  Lappenberg  (ebendaselbst 
S.  730)  annimmt,  dass  die  darin  niedergelegten  Beschlüsse  kurz  yor  1227  fallen.  Da  die  Urkunde  zu 
Wismar  unter  dem  Siegel  dieser  Stadt  ausgestellt  ist,  so  ist  es  sicher,  dass  dieselbe  an  der  Aufrichtung 
der  Willküre  Theil  genommen  hat,  und  kein  Zweifel,  däss  auch  Bathssendeboten  (probi  yiri)  der  übrigen 
wendischen  Städte  mitgewirkt  haben.  Unter  den  gefassten  Besdilfitsen  betrifft  einer  die  Abweisung  der 
Proscribirten  und  Verwiesenen,  worüber  Lübek  erst  1241  mit  Hamburg  einen  eigenen  Vertrag  abschloss 
(U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  96);  es  ist  aber  nicht  wahrscheinlich,  dass  ein  solcher  mit  den  jüngeren, 
noch  in  der  Entwicklung  begrifTenen  Städten  an  der  Ostsee  früher  zu  Stande  gekommen  sein  sollte,  alt 
mit  jener  für  Lübek  so  wichtigen  Stadt  Nicht  minder  spricht  für  die  Ausstellung  unserer  Urkunde  nach 
dem  Jahre  1240,  dass  die  in  derselben  yorfindliche  Verschärfung  der  Strafe  für  Bigamie  ziemlich  sicher 
nach  diesem  Jahre  Platz  gegriffen  hat  (ygl.  Hach,  das  alte  Lüb.  Recht  pp.  46,  78,  92),  die  Emendation 
aber  wohl  nicht  aus  der  Zusammenkunft  der  nprobi  yiri**,  sondern  yielmehr  aus  dem  Lttbischen  Baths* 
stuhle  heryorgegangen  sein  wird.  Man  wird  aber  das  Alter  unserer  Urkunde  noch  weiter  herabsetzen 
müssen,  indem  die  Stadt  Elbing  zwischen  1246  und  1250  in  Lübek  unter  andern  wegen  der  Strafe  für 
Bigamie  anfragte  (U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  151),  offenbar  weil  die  yeränderte  Strafbestimmung  nur 
erst  yerlautbart  und  noch  nicht  im  ganzen  Gebiete  des  Lfl bisdien  Rechtes  in  Anwendung  gekommen  war, 
so  dass  die  in  unserer  Urkunde  niedergelegte  Willküre  eben  aus  dem  Grunde  etwa  gemacht  wäre,  um 
der  Emendation  allgemeine  Bekanntschaft  zu  geben.  Berücksichtigt  man  weiter,  dass  alle  Vereinbarungen 
zwischen  den  Städten  Anfangs  naturgemäss  immer  nur  die  Erledigung  einer  Sache  sum  Zweck  hatten, 
in  unserer  Urkunde  aber  die  Beschlüsse  über  eine  Reihe  yon  wichtigen  Punkten  niedergelegt  sind,  so  darf 
man  dieselbe  erst  nach  1259  datiren,  da  Lübek,  Rostock  und  Wismar  noch  eine  besondere  Uebereinkunft 
zur  Vertilgung  der  Seeräuber  trafen  (s.  Nr.  847).  Endlich  kOnnen  wir  die  Entstehung  der  Urkunde, 
welche  nach  dem  allgemeinen  Charakter  der  Schrift  in  diese  Zeit  gehOrt,  aneh  aus  einem  äusseren  Grunde 
ins  Jahr  1260  oder  die  nächstfolgenden  Jahre  letzen.  Sie  ist  nämlich  yon  der  Hand,  welche  wir  (Bd.  I» 
Vorrede  S.  XLIX)  dem  Wismarschen  Notarius  Johannes  zugeschrieben  haben,  und  darnach  muss  sie  in 
die  Jahre  1260 — 1272  fallen.  Muthmassen  läftst  sich  ferner,  dass  sie  eher  der  ersten  als  der  zweiten 
HftHte  dieses  ZeitHiunMt  angehört,  und  zwar  auf  Grund  der  „Willküre   der   wendischen  Städte**,  die  wit 


Digitized  by 


Google 


IM 

M,  ^  4^  mm  4>f  imttifft$\mm  mi  fL  Z$  9m4  4» 

IM«        1244,   «»4   v«AmM«Mb   m^   m   4$m  Hkn    1241    «hI    12«2. 
md  §MfUm  %m    4^inmu%/gm  /iiiMiairlilii 


(1260.)  Juli  23.  (GreifewaUL)^  ffn^^  iu^llf^U  874. 

/>^  ÜaämUßmer  wm  Greif  $waid  eMänn  mek  gegm  die  Baämwmer  von 
Lübek  wful  Wimnaar  heratf  in  der  Angdegemhtit  der  vem  EoetoA  mlfanimi 
Jtürger  ^mf  djer  Tagefahrt  in  Neu-Bukaw  zu  ereAemau 

Diimini«  fifOttidii  et  eoinaltif  coorafibos  ciaiMiuii  Lobeke  et  Wismarie 
€0miik§  GrtfM«froldi;iiiei  booorb  et  ieniilii^  quantum  possimL  Sciat  restn  com- 
tMüdubillM  prouidetili«,  qood  pro  caoM  eiaiaBi  amotoram  de  Rozslock  termiMeda 
lli  oetava  \utuUi  Marie  Magdalene  in  nooo  opido  Bukow  uobis  libenter  uenire 
voiumua  in  occuraura^  volenlea  pro  eis  et  commiini  iii5titia  libenter  facere  omnia, 
que  poMumui  bona  Hde.    Datom  die  craatino  beate  Marie  Magdalene. 

NmIi  il«m  V,  *  B.  60f  HUdi  Lübek  U  ^*  204,  au«  dem  auf  der  Tre«e  zu  Läbek  befindlicheo  OriginaL 
J)M«  au/g«drttr.ki  g«w<?»irfi«  fiitg<rl  't$i  faat  gäozlicb  »bgeftpruogen.  —  Da«  Jabr  der  Ausstellung  ist  ange- 
WJM«  «üfuat  aus  dorn  tkhrvlhpn  nicht  toit  8ieb*rbcit  berrorgebt,  auf  welcbeo  Vorfall  es  sieb  bezieht  Die 
Lühtik9f  U4rfaiisgob#f  rcrrmufh^n,  es  gebdre  ios  Jahr  1265,  und  glauben,  es  bandele  ron  der  «Angelegeor 
tk#ii  4«f  weggufiibrlno  liost4>eker  Bflrger/  Danals  aber  waren  Labek  und  Rostock  noch  im  Kriege  mit 
ellMiDder,  besonders  wegen  der  däniseben  ilAndel;  wir  baben  auch  keinen  Beweis,  dass  Lübek  in  jenem 
Jabm  mit  WiNrnar  und  Orelfswald  schon  zusammengestanden  hätte,  und  sollen  die  Greifswalder  etwa 
Kifsieoker  Barger  ,, weggefahrt**,  oder  etwa  ron  Seeräubern  weggefahrte  in  ihre  Stadt  eingelassen  haben, 
«0  fällt  dae  Mebreiben  ohne  Zweifel  nach  dem  Schutzbündniss  der  Städte  rom  6.  Sept.  1259  (Nr.  847). 
IJeberliaupt  treten  Wismar  und  Ldbck  hier  in  solcher  Gemeinschaft  auf,  wie  wir  sie  1255  noch  gar  nicht 
lie/eugt  finden.  Wir  m/lcbten  dies  hchreibon  des  Greifswalder  Ratbes  daher,  wie  man  auch  die  Worte 
Mflue«  amoti  de  Uofstoek''   deuten  mag,  nicht  ror   1260  setzen. 


1260.   Auff.  IB.   Schwerin.  87S. 

Owu^lin$  Qmf  vofii  Schwerin,  stißet  einen  Vergleich  zwischen  dem  Dom- 
Oqntd  von  Schtoerin  und  Hehnbert  von  Wustrow  über  3  Mk.  Homogen  aus 
Natdilz  (bvi  Lüchow). 

(iunoclInuH,  (Jrair  tu  Schwerin,  bezeuget,  das  Helenbertus  von  Wozstrowe 
dar  Kirohen  au  Zuerin  ierlioha  zu  geben  schuldig  sey  3  Mk.  auaa  dem  dorffe 


Digitized  by 


Google 


m%  l^MO.  159 

Siaolitz,  welche  hebmig  seine,  des  Grafen,  Yorfaren  von  ihren  eii>gutern  vmb 
Frawen  Odse,  Greninnen  zu  Schwerin,  Seligkeit  willen  wilKg^ich  g^eben.  Ynd 
weil  gedachter  ritter  solche  pension  etliche  Jare  nicht  aussgegeben,  ist  er  dar->- 
mnb  von  den  Thumbhem  belanget  vnd  die  Sach  dergestalt  verglichen,  dass 
erwenter  ritter  zwischen  Weinachten  vnd  der  h.  drey  Königen  tage  die  drey 
marck  Salzwedelscher  muntze  dem  Pfarhern  zu.S.  Ciriacss  in  Lüneburg  ierlichs 
geben  soll.  Oder  wo  er  darin  seumig  sein  wirt,  soll  das  dorff  Naulitz  der 
Kirchen  zu  Zwerin  heimfallen.  Acta  snnt  haec  in  capitulo  Zwerinensi.  Anno 
domini  1260.,  idus  Augusti. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  29  ^  —  Wegen  Naulitz  vgl.  Bd.  I,  Nr.   151:    «Naulitz  iuxta  Lugowe.** 

1260.    Sept  26.  876. 

Johann,  Fürst  von  MeJdenburg,  und  sein  Sohn  Hemrich  bestatten  der  Stadt 
Wismar  den  Eäringszug,  welchen  sie  von  Heinrich  von  Dortmund  und  Friedrich 
von  Niendorf  erkauft  hat. 

in  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Magnopolensis  et  dominus  Hinricus  suus  filius  vniuersis  Cristi  fidelibus,  ad  quos 
presens  scriptum  peruenerit,  in  perpetuum.  Gesta  hominum  plerumque  scrupulus 
aboleret  obliuionis,  nisi  litterarum  testimonio  perhennem  caperent  firmitatem. 
Notum  igitur  esse  volumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod,  cum  consules  et 
burgenses  nostri  de  Wismaria  emerunt  uecturam  aringe  wlgariter  appellatam, 
medietatem  scilicet  a  Hinrico  de  Tremonia  pro  octogynta  marchis  et  alteram 
nedietatem  a  Frederico  de  Nigendorp  pro  nonaginta  marcis  denariorum,  nostra 
voluntas  et  heredum  nostrorum  accessit  pariter  et  consensus;  et  plenius  informati, 
«pianta  ciuitati  posset  exinde  prouenire  comodilas,  iam  dictam  uecturam  ciuitati 
Bostre  contulimus  iure  pleno  et  summa  libertate  peipetuo  possidendam.  Ne  igitur 
talis  nostra  collacio  per  inuidiam  aut  ignoranciam  in  posterum  disturbetur,  pre- 
sentem  paginam  inde  scribi  fecimus  sigillorum  nostrorum  munimine  roboratam. 
Huius  rei  testes  sunt:  Ludolfus  Hardenacke,  Bemardus  de  Walie,  Aluericus  de 
Bamekowe,  Benedicuis,  Thidericus  et  Amoldus  Klawe,  Euerhardus  de  Kalsowe, 
Otto  de  Suinga,  Johannes  et  Fredericus  Molteke,  Otto  de  ReueUo,  Jezeuitze, 
Gonradus  et  Albertus  Dotenberch,  Gotfridus  de  Plote,  Hermannus  de  Modeirtyii^ 
Vredebem  Huskummer,  Hennannus  de  Rodenbeke,  Olricus  de  Bluchere,  milites*; 
insuper  consules  ciuitatis  nostre:  Bernardus  Boz,  Hinricus  Sceuersten,  Johannes 
Felix,  Cristianus  Uoghel,  Thidemannus  Jutte  filius,  Alkillus,  Thidericus  de  Garde- 
laghe,  Hinricus  de  Warendorp,  Wemerus  de  Monte  Speculi,  Hinricus  frateir 
(Nrici,  Godeke  de  Gnewesmalen,  Wilbrandus,  et  aüi  eines:  Hildeboldus^  Antho- 
«kB  Gndkur,   Timme  de  Demechowe,  Rieoifus,  Bruno  de  Warendoip,   Radolfui 


Digitized  by 


Google 


Friso,  Hinricus  Niger,  Vlrious  et  Wernenis  fratres,  Lamberkis  de  Zwerin,  Goo-r 
ndus  Hansterd,  Predericuir  de  Niygendorp,  Hildebrant  de  Peie,  Dithmanis  de 
Bukowe,  Arnoldos  de  Tremonia,  et  alii  quam  plures  clerici  et  laici.  Acta  aunl 
hec  aDDO  domini  M^'CCr'LX'',  aexto  kalendas  Octobris.  Datum  in  Wismaria,  per 
manus  Hinrici  plebani  in  Gnewesmolen. 

Nach  der  Abaobrih  im  Wism.  PriTilegieo buche«  mit  dem  Rubrum:  ^De  Tectura  allecum  aringe  dioCa.*^ 
£ioe  Hand  des  15«  Jahrhnndeitt  hat  am  Raode  bemerkt  ^De  heringtoge  in  Goluisse.**  —  Gedruckt 
in  Senckenbergs  Seleota  jurii  et  hittoriarum  II«  p.  467. 


1260.  Sept  26.  877. 

Johann,  Ftlrst  van  Meldenburg,  und  sein  Sohn  Hemrich  bestätigen  der  Stadt 
Wismar  das  zu  WetchbUdrecht  erkauße  Dorf  Vinekendorf  und  verkaufen  der- 
selben  ihre  Oerechbigkeä  daran. 

in  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Johannes « dei  gracia 
dominus  Magnopolensis  et  dominus  Hinricus  fiüus  suus  omnibus,  [tam]  presen- 
tibus<^  quam  futuris,  quos  presens  scriptum  videre  contigerit,  in  perpetuum.  Ne 
gestarum  rerum  memoria  processu  temporis  possit  euanescere,  discretorum  virorum 
prudencia  solet  eas  per  litteras  etemare.  Noueril  igitur  venerabilis  etas  pre- 
sencium  et  reuerenda  successio  futurorum,  quod  consules  et  vniuersitas  burgen- 
sium  nostrorum  de  Wismaria  villam  dictam  Yinekendorp  cum  agris,  pratis  et 
pascuis  adiacentibus  et  cum  omnibus  illis  terminis,  sicut  actenus  distincta  fuit  et 
iacuit  limitata,  emerunt  pro  sexcentis  marcis  et  quinquaginta  marcis  denariorum 
ab  omnibus  hiis,  qui  aliquid  proprietatis  habuerant  in  eadem,  et  nos  vna  cum 
heredibus  nostris  huiusmodi  ratam  tenuimus  empcionem.  Vi  autem  in  lioc  mercatu 
burgensibus  nostris  assurgeret  fauor  noster,  proprietatem ,  libertatem  et  omnem 
temporalem  vtilitatem  a  prefate  ville  possessoribus  in  manus  nostras  übere  resi- 
gnatam  et  quicquid  in  ea  iuris  habuimus,  vendidimus  eis  pro  ducentis  marcis 
denariorum  et  contulimus  ciuitati  nostre  iure  ciuili  perpetualiter  optinendum.  Ne 
ergo  huic  liltere  aliqua  possit  a  nostris  successoribus  calumpnia  obiectari^  nos 
conscribi  iussimus  et  in  munimentum  perpetuum  sigillorum  nostrorum  robore  con- 
ürmamus.  Testes  autem  si|n^  bii:  Ludolfus  Hardenacke,  Bemardus  de  Walie^^ 
Aluericus  de  Bamekowe,  Benedicuis,  Thidericus  et  Amoldus  Klawe,  Euerhardus 
de  Kalsowe,  Otto  de  Swinga,  Johannes  et  Fredericus  Melteke,  Otto  de  Reuetlo, 
Conradus  et  Albertus  Dotenberch,  Hinricus  Geseuitz,  Godfridus  de  Flöte,  Yrede- 
bern  Huscummer,  Hermannus  de  Rodenbeke,  Olricus  de  Blvchere,  milites  nöstri; 
insuper  consules  ciuitatis  nostre:  Bemardus  Bodz,  Hinricus  Sceuersten,  Jobannes 
Felix,  Cristianus  Uoghel,  Thidemannos  Jvtte  filius,  Alkillus,  Thidericus  de  Garden 
laghe,  Hinricus  de  Warendorp,  Wemerus  de  Monte  Speculi,  Hinricus  frater  Olrici, 


Digitized  by 


Google 


Godeko  de  Gnewäsmelen,  Willbrandus,  et'alii  ciues:  Hildeboldus,  Anthonius 
Gudiar^  Tinimo  de  Demechowe,  Ricolfus,  Bruno  de  Warendorp,  RadoHus  Priso, 
Hinricns  Niger  ^  (Hricus  et  WerBems  fratres,  Lambertus  de  Zwerin^  Conradus 
Hansterd,  Fredericus  de  Nigendorp^  et  alii  quam  plures  clerici  et  layci.  Acta  sunt 
hec  anno  domini  A^'CC''LX^    Datum  per  manus  H!nrici\  VF  kalendas  Oetobris. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  Pririlegienbuche,  mit  dem  Bubrom:  „De  empeione  Tille  dicte  Vioeken- 
*  dorppe.**  Vioekendorf  muss  an  der  nördlichen  Seite  des  Hafens  gelegen  haben,  welcher  Theil  tles  Stadt> 
feldes  jetzt  Haff-Feld  heisst  —  Oedmclt  bei  Schröder,  P.1I.I,  S.  1027;  Klflyer,  Besohr.  (2.  Ausg.),  TkH, 
S.  657;  Franck,  A.  n.  K  M.  IV,  S.  231.  —  Diese  Abdraoke  haben  sftmmtlich  „Umekendorp**  statt 
^Uinekendorp**,  was  ohne  Zweifel  daher  riUirt,  dass  M.  Schröder  nicht  das  PriTilegienbüch,  sondern  eine 
neuere  Abschrift  benutzt  hat;  VlDekendorp  ist  aber  roUkommen  sicher. 


1260.   Rostock.  878. 

Der  Roth  zu  Rostock  leistet  eine  Abschloffszahbmg  von  40  Mk.  auf  die  Icm^ 
deskerrltche  Bede. 

Consules  dederunt  domino  terre  de  petitione  Michahelis  XL  marcas,  quaa 
dederunt  Ecberto  de  Lippe  et  Johanni  Soltwedel^  et  redemerunt  pignus  domini 
terre  cum  eis  a  domino  Johanne  de  Ratenow.  Una  marca  superfuit,  quam 
recepit  dapifer  et  dedit  scriptori  suo  ad  emendum  butyrum  et  caseos. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtb.  A,  Heft  I,  foL  6. 


1260.  Oct  1.  87»* 

Adam,  Propst  von  Neukloster,  ilherwetset  seinem  Gonvente  die  Dürfer  Pravst^ 
hagen  und  WoMenhagen  zum  Besten  des  Siechenhauses  des  Klosters. 

Dei  gratia  Adam  prepositus  Noui  Claustri  omnibus  Christi  fidelibus  saiutem 
in  omnium  saiuatore.  Ne  ea,  que  geruntur  in  tempore,  per  vlcissitudines  tem-- 
porum  succedentium  valeant  aboieri,  scripturarum  sunt  remediis  etemanda.  Notum 
igitnr  esse  rolumus  vniuersis  hanc  litteram  inspecturis,  quod  nos  ob  reuerentiam 
dei  sueque  dilectissime  matris  et  propter  spem  remun^atienis  eteme,  ad  officium 
infirmerie  (!)  ad  recreandas  infirmantium  et  debilium  sanitates  conuentui  nostro  duas 
villas  scilicet  Prouestes  Hagen  *  et  Woldenhagen '  cnm  omnibus  attiaentiis  vti  libere 
assignauimus,  vt  quemcumque  Toluerint,  in  predictis  villis  sibi  eh'gant  prouisorem. 
Concedimus  eliam,  vt  de  duabus  domicellis  secularibus,  quas  nostris  procuramus 
expensis,  quolibet  anno  ooto  marcas  ad  supplementum  assumanU  Ne  autem  ordi^ 
nationem  hanc  aliquis  prepositus  succedens  in  posterum  possit  infring^re,  prä- 
sentem litteram  Conscriptam  sigilli  nostri  manimine  fecimus  roborari.  Acta  sunt 
hec  anno  domini  WCC  sexagesimo,  kal  Oetobris. 

BtklMkvrgtsckci  Ürkuiei-Bick  II.  21 


Digitized  by 


Google 


Nach  dem  Original  hb  Havpi-Arehir  t.h  SehweriD.  An  einer  Sehanr  Ton  weiften  leinenen  Fide« 
hängt  des  Präpositus  Adam  Siegel,  wie  es  znr  Urkunde  Bd.  I,  Nr.  484  beschrieben  ist;  er, fährte  also 
2Wei  Siegel,  da  das  znr  Urkunde  Nr«  545  und  den  folgenden  Urkunden  beschriebene  ein  anderes  istw 
—  In  den  Namen  der  beiden  DOrler  ist  der  Buchstabe  des  rweiten  Wortes  —  Hagen  mit  einem  Unzial» 
Anfangsbuchstaben  geschrieben.  —  Gedrujdkt  bei  Lisch,  MekL  Urk.  II»  &  35. 


(Um  1260.)  880. 

Ludwig,  König  von  Frankreich,  schenkt  dem  Dame  zu  Schwerin  durch  den 
Bischof  Budol/  einen  angeblichen  Dom  aus  der  Domerüerane  Christi. 

Eine  Urkunde  über  diese  Schenkung  ist  nicht  erhalten,  doch  fand  Hederich  eine  solche  im  Registrum 
ecdes.  Suerin.  auf  fol.  129%  und  macht  daraus  in  seinem  Index  zwei  Angaben: 

1)  „Ludouicus  rex  Franciae   confert   ecclesiae   Suerinensi   per  Rudolfum   episcopum   spinam   sanctae 
„coronae  domini.** 

2)  „Rudolpbus  I.  spinam  sacrosanctae  ooronae  Christi  accipit  a  Ludouico  Francorum  rege.** 

Die  Urkunde    scheint    undatirt    gewesen   zu   sein.      Denn   Hederieh   erzählt  im   Chron.   Suerin.   bei   West> 

phalen  lU,  p.  1652: 

„A.  1260.  vel  circa  illudtempus  Ludovicus,  rex  Galliae,  ecclesiae  STorinensi  per  Rudolphum« 
„VI.  episcopum  STerinensem,  spinam  quandam  coronae  Christi  aotea  innexam  ad  singularem 
„cnltum  transmittit.** 

In  der  „Bischdf fliehen  Historie**  bei  Gerdes,  3.  Sanuni,  S.  419,  beriohtet  Hederich  Tom  Binchofe  Rudolf i 
«Stirbt,  laut  der  GrabschriiFt,  Ao.  1262.  den  lOten  Decemb.  (s.  unten  1262,  Not.  18),  nichi 
«lange  hernach  da  er  in  Fraoekreich  zu  Pariss  gewesen,  und  durch  ihn  Kdnig  Ludwig  der 
«Kirchen  zu  Schwerin,  ein  Dom  Ton  des  Herrn  Christi  Cron,  zu  einer  sonderlichen  Verehrung, 
«und  Vermehrung  ihres  Heiligthums,  übergesohioket  hatte.** 


(Um  1260.)  881. 

Qunzelin,  Graf  von  Schwerin,  bestätigt  die  Verpfändung  eines  Hauses  zu 
Wessenstedt  (im  harniov.  Amte  Ebslorf)  und  mehrerer  Bebungen  aus  demselben 
durch  die  Bitter  Otto  und  Eckhard  von  Boizenburg  an  das  Kloster  Ebstorf. 

Omnibus  presens  scriptum  uisuris  Gunzelinus  dei  gratis  comes  Zwerinensi^ 
Mlutem.  Cum  ea,  que  diuersis  contingit  gerl  temporibus^  propter  breueni 
bominum  uitam  in  obliuionem  cicius  elabantur,  necesse  est  eadem  scripture^ 
teslimonio  roborari.  Jgitur  cum  Otto  et  Ekkehardus  filius  suus  milites  dicH 
de  Boyceneborch  necessitatem  haberent  in  cuiusdam  pecunie  quantitate,  domum 
Wesentstede,  quatuor  quadraptes  siliginis  et  totidem  auene  et  porcum  unum  octa 
solides  ualentem  annis  singulis  exsoluentem,  honorabili  uiro  Johann!  preposita 
«oonasterii  in  Ebbe[kestorpe]  ^  ad  manus  eiusdem  monasterii  pro  LX  marcis  puri 
argenti  titulo  pignoris,  quod  weddescat  uulgariter  dicilur,  obligaranL  Nos  autem, 
quia  prefati  milites  predictam  domum  tenent  in  feodo  de  manu  nostra,  pr» 
düeetione  prenominati  preposili  et  uirginum  in  ipso  monaslerio  Ebbekesthorp  deo 
seruientium    eandem    Impignorationem    per   omnia    ralam    et  fkoMä  habentes   et 


Digitized  by 


Google 


881&  1S60.  iltS 

aoBseMom  noslnim  1ldllibentes^,  presens  scriptum  exinde  confectam  sigilli  nostrf 
impressione  doximus  roborandum,  et  tali  impignorationi  prestamus  et,  si  necesse 
ftierit,  prestabimus  warandiam.  Testes  uero  sunt  hii:  Wernerus  dictus  de  Me- 
dinge,  Otto  dictus  Magnus,  milites;  Johannes  Stedingus,  Leo,  sacerdoles,  capellani 
ad  sanctum  Cyriacum,  magister  Meinardus  rector  scolaruui  in  Luneborh,  Gerbertus, 
Bertoldus  institor,  Jordanus  monelarius,  eines  Luneborgenses.    . 

Nach  dem  Original  unter  den  Urkunden  des  Klostert  Ebstorf.    Das  Siegel  fehlt  an  dem  angehängtes 
Pergamentstreifen.  —   'Im  Originale  steht:  tMe. 


(Um  1260.)  882. 

Die  Vorsteher  des  zur  Samifnbmg  von  Qdd  fair  einen  SaracmenMg  bestimmten 
Blockes  zu  Wismaar  legen  Becknung  ab. 

Quondam  papa  Honorius  per  priuilegia  sua  indicauit  expresse  per  omnes 
fines  Alamannie,  quod  in  qualibet  ecclesia  cum  quadam  tabula  speciali  deberet 
rogari  et  rogatum  seruari  in  trunco,  quod,  si  necessitas  ingrueret  Jerosolimis  ex 
parte  Sarracenorum,  (quod)  pretactam  pecuniam  destinarent,  ubi  deberent,  et  hoc 
cum  consiUo  sacerdotis  et  consulum.  Jlli,  qui  sunt  dispositores  huius  pecuni[e], 
consulibus  prestiterunt  in  uniuerso  YII  marcas  denariorum.  Jtem  prestiterunt 
beate  Marie  IUI'"'  marcas  denariorum,  quas  suscepit  dominus  Lambertus  de  Zuerin. 
Jtem  ad  opus  beate  Marie  prestiterunt  Ilk  fertonem  satino  minus.  Jtem  beate 
Marie  dimidiam  marcam  examinati  argenti  lotone  minus,  quod  recepit  Teodericus 
ffliui  Gutte  et  Teodericus  de  Brunesuuic. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  23.  —  Gedruckt  in  Burroeisters  Gesch.  der  Schulen  in  Wismar,  S.  25. 

(Um  1260.   Wismar.)  883. 

Frau   Mechiküd  zu  Wismar  gibt  ihrem   Sohne  Berthold  eine  Worth  an  der 
Faulen  Grube  daselbst. 

Meytildis  dedit  filio  suo  Bertoldo  aream,  que  aput  fossam  aduocati  iacet| 
quod  notum  est  consulibus. 

Nach  einer  Inscription  des  Wism.  Stadtb.  A,  p.   56. 


(1260—1261.)  884. 

Das  Kloster  zu  Behna  verleiht  der  Gräfin  Audacia  von  Schwerin  und  den 
Ihrigen  die  Brüderschaft. 

iNobili  roatrone  et  dilecte  domine  sue  A.  comitisse  sraiori  de  Zverin  G. 
dei   gratia   prepositus,    priorissa   totumque   capikilum   ancillarum   Christi   in   Rene 

21  • 


^ 


Digitized  by 


Google 


H4  1260.  86» 

ontiones  in  domino  perpetuas,  assiduas  et  deuotas.  Benignitalis  vestre  circa  nos 
beniuolenliam  deo  gratam  et  nobis  expertam  multociens  homiliter  amplectentes,  in 
nostram  uos  et  vestros,  uiuos  et  defunetos,  fraternitatem  suscipimus,  orationuin 
nostrarum  et  omnium  spiritualium  laborum  nunc  et  semper  uos  participes  facienles. 
Sane  quia  coram  deo  de  uobis  ualde  presumimus,  vestris  etiam  nos  orationibus 
commendamus^  orantes  pariter  et  optantes,  quatinus  hoc  mutuum  caritatis  et  nobIs 
et  vobis  eternam  proficiat  ad  salutem.  Et  hoc,  sicut  vestra  dilectio  fieri  postu- 
lauit^  sub  sigillo  ecclesie  presentibus  protestamvr. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -ArchiT  zu  Schwerin.  An  einem  Per- 
gamentstreifen hängt  das  parabolische  Rehnaer  Klostersiegel,  dessen  neben- 
stehende Abbildung  wir  einem  Geschenke  des  Archivraths  Pastor  Masch 
zu  Demern  yerdanken.  Im  Siegel  sind  zwei  Baldachine:  links  sitzt  die 
Jungfrau  Maria  mit  dem  Christkinde  auf  dem  linken  Schoosse  und  einem 
Lilienstengel  in  der  rechten  Hand,  rechts  steht  die  h.  filisabeth;  Um- 
schrift : 

S'  :  SQa  .  MHRI«  :  VIR(3iniS  [17:   Bäj  haLIZÄBaih  : 

1 .  Rana  : 

Der  Propst  C(onrad)  erscheint  in  den  Urkunden  des  Klosters  Rehna 
1260  —  1261;  vgl.  Jahrb.  XX,  &  346.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XX VII, 
a  159. 


(1260-1272.)  885. 

Werner  Heinrichs  Bruder,  Bathmann  zu   Wismar,  thut  seinem  Sohne  Johann 
Erhsdiichtung  von  der  Mutter  wegen. 

Jbigo  Wernerus  frater  Henrici  dedi  Johann!  filio  meo  hereditatem  matris 
sue^  que  ipsum  contingebat:  in  dimidio  manso  et  quadrante^  qui  situs  est  Damen- 
husen,  YIII.  partem;  in  domo,  que  sita  est  in  angulo  iuxta  penesticos,  de  quarta 
parte  VlIL  partem.  Jn  domo,  in  qua  sum  residens,  resignaui  ei  YIII.  partem; 
in  domo,  in  qua  mansit  uidua,  VIII.  partem;  in  monte  Golberge  de  domo,  que 
ibi  Sita  est,  VIII.  partem.  Ego  et  frater  mens  Henricus  ortum  cum  humulo  apud 
sanctum  Georgium  [habemus];  de  medietate  resignaui  filio  meo  VIII.  partem. 
Acta  sunt  hec  in  presencia  consulum  nouorum  et  antiquorum.  Jdem  Wernerus 
contulit  filio  suo  Johanni  VIII.  partem  omnium  mercimoniorum  suorum. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  25.  —    Der  oben  genannte  mons  Golberg  wird  nur  noch  einmal  ge- 
nannt,   und  zwar  1272  — 1273:    „Johannes  Vartberg   molendinarius    emit   erga  uxorem  Friderici  de  mo- 
lendino   et   pueros    eomm    domum    et   curiam    retro    Goltberge   (!).      Hoc    notum    est    consulibus.      Wism. 
.Stadtb.  B,  p.  5.     Die  Localit&t  war  nicht  zu  ermitteln. 


Digitized  by 


Google 


1860.  t65 

(1260—1272.)  88«. 

Joharm  von  Helegena  zu   Wismar  gibt  seinen  Sohn  Heümch  in  das  Haus 
zum  H.  Geist  daselbst. 

Jbigo  Johannes  de  Helegena^  Habens  fraternitatem  in  domo  sancti  Spiritus, 
concessi  mutuo  eidem  domui  X  marcas  denariorum,  ut  ibidem  ßlius  meus  Hen- 
ricus  sustentacionem  habeat  et  uestitum,  sub  tali  tarnen  condicione:  si  puer  domum 
exire  uoluerit,  prefata  pecunia  ei  et  fratribus  suis  restituatur.  Et  ut  istud  ratum 
permaneat,  de  consensu  nouorum  consulum  et  antiquorum  et  in  eorum  presencia 
in  libro  ciuitatis  feci  consignari. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  25. 

(1260—1269.)  887. 

Heinrich  Scheversten,  Wismarscher  RaÜmiann,  häuft  eine  halbe  Hufe  auf  dem 
Dammhuser  Felde. 

Xlenricus  Sceuersten  emit  dimidium  mansum  in  campo  Damenhusen  a 
Johanne  ßlio  Elerl  dicto  de  eadem  uilla  iure  ciuili  perpetuo  possidendum  in  con-^ 
sistorio  coram  consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  25. 

(1260—1272.)  888. 

Johann  Kock  zu  Wismar  und  seine  Frau  verpfänden  ihr  Haus  vor  der  Burg. 

Johannes  Cocus  et  mulier  sua  posuerunt  Godefrido  sutori  domum  unam 
ante  castrum  pro  XXYI  solidis  in  presencia  consulum. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.   25. 

1260  —  1271.  889. 

Martin  Bleyer  kauft  ein  Haus  zu  Wismar. 

JMartinus  Bleyer  emit  domum  unam  a  magistro  Gozwino  genero  suo 
libere  possidendam,  quod  constat  consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  26.   —   Gedruckt  in  Jahrb.  UI,  S.  38. 


Digitized  by 


Google 


tM  186a 

(12e0— 1272.)  8M« 

Riholf  van  der  Orube,  MoAmann  xu  Wümar,  ward  zum  Vormund  semer 
Bruderkmder  enoäklt  und  hu/^  von  dem  Lcmdedi/erm  die  diesem  zuetündige 
Biäfie  der  Gruben-MÜkle. 

Dominus  Ricolfus  de  fossa  prouisor  est  filiorum  fratris  sui  Yolquini;  hoc 
arbilrati  pueri  cum  conseusu  matris  eorum  et  parentum  ipsoram;  hoc  constat 
consulibus.  Jtem  ipse  emit  dimidi[e]tatem  molendiui  cum  cousensu  iuniorum  (?), 
que  spectabat  ad  dominum  terre,  ab  ipso  domino  nostro  iuste  et  racionabiliten 
Testes  huius  empcionis  sunt:  müites  d^ni  nostri:  Bernardus  de  Walie^  Otto  de 
Sttinga,  Aluericus  de  Barnekov^  Bene'äictus;  consules:  Segebodo,  Sceuerstenus, 
Conradus  Hanstert. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  13.  Die  iDscriptiODen  datelbtt  bis  p.  19  fallen  allerdings  Tor  da« 
iabr  1258,  unsiere  aber  ist  unten  auf  den  Rand  geschrieben  und  ron  einer  Band,  die  erst  um  12G0  be» 
a&erkbar  ist  Der  Grund,  wesbalb  tlie  Eintragung  auf  p.  13  gemaoht  ist,  mag  der  sein,  dass  sich  auf 
p.  13  und  14  swei  dea  Volquin  betreffead«  Insoriptionen  rorfanden,  nach  deren  Inhalt  maa  auoh  schltessea 
darf,  dass  er  bei  deren  Eintrag^ung  noch  am  Leb«ni  war. 


(1260—1272.)  8»1. 

Abbo  von  Pol  setzt  68  Mk.  zum  Bau  der  Kirche  8.  Marien  zu  Wismar  aus. 

Abbo  de  Pole  assignauit  structure  beale  Marie  post  obitum  suom  de 
bonis  suis  LXX  marcas  Lubicensium  denariorum  duabus  marcis  minus.  Fida-* 
iossores  sunt  pro  eo  Dancwardus  de  noua  ciuitate,  Gotiar,  Radoirus  Wrichab. 
Abbo  met. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  27.  —  Vgl.  Nr.  895. 

(1260—1272.)  898. 

Außseichmmff  vher  die  Lodassung  eines  Mannes,  der  zu  Wirnnar  auf  Diebstahl 
ertappt  war. 

Isti  sunt,  qui  promiserunt  pro  quodam,  qui  deprehensus  fuit  cum  furto 
et  ciuitas  ad  peticionem  omnium  dimisit  eum  liberum,  ita  quod  nunquam  illud 
uindiearet:  Wirenboldus,  Willekinus  pislor,  Burchardus  pislor,  Nicolaus,  Persek, 
Hinricus  Crowel,  Hermannus  auriga,  Johannes  faber,  Henricus  Pipop,  Henricui 
Knüppel,   Henricus  Oderi,  Johannes  Raceboreh,  Johannes  Scumeketel,  Detwardus. 

Nach  dem    Wism.  Stadtb.  A,  p.  27. 


Digitized  by 


Google 


S93  1260.  167 

(1260—1272.)  891- 

Oerwm  von  Warendorfzu  Wigmar  gibt  sich  in  das  Haus  Bum  H.  Geist  dasdbst. 

vJerewinus  de  Warendorp  tradidit  se  domui  sancU  Spiritus  cum  omnibus 
boDis,  que  possidebat.     Quod  constat  consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  27. 

C1260— 1272.)  8»4. 

Hemridis  van  Brimshavpten  F^au  zu  Wismar  ßndet  die  mit  ihm  erzeugten 
Kinder  ab. 

Vxor  Henrici  de  Bruneshouede  resignaoit  pueris  suis,  quo«  habuit  per 
HenricuiD)  IUI  macella^  que  sunt  sita  penes  domum  Oristiani  Uducris,  et  II  mansoif 
Stromekendorp. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  28. 


(1260  —  1272.)  895. 

Abbo  von  Pol  verkauft  ein  Erbe  in  der  Böttchersirasse  zu  Wismar  und  Über" 
weist  die  Kauf  summe  dem  Bau  der  Kirche  8.  Marien. 

Ivadolfus  Wrige  emit  hereditatem  a  domino  Abbone  de  Pole,  que  sita 
est  in  platea  dolificum,  pro  XXX  marcis  denariorum,  quas  contulit  structure  beile 
Marie.  Jn  natiuitate  dabit  X  marcas^  in  pentecostes  X  marcas,  in  feste  Martini 
X  marcas.  Pro  eodem  Radolfo  fideiusserunt  Martinus  wantsnidere  et  Martinus 
de  Stitne. 

Nach  dem  Wi»m.  Stadtb.  A,  p.  29.  —  Vgl  Nr.  891. 


(1260—1272.)  89«. 

Nicolam  der  Beutler  zu  Wismar  häuft  ein  Haus. 

Item.  Nycolaus  bursator  emit  domum  unam  de  fratre  suo.  Post  mortem 
uero  Theoderici  Holtsati  eadem  domus  sohlet  XXIIU  solides  ad  structuram  beat& 
Dirginis. 

Nach  dem  Wiam.  Stadtb.  A,  p.  31. 


Digitized  by 


Google 


168  1260.  89T 

(1260—1272.)  8»7. 

Dietrich  von  Qarddegen,  Wismcarscher  Rathmamit  scMinU  seinem  Sohne  Tiede- 
marm  verpfänden  ihre  Hufen  zu  Krüzow  und  ein  Erbe  in  Wismar  mehreren 
iMbischen  Bürgern. 

Item.  Dominus  Theodericus  de  Gardelage  et  filius  eius  Tydemannus  obli- 
gauerunt  mansos  suos  in  Krytzowe  et  hereditatem  domini  Tyderici  in  ciuitate 
Rycolfo  de  Herbede  et  filiis  suis  pro  XLII^""  marcis  Lubicensis  argenti  et  Thome 
Bülen  pro  XXI  marcis  Lubicensis  argenti  et  Teoderico  Vifhusen  pro  XV  marcis 
Lubicensis  argenti  et  Johanni  Heketh  pro  XY  marcis  Lubicensis  argenti. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  81.     Getilgt 


(1260—1272.)  898. 

Heinrich  Krankow  zu  Wismar  verpfändet  sein  Erbe  Oenoin,  dem  Mümer. 

Item.     Hinricus  Crancowe  impignorauit  hereditatem  suam  Gerwino  mone- 
lario  pro  Ilir''  marcis. 

Nach  dem   Wism.  Stadtb.  A,  p.  31. 

(1260—1272.)  8M. 

Hermann  von  Bamebek,  Vogt,   häuft  ein  Haus  zu  WisTnar. 
Item.     Hermannus  aduocatus  emit  domum  de  Arnolde  de  Mustelin. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  32.  —  Dast  dieser  Hermann  wirklich  Vogt  war,  nicht  bloss  so  hiesf» 
ergibt  eine  Intcriptton  des  Stadtbuches  B  (p.  63)  Ton  1278:  Hermamms  de  Bernebeke  quondam  aduoeattts 
impigroorauit  domnm,  qne  fnerat  Amoldi  de  Mustelin,  et  omnia,  que  in  eis  (!)  sunt,  yidelicet  ingedome,  Wer- 
nero  Wnlfhagen  pro  ZXX  marcis  denariorum,  et  hec  est  prima  impig^oratio. 


(1260—1272.)  900. 

Siborg,  Drogen  Herders  Frau  zu  Wismar,  vertheilt  letztunOdg  ihre  Habe  urder 
ihre  Kinder. 

Domina  Siborch  uxor  Herdheri  Sicci  dedit,  dum  adhuc  sospes  esset^ 
Dancwardo  genero  suo  et  fiHe  eius  domum  ^  que  sila  est  iuxta  eam  in  noua 
ciuitate;  si  ipsa  moritur,  dorous  cedet  pueris,  et  non  palrl.  Oflbni  genero  «ius 
et  filie  eius  dedit  domum  unam  in  platea  Magnopolensi  Ita^  ut  iam  supradictum 
est  de  Dancwardo.   Marcwardo  filio  eius  dedit  duos  mansus  (!)  Crancowe  et  domum 


Digitized  by 


Google 


tot  1260.  n9 

unam;  si  prius  moritur  ipse,  quam  uxor  sua,  iam  dicti  mansus  et  dorniis  cectet 
pueris^  et  non  uxori.  Martino  de  Stitne  genero  eius  dedit  dimidium  mansum  et 
dimidiam  domum  in  uiila  Goldine  et  Xl  marcam  denariorum,  ita  ot  dedit  Marc- 
wardo.  Boyoni  filio  eius  dedit  dimidium  mansum  et  domum  unam  in  uilla  (xol- 
dine  et  unum  pramonem,  ita  ut  dedit  Marcwardo.  Jstud  factum  est  coram 
consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  33. 


(1260—1272.)  »Ol. 

Joharm  Lätke-MöUer  zu  Wismar  verpfändet  sein  Erbe  bei  Kiphots  Mühle. 

Johannes  paruus  molendinarius  inpignorauit  hereditatem,  quam  habet  iuxta 
molendinum  Ciphodi^  Thegenhardo  de  antiqua  plathea  Wissemarie,  quod  notum 
est  consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  36.  —  Die  Lage  der  Kiphots-Mühle  lässt  sich  nicht  näher  bestimmen; 
möglicher  Weise  wäre  sie  einerlei  mit  der  Gruben -Mühle,  was  daraus  wahrscheinlich  ist,  dass  sie  nach 
obiger  Inscription  anscheinend  in  der  Stadt  lag,  zwei  Mühlen  in  derselben  aber  der  HdhenyerhältniMe  wegen 
nicht  recht  denkbar  sind. 


(1260—1272.)  »02t 

Die  Brüder  von  Tatow  kaufen  em  Erbe  zu  Wismar. 

Fratres  de  Tatekowe  emerunt  hereditatem  in  ciuitate  sub  tali  condicione, 
quod  de  ipsa  faciant  tanquam  alius  noster  conciuis. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  39.  —  Da  eine  Familie  Tatekow  in  Wismar  nicht  rorkommt  und  rem 
Baihe  den  Brüdern  das  Erbe  nur  bedingungsweise  zugeschrieben  wird,  so  liegt  es  nahe,  dais  dies  eine 
Erwerbung  für  den  Hof  Tatow  gewesen  ist,  welcher  1224  an  die  Marienkirche  au  Riga  kam  (Bd.  I,  Nr.  301)» 
in  deren  Besitz  derselbe  noch  1286  war.    (S.  Jahrb.  XIV,  S.  56  ff.) 


(1260  —  1272.)  »Ol. 

Aufzeichnung  über  die  Verfesiung  mehrerer  Seeräuber  durch  LObek  und  die 
darüber  an  Wismar  geschehene  MitAeäung. 

Isti  sunt,  pro  quibus  miserunt  nobis  Lubicenses  litteras,  quod  spoliauerunt 

et   occiderunt    mercatores   de   Goüandia    de    naui  eosdem    eicientes:    Gerewinus 

Sculdere,   quondam  miles  Cristi,  et  III  sui  serui,  Henricus  Bole,  Stange,  Hence 

leUrakirgiichw  Vrkn4ei-Iicä  IL  22 


Digitized  by 


Google 


u 


1866.  664 


^,         --  mma  GennU  de  Gripeswolde,   Henze  Duuel,   Johannes  Wilde, 

V '  ü^iyadhai,  Herebordw  de  Riga. 

9tedtft.  A«  jk  5S.  —  Voravf  g^hen  dieser  Verfestiing  die  Proscriptionen  wegen  Brand« 
ä  1267,  Mai 

?^  272.)  904. 

gar  ^'«üMNy  d^  SdMmachers  Jordan  zu  Wismar. 

^1  '«■ft  sukir  furatus  fuit  equum  Winando  Paruo  et  exposuit  ad  Judeos. 

II  .«    Vtaok  SUcWb.  A.  p.  53. 

B-^X)  »05. 

^. ,  .fwr  ixMi  (ffgt^tnirtfan   tmd  seme  ihOkr  vergleichen  eich  mä  Hddebrand 

v^^  jl^HMT  i««U  AryiJkml  voni  ÖVticfe  toe^a»  cZer  Klus -Mühle. 

^twM»  tK^  Uiiewisniolen  et  mater  ipsius  conposuerunt  cum  Hildebrando 
.^sg^«»  jtfMf4o  Id^l  Grade  ^  genero  sog  de  moleodino  Wotrenze,  pro  quo 
l^ri  ^^^^^  ^  tHTM^t^^Merunt   eis   sexaginta   marcas    taliter    uidelicet^    ut   omnia 

j^     \JM^  viMi^ulibus  est  notorium. 

la».  ^^ühM»  V»  y^  H¥«  —  ^  «It  de  grada**  ia  eiaer  aadera  AuficeieliaDag  über  diesea  Streit,  p.  36. 

iriwMir.    irijfi    vor    semer    Wallfahrt   nach   dem 
\g^  rtrA^^piiiy  ii&r  sMi  VermögeH. 

ni  Hinrici  Kyphol  itunis  ad  lerram  saoctam  de 
i^lftis  t^t  Vicco  fralres  de  molendino  tenentur 
iVisciuiiarteiisiuni^  quas^  si  non  rediero,  taliter 
i'  liabunt  IIIT^  mareas  et  sacerdotibos  ibidem 
lUK  tHTlesie  ad  autiquam  lilHssmariam  dabunt 
nu  tHH^t^e  beati  Nycobi  duas  marcas^  ecclesie 
i  iiuuoribtts  dums  marcas.  domui  Spiritus  sancti 
I  luart^am^  cuidam  puero  meo  D  marcas.  item 
1  \  marv;is  denariortim* 

^  kSNC«a«^t«al  a%"^Wai  |k  5$  ik*  Wisai,  Sudtb.  A.  —  Wena  dies 
)  v^v^^t  ^wik4^  $^«  <ii^  e«  das  Ceacept  des  Stadt«direibera 
i  \\k<^  iv4<^^  Vvwa  W«cirt^  Die  Wisa»a»clicB  Testaiaeote  aas 
tA^%^  KvlwAi^  efUl^e«.  W  aat  nrei  ader  drei,  die  aasge- 


Digitized  by 


Google 


m  1261.  171 

1261.   Ratzeburg.  M7. 

Das  Dom-Capäd  zu  Baisxhwrg  verkommt  dea^  Ritter  Eckhard  wm  Dechow 
das  Dorf  PiUmtz  zum  erUtchen  Lehn. 

Uniuersis  Cristi  fidelibus^  ad  quos  presens  scriptum  peruenerit,  Volquinus 
dei  gracia  prepositus  ecclesie  Razeburgensis^  prior  et  totum  capitulum  oraciones 
"cum  gaudio  spiritus  sancti.  Ob  perhennem  noticiam  in  posteros  commendanda[m] 
nouerint  attestatione  presencium  vniuersi^  quod  nos  habito  consilio  vendidimus 
villam  Pulize  pro  CC  marcis  denariorum  Lubicensis  et  Hamburgensis  monete, 
sitam  prope  Ripenize,  Ekkehardo  dicto  de  Dechowe  mifiti,  cum  agris,  pratis, 
pascuis  et  aquarum  decursibus,  necnon  et  libera  piscatura^  cum  iudicio  colli  et 
manus  et  cum  omni  iure^  quod  competit  nostre  ecclesie  ex  donacione  nobiFis  Viri 
quondam  Witizlai  principis  Ruyanorum,  qui  eandem  villam  pro  remedio  anime 
sue,  Yxoris  et  parentum  suorum  libere  contulit,  vi  predictus  Ekkehardus  et  sui 
heredes  legitimi  in  feodo  se  habere  eam  ab  ecciesia  recognoscant  et  a  preposito 
nostro,  qui  pro  tempore  fuerit^  more  vasallorum  recipiant  Quodsi  mortuus  fuerit 
idem  Ekkehardus  sine  heredibus,  non  ad  aliquos  propinquos  siue  extraneos^  sed 
ad  ecclesiam  eadem  viila  libere  reuertetur.  Quodsi  eciam  eam  vendere  decreuerif, 
ecclesie  primuro  exhibebit;  quam  si  emere  non  poterit  vel  noluerit^  quicunqne 
eam  emeril,  eodem  iure  per  ecclesiam  possidebit,  ut  superius  est  expressum. 
Siquidem  termini  eiusdem  ville  in  priuilegio  predicti  nobilis  sie  distinguntur :  supra 
ad  nemus  terminus  erit  amnis,  qui  disterminat  villam  Damechore  et  villam  Putbs^ 
in  nemore  vero  terminus  erit  supradicti  auinis  parua  curuatura,  ubi  manu  propria 
in'  arbore  quadam  predictus  nobilis  Signum  crucis  secuit;  ab  hac  arbore  terminus 
erit  quedam  fagus  eciam  manu  ipsius  signata,  et  sie  directe^  quod  vulgo  dicitur 
rarecht,  ad  magnum  stagnum  Ripeniz  in  amnem  quendam  paludosum.  Supra  hos 
terminos  supra  et  inFra  prescriptos  sex  iugera,  quod  vulgo  dicitur  morghen,  eque 
se  in  commune  nemus  in  longum  protendencia  supra  et  infra,  ad  agros  ville 
ampliandos  de  liberalitate  propria  suppleuit.  Yt  autem  hec  vendicio  robur  firmi- 
tatis  habeat,  eidem  Ekkehardo  presentem  litteram  contulimus  sigilli  nostri  munimine 
roboratam.  Testes  sunt:  Ylricus  ecclesie  nostre  episcopus,  LudoIFus  Hardenacke, 
Albernus  dapiFer  de  Butsowe,  Bernardus  de  Gustekowe,  Nycolaus  de  Ekerenuorde^ 
Hartwicus  de  Bulzekowe,  Tydericus  de  Quydtzowe  et  alii  quam  plures.  Datum 
in  Razeborg,  anno  gracie  millesimo  CCTLXr. 

Nach  dem  Copiar  11.  der  Ratzeburger  Kirche  im  Ratzeburgischen  Archive  zu  Neu-Strelitz.  Vgl.  Bd.  I» 
Nr.  312,  uod  oben  Bd.  II,  Nr.  811.  Seit  der  Erwerbung  des  Gutes  ist  Pütnitftjmmerfort  das  Stammgai 
der  T.  Dechow  gewesen,  die  um  1800  ausstarben.  —  Gedruckt  bei  Dreger,  S.  744;  Schlesw.-Holst.-Lauenb. 
ürk..Samrol.  I,  S.  84;  Fabricius,  Rfig.  ürk.  HI  (Urkundenheft  H),  S.  4;  Lisch,  Hahn.  Urk.  I,  B,  S.  36. 


22 


Digitized  by 


Google 


TSim.  Camin.  008; 

Sermarm,  Btsdkof  von  Camm,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  Zehnten  aus  den 
D'örfem  Scharpzoto,  Zettemtn,  Warremin,  Madestn,  Doliiz  und  Dr'örmewüz. 

Mermannus  dei  gracia  Caminensis  ecclesie  episcopus  omnibus  in  perpeluum. 
Cum  ex  fluxu  temporis  ac  personanim  successione(m)  res  geste  quantocumqucL 
rationabiliter  ad  ignoranciam  deueniant^  prudentum  uironiin  discrecio  consueuit 
huiusmodi  ignorancie  sigillis  ac  litterarum  testimonio  obuiare.  Hinc  est,  quod 
notum  esse  uolumus  tarn  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos  ob  reuerenciam  dei 
ac  gloriose  virginis  Marie  contulimus  claustro  Dargun  et  fratribus  ibidem  deo 
iugiter  famulantibus  proprietatem  decimarum  mansorum  subscriptorum  iure  perpeluo 
possidendam:  in  uilla  Scarpsowe  quadraginta  mansorum,  in  uilla  Cethemyn  trede- 
cim  mansorum,  in  uilla  Warenscyn  quindecim  mansorum,  in  uilla  Madesin  duorum 
mansorum,  in  uilla  Doliz  vnius  mansi,  in  uilla  Droneviz  vnius  mansi,  pleno  ac 
communi  consensu  nostri  ad  hoc  capituli  accedente,  de  perceptis  itaque  decimis 
usque  ad  hanc  diem  eis  misericorditer  ignoscentes.  Ut  igitur  hoc  factum  nostrum 
semper  firmum  ac  inconuulsum  permaneat,  presentem  litteram  inde  conscriptam 
sigiUi  nostri  munimine  ac  capituli  nostri  fecimus  communiri.  Testes  huius  rei 
sunt:  Lambertus  prepositus,  Adholfus  decanus,  Lambertus  scolasticus,  Hinricus 
custos,  Hinricus  de  Rathenows     Data  anno  domini  M^CC'LXI'',  in  Camyn. 

Nach  dem  Originftl  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.     Von   beiden  Siegfelb&Bdem   aus   roth-    und   gelb- 
seidenen Fäden  sind  die  Siegel  spurlos  rersohwunden. 


1261.   Rostock.  909. 

Frau  Hoburg  überträgt  dem  Kloster  Dargun  ihren  Antheü  an  der  Saline  zu 
Sah,  welchen  Johann  von  Bvtzm  nach  ihrem  Tode  wieder  einlasen  härm. 

JDomina  Hoburgis  resignavit  conventui  de  Dargun  quartam  partem  saline 
in  Sttlta,  quam  emit  a  Johanne  de  Butzin,  quod  temporibus  vite  sue  commaneat 
claustro,  mortua  vero  domina  Hoburga,  si  Johannes  vult  partem  illam  reemere, 
dabit  claustro  in  Dargun  XXXII  marcas. 

Naeh  dem  Rostoeker  Stadtb.  A,  Heft  5,  Lage  1,  fol.  7.  —  Vgl.  oben  Nr.  866. 


Digitized  by 


Google 


910  1361.  178 

1261.   Jffli.  13.  91«. 

Kowrady  Propst  des  Klosters  Behna,  genehmifft  ein  Vermäcktmss  des  lAJheJcer 
Kaufmanns  Älpwvn  zu  einem  MaMe  ßir  die  Nonnen  bei  seinem  Jahr' 
hegängniss. 

C«  dei  gracia  Renensis  ecclesie  prepositus  tercius  vniuersis  Christi  fide- 
libus  in  perpetuum.  Nouerint  uniuersi^  tarn  posteri^  quam  presentes^  quod  bone 
memorie  dominus  Alpuuinus,  Lubicensis  ciuitalis  mercator  et  ciuis,  ecclesie  Re- 
nensi  in  extremo  testamento  viginti  marcas  Lubicensium  delegauit  ea  conditione, 
ut  pro  eisdem  de  molendino  in  Rene,  quod  tunc  temporis  emebatur,  in  die  sua 
anniuersaria,  que  est  Crispini  et  Crispiniani,  domfnabus  viginti  solidi  ad  seruicium 
cederent  annuatim.  Nos  igitur  hanc  ipsius  ordinationem  ratam  habentes  et  gratanr, 
ne  eandem  aliquis  successorum  nostrorum  debeat  irritare,  ipsam  presentibus  pro- 
testamur  et  sigillis  nostro  et  capituli  roboramus.  Datum  anno  M^CCLXF,  in 
octaua  epiphanie.  Jpsius  animam  et  omnium  benefactorum  nostrorum  orationibus 
omnium  conmendantes. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- ArcliiT  zu  Schweriu.  An  einer  Schnur  yon  violetter  Seide  hängt  ein 
parabolisches  Siegel,  welches  ein  Rücksiegel  hat: 

a)  auf  der  vorderen  Seite  das  zu  Nr.  884  abgebildete  Siegel  des  Klosters  Behna  mit  der  Umschrift: 

^  s  i  säa  .  wnRia  :  viReinis  \  7  \m  heuzKsaTh  :  I .  Rana  : 

b)  auf  der  Rückseite  das  kleine  Siegel  des  Propstes  Konrad  yon  Rehna:  unter  einer  doppelten  rond- 
bogigen  Nische  links  Adam  und  Eva,  rechts  ein  Engel  mit  Flügeln  und  einem  Schwert  in  der  Hand  (die 
Vertreibung  aus  dem  Paradiese).     Die  Umschrift  lautet: 

^  S' .  PRaposi^  ;  cöRÄDi .  i .  RaNa 


1261.   Jan.  21.   Röbel.  91L 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,   bestätigt  der  Stadt  Neu-Röbd  das  Schwermsche 
Stadtrecht  und  bestimmt  die  Orefmen  der  Stadtfeldmarh. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Ego  Nicolaus  dei  gratia  dominus 
de  Werle  omnibus  presens  scriptum  cernentibus  salutem  in  perpetuum.  Quoniam 
ea,  que  in  humanis  adinuentionibus  euenerint,  obliuionis  nubilo  contegi  solent, 
plura  priorum  facta  deperirent,  si  non  scripti  notabilis  indicio  posterorum  memorie 
mandarentur.  Siquidem  cum  progenitorum  nostrorum  tocius  hereditatis  nostre  ae 
feudi  nostri  plena  iuriditio  ad  nos  deuenerit  hereditaria  successione,  absonum  et 
presumptio  uideretur  esse,  si  ea,  que  a  bone  memorie  Henrico  patre  nostro, 
domino  de  Rozstoch,  racionabiliter  facta  sunt,  studeremus  in  irritum  reuocare. 
Sciant  igitur  tam  presentes,  quam  futuri  temporis  successores,  quod  nos  postula- 
tioni  ciuium  nostrorum  in  Noua  ciuitate  Robele  grato  occurrentes  assensu,   ipsif 


Digitized  by 


Google 


174  1361.  Ml 

iura  Zverinensis  ciuitatis,  secundum  qood  eisdem   pater  noster  indulMrat,    indut- 
gemus.     Sunt  autem  hec  iura  communitatis  de  Zwerin: 

(!•)    Pro  capile  capud. 

(2.)    Pro  manu  manus. 

(3.)  Quodst  wlneratur  quis  ad  profunditatem  vnguis  vel  articuli,  dampna- 
bitur  reus  in  LX*  solidos^  qui  in  partem  cedent  regie  potestatis,  et  satisfaciet 
pacienli  in  XXim"'  solidis. 

(4.)    De  plaga  nigra  potestas  habebit  XKlUr*^  solidos  et  paciens  XII, 

(5.)    Pro  alapa  paciens  UIP  solidos  et  totidem  potestas. 

(6.)    Qui  domus  pacem  uiolauerit,  capitali  sententie  subiacebit. 

(7.)  Si  femina  impudica  viro  probo  fuerit  conuiciata  in  presentia  duorum 
proborum  virorum,  potest  ei  licite  dare  bonam  alapam. 

(8.)  Si  quis  duplicem  habuerit  mensuram,  magnam  uidelicet  et  paruam, 
magnam  recipiat,  paruam  eroget,  dampnabi[tur]  sententia  capitali. 

(9.)  Molendinarius  recipiet  mensuram  de  singulis  modus  institutam,  que 
matta  wlgaliter  (!)  nominatur. 

(10.)  Qui  ciuitatis  instituta  infregerit,  III  marcas  denariorum  dabit,  duas 
ciuitati,  terciam  potestati. 

(11.)    Omnis  solidus  pacis  consulibus  deputatur. 

(12.)  Si  decreuerint  consules  super  ciuitatis  oflicia  magistrum  ciuium  or- 
dinäre, et  excedant  subditi,  due  partes  satisfactionis  consulibus,  tercia  potestati, 
nil  magistro  ciuium  deputetur. 

(13.)    Ciuium  est  eligere  talem  magistrum. 

(14.)    Magister  ille  pastorem  conueniet. 

(15.)    Preda  campestris  pertinet  potestati,  non  magistro. 

(16.)    Nullus  dabit  hereditatem  suam  sine  consensu  heredum. 

(17.)  Si  moritur  quis  heredum  presentia  carens,  assument  iHam  consules 
causa  rei  seruande  usque  ad  anni  terminum,  quo  reuoluto,  si  nullus  heredum 
uenerit,  ad  manum  transeat  poteslatis;  debet  autem  hereditas  YIP  manu  reddi. 

(18.)  Si  moritur  quis  et  duos  heredes  reliquerit,  mater  uolens  nubere 
alteri  prius  diuidet  hereditatem. 

(19.)  Si  moritur  quis  heredum  illorura.  transibit  hereditas  ad  fratrem, 
Omnibus  defunctis  redibit  ad  matrem. 

(20.)  Si  mater  securitatem  prestare  poterit,  manebit  tutrix,  similiter  et 
pater. 

(21.)  Si  moritur  aliqua  [relinquens  hejredem,  et  pater  separans  ipsum  a 
06  ducat  vxorem  et  generet  ex  ea  paruulos,  mortuo  patre  separatus  h[ere]f 
[re]dibit  ad  hereditatem  patris. 

(22.)  Sf  quis  extra  ciuitateni  manens  queriiiioniain  de  ciue  fecerit,  poteit 
Se  ciuis  oura  qaibnsHbet  defendere ;  alienus  uero  ctnn  orae  se  defendet 


Digitized  by 


Google 


tll  1261.  175 

(23.)  Quicunque  autem  homo  proprie  fuerit  condicionis^  si  infra  ciuitatem 
uenerit^  ab  inpetitione  seruitutis  cuiuslibet  liber  erit. 

(24.)  Prelerea  quicquid  consules  ciuitatis  ad  communem  vsum  ordinauerint^ 
ratum  ciuitas  obseruabit. 

(25.)  Si  quis  uero  debitor  coram  iudicio  monitus  et  debitum  soluere 
nequiens^  domum  suain  creditori  deponet;  sed  creditor  illam  tribus  vicibus  infra 
VI  septimanas  coram  iudicio  presentabit,  quam  si  creditor  (!)  tunc  non  redemerit, 
in  suos  vsus  conuertet  creditor  domum  ipsam. 

(26.)  Si  uero  in  adulterio  aliquis  deprehensus  fuerit  et  tra[ns]igi  debet,  se- 
cundum  quod  in  ciuitatibus  est  consuelum,  vel  si  quis  virgis  castigari  debet  in  eo, 
quod  stupa  wlgaliter  nuncupatur,  et  hü  in  pecunia  satisfecerint  aduocato^  duas 
partes  recipiet  potestas  et  terciam  sibi  ciuitas  vendicabit. 

(27.)  Concessimus  etiam  predictis  et  dilectis  ciuibus  nostris  agros  ciuitatis 
sue  sub  certis  terminis  cum  integra  decima  possedendos.  Termini  ciuitatis  nominate 
ad  terminos  villarum  adiacentium:  Gnewe,  Sylowe,  Cernowe,  Cusseke,  per  de- 
scensum  paliudis  usque  in  piscinam  molendini,  Nedebuh,  Wokestowe,  Magnum 
Wokestowe^  ad  terminos  Dambeke^  stagnum  Glinh  dimidium,  inde  versus  Kelle 
per  descensum  paludis,  prout  respicit  ciuitatem,  hinc  usque  in  [agrjos  domini 
Conradi  de  Morin  ad  agros  domine  Alhedis  Butenscone,  inde  ad  ciuitatem  per 
pascua  extendunt[ur];  predicta  Alheidis  pascua  nuUa  speciaÜter  sibi  deputabit. 

(28.)  Si  uero  aliquis  iniustum  medium  haberet  et  consules  leuarent  eundem, 
due  partes  ipsis  cedent  et  tercia  potestaU;  si  autem  leuaret  aduocatus  iniustum 
medium,  hie,  qui  eundum  haberet,  dabit  tres  marcas  denariorum,  unam  consulibus 
et  duas  eroget  potestati. 

Ne  igitur  huiusmodi  factum  possit  aliquatenus  dubitari,  sigilli  nostri  testi- 
mbnio  roboramus.  Testes  huius  facti  sunt:  domicelli  de  Werle  Henricus  et  Jo- 
hannes, prepositus  Stephanus  de  Bobele ;  milites :  Amoldus  de  Noua  Ecclesia 
aduocatus  in  Bobele,  Johannes  de  Hauelberg,  Oto  Bersarius,  Hermannus  Swistop^ 
Geroldus  de  Peccatle,  Ynzsclaus;  famuli:  Ludek[inlus  de  Z[ver]in,  Henricus  de 
Hauelberg,  Hamiz  Bere,  Heldebrandus  de  Coniat,  Henricus  de  Carnowe,  ceteri 
quam  plures  prouidi  et  honesti.  Acta  sunt  hec  dominice  incamationis  anno  M^ 
CC'LXr.     Datum  Bobele,  de  manu  Godefridi  scriptoris,  XII.  kalendas  Februarii. 

Nach  dem  im  Archiv  der  Stadt  Rsbel  aufbewahrten  Original.  Die  Urkunde  ist  auf  ein  langes 
Pergament,  in  einer  scharfen,  eilfertigen  Minuskel  geschrieben;  das  Siegel  fehlt  an  der  Schnur  von  rother 
und  gelber  Seide  ganz.  Das  Pergament  ist  an  vielen  Stellen  stark  vermodert,  zerrissen  und  zersch^pert, 
namentlich  an  der  ganzen  linken  Seite,  so  dass  die  Schrift  nur  noch  mit  Mfihe,  jedoch  sicher,  zusammen- 
gebracht werden  konnte,  mit  Ausnahme  der  wenigen  in  []  gesetzten  Stellen,  welche  nach  einer  beglaubigten 
Abschrift  vom  J.  1702  ergftnit  sind.  Die  Urkunde  ist  flfiehtig  und  eüfertig  geschrieben;  daher  finden 
sich  einige  offenbare  Versehen  und  Correcturen:  in  §.  8  steht  im  Original  ganz  klar  „dampnabiliter**  statt 
„dampnabitur** ;  in  §.  25  steht  im  Original  ,,nequiens**,  jedoch  scheint  bei  dem  —  n  —  radirt  zu  sein,  so 
dass  ein  — t—  zu  lesen  ist,  und  das  —  s  scheint  aus  Versehen  nicht  getilgt  zu  sein,  so  dass  in  der 
Urkunde  sckembar  ^nequiets"*  steht,  und   „Creditor  tuno**  ist  eki  offonsiohtlicher  Fehler  ffir  „debitnr  tune**; 


Digitized  by 


Google 


176  1261.  912 

;in  §.  26  ist  im  Originale  bei  dem  Worte  ^tra.gi**  corrigirt:  zuerst  scheint  es,  als  wenn  der  Schreiber 
„tragi**  hat  schreiben  wollen;  er  hat  sich  aber  besonnen  und  hat  „trasigi**  schreiben  wollen,  jedoch  ^tra- 
ligi**  geschrieben,  und  unter  — li —  einen  Punkt  gesetzt,  wahrscheinlich  zum  Zeichen,  dass  der  untere 
Strich  des  zuerst  greschriebenen  — g — ,  der  nicht  wegradirt  ist,  nicht  gelten  soll;  unter  den  Zeugen  ist 
bei   „Swiftop'',  wie  jetzt  da  steht,  auch  corrigirt. 

Gedruckt  ist  diese  Urkunde  bei  Ungnade,  Anioenitates,  Stück  I,  S.  6,  von  demselben  „aus  dem  Ori- 
ginali  selbst  aufs  accurateste  abgeschrieben",  jedoch  in  der  That  sehr  incorrect  und  mit  vielen  Fehlern; 
hiemach  ist  die  Urkunde  gedruckt  in  t.  Kamptz  Mecklenb.  CiFÜ-Recht  I,  2,  Tabelle  zu  S.  145  flgd.  (rgl.  I« 
S.  263  und  217  und  265),  und  darauf  in  VogelFs  Geschlechtsgeschichte  der  Herren  Behr,  Urk.  Nr.  7, 
S.  11.  Bei  Lisch,  Urk.  des  Geschl.  Behr  I,  B,  S.  69,  Nr.  44,  findet  man  einen  correcten  Abdruck  nach 
dem  Originale.  —  Vgl  Bd.  I,  Nr.  71,  359,  433  und  449. 


1261.   Febr.  13.    Slargard.  .   912. 

Otto,  Markgraf  von  Brandenburg,  bestätigt  die  Privilegien  der  Stadt  Neu^ 
hraafidenburg. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Otto  dei  gratia  Brandenburgensis 
marchio  omnibus  in  perpetuum.  Mutabilium  temporum  successio  actiones  hominum 
frequentes  deduce[re]t  in  irritum  et  inane^  si  non  a  voce  testium  vel  scripti 
memoria  recipere[n]t  firmamentum.  Proinde  notum  esse  volumus  tam  presentibus, 
quam  futuris^  quod  nos  Nove  civitati  Branden  [bürg]  ducentos  et  quinquaginta 
mansos^  quorum  ducentos  in  agricultura,  reliquos  quinquaginta  in  pascuis  reco- 
gnoscimus  deputasse,  ita  quod  de  quolibet  illorum^  qui  agriculture  cultui  fueriitf 
assignati,  trium  solidorum  denariorum  annaüs  nobis  pensio  debeatur,  tandem  civi- 
tatem  Novani  Brandenburg  hie  prescriptam  eo  iure,  quo  nostram  novam  civitatem 
yeteri(s)  Brandenburg  adiacentem  gavisam  esse  volumus  et  contentam,  in  parte 
tarnen  ipsius  civitatis  incolis  specialem  gratiam  facientes,  quod  de  rebus  minoribus, 
videlicet  de  piscibus  recentibus  adductis  navigio,  butiro,  caseis,  puUis,  ovis,  pul- 
tibus  et  ceteris  leguminibus,  lino  et  panno  lineo,  nullo  (!)  omnino  hominum  ad 
danda  thelonea  teneantur.  Si  vero  aliquis  eiusdem  civitatis  bürgen  [sis]  pisces, 
ailec  vel  aliquas  alias  merces  spe  future  gratie  in  ipsam  duxerit  civitatem,  ipsum 
similiter  ab  eo  absolvimus  theloneö,  qui  foret  dandus,  dummodo  ulterius  sua 
vectura  non  deducat  easdem.  Si  vero  ad  alia  loca  suas  merces  voluerit  destinare, 
ipse  sicut  et  ceteri  deducentes  debitum  nobis  exsolvent  theloneum,  secundum 
quod  in  nostra  nova  civitate  principali  Brandenburg  est  consuetum.  Hospites 
vero,  qui  huiusmodi  etiam  merces  ad  ipsam  duxerint  civitatem  et  ad  vendendum 
exposuerint  suas  merces,  de  quolibet  plaustro  quatuor  tantum  exsolvent  denarios, 
quos  ab  ipsis  indifferenter  recipi  volumus  et  dimitti.  Si  vero  ipsas  exposuerint 
deducendas,  tunc  sicut  et  nostri  burgenses  debitum  exsolvent  theloneum,  sicut 
prescripte  civitatis  nostre  Brandenburg  edocet  consuetudo.  Jnsuper  in  aquis  ad- 
iacentibus   piscandi   facultBlem   cum   rusis  et  minutis   retibus   eisdem   burgensibus 


Digitized  by 


Google 


913  1261.  177 

liberaliter  indulgemus.  Si  quid  autem  utilitatis  et  commodi  in  foro  eiusdem  civi- 
tatis propriis  poterunt  exstruere  laboribus  et  expensis^  eisdem  similiter  contulimus 
in  usus  civitatis  communi  consilio  convertendum.  Volumus  etiam,  ut  predicte 
civitatis  burgenses  in  omnibus  nostri  dominii  civitatibus,  oppidis,  villis  sive  locis^ 
ad  que  accesserint  cum  suis  mercibus,  ab  exactione  thelonei,  sicut  et  nostrarum 
civitatum  ceterarum,  alieni  sint  penitus  et  exemti.  üt  autem  hec  nostra  pagina 
et  collatio  in  perpetuum  stabilis  perseveret,  presentem  paginam  dicte  civitati 
duximus  sigillandam.  Huius  rei  testes  sunt:  Enkelo  marscalcus  de  Dewitz,  Hin- 
ricus  de  Wodensweghe  advocatus  in  Stargart,  Hinricus  Spole,  Hermannus  de 
Staffelt,  Hinricus  de  Heidebracke,  Fredericus  de  Bertecowe,  Hinricus  Splint,  Her- 
mannus de  Rodenbeke,  Johannes  noster  notarius  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt 
in  Stargardt,  anno  domini  MCCLXL,  idus  Februarii. 

Jtem   eidem   civitati   reservamus  (?)  prope  stagnum,    quod  ToUense  appel- 
iatur,  ad  plankas  et  ad  munimen  contulimus  construendas. 

Aus  der  „aufgenommenen  Beweisung  Bürgermeister  und  Raths  zu  Neubrandenburg. "  1605.  Da» 
Original  war  mit  vielen  Abbreviaturen  geschrieben;  am  rothen  Seidenfaden  hing  ein  „langtägig"  Siegel 
Ton  weissem  Wachs  mit  der  Umschrift: 

Sigil.  Ottonis  Brandenburgensis  Marchionis. 
—  Fragment  gedr.  bei  v.  Hacke,  Gesch.  von  Neubf.  I,  S.  20,  und  bei  Boll,  Gesch.  von  Starg.  I,  S.  291. 


1261.   Febr.  22.   Malchin.  913. 

Ntcolaics,  Fürst  von  Werle,  gibt  dem  Kloster  Dargun  das  D'örfchen  Moizle 
zurück,  welches  auf  einein  von  der  Feldmark  Güow  unrechtmässiger  Weise 
abgerissenen  Theüe  erbauet  worden  war. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nicolaus  dei  gratia  dominus  de 
Werle  omnibus  presentem  paginam  inspecturis  eternam  in  Christo  salulem. 
Qvoniam  vniuersorum  dominus,  cuius  nutv  subsistunt  omnia,  reguntur  ac  dispo- 
nunlur  singula  inscrvtabili  et  inexplicabili  sapientia,  que  celi  terreque  ambitus 
comprehendit,  cuslodem  viduarum,  tutorem  orphanorum,  adiutorem  inuincibilem 
pupillorum  et  super  omnia  voluntarie  pauperum  sibique  caste  ac  deuote  famulan- 
lium  conseruatorem  ßdelissimum,  per  prophetas  suos  dignatus  est  asserere 
defensorem:  idcirco  nos,  eins  iram  declinare  volentes,  patere  cupimus  vniuersis, 
quod  nos,  vna  cum  fratribus  in  iuuenile  (!)  etate  sub  tutoribus  conslituti,  ex  quo- 
rundam  sapienlum  nostrorum  consilio  de  hereditate  Chylowe  quandam  partem 
decerpsimus,  de  qua  in  terminis  supradicte  hereditatis  Chylowe  villulam  quandam 
construximus  Moyzle  nominatam,  de  cuius  possessione  indebita  et  nobis  quasi 
temerarie  vsurpata,  cum  ad  uirilem  uenissemus  etatem,  a  dilecto  et  spetiali  amico 
nostro  Heinrico  abbate  de  Dargun  suisque  antecessoribus  sepe  commoniti,  tandem 

MekUnkargiickts  Ürkuiei-Back  IL  23 


Digitized  by 


Google 


178  1261.  914 

animaduerlimus  et  ex  inqulsitione  seniorum  lerre  noslre  cognouimus  eodem  modo, 
quo  premisimus,  nos  errasse,  in  eo  uidelicel  permaxime,  quod  bona  deo  et  beate 
virgini  speliali  deuotione  collala  nosiris  presumpsiraus  vsibus  mancipare.  Qua- 
propter  penitentia  ducli  premissam  partem  hereditatis  bonorum  in  Chylowe,  in 
qua  prenominala  conslstil  villula,  cum  omnibus  attinentiis  suis  cumque  tali  iure 
per  omnia,  quo  supradicla  bona  Chylowe  possidere  noscunlur,  claustro  Dargun 
restiluimus,  ne  pro  tali  offensa  omnipotentis  dei  et  beate  Marie  gloriose  virginis 
irrogata  nos  uel  filii  nostri  sev  vxor  nostra  dilecta  cunctique  nobiscum  in  hac 
parte  culpabiles  diuinam  quandoque,  quod  absit,  sentire  cogamur  ineuitabilem  cum 
ceteris  iniuriosis  et  presumptoribus  vltionem.  Huius  itaque  rei  testes  sunt  sub- 
notati^  videlicet  dominus  Theodericus  prepositus  ecclesie  Guzlrowensis,  Thomas 
decanus  ibidem  ^  Gerhardus  scolasticus  ^  Hermannus  custos  ceterique  ^  eiusdem 
ecclesie  canonici,  dominus  Wlradus  prepositus  de  Dobertyn,  Stephanus  prepositus 
de  Robele,  •  Albertus  plebanus  de  Malechyn,  Willelmus  plebanus  de  Sywan, 
Johannes  plebanus  de  Lawe;  milites:  dominus  Heinricus  Grube  senior  et  iunior, 
Arnold  de  Nyenkerken  aduocalus,  Johannes  de  Croppelin,  Johannes  Barolt  advo- 
catus,  Heinricus  de  Vitzen,  Reymbertus  Slochulet,  Heinricus  Luch  et  fraler  eins 
Godefridus,  Ludolphus  Rone  et  alii  quam^plures,  tam  clerici,  quam  layci.  Acta 
sunt  hec  anno  gratie  ÄrCCLXF.  Jgitur  ut  huius  actionis  nostre  series  apud 
posteros  firma  perpetuo  et  immobilis  perseueret,  presentem  super  ea  paginam 
conscribi  fecimus  et  sigilli  nostri  appensione  more  debito  communiri.  Datum  in 
Malechyn,  per  manus  domini  Godefridi  notarii  nostri  et  canonici  ecclesie  Guztro- 
wensis,  in  die  festo  cathedre  sancti  Petri  apostolorum  principis  gloriosi. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schweriu.     An   einer   Schnur   yon   grüner   und   rother    Seide 
hängt  das  in  Bd.  I  zu  Nr.  514  und  unten   1274,  Dec.  15,  abgebildete  Siege],  mit  der  Umschrift: 

*  si M  *  Domi..  *  .laoLÄi  •  Da  *  ...lö 

—  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  117. 


1261.   April  1.   Demmin.  914 

ÄIhrecht,  Bischof  von  Pomesanten,  als  päpstlicher  Legat  in  der  Caminer 
Diocese,  versidiert  dem  Kloster  Dargun  das  Fatronatrecht  Über  die  Kirche  zu 
Levin. 

Albertus  dei  gratia  episcopus  Jnsule  sancte  Marie  in  Pruscia,  sedis 
tpostolice  legatus,  vniuersis  Christi  fidelibus,  ad  quos  presens  scriptum  peruenerit, 
saiutem  in  domino  Jesu  Christo.  Notum  sit  uniuersitati  vestre^  quod,  cum  in 
dyocesi  Caminensi  legationis  officio  fungeremur,  referente  venerabili  fratre  domino 
H.  abbate  Dargunensi  et  conuentu  didicimus,  quod  in  fundatione  monasterii  Dar- 


Digitized  by 


Google 


915  1261.  179 

gunensis  dominus  Borwinus  de  Rotstoc  deuocione  permolus  primarium  ponebat 
lapidem  ^et  inter  alia,  que  diclo  claustro  contulit^  ius  patronatus,  quod  habebat  in 
ecclesia  Leuin,  ad  structuram  dicti  monasterii  conferebat,  vt  uidelicet  slatulo  per- 
petuo  vicario  sibi  liberaliler  prouiderent,  et  si  quid  supercresceret  annualim,  ad 
structuram  sepedicli  monasterii  sibi  reseruarent,  super  quo  eciam  suo  priuilegio 
sunt  muniti;  similiter  dominus  episcopus  Caminensis  in  suo  priuilegio  protestatur, 
ut  diele  ecclesie  collatio  ac  ius  palronatus  ad  abbatem  et  conuenlum  Dargunensera 
debeat  pertinere.  Considerauimus  nichilominus  ipsos  in  quieta  possessione  positos 
et  sepedictam  ecclesiam  magislro  Lamberto  contulisse,  canonico  Caminensi: 
diclam  donalionem  prefate  ecclesie  legitime  factam  aucloritate  legationis,  qua 
fungimur ,  tenore  presencium  confirmamus ,  precipientes  firmiter  aucloritate 
domini  Alexandri  pape  quarti,  cuius  legatione  fungimur,  per  patrem  et  filium  et 
spirilum  sanctum,  ne  quis  eos  in  dicte  ecclesie  iure  palronatus  uel  collatione  modo 
quolibet  audeat  molestare.  Jntelleximus  preterea,  quod  Cisterciensis  ordo  nolil, 
nee  debeat  per  personas  ordinis  suas  ecclesias  siue  capellas  regere,  sed  per 
clericos  seculares:  ipsis  tenore  presencium  indulgemus  aucloritate  domini  pape  et 
nostra,  ut  mortuo  magislro  Lamberto  perpeluum  vicarium  inslituant,  preuisis  sibi 
reditibus  competenlibus,  ut  prepositum  suum  honorifice  ualeat  recipere  et  hospiles 
colligere,  sicut  decet,  residuum  uero  ad  structuram  ponant  monasterii,  slcut  est 
inlencio  fundatoris.  Datum  in  Demin,  anno  dominice  incarnationis  M^CC^LX^ 
prlmo,  kal.  Aprilis. 

Nach  dem  OrigiDal  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  Das  Siegel,  an  einer  Schnur  von  weissen  leinenen 
Fäden  hangend,  ist  klein  und  parabolisch;  die  untere  Hälfte  nimmt  ein  Kirchenthor  ein,  in  welchem  ein 
Bischof  betend  knieet;  über  demselben  steht  im  Brustbilde  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christkinde  auf 
dem  Arme.     Umschrift: 

. .  LB'T'.  DI.  Q.  apc.  isuLa pomazK . . . 

—  Gedruckt  bei  Lisch.  Mekl.  Urk.  I,  S.  120.  —  Vgl.  Bd.  I.  Nr.  527,  Bd.  H,  Nr.  779  u.  799. 


1261.   April  26.   Ratzeburg.  915. 

Helena,  Herzogin  von  Sachsen,   und  ihre  Sohne  Johann  und  Albert  verletken 
dem  Btsthum  Schwerin  das  Land  Trtbsees. 

Helena  dei  gracia  ducissa  Saxonie,  Johannes  et  Albertus^  füii  eins,  uni- 
uersis  Christi  fidelibus  in  perpetuum.  Notum  esse  uolumus  tarn  presentibus,  quam 
futuris,  quod  nos  ob  reuerenciam  dei  et  salutem  animarum  nostrarum  ecclesie 
sancte  Marie  genitricis  dei  et  beati  Johannis  euangeliste  in  Zuerin  terram  Tri- 
buses,  prout  tenditur  in  Stralesund,  quam  filius  domini  Jarmari  Wizlaus  nunc 
habet  in  possessione  sua^  ut  ad  dictam  ecclesiam  pertinet  iure  diocesano,  conferi- 
mus  cum  omni  iure,  iudicio,  seruitio  et  utilitate,  si  qua  nunc  est  uel  in  posterum 

23* 


Digitized  by 


Google 


180  1261.  016 

esse  poterit^  ita  tarnen  quod  memoria  ducis  Alberti  sicut  ducis  Henrici  fundatoris 
dicte  ecclesie  et  nostra  post  mortem  nostram  annis  singulis  cum  deuocione 
peragatur.  Vnde  dictam  terram  ad  manus  imperii  ad  utilitatem  dicte  ecclesie 
liberaliter  resignamus.  Et  ne  nostrum  solenne  factum  ab  aliquo  ualeat  impediri 
uel  perturbari,  hanc  paginam  inde  conscriptam  sigilli  appensione  et  testium 
inscriplione  duximus  roborandam.  Testes  sunt:  illustris  domina  mater  nostra  et 
auia  puerorum  nostrorum  ducissa  Mechthildis  de  Brunsuik  et  Lüneburg^  et  uene- 
rabilis  pater  noster  VIricus  episcopus  Raceburgensis,  quod  sigilla  ipsorum  appensa 
protestantur ;  prepositus  Volquinus  Raceburgensis^  Nicolaus  scolasticus  Zuerinensis^ 
Johannes  prepositus  de  Rune;  laici:  milites  Detleuus  de  Parkentin,  Henricus  de 
Richoue  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno  gracie  M'^CC^LXI^  VI.  calen- 
das  Maii^  Raceburgi. 

Naoh  mehrereo  Abschriften  aus  der  sweiten  H&lfte  des  16.  Jahrh.  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin. 
Vgl.  unten  12G1,  Oct  21.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  m,  S.  105,  und  bei  Fabricius,  Rüg.  Urk.  11, 
Nr.  LXXV\  S.  3. 


1261.    April  27-   Ralzeburg.  916. 

H^ffia,   Herzogin  von  Sachsen,   und  ihre  Söhne  Johann  und  Albert  entsagen 
ßhr  1300  Mark  lAib.  Pfennige   ihren  Ansprüchen  an  das  Land  Boittn    zu 
Ounsten  des  Stiftes  Ratzeburg  und  bestimmen  des  Bischofs  Rechte  in  den 
Kirchen  von  LiUau,  Neu^  Gramm  und  im  Dartzing. 

[In]  nomine  sancle  et  indiuidue  trinitatis.  Helena  dei  gracia  ducissa 
Saxonie^  Westfalie  et  Angarie.,  Johannes  et  Alberins^  filii  eins,  omnibos  Christi 
ride[)ibus^  tarn]  presentibus^  quam  futuris^  in  perpetuum.  Notum  esse  rolumus, 
quod)  cum  super  aduocatia  terre  Boytin  et  omni  iure  ipsius  terre  preter  ceosoai 
et  decimam^  [quam  ecdesia  Ijibere  possedit^  inter  illustrem  principem  maritum 
nostrum  dominum  Albertum  ducem  Saxonie,  ex  vna  parte,  et  episcopos  et  ec- 
clesiam  Racebui^ns*,  ex  altera,  diutius  fuisset  questio  Ten[tilata],  nos  de  iure 
eiusdem  ecclesie  diligenter  instructi,  ab  aduocatia  terre  Boytin  et  omni  iure  [et] 
seruiciis,  exactionibus  et  peticionibus  et  omni  Ttilitate,  si  qua  nunc  est  uel  io 
[po]sterum  esse  poterit^  consentientibus  nobis  ad  idem  filiabus  et  sororibus  nostris 
Elysabeth^  Helena  et  Mechtildi,  cedimus  omnino,  et  si  quid  in  iam  dicta  terra 
habuimus,  siue  de  iure  [si]ue  de  facto  ^  pro  sdute  aniaMmm  nostrarom  libere 
resignamus  ecclesie  sancte  Marie  in  Raceburg,  qpiscopo  et  capitulo.  Propier 
quod  venerabÜis  pater  dominus  Alricus  eiusdem  eccksie  episcopos  ad  redimriliM 
rexationem  [et]  ad  em^idum^,  si  quid  iuris  haboissemus,  dedit  nobis  miHe  trecealas 
marcas  denariorum  Lubicensium^  prouiso  tarnen,  ne  dictus  episcopos,  nee  cqNtofana 
in  et  (n)  dem  terra  (m)  aliquam  exstroant  munitioBem.    Rea^nosdnos  etiiB  eideai 


Digitized  by 


Google 


916  1261.  181 

episcopo  ius  patronatus  in  ecclesia  Lulowe  et  in  Noua  Gamma.  De  terra  uero 
Derlsinge,  cum  primum  possessa  fuerit  et  excoli  inceperil,  [pro]  fructibus  decime^ 
quam  recipiemus  de  ymaglne  beale  virginis  in  allari  summo,  presentlbus  episcopo 
et  capitulo,  damus  iam  dicto  episcopo  et  canonicis  duodecim  mansos  Hollan- 
drenses  [cum]  omni  iure  et  iudicio  colli  et  manus,  seruitio  et  utilitate.  Aggerera 
vero  bomines  nostri  totum  comportabunt.  Ecclesias  etiam  ipsius  lerre  dotabimus 
quamlibet  cum  vno  manso,  et  [prlmam]  porriget  eplscopus,  secundam  et  terciam 
nos  porrigemus  et  inuestigendum  episcopo  presentabimus,  quarta  ad  episcopum, 
quinta  ad  nos  altematim  successiue  pertinebit.  [Jn]  super  recognoscimus  episcopo 
et  canonicis  suis  liberam  facultatem  deducendi  annonam  eorum  et  omnes  pro- 
uentus  per  Albiam  in  ducatu  nostro  vsque  Hammenburg  vel  ad  alia  loca,  vbi 
de[cr]euerint,  sine  thelonio  et  sine  vngeldo  et  reducendi,  quicquid  ad  utilitatem 
eorum  comparauerint.  Ut  autem  hec  nostra  soUempnis  ordinatio  de  maturo  facta 
consilio  permaneat  inconcussa  et  a  nemine  valeat  inmutari,  presentem  litteram 
sigilli  nostri  appensione  et  testium  subscriptlone  duximus  roborandam.  Testes 
huius  rei  sunt:  venerabilis  pater  dominus  Rodolfus  episcopus  Zwerinensis  et 
illustris  princeps  mater  nostra  Mech[ti]ldis  ducissa  de  Brunswich  ac  domina  in 
Luneb[urg],  Brvnno  Lubicensis  prepositus,  Heinricus  Stormarius  scolasticus  Ham- 
menburgensis,  Nycholaus  scolasticus  Zwerinensis^  Conradus  de  Rene,  Johannes 
de  Rvne,  prepositi,  Heinricus  de  Richowe,  Heinricus  de  Gatersleve,  Everhardus 
de  Warmestorp  (!),  Heinricus  de  Cokstede,  Wedigo  de  Gatersleve,  Bartholomeus 
pincema,  Thetlews  de  Parkentin,  Johannes  de  Culpyn,  Heinricus  de  Crumesse, 
Bertoldus  de  Rilserowe,  Radolfus  de  Trauenemunde,  milites,  et  alii  probi  viri. 
Acta  sunt  hec  in  vrbe  Raceburg,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo 
primo,  Y^  kalendas  Maii.     Datum  per  manus  Engelberti  no[t]arii  curie  nostre. 

Nach  dem  Original  im  Ratzeburgischen  Archiv  zu  Neustrelitz.  Statt  ae  ist  durchgehend  ^  geschrieben. 
An  gprünen ,  sch'warzen  und  gelben  Fäden  hängt  das  i^ohlerhaltene  runde  Siegel  der  Herzogin  Helene  io 
gebräuntem  Wachs.  Auf  einem  Stuhle  und  vor  einem  aus  drei  Reihen  Perlen  gebUde&n  Bogen,  der  mit 
6  Knöpfen  an  jeder  Seite  auswärts  geziert  ist,  sitzt  die  Herzogin,  einen  Mantel  über  dem  gestickten 
Gewände,  und  legt  die  Rechte  auf  den  Kopf  eines  auf  einem  Sockel  stehenden  Löwen,  die  Linke  auf 
den  Kopf  eines  Adlers.  Hinter  jedem  dieser  beiden  Thierbilder  erhebt  sich  ein  Thürmchen,  das  mit  einem 
einwärts  gekehrten  Vogel  geziert  ist.     Umschrift: 

#   SieiLLVM  .  haLeNE  .  DVaiSSE  .  SÄXONIE 
(Abgebildet  in  Grändl.  Nachricht  Ton  MöUen,  Tab.  I.)  —  Gedruckt  in:    Schleswig«Holst.-Lauenb.  Urkunden- 
Sammlung  I,  S.  81,  und  im  Auszuge  bei  Lappenberg,  Hamb.   U.-B.  I,  S.  587. 

Im  Ratzeburger  Archiv  zu  Neustrelitz  ist  ein  yon  dem  Erzbischof  Hildebold  von  Bremen,  Erzbischof 
Jacob  von  Lund  und  den  Bischöfen  Peter  toq  Roeskilde,  Esgerus  von  Ripen,  Johann  von  Lflbek  und 
Hermann  von  Schwerin  ausgefertigtes  Transsumpt  dieser  Urkunde,  d.  d.  IIL  non.  Nouembr.  1266;  von 
den  sechs  angehängten  Siegeln  fehlen  drei.  —  Vgl.  die  nächste  Urkunde  und  weiter  unten  die  Urkunden 
der  Herzoge  Johann  und  Albert  vom  8.  Oot.  1261  und  vom  30.  April  1271. 


Digitized  by 


Google 


18!2  1261.  917 

1261.   April  28.   Ratzeburg.  »17. 

Rudolf,  Bischof  von  Schwerin,  zeugt  über  den  zwischen  der  Herzogin  Helena 
von  Sachsen  nebst  ihren  Söhnen  Johann  tmd  Albert  iind  devi  Bischof  Ulrich 
von  Katzeburg  und  seinem  Capitel  toegen  der  Vogt  ei  und  dei*  Rechte  im  Lande 
Boittn  abgeschlossenen  Vergleich. 

Rodolfus  dei  gracia  Zwerinensis  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus,  tarn 
presentibus^  quam  futuris,  in  perpeluura.  Nolum  esse  uolumus,  quod,  cum  inier 
iilustrem  principem  dominum  Alberlum  ducem  Saxonie,  ex  una  parte,  et  inter 
episcopos  et  ecclesiam  Raceburgens. ,  ex  altera,  de  iurisdicione  terre  Boylin, 
scilicet  aduocacia  et  omni  ulilitale  ipsius  terre  preter  censum  et  decimam,  que 
ecciesia  libere  possedit,  diu  fuisset  questio  uentilata,  morluo  dicto  duce  Saxonie 
illustris  princeps  Helena  ducissa  Saxonie,  vxor  eins,  Johannes  et  Albertus,  filii 
eius,  pro  remedio  anime  dicli  ducis  palris  sui  cum  venerabili  patre  Vlrico  epi- 
icopo  Raceburgensi  et  capitulo  suo  in  lalem  compositionis  formam  de  maluro 
consilio  conuenerunl:  quod  dicla  Helena  ducissa  Saxonie,  Jo[hannes]  et  A[lberlus], 
filii  eius,  ab  aduocacia  terre  Boytin  et  omni  iure  et  seruiciis,  exactionibus,  peli- 
lionibus  et  a  Iheloueo,  quod  fuit  in  Herneburg,  ita  quod  omnibus  per  terram 
Boytin  euntibus  liber  sine  thelonei  exactione  pateat  transitus,  et  ab  omni  ulifitate, 
ii  qua  nunc  est  uel  in  posterum  esse  polerit,  cesserunt  omnino,  et  si  quid  in 
dicta  terra  habuerunl,  siue  de  iure  siue  de  facto,  pro  salute  progenilorum  suorum 
et  sua  libere  resignauerunl  ecciesie  sancle  Marie  in  Raceburg,  episcopo  et  capi- 
tulo. Propter  quod  venerabilis  paler  VIricus  eiusdem  ecciesie  episcopus  ad  redi- 
mendam  uexationem  et  ad  emendum,  si  quid  iuris  habuissent,  dedit  sepedicte 
ducisse  et  filiis  eius  Jo[hanni]  et  Al[berto]  mille  trecentas  marcas  denariorum 
monete  Lubiccnsis.  Recognouerunt  eliam  eidem  episcopo  et  suis  successoribus 
ius  patronatus  ecciesie  in  Lutowe  et  in  Noua  Gamma.  De  terra  uero  Dertsinge, 
cum  primum  |)Ossessa  fuerit  et  excoli  inceperit,  dederunt  episcopo  et  suis  suc- 
cessoribus duodecim  mansos  Hollandrenses  cum  omni  iure  et  iudicio  colli  et 
manus,  seruicio,  hereditate  et  cum  omni  utilitate.  Aggerem  uero  homines  ducisse 
conportabunt.  Ecclesias  etiam  ipsius  terre  dotabit  ducissa  et  filii  eius  quamlibet 
cum  uno  manso,  et  primam  porriget  episcopus,  secundam  ducissa,  terciam  epi- 
scopus, quartam  ducissa,  quintam  episcopus,  et  sie  alternatim  successiue.  Vt 
autem  hec  ordinatio,  cui  presentes  fuimus  et  operam  inpendimus,  de  maturo  facta 
oonsilio  permaneat  inconcussa  et  a  nemine  ualeat  immutari,  presentem  litteram 
In  testimonium  facti  sigillo  nostro  duximus  roborandam.  Datum  Raceburg,  anno 
domini  M'^CC'  sexagesimo  primo,  quarto  kalendas  Mai. 

Nftoh  dem  voroe  durch  Mäusefrasi  beschädigten  Original  im  Ratzeburgischen  Archiv  zu  Neustrelitz. 
Das  an  einem  durchgezogenen  Pergamentstreifen  angehängte  Siegel  ist  abgefallen.  —  Gedruckt  in: 
Sohlesw.-Holst.-Lauenb.  Ürk.-Samml.  I.  S.  81.  Nr.  LXXVIII  (doch  mit  dem  Druckfehler  „quarto  kal  Mar." 
statt  Mai). 


Digitized  by 


Google 


918  1261.  183 

1261.  918. 

Inschrift  auf  die  Erbauung  des  Rejectonums  des  Dom-Capitels  zu  Ratzeburg. 

7INN0  .-.  0)0 aa  /.  LXi  .-.  jttaaPTua)  /.  est  refeotjorivo)  ...  svb  OHNonja.. 

HVP  .-.  ECCL=  njÄ   h  ST   •  WIÖhTiRT   •  BaRNÄRT  •  ÄLBöRü  •  RJBO  :  TJJDaRja  •  Dö 

FÄ©0     :    OmeR    •    KVP    :    O.PIS    •    hNR    •    haRCDÄ   :    OLJVöR    :•    FRöH    •    FRlDaRIQ   • 
SHOaRDO^ES  •   CODaSöÄL   •  KUR   •  KöR  •  ÄRROLT  •  BAROL^  •  KöRCDÄ   UÄN   BLVCKä  : 
DIAC  •  aODöO)  ÄRnO   :•   REOat^K  €(ST  :  TöRRÄ  BOYTJ  (DJLLO   GGÖ    Wa]\  -P  VöN'ÄB"  : 
DNÖ)  ÖP(I)  :  OLRIGV  .-.  X  /. 
d.  i. 

Anno  MCC^^LXI  inceptum  est  refectorlum  [hoc]  sub  canonic[is]  huius 
ecclesie,  [quorunij  nomina  hec  sunt:  Wicharl,  Bernarl,  Albert  Ribo,  Tideric[us] 
de  Fago,  magister  huius  operis,  Henr[icus],  Hernia[n],  Oliver,  Freh[erus], 
Frideric[us],  sacerdoles,  Godescal[cus],  Henr[icus],  Herrn  [annus],  Arnolt,  Barolt, 
Herma[n]  uan  Bluchere,  diaconi.  Eodem  anno  redemla  est  terra  Boytin  mille 
CCC  marcis  L  [ubecensibus]  per  venerabilem  dominum  episcopum  Olricum  decimum. 

Diese  Inschrift  steht  am  westlichen  Giebel  des  Domgebäudes,  in  zwei  Reihen,  von  denen  die  erste 
mit  dem  Namen  Oliver  schliesst.  Sie  ist  auf  gleiche  "Weise  wie  die  Ton  1259  (Nr.  832)  ausgeführt  und 
später  behandelt,  und  schh'esst  sich  jene  unmittelbar  an  den  Schluss  derselben  an.  —  Abgedruckt,  jedoch 
nicht  richtig,  aus  Schlöpke's  Nachricht.  S.  50,  bei  Schröder,  P.  M.  I,  S.  691,  dann  bei  Masch,  Bisth. 
Batzeb.,  S.  160. 


1261.   Anfang  Juni.  919. 

Johann,  Fürst  von  Meldenburg,  genehmigt  den  Verkauf  des  Dorfes  Wakendorf 
von  Seiten  des  Marquard  Vot  an  das  Kloster  Reinfeld. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Maghopolensis  omnibus  presens  scriptum  uisuris  vel  audiluris  in  perpetuum.  Ab 
humana  cicius  [eljabuntur  memoria,  que  nee  scripto,  nee  uoce  testium  perhen- 
nantur.  Hinc  est,  quod  notum  esse  uolumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod 
fratres  in  Reyneuelde  uillam  Wockendorpe  sex  mansos  continentem  a  domino 
Marquardo  cognomento  Vot  comparauerunt  cum  omnibus  suis  attinenciis  pro 
centum  et  octoginta  marcis  denariorum  Lubicensis  monete;  et  hoc  presentibus  et 
sigilli  nostri  appensione  duximus  protestandum ,  gratam  et  ratam  hanc  habentes 
empcionera.  Huius  rei  testes  sunt:  milites  dominus  Ludol[fus]  Hardenacke, 
Bemardus  de  Walie,  Theodericus  et  Amoidus  Claw[e],  Aluericus  de  Bame- 
kow[e],  Benedictus  de  Rodembeke,  Gherardus  ^  [Metzeke,  Hinricus]  Gezeuiz^ 
Timmo  Holtsatus  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M^CC^LX1% 
Vr  (!)  nonas  Junii.     Datum  per  ma[num]  Heinrici. 


Digitized  by 


Google 


184  1261.  %W 

Nach  der  unechten,  im  14.  Jahrb.  geüchriebenen  Urkunde  im  Haupt-Archiy  zu  Schwerin.  An  grünen 
und  rothen  seidenen  Fäden  hängt  ein  rundes  Siegel»  auf  welches  die  obere  Platte  eines  echten  Siegels  des 
Fürsten  Johann  aufgelegt  ist.  —  Vgl.  die  Vorrede  zu  Bd.  I,  S.  XXXIV.  Das  Datum  ist  ersichtlich  ver- 
schrieben. Vgl.  die  Zeugen  in  Nr.  920.  '  Hinter  Gherardus  ist  eine  Rasur,  welche  für  einen  Zunamen 
und  einen  Vornamen  ausreicht. 


1261.    Juni  2.  OSO. 

Johann,  Fürst  von  MeMenburg,  bestätigt  dem  Hause  zum  H.  Geiste  zu  Wismar 
3  Mk.  Rente,  welche  der  Ritter  Johann  von  Werden  demselben  übertragen  Jiat 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Magnopolensis  omnibus  hoc  scriptum  visuris  uel  audituris  in  perpetuum.  Ab 
humana  cicius  elabuntur  memoria,  qua  nee  scriplo,  nee  voce  testium  perhennantur. 
Hinc  est,  quod  notum  esse  volumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  Johannem 
militem  dictum  de  Werdhen  contulisse  domui  sancti  Spiritus  in  Wismaria  trium 
marcarum  redditus  annuales,  quos  a  nobis  iure  feodali  tenuit  in  moneta,  et  huius- 
modi  collationem  ratam  et  gratam  habuimus  tali  interposita  pactione,  vt,  si  tem- 
pore procedente  nobis  aut  heredibus  nostris  redimere  placebit,  facultatem  plenariam 
habeamus  pro  viginti  marchis  paratorum  denariorum  prelibatos  redditus  redimendi. 
Jgitur  ne  in  posterum  a  nostris  successoribus  mala  suggestione  jnmisceatur 
ambiguitatis  scrupulus,  presentem  litteram  sigilli  nostri  muni[mine]  roboratam 
predicte  domui  contulimus  in  testimonium  et  in  Signum.  Huius  rei  testes  sunt: 
milites  dominus  Ludolfus  Hardenacke,  Bernardus  de  Walie,  Thidericus  et  Amoldus 
Klawe,  Aluericus  de  Barnekowe,  Benedictus  de  Rodenbeke,  Thimmo  Holtsatus, 
Gherardus  Metzeke,  Otto  de  Swinga,  Hinricus  Gezeuitz  et  alii  quam  plures. 
Datum  per  manum  Hinrici  notarii  nostri,  plebani  de  Gnewesmelen,  anno  domini 
M^CCTLXF,  quarto  nonas  Junii. 

Nach    der  Abschrift  im   Wismarschen  PriTÜegienbuch    mit    dem    Rubrum:     ^De  redditibus   trium    mar- 
in moneta.**  —  Gedruckt  in  Schröder*s  P.  M.  I,  S.  695. 


1261.   Juni  17.   Bützow.  021. 

Johann  und  Heinrich,  Fürsten  von  Meklenburg,  und  Nicolaus,  Fürst  von  Werk, 
vergleichen  sich  mit  dem  Bischöfe  Rudolf  von  Schwerin  um  die  Grenze  des 
Landes  Bützow  mit  dem  Lande  Parchim  und  entsagen  ihren  Ansprüchen  auf 
das  Dorf  Lübzin. 

Johannes  vnd  sein  Sohn  Hinricus  zu  Hekelnburgk,  Nicolaus  von  Werie, 
hem  zu  Wenden,  bekennen,  weil  zwischen  den  Bischoffen  zu  Zweryn  an  einem 
\nd  ihren  Voreltern  anders  teils  wegen  der  scheide  der  lande  Parchem  md 
Butsowe    bei   dem   dorffe   Lubbetscin   vnd   Boytin,    Poppelestorp   vnd   Rosenow, 


Digitized  by 


Google 


m  1261.  ts^ 

Watnow  vnd  Lutken  Radum  viel  Streits  gewesen,  denselben  ySEiiheben,  ha)iei| 
sie,  wie  es  der  Bischoff  Rodolfus  bey  seinem  eide  erhalten,  dass  erss  von  seinen 
Vorfaren  gehöret,  die  scheide  zwischen  Lutken  Radum  vnd  Warnow,  Poppele- 
storp  vnd  Rosenow  absticken  vnd  bezeichnen  lassen,  vnd  dass  gesagt  wurde, 
dass  die  helffie  dess  dorffes  Lubbetscin  mit  der  helffte  des  Feldes  biss  an  die 
scheide  Scampen  vnd  Boytin  zum  lande  Butsowe  gehörete.  Obgemelte  hem 
aber  lege«  und  verlassen  vmb  Seligkeit  ihrer  vnd  ihrer  eitern  Seele,  do  etwan 
worin  geirret,  das  Dorff  Lubbetscin  zum  lande  Butzow  vnd  der  Kirchen  zu 
Zwerin  mit  allem  rechte,  gerichte,  diensle  vnd  nutzung.  Acta  sunt  hsec  anno 
grätige  1261.     Datum  Butsowe,  sexta  feria  post  Pentecostes. 

ClandriaD,  Frotoc.  fol.  70^  und  71%  mit  der  Bemerkung:  ^Hiran  seia  3  gesunde  Sigil.  Aber  am 
nbrieffe  haben  die  meuse  etwas  eingefressen.**  —  Chemnitz  berichtet  im  Leben  des  Fürsten  Johannes 
(Bd.  II,  S.  583)  schon  zum  Jahre  1257,  doch  ohne  Angabe  des  Monats  und  Tages:  „Im  selbigen  jhare 
nhal>en  Johannes  und  Henriocis  der  ander  Vater  md  Sohn  Herrn  zu  Meckelnbuig  vnd  Nicolaus  der  funflfte 
„Herr  von  Werle  dem  Stifte  Schwerin  das  gantze  Dorff  Lubbezin  mit  allen  ruhten  conleriret  vnd  über« 
^geben.  Brief fl.  vrkund/  Und  ebenso  erzählt  derselbe  im  Leben  des  Fürsten  Nicolaus  Ton  Werle 
(S.  869):  r,lm  selbigen  jähre  [1257]  hat  Herr  Nicolaus  von  Werle  neben  Johanne  Theologo  dem  andern 
^undt  Henrico  dem  andern  Vätern  undt  Sohne  Herrn  zu  Meckelnburgk  das  dorff  Lubbezin  mii  aUem  rechte 
„der  kirchen  zu  Schwerin  conferiret  undt  gegeben.  Brieffl.  urkund.*^  —  Da  Chemnitz  das  Datum  und  den 
ganzen  Inhalt  der  Urkunde  so  unvollständig  hat,  beruht  seine  Jahresbestimmung  wohl  nur  auf  Vermuthung, 
und  die  ganze  Angabe  wahrscheinlich  auf  Hederichs  Index  Annal.  Suerin.,  wo  es  heisst:  „Lubbezin  uilla, 
^collata  ecclesiae  Suerinensi  a  Joanne  eiusque  filio  Hinrico,  dominis  Megapolensibus,  et  Nicoiao  de  Werle.  80,  a** 
[nämlich  fol.  80  im  Registr.  eccl.  Suerin.,  wo  Hederich  die  Urkundo  abschriftlich  fand].  —  Anders  Beyer 
in  der  Note  zu  dem  Abdruck  dieser  Regesten  in  Jahrb.  XI,  S.  248.  ^ 


1261.   Juni  17.   Bützow.  922. 

Rudolf,    Bischof  von    Schwerin,    schenkt    dem   Kloster    zu   Dohhertin    den 
Zehnten  von  7  Hufen  im  Dorfe  Ooldberg. 

Xvodolphus  dei  gratia  Zwerinensis  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus 
presens  scriptum  visuris  in  perpetuum.  Notum  esse  volumus  tarn  presentibus, 
quam  futuris,  qvod  nos  decimam  Septem  mansorum  in  villa  Goltberge  sitam,  si 
qua  nunc  est  vel  in  futurum  esse  poterit,  pro  salute  animarum  nostrarum  et  ante- 
cessorum  nostrorum,  que  nos  iure  contingit,  ecclesie  in  Dobertyn  conferimus 
perpetuo  libere  possidendam.  Ut  autem  hec  nostra  soiempnis  donatio  cum  con- 
sensu  et  voluntate  noslri  capituli  prefate  ecclesie  assignata  stabilis  et  inconcussa 
permaneat,  hanc  paginam  inde  conscriptam  sigilli  nostri  appensione  et  testium 
inscriptione  duximus  roborandam.  Testes  sunt:  clerici  Wernerus  prepositus,  Jo- 
hannes decanus,  Tidericus  prepositus  Bvtsoensis  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt 
hec  anno  domini  M"*  CC°  LXF.     Datum  Bvtsowe,  sexta  feria  post  pentecostes. 

Nach  dem  Original  im  Archiv  des  Klosters  Dohhertin.    Das  Siegel,  welches  an  einem  aus  der  Urkunde 
geschnittenen  und  geschürzten  Fergamentstreifen  gesessen  hat,  fehlt  —  Vgl.  Nr.  923  und  Bd.  I,  Nr.  599* 


MeUeibiigitckef  ürkvUea-Bach  II.  24 


Digitized  by 


Google 


186  1261.  923' 

1261.  Juni  17.   Bützow.  023. 

RudolJ,  Bischof  von  Scktoerm,  bestätigt  dem  Kloster  Dobhertin  die  vom  Bischof 
WUhdm  verliehenen  Zehnten  und  Patronatsrechte  zu  Goldberg  und  Dobhertin 
und  schenkt  demselben  alle  Zehnten  in  den  Besitzungen  des  Klosters. 

Lxvodolphus  dei  gratia  Zwerinensis]  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus 
p[rese]ns  s[criptum  visuris  s]aluteiii  in  domino  se[mpiternam.  Facta}  moder- 
nonim  idcirco  priuilegiis  [firman]t[ur]^  ne^  ut  quandoque  fieri  solet,  a  posterioribus 
maliciose  ualeant  irritari.  Hinc  est,  quod  nos,  qui  licet  yniuersis  ex  oilicii  debito 
ad  pie  promotionis  vtUitatem  teneamur,  maxinoe  tarnen  iocis  et  personis  religiosis 
ac  specialius  obligamur,  factum  venerabilis  predecessoris  nostri  domini  Wilhelmi 
felids  recordationis,  quod  exhibuit  sanctimonialibus  in  Dobertyn,  videlicet  decimas 
vinarum  Goitberge  et  iam  dicti  Dobertyn  cum  omnibus  pertinentiis  et  cum  banno 
ecclesiarum  dictarum  villarum  pie  concedendo  commendantes,  animo  beniuolo 
confinnamus.  Nos  eciam  de  nostro  honorabili  viro  domino  Yolrado  preposito, 
quem  fauore  prosequimur  specialis  et  sanctimom*alibus  cenobii  supradicti  exhibere 
pietatis  beneficium  cupienles,  consensu  capituli  nichilominus  accedente,  decimas 
omnium  villarum  ceterarum,  tam  in  agris  excolendis,  quam  excultis  in  omni  situ 
tenninorum  suorum,  ac  eciam  villarum  supradictarum  offerimus  liberas  in  per- 
petuujp  possidendas.  Et  ne  possit  a  nostris  successoribus  nostra  donatio  aliqua- 
tinus  uacuari,  presens  scriptum  sigiUi  nostri  appensione  duximus  roborandum. 
Acta  sunt  hec  Butsowe,  presentibus  domino  Yolrado  preposito,  Wemero  pre- 
posito,  Johanne  decano,  Tiderico  preposito  Bvtsoensi  et  aliis  fide  dignis.  Datum 
Bvtsowe,  anno  domini  WCCLXT^  feria  sexta  post  pentecostes. 

Nach  dem  Origioal  im  Archiv  des  Klosters  Bobbertin.  Der  obere  Band  ist  yon  Mäusen  zerfressen, 
das  Siegel  ist  mit  dem  Siegelbande  abgerissen.  —  Oedmckt  bei  Rudioff,  Urkunden  -  Lieferung  Nr.  XVI 
(nach  dem  Diplomatar.  Dobbert.  vom  J.   1748).     VgL  Nr.  922. 


1261.  Juli  5.   Rostock.  024. 

Gertrud,  Wütwe  des  BatJisherm  Symer,  übenoeiset  dem  H.  Geist- Hospital  zu 
Rostock  100  Mark  Pfennige  für  Herstellung  eines  Altars  und  zur  Besoldung 
eines  Messpriesters. 

JDomina  Ghertrudis,  relicla  domini  Symeri,  saluti  anime  sue  et  amicorum 
salubriter  providens,  assignavlt  domui  sancti  Spiritus  in  Rozstok  centum  marcas 
denariorum  in  hunc  modum,  ut  de  prefatis  denariis  altare  unum  ipsi  domui  con- 
struatur  et  sacerdos  ad  idem  altare  celebrans  inde  perpetuo  procuretur.  Acta 
sunt  hec  anno  gratie  M.  CC.LXL,  feria  IlL  post  octavam  sancti  Johannis  babtiste, 
consilio  presidentibus  Johanne  Monacho,    Hermanne  Albo,    Johanne  filio  domini 


Digitized  by 


Google 


»25  1261.  187 

Seghefridi,  Eilrado,  Rutghero  Parvo,  Ysern,  Sifrido  de  Siindis,  Thiderico  Lisen, 
Hermanno  [de]  Tremonia^  Alberto  — \  Johanne  fratre  Gerlagi  et  aliis  honestis 
viris,  de  quorum  consilio  altare  construetur.  Jnsuper  Reinwardus  de  Molendino, 
Gerardus  Cerdo  et  Johanaes  de  Bucow. 

Aus  dem  Rostocker  Siadtb.  B,  erste  Eintragung.      *  Hinter  Alberto  ergänze:  „Lore^  oder  nCerdone.^ 


1261.   Juli  6.   Parchan.  Q2S. 

Woltmir,  Bischof  von  Leslau,  ersucht  das  Oeneral-Capttd  in  Citeaux,  die 
Absefndung  eines  Abtes  und  Conventes  von  Doheran  wich  dem  von  diesem 
neu  gegründeten  Kloster  Samburch  zu  veranlassen. 

Yiris  religiosis  et  discretis  ac  fratribus  in  Cristo  devotis  domino  0.  abbat! 
Cisterciensi  eiusque  coabbatibus  Cisterciensis  ordinis  ibidem  in  generali  capitulo 
congregatis  W.  dei  gracia  ecclesie  Wladislaviensis  episcopus  salutein  et  oraciones 
in  Cristo  devotas  cum  sincero  karitatis  amplexu.  Devocioni  vestre  tenore  pre« 
sencium  inotescat,  quod  de  nostro  et  sanioris  partis  capituli  nostri  consensu 
illustris  princeps  dominus  Samborius  dux  Pomeranie  norellam  ordinis  vestri 
plantacionem  divina  ordinacione  in  nostra  diocesi  et  terra  Pomoranie  secundum 
Cisterciensis  ordinis  libertatem  cum  fratribus  predicti  ordinis,  ecclesie  vic^licet 
Dobranensis,  seicentos  eisdem  mansos  assignans  erigere  ac  plantare  incepit,  et 
nos  ad  eiusdem  ducis  peticiones  et  ob  ordinis  vestri  reverenciam  cum  capitulo 
nostro  in  prefatis  sexcentis  mansis  decimas  dedimus  et  assignavimus  memoratis 
fratribus  in  perpetuum  possidendas,  iure  episcopali  nobis  et  nostris  successoribus 
in  Omnibus  aliis  reservato.  Unde  vobis  supplicamus  attencius,  quatinus  secundum 
ordinis  vestri  consuetudinem  abbatem  et  conventum  de  Dobraußnsi  ecclesia,  cum 
vobis  videbilur  expedire,  transmittere  dignemini,  cum  nostre  sit  voluntatis  et 
desiderii,  cum  predicto  domino  duce  ob  reverenciam  ordinis  nobis  dilecti  pre- 
fatam  plantacionem  novellam  Samburch  nuncupatam  cum  adiutorio  Jhesu  Cristi,  in 
qua [n] tum  possumus,  promovere.  Datum  in  Parchan,  anno  domini  AT^CC^LXF, 
pridie  nonas  Julii. 

Nach  dem  Original  mit  drei  Siegeln  im  Archiy  zu  Königsberg,  mitgetbeilt  Tom  Geh.  Reg.-Bath  Voigt.  Im 
Haupt- Archiv  zu  Schwerin  befindet  sich  unter  den  Doberaner  Urkunden  ein  Vidimus  dieser  Urkunde  ron 
„W[emerus]  dei  gracia  Culmensis  episcopus"  (ohne  Datum),  worin  dieser  sagt:  „Supplicarunt  nobis  in 
^Christo  dilecti  yiri  religiosi  abbas  et  conuentus  monasterii  Noui  Do  heran,  Cysterc.  ord.,  nt  tenorem 
«,  litterarum  nostro  sub  sigiUo  rescribere  dignaremur.**  Bischof  Werner  beschreibt  die  Siegel  des  Origi- 
«.nals:  „sigillis  domini  W.  pie  memorie  venerabilis  episoopi  et  capituli  Wladizslauiensis ,  necnon  illustris 
^principis  Zamburii  hone  memorie.**  —  Werners  anhangendes  Siegel  ist  parabolisch  und  zeigt  einen  Bischof, 
der  die  Rechte  zum  Segen  erhebt,  und  in  der  Linken  den  Krummstab  hält.  Die  Umschrift  lautet: 
S'   FRlS   WöRNBRI   DBI   GRÄ    CVLlDanSIS   «PI 

Anm.     Im  Jahre   1258    kamen   zunächst  nur  5  Mönche    (mit  4  Conrersen)   nach  Fogutken  (s.  oben 
I  Nr.  828).     Die  Annal.  Polplin.  (Manuscr.  im  Archiy  zu  Königsberg),  welche  auf  Urkunden  fussen,  berichten, 

24» 


Digitized  by 


Google 


188  1261. 

Sais  ferst  1267  der  erste  Conrent  yota  Do  heran  nadi  Pogotken  gekemmen  und  am  27:  October  12<^ 
Yon  dort  nach  Pölplin  ühersiedelt  ist  (Hirsch  in  Script,  rer.  Pmssic.  I,  p.  813).  —  „Mystwynus  . .  Pomeraib 
^nomm  dux  et  dominus^  benikundet:  „in  terra  nostra  Pomerania  in  territorio  nostro  Thimaviensi  donavinius 
„einsdem  terre  nostre  in  eodem  territorio  particnlam  ordini  Cisterciensi  ad  fandandum  ibidem  eiusdem  «r- 
^dinis  monasterium  Norum  Doberan  dictum,  quod  Tolgus  a  loci  nomine  Polplin  vooat*^,  und  bestimmt 
die  Grenzen  dieses  Gebietes.  Das  Original  dieser  Urkunde  (zu  Königsberg)  trägt  das  „Actum  et  datum: 
„anno  domini  M^CC^LXX^ini^,  quarto  nonas  Januarii«  in  castro  nostro  Sveze.*^  Unter  den  Zeugen  steht 
oben  an:  „Wajsylus  palatinus  Swecensis,*"  der  (nach  den  Annal.  Polplin.)  mit  seinen  Brüdern  Gla- 
buna  und  Radik  auf  des  Herzogs  Wunsch  dem  Kloster  Samburia  dieses  Gebiet  zu  Pölplin  überlassen 
liatte.  Den  Grund  erfahren  wir  aus  einer  neuen  Urkunde  Herzog  Mestwins  über  -den  Besitz  zu  Pölplin. 
B.  d.  „Swecz,  anno  domini  millesimo  GC°  septuagesimo  octavo,  quatto  nonas  -Januarii^,  worhi  dieser, 
wiederum  in  Gegenwart  des  „Waysel  palatinus  Sweczensis^,  erklärt:  „sollicite  considerantes,  quam  magnum 
„habere t  defectum  dilectum  nobis  monasterium  Novum  Dobran  ex  loci  ineptitudine,  in  quo  ex  primaria 
„fundacione  fuerat  constructum,  eid^m  donayimus  bona  seu  hereditatem  Polplin  dictam,  in  cuius  terminis 
„ipsum  monasterium  procurarimus  transferri  et  inibi  edificari.  Donayimus  autem  predicta  bona  cum 
„Omnibus  suis  terminis  etc^  (Nach  dem  wohl  erhaltenen  Originale  zu  Königsberg,  mitgetheilt  yom  Geh. 
Bqg.-Rath  Voigt.) 


1261.   Juli  18.   Ratzeburg.  9S6. 

Ulrich,  Bischof  von  Ratzeburg,  bezeugt,  daas  ihm  sein  Capitel  auf  Lebenszeit 
das  höchste   Gericht  und  die  halbe  Bede  im  Lande  Boitin  überlassen  habe, 
%       welche  nach  seinem  Tode  an  dasselbe  zurück  fallen. 

Vlricvs  dei  gracia  Raceburgensis  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus 
salutem  et  graciam  Jhesu  Christi.  Recognoscimus  et  presentibus  protestamur) 
quod  nos  pro  absolucione  terre  Boytin  obligaaimus  nos  domine  Helene  ducisse 
Sa^onie  et  fiUis  eins  Johanni  et  Alberto  pro  nobis  et  ecciesia  in  mille  et  trecentis 
marcis  monete  Lubicensis^  propter  quod  quicquid  iuris  prepositus  et  capitulum 
habuemnt  in  maioribus  causis,  nobis  temporibus  uite  nostre  cum  media  peticione 
m  bonis  ipsorum  integraliter  dimiserunt  Nos  uero  post  mortem  nostram  pro 
iremedio  anime  nostre  eidem  ecciesie  remittimus,  cui  grati  semper  esse  uolumus, 
quicquid  possunt  sibi  iuris  secundum  sua  priuilegia  vendicare.  Vt  autem  hec 
nostra  ordinacio  firma  permaneat,  nee  ab  aliquo  successorum  nostrorum  ualeat 
immutari,  presens  scriptum  cum  sigilli .  nostri  appensione  duximus  roborandum. 
Acta  sunt  hec  Raceburg,  anno  gracie  WQÜ"  sexagesimo  primo,  XV.  kalendas 
Augusti,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Nach   dem   Copiar  I   der   Ratzeburger   Kirche   im   Archiye    zu   Neu-Strelitz.   —    Gedruckt   bei  West- 
phalen  II,  p.  2084;  Schröder,  P.  M.  I,  S.  695. 


Digitized  by 


Google 


927  1261.  189 

1261.   Sept  3.   Sandow.  027. 

Pränslav,  Fiirst  von  Parchim,  trägt  Scfdoss  und  Stadt  Parckm  dem  Mark- 
grafen Johann  von  Brandenburg  auf. 

iSos  Pribizlaus  dei  gratia  dominus  de  Parchem^  Nicolai,  Johannis  et  Bo- 
rewini  dominorum  Slauie  frater,  recognoscimus  et  lilteris  presentibus  protestamur, 
quod  illustri  principi  domino  nostro  Johann!  marchioni  Brandenburgensi  de  bona 
et  sincera  nostra  et  heredum  nostrorum  uoiuntate  pariter  et  consensu  dimisimus 
et  resignauimus  castrum  et  ciuitatem  Parchem  cum  omnibus  bonis  et  utilitatibus 
pertinentibus  ad  eandem,  sicut  eam  dominus  Guncelinus  comes  Zwerinensis  nunc 
possidet  et  possedit,  sub  spe  illius  gracie  et  fiducie,  quod  nos  ad  aliorum  bono- 
rum nostrorum  recuperationem  adiuuet  studiosius,  sicut  possit.  Nos  eciam  faciemus 
de  aliis  bonis  ad  ipsum  castrum  et  ciuitatem  spectantibus^  que  a  domino  duce 
Saxonie  habere  dinoscimur  in  pheodo,  quod  ipsi  domino  nostro  expediens  vide- 
bitnr  et  consultnm.  Pre^erea  quam  primum  dominus  marchio  predicta  omnia  sibi 
a  nobis  dimissa  fuerit  consecutus,^  de  nostra  parte  statnemus  tres  viros,  quos 
viderimus  nobis  aptos,  et  de  domini  marchionis  parte  similiter  tres  statuentur, 
quibus  Omnibus  dominus  Hauelbergensis  vel  alter  episcopus  vel  alter  religiosus, 
si  episcoporum  copia  haberi  non  poteril,  adiungetur  supremus,  qui  nostra,  in  qua 
nunc  constituti  sumus,  necessitate  inspecta  uisisque  domini  nostri  marchionis 
laboribus,  promocionibus  et  expensis  pro  nobis  in  ipso  negocio  faciendis,  consi- 
derato  etiam,  si  nos  per  eundem  in  nostris  bonis  expediti  fnerimus  et  promoti, 
secundum  deum  inter  ipsum  et  nos  ordinent  et  disponant  moderando  vel  augmen- 
tando,  quid  ipsi  pro  bonis  sibi  dimissis  faciendum  aut  etiam  nobis  fuerit  accep- 
tandum,  quod  tam  ab  ipso  et  suis,  quam  a  nobis  et  nostris  heredibus  obseruabitur 
indefesse.  Acta  sunt  hec  et  consummata  in  Sandowe,  ex  certa  nostra  et  heredum 
nostrorum  scientia  et  consensu,  in  presentia  venerabilis  patris  domini  Hauelber- 
gensis episcopi  Heinrici  et  Richard!  domini  de  Frisach  nostri  soceri,  quorum 
eciam  sigilla  una  cum  nostro  sigillo  pro  firmitate  maiori  huic  decreuimus  littere 
apponenda,  adhibitis  aliis  testibus  ydoneis:  Aluerico  de  Grabowe,  Cvnrado  de 
Osterborch,  V^rico  de  Crüge,  Bemardo  de  Jnsleue,  Johanne  de  Büc  et  aliis 
quam  pluribus,  anno  domini  M^CC^LXF,  111.  nonas  Septembris. 

Nach  dem  Original  im  EönigL  Geh.  Archiv  in  Berlin.  —  Gedruckt  bei  Gercken,  Cod.  III,  77, 
und  bei  Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.  U,  Bd.  I,  p.  68.  —  Die  drei  Siegel  sind  nach  Mittheilung  des  Geh. 
Arohirraths  Hoefer  zu  Berlin  gänzlich  abgefallen. 


r 


Digitized  by 


Google 


190  1261.  928 

1261.   Oct.  8.   Ratzeburg.  928. 

Johann  und  Albert,  Herzoge  von  Sachsen,  verkaufen  dem  Bischof  Ulrich  und 
der  Kirche  zu  Ratzeburg  die  Vogtei  des  Landes  Boitin  fdr  1300  Mark. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  et  Albertus  dei  gratia 
duces  Saxonie,  Angarie  et  Westfalie,  omnibus  Christi  fidelibus,  tarn  presentibus, 
quam  futuris,  in  perpetuum.  Notum  esse  volumus,  quod,  cum  super  aduocatia 
terre  Boytin  et  omni  iure  ipsius  terre  preter  censum  et  decimam,  que  ecciesia 
libere  possedit^  inter  dilectum  patrem  nostrum  pie  memorie  dominum  Albertum 
ducem  Saxonie,  ex  vna  parte,  et  episcopos  et  ecclesiam  Raceburgensem,  ex 
altera,  diutius  fuisset  questio  ventilata,  nos,  de  iure  eiusdem  ecciesie  dih'genter 
instructi,  ab  aduocatia  terre  Boytin  et  omni  iure  et  seruitiis,  exactionibus  et  pe- 
titionibus  et  omni  vtilitate,  si  qua  nunc  est  uel  in  posterum  esse  poterit,  cedimus 
omnino,  et  si  quid  in  dicta  terra  habuimus,  siue  de  iure  siue  de  facto,  pro  salute 
progenitorum  nostrorum  et  nostra  libere  resignamus  ecciesie  sancte  Marie  in 
Raceburg  episcopo  et  capitulo.  Propter  quod,  venerabilis  pater  dominus  Vlricus, 
eiusdem  ecciesie  episcopus,  ad  redimendam  vexationem  et  ad  emendum,  si  quid 
iuris  habuimus,  dedit  nobis  mille  trecentas  marcas  denariorum  Lvbicensium,  pro- 
uiso  tamen  ne  dictus  episcopus  nee  capitulum  in  eadem  terra  aliquam  exstruant 
munitionem.  Recognoscimus  etiam  eidem  episcopo  ius  patronatus  in  ecciesia 
Lvtowe  et  in  Noua  Gamma.  De  terra  vero  Dertsigge,  cum  primum  possessa 
fuerit  et  excoli  inceperit,  pro  fructibus  decime,  quam  recipiemus  de  ymagine 
beate  virginis  in  altari  summo,  presentibus  episcopo  et  capitulo,  damus  iam  dicto 
episcopo  et  canonicis  duodecim  mansos  HoUandrenses  cum  omni  iure  et  iuditio 
colli  et  manus,  seruitio  et  vtilitate.  Aggerem  vero  homines  nostri  totum  con- 
portabunt.  Ecciesias  etiam  ipsius  dotabimus  terre  quamlibet  cum  vno  manso,  et 
primam  porriget  episcopus,  secundam  et  tertiam  nos  porrigemus  et  inuestiendum 
episcopo  presentabimus,  quarta  ad  episcopum,  quinta  ad  nos  alternatim  successiue 
pertinebit.  Jnsuper  recognoscimus  episcopo  et  canonicis  suis  liberam  facultatem 
deducendi  annonam  eorum  et  omnes  prouentus  per  Albiam  in  ducatu  nostro 
usque  Hammenbo[r]ch  vel  ad  alia  loca,  vbi  decreuerint,  sine  theloneo  et  sine 
vngeldo  et  reducendi,  quicquid  ad  vtilitatem  eorum  conparauerint.  Ut  autem  hec 
nostra  sollempnis  ordinatio  de  maturo  facta  consilio  permaneat  inconcussa  et  a 
nemine  valeat  inmutari,  presentem  litteram  sigilli  nostri  appensione  et  testium 
subscriptione  duximus  roborandam.  Testes  huius  rei  sunt:  venerabilis  pater  do- 
minus Rodolfus  episcopus  Zverinensis,  Bruno  prepositus  Lubicensis,  Heinricus 
Stormarius  scolasticus  Hammenburgensis,  Nycholaus  scolasticus  Zwerinensis,  Con- 
radus  de  Rene,'  Johannes  de  Rune  prepositi;  Heinricus  de  Richowe,  Heinricus 
de  Gatersleue,  Everhardus  de  Marmestorp  (!),  Heinricus  de  Cocstede,  Widego 
de  Gatersleue,  Bartholomeus  pincerna,  Thetlews  de  Parkentin,  Johannes  de  Culpin, 


Digitized  by 


Google 


929  1261.  191 

Heinricus  de  Cnimesse^  Bertoldus  de  Rithserowe,  Radolfus  de  Trauenemunde, 
miiites,  et  alii  quam  plures  fide  dignL  Acta  sunt  hec  anno  domini  miliesimo 
ducentesimo  sexagesimo  primo,  octauo  idus  Octobris.  Datum  in  vrbe  Raceburg, 
per  manus  Eggelberti  notarii  curie  nostre. 

Nach  dem  Original  im  Ratzeburgischea  Archiv  zu  Neu-Strelitz.  Das  Siegel  an  Fäden  von  rother  und 
gelber  Seide  zeigt  die  beiden  Herzoge  in  jugendlicher  Darstellung,  im  Rocke,  gegürtet  und  mit  der  aus- 
wärts gewendeten  Hand  eine  Fahne  von  drei  Lätzen  haltend,  mit  der  einwärts  gekehrten  gemeinschaftlich 
einen  Schild  haltend,  der  gespalten  ist,  yorne  einen  halben  Adler  zeig^  und  hinten  1 2  Streifen  mit  schräg 
links  übergelegtem  Rautenkranz.     Umschrift: 

4i  S'  lOhlS  :  aT  ÄLB^I  :  Di  ©RA  :  DVaV  SÄXOIl  :  Timm  :  aT  WaSTFÄL' 
(Abgebildet  in:  Qrfindl.  Nachricht  von  Mollen,  Tab.  I.)  —  Gedruckt  bei  Schröder,  P.  M.  I,  S.  691.  —  Auch 
Yon   dieser   Urkunde    ist   im   Ratzeburger   Archiv    ein    yon    den  zu  Nr.  916    genannten    Erzbisohöfen    und 
Bischöfen   III.  non.  Noyemb.   1266    ausgestelltes    Transsumpt   vorhanden;    yoa    den    6   Siegeln  fehlen  zwei« 
—  Vgl.   1271,  Apr.  30. 


1261.   Oet.  18.   Wismar.  OSO. 

Johann,  Fürst  von  Meklenhurg,  und  sein  Sohn  Heinrich  verpflichten  sich,  die 
Burg  Dassow,  wenn  sie  mit  HiÜfe  der  LubeJcer  erobert  wvarde,  gändich  zu 
schkifen,  und  nie  zu  gestatten,  dass  in  jener  Gegend  'künftig  uneder  eine  Burg 
erbauet  werde,  erkennen  auch  die  Rechte  der  Lüheker  auf  den  dortigen  Ge^ 
wässern  und  der  Heerstrasse  an. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Magnopolensis  et  dominus  Heinricus  suus  filius  omnibus,  a  quibus  presens 
{Scriptum  perlectum  fuerit  uel  auditum,  in  perpeluum.  Ne  gestarum  rerum 
memoria  processu  temporis  possit  euanescere,  discretorum  uirorum  prudentia  solet 
eas  per  litteras  etemare.  Notum  igitur  esse  uolumus  tam  presentibus,  quam 
futuris,  quod  nos  accedente  consilio  uassalorum  nostrorum  cum  ciuitate  Lubicensi 
concordauimus  isto  modo.  Si  domino  permittente  nos  et  amicos  nostros  expug- 
nare  contingat  castrum  Dartzowe  cum  iuuamine  predictorum,  illud  destruendum 
est  totaliter  et  planandum,  ita  quod  a  nobis  et  heredibus  nostris  in  predicta  terra 
Dartzowe  numquam  aliquod  castrum  debeat  relocari;  si  quis  autem  procedente 
tempore  uellet  occupare  locum  aliquem  in  terminis  illius  terre  uel  edificare  pre- 
sumeret  uiolenter,  hoc  compromisimus  unanimiter  defendere  et  totis  uiribus 
impedire.  Geterum  pro  speciali  fauore^  quo  complectimur  sepedictos,  damus  et 
dimittimus  eis  omnem  libertatem^  quam  in  aquis  et  communi  slrata  de  nostris 
progenitoribus  hactenus  habuerunt.  Vt  autem  hec  rata  et  illibata  permaneant 
perpetuis  temporibus^  presentem  paginam  nostris  et  fratrum  nostrorum  sigillis  in 
sufficiens  testimonium  duximus  roborandam.  Huius  facti  testes  sunt:  milites  do- 
minus Ludolfus  de  Bybowe  noster  dapifer,  Aluericus  de  Bamekowe,  Theodericus 


Digitized  by 


Google 


192  1261.  930 

et  Arnoldus  Clawe,  Benedictus  de  Rodembeke,  Otto  de  Suinga,  Marquardus  de 
Jndagine,  Volceko ;  insuper  Gerhardus  de  Jndagine,  WiUekinus  de  Stadis,  consules 
Lubicenses,  et  plures  alii  fide  digni.  Datum  in  Wissemaria,  per  manum  Heinrici 
notarii  nostri,  plebani  de  Gnewesmolen.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M'^CC'  sexa« 
gesimo  primo,  in  die  sadcti  Luce  ewangeliste. 

Nach  dem  U.«B.  der  Stadt  Lübek  I,    S.  237,    aus  dem  Origioal  auf  der  Trese  zu  LQbek.     An  drei 
Schnüren  ron  rother  und  gelber  Seide  hangen  drei  vollständig  erhaltene  Siegel,  nämlich: 

1)  das  zweite,  runde  Siegel  des  Fürsten  Johann,  abgebildet  in  Bd.  I,  zu  Nr.  609; 

2)  das  zweite,  schildförmige  Siegel  des  Fürsten  Nicolaus  von  Werle,  abgebildet  in  Bd.  I,  zu  Nr.  514; 

3)  das  oben  zu  Nr.  872  abgebildete  schildförmige  Siegel  des  Fürsten  Heinrich  L  (des  Pilgers). 
Mehr  Siegel   sind   nicht  angehängt   gewesen,    obwohl    der  Fürst  Johann   in   der  Urkunde  sagt:    „fratriim 
nostrorum.**   —  Gedruckt  bei  Ungnade,  Amoenitat.  I,  S.  10. 

Anm.  Detmar  berichtet  (bei  Grautoff,  I,  S.  139)  zum  Jahre  1260:  „By  der  tyd  lach  to  Darzowe 
„en  horch  vil  starke,  de  horde  den  greven  to  Holsten;  dar  quam  up  to  euer  tyd  greve  Johan  van 
„Holsten  unde  let  dar  unthoveden  enen  riddere  wol  bevrundet,  dar  grote  wrake  na  schude."  Zum  Jahre 
1261  erzählt  Detmar  den  Krieg  der  Stadt  Lübek  und  ihres  „Vormflnders*",  des  Herzogs  Albrecht  von 
Braunschweig,  gegen  den  Grafen  Johann  von  Holstein  und  fügt  am  Schlüsse  (S.  141)  hinzu:  „Oc  wunnen 
„de  van  Lubeke  de  horch  Darzowe  deme  greven  [nämlich  Johann]  af  mit  hulpe  der  heren  van  Mekelen- 
„boroh  Johannes,  de  knese  Janeke  het  van  Tlou,  unde  sines  sones  Hinrikea,  de  over  mer  seder  vanghea 
„wart;  de  gheven  en  do  ere  breve  darup,  dat  men  neue  horch  mer  buven  scheide  twischen  Darzowe  unde 
„Gnewesmolen.*^  —  Vielleicht  hatte  von  dieser  Burg  das  holsteinische  Bittergeschlecht  seinen  Namen,  aus 
welchem  „Timme  de  Dartsowe**  stammte,  der  in  einer  Urkunde  der  Grafen  Gerhard  und  Johann  von 
Holstein  über  Sürstorf  und  Scharbeutz  vom  Jahre  1271,  Sept  21.,  als  Zeuge  unter  den  „milites**  genannt 
wird  (U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  309).  -  In  der  so  eben  erschienenen  1.  Lieferung  vom  3.  Bande  des 
U.-B.  der  Stadt  Lübek,  S.  4,  werden  (nach  dem  Original  auf  der  Trese)  Verfestungen  von  Seiten  der 
Lübeker  mitgetheilt,  von  denen  auch  Johannes  de  Derzowe  und  sein  Bruder  Nicolaus  betroffen 
wurden,  die  auf  jener  Burg  im  Jahre  1243  gewohnt  haben  mögen:  „Anno  gracie  M**CC°XLni®  proscripti 
„sunt  pro  violento  spolio  Lvbicensibus  illato  Thetleuus  de  Bochwolde  et  f rater  suus  et  sororius  ipsorum, 
„dominus  Henricus  de  Terente  miles  et  frater  suus  Elerus  Caluus,  filius  domini  Godescalci  de  Reuetia, 
„Johannes  de  Derzowe  et  frater  suus  Nicolaus,  Sone  filius  Wiohmanoi  de  Walle,  Hermannus  de 

^Lösten .     In  ipsorum  proscriptione  presedit  iudioio  ex  parte  domini  imperatoris  Hermannus 

^Riquardus  aduocatus  et  ex  parte  ciuitatis  Hermannus  de  Morum  et  Gerhardus  de  Heringe. 

^Feria  Vr  post  epiphanie  octauam.    Item  proscripti  sunt  pro  spolio  Johannis  famuli  domini  Johannis 

^pro  XV  solidis  et  cingulo  suo  Nicolaus  frater  Johannis  de  Derzowe,  Henricus  Gocus .*^ 

Daneben  sind  die  Räubereien  verzeichnet,  u.  a.  folgende:  ^In  sancto  die  epiphanie  abstulit  filius  aduocati 
„Wichmanni  et  filius  domini  Altmanni  de  Gneuesmolen  et  famulus  Johannis  de  Derzowe  et  eorum 
„complices  famulis  domini  Conradi  de  Caldinge  et  domini  Petri  de  Calbgeborch  cames  et  out«s  et  vesti- 
^menta  et  lil  equos  et  cetera  clenodia  in  cista,  in  valore  XXVII  marcarum  denariorum,  in  villa  Mummen- 
«^dorpe.**  —  Zur  vorstehenden  Urkunde  vgl.  unten  die  Urkunden  vom   29.  Sept  und   13.  Nov.  1262. 


1261.   Oet.  21.  Q30. 

Johann  und  Alhert,  Herzoge  von  Sachsen,  verleihen  dem  Bisthum  Schwerin 
das  Land  Tribsees. 

In  nomine  sancte  el  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gratia  Saxonie, 
Aii^Ewie  et  Westphalie  dux  et  Albertus  frater  eins  omnibus  in  perpetunm.  Notum 
M9e  Mtenus  tarn  presentibus,   quam   futuris,    quod  nos   ob  reuerentiam  dei   et 


Digitized  by 


Google 


931  1261.  193 

aalutem  animarum  nostrarum  ecclesie  sancte  Marie  genitricis  dei  et  beati  Johannis 
ieuangeüste  in  Suerin  terram  Tribbuses,  prout  tenditur  in  Stralessund  et  ^  filius 
domini  Jaromari  Witzlaus  eam  nunc  habet  in  possessione  sua  et  ut  ad  dictam 
ecclesiam  pertinet  iure  dioces(i)ano,  conferimus  cum  omni  iure,  iudicio,  seruitio  et 
utilitate,  si  qua  nunc  est  uel  in  posterum  esse  poterit,  Ita  tarnen,  quod  memoria 
felicis  recordationis  patris  nostri  ducis  Alberti  sicut  ducis  Henrici  fundatoris  dicte 
ecclesie  et  nostra  post  mortem  nostram  cum  deuotione  annis  singulis  peragatur. 
Ynde  dictam  terram  ad  manus  imperii  ad  vlilitatem  supradicte  ecclesie  liberaliter 
resignamus.  Et  ne  nostrum  solenne  factum  ab  aUquo  ualeat  impediri  uel  per- 
turbari,  banc  paginam  inde  conscriptam  sigilli  nostri  appensione  et  testium  in- 
scriptione  duximus  roborandam.  Testes^  hi  sunt:  domina  Helena  niater  nostra  et 
venerabilis  pater  noster  Ylricus  episcopus  Raceburgensis,  comes  Guncelinus  de 
Suerin,  Henricus  de  Jnsula,  Henricus  Huxedh,  Tetleuus  de  Parkentin,  Henricus 
de  Richowe,  milites;  clerici  uero:  Yolquinus  prepositus  Raceburgensis,  Nicolaus 
scolaslicus  Suerinensis,  Johannes  prepositus  de  Rune  et  alii  quam  plures.  Acta 
sunt  hec  anno  domini  M^CC^LXr,  die  vndecim  millium  virginum. 

Nach  zwei  beglaubigten  Abschriften  aus  dem  1 6.  Jahrhundert  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  Clandrian 
sagt  (Protoc.  fol.  214*)  von  dieser  Urkunde:  ^Dass  Sigil  ist  noch  daran,  Aber  es  ist  oben  zerbrochen.*^ 
Dass  Clandrian  diese  Ausfertigung  meint,  sieht  man  aus  seiner  Inhaltsangabe,  in  welcher  er  die  Worte: 
i^et  filius  d.  Jar.  —  iure  diocesiano^  übersetzt:  ^vnd  Herti  Jaromari  Sohn  Wizlaus  dasselb  itzo  in  Besitz 
«hat  ynd  ess  zu  gedachtem  Stiffte  nach  Stiffts  oder  Sprengelss  rechte  gehöret/^  Er  setzt  am  Schlüsse 
hinzu:  „Noch  1  brieff  desselben  lauts  vnd  sub  eodem  dato,  Daran  seide,  Aber  kein  sigil.^  Diese  zweite 
Ausfertigung,  Ton  welcher  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin  ebenfalls  Abschriften  aus  dem  16.  Jahrh.  rorhan- 
den  sind,  stimmt  im  Allgemeinen  mit  der  hier  abgedruckten  überein,  hat  jedoch  die  Worte:  '«et  filius  d. 
Jar.   —   iure  diocesiano^  nicht,  und  die  Zeugen  in  folgender  Reihenfolge: 

^„Testes  sunt  hü:    domina  Helena  mater  nostra,  comes  Guncelinus;  milites:  Conradus  Wacker- 
barth, Thetlefus  de  Perckentinn,  Hinricas  de  Biehow,  Henricus  de  Jnsula,  Henricus  Huxet;  cle- 
rici uero:  yenerabilis  pater  Ylricus  episoopus  Baceburgensis,  Volquinu«  prepositus  Raceburgensif, 
Nicolaus .  scholasticus   Schuerinensis ,    Johannes    prepositus    ^e    Bhune   et   alii   quam   plures.^  — 
Vgl.  oben  Nr.  915. 
—  Gedruckt:  Pfeffinger,  Br.-Lün.  Gesch.  H,  S.  783;  Schröder,  P.  M.  I,  S.  683;  Hist.  Verf.  des  Fürstenth. 
Schwerin,  Beil.  D.;    r.  Beehr,  p.  198;    Franok  IV,  S.  238,  aus  Henning,  Theatr.  geneal.   159;    t.  Wea^ 
phalen  IV,  p.  973;   Lisch,  Mekl.  Urk.  HI,  S.  211,  und  darnach  Fabrioius,  Büg.  Urk.  U,  Nr.  LXXV\  p.  8. 


1261.   Decbr.  9.   Rostock.  931. 

Hemrich  Wise,  Ratksherr  zu  Rostock,  setzt  sich  mit  seiner  Ähäier  und  seinen 
Brüdern  Bernhard  und  Alexander  wegen  des  väterlichen  Nachlasses  aus^ 
einander,  unter  Vorbehalt  seines  Miterbrechtes  an  dem  mütterlichen  Nachlasse. 

In  presencia  consulum  domina  Aleydis  et  filius  suus  Heinricus  Sapiens 
complanaverunt  se  In  hunc  modum.  Domina  Aleydis  cum  duobus  pueris  Ber- 
nardo  et  Alexandra  obtinebit  CG  marcas  denarionim  et  decem;   hec  sunt  merci- 

MtklnHrgUckM  ürkulM-Bick  D.  25  y^ 


Digitized  by 


Google 


194  1261.  932 

fttnAü  tpsttts.  Preterea  Heittficus  Sapiens  obtinebit  CC  marcas  et  XXX  marcas 
ffMrtriorum  ftt  Ineröimoniis,  tpie  sna  sunt;  et  hanc  pecuniam  totam  habet  Hein- 
rtetis  in  sua  potestate.  Quicquid  in  hiis  mercimoniis  supra  lucratum  fuerit,  tollet 
diDlArna  dimidiam  et  Heinricus  reliquam  partem;  dampnum  equaliter  sustinebunt. 
lilirtiper  Heinricas  cessavit  ab  iüa  hereditates  quam  mater  ipsius  inhabilat,  que  de 
titiiln  patfis  prius  cedit  ei.  De  parte  vero  matris,  si  ipsam  supervixerit,  non 
tMSat  et  de  bonls,  sed  equaüter  cum  pueris  dividet  hereditalem  et  merces.  Acta 
MiM  hec  antio  gratie  MCCLXI.,  feria  sexta  ante  Lucie^  presentibus  Hermanno 
Albe,  Johanne  Monacho,  Thiderico  Rufe,  Meinrico  et  aliis  consulibus. 

Aus  dem  Boitocker  Stadtbuche  B,  feL  2. 


1261.   Decbr.  15.   Stavenhagen.  932. 

Wartislav,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Ivenack  auf  Bitten  des 
Ritters  Bernhard  Honig  das  Eigentham  zweier  von  diesem  geschenkten  Hufen 
zu  Buchholz,  und  schenkt  dem  Kloster  den  halben  Zehnten  in  den  Dörfern 
^Takun^  und  „Oostekovf'. 

Wartisslaus  dei  gratia  dux  Deminensis  omnibus  Christi  fidelibus  salutem 
in  salutis  auctore.  Quoniam  antiquitas  mater  est  obliuionis,  obliuio  uero  lumen 
ueritatis  penitus  extinguere  consueuit,  veneranda  decreuit  antiquitas  ^  ut  ea,  que 
rationabiliter  ordinantur,  ponantur  in  ore  testium  aut  scripture  memoria  perhen- 
nentur.  Quapropter  notum  esse  uolumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos 
ad  petitiooem  domini  Bemardi  Mel,  qui  duos  mansos  in  villa  Bokhcflt  claustro 
sanctimonialium  in  Juenak  pro  suorum  remedio  peccatorum  conf [erJens  assignauit, 
proprietatem  dtctorum  mansorum  loco  supradicto  duximus  conferendos  (!).  Preterea 
medietatem  vnius  ville  decime,  que  Takun  ^  dicitur,  et  semidecimam  in  viila  60- 
stekow  diclo  loco  duximus  perpetuo  conferendam.  El  vt  res  gesta  robur  obtineat 
firmitatis,  presentem  paginam  secreto  nostro  fecimus  communiri.  Hü  lestes,  cum 
hoc  ageretur,  astiterunt:  Henricus  de  Yicen,  Bemardus  Mel,  Henricus  de  Ghud.^, 
Jekannes  de  Pens,  Johannes  Wlpes,  ßorko  et  Bespraus^  et  alii  quam  |)hures. 
Datutn  Stouenhagen,  anno  dominice  incamationis  M'^CC^LX^r,  quinta  feria  post 
bette  hmüe  Tirgvii«. 


Maöh  dem  Ozigioail  im  Haupt-Arohir  zn  Sohwerln.     An  einer  rotb  und  weissen  seidenen  Siegelscbnur 
Mafgt  ^  4eblRdf5nhfg^  JBIegM^t  «•inem  vrMkis  m(«teig9ii«isft  Oreilim  «ni  «er  «nfünlft: 

saaRjaTVM  .  wärtizlki  .  oai  eRprrmj  dvx  .  ais 

Das  Original  gibt:   >  Takü,  —  >  Gbiid'(Qhadenswegea?   Vgl.  Dreger,  Cod.  Pom.  I  ,Nr  .CDIIL)  —  *  Betpus. 
—  Vgl  tfr.  fil. 


Digitized  by 


Google 


923  1261.  m 

1261.   Decbr.  17.   Flau.  933. 

Ntcolaus,  Fürst  von  Werte,  eriheüt  unter  EinmIUgung  seiner  Söhne  Hemrücih 
und  Johann  den  Ltibekem  m  seinen  Landen  völlige  Zol^eiheit. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nyeolans  dei  gratia  dominus  de 
Werle  omnibus  hoc  scriptum  risuris  salutem  in  domino  sempiternam.  Qne  aguntup 
in  tempore,  ne  simul  labantur  cum  tempore,  solent  scripturarum  in4icüs  et  me^^ 
mofie  testium  commendari.  Ergo  notum  esse  volumus  tam  presentibus,  quam 
foturis,  quod  nos  de  communi  consensu  dilectorum  filiorum  nostrorum  Henrici  et 
Johannis  nostris  amicis  ciuibus  Lvbicensibus  talem  contulimus  gratiam  et  Über- 
tatem,  vt  omnes  homines  in  ciuitale  Lvbeke  manenles  in  nostris  ciuitatibus  et 
per  omnes  districtus  nostros  et  iurisdiciones,  tam  per  portus  aquarum,  quam  per 
viarum  ingressum  venientes,  sint  ab  omni  onere  et  exactione  theionei  tam  a  aobis, 
quam  a  nostris  heredibus  perpetuis  temppribus  supportati.  Qu  [onia]  m  ipsos  diligentes 
eorumque  intendentes  honori  et  profectui  volumus  et  precipimus,  vt  biBc  libertas 
et  gracia  tam  a  nobis,  quam  a  noslris  heredibus  nunc  et  in  euum  ipsis  feliciter 
conseruentar.  NuUi  hominum  hanc  libertatem  a  nobis  rationabiliter  coliatam  vnquam 
liceat  minuere  vel  tuii)are.  4g{lur  ne  in  post[e]rum  a  nostris  successoribus  mala 
suggeslione  ambiguitatis  immisceatur  scrupulus,  presentem  litteram  sigiHi  no9ttA 
munimine  roboratam  ipsis  ciuibus  Lubycensibus  contulimus  in  testimonium  etemi-r 
talis.  Testes  sunt  milites:  Geroldus  de  Peckalle,  Jobannes  de  Cropelin,  Arpoldus 
de  Noua  Ecciesia,  Georgius  de  Jork,  Ekebardus  de  Dechowe,  Heinricus  de 
Cremun  et  Gerhardus  frater  suus,  Tes  [c]  emarus ;  famuli:  Henricus  de  Vlotowe, 
Jobannes  de  Lipo,  et  alii  prouidi  et  honesti.  Dat[a]  anno  domini  M''CC''LX^ 
primo,  in  Plawe,  sabbato  IIIF'  temporum  ante  natiuitatem  domini,  perpetuo  duratura. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S«  238,  aus  dem  zu  Lübek  auf  der  Trese  befindilohen  Original 
mit  wohl  erhaltenem  Siegel;  auch  gedruckt  bei  Ungnaden,  S.  751.  —  Der  Quatemberlag  tot  Weihnachten 
fiel   1261   auf  Mittwoch,  den   14.  Deeember. 


1261.   Decbr.  20.   Wismar.  934. 

Johann,  Fürst  von  Mddenburg,  befreiet  die  Lübeker  Bürger  von  dem  ZoBe 
in  Wismar. 

In  nomine  sancte  et  indiuidua  trinitatis.  JohaiHies  dei  ^tia  dominufi 
Magttopirfensis  ommbvis  has  litteras  inspecturis  in  perpetuu«.  Acta  aollempnit^r 
ilelet  obliuio^  nisi  litterarum  ftilciantur  stabili  firaiamento.  Eapropter  notum  e^se 
«ohinHis  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  ob  dilectionem  et  fauArem  Lubiow^ 
^mmm  ipsis  talem  contulimus  gratian,  ut  omnes  awe»  ciuitMis  6ue  m  cjiiitate  MtfiibPfi 
Wissemaria  tam  a  thekmeo '  sint  Itberi  perpetuis  temporibus  ^  wmunesL    Ne  er^g^ 

25* 


Digitized  by 


Google 


196  1262.  93S 

aliquis  heredum  nostrorum  hanc  gratiam  minuat  uel  infringat,  presentem  paginam 
super  eo  scribi  iussirous  et  sigilli  nostri  testimonio  fecimus  eommuniri.  Testeg 
huius  facti  sunt:  Ludolfus  dapifer  noster,  Theodericus  Clauue  et  Arnoldus  frater 
suus^  Aluericus  de  Barnekowe,  Benedictus  de  Rodembeke,  Gerhardus  Metceke  et 
Hartwicus  frater  suus,  Otto  de  Reuetlo,  Otto  de  Suinga,  Henricus  Gezeviz  et  alii 
quam  plures  honesti  et  fide  digni.  Datum  in  Wissemaria,  anno  domini .  M"*  CC^ 
sexagesimo  primo^  in  uigilia  sancti  Thome  apostoli. 

Nach  dem  U.-6.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  238,  aus  dem  Original  auf  der  Trese  zu  Lübek,  ao  welchem 
das  zweite,  in  Bd.  I  zu  Nr.  609  abgebildete  Siegel  des  Fürsten  Johann  wohl  erhalten  hängt  —  ^  £&  milssea 
hier  mehrere  Worte  ausgelauen  sein,  yielleicht:   «quam  ab  omni  ezactione.**     L.  Ü.-B. 


1262.  93S. 

Joharm,  Fürst  von  Meldenburg,  verleiht  dem  Kloster  Dohbertm  neuenoorbene 
Hufen  zu  Dobel,  BVlow  und  Stiten. 

Johannes,  Her  zu  Meckelnburgk,  hat  dem  Closter  Dobertin  vorlassen  oder 
vorlehnet  Sechs  Hufen  am  Dorffe  Dabele,  die  Thydericus  Ylotow  gehabt  hat, 
Jtem  zwey  Hufen  am  Dorffe  Bulowe  vnd  eine  Hufe  im  Dorffe  Stitne,  welche 
Hinricus  von  [RJolstede^  besessen  hat.     Datum  1262. 

Nach  Clandrian:  Dobb.  Beg.  Nr.  LVI.  —   ^  Clandrian:  iolstede.     Vgl  Nr.  7U  und  770. 


1262.  936. 

Nicolaus  Kramer,  Vicor,  vergleicht  sich  mit  dem  lAibeker  Dom^Gapüd  wegen 
des  Dorfes  Niendorf 

Datum  anno  domini  M'CC'LXir. 

xlec  sunt  negotia  ecclesie  perpetua  et  quedam  quasi  perpetua.  —  — 
Nicolaus  uicarius  dictus  Jnstitor,  a  capitulo  requisitus,  ut  de  uilla  Niendorpe  IUI 
marcas  denariorum  singulis  annis  persolueret  et  de  detentis  responderet,  quia 
XX  annis  detinuerat  capitulo  singulis  annis  Uli  marcas,  presente  episcopo  et 
capitulo  sub  hac  forma  arbitrio  se  subiecit:  quicquid  decanus,  Wilhelmus,  Burg- 
hardus  et  Gerardus,  canonici  in  arbitros  hinc  inde  assumpti,  ordinarent  super  isto 
negotio,  fixum  permaneret,  sub  periculo  esse  utrimque  promittentes ;  insuper  Ni- 
colaus hoc  iurauit  se  ratum  habiturum.  Fuit  autäm  sie  concordatum  et  a  dictis 
-iarbitris  ordinatum  et  coram  episcopo  promulgatnm :  de  cetero  unus  canonicornm 
regimen  habebit  illius  uille  Niendorpe,  et  de  ipsa  uilla  tollet  annuatim  pro  cano^ 
nicis  y  marcas  denariorum  in  die  Martini  exhibendas;   cetera,  que  proueniunt  de 


Digitized  by 


Google 


m  1262.  197 

niUa,   Nicoiao  debenl  per  manum  canonici  presentari.     Preterea  omnia  detenla  a 
XX  annis  Nicoiao  sunt  libenditer  relaxata. 

Aus  der  „Uebersicht  der  wiebtigeren  VerhaDdlungen  der  Domkirche  zu  Lübek  aus  deo  Jahren   1262 
Ina  l^ee**,  welche  Leyerikiis,  Urk.  dea  Bisth.  Labek  I«  S.  172,  nach  dem  Reg.  Cap.  Lab.  (I,  190)  gibt 


1262.  Rostock.  037. 

Rabado,    Qlaser  2U  Rostock,   und  dessen  Ehefrau  Johanna  übertragen  sich 
gegenseitig  ihr  Erbe  bei  der  8t  PetrikArche  auf  den  Todesfall. 

In  presencia  consulum  Rabodo  vitriarius  resignavit  uxori  sue  Johanne 
hereditatem  apud  sanctum  Petrum  post  obitum  suum,  et  e  converso  Johanna 
resignavit  viro  suo  Rabodoni  eandem  hereditatem,  ut  qui  alium  supervixeriL,  bona 
libera  possideat. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbneh  B,  fol.  2. 


1262.   Rostock.  Q38. 

Bertha,  Wittwe  des  Rathsherm  Johann  von  Rathenow  zu  Rostock,  thetlt  sich 
mit  ihren  Kindern  den  NacMass  ihres  Mannes. 

JNotum  Sit  Omnibus,  quod  hereditas  domini  Johannis  de  Ratenowe  inter 
uxorem  suam  et  liberos  taliter  est  divisa.  Domina  Berta  obtinebit  domum  illam 
et  hereditatem,  in  qua  dominus  Johannes  moriebatur,  et  molendinum  in  dammone 
extra  civitatem  Rozstok,  et  granarium,  quod  est  situm  inter  granarium  Johannis 
Monachi  et  granarium  Hermanni  de  Lawe;  insuper  redditus  in  Sulta  obtinebit. 
Pueri  vero  ipsorum  Johannes,  Bodo,  Oda,  Hermannus,  Heinricus  obtinebunt  e 
converso  domum,  que  fuit  Richardi  pistoris,  et  domum  in  antiqua  civilate  apiid 
fitupam. 

Nach  dem  Rostocker  Siadtbuch  B,  fol.  3. 


1262.   Febr.  11.   Wendisch  Thun.  930. 

Helena,  Herzogin  von  Sachsen,  und  ihre  Söhne  Johann  und  Albrecht  verbinden 
sich  mit  den  Herzogen  Albrecht  und  Johann  von  Braunschweig  und  den 
Fürsten  von  Wenden  gegen  die  Grafen  Johann  und  Gerhard  von  Holstein. 

JNos  Elena  dei  gracia  ducissa  Saxonie,  Angarie  et  Westfalie,  et  Johannes 
et  Albertus  filii  eins  recognoscimus  publice,  quod  cum  dilectis  fratribus  nostris 
Alberto  et  Johanne,  ducibus  de  Bruneswic,  placitauimus  et  ipsi  nobiscum  et  simul 
conuenimus  sub  hac  forma,    quod  nos  eis  astabimus  auxilio   et  consiUo   et  ipsi 


Digitized  by 


Google 


19S  1362.  13» 

nobifl  uersa  nioe  prestabnnt  aiualium  et  consUium  eoatra  comites  Hoitnsie  domi-- 
Dum  Johannem  et  Gerardum  et  adiutorei  eorom»  Nee  mnqaam  cofopositioneoi 
nel  amiciciam,  nee  treogas  de  causa,  que  modo  cum  eis  geritur,  nisi  dietis 
fratribes  nostris  indusis,  aeceptabimas  eomitibus  com  eisdeoi.  Yerora  si  sucee- 
dentibos  nobis  prosperis  continget  quocunque  modo,  nos  terram  Holsazie  acqui- 
rere  et  ipsam  ejq>ugDare  potenter,  de-  ipsa  terra  nos  unam  partem  terciam 
uidelicet,  dicti  iratres  nostri  aliam  terciam,  et  domini  Slauie,  qui  modo  nostro 
tomprehensi  sunt  attttüo,  habebunt  terciam  portionem,  cuius  dimidietatem  partis 
ipsi  domini  Slduie  t^fiebnnt  a  nobis  in  pheodo,  aliam  dimidietatem  a  prefatis 
fratribus  noslris  teuere  debent  in  pheodo.  Sic  inter  nos  et  fratres  nostros  est 
de  pheodo  terre  Holtsazie  ordinatum.  Neque  nos  emptionis  causa  siue  allquo  alio 
modo  illam  terciam  partem  terre  Holtsazie  a  dietis  dominis  Slauia  conquiremus 
absque  beneplacito  et  consensu  fratrum  nostrorum,  neque  ipsi  sine  nostro,  neuter 
nostrum  de  ipsa  se  irrequisito  alio  intromittet;  si  unus  nostrum  intromiserrt  se  de 
consensu  alterius,  debemus  eam  inter  nos  diuidere  et  partiri.  Condiximus  etiam, 
ut  de  exactione  facienda  in  terram  Holtsazie  tollamus  nos  terciam  partem,  fratres 
liOSdri  terciam,  et  domini  Slauie  suam  habebunt  terciam  portionem:  et  unusquisque 
liostnHiii,  4A  ^oflaimis  dederit  nobis  4e  hostibus  triumphare,  singuli,  ubi  simul 
fuerint  uexiila  nostra,  accipiemus  portionem  nostram  de  redemptionibus  captiuorum. 
Si  autem  de  communi  nostro  consilio  processerimus  uersus  terram  Dacie  inpug- 
tiando  IpSänd,  quicquid  ibi  terre  Dacie  expugnauerimus,  hoc  inter  nos  una  cum 
dominis  Shiuie,  iütnX  trticlatum  i^  de  terra  Holtsazie,  partiemur.  Attamen  si 
Magtleburgensfe  artfatepistopus  uel  alii  uobHes  in  snperiorüius  partibus  Saxonie 
H6Hent  nos  ptopter  totnites  Holtsazie  inpugnare  uel  propter  fratres  nostros,  si 
potethnns  ibi  coticordare  tum  «is  per  freies  uel  plenam  pacem,  hoc  tantum  de 
ipsotum  etil  henephcho  cft  consensu.  Hec  singula,  sicut  tractata  sunt  inter  nos 
H  fratres  nostVös,  ita  ea  obsferuare  debemas,  si  gw^rra  et  discordia,  quam  modo 
fratres  nostri  habent  cum  Holtsatis,  processum  habuerit;  set  si  ante  inchoattofiefid 
gwerre  continget  eos  cum  eomitibus  concordare,  tunc  nos  pheodum  terre  Holt- 
satie  habebimus  sicut  ante;  super  omnia  tamen,  si  composicione  interueniente 
cessauerint  fratres  nostri  ab  impetitione  terre  Holtsazie  uel  si  eam  non  potuerint 
üH^ttgnare  resistentiam  a  eomitibus  uel  ab  aliqufbus  alüs  paoiendo,  eo  iure  quo 
prius  nobis  feodum  terre  Holtsazie  remanebit.  Hiis  itaque  et  talibus  placitis  inter 
nos  intererant  simul  et  testes  sunt:  dominus  Conradus  de  Boldensel,  Hinricus  de 
Äichtowe],  Wemerus  de  Zwerin,  Wemerus  de  Medinge,  Georgius  de  Hiddes- 
acker,  Geuebardus  de  Bortvelt,  Johannes  marschalcus.  Actum  Tvne,  anno  domuii 
.M"(7€"LXir,  HI"  ydus  Febnwrii. 

\iMt  SnAeAdorf,  firautaschtr^JLüneb.  OV'k.  l,  S.  VJ,  aift  dem  'OirigiiMa  im  KOBigl.  Arcbir  «a  Haano^er. 
—  Tdner  igvömclit  in  Sodemiorf«  ^g^Patm,  111,  S.  ^2.  —  Wegen  des  Kruges  Ait  «Holstein  ygl.  Detnar 
zu  den  Jahren   1261   nnd  1262,  bei  Graotoff,  Lab.  Cbroniken  I,  S.  141   und   142. 


Digitized  by 


Google 


•40  1202.  i99 

1262.   März  5.   Verden.  940. 

Gerhard,  Bischof  von  Verden,  und  das  Dom-Oapitd  daselbst  betätigen  dem 
Kloster  Medmgen  den  Erwerb  dar  Zshntm  aus  den  D^fem  Vorwerk  und 
Haasel  (Ä.  Medmgen)  vom  Grafen  Gunzdin  von  Schwerin,  aus  dem  Darfe 
Sekerstorf  von  den  Grafen  Heinrich  und  Otto  von  Lüchow,  aus  IvekendarJ 
vom  Bitter  Hermann  von  Hoden piagen]  und  dessen  Söhnen,  aus  „Eddeistorpef' 
und  „Bahendorpef'  vom  Bitter  Werner  von  Meding,  und  schenken  jenem 
Kloster  das  JEigenihum  dieser  Zehnten. 

(j^herardus  dei  gracia  Yerdensis  eeclesie '  episcopus,  B.  prepositus,  M. 
decanus  totumque  eiusdem  ecclesie  capitolum  omnibus  presens  scriptum  vimris 
salutem  in  domino.  Tenore  presendiiin  innoteseere  eupiinus  TMuei«is,  qiMNt 
facta  in  manibus  nostris  libera  resignacione  decimerum  villarum  de  V<Hni^(ei4e  H 
Hasle^  a  comite  Guncellino  et  fHiis  suis  de  Zwerin,  et  väle  Zekerdorpe^  a  comite 
Henrico  et  Ottone  de  Lughowe^  et  ville  Yeuekentfiorpe  ^  a  domkio  Henuanne 
Hoden  et  filiis  suis,  et  villarum  Edellestoipe ^  et  Babendorpe  a  domino  WernarQ 
de  Medigge^,  quos  a  nobis  et  ecclesia  Yerdensi  ioco  et  iure  homagii  tenuerunti 
dHectis  nobis  in  Christo  preposHo  et  capKulo  monasterii  de  Medigge^  proprietateiQ 
ipsarum  decimarum  donamus  perpetuo  possidendam.  Nos  quoque  in  buius  facti 
euidentiam  et  memoriam  perhennem  presens  scriptum  sjgillorum  nostrorum  ap- 
pensione  duximus  roborandum,  ut  predicta  donacio  legitime  facta  tam  a  nobis, 
quam  a  nostris,  qui  pro  tempore  fuerint,  successoribus  inuiolabiKter  obseruetur'. 
Testes  autem,  qui  predicte  donacioni  interfuemnt,  sunt  hü:  Borchardus  prepositus 
maior,  Meinricus^  decanus,  Ludolphus  cellerarius,  Gerardus  scholasticus,  Johannes 
Marcus,  Borchardus  de  Aldenbrok^,  Aluericus  de  Bederekesa '^,  Liidolphus  de 
Weyhe,  Florencius**  custos,  Johannes  de  Moule,  Heynricus  de  Holtesminne  ^^, 
canonici,  Heynricus  de  Etzene,  Wulfridus  *^  de  Etzene,  Joannes  de  Graflo  % 
malites.  Datum  Verde,  anno  domini  M''CC''LX''|]'',  tejrrio  A9&as  l|fi«ii,  ppotir- 
ficatus  nostri  anno  decimo. 

Nach  einer  Abschrift  in  t.  We8tphalen*8  Piplomatar.  .r^x  chartulario  Medin^enfli**  (W),  Harenberg's 
Hist.  Gandershem. ,  p.  1716  (H)  und  Seheidt's  Anm.  zu  Mosef 's 'Br.-l.fln. 'Staatsrecht,  ^.  672  (S).  — 
1  ecclesie:  fehlt  W.,  ^  Halse:  H.,  '  Sekerthorpe:  S.,  ^  Teuekentorpe:  W.,  H.,  ^  Edellestorpe:  S.,  Edel- 
iterpe:  W.,  H,  «  ifedinghe:  S..  ^  at  —  obsenietiur:  snr  bei  &•  •»  ÜWW^is;  fl^  ^  AMm¥^9^i  W..  H., 
^•Bederkesß:  S,.  ^ »  Hoienpnius :  H.,  »*  HoUßsminie:  &,  »»W*lfridus:  S..  Wlfridus:  W,,  H.^  ^^  «ßraAl^ 
S.,  Grafle:  W.,  H.  —  Andere  Abdruck«  bei  Lyssmann,  Bist  Nachrichten  voja  'Kloster  lledingen,  'S.  9; 
T.  Hodenberg,  Hodenberger  Urkandenbacb  I,  S.  ^6  (aa^h  Sciheidft)« 


Digitized  by 


Google 


•41. 

9irUte  dm  Khßimr  Dmrymm  dn  Eigeaämm 
iWbfctf  dir  jRi^  Bmwiimd  Bmmg  damsAem  g^ 


f .     .  ^«««  aux  UeiiuiuHi$v$  ottnibiis  hoc  scriptam 
^^       .^tticiMiai  :$iitiul  ciiiii  te4tt|M>ce^   qve  gefuntor  h 

.    .^^uiai  xul  ^^rtptart^  memmi  SrtKUKiitiuiu     Qupropler 

^      ««c^^.    4111   prt^$i:ti$   ^^riptiifli   abieiiter.    ipod   dosäuB 

di^      .ticvoMiä^    iKi$ter^    ctMfe^^ftts»    Mstro    »acte 

.^^^f  ^'^x^urum  vvnfecv«»  p^fff^flufiter 

.H>    ctittueutttt   ipc^fz^tfiilibifi^   üg$i^JBMwfcwi       Ek  ^   ics 
>rt>3^mtetii  |M^iftUi  io^KäSMMe  ä«iUL  Bdstn  p«c»- 


♦.    >.    -«^^^ 


vft^    ^Jj^i^X»**»»^    >^'itiM;w6. 


I 


\  Digitized  by  ViiOOQIC 


1263.  |0t 

1263.  Rostock.  Ma^ 

Chse,  der  hmterkusenen  Tochter  des  Bäckers  Richard  (ssu  Bostock),  wird  von 
ihren  Venoandten  eine  JPrähende  und  die  Eloßkrgemeinschaft  des  Klosters 
Bahn  gegen  ein  Jahrgdd  ermrht. 

Notum  Sit,  quod  Richardus  pistor  et  iixor  sua  decreverant  filiam  ipsoram 
Ghesen  io  claustro  Rune  fraternitatem  suscipere.  Mortno  vero  Richardo  et  uxore, 
patruus  pueri  illius  et  frater  et  avunculus  suus  Heinricus  de  Cervo  procuraverant 
eidem  puero  in  claustro  Rune  prebendam  et  fraternitatem  claustralem,  tali  modo 
et  conditione,  ut  pro  puero  iUo  darentur  singulis  annis  HII  marce  pro  expensis, 
quaindiu  in  claustro  permaneret;  si  autem  moreretur  puer,  antequam  claustnim 
intraret)  dari  deberent  claustro  Rune  XX  marce  denariorum  de  hereditate  ipsius 
pueri. 

Nach  dem  Bostooker  Stadtbach  B,   fol  4.  —  Heinricas  de  Cerro    oder   de  Hart  tritt  sp&ter  in 
den  Balh  za  Roftock  and  gehOrt  der  Familie  an,  nach  welcher  die  ^Hartestraite**  datelbtt  benannt  ist 


1262.   April  20.   Demmin;  944. 

Johann  von  Wacholz,   Bitter,   schenkt  dem  Kloster  Doargun  seine  Einkünfte 
aus  der  Mühle  za  Leoin. 

Vniuersis  Christi  fidelibus,  quorum  audiencia  presens  scriptum  fuerit 
recitatum,  Jo  [Hannes]  milis  (!)  in  Dymin  dictus  de  Wacholthe  salutem.  Mater 
obliuionis  antiquilas  ita  modernorum  factis  derogare  consueuit,  ut  ea  cito  a  me- 
moria labantur,  nisi  testimonio  scripturarum  diligencius  roborentur.  Presentibus 
igitur  litteris  duximus  protestandum,  quod  nos  de  pleno  heredum  noslrorum 
consilio,  beneplacito  et  consensu  ecclesie  sancte  Marie  virginis  in  Dargun  et 
fratribus  nostris  inibi  domino  iugiter  famulaturis  obtulimus  redditus  per  omnia, 
quos  in  molendino  Leuin  habere  dinoscimur,  hoc  solum  precipium  necnon  et 
utilius  inter  omnia  iudicantes,  si  terrenis  celestia  et  transitoriis  contrahantur 
sempitema,  ut  una  cum  coniuge  nostra  pro  hiis  et  aliis  beneficiis  adhuc  miseri- 
corditer  impendentes  in  parte  aliqua  graciarum  actiones  mereamur,  n[ichi]llom[inus] 
gloriam  in  presenti  et  graciam  in  futuro.  Preterea  ne  quid  desit  donationi  nostre, 
in  hanc  [rei]  euidenciam  bI  firmum  testimonium  contra  iam  sepe  dicte  ecclesie 
emulos  presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine  fecimus  emuniri  (!).  Datum  in 
Dymin,  anno  gracie  M"CC*LXir,  XR"  kal.  Mal. 

Nach  dem  Original  im  Haapt-Arehir  zu  Schwerin.    Das  aas  der  Urknade  geschnittene  Siegelband  ist 
abgerissen. 

HtklMtirgiiekM  Vrkiil«-Iiek  IL  26 


Digitized  by 


Google 


m  1262. 

i26ß.   April  20.   Dargun.  M& 

'  Hemtich,  Abt  wm  Darfftm,  verMd  dem  Bitter  Johann  van  Waeholz  Antheä 

an  B&ttmannshaffen,  bekäU  sich  jedoch  du  MVMe  dasdhet  vor. 

Jb  rater  Heinricus  miseralione  diuina  dictus  abbas  in  Dargun  omnibus 
presentem  paginam  inspecturis  etemam  in  Christo  salutem.  Acta  discretione 
preuia  plerumque  deleri  solent  obliuionis  nebula,  nisi  litlerarum  et  testium  fuerint 
cautione  munita.  Quapropter  vniuersis  et  singulis  noturo  esse  eupimus^  qnod  üos 
domino  Johanni  militi  de  Wacholte  villam  Rathenowe  porreximus  locandam  cul- 
toribus  in  hunc  modum,  yidelicet  ut  a  valle  et  palude^  per  quam  transit  pons, 
qui  bolbruchge  dicitur,  inter  villam  Cy temin  et  Rathenowe,  quotquot  maQsos 
distinxerit  per  transuersum  usque  ad  bona  domini  Johannis  WIpis,  hos  cultoribus 
distribuat,  ita  sane,  ut  duo  mansi  nobis,  sibi  vero  vicissim  semper  mansus  tercios 
et  insuper  vnus  mansus  singulariter  debeatur.  Yolumus  prelerea,  ut  in  iudicio, 
quod  thetdinch  dicitur,  quodque  ter  in  anno  solet  fieri,  scilicet  circa  natiuitatem 
domini  et  in  pascha  et  circa  festum  sancti  Michaelis,  mediam  partem  habeat 
eiusmodi  iuris,  quod  habere  dinoscimur  in  eodem,  et  quod  homines  dicte  viUe 
Rathenowe  premissis  temporibus  in  Ducowe  ad.  memoratum  iudicium  ueniant,  set 
aduocatus  nil  partis  sortialur  in  ipso.  Porro  molendinum  ville  Rathenowe  cum 
suiK  prouenlibus  totaliter  nobis  cedet.  Testes  itaque  huius  rei  sunt:  dominus 
Johannes  prior  domus  nostre,  Fridericus  celerarius,  Amoldus  Magnus,  Johannes 
de  Rathenowe;  milites  vero:  dominus  Widekinus  de  Walsleue,  Alexander  de 
Stouenhagen,  Johannes  Wlpis  et  Johannes  de  Gramsowe;  item  Lambertus  villicus 
de  Golisowe,  Albertus  villicus  de  Scarbesowe,  Vader  et*  Heinricus  villicus  de 
Ducowe.  Acta  vero  sunt  hec  anno  gratie  M^CC^LXIP.  Vt  igitur  huius  facti 
series  firma  iugiter  et  immobilis  apud  posteros  perseueret,  presentem  paginam 
super  ipsa  porrectam  sigillis  domini  Johannis  de  Wacholte  et  nostro  censuimus 
muniendam.     Datum  in  Dargun,  XII^  kal.  May. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Zum  Siegel  ist  nur  ein  Loch  eingeschnitten,  in 
welches  ein  Pergamentstreifen  eingehängt  ist,  an  dem  jedoch  das  Siegel  fehlt.  —  Gedruckt  bei  Lisch, 
Ifekl.  ürk.  I,  S.  122.   —    'In  der  Urkunde  steht:  Scarbesowe.  Vader  et  — , 


1262.   April  20.   ^empeneberg."  946. 

Budolfy  Büdwrf  von  Schwerin,  scMichtet  die  Streitigkeiten  zwischen  den  Grafen 
Gunzdin  von  Schwerin  und  Adolf  von  Danneberg. 

rv*  dei  gracia  Zwerinensis  episeopus  omnibus  in  perpetuum.  Notum  esse 
uolumus,  quod  hec  est  forma  composicionis  facta  a  nobis  inter  G[uncelinQm] 
comitem  Zwerinensem  et  filios  suos  Hein[ricum]  et  Hel[moldum],  ex  una  parte, 


Digitized  by 


Google 


et  cftmitem  A[dolphuni]  ex  altera  de  Danneberg.  Gomes  Zwerinensjs  soluet  {np 
duobus  interfectis  XXX^YI  libras  Arneborgensis  monete  vel  minus,  secundum 
ijaod  iusticia  didaaerit  eoram  bominibus  dueis  Saxonie,  et  ipsam  peeuniam  totam 
dabil  in  feste  beati  Martini  nunc  venture,  et  de  eadem  solueione  facienda  pre- 
stabil  cautionem  sufficientem,  et  si  quid  ablatum  est  ipsis  interfectis,  totaliter 
restituetur.  Jtero  de  bonis  Zachowe  et  Syglecowe  dimitlet  ei  partem  suam  et 
ins  suum  uel  in  aliis  bonis  infeodatis  restaurabit;  de  aliis  vero  bonis,  de  quibus 
inter  eos  hactenus  fuit  habita  questio,  nostre  ordinacioni  penitus  comraiseruni, 
quod  componamus  in  bono  pacis  uel  secundum  iusticiam  coram  nobis.  Jtem  de 
tiieloneo,  quod  vngelt  dicitur:  per  triennium  deducent  homines  comitis  de  Danne- 
berg per  districtum  comitis  Zwerinensis  centum  et  quinquaginta  choros  annone 
libere  et  absolute  de  oppidis  et  terris  suis  tantum,  excepto  tarnen  theloneo 
nauali;  elapso  vero  triennio  dabitur,  quod  consuetum  fuit  tempore  patrum  et 
progenitorum  vlriusque  comitis.  Ligna  etiam  deducent  libera  et  absoluta.  Jtem 
de  venatione  taliter  ordinauimus,  quod  nullus  prosequetur  feram  inuentam  in  terra 
propria  ultra  disterminacionem  suam  in  terminis  alterius.  Jtem  si  quid  accqrtum 
fuit  in  terra  Grabowe,  quando  secundo  comes  Zwerinensis  insultum  fecit  in  eam, 
uel  e  conuerso,  et  de  fideiussione  XXX  marcarum  denariorum  nostre  similiter 
ordinacioni  commissum,  et  de  aliis  spoliis  et  furtis  ex  utraque  parte  commissts 
nobis  dabitur  in  Scripte  hinc  inde,  et  nos  assumpto  comite  B[ernardo]  et  aliis 
discretis  ordinabimus  in  bono  pacis,  prout  nobis  uidebitur  expedire.  Priuigelium  (!) 
vero  de  vnglet  (!)  et  theloneo  dabitur  in  special!  forma  sub  sigillo  nostro  et 
G[uncelini]  comitis  et  nomine  filiorum  suorum,  prout  superius  est  expressum, 
proxima  die,  cum  conuenerimus  cum  eisdem.  Jtem  nullus  tenebit  in  suis  mu-- 
nitionibus  uel  terris  aliquem,  qui  alteri  dampnum  inferat  uel  nocumentum  aliquod 
faciat  seu  inpedimentum.  Et  hoc  idem  seruabunt  vasalli  eorum  bona  Gde,  ftt 
comes  A[dolfus]  de  Danneberg  ducet  fratrem  suum  comitem  Bernardum  et  Hein- 
[ricum]  comitem  de  Lvchowe,  qui  cum  ipso  que  supra  dicta  sunt  seruanda 
promittant.  Jtem  quadraginta  dexlrarios  faUeratos  ducet  comes  Zwerinensis  in 
8U0  periculo  comiti  A[dolfo]  in  suis  expensis  secundum  formam  inter  nos  con- 
dictam.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M'^CC^LX^IL,  feria  quinta  post  dominicam 
Quasi  modo  geniti,  in  Kempeneberg. 

Nach  dorn  Original  im  Haupt  •ArchiT  zu  Schwerin.     Das   aoi  der  Charte  getohnitteoe  Siegelband  iafe 
abgerissen.  —  Gedruckt  in  RudlofTs  Urk.-Lief.  Nr.  XVir. 


26* 


Digitized  by 


Google 


204  1263. 

1262.   Mai  1.   Rostock.  947. 

NicolauB,  Fürst  van  Werte,  hddmt  den  Boetoeher  Bürger  WtUeUn  von  Bob^ 
garden  mit  OiUem  zu  JPirtmgendcrf,  todcke  derselbe  von  Heinrich  von  Viezen 
gekauft  hat. 

rN^icolaiis  dei  gracia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  cer- 
nentibus  salutem  in  omnium  saluatore.  Nouerint  vniuersi,  qui  hanc  paginvB 
susceperint  perlegendam,  quod  nos  Willekino  diclo  de  Bomgarde,  burgensi  in 
Rozstoch^  et  suis  heredibus  eadem  bona,  que  idem  W.  in  Pranchendorp  emit  de 
domino  Henrico  de  Yicen  et  suis  heredibus,  contulimus  libere  ab  omni  seruicio 
possedenda,  habita  tali  forma,  ut  nobis  singulis  annis  in  feste  sancti  Michahelis 
mellis  talentum  eroget  et  preäentet,  ins  aliorum  uasallorum  nostrorum  sepius  dicto 
W.  firmiter  conferentes.  Yt  igitur  hec  ordinacio  stabilis  permaneat  atque  firraa, 
sigiUi  nostri  testimonio  roboramus.  Testes  sunt:  milites  dominus  Johannes  de 
Crupellin,  Lodewicus  Kabolt,  Henricus  de  Crimun,  Ratsclaus  Stange,  Johannes  de 
Swerce;  Petrus  canonicus  Guzstroensis ;  famuli:  Ludolphus  et  Wluekinus  et  Jo* 
hannes  de  Oldenburh,  Thedericus  de  Vlotowe,  Gerrardus  de  Antiqua  Uilla,  Ger- 
rardus  de  Cmpellin,  Priceburh.  Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamactonis 
M''C'G''LXir.     Datum  Rozstoch,  kalendas  MaiL 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiy  zu  Schwerin.     An    rothen   und   weissen   seidenen   Fäden   hängt 
noch  wohlerhalten  das  Siegel  (abgebildet  in  Bd.  I  zu  Nr.  514  und  unten  zum  15.  Dea  1274). 


1262.    Mai  12.  048. 

Oumelin,  Oraf  von  Schwerin,  schenkt  dem  Dom  daselbst  das  Eigenthum  von 
den  Gütern  zu  Or.  Trdbcw,  mit  welchen  der  Domherr  Johann  von  Everinge 
eine  Vicarei  im  Dome  gestiftet  hat* 

(jruncelinus,  graue  zu  Zwerin,  gibt  der  Kirchen  doselbst  den  eigenthumb 
an  8V2  hufen  vnd  an  etlichen  ouerlanden  zu  Grossen  Trebbow,  von  derer 
hebungen  Johannes  von  Eueringe,  thumbher  doselbst,  eine  ewige  vicarey  ge- 
stiftet Jedoch  behelt  er  sich  an  vorberurten  hufen  vnd  acker  alle  gerechtigkeit, 
die  er  sonsten  im  lande  in  derer  vom  adel  guteroi  hat,  aussgenommen  «die  bede. 
Datum  1262.,  4.  Jdus  Mali. 

Clandriao,  Protoo.  lol.  187*  mit  der  Bemerkung:  »Diier  brieff  ist  sehr  löcherig.** 


Digitized  by 


Google 


AM  1262.  1206 

1262.   Mai  13.   Schwerin.  04ft. 

Qunzdin,  Qrc^  von  Schwerin,  gibt  seine  2kutimmung  zu  dem  Verkaufe  von 
2  Hufen  zu  Wamitz  von  Seiten  des  Knappen  Erich  von  lAknAfwrg  an  die 
Domherren  zu  Sckwerm, 

(jruiitzelinus  dei  gratia  comes  de  Swerin  omnibus  presentem  literam  in- 
specturis  salutem  in  omnium  saluatore.  Notum  esse  volumus  tarn  presentibus, 
quam  futuris*  qood,  cum  Ericus  de  Lunenborg,  famulus  noster,  pro  necessitatibus 
suis  canonicis  Swerinensibus  duos  mansos  in  Wernitze  vendere  cogeretur^  petinit 
a  nobis  humiliter^  raühabitionem  nostram  et  consensum  vellemus  apponere,  ut 
eisdem  canonieis  perpetuo  permaneret  Cuius  preelbus  inclinati/ maxime  quia 
deuote  nobis  seruierat,  venditionem  eandem  gratam  et  ratam  habemus  et  ecclesie 
Swerinensi  ipsos  duos  mansos  perpetuo  dimittimus,  accedente  ad  hoc  fUiorum  et 
heredum  nostrorum  voluntate  pariter  et  consensu.  Jn  quibus  tarnen  mansis  nobis 
iura  et  seruitia  nostra  sicut  antea  reseruauimus.  Et  ut  hie  noster  rationabilis 
consensus  firmus  et  stabilis  perseueret,  presentem  paginam  super  eo  conscriptam 
stgilli  nostri  appensione  et  testium  subscriptione  fecimus  confirmari.  Testes  hii 
aderant:  Hinricus  de  Jnsula,  Conradus  de  Eueringe^  Daniel  de  Swerin  et  alii 
quam  plures.  Acta  sunt  hec  in  Swerin^  anno  domini  M^CC^LXir^  tertiö 
idus  Maii. 

Nach  einer  beglaubigten  Abschrift  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin,  zusammen  auf  einem  Bogen  mit 
den  ürk.  Ton  1278,  Apr.  9,  u.  1299,  Aug.  15.  „Supradicte  eopie  sunt  extraote  ex  insigni  Swerinensis  ecclesie 
legittro;  lonant  concordantque  cum  e[a]nim  onginalibus  etc."* 


1262.   Mai  16.  Rostock.  950. 

Gottfried,  Sohn  des  Raihsherm  Bertram,  setzt  seiner  Tochter  Mathilde  den  Herrn 
Johann  von  Kopenhagen  zum  Vormund  und  theät  mit  derselben  sein  ganzes 
Vermögen  zur  Hälfte. 

VJodefridus^  filius  domini  Bertrami,  resignavit  filie  sue  Metteken  medie-* 
tatem  omnium  bonorum  suoram  et  aliam  medietatem  apud  se  in  sua  potestate 
obtinebit  Et  constituit  ipsi  puero  tutorem  seu  mundibordium  dominum  Johannem 
de  Copmanhaven.     Actum,  uti  iam  supra  scriptum  est 

Nach   dem  Rostock«  Siadtbuch  B,    loL  5.     Das  Datum,    auf  welches   hingewiesen  wird,    war  der 
Dienstag  ror  Himmelfahrt. 


Digitized  by 


Google 


M6  laiü. 

1262.   Rostock. 

Hemnch,  JfiiMoer  m  Botloek,  mpßlndgt  mm  Brit. 

Heredüas  Heinrici  apothecarii  impignonU  esl  Govado  cm  pade  et  Ber- 
Bvdo  Nigro  pro  XXV  rnards  d^iariomm. 


1262-   Mai  17.   Kaien.  VSSL 


Barwin,  Fürst  van  Rastodc,  hemidmet  eimm  AÜar  ifi  dbr  KMm  w  Keim  mi 
sieben  ßreien  Bu,jm. 

Borwiniis  dei  gncia  dwiiBiis  de  Roisloc  omaibu  Quisti  fidettbos  pre- 
wntem  paginam  Tisaris  sakrten.  NoHeriot  YiiHiersi  presentes  et  fotori^  ipod  um 
ex  instincta  diuiiio  et  promdomra  oonsttio  altafe  qooddam  beate  Marie  in  ecdeaia 
Kahnt  de  eonsensu  plebani,  sed  non  in  preindidam  aamßcii  sni,  dotaiuan» 
Septem  mansis,  quos  excepimus  ab  omni  exactione  et  seniicio  castellano,  de 
quibos  nos  ynum  dedimus  in  villa  Ghorez,  prepositos  H.  vnum  in  Lellekendorp, 
quem  emit  de  domino  Rotghero,  item  R.  ynum  in  eadem  yiila,  dominus  Jo.  de 
Bune  ynum  in  Kemeric,  dominus  Jo.  Vorrat  vnum  in  eadem  villa,  quem  emit 
contra  Jo.  de  Bune,  dominus  H.  de  Warborh  ynum  in  Doliz,  domina  M.  de 
Rensow  ynum  in  Daleviz,  domina  IL  de  Bure  ynum  punt  sUig['mis]  in  castdlania 
sua:  cum  adiectione  tali,  quod  sacerdos,  cuius  beneficiym  est,  quaiibet  feria  se- 
cnnda  missam  pro  defunctis,  tertia  feria  Salus  popdi,  fiarta  feria  Sahie  sancta, 
quinta  feria  de  sancto  spiritu,  sexta  de  sancta  cruce,  sabbato  de  domina  nostra, 
in  dominica  quicquid  wlt  cantet  denote  ad  honorem  yirginis  gloriose.  Ne  autem 
tam  piam  ordinacionem  quis  successoram  rafnngere  andeat  uel  ualeat,  hanc 
ceduhm  sigilli  nostri  munimine  roboramus.  Testes  sunt:  domiMs  H.  Magnopo- 
lensis,  Tidericus  öawe,  Lippoldus  de  Kalant,  Johannes  de  Bune,  Yolcic,  Hinricas 
de  Warburh,  Hinricus  Rotgfaeri,  Bertoldus  de  Latcop.  Datum  in  Castro  Kabnt, 
Yigifia  asencionis  domini,  anno  domini  BTCC^LX^ir. 


lUck   des   Ongiaal  ia  Hai^i-AickiT  m  SJurciia,     Von   4mm,  Siegel, 
Fldn  g^fti^ea   bal.    «M    av  mgIi   feriag«  SpvM  Torbaiiaea.  -^  Gedrackt  M  Lttck,    MftkL  Urk.  I. 
S.  IM. 


Digitized  by 


Google 


Mai  23.   Rostock.  053f. 

Joiann  van  NiBi$twedß,  Bilufg^  zu  Bosiflck,  vef^gl^ickt  mch  vor  dem  Rathe  da* 
seJbit  fidt  den  Engländern  Wühehn  Prest  tmd  Adam  Scketh  wegen  emea 
KomhimdeU* 

Coostituti  in  presencia  consulum  Johannes  de  Nestwede,  civis  in  Rozstok, 
et  Anfiel  Wilhelnius  Prest  et  Adam  Scheth  de  causa,  qoe  inter  eos  yertebatur<) 
taliter  se  complanaverunt,  quod  idem  Jobannes  de  Nestwede  dabit  Anglicis  VI 
last  siliginis  ponderate  annone  et  illas  statim  dabit  et  postea  dabit  ipsis  XI  libras 
sterlingorum  a  pentecoste  ad  annum,  preterea  vero  ab  illo  pentecoste  iterum 
elapso  ad  annum  dabit  ipsis  Angb'cis  iterato  XI  libras  steriingorum.  Et  ad  ha- 
bundantem  cautelam  istius  pecunie  cum  Jobanne  de  Nestwede  compromisit  frater 
suus  Bernardus  et  Johannes  Scakeloke,  qui  duxit  viduam  apud  domum  Hinrici 
Sapientis.      Actum    coram    consulibus    feria    tertia   ante   pentecoste,    anno   gracie 

M.  cc.  Lxir. 

Jsta  pecunia  tempore  termini  sui  presentabitur  coram  consulibus  nuncils, 
quoscunque  Angüci  destinaverint  cum  intersigno  certo.  Et  ipsi  Anglici  cessa- 
verunt  ab  omni  facto,  quod  contra  Johannem  de  Nestwede  habuerunt.  Et  Jo- 
hannes Scakeloke  impignoravit  Anglicis  hereditatem  suam  pro  XI  libris  sterlin- 
gorum. 

Nach  dem  Bottoeker  Stadtbneb  B,  fol.  5. 


Viß2.   Rostock.  »54. 

Johann,   Sahn  des  Rathskerm  Johann  von  Rathenow  zu  Rostock,   schltesst 
einen  Ehevertrag  mit  Peter  Witte  wegen  dessen  Tochter. 

Johannes,  filius  domini  Johannis  de  Ratenow,  elegit  dominum  Petrum 
Album  in  provisorem  et  resignavit  filie  domini  Petri  hereditatem,  que  ipsum  con- 
tingere  potest  secundum  iura  civitatis,  quod  sine  concessu  domini  Petri  heredi- 
tatem illam  exponere  non  potesl,  nee  vendere.  E  converso  dominus  Petrus  post 
obitum  suum  premonstravit  Johanni  de  Ratenow  talem  partem,  que  ipsum  con- 
tinget  in  hereditate  sua,  que  dicitur  kindesdel.  Si  autem  dominus  Petrus  loca- 
terit  puerum  cum  illo,  Johannes  intrabit  equaliter  recipiendo. 

Nach  dem  Roitoektr  SUdibnoh  B,  fol  6. 


Digitized  by 


Google 


a08  1262. 

1262.   Rostock.  SSS, 

Jöhmn  Bleuh  zu  Rostock  und  seine  Ehefrau  vermcbchen  dem  Kloster  Döberanr 
gegen  Zusage  der  üntersHUzung  im  Falle  der  Bedürftigkeit,  den  Erlös  aus 
ihrem  nach  ihrem  Tode  zu  verkaufenden  Erbe  und  ihre  sonstige  Hohe. 

Constituti  in  presencia  consulum  Johannes  Pallidas  et  uxor  sua  Gertrudis 
contulerunt  conventui  Doberanensi,  quicquid  habent  hereditatis  in  civitate  Rozstok 
et  in  bonis:  post  obitum  vendetur  hereditas  et  nummi  presentabuntur  conventui. 
Si  vero  prefatus  Johannes  et  uxor  eguerint,  claustrum  in  temporalibus  ipsis  debet 
subvenire. 

Nfteh  dem  Bottoeker  Stadtbuoh  B,  foL  6. 

1262.   Rostock.  956. 

Winbold,  Krüger  zu  Bestock,  verpßindet  dem  Pfarrer  Heinrich  zu  St.Jacobi 
daselbst  sein  Erbe. 

In  presentia  consulum  Winboldus  caupo  impignoravit  hereditatem  suam 
domino  Heinrico  de  sancto  Jacobe  pro  XL  marcis  duabus  roarcis  minus. 

Nach  dem  Bostooker  Siadtbuoli  B,  fol.  7. 

1262.   Rostock.  957. 

Beineke,  Sohn  des  Herrn  Beimbert,  überträgt  dem  Heringswäscher  Dietrich 
und  dessen  Frau  und  Erben  eine  Baustelle  bei  der  Badsbuhe  zu  Weichbild^ 
recht  gegen  jährlichen  Zins. 

Constitutus  coram  consilio  Reineco,  filius  domini  Reimberti,  profitebatur, 
quod  Thidericus  Monoculus,  lotor  allecum,  et  uxor  sua  et  heredes  ipsorum  ab 
Ipso  haberent  aream  unam  apud  stupam  secundum  wicbeldesrecht,  pro  qua  singtdis 
annis  XXIII  solidi  presentabuntur  eidem  et  heredibus  suis,  et  de  illa  area  noa 
depellet  eosdem,  quamdiu  prefatos  XXIII  solidos  ipsi  singulis  annis  persdvunt. 
Et  hoc  perpetuo  stabit. 

Nach  dem  Bostocker  Stadtbuch  B,  fol.  7. 


Digitized  by 


Google 


998  1263.  309 

1262.   Juni  2.  958. 

GumeUn,  Graf  von  Schwerin,  verkalkt  dem  Dom^Capüd  daselbst  das  DorJ 
BralstorJ  mit  denselben  Freiheiten,  teie  sie  Rampe  und  HundorJ  gemessen. 

(jTuncelinus  dei  gratia  comes  de  Zuerin  omnibus  presentem  literam 
inspecturis  in  perpetuum.  Ad  noticiam  omnium  volumus  pervenire,  quod  nos 
dilectis  in  Christo  canonicis  de  Zuerin  vendidimus  villam  Bralizthorp  cum  omni 
iure  et  utilitate  nunc  et  postmodum  profutura^  duos  mansos  in  eadem  uilla  libe- 
ros^  ipsamque  uillam  cum  disterminatione,  in  qua  nunc  coroprehendilur^  cum 
campis^  silvis,  slagnis,  aquis  et  aquarum  decursibus^  piscaturis  et  pratis,  et  ut 
incole  eiusdem  villae  exempli  s[i]nt  ab  exactione  qualibet^  petitione  et  quolibet 
seruitio  ipsaque  libertate  gaudeant^  qua  eorum  homines  in  Rampe  et  Alta  Villa 
hactenus  sunt  gauisi.  Testes  sunt:  Hinricus  de  Jnsula,  Gherardus  de  Lysen, 
Baroldus,  Alexander,  Johannes  de  Peterssberge  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt 
hec  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  secundo,  4.  nonas  Junii. 

Nach   einer  Abschrift  im  Diplom,  eccies.  Suerin.  A,    fol.  22*.  —  Clandrian  (Protoc,   foL  17'  und  **) 
kannte  noch  das  Original;   ^es  ist  aber  das  Sigil  daaon.** 


1262.   Juni  18.   Rostock.  059. 

Bonoin,  Fürst  von  Rostock,  und  dessen  Söhne  Johmm  und  Waldemar  ver-- 
ordnen,  dass  in  der  Stadt  Rostock  nur  ein  Raih  und  ein  Gericht  sein  solle, 
unter  Vorbehalt  der  jahrlichen  Bede  von  250  Mk.  Pf. 

ijorwinus  dominus  de  Rozstoch,  Johannes  et  Waldemarus  filii  eiusdem 
omnibus  presens  scriptum  visuris  in  perpetuum.  Notum  esse  volumus  tam  pre- 
sentibus,  quam  futuris,  quod  nos  de  consilio  fratris  nostri  Nicolai  domini  de  Werle 
et  Hinrici  iunioris  domini  de  Mekelenborch,  et  aliorum  vasallorum  nostrorum,  qui 
tunc  aderant,  consilio^  et  voluntate  domini  Johannis  Magnopolensis  postmodum 
accedente,  ob  dilectionem  et  fidelitatem  dilectorum  burgensium  nostrorum  de 
Rozstocb  statuimus  et  dedimus,  ut  unum  consilium  sit  tocius  ciuitatis  et  iudicium, 
<^od  prius  erat  in  duo  diuisum,  et  ut  petitionem  nostram  nobis  singulis  annis 
persoluant,  videlicet  ducentas  et  quinquaginla  marca[s]  denariorum  eiusdem  ciui- 
tatis monete.  Yt  autem  hec  ordinalio  nostra  slabilis  et  immutabilis  permaneat, 
hanc  paginam  inde  conscriptam  sigilli  nostri  appensione  et  propinquorum  nostrorum 
p[re] dilectorum  et  testium  inscriptione  duximus  roborandam.  Testes  sunt:  venera- 
bilis  pater  et  dominus  noster  Rodoirus  Zwerinensis  episcopus,  prepositus  Amiliu^, 
magister  Hinricus  capellanus  noster^  dominus  Godefridus  capellanus  domini  Nicola!^ 
clerici;    mllites  vero:    dominus  Gottanus^  dominus  Johannes  de  Cropelin^  dominus 

HtUMktrglMhtt  Ürkii4ra-Iiek  II.  27 


Digitized  by 


Google 


tie  1282« 

Hmrieos  Duding^  dominas  Tymmo  de  Domechowe^  dominus  Johaines  de  Bone^ 
dominus  Johannes  de  Zwerce,  dominus  Jobannes  de  Oldenborch  et  dominus 
Welvinghus  frater  suus^  dominus  Retis^  dominus  Sulessecow,  dominus  Elerus  de 
Lewetzow^  dominus  Hinricus  de  Kaland,  dominus  Zegere,  dominus  Johannes  de 
Swecia,  dominus  Ernestus  de  Pem,  dominus  Emeko  de  Cezeryn  et  alii  quam 
plures.  Datum  Rozstoch,  anno  gracie  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  secundo, 
qnirto  deeimo  kalendas  JuliK 

Nach  der  OrigaaleoDlnnslioii  des  Fflrsteo  Heiiirichf  des  L6wen,  Waraemiode  1326,  Somiabend  tot 
Jacob],  im  BAih«-ArcbiT  zu  Rostock.  —  Gedruckt  io  doo  Rostock.  Nachrichteo  und  Anzeigen  1752,  St  25, 
S.  101   ff.;  Ungnade,  Amoen.  diplom.  p.  12;  Ditmar,  Landesfünt  in  Rostock,  Urk.  Nr.  4. 


1262.   Juli  31.   Sülz.  MO. 

Die^  RcUhmänmer  von  Süh  hßschränken  die  VerpflichUmg  des  Klosters  Dcberan^ 
z^i  den  ErJudtunffskosteu  der  Saline  zu  Süh  (bei  Marlow)  beizutragen,  auf 
die  Ausbesserung  des  Brunnens,  und  besseugen^  daes  die  Streitigheiten  mit  der 
Frau  Gertrud  geschlichtet  seien. 

Lniuersis  Christi  iidelibus  presentem  paginam  inspecturis  vniuersitas  con- 
silum  in  Sulta  elernam  in  domino  salutem.  Notum  facimus  uniuersis,  quod  ad 
peticionem  domini  nostri  Burwini  ac  diuine  remuneracionis  intuitu  ecclesie  Dobe- 
ranensi  fVatribusque  ibidem  deo  iugiter  famulantibus  omnem  Tibertatem  omnemque 
lusticiam  in  salina^  quam  hucusque  pacifice  possederant  et  quiete^  ab  omni 
exactione^  a  reparacione  nauium  uel  emendacione  canaHum  seu  sartaginum  et  a 
coristructione  edium  in  perpetuum  libere  dimisimus  et  absolute;  excepto  si  puteus 
ceciderit^  qui  ad  communem  utilitatem  debeat  reparari^  tunc  sicut  domini  nostri 
Burwini  bona  predictorum  fratrum  bona  ad  reparacionem  putei  ministrabunt,  taii 
nichilominus  addita  condicione^  ut  que  inter  dominam  Ghertrudim  et  nos  de  pre- 
dicla  salina  iam  dudum  querimonea  mouebatur,  per  hoc  penitus  sit  sopita.  Ne 
autem  de  hac  nostra  actione  in  posterum  quemquam  ambiguitas  circumuoluat^ 
presentem  cedulam  exinde  conscriptam  nostri  sigilli  munimine  roboramus.  Testes 
huius  actionis  sunt:  dominus  Burwinus  de  Rozstoch,  Hermannus  plebanus  de  Sa- 
ginz,  Heynricus  cellerarius,  Conradus  fumarius;  milites:  Gherardus  dapifer^  Jo- 
hannes de  Bune,  Sileuus  aduocatus  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  in  Sulta, 
anno  domini  M'CC^LX'IL,  in  vigilia  ad  uincula  Pelri. 

Naoh  dem  Original  im  Haupt •Arohir  zu  Schwerin.  Das  Siegel  ist  ?oa  der  aus  leinenen  Fäden  ge* 
flochtenen  Schnur  ganz  abgefallen.  Auf  der  Rflckseita  steht  die  gleichzeitige  Registratur:  De  salina  in 
Marlowe.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  S.  274.  —  Vgl.  Nr.  866  und  909. 


Digitized  by 


Google 


1262.   Aug.  12.  Ml. 

Ounzdtn,  Graf  von  Sahwerin,  verleikt  dem  Kloster  Medtngen  das  Etgenthzuii 
an  der  Hälße  der  Mühle  zu  Karrentm,  und  lässt  die  Zehnten  aus  den 
Dörfern  Vorwerk  und  Haassd  (im  hannov.  A.  Medtngen)  auf,  toetche  daß 
Kloster  von  dem  Bischöfe  von  Verden  erworben  hat. 

Gruncelinus  dei  gratia  comes  Zwerinensis  omnibos  pf^ens  scriptum  rei^pi-^ 
cientibus  salutem  in  eo^  qui  tsalus  est.  Quoniam  que  geniiidir  iii  teitipore,  lebuDlur 
a  memoria  simul  labente  tempore,  ideo  necesse  est,  vt  ea  in  memoriis  scriptis 
mediantibus  habeantur,  que  debent  sine  obliuionis  scrupulo  in  perpetuum  conser- 
uari.  Quapropter  scire  cupimus  tam  posteros,  quam  modernos,  quod  nos 
proprietatem  medietatis  molendini  in  villa  Carpenlin,  que  viila  in  terra  Boyzene- 
borg  Sita  est,  ecclesie  in  Medinghe  ad  honorem  Jesu  Christi  domini  nostri 
eiusque  pie  matris  Marie  ipsius  ecclesie  inopia  prenotata  contulimus  in  perpetuum 
possidend[a]m.  Preterea  decimam  in  villa,  que  Vorwerck  dicitur,  ac  decimam  in 
Hasle,  quas  memorata  ecclesia  ad  vsus  comparauit  suos,  domino  nostro  Verdens! 
episcopo,  eo  quod  ab  ipso  ipsas  decimas  iure  pheodali  tenuerimus«,  resignamus^ 
cuius  decime  proprietatem  de  manu  domini  nostri  iam  predicti  ecclesia  est  iam 
dicta  sepius  receptura.  Ne  hoc  quidem  latebit,  quod  super  hac  donacione  pro- 
prietatis  ac  decime  resignacione  heredum  nostrorum  consensus  aiTuit  et  Töiuntaj^. 
Vt  autem  hoc  factum  stabile  maneat  et  inlactum,  presentem  paginam  nostri  sigilfi 
munimine  roboramus.  Huius  rei  testes  i^nt:  Wemerus  de  Zwerin,  Otto  it 
Böyzeneborg,  Jurius  de  Hidzakere,  Bertoldus  Rftzerowe,  Hermannus  de  Bluchefe, 
milites,  aliique  quam  plures.    Datum  anno  gracie  M^C(7LXir,  pridie  idus  Augusti. 

Nach   einer  Abschrift    des  L.-D.  t.  Hodenberg   aus    dem    Gebhardischen  Diplomatar  UI,    p.  600.  — 
Fehlerliaft  gedruckt  bei   Harenberg,  Hist.  Gandersh.  p.  1714,  und  bei  SohrOder,  P.  M.  1,  8.  700. 


1262.   Sept.  5.   Rostock.  062. 

Der  Roth  von  Rostock  macht  eine  Anleihe  bei  Oese  von  Braunschweig  und 
Ernst  Sim£rs. 

Domina  Ghese  de  Brunswic  et  Emestus  Symeri  concessenuit  civitati  XU 
marcas  ponderatas  Rozstoc,  Stendal,  et  Meydeborg.  argenti  et  Xlltt  marcag 
slavicalium  denariorum  ponderatas  et  Angliensium  denariorum  novorum  pondenK 
tonun  XXXII  marcas  et  examinati  argenti  XXVI  marcas  et  YUI  soL  Lub.  Jirta 
bona  receperunt:  Gherardus  Cerdo,  Gheriagus  de  Cosfelde,  Johannes  Monachua, 
Gerlagus  de  Parkentin,  Hermannus  de  Lawe,  Meinricus,  H.  filius  domini  Adolph^ 
Johannes  filius  domini  Seghefridi,  Godeco  Sachtelevent,  Engelbertus  de  Pomerio^ 

27» 


Digitized  by 


Google 


&12  1262.  M 

dlädolphus    de    Zwerstorpe,    Godeco    g^ener    Johannis    Parvi,    Rutgherus    Niger^ 

Heinricus   Sapiens^  Hermannus    de    Stralsund, ,    Heinricus    Sculo, 

Reineco  Wocrente,  Petrus  Albus,  Lantbertus  de  Malechin,  Jacobus  de  Malechin, 
Johannes  de  Sladen,  Jobannes  de  Luneborg  et  Esico.  Acta  sunt  hec  anno 
gracie  M.CC.LX.ir,  feria  IIIL  ante  natiuitatem  sancte  Marie.  Jsta  bona  solvent, 
quicunque  consilio  presldenl,  cum  solvi  debent,  et  hoc  de  bonis  civitatis.  Et  ubi 
bona  sunt  accoromodata,  ibidem  reponentur. 

Naoh  dtm  Rostook«r  SUdibueh  B,  fol.  68. 


1262.   Sept.  29.   Wismar.  963. 

Joharm,  Fürst  von  Mdderdmrgy  und  sein  Sohn  Heinrich  verpflichten  sich 
gegen  die  Lübeker,  nicht  zu  gestatten,  dass  an  Stelle  des  mit  deren  Hülfe 
eroberten  und  zerstörten  Schlosses  Dassow  oder  in  der  ganzen  Umgegend  bis 
Grevesmühlen  ein  Schloss  wiedererbaut  werde,  und  erkennen  die  alten  Oerecht^ 
sams  der  LUheker  auf  der  Stepenitz  bis  zu  der  Radegast  an. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gratia  dominus 
Magnipolensis  et  dominus  Heinricus,  filius  suus,  omnibus  hoc  scriptum  videntibus 
uel  audienlibus  in  perpetuum.  Quoniam  ea,  que  ßunt  in  tempore,  simul  labi 
solent  cum  tempore,  necesse  est,  ut,  quod  a  mortalibus  agitur,  scripturarum  testi- 
monio  roboretur.  Ergo  notum  esse  volumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod 
nos,  mediante  consilio  puerorum  nostrorum  et  vasallorum,  cum  amicis  nostris 
consulibus  Lubycensibus  et  ciuitate  concordauimus  isto  modo.  Nos  enim  propter 
amicitias,  labores  et  expensas,  quas  predicti  nobiscum  fecerunt  fideliter  ad  de- 
struendum  et  evellendum  castrum  Dartsowe,  talem  ipsis  indulgemus  et  tribuimus 
libertalem,  quod  nee  in  ipso  loco  Dartsowe,  nee  in  termino,  nee  in  conflnio 
eins  usque  oppidum  Gnewesmolne  vnquam  a  nobis  uel  a  nostris  heredibus  aliqua 
municio  aut  castrum  possit  uel  debeat  recolari  (!).  Si  vero  aliquis  altus  aut 
humilis  deceptus  arrogantia  uel  propter  dampnum  faciendum  uel  etiam  quocum- 
que  modo  in  predicto  confinio  aliquam  municionem  aut  castrum  edificare  pre- 
sumpserit,  compromisimus  in  inuicem  nos  et  ipsi,  quod  hoc  debemus  vnanimiter 
omnibus  nostris  viribus  impedire.  Jgitur  propter  dilectionem,  qua  ipsam  ciuitatem 
Lubeke  amplectimur.  concedimus  et  dimittimus  omnibus  eins  inhabitatoribus  liberam 
gratiam  et  iusticiam  in  aquis  Stopeniz  supra  usque  in  Rodogost,  quemadmodum 
ab  antiquo  habuerunt,  perpetuo  perfruendam,  nolentes  etiam,  vt  in  hiis  aliquatenus 
perturt)entur.  Vt  autem  hec  ordinacio  inter  nos  et  ipsos  eines  et  gratia  eis  et 
libertas  a  nobis  collata  stabilis  perseueret,  presentem  litteram  inde  conscriptam 
et  nostrorum   sigillorum   roboratam   munimine   ipsis   dedimus  in  testimonium  et  in 


Digitized  by 


Google 


IM4  i362.  213 

Signum.  Testes  huius  facti  sunt:  Otto  de  Swinga  dapifer  nosler^  Bernard us  de 
Wftlie,  Aluericus  de  Barnekowe,  Benedictus  de  Rodenbeke,  Theodericus  et  Ar- 
noldus  Clawe^  Gerhardus  et  Hardwicus  Mezeke,  Johannes  Molteko^  Heinricus 
Gezeviz^  Marquardus  de  Jndagine^  Conradus  et  Albertus  Dotenberg,  Volzeco  et 
alii  quam  plures  prouidi  et  honesti.  Datum  in  Wismaria^  anno  domini  M^'CCLXII^ 
in  die  beali  Mychaelis  archangeli. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  245,  aus  dem  zu  Lübek  auf  der  Trese  befindlichen  Original» 
an  dem  die  zu  Nr.  609  und  zu  Nr.  872  abgebildeten  Siegel  der  Fürsten  Johann  und  Heinrich  nooh 
hangen.  —  Gedruckt  in  Liinig*8  Reichs -Archiv,  P.  Spec.  contin.  lY,  1.  Th.,  p.  1333;  Ungnade  I,  S.  11; 
T.  Beehr,  p.  198.  —  Vgl.  Nr.  929  und   967. 


1262.   Sept.  29.  964. 

Gunzelm,   Graf  von  Schwerin,  schenkt  dem  Dom-Capitel  daselbst  das  Eigen^ 
ihum  einer  Hufe  zu  Lankow. 

(jruncellinus^  graue  zu  Schwerin,  gibt  der  kirchen  zu  Schwerin  den 
eigendtumb  einer  huFen  im  dorffe  Lanchow,  welche  hufe  fUr  hern  Danielis  see- 
ligen seele  den  thumbhem  ist  gegeben  worden.     Datum  1262.,  3.  ka).  Octobris. 

Nach  Clandrian,    Protoc,  fol.   90*. 


1262.    Oct.  25.   Schwerin.  965. 

Wühdm,  Abt  von  Dünamünde,  vnderruft  im  Einverständnisse  mit  dem  Grafen 
Gumelin  von  Schwerin  den  zwischen  beiden  geschlossen  gewesenen  Tausch  der 

Dimamünder    Klostergüter    Siggeücow    und   Zachoio    gegen    800    Hufen   im 

Lande  Daher. 

W«  frater  abbas  Dunemundensis  omnibus  hoc  scriptum  intuentibus  salutem 
in  salutis  auctore.  Nouerint  uniuersi,  quod  nos  commutacionem  bonorum,  que 
inter  nobilem  uirum  G.  comitem  Zwerinensem  et  nos  ex  parte  altera  facta  fuit 
in  bonis  Szichlicowe  et  Zcachowe  et  octingentis  mansis  in  terra  Doberen  locatis, 
de  uoluntate  et  consensu  eiusdem  comitis,  omnibus  actionibus,  que  ex  hac  com- 
mutaoione  hinc  inde  suboriri  possent,  nunc  aul  in  posterum  plane  quiescentibus, 
absolute  ac  libere  reuocamus,  ipsam  reuocacionem ,  sicut  diximus,  esse  factam,  .et 
nostro  sigillo  huic  cedule  appenso  et  confratrum  nostrorum  nominibus:  Hinrico 
uidelicet,  Godescalco,  Hermanno,  Ludero,  qui  huic  facto  aderant,  prolestantes. 
Datum  in  Zwerin,  anno  gracie  DT'CCLXIF,  octauo  kalendas  Nouembris. 


Digitized  by 


Google 


U4  IMS^ 


Skpd  mk  4tf  |i    II  I   npv 


IM!«  «.  97.  m4  r.  Sauf»'«  li^ftei.  ULaKk  I.  fc.  M» 
AU  Wflhela  t#»  I»i»Mfa<i    y— t   frgL  4k 
4««  ZMifM  BMTidi  ab  üstefprwr. 


1262.   SaraiL  9M. 

Johann,  Bwhof  vcn  DüJMk,  und  Johaam  und  Gerhard,  Grafen  von  Holstein 
und  Bdumetinargf  vergUicken  mA  nach  einem  ^ehiedericktertichen  Ausspruch 
Über  ihre  bitherigen  Btreitigkeilen. 

^oi  JohantiM  iiMeratione  dioma  LubiceDsb  episcopiis^  nos  Johannes  et 
Gerbardiw  comilM  Hobiatie  et  de  Scoweobnrg  omidbas  in  perpelaom.  Com 
pericme  eeeleitiailiee  necnon  ntri  aecnlares  zelmn  recthudinis  habentes  non  sohun 
pro  reformanda  pace^  oenim  etiam  ad  lidom  incommoda  precaaenda  semper  in- 
tendere  dcbeanl  com  effeeta.^  nos^  roultimoda  et  diligenti  perswasione  religiosorum 
et  aiiorom  approbata,  querelia  et  actionibas  saper  dampnis  et  iniorils  ulriroque 
competenlibui  cesiimus  omnino  et  diuina  dementia  misericorditer  operanle  per 
modum  arbitrii,  arbitria  ad  hoc  electisi,  conuenimas  sub  hac  Torma.  Nos  episeopaa 
reniisiniii0  dampnum  ad  triglnta  Septem  roarcas  denariorum  estimatam,  quod  comes 
Gnnzelinui  de  Zwerin  uille  nostre  hominibus  intolerat  hospitando.  Decem  marcas 
denariorum  nobis  debitas  distulimus  ad  integrum  annum.  —  —  —  JVos  comites 
pro  dampnis  ciuibus  in  oppido  Vthyn  iliatis  quinquaginta  marcas  denariorum  sol- 
uomus^  medietatem  in  epiphania  domini  proximo  uentura^  reliqua  in  festo  pasce. 
-     -'    Acta  sunt  hec  Sarow,  anno  domini  M**C(^LX^I. 

NmcIi  (Jom  rülUtiinüit^eu  Abdrucke  bei  Loverkutt  I,  8.  J45,  aus  dem  Original  zu  Oldenburg.  —  Der 
VtrgUidh  »ohifint  gogvti  Rndo  den  Jahrcv  gclohlobxen  zu  lein,  etwa  um  die  Zeit,  als  die  Fehde  der  hol* 
«Uinitohoo  Grafen  mit  i%ft}  übrig«m  Feiadcn  so  Salzwedel  (Detmar  bei  Grautoff  I,  &  J41,  nach  Drejer 
im  IJ.-H.  der  Htadi  HiSmk  U,  H.  30,  am  1.  Nor.)  beigelegt  war.  Das»  Ganzeliu  an  diesen  Händeln 
Thoil  gimomniün  hubo,  iit  Übrigem»  anderweitig  nicht  bezeugt;  wenn  überall,  geschah  es  gewiss  nur  vor* 
flhergohond;  dmm  In  Nr.  939  wird  seiner  gar  nicht  gedacht,  und  am  17.  December  1262  finden  wir  ihn 
(•*  unttn)  injt  ittluero  Sohne  bti  den  HerEogen  Albreeht  und  Johann  von  Braunschweig  (zu  Wamomünde). 


Digitized  by 


Google 


MI  1262.  215 

1262.   Nov.  13.   Lttbek.  067. 

Nicolatis,  Fürst  von  Werie,  gibt  den  Lübekem  seine  Zustimmung  zu  dem 
Verzechen  seines  Bruders,  des  Fürsten  Johann  von  Meldenburg,  dass  von 
Dassotjo  bis  Orevesmükkn  keine  Burg  medererbatU  werden  soll,  und  dass  sie 
bei  ihren  von  dem  Fürsten  Johann  zugesicherten  Rechten  auf  Oewässem  und 
in  Wäldern  bleiben  sollen. 

In  nomine  sancle  et  indiuidue  trinitatis.  Nycolaus  dei  gratis  dominus  de 
Werle  omnibus  Christi  fidelibus  presens  scriptum  videnlibus  uel  audientibus  in 
peipetuum.  Quoniam  ea^  que  fiunt  in  tempore^  simul  labi  solent  cum  temporef^ 
necesse  est,  ut,  quod  a  mortalibus  agitur,  scripturarum  testimonio  roboretur. 
Ergo  notum  esse  volumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos,  sane  me-^ 
diante  consilio  et  consensu  puerorum  nostrorum  et  vasallorum,  cum  ciuibus  Lu- 
bycensibus  concordauimus  isto  modo.  Nos  enim  propter  fauorem  et  expensas, 
quas  predicti  cum  dilecto  fralre  nostro  domino  Jobanne  Magnipolensi  et  nobiscum 
fecerunt  fideliter  ad  destruendum  et  euellendum  castrum  Dartsowe,  eandem  iusti- 
tiam  et  gratiam,  quam  memoratus  frater  noster  ipsis  perpetuo  donauit,  consensum 
et  assensum  plenarie  adhibemus,  videlicet  quod  nee  in  ipso  loco  Dartsowe^  nee 
usquam  in  confinio  uel  termino  lUo  usque  oppidum  Gnewesmolne  a  nobis  uel  a 
nostris  successoribus  debeat  umquam  aliquod  castrum  siue  municio  relocari.  Pre- 
terea  in  predicta  terra  et  terminis  eins  admittimus,  ut  talem  habeant  iusticiam  in 
aquis  et  nemoribus^  qualem  ipsis  antedictus  frater  noster  in  suis  priuilegiis  in- 
dulsit.  Jgitur  si  aliqua  persona  alta  uel  humilis  qualiscumque  propter  arrogantiam 
aut  dampnum  faciendum,  siue  quocumque  eliam  modo,  in  predicto  termino  rii*^ 
quam  munitionem  uel  castrum  recolare^  presumpserit,  compromisimus  in  inuicem 
nos  et  ipsi  eines,  quod  hoc  defendere  vnanimiter  debemus  et  totis  nostris  viribus 
impedire.  Vt  autem  hec  ordinatio  inter  nos  et  predictos  ciues  Lubicenses  stabiKs 
et  inulolata  permaneat,  presentem  litteram  sigillo  nostro  communltam  eisdem  con- 
tulimus  in  testimonium  et  in  Signum.  Testes  uero  huius  facti  sunt:  milites  Ge- 
roldus  de  Peckatle,  Jobannes  de  Cropelin,  Amoldus  de  Noua  Ecclesia,  Georgius 
de  Jork,  Egkebardus  de  Dechowe,  Heinricus  de  Cremim  et  Gerhardus  frater 
mnis,  Tessemarus;  famuH  Heinricus  de  Vlotowe,  Johanne«  de  Lipo,  et  alii  prouid{ 
et  honesti.  Datum  Lubeke,  anno  domini  M^  CC^  LX^  secundo,  feria  secunda  post 
diem  beati  Martini. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,   S.   246,    aus  dem  Original,    mit  anhaogeodem  Siegel,    auf  der 
^rese  zu  Lübek.  —   *  Statt  relocare  gibt  das  Original  recolare.  —  Vgl.  Nr.  929  und  963. 


Digitized  by 


Google 


316  1262.  9m 

1262.   Nov.  18.  Ma 

Uuilolf,  liiHehof  v(m  Soliwerm,  stirbt 

4«  VTrMi  t)ic  «utirtei  II  bttiuf  ffxtuf  tmitttUtur 

HoOolftti.  trifte«  occurfu«  noit  pati«ttt[rj  I1 

lllmpitin«  \tm  »toerinenni  goBefrlBf.  II 

ytitttUi  octaui  tumb«  paratut  auf. 

Aul  vooolftti  obiit  anno  Wxi.  m.tt.  \\  Ixiu  xiiit  W.  ttttmh^u 

|)i»r  Lulolivimtoin  mit  dor  vorstohoiulen  Innohrift  liegt  im  hohen  Chore  des  Domes  zu  Schwerin  Tor 
dvm  Alturt»  In  ürr  litlhu,  In  welcher  auoh  die  BisohOfe  aus  der  Familie  yon  Bfilow  und  der  BUehof 
tmiri^ü  liniie  llegrui  nvbon  dem  liOiohtniteiut  des  Biaohofi  Gottfried  Ton  Bfilow,  welcher  freilich  kein  BiU 
MUil  M\\*>  H\A\v\U  n\v\\v  trtkgt,  ahor  durch  die  Vertiefungen  und  die  Umrisse  derselben  zeigt,  dass  auf  dem- 
«i^lbon  v>\\\  groant^ii  lurtalWui»!  Bild  bofo»tigt  gewesen  ist.  Der  Leichenstein  des  Bischofs  Rudolf  ist  eia 
KMfCi^ri  Urt'i(i>r  8Uin,  auf  weloliem  die  (jlestalt  eines  segnenden  Bischofes  mit  dem  Stabe  in  der  Ldnkea 
lUirfh  UinriMlintt'n  und  die  varstahendo  Inschrift  ohne  alle  weitere  Verzierungen  eingegraben  isL  Die  Ca- 
ii»»linii'n  d^r  HiiohoUg^stall  sind  tVcilieli  noch  antik,  die  Bischofsmütze,  welche  durch  die  obere  Zeile  der 
Inn^^brit^  bi»  an  d«»n  Uand  d«»»  Steine«  hiudurc)iragt  und  die  Inschrift  theilt,  ist  noch  sehr  niedrig,  der 
nUc^ol^ülab  nm>h  «Intkoh;  aber  die  Fallenlinien  sind  schon  sehr  manierirt«  Die  Bachstaben  der  luchrift 
^M^w  gi^lbi«\>h  ««"in,  sind  aber  mehr  moderne  Fractur.  Kurt,  die  ganze  Darstellung  zeigt  sich  als  eiam 
luod«rm\  ^iNva»  verkUmiuv^rto  Copie«  deren  £ut«tebungszeit  sich  aber,  eben  weil  die  Arbeit  eine  nachahseade 
i\\\\{^  Ut,  »obwvr  b«v»timiut«n  iJUst«  Seit  der  Heformationszeit  wandte  man  dem  Leichensteine  eines  Biscboft 
wühl  kauia  «i«  vie4  ätargtalt  «a»  uad  Bederieh  (1598)  und  Chemnitz  kannten  denselben  schon  ••«  wie  er 
j«^t»t  ut  IVahi^r  »^1  ftiMlich  nach  Pfi^lllager,  Brauaschw.-Lfiaeb.  Gesch.  n.  S.  192.  »der  grlahite  «b4 
M^««i|KV\  auaooh  (IT^'J)  Wbeudev  Uerr  Sibrand«  Archirarius  zu  Grabow,*"  ,ia  der  Dom-Kirdien  zu  Sdiweria* 
^um^^  auVr^^  iS^fuwvWa  haben«  itaw  auf  dieses  Hudolphi  Messingener  Tafel,  Nordischer  Seite,  wiew«kl 
«t\^a«  tielN  K^>«h^ « wi^fls  nach  We»tea  gelegen«  ohae  die  geriagste  Anzeige  aber  des  aagestazHiiem 
\Va^|H^^*^  slUsx^  V^r^o  «^«agvhauea  giNftlaadea.^  —  Aber  Hederich  (bei  Gerdes«  3.  SazusU  S.  419)  hcizLL 
\xK^^  >ti*vhvKirv^  KudsUf;  Stirbl,  laut  der  Grabsckrifft.  Ao^  1262.  den  19ten  Decesb.  (!)  ...  fiegt  za 
^tv^y^vr^a  i^^  Ck^^r  k«^t^bv<^  «ail  di^$«^r  uaf^SOnalichea  Uebersckrifft,  am  reiBs  wiUes,  ürbis  kie  etc.  {mäL 
^m  Vat^aat^  n^  i^i^liatar^  —  Die$ei  fa%t  aack  ClmuaU,  gib«  jedock  aaA  bestimmt  aa:  ,«•*  kaa 
kv^^k^^l  »v^a  SMKNN'«»var  V%^U>Mi  der  achte  HisckeJf  za  Sckweita  etaca  leicksteia  aaf  sesa  iKB^eifs^ 
ff^^v  V^^  aavU  vU'a»^lbl^a  aul  aackg«9atster  aat^JSrmUckea  graksckrtü  amk  reime»  wiUea  zierca  baca: 
\xV%  ^iw^  \V^  Aa^W  im^r  eMH^  Me^siagtafel  wird  kiedarck  sekr  zweffelhalt  —  Gegca  die  «afce- 
g<«a^v  AMM^kva^  (Yv^Im^^^^.  da^  Kadeitf  diMa  BaWwsckea  Gesckleekte  aagfkirt  kake,  sackt  X  F.  JL 
>v^  ^v^vvNv  ta  Jk<  V^^x^^h»  »<ia<M;  t.^e<K'klirckAe»  S<  $T  keMaden  gehead«  dass  desselbem  ket  Bürv'sckim 
>lv^»As^*^*kxi*n\M*^^  a*.^^  Jka  Hi»*fk<)^<fc  G^^^tfrWdx  IikMi  aad  Peiarick  Tea  BÜew 


iit^.   IVc,  la.  Wismar. 

/.s^r-^^i^^i,    ^*'^<>:<if  ^v/t   .V,rt.V.^<e<4r\\  %^iJ  <<trm  $<^*  Sfornri-k  n?rfer?c*>Ä  Bmimi^/ 


Digitized  by 


Google 


1262.  tl7 

sentibus,  quam  futiirts^  quod  Araoldus  de  Tremonia  comparauH  H  einit  a  nobis 
iiillam  Boydwinestorp  cum  omnibus  suis  attinenciis  eo  iure  et  omni  libertate  per- 
petuis  temporibus  possidendam,  quo  miiites  et  omnes  uasalli  nostri  receperunt  et 
possident  bona  sua,  pro  mille  Aiarcis  Lubicensis  monete,  matori  iudicio,  scilicet 
quod  cedit  in  Collum  et  manum,  nobis  et  nostris  heredibus  reseruato.  Tempore 
vero  uendicionis  talem  fecimus  pactionem,  quod  non  solum  illa[m]  uiUam,  immo 
omnia  bona,  que  possidet  in  districtu  nostro,  libere  potest  vendere,  cui  uolet,  et 
si  nullum  habuerit  heredem,  mater  sua  uel  vxor  sine  proximus  cognatus  suus 
similiter  vendere  possunt,  dummodo  non  vendatur  Holtzatis  siue  claustralibus  aut 
personis  ecclesiasticis ;  ceteris,  quibus  uendita  fuerint,  sine  contradictione  qualibet 
porrigemus.  Hec  cum  consensu  et  voluntate  Alberti  domicelli,  qui  presens  aderat, 
fecimus,  ut  prediclum  est.  Yt  autem  nullus  heredum  siue  successorum  nostrorum 
hoc  factum  noslrum  ualeat  irritare,  presentem  paginam  sigillorum  nostrorum  ap- 
pensione  fecimus  communiri.  Huius  rei  testes  sunt:  Bemardus  de  Walie,  Alue- 
ricus  de  Bamekowe,  Otto  de  Swinga,  Thidericus  et  Amoldus  Klawe,  Benedictus,^  fnln^^jv. 
Gherardus  Metzeke,  Valtzeke,  Timme  Holtsatus,  Hartwicus  aduocatus  noster, 
miiites,  et  Gutiarus,  Hinricus  de  Zwerin  et  plures  alii  fide  digni.  Acta  sunt  hec 
anno  gracie  ]MrC(7LX''  secundo,  in  aula  siue  caminata  nostra.  Datum  in  die 
sancte  Lucye  virginis,  in  Wismaria,  per  manum  Hinrici  notarii  nostri,  plebani  de 
Gnewesmelen. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  Prir.- Buche,  mit  dem  Bubrum:  ^De  yilla  Boydenstorp.**  —  Gedruckt 
in* Schröders  F.  M.  I,  S.  701;  Das  letzte  Wort  zur  Behaupt.  des  Rechts  der  HerzogL  Mekl.  Auseioander- 
setsuDgs-ConTentioD,  1751,  Beil  Nr.  66;  Franck  IV,  S.  247;  Klfiyer  I,  S.  801;  t.  Westphalen  IV,  p.  933; 
Vertheid.  Gerechtigkeit,  Beil.  66,  L. 


1262.   Decbr.  17.   Wamemände.  970. 

Albrecht  und  Johann,   Herzoge   von  Braunschweiff,    verkaufen   dem  Kloster 
Doberan  eine  Salzpfanne  zu  Lüneburg. 

Dei  gracia  Albertus  et  Johannes  duces  de  Brunswich  omnibus  hoc 
scriptum  visuris  salutem  in  domino.  Notum  esse  volumus,  quod  nos  domino 
abbat!  Wemero  et  conuentui  monasterii  in  Doberan,  Cisterciensis  ordinis,  sarta- 
ginem  vnam  in  salina  nostra  Luneborch,  sitam  in  domo  dicta  Hoynge,  que 
wlgariter  dicitur  gungpanne(n),  et  est  in  introitu,  quo  intratur  in  ipsam  domum, 
ad  sinistram  manum  coUocata,  pro  ducentis  marcis  argenti  puri  vendidimus  cum 
omni  iure,  quo  ad  nos  pertinebat,  perpetuo  possidendam.  Yt  autem  dicti  abbas 
et  conuentus  nuUam  super  huiuscemodi  contractu  ab  aiiquo  successorum  nostrorum 
ealumpniam  paciantur  in  posterum,  presens  scriptum  ex  hoc  confectum  et  sigillo- 
mm  nostrorum  appensionibus  munitum  ipsis  dari  iussimus  ad  cautelam,  presentibu» 

MfUMterslMkM  ürkuiM-lick  iL  2g 


Digitized  by 


Google 


Sit  isn.  in 

▼eMrabili  petTe  Bfgero  Rypensi  epiwopo^  Erneslo  de  CHMien,  GanceÜM  de 
2w9rhi,  comitiiiQs;  Wernwo  de  Zw^iift^  J^Minne  de  SaMere,  llidetico  de 
Hedestekre,  Henrico  de  Untfo^  tnilitibus;  HeiDioldo  filio  eomtlkt  Gimselkii  de 
Ewerai)  et  aliis  ipmn  pliiibus  i^e  dignis.  Datum  Wernemunde^  artno  dönini 
M^GCLX'n^  lodemlaB  Janoarü  X\l\ 


126^  ft71. 

ÖlncÄ,  ^iskh>f  von  üotzAurg,  hiedätigt  dm.  ^Jx>steit  Üehna  die  d&n^eS>&ik 
van  dem  Fürsten  Johami  von  M^denburg  verliehenen  K^ch&t  au  liehnd  ttnä 
Vl^edendor/,  some  die  ^vrike  zu  tiubs^. 

XJlHcus  dei  gracia  Raceburgenste  ecdesie  episoopus  dilectis  in  Christo 
Cobrado  pt-eposito^  prioiisse  toti(}ae  capitalo  aicillamm  Christi  in  Rene  pateniadi 
in  dMiino  karitatem.  Uisis  ac  diligentfer  kispedis  priutlegiis,  quibus  a  suis  beue- 
febtortbus  Retaensis  ecctesia  racioMbiliter  est  muDita^  sikb  sigiQo  dilecti  nobi« 
fidelis  nostri  dcmini  Jühannis  de  Magnopoli  priuHegiurA  iniienilnkis  sub  hac  forma  t 
^Jn  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  Magnopoleusia 
^dominus  vniuersis  Christi  fidelibus  in  peipetuum.  Notum  esse  uolumus  tarn 
^presentftus^  quam  posteris^  quod  nos  pro  salute  anime  nostre,  palrum  et  heredum 
^nostrorum  ecclesiam  beate  Marie  uirginis  in  Rene  ad  congregalionem  sanctimo- 
^nialium  ibidem  deo  seruienlium,  necnon  et  ecclesiam  in  Wedewenlhorpe  conlu- 
^limus,  nostro  palronatui  et  collationi  in  eisdem  etclesiis  renunciantes.^  *  Cum 
igitur  ex  officio  iniuncte  nobis  soIHcitudinis  teneamur,  plantatas  a  nobis  uel  a 
i#slHs  antecessoribus  congregationes  fidelfuita  mnltimoda  pietatum  ac  beneficiomm 
impensione  rigare,  quatinus  id^  quod  inchoatum  est  ex  uirtute,  sine  defectus 
impedimento  proficiat  in  salutem,  nos  factum  dicti  nobilis  fauorabiliter  approbantes, 
nostra  quoque  auctoritate^  sicut  non  solum  decet,  sed  et  iustum  est^  sano  usi 
eotisilio  confilrmantc»^  statuimus  in  perpetuum^  ut  ecciesie  supradicte  Rene  uide- 
llcät  et  Wedetreuthorpe^  ecclesia  quoque  Lipesse  ad  usus  uesbros  et  sucoessorum 
nestrorum^  ut  eo  commodius  ac  diligentius  deo  deseruiatis,  quo  honestius  de 
patriraoni<6  rpsius  uos  sustentari  contingit,  ^  ad  uestitum  uestrum  maxime  reser-* 
ueutur^  Aec  aliquibui^  sacerdotibus  beneficiomm  nomine  deinceps  conferantur^  sed 
dittkiuitt  in  eis  officium  per  eos^  qui  pensiotaes  congTuas  inde  soluant,  per  suc- 
ibesshia  tempora  ministretar.  Ut  autem  hec  rata  permaneant  et  perpetua  stabilitite 
fikmenlur^  pt^entem  uobia  paginam  conferimiis  sigilli  noalri*  munimine  roboratam^ 
Batirtn  annö  domitii  M^'CCLXIir,  poDtificatua  nostri  anao  sexto.  Ceterum  vt  ho€ 
4^  ueMTO  unafiimi  comeAMi  procedere  dinoaeatur^  sigUla  ueatra,  capHuli  uideliced 


Digitized  by 


Google 


e|  füipositi,  requirimus  apponenda,  quatinas  proteatationes,  qil9>  nk  9^inij)  vKOt 
bi^pe  fiiint^  in  scriplo  ue^tria  coiniiiO(j|tatiI)us  deseruifint  et  cauiUatipnibi|S  caueant 
\n  rutuHjiQi. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arohiy  zu  Sol)WQfii(.     Ao  ^fx  Urkunde  hap^n  2  Siegel; 

1)  an   einer  Schnur   von   gelber  und  Tioletter  Seide  h&ngt  das  zu  Nr.  867  abgebildete  Siegel  des 

^  vi^Ria,.  .  ,...,..  ,  .,..aB^e...si3  .  aaoL 

2)  1^  eii^ex  $^ur  ron  f^Vber  uiv4  f^fün^t  g^i^e  di^s  z«  Nr.  884  ab||;ebildete  Siegel  d^  Kipsietß 
Rehna  mit  dem  zu  Nr.  910  beschriebenen  Siegel  des  Propstes  Konrad  als  Rücksiegel.  —  Die  Worte:  '„tn 
nemioe  —  renunelaatet^   sind  de»  Urkiiode  Bd.  I,  Nr.  46T  entnonMiien. 


(1263.)  978. 

Gerhard  von  Schnakenhurg,  Bitter,  bezeugt,  dose  sein  Vater  Johann  den 
von  ihm  der  Stadt  Flau  verkaußen  Zehnten  von  dem  Dorfe  Slapsow  vor 
dem  weiland  Bischöfe  Budolf  von  Schwerin  von  allen  Ansprüchen  befreiet  habe* 

(jrerardus  miles  dei  gralia  de  Snakenborch  dictus  omnibus  presens  scriplum 
cernentibu9  m  vero  aalul^ari]  salut[ein].  Ne  facta  et  gesta  ab  aliquibus  possint 
vidari^  que  aliqtiando  obl^io  destruit  et  carrttmpit,  acriptoram  memomlibus  con- 
flrmanUir.  Hinc  est,  quod  onm  discrelioni  notam  voiimus  ease,  qiiod  pater 
Bosler  Jobannes  de  Snakenboreh  deetmam  ab  eo  rmdHam  oiuilati  I^awe,  decimam 
de  ci[uibus]*  in  Slapzow,  coram  domino  episcopo  R[odolfo]  pie  memorie  dicte 
cipitjiti  P)9we  ab  omni  impeticione  vinf^icauit  penitus  absoluendo.  Jdem,  quod 
p«^ter  no^iter  Joh9nnes  in  b^c  vendiÜQne  con^iluil,  nos  et  p[ueri]^  nostri  cufg 
poatris  pqstejris  ratiim  tei^einus  et  dictam  decimam  in  Slapzow  dicte  ciuitati  Plawe 
yencU^m  ab  impetUiQne  cMiv^libet  in  iuris  ordinem  proposuimus  expedire,  quod 
totum  nostri  sigilli  munimine  roboramus. 

Nach  der  Flauer  Raths -Matrikel.  Diese  gibt:  '  deciinam  ^eoimis,  —  *  pinm.  Unter  der  4^bschrift 
«teht:  ^In  desseme  breoe  is  kein  datum  sunder  de  vorsegelinge ;  es  wiset  ouersth  de  folgende  breff  (?om 
24.  Juni  1259,  Nr.  843)  vth,  dath  es  yp  de  suluige  tidt  sehen  is.**  Ganz  zu  derselben  Zeit  wird  aber 
4ie  Uskunde  nicht  ausgestellt  sein,  da  der  Bischof  Rudolf  Ton  Schwerin  schon  to(|t  w^  (npi^  m«m^ri«i''^ 
und  dieser  am  18.  Nor.  1262  (s.  Nr.  968)  starb.  Der  Bitter  Johann  Ton  Sohnakenburg  wird  aber  ww  SMt 
.  4^  ^q^st^png  der  TJfl^\i^e  noel^  giJe^t  hab^n.  Da  dieser  nun  sch^n  frflh  in  der  erstep  Hälfte  des 
13.  Jahrh.  häu6g  auftritt,  so  wird  die  Genehmigung  seines  Sohnes  auch  nicht  lange  ausgeblieben  sein. 
Bie  Urkunde  wird  alsa  wohl  in  di»  erste  Zeit  naeh  dem  1.  1^03,  lstttte«tens  in  das  J(.  196^,  fallen.  — 
Gedruckt  in  Jahrb.  XVII,  S.  269,  und  bei  U^fil^  Cod.  ria^emH«^  6.  19. 


28* 


Digitized  by 


Google 


820  laea  fll 

1263.   Rostock.  »73. 

Der  Roth  zu  Rostock  bezeugt,  der  MarienkirAe  daedbet  Baumaterial  schuldig 
zu  sein  und  von  den  ihm  ßiT  dieselbe  Ubergehenen  100  Mark  Jeines  Silbers  erst 
200  Mark  Pfennige  gezahlt  zu  haben. 

Civitas  tenetur  sancle  Marie  XLY  milia  laterum  et  C  lateres  et  XXUn 
laculas  plenas  cementi  combusti.  Jnsuper  Thidericus  domine  Lysen  et  HeiDricus 
de  Bochem  concessemnt  civilati  de  bonis  sancte  Marie  C  marcas  puri  argenti. 
Eo  tempore  presidebant  consilio:  Gherardas  Cerdo,  Gerlagus  de  Cosfelde,  Thide- 
ricos  Rufus,  Yseni^  Hermannus  de  Lawe,  Hermannus  Albus,  Hennannus  de  Sanda, 
Heinricus  Sculo,  Heinrlcus  Sapiens,  Heinricus  de  Retsecowe,  Meinricus,  Latbertus  (!) 
de  Malechin,  Hermannus  de  Ecbom,  Johannes  de  Stathen,  Lulbertas,  Conradus 
Parvus,  qui  has  centum  marcas  argenti  receperunt. 

Et  hi  consules  de  hoc  argento  solverunt  CC  marcas  denariorum  ad  usus 
sancte  Marie. 

Nach  dem  Rostocker  Sladtbuoh  B.  auf  der  Bflckseite  des  Umschlagt. 

1263.   Rostock.  »74. 

Kowad,  Sohn  des  Johann  Klein,  Bruno  von  Güstrow  und  Bernhard  von  JPtim 
übertragen  dem  jungen  Heinrich  von  Plön  das  Erbe  bei  dem  Erbe  des  Her-- 
mann  von  Stralsund  mit  allen  auf  dem  Erbe  stehenden  Buden  und  Häusern, 
zwei  voBe  Waffenrüstungen,  einen  säbemen  Becher  und  alle  Utensilien  seines 
Vaters. 

Conradus  filius  domini  Johannis  Pärvi,  Bruno  de  Guzterov,  Bemardus  de 
Plone  resignaverunt  Heinrico  de  Plone  iuveni  heredilatem  illam  integram,  que 
Sita  est  apud  hereditatem  Hermann!  de  Sunda,  cum  omnibus  tabemis  et  domibus 
simul  coherentibus  ad  hereditatem  eandem,  et  arma  duorum  virorum  et  argenteum 
cyphum  et  omnia  utensilia  patris  sui. 

Aus  dem  Rostocker  Stadtbuch  B,  foL  8. 


1263.   Rostock.  ||7S. 

Die  Mönche  zu  Sataw  besitzen  in  dem  Erbe  beim  Ellemhause  zu  Rostock 
1  Mark  Rente;  brennt  das  Erbe  nieder,  so  müssen  die  Mönche  und  Heimich 
von  Hart  zu  gleichen  Theilen  wiederbauen. 

Monachi  de  Satow  habent  singulis  annis  in  hereditate  illa,   que  sita   est 
apud  Elrenhus  in  Rozstok,  1  marcam  in  redditibus.    Si  autem  hereditas  illa  com- 


Digitized  by 


Google 


fit  twßt.  m 

bosta  fuerit,    idem   monachi  mediam   partem  reedificabunl  el  Heimioiyi  de  Hart 
aliam  partem  reedificabit. 

Nach  dem  Rostoeker  Stadtbuch  B,  fol.  9. 


1263.   Rostoek.  076. 

Die  Wittwe  Westfal  spricht  dem  Abte  zu  Dargun  für  ihren  Sohn  Remdee, 
Mönch  in  Dargun,  Kindestheü  oms,  doch  darf  sie  denselben  im  Falle  der 
echten  Noth  verkaufen  und  verpfänden. 

Vidua  Westfali  resignavil  filio  suo  Reineconi,  monacho  in  Dargun,  partem 
puerilem,  si  pro  necessitale  legitima  poterit  continere.  Si  autem  eguerit,  poterit 
vendere  et  exponere,  cuicunque  placet.  Et  haue  resignationem  recepit  abbas 
Dargunensis. 

Nach  dem  Roitocker  Stadtbuch  B,  foL  9. 


1263.  Rostock.  977. 

Windelmod  verpfändet  ihr  Erbe  beim  Hause  der  Dcheraner  M&nche  an  Oott-^ 
fried  von  Bücken. 

TTindelmodis  apud  domum   monachorum  de  Doberan  impignoravit  heredi- 
tatem  suam  Godefrido  de  Bücken  pro  X  marcis  denariorum. 

Nach  dem  Roitocker  Stadtbuch  B,  foL  10. 


1263.   Rostock.  Q78. 

Bestmtmmg  über  das  Erbe  der  Jleke  bei  dem  FrandscanerJdoster  zu  Rostock. 

Notum  esse  debet,  quod  due  partes  hereditatis  Aleken  apud  fratres  mi-* 
Bores  sunt  fratrum  minorum  et  tertia  pars  est  Aleken.  Post  obitum  vero  ipsius 
Aleken  hereditas  ipsa  vendetur,  et  quicquid  solvit,  presenlabitur  fratri[bu]s  mino- 
ribus.  Medio  vero  tempore  hereditas  illa  stabit  ad  omne  ins  civile  et  post  hoc, 
cum  vendita  fuerit. 

Nach  dem  RMtocker  Stadtbucb  B,  foL  11. 


Digitized  by 


Google 


399  1883. 

1363.   Restook.  979. 

Schwester  Heiimg  und  deren  Schwestern  y^f^ß^ii^  w\  ^^e  zu  Jiq^ck  an 
den  dortigen  Pfarrer  Ludwig  zu  St.  Nicolai,  und  gestatten,  dass  derselbe  im 
Faü  der  Säummss  das  Erbe  verkaufe  und  sich  aus  dem  Erlös  wegen  seiner 
Forderung  befriedige. 

Soror  Heilwi^is  et  sorores  eiu9  impi^norqverunt  herQditatQQ)  ips^Qrum,  que 
fA\ß  ^l  in  palu4^^  qömino  Lqdowtco  plebqno  spnct}  Nicolai  pro  Y  marcis  usque 
iii  pascham.  Sf  tunc  redlmere  non  potuerint  heredttatem  ipsaoi  pro  tot  denariis, 
tunc  dominus  Lodowicus  prefatus  ipsam  heredttatem  vendet  et  suos  denarios 
tollft,  residi|up)  ipsis  sorpribu^  refundendo. 

^ach  d^p^  99stw^  Stacttbuch^  Q^  ffl.  12. 

Anm.  Die  ausserg^nchtUche  Verkaufsbefagniss  des  Pfandgläubigers  wird  in  diesem  Stadtbuc^e  bei 
Terpf&odGten  GniQdstüeken  bänfig  bedungen.  8o  bat,  fol.  59  4ßs.^  Sophie,  die  WlUwe  Ten  Ti<ieniMia 
Marroch,  im  Beitritt  der  Vormünder  ihrer  Kinder,  das  Erbe  ihres  Mannes  an  eine  Reihe  fqn  C^f^nbigffn 
desselben  Tcrpfandet  und  Zahlung  auf  nächste  Ostern  yersproc^en.  „Et  arbitrata  est  domina,  quod  post 
pascham  vires  prescriptos  non  impediet  in  hereditate  yendebda,  si^d  adeö  ratum  est,  ac  si  coram  judicio 
omnis  causa  sit  executa.    Et  si  quod  deest  tn  selutione,  cum  hereditas  vendita  fberit,  domina  adimplebit* 

1263.   Januar.  980. 

Von  den  Probenden  des  Dom-Gapitds  zu  Liibek. 

Datum   anno   domiqi  IM^CC^  sexagesimo   tercio,   raense  Januario.    —    — 

De  quibus  prouinlüs  fiat  collectura  (paior.  —  Jsta  coHectura  raaior  hactenus 
consueuit  fieri  de  proüiritiis  et  locis  InfVascriptis,  uidelicet  de  Aldenburg.  de  Lut- 
tekenburg, de  decima  ordei  apud  Dolgen  intra  et  extra,  de  Gummale,  de  Scer- 
nekowe,  de  Ratecowe,  de  Susele,  de  Crempa,  de  Trauena,  de  Piile,  de  Drogen- 
uorewerg,  de  Padeluke.  Hee  omnes  prouintie  canonicis  sunt  obnoxie,  donec 
OC  mese  frumenti  et  X  pro  canonicis  educantur  et  I  mesa  pro  canpanaKa,  «I 
donec  XL  marce  denariorum  ex  eadem  collectura  abstrahantur ;  residuum  autem 
q>iscopo  debetur.  —  — 

De  numero  uill^rum  pertineotium  ad  minorem  coUecturam.  Hec  est  minor 
collectura,  ad  qqqm  perlinenl  X  ullle,  exceptls  declmis,  pratis,  molendinis  et  qui- 
busdam  9lii9  eidem  coUecture  pertinentibus  in  suis  locis  dicendis.  Nomina  autem 
X  ufflarum  ad  minorem*  collecturam  perlipentfum  sunt  hec,  videlicet  Langkowe 
—  — .  Jlem  in  terra  Darlsowe  sunt  alie  lll  uille,  uidelicet  Johannisdorp,  Se- 
dorpe,  Benigkendorpe.  —   —    Jtem  in  Pule  I  uilla,  que  üera  appellata  est. 

De  singutis  uillis  quantum  deriuelur.  —  —  De  Johannisdorpe  pro  eensu 
soluuntur  annuatim  de  VI  mansis  VI  talenta  siliginis^  Hereditas  est  colonorum. 
Decima  istius  uille  pertinet   decano   Lubicensi.     Jn   Sedorpe   sunt  Y   mansi,    de 


Digitized  by 


Google 


fast.  &d« 

qaSlMä  solttuntttr  Bimmitini  Y  tadmia  sHiginis  ^.  HereiilM  di^itw  csm  colonoram. 
Jii  Öenigkendorpe  sunt  X  inahäi^  de  qnibüB  ptoueniunt  X  talenta  siligiAis^  pto 
aensu.  Jtem  pro  hereditate  ibidem,  quam  redemit  ecclesia  nostra,  quilibet  mansus 
soluit  I  talentum  siliginis  et  I  talentum  ordei.  Excipittir  deCimus  mansus,  qui 
soluit  dimidium  talentum  siliginis  et  dimidium  talentum  ordei.  Jtem  de  molendino 
ibidem  proueniunt  talentum  ordei  et  II  talenta  auene.  Judicium  istarum  HI  villaruia 
e!Si  fttclesie.  —  —  Jn  Pole^  in  uilla,  que  Uera  dicitur,  suöl  X!  ftansi.  Dte 
^ttoliböl  ipabsD  proiienit  taleiHiim  «iligkiis  Iqcq  cenras;  item  pro  seruitio  XI  tre- 
ibodia  ordei  de  eadem  uiHa  Mluuotur^  item  ibidem  j^ro  decima  sfraria  soluuntur 
XI  tremodia  ordei  et  XXII  tremodia  «neue  et  minuta  decima.  Hereditas  est 
colonorum;  sed  post  mortem  Abbonis  hereditas  aliquorum  mansorum  redibit  ad 
etcleiriiatti.  Jste  enim  Abbo  redetdit  h«tedit<il6M  Üft  mätisohim.  De  hereditate 
oniascuittsque  man^i  ptoueniunt  VI  tremodia  ordei  et  ^tiefte.  Jttdiöiufli  hu(yd  vllte 
fe*t  eccIeste^  —    — 

De  quibns  löbis  ntlnör  coü^tot*  colKgat  ^uiMm.  Mitioi^  cöllectof  4art 
Coftsueuit:  —  —  de  tnölendiöö  iti  Bedörpfe  Uli  mäfcaS,  lleta  &e  agrts  pü«f&rum 
VII  mircM,  itent  d«  tiilla  Bedo)^&  d«  overslb^  XX  soiidols,  item  de  pMto  td^ 
iactöttte  III  marcö*,   item  Linlwerdefe  hixta  ßenigkenddt*pfe  XI  solidos.    —    — 

De  t6ttipore  solutiohiis  antiofie  et  pecüttie.  Jiita  bnttona  Vtl  pöcrtftfo  iHtpra-^ 
dttta  ex  parte  maiorilä  coilectoHs  et  mitiörii»  sotuetür  a  fästo  Michlitilis  ifimieil 
üsque  ad  festum  natiuitalis  Christi.  —    — 

De  redditibus  decani.  —  —  Jtem  ab  ecclesia  Raceburgensi  habet  \A 
üiUa  Johannisdorp  annuatim  vnum  last  antione,  uiddieet  IIII  talenta  siligiiiis,  IHI 
brdei,   DU  auene.   —    — 

Preterea  quasdam  in  cOmmuni  recipimits  consolatiokes  pro  defunbtorum 
Udemoriis  ordinatas.  —  —  Pro  memoria  Henrici  WullenpilHt  habemus  serutttttta 
iu  refectorio  dominica  proxima  post  aäceniliOAem  domini^  quod  procufiäbUM  vicfittti 
ab  eodem  instituti;  sed  secunda  feria  proxima,  qtlando  agitor  anAiuersafius  illiiUI 
WuUenpunt,  iidem  vicarii  dabunt  cuilibet  cationico  presenti  in  uigiliis  et  in  missa 
pro  defunctis  I  solidum  de  bonis  suis  in  Po^e  ad  hoc  specialiter  deputatis.  —  — 
Jtem  de  uilla  Niendorpe  in  Slauia  recipimus  annuatim  preter  IIII  marcas  prius 
habitas  I  marcam  denariorum  pro  detentis,  quia  miiitis  annis,  fere  XX  anfiis, 
Nicolaus  detinuerat  canonicis  IIII  marcas  annuatim.  Sic  enim  nuper  fuit  ordi- 
natum  coram  episcopo  et  capitulo  mediantibus  arbitris,  vt  de  illa  uilla  singulis 
annis  recipiamus  V  marcas  in  die  beati  Martini  diuidendas^  —   — 

Nach  dem  yollstäiidig^ii  Abdruck  bei  LererkuB,  Urk«  des  Bistk.  LObek  I,  S.  152  ffl,  "aai  dem  Reg. 
Oap.  Lub.  I^  l88^  *—  ftsadbemerkongen  tob  emer  altea  Hand:  *  lüT'  mtse  tiliginlt.  —  ^  m  melt 
fiUginis  et  Ilir'  modü.  —  '  Xm  mese  siliginis  et  V  mese  ordei  sex  modus  minus;  item  XVI  modii 
auene.  [Lererkus  bemerkt  über  diese  andere  Bezeicbnnng:  „^'Q  talentum  hielt  8  modii  odterr  Sebölfbl). 
eise  meta  «ber  >#ar  «in  ifemoditim  od*  DrOttt^  welches  12  UiOdil  Ueli.^]  —  ^  Nota:  qui  häbvt  omamm 
^  dtdtiMB,  plrMt  ptraiplei; ,  qm  «ero  kf^Viitiil  kei^iMtomy  {lOtieriBS  a^oetur  iBis»  %iiia  qui  kakent  bexe» 


Digitized  by 


Google 


ä24  1363. 

dttfttem,  tenentuf  monri  io  boaii  et  exbibere  eemum  et  daeinMm.  Vnde  Tieftrii  niohü  ia  Vef»  habebttoA» 
anteqoam  canonici  sint  pagati.  —  ^  Summa  huius  annone  XXX  mese;  lumma  aanone  de  motte  Abbonit 
XXVI  mese  similiier  ordei  et  auene  et  tremodium  ordei.  Summa  annone  de  Gogolowe  XXVIIII  mese 
similiter  ordei  et  auene.  Summa  annone  de  Sedorpe,  Johannisdorpe,  Benigkendorpe  XVHI  mese  similiter 
ordei  et  auene.  —  «  Vgl.  Nr.  986. 


1263.   Jan.  3.  981. 

Das  Dom^Capitd  zu  Sckxjoerin  bezeugt,  dass  der  neuenüäklte  Bischof  Hermann 
von  Schwerin  die  140  Mark  geliehen  habe,  wdche  dessen  Vorgänger  Rudolf 
zur  Propstei  in  Bützow  bestimmt  haltte. 

AV^eroerus  miseracione  divina  preposUus,  Johannes  decanus  totumque 
capituium  Zwerinensis  ecclesie  omnibus  presens  scriptum  inspecturis  notum  esse 
volumus  et  uniyersis,  qüod,  cum  venerabilis  princeps  noster  pie  memorie  Rodolfus 
episcopus  decimam  novem  mansorum  in  Jordenstorp,  quos  ad  preposituram 
ecclesie  in  Butzowe  deputaverat^  ila  ut,  quicunque  ibi  esset  preposilus,  hie  noster 
esset  canonicus^  pro  C  et  XL  marcis  denariorum  vendidisset,  ut  de  ipsa  pecunia 
meliora  et  expeditiora  bona  emerentur^  reverendus  dominus  noster  Hermannus 
electus  Zwerinensis  eo  defuncto  pecuniam  ipsam  accommodavit  a  nobis  in  hunc 
modum,  quod  eam  restituere  debeat  in  feste  Tiburtii  et  Valeriani  proxime  nunc 
venturo.  Si  vero  eam  tunc  non  solvent  dominus  electus  preposito,  ad  preposi- 
turam dicte  ecclesie  tantos  reditus  de  mensa  episcopali  assignabit,  quanti  de 
novem  mansis  venditis  poterunt  provenire,  quousque  pecuniam  predictam  refun- 
dere^  posset,  sicut  superius  est  expressum.  Si  autem,  quod  absit,  sepedictuy 
electus  medio  tempore  mortuus  fuerit^  a  capitido  providebitur,  ut  a  successore 
nostro  hec  omnia  observentun  Jn  cuius  rei  firmamentum  presentem  paginam 
conscripsimus  sigilli  nostri  testimonio  communitam.  Acta  sunt  hec  anno  domini 
H.CC.LXHI.,  in  octava  beati  Johannis  evangeliste. 

Nach  RudlofiTs  Urk.-Lief.  S.  51,  aus  der  Behrschen  Sammlung  cu  Rostock* 


1263.   Jan.  4.   Greyesrntthlen.  98%. 

Johann,  Fürst  von  Meklenburg,   und  seine  Sohne  Heinrich  und  AUbrecht  ver- 
tauschen das  Dorf  Bünstorf  an  den  Bischof  Ulrich  von  Ratzeburg. 

In  *nomme  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gratia  dominus 
Magnopolensis,  Hinricus  et  Albertus  filii  sui  omnibus  in  perpetuum.  Ne  rerum 
gestarum  memoria  per  successiua  temporum  labatur  spacia^  humana  soUercia  sibi 
consueuit  adhibere  remedia  scripturarum.  Nouerint  igitur  vniuersi  presenlis  tem- 
poris  et  futuri^  quod  nos  venerabill  patri  et  domino  nostro  [Vlrico  ecclesie  Race]- 


Digitized  by 


Google 


burgensis  episcopo  suisque  successoribus  proprietatem  vtUe  Bunestorp  com  Omni- 
bus suis  attinenciis,  scilicet  agris,  pra[tis,  pascuis,  si]l[ui]s,  et  cum  terminis 
«uis  liberaliter  dedimus  et  omnino  cessimus  ab  aduocacia,   peticione,    exacUo[ne] 

umus  supradicta*     Pro  quo  dictus  d[o]mi[nus] 

[rejstaurum  dedit  dec pm.   Jn gebat. 

Vt  autem  hec  donacio  et  co[m]mutacio  de  maturo  facta  consilio  rata  permaneat 
et  a  nemine  vaieat  immutari,  presentem  litteram  cum  appensione  sigillorum 
Dostrorum  fecimus  roborari.  Testes  huius  facti  sunt:  Otto  de  Svinga^  Theodericus 
Gawe^  Volzico^  Hermannus  de  Modentin,  Conradus  Wackerbart,  Volcmarus  de 
Gronowe,  Johannes  de  Slralie,  milites,  Hermannus  Storm,  Hinricus  plebanus  de 
Nutse,  Hinricus  plebanus  de  Gnewismolen,  notarius  nosfter,  et  alii  quam  plures. 
Acta  sunt  hec  in  ecclesia  Gnewesmolen,  anno  domini  M^CC^  sexagesimo  tercio, 
in  octaua  innocentum. 

Nach  dem  im  Ratzeburgischen  Archir  zu  Neustrelitz  befindliehen,  in  der  Mitte  sehr  beschädigen 
Originale,  an  dem  an  gelben  und  rothen  Fäden  die  in  Bd.  I,  zu  Nr.  609,  und  oben  zu  Nr.  776  abgebildeten 
Siegel  in  gebräuntem  Wachse  hangen. 


(1263.)   Jan.  28.   Orvieto.  983. 

Papst   Urhan  IV.  mmmt  das  Kloster  Dobbertin   und  dessen   GiUerbesüz  m 
seinen  Schulz. 

\Jqs  Babsts  Vrbani  brieff^  darin  er  das  Closter  Dobertin  vnd  desselben 
guter  in  seinen  schütz  und  schirm  nimbt,  vnd  sein  nachfolgende  guter  darin 
benomet:  erstlich  die  stedte,  darauff  das  Closter  gebawet,  das  dorff  Dobertin  mit 
seinen  zugehorungen^  die  dorffer  Clodone,  Wolueramsshagen^  Lumene,  Gerardess- 
hagen,  Ciestene^  Lozit^  Viriin,  Suirtitz  und  Scetum,  das  dorff  Opal  vnd  Wen- 
dischen Opal,  die  muhle  im  dorff  Gardene,  die  muhle  im  dorff  Oldenssdorp,  der 
see  Wozerin,  das  ius  patronatus  im  dorffe  Lumene,  zwey  hufen  im  dorff  Zwisow, 
das  ius  patronatus  der  liirchen  zu  Goldtberge,  doselbst  zwey  hufen,  die  hufen 
im  dorffe  Cedarg,  die  muhle  im  dorffe  Payo  vnd  zwey  hufen  doselbst,  zwey 
hufen  zu  Gelin,  sechs  hufen  zu  Dabele,  eine  hufe  zu  Stitne,  zwey  hufen  m 
Buiow,  mit  ihren  zubehorungen.  Datum  apud  Vrbem  Ueterem,  per  manum  ma- 
gistri  Michaelis  de  Tholosa,  sanctae  Romana  ecclesise  vicecancellarii,  5.  kalend. 
Pebruarii,  anno  1272  (!),  pontificatus  domini  Vrbani  papse  IIIL  anno  secundo. 

Clandrian:  Dobb.  Reg.  V,  —  Die  Jahreuahl  1272  kann  nicht  richtig  sein;  denn  Urban  IV»  ward» 
nachdem  Papst  Alexander  1261  am  25.  Mai  gestorben  war,  am  29.  Aug.  1261  gewählt,  am  4.  Sept. 
desselben  Jahres  consecrirt.  Vermuthlich  hat  Clandrian  die  Jahreszahl  „M^'CC'LXIIL*'  für  „M*CC^LXXII^ 
genommen.  —  Urkunden  Urban's  Ton  Orrieto  datirt,  Tom  30.  Not.  1262  und  rom  13.  Febr.  1263,  s.  bei 
Böhmer,  Reg.  Irop.  1246—1313.  S.  327. 


«eklMlirgiKlM  OrkittfM-liek  IL  29 


Digitized  by 


Google 


984 

hof  von 

;e]es.  Sue- 
s  in  epi- 

leioe  nach 
iu  seiner 
er  im  Fe- 
:u  Bremen 
ten  mitge- 
8  gegeben 


985. 

Hermarm,  Bischof  von  Schwerin,  Ludolf,    vormals  Bischof  von  Halherstadt, 
und  Meinher,  Grafen  von  Schiaden,  übertragen  dem  Kloster  Walkenried  zwei 
Hufen    bei   Elbingerode    und    bestätigen    demselben    Güter    des    Ludolf    von 
y  ßaverlcu 

Mermannus  Zwerinensis  episcopus^  Ludolfus  quondam  episcopus  Halber-^ 
0tademis  el  Meinherus  comes  de  Sladem  monasterio  W[alkenriedensi]  2  mansos 
apud  YiUam  Eblingerod  conrerant,  et  confirmant  eidem  bona  Ludotfi  de  Haverla, 
^ae  Ck>iiradas  miles  de  Piscina  eiusque  fratrueles  monasterio  contulerant.  A.  1263. 

Alis  dem  Urkunden -Registram,  welches  der  Prior  Dringinberch  1473  nach  den  Walkenrieder  Origi- 
luüen  angefertigt  hat,  abgedruckt  in  dem  Urkundenbuche  des  historischen  Vereins  für  Niedersaehsen,  Heft  2, 
&  39a. 

1263.   Febr.  15.   Defflmin.  980* 

Hermann,    Bischof  von    Camin,    verbindet   sich  mit  Hermann,   Bischof  von 
Schwerin,  zu  gegenseitigem  Beistande  durch  geistliche  Strafen. 

jJer  Bischof  zu  Cammin  H.  ist  mit  Hermanno,  BischofTen  zu  Zwerin, 
verglichen,  dass  ein  dem  andern  gelrewen  beislandt  leisten  solle,  also  das  dieie- 
Jiigen^  80  der  BischofT  zu  Cammin  in  den  ban  erkleren  wirt,  im  stiiRe  Zwerin 
tfi6h  veirbaniiet  sein  sotten,  vnd  hinwiderutnb  gleichfalss.  Acta  sunt  in  Dimin, 
.i263*,  feria  5.  ante  Jnuocauit 

Clandrian,  Protoc.  fol.  261  \  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  HI,  S.  107. 


Digitized  by 


Google 


987  fanm. 

1263.   Febr.  28.   Röbel.  ^f. 

Nicolaus,  fürst  non  Werle,  bßstätigt  der  JStßdt  Pendln  das  v^n  seir^en^  Vaief 
verliehene  Schmrmer  Sladirfiokt  tmd  beurhmdet  die  Qremm  der  FddmqirJc. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Ego  Nicolaus  dominus  de  Werle 
Omnibus  hanc  paginam  visuris  salutem  in  perpeluum.  Quoniam  ea^  que  in  hu- 
mgfQß  jadinuentionibus  euenerint^  obliuionis  nubilo  conte^i  9olen|,  fl^n^  pi|i<mfn| 
facta  deperirent)  si  non  scripti  notabilis  indicio  posteriorum  memorie  mandarentur. 

^igui^^n»  ciuH?  mgm^m^  W>^Pm»  »oU^^  W^llal*?  iM>«fcK?  W  «fewdi  noslri 
ptena  jiuR9(iM5>io  »d  up^  d?*iejie(pi^  iver^dijiiif;^  ßuqfi^sif^^  ^»oqm  ^  Pfesumptio 
i^flpremr  eßßß^  ß\  e^,  spie  »  ^(fpß  wie^9Pfi  yifffe  ^(^o  U^Tm  A»™'«^  de 
Rostoch  rationabiliter  facta  sunt^  studeremus^  in  irritum  reuocare.  Sciant  ergo 
tßf»  pießejtffiß.  qui^  fjuJUuri  \em^fm  WipCQfßonWi)  qp»od  m»  p«»tel«Honi  ciuium 
iß  P^wteellin  gTPtp  ocfi«ri«^>es  i^es^nsu,  ip«^  JUW  [Z]wßm»nm*  ^mlßSliß^ 
0ecup4uin  qiwd  m^ßm  P?>(W  *fl«^r  ^^oMfirfl.,  jWttlgeisus.     ^u«|  m\»»^  Im 

C^fT  fok^  S  f-95,  fiimkhiißifm4  mit  ffr.  91  fs  ^us  fveUher  autk  ^iV  i^Mer 

Concessimus  etiam  ddem  ciuilati  suos  torminos  possidMil^s.  T^mmi  sunt: 
8  iÜMrenparten  ^  ¥8quie  io  fiiauiQttn  Vaein,  vltra  ysque  In  imiium  Teiiehtdmoi 
yilem,  flttujum  in  ideficenm  yiMfue  in  pontrai  Yllem,  agnm  sunsum  vsque  ai 
aalkera,  de  salice  iv^Herius  «ysque  in  fiUlam^  vlteritts  de  Qidt  in  stagnun  Scomort, 
dß  d(|agno  Sconort*  ^sque  m  nolendiwuji,  de  molendiae  per  iduufum  deomuai 
Ysque  in  Westen,  de  WmiIm  in  magMiin  atagmim  doisini,  w  quo  sta^o  eiieoi 
nJMitolj  .eoAtuUmi^  piscaiurom  oun  .sportis  .et  retibus,  que  vu^ariter  «r4^r[p]«e^e^ 
BMiisailiir.  Die  ergo  huiusraodi  faotum  a  nostris  s«cc|B^oriiMis  dubi^ur,  sei 
stabile  mMieat  rtque  Innuoii,  ägilli  nostri  testUnemo  ridu)nimu8.  Testes  moA: 
ipiUtes  Ameldus  ide  Koua  £cclesia,  Hennicus  de  Peccalele,  Murnidus  ^  ¥rsus,  J#9- 
bannts  de  Uauelherge,  MagoMis  aduocata^  in  fiobele,  Adam  jnarschakus.  Aota 
sunt  hec  anno  4omjnice  inearnatioins  M.€C.LXI|L  Datum  in  iRobele,  iL  kaleiiilas 
MertiL 

inmfitv  doBuiuw  meus  contuüt  ciwotiB  ciiviti^us  tele  i\jm^  quod  poasit  quir- 
libet^  inatttöfile^ra  fiibi  debilis  oUig^itiim  in  qualibel  ciaiita^e  Aue  ilelräneiila  adiiOT' 
catorum  et  iudicum  cum  iustitia  obKgara. 

Nach  1)  einer  Tidiroirten,  Tom  besiegelten  Original  ^enommepen  Copei  aus  dem  Anfange  d^s  17. 
^Jahrhunderts,  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin,  upd  2)  einem  in  2  übereinstimmpndeii  notariellen  Abschrifteii 
des  1 8.  Jahrhunderts  TorUegeqden  Vidimus  der  Unirjersität  Rpftocjc  rom  J.  1654,  w^loh^m  jeine  Bestätigiuiff 
des  Herzogs  Qustar  Adolf  Tom  Jahre  1659  beigefügt  ist,  ebenfalls  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  Unter 
dem  Vidinuis  wird  von  dem  Siegel  an  dem  „wahrhaften  Original  auf  Pergamen**  bemerkt,  es  sei  ndrojT^kig, 
in  gelb  Wachs  gedrucket,  darin  ein  gekrönter  Bflffelskopff  gestanden,  mit  dieser  umbsohrifft:  sigillum 
Nicolai  Domini  de  Werle,  an  einem  seiden  faden  hangendf  —  Abweichungen  zwischen  1)  und  2)  sind 


Digitized  by 


Google 


im^i  988 

I9)|«iide:  »  et  plura:  1.  —  •  stademas:  1.  —  »  Pentzlin:  2.  —  *  Schw.:  1.  2,  —  *  enim:  2.  —  Ini 
'9  25  gibt  1:  oreditor  tone,  2:  debitor  creditor!  —  ^  Hiieroport,  Slanium,  Vitem,  tUdum,  Smort:  2.  — 
^  wortnette;  1.  2.  —  •  Harnidu«:  2.  —  «  qoemlibet:  2.  —  Gedmekt:  Franck  IV.  S.  24^;  t.  Kampt«, 
dtilreclit  I,  S.  266;  Lisch,  Hehr.  Urk.  I,  6,  S.  75;  im  Auszuge  bei  Richter,  Diplomatar.  Pentzlin^  p.  2. 
—  Tgl.  BJk  I,  Nt.  71,  a59,  438  und  449,  und  besonders  Bd.  U,  Nr.  911. 


1263.   MSrz  7.   Wismar.  988. 

Johann,  Fürst  von  Melderiburg,  bestätigt  dm  Verkauf  der  LandmüJde  bei 
Oadebüsch  von  Seiten  des  Bürgers  Oerhard  vom  Hagen  zu  LUhek  an  das 
dortige  JoJiannisTdoster  und  schenkt  dem  Letzteren  das  ihm  zustehende  Eigenthum. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gratia  dominusr 
Magnopolensis  omnibus  Christi  fidelibus  presens  scriptum  uisuris  uel  audituris  in 
perpetu^m.  Ne  rerum  gestarum  memoria  per  successiua  lemporum  labalur  spacia,* 
humana  sollercia  sibi  consueuit  adhibere  remedia  scriptnrarum.  Nouerint  igitur 
unioersi  presentis  temporis  et  futuri,  qnod  Gerhardus  de  Jndagine,  ciuis  et  bur- 
gensis  in  Lubeke^  uendidit  abbatisse  et  conuentui  sanctimonialium  beati  Johannis 
in  Lubeke  pro  trecentis  minus  quindecim  marcis  denariorum  molendinum  in  ter* 
minis  Godebuz,  Lantmolen  uulgariter  appellatmn^  cum  omni  libertate  et  temporalr 
ulilitate,  quo  (!)  idem  Gerhardus  hactenus  possidebat.  Nos  uero  peticioni  et 
uoluntati  eorum  annuentes,  proprietatem  ad  nos  pertinentem  contulimus  ipsi  cenobio 
perpetuis  temporibus  possidendam.  Vt  igitur  tam  uenditio  predicti  Gerhard!,  quam 
nostra  donatio  a  nostris  heredibus  seil  etiam  successoribus  firma  et  inuiolabilis  in 
perpetuum  perseueret,  nos  super  hoc  scriptum  nosbrum  cenobio  supradicto  dedimus 
et  illud  sigiUi  nostri  appensione  fecimus  comniuniri,  l^estes  huins  focti  sunt: 
Beroardus  de  Walie,  Aluericus  de  Barnecowe,  Benedmus,  Theoderieus  et  Ar- 
nddus  Clawe,  Jobannes  Molteke,  Hermannus  de  Modentin,  Otto  de  Suinga, 
Vredhebemus  Huscummer,  Hinricus  Lupus,  Otto  de  Reuetio,  Thimmo  Holtsatus^ 
Gerhardus  et  Harduuicus  Metceke,  Theod^icus  de  Ordessen,  Ludolfus  de  Vri- 
mannestorp,  Hinricus  de  Tramme,  Bertoldus  Pren,  Hinricus  Pren,  Godeke  de 
Flöte,  milites  nostri,  et  alii  quam  plures.  Datum  in  Wissemwia,  anno  domini 
M'^CC^  sexagesimo  tercio,  in  die  sanctarum  Perpetue  et  Felicitatis,  per  manum 
notarii  nostri  Heinrici  plebani  de  Gneuuesmolen. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  An  der  Siegelichnur  yoo  gelben  und  rothen 
seidenen  Fäden  fehlt  das  Siegel.  —  Am  Schlüsse  scheint  Qneuuesmolen  aus  Greuuesmolen  corrigirt  za 
sein.  —  Gedruckt  bei  Lisch:  Oertzen.  Urk.  II  B.  p.    1,   und  im  U.-B.  der  Stadt  Lübek  III,  S.   13. 


Digitized  by 


Google 


9B9  1263.  22» 

1262.   Mai  1.  989. 

Johann,  IWst  von  Meldenburg,  und  seine  Söhne  Heinridk  und  Albrecht  ver^ 
häufen  dem  H.  Oeüte  zu  Wismar  das  ssmsehen  der  Steffiner  Mühle  und 
Karow  belegene  Land. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Hagnopolensis,  Hinricus  et  Albertus^  filii  sui^  omnibus  presens  scriptum  visuris 
uel  audituris  in  perpetuum.  Que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  labantur  cum 
tempore,  solent  scripturarum  i[n]diciis  et  memorie  testium  commendari.  Ergo 
notum  esse  volumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos  de  communi  con- 
sensu  nostro  vendidimus  domui  sancti  Spiritus  in  Wismaria^  pro  sexaginta  marcis 
Lubicensium  denariorum  campum,  qui  Situs  est  inter  molendinum,  quod  Steuine 
wlgariler  appellatur,  et  terminos  ad  villam  Karowe  pertinentes  cum  omnibus  suis 
attinenciis,  scilicet  magna  palude,  agris  cultis  et  incultis,  [nouajiibus  exstirpatii» 
siue  exstirpandis,  et  cum  lerminis  suis,  sicut  actenus  absque  mansorum  numero 
Kmitatus  iacuit  et  distinctus,  volentes,  vt  vendicio  tam  a  nobis,  tam  (!)  a  nostris 
heredibus  nunc  et  in  euum  laudabiliter  obseruetur.  Jnsuper  ad  honorem  sancti 
Spiritus  contuliraus  predicte  domui  proprietatem  nostram,  quam  habuimus  in  illo 
campo,  cum  omni  iure  prorsus  et  omni  libertate,  qua  ceteris  ecclesiis  in  dominio 
nostro  constitutis  libera  bona  sua  contulimus  possidenda.  Vt  autem  hec  vendicio 
simul  et  donacio  de  maturo  facta  consilio  rata  permaneat  et  a  nemine  valeat  im- 
mutari,  presentem  litteram  cum  appensione  sigillorum  nostrorum  fecimus  roborari. 
Testes  huius  facti  sunt:  Otto  de  Swinga,  Helmoldus  de  Plesse,  Aluericus  de 
Bamekowe,  Benedictus  de  Rodenbeiie,  Conradus  Pren,  Thidericus  et  Arnoldiis 
Klawe,  Gherardus  et  Hartwicus  Metzeke,  Conradus  Dotenberch,  milites,  Hinricus 
Sceuersten,  Hinricus  de  Warendorp,  Wernerus  et  Heinricus  fratres,  Thidericus 
de  Gardelaghe,  Seghebodo  de  Fossa,  Cristianus  Yoghel,  Godiarus,  Johannes 
Felix,  Hildeboldus,  Hinricus  Niger,  Conradus  Carus,  Ricoldus,  Hinricus  de  Zwerin, 
Conradus  Hansterd  et  quam  plures  eines  et  burgenses  Wismarie.  Datum  per 
manum  Hinrici  notarii  et  capeUani  nostri,  anno  gracie  M^CCLXIir,  in  die  sanc- 
torum  Philippi  et  Jacobi  apostolorum. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  Priv.- Buche,  mit  dem  Rubrum  ,,l)e  campo  inter  Steuinam  et  termino» 
Karowe.**  —  '  Wismarij^  ist  abbrevirt  Wism*^  geschrieben.  In  den  im  Pririlegienbuche  enthaltenen  Ur». 
künden  des  18.  Jahrhunderts  ist  der  Name  entweder  voll  ausgeschrieben,  35  Mal,  oder  so  abbreyirt,  dass 
die  yoUe  Form  jedenfalls  gemeint  ist,  nämlich  Wi8mar%  9  Mal,  oder  endlich  Wism*^  oder  Wi8m^  18 
Mal  Da  diese  letzte  Abkürzung  aber  zwei  Mal  sicher  für  die  Tolle  Form  steht  (consules  Wi8m\ 
Urk.  d.  d.  1279,  Aug.  1,  und  consules  et  cites  Wism*,  Urk.  d.  d.  1287,  Juni  11),  so  ist  allent- 
halben dio  Abkürzung  in  die  ToUe  lateinische  Form  aufgelöst,  zumal  diese  sonst  auch  in  der  älteren  2eit 
durchgängig  üblich  ist,  wozu  der  ständige  Gebrauch  des  deutschen  Artikels  vor  diesem  Namen  Veranlassung  sein 
mochte,  und  der  Schreiber  in  dem  häufigen  Vorkommen  desselben  in  dem  Diplomatar  Grund  hatte,  sich 
einer  Abbreriatur  zu  bedienen.  —  Gedruckt  in  SchrÖder*8  F.  M.  I,  S.  707. 


Digitized  by 


Google 


tum.   Mai  15.   Grabow.  09i. 

jA4o^f  Qf^  wn  J}wi(iebay^  sek^snhH  <im>  Kloster  IHhußfr^unde  dßs  Eigene 
^un  des  vi&ign  TbeÜB  vom  Dorfe  öruzen.,  iMhibw  Merthoid  9Hm  l^ßngede  zu 
Lehnrecht  beaass. 

in  nomine  isasefae  «t  individue  UrinitpUs.  A4o1Chs  4ei  ff^iw  (ynnes  de 
Oannanbei^  ^rniatbu«^  ki  fierpeUiuin.  lUpdeniarum  optiniiijt  ppn^vetudp  utiliß  ^ 
lionesla,  ea,  que  ^runtur  \»  tempore,  ne  jSimul  lobantur  wm  ien^re,  jjjjtt^fpnw 
lestiflionio  comtBendarl  JVptiw  igittir  jesse  votoidi^  Chfißü  ideUbuß  uniyrf^fli, 
qmA  UM  de  consenw  h«redum  noßtrQrnw  .qv^Ptam  partei»  yjlle  Cruwß^  ip^m 
Bertoldua  >de  I/eoga4e  a  wbi»  In  fßodo  tenebat,  ad  i^orem  4d  rel  beale  virgiw3 
nMris  eiu$  ecfdesie  el  c^nveoHii  w  Diuiemtinde,  Dfdims  <])g;9tei«ieiis^9  Iß  prp- 
pmetatem  dediams,  plieoo  iure  peirpetw»  |>osaide»dam.  Testes  hvm  d^Hiationi^ 
Hunt:  Wenemaüus  abbas  de  DuBemunde^  Heioricus  mofiaohus,  fVQndav  ßki^ 
eiusdero  loci,  l4iidolf«i3  inonacilMis  (de  JOcibeBan,  HogpeuHs  et  iiotariua  curie;  jnuliteß; 
ilwluMis^  HeiwianRua,  Johannes  Pftscbedacb  Jrptces,  ^phames  flftilo  adxrocatu? 
Qoatßr,  et  aUi  qvam  pluros.  JAaliw  Grahime^  m^o  gnatje  WCClX^Wn  idua 
Mali.  Et  ne  «niqyaw  super  kM^  amkÄgiHtas  ^eoercAur,  |«*esenticw  pAgwiiin  ai^Acr 
tto  acribi  feeinnis  isigjlH  ^stci  tniimtpjfte  roboratiiin. 

Mitfb  Mm,  Bmiwrie  sf  Danmai^,  X,  6.  BSl ,   aus  •dem  QtfiginaJ  'im  kioigl.  dteiichea  ^ji.  Jk^nobur* 
^  Xgl.  da«.  S.  493. 


1^3.    MaS  25.   GrevesmüMen.  991. 

Johmm,  iFürst  van  MeJdenburg,  \und  sein  jS6^  ttewrich  vedaiben  dem  KlQsiar 
Reix^M  dM  Mffenihum  ^v4m  ö^lg  Hufen  zu  Tesohow  (As  ßremsnOMm^. 

in  nomijpe  sandte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  .gratia  do^lin^s 
M{}g:Dopolensis  et  rdomhaus  Heinricq?^  suus  füius,  oronibws  pr^sencia  uisuris  in 
perpetuum.  Quoniam  ea,  que  fiunt  in  tempore.,  simiil  labi  solejit  cum  tenrnore,, 
necesse  est,  ut,  guod  a  mortalibus  agitur,  scripturarutn  testimonio  roboretur. 
Ergo  notum  esse  uolumus  uniuersis,  tarn  presentibus,  quam  Tuluris,  quod  Volr- 
quardus  de  Tessecowe  et  uxor  eins  Elizabeth  cum  heredibus  ipsorum  Daniele, 
Volqnardo,  Elyzabeth  et  Lucia  vendiderant  domino  abbali  Richardo  et  fratribus  in 
Beyneuelde  quinque  mansos  et  dimidium  in  uilla  Tessecowe  cum  eisdem  terminis, 
nieut  ipsi  eosdem  actenus  possederunt  a  nobis  cum  omni  libertate,  pro  centan 
inarcis  Lubicensis  monete,  prediclos  mansos  in  manus  nostras  integraliler  resi- 
gnantes.  Nos  uero  proprietatem  eorumdein  mansorum  cum  libertate^  qua  atti 
uasalli  noslri  bona  sua  possident,  excepto  quod  nobis  non  seruient  cum  dextrario 


Digitized  by 


Google 


M2  1263.  231 

faleraU)^  aduocacia  el  maiori  kidicio  nobis  reseruato  et  noslris  heredibus^  de  que 
nobis  due  partes  cedenl  et  ad  fratares  pars  lercia  pertinebil.  *  Vt  autem  firraa  et 
inconuulsa  permaneant,  presens  scriptum  sigilloram  nostrorum  robore  dignum 
duximus  muniendum.  Testes  sunt  hii:  Bernardus  de  Walie,  Thidericus  et  Ar-^ 
noldus  Clawe,  Aluericus  de  Barnekowe,  Bene^ictus,  Gherardus  Metzeke  et  Hart- 
Ulcus  frater  suus^  Otto  de  Swinga^  Timmo  Holtsatus^  Helyas  Ruz  et  alii  quam 
plures.  Datum  Wismarie,  anno  doraini  M'' CC**  LXIir,  in  die  sancti  Vrbani  epi-* 
scopi,  per  manum  Heinrici  notarii  nostri,  plebani  de  Gnewesmolen. 

Nach  der  unechten  Ausfortigung  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  Die  beiden  wohl  erhaltenen  anhan- 
genden Siegel  würden  nicht  leicht  Verdacht  erregen;  die  Siegelbänder  aber  Ton  rothen  und  grünen  seidenen 
Schnüren  gleichen  den  an  den  andern  falschen  Reinfelder  Urkunden  hangenden;  die  Schrift  könnte  aus  dem 
Ende  des  13.  Jahrh.  sein.  Von  dem  Satze:  ^I^Nos  uero  proprietatem**  fehlt  dec  Schluss  mii  dem  Verbua 
^contulimus."   —  Vgl.  Bd.  1,   Vorr.  S.  XXXIV. 


1263.   Juni  29.   Doberan.  992. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  bewilligt  aUen,  die  das  Kloster  Doberan 
unterstützen,  einen  40tägigen  Ablass,  gefnehmigt  auch  andere  Indulgenzen  und 
sichert  dein  Kloster  das  Redit  der  Beichte  und  Absolution  und  Aiiswärtige 
bei  sich  beerdigen  zu  lassen. 

Mermannus  dei  gracia  Zwerinensis  episcopus  vniuersis  presentem  paginam 
inspecturis  salutem  in  domino  Jhesu  Christo.  Quoniam  dies  hominis  breues  sunt 
et  nostris  non  suiüciunt  iniquitatibus  deplorandis^  dator  gracie^  largitor  misericordie 
Christus  Jhesus,  qui  contritoruro  geroitum  non  despicit  et  affectum  nierentium  non 
conterapnit,  ymmo  secundum  elegantissimam  suam  misericordiam  facit  nobis 
conlritis,  confessis  et  corde  penitentibus  remissionis  et  Indulgentie  vere  fructum 
per  eos^  quos  in  e/:;ciesia  huius  operis  roinislros  conslituit^  largiendo.  Hinc  est, 
quod  nos^  qui  prouidentia  conditoris^  licet  indigni^  vocati  tarnen  sumus  ad  onus 
ofTicii  pastoralis,  de  misericordia  dei  et  sanctoruni  eius  conßsi^  auctoritate  nobis  a 
deo  concessa  vniuersis^  qui  cenobio  Doberanensi  roanunl  porrigunt  ad [i] utricem, 
quia  grauissimis  ege(n)t  sumptibus  et  expensis  propter  hospites  et  transeuntes^  ad 
honorem  dei  el  gloriosissirae  virginis  Marie^  eiusdem  loci  patrone^  XL  dies  peni- 
tentie  misericorditer  indülgemus.  Nichilominus  confratrum  nostrorum  episcoporum 
et  Cysterciensis  capituli  indulgentias  ratas  habentes  tenore  presentium  approbamus. 
Sane  dilectum  nobis  dominum  abbatem  cenobii  memorati  esse  in  parte  nostre 
solUcitudinis  cupientes,  induigemus  eidem,  ut  possit  confessionem  per  se  vel  per 
monachos  ydoneos,  quos  habuerit,  recipere  et  absolvere  in  illis  dumtaxat  casibus, 
quibus  nobis  permittitur  indulgere.  Ceterum  autem,  cum  quidam  presumptuosi 
preter  eonim  libertatem  a  sede  apostolica  specialiter  per  totum  ordinem  sibi  con- 


Digitized  by 


Google 


233  1263. 

cessam^  necnon  iuris  ordinem  in  sepulUira  mortttomin  ipsos  turbare  altemptent, 
precipimus  vniuersis  plebaois  et  eorum  vicariis  io  nostra  dyocesi  constitutis, 
quatinos  illos^  qui  apud  eos  per  se  aul  per  suos  sepulturam  elegerint  in  supra 
memorato  loco,  nullatenus  contradicere  presuniant;  qui  uero  ipsos  in  hac  Übertäte 
impedire  presumpserit,  ipso  facto  ab  exsecucione  ofBcii  sit  priuatus.  Datum  in 
Doberan,  anno  gracie  M''CCrLX''lH%  in  die  apostolorum  Petri  et  Pauli,  pontifi- 
catus  nostri  anno  primo. 

Nach  dem  Diplomatar.  Doberan.,  foi.  LIV\  —  Gedrockt  bei  Westphalen  III,  p.  1506. 


1263.   JiiU  6.   Lübek.  993. 

Albreckt  und  Johann^  Herzoge  von  Bratmschweig,  befreien  das  Kloster  Dcheran 
gegen  die  Verpflichtung,  ihre  \md  ihrer  Eltern  Memorien  zu  begehen,  von  Ab- 
gaben,  die  sie  ihrer  Saline  zu  Lüneburg  auferlegen  mochten. 

JDei  gratia  Albertus  et  Johannes  duces  de  Brunswich  omnibus  presens 
scriptum  cementibus  salulem  in  omnium  saluatore.  Notum  esse  uolumus,  quod 
nos  dominum  Wemerum  abbatem  totumque  conuentum  monasteiii  in  Doberan 
special!  prosequentes  affectu.  talem  eis  concedimus  libertatem,  quod,  si  contingat 
aliquando  nos  exactionem  facere  in  bonis  silis  in  salina  nostra  Luneborch,  bona 
ipsorum,  que  ipsi  habent  in  eadem  salina,  videlicet  duos  choros  et  vnum  plan- 
strum  in  domo  Butsinge,  vnum  chorum  salis  in  domo  dicta  Deinge  a  dextris  et 
a  sinistris  introitus  ipsius  domus  et  vnam  sartaginem  sitam  in  domo  dicta  Hoinge, 
que  wlgariter  dicitur  gungpanne  et  est  in  intro[itu]  ipsius  domus  ad  sinistram  manum 
collocata,  secundum  quod  in  eorum  priuilegiis  continetur,  a  tali  exactione  sint 
libera  et  exempta.  Jpsi  uero  memoriam  nostram  et  fratrum  nostrorum,  necnon 
et  patris  et  matris  nostre  felicis  recordationis  in  suo  monasterio  iugiter  peragent, 
omnium  orationum  et  bonorum  operum^  que  in  suo  per  eos  Fiunt  monasterio, 
nobis  participium  tribuentes.  Jn  cuius  rei  testimonium  presens  scriptum  inde 
confeclum  ipsis  dedimus  ad  cautelam.  Datum  Lubeke,  anno  domini  M'' C(7  LX""  111% 
in  octaua  apostolorum  Petri  et  Pauli,  presentibus  viris  laudabilibns :  dominis 
Gunzelino  de  Zwerin,  Emesto*de  Glichen,  comilibus;  Henrico  de  Campo,  Lu- 
dolpho  de  Weneden,  Henrico  de  Lintlo,  Henrico  Lupo,  militibus:  HelmoMo  de 
Zwerin,  Ottone  de  Luttert>erge,  filiis  comitum,  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis. 

Nach    dem  DiplomaUr.  Doberan^  fol.  CXVIII'.  —  Gedruckt  bei   Ludewigp,  Reliq.  XII,   336;  Juog  de 
iar.  «alin.,  ^^IL  docuoi.  IL  5,  p.  80;  Wettphalen  III,  p.  1507. 


Digitized  by 


Google 


t94  12«3.  233 

126(3).   Juli  25.   Btttzow.  994. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  bestimmt,  dass  die  Domherren  zu  Biüzoui  m 
höhere  Pfründen  aufrücken  sollen,  und  verleiht  Urnen  das  Reckt,  über  ihren 
NaMass  zu  verfugen,  sowie  das  Gnadenjohr. 

Xlermannus  miseracione  dioiua  Zwerinensis  episcopus  Omnibus  hoc  scriptum 
visuris  salutem  in  omnium  saluatore.  Ea  que  genintur  in  tempore,  ne  more 
fluentis  aque  simul  labantur  cum  tempore,  oportet  testium  subscripcione  vel  litterali 
memoria  stabiliri.  Nouerint  igitur  vniuersi,  tam  presentes,  quam  fuluri,  quod 
ecclesiam  sancte  Elizabeth  in  Butzow  special!  honore  decorare  volentes,  ipsam 
libertate  donauimus,  tali  videlicet,  qua  vtuntur  canonici  Zwerinenses,  ut  de  suis 
domibus,  curiis,  possessionibus  rebusque  aliis  mobiUbus  uel  immobilibus  testamentum 
faciendi  aut  cuicunque  voluerint  tribuendi  ipsius  ecclesie  canonici  liberam  habeant 
facultatem.  Jtem  cum  prebende  canonicorum  dicte  ecclesie  in  percepcione  ipsa- 
mm  existentes  non  sint  equales,  volumus,  ut  in  minoribus  prebendis  existentes 
ad  maiores  ascendant  vacaturas  prebendas.  Quid  enim  proderit  in  minor!  slipendio 
militari,  si,  quem  labor  prolixior  sequitur,  de  suo  obsequio  emolumentum  debitum 
non  reportat?  Jtem  annum  gracie  eisdem  rebus  humanis  exemptis  concedimus, 
ut  de  prouenlibus  prebendarum  suarum  debita  singula  persoluantur,  aut  ipsi  pro 
suoruni  remissione  peccaminum  sacris  locis  uel  personis  miserabiiibus  largiantur. 
Ne  autem  hanc  nostre  donacionis  libertalem  aliquis  in  posterum  valeat  molestare, 
nostri  sigilli  karactere  presentem  decreuimus  paginam  roborari.  Datum  Butzow, 
in  Festo  beati  Jacobi,  anno  incarnacionis  domini  M^CC^LX^,  pontificatus  nostri 
anno  primo. 

Nach  dem  Diplomatar.  ecoles.  Butsow.,  toi.  10^  —  Die  Jahreszahl  ist  natürlich  falsch  überliefert,  da 
der  Bischof  Hermann  fHihestens  am  Ende  des  Jahres  1262  zum  Bisehof  erwählt  war.  Vgl  oben  Nr.  968 
und  984. 


1263.   Aug.  5.  99S. 

Hermann,  Bischof  von  Gamin,  ordnet  die  Einkünfte  der  Domherren  zu  Güstrow. 

xlermannus  dei  gracia  Caminensis  ecclesie  episcopus  uniuersis  Christi 
fidelibus  hanc  ülleram  inspecturis  salutem  in  uero  salutis  auclore.  Quoniam 
ecclesiam  Gustrowensem  sincero  complectimur  affectu,  sollicitudinis  nostre  interest 
ipsius  ooncordie  et  honori  in  quantum  possumus  prouidere.  Hinc  est,  quod 
notum  esse  uolumus  uniuersis,  quod  nos,  accedente  consensu  et.  pia  uoluntate 
dilecti  soceri  nostri  domini  Nycolai  de  Werle,  iuxta  tenorem  littere  auper  con^ 
cordia  canonicorum  quandoque  conscripte,  secundum  honestam  consuetudinem 
aUarum  ecclesiarum,  aucmentacioni  prelaturarum  intendentes,  statuimus  tres  minores 

■•UtslwjIfchM  Vrluiwlicb  0.  30 


Digitized  by 


Google 


iferftt^endas  quadragenarium  tremodiorum  nuroemm.  non  excedere,  aliasque  niaiorm 
prebeQdas  in  quinquagenario  tremodiorum  mimero  ut  hactenus  permanere.  Formt 
uero  aucmentacionis  prelaturarum  hec  est:  preposito  viginti  tremodi[a]^  decano 
sedecim,  scolastico  decem,  custodi  decem  decreuimus  assignan\  et  tunc  demum 
tres  prefatas  minores  prebendas  ad  quinqnagenarium  tremodiorum  numerum 
exaltari,  uolentes,  ut  fructus  iudiciorum  inter  maiores  et  minores  prebendas  equa- 
liter  diuidantur.  Vt  autem  hec  ordinacio  nostra  inuiolabilis  perseueret,  presentea 
paginam  sigillo  nostro  et  sigillo  dilecti  soceri  nostri  domin i  Nycolai  de  Werle^ 
necnon  et  capituli  ecclesie  Gustrowenois^  duximus  roborandam.  Testes  aderant 
hii:  clerici:  dominus  Theodericus  preposilus,  Theodericus  decanus^  dominus  Go- 
defridus^  magister  Petras;  layci:  miiites  Amoldus  de  Noua  Ecclesia,  Caboldus, 
Hermannus  Sinchtoph,  Laurencius  aduocatus.  Acta  sunt  hec  anno  dominj 
M'' CC^  LX^  111^9  nonas  Augusti^  pontificatus  nostri  anno  nono. 

Nach  dem  Diplomatariain  des  Dom  -  CollegüUstif ts  zu  Güstrow,  Urk.  Nr.  IX.  Claadrian,  Registratvt 
etc.  der  Brieffe  etc.  in  der  Thumbk.  zu  Güstrow,  pag.  332,  datirt  diese  Urkunde  richtig:  „1263,  No: 
Augusti.**  Denn  „M^CC^LX^  III^  nonas  Augusti**  darf  man  nicht  interpungiren ;  Hermann  zählt  nämlich 
in  die  Jahre  seines  Fontificats  die  annos  electionis  nicht  mit  ein.  Vgl.  oben  Nr.  862,  wo  er  das  Jahr 
1260  erst  als  das  sechste  seines  Fontiicats  bezeichnet  —  Gedruckt  bei  Schröder,  P.  M.  I,  S.  680,  doo|i 
nur  onvollständig. 


1263.   Oct.  9.  996r 

Jöharm,  fWst  von  Meldenburg,  verleiht  der  Domkkche  in  InSbek  das  Etgen^ 
ihum  von  3  Hufen  in  „VHSeke*'  bei  OrevesmüMen,  wdche  dieselbe  von  dem 
Ritter  Eckhard  von  Holstein  gekaufi  hat. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  dei  gracia  dominus 
Magnopolensis  omnibus  presentia  uisuris  uel  audituris  in  perpetuum.  Ne  rerum 
gestarum  memoria  processu  temporis  possit  euanescere^  discretorum  uirorum 
prudentia  solet  eas  per  litteras  etemare.  Notum  igitur  esse  uolumus  uniuersis 
Christi  fidelibus,  tam  presentibus^  quam  fuluris,  quod,  cum  magister  Willekinus 
emeret  tres  mansos  in  vilia  Uilebeke,  que  sita  est  prope  Gneuuesmolen,  ab 
Eggehardo  milite  dicto  Holtzato  cum  eo  iure  ac  libertate^  qua  ipse  et  heredes 
eins  eosdem  a  nobis  in  pheodo  tenuerunt^  nobis  publice  resignatos  ecclesie  Lu- 
bicensi  et  magistro  Willekino  contulimus  iure  perpetuo  possidendos^  proprietatem 
nostram^  quam  nos  habemus  aut  in  futurum  habere  poterimus  in  hüs  mansis^ 
prefiate  ecclesie  liberaliter  resignantes.  Ut  autem  hec  premissa  robur  perpetue 
firmitatis  obtineant^  presentem  paginam  sigiili  nostri  munimine  fecimns  roborari«. 
Te*stes  hmus  facti  sunt:  Aluericus  de  Bamekowe^  Helmoldus  dictus  de  Pleme^ 
Thidericus  et  Arnoldus  Clduue^  Benedictus  de  Rodembeke^  Marquardus  de  Par-« 
k^ntih^  milHes^  e!  aKi  iftma  plnfes.     Acta  ftlmt  hec  aimo  graele  HT'OC''  sexa^e«* 


Digitized  by 


Google 


Wt  1363.  WA 

iiiiio    tercio,    in    die    sanotorum    niartiram    Dyonisii    et  soeiomm    eim*     Datnna 
Wiraemarie^  per  manum  Hinrioi  plelMini  de  Gneuuesmaleii. 

Nach  dem  Original  im  HaupUArchir  tu  Schwerin.    An  der  Schnur  Ton  rother  Seide  fehll  4lU  fikg^lC 
—  Vilebcke  lag  innerhalb  der  ])^^gen  Feldmark  der  Stadt  GreTesmüUlen.  —  Vgl.  Nr.  1002. 


1263.   Oct.  17.   Verden.  997. 

Oerhard,  Bischof  von  Verden,  bestätigt  dem  Kloster  lAlne  den  vom  Bitter 
Ludolf  von  Menoede  erworbenen  Zehnten  aus  dem  Dorfe  Volkstorf  (A.  lAme), 
welchen  der  Graf  Oumelin  von  Schwerin  vom  Bwchofß  zu  Lehn  ffehabt,  det 
Bitter  Ludolf  aber  dem  Grafen  zurückgeff eben  hatte. 

vJerhardus  dei  gratia  Verdehsis  ecclesie  episcopus  Omnibus  präsentes 
lileras  visuris  salutem  in  salutis  autore.  Tenore  presenciam  recognoscimus  et 
{nroteslamur,  quod  dominus  Wern^us  prepositns  in  Lune  et  sancti  Andree  Ver- 
densis  canonicus^  ad  augmentandam  sui  conventus  in  Lune  procurationem  decimam 
vilie  cuiusdam,  que  Volquardeslborpe  nuncupatur,  a  domino  Ludolfo  milite  dicto 
de  Merwede  comparavit,  quam  decimam  comes  Zwerinensis  dominus  Guncelinus 
a  nobis  tenuit^  sed  idem  comes  eandem  decimam  a  domino  Ludolfo  milile  predicto 
receptam  in  manus  nostras  eam  liberaliter  resignavit.  Nos  vero  tam  laudabile 
factum  memorati  prepositi  commendanles,  proprietatem  ipsius  decime  cum  consensu 
capituli  nostri  eidem  cenobio  contulimus  quiete  et  pacifice  possidendam.  Et  ne 
idem  cenobium  in  eadem  decima  succedente  tempore  a  quoquam  valeat  impediri, 
in  nostre  donationis  ostensionem  et  memorati  capituli  ratihabitionem  presentes 
Utteras  tum  nostri^  tum  etiam  ipsius  capituli  nostri  sigillorum  appensionibus  fecimus 
roborari.  Datum  Verde,  XVL  kal  Novembris,  aftno  domini  M^CC^LXMIl'',  pon- 
tificatus  nostri  anno  [X]ir. 

Nach  einer  Abäcbrift  in  v.  Westphalens  Dipl.,  Nr.  VII,  ex  autographo  I^unenaL  —  P^  Pontificatsj^Üir 
^Vir  ist  ersichtlich  falsch;  e«  wird  „XIl®**  zu  lesen  sein.  Wedekind  (Noten,  Beft  II,  S.  119)  kennt  eine 
Urkunde  dos  Bischofs  Gerhard  I.  ron  Verden  vom  „17.  Oct.  1268,  fpontifieatn»]  anne  XH.*  in  ektbm 
''IHpl^tnat.  Ltixiense  net.**     (Vermuthlich  in  es  die  obige.) 


1263  (?).   Oct.  29.   Wismar.  JQg. 

ßeamch   und  Albreckt,   Fürsten   van  M^deiiburg,    seheräeen  iiffm,   Antonku^ 
Hospitale  Tempern  das  EfgtenAum  des  Ortes  Chldbek  beS  ÄfeniÄery. 

km  kQtfilßV»  89X1^  Antbonü  looum  «wipn  «ptHl  Si«ni€^>flrg«e,  iHai  <UoÜ)^i^  HPftUwr« 

30* 


Digitized  by 


Google 


236  1263. 

com  sedecifli  mansis  et  cim  Kngnis,  pascuis,  pratii»^  cum  duobus  staognis^  flaniis 
et  cum  omni  proprietate  dicU  loci.  Actum  Wtemarie^  anno  1263.^  4.  bdendas 
Nooembria. 

Nach  Begetten  der  Urknndea  des  Klosters  Tempzia  aus  der  llltte  des  16.  Jahrfaunderts ,  im  HaopU 
AreluT  m  Schwerio.  Die  Urkmode  ist  nidit  mehr  Torbaadea.  Dia  16  HuleB  ia  G'oldbek  wareo  deM 
Hospitale  schon  bei  der  Stiftoog  am  7.  Juni  1222  (Bd.  1,  Nr.  282)  geschenkt;  es  ist  daher  in  der  Tor- 
•tehenden  Crkande  wohl  nnr  Ton  dem  Eigenthom  die  Rede.  Ueber  den  untergegangenen  Ort  Goldbek  bei 
Steraberg  Tgl.  Jahrb.  XIL  S.  180  ilgd.  —  Die  Jahreszahl  126S  ist  rielloieht  falsch  aherliefert  statt  126< 
da  der  Fürst  Johann  (f  1264«  Aag.  1)  diese  Urkunde  nicht  mehr  gegeben  hat. 


1263.   Dec  6.   Rostock. 

Sermann,  Bischof  von  Schwerin,  verpflichtet  sich  gegen  die  Fürsten  Johann 
von  Mddenburg,  Nicolaus  von  Werle  und  Borwin  von  Rostock,  ihnen  von 
seiner  Burg  Bützow  aus  TcOnftig  Tceinen  Schaden  zußigen  zu  lassen,  und  ver-^ 
spricht,  den  Grafen  Gumelin  von  Schwerin  und  dessen  Sohn  als  Bürgen  zu 
stellen. 

Jtlermannus  miseratione  diuina  Zwerinensis  ecciesie  [episcopus]  vniuersis, 
ad  quos  presentes  liUere  peruenerint,  salutem  in  domino.  Jnter  opera  caritaUs 
non  minimum  est^  discordantes  ad  concordiam  reuocare,  cum  ipsa  Caritas  exulanle 
concordia  recipere  debitum  nequeat  incrementum.  Sane  notum  esse  cupimus^ 
quod  controuersia ,  que  orta  fuit  inter  nos  et  ecclesiam  nostram^  ex  vna  parte, 
et  nobiles  viros  dominos  Johannem  Magnopolensem,  Nicolaum  de  Werie^  Bur- 
winum  de  Rostoc  et  eorum  filios^  ex  altera^  voluntate  et  consensu  capitnli  nostri 
super  accedentibus,  pro  eo  quod  ciuitatem  nostram  ßuttessowe  occupauerant, 
ordinata  est  amicabilis  compositio  in  hune  modum:  quod  nos  et  nostri  de  castro 
seu  ciuitate  Bultessowe  nullum  dampnum  dictis  nobilibus  uel  ipsorum  hominibus 
inferemus  per  incendia  uel  rapinas^  nee  alius  hoc  de  nostra  uoluntate  faciet  uet 
consensu;  et  si  forte  per  nos  uel  nostros^  quod  absit,  seu  alios  de  nostra  uolun- 
tate et  consensu  ipsis  dampnum  inferretur  per  incendium  uel  rapinas  de  nostra 
munitione,  tunc  redditibus  decimarum  nostrarum^  quos  habemus  In  terra  dictorum 
nobilium,  ad  mensam  episcopalem  pertinentibus  carebimus  temporibus  nostris, 
quamdiu  habuerimus  regimen  ecciesie  Zwerinensis;  et  si  dicti  nobiles  nos  incu- 
sare  voluerint,  quod  compositionem,  que  inter  nos  facta  est,  violauerimus,  a 
tempore  incusationis  emisse  habebimus  quindecim  dies,  infra  quos  nostram  inno-- 
centiam  ostendemus  de  premissis;  preterea  nullum  ex  hominibus  dictorum  nobi- 
lium  captiuabimus  aut  captiuum  tenebimus  in  castro  seu  munitione  predicta.  Et 
hec  eadem  versa  uice  ipsi  nobis  promiserunt:  quod  de  eorum  ciuitatibus,  castris, 
oppidis,  munitionibus,  terris  In  bonis  nostris  et  ecciesie  nostre  ipsi  uel  aKi  nullum 
preittdiciom  fecient  uel  grauamen.     Et  si  attqiii,  quod  absit,  nobis  volentibiia  seo 


Digitized  by 


Google 


1000  1264.  287 

inuitis,  ciuitatem  Battesowe  occsparent  ad  motum  cückNrum  nobilium  procurandum 
per  incendia  uel  rapinas^  tunc  castellani  BuUessowenses  cum  Castro  Buttessowe 
se  diuertent  ad  dictos  nobiles  et  qui  ipsorum  coadiutores  erunt,  donec  Uli,  qui 
eittitatem  occupauerunt^  ab  ipsa  recedant  et  dampno  satisfaciant^  quod  feceruot; 
et  hec  eadeiii  facient  consules  et  oppidani  cioitatis  Buttessowe^  si  castrum  ab 
aliquibus  fuerit  occopatum;  et  hoc  fide  militari  dicti  castellani,  consules  et  oppidani 
iuramento  et  fide  corporali  se  facturos  firmauerunt  et  prumiserunt  Jnsuper 
efliciemus  et  procurabimus,  quod  nobiles  viri  dominus  Guncelinus  comes  et  filius 
suus,  cum  a  captiuitate  liberati  fuerint  et  sunt  (!)  reuersi  \  promittent  fide  interposita 
militari  et  super  eo  dabunt  litteras  suas,  quod  dictam  compositionem  nou  infrin-- 
gemus;  et  si  per  nos  ipsa  compositio  fuerit  violata,  voluntarie  tuuc  communis 
electio  erit,  utrum  dictorum  nobilium  coadiutor  esse  velit  contra  nos  uel  intrare 
Wismariam  cum  filio  suo,  inde  non  exituri,  nisi  prius  per  nos  päcis  federa  cum 
dictis  nobilibus  in  concordia  reformentur.  Jtem  si  castrum  nouum  edificare 
Yoluerimus,  iilud  incipiemus  infra  biennium  edificare,  quo  edificato  plancas  deponi 
sustinebimus  ciuitatis;  et  sr  infra  dictum  tempus  non  inceperimus  edificare,  tunc 
complanabitur  illa  congeries  terre,  super  quam  nouum  castrum  edificari  debebat, 
et  castrum  antiquum  ac  ciuitas  in  eodem  statu  munita  remanebunt,  in  quo  erant 
temporibus  Bodolfi  episcopi  nunc  defuncti,  presentibus  post  tempora  nostra,  quam- 
diu  regimen  Zwerinensis  ecclesie  habuerimus,  minime  vaHturis.  Forma  huius 
compositionis  facta  fuit  presentibus:  Johanne  de  Cropelin,  Arnolde  de  Nienkerken, 
Johanne  de  Bune,  Henrico  de  Cremun,  Ludolfo  dicto  Molsane,  Theoderico  de 
Ekesen,  Conrado  de  Euerinken,  militibus,  et  aliis  quam  pluribus.  Ut  autem  hec 
plenam  optineant  roboris  firmitatem,  sigilla  nostrum  et  capituli  nostri  presentibus 
duximus  apponenda.  Datum  Rostoc,  anno  domini  M""  CC'' LX""  111%  in  die  beati 
Nicolai,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Nftoh  dem  Original  im  Uaiipt*ArdiiT  zu  Seb worin.  Siegelbänd^r  «od  Siegel  sind  verioren;  die  Sohrift 
M  eine  sehr  cartiTiBche,  stark  abbrerirte  Minoskel;  lo  z.  B.  hat  das  Original:  ^tc  t^gt  Butt  cü  cast^Butt**, 
waB  nach  dem  Zusammenhange  in:  ^tuno  castellani  Buttessowenses  cum  Castro  Buttessowe"^  aufgelöst  werden 
muss.  —  Gedruckt  bei  Lisch:  Maltzan.  Urk.  I,  S.  22. 

Anm.  ^  üeber  die  Gefangenschaft  der  Grafen  von  Schwerin  TgL  nnten  die  Note  xnr  Urkonde  der 
Herzoge  Albreoht  und  Jobann  Ton  Braunschweig  fär  den  Grafen  Gnnzelin  Tom  30.  April  1265. 


1264.   Demmin.  1000. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Kloster  Ivenack  im  Voraus  das 
Eigenihum  von  100  Hufen,  die  es  in  seinem  Gebiete  durch  Kauf  oder 
Schenkung  erwerben  machte. 

In  nomine'  domini  et  indiuidue  sancte  trinitatis.     Barnim  dei  gracia  4yx 
Slauorum  omnibus  in  perpetyum*   Cvm  omnivm  eceletiarum  latenter  velimus  pro*-^. 


/^ 


Digitized  by 


Google 


S88  1264  im 

fectibus  inmiiwre,  KbeotiMiflie  tarnen  eivs  eedemm,  qve  Mmmt  patris  filti  filia 
est  et  mater^  nostro  solatio  duximus  honorandam,  vt  quaoto  ipsa  maiorem  pre-^ 
rogativam  optinet  apud  devm^  eo  ampUorein  in  oculis  Jhesv  Christi  mer^mur 
grttiam  invenire.  Eapropter  notvin  esse  voimnus  vniversis,  tarn  presentis  tem- 
poris,  quam  futuri^  quod  nos  ad  laudem  et  gloriam  omnipotentis  dei  et  eiua 
gloriose  genitricis  conuentui  sanctimonialivm  ordinis  Cisterciensis  in  Yvenac^  qmram 
femam  tanquam  odorem  bonvm  per  prouinciam  redolere  sentimus,  proprietatem  G 
mansoruni  in  dominio  nostro,  exeptis  mansis,  qvos  nvnc  poasident,  cum  omni 
iuris  integritate  legitima  donatione  donamus  sub  liac  forma,  si  prepositura  pre-> 
dicte  ecclesie  eos  prece  vel  precio  poterit  comparare.  Hvius  rei  testes  svnt: 
Bemardus  Mel,  Johannes  WIpes,  Fredericus  Wlpes,  Otlo  de  Versne,  et  Conradus 
prepositus  de  Stetin,  dominus  Andreas  investitus  Diminensis,  Hinricus  de  Vichen, 
et  alii  quam  plures.  Ne  autem  svper  premissis  dubirm  liabeatur,  hanc  pagiuam 
sigilli  nostri  impressione  signalam  sepedicte  ecclesie  in  testimonium  validvm  ero- 
gamus.     Datvm  Dymmin,  anno  gratie  M^CC'LXIIir. 

Kach  dem  Original  im  Haupt -Archi?  za  Schwerin.  An  gelben  und  rotheo  seidenen  Fäden  hängt 
wohl  erhalten  das  Siegel.  Ein  recbishin  sprengender  Reiter  führt  in  der  Rechten  eine  Fahoe,  in  der 
Linken  den  Schild  mit  einem  rechts  aufsteigenden  Greifen.  Hinter  dem  Reiter  ai«kt  man  über  deA 
Schweif  des  Pferdes  eine  Kreislinie  um  einen  Funkt  0,  unter  dem  Pferde  rechts  eine  Thurmspitze. 
Umschrift: 

4i   S'  .  BKRniO)  .  D0I  .  eRHCIfKJ  [I]LLVSTRIS   SLÄ[VORV]m   DVCIS 


1264   Ralzeburg.  1001. 

Dethlef  van  Parkentm  bezeugt,  dass  der  Biaßliof  Ulrich  von  Eaiadmrff  ihm 
und  seiner  GemaMm  Adelheid  nur  auf  ihre  Lebenszeit  die  Hälfte  des  Z^tritm 
in  Berkentin  verliehen  Jiabe. 

Yniuersis  hoc  sc^ptum  utsuris  Thetleuus  dictum  de  Parkentin  salutem  in 
domino.  Recognosco  et  protestor  iitteram  per  presentem,  quod  venerabilis  pater 
et  dominus  mens  Vlricus  Raceburgensis  episcopus  medietatem  decime  in  Parkentin, 
ifm  Ipsum  contingebat,  niichi  et  vxori  mee  domine  Adelheydi  pofrexit^  ut  eadtm 
ad  tempora  uite  nostre  quiete  et  libere  perfruamun  Post  mortem  uero  nostram 
eadem  decima  ad  mensam  episcopalem  libere  sicut  antea  pertinebit,  et  heredes 
nostri  nichil  iuris  sibi  in  sepedicta  decima  uendicabunt.  Jn  cuius  facti  testimonium 
presens  scriptum  sigilli  mei  robore  duxi  muniendum.  Testes  huius  facti  sunt: 
^Miinus  Eckjehfirditt  Höltsaldi  et  Marqnardus  de  ParkentiA,  .fmtrea  mei,  Heinricus 
et  TheklettW,  iilii  mtl    DaUm  BaevhMg^  anno  dmni  W^dl^BW. 


Digitized  by 


Google 


'HNfö  tft64.  389 

Naoh  de^  Origioal  »m  lUtzebür^pitdieii  Aroftiy  zu  Neuttrelilis.  Ad  eiaem  mm  der  Charte  gesobnitteoea 
Fergamentstreifen  häogi  das  schildförmige  Siegel,  £s  hat  in  der  ohero  Hälfte  eine  links  gekehrte  Spitze, 
oben  mit  drei  Kleeblättern  besteckt,  die  untere  Hälfte  ist  Tiermal  schräg  rechts  gestreift.  Der  erste  und 
der  dritte  Streifen  sind  mit  Banken  Terziert.     ümscbrifl; 

41  S'  T{«]TLaF  — K«ll(TJlN 

—  (^druckt  in  der  SclileftW)g*Hobt.*Lmaenb.  Urk.-Samal.  I»  S.  111. 


1264.   Schönberg.  1002. 

Ulrich,  Bischof  von  Ratzeburg,  schenkt  der  Domkirche  zu  JU^ek  den  bischJ^'- 
liehen  Zehnten  von  3  für  einen  AUar  erworbenen  Hufen  zu  VUebeke,  die  B^ 
lehrmng  des  jedesmaligen  Vicars  vorbehalten. 

Olricus  dei  gracia  Raceburgensis  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus  in 
perpetuum.  Ut  non  possint  in  posterum  attemptari  calumpnia,  que  geruntur  in 
nostris  temporibus,  eternari  solent  memoria  bHteranim.  Nouerint  igitur  vniuersi 
presentis  temporis  et  futuri,  quod  nos  pro  reuerencia  dei  et  fauore  specialis  quo 
ecclesiam  proseqnimnr  Lubecensem,  quiequid  iuris  habuimus  in  deeima  trium 
mansoruni  in  Yiltbeke,  quos  magister  Wilhetmus  canonicus  eiusdem  ecclesie  pro 
salute  anime  sue  comparauit  ad  redditus  altaris,  quod  construxit  in  honore  beati 
Blasii,  de  consensu  capituli  nostri  cum  proprietate  donauimus  liberafiter  ecclesie 
memorate^  prouiso  quod,  quicumque  sacerdos  dictum  altare  ofliciauerit,  dictorum 
mansorum  decimam  de  manu  nostra  et  successorum  nostrorum  in  beneficio  reci-' 
pere  teneatur.  Yt  autem  hec  nostra  donatio  rata  permaneat  et  inconwlsa,  pre-^ 
sentem  litteram  pro  testimonio  scribi  fecimus  et  sigilli  nostri  robore  communiri^ 
Datum  Sconeberg,  anno  gracie  M^CC**LXinr,  pontiflcatus  nostri  anno  VIIP. 

Nach    dem    Original    im    Haupt -Archiv    zu    Schwerin.     Die    Siegel,     welche    an    rothen    und    gelben 
Schnflren  gehangen  haben,  sind  abgefallen.  —  Vgl.  Nr.  906. 


(1264.)  1003. 

Aus  dem  Verzeichnisse  der  Vicareien  in  der  Domhirche  zu  LÜbek. 

xlii  sunt  prouentns  vicarie  prime,  quam  confert  prepositus  maior.  Jn  Pole 
gniit  duo  maasi,  de  quibus  proueniont  V  tremodia  ordei  et  VII  tremodia  auen« 
pro  deeima  et  seruicio.     Hereditas  est  msticomm.  —  —  — 

Predericos  olini  huius  ecclesie  ^ooanus  ekiam  duas  instituit  vicarias. '  Jste 
due  uicarie  coniunctim  habent  suos  prouentus  in  locis  diuersis.  Jn  Slauia  lldomil 
ttiHMn«,  que  appdlatur  Kristase.  Jn  aiila  fista  sunt  X  man^i  et  molMMÜnum :  de  T 
maiife  ^  molendino  niehil  aohiitur,  eo  ^uod  ia  feüdo  ab  istit  lucariis  teneantar^ 
sed  VIDI  msMi  slint  soluentes  censiin.    ^Quiübtt  mmmm  soloit  Villi  raocBos  sO^ 


Digitized  by 


Google 


240  1264  1M8 

ginis  et  IX  modios  ordei  pro  censu.  Jtem  de  V  mansis  colligunt  decimant 
agrariam,  de  aliis  IUI  mansis  accipit  decimam  prepositus  de  Eldena;  de  isUs  Y 
mansis  soluantur  pulli,  linum  et  decima  minuta.  Judicium  uiiie  uicariorum  eat^ 
aicut  supra  uidebis  in  priuilegiis.  Jtem  in  Pole  in  uilla^  que  Uera  dicitur,  habent 
hereditatem  V  mansorum  quarta  minus.  De  hiis  percipere  consueuerunt  annuatim 
mi  tremodia  siliginis^  VIII  tremodia  ordei,  XII  tremodia  auene.  Jtem  facultatem 
habent  huiusmodi  hereditatem  locandi,  cum  placuerit,  pro  ampliori.  Priuilegia 
edita  super  hiis  inuenies  supra.  Oblationes  non  debentur,  istis.  Jtem  isti  duo 
uicarii  habent  in  Lüneburg  partem  sartaginis,  uidelicet  chorum,  qui  est  in  domo 
Eweringe  in  bonis  Wasmodi  militis,  et  vnam  plaustratam,  que  iacet  in  domo 
Breminge  in  bonis  dominarum  de  Medinge,  et  II  marcas  denariorum  in  eadem 
domo  pro  censu  in  festo  Michaelis.  Jsti  uicarii  singulis  annis  in  anniuersario  de- 
cani  memorati  dabunt^  XXIIII  solidos  inier  presentes  diuidendos  et  statutas  siue 
certas  pauperum  elemosinas  et  uinuiQ  in  ecclesia  ista  pro  omnibus  celebrantibus 
procurabunt,  prout  fuerit  oportunum.  De  hiis  etiam  supra  requiras  priuilegia.' 
Patronatus  pertinet  capitulo. 

Henricus  dictus  Wullenpunt,  olim  consul  Lubicensis,  instituit  II  vicarias. 
Jste  due  uicarie  habent  suos  prouentus  coniunctim  in  locis  diuersis.  Jn  Slauia  in 
episcopatu  Raceburgensi  habent  duas  uillas,  quarum  vna  dicitur  Wamekowe,  alia 
Baleyse.  Jn  uilla  Baleyse  sunt  XII  mansl,  de  quibus  proueniunt  XVIII  talenta 
siliginis  et  XII  talenta  ordei  pro  censu  et  seruilio;  de  eadem  uilla  proueniunt 
annuatim  XL'  pulli  et  linum.  Jn  Wamekowe  sunt  X  mansi,  de  quibus  annuatim 
proueniunt  XVI  talenta  siliginis  II  modus  minus,  et  IX  talenta  ordei  pro  censu  et 
XL'  solidi  pecunie  numerate.  De  qualibet  domo  soluitur  I  pullus  et  linum  et 
decima  minuta.  Hereditas  est  rusticorum,  sed  decimam  agrariam  isti  uicarii  ibidem 
colligere  consueuerunt.  Judicium  est  uicariorum,  sed  in  causis  capitalibus  due 
partes  perlinent  domino  terre,  tercia  uicariis.  Jtem  in  Pole  prope  ecclesiam  II 
mansos  habent,  quorum  hereditas  libera  est  vicariorum.  De  hiis  U  mansis  loco 
census  et  decime  proueniunt  ad  presens  IX  talenta  ordei,  item  III  talenta  siligi- 
nis, item  XII  talenta  auene.  Jtem  pro  decima  unius  mansi  in  Pole  recipiunt 
annuatim  III  tremodia  ordei  et  auene  a  Conrado  miiite  diclo  Dolenberge.  Jsti 
uicarii  retinenl  oblationes  ad  manus  suas  prouenientes.  Jsti  etiam  uicarii  seruiunt 
annuatim  in  refectorio  dominica  proxima  post  ascensionem  domini;  et  secunda 
feria  proxima,  quando  agitur  memoria  dicti  WuUenpunl,  dabunt  unicuique  canooico 
presenti  I  soliduro.  Priuilegia  super  hiis  omnibus  inuenies  prenolala,  vnum  de 
Wamekowe  \  alterum  de  Baleyse  ^  tercium  de  Pole^  quartum  de  iure  pa- 
tronatus/   —    —    — 

Hii  sunt  prouentus  uicarie,  quam  instiUnt  magister  Wilhelmus  canonicus 
huius  ecclesie:  in  terra  Aldenburg  —  —  — .  Jtem  adiecti  sunt  isti  uicarie  in 
Slauia  in  villa  Vftdieke  II  ii«uii  eum  deoiiM  et  censu,  de  quibus  annuatim  pro— 


Digitized  by 


Google 


«eniunt  nn  marce  denariorum.  Oblationes,  que  ad  alkiFe  huius  vioarii  proueniunt, 
debeatur  canonicis.  Prioile^ia  super  oonditione  huius  uicarie  ordinata  iuuenies 
^pra  in  prima  huius  registri  parlicula/    —    —    — 

Jtem  uiUa  in  Slauia,  que  Niendorpe  appellalur^  ad  opus  uicarie  permanebit 
post  mortem  Nicolai  Jnstitoris,  saluis  tarnen  V  marcis  denariorum,  quas  canonici 
Lubicenses  singniis  annis  in  feste  Martini  de  eadem  uilla  recipient  et  in  presenti 
reeipiunt  sine  quaUbet  difficultate. '    —    —    — 

Naoh  Lererkoa,  U.-B.  des  BisUi.  Lflbek,  I,  S.  164  ff.,  aas  dam  Keg.  Gap.  Lut.  I,  188*. 

Anm.  ^  Am  Bande  toq  jüogecer  Hand:  ,,quarum  vna  uersa  e;it  in  prebendam  minorem,  que  Crl&tana 
appellatur.*'  —  ^  Von  hier  an  ist  das  Folgende  bis  „de  hiis  etiam**  durohstrichen,  und  dafür  yon  alter 
Hand  an  den  Band  geschrieben:  „Dabunt  pauperibus  scolaribus  quatuor  solidatos  panis;  item  singulis 
diebus  tres  denarios  pauperibus  mendicantibus  dabimt.**  —  '  Vgl  Bd.  I,  Nr.  545,  und  oben  Nr.  709. 
^Eine  Urk«  über  die  Einkünfte  aus  dem  Lande  Pol  ist  nicht  vorhanden.*^  Ley.  —  ^  S.  oben  Bd.  I,  Nr.  543. 
—  *  S.  oben  Bd.  I,  Nr.  572.  —  •  S.  oben  Nr.  730.  —  ^  S.  oben  Nr.  805.  —  »  Vgl.  Nr.  996  und 
Nr.  1002  über  Vilebeke,  in  welchen  jedoch  von  3  Hufen  die  Rede  ist.  Da  der  Zehnte,  welcher  hier  in 
Nr.  1003  erwähnt  wird,  nach  Nr.  1002  erst  1264  vom  Bischöfe  verliehen  ward,  so  darf  man  dies  Ver- 
zeichniss  der  Vicareien  wohl  nicht  (mit  Lererkus)  schon  ins  Jahr  1263  setzen.  —  *  S.  Bd.  I,  Nr.  544, 
und  oben  Nr.  936  und  980. 


1264.  1004. 

Mbo  von  Pol  kauft  Kornhehungen  auf  Pol  für  das  Dom-*  Capüd  zu  Labek. 

Anno  domini  M^CC^LX^^^ 

Ahho  emit  nomine  capituli  in  terra  Pule  ^  [XXXVUII  tremodia^  que  post 
5uani  mortem  permanent  ecclesie.  De  istis  sunt  X  tremodia  siliginis,  item  XIII 
tremodia  ordei,  item  XVI  tremodia  auene.] 

Aus  den  Verhandlungen  der  Domktrche  zu  Lübek  aus  den  Jahren  1262  —  1266,  bei  LeTerkus, 
Ü.«B.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  174,  nach  dem  Beg.  Cap.  Lub.  gedruckt.  —  ^  Hier  «ind  8  Zeilen  unaus- 
gefüUt  geblieben,  die  eingeklammerten  Worte  ron  späterer  Hand  zur  Ergänzung  an  den  Band  geschrieben. 


(1264.)  1005. 

Das  Kloster  Eldena  bei  Oreifstjoald  fordert  von  der  iUtem  Gräfin  (Audacia) 
von  Schwerin  den  bei  Verleihung  der  Fraternität  von  ihr  dem  Kloster  ver* 
sprochenen  Kelch  und  bietet  ihr  einen  besonderen  Altar  an. 

Venerabili  et  iilustri  femine  comitisse  seniori  seo  maiori  in  Zuerin  frater 
R.  dictus  abbas  in  Hilda  totusque  conuentus  ibidem  ad  sua  beneplacita  aifectum 
beniuolum  cum  orationibus  in  Christo  deuotis.  Yestre  benignitatis  excellentie 
tenore  presentium  cupimus  declarare,  quod  calicem,  quem  nubis  pollicebamini, 
cum  uobis  fratemitatem   conferremus  plenariam,    nondum  recepimus,    de  die  ||, 

.     HtUnkirstickM  ürkuiti-lick  n.  31 


Digitized  by 


Google 


MI 


V^ißtiß99tf^    9^^^     ly^PFliW^^^ 


ViM.  fUpKüpek.  itMu 


fhihfJitri  »M,  7Uß<i/ß^  und  ««me  /rrcw  ASmy  waA»  Ar  Fcn^ 

iyompmn^  titnm  etmmieikm  6tmnm  BeiiAert»  et  reaigMiM  neri 
4tm\m',  AÜmrt^  H  ttUi  «d»  AnMo  et  Mmm  ■wrem  boaa  sn,  ^ae  k^cL 
Ma«/  Mrt^m  Utm^  tfmmim  itmümu  hdmIbetUu  meift,  ia  saa  habebft  polesWe. 
K  Mtmtftm  (UmAfm  Anmr0§  tttipa^  doaino  Benri»erto  oBm  bona  m  el 
MM#  Mrf«  SmMtt  *i  iiAmmf;  preterea  donina  doBimbilor  super  baas  snS) 
<fM»iri4f«f  vi»«rrH,  «ftiir^piM  eoin  ei«  faeere  roloerit  Jumper  ipsa  donina,  si  siqier- 
vUnffi  «NliMi  4ttmitA  R«i«hm1l,  habebit  «oaleBlalkNieai  corponfea  ia  aioleadino 
l^mfiMli,  pfM«  «I^Main  ipKftt«  domhie  aolendman  iaia  dictom  cedil  AiaoMo,  Jo- 

nn«tt  4*M  «<M<y»4l4»r  «(«4ilrti«l«  B,   toL  14.  —   Dw  »alm  Bcinelw  wai  mIiob  frOn,   ansgen' 


Digitized  by 


Google 


1264.  Rostock.  1007. 

Hartwig  von  Nyköping  zu  Rostock  theüt  seine  Kinder  Margarete  und  Hartwig 
von  sich  ah,  indem  er  ihnen  in  seihen  Häusern  und  Buden  74  Mk.  Pf.  tsut 
weiset. 

Haiiwieus  de  Nycopia  segregavit  a  se  pueros  suos  Margaretam  et  Hart- 
wicum  eo  modo,  quod  Uli  duo  pueri  haben!  in  hereditate  domini  Hartwici 
LXXUn  marcas  denaiioram  et  ipse  Hartwieus  habet  in  eadem  hereditate  CG 
mareag  XXDH  narcis  mim».  Hec  herecUtas  stabit  inter  ipsos  pro  pari  lucro  et 
damno.    Et  hec  sunt  V  td)enie  et  due  domnts. 

Nach  dem  Rostooker  Stadtb^ch  B,  fol  15. 


(1264?)  Wismar.  1008. 

Verfesbuingen  u>egen  Brandstiftungen  zu  Wismar. 

Xxenricus  frater  Wemeri  molendinarii  pro  insendio  nostre  ciuitatis  Wis- 
marie  et  socii  sui 

*  Salomon  filius  AIexand[r]i  Lusci  pro  insendio  et  pro  furtu. 

*  Conrad  US  M et  Johannes  de  Stemeberg et  viderunt,  quod 

Johannes  Rif  leuauit super  domum  cum  igne,  ut  in^enderet  domum. 


Notum  factum  est  consilio  antiquo  et  nouo  a  probis  uiris,  quod  Fridericus 
aduocatus  incenderat  domum  Hermanni  Longi  pistoris,  Ua  quod  cum  magno  labore 
extincta  fuit.  Rif  et  ^  Fridericus  aduocatus  incenderant  domum  Johannis  de 
Stemeberge.  Notum  est  consilio  nouo  et  antiquo,  quod  Fridericus  aduocatus 
posuit  ign^n  inter  domum  Conradi  Hanenstert  et  Gerardi  Rodekogele  et  incendit 
domum.  Jtem  perforauit  Fridericus  et  Rif  ^  parietem  domus,  in  qua  fuit  rokut  (!), 
et  inposuit  ignem  et  accendit  domum.  Jtem  Conradus  Leue  portauit  nobis  fasci- 
cidum  ipcendii  et  notum  fecit  nobis,  quod  Fridericus  aduoeatns  posuiss^t  supm 
domum  suam  propter  incendium. 

Nach  einem  Prosoriptieoen^Begister  im  Wism.  StadtK  A,  p.  53«  wo  die  obigen  Yerfestungeo  unserer 
Nr.  903  ▼erasg^ißXL  Bio  durph  *  bezeichneten  Prosoriptionen  ain4  getilgt»  die  antefe  gettrichen,  die 
andere  radirt.  Die  Worte:  ^  Bif  et,  und:  ^  et  Bif  sind  sowie  zwei  frühere  denselben  Bif  betreffende 
FiOUBfr^pÜpnen  gestrichan.  Die  fiandaohrift  4^^^^  ^^  ^^  erate  Hälfte  der  sechziger  Jahre«  und  da 
Konrad  Leve  urkundlich  1263  zuletzt  yorkommt,  so  darf  man  diese  Verfestungen  wohl  nicht  später 
als  12G4  setzen,  und  nicht  auf  den  grossen  Brand  beziehen,  Ton  dem  Detmar  (bei  Grautoff  I,  S.  145) 
«sähU:    ,,Jn  deme  iare  Cristi  MGOiXVIL,  des  ne^ieaten  daghea  na  uniea  heim  hemelTart  [Mai  27],  da 

31* 


Digitized  by 


Google 


244  1264.  100» 

vorbrande  do  stad  to  der  Wismer  also  mer  altomale.**  (Die  Wend.  ChroDik  bei  GnmtblT- 1,  S.  440,  ttti4 
^imar  Eock,  das.  S.  463,  geben  den  Tag  nach  Himmelfahrt  1266  [Mai  7]  für  dieses  Ereigniss  an.)  — 
Vielleicht  gingen  dieser  grossen  Feuersbrunst  jene  einzelnen  kleinen  Brandstiftungen  voraus;  wäre  jene 
allgemeine  in  obigen  Proscriptionen  gemeint,  so  wäre  sie  ohne  Zweifel  auch  deutlicher  als  solche  be» 
'zeichnet  worden. 


1264.   Febr.  13.   BDlzow.  10©9. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  hestcUdgt  dem  Kloster  Bahn  das  PaJhronat 
der  Kirche  zu  Frauenmark  und  der  Kapelle  zu  Severin,  welches  dem  Kloster 
von  dem  Grafen  Gunzdin  von  Schwerin  gescheafJd  ist. 

eL.  dei  gracia  Zwerinensis  episcopus  omnibus  in  perpetuum.  Cum  vir 
nobilis  dominus  Guncelinus  comes  Zwerinensis,  pio  ductus  zelo,  pro  remedio 
anime  sue  et  uxoris  sue  et  progenitorum  suorum,  de  consensu  filiorum  et  he- 
redum  suorum,  preposito,  priorisse  et  conuentui  sanctimonialium  in  Rune  \\ks 
patronatus  ecclesie  in  Vrouwenmarke  et  capelle  in  Ceberin  donauerit  perpeluo 
possidendum,  prout  in  litteris  predicti  nobilis  fide  perspeximus  ocuiata:  nos,  quia 
dicta  donacio  voluntate  nostra  et  consensu  facta  est,  ratam  ipsam  et  gratam  ha- 
bentes  eamque  presentibus  confirmantes,  predictam  ecciesiam  et  capellam  prefato 
conuentui  donamus  cum  omni  vtilitate  et  fructu,  mänsis  et  decimis,  villis  etiam 
ad  eas  pertinentibus,  in  vtilitatem  suam  perpetuo  conuertendam,  archidiacono  loci 
institucionem,  visitationem,  correctionem  debitam,  nobis  et  successoribus  nostris  in 
eisdem  ecclesiis  cathedraticum  et  alia  iura  episcopalia  reseruantes.  Jn  cuius  rei 
testimonium  presentes  litteras  sigilli  nostri  munimine  roboramus.  Testes  huius 
rei  sunt:  Hermannus  de  Blucchere  senior,  Fredericus  Hasenkop,  Hermannus 
Bruszehauer,  Henricus  Grube  iunior,  Henricus  de  Jnsula,  Henricus  de  Stralendorp^ 
Hermannus  de  Blucchere  iunior,  Achylles,  Johannes  Man.  Datum  Butzowe,  anno 
domini  ÄTCC'LXMV",  id.  Februarii. 

Nach  dem  Abdrucke  in  den  Jahrb.  des  Vereins,  Bd.  XXY,  S.  293,  aus  einer  nbeglaubigten  Abschrift 
aus  der  ersten  Hälfte  des  16.  Jahrb.  im  königl.  Archive  zu  Kopenhagen",  in  welcher  die  Jahreszahl  un- 
richtig „M<>CC®LX<>I.  \^  id.  Febr."  abgetheilt  ist. 


(1264?)   Mai  15.   Bützow.  1010. 

Eermarm,  Bischof  von  Schwerin,  tauscht  für  einen  Theä  eines  Waldes  hei 
Bützow  vom  Kloster  Bühn  Aeoker  zu  seinem  Vorwerke  bei  Bützow  ein. 

Mermanni)  Bischoffs  zu  Zwerin,  brieff,  welcher  gestalt  er  mit  dem  Probste 
vnd  Conuent  zu  Rune  gehandlet ,  das  sie  ihm  zu  seinem  vorwerck  (AUodium) 
oder  hofe  vor  Bützow  eülchen  Acker  abgetreten,  belegen  am  Domhecke,  welchs 


Digitized  by 


Google 


1011  1264.  245 

da  scheidet  das  Runerfeldt  vnd  des  dorfis  Stenhouen  biss  an  die  Butzowische 
scheide,  die  man  Kerckfelde  nennet,  biss  an  den  graben  vnd  Kamp,  der  sich 
strecket  vom  runden  See  biss  an  den  graben  vor  Rune,  vom  grossen  See  biss 
in  den  langen  See,  dieselben  acker  zu  seinem  nutz  zu  gebrauchen,  aber  nicht 
die  darin  vnd  an  belegene  See.  Dargegen  hat  ihnen  der  Bischoff  abgelretten 
ein  teil  seines  Holtzes,  welches  anfahet  am  wasser  Rumitz  biss  zum  graben,  die 
da  gehet  von  den  beiden  kleinen  Seen,  die  sie  nennen  Cemecow,  biss  in  die 
Warnow.     Datum  et  actum  Butzow,  1254.,  Jdus  Maii. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  155^  —  Die  Jahreszahl  „1254**  bei  Clandriao  ist  ohne  Zweifel  falsch, 
da  HermaDn  1254  noch  nicht  Bischof  war.  Wir  geben  diesen  Extraot  der  Urkunde  zum  Jahre  1264, 
wiewohl  sie  auch  1274  oder  1284  ausgestellt  sein  kann.  —  Das  bischöfliche  Vorwerk  ist  der  heutige 
Bauhof  vor  Bützow,  der  alten  bischöflichen  Burg  gegenüber.  Der  Graben  yor  Rühn  ist  noch  Tor- 
handen;  das  Wasser  Rumitz  aber  ist  nicht  mehr  bekannt,  und  ebenso  wenig  der  Name  Cemecow. 


1264.   Mai  17.   Ludwigsburg  (bei  Greifswald).  1011. 

Wartislav,  Herzog  von  Pommern,  erlavht  der  Stadt  Greifsioald  eine  Mauer 
um  die  Stadt  zu  ziehen,  und  versichert,  dass  niemand  eine  Burg  auf  ihrem 
Gebiete  anlegen,  in  der  Stadt  nur  ein  Markt,  ein  Vogt  und  ein  Recht  sein 
soUen. 

—  —  Cum  autem  hec  agerentur,  lii  testes  astabant:  Heinricus  Ursus,  Bartholdus 
advocatus,  Henricus  mareschalcus,  Lippoldus  Ursus,  Theodoricus  Ursus,  Gherwin 
Stange,  Domoslaus,  milites^  Hermannus  Magnopolensis  domicellus  et  alii  quam 
plures.  —  —     Datum  Dersin,  anno  gratiae  1264.,  XVI.  calend.  Junii. 

Nach    dem    Original    im    Greifs  walder    Stadt -Archiv  yoUständig    gedruckt   in   Dähnert's    Pommerscher 
Bibl.  in,  S.  407,  Nr.  5,  Jahrb.  XXm,  S.  186.  und  bei  Lisch.  Behr.  ürk.  I,  S.  79. 


1264.   Mai_27.   Greifswald.     P^^LhUT.  1012. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  bestätigt  und  erweitert  die  Rechte  der  Stadt 
Qreifswald. 

—  —  Acta  sunt  hec  in  Grypswoid,  presentibus  viris  rellgiosis:  domino  Elburo 
abbate,  domino  abbate  Esrom.  Yoiardo,  pretore  quoque  fratrum  predicatorum  Ber-- 
toldo,  presente  etiam  domino  Henrico  Magnopolensi,  miiitibus  quoque  domino 
Henrico  Urso,  Bertholdo  advocato,  domino  Hennanno  de  Vizen,  domino  Henrico 


Digitized  by 


Google 


946  1264.  am 

marschBleo,  domino  Lippoido  Urso  et  communi  consilio   ciTitatis,    anno   donint 
1264.,  VI.  cal.  JnnU. 

YoUstäadig  abgedroekl  bei  DiliBcrt:  PoBmench.  BibL  III,  S.  408,  bei  t.  Schwarz:  Gesch.  der  P«Mb- 
Bfi^.  Städte  S.  261,  und  bei  Lisch:  Behr.  Urk.  I,  S.  80. 


1264.  Mai  28.  1013. 

Barnim,  Herzog  van  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Remfdd  das  Eigenihum 
von  10  Hufen  zu  SuUen  (bei  Stavenhagen)  mit  den  iitlÜchen  Freiheiten  der 
KlostergiUer. 

Vnioersis  Christi  fidelibus  presens  transscriptum  visuris  B.  dei  graüa 

Lubicensis  ecclesie  episcopus,    decanus  totumque  capitulum  ibidem  salutem 

el  omne  bonum.     Presentibus  sub  sigillis  nostris  recognoscimus  et  prote- 

stamur  nos  vidisse  et  audiuisse   priuilegium   reUgiosorum  virorum   domini 

abbatis  et  sui  ccNiuentus  in  Reyneuelde,  non  cancdlatum,  non  abditum,  nee 

aliqua  sui  parte  viciatum,  in  hec  uerba: 

Bamym   dei  gratia  dux  Slauorum  vniuersis   Christi  fidelibus  presentem 

paginam  inspeeturis  in  Qiristo  Jhesu  salutem.    Ad  noticiam  tarn  presentium,  quam 

foturorum    yolumus    deuenire,    quod   nos   de   consensu   et  beniuolentia  heredum 

nostrorum  contulimus  proprietatem  decem  mansorum  in  yilla,   que  Suiten  dicitur, 

ad  peticionem  domini  Johannis  cognomento  Yos  et  domini  Frederici  fratris  sui 

ecclesie  Reyneueldensi  cum  omni  vtilitale  et  iure,  hoc  est  iudicio  sanguinis,   id 

est    capitalis    sentencie,    abscisionis  manus,    omniumque    culparum   correctionein, 

necnon  et  omne  ins  prefecture  super  colonos  mansorum  predictoram,   hoc  sta- 

tuentes,   vt  idem  eottores  liberi  sint  et  immunes  ab  omni  euere  et  infestatione 

aduocatie,    peticionibus,    exacUonibus,    pontium    reparationibus    siue   cuiuscumque 

municionis  faciende,   et  ab  omni  expeditione  preter  iUam,   que  lanUiwere  dicitur, 

ad  quam  cum  ceteris  se  Opponent.    Jn  cuius  facti  testimonium  presentem  paginam 

contulimus  nostri  sigilli  munimine  roboratam.     Huius  donationis  testes  sunt:    do- 

minus  Heinricus   et   dominus   Heydenricus   et   dominus  Bemardus  Mel,   dicti  de 

Heitbrake,   Amoldus  de  Sconeuelde,   et  alii  quam  pkres.     Datum  anno  domtni 

IFCC^LX^IIII'',   in  yigilia  ascensionis  domini,   per  manum  Johannis  de  Parchim 

notarii  nostri. 

Nach   dem  Original -Transstimpt   im  Haupt -Archir  zu  Schwerin.     An  Pergameatstreifeo  iiangen   zwei 
wohlerhaltene  Siegel: 

1)  Des  Bischofs  Siegel  zeigt  einen  Bischof  im  Ornate,  sitzend  auf  einem  mit  HundekOpfen  gezierten 
Sessel.     Die  linke  Hand  halt  den  Knimmstab,  die  Rechte  ist  segnend  erhoben.     Umschrift: 

S*.  B0R[ah1C]RDI  DCa  Q\m\  LVBIOERSIS  [api] 

2)  Das  bekannte  Siegel  des  Lfibeker  Don-Gapitels  ffihrt  die  Umschrift: 

si[Gi]LLva>  LVBiaoNSis  euioLasia 


Digitized  by 


Google 


1014  1!^4.  247 

Biese  umschlieMt  die  Bilder  des  Johannes  Bapt.  (zur  Reohten)  und  des  St.  Nicolans.  Der  Letztere  steht 
im  Bischofsgewand e ,  die  Rechte  erhebt  er  segnend,  die  Linke  hält  den  Stab.  Daneben  liest  man  (von 
oben  nach  unten):  S'  NIGOLÄVS.  Durch  eine  Lilie  und  einen  Stern  ist  diese  Figur  getrennt  yom  Jo- 
hannes. Dessen  Haupt  umgibt  ein  Heiligenschein.  Zu  seiner  Rechten  steht  ein  Agnus  dei.  Darunter 
liest  man: 

S  .  IOäS  t 
BÄBT 

Auf  dem  Rflcksiegel  unterscheidet  man  eine  Figur  (Johannes),  der  zur  Linken  ein  Agnus  dei  steht,  die 
UmscMft  lautet: 

4^  SöCRöTV  .  öCCLa  .  LVBican  , 


1264   Juni  11.   Demmin.  1014. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  verletht  dem  Kloster  Dargun  das  EigenÜium 
des  vierten  Theiles  vom  Dorfe  Drönnemtz,  welchen  Johann  von  Fem  zu 
diesem  Zwecke  aufgelassen  hat. 

Ijamim  dei  gratia  dux  Slauorom  oranibus  presentem  paginam  inspecturis 
eternam  in  Christo  salutem.  Qui  pietatis  et  misericordie  insistunt  operibus,  om- 
nino  debent  intendere,  ut  benignitatis  eorum  impendia  nuUa  in  posteruni  malignitas 
seil  obliuio  deleat  vel  infringat.  Quam  discretionis  formam  nos  preciptte  seruare 
voientes,  notum  facimus  universis,  quod  dileetus  mlles  noster  dominus  Johannen 
de  Penitz  quartam  partem  ville  [sl]auicalis\  qu[e]^  Droneuitz  ficitur,  ad  manus 
nostras  tall  condicione  resignauit,  ut  ad  peticionem  ipshis  propHetatem  tatis  partim 
claustro  Dargun  ob  venerationem  dei  et  beale  Marie  virginis  iiberaliter  conferre- 
mus.  Nos  igitur  ipsius  precibus  annuere  et  diem  messionis  extreme  volentes  una 
cum  ipso  misericordie  operibus  preuenire,  proprietatem  predicle  qnarte  partis  ville 
[sl]auicalis  *  claustro  Dargun  et  fratribus  ibidem  deo  et  beate  virgtni  iugtter 
fiimnlaitibus  cum  iudicio  et  omni  inre,  quo  cetera  bona  sub  nostro  domtnitf 
possident,  taUter  assignauimus,  ut  predictus  dominus  Johannes  singulis  annis  pro 
dilecta  matre  sua  domina  Alhe!d[e]'  in  Signum  et  monumentum  speciale  deiioci- 
onis  ipsius  seruicium  faciat  in  die  beate  Katharine  virginis,  quoadusque  vixerit, 
de  eiusmodi  partis  redditibus,  conuentus  dicti  loci  qcracunque  tali  consolatioiie 
percepta  ad  feruentiorem  eius  memoriam  habendam  in  suis  missis  et  orationtbv» 
accendatur.  Ponro  post  obitum  premissi  Johannis  dicte  partis  proprietas  [cum] 
prouentibus  et  redditibus  ac  iudicio  et  omni  iure,  ut  supra  dictum  est,  totalrter 
daiistr»  cedet.  Unum  diem  durabit  seruicium,  quod  fiet  annis  singulis  et  eios 
anniuersario,  ut  ipsius  ex  hoc  memoria  speciali  devocione  fratribus  commendetttr. 
Preterea  dilecte  sue  coniugis  domine  Heileburgis  post  eius  obitum  habere  memo« 
riam  ipsius  orationibus  predicti  fratres  ex  dicto  beneficio  perpetuo  tenebudtur. 
Acta  sunt  hec  anno  gratie  M.  CG.  sexagesimo  quarto.  Testes  vero  huius  rei 
sunt    hi,   quorum    nomina   subsequuntur,    videlicet  dominus   Guntherus   abbas   in 


Digitized  by 


Google 


248  ^  1264  1M5 

Stolpe,  dominus  Borchardus  prepositus  in  Jvenack  el  dominus  Andreas  plebanus 
in  Demyn;  roilites  autem:  dominus  Bernhardus  Mel,  dominus  Rudolphus  de  Nien- 
kerken  et  dominus  Johannes  de  Wacholle,  dominus  Johannes  de  Erteneborch, 
dominus  Theodoricus  de  Walsleue  et  dominus  Henricus  de  Vizen,  dominus  Rein- 
fridus  el  dominus  Ernestus  fratres  domin  [i]  Johann  [i]s^  de  Peniz.  Ul  aulem 
hec  actio  el  eins  ordinatio  iugi  slabiiitate  finnetur,  presenlem  super  eam  paginam 
dedimus  sigilli  nostri  appensione  more^debito  communilam.  Datum  in  Dymyn,  in 
die  beati  Bamabe  apostoli.  Valeat  in  perpeluum,  vel  usque  maris  fundum 
sic[ce]l^  formica  bibendo,  vel  boue  f[a]rriferum^  faciat  vir  litlus  arando. 

Nach  Schröder,  P.  IL  I,  S.  710.  —  Schröder  gibt:  *  nauicalu  —  *  qui  —  »  Alheida  —  *  domin» 
Joh&oBCt  —  *  sicut  —  •  f  rriferum.  —  Das  Orig^oal  fehlt  merkwürdiger  Weise  bei  den  andern  Urkunden 
des  Klosters  Darg^  im  Haupt-ArchiT  zu  Schwerin. 


1264.   Juni  14   Güstrow.  1015. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  verleiht  der  Stadt  Güstrow  die  Bede  ßbr  100  Mk. 
jäkrUck. 

iVicolaus  dei  gratia  dominus  de  Werie  omnibus  presens  scriptum  visuris 
salutem  in  virginis  filio  benedicto.  Justorum  virorum  ac  honestorum  discretio 
expostuiat  el  requirit,  ul  pia  facta  hominum  propter  memorie  labilitatem  lilteris 
conscribanlur.  Hinc  est,  quod  notum  esse  uolumus  tam  presenlibus,  quam  futu- 
ris,  ad  quos  nostra  et  presens  pagina  peruenerit  periegenda,  quod  nos  de  consilio 
€t  consensu  dilectorum  filiorum  nöslrorum  Henrici  et  Johannis  dominorum  de 
Werie  et  vasallorum  nöslrorum  dilectis  ciuibus  in  Guzslrowe  commorantibus 
propter  bonum  nostrum  et  ciuitatis  conlulimus  petitionem  pro  C  marcis  annis 
singulis  persoluendis,  ita  tarnen  quod  prefatum  numerum  petitionis  in  perpeluum 
non  excedant  Vi  igitur  hec  ordinatio  slabiiis  permaneal  atque  firma  et  ne  in 
poslerum  possit  a  nostris  successoribus  dubitari,  sigilli  nostri  lestimonio  duximus 
roborandum«  Testes  sunt:  mililes:  Retis,  Johannes  de  CrupeUin  et  filius  ipsius 
Jordanus,  Lodewicus  Cabolth,  Amoldus  de  Noua  Ecclesia,  Henricus  de  Crimun 
aduocalus  el  fratres  sui  Gerardus  et  Hermannus,  Johannes  Baroidi;  consules: 
Hermannus  de  Demene,  Henricus  Sartor,  Ludekinus  de  Crupellin,  Ernestus,  Ge- 
rardus Faber,  Hermannus  paruus  Felix,  Gerwinus,  Amoldus  de  Demene.  Acta 
9unt  anno  domini  AT"  CG'' LX""  IIII^  Datum  Guzslrowe,  de  manu  Godefridi  preposili 
ciuitatis,  XVUF  kalendas  Julii. 

Nach  dem  Original  im  Arohir  der  Stadt  Güstrow.     Das  Siegel   ist  von  der  roth-seidenen  Schnur  ab« 
gefallen.     Die  letzten  Zeugen  sind  in  folgender  Orthographie  und  Interpunction  g^sduieben: 

„Ernestus.    Gerardus  faber.    Hermannus  paruus  felix.    Gerwinus  arnoldus  de  Demene.*' 
—  Vgl.  zu  Bd.  I,  Nr.  607. 


Digitized  by 


Google 


mii  1904.  a«» 

1264.   Juni  24.   Flau.  lOlC 

Bemtoard  von  Quetzin,  Knappe,  schenkt  der  Pfarre  zu  Quetzin  zwei  Katen 
vor  dem  BurgwaUe  in  dem  Dorfe  Qtcetzm,  die  er  bisher  zu  Lehn  getroffen, 
und  zwei  kleine  Aahoekren  hei  dem  Walde  Quetzin. 

xitfgo  Reinwardus  de  Quitzin  femuliis  preseutibus  publice  recognosco,  quod 
dedi  et  per  presentes  do  ob  salutem  anime  mee  et  mee  vxoris  Coneken  et 
nostrornm  parentam  duas  kotas  in  uilia  Quitzin  sitas  ante  borchwal  plebano  et 
ecciesie  in  Quitzin  cum  omni  iure  et  vtilitate,  prout  ipsas  habui  a  dominis  in 
feudo,  perpetue  possidendas^  sub  hac  forma,  quod  rustici  morantes  in  kotis  debent 
deruire  plebano  in  anno  quatuor  dies,  et  habet  excessus  in  [e]os^  et  omnem 
libertatem  et  omne  ins  in  kotas  et  areas,  et  debent  dare  ecciesie  in  anno  pro 
pactu  sex  talenta  cere  et  plebano  terciam  partem  pactus  et  duos  pullos  de  amba- 
bus  kotis.  Etiam  do  ad  dotem  duas  paruas  alewere  sitas  apud  syluam  Quitzio, 
quas  construxi  qu[on]dam  cum  uoluntate  plebani,  vt  mei  memoria  et  mee  vxoris. 
Coneken  et  nostrornm  parentum  in  ecclesia  Quitzin  perpetue  habeatur,  presentibus 
Hinrico  prefecto  in  Sergelin  et  Conrado  in  Quitzin,  Juriano  in  Lesten.  Jn  eui- 
denciam  me[u]m  sig[ill]um  presentibus  est  appensum.  Datum  Plawe,  anno  do- 
mxxd  W  ducentesimo  sexagesimo  quarto,  die  sancti  Johannis  baptiste. 

Litera  sigillata  sig[ill]o  pendente  in  morem  clypei,  vt  apparuit,  in  cuius 
medio  tres  inscisiones,  superius  acutae,  inferius  latae,  sculptae  erant,  supe- 
rior  longior,  media  breuior,  infima  breuis,  in  cuius  circumferencia  hae 
literae  app[a]ruerunt:   S.  Reinwardi  de  Quitzin. 

Nach  einer  yon  einem  Transsumpte  rom  12.  Not.  1358  genommenen  beglaubigten  Abschrift  in  dem 
Kirchen-Vi8it.-Prot.  Tom  J.  1591  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  Das  bei  der  Transsumirong  besdiriebeoe 
Siegel  des  Knappen  Reinward  ron  Quitzin  war  wahrscheinlich  ein  Schild  mit  drei  rechts 
oder  links  gekehrten  Spitzen,  wie  das  Wappen  der  Rohr  und  der  mit  denselben  rerwandten  Fa- 
milien, so  yiel  sich  aus  den  etwas  dunkeln  Ausdrücken  der  Beschreibung  entnehmen  lässt.  ^  Statt  excessus 
in  [e]o8  steht  in  der  tlaodsohrift :  exa  in  nos.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XVII,  S.  270,  und  bei  Lisch,  Cod. 
Plawensis,  S.  20. 


1264.   Juni  29.  1017. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  bewidmet  die  Pfarre  zu  Moisall,  welche  von 
Schlemmin  nofii  MoisaR  verlegt  ist. 

JNos  Hermannus  dei  gratia  Zwerinensis  ecciesie  episcopus  publice  prote- 

stamur  in  hiis  scriptis,  quod  nos  de  consensu  nostri  capituli  generalis  reseruaba- 

mus    nobis    tercium    dimidium    mansum    parrochialis    ecciesie    in    Slemmyn,    que 

ecclesia  parrochialis  nunc  transposita  est  in  villa[in],  que  dicitur  Moyssalle,  et  damus^ 

•assignamus  et  appropriamus  forma  optima  qua  poterimus  eidem  ecciesie  pro. nunc 

HtklfikirgisekM  Vrlrnilei-Iich  II.  32 


Digitized  by 


Google 


mo  i9S4  im 

^fttlbbiali  in  Moyssalle  duos  integros  mansos  ibidem  beqe  ^ensufatpfi,  quonitt 
doorum  mansorum  aliud  dimidium  habet  et  debet  habere  in  vnum.  Nam  fluuius 
veniens  de  monte  SclemmiQerborgh,  diüldens  agros  viOaDoruro  de  Sclemmyn  et 
ttöyssalle,  fluens  prope  cimiterium  et  prope  aream  labernef  ibidem  in  Moyssalle^ 
ascendendo  ab  eadem  area  ad  plagam  occidentalem  vsque  ad  agros  villanorum 
Hermenshagen,  cum  torrente^  qui  vocatur  Hegerbeke,  et  omnibus  rubetis^  pratis 
»en  Kgnis  ibidem  contentis  spectant  ad  reotorem  ecclesie  sepedicte.  Deinde 
reuertendo  ad  fluuium  prememoratum,  agros  villanorum  Sclemmyn  et  Moyssalle 
diuidentem,  omnia  rubeta,  ligna,  agri,  aree,  prata^  tam  in  villa,  quam  extra,  infra 
oeptg  eius  contenta,  et  precipue  pratum  a  cimiterio  Tsque  ad  agrum  antedicte 
ecclesie  spectant  et  debent  [spectare]*  ad  rectorem  eundem.  Reliquum  vero  di- 
midium mansum  situm  in  loco,  qui  dicitur  Vosberch  \  appropriamus  eidem  ecclesie 
et  rectori  cum  omnibus  agris,  areis,  pratis,  vsque  ad  agros  villanorum  ab  vno 
latere  Moltena^,  excepto  prato,  quod  dicitur  Ouerdyck,  quod  et  spectat  ad  reclo«- 
rem  et  villanos  ibidem.  Nam  rectori  debetur  porcio  duorum  suorum  mansorum 
de  eodem  prato,  aliis  vero  villanis  Vnicuique  secundum  quantitatem  agrorum. 
Cetera  vero  prata,  agri,  Hgna,  rubeta  in  eodem  loco,  qui  dicitur  Vosberch  \  con- 
.tenta,  cum  rubeto,  quod  dicitur  Burbrock,  vsque  ad  agros  villanorum  minoris  ville 
Dessyn,  spectant  et  [spectare]  ^  debent  ad  rectorem  sepedictum.  Jnsuper  etsi 
aliqua  depactacio  seu  exactio  ibidem  vigeret,  quod  deus  auertat,  ipse  rector 
quietus  et  solutus  maneat  ab  bis  oneribus  et  exemptus  ab  omni  exactione,  preca- 
ria  et  depactacione,  et  debet  vti  omni  liberlate  clericali  cum  suis  colonis,  si  quos 
vel  aliquem  haberet,  et  seculari.  Jnsuper  et  parrochiani  eiusdem  ecclesie  pro 
nunc  Moyssalle  arbitrati  sunt  coram  nobis  sub  pena  excommunicationis  late  sen- 
tencie,  quod  quiuis  in  eadem  parrochia  morans  et  agrum  colens  pro  transposicione 
ecclesie  de  Sclemmyn  in  Moyssalle,  vt  (malus)  commodius  visitare  ecclesiam^ 
possit,  tunc  vult  iugiter  exsoluere  integrum  medium  siliginis  de  quolibet  mansp 
culto  suo  rectori  ibidem  et  dare  annuatim:  in  Hermenshaghen  neuem  mansi  cum 
vno  quartali,  in  Merchoue  duo  mansi,  [in  Minori  Dessyn  tredecim  mansi]*,  in 
Home  vndecim  mansi,  in  Moyssalle  decem  mansi  et  unum  quartale  cum  duobus 
mansis  rectoris,  in  Schlemmyn  viginti  duo  mansi  cum  vno  quartali,  et  isti  de 
dclfttfiayn  dabunt  sicut  hucvsque.  Quam  quidem  sentenciam  in  .et  contra  omnes 
arbitrium  non  seruantes  in  nomine  doroini  ferimus  in  hiis  scriptis.  Preterea  vo-- 
lumus,  quod  nuUus  perpellat  pecora  sua  seu  pecudes  pascere  ad  agros  sepedicti 
rectoris  ecclesie  Moyssalle  sine  iussu  ac  consensu  rectoris  eiusdem.  His  omnibus 
et  singulis  antescriptis  debet  rector  sepedicte  ecclesie  perpetuis  lemporibus  vti, 
frui,  gaudere.  Vt  autem  ista  rata  et  firroa  permaneant  temporibus  futuris,  sigillum 
nostrum  malus  presentibus  appendimus  in  euidens  testimonium  omnüum  premisso?- 
mm*  Datum  Bulsowe,  anno  domini  M.CC.  sexagesimo  quartu,  tercio  calendas 
Julii,  pontificatus  nostri  anno  secundo,  presentibus  his  discretis  dominis:    Hinrico 


Digitized  by 


Google 


tttS  18t4;  9M 

Ejben,  Jobanne  Yrigeki,  caneiimil  nötige  eof^sie,  cum  domiiia  Conrado  d«  Ihnim 
slreiuio  famulo  et  quam  ^uribui  aliia  ide  digai». 

Nach  Rodloff's  haodsohr.  Diplom.  Meg.  •**-  DttrselbQ  betaerki:  «Edii.  ia  Wesiphai  Moftum.  IV, 
f,  M7  i^.  ex  mtmlinui»,  ,ati  «it,  opmigata  et  pstfim  tnyitilxa;  bicrero  emeodat»  ope  copie  priu^^ 
dilacerat»,  cuioaque  soriptora  partim  deleta  partimque  manu  rec^Dtiori  correcta.**  Diese  Copie  war  nicht 
Tora  Original  genommen,  sondern,  wie  auch  t.  Westphalen's  Abschrift,  ron  einem  Transsumpt  mit  folgen^r 
Xlnleitung : 

^Nos  BuiMphus   M  et  apostoiioe  sedis  gratia  opisoopus  Zwerinentis   eoclesie  et  dax  Mi^epor 

lensis   etc.   publice   protestamur  in   hiis   scriptis,    quod   honorabilis  vir.  dominus  Martinus    dictns 

Iftann    presbiter,    rector   eoclesie    parrochialis  Tille  Moyssalle,    nöstre  dioeesis,   coram  nobis  pro- 

dttxit  quifidan  Ktaraa  roaecabilis  palits  et  demioi  domiai  Hermaani  de  Sladen,  eplieopi  qaeodaü 

noitre  ecclesie,  reri  nostri  predece^soris,  sanam,  illesain,   integram  ac  omni  suspicioi^  carentepi^ 

bene  per  omoia  sigillatam  maiori  »uo  sigillo,  quo  Ttebatur,  rotundo,  ymaginem  cuiusdam  episcopi 

infulati  sedentis,  in  dextera  manu  baeulura  pastoralem  At  in  sinistra  manu  libmm  expaasum  se« 

apertufB  teoeotis,  ciroamscripto  nomine  sue«  qi|o  rtebatur,  ridelicet:  Bermaanua  dei  graiia  SfWh 

rineasia   ecelesie    episcopus.     Tenor    Tero    eiil^m    litere    erat    talis:    (wie   eben).     Hec   auteni 

omnia  etc.*^ 

Der  Abdruck  ▼.  Westphalens  ii»t  sehr  fehlerhaft    Doch  sind  eu  merken:   ^  Ergftasungea  aus  dem  Abdmel^ 

bei  Westpbalen.  —  ^Voeberch:  R.,  Rossbarch:  W.  —  >  MeUena:  W.,  Olteaa:  B»  —  «  So  bier  avch  1^» 

^ia  maias  eommodum  yisitandarum  eccl  :  W.  —  Wegen  des  Siegels  Tgl.  Nr.  1026,  Note. 


1264.   JuU  27.   Rostock.  1018. 

Gerhard  von  Scfmakenburg,  Ritter,  verkauft  dem  Kloster  Doberan  den  Hagen 
Nienhagen,  welchen  er  bisher  von  demselben  zu  Lehn  trug. 

Vniuersis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  cemenlibus  Gbeifcardus  mfiies 
dictus  de  Snakenborch  in  perpeUium.  Yniuersa  rerum  negocia,  que  j^eruntur  in 
tempore,  ne  sequanlur  naturam  temporis,  eternari  debent  diiigentius  voce  testium 
et  aperto  munimine  litterarum.  Sciant  ergo  tarn  presentes,  quam  futuri  ac  mee 
posteritatls  successoreS)  quod  ego  Gherhardus  dictus  de  Snakenborch  da  pleno 
consensu  et  beneplacito  vxoris  mee  et  fiiiorum  meorum,  necnon  et  fratrum  meorum 
omniumque  heredum  meorum  indaginem  meam  videiicet  Nigenhaghen,  quam  de 
ecclesia  Doberanensi  iure  habueram  feodali,  eidem  ecclesie  scilicet  Doberanensi 
pro  CCC^  et  LX*  marcis  denariorum  vendidi  perpetuo  possidendam,  ipsam  quo- 
que  indaginem  cum  omni  iudicio  meo,  cum  terris  cultis  et  incultis,  areis,  campis, 
pratts,  pascuis,  siluis,  aquis,  piscationibus  et  pmnibus  eorum  altinentiis  ad  ysus 
ecclesie  memorate  in  manus  domini  Werneri  abbatis  cum  ipsa  indagine  liberaliter 
resignaui.  Terminos  autem  eiusdem  indaginis  in  tenore  presentium  sie  distingo, 
videiicet  de  lato  lapide  maris  rectu  (!)  cursu  usque  ad  vnam  fagum,  que  sita  est 
hl  ftne  agri  Wlfardi  magistri  indaginis;  post  hec  de  ipsa  fago  recta  via  vsque 
ad  crucem,  quam  primo  deponi  procuraui,  demde  recta  ria  vsque  ad  riuttkm 
Sienbeke,   ad  quercineam  pahidem,  vbi  primo  ineipit  eadere,  postea  ipse  flumui 

32* 


Digitized  by 


Google 


Ü59  VüM.  um 

teminnni  plane  dtetingwit  Tsque  in  indagineni  Sienbeke.  Sipw  hae  re  eogmüä 
Bieis,  videlicet  domino  Georgio  miHÜ  ei  fratri  sno  Heinrieo  dicüs  de  Jorke,  ex 
parte  domini  abbatia  et  conuentua  fide  nie  obligani  militari,  Tt,  si  forte  ab  aliqoo 
beredum  meoruin  vei  a  quocumqae  hominnm  prefata  ecciesia  in  predtctia  bonia 
inpeteretur,  ab  abbate  yei  ab  alio  sno  certo  noncio  citatus,  si  ecclesiam  de  inpe- 
titione  quaiibet  non  eriperem,  Rozatok  intrarem,  nee  inde  exirem,  donec  ab  in- 
petitione  facta  ecclesiam  eriperem  supradictam;  et  ad  compeliendom  me  ad  hoc 
predicti  cognati  mei  G.  et  H.  fide  ae  obiigauerunt  militari.  Promiserant  nichiio- 
minus  mecum  iidem  mei  cognati  fide  data,  quod  anno  et  die  predictam  indaginem 
ecciesia  Doberanensis  a  me  et  a  meis  qniete  debeat  possidere.  Huins  rei  testes 
sunt:  Borchardus  plebanus  de  Liciitenliaghen,  dominus  Georgius  miles  et  frater 
suns  Heinricus  dicti  de  Jorke,  Reynwardus  de  Molendino,  Ekkehardus  de  Gne- 
wesmolen,  Albertus  aduocatus  de  Cropelin,  Bertrammus  de  Bolhaghen  et  afii 
quam  plures  viri  disereti*  et  honesti  fide  digni.  Ne  igitur  hec  vendicio  ab  aliquo 
successorum  meorum  valeat  reuocari,  scriptum  hoc  sigillo  patris  mei,  quia  sigillo 
proprio  carui,  et  sigillis  cognatorum  meorum  domini  G.  et  H.  de  Jorke  sigiilaui 
et  ad  futuram  cautelam  diligentius  feci  communiri.  Datum  Rozstok.  per  manum 
Heinrici  notarii,  VF  kal  Augusti,  anno  dominice  incamationis  M^  CC  LX""  lY % 
concurrente  U%  epacta  XX%  indictione  Vir  tunc  temporis  existente. 

Nach  dem  Origioal  im  Haupt -Archir  zu  Schwerin.     Die  Siegel  sind  abgeschDitten,  ron  den  seidenen 
Siegelbändern  sind  noch  Reste  rorhanden.  —  Oedrackt  bei  r.  Westphalen  III,  p.  1508. 


1264.   Aug.  1.  1019. 

Johann,  Fürst  von  Meldenburg,  stirht. 

Johannes  dei  gratia  Magnopolitanorum   princeps  et  tlieologus   obiit  anno 
domini  M.  CG.  LX.  IUI.,  kalendas  Augusti. 

Nach   einer  im  Haupt -Archir  Jbu  Schwerin    befindlichen  Abschrift   der   ehemaligen  Qedächtnisstafel   in 
•inem  Fenster  des  Kreozganges  su  Doberan.  —  Abgedruckt  in  Jahrb.  I,  zu  S.  136. 


1264.   Aug.  31.   Demmin.  1020. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Kloster  Dargun  das  Eigenthum 
der  Zachxmen^ Mühle  (hei  Dernndn)  im  Lande  ToUense. 

xjamim  dei  gracia  dux  Slauorum  omnibus  in  perpetuum.  Qvoniam  vniuersi 
hominum  actus  vna  cum  fluxibilitate  temporis^  in  quo  geruntur,  in  obliuionena 
Iranaeunt  et  deflnont,  necesse  est  ea,  que  robur  firmitatis  sortiri  debent,  scriptis 


Digitized  by 


Google 


afutenticb  adeo  roborari^  ot  nuMiua  occasMie  dubiolatte  uel  cdiinifpie  inlriBg^ 
Taleant  uel  muUnri.  Saue  notom  esse  uolomus  tam  presenlibus,  qiwm  posteri% 
qaod  nos  pro  remissione  nostromm  peccaminum  etemique  regis  misericordia 
conseqnenda  monasterio  beate  Marie  virginkt  g^riose  in  Dargun  iu3  proprietoMs 
moiendini  Zacharie  cum  suo  campo  iacentts  in  terra  Tolense  donauimus  perpetuii 
temporibus  possidendum.  Jn  cuiitö  rei  testimonium  presentem  pagioam  eideui 
fflonaisterio  duximus  eonferendam.  Testes  bums  nostre  donacionis  sunt:  Bernardun 
dictus  Honich,  Johannes  dicbis  de  Wachbolte,  Johannes  dictus  de  GramzQW€|, 
miiites,  et  alii  quam  plures,  quorum  hie  nomina  nop  sunt  subscripta.  Actum 
Dimin  et  datum  ibidem  per  manum  Johannis  nostri  notarii,  anno  domini  M^CC^ 
LXIIir,  pridie  kalendas  Septembris. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Arohiv  zu  Schwerin.  An  einer  Schnar  von  rothen  seidenen  Fäden 
hängt  ein  Siegel,  wie  an  Nr.  1000;  die  Umschrift  ist  jedoch  abgebrochen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl. 
ürk.  I,  S.  125. 


1264.   Oct.  12.  1081. 

Bonoin,  Fürst  von  Rostock,  schenkt  der  Stadt  Rostock  freie  Fvhr  zu  allen 
Mühlen  am  Damme,  stellt  die  Damm-MvJler  unter  Stadtrecht,  überträgt  der 
Stadt  seine  Rechte  an  dem  Bruche  vor  dem  Petrithore,  sowie  an  dem  Hajea 
zu  Wamemünde  und  der  Stadtfeldmark. 

ijorwinus  dei  gratia  dominus  de  Roztoc  vniversis  Christi  fidelibus  pre- 
sentem  paginam  inspecturis  salutem  in  nomine  Jesu  Christi.  Ne  gestarum  rerum 
memoria  cum  processu  temporis  euanescat  et  pereat,  discretofum  virorum  pro- 
videncia  solet  eam  per  lilteras  eternare.  Cum  igitur  dilectos  burgenses  ciuitatis 
nostre  Roztoc  afflictos  incendio  grauiter  videremus,  damna  sua  quod  pacientius 
toUerarenl,  ipsos  quibusdam  donis  gratuitis  respicere  volebamus.  Jnnotescat  igitur 
tam  presentibus,  quam  futuris,  qu[od]  nos  de  bona  voluntate  et  communi  con- 
sensu  molendinariorum  nostrorum  infra  ciuitatem  nostram  Rostoc  et  in  aggere 
ibidem  habitantium  vecturam  per  omnia  molendina  sua  liberam  dictis  burgensibus 
nostris  perpetuis  temporibus  indulgemus;  necnon  et  eosdem  molendinarios,  vt 
commodius  et  securius  vna  cum  eis  habitent,  eorum  ciuilitati  subiacere  permit- 
timus  atque  iuri«  Ceterum  in  palude  quicquid  ad  nos  pertinere  videtur,.  iacente 
inter  aridam  et  fluuium^  ex  una  parte,  et  inter  aggerem  sancti  Clementis  et  amnem, 
qui  decurrit  ab  amne  Bertoldesdorpe,  ex  parte  altera,  eorundem  vsibus  assignamus. 
Preterea  iura  per  portum  ipsorum  in  Warnemunde  et  per  omnes  terminos  dicte 
ciuitatis  nostre  versus  campum,  qui  vulgariter  markschede  nuncupatur,  sepedictis 
burgensibus  nostris  damus  cum  sua  utilitate  etemaliter  possidenda.  Pro  eo  nos 
benignis  affectibus  suis  respicientes,  auxilium  suum  contra  quoslibet  nobis  ci 


Digitized  by 


j 

Google      1 


tS4  IM4 


et  gnwmmm    irragwe   mlMlei,  irt  Tero 

beneooleDtia  mintrabiiDL     Yt  Mtan  hec 
ii   elenim,    presen  scriptam   nde   confedBB   sigiUi 
foboiart     Testes  hii  ademt:    domims  prepositM^  Amifios^ 
indo  Uc4^,   doMB»  Wotterw  de  nnelo  Petra  et 
«lerid;  doniot»  Hetf  miles  diMitei  regis,  dorn 
de  CoMire,  Miites;  Silews  adrocihM  norter  et  «Ei 

dMnn  BiDemm  CGLXfllL     Dttom  ^uaito  ydns  Octobris. 


lisdb  4er  Of%i— l-CMJiwifiiw  4et  Fintea  HmtbcIi  4et  Lfvcii.  4  4  1325.  Swnbead  nok  JpMsdbi, 
im  BaCkt-AicbiTe  r«  EMtock.  Dm  Origiul  fcUt.  —  Gcdradct:  SmUc^ot  Etwas,  1739,  &  77S  (Frag«.): 
litifin,  F.  IL  I,  8.  710  (Frasm):  Bartacktcfcr  Nadmekte  «nrf  A»iiy  aaf  4m  J.  1752,  Stiek  2$. 
&  102  C;  Wtitphilf.  MoiL  taed.  IV,  p.  939;  Dilanr.  Laadadini  ia  Bostock,  Urk.  9r.  5. 


1264   Oct  21.  Bützow.  1022. 

Hermami,  Bischof  von  Sdmenn^  verpfändet  11  Hufen  zu  GraUm  an  Johann 
von  Stotneau 

üennaDnos,  Bischoff  za  Zwerin/  Torpfendet  Johanni  von  Stochern  eiUT 
Hufen  za  Gralow  vor  86  Ifk.  Bostocker  montze.  Datum  Botc.^  in  die  11000 
Virginnm,  anno  1264^  pontificatos  ipsius  anno  secondo. 

Claadfjaa,  Protoc  foL  142%  mü  der  BemeriLoi^:   .Diser  brieff  ist  dnrehschoitteo.'' 


1264   Oct  23.   Bützow.  1023. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  gestattet  dem  Propste  des  Klosters  RÜhn, 
die  Pfarre  za  Frauenmark  (bei  Parchim)  durch  einen  Vicar  verwalten  zu 
lassen. 

Qermannus,  BischofT  zu  Zwerin,  gibt  dem  Probste  zu  Bune  machte  dass 
er  die  Kirche  zu  Vrowenmarcke  im  lande  Parchem^  deren  Jus  patronatus  Gunce« 
linus,  Graue  zu  Zwerin^  dem  Closter  Bune  geg^en^  durch  einen  ewigen  Yica- 
riura  muge  verwalten  lassen.     Datum  Butc.^  1264.^  10.  kalendas  Nouembris. 

Claadriao,  PxoiQc.  foL  230 ^  —  Clandrian  bemerkt  dazu:  „Ist  gesund  an  pergamen  rnd  sigiL  Noch 
ein  brieir  desselben  inhalts  md  eiusdem  dati.  Dass  sigil  hieran  ist  zerbrochen. *"  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XXV, 
8.  294.  —  Vgl.  Nr.  1009.J 


Digitized  by 


Google 


1264  Nov.  8.  Schwerin.  1084 

Hermarm,  Bischof  von  Schwerin,  verleiht  der  Margarete,  Gemahlin  des  Bitters 
Fredebem,  den  Zehnten  des  Dorfes  Vüist. 

Mermannus^  BIschöff  zu  Zweryn^  voriehnei  Margareten,  etwa  Subsclawii 
itzo  Yredebemi,  des  ritters,  hausfrawen,  den  zehenden  des  dorffes  YiUtft.  Actum 
in  Zueryn,  1264,  Sabato  proximo  ante  festum  beati  Martini. 

Claodrian,  Protoo.  lol.  54  \ 


1264.   Nov.  23.   Lauenburg.  1023. 

Hdena,  Herzogin  von  Sachsen,  mit  ihren  Söhnen  Johann  und  Albrecht,  schUesst 
mit  den  Grafen  GunzeUn  vnd  Hdmold  von  Schwerin  einen  Ehevertrag  wegen 
ihrer  Tochter  und  des  Grafen  Hebnold. 

in  nomine  palris.  Elena  dei  gracia  Westfalie  et  Saxonie  ducissa  omnibuB 
hoc  presens  scriptum  intuentibus  salutem.  Qve  geruntur  in  tempore,  ne  simul 
labantur  cum  processu  temporis,  et  ne  possit  rpsis  in  posterum  opponi  calumpnia, 
scripturarum  solent  memoria  perhennari.  Sane  sciant  vniuersi  et  presentibus 
protestamur,  quod  nos  et  filii  nostri  Johannes  et  Albertus  Saxonie  duces  super 
amicicia  et  pacis  confederacione  inuiolabiliter  obseruanda  cum  uiris  nobilibus 
Guncellino  et  Helmoldo  comitibus  Zwerinensibus  placitauimus  in  hunc  modum,  itä 
quod  ßlia  nostra  iam  diclo  comiti  Helmoldo  iuniori  de  Zwerin  legitimali  copula 
desponsetur.  Huic  nobili  uiro  cum  filia  nostra  dabimus  sexcenta  (!)  milia  exami- 
nati  argenti  aut  pro  marca  qualibet  duo  talenta  Luneburgensis  monete  secundum 
tempus  et  inducias  inter  nos  ordinatas:  primo  termino  dabimus  ad  presens  mille 
marcas  examinati  argenti  ante  festum  epiphanie;  secundo  termino,  hoc  est  in  die 
beati  Martini,  presentabimus  iam  dicto  comiti  filiam  nostram  in  domum  suam  et 
duo  milia  marcarum  argenti  puri  presentabimus  ipso  termino  cum  filia  nostra, 
tali  cum  pacto,  ut  nobis  et  filiis  nostris,  iam  dictis  ducibus,  castrum  Parchem  cum 
opido  et  terra  adiacenli  a  comitibus  iam  prelibatis  libere  presentetur  secundum 
terminos  disUnctos  inter  ducatum  nostrum  et  terminos  marchionum,  quod  in  medio 
fluminis  aque,  que  Eldena  dicitur,  termini  nostri  et  marchionum  diuiduntur.  Jpsi 
etiam  coloni  lotius  terre  et  eines  opidi  Parchem  tenebuntur  iam  dictis  comitibus 
ad  id  theoloneum  et  ad  eandem  exactionem,  quam  dare  consueuerunt  temporibus 
domini  Pripezclawi.  Tria  uero  milia  marcarum,  que  adhuc  dare  tenemur,  in 
quibus  nos  obligauimus,  dabimus  in  termino  ipsius  anni  et  spacio  eiusdem,  cau- 
cione  sufficienti  iam  dictis  comitibus  data  pro  pecunia  eadem,  hoc  eciam  inter- 
posito,  quod  ipsi  comites  a  nobis  et  a  nostris  ßliis  iam  dictis  ducibus  villam,  que 


Digitized  by 


Google 


im  1964.  IBM 

Äadan '  dicitor,  sitam  in  terra  Parchem,  in  termaiis  au«,  quihus  D«nc  gaudet,  et 
com  omni  iore^  tenebunt  inre  feodali.  Super  isto  facto  nostro  firmiter  obseruando 
noa  personaliter  cum  (iliis  nostris  et  Georgius  et  Theodericus  milites  dicti  de 
Hiddezaker  et  mens  pincema  promisimus  fide  data.  Si  quis  autem  nostrum  hoc 
decretum  noatrum  infirmare  presumpserit,  mille  marcas  examinati  argenti  tenebit  (!) 
«beri  peraoluendo,  promisso  nichilominus  inter  nos  facto  firmo  stante.  Datum 
Lovenbruch  (!),  anno  domini  M*' C<7  LXMUF,  die  dementia  martiris- 

Nach  dem  Origioal  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.     Das  Siegel    ist  yam  f)em  PergamenUtreifen  abge- 
faUen.  —   '  Badö.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  S.  250.   —  Vgl.  Nr.  1035. 


1264.   Nov.  29.   Schwerin.  1026. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  tmd.das  Dom-Capttddasdbst  erkennen  an, 
dass  dem  Kloster  Doberan  der  Zehnte  im  Darje  Nienhagen  gehöre. 

Sermannus  raiseratione  diüina  Zwerinensis  episcopus,  Johannes  decanus 
totumque  eiusdem  ecclesie  capitulum  omnibus  in  perpetuura.  Cupimus  esse 
notura,  quod  dilecti  in  Christo  .  .  abbas  et  conuentus  monasterii  in  Doberan, 
ordinis  Cisterciensis,  nostre  diocesis,  ius  habent  in  decima  ville,  que  Noua  Jndago 
wlgariter  nuncupatur,  super  qua  ipsis  a  nobis  queslio  mota  fuit,  prout  priuile- 
giorum  tenor  diclo  raonasterio  indullorum  a  venerabili  patre  felicis  recordationis 
domino  Brunwardo  episcopo,  noslro  predecessore,  et  aliorum  episcoporum  mani- 
featius  indicat  et  declarat.  El  ne  in  posterum  super  eo  dubietas  oriri  possit, 
presentes  litteras  conscribi  fecimus  ac  sigillorura  nostri  et  capituli  ecclesie  nostre 
communiri.  Datum  Zwerin,  in  vigilia  beati  Andree  apostoli,  anno  domini  M**CC' 
LXMV%  ponlißcatus  nostri  anno  secundo- 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin. 
Mit  dem  Fehler  ,,1260**  im  Datum  gedruckt  bei  v.  West- 
phalen  III,  p.   1505.     An  seidenen  Schnüren  hangen: 

1)  das  hieneben  abgebildete,  grosse,  runde  Siegel  des 
Bischofs  Hermann  L  yon  Schwerin,  mit  dem  Bilde  eines 
sitzenden  Bischofes,  welcher  den  Stab  in  der  Rechten  und 
ein  aufgeschlagenes  Bach  mit  der  Inschrift: 

OR|ÄT|ep|ROi|a)ia 

in  der  Linken  hält,  mit  der  Umschrift: 
^  hBRMÄNNVS  .  DBI  :  eRÄ  .  SWIRBNeNSIS  : 

accLesia  :  apischopvs 

Zu  den  Seiten  des  Bischofs  fehlen  sicher  Sonne  und  Stern 
(oder  Sonne  und  Mond).  Dieser  klare  und  älteste  Abdruck 
des  Siegels  yon  1264  ist  das  einzige  Exemplar  im  Schwe- 
riner Arohir,  welches  Sonne  und  Mond  neben  dem  Bischöfe 
nicht  hat.  In  der  Folge,  vgl.  zum  4.  Oct.  1273,  kommt 
dieses  selbe  Siegel  des  Bischofs  mit  Sonne  und  Möod  zu 
den  Seiten  häufig  vor.     Eine  genaue  Vergleichung  der  Figur 


Digitized  by 


Google 


1027,  1365w  35Z: 

.und  Torsfiglieh  der  eifpoUittmlioben  Umwlinft  und  aller  Bnohitaben  derielbeo  hat  zw^ellos  bewiesen, 
dass  dieser  Stempel  von  1264  derselbe  ist,  welcher  bis  zum  Tode  des  Bischofs  vorkommt,  dass  Bischof 
Hermann  aber  Sonne  und  Mond  nachträglich  in  denselben  Stempel  hat  eingrariren  lassen.  —  An  zweiter 
St«Ue  hftngt:' 

2)  das  Siegel  des  Dom-Capitels  zu  Schwerin,  wie  es  in  Bd.  I  zur  Urkunde  Nr.  609  abgebildet  ist^ 


1265.   Kedinghagen..  1027. 

Widav,   Fürst  von  Rügen,   verleiht  dem  Kloster  Sormenkamp  (Neukloster) 
eme  jährliche  Hebung  von  einer  Last  Heringen  zu  Stralsund. 

W  iceslaus  dei  gratia  princeps  Ruyanorum  omnibus  scriptum  presens  in- 
specturis  salutero  ab  eo^  a  quo  progreditur  omnis  salus.  Nouerint  tarn  presentes, 
quam  futuri^  quod  nos  pia  deuotione  inclinati  contulimus  dilecto  nobis  preposito, 
priorisse  et  conuentui  in  Campo  Solis  eorumque  successoribus  quolibet  anno 
vnum  last  allecum  in  Stralessunde  ciuitate  nostra  percipiendum,  quod  videlicet 
allec  yolumus  vt  sine  inpedimento  noslrorum  successorum  vel  aliorum  in  dicta 
ciuitate  ipsorum  nuntio  perpetuo  annis  singulis  presentetur.  Yt  autem  hec  pia 
donatio  rata  maneat  et  inconwlsa,  hanc  litteram  exinde  confectam  sigilli  nostri 
appensione  duximus  roborandam.  Huius  rei  testes  sunt:  dominus  Borantus,  do- 
minus Johannes  de  Gristow^  dominus  Gottanus,  dominus  Wemerus  de  Lozits  et 
alii  quam  plures.  Datum  in  Kedingghehaghene,  anno  domini  M'^C^C^LXY^  per 
manum  Olrici  notarii  nostri« 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiy  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentstreifen  hängt  ein  rundes 
Siegel:  im  leereu  Siegelfelde  steht  ein  Schild,  auf  welchem  über  einer  Mauerzinne  auf  quadrirtem  Grunde 
ein  halber  Löwe  hervorragt;    Umschrift: 

♦  sieiLLvm  :  wnzsLÄi :  oai :  ©räciä  ;  rviänorvm  •.  principis  o 

—  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  II,  S.   36. 


1265.  1088. 

Heinrich,  Fürst  von  Meldenburg,  legt  den  von  Vredebem  der  Kirche  zu 
Friedrickshagen  übenoiesenen  Hufen  das  Eigenihum  und  die  Rechte  bei,  welche 
die  übrigen  Kirchen  in  seinem  Lande  haben. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Hinricus  dei  gratia 
dominus  Magnopolensis  omnibus  presens  scriptum  visuris  uel  audituris  in  per* 
petuum.  Ne  ea^  que  queruntur  (!)  in  tempore^  simul  defluant  et  euanescant  cum 
tempore,  poni  solent  in  ore  testium  aut  scripti  memoria  perhennari.  Notum  esse 
yolumus  vniuersis,  quod  nos  suffulti  et  inclinati  speciali  fauore,  quo  circa  dominum 
Hinricum   de  Slralendorp  mouemur,   et  roaxime  ad  cultum  diuinum   ampliandum, 

HekleilirgitckM  Ürkii4ea-Iiek  II.  33 


Digitized  by 


Google 


1265.  1029 

.     ^KKBan^<>^9    4^^^  quondam  Wredebernus  contolerat  ad  ecclesiam  in  Jndag1ii(i)e 

^^^^^^-oendam  (conluleral),  libertatem  et  proprietatem  eandeih,  qua  celere  ecclesie 

et       districtum  perfruiintur  nostrum,   cum  matura  et  preambida  deliberatione  con- 

^^^y^^xs   et  cum  ipso  iure,    ita  tamen,   vt  ad  dominum  Raceburgensem  episcopum 

.^^^em  ecclesie  pertineat  patronatus.     Yt  autem  hec  inconuulsa  et  inconcnsa  (!) 

^^^n^neant  et  ignorantia  obliuionem   non  inducat,  presens  scriptum  sigiiii  nostri 

VAtfriimiöe  duximus  muniendum.     Testes  vero,  cpii  presentes  aderant,  sunt:    Fre- 

derious  dictus  Moltico,    Conradus  dictus  Dotenburg  (!),'  Hinricus  Pren,   Theode- 

t\cud   de  Quitzowe,  Conradus  Pren,  Bertoldus  Pren,  Hartwicus  Methzike,  Aiuericus 

de    6arnekowe  et  alii  quam  plures  clerici  et  laici.     Datum   anno   domtnice   incar- 

nacionis  M**CC''LXV^ 

Nach    dem    Original   im    Ratzeburger  Archiy  zu  Neustrelitz.     An   weissen   leinenen   Fäden   hängt   das 
^^Yiildförmige    Siegel    des   Fürsten,    abgebildet  zu  Nr.  872,    mit    yollständiger  ^Umtchriflt.   —    Gedruckt  in 
^er    Schleswig- Holst -Lauenb.  Urk.- Samml.  I,  S.  83. 


1265.   „Trebda.^  102». 

Oemeke  und  Bernd  Plasten  präsentiren  Johann    Schröder  zu  einer  Vtcarei 
in  Schtön. 

iiin  brieff,  darin  Gemeke  vnndt  Berendt  gebruder  die  Plasten,  alss 
patronen  einer  vicarien  in  dem  dorffe  Schlaue*  belegen,  welche  durch  denn 
letzten  besitzer  erlediget,  widervmb  Johannes  Schrodern  presentirn  vnd  verliehen. 
Datum  Trebda,   1265. 

Nach    einer   Registratur   der  Brodaschen   Urkunden   aus  dem  J.  1614  im  Haupt- Archiv  zu   Schwerin. 
—   '  Statt  Schlaue  wird  Schiene  zu  lesen  sein. 


(1265.)   ^Trebda.''  1030. 

WilUdire  der  Wendischen  Städte. 

!Si  quis  depulsus  fuerit  ex  una  ciuitate  pro  aliquo  delicto,  in  aliam  ciui- 
tatem  non  admiltelur,  nee  recipietur.  Jtem  quod  semel  in  anno  debemus  con- 
uenire,  vbi  decreuerimus,  pro  negociis  ciuilatum.  Jtem  si  aliquis  habuerit  legi- 
timara  mülierem  et  illa  dimissa  ducit  aliam,  et  si  prima  hoc  probare  potest  per 
testes  ydoneos,  quod  sua  sit  legitima,  iUi  uiro  debet  amputari  capud  pro  suo 
eccesso,  et  simile  est  de  muliere.  Jtem  si  famulus  uel  quicumque  dicit,  quod 
ilederit  fidem  alicui  puelle  uel  mulieri,  et  illa  negat,  si  hoc  non  potest  probare 
per  bonos  testes  et  primos,  quos  nominat,  debet  eciam  puniri  pena  capitis.  Jtem 
si  pirate   congregant  se  super   maria,    debent   omnes   ciuitates   facere   expeMM 


Digitized  by 


Google 


leSl  ld65. 

secundnm  marctai  ad  delendos  eos.  Jtem  si  capitur  aliquis  extra  gwerram,  non 
debet  redimi  cum  aliquibus  denariis.  Jtem  si  oritur  gwerra  contra  aliquem  do- 
minum et  ciuitatem,  nuUa  ciuitas  debet  ipsi  domino  prestare  adiutorium  siue  in 
armis  uel  bonis  acquirendis,  nisi  sit  dominus  ciuitatis  ipsius^  quia  tunc  oportet, 
ut  ipsum  promoueant.  Jtem  si  aliquis  proscribitur  in  una  ciuitate  pro  excessu, 
hoc  debet  intimari  ad  omnes  ciuitates  et  suus  excessus  et  dies  et  hora,  et  tene- 
b[il]ur  pro  pr[o]scripto  in  omnibus  ciuitatibus  istis.  Jtem  si  oritur  discordia 
inter  dominos  aliquos  uel  ciuital[e]m,  omnia  bona,  que  ueniunt  in  ciuitatem  iUam, 
debent  esse  libera  nee  inpediri,  nisi  fuerint  prius  ocupata;  sie  est  eciam  de  ho- 
iDiftibon«  Jtem  quod  nullus  emat  bona  infra  gwerram  accepta  uel  spoliata  uel 
naufragiorum  sub  pena  X  marcarum  argenti;  si  secundo  fecerit,  perdet  man- 
0ionem  in  istis  ciuitatibus.  Jtem  quicumque  furtiue  recesserit  integraliter  cum 
bonis  propriis  et  eciam  cum  bonis  ab  aliis  accommodatis,  pro  füre  iudicabitur. 
De  uno  legista.  De  illis,  qui  fruges  emunt  in  foliis.  De  illis,  qui  emunt 
argentum  et  denarios. 

Nach  dem  Original,  welches  auf  einen  Pergamentstreifen  geschrieben  ist,  eingeheftet  im  Wism. 
Stadtb.  A.  an  den  Rest  des  unbeschrieben  ausgeschnittenen  vierten  Blattes  der  dritten  Lage  desselben, 
p.  30.  —  Wegen  der  Abfassnngszeit  vgl.  die  Note  zu  Nr.  873.. 


1265.  Jan.  3.  1031. 

Lambert,  Propst,  Elisabeth,  Aebtissm,  und  der  Gonvent  des  Klosters  Wierkr 
Jumsen  beurkunden,  dass  der  Pfarrer  Werner  zu  St.  Jacobi  in  Braunschweig 
dem  Kloster  5  Mark  reines  Silbers  zur  Erwerbung  von  Qütem  in  Widenfdd 
geschenkt  habe,  vx)fiir  ihm  im  Kloster  jährlich  Memorien  gehalten  werden 
sollen.  ^ 

Xjambertus  dei  gratia  prepositus  et  Elyzabet  abbatissa  totusque  conventus 
sanctimonialium  in  Winhusen  omnibus,  ad  quos  peruenerit  presens  scriptum,  ora- 
liones  in  domino  Jhesu  Christo.  —  —  —  Acta  sunt  hec  anno  domini 
M*  CC^  LX\%   nr  nonas  Januarii. 

Nach  dem  Original  im  Archiv  des  Klosters  Wienbausen,  gedruckt  in  Jahrb.  XXV,  S.  24.  An  weissen 
leinenen  Fäden  hangen  drei  sehr  gut  erhaltene  Siegel: 

1)  ein  kleines,  rundes  Siege]  mit  einem  Kopfe;  Umschrift: 

4"   S.  PPI  .  IN  .  WINhVSeN 

2)  ein  grosses,  parabolisches  3iegel,  mit  drei  Bogen  neben  einander  quer  durch  die  Mitte  des  Siegels, 
unter  den  Bogen  die  Aebtissin  mit  einer  Lilie  in  der  rechten  und  einem  becherförmigen  Rauchfasse  in  der 
linken  Hand,  über  den  Bogen  rechts  eine  kleine  gekrönte  Figur,  links  eine  kleine  Figur  mit  einem 
Heiligenscheine ;  Umschrift : 

4<   SieiL*  .  HBBÄTISSa  .  IN  .  WlNhVSaN 

33  • 


Digitized  by 


Google 


t«D  1265.  nSt 

3)   ein    paraboUfohes    Siegel:    di«    Jniigfraa    Maria    mit    dem    Christkinde«    sitzend,    in    der    rttktbtm 
Haad  eine  Lilie  haltend,  an  jeder  Seite  mit  einem  sechsstrahligen  Sterne;   Umschrift: 
4i  SI<3ILLVM  .  SÄNCT0  :  MÄRI0  .  IN  .  WINHYSaN 

Anm.  Dies  ist  die  letzte  bekannte  Urkunde  der  Aebtissin  Elisabeth,  einer  Tochter  des 
rarsten  Borwin  I.  ron  Heklenbnrg;  sie  starb  am  10.  Febr.  d.  J.  (s.  unten).  —  Vgl  Jahrb.  XXV*, 
S.  13  ff.,  und  oben  Bd.  I,  Nr.  521,  Bd.  U,  Nr.  712  und  Nr.  757. 


1265.   Jan.  6.   Schwerin.  103^ 

Gumdin  und  Helmold,  Grafen  von  Schwerin,  verkaufen  dem  Kloster  Doberan 
eine  Salzpfanne  zu  iMneburg. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Gunzelinus  dei  gratia  et  Helmoi- 
dus^  suus  filius^  comites  de  Zwerin  omnibus  presentem  paginam  visuris  in  per- 
petuum.  Suboriri  solet  gestis  hominum  multa  calumpnia^  nisi  lingua  testium 
robur  adhibeat  et  a  scriptura  recipiat  firmamentum.  Hinc  est^  quod  vniuersitati 
fidelium,  tarn  presentiuro,  quam  futuronim^  notum  fieri  cupimus^  quod  sartaginem 
dictam  wechpanne^  sitam  ad  sinislram  manum  in  domo  Roderen  Cluuingen  ia 
Luneburgensi  salina,  quam  dominus  Otto  miles  et  suus  frater  Ludolfus  adhuc 
militari  gladio  nondum  accinctus,  dicti  de  Berscampe,  nobis  ad  nostras  manus 
assignauerunt,  venerabili  domino  Wemero  abbati  de  Doberan  et  suo  conuentui, 
ordinis  Cysterciensis^  vendidimus  pro  CC  marcis  examinati  argenti  perpetuo  possi- 
dendam.  Quapropter  ad  maiorem  cautelam  presentem  b'tteram  conscribi  fecimus 
sigillorum  nostrorum  munimine  roboratam,  nunc  et  in  perpetuum  duraturam, 
supplicantes  nostris  successoribus  ^  quod  hanc  emptionem  a  nobis  personaliter 
factam  nullatenus  studeant  reuocare.  Huius  rel  testes  sunt:  dominus  Hermannus 
ecclesie  Zwerinensis  episcopus  et  eiusdem  ecclesie  capitulum  commune;  milites: 
dominus  Heinricus  Huxeth  de  Wittenburg^  dominus  Otto  de  Berscampe,  dominus 
Boltho  Hasenchop,  dominus  Albertus  de  Bralestorp,  dominus  Conradus  de  Eueringhe^ 
dominus  Henricus  de  Stralestorp  et  Alexander  de  Zwerin  et  alii  quam  plures 
viri  nobiles  fide  digni.  Datum  in  Zwerin,  anno  gratie  M**  CC**  LX*"  V*",  in  epiphania 
domini,  epacta  T,  indictione  VHr  tunc  temporis  existente. 

Nacb  dem  Diplomatar.  Doberan.,  fol.  CXyiIl\  —   ^Zwischen  Huxeth  und  de  Wittenburg  steht 
ein  Punkt.  —  Gedruckt  bei  y.  Westphalen  III,  p.  1509.  —  Vgl.  Nr.  1033. 


Digitized  by 


Google 


1033  1265.  261 

1265.   Jan.  22.   Lüneburg.  1033. 

Albrecht  und  Johann,  Herzoge  von  Bratmsckweig ,  verleihen  dem  Kloster  Do- 
heran  das  Etgenthum  der  von  den  Grafen  Ghmzdin  und  Hdmold  von  ScJawerin 
erkaufien  Salzpfanne  zu  Lüneburg. 

In  nomine  sancle  et  indiuidue  trinitatis.  Albertus  dei  gratia^  Johannes 
eadem  gratia  duces  Brunswiscenses  omnibus  inspecturis  presentis  scripti  perpetuum 
valorem«  Quoniam  ratio  ueritati  consona  docet,  vt  acta  temporum  presentium 
digna  memoria  scriptis  et  sigillorum  appensionibus  sie  seruare  debemus  integra, 
ne  per  oblluionis  exitum  exedant  scienciam  futurorum:  nouerint  igitur  tam  pre- 
sentes,  quam  posten\  quod  nos  pensatis  seruieiis  et  fidelitate^  quam  nobis  nobiles 
domini  G.  et  H«  suus  filius  comites  Zwerinnenses  iugiter  exhibuerunt^  ad  ipsorum 
petitionem  et  beneplacitum  viris  religiosis  el  honestis  Cysterciensis  ordinis  in 
Doberan  sartaginem  dictam  wechpanne^  sitam  ad  sinistram  manum  in  domo  Ro- 
deren Cluuingen  in  Luneborgensi  salina,  ipsius  proprietatem  predictis  monachis 
bona  voluntate  erogauimus^  volentes^  ut  de  ipsa  proprietate  salua  perpetua  gau- 
deant  libertate.  Jn  testimonium  donationis  et  ad  euidentiam  maiorem  presentem 
paginam  conscribi  fecimus  sigillorum  nostrorum  munimine  roboratam,  nunc  et  in 
perpetuum  duraturam,  supplicantes  nostris  successoribus ,  vt  donationem  ipsis 
factam  ratam  habeant  et  beneficium  beniuole  datum  pocius  augeant,  quam  infirment. 
Datum  Lüneburg,  die  Vincentii,  anno  domini  M*'CC''LX''V'',  presentibus  uiris 
nobilibus  et  honestis:  comite  Gunzelino  de  Zwerin  et  filio  suo  Helleboldo,  domino 
Frederico  de  Dorstat  iuniori,  LudolFo  et  Henrico  fratribus  de  Weinden,  Herewico 
camerario  de  Nutoren,  Willekino  de  (de)  Gustede,  Ottone  Magno  de  Luneborch, 
Wer[nero]  de  Medinge,  Hunero  de  Ödeme,  Willekino  de  Aldonh"n\  Manegoldo 
de  Estorp  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis. 

Nach  dem  Diplomatar.  Doberan.,  fol.  CXIX*.  —    '  Das  h  ist^  durchstrichen:  ==  Aldonhagen?  —  Ge- 
druckt bei  Y.  Westphalen  III,  p.  1509.  —  Vgl.  Nr.  1032. 


1265.   Jan.  25.   Rühn.  1034. 

Johann,  Decan,  Hermann,  Scholasticus  zu  Sckwerm,  und  der  Notar,  M.  Mau- 
ritius, als  Bevollmächtigte  des  Bischofs  Hermann  vou  Schwerin,  entscheiden 
den  Streit  des  Klosters  Rühn  mit  dem  CoUegiat- Stifte  zu  Bützow  v)egen  des 
Patronats  der  Kirche  zu  Bützow  zu  Gunsten  des  CoUegiat- Stiftes,  erkennen 
aber  dem  Kloster  eine  Entschädigung  von  25  Mh.  Pf  zu. 

Johannes  dei  gracia  decanus,  Hermannus  seoiasticus  [Zwerinensis]  ^  et 
magister  Mauricius  notarius  episcopi  eiusdem  loci,  vicem  gerentes  dicti  episcopi 
in   spiritualibus,    omnibus   presentes   iitteras  audituris  salutem  in   domino.     Jnter 


Digitized  by 


Google 


t62  1365.  1034 

Opera  laritatis  non  minimum  est,  discordantes  ad  concordiam  reuocare,  cum  ipsa 
karitas  exul[a]nte  concordia  debitum  recipere  nequeat  incrementum.  Sane  super 
iure  patronatus  et  banno  ecciesfe  parrochialis  Butzowensis  inter  prepositum, 
priorissam  et  sanctimoniales  monasteril  in  Ru^ne,  ex  vna  parte  ^  ac  decanum  et 
capitulum  beate  Elizabeth  eiusdem  loci  Butzowensis^  ex  altera^  materia  questionis 
iuborta,  voiuntate  et  conseosu  predictorum  utriuaque  ecclesie  decani  et  capituli, 
prepositi  et  conuentus  super  hoc  accedentibus,  in  nos  pro  bono  pacis  et  concordie 
9ub  pena  centum  marcarum  denariorum  vsualis  monete  legalium,  fide  in  manus 
nostras  a  partibus  prestita  corporali,  sponte  extitit  compromissum,  ita  ut,  quicquid 
in  premissa  causa  arbitraremur,  ratum  et  firmum  predicte  partes  haberent ;  et  si  qua 
pars  contra  nostrum  faceret  uel  veniret  arbitrium^  penam  alteri  parti  solueret  iara 
prraiiiBsam,  qua  soluta  uel  non  soluta  oichilominus  arbitrium  firmum  in  suo  robore 
permaneret.  Partibus  igitur  super  hiis  die  ipsis  ad  hec  prefixa  in  nostra  pre- 
sen^ia  constitutis  et  instanter  arbibrium  promulgari  postulantibus,  communicato 
proborum  [virorum]^  consilio,  de  consensu  partium  in  scriptis  arbitrando  dicimus: 
dictum  monasterium  seu  prepositum,  qui  eidem  pro  tempore  prefuerit,  ins  non 
habere  in  ecidesia  et  banno  supradictis,  sed  ea  ad  prefatos  decanum  et  capitulum 
pertinere  ac  pleno  iure  perpetuo  po^sidenda«  Et  vicarius  seu  persona  dicte 
ecclesie  uel  alterius,  si  vna  uel  plures  in  parrochia  edificate  vel  fundate  fuerint 
in  futurum^  non  preposito  dicti  monasterü,  sed  decano  reuerenciam  ac  obedienciam 
debitam  faciet  et  curam  de  manu  ipsius  recipiet,  ac  alia,  que  ad  subiectionem 
debitam  pertinent^  exhibebit  Adici^ites,  ut  dicti  vicarius  uel  persona,  qui  eidem 
ecclesie  prefuerit^  excommunicatos  dicti  prepositi,  seu  quos  eidem  excommunican- 
dos  denunciauerit ,  vitare  teneatur  et  excommunicare  ac  denunciare  in  dicta 
ecclesia  eosdem,  quocienscunque  et  quandocunque  ab  ipso  preposito  fuerit  requi«- 
Situs.  Preterea  in  scriptis  arbitrando  dicimus,  quod  memorati  decanus  et  capitulum 
XXY  marcas  denariorum  legalium  vsualis  monete  dicto  preposito  dare  debent  pro 
laboribus  et  expensis,  quas  fecisse  dinoscitur,  vt  ex  eis  idem  prepositus  restaurum 
faciat  monasterio  supradicto,  quas  dicti  decanus  et  capitulum  licite  ad  redimendas 
vexaciones  suas  dare  poterunt  et  debebunt.  Et  ne  premissa  ab  aliquo  in  posterum 
irtolari  valeant  uel  infringi,  presentem  litteram  conscribi  et  sigillorum  nostrorun 
appensione  fecimus  roborari,  et  ad  maiorem  rei  geste  firmitatem  sigilla  predicto- 
rum, pre|)ositi  et  conuentus  monasterii  supradicti  ac  decani  et  capituli  Butzowensis, 
qui  huic  arbitrio  interfuerunt  et  consenserunt,  presentibus  sunt  appensa.  Datum 
et  actum  Ru°ne,  VlIL  kalendas  Februarii,  anno  domini  W  CC  sexagesimo  quinto, 
pontificatus  domini  Hermanni  episcopi  Zwerlnensis  anno  secundo. 

Nach  dem  Diplomalar.  eccl^s.  Butzow.,  fol.  4.  —  Eine  zweite  (spätere)  Abschrift  daselbst,  fol.  96** 
(Nr.  CXV),  touft  üiohtiger  geschrieben,  gibt  die  beiden  eingeklammerten  Wörter:  ^  Zwerinensis  und 
^  Tiroruni  mehr. 


Digitized  by 


Google 


1035  1365.  im 

1265.   Febr.  1.   Lauenburg.  1035. 

Johann  und  Albrecht,  Herzoge  von  Sachsen,  häufen  von  den  Grafen  Qunzdm 
und  Helmcld  von  Schwerin  Stadt  und  Land  Parchim,  mit  Ausnahme  der 
Neustadt  Parchim,  deren  Ankauf  den  Herzogen  jedoch  binnen  acht  Jahren 
ebenfalls  frei  stehen  soll. 

Johannes  et  Albertus  dei  gracia  duces  Saxonie,  Angarie  et  Westfalie 
yniuersis  hoc  scriptum  visuris  salutem  in  domino.  Notum  esse  volumus  vniuersis 
et  presentibus  protestamur^  quod  habito  consilio  sano  dilecte  matris  nostre  simul- 
que  auunculi  nostri  karissimi^  illustris  principis  Albert!  ducis  de  Bruneswik^ 
cum  viris  nobilibus  Gunzelino  et  Hellenboldo  comitibus  de  Zwerin  sub  quadam 
forma  composicionis  conuenimus  in  hunc  modum^  quod  prefatis  comitibus  pro 
ciuitate  Parchera  et  Castro  et  terra  adiacente,  culta  et  inculta,  riuis^  pratis  et 
pascuis  et  omnibus  attinentiis,  que  ad  nostrum  spectant  ducatum,  usque  in  medium 
aque  flnxum^  que  Eldena  dicitur,  quod  middenstrum  wlgariter  nuncupatur,  sex 
milia  marcarum  puri  argenti  dabimus^  siue  duo  talenta  denariorum  Hameburgensis 
vei  Lubicensis  monete  pro  marca  qualibet  computata,  dummodo  denarii  in  eodem 
valore  permaneant,  in  quo  nunc  existunt;  hoc  autem  nostre  committendum  est 
voluntati.  Emimus  enim  omnia  bona,  siue  sint  libera  vel  infeodata,  et  sicut  a 
nobis  dinoscuntur  predicti  comites  hactenus  possedisse.  Novam  vero  eiusdem 
loci  ciuitatem  sepedicti  comites  in  bona  quiete  sicut  hactenus  perpetuo  possidebunt, 
ita  tamen  quod  nullam  pro  se  necessitatem  allegare  poterint  vel  causam,  vt  pre-^ 
nominatam  novam  ciuitatem  alicui  vendere  presumant  vel  feodaliter  conferre  siue 
titulo  pignoris  obligare,  tali  autem  apposita  condicione,  vt,  si  nostre  placitum  fuerit 
voluntati,  ipsam  novam  ciuitatem  Parcbem  pro  miUe  marcis  et  ducentis  examinati 
argenti,  vel  duobus  talentis  pro  marca  computatis  qualibet,  comparare  poterimus 
sub  ea  forma,  vt  iam  dicta  pecunia  infra  terminum  octo  annorum  a  nobis  per- 
soluatur.  Sin  autem,  iam  sepe  dicti  comites  a  tali  condicione,  qua  nobis  obligati 
fuerint,  liberi  erunt  et  absolut!,  nichilominus  ipsam  novam  ciuitate  [m]  cum  distinc- 
cione  terminorum  adiacencium  sub  eorum  potestate  reseruabunt.  Dicti  vero  co- 
mites a  burgensibus  antique  ciuitatis  in  Parchem  et  nove  nullum  de  cetero  exigent 
vngheld  in  Noua  Ciuitate,  que  Ghiwe  (!)  dicitur,  ipsi  tamen  sibi  ab  eisdem  debitum 
teloneum  reseruabunt.  Predicte  vero  pecunie  solucionis  termini  hü  sunt:  in 
proxima  dominica,  qua  cantatur  Letare,  persoluentur  miUe  marce  argenti;  in  festo 
beati  Martini  proximo  nunc  venturo  mille  simiUter  persoluentur;  deinde  in  festo 
beati  Johannis  baptiste  duo  milia  marcarum^  ab  illo  vero  die  post  vnius  anni  ter- 
minum vsque  in  ipsum  diem  Johannis  baptiste  duo  milia  marcarum  persoluentur; 
in  hiis  terminis  prescriptis  pecunia  predicta  integraliter  persoluetur.  Pro  qua  data 
fide  promisimus  cum  auunculo  nostro  Alberto  duce  Bruneswicensi,  triginta  militi- 
bus    nobiscum    sub    ipso    promisso    super   solucione   predicte    pecunie    obUgatis^ 


Digitized  by 


Google 


9%i  1365.  im 

quorum  nomina  sab  alio  scripto  singubriter  expriraeDtar.  Vt  aotem  hec  prescripUi 
rata  permaneant  et  inconuulsa,  presentem  cedulam  conscribi  fecimus  et  sigiili 
nostri  uiunimine  roborari.  Actum  et  datum  anno  dominice  incarnacionis'M^CXT'LXy^ 
in  die  Brigide  martiris^  in  Castro  nostro  Lorenborch^  per  manum  Barthoiomei 
plebani  ibidem,  notarii  corie  nostre. 

Nach  dem  Orig^ioal  im  Hao^t-Arcbtr  za  Schwerin.  An  PergameDtstreifen  hangen  zwei  Siegel  aus 
.  ungeläuUrtem  Wach«,  beide  sind  jedoch  zerbrochen.  Auf  dem  ersten,  dem  gemeinschaftlichen  Siegel  der  Her- 
zoge Jobann  und  Aibert,  sind  zwei  nicht  gerüstete  Reiter  einander  gegenubergekebrt  dargestellt,  ron 
denen  jeder  in  der  einen  Hand  eine  Fahne,  beide  aber  zusammen  mit  der  andern  Hand  einen  Wappenschild 
in  dio  Hdhe  halten,  welcher  Uagt  getheilt  und  in  der  rechten  Hälfte  mit  einem  halben  Adler,  in  der  linken 
Hälfte  mit  rier  scbraffirteo  Querbalken  belegt  ist ;  von  der  Umschrift  ist  nur  noch  zu  lesen :  —  6RÄ  — . 
Auf  dem  zweiten  Siegel,  welches  dem  an  Nr.  916  hangenden  gleicht,  ist  noch  der  obere  Theil  einer 
sitzenden  weiblichen  Figur  erkennbar;  auf  jeder  der  beiden  frei  stehenden  Säulen  der  Stuhllehne  steht  ein 
der  Figur  zugewandter  Vogel  mit  aufgesperrtem  SchnabeL  Von  der  Umschrift  ist  nur  noch  zu  lesen: 
—  XON!  — .  —  Gedruckt  in  den  meklenb.  Jahrbüchern  XI,  p.  252.   —  VgL  Nr.  1025. 


1265.   Febr.  5.   Parchim.  1036. 

Hdena,  Herzogin,  und  deren  Sohne  Johann  und  AUbrecht,  Herzoge  von  Sachsen, 
bestätigen  die  Privilegien  der  Stadt  Parchim. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Elena  dei  gracia  ducissa 
Saxonie^  Johannes  et  Albertus  eadem  gracia  duces  Saxonie^  Angarie  et  West- 
falie  Omnibus  hoc  scriptum  intuentibus  in  perpetuum.  Quoniam  propter  lapsum 
primevi  patris  nostri  omnes  in  lapsum  corruimus^  nee  quisquam  est^  qui  mortis 
sentenciam  valeat  preterire^  necesse  est  igitur^  vt^  quod  humana  inbecillitas  propter 
sui  inflrmitatem  firmare  non  poterit^  vt  hoc  litterarum  et  testium  robore  solidetur. 
Notum  igitur  esse  cupimus  vniuersis  Christi  ßdellbus  tam  presenlis  temporis^  quam 
futuri^  quod  nos^  diuina  inspirante  mis^ricordia^  propter  bonum  et  vtilitalem  ciui- 
tatis  nostre  Parchem  omnem  libertatem^  quam  ipsa  ciuitas  a  prediscessoribus 
nostris^  dominis  videlicet  ipsius  ciuitatis,  hactenus  dinoscitur  habuisse^  ipsi  liberam 
eoncedimus,  noientes  ipsam  priuare  iure  suo  et  libertate,  quam  ipsa  ciuitas  poterit 
predecessorum  nostrorum  priuilegiis  protestari.  Jpsam  eciam  ciuitatem  nostram 
sub  nostra  assumimus  protectione^  quam  eciam  ^  provt  condecet^  volumus  et 
tenemur  pacis  presidio  confouere,  de  sua  libertate  nichil  diminuentes^  inmo  pocius 
ampliantes^  vi  cohabitatores  et  conmansores  huius  ciuitatis  hac  libertate  tucius 
valeant  conuersari.  Vt  autem  hec  rata  permaneant  et  inconuulsa^  presentem 
litteram  nostram  huic  ciuitati  dedimus  sigiili  nostri  munimine  roboratam.  Datum 
Parchim,  anno  domini  M*"  CC**  LXV^,  in  die  beate  Agathe  virginis  ac  martiris. 

Nach  dem  Original  auf  Pergament  im  Baths-Archiv  zu  Parchim,  mit  zwei  runden  Siegeln  aus  weissem 
ungeläutertem  Wachte  an  rotfaen  seidenen  Strängen: 


Digitized  by 


Google 


1037  1265.  265 

1)  eine  sitzende  weibliche  Figur  mifc  ausgebreiteten  Armen.  Auf  den  StuUehnen  sitzen  zu  beiden 
Seiten  Vögel  mit  langem  Schwänze;  auf  der  linken  Seite  neben  dem  Throne  ein  Adler  mit  ausgebreiteten 
Flügeln,  auf  der  rechten  Seite  ein  anderes,  grösstentheils  abgebröckeltes  und  nicht  mehr  erkennbares 
Wappenbild.     Von  der  Umschrift  ist  nur  noch  zu  lesen: 

.leiLLV.  .  0L0  .  a  .  D 

2)  die  rechte  Hälfte  des  längs  durchbrochenen  Siegels  fehlt;  auf  der  linken  Hälfte  ein  rechts  gekehrter 
Reiter,  in  der  Rechten  eine  Fahne  und  in  der  yorgestreckten  Linken  die  Hälfte  eine^  Schildes  mit  drei 
Querbalken,  mit  dem  schräge  liegenden  Rautenkranz  Ton  der  oberen  Ecke  links  ausgehend.  Von  der 
Umschrift  sind  nur  noch  auf  einem  abgetrennten  Bruchstücke  der  rechten  Hälfte  drei  Buchstaben,  wovon 
mit  Sicherheit  nur  das  mittlere  K  zu  lesen  ist,  rorhanden.  Vgl.  die  Siegelbeschreibung  zu  Nr.  1035. 
Ein  Transsumpt  dieser  Urkunde  yon  „Kristianus  ghardianus  fratrum  minorum  in  Parchim**  im  Raths-Archir 
zu  Parchim  ist  nicht  datirt,  stammt  aber  nach  den  Schriftzügen  aus  dem  Anfange  des  14.  Jahrhunderts« 
Das  Siegel  ist  abgerissen.  —  Gedruckt  bei  Cleemann,  Chronik  yon  Parchim,  p.  113,  Nr.  8. 


1265.   Febr.  6.   Karüow.  1037. 

Barnim,   Herzog  von  Pommern,   schenkt  dem  Khater  Ivenach  das  Patronat 
der  Kirche  zu  Zarrenthin  (bei  Jarmen). 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Barnim  dei  gratia  dux 
Slauorum  omnibus  in  perpetuum.  Donaliones  principum,  que  robur  firmitaüs 
sorliri  debent,  oportet  scriptis  autenticis  adeo  stabiliri,  ut  in  posterum  nullius 
occasione  dubietalis  seu  calumpnie  mutari  valeant  uel  infringi.  Jgitur  notum  esse 
uolumus  tarn  presentibus,  quam  posleris,  quod  nos  ex  affectu  carilatis  sincere  in 
nostrorum  remissionem  peccaminum  et  pro  etemi  regis  misericordia  facilius  im- 
petranda  donauimus  dilectis  nobis  in  Christo  abbatisse  et  conuentui  Cysterciensis 
ordinis  monasterii  virginis  gloriose  matris  dei  Marie  in  Yuenak  et  omnibus  sequa- 
cibus  earum  ac  ipsi  monasterio  ins  patronatus  ecciesie  sancti  Pancratii  in  villa 
Cerberzin  perpetuis  temporibus  possidendum,  transferentes  in  eas  ac  monasterium 
earum,  quicquid  iuris  habuimus  integraliter  in  iure  patronatus  ecciesie  memorate. 
Testes  huius  noslre  donationis  sunt:  Bemardus  dictus  Mel,  Johannes  dictus 
Wulpes,  Fridericus  dictus  Wulpes,  Widekindus  dictus  de  Walsleue,  Heinricus 
dictus  de  Vizen,  milites  nostri;  item  tTohannes  dictus  Scholentin,  Heinricus  dictus 
Wlpes,  Hermannus  dictus  Mezecowe,  fideles  nostri,  et  alii  quam  plurimi  fide  digni. 
Yt  autem  hec  nostra  donatio  ßrma  et  inconuulsa  perpetuis  temporibus  perseueret, 
presentem  paginam  antedictis  abbatisse  et  conuentui  dari  iussimus  nostri  sigilli 
munimine  roboratam.  Actum  Cartelowe  et  datum  ibidem  per  manum  Amoldi 
curie  nostre  notarii,  anno  domini  M"CC'LX"V%  Vffl"  idus  Februarii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.     An  rothen,    gelben  und   grünen   seidenen  Fäden 
Mögt  noch  der  obere  Theil  des  zu  Nr.  1000  beschriebenen  Siegels. 

S'  BäRNK»  •  D IS 

liest  man  noch  ron  der  Umschrift.     Hinter  dem  rechtshin  gewandten  Reiter  sieht  man  das  Wichen  0. 
leUeiktrgUches  Vrfcu4ea-Bick  U.  34 


Digitized  by 


Google 


266  12S5.  1138 

Dan  Cerb«niii  das  heutige  2armithin  bei  Jamen  sei,  erg&t  sich  ans  innreren  sp&teren  Urkunden 
(im  Hanpt-Arebitr  zu  Schwerio).  Im  J.  1325  schenkte  die  Wittwe  des  Ritters  Beimar  tod  Cerfoeocin 
dem  Pfarrer  zu  CerbeDcin  16  Hühner.  Diese  von  Cerbendn  haben  einen  rechts  aufsteigenden  Fuchs  im 
Wappen;  sie  waren  wahrscheinlich  Verwandte  der  Familie  Voss,  welcher  das  Kloster  Irenack  viel  Ter- 
dankte.  Im  J.  1330  gab  Eeinfrid  ron  Penz  dem  Pfarrer  in  Cerpencin  4  Mark  in  Cetelow«  d.  i.  in 
Zeitlow  bei  Loitz.  Femer  wird  eine  Capelle  in  Chluchcin  als  filia  ron  Cerbenzin  genannt;  Chluchcin  ist 
Cletzin.  —  Das  Kloster  Ivenack  erwarb  in  jener  Gegend  in  mehreren  Orten  Besitz,  wie  zu  Bentzin  und 
Vanselow,  ^  >^ 

(1265.)  Febr.  10.  1038. 

Elisabeth,  Fürstin  von  MekLmbwg,  Aebtissin  von  Wtenhausen,  stirbt. 

Februar.  SCO[Iastice  virg.]  Obiit  felicis  memorie  religiosa  domina 
Elyzabeth  de  Wenden,  quarta  abbatissa  huius  monasterii  Wynhusen  cuius 
promocionem  suo  tempore  fideliter  adimplevit. 

Nach  Böttger,  Nekrolog  des  Klosters  Wienhausen,  abgedruckt  in  der  Zeitschrift  des  histor.  Vereins 
für  Niedersachsen,  Jahrg.  1855,  S.  183  ff.  —  Elisabeth  war  wahrscheinlich  eine  Tochter  des  Fürsten 
Borwin  I.  you  Meklenburg;  vgl.  Jahrb.  XXV,  S.  13  — 19.  nnd  die  oben  mitgetheiiten  Urkunden  Bd  L 
Nr.  521,  Bd.  n,  Nr.  712,  757  und  1031.  —  Nach  diesen  Urkunden  war  sie  sicher  Aebtissin  in  der  Zeit  von 
1241  —  1265;  ihre  letzte  Urkunde  ist  vom  3.  Jan.  1265.  Sie  starb  nach  dem  Nekrolqg  am  10.  Febr. 
nach  einer  freilich  nicht  alten,  ungedruckten  Chronik  des  Kl.  Wienhausen  im  J  1265-  vel  Batto^r 
a.  a.  0.  S.  252.  '      ^'         ^  ' 


1265.   Febr.  13.  ;1039^ 

Gunzdvn,  Graf  von  Schwerin,  bestätigt  den  Tausch,  dvrch  weldien  das  Kloster 
EdnfM  för  10  Hufen  in  Pinnow  von  Heinrich  und  Jacob  von  Wotwet^ 
13  Hufen  in  Gonsrade  empfangt. 

VJuncelinus  dei  gracia  coraes  Zwerinensis  vniuersis  hoc  scriptum  visuris 
valere  in  perpetuum.  Omnis  actus  et  opus  quodlibet,  quod  ad  futuram  din>iiur 
Posteritäten!,  necesse  est  suminopere,  [qu]alenus  priuilegiorum  auctoritate  et  ra- 
cionis  discrecione  roborentur.  Recognosciinus  igitur  et  tenore  presencium  pro- 
fitemur,  quod  frati'es  de  Reyneuelde  cum  bonis  suis  in  villa  Pinnowe  decem 
videlicet  mansis,  quos  a  nobis  cum  omni  iure  liberos  habebant,  concambium  cum 
Hinrico  et  Jacobo  de  Wotwere  dictis  cum  tredecim  mansis  in  viUa  Conradesrothe 
inierunt  tali  forma:  iidem  iam  dicti  Hinricus  et  Jacobus  eosdem  tredecim  mansos 
in  manus  nostras  libere  et  absolute  resignauerunt,  et  nos  de  beniuolo  consensu 
K^heredum  nostrorum,  sperantes  apud  deum  nos  mercedem  recepturos,  eisdem  fra- 
tribus  de  Reyneuelde  eosdem  tredecim  mansos  in  villa  Conradesrothe  sitos  cum 
terminis  et  disterminacionibus  suis,  sicut  hactenus  iacuerunt,  ab  omni  inpeticione 
et   exactkme   liberos   cum   omni   iure   et   decima   totali,    sicut   antedictos    decem 


Digitized  by 


Google 


am  1265.  267 

mansos  in  TiUa  Pinnowe  et  reliqua  sua  bona  in  nostro  dorainio  possident,  con- 
damus.  Jn  cuius  rei  firmamentum  presentem  paginam  sigÜli  nostri  munimine 
roboramus.  Testes  huius  rei  sunt:  Gregorius  de  Pampowe  plebanus^  ßernardus 
miles  de  Grambowe^  Ludolphus  de  Zwerin^  Johannes  fiiius  Luderi  et  alii  quam 
plures.     Acta  sunt  hec  anno  domini  M^CC^LX^  quinto^  idus  Februarii. 

Na^  einem  Original -Transsumpt  des  Bischofs  Bertram  von  Lübek,  des  Grafen  Adolf  von  Holstein 
und  der  Stadt  Lübek,  d.  d.  1372,  in  crastino  b.  Lamberti  episcopi  gloriosi,  welches  angeblich  von  dem 
besiegelten  Original  genommen  wurde. 


1265.   März  17.   Wismar.  1040. 

Heinrich  und  Älbrecht,  Fürsten  von  MeTdenburg,  verleihen  dem  Dom^Gapitd 
zu  Lübek  das  Eigenthum  des  Dorfes  Gögdow,  mit  Ausnahme  von  7  Lehnhufen. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Hinricus  et  Albertus  domini 
Magno^oienses  vniuersis  presentem  paginam  uisuris  uel  audituris  in  perpetuum. 
Quoniam  preteritorum  gesta  propter  temporis  reuolucionem  ex  facili  iabuntur  a 
memoria,  necesse  est,  ut  firmis  ac  immobilibus  ad  futurorum  cognicionem  racio- 
nlbus  perducantur.  Ob  hoc  notum  esse  uolumus  tam  posteris,  quam  presentibus, 
quod  nos  ob  reuerenciam  et  profectum  ecclesie  Lubycensis  proprietatem  ville 
Gogeiowe,  exceptis  Septem  mansis  feodalibus,  quos  nobis  integraliter  asscribimus, 
ipsi  ecclesie  conferimus  pro  sexaginta  marcis  Lubycensis  monele  perpetuo  possi- 
dendam,  tali  tamen  prehabita  condicione,  vt  nobis  de  decem  mansis  eiusdem  ville 
ad  seruicia,  que  borgwerch  et  brugwerch  uocantur,  homines,  qui  in  eis  sederint, 
teneantur.  Quineciam  iudicium  duodecim  solidorum  et  infra  ad  ipsam  ecclesiam 
recognoscimus  pertinere,  de  maiori  uero  [iudicio]  ipsi  [eccles]ie  [terciam]  partem 
assignamus,  volentes,  ut  ab  ecciesia  nuUa  seruicia  [requi]  rantur,  sed  ab  hominibus 
totius  uille  solum  ea  seruicia  fient,  que  generaliter  omnes  homines  facturi  sunt 
residentes  sub  uassallis  nostris  habentibus  a  nobis  libera  bona  sua.  Ne  aulem 
hec  ordinacio  a  nobis  facta  possit  a  nostris  successoribus  aut  a  quoquam  alio 
infringi  uel  calumpniose  permutari,  presens  scriptum  sigillis  nostris  iussimus  robo- 
rari.  Testes  sunt  hü:  Aluericus  de  Barnekowe,  Helmoldus  de  Plesse,  Gerhardus 
Metceke,  Hardwicus  Metceke,  Thidericus  et  Arnoldus  Clauu6,  Conradus  Dotem- 
berg,  Thimmo  Holtsalus,  Bertoldus  et  Conradus  Pren  et  alii  quam  plures.  Actum 
in  Wissemaria,  anno  domini  M^CC^  sexagesiino  quinto,  in  die  sancte  Gerlrudis 
virginis.     Datum  per  manum  Hinrici  notarii. 

Nach  deiaOrigiiial  im  BanpUArchiT  zu  Schwerin.  Die  Siegel  sind  ganz  abgefalleo;  Ton  den  Siegel- 
schnüren  ist  nur  noch  die  zweite,  aus  rother  und  gelber  Seide,  übrig.  Da  das  Pergament  sehr  dünne 
und  morsch  und  die  Dinte  sehr  scharf  gewesen  ist,  so  ist  das  Pergament  und  die  Schrift  sehr  rerfallen, 
ted  die  Urlninde   schon  früh   auf  ein  Stück  von  einer  Lübeker  Urkunde   aus  dem  15.  Jahrb.  aufgeklebt. 

34  • 


Digitized  by 


Google 


2ßh  12«5l  mi 


Die   teRii   4es 


1265.   März  18.  RostodL  IMl. 


—  —  Sxlimm  aw>  vn6ft  M*CCLXV,  sc^mbü  ifie  Cubafc  Tirsi».  cor» 
codssOn»:  Phmmf  Serefridi.  Gerfaco  de  Cosrdde.  Bywko  de  CrofciB.  Hyn- 
rico  Solo,  Hrvico  AdoML  CVwado  de  Sigdebors.  SymoM.  HiiMMn  de  Lawis, 
Jokame  Monck).  Bc4dMT0  Xigro,  MaBe  Mtea.  Eagdierta.  Aadnea  de  Cos- 
TeMe.  Ger[ü]zndo.  Alberto  fratre  Gerarf  Cerdoois.  Ekeinrdo  de  GsewesaoL  Rej- 
niko  de  WokereBte,  Hymico  Sapiente. 

Nack  a«  BMt4ck«r  StocUwie  B,  fei.  20. 


1265.   März  26.  Perugia.  1042. 

Pi3/y^  Clemens  IV.  heauftragt  den  Bischof  von  Bacdbcrg  tokd  den  Abt  2» 
Eiddoffskausen  mit  der  Entscheidung  des  Streäcs  ztcisehen  BisAof  mnd  G»- 
jntd  zu  Batzeburg  und  der  Stadt  Luid:  Ktgen  eines  ron  der  Letzteren  zer- 
störten  Wehrs,  einer  über  die  Stepenitz  geseUagenen  Brücke  und  anderer 
MisstidUgheiteTU 

Clemens  episcopns,  serwos  senronun  deu  venerabifi  fratri  episcopo  Hanel- 

^t^nceiisi  et  dilecto  filio   abbati  monasterii  in  Riddageshusen.   Halbeirstadeiisis  (fio- 

t^^;^    saiulera   et  apostolicam   benedictionem.     Conquestns   est   nobis   raierabilis 

^MA^r  Qoster  episcopos   Raceburgensis^   quod   advocatns,   consnles  et  commomtas 

.gjiii:k.'tA$i$    quandam    piscariam    ipsios    episcopi.    qiie    wer    wlgariter    appeDatnr, 

-Bu^    Jestnientes^    quendam    pontem    super    flaaiam   Stobenk  in   fimdo   ipsios 

.iifi<iHit   ct>ft»tnLxenint   in  dicti  episcopi  et  Raceborgensis   ecciesie  non  modicom 

x^^rtn^uüiii  et  granamen;  idem  qnoque  super  decimis^  terris^  redditibns,  posses- 

>idia»itt^  '^  rebus  aliis   iniuriantur  eidem.     Jdeoque   discrecioni   vestre   per  apo- 

>iAH;&    s^npia  mandamus,  qoalinus  partibos  conuocatis  audiatis  causam  et  appeDa- 

Stte  debito   decidatis,    facientes,    quod   decreveritis^    per  censuram 

lari^  proYiso,   ne  in  Tuinersitatem  Lubiscensem  intern 

sententiam  proferatis,   nisi   super  hoc  a  nobis  man- 

Testes  autem,  qui  fuerint  nominati^  si  se  gracia^  odio 


'V  Digitized  by  ViiOOQIC 


1043  1265.  269 

vel  timore  subtraxerint^  censu[r]a  simili  appellacione  [remota]  cogatis  veritati 
testimonium  perhibere.  Datum  Penisii^  YII.  kalendas  Aprilis,  pontificatus  nostri 
anno  primo. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Läbek  m,  S.  14,  aus  der  unter  dem  25.  Febr.   1266  folgenden  Citation 
des  Abtes  Dietrich  yon  Stade  und  des  Decans  Johann  zu. Hamburg.  —  Vgl.  unten  1266,  Jan.  3. 


1265.   April  30.   Braunschweig.  1043. 

Albreckt  und  Johann,  Herzoge  von  BraunscTMeig,  verpflichten  sich,  dem  Grafen 
Chinzdin  von  Schwerin  2000  Mark  Silbers  zu  zahlen,  zum  Ersätze  des  Scha- 
dens, den  er  in  ihrem  Dienste  erlitten. 

Nos  dei  gracia  Albertus,  Johannes  duces  Brunswicenses  notum  facimus 
vniuersis  et  presentibus  protestamur,  quod  comiti  Gunzelino  de  Zverin  in  restau- 
rationem  dampni  sui  in  nostro  seruicio  quondam  recepti  duo  millia  marcarum  puri 
argenti  fide  promisimus  manuali,  dimidiam  partem  pecunie,  mille  marcas  videlicet, 
a  festo  Michaelis  primo  nunc  instante  ad  vnius  anni  terminuin  persoluendam,  pars 
vero  residua,  cum  secundi  anni  circulus  reuolutus  fuerit,  integraliler  persoluetur. 
Si  autem  persolutionem  memorate  pecunie  prefixis  temporibus  supersederimus,  nos 
vero  Albertus  Bruneswik  siue  Lüneburg,  cuius  electio  in  nostro  erit  arbitrio, 
intrabimus,  abhinc  non  exituri,  quin  de  ipsius  fuerit  libera  voluntate.  Si  autem, 
diuina  preordinante  gracia,  medio  tempore  morte  preoccupati  fuerimus,  frater 
noster  Johannes  vicem  nostram  sub  promissa  fide  nichilominus  adimplebit,  tali 
eciam  apposita  condicione,  quod,  si  facultatem  fideiussorum  habere  poterimus, 
nobilem  pro  L,  ministeriaalem  (!)  vero  pro  XXV  marcis  promittere  faciemus  et 
per  ipsorum  promissum  a  tali  summa,  pro  qua  promiserint,  nos  erimus  penitus 
absoluti,  quia  per  ipsos  certitudinem  sibi  fecimus  habundantem.  Ad  maiorem 
huius  facti  euidenciam  presentem  cedulam,  sigillorum  nostrorum  robore  communi- 
tam,  iam  dicto  comiti  dedimus  in  testimonium  et  in  Signum.  Datum  Bruneswik, 
anno  domini  M'CC'LXV^  vigilia  Philippi  et  Jacobi. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arcbir  zu  Schwerin.  Das  an  erster  Stelle  vorhanden  gewesene  Siegel 
fehlt  an  dem  angehängten  Pergamentstreifen.  An  zweiter  Stelle  hängt  an  einem  Fergamentstreifen  der 
obere  Theil  eines  runden  Siegels  mit  dem  braunscbweigischen  Leoparden.  Von  der  Umschrift  sind  nur  die 
Buchstaben  erhalten: 

si<3 wia 

Anm.  Der  in  obiger  Urkunde  erwähnte  Schade  Gunzelin's  bezieht  sich  ohne  Zweifel  auf  dessen  Theil- 
nahme  an  dem  unglücklichen  Feldzuge  des  Herzogs  Albrecht  im  Jahre  1263,  von  welchem  in  den  Annales 
Veterocellenses  (bei  Fertz,  Scr.  XVI,  p.  43)  erzählt  wird:  „1263,  6.  kal.  Novembris,  Albertus  lantgrarius 
et  Theodericus  marchio  de  Laodesberg,  fratres,  congressi  cum  duce  Alberto  de  Bruneswik  apud  castrum 
Witin  ceperunt  eum  cum  multis  armatis,  inter  quos  erant  precipui  Heinricus  comes  de  Anhalt,  et  comes  Gun- 
zelinus  de  Zwerin  et  filius  eins,  et  alii  quam  plures  nobiles.**  Auch  oben  in  Nr.  999  ist  gesagt,  dass 
Gunzelin  und  sein  Sohn  gefangen  genommen  seien.  Das  Chronic.  Sampetr.  £rf.  (bei  Mencken  III,  p.  270) 
erwähnt  des  jüngeren  Grafen  nicht:   „In  hoc  hello  Albertus  dux  de  Brunschwigk,  vir  strenuus  in  annis 


Digitized  by 


Google 


ä70  1265.  1044 

et  Tir  bellator,  rulneratus  et  captus  est  Ibi  etiam  Heinricas  comes  de  Hanalt  voliieraias  et  ci^tus  est 
Josuper  comites  de  Zwirin  et  de  Eberstein  —  ceperuat  et  in  Merseburg  secum  capÜTOs  abduzeruot. 
Jpsum  rero  ducem  in  vincula  coigeceruDt  et  alios  nobiles  comites  et  quosdam  adrocatos  ducis,  reliquos 
yero  captiyos  data  non  modica  pecunia  pro  redemptione  sua  liberos  abire  permiserunt**  Der  Herzog  wnrde 
über  ein  Jahr  lang  gefangen  gehalten;  wie  lange  die  Gefangenschaft  der  Schwerinschen  Grafen  gewährt 
hat,  ist  nicht  berichtet.  (Am  23.  Nor.  1264  finden  wir  sie  wieder  in  Lauenburg.  S.  Nr.  999  und  1023.) 
Auf  das  Chron.  Sampetr.  geht  auch  der  Bericht  in  Bothe*s  Düring^chcr  Chronik  (S.  423  bei  t.  Liliencron) 
zurück;  wenn  er  aber  sagt:  „unde  de  herzöge  wart  sere  wunt  unde  gefangen,  unde  mit  om  graye  Hein- 
rich von  Anhalt,  grave  Heinrich  voun  Zwirn,  grave  Johaues  Ton  Ebirsteynn"*,  so  ist  der  Name  r.Hein- 
rieh**  des  Grafen  von  Schwerin  nur  Rothe*s  Zuthat.  Auf  dieser  beruht  anscheinend  die  Combtnation  späterer 
Chroniken,  dass  der  gefangen  genommene  jüngere  Graf  ron  Schwerin,  welcher  sonst  nicht  genannt  wird, 
der  Idtere  Sohn  Gunzelin*s,  Heinrich,  (nicht  der  jüngere  Helmold)  gewesen  sei.  Wir  wissen  nicht,  wann 
Graf  Heinrich  gestorben  ist;  als  lebend  wird  seiner  zuletzt  gedacht  in  unserer  Nr.  946  vom  20.  Apr.  1262; 
am  23.  Nor.  1264  wird  er  in  der  für  sein  Haus  wichtigen  Urkunde  nicht  mehr  erwähnt,  am  6.  Jan. 
1265  stellen  sein  Vater  und  sein  Bruder  Helmold  (ohne  seiner  zu  gedenken)  eine  Urkunde  aus  (vgl.  auch 
Febr.  1,  1265).  Am  31.  März  1266  bestätigte  der  päpstliche  Legat  Cardinal  Guido  eine  für  seine  Selig- 
keit rerbesserte  geistliche  Stiftung.  Ob  Heinrich  gegen  Ende  des  Jahres  1263  noch  lebte,  ist  nicht  zu 
ermitteln;  Helmold  finden  wir  mit  seinem  Vater,  dem  Grafen  Gunzelin,  im  Gefolge  der  Herzoge  Albrecht 
und  Johann  von  Braunschweig  am   6.  Juli  1263  zu  Lübek.     (S.  Nr.  993.) 


1265.    Mai  6.   Röknitz.  1044. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Kloster  Dargun  die  voUe  Freiheit, 
von  dem  Hofe  Gasehurg  mit  einem  Fahrzeuge  auf  der  Ostsee  Butten  zu  fangen. 

J^arnim  dei  gratia  dux  Slauorum  omnibus  in  perpetuum.  Ea  que  princi- 
pum  donatione  in  possessionem  locorum  transeunt  religiosorum ,  conuenit  ut 
scripture  testimonio  sie  notißcentur,  ut  posterorum  uersutia  locum  in  eis  non 
inueniat  malignandi.  Jgitur  notum  esse  uolumus  tarn  presentibus^  quam  posteris, 
quod  nos  dilectis  nobis  in  Christo  abbati  et  conuentui  monasterii  sancte  Marie  in 
Dargun  ordinis  Cysterciensis  ipsorumque  successoribus  vniuersis  ac  ipsi  monasterio 
contulimus  et  donauimus  pro  nostrorum  remissione  peccaminum  ac  eterna  miseri- 
cordia  consequenda  libertatem  capiendi  rumbos  cum  vna  naui  et  retibus  ad  eam 
pertinentibus  in  mari  salso  terre  nostre  dominio  adiacenti,  decementes  ipsam 
nauem  una  cum  piscatoribus  et  retibus  in  ea  existentibus  iiberam  et  solutam  ab 
omni  pensione,  theloneo  et  alia  qualibet  exactlone^  in  quibus  alie  naues  ratione 
piscationis  nobis  sunt  obligate,  que  in  predicto  mari  deducuntur  in  captura  rum- 
borum.  Cuius  occasione  donationis  precipimus  aduocatis  nostris  aliisque  officiatis 
nostris  iuxta  dictum  mare  auctoritatem  habentibus,  ut,  cum  predicti  abbas  et  con- 
uentus  suos  piscatores  cum  naui  et  retibus  de  curia  sua  Carsiborch  emiserint  ad 
capiendum  rumbos,  nichil  ab  eis  exigere  presumant,  nee  eis  quicquam  moiestie 
vel  grauaminis  irrogare.  Testes  huius  donationis  sunt:  Borco,  Johannes  de 
Leuenowe,  Hinricus  Munt,  milites  nostri,  et  alii  quam  plures  fide  digni.  Jn  cuius 
rei  testimonium  presentem  paginam  eisdem  dari  iussimus  nostri  sigilli   munimine 


Digitized  by 


Google 


1045  1265.  271 

roboratam.     Datum  Rokeniz,   per  manum  Arnoldi  notarii  nostri,   M^^C^C^LX^V^, 
pridie  nonas  Mail. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  von  rothen  und  gelben  seidenen 
Fäden  hängt  ein  grosses  rundes  Siegel  mit  einem  rechtshin  sprengenden  Reiter  mit  Helm,  befahnter  Lanze 
und  Schild,  auf  welchem  ein  Greif  steht.  Das  Siegel  ist  von  dem  an  der  Urkunde  Nr.  1000  hangenden 
Siegel  sehr  verschieden.  Das  gegenwärtige  ist  en  rclief  viel  mehr  erhaben,  das  Siegelfeld  ist  völlig  leer, 
das  Pferd  ist  grösser,  die  Hufe  des  Pferdes  und  der  Helmbusch  des  Reiters  stehen  in  der  Umschrift, 
welche  lautet: 

S.  BäRNICD.  er.  6RÄ.  ILLVSTS.  DVÖIS.  SLÄVOR.  i.  ÖÄSSVBia 

Eine  zweite,  gleichlautende  Ausfertigung  dieser  Urkunde  ist  mit  dem  Siegel  besiegelt,  welches  an  der 
eben  genannten  Urkunde  Nr.  1000   und  an  Nr.  542  hängt.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  126. 


1265.  Mai  15.  1045. 

Albrecht,  Fürst  von  Meldenburg,  stirbt. 

Jxlberlus    dei   gralia  Magnopolensis   dominus.     Obiit   anno    domkii   M^  CG** 
LXV.,  5^^  X'  Mai. 

Aus  dem  Necrologium  im  vormaligen  Kreuzgangsfenster  zu  Doberan,  nach  einer  um  1500  geschriebenen 
Copie  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  I,  zu  S.  136. 


1265.  Mai  26.   Sternberg.  1046. 

Heinrich,  Fürst  von  MeMmburg,   verleiht  dem  Kloster  Dobbertin  das  Dorf 
Demen,  welches  dasselbe  von  Siegfried  von  Grrönau  gekauft  hat. 

Henricus,  Her  zu  Meckelnburgk,  hat  dem  Closler  Doberlin  das  Dorff 
Demen^  welches  ihnen  Sifridus  von  Gronow  verkauft,  vorlehnet  mit  Holtzungen, 
Wisen,  Weiden,  wassern,  vnd  auch  mit  dem  Kirchlehne,  sampt  allen  Hufen  zu 
besitzen.     Acta  anno  gratise  1265.,   septimo  kalend.  Junii.     Datum  Stemeberghe. 

Clandrian,  Dobb.  Reg.,  Nr.  LXV. 

1265.   Mai  26.  1047- 

Bas  Dom^Cajpitd  zu  Lübek  beurkundet,  dass  der  Bürger  Heinrich  van  Iser^ 
lohn  der  Lübecker  Domkirche  eine  Huje  in  Vilebeke  geschenkt  hat. 

xrepositus,  decanus  totumque  Lubicensis  ecclesie  capitulum  vniuersis 
presentia  uisuris  etemam  in  domino  salutem.  Jn  nostra  constitutus  presentia 
Heinricus  dictus  de  Yserlo,  ciuis  Lubicensis,  pupplice  duxit  proteslandum ,  quod 
ipse  pro  Salute  et  remedio  anime  sue  et  uxoris  eins  mansum  unum  in  Vilebeke 
situm  cum  omni  iure,  scilicet  censu,  decima  et  iudicio,  sua  pecunia  comparatum 
et  ab  omni  exactione  libertatum  ecclesie  Lubicensi  liberaliter  assignauit,  ita  tamen, 
ut  uiuente    ipso    et   uxore    sua    superstite,    quicquid    de    dicto    manso    annuatim 


Digitized  by 


Google 


272  1265.  1Ö48 

potueril  prouenire^  per  manus  duorum  canonicorum,  quos  ad  hoc  duxerit  depu- 
tandos,  in  duas  partes  diuidatur  et  leprosis  in  Gronowe  una  medietas,  leprosis 
uero  in  Zwartowe  alia  medietas  annis  singuiis  transmittatur ;  defuncto  uero  altero 
duorum  memorata  mansi  medietas  capituio  Lubicensis  ecciesle  pertinebit;  ilem 
decedente  secundo,  qui  superstes  extiterat,  alia  medietas  ad  usus  dicti  capituii 
sine  difficultate  qualibet  conuertetur;  prouiso,  quod  in  eorumdem  anniuersario 
inter  canonicos  presentes  memoriam  ipsorum  peragentes  pecunia  de  prefato  manso 
collecta,  prout  consuetudo  exigit,  equaliter  diuidatur.  Jn  cuius  rei  testimonium 
sigillum  tarn  capituii^  quam  suum  presentibus  duximus  apponendum.  Datum  anno 
domini  M'CCTLXV^  VII.  kalendas  Junii. 

Nach  Lererkus,  Urk.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  180,  aus  dem  Reg.  Cap.  Lab.  I,  &  122. 


(1265.)   Juni  6.   Parchim.  1048. 

Hdena,   Herzogin   von   Sachsen,    schenkt    dem    Hause    zum   Heil.    Geist   zu 
Parckini  das  EigenÜmm  von  drei  Hufen  im  Dorfe  Grebhin. 

In  nomine  sanete  et  indiuidue  trinitatis.  Nos  Helena  dei  gracia  ducissa 
Saxonie,  Angarie  et  Westualie  omnibus  in  perpetuum.  Quoniam  omnes  peccaui- 
mus  et  egemus  gracia  dei,  necessarium  nobis  est  diem  extremum  largicionibus 
elemosinarum  et  bonis  operibus  preuenire.  Nouerint  igitur  presentes  et  posteri, 
quod  nos  pro  salute  dilecti  domini  et  marili  nostri  pie  memorie  Aiberti  quondam 
ducis  Saxonie  proprietatem  trium  mansorum  in  villa  Grabbyn  ad  domum  sancti 
Spiritus  in  ciuitate  nostra  Parchem  liberaliter  erogamus  de  filiorum  nostrorum 
Johannis  et  Aiberti  fauorabili  Toiuntate,  iudicio  tantum  nobis  et  seruicio,  quod 
vulgo  borchwerck  dicitur,  reseruato.  Ut  autem  hec  donatio  stabilis  perpetuo 
perseueret,  presens  scriptum  cum  appensione  sigilli  nostri  dicte  domui  iussimus 
in  testimonium  presentari.  Hü  vero  nobiscum  intererant  et  sunt,  testes :  Detleuus 
de  Parchentin,  Hinricus  de  Crumessen,  Bertoldus  de  Ritzerowe,  Barlholomeui 
pincerna,  Dauid  de  Grebene  et  Bernardus  de  Molendino  cum  aliis  probis  viris. 
Actum  et  datum  in  Castro  nostro  Parchim,  anno  domini  M'^CC'^LV*,  VIII.  idus 
Junii. 

Nach  einer  Abschrift  im  Haupt -ArchiT  zu  Schwerin.  Das  Datum  dieser  Urkunde  MCCLV  ist  ohne 
Zweifel  nicht  richtig,  denn  Herzog  Albrecht  starb  im  J.  1260,  nach  dem  26.  Juni  d.  J.  (ygl.  r.  Kobbe. 
Gesch.  von  Lauenburg  I.  S.  312).  —  Chemnitz,  chron.  MegapoL,  Tita  Pribislai  IL,  datirt  die  ürk.  gleich- 
falls Tom  6.  Jun.  1255;  eine  Regeste  in  dem  Parchimschen  Kirchen -Visitations-ProtocoU  yon  1563  hat 
dagegen  das  Jahr  1225  ohne  Angabe  des  Tages.  Im  Original  wird  M^CC^LIV  gestanden  haben,  der 
untere  Strich  des  L,  so  wie  das  folgende  X  zur  Zeit  der  Abschrift  erloschen  gewesen  sein,  weshalb 
der  Abschreiber  diesen  leeren  Raum  bloss  durch  den  fehlenden  Strich  des  L,  die  Kirchen -Visitation  aber 
durch  XXV  ergänzte.  Ueber  die  Minderzahl  V  sind  alle  einig.  Vgl.  oben  Nr.  1035.  —  Gedruckt  in 
Jahrb.  XI,  S.  254. 


Digitized  by 


Google 


tOII  1265w  373 

1265.  Juni  15.  (Laneburg.)  1M0. 

Das  St.  Michaelis 'Kloster  zu  lAmeburg  nimmt,  nachdem  seine  Lehmnänner 
Jordan  und  Heinrich  von  Bodensted  ohne  Erben  gestorben  sind,  die  eine 
Bälfie  des  Dorfes  St.  MichMÜsberg  mit  dem  Paironaie  der  Kirche  zu  eigener 
Verfügung  zurück  und  belehnt  Heinrich  und  die  Erben  des  Hartwig  von 
Wütenlog  mit  der  andern  Hälfte  des  Dorfes. 

—  [Nr.  766.]  —  Jstis  uero  fratribus  scilicet  domino  Jordane  et  HeiDiico  dictis 
de  Bodenstede  uiam  carnis  uniuerse  ingressis  sine  heredibus,  cepimus  repetere 
predicla  bona  secundum  canonicas  sancxiones;  ventilata  autem  diu  causa,  discre- 
torum  yirorum  tandem  usi  consilio,  in  amicabilem  conuenimus  composicionem,  ut, 
cunctis  simuitatibus  et  odiis  amputatis,  ecciesia  in  eadem  villa,  que  dicitur  Mons 
sancti  Michahelis,  precipue  nostre  libere  cedat  donationi,  et  dimidietas  bonorum 
tocius  uille  ad  nostros  perveniat  usus,  et  dimidietatem  Heinrico  et  heredibus 
Harwici  de  Witenloge  iure  porreximus  feodaii,  profitentes  partem  nostram  sicut 
et  eorum  cum  omni  fideiitate  promovere.  Vt  autem  hoc  stabile  permaneat,  pre- 
sentem  paginam  sigiliis  nostris  fecimus  roborari,  presentibus  miiitibus:  domino 
Johanne  de  Moul,  Ottone  de  Bo[y]ceneburg,  Ottone  Magno,  Lippoido  de  Dore[n], 
Gerrico  de  Berscampe  et  al[i]is  quam  pluribus.  Acta  sunt  hec  anno*  gratie 
Biiilesimo  ducentesimo  sexagesimo  quinto,  in  die  beati  Viti. 

Nach  dem  Abdruck  bei  r.  Hodenberg:  Lflneb.  U.-B.  VII,  1«  S.  80,  31,  aus  dem  OrigiDai,  von  dem 
^beide  Siegel"  abgefalleo  sind.  Auch  gedruckt  in  Wedekind's  Noten  III,  S.  311.  Dieser  erneuerte  Lehn- 
brief Nr.  1049  ist  unmittelbar  hinter  Nr.  766  (nach  der  Schenkungsurkunde  von  1219,  Bd.  I,  Nr.  260) 
geschrieben,  und  schliesst  sich  in  der  Conttruction  an  dieselbe  an. 


1265.   Juni  29.  Piritz.  1050. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  das  Eigenthum 
von  10  Hufen  in  Oanschendorf,  welche  der  Ritter  Johann  von  Ertenämrg 
dem  Kloster  geschenkt  hat. 

Ijarnym  dei  gratia  dux  Slauomm  omnibus  in  perpetuum.  Donationes 
principum,  que  robur  firmitatis  sortiri  debent,  consueuerunt  scriptis  autenticis 
roborari.  Jgitur  notum  esse  volumus  tam  presentibus,  quam  posteris,  quod  nos 
pro  nostris  nostrorumque  progenitorum  peccaminibus  ac  etemi  regis  misericordia 
facüius  consequenda  proprietatem  decem  roansorum  ville  Ganzekendorp  adiacen- 
eium,  quos  fiddis  noster  Johannes  miles  dictos  de  Erteneborch  de  nostra  licencla 
dedit  et  assignauit  monasterio  sancte  Marie  in  Dargun,  donauimus  et  contulimuft 
eidem  monasterio  cum  omni  iure,  quo  cetera  bona  sua  possidet  sub  nostro 
dominio,  perpetuis  temporibus  possidendam.     Huius  nostre  donationis  testes  sunt: 

■•UwtargiickM  VrkniM-lieh  IL  35 


Digitized  by 


Google 


2u  136&  m\ 

l^fJlatißiB$  plebanus  in  Demyn,  Johannes  et.  Dmiftfo  fn^nes  .dipti.  <)e.  Briiseoii, 
Domazlauus  de  Camyn,  Fridericus  dictus  Vos,  Otto  dictum  de  Versen,  Otto  dictus 
öum  Plata,  milites,  et  alii  quam  plures  fide  digni,  quorum  hie  nomina  non  sunt 
subscripta.  Vt  autem  hec  nostra  donatio  firroa  et  inconuulsa  pei^etuis  lemporibus 
perseueret,  presentem  paginam  abbati  et  couentui  eiusdem  monasterii  dari  iussimus 
tiostri  sigilli  munimine  roboratam.  Actum  Pyriz  et  datum  ibidem  per  roanum 
Amoldi  nostri  notarii,  anno  domini  M'CC/LXV^  IIP  kalendas  Juiii. 

Niush    dtm    Ofiginal   im    Haupt- Ar^iy    zu   Sohwerio.     An  dor   roth* seidenen  Schnur  h^lngt   Herzog 
Baniim*8  Siegel,  wie  es  zur  Urk.  Bd.  I,  Nr.  542,  und  oben  zu  Nr.  1000  beschrieben  ist.     Umschrift: 

4i  S'.  BÄ....  Döi .  eRÄOiÄ  .  iLLVSTRis  .  SLnv...m  .  Dvais 

Dasselbe  hat  ein  Secret  als  Rflcksiegel.    Dieses  Secret  ist  rund  und  so  gross  als  das  Hauptsiegel,  die  Um* 
sohrift  desselben  abgerechnet :  im  runden  Felde  liegt  ein  kleiner,  rechts  gelehnter  Sehild  mit  dem  pommert 
;  sehen  Greifen  unter  einem  rechts  gelehnten  Helme  mit  einem  Ffauenwedel;    zu  jeder  Seite  im  Siegelfelds 
ist  eine  fünf  blättrige  Rose.     Umschrift: 

^  saaRaTUO) .  Barnim  .  prinöipis  ,  Da  .  siaiiN 

—  Vgl.  unten  die  Urkunde  Tom  5.  März  1266  und  die  derselben  voraufgehende. 


1265.   Juni  29.   Rostock.  lOSl. 

Bath  und  Gemeinde  der  Stadt  Bostodc  verUgen  Qericht  tmd  Baih  nadi  dem 
Miüdmarkte  und  erlassen  eine  Verordnung  über  die  Märkte  tmd  die  Aufbe- 
wahrung der  Stadt  -  Privilegien. 

In  nomine  sanete  et  individue  trinitatis.  Consules  et  uniuersitas  ciuitatis 
Rozstok  Omnibus  hanc  paginam  visuris  in  perpetoum.  Ne  ea,  que  inter  presentes 
iaudabiiiter  geruntur,  in  oblivionem  transeant  futurorum^  necesse  est^  vt  scriptis 
autenticis  perhennentur.  Notum  ergo  esse  volumus  tarn  presentibus,  qnam  iutoris, 
nos  pro  communi  commodo  concorditer  statuisse,  vt  iudicium  et  consilium  totius 
iRozstok  in  medio  ciuitatis  in  foro  ibidem  iacente  perpetuis  temporibus  sit  haben- 
dum.  Preterea  forum  beati  Petri  et  beale  Marie  virginis  parrochiarum  ^  sicut 
hactenus  cum  omni  vtiiitate  habuimus,  est  postmodum  permansurum,  eo  solum- 
modo  excepto,  vt  durante  foro  in  memorata  parrochia  sancti  Petri  humulus  cum 
aliis  rebus  ibidem  venaiibus  venundentur,  ipso  vero  transacto  in  parrochiam  sancti 
Jacobi  plenarie  reducatur^  in  qua  etiam  forum  equorum  et  pecorum  cum  humulo^ 
Bleut  httcvsque  fuit^  firmum  stabit.  Arbitratl  sumus  insuper^  vt  privilegia  ciuitatis 
in  parrochia  sancti  Petri  in  loco  tuto  sub  custodia  trium  camerarionun  reseruentur. 
El  vt  hec  nostra  ordiaatio  tata  permaneat  et  inconuulsa^  presentem  paginam 
sigilli  sostri  appeosione  duximus  roborandam.  Huius  rei  testes  sunt:  frater  Jo*« 
htnaes  prior  et  fir^ter  Wedekiniis  ordinis'  predicatonun,  frater  Marcwardus  gar-^ 
dimus  ei  firatev  Bertoldiia  <irdinis  minornm^   domiiius  Henficus  de  8fno|o  iacobo^ 


Digitized  by 


Google 


1091  tm^  trs 

dominus  Henricns  de  sancta  Maria  ^  dominus  Wolterus  d^  sancto  Fetro,  Mnfaial 
Ludowicus  de  sanoto  Nycolao  clerici,  dominus  Johannes  de  Bona  ^  dominus 
DarchtlaUs,  dominus  Wolterus  de  Konowe,  milites;  consules  rero:  Grerlagus  de 
Cosrelde^  Johannes  ftifus  Segefridi,  Johannes  Monachus,  Herdiarnnus  de  Lawe^ 
Henricus  filius  Adolphi,  Conradus  de  Megedeburch^  Rotherus  Niger,  Johanned 
filius  JuUen,  Henricus  Sculo,  Andreas  de  Cosvelde,  Engelbertus,  Henricus  dti 
Groppelin,  Heinricus  Sapiens,  Reinelto  de  Wokrente,  Symon,  Albertus,  Oemandus 
et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hee  anno  gracie  MCCLXV.  Datum  Roastok, 
ipso  die  Petri  et  Pauli  apostoiorum. 

Nach  dem  Original  im  Raths-Archir  zu  Rostock.     Die  Urkunde   ist  in  grossem  Format,    selkr  schön 
.  geschrieben  und  h&ngt  daran  das  grosse  Stadtstegel  an  einer  weiss -rodi*  seidenen  Schnur.  —  Gedruckt  iu 
den  Rost  Nachr.  und  Anz.   1752^  S.  106,  und  bei  Nettelbladt:  Ursprung  der  Stadt  Rostock  Gerechts^p»^ 
Cod.  prob.  p.  45. 


1265.   Juli  15.   Lüneburg.  1053. 

Gerhard,  Graf  von  Holstein,  gelobt  mit  dem  Bischof  Simon  von  Paderborn, 
seinem  Oheim,  und  dem  Grafen  Gumdin  von  Schwerin,  zwei  Wochen,  nach- 
dem seiner  Tochter  Lutgard  Ehe  mit  dem  Herzoge  Jokaarm  von  Braunschweig 
vollzogen  sein  wird,  diesem  das  Schlose  Scfumeiümrg  als  Pfandfnr  die  Miih 
gift  abzutreten. 

—  —  Presentem  paginam  sigillis  venerabilis  patris  S[imonis]  Paderbornensis  epi- 
scopi  necnon  nobilis  viri  G[unceiiDi]  de  Swerin  et  nostro  feeimus  communiri. 
Datum  Luneborg,  anno  gratie  M'' CC"  LXV%  idus  Jolii. 

Vollständig  abgedruckt  aus  dem  Original  im  König].  Arehir  zu  HanuöTer   bei  Sudendorf,   Urkunden- 
buch  I,  S.  39.  j  ^        ^  j  ^  ^  » 

1265.   Juli  28.   Drönnewitz.  1053. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Kloster  Ivenack  das  Eigenthum 
des  Dorfes  Glendelin  (südlich  von  Demmin). 

Barnim  dei  gratia  dux  Slauorum  omnibus  in  perpetuum.  Donationes 
principum,  que  robur  firmilatls  sortiri  debent^  oportet  ut  seriptis  autenticis  sie 
roborentur,  quatinus  processu  temporis  uersutorum  malicia  iocum  malignandi  non 
inueniat  in  eisdem.  Jgitur  notum  esse  uolumus  tam  presentibus^  quam  posteris, 
quod  nos  pro  nostris  nostrorumque  progenitorum  peccaminibus  ac  etemi  regis 
misericordia  facilius  impetranda  contulimus  et  donauimus  proprietatem  vilie  Glan- 
delin   abbatisse   et  conuentui   monasterii   gloriose   virginis   matris  dei  Marie  aput 

35* 


A 


Digitized  by 


Google 


ST«  198S.  1054 

Alemkiin  ac  ipsi  monasterio  proprieUtis  titulo  perpetiBs^  temporifaus  possidendant^ 
in  predictos  conuentus  ac  monasteriuin,  quicqnid  iuris  in  eadem  villa  ac  vninersis 
elus  attinentiis  intra  suo[s]  limitea  et  teraunoa  contentia  habuimus  et  habere 
dlnoscebamur^  integ^liter  et  liberaliter  transferentes.  Testes  huiiis  nostre  dona- 
tionis  sunt:  Andreas  plebanus  in  Dimin,  Nicolaus  et  Lucas,  canonici  Colbergenses; 
item  Bemardus  Mel,  Heinricus  de  Yizen,  Heinricus  Munt,  Johannes  Scolentin, 
miUtes  nostri,  et  alii  quam  plures  fide  digni,  quorum  hie  nomina  non  sunt  sub-* 
scripta.  Vt  autem  hec  donatio  firma  et  iaconuulsa  perpetiis  temporibas  per-* 
seueret,  presentem  paginam  inde  confectam  dicüs  abbatisse  et  connentoi  dai^ 
iussimus  nosbri  sigiiii  munimine  roboratam.  Actum  aput  villam  Droneulz  et  datum 
ibidem  per  manum  Arnold!  nostri  notarii,  anno  domini  M^CC^LXy%  V  kalendas 
Aogusti. 

Naeh  dem  Origioal  im  Haupt-Archir  zn  Schwerin.    Das  Siegel,  welches  früher  an  gprünen  und  gelben 
seidenen  Fäden  hing,  ist  jetzt  verloren  gegangen. 


1265.   Sept.  23.  1054. 

Bernhard  wnd  Adolf y  die.  äUeren,  und  Hemrich  und  Adolf,  die  jüngeren 
Grafen  von  DavnAerg,  schenken  dem  Jungfrauen  -  Kloster  zu  St.  Lorenz  zu 
Magdeinirg  2^1  2  Hufen  zu  Ammendeben  (hei  Wolmirstädt). 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Bemardus  et  Adolfus  seniores  et 
Henricus  et  Adolphus  iuniores  dei  gratia  comites  in  Dannenberge  omnibus  — 
—  — .  Nos  —  —  — ,  adhibito  etiam  legitimo  heredum  nostrorum  consensu^ 
duos  mansos  et  dimidium  proprietatis  nostre  cum  areis  annexis  sitos  in  Ammens- 
leue  — .  —  —  ecclesle  sancti  Laurentii  in  Magdeburch  et  conuentui  sancti- 
monialium  ibidem  deo  famulantium  in  proprietatem  dedimus  pleno  iure  perpetuo 
possidendos.  Testes  huius  donationis  nostre  sunt:  dominus  Gerbertus  de  Barde- 
leue,  dominus  Hermannus  de  Breze^  dominus  Johannes  de  Hertesuelt,  dominus 
Henricus  de  Pinnoue,  dominus  Henricus  Darzlaue^  dominus  Henricus  Clizing, 
dominus  Martinus  de  Grabowe,  dominus  Henricus  de  Bardeleue  et  alii  quam 
plures.  Acta  sunt  hec  anno  gracia  M^'CC^LXV^  IX*"  Ical.  Oclobris.  Ne  igitur 
super  hac  donatione  nostra  cuiquam  in  posterum  ambiguitas  generetur^  ea  que 
facta  sunt,  conscribi  f[e]cimus  et  sigillorum  nostrorum  munime  roborari. 

Nach  Gercken,  Cod.  diplom.  Brandenb.  I,  p.  46,  ^ex  orig.  aroh.  capit.  cath.  Magdeb"".  ^Bemhardi 
und  Adolfi  Siegel  hängt  daran,  beide  aber  sehr  schadhalt.  Auf  das  erste  ist  ein  aufrecht  stehender 
Löwe  allein,  auf  das  andere  neben  dem  Löwen  noch  ein  Baum  befindlich  und  sonsten  den  Siegeln 
ap.  Harenberg  in  Bist  Gand.  p.  1394  yöUig  gleich.**      Gercken.  —  Vgl.  wegen  der  Siegel  Nr.  717. 


Digitized  by 


Google 


1265.   Oct  17.   Demmin.  1055^ 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  bestätigt  die  Stiftung  des  Klosters  Dargun 
und  aße  Schenkungen,  weiche  demselben  von  seinen  Vorfahren  und  ihm  seR>st 
gemacht  sind. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Barnim  dei  gratia  dux 
Siauorum  vniuersis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  in  perpetuum. 
Juste  ac  rationabiliter  petencium  desideria  conuenit  abscpie  difficultatis  obstaculo 
admitti  et  ad  debiti  effectus  complementum  perdoci.  Sane  suppHearant  nobis 
hamiliter  et  deuote  dilecti  nobis  in  Christo  abbas  et  connentus  ordinis  Cyster- 
ciensis  monasterii  gloriose  uirginis  matris  dei  Marie  in  Dargun,  quatinus  intuitu 
diuine  remunerationis  nostroromque  in  remissionem  peccaminum  fundationem  mo- 
nasterii ipsius  simul  et  donationes  varias  et  diuersas  ipsis  ac  predecessoribus 
eorum  a  nostris  progenitoribus  simul  et  consangoineis  factas  dignaremur  nostri 
scripti  patrocinio  confirmare.  Quorum  petitionibus  iustis,  rationabilibus  ac  honestis 
faciiem  prebentes  assensum  pariter  et  fauorem,  fundationem  dicti  monasterii  dor 
nationesque  vniuersas  illustris  principis  fratris  nostri  patruelis  domini  Wartizlai 
ducis  Diminensis  pie  ac  felicis  recordationis,  patris  quoque  sui  domini  Kazimari 
patrui  nostri  ducis  Diminensis,  viri  incliti  et  gloriosi,  neenon  et  vniuersorum  pro- 
genitorum  ac  parentum  nostrorum,  a  quibus  per  successionem  ducatus  Diminensis 
ad  nos  est  iure  deuolutus  heredltario,  prout  in  priuilegiis  eiusdem  monasterii  a 
prima  sui  fundatione  rite  ac  legaliter  confectis  plenius  continentur  expresse  modo 
debito  et  iegali  facte,  ratas  et  gratas  vna  cum  suis  öonfirmationibus  habentes  in 
Omnibus  et  per  omnia  presenti  scripto  duximus  confirmandas,  inhibentes  districtius, 
ne  quis  h[ered]um  aut  successorum  nostrorum  predicti  monasterii  emunitates, 
libertates,  exemtiones  aiiasque  prerogatiuas  quaslibet  in  ipsum  aut  homities  eins 
a  predictis  nostris  predecessoribus  simul  et  progenitoribus  rite  et  rationabiliter 
iure  proprietatis  translatas  presumat  infringere  in  aliquo  uel  eciam  ausu  temerario 
immutaVe.  Nostras  quoque  donationes  simul  et  prerogatiuas,  quas  eidem  mona- 
sterio  rite  ac  rationabiliter  fecimus,  i^olumus  similiter  in  omnibus  et  per  omnia 
inuiolabiliter  obseruari.  Testes  huius  nostre  confirmationis  sunt:  Conradus  pre- 
positus  ecclesie  Stetinensis,  frater  Gerardus  de  Kiriz  eiusdem  monasterii  monachus, 
Heinricus  Ursus,  Bemardus  Mel,  Johannes  Wlpes  et  Fridericus  frater  eins,  Ber- 
tholdus  Thuringus,  Johannes  de  Gramzowe,  Johannes  de  Erteneburch,  Burchardus 
de  Kalant,  Arnoldus  de  Schoneuelde,  Wichmannus  de  Walle,  Heinricus  de  Yizen 
et  Hermannus  filius  eins,  Johannes  Romele,  Johannes  Scholentin,  Gerardus  Lepel, 
Johannes  de  Stembeke  et  alii  quam  pluresi  fide  digni,  quorum  hie  non  sunt  nor- 
mina  subarata.  Jn  cuius  rei  firmum  et  perpetuum  fulcimentum  simul  et  testimo«- 
nium   presens   scriptum   predictis   abbati  et  conuentui   dari  iussimus  nostri  sigilli 


Digitized  by 


Google 


278  1366.  WS9 

IBunimihe  roboraturo.    Datum  Dimin,  per  manum  Alnoidi  nostri  itotarii,  anno  do*^ 
mini  M'CCLX'V,   XVP  kalendas  Nouembrls. 

I^ach  dem  Original  im  Haupt-Arcbir  zu  Schwerin,  Das  Pergament  ist  an  einigen  Stellen  Termodert. 
Das  Siegel,  welohea  an  einer  Schnur  yon  rother,  grüner  und  gelber  Seide  hing»  iit  abgefallen,  aber  noch 
in  seinen  beiden  Platten  Torhanden:  die  obere  Platte  trägt  das  zu  Bd.  I,  Nr.  542,  beschriebene  Siegel, 
die  untere  Platte  hat  ein  Seoret  als  Büoksiegel,  welches  oben  zu  Nr.  1050  beschrieben  ist  —  Gedruckt 
ist  diese  Urkunde  in  Lisch  Mekl.  Urk.  I,  S.  128,  und  in  Lisch  Urk.  d.  Geschl.  Behr^  I,  B,  S.  84. 


1266.    Wismar.  10S6. 

Heinrich,  Fürst  von  Meldenlmrff,  verleiht  dem  Kloster  Rehna  das  Etgenthum 
von  4  Hufen  in  Vitense,  von  1  Hufe  in  Käselow,  von  den  Besitzungen  des 
Johann  von  Bvlovo  in  WeLschendorf  und  von  1  Hufe  in  Herbordeshagen 
(Bauhof  bei  BehnaJ. 

Jtxinricus  dei  gracie  dominus  Magnopolensis  omnibus  hoc  scriptum  intueu-- 
tibus  saiutem  in  eo^  qui  est  salus  omnium.  Quoniam  ea^  que  fiunt  in  tempore, 
simui  cum  lapsu  temporis  euanescunt,  memoriis  hominum  facillime  excidunt  et 
mutantur,  nisi  scriptis  uel  testium  vocibus  perhennenlur.  Unde  nolum  esse 
uolamus  presentibus  et  futuris,  quod  nos  ob  dei  reuerenciam  et  specialem  fauorero, 
quo  circa  ciaustrum  Rene  mouemur,  proprietatem  quatuor  mansorum  in  Vitense 
sitorum ,  quos  miles  noster  dominus  Kristianus  de  Bresen  cum  consensu  et  coi- 
laudacione  filiorum  suorum  eidem  claustro  vendidit,  cum  dimidio  predicte  uille 
iudicio,  habito  respectu  ad  saiutem  anime  nostre  conferimus  in  perpetuum  quiete 
et  iibere  possidendam,  in  aquis  et  paludibus,  in  pratis  et  in  pascuis,  in  siluis  et 
campis,  cultis  et  incultis,  per  latum  et  longum  in  suis  tenninis  distentis,  eo  iure, 
quo  dictus  Kristianus  ipsos  mansos  possedit  iiactenus  et  quo  ceteri  nostri  vasaili 
suis  bonis  coutuntur.  Conferimus  eciam  predicto  claustro  proprietatem  unius 
mansi  in  Coselow,  quem  Conradus  Wakkerbart  eidem  in  remedium  anime  sne 
contulit  eo  iure,  quo  a  nobis  exstitit  infeodatus.  Jtem  quicquid  proprietalis  seu 
libertatis  Johannes  de  Bulow  et  fratres  eiusdem  in  villa  Volzikendorp  a  nobis 
habuerunt,  ad  manus  noslras  resignauerunt,  et  hoc  ipsum  pure  propter  deum 
prefato  claustro  conferimus  perpetuo  possidendum.  Vnum  quoque  mansum  situm 
in  Herbordeshagen,  quem  prefotus  Johannes  de  Bulow  et  sui  fratres  ad  manus 
nostras  resignauerunt,  libertate  et  iure  prehabito  in  sepedicti  claustri,  cuius  pro* 
mocioni  deuote  intendimus,  vt  vberius  fructu  crescat  et  virtutibus,  conferimus 
snpplementum.  Ne  igitur  huic  Iibere  donacioni  nostre  quisquam  de  cetero  valeat 
obuiare  auf  ciaustrum  Rene  in  hiis  bonis  hincinde  expressis  ausu  temerario  per- 
turbare,  presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine  testibus  inscriptis  dignum 
duxtmus  muniendam.     Testes  sunt:   Bernardus  de  Gustekow,  Hinricus  de  Bukm', 


Digitized  by 


Google 


tooi  tarn  279 

castdlaiii  iu  Godebuz,  Helmoldus  de  Plesse,  Aluericus  de  Barnekow,  Conradu|i 
Dotenbergh,  milites;  Conradus  noster  cappellanus^  et  Johannes  notarius  et  alii 
quam  plures.  Datum  Wismarie,  anno  domini  M''CC'^LXVI%  id  agente  et  procu- 
rante  domino  Henrico,  caoonico  Raceburgensis  ecclesie^  preposito  quarto  in  Rene. 

Naeh  dem  Original  im  Haupt- Arohir  zu  Schwerin.  An  einer  rothen  und  gelben  seidenen  Schnur 
hftiigt  das  obea  zu  Nr.  872  abgebildete  schildförmige  Siegel  des  Fürsten  Heinrich  Ton  BCeklenburg  mit 
der  Umschrift:  i 

4«   SieiLLVCD  .  DOODINI  .  haiRRICl  .  MÄ©aO[POLan]SIS 

—  Das  untergegangene  Dorf  Herbordshagen  grenzte  an  Otheostorf  und  Wedendorf  und  ward  163^ 
„der  Bauhof  zum  Hagen**  genannt.  Vgl.  Lisch,  Maltzao.  Urk.  I,  S.  171,  zu  Nr.  LXXI.  —  Gedruckt  in 
V.  Bfllow*s  Geschlechts  «Beschreibung  E,  p.  6  (lateinisch  und*  deutsch). 


1266.  1057. 

Hermann,  Bischof  von  Gamin,  verkauß  Nerese  (bei  CoUberg)  an  das  Kloster 
Dargtm. 

Die  Quelle  der  Torstehenden  Nachricht,  welche  aus  dem  pommersohen  Archiv  stammt,  hat  sich  nicht 
auffinden  lassen  wollen.  Eine  ähnliche  zweite  Nachricht  s.  unter  dem  Jahre  1269-  und  rgl.  die  Urk.  Tom 
18.  Oct  1288. 


1266.   Jan.  3.  Riddagshausen.  1058. 

L[vdolfJ,  Abt  von  Riddagshausen,  überträgt  dem  Abte  [DtetridiJ  zu  Stade 
die  Entscheidung  der  Streitsadie  des  Bischofs  von  Ratzeburg  .mit  der  Stadt 
LVbek  wegen  der  Zerstörung  des  bischöflichen  Wehrs  und  Erbauung  einer 
Brüche  Über  die  Stepenüz. 

Xveverendo  in  Christo  patri  ac  domino  abbat!  Stadhensi  frater  L.  dictus 
abbas  de  Riddageshusen ,  Cisterciensis  ordinis,  iudex  a  sede  apostolica  delegatus, 
cum  oracionibus  deuotis  sinceram  in  domino  caritatem.  Litteras  domini  apostoiici 
recepimus  in  hec  verba :  (Hier  folgt  Nr.  1042.)  Jgitur  quum  propter  diuersa 
negocia^  quibus  implicati  sumus,  tum  et  propter  iocorum  distanciam  et  viarum 
discrimina  huic  cause  non  possumus  aliquatenus  interesse,  auctoritate^  qua  fun- 
gimur  in  hac  parte,  discretioni  vestre  ex  integro  committimus  vicem  nosfram,  ratl 
habituri,  quicquid  super  premissis  secundum  formam  auctentici  statuendum  duxe-t- 
ritis,  iuris  ordine  non  omisso.  Datum  Riddageshusen,  anno  domini  M''C**C*'LX'*VI% 
dominica  prima  post  circumcisionem  domini. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  III,    S.   14,    aus    der  Citation  des  Abtes  Dietrich  von  Stade    und 
des  Deeaos  Johann  zu  Hamburg,  welche  unter  dem  25.  Febr.  1266  folgt.  > 


Digitized  by 


Google 


880  186&  1M9 

1206.   Jan.  5.  Wismar.  1059. 

Hemrich,  Fürst  von  MM/einhwrg^  gründet  eine  Stiftung  zu  Wein  und  Brat  ßkt 
eine  Anzahl  Kirchen  aus  den  Außdbnßen  der  MiMe  van  AÜ^Wismar. 

xxinricus  dei  gracia  Mangnoplensis  omnibus,  ad  qaos  presens  scriptum 
perueDerit^  salulem  in  salutis  auclore.  Ne  ea,  que  ab  humanis  actibus  seu 
proaisionibus  ordiDantur,  per  elatum  fluxibilitatem  obliuionem^  matrem  ignorancie, 
indacant,  necessarium  est,  vt  vel  teslibus  uel  scripture  memoria  firmamenlum 
debitum  sorciantur.  Cum  igitur  in  ecclesia  dei  summe  felicitatis  bonum  fore 
dinoscilur  cultui  diuino  iugiter  inlendere  et  ad  sacramentorum  deuotam  obseruau- 
tiam  celebriter  hanelare,  nos  diuina  inspirante  gracia  deuotionem  noslram  iucli- 
hantes  ad  ea,  ob  reuerentiam  filii  dei,  qui  se  ostiam  viuam  et  pro  salute  huroani 
generis  immolandum  coustituit,  et  propter  merita  beate  ac  intemerate  virginis, 
matris  eius,  decreuimus  in  perpetuum  singulis  ecclesiis  in  dominio  noslro  cou- 
stitutis  ad  peragendum  diuinum  officium  de  nostris  veris  et  iustis  redditibus  per 
patemam  prouisionem  nobis  relictis  in  vino  et  trilico  prouidere,  videlicet  ecclesiis 
Omnibus  in  Wysmaria,  ecclesi[e]  in  Pole,  ecclesiis  in  terra  Ylowe  et  in  terra 
Bruyle,  necnon  et  in  terra  Mekelenburgh  vndique  constitutis,  adiectis  duabus 
ecclesiis  videlicet  in  Gressowe  et  Alta  Ecclesia,  quas  adiungere  decreuimus 
numero  ecciesiarum  predictarum.  Et  vt  soUerti  aut  preambula  prouisione  ecclesiis 
iam  dictis  prouideatur  et  ne  aliquibus  impedimentis,  quod  absit,  diuinum  retardetur 
officium,  commisimus  atque  in  mandatis  dedimus  consulibus  ciuitatis  nostre  Wis- 
marie,  ul  dm>s  vires  ydoneos  ex  ipsorum  collegio  vel  alios,  quos  adelegerint 
habiles,  in  distribuendum  et  proporcionandum  ecclesiis  vinum  et  oblatas  ordinent 
et  conforment.  Duodecim  itaque  marcas  denariorum  singulis  annis  de  molendino 
sito  apud  antiquam  Wysmariam,  que  nobis  ex  questu  molendinario  prouenire 
solebanl,  ad  conparandum  vinum  et  oblatas  pro  memoria  nostra  überaliter  ero- 
gauimus  et  pro  remedio  nostrorum  progenitorum.  Has  denique  marcas  Fredericus, 
qui  nunc  villicationem  eiusdem  molendini  seu  curam  excercet,  et  omnes  sibi 
succedentes  debitis  et  speciGcatis  temporibus,  videlicet  in  feste  natiuitatis  domini 
sex  marcas,  et  in  feste  beati  Johannis  baptiste,  videlicet  natiuitatis  eiusdem, 
totidem  ministrabunt.  Vt  autem  hec  inconcussa  permaneant,  sigillis  venerabilium 
patrum  ac  dominorum  nostrorum  Vlrici  Raceburgensis  et  Hermanni  Zwerinensis 
ecciesiarum  episcoporum,  quorum  patrocinio  hec  eadem  instituimus,  sigillo  nostro 
simul  et  sigillo  conuentus  fratrum  minorum  in  Wismaria,  necnon  et  consulum 
ciuitatis  eiusdem  procurauimus  munienda,  vt,  si  qui  hanc  nostram  elemosinariam 
donationem  infregerint  seu  comminuerint,  excommunicacionem  dictorum  episcopo- 
rum et  eorum  successorum  non  euadant.  Testes  sunt:  Nicolaus  prepositus  Zwe- 
rinensis, dilectus  frater  noster,  Hinricus  rector  ecclesie  in  Gnewesmolen,  Ludolfus 


Digitized  by 


Google 


106#  1366.  38« 

de  B^Kow,  Johannes  de  Pole,  clerici;  Aluericus  de  Barndkowe,  Hetmoldus  d0 
Plesse,  Conpdas  Dotenbergh,  Theodericus  Glawe,  Arnoldus  Glawe,  Hermannus 
Storm,  Benedictus,  milites,  et  alii  qnam  plures  clerici  et  layci.  Acta  sunt  hec 
anno  domini  DT'CCLXyr.     Datum  in  Wismaria,  in  vigilia  epyphanie. 

Nach  der  Abschrift  im  PriTÜegienbuche  der  Stadt  Wismar,  mit  dem  Rubnim:  ^De  Tino  et  oblatis 
ecclesiis  distribuendis/  An  einer  anderen  Stelle  daselbst  findet  sich  folgende  Aufzeichnung  von  dem 
Schreiber  des  PriTÜegienbuches : 

Alle  dessen  kerken,  de  hir  bescreuen  sint,  scolen  de  ratmanne  van  der  Wismere  wines 
vnde  oblalen  jowelkes  jares  pleghen,  also  vorderst  se  moghen«  van  den  iwelf  marken 
rente,  de  vse  herre  van  Mekelenborch  dartho  ghegheuen  heft  in  der  molen  tho  der 
olden  Wivsmere,  bescedeliken  alle  den  kerken  in  dem  lande  tho  Pole  vnde  in  dem 
lande  tho  Ylowe  vnde  in  dem  lande  tho  dem  Br^le  vnde  in  dem  lande  tho  Mekelen- 
borch, dartho  Iwen  kerken  bescedeliken  Gressowe  vnde  tho  der  Hoghenkerken. 

Ohne  Zweifel  auf  diese,  nicht  auf  eine  neue  Stiftung  der  Fürstin  Anastasia  (ygL  Jahrb.  III,  S.  38) 
bezieht  sich  auch  eine  Aufzeichnung  im  Wism.  Stadtb.  B,  p.  7,  yom  Jahre  1273: 

De  molendino  prope  antiquam  Wismariam  dabuntur  perpetuo  omni  anno  in  purificatione 
beate  Marie  VI  marc[e]  et  Johannis  baptiste  VI  mare[e]  ad  uinum  et  ad  oblatas. 

—  Gedruckt   ist   diese   Urkunde   in   Schröders  W.  E.,    S.   183,    wo    sie    ausfahrlich   besprochen   ist,    und 
Franck  V,  &  30. 


1266.   Jan.  9.   (Lübek.)  1060. 

Das  Dom^Capttd  2U  Lübek  nimmt  7  Personen,  darunter  Ntcolaus,  Fürsten 
von  Meldenburg,  Propst  zu  Schwerin,  unter  die  Zahl  der  Dornherren  auf. 

Anno  domini  M^CC^^LXVr,  sabbato  proximo  posl  epyphaniam  domini, 
artante  mandato  domini  Gwidonis  tytuii  sancti  Laurentii  in  Lucina  presbiteri  car-- 
dinaiis^  apostoiice  sedis  legati,  qui  in  Lubeke  presens  erat^  recepimus  Septem 
personas  simul  et  semei  in  canonicos  et  in  fratres  indistincte^  quis  prior  uei 
posterior  futurus  sit<,  ignorantes.  Nomina  autem  tunc  receptorum  hec  sunt: 
Nichoiaus  prepositus  Zwerinensis^  magister  Thidericus  de  Bauwaria,  Henricus  filius 
Syfridi  de  Boghoite,  Johannes  filius  Henrici  de  Witlenburg,  Gerardus  filhis  Vro- 
moldi,  Wernerus  dictus  Stenekin^  Albertus  de  Buceneburg. 

Nach  Leverkus:  U.-6.  des  Biath.  Lübek  I»  S.  185,  aus  dem  Reg.  Gap.  Lub.  I,   196^ 


HddnbirgiMliN  ürkuiti-licli  II.  36 


Digitized  by 


Google 


1266.   Jan.  9.   Lübek.  1061 

Ghiiio,  öardmal'^ Legat,  verbietet  auf  Klagen  der  lAlMcer  die  AuMbwfig  des 
Strandreektee  an  den  Küsten  der  Nordsee  und  der  Ostsee  bei  sdiuoeren  geist- 
Uohen  Streifen  und  Überträgt  dem  Bischöfe  von  Batzeburg  die  AufrechterhaÜung 
dieser  Verordnung. 

XJenerabili  in  Christo  patri  dei  gracia  episcopo  Raceburgensi  frater  Guido 
mifferatione  diuina  tituli  sancti  Laurencii  in  Lucina  presbyter  cardinalis,  apostolice 
iedis  legatus,  salutem  in  doraino  sempiteraam.    —    —    —    Auctoritate  igitur  dei 
omnipotentis  et  in  nomine  sancle  et  indiuidue  trinitatis   ad   utilitatem  Christi  fide- 
l|um  mare  nauigancium  pr[o]  negociationibus  licitis  et  honestis  per  omnes  terminos 
in   Omnibus  parlibus  adiacentibus    mari   occidehtali   uel   orientali,   videlicet  Dacie^ 
Swecie,  Slauie,  Pomeranie,  Frisie  et  Albie,   duximus  staluendum,  ut  omnes  mer- 
catores   huiusmodi  negociationibus   insistentes  sub  apostolice  sedis  et  nostra  pro- 
lectione  consistant^    et  si  aliqui  naufragium  passi  fuerint,    omnes  finitimi  homines 
ipsis    naufragis    propter    deum    et   iuris    naturalis    equitatem   in    tanta    necessitate 
subueniant^  sicut  uellent  sibi  in  casu  simili  subueniri;   scientes  esse  sancitum  tam 
apostolice  auctoritate,  quam  imperiali  ac  regia  potestate,    quod  omnes  res  illorum, 
qui  naufragium  Tuerint  perpessi,   ubicumque  apulsa  fuerint  uel  adiecta,   siue   ipsi 
naufVagl  presentes  Fuerint  uel  absentes,  de  mero  iure  et  proprie  sunt  illorum,  qui 
^%ß   po^sederant,   antequam   huiusmodi   naufragium   paterentur^   et  res   eedem  ad 
heredes  eorum  pertinent,   si  Fortasse  mortis  periculum  incurrerunt,  nulla  contraria 
•onsuetudine    obsistente.     Heredes    uero,    qui    propter    locorum    distanciam    non 
possunt  commode  infra  annum  et  diem   prosequi   causam  suam,   habeant  ex  pre- 
senti  constitutione  biennium;    et  si  ex  ualde  remotis  partibus  fuerint,  infra  trien- 
tthim  prosequtntur     Jlli  vero,   qui    predictos  naufragos  in  tanto  discrimine  adiu- 
oerint  pure  et  simplioiter  propter  deum,  cenlum  dierum  de  iniuncta  sibi  peniteDcia 
hidulgenciam  consequantur ;  qui  uero  pro  temporal!  emolumento  mtoum  eis  adia- 
Iricem    porrexerint^    laboris    sui    mercedem    accipient    secundum    constitoÜODem 
bonorum   hominum,   qui  ad   hoc  fuerint  deputati.     Si  vero.   quod  non  speramos, 
aliquis    tarn    sceleratus    fuerit   et    profanus,    qui   ad   rapinam    predictarum    renun 
extenderit  manus  suas,   nisi   infra   octo   dies  restituerit^   quod  accepit,   senteDtiavi 
excommunicationis   incurrat,  et  diuina   cessent  in   tota  parrochia,    in    qua    res  ila 
contra   deum  et   iusticiam   o<^<^upatas   manifeste   constiterit   detineri,    et    emptores, 
qui  scienter  res  ipsas  emerint  a  raptoribus^   excommunicationis  sententie  sobiace^ 
bunt^    similiter  et  iudex,   in  cuius  iurisdictione  consistunt  predones  huiusmodi^  si 
non    procurauerit  ablata  restitui  infra  mensem.     Quodsi  ad  episcopom  loci   ilB«s 
querela  de  huiusmodi  facto  prokta  fuerit,   et  ipse  similiter  remedium  adhibeat^  si 
ttoluerit  ofRcii  sui  periculum  euitare.     Quodsi  qoisqaam  predictomm 


V  Digitized  by  ViiOOQIC 


mi  1266.  ast 

GiUrUit  discrimen  mortis  incurrerit,  antequam  fuerit  attmhitul;,  oftiftino  «AclesÜMkit 
careat  sepultura,  quin  immo  cadauer,  in  mare  proiectum,  ibi  condignam  penam 
Accipiai,  ubi  facinus  eäi  comftiissüm.  Vobis  ifiCur.  döfiiinä  epIiSJcopä  Raceburgen- 
sis,  auctoritate  qua  fungimiif  mandaiäus,  ut  preaietä  otntiid,  £l6CüitdüM  quod  in 
()redlcta  littera  continentur,  facialis  inuiölabitite^  dbseiHiari^  öoiitHldictöi^es  et  re- 
belies per  censuram  ecclesiasticam  cötnpescerido.  Datutn  Lub^k,  Y^  idtis^  Januarii, 
pontificatus  do»ini  Clementis  pape  IIU^  anno  primo. 

Nach  dem  Ü.-ß.  der  Stddi  Lübek  I,  S.  26f,  aus  deüi  Original  (mit  äüUiDgendöM,  ivdäl  ArhflMMiri 
Siegel)  auf  der  Trete  tn  Lfibek.  —  Mit  „Slatia"*  soheineii  die  meklenborgifohen  Laude  vod  Rtt^tf»  en* 
sammoDgefasst  zu  sein.  Das  erste  Verbot  des  Straudreohtes  in  Meklenbarg  s.  Bd.  I,  Nr.  268.  — •  Oedmckt 
bei  Dreyer,  Spec.  p.  29,  Bunge,  LiyI.  Üw-B.  I,  S.  495. 


1266.  Jan.  10.  Lübek.  lOCft 

Gfuido,  Gätdmal'L^M,  dlitt^H  den  Oütei^öfmsa^^sUm  mi  BMn^me  Camin 
die  BeiWäge  zu  semetn  Unterhalte,  wdöhe  dort  erhoben  W»dM  MMhten. 

f  rater  Guido  miseracione  diuina  tituli  sancti  Laurencli  in  Lucina  presbiter 
Cardinalis  ^  apostolice  sedis  legatus,  viris  religiosis  et  discretis  abbatibus  omnibus 
ordinis  Cislerciensis  in  diocesi  Caminensi  constitutis  salutem  in  domino  semflitef- 
nam.  Cum  cunctis  Christi  fidelibus  per  vos  transitum  facientibus  liberäliter  Öt 
benigne  hospitalitatis  beneficia  impendatis,  dignum  est,  vos  pre  aliis  iMI^küA 
quadam  prerogatiua  prosequi  et  fauore.  Eapropter  vestris  precibui^  inclttlirß, 
auctoritate  presencium  uobis  indulgemus,  vt,  si  procurationes  nostras  per  ciuitE^feli] 
et  dioc[esim]  Caminensem  colligi  contigerit,  ad  contribuendum  mintme  teiieaiähff^ 
si  fueritis  requisiti,  sentencias,  si  quas  in  vos  ferti  contigerit  uel  si  qne  iam 
occasione  huius  late  sunt,  carere  viribus  decementes.  Datum  Lubeke,  IIIl^  idug 
Januarii,  pontificatus  domini  Clementis  pape  IIII^  anno  primo. 

Haffeh    dem  Original   unter    den   Urkunden    des  Klosters  Dargun  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin«     An 

hinein  I^ergamentstreifen   hing  ein  parabolisches  Siegel  aus  rotlidn  ^a^d,    welches  abgcfatM,    aft^f  Bbdn 

,  Torhanden  ist:    in   der  Mitte   liegt    quer   auf   einem  Roste  St.  Laurentius,    darüber   steht   ein   dreispitziger 

Baldachin,    über  welchem  iKaria    mit  denii  Christkinde'  iM  6/tistbiIdd  hönröYfk^;    ^ter   dett   Roste  ist  eia 

Bogen,  in  welchem  eine  Bischofsfigur,  llrR  ^efaHcMitf  tlShidelli  kiiiel;    Umschrift: 

,  S\  FRTS.  (3V1D0NIS.  TT.  SGI.  LÄVR.  IN.  LVÜ.  PB'RI.  ORRD. 

—  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  I,  S.  131. 


36» 


Digitized  by 


Google 


284  1966.  im 

1266.   Jan.  11.   Läbek.  1083. 

Ouido,  Cardinal' Legat,  trägt  dem  Bischöfe  [Hermaam]  von  Schwerin  auf, 
den  Streit  des  Eamburgischen  Dom- Gajnteis  mit  dem  Bitter  Otto  von  Barmr 
stede  über  das  Dorf  OrevenJcop  und  die  Zehnten  der  Kirchspiele  BeUingen, 
Barmstede  und  Baselau  zu  entscheiden. 

Venerabili  in  Christo  palri  ...  dei  gralia  episcopo  Zwerinensi  fraler 
Gaido  miBeratione  diuina  tituli  sancti  Laurencii  in  Lucina  presbiter  cardinalis, 
apostolice  sedis  legatus  —  —  — .  Datum  Lubeke,  III.  idus  Januarii,  pontificatus 
domini  Qementis  pape  IIII^  anno  primo. 

Abgedruckt  bei  Lappenberg,   Hamb.  Ü.-B.  I,   S.  578,    ,ang  dem  Originale  mit  anhängendem  Siegel 
des  Legaten.** 


1266.   Jan.  13.   Lübek.  1064. 

Guido,  Gardinal'Legat,  ertheiU  den  lAibisehen  BcUhmännem  und  Geschworenen 
ein  Privilegium  de  non  evocando,  und  beauftragt  den  Bisehof  von  Baisseburg, 
sie  bei  demselben  zu  schützen. 

Venerabili  patri  dei  gracia  .  .  episcopo  Raceburgensi  frater  Guido  mise- 
racione  diuina  tituli  sancti  Laurencii  in  Lucina  presbyter  cardinalis,  apostolice 
sedis  legatus,  salutem  in  domino  sempitemam.  —  —  —  Discrecioni  uestre  qua 
fungimur  auctoritate  mandantes,  quatinus  memoratos  consules  et  iuratos  contra 
hunc  nostre  concessionis  tenorem  non  permittatis  ab  aliquibus  indebite  molestari^ 
contradictores  et  rebeUes  per  censuram  ecclesiasticara  compescendo.  Datum  Lu- 
beke,  idus  Januarii,  pontificatus  domini  Clementis  pape  IIU**  anno  primo. 

Volhtändig  abgedruckt  im  Ü.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  269,  aus  dem  besiegelten  Originale  auf  der 
Trese  zu  Lübek.  —  Vgl.  unten  Nr.  1068. 


1266.   Jan.  20.   Schwerin.  1065- 

Guido,    Cardinal' Legat,    bestätigt  dem  Kloster  Dargun   die  demselben  vom 
Fürsten  Barvm  vaii  Bostock  verliehene  Kirche  zu  Levin. 

Yniuersis  Christi  fidelibus  frater  Guido  miseratione  diuina  tituli  sancti 
Lnurentii  in  Lucina  presbiter  cardinalis,  apostolice  sedis  legatus,  salutem  in  domino 
««■ipitemam.  Noueritis  nos  litteras  nobilis  uiri  Borwini  domini  de  Rozstok 
in  hec  uerba :  (Hi^-  folgt  die  in  Bd.  I,  unter  Nr.  327  abgedruckte  Urkunde.} 
frater  Guido  predictus  huiusmodi  oblationem,   compositionem  seu  quo- 


Digitized  by 


Google 


GUDiqve  nomine  censeatur,  secundum  quod  inste  et  ratioBabiliter  facta  est.  qua 
fungimur  auctoritate  confirmamus,  presenti  scripto  sigiUum  nostrum  apponentes. 
Datum  Swerin^  XIIF  kalendas  Februar!!^  anno  domini  M^CC^LX^  quinto,  ponti- 
ficatus  domini  Clementis  pape  IIII^  anno  primo. 

Nach  dem  Original  im  Haupt  •Arohir  zu  Schweriu.  An  einem  Pergameatstreifen  hängt  dai  zur  Ur* 
künde  yom  10.  Jan.  1266  beschriebene  Siegel  mit  einem  sehr  kleinen  runden  Secretsiegel  (Ringiiegel)  als 
Rflcksiegel ;  am  inneren  Rande  desselben  stehen  sechs  kleine  Rosetten  und  in  der  Mitte  das  Wort  6VID0 
in  zwei  Silben  unter  einander.  —  Diese  Urkunde  ist  nach  unserer  Zeitrechnvng  im  Jahre  1266  ausge- 
stellt, da  der  Papst  Clemens  IV.  erst  am  5.  Febr.  1265  erwählt  und  am  22.  Febr.  gekrOnt  ward.  Der 
Cardinal  Guido   nimmt  also  den  Jahresanfang  am  25.  März  an. 


1266.   Jan.  29.   Magdeburg.  1066. 

Guido,  Cardincd- Legat,  befiehlt  dem  Bischöfe  [Hermann]  von  Schwerin,  den 
Zeugenbeweis  bei  Lehnsansprüchen  auf  Stißsgüter  nicht  mizuhssen. 

Gruido  Cardinalis,  des  Bapsts  Legatus,  schreibt  an  den  Bischoff  zu  Zwerin 
(absque  nomine),  dass  er  erfaren,  wie  sich  etliche  vnterstehen  sollen,  wan  sie 
des  StifFls  guter  entweder  mit  gewalt  oder  auch  yß  bitte  in  besitz  bekommen, 
mit  Zeugen  darzuthuen,  dass  sich  gebühre,  ihne  solche  guter  alss  Lehenleuten  zu 
uerleihen,  welchen  missbrauch  er  nicht  zulassen  solle.  Datum  apud  Magdeburg, 
4.  Kl.  Febr.,  pontificatus  Domini  Clementis  Papse  IIII.  anno  primo. 

Naoh  Clandrian,  Protoc  fol.  249  \ 


1266.   Febr.  4.   Schönhausen.  1067. 

Heinrich,  Bischof  von  Havelberg,   Überträgt  dem  Becan  Johann  zu  Hamburg ' 
die  Entscheidung  des  Streites  zwischen  dem  Bischöfe  von  Balzeburg  und  der 
Stadt   Lahek    Vher    die   von    der   Letzteren    unternommene   ZersGmmg   eines 
bischßflichen  Wehrs  und  die  Erbauung  einer  Brücke  über  die  Stepenitz. 

jdLenricus  dei  gracia  Hauelbergensis  ecclesie  episcopus  discreto  viro  de- 
cano  ecclesie  Hammemburgensis  scinceram  in  domino  caritatem.  Litteras  domini 
pape  recepimus  in  hec  verba:  Clemens  episcopus  —  —  —  [oben  Nr.  1042]. 
Verum  quia  eidem  cause  diuersis  ecclesie  nostre  negociis  impediti  personaliter 
non  possumus  Interesse,  vobis,  de  cuius  discretione  plenam  gerimus  confidentiam, 
auctoritate  qua  fungimur  in  hac  parte,  quantum  ad  ipsam  causam,  in  totum  com- 
mittimus  vices  nostras.  Datum  Sconehusen,  anno  domini  M'' CC"  LX""  VF,  in 
orastino  beati  Blasii. 


Digitized  by 


Google 


286  1206.  mi 

Nach  deft  Ü.-B.  der  Stade  tAhek  III,  8. 15,  aai  der  uater  dem  25.  Febr.,  Nr.  1069»  folgeikden  Gitation 
dos  Abtes  Dietrich  ron  6tade  vnd  des  Decwit  Jobaim  £tt  Hamburg.  —  Vgl  Bd.  I,  Nr.  269,  und  oben 
Nr.  1042  und  Nr.   1058. 

1266.   Febr.  12.  Magdeburg.  1068. 

Qtddo,  Gardiruü' Legat,  ertheüt  den  Lübischen  Bürgern  ein  Privilegium  de 
non  evoeando,  und  trägt  dem  Bischöfe  von  Batzeburg  auf,  sie  bei  demselben 
zu  schützen. 

Yenerabili  patri  dei  gracia  , .  episcopo  Raceburgensi  frater  Guido  misera- 
cione  diuina  tituli  sancti  Laurentii  in  Lucina  presbyter  cardinalis^  apostolice  sedis 
legatais  —  —  —  — ;  discrelioni  uestre  qua  fungimur  auctoritale  mandantes, 
quatinus  predictos  ciues  contra  hunc  nostre  concessionis  tenorem  non  permiltatis 
ab  aliquibus  indebite  molestari,  contradictores  et  rebelles  per  censuram  ecclesia- 
sticam  compescendo.  Datum  apud  Magdeburgum,  pridie  ydus  Februarii,  pon- 
tificatus  domini  Clementis  pape  IIU^  anno  primo. 

yoUständig  abgedruckt  im  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  270,  aus  dem  auf  der  Trese  daselbst  be- 
findlichen Original  mit  anhangendem  Siegel.  —  Guido  wiederholte  dieses  Fririlegium  für  die  lüb.  Bürger 
am   21.  Oct.   1266,  s.  unten.     Vgl.  oben,  Nr.  1064,  das  gleiche  Privilegium  für   ^Consules  et  iurati.** 

1266.   Febr.  25.   Hamburg.  1069. 

Dietrich,  Abt  zu  St.  Marien  vor  Stade,  und  Johann,  Decan  zu  Hamburg,  als 
subdelegirte  Richter  in  dem  Streite  des  Bischofs  von  Batzeburg  mit  def*  Stadt 
Lübek  wegen  Zerstörung  eines  bischSflichen  Wehrs,  Erbauung  einer  Brücke 
über  die  Stepenitz  und  anderer  Beschwerden,  erlassen  an  Vogt,  Bath  und  Ge- 
meinde von  Lübek  eine  Ladung  nach  Hamburg  auf  den  näclisten  26.  Aprü. 

Xh.  miseracione  diuina  abbas  ecciesie  sancte  Marie  extra  muros  in  Stadhen^ 
wdinis  saneti  Benedicti,  iudex  snblegatus  a  venerabilr  viro  abbati  de  Riddages- 
hi»en,  ordinis  Cistersctensis,  sedi^  apostolice  delegato^  et  Jo.  decanu»  Hammen- 
borgensis,  iudex  sublegatus  a  yenerabili  patre  episcopo  Havelbergensi  ^  sedis 
apostolice  delegato^  advocato,  consulibus  et  communitati  Lubicensi  salutem  et  pa- 
ratum  obsequium,  Noueritis,  nos  abbalem  de  Stadhen  recepisse  litteras  abbatis 
de  Riddageshusen,  iudicis  delegati,  in  hec  verba:  [folgt  Nr.  1058].  El  nos  Jo. 
dec^num  Hamtnemburgenseni  noveritis  venerabilis  patris  Hauelbergensis  episcopi 
recepisse  Btteras  in  hec  verba:  [fdgt  Nr:  1067].  Huius  ergo  aüctoritate  mandati, 
quod  pteterire  non  possumus  nee  audemus^  peremptorie  vos  cllamus,  vi  Hammeii^ 
bürch  iü  ccclesia  beate  Marie  proxima  secunda  feria  post  Maffd  evangellst«  cdm- 
pareatis  per  vos  vel  per  procuratorem  sufRcienter  instructam,  hiis,  qae  veilCfa- 
bilis   pater   Raceburgensis   fepiscopus   opponit   uel   opponere   intwidit,    tesfHMIMfi, 


Digitized  by 


Google 


1070  1266.  287 

s^ienlep,   quod^   siue  veneritis  siue  dod,   in  causa,    quaitum  de  iure  posBumufi, 
procedemus.     Datum  Hammenburg,  in  cra[stino  Matt]  hie  apostoli. 

Nach   dem  U.-B.    der  Stadt  Lübek  III.    S.  14,    ans   ^dem  Originale   auf   der  Trese  [zu  Lübek],    an 
welchem  die  Einschnitte  für  die  Siegel  und  der  zweite  Pergamentstreifen  erhalten  sind,  beide  Siegel  fehlen." 


1266.   (Vor  März  5.)   Dargun.  1070. 

Johann  und  Werner  von  Ertenebwrg  verleihen  dem  Kloster  Dargun  10  Hufen 
in  Qansckendorf  (im  Lande  ToUense). 

Vniuersis  sancte  ecciesie  filiis  Johannes  miles  dictus  de  Erteneburch  et 
Wernerus  suus  frater  salutem  imperpetuum.  Memorie  omnlum,  tarn  presentium, 
quam  futurorum,  dignum  presenti  insinuatione  cnrauimus  commendare^  quod  nos 
consillo  amicorum  habito  ipsorumque  pleno  consensu  contulimus  clauslro  Dargun 
decem  mansos  in  vilta,  que  Ganzekendorpe  dicitur^  ea  ridelicet  interposita  con^ 
ditione^  quod^  qui  prior  ex  nobis  uiam  fuerit  carnis  uniuerse  ingressus,  quinque 
claustro  cedent  mansi:  duo  fratribus  domino  iugiter  deuote  famulantibus  ad  ser* 
uitium  singulis  annis  in  noslram  memoriam  die  qua  decreuerimus  cum  fralrum 
consilio  faciendum;  si  uero  frater  superstes  utile  sibi  iudicauerit  esse^  tres,  non 
ultra^  sed  ad  uite  sue  terminum  pro  triginla  marcis  redimere  poterit  possidendos; 
omne  eciam  iudicium  ad  usus  nostros  fructuarios  nobis  conseruamus.  Jtem  si 
aliqua  de  uxoribus  noslris  morlua  fuerit^  tertius  dimidius  mansus  manebit  ecciesie, 
ita  sane  tarnen,  quod,  si  maritus  defuncte  redimere  curauerit,  pro  viginti  quinque 
marcis  liberabit  non  quoquam  hominum  reclamante.  Cum  enim,  relictus  alter  ex 
nobis  qui  fuerat,  similiter  obierit,  omnes  decem  mansi  sepe  ecciesie  memorate 
cum  omni  cedent  iure  ammodo,  quo  aclenus  ipsos  possedimus,  nee  deinceps 
heredum  nostrorum  aliquis  facultatem  habebit  aliquam  redimendi.  Et  quoniam 
omnia,  que  sub  tempore  agunlur,  eciam  cum  tempore  labuntur,  idcirco  ne  hec 
nostra  tam  fellx  actio  a  non  quoquam  heredum  nostrorum  emulatione  adnichiletur, 
presentem  cartulam  sigilli  nostri  munimine  curauimus  ac  fidelium  testimonio  con- 
firmare.  Testes  igitur  hü  sunt :  dompnus  Johannes  de  Wacholte  et  suus  filius 
dompnus  Rembertus,  dompnus  Bernardus  Mel,  dompnus  Johannes  de  Penitze, 
dompnus  Burchardus  de  Galant,  dompnus  Johannes  de  Gramesowe  et  alii  quam 
plures.     Actum  anno  gracie  M^  CC  LX""  Vr.     Datum  Dargun,  Damast  pape. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archir  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentstreifen  hängt  das  schild- 
förmige Siegel  des  Johannes  Ton  Erteneburg.  Der  Schild  ist  längs  gelheilt  und  zeigt  rechts  drei  Jagd- 
hörner, links  drei  Reihen  Zinnen;  Umschrift: 

4<  sa[a]RaTV  lOhS  [D]a  HERTaNaBöc 

—  Det  Besitz  in  Qanschendprf  wird  dem  Kloster  in  Nr.  1071   schon  bestätigt.  -*-  Vgl.  oben  Nr.  1050., 


Digitized  by 


Google 


288 


1266.  tOti 


1266.    März  5.   Dargun.  1071. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  bestätifft  dem  Kloster  Dargun  alle  demselben 
von  semen  Vorjahren  und  ihm  selbst  verliehenen  Besitzungen,  Bechte  und 
Freiheäen. 

In   nomine  sancte  et  indiuidue   trinitatis.    Amen.     Barnim   dei   gracia   dux 
Slauorum    vniuersis    fidei    chrisUane    professoribus    in    perpeluum.       Cum    sacro 
leslanle  eloquio  mundus  Iranseal  et  eins  concupiscencia,   que  in  voluplate,  diuiciis 
et  honore   presenlis  uile   consisUl,   hoc  solum   inier  omnia   ulilius   ludicamus,   si 
Iransiloria   elemis  el   terrena   celeslibus   commulenlur.     Pro   quorum   consequencia 
noslri  progenilores,  parenles  ac  consanguinei  dispensalorie  dei  gracie  super  multis 
beneficiis  eis  misericordiler  impensis  in  aliqua  parle  graciarum  acliones  rependere 
cupienles,    clauslrum,    quod   Dargun    dicitur,    ad    honorem    dei    omnipolenlis   el 
gloriose  virginis  Marie   genilricis   eiusdem   fundauerunl  el  ipsum  de  sue  proprie- 
talis  habundancia,   proul   decuil,   dolauerunt,   transferenles  in  ipsum   clauslrum  el 
monaslerium  in  eo  conslruclum  villas,  annuos  redilus  aliasque  res  diuersas,  lilulo 
proprielalis  feliciler  possidendas,   qualinus  persone  in  eodem   monaslerio   inslilule 
el  insliluende  diuinis  laudibus  libere  el  absque  rerum  defeclu  lemporalium  possenl 
insudare  el  pro  se  suisque  fundaloribus  el  benefacloribus,  necnon  el  pro  vniuer- 
silale  fidelium  implorare  clemenciam  salualoris.     Super  quorum  rediluum,  villarum 
rerumque   aliarura   donacione  licel  abbas  el  conuenlus   monaslerii  predicli   prede- 
cessorum    el   consanguineorum   noslrorura,    videlicel   Kazimari   anliqui   fralris    aui 
noslri,  el  Kazimari  iunioris  palrui  noslri,  el  eciam  Warlizlai  fralris  noslri  palruelis, 
ducum  Diminensium  el  Pomoranorum,   fundalorum  predicli  monaslerii,   sufficienter 
essenl  munili  priuilegiis,  lamen,  poslquam  ad  nos  dominium  ducalus  Diminensis  el 
Pomoranie   essel  iure   heredilario    deuolulum,    supplicarunl  nobis   dilecli   nobis   in 
Chrislo   abbas   el   conuenlus   predicli  monaslerii  in  Dargun,    qualinus  fundalionem 
el  donalionem  clauslro  el  monaslerio  ipsorum  a  predictis   ducibus   faclara   (gralam 
el)  gralam  el  ralam  curaremus  habere  el  eam   noslri   palrocinio  priuilegii   confir- 
mare.     Quorum   precibus  iuslis  ac   racionabilibus   inclinali , '  ipsam  fundacionem    et 
donaciones    varias,   eidem    monaslerio    faclas,    ralas  el   gralas  habenies   presenlis 
scripli  munimine  duximus  confirmandas,  el  ad  maiorem  omnium  herum  euidenciam 
vniuersas  villas,   redilus   diuersos  aliasque  res  mullas  a  sepediclis  ducibus  prefalo 
monaslerio    donalas,    proul    in    priuilegiis    eorum    öxpressas    inuenimus,    presenti 
pagine  inscribi  iussimus,    quorum   nomina  hio  per  ordinem  subsequntur:    videlicel 
ipse  locus,   in   quo   clauslrum  silum   esl,    cum   suis   lerminis   el  altinenciis,   viUa 
Rokeniz    due  ville  Kussilz,  vrbs  Kaien  cum  lolo  slagno  adiacenle,  villa  Damnio, 
Villa  Brodereslorp,   villa  Glasowe,   villa  Polchowe,   villa  Geressowe   uel   Cowale, 
villa  Penecowe,   due  parles  paludis  sile  inier  villam  Leuin   et  ipsum   clauslrum^ 
villa  Pinnowe,  villa  Golessowe,  villa  Ducowe,  villa  Scarpessowe,  villa  Pribigneive, 


Digitized  by 


Google 


1071  1366.  289 

Yilla  Ratenowcy  item  in  villa  Japezowe  decem  et  octo  mansi,  villa  Chilowe,  yilla 

Muzeliz,  yilla  Benziz,  villa  Bralin,  villa  Caulin,  villa  Cantiiu,  villa  Dargebant^  villa 

Slutowe,  villa  Zaraecowe,   neuem  mansi  in  villa  Warensin,   duo  mansi  in  villa 

Droneuiz,  duodeeim  mansi  in  villa  Startzowe,  tres  mansi  in  villa  Nozcowe,  vnus 

mansus  in  villa  Bresen^  villa  Cusserowe  cum  tota  aqua  molendinaria  adiacente  et 

littore  utroque  ipsius   aque,  villa  Vsatlin,   in  villa  Zagenzcowe  decem  mansi,   in 

villa  Bronsowe  quatuor  mansi,  in  villa  Tusin  quatuor  mansi,  in  villa  Plozzek  sex 

mansi,   in  villa  Wiltenwerdere   quatuor  mansi,   in   villa  Siuuolk   decime   Septem 

mansorum,   in  villa  Sarowe  duo  mansi,   in  villa  Bokholle  duo  mansi,   tres  mansi 

inter  Penecowe  et  Luchowe,   villa  Tescowe,   in  villa  Leuin   duo  mansi  et  ins 

patronatus  ecclesie  ibidem,  in  villa  Madesin  vnus  mansus,  villa  Clobessowe  et  viUa 

Wigun,   villa  Dolgolin,   villa  Warsowe,   in   villa  Dargelin    qvinque   mansi,   item 

integra  captura  piscium  in  prima  parle  Pene  fluuii,  in  qua  parte  idem  monasterium 

nunc  clausuram  construxit,   item  libertas  piscandi  in  stagno  Virchempenz  et  retia 

sua  de  littore  ad  litus  per  longum   et  latum   trahendi   et  nulli   circumsedencium 

quicquam  de   captione  sua  dandi,   item  insula  parua   stagno,    quod  Virchempenz 

dicitur,   contigua,   item   sedes  duarum  sarlhaginum  sal  coquencium  in   Colberch. 

Predicte  autem  ville,   mansi  et  res  alie  prescripte  donate  sunt  a  prefatis  ducibus 

monasterio  sepedicto  in  Dargun  cum  omni  iure,  cum  siluis,  pratis,  pascuis,  aquis, 

slagnis,  riuis,  molendinis  constructis  et  construendis ,  agris,  nemoribus,  usuagiis, 

eultis  pariter  et  incultis,    et  piscariis.     Donatum  est  insuper  sepedicto  monasterio 

a  prefatis  ducibus,  ut  abbas  eiusdem  monasterii  in  oinnibus  predictis  per  aduoca- 

tum   suum   omnes   causas   maiores,   minores,    siue   sint   ciuiles,    siue   criminales, 

utpote  que  se  in  caput  uel  manum   extendunt,   omnesque  transgressiones  et  ex* 

cessus,  qui  fiunt  in  bonis  predictis,  corrigat  et  iudicet,  sibi  aut  lieredibus  eorum 

nichil  iuris  inde  penitus  uendicantes.     Preterea  homines   prefati   monasterii,   qui 

bona  ipsius  monasterii  colunt  et  inhabitant,   dimissi  sunt  liberi  et  soluti  ab  omni 

exactione  eis  et  baronibus   eorum  debita  et  ab   exactione  qualibet  dictis  ducibus 

et  eorum  baronibus  famulanlibus  debita,  et  ab  omni  seruitio  sunt  exempti,  vide* 

licet  vrbium  edificatione,   poncium  posicione  et  utrorumque  resarcinacione,   et  ab 

omni  expedicione,  ita  uidelicet,  ut  dicli  monasterii  homines  nulli  quicquam  ex  de- 

bito  faciant  nisi  soli  deo  et  monasterio  supradicto.     Donatum   est  insuper  prefatis 

hominibus  monasterii  supradicti  a  ducibus  predictis  hec  libertas  et  prerogatiua,  ut 

forum  adeant,   ubi  commodius  res  suas  uenales  uendere  possint,   nisi  interdictum 

generale  pronunctiatum  fuerit  in  terira  de  non  querendo  foro  alieno;  et  tarn  dicti 

homines,   quam  negociatores  ipsius  monasterii,   tam  per  aquas,   quam  per  terras 

dictorum  ducum  transitum  facientes,   a  solutione  thelonei  cuiuslibet  sunt  exempti. 

Hec  autem  omnia  et  singula,   prout  hie  prescripta   sunt  et  expressa,   continentur 

in   priuilegiis,   que   habet   monasterium  Dargun  a  ducibus   antedictis.     Nos  vera 

diclos   duces,   nobiles   progenitores   et  consanguineos   nostros,   in  opere   pietatis 

XeUeiknrgifckM  Vrku4ra-Btck  D.  3J 


Digitized  by 


Google 


090  1266.  lOTl 

imitari  volentes  et  abbatis  et  conuentus  monasterii  predicti  in  Darjo^n  vigiliarmn, 
oracioDum,  ieiuniorum  ceterorumque  bonorum  operum,  que  ab  ipsis  fiunt,  partici- 
pes  fieri  cupientes,  hec  omnia,  que  superius  scripta  sunt,  eidem  monasterio  nos 
similiter    conferimus    et    donainus.      Jnsuper    donamus    antedicto    monasterio  pro 
nostrorum  remissione  peccaminum  duas  villas  diclas  Garz  et  villam  Karsibor  cum 
piscatione    totali   in    omnibus   terminis   suis,    cum   insula   Damba,   que   in   eisdem 
terminis  sita  est,  et  sex  marcas  argenti  Brandemburgensis  in  censu  Maris  Recentis 
pro  restauro  partis  eiusdem  maris,  que  ad  ipsum  monasterium  pertinebat.     Dona- 
mus   eidem   monasterio    eciam    molendinum   Zacharie    cum   suo    campo    et   decem 
mansos  in  villa  Ganzekendorp  et  sex  mansos  in  villa  Twedorp  et  qvartam  partem 
Slauicalis  ville  Droneuiz,  et  übertatem  capiendi  rumbos  in  salso  mari  et  in  Zwina 
cum   vna   naui   et  cum   hiis,    que   ad   unam   nauem   pertinent,    ita  ut  nobis  aul 
officialibus  nostris  nichil  penitus  inde  soluere  teneantur.     Que   omnia  et  singula 
donamus  iam  diclo  monasterio  cum  omni  iure,   cum  siluis,  pratis,  pascuis,  aquis, 
stagnis,  riuis,  piscariis,  molendinis  constructis  et  construendis,  agris,  nemoribus, 
usuagiis,   cultis  pariter  et  incultis,  proprietatis  titulo  perpetuis  temporibus  feliciter 
possidenda,  ita  uidelicet,  ut  homines  in  bonis,  que  nos  donauimus,  sint  liberi  et 
exempti  ab   omni   exaclione  seculari,   expedicione,   vrbium   edißcacione,   poncium 
posicione  et  eorum  resarcinacione,  quemadmodum  homines  sunt  liberi  et  exempti, 
qui   manent   in    villis   superius   nominatis.      Volumus    enim,    ut   vniuersi   homines 
habitantes  in  villis  et  bonis  monasterii  sepenominati,  ubicunque   sint  ville  sitae  uel 
bona  Sita,  sint  liberi  et  exempti  ab  omnibus  debitis  et  seruiciis  supradictis,  quem- 
admodum donatum  est  superius  et  prescriptum.     Homines  insuper  predicti    mona- 
sterii et  ipsius   monasterii  negociatores  volumus,   ut  prescriptum   est,   per   totum 
dominium  nostrum,  siue  per  terras,  siue  per  aquas  transitum  fecerint,  a  solucione 
cuiuslibet  thelonei  sint  liberi   et   exempti.     Abbas   eciam   eiusdem   monasterii,   ut 
superius   expressum   est,   per  aduocatum   suum  iudicabit  in  bonis  monasterii  pre- 
dicti  omnes   causas   maiores   et  minores,   ciuiles  et  criminales,   utpote  que  se  in 
manum   uel   caput   extendunt,   omnesque  transgressiones   et  excessus   corriget  et 
iudicabit,    nobis,   aduocatis   aut   aliis    officialibus   nostris   nichil   iuris  inde    penitus 
uendicantes.     Horum  omnium  testes  sunt:    dominus  Hermannus  Caminensis    epi- 
scopus,  Conradus  prepositus  ecclesie  Stetineusis,  Burchardus  prepositus  in  Verchen, 
Heinricus  de  Calowe  canonicus  Gustrowensis,  clerici;  laici  vero  hü:  Johannes  de 
Penz   et  frater  suus  Reimfridus,   Heinricus  Munt,    Gobelo   quondam  noster    mar- 
scalcus,   Bemardus  de  Hakenstede,   Burchardus  de  Kalant,   Willekinus  Stolteuot, 
Albertus    de    Jlten,    Hermannus    Swichop,    milites,    et    alii    quam    plures    fide 
digni,    quorum    hie    non    sunt    nomina    subnotata.       Vt    autem    hec    omnia    et 
singula    firma    et    inconuulsa    perpetuis    temporibus    a    nobis    et    nostris     he- 
redibus    et    successoribus    obseruentur,    presens    scriptum    inde    confectam    diclo 
monasterio     dari     iussimus    nostri     sigilli    munimine    roboratum.       Datum     Dar- 


Digitized  by 


Google 


1072  1266.  ^91 

gm^  per  mamun  Arnoldi   cuFiß  nostre  noUurii,   annp  doniini  M^CC'LXVr,   Ul^ 
Donas  Marcih 

Nach  dem  Original  im  Haiip^t*Archir  zu  Sohwerin.  An  einer  Schnur  ron  rother,  grüner  und  geUwf 
Seide  hängt  das  Siegel  Barnims,  wie  es  zur  Urkunde  Bd.  I,  Nr.  542  beschrieben  ist.  Eine  zweite,  gleich- 
lautende Ausfertigung,  ron  der  Hand  des  ersten  Exemplars  völlig  abweichend,  ist  auf  gleiche  Weise  be- 
siegelt. —  Gedruckt  bei  Schröder,  P.  M.  t  S.  712;   Lisch,  MekL  Utk.  I,  S.  132. 


1266.    März  25.   Dargun.  107S. 

Chitdo,  Cardinal' Legat,  hestäiigt  die  dem  Kloster  Dargtin  am  11.  Octdbm' 
1265  vom  Herzog  Barnim  verliehene  Gonjirrnatiorts^Vrhmde  und  beauftragt 
den  Abt  von  Stolp  mit  der  AufrecKterhahung  derselben. 

X  rater  Guido  miseratione  diuina  tituli  sancti  Laurentii  ia  I;iucma  presbiteir 
cardinalis^  apostolice  sedis  legatus^  discreto  et  religioso  viro  . .  abbati  de  Stopl  (!), 
ordinis  sancti  Benedict!,  Caminensis  diocesis,  salutem  in  domino.  Litteras  illustris 
principis  Barnim  dei  gratia  ducis  Slauorum  super  confirmatione  quorundam  priui- 
legiorum  ac  libertatum  ecclesie  sancte  Marie  in  Dargun,  Cisterciensis  ordinis, 
Caminensis  diocesis,  vidimus  in  hec  verba:  [Eier  folgt  Nr.  1055.]  Nos  autem 
dictam  confirmationem,  prout  iuste  et  rationabiliter  facta  est,  auctoritate  qua  fun* 
gimur  confirmamus,  tibi  eadem  auctoritate  mandantes,  quatinus  abbatem  et  con^ 
uentum  prefate  ecclesie  contra  hunc  nostre  confirmationis  tenorem  non  permittas 
d>  aliquibus  indebite  molestari,  molestatores  ipsos,  si  qui  fuerint,  per  censuram 
ecclesiasticam  compescendo.  Datum  Dargun,  VIIl.  kal.  ApriTis,  pontificatus  domini! 
Ciementis  pape  Uir  anno  secundo. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.    An  einer  rothen  und  gelben  seidenen  Schnur  hängt 
das  zur  Nr.  1062  beschriebene  Siegel  mit  dem  Rdoksiegel  wie  an  der  Urkunde  Nr.  1068. 


1266.   März  30.  Rostock.  1073. 

Guido,    Cardinal 'Legat,    bestellt   den  Propst   zu  Bützow    zum   Vertheidiger 
und  Beschützer  des  Klosters  Dargun. 

Jd  rater  Guido  myseratione  diuina  tituli  sancti  Laurencii  in  Lucina  presbyter 
cardinalis,  apostolice  sedis  legatus,  discreto  viro  .  .  preposito  de  ßutzowe,  Swe- 
rinensis  diocesis,  sahitem  in  domino.  Cum,  sicut  'accepimus,  abbas  et  conuentus 
sancte  Marie  de  Dargun,  ordinis  Cisterciensis,  Caminensis  diocesis,  super  eorum 
possessionibus  ac  aliis  bonis  mobilibus  et  immobiiibus  a  nonnullis,  qui  nomen^ 
domini  recipere  in  vacuum  non  formidant,  multipliciter  molestentur,  nos  et 
ipsorum  abbatis  et  conuentus  precauere  indempnitati  et  inuasorum  seu  predictorum 

37- 


Digitized  by 


Google 


292 


1266. 


ttu 


«lolaMarai  obrnre  ■aficiis  cupiaites,  discrelicMii  tue  qua 
naiiduiw^  gpatuiM  prefirtis  abbati  et  cmmentui  cwitn  tales  preskfio 
fffiMKiiHfcJt  MM  ptiMÜlaB  ew  contra  indiilla  prraflegionim  ipm  a  sede 
coBcessonw   db  rihpub«   inddiite  molestari,    moleatatores  brasBCMfi 
ttostn  per  cesswaM  ecdesiasticam   compewendo,    proviao  ee  ad  ea.   qa 
ciale«  MactM«  sifNVit,  lurisdictio  tua  aoctoritate  presescon  aHq^atens 
datur.     DaluM  Rostoch^  ID.  kal.  Aprilis,  pontificatiis  donini  QemiaÜs 
aano  secnndiv 


N^i«^   «Im»  CV^piMl  iB  HMipt-AidMT  mm  Sckwcm.     Die   Ztkmm^  ift 
IhrkM^  NSN   ItMW.  »i»  ^^««».  ^^  ««  bmkgn  Uik^fc  te  GaHink,   das  Scgd  (- 
•^iMe  $^ite«r  tw  t^OAT  «Ad  gtiber  Seide  läagL  —  CidrarU  m  Lath  MckL  Cik.  I.  SL  1». 


wf 


12^  Man  31.  Rostock.  1^74 

a^Jo,  CardmJ'Le^,  gtmähn  dem  Abu  2m  Nemmkaw^  m^  je  4  samr 
ift>McAa  €He  Eriaaimus,  m  der  Sciwcrimr  Di5ee$e  Beule  sm  lorm, 
9H  }^r^d^em»  die  Soermmembe  a  reiAm  9md  ZtiSrem  zwamzig^gigem,  AÜass 
7m  ertkeieH. 

rf«iter  GTido  ■Lieiati— 1  immä  lürio  smkA  Laaveata  presbtter  canfiDalis, 
«MikAMiiM^  ^is  IfgilMS.  AktcIo  et  itSpaso  Tiro  abbati  de  ^mö  Gaspo,  orAnis 
l1iit«f«(^M^^  ZiAeMM  dwrrw,  sahalea  io  dowoo  seapttefWB.  Decor  sponse 
t'hrUU  ac  salis  engft  sHannBi,  at,  qae  ■  hoc  Boado  dara  nat  I— iMiia,  ae 
mi^M  «^  ^f«e  mi  iüfiscRta  iMiBIrtr  seil  qMrv 
nuh  «iilratii  Biodio  deitoscul.  sed  proded  debest 
hvil\i)*  vUe  lesebris  peiicvlose  degeäles  sw 
(\MmouU     Hiac  esl^   q«od  bos  atteadealcs^   qood 

Mn^t'lii^  professio  ClstercieKis  ortfimis  im  devodose  spiritas  ac  fenore  hodabiliter 

o)vtohMlur%  tek^s  fntres  possaat  per  dei  «ratiaai  iaaesiri  qa  Ibi  iiii  respleDdeiit 

ii«|\(ivHMi^\   ^^^'ul  Tile  ratihat  saaclilate:   robis^   doauae  .  .  abhas,   et  qoataor  de 

IVt^umm«!    vu\sUri$   ia   sacetdolaB    onfiae    coastilatts^    qaos   ad  bac    laBrientes  et 

viWmo^v^   ^vi"^^^  crtHÜdetilis,^  aactoritite  qaa  faagnaar  iadaljpeaas«  al  ia  parochiis 

^   ^(bv^^llb^i   «Kis   fidebaai   laenaoasis  diocesis  possftis   coafcsaiaarT   aadire   et 

^^^Wm  \(oi  im\  dorkis^  qaaai  fatids  pre<ficare^  ac  edaaa  faiaa  cdebnre,  necnon 

rt>l«\«Uoiiuai  acsiris  aadiloribas^   al  acibaai  dd  aaiAas  aa&oil,   in- 

luiiHi^fuaHpie  ftiertts  n^isib\  prewales  aobis  iBefas  ia  lestimoiiium 

lV«iUiai  RiU^toc.   IK  kalead«$  ApriKs.  paaflicilm!  rtnaiiai  danentis 

^^Me«4^  M»*  v^  m^it^^i  iWs  ^^^l«l^  .Nilx 


I  ooalraificlione 
al  sie  ifios  in 
et  in- 
,    in  qno 


FkvT.-ArdiiT.  — 


Digitized  by 


Google 


1075  1266.  298 

1266.   März  31.   Rostock.  1075. 

Guido,  Cardmcd-Leffot,  befiehlt  dem  Bischöfe  [SemumnJ  von  Schwerin,  eine 
vom  Grafen  Gunzdin  gestiftete  und  verbesserte  Vkarei  zu  emer  Dompfrtlnde 
zu  erheben. 

Gruido  Cardinalis  S.  Laurentii,  des  Bapsts  legatus,  befehlt  dem  Bischoffe 
zu  Zuerin,  dass  er  die  Vicarey,  welche  der  Graue  zu  Schwerin  gestiiTtet  vnd 
nu  vmb  sehgkeit  seines  verstorbenen  Sohns  Hinrici  mit  einkommen  vnd  hebungen 
verbessern  will,  zu  einer  Thumbprouene  mache  vnd  den  Yicarium  darzu  institnire. 
Datum  Rostoch^  II.  kal  Aprilis^  pontificatus  domini  Clementis  pape  IIII.  anno 
secundo. 

Nach  ClaDdriaD,  Protoc  foL  28.  —  Vgl.  Nr.  1043,  Note. 


1266.   April  5.   Rostock.  1076. 

Die  dermaligen  Baihsherren  zu  Bostock. 

Anno  domini  M"*  CC"  LXYF  presidebant  consilio :  Gerlacns  de  Cosvelde^ 
Thidericus  Rufus^  Hermannus  Albus,  Sculo,  Hermannus  de  Lawe,  Conradus  de 
Magdeburg,  Andreas  de  Cosvelde,  Albertus  frater  Cerdonis,  Henricus  Sapiens, 
Conradus  Parvus,  Henricus  Jronimi,  Reynoldus  de  Staden,  Godike  Dolevot,  Ger- 
nandus in  Lagestrata,  Reynike  filius  Reymberti,  Yollandus,  Thidericus  de  Gnewes-* 
molen,  Lubbertus.     Scriptum  feria  secunda  post  Quasi  modo  geniti. 

Nach  dem  Bostocker  Stadtbuch  B,   fol.  26.  —  Vgl.  unten  die  Urkunde  des  Fürsten  Waldemar  rom 
27.  Oct  1266. 


1266.   AprU  27.    Schwerin.  1077. 

Johann,  Decan,  und  Dietrich,  Gantor  zu  Schwerin,  als  vom  päpstlichen  Legaten 
Guido  delegirte  Bichter,  entscheiden  wider  den  nicht  erschienenen  Bitter  Her^ 
mann  von  2Xestere  und  dessen  Söhne  in  Sachen  des  Hamburgischen  Dornr» 
Gapitds. 

Anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagei^o  sexto,  feria  quarta  post 
dominicam,  qua  cantatur:  „Quasi  modo  geniti ^\  presidentibus  nobis  iudicio  in 
ecclesia  Zwerinensi  Johanne  decano  et  Thiderico  cantore,  iudicibus  delegatis  a 
venerabili  patre  et  domino  Gwidone,  apostolice  sSdis  legato,  in  causis,  que  aer- 
tuntur  inter  capitulum  Hammenburgense,  ex  parte  vna,  et  Hermannum  militem 
dictum  de  Ziestere  et  filios  suos  Lambertum  et  Burchardum,  ex  altera,  die  uero 


Digitized  by 


Google 


294  tn^  fm 

partibsf    peremfUmo    yrttao 
HamaenbufgcfliU,   parte  allera  mc  fa  9t 
pareale.     Vnde  ipiOM  Hkawummm  et  Bm  j 
talM  ad  iiiitasliaai  praewalorif  dkti 
tamiacta  exeomc 
expeasis  legHiBM 

5adb  Lftft««Wr;.  BmV  C-B  I.  S.  ST4,  wm 
BMmhmrg^n  fUkur  zm  IftiMifcB>p  'aa  4cr  Alfter, 
pMMrtirQ  nr  lfU<4t«ro4*;  *.  ii*  Vfriilw^i^CiJ 
4.  a,  12^4.  jUf,  IV  'LHt^  bfti^  C^B.  !,$.>♦*.  icacr  Sock  «fcdo  sek  aWr  uf  «k  Gicne  te 
D^ff«r  Wa#U«i^:^  «*j  Ofi«if  ire  n  Wxk^««,  iWr  v«k^  4»e  gr^iiair«  ^rä  Born  ki  4cs  Hib- 
t«ff «r  C^ftuA  4mtiKh  ««m«  iffciiinfnirfc  4<«  Trw^ari  ■!  Miitpiii  cai  ^es  T«gte*  Dfftilii  t«b  H«nft 
\Zr0  w^gMt^  wmrUm,      IL  Bm^.  C^.  I*  S.  €41.; 


1266.   April  14   WiMiar.  107& 

Ilmai/ii,  Für$t  Kon  MM/tarJjurg^  heunüigt  der  Stadt  Wismar  den  Gebrauch  des 
LüJAficium  JUr}d^j$  wr4d  die  Wiüläare,  bestätigt  ihren  Besitz  und  den  ß^en 
II/xnd/d&verkAr  und  c/rdnet  den  Gerichtsstand  der  furtäiicken  Diener. 

In    Domine   ianete   et   iodhiidae    trinitatis.     Amen.     Hinricns    dei    gracia 
dominui    MagnopoUmsis    oosnibns    Cristi    fidelibus    in    perpetunm.      iVe    ea,    qne 
gertintur   in    tempore.    limul   cum    lapso    temporis    tamquam    labilibus    inherencia 
euanencant^    poni    f^ß\enl    in    lingoa    testiam    ael    scriptnre    memoria    perhennari. 
Quam   ob   rem    notum   esse   volumus   miuersis  presentibus   et  futoris,    quod  nos 
iufTufti    ipeciali    fauore    et    gratuita    dilectione.    qua    nostram    dilectam    ciuitatem 
Wiimariam    amplexamur^    de   mera    liberal! täte   nostra   conferimus   et   indnlgemus 
eidem^  vt  eo  iure*  quo  ciuitas  Lrbicensis  fruilur.   in  iudiciis  quibuslibet  libere  ac 
integre  perpetuo   pociatur.    aubposito  et  subiuncto.    quod  de   maioribus  siue   su- 
pcrioribns  ludfciis^  colli  videlicet  et  manus^   in  exceasibus  emendandis,  dunimodo 
iudex  et  consulea  concordauerint  cum  actore^  ut  rei  emendam  duxerint  acceptan- 
dam^  actori  princrpaliter  satisfieri  debet  5ecundum  ins  Lubicense^  deinde  residuam 
emende    nobis    simul    cedat   et   ciuitati    equanimiter    diuidendnm.      Si   quid    vero 
prouenerit  ex  aliqua  causa,  que  terminatur  sine  actoris  querimonia,  medietas  cedel 
nobis  et  medietas  ciuitati.     Ad  nos  pertinebunt  iudicia  quatuor  solidorum,     Con- 
ferimus eciam  ciuitati  nostre  Wismarie,  vt  libere  in  causis  hinc  inde  occurrentibus 
suo  libero  fungatur  arbitrio,  quod  in  wlgari  wilkere  vocatur,  dantes  ei  opcianein 
augmentandi   et  minuendi   ipsum   arbitrium   pro  voluntate   consilii   et  ciuitatis^    ita 
dumtaxat,    vt   in   preiudicium   aut   detrimentum   nostrum   aut    heredum    nostroriua 
acilicet   puerorum,   si   quos   de   sua   benignitate   nobis   elargiri   dignabitur,    nichU 
penitus  arbitretur,   atmittentes   eciam  et  condonantes,   vt  de  emenda  dicti   arbitrii 


Digitized  by 


Google 


1078  1266.  295 

recipiant,  quantum  voluerint,  et  dimitlant,  extorqueant  et  relaxent,  interiecta  tali^ 
condicione^  vt  nobis  ex  ipso  arbitrio  tercia  pars  cedat  et  due  ciuitati.  Pro 
comodo  eciam  et  honore  ciuitatis  ad  insigne  intime  dilectionis  omnia  infra  termi- 
nos  siue  disterminaciones  dicte  ciuitatis  contenta^  tarn  aquas,  quam  prata  cum 
pascuis  et  insulam  Lypez  usque  ad  municionem  ciuitatis,  preter  aquam  seu  stagnum 
antique  Wismarie  in  superiori  parte  molendini  situm,  concedimus  perpetuo  possi- 
denda.  Omnibus  eciam  ad  ciuitatem  nostram  per  tractus  aquaticos  siue  terrestres 
negociandi  gracia  applicare  volentibus  veniendi  et  redeundi  atque  merces  alter- 
nandi  liberam  concedimus  facultatem.  Preterea  si  ofßciales  nostri,  videlicet 
aduocati,  monetarii,  thelonearii,  molendinarii,  Judei  quoque  et  singuli  curie  nostre 
ofßciis  prefecti,  quibus  vices  nostras  explendas  committere  duxerimus,  in  officiis 
quibuscumque  sibi  a  nobis  deputalis  deliquerint,  nolumus  modis  omnibus,  quoniam 
ipsorum  correctionem  ad  nos  spectare  discemimus,  vt  pro  hiis  delictis  coram 
ciuitatis  iudicibus  aut  consulibus  parere  compellantur.  Yeruntamen  si  in  aiiis 
quibuscumque  forefactis  exorbitauerint,  concedimus  annuentes,  vt  pro  qualitate 
suorum  excessuum  coram  aduocato  nostro  satisfacere  compellantur.  Ne  igitur 
talis  nostra  donacio  per  obliuionem,  matrem  ignorancie,  a  nobis  et  a  nostris 
successoribus  in  posterum  disturbetur,  presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine 
duximus  roborandam.  Huius  rei  testes  sunt:  Aluericus  de  Bamekowe,  Helmoldus 
de  Plesse,  Thidericus  Klawe,  Conradus  Pren,  Otto  de  Swinga,  Gherardus  Metzeke 
et  frater  suus  Harlwicus,  Otto  de  Reuetlo,  Härtwicus  de  Butzekowe,  Olricus 
et  Hermannus  fratres  de  Blvchere,  Hinricus  de  Bvlowe,  Bemardus  de  Gvstekowe, 
Hinricus  de  Stralendorp,  Gherardus  de  Kremun,  Hinricus  Pren,  Gotscalcus  Pren, 
Bertoldus  Pren,  Hinricus  Wulf,  Marquardus  de  Haghen,  Ludolfus  de  Yrimanstorp, 
Thidericus  de  Quitzowe,  Hermannus  Storm,  Johannes  Molteko,  Matheus  et  Euer* 
hardus  filii  sui,  Anthonius  et  Hinricus  filii  Tessemari,  Otto  Babbe,  Johannes  Babbe, 
Gotfridus  de  Plote,  Thidericus  de  Ordessen,  Guntherus  de  Lewetzowe,  Hermannus 
de  Madentyn,  mililes  nostri,  Hinricus  Sceuersten,  Johannes  Felix,  Hinricus  frater 
Werneri,  Alkel,  Hildeboldus,  Hinricus  filius  Olrici,  Johannes  Faber,  Nicolaus  de 
Bukowe,  Thidericus  Uoghel,  Thidericus  filius  Sibodonis,  consules  ciuitatis,  Ber- 
nardus  Boz,  Hinricus  de  Bukowe,  Wemerus  frater  Olrici,  Thidericus  de  Garde- 
laghe,  Cristianus  Voghel,  Hermannus  Voghel,  Bruno  de  Warendorp,  Wildebrandus,' 
Hildebrandus  de  Pale,  Sibodo  de  fossa,  Ricolfus  de  fossa,  Albertus  de  Todeslo^ 
Jacobus  Tesseko,  burgenses  ciuitatis  nostre,  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec 
anno  gracie  millesimo  CC^LX^  ^sexte.     Datum  Wismarie,  XYIir  kalendas  Mali. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  P.-B.,  mit  dem  Rubrum  ^De  iure  Lubicensi.^  ^  Das  Wort  «tali''  ist 
radirt,  doch  ist  nicht  zu  erkenneu,  ob  der  Verfertiger  des  Diplomatars  dies  getban,  oder  ob  es  in  neuerer 
Zeit  etwa  zur  EntfemuDg  eines  Tropfens  Wachs  oder  dergl.  geseheben  ist.  —  Gedruckt  bei  Senckenberg, 
Sei.  iur.  I,  p.  560,  und  bei  Lisch,  Gertz.  Urk.  I,  S.  7. 


Digitized  by 


Google 


296  ia66u  11» 

1266.  Aprfl  14   Wismar.  107>. 

NicolauSf  Fürst  von  Werle,  tmd  seine  Sokne  BemHA  wnd  Johann  hestatigm 
der  Stadt  Wismar  das  Lubisdie  Bedkt  tmd  aSk  cmderen  Freiheiten. 

In  nomine  sanete  et  iodioidae  trinhalis.  Nicobus  dei  grada  donuims  de 
Werie^  Hinricas  et  Jobanoes^  filii  ipm»,  onmibni  Cruli  fideUbiis  m  perpetmim. 
Ea  qoe  gentntor  in  tempore,  per  diiitiinia  temporom  momenta  et  huiaiie  sortis 
atteracionem  faciliter  ab  boninnm  labnntar  memoria  simol  com  tempore,  si  scriptis 
ant  testibns  nou  perbeonantor*  Ob  quam  rem  notom  esse  rolomos  tam  presen- 
tibns,  quam  fbtoris,  qaod  nos  de  mera  liberalitate  nostra  ratam  eH  gratam  habentes 
donacionem  et  libertatem,  quam  dilectos  patmos  noster  doraimis  Hinricos  Magno- 
polensis  sne  dilecte  doitati  Wismarie  liberaliter  dando  eidem  ins  Lobicense  in 
Omnibus  et  per  omnia  ad  aogmentam  honoris  et  profectus  erogaoit,  confirmamos 
et  conferimns  dicte  cinitati,  vt  iure  Lnbicensi  atqae  alüs  libertatibos,  qnibus  om- 
nibos  noster  patmos  ipsam  libertaoit,  in  omne  eoom  perfroator  libere,  si  dominium 
ipsiqs  atmittente  et  disponente  domino,  scilicet  terre,  cioitates  et  castra,  osqoe  ad 
nos  diooluentur.  Ne  igitur  hec  nostra  donacio  et  nostre  donacionis  confirmacio 
eiuitati  Wismarie  et  suis  inhabitatoribus  nunc  existentibus  et  eis  pro  tempore 
foccessoris  noDatenos  infringatur,  presens  scriptum  sigillorum  nostrorum  appen- 
sionibus  duximus  roborandnm.  Testes  huius  facti  sunt :  Johannes  de  KrJpelin, 
Amoldus  de  Niggenkerken,  Johannes  Barold',  Machorius  de  Szene,  Nicolaus 
Haue,  Hinricus  Grube,  milites  nostri,  Hinricus  Sceuersten,  Johannes  Felix,  Hinri- 
cu8  et  Wemerus  fratres,  Thidericus  filius  Sybodonis,  Nicolaus  de  Bukowe,  Alkel, 
Thidericus  Yoghel,  Johannes  Faber,  Bruno  de  Warendorp,  Kerstianus  Yoghel. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  W(j(T\a\^  sexto.  Datum  Wismarie,  in  die  Tiburcii 
et  Yaleriani. 

Nach  der  Abtelvift  im  Witm.  P.-B.,  mit  dem  Bubram  „De  confirmacione  libertatum  et  iarisdictionuui 
per  domioof  de  Werle.**  —  ^  Hinter  dem  Namen  Barold  steht  ein  Zeichen,  welches  einem  e  oder  • 
gleich  sieht;  Tieiieicht  ist  es  das  unyoUendete  Compendium  für  IS,  welches  der  Schreiber  rersehentlich 
begann,  da  es,  wenn  nicht  Baroldi,  fto  so  doch  mindestens  Baroli  heissen  muss.  —  Gedruckt  in  RndlofTt 
Drk..Lief.,  Nr.  XX;  Lisch,  Hahn.  Urk.  I,  S.  39. 


1266.  Mai  1.   Ankershagen.  1080. 

Heinrich,  Bischof  von  Havelberg,  genehmigt  die  Gründung  einer  FiUalkirdie 
von  Freidorf  zu  Ankershagen. 

xlenricus  dei  gratia  Hauelbergensis  ecclesie  episcopus  omnibus  inspecturis 
etemam  in  Christo  salulem.  Quoniam  ea,  que  mortalium  aguntur  sludiis,  decur- 
rentium    volubilitas    temporum    oWiuionis    caligine     consueuit    obuoluere ,     ideo 


Digitized  by 


Google 


1081  1266.  297 

necessarium  duximus  ea^  que  pontificatus  nostri  aguntur  diebus  Christi  fidelium 
profutura  commodis^  futurorum  noticie  intimare,  ne  factum  nostrum  iustum  et 
canonice  celebratum  postmodum  irritare  ualeat  inprobitas  malignoruin.  Eapropter 
vniuersis  et  singulis^  tarn  presentibus,  quam  posteris  presentis  scripti  teuorem 
üisuris,  duximus  declarandum  publice  profitentes,  quod  consentiente  dilecto  nobis 
in  Christo  preposito  in  Broda  necnon  et  plebano  in  Vridorp  admisimus,  ut  ecciesia 
in  Villa  Ankershagen  de  nouo  fundaretur,  ita  tamen,  quod  dominus  Ecghehardus 
miles  adiceret  eidem  in  Ankershagen  ecclesie  duos  mansos^  qui  uulgariter  heger- 
huven  dicuntur,  cum  ipsorum  proprietatibus  ad  eandem  ecclesiam  perpetuo  titulo 
donationis  pertinendos,  ac  ipsa  iam  dicta  in  Ankershagen  ecciesia  ecclesie  in 
Vridorp  cum  omnibus  suis  prouentibus  tamquam  filia  adhereret  perpetuo  et  sub- 
esset.  Nos  uero  diuina  nobis  fauente  dementia,  tiiis  omnibus  sub  districta  ex- 
communicationis  pena  et  iuris  ecclesiastici  sententia  conprehensis,  altare  in  Ankers- 
hagen consecrauimus  in  hunc  modum.  Super  quo  ne  in  posterum  alicuius  du- 
bitationis  oriatur  scrupulus,  presentem  paginam  appensione  nostri  sigilli  roboramus. 
Testes  autem  huius  rei  sunt:  Johannes  et  Petrus  capellani  nostri,  Ylricus  prepo- 
gitus  in  Broda,  Johannes  de  Yilim,  Albertus  de  Yilim,  clerici;  Eghardus  Crispus, 
Bemardus,  Hermannus  de  Langeworde,  Nicolaus  de  Stralendorp,  milites,  et 
Ecgehardus  de  Ankershagen  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  in  Ankershagen, 
anno  domini  M'^CC^  sexagesimo  sexto,  pontißcatus  nostri  anno  XXIL,  in  die 
sanctorum  apostolorum  Philipp!  et  Jacobi. 

Nach  dem  Original  im  Archir  zu  Neustrelltz.  An  Fäden  von  gelber  Seide  hängt  das  parabolische 
Siegel  des  Bischofs,  worauf  er  sitzend  mit  dem  Stabe  in  der  Rechten  und  einem  aufgeschlagenen  Buche 
in  der  Linken  dargestellt  ist.     Von  der  Umschrift  ist  nur  erhalten: 

ÖINRICVS   Da  .  (3 


1266.   Mai  6.   Oldeijstadl  bei  Uelzen-  1081. 

Gunzdin,  Graf  von  Schwerin,  verleiht  der  Frau  Ode  2  Höfe  und  4  Katen 
in  Beinstorf  und  einen  Zehnten  zu  Bohstorf  (A.  Lüne),  sowie  einen  Hof  mit 
dem  Holze  (Sunder)  zu  Bargmoor  (A.  Blekede),  mit  allem  Bechte,  wie  ihr 
Gemahl  Hermann  Lowe  diese  Güter  bisher  besessen  hat. 

JVos  Guntzelinus  dei  gracia  comes  de  Zwerin  protestamur  litteras  noStras 
per  presentes,  quod  bona,  videlicet  duas  curias  et  quatuor  domunculas,  que 
choten  wlgariter  nominantur^  in  Reynstorpe  et  vnam  curiam,  que  dicitur  to  deme 
Berke,  cum  lignis,  que  dicuntur  Svndher,  et  decimam  vnam  in  Rotzstorpe,  que 
scilicet  bona  Hermannus  Leo  possedit  a  nobis ^  cum  omni  iure,  sicut  a  nobis 
possederat   eadem   bona,    ita   ea   bona   domine   Odhen  vxori   sue   suisque   pueris 

■eklfikirgifckes  Ürku4ea-Back  IL  3S 


Digitized  by 


Google 


298  1266.  1082 

porreximus  libere  ac  perpetuo  pos^idenda.  Quod  sigitti  nostri  appensione  presen- 
tibus  verius  dnximus  protestandum.  Datum  in  Yeteri  YUessen^  anno  domioi 
M'^CC^'LX'*  sexto,  in  ascensione  domini. 

Nach  dem  Original  des  Klosters  Lüne.  An  einem  Pergamentstreifen  hängt  noch  ein  kleines  StSok 
Ton  dem  Siegel  des  Grafen  Gunzelin,  welches  einen  Baum  mit  zwei  Lindwürmern  hat.  (Vgl.  die  Abbiiduog 
zu  Nr.  704.)     In  t.  Westphalen's  Diplomatar  Nr.  VII  wird  die  Umschrift  beschrieben: 

S.   GÜNCELINI  .  COMITIS  ZWERINENSIS. 

-^  Vgl.  die  Urkunden  yom  5.  und  17.  Sept.  1310. 


(1266.   Mai.)   Uelzen.  1088. 

Das  Kloster  Oldenstadt  überlässt  auf  Bitten  des  Grajen  Oimzelin  von 
Schwerin  dem  Raihe  der  Stadt  Uelzen  gegen  Entschädigung  einen  Fleisch- 
scharren  auf  dem  Markte  zu  Uelzen. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.     Ego  Heynricus  dono   dei  abbas 
ecclesie  Yllensis   omnibus  hanc  litteram  inspecturis  salutem  in  omnium  saluatore. 
Quoniam   omnium   habere   memoriam  potius  est  diuinitatis  quam  humanitatis,    ne- 
cesse  est  ergo^   vt  ea,   que  geruntur  in  tempore^    ne  simul  labantur  cum  lapsu 
temporis^    memorie  scriplurarum  vel  fidelium  testimonio   diHgencius  perhennentur. 
Sciant  igitur  presentes  et  futuri,   quod  nos  de  consilio  et  consensu  totius   nostri 
capituli  ad  instantiam  domini  comitis  Suerinensis  macellum  situm  in  orientali  plaga 
fori,  quo  nostra  ecclesia  dudum  fuerat  dotata,  soluens  annuatim  sex  solidos,  con- 
sulibus  ciuitatis  Yllensis   iugiler  possidendum  reliquimus  sub  tali  pacto,   quod   aUa 
nostra  macella  vndique  in  foro  posita  per  predictum  edificium  vel  per  alia  similia 
in  censuali  iure  non  impediant  et  singulis  annis  similem  censum  de  stupa  lapidea 
vel  de  aliis  suis  redditibus,  vel  etiam  de  proprio   gremio   et  consilio,   si  alias  in 
tali    simili    censu    impedimur,    nobis    restituant  pro   r^onpensa.     Yt  autem    hoc 
factum  firmum  et  inconuulsum  permaneat,   presentem  paginam  cum  eonim  nomi- 
nibus,  qui  huic  commutationi  aderant,   sigillis  appensis  fecimus  firmiter  communiri. 
Nomina  testium  sunt  hec:    dominus  Guncelinus  comes,  Wemerus  de  Halberstadt 
miles,  Rigardus   canonicus  Suerinensis,   Heynricus   abbas   totusque   conuentus    et 
consules,    videlicet   Bernardus    Nowus   Civis,    Albertus   de   Wilinge,    Thidericus 
Rophsac  et  alii  quam  plures.     Datum  in  Ylsen. 

Nach  einer  durch  den  Landschafts-Director  Yon  Hodenberg  Yon  dem  Original  des  Klosters  Oldenstadt 
genommenen  Abschrift  Am  Original  fand  Ton  Hodenberg  zwei  schon  yerletzte  Siegel,  deren  erstes  xwm 
an  einem  Baume  sitzende  Lindwürmer  zeigte,  also  Gunzelins  Siegel  war,  während  an!  dem  zweiten  Sieg^ 
eine  Stadt  Torgestellt  war.  —  Wir  finden  den  Grafen  Gunzelin  in  Uelzen  (Oldenstadt)  nach  Nr.  1081  im 
Mai  1266,  dann  erst  wieder  in  der  Nähe,  zu  Brittlingen  im  Laneburgischen,  am  19.  Mai  1274.  Für  das 
letztere  Jahr  darf  man  sich  nicht  entscheiden  ia  Bezug  auf  unsere  Urkunde,  da  Gunzelin  durch  den    Ver- 


Digitized  by 


Google 


1083                                               1266.  399 

trag  Tom  25.  Not.  1269  (s.  unten)  alle  seine  Rechte  auf  Uelzen  rerlor,  während  er  bei  der  Ausstellung 

der  obigen  UrkuDden  solche  noch  gehabt  haben  muss.     (Vgl.  Ton  Hammerstein,  Zeitschr.  des  histor.  Ver- 
eins ffir  Niedersachsen,  J.  1857,  S.  96.) 


1266.  1083. 

Gunzelin,  Qraf  von  Schioerin,  bestäigt  dem  Kloster  Medingen  eine  von  dem 
ZoUner  Udo  zu  Hitzacker  geschenkte  Roggenhebung  aus  Edendorf  (im  Amte 
Medingen). 

TJdo^  vectigalium  exactor  in  Hitzacker,  dat  coenobio  Medingensi  siliginis 
annuum  modium,  wieckhimten,  ex  Edendorf.  Conßrmat  diplomate  hunc  reditum 
annuum  Gunzelinus,  comes  de  Zwerin,  1266. 

In  Ermangelung  des  Urtextes   geben   wir   den  vorstehenden  Auszug  nach  Harenberg,   Monum.  adhuc 

ined.  (Braunsohw.   1758  —  1762)«  Fasa  III,  p.  206,   welche  Stelle  auch  Gebhardi  HI,  71,   benutzt  hat. 

Lyssmann,  histor.  Nachricht  yon  dem  Ursprünge  etc.  des  Closters  Meding  (Halle,  1772),  berichtet  gleichfalls: 

„Auno   1266.  y  ermachte    ein  Zölluer   zu  Hitzacker,    Udo   genannt,    dem  Closter  zu  Alt -Meding 

„einen  Wiechhimten  Roggen  jährlicher  Einkünfte  aus  Edendorf  zu  heben,  worüber  Graf  Gunce- 

„linus  Yon  Schwerin  die  Confirmation  gab/ 


1266.   Mai  17.   Ralzeburg.  1084. 

Ulrich,  Bischof  von  Ratzeburg,  gibt  dem  Dom-Capitel  zu  Lüheh  Zehnten 
von  drei  Hufen  in  Gogelow,  welche  der  Lubeker  Domherr  Johann  Frese  dem 
Dom-Capitel  erworben  hat,  zu  Lehn. 

TJlrieus    dei    gratia    Raceburgensis    episcopus    omnibus    presentia    uisuris 

salutem  in  domino.     Ab  [humana]  labuntur  memoria^   que  nee  scriptis,  nee  testi- 

bus  etemantur.     Nouerint  igitur  vniuersi  presentis  temporis  et  futuri^   quod  nos 

pro  reuerenlia  d[ei  et]*  fauore  specialis  quo   ecclesiam  prosequimur  Lubicensem, 

quicquid  iuris  habuimus   in  decima  trium  mansorum   in  Goghelowe,   diu  a  laicis 

iure  feodali  possessa,  quos  Johannes  dictus  Friso  canonicus  Lubicensis  pro  salute 

anime  sue  dicte  ecclesie  sue  comparauit^  salua  medietate  decime  nostre,  que  nos 

iji  eadem  villa  contingit^  donauimus  cum  proprietate  liberaliter  ecclesie  memorate, 

prouiso^  quod,  quicumque  diele  decime  possessor  exUterit,    ipsam  de  manu  nostra 

et  successorum  nostrorum  in  beneficio   recipere  teneatun     Yt  autem   hec  nostra 

donatio  rata  permaneat  et  a  nemine  valeat  immutari,  presentem  litteram  cum  sigilli 

nostri  appensione  duximus  <  confirmsmdam.     Testes  huius  £acti  sunt :    Heinrieus  de 

dancto   Petro,    Oliuerus,    Godeschalcus    de    Dechowe,    Hermannus   de   Bluchere, 

Marquardus  de  Segeberge,  canonici  Raceburgenses,  frater  Godeschalcus  et  fratet 

Wadeuerus  de  ordine  predicatorum,  Thomas  canonicus  Lubicensis,   Johannes  ple- 

38* 


Digitized  by 


Google 


600  1266.  1065 

banus  in  Oulse,  Heinricus  noster  notarius^  Volcmanis  de  Gronowe,  Elenis  Vrese, 
milites,  et  alii  quam  plures.  Datum  [Race]bur[g]^^  anno  domini  MCCLXYI\ 
XVF  kalendas'  Junii,  pontificatus  nostri  anno  nono. 

Nach  dem  OrigiDal,  auf  einem  4üDnen,  an  mehreren  SteUen  stark  rermoderten  Pergament,  im  Haupt- 
Archiy  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  Ton  starken  Fäden  aus  rother  und  gelber  Seide  hängt  noch  ein 
Stück  von  dem  zu  Nr.  867  abgebildeten  Siegel  des  Bischofs,  auf  welchem  noch  das  Brustbild  zu  erkennen 
ist.  —  Die  Abschrift  im  Reg.  Cap.  Lub.  I,  131,  nach  welcher  Lererkus,  Urk.  des  Bisth.  Lübek  I, 
S.  187,  diese  Urkunde  publicirt  hat,  gibt:  ^  pro  reuerentia  et  de  fauore;  '  Raceburg;  'ist  XVI^  yor 
kalendas  ausgelassen.  In  der  unten  folgenden  Urkunde  Nr.  1086  ist  auf  die  obige  schon  Rücksicht  ge- 
nommen. —  Vgl.  oben  Nr.  1040. 


1266.   Mai  19.   Schwerin.  1085. 

Hermann,  Bischof  von  Sckuoerin,   bestätigt  dem  Kloster  Neuenkam^  aUe  die 
bisher  erworbenen  Güter. 

xlennannus  dei  gracia  Zwerinensis  episcopus  dilectis  in  Christo  religiosis 
et  discretis  viris  abbati  et  conuentui  In  Nouo  Campo,  ordinis  Cisterciensis,  Zwe- 
rinensis diocesis,  salutem  —  —  —  — .  Datum  Zwerin,  XIIIF  kalendas  Junii, 
anno  domini  mille[simo]  CC^  et  LX^  sexto. 

Nach  dem  Original  im  Pror.-Archiy  zu  Stettin   ToUständig   abgedruckt   bei  Fabricius,    Rüg.  ürk.  U, 
S.  7*  (Nr.  LXXXVII). 


1266-   Mai  27.  1086- 

Johann,  Bischof  von  Lübek,  und  dessen  Dom-Gapitd  bestätigen  die  Er- 
Werbung  der  Zehnten  von  3  Hufen  in  G'ögdow  durch  den  Lübeker  Domherrn 
Johann  Frese  für  die  Domkirche  zu  Lübek. 

Johannes  dei  gratia  Lubicensis  episcopus,  B.  prepositus,  C.  decanus  totum- 
que  sue  ecciesie  capitulum  vniuersis  presentia  uisuris  salutem  in  domino.  Pre- 
sentium  tenore  protestamur,  quod  venerabilis  pater  dominus  Ylricus  episcopus 
Raceburgensis,  quicquid  iuris  in  decima  trium  mansorum  in  Goghelewe^  habuit, 
diu  a  laicis  iure  feodali  possessa,  Johanni  dicto  Frisoni  canonico  Lubicensi  pro 
Salute  et  remedio  anime  sue  ad .  ampliandos  redditus  ecciesie  nostre  liberaliter 
condonauit,  prout  in  ipsius  episcopi  litleris  super  hoc  confectis  plenius  continetur. 
Conditionem  quoque,  quam  idem  episcopus  expressit  et  subiunxit,  ratam  et  grataa 
habemus,  videlicet  ut,  quicunque  dicte  decime  possessor  extiterit,  ipsam  de  manu 
dicti  episcopi  et  suorum  successorum  pro  beneficio  recipere  teneatur.  Datum 
Vr  kalendas  Junii,  anno  domini  M'CC^LXVF. 


Digitized  by 


Google 


1081  1266.  801 

Naoh  dem  Original  im  Haupi*ArdiiT  zu  Schwerin.  Angehängt  gewesen  sind  2  Pergamentstreifen;  aa 
dem  ersten  hängt  des  Bischofs  Johann  ron  Lübek  parabolisches  Siegel,  etwas  zerbrochen;  der  zweite  Per- 
gamentstreifen ist  abgerissen.  —  Gedruckt  bei  LoTerkns  I,  S.  188,  nach  dem  Reg.  Cap.  Lub.  I,  132, 
mit  der  Variante:   *  Oogelowe.  —  Vgl.  Nr.  1084. 


1266.  Juni  1.  1087. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  verleiht  der  Stadt  B'dtzow  einen  Ort  Landes, 
Wotzetne  genannt. 

xlermannus,  Bischoflf  zu  Zwerin^  gibt  der  Stadt  Butzow  einen  ort  Wot- 
zetne genant^  welchen  vorhin  Elerus  von  ihm  zu  lehne  gehabt  vnd  ihm  wider 
vffgetragen.  Hiran  aber  sollen  die  vom  Adel  oder  Burgleute,  wan  sie  schon 
heuser  in  der  Stadt  haben,  nichts  mit  den  Bürgern  noch  an  Weide  noch  Holze 
zu  geniessen  haben.     Anno  domini  1266.,  Kalend.  Junii. 

Nach  Clandrian,    Protoc.  fol.  99  \  aus  einem  Transsumpt  Ton  1371,  Dec.  23.  —  Der  Name  Wot- 
zetne ist  auf  der  Bützower  Feldmark  nicht  mehr  bekannt. 


(1266.)  1088. 

Johann  und  Hermann,  Fürsten  von  MeMenburg,  verbinden  sich  mit  den 
Grafen  Gunzelin  und  Hdmold  von  Schwerin  gegen  ihren  Bruder,  den  Fürsten 
Heinrich  von  Meldenburg,  zur  Erlangung  Hirer  väterlichen  Erbschafi. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Johannes  et  Hermannus  dei 
gracia  domini  Magnopolenses  omnlbus  in  perpetuum.  Notum  esse  uolumus  vni- 
uersis,  tarn  presentibus,  quam  futuris,  quod  inter  nobiles  uiros  Gvncellinum  et 
Helmoldum  comites  Zwerinenses,  ex  una  parte,  et  nos,  ex  altera,  talis  facta  est 
composicio  et  compromissio,  quod  predicti  nobiles  nobis  assistere  debent  consilio 
et  auxilio  et  manu  armata,  qupadusque  ad  hereditatis  nostre  perueniamus  debitam 
possessionem ,  tempore  trevgarum  inter  dominum  Heinricum  Magnopolensem,  fra- 
tr^m  nostrum,  et  iam  dictos  nobiles  prius  nichilominus  exspirato.  Nos  vero  data 
fide  promissimus  iam  sepe  dictis  comitibus  in  restaurum  et  recompensacionem 
laborum  et  expensarum  opidum  Sternenberge  cum  vniuersis  attinenciis  et  dister-^ 
minacionibus,  sicuti  possedit  pater  noster  temporibus  uite  sue.  Jtem  promisimus, 
quod  cum  fratre  nostro  domino  Heinrico  Magnopolensi  nuUam  debemus  inire 
composicionem,  nisi  fiat  de  consensu  et  consilio  predictorum  comitum  de  Zwerin 
et  nobilis  viri  comitis  Adolfi  de  Dannenberge  et  ipsorum  libera  voluntate.  Pro- 
misimus  insuper  nos  et  nostri  coadiutores  predictis  comitibus  de  Zwerin  seruire, 
quamdiu  gwerra  durauerit,  cum  quadraginta  dextrariis  falleratis  in  dampnis  pro- 
priis  et  expensis.     Vt  autem  ista  inuiolabiliter  obsementur,  presentes  litteras  cum 


Digitized  by 


Google 


802  1266.  1081 


5 


Digitized  by 


Google 


1000  1266.  803 

dicitur  in  volgari^  quadringentas  marcas  usualis  monete  in  terra  Lentoin  aut  in 
terra  Zelesen  et  nnam  curiam  Zwerin  apud  fratres  aut  in  nova  ciuitateM  Jtem 
promisimus  nos,  et  filii  nostri  proraittent^  .cum  ad  annos  discrecionis  peruenerint, 
quod  diclo  comiti  et  filiis  suis  fideliter  assistere  debeamus  tamquam  amicus  amico 
et  iuuare  contra  quoslibet  invasores^  tarn  in  placitis^  quam  eciam  manu  armata, 
si  opus  fuerit,  et  ipse  nobis  et  iTiIiis  nostris  similia  repromisit.  Sed  nullus 
nostrum  ex  motu  proprio  debet  gwerram  aUquam  attemptare^  sed  de  alterius 
consilio,  nisi  forte  repentinis  resisteremus  insultibus  alterius  consilio  miiiime  re- 
quisito^  tamen^  sicut  dictum  est,  fideliter  assistere  debemus.  Ut  autem  hec  com- 
posicio  et  compromissio  stabilis  et  inuiolata  perpetuo  perseueret,  hanc  paginam 
inde  conscriptam  cum  compromissorum  nostrorum  inscriptione  fecimus  sigilli  nostri 
munimine  roborari.  Jsti  nobiscum  promiserunt:  comes  Bemardus  frater  noster  et 
nos  in  propria  persona  et  filii  fratris  nostri  comes  Heinricus  et  comes  Adolfus, 
et  dominus  Guncellinus  de  Hidzaker,  dominus  Gerbertuis  de  Bardeleve,  dominus 
Hermannus  de  Brezen,  dominus  Martinus  de  Grabowe,  dominus  Johannes  de 
Herlesvelt,  dominus  Heinricus  de  Pinnowe,  sub  hac  condicione:  si  quisquam  pre- 
dictorum  nobilium  aut  militum  moriatur,  alium  substituemus  eiusdem  generis,  qui 
similia  promittat,  ita  videlicet,  si  sepedictus  comes  G.  de  Zwerin  aut  filii  sui  in 
predicta  compromissione  et  composicione  aliquem  paterentur  defectum,  tam  nos, 
quam  nostri  compromissores  intrabimus  DomeUz,  quando  nobis  a  dicto  comite 
aut  filiis  suis  fuerit  intimatum,  non  exituri  nisi  de  ipsorum  voluntate  vel.  defecto  (!) 
lotaliter  emendato.     Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC*"  LX"^  VF,  quinto  ydus  Junii. 

Nach  dem  OrigiDal  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentstreifen  hängt  das  zu 
Nr.  717  abgebildete  runde  Siegel  des  Grafen  Adolf  I.  von  Danneberg,  rechts  mit  einer  Tanne  auf  einem 
Berge,  Tor  welcher  links  ein  aufgerichteter  Löwe  steht;  von  der  Umschrift,  welche  fast  ganz  abgebrochen 
ist,  ist  auf  diesem  Exemplar  noch  gerade  zu  lesen,  was  zu  Nr.  717   dargestellt  ist: 

_ ÄDOL . . 


/ 


1266.   Juli  7.   Demmin.  1090. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  das  Eigentham 
von  6  Hufen  in  Zwiedorf,  welche  bis  dahin  der  Bitter  Arnold  von  Schonfeld 
zu  Lehn  getragen  hat. 

AJ.  dei  gracia  dux  Slauorum  omnibus  in  perpetuum.  Nouerint  uniuersi, 
presentes  \  quam  futuri,  quod  nos  ad  peticionem  Arnoldi  militls  de  Sconenuelde 
proprietatem  in  sex  mansis  sitis  in  Tuedorp^  quos  idem  miles  iure  feodali  a  nobis 
hactenus  possederat,  ecclesie  et  uiris  religiosis  in  Dargun  cum  omni  iure  con- 
tulimus  iibere  et  absolute.  Ut  autem  hoc  factum  nostrum  robur  firmum  obtineat, 
presentem   litteram   sigillo   nostro  duximus  roborandam.     Testes  autem  hoius  rei 


Digitized  by 


Google 


304  1266.  1091 

sunt:  dominus  abbas  de  Yzenim,  Andreas  plebanus  in  Demin,  Bernhardus  Honich, 
Henricus  de  Yizen^  Johannes  Uulpes,  Johannes  Scolenthin,  milites,  et  alii.  Acta 
sunt  hec  anno  domini  M^CC^LX**VF,  nonis  Julii.     Datum  in  Demin. 

Nach  dem  Original  im  Haupt •Arahir  zu  Schwerin.     Das  Siegel,  welches  an  roth*seidenen  Fäden  ge« 
hangen  hat,  fehlt.  —   ^  Vor  presentes  fehlt:  tarn. 


1266.   Juli  24.   Schwerin.  1091. 

Hermann,  Bisdiof  von  Schwerin,  verleiht  dem  M.  Erpo  zum  Ersatz  für  eine 
Hufe  zu  Rittermannshagen  die  Hebung  von  2  Hufen  zu  Walow. 

xiermannus^  BischolT  zu  Zwerin,  gibt  Magistro  Erponi  die  hebung  von 
2  hufen  zu  Walow  zur  erslatung  einer  hufen  zu  Ridermanhagen^  die  er  seinenl- 
wegen  mit  einfurderung  der  zehenden  verlustig  worden,  biss  er  ihm  dieselbe 
widerschaflfe.     Datum  Zwerin,  in  uigilia  Jacobi,   anno  1266. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  150'. 


1266.   Aug.  2.   Roeskilde.  1092. 

Guido,  CardinaU Legat,  fordert  den  Bischof  und  den  Propst  zu  Schwerin 
auf,  das  Kloster  Doberan  im  imhigen  Besitze  der  Erbschaften  der  Ordens- 
bräder  zu  schützen. 

XJenerabili    in    Christo    patri   •  .   dei   gratia   episcopo   et  discreto    viro  .  . 
preposito  Zuerinensibus    frater  Guido    miseralione   diuina  tituli   sancti   Laurentii  in 
Lucina  presbyler  cardinalis,  aposlolice  sedis  legalus,  salutem  in  domino.      Obuiare 
maliciis   peruersorum   et  religiosorum   quieti   consulere   soUerli   diligencia    commo- 
nemur,  ut  et  illorum  peccandi  refrenetur  audacia,  et  isti  eo  deuocius,  quo  quietius, 
uirtutum    domino    ualeant    famulari.      Cum   igitur   dilecti    filii    .  .    abbas    et    con- 
uentus  monasterii  de  Doboran,    Cisterciensis   ordinis,    Zuerinensis   diocesis,    sicut 
iidem  nobis  insinuare  curarunt^  super  pacifica  possessione  hereditatum  eoruin,  qui 
eorum   ordinem   proßtentur,    a  nonnullis^    qui   nomen   domini  recipere  in   uacuum 
non  formidant,  contra  priuilegiorum  et  indulta  eis  a  sede  apostolica  concessorum  (!) 
multiplices  moleslias  patiantur:  nos  et  presumptorum  huiusmodi  refragari  conatibus 
et  dictorum  .  .  abbatis  et  conuentus  paci  prouidere  uolentes,    discreccioni   ueslre 
qua  fungtmur  auctoritate  mandamus^   quatinus   eisdem  .  .  abbati  et  conuentui   ad- 
uersus  predictorum   molestatorum   audaciam   defensionis   presidio    assistentes^    non 
permittatis    eos    auctoritate    nostra    super    premissis   a   talibus    indebite    molestar^ 
raolestatores  huiusmodi  per  censuram  ecclesiaslicam  compescendo,   altencius    pro- 


Digitized  by 


Google 


1003  1266.  305 

uisnri,  ut  de  hiis,  que  cause  Cognitionen!  exigunt^  vos  nullatenus  auctoritate  pre«- 
seocium  intromittere  procuretis.  Datum  Roskildis,  IUI.  nonas  Augusti,  pontificatus 
domini  Clementis  pape  lUI^  anno  secundo. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin,  an  welchem  noch  das  Siegel  (s.  zu  Nr.  1062)  hängt 
Umschrift: 

•  •FRIS  :  6..D0N1S  •  TT  •  Sa IN  •  LVQ  •  PBRI  •  OÄRD 


1266.   Aug.  2.  RoeskUde.  1093. 

Otudo,  Cardinal' Legat,  fordert  den  Bischof  und  den  Propst  zu  Schwerin 
auf,  das  Kloster  Doberan  gegen  ungerechte  Ansprüche  von  Gläubigem  zu 
schützen. 

Venerabili  in  Christo  patri  •  •  dei  gratia  episcopo  et  discreto  viro  .  . 
preposito  Zuerinensibus  frater  Guido  miseratione  diuina  tituli  sancti  Laurentii  in 
Lucina  presbyter  cardinalis,  apostolice  sedis  legatus,  salutem  in  domino.  Que- 
relam  dilectorum  filiorum  • .  abbatis  et  conuentus  mon[asterii]  de  Dobran,  Cister- 
ciensis  ordinis,  Zuerinensis  diocesis,  recepimus  continentem,  quod^  cum  quidam 
creditores  eorum  super  inpendenda  sibi  annua  pensione  debitorum  pretextu,  que 
ipsis  abbati  et  conuentui  pro  tempore  concesserunt,  eos  inquietenl  multipliciter 
et  molestent^  quamquam  de  prefatis  debitis  sit  satisfactum  eisdem^  prouideri  sibi 
super  hoc  patema  soIHcitudine  curaremus.  Quocirca  discretioni  uestre  qua  fun- 
gimur  auctoritate  mandamus,  quatinus,  si  est  ita,  ut  predicti  creditores  sua  sorte 
contenti  ab  huiusmodi  molestatione  desistant,  ipsos  per  penam  contra  tales  in 
Lateranensi  concilio  editam  auctoritate  nostra  cogatis.  Datum  Roskildis,  Uli.  non. 
Aug.^  pontificatus  domini  Clementis  pape  UII^  anno  secundo. 

Nach   dem  Original   im  Haupt- Archir   zu  Schwerin.     An    den   beiden  Pergamentstreifen   hangen   noch 
kleine  Bruchstücke  Yom  Siegel  aus  ungeläutertem  Wachs. 

1266.   Sept.  24.    Schleswig.  1094. 

Guido,  (Jardinol- Legat,  bestätigt  dem  Kloster  Ivenack  das  vom  Herzoge 
Barnim  von  PomTnem  demselben  verliehene  Patronat  der  Kirche  zu  Zarrenihin 
(bei  Jarmen). 

Jb  rater  Guido  miseratione  diuina  tituli  sancti  Laurentii  in  Lucina  presbyter 
cardinalis^  apostolice  sedis  legatus,  dilectis  sibi  in  Christo  .  .  preposito  et  con- 
uentui monasterii  monialium  de  Juenach,  Cisterciensis  ordinis,  Caminensis  dyocesis, 
salutem  in  domino.     Cum  a  nobis  petitur^   quod   iustum  est  et  honestum,  tarn 

■eUeiltrglickM  Vrku4ei-Iick  II.  39 


Digitized  by 


Google 


306  1266.  1095 

uigor  eqaitatis.)  quam  ordo  exigit  rationisi)  ut  id  per  nostre  soHicitudinis  studhim 
ad  debitum  perdticatur  eiTectiiin;  Sane  ex  parte  uestra  nobis  extifit  intimatanf, 
quod  nobilis  uir  Bamin  dux  Slauorum  ius  patronatus,  quod  habebat  in  ecclesia 
parrochiali  de  Cerbecin^  Caminensis  dyocesis,  oobis  et  monasterio  uestro  imper- 
petuum  contulit  et  concessit  ob  anime  sue  remedium  et  salutem.  Quare  suppT!- 
castis  humiliter,  per  nos  collationem  et  concessionem  huiusmodi  äonfirmari.  Nos 
itaque  uestris  deuotis  precibus  fauorabiliter  inclinati.  collationem  et  concessiones 
predictas,  prout  iuste  et  rationabiüter  facte  fuerunt^  auctoritate  qua  fungimur  con- 
Jbmamus  et  tenore  presentium  communimus.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat 
hanc  paginam  nostre  confirmationis  infringere  uel  ei  ausu  temerario  contraire. 
Si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  dei  et 
l)eatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eins  se  nouerit  incursurum.  Datum  Sleswic, 
YIII.  kalendas  Octobris^  pontificatus  domini  Clementis  pape  quarti  anno  secundo. 

Nach   dem   Original  im   Haupt* Arobir  zu  Schwerin.     An   einer  rothes  und   gelben   seidenen   Schnur 
hängt  wohl  frhalten  das  Siegel  des  Cardinais  in  rothem  Wachs.  —  Vgl.  Nr.  1037. 


1266.   Oct  21.   Lttbek.  109S^ 

Guido,   CardindL'Legat,  beauftragt  den  Bischof  von  Ratzeburg,  die  lubischen 
Bürger  bei  dem  Privilegium  de  non  evocando  zu  schützen. 

Venerabili  patri  dei  gracia  .  .  episcopo  Raceburgensi  frater  Guido  —  -^ 
discretioni  uestre  qua  fungimur  auctoritate  mandantes,  quatinus  memoratos  eines  — 
(toie  Nr.  1068).  Datum  Lubeke,  XII.  kal.  Nouembris^  pontificatus  domini  Cle- 
mentis pape  Ilir^  anno  secundo. 

Nach  dem  Original  auf  der  Trese  zu  Lübek  ist  der  Schluss  der  ürk.  abgedruckt  im  U.-B.  der  Stadt 
Lübek  I,  S.  273. 


1266.   Oct.  27.  1096. 

Waldemar,  Fürst  von  Rostock,   bewilligt,    dass  der  WaU  bei  dem  Bramower 
Thore  der  Stadt  Rostock  niedergerissen  und  nie  wieder  aufgerichtet  werde. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Woldemarus  dei  gratia  dominus 
de  Rozstoch  omnibus  presens  scriptum  intuentibus  in  domino  salutem  et  perpetuo 
robore  duraturum.  Racio  veritati  consona  docet,  vt  acta  temporum  scriptis  et 
sigillaram  appeasionibus  sie  servemus  integra^  ne  ab  aliquibus  postmodum  in- 
eidente  cahimpnia  valeani  infirmari.  Jtaque  ad  noticiam  omnium  volumus  per- 
venire,  quod  nos  ad  instanciam  et  dilectionem  burgensium  nostrorum  in  Rozstoch 
habitantinm  TiUem  apud  portam  Bramow  a  dilecto  patre  nostro  ad  castrum  edifi- 


Digitized  by 


Google 


im  1266.  30T 

cfinduiii  inchoatam^  propriam  intuentes  vtilitatem^  maturo  ducti  consilio  decreuimw 
penitus  destruendtiniv  n^  a  nobis,  nee  a  nostris  posteris  amplius  construendam. 
Vi  hec  ergo  ordinßtio  stabilis  et  firma  permaneat^  presentem  paginam  nostri  sigiUi 
appensione  tradimus  cQmmiuiitaro«  Huius  rei  testes  sunt  milites:  dominus  Got- 
tanus, dominus  Johannes  de  Zuuertze«,  dominus  Georgius,  dominus  Echardus  de 
Dechow,  dominus  Hermannus  Mustico;  consules  vero:  dominus  Gherlaus,  Thide- 
ricus  Ruf  US,  Hermannus  Albus,  Hinricus  Scule,  Hermannus  de  Laune,  Conradus 
de  Magdeburch,  Andreas  de  Cusuelde,  Hinricus  Sapiens,  Conradus  Paruus,  Go«- 
defridus  Doleuot,  Reynerus  Reynberti,  Lutbernus,  Hinricus  de  Butzouu,  Yollandus, 
Gbemandus,  Reynoldus  de  Staden,  Thidericus  de  Grevesmolen.  Acta  sunt  hec 
anno  domini  M^CCLXVr^  sexto  kalendas  Novembris. 

Nach  der  Originalcoaürmatioo  HeiDriohs  des  Ldwen  vom  SwuiabeDd  nach  Jacobi  1325,  im  Baths-Archir 
zu  Rostock.  Das  OrigiDal  existirt  nicht  mehr.  " —  Eine  Abschrift  der  Confirmation  Steht  im  über  priuUe- 
jgiorum  Nr.  X,  fol.  6*.  —  Gedruckt  ia:  Lünig's  Reichs -Archir,  Part.  spec.  IV.  cont  p.  682;  West- 
phalen  IV,  p.  971;  r.  Beehr  p.  427;  Vom  ürsprotig  der  Stadt  Rostock  Gerechtsame,  Rostock  1757, 
leod.  probat  p.  17;  Rostockisohe  Nachrichten  uad  Anzeigen  auf  das  J.  1752,  Stfick  27,  S.  109  ff.;  Ditmar, 
Landesfürst  in  Rostock,  Nr.  6. 


1266.   Nov.   Bremen.  1097. 

Statuten  des  Cardinal -Legaten  Guido  für  die  Kirchenprovinz  Bremen. 

X  rater  Gvido  miseratione  dioina  tituli^  sancti  Laurencii  in  Lucina  presbiter 
oardinalis^  apostolice  sedis  legatus,  ad  perpetuam  rei  memoriam.  Humane  natura 
sauciata  condicio^  quam  hostis  antiqui  inuidia  gratuitis  spoliare  et  in  naturalibus 
uulnerare  fraudulentis  conatibus  elaborat,  ligamenta  requirit  salutarium  statutorum, 
infusionem  quoque  olei,  per  quod  intelligitur  pia  ammonicio^^  et  uini,  per  quod 
pungitiua  correctio  uel  increpatio  figuratur,  sicut  in  evangelio  in  homine^  qui 
descendit  ab  Jherusalem  in  Jericho  et  incidit  in  latrones,  pio  scemate  declaratur. 
Hinc  esl^  quod^  cum  dominus  noster  summus  pontifex,  uicarius  Jhesu  Christi, 
nos  ad  Bremensem  prouinciam  cum  plene  legationis  officio  duxerit  destinandos, 
ea  libenti  et  diligentia  animo  cogitamus,  ordinamus  atque  statuimus,  que  libertati 
ecclesiaslice  conueniunt,  animarum  saluti  proficiunt,  finem  imponunt  uiciis,  remis- 
sionem  peccatis,  vite  ordinem,  moribus  disciplinam.  Verum  quoniam  expedit,  ut 
sacramenta  ecclesie,  in  quibus  tamquam  in  uasis  medicinalibus  populus  deuotus  et 
humilis  antidotum  gratie  recipere  consueuit,  in  honore  et  reuerencia  ab  omnibus 
habeantur,  cum  ea  plerumque  contingat  effici  uilia  propter  uilem  et  abhominabilem 
ministrorum  ecclesie  conuersationem :  vniuersis  personis  ecclesiasticis  pronncie 
roismorate  districte  precipinms,  ut  in  uiclu,  uestitu,  gestu  et  aUis  oporibus  et 
Gvrcumstanciis  Status  sui  sie  honeste  se  habeftnt  et  decenter,  ne  propter  ipsot 
QOlpen  ecclesiasticum  inter  laicos   blastfemetur;    eisdem  inprimis  districtius  inhl« 

39  ♦ 


Digitized  by 


Google 


308  1266.  1097 

buntes ^  ne  de  patrimonio  cracifixi  iirimicos  se  faoiant  cnicis  Christi^  sicut  illi, 
quorum  deus  venter  est,  qui  terrena  sapiunt,  non  diuina.  Jn  eonoiuiis  so» 
modestiam  et  mediocritatem  obseraent  superflnitatem  indebitam  resecantes,  ebrie-- 
tatem,  omnium  uicionim  fomilem  et  nutricem,  deuitenU  Prelati  uero  a  grauami-^ 
nibus  abstineant  subditorum;  et  maxime  cum  ecclesias  uisitant,  moderentur  ex- 
pensas,  coherceant  euectionum  numerum,  prout  in  generali  concilio  extitit  difßnituin, 
sibi  et  gregi  suo  taiiter  intendentes,  ut  zelatores  iusticie  et  niodestie  amatores,  ge- 
neraliter  omnium  sectatores  bonorum  operum  ostendantur. 

[L]  Presentis  igitur  concilii  approbatione  precipimus,  vt  continenter  et 
caste  uiuere  studeant,  ut  puro  corde  et  mundo  corpore  deo  possint  in  officio 
ecclesiastico  ministrare.  Si  qui  autem  de  cetero  deprehensi  fuerint  detinere 
publice  concubinas,  nisi  infra  mensem  se^  ab  eis  et  earum  consorcio  separaaerint, 
ita  quod  in  domibus  ipsarum  aut  propriis  aut  aliis  quibuscunque  non  cohabitent, 
nee  ad  illas  accedant,  extunc  omni  beneficio  ecclesiastico  sint  priuati^,  et  per 
eos,  ad  quos  beneficiorum  ^  spectat  collacio,  personis  idoneis  conferantur,  illis 
exceptis,  que  nostre  coUacioni  hac  uice^  duxerimus  reseruanda. 

[11.]  Jlli  vero,  qui  subdiaconatu  aut  aliis  superioribus  ordinibus  insigniti 
fornicariam  aliquam  sub  uxoris  ^  specie  ammodo  sibi  presumpserint  de  facto 
matrimonialiter  copulare,  omni  officio  ecclesiastico^  perpetuo*  sint  priuati.  Et  sicut 
ob  culpam  Gyezi  eius  posteritas  legitur  condempnata,  sie  penam  talibus  infligen- 
dam  in  progeniem,  que  de  coitu  sie  dampnato  nascetur,  duximus  protrahendam, 
statuentes,  ut  filii,  qui  de'^  tali  copula  fuerint  procreati,  necnon  et  fomicarie^^, 
que  tam  incestuosum  et  sacrilegum  connubium  duxerint  eligendum,  ab  omnibus 
bonis  eorum  mobilibus  et  immobilibus  habeantur  penitus^^  alieni,  et  quicquid  eis 
fuerit  ab  ipsis  reliclum  in  morte  uel  in  uita  donatum,  inter  episcopum  et  com-« 
munitatem  loci  eiusdem  equaliter  diuidatur.  Prefatos  vero  ßlios  nota  semper 
Infamie  comitetur.  Et  quia,  sicut  intelleximus,  aliqui  prelati  tales  in  scandalum 
tocius  ecclesie  in  suis  iniquitatibus  et  immundiciis  optentu  pecunie  confouent  et 
defendunt,  qui  eos  deberent  a  suis  iniquitatibus  et  immundiciis  ex  iniuncto  sibi 
officio  renocare:  excommunicamus  in  scriptis  et  anathematizamus  omnes  illos,  tam 
clericos,  quam  laicos,  tam  prelatos,  quam  subditos,  tam  maiores,  quam  minores 
et  medios,  qui  huiusmodi  cohabitatores  siue  dam  siue  palam  in  suis  iniquitatibus 
presumpserint  defensare,  necnon  et  illos,  qui  prestabunt  auxilium  uel  consilium, 
opem  uel  operam,  quominus  obseruetur  istud  nostrum  salutare  statutum,  quod 
legi  precipimus  annis  singulis  in  sinodis  episcopalibus  et  prouincialibus,  ne  aliquis 
pretextu  ignorancie  se  ualeat  excusare.  Jlli  uero,  siue  laici  siue  clerici  fuerint, 
qui  de  cetero  Alias,  sorores  aut  cognatas  personis  in  sacris  ordinibus  constitutis 
siue  ratione  roatrimonii,  quod  multi  errore  cecati  fieri  posse  credunt,  ut  dicitnr, 
seu  racione  concubinatus  duxerint  concedendas,  siue  mediatores  extiterint  aut 
fautores,   introitum   ecclesie  sibi  nouerint  interdictum.     Si  vero  aliqui  clerici  tanti 


Digitized  by 


Google 


im  1266.  309 

furoris  arrepticii  (!)*^  fuerint,  ot  in  preletos  suos  uel  alios,  quos  ad  exequendum 
tarn  salubre  statutum  contigerit  deputari,  presomant  insurgere  aut  se  in  sua  tur- 
pitudine  uiribus  temporalibiis  defensare,  sicat  nonnuHi^^  laut  fecisse  dicuntur,  ipsa 
facto  officio  et  beneficio  ecclesiastico  sint  privat!^  nee  restkui  ualeant^  nisi  cum 
eis  per  sedem  apostolicam  fuerit  dispensatum. 

flllj  Jtem  cum  in  plerisque  locis  quorumdam  iniquitas  tantum  ^^  inua« 
luerit,  quod  in  rebus  ecdesie  furtum  reputatur  sagacitas^  rapina  probitas,  et 
uiolencia  fortitudo,  synodali  iudicio  diffinimus^  ut,  qui  bona  ecclesiarum  scienter 
detinent  occupata,  nisi  infra  instantem  quadragesimam  eadem  restituerint  aut  de 
dampnis  aut  ^^  iniuriis  satisfecerint  competenter^  extunc  introitum  ecclesie  sibi 
nouerint  interdictum,  nee  ab  episcopis  aut  aliis  ecclesiarum  prelatis  ad  commu- 
nionem  dominici  corporis  admittantur;  qui  vero  obstinata  mente,  dum  uixerint, 
satisfacere  non  curarint,  nullus  clericus  secularis  uel  regularis  sepulture  ipsorum 
Interesse  presumat. 

IIVJ  Adicientes^  ut  stngulis  annis  in  sinodo  illi,  qui  clericos  capiunt, 
uerberant  uel  occidunt  aut  alias  in  ipsos  manus  iniciunt  uiolentas^  excommunicati 
denuncientur,  et  nominatim  Uli,  de  quibus  constiterit  manifeste.  Quicumque  uero 
personam  ecclesiasticam  enormiter  uiolauerit '^,  mutilauerit  uel  occiderit  aut  cap- 
tiuauerit,  non  nisi  per  sedem  apostolicam  äbsoluatur.  Et  ipso  facto,  si  quid 
tenebat,  illud  perdat  et  in  utilitatem  ecclesie  conuertatur. '"  Adicientes,  quod  in 
illa  dyocesi,  in  qua  aliquem  canonicum  cathedralis  ecclesie  uel  in  dignitate 
ecclesiastica  constitutum  capi'^  conti  (n)gerit  uel  captum  detineri,  usque  ad  libe-* 
rationem  ipsius  et  exhibitionem  debite  satisfactionis  cessetur  generaliter  a  diuinis. 
Similiter  et  [in]  ^^  illa  parrochia ,  in  qua  res  clericis  uiolenter  ablatas  capi  uel 
detineri  contigerit,  usque  ad  restitutionem  et  satisfactionem  congruam  a  diuinis 
cessetur. 

[V.I  Jtem  cum  matrimonii  sacramentum  non  sif  incontinencie  precipicium, 
sed  pocius  remedium  contra  illud,  non  absque  dolore  cordis  audiulmus  quosdam 
in  hac  prouincia  sie  a  sue  camis  uoluptate  uel  terrena  cupiditate  deceptos,  quod 
in  gradu  pröhibito  de  facto  temere  contrahentes,  quod  non  tam  niatrimonium, 
quam  contubernium  censeri  decet^\  se  incestuose  luxurie  utilitati  immergere  et 
sacramentum  matrimonii,  quantum  in  ipsis  est,  polluere  non  uerentur.  Nos  itaque 
tantum  excessum  conniuentibus  oculis  pertransi(e)re  non  uolentes^^,  sub  pena 
excommunicationis  districtius  prohibemus,  ne  absque  dispensatione  sedis  apostolice 
tale  de  celero  matrimonium  seu  contubernium  contraha(n)tur.  Alioquin  sacerdotes, 
qui  tales  coniunxerint,  a  sacerdotali  officio  se  nouerint  esse  suspensos.  JUi  vero, 
qui  sie  scienter  se  permiserint  coniungi,  ipso  facto  ab  ingressu  ecclesie  suspen- 
dantur.  Sub  eademque  pena  illorum  ^%  qui  iam  absque  dispensatione  sedis 
apostolice  tale  matrimonium  contraxerunt,  districte  precipimus,  ut  a  cohabitatione 
imücem  abstinentes  dyocesano  suo  seu  alio^^  prelato,  ad  quem  de  iure  uel  con- 


Digitized  by 


Google 


310  1266.  im 

suetudine  pertinere  dinoscitur  talium  causarum  cognitio,  rei  ueritalem  insinuare 
Bon  tardent.  Qui  uocatis,  qui  fuerint  euocandt^^^  et  causa  diligenter  examinata, 
quod  canonicum  fuerit,  statuat,  faciens  per  censuram  ecclesiasticam  inuiolabiliter 
obseruari.  Episcopi  vero  seu  alii  prelati  de  causis  matrimonialibus  cognoscentes 
omnino  caueant,  ne  cupiditate  deuicli,  non  solum  non  dirimenda  non  diriman^ 
uerum  etiam  separanda  redintegrare  ^^  pretextu  pecunie  uel  alterius  commodi  non 
presumant  Si  quis  autem  contra  hoc  uenire  presumpserit,  interdictum  eo  ipso 
se  nouerit,  officio  beneficioque  priuatum.  Laici  vero,  qui  de  penis  inferendis 
personis  conuictis  in  causa  matrimoniali  seu  accusatoribus  ^^  se  intromiserint,  cum 
ad  ipsos  non  pertineant,  sed  ad  iudicem  ecclesiasticum,  coram  quo  negocium 
uentilatur,  per  censuram  ecclesiasticam  compescantur,  cum  ex  hoc  multi  ab  accu- 
satione  matrimonii  retrahantur. 

[VIJ  Jtem  cum  detenlores  plurium  personatuum  uel  dignitatum  seu  be- 
neficiorum  ecciesiasticorum  cum  cura  sint  sacrorum  canonum  transgressores  et 
fructus  talium  beneficiorum  percipiendo  furtum  committere  dinoscantur:  statuimus  ^^<, 
ut  omn[e]s,  qui  huiusmodi  dignitatum,  personatuum  uel  beneficiorum  cum  cura 
pluralitatem  retinent,  nisi  super  hoc  secum  dispensatum  fuisse  coram  nobis  infra 
proximam  quadragesimam  doceant^  manifeste,  aut  si  cum  eis  non  fuerit  dispen- 
satum, eligant  sibi  unum  de  predictis  scilicet^^  beneficiis  retinendum  et  alia  infra 
terminum  memoratum  libere  in  manibus  eorum  resignent,  ad  quos  illorum  con- 
cessio^^  dinoscitur  pertinere,  alioquin  extunc  ab  omnibus  ecclesiasticis  beneficiis, 
dignitatibus  seu  personatibus  se  nouerint  esse  priuatos.  Precipimus  autem  lUis, 
ad  quos  illorum  ^  beneficiorum,  dignitatum  uel  personatuum  collatio  pertinet,  vt 
aliis  personis  ydoneis  eadem  conferant  et  assignent.  Qui  si  ^^  intra  terminum 
determinatum  a  iure  hoc  adimplere  non  curauerint,  ad  proximum  superiorem 
collatio  deuoluatur. 

[VIIJ  Jtem  cum  iudiciorum  uigor  iurisque  publici  tutela  tanto^^  sit  in  medio 
constituta,  ne  quis  sibi  sumere  audeat  ultionem,  presenti  decreto  statuimus:  ut,  si 
quis  aliquid  contra  quemcunque  clericum  uel  laycum  sibi  de  iure  competere 
crediderit,  nequaquam  in  ipsum  sponte  insurgere  aut  res  eins  propria  temeritate 
occupare  presumat,  sed  ipsum  uocari  faciat  coram  iudice  competente;  adicientes, 
quod  ille  tamquam  contumax  puniatur,  qui,  ne  ad  ipsum  citatio  perueni[a]t% 
inferendo  minas  uel  iniurias  presumpserit  impedire. 

IVIUJ  Jtem  ad  aures  nostras  quorumdam  laicorum  grauis  excessus 
peruenit^^,  qui  ecclesias  parrochiales  de  facto  detinent  contra  canonicas  sanctiones. 
Nisi  infra  proximam  natiuitatem  domini  libere  et  absolute  demiserint  ^^,  ipsos  ex- 
communicamus  in  scriptis  districte  precipientes,  ut  illi,  ad  quos  predictarum 
ecclesiarum  ordinatio  pertinet,  extuuc  personas  ydoneas  inslituant  in  eisdem. 

fIXJ  Jtem  cum  ecclesia,  ad  quam  fideles  ad  audiendum  diuina  conue- 
niunt,  domus  sit  orationis,  et  non  negociationis,  nee  spelunca  latronum,  nee  locus 


Digitized  by 


Google 


armoram  seu  materialium  gladiorum:  slatuimus^  vt,  quicunque  ad  ecclesias  ad 
audiendum  diuina  conuenerint,  inter  ipsas  uel  cimiteria  e[a]rum  '^  buiusmodi 
arma  non  inferanl,'  sed  extra  dimitlant^  cum  tales  hiis^^  similes  uideantur,  qui  ad 
capiendam  Christum  cum  gladiis  et  fustibus  conueuerunt.  Transgressores  buius 
Statut!  per  excommunicationis  sentenciam  compescantur. 

fXJ  Jtem  cum^  sicul  perpendimus  Bremensem  visitando  prouinciam, 
bomines  eiusdem  prouincie  ad  committendum  bomicidium  adprime  ^^  proni  sint  ac 
procliui,  volentes  tantam  refrenare  nequiciam,  ut  inter  improbos  tuta  sit  innocentia 
et  malignorum  coberceatur  audacia,  presenti  decreto  statuimus:  vt,  quicunque 
laycus  in  publico  bominem  occiderit^  priuatain  penitentiam  agat,  similiter  et  cari- 
nas,  et  hoc  secundum  arbitrium  dyocesani  sui;  alioquin  ecclesiastica  careat 
sepultura^  nisi  forsan  iam  incepta  penitentia  morte  sit  preuentus;  nichilominus 
precipientes  sub  pena  excommunicationis  iudicibus  secularibus,  sub  quorum 
iurisdictione  bomicidium  a  laycis  contigerit  perpetrari,  vt  homicidas  requirant  et 
eos  puniant  secundum  legitimas  sanctiones,  ut,  si  quis  eorum  in  hoc^^  negb'gens 
apparuerit,  per  dyocesanum  episcopum  auctoritate  buius  conciHi  per  censuram 
ecclesiasticam  compellatur. 

fXIJ  Jtem,  sicut  intelleximus  fama  crebrescente,  beneficia  ecclesiastica  a 
nonnullis  prelatis  buiusmodi  ^^  prouincie  per  uicium  symonie  conferuntur.  Nos 
igitur  buiusmodi  morbo  pestifero  congruum  remedium  adhibere  volentes,  districte 
precipimus,  ne  id  de  cetero  fiat;  et  quicunque  remorsum  conscientie  babens  super 
beneficio  per  symoniam  dato  uel  recepto  ^^  illud  infra  instans  pasca  resignet. 
Qui  symoniace  recepit^^  et  qui  obtulit,  penitentiam  agat,  et  si  quid  accepit  pro 
eo,  restituat;  alioquin  utrumque,  dantem  scilicet  et  recipientem,  extunc  excom- 
municationis vinculo  innodamus. 

IXnj  Jtem  statuimus,  vt  unusquisque  liberam  testamenti  factionem  babeat 
et  liberam  testandi,  quo  it  tantum,  non  redit  arbitrium  (!),  non  obstantibus  ^^  qui- 
buscunque  statutis  per  quoscunque  editis,  videficet  quod  non  ualeat  testamentum^ 
nisi  fiat  presentibus  consulibus  uel  laicis  aliquibus  de  ipso  municipio  uel  loca 
testantis.  Cuiusmodi  statuta  decreuimus  nullius  fore  momenti,  que  aboleri  preci- 
pimus  et  abradi.  Conseruatoribus  etiam  buiusmodi  statutorum  et  apprqbatoribus  ^^ 
eorumdem,  nisi  resipuerint,  introitum  ecclesie  denegamus;  sub  eadem  intermina- 
tione  iniungentes  eisdem,  vt  etiam  statuta  contra  ecclesiasticam  libertatem  edita 
ab  ipsis  premoniti  a  dyocesanis  episcopis  studeant  reuocare. 

[Xm.]  Jtem  cum  raptus  et  corruptio  Dine,  filie  Jacob,  exemplo  ostendat 
periculosum  esse  discursum  uel  egressum  mulieribus  religiosis,  presenti  decreto 
statuimus,  ut  moniales,  que  euidenti  ^^  necessitate  exire  debuerint  ^,  mature  sint  et 
boneste,  et  cum  tali  societate  se  teneant,  ut  non  solum  proprio  salutis  periculum, 
sed  etiam  sinistra  suspicio  inde  non  ualeat  ^^  exoriri;  adicientes,  vt  illis  monia- 
libus,  que  prepositos  consueuerunt  habere,  religiosi  seu  reguläres  preficiantur,  si 


Digitized  by 


Google 


S12  1366.  ItW 

persone  ydonee  de  talibiis  potuerint^  iDoeniri*  Si  vero  propter  defiecton  rege- 
lariimi  personas  eis  quas  ^'  oportaerit  prefici  seculares,  lales  instituiitiir,  qm 
morarn  maturitate  pr^Ügeaat  et  probata  diotios  castitate. 

Acta  foeruDt  hec  in  concilio  Bremeosi,  mense  Nooembrii^^  anno  dooiiu 
M*  CCT  sexagesimo  Vl^ 

Nmeh  Lftpp«nber|^t  Haab.  UdL  I,  S.  581  C  mu  dem  Origiaml  ia  Patenlform,  wriahem  ein  Siegel  aa- 
gehangt  war.  Im  Texte  des  Onguab,  beiB«rkt  Lappenberg,  find  amnche  Fehler  roo  gleichmlatiger  BMmd, 
rerbetseri.  —  Im  Copiar  II  der  Batzebnrger  Kirche,  im  Archire  tu  Neostrelüx,  fiadel  sidi  eine  Abschrift 
der  Statuten,  weldie  in  manchen  Stellen  ron  dem  oben  erwähnten  Original  (H)  etwas  abweidit.  Die  nen- 
nenswerthen  Lesarten  des  Copiars   (R)  sind  folgende:    *  ecclesie  —  *  monttio  —  *  diligenti  (H:  diligettdi) 

—  ^  nisl  ad  monitionem  seenndam  se  —  ^  omni  eccL  benef.  eensemns  eos  prinandos  —  *  dic- 
tornm  beneficiomm  —  ^  hac  nice:  fehlt  R  —  ^  nxoris  legitime  —  '  omni  oC  et  beaefieio  eccle* 
tiastico  —  '**  de:  fehlt  R  —  **  necnon  et  matrimonia  —  **  penitas:  fehlt  R  —  '*  derici  spirita 
taati  fnroris  arrepti  —  '^nonnnlli  eorara  —  **  in  tantnm  —  '•ac  d.  d.  et  —  ^^  eaonniter 
wlneranerit  —  ^^et  res  sne  in  nt.  eccL  connertantnr  —  ^'capi,  mntilari  nel  oceidi  —  ^^  ia 
üla:  R   —    **contaL  dieitnr  —    *^  transire  nolentes   —    *•  sab  eadem  qnoqne  peaa  illis  - —  **  aH 

—  *^  nocandi  fnerint  —  *•  integrare  —  *''' acensacionibns  —  *•  presenti  decreto  statnimos  — 
••ant  snpcr  —  non  doceat  —  '•  sciL:  fehlt  R  —  •  *  collacio  —  '*  ipsonim  —  •"  Qnodsi  — 
•*tntela:  R  (taato:  fehlt)  —  '^  pemeniet:  H  —  '•Item  com  —  pemenerit  —  "^  dhn.  —  '•etrom:  R 
(eoram:  H)  —  »•  tales  Judeis  —  «<^  adprime:  fehlt  R  —  ♦*  in  hoc:  fehlt  R  —  ♦*haius:  R  — 
^'  accepto  —  **  redpit  —  ^^  liberam  testaadi  facaltatem,  non  obst:  R  (quo  id  tantnm  habeat,  qnod 
iteram:  Lib.  Cap.  Hamb^  angefahrt  bei  L^penberg)  —  ♦•  aptoribns  —  *^  pro  enideati  —  ♦•et 
matore  —  ♦•  possit  —  ••  potenint  —  •'  qnas:  fehlt  R  —  •*  Nouembri.  —  Gedmckt  mnd  diese 
Statuten  auch  bei  Lfinig,  SpiciL  eccL,  L  Forts.,  Anh.  p.  114  (nad  danach  bei  Maasi,  ConciL  Collect  XXm^ 
p.  1155),  SUpborst  I,  S.  45;  femer  (nach  dem  Cop.  Rac  H)  bei  Westphalen  II,  p.  2035,  and  bei 
Schröder,  P.  M.  II,  S.  2933.  ^ 

1266.   Nov.  18.  1098. 

Das   JchanniS' Kloster    zu    Lübek    vererbpachtet    an   Norme    Kros,    Cfoseke, 
Herder  Wüte  und  die  Wüttee  Gertrud  das  Wendfdd  auf  PöL 

\  Biaersis  Christi  fidelibos  presens  scriptum  Tisuris  et  aaditaris  C[lefliencia] 
dei  gracia  dicta  abbatissa  totusque  conoentas  moDasterii  sancti  Jobannis  ewange« 
liste  in  Lobeke  etemam  in  Jesu  Christo  salatem.  Ne,  qood  racionabiliter  actum 
esse  dinoscitur,  cuinsqnam  obiiuione  nel  temeritate  in  postemm  contingat  in 
dabium  reaocari,  decreaimus  ea  scripti  testimonio  perhennare,  qoe  nee  modemos, 
nee  posteros  Tolumos  ignorare.  Vnde  noaerint  yninersi,  qood  quidam.^  Tidelicet 
Nanne  cognomine  Cros  et  G0seke  et  Herder  dictus  Witte  et  qaedam  vidua  no- 
mine Gertmdis^  a  nobis  rite  ac  legitime  emerunt  campum  qnendam  in  Pole  sitnm, 
qui  Wenetvelt  yulgariter  nuncupator,  pro  riginti  marcis  denariorom  ad  tempus 
vite  sne  et  pnerorom  suorum  post  eos  inre  hereditario  possidendum.  De  qua 
Tidelicet  bereditate  danstro  nostro  annis  singulis  vnum  last  siliginis,  I  last  ordd 
et  duo  last  anene  sine  contradictione  et  impedimento  qnolibet  sohrere  t^iebuntor. 
Huius  rei   testes  sunt:   venerabilis  dominus  Hinricus  abbas  de  Dargun,   dominus 


Digitized  by 


Google 


um  «966.  8)8 

Herböridus  prepositus  noster  et  canonicus  Lubicensis,  et  dominus  Ludolfus  cogiio^ 
Qiine  Vriman  et  dominas  Vredebernus  cognomine  Hascummer,  miiitea  et  fideies 
amici  nostri.  Vt  autem  hec  rata  permaneant  et  inconuulsst,  presentem  paginam 
sigilli  nostri  appensione  fecimus  roborari.  Datum  anno  domini  BT  CG.  LX^  VF,  in 
octaua  sancti  Martini. 

Nach  dem  U.-6.  der  Stadt  Lübek,  Bd.  III,  S.  15,  aus  dem  älteren  Copiarius  des  St.  JoluMmis-KIoBten 
zu  Lübek. 

(Um  1266.)  1099. 

Das  Kloster  Neu- Münster  in  Holstein  verleiht  der  Qräfin  A[vdacia]  von 
Schwerin  und  den  schon  verstorbenen  Grafen  Heinrich,  de/m  iätem  und  dem 
jungem,  die  Fraternität. 

üeligiose  et  in  Jhesu  Christo  dilecte  domine  A.  cometisse  quondam  Zwe- 
rinensi  Jo.  dei  gratia  prepositus,  P.  prior  totusque  conuentus  Nouimonasterii  in 
Holsacia  .  salutem  presentem  et  etemam.  Exigente  pie  deuotionis  affectu,  quem 
ad  nostram  habetis  ecciesiam,  sicut  experimentis  euidentibus  est  probatum,  con- 
cedimus  uobis  tam  in  vita,  quam  in  morte  fratemitatem  et  specialem  participa- 
tionem  in  missis,  orationibus,  ieiuniis,  abstinentiis,  vigiliis  ceterisque  bonis  operibus, 
que  per  nos  in  presenti  et  per  posteros  nostros  in  futuro  operari  dignabitur 
dementia  saluatoris.  Preterea,  sicut  uestra  desiderat  serenitas,  eandem  gratiam 
conferimus  pie  recordationis  comitibus  defunclis  Henrico  seniori  et  H.  iuniori. 
Jn  cuius  rei  Signum  litteram  hanc  cum  appensione  sigilli  nostri  uobis  duximus 
destinandam,  petentes  vestris  bonis  actionibus  apud  deum  similiter  adiuuari. 

Nach  dem  Original  auf  Pergament,  in  einer  kleinen  Minutkel,  im  Hanpt-Archir  £u  Schwerin.  An 
einem  aus  der  Charte  geschnittenen  Fergamentstreifen  hängt  ein  rerletztes,  anscheinend  rundes  Siegel  ron 
geläutertem  Wachs.  Im  Siegelfeide  sieht  man  ein  sitzendes  Marienbild  mit  dem  Christkinde  auf  dem 
linken  Schoosse  und  einer  Lilie  in  der  rechten  Hand.  Ton  der  Umschrift  sind  nur  die  letzten  Buchstaben 
Torhanden: 

RI  — 

Der  Propst  Johann  yon  Neumünster  erscheint  wohl  zuerst  urkundlich  am  26.  April  1261  (West- 
phalen  II,  p.  43),  und  zuletzt  als  Zeuge  in  einer  am  18.  Nor.  1272  zu  Segeberg  ausgestellten  Urkunde 
(Lererkus  I,  S.  221).  —  Vgl.  die  yoraufgehende  Urkunde  Nr.  1076  und  die  Note  zu  Nr.  1043.  Da  nun 
der  jüngere  Graf  Heinrich  im  J.  1262  noch  lebte  und  yor  1265  starb,  so  wird  die  Urkunde  ungefähr 
1264 — 1272  ausgestellt  sein.    Neumünster  liegt  nahe  bei  BomhOyd.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XXVH,  S.  161. 


■•UnWrgbchM  Urkiaiti-Back  D.  40 


Digitized  by 


Google 


•14  fmr.  im 

1987.  IIM. 

Johaam,  und  Friedrich  Voss,  Säler  von  Slaoenhagen,  verkaufen  dem  Kloster 
Beaijeld  3  ff  Hufen  zu  SSÜien  mä  cMem  SedU  und  ZAnten  auf  Aren 
TodesfalL 

Vnhiersis  Christi  fidelibas  hoc  transscriptum  Tisnris  B.  dei  gnttia  La- 
bicensis  ecciesie  episcopus,  decanus  tolamque  capitolum  ibidem  salalem 
et  omne  bonam.  Presentibos  sob  sigiDis  nostris  recognoscimus  et  pro- 
testamur,  nos  yidisse  et  aodioisse  priailegium  religiosomm  Tiroram  ab- 
batis  et  soi  conoeDtus  in  Reynevelde^  non  cancellatiun,  non  abolitum^ 
nee  aliqna  soi  parte  viciatom,  in  hec  aerba: 

lohanoes  ^t  Fredericns  Yossinge  cognomento  dicti  milites  de  Stoaenhagfaeii 
YDiaersis  hoc  scriptum  visuris  in  perpeloaro.  Notam  esse  Tolomos  vniaersis,  tarn 
pres^itibos,  quam  fatnris,  qood  nos  de  pleno  et  beniaolo  consensn  heredom 
Bostromm  et  nxonim  nostranmi  vendidimas  fratribos  in  Reynenelde,  Osterciensis 
ordinis^  Lobicensis  dyocesis,  triginta  et  ^  sex  mansos  in  Tiila  nostra  Solte  dicta^ 
com  omni  iure  saperiori  et  inferiori,  com  decima  totali,  mansom  qoemlibet  pro 
quindecim  marcis  denarionim^  sob  hac  forma^  vt  diebos  rite  nostre  eisdem  mansis 
libere  froamHT.  Com  autem  mus  nostnun  obierit,  dimidietas  mansonmi  libera 
erit  ecciesie;  com  vero  ambo  terminum  rite  concloserimos,  ex  integro  ecciesie 
liberi  cedent  perpetoo  possidendi.  Yt  antem  hoc  factum  apnd  posteros  nostros 
et  heredes  ratum  permaneat  et  inconnulsum,  presentem  paginam  sigiDoruro  no- 
strorum  appensione  duximus  muniendam.  Hoius  rei  tesles  sunt:  Arnoldus  de 
Sconenuelde,  Otto  de  Verse,  Johannes  Crane,  Johannes  de  Boke,  Johannes  de 
Seltes,  Johannes  de  Scolentin,  Yobadus  de  Sauenberghe^,  Wikbertus  de  Ede- 
thorpe,  et  alii  quam  piures.     Actum  anno  domini  ITCCLX^Yir. 

Nach  den  Original -Traossuspt  im  Haopt-ArchiT  zu  Schwerin.  Die  beiden  Siegel  waren  an  Perg»- 
■enUtretfcB  belestigl  Das  zweite  ist  Teiiorea ;  da«  erste  (parabolisdier  Gestalt«  Ton  nngeULatertem  Wadba) 
xeigi  einen  Bischof  im  Ornat,  der  anf  einem  mit  ThieriLöpfen  Tenierten  Sessel  sitzt;  die  Rechte  hat  er 
•egnesd  «riioben,   mit  der  Linken  hält  er  den  Stab.     Die  Umschrift  lautet: 

.   BORCkÄRDl   Oai   GRil   LVBICOIISIS   SP  . 
Yen  diesem  Transsnmpt  weicht  ein  anderes,  rom  Prior  und  Gardian  der  Minoriten  zn  Ltibek  beglanb^tec 

(datiri:  Lobeke,  anno  domioi  CD^CCC^HS  in  die  beatoram  maiiinim  Septem  fratram)  nnd  mit  zwei 

echten  Siegeln  rersehenes  nur  in  zwei  Punkten  ab:   'et:  fehlt;  ^  Saaopjiber^e. 

1267.  1101. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Beinfdd  das  Eigentkum 
des  Dorfes  Suhen  (bei  Stavenhagen),  welches  Johann  und  Friedrich  Voss  vor 
ihm  aufgelassen  haben. 

V  niuersis  Christi  fidelibus  hoc  transscriptum  visuris  B.  dei  gratia  Lo- 
bicensis ecciesie  episcopns,   decanus  totnmque  capitulum  ibidem  salntem 


Digitized  by 


Google 


et  oinne  bonum.  Presentibus  sub  sigillis  nostris  recognMelmus  al  pto^ 
testamur,  nos  vidisse  ^  audiuisse  priailegium  religiosorum  virorum  do- 
mini  abbatis  et  sui  contientas  in  Reyneuelde,  non  cancellatam,  non 
abolitum^  nee  aliqua  sui  parte  vicialum,  in  hec  verba : 

ijarnym  dei  gratta  dux  Siauoriim  vniuersis  presens  scriptum  Tisuris  in  per- 
petuum.  Quontam  ab  huroana  citius  eiabmitur  memoria^  que  nee  scrlpto,  nee  vooe 
testium  perhennantur^  ad  noticiam  vniuersorum  volumus  deuenire,  quod  lohannw 
et  Fredericus  Yossinge  dicti  villam  Suiten^  in  terra  Tucen^  sitam,  quam  a  nobis  im 
feodo  tenuerunt,  cum  terminis  suis,  sicut  actenus  ^  iacuit  et  sicut  adhuc  iacere 
dinoscitur,  in  manus  nostras  omni  iuri  suo  renunciantes  libere  et  integraliter 
resignauerunt.  Nos  vero  pro  fauore  specialis  quem  ad  fratres  de  Reyneuelde, 
Cislerciensis  ordinis,  Lubicensis  dyocesis^  semper  .habemus,  eisdem  fratribus  iiber- 
tatem  et  proprietalem  eiusdem  ville  Suiten  dicte  libere  et  absolute  donamus,  cum 
omni  iure  superiori  et  inferiori,  capitis  et  manus^  vt  quiete  et  proprie  possideant, 
sicut  reliqua  bona  sua  in  nostro  dominio  dinoscuntur  possidere.  Huius  rei  ie^es 
sunt:  Arnoldus  de  Sconenuelde,  Otto  de  Versen^  Johannes  Grane,  Johannes  de 
Böke,  Johannes  de  Seltes  et  alii  quam  plures.  Vi  autem  hec  nostra  donatio  rata 
permaneat  et  inconuulsa,  presentem  paginam  sigillo  nostro  duximus  roborandam. 
Acta  sunt '  anno  domini  M^  CC°  LX^  Vir. ' 

Nach  dem  Original-Transsumpt  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  An  Pergamentstreifen  hängt  noch  de« 
Bischofs  Siegel,  -wie  es  za  Nr.  1100  beschrieben  ist.  Das  zweite  Siegel  ist  tob  dem  Fergamentstneifea 
abgefallen.  —  Ein  yom  Prior  und  Gardian  der  Minoriten  zu  Lübek  untersiegeltes  Transsumpt  (ohne  Datun») 
zeigt  folgende  Abweichungen:  *  Sultam  —  ^  Thucen  —  ^  hactenus  —  *  millesiroo  ducentesimo  sexage- 
simo  septimo.  —  Endlich  ist  in  demselben  Archir  auch  noch  ein  unechtes  Original  Torhanden,  das  an 
grüner  Seide  ein  scharf  ausgeprägtes  Siegel  Barnim's  trägt.  Dieses  gibt:  *  Snltam  —  ^  Tucen  —  •  ac- 
tenus  —  ^  sunt  hec  —  ^  millesimo  ducentesimo  sexagesiroo  septimo.  Die  Schrift  verräth  die  erste  Hälfte 
des  14.  Jahrb.,  ist  übrigens  ungelenk,  die  langen  Buchstaben  im  Eingänge  sind  sehr  schwerfällig  und  un- 
gelenk geschrieben.  (Vgl.  Bd.  I,  Vorr.  S.  XXXIV.)  Der  Abdruck  in  der  Schlesw.-Uolst.-Lauenb.  Urk.-Samml  II, 
S.  572,  nach  einer  Gebhardischen  Abschrift  (zu  Hanno rer),  welche  Langebek  mit  der  Bemerkung:  „Siegil 
am  Original  roitgetheilt  hatte,  stimmt  mit  unserm  Torstehenden  überein,  hat  jedoch  zu  Anfang  den  Fehler 
Barwin  (st  Barnim)  und  weiterhin  Soltam. 

1267.   Rostock.  1108. 

Die  regierenden  Rathsmitglieder  zu  Rostock. 

Anno  gratie  M'' CC"  LXVII.  presidebant  consilio  Gerardus  Cerdo,  Theode- 
ricus  Rufus,  Hermannus  Albus,  Henricus  Adolfi,  Engelbertus  Pollisberg,  Conrados 
Parvus,  Lubberlus,  Ysern,  Johannes  fraler  Gerlaci,  Reymbertus  filius  Reymberti, 
Reynike  Wokerente,  Reynoldus  de  Sladis,  Johannes  Monachus,  Johannes  de 
Luneborg,  Heinricus  Reme;,  Henricus  Amicus,  Reynwardus  de  Molendino,  Cop- 
mannus  Arnoldus* 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  fol.  30. 


40' 


Digitized  by 


Google 


9»  IM7. 


(1297.   Bo0lDek.)  1118. 


ßebtm  «m  OSpelm  wekl  vor  mämer  Mgmjtitt 
Frau  wtd  temeu  Verwaadtm.  Gdder  m 


de  Cropeüa,  ad 
Waftvgi  XXX  Barcai 

harn  BohriM,  flio  fnim  ni,  dal  X 
«K,  II  aarea»  in  dadea  bona. 

Üfocfc  <!«■  BMl«d«r  «tarfttwrW  B.   M.  31.  — 

«r  Meh  Lcrltwl  waüfahce«  will.  4«  Mk.  ia  itämtm  ubim >■  ■  GAen  s«.  Md  ier  Backer  Eier  Ti^Wl. 
4«r  1247  Mdi  4««  k.  LmJ«  waUfakre«  vOl.  Infi  «bL  3S)  Tsruege  fir  leäe  MMter  amd  «e  Beror- 
MiaMT  Kniitr.     üater  4ea  Ywadaden 


(1267.   Rostoct)  1104. 

Jtf^^iJke,  Bostocker  Bürger,  schenkt  dem  Baute  zmm  heü.  Geist  Pj  Buje  m 
f^fhfsaen  Bageift*  (Pnrlahagen). 

3leynike,  borgensis  in  Rozstok^  socer  lacobi  de  Makchin^  doDarit  domai 
ianetf  Spiritus  mmin  mansmii  et  I  qoartale  cum  omnibiis  prorentibiis  peq>etoo 
pOMidendinn  et  nonqnam  yendeDdam.  Sunt  aotem  hec  bona  sita  in  NoT[a] 
Jndagine. 


Nach  6em  fUrtftoeker  8todtlmehe  B,  fol  31.  —  Der  ,ne«e  Hsgea''  ist  der  .PnrkslUfeB*,  wo  Mck 
4tm  Umserd'BefUUr  ron   1325  diese  SiätmBg  enen  Hof  (curia)  besass. 


(1267.    RostocL)  1105. 

Lutbert  zu  Bestock  errichtet  sein  TestcnnenL 

JLatbertas  in  nora  civitate^  graviter  egrotans,  sane  tarnen  mentis  existens, 
testamentum  raam  condidit  in  hone  modom.  Pueris  filii  sui  Jordani  assignavit 
illam  hereditatem^  que  est  supra  Warnowe  sita,  cam  area,  sicut  sua  füit.  Jtem 
meditatem  navis,  quam  habet  cum  domino  de  Ylotowe,  contulit  filio  suo  Jordano. 
Jnsuper  aliam  navim,  quam  integram  possidet,  contulit  filio  suo  Jordano  tali  con- 
ditione:  si  roluerit  arripere  iter  in  Livoniam  vel  in  Pruciam  in  remissionem  pec- 
catorum  eiusdem  Lulberti,  tunc  est  sua  naris,  sin  autem  noluerit,  navis  vendetur 
et  alius  ibit  in  Livoniam  rel  Pruciam.  Jtem  uxori  contulit  bereditatem  suam  in- 
tegram,  in  qua  moratur,  cum  omnibus  supellectilibus  et  attenentibus  sive  in 

sive  in   paratis   denariis,   quicquid   id   est,   ita  siquidem:    si  voluerit  sine  marito 
casta  —   —  —   — ,  possidebit  prefatam  bereditatem  usque  ad  terminum  vite  sue 


Digitized  by 


Google 


ilift  .1067.  $t^ 

quidem^  et  quicqoiil  sibi  superfberit,  in  claostmiB  Boberai  erogabit;  sin  autem 
ipsa  domina  aliquem  habituro  intrare  volaerit^  potest  sine  obstaculo  illam  heredi- 
tatem  convertere  in  nsum  illias  claastri^  ia  quo  se  reddet  religiosam;  si  vero 
viro  velit  nubere^  predicta  hereditas  vendetur,  eins  dimidietas  in  usuro  Dobera- 
nensium  devolyetur,  aliam  dimidiam  partem  domina  obtinebit. 

Nach  dem  Rottooker  Stadtbuch«  B,  ful.  33. 


(1267.   Lübek.)  1106. 

Vogt,  Rath  vnd  Gemeine  zu  Läheh  ertheüen  dem  Vogte  tmd  dem  Bathe  ^su 
Rostock  ein  Weisihum  Über  die  von  Jungfrauen  und  Wittwen,  welche  steh  ohne 
Zustimmung  ihrer  Blutsjreunde  verheirathen,  verwirkten  Strafen. 

xlonestis  viris  et  discretis,  suis  carissimis  amicis,  advocato  et  consulibus 
in  Rozstok,  advocatus  et  consilium  et  commune  civitatis  Lubecensis  cum  omni 
bono  obsequium  et  amorem.  Ad  petitionem  et  [deciaraci]onem  vestram  rescribimus 
Tobis  ius  nostrum  et  sententiam^  quam  petistis. 

So  war  en  juncfrowe  ofte  en  wedewe  sunder  erre  vrunde  rat  enen  man 
nemet,  dhi  ne  scal  al  eres  gudes  nicht  mer  behalden,  dan  er  gescapen  cledere; 
van  erme  gude  scai  och  hebben  dhi  stat  tein  marc  sulvers,  dat  andere  scolen 
hebben  ere  nesten  erven.     Dat  is  unser  Stades  recht. 

Nach    dem   Rostocker   Stadtbuche   B,   fol.  34.   —   Gedruckt   in  y.  Nettelbladt*s  Orig.  Rostoch.,    Cod. 
dipL  p.  80,  und   (mit  Verbesserungen  aus  Hach,  das  alte  Lüb.  Recht,   Cod.  II,  Art.  5)  im   U.-B.  der  Stadt 

1267.  Jan.  1.   Wismar.  1107. 

Heinrich,  Fürst  von  Meldenburg,  verleiht  dem  Kloster  Rehna  30  Mark  zur 
Austheüung  von  Wein  und  Oblaten  an  die  Kirchen  zu  Gadebusch,  Vietlübbe, 
Pokrent,  Salitz,  Demem,  Rehna,  Lübsee,  Orambow,  Diederichshagen,  Greoes^ 
müklen,  Damshagen,  Klütz,  Ehnenhorst,  Kalkhorst,  Dassow,  Mummendorf  und 
Roggendorf. 

xxinricus  dei  gracia  dominus  Magnopolensis  omnibus  presencia  visuris 
salutem  in  salutis  auclore.  Ne  ea^  que  ab  humanis  actibus  seu  prouisionibus 
ordinantur,  per  etatum  fluxibilitatem  obliuionem,  matrem  ignorancie,  introducant, 
opere  precium  est^  vt  vei  testibus^  uel  scripture  memoria  capiant  debitum  Unna- 
mentum.  Cum  igitur  in  ecciesia  dei  summe  felicitalis  bonum  for^  dinoscitur, 
cultui  diuino  int^ndere  et  ad  sacramentorum  deuotam  obseruanciam  iugiter 
hanelare  (!),  nos  diuina  inflammante  gracia,  deuocionem  nostram  inclinantes  ad 
^ea,   ob  reuerenciam  filii  dei,   qui  se  pro  humano  genere  immolandum  constituit, 


Digitized  by 


Google 


die  186T.  1108 

6t  propter  merita  beaAe  ac  lOtMierale  virginis  matris  eius  deoReuMM»  singulis  in 
donunio  nostro  coMtitutis  ecclesiis  ad  peragondum  diuinum  officiam  de  iioatris 
ireris  et  iusWs  redditibus  in  uino  et  tritico  prouidere,  videKcet  ecciesie  in  Gode- 
buz,  in  Vitelube,  Pokerente  ^  Saduiz,  Demeren  et  in  Rene^  Lipisse,  Grambow«, 
Thiderikesh  [ag]  en,  in  Gnewesmoien,  Thonashagen^  Klutze,  Uelmhorst^  Kaichorst, 
Darlzow,  Mummendorp,  Rochendorp.  El  ut  solerli  et  discreta  prouisione  ecclesiis 
iam  dictis^  ne  aliquibus,  quod  absit,  diuinum  retardetur  ofücium,  prouideatnr, 
commisimus  atque  in  mandatis  dedimus  domino  Hinrico  prq)osito  in  Rene  atque 
prepositis  aliis  sibi  pro  tempore  succedentibus,  vt  vinum  et  oblatas  dispensent  et 
proporcionaliter  amminislrent.  Yt  autem  preposili  Renensis  ecciesie  ad  hanc 
distribucionem  uini  et  oblatarum  inpensius  pro  nostra  ordinacione  teneantur, 
errogauimus  eidem  ecciesie  XXX  marcas  denariorum.  Septem  itaque  marcas 
denariorum  singulis  annis  de  ciuitate  nostra  Gnewesmolen,  que  nobis  prouenire 
solebant  et  qnas  consules  eiusdem  ciuitalis  nobis  aministrare  consueuerunt,  ad 
comparandum  vinnm  et  oblatas  pro  memoria  nostra  liberaliter  contradidimus  et 
pro  remedio  nostrorum  progenitorum ;  has  denique  marcas  iam  dicti  consules 
duabus  vicibus  in  anno,  quoadusque  totam  summam  persoluerint ,  prepositis 
Renensis  ecciesie  ministrabunt,  videlicet  HI  marcas  et  YHl  solides  denariorum  in 
feste  pasche,  et  tantumdem  in  feste  beati  Michahelis.  Huius  rei  tesles  sunt: 
Aluericus,  Helmoldus,  Conradus  Dolenberg,  Theodericus  Claw,  Hermannus  Slorm, 
Hinricus  de  Barnekow.  Yt  autem  hec  immutabilia  permaneant,  sigillum  venerabilis 
patris  ac  domini  nostri  Ulrici  Raceburgensis  episcopi  huic  scripto  aponi  procura- 
uimus  et  nostrum  sigillum  simul  et  ciuitatis  Gnewismolen  atque  sigillum  conuentus 
dominarum  in  Rene.  Distribuetur  enim  vinum  in  hunc  modum:  ecciesie  in  Rene 
sex  metrete  seu  stouikini,  ecciesie  in  Godebuz  sex,  ecciesie  in  Gnewesmolen 
sex,  ecciesie  in  Klutze  sex,  aliis  vero  singulis  tres  stouikini  tribuenlur.  Datum 
in  Wismaria,  anno  domini  M°CC**LXYIP,  in  die  circumcisionis  domini. 

Nach  dem  Origioal  im  Uaupt-Archiv  zu  Schwerin.  In  den  Rand  sind  4  Löcher  zur  Eiohängung  ron 
Siegelschnüren  gebohrt;  es  hängt  aber  nur  an  der  zweiten  Steile,  an  einer  roth-  und  gelbseidenen  Schnur, 
das  schildförmige  Siegel   des  Fürsten   Heinrich   von  Meklenburg  mit  dem  Strerkopfe  und  der  Umschrift: 

pf  SieiLLVM  .  DOCDINI  .  Kai .  RICl  .  MÄ(3B0P0LaJlSIS 

Die  übrigen  drei  Löcher  haben  weder  Schnur,  noch  Siegel.  —  Vgl.  Nr.  1059. 

1267.   Jan.  1.  1108. 

Heinrich,  Propst  in  Rehna,  bezeugt,  dass  die  Söhne  und  Erben  des  Ritters 
Heinrich  von  BiUow  dem  Kloster  Hehna  zwei  Hufen  in  Lowitz  verliehen 
haben. 

xieinricus  dei  gracia  preposilus  in  Rene  vniiiersis  in  perpelHum  salolem 
in   domino.     Presentibus    recognoscimu3    ac    fuluroram    memorie   «ommendamni, 


Digitized  by 


Google 


im  f2ÖT.  319 

qood  domini  Hemrid  dicti  de  Bulowe,  militkr,  taiii  filii,  quam  h^edes  pro  remedio 
aniroe  dicti  H.  duos  mansos  in  uilla,  que  dicitur  Louitze,  terre  Godebuz,  ecclesie 
Renensi  cum  sais  redditibu9  libere  conlulerunt,  dictorum  mansorum  redditus  ita 
dislribui  poslulantes^  ut  unus  mansus  ad  communes  usus  diele  ecclesie,  alter  uero 
ad  seruicium  anniuersarii  diei  ipsius  proueniat  annuatim.  Seruicium  autem  tertio 
dierum  ' ,  quem  idem  dictus  conuenlus  ante  uel  post  circumcisionem  domini 
elegerit,  celebrabilur  annuatim.  Nos  uero,  tantis  beneficiis  non  ingrati,  eornm 
ordinatione  (!)  libenler  ac  liberaliter  annuentes,  consensum  noslrum  beniuolum 
6\g\\\i  nostri  appensione  protestamur.  Ceterum  ut  hec  ordinatio  testamenti  de 
consensu  capituli  processisse  noscatur,  sigillum  quoque  capituli  decreuimus  appo- 
nendum.  Huius  rei  testes  et  ordinatores  sunt:  dominus  Gerardus  de  Cremun, 
Hermannus  de  Cremun,  Gerardus  dictus  Ketelhot^  Radolphus  de  Kercthorpe^ 
Arnoldus  Brusehauere^  Johannes  Preno^  Rolandus,  milites,  Nicolaus  Ketelhot  et 
alii  quam  plures.  Datum  anno  domini  M^  CC^  LX^  VII. ,  in  die  circumcisionis 
domini. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentstreifen  hängt  ein  kleines 
parabolisches  Siegel:  eine  stehende  männliche  Gestalt  mit  einem  Zweige  oder  einer  Säge  in  der  rechnen 
und  einem  Buche  in  der  linken  Hand  vor  der  Brust;    Umschrift: 

...PPOSITI    .   hö..Riai   .    ..R... 

—  '  In  dem  Ausdrucke  „lUtio  dierum*'  ist  in  den  ersten  Buchstaben  offensichtlich  radirt  und  III  etwas  un- 
regelmässig eingetragen.  —  Gedruckt  in  v.  Bulow*s  Geschlechtsbeschreibung,  M,  p.  7  (lateinisch  und 
übn'setst). 


1267.   Jan.  22.   Lübek.  1109. 

Ulrich,  Bischof  von  Batzeburg,  und  die  Stadt  Lübek  melden  dem  Abte  zu 
ätade  und  dem  Hamburgischen  Decan,  als  den  subdelegirten  Bichtem  in  ihrer 
Streitsache,  dass  sie  den  anberamten  Termin  aussetzen  und  einen  Vergleichs^ 
versuch  des  Herzogs  Albrecht  von  Braunschweig  erwarten. 

Ulricus  dei  gracia  Baceburgensis  episcopus,  advocatus,  consules  et  uni- 
aersitas  ciuitalis  Lubycensis  reverendis  in  Christo  dominis  abbati  sancte  Marii^. 
extra  muros  Sladenses  et  decano  Hammenburgensi^  iudicibus  subdelegatis  a  de«- 
legatis  sedis  apostolice,  salutem  et  bonam  ad  beneplacita  voiuntatem.  Nouerit 
Testra  discretio,  quod  nos  de  consensu  partis  ulriusque  diem  iudicii  proxima  VP 
feria  post  feslum  purificationis  proximo  venturum  in  ecelesia  beate  virgipis  in 
Hammenburg  a  vobis  preQxum  prorogauimus  usque  ad  presenciam  illustris  prior 
cipis  domini  Alberti  ducis  de  Bruneswic,  ut  partes  ^uas  interponat,  si  ppssel: 
causam,  que  inter  nos  uertitur,  pef  bonum  paci9  et  concordie  terminar^«  $10: 
autem,  oofsm  vobis  in  iudioto  coaparebimus  et  iuri  stabimus  loco  et  <lie,  qQo  «r 
Yob]0  fiieraDUB  requisiti.     Hoc  inquam  recognoseioMs  et  protestamur  presesAibitf, 


Digitized  by 


Google 


320  1267.  fitf 

gigillorum   nostrorum   munimine   roboratis.     Datom   Lubeke,    amio   gnde  WGC^ 
LX^'Vir,  in  crastino  Agnelis  virginis. 

Nach  dem  U.-6.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  280,  aus  dem  auf  der  Trete  zu  Lfibek  befindlichen  Originale 
ohne  Siegel  —  Vgl.  oben  Nr.  1042  und  Nr.  1069.* 


1267.   Febr.  11.   Dobbertin.  UIO. 

Vohrath,  Propst  zu  Dobbertin,  verkauß  den  Bauern  zu  „Wol/ramdkxffen''  ein 
Qehök  auf  Erbpackt. 

Arlradus,  Probst  in  Dobertin^  verkauffl  erblich  das  Hollz,  welchs  an 
Woluerammesshagen  ligt,  da  ehzeits  Wende  gewohnet,  vnd  mit  mahlzeichen 
ynterschieden  ist,  den  bauren  desselben  Hagens  diser  gestalt,  alss  das  sie  inner- 
halb Jares  dem  Closter  10  marck  geben  sollen.  Vor  Pacht  und  Zehenden  aber 
sollen  sie  alle  Jar  geben  zehen  Dromet,  nömlich  funff  dromet  Rogken  vnd  funff 
dromet  habem.     Datam  Dobertin,  1267.,  tertio  Jdus  Februarii. 

Nach   Clandrian,    Dobb.  Reg.,    Nr.  CCCLIX.    —    Üeber  Wolframihagen   rgL   in  Bd.  I   die   Note   an 
Nr   469. 


1267.   Febr.  25.  Uli. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,   bestätigt  dem  Kloster  Dargun  eine  streit^ 
gewordene  Insel  bei  Gaseburg  (auf  Usedom). 

ji.  dei  gracia  dux  Slauorum  vniuersis  presens  scriptum  inspecturis  salutem 
in  domino.  Noueritis,  quod,  cum  olim  ante  multa  tempora  donassemus  dileclis 
Dobis  abbat!  et  conuentui  monasterii  sancte  Marie  in  Dargun  villam  Karsibor  cum 
Omnibus  suis  perlinentiis  et  terminis,  pleno  domini  W.  quondam  ducis  Diminensis 
bone  memorie,  consanguinei  nostri,  ad  hoc  accedente  consensu  et  voluntate, 
postmodum  dicto  duce  viam  vniuerse  camis  ingresso  venit  ad  nos  Berloldus 
quondam  schulthetus  in  Straceburch  suggerens  nobis,  quod  quedam  insula  iaceret 
aput  villam  Karsibor,  que  nobis  vacaret  et  ad  nostram  pertineret  liberam  colla- 
cionem,  non  exprimens,  quod  in  terminis  predicte  ville  Karsibor  illa  insula  esset 
Sita.  Quam  insulam  ex  sua  suggestione  nobis  vacare  c[r]edentes  eidem  iure 
porreximus  feodali.  Predicti  vero  abbas  et  conuentus  dictum  Bertoldum  in 
possessione  eiusdem  insule  fore  percipientes,  ad  nos  cum  priuilegio,  quod  ipsis 
super  sepedicta  villa  et  terminis  eins  dederamus,  accesserunt,  ostendentes  nobis 
manifeste  ex  tenore  eiusdem  priuilegii,  ad  suum  monasterium  illam  insulam  perti- 
Bere.  Qvare  percepta  ueritate  ad  instanciam  predicti  abbatis  et  conuentus.  pre-. 
dictum  Bertoldum  fecimus  mitti  extra  possessipnem  eiusdem  insule,   u^ote  com 


Digitized  by 


Google 


1112  «967.  mx 

iaä  |)örrigeDdi  eam  ad  dos  non  pertineret.  Nutfa  velrft,  nt  dioit«r\|'  sepecfidts 
Bertoldus  predictis  abbat!  et  conuentui  violenciam  et  iniuriam  i(n)rrogare  nititur 
racione  insulä  memorate.  Qrocirca  sigtiamus  vniuersis  presens  scriptum  inspecr- 
toris,  qood  idem  Bertoldus  in  omnibus  et  per  omnia  iniuriatur  abbat!  et  conuentui 
premissis  l*epetendo  ab  ipsis  insulam  memoratam;  ipsi  enim  penitus  inculpabües 
sunt  in  hac  parte  erga  ipsutti.  Et  ideo  quicunque  ipsos  aut  bona  eorum  racione 
predicte  insule  leserit  uel  grauauerit,  nos  pro  ipsis  lesum  reputabimus  et  graua- 
tum.     Datum  anno  domini  M^'CCrLXyil'',  in  crastino  beati  Mathie  apostoli. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  su  Schwerin.    Von  dem  aui  der  Charte  gefohnittenen  Siegelbando 
ist  das  Siegel  abgefallen.  —  Vgl.  Bd.  I,  Nr.  542. 


1267.   Febr.  27.   Neiikloster.  1112. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  verleüU  dem  Kloster  NevJdoster  eine  jährlu^ 
Hebung  von  6  Mark. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Barnim  de!  gratia  dux 
Slauorum  vniuersis  Christi  fideiibus  presens  scriptum  inspecturjs  in  perpetuum. 
Donaliones  principum,  que  robur  perpetue  firmitalis  sortiri  debent,  sie  expedit,  ut 
scripture  testimonio  muniantur^  quatinus  processu  temporis  per  malignancium 
uersuciam  nee  mutari  valeant,  nee  infringi.  Sane  tam  presentis,  quam  futuri 
temporis  nacionibus  volumus  esse  notum,  quod  nos  dilectis  nobis  in  Christo 
preposito^  priorisse  totique  conuentui  monasterii  sancte  Marie  virginis  in  Nouo 
Claustro,  Cysterciensis  ordinis,  Zwerinensis  dyocesis,  et  omnibus  sequacibus  eorum 
ac  ipsi  monasterio  donauimus  pro  nostrorum  remissione  peccaminum  ac  etemi 
regis  gracia  facilius  impetranda  sex  marcas  denariorum  annis  in  moneta  ciuitatis 
nostre  Demin  percipiendas  singulis  et  tilulo  proprietatis  perpetuis  temporibus 
fellciter  possidendas.  Huius  nostre  donacionis  testes  sunt:  Conradus  preposltus 
ecciesie  Stetinensis,  Heinricus  diclus  de  Calowe  canonicus  Gustrowensis,  Johannes 
dlctus  de  Parchem  canonicus  Stetinensis,  clerici;  item  Johannes  de  Penz,  Gobelo 
quondam  noster  marscalcus,  Albertus,  milites;  item  Johannes  Pridole,  Thomas 
camerarius,  Euerardus  de  Coldembeke,  famuli  nostri,  et  alii  quam  plures  fide 
digni,  quorum  hie  nomina  non  sunt  subscripta.  Jn  cuius  rei  testimonium  et  facti 
euidenciam  pleniorem  presens  scriptum  eisdem  preposito,  priorisse  et  conuentui 
dari  iussimus  nostri  sigilli  munimine  roboratum.  Actum  in  Nouo  Claustro  et 
datum  ibidem  per  manum  Arnoidi  curie  nostre  notarii,  anno  domini  M^CC^LXVir, 
Iir  kal.  Marcii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  ron  weissen  leinenen  und  rothen 
seidenen  Fäden  hängt  noch  die  linke  Hälfte  Ton  dem  Siegel  des  Herzogs  Barnim,  wie  es  in  Bd.  I,  zu 
Nr.  542,  heschriehen  ist.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  MekL  Urk.  II,  S.  37. 


■•klMkirgiMkef  Vrku4M-Baeh  lU  4} 


Digitized  by 


Google 


12^7.  Febr.  28.  Viterbo.  1119. 

PäpH  Clemens  IV.  beauftragt  den  Deean,  den  Sckolasticus  und  den  Cantar 
der  Schwermechen  Kirche,  über  eine  van  den  Lubekem  ergriffene  Jppdlatum 
in  Soden  derselben  gegen  den  Qrqfeß  Gerhard  L  van  3alstein,  als  den  Var^ 
misnd  der  Kinder  seines  Bruders  Johann  L,  m  erkennen. 

Clemens  episcopos,  seruus  seruorum  dei,  dilecUs  filiis  .  :  decano,  .  . 
scolastico  et  .  .  cantori  ecclesie  Zueri[D]ensIs  salulem  —  —  —  — .  Datum 
Viteii)ii,  II.  kalendas  Martii,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Nach  dem  Original  auf  der  Trese  zu  Läbek  abgedruckt  im  Uw-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  281. 


1267.   März  6.   Viterbo.  1114. 

Papst  Clemens  IV.  trägt  dem  Bischöfe  von  Schwerin  auf,  dem  Domherrn 
Johann,  Grafen  von  Schwerin,  die  nächste  erledigte  Probende  des  Schweriner 
Dom-Gapitels  zu  verleihen. 

Clemens  episcopus,  seruus  sernorum  dei,  venerabili  fratri  episcopo  Zueri- 
nensi  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Significauit  nobis  dilectus  filius 
Johannes  natus  nobilis  viri  Guncelini  comitis  de  Zwerin,  canonicus  ecclesie 
Caminensis^  quod,  licet  ipse  iam  dudum  in  eadem  ecclesia  auctoritate  litterarum 
dilecti  füii  nostri  G[uidonis],  tituli  sancti  Laurentii  in  Lucina  presbyteri  cardinalis^ 
in  partibus  Ulis  apostolice  sedis  legati,  canonice  receptus  sit  in  canonicum  et  in 
fratrem,  nondum  tamen  ibidem  prebendam  est  assecutus;  quare  humiliter  petebat 
a  nobis,  ut  pronidere  sibi  super  hoc  patema  diligentia  curaremus.  Nos  itaque 
ipsius  canonici  supplicationibus  inclinati,  receptionem  huiusmodi,  sicut  prouide 
facta  est,  ratam  et  firmam  habentes  ac  eam  auctoritate  apostolica  confirman[te]s, 
fratemitati  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus,  si  ita  est,  eidem  cano- 
nico  de  prebenda  sie  sibi,  quod  nulli  alii,  de  iure  debita,  si  qua  in  ecclesia  ipsa 
uacat  ad  presens,  uel  quam  primum  ad  id  obtulerit  se  facultas,  auctoritate  nostra 
per  te  uel  per  alium  prouidere  procures,  inducens  eum  in  corporalem  possessi07 
nem  probende  et  defendens  inductum,  contradictores  per  censuram  ecdesiasticam 
appellatione  postposita  compescendo.  Datum  Yiterbii,  IL  nonas  Martii,  pontificatus 
nostri  anno  tertio. 

Nach  zwei  OrigioaleQ  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin,  die  sonst  TöUig  gleich  lauten,  nur  dats  das  zweite 
Exemplar  statt  ^  Caminensis  rielmehr  Magdeburgensis  gibt.  An  beiden  hängt  das  pftpstliche  Blei* 
Siegel  mit  der  Legende: 

CLöMaNS  .  "Pp  .  im  • 


Digitized  by 


Google 


tiift  i^T.  mt. 

1267i  März  7.  Prag.  U]$k 

Guido,   Cardinal  "Legat,  bestätigt  dem  Kloster  Doberan  die  Zehnten,  xjodchi^ 
der  Bischof  Budolf  demselben  vorher  hestiUigt  hat. 

1^  rater  Guido  miseratione  diuina  titoii  sancti  Laurentii  in  Lucina  presbyler 
cardinalis^  apostolice  sedis  legatus,  religiosis  viris  .  .  abbali  et  conuentui  mona- 
sterii  de  Doberam,  Cysterciensis  ordinis^  Zwerinensis  dyocesis,  salutem  in  domino. 
Qum  a  nobis  petitur,  quod  iustum  e«L  et  honestum^  tarn  uigor  etfoitalis,  (fHUA 
ordo  exigit  rationis,  ut  id  per  nostre  soUicitudinis  Studium  ad  debitum  perducatur 
effectum.  Sane  ex  parte  uestra  nobis  extitit  intimatnm,  quod  venerabiiis  pater 
Rodolphus  quondam  Zwerinensis  episcopus  collationes  decimamm^  qnas  predeces- 
sores  sui  episcopi  Zwerinenses^  et  etiam  iUannn  decimamm  donationes^  quas 
dorainf  terre  et  aiii  pro  ipsis  vobis  et  monasterio  vestro  contulerunt,  de  uoluntate 
^  consenstt  capitaii  Zwerinensis  auctoritate  ordinaria  eonQrmaoit,  eiiiiisiDOifi 
collationes  seu  donatibnes  ac  confirmattonem  predictam  a  nobis  supplicastis 
humiliter  confirmari.  Nos  uero  collationes  seu  donationes  et  confirmatioDent 
predictas  ratas  et  gratas  habentes,  prout  iuste  et  rationabHiler  facte  sunt,  auctori«* 
Wm  qua  fungimur  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  conioiiiiMmii& 
Datum  Präge,  non.  Martii,  ponti6catus  domiiii  Cleroentis  pape  IIII^'  anno  tertio. 

Nack  dem  Originftl  im  Haupt -Arohir  tu  S«hwerio.     Des  Cardiaals  Siegel  aas   rothem  Waabi   lidigi 

noch  wohl  erhalteo  an  einem  Pergamentstreifen.  —  Vgl.  Nr.  746. 


1267.    März  7.   Leitmerilz.  lllÄ 

Qvi^Of  Chrdinal''Jjegat,  ford^  dm  Bi$Aßjf  und  dm  I^^g^  m  Lübek  auf, 
ißB  Kloster  Ikher^m  gegen  BeeinirUchtigmig  sein»  Zehm^m  m  adätzen. 

V  enerabili  in  Christo  patri  .^.  dei  gratia  episcopo  et'dilecto  filio  preposito 
Lubicensibus  frater  Guido  ^  inspiratione  diuina  tituli  sancti  Laurentii  in  Lucina 
presbyter  cardinalis,  apostolice  sedis  iegatus^  salutem  in  domino.  Cum  noi 
donationes  seu  collationes  decimarum,  quas  venerabiiis  pater  Rodolphus  quondam 
Zwerinensis  episcopus  ac  predecessores  sui  Zwerinenses  episcopi,  ac  etiam 
illarum  decimamm  donationes,  quas  domini  terre  et  alii  pro  ipsis  ob ,  suarum 
animarum  remedium  perpetuo  conlulerunt  abbati  et  conuentui  monasterii  in  Do«- 
beram,  ordinis  Cysterciensis,  Zwerinensis  dyocesis,  auctoritate  qua  fungimur^ 
prout  iuste  et  rationabiliter  focte  sunt,  duximus  confirmandas :  discretioni  vestre 
eadem  auctoritate  mandamus,  quatenus  pro  diuina  et  nostra  reuerentia  eisdem 
•bbaAi  et  cfHiuentui  oportimi  fauoris  assistentes  presidio,  nqp  perroiUatis  pvedictos 
jd>batem  el  conu^ntum  super  huiii0mo4i  contra  co^rmationis  nostre  tenerem  ab 

41* 


Digitized  by 


Google 


gM  tut.  MI9t 


YoUsUUidig  abgedruckt  in  Ureger  s  Uod.  1*0111^  p.  öUO. 


1267.   April  28.   Vilerbo.  1118. 

iV^  Ohmens  IV.  hestSJtigt  die  vcn  dem  Cardinal -Legaten  Qvido  dm 
Bischöfe  vcn  Ratadnarg  aufgdragene  Verßlgung  ^tmder  die  Ausübung  des 
Strandrechtes. 

Clemens  episcopus,  seruas  seroonim  dei,  yenerabili  fratoi  .  •  episcopo 
Raceburgensi  salutem  et  apostolieam  benedictionem.  Lecta  nobis  dilectomm 
filioram  ciuium  Lubicensiam  petitio  continebat^  qood  dilectus  filios  noster  Ckudo^ 
tiUüi  sancU  LaurenUi  in  Lncina  presbyter  cardinalis,  apostoiice  sedia  legatns^ 
andita  occupatione  dampnabili^  que  pretextu  cuiosdam  comiptele  nepharie  iebat 
in  illis  partibus  de  bonis  naniganUnm,  quos  incurrere  naufragium  contingebat,  ac 
super  hoc  uolens  salubre  remedium  adhibere,  inter  alia,  que  ad  huiasmodi  reme- 
dium  faciunL)  declarauit,  quod  omnia  bona  naulhtgorum  huiusmodi,  siue  presentes 
uel  absentes  existant,  ad  eos,  qui  illa  iuste  possiderant,  antequam  naufragiom 
paterentur,  uel  ad  heredes  eonim,  qui  exinde  mortis  periculum  inciirrer[a]nk,  de 
iure  pertineant)  aliqua  contraria  consuetadine  non  obslante;  proat  in  litteris  ipains 


Digitized  by 


Google 


an  ii»!7t  gd$ 

legsti  conftelis  exkide  ubtqiie  dlirectis  ae  iMer  ceim**  cofttttieiftlkis,  ut  dedaratio^ 
Ben  fauiiisiiiodi,  necnon  statetam^  quod  in  ftiuorem  naufragofum  ipsoram  snper 
hiis  edidit^  obseruari  facias,  plenias  dicitur  eontineri.  Nos  itaqoe^  qood  ab  eodeitf 
legato  super  hoc  pie  ac  prouide  faetum  est^  ratum  et  firmum  habentes  idque 
aoctoritate  apostolioa  confirmaiites,  (Vaternitati  toe  per  apostoKca  scripta  mandamus, 
quatinus  super  hiis  iuxta  tenorem  dictarnm  litterarum  ipsius  legati  procedas^ 
contradictores  per  censuram  ecclesiasticam  appellatione  postposittt  compescendo; 
non  obstante,  si  aliquibus  a  sede  apostolica  sit  indidtum,  quod  suspendi  uel 
interdici  aut  excommunicari  non  possint,  siue  qualibet  indulgentia  sedis  eiusdem, 
per  quam  at[t]ribute  in  hac  parte  tibi  iurisdictionis  explicatio  impediri  ualeat  uel 
differri^  et  de  qua  in  nostris  litteris  fieri  debeat  mentio  specialis,  seu  constitutione 
de  duabus  dietis  edita  in  concilio  generali,  ita  quod  ultra  tertiam  uel  quartam 
aliquis  exlra  suam  diocesin  aucloritate  presentium  ad  iudicium  non  trahatur. 
Datum  Yiterbii,  IIIL  kalendas  Maii,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Naeh  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  'S.  283,   ans    dem  Originale,    mit  anhangender  Bulle,    auf  der 
Treae  zu  Lübek.   —  Vgl  oben  Nr.  10$1. 


1267.   Mai  16.   Stargard.  1119. 

Otto,  Markgraf  von  Brandenburg,  vertauscht  an  den  Bischof  Heinrich  von 
Havdberg  da>s  Dorf  Daberkow  und  12  Hufen,  welche  an  des  Bischofs  .Darf er 
Schönhausen  und  Bischofsdorf  (Vogtsdoif)  grenzen,  gegen  die  Zehntenhebung 
im  Lande  PrüzwaJk. 

In  nomine  domini.  Amen.  Nos  Otto  dei  gracia  Brandenburgensis  marchio 
vniuersis,  tarn,  presentis  temporis,  quam  futuri,  ad  quos  Ktere  presenles  per- 
venerint,  saiutem  et  omne  bonorum  omnium  incrementum.  Que  geruntur  in 
tempore,  ne  recedant  tempori,  literarum  solent  testimoniis  perhennari.  Recogno- 
scimus  igitur  et  presentibus  publice  protestamur,  quod  nos  de  uoluntate  et  con- 
sensu  nostrorum  filiorum  venerabili  domino  Heinrico  Havelbergensi  episcopo  et 
Omnibus  suis  successoribus  villam  Dobrekouwe  cum  mansis  XXY^^\  necnon 
mansos  duodecim  in  nemore  uillis  eiusdem  domini  episcopi  Schonhusen  et  Bis- 
schofestorp  contiguo,  cum  pleno  iure,  advocacia  et  omni  utilitate,  que  in  ipsa 
Villa  et  mansis  nunc  est  aut  in  posterum  nominari  poterit  aut  haberi,  damus  et 
tradimus  proprietatis  tytulo  in  perpetuum  liberos  possidendos,  ita  videlicet,  ut  nos 
una  cum  omnibus  heredibus  nostris  veris,  a  nobis  directa  linea  descendentibus, 
decimam  in  toto  territorio  Prezwalk,  excepta  III.  parte  decime  pertinentis  ad 
sacerdotum  prebendam,  prdut  hactenus  receperunt,  quantum  ad  nostrum  pertinet 
dominium,    possimus   deinceps   salubrius   habere   et   convenientius   possidere.     Si 


Digitized  by 


Google 


mtl.  \m 

autem  nobis  aut  dmIm  beredifcni  imlli  ueri  berede»  snccesseriiit)  meuorata  de- 
ciina  in  predicto  territorio  ad  eiusdrai  ecdeaie  epiacepoin,  quicuoque  pro  tempore 
fueriL,  devolvetur^  proviso  quod  feodalariia  aoa  feoda  conferantur.  Ceterum  idem 
domioua  epiaeopas  et  onmes  aui  soccessores  recipient  de  quolibet  maoso  territorii 
Boslri  Prezwalk  denarios  HU'''  monete  Braadeoburgenaia  de  bonis  tarn  infeodatifi) 
quam  noo  infeodatia,  Theulonicalibua  et  SbuicaUbos,  io  craslino  saneti  Michaelia 
aDois  aingulis  persolvendos.  Qaos  siquidein  deoarioa  dictus  epiacopua  infeodare 
aut  altenare  non  poterit  quoquo[modo],  veruni  ipsos  in  memoriam  recorapenaa-* 
tionia  sepedicie  decime  auo  vaui  retioebit^  adiecto  quod,  si  aliqui  in  predictorum 
denarioruBi  solutione  forsitan  maliuoli  fuerint  et  rebelies,  posito  eciam,  quod  do<- 
minus  «ille  existat,  hos  episcopus  existens  pro  tempore  ad  solutionem  buiusmodi 
per  censuram  ecclesiasticam  sine  nostra  indignatione,  immo  potius  uoluntate  com- 
pellaL  Huius  rei  testes  sunt:  illustris  prioceps  dominus  Barnem  dux  Slauorum 
et  Albertus  prepositus  de  Stendal,  Johannes  de  Nemick,  Heinricus  de  Wudens-* 
wege,  Hartmannus  adrocatus  in  Stargarde,  Heinricus  D[a]rgaz,  Rudolphus  Munt, 
Guntherus  de  Reberg,  Bruningus  et  Albertus  de  Redingesdorp,  Engelke  de  De- 
wicz«.  Johannes  de  Dewicz  et  alii  quam  plures.  Jn  premissorum  vero  omnium 
perpetuam  ßrmitatem  damus  presens  insirumenlum  nostro  et  filiorum  nostrorum 
sigillis  proinde  communitum.  Datum  Stargarde,  anno  domini  M""  CG'' LXVIF, 
XVIL  kalendas  Junii. 

Nach  Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.,  Abth.  I,  Bd.  2,  S.  449,  aus  dem  Harelborger  Copialbuche,  fol.  11. 
—  Gedruckt  auch  bei  Kü«(er,  Opusc.  II,  St.  IG,  S.  110,  ßuchhoitz,  Anh.  S.  95,  Bell,  Starg.  Gesch.  I, 
8.  291. 


1267.   Mai  26.   Viterbo.  1120. 

Papst  Clemens  IV.  verleiht  dem  Nonnenkloster  NeuJdoster  einen  Schmribrief. 

Clemens  episcopus,  seruus  seniorum  dei,  dileclis  in  Christo  Giiabus  .  « 
priorisse  monasterii  Noui  Clauslri  eiusque  sororibus,  tam  presenUbus,  quam  fuluris^ 
regulärem  uitam  professis,  in  perpetuuro.  Religiosam  uitam  eligentibus  aposUn* 
licum  conuenit  adesse  presidium,  ne  forte  cuiuslibet  temeritalis  incursus  aut  eas 
a  propostto  reuocel,  aut  robur,  quod  absit,  sacre  religionis  eneruet.  Eapropter«, 
dilecte  in  Christo  fiiie,  uestris  iuslrs  postulattonibus  clementer  annuimus  et  mona* 
sterium  sancle  dei  genitricis  et  virginis  Marie  Noui  Claustri,  Zwerinensis  diocesis, 
abbatissam  propriam  non  habens,  sed  per  priorissam  soUtum  gubernari,  in  quo 
dimo  estis  obsequio  maneipate,  sub  beati  Petri  et  nostra  protectione  susdpimua 
et  presentis  scripti  priuilegio  commonimus;  in  primis  siquidem  slatuentes,  ut  ordo 
monasticu»,  qui  secundnm  deum  et  beati  Benedict!  regulam  atque  instUutionefli 
Qsterciensimi  fratnim,    »  uobis   pMt   coDctUum   genenie  swcepta«,    in  eodem 


Digitized  by 


Google 


1120  i^S&I.  »^ 

nolHMiteHo  itistitMtti  eiuie  <iftacfsc)tur,  pferpefdis  ibidem  tenparibtaii  iftmcriabniter 
obsenretur.  Preterea  quMoamqoe  posseMiones,  quecunque  boti»  idem  mom^ 
sterhiiii  impresenttaram  iuste  ac  '  canonIce  possidet  aut  in  fiiturain  concessione 
pantlficaiD^  largi^ne  regum  oel  prkicipiMn,  oblatione  fideiittm  sen  aliis  histis'  modls 
prestante  domino  polerH  adtpisci,  firma  nobia  et  eis^  qne  uobis  saccesserint,  H 
itHbata  pentianeant^  in  quibus  hec  proprils  dnximus  exprimenda  uocabolis:  Iommi 
ipsum^  in  quo  prefatum  monaBterinm  situm  est^  cum  omnrbus  pertinenlKs  sniB^ 
possessionem  Paruum  Warin  noniinatam  et  medietatem  decimarum,  quam  habetia 
ibidem,  cum  omnibus  pertinentlis  t^is;  possessiones  Naquinadorp,  Reynarsdorp^ 
Celin,  Neuer,  Ponic,  Boriersderp  et  Bobelin  appellatas  cum  deeimis  et  omnibus 
Bliis  pertinentiis  earumdem;  possessiones  Gamrn,  Glazin  et  Bablz  dictas  cum  de- 
eimis et  omnibus  pertinentiis  earumdem;  possesi^ones  Ludersdorp,  Lutbersdorp, 
Jndago,  Pinnowe  et  Pinnowe  nuncupatas  cum  deeimis  et  omnibus  aliis  pertin«»^ 
tiis  ipsarum ;  in  terra  Parchem  possessionem  Thegfientin  cum  terris  sibi  adiacen* 
tibus,  que  Jndago  uocimtur,  cum  deeimis  et  omnibus  pertinentiis  snis,  posses- 
sionem Zloue  nuncupatam  cum  quatuor  stagnis,  deeimis  et  omnibus  aliis  adiacentiis 
et  acquisitionibus  suis;  possessionem  Minnowe  uocatam  et  medietatem  decimarum, 
quam  ibidem  percipitis,  cum  omnibus  pertinentiis  suis;  possessiones  Deghetowe, 
Prouesteshagen,  Woldenhagen,  Bruneshouet,  Ganz,  Zwerts,  Amesse  et  Rokentm 
et  Ketzyn  nominatas  cum  deeimis  et  omnibus  pertinentiis  earumdem;  in  Jasterviz 
duos,  in  Mazslowe  duos,  in  Nigendorp  duos,  in  Radim  duos,  in  nemore  Neuer 
duodecim,  in  Damme  duodecim  mansos  cum  omnibus  pertinentiis  suis,  et  quicquid 
iuris  in  possessionibus  predicUs  tiabetis,  cum  terris,  pratis,  nemoribus,  uineis, 
nsuagiis  et  pascuis,  in  bosco  et  piano,  in  aquis  et  molendinis,  in  uiis  et  seruitiis 
et  omnibus  aliis  lil}ertatibus  et  immunitatibus  suis.  Sane  noualium  uestrorum,  que 
propriis  sumptibus  Colitis,  de  quibus  aliquis  hactenus  nop  percepit,  siue  de  ortis^ 
nirgultis  et  piscationibus  uestris,  seu  de  uestrorum  animalium  nutrimentis,  nullus  a 
uobis  decimas  exigere  uel  extorquere  presumat.  Liceat  quoque  uobis,  persönas 
liberas  et  absolutas  e  seculo  fugientes  ad  conuersionem  recipere  et  eas  absque 
contradictione  aliqua  retinere.  Prohrbemus  insuper,  ut  nnlli  sororun  uestrarum 
post  factam  in  monasterio  uestro  professionem  fas  sit  sine  priorisse  sue  licentia 
de  eodem  loco  discedere,  discedentem  uero  absque  communium  litterarum  ue« 
stramm  cautione  nullus  audeat  retinere.  JUud  districtius  inhibentes,  ne  terras 
seu  quodlibet  beneficium  ecclesie  uestre  collatum  liceat  alicui  personaliter  dari 
seu  alio  modo  alienari  absque  consensu  totius  capitidi  uel  maioris  aut  sanioris 
partis  ipsius;  si  que  vero  donationes  aut  alienationes  aliter,  quam  dictum  est, 
facte  fuerint,  eas  irrüas  esse  censemus.  Jnsuper  auctwitate  apostolica  inhibemm, 
ne  ulhis  episcopus  uel  quelibet  alia  persona  ad  syncNlos  uel  conuentm  foreoseg 
«es  Ire  nd  iudicio  seculari  de  uestra  propria  siÜKStantie  vel  possesBionibus 
-Mibiacere  corapelhtt,  nee  äd  domes  ueisAras  oansa  ordines  ^ebtwMK,  ^oMtsas 


/- 


Digitized  by 


Google 


wer.  im 

4andr  uel  aliqHM  omucoitus  publicps  conuocaadi  uenire  presiunt,  nee  r^giihreai 
electioiieni  prepositi  oestri  knpediat^  aut  de  inatituendo  uel  remoaendo  eo^  qoi 
pro  tempore  fuerit,  contra  statuta  Cistereienais  ordinis  se  aliqoatenus  intromittaL 
Pro  consecrationibus  uero  altarium  nel  eceleaianini  siue  pro  oleo  aancto  uel  quo«- 
übet  ecdesiastico  sacramento  nullus  a  uobia  sub  obtentu  consuQtodinis  uel  aiio 
modo  quicqnam  audeat  extorquere,  sed  hec  omnia  gratis  uobis  epiacopus  dioce* 
aanus  impc^t;  alioquin  liceat  uobis  ^  (piemcumque  malueritis  catholionm  adire 
«Btistitem,  gratiam  et  communionem  apostolice  sedis  habentem,  qui  nostra  fretoa 
auctoritate  vobis  quod  postulatur  impendat*  Quodsi  sedes  dipcesani  episcopi  forte 
uacauerit,  interim  omnia  ecclesiastica  sacramenta  a  uicinis  episcopis  accipere  libere 
et  absque  contradictione  possitis,  sie  tamen,  ut  ex  hoc  in  posterum  proprio  epi- 
scopo  nullum  preiudicium  generetur.  Quia  uero  interdum  propra  episcopi  copiam 
non  habetis,  si  quem  episcopum  Romane  sedis,  ut  diximus,  gratiam  et  commu- 
nionem habentem  et  de  quo  plenam  notitiam  habeatis,  per  uos  transire  contigerit» 
et  ab  eo  benedictiopes  monialium,  vasorum,  vestium  et  consecrationes  altarium 
auctoritate  sedis  apostolice  recipere  ualeatis.  Porro  si  episcopi  uel  alii  eccle- 
siarum  rectores  in  monasterium  uestrum  vel  personas  inibi  constitutas  suspensionis^ 
excommunicationis  uel  interdicti  sentencias  promulgauerint  siue  etiam  in  mercen- 
narios  uestros  pro  eo,  quod  decimas,  sicut  dictum  est,  non  persoluitis,  sine  aliqua 
occasione  eorum,  que  ab  apostolica  benignitate  uobis  indulta  sunt,  seu  benefac- 
tores  uestros  pro  eo,  quod  aliqua  uobis  beneßcia  uel  obsequia  ex  caritate  pre- 
stiterint  uel  ad  laborandum  adiuuerint  in  illis  diebus,  in  quibus  uos  laboratis  et 
alii  feriantur,  eandem  sentenciam  protulerunt,  ipsam  tanquam  contira  apostolice 
«edis  indulta  prolatam  decernimus  irritandam,  nee  littere  ille  ßrmitatem  habeant, 
quas  tacito  nomine  Cisterciensis  ordipis  et  contra  indulta  apostolicorum  priuile- 
giorum  constiterit  iinpetrari.  Preterea  cum  commune  interdictum  terre  Tuerit, 
liceat  uobis  nichilominus  in  uestro  monasterio  exciusis  excommunicatis  et  inter- 
dictis  diuina  ofiicia  celebrare.  Paci  quoque  et  tranquillitati  uestre  paterna  in 
posterum  sollicitudine  prouidere  uolentes,  auctoritate  apostolica  prohibemus,  ut 
infra  clausuras  locorum  seu  grangiarum  ueslrarum  nullus  rapinam  seu  furtum 
facere,  ignem  apponere,  sanguinem  fundere,  hominem  temere  capere  uel  inter- 
ficere,  seu  violentiam  audeat  exercere.  Preterea  omnes  libertates  et  inmunitates 
a  predecessoribus  nostris  Romanis  pontiQcibus  ordini  uestro  concessis,  neenon 
libertates  et  exemptiones  secularium  exactionum  a  regibus  et  prineipibus  uel  aliis 
fidelibus  rationabiliter  uobis  indultas  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis 
scripti  priuilegio  communimus.  Decernimus  ergo,  ut  nulÜ  omnino  hominum  liceat 
prefatum  monasterium  temere  perturbare  aut  eins  possessiones  auferre  uel  oblatas 
retinere,  minuere  seu  quibuslibet  uexationibus  fatigare,  sed  omnia  integra  conser- 
[uentur]  earum,  pro  quarum  gub[ernatione  ac  sustentatione  conjcessa  [sunt, 
ujßibus  omnimodis   profutura,  [salua]  sedis  apostolice   auctoritate  et  in  predietis 


Digitized  by 


Google 


tt20  1367. 

decknis  moderatione  condlu  geimralis.  Si  qua  igitw  m  fotumn  ecdesiastic« 
[secularisue  p]ersona,  hanc  [nostre  constitut]ionis  paginam  sciens^  contra  eam 
fernere  uenire  temptauerit,  seoundo  tercioue  commonita,  nisi  reakum  suam  con- 
groa  satisfactione  correxerit,  potestatis  honorisque  sui  careat  dignitate  [reamque 
se  diujino  iud[icio]  existere  de  perpetrata  iniquitate  cognoscat  et  a  sacratissimo 
corpore  ac  sacgiiine  dei  et  domini  redemptoris  nostri  Jhesu  Christi  aliena  fiat 
atque  in  extremo  examine  [dist]  riete  subiaceat  ultioni«  Gunctis  aatem  eidem  loco 
sua  iura  seruantibus  sit  pax  domini  nostri  Jhesu  Christi,  quatinus  et  hie  fructum 
bone  actionis  percipiant  et  apud  districtum  iudicem  premia  eteme  pacis  inueniant. 
Amen.     Amen.     Amen. 

(poiSfiSiii.)  Ego  Clemens  catholice  ecclesie  episcopus  ss.         B.  V- 

f  Ego  Odo  episcopus  Tusculanus  ss. 

f  Ego  Stephanus  Prenestinus  episcopus  ss. 

f  Ego  frater  Johannes  Porluensis  et  sancte  Rufine  episcopus  ss. 

f  Ego  Heinricus  Ostiensis  et  Vellelrensis  episcopus  ss. 

[Lioks:] 

f  Ego  Ancherus  tituli  sancte  Praxedis  presbyter  cardinalis  ss. 
-|-  Ego  Guillelmus  tituli  sancli  Marci  presbyter  cardinalis  ss. 

[Rechts:] 

f  Ego  Ottauianus  sancte  Marie  in  Via  lata  diaconus  cardinalis  ss. 

f  Ego  Gottifridus  sancti  Georgii  ad  Velum  aureum  diaconus  cardinalis  ss. 

f  Ego  Vbertus  sancli  Eustachi!  diaconus  cardinalis  ss. 

f  Ego  Matheus  sancte  Marie  in  Porticu  diaconus  cardinalis  ss. 

Datum  Yiterbii,  per  manum  magistri  Michaelis  sancte  Romane  ecclesie 
yicecancellarii,  YII.  kalendas  Junii,  indictione  X^  incamationis  dominice  anno 
M"*  CC^  LXYir,  pontificatus  nostri  donni  Clementis  pape  IIU.  anno  tercio. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin,  auf  einem  2^1  a  Fuss  langen  und  2  Fuss  breiten 
weissen  Pergament  in  der  gewöhnlichen  römischett  Minuskel.  Ein  Chrismon  fehlt  Die  erste  Zeile  ist  mit 
grossen  Buchstaben  geschrieben,  und  zwar  das  erste  Wort  CLBCDBÜS  und  das  letzte,  abbreyirte  Wort 
IR  PPOD  (in  perpetuum)  in  üozialen ,  die  zwischen  beiden  Worten  stehende  Zeile  in  verlängerter  JSohrift. 
Von  den  drei  Amen  am  Ende  ist  das  erste  und  das  letzte  in  Yersohntfrkelter  Schrift  geschrieben,  das 
mittlere  durch  gezogene  Linien  abbrevirt.  In  der  Mitte  des  Pergaments  unter  der  Urkunde  steht  die 
Unterschrift  des  Papstes:  „Ego  Clemens  catholice  ecclesie  eps.**  von  derselben  Hand  (der  des  päpst- 
lichen Vioe^Canzlers  Michael),  von  welcher  die  ganze  Urkunde  geschrieben  ist.  Links  davon  steht  der 
Orbif  pontificalis: 


§ 

8CS 

petrus 

§ 

8C8 

paulus 

cle 

mens 

PP. 

•nir. 

HeUMbiigUckM  VrkudM-lick  IL  42 


Digitized  by 


Google 


SSO  1367.  llStf 


des  eoacortrii^ctt  Kreists  «■  die»  Kkmz  ttelil  der  WmhIipiQcli: 

t  Ocali  mei  semper  ad  domiowm. 
Dieser  WmhUpmcb  ist  Ton  einer  uidem  Hand,  weDigsteos  mit  einer  sfnmpfem  Feder  ab  die  Urkunde'  ge« 
•chriebea.  Das  kleine  Krenz  tot  de«  Worte  «Ocoli*  ist  mit  daB\leret  Dinte  «nd  tos  mMÜ 
aiekerer  Haad,  aleo  yematldick  Toa  dem  Papste  selbst  gesefanebea,  da  hokö  AassSdlf  roa  U»% 
kuadea  nur  gewisse  kleine  Linien  oder  Zeichen  in  ihren  Monograaimen  znm  Beweise  der  AasCertigiui|^ 
selbst  zeichneten;  man  s.  HOfer  in  Zeitschrift  für  ArchiTknnde  etc.  I,  S.  502  ügd.,  nnd  TgL  Adelung 
lAftag,  der  DipL  Aach  das  £  ia  dem  ersten  Worte  Ego  der  üntersdirifi  des  Papstes  ist  eibabar 
Bsit  daaklerer  Diäte  aad  auch  wohl  ron  einer  aadern,  aagesehieklera  Haad,  als  der  «böge  Jheü  der 
CnterschriA,  Tieiieicht  anch  rom  Papste  selbst  geschrieben.  Unmittelbar  hint^  der  Unterschrift  des 
Papstes  steht  die  sehr  grosse  und  rerschoOrkelte  Sig!e:  AT.  (snbscripsi),  neben  dieser  Sigle  das  bekannte 
pipstli^e  Monogramm  fOr  B^E  VKLETE.  Die  Uater Schriften  sind  Toa  dea  Gaidinilea  cigenhladi^ 
geschrieben,  aut  einem  rerschieden  Terxierten  Kreuze  im  Anfange;  eine  Begel  ist  hieria  aLcht  wahcsanel^ 
men,  nur  steht  das  Krenz  der  Cardinalpriester  in  einem  Terzierten  Viereck.  An  einer  Schnur  ron  rother 
and  gelber  Seide  hiagt  die  Bleibnlle  des  P^stes,  mit  der  lasdinft: 

CLcmaNS^T^.  nn. 

—  Oben  am  Bande  steht  in  kleinen  Buchstaben:  «cöe.  (=  oommnne)  p  (=  prirüeginm)  Cistercien,  qnod 
foit  reeeriptum  gratis  per  €^.  S.**  —  Oben  redits  in  der  Ecke  st^t  die  darchstricheoe  Zahl:  LX.  —  Aof 
der  BiokäeHe  aber  dcc  ersten  Zeile  liest  maa:  Galle  Laeas.  üeber  dem  Siegelbande  steht  auf  der  Rück- 
seite zwei  Mal  unter  einander:  „Domino  Jehanni  Liueni  eaaonieo  LubicensL*'  —  Gedruckt  bei 
lisch,  MekL  ürk.  II,  S.  39.  —  Schröder,  P.  M.  I,  &  695,  hat  Bmchstueke  einer  päpstlichen  Urkuade,  welche 
auf  dieser  Urkunde  des  Papstes  Clemens  beruht  und,  so  weit  die  Bruchstücke  eine  Vergleichnng  gestatten, 
mit  ihr  ibereiastimmt.  Der  Anfaag  laotet:  .Monastetium  hoe  sancte  dei  genitnois  et  riiginis  Marie,  Sue- 
.rinensis  diocesis,  abbatissam  propriam  non  habens,  sed  per  priorissam  solitnm  gobemari,  a  demente 
„papa  in  abbatiam  erectum  (!).  Ordo  monasticus,  qni  secuadnm  deum  et  beati  Benedicti  regulam  eta.* 
Der  Schluss  lautet:  „Datum  aano  MCCLYIL  pontÜicatus  anno  teiiio.*  Demgemäss  rindidrt  Schröder  (der 
die  Urk.  Clemens  IV.  yom  X  1267,  Mai  26,  nicht  kennt)  das  Diplom  Alexander  IV.!  —  Wie  die  Jahres- 
zahl richtig  lauten  würde,  ist,  da  der  Name  des  Papstes  fehlt,  schwer  zu  sagen. 


1267.   Juni  8.   Nyköping.  1181. 

ünch,  KSmig  von  Dänemark,  versichert  die  Bürger  von  Wisnuar  der  Fre3iett 
vom  Strandrechte  und  derselben  Privüegten,  xodche  die  lAänschen  in  seinen 
Beichen  haben. 

Xiricos  dei  gracia  Danonmi  Slauommqae  rex  omiiibiis  presens  s^ptmii 
cernentibos  in  domiBO  sahrtem.  Notum  focimas  vnioersis,  qnod  bos  precibus 
dilecti  consangoinei  nostri  domini  Hinrici  Magnopolensis  incfinati,  cinibos  suis 
Wlsmarie^  latoribus  presenciom.  graciam  specialem  facientes,  concedimiis  eisdem 
hanc  libertatem,  quod,  si  forte  adoersitate  ipsis  imioente  alicubi  m  regno  nodiro 
naofragium  paciantor,  DaDos  aduocatoram  seo  exactonim  nostroram,  neqoe  alios 
aliqois  ipsos  impedire  debeat  aliquatenns,  quominos  ea,  qae  de  bonis  suis  ab 
indemencia  maris  et  tempestate  potoeriiit  extrahere  et  coDigere,  in  qoieta  pace 
babeant  et  eisdem  absqoe  coinslibet  inpedimenti  ofastaoilo  libere  perfroantor. 
Jnsoper  eciam  omnia  iura  et  easdem  libertates  cinibos  Lnbicensibns  a  dare  me- 
morie   dilecto   auo   nosbro^    inclito   rege   Waldemaro,    et  ab   aliis  progenitoribus 


Digitized  by 


Google 


ttm  iw.  331 

i|MS4s|  necnon  et  a  nobis  concessa  eisdem  ciuibi|g  WiBfifarie  i|  Scannte  et  alifs 
regni  nostri  partibus,  prout  in  litteris  nostris  super  hoc  confectis  clarius  con- 
tinetur,  Ube[r]aliter  inchrigemus,  prohibentes  firmiter  sab  optentu  gracie  nostre, 
"He  quis  predletorum  aduocatorum  seu  exactorum  iiostrerum  vel  quisquam  alius 
pTedictos  eines  Wfsmarie  cofrtra  huiusmodi  prmilegii  nostri  indotta  molestare  vel 
Texare  audeat  quoquomodo.  Quod  quicunque  fecerit,  regiam  procul  dubio  non 
effugiet  vlcionem.  Jn  cuius  rei  testimonium  presentes  eis  litteras  contulimus  sigilli 
nostri  munimine  roboratas-  Datum  Nykaping,  anno  domini  M"*  CC  LX"*  Vir,  idus 
Junii  sexto,  presentibus  dominis  Emesto  comite  de  Gliken  et  Matheo  dapifero. 

Naoli  der  Abschrift  im  Wism.  F.-B.  —  Gedruckt  in  Sohms  Bist,  af  Daam.  X,    p.  992,    wiederholt 
in  Li^egrens  Svenskt  Dipl.  I,  p.  713. 


1267.   Juni  12.  112«. 

Heinrich,  Fürst  von  MeJdenburg,  verkauft  der  Stadt  OreveemSlMen  den  Zoü 
za  GrevesmilMen,  zu  BörzcM  und  auf  der  Stepenxtz. 

Uinricus  dei  gratia  dominus  Megapolensium  omnibus  presentia  visuris  in 
perpetuum.  Notum  esse  volumus  vniversis,  quod  nos  malura  et  preambula  deli- 
leratione  dilecte  ciuitati  nostre  Gneuesmholen,  quam  speciali  affeclu  et  gratitudine 
amplectimur,  libere  et  expedite  vendidimus  theolon[i]um  nostrum,  quod  habuimus 
ibidem  et  in  villa  Bortzaw,  necnon  in  flumine  Stobenitz  usque  in  Trauiam,  pro 
centum  marcis  Lubecensium  denariorum  perpetuo  possidendum,  hanc  de  mera 
Yohintate  nostra  includentes  libertalem^  vt  nee  nos,  nee  aliquis  ex  parte  nostra 
siue  etiam  heredum  nostrorum  vliam  prohibitionem  aut  interdictum  faciamus  in 
annona  reducenda,  nisi  de  voluntate  et  assensu  consulum  ciuitatis  eiusdem;  verum 
etsi  necessitate  perurgente  tempestas  bellorum,  quam  auertat  dominus,  aut  famis 
pestilentia  terre  nostre  incumberet  vel  incubu[er]it,  tamen  nullatenus  prohibebimus 
aut  prohibitionem  de  annona  faciemus,  nisi  secundum  conditionem  et  formam 
Mpralai^tam.  Ne  vero  huic  nostre  venditioni  aut  donätiani  vlla  siAariri  vileit 
calumnia,  presens  scriptum  sigilli  nostri  munimine  duximus  muniendum.  Testes 
sunt:  Conradus  Dotenberch  aduocatus  noster,  Aluericus,  Helmoldus,  Hinricus  de 
Bemekow,  Benedicius,  Theodoricus  Claue,  Otto  de  Suinga,  Rodolphus  de  Traue- 
munde et  Eggerhardus  frater  eins,  Ludolphus  de  Pluskaw,  Emico  de  Lo,  Vlricus 
de  Blttefaer  et  HerttaiMMis  frater  eius^  Moltzan,  Hermaanus  Storm,  miiites  nostri. 
Atta  sunt  Jiec  anno  domini  M.  dC.  sexagesimo  septimo,  dominica  Triuttatis. 
Datuti  :per  manrnn  Jabmnte  notarii. 

•'  '   N&eh  ^inelr  foo  dem  Hngistfftt  «u  Oferecafililen  wegen   der  filepmtsfalirt  im  J.  1571  ^ingelDdcUtcnä 
.^fiechfUt  im  Ba^tnAirchir  im  Schwerm.  —  Gedrud^t  bei  Litoh,  Maltoao.  Urk.  III,  S.  1. 


42  • 


Digitized  by 


Google 


832  12«7.  tl28 

1267.   Juni  14.  Wismar.  UtS. 

Heinrich,  Fürst  von  Meklenburg,  erkauft  dem  Kloster  Doberan  eine  Rente  in 
der  Saline  zu  LünAvrg,  wofür  an  den  Gräbern  seiner  Familie  eine  emge 
Wachskerze  unterhalten  und  der  Oedikhtnisstag  seines  Vaters  begangm 
werden  soU. 

Menricus  dei  gratia  dominus  de  Magnopoli  yniuersis  Christi  fidelibus  pre- 
sentem  paginam  inspecturis  in  perpetuum.  Cupimus  esse  notum  tarn  presentibus, 
quam  futuris,  quod  nos  diuina  gratia  misericorditer  preuenti,  pro  salutari  remedio 
animarum  parentum  nostrorum,  patris  nostri  videlicet  domini  Johannis  de  Wis- 
maria  et  matris  nostre  domine  Luthgardis,  fratrisque  nostri  domini  Alberti,  beate 
yirgini  Marie  in  Doberan  et  fratribus  vniuersis  ibidem  deo  famulantibus  cum 
centom  et  LXXX*  marc[i]s  denariorum  XYIII  marcarum  redditus  in  sartaginibus, 
quas  in  Luneburgh  iidem  fratres  habent,  conparauimus  et  preratis  fratribus  assi- 
gnauimus  in  perpetaum  possidendos,  ita  plane,  ut  ad  felicem  memoriam  iam  die- 
torum  parentum  nostrorum  aliorumque  amicorum  et  progenitorom  nostrorum  et  in 
memoriam  nostram  heredumque  nostrorum  abbas,  qui  pro  tempore  fuerit,  can- 
delam  ceream  circa  predictorum  defunctorum  sepulchra  die  noctuqne  iugiter  ar- 
dentem  cum  XI  marcis  denariorum  pensionis  pretaxate  in  perpetuum  amminislreL 
Preterea  sepedicto  conuentui  cum  reliquis  VII  marcis  pensionis  supradicte  in  an- 
[nijuersario  memorati  nobilis  domini  Johannis  seruicium  faciet  annuale.  Vt  autem 
hec  collatio  ab  omnibus  irreuocabilis  permaneat,  super  hoc  presentem  litteram 
cum  sigillo  nostro  yna  cum  sigillo  domini  abbatis  de  Doberan  ad  maiorem  cao- 
telam  duximus  roborandam.  Datum  in  Wismaria,  anno  gratie  M'' C(7  LX*  VIT? 
XYUr  kalendas  Julii. 

Nmch  dem  DiplomaUr.  Doberan.,  foL  XVII\  —  Gedruckt  bei  r.  Wet^halen  III,  p.  1511. 


1267.  Juni  24.  Rostock.  1124 

Das  Kloster  Dargun  verkauft  an  den  Bostocker  Bürger  Arnold  Kopmann  ein 
Salzhaus  m  der  Salifie  zu  Sülz  hei  Marlow,  unter  Vorbehalt  gewisser  Scizr 
Ueferungen  an  das  Kloster  Dargun  und  das  Kloster  Bergen  auf  Bügen. 

TJniuersis  Christi  iddibus  presentem  paginam  mspeeturis  H.  nsentione 
diuina  abbss  in  Dargua  cmn  deuotis  orationibus  etemam  in  domino  satoten.  Ne 
gestamm  rerum  memoria  processu  temporis  emttescat  mt  pereat,  discretoiwi 
▼iroium  seiet  etas  per  testes  «d  per  littens  elemare.  Ad  cantdaai  ergo  fotori 
temporis  notum  fieri  volumus  uniuersis,  tarn  presentibus^  quam  firtoris,  qood  Ar- 
noldus  dictus  cognomento  Copman,   ciuis  in  Rozstoch^  sibi  soisqve  soccessoribos 


Digitized  by 


Google 


1125  1267.  d33 

vnam  domum  salinariam  in  saline  iuxta  Marlov  sitam  a  nobis  pro  decem  marcis 
comparauit  hereditario  iure  possidendam  perpetuo,  tali  nichiilominus  interposita 
caucione,  vt  idem  Copman  in  perpetuum  singulis  mensibus  quatuor  punt  salis 
ecclesie  nostre  Dargun  de  predicta  domo  et  ecciesie  roonialium  in  Ruya^  que 
Mons  dicitur,  vnum  last  saUs  singulis  annis  soluere  teneatur,  Quicquid  vero  in 
predicta  salina  processu  temporis  in  sartaginibus  vel  in  puteis  vel  in  domo  vel 
quocunque  modo  fuerit  instaurandum^  sine  diminutione  nostri  census,  tarn  in  ex* 
actionibus,  quam  in  aliis  causis^  si  extorse  fuerint,  idem  supradictus  Copman  sine 
aliquo  nostro  grauamine  propriis  expensis  et  laboribus  instaurabit.  Ne  autem  in 
hoc  facto  nostro  memorabili  quemquam  dubietatis  scrupulus  circumuoluat,  pre- 
senlem  paginam  super  eo  conscribi  fecimus  cum  sigilli  nostri  apensione  ac  vene- 
rabilium  consulum  in  Sulta  sigilli  munimine  fecimus  conmunirU  Testes  huius 
actionis  sunt  hü,  videlicet  dominus  Wernerus  abbas  in  Doberan,  Segebodo  eins- 
dem  loci  cellerarius,  Bernardus  de  Cropelin,  ciuis  in  Rozstoch,  Heinricus  de 
Ceruo,  Reynwardus  de  Molendino,  Heinricus  Sapiens,  eines  ibidem.  Datum  in 
Rozstoch,  anno  domini  M""  CG'' LX""  Vir,  octauo  kal.  Junii  (!),  in  die  Johannis 
baptiste. 

Nacb  dem.  Origioal  im  Haupt -Archiy  zu  Schwerin.  Die  Siegelbänder  sind  yon  weiaaen  leinenen 
Fäden;  an  dem  ersten  hängt  noch  der  grössere  Theil  Ton  dem  Siegel  des  Dargunscben  Abtes  mit  der 
Umschrift : 

. .  eiLLVM  .AB N  .  DA . . . . 

das  zweite  Siegel  ist  abgefollan.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  141,  und  Jahrb.  XI,  S.  275. 
—  Vgl.  Nr.  909. 


1267.   Juli  17.   Rostock.  1185. 

Waldemar,  Fürst  von  Bostock,  ertheüt  den  Lubekem  Befreiung  von  ZoU  und 
Ungdd  und  vom  Strandrechte. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Woldemarus  dei  gratia  dominus 
de  Rozstok  omnlbus  presens  scriptum  intuentibus  in  domino  salutem.  Cum  ho- 
minem  ab  initlo  sue  creationis  liberum  natura  formauerit,  ius  naturale  tamquam 
omnlbus  aliis  prelatum  conplecli  uolentes,  dare  libertatem  esse  credimus  oflicii 
pietatis.  Hinc  est,  quod  notum  esse  uolumus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod 
nos  inhabitatoribus  ciuitalis  Lubicensis  multis  ipsorum  meritis  intercedentibus  et 
seruitiis  plurimis,  que  nostris  progenitoribus  iopenderunt,  quoddam  libertatis 
concessimus  donatiuam,  iUitd  uidelicet,  quod  in  eiuitate  nostra  Rozstoek  et  in 
Omnibus  locis  nostre  iurisditioiiis  ab  omni  exacMone  et  theloneo  perpetuo  sint 
exempti,  aditientes  hoc,  quod,  si  aliquos  ex  ipsis  in  terminis  nostre  terra  oam 
infortuito  contigerit  naufragari,  quidquid  de  r^us  suis  saluare  poterint,  qnieta 
retineant  possessione.     Ne  autem  gratia  presentis  priuilegii  a  nobis  uel  a  nostris 


Digitized  by 


Google 


Sd4  1267.  im 


Digitized  by 


Google 


im  t267.  Ui 

tW'  Juli  24.   Schwerin.  HgJ^ 

Ounzelin  und  Mdmold,  Grafen  von  Schwerin,  verleihen  der  Stadt  Botzeniburg 
das  lAibißcke  Recht 

In  nomine  [sancle]  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Wii  Gunselinus  vnde 
Helmoldus,  van  gades  gnaden  greuen  to  Swerin,  don  apenbar  allen ,  de  dussen 
breff  vnde  schrift  seen^  dat  me  alle,  de  me  in  der  tili  elte  tiden  heft,  plecht  me 
to  uorewigende  vormiddelst  dachtni$se,  tagen  vnde  Schriften,  vp  dat  se  tosamende 
mit  vorlope  der  tut  nicht  kamen  in  vorghetinge.  Darumme  don  wii  to  wetea 
allen,  de  nw  sin  edder  kamende  werden  in  tokamenden  tiden,  dat  vnnse  leue^ 
borgere  vnde  inwanre  to  Boysscenborch  vns  mit  fruntliken  vnde  innigen  beden 
hebben  angevallen,  dat  se  vnde  ere  nakomelinge  mochten  bruken  sodane 
schickinge  des  rechten,  als  de  stad  Lubke  bruket  in  allen  ßfTseggenden  saken 
vnde  sentencien.  Des  wii  en  vmme  erer  bede  willen  mit  guden  vrigen  willen 
gegunl  vnde  bevulbordet  hebben  vmme  wynninge  vnde  nutticheit  der,  de  dar- 
sulues  wanen  edder  wanende  werden,  vnde  bestedigen  de  schickinge  des  rechtea 
der  stad  vorbenomed  van  den  to  ewigen  tiden  in  allen  werliken  saken  vastlikea 
to  holdende;  men  iodoch  vthgenfimen,  dat  nen  vnnser  amptlude,  he  sy  munter^ 
tolner  edder  Jode,  wanende  in  vnser  stad  Boyssenborch,  dorf  antworden  vor 
deme  richter  des  suluen  Lubeschen  rechtens,  men  allenen  vor  vns,  dat  sin,  wat 
sake  dat  it  sin,  dat  he  ene  ok  suluea  vor  enen  richter  wolde  kesen;  sunder  it 
en  were  ouer,  dat  de  clage  schege  van  schult  wegen,  dar  en  iewelik  vnnse 
amptlude  vor  deme  richter  vorbenomed  in  vnnseme  afwesende  imme  rechten 
schal  antworden.  Ok  willen  wii,  dal  numment  vnnser  borgere  edder  inwanre 
vnnser  stad  Boyssenborch  edder  gast,  dede  schuldich  is  tho  deme  rechten  de» 
toln,  schal  van  Boyssenborch  varen  ofte  affwesen,  sunder  mit  willen  vnde  vulbort 
vnses  tolners,  de  dar  danne  iegenwardich  sid  edder  van  vnnser  wegen  tor  stede 
is.  Huius  facti  nostri  testes  sunt:  Richardus  cappellanus  noster  et  canonicua 
ecclesie  Zwerinensis,  Wiperlus  de  Wittenburg  et  Wernerus  de  Haluerslad,  milites 
nostri,  et  alii  quam  plures.  Jgitur  ne  predicti  facti  i\pstri  libera  donacio  ab  ali-^ 
quibus  nostris  successoribus  possit  [in]  post(r)erum  inmutari,  presenles  oostras 
litteras  in  testimonium  totius  rei  scribi  iussimus  ipsasque  sigilLorum  nostrorum 
robore  communiri.  Datum  anno  domini  M^'CC.LXYIL,  nono  calendas  Aug^ti,  in 
nostro  opido  Zwerin. 

Naeh  einer  üeberBetzung  ans  dem  £nde  des  15.  Jahrh.  im  Haupt -ATehir  zu  Sohwevra.  -^  Gedrucki 
Ml  den  Bütsowtchen  Nebfnatu^l^e^  V,  S.  16;  y.  Kamptz,  Civilr^i  I,  2,  8.  118.  ^-^  £iii  I^jbtiojflMolic^  T<|x| 
ist  nicht  aufgefunden. 


Digitized  by 


Google 


036  f367.  1128 

1267.   Aug.  18.   Hagenow.  1128. 

Ghunzdin  und  Hehnold,  Grafen  von  Schwerin,  verleihen  den  OeistUchen  des 
Landes  Wütenburg  das  Recht  zu  testhren  und  das  Qnadenjahr,  gegen  die 
Verpflichtung  zu  Sedenmessen  fü/r  das  gräfliche  Haus. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  Irinitatis.  G.  et  HeL  comites  Swerinenses 
Omnibus  presens  scriptum  intuentibus  salulem  in  domino.  Jnter  ceteros  humane 
conditionis  derectus  memoriam  hominum  adeo  scimus  prae  ceteris  mobilem  et 
inbecillem^  quod  de  facili  rapitur  in  obliuionem^  nisi  scripturarum  testimonio 
perhennetur/  Hinc  est,  quod  tam  presentibus,  quam  futuris  notum  esse  uolumus, 
quod  nos  ratione  karitatis  necnon  inducti  remuneratione  diuina,  ad  commodum  et 
profectum  clericorum  nostrorum  terre  nostre  Wittenburgensis,  tam  presentium, 
quam  futurorum,  ob  reuerentiam  regalis  sacerdotii  et  eiusdem  ofßcii  dignitatem^, 
fiberlatem  actenus  non  habitam  ipsis  concedimus  et  donamus  hoc  modo,  ut  quiuis 
ipsorum  in  ultima  uoluntate  constitutus  res  suas  mobiles  legare  et  donare  poterit, 
cuicumque  uel  ubicunque  uoluerit,  non  obstante  alicuius  impedimento.  Noiumus, 
ut  per  aduocatos  et  oflßciales  nostros  iam  dicte  terre  plebanorum  siue  etiam 
uicariorum  res  et  bona  decumbentium  uel  etiam  desce(n)dentium^  distrahantur, 
flrmissime  prohibentes.  Damus  etiam  clericis  nostris  iam  dicte  terre  ob  spem  ac 
meriluui  eterne  retributionis  et  ex  animi  nostri  mera  überalilate  annum  gratie  tali 
conditione,  vt  cuilibet  ipsorum  uiam  vniuerse  camis  ingresso  ecclesie  sue  redditus 
cedant  ad  annum,  dummodo  de  hiisdem  redditibus  institualur  uicarius,  qui  hone- 
stam  habeat  sustentationem  et  eidem  ecclesie  prouideat  in  diuinis.  Nos  igitur, 
quia  iam  dictis  clericis  nostris  libertatem  iam  expressam  concessimus  et  donamus, 
ipsos  singulos  ac  vniuersos,  tam  presentes,  quam  posteros,  ad  hoc  obligalos  esse 
nolumus  perhenniter,  vt  singulis  annis  in  anniuersario  patris  nostri  comitis  H. 
defuncti,  necnon  et*  filii  nostri  H-  bone  memorie,  Wittenburg  conueniant  vigilias 
Tespere  decantantes,  et  quiuis  ipsorum  mane  missam  deuote  celebrabit  pro  de- 
functis.  Similiter  post  descessum  ma[tr]is '  nostre  adhuc  uiuentis  et  nostrum 
nostrarumque  uxorum  ac  omuium  heredum  nostrorum  predicta  obseruari  uolumus 
successiue,  vt  annis  singulis,  sicuti  premisimus,  Wittenburg  conueniant  in  cuiuslibet 
anniuersario  vigilias  et  missas  pro  defunctis  decantantes,  et  de  anniuersario 
redeuntibus  quiuis  ipsorum^  in  ecclesia  sua  eadem  ebdomad[e]  semel  pro  defunctis 
vigilias  et  missam^  celebrabit,  sicuti  superius  est  expressum,  vt  ipsorum  orationibus 
adiuti  gratiam  et  misericordiam "  inueniamus  Jhesu  Christi  in  tempore  oportuno. 
Vt  autem  istius  donatio  libertatis  a  nobis  nostrisque  heredibus  perpetuis  temporibus 
firmiter  obseruetur,  presentes  litteras  scribi  fecimus  ipsasque  sigillorum  nostrorum 
munimine  communiri.  Datum  in  Hagenow,  anno  domini  M''CC'LX''Vir,  XV 
kalendas  Septembris. 


Digitized  by 


Google 


1129  1267.  937 

Nach  einer  Abschrift  aus  dem  1 6.  Jahrh.  im  Haapt-Arohir  zu  Schweria.  —  Damit  stimmt  eine  aus« 
cultirte  Abschrift  aus  dem  15.  Jahrh.  im  Ratseburger  Archiv  zu  Neustrelitz  bis  auf  folgende  Abweichungen: 
*  perhennatur  —  *  dignitatis  —  '  discedentium  —  *  et:  fehlt  —  *  matris  (magis:  Schw.)  —  •  red. 
omnis  rioarius  —  '''  missaS  —  •  uitam. 


1267.  Aug.  22.   Lübek.  1129. 

Guido,  (hrdinal' Legat,  befiehlt,  die  vom  Grafen  Chmzelin  verbesserte  Vicarei 
im  Doms  zu  Schwerin  zu  einer  Dom -Probende  zu  erheben. 

Gruido,  Cardinal  vnd  des  Bapsts  Legat,  befeiet  vff  bitte  des  Grauen  zu 
Zwerin  dem  Biscboffe  zu  Ratzeburg  \  dass  er  die  Vicarey  in  der  Kirche  zu 
Zwerin,  so  der  Graff  gestifflet  vnd  vmb  Seligkeit  willen  seines  verstorbenen 
Sohns  Hinrici  mit  gutern  zu  uerbessern  gemeinet,  zu  einer  Thumbprouene  mache. 
Die  Prsesentation  soll  der  Graue  vnd  seine  erben  haben.  Datum  Lubeke,  XL 
kal.  Septembris,  pontißcatus  domini  Clementis  anno  tertio. 

Clandrian,  Frotoc.  fol.  126\  —  Clandrian  bemerkt  am  Rande:  ^ist  auch  fol.  28  zu  finden:  sub  dato 
Bostooh«  II.  kal.  Aprilis,  Clementis  anno  secundo.**  S.  oben  Nr.  1075.  Danach  wird  man  in  der  Tor^ 
stehenden  ürk.  statt  ^^Bisohofle  zu  Ratzeburg**  zu  lesen  haben:    „Bischoffe  zu  Zwerin.** 


1267.   Aug.  31.   Rostock.  1130. 

•         Beinke,  Beimberts  Sohn,  verpfändet  seinen  Brüdern  Arnold  und  Johann  sein 
Lehngvi  in  Emekendorf  und  seine  freien  Güter. 

ß/cynike  filius  Reymberti  posuit  fratribus  suis  Arnolde  et  Johanni  bona 
sua  in  Emkendhorpe^  que  dicuntur  lengot,  pro  L  marcis  argenti,  quas  sibi  con- 
cessit,  et  omnia  bona  libera,  que  ubique  habet,  et  aream  iuxta  Conradum  de 
Magdeborg.  Post  tres  annos  solvet  istud  argentuuL  Actum  anno  gratie 
M^CC^LXVir,  in  vigilia  Egidii. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  fol.  33. 


1267.   Sept.  2.    Schwerin.  1131. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  verleiht  seinem  Dom-Gapitd  einen  Platz  in 
Schwerin  zur  Erbauung  von  ESfen  für  die  Domherren. 

Sermannus  dei  gratia  Zwerinensis  episcopus  omnibus  presentes  audiluris 
salutem  in  Cristo  Jhesu,  omnium  salvatore.  Si  ad  ecclesias  et  loca  deo  dicata 
benigne  dirigimus  aciem  mentis  nostre  et  corporis  profectibus  intendimus  dili- 
genter,   non  solum  eteme  retributionis  merita,   sed  laudis  preconia  consequimur 

MeUeobirgisckM  Vrku4eo-Biek  IL  43 


Digitized  by 


Google 


338  1267.  1133 


i 
salulis  auctore  gaudium  cum  salute.  Etsi  hiis,  de  cuius  mvnere  summo  vemt, 
vt  sibi  a  fidelibus  digne  ac  laudabiliter  seruiatur,  suis  seruitoribus  multo  maiora 
retribuat,  quam  valeant  promereri,  vt  tamen  indulgenciis  quasi  quibusdam  illectiuis 
vos  ad  eterne  felicitatis  gaudia  salubriter  inuitemus^  omnibus  vere  penitentibus  et 
confessis^  qui  ad  ecclesiam  beati  Petri  apostolorum  principis  in  Brvneswic  in 
singulis  festiuitatibus  ipsius  apostoli  neenon  et  in  dedicatione  eiusdem  in  humilitate 
sp[iritus]  causa  deuotionis  accesserint  et  ad  commoda  eiusdem  ecclesie  elemosinas 
suas^  proul  deus  ipsis  inspirauerit,  largiti  fuerint,  quadraginta  dies  de  iniuncta 
sibi  penitencia  de  omnipotenlis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apo- 
stolorum eins  auctoritate  confisi,  misericorditer  relaxamus,  ita  tamen  quod  domni 
0.  efeeti  Hildensemensis  super  eo  accedat  consensus  beniuolus  et  uoluntas.  Datum 
in  Brvneswrc,  anno  domini  M''CC'LX''Vir,  in  die  natiuitatis  sancte  Marie  vir- 
ginis. 

Nach  dem  Original  im  Stadt-Archir  zu  Braansehweig,  mitgetheilt  yod  Dr.  Hänselmann  zu  BranDschweig. 
An  einer  gelben  und  rothen  «eidenen  Schnur  hängt  das  zu  Nr.  1026  abgebildete  Siegel  des  Bischofs 
fiermaDD« 


Digitized  by 


Google 


%m  1267.  839 

1267.   Sept.  9.   Lübek.  US. 

Gtddo,  Cardmal'Leffot,  befiehlt  dem  Dotnpropste  zu  Batzeburg,  auf  Ersuchen 
des  Dom-Gapüds  zu  lAä)ek  alle  M(de  nach  Liibdc  zu  kommen  und  Über  Jeden 
den  Bann  auszusprechen,  welcher  die  der  kirchlicken  Freiheit  zumderlaufenden 
Verordnungen  oder  Oewohnheäen  handhabt 

Jb  rater  Gvido  miseratione  diuina  tituli  sancti  Laurentii  in  Lucina  presbiler 
cardlnalis,  apostolice  sedis  legatus,  dilecto  filio  preposito  Raceburgensi,  ordinis 
Premonstratensis,  salutem  in  domino  —  —  — . 

Nach  Leyerktts,  Urk.  des  Biath.  Lübek  I,  S.  196,  au«  dem  Reg.  Cap.  Lub.  I,   205''. 


1267.   Sept.  30.   Schwerin.  1134. 

Das  Dom-Capitel  zu  Schwerin  bezeugt,  dass  Propst  Dietrich  zu  Bützow  dem-' 
selben  zwei  Hilfen  zu  Lankow  gegeben  hat. 

Des  Capittels  zu  Zwerin  brieff,  das  Theodoricus,  Probst  zu  Butzow, 
zwey  hufen  zu  Lankow  ihrer  Kirchen  gegeben,  welche  hufen  ierlichs  geben 
3  Mk.  10  sl.  gewonlicher  muntze,  die  der  Deken  soll  einnemen  vnd  dieselben 
aussteilen,  wie  ex  originali  zu  lesen.     Datum  Zuerin,  1267.,  die  Jeronimi. 

Clandrian,  Protoc.  fol.  102  ^  —  Vgl.  Nr.  1126. 


1267.   Sept.  30.  Rostock.  1135. 

Heinrich  vom  Hart  (Hirsch)  legt  zu  Bostock  eine  Verbindungsstrasse  zwischen 
der  Hartenstrasse  und  der  Fischbarik  auf  Widerruf  an. 

xlenricus  de  Cervo  habet  viam,  quam  dimisit  iacere  X  pedum  spacium 
infra  suam  hereditatem  et  Conradum  Parvurn  de  platea  Cervi  usque  in  plateam 
bodicariorum.  Quamdiu  ipse  Henricus  vult,  potest  esse  via,  cum  autem  non  vult, 
potesl  eam  delere  sine  alicuius  impedimento.  Actum  anno  gratie  M^CC.LXYIF, 
pridie  kalendas  Octobris. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  fol.  33.  —  De  Ceryo.  Aehnlioh  kommt  in  Rostock  im  13.  Jahrh. 
auch  eine  Familie  „de  Giip**  yor»  und  1261  (Rost  Stadtb.  A,  Heft  5,  Lage  I,  fol.  6^)  eine  ,,domu8 
cum  grip.** 


43* 


Digitized  by 


Google 


340  1267.  1136 

1267.   Dec.  21.   Riga.  113C 

Albert,  Erzbischof  von  Riga,  bestellt  auf  seine  Lebenszeit  den  Orafen  GunzeUn 
van  Schwerin  zum  Schutzherm  des  Erzbisthums. 

Albertus  miseratiöne  diuina  archiepiscopus  Liuonie,  Estonie  et  Prueie  ac 
minister  crucis  Christi  omnibus  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inspecluris  in 
uero  salutari  salutem.  Cum  ecclesia  nostra  Rigensis,  cui  deo  auctore  dinoscimur 
presidere  de  gratia  sedis  apostolice  special!,  ad  tante  dignilatis  apicem  super 
omnes  finitimarum  nationum  ecclesias  sit  elata,  ut,  que  quondam  tantummodo 
cathedralis,  nunc  et  inantea  totius  Liuonie,  Estonie  et  Prueie  metropolis  perpetuo 
Sit  habenda,  dignum  utique  duximus  prouidere,  quatenus  pro  defectibus  nostre 
debilitatis  temporalibus  non  destituatur  auxiliis,  que  sie  diuina  cooperante  gratia 
per  nos  spiritualibus  profecit  incrementis.  Quocirca  uniuersis  Christi  fidelibus 
tenore  presentium  innotescat,  quod  nos  de  consUio  nostri  capituli  et  consensu 
illustrissimum  comitem  G.  Zwerinensem,  uirum  nobilem  et  famosum,  strenuum  et 
prudentem,  in  salutem  patrie,  ut  speramus,  a  domino  destinatum,  in  tutorem  et 
defensorem,  sindicum  et  actorem  ecclesie  nostre  contra  barbaros  seu  quoscunque 
alios  inuasores  eligimus  et  conslituimus  ad  tempora  uite  nostre  uel  canonice 
cessionis,  terras  ecclesie  nostre,  quibuscumque  nominibus  censeantur,  possessiones 
et  castra,  homines  et  uasallos  sue  nobilitatis  ßdei  comittentes,  ita  sane,  ut  nobis 
pro  nostris  expensis  certam  pecunie  quantitatem,  prout  in  lilteris  suis  exinde 
confectis  plenius  continetur,  singulis  annis  exsoluere,  de  ceteris  autem  prouentibus 
nostris  utih'tatem  et  honorem  ecclesie  pariter  et  ipsius  disponere  teneatur.  De 
expensis  autem,  si  quas  fecerit  ultra,  quam  facultates  ecclesie  se  extendant,  ei  uel 
heredibus  suis  minime  tenebimur  respondere,  sed  neque,  quod  absit,  in  bellis 
occisum  pecunia  soluere  uel  captum  ab  hostibus  liberare.  Verum  quia  dostre 
solllcitudinis  est  sie  presentibus  formam  imponere,  ne  futura  dispendiis  aliquo 
modo  commendemus,  ita  duximus  prouidendum,  ut  predictus  dominus  comes 
sufficientem  nobis  et  capitulo  faciat  cautionem,  ut  post  mortem  nostram,  uel  ante, 
si  prius  renunciare  uoluerit,  predicta  omnia,  scilicet  terre,  possessiones  et  castra, 
homines  et  uasalli,  non  peiorata,  non  deperdita,  non  destructa,  non  diminuta 
numero,  precio  seu  ualore,  nisi  quatenus  pestilentia  uel  clade  uel  Torte  hostili 
uastitate  contigerit,  sed  sicut  nunc  integra  plena  et  illibata  recipiuntur  a  nobis, 
sie  ad  ecclesiam  libere  reuertantur.  Jn  cuius  rei  testimonium  presentes  litteras 
sigillo  nostro  et  capituli  nostri,  sed  et  ipsius  comitis  duximus  roborandas.  Actum 
Rige,  anno  domini  millesimo  CC^LXVir,  XIF  kal  Januarii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiy  zu  Schwerin.  An  Fergamen tsireifen  hangen  noch  die  Siegel 
des  Erzbischofs  und  und  des  Capitels: 

1)  Des  Erzbischofs  Siegel  ist  parabolisch  und  leider  schon  beschädigt;  es  ist  durch  drei  zu  einem 
Bogen   Terbundene   Halbkreise   quer  getheilt;    auf  der  Höhe   des  Bogens   steht  in  weitem  Gewände  eine 


Digitized  by 


Google 


1137  1268.  34t 

xoeDSÖhliche  Figur,  an  welcher  der  Kopf  ausgebrochen  ist;  in  der  rechten  Hand  hält  sie  etwas,  was  ein^ 
liohen  Giesskanne  ähnlich  sieht;  zu  beiden  Seiten  der  Figur  stehen  in  spitzen  Thürmchen  halbe  Figuren, 
welche  mit  beiden,  aus  dem  Thurm  gestreckten  Händen  einen  hohen,  mit  einem  Kreuze  geschmückten  Stab 
halten;  unter  der  linken  Figur  steht  mit  kleinen  Buchstaben:  LIVM;  die  Schrift  unter  der  Figur  rechts 
ist  nicht  mehr  leserlich.  Unter  dem  Bogen  schwebt  in  der  Höhe  etwas,  was  einem  lang  gestreckten  Vogel 
(der  Taube?)  ähnlich  sieht;  vier  knieende  Menschenbilder  schauen  hinauf,  es  mit  gefaltenen  Händen  an- 
betend.    Von  der  Umschrift  ist  noch  zu  lesen: 

©RA  .  HRQhiaP S....Ä 

Auf  die  Rückseite  ist  das  parabolische  Secret  des  Erzbischofs  gedrückt.  £s  hat  einen  stehenden,  infulirten 
Bischof,  welcher  die  rechte  Hand  erhebt  und  in  der  linken  einen  Stab  mit  dem  Kreuze  hält;  zu  seiner 
Rechten  steht  seitwärts  ein  Krummstab  oder  eine  kleine  Figur,  welche  diesen  hält;  rechts  Ton  seinem 
Haupte  steht  der  halbe  Mond,  links  ein  Stern.     Dies  Secretsiegel  hat  gar  keine  Umschrift. 

2)  Des  Capitels  Siegel  ist  rund.  £s  stellt  ein  Thor  dar,  an  jeder  Seite  mit  einem  runden  Mauer- 
thurme;  im  Thoreingange  steht  eine  Bischofsgestalt,  wie  es  scheint,  und  an  jeder  Seite  des  Thors  eben- 
falls, wie  es  scheint,  eine  menscHliche  Figur.  Ueber  dem  Thore  zwischen  den  Thürmen,  im  freien,  mit 
6  Sternen  geschmückten  Siegelfelde  thront  auf  einem  niedrigen  Sessel  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christ- 
kinde auf  dem  Schoosse.     Von  der  Umschrift  ist  noch  zu  lesen: 

Hh  SieiLLVm  .  CA ....  LI  .  RieaNSIS  ....  Lasiö  . 

Das  Siegel  des  Grafen  Gunzelin  ist  von  dem  Fergamentstreifen  abgefallen.  —  Gedruckt  ist  diese  Urkunde 
nach  dem  Original  in  Jahrb.  XIV,  S.  250;  nach  einer  Abschrift  im  Rumianzow*schen  Museum  zu  Peters- 
burg in  den  Mittheilungen  der  Gesellsch.  für  Gesch.  der  russ.  Ostseeproyinzen  I,  S.  458,  und  bei  v.  Bunge, 
LiT-,  £sth-  u.  Curländ.  Urkundenbuch  I,  S.  510. 


1268.   Rehna.  1137. 

Friedrich,  Bischof  von  Dorpat,  verleiht  dem  Kloster  Rehna  einen  Ahlass. 

Jd  ridericus  dei  gracia  Kareliensis  \  episcopus,  Tharbatensis  postulatus,  crucis 
Christi  minister,  omnibus  in  Christo  credentibus  in  domino  salulem.  Loca  sanc- 
torum  omnium  pia  et  prompta  sunt  deuotione  a  Christi  fidelibus  ueneranda,  ut, 
dum  dei  honoramus  amicos,  ipsi  nos  deo  amabiles  reddant,  et  quod  nostra  pec- 
cata  impediunt,  eorum  mereamur  intercessionibus  optinere.  Üt  ergo  ecclesia 
sanctimonialium  in  Rene,  felix  et  proficuum  capiens  incrementum,  congruis  hono- 
ribus  frequentetur,  et  populus  christianus  quasi  per  premia  ad  merita  invitetur, 
cooperantibus  infirmitati  nostre  omnium  sanctorum  meritis,  omnibus  vere  peniten- 
tibus  et  confessis,  qui  ad  eandem  in  humilitate  Spiritus  accedentes  manum  por- 
rexerint  adiutricem,  si  tamen  dyocesani  ratihabitio  subsequatur,  vnam  karenam 
et  XL  dies  de  iniuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus.  Datum  in  Rene, 
anno  domini  M°CC'LX''VIir,  pontificatus  nostri  primo. 

Nach  dem  durch  Moder  beschädigrten  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Das  Pergament  hat 
in  der  Mitte  Einschnitte  zum  Siegelbande,  aber  Band  und  Siegel  fehlen.  —  '  Nach  Napiersky,  Index 
Liv.  II,  p.  358,  heisst  Friedrich  yon  Haseldorf  1268  postulirter  Bischof  von  Dorpat  und  war  damals 
schon  ^Episcopus  Kapoliensis**,  wie  er  bei  Gruber,  p.  57,  oder  „Episcopus  Cariliensis^,  wie  er  bei  Sar- 
torius  II,  S.  94,  nach  einer  Originalurkunde  genannt  wird.  In  unserer  Urkunde  steht  sicher  Kare- 
liensis   episcopus. 


Digitized  by 


Google 


S42  1268.  1138 

1268.   Rostock.  1138. 

Dietrich  von  Baven  viacht  sein  Testament 

iigo  Tydericus  de  Ravene,  licet  corpore  infirmus,  mentis  mee  corapos, 
saluti  anime  mee,  necnon  paci  et  concordie  heredum  meorum  providere  cupiens, 
testamentum  meum  disposui  in  hunc  modum.  Primo  sciendum,  quod  res,  tarn 
mobiles,  quam  immobiles,  sive  sint  intra  civitalem,  sive  extra,  quas  frater  meus 
Johannes  et  ego  possidemus,  equaliter  nobis  ulrisque  pertinent.  Jtem  C  marcas 
denariorum  cum  quarta  parte  hereditatis  cuiusdam,  quam  et  quas  uxor  mea  habuit 
de  hereditate  patema,  tollet  principaliter ;  postmodum  eadem  portionem  unius  pueri 
habebit  in  rebus  omnibus  meis  ac  singuüs.  Ecclesie  beate  virginis  quatuor 
marcas  denariorum  assignavi,  item  [cjuilibet  ecclesie  intra  civitatem  Rostoch  II 
marcas,  item  foris  ad  sanctum  Georgium  duas  marcas,  item  ad  portum  in  War- 
nemunde duas  marcas;  item  XXX  marcas  ad  vestiendum  et  reficiendum  pauperes 
item  cuilibet  hospitali  infra  dominium  Rozstoc  sito  YUI  solides.  Jtem  Egidio, 
filio  sororis  mee,  X  marcas  denariorum  assignavi.  Jtem  Johanni,  filio  fratris  mei, 
XX  marcas  dedi,  quas  sibi  quondam  commiseram.  Testamentarios  meos  hos 
constituo:  fratrem  meum  et  generum  meum  Gerwinum,  Richardum  et  Lambertum 
cognatos  meos.  Acta  sunt  hec  bis  presentibus:  Henrico  Milite,  Ludolfo  Pede  et 
Henrico  de  Gotlandia,  consulibus. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  fol.  55. 


1268.   Rostock.  1130. 

Bodo  von  Ratenow  verpfändet  seinem  Bruder  Johannes  die  Baustelle,  worauf 
die  Lüttekenborg  gestanden. 

Jjodo  de  Ratenow  posuit  fratri  suo  Johanni  aream  illam,  in  qua  Lutteken- 
borch  fuit  edificatum,  et  resignavit  eidem,  et  promisit  pro  defectu  Rodo  pro  III 
marcis  et  IUI  solidis  et  III  denariis. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  fol.  62. 


(1268.)   Rostock.  1140. 

Zahlungen  der   Stadt  Bostock  aus   der  Münze  und  auf  die  Bede   an  die 
Landesherren. 

1.   In  die  Egidii  abbatis  Andreas  de  Cosfelde  et  Johannes  de  Luneborg 
et  Thidericus  Subbecin  presentaverunt  domino  Rurwino  XXX  marcas  de  moneta. 


Digitized  by 


Google 


1141  1266.  348 

Has  leyavit  R.  capellanus  et  Darghezlevus  et  Lupus.     Et  post  hoc  dederunt  Vllf 
marcas  eidem. 

2.  Domino  Burwino  dabantur  XIIII  marce  de  moneta,  quas  levavit  domi- 
cellus  Johannes  filius  suus.  Postea  consules  dederunt  domicello  Woldemaro  L 
marcas  de  moneta.  Jtem  quinquaginta  marce  date  sunt  domino  Waldemaro  de 
pelilione,  que  erit  Mychahelis.  Jn  pascha  de  ipsa  petitione  XXXII  marcas  prp 
vino,  et  pro  alleclbus  XXI  marcas. 

3.  Et  post  hoc  XLn  marcas  paratas  recepit  dominus  Georgius  de  Andrea 
de  Cosfelde  et  sociis. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbucbe,  fol.  66.  —  Die  Eintragungen  folgen  unmittelbar  hinter  einander, 
sind  aber  zu  drei  Terschiedenen  Zeiten  erfolgt,  nach  der  Handschrift  zu  schliessen.  Die  Zeit  ist  für  die 
letzte  Lage  dieses  Buches  nicht  sicher  zu  bestimmen,  die  nächst  folgende  Eintragung  ist  datirt  von  1268 
am  Di^stag  nach  Tiburcii  et  Yalentini  (April  17)«  Der  «domicellus  Johannes"  scheint  vor  dem  17.  Febr. 
1268  yerstorben  zu  sein.     Vgl.  die  Urkunde  yon  diesem  Tage,  Nr.  1143. 


1268.   Rostock.  1141. 

WoMemar,  Fürst  von  Rostock,  schenkt  dem  Kloster  Doheran  das  Exgenihum 
des  von  Georg  von  Jork  erkauften  Dorfes  Zamewanz. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitalis.  Woldemarus  dei  gratia  dominuB 
de  Rozstoc  omnibus,  a  quiblis  presens  scriptum  perlectum  fuerit  vel  auditum,  in 
perpetuum.  Actiones  fidelium  lilterarum  solet  et  testium  firmare  diligentia  in 
futurum,  ne  reuocet  eas  aliqua  diHicultas.  Notum  ergo  cupimus  esse  tam  pre- 
sentibus,  quam  futuris  ac  nostris  successoribus,  venerabilem  dominum  Wemerum 
abbatem  de  Doberan  a  nostro  fideli  ac  dilecto  milite  domino  Georgio  de  Jork 
cum  bona  voluntate  ac  consensu  domine  Christine  vxoris  sue  suorumque  heredum 
quandam  villam,  que  Zamewanz  appellatur,  quam  in  feodo  a  nobis  tenuerat,  cum 
Omnibus  terminis  et  attinentiis  suis,  siluis,  pratis,  pascuis,  campis  cultis  et  incultis, 
aquis  aquarumque  decursibus  ac  aliis  vtilitatum  prouentibus,  simul  cum  decima 
nos  contingente,  pro  quingentis  marcis  denariorum  emisse.  Nos  uero,  quia  de 
nostra  mera  voluntate  ac  licentia  hec  emptio  est  facta,  ad  honorem  dei  et  glo- 
riose virginis  Marie  abbati  et  conuentui  de  Doberan  proprietatem  ville  predicte 
contulimus,  concedentes,  vt  incole  ville  memorate  illo  iure  fruantur,  quo  fruitur 
abbatia  in  omnibus  suis  bonis,  addentes  nichilominus,  quod  de  omni  pecuniaria 
satisfactione  capitalis  sententie  abbas  Doberanensis  terciam  tollet  partem.  Cum 
hec  agerentur,  hii  milites  testes  affuerunt,  videlicet  Gotthanus,  Johannes  de  Zwerce, 
Henricus  de  Warborch,  Georhardus  de  Rozstoc,  Segherus,  Lambertus  filius  Rot- 
gheri,  HeDrioas  de  Jork.     Ut  autem  hec  draatio  nostra  in  perpetuum  perseueret^ 


Digitized  by 


Google 


344  1268.  1142 

presentera   litteram   super   hoc   cum   sigillo   nostro   duximus   roborandam.     Datum 
Rozstoc,  aono  domini  M' CC  LX' VID". 

Nach  dem  Diplomatar.  Doberan.,  fol.  C^  —  Gedruckt  bei  ▼.  Westphalen  m,  p.  1512. 


1268.   Jan.  24  (?).   Parchim.  1148. 

Johmn  und  Albrecht,  Herzoge  von  Sachsen,  bestellen  Richter  zur  Bestimmung 
der  zwischen  dem  Propste  Heinrich  von  Bühn  und  Jordan  von  Banken  strei- 
tigen Scheide  zwischen  Grramin,  Stralendorf  und  Banken. 

Johannes  vnd  Albertus,  Hertzogen  zu  Sachsen,  Engern  vnd  Westphalen, 
verordnen,  welcher  geslalt  die  irrung  zwischen  hern  Hinrich,  Probslen  zu  Rune, 
vnd  Jordan  von  Lanken  wegen  der  scheide,  zwischen  dem  Dorffe  Grantzin  vnd 
dem  dorlTe  StralendorfT  vnd  Lanken  durch  die  darin  benante  Personen  sollen 
vffgehoben  werden.  Datum  Parchem,  anno  domini  1268.,  in  die  Timothei,  X. 
kalendas  Februarii. 

Nach  Clandrian,    Protoc.  fol.  231'.    —    X.  kal.  Febr.  ist  der  23.  Januar,    der  Timotheustag  der  24. 
—  Gedruckt  in  Jahrb.  XXV.  S.  295. 


1268.   Febr.  17.   Rostock.  1143. 

Waldemar,  Fürst  von  Rostock,  bestimmt  die  bisher  streitige  Grenze  des  Dobe- 
raner  Klostergebietes  bei  Stöbdow  und  Blisekow,  WiLsen,  Gonow,  Hastorj 
und  Hütten. 

\\  ol46iME«s  dei  gracia  dominus  de  Rozstok  vniuersis  Christi  fidelibus 
presentem  litteram  T^uris  in  perpetuum.  Notum  facimus  omnibus  presens  scriptuni 
legentibus,  quod  propter  diuersas  et  graues  turbationes  dilectorum  fratrum  nostro- 
rum  de  Doberan,  quas  longo  tempore  habuerunt  ex  parte  colonorum  de  Elise- 
cowe  et  de  Conowe  et  de  Hartwischtorp  propter  terminos  abbatie,  quos  aliquan- 
tulum  inuaserunt,  de  consilio  virorum  prüden  tum  omnem  altercationis  formam 
laborauimus  amouere,  ita  plane,  ut  fossatum,  quod  homines  de  Wilsna  sine  nostra 
licencia  et  abbatis  consensu  minus  prouide  foderunt,  in  perpetuum  de  nostra  per- 
maneat  voluntate,  ac  reliquam  partem  paludis  per  medium  usque  in  ßnes  abbatie 
versus  Sthobelowe  ad  locum,  qui  dicilur  Strilcamp,  cum  vno  diuisimus  fossato^ 
et  postea  descendendo  de  supradicto  fossato  usque  ad  pontem  Conowe,  et  de 
ponte  eodem  usque  in  Glashütten  eandem  paludem  similiter  cum  vno  fossato 
diuisimus  ad  terminos  abbatie.  Huius  rei  testes  sunt:  dominus  Bruno  piebanus 
de  Parkentin,   dominus  Georgius  aduocatus  de  Rozstok,  dominus  Gothanus  dictu« 


Digitized  by 


Google 


1144  1268.  S4S 

Mörder,  dominos  Wolderas  de  Ghorowe,  Reynwardas  de  Molendino,  Heinricug 
Sapiens  et  alii  quam  plares  viri  prouidi  et  hoDesti.  Vt  autem  hec  donatio  nostra, 
quam  perpetue  yirgini  Marie  in  Doberan  optulimus  pro  nostra  nostroramque 
Salute,  matris  videlicet  nostre  domine  Sophie  et  fratris  nostri  Johannts,  in  etemum 
perseueret,  presentem  paginam  cum  sigiUo  nostro  super  commnniuimus  ad  caute- 
lam.     Datum  Rozstok,  anno  domini  M''CCr'LX''yiII^  XUIF  kalendas  Martii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arohiy  zu  Schwerin.    Das  Siegel  hängt  an  einer  breiten,  reihen  seidenen 
Schnur.  —  Gedru^t  bei  r.  We8^»halen  III,  p.  1510. 


1268.    März  7.   Schwerin.  1144. 

Hermann f  Bischof  von  Schwerin,   verkündet  allen  denen,    die  zwm  Bau  der 
Klosterkirche  zu  Prez  beitragen,  einen  vierzigtägigen  AUass. 

xlermannus  dei  gratia  Zwerinensis  episcopus  omnibus,  ad  quos  presens 
scriptum  pervenerit  —  —  —  — .  Datum  Zwerin,  anno  domini  MCCLXVIIL, 
non.  Mart.,  pontificatus  nostri  anno  quinto. 

Nach  dem  TolUtändigen  Abdruck  in  der  Schlesw.-Holst-Lauenb.  Urk.*SammL  I,  S.  213. 

1268.   April  5.  1145. 

Albert,    Erzbischof  von  Riga,    bdehnt   den    litihauischen  Edlen   Sucha   oder 
Nicolaus  mit  dem  Erbe,  welches  derselbe  der  Kirche  aufgetragen  hat. 

Albertus  archiepiscopus  Rigensis^  Lironiae,  Aestoniae  et  Prusciae  metro- 
politanus,  Sucha  sive  Nicoiao,  nobili  de  Lettonia  provincia,  Hafenis  baptisato  et 
omnem  suam  haereditatem  ecclesiae  tradenti,  hanc  iterum  in  fepdum  confert. 
Anno  1268.,  in  coena  domini,  praesente  illustrissimo  comite  Zwierzinensi. 

Aus  dem  ^iDventarium  documentorum  in  archivo  regio  arcis  Cracoviensis  **  gedruckt  in  den  Mitthei- 
iungen  der  Gesellschaft  der  russischen  Ostseeprovinzen,  III,  S.  66  (Riga,  1843),  und  danach  in  Jahrb.  XTV, 
S.  252.  —  Der  „Comes  Zwierzinensis**  ist  ohne  Zweifel  der  Graf  Gunzelin  Ton  Schwerin,  Zwierlinensis 
die  polonisirte  Form  von  Zwerinensis.     Vgl  Nr.  1136. 


1268.   Juli  26.   Rostock.  1146. 

A. 

Beiner  von  Hamburg,  Bitter,  verkauft  an  Engelbert  von  Baumgarten,  Bürger 
zu  Bostock,  anderthalb  Hägerhifen  zu  Mönchhagen. 

XJniuersis  Christi  fidelibus  presentem  litteram  visuris  Reynerus  miles  dictus 
de  Hammenburc  paratam  ad  queuis  beneplacita  voluntatem.     Gesta  hominum  ple- 

■•UMlirgiMkM  VrkuiM-Biek  IL  44  /- 


Digitized  by 


Google 


1208.  uie 

nmoMise  MdbigoHiib  fcrapriam  abokrel^  si  ooa  perheuu  ÜttenrnD  testimoni6 
Mcirentw.  Notam  igitiir  [esse]  volo  tarn  oatis,  quam  nascitoris  YDhiersis  ChrMi 
fideÜbos,  me  de  cons^mi  herednoi  meonuD  Engelberte  diclo  de  Pomerio,  bun* 
gemi  in  Boutok,  maBwim  integram  et  dimidiom  in  Monekefaagen  didos  hagher» 
adie  booea  secolidiifli  instidam  hagfaenebe  recbt  mifupalaa  Totenlate  üben 
vendidiase)  Txori  nichiloniniis  eins  et  heredibos  ipains^  sine  oomi  exadione,  petit* 
cione  et  seniicio  liberaliter  porrexisse  agros  memoratos  perpetnis  temporibus 
possldendos.  Qaorom  termini  ab  aggere  et  ab  ampne  protendimtiir.  Jndicia  vero 
excessaum^  qoe  in  bonis  iam  dictis  perpetrantor,  predictos  Engelbertus  aut  heredes 
ipsius  ad  LX  solidos  totaliter  ad  ysos  soos  indicabont;  iodicia  vero  maiora^ 
palfiiiiB  seo  colhiin  tangencia,  ego  Reynerns  indkabo  dnas  partes  satisfactioais^ 
ipse  autem  Engelbertus  seu  heredes  ipsius  terciam  recepturi.  Coloni  preterea 
mei  cum  suis  iudicia  mea  et  sua  Ticissim  querere  sunt  astricli.  Super  hec  omnia 
pecora  mea  cum  suis  et  sua  cum  meis  sine  impedimento  in  pascuis  ipsius  et  meis 
libere  depascentur.  Ne  autem  hoc  factum  meum  racionabile  per  processum  tem- 
poris  yaleat  imnotari,.  presens  scriptum  inde  confectum  sigillis  domini  Waidemari 
de  Rozstok^  domini  Georgii  de  Jorke,  domini  Gherardi  de  Snakenburc  et  meo 
feci  roborari.  Huius  rei  lestes  sunt:  dominus  Gottanus  miles  dictus  Mordere  et 
dominus  Hinricus  de  Jorke,  Johannes  de  Hakenbeke  et  Hinricus  frater  suus, 
Reddagus  magister  cocorum,  Retz  filius  Hinrici  de  Ghubecow,  Zwone,  Hinricus 
filius  domini  Adolphi,  Johannes  filius  Zeghefridi,  Hinricus  Sapiens,  Hermannus 
Billerbeke,  yol[c]marus  Niger,  Johannes  Humularius,  WiUekinus  et  alii  quam 
plures.  Datum  Rozstok,  anno  gracie  H^C(7LXVni^,  in  crastino  beati  Jacobi 
apostoli. 

Aus  der  Bestätigung  des  Fürsten  Heinrichs  des  LOwen  Ton  MekJenborg  vom  J.  1323  im  ArchiTe  zu 
Bofttock  gedruckt  in  H.  B.  SchrOter*s  Beitr.  zur  Mekl.  GescIlichtskuDde  II,  S.  III,  und  danach  in  Lappen- 
bcrg'f  Hamb.  U.-B.  I,  S.  603.  —  Reiner  ist  TieUeicht  der  AbkOnunling  des  Hambarger  Vogts  Reiner, 
weicher  ais  Zenga  in  des  Grafen  Albert  Ten  j^lsteia  Urkunde  rom  4.  December  1210  (s.  Bd.  I,  Nr.  199) 
«richeiot  und  dessen  Nachkommen  den  Namen  „ron  Hamburg**  führten.  S.  Lappenberg,  S.  603,  342,  wo 
der  Vogt  mit  „Eeioerus  de  Pinnowe**  (s.  uosem  Bd.  I,  Nr.  210)  identificirt  wird.  —  Ueber  das  „hagher- 
scho  Recht**   Tgl.  Sell's  Gesch.  Ton  Pommern  I,  S.  235  —  238. 

B. 

Remer  von  Hamburg,  Bäter,  verkauft,  an  Wilhelm  van  Baumgarten  anderthalb 
Hägerkufen  zu  Mdnchhagen. 

l>4O0  Urkunde  ist  an  demselben  Tage  ausgestellt  wie  die  Torige,    A,    und    ihr  gleichlautend.      Auch 
tt-^r.  Verkauf  bontti-tigte   1323   der  Fürst  Heinrich  von  Meklenburg.     S.  ebendaselbst. 


Digitized  by 


Google 


1147  1388.  »47 

(1268.)   Ang.  22.   Rostock.  1147. 

Johann  von   Oldenburg,   Schneider  zu  Rostock,    schUesrt  einen  Vertrag  mä 
Lambert  wegen  Ablösung  einer  Rente  aus  seinem  Erbe. 

ConstHotus  coram  consilio  Johannes  sartor  de  Aldenburg  recognovit,  qnod 
Landbertus,  gener  Elye  Godiar,  heberet  in  bereditate  sua  III  marcarum  redditus 
annuatim,  qnos  tempore  debito  persolret  etdem.  Anno  vero  eiapso  idetn  Johannes 
de  Aldenbnrg  dabit  prefato  Lantberlo  XXXVI  marcas,  et  tnnc  est  hereditas  sua 
soluta  a  Lantberto.  Si  hoc  non  fecerit,  tunc  dabit  eidem  Lantberto  XII  mareas, 
et  tunc  Lantberlus  optinebit  II  marcas  in  redditibus  in  bereditate  predicta  perpe- 
tuo.  Si  autem  neutrum  fecerit,  exibit  de  bereditate  sua,  et  Lantbertus  sibi  eam 
usurpabit.     Datum  et  actum  in  Ylir  assumptionis. 

Nach  dem  Bostocker  Stadtbache  B,    fol.  39.    —  Dies  ist  im  Rostock  er  Stadtbuche   einer   der   ersten 
F&lie  TOD  einer  Rente  für  ein  CapiteL 


1268.   Sept.  15.   Bei  Schlawe.  1148. 

Baamim,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Ritter  Hewrich  Voss  das  Eigene 
tkvm  von  11  Hufen  des  Dorfes  Hassendorf  im  Lande  Stavenhagen,  mü  der 
Freiheit,  dasselbe  äem  Kloster  Ivenack  zu  geben. 

I3amim  dei  gratia  dux  Slauorum  vniuersis,  ad  quos  presens  scriptum 
peruenerit,  salutem  et  bonam  in  omnibus  uoluntatem.  Virorum  prudentum  atque 
nobilium  industria  exigit  et  requirit,  ut  eorum  facta  uoluntaria  et  cum  ratione 
liberaliter  patrata  taliler  memorle  commendentur,  ne  tempporum  uetustate  con- 
stimpta  iacturam  sentiant  obliuionis  et  labente  temppore  a  rerum  memoria  labantui 
et  euanescanl  et  sie  fortasse  deßcientibus  factorum  talium  personis  et  heredibus 
in  nichiium  transseant  et  obliuionis  perpetue  calunpniam  sortiantur;  nichil  quidem 
in  rerum  natura  certius  uera  firmhate  ac  stabilitate  cognoscüur^  nam  facti  ueritas 
et  certitudo  omnia  tempperat,  vniuersa  disponit  et  metitur.  Hinc  est^  quod  scire 
uolumus  uniuersos^  quod  nos  de  consensu  beredum  nostrorum  honesto  militi  et 
dilecto*  vassallo  nostro  Henrico  Wulpi  contulimus  in  villa  Hassendorp  in  terra 
Stouenhagen  XI  mansos  proprietatis  nostre  proprio,  non  iure  feodati,  sed  sicuti 
in  proprietate  nos  possedimus  ab  antecessoribus  nostris  in  omni  pace  proprietatis, 
in  agris,  stiuis,  vsuagiis,  pratis,  cultis  et  incultis,  piscationibus  et  iuribus  deputatis, 
nichil  nobis  in  eisdem  mansis  seruitii  reseruantes,  eo  excepto,  quod  ad  usum  rei 
publice  necessitate  exigente  cogitur  deuenire.  Jnsiqier  de  bona  uoluntate  et 
libortate  prefeto  militi  Henrico  Yu^i  damus  licentiam  ipsam  proprietatem  predic- 
tOHHU  XI  mansomm   confctendi   monasterio  et  elaustro  sanctimonialium  in  Jue« 

44* 


Digitized  by 


Google 


348  l^fla  1149 

H^y  iit  exinde  in  possesione  largiori  monialet  iUdem  domlno  ÜEutiälenfur.  Jhi 
uero  ipsius  coUaliopem  ralam  et  gratam  habemus  et  confirmamus  perpetuo  perma- 
nendam.  Et  ne  dubium  super  eo  uideatur  oriri,  presens  scriptum  sigilli  nostri 
munimiDe  fecimus  cotnmuniri.  Acta  sunt  hec  bis  presehtibus:  Gobelino  mar- 
scalko,  Hermanno  de  Hakeobeke,  Burchardo  de  Alnenzleue,  Remperto  de  Waci;oiz, 
Friderico  Uulpe,  Friderico  de  Broch^  Johanne  de  Erteneburch,  Johanne  de  Penz^ 
Henrico  Urso,  Thiderico  de  Camppo,  militibus,  et  aliis  multis  fide  dignis.  Datum 
aput  Slauuen,  anno  gratie  WCC*LX\llV^  per  manum  capellani  atqoe  notaril  nostri 
Henrici  de  Calouue,  in  crastino  exaltationis  sancte  crucis. 

Nach  dem  Original  im  Haapi-ArchiT  zu  Schwerin.    An  einer  gprünen  seidenen  Schnur  häng^  noch  die 
Tordcre  Hälfte  rom  Reiter8ie|rel  des  Herzogs  aus  ungeläutertem  Wachs,  mit  der  Umschrift: 

SL,..RVm.   DVCIS 

Der  Ort  der  Ausstellung  ist  im  Originale  Slauue  geschrieben.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Behr.  Urk.  I,  S.  91. 


1268.   Od.  19.   Viterbo.  1149. 

Papst  Clemens  IV.  ertheät  dem  Kloster  Ruhn  ein  Ptivüegium. 

Des  Bapsts  Clementis  Priuilegium,  dem  Cioster  Rune  gegeben^  dem  die 
guter ^  so  BischofT  Brunwardus  darzu  gelegt,  mit  namen  inserirt  sein.  Datum 
Yiterbii,  14.  kalendas  Nouembris,  indictione  12.,  anno  1268. 

Nach  Clandrian,  Protoc  fol.  231  \   —   Vgl.  Bd.  I,  Nr.  420. 

1268.   Oct.  27.  1150. 

Johann  von  Raizeburgy  Gomthur  von  Krankaw,  gibt  der  Bauersekaft  zu 
Quäle  das  Höh  und  das  Oras  in  dem  Fischteiche  zu  Petersdorf,  so  u)eit  er 
ihre  Aecker  berührt,  bis  in  die  Mitte  des  Wassers,  und  auch  för  die  Zukunft, 
wenn  der  Teich  in  Ackerland  umgeschaffen  sein  wird. 

X  rater  Johannes  dictus  de  Ratzeborch,  commendator  domus  in  Crancow, 
[omnibus]\  ad  quos  presens  scriptum  peruenerit,  salutem  in  vero  salutari«  Omne 
foctum  [sorjtitur^  elTectum,  si  in  eo  nihil  inuenitur  contrarium  racioni.  Quapropter 
innotescat  tarn  futuris,  quam  presenlibus,  nos  de  consilio  fratris  Henrici  dicti 
Holsati  quondam  commendatoris  et  aliorum  fratrnm  in  Crancow  ciuibos  in  Quäle 
ad  vsus  suos  in  piscina  Peterstorpe  siue  piscatura  ligna  cum  graminibus  vsque 
ad  disterminationem  agrorum   suorum   per  medium   aque   perpetuaiiter   contidisse^ 


Digitized  by 


Google 


tISt  iWB.  849 

ita  Verb,  [ut]^,  si  piscina  predicta  post  in  agros  fructiiosos  fuerit  redacta,  eodeiii 
modo  perfrua[n]lur\  Ut  autem  hoc  in  posterum  nuDus  vateat  retraclare,  pre- 
sentem  paginam  roborauimus  sigilli  nostri  municione.  Testes  huius  rel  sunt  hü: 
frater  Henricus  dictus  Holsatus,  frater  Adotphus^  frater  Johannes^  frater  Albertus, 
frat^r  Hermannus,  sacerdotes,  et  alii  quam  plures.  Datum  in  Crancow,  in  vigilia 
Simonis  et  Jude,  anno  gracie  millesimo  ducentesimo  LXVIIL 

Nach  eioer  Abschrift  im  Haupt -ArchiT  zu  Schwerin  tod  der  Hand  des  herzoglichen  Secretairs  und 
Notars  Simon  Leupold,  aus  der  Mitte  des  16.  Jahrhunderts.  Derselbe  bemerkt  am  Räude:  ^Littera 
^sigillata  itlius  copiae  habetur  apud  schultetum  in  Quäle.**  —  Bei  Leupold  fehlt  ^  omnibos» 
und   *  ut;  er  gibt  ^  mentitur  und   *  perfruatur.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XIV,  S.  197. 


(1268.)   Dec.  5  oder  6.   Brandenburg.  1151. 

Otto  und  Albrecht,  Markgrafen  von  Brandenburg,  nehmen  die  von  den  Her-- 
zogen  von  Sachsen  erkaufte  Stadt  Parchim  in  Besitz. 

Ot[to]  et  Al[bertus]  dei  gracia  marchiones  Brandeburgenses  vniuersis 
castellanis,  burgensibus,  militibus,  armigeris  et  omnibus  in  Castro  Parchem,  ciuitate 
et  terminis  attinentibus  commorantibus  salutem  et  bonam  voluntatem.  Discretioni 
vestre  duximus  presentibus  litteris  intimandum,  quod  caslrum  Parchem  et  ciuitatem 
cum  omnibus  bonis  attinentibus  ab  auunculis  nostris  ducibus  Saxonie  emirous  satis 
care  propter  bonum  noslrum  et  vestrum  pariter  et  profeclura,  et  in  Signum  certe 
confidentie  dominum  Conr[adum]  de  Stendal  marscalcum  nostruro^  exhibilorem  pre« 
sentium,  ad  vos  transmittimus,  exorantes^  quatenus  ipsi  honorem  debitum  et 
obedienciam  impendatis,  donec  personaliter  veniamus,  vel  alium  loco  sui  duxe- 
rimus  statuenduro,  non  metuentes,  quod  libertates  vestras  et  iura  in  aliquibus 
paciemur  diminui,  set  crescere  in  singulis  et  augeri,  quod  vobis  in  posterum 
iargius  ostendemus.  Datum  Brand  [ieburg]  ^  quinta  ^  feria  proxima  post  Andree 
apostoli. 

Nach  dem  Original  auf  einem  eingeschnittenen  Pergamente  in  einer  kleinen,  theilweise  sehr  undeut- 
lichen Schrift,  im  Raths  -  Archive  zu  Parchim.  Von  den  beiden  Siegeln  an  3trängen  von  anscheinend 
grünem,  aber  sehr  verblichenem  Garne  sind  nur  noch  Bruchstücke  vorhanden.  Auf  dem  zweiten  Siegel 
ist  jedoch  der  kleine,  sehr  hoch  aufliegende  Schild  mit  dem  brandenburgischen  Adler  deutlich  und  fast 
vollständig  erhalten.  —  ^  Im  Datum  steht  <Snt«  oder  <fttttE;  das  Abbreviaturzeichen  darüber  ist  bereits 
so  undeutlich,  dass  sich  nicht  mehr  entscheiden  lässt,  ob  „qUarta"*  oder  „qulnta**  aufzulösen  ist.  Das 
Jahr  bestimmt  sidi  dadurob,  dass  nach  Nr.  1142  die  Herzoge  von  Sachsen  im  Jan.  1268  noch  im  Besitco 
der  Stadt  Parchim  waren,  die  Markgrafen  dagegen  in  der  unten  folgenden  Urkunde  vom  9.  Juni  1269 
schon  als  Herren  derselben  erscheinen.  —  Gedruckt  bei  Cleemann,  Parch.  Chronik,  S.  114. 


r 


Digitized  by 


Google 


850  198&  im 

1268—1270.   Roslook.  US». 

Verg^i^en  des  ßi/r$Üichen  Richters  Volceko  Tunneko,  sowie  des  Nicolaus  Qtode. 

A. 

Cum  Folceko  Tiumeko  fuit  primo  advocatus  factus,  confregit  seras  elvi-» 
tatis  pot[e]nter  et  excepit  ibi  virum,  qui  deliquerat,  et  preconem  et  oxorem  eius 
percussit.  Postea  cum  potestate  sua  posuit  virum  in  kakolph  sine  consenw 
consulum.  Postea  iacuit  WarnemuDde  et  posuit  pram  ultra  portum,  violenter 
prohibens  exitum  et  introitum.  Deinde  accepit  cuidam  roulieri  de  Lubeke  res 
suas  violenter  sine  consilio.  Postea  accepit  naves  in  portu,  pro  quo  civitas 
dampnum  sustulit  et  de  regibus  multis.  Jtem  Folceko  Tunneko  intulit  civitati 
grave  dampnum  pro  quodam  equo  per  furtum  incausato^  pro  quo  civitas  ex- 
ptndit  denarios  suos  indebite. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  fol.  65. 

B. 

Psycho  [laus]  Glode  proscriptus  est  per  iustas  sententias  pro  eo,  quod 
Thidemannum  Hecht,  volentem  capere  volucres  in  Ketzin,  duxit  caplivum  super 
castrum  Hundesborch,  item  pro  alio  excessu,  quod  Hermannum  Longum  vulneravit 
sine  sua  culpa. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  ful.   66. 

1269.   Rostock.  1153. 

Johann  Frise,  Gärtner  zu  Rostock ,  macht  sein  Testament 

Johannes  Friso,  ortulanus,  in  egritudine  constitutus,  vocatis  de  consilio 
honestis  viris  et  amicis  suis,  condidit  testamentum  suum  in  hunc  modum  (tali 
modo).  Woltburgi  filie  Tidemanni  et  Gertrudis  contulit  XI  marcas  de  hereditate 
patris  et  matris.  Ad  hec  contulit  eidem  Woltburgi  VIII  marcas,  si  nupserit;  si 
autem  prius  moritur,  YlII  marce  amore  dei  erogentur  cum  consilio  consulum. 
Sancte  Elisabeth  in  Butzow  Wl  solidos  et  beate  Marie  ibidem  \Vt  solidos,  in 
Dobertin  claustro  VIII  solidos,  in  Rune  VIII  solidos,  in  Woceten  IUI  solidos,  in 
Parem  IUI  solidos,  fratribus  minoribus  in  Wissemer  II  marcas,  in  Doberan  XII 
solidos,  predicatoribus  XIII  solidos,  sancte  Katherine  II  marcas,  beate  Marie  II 
marcas,  sancto  Jacobo  VIII  solidos,  sancto  Spiritui  VIII  solidos,  sancto  Petro 
Vin  solidos,  sancto  Nicoiao  VIII  solidos,  sancto  Georgio  VIII  solidos,  in  Lussow^ 
Vni  solidos,  sancto  Paulo  in  Sywan  1  marcam,  in  Reckenilz  IIII  solidos,  in 
Campitz  IIII  solidos,  ad  sanctum  Godehardum  in  Kezin  IIII  solidos,  ad  redimendam 


Digitized  by 


Google 


UM  1989.  d&i 

crucem  in  Riga  X  marcas;  cetera  bona  superflua  contuUt  uxeri  sue,  qnaliacnnque 
sint.  Sin  autem  ipsam  quisquam  vellet  in  bonis  iam  dictis  impedire^  idem  Jo- 
hannes commisit  Uta  bona  pro  salute  anime  sue  et  amicorum  suorym  totaliter 
eroganda. 

Nach  dem  Rosiocker  Stadibuche  B,  fol.  64. 


1269.  1154. 

Hermann,  Bischof  von  Camtn,  verkauft  dem  Kloster  Dargun  die  Dörfer  Nesin 
(und  Nerese). 

Die    Urkunde    fehlt.     Die    obige    Notiz    ist    dem    Arehiyrath    Lisch    früher    aus    einem    pommersclien 
Archire  mitgetheilt.     Vgl.  obeo   Nr.  1057  und  weiter  unten  die  Urkunde  rom   18.  Oot.   1288. 


1269.   Jan.  13.  1155. 

Das  Kloster  Behna  verkauft  an  die  Testamentsvollstrecker  des  Lübeker  Bürgert 
Bertram  Vdeharing  aus  den  Klostergütem  zu  Volkenshagen  eine  Letbrenle  ßlr 
die  Schwester  und  die  Schwestertochier  Bertrarns,  tveicke  im  Kloster  Behna 
leben. 

Jl  repositns,  priorissa  tolusque  conuentus  ancillarum  Christi  in  Rene  omnibus 
hoc  scriptum  inspecturis  salutem  in  domino  sempilemam.  Notum  sit  Iam  pre- 
sentibus,  quam  futuris^  quod  Heinricus  Steneco  et  Johannes  Niger  et  Hermannus 
Niger,  procuratores  Bertrammi  Veleharinc  bone  raemorie,  emerunt  XL  solides 
Lubicensis  monete  annuatiro  pro  XXX  marcis  denariorum  in  bonis  nostris  Yolc?- 
winshagen,  que  nuper  emimus  a  domino  Ludolfo  Moltsan;  quos  denarios  presen- 
tabimus  dictis  procuratoribus  singulis  annis  in  ciuitate  Lubeke  et  in  die  beati 
Martini  sine  qualibet  contradictione.  De  hiis  autem  denariis  dabunt  dicti  pro- 
curatores sorori  antedicti  Bertrammi  Lutgardi  nomine,  nobiscum  existenti,  ac  filie 
sororis  ipsius  ibidem  ad  necessitatem  ipsarum  quolibet  anno,  quantum  ipsis  pro- 
curatoribus videbitur  expedire,  nichilominus  tamen  ipsis  in  necessitatibus  suis 
sicuti  et  aliis  dominabus  nostris  prouidere  tenemur.  Premortuis  vero  dictis  do- 
minabus  antedicti  redditus  ad  nostrum  claustrum  libere  pertinebunt.  Pro  hiis 
autem  beneficiis  nostro  conuentui  collatis  memoriam  ipsi  Bertrammo  et  uxori  sue 
et  amicis  fpsorum  cum  piena  fratemitate  annioersarium  (!)  tenebimur  obseruare. 
Si  autem  dietos  procuratores  mori  contingat  ante  mortem  dictarum  dominarum, 
predictos  redditus  dabimus  proximis  heredibus  ipsius  Bertrammi  annuatim  in  ter- 
mino  antedicto.  Yt  autem  ista  omnia  rata  et  Grma  permaneant,  presentem  litteram 
sigillis  nostris  communitam  contulimus  in  testimonium  et  in  Signum.  Datum  anno 
domini  M^  CC"  LX^  YUir,  in  octaua  epyphanie« 


Digitized  by 


Google 


852 


1M9. 


HM 


Nach  dem  Original  im  Arohir  dar  Stadt  LObak.  —  GedAickt  im  D^B.  dar  Btadt  Lfibak  I.  S.  .292^ 
und  bei  Lisch,  Maltsan.  Drk.  I,  S.  25.  Da«  Siegel  des  Rehnaer  Klosterpropstes  hSng^  noch  wohl  erhalten 
an  der  Urkunde,  das  andere  Siegel  fehlt.  —  Tgl.  wegen  Volkenshagen  die  Urknnde  des  Ffirtten  Heinrich, 
d.  d.  1269,  Mai  1. 


1269.   (Lüneburg.) 


1136. 


Werner  von  Meding  zu  Lninelmrg,  Bitter,  bezeugt,  dass  das  Kloster  Inkne  die 
Vogtei  über  eine  dem  Kloster  gehörende  Hufe  in  Volquordstorf  (VoOcsdorf) 
von  ihm  zurückgekauft  habe. 

iTemherus   de  Medigge   miies   in   Luneborch   omnibus  presens   scriptum 
uisuris   salutem   in   doralno   Jhesu    Christo.     —     —     —     —     —     —     —     — 

Huiiis  rei  testes  sunt:  dominus  Euerhardus  piebanus  de  sancto  Cyriaco^  dominus 
Eckehardus  Scacke  de  Boyceneborch ,  dominus  Hunerus,  dominus  Manegoldus 
Struve,  dominus  Heynricus  de  Bercum,  Heynricus  Grevincg,  Johannes  Grevincg, 
Albertus  de  Reynestorp,  Frilhericus  de  Moule,  Georgius  de  Elzenlhorp,  Ludolfiis 
de  Reyneslorp,  Olricus  de  Dalenborch  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno 
dominice  incarnationis  M"  CC"  LX"  Vllir. 

Nach  dem  Original  im  Arohir  des  Klosters  Lüne,  mitgetheilt  von  der  Frau  AebUtBin  tod  Mediog, 
auch  gedruckt  in  t.  Hodenberg*s  Lüneb.  U.-B.,  Abth.  VII,  Archiv  des  Klosters  S.  Michaelis  zu  Lüneburg. 
1861,  S.  73,  Nr.  94.  Das  Siegel,  welches  an  einer  Schnur  von  schwarzer  und  gelber  Seide  hing,  ist  ab- 
gefallen.    Der  in  dieser  Urkunde    als  Zeuge    aufgeführte  Ritter    Eckhard    Schack    von    Boizenbur^ 

gehört  zu  der  in  Mecklenburg  noch  blühenden  Familie  v.  Schack,  welche 
früh  auch  im  Herzogthume  Sachsen- Lauenburg,  im  Bisthume  Ratzebur^r 
und  in  den  m eklen  burgischen  Landen  ansässig  ward.  Dieser  Eckhard  Schack, 
ein  Bruder  des  Manegold  t.  Estorf  (1265,  Mai  11:  „Ekkehart  Schakko  et 
f rater  suus  Manegoldus  de  Estorpe**),  welcher  mit  ihm  auch  gleiches  Wappen 
führt,  ist  deshalb  für  uns  wichtig,  weil  er  hier  auch  „von  Boizenburg" 
genannt  wird.  Er  führte,  wie  Manegold  v.  Estorf,  eine  liegende  Lilie  im 
Schilde.  Sein  Siegel  kommt  am  6.  Dec.  1303  vor,  indem  es  nach  seinem 
Tode  seine  Wittwe  Bisalda  führte:  „sigillum  domini  Eggebardi  Scackeo  pie 
^memorie,  quo  adhuc  utitur  vidua  Hjsalda  cum  suo  filio  Johanne**:  vgL 
Lüneb.  U.-B..  S.  127,  Nr.  180,  mit  Abbildung.  Die  verehrl.  Lüneb.  Land- 
Schaft  hat  durch  den  Herrn  Syndicus  t.  Lenthe  zu  Celle  die  Güte  gehabt, 
den  Holzschnitt  dieses  Siegels  zu  dem  hierneben  stehenden  Abdruck  zu 
leihen.  Das  schildförmige  Siegel  führt  eine  quer  gelegte  Lilie,  mit  der 
Umschrift : 

[Hh   SI6ILJLV(D  HaKEhXRDI  '  SCHCCOnflS] 

Der  gleichzeitig  Torkommeode  Ritter  Eckhard  YonBoisenbnrg  ist  eioe  andere  Person;  vgl.  unten  din 
Urk.  vom   I.Juli  1273  mit  Siegelab büdung. 


Digitized  by 


Google 


1151  i2e&,  353 

1269.   Febr.  6.      7mHr».i^^4^5.  1157. 

Papst  Clemens  IV.  bestätigt  einen  ßlr  den  Bischof  von  Schwerin  günstigen 
SpnuJi  wegen  der  mit  dem  Bisthum  Camin  streuten  Sprengplgrenze. 

Clementis  papae  confirmatio  sententiae  pro  Zwerinensi  episcopo,  pontificatus 
anno  4.,  8,  idus  Febroarii. 

So  Clandrian,  Protoc.  fol.  98  ^  —  Lisch  ergänzt  (Mekl.  Urk.  III,  S.  10^  richtig:  ^id  causa  contra 
Camin.**  Denn  Clandrian  yerzeichnet  im  Index  zu  seinem  Protoc  ^^o^  ^8  Zvrerin  contra  Cammin  wegen 
Spreogels  rnd  zugehöriger  Kirchen.**  —  Da  Clemens  IV.  am  22.  Febr.  1265  gekrönt  ward,  so  fällt  die 
Urk.  ins  Jahr  1269.  —  VgL  Nr.  858. 


1269.   Febr.  22.   Grevesmühlen.  1158. 

Ulrich,  Bischof  von  Ratzeburg,  setzt  mit  dem  Fürsten  Heinrich  von  Melden^ 
bürg  die  Freiheiten  des  JS.  Geistes  zu  Wismar  fest. 

XJlricus  dei  gracia  episcopus  Ratzeborgensis  et  Hinricus  dei  gracia  do^ 
minus  Magnopolensis  vniuersis  presencia  visuris  in  perpetuum  in  omnium  salua- 
tore  salulem.  Quoniam  summe  fellcitatis  bonum  in  eeclesia  dei  fore  dinoscitur 
ecclesiarum  lucris  et  locorum  spirituatium  fideliter  intendere,  domum  quandam 
fundatam  in  honore  sancti  Spiritus  in  Wismaria,  in  qua  opera  misericordie  seeun- 
dum  fa,cuUa(es  elusdera  cooperanlibus  fidelium  elargicionibus  collidie  exercentur, 
infirmi  videlicet  recreantur^  pauperes  et  spiritu  tribulati  consolantur,  egeni  carentes 
hospiciis  colliguntur^  nudi  vestiuntur  et  multa  karitatis  sulfragia  propensius  obser- 
uantur,  nos  ob  reuerenciam  eius,  qui  aufert  spiritum  prineipum,  vt  semper  in 
oracionibus  pauperum  eorum,  qui  in  eadem  domo  refocillantur,  nostri  cum  bene- 
dictione  memoria  reuiuiscat,  adhibito  consilio  et  consensu  plebanorum  ciuitatis 
eiusdem,  scilicet  nobilis  viri  domini  Nicolai,  plebani  ecclesie  beate  virginis  et 
prepositi  Zwerinensis,  cuius  eeiam  sigiUum  appensum  est,  et  Godfridi,  plebani 
sanctorum  Martini  et  Georgii  in  noua  ciuitate,  auetoritate  a  deo  nobis  concessa 
perpetua  donauimus  libertate,  vt  in  ea  diuinorum  soUempnia  cotlidie  celebrentur 
et  pro  comodo  et  necessitate  infirmorum  ibidem  degentium  preter  baptismum 
omnia  sacramenta  ecclesiastica  habeantur.  Jmmo  eciam,  vt  domus  eadem  vberiori 
proficiat  incremento,  plebanis  ecclesiarum  adiacencium  pro  tempore  successuris 
sub  optentu  oflicH  et  beneficii  districte  priecipiendo  mandamüs,  ne  quicquam  iuris 
aut  debiti  contra  libertatem  huic  domui  coUatam  sibi  in  äadem  andeant  vendfcare. 
Decreuimus  eciam  sub  censura  ecclesiastici  examinis  obseruaiidum,  ne  quis  sacer-^ 
dotum  de  celebracione  in  prefata  domo  se  propria  temeritate  ductas  aliquatenus 
intromtttat,  sed  consulibus  ciuitatis  committimus,  in  remissionem  peccafrainum 
suorum  eisdem   iniungentes,   vt  predicte   domus  vtilitati  consulant  fideliter  et  in- 

MeUeBbnrglichei  UrktadeB-Back  II.  45 


Digitized  by 


Google 


354  t2». 

teolait>  saeerdolem  matiire  etatis  et  eonoemcioD»  deoote  inpoimlei  M 
ftrationem  diaiDomm,  taliter  prouideotes,  sicat  decorem  domus  domiiii  diligant  et 
profeciofli.  QooDiani  aoteni  humane  labffitas  memorie  tsnn  temporis  reiurfocioDe, 
quam  reram  occopacione  in  oblioione  canseDesctt,  filtere 
l^beati  ipemorie  doximiia  coosulendum^  vt,  qood  a  nobis 
posteritatis  sacceasio,  que  semper  prona  ad  malom  reperi.^^  .»  ^.....^  ...^..w^ 
reuocare.  Eapropter,  Yt  hec  noatra  donaeio  atabilis  permaneat  in  perpetoom  et 
iDCODUulaa,  nee  alicoina  m  futurum  poasit  malicia  deprauarl,  testium  subscripcione 
et  aigillarum  nostrorum  appensioniboa  iussimua  firmtter  commoniri.  Testes  aotea, 
quorum  hec  consilio  et  presencia  facta  sunt^  sunt:  dominus  Nicolaus  prepositos 
Zwerinensis,  magister  Yiricus  canontcus  Zwerinensis^  Hinricus  plebanus  in  Notsee, 
notarius  noster,   Hinricus  plebanus  in  odfridus  plebanus  in  noaa 

dnüate    Wismer,    Gozscalcus    scolasti  ;    miläes:    Hdmoldns   da 

Please,  Thidericus  Klawe^  Conradus  de  Dotenbercb,  Ybicus  de  Blvchere,  Alue- 
ricus  de  Bamekowe,  Benedictus  de  Rodenbeke,  Hermannus  Storm;  consules 
Wisraarie:  Hinricus  Sceuerslen,  Wemerus,  Hinricus  de  Warendorp,  Bruno  de 
Warendorp,  Cristiawa  Vofhel,  Hiorieus  de  Brakel,  et  abi  quam  plures  clerici  et 
layci«     Datum  Oaewesmolen,  aeno  domini  WCCIX''  dobo,  kathedra  Petri. 

Nach  der  Abtchiift  in  Wum.  P.-B.  mit   dem  ftabrum:    «De  libertatibiu  domus   laDoli  Spizitni.*  »-fr 
Gedruckt  in  Schröders  P.  11  I,  S.  717. 


1269.  März  5.  1159. 

Otto  und  Albrecht,  Markgrafen  von  Brandenburg,  verbünden  sich  mit  Johann, 
Hetzog  van  Braunschweig,  gegen  die  Fürsten  von  Wenden  (Werle^  und  die 
Qrajen  von  Schwerin. 

JNos  Olto  et  Albertus  dei  gracia  Brandenburgenses  marcbiones  recogno- 
acioius  per  presentes,  quod  cum  iUustri  principe  auunculo  noslro  domino  Johanne 
diioe  de  Bfunswich,  presentibus  veneratMJi  domino  Conrado  Magdetmrgensi  archi-* 
e|iiacopo  ac  illuabri  principe  auunculo  nostro  domino  Alberto  duce  de  Brunsv^ich^ 
placitauimus  in  bunc  modtim,  qiaod  scUicet  (^Mictus  auunculus  noster  Joliannes 
ndbiia  In  preseati  gu^rra  cottira  doi»J0Os  Slaiue  necnon  comites  Zwerinenses  pre- 
ataWi  auxilium  et  eain^  ip^siorum  adiulores,  qui  nunc  fuerint  uel  processu  teiB- 
pMis  forsan  eriwt«  (^andoounque  autem  idem  auunculus  noster  a  nobis,  nit 
eiadeai  domuHS  dedicat.^  fuerit  lequisitus,  ad  hoc  debet  esse  exposiius  et  paratu^« 
Nos  uero  ()er  aundem  nuncium,  per  q»em  dedicendum  eidem  intimauerimus, 
qMiogienlM  maioa«  puri  ai^fenti  i^a  vice  in  parata  peciwia  persoluemus;  deiode 
per  4Mem  et  o^to  aeptimaoas  quingentas  aiarcas  dabimvs  eidem,  et  sie  mß^f^m- 
fsim  aemper  per  dieM«  et  ;octo  septimanas  dabimus  quingentaa  marcas  «rg«ati 


Digitized  by 


Google 


im  1969.  S55 

pffn\  ttontc  sutnmata  duoram  triilittiii  integraltler  pehieludmüff.  Geteram,  quando-^ 
conque  ilefenf  pecu&imi  leim\n\^  non  sokterimusf  pvelibdtiB,  iiitrabam  nobtliir  do-- 
dlfiui  Liitardus  de  MeyiK^Mein  isenior,  minlsteriflle^  t  lohanneKs  ^iotus  Bateh^  Ro-* 
d«lfu9  de  Boyster^  Vlricu^  de  Cr&ge^  Geuehafdus  de  Alueniteue,  Jbhaiifnes  Gans^ 
Cferurdus  Wolf,  AmoMbs  de  Jagowe^  quiKbet  in  loeo  sibi  pr^fixo,  hot  taoiea 
etcepto,  qtfod  priiDM'  qttiffgenMd  marcai»  sine  iMfoitu  persoluemus.  Jtem  si  ex 
predictis  fideiQissoribiis  aliquein  decedere  conlingeret,  aliam,  Bidut  eondictatn  est, 
debemua  snbstitoere  teeo  sui.  Preterea  promisim«)  fide  4ata,  ut,  cumtreuge 
lAter  tloniinos  Slaoie  et  nos  nanc  daranteid  exi^irauerint,  nee  preftitus  auunculus 
noster,  nee  nos,  neuter  nostrum  sine  altere  attemptabit  cum  Mpedictis  dominis 
omnibas  aut  com  aliquo  ipsorum  composifionetn  facere  siue  pacem,  ni^i  fiat  de 
pari  consttio  et  consensu.  Daftnm  anno  domini  M^CC^LX''IX«,  feria  terda  pro-» 
xima  post  Letare. 

Nach  Sudendörf,  Braunsolrw^ig-LüDeb.  ürk.  I,  S.  44,  aus  dem  Original  im  kffnigl.  ArcdiTe  zu  Haa- 
norer.  —  Fräber  gedruckt  in  Eiedtfa  Cod.  dipl.  Brand.  It»  B.  1,  S.  100.  —  YgU  naten  1^69,  Jun  *9 
und  Nov.  22. 


1269.   April  1.   Arnswalde.  1160. 

Mestwin,  Herzog  von  Pommern,  nimmt  von  den  Markgrafen  von  Branden^ 
bürg,  welche  seine  Tochter  vermählt  haben,  seink  Länder  zu  Leim,  mit  Aus^ 
nähme  des  Landes  Bdgard. 

In  nomine  domini.  Amen.  Mastwinus  dei  gratia  dux  Pomeranorum  Om- 
nibus presentes  nostras  literas  inspecturis  salutem  in  omninm  saluatore.  Que 
aguntur  a  nobis,  ne  a  memoriis  hominum,  que  res  fragilis  est,  excidant  et  eua- 
nescant,  consweoimus  nostris  scriptis  autenticis  roborar[e].  Nam  fidele  testimonium 
dat  scriptura;  intereuntibus  enim  hominibus  non  sinit  ea,  que  sibi  commendanlur, 
aliqnatenos  interire.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volumus  ilniifeirsis,  quod  cum 
dominis  nostris  IHastribus  principibos  Johanne,  Ottone  et  C[onttrdo]  Brandenburg 
gensibus  marchionibus  amicabiliter  et  concordiier  conttefftiittus  *  in  huirc  modütti, 
quod  filiam  nostram  viro  matrimoniaKter  copulauerunt,  cui  mill(d  marcas  exäminati 
argenti  soperaddemns,  maritus  vero  centum  marcas  eidem  noulfhe  dotis  aäftignabft 
annuo  excipiendas  vite  sue  temporibus  feliciter  et  qüiete.  fe  Signum  vero  be^- 
neficti  et  dilectionfii  exhfbfte  nobis  et  tinionis  indiSMltibitis  cum  dictis  dominis 
nosiris  marchionibus  contracte  de  mera  nostra  volnntafe  et  teotu  proprio  et  con- 
senstt  omnia  bona  nostra  et  proprietatem  omnium  bonorum  nostrorum  dominis 
nosiris  marchionibus  ai^l^ictis  renunciauffnus  et  rece^fnus  ab  eisdem  ipsa  bolM 
in  feodum,  omagium  Ipi^s  prout  iustum  est  exMbendo.  '  Dieta  eUam  bona  uxorf 
noiMi'e  et  puerfs  nostris  suis  patentibus  iiteris  ilisto  titulo  feödi  transmiserunt  per^ 

45  ♦ 


Digitized  by 


Google 


556  1269.  1161 

petuo  possidenda,  preter  castrum  Beigart  cum  terra  adkcente  et  omaibus  suis 
pertinentiis,  quod  ad  usus  suos  sibi  libere  reseruabunt  Jn  cuius  restaurum  dicti 
domini '  marchiones  nobis  et  uxori  nostre  et  pueris  nostris  oentom  marcas  Steor* 
daliensis  argenti  confereiit  in  feodom  annuo  excipiendas  vel  cmtam  choros  duri 
frumenti,  tritici  XXX  choros,  siliginis  XL,  ordei  XXX,  iusto  tytulo  feodi  posai-- 
dendos.  Et  si  dictum  frumentum  in  terra  ipsorum  duxerimos  acceptandum,  omnia 
feodalia  in  ipsis  bonis  et  hominibus  vel  beneficiis  ecclesiasticis  conferendis  libere 
nobis  cedent  impedimento  quolibet  et  contradidione  postposita  et  semota.  Pre^ 
terea  dictis  dominis  nostris  marchionibus  fideliter  in  omnibus  astabimus  indefesse^ 
as^istentes  eisdem  in  omnibus  et  ad  omnia  promouentes,  que  ipsis  nouerimus  esse 
commoda  siue  grata.  Jn  cuius  rei  testimonium  presentem  nostram  literam  in 
testtmoDium  vaüdum  duximus  conferendam  sigilli  nostri  munimme  roboratwi,  ad* 
hibitis  testibus  idoneis,  quorum  nomina  pro  firmitate  maiori  duximus  exhibenda: 
Zistlaw,  Domezlaw,  Dalez,  Pozewalc,  Mizlebor,  Peter,  Nicolaus  Koyt.  Datum 
Amswolde,  anno  domini  M^CC^LXIX^  feria  secunda  post  octauas  pasce. 

Nach  Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.  II,  Bd.  1,  S.  101,  aus  einem  Copialbuche  im  königl.  preuss.  Geb. 
Archiv.  (Aus  derselben  Quelle  auch  gedruckt  bei  Dreger,  Cod.  Pom.  p.  546;  Geroken,  Cod.  dipl.  Brand.  I, 
S.  208,  Jahrb.  XI,  S.  255.)  —  Die  ungenannte  Tochter  Mestwins,  welche  die  Markgrafen  yermählt 
haben,  ist  wahrscheinlich  Kathar in«,  und  ihr  gleichfalls  ungenannter  Gemahl  Prib isla y  IL  Ton  Parchim- 
Bichenberg,  welcher  1291  als  Mestwins  Schwiegersohn  bezeichnet  wird.  Ygl.  die  Urkunde  vom  24.  Juni 
1287,  und  Jahrb.  XI,  S.  82.  83. 


1269.   Aprill4.   Camin.  1161. 

Das  DomrCapttd  zu  Camin  beurkundet  einen  Vergleich,  durch  welchen  BocMa 
zu  Gunsten  des  Klosters  Dargun  gegen  eine  Geldsumme  seine  Ansprüche  an 
die  Dörfer  Warremm,  Caniim  CDeknenhof)  und  Darbein  aufgibt.  < 

c . 

Lambertus  dei  gratia  prepositus,  Johannes  decanus^  Heinricus  custos^ 
Lambertus  scolasticus  et  alii  canonici  Caminensis  ecclesie  omnibus  presens  scrip- 
tum visuris  salutem  in  omnium  saluatore.  Nouerit  etas  presentium  et  reuerenda 
fiuocessio  futurorum,  quod  inter  Rochlonem^  ex  vna,  et  uenerabilem  patrem 
abbatem  de  Dargun  et  monasterium  ipsius,  ex  parte  altera,  super  uillis  Warencii^ 
Kantern,  Darghebant,  quas  idem  R.  ex  hereditaria  successione  petebat,  talis  inter- 
cessit  compositio,  qubd  idem  abbas  in  redemptionem  uexationis  sue  et  monasterii 
et  dicte  petitionis  XXX  marcas  dedit  eidem  B.  de  consilio  honestorum  pariter  et 
prudentum,  idem  autem  R.  data  fide  promisit  pro  se  et  pro  suis  heredibus, 
nichilominus  alios  amicos  suos  ad  eandem  obligationero  inducens,  scilicet  dominum 
Gnewemarum  militem,  Cimidum  de  Grambowe,  Tarpiconem  de  Volsin,  quod 
pro  dictis  uillis  nuUam  actionem  ipse  et  sui  heredes  contra   dictum   monasterium 


Digitized  by 


Google 


m2  1269.  357 

riiquatenufl  in  posteram  accepiabunt^  renuncUans  expresse  omni  acUoni,  que  sibi  et 
heredibus  suis  in  posterum  conipetere  posset  ex  canone  et  ex  lege,  in  aliis  uillis 
laicorum,  in  qdibus  actionem  intemplat,  si  qua  oblatione  fidelium  diclo  monasterio 
pro  remedio  anime  fuerint  oblata  vel  donata,  dummodo  emptionis  tytulo  ad  mo- 
nasterium  non  deuoluantur,  idem  Rochlo  renunctiauit  expresse.  Huius  compo* 
jERtionis  mediatores  fuerunt:  frater  Dubislavs  minoris  ordinis  pater  dicti  R.,  domi- 
nus Gosuinus  monachus  in  Dargun,  magister  Lambertus  seolasticus  Caminensis; 
laici:  milites  Teslawus  et  Dubislawus  avunculi  sui,  Gnewemarus  et  frater  Johannes 
dictus  Wenke  conuersus  in  Dargun.  Acta  sunt  hec  in  Camin  nobis  presentibus, 
anno  domini  M°CC^LX**1X^,  in  die  Tyburcii  et  Valeriani.  Jn  cuius  rei  testimo- 
nium  presens  scriptum  sigillo  ecclesie  nostre  fecimus  communiri. 

Nach   dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.     Von   dem    Siegel    sind   an   der   weitsen   leinenea 
Schnur  nur  nod^geringe  Spuren  Yorhanden.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  (Jrk.  I,  S.  143. 


1269.   April  25.  1162. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  das  Etgenihum 
des  Dorfes  Zettemin  mit  dem  „Rüzenwerder^^  (Rützenfelde). 

In  nomine  domini.  Amen.  Barnim  dei  gracia  dux  Stetinensis  omnibus  in 
perpetuum.  Quoniam  ea,  que  geruntur  in  tempore,  labuntur  in  tempore,  proinde 
que  geruntur,  a  uiris  prudentibus  etemari  solent  h'nguis  testium  ac  testimonio 
litterarum.  Jgltur  cum  secularis  requirat  urbanitas,  ut  homo  fauorem  fauore  simiii 
recompenset,  multo  forcius  uniuersorum  domino,  a  cuius  dignitatis  gracia  tenentur 
uniuersa,  de  sibi  concessis  ad  graciarum  tenentur  actiones,  quos  in  presenciarum 
pre  ceteris  dignitatum  gloria  seu  temporum  gracia  singulariter  illustrauit.  Gracie 
igitur  dei  super  multis  eins  beneficiis  nobis  misericorditer  inpensis  in  parte  aliqua 
graciarum  actiones  inpendere  uolentes,  ad  audienciam  singulorum,  tam  presencium,. 
quam  futurorum,  uolumus  peruenire,  quod  nos  ob  reuerenciam  dei  et  gloriose 
virginis  Marie,  necnon  ob  salutem  anime  nostre  claustro  Dargun  proprietatem 
uille  Cethemin  cum  omni  iure,  quod  in  ea  habuimus  uel  habere  uidebamur,  in 
aqi»s,  molandinis,  praüs,  siluis,  agris  cultis  et  incultis,  aduooatiis  ac  terminiSy 
quos  nunc  habet,  cum  insula  Rucenwerdhere,  que  in  eiusdem  uille  terminis  est^ 
contulimus  iure  perpetuo  possidendam.  Yt  igitur  hec  nostra  tam  pia  donatio  a 
nullo  in  posterum  retractari  ualeat,  presentem  litteram  inde  conscriptam  sigilli 
nostri  munimine  fecimus  communiri.  Testes  huius  rei  sunt:  dominus  Andreas 
plebanus  in  Dimin,  Johannes  de  Wahholt  et  filius  suus  Reibernus,  Johannes  de 
Erteneborch,  Willekinus  Stoltewt,  Johannes  de  Gramasouue,  milites^  et  alii  quam 
plures.  Datum  anno  domini  M""  CC"  LX""  IX%  VIF  kalendas  Maii,  per  manum 
BOtarii  nostri  Henrici  de  Kalo. 


Digitized  by 


Google 


&5g  126«.  lies 


n.    An  tiutt  SdiDur  "An  t^ihet  imd  geltor  Seide  hat 

)8  Herzogs  Baroim  gehaogeo;  von  demselbaa  ist  noch 
Yorhaaden. 


U6a 

Eigenthum 

ei  gracia 
homtmiiii 
dinacione 
poborelur. 
.a  claustri 
Q  sincera 
fitibus  io] 
s  mansos 
post  eum 
nostrorum 
quisquam 
presencia 
)   domino 

Ekeren- 
LS  et  alirs 

Bukowe^ 
rum. 

B  Pergamenb 
'  von  grüner 

ch,  Maltzan. 


1164. 

i  zwisdiefti 

m  Tisürls 
;es,  quod 
burgensi 
i  tempore 
toria,  qtM 


Digitized  by 


Google 


orueide  vvlgaliter  dieiUhr,  utrobique,  ex  parte  nostra  videlicet  et  Memekoius  et 
ex  parte  ciuitatis  Lubicensis,  perpetuo  seniaretur.  Promislt  enim  sepedictus 
Meineko  et  iurault  cum  amicis  suis  militibus  Frederico  de  Dechowe,  Johanne  de 
Lipen,  Hermanno  Musteke^  Nicoiao  Frisone,  Herbordo  de  Kling,  ex  parte  iiero 
ciuitatis  Lubicensis  pro  Godefrido  dicto  de  Bücken  et  pro  communitate  ciuitatis 
Lubicensis  promiserunt  pariter  et  iurauerunt  Henricus  de  Yserenlo,  Hildebrandus 
de  Molne,  Henricus  Runese,  Conradus  Vorrat,  Godeke  4e  Nüsse,  Theodericus  de 
Ylfhusen,  Johannes  de  Cassowe  eandera  cautionem  firiuiter  obseruandam.  Jnsuper 
nos  Nicolaus  et  filii  noslri  dilecti  Henricus  et  Johannes  domini  de  Werle,  Hel- 
moldus  comes  Zwerinensis,  •  •  comes  de  Gligen  recepimus  utriusque  partis  pre*- 
dicte  fidem  pro  natis  et  nascendis,  ut  utrobique  securius  ageretur.  Yt  igitur  hec 
cautio  stabilis  permaneat  atque  firma,  sigilli  nostri  eam  testimonio  protestamur, 
uolentes  ipsam  modis  omnibus  obseruari.  Acta  sunt  hec  anno  dominice  incar- 
Bttienis  M"CC°LX"IX".     Datum  kl  Mali. 

Nach  dem  U.*6.  der  Stadt  Lilbek  L  S.  295,  aus  dem  Originale  auf  der  Trese.     Das  3iogel  fehlt. 


1269.   Mai  24.   Rostock.  116S. 

Waldemar,  Fürst  von  Rostock,  verleiht  der  Kdnigin  Margarete  von  Dänemark 
4  Pflug  Landes  in  seiner  Herrschaft  zu  erwerben,  und  überträgt  ihr  das 
Eigenthumsreckt. 

TJni¥ersis  Christi  fidelibus  presentetn  litteram  inspecturis  Woldeniarus  dei 
gratia  dominus  de  Rostoc  salutem  in  omnium  salvatore.  Geste  rei  notitia,  na 
processu  temporis  oblivionis  inTX>lyatur  caligine,  etemari  solet  litterarum  indiciis^ 
qvibus  preberi  possit  posterorum  aspectui  iuvatis  (!)  memorie  mopimentum.  tlitte 
est^  quod  scire  volumus  presentes  et  posteros  non  latere,  quod  nos  illustri» 
principis  domine  noslre  regine  Dacie  precibus  favorabiliter  annuentes,  ipsi  facid- 
tatem  liberam  concedimus  emendi  tot  agros,  qvot  culture  qvatuor  aratrx)rum 
possint  sufficere,  in  terminis  nostri  dominii,  qvocunqve  poterit  et  sue  placuerit 
voluntati,  transferentes  ad  manus  domine  nostre  proprietatem  omnem  seil  ius, 
qvod  ratione  dictorum  agrorum  ad  nos  contingit  in  exactionibus,  decimis,  silvis, 
pratis,  pascuis,  aqvis  seu  piscaturis  et  alüs,  qvibuscunqve  censeantur  vocabulis 
vel  nominibus,  qve  nostri  iuris  sunt,  ut  de  ipsis  tanqvam  de  propriis  bonis  ^uis 
per  omnia  libere  disponere  et  ordinäre  possit  pro  sue  libitu  voluntatis.  Jn  cuius 
rei  testimonium  presentem  litteram  ipsi  contulimus,  sigilli  nostri  et  militum  nostro- 
rum,  ut  domini  Gothani,  domini  Georgii  de  Joreke  et  domini  Gerardi  de  Bostoc^ 
munimine  roboratam.  Datum  Rostoc,  anno  domini  M.CC.LXDL,  calendas  Junii 
nono. 


Digitized  by 


Google 


360  1269.  1166 

^Naeh  idOk  Orighud  im  Bithi-Arehir  zu  Rostdok.     An  Soboflren  Ton  ^finer,  rother  und  gelber  Setdo 
^aogen  folgende  Siegel  yon  rothfin  Wachte: 

1)  das  runde  Siegel  des  Fürsten  Waldemar  von  Rostock,  abgebildet  zu  Nr.  1125, 

2)  dai    grosse    scbildfOnnige   Siegel   de^    Ritters    Gotban  Mörder   mit   drei   LöwenkOpfen   und    der 

ümtchrift : 

4i   S'   ehOT^Ä[N]I   •   MORD.,a 

3)  das    kleine   schildförmige  Siegel    des  Ritters  Georg  von  Jork    mit   einem   rechten  Schrägebalkea 
und  der  Umschrift: 

41  sieiLLvm  '  €iaoR@ii  '  Da  *  mthoro 

Dieses  Siegel  hängt  auch  an  der  Doberaner  Urkunde  yom  23.  Oct.  1272« 

4)  Das  Siegel  des  Ritters  Gerhard  Ton  Rostock  fehlt. 

Anm.     Die  Königin  erwarb  diese  4  Hufen  im  Dorfe  Schmarl    und  schenkte  sie  dem  Kloster  zum 
HeiL  Kreuz  in  Rostock;   ygl.  die  ürk.  rom  22.  Juni  1272. 


1269.   Juni  9.   Magdeburg.  1166. 

Konrad,  Erzbischof  von  Magdeburg,  Heinrich,  Markgraf  von  Meissen,  und 
Siegfried,  Graf  von  Anhalt,  entscheiden  die  Streitigkeiten  des  Markgrajen 
Otto  von  Brandenburg  mit  dem  Fürsten  Nicolaus  von  Werle  und  dem  Grafen 
Gunzdin  von  Schwerin. 

In  nomine  domini.  Amen,  Nos  Conradus  dei  gracla  sancte  Magdebur- 
gensis  ecclesie  archiepiscopus ,  Heinricus  Misnensis  et  orientalis  marchio  et 
Sifridus  comes  Ascharie,  arbitratores  siue  arbitri(i)  in  causis,  que  uerluntur  inter 
illustrem  principem  marchionem  Ottonem  Brandinburgensem  et  suos  horaines,  ex 
una  parte,  et  dominum  Nicolaum  de  Werlle,  comitem  Guncellinum  Zuerinensem 
et  eorum  coadiutores,  ex  altera,  auctorilate  arbitraria  nobis  concessa  ad  amputan- 
dum.  omnis  dissensionis  materiara  inter  ipsos  exortam  statuimus,  ordinamus  et 
diffinimus,  omnia  dampna  domino  Ottoni  marchioni  et  suis  hominlbus  per  dominum 
Nicolaum  de  Werlle,  comitem  Guncellinum  de  Zverin  et  eorum  coadiutores  illata 
infira  tempus  treugarum  esse  soluenda,  et  pecuniam  per  exactionem,  que  gedinge 
wlgariter  nunccupatur,  extortam  infra  predictas  treugas  esse  restituendam  iniuria[m 
pa]ssis,  prestito  prius  sacramento  ab  liiis,  qui  eadem  dampna  fecerunl,  quod 
grauius  dampnum  non  fecerint,  quam  fatentur,  quod  eliam  seruandum  est  ex 
parte  altera  uice  uersa.  Preterea  castra  Dannenberc  scilicet  et  Graboye  et 
[ciuita]s  Domeliz  ^  sunt  presentanda  venerabili  domino  archiepiscopo  Magdebur- 
gensi,  ut  ea  teneat  pro  comite  Heinrico  et  suis  fratribus  et  filiis  quondam 
comitis  Adolfi  bone  m^vnorie  de  Dannenberch,  donec  ab  eisdem  patruelibus 
hinc'inde  cauealur  suff[icien]ler,  quod  neuter  eorum  aliquid  in  preiudicium 
altemptet  alterius  uel  grauamen,  et  quamdiu  dicto  domino  archiepiscopo  et  amicis 
predictorum  comitum  visum  fuerit  expedire,  Tractalum  est  etiam,  quod  comes 
Guncellinus    municionem    factam    in    Buzeneborch    debet    destruere    penitus,    nee 


Digitized  by 


Google 


im  t2m.  -         86t 

reedificabitur  per  ipsum*  de  cetero,  nee  per  dominum  Johannem  et  fratres  suos, 
nee  per  dominum  Ottonem  et  fratrem  suum  marchiones  Brandinburgenses,  et  91 
aliquia  predictorum  vel  alter  quicunque  eandem  munieionem  reedificare  voluerit^ 
reliqui  bona  fide  et  absque  dolo  prohibebunt  pro  suis  viribus  et  defendent.  De 
dampnis  quoque  illatis  Ottoni  marchioni  et  suis  hominibus  per  dominum  N[ico- 
laum]  de  Werlie,  comitem  G[uncellinum]  predictos  et  eorum  fautores  extra 
tempus  treugarum,  dicimus,  quod  debent  satisfaoere  dampnum  passis;  sed  si  iura- 
mentum  prestare  voluerint,  quod  nichii  eorum  fecerint  contra  dominum  marchionem 
Ottonem  et  suos  homines,  de  quibus  sibi  uel  suis  satisfieri  debeat,  vel  propter 
quod  graciam  dicti  domini  marchionis  demeruerint,  ab  inpeticione  ipsius  et  suorum 
iuramento  prestito  sunt  soluti.  Jtem  de  noua  ciuitate  Parchem,  quam  marchio 
Otto  Brandinburgensis  ad  se  asserit  pertinere^  dlcimus,  quod  comiti  Gunceilino, 
qui  dictam  ciuitatem  tenet  in  feodo  a  dominis  marchionibus,  sicut  dicit,  slabit  pro 
iure  suo  eo  modo,  quo  sui  conuasalli  yli  in  causis  similibus  consueuerunt.  Jtem 
quicquid  est  questionis  inter  comitem  G[uncellinum]  de  Zverin  et  comitem  H[in- 
ricum]  de  Dannenberc  et  fratres  suos,  coram  domino  Johanne  et  domino  Ottone 
patrueli  suo  marchionibus  Brandinburgensibus  est  decidendum,  coram  quibus  alter 
alteri  tenebitur  respondere  de  obiectis  et  obiciendis  iusticia  mediante.  Dicimus 
insuper,  dominum  marchionem  Brandinburgensem  debere  conferre  domino  G[un- 
celiino]  comiti  de  Zverin  bona  sua.  Ad  haue  causam,  que  uerlitur  inter 
dominum  Hauelbergensem  episcopum  et  predictum  N[icolaum]  de  Werle,  com- 
mittimus  domino  Sifrido  comiti  Ascharie  et  domino  Borchardo  de  Barbeie  amica- 
biliter,  si  polest  fieri,  uel  secundum  iusticiam  terminandam,  et  si  dissenserint  in 
aliquo,  illam  dissensionem  marchio  Johannes  et  Olto  patruelis  suus  descident, 
prout  equum  fuerit  siue  iustum,  quorum  diflinicioni  slabitur  super  eo.  Jtem  inter 
predictum  dominum  Hauelbergensem  episcopum  et  dominum  J.  [et  dominum  0. 
marchiones]  Brandlnburgenses  taliter  est  tractatum,  quod  de  omnibus,  que  inter 
ipsos  uertuntur,  si  potest  fieri,  amicabiliter  componetur;  alioquin  dicti  marchiones 
coram   nobis   Conrado   Magdeburgensi   archiepiscopo   prefato   episcopo    responde- 

b[unt]  s  duxerit  proponenda.     Dicimus  etiam,  dominum  Nicolaum 

de  Werlle  filium  Barnim  domini  Stetinensis  debere  restituere,  si  ipsum  pater 
duxerit   requirendum.     Jtem   de   illo   de   Repentin,    quem    dominus    Nicolaus   de 

Werlle  pro se  recepit,  ne  contra  voluntatem  suam  nuptui 

tracieretur:  dicimus,  quod  debet  ab  eadem  proscriplione  absolui,  cui  bona  ablata 
debent  restitui  vniuersa,  dicta  quoque  domicella  matri  sue  restituetur,  nee  tradetur 

nup[tui] orum  amicorum  suorum  consilio  et  consensu.     Jtem  de 

Villa  Radun,  in  cuius  possessione  dominus  Genseko  fuit  et  de  qua  eiectus  eilt 
per  comitem  G[uncellinum]  de  Zverin,  dicimus,  eundem  dominum  Gensekinum 
esse  ante  omnia  restituendum,  et  si  eadem  villa  a  duce  Saxonie,  a  quo  dictus 
Genseko  eam  tenet  in  feodo,   euicta  fuerit,   sepedictus  Genseko  cadet  a  dominio 

HeklMlwgtockM  VitoiM-Bich  D.  4g 


Digitized  by 


Google 


iim.  liM 

<;H¥6fe  iiiHe  et  fn6ii€fbit  dictem  ducem  Saxonie  pro  restaurö.  Jtem  diciums,  ipiad 
'honline^  Wasmudi  de  Knisbec^  quos  eomes  Gfuncellinus]  de  Zverin  cüpliuauit, 
'dhnittendi  isunt  absolutio  pecunia  qaoque^  quam  extorsit  ab  eis^  promissa  uel  lam 
'j^Iata,  restituenda  uel  relaxanda  est  eisdem;  tarnen  si  dietus  dominus  6[uneelli«- 
liijs]  comes  ZveHnensis  iuramentum  preslare  uoluerit,  quod  in  predictis  nichil 
tälfum  fecen\  quod  de  iure  debeat  emendare^  ab  inpeticione  huiusmodi  absoluelur 
^Jtem  si  qua  causa  inter  marchionem  Johannem  et  fratres  suos  Brandinbur^eosea, 
ex  parte  vna,  et  dominum  Barnim,  ex  parte  altera,  rertitur,  nos  Conradus  Magde- 
f)OTgensis  ecciesie  archiepiscopus  cum  marchione  Ottone  Brandinburgense  amica^ 
'bilher  descidemus;  alioquin  nos  cum  domino  Heinr»co  marchione  Misnense  eandem 
causam  loco  et  tempore  super  hec  assignandis  terminabimus,  prout  dictauerit  iuris 
ordo,  quicquid  autem  inter  eos  per  nos  difBnitum  fuerit,  est  seruandum.  Jnsuper 
statuimus,  quod  vnusquisque  in  terra  sua  gaudeat  suis  iuribus  antiquitus  obser- 
uatis,  nisi  alio'  iure  uli  debeat  forsitam  (!)  ex  atiqua  gratia  special!.  Yt  autem 
supradicta  omnia  et  singula  inviolabiliter  obseruentur  ab  utraque  parte  de  bona 
voluntate  et  consensu,  nos  illorum,  qui  contra  predicta  venerint  aliquid  immutando, 
manifesti  erimus  inimici  et  ex  nomine  contra  illos,  qui  Boyzinburc  reedificare 
presumpserint,  manu  armata  vnanimiter  procedemus.  Nos  quoque  dei  gratia 
marchio  Johannes  et  fratres  nostri  et  Otto  marchio  et  frater  noster  de  Brandin- 
burch  eis,  qui  violatores  in  aliquo  premissorum  fuerint,  similiter  erimus  inimici. 
Ifos  etiam  [Nicolaus]  de  Werle,  G[uncellinus]  comes  Zverinensis  et  Heinricus  de 
Megelenburch  ad  obseruanciam  premisorum  (!)  omnium  recognoscimus  nos  ligatos 
et  promittimus,  nos  hec  omnia  seruaturos,  Tide  interposita  corporali.  Jn  cuius  rei 
te[stimonium]  nostra  sigilla  cum  sigillis  arbitrorum  premissorum  et  cum  sigillis 
dominorum  marchionum  Brandinburgensium  presenti  littera  (!)  duximus  apponenda. 
Datum  et  actum  Megdeburch,  anno  domini  M^'CC'LXIX'',  quinto  ydus  Ju[nii], 
presentibus  pluribus  fide  dignis. 

Nach  dem  OrigiDal  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  Die  Urkunde  hat  durch  Mäuseirass  drei  Lücken. 
Sie  ist  etwas  flüchtig  geschrieben.  '  DoHeliz  ist  aus  Dokeh'z  <3orrigirt.  —  Von  den  anbangenden  »iebea 
Fergamentstreilen  tragen  der  erste,  zweite,  dritte  und  sechste  nech  die  Siegel;  der  fünfte  ist  abge- 
icbnitteD;  ausserdem  sind  noch  vier  Einschnitte  in  der  Urkunde,  in  welchen  die  Siegelbänder  fehlen.  Die 
Siegel  sind:  ^ 

1)  ein  Ueberrest  eines  grossen  Siegels,  der  noch  das  Bild  des  ritzenden  Erzbischofs  mit  dem  Stabe 
in  der  Rekten  erkennen  l&sst;    Ton  der  Umsohrift  ist  noch  übrig: 

[ah]iap[aj 

2)  ein  Braehstüek  eine«  grossen  Reitersiegels,  auf  welchem  noch  das  rechtshin  schreitende  Plerd  und 
der  Reiter  mit  dem  ganz  abgescheuerten  Schilde  am  Arme  erhalten  ist. 

3)  i^n  Ueberrest  eines  gössen,  runden  Siegels  zeigt  einen  stehenden,  gespalteneu  Schild  mit  einem 
halben  Adler  rechts  und  vier  Querbalken  links,  auf  dem  Schilde  einen  Torwarts  gekehrten  Helm  mit  zwei 

'  gekreuzten  Wedeln;    Ton  der  Umschrift  ist  übrig: 

4^  SIF ÄSOh 

6)    Ein  grosses,  rundes  Siegel  zeigt  in  einer  mit  einem  B^ldaobine  gekrOntea,  aohtbogigen,  gotlils«kMi 


Digitized  by 


Google 


\m  wm  m 

Rosette  eineo   stehendeo   getpaltenea   Schild ,    rechte   mit   einem   lii^shin    schaueoden  Adler  und  liok^  mit 
einem  rechts  anföteigenden  Löwen;    Ton  der  Umschrift  ist  nur  noch  übrig:  ^^ 

I0RR ^ 

—  Vgl.  zu  dieser  Urkunde  oben  Nr.  1159  und  die  unter  dem  25.  Not.  1269  folgenden.  —  Gedruekt  i0 
diese  Urkunde  in  Riedel's  Ced.  dipl.  Braad.  II,  Bd.  1,  S.  102. 


1269.   Juni  20.  11«7. 

Hermann  von  Hakemtede,  Bitter,  gibt  der  Kirche  zu  Gr.  MethUng  zvm  ffMf0$ 
zu  Warremm  für  zwei  andere  daselbst,  welche  er  dem  Kloster  Dargun  verkaußh 

Sermannus  miles  dictus  de  Hakenstede  omnibus  in  perpetuum.  Cum  in 
factis  Omnibus  obliuionem  inducat  successio  temporis^  prouide  prouisum  est  a 
iiiris  prudentib'us,  ul  ea.  que  ab  ipsis  geruntur,  tesUbus  ac  litterarum  testimonio 
roborenlur.  Notum  igitur  esse  uolumus  tarn  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos 
ob  multas  ac  instantes  preces  domllii  Johannis  plebani  de  Metnic,  necnon  et 
eorum,  qui  procuratores  fuerunt  eiüsdem  ecclesie/ duos  mansos  sitos  in  uiHa 
Warenthin,  quos  pater  noster  felicis  memorie  in  dotem  eidem  ecclesie  assigna- 
uerat,  commutauimus,  assignantes  predlcte  ecclesie  alios  duos  mansos  sitos  in 
ipsa  uilla  eodem  iure  libere  perpetuo  possidendos;  illos  uero  duos  mansos  silos 
in  Warenthin,  quos  per  huiusmodi  commutationem  ab  ecclesia  Metnic  absoluimus, 
vendidimus  claustro  Dargun  cum  omni  iure  libere  perpetuo  possidendos.  Vt 
igitur  hoc  factum  semper  firmum  permaneat,  presenlem  litteram  inde  conscriptam 
sigilli  nostri  munimine  fecimus  communiri.  Testes  huius  rei  sunt:  Johannes  de 
Wahholt,  Fridericus  de  Dechouue,  milites,  Johannes  plebanus  de  Metnic,  Ame- 
lunkus,  Nanne,  Volker,  ciues  ibidem  et  procuratores  ecclesie  eiusdem,  et  alii  quam 
plures.     Acta  sunt  hec  anno  domini  M*  CC*  LX®  Vllir,   XIF  kalendas  Julii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archir  zu  Schwenn.     Das  pergamentene  Siegelband  ist  abgerissen. 


1269.   Aug.  13.  1168. 

Das  Kloster  Verchen  vergleicht  sich  mit  dem  Kloster  Dargun  über  eine  Insel 
am  Ausflusse  des  Cummeroioer  Sees,  den  HolzMeh  und  2  Hufen. 

A. 

Jgu  preposHns  et  G.  priorissa  oonuentus  domiaarum  in  Jnsula  sdncte  Marie 
Omnibus  hanc  litteram  uisuris  salutem  in  domino.  Notum  uolumus  esse  tarn  pre^ 
sentibus,  quam  futuris,  quod  super  discordia,  gue  uertebatur  inter  nos  et  H.' 
abbatem  Dargunensem  ac  conuentum   ipsius   de   ternainis   insule,    que   stagno   ad* 

4.- 


Digitized  by 


Google 


9S4  1909.  lieg 

iacet,  medtaotibas  oiris  prodentibas  et  honestis  sie  exslitit  concordatom,  quod 
dominiis  ablM»  iam  dictos  com  Alberto  monadio  ac  camerario  suo  iurameoto 
optiDoit  tenninM  inside  predide,  proot  nunc  insola  illa  fossalo  ciogitor^  qood 
fossatiun  incipit  ab  inferiori  parle  stagni  et  protendilor  in  flnoiiiiD,  qui  a  dansbo 
descendit  in  stagnnm.  Actioni  eciam,  quam  habnit  de  lignis  secandis,  et  actioni, 
qnam  babnit  de  mansis  duobos,  dominus  abbas  prenominatos  renonciaoit,  nl  nidifl 
iuris  sibi  ulterios  addiceret  in  eisdem.  Vt  igilor  hec  ordinalio  semper  fima 
perraaneat,  presentem  liUeram  sigiDorum  nostrorum  munimine  fecimos  communiri. 
Testes  hoios  rei  sont:  Andreas  plebanus  in  Dimia,  Thidericos  pldnuios  in  Germin^ 
Obicu,  Jobannes  de  Wabholt,  Reibemns  filios  snus,  Johannes  Wlpis,  Johamies 
de  Erteneborh,  Johannes  de  Gramazo,  Wiilekinos  Stoltenot  et  aKi  quam  ^rfores. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  ITCC^LXIX^   idos  Au^sli^ 

Nm^  dem  Origiaml  im  Havpi-ArehiT  ra  Schwerin.     Ab  PergamentttreifeB  haBgen  cwei  Siegel: 

1)  eiB   ptrmbolisches    Siegel:    iiiit«r   dem    Brnstbilde   der  Jni^fraii  Maria  [mit   d^  Cluistkiade  ul 
dem  liaken  Arve  kaieei  eine  aianlifhe  Gestalt.     Umscbrili: 

NSIS    •    PPI 

Im  Siegellclde,  rechte  tob  Marienbflde,  ttdit  aoeh  der  Naae: 

oniRn . 

2)  eia  kiciaca,  raadet  Siegel,  aaf  welchem  die  gekrOate  Jaagfraa  Ifaria  sitxead  dargeatelh  ist,  Bit 
dem  LibeBSteBgel  ia  der  Bechtea  aad  dem  Ghristkiode  aaf  dem  linken  Scheosse.     UBSchrift: 

4i  s  -  eaoLasie  -  s*  •  m 

XJJnricus  dictus  abbas  in  Dargun  totusque  conuentus  eiusdem  k>ci  omnibos 
hanc  litteram  yisuris  salutem  in  domino.  Notum  esse  Yofaimus  tarn  presentibos, 
quam  futuris,  quod  super  discordia,  que  vertebatur  inter  nos  et  conuentom  do- 
minarum  in  Jnräla  sancte  Marie  de  insula,  que  stagno  adiacet,  mediantibus  uiris 
prudentibus  et  honestis  sie  exstitit  concordatum,  quod  nos  cum  Alberto  monacho 
nostro  ac  camerario  iuramento  obtinuimus  terminos  predicte  insule,  prent  nunc 
insula  illa  fossalo  cingitur,  quod  incipit  ab  inferiori  parte  stagni  et  protenditur  in 
fluttium^  qui  a  daustro  dominarum  descendit  in  stagnum.  Actioni  etiam,  quam 
habuimus  de  lignis  et  duobus  mansis,  renunciauimus,  ut  nichil  iuris  nobis  addi- 
camus  vlterius  in  eisdem.  Vt  igitur  hec  nostra  ordinaUo  semper  firma  per- 
maneat,  presentem  litteram  inde  conscriptam  sigiili  noslri  munimine  fecimos  com- 
muniri. Testes  huius  rei  sunt:  Andreas  plebanus  Diminensis,  Thidericus  plebanus 
in  Genuin,  Otricus  sacerdos,  Johannes  de  Wahholt,  Reibemus  fiüus  suos,  Jo- 
hannes Wlpes,  Johannes  de  Erteneborh,  Johannes  de  Grama[x]o,  Willekinus 
Stoltenot  et  aKi  quam  plures.  Acta  sunt  anno  domini  M^CCLXDT,  idibus 
Augusti. 

Nach  des  Abdra^e  bei  Dteger»   Oed.  Pom.  ^  559. 


Digitized  by 


Google 


1269.   Oct   Schönberg.  HO*. 

[Ulrich],  Bischof  von  Ratzeburg,  verkündet  aüen,  toelche  den  Bau  der  Klosterr 
Tdrche  zu  Prez  fördern,  einen  vierzigtägigen  Ablass. 

Ar  •  dei  gratia  Räceburgensis   episcopus  —  —   — .     Datum  Sconenberg^ 
anno  domini  MCCLXIX.,  mense  Octobri,  pontificatus  nostri  anno  XII. 

Nach  dem  Original  gedruckt  in  der  Schlesw.- Holst. -Lauenb.  Urkunden  -  Sammlung  I,  S.   213. 


1269.   Oct.  9.    Brünzow.  1170. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  verleiht  dem  Booster  Dargun  das  Eigenthum 
des  Darfes  Warremin. 

ßarnim  dei  gratia  dux  Stelinensis  omnibus  in  perpeluum.  Ea,  que  ge* 
nmtur  a  uiris  prudentibus,  ne  qua  possint  attemptari  calumpnia,  eternari  solent 
Unguis  testium  ac  lestimonio  litterarum.  Hinc  est,  quod  notum  esse  uolumus 
tarn  presentibus,  quam  futuris^  quod  nos  ob  honorem  dei  ac  gloriose  uirginis 
Marie,  necnon  ob  salutem  anime  nostre  cenobio  in  Dargun  contulimus  proprie- 
tatem  uille  Warencin  cum  viginti  tribus  mansis  in  ipsa  contentis,  cum  terminis, 
quos  nunc  habet,  cum  omni  iure,  liberam  ab  omni  petitione,  exactione  seu  qui* 
buslibet  seruitiis  perpetuo  possidendam.  Yt  igitur  hec  nostra  donatio  futuris  tem- 
poribus  semper  firma  permaneaL,  presentem  litteram  inde  conscriptam  sigilli  nostri 
monimine  fecimus  communiri.  Testes  huius  rei  sunt:  Conradus  prepositus  Steti- 
nensis,  Johannes  marschalcus  noster  dictus  de  Berlin,  Rodoifus  de  Nienkerken, 
milites,  et  alii  quam  plures.  Data  anno  domini  M""  CC"  LXYIIir,  in  uilla  Brun- 
sowe,  VIF  idus  Octobris. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.     Von   der  reib-   und  gelb-ieidenen  Schnur  ist  das 
Siegel  abgefiallen. 

1269.   Nov.  25.   Thun.  1171. 

Oumeim,  Oraf  von  Schwerin,  Hberlässt  mit  seinem  Sohne  Hdmold  ßi/r  dessen 
Befreiung  aus  der  Gefangenschaft  dem  Herzoge  Johann  von  Braunschweig 
ClAlneburg)  sein  Lehn  und  Eigenthum  in  der  Stadt  Uelzen  (Oldenstadt)  und 
sein  Becht  m  der  neuen  Stadt  (üdzen),  und  sühnt  sich  mit  den  Odnüdem 
Wasmod  und  Paridam  von  dem  Knesebek. 

A. 

Dei  gratia  nos  GunceUinus  comes  Zworinensis  vniuersis  hoc  presens 
scriptum  Yisuris  notum   esse  copimus,   quod   cum  iliustri  principe  domino  nostro 


Digitized  by 


Google 


366  1960. 

Jokaine  duce  Brunswicensi ,  mediante  illustri  principe  fratre  sHo^ 
Alberto  ibidem  duce,  et  nobili  viro  comite  Gerhardo  Holtsatie^, 
hunc  modum,  quod  nos  vna  cum  filio  nostro  comite  Helmoldo  et 
heredibus  vniuersis  renuncciabimus  Teodo  et  dabimus  ipsi  propri4 
habuimus  in  opido  Vllessen,  cum  omnibus  perlinentiis  ad  idem,  sicak 
possedimus,  siue  io  aquis  vel  in  pratis  fuerit  vel  in  siluis^  videiicet 
minis,  qui  marcscedinge  wlgariter  nunccupantur,  et  non  ultra.  Reni 
etiam  iuri,  quod  infre  fossata  et  plancas  Noue  Ciuitatis  habuimus,  eC 
Pro  quo  iilius  noster  comes  Helmoldus  dimittetur  über  et  absolutus.  Ji 
oondicium,  quod  nos  retinebimus  feodum  huiusmodi  oiuitatum  anno  et  4 
manus  domini  nostri  ducis  iam  dicti,  postquam  episcopus  Verdensis  et^eme  i 
canonice  confirmatus,  ita  ut,  quandocunque  inrra  ipsum  terminum  faer 
requisiti,  sepediclo  domino  nostro  duci  resignemus  liberaliter  ista  bona«  Cek 
bona  omnia,  que  habemus  ab  ista  parte  Albee,  possidebimus  pacifice  sicat  f 
et  ^  erit  nobis  fauorabilis  et  propicius  in  hiis  bonis.  Jlem  cessabimus  a  nm 
quem  ad  dominum  nostrum  ducem  habuimus  et  ad  suos,  quicunque  etiam  fM 
super  ista  discordia,  que  nunc  fuit,  et  erit  composicio  amicabilis  vtroUr 
Similiter  inter  nos  et  fratres  de  Knesbeke  Wasmodum  et  Paridam,  militea,  a 
posicio  est  amicabilis  ordinata.  De  ciuitatibus  que  superius  premisimus  pbA 
seruare  promisimus  manualiter  fide  data,  sicut  presentibus  prostestamur.  Jn  c§ 
rei  euidentiam  presens  scriptum  apponendum  duximus^;  et  sunt  testes:  Richan 
clericus  canonicus  Zwerinensis,  Heinricus  dictus  Huxet,  Vdelricus  et  Heraum 
fratres  et  item  Vdelricus  de  Bluchere,  Wiperlus,  Wemerus  de  Haluerslat,  A 
bannes  Mau,  Fridericus  Barvot,  milites,  et  alii  quam  plures.  Datum  in  cast 
Thune,  anno  domini  M**CC^LX^IX**,  septimo  kalendas  Decembris,  die  Kalerw 
virginis. 

Nach  Sadendorf*8  Urkundcnbuch  I,  S.  44,  aus  dem  Original  im  Köoigl.  Archiv  zu  Uaonover.  —  ^-^ 
Ausfertigung  ist  ersichtlich  sehr  flüchtig  gemacht;  vgl.  zu  '  und  '^  die  nächhte  Urkunde  B.  —  Ulk>^ 
ist  das  jetzige  Oldenstadt;  das  jetzige  Uelzen  heisst  1272:  nova  civitas  Leowenwolde,  I-^' 
civitas   Lewenwolde,  quod   üllessen  alio  nomine  vocatur.  —   Vgl.  Nr.  1166. 

B. 

JNos  dei  gracia  HeUnoldus  iunior  cumes  de  Zwerin  recognoscimus  p^^ 
presentes,  quod  composicionem  et  ordinacionem  Tactam  in  Thu^'ne  inter  lUuslreiB 
principem  dominum  nostrum  Johannem  ducem  Brunswicensem,  ex  parte  vna,  <^ 
nobilem  virum  G.  comitem  Zwerinensem  patrem  nostrum  et  nos,  ex  altera, 
mediante  illustre  principe  domino  nostro  Alberto  duce  ibidem  et  nobili  viro 
G[erhardo]  comite  Holsacie,  per  omnia  ralam  habenies,  renunciauimus  pheodo  ^' 
dabimus  proprietatem,  quod  (!)  nos  vna  cum  patre  nostro  iam  djcto  habuimus  iQ 
#pido  Vttessen   cum   omnibus   pertinenciis  ad  idem,   sicuti   hactenus   pessediiB«^ 


Digitized  by 


Google 


tili  I2«9.  389 

ll^?|  *ahie  in  aquis   uel   in   pralis   fueril   uel  in   siluis^  Tide^cet  sitls  in  terminjs^    qCi 

H^1w2l  '  "^^'*^^^^^''^^^  wlgariler  nuncupanlur,  et  non  ultra.    Renunciamus  eciam  iuri,  quod 

.  /^*^infra  fossata  et  plancas  Noue  Ciuitalis  habnimus,    et  non   ultra.     Pro   quo   nos  a 

.  ?f  J^  capliuitate  fuimus  dimissi  liberi  et  soluti.     Jnsuper  est  condictum,   quod  nos  reti- 

wm^  SM:  ||e))i|||||s   pheodum   huiosmodi   ciuitatum   anno  et  die  ad  manus  dicti  domini   nostri 

^^  ^WMi  Johannis   ducis^   postquam  episcopus  in  Verdensi   ecclesia   fuerit  canonice   confifr 

^  ^  ^  matus^    ita   quod,    quandocunque  infra   ipsum  terminum  fuerimus  requisiti  ab  ipso 

''''^'"''''<  ^  domino   nostro  Johanne   duce  Brunswicensi ,   ad   manus  suas  isla   bona   resignar^ 

ikoiotii&  i  (lebemus.     Ceterum   omnia   bona,   que   vna   cum  patre  nostro  sepedicto  habuimus 

l'^tan  10»!  ab   ista    parle  Albie,    possidebimus    pacißee,  sicud   prius;    et   sepediclus    dominus 

en/eosisea  noster    dux   Johannes    erit    nobis    propicius    et    fauorabilis   in    hiis    bonis.     Jtem 

D   temm  cessabimus   a    rancore,    quem    ad    sepius    memoratum    dominum    nostrum    ducem 

r  bta  Ihm   habuimus  uel  ad  suos,    quicunque  eciam  fuerint,    super   isla   discordia,    que  nunc 

5  p$eiki  fuit,    et  erit   composicio   amicabiiis   utrobique.     Similiter  inter  nos   et   fralres   de 

^essibJfflK}   Knesbeke  Wasmodum  et  Paridam  composicio  est  amicabiiis  ordinata.    De  ciuitati-* 

^ooqueeüi  bus  que  premisimus  ptacitata,    promisimus  Tide  data,   sicud  litteris  patentibus  pro** 

miaiiät  testamur.      Jn    cuius    rei   euidenciam    presenti   scripto    nostrum    sigillum    duximus 

\dm,  nA   apponendum;  et  sunt  testes:  Richardus  de  Luneborch  clericus  nosler  et  canonicus 

iremtfiflBi  Äwerinensis,   milites  vero:    Vlricus   et   item  Vlricus   de  Blu*chere,    Wipertus   de 

estmitt.  ^    Meienteke,   Wemenis   de   Halberstad,    Heinricus  Hucset  et  alii   quam   plures  fide 

t^^j    digni.     Datum    et   actum    in    Thune,    anno    gracie    M^'CCLXIX'',    in    die    beale 

cus  elE^    Catherine  virginis. 

^  HsiB&Ü  Nach  Sodendorf *8  Urkmidenbuch  I,  S.  45,  aus  eiuem  im  KOnig).  Archiv  zu  Hannover  befindlidien  Copiar 

ri,  .  aus  der  zweiten  Hälfte  des   1 4.  Jahrhunderts. 

^^  Johannes^  Herzog  zu  Rraunschweig,  verträgt  sich  auf  vnterhandlung  seines 

jDd^\-     Bruders    Herlzog    Albrechts    vnd    Grafen    Guncels    (!)    zu    Holstein    mit    Grauen 

^eo^oicu     Günzeln   zu   Swerin,    dergestalt,    das   dieser   Graue   von    Swerin    vnd    sein    Son 

Helmold  sich  sollen  verzeien  ihrer  lehnsgerechtigkeit  über  üllessen,  sowohl  auch 

der   gerech tigkeit,   die   sie   an   der  Neustadt  zwischen   den  Graben  und'plancken 

haben,  vnd  sie  sollen  solch  leben  dem  gedachten  Hertzogen  Johann  so  lange  zu 

loscitst      gul^    hallen,   bis   es   der  bischof  von  Zwerin  (!)  canonice   confirmiret  (!)•     Was 

.  .  '^      aber   diese    Grauen    disseits   der  Elbe   an    gUtern   haben ,  das   sollen    sie    ruhsam 

.^  0       behalten.    Datirt:  Thune,  am  tage  Catharinae  virginis,  anno  1269.    Jst  lateinisch. 

^  i       Signirt  mit  A  2. 

^k0  Aus  dem  Repertorium  Fabriciau.  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.    Diese  Urkunde  des  Herzogs  Johann, 

<  welche  offenbar  den    beiden   Torbergehenden    correspondirte,    Termissten    schon  die  Archirare  Chemnitz  und 

pfl^^  Schulte     Die  Fehler  in  der  forliegenden  Inhaltsaogabe  sind  leicht  nach  A  und  B  zu  yerbessero. 


X 


Digitized  by 


Google 


3«8  1209.  It12 

1269.   Dec.  6.   Schwerin.  117t. 

Qunzdin  und  Hdmold,  Grafen  von  Schwerin,  bestätigen  dem  Johanniter-Orden 
den  Besitz  der  Güter  Svlstorf,  Goddin,  Fixen  und  Moraas. 

Grunzelinus  et  Helmoldus  filius  eius  dei  gratia  comites  in  Zwerin  oronibus 
Christi  fidelibus  in  perpetuum.  *  Non  bene  sibi  prospicit,  qui  non  facit  deum  sue 
substancie  coheredeni.  Hoc  nostri  progenitores  beale  memorie  salubriter  atten- 
dentes,  predia  sua  videlicet  Zulistorp^  Godin,  Exen,  Moraz  cum  suis  pertinenciis 
et  iuribus  omnibus,  terris  cultis  et  incultis,  agris,  pratis,  nemoribus,  pascuis,  aquis, 
aquarum  decursibus,  iuriditionibus  cuiuslibet  et  criminalibus  sct  penas  pecuniarias, 
[seu]  sanguinis  effusionem  inferentibus,  necnon  cum  omni  ytilitate,  que  in  hiis  et  de 
hiis  bonis  et  iuribus  et  hominibus  ibidem  morantibus  pot[u]erit  prouenire,  sponte, 
plane  et  pure  ac  libere  viris  religiosis  magistro  et  fratribus  sacre  domus  hospi* 
talis  JherosoL  in  remedium  animarum  suarum  et  in  subsidium  terre  sancte  cod- 
tulerunt.  Unde  nos,  eorum  piis  precibus  inclinati,  donationem  et  traditionem 
reqim  et  iurium  dictis  magistro  et  fratribus  pie  factas  ratas  et  consultas  habentes, 
eas  in  nomine  domini  conßrmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus, 
sub  hac  conditione,  quod  iam  predictis  magistro  et  fratribus  et  eorum  succes- 
soribus  nuUi  hominum  preter  nobis  et  nostris  heredibus  liceat  uendere  aut  dimit- 
tere  dicta  bona  et  a  nostra  progenie  alienare,  ne  ad  manus  deueniant  alienas,  de 
quo  nobis  et  nostris  successoribus,  necnon  toti  terre  nostre  dampnum  posset 
forsitan  suboriri.  Recognoscimus  insuper  presentibus,  quod,  si  unquam  hactenus 
nos  uel  nostri  aduocati  uel  ofHciales  in  bonis  uel  iuribus  uel  in  possessione 
ipsorum  eos  inquietauimus  uel  turbauimus  nobis  quicquam  iuris  in  eisdem  bonis 
uel  rebus  forsitan  usurpando,  hoc  de  facto,  et  non  de  iure  fecimus,  et  de  hoc 
facto  satisfecimus  et  factum  dolemus,  ab  omni  eorum  turbatione  et  molestia  de 
cetero  cessaturi.  Jn  huius  rei  euidenciam  presens  scriptum  fecimus  roborari. 
Datum  Zwerin ,   anno  domini  M"*  CC"  LXIX%   in  die  beali  Nycolai. 

Nach  deip  Original  im  Staats -Archir  zu  Berlin.  Die  Schrift  ist  durch  Nässe  hin  und  wieder  unklar 
geworden,  namentlich  in  der  Stelle  über  die  Gerichtsbarkeit.  An  der  Urkunde  hangen  zwei  PergameDt* 
streifen  mit  nur  unbedeutenden  Spuren  der  Siegel.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  I,  S.  205.  —  Vgl.  Bd.  I, 
Nr.  165,   230  und   340. 


1269.   Dec.  7.    Dargun.  1173. 

Hermann,  Bischof  von  Camin,  verkauft  dem  Kloster  Dargun  die  Zehnten  aus 
den  D'&rfem  Gojsehurg  und  Garz  Qauf  der  Insd  Usedom^. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.    Hermannus  dei  gratia  Caminensis 
ecciesie  episcopus  omnibus  in  perpetuum.    Cum  omnia^  que  sub  sole  fiunt,  uanitati 


Digitized  by 


Google 


i«4  1270.  369 

ac  obliuioni  subiaceant^  introductum  est  a  sapientibus  utiliter  ac  prouide,  ut  ea^ 
que  ab  ipsis  geruntur^  perpetue  commendentur  memorie  Unguis  testium  ac  testi* 
monio  lilterarum.  Hinc  est,  quod  ad  noticiam  tarn  presentium,  quam  futurorum 
uolumus  peruenire,  quod  nos  de  communi  consensu  capituli  nostri  conuentui  in 
Dargun  uendidimus  decimam  proprietalis  illius,  quam  habet  in  uillis  Karzburch  et 
duabus  uillis  uno  nomine  Gardiz  uidelicet  nuncupatis  cum  terminis  ipsarum,  pro 
centum  marcis  denariorum,  eo  iure  ac  libertate,  qua  ipsam  habuimus,  perpetuo 
possidendam.  Ut  igitur  hec  nostra  uendicio  futuris  temporibus  semper  firma 
maneat  et  inconuulsa,  presentem  litteram  inde  conscriptam  sigilli  nostri  munimine 
fecimus  communiri.  Testes  huius  rei  sunt:  Arnoldus  prepositus  dominarum  de 
Yuenac,  Andreas  plebanus  in  Dimin,  Heidhenricus  et  Albertus  canonici  Colber- 
genses,  Hinricus  comes  de  Kerecberg,  Olricus  marscalcus,  Hinricus  de  Cudhene, 
Ludolfus  de  Lassana,  Johannes  Wlpes,  milites,  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt 
hec  anno  domini  M^  CC  LX^  IX"",  VU"^  idus  Decembris,  in  Dargun,  pontificatus 
nostri  anno  XVF.     Datum  per  manus  magistri  Lamberti  notarii. 

Nach  dem  Origioal  im  Haupt -Archiv  za  Schwerin.     An  einer  rothen  seidenen  Schnur   hängt  das  zur 
Nr.  799  beschriebene  neuere,  runde  Siegel  des  Bischofs  Hermann. 


1270.   Rostock.  1174. 

Meister  Heinrich  CBüSppener)  überlässt  dem  Werner  Burboden  und  Andern 
den  ihm  von  der  Stadt  Rostock  zum  Hopfenbau  verliehenen  Acker. 

JMagister  Henricus  Humularius  convenerat  quendam  agrum  a  civitate  ad 
excolendum  humulum,  et  iilum  agrum  specificavit  cum  fossato  in  longitudine  et 
latitudine.  Cum  autem  deficeret  in  denariis  et  per  se  ad  culturam  redigere  non 
posset,  assignavit  Wernero  Burboden  quartam  partem  illius  agri,  Godefrido  filio 
Mauritii  quartam  partem  et  Helmico  in  platea  Monachorum  quartam  partem,  tali 
modo,  ut  unusquisque  pro  parte  sua  civitati  tantum  det,  sicut  in  priviiegio  super 
hoc  confeclo  plenius  continetur.  Jdem  vero  magister  Heinricus  resignavit  Wer- 
nero Burboden  plenarie,  quicquid  habuit  in  agro  memorato. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  fol.  65. 


1270.   Rostock.  1175. 

Die  Dominicanemüinche  zu  Rostock  zaMen  jährlich  20  Schill.  Zins  ßir  ihren 
Ziegdhof,  und  das  Kloster  Doheran  jährlich  1  Mark  Schoss. 

In  isto  Tolumine  sunt  redditus  civitatis  consignati  sub  hac  forma:    —    — 
Fratres    predicatores    quolibet    pascha    XX    solidos    de    domo    laterum.     — 
Doberacenses  1  marcam  pro  coUecta. 

HeUtabirgisekM  Vrkuiei-Biek  II.  ^'J 


Digitized  by 


Google 


370  1270.  1111 

Aul  aaem  alten  Bottockscben  KAnmerei- Register  tod  1270,  p.  1  und  3. 

Dies  nachträglich  aufgefundeoe  Kämmerei- Register  enthält  auf  17  Pergamentblättem  in  Octar  Ver- 
zeichnisse  der  an  die  Stadt  zu  zahlenden  Grundzinse  und  Stättegelder,  Berechnungen  über  Schuldferhält^ 
niste  der  Stadt  zu  den  dortigen  Kirchen  und  Hospitälern,  Abre<;fanungen  über  die  ZiegelbOfe,  Statnle, 
Criminalsaohen ,  Privatsachen,  namentlich  über  in  Verw|Jirung  genommene  £rbschaften,  Vonnundschiit«» 
Sachen,  Bürgschaften  u.  s.  w.  Auf  p.  2  werden  2  Waagen  erwähnt,  die  „Libra  farine,  punder  dicta" 
nnd  die   ^Libra  super  aquam.** 


1270.  Rostock.  1176. 

Der  Roth  zu  Rostock  gesteht  der  Marienkirche  daselbet  das  Recht  zu,  eki» 
neuen  Ziegdhof  anzulegen^  und  bekennt,  derselben  60  Mk  Pf.  schädig  zu  aem. 

Antiqua  domus  latericea,  que  sita  fuit  inter  molendinum  Conrad!  et  aliud 
molendinum,  fuit  sancte  Marie^  et  destructa  est.  Et  si  opus  fuerit  ecclesie  sancle 
Marie,  possunt  provisores  ipsius  aliam  domum  adeo  latam  et  longam  ibidem 
reedificare. 

Omni  computacione  inter  ecciesiam  beate  Marie  et  civitatem  sedata,  mansil 
ciTitas  .beate  Marie  LX  marcas  denariorum.  Presente  consilio  universo  et  Andrea 
de  Cosfelde  et  Arnoldo  de  Susato,  iuratis  ecclesie  tunc  temporis. 

Nach  dem  Rostocker  Kämmerei -Register  yon   1270,  p,  6. 


(1270.)   Rostock.  1177. 

Der  Roth  zu  Rostock  begnadigt  zwei  Verbre<Aer  auf  Fürsprache  des  Fürsten 
Waldemar. 

JDiscop  et  Umbelanc  excesserunt,  quod  fregerunt  domum  cuiusdam  el 
spoliaverunl,  et  reslituerunl  spolia  lemporibus  Folcekini.  Et  hoc  ad  preces  dom'mi 
Waidemari  ipsis  fuit  indultum* 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  B,  foL  68. 


1270.   Jan.  1.  1178. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  ordnet  die  Probenden  des  CoUegiatstiftes  zu 
Bützow. 

xlermannus  dei  gracia  Zwerinensis  ecclesie  episcopus  omnibus  präsentem 
paginam  visurls  salutem  et  sioceram  in  domino  caritatem.  Geste  rei  noticia  pro- 
pagatur  in  posteros,  cui  venit  auctoritas  et  robur  testimonio  Utterarum.  Deda- 
retur   igitur   presentibus  et  futuris,    quod   nos,    salubritati   canonieorum    ecclesie 


Digitized  by 


Google 


1178  1270.  art 

sancte  Elizabeth  Butzowensis  insisteDtes,  prouida  canonicorum  nostroram  ecclesie 
Zwerinensis,  videlicet  venerabilis  domini  Ludolfi  prepositi  et  domini  GhuDteri  pre- 
positi  eiusdem  ecclesia  Butzowensis,  deliberatione  prehabita,  decreuimus  prebendia 
iDinoribus  aliquos  addere  redditus,  maioribus  vero  sabtrahere  sine  preiodicio  mmc 
habencium  prebendas  easdem^  quoad  vixerint,  ut  predicte  ecciesie  canonici  cla- 
morem  ad  nos  frequencius  delatum  vnanimi  facta  concordia  postergarent  CiriKbei 
autem  prebende  XXX  et  duo  tremodia  uel  eqaioalens  statuimus  assignari. 
Melioribus  tarnen  in  prebendis  constituti  de  supercrescente  gaudeant  annona  tem* 
poribus  uite  sue.  Prebenda  domini  Erponis  nunc  decani  habebit  in  Selow  X 
mansos  et  duo  tremodia  in  Jndagine  Thiderici;  prebenda  domini  Johannis  Frisonis 
in  Reynarstorpe  duos  mansos,  in  villa  Wolken  duos  mansos,  in  Gepelin  duos 
mansos,  in  Stenouen  ynum  mansum;  prebenda  domini  Johannis  de  Wiltenborch 
quindecim  marcas  in  Nigenkerke  et  duos  mansos  in  Stenouen,  que  sie  manebit, 
quia  taxauimus  predlctam  summam  cum  duobus  mansis  valori  triginta  et  duorum 
tremodiorum  equaliter  respondere;  prebenda  Lutberti  in  Stenouen  IUI  mansos,  in 
Belitz  U  mansos,  in  Selow  duos  mansos  et  dimidium;  prebenda  scolastici  in 
Lussow  n  mansos,  in  Lukowe  II  mansos,  in  Reymersdorpe  quinque  tremodia  et 
stolas,  adieclis  sibi  tribus  tremodiis  de  prebenda  maioris  Ghotghemak,  cum  vacarit, 
et  in  talibus  redditibus  permanebit;  prebenda  minoris  Gotghemakede  in  Lukow 
quatuor  mansos  et  dimidium,  in  Minor!  Swisow  duos  mansos  ac  duo  tremodia  in 
Critzelmow,  cum  augmento  duorum  tremodiorum  prebende  maioris  Gotghemak 
vacature;  prebenda  maioris  Gotghemak  in  Läse  IUI  mansos,  in  Reynersdorpe 
quatuor  mansos  et  dimidium;  prebenda  Lodewici  in  Cernentin  VII  mansos,  in 
Critzelmow  duo  tremodia  et  dimidium,  in  Jndagine  Thiderici  vnum  tremodium  et 
dimidium,  nee  debet  ulterius  adaugeri;  prebenda  Hinrici  de  Mangkemos  in  Nien-« 
kerken  duos  mansos  et  dimidium,  in  Lukowe  quatuor  mansos  et  dimidium,  et 
eadem  Tiginti  et  duobus  modus  missalis  annone  a  Johanne  Frisone  vacantibus  et 
duobus  tremodiis  et  dimidio  a  prebenda  Lubberti  vacantibus  augeatur.  Prebenda 
Thiderici  dicti  Brunes  habebit  in  Lukow  areas  et  mansos,  qui  sibi  in  viginti  et 
neuem  tremodiis  respondebunt,  et  eadem  tribus  tremodiis  de  Jndagine  Thiderici 
adaugetur.  Ceterum  ordinauimus,  quod  predicte  ecciesie  prepositura  habeat  neuem 
mansos  in  Jordanesdorpe  et  bannum  viginti  et  quinque  ecclesiarum  Rozstok  cir- 
cumiacencium  et  ecclesiarum  ciuitatis  eiusdem.  Ordinandum  eciam  dignum  duximus, 
quod  in  Lussow  quatuor  mansos  et  in  Reynerstorpe  tria  tremodia  duobus  modiis 
minus  et  bannum  ecclesiarum  videlicet  Siwan,  Sprentze,  Lussowe,  Antiquum 
Ghustrowe,  Critzekowe,  Radim,  Stemenberghe,  Camptze,  Goghelow,  Wetzin  pre- 
fate  habeat  decanus  ecciesie.  Volumus  eciam,  quod  canonici  sepedicte  ecciesie, 
qui  expensas  habent,  ad  sustentandos  scolares  pauperes  chorum  ibidem  frequen- 
tantes,  deriuaciones  stacionam  et  ecciesie  parrochialis  Butzowensis  (1)  et  banno  eius-- 
dem  cioitatis  gaudeant  pensione.     Volumus  eciam,  quod,  si  aliqnis  vicarie  deser^ 

47* 


Digitized  by 


Google 


a72  1270.  ItW 

Qire  debaerit,  sunima^  que  danda  erä^  et  persona  deseruiens  consensu  et  ordi- 
nacione  capituli  statuantur.  Yt  aatera  haiusmodi  ordinacio  tarn  racionabiliter  ordi« 
Data  foluris  temporibus  stabilis  perseueret,  hanc  presentem  pa^inam  inde  confeetam 
nostre  et  einsdem  ecclesie  Butzowensis  sigillis  fecimus  communirL  Acta  sunt 
hec  anno  domini  M^CC^LXX«,  die  circumscisionis  domini^  pontificatus  nostri  anno 
septimo. 

Nach  dem  Diplomatar.  Buteow.,  XIV.  —  Gedruckt  bei  Wesiphalen  IV,  p.  940. 


1270.   Jan.  5.   Demmin.  1179. 

Barmm,   Hensog  von  Pommern,   schenkt  dem  Kloster  Dargim  Freiheit  vcm 
WasserzoU  ßlr  12  Haffkakne  aus  dem  Klosierdorfe  Casebwrg. 

Jjarnim  dei  gracia  dux  Slauorum  omnibus  in  perpetuum.  Quoniam  gene- 
ratio  preterit  et  generatio  aduenit,  necesse  est,  ut  acta  principum,  que  sub  tem- 
pore defluente  fiunt,  que  robur  perpetue  firmitatis  sortiri  debent,  scriptis  autenticis 
aut  testibus  ydoneis  adeo  roborentur,  ne  iroposterum  uersutorum  malicia  viam 
inueniat  malignandi.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volumus  nationibus  presenlibus 
et  futuris,  quod  nos  ob  reuerenciam  omnipotentis  dei  eiasque  matris  Marie  vir- 
ginis  intemerate  donauimus  .  .  abbati  et  conuentui  ordinis  Cystercii  in  Dargun  in 
Villa  eorum,  que  uocatur  Karsibur,  que  iaeet  iuxta  ZsvinaiD,  duodecim  nauiculas, 
que  wlgariter  uocantur  hafkanen,  liberas  ab  aque  omnimoda  pensione,  vt  proinde 
pro  nobis  et  pro  nostris  progenitoribus  implorent  clemenciam  saluatoris.  Vt  autem 
hec  nostra  donatio  semper  firma  et  inuiolabilis  in  perpetuum  perseueret,  eisdem 
presens  instrumentum  dari  fecimus  sigilli  nostri  munimine  roboratum.  Testes 
huius  rei  sunt:  Conradus  prepositus  ecclesie  Stetinensis,  clericus;  Wemerus  de 
^Loziz,  Heinricus  Ursus,  Johannes  Romelo,  Conradus  de  Massow,  Hermannus 
Hakenbeke,  Fredericus  de  Hinnenborch,  milites,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 
Datum  Dimin,  per  manum  magistri  Rodolphi  curie  nostre  notarii,  anno  domini 
M^CC^LXX%  nonas  Januarii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Ärchir  zu  Schwerin.    Das  Siegel .  ist  von  der  Schnur  aus  rother,  grüner 
und  gelber  Seide  abgefallen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  145. 


1270.   Febr.  12.    Schwerin.  1180. 

Pnbislav,  Fürst  zu  WoUin,  genannt  von  Wenden,  entsagt  seinen  Ansprüchen 
auf  die  Stadt  ParcMm  zu  Gunsten  der  Grafen  Gunzdin  und  Hdmold  von 
Schwerin. 

J[  ribezlaus  dei  gracia  dominus  in  Wolui,   dictus  de  Slavia,   omnibus  pre- 
sentes  litteras   inspecturis   in   vero   salutari   salutem.     Notum    esse    cupimus   tarn 


Digitized  by 


Google 


1181  1270.  37a 

presentibus,  quam  futuris,  quod  nos  propter  dilectionem  et  bone  voIuntatlB  exhi- 
bitionem,  quam  nobis  et  nostris  pueris  dilecti  et  speciales  nostri  Gunzelinus  et 
Helmoldus  comites  de  Zwerin  persepius  exhibuerunt,  sicut  adhuc  facere  inlendunt^ 
ipsos  gratuita  seruitute  modis  quibus  poterimus  intendimus  promouere.  Et  pro 
eo,  ut  fUiam  nostram  adhuc  maritandam  recipiant  in  domum  suam  et  teneant^ 
quousque  de  nostro  consilio  nuptui  eam  tradant,  renunctiamus  et  renunctiauimus 
omni  impetitioni  et  actioni,  quam  habuimus  contra  iam  dictos  comites  super  bonis 
Omnibus  ad  nos  quondam  perlinentibus,  que  ad  vsus  ipsorum  deuenerunt,  sicut 
adhuc  in  ipsorum  retinent  potestate,  ipsosque  cum  heredibus  suis  super  hiis 
Omnibus  coram  deo  et  hominibus  integraliter  dimisimus  absolutos,  ita  videlicet 
quod  iam  dicti  comites  Zwerinenses  et  eorum  heredes  a  nobis  et  a  nostris  here- 
dibus nullam  penitus  de  ciuilate  Parchem  cum  bonis  aliis,  sicut  premisimus, 
habeant  impetitionem  siue  inquietalionem ,  necnon  et  super  omnibus,  que  inter 
nos  fuerunt  hactenus  alicuius  questionis.  Huius  facti  nostri  testes  sunt:  nobilis 
vir  comes  Heinricus  de  Dannenberge,  Johannes  de  Witlenborch  decanus  Zweri- 
nensis^  Richardus  de  Luneborgh,  Johannes  de  Trebowe,  magister  Mauricius^ 
ibidem  canonici,  dominus  Daniel  prior  de  Reyneuelde  et  dominus  Sifridus  mo- 
nachus  ibidem,  Heinricus  de  Jnsula,  Amoldus  Brusehauere,  Johannes  de  Bruseviz, 
Deneke  de  Weltzin,  Hermannus  dictus  Bozkule,  dominus  Beynboldus  Scerf, 
Floreke  de  Stuc,  Ericus  de  Luneborch  et  Nicolaus  dictus  Yos  de  Beberge  et 
all!  quam  plures.  Vt  autem  hec  premissa  a  nobis  et  a  nostris  heredibus  inuiola- 
biliter  obseruentur,  presentes  Ütleras  conscribi  fecimus  sigilli  nostri  robore  com- 
munitas.  Datum  et  actum  Zwerin,  anno  gracie  M^CC'LXX'',  secundo  ydus 
Februarii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Das  an  einem  Pergamentstreifen  hangende  Siegel 
ist  grösstentheils  zerbröckelt;  die  noch  Torhandenen  Bruchstücke  lassen  es  jedoch  als  dasjenige  erkennen, 
welches  in  Bd.  I,  unter  Nr.  633,  abgebildet  ist.  —  Gedruckt  in  Rudloff*s  Urk.-Lief.,  S.  59,  und  bei  Clee- 
mann,  Chronik  yon  Farchim,  S.  116.  . 


1270.   Febr.  22.  1181. 

Heinrich,  Fürst  von  Meldefnlmrg,  verleiht  dem  Deutsch -Ordens -Hause  zu 
Riga  das  Patranat  der  St.  Oeorgenkirche  der  Neustadt  Wismar  und  bestimmt 
den  Umfang  der  Pfarre. 

Omnibus  presens  scriptum  intuentibus  frater  Gerardus,  prior 
predicatorum  in  Lubeke,  et  frater  Hermannus^  gardianus  fralrum 
minorum  ibidem,  salutem  in  domino.  Recognoscimus  publice  prote- 
stantes,  nos  vidisse  litteras  nobilis  domini  Henrici  Magnopolensis  haut 
rasas,  nee  cancellatas,  nee  in  aliqua  parte  sui  viciatas,  set  integras, 
in  hec  verba: 


Digitized  by 


Google 


S74  1270.  tm 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Nos  Henricus  dei  gratia  dominus 
Magnopolensis  notum  esse  rolumus  universis  Christi  fidelibus,  quod  nos  ob  reve- 
rentiam  beate  et  gloriose  virginis  Marie  religiosis  viris  fratribus  domus  Theutonice 
in  Riga,  ut  semper  in  eorum  orationibus  nostri  cum  benedictione  memoria 
reviviscat,  ecciesiam  beatorum  Martini  et  Georgii  in  nova  civitate  nostra  Wismaria, 
dyocesis  Raceburgensis,  liberaliter  contulimus  perpetuo  possidendam.  Et  quia 
predicta  ecclesia  dotem  non  habuit,  damus  eidem  pro  dote  iure  parrochiali, 
quicquid  edificatum  est  vel  pro  tempore  locatum  fuerit  a  tractu  sive  loco,  in  qoo 
antique  civitatis  plance  steterant  aliquando,  excipientes  dumtaxat  domum  sancti 
Spiritus,  edificatam  inter  novam  et  antiquam  civitatem,  quam  concessa  sibi  iam- 
pridem  gaudere  volumus  Hbertate.  Ut  igitur  hanc  nostram  ordinationem  nulla 
possit  abolere  vetustas  aut  malitiosa  calumpnia  depravare,  iussimus  factum  hoc 
presenli  scripto  et  nostri  appensione  sigilii  firmiter  perhennari.  Datum  anno  do- 
mini  M^CC?  septuagesimo,  in  cathedra  sancti  Petri. 

Nach  dem  Griginal-Transsumpt  unter  den  „Comthurei-Urkunden**,  jetzt  in  der  Trese  des  Stadt- Archirs 
zu  Bremen  (durch  Vermittelung  des  Ober-Appellationsgerichts-Raths  Pauli  zu  Lübek  mitgetheiit  Ton  Dr.  £hmck 
lu  Bremen).  In  Bremen  war  seit  der  ersten  H&lfte  des  18,  Jahrh.  eine  Comthurei  des  Deutschen  Ordens, 
ein  ^Deutsches  Haus**,  dessen  Güter  im  J.  1564  von  dem  Orden  an  die  Stadt  verkauft  wurden  und  dessen 
Urkunden  dabei  an  die  Stadt  übergingen.  —  An  dem  Transsumpt  hangen  zwei  Pergamentstreifen,  an 
denen  jedoch  die  Siegel  fehlen.  Anf  der  Rückseite  steht  tou  einer  anscheinend  dem  14.  Jahrh.  angeh<^ 
renden  Handschrift:  ^Hec  ütera  de  Wismaria.**  —  Gerhard  war  1298  Dominicaner -Prior  und  Hermann 
1304  Franziscaner-Gardian  zu  Lübek;  ygl.  U.-B.  der  Stadt  Lübek,  Bd.  I,  S.  610,  und  Bd.  U,  S.  157.  — 
Diese  merkwürdige  Urkunde  ist  entweder  gleich  nach  der  Heimkehr  des  fürstlichen  Pilgers  von  seioeii 
Kreuzzuge  nach  Lirland  oder  noch  in  Riga  ausgestellt;  TgL  Jahrb.  XIV,  S.  22  flgd.  Aus  dieser  Verleihnng 
erklärt  es  sich  denn  auch,  das«  der  Wisoiarsdie  81.  Georgen-Pfarrer  Jacob  ron  StoTe  1355  flgd.  ein  Mit* 
glied  des  Deutschen  Ordens  war;    rgl.  Jahrb.  XI7,  S.  206,  212. 


1270.    März  3.   Güstrow.  1182. 

Nicolaus,   Fürst  von  Werle,   scfienkt  der  Stadt  Güstrow  ein  Drittheä  von  be- 
stimmten Oerichtsbussen  und  einige  Rechtsfreiheiten. 

JNicoIaus  dei  gracia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  visuris 
salutem  in  perpetuum.  Nouerint  vniuersi^  qui  presentem  paginam  susceperint 
perlegendam,  quod  nos  de  bona  uoluntate  nostra  et  dilectorum  Gliorum  nostrorum 
Henrici  et  Johannis  dominorum  de  Werle  consensu  dilectis  burgensibus  nostris 
Guzstrowe  ciuitatem  nostram  inhabitantibus  pro  munere  contulimus  specialis  ut,  si 
quid  iuris  uel  emende  de  rixis  seu  contencionibus  mulierum  emerserit,  que  debent 
ferre  lapides  pro  excessu,  partem  tertiam  ipsi  ad  vsus  cinitatis  recipiant^  nobis 
duabus  partibtts  reseruatis.  Si  uero  aliquis  excedens  castigari  virgis  et  verberari 
debet  in  loco,   qoi  stupe  wlgaliter  dicitur,   pro  emenda  sua  nos  recipiemus  duas 


Digitized  by 


Google 


1183  .        1270.  375 

partes  9  partem  aulem  tereiain  borgenses.  Jtero  si  aliquis  in  adulterio  fuerit  de** 
prehensus,  qui  trahi  per  plateas  secundum  consuetudinem  ciuitatis  deberet,  si  com-^ 
posicionem  inierit,  nubis  de  emenda  duas  partes,  partem  terciam  ciuitati  (!).  Jtem 
81  quis  seras  ciuitatis  confringeret  uiolenter  seu  alio  quocumqae  modo  contra 
uoluntatern  burgensium  reseraret,  pro  emenda  quicquid  daret,  nobis  due  cedunt 
partes,  pars  vero  tercia  ciuitati.  Jtem  si  quis  plancas  ciuitatis  seu  municionem 
pecorum  ^  furtiue  detulerit  uel  auferret  et  deprehensus  daret  aliquid  pro  emenda, 
tercia  pars  ciuitati  dabitur,  particule  due  nobis.  Jtem  si  quis  vigiles  ciuitatis 
noctumo  tempore  uel  diurno  et  nuncios  eiusdem  percusserit  et  male  tractauerit 
siue  wlnerauerit,  nobis  due  partes  cedent,  pars  tercia  ciuitati,  si  aiiquid  datum 
fuerit  pro  emenda.  Jnsuper  dedimus  burgensibus  ciuitatis  nostre,  quod  assumtis 
duobus  ciuibus  suis,  si  aduocatum  habere  non  poterunt,  equaii  iusticia  quemlibet 
possunt  suis  pro  debitis  occupare.  Si  eciam  aduocatus  seu  alius,  quicumque 
esset,  aliquem  haberet  incusare,  in  foro  in  loco  tribunalis  ipsum  accusabit  et  in 
nulio  alio  loco  nisi  in  predicto  ad  hec  debite  deputato.  Ut  igitur  huiusmodi 
factum  stabile  permaneat  atque  firmum,  sigilli  nostri  testimonio  roboramus.  Testes 
sunt:  milites:  Johannes  Baroldi,  Jobannes  Kaboldi,  Magorius  de  Cene,  Henricus 
de  Viotowe;  famuli:  Henricus  aduocatus  in  Guzstrowc,  Weselus  marscalcus, 
Ludeke  Hohsalus,  Olricus  de  Bardenulet;  consules  ciuitatis:  Godefridus  Wesfalus, 
Matthias  de  foro  equorum,  üidericus,  Lutbertus  Pingwis,  Thedericus  de  St(ripe, 
Arnoldus  de  Demene,  Johannes  de  Molne,  Thedericus  de  Norwegia,  Gerwinus 
Swicker,  Gerbertus  ante  portam.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M^CC^LXX^  Datum 
Guzstrowe,  de  manu  Godefridi  prepositi  Guzstroensis,  Y.  nonas  Marcii. 

Nach  dem  Original  im  Archiv  der  Stadt  Güstrow.    An  einer  Schnur  von  rother  und  gelber  Seide  hängt 
ein  zerbrochenes  fürstlich  Werlesches  Siegel,  mit  der  Umschrift: 

LVM  ♦ laOLÄI     Da 

£in  Wort  ist  unklar  geschrieben  und  schwierig  zu  erklären;  man  kann:  *„pedu,  pei^u  oder  pec^u** 
lesen.  Wahrscheinlich  wird:  ^pec^u**  zu  lesen  und  „pecorum**  zu  erklären  sein;  im  Verhältnisse  zu 
nplancae  civitatis^  (Stadtmauern,  Planken)  wären  dann  „munitiones  pecorum**  die  „Landwehren**, 
d.  h.  die  Beschützung  der  Stadtfeldmark  durch  Wall  und  Graben  gegen  die  Wegtreibung  des  Viehes  durch 
Feinde.  —  Gedruckt  bei  v.  Westphalen  IV,  p.  941;  y.  Beehr,  p.  390;  Thomas,  Anal.  Güstrow.,  p.  62; 
Besser,  Beiträge  II,  S.  249. 


1270.   März  5.  1185. 

Heinrich,  Fürst  von  Meklenburff,  bestätigt  seines  Grossvaters  Heinrich  Borwm 
Schenkung  von  2  Hufen  in  Eichhoh  an  die  Pfarre  zu  Neiiburg. 

in  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Tempus  labile  est,  et  ea,  que  in 
tempore  aguntur,  cum  tempore  tabescunt;  vnde  humanarum  actionum  recordalii 
in  obliuionem  senescere  solet,   nisi  iabenti  memorie  coBsnlalur  remedia  seriptiiK«rr 


> 


Digitized  by 


Google 


376  1270.  1184 

ran.    Nw  ifitur  Hinricw  dei  gracia  donnvs  Magnopoleiim  notnin  ene  Yolaimis 
lam  presentibiis,   quam  fotora,   qaod   dilectos  aans  noster  felicis  memorie  daos 
naDSOS  iacentes  in   campo  Tille  Eckholt   contulit   ecclesie  Nyenborch   cum  onuii 
iure   et   proprietatibiu.    \i   eis   plebanus   ecclesie   eiosdem   et  sui   saccessores  in 
perpetuam  perfrnaotur,   sub  tali  ridelicet  pacto,  vt,  quiconque  fideUum  in  extremo 
▼ite  rae  eoDstitotas  aancte  innDctionis  Mcramentoin  desideranerit,  siue  dioes^  me 
paoper   faerit,   plebanas  sea  alias  plebani  yicem  obseraans  infirmo   inianctionem 
gratis  plane  et  absque  vUa  commutatione  sedulus  amministreL    Nos  autera  debitam 
et  laudabilem  ipsins  aai   nostri   donacionem   nequaquam   irritare  rolentes,   pactum, 
qaod  fecit^  ratum  habemas  et  districte  precipiendo  mandamas,  quatenas  per  totam 
parrochiam   sepedicte  ecclesie  matricalaris  Nyenborch,   necnon  et  ecclesie  O'des- 
kerken,   que   ediCcata   est  intra  terminos   iam    predicte    ecclesie,   tarn   a  plebaao, 
qaam  a  parrochialibus  firmiter  obseruari;    dignum  quippe   est,   vt  filia   honestate 
gaadeat  sue   matris.     Yt  igitur  factum   hoc  stabilitate   et  robore  a  successoribos 
non   fraudetur,   iussimus   presentem   litteram   sigillo   nostro   et  subscriplis   testibus 
perhennari.     Testes  autem  sunt:    Theodericus  plebanus  [in]  Nyenborch,  Conradus 
plebanus    in    Lu*bow,    Hinricus    plebanus    in    Stern eberch,    Gotschalcus    notarios 
noster,  Aluericus  de  Bamekowe,  Helmoldus  de  Plesse,  Theodericus  Klawe,  Be- 
nedictus  de  Rodenbeke,   Hennannas  Storm,   milites  nostri.     Datum  anno   domioi 
M''CCLXX%  quarta  feria  in  albis,  per  manum  Gotscalci  plebani  in  Po^le. 

Nach  dem  stark  rermoderten  uod  des  Siegels  beraubten  Grigioal-Transsumpte  des  Zutpheldas  Warden- 
berg,  Administrators  des  Bisth.  Scbwerio,  d.  d.  Bfitzow,  1521,  Aug.  17,  im  Kirchen-Archive  zu.  Neuburg, 
aus  dem  OriginaJ-Transsumpte  der  Herzogin  Katharine  ron  Meklenburg,  d.  d.  Farpen,   1431,  Mai  12,  worin 

es   von    dem  Originale  der  Haupt -Urkunde   heisst: „qoandam    patentem   litteram   mag^ifici    domini 

Hinrici  bone  memorio    domini  Magnopolensis,  suo  vero  sigpUo  in  filis  sericis  rubel  videlicet  et  crocei  coloris, 
vt  apparuit,  impendento  sigpllatam*"   —  — .    —    Gedruckt  in  Jahrb.  VII,  S.  301. 


1270.  1184. 

Dcuf  Kloster  Dünamünde  verkauft  die  Dörfer  Siggdkow  und  Krucen  an  das 
Kloster  Reinfeld. 

Jb  rater  Thidericus  dictus  abbas  de  Dunemunde  totusque  conuentus  ibidem 
vniuersis  hoc  scriptum  visuris  in  perpetuum.  Notum  esse  volumus  tarn  presenü- 
bus,  quam  futuris,  quod  nos  de  pleno  ac  beniuolo  consensu  vendidimus  domino 
Heinrlco  abbali  el  conuentui  de  Reynevelde  villas  duas  Siklecowe  et  Crucen 
prope  Parchem  sitas  cum  cuHa  nostra  et  molendino  et  omnibus  ipsarum  yiUarom 
attinenciis,  sicut  termini  demonstranlur,  pro  septingentis  et  octoginta  marcis  Lu- 
bicensium  denariorum.  Jn  cuius  rei  testimonium  presentem  paginam  sigiUo  nostro 
duximus  roborandam.     Acta  sunt  hec  anno  domini  M''CC''LXX^ 


Digitized  by 


Google 


1185  1270.  »77 

Nach  der  uaeohtan  Aosfeitig^Dg  im  Haapt-Arohir  zu  Schwerin.  An  einem  aus  der  Charte  geschnit- 
tenen Pergamentstreifen  hängt  des  Abtes  yon  Dünamünde  kleines,  parabolisches,  mit  Fimiss  ilbersogeaes 
Siegel,  welches  auch  an  Nr.  965  hängt,  mit  der  Umschrift: 

[*  SIJGILL'  .  äBBäTIS  .  Da  ,  DVNaMVND[a] 

Die  Schrift  stammt  offenbar  aus  einer  jüngeren  Zeit,  als  aus  dem  J.  1270.  Geg^n  die  Echtheit  redet 
ferner  auch  die  ganze  Form  des  Ausdrucks,  welche  weniger  einer  Verkaufsurkunde,  als  rielmehr  nur  einer 
kurzen  Aufzeichnung  ans  der  Urkunde  entspricht.  Dazu  kommt,  dass  die  letale  Zeile  mit  dem  Datum 
(Acta  sunt  hec  anno  domini  M'^CC^LXX^)  offenbar  in  jüngeren  Zeiten,  etwa  um  die  Mitte  des  14.  Jahrh., 
hinzugeschrieben  ist  —  Vgl.  Bd.  I.  Vorr.  S.  XXXIIl  f.,  und  Nr.  1185.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XIV,  S.  277; 
auch  in  den  Mittheil,  der  Gesellsch.  für  Gesch.  der  russ.  OstseeproTinzen  III,  S.  98,  und  in  r.  Bunge*s 
Lifiänd.  Urk.-Bttch  I,  S.  532. 


1270.  1185. 

GumeUn,  Oraf  von  Schwerin,  und  sein  Sohn  Hdmold  bestätigen  dem  Kloster 
Bemfeld  die  vom  Kloster  Dünamünde  erkauften  Dorfer  Siggdkow  und 
Krucen. 

(jruncelinus  dei  gracia  comes  de  Zwerin  et  filius  eius  Helrooldas  vniuersis 
hoc  scriptum  visuris  in  perpetuum.  Cum  ea,  que  racionabiliter  a  viris  honestls 
ac  reiigiosis  ordinata  fuerint^  per  nos  merito  debeant  approbata  confirmari,  notum 
esse  volumus  vniuersis,  quod  dominus  Thidericus  abbas  de  Dunemunde  ac  suus 
conuentus  vendiderunt  domino  •  •  abbat!  et  conuentui  de  Reynevelde  nostro 
roediante  beniuolo  consensu  duas  villas  prope  ciuitatem  Parchem  sitas,  vnam,  que 
vocatur  Siklecowe,  et  alteram,  que  Crucen  vocalur,  cum  curia  et  molendino,  cum 
terminis  et  disterminacionibus,  sicut  distincti  ab  antiquo  iacuerunt  et  sicut  vadunt 
a  piscina  molendini  in  riuulum  Säbele  dictum,  in  alium  riuulum,  qui  dicitur  Sikle- 
cowe,  et  sie  procedunt  in  Eldenam,  cum  omnibus  suis  attinenciis,  siluis,  pratis, 
pascuis,  aquis  piscariis,  pro  septingenlis  et  octoginta  marcis  Lubicensium  dena- 
riorum,  quam  vendicionem  racionabiliter  factam  acceptam  et  ratam  habemus  ac 
tenemus,  ac  priuilegio  nostro  presenti  fratribus  de  Reynevelde  easdem  villas 
integraliter  ac  proprie  perpetuo  possidendas  assignamus  et  conßrmamus  cum  omni 
vtiülate  ac  pleno  iure,  iudicio  videlicet  capitis  ac  manus  et  omni  culparum  cor- 
repcione,  colonos  ipsorum  ab  omni  onere  aduocacie,  peticionibus  et  exactionibus 
penitus  excipientes,  sicut  cetera  bona  sua  in  nostro  dinoscuntur  dominio  possi- 
dere.  Ne  autem  in  posterum  vaieat  calumpnia  suboriri,  presentem  paginam  sigillo 
nostro  et  sigillo  filii  nostri  fecimus  communiri.     Actum   anno  domini  M^CC^LXX. 

Nach  der  unechten  Ausfertigung  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin,  welche  den  Schriftzügen  nach  der 
ersten  Hälfte  des  14.  Jahrh.  angehört.  Vgl.  Bd.  I,  Vorrede  S.  XXXIV.  An  dieser,  wie  an  den  beiden 
Dächst  folgenden  Urkunden,  Nr.  1186  und  Nr.  1187,  hangen  je  zwei  Siegel,  nämlich 

1)  das  auf  der  folgenden  Seite  unter  Nr.  1  und  zu  Nr.  704  abgebildete  vierte  Siegel  des  Grafea 
Gunzelin,  Ton  dessen  Umschrift  an  der  yorliegendcn  Urkunde  erhalten  ist: 

4i  S*  .  evaCBLlNl  «  CO ...  IS  .  ZWaRINONSlS 

■•llAktrgUchM  Vrkuiei-Buh  n.  43 


Digitized  by 


Google 


«78  1276.  \m 

2)    dftf  unter  Nr.  2  hierunter  abgebildete,    in  der  Form  und  ZeichnuDg  gleiche  Siegel,  mit  der 
UBSühnft: 

4i  S'  [h0L]a)OLDi .  aomi[Ti]S  .  zwaRiNaNSis 

1.  2. 


Beide  Siegel  sind  fast  ganz  gleich  und  ohne  Zweifel  yon  einem  und  demselben  Künstler  gestochen.  Vgl 
über  diese  Siegel  die  Vorrede  zu  Bd.  I,  S.  XXXIV.  Das  Siegel  des  Grafen  Helmold  kommt  nur  an  der 
Torstehenden  und  den  zunächst  folgenden  Urkunden  Tor;  schon  seit  dem  28.  Sept.  1270  führt  er  das  dort 
abgebildete  grosse,  runde  Siegel  mit  dem  schreitenden  Rosse.  —  Gedruckt  ist  diese  Urkunde  nach  dem 
Originale  in  Jahrb.  XIV,  S.  278;  auch  in  den  Mittheil,  der  Gesellsch.  für  Gesch.  der  niss.  Ostseepror.  III, 
Riga  1843,  S.  99,  und  in  y.  Bunge's  Livländ.  Urk..Buch  I,  S.  53. 


1270.    März  19.   Schwerin.  1186. 

Gumdm    und   Bdmold,    Grafen    von    Schwerin,    entschädigen    das    Kloster 
Beinfeld  Jür  das  Dorf  Wendelstorf  (bei  Schwerin)  mit  6  Hufen  zu  Consrade. 

vJuncelinus  et  Helmoldus  filius  eius^  dei  gracia  comites  Zwerineoses, 
vniuersis  hoc  scriptum  visuris  in  perpetuum.  Omnis  actus  et  opus  quodlibet, 
quod  ad  futuram  dirigitur  posteritatem,  necesse  est  sumopere  priuiiegiorum  aucto- 
ritate  et  lestium  subscripcionibus  roborari.  Hinc  est,  quod  ad  noticiam  vniuer- 
sorum  volumus  deuenire,  quod  causa,  que  vertebatur  inter  nos,  ex  parte  vna,  ac 
religiosos  viros  .  .  abbatem  et  conuentum  monasterii  in  Reyneuelde,  urdinis  Cy- 
sterciensis,  Lubicensis  dyocesis,  ex  altera,  super  villa  Wendellestorpe,  taliter  est 
sopita  et  amicabiliter  secundum  estimacionem  conuenientem  compensata,  quod  nos 


Digitized  by 


Google 


mi  1370.  9m 

de  pleno  et  beniuolo  consensu  vxomm,  filiorum  et  aliorum  heredum  nostronim 
pro  eadem  villa  Wendellestorpe,  que  decem  mansos  continebat,  sex  roansos  in 
Villa  Conradesrothe  eisdem  donauimus  pleno  iure,  cum  otnnibus  eorum  attinentiis 
et  pertinentlis,  videlicet  aquis,  pratis,  pascuis,  agris  et  siluis,  sicut  alios  tredecim 
mansos,  quos  in  eadem  villa  sibi  per  concambium  comparauerunt,  possident,  et 
sicut  alia  bona  sua  in  nostro  dominio  possidere  noscuntur,  ita  videlicet,  quod  in 
vniuerso  decem  et  neuem  mansos  habeant  in  eadem  villa  perpetuo  possidendos. 
Huius  facti  testes  sunt:  magister  Mauricius  canonicus  Zwerinensis,  Hogerus  ca-^ 
pellanus  et  Werenbertus  notarius  et  alii  quam  plures.  Jn  cuius  rei  euidenciam 
presentes  litteras  conscribi  fecimus  et  sigilioram  nostronim  robore  communiri. 
Datum  Zwerin,  anno  gracie  STCC'LXX^  XIIIF  kalendas  Aprilis. 

Nach  der  (wie  in  Bd.  I,  Vorr.  S.  XXXIV,  bemerkt  ist)  unechten  Ausfertigung  auB  der  ersten  Hälfte 
des  14.  Jahrb.,  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Die  Siegel,  welche  an  den  grünen  und  rothen  seidenen 
Schnüren  hangen,  die  bei  den  unechten  Beinfeldischen  Siegeln  ofb  yorkommen,  sind  die  beiden  zu  der  ror- 
aufgehenden  Urkunde  Nr.  1185  abgebildeten  Siegel.     Von  den  Umschriften  ist  erhalten: 

1)   *  s'  .  ©vncaLiNi  ♦  CO n.,s 

2)    ^  S'  .  ...ODOLDI    aOODI...    ZW€(RINaNSlS 


1270.   März  19.   Schwerin.  1187. 

OumeUn  und  Hehnold,  Orafm  von  Schu>ertn,  schenken  dem  Kloster  Reinfdd, 
mit  Zustimmung  des  Bischofs  Hermann  von  Schwerin,  d<is  Patronat  und  das 
Pfarrgut  zu  UeUtz. 

Gruncelinus  et  Heimoldus  dei  gracia  comites  Zwerinei\ses  omnibus  presens 
scriptum  visuris  in  perpetuum.  Si  ad  ecciesias  et  loca  deo  dicata  benigne  diri- 
gimus  aciem  mentis  nostre  et  rerum  profectibus  intendimus  diligenter,  non  solum 
eteme  retribucionis  merita,  sed  eciam  laudis  premia  consequimur  temporalis. 
Vniuersis  igitur,  tarn  presentibus,  quam  futuris,  cupimus  essei  notum,  quod  nos 
religiosorum  virorum  abbatis  et  conuentus  monasterii  in  Reyneuelde,  ordinis  Cy- 
sterciensis^  Lubicensis  dyocesis,  religiosam  ipsorum  vitam  et  conuersacionem 
iaudabilem  attendentes  spemque  bonam  de  ipsis  habentes,  quod  apud  deum  in 
oracionibus  suis  memores  nostri  erunt/  de  solita  liberalitatis  nostre  gracia  et  in- 
tuitu  retribucionis  eterne,  pro  salute  quoque  nostra  et  heredum  nostrorum  ius 
patronatus  ecclesie  Yliz  cum  dote  ipsius,  venerabilis  patris  noslri  doroini  Her- 
mann! Zwerinensis  ecclesie  episcopi  ad  hoc  accedente  consensu,  donamus  eisdem 
et  transferimus  in  eosdem^  ita  quod  presentacio  eiusdem  ecclesie  ad  memoratos 
abbatem  et  conuentum  et  eorum  successores  in  perpetuum  absque  alicuius  con- 
tradictionis  obstaculo  debeat  pertinere.  Jn  cuius  rei  testimonium  presentes  litteras 
conscribi  fecimus  et  sigillorum  nostrorum  appensionibus  roborari.  Datum  Zwerin, 
anno  domini  M^'CCLXX..,  XIIIL  kalendas  Aprilis. 

48  ♦ 


Digitized  by 


Google 


1270i  il8B 

Naoh  der  uneohten  Ausfertigung  im  HMipt-Arehir  £ii  Sehw^rin  aus  dem  14.  JahrbuDdert.  Vgl.  ins» 
besondere  -wegen  der  an  grünen  und  weissen  seidenen  Schnüren  hangenden  beiden  Siegel  Bd.  I,  Vorrede 
S.  XXXtV,  und  die  Note  zu  Nr.  1185.  Beide  Siegel  sind  dieselben,  welche  an  den  beiden  Toraufgehendea 
-Urkunden  hangen.  Von  den  Umschriften  ist  die  erste  ganz  erhalten  (rgL  die  Abbildung  zu  Nr.  704 
und  zu  Nr.  1185),  Ton  der  zweiten: 

omi     «      ywflRTNflNm.c; 


Ciues   autem   predictarum  viilarum  seu  parochiani  sepulturam  et  baptisn[iu[m]  par- 
uulorum  ac  alia  ecclesiastica  sacramenta  a  sacerdote,   qui   prefuerit   dicte  ecciesie 
Vlilz,  debenl  recipere,  et  non  a  plebano  in  Mirowe,  qui  de  celero  et  successores 
eiusdem  in  dicta   ecciesia  Yiitz  et  dote   ipsius   ac  parochianis   eiusdem   nihil   iuris 
sibi  debent  aliquatenus  vendicare,  nee  etiam  parochiani  predicli  aliquid  ad  edificia 
ecciesie  Mirow  ex  debito  conferre  teneantur,  nisi  velint  seu  de  ipsorum  procedat 
libera  volunlate.     Prelerea  donationera   iuris  patronalus  diele  ecciesie  Vlitz,    quam 
fecerunl  predicti   nobiles   abbati   et  conuentui  in  Reinefelde,   ordinis   Cisterliensis, 
Lubecensis    diocesis,    sicut   in    litteris   super    hoc    confectis,    sigiliis    predictoruin 
signatis  dicitur  contineri,  prout  prouide  facta  est,  ratam  et  gralara  habentes  con- 
firmamus  et  presentis  scripli  patrocinio  communimus.    Nulii  ergo  omnino  hominum 
liceat  hanc   paginam   nostre   exemptionis  et  confirmationis   infringere   seu   ei   ausu 
temerario  contraire;    si  quis   autem   hoc   attentare   presumpserit,    sciat  se  nostram 
indignationem   modis  omnibus   incursurum.     Datum  Biscopstorp,   in  die  annunctia— 
tionis  beate  Marie  virginis,  anno  domini  M**  CC^  LXX^ 

Nach  einer  Abschrift  aus  dem   16.  Jahrb.  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerio.  —  Vgl.  Nr.  1187. 


Digitized  by 


Google 


1189  1270.  381 

1270.   April  6.   Schwerin.  118». 

Hermann,   Bischof  von  Schwerin,    verleiht  dem  NonnerJdoster  Verchen  einen 
Ablass  zwm  Besten  eines  cungefangenen  kostspieligen  Baues. 

Mermannus  dei  gracia  Zwerinensis  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus, 
ad  quos  hee  littere  peruenerint^  salutem  in  domino.  Cum  dilecle  in  Christa 
sorores  ordinis  Cluniacensis,  Caminensis  diocesis,  prout  uerius  nobis  constat^ 
d[o]nium  in  Yirchin  de  nouo  edificare  ceperint  opere  quam  pluriroum  sumptuoso^ 
nee  ad  eins  perfeclionem  proprie  possint  sufßeere  faeuitates,  nisi  piis  fidelium 
elemosinis  adiuuentur^  vniuersitatem  vestram  rogamus  et  monemus  et  hortamur  in 
domino  in  remissionem  peceaminum  vobis  iniangentes,  quatinus  dictis  sororibus 
ad  dictam  fabricam  Feliciter  consuro[ma]ndam  de  bonis  vestris  a  deo  collatis  pias 
elemosinas  et  grata  karitatis  subsidia  erogetis^  ut  per  hee  et  alia  bona,  que  do- 
mino inspirante  feceritis,  possitis  ad  eterne  beatitudinis  premia  peruenire.  •  Nos 
autem  de  omnipotentis  dei  misericordia,  beate  Marie  semper  virginis  sanctique 
Johannis  ewangeiiste  ac  nostra  confisi  auctoritate.  omnibus  vere  penitentibus  et 
confessis,  qui  in  prediete  domus  subuentionem  manum  porrexerint  adiutricem, 
quadraginta  dies  et  carenam  de  iniuncta  eis  penitentia  misericorditer  reiaxamus. 
Datum  Zwerin,  anno  domini  M^CC'LXX^  die  palmarum,  pontificatus  nostri  anno 
septimo. 

Aus  der  Matrikel  des  Klosters  Verchen  in  der  Bibliothek  der  Gesellschaft  für  Pomro.  Geschichte  und 
Alterthuroskunde  zu  Stettin. 


1270.    April  20.   Güstrow.  1190. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  verleiht  der  Stadt  Lage  eine  Wiese  zwischen  der 
Stadtfddmarh  von  Lage  und  Spotendorf,  Wozeten  und  Wardow. 

JNicolaus  dei  gratia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  visuris 
salutem  in  perpetuum.  Nouerint  vniuersi^  qui  hanc  paginam  suseeperint  perle- 
gendam,  quod  nos  de  bona  voluntate  nostra  et  dilectorum  filiorum  nostrorum 
Henrici  et  Johannis  dominorum  de  Werle  consensu  dilectis  ciuibus  nostris  in 
Lawe  commorantibus  pralum,  quod  mohr  vulgariter  dicitur,  inter  illos  de  Spotlen- 
dorp  et  inter  predictos  eines  nostros  de  Lawe,  de  monte  nudo  vsque  ad  rubetum 
fagi  direete  siue  diametraliter  procedendo,  insuper  de  Wocene  de  alno  vsque  ad 
angulum  in  Wardo,  item  de  eodem  angulo  de  Wardu  vsque  in  locum,  quem 
Henricus  aduocatus  de  Güstrow  cum  suis  sociis  diametraliter  constituit  et  signauit, 
contulimus  perpetuo  possidendum,  ita  quod  nee  in  uia,  que  ducit  ad  pratum,  nee 
in  submersione   eiusdem   ipsos  quispiam  valeat  pertubare.     Yt  ergo   hoc   factum 


Digitized  by 


Google 


382  1270. 

jtabfle  pennaneat  atqae  finnain,  sigilli  iiostii  testiiionio  rabonrnns.  Totes 
rei  sunt:  milites:  HeDricus  de  Ylotow  aduocalus  de  Robele^  Wedekiodos  Yrsos; 
famaii:  Henricos  aduocalus  in  Güstrow.  Conradus  cla(g)uiger  io  Güstrow.  Gele 
Tillicus  de  Wardo  cum  ciuibus  suis  presens  fnit  hec  omnia  confirmando;  Sifridus 
TiUicus  de  SpoUendorp  cum  ciuibus  suis  eliam  presens  fuil^  ratum  hoc  habuM 
«tqoe  graluni:  Johaones  de  Crakow  cum  ciuibus  suis  de  Wocene  presens  fmt, 
sicut  alii  similiter  factum  prehabilum  stabiliuit.  Ada  sunt  hec  anno  dominke 
iacamatioois  ILCC.LXX.  Datum  Güstrow^  de  manu  Godefridi  prepositi  einsdea 
loci,  Xn.  calendas  Maii. 

Nach  einer  roa  dem  herzoglich  mekleoborgUcbeD  Secretair  H.  Simon  Lenpold  regi^trirten  Abschrift 
^o^  <}er  Mitte  des  16.  Jmhrhondertt  im  Haupt- Archir  zn  Schwerin.  —  Gedruckt  bei  Utch,  Crfc.  des 
GeschL  Behr,  I,  B,  S.  102.  —  In  Btadloffi  Crk.-Lief..  S.  63  —  64.  itt  eine  alte,  beglaubigte  deotsdie  Ueber- 
•eCxaog  ans  seines  Vaters  handschriftL  Diplomatar  gedruckt. 


1270.   Juni  8.  1191. 

Nicolaus  und  seine  Söhne  Heinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werte,  schenken 
an  den  von  Heinrich  von  Iserlohn  in  der  Marienkirche  zu  Lübek  gestißeien 
Altar  das  Eigenthum  von  6  Hufen  im  Darfe  Benitz  und  eine  jährticke 
Lieferung  von  18  Hühnern  aus  dem  Kruge  dasdbst 

iSicolaus  dei  gratia  et  filii  ipsius  dilecti  Henricus  et  Johannes,  domini  de 
Werle,  omnibus  presens  scriptum  visuris  salutem  in  perpetuum.  Nouerint  uniuersl, 
tarn  posteri,  quam  presentes,  quod  nos  de  bona  et  libera  uoluntate  nostra  in 
ecciesia  beale  Marie  uirginis  in  Lubeke  ad  altare,  quod  construxit  burgensis  in 
Lubeke,  vir  prouidus  et  honestus  Heynricus  dictus  de  Jserenlo  de  suis  laboribos 
ex  speciali  deuotione  prouenientibus  et  expensis  VI  mansorum  proprietatem  et 
redditus  eorumdem  in  Benizdorp  contulimus  perpetuo  possidendos,  nobis  tarnen 
vrbium  et  pontium  strueturis,  necnon  et  uectigalibus  celerisque  secundum  terre 
consuetudinem  seruitiis  conseruatis.  Jnsuper  XYIII  pullos  ad  idem  allare  in  uiila 
superius  nominata  dabunt  annis  singulis  de  tabema.  Yt  igitur  huiusmodi  factum 
et  ordinatio  stabilis  permaneat  atque  firma,  et  ne  possit  etiam  a  nostris  successo- 
ribus  aliquatenus  dubitari,  sigiilorum  nostrorum  testimoniis  roboramus.  Testes 
huius  sunt:  milites:  Henricus  de  Visen,  Henricus  Luche,  Johannes  Meydetrost, 
Wedekinus  Bere;  famuli:  Henricus  aduocalus  in  Guzsl[r]ow,  Wesselus  marscai- 
cus,  Ludekinus  Holsalus  magister  coquine,  Conradus  clauiger,  et  aiii  quam  plures 
prouidi  et  honesti.  Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamationis  WCCLXX^. 
Datum  de  manu  Godefridi  preposili  Guzst[r]oensis,  VF  idus  Junii. 

Nach  Lererkus,  Urk.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  206,  aus  dem  zu  Oldenburg  befindlichen  Original.  »Von 
den  Siegeln  ist  nur  noch  ein  Bruchstück  des  dritten  Siegels  erhalten.  Es  war  augenscheinlich  dasjeoi^ 
Siegel  des  Fürsten  Johann,  welches  Lisch,  Mekl.  ürk.  I,  p.  157,  beschrieben  hat**  Ler.   (Wegen  dietet  Siegels 


Digitized  by 


Google 


im  1270.  38S 

YgL  zur  Urk.  TOnn  !(•  Dec  1274.)  —  Die  Bestätigaog  dieser  Vioarei  and  die  OrduuDg  der  Obliegeobeiteii 

des    betrefienden  Yicars   durcb   den  Bischof  JohanD  von  Lübek   erfolgte   1270,    Juni   27.     S.  die  Urk.  bei 

Lererkus  I,  S.  207   (nach  dem  Reg.  Cap.  Lub.  T,   136): 

Johaanes  dei  gratia  Lnbieensis  episoopus  yninersis  presentia  uisQris  in  perpetuum.  Nooerinit 
uniuersi,  quod  Heoricus  dictus  de  Tsemlo,  ciuis  Lubicensis,  oostro  coosensu  [et]  oapituli  requisito 
et  optento,  pro  suorum  parentnm  snffragio,  suo  et  uxoris  sue  salutari  remedio,  propietatem  sex 
mansorum  et  redditus  eorumdem  in  yilia  Benizdorp  cum  omni  utilitate,  que  de  predictis  mansia 
in  presenti  prouenit  uel  in  futurum  potuerit  prouenire,  in  ecclesiam  transtulit  ad  opus  uicari^ 
in  ecelesia  beate  uirginis  perpetuo  permansure,  quos  memoratos  mansos  in  dominio  domini  Nicolaj 
de  Slauia  de  beneplacito  ipsius  domini  Nicolai  et  suorum  filiorum  assensu  comparauit,  sicut  in 
prinilegiis  super  hoc  confectis  plenius  continetur.  Super  qua  uicaria  prefato  Hejnrico  specialis 
gratia  ob  suam  deuotionem  speeialiter  est  indulta.  Ipse  et  uxor  sua,  quoad  uixerint,  ad  prefa- 
tam  uicariam  sacerdotem  idoneum  capitulo  presentabunt;  post  obitum  autem  illorum  prouisio 
huiusmodi  ad  decanum  pertinebit    Status  uero  sacerdotis  in  predicto  loco  ministrantis  talis  erit  eto. 

—  Vgl,  unten   1270.  Oct.  1. 


1270.   JuU  2.   Wismar.  1192. 

Heinrich,  Fürst  von  MMeartmrg^  verleikt  dem  Kloster  Doberan  das  Eigenümm 
von  7  Eufen  in  Brtisow,  loelche  Thethard,  genannt  Heinrich  Preen,  und  von 
2  Hufen  in  Drüschow,  welche  der  Bitter  Johann  von  Bülow  dem  Kloster 
geschenkt  haben. 

xlinricas  dei  gracia  dominus  Magnopolensis  vniuersis  Christi  fidelibus 
presencia  visuris  imperpetuum  in  omnium  saluatore  salutem.  Quoniam  fragilitatis 
humane  memoria  temporum  reuoiucione,  rerum  occupacione  in  obliuione  conse- 
nescit,  littere  perseueranlis  remedio  labenti  memorie  prudenter  consulilur^  üt  ea, 
que  soUempniter  et  deuote  geruntur,  posteritatis  successio,  que  semper  prona 
reperitur  ad  malum,  in  irritum  non  valeat  reuocare.  Huius  ergo  rei  causa  notum 
esse  uolumus  presentibus  et  futuris,  quod  ob  reuerenciam  gloriose  genitricis  dei 
et  virginis  Marie,  necnon  et  ad  peticionem  venerabilis  et  dilecti  nobis  domini 
Georgii  abbatis  de  Doberan  proprietatem ,  quam  habuimus  in  Septem  mansis  in 
Brutzowe,  quos  Thethardus,  qui  et  Hinricus  Pren  appeliatus  est,  pro  sua  et 
Yxoris  sue  Aleydis,  necnon  et  omnium  progenitorum  et  heredum  suorum  saiute 
ecclesie  Doberanensi  contulit,  et  preterea  proprietatem  duorum  mansorum  in 
Drussecowe,  quos  deuotus  miles  Johannes  de  Bulowe  pro  saiute  anime  sue  et 
suorum  omnium  amicorum  eidem  ecclesie  delegauit,  cum  omnibus  pertinenciis  et 
Ytilitatibus  suis,  siluis,  nemoribus,  pratis,  pascuis,  agris  cultis  et  incultis,  necnon 
et  cum  decima  nobis  pertinente,  supradicte  ecclesie  Doberanensi  ex  pura  deuo-* 
cione  conferimus  perpetuo  possidendas,  prohibentes,  ne  in  hac  donacione  nostra 
umquam  a  nostris  heredibus  sepedicta  ecclesia  aliquatenus  molestetur.  Ut  ergo 
factum  hoc  nulla  possit  annorum  abolere  vetustas,  nee  aliqua  possit  irritare 
posteritas,  presens  scriptum  ecclesie  Doberanensi  dedimus  sigillo  nostro  firmiter 
commuBittim.     Testes  autem,  qui  huic  donacioni  nostre  interfuerunt,  sunt:  Alue* 


Digitized  by 


Google 


384  1270.  \m 

ricus  de  Barnecowe,  Helmoldus  de  Plesse,  Johannes  Noltico,  Theodericus  Clawe, 
Johannes  Babbe,  Theodericus  et  Dethwychus  fratres  de  Ortzen,  Benedictos  de 
Rodenbeke,  Conradus  de  Dotenberg,  Conradus  Berchane,  Otto  de  Swinga,  miiites 
nostri,  et  alii  quam  plures  vasalli  nostri.  Acta  sunt  hec  in  Noua  Buchowe,  data 
Wisroarie,  anno  incarnacionis  domini  millesimo  ducentesimo  LXX%  in  die  sanclo- 
rum  martirum  Processi  et  Nartiniani,  per  manus  Gozscalci  notarii  nostri. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arehir  £U  Schwerin.  An  einer  Schnur  von  rother  Seide  hängt  des  Fünten 
Heinrich  Siegel,  abgebildet  zu  Nr.  872.  —  Gedruckt  bei  Westphalen  III,  p.  1512,  und  bei  Lisch,  Oertzea 
ürk.  I,  S.  10. 


1270.   Juli  8.   Wismar.  1193. 

Heinrich,  Fürst  von  Meklenburg,  schenkt  dem  Kloster  BeJma  4  Hufen  in 
Parher  zum  Unterhalte  eines  Mädchens,  welches  er  auf  dem  Kreuzzuge  ia 
Lioland  gerettet  und  nach  der  Taufe  adoptirt  hat. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue   trinitatis.     Mutantur   tempora,    transmigrant 
homines,  euanescit  memoria,  sed  uiuit  robur  testium  et  littera,  et  per  eam  diucius 
viuunt  actiones;   vnde  laudabilis  fidelium  inoleuit  consuetudo,  actiones  emergentes 
litterarum  remedio  aut  testium  viribus  perhennare.    Huius  rei  gracia  nos  Hinricus 
dei   gracia    dominus   Magnopolensis    tam    futuris^    quam    presentibus    notum    esse 
volumus,   quod,    cum  in  peregrinacionem  versus  Lyuoniam   profecti   essemus  sub 
uexillo    beate    uirginis    militantes,    inter    mediam    stragem    paganorum    anciUulam 
quandam  multum  teuere  etatis,  vtpote  triennem,  ex  ore  gladii  rapuimus  et  obtento 
sibi   baptismi    sacramento    adoptauimus    eam   nobis    in    fiiiam,    nobiscum    ipsam  in 
terminos  nostros  traducentes.    Ne  igitur  contagione  secuii  lubrici  eam   contingeret 
maculari,  et  vt  saluti  sue  plenius  consuleremus,  misimus  ipsam  in  claustnim  Bene^ 
vt   inter   virgines    inbuta    ceiestibus    disciplinis   virgo    virgini   perpetuo    deseruiret. 
Vt    ergo    ex    eiusdem    anciile    introitu    claustrum    Bene    solacium    acciperet,    non 
grauamen,    quicquid    habuimus  in  vilia  Parpurth   cum   quatuor  mansis    in    terminis 
suis  in  longum  et  in  latum  sufßcienter,    ut   modo   distentis,    cum   omni    prouentu, 
sicut  nos  possedimus,  conferimus  Benensi  ecclesie  perpetuo  possidendum,  excepto 
maiori  iudicio,    de  quo  terciam  partem  eidem  claustro   damus,    nobis   duas   partes 
residuas  reseruantes.     De  hiis  autem  redditibus  sex  marce  denariorum  in  uestitu* 
ram  dicte  puelle  et  cetera  necessaria,    quamdiu  uixerit,    per  annos  singulos  con- 
uertentur.     Testes  vero   huius   donacionis   sunt:    Helmoldus  de  Plesse,    Aluericus 
de  Bamekow,  Conradus  Dotenberg,  Benedictus  de  Bodenbeke,  Hermannus  Storm, 
Hinricus  Pren,    castellani   Wismarie,   Ludolfus   Moltzan,   Bemardus  de    Gusticow^ 
Vlricus  de  Blukker,   Nicolaus  de  Ekerenvordhe,    miiites,   castellani  in    Godebuz. 
Acta   sunt  hec   anno   domini  M^'CC'LXX'',    Hinrico   tone  in  Bene   preposito   et 


Digitized  by 


Google 


im  1270.  38S 

fideliter  procurante.     Datum  in  Wismaria,   per  manus  Godescalci  notarii^   in  die 
beatorum  roarliruro  Kyliani  et  sociorum  eins,  YIIF  idus  Julii* 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archir  za  Schwerin,  welches  das  zu  Nr.  872  abgebildete  Siegel  des 
Fürsten  Heinrich  trägt.  —  Gedruckt  in  M.  Lochneri  Sing.  MeckL,  cap.  257;  Westphalen  I,  p.  534; 
Franck  V,  S.  43;  Lisch,    Maltzan.  Urk.  I,  &  28;  Jahrb.  XIV,  S.  253;    y.  Bunge,  Liyl.  Urk.-Buch  I,  S.  531. 


1270.    Aug.  8.   Liehen.  1194. 

Otto  und  Albrecht,  Markgrafen  von  Brandenburg,  überlassen  der  Stadt  Friede 
land  das  Uebermaass  auf  ihrer  Feldmark. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen.  Humane  actiones  a  me- 
moria hominum  laberentur,  si  non  testimonio  litterarum  firmarentar;  fidele  et 
certum  lestimonium  habet  scriptura,  que  intereuntibus  hominibus  ea,  que  sibi 
commendantur^  non  sinit  aliqualiter  interire.  Hinc  est^  quod  nos  Otto  et  Albertus 
dei  gracia  marchiones  Brandeburgenses  notum  esse  volumus  tam  presentibus, 
quam  futuris,  tenore  presentium  protestantes,  quod  nos,  poslquam  omnes  agri 
terre  nostre  Slargard  exstiterant  mensurati,  etiam  id,  quod  superexcrevit  nobis  de 
roensura  agrorum  nostre  civitatis  Yredheland,  burgensibus  predicte  civitatis  eo 
iure  dedimus  possidendum,  quo  ipsi  sciiicet  burgenses  prefate  civitatis  agros  suos 
alios  a  prelibate  civitatis  origine  possederunt,  ita  ut  de  qnolibet  manso  hii,  qui 
eos  possident,  dimidinm  ferlonem  tribuant  annuatim.  Sepedicte  quoque  civitatis 
agri  nee  temporibus  nostris,  nee  heredum  nostrorum  debent  in  perpetuum  ammodo 
mensurari.  Agrorum  etiam  antedictorum  taüs  distinctio  permanebit,  quaüs  inter 
generum  nostrum  Itarissimum  dominum  Barnim  ducem  Zlavorum  illustrem  et  omnes 
in  prehabite  ciuitatis  circuitu  commorantes  ab  antedicte  ciuitatis  principio  semper 
fuit,  quadraginta  quatuor  tamen  mansis  exceptis,  licet  de  eis  superius  non  sit 
cautum,  qui  de  agris  excresceSitibus  computantur,  quos  XLIIII  mansos  burgensibus 
sepedicte  ciuitatis  tali  condicione  vendidimus,  quod  nobis  nullum  censum  in  per- 
petuum de  dictis  XLIIII  darent  mansis,  pro  ducentis  marcis  argenti  Stendalensis, 
quam  pecuniam  dicte  ciuitatis  burgenses  nobis  dederunt  de  communi  arbitrio.  et 
consensu,  ut  talis  census  permaneat  tam  de  XLIIII  mansis  exemtis,  quam  de  aliis, 
qualis  a  fundacione  ciuitatis  prehabite  semper  fuit.  Ut  autem  hec  omnia  supra- 
dicta  per  nos  et  per  nostros  heredes  in  perpetuum  inuiolabiliter  observentur,  ne 
quoque  super  predictis  vllis  dubium  futuris  temporibus  oriatur,  presentem  paginam 
inde  conscribi  fecimus  et  sigillorum  nostrorum  appensionibus  roborari.  Testes 
yero  huius  rei  sunt:  milites:  H.  de  Heydebrack  et  H.  de  Wudensweghe  et  H. 
de  Grobene,  Ar.  de  Gera,  Ulricus  Streketin,  Albertus  de  Redekestorp  et  Johannes 
de  Coningesmarck.     Datum  Lichne,  anno  Christi  M.CC.LXX.,  sexto  idus  Augusti. 

XeUeolirglseke»  Ürkuifo-Boek  II.  49 


Digitized  by 


Google 


Nach  Bifiäel,  Coi3.  dipl.  Bnu^.  II,  Bd«  1«  S.  488,  aas  dea  handsohriftL  ^DenkwOrdigkBiteo  der  Ina- 
delaodischen  Stadtgeschichtep**,  deren  Verfasser  auch  ZeichnuDgen  von  den  beiden  unter  der  Urkunde 
hangenden  Siegeln  gegeben  hat.  Geruckt  auch  in  den  Beil.  zu  den  Rost.  Naehr.  1821,  St.  5,  S.  19, 
und  bei  Boll,  Starg.  I,  S.  293. 


1270.   Aug.  28.    Grabow.  1195. 

Adolf,  Graf  von  Danneberg,  schenkt,  mit  Zustimmung  semer  Brüder  Heinrich, 
Bernhard  und  Nicolaus,  dem  Kloster  Eldena  das  Eigenthum  von  3  Hufen 
in  Conaw. 

Adolfus  dei  gracia  comes  in  Danneberg  uniuersis  Christi  fidelibus  pre- 
sentia  visuris  seu  audituris  salutem  in  eo^  qui  omnium  saius  est  et  origo.  Cicins 
ab  homin(n)um  iabuntur  memoria,  que  nee  testium  uoee,  nee  seripti  perhen- 
nantur  tenore.  Eapropter  tarn  presentibus,  quam  futuris  notam  esse  cupio,  quod, 
accedente  uoluntate  ac  proraolione  fratrum  meorum  Heinrici,  Bernardi  et  Nicolai 
comitum,  proprietatem  triam  mansorum  in  Conowe  contuii  conuentui  sanctimo- 
nialium  in  Eldena  pro  prebenda  filie  domini  Johannis  dicti  Siegel  ibidem  professe, 
cum  omni  utique  iure  et  libertate;  nee  quidem  aliquis  eas  molestabit  aut  grauabit 
aduocatia  siue  seruicio,  petitione  seu  exaetione.  Jn  cuius  rei  firmamentum  et 
robur  perpetuum  presentem  paginam  inde  confeetam  sigilli  nostri  communiendam 
duxi  appensione.  Datum  in  Grabowe,  anno  domini  M°  C*  C*  LXX°,  V.  kalendas 
Septembris.  Huius  rei  testes  sunt:  dominus  Heinricus  de  Bardeleue,  Heinricus 
Rodeuos,  Christianus  de  Dertsowe,  milites;  Johannes  de  Trumpe,  Heinnemannos 
et  Martinus,  armigeri,  ah'ique  quam  plures  flde  digni. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  von  rothen  seidenen  Fädea 
hängt  das  wohl  erhaltene  Siegel  der  Grafen  Heinrich  und  Adolf  yon  Danneberg  mit  dem  aufgerichteten 
LOwen.     Die  Umschrift  lautet: 

4i  s\  HaiNR.  ar  hdolfi  ao¥.  Da  M)iiNäBaR@a 

Die  Jahreszahl  ist  im  Originale  also  interpungirt:   (D^C^C^LXX^    V.  kl.  Septembris. 


(1270.)  M9«i 

Hüdemar  und  Christian  von  Dertzow,  Brüder,  geben  dem  Kloster  Eldena 
mit  ihrer  Schwester  3  Hujen  in  Gonow  und  entsagen  ihißen  Ansprüchen^  an 
1  Hufe  in  Kamitz. 

Ixildemanis,   Christianus  fratres  dicti  de  Dertsowe  omnibus  hoc  scriptum 
uisiuris  salofteoi  in  omnium  saloatore.    Nouerint  uniuersi  presentia  ins^ecturi,  quod. 


Digitized  by 


Google 


im  1^70.  9m 

um  eum  sorore  nostra  religioni  tradita  conuentui  in  tBIdena  tras  naoiSbs  ita  Go- 
nowe^  in  quibus  tantum  censum  habebit,  cum  seruicio,  petitione,  exactione  dimi- 
simus,  iudicio  in  eisdem  solummodo  nobis  reseruato.  iPreterea  mamium  in  Kar- 
niste, quem  obligaueramus  Hinrico  Wichardi,  ab  inpetitione  antedictis  dominabus 
resignauimus  liberum  et  sokitum.  Vt  autem  hoc  factum  nostrum  ratum  maneat, 
presentem  paginam  sigiUi  nostri  appensione  decreuimus  roborare. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin.  An  einem  aus  der  Charte  geschnittenen  Fer- 
gamentsireifen  hftng^  ein  schildförmiges  Siegel  mit  einem  rechts  gekehrten  Helme,  auf  welchem,  wie  ds 
scheint,  ein  spitzer  Hut  steht,  von  dessen  Krampe  seitwärts  Federn  abstehen.  Von  der  Umschrift,  wcilche 
über  der  rechten  Schildecke  anfängt,  ist  erhalten: 

...L Da    D..TSOWa  • 

Mehr  Siegel  sind  nicht  angehängt  gewesen.  Der  Charakter  der  festen,  strengen,  schOnen  Minuskel  setzt 
die  Urkunde  offenbar  in  die  Mitte  der  zweiten  Hälfte  des  13.  Jahrh.  Ein  Knappe  Hildemar  ron  Dertzow 
kommt  im  Kirchspiel  Conow  ungefähr  1320  —  1340  in  den  Urkunden  des  Klosters  Eldena  sehr  häufig 
Tor;  für  diese  Zeit  ist  aber  die  Schrift  unserer  Urkunde  zu  alt.  Dagegen  erscheint  1270  und  1277  ein 
Ritter  Christian  yon  Dertsow  bei  den  Grafen  von  Danneberg.  —  Vgl.  Nr.   1195. 


1270.   Sept.  21.   Rühn.  11Ö7. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  und  ebenso  Ludolf,  vormals  Bischof  von 
Halberstadt,  verleihen  zum  Besten  der  Marien -Gapelle  zu  BiAn  bei  deren 
Weihe  Ablass. 

A. 

xlermanni,  BischoflTs  zu  Zwerin,  AblassbrieflT  vIT  Marien  Capelie  zu  R«ne. 
Datum  Rune,  11.  kalendas  Octobris,  Anno  1270. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.   231  '. 

B. 

Lmdolfi,  weiland  Bischoffs  zu  Halbersladt,  Ablassbrieffe  wegen  einweihung 
derselben  Gapellen  [s.  \J.  Datum  Rune,  XI.  kalendas  Octobris,  1270.  Absque 
sigillis. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  231  '.  —  Der  vormalige  Bischof  Ludolf,  ebenso  wie  Bischof  Hermann 
Ton  Schwerin  ein  Graf  yon  Sohladen,  lebte  anscheinend  längere  Zeit  in  Schwerin.  Vgl.  auch  die  Urkunde 
«ber  die  Stthne  des  aiL  Soholastious  M.  Mauritiiis  begangenen  Frerels  (unten  „1273 — 1274**)  u.  Nr.  1200. 


49 


Digitized  by 


Google 


888  1270.  m 

1270.   Sept.  22.   Rostock.  1198. 

Margarete,   Kontgin  von  Dänemark,   stiftet,    unter  Zustimmung  des   Fürsten 
Waldemar  von  Rostock,    das  Nonnenkloster  zum  Heiligen  Kreuz   in  Rostock 

In    nomine    sancle   et    individue    trinilatis.     Margareta    dei    gratia    regioi 
Danorum   universis  et  singulis   presentia  visuris   seu   audiluris   salutem   in  omoiuii 
salvatore  et  rerum   gestarum   noscere   veritatem.     Cum  ea^   que  in  dei   laudem  et 
divini    cultus   augmentum    rationabiliter    ordinantur,    non    solum    debeant    ampliari. 
verum    etiam    necessarium    est   ex  litte ris   et  sigillis    eadem    sorliri    perpetuitatem: 
noscat  jgitur  omnis  generatio,    tarn  presens,    quam  futura,    quod    quondam  labore 
nostre   peregrinalionis  peracto  cum  quadam  parlicula  de  ligno   sancte   crucis^  qua 
per    manum    domini    noslri    aposlolici    fuimus    decenter    honorate^    altenaptaviroos 
terram  Danorum  navigio  pertransire^    et  post  multorum  eversionem  monasterioruni 
per .  nos    enormiler    perpelralam    disposuimus    eadcm    desolata    ac    quedam    alia  ia 
recompensam    reformare.       Tribus    igilur    vicibus    navigalu    altemptato^     propter 
periculosissimas    semper    exorlas    tempestates    regionem    Dacie    arripere    minime 
valebamus.     Destitula  ergo  cum  omnibus  nostris  familiaribus  omni  humane  solatio. 
in   solum    deum    et   beatam    dei    genetricem    ac    in    sanctam    crucem    nostra    \o\t 
direximus   confidenler,    et  sie  divino   auxilio   impetrato,    tranquillo   flucluum    raeatu 
super  Warnoviam  apprehendimus  gralulanter.    Divina  igilur  Providentia,  disposili/iD 
habens    pereunti    mundo    in    omni    loco    semper    providere    de    remedio     salulis 
opportuno   et,    ut   concepimus   ex   virtute   miracuii,    in   terra  Slavorum   monasleria 
fieri,    sie  in  nobis   preordinavit,    ut   hoc   hgnum   salutiferum   nobis   tam   honorifice 
donatum   ibidem   esset   omnibus  in   refugium   patronatus.     Nos   igitur   usa    concilio 
omnium    consiliariorum    nostrorum,    castrum    dictum    Hundesborg   in    monasterium 
proposuimus  ordinasse;  sed  ad  petitionem  discreti  viri  domini  Hermanni  Krudener 
proconsulis  in  Lübeck*  ac  plurimorum  honorabilium  virorum  et  de  pleno  consensu 
ac  libera  voluntate  adhibita  nostri  specialis  amici  et   patrui   domini   nostri  Wolde- 
mari  de  Rostok  monasterium  quoddam  sanctimonialium  intra  muros  civitatis  Roslok 
in   honorem   dei   patris   omnipotenlis  et  gloriose  virginis  Marie  ac  in  laudem  ligni 
pretiosi  sancte  crucis  et  in  remissionem  peccaminum  omnium  nostrorum    progeni- 
torum  fundavimus,  situavimus  et  locavimus  extunc,  fundamus,  siluamus  et  locaraus 
exnunc    cum    omni    iure    et  libertate   per   presentes,    ut   per  personas   religiosas 
ibidem  in  vinculo  caritatis  congregatas  divinis  solummodo  vacando  ministeriis  laus 
domini  et  salvatoris  nostri  eo  potius  amplificetur.     Ut   autem   hec   memorata  fun- 
datio  firraa  permaneat  et  inconvulsa,    eam  presenti  scripto  autoritate  domini  Wol- 
demari  domini  de  Rostock,    ut  prefertur,    stabilimus,    ratificamus,    confirmamus  ac 
eiusdem  (!)  nostri  sigilli  munimine,  continentis  formam  capitis  regine  in  maieslale 
sua  residentis,  firmiter  roboramus.     Testes  huius  sunt:    Johannes  de  Snakenborg? 
Lodewicus  Kabold,  Heynricus  Fulmen,  Johannes  de  Cropelyn,  nostri  milites,  pre- 


Digitized  by 


Google 


1199 


1270, 


389 


ilif 


iatus  Hermannus  Knidener  et  alii  quam  plures  nostri  consiliarii  fide  digni.   Datam 
et  actum  Rostok^  anno  domini  M.  CC.LXX.,   decimo  kalendarum  mensis  Octobris. 

Nach  dem  Original  im  Raths-Archir  zu  Rostock.  An  einer 
Schnur  yon  rother  und  weisser  Seide  hängt  das  merkwürdiger  Weise 
in  der  Urkunde  selbst  beschriebene  Siegel  der  Königin  aus  rothem 
Wachse,  wie  es  hieneben  abgebildet  ist.  Dieses  in  seiner  Art 
gewiss  einzige  Relief  hat  wohl  einen  andern  Zweck  gehabt,  und  ist 
wohl  nur  in  Abwesenheit  des  Kanzlers,  der  das  königliche  Siegel 
bewahrte,  ausnahmsweise  als  Siegel  benutzt.  Eine  ziemlich  gute 
Abbildung  dieser  Seltenheit  ist  schon  gegeben  in  ThorkeIin*s  Diplo* 
matarium  Arna-Magn.  I,  Tab.  IV,  Nr.  5.  Vgl.  zur  Urk.  vom  2.  Juni 
1272  und  Jahrb.  26,  S.  293.  —  Gedruckt  bei  Westphalen  IV,  p.942; 
Schröder,  P.  M.  I,  S.  722;  Rost.  Etwas,  1737,  S.  673;  Rost.  Wöchentl. 
Nachr.,  1752,  S.  117;  Franck  V,  S.  44;  Landesfürst  in  Rostock,  Nr.  8; 
Lflb.  Urk.. Buch  11,  S.  33  (aus  Westphalen^s  Mon.). 

A  n  m.  ^  Sehr  auffallend  ist  es ,  dass  in  der  vorstehenden  Ur- 
kunde Hermann  Krüdener  als  „proconsul  in  Lubeck^^  bezeichnet 
wird,  da  kaum  abzusehen  ist,  welches  Interesse  ein  Lübeker  Bür- 
germeister an  der  Wahl  des  Platzes  zum  Rostocker  Kloster  nehmen 
konnte.  Ueberdies  ist  ein  Bürgermeister  Krüdener  in  Lübek  sonst  gar  nicht  nachzuweisen  (Lüb. 
Ü.-B.  II,  S.  33).  Dagegen  kommt  oben  in  Nr.  951  ein  „Hinricus  apothecarius"  zu  Rostock  vor, 
welcher  dort  als  Apotheker  (Gewürzkrämer,  Krautkrämer,  „Krüdener")  bezeichnet  ist.  Möglicher  Weise 
ist  aus  der  Bezeichnung  des  Geschäftes  früh  ein  Eigenname  geworden,  wie  auch  in  Wismar  (zw.  1270 
und  1280)  ein  ,,Arnoldus  Apothecarius**  Torkommt,  der  anderswo  ausdrücklich  „Arnoldus  Crudenere, 
institor"*  genannt  wird.  Mit  grosser  Wahrscheinlichkeit  ist  demnach  anzunehmen,  dass  Hermann  Krüdener 
nur  durch  einen  Schreibfehler  des  Concipienten  als  „proconsul  in  Lübeck"  statt  als  „proc.  in  Rostok" 
bezeichnet  ist.  In  dem  Rostocker  Stadtbuche  yon  1295 — 1304  findet  sich  auf  fol.  90^  —  zum  Jahre 
1298  —  folgende  Einzeichnung:  „Gerwinus  de  Lemhus,  Hermannus  filius  suus  et  Henricus  de  Lemhus 
„Ycndiderunt  Johanni  Tolner  duarum  marcarum  redditus,  quos  habuerunt  in  domo  Hermanni  Crudenere, 
^quos  redditus  Hermannus  reemere  poterit  pro  XX  marcis  in  feste  quolibet  Michaelis." 


.% 


1270.    Sept.  25.   Röbel. 


1190. 


Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  bestätigt  der  Joharmiter -•  Comthurei  Mirow  alle 
bisherigen  Schenkungen  auf  den  jetzigen  Feldmarken  Mirow,  Oramtzow  und 
Peetsch,  mit  Angabe  der  Scheiden  nach  geschehener  Vermessung,  und  genehmigt 
auch  den  Kauf  des  Dorfes  Fleeth  von  dem  Kloster  Eldena, 

JNicolaus  dei  gralia  dominus  de  Robele*  omnibus  Christi  fidelibus  presen- 
cium  inspecloribus  subscriptorum  notici[am  cum]  salute.  Ea  que  agunlur^  in 
tempore,  ne  simul  cum  tempore  in  recidiue  obh'uionis  scrupulum  dilabantur,  solent 
in  scriptis  redigi  et  per  ea  tenaci  memorie  commendari.  Nouerit  igitur  presens 
etas  et  futura  posteritas,  quod,  licet  religiosi  viri  .  .  magister  et  fratres  sacre 
domus  hospitalis  Jerosolomitane  diuersa  bona  in  terra  districtus  seu  dominii  nostri, 
videlicet  de  Mirowe,  de  Gramsowe  et  de  Pezeke  uillas  cum  suis  pertinentiis, 
iurlbus  et  utilitatibus,  sibi  a  felicissime  recordationis  Henrico  patre  nostro,  Johanne, 


Digitized  by 


Google 


«#;  {«rt^,  «^  M«  )•<  ynctKm. 

^j^rtdti^tmm  H  fntnm 

tift$0mntrtktßf<0    imimm   tA   imtide    4tmgmmi^      Ci 

Mh^  ^  prte  «Mira   eiMlia   firalrei  piredktM,   fwid  pim  agras 

#^^/rMMS^M  a^c^HM    eiMpMMi    foiüel:    ödem   fiMns   eonm   'a<pirtifti[i] 
0:sfmm^   tt^tm  htmitsU^  Mppficaranl,   st  bm  tan  pro  deo,   ^aam  pro 
(inimiwn    r^   fMfMmi    ejumiaaü    argenli    eiidea    ftjtoiwu   plaäas   et 
0^m00^   U^rmmß%  *   ökioram  agromm   distmgiierenuis  et  ssper  eosdea 
$mß^M^d^m  mm  \l\p4^tUAem  conferremus«    \o0  Tero^  precäiw 
iiMlr^mMv   H.   «(  Jo.   fauorabüiter  aanuentes.   tensinos   predicte   domtioiiis 
Ai^tt^mmm.     Primo   termini   ville   Peske^:    de   Stilaitz   10  Woriitz,   de   Wofftz 
iMMspi«;  Hmolnib^  de  Smolnitz  in  Lemcole'.^  et  sie  ad  arborem  aigiialaHi  in 
Nir^we  iH  Wc«enberghe,   de  arbore  dicta  osqoe  in  Coboloe*,  de  Coboloe 
WilikiL,   de  Witool  ad  viam  inter  Qualsoe  et  Mirowe,  directe  de  dicta  uia 
in  Kdrin,    de  Scirin  ^   usque   ad   pontem   antiqaum,   et  est   dictos   pons   teimiiiBS 
\nU*T  Hcilderstorpe  et  Gramsowe:    item  de  palode  erit  diuisio'^  per  median,  se- 
^MnAum  quod  termini  sunt  nominati  in  Mirowe  et  Leyssowe:   item  uifle  Myrowe. 
m^Ammk^m    i{ii/>d    obtentam    est   inter   Cusowe   uersus   aqoiionem,    inter  Losetz  ^' 
Ui'fMhn  oimAmUtm^  inter  Htarsowe  versus  meridiem.     Jtem  conGrmamos  et  ratifi- 
mum%  imiptionem  uilb'  Vilet^^  cum  suis  pertinenliis^   quam   idem   fratres   emerunt 
Uf|($i(iti;r   contra   pnpositum  et  moniaies   ordinis  sancti  Benedict!  in  Heldeoa^'.    de 
ifUM  uilla   ift  suis   perlinensiis   renunciamus  omni   iure  nostro.     Omnia   vero    bona 
illa^    quocunque   nomine*   censeantur,   intra  eosdem  terminos  vel  limiles  consUtuta^ 
cum   suis  pcrrtinentiis   omnibus,    pratis,    pascuis,    campis,    siluis,    terris   cultis    et 
incuitis^  prediis  vrbanis  et  rusUcis,  introitibus  et  ex(e)itibus'^,  viis  et  inuiis,  paladi- 
bus^  itugnis,  aquis^   aquorum  decursibus,  molendinis,  piscalionibns,  uenatiMMbiis, 
iu^Jieiis  MV   iurisdicionibus,   iuribus  patronalus,   et  generaliler  omnibus  iuribus  et 
vÜUtatibus,  eis  rite  tarn  a  patre  et  fratribus  nostris  predictis,  q«am  a  sobis  plofio 
iuiH5  donata  et  ab  ipsis  magistro  et  fratribus  longo  tempore  vsque  «d  preaerip- 
tlonem  Usgitimam  quiete  possessa,  publice  recognoscimus,  et  ad  pleniorem  ipsonini 
fratrum  4|ul«tem  et  cautelam  donalioaem  bonorum  huhismodi  ex  integro  reeoiiaiitcf, 


Digitized  by 


Google 


tu»  ivm.  ^t 

eis  pleDam  damus  facnHalem  locandi  in  eisdem  bonis  Sclauos^*  et  Teutunicos  et 
faciendi  in  ipsis  bonis  et  de  ipsis,  prout  uiderit  expedire.  Renunciamus  insuper 
omni  iuri  mensurationums,  exactionum  ^  collectarum ,  angariarum  et  parangariarum^ 
seruiciorura,  expedicionum  et  generaliter  oranium  munernm  et  onerum,  quacumque 
occasione  ea  uniuersaliter  vel  particulariter  inponi  contigerit,  quod  nobis  aut 
heredibus  seu  successoribus  nostris  quibuslibet  in  eisdem  bonis  aut  hominibus 
ibidem  habitantibus  uel  habitaturis  ad  presens  competit  uel  possit  competere  in 
fotunim.  Jn  cuius  rei  euidentiara  et  perpetuam  firmitatem  presens  desuper  con- 
scribi  fecimus  instrumentum  et  ipsum  eisdem  .  .  magistro  et  fratribus  tradidimus 
sigilli  nostri  ^®  nostrorumque  filiorum  munimine  roboratum.  Nulli  ergo  ^^  liceat 
hanc  paginam  nostre  donationis^^  infringere  uel  ei*^  aliqua  parte  ausu  temerario 
unquam  ullo  tempore  contraire.  Si  quls  autem  hoc  attemptare  presumserit, 
indignationem  ^^  oronipotentis  dei  et  beati  Johannis  baptiste  se  nouerit  incursurum. 
Actum  et  datum  in  Robele,  de  consilio  et  consensu  dilectorum  natorum  noslrorum 
H.  et  lo.^  in  presencia  testium^  quorum  nomina  sunt  hec:  Stephanus  prepositus 
de  Hobele,  et  .  .  prepositus  de  Gustroe^*,  H.  plebanus  in  Campitz,  H.  advocatus 
diclus  Thakalange%  Remerus  de  Stocflit^^,  Jo.  de  Cropelin,  Priscebure  et  frater 
suus,  Harnet  Bere,  Wideghe  Bere^\  Gotemerus  de  Ritsoe^^,  Ludekinus  de 
Swerin  ^^,  militum,  et  in  presencia  fratris  VI.  de  Welleberg  %  fratris  Petri  % 
fratris  Cesarii^^  et  fratris  Ar.  commendaloris  in  Miroe  et^°  Ger.^*  dicti  Sciltcenl, 
G.  magistri  piscalorum  in  Miroe  ^^  et^^  aliorum  quam  plurium  fide  dignorum,  sub 
anno  verbi  incarnati  M^CC°LXX**,  feria  V  post  Malhei  apostoli  et  ewangeliste. 

Nach  dem  Original  im  Geh.  Staats -Archiv  zu  Berlin,  gedruckt  in  den  Jahrb.  des  Vereins  für  niekl. 
Geschichte,  II.  S.  220  flgd.,  und  bei  Lisch,  Urk.  des  Geschlechts  Behr  I,  B,  S.  105.  Von  dieser  Urkunde 
haben  sich  drei  Ausfertigungen  gefunden,  welche,  mit  Ausnahme  der  Varianten  und  einiger  orthographischen 
Eigenthümlichkeiten,  gleich  lauten.  Auch  sind  sie  an  Pergament,  Schrift,  Siegelbändern,  den  vielen  Ahbre'- 
viaturen  u.  s.  w.  gleich.  Sie  sind  hier  mit  A.,  B.,  C.  bezeichnet.  Urkunde  A.,  welche  hier  als  Text  zum 
Grunde  gelegt  ist,  hat  durch  Moder  sehr  gelitten  und  ist  zerrissen.  Angehängt  sind  drei  Schnüre  (roth, 
grün,  gelb).  Die  Siegel  fehlen.  Urkunde  B.  ist  besser  erhalten  und  hat  drei  gleiche  Siegelschnüre,  an 
denen  noch  die  beiden  ersten  Siegel  hangen.  Diese  sind  von  dem  gewöhnlichen  ungeläuterten ,  zerbrech- 
lichen Wachs,  in  bekannter  Form.  Beide  haben  den  gekrönten  Stierkopf.  Von  den  Umschriften  sind  nur 
wenige  Buchstaben  zu  lesen.  Urkunde  C.  ist  flüchtig  geschrieben  und  sehr  verdorben,  zerrissen  und  voll 
Löcher  und  Eisenmale;  durch  die  Entfaltung  hat  sie  noch  mehr  gelitten,  so  sorgfältig  dieselbe  auch  ge- 
schehen ist.  Doch  hat  sie  in  der  Zeugenreihe  einige  interessante  Abweichungen.  Angehängt  ist  eine 
gleiche  Siegelschnur,  von  der  aber  das  Siegel  verloren  ist.  —  üeber  die  Siegel  vgl.  die  Note  zur  Urkunde 
Tom  15.  Dec.  1274. 

Die  Varianten  von  B.  und  C.  sind  folgende: 

B.  ^  geruntur  —  *  Takelange  —  ^  ^  Loscitz  —  "'-^Viletz  —  ^^exitibus  —  .^**  indigna  — 
2  2Thakelange  —  ^^  Stakfleit  —  ^4  vVedeghe  Bere  —  -^  Velleberge  —  ^^  fratris  Petri  plebani  in 
Mirowe  —  ^^  fratris  Cesarii  commendatoris  in  Cuppan  —  '^  G.  magistri  piscatorum  etBernardi 
sooii  8ui. 

C.  *  Werle  —  ^  geruntur  —  ^  Tatelange  —  "*  omnes  terminos  seu  limites  —  *  consilio  et  con- 
sensu —  *  Petzeke  —  ^  Lemekule  —  ®  Coblowe  —  ^  Cyrin  —  ^^  diuisio  directe  —  '  *  Lositce  — 
**Vlet  —  *  ^  Eldena  —  ^  *  Slauos  —  '  ®  sigilli  nostri  de  consensu  ac  voluntate  ac  consilio 
nostrorum  fitiorum  munimine  roboratum  —    *^  Nulli  ergo  omnino  hominum  —    *®  donationis,    confir* 


■4 


Digitized  by 


Google 


(8i 

(ei 
tei 
ne 
pr 
du 

i[i 
Ha 
ce 
eil 
Tt 
fui 
ex 
eo 
cai 

43UI 

om 

jirc 

ho; 

disi 

usq 

Mir 

Wi 

in 

inte 

cun 

^eei 

uen 

cam 

le^c 

(fua 

illa, 

cum 

ineu 

bus. 

iiidi( 

vUUi 

iujne 

tion« 

fratr 


■  l'n'f 
lll'  ll 

I  < 

I'  .  II 


f^ssan 


I  II, 


•r 


'      '        I  I    Ml    (   i/(   lii  i    i;rV'U  tt  ^h   1  f>^ft4^   4^f  ^.-vm*fc*»f«i  Mir*»  it^  ^ 


l'MW    M^fl   \)M.    HiMork. 


ff..  ^»M   »OM  //♦»/Af^♦^W«n/^  iwh'ilä  dUm,  te 


\s 


\.\A    ^^V\x\    K\^^%v^^v     \v^  i^*^   yvt^ft(N^>*fv^  K'.v,'.^>i^  fvfer*/^ 


Digitized  by 


Google 


1270. 


393 


— ••^.    Sept.  28.   Parchim.  1201. 

..-,  -^**to5        Gunzelin  und  sein  Sohn  Helmold,'  Grafen  von  Schwerin,  schenken  der  Marien- 
*ft*'*nn?       fercAe  in  Parchim  6  Hufen  zu  Bdk,    welche    Gerhard  von  Malin   derselben 
'  "  *ia  f*  !■•*       vermacht  hat. 

^   In    nomine   sancle   et   indiuidue   trinitalis.      Gunzelinus    dei    gracia    comes 
^^^jj^^^Mifeiinensls   et   Helmoldus   filius    ipsius    omnibus   in   perpetuum.      Fragililas    con- 
-^tt*f  |ü«w«is  humane  requiril,   ut  ea,   que  inier  presenles  rile  agunlur,   scriplure  lesli- 
.  r^ti«fr  tun  t  cQjjfirmentur ;    nam  que  processu  temporum  obliuione  depereunl,    litterarum 
)nio    reuiuiscunt.      Nouerinl   eapropler   tam   posteri,    quam    presentes   huius 
inspectores,   quod  nos  pro  remedio  animarum  noslrarum,   progenilorum  et 
sorum    noslrorum    ecclesie    sancte   Marie    in   nova    ciuitate    nostra    Parchem 
;lalem    sex   mansorum    in    viila    Bo^'ken    cum  ^mni   vlilitate    et   prouentibus 
em  donauimus  et  dedimus  pleno  iure,    quos   bone   memorie   dominus  Ger- 
de Malin  a  nobis   iure   tenuit  pheodali   et   eosdem  in  testamento   suo   pro 
»,/,//,  tyrW^**^  sue  remedio   ipsi  ecclesie   assignauit,    ita  videlicet,   quod   plebano   eiusdem 
;,  M/j/rfrfW-"^  *^?    quicumque   pro   tempore   fuerit,    deseruiant   cum   omni  vtilitale,    que  ab 
)oterit    prouenire,    ins   tamen    aduocacie   sicut   in    celeris    bonis   nostrorum 
^lailonsis  fc>>^»rum   nobis   per   omnia   reseruantes.     Vi  autem  hec  nostra  donacio   stabilis 
ilulem  ift  ^  ^^^^  permaneat  et  a  nullo  hominum  possit  in  posterum  infirmari,  presentes 
Mput«r»  *^  in  testimonium   conscribi   fecimus  et  sigillorum  nostrorum  robore  iussimus 
„^^  Wk^^ 'liri,     Datum  et  actum  in  Parchem,  anno  domini  M°CC**LXX**,    quarto  ka- 
• '  vvr:^  c  Octobris,  per  manüs  Hogeri  cappellani  et  notarii  curie. 

.    v7  '^ii*^^     *  ;h  dem  On'gidal  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin. 

^,  j^'T?  "amentstreifen  hangen  zwei  Siegel: 

^  ^  ^^         ^^a»  z^r  Urkunde  vom  1  l.Sept.  1252,  Nr.  704, 

'*    >'rs**         »te    vierte    schildförmige   Siegel    des    Grafen 

,     r^  ^i:T!   -*"       Von   der  Umschrift  ist  noch  zu  erkennen: 

>  0--  s\  f<3vacjeLiN[i  .  comiTjis  . 
ujp-^-*  ^  [zwaRiNaNjsis 

,  ^     ^  '"das  hieneben  abgebildete  runde  Siegel 
^^  «n  Helmold  mit  einem  ungezäumten,  rechts- 
^     *       *"^      itenden  Pferde,    dessen  Umschrift: 

>«^    *    SILLVCD  :  HöLCDOLDI  •  OOMITIS  • 

-  -  --^  '^  zwöRiaaNSis 

-•  ^  '  ^Kxemplare  bis  auf  die  Buchstaben  — Itt  — 
^  ,.  '  S  ^do  abgebröckelt  ist  Dieses  Siegel  kommt 
^    _  ersten  Male  vor.     Vgl.  auch  die  Note  zu 

—  Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  S.  257. 


^•rgisckM  VrkulM^iek  W. 


SO 


Digitized  by 


Google 


394  1270.  1202 

1270.   Oct.  1.  1^02. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  bezeugt,  dass  vor  ihm  und  seinen  Söhnen  Heinrich 
und  Johann  der  Knappe  Eckhard  von  Ankershagen  und  seine  Brüder  die 
6  Hufen  zu  Benitz  aufgelassen  haben,  welche  Heinrich  von  Iserlohn  für  einen 
Altar  in  der  Marienlcirche  zu  Lübek  gekauft  hat,  und  schenkt  das  Eigenthum 
dieser  Hufen. 

N.  dei  gralia  dominus  de  Werle  vniuersis  presentera  paginam  visuris 
salulem  in  perpeluum.  Notum  esse  uolumus  tarn  presenlibus,  quam  futuris,  quod 
Eckehardus  famulus  diclus  de  Ankerhagen  el  fralres  sui  coram  nobis  et  dilectis 
filiis  nostris  Henrico  et  Johanne  dominis  de  Werle  puplice  resignauerunl,  quic- 
quid  iuris  habuerunl  in  VI  mansis  in  villa  Benizdorpe,  quos  Henricus  diclus  de 
Yserenlö,  burgensis  Lubicensis,  pro  C  el  LXX  raarcis  noslre  monele  ad  altare 
in  Lubeke  in  ecclesia  beale  firginis  comparauil  deuolo  animo  el  benigno,  quod 
presenlibus  lilleris  proleslamur.  Jnsuper  prediclorum  mansorum  conlulimus  pro- 
prietalem,  sicul  in  priuilegio  conlinelur.  Actum  est  anno  dorainice  incarnationis 
WCCLSX".  Datum  de  manu  Godefridi  prepositi  ecclesie  Guzsl[r]oensis,  in 
die  beati  Remigii. 

Nach  LcTerkus,  ürk.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  208.  aus  dem  Reg.  Cap.  Lub.  I,   139.  —  Vgl.  Nr.  1191. 


1270.   Oct.  34.   Rostock.  1203. 

Wilhelm  von  Baumgarten  verfugt  aus  Ardass  einer  Beise  riMh  Preussen 
letztwülig  über  seine  Güter  in  Brünkendorf,  Diedrtchshagen,  Prangendorf  und 
Monchhagen,  sowie  über  sein  sonstiges  Vermögen  zu  Gunsten  seiner  Frau  und 
Kinder. 

Cum  Wilhelraus  de  Pomerio,  burgensis  in  Rozstok,  versus  Prusciam  Her 
arripere  proponeret,  in  presentia  consulum  de  consensu  uxoris  sue  domine  Aleydis 
el  puerorum  suorum  Willikini  et  Gerlagi  assensu  testamentum  suum  condidit  in 
hec  verba.  üxori  sue  domine  Aleydi  contulit  in  vHla  Brunic  de  bonis  Bertoldi 
et  Hadewigis  singulis  annis  octo  modios  siliginis^  sedecim  modios  avene,  item  ia 
bonis  Herraeldagi  octo  modios  siliginis  et  sedecim  modios  avene,  iteoi  in  bonis 
Reineri  octo  modios  siliginis  el  11  solides,  unum  puUum  el  unum  top  lini,  ad 
lempora  vite  sue.  Jtem  talia  bona,  que  idem  Wilhelmus  habuit  in  Thiderikes- 
haghen,  contulit  predicte  domine  A.  ad  lempora  uite  sue.  Jte»  assig«avit  el  in 
molendino  Monekehaghen  I  Iremodium  slligmis  el  de  manso  ibidem  II  Irempdia 
avene  et  I  Iremodium  ordei.  Jnsuper  contulit  ei  in  bonis  Alardi  de  Prangen— 
Ihorpe  II  tremodia  siliginis  et  XXI  modios  ordei  el  tria  Iremodia  avene.  Pre— 
lerea   refudit  ei   C  marcas   denariorum,    quas   cum   ea   recepil.     Contulit  et  sibi 


Digitized  by 


Google 


1204  1270.  *  895 

hereditatem  illam  apud  sanctum  Johannem  cum  curia ^  sicut  ipsam  possedit^  eo 
exceplo,  quod  de  alia  heredilale  via  patebit  ad  puleura  sine  impedimenlo,  ad  hoc 
spalium  pomerii.  Reliqua  pars  ad  aliara  special  heredilalem.  Sarlaginem  el  ipsa 
domina  proanlicipabil.  Conlra  dedil  filiis  suis  Wil[likino]  et  Gerlago  arma  sua, 
cyphos  argenteos  et  cociearia  et  heredilalem  illam  diclam  de  Pomerio  el  bona  in 
Prangenlhorpe,  sicut  ipse  eadem  possederal.  Aha  suppelleclilia  equaliter  partici- 
pabunl  pueri  cum  predicta  domina  A.  Scriptum  feria  sexla  ante  Symonis  et  Jude, 
cürrenle  anno  M°CC°LXX. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  C,  fol.  17   und  fol.  1. 

(Um  1270.)  1204. 

Das  Kloster  zum  Heil.  Kreuz  bei  Braunschweig  ertkeüt  der  Gräfin  Avdacia 
von  Schwerin  und  ihrem  verstorbenen  Gemdhle,  dem  Grafen  Heinrich,  die 
Brüderschaft. 

V  enerabih  ac  in  Christo  dilecte  doraine  comelisse  Audalie  in  Zwerin  B. 
dei^gratia  prepositus  et  H.  abbatissa  tolumque  capitulum  dominarum  sancte  Crucis 
prope  Brvneswic  orationum  suarum  et  omnium  benefactorum  participationem.  Ul 
duicissimam  uestram  carilatem  debita  nobis  obligemus  uicissiludine  et  sanclarum 
orationum  vestrarum  et  elemosinarum  ceterarumque  uirtutura,  quibus  diuulgata 
estis,  que  nos  intelleximus  experle  a  religiosa  domina  Ermengardi,  secundum 
petilionem  vestram  conferimus  vobis  plenam  fraternitatem  congregationis  nostre. 
Cupimus  uos  participes  fieri  omnium  laborum  et  quarumcunque  spiritualium  ac- 
tionum,  que  per  dei  gratiam  in  conuenlu  noslro  fieri  consueuerint,  Jn  nomine 
patris  et  filii  et  spirilus  sancti.  Hec  omnia  contuHmus  anirae  domini  Heinrici 
mariti  uestri,  orantes  pro  anima  eins  et  pro  vobis,  tam  viuam,  quam  mortuam  (!). 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  Die  am  Schlüsse,  nach  der  Segensformel,  für  den 
Grafen  Heinrich  hinzugefügte  Formel  ist  in  einer  grossen,  dicken  Minuskel  und  mit  anderer  Dinte  ge- 
schrieben. Ao  einem  Pergamentstreifen  hängt  ein  parabolisches  Siegel  yon  ungeläutertem  Wachs.  Es 
sind  Yon  demselben  jedoch  nur  noch  drei  Stücke  Torhanden:  in  dem  oberen  Theile  des  Siegelfeldes  ist 
ein  grosses,  gleicharmiges,  schwebendes  Kreuz;  die  Stücke  des  unteren  Theils  verrathen  eine  knieende 
menschliche  Figur.     Von  der  Umschrift  ist  noch  zu  erkennen: 

*  s . .  Ä Rvais « . 

Zur  Zeitbestimmung  dieser  Urkunde  bemerkt  der  Archirrath  Schmidt  zu  Wolfenbüttel  Folgendes.  Der 
Fropst  B  [arthold]  und  die  Aebtissin  H[ildeburg]  des  Klosters  zum  Heil.  Kreuz  bei  Braunsohweig  kommen 
zuerst  in  einer  Urkunde  des  Klosters  vom  2.  Mai  (in  crastino  b.  apost  Phil,  et  Jac.)  1271  neben  ein- 
ander vor:  „Bertoldus  prepositus  s.  Crucis,  Hildeburgis  abbatissa  et  uniuersus  conuentus.**  In  der  Zeit 
Ton  1282 — 1288  werden  schon  der  Propst  Barthold  und  die  Aebtissin  Adelheid,  im  J.  1290  der  Propst 
Johann  und  die  Aebtissin  Gertrud  zusammen  genannt.  Dies  sind  die  einzigen  Nachrichten,  welche  sich 
im  braunschweigischen  Landes-Hauptarchive  hierüber  finden.  Die  Urkunden  dieses  dicht  vor  Braunschweig 
'belegenen  Klosters  sind  unvollständig,  und  Copial-  und  Memorienbücher  fehlen  gänzlich.  Nach  diesen 
Nachrichten  mag  die  Urkunde  um  1270  ausgestellt  sein,  sicher  ist  sie  vor  1282  gegeben.  —  Gedruckt 
in  Jahrb.  XX VII,  S.   161.   162. 

50" 


Digitized  by 


Google 


J^/-///^.*/^  /,-..^.:,  ^'  .r     //.;r,;x;;*>^   :;£    h'jtT,\0':c-    r^^-jMt^  VK-p^fL  l^^'^as  -i»  .Akö- 

tl  .t¥  ^^  ;.r''V.  ,'  ^*  .'.  ^/.  r^^^TH '^  T.:.:  /-iirfa-^^  'i-e^;-erist  ei  m^oHL  qnod 
^^>4^v<  ^<^.  Hv.  f^>y/2^v.  '.  Kt  c:ir-r,:::i:  i-iiacL«.  t.:s  excess^^ärs.  tos 
4>?,*^. <   *,\'.xi^.     Ki  ;  V,  n.',  .1.     fj  <  j<^r*i.*:  Hii:<  cassaai  ccascrÜ  fibdea»  et 

^j^  M."i»  %'rUJ^^  t'.  »  //f^r.ip't  ^  ^y.r,v-,  h-f.  qxx/'d  pro  Co  excess«  coacederet 
f,-  .'  I/X  r/iffr^t.  f4  \\\"t  [.%r\kT^t^:.T  C^L^rr:-  c'iemiil  coosiil^s:  Est  pleMS 
^;vr  »'^  f,^  f'^y^u'^:  K  ?'-*  '  t  Kt  c.^r;  cVr^Kos  mucerarenL  defecenml  VD 
^.^f^^%  ^V^;'^f  J''"  ^''  r<'^^/  >>  T- ^  r'«^*  i%^t'>5  H  recognovit  El  mm  amicis 
%4i,%  $AiiV'  tti  ui  ft  >/j/*  *';.?*' r*  <ri  rürri  i>r:,;(ro  f^rctt  conveotionenu  quod  chibli 
n^fiifUt  '/tti  r>.«5  l/UI  tu'4fi/4%  rjhU.'ti  u/<m%  iUuhfjßTum  pro  iflo  furto.  El  arbi- 
U'Am  Um*  tm^  p^r  i:h\mn  ntmut  d  p^rr  n^jrlem  leccatoris.  qood  hoc  nonqüam 
pfhtU'ftt  ^t  ni  lior;  pr(t4(r(±  q«od  e^^^M  *irHu«  lecczlor. 

1270      1271,   lioHtocL  1207. 

Wfdjfird  tlrlit'A,    fl/r  fr^f'fffn  ICjrjiHHfin   in   ilerr  ßärgerversammlung   zu  Bostock 
fit'inrn  llnln  lufii/irld  hal,  wird  vi!t  VenrActJtung  aus  der  Stadt  begnadigt. 

(  \m  <*^Ä'*l  civilfMjiiiiirn  In  <^ivjlatf?  Kozslok,  Wulphardus  Luscus  cepil  con- 
Ini^üirri*  iU'Vfviuui  loliim  (tiviüiliM  vX  nrclamarf,  cl  in  tantum  excessit,  quod  collum 
nm\\\  ^iMtM'niil^  lir^t  |f(*r  \\ti*vvM  uliquorum  civitas  sibi  sit  licenliata. 


Digitized  by 


Google 


1208  .  1270.  397 

1270—1271.   Rostock.  1208. 

'AUmrg,  Eeimberts  Wtttwe,  und  ihre  Kinder  überweisen  dem  heil.  Geist- Hause 
zu  Rostock  eine  ewige  Mühlenhebung  von  jährlich  ^/^  Last  Hafermalz  für  die 
Aufnahme  des  Herrn  Hermann. 

Domina  Alburgis  vidua  domini  Relmberll  et  pueri  sui  assignaverunt  domui 
sancti  Spiritus  in  molendino  prope  civilatem  dimidiam  last  bracii  avenacii  singulis 
annis  perpeluo,  pro  eo  quod  dominus  Hermannus  receptus  est  in  domo  sancli 
Spiritus  memordta.  Et  illam  dimidiam  last  promisit  Conradus.,  molendino  presidens, 
ad  commodum  domui  presentare. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  C,  fol.  3. 

1270  —  1280.   Wismar.  120». 

Die  Vorsteher  der  Nicolaikirche  zu  Wismar  schuldigen  zwei  dortigen  Bürgern 
für  Blei. 

rNotum  Sil  Omnibus  hoc  scriptum  visuris,  quod  Bruno  de  Warendorp  et 
Albertus  de  Gogeloywe  et  Johannes  de  Leuesoywe  tenenlur  Henrico  de  Zwerin 
et  Geroldo  pannicido  XXI  marcas  denariorum  ex  parle  sancli  Nicholai  in  Wis- 
maria  pro  plumbo. 

Nach  einer  Aufzeichnung  auf  einem  in  das  Stadtb.  A  gehefteten  Fergamentstreifen.  Nach  der  Zeit, 
wo  die  genannten  Personen  Torkommen,  der  Handschrift  und  der  Form  -oywe  für  -OWC  gehört  dieselbe 
in   den  oben  gedachten  Zeitraum. 

1271.   Warin.  1210. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  verleiht  dem  Lübeker  Bürger  Johann  Friese 
das  Dorf  Güstow  in  dem  Kirchspiele  Dreveskirchen. 

Hermannus  dei  gracia  Zwerinensis  episcopus  vniuersis  presenles  liileras 
audituris  salutem  in  omnium  salutari.  Ne  ea^  que  fiunt  in  tempore^  euanescant 
aut  pereant  tempore  defluente,  soient  ea  scripturarum  lestimoniis  commendari. 
Quare  notum  esse  volumus  presentibus  et  Fuluris^  quod  nos  cum  consensu  nostri 
capituli  et  aliorum  consiliariorum  nostrorum  dilecto  ac  fideü  nostro  Johanni  diclo 
Frisoni,  burgensi  Lubicensi^  et  suis  veris  heredibus  in  perpetuum  villam  Gusle- 
kowe  apul  Sloue  in  parrochia  Odeskerken  sitam  cum  omnibus  suis  atlinenliis  et 
emolumentis,  sicul  habuimus  seu  alii  nostro  nomine  habuerunt^  tolaliter  resignamus, 
et  damus  omnem  proprielatem^  hereditatem  cum  commoditate  ipsa  bona  venditioi 
donatione    seu    translalione^    secundum    quod    eorum   fuerit   voluntatis,    llbei 


Digitized  by 


Google 


\ 


398  1271.  121t 

perfruenlur;  et  ad  nulla  nobis  seruitia  sunt  astricla,  sed  ea  inlegraliter  et  tolaliter 
in  predicto  Johann!  Frisoni  et  suis  veris  heredibus  duximus  Iransferenda.  Vt 
aulem  hec  omnia  rata  et  firma  et  Inconuulsa  permaneant  et  a  nemini  (!)  calump- 
niose  valeanl  irrilari,  ad  habundanlem  cautelam  presenlem  paglnam  scribi,  sigillo 
nostro  et  noslri  capiluli  appensionem  fecimus  inviolabiliter  communiri.  Datum 
Warin,  anno  domini  örCC'^LXX''  primo. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  An  Schnüren  von  rother  Seide  hangen  zwei  dcfecte 
Siegel,  das  des  Biachofs  Hermann  (abgebildet  zu  Nr.  1026)  und  das  Schweriner  Capitelsiegel  (abgebildet 
in  Bd.  I,  zu  Nr.  609). 

Der  Abdruck  der  Urkunde  bei  Leverkus,  I,  S.  21ß,  nach  dem  Reg.  Ep.  II,  25,  stimmt  mit  dem 
Original  bis  auf  den  Schluss,  der  bei  jenem  lautet:  ,,sigillorum  nostri  et  nostri  capituli  appensione  etc.** 
Leyerkus'  Vermuthung,  dass  die  Urkunde  von  „resignamus  et  damus"  an  durch  Auslassungen  und  auf 
andere  Weise  heillos  entstellt  sei,  bestätigt  das  Original  nicht;  doch  nimmt  er  mit  Recht  An^toss  an  der 
ganz  incorrecten  Form.  Der  gänzliche  Mangel  an  Zeugen  ist  bei  einer  solchen  Urkunde  sehr  auffalleodL 
Dazu  kommt,  dass  die  Schrift  des  Originals  dem  ersten  Viertel  des  14.  Jahrh.  angehört;  die  mit  dickem 
Firniss  überzogenen  Siegelbruch^tücke  sind  um  so  verdächtiger,  da  die  auacheinend  nachgefärbte  SiegelschDur 
des  ersten  Siegels  weit  über  den  Raum,  den  das  Siegel  einnehmen  konnte,  Wachsbruchstücke  träo-t ,  die 
nicht  zu  dem  Siegel  gehören  können.  Die  Urkunde  iist  ohne  Zweifel  gefälscht,  vermuthlich  zugleich  mit 
der,  freilich  von  anderer  Hand  geschriebenen,  über  Steve,  d.  d.  1296,  April  1  (s.  diese!).  Die  beiden 
Dörfer  kaufte  der  Bischof  Heinrich  von  Lübek  im  J.  1337,  Aug.  26,  >ou  den  Brüdern  Konrad,  Bernhard 
und  Reimar  von  Plessen.  In  dem  damals  gegebenen  ausführlichen  Kaufbriefe  (bei  Leverkus,  S.  796)  wird 
auf  jene  beiden  verdächtigen  Urkunden  gar  keine  Rücksicht  genommen. 

1271.  1211. 

Johann  und  Friedrich  Voss  vei'lcaufm  dem  Kloster  Reinfeld  auf  ihren  Todes-- 
fall  je  9  Hufen  zu  Suiten  (hei  Stavenhagen). 

\  niuersis  Christi  fidelibus  hoc  transscriptum  visuris  B.  dei 
gralia  Lubicensis  ecclesie  episcopus,  decanus  toturaque  capitulum 
ibidem  salutem  et  orane  bonum.  Presentibus  sub  sigillis  nostris 
recognoscimus  et  protestamur,  nos  vidisse  et  audiuisse  priuilegium 
reh'giosorum  virorum  domini  abbatis  et  sui  conuenlus  in  Reyneuelde, 
non  cancellatum,  non  abolitum,  ne[c]  aliqua  sui  parte  viciatum  in 
hec  uerba: 

Johannes  et  Fredericus  dicti  WIpes  vniuersis  hoc  scriptum  visuris.  Notum 
esse  volumus  vniuersis,  quod  vendidiraus  domino  abbati  et  fralribus  de  Reyne- 
uelde  decem  et  octo  mansos  in  viila  Suiten  sub  hac  forma,  vt  diebus  vite  nostre 
libere  fruamur  eisdem  raansis;  cum  autem  vnus  nostrum  obierit,  dimidietas,  hoc 
est  nouem  mansi,  libere  cedent  eisdem  fratribus;  posl  mortem  vero  alterius 
reliqui  nouem  mansi  liberi  erunt;  hoc  adieclo:  si  decimam  super  eosdem  decem 
et  octo  mansos  conquirere  poterimus  ab  episcopo  et  capitulo  Caminenfei,  tunc 
dominus  abbas  porriget  filiis  nostris  ius  pheodale  super  reliquos  mansois  iure 
h^editario;    sim  autem  ^  ad  ipsum  domiimn  abbatem  iua  pheodale  reuertetur.     Jn 


Digitized  by 


Google 


1212  1271.  399 

cuius  rei  teslimonium  presentem  paginam  sigillis  nostris  r^cimus  roborari.     Actum 
anno  domini  M"  CC  LXX»  F. 

Nach  dem  Original -Traossumpt  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Das  anhangende  parahoh'sche  Siegel 
des  Bischofs  und  das  runde  Capitelsiegel  (s.  Nr.  1013)  mit  dem  Secrete  sind  gut  erhalten.  —  Damit  stimmt 
wörtlich  ein  Transsumpt  des  Priors  und  Gardians  des  Lübeker  Minoritenklosters  vom  J.  1302  (datum  in 
Lubeke,  anno  domini  M**CCC°II°,  in  die  martirum  Septem  fratrura). 


(1271?)  1212. 

Woldemar,  Fürst  von  Bostoch,  bestätigt  die  Privilegien  der  Stadt  Rtbnitz. 

rN  otum  esse  uolumus  presenlibus  et  futuris,  nos  audiuisse  et  uidisge  literas 
seu  priuilegia  dilectorum  consulum  nostrorum  et  oppidanorum  oppidi  Ribniz  a 
nobili  domino  Woldemaro  quondam  domino  terre  Rostock  eis  Iradilas  super  pos- 
sessionibus,  libertatibus^  proprielatibus^  iuribus  et  iurisdictionibus  oppidi  Ribniz 
prenominati,  in  quibus  clare  uidebatur^  quod  dicti  consules  et  oppidani  in  Ribniz, 
tum  nunc  presentes,  quam  fuluri,  ipsum  oppidum  ac  omnes  possessiones  illic 
oircumiacentes,  prout  in  suis  lerminis  distincljs  continentur^  cum  omni  libertate 
et  proprietate  ac  iure  Lubicensi  et  iurisdictione  perpetuis  temporibas  debeant 
poasidere; 

Dieser  wOrtlicbe  Auszug  st^i  in  dem  Ribuitaer  Staitpririlegium  des  Königs  £nch  tob  Dänemark» 
d«  d.  WamemüDde«  1311*  in  crasijji«  aMUiüptionii  Mariae.  £s  geki  daraus  unzweifelhaft  benor,  dass  dar 
Fürst  Waldemar  yon  Rostock  der  Stadt  Ribnitz  ein  Privilegium  yerlieh,  welches  jedoch  yerloren  gegaogioii 
ist.  Die  Stadt  Ribnitz  ist  viel  älter,  als  bisher  angenommen  ist.  Der  noch  romanisch  gebauete  ältere 
Theil  der  Stadtkirche  weiset  in  die  Mitte  der  ersten  Hälfte  des  13.  Jahrb.  zurück  (vgl.  Jahrb.  XU,  S.  473). 
Im  J.  1252  stellt  der  Fürst  Borwin  yon  Rostock  für  einige  Bürger  zu  Ribnitz  eine  Urkunde  wegen  des 
Klosters  Bersenbrück  im  Osnabrückschen  aus  (vgl.  oben  Nr.  708),  und  im  J.  1257  bezeugt  der  Rath 
yon  Rostock,  dass  die  Bürger  von  Riboitz  das  lübische  Recht  haben  (vgl.  oben  Nr.  794).  Darauf 
gab  der  Fürst  Waldemar  von  Rostock  das  im  Vorstehenden  erwähnte  Privilegium,  welches  nicht  die  Stif- 
tungsurkunde, sondern  eine  Bestätigungsurkunde  ist.  Diese  Urkunde  soll  nach  neueren  Angaben  im  J.  1271 
gegeben  sein.  Dies  ist  aber  eine  Erfindung  yon  Chemnitz,  in  dessen  handschriftlicher  Chronik,  im  Leben 
Waldemar*s  zum  J.  1271.  Chemnitz  hat  auch  die  Urkunde  nicht  mehr  gekannt,  sondern  gibt  zu  der  yor- 
stehenden  Nachricht  einen  wörtlichen  Auszug  aus  der  Privilegienbestätigung  vom  J.  1455;  er  bat  also  das 
J.  1271  erdacht  Da  nun  das  J.  1271  angenommen  ist,  so  kann  es  auch  immerhin  bleiben;  jedenfalls  ist 
die  Urkunde  Waldemar's  vor  dem  J.  1282  gegeben,  da  er  in  diesem  Jahre  starb.  Im  J.  1274  erneuerte 
Waldemar  den  Vergleich  zwischen  einigen  Ribnitzer  Bürgern  und  ^em  Kloster  Bersenbrück  (ygl  Jahrb.  XX, 
S.  259,  und  unten  zum  J.  1274),  war  also  um  diese  Zeit  mit  der  Stadt  Ribnitz  beschäftigt. 


1271.   Jan.  11.    Schwerin.  1213. 

Qumdin  und  sein  Sohn  Hdmold,  Grafen  von  Schweriny  verkaufen  dem  Dom^ 
Capitd  daseO)st  das  Dorf  BaJherg. 

In  nomine  patris  et  filii  et   spiritus   sancti.     Amen.      Ad   perpetuam   rei 
memoriam  et  futurorum  notitiam  notnm  facimus  nos  Guncelinus  et  nos  Helmoldus 


Digitized  by 


Google 


1271.  1214 

^^  B  %xs  *  fil'us,  coraltes  Zuerlnenses,   quod,  uxorum  nostrarum  et  liberonim  ulriusque 
^^5?tus   voluntale    et   consensu    ad    hoc    accedentlbus,    honorabilibus    viris    domlnis 
.^jl^cöno    el    capitulo    ecclesie    Zuerinensis    vlllam    Dalberge    cum    omnibus    mansis, 
^\\XG    sint   ibidem,    siue   non   sinl,    in    pheudum   collatis  el  ab   ipso    capitulo,   cum 
-^^S3icauerinl,    in    pheudum   recipiendis,    cum    lerris    eciara,    que    vulgariter    cotland 
^3iancupnlur,    cullis    el    incultis,    pascuis,    pralis,    nemoribus,    aquis    el    aquarum 
^ecursibus,    piscaluris,   proul  in  lalura  el  in  longum  se  exlendunl  infra   terminos 
<jlde  ville,    et  cum  omni  utililate  el   fruclu,   que  prediclis  provenire   poterint  ex 
^ren^'^^'^i   pro   sexcenlls  el  quinquaginta   marcis   denariorum   usualis  et  sclaulcalis 
.„tjonele  vendidimus   in  perpetuum   possidend[a]m,   relinquentes  in  dicta  villa  ipsis 
oixine   Judicium    et   commodum    pecuniarum,    quod   ex    eodem    poterit    prouenire, 
exceplo  colli  et  manus  iudicio,    de  quo  nos  duas  partes  et  ipsi  lerliam  habebunl, 
gi    excessus  huiusmodi  per  aliquam   pecunie  summam   expialus   fueril  vel   compo- 
silione  amicabili  terminatus.    Jnsuper  non  pelitiones,  non  exactiones  aliquas  inde- 
l>ile  m  eiusdem  ville   liomines   faciemus,   non  seruicia  aliqua  ab  ipsis  requireraus,  , 
prelerquam   ad   castri   noslri   edificationem   el  terre   noslre  defensionem   et  preter 
eommunes    petiliones   secundum    consuetudinera   actenus   habilas    el  circa    aliarnm 
^üarum    noslri    di[s]triclus    homines    obseruatas.     Vt   huiusmodi   vendicio   robur 
^huT  d-  ,   T!™  firmilalis,  testest  Hinricus  de  Jnsula,  Anthonius,  milites,  Rodol- 
Carnifex        Colnere,   Geroldus  Molandinarius,   Johannes  Friso  et  Jordanus  dictus 
rei  tesr    ^^^^  Zuerinensis,   aduocali  predicte  venditioni  inlerfuerunl.     Jn  cuius 
mine    rob^"'"^  P'^^entes  literas  conscribi  fecimus  et  sigillorum  nostrorum    muni- 
ducenioosJ?*^^"'      '^ätum   Zuerin,    tertio   id[us]   Januarii,    anno    domini    millesimo 
ntesimo  sepiuagesimo  primo. 

Nach  einer  Ah 
die  Worte:    i  ei  ""^^^  «^^8  dem   16.  Jahrli.  im  Diplom,  eccles.  Suerin.  A,  fol.  33,    wo  nach   Helraoldus 

Clandrian  verEeich  ^^"^^^^  Zuerinenses  filius  (in  dieser  Reihenfolge!)  mit  anderer  Dinte  eingefügt  sind. 
Zwerin,  verkauff  ^^^  ^^^  Inhalt  im  Protocoll,  fol.  72' :  „Gunzelinus  vnd  sein  Sohn  Helmoldus,  Grauen  zu 
domini    127l.**     ^"^   ^^^  Capittel  daselbst  das  dorff  Dalberge  etc.    Datum  Zwerin,  III.  Jdus  Januarii,  anno 

1271.   Jan.  13.   ^rendsee.  1814 

^l'rnann,    Bischof  von  Schwerin,    erlässt  einen  Ablassbrief  zu   Gunsten  des 
_    ^^'^'^  ^endsee. 

Datum  Arnesse,  in  octaua  ep(h)iphanie,  anno  domini  M'CCLXXF. 

^  WoTlnoiaT-Arch"  ***^*''»  Cod.  dipl.  Brand.  I,  Bd.  22,  S.  7,  au»  dem  Copialbncho  des  Klosters  ArenJs« 
""^  «tt  Magdeburg. 


Digitized  by 


Google 


1215  1271.  401 

1271.   Jan.  25.   Neukloster.  1215. 

Hminch,  Fürst  von  Meldenburg,  bestätigt  dem  Kloster  Sonnenhamp  CNeu- 
Master)  den  Besitz  aller  Güter  desselben,  welche  in  seinem  Lande  liegen, 
befreiet  dieselben  von  der  Nadimessung ,  die  Klosterleute  von  der  fürstlichen 
Vogtei  und  vom  Landding,  und  verleihet  dem  Kloster  das  niedere  Gericht 
und  ein  DrittJieü  des  höchsten  Geridits. 

In  nomine  sancte  et  indiuidoe  trinitatis.  Hinricus  dei  gracia  dominus 
Magnopolensis  omnibus  hoc  scriptum  cernentibus  post  salutem  presencium  presi- 
dium  futurorum.  Quoniam  humanitatis  memoria  temporum  reuolutione,  rerum 
occupatione  in  obliuione  consenescit,  littere  perseuerantis  remedio  labenti  memorie 
prvdenter  consulitur^  vt,  quecumque  pie  deuotionis  ordine  sub  veridicorum  tesli*- 
monio  virorum  fuerint  decisa,  posteritatis  successio^  qve  prona  semper  reperilur 
ad  malum,  in  irriUim  numquam  valeat  reuocare.  Jtaque  cum  progenitores  nostri 
a  primo  cultu  Christiane  fidei  ecclesiarum  lucris  et  locorum  spiritualium  intenderint 
efBcaciter  incrementis,  vt  eas  de  suis  proprietatibus  copiose  dotarent  et  in  pace 
et  U'anquillitate  in  diebus  suis  studiosissime  conseruarent,  nos  quoque^  ipsorum 
vestigia  fideliter  consectantes ,  claustro  ancillarum  Christi  in  Campo  Solis^  vt 
iugiter  dilecti  patris  nostri^  necnon  et  precordialissime  matris  nostre^  simul  et 
nostri  memoria  in  earundem  sanctis  orationibus  cum  participatione  bonorum 
operum^  que  ibidem  exercentnr,  reuiviscat^  prerogatiuas  huiusmodi  de  gracia 
fecimus  specialis  ut  videlicet  predictum  claustrum  omnia  bona  sua,  quecumque 
itttra  distractus  terminorum  terre  nostre  sibi  comparauit^  sine  in  viUis,  siue  in 
molendinis^  que  sunt:  Degetowe  cum  molendino,  Provesteshagen,  Mynnowe  cum 
molendino,  Woldenhagen ,  Bruneshoveth  cum  duobus  molendinis  adiacentibus, 
curiam  iuxla  Gartz  positam  cum  molendino,  Bobelyn  et  stagnum  adiacens  cum 
iudicio  maiori  et  rainori,  Pynnowe  cum  molendino,  campos  Gardyst  et  siluas 
conliguas  in  lerminis  suis,  campos  Borygerisdorpe,  prout  in  terminis  terra  nostre 
distenti  sunt,  Coldenhof  cum  campo  suo,  quantum  in  terminis  nostris  iacet,  Never, 
Cellyn  et  stagnum  adiacens,  Reyneresdorp  cum  molendino  et  duobus  stagnis 
adiacentibus,  Luttyken  Warin  cum  molendino  et  cum  magno  stagno,  in  quantum  ab 
vtroque  litlore  intra  terminos  nostros  comprehenditur,  Naquinesdorp  cum  molendino 
et  cum  adiacenti  stagno,  in  quantum  intra  terminos  nostros  situatum  est,  in 
Yaztervytze  duos  mansos,  in  Magna  Radem  duos  mansos,  in  molendino  Damp- 
menhusen  vnum  punt  syliginis  et  in  Tarne vithze  bona  ea,  in  quibuscumque  ipsum 
ckustrum  hucvsque  proprietatem  habuit:  bona  hec  omnia  cum  pratis,  pascuis, 
agris  cultis  et  incultis,  siluis  contiguis,  piscinis,  aquarum  accursibus  et  decursibus, 
in  longum  et  in  latum,  in  terminis  suis  vt  nunc  distentis,  iibere  et  quiete  possi- 
deat  et  ipäs  imperpetuum  perTruatur,  vt  neque  in  omnibus  hiis  bonis  prememo- 
ratis    vllam    a    nostris    successoribus    dimensionem    fnniculi    de    cetero    fUJU^H^ 

MeUeDbvfiickei  Ürkii4en-Iack  II.  51      JP^^     ^r 


Digitized  by 


Google 


4IDSI  1271.  121A 

Pi;et|efe«  vt  iam  dictum  claustrum  in  suis  kownimi  tumultom  «diocqtoFuni 
nostrorum  non  s^nciat  aut  pressuras,  dimisimus  eidem  in  bonis  suprascriptis  et 
nunc  habltis  iudicjum  ad  sexaginta  solidos  et  infra;  maius  vero  iudiciuni  in 
efn^d^m  claustri  bonis  aduocatus  noster  iuste  et  legaliter  iiidicabit  et  tercia  pars 
eitis,  quod  exinde  prouenerit,  claqstro  cedet,  relique  due  nobis.  Preterea  vt 
liquidius  pateat  vniuersis,  quod  paei  siiiiul  et  tranquillitati  bujus  claustri  fideiiter 
intendamus^  profectui  ipsius  et  commodo  salubriter  prouidentes,  homines  eius 
Yi>ie«w^e  in  terra  nostra  QommoraBtes  a  canumHii  terre  indicio^  quod  lanthdynch 
Yulgariter  «uncupalur^  statuimna  esse  liberos  imperpetuum  et  exemptos^  neque  ad 
il}ttd  frequenlandiini)  a  nobia  aul  ab  aduoeato  nostro  poterunt  ratioiie  aliqua 
cowtariw  Ut  ergo  baAC  donaAi^^neai  nosiraii,  quam  ex  libenti  animo  el  gnttiitta 
fei^iofius  ex  aiectu,  nulki3  successorum  nostrorum  presumat  in  postenun  irritare» 
ant  in  aliquo  deprauare,  presentem  paginam  subscriptis  testium  nomiEibus  hone« 
st^rum,  quos  buiuscemodi  facto  presentes  habuimus^  cum  appensione  sigilli  nostri 
iussimus  liniuter  communiri.  Testes  autem  sunt:  frater  noster  dominus  Nycohus 
preposilus  Zwerinensis,  dominus  Adam  prepositus  in  Campo  Soüs^  cuius  de  pro-* 
c^ratione  bec  facta  sunt,  Hinricus  sacerdos  capeUanus  claustri,  Gerardus  piebaaus 
10  Naquinesdorp,  Hinricus  plebanus  in  Stemeberg,  frater  Amoldus  conuersw 
quidam,  et  de  milUibu9  nestris:  Aluericus  de*  Btmekowe,  Hdmoldus  de  Plesse^ 
TheQderiieus  Ckwe^  Conradus  de  Dotenberg.  Quicunque  igitar  oontra  hoc  factma 
njQ^ptjnim  aliqqid  malignari  ]|H^siio^eri&,  dei  omnipotoDtis  et  beatissime  geaürici» 
SHe  indigwlionem  se  noujeiH  incurswiun  et  ab  elemi  re^i  felieitabe  perpetaaliler 
excludendum.  Hec  in  Caii(M>  Solis  facta  sunt  anno  dominice  incamationis  mille» 
simo  ducenlesimo  septuagesimo  prirooi.  Datum  in  eonuersione  sanctl  Pauli 
apostoll)  per  manus  Gozscalci  scolastici  Wissemarie,  notarii  soslri. 

Nach  dem  Origkali  im  Haupt- Axchjy  zu  Schwerin.  Am  einer  Sohnor  tod  rotber,  (prüoer  uod  g^b^ 
Seide  hängt  des  Füraten  Heiorich  Siegel,  wie  es  zu  Nr.  872  abgebildet  ist.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekh 
ürk.  n,  S.  46. 


t271.   Febr.  5.   Wismar.  1216. 

Heinrich,  Fürst  von  MeldmhuTg,  verleiht  der  Stadt  Oadebusck  ßir  ihre  Weiden, 
Wiesen  und  WSSder  das  Wnsdie  Recht  und  das  Reckt  der  Errichtimg  von 
WSßtüren. 

xlenriciis  dei  gracia.  doiooiu^  Slagnopolensis  onoibu«  presentem  pi^Moi 
in8p^ct^ri3^  imperpetuum  in  saluatore  omnium  aalutem.  Humanarum  memoriM« 
acMowin.  succe^sjui  dw(urBi(tt&  tempQris  aboleire  (&Iick;  vnde  sapientum  si^facilatcr 
soU^tßi;  proui«imi  e«l,  uK  qffß  «d  futworum  «Q^nieionem  pfouahemia  wnt,  litt»^ 
rarumi  ayicibu«  commendiaiilw.    Kotum.  igitur  ewe  ¥olumiis  tarn  poateii»,  quam 


Digitized  by 


Google 


im  1371.  408 

presentibus,  tfood  vtos  dilectis  eiiiibus  nostriB  in  cioitate  €odebu2  in  pascais  4^\s^ 
pratis  et  siluis,  quam  longe  einsdem  ciuitatis  eraunitates  limitantur,  pro  eo  qnöd 
nobis  paratum  semper  et  fidele,  quocienscuraque  ab  ipsis  requirenduin  duximus, 
(Aseqfliiim  prestiterunt ,  contotimus  Integrum  ius  Lubicense,  exceptio  artlcuHs 
mfracriptis^  Yidelicet  quod  vadiatura  quinque  solidorum  integraliter  nostra  erit; 
preterea  de  maioribus  forefactis^  que  sunt  vulgo  dicta  vorsath^  et  quicqnid  in 
sentenciam  manns  et  colli  iudicandum  est,  si  animaduersione  pecuniaria  fuerit 
satisfactum,  eins,  quod  exinde  prouenerit  cum  consensu  aduocati  nostri,  terda 
pars  ciuitati  cedet,  relique  due  nobis.  Facultatem  etiam  liberam  eisdem  con- 
cessimus  condendi  inter  se  statuta  arbitraria,  qualiacunque  ciuitati  congrua  repu- 
tauerint  et  proficaa,  dummodo  in  dampnum  nostrum  et  vasallorum  nostrorum  non 
videantur  cedere  detrimentum.  Yt  ergo  hoc  factum  nostrum,  quod  ipsis  in 
argumentum  dilectionis  nostre  gratuito  ordinauimus  ex  affectu,  nullus  heredum 
nostrorum  imperpetuum  valeat  irritare,  presens  scriptum  dedimus  eisdem  asscriptis 
testium  nominibus  cum  appensione  sigilli  nostri  firmiter  communitum.  Testas 
vero,  quorum  presencia  et  consilio  fecimus  hec,  sunt:  Aluericus  de  Barnicowe, 
Helmoldus  de  Plesse,  Theodericus  Clawe,  Ludolfus  Mottzan,  Conradus  de  Doten- 
berg,  Vlricus  de  Blugcher,  Hinricus  de  Slralendorp,  Hinricus  Pran,  "Benedictus 
de  Rodenbeke,  Hermannns  Storm,  milites  nostri,  Hermannus  Roduchele,  Lodhe- 
wicus,  Johannes  domine  Modeke  filius,  Hince  Ludolß  fih'us,  consules  Godebuz,  et 
alii  quam  phires.  Acta  Mttt  hec  in  Castro  nostro  Wissmarie,  anno  dominice 
ißcarnacionia  mittesimo  ducentesimo  septuagesimo  primo,  in  die  beate  AgaUie. 
Datum  per  manus  Gozscalci  scolastici  Wismariensis,  notarii  nostri. 

Nach    dem  Original  im  Oadebnscher  Raths-Ärchir.     Das    Siegel   ist  ron   der   roth-   und   gelbseidenea 
Schnur  abgefallen.  —  Gedruckt  in  Rudioff *8  Urkv-Lief.,  S.  65;    Lisch«  Blaltzan.  Urk.  I,  S.  29. 


1271.   Febr.  22.   Wittstock.  1217. 

Heinrich,  Bischof  von  HaveUberg,    schenkt  dem  Kloster  Reinfdd  dm  Zehnten 
des  Dorfes  Krucen  und  bestätigt  demselben  den  Zehnten  des  Dorfes  SiggeOcow. 

In  nomine  sancte  trinitatis.  Amen.  Hinricus  dei  gracia  episcopus  Hauel- 
bergensis  omnibus  in  perpetuum.  Notum  facimus  tam  presentibus,  quam  futuris, 
quod  decimam  ville  Crucen,  XXIIII  mansos  continentem,  ob  dilectionem  dei  ac 
gloriose  virginis  Marie  fratribus  in  Reynevelde,  ordinis  Cysterciensis,  Lubicensis 
dyocesis,  donauimus  iure  perpetuo  possidendam.  Jnsuper  et  decimam  ville  Sikle- 
cowe  adiacentis  eisdem  fratribus  de  Reynevelde,  sicut  eandem  decimam  fratres 
de  DunoMvide  a  n^is  haetenns  possederant,  confirMemus.  Jn  coius  rei  testi- 
mooium  preseatem  paginam  sigillo  nostro  doxinras  muuiendam,  vt  exinde  memoria 

51» 


Digitized  by 


Google 


4(04  1271.  1218 

nostra  ad  dominum  apud  predictos  fralres  iugis  maneat  et  perbeBuis.    Datom  in 
Wiztok,  anno  domini  M°  CC°  LXX°  F,  cathedra  Petri. 

Nach  der  UBeohten,  der  ersten  Hälfte  des  14.  Jahrh.  aDgehOrenden  AusfertlgiiD|r  im  Haupt-Archi?  zu 
Schwerin.  An  rother  und  grüner  Seide,  wie  solche  die  meisten  unechten  Beinfelder  Urkunden  tragen,  hkgt 
des  Bischofs  Siegel.  Es  ist  yon  eirunder  Form,  zwischen  der  kreisrunden  und  der  parabolischen  Form,  UDd 
zeigt  den  sitzenden  Bischof  mit  dem  Stabe  in  der  rechten  und  einem  offenen  Buche  in  der  linken  Hand, 
mit  der  Umschrift: 

HaiNRicvs  .  Döi  .  eRÄCiÄ  .  KÄvaLBaReaNSis  .  0C[CLasia  .  apcj 

Die  Verzierung  eines  schmäleren,  inneren  Randes  ist  nicht  zu  erkennen.  Der  Siegelabdruck  ist  sehr  ua- 
sicher  und  wenig  scharf;  das  Siegelwachs  ist  ungewöhnlich  und,  wie  es  scheint,  absichtlich  gebräunt  — 
Vgl.  Bd.  I,  Vorrede  S.  XXXIV.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XIV,  S.  280,  und  bei  Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.  I, 
Bd.  25,  S.  3.  —  Ueber  das  Datum  vgl  Lisch,  Jahrb.  XIV,  S.  79. 

Anm.  An  das  Dorf  Krüzen  erinnert  Tielleicht  noch  der  Name  eines  Stadtthores  Ton  Farohio, 
welches  jetzt  das  Kreuzthor  heisst  (1351:  crucedor,  valua  crucis).     Vgl.  Jahrb.  XIV,  S.  74. 


1271.   März  23.   Flau.  1218. 

Nicolam,  Fürst  von  Werle,  bezeugt,  dass  der  Abt  des  8.  MichaeliS'Klosters  zu 
iMneburg  in  seiner  Gegenwart  der  Christine,  Wittwe  des  Bitters  Jordan  von 
Bodensted,  die  eine  Hälfte  des  Dorfes  Michadisberg  auf  ihre  Lebenszeit  vbet- 
lassen  hat. 

JNycolaus  dei  gracia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  uisuris 
salutem  in  domino  Jhesu  Christo.  Nouerint  uniuersi^  quod  dominus  abbas  H. 
ecclesie  Luneborgensis  in  presencia  nostra  et  multorum  honestorum  in  Plawe 
dimisit  domine  Cristine  derelicte  domini  Jordani  de  Bodenstede  dimidietatem  uOle 
Montis  sancti  Michaelis  diebus  uite  sue  paciflce  possidendam,  ita  quod  ad  eccle- 
siam  suam  post  mortem  predicte  domine  bona  iam  dicta  redeant  omni  contradictione 
postposita  et  remota.  Et  hoc  presentibus  lilteris  protestamur.  Anno  domini 
M^CrLXXr.     Datum  in  Plawe,  X°  kal.  Aprilis. 

Aus  dem  Copialbuche  Nr.  3  des  Michaelisklosters  zu  Lüneburg,  fol.  LX,  abgeschrieben  1851  von  dem 
Archivar  Lisch.  Auch  gedruckt  in  Wedekind*s  Noten  III,  S.  313,  und  in  t.  Hodenberg^s  Lüneb.  U.-B.VII, 
I,  S.  75.     Vgl  Nr.  766  und  Nr.  1049. 


(1271.)   Hitzacker.  •  1819. 

Jerrich  von  Berskamp,  Bitter,  und  Heinrich  von  WittenLog  bekennen,  dass 
sie  eine  Hälfte  des  Dorfes  Michaelisberg,  mit  Ausnahme  des  KirchenrPaironais, 
an  Friedrich  von  Hagen  und  Johann  Bodevoss  verkauft  hohen. 

Omnibus    hoc    scriptaim    visuris   Yerricus   miles   dictus   de   Berscampe  et 
Hinricus  de  Witienloghe  in  Christo  salutem.     Nouerint  vniuersi,   quod  nos  me- 


Digitized  by 


Google 


1220  1271.  405 

4ietatem  Tille  Montis  sancti  Michaelis^  absque  lore  patronatos  ecclesie  suisque 
attinenciis^  yidelicet  quatuor  mansis^  dominis  F.  de  Haghene  et  Johann!  Rodevos 
vendidimus,  quod  presentibus  prolestamor.  Et  quoniam  sigillum  aut^iticum  non 
habemus,  sigiUo  ciuitatis  Hiddesakere  vsi  sumus.     Datum  Hiddesakere. 

Aus  dem  Copialbuche  Nr.  4  des  Michaelisklosters  zu  Lüneburg,  fol.  XL  VI,  abgesehrieben  1B51  von 
dem  ArchiTar  Lisch.  Auch  gedruckt  in  Wedekind's  Noten,  lU,  S.  314,  und  nach  dem  Copialbuche  Nr.  8 
des  Klosters  St  Michaelis  bei  y.  Hodenberg,  Lüneb.  U.-6.  VII,   1,  S.  74.  —  Vgl  Nr.  766,  1049  u.  1218. 


(1271.)   Lüneburg.  1220. 

Die  Burgmänner  von  Lüneburg  bezeugen,  dass  der  Abt  Haldo  des  Michaelis» 
Klosters  zu  Lüneburg  hei  der  Belehnung  des  Friedrich  von  Hagen  und 
seines  Genossen  mit  der  von  den  Brüdern  Hartwig  und  Heinrich  von  Wittenloff 
erkauften  Hälfte  des  Dorfes  Mtchadisberg  das  Kirchenpatronat  davon  ausge-^ 
nommen  habe. 

Omnibus  presens  scriptum  uisuris  milites  Wernerus  de  Medinghe^  Lip* 
poldus  de  Doren^  Otto  Magnus,  in  Luneborch  castellani,  in  Jhesu  Christo  salutem. 
Notum  esse  cupimus  vniuersis,  quod,  cum  dominus  noster  H.  abbas  sancti 
Michaelis  in  Luneborch,  pluribus  uiris  honestis  astantibus,  domino  F.  de  Hagene 
5uoque  socio  medietatem  viUe  Montis  sancti  Michadis,  a  fratribus  Hartwico  et 
Hinrico  comparatam,  iure  porrigeret  pheodali,  manifeste  excepit  ecclesie  patro- 
natum,  sicut  in  priuilegio  dato  prenominatis  fratribus  continetur.  Hoc  presentibus 
protestamur,  et  iure,  quo  oportet,  si  necesse  fuerit,  uolumus  conßrmare.  Datum 
Luneborg. 

Aus  den  Copialbüchem  Nr.  4  des  Michaelisklosters  zu  Lüneburg,  foL  XXVIII,  und  Nr.  3,  fol.  XXX« 
abgeschrieben  1851  von  dem  Archivar  Lisch.  Vgl.  die  voraufgehende  Verkaufs-Urkunde  von  (1271).  la 
der  Zeit  1262  —  1272  war  Haldo  Abt  des  Michaelisklosters  zu  Lüneburg;  vgl.  Gebhardi,  Kurze  Ge* 
schichte  des  Klosters  S.  Michaelis  zu  Lüneburg,  S.  28. 


1271.    März  24.   Schwerin.  1221. 

Ulrich,  Domherr  zu  Schwerin,  entsagt  hei  seinem  Eintritt  in  den  Franciscaner^ 
Orden  seinen  Pfründen,  namentlich  dem  Canonicat  zu  Schwerin,  der  Pfarre 
zu  Brüd  und  einer  Hebung  in  dem  Kloster  Doberan* 

xveuerendo  in  Christo  patri  ac  domino  H.  Zwerinensi  episcopo  ac  hono- 
rabilibus  viris  et  discretis  dominis  preposito,  decano  totique  eiusdem  ecclesie 
capitulo,  necnon  vnittersis  presentes  Htteras  audituiis  Olricus,  canonicus  ecclesie 
sepedicte,   salutem  in  domino.     Omnis  actus  et  quodlibet  opus,   quod  ad  futuram 


Digitized  by 


Google 


i 


4m  13T1.  122E 

digeritur  posteritalem,  ne  a  posterki  in  obfiuionein  trahantur^   oportet  ea  6cri|Ma- 
varam  presidio  cotnmuniri.     Sane  cum  uelim  et  denderem  de  gratia  Ihesa  Christi^ 
itte  ul  apero  secretius  uisitante,   ad  fruge»  utle  conuertere  »eliOTia^  presentibuB 
litteris  profitef^r  ei  protestor  non  ooactus,  ded  spoaie,,  de  <Mdine  ffalnim  omofMi 
assumendo  me  promisisse  et  uotum  fecisse  in  manus  discretorum  et  religiosorum 
virorum  in  Zwerin  et  in  Rostoc   gardianonim,   et  in  ipso  ad  seraiendnm  domino 
perpetuo  me  mansurum.     Verum  ut  in  ipso  habitu  liberius  valeam  domino  famu- 
lari,  Omnibus  beneficiis  meis  ecclesiasticis,   pensionibus  et  redditibus  siue  prouen- 
tibuS)  que  a  monasteriis  uel  laicis  seu  ecclesiasticis  personis  tenui  et  teneo^  vide- 
licet  prebenda  in  Zwerin,    ecclesia  in  Brule  et  pensione,   quam  a  religiosis  Tiris 
abbate  et  conuentu  monasterii  in  Doberan   habeo,   ac   aliis   redditibus,   ut  dictum 
est,  vbicumque  uel  a  quocumque  teneam,   per  presens  scriptum  resigno,   prouen* 
tibus  huius  anni  dumtaxat  exceptis,  quos  predictorum  fratrum  minorum  in  Zwerin 
necessitatibus  assignaui  integre,  volens  et  consenciens,  ut  ea  personis  ydoneis  ab 
hiis,  ad  quos  predictorum  beneficiorum,  pensionum  uel  reddituum  coUatio  pertinet, 
conferantur  aut  alias  de  ei(i)sdem  ordinandi  et  disponendi,  prout  ipsorum  placuerit 
¥oluntati,    renuncians    constitutioni   in   fauorem    monasterii    et   conuersi    cuiuslibet 
promulgate,    ut  ille  assperitatem  istius  et  istud  mores  illius  valeat  experiri,   atque 
omni  legum   et  canonum  auxilio,    quod   michi   in   premissis   prodesse  et  predictii 
Iratribus  obesse  posset,  ad  exeundum  me  de  ordine  supradicto,  promittens  nichi- 
lominus  in  manus  predictorum  gardianorum  fide  prestita  corporali,  me  contra  pre- 
dicta   uel  aliquid  de  predictis  per  me  uel  alium   aliquem   non   facere   uel  venire, 
sed    omnia    omni   dubio   et  difficultate    remotis   integre   obseruare.     Jn    cuius   rei 
testimonium  presentes  litteras  conscribi  fecimus  ac  sigilli  nostri  appensione  robo- 
rari.     Ad    maiorem    autem    rei    geste    firmitatem    sigilla    venerabilium   patrum    H. 
Zwerinensis  et  L.  quondam  Halberstadensis  episcoporum  ac  capituli  ecciesie  mee, 
necnon  predictorum  religiosorum  in  Zuuerin   et  in  Rostoc  gardianorum   in   testi- 
monium presentibus   litteris   apponi   rogaui  et  obtinui.     Datum   Zwerin,   in   vigilia 
annuncialionis   beate  Marie   uirginis,    anno   domini   millesimo   ducentesimo   septua- 
gesimo  primo. 

Nach    dem  Original   im    Haupt -Archiv  zu  Schwerin.     Die   anhangenden    5  Pergamentbänder   scheinen 
nie  Siegel  getragen  zu  haben. 


1271.   März  29.   Nyköping.  1222. 

Margarete,  Kdnigin  von  Dänemark,  gestattet  dem  Christian  von  Scerernbeke, 
dessen  .Ehefrau  Helena,  seinen  Söhnen  Heinrich  und  Bernhard  und  seinen 
Erben,  die  Orte  Hart,  Sam  und  Apones  nach  Lehnrecht  zu  besitzen. 

< —    —   Datum  Nyköping,   anno  domini  MCCLXXL,  in  domiBica  pafanarum,  pre- 
sentibus dominis  Henrico  de  Maldeburg,  Hdf,  Arnoldo,  Cristiano  de  ScerMibeke, 


Digitized  by 


Google 


iSS»  1271.  4fff 

Fie^eciQo  diclo  Klench  cum  fralre  suo  Kerchtn,  Benedict«  de  Rodembeck,  Ifea-* 
rico  Freen,  Nicoiao  MoUeke  et  Nicoiao  Woghensun,   et  aliis  quibusdam  pluribus. 

Kjacb  einei»  Origkial-Traosnnopt  auf  FM*gaiii«Dl«  rom  IS.  März  Idl9,  in  Hstbl.  Ritterschafts -Arohir 
lurtlßiftodig  »bQ^4ru«kt  im  Ipla^i  184U  ^.  34,  S)^  545,  und  i»  BuDgia*»  Li?L  U.^Bv  1%  Sf^  ^34. 


1271.   April  4.   Wittstock.  1223. 

Hermann  von  Repentin  genehmigt,  dass  sein  Bruder  Johann  non  Sdwaker^ 
hurg  dem  Kloster  Stepenitz  im  Dorfe  Kreien  acht  Hufen  Ümk  geichwktm 
theils  verkauft  hat. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Hermannus  diclus  de 
Bepentin  omnibus  hanc  presentem  paginam  inspecturis  salutem  in  uero  salutari. 
Euaneseunt  cum  tempore^  que  geruntur  in  tempore ,  nisi  uocibus  testium  aut 
scripti  memoria  recipiant  firmamentum.  Jgitur  scire  cupio  uniuersos,  ad  quos 
presens  scriptum  peruenerit,  quod  germanus  mens  dominus  Johannes  de  Snakea- 
borg  contulit  pro  anima  uxoris  sue  sanctimonialibus  in  Riuo- sancte  Marie,  qpil 
dicitur  Stepeniz,  deo  deuote  seruientibus^  me  consenciente  tres  mansos  in  uilla,, 
cui  uocabulum  est  Kreien^  ut  ex  uno  habeant  lunni  i\\  ex  aliis  uero  redditus.  fru- 
menti  uel  denariorum.  Jlem  uendidit  tres  mansos  ecclesie  pro  triginta  octa 
marcis.  Cum  agonizauit,  dedit  II  mansos  pro  peccatis  suis,  uxore  sua  Herburge 
consenciente.  Jstos  octo  mansos  uendidit  et  contulit  ecclesie,  supradicte  cum 
omni  iure,  quod  in  eis  habuit  uel  habere  potuit.  Hec  autem  bona  data  et 
uenundata,  sicut  ipse  dominus  Johannes  dedit  et  uendidit,  condono  et  redono  et 
ratum  habeo,  nullam  reclamationem  de  cetero  habiturus  ex  ipsis,  aec  aliquis  he- 
redum  meorum  uel  ipsius  fratris  mei  uel  filii  filiorum  utriusque  noslri,  ut  proinde 
memoria  tam  mei,  quam  sui,  deuote  agatur.  Ut  autem  ratum  et  firmum  hoc 
donum  permaneat,  presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine  roboraui,  adhibitis 
testibus  ydoneis,  qui  tunc  presentes  erant,  quorum  nomina  sunt:  Johannes  Gans 
de  Wittenberg,  Johannes  de  Jachowe,  Johannes  de  Cummelosen^  Rodolfus  et 
Hermannus  Hunger  fratres,  Reinoldus  de  Karstede,  Bertoldus  de  Quitsowe  et  alii 
qqam  plures.  Datum  in  Wizstoc^  in  presencia  domini  Heinrici  Hauelbergensis 
episcopi  et  Johannis  prepositi  in  Riuo  sancte  Marie,  anno  dominice  incamationis 
ATCC'LXX^  primo,   11.  nonas  Aprilis. 

Nach  Ri^dera  Cod.  dipl.  Brand.  I,  Bd.  1,  S.  244,  au»  „dem  Original,  woran  das  Siegel  f^bll.**  — 
Gedruckt  auch  bei  Buchholtz,  Qesch,  yon  Brandenb.  IV,,  Anh.  S.  98;   Gerckeu,  Fragm.  March.  I,  S.   17* 


Digitized  by 


Google 


408  1271.  1224 

1271.   April  30.   Lauenburg.  It84. 

Joharm  und  Mbrecht,  Herzoge  von  Sachsen,  leisten  dem  Bischöfe  Ukidi  vm 
Batzeburff  für  nachgezahlte  1000  Mark  Verzicht  auf  alle  Anspräche  an  dd« 
Land  Boitin,  mit  Vorbehalt  des  Zolles  zu  Hermhurg,  und  bestätigen  dem  Stifte 
ZoU/reiheit  auf  der  Elbe  und  die  Patronatrechte  in  iMtau,  Neu-Ganm  und 
im  Dertzing. 

In  ngmine  sancte  et  indiuidue   trinitotis.     Johannes  et  Albertus  dei  gratia 
duces  Saxonie^    Angarie  et  Westfalie  omnibus  Christi  fidelibus,    tarn   presentibus, 
quam  futuris^  in  perpetuum.     Nouerint  vniuersi,   quos  id  nosse  fuerit  oportunum, 
quod,  cum  olim  inter  dilectum  patrem  nostrum  Albertum  Saxonie  ducem  illustrem 
et  venerabiles  patres  ecclesie  Raceborgensis  episcopos,   qui   fuerunt  pro  tempore^ 
et  ecclesiam  ipsam  super  aduocatia  terre  Boytin  et  omni   iure   terre   ipsius  preler 
censum  et  decimam,  que  ecclesia  libere  possedit,  questio  fuisset  diutius  uentilata^ 
tandem  patre  noslro  viam  vniuerse  carnis  ingresso,  cum  de  iure  eiusdem  ecclesie 
et    episcoporum    fuissemus    instructi,    ab   aduocatia    predicta    et   omni    iure   terre 
Ipsius,    seruiciis,    exactionibus ,    petlcionibus  et  ab  omni   vtilitate,   si   qua   ex  ipsa 
terra   prouenit   uel   prouenire   poterat   in    futurum,    cessimus   libera    et   spontanea 
uoluntate,    resignantes    et   tradentes    eam    domino   Vlrico    tunc    eiusdem    ecclesie 
episcopo    suisque    successoribus    in    perpetuum,     transferentes    in    possessionem 
ipsorum,    si   qua   in   dicta   terra   pater  noster  habuerat  uel  nos  habuimus  de  iure  . 
uel  de  facto,    auctorilate  et  consensu  matris  nostre  dilecte,    que  tutelam  bonorum 
nostrorum  et  personarum  nostrarum  generalem  et  liberam   tunc  gerebat.     Propier 
quod  idem  venerabilis  pater  dominus  Vlricus  episcopus  ad   liberandam  vexationein 
suam  iusque  suum  et  ecclesie,  quod  eis  in  aduocatia  predicta  et  utilitate  et  iuri- 
bus    terre    Boytin    conpecierat,   redimendum    dedit   nobis    mille    trecentas    marcas 
denariorum    Lubicensium,    quas    ab    ipso    plenarie    et   integre    nos    recognosciraus 
recepisse    et   in    vtilitatem    nostram   per   omnia   conuertisse.     üerum    ubi    nos  ad 
metas    etatis    legitime    peruenimus,    ea    que   in    etate   fragili   ac    tenera    fecimus, 
reuocare   et   infringere   gestientes,    machinali   fuimus    aduocaliam    ad  nos  recipere 
cum    terre    iuribus    et    vtilitatibus    supradictis;     sed    sepedictus    venerabilis    pater 
dominus  Vlricus   episcopus   conatus   noslros   preueniens,   ut  secundo   ins  suum  et 
ecclesie  redimeret,  ad  mille  trecentas  marcas,    quas  nobis  dudum  ante  contulerat. 
superaddidit   et   nobis   dedit   iterum   mille   marcas    denariorum   Lubicensium,    quas 
presenti  nostro  instrumento  confitemur  ab  ipso  inlegre  simililer  recepisse,  ut  rali- 
ficare  et  stabilire   quod   fecimus   curaremus.     Quapropter  reseruato  nobis  in  Her- 
neborg   telonio,    cessionem   ab    aduocatia    terre   Boytin    et   translationem    eiusdem 
cum   omni  vtilitate  et  iuribus  eins  in  episcopum  et  ecclesiam  suprascriptos ,    quas 
pridem  fecimus,   publice  ac  sollempniter  innouamus.     Eas  factas  et  tunc  et  nunc 


Digitized  by 


Google 


1221  1271.  409 

ratas  babentes,  volumus  et  iaudamus,  ut  ualidum  et  perpetuura  robur  obtineant,  et 
si  quid  pro  minori  etate  nostra  forte  minus  perfectionis  habu6rant,  ex  hac  nostra 
iononatione  et  ratfh'abitione  uires  capiant  plenissime  firmitatis.  Promiltimus  eciam 
bona  fide,  quod  contra  idem  factum  nostrum  nunquam  per  nos  vel  alios  venie- 
mus,  sed  quod  terram  Boytin  sepius  memoratam  cum  iudicio  maiori  et  minori 
Tidelicet  coli!  et  manus  eidem  episcopo  suisque  successoribus  in  perpetuum  cum 
omni  iuris  integritate,  ytilitate  et  libertate  sub  illis  terminis  et  h'mitibus  dimittemus, 
qiiibus  eam  Henricus  quondam  Saxonie  et  Bawarie  dux  illustris,  fundator  ecciesie 
Baceborgensis,  ipsis  contulit  ab  antiquo,  qui  in  predicti  ducis  donationis  priuilegio 
continentur;  renunciantes  pro  nobis  et  heredibus  nostris  nunc  exstantibus  et 
futuris  omni  actioni,  exceptioni^  defensioni  et  rei  restitutioni  in  integrum, 
deceptioni  ultra  dimidiam  iusti  precii,  litteris,  prluilegiis  a  sede  apostolica  nel 
aliunde  in  forma  iuris  uel  gratie  inpetratis  et  inpetrandis  et  generaliter  omni 
iuris  auxilio,  canonici  uel  ciuilis,  quibus  prescriptum  factum  nostrum  in  toto  uel 
in  parte,  in  iuditio  uel  extra,  violari  possit  uel  quomodolibet  inpugnari.  Porro  de 
theoleonariis  nostris,  quos  in  Hemeborch  ad  accipiendum  theloneum  preficimus, 
ex  communi  beneplacito  domini  episcopi  et  nostro  taliter  diffinimus,  quod,  si  ipsi 
in  homines  episcopi  sev  incolas  tcrre  Boytin  siue  in  extraneos  viatores,  qui 
theloneo  non  sunt  astricti,  excesserint  eis  violentias,  iniurias  uel  cuiuslibet  generis 
molestias  inferendo,  hoc  Raceburgensis  episcopus  suique  successores  uel  eorum 
iusliciarii,  quibus  commiserint  executionem  iusticie  secularis,  prout  delicti  qnalitas 
postulauerit,  iudicabunt.  Verum  si  dicti  theolenarii  nostri  alienis  uel  extraneis, 
qui  transitum  per  eandem  terram  fecerint  et  ad  solutionem  thelonei  sunt  astricti, 
quicquam  molestie  intulerint  ab  ipsis  theloneum  requirendo,  factum  huiusmodi 
episcopus  sub  dissimulatione  .trabssibit.  Preterea  recognoscimus  episcopo  suisque 
successoribus  ins  patronatus  in  ecclesia  Lutove  et  in  Noua  Gamma.  De  terra 
vero  Dertsinge  pro  fructibus  decime,  quam  recipiemus  de  ymagine  beate  virginis 
in  altari  summo  presentibus  episcopo  et  capitulo,  damus  iam  dicto  episcopo  et 
canonicis  duodecim  mansos  Hollandrenses  cum  omni  iure,  iuditio  colli  et  manus, 
seruicio  et  vtilitate.  Ecclesias  etiam  ipsius  terre  dotabimus  quamlibet  cum  vno 
inanso,  et  primam  porriget  episcopus,  secundam  et  lerciam  nos  porrigemus  et 
investiendum  episcopo  presentabimus,  quarta  ad  episcopum,  quinta  ad  nos  alter- 
nalim  successiue  pertinebit.  Jnsuper  recognoscimus  episcopo  et  canonicis  suis 
liberam  facullatem  deducendi  annonam  eorum  et  omnes  prouentus  eorum  per 
Albiam  in  ducatu  nostro  vsque  Hamborch  uel  ad  alia  loca,  vbi  decreuerint,  sine 
theloneo,  sine  vngeldo,  et  reducendi,  quicquid  ad  eorum  vtilitatem  comparauerint. 
Jn  cuius  rei  testimonium  et  perpetuam  firmitatem  presens  desuper  conscribi  fecimus 
instrumentum  et  ipsum  dictis  episcopo  et  ecciesie  suisque  successoribus  tradimus 
sigillis  nostris,  quibus  vtimur,  et  sigillo  Helene  matris  nostre  dilecte,  necnon  et 
comitis  Helmoldi  de  Zwerin  fideliter  communitum.     Acta  sunt  hec  anno   domini 

MtUtiktrglseket  Vrku4M-Biek  II.  52 


Digitized  by 


Google 


410  im.  1225 

M'^CC^UQ^r^  indjctiona  XUir,  quinta  feria  in  ebdonada  resurrexionis  dominice, 
m  loco^  qtti  dicHur  Onekenvep^  in  presentia  comHis  Guncelini  de  ZweriD,  qui 
hjm.  facto  IßBÜß  rogatim  interfuit  et  sigUlim  suam  huic  iastruinento  a  noUi 
re4|«i£utm  apposuit,  item  in  pre3encia  LHdoIfi  preposiU  de  Schernelin,  Bernantt 
oamerarii^  Albeiii  Riba,  Henrici  de  Haselowe^  Hearici  de  Birandenborch.,  eanoolr- 
eorum  Raceburgensiuin,  Henrici  de  Crummesse  pincerne,  Bertoldi  de  Ritcberowe;, 
Bertrammi  de  Monte,  Yolcmari  de  Gronowe,  Hermanni  de  Blncfaere^  Alberli  de 
Bralstorp^,  Henrici  Hucsit,  Wiperti  de  Melenteke,  Werneri  de  HaHiepslat,  Olrici 
de  Bluchere,  Hernesli  de  Wol^zhowe,  Erici  de  Parlin,  Reinboldi  die  Vriberc, 
militum,  et  aliorum  quam  plurium  tesUum  ad  hoc  specialiter  rogatoruni.  Datum 
in  Qaatro  nostro  Lovenburc,  anno  domini  et  iudictione  predictis,  pridie  kaieiH 
da6  Mait 

Nach  dem  Original  im  Ratzebnrgischen  Arohiy  zu  Neastrelitz.  An  F&den  Ton  gelber  und  rother  Seide 
haogfui  4  Siegel: 

1)  hat  aeine  Platte  yerloren; 

2)  das  grosse  runde  Siege)  des  Herzogs  Albrecht.  Auf  beiden  Seiten  ist  ein  grosser  Theil  abgebrodieo; 
40Qb  erjkenot  man  «oob  den  reehts  gekehrten  Reiter  mit  Helm,  Schwert,  Schild  und  Fahne,  und  im  vediftra 
Felde  des  gespaltenen  Schildes  den  halben  Adler,  während  das  linke  12  Mal  gestreift  ist,  und  der  Eroofto» 
reif  aus  dem  linken  oberen  Schildwinkel  schräge  über  beide  Felder  gelegt  ist.  Der  rechte  Vorderfuss 
des  Pferdes  reicht  bis  in  den  äusseren  ümschriftrand ,  die  anderen  Füsse  durch  den  inneren  Rand.  Ais 
Blplin^iicl^  liegivnt,  dje  Ul9s<4ii9l  ¥|  zwei  Kffeiten: 

.  S'  VlBEm  . ^—  ISJÄXORI II  B^^ÄWPW) (MRiMMI ^  -• 

S)   dML  rQ«de  SCiPgel   dfer  Htraogin  BeleiiiL»  betohrLebeu  Qb«n  zn  Nb  9t6.     Y^a  der  Umsohxift  c^ 

leiLLVM  K EDVCIS XONI 

4)    da^  Tierte  Siegel  des  Grafen  Gunzelin,  abgebildet  oben  zu  Nr.  704. 
£h)e  zweite,  ganz  unwesentlich  abweichende  Ausfertigung  hat  an  rother  und  gelber  Seide  fünf  Siegel: 

l).  das  Herzog»  Johann  von  Sachsen:  der  Heraog  reitet  reohtsgekehrt ,  mit  dem  Wappeosehilde  tu 
Arme,  einem  Pfauenwedel  auf  dem  Helme,  eine  Fahne  haltend,  und  ist  das  Bild  rechts  von  einem  MondSt 
links  Yon  einer  Sonne  begleitet; 

2)  des  Herzogs  Albert  Siegel  ist  abgefallen; 

3)  das  Siegel  der  Herzogin  Helena; 

4)  das  Siegel  des  Grafen  Gunzelin; 

5)  Graf  Be]moId*s  rundes  Siegel  mit  einem  rechtshin  schreitenden  Pferde,  abgebildet  zu  Nr.  1201. 
—  Gedruckt  in  Schröder*8  P.  M.,  S.  725,   und  im  Auszuge  bei  Lappenberg,  Hamb.  Ü.-B.  I,,  p.  878.  — 
Vgl.  Nr.  916,  917  und  928. 


1271.   Mai  1.   Flau.  1225. 

Nieolaus,  Fü/rst  von  Werk,    belehnt   Gottschaffe  Preen  mit  semen  Gfütem  2U 
Weisin,  Kuppentin,  Lalchow  und  „Zamestorp^^ 

Nicolaus,  Her  von  Werte,  hat  Godescalco  Preen  vnd  seinen  Erben  vor- 
lehnet  sein   gudt   zu   besitzen   in   den   schieden,   wie   ers  besessen.     Die   guter 


Digitized  by 


Google 


1221  1S71.  til 

aber  oder  Hufen  sein ^  wie  folgten:   in  Zamestorp,   ift  Wesin,   in  Kobandin,  io 
Lelecow.    Datum  1271«,  Plawe,  kalendas  Maü. 

Clandrian*8  Dobb.  Reg.,  Kl^  CCGLitVIIL  —  Kartie^tef^  b^st^hi  ua^t  dieirMi  MiMneto  nicht  odehr,  wabr- 
scbeiolich  lag  es  am  Zabrenschen  See,  bei  Zähren;   über  Lelecowe  Tgl.  die  Note  su  Nr.  745. 


1271.   Mai  18.   Wismar.  182«. 

Heinrich,  Fürst  von  MeUefnburg,  verleiht  dem  Kloster  Behntz  über  ^wei  Hufen 
in  Parber,  welche  dasselbe  vom  Vogte  Ulrich  von  Blücher  gegen  zwei  andere 
Hufen  zu  Lützow  eingetauscht  hat,  das  Eigmßmm  und  dies^e  Geteddigkeitf 
weiche  das  Kloster  an  seinen  vier  oTidem  Bufen  in  Parber  besitzt. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Hinricuä  dei  gracia  dominus 
Mai§[nopolensis  omnibus  presens  scriptum  visuris  impei|)eluum  in  saluatore  omnium 
salttlem.  Expedit  auteAlicis  ea  scriptis  commendare,  que  nee  modernos^  ttec 
püsleros  vokmus  ignorare.  Constare  igitur  volumus  yniuersis  presentem  Utterdm 
ioftpecturis^  quod  nos  clauslro  enciUarum  Christi  in  Rene  ob  reuereilctam  retri-^ 
butoris  omnium  bonorum  et  ob  dilecUonem  dilecte  ßlie  noslre  adoptiue,  ^uam  de 
pagafiHs  parentibus  generatam  et  ad  sinum  sacrosanete  malris  eodesi«  per  bapti»« 
iQum  in  Doslre  peregrinädonii^  miticia  reuocatam  et  deinde  iam  dicto  daustro 
tradkümus  beate  virgini  quoad  vixerit  seruituram,  facta  commutacione  cum  domiiio 
Ulrico  de  Bhigcher,  aduocato  nostro  in  Godebuz,  cum  duobus  madsis  in  üilla 
Parpurlh^  quos  ipse  a  nobis  possederat  feodo  castrensi,  quod  vulgariter  borgten 
Duncupatur,  pro  aliis  duobus  mansis  in  villa  Luthzowe  positis,  proprietalem  pre- 
didorum  duorum  mansorum  in  Parpurth^  a  castrensi  feodo  per  dictam  eommu-* 
taotoBem  penitus  abstractorum,  quos  eciam  venerabilis  vir  dominum  Hinricuä 
eiosdem  claustri  pretK)situs  a  domino  Ulrico  de  Blugcher  pro  oeioginta  marcis 
denariorum  emptione  iusta  et  racionabili  comparauil^  libenti  animo  contulimus  cum 
ejodem  iure  et  llbefttte«^  qua  sepedictum  claustrum  alios  quatuor  mansos  in  eadem 
Villa  possidet  a  nobis  cum  prememorata  füia  nostra  sibi  coUatos,  in  tranquillitate 
perpetua  possidendam.  Ut  lalem  ergo  donacionem  nostram  nuUus  heredum  aut 
successoram  nostrorum  mi^gnitate  aliqua  possit  cahimpniari^  presentem  litteram 
ei4em  daustro  conlulimus  flsscriptis  teslium  nominibus  cum  sigilli  nostri  munimine 
firniter  roboratam.  Testes  vero  sunt:  Ludolfus  Moltstan^  Gonradus  Berkhane^ 
Yhieas  de  Btugcher,  Thetwich  de  Orlz,  Theodericus  de  Quithzowe^  Dauid  de 
Greketi  et  Theodericiis  Clawe^  mUites  nostri  ^  et  alii  quam  plures,  tarn  clerici^ 
quam  layci.  Datum  Wismarie,  anno  domini  millesimo  ducentesiiüo  sefHoagesittO 
primo,  secunda  feria  infra  octauam  asscensionis  domini,  per  mannm  Gozscalci 
ii«*arii  nostri,  Hinrico  preposito  HI  agente. 

52  • 


Digitized  by 


Google 


41t  £371.  1221 

Nach  d^m  Origioal  im  Haupt -Arohir  zu  Schwerin.  An  eiaer  Sohaiir  roo  rother  Seide  hiagi  dM 
Fürsten  Siegel,  abgebildet  zu  Nr.  872.  In  dem  Auszog  der  Rehoisohen  MatricuU  ron  1566  wird  der 
diese  Urkunde  betreffenden  Regeste  hinzugefügt:  «Notandum  dieser  Brieff  ist  zweifachett*'  —  Gedruckt  in 
Jahrb.  XIV,  S.  254,  und  bei  Lisch,  Ifaltzan.  Urk.  I,  &  31.  —  Vgl.  Nr.  1193. 


1271.   Mai  29.  Demmin.  IggT. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Kloster  Ivenack,  auf  Bitten  des 
Herrn  Werner  von  Loiz,  das  Eigenthum  des  Dorfes  Wrodow. 

in  nomine  sancte  el  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Barnim  dei  gracia  dux 
Slauorum  omnibus  Christi  fidelibus  In  perpetuum.  ConslituU  in  partem  sollicitu- 
dinis  monarchie  ab  eo,  per  quem  reges  regnant  et  principes  opUnent  principatum, 
nostra  inlerest,  deo  dicalis  ecclesiis  per  subuencionem  rerum  temporalium  sie 
adesse^  ut  ipsarum  Status  plenius  emendetur  et  in  eisdem  diuini  cultus  ampliatio 
recipiat  incrementum  et  fides  propagetur  nominis  cristiani.  Sane  notum  esse 
uolumus  deuote  nacioni  presencium  et  felici  successioni  futurorum^  qood  nos  ob 
remuneraloris  omnium  bonorum  graciam  consequendam  et  domini  Wemeri  de 
Lozis  dilecti  nostri  petitionibus  inclinati  dedimus  et  titulo  donacionis  appropriaui- 
mus  monasterio  intemerate  matris  virginis  gloriose,  necnon  abbatisse  et  conuentai 
in  Juenach,  ordinis  Cysterciensis,  proprietatem  ville  Wrüdowe  nnncupate,  com 
molendinis  constructis  et  construendis ,  cum  aquis,  stagnis^  piscacionibus,  riuulis, 
pratis,  pascuis,  siluis,  nemoribus,  agris  cultis  pariter  et  incultis,  cum  omni  iure  et 
quolibet  alio  usufructu,  contentis  infra  terminos  dicte  ville,  et  in  ipsum  monaste- 
rium  et  cenobium  antedictum  transtulimus  omne  ius,  quod  in  villa  habuimus 
memorata.  Testes  huius  donacionis  nostre  sunt:  nobiles  viri  Conradus  comes  de 
Guschow,  Wernerus  de  Lozis;  item  Heinricus  Vrsus,  Johannes  WIpes,  Fredericas 
WIpes  frater  suus,  Johannes  de  Penz,  Johannes  de  Erteneborch,  Johannes  de 
Gramsow,  Reibernus  de  Wacholt,  Johannes  de  Heidebrake,  Otto  de  Ost,  Johannes 
Scolentin  aduocatus  noster,  Wiilikinus  Stoltewt,  Gerardus  Wenke,  Johannes  Kule, 
Gerardus  de  Oldendorp  et  Hermannus  de  Yiszen  et  Heinricus  Uulpes,  Arnoldus 
de  Sconenvelde,  Heinricus  de  Heidebrake  et  Heidenricus  frater  eins,  milites,  el 
plures  alii  Tide  digni  clerici  et  laici,  quorum  hie  non  sunt  nomina  subnotata.  Ne 
autem  super  prehabita  donacione  nostra  calumpniosa  malignacio  aut  dubium  oriatur, 
presens  instrumentum  predictis  dari  fecimus  sigilli  nostri  munimine  roboratum  in 
sufliciens  testimonium  et  perFectissimum  munimentum.  Actum  Dimin  et  datom 
ibidem  per  manum  magistri  Rodolfi  curie  nostre  notarii,  anno  domini  M^CC^LXXF, 
quarto  kalendas  Junii. 

Kach  dem  original  im  Haupt- Archiv  zu   Schwerin.     An  einer  Schnur  von  rother,    gelber  und  grüner 
Seide  hängt  des  Herzogs  rundes  Siegel  mit  seinem  rechtshin  sprengenden  Beiterbilde,   unter   welchem  ein 


Digitized  by 


Google 


f228  1271.  41S 

Ueinei  Thärmehen,   hinter  wele||em  eio  Kreis  steht,  wie  es  zu  Nr.  1000  1)e8flhrieheii  tind  ia*  Kosegarten^ 
Cod.  Poro.  I,  Lief.  5,  Taf.  L»  Nr.  I,  ahg^hildet  ist,  mit  der  Umschrift: 

*  S\  BäRNKD.  D01  ©RÄCIÄ  ILLVSTRIS.  SLÄVORVflD,  DVCIS 

—  Gedruckt  bei  Lisch,  Urk*  des  Qeschl.  Behr,  IB,  S.  109. 


1271.   Juni.   Stade.  1228. 

Hüdebold,  Erzbischof  von  Bremen,  bestätigt  die  Privilegien  des  Hamburgischen 
Dom--  Capitels. 

Mildeboldus  dei  gratia  sancte  Bremensis  ecclesie  archiepiscopus  —  — . 
Sane  constituli  coram  nobis  dilecli  in  Christo  decanus  et  capitulum  Hamburgense 
bumiliter  supplieabant,  ut  ad  instar  predecessonim  nostrorum,  Adelberonis,  Hart- 
wici  et  Hartwici,  Gerhardt  et  Gerhardi  ac  aliorum  episcoporum  Bremensium^ 
dignaremur  priuilegia  ipsorum  ecclesie  confirmare.  que  assistentibus  nobis  vene- 
rabilibus  fnitribus  nostris  Raceburgensi,  Zwerinensi  et  Lubicensi  episcopis  per- 
speximus,  et  fuerunt  in  nostra  et  ipsorum  presentia  recitata.  Nos  igitur  —  — 
—  ecclesie  Hambargensis  priuilegia  dicte  ecclesie,  iura,  possessiones,  res  et 
libertates  auctoritate  presencium  confirmamus  et  presentis  scripti  serie  commu- 
nimus.  —  —  —  Datum  Stadis,  mense  Junii,  anno  domini  millesimo  ducen- 
tesimo  septuagesimo  primo,  pontificatus  nostri  tercio  decimo. 

Vollständig  gedruckt  bei  Lappen berg,  Hamburger  U.-B.  I,  S.  616,    auch  bei  Staphorst  I,  2,  S.  5; 
Schröder,  P.  M.  I,  S.  730. 


1271.   Juni  7.   Güstrow.  1889. 

Heinrich,    Bischof  von   Camin,   legt   das  Dorf  Bamboto,   welches  bisher  zu 
Stiwnnkefndorf  eingepfarrt  war,  zum  Kirchspiele  Dornherrenhagen. 

Hinrici,  Bischoffs  zu  Cammin,  brieff,  das  das  Dorff  Rambow,  weichs  er 
zuuor  zu  Swinekendorp  gelegt,  hinferner  zu  Dumherenhagen  zur  kirchen  gehen 
solle.    Datum  Güstrow,  1271.,  7.  Jdus  Junii. 

Nach  Clandrian,  Registr.  der  Brieffe  in  der  Thumbkirchen  zu  Güstrow,  pag.  103.  —  Ruinen  der 
Kirche  von  Dornherrenhagen,  spl^er  Papenhagen  genannt,  stehen  noch  auf  dem  Rambower 
Pfarracker. 


Digitized  by 


Google 


4U 


IJTl.  ttSt 


1271.   Juni  9.   Wismar.  183©. 

Bßinrich,  Fürst  von  MekUnbufy,  gmehmdgt  die  Übereinkunft,  nach  welcher 
Gerhard  van  Vttense  und  seine  Gattin  EUeabeth  vm  dem  KloeUr  Bekna 
gegen  100  Mk.  eine  Kamrente  van  2  Last  auf  ihre  Lebenszeit  und  die 
Brüderschaft  des  Klosters  erhalten. 

Hinricus  dei  gracia  dominus  Magnopolensis  omoibus  praesens  scriptan 
visurls  salutem  in  omnium  salualore.  Laudabiles  et  deuolas  morlalium  actiones 
foture  posteritalis  successlo  abolerel  vtique,  si  non  adhiberelur  vluax  lestimonium 
liUerarum.  Nolum  ergo  volumus  esse  et  presenlis  lillere  cautione  duxknus  pro- 
teslandum,  quod  comparenles  coram  nobis  dominus  Gerardus  de  Vytense  el  uxor 
eins  dora'ma  Elyzabelh  in  caslro  Godebuz,  coram  pluribus  honestis  viris  vasallis 
noslris  viua  voce  et  manifesta  recognonerunt,  cum  venerabiii  viro  Hinrico  pre- 
posilo  ancillarum  Christi  in  Rene  conuencionem  quandara  consensu  locius  con- 
uentus  hobito  se  fecisse.  Memoralus  quidem  prepositus  accepüs  cenlum  marcts 
denariorum  Wissmar.  reliquit  prediclis  Gerardo  et  Elyzabelh  duas  lastas  annoDe 
in  Villa  Vytense,  ut  eas  singulis  percipiant  annis,  el  quamdiu  uterque  eora« 
vixerit,  ei«  libere  perfruaDlur;  altero  aulem  defuncto,  predicle  annone  medietM 
olaustro  vacdbit;  otrisque  defunctis,  seeunda  annone  medietas  etiam  clanstro  cedet, 
ut  proinde  fratemitatem  et  participalionem  omnium  bonorum  operum,  que  ibideoi 
cdttidie  exercenlur,  sibi  repromissam  opllneanl,  et  eorum  ibi  imperpetuum  meaMria 
habealur.  Recognoscimus  eliam,  quod  in  huiusmodi  redditibus  heredes  ipsomm 
posl  mortem  parentum  nlchil  iuris  polerunt  optinere,  nee  facere  in  sepedictum 
clauslrum  aliquam  [a]clionem.  Deinde  supplicalionibus  eorum  et  denoto  desiderio 
annuenles,  conuencionem  suprascriplani  conscribi  iussimus  et  sigilli  noslri  muni- 
mine  roborari.  Datum  Wismarie,  anno  domini  M'^CC'^LXX''  primo,  in  die  sanc- 
torum  Primi  el  Feliciani,  per  manum  Gozscalci  nolärii  noslri,  presenlibus  Helmoldo 
de  Plesse  Theoderico  Claw,  Hermanno  de  Blugcher  et  Omnibus  castellanis  iMStris 
in  Godebuz, 

Nach    dem   Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.     Siegel  und  Siegelband  sind  verloren  gegangen. 


1271.   Juni  12.   Wismar.  1281. 

Heinrich,  Fürst  von  Meldenhur g,  schenkt  dem  Kloster  Sonnenkamp  ('^et/- 
Master)  zum  Besten  des  Siechenhauses  das  Eigmihum  der  Einkünfte  aus 
zwei  Hufen  in  Masslow  und  zwei  Hufen  in  Niendorf 

Hinricus   dei  gracia   dominus   Magnopolensis   omnibus   presentem    Ütteram 
inspecturis  salulem  in   domino   sempiternam.     Expedit   propler   maliciam    temporis 


Digitized  by 


Google 


im  ts^tt.  415 

ea  scripU»  autenticis  conHneBdare,  que  aec  modernos,  nee  posteros  yelumw 
ignorare*  Constare  igitur  volumus  vniuersis^  quod  nos  ob  $pem  et  meriluii 
remunerationis  eterne  monaslerio  sanctarum  Virginum  monialium  in  Campo  S0U9 
Proprietäten!  reddituum  in  duAbui»  mansis  in  viUa  Mai^slowe  eb  in  duobuB  manw 
in  Nyendorpy  cyue  est  in  terra  Patchem,  contulimus,  ita  yi<telieet  ut  doniMtf 
Hinricus  pvesbyter^^  eapellanu«;*  ewundem^  eisdem  redditibus^  quamdiu  vi^oerit»  per-* 
fruatur^  quo  defuncto  iam  dicti  redditus  ad  infirmariam  clauslri  eiusdeio^  tanhim 
pro  refo^iilalione  ibi  egjrotanqium  p^tinebunt^  dislficte  prohibentes^^  ne  m  vsus 
alios  aljcuLufi  temeritalie  traasponantur^  eo  tantum  iudicio  et  iure  possidendos^  quo 
alii  vasalli  nostri  in  predictL»  viUis  possident  bona  sua.  Ut  ergo  hec  donatio 
nostra  imperpetuum  ioieoattulsa  et  stabilis  perseueret,  presentem  litteram^  conscrilH 
iussimus  et  sig^  nostri  munimine  perhennari.  Testes  autem,  quos  presenteis  buic 
facto  habuimus^  i^uat:  Helmoldos  de  Plesse^  Theodericus  Glaw,  Hinricus  Pren^ 
Hermannus  Storni,  ßenedictua  de  Rodeabeke,.  miiites  nostri.  Datum  Wissmarie^ 
anno  domini  M^CC''LXX^  primo^  in  die  sanetornm  Basylidis,  Cyrioi,  Nabo^ys  et 
Nazarii,,  per  manus  Glozscalei  notarü  oQstri. 

)iadl|.  d«Q  Oiigipal  im  Haupt  •AjDhir  ziv  Sohw^«.  An  einer  Sehnur  von  äoBsereti  vegptlm&Mig  pe^ 
spooDeneii  ivei^seo  Uineomi  Fäden  hängt  das  YÖllig  erhaltene  Siegel  des  Fürsten  Heinrich,  ab|^bildet  aa 
Nr.  872.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  iTeki:  ürk.  Ö,  S.  49. 


1271.   Juli  9.   Stargardw  IgSSt 

Otto  und  ASbreck,  Mcßrkgrafen  von  Bhzndenhur^,  enkchädigen  das  Khstei^ 
Broda  ßir  das  zar  CrrVkndtmg  der  Stadt  Neuhrandenburg  abgetretene  Gebietl 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis«  Amen.  Otto  et  Albertus  dei 
gracia  marcbiones  Brandeburgenses  omnibus  in  perpetuum»  Cum  urgentis  in 
Senium  secnli  corruptela  non  solum  defectum  corporum ,  sed  eciam  obliuionem 
actuum  efliciat  per  momenta  temporum^  dignum  est,  quod  ea,  que  racione  preuia 
a  quibuslibel  ordinantur,  scripti  munimine  roborentur,  ut  sie  facti  precedentis 
cognicionem  plenam  habeat  posteritas  secutura.  Hinc  est  igitur,  quod  notum 
esse  Yolumus  tarn  presentibus,  quam  futuris,  tenore  presencium  protestantes,  quod 
nos  ob  reuerenciam  et  honorem  domini  nostri  Jhesu  Christi  ac  intemerate  virginis 
matris  eins  Marie  ecclesie  sancti  Petri  apostoii  in  Broda,  ubi  collegtum  canoni- 
corum  sancti  Augustini  iugiter  deo  deseruit,  in  recompensacionem  et  restaurum 
fundi  ciultatis  Noue  Brandenborch  \  qui  fundus  eiusdem  extitit  ecclesie,  in  supe- 
riori  parte  dicte  ciuitatis  uersus  (uersus)  castrum  Stargart  ^  in  duobus  molendinis^ 
sitis  in  fiumine,  quod  wlgariter  Stargarde  dicitur,  duos  choros^  siliginis  assi- 
gnantes,  in  inferiori  uero  parte  ^  iam  dicte  ciuitatis  in  molendino  ^,  quod  est^ 
inter  ciuitatem  et  cenobium  Brode,  terciam  partem  census  et  omnium  prouentuum^ 


Digitized  by 


Google 


4f0  1271.  1232 

8mI  "  imlndii  iioinnint  prciuonlri^)  i^ccleslam  quoque  parrochialem  memorate  ciuitatis 
rwiidf^nhoroti  *  et  lim  pHlroiiilii«  olundem,  uel  si  que^  processu  temporis  ibidem 
pnrroiililo  rcimllnn  iDmlrnantiir,  profble  occleaie  donamus  '^,  sex  quoque  mansos 
fJlitln  purroolilo  atllnoiUoi«  '\  donatnua  *^  inquam  propria  et  perpetuo  possidenda 
h0O  (imiita  mipridlola,  Proleroa  vlllam  Meohouwe  '^  que  sita  est  aput  LychioaiB^ 
{\m  IinImH  noxMiflnta  luunttoa  cum  omni  iure  in  eadem  integritate  et  polestate,  qua 
HON   liMbulmun^   oum   omulbuü  auia  ulUnenoüs  similiter  donamus  predicte  ecdesie 

ItroprlNUi  1^1  pt^rpt^Uui  poaaidondam«  Addimus  quoque  eidem  ecciesie  piscatsrm 
n  ulM^fHo^  quod  Tullt^iutt^  ^*  uocalur,  ad  perrecliorem  sustentacionem  fratram  pre- 
dlolt^  m'oh'Nlo  WrxMWy  quocumque  modo  piscari  poterunt,  excepto  cum  retibos 
niHtt'nU%  qu^  iitwmlo^^  wl^rilor  nuucupantur  Ad  amplius  quoque  commodoB 
iirt^iolunim  IVnlnutt  t'\  uiK^ilm  est  plonaria  uolunlale,  quod  molendinum  ^  in  Broile 
\\\  i'KWxm  cMriH  iH>U9lru«lur^  quod  ox  habundancta  stagni^  quod  ToUense  dicÜK. 
Hiib^l  H^'t\tMtU»  »ibi  aqui.'t.  Stoluiuius  quoque  sic^  quod  in  molencfino^ 
hUnh'I^  iH  curk  pmHcbi  uuUi  debc^ul  molere  nisi  Uli  de  curia  et  eonan 
^v  \iHU  tHMTMiu  Urtult*  »i^ilUti  t^  l)wuefouwe*\  Attamen  si  fralres 
^vbv^io  ^liqm^  Äuuo,  pn^ul  oi?^  jJiicutMrtl,  sex  choros  uel  odo  uendere 
)^  |^\H^t  \HVH  Jw  uu^t'udiuo'^  (H>$$uut  wolere  supradicto.  Vi  aotem  hee 
»m^r^U^  |K^r  HWH  i^lqu^^  stiHHHHit^le«  »ob»  hertnles  nostros  in 
|^^\1\Mr  ^4vit'rMt^tar^  |Mrt\ttHUeiii  (Ma^einaai  inde  eoBsctiplam  si^illonHi 
M^H'^'iiv^iib^H  IV\H>«ii^  rt^urtiH.  Hniife»  rei  lestes  smI  nostri  aiBlrr  et 
IK^MTHH^  4\^  \\\Hj\^^«t^^  ^\  lUiwrk«^  A*  Heybarake^'.  BodolpiMS  ^ 
<Av^t  IVr^Hi^  ^  üv^äJäiw^  AnM^Kbis  ft)ebaMK$  in  WoHege**  et  afi 
I^K^  a^^^l      Vv^M^  ^^  Oid^tiM  in  c«$trv  Steswie.   anai>  dnauni  TCCLXrr 

M^t»^4<V  v*vV4^  '•mt^«»^  >*vKN^^s^  N>^i^«.s.,«^«^Hv    -ä^Kk    «ta«   ^MM  :jc^ir  -UÄ  : 


Digitized  by 


Google 


im  1271.  4^^ 

« 
Les^Müer  des  Si^  im  oben  erw&lmteii  Streliiser  £:iieii^lafe  21^  beruhen)«  ' ^  donalüoius «  ^*  atteii«iite9» 
*' Meohow,  '' Tolense,  *^  Diwade  ivulgariter  nuncupaDtur.  Insuper  et  anguillarum  oapturam, 
que  est  in  exitu  aquarum  stagni,  quod  dicitnr  Tolense,  quam  de  yilo  littore  ad  aliud  ad 
uius  SUDS  disponendam  a  prima  plantacione  iptius  eiuitatit  predicia  eooloBia  eum  oknai^ 
iure   libere   possedit,   fratribus   predicte   ecclesie  contulimus  omni  procul  impedimento 

i*ure  perpetuo  possidendam.     Ad  amplius  quoque [wie  oben} stagni,  quod  Tolense  et 

Stargarde   nuncupatur,   habeat  necetsariai  sibi  aquas.     Ut  autem  hec  omnia  supradiota  —^  —  [wicl 

eben] (die  beiden  Sätze  ^Statuimut**  und  ^Attamen  —  supradicto**  fehlen  also  ganz),   ^^  Wuden»- 

uege,  '^Heidenbrake,  *»de  Woldegge.  » »  M^  C**  C^  L*»  X**  X**  l\  Jdus  julii  V»II**  (!).  —  Gedruckt  in 
Jahrb.  III,  S.  214,  und  bei  Bell,  Gesch.  des  Landes  Stargard  I,  S.  295.  —  Boll  nimmt  die  drilte  Aus« 
fertigung  für  echt  und  yerd&ohtigt  jene  zweite ,  mit  der  (ihm  anscheinend  unbekannt  geblieheaeo)  Sohwe» 
rinsohen   fibereinstimmende  Strelitzer  Ausfertigung.  i 


1271.   Juli  25.   Rostock.  1233. 

Waldemar,  Fürst  von  Rostock,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  in  dessen 
G^ütem,  soweit  sie  in  seiner  Herrschaft  liegen,  den  dritten  Tkeil  des  höchsten 
Gerichts  und  das  niedere  GericM,  und  befreiet  die  Klosterkute  von  allen 
Lasten. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Ego  Woldemarus  dei  gracia 
dominus  de  Rozstoc  dilectis  beate  matris  ecclesie  filiis  in  Dargun  in  perpetuum. 
Notum  esse  volumus  tam  presentlbus,  quam  futuris,  quod  nos  ob  noslrorum 
veniam  peccatorum^  vexaciones  et  incomoda  declinare  cupientes,  clauslro  Dargun 
et  fratribus  ibidem  deo  iugiter  famulantibus  sub  hac  forma  istam  in  perpetuum 
dedimus  libertatem,  quod  homines  in  villis  predicti  clanslri,  que  in  dominio  nostro 
esse  dinoscunlur,  si  eos  capitalis  sentencia  publice  facto,  non  aliqua  sinislre 
suspicionis  fama  reos  condempnauerit,  quales  sunt  fures  furtö  octo  solidorum 
valorem  excedentes,  latrones,  incendiarii,  homicide  manu  mortua  presente,  vio- 
lencie  illatores,  oppressores  mulierum,  raptores  virginum,  ita  dumtaxat,  si  in  ipso 
inslanti  mulier  aut  virgo  uiolenciam  factam  clamore  ualido,  sicut  moris  est,  per 
Ticinos  et  adiuuantes  fuerit  attestata:  quicquid  in  tales  agere  uoluerimus  per  pe- 
t^uniariam  satisfactionem,  tercia  pars  satisfactionis  cedet  abbati,  nobis  autem  due; 
si  vero  ipsos  ad  mortem  decreuerimus  condempnare,  ad  nostre  iurisdicionis  spec- 
tabit  examen.  Causas  igilur  supradictas*  aduocatus  noster  in  bonis  claustri  et  non 
alibi  iudicabit  Abbacie  eciam  homines  iudicio  astantes  si  uadiauerint,  omnia 
vadimonia  abbat!  pertinebunt.  Et  quicquid  aliarum  causarum  seu  qvestionum  infra 
terminos  eiusdem  abbacie  orlum  fiierlt,  nichil  nostrum  exinde  vendicabitur,  sed 
td>bas  hoc  totum  per  suum  aduocatum  in  integrum  iudicabit  Decreuimus  etiam, 
homines  memorati  claustri  esse  liberos  et  immunes  ab  omni  infestatione  aduoca- 
torum  et  iudicum,  ab  vrbium,  poncium,  aggerum  exstructione,  theolpneorum, 
peticionum,  vectigalium  extorsione  et  ab  omni  expedicione,  ita  ut  nemini  quicquam 


.-" 


Digitized  by 


Google 


418  1^71. 

ex  debito  um  sofi  deo  et  monasterio  teneantiir,  nisi  forte,  qnod  iMt, 
■ecettitas  Dobis  et  terre  nostre  incombaL  Volumus  eliam,  predictos 
prefati  chMtri,  si  mnt  ementes  et  v^identea,  ieri  theoloneoram  astare. 
8i  contingat,  ynhiersali  peticioni  tamquam  fideles  nostri  sabiacebont  Ne 
hoc  racionabile  factum  Dostmm  ab  heredibos  noslris  seu  aliquo  soccessonaj 
Dostromm  powit  Yiolari  aut  calumpDiari,  suprafatum  claustnini  et  fratres  d^! 
presenü  scripto  cum  appensione  sigiUi  nostri  ac  leslium  mscripUone  irrefragabibt 
commonimiis*  Testes  hii  sunt:  magister  Hinricus  plebanus  de  sanda  lan^ 
magister  Jobannes  phisicus,  Eggbebardus  de  Dekhowe,  Gerardus  Rozstoc,  wMa^ 
Johannes  Mohike  miles,  Yolquinus  aduocatus  et  alii  quam  plures.  Data  ai 
dommi  M''CCLXX1%  in  Rozstoc,  YIII''  kalendas  Augusti. 

Kach  dem  Original  im  Haopt-Archiir  zu  Schwerin.     An  einer  Schnnr  Ton  rotber«  g^rüner,  gelber 
feehwarzer  Seide  hängt  des  Furtien  Waldemar  rundes  Siegel  (abgebüdei  zu  Nr.  1125).     Umschrift: 

4i  :  SIGILLVM  :  WOLDEMäRI  '  DOMIM  :   ..   .....OC 

—    VgL    Bd.    I,    Nr.  479    und    490,    und    unten    die    Urkunde    des    Firsten    Nioolaus    von    Werk  Jt 

n.  N«T.  1271,  Nr.  laa?. 


1 


1271.   SepL  29.  1231 

Jerodao  von  Kakmt,  Ritter,  erdsagt  ßir  sich  und  seine  Erben  den  An^tiSm 
wdche  er  an  einige  Besitzungen  des  Klosters  Dargun  erhoben  hat. 

Vniuersis  sancte  matris  ecclesie  filiis,  ad  quos  peruenerit  presens  scriptm 
Jerezlaus  miles  dictus  de  Kalant  salutem  in  domino.  Notum  esse  yoIubb 
Omnibus  hanc  liUeram  yisuris,  quod  nos  ob  reuerenciam  dei  atque  in  remissionei 
peccaminum  nostrorum  ac  progenitorum  noslrorum  de  pleno  consensu  heredoi 
nostrorum,  filiorum  nostrorum  videlicet  ac  fiiiorum  fratris  nostri  Johannis,  reoun- 
ciauimus  omni  actioni,  quam  videbamur  habere  de  quibusdam  possessiooibBS 
contra  claustrum  Dargun,  ita  videlicet  vt  nuUus  vmquam  heredum  nostronm 
claustrum  iam  dictum  de  buiusmodi  debeat  perturbare.  Ceterum  scire  toIqdio& 
quod  frater  noster  Rademarus  nunquam  aliquid  iuris  habuit  in  possessionibo^ 
prenominatis,  quod  ideo  dieimus,  ne  filiis  suis  contra  claustrum  aliqua  actio  possl 
competere  in  futurum.  Testes  huius  rei  ^unt:  Fridericus  de  Dechowe^  Bemardus 
et  Hermannus  fratres  de  Hakenstede,  Hermannus  Musteke,  Hermannus  Lest,  Jo- 
hannes Kabolt,  Johannes  Yrsus,  Maseke,  Trosseviz,  milites^  et  alii  quam  plura 
derlei  et  laicL     Data  anno  domini  M''CC''LXXr,  tercio  kalendas  Octobris. 

Naok  dem  Original  im  Haupt  •ArohiT  zu  Schwerin.  Das  StegeUmad,  das  aus  der  Charte  gesehshUi 
-war,  ist  abgerissen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  146,  und  Lisch,  Urk.  des  Gesebl.  Behr  16 
&  110. 


Digitized  by 


Google 


12»  tm.  4t» 

^'  1271.  Oct.  14  1S3S. 

^1  NtcoUmSt  Fürßt  von  Werle,  besUft^  den  Bquem  zu  Kätwin  den  ge^enwärligien 

*  1  Besitz  ihrer  Aecker. 

^^  jVycolaus  dei  gracia  dominus  de  Werte  omnibus  preseiis  uisuris  salutem 

»iinb  '°  perpetunm.  Nouerint  uniuersi,  lam  posteri,  quam  presentes,  qui  hanc  paginsBi 
susceperint   periegendam,   quod   bos   dilectis   ciuibuti   nostris   in   ultta  Kotheniniie 

I  .     commorantibus  de  bona  nostra  uoluntate  et  dilectorum  filiorum  nostrorum  Henitdi 

,    et  Johannis   dominonim   de   Werle   consensu   agros   suos    sub    eisdem    terminis, 

quibus  habent  et  hactenus  habuerunt,   dimisimus  perpetuo  possidendos.     Nolumus 

enim,   ut  ipsis  agri   eorum  aliquo   dislribucionis  funiculo   ulteriuä  parciantur.     Vt 

^  igitur  huiusmodi  factum  stabile  perseueret,  et  ne  possit  a  nostris  successoribus 
succedente  tempore  dubitari,  appensione  sigilli  nostri  duximus  roborandum.    Testes 

ni\  huius  rei  sunt:  milites  Jo[bannes]  de  Cropelin,  Heinricus  de  Cremop,  Q^^j^Uß 
Stanghe,  Jo[hannes]  de  Oldenstat,  Heynricus  de  Colonia,  Jor[danus]  et  6her[arous] 
irelres  domlni  de  Cr4>pelin;  famuli:  aduocatus  4e  Gu^trowß  Heynricjus,  Herman 
.€oz,  CoBrados  de  BrochuseQ«)  iuueqis  Stanghe,  Jo[hawi«s]  H^fübolt.  Acta  sunt 
I  hec  anno  domini  M'' CC I4XXM.  Datum  de  manu  Godefri4i  pjTßpp^fiti  (|]ustrowen* 
sis,  in  die  sancti  Calixti. 

^^  Nach  dem  Transsumpt  des  Fürsten  Nioolaus  toq  W^rle,  d.  d.  Güstrow  1304,  Dee.  7  (crasi.  Njoolai) 

l  im  Biplomatarium    des  Dom -Cellegtat -Stifts   xtt  Güstrow.     In   der   Zeugenreihe   steht:    Jo.  de  eropelin  -^ 

Jo  de  oldeosta^  —  Jo.  kabolt 

m  


reu 


1271.   Oct.  16.   Dargun.  1336. 

Johann,  Abt  von  Dargun,   bestimmt  den  Bewohnern  des  Dorfes  Polchau)  die 
Zahl  der  Bufm,  die  Pachte  und  die  Zehnten. 

Vniuersis    Christi   fidelibus   preseates   litteras   inspecturis   frater   [Johvmcis 

s      miseratione    diui]na    dictus    abbas    in*  Dargun    salutem    et    oratioAum    sulfRagiuiii 

ik       sa[lutare.     Ne  ea,   que  rationabijliter  fiunt  cum  tempore,   pariter   labantur   cuoi 

'ü      tempore,  necesse  [est,  vt  stylo  perpetue  memo]rie  commendietttur.     Motum  igitur 

A       esse  uolumus  uniuersis,   nos   de  [communi  consensu  et  bejneplaotto  no3jtri  QOiip 

I       uentus   cum  ciuibus  de  Polechowe  taliter  conueuisse,   [quod   nos  ipsam]  uillam 

Polechowe  in   decem  mansis  censualibus   et  duobus   liberis   cum   suis   [terminis] 

^       uolumus    iugiter    permanere,    ita    videlicet,    ut   ipsi   mansi   de   cetero    nullatenus 

)       [mensurentur],   sed  sie  sub  numero   tantummodo  duodecim  mansorum  ipsis  iure 

perpetuo  perseuerent.    Census  [autem],  quem  de  quolibet  manso  persoluere  tene- 

buntur,  iste  erit:  duo  tremodia  siliginis  et  un[um]  ordei  in  festo  beati  Martini  et 

53* 


Digitized  by 


Google 


4M  tm.  1231 

dte  tremodia  aoene  in  purificatione  beate  virginis,  et  pro  porco  di«8  sjifik^ 
pro  dedma  oero  mimita  ptdliim  onain  et  ligataram  lini.  Ne  aotem  hoc  facton 
Dostrom  ab  aliqao  saccessoram  nostroram  oaleat  irritari,  presentem  ipsis  coDta£- 
mas  paginam  sobscripUone  tesUuin  et  sigilli  nostri  muniiDine  roboratam.  Testes 
mit:  lobamiea  prior,  AXbetioü  caneniriiis,  Conradus  cdlenurios,  GoDradus  snb- 
|Hrior,  Nieolaos  de  Goatrowe,  Nieolaos  magiater  conoersoram ;  TUdericos  de  Qo- 
besaowe,  Jobannea  de  Penecowe,  viUici,  Hioriciis  de  Zabene  et  alii  quam  pfairei 
Data  aDBO  doBnini  ITCC^LXXT,  XVll''  kalendas  Nouembria,  in  Dargan. 

Nsdi  dem  Origmml  im  Hacpi-Archir  xn  Sdnrcna.  An  eliMr  roth-seideaen  Scliaiir  hjUigi  du  Se^el 
des  Abtes  toh  Dsrpui  aos  grauem  Wachse«  wie  ao  Kr.  677.  Das  Pergament  ist  an  einer  £cke  rer- 
modert;  nach  einem  j fingeren  Transsnmpt  hat  jedoch  die  UH^onde  hergestellt  werden  ktanen.  —  Gednicb 
bei  Lisch,  MekL  Urk.  l  &  147. 


1271.  Nov.  23.  1837 

Ntcolaus,  Forst  von  Werte,  verieikt  dem  Kloster  Dargun  m  dessen  QStm, 
soweit  sie  m  seiner  Berrsdiaft  liegen,  den  dritten  Theü  des  ködisten  Gerik 
und  das  niedere  Gericht,  and  befreiet  das  Kloster  von  allen  Lasten. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Ego  Nicolaus  dei  gracia  do- 
minus de  Werle  dilectis  matris  ecclesie  filiis  in  Dargun  in  perpeluom.  Notoo 
esse  uolumus  tarn  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos  ob  reuerenciam  dei  ac 
gloriose  virginis  Marie  de  pleno  consensu  filiorum  nostrorum  Hinrici  et  Johaonis 
dominorum  de  Werle  et  in  remissionem  peccaminum  nostrorum  ac  progenitorußi 
nostrorum,  vexationes  et  incommoda  declinare  cupientes,  —  —  (toieBd.I,Nr.490} 
—  — .  Si  uero  ipsos  ad  mortem  decreuerimus  conderopnare,  ad  nostre  iuridi- 
cionis  spectabit  examen,  ita  tarnen  ^  quod  aduocati  nostri  huiusmodi  causas  dod 
in  bonis  nostris  iudicent,  sed  in  bonis  claustri  iam  superius  memorali.  Abbacie 
homines  —  —  (vne  Nr.  490)  —  —  communimus.  Testes  huius  rei  sunt: 
miKtes:  Mauriclus  comes  de  Speighelberge,  Heknoldus  de  Plesse,  Fridericus  de 
Decbowe,  Hinricus  de  Holtdorp,  Nicolaus  Friso;  famuli:  Hinricus  de  Sinoane. 
aduocatus  de  Guzstrowe,  Wizcelus  marschalcus  et  alii  quam  plures  prom'di  et 
honesti.  Data  anno  domini  M^  CC  LXX^  T  et  renouata  per  manum  Gbodefridi 
prepositi  Guzstrowensis,  IX^  kalendas  Decembris. 

Nach  zwei  gleichlautenden  Original -Ausfertigungen  im  Hanpt-Archir  zu  Schwerin.  Beide  tragen  » 
einer  Schnur  Ton  rother  und  gelber  Seide  das  wohl  erhaltene  Siegel  des  Fürsten  Nicolans  (abgehüdet » 
Bd.  I,  Nr.  514).  —  Diese  Urkunde  ist  eine  Wiederholung  der  Nr.  490,  erweitert  durch  den  Zusats:  *it> 
tamen  —  —  memorati.  Vgl.  Nr.  1233.  —  Ein  Fragment  der  Urkunde  ist  gedruckt  bei  Schröder,  F.  Et 
a   728;  Tgl.  T.  Westphalen  lU,  Praef.  p.   143,  not.  dd. 


Digitized  by 


Google 


1238  1271.  '4Sn 

1271.   Dec.    (Quetzin.)  '  lt38l 

Heinruh,  Pfarrer  zu  Quetzin,  verzeichnet,  nachdem  seme  Urkunden  verbranne 
sind,  die  Besitzungen  und  Bebungen  seiner  Kirche  und  Pfarre. 

Xvegistrum   ecclesie   Quitzin,    conscriptum   per   me   Henricum   ple- 
bauum  ibidem. 

Quia  litere  dotacionum  mee  ecclesie  temporibus  meis  sunt  cömbuste,  per 
me  hanc  literam  pro  memoria  meorum  successorum  salua  conscienti[a]  conscripsi. 
Ecclesia  est  dotata  tribus  villis  Quitzin^  Sergelin  et  Leesten.  Plebanus  in  Quitzin 
habet  in  uilla  Quitzin  sex  mansos  et  lY  kotas  cum  omni  iure  in  siluis,  aquis  et 
campis^  et  habet  eilerholt  de  uia,  que  ducit  ad  ciuitatem  ad  stagnum,  usque  ad 
heinholt  ^  et  habet  vnum  alewere  a  spacio  borchwal  usque  ad  littus  et  vnum  sub 
silua  Quitzin  circa  Lancken,  et  nuUus  potest  construere  alewere  de  agro  Lancken 
usque  ad  heinholt  nisi  cum  uoluntate  plebani.  Eciam  habet  duas  kotas  circa 
borchwal,  quas  temporibus  [meis]  dedit  Reinwardus  de  Quitzin  famulus  plebano 
et  ecclesie  in  Quitzin  cum  omni  iure,  videlicet  quod  rustici  morantes  in  kotis 
debent  seruire  plebano  in  anno  quatuor  dies,  et  habet  omne  ins  super  rusticos, 
et  [debent]  ecclesie  dare  pro  pactu  in  anno  de  kota  tria  talenta  cere  et  de  spacio 
borchwal  vnum  talentum  cere,  et  si  plebanus  noluerit  carere,  habet  terciam  par- 
tem  in  pactu,  et  duas  paruas  alewere  circa  siluam  Quitzin  dedit  ad  dotem,  quas 
ipse  quondam  cum  consensu  meo  ibi  construxit,  pro  quibus  donis  perpetua  me- 
moria dicli  Reinwardi  et  sue  vxoris  Coneken  habeatur.  Jn  uilla  Leesten  de  kota 
sex  denarios  et  in  uilla  Quitzin  de  kota  sex  denarios  et  de  omnibus  uillis  qua- 
tuor solidos  pro  unctione.  Acta  et  conscripta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC"'^ 
septuagesimo  primo,  die  sancti  Nicolai,  presentibus  dicto  Reinwardo  famulo.  Hin- 
rico  prefecto  in  Sergelin  et  Conrado  in  Quitzin,  iuratis  ecclesie,  et  sig[ill]um 
meum  pro  testimonio  ad  presentem  literam  appendi. 

Nach  einer  Ton  eisern  Transsumpte  d.  d.  12.  Noy.  1358  genommeDea  beglaubigten  Abschrift  in  dem 
Kirchen -Visit. -Prot  Tom  J.  1591,  im  Haupt-Archiy  za  Schwerin.  Darin  ist  über  das  Origiital  bemerkt: 
„Litera  sigillata  sigillo  rotundo  pendenti,  yt  patuit,  in  cuius  medio  figura  calicis,  in  cnius  summitate  crnx 
parua  sculpta  erat,  et  in  cuius  circuroferencia  he  litere  apparuerunt:  S.  Henri ci  plebani  in  Quitzin.** 
—  Gedruckt  in  Jahrb.  XVII,  S.  272,  und  bei  Lisch,  Cod.  Plawensis  S.  22.  —  Vgl.  Nr.  1016. 


Digitized  by 


Google 


mt  127^  tat 

(tsn.)  leat. 

Diarieh  Segeboden  Sohn,  Wtsmaneher  Bathmann,  ver]^andet  seumn  BrSdem 
seinen  Besitz  cüuf  Pol. 

Theodericus  filius  domini  Seg^bodonis   exposoit  fratribus  suis  bona 
Me  habet  in  pheodo  de  domino  terre,  sita  in  terra  Pole,  pro  LX  marcis  de 
rionmi,  que  promisit  resignare,  si  necesse  faerit,  dam  dominus  noster  redieriL 

NMb  4eB  WiiiB.  Stadtb.  A,  p.  68«     Dirne  £iosei^aiiD|^  ist  gelilft. 


(1272.)  1S4«. 

Johcmn  von  O'ögdow  gibt  den  Wismarschen  Kirchen  25  Mk.  Pf. 

Johannes  de  GogeHoywe  dedit  eeclesiis  in  Wismaria  XXY  marcas  deim- 
fiontti*    Hoc  notum  est  consolibns. 

KMk  dem  Wism.  Siadib.  A,  p.  72. 

(1272.)  1241. 

Baddf  von  Ltibow  und   Oenoimn   werden  tugen  Oeu)dU  gegen   die  Stadt 
Wismar  verfeetet. 

Ivadolfus  de  Luboywe  confregit  cingelen  ciuitatis,  et  ideo  est  proscriptos 
#1  sui  peruersi  adiutores. 

S«ob  d«m  WSsm.  Stadtb.  A,  p.  75.  —  GeUigt. 


(1272,)  1248. 

flemrich  Wulf,  Bitter,  verbürgt  sich  dem  Vogte  Bitter  Detwig  filr  einen  Manm, 
ii^  falsche  Pfennige  fuhrt. 

IXuninus  Henricus  Lupus  promisil  pro  viro  cum  falsis  denariis  domino 
^^^wigo  aduocalo,  quod  in  festo  sancti  Johannis  baptiste  representabit  sibi 
j^iJi^M»  xirum  uel  LX  marcas  denariorum.  Hoc  notum  est  consulibus.  Et  Jo- 
^^iip^  INiyiU  fraler  predicti  uiri,  el  Henricus  Albus  de  Rozstoc  promisemnt 
u^ji^  Vlenrioo  Lupo,  quod  excipient  eum  de  promisso.  Jnsuper  Johannes  Pugil 
i|(^«li^  H^Hco  Albo,  quod  excipiet  eum  de  predicto  promisso  sine  ilampno. 

\^^  ^iHft  WUro*  Stadtb.  A,   p.  78.     Die   iDBoription   ist   bis   Tor    ^Jobannes   Pugil**    getUgt.    — 

^w^  ^^  V^MM  P^wig«  bdobst  wabrscbeinlicb  wohl  Detwig  yon  Oertzeo,  Vogt  zu  Wismar  gewesen   sei, 

^^  M»^   g^uUioh«   da  der  Vogt  Hermann  von  Bernebeke  vor  und  nach  ihm  genannt  wird.      Auch 

*.  1iD»fc^-»<ftt   «bn^  Beispiel,    dass   auch  Fremde  das  Stadtbuch   zur   urkundlichen  Aufzeichnani^    ihrer 

WnikUten. 


Digitized  by 


Google 


1272.  18«. 

Qtmzetm,  Qraf  van  Schwerin,  verkauft  dem  Kloster  Beinfeld  das  Darf 
ZaxJww  mit  Eigenihum,  Gerichtsbarkeit  und  Abgaben  und  bestimmt  die  Grenzen 
der  Fddmark. 

(jruntzelinus  dei  gracia  comes  de  Zwerin  et  Helmoldus  filius  eius  vniuersis 
hoc  scriptum  visuris  in  perpeluum.  Ad  noticiam  vniuersorum  volumus  deuenire 
tarn  presencium,  quam  fulurorum^  quod  nos  de  beniuolo  consensu  et  beneplacito 
heredum  nostrorum  villam,  que  Zachowe  uocatur,  prope  ciuitatem  Parchem  sitam, 
viginti  et  sex  mansos  continentem,  cum  agris,  siluis,  pratis,  pascuis,  cum  terminis 
suis  dudum  habitis  et  possessis,  in  lougum  et  in  latum  circumquaque  ab  antiquo 
limitatis  et  distinctis,  sicut  hactenus  iacuit  et  adhuc  iacet,  et  cum  omnibus  aliis 
suis  attinenciis,  cum  omni  vtilltate^  libertate  ac  proprietate  perpetua  libere  et  in- 
tegraliter  poss[id]endam,  vendidimus  demino  abbati  ..  et  fratribus  de  Reyneuelde 
pro  quingenlis  et  viginti  [marcis]  Lubicensium  denariorum  et  [viginti]  marcis 
slauicalium  denariorum.  Omnem  eciam  iurisdictionem  temporalem,  sicut  nos  ha- 
bueramus,  iudicium  uidelicet  capiti[s  et  manus],  et  omnes  alias  minores  culparum 
correctiones  ipsis  fratribus  [integraliter]  uendidimus,  nichil  ex  hiis  nobis  de  cetero 
penitus  vsur[pantes.  Homines  eciam]  ipsorum  ab  iniustis  [et  indebitis]  amminiculis, 
vt  sunt  peticiones,  exactiones  et  alia  consimiHa,  liberos  esse  volumus  et  exemp- 
tos;  [defensioni  tantum  terre,  quam  wlgo  lanthwere  [uocant,  cum  ceteris  se 
apponent].  Terminos  vero  eiusdem  [vi]lle,  ne  in  [p]osterum  [ipsis  v]aleant 
[angustari,  in  hac  pagina  fecimu]s  conscribi;  sie  [enim  uadunt:  ab  Oriente  a 
quadam  tilia,  ubi]  tres  [vie  diuiduntur,  usque  ad  quandam  quercHm,  que  stat  super 
quendam  monticul]um  lapidum,  qui  [stenbrinke]  dicitur,  et  ab  illa  quercu  uersus 
aliam  qu[ercum]  super  [monticulum]  stantem,  qui  hei[tbrinke  dicitur,  et  sie  uadunt] 
recto  tractu  vltra  quandam  paludem  et  vltra  quendam  aggerem  versus  aliam 
quercum,  que  stat  [prope]  villam  Cbumin,  et  sie  [vlterius  u]sque  [ad  Berichroth] 
supra  cotherelant,  debinc  inferius  versus  occidentem  vadunt  usque  in  Thesse[no]- 
were  sol,  et  sie  [recto  reasce]nsu  vsque  ad  quandam  f[oueam,  que  v]oscule 
dicilur,  que  est  prope  [ti]liam,  a  qua  termini  incipiunt.  Vt  autem  hoc  [factum 
r]atum  permaneat  et  inconuulsum,  presentem  paginam  [sigillis  nostris]  fecimus 
communiri.  Testes  huius  rei  sunt:  canonici  de  Zwerin:  dominus  [Richar]dus, 
[magister  Ma] uricius  et  magister  Brendeke  frater  eius,  et  magisler  Johannes;  mi- 
lites:  dominus  Bolto  dictus  Hasenkop,  Ludolphus  dictus  Moltsan,  Wichb[ertus]  de 
Wittenborch  et  aUl  quam  plures.    Acta  sunt  hec  anno  domini  M"*  CC*  LXX"*  IF. 

Nach  dem  Original  (?)  im  Haupt-Archiy  zu  Schwerin.  An  rothen  und  gelben  seidenen  Fäden  hängt 
noch  das  4.  Siegel  des  Grafen  Gunzelin,  das  andere  Siegel  ist  abgefallen.  Damit  stimmen  bis  auf  unwesent- 
liche Abweichungen  zwei  Transsumpte  aus  dem  J.  1373,  im  Haupt-Archiy  zu  Schwerin,  mit  anhangenden 
Siegeln.  Das  eine  Transsumpt  ist  yor  dem  Grafen  Adolf  Ton  Holstein  und  dem  Ratbe  der  Stadt  Lübek 
aufgenommen   und    Ton   diesen  und  dem  Bischöfe  Bertram  Ton  Lflbek  am  Tage  Lamberti  1372  besiegelt. 


Digitized  by 


Google 


4S4  1272.  fi44 

Dmf  lodere  TraoMmmpt  ist  too  dem  BUebofe  Bertram  tmd  dem  Abte  Hartwig  ron  Betnleld  aSi  ^^^4*^ 
Francisei  1372  aogefertigt  and  besiegelt  Dai  Siegel  des  Bisehofs  Bertram  ron  Lflbek  ist  parabolisek: 
in  eioer  gotbiscben  Nische,  io  dereo  Giebel  Maria  mit  dem  Christkinde  steht,  sitst  der  Bischof,  die  rechte 
Haod  cum  Segen  erhoben,  mit  der  linken  den  Bischofsstab  haltend;  rechts  yon  dem  Bischöfe  hingt  ein 
Wappenschild;  langes  getheilt,  rechts  mit  einem  halben  Rade,  links  mit  einem  Querbalken;  links  ein  Wi^ 
penschild  mit  zwei  gezahnten  linken  Schrägebalken.     Umschrift: 

s* .  BeRTRHONDi .  Dei .  efix  .  opi .  LVBiaem. 

Das  Siegel  des  Grafen  Adolfron  Holstein  hat  einen  rechts  gelehnten  Schild  mit  dem  Nesselblatte 
unter  einem  Helme,  auf  welchem  zwei  Ffanenwedel  liegen  und  rier  Fähnlein  stehen;    Umschrift: 

s' .  ÄDOLFi .  ü  .  ©im  .  aowrr  .  hOLiT  .  stör»  . 

Das  Siegel  des  Abtes  Hartwig  ron  Reinfeld  hat  in  einer  gothischen  Nische  einen  Abt  mit  Stab 
und  Buch  in  den  Händen,  ohne  Kopfbedeckung;  zur  Rechten  und  Linken  stehen  zwei  kleine  Figuren,  deren 
jede  eisen  Wi^pensehild  hält:  zur  Rechten  mit  einer  schrägrechten  Zinne,  zur  Linken  mit  einem  Wolfs* 
köpfe,   wie  es  scheint,  oder  einem  Kopfe  eines  anderen  wilden  Thieres;    Umschrift: 

kÄRTWiei .  äbbätis  .  Da  .  Reynav 

Die  eigenhändige  Besiegelung  durch  die  Personen,  welche  die  Siegel  führten,  zeigt  sich  an  diesen 
Urkunden  sehr  deutlich.  Es  ist  schon  an  einer  anderen  Stelle  (Jahrb.  IX,  S.  229)  darauf  aufmerksam  ge- 
macht, dass  die  Personen,  welche  die  Urkunden  ausstellten,  zur  Originalisirung  derselben  nur  die  Zeichen 
auf  dem  Rücken  des  Siegels  selbst  machten.  Der  Bischof  yon  Lfibek  macht  an  den  Siegeln  der  swet 
Urkunden  Ton  rersohiedenen  Daten  yier.  langgezogene,  schmale  Fing^reindrflcke,  so  dass  er  das  herausge- 
drückte Wachs  in  der  Gestalt  eines  Helmkammes  immer  in  die  yorherstehende  Vertiefung  legt.  Der  Graf 
yon  Holstein  drückt  mit  dem  Schwerte  ein  Andreaskreuz  in  den  Rücken  des  Siegels.  Der  Abt  Ten 
Reinfeld  macht  drei  breite  Fingereindrücke  hinter  einander. 

Das  Siegel  der  Stadt  Lübek  fehlt.  —  Gedruckt  ist  obige  Urkunde  bei  Lisch,  MalUan.  Urk.  I,  S.  33, 
und  in  Jahrb.  XIV.  &  281. 


1272.  Jan.  3.  1844. 

Das  Dom-Capitel  zu  Schwerin  beurkundet,  dem  Bischöfe  Hermann  eine  vom 
Bischöfe  Rudolf  zur  Verbesserung  der  Einkünfte  der  BiUzower  Ptopstei  he- 
stimmte  Summe  geliehen  zu  haben. 

l)es  Capittels  briefT^  dass  BischofT  RodoIFus  seliger  den  zehenden  von 
neun  hufen  in  Duuelssdorp^  die  er  zur  Probstey  zu  Butzow  gelegt,  .also  das, 
wer  zu  Bülzow  Propst  were,  zu  Zwerin  ein  Thumbher  sein  solle,  vor  140  Mk. 
verkauffl,  darmit  bessere  Hebungen  zu  erkauffen.  Aber  nach  dessen  absterben 
hat  BischofT  Hermannus  solch  geldl  dem  Capillel  abgelehnet,  vff  Tiburtii  wider- 
zugeben; wofern  es  nicht  geschieht,  soll  er  vom  Bischofflichen  Tische  so  uiel 
hebung  zur  Probstey  vermachen,  alss  man  von  den  verkaufften  neun  hufen  heHe 
zu  wege  bringen  können.  Acta  sunt  haec  anno  Domini  1272.,  in  octaua  beati 
Johannis  EuangelistSB. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  35  •.  —  Vgl.  Nr.  981. 


Digitized  by 


Google 


1245  1272.  ^5 

1272.   Febr.  21.   AnUam.  1243. 

Hermami,  Bischof  von  Ornnin,  verkcmft  dem  Kloster  Borgten  den  Zehnten 
aus  dem  Borfe  Gasebvrg  und  den  beiden  Dotjem  Oarz  auf  der  Insd  Usedom, 
sowie  das  Eigenämm  des  Borfes  Nessm. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Hermannus  dei  gracia  Cami- 
nensis  ecciesie  episcopus  omnibus  in  perpetuum.  Cum  omnia^  que  sab  sole  fiunt, 
vanitati  ac  obliaioni  subiaceanl,  introductam  est  a  sapientibus  vtiliter  ac  prouide, 
iit  ea,  que  ab  ipsis  genintur,  perpetue  commendentur  memorie  unguis  testium  ac 
iestimonio  litterarum.  Hinc  est^  quod  ad  noticiam  tam  presencium,  quam  futu- 
rorum  volumus  peruenire^  quod  nos  de  communi  consensu  capituli  nostri  claustro 
in  Dargun  vendidimus  decimam  proprietatis  illius,  quam  habet  Karzburch  et  duabus 
uillis  vno  nomine  Gardiz  videlicet  nuncupatis,  cum  terminis  ipsarum  villarum,  pro 
centum  marcis  denariorum,  omni  eo  iure  ac  libertate,  quo  ipsam  habuimus  aut 
habere  in  perpetuum  videbamur.  Preterea  vendidimus  eidem  claustro  proprietatem 
ville  Nesin  cum  terminis,  quos  habebat,  cum  Yidalte  ipsam  claustro  prefato  ven- 
didit,  cum  omni  iure,  quod  in  ipsa  habuimus  vel  habere  debuimus  in  aquis,  agris, 
piscationibus,  molandinis,  siluis,  aduocatiis,  pratis,  pro  octoginta  marcis  denariorum 
iure  perpetuo  possidendam.  Ut  igitur  hec  nostra  vendicio  fnturis  temporibus 
semper  firma  maneat  et  Inconuulsa,  presentem  litteram  inde  conscriptam  sigilli 
nostri  munimine  ac  nostri  capituli  fecimus  communiri.  Testes  huius  rei  sunt: 
Johannes  decanus,  Hinricus  custos,  Gerardus  scolasticus,  Hinricus  prepositus  Ste-^ 
tinensis,  canonici  Caminenses,  Arnoldus  prepositus  dominarum  de  Yuenac,  Andreas 
plebanus  in  Dimin,  Heidhenricus  et  Albertus  canonici  Colbergenses;  Hinricus 
comes  de  Kerecberg,  Olricus  marscalcus,  Hinricus  de  Cudhene,  Ludolfus  de 
Lassana,  Johannes  Wlpis,  milites,  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno  do- 
mini  M"CC"LXX"ir,  X^  kal.  Marcii,  in  Tanclam,  pontificatus  nostri  anno  X^VIir. 
Datum  per  manus  magistri  Lambert!  notarik 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.     Dieses  trägt  .- 

1)  an  einer  Schnur  Ton  rother  und  gelber  Seide  das  zu  Nr.  799  beschriebene  Siegel  des  Bischofs 
Hermann ;  • 

2)  an  einer  Schnur  Ton  rother,  grüner  und  gelber  Seide  das  Siegel  des  Caminer  Dom-Capitels.  Dies 
ist  ein  neues  Siegel,  welches  an  Dargunschen  Urkunden  hier  zum  ersten  Male  erscheint.  Das  alte  Ca- 
pitelsiegel  ist  in  Bd.  I,  zu  Nr.  226,  beschrieben.  Das  neue  Capitelsiegel  ist  auch  rund,  aber  grösser  und  durch 
einen  dreifachen  Bogen  quer  getheilt,  auf  welchem  sich  an  jeder  Seite  des  Siegelfeldes  ein  Thurm  erhebt. 
Unter  dem  mittlem  Bogen  steht,  aus  der  Inschrift  heryorragend,  die  ganze  Figur  eines  Bischofs  mit  erho- 
bener Rechten  und  mit  dem  Stabe  in  der  Linken;  an  jeder  Seite  desselben  sind  zwei  kleinere  halbe  Fi- 
guren mit  gefaltenen  Händen.  lieber  den  BOgen  steht  links  Christus  in  Wasserwellen  mit  der  Taube 
neben  dem  Haupte;  rechts  steigt  Johannes,  mit  einem  Felle  umgeben,  mit  gebogenem  linkem  Knie  den 
mittleren  Bogen  hinan,  indem  er  eine  Giesskanne  über  die  Schultern  des  Heilandes  hält.     Umschrift: 

*  :  S.  «aOLaSI«.  SGL  lOhÄNNIS.  BÄBTIST«.  IN.  QÄCDIN  :• 


■eUciktrgltcliM  UrkiB4eB-Btcli  IL  54 


Digitized  by 


Google 


496  1^72.  Ij^ 

tW^   Febr.  25.   GreyesmüUen.  ISM. 

J&il0Jk,  Herzog  von  JtUbmd,  verqnrieht  dem  Ftirsten  Nicolaus  von  Werte  und 
dessen  Sohn  Heinrieh,  ^  dem  Grafen  Qumdm  von  Schwerin  und  dem  Fürsten 
Waldemar  von  Bostock  Beisbmd  gegen  Jeden  Angreifer,  nameniUeh  auch  gegen 
den  König  von  Dänemarh 

jjiricus  dei  gracia  dux  Jacie  omnibiui  presens  scriptum  cernentibns  sahiteni 
in  donno.  Ynioersis  notum  esse  cupimus,  qiiod  nos  cum  nobiUbus  viris  dilect» 
Mceris  nostais  domiois  Nicoiao  de  Werle,  Hinrico  filio  eiusdem,  Gancelino  comite 
Zuerinensi  et  Waldemaro  de  Rostok  compromisimus  fide  data,  quod  eis  astare 
debeamus  cootra  quoslibet  inuasores  ipsorum,  preseates  si  qui  fueriuL,  vel  fotaros. 
Si  uero  inter  illustrem  principem  dominum  Ericum  regem  Dacie  et  dominos 
supradictos  aliqua  forsan  discordia  oriatur,  nos  eosdem  dominos  iuuabimus,  Tt 
latis  discordia  per  viam  iuris  vel  per  composicionem  amicabilem  terminetur:  quod 
81  facere  uon  poterimus,  dictos  dominos  manu  armata  iuuare  debemus  tolo  posse^ 
douec  ipsa  discordia  fuerit  terminata.  Prefati  vero  domini  si  nostrum  habere 
Yoluerint  auxüium,  nobis  et  nostris  bominibus  prouidebunt  in  expensis.  Nomina 
eciam  nobiscum  promittencium  hec  sunt:  domini  Pape  Wulf,  Marquardus  de  Par- 
kentin,  Hartwigus  de  Refetlo^  Ludolfus  de  Kuren ^  Hemiko  de  Sandberge,  Otto 
de  Betherikesa^  Hinricus  de  Ek^  milites.  Ne  igitur  super  hoc  facto  aliqua  in 
posterum  possit  suboriri  calumpnia,  presentes  litteras  eisdem  dedimus  sigilli  nostri 
munimine  roboratas.  Datum  Gneuesmole^  anno  domini  millesimo  ducentesimo 
septuagesimo  secundo^  kalendas  Marcii  sexto. . 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archir  za  Schwerin.  An  einem  aas  der  Charte  geschnittenen  Perga- 
menlstreifen  hängt  noch  das  innere  Stück  eines  runden  Doppelsiegels  aas  weissem  Wachse;  Haoptaeite: 
eiA  linkshin  sprengender  Reiter,  welcher  mit  der  rechten  Hand  eine  Fahne  hält,  deren  Tach  schraffirt  ist 
und  an  der  Stange  drei  Sterne  nnter  einander  trägt;  die  hinter  dem  Rücken  des  Reiters  herrorra^eiide 
untere  Hälfte  eines  Schildes  zeiget  drei  Sterne  •<*;  Rückseite:  auf  einem  mit  Herzen  bestreueten  Schilde 
zwei  gekrönte  Leoparden  unter  einander.     Die  ümsehriften  sind  gmnz  abgebrochen. 


1272.    März  10.   Güstrow.  1247. 

Nicolaus,  Iflrst  von  Werte,  bestimmt,  dass  die  Bewohner  des  Dorfes  SuJeaw 
(bei  Güstrow)  fortan  nicht  mehr  zu  Schwan,  sondern  zu  Güstrow  vor  Gericht 
erscheinen  sollen. 

jHycolaus  dei  gracia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  uisuris 
salutem  in  perpetuum.  Nouerint  unluersi,  tarn  posteri,  quam  presentes,  quod  nos 
de  bona  nostra  uoluntate  propler  distanciam  locorum  cluibus  nostris  dilectis  in 
Sucowe  commorantibus  dedimus  pro  munere  specialis    quod  in  ciuitate  Gustrowe, 


Digitized  by 


Google 


1248  nn.  427 

et  non  aKbi^  debent  sua  iudicia  obseriiare  et  ibidem  preconem,  et  non  in  Sywan, 
precio  remimerare,  nee  super  eo  de  cetera  ab  aduocato  aliquo  uolumus  eosdem 
molestari.  Vt  igitur  hoc  factum  stabile  permaneat  at(pie  firmum,  sigßi  nostri 
testimonio  duximus  roborandum.  Testes  huius  sunt:  clerici:  Hermannus  decanu9 
in  Gustrawe^  Conradus  canonicus  ibidem;  milites:  Tyromo  de  Domechowe^  Jch- 
hannes  de  Antiqua  Ciuitate ;  famuli :  Hinricus  de  Sywan  aduocatus  in  Gustrowe, 
Conradus  de  Bruchusen,  Wolt^rus^  et  alii  quam  plures  prouidi  et  honesti.  Ada 
sunt  (sunt)  hec  anno  domini  W  C&  LXX^  II.     Datum  Gustrowe,  VF  idus  Harctt. 

Nach  dem  Diplomatarluni  des  Dom-Collegiat-Stifts  zu  Güstrow. 


12*72.   März  24.   Löcknilz.  1248. 

Hermaim,  Bischof  von  Camin,  bestätigt  dem  Abte  zu  Bargwn  die  Eria/ubnü^ 
des  Cardinais  Guido,  zur  Erhaltung  der  Klosterkirche  eine  bisher  dem  Ver^ 
weser  der  Kirche  zu  Levin  gegebene  Komlieferung  zurüchzubehaüen. 

Hermannus  dei  gracia  Caminensis  ecclesie  episcopus  omnibus  in  per- 
petuum.  Notum  esse  volumus  vniuersis^  nos  litteras  venerabilis  in  Christo  patri& 
domini  Gwidonis  cardinalis,  apostolice  sedis  legati,  uidisse  continentes,  quod,  cun^ 
ecclesiam  Leuin  vacare  contingeret,  abbas  Dargunensis,  ad  cuius  collationem  pre- 
dicta  spectat  ecclesia,  partem  aliquam  reddituum  inde  tollere  possit,  vt  ex  eo 
structura  ecclesie  Dargunensis  annis  singulis  emendelur.  Nos  igitur  vestigiis 
predicti  domini  cardinalls  inherere  volentes,  eidem  ecclesie  licenciamus,  vt  viginti 
tremodia,  que  singulis  annis  de  suo  granario  persoluebant,  ad  usus  struclure  per* 
petuo  retineanl,  supradicte  rectori  ecclesie  scilicet  Leuin  alios  suos  redditus 
assignando.     Datum  anno  domini  M**CC*LXXir,  Lokeniz,  IX""  kalendas  Aprilis. 

Naoh  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  Ton  rother,  gsfloer  und  gelber 
Seide  hängt  das  zu  Nr.  799  beschriebene  runde  Siegel  des  Bischofs  Hermann.  Einer  zweiten  Original- 
Ausfertigung  in  einer  kleineren,  flüchtigen  Schrift  fehlt  an  dem  aus  der  Charte  gesohnitteoen  Siegelbande 
das  Siegel. 


1272.   Aprü  10.   Demmin.  1849. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Kloster  Ivenack  das  Dorf  Fahr- 
renholz  im  Lande  Stavenhagen  und  10  Hufen  zu  Pinnow  im  Lande  Gädebehn. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Barnim  dei  gratia  dtox 
Slauorum  omnibus  Cristi  fidelibus  in  perpetuum.  Quoniam  generatio  preterit  et 
generatio  aduenil  et  nichil  certi  remanet  iam  sub  sole,  necesse  est,  ut  acta  prin- 
cipum,  que  fiunt  tempore  sublabente,  et  precipue  in  donationibus,  que  deo  dicätis 

54* 


Digitized  by 


Google 


428  1272.  1251 

ecdesm  mpendinitiir,  scriptis  viuidis  et  testibus  veridieis  adeo  stabilitnlnr,  wk  in 
eis  omnis  dobietas  et  querencium^  que  doq  soa  sunt,  quelibel  maUfDaDdi  oeeasio 
preclndatar.  Haitis  rei  caosa  10111111  esse  aokuDOs  Dationibos  presentibus  et  folaris, 
quod  nos  dilectis  nobis  in  Christo  abbatisse  et  coDuentui  et  eorum  soccessoriboi 
in  Yuenait,  ordinis  Osterciensis,  dedimos  et  titulo  donationis  approprianimos  yilhi 
Vorenholt,  sitam  in  terra  Stoaenhagen,  et  proprietatem  eiosdem  ville,  cum  maoffls 
contentis  infra  tenninos  dicte  ville  et  qoibuslibet  cmn  atünenciis  in  prsttis,  pascoii 
nemoriboS)  stagnis,  riuulis  decurrentibus,  paludibus,  lignis?  sgris  celtis  pariter  et 
incoltis,  et  com  omni  iure  et  quolibet  asurmctn,  transferentes  in  antedictas  abba- 
tissam  et  sanctimoniales  et  in  ecclesiam  earumdem  omne  ius^  quod  in  yilla  ha- 
buimus  memorata.  Donauimus  eciam  eisdem  sanctimonialibus  et  ecclesie  ipsanua 
decem  mansos  in  villa  Pinnow^  que  iacet  in  terra  Ghotebant^  cum  omni  iure  et 
omnimodo  usufructu.  Testes  hamm  donaüonum  noslrarum  sunt:  Hynricus  Ursus. 
Jobannes  Romelo^  Johannes  Scolentin^  Predericus  Uulpes^  Ludolfus  de  Lassao, 
Fredericus  de  Bertecow,  Hennannus  de  Yizen,  Hynricus  Com,  Predericus  Bmse- 
hauere,  Olricus  Saxo,  Rodolfus  de  Nienkerken  et  Conradus  frater  eius^  Jobaimes 
de  Heidebrake,  milites,  et  Hynricus  Zaiensz  marscalcus  noster,  Johannes  et  Lo- 
derus  frater  suus  de  Grambow,  et  plures  alii  fide  digni,  quorum  hie  non  sunt 
nomina  subnotata.  Yt  autem  hee  donationes  nostre  firme  et  inuiolabiles  in  per- 
petuum  perseuerenL,  sepedictis  abbatisse  et  sanctimonialibus  ac  monaslerio  eanuD- 
dem  instrumentum  super  hiis  confectum  presens  sigilli  nostri  munimine  roboratom 
in  yerum  testimonium  duximus  largiendum.  Actum  et  datum  Dimin,  per  manoiD 
magistri  Rodolfi  nostre  curie  notarii,  anno  domini  M^CCLXXH%  lUl^  idus  Aprilis. 

Nach  dem  Original  im  Haapt- Archir  zu  Schwerin.     An   einer   Schnur  yon   grüner   und    gelber  Seide 
hingrt  das  zn  Kr.  1000  beschriebene  Siegel  —  Gedruckt  in  Lisch  Urk.  des  GeschL  Behr  I  B,  S.  111. 


1272.   Mai  1.   Magdeburg.  1250. 

Konrad,  Erzbischof  von  Magdeburg,  verbindet  sich  mit  den  Fürsten  Nicolaus 
von  Werte,  Heinrich  von  Meldenburg,  Widav  von  Rügen  uTid^  Waldemar  von 
Rostock  und  mit  dein  Grafen  Ghtmelin  von  Schwerin  gegen  die  Markgrafen  m 
Brandenburg. 

r^os  Conradus  dei  gracia  sancte  Magdeburgensis  ecclesie  archiepiscopus 
notum  facimus  vniuersis  audituris  präsentes  litleras  et  uisurisy  quod  yir[is]  nobi- 
libus  domino  Nicholao  de  Werie,  comiti  Guncelino  de  Zwirin,  domino  Heinrico 
Magnopolensi,  domino  Wizlao  de  Rugin,  domino  Woldemaro  de  Rotstoc,  dominis 
Slauie,  et  eorum  filiis  astrinximus  data  fide  nos  et  nostrum  capitul[um],  nostros 
similiter  fratres  iuratos,  diclos  dominos  Slauie  adiuuare  bona  fide,  toto  posse 
werra   eorum  durante  contra  dominos  marchiones  Brandenburgenses,  et  deinceps, 


Digitized  by 


Google 


1250  1272.  429 

quoad  uixerimus,  ipsis  assistere  debemus  contra  eosdem  dominos  ma[r]chiones 
et  contra  qaemuMi  volentem  ipsos  iniuriose  destraere,  iUustribus  prittcipibus  AI* 
berto  duce  de  Bruneswic,  marehione  Thiderico  de  Landesberch,  Johanne  et 
Alberto  ducibus  Saxonie  dumtaxat  exceptis,  contra  quos  nichil  polerimus  attemp«* 
tare,  nisi  dicti  principes  terminos  Slauie  niolenter  inuad[ere]nt,  tunc  ad  defen- 
sionem  terre  dorainorum  Slauie  eis  debemus  cum  iuratis  fratribus  nostris  adesse 
[ujiriliter  et  prodesse.  Jpsi  vero  domini  Slauie  nersa  uice  obligauerunt  se 
fidei  datione  nobis  et  nostro  capitulo,  nos  iuuare  et  nostram  ecclesiam  contra 
dominos  marchiones  Brandenburgenses,  si  pro  domino  Erico  preposito^  fratre 
eorum,  quoquo  modo  guerram  contra  nos  et  nostram  ecclesiam  decreuerint 
suscitare.  Jtem  contra  ipsos  et  contra  omnes,  qui  nos  indebite  et  iniuste  per- 
turbauerint,  debebunt  similiter  nos  iuuare  bona  fide,  loto  posse  ipsi^  quoad 
uixerinl,  et  eorum  filii  sicut  ipsi.  Commisimus  autem  duobus  arbitris^  scilicel 
illustri  domino  comiti  Sifrido  de  Anahalt  et  viro  nobili  comiti  Conrado  de  Wer- 
ningerode,  nos  et  nostram  ecclesiam  et  coadiutores  nostros,  et  ipsi  se  duobus 
domino  Nicholao  de  Werle  et  comiti  Guncelino  de  Zwirin  similiter  commiserunt, 
qui^  quando  quis  iuuandus  sit,  per  fidem  suam  indicent  partibus,  illi  quidem 
arbitri  dominorum  Slauie  nobis,  et  arbitri  nostri  illis.  Et  postquam  nobis  signi- 
ficatum  fuerit  de  adiutorio  faciendo,  a  tempore  monitionis  illorum  arbitrorum 
emisse  ad  nos  ad  mensem  ei,  qui  passus  est  iniuriam,  potenter  in  auxilium 
ueniemus;  et  econtra,  quando  nostri  arbitri  per  fidem  suam  pronunciauerint  dictis 
dominis  Slauie,  nos  et  ecclesiam  nostram  esse  iuuandam,  ipsi  domini  Slauie  nobig 
prestabunt  auxilium  similiter  infra  mensem.  Si  vero  aliquis  dictorum  arbitrorum 
decesserit  uel  haberi  non  poteriL,  loco  eins  substituendus  erit  alius  infra  mensem. 
Quando  vero  guerram  aliquam  intrauerimus  occasione  dominorum  Slauie,  vel  ipsi 
occasione  nostra,  si  fines  dominorum  Slauie  attigerimus  cum  nostris  armatis,  nobis 
et  nostris  hominibus  de  expensis  prouidere  debebunt;  postquam  vero  nobis  in 
adiutorium  fines  nostros  intrauerint  domini  Slauie,  nos  eis  expensas  debemus  et 
suis  hominibus  ministrare.  Js  quoque,  qui  expensas  ministrauerit,  id  quod  gedin- 
gede  dicilur,  percipiat  in  subsidium  expensarum.  Postquam  autem  guerram 
intrauerimus  nos  pro  ipsis  vel  ipsi  pro  nobis,  neutra  pars  inire  debebit  treugas 
aut  concordiam  sine  alterius  uoluntate.  Sequemur  autem  dominos  Slauie  usque 
ad  fluuium  Edram  et  usque  ad  mare  attingens  fines  Slauie;  ipsi  vero  sequentur 
nos  usque  ad  Weserani  et  ad  flumen  Ynstrot,  item  trans  Oderam  usque  ad 
fluuium  Netce  dictum.  Post  [decejssum  eciam  nostrum  astabit  nostrum  capitulum 
dictis  dominis  Slauie,  et  domini  Slauie  nostro.  capitulo  uersa  uice  [respjectum 
habebunt  sibi  in  inuicem  de  mutuo  auxilio  et  seruicio  faciendo,  prout  superius 
est  expres[sum].  Jn  cuius  tractatus  euidenciam  sigilla  nostrum  scilicet  et  nostri 
capituli  et  fratrum  iuratorum  presenti  littere  duximus  apponenda.  Acta  sunt  hec 
Magd[eburg],   anno  domini  M^'CC'LXXir,   kalendas  Maii,   presentibus:    magistro 


Digitized  by 


Google 


4B0  1272.  I2U 

Waitero  decano^  domino  Beraardo  celerario,  Gunthero  custode,  Siffrido  cantore, 
magistro  Ritzero  scolastico^  nostris  canonids;  laicis  qnoque:  illuslri  eomite  ^ffrido 
de  Anahalt,  eomite  Biirchardo  de  Mansfelt,  eomite  Conrado  de  Werningerode«, 
eomite  (Krieo  de  RegensleA,  eomite  Meioero  de  Sladim,  domino  Oltooe  de 
Hadmersleue;  fratre  Heinrieo  eommeodatore  domus  liospitalis  de  Mirowe,  domino 
Rfchardo  de  Lunenboreh  eanonieo  Zwifmensi;  ministerialibus  eeiam  nostris: 
domino  Heinrieo  de  Rigowe,  Gumperto  de  Alesleue,  Richardo  dapifero,  et  aliis 
qua«  phiribus  fide  dignis,  quos  buie  seripto  pro  testibus  annotamus. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arcfair  zu  Schwerin.  Die  Urkande  hat  durch  Mäusefrass  an  den  Rändern 
einige  Lücken,  welche  oben  ergäsxi  sind.  An  Pergamentstreifen  haben  drei  Siegel  gehangen,  yon  welchen 
das  erste  und  das  dritte  abgefalleu  sind;  an  dem  zweiten  Siegelbande  hängt  noch  das  Siegel  des  Dom- 
Capitels  zu  Magdeburg,  welches  das  stehende  Bild  des  H.  Mauritius  zeigt,  mit  einer  Lanze  (?)  in  der 
rechten  und  einem  Schilde  und  einer  Fahne  in  der  linken  Hand.  —  Gedruckt  bei  Fabricius,  Bug.  Urk.  II, 
S.  16,  Nr.  CVII,  und  danach  bei  Riedel,  Cod.  dipL  Brand.  III,  3,  S.  2. 


1272.   Juni  2.   Nyköping.  1851. 

Margarete,  Königin  von  DänemarJc,  schenkt  dem  Nonnenkloster  zum  HetUgeaii 
Kreuz  in  Rostock  das  Dorf  Schmarl  in  der  Herrschaft  Rostock. 

IM.  dei  gralia  Danorura  Slavorumqve  regina  universis  Christi  fidelibus,  ad 
qvos  presens  scriptum  pervenerit,  salutem  in  omnium  salvatore.  Ne  gestanim 
rerum  composilio  processu  temporis  evanescat  et  pereat,  discretorum  prudentia 
solel  eas  per  lilteras  eternare.  Hinc  est,  quod  scire  voluraus  presentes  et  po- 
steros  non  latere\  qvod  nos  ad  honorem  domini  nostri  Jesu  Christi,  ob  reme- 
dium  anime  nostre,  claustro  sanctimonialium  sancte  Crucis  in  Rostoc^  villam 
nostram,  qve  dicitur  Smerdele  in  vulgari,  sub  dominio  dilecti  consangvinei  nostri 
domini  Woldemari  de  Rostoc  sitam,  culturara  qvatuor  continentem  aratrorum,  cum 
atlinentiis  suis  universis,  tam  in  agris,  pratis,  pascuis,  silvis,  aqvis  seu  plscaturis, 
qvam  in  decimis  et  exaclionibus  ac  aliis,  qvibuscunqve  censeantur  vocabulis  veP 
nominibus,  qve  nostri  iuris  sunt  in  eadem,  iure  perpetuo  contulimus  possidendam 
et  per  omnia  pro  sue  libitu  voluntatis  libere  disponendam,  ordinandam,  et  proot 
melius  poterit,  ad  usum  suum  ampliandam.  Jn  cuius  rei  teslimonium  presentes 
IHteras  claustro  contulimus  memorato  sigilli  nostri  appensione  roboratas.  Datum 
Nyköping,  anno  domini  M. CC. LXXIL,  in  die  ascensionis  domini.* 

Nach  dem  Original  im  Raths-Archir  zu  Rostock.  An  einer  Schnur  yon  blauer  und  rother  Seide  hängt 
das  nur  in  der  unteren  Hälfte  yorbandene  parabolische  Siegel  der  Königin  Margarete  aus  rothem  Wachse, 
vrle  ea  in  XhQr3(elin*8  Diplomatarium  Aroa-Magn.  I,  Tab.  IV,  Nr.  4,  yom  J.  1263,  abgebildet  ist:  links  sitst 
^jaria  auf  einem  Faltstuhle  mit  dem  Christkinde  auf  dem  Schosse;  yor  ihr  knieet  rechts  anbetend  die 
Königin,  welcher  ein  herabschwebender  Engel  die  Krone  über  dem  Haupte  hält;  im  Abschnitte  unten  zu 
den  Füssen  der  Figuren  ist  ein  linkshin  laufender  Leopard  oder  Löwe  zu  sehen.    Die  Umschrift  lautet: 

4i  [MMWJllRaTÄ  :  D«I  •  ©RRCIK  •  D...RVM  •  S[aLÄVORVM0,  •  R«0ir?Ä] 


Digitized  by 


Google 


im  1272.  48t 

£ine  gasz  gleiche  DarstellaDg  haben  das  parabolische  Siegel  der  KOnigiti  Meohthild  1260  und  das  rnild^ 
Siegel  der  Königin  Agnes   1293;  ygl.  die  Abbildungen  bei  Thorkehn  a.  a.  0.  Nr.  3  und  6. 

Auf  der  Regierungs-Bibliothek  zu  Schwerin  befindet  sich  eine  Abschrift  aus  dem  18.  Jahrb.  yon  einer 
zweiten  Ausfertigung  dieser  Urkunde  der  Königin  Margarete,  welche,  durch  ein  Transsumpt  yon  Nr.  11 98 
erweitert,  yon  der  obigen  folgendermassen  abweicht: 

'  non  latere :  cum  nos  io  dei  palris  et  gloriose  virginis  ac  in  cuHum  ligni 
sancte  Crucis^  ob  remedium  peccaminum  nostrorum  progenilorum,  claustrum  sancti- 
monialium  sancte  Crucis  in  Rostock  fundaviinus  literis  desuper  confectis^  quarum 
is  lenor  est :  [hier  fo^t  Nr.  1198],  volumus  nunc  per  presentes  constare  fidelibus^ 
quod  nos  ad  honorem  —  ^  predicto  claustro  —  ^  et  —  *  Datum  Nykopingen, 
anno  domini  M  CG  LXXII. 

—  Das  Original  dieser  erweiterten  Ausfertigung  ist  in  Rostock  nicht  aufgefunden.     Gedruckt   ist    sie  bei 
Westphalen  IV,  p.  942. 


1272.   Juni  9.    Schwerin.  1858. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  und  das  Dom-Gapitd  daselbst  verkaufen 
dem  Kloster  Neuenkamp  ihre  Zehnten  aus  den  Dörfern  Oronewitz,  Cords- 
hagen,  Wolfshagen,   Gosdin  und  Vogtsdorf 

JüLermannus  dei  gracia  Zwerinensis  ecclesie  episcopus,  Johannes  decanus 
eiusdemque  loci  capitulum  vniuersis  Cristi  fidelibus  presentem  paginam  inspec- 
turis  salutem  in  domino  sempiternam.  Quoniam  ab  humana  cicius  elabuntur 
memoria,  que  nee  voce  leslium,  nee  scripto  firmiter  fuerint  eternata,  vniuersis 
vobis  ac  singulis  tenore  presencium  declaramus,  quod  nos  de  consensu  et  bene- 
placito  capituli  nostri  decimas  infeodatas  et  absolutas,  magnas  et  minutas,  villarum 
Croneviz,  Conradishagen,  Wluishagen,  Go^'sdin,  Vogedisdorp,  cum  omni  integritate 
proprietalis  et  iuris,  quam  ecclesia  nostra  in  ipsis  dinoscebatur  habere,  dimisimus 
domino  abbati  et  conuentui  Noui  Campi  pro  septingentis  et  quadraginta  marcis 
denariorum  currentis  monete,  ipsis  et  successoribus  eorundem  libere  et  absolute 
perpetuo  possidendas.  Ne  igitur  hoc  factum  nostrum  vel  inuidia  vel  ignorancia 
valeat  a  quouis  infirmari,  presens  scriptum  inde  confectum  cum  testium  subscrip- 
cione  et  sigillorum  nostri  et  capituli  nostri  appensione  fecimus  roborari.  Testes 
hü  aderanl:  comes  Moriko  de  Spegelberge,  Gherardus  nolarius  noster,  Alberö 
dictus  de  Grens,  Fridericus  dictus  de  Berincle,  milites,  Johannes  magister  coquine 
nostre  et  Engelbertus  pincerna  noster,  et  alii  quam  plures  layci  et  clerici.  Datum 
Zwerin,  quinta  Feria  proxima  ante  festum  penthecostes,  anno  domini  N"*  CC 
septuagesimo  secundo.     Amen. 

Nach  Fabncius,  Rüg.  Urk.  IH,  S.  17  ^  aus  dem  im  Stetthier  Froy.-Archiy  befindlichen  Original-Trans- 
sumpt  yom  J.  1309.     Einen  Auszug  gibt  Clandrian,  Protoc  fol.  228  ^ 


Digitized  by 


Google 


432  1272.  1253 

(1272.   Nach  Jnli  7.)  Wismar.  12S3. 

MechthUd  van  Brtmshaupten  gibt  ihre  Tochter  in  das  Haus  zum  H.  Oeist  zu 
Wismar. 

Domina  Methildts  de  Bnineshouede  dedit  filiam  suam  Aleydam  in  domum 
sancti  SpIrHas  cum  omnibus  bonis,  Lm^^l  ^^  patrimonio  [sibi]  successerant.  Hoc 
notmn  est  coAilulibus.  Dnm  iste  puer  fuerit  presentatus  in  domum  sancti  Spiri- 
tm,  pner  tractabilur  sie  cum  uiclu  et  uestibus  et  calciis,  qnod  amici  eins  nuUam 
molestiam  In  eo  uideant. 

Nach  dem  Wiim.  Stadtb.  B,  p.  2.  —  Auf  p.  1  beg^egpet  schon  das  Datum:  Juli  7,   1272. 


1272.   Aug.  1.   Güstrow.  1254. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,  betätigt,  unter  Zustimmung  seiner  Söhne  Eemrick 
und  Johann,  dem  Khster  Sonnenkamp  (Neu/doster)  den  Besitz  aller  OUIfr 
desselben  in  seiner  Herrschaft  und  alle  Rechte,  befreiet  das  Kloster  von  der 
Nachmessung  der  Aecker,  von  der  ßlrstUchen  Vogtei,  vom  Landding  und  vm 
Burg-  und  Brückenbau,  und  verleiht  demselben  das  niedere  Gericht  und  m 
Drittheil  des  höchsten  Gerichts. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Ego  Nicolaus  dei  gracia  dominus 
de  Werle  omnibus  presens  scriptum  visuris  salutem  in  perpetuum.  Juslorum 
uirorum  ac  proborum  discretio  expostulat  et  requirit,  vt  pia  facta  hominum 
propter  memorie  labilitatem  litteris  conscribantur.  Ynde,  cum  omnes  ante  tribunal 
Christi  stare  debeamus,  sicut  dicit  aposlolus,  rationem,  prout  bonum  siue  maluin 
in  corpore  gessimus,  reddituri,  notum  esse  uolumus  vniuersis,  tam  presenlibus, 
quam  futuris  presenlem  paginam  inspecluris,  quod  nos,  ob  reuerenciam  dei  omni- 
potentis  et  honorem  beate  Marie  semper  virginis  ac  in  remissionem  nostroruni 
peccatorum,  necnon  ad  nostrorum  indulgenliam  progenitorum ,  sanctimonialibus  in 
Campo  Solis  degentibus  et  ibidem  die  ac  nocte  domino  seruientibus  toto  posse, 
de  bona  nostra  et  libera  voluntate  ac  filiorum  nostrorum  dilectorum  Henrici  et 
Johannis  dominorum  de  Werle  consensu  beniuolo  accedente,  bona  sua  cum  villis 
subscripta  in  terra  nostra  sita,  cum  terminis  eisdem,  quibus  habent  et  aclenus 
habuerunt,  contulimus  libere  et  perpetuo  possidenda,  in  pratis,  pascuis,  stagois  ^ 
aquis,  aquarum  decursibus^,  siluis,  agris  cultis  et  incultis  et  omnibus  vsuagiiS) 
prout  vtilitati  ecclesie  earum  competit,  fideliter  disponendo.  Hec  sunt  bona  cum 
villis  predicte  ecclesie,  que  sequuntur:  Techentin  villa  cum  indagine  ^  et  com 
stagno^  et  cum  molendino,  villa  Zlove  cum  stagnis  infra  terminos  ville  positiv? 
aqua  Mildenizce  usque  ad  medium   cursum   aque,    in  Plawe  in  piscatione  quadra- 


Digitized  by 


Google 


1254  1372.  438 

giDta  snesas^  anguUlarum,  rilla  Kamin  cum  suis  terminis,  in  Magno  Corin  ini^ 
mansos,  Glasin  cum  stagnis  et  terminis  suis,  villa  Pinnov,  villa  Babece,  Luders* 
dhorpe  cum  molendino  in  terminis  terre  noslre^,  campum  Kniphaf,  villa  Ponic, 
villa  Borierisdorpe  cum  molendino,  villa  Ludbertisdorpe  ^  cum  stagno  in  terminis 
terre  nostre^  Nowm  molendinum,  Jndago  ad  terminos  terre  nostre^,  claustmm 
cum  agris,  quos  aratro  suo  colit.  Claustrum  predictum  in  bonis  prefatis  a  nobis 
et  a  nostris  successoribus  dimensionem  funiouli  ^^  nullatenus  de  cetero  pacietur. 
Nolumus  preterea,  ut  claustrum  sepedictum  in  suis  hominibus  ^^  aduocatorum 
nostrorum  insultus  aliquos  senciat  aut  pressuras.  Dimitlimus  eciam  ad  sexaginta 
solidos  et  infra  iudicium  ^^  in  bonis,  que  nunc  habent  (!),  ecclesie  superius  nominate. 
Jn  maiori  uero  iudicio,  sicut  est  de  capitali  sentencia  et  aliis^^,  aduocatus  noster 
in  bonis  claustri,  et  non  alibi,  iuste  et  secundum  terre  consuetudinem  ^^  iudicabit; 
tercia  pars,  que  ex  eo  prouenerit,  claustro  cedet,  relique  due  nobis.  Homines 
claustri^^  vbicunque  in  terra  nostra  commorantur,  a  communi  terre  iudicio^^,  quod 
lantdhinc  wlgariter  nuncupatur,  uolumus  esse  liberos  in  perpetuum  et  exemptos, 
necpie  ad  illud  frequentandum  a  nobis  aut  ab  aduocato  nostro  poterunt  ratione 
aliqua  coartari.  Jnsuper  homines  *^  sepedicti  claustri  a  structuris  urbium  ^^  et 
pontium  esse  uolumus  penitus  absolutes.  Ne  igitur  huiusmodi  factum  a  nostris 
successoribus  dubitetur  et  ut  stabile  permaneat  atque  firmum,  sigilli  nostri  appen- 
sione  duximus  roborandum.  Testes  huius  rei  sunt:  milites:  Mauricius  comes  de 
Speghelberge,  Johannes  de  Crupellin,  Gherardus  Ketelhot,  Albernus  de  Butzowe, 
Nicolaus  Haue,  Henricus  de  Spegelberghe,  Johannes  et  Henricus  fratres  de  Ka- 
boldisdhorpe  ^^,  Adam;  famuli^^:  Henricus  aduocatus  in  Guzstrowe,  Wescelus 
marscalcus,  Conradus  clauiger^*,  Wluingus^^  et  Johannes  fratres  de  Oldenburg  et 
dii  quam  plures  prouidi  et  honest!  ^^  Jstud  autem  negocium  Henricus  prepositus 
et  Alheydis  priorissa  eiusdem  ecclesie  promouerunt.  Acta  sunt  hec  anno  dominice 
incamationis  M'' CC"  LXX""  ü^  Datum  Guzstrow,  kal.  Augusti,  de  manu  Godefridi 
prepositi  Guzstrowensis. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Arohir  zu  Schwerin.  An  einer  Sohnur  Ton  hellgrüner  und  hellrother 
Seide  hängt  des  Fürsten  Nicolaus  Siegel,  wie  es  zur  Nr.  514  abgebildet  ist.  —  Ausserdem  sind  noch 
zwei  gleichzeitige  Abschriften  auf  Pergament  vorhanden,  die  eine  in  einer  grossen,  festen,  neugothischen 
Minuskel  mit  einem  eingeschfirzten  Siegelbande  Ton  Pergament,  ohne  Spur  von  einem  Siegel,  die  andere 
in  einer  schönen,  kleinen,  neugothischen  Minuskel,  ohne  alle  Spur  einer  Besiegelung,  ja  selbst  ohne  umge- 
schlagenen Rand;  —  beide,  wohl  zur  Ausfertigung  angefertigte  Abschriften  sind  sehr  correct  geschrieben 
und  stimmen  mit  der  Original-Ausfertigung  überein.  In  ein  gleichzeitiges  Copialbuch  ist  nicht  allein  eine 
Abschrift  dieser  Urkunde,  sondern  auch  Ton  jüngerer  Hand  eine  niederdeutsche  üebersetzung  der- 
selben aus  dem  Anfange  des  15.  Jahrb.  eingetragen,  welche  folgende  bemerkenswerthe  Interpretationen 
enthält:  ^  an  diken  —  *  waterlopen  —  •  mit  deme  haghene  —  *  vnde  mit  deme  dike  efte  zee  — 
*  bunde  efte  talle  aals  —  •an  der  Schede  vnde  ende  vnses  landes  —  '^  Lubberstorpe  —  ®  an  deme 
«nde  vnses  landes  —  '  den  haghen  bet  to  deme  ende  des  landes  •—  '^de  losinghe,  mate  efte  schaden 
enes  bintre  (?)  remen  —  ^  ^  luden  vnde  vndersaten  —  "  sostich  Schillinge  vnde  dat  minste  efte  vnderste 
richte  —  * '  an  deme  hoghesten  richte  also  an  haut  vnde  houedes  efte  halses  —  *  *  nach  older  wanheit 
4ef  landes  —  ^  ^  de  tobehorliken  eghenen  lüde  desses  closters  —  ^  •  van  deme  ghemenen  lantrechte  — 
leUnbirgitckei  Vrfcu4ei-Bick  11.  55 


Digitized  by 


Google 


'  ^  de  lüde  desse»  GlMte^s  —    ^  *  nuütinghe  efte  buwinghe  TDser  borghe^  »lote  elte  brugghea  —    ^  ^  K«^ 
belstorpe  —  ^^  knapeo  —  *'  Conrad  Sluter  —  ^*  Wulf  —  *^  Torsichtige  houescher  lüde.  —  Gedruckt 
-bei  Lftoh,  Mekl.  ürk.  H,  S.  51,  Hahn.  Ürk.  IB.  S.  40. 


(1272?)  Aug.  1.  1855. 

Pribtdav,  Itl/yst  van  ParcMm-Bichmbefg,  stirbt. 

Pribislaus  dei  gratia  dominus  in  Richenberch,  quartus  filius  domini  Hinrici, 
qui  dedit  bona  ecclesie  Dobranensi  Zo[l]chelin^,  [oblit]^  anno  domini  M.  CC, 
fX[X]Il/,  kalend.  Augusli. 

Nach  einer  Abschrift  Ton  der  Fürsten -Sta mm tafel^  welche  ehemals  auf  den  Fenstern  des  Dobetanet 
^Kreuzganges  dargestellt  -war.  Diese  Abschrift  gibt  ^  ZoSchelin,  wobei  i'  und  I  yerwechselt  zu  sein  scheinen. 
Vgl.  Nr.  714.  ^0  ist  von  einer  neueren  Hand  hinzugefügt.  Die  Zahl  '  M.  CC.  LXII.  ist  natürlich  falsch; 
denn  Pribislar  lebte  noch  am  12.  Febr.  1270  (ygl.  Nr.  1180);  dagegen  kommt  er  seitdem  in  Urkunden 
nicht  mehr  vor.     Wir  vermuthen  daher,  dass  ein  X  einzuschalten  ist  —  Gedruckt  in  Jahrb.  I,  zu  S.  136. 


1272.   Aug.  17.   Itzehoe.  1256- 

Gerhard  und  Johann,  Grajen  von  Holstein,  verkaufen  mit  Zustimmung  ihrer 
Verwandten  dem  Kloster  Marienrode  (oder  Betsingerode,  bei  Hildesheim J 
16  Hufen  in  dem  Dorfe  Jeinssen  (im  Amte  Calenberg). 

(jrei^rdus  et  Johannes  dei  gratia  comites  Holtsatie  omnibus  presens 
«criptiun  cerneqtibus  salutem  in  doroino  seropiternam.  Ne  ea,  que  aguntur  in 
tempore^  pb}iuioni  tradantur,  expedit,  vt  subscriptione  teslium  vel  scripturarum 
testimonio  perhennentur.  Nouerint  itaque  tarn  presentes^  quam  futuri  temporis 
successores,  quod  nos  ob  deuotionem  et  reuerentiam  beate  virginis  Marie^  eterne 
remunerationis  gratiam  intuentes,  cum  communi  consensu  et  bona  uoluntate 
heredum  nostrorum,  scilicet  Lutgardis  ducisse  de  Lüneburgs  Elyzabet  comitisse 
de  Welpia,  Gerardi,  Adolfi,  Heiprici,  Alberli,  filiorum  nostrorum,  lam  presenliuiu, 
quam  futurorum,  et  de  consensu  heredum  fratris  nostri  Johaunis  pie  memorie^ 
yidelicet  Heylewigis  vxoris  domini  Ottonis  marchionis,  Agnete  vxoris  domini  de 
Rostocke,  Adolfi,  Alberti,  et  aliarum  filiarum  noslrarum  Heylewigis  et  Meychtildis, 
omnia  bona^  que  Bertrammus  miles  de  Herboldissen  a  nobis  in  pignore  tennit, 
id  est  in  weddescat  obligata,  scilicet  XVI  mansos  sitos  in  villa  Genhusen,  vendi- 
dimus  abbati  et  conuentui  Noualis  sancte  Marie,  ordinis  Cysterciensis,  apud  Hil- 
densem, cum  omni  iure  et  utililate,  sicut  predicti  mansi  dicto  militi  fuerant  obli- 
gatio cum  allodio  adiacenti  et  areis  ad  allodium  pertinentibus,  silua,  singulari 
piscatione  in  Leyna,  ab  omni  etiam  exactione  cuiuslibet  decime  et  onere  aduocatie 


Digitized  by 


Google 


dicta  bona  sotuta  et  libera  protestamur,  et  plane  cum  omni  iure,  vtilitate  et 
libertate,  siluis,  aquis,  pascuis,  pratis,  paludibus^  cultis  et  incultis,  exitibus  et 
regressibus,  sicut  dicti  mansl  nobis  et  nostris  heredibus  presentibus  competebant 
Tel  competere  possent  successu  temporis  aut  nostris  heredibus  postfuturis.  Jn 
recompensationem  vero  pro  dictis  marisis  recepimus  ducentas  marcas  Bremensis 
ai^enti  et  quinquaginta  marcas,  assignantes  etiam  cum  omni  libertate  et  commo- 
ditate  sepedictos  mansos  abbati  et  conuentui  superius  memorato  libere  imperpetuum 
possldendos.  Ne  autem  hoc  nostrum  racionabile  factum  in  posterum  quis  valeat 
infestare,  et  vt  perpetuam  obtrneat  firmitatem,  et  ne  a  nobis,  nee  a  posteris 
nostris  in  vlla  sui  parte  valeat  retractari,  presentem  paginam  sigillorum  domini 
nostri  archiepiscopi  Bremensis,  Johannis  ducis  de  Bruneswic,  Borchardi  comitis 
de  Welpia,  Ludolfi  comitis  de  Wnstorpe  et  nostrorum  (!)  fecimus  communiri.  Ceteri 
tesles  huic  facto  affuerunt:  Heinricus  decanus  sancti  Johannis  in  Hildensem, 
Lupus,  Ludewicus  Post,  Henricus  de  Ec,  Hartwicus  Stormarius  et  frater  suus 
Marquardus,  Hartwicus  de  Renedo,  prefectus,  Hartbertus  de  Mandesle  et  Ludolfus 
de  Mandesle,  tres  fratres  milites  Poppones  nomine,  Bertoldus  de  Bevelte,  Wer- 
nerus  de  Negenborne,  milites,  et  alii  quam  plures.  Datum  in  opido  nostro 
Jtzeho,  anno  domini  M"^  CC"  LXXIF,  in  quarta  feria  infra  octauam  beate  virginis 
Marie  videlicet  assumplionis. 

Nach  dem  Original  im  KOnigl.  Archiv  zu  Haimorer  gedruckt  im  UrkundeDbucb  des  histor.  Vereins 
für  Niedersachsen,  Heft  IV,  Urkunden  des  Klosters  Marienrode,  S.  57.  Früher  schon  gedruckt:  in  Mei- 
bom*« Scr.  R.  G.  I,  p.  539,  in  seinen  Noten  zu  Lerbeck*8  Chron.  Schauenb.,  und  in  Pfeffingers  Braunschw.- 
Lüneb.  Historie  II,  S.  761,  dem  r.  Aspem  im  Codex  dipl.  historiae  comitum  Schauenb urgensium  II.  S.  229, 
Nr.  133,  folgt  Auszüge  hat  neuerdings  Riedel  im  Cod.  dipl.  Brand.  II,  B.  1 ,  S.  117,  und  I,  Bd.  21, 
S.  448,  gegeben.  Wegen  der  V^ichtigkeit  der  Urkunde  hat  t.  Aspem  die  Tom  Landschafts  -  Director 
T.  Hodenberg  mitgetheilten  getreuen-  Abzeichnungen  der  neun  an  der  Urkunde  hangenden  Siegel  S.  XXU 
beschrieben  und  beurtheilt  und  dazu  auf  Tab.  VIII  und  Tab.  V  abgebildet.  Ausserdem  sind  diese  Siegel 
auch  zu  dem  Abdruck  in  dem  Urkundenbuche  des  niedersächs.  Vereins  a.  a.  0.  beschrieben.  £s  sind 
folgende : 

1)  an  roth- seidenen  Fäden  das  parabolische  Siegrel  de«  firzbischofs  Hildebold  yon  Bremen,  einei 
Bruders  des  Grafen  Ludolf  von  Wunstorf,  mit  dem  Bilde  des  sitzenden  und  segnenden  Erzbischofs  und  der 
Umschrift  (vgl.  v.  Aspem  Tab.  VIII,  Nr.  1): 

4<   hILDaBOLDVS   DBI   ©RA   SC«   BRöODaN   0CCLIÖ   ÄRaKWPÜ 

2)  an  grün-seidenen  Fäden  das  runde  Siegel  des  Herzogs  Johann  yon  Braunschweig  mit  dem  rechtshin 
schreitenden  Löwen  und  der  Umschrift  (ygl.  y.  Aspem  Tab.  VIII,  Nr.  2): 

Hh   SI0ILLVOD  •  lOHÄRNIS  •  Dai  ©RHCIH  DVCIS  •  D«  •  BRVNSWIC 

3)  an  gelb -seidenen  Fäden  das  runde  Reitersiegel  des  Grafen  Gerhard  yon  Holstein,  in  der  linken 
Hälfte  yorhanden,  mit  dem  Bilde  des  rechtshin  sprengenden  Grafen  und  mit  der  Umschrift  (ygl.  y.  Aspem 
Tab.  V,  Nr.  10): 

S'  •  ©aRHRDl  •  COLITIS  •  hÖLlSÄTia  •  7  •  Da  •  SCOWaUB^RCK 

4)  an  weiss-seidenen  Fäden  das  runde  Reitersiegel  des  Grafen  Johann  yon  Holstein,  mit  dem  Bilde 
des  mit  geschwungenem  Schwerte  rechtshin  sprengenden  Grafen  und  mit  der  Umschrift  (ygL  y.  Aspem 
Tab.  Vm,  Nr.  3): 

S'  :  IQMINNIS  :  COMITIS  :  hOLTZÄTIE 


55 


• 


Digitized  by 


Google 


436  1272.  1256. 

5)  an  roth- seidenen  Fäden  das  schildförmige  Siegel  des  Grafen  Burcbard  von  Wölpe  mit  zwei  ver- 
bundenen Stierhömern,  in  deren  Mitte  eine  Rose  steht,  und  mit  der  Inschrift  (ygl.  r.  Aspem  Tab.  VllI,  Nr.  7): 

^  S   BORCHBRDl   COMITIS   Da    WBLaPH 

6)  an  grfln-seidenen  Fäden  das  schildförmige  iSiegel  des  Grafen  Ludolf  von  Roden  mit  einem  rechts 
gekehrten,  aufgerichteten  LOwen  über  drei  Querbalken,  mit  der  Umschrift  (ygLy.  Aspem  Tab.YIII,  Nr.  4): 

Hh   SieiLLVO)  •  COMItl^IS   LVDOLFI  Da  RODhan 

7)  An  gelb-seidenen  Fäden  hängt  das  hieneben  abgebil« 
dete  runde  Siegel  der  in  der  Urkunde  gar  nicht  genannteft  und 
frflher  unbekannten  Gräfin  Elisabeth  ron  Holstein,  Ge« 
mahlin  des  Grafen  Gerhard  I.  Ton  Holstein  und  Tochter  d«» 
Fürsten  Johann  I.  (des  Theologen)  von  Meklenburg 
und  der  Gräfin  Luitgard  Ton  Henneberg,  deren  Bild  in  der 
rechten  Hand  den  holsteinischen  Schild  mit  dem  Nesselblatte, 
in  der  linken  den  meklenburgischen  Schild  hält  (Jmschrifti 
(vgl.  T.  Aspem  Tab.  VUI,  Nr.  5): 

Hh  S'  aLiZHBai  coMiTissa  Da  holtshciä 

Vor  der  Entdeckung  dieses  Siegels  ist  diese  Tochter  des  Fürsteiv 
Johann  von  Meklenburg,  welche  frflher  Ton  y.  Aspern  fälschlich 
mit  dem  Namen  Luitgard  belegt  ward,  nicht  sicher  bekannt 
gewesen ;  vgl.  v.  Aspern  a.  a.  0. ,  S.  XXIV,  und  Jahrb.  XVl^ 
S.  168  flgd. 

8)  An  hellgelb-seidenen  Fäden  hängt  das  runde  Siegel  der 
Luitgard,    Gemahlin    des    Herzogs    Johann    von    Braunschweig- 

(Nr.  2)  und  älteren  Tochter  des  Grafen  Gerhard  I.  von  Holstein  und  der  Elisabeth  von  Meklenburg  (Nr.  7).. 
Das  Siegel  zeigt  eine  sitzende  Frau,  welche  mit  der  rechten  Hand  den  neben  ihr  stehenden  braunschwei- 
gischen  Wappenschild  mit  zwei  rechts  gekehrten  Leoparden  über  einander,  mit  der  linken  Hand  den  holr- 
steinischen  Schild  mit  dem  Nesselblatte  hält.     Die  Umschrift  lautet  (vgl.  v.  Aspem  Tab.  VIU,  Nr.  6): 

Dai  •  mncm  •  j^vtcärdis  •  dvcissä  •  Da  •  BRVNaswiCK 

9)  An  g^n-seidenen  Fäden  hängt  das  runde  Siegel  der  Gräfin  Elisa-«, 
beth  von  Wölpe,  Gemahlin  des  Grafen  Barchard  von  WOlpe  (Nr.  5) 
und  jüngeren  Tochter  des  Grafen  Gerhard  L  von  Holstein  und  der  Eli* 
sabeth  von  Meklenburg  (Nr.  7).  Das  Siegel  hat,  wie  die  nebenstehende 
Abbildung  zeigt,  in  der  Mitte  ein  rundes  Medaillon  mit  dem  Brustbilde 
der  Gräfin;  an  dieses  Medaillon  stossen  in  gleichen  Entfernungen  drei 
Wappenschilde,  welche  bis  an  den  Rand  des  Siegels  reichen:  1)  über 
dem  Haupte  des  Brustbildes  der  Wölpesche  Schild  mit  den  Büffelhörnem 
(dem  Wappen  des  Gemahls),  2)  unten  rechts  ein  Schild  mit  dem  hol- 
steinischen Nesselblatte  (dem  Wappen  des  Vaters),  3)  unten  links  ein 
Schild  mit  dem  meklenburgischen  Stierkopfe  (dem  Wappen 
der  Mutter).  In  die  drei  Zwischenräume  zwischen  den  drei  Schilden 
sind  dieselben  drei  Wappenzeichen  gestellt,  und*  zwar  so,  dass  jedesmal 
ein  anderes  in  der  Mitte  steht,   oben   von  rechts  nach  links  in  der  Folge 

Wölpe,    Holstein,    Meklenburg.     Auf  einem    äusseren    Bande    steht  in    drei   Absätzen    die    Umschrift   (vgl. 

V.  Aspem  Tab.  VIII,  Nr.  8): 

s  aLiZÄBai  coMiTissa  dö  waLaPH 

Diese  heraldische  Seltenheit  ist  ein  merkwürdiges  Scitenstück  zu  dem  Siegel  des  Grafen  Bernhard  II.  von 
Wölpe  vom  J.  1215,  welches  fünf  Wapp^nschilde  zeigt  (ürkundenbuch  von  Mariensee,  Urkunde  6,  vom 
19.  Sept  1215).     Vgl.  Jahrb.  XVI,  S.  170. 

Die  beiden  hier  abgebildeten  Siegel  sind  von  dem  Archivrath  Dr.  Grotefend  zu  Hannover  in  Gypsab- 
güssen  von  den  Originalen  mitgetheilt  und  für  das  Meklenb.  Ürkundenbuch  neu  gezeichnet  und  in  Holz, 
geschnitten. 


Digitized  by 


Google 


füN  1272.  437 

1272.   Sept.  22.  Lauenburg.  *     1857. 

Johann  und  Älbrecht,   Herzoge  von   Sachsen,  geben  der  Batzeburger  Kirche. 
4^l2  Hufen  in  Vorwerk  zu  Lehn. 

Johannes  el  Albertus  dei  gracia  duces  Saxonie,  Angarie  et  Weslfalie 
borchrauiique  Magdeburgenses  omnibus  presens  scriptum  visuris  salutem  in  domino 
seropiternam.  IVouerint  yniuersi,  quos  id  nosse  fuerit  oportunum,  quod,  cum 
Reddagus  castellanus  noster  in  Raceborch  quatuor  mansos  et  dimidium  in  viUa, 
que  Drogenvorwerc  wlgariter  appellatur^  quos  a  nobis  tenebat  in  feodo,  de  laude 
et  assensu  filiorum  suorum  nobis  liberaliter  resignasset^  eosdem  cum  proprietate 
ipsonim  ecclesie  in  Raceborch  et  canonicis  ibidem  ad  usus  camere  ipsorum  eo 
iure  et  illis  limitibus  agrariis,  quibus  Reddagus  predictus  e[o]s  tenuerat,  contuli- 
mus  spontanea  uoluntate  ab  ipsis  iure  perpetuo  possidendos;  addentes,  ut  illud 
iudicium,  quod  in  aliis  bonis  suis  habent,  et  emunitalem  et  libertatem  optineant 
in  eisdem.  Jn  huius  rei  memoriam  et  perpetuam  firmitatem  presens  desuper 
conscribi  fecimus  instrumentum  et  ipsum  ecclesie  et  canonicis  tradidimus  memo- 
ratis^  sigillis  nostris,  quibus  utimur,  fideliter  communitum.  Huius  rei  testes  sunt: 
dominus  Fredericus  Baruot^  dominus  Ludolfus  Scorlemere^  dominus  Ludolfus 
Scarpenberch  ^  Eckehardus  Roweder  et  quam  plures  alii  fide  digni.  Datum 
Louenborch,  anno  domini  M^  C^  C  LXXIL,  decimo  kalendas  mensis  Octobris. 

Nach  dem  OrJgiDal  im  Ratzeburger  Archiv  zu  Neustrelitz.  Beide  Siegel,  ron  denen  das  erste  an 
rotker  uod  gelber  Seide ,  das  zweite  au  einem  Pergamentbande  hing ,  sind  abgefallen. . —  Gedruckt  bei, 
Westphalen  H,  S.  2092;    Schröder,  P.  M.  H,  S.  2940. 


1272.   Oct.  7.  1258. 

Beinbert  von  Wacholz,  Bitter,  nimmt  von  dem  Kloster  Dargun  die  Zacharier^ 
Mühle  zu  Lehn. 

Vniuersis  Christi  fidelibus,  ad  quos  presens  scriptum  peruenerit,  Rein- 
bertus  miles  dictus  de  Wagholt  salutem.  Notum  esse  uolumus  tam  presentibus, 
quam  futuris,  quod  dominus  Johannes  abbas  Dargunensis  cum  omni  conuentus 
sui  consensu  nobis  molendinum,  quod  Zacharien  dicitnr,  infeodauit  sub  hac  forma, 
ita  uidelicet  ut  singulis  annis  conuentui  Dargun  per  vite  nostre  terminum  in  die 
beati  Jacobi  duodecim  marcas  dabimus  denariorum,  nobis  molendini  redditus  ut 
fructuosius  poterimus  facientes.  Si  uero  post  nostrum  discessum  nostris  heredibus 
complacuerit  factum  tale,  XVIII  marcas  dabunt  ecclesie  prelibate,  molendinum  iure 
perpetuo  possidendum;  sin  autem,  cum  omnibus  edificiis  in  ecclesie  bonis  edifl- 
catis  ana  cum  hereditate  in  manus  domini  abbatis  resignabunt,  nichil  postea  iuris 


Digitized  by 


Google 


440  12T9.  12fö 

Villa  ipsis  adiacenti,  cpie  vulgariter  Budorp  dlcitur^  XLIII  mansos  sub  eisdem 
dominus,  (quibus)  quibus  nunc  habent  et  hactenus  habuerunt  in  siluis,  pratis, 
pascuis,  iure  oppidi  dedinius  possidendos.  Nee  volumus  in  predictis  mansis 
censum  a  nobis  siue  a  nostris  successoribus  dictis  eiulbus  augnientari;  si  uero 
aliquis  de  manso  suo  prefatorum  niansorum  cederet,  ut  eundem  incultum  dimit- 
teret,  consules  nobis  debent  persoluere  censum  nostrum.  Consules  etiam  suis 
vsibus  pacis  denarios  usurpabunt.  Godefridus  et  omnes  de  uilla  equHes  (!)  areas 
possidebunt.  Ut  vero  hoc  stabile  permaneat  atque  firmum  et  a  nostris  successo- 
ribus non  possit  aliquo  modo  dubitari,  sigilli  noslri  testimonio  corroborauimus. 
Testes  sunt:  milites:  Johannes  de  Cropelin  et  filius  suus  Gerardus,  Fredericus 
de  Dechow,  Musteke,  Conradus  B[erc]hane^,  Nicolaus  Gallus  aduocatus  in  Güstrow; 
famuli:  Weselus  marscalcus,  Conradus  cla[u]i[ger]^  etalii  quam  plures  prouidi  et  ho- 
nesti.     Acta  sunt  hec  anno  domini  M.CC.LXXIi.,  Güstrow,  XVI.  kalend.  Januarii. 

Nach  £.  A.  RudloflTs  handsohriftl.  Diplomatarium.     Dieses  gibt:   *  Brechhane,  *  Clawin.  —  Gedruckt 
in  Rudlors  Urk.-Lief..  S.   67,  und  bei  Lisch,  Hahn.  Urk.  I  B,  S.  43. 


(1272  —  1273.)  Rostock.  1262. 

Johann  von  Brüsewäz  und  seine  Frau  verkaufen  ihre  Mühle  am  Damm  zu 
Rostock  an  Eier  Vogt  und  Bernhard  Polemann. 

JDominus  Jobannes  de  Bruseviz  et  uxor  sua  domina  Berte  vendiderunt 
Elero  Voghet  et  Bemardo  PoUeman  molendinum  ipsorum,  quod  habuerunt  in 
agiere,  sicut  suum  fuit,  et  hoc  ipsis  resignaverunt  Et  pro  defectu  anni  et  diei 
promisit  Alexander  frater  Yseri.  Et  Johannes  de  Ratenow  ex  parte  sua  et  fra- 
trum  suorum  ratum  esse  dixit.  Et  Thetlevus  camifex  compromisit.  Elapso  anni 
termino,  tunc  ex  parte  domini  Johannis  de  Bruseviz  exscribetur. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbnche  C,    fol.  6.   —   Bertha  Ton  BrQsewitz  stammte  aus  der  Familie  von 
Rathenow. 


(1272  —  1280.)  1263. 

Schuldzeugniss  der  Vorsteher  der  S.  Nicolaikirche  in  Wismar  ßlr  emjpfangenes 
Blei. 

JNotum  Sit  Omnibus  hoc  scriptum  visuris,  quod  Bruno  de  Warendorp  et 
Albertus  de  Gogeloywe  et  Johannes  de  Leuesoywe  tenentur  Henrico  de  Zwerin 
et  Geroldo  pannicido  XXI  marcas  denariorum  ex  parte  sancti  Nicholai  in  Wis- 
maria  pro  plumbo. 

Nach  dem  Wiam.  Siadtb.  A,  auf  einem  Pergamentzettel  zu  p.  60.  —  Vgl.  Nr.  1209. 


Digitized  by 


Google 


1264  1372.  441 

(1272—1300.)  18M. 

Einhifnfie  der  Wümarschen  Kämmerei  binnen  der  Stadt. 
Redditus  ciuilatis  interius. 

Locus  super  domum  pannicidorum  (!)  dabit  (YIII  in  IIH^'  temporibus  anai 
solidos)         '  marcam  denariorum  in  anno,  silicet  Michaelis. 

^  Taberne  carnificum  soluunt  XXXII  marcas. 

Domus  pistorum  XX  marcas. 

(Sutores  dant  quilibet  eorum  de  sua  tabema  XII  solidos  scilicet  bii,  qui  operantur 
opus  hyrcinum,  quam  donec  taberne  melius  edificentur.  Sutores,  qui 
operantur  opus  bouinum,  dant  quilibet  IIII^'  solidos  ad  annum.) 

(Hec  omnia  polerunt  roinu  [ere]  et  amplificare  consnles  secundum  vsum  et  profectum 
ciuitatis.) 

(Similiter  taberne  institorum,  quilibet  IIIF'  solidos  ad  annum.) 

De  Omnibus  scampnis  in  foro  (ad  tempus)  solidum  (exceptis  penesticis)  'im 
ad  annum. 

*  Domus  kulere  annualim  (VI)  marcas :         '  YIII. 

*  (Ciues  de  Yinekendorpe  dant  lli  marcam  bis  in  anno,   sciHcet  in  pascha  Ilf  et 

Mychaelis  lli  marcam.) 
^  Domus  allecium  soluit  (YIII)  marcas  annuatim   (scilicet  llir'  in  pascha  et  IIII^' 

Mychaelis)     'XII. 
'  Jtem  case  sile  ante  portam  Mekelenborgh  soluunt  YI  marcas  bis  in  anno  dandas. 
Jtem  domus  sita  ex  opposito  Boldik  III  marcas. 
Jtem  sutores,    et  qui  operantur  opus   hircinum   et  qui   operantur  opus   bouinum, 

quilibet  eorum   dabit  de  sua  casa  II  marcas  bis  in  anno  dandas,  scilicet 

Michaelis  et  in  pascha.  * 

Jtem  quelibet  casa  institorum  soluit  IlI  marcas  bis  in  anno  dandas  vt  supra; 

^sed  due  angulares  versus  forum  soluunt  quelibet  pro  se  Y  marcas  de- 
nariorum. 
'  Jtem  de  quolibet  spacio  serdonum  dabuntur  YIII  solidi,  nisi  sint  adeo  pauperes, 

quod  duo  denl  YIII  solidos  de  vno  loco. 
Jtem  quilibet  pellifex  de  loco  suo  dabit  YIII  solidos  Michaelis. 
^Jtem  priores  tres  case  institorum  sol[u]unt  HI  marcas  et  alle  tres  lli  marcam, 

relique  sequentes  duas  marcas  ad  IIIF''  tempora. 
(Jtem  Kelingus  molendinarius  de  prato  YI  solidos.) 
(Jtem  Yolterus  filius  Segebodonis  habet  insulam,  de  qua  dat  XX  solidos.) 
Jtem   magister  Hermannus   molendinarius   singulis   annis   de   domo    iuxta    portam 

Mekelburge  II  marcas. 
(Jtem  eines  de  Yinekendorpe  dant  HR  marcam  bis  in  anno,   scilicet  in  pasca  et 

Mychaelis.) 

«•klmVirKitcliM  ürkuin-tick  IL  5Q 


Digitized  by 


Google 


442  «2^-  *^ 

l^  iuxta  locum  iudicii  V  marcam  quatuor  vicibus  in  anno.. 

Boda  sub  gradu  XX  solidos. 

Case  iuxta  nolarium  quelibel  IllI  inarcas. 

Soldbode  quelibet  Iffl  solidos  ifHAVer  Ih  ttbtao. 

C^)rifebH  et  oUifi«tt  de  ^ibet  loieo  VIIl  solklos. 

Stalmonghere  UXL  itiHäes. 

Bodo  pilleatorom  quelibet  marcam  (sotidos). 

«r-         cAt\.    A      n    57    —   Die   Uebenicht   i»t   Ton   6  »ew<fliifedeilen   äAnaen   Teraii»rfrt 

1273.   Lüneburg.  l**^- 

"Vogt  unä  Baik  m  'Lüneburg  beurkunden  den  ÄrJcauf  einer  Scäzhebung  dor- 
sdbst  von  Seiten  des  Dom-CapüeU  zu  Batzeburg. 

Adübcäius  et  corisules  Luneburgensis  cIuitÄlls  omnibtiS  präsentem  littettm 
insnecluris  salutem  in  omnium  saluatore.  Que  geruntur  in  tempore  ne  s.mal 
SaW  cTm  process«  temporis,  jioni  solenl  ih  Iftigüa  te^uni  et  senpU  memona 
irnnLi  Hinc  est  Quod  ad  noUciam  tarn  presentis  etatis,  qUam  future 
Stts  peru  re  tsiS^^^  quod  conuentus  Raceburgensis  ecclesie  emit 
posieriiaiis   peruciii  „.„rmiihel   flumen   in   anliqua   suta    contra   Hmricum 

s»   noslA   ctoirduxiJs   robota-dan..     Huius  fac«   teales   sunlt    domin«, 
sigiuo   ""™*   ""  ..         j    Bortvelde,  Godeke  Sok  subaduocalus;    consules 

Geuehardus  •''»^'"^'''"J^^'J/^Xfe,  Woboldus,  Nicota  Paron,  Thide- 
'«'™=   "TXr  de  wSr  ElerLoögus,  Wolbertus  de  Melbeke,  Gerek. 
Sp     Ä.™"  GeAe^r^i^i^'^L  BiobL;  Verdeward»  Auriraber  e.  ^ 
quam  plurriide  digni.    DaUim  Lüneburg,  anno  domin.oe  rac.rnac.on..  M  CC 
septuagesimo  tercio. 

Westphalen  Ü.  p.  2094;  Schröder.  P.  M.  H,  S.  2942. 


Digitized  by 


Google 


12iia.   6noieik  iSMi 


Nicolaus,   Fürst  van  Werle,  verleiht  dem  Bi^tff;  4^afftn  v^i^  Brü^zkai^ 
Darf  Vorwerk  und  bestimmt  dessen  Grefizen^ 

jNicolaus  dei  gracia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  ulifurii^ 
in  domino  salutem.  Orcjina^  feliciter  fA  prudenti  coo^ilio  ac^  immobilia  perse- 
uerant^  UUerarum  si  fuerint  (estimonio  confirmata.  Hiuc  est,  quod  «cire  uolumus 
tam  presentes,  quam  futuros,  domino  Martino  de  Bruzssecowe  nos  uiilam,  que 
dicitur  Uorwerch,  liber^iter  contulisse  in  suis  limi(ibus,  ue  9  Qobis,  nee  a  nostris 
heredibus  de  ceterp  distri^utionis  funiculo  minußtur.  Limites  huLus  uille  sunt  hü: 
a  uilla  Ganzsekendorp  per  medium  amnem  usque  ad  Hmites  Lubechin,  deiude 
usque  ad  fossatum  Lunowe,  per.  fossatum  in  adscensu  donec  per  medium 
stangnum  Parwum  ^  Lunowe,  demum  usque  ad  antiquam  uiam,  ubi  limites  do- 
m|RQfun|  de  Werle  et  Rostoke  sequestrantur.  Testes  |i^s  rei  fyfAi:  vf!^\\\esi 
Fredericus  de  Dechowe,  Bernardus  de  Hakenstede^  Hermannus  de  Musteke,  Her- 
bordus  aduocatus  in  Gnogen^  Nicolaus  Friso  et  alii  quam  plures.    Datum  Gnogen, 

anno  BPCC^LXXMir. 

• 

Nach  dem  Origiual  im  Haupt -Arehir  za  Schwerin.  —  *  -pw  —  An  einer  Schnur  Ton  rother  Seide 
h^ogt  ein,  V^ai;  ausgeprägte^  Sif g;el  ^^a  Fürsten  l^icol^ua,  abgebildet  zu  ^r,  514;  voi^  dex;  Umschrift  ist 
zu  lesen: 

41  Sie..LVM  *  DOnOINI  *  NiaOLÄI  .  D«  ♦  W«RLö 

Diese  Urkunde  wird  schon  seit  dem  16.  Jahrhundert  bei  den  Urkunden  Ton  Nenkloster  aufbewahrt  und 
regwtrirt,  obgleich  sich  kein  Grund  auffinden  läset,  weshalb  dieaelbe  dem  Kloit«c  zugestellt  od«r  avsg«» 
liefert  worden  sei.   —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ür)^  II,  S.  55t. 


1273.   Jan.  30.   Güstrow.  1867. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,  und  seine  Sohne  Heinrich  und  Johann  bestätigen 
den  Bürgern  der  Stadt  Parchim  da^  Stadtrecht. 

JNicolaus  dei  gracia  et  filii  eius  dilecti  Hinricus  et  Johannes  domini  de 
Werle  omnibiis  presens  scriptum  yisuris  salutem  in  perpetuum.  Nouerint  vniuersi, 
tam  posteri^  quam  modemi,  qui  presentem  paginam  susceperint  perlegendaoi, 
quod  nos  de  bona  nostra  uoluntate  et  vnanimi  consensu  dilectis  burgenstbus 
nostris  in  Parchem  commorantibus  ius  ipsorum  eis  dedimus,  sicut  ab  initio  ha-* 
buerunt  et  sieiiti  in  eorum  priuilegiis  est  conscriptum.  Quod  sioe  omni  contra- 
dictione  presentibus  IHteris  protestamur,  et  ne  succßssores  posmit  aliqualiter 
dubüari  (!),  sigillorum  nostrorum  muaimine  rqborafnus.  Testqs  sunt  huius  rei: 
milites:  Fridericus  de  Dechowe^  Nicolaus  Glalluft  aduocatus  in  Guzstrow«,  J|o-r 
Hannes   Koz   aduocatus   in   Parchem,    Segebodo   de   Holtdorp;    famuB:    Weoi^os 

56- 


Digitized  by 


Google 


444  1278.  1218 

marscalcus,  Conrados  de  Brochusen,  Thetteuus  Wackerbart,  et  alii  qoam  plarea 
prottidi  et  honesti.  Acta  suBt  hec  anno  domini  M^CCLXXIir.  Datum  6oz- 
atrowe,  IIP  kalendas  Febroarii. 

Nach  dem  Original  im  Raths-Archir  zu  Parohim.  Ao  Strängen  ron  rother  und  grflner  Seide  hiagen 
ur^rünglieh  3  Siegel,  jetst  ist  das  mittlere  ahgefallen.  Dat  erste  ist  das  in  Bd.  I,  zu  Nr.  514,  abge« 
bildete  Siegel  des  Fürsten  Nicolaus;    Umschrift: 

4i  SI©[ILL]VM  ♦  DO[(»INI  *  NiaOLJl«  •  D«  •  [WajRL0 

Das  Siegel   an  dritter  Stelle   ist  das   zur  Urkunde  vom   15.  December  1274   abgebildete,   jenem  sehr 
ahnliehe,    aber  an  der  Sonne  im  rechten  Schild winkel  kenntliche  Siegel   des  Ffirsten  Johannes.     Die  lioke 
Ecke  ist  mit  dem  Zeichen  des  Mondes  an  diesem  Exemplar  abgebrochen.     Umschrift: 
4i   [SI6ILLVM  •  DOODINI  *  lOkRJNNIS  *  Da  *  WBRLa 
—  Gedruckt  bei  Rudloff,  Urk.-Lief.,  S.  69;  Cleemann,  Chronik  Ton  Parchim,  S.  118;  Lisch,  Hahn.  UrL  I, 
&  44. 


1273.   März  1.   Schwan.  1868. 

Nicolaus,  Hemnch  und  Jchatm,  Fürsten  von  Werls,  einerseits,  und  Hermann, 
Bischof  von  Schwerin,  andererseits,  geloben  einander  beständigen  Frieden  und 
woUen  etwanige  Streitigkeiten  durch  rechtliche  Entscheidung  schlichten. 

Nicolaus,  H.  und  Jo.,  hern  von  Werte,  vereinigen  sich  mit  hem  Her- 
manno,  Bischoff  zu  Zwerin,  das  sie  mit  Jhm  fride  halten  wollen ;  vnd  da  zwischen 
ihnen  oder  ihren  leuten  streit  vorfallen  wurde,  das  solchs  durch  ihre  Lehnleute, 
so  beiderseits  darzu  zu  ordnen,  oder  nach  Rechte  vffgehoben  werden  solle. 
Actum  Sywan,  1273.,  feria  4.  ante  Reminiscere. 

Nach  Clandrian,   Protoc.  fol.  178  \ 


127B.  März  19.  Camin.  1260. 

Das  Dom-Gapitd  zu  Gamin  verleiht  dem  Kloster  Dargun  den  Zehnten  aus 
BoUmannshagen  und  Pribbenow. 

Lambertus  dei  gracia  prepositus,  Johannes  decanus  toturoque  capituluia 
Caminensis  ecclesie  omnibus  in  perpetuum.  Uiros  honorabiles  et  deuotos  litte-^ 
ratos  maxiroe  affectus  benigne  caritatis  ad  hoc  inducit,  ut  benefaciant  iUis,  qui 
corporibus  suis  plunma  subtrahunt,  ut  peregrinis  hospitibus  et  pauperibus  eo 
habundancius  valeant  minislrare.  Hinc  est,  quod  notum  esse  uolumus  tarn  pre-^ 
sentibus,  quam  futuris,  quod  nos  venerabilium  patrum  nostrorum  domini  W[il- 
helmi]  et  domini  H[ermanni]  episcoporum  Caminensis  ecclesie  vestigiis  inherentes, 
proprietatem  decime  villarum  Ratenowe  ac  Pripignewen  de  communi  nostro  con- 
sensu  cenobio  in  Dargun  fratribus  ibidem  deo   iugiter  famulanlibus  ob  reueren«^ 


Digitized  by 


Google 


tm  iS!rd.  44» 

eiam  dei  et  gloriose  virgin*»  Marie  liberaUter  conUilimiis  iwe  perpeUio  po8$i- 
dendam.  Vt  igitor  hoc  factum  nostrum  semper  flnnuai  ac  inconuuteum  permaneat^ 
presentem  litteram  in  testimoniain  sigillo  ecclesie  noatre  fecimus  commttoiri.. 
Testes  huitis  rei  sunt:  Lambertus  prepositus,  Johannes  decanus,  Hinricus  custos^ 
Gherardus  scolasticus  et  alii  quam  plures.  Datum  anno  domini  M'^  CC  LXX"  VT^ 
X'lUr  kal.  Aprilis,  in  Caroin. 

Nach  dem  OrigtDal  im  Haupt -Arehir  zu  Schwerin«     An   einer   Sdmnr  tod   rother  und   gelber  Seide 
hängt  das  zur  Nn  1245  beschriebene  neue  Siegel  des  Dom-Capitels. 


(1273.   Vor  März  21.   Wismar.)  1270. 

Heinrich,  Krämer  zu  Wismar,  verlässt  seinem  Bruder  und  dessen  Frau  zwei 
Hcbuser  und  eine  Bude. 

xLenricus  institor  resignauil  fratri  suo  Johann!  duas  panias  domus  et  uxori 
dus,  sitas  apud  perdhemarket,  et  tabernam  vnam  in  platea  fabrorum. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B«  p.  6.  —  Der  Pferdemarkt,  forum  equinum,  kommt  in  Stadtb.  B 
nur  an  dieser  Stelle  Tor,  wird  aber  später  in  dem  Stadtbuchfragment  des  14.  Jabrh.  einige  Male  ge- 
nannt; möglicher  Weise  ist  der  spätere  Schild  darunter  ieu  yerstehen. 


(1273.)  1871. 

Fredeke  von  Hannover  zu  Wismar  gibt  sich  mit  ihrem  Sohneskinde  in  den 
Hm  Geist. 

In  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  saneti.  Domina  Yredeka  de  Honnouere 
et  puer  fih'i  eius  tradiderunt  se  domui  saneti  Spiritus  et  dant  domui  vnum 
granarium  et  sartagineni  et  domum  eorum  tali  conditione,  quod  ipsi  recipient 
censum  de  domo  a  feste  pasche  per  tres  annos,  et  predictus  puer^  scilicet  filius 
filii  predicte  domine,  habet  in  predictis  bonis  XI  marcas  denarionim  ita:  si  puer 
moritur,  tunc  predicte  XI  marce  succedent  hereditario  iure  domui  saneti  Spiritus; 
si  uero  puer  uenerit  ad  annos  discretionis,  tunc  erit  in  arbitrio  suo,  si  uoluerit 
mauere  in  domo  saneti  Spiritus,  annon;  et  si  noluerit  remanere,  sepedicte  XI 
marce  sibi  presentabuntur. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  6. 

1273.  März  21.  1272. 

Beilegung  eines  Streites  über  vier  Mühlen  in  und  hei  Wismar. 

l^ridericus  de  molendino  et  uxor  eius  et  pueri  eorum  et  Ludeco  de 
molendino  et  uxor  eius   composuerunt  discordiam,   que   uertebatur  inter  sororem 


Digitized  by 


Google 


44t  129». 

aonm  donMinii  HraecaBL  et  Bentüldnnii  narttum  el  piieros  eonun  df^  IIH'^  Boka^. 
dinte  mfra  cMtatem  et  eatr»  cutitatem  et  pra  oHnoti»  causi»,  pro  faikas  dÜscwv^ 
dabant.  Super  hac  conipositiose  presentes  fuenmt  amnes  vasalK  domini  noslri} 
[et]  communea  cooaules.  Quicunque  hanc  compoaittonem  fregerit,  dabil  C  mareaa 
puri  argeati  oonsulibus.  Ada  saat  hec  aooe  domini  M""  CG'' LXXJIi^  in  die  Be^, 
nedicti  abbatis. 

Nach  dem  Wim.  Stadtb.  B*  p.  6. 


1273.  1873. 

Aufzeichnung  über  die  Verpföndunff  eines  in  der  Lübschen  Strasse  zu  Wünum 
bdegwen  Erhes^  g^nam^  ^reiens(em- 

xxereditas  Henrici  de  Bustehudhe   scilicet  Yriensten   impignorata  est  Con- 
radQ  Hannensterit  pro  XXX  marcis  slauicorum  denariori^nu 

Nach  dem  Yfifim,  Stadtb.  B,  p.  8.  —  Naqh  zwei  aDdem  loscrlptioaeo  datelbet,  p.  212  und  213,  la|^ 
der  Freienstein  neben  einem  Orterbe  beim  Markte  in  der  Lübschen  Strasse.  An  obiger  Stelle  kommt  das 
bezeichnete  Erbe  unter  dem  Namen  Yriensten  zuerst  vor;  es  findet  sich  unter  diesem  Nameo  noch  1327 
im  Fragmente  des  dieses  Jahr  begreifenden  Stadtbuches  (hereditatem  lapideam  in  plat^a  Lubicensi  apud 
Vriygenstene).  Ob  der  Name  auf  eine  ehemalige  Freistatt  deutet,  oder  ob  er  nur  ein  Spitzname  ist,  muss 
dahin  gestellt  bleiben ;  die  übrigen  mittelalterlichen  Häusemamen  in  Wismar  —  Luhe,  Boyster,  Durelsers, 
^eb^rnfst  —  scheinen  für  Letzteres  zu  sprechen,  jedoch  kann  der  Name  Boyster  auch  von  eipen\  früfi^ren 
Besitzer  herrühren,  -wie  auch  Luhe. 

(1273.)  1874. 

Dietrich,  Rikolfs  Neffe,  kauft  ein  Haus  heim  neuen  Oraben  zu  Wismar. 

Xheodericus  coQ^nguiaeus  RicolTi  super  recentem  fossam  emit  domiio) 
prope  nouam  fossatam  erga  uxorem  Geltmari  et  pueros  si^os. 

Nach  den  WisQ.  3Udtb.  B,  p.  8. 

(1273.)  1875. 

Gerwin,  Münzer  zu  Wismar,   kauft  ßir  seine  und  Sßiwr  Frau  Lebenszeit  van 
dem  Kloster  Cismar  zwei  Hufen  in  Schmakentin. 

(jrerewinus  magisler  monete  emit  duos  mansos,  vnum  liberum  et  vnum 
censualem,  erga  dominum  abbatem  de  Zizzemare  et  conuentum  in  Smakentyn  tali 
iure,  sicut  villicus  ha^uerat,  ad  uit^w  suam  et  uxQris  sue;  ipsis  uero  defunetis 
in  predictum  claustrum  redundabunt  sine  requisitione  amicorum  eorum. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  10. 


Digitized  by 


Google 


«278.  447 

<i27a)  187* 

Gerhard  Manmk  zu  Wismar  Icaufi  10  Drompt  Rente  aus  Wustrow  von  Bruno 
von  Warendarf. 

(yenr&tt^  Monechus  eiait  X  tremodiios  aiftiutitibi  in  redditibas  super  Wo2^ 
^truywe  erga  Btanonem  de  Wai«hdorp.  SegebodD  let  ipse  dominus  Bruno  pro^ 
miserunt  pro  warandia  per  aniium. 

Nach  dem  Wisni.  Stadtb.  B,   p.  11. 

(1273.)  1277. 

Die  RaJhmiänner  zu  Wismar  kaufen  Ißin  Bctus  an. 
Consules  emerunt  domum  Constantini  ad  usum  ciuitatis. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  12. 

(1273.)  1878. 

Die  Frau  des  Bathmarms  Heinrich  Scheversten,  Arnold  von  Dortmund  und 
der  Vogt  Bitter  Detwig  zu  Wismar  schliessen  einen  Vertrag  wegen  einer  Korn- 
Ueferung. 

Vxor  Henrici  Sceuersten  rogauit  Amoldum  de  Tremonia,  vt  permitteret 
domino  Dhedewigo  duos  Iremodlos  siligitiis,  pro  quibiis  inculpauit  eam.  Dominus 
Dhedewigas  et  idem  Amoldus  et  Achim  Judens  fatebantur  coram  consulibus, 
quod  Arnoldus  de  Tremonia  posuit  pignns  in  Judeos  pro  IX  marcis  pro  predictis 
duobus  tremodiis. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  13. 

1273.   März  26.   Brandenburg.  1279. 

Heinrich,  Bischof  von  Bromdenbfurg,  sdierüA  dem  Benedietiner'' Nonnen/dost^ 
zu  Spandau  das  Eigenihvm  von  8  Hufen  zu  Staken  (hei  Spandau),  wdche 
der  Oraf  OunzeUn  von  Schwerin  von  ihm  zu  Lekn  getragen  und  unederum 
den  von  D'dbheritz  verliehen  hatte,  von  Letzteren  aber  den  Nonnen  zu  Spandau 
zugewandt  ist. 

In  nomine  domini.  Amen.  Heinricus  dei  gratia  Brandeburgensis  episcopus 
—  —  —  octo  mansos  in  villa  Stakene  cum  omni  iuris  proprietate  ad  peticionem 
domini  Heinrici  de  Dobritz  militis  et  fratris  s«i  Amoldi   damus  ecciesie  in  Span- 


Digitized  by 


Google 


448  1278.  1280 

.dowe  conuentui  dominarum  ordinis  sancti  Benedict!  perpetue  possidendos,  acce- 
dente  consenso  comitis  Guncelini  de  Zwerin,  qui  predictam  villam  Stakene  a 
nobis  lenet  tittulo  feodali,  a  quo  comite  predictus  dominus  H[einricus]  et  frater 
suus  Ar[noldus]  prefatos  octo  mansos  hactenus  in  pheodo  tenuerunU  Nunc  autem 
no8tro  obtento  consensu  et  nostri  capituli  et  predicti  comilia  Zwerinensis  pre- 
taxatos  octo  mansos  ordinauerunt  ecciesie  in  Spandowe  hac  connentione  et  con- 
ditione  adiecta,  ut  predicti  conuentus  persone,  que  pro  tempore  fuerint  Institute 
uel  ecianf  instituende,  perpetue  obligentur  omnibus  ecclesiis  parrochialibus  a  se 
distantibus  ad  duo  miliaria  huius  terre  procurare  uinum  et  oblatas  cotidie  ad 
diuinum  ofßcium  habundanter/  ut  predictis  uiris  domino  H[einrico]  et  suo  fratri 
Ar[noldo]  hec  elemosina  proßciat  ad  salutem  eciam  patris  ipsorum  dicti  Heidenrici 
de  Dobriz  militis  et  matris  Juthe  uocate.  —  —  —  Datum  in  Brandeburch, 
anno  incamalionis  domini  M'^CCLXXlir,  Vir  kalendas  Apriiis. 

Nach    dem    Original    im    Geh.  Staats -Archir    zu    Berlin    rolUt&ndig    gedruckt    in    Riedert    Cod.    dipL 
Brand,  f,  Bd.  11,  S.  8. 


1273.   April  5.   Wittslock.  1280. 

Heinrichy  Bischof  von  Havelherg,  schenkt  dem  Kloster  Dünamünde  die  Zehnten 
aus  den  Dörfern  Siggdkow,  Zachow  und  Tramnüz  (bei  Wusterhausen). 

In  nomine  domini.  Amen.  Nos  Hinricus  dei  gracia  Hauelbergensis 
ecciesie  episcopus  recognoscimus  et  presentibus  litteris  protestamur,  quod  ob 
reuerenciam  dei  omnipotentis  ac  beate  Marie  semper  virginis,  necnon  et  beati 
Nycolai  pii  confessoris  et  omnium  sanctorum,  ob  nostre  eciam  salutis  augmentum 
donamus  et  damus  decimas  villarum  Siklecowe  et  Zachowe  et  Trampis  fratribus 
in  Dunemunde  sub  ordine  Cisterciensi  deo  famulantibus,  ad  ipsorum  vtiiitates 
perpetuo  pertinendas.  Et  in  huius  nostre  donacionis  et  dacionis  euidens  argu- 
mentum presentem  litteram  sigilli  noslri  munimine  fecimus  roborari,  adhibilis  testi- 
bus  ydoneis^  quorum  nomina  sunt  hec:  Gunzelinus  comes  in  Zwerin  et  Helmoldus 
filius  suus,  Yiricus  prepositus  Brodensis,  Johannes  prepositus  in  Stepeniz,  Richar- 
dus  canonicus  Zwerinensis,  Johannes  notarius  noster;  milites  vero:  Johannes 
dominus  in  Pothlest,  IVicolaus  de  Bruseuiz,  Ghotemerus  et  Misnerus  fratres  et  alii 
quam  plures.  Actum  et  datum  Wizlok,  anno  domini  M^^CC^LXXMIF,  nonas 
Apriiis,  pontificatus  noslri  anno  XX*  Vr. 

Nach  der  in  der  ersten  Hälfte  des  14.  Jabrh.  geschriebenen  falschen  Ausfertigung  im  Haupt-Arohir 
zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  yon  rother  und  grüner  Seide  hängt  die  untere  Hälfte  yon  dem  zu  Nr.  1217 
hesehriebenen  biiobOfliehen  Siegel,  mit  folgenden  Buchstaben  der  Umschrift: 

1  .  Qmcm  .  hÄvaLBBR 


Digitized  by 


Google 


1281  1273.  449 

lieber  die  Unechtheit  der  Urkunde  rgl.  Bd.  I«  Vorr.  S.  XXXIV.  Dieselbe  wird  um  so  mehr  erwieseil 
durch  den  Fehler  im  Pontificatojahr;  denn  Bischof  Heinrich  II.  yon  Harelberg  stand  im  J.  1273  nicht  im  26.» 
sondern  erst  im  zweiten  Jahre  seiner  Amtswfirde.  Sein  Vorgänger ,  Heinrich  L,  starb  1270;  er  selbst, 
Heinrich  Iln  beurkundete  1278  ^nono  kal.  Oot.  (Sept.  23),  pontificatus  nostri  anno  secnndo**  die  Weihe 
des  Altars  in  der  Kirche  zu  Breddin,  nach  Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.  I,  Bd.  25,  S.  4,  aus  dem  Originale. 
T-  Gedruckt  nach  einer  Abschrift  zu  Petersburg  in  den  Mittheil,  der  Gesellschaft  fflr  Gesch.  der  russ. 
OsUee-ProT.  III,  &  101;  nach  dem  Original  in  Jahrb.  XIV,  S.  283;  t.  Bunge,  Lifländ.  Urk.-Buch  I,  S.  547; 
Biedel,  Cod.  dipl.  Brand.  I,  Bd.  25,  S.  3. 


1273.   April  10.   Slargard.  1881. 

Otto  und  Albrecht,  Markgrafen  von  Brandenburg,  schenken  dem  Kloster  Broda 
den  Zins  von  6  Hufen  zu  Neu -Brandenburg,  die  Fischerei  in  dem  Ausflusse 
des  Sees  Uepz  in  den  ToUense-See  und  das  Dorf  Wendisch-Nemerow  mü 
der  Mühle. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Ut  ea,  que  aguntur  in 
tempore^  non  simul  cum  tempore  dilabantur,  poni  solent  in  unguis  testium  atque 
scriptis  auctenticis  perhennari,  vt,  si  necesse  fuerit^  in  eisdem  memoria  iocundetur. 
Hinc  est,  quod  nos  Otto  et  Albertus  dei  gratia  marchiones  Brandeborgenses 
notum  facimus  vniuersis,  tam  presentibus,  quam  futuris,  et  tenore  presentium 
prolestainur,  quod  nos  ecclesie  saneti  Pelri  in  Bro^^de  et  fratribus  in  eadem  deo 
seruientibus  infrascripta  bona  donamus  cum  omni  potestate  et  iure  omnique 
vsufructu  et  omnimoda  übertäte,  sicut  eadem  habuimus  vsque  modo,  propria  et 
perpetuo  possidenda:  censum  videlicet  sex  mansorum  sitorum  in  Noua  Brande- 
borch  ciuitate  nostra;  insuper  et  omnem  utilitatem  vsumque  piscationum,  quem 
habuimus  in  decursu  aque  defluentis  de  stagno  Lipiz  usque  in  stagnvm,  quod 
Tolonse  wlgariter  nunccupatur,  ita  tamen  quod  dicta  ecclesia  siue  fratres  predicti 
in  stagnis  superius  nominatis  nuUum  ins  sev  vsum  ulteriorem  piscandi  habeant, 
quam  in  suis  priuilegiis  contineatur  desuper  ante  datis;  insuper  villam  Slauicalem 
Nemerowe  cum  suis  agris  attinentibus  molendinumque  in  eadem  viila  situm,  sicut 
ipsum  habuimus  usque  modo.  Ut  autem  hec  nostra  donatio  per  nos  et  fratrem 
nostrum  Oltonem  minorem  adhuc  annis  et  per  succedentes  nobis  heredes  nostros 
in  perpetuum  inviolabilis  perseueret  et  maneat  inconwlsa,  presentem  paginam  ex 
certa  nostra  conscientia  sigiliorum  nostrorum  appensione  supradicte  ecclesie  tribui 
fecimus  conmunitam.  Huius  nostre  donationis  testes  sunt:  Henricus  de  Wudens- 
uege,  Henricus  de  Heidebrach,  Amoldus  de  Gera,  Olricus  de  Konigesmark, 
Fredericus  Soneke,  Hermannus  de  Carpzowe,  nostri  miHtes,  et  Bartoldus  nostre 
•  curie  notarius,  canonicus  ecclesie  Lubuscensis.  Actum  et  datum  Stargarden,  anno 
domini  M^CC^LXX^lir,  quarto  idus  Aprilis. 

Nach  dem  Original  im  Grossherzogl.  Archir  zu  Neustrelitz.     An  Fäden  ron  rother   und   gelber  Seide 
hangen  dieselben  beiden  Siegel,  wie  an  Nr.  1232.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  m,  S.  217. 


Hekleikirgitcket  ürUadei-Inck  II.  57 


Digitized  by 


Google 


4»<^  1273.  1283 

1273.   April  10.    Flau.  ItSt 

Nicolaus,  Heinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werte,  verkaufen  detn  Kloster 
Darffun  die  Dörfer  Walkendorf  und  Stecfiow  mit  aUen  Freiheiten  und  Oerechr 
tiffJceiten,  mit  dem  Eigenthume  und  dem  Kirchen -Patronate. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nicolaus  dei  gracia  dominus  de 
Werle^  Hinricus  et  Johannes  eadem  g^racia  filii  sui  omnibus  in  perpetuum.  Cum 
siib  9oIe  nichil  sil,  quod  ex  sui  natura  ad  non  esse  non  dependeat^  cum  etiam 
mutatlo  obliuioque  in  rebus  humanis  per  defluxum  temporis  dubietatem  sepius 
inducat-,  nobiliom  virorum  prouida  discretio  consneuit  acta  sua  firmari^  perhennari 
ttnguis  testium  et  testimoniis  litterarum.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volurous  tarn 
presentibus,  quam  futuris,  quod  nos  villas  nostras  Waikendorpe  et  Stechouwe  cum 
terminis  earum,  ita  etiam  quod  nee  a  nobis,  nee  ab  heredibus  nostris  umquam 
in  perpetuum  mensurari  possint^  cum  omni  iure,  quod  nos  in  eisdem  habuiinus 
vel  habere  [vijdebamur^  cum  iure  patronatus  ecclesie,  cum  nemoribus,  siluis, 
pratis,  stagnis,  aquis,  piscationibus,  paludibus,  molendino,  vendidjmus  pro  duabus 
milibus  marcarum  et  centum  currentis  monete  proprietatemque  dedimus  cenobio 
Dargun  fratribusque  ibidem  iugiter  deo  famulantibus  iure  perpetuo  possidendam. 
Preterea  idem  iudicium,  quod  in  aliis  possessionibus  eorum  habenl,  sicut  ex  pri- 
uilegiis  nostris  liquidum  est^  eis  in  hiis  villis  damus,  hoc  hie  expresso,  quod 
homines  istarum  villarum  ab  aduocatis  nostris  pro  nulla  causa  extra  uillas  modo 
aliquo  trahi  debent.  Discernimus  etiam  homines  predictarum  uillarum  liberos  ab 
omni  exactione,  vrbium,  pontium,  aggerum  extructione,  vectigalium  turbatione, 
expedilione  et  omni  requisitione  nobis  ex  eisdem  villis  pertinente  siue  expectaote 
quoquo  modo,  ita  ut  nulli  nisi  soli  deo  et  suis  dominis  in  aliquo  teneantur.  Re- 
nunciamus  igitur  omni  exceptioni,  que  nobis  siue  heredibus  nostris  contra  pre- 
dictam  litleram  quoquo  modo  posset  in  posterum  conpetere,  ob  reuerenciam  dei 
et  beate  Marie  virginis  gloriose.  Yt  igitur  hoc  factum  nostrum  semper  firmum 
permaneat,  presentem  litteram  inde  conscriptam  sigillorum  nostrorum  munimine 
fecimus  communiri.  Testes  huius  rei  sunt:  dominus  Guncelinus  comes  de  Zwerin 
et  filius  suus,  dominus  Woldemarus  de  Rozstok,  Heinricus  Grubo,  Nicolaus  Gallus, 
Heinricus  de  Vlotouwe,  Bordeko,  Heinricus  de  Colonia,  Johannes  Kabolt^  Her- 
mannus  Coze,  milites,  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  in  Plawe,  anno  domtni 
M'*CC''LXX°lir,  indictione  secunda,  quarto  idus  Aprilis,  data  per  manus  magistri 
Hermanni  notarii. 

Naoh  dem  Original  im   gruj^herzogl.  Archiv  zu   Neuätrelitz.      IJieäes  trägt: 

1)  das  Siegel  des  Fürsten  Nicolaus  (abgebildet  in   Bd.  I,  zu   Nr.  514)  an   rother  SeiJe ; 

2)  an  grüner  Seide  das  Siegel  des  Fürsten  Heinrich,    abgebildet  zur  Urkunde  vom    15.  Dec.  1274. 
Das  dritte  Siegel  ist  abgerissen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,   Hahn.   Urk.   I,   S.  45. 


Digitized  by 


Google 


1283  f27a  4&1 

1273.    April  16.   Röbel.  1*8^ 

Nicolaus,  Fürst  van  Werle,  verleiht  dem  Nonnenkloster  zu  Röbd  13  Eufen  in 
Küssekow,  Zilow,  Fribom,  Buckhoh,  Spitzkuhn  und  JSütow. 

JNicoIaus  dei  gratia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  niso?i9 
salutera  in  perpetuum.  DiscreÜo  proborum  viroram  hoc  expostulat  et  requirit,  ut 
pia  hominum  facta  propter  labilitatem  sensns  humani  literis  conscribantur.  HInc 
est^  quod  notum  esse  uolumus  tarn  presentibus,  quam  futuris,  quod  nos  de  boüar 
nostra  uokintale  ad  honorem  dei  omnipotentis  et  beate  Marie  virginis  ac  sancte 
Marie  Magdalene  sanctimonialibus  in  Robele  subscriptos  mansos  contulimus  \Ü 
remissionem  nostrorum  peccaminura  et  ad  rndulgentiam  progenitorum  nostrorum 
perpeluo  el  libere  possidendos,  in  pratis,  pascuts,  siluis,  cultis  et  incultis  et  vsu- 
agiis  vniuersis^  et  eliam  eosdem  mansos  esse  uolumus  ab  rrbium  et  pontium 
structura^  necnon  et  aliis  seruitiis  liberos  penitns  et  exemptos,  sed  soli  deö 
seruiant  et  ministrent:  in  Cussecowe  Y  mansos,  in  Silowe  II  mansos,  in  Pribome 
II  mansos,  in  Bocholte  II  mansos,  in  Piscekun  II  mansos,  in  Butecowe  HI  mansos. 
Yt  ergo  hoiusmodi  factum  stabile  perseueret  et  ne  possit  etiam  a  nostris  succes^ 
soribus  aliquatenus  dnbitari,  appensione  sigilli  nostri  fecimus  roborari.  Testes 
huius  rei  sunt:  Stephanus  prepositiTS  de  Robele;  milites:  Henricus  aduocatus  m 
Hobele,  Misnerus,  Ludolphus  de  Zwerin,  Bertoldus  de  Dambeke,  Henricus  et 
Bertoldus  fratres  dicti  de  Hauelberge,  Prisceburius  el  Johannes  fratres  dicti  de 
Robele;  famuli:  Olricus  et  Georrius  clauiger,  et  alii  quam  plures  prourdi  et  ho-^ 
nesti.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M"" CC" LXXHF.  Datum  Robefe,  de  manu 
Godefridi  prepositi  Guztrouensis,  XYI.  kalendas  Mail. 

Naeh  Daoicl  Clandrian^s  „Diploraatarium  Malchowease**  yom  J.  1576,  im  Haupt-ArohiT  zo  Sohweria. 
Das  Original  ist  im  Kloster- Arohiv  zu  Malchow  nicht  mehr  yorhandeo.  —  Küssekow  ist  bei  Rflbel  anter- 
gegangen.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XVI,  S.  213. 


1273.   April  23.  1884. 

Ntcolaus,  Fürst  von  Werle,   bestätigt  die  Besitzungen  des  Klosters  Broda  in 
seinem  Gfebiete. 

JNicoiaus*  dei  gratia  dominus  de  Werte  omnibus  presens  scriptum  visuris 
salutem  in  perpetuum.  Notum  esse  uolumus  vniuersis,  tam  presentibus,  quam 
futuris,  quod  nos  de  bona  nostra  uoluntate  et  consensu  dilectorum  filiorum 
nostrorum^  Henrici  et  Johannis,  dominorum  de  Werte,  ecclesias  quasdam,  villas 
et  quedam  alia  bona,  quorum  nomina  in  sequentibus  sunt  subscripta^,  ad  honorem 
omnipotentis   dei   et   beate   virginis   Marie,    assignauimus    et    contulimus    ecclesie 

57^ 


Digitized  by 


Google 


1281 


de  Tkptowr.   BenaHv  de  Peccalle 
de  Stnirwiarft,  Kaerm.  iacohi  de  Bnfau 
Jensfai,   Hcvints  et  BcftoU»  6alrcs  de 

PeaxeiSB  et  aC 
ÄTCLXX'DT. 
CL 


i:5i 


—   ""  p^<»«nai  — 


^•c^  Back  Xc  li>^0  ost    1^^  ge^riaiet  sai  ^vei^  war^  «ai  W¥U   i.e  Z^w^em   iaeäcr  Crksfrie  oeii 
I.   ias>  Nr.  3TT    Jer  Zett  ■ack  toc  Xr.  1^4  a^Ie.    ^»«m  *&  sr-fcerr  «ütiü    Le  Bestitifaf  «■ 


Digitized  by 


Google 


1285  1273.  458 

nur  4 Vi  Hufen  bestätigt  werden,  ktfnnte  man  ans  einem  Lesefehler  {V  statt  V)  erklären;  aber  in  der 
UrkuDdo  Tom  J.  1273  hat  die  Vicarei  in  der  Bargcapelle  zu  Penzlin  nur  8  Hufen  zu  Klokow,  in  der  .Tom 
J.  1230  dagegen  14;  in  Smort  hat  die  Pcnzliner  Kirche  nach  Nr.  1284:  2  Hufen,  nach  Nr.  377  aber 
schon  4.  —  Aber  der  Fürst  Nieolaus  hat  Nr.  377  auch  nicht  nach  der  Nr.  1284  gegeben«  sondern  Nr.  377 
ist  eine  aus  Nr.  1284  fabricirte  Fälschung,  gemacht,  wie  es  scheint,  um  dem  Kloster  Broda  das  Patronat- 
recbt  über  die  Kirchen  zu  Lukow,  Federow  und  Kargo w,  Falkenhagen  und  Alt-Schönau  damit  zu  er- 
streiten. Wenigstens  deutet  auf  diesen  Zweck  die  Interpolation  über  das  Patronat  dieser  Kirchen  hin, 
welches  dem  Kloster  im  13.  Jahrb.  noch  nicht  zustand.  Im  Brodaer  Archive  zu  Neustrelitz  befindet  sich 
nämlich  eine  durchaus  unrcrdächtige  und  besiegelte  Origioal-Urkunde  rom  30.  Juli  1304,  in  welcher  der 
Fürst  Nicolaus  ron  Werle  dem  Kloster  Broda  „ins  patronatus  et  proprietatem  ecclesie  principalis  in 
„yilla  Maiori  Lucow  et  filie  videlicet  eiusdem  in  villa  Moria  cum  villa  Lucow  Minore,  cum  III  mansis 
„dotatis  ad  ipsas**  rerleiht  Am  14.  März  1331  aber  beurkundet  Johann  der  ältere,  Fürst  tou  Werle: 
„licet  ins  patronatus  ecclesiarum  yidelicet  Valkenhagben  cum  filia  sua  Sconowe,  Vedderowe 
„cum  filia  sua  Kargowe,    et  Slone   bactenus   iure  hereditario  possiderimus   et  habucrimus, 

^ pure  et  libere  permutauimus  in  merum  ius   patronatus    ecclesie    opidi  Warne    cum    religiosis    yiris 

„domino  Johanne  priore  —  —  totoque  capitulo  ecclesie  Brodensis.*^  Die  Urkunde  ist  noch  im  Originale 
(zu  Neustrelitz)  Torhanden,  die  Siegel  des  Fürsten  Johann  des  älteren  und  Johannas,  Sohnes  des  Fürsten 
Nicolaus  von  Werle,  sowie  des  Bischofs  Johann  von  Schwerin,  welche  durchaus  unverdächtig  sind,  verbür- 
gen die  Fchtheit  dieser  Urkunde;  und  neben  derselben  wird  auch  noch  die  correspondirende  Urkunde  des 
Klosters  Broda  über  diesen  Tausch,  vom  29.  Mai  1331,  mit  angehängter  Bestätigung  des  Bischofs  Dietrich 
von  Havelberg,  d.  d.  Wittstock,  1331,  Juni  1,  im  Originale  aufbewahrt,  an  dem  noch  die  beglaubigenden 
Siegel  hangen.  In  beiden  Urkunden  findet  man  auch  nicht  die  leisesten  Andeutungen  von  früherem  Be- 
sitze oder  auch  nur  von  Aosprüchen  des  Klosters  Broda  in  Betreff  dieser  Kirchenpatronatc.  —  £inen 
zweiten  Versuch,  sich  „Cargow,  Vederow''  und  „Lucow**  anzumassen,  machte  das  Kloster  Broda  durch  die 
auf  den  Namen  des  Fürsten  Nicolaus  von  Werle  gefälschte  Bestätigungs- Urkunde  vom  22.  Sept.  1312, 
welche  in  Jahrb.  Ilf,  S.  226,  gedruckt  ist  Was  diese  von  vorne  herein  verdächtig  macht,  ist  das  an  dem 
angeblichen  Originale  (im  Brodaschen  Archive  zu  Neustrelitz)  hangende  Siegel  Dies  ist  nämlich  nicht  das 
„hemellke  ynghezeghele"*  des  Fürsten  Nico  laus,  welches  nach  den  Worten  der  Urkunde  daran  hangen 
sollte,  sondern  das  kleine  schildförmige  Siegel  des  Fürsten  Johann  von  Werle  (Sohnes  des  Fürsten  Nico- 
laus), was  freilich  aus  der  verstümmelten  Umschrift:  »^  S'  —  .  .  .  11  .  RiaOLÄI  :  Dö  .  WöRLö  nicht 
ersichtlich  ist,  aber  durch  Vergleichung  mit  andern  Abdrücken  dieses  letzteren  Siegels  (z.  B.  an  einer 
Doberaner  Urkunde  vom  19.  Sept.  1319  und  an  einer  Darguner  Urkunde  vom  2.  Sept.  1323)  unzweifel- 
haft wird.      (Wigg^r.) 


1273.    April  29.   Röbel.  1285. 

Nicokms,  Fürst  von  Werle,  und  seine  Söhne  Heinrich,  Johann  und  Bernhard 
verleihen  der  Johanniter^  Gomthurei  Mirow  die  Dörfer  Zirtoto  und  Lern,  2 
Hufen  in  Leussow  und  1  Hufe  in  Ankershagen. 

Nieolaus  dei  gratia  et  iilii  eius  dilecti  Henricus  et  Johannes  et  Bernardus 
domini  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  visuris  salutem  in  perpetuum.  Ea 
que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  cum  tempore  in  recidiue  obliuionis  scrupuium 
dilabanlur,  solent  in  scriptis  redigi  et  per  ea  tenaci  memorie  commendari.  No- 
uerit  igitur  presens  etas  et  futura  posteritas,  quod  nos  de  bona  nostra  uoluntate 
et  unanimi  consensu  ad  honorem  dei  omnipotentis  contulimus  viris  religiosis 
magistro   et  fratribus    sacre    domus    hospitalis   Jerosolimitane   in   Mirowe   domino 


Digitized  by 


Google 


454  1273.  12BS 

famulanlibus  villam  Cirethowe^  sicut  nunc  possidenl  possessores,  sub  termitiis 
eisdem  cum  XXXVI  mansis,  el  villara  Liniz  sub  suis  lerminis  cum  XII  mansis; 
que  ville  si  mensurarentur  el  tres  mansi  inuenirenlur,  prediclis  a  nobis  fratribus 
sunt  coUati,  si  uero  super  prediclum  numerum  excrescerel,  de  nobis  emere  de- 
bent  fralres  superius  nominal!.  Jlem  duos  mansos  in  Loysowe  et  unum  in  An- 
kershagen contulimus  libere  et  perpetuo  possidendos  cum  omni  eodem  iure,  quo 
sepedicti  fralres  bona  sua  alia  in  terra  nostra  constiluta  possident  et  hactenos 
habuerunt,  quocunque  nomine  censentur,  inter  eosdem  terminos  uel  limites  ante 
dictos,  cum  suis  pertinenciis  omnibus,  pratis,  pascuis,  siluis,  campis,  terris  cultis 
et  incultis,  prediis  vrbanis,  rusticis,  introitibus  et  exitibus,  viis  et  inviis,  paludibus, 
slagnis,  aquis,  aquarum  decurslbus,  molendinis,  piscacionibus,  venacionibus,  iudieiis 
el  iurisdicionibus  et  iuribus  patronalus  et  generaliter  omnibus  iuribus  et  vUlita- 
tibus  in  eisdem  bonis.  Damus  plenam  facuitatem  locandi  Slauos  et  Theutunicos 
et  in  ipsis  bonis  faciendi  et  de  ipsis,  prout  viderint  expedire.  Renunciamus  etiam 
omni  iuri  exactionum,  colleclarum,  angariarum  et  parangariarum,  seruiciorum,  ex- 
pedicionum  et  generaliter  omnium  munerum  et  honerum,  quacunque  occasione 
ea  vniuersaliter  uel  particulariter  inponi  contigerit,  que  nobis  seu  heredibus  siue 
successoribus  nostris  quibuslibet  in  eisdem  bonis  aut  hominibus  habitantibus  ibidem 
uel  habitaturis  ad  presens  competit  uel  possit  competere  in  futurum.  Jn  cuius 
rei  euidentiam  el  perpeluam  ßrmitatem  presens  desuper  scribi  fecimus  inslru- 
mentum  et  ipsum  magislro  et  fratribus  prefatis  tradidimus  sigilli  noslri  noslrorum- 
que  filiorum  munimine  roboratum.  Testes  sunt  milites:  Henricus  de  Ulothowe 
aduocatus  in  Bobele,  Nicolaus  Gallus  aduocalus  in  Guzslrowe,  Johannes  Koz  ad- 
uocatus  in  Plawe,  Misnerus,  Fredericus  Brusehauere,  Bertoldus  de  Hauelberge, 
Henricus  Kaboll,  Ludolphus  de  Zwerin,  Gerardus  et  Hermannus  de  Crimun  Ber- 
toldus de  Danbeke,  Priseburius  et  Johannes  frater  suus,  et  alii  quam  plures  pro- 
uidi  et  honesti.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M""  CC*"  LXX""  IIF.  Datum  Robele 
de  maiu  Godefridi  preposili  Guzstroen  [sis] ,  tempore  commendaloris  fralris  H.  de 
Honschet  in  Mirowe  exislentis,  Iir  kalendas  Mali. 

NiHjh  dem  OrigiDal  im  Stu^ats- Archiv  zu  Berlin.  An  demselben  himgcn  drei  Schuürc  von  grüner  uod 
rot^T  Seide.  Von  c^en  Siegeln  jind  zwei  zum  Tlieü  erhaUen,  Auf  dem  ersUn  ist  noch  der  gekrönte 
Stierkopf  deutlich  (vgl.  Bd.  I,  Nr.  514);  das  zweite  Siegel  ist  noch  fast  volU^ndig:  es  zeigt  eineo  ge- 
krönten  Stierkopf  und   die   Umschrift: 

*   Sie. OCD ai  .  Da  .  WöRL« 

(Vgl.  die  Abbildung  vom  Siegel  des  Fürsten  Heinrich   unter  der  Urkunde  vom  15.  Dec.  1274.)    —    Gedruckt 
in  Jahrb.  IT,   S.  224,   und   bei  Lisch,   Gesch.  des   Geschl.   Hahn   I    B,   S.  47. 


Digitized  by 


Google 


t28«  1^78:  455 

1273.    Mai  12.   Güstrow.  1886. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,  verleiht  den  Bürgern  Bernhard  Bödeker  und 
Dietrich  Theneke  die  beiden  Mühlen  innerhalb  und  ausserhalb  der  Stadt  Flau, 
mit  dem  Fischfänge  und  der  AaUciste  (Zeran),  gegen  eive  jährliche  Erbpacht. 

Nicolaus  dei  gralia  dominus  de  Werle  oranibus  presens  scriptum  visuris 
salutem  in  perpeluum.  Ea  que  gerunlur  in  tempore^  ne  delabantur  in  tempore^ 
solent  redigi  in  scriplis  et  sie  tenaci  memorie  commendari,  Hinc  est,  quod 
notum  esse  uolumus  vniuersis,  tarn  presentibus,  quam  Tuturis,  quod  nos  de  bona 
nostra  uolunlate  dilectis  nostris  Bernardo  Bodeker  dicto  et  Thederico  Theneke 
molendinum  in  Plawe  et  molendinum  extra  ciuilatem  cum  area  adiacente  et  cum 
vtilitate  eiusdem  contulimus  perpetuo  possidenda,  tamen  habita  tali  forma,  ut  nobis 
singulis  annis  pro  censu  de  molendino  intra  ciuitatem  XXII  choros,  quod  wich- 
scepel  wigariter  dicitur,  et  de  molendino  extra  ciuitatem  XI  choros  et  vnum 
talenlum  siue  punt  annone,  medietatem  siliginis  et  medietatem  brazei  ordeacei, 
presentabunt.  Nolumus  etiam  aliqua  edificia  fieri  in  dampnum  predictorum  molen- 
dinorum  ad  miliare  infra  et  supra,  sed  aquas  sibi  in  decursu  et  accursu  facient^ 
quanto  melius  poterunt,  fructuosas.  Jtem  ad  exspensas  suas  unum  concedimus  in 
prefata  aqua,  si  uoluerint,  piscatorem.  Jtem  nobis  dabunt  de  ceran  VII  marcas 
et  IUI  solides,  quem  censum  nolumus  ulterius  augmentari.  Si  uero  sepedicti 
ciues  siue  molendinarii  molendina  sua  pro  necessitate  sua  seu  pro  uoluntate 
eorundem  exponere  uellent  uel  uendere,  ipsos  non  deberemus  siue  heredes 
eorum  aliquatenus  impedire.  Yt  igitur  hec  ordinatio  perpetuam  babeat  firmitatem 
et  ne  possit  a  nostris  successoribus  uel  heredibus  dubitari,  sigilli  nostri  testimonio 
roboramus.  Testes  sunt:  mililes:  comes  Moricius,  Henricus  Luche,  Nicolaus 
Haue,  Magorius  de  Cene,  Johannes  Koz;  famuli:  Weselus  marscalcus,  Willekinus 
kamerarius,  Olricus  de  Bardenulet,  et  alii  quam  plures  prouidi  et  honesti.  Acta 
sunt  hec  anno  domini  ftF  CC^  LXX' IIF.     Datum  Guzstrowe,  IUI.  idus  Maii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  An  einer  Schnur  von  roiber  Seide  hängt  des 
Fürsten  Nicolaus  .schildförmigos  Siegel.  — -  Gedruckt  bei  Lisch,  Cod.  Plawcnsis,  S.  23,  und  Lisch,  Hahn, 
ürk.   I.  B,  S.   49. 


1273.   Juni  15.  1287. 

Johann,  Herzog  van  Braunschweig,  verkauft  den  auf  der  alten  Sülze  zu 
iMnebwrg  Begüterten,  darunter  namentlich  auch  dem  Abte  und  Kloster  zu 
Dobercm,  die  von  ihm  in  der  Stadt  Lüneburg  gefundene  neue  Salzquelle  zur 
Zerstörung,  und  verpflichtet  sich  und  seine  Na^hhommen,  in  der  Stadt  und 
Herr  schaß  iMnehirg  nie  wieder  eine  neue  Salzquelle  bohren  zu  lassen. 


Digitized  by 


Google 


456  1273.  1288 

Gedrnokt:  nach  dem  OrigiDal  bei  LeTcrkus,  ürk.  des  BUUl  Lflbek  I,  S.  222;  nach  dem  Copialbuoiia 
Nr.  6  des  Michaelisklosters  im  K.  Archiv  zu  HannoTer  bei  r.  Hodenberg:  Lüneb.  Ü.-B.  VII,  1,  S.  76, 
frfiher  bei  Jung:  de  iure  salin.«  syll.  doc.  p.  83;  Pfeffinger  Hist  II,  S.  124;  SchlOpken  Chron.  yon  Bardow.« 
S.  237;  Soheidt,  Tom  Adel,  S.  80;  Staphortt  I,  IV,  S.  864;  Westphalen  III,  p.  1515.  Beet&tigrt  ward 
dieser  Vertrag  Tom  Papst  Gregor  X.  am  22.  Juni  1274.  S.  den  Abdruck  der  Bulle  nach  dem  Ori|piial 
bei  Leverkus:   Urk.  des  Bisth.  Lübck  I,  S.  228. 


1273.   Juli  30.   Bützow.  1288. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  bestätigt  den  Vertrag  des  Klosters  Ruhn  mü 
dem  CoUegiatstift  zu  Bützow  über  das  Patronat  der  Vicarei  zu  Neuenkirchen. 

xlermannus  dei  gracia  episcopus  Zwerinensis  vniuersis  presentem  paginam 
audituris  salutem  in  domino.  Ea  que  iudicio  uel  concordia  terminantur^  firnia 
debent  et  illibata  persistere;  et  ne  in  recidlue  contencionis  scrupidum  relabanlar^ 
scripturarum  conuenit  presidio  roborari.  Orla  siquidem  inter  diiectos  in  Christo 
decanum  et  capitulum  ecclesie  sancte  Elizabeth  in  Butzowe^  ex  vna,  et  dilectum 
in  Christo  prepositum  monasterii  de  Rune^  ex  parte  altera^  materia  questionis 
saper  institutione  perpetui  vicarii  ecclesie  Nigenkerken,  decano  et  capitulo  supra- 
dictis  dicentibus^  quod  ex  antiqua  et  approbata  et  multo  tempore  pacifice  obser- 
uata  consuetudine  ad  decanum  huiusmodi  institucio  pertineret,  et  preposito  de 
Rune  e  contrario  asserente,  quod^  cum  ipse  sit  loci  archidyaconus  et  super  per* 
rochianos  ecclesie  iurisdictionem  ecciesiasticam  et  curam  animarum  optineat^  equi- 
tatis  yigore  suadente  ac  racionis  ordine  poslulante  huiusmodi  yicari[um]  secuin  ad 
regimen  animarum  in  partem  sollicitudinis  euocare,  debeat  institucio  legitime  per- 
tinere:  tandem  bonis  viris  mediantibus  talis  inter  partes  ipsas  composicio  inter-^ 
uenit^  quod  decanus,  qui  pro  tempore  fuerit  in  predicta  ecclesia  Butzowensi, 
perpetuum  vicarium  in  predicta  ecclesia  instiluendum  preposito  predicto  presentare 
debeat,  qui  ab  eodem  preposito  institutus  obedienciam  eidem,  sicut  consuetum 
est,  ac  debitam  in  Omnibus  sicuti  archidiacono  reuerenciam  exhibebit;  nee  decanus 
aut  capitulum  supradicti  sibi  quantum  ad  institucionem  huiusmodi  uel  obedienciam 
in  manus  decani  ab  eodem  vicario  faciendam  aliquid  iuris  de  cetero  vendicabunt, 
reseruata  dumtaxat  decano  auctoritate,  quod  detentores  decimarum  seu  reddituam 
prebendalium  canonicorum  Butzowensium  in  predicta  parrochia  commorantes,  si 
legitime  moniti  salisfacere  non  curarint,  auctoritate  propria  excommunicare  valeat, 
et  dicto  vicario  viua  voce  uel  litleris  suis  dare  possit  in  mandatis,  vt  tales 
secundum  tenorem  mandati  sibi  directi  denunciet,  ac  pensionem,  quam  annuatim 
de  ipsa  ecclesia  persoluere  tenetur,  statutis  reddat  temporibus;  et  si  circa  pre- 
missa  fideliter  et  efficaciter  adimplenda  contumax  inuentus  fuerit  aut  remissus,  in 
ipsum  suspen  [sionis]  sentenciam  valeat  promulgare;  retenta  sibi  et  nichilominus 
auctoritate  excommunicationis  contra  dictos  detentores  et  suspen  [sionis]  in   pre- 


Digitized  by 


Google 


1289  1273i  457 

fetum  vicarium  ex  causis  tantum  premissis  latas  sententias  secundum  formam 
ecclesie  relaxandi  et  mulctam,  id  est  penam  pecuniariam,  si  voluerit,  accipiendi 
ac  salutare  eisdem  pro  modo  culpe  super  predictis  penitentiam  imponendi.  Nos 
igitur,  ordinacionem  huiusmodi,  sicut  prouide  facta  est,  ratam  habentes  et  firmam, 
eam  auctoritate  ordinaria  confirmamus.  Ad  cuius  rei  euidenciam  pleniorem  pre- 
sens  scriptum  inde  confectum  nostri,  decani  et  capituli  Butzoweusis,  necnon 
prepositi  et  conuentus  monasterii  de  Rune  predictorum  sigillorum  appensionibus 
extitit  communitum.  Datum  Butzow,  anno  domini  WCC^LXXIU.^  in  commemo- 
racione  sancti  Pauli  apostoli. 

Nach  dem  Diplom,  eccles.  Bntzow.,  Cap.  VIII  [foL  VI^]. 


1273.   Juli  1.   Lüneburg.  1280. 

Otto  Grote,  Lippold  von  Bohren,  Eckhard  von  Baizenbwrg,  HfünerJ  van 
Oedeme,  Heinrich  Oreving  und  Heinrich  Kind  bürgen  ßir  den  Verkauf  des 
Eigenthums  zweier  freier  Sahpfannen  in  iMmhurg  dwrch  Hüner  van  Oedeme 
an  das  Kloster  iMne. 

Otto  Magnus,  Lippoldus  de  Doren,  Ekkehardus  de  Boyzeneborg,  H.  de 
Ödeme,  Hinricus  Greving,  Hinricus  Puer  omnibus  hoc  scriptum  cementibus  sa- 
lutem  in  domino.  Notum  facimus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  Hunerus 
de  Ödeme,  filius  domini  Huneri  beate  memorie,  vendidit  claustro  in  Lune  domi- 
nium duarum  sartaginum  liberarum  —  —  —  —  — .  Jgitur  ne  ista  emptio 
in  posterum  ab  alicuius  calumpnia  possit  reuocari  vel  infringi,  presentem  litteram 
appensione  sigillorum  nostrorum  duximus  roborandam.  Huius  rei  testes  simulque 
fideiussores  sumus,  sicut  presentibus  fatemur  et  protestamur.  Datum  Luneborg, 
anno  domini  M''CC''LXX''Iir,  in  octaua  Johannis  baptiste. 

Nach  dem  Original  im  Archiv  des  Klosters  Lüne,  mitgetheilt  ron  der  Frau  Aebtissin  yon  Meding. 
An  der  Urkunde  hangen  4  sehr  gut  erhaltene  schildförmige  Siegel «  nach  der  Beschreibung  des  Herrn 
Dr.  Volger: 

1)  mit  einem  gezäumten  Pferde  und  der  Umschrift: 

Sigillum  Ottonis  •  Magni  .  de  Luneborch 

2)  mit  einem  Mühlrade  und  der  Umschrift: 

Sigillum  Lippoldi  de  Doren 

3)  mit  einem  Eberkopfe  und  der  Umschrift; 

S.  Echardi  de  Boicenborch  (!) 

4)  queer  getheilt,  oben  damascirt«  unten  mit  3  Rosen  und  der  Umschrift: 

Sigillum  Huoeri  militis  de  Ödeme 
Der  in  dieser  Urkunde  auftretende  Ritter  Eckhard  ron  Boizenburg  ist  für  uns  deshalb  wichtig» 
weil  er  ohne  Zweifel  ron  der  meklenburgischen  Stadt  Boizenburg  den  Namen  hat.     Er  war  ein  Sohn 
des  Ritters  Otto  yon  Boizenburg,  welcher  im  J.  1287  bereits  rerstorben  war;    Tgl.  r.  Hodenberg*s  Lüne- 
Mekleibirgbcktf  Vrkoifi-Iick  ü.  5g 


Digitized  by 


Google 


48a  1276.  taM 

bifzyf^  Urk-Bo^Sit  Al^fc.  YH,  Ardfcf  d«s  Klottert  S.  JUeh^alis  zu  Im^^mul 
1861,  ürk.  Tom  J.  1264,  Nr.  86,  S.  69,  und  ürk.  Tom  J.  1287,  Nr.  131. 
S.  94,  mit  SiegelabbilduDg;  aoch  unser  Mekl.  ürk. -Buch,  Bd.  11,  Nr.  881.  Er 
fahrte  dM  bieDeben  abgebildete  sebUdlOmiig^  Siegel  Mit  evinn  Kber- 
köpfe;  die  Umtohrift  Uatet  nach  der  Ton  dem  ArchiTrath  Dr.  Lisch  im  J.  185^ 
in  Lüneburg  Yorgenommenen  Lesung:  • 

^   S\  aChahTIRDI  .  D  .  BOTOaNaB'  (!) 
Den  Holzschnitt  zu  der  beistehenden  Abbildung  hat  die  yerehrliehe  Ifineburgische 
Landschaft   durch   den    Herrn   Sjndicus  Ton  Lenthe  zu  Celle   zur  BenqtsuBg  für 

?[iser  Urkunden  -  Buch  gütigst  geliehen.  Dieser  Ritter  Eckhard  Ton  Bolzen- 
urg  (1287:  „Ekkehardus  miles  dictus  de  Bojceneburg**)  ist  eine  andere  Person 
als  der  gleichzeitig  rorkommeode  Ritter  Eckhard  Schack  von  Boizen- 
bürg,  dessen  zur  Urkunde  vom  J.  1269,  Nr.  1156,  gedacht  ist;  beide  fuhren 
nicht  nur  rerschiedenc  Wappen  und  Zunamen,  soodem  werden  auch  neben  ein- 
ander genannt,  z.  B.  in  einer  Urkunde  yom  25.  Febr.  1269:  „mih'tes  Eggehardns 
,,Scacke,  Ludolfus  de  Estorpe,  Eggehardns  de  Boyceneborg" ;  vgl  y.  Hodenberg 
a.  a.  0.  ürk.  Nr.  95,  S.  74. 


1273.   Jlüli  7  (?).  1290. 

Wtdvekin  von  Stockfleth,  Bitter,  kauft  für  seine  und  seiner  Gattin  Lebenszeä 
vom  Khiter  Dargun  das  halbe  Dorf  Teschow. 

Xveibernus  et  Wluekinus  mililes  de  Stocwlote  oranibus  hanc  lilteram  uisuris 
salulem  in  domino.  Notum  esse  uolumus  uniuersis,  quod  dominus  abbas  de 
Dargun  vni  nostrum^  mihi  videlicet  Wluekino^  dimidiam  uiilam  Tessecowe  ad 
tempora  uile  mee  et  uxoris  raee  vendidit  sub  hac  forma,  vt,  cum  vnus  nostrum 
moritur,  medietas  bonorum  predictorum  ad  ecclesiam  Dargunensem  libere  reuer- 
tatur;  cum  autem  ambo  mortui  fuerimus,  ego  et  uxor  mea,  medietas  uille  prefate 
sine  contradictione  omnium  heredum  nostrorum  libere  uacabit  ecciesie  supradicte. 
Jn  cuius  rei  testimonium  presentem  litteram  sigillo  vnius  nostrum,  cum  alter 
sigilk)  careret,  fecimus  communiri.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M*CC'LXXIH% 
Vn"  (!)  Julii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.    'Die  Schrift  ist  stellenweise  sehr  yergaugen.      Das 
Siegel  fehlt  mit  dem  ans  der  Charte  geschnittenen  Siegelbande. 


1273.   Juli  9.   Erxleben.  1291. 

Heinrich  und  Alverich,  Schenken  von  Donstede,  verkaufen  dem  Kloster  St. 
Marienberg  (vor  Helmstädt)  8  Hufen  zu  KL  Hakenstedt,  und  versprechen,  von 
dem  Qrafen  Gunzdin  von  Schwerin,  dem  Lehnsherrn,  die  Verleihung  des 
Eigenihums  in  Jahresfrist  ^  zu  erwirken. 

Henricus   et  Alv^ricus   pincernae   de  Donstide    vendunt    ecclesiae  Montis 
sanctae  Mariae  pro   100  marcis  Halberstadens,  arg.  et  Helmstad.  pond.  8  m^psos 


Digitized  by 


Google 


1292  <il»Ö. 

in  Pttrvo  Haken^tede^  quo«  a  conite  Giaitelhio  de  Schreite  tittdö  feiMafi  tentent, 
procttraturi,  quod  dictus  comes  proprietatetn  dabit  infra  anbütn,  cotnpromittenttbiis 
^ttÜMsdato  altis  tnilitibus^  quod^  s\  hoo  obtinere  non  posdint^  pecnniain  receptam 
restituetlt^  et  iil  non  lacerent,  cl vitalem  Magdeburg  intrftbunt,  inde  hon  exitmi, 
nisi  peeuäia  äi\  persoluta.     (YIL  id.  Julii  a^-  1273.) 

Nach  dem  im  herzogl.  Braunscliweigisohen  Archire  befiodliclien  t.  Praun'schen  äepertoriam.  —  VgL 
die  ürk.  vom  5.  Ndy.  1274  und  im  Lehnregister  der  Grafen  von  Schwerin  (Jahrb.  XXV,  ä  132  f,)  §.  22 
und  §.26.  Eine  neuere «  im  Archire  der  schwarzen  Linie  der  yon  Alyensleben  zu  Erxleben  yorhandene 
Abschrift  einer  alten  notariellen  Uebersetzung  in  S.  W.  Wohlbrück's  Gesch.  Nachrichten  yön  dem  Ge- 
schlechte  von  Alyensleben  I  (Berlin,   1819),  S.  75,  lautet: 

„We  Heinrick  ynd  Aluerick  Schlucken  van  Donste^e  bekisnnen ^  dat  wj  hebben  yorko£ft 

der  Kereken  des  Berges  sunte  Marien  yor  Helmitede  achte  Houen  belegen  to  Lütcken  Hacken- 

stede    mit  orer  tebehorunge   yor  hundert  Marck  Halberstedeskes  Suluers ,  de  we  hebben 

ran  den  Edelen  Manne,  alse  Grauen  Gfinzel  yan  Swerin,  to  menlicken  Lene,  ynd  hebben 
genomen  seuentieh  Marck  yon  den  berorden  Gelde,  ynde  willen  besorgen,  dat  de 
gesechte  Greue  ynd  sine  Eruen  werden  geuende  den  Egendom  der  benanten  houe    der   kercken 

,  vnd  wanner  de  Giffte  gescheen  is, schuUen  yns  de  andern  drittich 

Marck betalet   werden.     Vnde  yppe  dat  düsse  yormiddelst  yns  truwelicken  werden 

vorfüllet,  hebben  gelouet  mit  vns  Otto  van  Dreyleue,  Erick  vnd  Ludeleff  Broder  van 
Essbecke,  Brun  van  Eilsleue,  Riddere,  in  de  Hände  Herrn  Cordes,  Fro[p]8tes 
der  gesechten  Kercken,  Haitonis  des  Edelen  van  Harpcke,  Geuert  van  Aluens- 

leue  ynd  syner  Sone  Geuert  vnd  Heinrick,  der  Riddere, .     Acta  sunt  hec 

in  Castro  Arohsleue,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  septnagesimo  tertio, 
septimo  ydus  Julii. 


1273.   Aug.  5.   Güstrow.  1898. 

Nicolaits,   Fürst  von  Werle,   bestätigt  die  Güter  und  Gerechtsame  des  Dom- 
CoUegiat-Stißs  zu  Güstrow. 

INycolaas  dei  gracia  dominus  de  Werte  omnibus  hoc  scriptum  inspicienti* 
bus  salutem  in  perpetuum.  Sciant  tam  presentes,  quam  futuri^  et  presentibus 
litteris  protestamur,  quod  anno  domini  millesimo  ducentesimo  vicesimo  sexto, 
tercio  nonas  Junii^  felicis  recordacionis  pater  mens  Heynricus  dominus  de  Rostoch 
in  remissionem  peccatorum  tam  parentum  suorum,  quam  propriorum^  cum  con* 
sensti  aui  mei  bone  memorie  Burwini  domini  Magnopolensrs  ac  consilio  prudentum 
uirorum  ad  honorem  omnipotentis  dei  ac  beatissime  matris  eins  uirginis  Marie, 
necnon  et  beati  Johannis  ewangeliste  sancteque  Cecilie  ecclesiam  conuentualem 
in  loco,  qui  dicitur  Gustrowe^  secundum  disciplinam  et  laudabilem  consuetudinem 
aliarum  conuentualium  ecclesiarum  sub  numero  dec^m  prebehdat*um  et  ad  usutn 
totid^m  canonicorum  ibi  residencium  et  personaliter  deo  deseruiencium  instituit  ac 
ftindauit,  relinquens  canonicis  liberam  electionem  tam  in  prelbturis,  quami  iii 
infBrioribus  prebendis  eligendi  uel  instituendi  quemllbei  canontonn,  secundum 
quöd  decreuerit  capitülom  eorumdem.     Pr^böndd^'  uero  tfispOsuit  in  hunc  ntodwm, 

58- 


Digitized  by 


Google 


4M  iVn.  MSBL 

videlie^  nt  eanuB  sex  sist  seconduin  oaioreBi  et  ertimacioDem  doodeeim  mvc»- 
mm  argenti,  quatoor  uero  ad  sex  marcas  argenti;  de  primis  autem  sex  preboidis 
prima  preposito  eiusdem  ecclesie^  secunda  decano,  tercia  scobuslioo^  gairta 
eustodi,  et  alle  due  duobus  senioribus  et  pocioribas  assigDeDtor^  reliqoe  oera 
quatuor  reliquis  quatuor  canonicis  secuodum  ordinem  depoteDtur.  Preterea  statoit^ 
ut  secuDdum  morem  hoDestarum  conueotualiuni  ecclesiarom  post  obitum  canonid 
defuocti  ipsi  defuocto  usque  ad  anniuersarium  prebeoda  sua  ad  ipsios  debita 
persoluenda,  nel  cuicumque  legauerit  testameoto,  plene  ac  iDtegraliter  relinqoator. 
Ad  sustentacioiiem  uero  supradictorum  canonicorum  et  subleuamen  prebeDdaram 
saarum  hec  bona,  hos  mansos  et  has  uillas,  que  in  presenli  priuilegio  subscri- 
buntur,  cum  suis  distenninacionibus  et  omni  iure  et  utilitale  in  agris^  pratis, 
pascuis,  siluis,  noualibus,  cultii;  et  incultis,  introitibus  et  exitibus,  aquis  et  aqua- 
nim  decursibus^  urbanis  et  rusticis  prediis  et  omnibus  usuagiis^  molendinis  el 
uenacionibus  eidem  ecciesie  iibere  et  perpetno  assignauit:  Gutowe,  Belecowe, 
Koteltendorpe,  Bodendiiie,  Gancekowe,  Demene,  cum  stagnis  adiacentibos,  nt 
Sucowe  octo  mansos  cum  omni  iure^  in  Camin  quatuor  mansos  cum  omni  iure, 
in  Carowe  decimas  quatuor  mansorum,  quas  de  consiiio  memoratorum  canonicorum 
postmodum  commutauimus  eisdem  totidem  mansorum  decimas  in  uilla  Kotauin 
perpetno  assignando.  Yoluit  eciam  predictus  pater  noster  et  dedit,  predicta  bona 
ecciesie  nominate  esse  libera  ab  omni  exactione  tam  peticionum  quam  uectigalium 
et  expedicionum  et  edificacione  urbium  et  poncium,  necnon  et  ab  aiiis  seruiciis 
sint  exempta;  sed  si  necessitas  postularit,  eam  expedicionem  seruabunt,  que 
wlgariter  landwere  appellatur.  Jn  bonis  ergo  memoratis  aduocati  mei  siue  suc- 
cessorum  meorum  nichii  prorsus  iuris  habebunt  nisi  tantum  in  capitali  sentencia 
et  manuali,  et  ad  hoc  uocabuntur  de  uoluntate  canonicorum,  ita  ut  tercia  pars 
pene  pecuniarie  michi  cedat,  canonicis  duabus  partibus  reseruatis.  Videntes  autem 
canonici,  quod  aduocati  nostri  pro  tercia  parte  tardi  essent  in  iudiciis  exequendis, 
nobiscum  concordauerunt  in  hunc  modum,  ut  nobis  medietas  iudicii  capitalis  et 
manualis  sentencie  cedat,  ipsi  uero  canonici  medietatem  recipiant  absolute.  Pri- 
uatam  eciam  piscacionem  canonicis  in  eadem  ecciesia  residentibus  pro  eorumdem 
commodo  dimisit  in  stagno  Gutowe  cum  insula  adiacente.  Nos  autem  accedente 
consensu  uenerabilis  patris  ac  domini  nostri  Conradi  Caminensis  episcopi,  quod 
ab  antecessoribus  nostris  de  ordinacione  ac  institucione  memorate  ecciesie  est 
inchoatum  laudabiliter  atque  factum,  ratum  et  gratum  in  omnibus  habentes^ 
quicquid  supradicti  canonici  ad  honorem  et  utilitatem  eiusdem  ecciesie  de  bouis 
et  villis  supra  collatis  et  deinceps  conferendis  infra  terminos  earumdem  uillarum 
de  communi  consensu  disposuerint,  uolumus  per  omnia  inuiolabiliter  obseruari. 
Preterea  dilecti  patris  nostri  predicti  uestigiis  inherentes,  anno  domini  millesimo 
ducentesimo  quadragesimo  contulimus  in  remissionem  peccaminum  nostronmi 
memorate  ecciesie  Gustrowensi^in  Domherenhagen  ^   et  Marquordeshagen  quadra« 


Digitized  by 


Google 


1293  1273.  461 

ginta  quatuor  mansos  indagineiuses,-  ex  qalbus  canonici  sepedicHi  viginti  mansos 
emerant  et  viginii  mansos  eidem  ecclesie  necnon  et  quatuor  mansos  ecclesie  Tille 
coBtulimus  propter  deum  cum  iudicio  suprascripto  et  aliis  Itbertatibus  infrascriptis 
libere  et  perpetuo  possidendos.  Jn  Kankel  quoque  quatuor  mansos  cum  omni 
iure  nichilominns  contulimus  ecclesie  sepedicte.  Ne  igitur  super  ista  ordinacione 
ac  supradietorum  bonorum,  villarum  et  mansorum  collacione,  necnon  et  libertatis 
infrascripte  donaclone  successoribus  nostris  dubium  oriatur,  ad  peticlonem  canoni- 
corum  Gustrowensium  omnia  bona  eorum  in  presencia  dilectorum  filiorum  nostro- 
nun  Heynrici  et  Johannis  dominorum  de  Werie  fecimus  in  una  flttera  compilari 
et  sigillorum  nostrorum  munimine  roborari.  Testes  huius  rei  sunt:  milites  Heyn- 
ricus  de  Cremun,  Johannes  de  Antiqua  Ciuitate,  Nicolaus  Gallus  aduocatus  in 
Gustrowe,  Johannes  Coz  aduocatus  de  Plawe,  Marquardus  Coz  frater  suus,  Jor- 
danus  et  Gherardus  fratres  dicti  de  Cropelin,  Johannes  de  Belin,  Otto  de  Reuetlo, 
Herbordus  aduocatus  de  Gnogen,  Heynricus  de  Ludorpe;  famuli:  Wiscelus  mar- 
scalcus,  Olricus  de  Bardenulete,  Conradus  de  Brochusen,  Henricus  de  Siwan,  et 
alii  quam  plures  prouidi  et  honesti.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC^  iXK""  III. 
Datum  Gustrowe,  nonas  Augusti. 

Nach  dem  Diplomatarium  des  Dom-CoUegiat-Stifts  zu  Güstrow,  Nr.  X.  ^  Neben  den  Worten:  „Dom« 
berenhagen  et  Marquordesbagen**  steht  die  Bandberocrknng  ans  dem  £nde  des  15.  Jahrb.:  De  yillis  Papen- 
hagen  et  Marquardeshagenn.^  —  Gedruckt  bei  Thiele,  Coecilienkirche,  Beilage  H,  und  nach  diesem  bei 
Schröder,  P.  M.  I,  S.  735,  nach  dem  Diplomatarium:  bei  Lisch,  Haha  Urk.  I,  S.  51. 


1273.   Aug.  7.   Trayemünde.  1893. 

Oumelin  und  Hdmold,  Grafen  von  Schwerin,  gehen  der  Kircke  in  Ratzeburg 
das  Dorf  MelenteJce  (Neuhof)  zu  eigen. 

Grunzelinns  et  Helmoidus  fillus  eins  de!  gratia  comites  Zwerinenses  Omni- 
bus presens  scriptum  visuris  salutem  in  salutis  auctore.  Quamuis  vniuerse  sacre 
religionis  plena  afTectione  diligamus  augmentum,  religiosorum  tamen  uirorum 
prepositi  et  conuentus  catliedralis  ecclesie  in  Raceburg  merita  et  sedule  deuocionis 
obsequia  promerentur^  ut  speciali  prerogatiua  fauoris  et  gratie  ordinem  ipsorum 
prosequamur  et  locum^  ac  desideramus  eosdem  uotiuis  semper  in  domino  successi- 
bus  auxiliari.  Cupientes  itaque  hoc  ostendere  per  eifeclum,  notum  facimus 
vniuersis^  quod  nos  viilam  dictam  Molenteken,  in  terra  nostra  Wittenborch 
situatam,  postquam  eam  Wipertus  miles,  vasallus  et  pheodalis  noster,  qui  ipsam  a 
nobis  tenebat  in  pheodo,  ad  manus  nostras  libere  et  uoluntate  spontanea  resi- 
gnauit,  preposito  et  conuentui  predictis  eorumque  successoribus  de  laude  et  assensu 
heredum  nostrorum  pro  animarum  nostrarum  salute  contulimus  proprietatis  iure 
perpetuo  possidendam  sub  eisdem  terminis,  quibus  eam  disterminatam  miles  habuit 


Digitized  by 


Google 


«62  1273.  t2M 

pretibatuä,  cumque  oiimibus  rais  p^inencii»  et  uUliiatibiu;,  vtdelicet  agris,  terriB 
caltis  et  incultis^  aquis  aquarumque  decuretbus,  siluis,  pratis^  pascais,  liberam  et 
immunem  ab  omni  exactione^  peticione^  procuracione,  seruicio  et  omni  angwia, 
exeepto  i^eruicto,  quod  borhwerc  vulgo  dicitur,  quod  facient  cum  oeteris  homini- 
bus  terre  nostre;  item  ad  defensionem  terre  noslre^  que  lanlwere  nuncupatur^  se 
5uaque  defendendo  cum  omnibus  per  terram  nostram  degentibus  se  oppon^it 
necessitatis  tempore  imminente;  donantes  eciam  eisdem,  ut  iudfcium  maius  et 
minus,  videlicet  colli  et  manns,  in  eadem  villa  et  suis  terminls  obttneMt  et  iodi- 
candi  in  maiofibus  causis  et  minoribtis  in  ea  et  in  ipsis  per  se  uel  ipsomm 
iusticiarium  liberam  et  plenam  habeant  facultatem.  Ad  hec  conferimus  et  donanitis 
eisdem,  ut,  quocienscunque  in  aquis,  que  villis  Melenteke  et  Bosowe  adiaceot 
et  terras  uel  agros  tangunt  earum,  pisces,  a  quibuscunque  piscatoribus  capiuntur, 
et  eosdem  piscatores  cum  captura  ad  terras  uel  agros  premissarum  villarum  ad- 
Htare  contingit,  partem  nostram,  quam  (!)  ex  capturis  talibus  nobis  consueuimus 
oendicare,  ad  eorum  usus  pertineant,  nullo  umquam  aduocato  nostro  nel  nonctte 
presumenle  partem  aliquam  exinde  requirere  uel  quoniodolibet  extorquere,  Jb 
cuius  rei  memoriam  et  perpetuam  firmitatem  presens  desuper  conscribi  feehnes 
instrumentum  et  ipsum  memoratis  preposito  et  conuentui  tradimus  sigiilis  nostris, 
quibus  utimur,  fideliter  communitum.  Huius  donacionis  nostre  testes  sunt:  filios 
et  frater  noster  Gunzelinus,  canonicus  ecclesie  Zwerinensis;  milites  uero:  Olricus 
de  Bluchere  aduocatus  in  Godebuz,  Eke  (ke)  hardus  Luscus  de  Trauenemunde^ 
Ludolfus  filius  ipsius,  Johannes  Coz  aduocatus  de  Plawe,  Wernerus  de  Negen- 
borne,  Wernerus  de  Delge,  Anthonius  de  T[ri]bowe;  clerici  autem  sunt:  magister 
Rodolfus  plebanus  de  Oldenborch,  dominus  Rodolfus  Galerus,  Hogerus  cappeltanus 
et  Werenbertus  notarius  curie  nostre;  eines  eciam  Lubicenses:  Johannes  Mona- 
chus  et  Sifridus  de  Ponte,  et  alii  quam  plures.  Datum  et  actum  Trauenemunde^ 
anno  domini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo  tercio,  septimo  ydus  August!. 

Nach  dem  Gopiar  I  der  Ratzebarger  Kirche  im  Archiv  zu  Neustrelitz.  —  Gedruckt  bei  Westphalen  II, 
p.  2093;  Schröder,  P.  M.  II,  S.  2942. 


1273.    Aug.  29.   Wismar.  12»4. 

Anastasia,  Fürstin  von  Meklenburg,  gibt  der  Kirche  zu  Schoerin  das  Eigen-- 
thum  so  vieler  Güter,  als  für  100  Mk.  gekauft  werden  können. 

Anastasia,  Fraw  zu  Mekelnburgk,  gibt  mit  consens  ihres  vber  See  ge- 
fangenen Gemalss  h.  Heinrichs  bruder  vnd  derer,  denen  das  landt  befolen  ist, 
den  eigenthumb  so  vieler  guter  in  ihres  h[errn]  lande  der  Kirchen  zu  SchweriiL, 
alss  mit  100  Mk.  können  gekaufft  werden.  Datum  Wissmar,  1273.,  in  die 
decollationis  Johannts  Baptistse. 

Nach  Clandrian,  Protoc  fol.  12*. 


Digitized  by 


Google 


1295  1278. 

1273.   Sept.  12.   Röbel.  IHK. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,  versichert  den  Joharmiter- Rittern  in  Mirow,  dass 
die  ihnen  von  den  werleschen  Fürsten  geschenkte  Mühle  durch  Anlegung  eines 
Canals  aus  der  Müritz  keinen  Schaden  leiden  soUe. 

rH  icolaitö  dei  gratia  dommus  de  Werie  (Honibus  presens  scriptum  vistim 
aaltttem  in  perpeluum«  Nohim  esae  uolumus  vniuersis  et  presentibüs  protestamur^ 
quod  nos  domino  JohaoBi  de  Hau^eighe  beate  memotrie  dedimus  denarios  pm 
eo^  quod  per  agros  mos  de  magno  stagno  Muriz  diclo  fossatum  f^oere  possemin» 
ad  moleitfimum,  quod  Boche  ^  uulgariter  dicitur,  relinquens  nostre  iuridickml,  quid 
mali  per  cursum  aque  Muriz  posset  iuferius  et  superius  euenure.  Ynde  cum 
predecessores  nostri  viris  religiosjs  fratribus  in  Mirowe  sancte  domus  hospitalis 
Jerosolomitane  sancti  Johaonis  baptisle  molendinum  eorum  in  yilla  ipsorum  dede- 
rint^  nee  ipsi  etiam  aggerem  molendini  in  aliquo  exaitauerint^  sicut  notorium  est 
et  apertum^  nee  de  eorum  molendino  apud  nos  est  aliqua  querimonia  reeitata^ 
antequam  aqua  Muriz  per  nostram  licentiam  emitteretur:  uolumus  predictos  fratres^ 
in  molendino  suo  ab  aliquibus  seu  ab  aliquo  ab  aque  crescentia  molestari.  Yt 
igitur  hec  Firma  sint  et  ne  possint  a  nostris  successoribus  dubitari,  sigilli  nostri 
testimonio  roboramus.  Testes  sunt:  Stephanus  prepositus  in  Robele;  milites: 
Henricus  aduocatus  in  Robele^  dictus  de  Ylotowe^  [Ljudolphus^  de  Zwerin; 
famuli :  Olricus  de  Bardenulet,  Willekinus  ^  camerarius,  Bertrammus  de  Malechowe 
minor  aduocatua,  Hermannus  minor  aduocatus  ^  in  Robele,  Henricus  minor  aduo- 
catus in  Wesenberge,  et  alii  quam  plufes  prouidi  et  honesti.  Acta  sunt  hec 
anno  domini  M""  CG'' LXXIir.  Datum  de  manu  Godefridi  prepositi  Guzstroensia, 
pridie  idus  Septembris,   Robele^ 

Nach  dem  Original  im  Staata-Archiv  zu  Berlin.  Das  Siegelband,  eine  Schnur  von  rother  und  grüner 
Seide,  zeigt  nur  noch  geringe  Spuren  des  Siegels.  —  ^  Im  Originale  dieser  Urkunde  steht  ganz  klar: 
Rudolphus  de  Zwerin;  jedoch  ist  nn  dem  R  etwas  radirt  oder  verwischt,  ohne  dass  verbessert  wäre.  In 
dem  Transinmpt  dieser  Urkunde  vom  10.  Juni  1276  steht  aber  eben  so  klar  Ludolfus.  Da  nun  auch 
unter  den  Zeugen  der  Urk.  vom  25.  Sept.  1270  (Nr.  1199)  Ludekinus  de  Swerin,  und  in  der  vom 
29.  April  1273  (Nr.  1285)  Ludolfus  de  Zwerin  aufgeführt  ist,  so  ist  auch  in  diese  Urkunde  Ludolphus 
statt  des  zweifelhaften  Rudolfus  aufgenommen.  Das  erwälmte  Transsumpt  gibt  vorher:  ^  Boke  —  '-^  in 
Robelc:  fehlt  —  *  Wilhelmus  —  *  minor  aduocatus:  fehlt  —  ®  Robele:  ist  versehentlich  zweimal 
geschrieben.  —   Vgl.  Nr.  1308. 

1273.    Sept.  29.   Bülzow.  1S86. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  verpfändet  dem  CoUegiat-SHfie  zu  Bützow 
für  320  Mark  Pfennige  eine  jährliche  Komrente  im  Werthe  von  34  Mark 
aus  den  Zehnten  zu  Retschow, 

Mermenous  dei  graeia  episcopus  Zw^nensis  Yuiuersis  presentem  pagiaam. 
«udituris  salutera  in  danino  [et]  oaritate[m].     Cum  dUecti  in  Ghrislo   decanus  et 


Digitized  by 


Google 


«M  127S.  12» 


capHoliiin  ecdesie  nostre  Butzowensis  tanto  ampliori  consolacionis  siot 

confouendi,   qnanto  constat  eosdem  propter  exiguitatem  prouentuum  prdieiidaliai 

graui   rerum  inopia  laborare:   nos  ad  instar  pie  recordacionis  predeeessomm  ao- 

strorum  episcoporum  Zwerinensium,  qui  eandem  ecclesiam  suis  temporibos  Tberiv 

respexer[u]nt,   eciam  pro  posse  nostro   ipsam  cum  personis  suis  fauore  beniiolo 

prosequentes,   receptis  ab  eisdem  decano  et  capitnlo  trescentis  yiginti  mards  de- 

nariorum  vsualfs  monete,  de  redditibus  decimalibus  meiise  nostre  episcopalis  decM 

et  capitulo  predictis  triginta  et  quatuor  marcas  denariorum   eiusdem   monete  de 

yilla  Retzekow  assignand[a]s  duximus  et  autoritate  presencitim  assignamos.    Qoe 

quidem  triginta  quatuor  marce  in  quandam  annone  quantitatem,  quod  qutnque  last 

uulgariter  nuncupatur,   secundum  estimacionem   continue  duraturam   commutari  e( 

taxari  ac  distingui   decreuimus   in   hunc   modum:    duodecim   tremodia  siliginis  et 

tantumdem  ordei,  que  in  vnum  computata  tria  last  perficfunt^  de  auena  yero  dno 

last  annuatim  percipient,   ita  [ut]  singuli   modii  siliginis  viginti   denarios,   siogoE 

quoque  ordei  sedecim  denarios,    et  singuli  de  auena  Septem  denarios  predide 

monete   nullatenus    excedentes    summam    pecunie    constituant    supradietam.    Stne 

decanus  et  capitulum   supradicti  annonam   predictam  sine  omni  contradictionls  ob- 

staculo  tamdiu  singulis  annis  continuis  debent  integr[aliter]  percipere,   donec  per 

nos  aut  nostros  successores  restitutis  eisdem  predictis  trescentis  viginti  marcis  ii 

festo    sancti   Johannis    baptiste    redimatur,    eis   tunc    nichilominus    hulc    expresse 

renunciantibus  instrvmento,   et  tunc  demum    redditus  iidem  ad  mensam  nodram 

episcopalem  libere  reuertentur.    Nos  autem  renunciamus  expresse  omni  excq)cioiii 

seu  eciam  actioni,   que  nobis  contra  ipsos  super  fructibus  in  sortem  computandis 

posset  competere,   omnique  iuris  aut  legum  auxilio,   canonici  aut  ciuilis,   ac  aliis 

excepcionibus,    que   opponi   possent  uel  obici  contra   hoc  publicum   instrvmentom 

et  que  nobis  prodesse  possent  et  obesse  decano  et  capitulo  supradictis.    Jn  culos 

rei   testimonium    presentem   litteram    inde   confectam    ecclesie   supradicte    dedimos 

sigilli   nostri   testimonio   communitam.     Actum   et   datum   Butzowe,    anno   domini 

M^CCLXXin^  in  festo  sancti  Michahelis  archangeli.     Amen. 

Nach  dem  Diplomatar.  eocL  Butzow.,  fol.  97  \ 


1273.   Oct  4.   Schwerin.  1897. 

Hermann,  Bischof  von  Sckwerin,  bestätigt,  unter  Zustimmung  seines  Capitds, 
die  dem  Kloster  Doberan  zustehenden  Zehnten  und  Patronate. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Hermannus  dei  gracia  Zweri- 
nensis  episcopus  omnibus  presens  scriptum  inspecturis  salutem  in  uero  salutari. 
1^   officio   susdepte   amministrationis   asUringimur  et   rationis    debito   prouocamur, 


Digitized  by 


Google 


tm  1273.  46S 

ecdesiis,  maxime  religiosis  in  H06tra  dyoeesi  eoDStitatis,  ut  in  pace  transeant  6t 
übertäte  coogrua  gaudeant,  maxime  ne  in  possessionibus  atbi  ooUatis  detrimenta 
sustineant,  pastorali  uigiiancia  prouidere.  Cum  i^tur  diuersorum  locoram  et 
midtiplicium  uillarum  nostre  dyocesis  decimas  conuentui  Doberanensi,  CystercienHia 
ordinis,  in  solacium  sustentationis  eonim  nostri  predecessores  episcopi  videlicet 
Berao  et  Brimwardus  donauerint  et  alii  eorum  successores  huiusmodi  donationes 
gratas  et  ratas  habuerint  requisito  capittdi  consensu  et  optento,  sicut  in  eorum 
priuilegiis  «uper  hoc  confectis  plenius  continetur;  cum  eciam  domini  terre  et 
eorum  uasalli  siue  alii  fideles  laici  per  donationes  quarundam  decimarum,  quas 
ipsi  tenuerant,  dictum  locum  largius  respexerint  pro  suarum  salute  animarum, 
quod  per  uenerabilem  patrem  pie  memorie  predecessorem  nostrum  Rodolfum 
episcopum  cum  consensu  sui  capituli  inuenimus  roboratum:  nos,  cupientes  pre- 
dictum  conuentum  a  futura  preseruare  calumpnia,  ne  in  ambiguum  reuocetur,  quod 
ab  Ulis  et  a  nobis  consequenter  factum  fuisse  certissime  declaratur,  singulorum 
locorum  et  uillarum  decimas,  quas  fratres  memorati  conuentus  iuste  ac  canonice 
possident,  propriis  vocabuUs  duximus  exprimendas:  decimam  uidelicet  loci,  in  quo 
ipsum  monasterium  situm  est,  cum  omnibus  pertinenciis  suis,  decimam  Antiqui 
Doberan,  Redentln,  üerpen,  Sculenberch,  Pariientin,  Stubelowe,  Wilsna,  Jbyn- 
dhorp,  Alardeshaghen,  Bertrammeshaghen,  Rauenhorst,  Redwisch,  Nigenhaghen, 
Stenbek,  Glashütte,  Giashaghen,  Puthecowe,  Stulowe,  Stephaneshaghen,  ßolhaghen, 
Reynberteshaghen,  Wittenbek,  Dhiderikeshaghen ,  Boldewineshaghen,  Boianeuiz, 
Redechle,  Brusowe,  Denskhenborch,  Yriholt,  Marlekendhorp,  Benikenhaghen,  Glin, 
Zolghelin,  Lubesdhorp,  Trispet,  decimam  duorum  mansorum  in  Steve,  in  Critse- 
mowe  dimidiam  decimam  quinque  mansorum,  in  Zwisowe  duorum  mansorum 
decimam,  in  Kartlowe  dimidiam  decimam  quatuor  mansorum  et  in  Prötwisch 
dimidiam  decimam:  que  omnia  predicta  grata  et  rata  reputantes,  quantum  ad  nos 
pertinet,  de  consensu  nostri  capituli,  pleno  iure,  cum  banno  et  iure  synodali  ac 
ecdesiarum  suarum  istarum,  uidelicet  Cropelin,  Stephaneshaghen,  Parkentin,  Ra- 
uenhorst, cura  et  ordinatione  efßcaciter  confirmamus.  Ut  autem  hec  soUempnis 
nostra  et  capituli  nostri  ordinatio  seu  confirmatio  stabilis  et  inconcussa  permaneat, 
predicto  conuentui  presentem  paginam  sigillorum  nostrorum  appensione  in  testi- 
monium  concessimus  roboratam.  Huius  autem  rei  testes  sunt:  capitulum  Zweri- 
nense,  videlicet  Johannes  decanus,  Mauricius  scolasticus,  Johannes  custos,  Wil- 
brandus  cantor,  dominus  Henricus  prepositus  in  Runa;  nobiles  vero  domini  terre: 
dominus  Guncelinus  et  dominus  Helmoldus  filius  eins  comites  in  Zwerin,  dominus 
Nicolaus  de  Werle  et  filii  eins  dominus  Henricus  et  dominus  Johannes,  dominus 
Woldemarus  de  Rozstok  et  Johannes  domicellus  de  Mekelincborch ;  milites  vero: 
Gherardus  et  Nicolaus  fratres  dicti  Ketelhut,  Henricus  et  Gherardus  fratres  dicti 
de  Cremun,  Nicolaus  Gallus,  et  quam  plures  alii,  tam  clerici,  quam  laici  fide  digau 
Acta  sunt  hec  in  Zwerin,  anno  ab  incamatione  verbi  M''CG''LXX''in'',  UUr"  nonas 


Digitized  by 


Google 


460  1273.  m 

Octohris,  indidiane  1%  presideirte  eathedre  Ronrae  sedis  pio  papa  Gregorio  hiiiiis 
Bomints  X"",  poBtificatns  no8tri  aimo  XI"",  domino  Geopgio  tunc  existente  abbaie 
in  Doberan.     Datum  per  manum  Gherardi  notarii. 

Nach  dem  Original  Im  Haupt -Arohir  zu  Sdiwerio. 
An  Schnüren  Yon  rother  und  Ton  gelber  Seide  hufa, 
jedoöh  schon  zerbrochen: 

1)  das  hieneben  abgebildete  Siegel  des  Bischofs 
Hermann  I.  von  Schwerin.  Zu.  den  Seiten  des  süsend 
dargestellten  Bischofs  stehen  Sonne  und  Mond.  Dl« 
ist  nach  genauen  Untersuchungen  derselbe  Stempel, 
welchen  der  Bischof  1264  (Nr.  1026,  Tgl.  Nr.  1132) 
ohne  Sonne  und  Mond  gebraucht,  in  welchen  er  aba 
nach  dem  J.  1 267  nachträglich  Sonne  und  Mond  hat  eiit* 
grayiren  lassen;  vgl.  die  Note  zu  Nr.  1026.  Zu  welcher 
Zeit  Sonne  und  Mond  nachgravirt  sind,  lässt  sich  nicht 
genau  bestimmen;  hier  finden  wir  sie  zum  ersten  Male, 
dann  aber  oft,  bis  zu  des  Bischofs  Tode.  Ein  Siegel 
vom  J.  1271  hängt  an  einer  falschen  Urkunde  (Nr.  1210) 
und  ist  nur  zum  geringsten  l*heile  vorhanden. 

2)  Das  Siegel  des  Dom-Capitels  zu  Schwerin,  wie 
es  zur  Urkunde  vom  3.  Sept.  1248  (Nr.  609)  abgebildet 
ist.  —  Gedruckt  bei  Westphalen  III,  p.  1514;  Lisch, 
Hahn.  Urk.  I,  S.  55. 


1273.   Oct.  16.   Schwerin.  1E9& 

Hemrich,  Volrath,  Friedrich  und  Bernhard,  Grafen  von  Danneberg,  vertatischen 
an  Gunzdin  und  Helmold,  Grafen  von  Schwerin,  die  Dörfer  Steinheh  und 
Dütschow  (hei  Neustadt)  g^g^^  das  Dorf  BeJcentin. 

xlinricus  dei  gratia  comes  de  Dannenberge^  necnon  Volradus^  Fredericus 
et  Bernardus  fratres,  ßlii  comitis  Adolfi  de  Dannenberge  bone  memorie,  omnibos 
presentes  litteras  inspecturis  in  vero  salutari  salutem.  Notum  esse  cupimus  tain 
piresentibus^  quam  futuris  huius  pagine  inspectoribus^  quod  nos  cum  nobili  uiro 
Gunzelino  comite  de  Zwerin  ac  filio  ipsius  comite  Helmoldo  bonorum  nostrorum 
fecimus  commutalionem.  Jpsis  siquidem  comilibus  Zwerinensibus  iam  predietis  et 
ipsorum  heredibus  dimisimus  villas  Slenbeke  et  Duzekowe  pro  bonis  inpheodatis 
cum  omni  iure  ac  vtilitate  earundem,  sicut  nos  ipsas  habuimus  et  possedimus 
usque  in  presens,  et  ad  manus  ipsorum^  cum  voluerint,  resignabimus  dominis 
Bostris  marchionibus  Brandeburgensibus^  ul  recipiant  pheodum  ab  eisdem.  Omnes 
uero  inpheodatos  a  nobis  in  predietis  villis  Stenbeke  et  Duzekowe  mittemos  ad 
memoratos  comites^  ut  sua  pheoda  recipiant  ab  eisdem.  Predicti  uero  comites 
nabis  in  restaurum  dimiserunt  viliam  Bekenthin  cum  omni  iure  ac  vtilitate^  sicul 
ipsi    possederunt,    et   ad    manus   nostras   similiter   resignabunt^    et   comites  in  ea 


Digitized  by 


Googlej 


12t9  1273.  467 

inpbeodatos  ad  nos  mittent  ad  sua  pheoda  recipienda.  Bt  ne  cuiquam  super  iMc 
nostra  commutatione  dubinm  oriatur,  et  ut  eciam  inuiolabilis  perseueret,  presentes 
litteras  nostras  in  testitDonium  conscribi  fecimus  et  sTginorum  nostrorüm  robore 
commuiiiri.  Datum  et  actum  Zwerin,  preseMibus  pluribus  Tide  dignis,  anno  gratie 
miUesimo  ducentesimo  septuagesimo  tercio,  in  die  beati  Galli. 

Nach  dem  Origpoal  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  Von  den  heiden 
Pergamentbäodeni  hat  das  erste  sein  Siegel  rerloren.  Ton  dem  zweiten 
Siegel  ist  das  hieneben  abgebildete  Bruchstück  erhalten:  ein 
rechts  gewandter  Löwe  richtet  sich  gegen  eine  Tanne  empor.  —  Ge- 
druckt bei  RudloiF,    Urkundenlieferung,  S.  71. 


(1273?).   Oct.  18.   Höckelheim.  1299. 

Das  Kloster  Höckelheim    hei  Nordheim   verleiht   dem    Orafen  Heimold   von 
Schwerin,  seiner  Gemahlin  und  seinem  Sohne  die  geistliche  Brüderschaft. 

rNouerint  vniuersi  presens  scriptum  visurii,  quod  nos  Hen[ricus]  miseratione 
diuina  prepositus,  M.  abbatissa  totusque  conuentus  sanctimonialium  in  Holielhem 
domino   comiti  Helmoldo  in  Tzwerin  et  vxori   sue  domine  *  ,   necnon 

filio  suo  comili  Gunzelino  ex  toto  cordis  affectu  conlulimus  pure  propter  dominum 
plenam  fratemitatero,  ipsos  omnium  bonorum  operum,  que  in  nostra  ecclesia  die 
noctuque  fiunt  dei  gratia  cooperante,  participes  facientes.  Datum  in  Hokelhem, 
anno  domini  M^'CC^LIX^IH^,  in  die  Luce  ewangeliste. 

Nach  dem  in  der  Schrift  der  zweiten  Hälfte  des  13.  Jahrh.  geschriebenen  Original  im  Haupt -Archir 
zu  Schwerin.  An  Pergaroentstreifen,  welche  neben  einander  aus  der  Charte  geschnitten  sind,  hangen  zwei 
Siegel  aus  ungeläutertem  Wachs: 

1)  Auf  einem  parabolischen  Siegelfelde  erkennt  man  ein  sitzendes  Biarienbild  mit  dem  Christkinde  auf 
dem  rechten   Schosse.     Von  der  Umschrift  sind  nur  die  Buchstaben KÄ fibrig ; 

2)  Tom  zweiten  Siegel  ist  nur  ein  Agnus  dei  zu  sehen,  die  Umschrift  ist  ganz  abgebrochen. 

^  Für  den  Namen  der  Gräfin  ist  eine  Lücke  freigelassen,  in  welche  erst  ein  neuerer  Archirbeamter 
den  Namen  Margarete  hineingetragen  hat.  —  ^  Die  Jahreszahl  hat  ursprünglich  gelautet:  M.  CCC.  LIXIII ; 
das  dritte  C  ist  aber  ausradirt.  Wahrscheinlich  ist  das  Jahr  1273  zu  yerstehen ;  denn  nach  gütigen  Mit- 
theilungen des  Archivars  Landau  in  Cassel  und  des  Arohivraths  Grotefend  in  Hannover  sind  folgende  Vor- 
steher des  Klosters  HOckelbeim  in  dem  Zeitalter  des  Grafen  Heimold  IL  von  Schwerin  urkundlich  bezeugt: 

Pröpste:  Aebtissinnen: 

Adele  1247 

Anna  1252 —   — 

Eckhard       1270  —  1272  Mechthild  1269  —  1286 

Heinrich     —    — 1276 
Bertram        1283  — 1291  —  —    —    — 

Heinrieh       L289  — 1318  Lutgard         1801  — 132S 

Hennann      1815 —   —  —  —    —   — 

Konrad         1317  —  1325  Elisabeth       1325 —    — 


59* 


Digitized  by 


Google 


470  1273.  DD 

sigtlii   nostri   mimimine    roboratum.      Datum    Lüneburg^    dominica    qua    caMatar 
officium  Populus  Syon,  anno  domini  M'^CCT^LXX"''^  tercio. 

Naoh  dem  U.-B.  der  Stadt  Lubek  I,  S.  319,  ms  dem  »nf  der  Tiese  beindiicheB  Ongüuü,  mit  m/km- 
gendem  Siegel.  —  Gedruckt  aach  bei  Sartoriiu  II,  S.  106.  —    '  Dm  Lüb.  U.-B.  gibt:   «sen  aliier.* 

Anm.  Die  «inioriae  et  grauamiDa**,  welche  die  Herzoge  ron  Sachsen,  des  Herzoges  Johann  Schwaiger, 
der  Sladt  Lübek  sug^gt  haben  sollen,  sind  nicht  genauer  bekannt  Eben  so  wenig  ist  gewiss,  ob  die- 
selben den  Herzog  Johann  Ton  Lüneburg  direct  yerletzt  hatten,  oder  ob  er  nur  als  SchirmTogt  tmi  Liktk 
beleidigt  war.  Die  Schirm vogtei  über  Lübek  übernahm  er  mit  seinem  Bruder,  dem  Herzoge  Albncb 
(d.  Gr.Jron  Braunsehweig,  gemeinschaftlich  zuerst  am  18.  März  1269  auf  4  Jahre  (U.-B.  der  Stadt  Lübek  I, 
8.  294),  und  dann  wiederum  gemeinschaftliofa  mit  seinem  Bmder  Albreeht  am  l4.  M&rs  1273  abensb 
auf  4  Jahre  (daselbst  S.  316).  —  Die  Herzoge  Johann  und  Albrecht  ron  Sachsen  siofaerten  am  17.  Apnl 
1273  .oonductum  securum  omnibus  uolentibus  transire  dominium  nostrum  cum  mercimoniis  rsque  ad  bs- 
tittitatem  domini  nunc  proximam"  (U.-B.  der  Stadt  Lübek  1,  &  318);  diese  Zosicherung  sciient  nidt 
gehalten  zu  sein,  da  am  Anfang  Dec  schon  obiges  Bündniss  zu  Lüneburg  abgeschlossen  ward.  —  Yielleickt 
bezieht  sich  auf  diese  Zeit,  was  Detmar  (bei  Grautoil^  Lüb.  Chron.  I,  S.  1 55)  dem  Herzoge  Albre^  t« 
Braunschweig  bei  dem  Berichte  über  seinen  Tod  im  J.  1279  nachrühmt:  „In  deme  iare  Cristi  1279,  a 
„unser  rrowen  daghe  der  eren,  do  starf  hertoghe  Albert  ran  Brunswic,  de  dar  beroren  dat  grote  oriog^ 
„hadde  uppe  greren  ran  Holsten,  also  Tore  beschreyen  steii  (1261);  de  oo  greren  Guneeline  tsi 
„Zw  er  in  dref  ute  den  landen,  de  he  hadde  up  dat  suden  der  £lTe,  umme  dat  he  berorede  de  waghese 
«in  deme  wolde  to  Odeslo,  dar  he  nam  Tele  ghudes  den  ran  Lubeke  unde  anderen  copluden.*'  —  Tgl 
weiter  unten  .1274,  ror  Jan.  7**,  „Febr.  19",  „vor  Juni  10"  und  Nr.  1301.  —  •  Der  Anfaagsbnehstibc 
„H."  des  Grafen  von  Danneberg  ist  ohne  Zweifel  „Heinricum"  zu  erganzen.  Die  damaligen  Grales  tos 
Danneberg  waren  nämlich: 

1)  Bemhard*s  L  Söhne:  Heinrich,  Adolf,  Bernhard  und  Nicolaus  (s.  Nr.  1089  und   1195); 

2)  Adolfs  L  Söhne:  Heinrich,  Yolrath,  Friedrich  und  Bernhard  (s.  Nr.  1298). 

Hier  ist  ohne  Zweifel  Heinrich,  Bernhard*s  Sohn,  gemeint,  dessen  Bruder  Adolf  sich  nach  Nr.  1301  sich 
mit  dem  Grafen  Gunzelin  Terband.  Denn  der  Graf  Friedrich,  Adolf*s  Sohn,  stand  —  trotz  der  Vermlli* 
lung  seiner  Schwester  mit  dem  Grafen  yon  Schwerin  (s.  Nr.  1089)  —  auf  Seiten  Lübek*s  und  bereid- 
net  die   «heredes  patrni*"  als  seine  und  Lübek's  Feinde  (in  der  undatirten  Urkunde  Nr.  1303). 


(1273  —  1274.)  1303. 

Fnedrich,  Graf  von  Daameherg,  hestöHgt  den  Vertrag  seiner  Getreuen  «i 
dem  Bathe  von  LvAek,  und  sichert  den  lAJhekem  ungefahrdOe  Verfcigwug 
ihrer  Feinde  in  seinem  Lande  zu. 

h .  dei  gracia  comes  de  Dannenberghe  honorabilibus  viris  ac  discrelb 
consulibus  vniuersilatique  ciuium  in  Lubeke  salutem  cum  bone  voluntatis  affectu. 
Nouerit  vesira  discrecio,  quod  ea,  que  nostri  fideles  ex  parte  nostra  vobiscoa 
placitauerunt,  omnia  rata  seruabimus  et  inconwlsa,  promouendo  tos  et  vestros  in 
omni  dilectione  nostra  et  tuendo  pre  omnibus,  qui  amore  nostri  quicquam  facere 
aut  dimittere  voluerint;  scientes,  quod,  si  quid  vobis  furto  uel  rapina  rirfaton 
fueril,  secure  poteritis  per  omnes  municiones  nostras  nostramqoe  terram  iniaucos 
Testros  persequi,  quamdiu  in  plenitudine  potestatis  sumus  a  parte  beredum  patra 
nostri,  sicut  modo  sumus.  Vos  tamen  nlchilorainus,  quantum  in  nobis  est,  yola- 
mus  cum  omni  diligencia  promouere. 


Digitized  byVriOO 


1804  1273.  471 

Nftoh  dem  U.-B.  dtr  Stadt  Lüb«k  III,  S.  18,  aus  „dem  Originale  in  der  Deecke*8cfaen  Lubecensien- 
lanimlung  der  Stadtbibliothek  [zu  Lilbek].  Siegel  und  Siegelband  sind  abgerissen,^  —  Die  „heredes 
patnii  nostri**,  welche  Graf  Friedrich  hier  erwähnt,  sind  die  Sdhne  des  Grafen  Bernhard:  Heinrich  und 
Adolf,  welche  mit  den  Grafen  von  Schwerin  verbunden  waren  in  dem  Streite  mit  Lübek  (s.  Nr.  1301). 

(1273  —  1274?)  1304. 

Ludolf,  vormaliger  Bischof  von  Halberstadt,  verurtheüt  die  Diener  des  Propstes 
Nicolaus  zu  Schwerin  (Fürsten  von  MdderJmrg)  loegen  Misshandlung  des 
Schweriner  Scholasters  M.  Mauridus, 

Der  Wortlaut  dieser  Urkunde  hat  sich  nicht  erhalten.  Hederich  fand  sie  im  Regpstr.  eccles.  Suerin. 
auf  fol.  92  und  oitirt  daraus  an  verschiedenen  Stellen  seines  Index  Folgendes: 

Ludolphus  episcopus  Halberstadensis  poenas  sancit  in  eos,  qui  Mauricium  scholasticum 
lingua  et  oculis  priuarunl.  —  M.  Mauricio  scholastico  lingua  praecisa  et  oculi  coQ- 
fracü  peneque  eruti  a  famulis  Nicolai,  praepositi  Herroanni  I.;  poena  in  tanti  sceleris 
aathores  consliluilur  a  Ludolpho  episcopo  Halberstadensi.  —  Nicolaus  de  Meckeinburg 
Mauriciam  scholasticum  lingua  oculisque  priuat  per  famulos.  —  Guncelinus  III.  pro 
arbilro  adiungitur  Ludolpho  halberstadensi  episcopo  in  causa  M.  Mauricii  scholastici 
contra  Nicolaum  Mecklenburg,  praepositum. 

Die  Zeit  dieses  Urtheils  steht  nicht  fest.  Gunzelin  III.  starb  im  Herbste  1274;  Nicolaus,  Fürst  von 
Meklenburg,  wird  als  Propst  von  Schwerin  schon  im  J.  1266  genannt  (s.  Nr.  1059);  wann  Hermann  sein 
Nachfolger  im  Amte  eines  Scholasters  ward  (vgl.  Nr.  1034  mit  930  und  981),  ist  nicht  zu  bestimmen. 
Mauricius  wird  im  J.  1272  (Nr.  1243)  noch  einfach  als  Canonicus  bezeichnet,  in  Nr.  1297  steht  er  als 
Soholasticus. 

(1273  —  1277.)  1305. 

Mehrere  Mannen  verbürgen  sich  für  die  von  Johann  von  Stire  zu  Wismar 
geschworene  Urfehde. 

X)ominus  Mulzan  et  dominus  Henricus  Prin  et  dominus  Conradus  Prin^ 
dominus  Ludeco  Hasencop,  milites,  [et]  Nicolaus  de  Stralendorp,  isti  V  promi- 
serunt  coniunctis  manibus  orweydhe  firmam  et  ratam  domino  meo  et  ciuitati  et 
Johanni  de  Moderez  ex  parte  Johannis  de  Stire  et  omnium  amicorum  suorum. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  62.  Die  Veranlassung  scheint  die  Wegnahme  eines  Pferdes  gewesen 
zu  sein.  „Johannes  de  Stire  spoliatus  fuit  equum  ante  ciuitatem,  quem  soluit  Johanni  de  Moderiz,""  heisst 
es  ebendaselbst  S.  83.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Maltzan.  Urk.  III,  S.  2  (zum  J.  1276),  der  Ludolf  Maltzan 
versteht 

(1273  - 1284.)  1306. 

Johann  im  H.  Oeist  zu  Wismar  wird  wegen  Urjcunden- Diebstahls  aus  der 
Stadt  Wismar  und  aus  dem  Lande  verwiesen. 

l* rater  Johannes,  qui  fuerat  in  domo  sancti  Spiritus,  furatus  fuerat  priui- 
legium  dicte  domus  et  alias  litteras,  vnde  uitam  suam  merilo  perdidisset,   sed  vt 


Digitized  by 


Google 


472  1274  m 

uitaiD  opUnereti,  eleg^t,  si  vmquani  de  cetero  illud  tangeret  in  aliquiboii  locis, 
qnod  eidem  sentencie  subiaceret,  si  posset  conuinci,  quod  hoc  tangeret  in  malo, 
et  pro  eadem  causa  elegit,  si  nmquam  sine  conductu  intrauerit  ciuitatem  uel 
terram  dominorum  noslrorum,  quod  uila  priuetur. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  84.  —  Gedruckt  in  Barmeister^s  Altertb.  des  Wism.  Stadtr^  S.  23. 


1274.   Rostock.  1307. 

^       Waldemar,    Fürst  von  Rostock,    nimmt  Petersdorf  und  Körkimtz   auf  »em 
Lebenszeit  vom  Bischöfe  Hermann  von  Schwerin  zu  Lehn. 

Woldemarus,  Her  zu  Rozstok,  bekennet,  das  Bischoff  Hermannus  m 
Zwerin  Jhm  die  dorffer  Peterslorp  vnd  Kurkeuitz  vff  zeit  seines  lebens  ver- 
leihen, vnd  er  dieselben  von  Jhm  zu  lehn  empfangen  habe.  Datum  Rostoc, 
anno  Domini  1274. 

Nach  Clandrian,    Protoc.  foL  152  ^ 


1274.  1308 

Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  verleiht  dem  Kloster  Neuenkamp  die  Mühle  zu  Bok* 
Nicolaus  her  von  Werle  ouergifit  dem  abte  die  mole  Boke. 

Aus  KIemptzen*8  „Extract  der  breoe  des  Klosters  NieDkamp**,  fol.  42,  in  der  Bibliothek  der  Gesell- 
Schaft  für  poromersche  Geschichte  zu  Stettin.  —  Diese  Mühle  ist  die  Bdker  Mühle  am  östlichen  Ufer  der 
Müritz;    Ygl.  die  Urk.  vom  25.  Jan.  1301   und  oben  Nr.  1295. 

1274.  1309. 

JBermawn,    Bischof  von    Gamin,   verleiht    dem  Kloster  Remfeld   den   haM 
Zehnten  von  44  Hufen  zu  Bütten  (hei  Stavenhagen)  zu  Eigenthum. 

Hermannus  dei  gracia  Caminensis  ecclesie  episcopus  vniuersis  Chrisli 
fidelibus  presens  scriptum  visuris  in  perpetuum.  Que  geruntur  in  tempore,  ne 
labantur  cum  tempore,  perhennari  solent  testimonio  scripturarum.  Hinc  est,  quod 
tenore  presencium  tam  presenlibus,  quam  futuris  volumus  intimari,  nos  cum  be- 
niuolo  et  vnanimi  consensu  noslri  capituli,  ad  promocionem  domini  Frederici 
militis  dicli  Wlpis  suorumque  amicorum,  contulisse  . .  abbati  et  conuentui  ecclesie 
in  Reynevelde,  Lubicensis  dyocesis,  Cysterciensis  ordinis,  dimidietatem  decime 
quadraginta  qualuor  mansorum  in  villa,  que  dicitur  Sulta,  prope  Stouenhaghen^ 
transferentes  eandem  in  perpeluum  ins  predicte  ecclesie  et  liberam  proprieUleio. 


Digitized  by 


Goog 


1310  1274  473 

N^  vero  valeat  in  posterum  super  hoc  questio  suboriri,  presens  scriptum  sigiUtg 
liostro  et  predicti  capituli  nostre  ecclesie  conunonitum  eisdem  contulimus  in 
testimonium  et  cautelain.  Testes  huius  rei  sunt:  dominus  Johannes  decanus, 
dominus  Hinricus  custos  Caminensis  ecclesie,  dominus  Araoldus  prepositus  in 
Juenak,  dominus  Lambertus  notarius  noster,  Olricus  miles  dictus  Saxo,  Ludolfus 
dictus  Lassan,  Araoldus  miles  de  Sconevelde,  Fredericus  Wlpes,  et  alii  quam 
plures.     Datum  anno  domini  M""  CC^  sepluagesimo  quarto. 

Nach  dem  angeblichen  Original  im  Haupt-ArduF  zu  Schwerin.  Die  Siegel  des  Bischofs  und  des  Capitels 
£u  Camin  hangen  an  grflnen  und  rothen  SchnQren  Ton  Seide  wohlerhalten.  Vgl.  fiber  die  Unechtheit  die 
Vorrede  zu  Bd.  I,  S.  XXXIV,  wo  über  die  Schriftzüge  gesprochen  ist. 


1274.   Wismar.  1310. 

Ahho  von  Pol  stiftet  eine  Messe  in  der  Marienkirche  zu  Wismar. 

Dum  subscripta  contigerant  de  Abbone,  eodem  anno  electi  fuerunt 
in  consilium  Henricus  de  Bracle,  Johannes  de  Steraenberg,  Albertus  de 
Gogelloywe,  Johannes  de  Leuezoywe  et  Johannes  Albus  et  Henricus  de 
Rodelueslorp,  quibus  etiam  notum  est. 

Scolari  dabuntur  due  marce,  qui  seruit  ad  missam  Abbonis. 

Abbo  emit  erga  Henricum  Sceversten  mansum  et  dimidium,  qui  iacent 
ad  ins  ciuitatis,  et  hereditatem  suam  apud  cimiterium  sancte  Marie  et  horreum, 
et  hec  resignauit  Henricus  Sceuersten  Abboni  coram  consulibus  cum  filio  suo 
Tidemanno.  Et  hec  bona  ^  dedit  idem  Abbo  post  mortem  suam  domine  nostre 
sancte  Marie  tali  conditione,  quod  consules  habebunt  hec  bona  in  potestate  eorum 
et  dabunt  plebano  sancte  Marie  X  marcas  annuatim,  de  quibus  tenebit  annuatim 
sacerdotem,  qui  cantet  singularem  missam  pro  salute  anime  ipsius  Abbonis,  et 
residuam  partem  dabunt  ad  luminaria  ecclesie  et  uertetur  in  vsus  ecclesie.  Acta 
sunt  hec  anno  gracie  M^CC^LXXIIIL,  consulibus  Jacobo  Tesseiien  et  Gutiaro  et 
Theoderico  consanguineo  Ricoldl,  Hassoni  de  Crukoywe,  Henrico  de  Borkem, 
Johanni  de  Brema,  Boyoni,  Wernero  Wulfhagen,  Thegenardo,  Henrico  filio  Olrici^ 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  15.   —    Der  Abschnitt:   *nHec  bona  —  —  Olrioi"  ist   gedruckt  bei 
Burmeister.  Alterth.  des  Wism.  Stadtr.,  S.  42. 

Das  Rathswillekfire-Buch,   1344  angefangen,  enthält  eine  etwas  andere  Fassung,  foi.  110: 

Abbo  de  FoMe  contulit  alteram  dimidium  manium  super  campo  Dammenhusen,  ita 
quod  cultores  huiusmodi  mansi  et  dimidii  dabunt  nomine  reddituum  annuatim  viginti  marcas 
slauicales,  quarum  dabuntur  sacerdoti  missam  ipsius  Abbonis  in  ortu  diei  celebranti  decem  marce 
et  cnstodi  due  marce.  Relique  ooto  marce  in  tsus  ecdesie  beate  Marie  yirginis,  rbi  diota 
missa  perpetue  debet  celebrari,  annue  conuertentur.  Supradicte  riginti  marce  slauicales  dari 
debent  quolibet  feste  beati  Martini  Tel  per  pingnera  extorqueri.  De  huiusmodi  missa  reperitur 
scriptura  in  medio  libro  ciuitatis,  in  primo  folio,  anno  domini  M^CC^  nonagesimo  septimo  post 
octauas  Petri  et  Pauli  apostolorum  beatorum. 


■eUeftltrgUchM  Vrkudci-Iick  IL  QQ 


Digitized  by 


Google 


47^  i2'i4.  mi 

(1274.)  Wismar.  1811. 

Ein   Bürger  zu   Wismar   und   mehrere  Bauern   leisten    dem   Bitter  HeMi 
van  Plesäen  vafid  dessen  Söhnen  Urfehde. 

Jsti  fecerunt  orveydhe  domino  Helraoldo  de  Plesse  et  ßliis  suis:  Hen- 
riciis  de  Crislane,  Luderus  de  Wodensem,  Henricus  de  Kalsoywe  vülicus  de 
Mekelenburg  et  duo  filii  sui^  et  Henricus  Rosendal.    Hoc  notum  est  consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  15. 


(1274.)   Wismar.  1312. 

Die  Bathmärmer  zu  Wismar  häufen  ein  Haus  an. 

ConsüleS  emei-ünt  diomum  retro  hereditatem  Arailii  erga  dominam  Wal- 
bufgam  oxorem  Jordani  Leuen  et  persoluerunt  eam,  et  ipsa  resignauit  eam  ratio- 
nabililer. 

Nach  dem  Wlsm.  Stadtb.  B,  p.  16. 


(Vor  1274.   Jan.  7.)  1313. 

Ounzdin,   Qraf  von  Schnjoerin,  schreibt  an  den  Baih  zu  Lubeik  wegen  einer 
zur  Beilegung  ihres  Streites  in  Batzehurg  zu  haltenden  Tagfahrt. 

O.  dei  gratia  tomes  Zweririensis  honorabilibus  viris  öonsulibus  Lubicen- 
sibüi  salutem  äc  in  Omnibus  feliciter  prosperari.  Super  actione,  quam  aduersmn 
lios  habere  iiidemini,  cum  uenerabili  uirö  61  discreto  domiho  custode,  presencium 
^xhibitöire,  pro  bono  pacis  et  amicicie  ordinauimus  composicionis,  secundum  qaod 
ille  uos  expedire  poterit,  qUaiidam  formam;  in  quam  formam  si  uoluerltis  con- 
slenfire^  locum  in  Rafcebürg  et  diem  occurrendi  uobis  proxlmam  feriam  posl 
epiphaiiläm  döinihi  assignainuä,  recepturi  a  uobis  super  eadem  forma  compo- 
i^iciohiis  ^romissionis  61  tidei  caoctonem,  hiis  eciam,  qui  ibidem  uenerint  hac  de 
causa,  pre  nobis  et  iiobis  parere  uolenlibus  conductum  securum  processu  ac 
reditu  procurantes. 

Nach  dem  Üv-B.  der  Stiadt  Lübek  I,  S.  334,  aus  der  Urschrift  auf  der  Trese  zu  Lübek.  AngdiiBgi 
ist  das  Tierte,  zur  Urkunde  Toin  11.  Sept.  1252  (Nr.  704)  abgebildete  Siegel  des  Grafen  Gunzelin  IlLt 
Ton  welchem  noch  die  untere  Hälfte  Torhanden  ist  und  in  sehr  scharfem  Ausdruck  noch  die  frei  schwe- 
bendeh  Wuiiseln  des  Baumes  (ohne  den  herzförmigen  Untersatz)  und  yon  der  Umschrift  die  Buchstaben: 

NI  ♦  COmiTIS  •  ZV 

zeigt.  Die  Urkunde  stammt  ako  sicher  aus  der  Zeit  von  frühestens  1254  bis  1274,  wahrscheinlich  gehört 
sie  in*8  Jahr  1274.  Vgl.  oben  Nr.  1302  mit  der  Note.  Die  Torstehende  Urkunde  ist  Ton  einer  gaiu 
Ähnlichen  Hand  geschrieben,  wie  die  unter  Nr.  873  gegebene  Willkür. 


Digitized  by 


Google 


im  1374.  475 

1274.  Jan.  13.  RöNl.  1314. 

Nicohms  und  seine  Söhne  Hemnck,  Johann  und  Bernhard,  Fürsten  von  Werte, 
verkaufen  dem  Kloster  Amdungshom  das  JEtgenihum  des  Dorfes  Berlmdien, 
welches  Harnit  Behr  hisher  .zu  Lehn  getragen  und  mit  seinen  Söhnen  und 
Brüdern  dem  Kloster  verkauft  Jiat. 

In  noipine  dc^ini.  Amen.  Nicolaus  dei  gracia,  Heinricus,  Johannes  ^t 
Bernardus  filii  sui  dicti  de  Werle  omnibus  hoc  scripti^  .uispris  ,in  perpetuum. 
JSe  ^rei  geste  memoria  deleatur  et  in  posterum  omnis  maUgnandi  occasio  auferatur, 
jDpo;$cribere  solemus  acta  nostra  et  ea  iitteris  auc^nticis  commendare.  Ad  noti- 
ciam  igitur  tarn  presenlium,  quam  futurorum  uolumus  peruenire^  quod  nos  de 
;;^]3^imi  consensu.  ^redum  nostrorum  proprielatem  uille  Minoris  Berl^,  ab  omni 
Jm;e  uei  seruicio  seculai;is  potestati^  exempte,  cum  duobus  sts^gnis  adiacentibus, 
^ceptis  fh  ecclesia  in  Aipelungesborne  XL  marcis  Brandenborgensis  firgenti 
eidem  ecclesie  cum  omnibus  perlinentiis  et  utilitatibus  eins  ip  sHuis,  P^^M? 
pascuis,  Bgris^  campis  cultis  et  incullis,  aquls  aquarumque  decursibus,  piscaturis, 
'in  Ulis  et  semitis,  communibus  et  priuatis,  contulimus  pacißce  perpetuo  possi- 
dendam^  ita  plane  quod  in  prediola  uilla  Berlin  eisdem  libertatibus  gaudeant  pre- 
libati  fratres,  quibus  ex  gracia  dei  et  nostra  in  Dranso  hactenus  sunt  gauisi, 
videlicet  quod  coloni  in  memorata  uilla  commorantes  liberi  sint  et  immunes  ab 
qpuii  Jnquietudine  comitum  vel  iuris  nostri  exeQutoj^um^  ab  urbium,  pontiuip, 
eggarom  extructione,  necnon  et  ab  extorsione  theloneorum  et  uectigalium  et  ab 
ompi  cfxpeditione,  ^ic  ut  nemini  seruire  teneantur  ex  debito,  nisi  JSfpli  deo  et 
Amelungesbornensi  monasterio,  nee  aduocatum  quemquam  de  nostris  habeant 
^per  se  uel  ifidicem,  nisi  abbatem  solum,  cui  damus  iudiciariam  potestatem  in 
.omni  causa,  vel  cui  abbas  uicepi  pro  se  commiserit  iudicandi.  Sane  quia  sepe- 
jdictam  uillam  Harnit  milQs  dictus  Ursus  a  nobis  iure  tenuerat  pheodali,  ipsam  ^ 
quartam  paffem  utriusgue  stagni  cum  piscatura  sua  vna  cum  filiis  suis  Qttone  et 
^tl^epiaro  et  ti'atribus  ß(iis  Lippoldo  et  Theodericp  ac  omnibys  aliis  in  dictjs 
jbonis  pbeodum  habßntji^us  in  manus  nostras  libere  resignarunt.  Et  nos  eadem 
bona  epclesie  antedicte  aissignare  curauimus,  eo  quod  prefatus  ,H.  de  consensu 
heredum  si^orum  pro  cen^um  et  L  marcis  Brandeburgensis  argenti  prenominata 
l^ona,  que  ^d  ipf^um  hecaijitarip  iure  specialiter  fuerant  dßpoluta,  legitime  uen- 
i||(}prit  fi^atribus  suprßfljctis,  quibiis  ex  nostra  doqacione  concessimus,  quod  ter- 
Jip^mfß^  ßepun^Hfp  q^^s  prpmissujs  H.  ead^m  bona  possedis^e  no^pitur,  tali^er  sint 
fflWtj^ffH^  W^  W^  i\^^^  epsjdem  tecmino^  puUi  }|ceat  in  perpetupm  mepsurare, 
(i^M^flipfffP)  quffd,  iSi  tre;s  ps^rtes  residpas  stagnorum  et  piscature  sepiMS  memo- 
C|^  fratres  in  fi^turnip  cqm|^rai|e  contigerit,  tSnper  faijs  nee  a  npbis,  nee  sib  alio 
^Ijquo  ;prqprie|9tem  sinp  ius  p^odale  deinceps  requirere  tenebuntur,  presertim 
G^^,  ißipiit  SHpi^rii^  ß^t  e^prpssum,  quapiqiuam  e|jam  npminatas  trps  reliquas  partes 

60^ 


Digitized  by 


Google 


476  1274.  m 


fUf^orum  non  emernrt^  ipftf  tarnen  a  nobia  proprielalia 
Vi  totem  bee  noitra  ueodldo  mme  doBaeio  nieomnlaa 
paginan  inde  cofifcriplaai  ftffflonm  noatronoi  appelBioiie  daxiauis  nhonmbm, 
Haioa  rei  teatet  uml:  Maiiricfos  tone  temporia  abbaa,  HOdewardns,  TbeoderioB. 
manaefai,  Hehrrieoa  magiater  in  Dranao,  Theoderieoa  opOio,  conoeni,  Stephnv 
prepoaHoi  Robeienaia,  Lippoldoa  plebanoa  in  Waren,  sacerdotea,  Henricns  de 
Vlotmi  adooealua  noater  m  Robole,  Heinricoa  de  Haoelberge,  Johnnes  Decor, 
Theoderieoa  de  Daten,  Priscebor,  Johannes  de  Beim,  Hamit,  Uppoldos,  JohaBo^s 
de  Cmchere,  Berfoldoa  de  Haoelberge,  Johannes  Kaboh,  Heinricos  Kabolt,  Kibd 
de  Redigeadorpe,  Zabel  de  Plawe,  Yio  adoocalos  in  Wistoke,  mOites,  Bncke- 
alaire  ßlius  domini  ßarrammi,  Willekinos  caromerarios,  Olricna  de  Bardenolete, 
Lambertoa  de  PinzeKn,  Johannes  ßlius  Unzlay,  Heinricos  de  Rorbeke,  Hennanoos 
de  Hauelberge  et  alii  quam  plures.  Actum  et  datum  Robele,  per  manom  Gode- 
fridi  notarii  nosiri,  Gustrowensis  preposili,  anno  domini  M*  CCT  LXX*  UIT,  n 
octaua  epiphanie. 

Au«  Acm  Cofiialhucbe  de»  KlotUrt  Atoelangsboni  im  herzoglieh  braaoschweigischen  Landes -Haopi- 
Arr.hitn  tu  Wolf«flb(ittcl ,  nach  einer  Abtchrift  des  Uerm  Archirraths  Dr.  Schmidt  daselbst,  gedruckt  ii 
Iil*d«r0  Co6.  dipL  Hfftffd.  1«  Tb.  1,  S,  448,  —  Ferner  gedniekt  hti  LUch,  Urk.  das  GesehL  Bchr,  IB, 
§.  123. 


1274.   Febr.  19.   Lübek.  1315. 

Waldemar,  Fürst  von  Rostock,  schltesst  ein  Bündniss  mit  der  Stadt  lAihek. 

Waldemarua  de!  gracia  dominus  de  Rozstok  vniuersis  presencia  visaris 
In  domino  ffalutem.  Protestamur  presenlibus,  quod  nos  cum  dilectis  nobis  con- 
aulibus  et  vniuersitate  ciuitatis  Lubicensis  in  hunc  modum  concordauimus^  videlicet 
vt  ad  gworram,  quam  illusiris  princepa  dominus  Jo  [Hannes]  dux  de  Bruneswic  et 
ipsi  communem  habent  super  iniuriis  et  grauaminibus  sibi  illalis^  seruire  teneamar 
eisdcm  pcrsonaliler  cum  quinquaginla  robusUs  viris  et  totidem  falleratis  dextrariis 
per  nos  in  ciuilatcm  Lubelie  in  persona  propria  deducendis  contra  quoslibet 
forum  inimicos  fldeliter  et  tolo  posse^  donec  vel  beneplacentem  concordiam  aut 
alias  in  hac  gwcrra  flnem  bonum  et  eis  vlilem  consequantur,  taliter  vt,  sl  forsan 
nobis  in  personis  noslra  vel  hominum  nostrorum  seu  rebus  aut  quibuscumque 
aliis  qulcquam  contrarielatls  occurerit  aut  dampni,  dicti  burgenses  inde  nobis 
nichil  leneanlur  penltus  emendare.  Pro  quo  habebimus  terciam  partem  pactationis 
aut  cxacUonis,  que  in  uulgari  dincginge  nuncupatur,  et  ad  hoc  habebimus  omnes 
cnpliuos,  quos  nos  aut  nostri  ceperint,  nisi  forsitan  eo  tempore,  cum  de  con- 
cordia  traclatus  habetur,  captiuos  aliquos  habeamus;  qui  non  pactauerint,  illi 
propler  concordiam  conseruabunlur  ad  ipsorum  burgensium  voluntatem.    Si  quem- 


Digitized  by 


Google 


1315  1274.  477 

quam  etiam  aut  quosquam  ipsi  consules  habere  voIueriDt  incendio  deuaslatos^  in 
eo  esse  debemus  secundum  eorum  p[er]  omnia  voluntatem.  Pro  hiis  etiam  nobis 
dederunt  mille  marcas  denariorum,  et  insuper  ad  expensas  personarum  (h)ac 
dextrariorum,  qui  prehabiti  sunt,  ipso  durante  seruicio  nobis  CC  et  quinqoaginta 
marcas  denariorum  conferent  mense  quolibet  expedite.  Si  uero  sua  persoa[s]ione 
patruus  noster  dominus  Nicolaus  de  Werle  nos  de  premissis  abstrahereb)  que  sie 
determinauimus,  placitis,  ita  quod  antedictum  seruicium  non  procederet  ad  effectim, 
tunc  nobis  ipsi  burgenses  non  remanebunt  in  vlla  pecunia  obligati;  sed  et,  si 
quamquam  ab  eis  de  prefatis  M*  marcis  recepimus,  illam  integraliter  reddere 
teneamur,  et  extunc  ad  finem  diele  gwerre  sedere  cum  hominibus  et  vasaltis 
nostris  in  terra  noslra  morantibus  simus  astricti  ac  nullis  (a)  ex  aduersariis  eorum 
in  vlla  parte  auxilium  condonare.  Ceterum,  si  dominus  Nicolaus,  patruus  noster, 
adiutor  fieret  aduersariorum  prenominali  ducis  et  ipsorum  burgensium,  tunc  nos 
de  noslris  terris  seu  municionibus  non  inuehemur  contra  eundem,  sed  de  ciuitate 
Lubicensi  (h)ac  de  municionibus  adiutorum  eiusdem  ciuitatis  et  ducis,  preterquam 
in  terram  sepedicii  patrui  nostri,  sibi  totis  viribus  oponemus.  Preterea  placitatum 
est,  quod,  postquam  sepefati  consules  transmiserint  nuncium  cum  aperta  littera 
sue  ciuitatis  firmata  sigillo,  ut  ad  seruiendum  eis,  sicut  premissum  est,  veniamus, 
extunc  post  aduenlum  ipsius  nuncii  cum  hac  littera,  si  composicio  tam  interuenerit 
repentina,  quod  etiam  in  nichilo  seruiamus,  nichilominus  tamen  ad  solutionem 
dictarum  mille  marcarum  nobis  integraliter  tenebuntur,  dummodo  demonstrare  pos- 
simus  eisdem  apertam  litteram  suam,  qua  nos  vocauerint  ad  seruicium  antedictum. 
Si  vero  compositio  processerit  ad  effectum,  priusquam  eis  in  alico  (!)  seruiamus 
et  antequam  suam  apertam  litteram  nobis  transmitant,  tunc  tantummodo  nobis 
quadringentas  marcas  denariorum  soluere  sunt  astricti.  Vt  autem  singula,  sicut 
premissa  sunt,  integraliter  obseruentur,  nobiscum  fide  data  promiserunt  dilecti 
soseri  nostri  G[erardus]  et  Jo  [Hannes]  comites  Holzacie,  milites  quoque  nostri 
E.  de  Dechowe  et  C.  dictus  Pren,  vt,  si  defectus  in  hiis  fieret,  data  nobis  culpa, 
Lubecam  cum  dictis  compromissoribus  intrare  debeamus,  non  exiluri,  nisi  singula 
sint  in  amore  vel  iusticia  terminata.  Jn  cuius  rei  testimonium  presens  scriptum 
nostro  et  socerorum  nostrorum  comitum  Haltzacie  predictorum  sigillis  ordinauimus 
communiri.  Datum  Lubeke,  anno  domini  M^CCLXXIIir,  feria  secunda  dominice 
Jnuocauit 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  821,  aus  „dem  auf  der  Trese  befindlichen  Originale,  an  welchem 
das  beschädigte  Siegel  Waidemars  hftngt.  Die  Siegel  der  holsteinisohen  Grafen  sind  demselben  mit  (!)  aoge- 
liängt  gewesen.     Es  fehlt  der  Einschnitt.''  —  Vgl.  Nr.  1302. 


Digitized  by 


Google 


478  1274.  m 

1274.   Febr.  24.   Güstrow.  1311 

Ntcolaus,  Fürst  von  Werk,   verleiht  deni  Kloster  Poberan  das  Eigenihum,  du 
Vdsallengenchtsbarkeä  und  aUe  fürstlichen  Einkünfte  von  6  Eufen  in  yiendorf. 

In  nomiAe  MQCte  et  indiTklue  trinitatis.  Nicotous  dei  gracia  domiiMis  de 
Werie  imivereis  ChrisU  fidelibus  presens  scriplmn  yisuris  eternam  in  donioo 
.aakrtem.  Omois  actus  et  opus  quodUbel,  quod  ad  futuram  porrigitiir  posteritateiB. 
aecesse  est  suromo  opere,  quatenus  priTUegiorutn  aucloritate  et  rationis  roboreotv 
diacrelioBe.  Ad  cautebm  igitur  fiMuri  temporis  notum  fieri  volumos  uniTersis. 
4aB  presentibus^  quam  futuris,  quod  nos  de  bo^a  voluntate  Bostra  coDtoUa» 
ecdesie  Doberaeensi  sex  mansoram  in  Nigendorpe  proprietatem  et  reditus,  qo 
.Qos  coDÜngimL)  cum  i^mni  iudicio,  quod  milites  et  ceteri  hosiues  nostri  in  boab 
4Niis  habere  noscuotor,  perpetao  possidenda,  ita  ut  coavent«!  4e  eisdem  bonis  ok 
memoriam  Arooldi  dilecti  niUitis  nostri  de  Nigenkerkeo  io  cUe  onmiuin  aninar» 
«peipettto  sen  iUum  procuretur.  Et  ut  boc  factum  nostmm  ratam  floaneat  apoi 
iposteros,  preaentem  paginam  com  sigtlli  nostri  testiasonio  duiimus  roboraadiE 
jtfuHis  rei  tesies  sunt:  miUtes  duo:  Aicolaus  Gallus^  Johannes  Moltiko;  Ueinrictf 
.antiqmis  advocatuS)  Johannes  de  Bruneswich  et  alii  quam  phires  fide  dignl  Acta 
:attnt  hec  anno  gracie  Jtt^'CCLXXllU^  Datum  in  Guisterowe^  seito  kAeuk 
fMarcii» 

N«eh  dum  Orif imI  i«  BaUi»*ArduT  au  Eostock.     Das  SWgel  irt  »bg^CaUeo.  —  Gedruckt  ioack  def 
Diplomttar.  Dobcran.)  bei  t,  AVesIphalen  111,  p,  1519;   Lisch,  Hüm.  Urk.  I,  S,  57. 


1274.   Märe  12.  1317 

yicolans,  Fürst  von  llerfc,  vtrleiht  den  Brüdern  Bernhard  und  Heinridi  r*^ 
Peccatel,  Btttem.  zur  gtsammten  Haml  die  Güter  iJibkoic,  Ziplcnc,  BiA^ 
Zieritz,  Stnlbotc,  Peccatel,  Gr.^rielen,  KL^  (J^olhasen-)  Uden,  Brusdor 
und  Lofighagen,  sotrie  deth  genrnrntefi  Bittem  von  Peccatel  und  dem  Bite 
Baven  zur  gesofnmta^  Hand  die  Guter  iJ^bbechow,  Viden  und  Zähren,  f* 
oUer  Oericht^trktit,  allen  BetJen  und  Diensten,  allen  Freiheäen,  G^rtdd^ 
iMten  und  Ktn^eidt^keH. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis,  Omnibus  in  perpetnom.  Ama^ 
Kos  Nicolaus  dei  gratia  dominus  de  Werie  notum  facimns  tarn  presentibos,  qM 
-foluris^  quod  de  bona  et  Hbera  voluntate  nostra^  a«  cobscbsq  fiüonui.  diledi$ 
ac  fidelibus  nostris  domino  Bemardo  et  domino  Hinrico  fralribos  dicös  de  Pec- 
catle  eorumque  heredibus  siue  successoribus  bona  eonun,  in  adnocacia  Peoceb 
Tel  Tbicumque  habuerint  in  partibus  Slauie  contenta^  iunda  man«  porreximus  ei  s 
eisdem  melis,  quibus  iacent  predicta  bona,  ipsis  cum  iudicio  mams  et  coli  et  i^ 

precaria^   a  denariis  monete.   a  reparackme  phacafi  et  sepiaa.,   sine  ^ 


Digitized  by 


Google 


1318  1374.  47» 

MiBibus  imurrentibus,  cfoe  superuenire  poterint,  tibere  contalmtw  pirpeluHteir 
f^sidenda,  cum  silvis,  pratis,  pascuis,  palTudibus,  eullis  et  incultis,  vüs,  inuHs^ 
4quis  aquaruiAqne  decursibiis,  exitibus  et  regressibus^  cum  duobus  stagnis  lam 
Magno,  qiiam  Paruo  Yilem  adiacentibus,  cum  molendinis,  videlicet  cum  moiendin* 
sito  ante  ciuitalem  Pencelin  et  cum  molendino  diclo  Trendecops,  que  cum  vni- 
uersis  et  singulis  supra,  intra  et  infra  se  Integra  conlinentur,  ita  vt  nos  nee 
nostri  heredes,  successores  aul  iudicü  nostri  exsecutores  ad  mensuranda  bona 
pfefetömm  militum  nullam  prorsus  habeamus  de  cetero  polestatett.  Heo  ^fint 
bona  predictorum  militum  videlicet  domini  Bernardi  et  domini  Hinrici  de  Peccatle 
füticta  mann  pörreöta  et  eorum  beredibui?,  successöribus  cum  omni  iure,  ut  supra 
dictum  est,  et  cum  collatione  beneficloilim  sen  eccleshi^um :  Lupogloüe,  Cippelow, 
Ciriz,  Stribbow,  Peccatle,  Yilem,  Colhazen  Yilem,  Brusmezdorpe  et  Lancauel. 
Jnsuper  contulimus  domino  Bernardo  et  domino  Hinrico  militibus  prelibatis,  necnon 
domino  Coruo  communiter  iuncla  manu  porrecta,  scilicet  Lubbechowe,  Yilem  et 
Zarne  cum  omni  iure,  ut  supra  tactom  est.  Et  hec  bona  comparauerunt  sibi 
milites  iam  tacti  pro  CC^''  marcis  et  XL  marcis  slauicalium  denariorum,  set  altera 
bona  supradicta  comparauerunt  sibi  fratres  sepedicti  speciaüter  pro  DG  marcis 
slauicalium  denariorum.  Yt  autem  hec  porrectio  nostra  seu  coUatio  Firma  et 
inuiolata  perhenniter  perseueret,  nee  aliquis  successorum  nostrorum  sine  iudicü 
nostri  exseculorum  ipsam  proponant  aut  valeant  infirmare,  prelibatis  militibus 
domino  Bernardo  et  domino  Hinrico  fratribus  dictis  de  Peccatle  atqne  domino 
Coruo  et  eorum  heredibus,  successoribus  iii  munimen  ac  memoriale  perpetuum 
paginam  presentem  contulimus  nostri  sigilli  munimine  roboratam.  Hec  acta  sunt 
in  presentia  domini  Ghodefridi  preposltl  de  Gustrowe  et  domini  Hinrici  de  Yloto- 
we,  Gherardi  d6  Antiqua  Yilla,  Nicolai  de  Bruseuitze,  Olrici  de  Bardenulet, 
Willekini  cameradi,  Hermanhi  de  Smarzenow,  Lambert!  de  Rozenhagen,  HenMnni 
Sagiltarii  et  aliorum  plurimorum  ßdelium,  tarn  militum^  quam  seruorum,  quos 
omnes  huic  scripto  pro  testlbus  duximus  innotandos.  Datum  anno  domini  mUle- 
simo  ducentesimo  LXX'^IIir,  in  die  beati  Gregorii  pape. 

Nach  dem  Original  im  pommerschen  Arcbiy  zu  Stettin.  Das  Siegel  ist  abgerisaen«  —  Das  Dorf  Col* 
hazen  Vilem  trug  damals  den  Namen  wahrscheialich  von  dem  Besitzer  Kohlbase,  im  J.  1248  kommt 
ein  fürstlicher  Togt  Bertoldus  Kolha^b  vor;  Tgl.  Bd.  I,  Nr.  607.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  X,  S.  209. 
—  Vgl  Jahrb.  111,  S.  13  und  30. 


1274.   März  23;   Rostock.  1318. 

Siegfried  von  Stralsund  verhmfi  seine    Guter  in  Sülz  an  Arnold  Kopmann 
auf  3  Jahre. 

Dominus  Sifridus  de  Sundis  vendidit  Arnolde  Copman  bona   sua  in  Sulta 
a  proximo  pascha  ad  tres  annos,   quibus  elapsis  bona  illa  libera  sunt  sicut  prius* 


Digitized  by 


Google 


490  1274.  ttH 


Si  aatea  iaceiidio  destroentiir,  Sifndos  paitem  SMm,  et  AraoMos  Cefmm  sm 
partem  reedificabiL  Anno  M.  CC.  LXXII1I%  feria  sexta  ante  palmas.  Et  qiiid(|iid 
aupercrescit  ib  coflecla  et  exacüone,  unusquisque  partem  suam  dabit,  Sifiridas  ei 
AnoUns. 

Hack  dca  BostodM  StmaOmcha  C,  foL  10. 


1274   Rostock.  UM- 

Volzeke  Tuimeke  verkaufi  sein  Erbe  zu  Rostock  zwischen  dem  MiüdmarÜit 
und  den  Scharren  an  Gerhard  HoUoger,  der  sieh  dassdbe  mä  seinem  Brudff 
Albrecht  theüL 

Dominus  Folceco  Tnnneke  et  filii  sni  Tendideront  Gerardo  Hologfaer  he- 
reditatem  fflam  totam  angnlarem,  que  sita  est  inter  fomm  medie  cinftatis  fi 
macella^  sicnl  sua  fiiit  Hanc  sibi  resignavit  Hanc  Gerardos  dimidiam  resigniTl 
Alberto  fralri  suo  Hologher- 

Njmüi  dem  Rostocker  Stadtbache  C,  foL  12. 


1274   Rostock.  1320* 

Der  Raul  zu  Rostode  Überträfft  die  BausteOe  heim  ahen  SteinAor  (hmter  dm 
sog.  HefrenstcHj  dem  ersten  RaAsdtener  Hermann  wm  dessen  ErheH» 

Consoles   dedenint  Hermanno   maiori   nontio    ipsorum    aream    illam 
poitafli  antiqnam  lapideam  suisque  histis  heredibos  perpetuo  possidendam. 

Kmck  den  Bottoeker  Stmdtbvflke  C,  fol.  13. 


1274   Rostock.  1321 

Heinrich,  Adolfs  Sohn,  verkauß  an  Albert  von  Kosfdd  seirken  AnAeä  o» 
einem  Werder  und  eine  halbe  Baustdk  bei  der  Badeäube  hinter  der  Burg  z>i 
Rostock. 

Seinricos  filius  domini  Adolphi  vendidit  domino  Alberto  de  Cosfelde  suas 
partem  insole  extra  civitatem,  que  fuerat  Stoyfer.  Jnsuper  dimidiam  aream  apQ<l 
stupam  retro  caslrum,  et  hanc  resignavit  eidem- 

Nmch  dem  Bostocker  SUdtbucbe  C,  fol.  13, 


Digitized  by 


Google 


im  •     1274.  481 

1274.   April  13.   Güstrow.  1322. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werk,  und  seine  Söhne  überlassen  dem  Kloster  Stepenitz 
gegen  100  Mk.  Silbers  das  Eigenthum  der  Dörfer  Karbow,  Wilsen  mit  der 
Mühle  und  30  Hufen  in  Kreien,  und  zu  Mannrecht  die  andern  Klostergüter 
in  ihrem  Lande. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nicolaus  dei  gracia  dominus  de 
Werle  et  fiiii  eius  dilecti  Henricus  et  Johannes  necnon  et  Bernardus  omnibus 
presens  scriptum  visuris  salutem  in  perpetuum.  l^a  que  geruntur  in  tempore,  ne 
simul  labantur  cum  tempore,  poni  solent  in  lingua  teslium  vel  scripture  memoria 
perhennari.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volumus  tarn  posleris,  quam  modemis, 
et  presenlibus  protestamur,  quod  impeticio,  quam  habuimus  supra  bona,  que  longo 
tempore  poss[e]derat  cenobium  sanctimonialium  in  Stepenitz  in  nostro  dominio, 
taliter  est  sopita.  Recepimus  enim  ab  ipsius  cenobii  eonuentu  C  marcas  Brande- 
burgensis  argenli,  et  propter  hoc  eisdem  dimisimus  proprietatem  de  yilla  Carbow 
cum  terminis  suis,  de  Willesen  cum  molendino  adiacente  et  terminis  eius  et  de 
XXX  *  mansis  in  Kreygen  taliter,  vt  eorundem  bonorum,  sicut  hucusque,  sie  de 
cetero  libere  perfruantur,  cum  iudicio  minore  ac  maiore,  coUi  scilicet  et  manus, 
cum  Ysu  cedendi  ligna,  cum  pratis,  pascuis,  paludibus,  nemoribus,  viis  et  inyiis, 
cultis  et  incultis,  aquis  aquarumque  decursibus,  et  plane  cum  omni  commoditate 
et  iure,  sicut  ea  noscuntur  hactenus  possedisse.  Jnsuper  cum  omni  iure  vasal- 
lorum  nostrorum  bona,  que  sequentur,  dimisimus  eidem  cenobio  liberaliter:  yillam 
totam  Dertze  et  Septem  partem  (!)  stagni  adiacentis,  lotam  yillam  Damerow^, 
alterum  dimidium  mansum  in  Stuuendorp  cum  molendino,  XI  mansos  in  Yitelubbe, 
YI  mansos  in  Berchowe,  II  mansos  in  Plawe,  II  mansos  in  Dreszenow,  III  mansos 
in  Louize  ^,  yillam  integram  Stolp  cum  terminis  suis.  Pro  remediis  quidem  ani- 
marum  nostrarum  cenobio  sepedict[o]  memorata  bona  singula  contulimus  perpetuo 
possidenda,  ea  resignantes  ad  Vsus  ipsius  cenobii  ecclesiastice  libertati.  Vt  autem 
hoc  racionabile  factum  nostrum,  yasallorum  nostrorum  consensu  pariter  et  assensu 
ordinalum,  perpetuam  habeat  firmitatem  et  ne  possit  a  nostris  successoribus  immu- 
tari,  presens  scriptum  sigillorum  nostrorum  munimine  duximus  roborandum.  Testes 
huius  sunt:  clerici:  Hermannus  decanus  et  Conradus  custos  ecclesie  Gustrowensis; 
milites:  Hermannus,  Marquardus,  Johannes  fratres  dicti  Co'^tz,  Johannes  Kabolt, 
Johannes  de  Bellyn,  Nicolaus  Gallus  aduocatus  in  Güstrow,  Hinricus  de  Flathow 
äduocatus  in  Rabelle,  Zegebode  de  Holthdorpe;  famuli:  Bernardus  de  Bellyn, 
Thidericus  Huzcet,  Willikynus  camerartus,  et  alii  quam  plures  prouidi  et  honesti* 
Acta  sunt  hec  anno  dominice  incarnacionis  M^  CC^  LXXIIII.  Datum  de  manu 
Godefridi  preposili  Gustrowensis,  in  Güstrow,  idus  Aprilis. 

Nach   einer   auscultirten  Abschrift    aus    dem   16.  Jahrh.  im  Haupt -Archir   zu  Schwerin.   —    Gedruckt 
(aus  einer  unvollständigen  alten  Copie)    bei  Riedel,    Cod.  dipl.  Brand.  I,    Bd.  1,    S.  245.  —  Riedel  gibt: 
Xeklenbirgisckei  Urkudei-Bich  II.  g[ 


Digitized  by 


Google 


1374.  •  m 

'^^i€  ttdeeim  mmnsis  in  Crtin",  eine  schlechte  (nicht  Tom  Original  geMomeBe)  Abtchrill  im  Bamfi^täf 
zu  Schwerin:  «Till  maos.  in  Krejen";  dieselbe  gibt  nachher  statt  ^«totam  Tillam  Damerow*  iir  JQ 
Dansos  in  Damerow";  >  Loobze:  Ri. 


1274.   Mai  5.   Hagenau.  1323. 

Budelf,  römischer  Ktfnig,   befiehlt,   dem  von  ihm  investirUn  Bischöfe  Ukü 
van  JSatzeburg  Achtung  und  Gehorsam  zu  erweisen. 

Jvudolphus  dei  gracia  Romanorum  rex  semper  augustus  nobilibus,  vasaüs 
et  minislerialibus  Raceburgensis  ecclesie  vniuersis  graciam  suam  et  omne  bonm 
Humane  laudis  preconium  et  diuine  gracie  acquiritur  premium,  si  patribus  spiri- 
Inaljbus  condigna  reuerencia  promplis  afTectibus  inpendatur.  Quare  yniuersibH 
vestre  iniungimus,  singulis  vobis  nichilominus  precipiendo  mandantes,  quatenos 
venerabili  anlistili  domino  Virico  Raceburgensi  episcopo,  principi  nostro  dileclo, 
cui  regalem  inuestituram  temporalium  bonorum  ecclesie  sue  cum  ceptro  regio. 
sicut  moris  est,  contulimus,  reuerenciam  inpendatis  debitam,  iura  et  obseqoia 
debita  sibi  cum  omni  prompt! tudine  exhibentes.  Datum  et  actum  Hagenowie,  UT 
iionas  Mali,  anno  domini  BTCC^LXX^lIIl^  indicUone  secunda,  regni  vero  nostri 
dnno  primo. 

Nach  dem  Original  im  Ratzeburger  Archiy  zu  Neustrelitz.  An  weisser  und  rother  Seide  hängt  du 
Siegel  in  gebräuntem  \9achs:  auf  einem  Throne  mit  Rdcklehne  sitzt  der  Kaiser,  den  Scepter  in  bn 
teohten,  den  Reichsapfel  in  der  linken  Hand,  die  Krone  auf  dem  Haupte;   Dmsohrift: 

^  RVDOLF ÜD  *  Rax  ♦  SailPaR  •  AVeVSTVS 

(b^ohrieben  bei  Rtaer -Büchner,   Siegel  der  deutschen  Kaiser,  Nr.  49,  S.  89.)  —  Gedruckt  bei  Sobrsaa 
P.  M.  I,  S.  739;   Franck  V,  S.  56. 


1274.   Mai  6.   Güstrow.  1324 

Ntcohus,  Fürst  von  Werle,  und  seine  Söhne  Heinrich,  Johann  und  Bemhari 
verkaufen  dem  Kloster  zum  heü.  Kreuz  in  Rostock  das  Dorf  Bandow. 

Ln  nomine  sancte  et  iodiuidue  trinitatis«  Nicholaus  dei  gracia  et  filii  eia? 
dtlecti  Heynricus  et  Johannes  necnon  et  Bernardus,  domini  de  Werle,  omnibi^ 
presens  scriptum  visuris  salutem  in  perpeluum.  Ne  gestarum  reram  conpositic 
decursu  temporis  euanescat  et  pereat^  discretorum  prouidencia  solet  eas  per  littertf 
etemare.  Hinc  est,  quod  scire  volumus  presentes  et  posteros  non  latere,  qoo^ 
Bos  de  bona  nostra  uoluntate  et  unaniroi  consilio  et  consensu  ad'  honorem  omii* 
potentis  dei  et  beate  virginis  Marie  cenobio  sanctimonialium  sancte  Cmcis  > 
Bozstok,  quarum  orationibus  nos  et  nostras  Txores  participes  esse  fecemnt.  Tibi 
integram    Bandowe    et    ipsius    proprietatem ,    cum    terminis    suis    et   onmi  mt 


Digitized  by 


Google 


1335  1274.  4dd 

yhieKcet  pratis,  pascuis,  siluis,  agris^  aquis,  cultis  et  iocuUis,  TÜS  et  imiüsi, 
petitionibus  et  exactionibus ,  yrbium  el  pontium  structuris  et  vectigalibus  et 
qttibascimque  censeantur  vocabulis  uel  nominibus,  vendidimus  et  dimisimus  pro  M 
et  CCC  marcis  denariorum  libere  in  perpetuum  possidendam,  ordinandam,  dispo- 
nendasi  et  ad  usum  suum  prout  melius  poterit  ampliaadsua,  ipsi  etiam  iudicia 
minora  secundum  ius  vasallorum  nostrorum  plenarie  dicnitteiites ;  de  maioribus 
uero  iudicüa,  colli  videlicet  et  msmus,  aduocato  nostro  in  eadem  villa  iudicante^ 
sepedicto  cenobio  medietatem  emende,  si  qua  emerserit,  dimittimua,  nobis  medie- 
tatem  reliquara  reseruando.  Ne  igitur  huiusmodi  factum  possit  a  nostris  successo- 
ribus  dubitari,  sigillorum  nostrorum  testimonio  duximus  roborandum.  Testes  sunt 
milites:  Reymberous  de  Stoculete,  Heynricus  Luche,  Hepricus  Grube,  Nicolaus 
Gallus  aduocalus  in  Guzstrowe,  Jordanus  et  Gerardus  fratres  dicti  de  Cropelin^ 
Johannes  Baroldi,  Adam  Spottegeile  et  alii  quam  plures  prouidi  et  honesti.  Acta 
sunt  hec  anno  dfomini  M''CC''LXX''IIir.  Datum  Guzstrowe,  de  manu  Godefridi 
prepositi  Guzstrowensts,  II.  nonas  Mail 

NiMb  dem  Origioftl  im  Axckiy  des  {Uosters  zum  heil.  Kreuz  Ib  Roitoek.  Angebäogt  sind  drei  Sobnüxe 
▼on  grüner  und  roiber  Saide»  Yon  deren  letzter  das  Siegel  abgeschnitten  bt.    Die  beiden  ersten  Siegel  sind: 

1)  das  zu  Bd.  I,  NV.  514,  abgebildete  Siegel  des  Fürsten  Nicolaus  Ton  Werle; 

2)  das  zur  Urk.  yom  15.  Dec.  1274  abgebildete  Siegel  des  FüMteo  Heinrich,  beide  mit  Tf^totändig  er- 
baltener  Umschrift.  —  Gedruckt  bei  Sehröter,  Beitr.  zur  meckl.  Gesch.,  Spec.  dipl.  Nr.  II,  p.  lY»  und  bei 
Lisch,  Hahn.  Urk.  I B,  S.  59, 


1274.   Mai  18.   BrietKngen  (A.  Artlenburg).  1385. 

Gunzdin,  OraJ  von  Schwerin,  verleiht  dem  Kloster  Oldenatadt  die  Freiheit 
wfhd  Vofftei  des  Hofes  Oüzen  (A.  Oldenstadt),  vxie  der  Qraf  dieselbe  bisher 
besessen  hat. 

Omnibus  presentes  literas  inspecluris  nos  Guncelinus  dei  gratia  comes 
Zwerinensis  salutem  in  omnium  saluatore.  Modernorum  obtinuit  consuetudo  vtilis 
€t  heoeala,  ea  que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  labantur  cum  tempore^  literarum 
testimonio  perhennari.  Hinc  est,  quod  nos,  delicti  noslri  (!)  non  inmemores 
{summ],  sei  pront  possumu«  et  valemus,  volumus  pro  eis  domino  grata  obsequia 
exbibere.  Nouerint  eapropter  vniuersi,  tarn  posteri,  quam  presentes,  quod  nos  ob 
amorem  et  reuereniiam  dei  sanctiqne  Johannis  bapliste  contuliraus  libertatem  et 
aduocatiam  in  Otissen  dominis  ac  fratribus  in  Visen,  cum  omni  iure,  sicnt  ad  nos  ßem/^  / 
hactenus  pertinebat.  Ne  autem  gratia  talis  a  nostris  heredibus  infringatur  uel  ab 
aFio  quocumque,  ipsam  iussimus  nostri  sigilli  munimine  roborari.  Datum  Brillin- 
ghe,   anno  domini  WQXT  septuagesimo  IUI.,   sexta  feria  ante  feslum  pentecosles* 

Nach  einer  yon  dem  in  Celle  befindlichen,  des  Siegels  schon  beraubten  Originale  des  Klosters  Olden« 
Stadt  genommenen  Abschrift  des  Landschafts-Directors  y.  Hodenberg. 


er 


Digitized  by 


Google 


484  1274.  1321 

1274.   Mai  21.  Lyon.  13M. 

Sermann,  Bischof  von  Schwerin,  ertheiU  der  &  Martinskirche  zu  Salberäaä 
einen  Abiass. 

xlermaDDiis  miseratioDe  dioina  ZoverineDsis  ecciesie  episcopvs  Tnioenis 
Christi  fidellbus  per  Halberstadensem  cioitatem  et  diocesiD,  ad  qaos  presenles 
Utlere  peroeneriDt,  salutem  in  omniam  salaatore.  Cupientes  qooslibet  ChrisG 
fideles  ad  pielatis  opera  special!  premio  inoitare,  yniuersis  uobis  et  singnfis  nere 
penitentibos  et  confessis,  qui  ad  ecclesiam  sancti  Martini  Halberstadensem,  que  ad 
honorem  dei  et  sanctissime  genitricis  ipsios  Tirginis  Marie  sanctoromque  confes- 
sorum  Martini  et*Nicolay  ac  beatarum  virginom  Katarine  et  Margarite,  necnon 
beate  Marie  Magdalene  ac  omniom  sanctomm  fundata  existit,  in  soUempnitatibQS 
dictbrum  patronomm  et  in  festo  dedicationis  ipsios  ecciesie  et  per  octauas  eins- ! 
dem ',  de  omnipotenlis  dei  misericordia,  beatomm  apostolomm  eins  Petri  et  PaoE 
meritis  et  auctoritate  confisi,  venerabilis  palris  Halberstadensis  episcopi,  loci  dio- 
cesani,  accedente  consensu,  XL^  dies  de  iniuncta  uobis  penitentia  misericorditer 
relaxamus.  Datum  Lugduni,  anno  domini  millesimo  CCTLXXIflT*,  pontificalosj 
domini  Gregorii  pape  X.  anno  tertio,  XD.  kal.  Junii. 

Nach   einer   Ton    dem   Freiberni   Roth   Ton  Schreckenstein   mitgetbeilten   Abschrift   ans    dem    Origiai^ 
welches   sich   in   den  Samminngen    des  Germanischen  Mnsenas   xn  Nürnberg   befindeL     In  Beeng   auf  dtf 
weisse  Pergament  und  die  Schriftcüge  gleicht  dieser  Ablassbrief  den  päpstlichen  Urkunden.    Das  xwv  »^  \ 
gerissene,  aber  noch  bei  der  Urkunde  aufbewahrte  Siegel  ist  das  mxl  Nr.  1 297  abgebildete  (mit  Sonne  sW  |^ 
Mond).     Von  der  Umschrift  ist  erhalten: 

4<  heRMÄNNVS  .  D0I  .  ©RA NONSIS  :  BGOLaSia  :  ePISOhOPVS 

Die  Räckseite  des  Siegels  bat  zwei  Fingereindröcke.  —  *  Hinter  dem  Worte  eiusdem  sind  durch  oi 
Versehen  des  Schreibers  der  Urkunde  einige  Worte  mit  dem  Verbum  ausgefallen  (etwa:  «denoüonis  cssss 
accesserint  manusque  porrexerint  adiutrices**   oder  dergl). 


1274.   Juni  5.   Röbel.  1317 

Nicolaus,  Heinrich,  Johann  und  Bernhard,  Fürsten  von  Werte,  vergleichen  sü 
mit  Heinrich,  Bischof  von  Havelberg,  über  Freienstein  und  die  Grenzen  ihre 
Gebiete  in  der  Gegend  von  Wiltstock,  sowie  über  das  Land  Penzlin  und  & 
Zehnten  aus  diesem  Lande  und  der  Lize. 

In  nomine  domini.  Amen.  Nos  dei  gratia  Nicolaos,  Heinricus,  JobaDnes, 
Bernhardus  domini  de  Werle  omnibus  in  perpetuum.  Ad  notidam  oniversonii) 
tam  presentium,  quam  futurorum,  voiumus  pervenire,  quod  cum  ycDerabili  io 
Cbrislo  patre  domino  Henrlco  Havelbergensi  episcopo  super  imp^cionibos  ac 
eontroversiis  omnibus  sibi  et  ecciesie  sue  suisque  predecessoribos  per  dos  sepios 


Digitized  by 


Goog' 


1321  1274  ^5 

niotis  concordauimus  in  hunc  modum.  Nos  ac  heredes  nostri  dictum  nenerabilem 
patrem  Henricum  Hayelbergensem  episcopum  de  cetero  non  impetemus  super  bonis 
Yrigensten  nobis  violenter  ablalis,  que  ab  ipso  et  ab  ecclesia  tenuimus.,  content! 
solum  eo,  quod  idem  dominus  dicet  requisitus,  nos  iam  dicta  bona  ab  ecclesia 
suisque  predecessoribus  tenuisse,  licet  sibi  ac  nobis  per  violenciam  sint  ablata. 
Ceterum  bona  eiusdem  domini  H.  infra  Dossam  ac  Doberam  sita,  de  quibus  sibi 
sepius  mouimus  questionem,  non  impetemus  cum  eorum  limitibus  sie  distinctis: 
limites  ipsius  sunt  ab  eo  loco,  ubi  aqua  dicta  Dobera  intrans  aquam  Dossam  finem 
facit^  et  abhinc  sursum  per  ascensum  eiusdem  aque  supra  et  infra  usque  ad  palu- 
dem  cannosam,  quod  vulgo  dicilur  rorbruck,  nee  concessum  est  nobis,  nee  domino 
episcopo  in  hoc  rivo  scilicet  Dobera  molendinum  construere  yel  fundare;  et  ab- 
hinc, videlicet  a  fine  paludis  cannose  superius  nominate,  per  medium  silve  et  rivi, 
qui  vulgariter  Schremme  dicitur,  usque  ad  pontem,  qui  berkenbrugge  nominatur, 
et  abhinc  usque  ad  paludem  silve  Babis,  secundum  quod  de  novo  Sabellus  miles 
dictus  de  Redicbstorp  ac  Henricus  miles  de  Ylotowe,  advocatus  in  Hobele,  inter 
Novum  Haslouwe  et  Randouwe  et  Antiquum  Haslouwe  limites  domini  episcopi  cum 
fossatis  et  arboribus  signaverunt;  et  abhinc,  a  palude  videlicet  Babis  ac  ab  arbore 
ibidem  signala,  eque  per  medium  silve  Babis  usque  ad  limites  agrorum  ville  Golt- 
beke  limites  domini  episcopi  se  extendunt,  ita  tamen  quod  pascua  eiusdem  silve 
scilicet  Babiz  utrisque  videlicet  civitati  Wistok  et  ville  Babitz  sint  communia,  binc 
et  inde  ^o  cauto,  quod  utrobique  nuUum  dampnum  a  pascendis  pecoribus  utriusque 
partis  segetibus  inferalur;  et  abinde  usque  ad  arborem  inter  Gollbeck  et  ciuitatem 
Wistok  signatam;  dehinc  usque  in  Dossam,  prout  Rodolphus  miles  dictus  de 
Bolzceke  et  alii  duo  sibi  adiuncti  milites  iuramento  suo  confirmantes  ibidem  inter 
ciuitatem  Wistok  et  Goltbeke  limites  dicti  domini  episcopi  rivis,  fossatis,  arboribus, 
paludibus  distinxerunt;  et  abhinc  medium  fluvii,  qui  dicitur  Dossa,  per  descensum 
eiusdem  usque  ad  locum,  ubi  proprietas  ecclesie  finem  facit,  cedit  domino  episcopo, 
aliud  medium  cedit  nobis,  molendini  vero  pacta  et  census  opidi  dicti  Dossa,  tam  li- 
bera,  quam  inpheodata,  pro  medietate  sui  domini  sunt  episcopi,  reliqua  vero  medietas 
predictorum  pactorum,  tam  liberorum,  quam  impheodatorum,  dicti  in  Dossa  molen- 
dini erit  nostra;  fluuius  vero  Dossa  sursum  per  ascensum  a  dictis  Rudolphi  in 
Goltbeke  limitibus  usque  ad  extremitatem  piscine  molendini  Podarse  eiusdem  iam 
sepius  nominati  domini  episcopi  est  liberaliter  ripa  cum  utraque.  Et  sie  limites 
ipsius  sunt  distincti.  Dictus  vero  iam  sepius  dominus  episcopus  ab  inipeticionibus 
terre  Penzcelin  ac  decimarum  eiusdem  ac  decimarum  terre  dicte  Liza,  necnon 
decimarum  aliorum  terminorum  nostrorum  infra  suam  dioecesin  se  extendencium, 
quiescens,  de  communi  concensu  sui  capituli  ipsas  cum  terra  Penczelin  nobis 
nostrisque  heredibus  cum  omni  iure  et  actione,  usu  seu  requisitione,  cum  uni- 
uersis  et  singulis  ad  dominum  episcopum  ex  ipsis  siue  pro  ipsis  decimis  pertinen- 
tibus  vel  quocunque  exspectantibus  quoquo  modo,  libere  et  absolute  contulit  in 


Digitized  by 


Google' 


1274  m 

pheodo  perpetuo  possidendas,  eo  solum  adiecto,  qiiod  hiis,  qoi  a  domno  efi- 
acopo  dtetas  iam  decimas  tettueniot  rd  de  \me  tenere  deboenint^  et  naxime  ffia 
domiaarum  de  Plote^  cum  ad  etatem  perveoerunt  tegitimam,  dod  cootndiceBtes 
aCquatenus  cooFenBiis.  Acta  sunt  hec  Robde^  anno  domini  HTCCLXXfflr, 
nonas  Junii,  in  die  saoeti  Boniraoii.  Testes  rere  sunt:  Cunradiis  preposit« 
Hayelbergensis,  Jobannes  et  Petras  capellani  Havelbergensis  episeopi^  St^>hani 
prepositus  in  Robele^  Godekinus  scriptor  noster,  prepositus  in  Güstrow,  magider 
HermanBUS  et  Nicolaus  f rater  eios,  capellani  noatri,  clerici;  dominus  priori 
Mirow,  Henricus  de  Ylotowe  advocatns  in  Robele,  Johannes  Owraan,  Ludolfus  k 
Swerin,  Henricus  et  fraler  eius  de  Hol[t]dorp,  Priabnr  et  frater  eiw  SabeBos 
de  Redichsdorp,  Sabellus  de  Piauwe,  Yo  aduocatus  in  Wistok,  Hermanous  de 
Plawe,  Rodolftis  de  Boyster,  Jcriiannes  de  Stendal,  Johannes  Ganttecow,  Rudol- 
phus  de  Bolzceke,  Henricus  de  Wodenswege  et  alii  quam  pbires  clerici  et  laid 
£de  digni.  Et  ne  hanc  Ordinationen!  astutia  seu  perversitas  aliquonun  vtleati 
posterum  irritare,  presentem  paginam  super  hac  ordmatione  confectam  ^Ilona 
nostri  et  ßlioruai  nostrorum,  Henrici  videUeet,  Johannis  et  Bernardt,  appensioBit» 
öux'unus  roborandaai.  Cuiiis  etiam  iam  dicte  ordinaUonis  Privilegium  nos  habeifiiB 
a  domino  episcopo  nobis  datum. 

Nach  RiedeFs  Cod.  dipl.  Brand.  I,  Bd.  3,  S.  261 ,  aus  ^dem  Harelberger  Copial%acbe  ioL  64/  - 
Gedruckt  auoh  b«i  Buehhoki,  Brand.  Gosoh.  IV,  Anh.  p.  100.  —  DU  am  SehliuM  der  ürkvnde  crviki 

bischofliche  Ausfertigung  ist  nicht  aufgefunden. 

(1274.)  13» 

Der  Roth  von  Hamburg  schreibt  an  den  Roth  von  Lilbek  wegen  der  sckud^ 
den  Angelegenheit  mit  dem  Herzoge  von  Sachsen  und  dem  Grafen  GWs 
von'  Schwerin. 

xrudenttbus  viris  et  honestis  consulibus  in  Lubeke  consules  Hanutteobll^ 
genses  promplam  et  obsequiosaoa  ad  omnia  voluntateok  Cum  nee  dominus  do$I^ 
comes,  nee  vos,  nee  nos  placita  in  miUo  fine  lermiaata,  nee  aliqua  bona  i 
«liqua  parte  nominata  domino  duce^  Saxonie  simpIicUer,  vnanimiter  scripseramiii 
videtur  nobis  negotium  ad  presens  aUqua  in  parte  fore  neglecUira.  Si  aiüefl 
prefota  placita  medio  tempore  cum  domioo  nostro  comite  melius  discutere  ^ 
«rdinare  volueritis^  secundum  quod  vobis  placuerit,  iterato  domino  duce '  vobiscm 
«crU^emus.  Super  hec  omnia,  si  placeL,  bonum  nobi&  videtur,  vt  cuoi  coiBüe 
Guncelino  diem  et  tempus  prolongetis. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek,  Bd.  III,  S.  18«  aus  ndem  Originale  auf  der  (Lubeker)  Treit.  cü 
den  Einschnitten  für  das  Siegelband,  einem  Reste  des  Bandes  und  einem  anhängenden  kleinen  Bmctt^t^ 
des  Siegels,  das  den  Brief  schloss.**  Auf  der  Rückseite  steht:  „Consulibus  in  Lubeke.'*  —  '^ducC'  ^ 
beide  Male  statt   „duci**   geschritben.  —  Dos   Inhalte»  wegen  Tgl.  oben  Nr.  1302,  auch  Nr.  1329. 


Digitized  by 


Google 


1329  1274.  4Sßl 

(1274.   Vor  Juni  10.)  ig^ 

Ounzdin,  Chrqf  von  Schwerin,  schlägt  der  Stadt  Lvhek  zu  Verhandhmgen  eine 
Zusemwiekkunfi  in  Bwsenburg  vor,  verheiset  freies  Oeieäe  tmd  eKÜässt  die 
O^fcmgenen  emelweüen  wOer  Büfgschaft  dee  BathM  von  laAdc. 

vJiuiceUnus  dei  gnitia  comes  Zwerinensis  honorabilibus  uiris  adoocato^ 
consulibus  ac  communi  ciuitatis  Lubicensis  salutem  et  omne  bonum.  Locum  et 
diem  uobis  placitandi  gracia  prefigendum  uestris  lilteris  nos  rogastis.  Jgitur 
honesttm  peticionem  uestram  respicientes^  diem  proximam  feriam  secutidam  post 
Primi  et  Feüciani  martynam  et  locum  in  Boyceneburg  uobis  prefigimus  placitandi 
gracia  obseruandum,  ducatum  nostrnm  pre  nobis  ac  nostris  amicis  securum  ha- 
bentes  tam  reditu,  quam  processu,  et  hoc  tenore  presencium  protestamur.  Pre- 
terea  ad  maiorem  ducatus  cautelam  unum  ex  nostris  militibus  aut  proximo  sab- 
balho  aut  dominica  subsequenti  uobis  Lubeke  transmittemus.  Ceterum  captiuis 
damus  inducias  ila  conditionaÜter  ad  octo  dies,  ut  consules  ciuitat[i]s  pro  ipsis 
captiuis  respondeanl  patenti  eorum  littera  nobis  super  eo  missa,  ut  octo  diebus 
transactis  in  captiuitatem  redeant;  sicut  proxima  feria  sexta  debent.  Vnde  secun«^ 
dum  has  inducias  datas  proxima  feria  sexta  iam  predicta  expectamus  aut  patentem 
litteram  consulum  aut  captiuos. 

Kftch  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  333,  aus  dem  Original  auf  der  Trese  zu  Lübek,  welches 
▼ob  delselben  Hand  gesohriebeo  ist  wie  unsere  Nr.  1313.  An  beiden  hängt  auch  das  yierte  Siegel  deft 
Grafen  Gunzelin,  welches  oben  zu  Nr.  704  abgebildet  ist.  Von  dem  an  dem  yorstehenden  Schreibeo 
liangenden  Siegel  ist  die  obere  Hälfte  verloren  gegangen,  aber  sehr  kenntlich  sind  noch  die  freischweben* 
den  Wurzeln,  ohne  den  herzfOnmgen  Untersatz  des  Baumes,  und  Ton  der  Umschrift  die  entscheidenden 
Buchstaben: 

NI  ♦  aOODITIS  .z\- 

Aus  dieser  Uebereinstimmung  lässt  sich  vermutben,  dass  beide  Schreiben  ungefähr  gleichzeitig,  d.  h. 
nur  etwa  ein  halbes  Jahr  nach  einander  und  in  derselben  Angelegenheit  geschrieben  sind.  Vgl.  obem 
Nr.  1313.  Der  weitere  Verlauf  der  Händel  Lübek*s  und  der  Braunschweig  -  Lüneburgschen  Herzoge  mit 
den  Herzogen  von  Sachsen  und  dem  Grafen  Gunzelin  ist  nicht  urkundlich  bezeugt.  Gunzelin  starb  1274, 
£nde  October  oder  Anfang  November  (s.  weiter  unten  die  Urk.).  Sein  Sohn  Helmold  stand  am  25.  Mai 
1275  mit  den  Lübekern  auf  gutem  Fosse,  indem  er  ihnen  die  Zollfreiheit  in  seinen  Landen  bestätigte^ 
und  dass  der  von  Detmar  (Nr.  1302,  Note)  gemeldete  Verlust  der  überelbisohen  Besitzungen  der  Grafen  von 
Schwerin  nur  vorübergehend  gewesen  sein  kann,  beweisen  zahlreiche  spätere  Urkunden.  Schon  am 
8.  JuU  1274  sohloss  der  Herzog  Johann  von  Sachsen  (Lauenburg)  wieder  einen  Kauf  ab  mit  einetfi 
Xifibeker  Bärger  (Bertram  Momewech,  tbcr  ein  Wehr  im  Ratzeburger  See,  U^B.  d.  Sl.  Lübek  I,  S.  326X 
Damals  ist  also  zwischen  diesem  Herzoge,  der  Gunzelin*s  Bundesgenosse  war  (Nr.  1302),  und  Lübek  der 
Priede  schon  hergestellt  gewesen. 


Digitized  by 


Google 


486  1274.  13» 

(1274.)  1331 

Einkauf  in  das  HospiUd  zum  S.  Jacob  zu  Wismar. 

jVlummo  de  Stromekendorp  et  Boyo  et  Marquardus  frater  eius  de  Neweke- 
storp  promiserunt  HI  marcas  denariorum  et  vaccam  hospitali  pro  filio  donüiK 
HiUeken  de  Newekestorp. 

Nach   dem    Wiim.   Stadtb.  B|    p.  96.  —  Diese    und   die   3    nächstfolgenden   Einzeichnongea  sind  j 
Jahre   1274,  nach  dem  15.  Juni,  gremacht 


(1274.)  1331 

Timme   Holstein,   Bitter,   verpflichtet  sich,   der  Stadt   Wismar  nichts  Bm 
zu  thun. 

Dominus  Tymmo  Hollsatus  exegil  pecuniam  a  domina  nostra,  quam  cii 
non  posset  habere,  cum  ira  recessit  dicens,  si  aliquid  proinde  posset  Tacere,  bfx 
nullo  modo  vull  dimiltere.  Consules  vero  rogauerunt  dominum  Tyramönem,  < 
contra  ciuitalem  nosiram  et  burgenses  nostros  nichil  mali  faciat.  Hoc  prople 
peticionem  consulum  media  fide  domino  Benedicto  de  Rodenbeke  et  vniueßi) 
consulibus  promisit. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  97. 


(1274.)  1331 

Schlichtung  eines  Streites  zuoischen  Johann  von  Schulendorf  und  Godeke  Gnk 
einerseits  und  den  Wismarschen  Bürgern  Machorius  und  Wachem  sammi  k 
Ihrigen  andererseits. 

Quedam  discordia  fuit  inter  Johannem  de  Sculendorp  et  Godeco  Gnibeo. 
ex  vna  parte,  et  Mageheram  et  suos  pueros  et  Yasbernum  et  suos  pueros  d 
priuignos.  Hec  discordia  est  sopita  imperpetuum  cum  iuramento  prescriptomi 
uirorum,  presentibus  domino  preposito  Nicholao,  domino  Helmoldo,  domino  Heu- 
rico  de  Slralendorp,  domino  Godescaico  Pren,  domino  Gunthero  de  Leoezoywe. 
domino  Hermanne  Storm,  militibus,  et  Godekö  de  Plote  et  Henricus  de  Zweris 
et  Herbordo  fabro  de  Ramboywe  et  Johannes  de  Gogelloywe  filius  Henrici  k 
Gogelloywe,  et  consules  Theodericus  consanguineus  Ricoldi,  Gutiar,  Henricus  ce 
Borkem,  Henricus  de' Bracle,  Albertus  de  Gogellowe,  Johannes  de  Slerrenberf 
Dhegenardus,  Johannes  de  Leuezoywe,  Henricus  de  Rodoluestorp  et  JobannfS 
Alt^us. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  98.  Später,  jedenfalls,  wie  es  scheint,  Tor  1297,  ist  ebendort  p.^' 
eingetragen :  „Johannes  Sculendorp  et  Godeco  Grube  iurauerunt,  se  tenere  amiciciam  ciuitatis  in  perpetui*! 
et  Ludeco  Krullig  et  Johannes   de  Clucendorp  promiserunt  cum  eis.** 


Digitized  by 


Google 


1333  1274.  489 

(1274.)  1S83. 

Aufzeichnung  über  unrichtigen  Schoss  Hüdebrand  Höppeners  zu  Wismar, 

Sildebrandus  Hoppenere  de  anno  in  annum  commonitus  fuit,  dum  daret 
collectam,  vt  daret  eam,  sicut  de  iure  deberet.  Tandem  una  uice  dedit  collectam, 
et  consules  ueraciter  intellexerunt,  quod  M  marcas  magis  habuit  super  bona,  vnde 
dedit  collectam.  Yna  uice  consules  reperierunt  in  domo  sua  paratam  pecuniam, 
quam  negauil  se  habere,  et  illam  pecuniam  tulerunt  consules  super  domum  con- 
sistoriam,  et  miserunt  nuncium  predicto  Hildebrando  diceätes:  cum  istis  bonis  et 
aliis,  de  quibus  non  dedistis  collectam,  uitam  vestram  merito  perdidistis.  Quod 
audiens  (resignauit  ^  predictam  pecuniam  et  promisit  ad  hec  C  marcas  pro  uila 
sua,  pro  quibus  Bernardus  de  gradu  secum  fideiussit.  Quandocunque  consules 
Yolunt,  has  C  marcas  possunt  requirere),  idem  Hildebrandus  prebuit  ad  predicta 
bona  C  marcas,  et  consules  noluerunt  hoc  acceptare,  sed  adhuc  stat,  sicut  pre- 
buit, et  Bernardus  gener  eins  promisit  secum,  quod,  quandocumque  consules 
miserint  sibi  nuncium,  quod  ueniat. 

Nach   dem   Wism.  Stadtb.  B,   p.  98.     Die   Worte:    ^„resignauit  prediotam*'  bis  „possunt  requirere ** 
sind  ausgestrichen. 


1274.  JuU  8.   Demmin.  1334. 

Hermann,  Bischof  von  Camin,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  das  Eigenthum 
sämmiUcher  Zehnten  aus  den  Dörfern  WaBcendorf  und  Stechow,  wdche  das 
Kloster  zur  Hälfte  vom  Bischöfe  und  zur  Hälfte  von  dem  Fürsten  Nicolaus 
von  Werle  gekauft  hat.  , 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Hermannus  dei  gracia  Caminensis 
episcopus  Omnibus  in  perpetuum.  Jura  docent,  pietas  suadet,  illos  non  inmerito 
decimas  possidere,  qui  carnem  suam  cotidie  in  dei  seruicio  decimant,  se  ipso3  in 
holocaustum  et  uictimam  in  multis  vigiliis  et  abstinenciis  ac  profectu  bonorum 
operum  offerentes.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volumus  tam  presentibns,  quam 
futuris,  quod  nos  de  benigne  ac  communi  consensu  capituli  nostri  monasterio  in 
Dargun  fratribusque  ibidem  deo  iugiter  famulantibus  dimidiam  decimam  viUarum 
Walkendorp  et  Stechowe  vendidimus  pro  sexcentis  marcis  denariorum,  proprieta- 
temque  aliam  dimidie  decime  earumdem  yillarum,  quam  [a  n]obili  yiro  domino 
Micolao  de  Werle  emerunt,  ipsis  ob  reuerenciam  dei  et  gloriose  virginis  Marie 
donauimus,  vt  sie  integram  decimam  istarum  yillarum  iure  perpetuo  possideant 
cum  omni  iure,  quod  in  eis  habuimus  vel  habere  ex  nostro  dominio  videbamur. 
Jji    cttius    rei    testimonium    presentem    litleram    ipsis   donauimus   sigilli  nostri  %i^ 

Meklnbirgiseket  Ürku4ra-Biek  II.  g2 


Digitized  by 


Google  ^ 


496  tdt4  m 

ctfAidi  nostri  munimine  roboratam.  Testes  huius  rei  sunt:  Johannes  decanis, 
Hinricus  custos,  Gherardps  scolasUcus,  Wizlaus,  Mauricius,  et  alii  quam  plores 
elend  ac  layci.  Jö  Dytöirt  acta  sunt  hec  anno  dominl  M^C(7LXX*'Iin%  VDP 
idus  Julii,  pontificatus  nostri  anno  vicesiino. 

Nudi  dcMi  Origi^i^  im  Ebupt-ATohiy  za  Schwerin.  Ab  einer  Sdinur  ron  rother,  griner  und  gdbct 
Seide  hängt  nooh  die  untere  Hälfte  des  biBchöflicben  Siegels,  wie  es  zu  Nr.  799  besohriebeo  ist,  nnd  sa 
einer  Schnur  ron  rotber  und  gelber  Seide  das  zu  Nr.  1245  beschriebene  neue  Siegel  des  Dom-Capiteb. 
—  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  150. 


(1274.)  133i 

Hermann,  Bischof  von  Camin,  nimmt  das  Dorf  Moidiz  (hei  Gtlow)  von  der 
Kirche  zu  Malchin  und  legt  es  zu  dem  Dargunschen  Dorfe  Oüow. 

Uermannus  dei  gracia  Caminensis  ecclesie  episcopus  omnibus  hanc  litte* 
ram  visuris  [salutem]  in  domino.  Notum  esse  uolumus  vniuersis,  quod  nos  viUm 
MoyzliZ)  que  est  ecclesie  Darg[u]nensis,  que  pertinebat  ad  ecciesiaro  Makcbin, 
quam  nunc  abbas  Dargtfnensis  habet  sub  propria  agrlcultura,  ab  ecciesia  Malechin 
excipimus,  ut,  quamdiu  uillam  nullus  inhabitat,  nnllam  questionem  mo[uere]  possH 
de  uilla  illa,  quod,  cum  ad  nos  uillarum  vnio  pertineat,  ipsarum  etiam  diuisio  ad 
nos  pertinet  ipso  iure.  Ne  igitur  aliquis  super  huiusmodi  villa  ecciesiam  Dar- 
fWieifitm  turbare  possit,  presentes  eid[em  dedijmtis  ^igOR  nostri  rdbore  <;am-^ 
Munilas. 

N«(ih    dem   Originiil   im    Haupt- Archir    zu   Schwerin,    auf    einem    an    der    rechten   Seite   Termoderten 

IVtfaVUvnt  In  defselheü  sofatfii^n  ÄitiuSkel,  wie  dre  Urknnde  Nr.   1334.     Da«  Siegel  ist  von  ^m  aus  der 

'C^T^  t^sehutttenen  Pergamentstretf^n   abgefallen^     Die   Urkunde   ist   ahne  Datum;   nadi   der    Hand  der 

«^^  gewannten  Urkunde  gehört  sie  ungefähr  in  dieselbe  Zeit.    Man  vgl  auch  die  Urk.  vom  22.  Febr.  1261 

^   ^I^V  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  153. 


^4  Juli  12.  Parcfami.  1336. 

fiAmold,  Qrof  von  Schwerin,  schenkt  mit  ^Stimmung  seines  Vaters,  des 
i^^^ttn  Oumelin,  der  Marien-Kirche  zu  Parchim  das  Eigenthum  von  vier 
^V^  ^*  ÄJÄjew,  welche  vier  Bürger  in  Parchim  angekauft  hatten. 

\k  lifttteir  sancte  et  indiuidue  trinitatis.    Nos  Helmoldus  dei  graeia  comes 
«1^  vMiibus   in  p^ipetüütn.     Omnis  actus  et  opus   quedübet^    quod  ad 
4|Mf{lir  pesterilaleiD^  necesse  est  summopere  priuilegiorum  auctoriiate  et 
^jTriiwtnn  ^robo^ari.   llinc  est,  quod  ad  yniuersoruro,  tam  prfesenoioiD, 
euflittiDS  itoticiam  p^iienife,   quod  nos,   aocedente  legitimo  €C 
Mectt    patris    nostri    domini    GunceHni,    eomitis   de   Xveriih 


Digitized  by 


Google 


tm  1274.  m 

proprietAteoQ»  qualnpr  mansdrwi  sitorwn  in  uiUa  Bollen,  qi^os  dilecti  ciues  nostri 
de  Parokem  yi^ieet  Olemennus,  Wedego  de  Ponte,  Arnoldus  de  Yilaii  et  Scc^^ne 
molendinciriiis  pro  remedio  anitnarum  suarum  siüs  denariis  adenterunt,  dedimu^  e| 
d^nftuimus^  ob  apem  s^c  meritum  retributionis  eterne  ecclesie  saqcte  Marie  in  now( 
oiuitete  Parchem  cium  omni  iure  ao  vtiütate  et  prouealibus  eorundem  pßrpetuo 
posaidendam,  ita  vid^icet,  quod,  quicumque  plebanus  fuerit  iam  dicte  ecclesie, 
ipsos  qo^tuor  manao«  habet  ad  vsus  suos,  bac  adiecta  conditione,  quod  omnibus 
diebua  festiuifi  vnam  priorem  missam  dipat  et  omnibus  quartis  et  sextis  feriis  missa^ 
pro  defmicli$  similiter  cantet  in  ecclesia  memorata.  Huius  donationis  nostrcf 
tefltes  sunt:  clerici:  Hermannus  plebanus  dicte  ecclesie  in  Parcbem^  Zeghebanduüf 
plebanus  in  Moderiz,  Johannes  plebanus  in  Clocowe,  Hogerus  plebanus  in  Gra- 
Lowe  et  curie  nostre  capellanus;  milites  vero  sunt:  dominus  Gargheuiz  noster 
aduocatus,  dominus  Nycolaus  de  Belue,  dominus  Sifridus  de  Kerdorpe;  eines  vero 
sunt:  Volperlus,  Johannes  de  Boycenborch,  Amoldus  de  Boken,  Johannes  Rampe, 
Hinricus  Jnslilor  et  alii  quam  plures.  Jn  cuius  rei  noticiam  presens  scriptum 
nostri  sigilli  robore  iussimus  communiri.  Datum  et  actum  Parchem,  anno  domini 
M'CrLXXIIir,  quarlo  ydus  Julii. 

Vs^fih  dem  OrigiDal  im  Haupt- Archir  zu  Schwerio.     Die  Urkunde  hatte  zwei  Siegels 

1)  ein  rundes  Siegel  an  einer  Schnur  yon  weissem  Zwirn,  mit  einem  rechts  gekehrten  Pferde.  Ein 
Theil  der  Füs^  und  der  Schwanz  sind  abgebrochen»  und  to9  der  Umschrift  sind  nur  rechts  oben  die  Buch- 
ataben   SiS  erbaltwi.     Vgl.  zu  Nr.  1201. 

2)  J)9A  zweite  Siegel  an  einer  SchiMir  yon  blauem,  grobem  Zwirn  ist  je^t  TttUIg  yersohwunden;  nach 
dem  Register  der  Parchimschen  Kirchenbriefe  yon  1812  war  dasselbe  damals  noch  yorhanden,  aber  un- 
kenntlich, und  nach  einer  Registratur  yom  Jahre  1838  auf  der  Rückseite  der  Urkunde  war  damals  noch 
ein  Bruchstuck  mit  den  Buchstaben  — ANI —  der  Umsc^irifl  yorhanden.  Vermuthlich  war  es  das  Siegel 
des  plebani  Hermanni  zu  Parohim.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  &  258. 


1274  Aug.  1.   Lyon.  1337. 

Papst  Gregor  X.  bestätigt  den  Vergleich,  welchen  dm  Kloster  Doheran  mit 
dem  Bischöfe  von  Schwerin  über  einige  Zehnten,  über  Dänschenburg  und 
Benekenhagen  u.  Ä.  geschlossen  hat. 

(jTregoritts  episoopus,  seruus  seruorum  dei,  düectis  filib  abbati  et  eon- 
uentui  monasterii  de  Doberan,  Cisterciensis  ordinis^  Zuerinensis  diocesis,  sthiteai 
et  apostolicam  benedictionem.  Cum  a  nobis  petitur,  quod  iustum  est  et  honestum, 
tarn  uigor  equitatis,  quam  ordo  exigit  ratioois^  ut  id  per  soUicitudinem  of&cn 
nostri  ad  debitum  perdücatur  effectum.  Exhibita  siquidem  nobis  uestra  petitio 
continebat,  quod  orta  dudom  inter  uos,  ex  parte  uHa,  et  Tenerabilem  firatrem 
nostrum  .  .  Zuerinensem  episcopum,  ex  altera,  super  quibusdam  decimis  ac  de 
Donsenberch  (!)  et  de  Bouekenhagen  (!)  villis  et  rebus  aliis  materia  questionis, 

62- 


Digitized  by 


Google 


492  1274.  1338 

tandem  super  hiis  inter  partes  mediantibus  quibusdam  boDis  uiris  amioabiUs  com- 
positio  interuenit,  prout  in  instrumento  publico  inde  confecto  plenios  dicilDr  con- 
tineri.  Nos  itaque  uestris  supplieationibos  indinati,  compositionem  ipsam,  sicnt 
rite^  sine  prauitate  ac  prouide  facta  est  et  ab  utraque  parte  sponte  recepta  ac 
hactenus  pacifice  obseruata  et  in  alicuius  preiodicium  non  redundat^  ratam  el 
gratam  habentes,  eam  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti 
patrocinio  communimus.  NuUi  ergo  omnino  hominum  b'ceat  hanc  paginam  noslre 
confirmationis  infringere  uel  ei  ausu  temerario  contraire;  si  quis  autem  hoc 
attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli 
apostolorum  eins  se  nouerit  incursurum.  Datum  Lugduni,  kaL  Aug.,  pontificatos 
nostri  anno  tertio. 

Nach    dem    OrigiDal    im  Haupt- Archiv   zu    Schwerin.     Auf    dem   Bleisiege],    welches    schon    tob  der 
Schnur  von  gelben  und  rothen  Seidenfäden  abgerissen  ist,  steht: 

©RE||  eORIVS  iTP  X', 


1274   Aug-  7.  1338. 

Johann,  Abt  zu  Dargun,  gibt  der  Kirche  zu  Golberg  das  Eigenthum  und  dk 
Hälfie  der  Oerichtsbussen  von  3  Hufen  in  dem  Khsterdorfe  Nessm,  ßir  das 
Eigenthum  der  halben  Zehnten  aus  demselben  Dorfe,  welche  die  Domherren  vm 
Colberg  dem  Kloster  Dargun  geschenkt  haben. 

Frater  Johannes  dictus  abbas  in  Dargun  omnibus  in  perpetuum.  Notum 
esse  volumus  uniuersis,  quod  nos  de  consilio  seniorum  nostrorum  ecciesie  Col- 
bergensi  in  villa  nostra  Nesin  contulimus  proprietalem  trium  mansorum  in  Signum 
proprietatis  medie  decime,  quam  nobis  in  eadem  villa  perpetuo  donauerunt,  ita 
sane  ut  homines  in  predictis  mansis  commorantes  sub  iudicio  nostro  maneanL 
Excessuum  autem  medietatem  ipsorum  hominum  tollent  canonici  Golbergenses, 
aliam  vero  partem  sibi  pro  suis  laboribus  advocatus  noster  sibi  liberam  usurpabit. 
Testes  huius  rei  sunt:  Johannes  de  Kyrich,  Ludolphus  de  Zwerin,  monachi  nostri, 
Gherardus  scolasticus  Caminensis.  Datum  anno  domini  M^  CC"  LXXIIir,  VII.  ydos 
Augustl. 

Nach  der  in  der  Bibliothek   der  Gesellschaft  für  pomm.  Gesch.  und  Alterthumskunde  zu  Stettin  auf- 
bewahrten Dregerschen  Abwhrift  der  Colberger  Matrikel,  p.  95.  —  Vgl  Nr.  1154. 


Digitized  by 


Google 


1339  1274.  41^9 

1274.   Aug.  9.  133». 

Waldemar,  Fürst  von  Rostock,  erneuert  den  Vergleich,  welcher  vor  seinem 
Vater  Barwva  und  dem  Roth  der  Stadt  Bibnitz  zwischen  dem  Kloster  Bersen- 
brück  und  Bobert,  Werner  und  Gerhard  Schmid  abgeschlossen  ist. 

ISos  Woldemarus  dei  gratia  dominus  terre  Rozstock  omnibus  Christi 
fidelibus  hoc  scriptum  inspecturis  salutem  in  domino.  Que  geruntur,  evanescunt 
simul  cum  tempore,  nisi  a  voce  testium  vel  litterarum  notulis  recipiant  munimen- 
tum.  Sciant  ergo  presentes  ac  posteri,  quod  quidam  rancor  discordiarum,  qui 
versabatur  inter  sanctimoniales  quamyis  innocentes  et  quosdam  servos  scilicet 
Budbertum  et  Wemerum  et  Gerhardum,  quondam  coram  patre  nostro  domino 
Borwino  amicabiii  compositione,  consulibus  civitatis  Ribenitz  ac  burgensibus  eius- 
dem  civitatis  fuerat  annullatus  in  hunc  modum,  ut  unionem  pacis  iam  dicti  servi 
cum  amicis  suis  iuramento  in  reiiqui[i]s  se  servaturos  perpetuo  confirm[arent]. 
Quoniam  ex  temporis  diuturnitate  a  memoria  predictorum  pacis  compositio  pro 
parte  fuerat  avulsa,  idcirco  hoc  factum  coram  nobis  et  consulibus  civitatis  iam 
dicte  et  quam  pluribus  viris  discretis,  tam  clericis  quam  militibus,  est  amicabiliter 
innovatum.  Ut  compositio  tunc  facta  perpetuo  conservetur,  hoc  scriptum  fecimus 
sigilli  nostri  munimine  roborari.  Datum  anno  domini  MCCLXXIUL,  in  vigilia 
sancti  Laurentii. 

Gedruckt  bei  J.  J.  Sandboff:   Antistitum  OsDabargensis   ecciesiae  res   gestae  11,  p.  CLIH,  und  darnach 
in  Jahrb.  XX,  S.  259.  —  Vgl.  Nr.  708  und  Nr.  1340. 


1274.   (Aug.  9.)  1340. 

Der  Bath  der  Stadt  Bibnitz  erneuert  den  zwischen  dem  Kloster  Bersenbrück 
und  Bobert,  Werner  und  Gerhard  Schmid  wegen  Brandstiftung  und  Bäuberei 
der  Letzteren  früher  abgeschlossenen  Vertrag. 

iJniversis  presentibus  et  futuris  presens  scriptum  inspecturis  advocatus, 
consules  ceterique  concives  in  Ribeniz  salutem  in  eo,  qui  est  omnium  vera  salus. 
Que  labuntur  in  tempore,  ne  simui  labantur  cum  lapsu  temporis,  solent  unguis 
testium  et  litterarum  apicibus  perhennari.  Noverint  universi  presentis  seculi  et 
futuri,  Robertom  quondam,  Wernerum  el  fratrem  suum,  filios  Joannis  Fabri,  ran- 
corem  et  dissensionem  cum  coenobitis  sanctimonialibus  in  Bersenbrugge  quon-- 
dam  habuisse,  ex  cuius  maligne  radicis  vigore  malignitas  animi  prodiit  operis  in 
effectum,  ita  ut  coenobium  dictarum  monialium  cum  rebus  multarum  villarum,  que 
ibidem  ob  timorem  dissensionis  dominorum  Westfalie  recondite  fuerunt,  incendäi 
devastarent.     Cuius   rei   enormis    excessus   cum  predictis    tribus   et  cum   eorom 


Digitized  by 


Google 


494  1274.  1341 

afikiibuisi  eradicatus  plane  fuit  et  sedatus  taliter,  ut  hü  tres  et  eorum  cansanguikid 
abrenuntiarent  omnibus,  si  que  habent  tractare  et  exequi  a  dicti  coenobii  coeno- 
bitis,  coram  viris  fide  dignis,  super  hiis  dantes  scriptum  suum  signatum  sigillo 
civitatis  Ribeniz.  Huius  effectus  compositionis  ex  diuturnilate  temperis  immemores 
denuo  exigentes  emendam,  nescientes  qualem,  litteras  suas  transmitlentes ,  quod 
iterum  sicnt  prius  resignaverunt^  dantes  domino  deo,  quidquid  haberent  exequen- 
dum,  considerantes  nihil  iuris  habere  contra  dicti  sepiu^  daustri  moniales.  Ut 
autem  hec  compositio  et  concordia  rabur  sortiatur  eternum,  presentem  paginam 
dedimus  munimine  sigilli  civitatis  Ribeniz  roboratam.  Huius  rei  ordinatia  coram 
domino  Heiirico  plebano  civitatis  Ribeniz,  domino  Hartmanno  sacerdote,  Kerstiano 
Mcerdote,  domino  Gregorio  milite  de  Jofcke,  Sigero  milite,  ooram  consulibus 
eiusdem  civitatis,  scilicet  Theodorico  Guolone,  Hermanno  Albo,  Joanne  novo 
ptstore,  Joanne  de  Bolhag^,  Marquardo,  Johanne  Pezewive,  Bertoldo  Guolone, 
Kicolao  Hatsecowe,  Theotordo  camifice,  JohaiHie  MuderseU,  Engelhardo  piscatore, 
et  ceteris  quam  pluribus  concivibus  eiusdem  civitatis  est  peracta«  Et  ne  maturt 
deliberatione  hec  facta  ab  hiis  tribus  aut  eorum  affmibus  aut  heredibus  posaint 
infirmari,  hü  predtcti  viri  testimonium  perhibent.  I>atum  anno  domini  MCCLXXIUL, 
Y.  idus  Septembris,  vigitia  Laurentü.  Preterea  ad  maiorem  huius  rei  firaiitateii 
dominus  Gregorius  miles  sui  appensione  sigilli  idem  roboravit. 

Gedruckt  bei  J.  J.  Sandhoff:  Anttstitum  Osnaburgeiisis  ecclesiae  res  gestae  ü,  p.  CUV,  und  damaeli 
in  Jahrb.  XX,  S.  260.  ^^  Das  Datum  „V.  id.  Septbr.*"  ist  ohne  Zweifel  falsch,  da  die  „rigilia  Laurentii** 
auf  „V.  id.  Aug."   (Aug.  9.)  fällt  —  Vgl.  Nr.  1339. 


1274,   Aug.  20.   Lyon.  1341. 

Papst  ChegoT  X.  befreiet  die  Cüstercienser- Klöster  bis  auf  Weiteres  von  der 
Zahlung  der  Zehnten,  die  für  die  nächsten  6  Jahre  allgemein  zujtr  Evlfe  des 
heüdgen  Landes  ausgeschrieben  sind. 

JNos  frater  Ludolfus  abbas  in  Riuo  sancte  Marie  protestamur 
Omnibus  hec  visuris  seu  auditaris,  quod  priuilegium  domini  Gregorii 
pape  decimi  felicis  memorie  por  ipsum  ordini  oostro  i^dultum  manat 
in  ecclesia  nostra  sanum  et  integrum,  buIlaUim  de  vera  bidk  appeofli« 
filo  serico,  in  hec  verba: 

ilTregopius  episeopus,  seruus  seruoram  dei,  dilectis  filNs  altbati  Cistereil 
eius<|iie  coabbatibus  et  conuentibus  vnkiersis  Cisterciensfs  dfdinis  salutem  et  apo« 
MoHcam  benedktionem.  Mertlis  vestre  sacre  reltgionis  inducimur,  vt  fauoris 
befiigni  gratia  vos  iugiter  prosequamur.  Sane  nuper  in  concülo  Lugdtanensi 
dbximus  staünendum,  vt  deoima  omnium  prouentuum  eoolesiastfcorum  per  sex 
tiniMKs   ^   terre   sancte  sobsldio   persetuatur.     Y^rmfr  quitt  ordkiare  seU:  laxcrre 


Digitized  by 


Google 


im  1274  4»9^ 

<^  iBteodimiis,  qimtttm  ite  vestris  prouentibiKS  soluere  debealis,  nos  vee^Mris  si%>pliea--^ 

^  eionibus  incUnali  aactoritate  vobb  presencium  indidg^mus,  vt  de  prouentibus  yestrig 

t  Biditi  occastone  huiusmodi  decime  sohiere  teneamini,  quoiisque,  quantum  per  vo» 

;  sohii  debeat,   duxerimus  ordinandura,   districtius  inbibentes,  ut  coUectores  ipsius 

»  decime   de  prouentibas   vestrü;   niohil  a  vobis   occasione   huiusmodi   exigere  vel 

!  extorqnere  presttflaant     Nulli   ergo  omnino  bominum  liceat  banc  paginam  nogtre 

I  eonoesMoBis   et  iDhibicionis    inßringere  vel  ei  attsu   temerario    contraire;    si  quis 

autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indigaadonem  omnqiKrtenliB  dei  et  beatonm 

Petri  et  Pauli  apostolorum  eius  se  nouerit  incursurum.     Datam  Lugdum,  XUL 

kaleadas  Septembris,  pontificatos  nostri  anno  t^cio. 

Jn  cuius  nostre  protestacionis  euidenciam  sigiQum  nostrum  presentibus 
duximus  apponendum. 

Naoh  dem  OrigpBal-Transsnmpt  im  Hanpt-Arehir  zu  Sehwerin,  Das  Siegelband  »t  ans  der  Urkunde 
selbst  geschnitteii.  Von  dem  Siegel  (parabolischer  Gestalt)  ist  der  obere  Theil  abgebroehen;  Ton  der 
Umschrift  erkennt  man  noch  deutlich: 

.  ..bätis  d«  rivo  SÄnoT«  mär.. 


1274  Aug-  25.  1342- 

Ntcohus,  Fiirst  von  Werle,  verkauft  der  neuen  Stadt  Bold  den  Düstem 
Wohld  zwischen  der  Müritz  und  dem  Specker  See  und  gibt  ihr  das  Eigenthum 
von  zweien  Hufen  zu  Stadtrecht. 

r^icolaus  dei  gratia  dominus  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  viraris 
salutem  in  perpetuum.  Justorum  virorum  discretio  expostulat  et  requirit,  vt  pia 
facta  hominum  propter  memorie  bbilttateiD  litteris  eonscribaotur«  Uinc  est,  quod 
Botmn  esse  volumus  vniuersis,  tarn  presentibus<,  qpam  foturis,  quod  nos  de  bona 
voluntate  nostra^  et  filioruai  uostrarum  Henrici  et  Johannis  dominorum  de  Werle 
consilio  vnanimi  et  consensu  dilectis  ciuibus  nostris  noue  ciuitatis  Robele  Siluam 
Tenebrosam  trans  slangnum  Muritz^  sitam  veadidimus  et  ipariter  contutmus  in 
terminis.^  qui  eonscribefitur,  perpetuo  possideudam.  Termini  sunt  scilket^  Bode- 
rancke^,  Üla  autem  iaitium  facit  et  tendit  de  aqua,  que  vulgariter  dtcitur  MuvitZy 
ad  partem  aquilonis  in  cireuitu  illius  predicle  aque  fioderancke  vsque  ad  teimiooB 
ville,  que  vocatur  Jaonen,  deinde  proitf  ipsa  paliis  tendit  ad  soliditatem  figjioninir 
ad  vUam,  q«e  dicdtur  Palitz,  ad  aliud  stangnum,  quod  nu[n}cupatur'  Paruum 
Lubowe,  de  Paro  Lidhowe  vero^  ad  terminos  Specke,  et  de  predictis  tenvini» 
JSpecke^  ad  terminos  domini  Baortoldi^  de  Hauelb^rge,  ad  viHam.)  que  vaoatur  Se* 
doi^ef  et  ittde  sieut  termibi  tendutit  de  viUa,  «que  dkitiir  Bokea»,  ad  TenebBOsam 
Sihiam;  de  Tenefarosa  Silua  aulem  leuestendö  ad  soliditatem  .ngimrum  ind  aquam» 
memDralam,  que  JburitE  vdlgariter  nunciqiatttr;  niokilominus  nobis  et  uMtyis  ßim^ 


Digitized  by 


Google 


496  1274.  1341 

cessoribus  vsuiu  lignorum  in  predicla  silua^  prout  vtilitati  nostre  eompetit,  reser«- 
uantes.  Jure  eciam  ciuitatis  prefate  ciuibus  nostris  proprietalem  duorum  mao« 
sorum  in  Mirizt^  dedimus  in  perpetuum  possidendam.  Yt  igilur  huiusmodi  factum 
stabile  permaneat  atque  firmum^  et  ne  possit  a  nostris  successoribus  dubitari, 
sigilli  nostri  testimonio  roboramus.  Testes  sunt  huiusmodi  rei'^:  Stephanus  pre* 
positus  Robolensis;  milites:  Reinbernus^^  de  Stoculet,  Henricus  Kabelt,  Ludekinus^' 
de  Zwerin,  Henricus  de  Flotowe  aduocatus  in  Robele,  Henricus  et  Segebodus 
dicti  Holtorpe,  Pritzeburius "  et  Johannes  ^^  frater  suus;  famuli:  Wlwingus** 
magister  coquine,  Wernerus  Kabolt^^,  Olricus  cla[ui]ger^^,  Hermannus  de  Haue!-» 
berge.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M  CG  LXXUII.  Datum  de  manu  Godefridi 
prepositi  Gustrowensis,  YIII.  kalendas  Septembris. 

Nach  einer  beglaubigten  Abschrift  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin,  welche  im  16.  Jahrh.  vom  besiegelten 
Original  genommen  ist  (1).  Diesem  Texte  steht  Rudloff's  Abdruck  (in  der  Urk.- Lieferung  Nr.  XXVTH, 
angeblich  nach  dem  Originale)  sehr  nahe.  Eine  rom  Notar  Sadewasser  beglaubigte  Abschrift  vom  J.  1585 
(im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin)  ist  auch  vom  Original  genommen,  welches  nach  des  Notars  Bemerkung 
schon  „alters  halben  etwas  durch  die  worme  gelöchert**  war,  aber  noch  das  dreieckige  Siegel  mit  dem 
Ochsenkopfe  und  der  Umschrift  „Sigillum  domini  Nicolai  de  Werle"*  trug.  Aber  Sadewasser  hat  die  Namen 
schlecht  gelesen.    Wir  heben  seine  (2)  und  andere  nennenswerthe  Abweichungen  hervor:    ^  nostra  vol.:   2,   R. 

—  ^  Murutz:   1    (immer).  —  '  sicut:    1;  sicuti:   2.  —  *  Rederangk:   2.  —  *  vocatur:  R.   —   •  v.  L.:   R. 

—  ^  fehlt  2.    —    ^  dom.  Bart,  domini:   2.    —    ^  Mirlitz:  R;  Muritz:   2  (und  alte  Uebersetzungen).  -^ 
-*®  testes  h.  sunt  (rei:  fehlt):  2.  —   **Rembemus:  2;  Rubeinus:  R.  —   **  Ludowious:  2  —  ^' Sigiladas 

[dicti  Holtori,  Drisceburius ;   2.    —    '♦fehlt  R.    —    »*  Vluwigus:   2;    üluricus:  R.  —   ^^Robeldlt:   2.  — 
*^  clageri:   I;  clegerus:   2. 


1274.   Gel.  14.   Schwerin.  1343. 

Hdmold,  Graf  von  Schwerin,  gibt  der  Kirche  zu  Verden  den  halben  Zehnten 
aus  Luttum  (im  Stifie  Verden)  zurück,  welche  der  Knappe  Günther  von  Hoya 
van  ihm  zu  Lehn  gebragen  und  nun  wieder  aufgelassen  hai. 

rxelmoldus  dei  gralia  comes  in  Zwerin  omnibus,  ad  quos  presens  scriptum 
peruenerit,  salutem  in  domino  sempiternam.  Tenore  presencium  recognoscimas 
et  per  presentes  literas  ad  notitiam  futurorum  cupimus  peruenire,  quod  nos  ad 
Uberam  resignacionem  Guntheri  famuli  dicti  de  Hoya^  qui  dimidietatem  decime  in 
yilla  Lutten  de  manu  patris  nostri  karissijpi  comitis  Gunceli[ni]  et  nostra  tenuit, 
eandem  dimidietatem  de  consensu  et  ralihabicione  fratrum  nostrorum^  quorum 
tutelam  gerimus'^  ecclesie  Yerdensi  per  presentes  literas  cum  multa  beniuolencia 
resignamus,  sperantes^  quod  ex  eadem  dimidietate  decime  in  Lutten  honor  et 
cultus  dei  in  ecclesia  Yerdensi  debeat  ampliari.  Et  idcirco,  quod  literis  nostris 
cum  matura  defiberacione  fecimus^  incunctanter  ore  et  manu^  dum  requisiti  fueri-* 
mus,  feciemus.    Jn  huius  facti  nostri  protestacionem  sigillo  nostro  presentes  literas 


Digitized  by 


Google 


1344  1274.  497 

duximas  maniendas.     Datum  et   actum  in  cenaculo  nostro  Zwerin,   anno   domini 
M'CCLXXim»,  pridie  ydus  Octobris. 

Nach  V.  Hodenberg*s  Verdener  Geschichtsquellen  11,  145:  ,,ex  copiar.  privil.  eccles.  Verd.  Nr.  LXXXXVEI.** 
— -   *  Die  Vormundschaft  fällt  auf,  da  der  Vater,   Gr.  Gunzelin,  noch  lebte;   vgl.  Nr.  1344. 


1274.   Oct.  23.    Schwerin.  1344. 

Gunzdm,   Oraf  von  Schwerin,  stißet  mit  den  Aufkünßen  von  10  Eufen  zu 
Brötelin  eine  Vicarei  in  der  Heüigen-Bluis-KapeUe  im  Dome  zu  Schwerin. 

In    nomine    domini.     Amen.      Guncelinus    dei    gracia   comes    Zwerinensis 

Omnibus   hoc  scriptum   audituris  seu  uisuris  salutem  in  eo,   qui  est  omnium  uera 

Salus.     Modernorum    obtinuit   consuetudo    utiiis   et  honesta^   ea   que   geruntur   ab 

hominibus  pro  tempore,  ne  simul  cum  tempore  pereant,  lillerarum  testimonio  per- 

hennari.      Hinc   est,    quod    ad    uniuersorum,   tam    presentium,    quam    fulurorum, 

cupimus  notitiam  deuenire,    quod  nos  de  beneuolo   ac  communi   consensu  dilec- 

torum  heredum  nostrorum  proprietatem,  redilus  ac  prouentus  decem  mansorum  in 

uilla  nostra  Brotelyn  ad  uicariam   in  ecciesia  Zwerinensi,   in  ipsorum  terminis   et 

disterminationibus,   aquis,  aquarum  decursibus,  agris  cultis  et  incultis,  pratis,  pa- 

scuis,  syluis,  lignis,  nemoribus,  uiis,   inuiis,  precarüs  et  exactionibus,  secundum 

quod  cum  omni  iure  dicti  mansi  sunt  et   fuerunt  in  districtu  et  terminis  compre- 

hensi,  et  cum  omni  iure,   iudicio  uasallorum  nostrorum,  pariter  sententia^   maioris 

supplicii,  uidelicet  manus  et  colli,  contulimus  perpetuo  libere  possidere,  instituendo 

ex   bis   reditibus   uicariam  in   honorem   sanguinis   domini   nostri   Jesu   Christi,    in 

salutem  anime  nostre   ac  filii  nostri  Henrici  et  animarum  progenitorum  nostrorum, 

et  addendo  dicte  uicarie  onus  lale,  quod,  qui  eidem  pro  tempore  preftierit,  in  die 

anniuersarii  dicti  filii  nostri  canonici  [s  et]  uicari[is]  seruitium  faciet  et  anniuersarium 

dicli*   filii   nostri  et   progenitorum   nostrorum    peragere   debet,    dando   ad   uigilias 

unam    marcam    Sundensium    denariorum,    canonico    duplum    et    vicario    simplum. 

Preterea  dicti   coloni,   qui   nunc   colunt  ipsos  mansos   et  qui  pro  tempore  fuerint 

in  futurum,   ad  nullius   seruitium  prelerquara   ad   seruicium   uicari[i]   dicte  vicarie 

sint  astricti,  sed  ab  omni  alio  seruitio  penitus  sint  exempti.     Vt  autem  huiusmodi 

nostre  donacionis  libertas  perpetuo   stabilis   perseueret  et  a  nostris   successoribus 

minime  infringalur,   presentem   paginam   sigilli   nostri  testimonio  fecimus  roborari. 

Testes    autem    huius    rei    sunt    hii^:    Richardus    dictus    de    Lüneburg    canonicus 

ecclesie  Zwerinensis,   capellanus  noster,  Hinricus  de  Jnsula,  Fredericus  de  Eue- 

ringe,  Wemerus  de  Haluerstadt,  milites,  W[er]enbertus*  noster  notarius,  Johannes 

noster  aduocatus,    et  Alexander  ciuis  Zwerinensis,   et  quam  plures  alii  lestes  fide 

digni.     Datum    et    actum    Zwerin,    anno    domini    M^CC^LXXIIir,    X**   calen^ 

Nouembris. 

Mekleikvgiickei  Vrkaidei-Bick  11.  ()3 


tide 


Digitized  by 


Google 


49S  1274.  1345 

Nach  Rudioff  Urk.-Lief.,  Nr.  XXIX«  ^aus  einer  ridimirten  Copei  vom  Jahre  1462,  im  Afdiire  dtr 
Tormaligen  Ritterschaft  des  Fürsten thums  Schwerin/  Doch  gehei  Trir:  ^seoteatia  statt ;  tuiUBtt  aadi 
einer  beglaubigten  Abschrift  aus  dem  16.  Jahrh.  im  Haupt  -  Archiye  zu  Schwerin,  in  welcher  bei  Üeber- 
einstimmuDg^  lA  Wortlaute:  *  dicti  und  'hü  fehlt,  und  der  Name  des  Notarius  *  Wefnerberlas  (bei  R,  We- 
nerb.)  geschrieben  ist  Vgl.  den  Abdruck  in  Jahrb.  Xlfl,  S.  321.  Beide  geben:  „canonici  Ticariinil 
serr."   und   „ad  seru.  uicarium**. 


1274.   Nov.  5.   Erxleben.  1345. 

Eeimold,  Graf  von  Schwerin,  schenkt  dem  NonnenJdoBter  St  Marmiberg  vor 
Belmstädt  mit  Zustimmung  seiner  Brüder  Ghinzelin,  Johann  und  Nicolaus 
das  Eigenthum  von  8  Hufen  zu  Kl.-Hahenstedt  [im  Magdeburgischen). 

In  nomine  sancle  et  indiuidue  trinitalis.  Nos  Helmoldus  dei  [gratia}* 
comes  Zwerinensis  omnibus  in  perpeluum.  Fragililas  conditionis  humane  requirit, 
ut  ea^  que  inter  presentes  rite  aguntur,  scripture  testiroonk)  eoitfirinentur;  Dam 
que  processu  teroporis  obliuione  depereunt,  llterarum  testimonio  reuiuiscunt.  No- 
uerint  eapropter  tarn  posteri,  quam  presentes  huius  pagine  inspectores^  quod  XMBy 
accedente  legitimo  et  beniuolo  consensu  dilectorum  fratrum  nostrorum  GuiueUni 
videlicet^  Johannis  et  Nicolai  proprretatem  octo  mansorom  sitorum  tn  Minort  Ha- 
kenstede  cum  omnibus  perlinentiis  et  areis  et  prorsus  cum  omni  iure  et  ulUitate, 
sicut  nos  possedimus,  coram  venerabiii  domino  nostro  Conrado  sancte  Magde-- 
burgensis  ecclesie  archiepiscopo  ad  inslanciam  honestoram  virorom  Aluerici  et 
Johannis  pincernarum  de  Donstede,  qui  eosdem  mansos  a  nobis  in  pheodo» 
lenuerunt  et  nobis  resignauerunt  ^  dedimus  et  donauimus  ecclesie  sanetimonialiom 
Montis  sancte  Marie  extra  et  prope  muros  ciuitatis  Helmestede  ob  spem  ac  me-» 
rUum  relribtttionis  eterne^  et  ut  noslra  ac  eciam  progenitorum  et  heredum  do-* 
strorum  ibidem  iugis  memoria  in  [orationibus]^  habeatur.  Huius  donalionis  nostare 
sunt  testes:  dominus  Burchardus  camerarius,  dominus  Sifridus  cantor  dieti  de 
Querenuorde,  Guntherus^  de  Swalenberge  cuslos,  Hinricus  de  Grunenberge^  cano-» 
nici  Magdeburgenses ;  nobiles  vero  sunt:  comes  Gnntherns  de  Lindowe,  Olrie»» 
et  Hinricus  comites  de  Regenstein^  Conradus  comes  de  Wernigerode^  Borchardns 
€omes  de  Welpin \  dominus  Waltherus  de  Barebie;  milites  vero  sunt:  Hinricus 
Hucsit,  Hermannus  Rabe,  Nicolaus  Yos,  Helenbertus  de  Comene,  Gunthems  de 
Bertensieue,  Geuehardus  de  Aluensleue  et  filii  eiusdem  Geuehardus^  et  Hinrieiis^ 
Johannes  de  Gatersleue,  Helmerus  de  Dreynleue,  et  alli  quam  pktres  eleriei  et 
laici  Tide  dignL  Yt  autem  hec  nostra  donatio  inuiolabilis  et  stabilia  pei^>etaO 
perseueret,  presentes  literas  nostras  in  testimonium  conscribi  iussimus  et  s^iHi 
nostri  robore  communirL  Datum  et  actum  in  Yerzkae^,  anno  gracie  M^CC^ 
LXX^IIU.,  in  die  nonarum  Nouembris. 

Nach  G«rcken«  Cod.  dipl.  Brandenb.  VII,  p.  570,  ^ex  ovfg.  nvmbr.  ap«  Dn.  de.  AlteAsüeuen.*  **^ 
Sonst  auch  gedruckt  bei  Harenberg,  Ganderah.  fol.  1496,  1497,  und  danach  bei  Schröder,  P.  IL  &  73a» 
739.      Eine    Abschrift  „ex    tabulario    Eichen    Bardelebensi   Dnorum'   de    Alyensleben**    in   r.   Westphaleiis 


Digitized  by 


Google 


im  mt  499 

«Diplomatftr.  Meck].  ex  monast  t.uneburg"  Kr.  X  gibt   '  gratia,  wa«  nach  Gercken  im  Orig.  feUt,  ^  orv 
tionibus,  'Welpia,   *Yggersleue.  - —  Vgl.  die  Lehnrolle  der  Grafen  von  Schwerin  (Jahrb.  XXV,  S.  132  f.) 
"   §.   23  und  §.  26.  —  Das   Siegel   an   dieser   Urkunde  bat    nach  Harenberg  ein  Bild  wie  das,   welches  er 
p.  1498  abgebildet  hat  (nrnd,  mit  einem  rechtshin  schreitenden  ungezäumten  Pferde  und  der  Umschrift: 

HH  S\  GVNCBLINI  .  Dai  .  (5RÄ  .  COMITIS  .  ZWaWNaNSIS). 
—  S.  unsere  Abbildung  zu  Nr.  1201.  —  Vgl.  Nr.  1291. 


1274.   Nov.  12.   Schwerin.  1346. 

Hdmold,  Ghraf  von  Schwerin,  schenkt  dem  Kloster  Doheran  das  Eigenthum 
zweier  Hufen  zu  Wehelsfelde,  welche  der  Ritter  Dietrich  von  Etxen  dem 
Kloster  gegeben  hat. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Helmoldus  dei  gralia  comes 
^werinensis  omnibus  in  perpetuum.  Mutotio  temporis  et  humane  conditionis 
fragilitqs  exigit^  ut  facta  hominum^  que  memoria  digna  fuerint,  uiuido  litlerarum 
4exU](i)  periiennentur.  Noiierint  eapropler  tarn  posteri,  quam  presentes  huius 
pagine  inspectores^  quod^  cum  beate  memorie  dominus  Theodericus  dictus  de 
fk^s^m  pro  remedio  anioie  sue  dederit  ecclesie  in  Doberan^  Cyslerciensis  ordiniA, 
duos  mansos  sitos  in  We[u]eiesvelde  ^  cum  omnibus  prouentibus  eorundem^  no9 
-eciam  ob  spem  ac  meritum  retributionis  eterne  proprietatem  dictorum  mansorum 
cum  omni  iure  ac  vtilitate^  sicut  eosdem  miles  habuit  antedictus^  dedimus  et  do- 
nauimus  domino  abbati  et  sue  ecclesie  iam  predicte  in  Doberan  perpetuo  possi- 
4enddm.  Testes  huius  donationis  nostre  sunt:  dominus  Rychardus  de  Luneborch 
el  magister  Mauricius  scolasticus^  canonici  Zwerinenses^  Hogerus  cappellanus  curie 
Dostre,  dominus  Wernerus  de  Haluerstat  miles  et  alii  quam  plures^  tam  eierici, 
quam  layci  fide  digni.  Yt  autem  hec  nostra  donatio  inuiolabilis  perpetuo  per- 
feueret,  presentes  iitteras  nostras  in  testimonium  conscribi  iussimus  et  sigiili  nostri 
robore  communiri.  Datum  in  Zwerin,  anno  domini  SrCC^LXX''  quarto,  pridie 
ydus  Nouembris. 

Nach   dem   Biplomatar.  Doberan.  foL  CXXIII\   — '   Dieses  glebt  irrthümlich  ^  WeDelesvelde.  —  Ge- 
druckt bei  V.  Westphalen  UI,  p.  1520. 


1274.   Dec.  15,   Güstrow.  1347. 

NicolauSy  Fürst  von  Werte,   und  seine  Söhne  Heinrich  und  Johann  erneuern 
das  Privilegium  des  Klosters  Dohbertin  vom  Jahre  1237  (Nr.  469). 

In  nomine  sanole  et  iadiuidue  trmitatis.  Nos  dei  gracia  ülicholaus  et  filü 
nostri  Hinricus  et  Johannes  domtni  de  Werle  omnibus  hoc  jscriptavi^UKi 
salulem  in   perpetiram.     Qnoniam   pimn   est   et  magni   epud   deum  mei^^^^'^^ 

63  ♦T^ 


Digitized  by 


Google 


500  1274.  13« 

ecclesias  et  eos,  qui  sequestrati  a  seculo  diuino  cultui  mancipantur^  talibus  con- 
fouere  presidiis^  ut  in  quiete  spiritus  valeant  soll  deo  dulciter  et  ardeneius  deser- 
uire^  ne  forte  secularium  tumultibus  causarum  agitati  cogantur  amaritudine  animi 
ab  interne  conlemplacionis  deuotione  tepescere  et  exteriorum  curarum  soUiciludi- 
nibus  occupari:  propter  quod  nos,  qui  prestite  nobis  a  domino  aliqua  vice 
fungimur  poteslalis,  diuino  ducli  amore  pariter  et  timore,  obmittere  nequaquam 
possumus,  nee  audemus,  quin  opporleat  nos  memorato  negocio  fideliter  intendere^ 
in  quanlum  possumus  domino  concedente.  Ad  uniuersorum  ergo  noliciara,  tarn 
preseneium,  quam  fulurorum,  cupiraus  raemoriter  deuenire,  quod  dominus  Volradus 
Doberlinensis  ecclesie  prepositus,  vir  reuerendus  et  honorabilis,  suam  nobis 
exhibuit  presenciam  deuote  et  humiiiler  supplicando,  quatenus  dei  intuitu  et  pie 
matris  eins  Marie  prefatam  ecclesiam  cum  omnibus  bonis  suis  eodem  iure  et 
eadem  gracia  iibertatis  cum  suis  terminis  in  nouo  vellemus  innouare  et  per 
nouum  priuilegium  roborare,  sicut  pridem  a  nostris  progenitoribus  et  a  nobig 
liberaliter  sunt  collata^  talem  adiciendo  graciam^  vt  bona  postroodum  adepta,  siue 
in  villis^  siue  in  singularibus  mansis,  eidem  inscribi  priuilegio  faceremus.  Pro  eo 
vero  nobis  sclauice  monete  ducentarum  marcanim  numero  pecuniam  ministraniL 
Mos  igitur  desiderio  eins  et  iuste  postulacioni  hilari  animo  et  grato  oecurreDtes 
assensu,  bona  omnia  a  nostris  progenitoribus  et  a  nobis  coUata^  neenon  et  ea, 
que  a  nobis  vel  a  nostris  successoribus  in  futurum  poterunt  adhipisci,  cum  affec-» 
tuosa  voluntate  omnipotenti  deo  et  beate  Marie  virgtni  matri  eius  sanctoque 
Johanni  evangeliste^  omni  iuri  nostro  renunciantes^  quod  in  ipsis  habuimus^  cum 
omni  utilitate^  usufructu  in  agris  cultis  et  incultis^  siluis,  montibus,  planiciebus^ 
pratis^  paludibus^  aquis  aquarumque  decursibus  donamus  et  circumscribimus  bona 
fide.  Sunt  autem  hec  bona  et  termini  eorundem:  riuulus  Jacenitze^  qui  influil 
stagDO  Jawir^  ipsius  stagni  dimidietatem^  riuuium  Milnitze  ex  integro,  donec  vbi 
influit  stagno  Wozstrouitce,  ipsum  stagnum  Wozstrouitce  ex  integro^  riuuium 
Milnitze,  vbi  eüluit  stagno  Wozstrouitce,  ex  toto,  donec  vbi  fluit  in  riuuium 
Brezenitce,  medietatem  riuuli  Brezenitce  vsque  in  stagnum  Wozderim;  adicimos 
etiam  medietatem  stagni  Wozderim  vsque  in  riuuium  Gardene,  ipsum  stagnum 
Gardene  nobis  ex  integro  reseruamus,  riuuium  Gardene  ex  integro  donamus  vsque 
in  riuuium,  qui  appellatur  Lomenitce,  item  riuuium  Gardene  ex  toto  vsque  ad 
molendinum  Odewinesthorpe,  prefatum  molendinum  dimidium,  de  dicto  molendino 
vsque  ad  paludem  Boltz,  ipsam  paludem  Boltz  ex  toto  vsque  in  stagnum  Zpan- 
dine,  ipsum  stagnum  Zpandine  ex  integro  vsque  in  stagnum  Luzcowe,  medietatem 
stagni  Luzcowe  cum  riuulo  integro  Jacenitce,  vbi  influit  stagno  Jawir;  locum,  in 
quo  Sita  est  ecclesia  Dobertin,  ipsam  villam  Dobertin  cum  suis  terminis,  Clodene 
cum  suis  terminis,  Jndaginem  Wlframmi  cum  suis  terminis,  Lomene  cum  suis 
terminis  vsque  in  riuuium  Stenbeke,  Jndaginem  Gerardi  cum  suis  terminis,  insolam 
et  villam  Ypal   cum   suis   terminis;    in   terra  Malechin:    viHam   Grobe   cum  suis 


Digitized  by 


Google 


1341  1274.  501 

terminis,  que  data  fuit  in  restauruin  ecclesie  Dobbertinensi  pro  sex  mansis  in 
Villa  Sylow^  Pillekesthorpe  cum  suis  terminis;  in  terra  Turne:  villam  Lozitce  cum 
suis  terminis^  Suerlitce  et  Verfinge  in  vnam  villam  redactas  cum  suis  terminis; 
villam  Celin  cum  suis  terminis,  villam  Clesten  cum  suis  terminis.  Sunt  autem  hii 
lermini  bonorum  in  terra  Turne:  a  palude,  vbi  fontes  oriuntur  inter  villas 
Suertitce  et  Zageuitce,  sicut  per  colliculos  distinctum  est,  per  directum  vsque  ad 
disterminacionem  ville  Szempowe,  ab  hiis  quoque  terminis,  sicut  distinctum  est, 
usque  ad  terminos  Dertcele,  a  terminis  Dertcele  vsque  ad  terminos  Crummere, 
deinde  usque  ad  terminos  Starzowe  et  abinde,  sicut  item  per  colliculos  notatum 
est,  usque  in  riuum,  qui  effluit  de  stagno  Uerlinge,  dictum  quoque  riuum  ex 
integro,  quantum  contingit  terminos  Suertitce,  ipsum  quoque  stagnum,  quod 
Suerlis  dicitur,  integraliter  cum  riuo  effluente  usque  in  stagnum  Cetim,  idem 
quoque  stagnum  ex  integro  cum  riuo,  qui  decurrit  usque  in  stagnum  Yilis,  a 
stagno  Yilis  secus  terminos  uille  Dimitz  vsque  in  stagnum  Womazowe.  Stagna- 
ciones  quoque  riuorum  intra  hos  terminos  fluencium,  sicut  hucvsque  habuit 
ecclesia,  in  molendinis  edificatis  vel  edificandis,  si  necesse  fuerit,  sine  contra- 
dictione  licite  retinebit.  Et  si  horum  terminorum  aliqui  fuerint  inuasores,  nos  et 
nostri  sequaces,  qui  dante  deo  pro  tempore  nobis  succedent,  tueri  dictos,  prout 
melius  poterint,  terminos  tenebuntur.  Sunt  etiam  singulares  mansi,  de  quibus 
mencio  habita  est:  Szuisowe  duo  mansi,  Paiowe  molendinum  et  duo  mansi, 
Drosenowe  II  mansi,  Samith  III  mansi,  Darsecowe  IUI  mansi,  Cedarge  II  mansi, 
Goldenberge  II  mansi  et  donacio  ecclesie  cum  mansis  attinentibus.  Hec  bona 
eximimus  ab  omni  exactione  peticionum,  vectigalium,  poncium  et  urbium  exstruc- 
tione.  Prepositus  ecclesie  supradicte  iudicabit  omnes  causas  in  eisdem  bonis,  et 
eas,  que  manui  seu  collo  intendunt,  prepositi  aduocatus  in  bonis  ecclesie  iudi- 
cabit, de  quibus,  si  ventum  fuerit  ad  satisfactionem ,  medietatem  nobis  dabit  et 
mediet^tem  ecclesie  reseruabit.  Si  que  questiones  nate  fuerint  inter  homines 
ecclesie,  in  quibus  aliquid  iuns  habere  videremur,  illas  prepositus,  si  fieri  potest, 
libere  poterit  concordare.  Vt  autem  hec  nostra  donacio  habeat  firmitatem,  sigil- 
lorum  nostrorum  testimonio  presentem  paginam  de  nouo  duximus  roborandam. 
Testes  vero  huius  prioris  collacionis  sunt,  sicut  in  original!  priuilegio  continentur, 
quod  datum  fuit  anno  gracie  M'CC'XXX'Vir,  VIU"  (!)  kalendas  Decembris.  Testes 
autem  huius  priuilegii  renouati  sunt:  Godefridus  prepositus  de  Guzstrowe,  Her- 
mannus  decanus,  Conradus  custos,  Bernardus  de  Lomene,  Johannes  de  Ruchowe, 
plebani;  milites  vero:  Ludolfus  Moltsan,  Nicholaus  Gallus,  Heinricus  de  Ylotowe, 
Hinricus  de  Colne,  Henricus  de  Cremun,  Henricus  Luche,  Johannes  Coz, 
Johannes  Megedetrost,  Machorius  de  Cene,  Johannes  de  Belin;  famuli  autem: 
Bernardus  de  Belin,  Henricus  claviger,  et  alii  quam  plures  prouidi  et  honesti. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M"  CC"  LXX' IUI".  Datum  in  Guzstrowe,  X'VIir  ka- 
lendas Januarii. 


Digitized  by 


Google 


fm  U74.  im 

Nach    dem   Origioale    im   Archire    des   Klosters   Dobbertio.     An    demselben    hangen   3    schüdföniiige 
Siegel  mit  dem  Werlescben   Stierkopfe,  welche  hierunter  abgebildet  sind,  nämlich: 

1)  an  grünen  und  gelben  seidenen  Fäden  das  (auch  schon  in  Bd.  I,  za  Kr.  514,  abgebildete)  zweite 
Siegel  des  Fürsten  Nicolans  von  Werle  mit  Tolistandig  erhaltener  Umschrift; 

2)  an  gleichen  Fäden  das  Siegel  des  Fürsten  Heinrich  ron  Werle,    dessen  Bild  in  den  Schild  winkeln 
keine  Nebenzeichen  hat;   Umschrift: 

4<  S[I<?IL]LUM  ♦  DOeOIN.I  *  [H«!N]Riai  ♦  Da  ♦  WaRLö 

3)  an  rothen  und  gelben  seidenen  Fäden  das  Siegel  des  Fürsten  Johann  Ton  Werle,  ein  wenig   kleiner, 
all  die  beiden  andern,  und  mit  Sonne,  Mond  und  Stern  in  den  Schild  winkeln ;  Umschrift: 

4i  SieiLLYM  ♦  DOCDINI  *  [lOkÄjNMS  ♦  Da  *  WaRLa 


Digitized  by 


Google 


1348  1274.  50» 

Gedruckt  bei  Litch,  Haho.  Urk.  I,  6,  S.  60. 

Anm.  Die  in  dieser  Urkunde  Torkommenden  Ortsnamen  sind  grösstentheils  schon  in  Bd.  I,  zu  Nr.  469, 
erläuterte  Ob  Grobe  das  heutige  Grube  im  S.  Ton  Tcterow  ist,  bleibt  zweifelhaft,  und  Pillekesthorpe 
im  Lande  Malchin  existirt  unter  diesem  Namen  wenigstens  nicht  mehr.  —  Cetin  lag  südlich  von  Schwarz, 
am  Zetner  See.  Vgl.  die  Urkunde  Tom  21.  Jan.  1282.  —  Die  Lage  des  Dorfes  Clesten  im  Lande 
Turne  (ygl.  Lisch,  Jahrb.  II,  S.  87  f.)  ist  nicht  mehr  bekannt.  Alle  Güter  des  Klosters  Dobbertin  im 
Lande  Turne  werden  jetzt  mit  dem  Namen  „Sandpropstei**  zusammengefasst,  deren  Grenzen  unsere  Ur- 
kunde enthält.  Die  Dorfstelle  Ton  Sagwitz  liegt  südlich  Ton  Schwarz.  Zempow  und  Krümmel  sind 
noch  Torhanden;  die  Lage  von  Dertcele  zwischen  beiden  ist  nicht  genau  zu  bestimmen.  Von  Krümmel 
zieht  sich  die  Scheide  nach  Staarsow;  dann  folgen  weiter  der  Fehrling,  der  Schwarz-See,  det 
Zetner  See,  der  Vieltz-See,  das  Dorf  Dimitz  und  der  Gr.  Wum-Sce. 


1274.    Dec  17.    Schwerin.  1348. 

Eelmold,  Graf  von  Schwerin,  lässt  dem  Bischöfe  und  Dom-Capitd  zu  Verden 
den  Zehnten  aus  Emmelndorf  (A.  Harburg)  auf,  welchen  der  Verdensche 
Decan  Gerhard  von  seinen  Aftervasallen  zurückgekauft  hat. 

xveuerendo  el  in  Christo  dileclo  suo  domino  C.  üerdensis  ecclesie  po- 
stulato  et  venerabilibus  dominis  •  •  preposito^  .  .  decano  et  capitulo  eiusdem 
ecclesie  Heimoldus  dei  gratia  comes  Zwerinensis  cum  operis  exhibicione  deuotam  ^ 
ad  orania  voluntatem.  Decimam  in  Emelenthorpe  in  parrochia  Hethvelde  sitam,  yJi/m  /^y, 
quam  a  progenitoribus  nostris  et  a  nobis  Lyppoldüs  miles  diclus  de  Do[r]e  el 
Drufleuus  miles  dictus  de  Bensholthe,  ita  quod  Lyppoldus  duas  partes  eiusdem 
decime  et  Drufleuus  terciam  in  pheodo  lenuerunt,  ad  liberam  eorum  resigna- 
cionem  eiusdem  decime,  eandem  decimam,  quam  ab  epischopo  el  ecclesia  Ver- 
dens! in  pheodo  tenemus  el  teuere  debemus,  vobis  per  presenles  litteras  libere 
resignamus,  videlicet  sub  ea  forma,  quam  slatuil  Gerhardus  decanus  ecclesie 
Yerdegsis,  qui  sepedictam  decimam  a  prefatis  militibus  redemit,  siue  uerius  dicatur 
emit,  videlicet  quod  perpetuo  maneat  in  ecclesia  Yerdensi  ad  dei  seruicium  et 
honorem,  in  remissionem  nostrorum  et  dicti  decani  peccatorum.  Hec  autem 
resignacio  a  nobis  Facta  tamquam  a  fratre  seniori  processit  a  bona  uoluntate 
noslra  et  nostrorum  coheredum,  Datum  Zwerin ,  anno  domini  W  CC°  LXX°  IIIF, 
XVF  kalendas  Januarii* 

Nach  Y.  Hodenberg:  Verdener  Geschichtsquellen  II,  S.  146,  aus  dem  Copiar.  eccles.  Verd.  Nr.  LSXm^ 

(1274?)  134». 

Johamn,  Herzog  von  Braunschweig  Q-lMnehurg') ,  vergleicht  sich  unter  Ven» 
mrttlung  des  Grafen  Gerhard  von  Holstein  mit  den  Herzogen  Johann 
und  AIhrecht  von  Sachsen  (^Lauenhurg),  dahin,  dass  diese  das  Weichbüd 
Blekede   und   den  Zoll   zu  Eislingen  (Zollensjpieker)  behalten,   das  ScMosä 


Digitized  by 


Google 


504  1274.  1350 

Blekede  aber  für  immer  hrechen,  dass  beiderseits  die  Deiche  unterlidtm 
werden  und  für  etwanige  Streitigkeiten  unter  ihren  Leuten  sechs  Ritter  Schteds- 
richter  und  die  Grafen  Gerhard  von  Holstein  und  Helmold  von  Schwerin 
Obmänner  sein  soüen. 

-—  —  Celerura,  si  horaines  nosiros  discordare  in  aliquo  contingerel  tempore 
procedente^  ad  hoc  sex  milites  ulrobique  duximus  eligendos  —  — .  Quos  si 
contingeret  dissentire  in  causa  huiusmodi  decidenda,  comitis  Gerhardi  Holtsatie, 
generi  nostri  dilecti,  ex  parle  nostra,  et  comitis  Helmoldi  de  Zwerin,  quos  ad 
hoc  elegerunl  awnculi  nostri  et  nos,  arbitriis  standum  eril.  —  —  Jn  cuius  rei 
testimonium  presens  scriptum  apponendum  duximus  ad  cautelam. 

VoUstäDdig  gedruckt,  nach  dem  Original  im  k.  Archiv  zu  Hannover,  bei  Sudendorf,  U.-B.  zur  Gesch. 
der  Herz.  v.  Braunschw.  u.  Lüneb.  I,  S.  48.  —  Diese  Urkunde  ist  nicht  datirt.  In  einer  andern,  auch 
bei  Sudendorf,  S.  47,  abgedruckten  Urkunde  fast  gleiches  Inhalts  wird  der  Vermittelung  des  Grafen  vna 
Holstein  nicht  gedacht,  werden  nur  4  (zum  Theil  andere)  Ritter  zu  Schiedsrichtern,  und  nur  der  Gni 
Heinrich  von  Lüchow  zum  Obmann  bestimmt.  Diese  Urkunde  ward  1272,  Freitag  vor  £sto  mihi,  g^ 
geben.  Da  in  dem  obigen  Vergleich  nicht  dem  Grafen  Gunzelin,  sondern  seinem  Sohne  Helmold  du 
Amt  eines  Obmanns  übertragen  wird,  möchte  man  annehmen,  die  undatirte  Urkunde  sei  erst  nach  Gud- 
zelin*s  Tode,  vielleicht  gegen  Ende  des  Jahres  1274,  ausgestellt. 


(Um  1274.)  1350. 

Nicolaus,  Heinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werle,  stellen  für  eine  Verpßidf 
tung,  welche  sie  gegen  die  Herzoge  Albrecht  und  Johann  von  Braunschweig  ud 
den  Grafen  Helmold  von  Schioerin  übemmmnen,  Bärgen  aus  ihrer  Ritter- 
schaft. 

JXos  dei  gracia  Nicolaus,  Hinricus  et  Johannes  domini  de  Werle« reco- 
gnoscimus  et  tenore  presencium  vniuersis  cupimus  esse  notum,  quod,  sicuti  nos 
super  hiis  et  cum  illustribus  principibus  Alberto  et  Johanne  ducibus  de  Brunes- 
wic,  necnon  nobili  viro  dilecto  auunculo  nostro  Helmoldo  comile  de  Zwerin 
placitauimus,  firmiler  obseruandis  promisimus  fide  data,  promiserunl  nobiscuin 
milites  nostri,  quorum  nomina  subsecuntur,  tali  condicione  adiecta,  quod,  si  aliquis 
istorum  militum  moreretur,  alium  eque  dignum  infra  duos  menses  tenemur  sub- 
stituere  loco  sui:  Nicolaus  Hane,  Conradus  Berchane,  Johannes  de  Duzin,  Her- 
mannus  de  Lesten,  Martinus  de  Britzekowe,  Hinricus  Kabolt,  Hinricus  de  Cremvn, 
Johannes  de  Cropelin,  Hinricus  Grube,  Johannes  Kabolt,  Machorius  de  Cene, 
Johannes  de  Belin,  Hinricus  de  Vlotowe,  Gerhardus  de  Cremvn,  Arnoldus  Bru- 
sehauere,  Razlauus  Stagge,  Gerhardus  Ketelhüt,  Nicolaus  Friso,  Nicolaus  de 
Roggelin,  Hinricus  de  Hagen,  Johannes  Barolt,  Rolandus  de  Hagenowe,  Ber- 
nardus  de  Hakenstede,  Bordeke  de  Kaiende,  Reinbernus  de  Stocvlete,  Hermannus 


Digitized  by 


Google 


im  127S).  505 

et  Marcquardus  dicti  Coz^  Hinricus  Luch^  Deneke  de  Cropelin^  Deneke  de  Woltzin, 
Micolaus  de  Bruseviz,  Adam  et  Johannes  de  Corin,  Johannes  Nordman. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-ArchiT  zu  Schwerin.  An  Pei;g;ament«treifen  hangen,  unten  zerbrochen,  die 
Siegel  der  drei  Aussteller,  wie  dieselben  zu  Nr.  1347  abgebildet  sind.  —  Da  der  Graf  Helmold  hier  ohne 
seinen  Vater,  der  im  Herbste  1274  starb,  erwähnt  wird,  so  scheint  diese  Urkunde  erst  nach  Ounzelin*8 
Tode  ausgestellt  zu  sein;  jedenfalls  fällt  sie  nach  dem  14.  Oct  1271,  wo  (Nr.  1235)  Hermann  Coz  noch 
als  Knappe  erscheint.  Andererseits  ist  das  Jahr  1277,  als  das  Todesjahr  des  Fürsten  Nicolaus  Yon  Werle 
und  des  Herzogs  Johann  von  Braunschweig,  die  äusserste  .Grenze  für  unsere  Urkunde.  Die  Namen  der 
Ritter,  welche  hier  genannt  werden,  stimmen  zu  der  yon  uns  angenommenen  Zeit;  der  Vertrag  selbst  aber, 
für  welchen  'Nicolaus  die  Bürgen  stellt,  ist  nicht  erhalten. 


1275.   Roslock.  1351. 

Wolfkard,  C^onch)  von  Doberan,  wird  von  Johann  Bleich  wegen  einer  ihm 
zur  Versendung  nach  dem  heiligen  Lande  durch  Friedrich  v.  Laxecow  über- 
gebenen  Geldsumme  von  40  Mk.  Pf.  quittirt. 

rSotum  Sit  Omnibus,  quod  dominus  Wulphardus  de  Doberan  de  consensu 
Johannis  Pallidi  misit  per  Fridericum  de  Lacsecov  ad  Terram  Sanctam  XL  marcas 
denariorum,  quas  idem  Johannes  Pallidus  sibi  commiserat  ibidem  destinandas,  et 
sepedictus  Johannes  clauslrum  Doberacense  dimisit  liberum  et  solutum  de  denariis 
antedictis. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuche  C,  fol.  17. 


1275.   Güstrow.  1358. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werle/  bdehnt  den  Bitter  H.  van  Bostock  (Bostke)  mit 
dem  Dorfe  Fauknrost. 

Nicolaus  dei  gralia  dominus  de  Werle  Omnibus  presens  scriptum  visuris 
salutem  in  perpetuum.  üniversi  sciant,  quod  nos  de  bona  nostra  voluntate  militi 
Heningo  (!)  diclo  de  Rostok  et  suis  heredlbus  villam  Rostok  cum  omnibus  per- 
tinenliis  et  iuribus  suis,  que  habuit  et  nunc  habet,  contulimus  perpetuo  possi- 
dendam,  nuUo  etiam  alterius  funiculo  raensurandam.  üt  hoc  igitur  stabile  per- 
maneat  atque  firmum  perpetuo  permanendum,  sigillo  nostro  corroboramus.  Testes 
sunt:  Hen[ricus]  Grube,  Hen[ricus]  Vlotow,  mililes,  Nicolaus  Gallus  advocatus  in 
Güstrow,  Wesselus  marschaicus,  Hen[ricus]  de  Suva[n],  claviger,  et  alii  quam 
plures  fide  digni.  Acta  sunt  hec  in  Güstrow,  anno  domini  millesimo  ducentesimo 
septuagesimo  quinto. 

Nach  einer  Tom  Original   genommenen   notariellen  Abschrift   aus    dem  Anfange   des    17.  Jahrhunderts 
im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin,     Der  Notar   gibt,    wahrscheinlich  durch   falsche  Auflösung    der  Abkürzung 
^Hen."",  den  Rittern  Qrube  und  Flotow  den  Vornamen  HenDiogus,  und  nennt  nachher  ^Heuningus  de 
XekleabargUckes  Urkaadei-Oach  U.  g4 


Digitized  by 


Google 


I 

606  1375.  la 

SuTUn**,  welcher  oho«  Zweifel  Heinrious  de  SiwAo  ist.  Vgl.  Nr.  1247,  1347  und  1350.  —  Iii4 
bierDEoh  zweifelhaft,  eb  auch  der  Ritter  von  Rostok  den  Vomaineii  Heinrich  führte,  oder  ob  Bm 
ningus  richtig  überliefert  ist  —  Der  Guts*  und  Familienname  Rostok  ging  früh  in  die  Form  Roitkl 
über,  dae  Out  hieee  tcbon  1386:  «VuUn  Rosttok^  (Liseh,  Maltsao.  Urk.  11,  &  357),  1491:  Ytl» 
Tosteke  (daselbst  lY,  S.  211).  Die  Form  Vulea-Rost  ündet  sich  dann  am  £nde  des  17.  Jahrbondetu 
Die  Familie  Ton  Rottke  starb  im  rorigen  Jahrhunderte  aus;  1714  lebte  noch  Caspar  Christoph  Bmb 
auf  Kraaee.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XX«  S.  261. 


1275.  Jan  20.   Wismar.  '   1353. 

Anastasia,  Lcmdesregentin  von  Meldenburg,  verleiht  dem  Kloster  Sarmenkam} 
(NeuJdoster)  das  Exgentkum  des  Dorfes  Arendsee  mä  dem  Wendfdi/t  et; 
dem  ReAUf  mit  toddiem  das  Kloster  seine  übr^en  Guter  besitzt. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Quoniam  ex  temponun  motabüi« 
täte  et  hominum  caduca  fluxibilitate  de  facili  labitur  rerum  gestarum  memoria,  it 
remedium  secu(cu)  dentis  obliuionis  consueuit  humana  sollertia  actiones  binc  imle 
emergenles  lilteraram  apieibus  aut  lestium  vocibus  perhennare.  Exinde  dos 
Anastasia  dei  gracia  domina  Magnopolensis,  vicem  *  dilecti  domini  et  mariti  nostri 
absentis  fldeliter  gubernantes,  per  indactionem  Ordinate  karitatis,  qae  ad  exer- 
cicium  deuotorum  operum  quoslibet  fideles  ammonet,  pure  propler  rea^^enciaa 
cracifixi  et  gloriose  dei  genitricis  uii^inis  Marie  com  bona  matoritate  et  delib^ 
racione  preuia  contulimus  claustro  ancillarum  Christi  in  Campo  Solis,  ut  per  oos 
aliquo  solacio  fulciretur^  proprietatem  viHe  Amesse^  a  domino  Ottone  de  Soioga 
prius  possesse^  et  slauicalis  campi  dicii  Wenethuelt^  com  terminis  sols  in  longua 
et  in  latum  vt  nunc  protensis^  cum  siluis^  agris  cultis  et  incultis,  pascois,  pratis, 
nemoribus^  riuis,  aquis  aquanimque  decursibus,  volentes,  vt  idem  claastmm  io 
bonis  dicte  viUe  cum  integritate  eadem  gracia,  iure  seu  iuridicione  et  libertate 
perTruatur,  qua  ceteris  suis  bonis  perfraitur  per  nostrum  et  filiorum  nostroroo 
districtum  undique  situatis,  quam  quidem  libertatem  eidem  a  dilecto  marito  Dostro 
indultam  copiosissime  in  priuilegiis  suis  potent  euidencius  demonstrare,  ita  uide- 
licet  specificatam^  Tt  neque  per  nos  uel  nobis  succedentes  eadem  bona  aGqm 
dimensione  uel  funiculi  tractione  de  cetero  pregrauentur,  nee  eciam  coloni  eios- 
dem  ad  uUa  seruicia  indebita  uel  ad  iudicia  popularia,  que  lanthdinch  teutbonko 
uocabolo  Buncupantur,  ualeanl  euocari;  iudicia  qioque  sexaginta  sofidoram  el 
infra  pertractabil  Bbere,  sed  ea,  que  in  Collum  et  in  manum  accidunt  commniiibiis 
terre  nostre  legibus,  noster  aduocatus,  non  excedens  formam  iusticie,  diffinieBS 
iudicabit:  tercia  pars  horum,  que  ex  hiis  prosilire  poterunt,  daustro  prooeniet, 
relique  due  nostris  ustbos  colligentnr.  Hec  ideo  fecuBOs,  ut  deus  et  domioos 
ineflabUis  miserkordie,  qui  habunde  aministrat  et  non  iflq>roperat,  propler  iugea 
uitercesskNiiefli  eanrndem  Christi  aneiHanni  et  alionni  bonioriHi  nprii,  qM  apad 


Digitized  by  ViiOOQIC 


1353  1275.  807 

^^«    ipsas  frequencius  exercentur,  märitum  Dosirum  dilectum  domioum  Hinricum  Mag- 

3^^^^*    popalensem  de  uinculis  paganorum,  quibus  includitur^  saluum  eripiat^  ipsum  nobis 

jesi  I    et  pueris  nostris  et  ceteris  amicis  ipsius^   qui  suum  mestissime  prestolantur  redi- 

vOni    tum^  ad  propria  remiltat  in  solacium   oporlunum.     Ut  autem  hec  nostra  donacio 

rata,   firma  et  inconuulsa   permaneat,   presens   scriptum   slgiili   nostri   appensione 

duximus  firmiter  muniendum,   cui  eciam  et  fiUi  nostri  Hinricus  et  Johannes^  cum 

ad  statum  maturiorem  dispensante  domino  peruenerint,  sigilla  sua  simililer  coapo- 

{    nent.     Testes  sunt:   dilectus  amicus  noster  dominus  Nicolaus  Zwerinensis  et  Lu- 

bicensis   ecclesiaram   preposilus^    dominus  Hinricus   de   Stralendorp^    Heydenricus 

^^^    Babbo,   Gotscalcus  Prene,   Gunterus  de  Lewizow,    milites;   Johannes^   Ortwinus^ 

Vm    Bertoldus   fratres   dicti   de   Meyorke,    Godefridus   de   Ploto^    Ludoirus   Hardenak^ 

ä      famuli,    et  aiii   multi   clerici   et   laici^    honorabiii   viro    domino   Johanne   eiusdem 

claustri   preposito   hec  fldeliter  procurante.     Acta  sunt  hec  anno   domini  M'^  CO 

""'    LXXV^     Datum    Wismarie,    in    die    beatorum    Fabiani   et   SebasUani    martirum, 

"*     XIII.  kalendas  Februarii. 


D3I 

Ell 


0 


Nach   dem    Original  im  Haupt -Archiv   zu  Schwerin.     An   einer   Schnur   von   rother  Seide   hängt   das 
VoruBter   unter  Nr.  1    abgebildete   Siegel   der   Fürstin  Anastasia.      £s  ist  parabolisch;    unter   einem   di^- 
BQ  gipfeifgen  Baldachin  sitzt  auf  einem  mit  ThierkOpfen  yerzierten  Sessel  eine  weibliche  Figur»  welche  auf  der 

rechten  Hand   einen  Schild   mit  einem  Stierkopfe,    auf   der  linken   Hand   einen    Schild   mit   einem  aufge- 
richteten Greifen  trägt;  Umschrift: 

^  *  S' :  ÄNÄST[Ä]sia  :  DOM[ina] :  MÄGNOPOLahsis 

-  ^'-  An  Schnüren  von  rother  und  gelber  Seide   sind  die  Siegel  ihrer  Söhne  Heinrich   und  Johann  an- 

;;  l  gehängt.     Das  hierunter  unter  Nr.  2  abgebildete  Siegel  Heinrichs  ist  schildförmig  und  hat  einen  Stierkopf 

mit  Halsfell;  Umschrift: 

;•  *  S'  #  HiNRiai  #  DO[MiaaLLi  #  mÄjenoPOLaNSis 

'  1.  2. 


64* 


Digitized  by 


Google 


508 


1275. 


m 


Dieses  Sie^^l  Heinrichs  erscheint  wiederholt  im  J.  1287. 

—  Das  hieneben  abgebildete  Siegel  Johanns  ist  etwis 
über  die  Hälfte  rorhanden;  es  ist  rund  gewesen  nd 
zeigt  im  runden ,  leeren  Siegelfelde  einen  Stierkopf  bdI 
Halsfell;  Umschrift  mit  sehr  grossen  Buchstaben: 

(D.enopoLa 

Diese  beiden  letzteren  Siegel  sind»  wie  anch  die  Ur- 
kunde sagt,  später  angehängt,  da,  auch  nach  sodera 
Forschungen,  die  Sohne  der  Anastasia  znr  Zeit  der 
Ausstellung  dieser  Urkunde   noch   keine  Siegel  fubrteo. 

—  Die  gleichzeitige,  sorgsame  Abschrift  in  dem  Copial* 
buche  der  Kloster- Privilegien  gibt:  ^  yicem  gereos, 
und  '  slauicalis  campi  dicti  Dornethuelt. 


1275.   Febr.  2. 


1354 


Heinrich  der  Jüngere,  Fürst  von  MeJdenburg,  verleiht  dem  Kloster  Rehna  das 
Eigenthum  von  10  Hufen  in  Gostorf  und  2  Hufen  in  Martenstorf. 

Minricus  dei  gracia  dominus  Magnopolensis  iunior  oronibus  Christi  fide- 
libus  presentibiis  et  futurls.  Recognoscimus  tenore  presencium  protestantes^  quod 
dominus  Hermannus  prepositus  in  Rene  et  conuentus  ibidem  de  consensu  nostro 
octo  mansos  in  vllla  Gozwinsdorpe  cum  pallude  nostra,  qua  Cermermor  dicilur, 
iuxta  latiludinem  eorumdem  mansorum^  et  iudicio  vasallorum  nostrorum,  cumque 
suis  terminis  in  longum  et  in  lalum,  cum  lignis,  cespitibus,  paschuis,  aquis^  agris 
cullis  et  incullis,  prout  eraptionis  tempore  iacuerant,  cum  omnibus  ulilitalibus 
comparauit;  item  duos  mansos  comparauit  ibidem,  quos  Eghehardus  HoltsaUis 
miles  cum  filia  sua  Margarela  clauslro  in  Rene  primitus  obligauit,  et  postea  corara 
nobis  honestus  uir  dominus  Hinricus  Holtsatus  Raceburgensis  prepositus  et  Nod- 
helmus  miles  et  Eghehardus  famulus,  fratres  sui,  Obligation!  renunciauerunt  et 
diclo  claustro  eosdem  duos  mansos  cum  iudicio  et  omni  iure  de  consensu  nostro 
libere  donauerunt;  in  Älertensdorpe  vero  duos  mansos  cum  minor!  iudicio  tocius 
ville  et  tercia  parte  iudicii  maioris,  nobis  propter  deum  proprietatem  bonorum 
conferenlibus  prediclorum.  Testes  sunt:  Gerardus  Meceke,  Hartwicus  fraler  suus, 
Johannes  et  Hinricus  de  Barnecowe,  Johannes  Storm,  milites;  Johannes  de 
Gressowe,  H.  de  Dartsowe,  plebani;  Gotfridus  Hillo,  Bertoldus  capellani  noslri. 
Datum  anno  domini  M^CC^LXXV,  in  die  purificationis  Marie. 

Nach  dem  Original  im  Eaupt-Archir  zu  Schwerin.     Siegelbänder  und  Siegel  fehlen. 


Digitized  by 


Google 


1353  1275.  509 

1275.   Febr.  17.   Bülzow.  1355. 

Hermann,    Bischof  von  Schwerin,   bestätigt  alle  dem  E.   Geist  -  Hospital  zu 
Hostock  gewährten  Indulgemen  und  Carenen. 

S.  die  Urk.  d.  d.  1275,  Mai  22,  Rostock. 


1275.   März  10.   Schwerin.  135«. 

Heinrich,  Graf  von  Banneherg,  verpfändet  dem  Grafen  Helmold  von  Schwerin 
die  Burg  Mamitz  mit  den  dazu  gehörenden  Gfütern* 

iVos  Hinricus  dei  gratia  comes  de  Dannenberge  omnibus  presentes  litteras 
inspecturis  cupimus  esse  notum^  quod  nos  cum  nobili  viro  domino  Helmoldo 
comite  Zwerinensi,  dilecto  consanguineo  nostro,  conuenimus  et  placitauimus  in 
hunc  modum.  Nos  siquidem  munitionem  nostram  in  Merniz  et  omnia  bona  nostra 
Sita  in  ipsa  villa,  tarn  libera  et  inpheodala,  exposuimus  iam  dicto  comiti  Helmoldo 
pro  quinquaginta  et  sex  marcis  puri  argenti,  hac  interposita  conditione:  quando 
nos  rehabuerimus  ciuitatem  et  castrum  in  Grabowe  et  hereditatem  nostram^  tunc, 
si  eidem  comiti  persoluerimus  pecuniam  memoratam,  nobis  representare  debet 
predictam  munitionem  nostram  cum  ipsis  bonis;  si  vero  contingeret  nos  non 
posse  rehabere  nostram  hereditatem  iam  predictam  et  munitionem  in  Grabowe, 
tunc  memoratus  comes  Helmoldus  statuere  debet  duos  de  suis  hominibus,  et  nos 
totidem  quoscumque  voluerimus  slatuemus^  qui  taxare  debent  valorem  ipsius 
munilionis  et  bonorum  in  Merniz,  et  secundum  eorundem  estimationem  eadem 
persolnere  repromisit,  ita  ut  deinceps  in  sua  maneant  potestate,  que  et  nos 
resignabimus  ad  roanus  suas,  cum  de  sua  fuerit  voluntate.  Nos  eciam  super 
prehabitis  placitis  de  ipsa  munitione  Merniz  iam  dictum  comitem  Heimoldum  et 
suos  compromissores  ab  omni  promisso  dimisimus  liberos  et  solutos  et  litteras 
suas  super  eisdem  placitis  eidem  promisimus  representare.  Super  hac  memorata 
pecunia  et  placitis  prelibatis  nobis  et  Johanni  de  Molendino  ad  manus  nostras 
idem  comes  Helmoldus  promisit  Tide  data,  et  promiserunt  cum  ipso  dominus 
Richardus  canonicus  Zwerinensis,  dominus  Johannes  Man  et  dominus  Gargeviz 
fidei  sponsione  ita,  quod,  si  defectus  aliquis  fuerit  in  premissis,  pro  ipso  intrabunt 
Zwerin,  non  exituri,  nisi  de  nostra  fuerit  voluntate.  Nos  eciam  iam  predictis 
domino  Johanni  Man  et  domino  Gargeviz  ad  manus  sepedicti  comitis  de  Zwerin 
memoratam  munitionem  et  bona  premissa  in  Merniz  iure  porreximus  pheodali  in 
forma  prescripta.  Yt  aulem  factum  nostrum  et  ordinatio  premissa  stabilis  per- 
seueret,    presentes    litteras    nostras   in    testimonium    conscribi   iussimus   et  sigilli 


Digitized  by 


Google 


510  1275.  1351 

BOfllri  robore   communiri.     Datum  in  Zwerin,   anno  gratie  M'^GC^LXX'^y'',  sexld 
ydus  Marcii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Ad  dem  aus  der  Charte  geschnittenen  Siegel- 
bande  häogt  das  Bruchstück  eines  schildförmigen  Siegels  mit  einem  rechts  aufsteigeoden  Löwen  (Tgl.  in 
Nr.   1301);    TOD    der    Umschrift    sind    nur    noch   zwei   Buchstaben    am    rechten   Rande    des    Siegels   übrig: 

Ätt ,  —  Gedruckt  ist  diese  Urkunde  bei  Rudioff,  Ürk.-Lief.  S.  87,  und  ia  Riedel's  Cod.  dipl. 

BraDd.  I,  Bd.  3,  S.  344. 


1275.    April  30.   Verchen.  1357. 

Sermann,  Bischof  von  Camin,  gibt  dem  Ritter  Hermann  von  Metzekow 
40  Hufen  in  Basepohl  zu  Lehn,  welche  dieser  vom  Herzoge  Barnim  er- 
warben  hat. 

xlermannus  dei  gratia  ecclesie  Caminensis  q)iscopus  omnibus  imperpetumn. 

Orm  ornnhini  habere  raemoriam.  diuinitatis  potius  sit  quam  humanitatis,   et  ea  que 

iunt^    Imius  decliui  temporis  in  decursu   fiacilime  permutentur,    forma   tarnen  et 

modus    eorum^   que   cum   ratihabHione   sunt  seruanda^   scriptis  sig^llatis   aptissiine 

retmentar.     Nouerint   igitur  tarn  presentis,   quam  fulure  etalis  homines  uniuersi^ 

quod  nos  de  capituli  Caminensis  ecclesie  communi  consensu  et  plenaria  uoluntate 

Hermanno  militi  diclo  de  Metsekowe  et  ipsius  fratribus^  fiHis  et  omnibus  sais  he* 

redibus  quadraginta  mansos  in  Bosepol,   quos  ipse  a  nobili  domino  Barnim  prece 

et  precio   comparauit,   cum   tocius   iuris   inlegritate^   videlicet   plenitudine    iudicii, 

ecclesie  patronatu,  agris  cultis  et  incultis,  nemoribus  atque  pratis,  aquis  et  pisca- 

tionibus,   iure  contulimus  feodali  perpetualiter  et  pacifice  possidendos.     Huius  rei 

lestes  sunt:    venerabilis  dominus  Johannes  abbas  de  Dargun,   dominus  Johannes 

prepositus  de  Yirchin,  dominus  Arnoldus  prepositus  de  Jvenak;  milites:   dominus 

llieodericus ^    dominus    Wedekindus    dicti    de    Osten,    dominus    Reimbernus    de 

Wackolte,  dominus  Johannes  et  dominus  Reinfridus  dicti  de  Penz,   et  alii   quam 

Ne    autem    super   premissis    odientium    persecutio    locum   habeat    et  in 

oriatur    dubii    corruptela,    presentem   paginam   predicto   Hermanno    milili 

fratribus  et  heredibus  nostri  sigilli  raunimine  roboratam   dedimus  in  testi- 

kmamentum.     Acta   sunt   hec   in   Yirchin,    anno   ab   incarnatione    domini 

rcrlXXV^  pridle  kalendas  Maii. 

^y4  4em  Original    im    Haupt -Archir    zu  Schwerin.     Das  Siegel   ist    Ton    der   roth  -  seideoea  Schnur 


Digitized  by 


Google 


1358  127&.  511 

1275.  Mai  8.   Neustadt  135a 

Hdmold,  Graf  von  Schwerin,  vergleicht  die  Streitigkeiten  zwischen  den  Jo^ 
hannttem  zu  SiÜstorf  (Comthurei  Kraak)  und  dem  Kloster  Betnjeld  über  die 
Mühlen  in  Kraak,  Wackerheke,  Kilssow  und  Uelitz. 

JNos  dei  gratia  Helmoldus  comes  de  Zwerin  omnibos  presentes  literas 
inspecturis  cupimus  esse  notum,  quod  nobis  mediantibus  inter  fratrem  Conradum 
commendatorem  siue  magistram  curie  in  Zulestorpe  et  fralres  eiusdem,  ex  vna^ 
necnon  et  fratrem  Hinricum  de  Ylitz^  ex  parte  altera,  super  dissensionibus  inter 
se  habitis  compositio  interuenit  in  forma  subscripta.  Jdem  frater  Hinricus  iam 
dictus  commendatori  et  fratribus  de  Zulestorpe  hereditatem  rerum  molendinorum 
videlicet  in  Crake  et  in  Wackerbeke  et  in  Colzowe  libere  resignauil;  et  idem 
commendator  et  fratres  eundem  fratrem  Hinricum  ab  impetitione  omni  dimiserunt 
liberum  et  solutum,  eo  exempto,  quod  predictus  frater  H.  medietatem  hereditatis 
molendini  in  Cotzowe  retinebit  et  agros  adiacentes  ipsi  molendino  omnes  retinebit, 
quos  et  predicti  commendator  et  fratres  de  assensu  ciuium  in  Zulestorpe  memo- 
rato  fratri  Hinrico  demonstrauerunt  et  in  suam  possessionem  libere  dimiserunt« 
Jdem  etiam  frater  Hinricus  et  sui  homines  de  Ylitz  habebmit  pascua  communis 
in  campis  et  agris  fratrum  et  ciuium  de  Zulestorpe  sine  omni  impedimento, 
dummodo  per  istos  illorum  segetes  non  vastentur;  ipse  autem  frater  Hinricus 
cum  porcis  de  curia  sua  sola  habebit  commune  mast  in  siluis  iam  predictorum 
de  Zulestorpe  et  ligna  sibi  necessaria,  preter  ligna  fructifera,  que  sine  licentia 
non  resecabit.  Ob  hanc  caussam  promisit  sepedictus  Hinricus  suum  molendinum 
in  Vlitz  totaliter  destruere  et  non  amplius  reformare  vel  construere  ullo  modo« 
Promisit  etiam  memoratus  frater  Hinricus  predictis  commendatori  et  fratribus  de 
Zulestorpe  ex  parte  molendinarii  de  Wackerbeke  et  Cotzow  annuatim  persoluere 
duos  choros  siliginis;  idem  vero  molendinarius  coram  nobis  promisit  ab  hoc  de« 
bito  sine  omni  impedimento  excipere  fratrem  Hinricum  sepius  memoratum.  Hec 
autem  compositio  et  ordinatio  facta  fuit  in  nostra  presenlia,  cui  etiam  interfuerunt 
Conradus  et  Hogerus  capellani  curie  nostre  et  dominus  Hardeuicus  miles  dictus 
de  Buchzecowe  (!)  et  Philippus  camerarius  et  alii  plures  fide  digni,  qui  huius 
facti  tesles  existunt.  Yt  autem  predicta  compositio  stabilis  perpetuo  maneat  et 
inuiolata  ex  vtraque  parte  et  quamdiu  etiam  de  nostra  fuerit  voluntate,  presentes 
literas  de  rogatu  vtriusque  partis  in  testimonium  conscribi  iussimus  et  sigiUi  nostri 
robore  communiri.  Datum  in  Noua  Ciuitate  et  actum  anno  gratie  M.CC.LXXV.^ 
YHL  idus  Maii. 

Nach    eiDer  Abschrift    aus    dem    16.  Jahrhunderte    im    Haupt -Archiy    zu    Schwerio.   —   Gedruckt  in 
Jahrb.  I,  S.  206. 


Digitized  by 


Google 


$12  1275.  m 

1275.   Mai  18.   „Dolslege.''  185». 

Otto  und  Albrecht,    Markgrafen  von  Brandenburg,    schltessen  einen  Vertrag 
mit  dem  Grafen  Eelmold  von  Schwerin. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nos  Otto  et  Albertus  dei  gracia 
marchiones  Brandenburgenses  notum  facimus  vniuersis,  tarn  presentibus,  quam 
futuris,  quod  mediantibus  auunculis  nostris  illustribus  principibus  dominis  Alberto 
et  Johanne  ducibus  de  Brunswic  cum  comite  Helmoldo  Zwirinensi  concordauimus 
in  bunc  modum,  quod  ab  omnibus  culpis  ac  causls  antiquis  et  nouis,  propter 
quas  nostram  ingratitudinem  incurrerat,  cessamus  ab  omnique  odio,  ipsumque 
comitem  in  nostram  familiam  recipimus,  graciam  et  fauorem^  ila  quod,  ubicunque 
comes  antedictus  nostro  consiiio  uel  auxilio  indigebit,  si  forsitan  ad  destruclioneoi 
suam  ueUent  aliqui  laborare,  pro  ipso  placitabimus  et  pro  ipso  stabimus  Gdeliter 
sxcvX  pro  nostro  uasallo  et  pro  quolibet  de  nostra  famllia  in  nostro  seruicio  con- 
stituto.  Jpse  eciam  comes  in  nostro  seruicio  perpetuo  debet  esst  cum  tote  suo 
posse  suisque  municionibus  contra  omnem  hominem  de  mundo,  exceptis  tarnen 
ab  ipso  auunculis  nostris  ducibus  antedictis  ducibusque  Saxonie  dominis  Johanne 
et  Alberto  auunculis  nostris;  contra  quoslibet  alios  nobis  seruire  et  assistere 
tenebitur  comes  sepedictus  omni  tempore  vite  sue.  Tamen,  si  contra  amicos 
eiusdem  comitis  trans  Albiam  aliquid  habuerimus  questionis  uel  rancoris,  eidem 
^omiti  significabimus ;  qui  si  eosdem  uel  aliquem  ipsorum  infra  proximas  quatuor 
septimanas,  postquam  eidem  intimauimus  causam  uel  causas  nostri  rancoris,  se- 
cundum  nostrum  beneplacitum  non  potuerit  noslre  gracie  reformare,  extunc  cum 
omni  suo  posse  contra  eosdem  suos  amicos  fideliter  nos  iuuabit;  et  si  medio 
tempore,  id  est  infra  quatuor  septimanas  iam  predictas,  nos  uel  nostri  homines 
uel  amici  per  terras  sepedicti  comitis  transire  uellemus,  hoc  non  debebit  dictus 
comes,  nee  sui  homines  facto  uel  consiiio  inpedire.  Quamcumque  gwerram  idem 
comes  nobiscum  attemptabil,  in  illa  nos  nequaquam  deseret,  jiec  nos  ipsum; 
pacem,  treugas  siue  id,  quod  uulgariter  gedult  dicitur,  ipse  non  faciet,  nisi  de 
nostra  fuerit  uoluntate,  nee  nos  sine  ipso  concordiam  aliquam  faciemus.  Jn  in- 
peticione  noue  ciuitatis  Parchem  comes  Helmoldus  antedictus  nos  non  debel  ali- 
quatenus  inpedire.  Prelerea  ex  parte  sepedicti  comitis  super  Albiam  id,  quod 
vngelt  dicitur,  de  cetero  non  reciplelur,  set  iustura  theolonium,  secundum  quod 
ab  antiquis  temporibus  est  receptum.  Jdem  comes  nostris  hominibus  et  uasallis 
de  hiis,  que  cum  ipso  facere  habebunt,  plenam  iusticiam  exhibebit;  nos  eciam 
vice  uersa  suis  hominibus  iusticiam  faciemus.  Hec  omnia  supradicta  sepedictus 
comes  nobis  fide  data  promisit,  nos  eciam  eidem  promisimus  firma  inuiolabiliter 
obseruare.  Jnterfuerunt  autem  hiis  tractatibus  testes  infrascripti :  domini  duces 
Brunswicenses  Albertus  et  Johannes  auunculi  nostri,  venerabilisque  pater  dominus 


Digitized  by 


Google 


1360  1275.  513 

Hermannus  episcopus  Zwirinensis,  Richardus  Magnus  eiusdem  ecclesie  canonicus^ 
Geuehardus  prepositus  in  Saltwedele^  Geuehardus  de  Aluensleue  senior,  Arnoldus 
de  Jagouwe  et  alii  quam  plures.  Yt  autem  hec  omnia  per  nos  ipsumque  co- 
mitem  supradictum  firmius  obseruentur,  hanc  paginam  inde  conscriptam  sigillorum 
auunculorum  nostrorum  ducum  Brunswicensium  supradictorum  ac  nostrorum  feci« 
mos  munimine  robor^ri.  Datum  Dolslege,  anno  domini  M"^  CC  LXXV",  XV 
kalendas  Junii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  Angehängt  sind  yier  Pergamentstreifen;  an  den 
beiden  ersten  fehlen  die  Siegel,  es  ist  auch  weder  in  Färbung  der  ganz  neu  erscheinenden  Pergament- 
streifen, noch  sonst  eine  Spur  yorhanden,  dass  je  Siegel  auf  diese  beiden  Streifen  aufgedrückt  gewesen 
sind.  An  dem  dritten  Pergamentstreifen  hängt  das  orale,  schüsseiförmige  Siegel  des  Markgrafen  Otto 
mit  dessen  stehendem  Bilde  in  Rüstung,  in  der  rechten  Hand  die  Fahne  haltend,  die  linke  auf  einen 
Schild  mit  dem  rechts  schauenden  Adler  gestützt.     Von  der  Umschrift  ist  nur  noch  zu  lesen: 

4«   SICILLV.   OTT BN HIONIS 

An  dem  yierteu  Streifen  hängt  des  Markgrafen  Albrecht  rundes  Siegel  mit  einem  längs  getheilten  Schilde, 
auf  dem  rechts  ein  links  schauender  Adler,  links  ein  rechts  aufgerichteter  LOwe  steht,  in  einer,  yon 
einem  dreispitzigen  Mauergiebel  überdachten  Rosette;    Umschrift: 

SIGILL  .  ÄLBaRTI  •  Dl  .  ©RH  .  MÄRaWOniS  .  BRÄDaBVRßaE 
Dieses  Siegel  ist    abgebildet    hei    Gercken,    Fragm.    March.  VI,    ygl.    daselbst   p..  152.    —    Gedruckt  in 
Jahrb.  XI,  S.  260;  Riedel,  Cod.  dipL  H,  6,  S.  13,  und  in  Uebersetznng  I,  Bd.  1,  p.  296.  —  Vgl  Nr.  1360. 


1275.   Mai  18.   „Dolslage.''  1360. 

Otto  und  Mbreckt,  Markgrafen  von  Brandenburg,  vergleichen  sich  mit  dem 
Grafen  Hdmold  von  Schwerin  Ober  die  gräflich  ^schwerinschen  Lehen  des 
Bitters  Oans. 

rNos  Otto  et  Albertus  dei  gracia  marchiones  Brandeburgenses  recogno- 
sciiuus  et  tenore  presencium  publice  protestamur,  quod  medianlibus  auunculis 
D09tris  karissimis  Alberto  et  Johanne  de  Brunswic  ducibus  inter  nos,  ex  vna,  et 
HelmoOJdum  comitem  Zwerinensem  taliler  exstitit  placitatum  ex  parte  altera,  quod 
ipse  Helmoldus  comes  pueris  domini  Johannis  dicti  Gans  felicis  memorie  talia 
bona,  qualia  pater  eornmdem  puerorum  in  possessione  sua  habuit,  contulit  iusto 
titulo  pheodali.  Ceterum  omnia  bona,  que  strennui  milites  dicti  Gans  a  comite 
sepedicto  tenuerunt  in  pheodo  ab  ipso  comite,  emimus  pro  bonis  infeodatis,  ita 
tarnen,  quod  pro  marca  argenti  infeodata  marcam  argenti,  pro  talento  infeodato 
talentum,  pro  choro  trilici  infeodato  triginta  solides,  pro  choro  pise  infeodato 
triginta  solides,  pro  choro  siliginis  infeodato  talentum,  pro  choro  ordei  infeodato 
talentum,  et  pro  duobus  choris  auene  infeodatis  talentum  dicto  comiti  denariorum 
Brandeburgensium  persoluemus,  et  quicquid  frusta  in  terra  Perleberge  libera  nunc 
fuerint,  pro  singulis  frustis  dicto  comiti  persoluemus  estimacionem  decies  hie  ex- 

■eUiBbnrgiiekM  Urkudei-Biiek  II.  65 


Digitized  by 


Google 


514  1275.  m 

ptesmiti.  ShnilHer  et  d*  bonis  Iferre  Lenteiti  coftprehensis  in  dis«raclione  ler- 
ttiDottim  per  ipsurä  comilem  et  noslfos  homities  adhuc  fecienda  modis  fitmm 
Tolumns  de  fruslis  äingute  obserwarl.  Huins  vero  peconie  lerdam  partera  didd 
comill  soluere  debemus  in  festo  beali  Martini  proxime  nunc  venluro;  ilem  tercirt 
partem  ei  persolaeraw  in  purificaciotoe  beate  Marie  proxime  nnnc  instanti;  titai 
vero  partem  terciam  in  feste  beate  Walbnrgis  virginis  abinde  proxime  sequeiili 
sepediclo  comiti  debebimus  inlegraliler  persoluisse.  Super  prediclis  omnibos  ei 
singulis  mödis  premissis  hinc  inde  firmiter  obseruandis  präsentem  litteram  con- 
flcribi  fecimus  et  sigillorura  nostrorura  appensionibus  roboräri.  Verum  si  peconfe 
antedicla  temporibus  pretaclis  non  solueretur  comiti  prellbato,  milites  infrascripti 
qui  pro  ea  promiserunl,  Perleberge  intrabunl,  nullalenus  exiluri,  nisi  de  comife 
fuerit  voluntate.  Nomina  autem  mililum  sunt  hec:  Arnotdus  de  Jagow,  Her- 
mannus  de  Boyster,  Conradus  de  Goiberge,  Fridericus  de  Hagenow,  Henrich 
de  Plote,  Johannes  Kruger,  Johannes  de  Cummelosen,  Fridericus  de  Bandow. 
Jobannes  de  Stendal,  Johannes  Podevos  (!);  cum  quibus  prominent  adhuc  deca 
milites  in  crastino  beati  Johannis  baptisle  proxime  nunc  venturo  in  loco,  f 
Hunrelant  wlgariter  appeUatur;  verum  si  aliquera  predictorum  mililum  uel  aliqofö 
mori  conlingeret,  quod  absit,  loco  illius  alium  substituere  debebimus  eque  dignim 
Actum  et  datum  Dolslage,  anno  domini  M"*  CC*  LXXV,  XV  kalendas  Junii. 

Nach  dem   Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.     An   2  Pergamentstreifen  hangen: 

1)  das  sehr  beschädigte  ovale  Siegel  des  Markgrafen  Otto,  beschrieben  zu  Nr.  1359,  und 

2)  das  runde,  ebendaselbst  beschriebene  Siegel  des  Markgrafen  Albrecht  mit  der  Umschrift: 

SieiLL  .  ÄLB0RTI  .  DI  .  CR.   ...OhlOIlIS  .  BRlfDaBVR0öa 

—  Gedtückt  bei  "Lisch,  über  die  verwandtschafth'chen  Verbindungen  des  älteren  Hauses  Gans  von  Potfc 
mit  altfürstlichen  Geschlechtern,  Urkunde  Nr.  I.  —  Eine  werthlose  deutsche  Uefoersetzuog  ron  Spener  gi^ 
Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.  I,  Bd.  1,  S.  296.  —  Vgl.  Nr.  1359. 


1275.   Mai  22.   Rostock.  IM 

Bath  und  Gemeinde  der  Stadt  Bostock  bevollmächtigen  Eberhard,  'vomi^ 
Pfarrer  zu  Lambrechtshagen,  jetzt  Mitglied  der  Brüderschaft  zum  heü.  Gek^ 
in  Bostock,  die  Gelder  einzunehmen,  welche  in  Folge  der  erzbi8(Jiößichen  W 
bischöflichen  Abla^sbriefe  zur  Vollendung  des  im  Bau  begriffenen  HeiL-Gei^- 
Hospitals  zu  Bostock  eingehen  möchten. 

XJnlversis  Chrii^ti  fidelibus,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  consultf 
necnon  universilas  burgensium  de  Rosloclv  paratum  et  benevolum  in  omnite 
semper  obsequium.  Ad  noliliam  vestre  universitalis  cupimus  pervenire,  quoddam 
hospitale  infirmorum  ex  fidelium  elemosynis  in  honorem  sanclf  Spiritus  in  struchw^ 
esse  laudabiliter  inchoatum  et  in  divino  orficio  rationabiliter  stabilitum.    Cum  eniiQ 


Digitized  by 


Google 


tm  «75.  5t5 

ad  ipsiua  consipimnationein  et  peup^rum  ibidem  degentimn  Fefo[c]il}9l»oneni  ^ 
prop^ie  noqudquaia  $upf)leaitf  faödtates^  nisi  ex  fidelium  eleemosjais  si^Ievetur^ 
qwdam  burgoosis  nobler  iQopia  ipsius  don^us  condolens,  cum  proximo  summus 
poütifex  4omij(nis  papa  cum  arcMepiscopis  e(  episcopis  et  aliis  personis  conciliüm 
4)«dMNrareA,  ibidem  &e  traoslulH  et  per  laJ>ore$  et  per  expensas  pro  anime  sue 
fomedio  ab  arcbiepisqopis  et  episcopis  hanc  obtinuit  indnlgenliam  in  subsidiuoi 
domus  prelibate,  qui  eidem  suas  elemosynas  largiuntur.  Yenerabilis  pater  et  do« 
mious  Giselbertus  Bremensis  airchiepiscopus  perpetuo  contuUt  eidem  XL  dies 
domul,  dominus  Petrus  Wibergeusis  (archi)episcopus^  XL  diesj;  item  domdnus 
Conradus  Argentinensis  episcopus  XL  dies,  dominus  Henricus  Norenbergensis 
epLsfcopu3  ^  XL  dies,  Fridericus  Olersburgensis  episcopus  XL  dies,  dominus  Petrus 
Piertaviensis  episcopus  XL  dies,  dominus  J[l]denbrandus  [ Ai]  stetensis  ^  episcopus 
XL  dies,  dominus  Widego  Misnensis  episcopus  XL  dies,  dominus  Otto  Hildensis 
episcopus  XL  dies,  dominus  Fridericus  Tharbatensis  episcopus  [XL]  dies  et  unam 
carenam,  dominus  Ludolphus  Halberstadensis  episcopus  XL  dies,  dominus  Albertus 

SHSCjDpus  Prussie  XL  dies.  Super  hec  omnia  venerabilis  pater  et  dominus  noster 
ermannus  Suerinensis  episcopus  contulit  eidem  domui  XL  dies  et  unam  care- 
nam, e^  ide»  demmus  Zwerinensis  [episcopus}^  contulit  donml  preKbate  XL  dies 
trJbendttos  0fi>mlMi&,  q«i  ferii»  quartis  et  Feriis  sextis  ipsam  visita vertut  cum  ele- 
mosynarum  largitione.  Summa  indulgentiarum  tanglt  qtiingentos  dies  et  [LX]  dies 
et  duas  carenas.  Noveritis  etiam,  nos  omnium  harum  indulgentiarum  privilegia 
plenius  perspexisse  sigil[l]ata,  nee  in  aliquo  vitiata,  sed  perpetuo  duralura  domui 
prelibate,  quod  presentium  testimonio  publice  protestamur. 

Jnsuper   dominus    Suerinensis    episcopus    indulgentiam    prelibatam   privilegii 
sui  firmitate  stabilivit  scilicct  bac  forma: 

Hermannus  dei  gratia  Suerinensis  episcopus  dilectis  in  Christo 
capellanis  et  procuratoribus  bospilalitatis  sancti  Spiritus  in  Rostock 
salutem  in  domino.  Cum  a  nobis  petitur,  quod  iustum  est  et  pariler 
honestum,  favorem  benignum  et  consensum  ad  hoc  facilem  adhibemus. 
Eapropter  vestris  pils  inclinati  precibus  et  precipue  pro  relevanda  infir- 
morum  dicte  domus  inopia,  quibus  semper  oportet  piis  compassionum 
condolere  visceribus,  quatenus  eo  amplius  ad  subventionem  piorum 
mentes  fidelium  excit[e]ntur^  quod  ibidem  per  suarum  largitionem  elee- 
mosynarum  gratiam  divinam  necnon  peccatorum  suorum  indulgentiam 
salubriter  poterint  adipisci,  omnes  gratiarum  indulgentias  a  venerabilibus 
in  Christo  patribus  et  dominis  nostris  arcbiepiscopis  et  episcopis  eis 
eoocessas^  qui  dicte  domus  infirmis  manus  porrexeri[Q]t  adi[utr]ice[s]^, 
per  ratihabitionem  nostram  a[ucl]or[it}ate^  presentitim  robur  obtinere 
decrevimus  firmitatis.  Datum  Butzow,  anno  domini  M.CC.LXXy.,  in 
dominica  Exurge. 


Digitized  by 


Google 


516  1275.  m 

Cum  enim  sepedicta  hospitalitas  sancti  Spiritus  in  egestate  sH  satis  con- 
slituta,  nee  ad  ipsius  egestatem  refrenandam  magnos  predicatores  possint  proco- 
rare,  exhibitorem  presentium  dominum  Everhardum,  plebanum  quöndam  de  Lao- 
brechleshagen ,  nunc  autem  ipsorum  confralrem,  procuratorem  ipsorum  nostn 
conscientia  mediante  in  hac  causa  statuerunU  Datum  Rostock,  anno  domioi 
M.  CC.LXXY.,  in  vigilia  ascensionis,  presentibus  post  consummationem  domos 
minime  yal[i]turis. 

Das  OrigiDal  ist  ntoht  mehr  yorlianden.  Der  Torstehende  Druck  beruht  auf  einer  von  der  zn  Bostock 
im  Hospital- Archiy  befindlichen  Copie  genommeoen  Abschrift,  welche  jedoch  ersichtlich  manche  Fehler  hit: 
^  refoVillatioDem  —  ^  Die  Pluralform:  archiepiscopls ,  welche  yoraufgeht,  lässt  neben  Giselbert  ooch  ve* 
nigstens  einen  Erzbischof  erwarten;  io  Wiborg  war  Peter  aus  dem  Franciscaner- Orden  Bischof  (nidit 
Erzbbchof)  zu  jener  Zeit.  —  '  Meinherus  Nuembergensis  (1272  — 1280)?  oder  Heinricas  Hsnelo- 
bergensis  (1270  —  1290)?  —  '^  Die  Abschrift:  Abstentensis  (Hildebrand  war  1261—79  Bisebd  t« 
Eichstädt)  —  *  fehlt  —  •  porrexerit  ad  invicem  —  ^  adornate.  —  Vgl.  Nr.  1200  und  «yor  Oct.  31,  1281' 


1275.   Mai  24.   Lübek.  1361 

Hdmold,  Oraf  von  Schwerin,  bestätigt  den  Lubekem  die  ihnen  van  smm 
Vater,  dem  Grafen  Gunzdin,  eriheiüe  Befreiung  von  jegTdchem  Zoü  ud 
Ungdd,  mit  Ausnahme  des  Heringpfennigs. 

Xlelmoldus  dei  gralia  comes  in  Zwerin  omnibus  presentem  paginam  iotu- 
entibus  in  perpetuum.  Ad  omnium  presentem  litteram  intuentium  uolumus  deue- 
nire  noliciam,  quod  pie  recordationis  comes  uenerabilis  in  Zwerin  Gunzelinns 
nomine,  pater  noster,  ciuibus  Lubycensibus  negotiantibus,  ipsorum  dilectioni  tau 
beneficio  satisraciens,  per  suum  euntibus  et  redeuntibus  dominium,  ab  omni  Ihe- 
loneo  et  exactione,  que  ungelt  dicitur,  immunes  eos  esse  liberaliter  conlulit  ac 
exemptos.  Nos  igitur,  commendabile  patris  nostri  beneficium  infringere  nolenles, 
neque  in  irritum  reuocantes,  ipsum  pretaxatum  donum  viris  honorabilibus  coDaluni, 
preterquam  quod  uulgariter  arincpenninge  appellatur,  littera  nostra,  sigilli  noslri 
appensione,  mililibus  nostris:  domino  Moltzano,  domino  VIrico  de  Bluchere,  domioo 
Wiperto,  domino  Ribone  et  Johanne  de  Monte,  consulibus  quoque  Lubycensibos: 
Johanne  Monacho,  Heinrico  de  Nestewede,  Wernero  Olla  presentibus,  confirmamus. 
Datum  Lubeke,  anno  gratie  M^CC^LXX^  quinto,  feria  sexta  post  ascensionem 
domini  nostri  Jhesu  Christi. 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  339,  aus  den  beiden  auf  der  Trese  zu  Lübek  befindlichen  Origi- 
nalen, an  denen  das  runde  Siegel  des  Grafen  Helmold  yon  Schwerin  mit  einem  rechtshin  schreitenden  Pferde 
hängt  (s.  die  Abbildung  zu  Nr.  1201).  —  Gedruckt:  Lisch,  Maltsan.  ürk.  I«  S.  39;  in  Uebersetznog  bei 
Ifantzel,  BüUow.  Ruhest.  St.  26,  S.  10.  —  Vgl.  Bd.  I,  Nr.  529. 


Digitized  by 


Google 


im  1275.  517 

1275.   Juni  2.   Schwerin.  1363. 

Hdmdd,  Graf  von  Schwerin,  schenkt  mit  Einwilligung  seiner  Brüder,  der 
Grafen  Gnmelm,  Johann  und  Nicolaus,  dem  Dom-Capüd  zu  Schwerin  das 
Eigenihum  von  2  Hufen  in  Driberg,  welche  der  Bitter  Gerold  HasenTcop  zu 
Ldm  getragen  und  aufgelassen  hat. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitalis.  Helmoldus  dei  gracia  comes 
Zuerinensis  omnibus  in  perpetuum.  JuMum  esse  videtur  et  racio  suggerit  eqoi- 
tatis^  ut  ea,  que  piis  locis  liberaliter  conferuntur,  rata  sint  et  nullo  necessitatis 
articulo  varientur.  Hinc  est,  quod  ad  vniuersorum  noticiam  cupimus  deuenire^ 
quod  nos  de  beneuolo  consensu  dilectorum  fratrum  nostrorum  Gunzelini  videlicet, 
Johannis  et  Nicolai  proprietatem  duorum  mansorum  in  Driberch,  postquam  Ge- 
roldus  dictus  Hasenkop  miles  et  pheodalis  noster,  qui  eosdem  mansos  a  nobis  in 
pheodo  tenuit,  libere  ac  voluntate  spontanea  resignauit  et  legitimo  heredum 
soorum  consensu,  ecclesie  sancte  Marie  virginis  sanctique  Johannis  euangeliste  in 
Zwerin  necnon  et  canonicis  eiusdem  pro  animabus  patris  ac  matris  nostre  cete- 
rorumque  progenitorum  et  heredum  nostrorum  ac  nostra  dedimus  et  donauimus 
pleno  iure,  cum  omnibus  pertinenciis  ac  utilitatibus  ipsorum,  perpetuo  possidendos, 
spem  bonam  de  ipsis  canonicis  habentes,  quod  in  eörum  oracionibus  die  noctuque 
memores  nostri  esse  debeant  ad  dominum  Jhesum  Christum,  hoc  tamen  excepto, 
quod  coloni  dictorum  mansorum  ad  seruicium,  quod  borchwerc  dicitur,  et  ad 
defensionem  terre,  que  lanlwere  yulgo  nuncupatur,  necnon  et  ad  alla  iura  nostra 
cum  ceteris  hominibus  terre  nostre .  ac  vasallorum  nostrorum  colonis  plenarie 
tenebuntur.  Testes  huius  donacionis  nostre  sunt:  Johannes  decanus,  Richardus 
de  Lunenborgh,  Fredericus  dictus  Hasenkop,  canonici  Zuerinepses;  milites  nero 
sunt:  Ludolphus  Moltzan,  Ulricus  de  Bluchere,  Hinricus  de  Jnsula,  Hermannus  et 
Ludolphus  dicti  Hasenkoppe,  et  alii  quam  plures  clerici  et  laici  fide  digni.  Yt 
autem  memorata  ecciesia  et  canonici  eiusdem  plena  gaudeant  securitate  et  nostra 
donacio  inuiolabilis  perseueret,  ipsis  in  teslimonium  presencia  scripta  conferimus 
sigilli  nostri  munimine  roborata.  Datum  Zuerin,  anno  gracie  millesimo  ducente- 
simo  septuagesimo  quinto,  lY.  nonas  Junii. 

Nach  einer  Absobrifb  aui  dem  16.  Jahrb.  im  Haupt -Arobiv  zu  Schwerin.  —  Gedruckt  bei  Lisch, 
Maltzan.  Urk.  I,  S.  40.  —  Das  Original  befand  sich  im  J.  1603  noch  im  Stifts- Archive;  Clandrian  yer- 
zeichnet  den  Inhalt  im  Protocoll,  fol.  166^ 


Digitized  by 


Google 


^la  1275.  m 

0375.)  IJdi 

Schätzung  von  Tüchern,   welche  Graf  Heinrich  von  Grabom  anstatt  Zahk^ 
gegeben. 

V  panni,  quos  comes  Henrlcus  de  Graboywe  dedit  Lamberlo  de  Qace 
in  debitis^  probat!  fuerunt  ualoris  LY  niarcarum  q  Gerardo  Bodecogele  et  Ber- 
nardo  institore  et  Henrlco  de  Wesera. 

Nach  dem  Wisra.  Stadtb.  B,  p.  101.  —  Diese  Eintragung  fällt  ror  den  5.  Jun.  1275. 


(1275.  Jun.  15  —  Oct.  1.)  136i 

Der  Abt  von  Doberan  bekennt  sich  Abbo  von  Pol  zu  Wismar  zu  einer  Ld- 
rente  verpflichtet. 

Dominus  abbas  de  Doberan  falebatur  coram  consutibus,  quod  debet  as- 
Dualim  dare  Ahboni  XXX  tremodios,  videlicet  X  sUiginis  «t  X  ordei  et  X  aueoe. 
quamdiu  Abbo  uixerit, 

Naoli  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  103. 


(1275.)  13611 

Gerhardts,  des  Wollenwebers,  Wittwe  und  der  Bathmarm  Werner  in  k 
iMbschen  Strasse  zu  Wismar  verlassen  Grundslücke  zum  Kirchhofe  von  & 
Georg. 

Xvelicta  Gerardi  wuUenweueres  resignauit  saneto  Georgio  hereditaleE 
quam  habuit  retro  hereditatem  Henrici  de  Honwentorpe,  ad  cimiterium  beati 
Georgii^  et  Wernerus  in  platea  Lubecensi  resignauit  horreum  et  curiam  saDCIo 
Georgio  ad  suum  cimiterium. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  104.  —  Die  Einzeichnung  fällt  nach  1275,  Jun.  15. 


1275.   Juni  28.   Schwan.  1367. 

Heinrich,  Fürst  von  Werle,  überträgt  das  Dorf  Polchow  (A.  Schwan)  d^ 
Gebrüdem  Simon  und  Albert  Spiszenagel  und  Johann  Eode,  Bürgern  21 
Rostock,  welche  es  vom  Ritter  Johann  Kobold  gekauft  haben,  zu  Mant^eck 

xlinricus   de!   gracia   dominus  de  Werle   vniuersis  presencia   visuris  sea 
audituris  salulem  in  domino.     Notum  esse  volumus  tarn  presentibus,  quam  futuris, 


Digitized  by 


Google 


im  1275.  51d 

quod  Johannes  Kabolt,  miles  noster  Melis^  coram  nobis  bono  animo  ac  cüni^nsil 
omnium,  quorum  inlererat,  dimisit  ac  legitime  vendidit  Symoni^  Alberto  Spisze- 
Hagel  ac  Johann!  dicto  Rufus  fratribus,  ciuibus  in  Rozstok^  eorumque  heredibus 
Tillam  Polchowe  pro  quadringentis  marcis  vsualis  monete  cum  omnibus  suit 
vsibus,  libertatibus  ac  proprietatibus,  videlicet  pratis,  paseuis,  siluis,  nemoribus^ 
cespitibos,  aquis,  viis  et  invüs^  agris  cultis  et  incultis^  prout  in  omnibus  suis 
terminis  hactenus  est  possessa  et  comprehensa,  hac  condicione  inlerposita,  ita 
videlicet  quod  predicti  fratres  eorumque  heredes  supra  nominato  Johanni  Kabolt 
ipsiusque  successoribus  quolibet  festo  saneti  Martini  de  prememorata  villa  cum 
vna  übra  mellis  seruire  leneantur.  Nos  quoque  Hinricus  dominus  de  Werle  pre** 
diclis  fratribus  ac  eorum  veris  heredibus  prefalam  villam  conferimus  cum  omni 
iure  vasallorum^  quod  proprio  manreycht  dicitur,  in  perpetuum  libere  et  pacißce 
possidendam.  Jn  cuius  rei  testimonium  sigillum  nostrum  vna  cum  sigillo  prefali 
Johannis  Kabolt  presentibus  duximus  apponendum.  Testes  sunt:  Fredericus  de 
Kercdorp,  Johannes  Molteke,  Lamberlus  de  Manegoldeshaghen ,  Thidericus  de 
Buren,  milites;  Gerwinus  de  Lemhus,  Heyno  de  Cropelyn  et  plures  alii  eines. 
Datum  Zywai),  anno  domini  M^C'C'^LXXV,  in  vigilia  apostolorum  Petri  «l  Pauli. 

Nach  dem  Original  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Beide  anhangende 
Siegel  sind  wohl  erbalten: 

1)  das  Siegel  des  Fürsten  Heinrich»  abgebildet  £ur  Urk.  Nr.  1347; 

2)  das  hienebeü  abgebildete,  schildförmige  Siegel  des  Ritters  Jo- 
hann Eabold  mit  einem  Torwarts  gekehrten  Helm,  an  welchem  auf  jeder  Seite 
zwei  Pfauenfederaugen  stehen,  mit  der  Umschrift: 

^  S'  lOhÄNNIS   KÄBOLDI   miLITS 

Die  Kabold  führen  gewöhnlich  den  Helm  im  schildförmigen  Siegel.  An 
einer  Urkunde  yon  1367,  „djnstedaghes  na  s.  Peter  vnde  Pawel",  ira  Haupt- 
Archiv  zu  Schwerin,  hat  jedoch  ,, Werner  Cabolt**  einen  längs  getheilten  Schild, 
welcher  rechts  queer  getheilt  und  links  mit  zwei  schraffirten  rechten  Schr&ge- 

balken   belegt   ist.    —    „Albertus   Spiscenaghel   et  Johannes  Rufus   frater   suus**    kommen   auch  im  Rost. 
Stadtb.  A,  Heft  5,  Lage  3,  fol.  5**  (im  J.  1282)  ror. 


1275.   Juni  28.  1368. 

Nicolaus,  Fürst  von  Werle,  und  seine  Sohne  Heinrich  und  Johann  bekennen, 
dem  Kloster  Dobbertin  das  Dorf  Dobbin  verkauft  und  einen  demselben  benach- 
barten Besitz  bei  „Devstorp*'  verliehen  zu  haben. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  N.  dei  gracia  dominus  de  Werle 
filiique  sui  H.  et  Jo.  domini  iuniores  de  Werle  omnibus  hoc  presens  scriptum 
intuentibus  salutem  in  uero  salutari.  Necessarium  est  acta  nobilium  scriptis 
perhennari,  ne  obliuio  actibus  eorum  transeat  in  posteros,  et  ut  ea,  que  ab  ipsis 
rite  gesta  sunt^  eorum  posteri  rata  teneant  firma  Tide.  Hinc  est,  quod  notum 
esse  Yolurous   presentibus   et  futuris,    quod   nos   quondam,    cum   debilis   grauati 


Digitized  by 


Google 


»20  1375.  m 

esseiDiM)  de  maturo   consilio  nostromm  proaidonim  claustro  Dobertin  temporSN» 
Yolradi  tuloris  ipsius  tunc  existentiis  yendidimus  villam  DobiD  pro  sexcentis  qoiiH 
quaginta  decem    marcis  in  disterminationibus  suis,   in  lignis  et  stagnis,  pratis  et 
pascuiS)   ad  omne^  suos  usus,  sicut  nos  habuimus,   et  contulimus  eandem  vilbn 
prerato  clauslro  omni  iure  tali,   quo  se  habent  alia  bona  claustri.     Jnsuper  supn 
villam   Deuestorpe,    adlacentem   conterminis   ville  Dobin,    proprietatem   cum  iure 
prefato,   lall  adiecta  liberlate,   ut  prefate  ville  deinceps  nunquam   metirentur,  sob 
eadem  forma  contulimus  perpetuo  possidendas.     Jnsuper,  si  aliquis  inpeterel  bona 
prefala,  securitatem,   que  uulgariter  dicitur  warant^,  sufBcientem  faciemus,  secon- 
dum  quod  nostri  dominii  expostulat  rigor  iuris.    Ne  igitur  nostris  heredibus  super 
hoc  facto  dubium  et  prefalo  cenobio  calumpnia  oriatur,   presehtem  paginam  sigil- 
lorum   nostrorum   appensione   in   testimonium  et   munimen   contulimus   roborataiD. 
Ut  ergo  res  ista  firma  et  stabilis  perseueret,   tesles  huius  rei  sunt:    sacerdotes: 
dominus'  Her.  de  Plawe  et  dominus  Johannes  de  Ruchowe  et  dominus  Beroardos 
de  Lumen;    milites':    dominus  Hermannus  Coz   et   dominus  Marquardus  Coz*  et 
dominus    Johannes    Coz    et    dominus    Nicolaus    Friso    et    dominus    Nicolaus  de 
Bruzeuiz   et   dominus  Johannes  de  Duzein  et  dominus  Hinricus  Caboldus  et  do- 
minus  Walterus  de  Malechowe   et  dominus  Johannes  de  Belln  et  dominus  Ber- 
toldus    de    Dambeke    et    dominus    Gherardus    de    Cremun;    famuli:     Hence  de 
Priscentin  et  Bernardus  de  Belin ;  burgenses  in  Guzstrowe :  Hermannus  de  Anliqoi 
Curia  et  Johannes   de  Molne.     Datum    per   manum  Hermanni    scriptoris,  aoBO 
incamacionis  domini  M^'CC^LXXy'',  IUI''  kalendas  Julii. 

Nach  dem  Original  im  Archiy  des  Klosters  Dobbertin.  Das  erste  Siegel  fehlt  nebst  dem  Siegelbai^ 
An  Schnüren  Ton  rother  und  gelber  Seide  hangen  noch  die  Siegel  der  Fürsten  Heinrich  and  Johasn  t« 
Werle,  abgebildet  zu  Nr.  1347. 

In  demselben  Archiy  befindet  sich  eine  zweite  Ausfertigung  derselben  Urkunde,  welche  folgendes  lii- 
gang  hat:  '„Hinricus  et  Johannes  dei  gracia  domini  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  intootäa 
salutem  in  yero  salutari.  Necessarium  est  etc.*"  Dann  lautet  sie  weiter  wie  die  mit  dem  Vater  gern» 
schaftlich  ausgestellte.  Nur  heisst  es:  ^,,warant  prefato  claustro"*,  auch  fehlt  yor  den  ZeogeBiavi 
'^dominus**  und  ^Johannes  Coz  wird  yor  Marquardus  Coz  genannt.  An  der  zweiten  Ausifertir^ 
hangen  an  Schnüren  yon  grüner  und  gelber  Seide  erstens  das  Siegel  des  Fürsten  Johann,  und  daai  m 
Siegel  des  Fürsten  Heinrich,  abgebildet  zu  Nr.  1 347.  —  Die  erste  Ausfertigung  ist  gedruckt  bei  Bsl^ 
rrk..Lief.  Nr.  XXXII,  p.  89. 


1375.   Aug.  9.   Schwerin.  13» 

Johann  (von  Trebhow),  Decan  zu  Schwerin,  stiftet  im  Dome  ddsdbsl  ewe  T- 
com  mit  9  Hufen  zu  Plate  und  schenkt  dem  Vicar  einen  Hof  in  Schtcem  3r 
Wohnung. 

J^jäannes,  Decanus  zu  Zwerin,   gibt  der  Kirchen  zu  Zwerin  neun  H^ 
-^^i«.  ^le  er  kaufTsweise  an  sich  gebracht  vnd  deren  eigenthumb  der  Kirötf 


Digitized  by 


Google 


im  1275.  5» 

zustehet,  dauon  er  eine  ewige  Vicarey  stifflet,  deren  lehnwar  de/  wesende  De« 
canus  haben  soll.  Gibt  auch  zu  solcher  Yicarey  den  platz  bei  seinem  Hofe,  die 
in  die  lange  80  vnd  in  die  breite  70  fuss  halten  thuet,  mit  den  darauif  stehenden 
gebewen  zur  wonung  dem  Vicario.  Datum  et  actum  Zwerin,  in  uigilia  beati 
Laurentii,  anno  domini  1275. 

Nach  Clandrian,    Protoe.  fol.  32*.    —    Hederioh    fand   die  Urkunde   in   dem  Regpstr.  ecoles.  Suerin.» 
fol.  112^  und  beriobtet  über  den  Inhalt  dieser  Seite : 

nVicaria  ex  Plate,  ad  collaüonem  decani,  (foL  112^.  —  HennaDous  L  episcopus 
«praepositum  habet  Nicolaum  de  Meckeinburg  (fol.  112**).  —  JohaDoes  de  Tribbow, 
nHermanoi  L  decaous,  archidiacoDus  in  Plawen  (foLll5*),  uicariam  fundat  e 
„Plote  (fol.  112^).  Curiam  suam  decanatui  ita  incorporat,  ut  in  ea  decanus 
M personaliter  resideat  et  incendio  uel  quoquo  modo  vastatam  rursos  aediflcet  (fol.  112^).^ 


1275.   Aug.  9.   Neubrandenburg.  1370. 

Otto  und  Albrecht,    Markgrafen  von  Brandenburg ,    schenken   dem  Kloster 
Broda  acht  Hufen  in  Küssow. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Humane  actiones  a  me- 
moria hominum  laberen tur,  si  non  litterarum  testimonio  firmarentur  auctentico; 
fidele  etenim  lestimonium  habet  scriptura  auctentica,  que  hominibus  intereuntibus 
ea,  que  sibi  commendantur,  non  sinit  aüquatenus  interire.  Hinc  e9t,  quod  nos 
Otto  et  Albertus  dei  gratia  marchiones  Brand,  notum  facimus  vniuersis,  tam  pre- 
sentibus,  quam  Futuris,  quod  ecclesie  in  Brude  et  conuentui  ordinis  Premonstra- 
tensis  ibidem  deo  continue  seruienti  octo  mansos  in  villa  Kussowe  cum  omni 
Iure  et  omni  vsuFructu  omnibusque  attinentiis,  quantum  ad  illos  octo  mansos  de 
sitibus  eiusdem  ville  communibus  spectat,  donaiuus  liberos,  proprios  et  perpetuo 
possidendos  pacifice  ac  quiete.  Yt  autem  hec  nostra  donacio  in  perpetuum  per- 
maneat  inconuulsa,  ne  quoque  super  eadem  alicui  in  futurum  dubium  valeat 
suboriri,  presens  scriptum  damus  eidem  ecclesie  in  Brode  sigillorum  nostrorum 
appensione  certa  de  nostra  conscientia  roboratum.  Huius  autem  nostre  donacionis 
testes  sunt  nostri  milites  et  fideies:  Theodericus  de  Torgov,  Zabellus  de  Redic- 
storp,  Henricus  et  Heydenricus  de  Heydebrake;  Otto  et  Hugo  fratres,  burgenses 
in  Noua  Brand.,  ciuitate  nostra.  Datum  in  Noua  Brand.,  per  manum  Bertoldi 
nostri  notarii,  anno  domini  M''CC''LXXY%  ydus  Augusti  quinto. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arcbir  zu  Schwerin.    Die  Siegel  sind  abgerissen.    In  einem  der  beiden 
Einschnitte  hängt  noch  ein  Stück  eines  pergamentenen  Siegelbandes.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  III,  S.  220. 


■eklMlarglsch«  ürkto4fli-lteh  II.  Qß 


Digitized  by 


Google 


Btti  12T5.  m 

1275.   Aug.  17.   Gnoien.  1371 

Ntcolauß,  Fürst  von  Werte,  und  seine  Söhne  Heinrich,  Johann  und  Benikvi 
verkaufen  dem  DomnCoUegiatnStifie  zu  Güstrow  das  Dorf  Rachou)  mit  dessm 
Eigerähum  zur  Stiftung  zweier  Vicareien  an  zwei  Altären. 

r^ycolaus  dei  graeia*  el  filii  eius  dilecli  Heyniicus^  Johannes,  Bernardos. 
domini  de  Werle,  omnibus  presens  scriptum  uisaris  salulem  in  perpetum 
Qnoniam  omnium  habere  memoriam  pocios  diuinitatis  est,  qoam  humanitatis.  ei 
que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  euanescant  cum  tempore,  poni  solent  in  ling« 
tesUum  uel  scripture  memoria  perhennari.  Hinc  est,  quod  nouerint  uniuersi,  lan 
posteri,  quam  presentes,  quod  in  honore  dei  omnipotentis  et  beate  genitricis  eios 
MQrie  sanctique  Johannis  ewangeliste  necnon  et  beate  Cecilie,  de  promociene 
Godefridi  prepositi  Gustrowensis,  conuentualis  ecclesia  Gustrowensis  emit  a  nobb' 
pro  quingentis  et  quinquaginta  marcis  uillam  Racowe  sub  terminis  suis,  siie 
^imensione  aliqua  funiculi,  cum  molendino  et  stagno  adiacentibus,  ad  duas  oicara 
in  duobus  altaribus  per  duos  sacerdotes  uicarios  diuinum  officium  diebus  singulis 
procurantes,  et  eciam  proprietatem  uille  eiusdem,  sicut  nos  habuimus,  perpetuo  d 
libere  possidendam,  in  pratis,  pascuis,  siluis,  agris  cultis  et  incultis,  perceplis  ac 
percipiendis,  uiis  et  inuiis  et  omnibus  usuagiis,  prout  commodo  ecciesie  melios 
potent  expedire.  Uolumus  enim,  ut  homines  predicte  uille  a  uectigalibus,  ab 
exactione,  peticione,  vrbiuni  et  poncium  structione  et  ab  omni  seruicio  sinl 
exempti,  preter  seruicium,  quod  wlgariter  lantwere  nuncupatur.  De  iudiciis  uer« 
minoribus,  sicut  ceteri  uasalli  nostri  habent,  habebit  ecclesia  sepedicta;  de  capHtf 
uero  et  manuali  sentencia  ecclesia  recipiet  medietatem,  alia  medietas  cedet  nobh. 
Yt  igitur  hec  ordinacio  rata  et  inconuulsa  permaneat  et  ne  a  nostris  eciam  sac- 
cessoribus  dubitetur,  sigillorum  nostrorum  munimine  decreuimus  roborare.  Testes 
huius  facti  sunt:  clerici:  Hermannus  decanus  Gustrowensis,  Conradus  custos,  Otto 
et  Ludolfus,  canonici;  milites:  Heynricus  de  Cremun,  Heynricus  Grube,  Nicolas 
Gallus  aduocatus  in  Gustrowe,  qui  tres  fuerunt  promotores  empcionis  et  uendi- 
cionis,  Hermannus  Musteke,  Bemardus  de  Hakenstede,  Herbordus  aduocatus  iB 
Gnogen,  Johannes  de  Lypen,  Heynricus  de  Uiotowe,  Godefridus  Luche;  famuli: 
Olricus  Bardenulete,  WiUekinus  camerarius,  et  alii  quam  plures  prouidi  et  honesti 
Acta  sunt  anno  dominice  incamacionis  M°  CC** LXX® V^  Datum  in  Gnogen^  d^ 
manu  Godefridi  prepositi  Gustrowensis,  XVr  kalendas  Septembris. 

Nach  zwei  Abschriften  von  2  AusfertigUDgen  im  Pergament- Diplomatarium  des  Dom-Collegiat-Stiftä 
zu  Güstrow,  Nr.  XXI  und  XXIV.  Die  zweite  Ausfertigung  unterscheidet  sich  von  der  vorstehendeo  ■« 
dadurch,  dass  die  Urkunde  ^  nur  yon  dem  Fürsten  Nico  laus  ausgestellt  Ut,  hinterher  aber  den  Ziu^ 
hat:  ,,eroib  a  nobis  ^,  dilectorum  filiorum  nostrorum  Heynrici,  Johannis  et  Bernardi  doii* 
norum  de  Werle  consensu  unanimi  accedente."  —  Gedruckt  bei  SchrOder,  P.  M.  I,  S.  743;  Lisci. 
Bahn.  Urk.  I,  &  65. 


Digitized  by 


Google 


1372  im&.  %n 

1275.   Sept.  21.   Rostock.  1372. 

Wülav,  Fürst  von  Bügen,  verleihet  das  Etgenthum  des  Dorfes  SiubbendorJ 
ccuf  Antrag  des  Ritters  Beddag,  des  Vogts  von  Rostock,  fJoeUher  solches  für 
100  Mark  von  ihm  gekauft  hat,  dem  Kloster  Neumkam^p. 

Wizlauus  dei  gracia  Ruianorum  princeps  vniuersis  Christi  fidelibas , 

Ad  promocionem  strenui  mililis  et  honesti  amici  nostri  Redagi  adaocati  de 
Bozstoc^  ex  consensu  dilecti  fratris  nostri  Jaromari,  necnon  heredum  noi^orum^ 
tarn  presencium,  quam  futurorum,  conferimus  ecciesie  Novi  Gampi,  ordTotis  Cistei^ 
ciensis^  cuiusdam  yille  proprietatem  Stubbindorp  nuncupate,  a  nobis  eidem  militi 
pro  centum  marcis  vendite,  cum  uniuersis  attinentiis  suis  et  terminis  iam  di^ 
stlnctis  —  — •  Testes  autem  hü  sunt:  Chottannus,  ReinFridus  de  Penz,  Redagus 
de  Rozstoc,  milites^  Albertus  de  Cusvelde,  ciuis  de  Rozstoc.  Datum  anno  db 
incarnalione  domini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo  qninto,  per  manum  ca- 
pellani  nostri  Vrowini,  in  Rozstoc,  in  domo  Alberti  de  Cusvelde,  in  die  sancti 
Mathei  apostoli  et  euangelisle. 

Nach  dem  yollständigen  Abdruck  bei  Fabricius,  Bug.  Urk.  II,  S.  20  (Nr.  CXVI),    aus  dem  Original 
im  Stettiner  Prov.-Archiv. 


1275.   Oet.  1.   Güstrow.  1373. 

Nicolaus,  Heinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werte,  verleihen  dem  Kloster 
Sonnenkamp  (Neuldoster)  das  Dorf  Or.-Tessin  mit  dem  See  und  dem  Ktrchen- 
lehn  und  das  Dorf  Kl.'Tessin,  und  bestimmen  die  Gerichtsgevoah  des  Klosters 
über  diese  Dörfer. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nicolaus,  Hinricus,  Johannes  dei 
gracia  domini  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  uisuris  salutem  in  perpetuum. 
Justorum  uirorum  ac  proborum  discrecio  expostulat  et  requirit,  vt  pia  facta  ho- 
oümim  propter  memorie  labilitatem  litteris  conscribantur;  vnde,  cum  ante  .tribunil 
Christi  omnes  astare  debeamus,  sicut  dicit  apostolus,  racionem,  prout  bonum  siue 
malum  in  corpore  gessimus,  reddituri,  notum  esse  uolumus  uniuersis,  tarn  pre- 
^entibus,  quam  futuris  presentem  paginam  inspecturis,  quod  nos  ob  reuerenciam 
dei  omnipotentis  et  honorem  beate  Marie  semper  virginis  ac  in  remissionem 
fiostrorum  peccaminum  atque  ad  indulgenciam  progenitorura  nostrorum  sanctimo« 
nialibus  in  Campo  Solis  degentibus  et  ibidem  die  ac  nocte  domino  seruientibu« 
toto  posse  de  bona  nostra  ac  libera  uolunUite  contulimus  villam  Duscin  cum 
slagno  adiacente,  ins  patronatus  scilicet  donacionem  ecciesie,  viliam  eciam  Minnitze, 
cum  pratis,  paseuis,  aquarum  decuriNbus,  siluis,  agris  cultis  et  incultis  et  omnibus 

66» 


Digitized  by 


Google 


hU  1275.  13« 

vsuagiis,  prout  ecclesie  earum  utilitati^  competit/  libere  el  perpetoo  possideodi, 
taliter  ut  claustrum  predictum  in  bonis  prefatis  a  nobis  et  a  Dostris  saccessoribus 
dimensioneiD  funiculi  de  cetera  nuUatenus  paciatur.  Nolumos  preterea,  Dl  claoslm 
sepedictum  in  suis  homlnibus  aduocatorum  nostrorum  insultus  aliqaos  senciatK 
pressuras.  Dimittimus  eciam  ad  sexaginta  solides  et  infra  iodiciom  in  boDis;  t9 
maiori  uero  iudicio,  sicuti  est  de  capitali  sentencia  et  de  aliis,  aduocatus  noster 
in  bonis  claustri  et  non  alibi  et  secundum  terre  consuetudinem  iudicabit;  lerdi 
pars^  que  ex  eo  prouenerit,  claustro  cedet,  relique  due  nobis.  Homines  daustii 
ac  loci  sapradicti  a  communi  terre  iudicio,  quod  lantdhinc  nunccupatur^  uolumos 
esse  liberos  in  perpetuum  et  exemptos,  neque  ad  illud  frequentandum  a  nob« 
aut  ab  aduocato  nostro  poterunt  racione  aliqua  coartari.  Jnsuper  homines  supra- 
dicti  claustri  a  strucluris  urbium  et  poncium  esse  uolumus  penitus  absolulos 
Jgitur  ne  huiusmodi  factum  a  nostris  successoribus  dubitetur  et  ut  stabile  penna* 
neat  atque  firmum,  sigiill  nostri  appensione  duximus  roborandum.  Testes  hm 
rei  sunt:  dominus  Nicoiaus  prepositus  Zuerinensis,  Heinricus  prepositus  de  Ruoe. 
Olricus  canonicus  Zuerinensis,  Gerardus  Ketelhot,  Johannes  de  Belin,  Heinric« 
de  Vlotowe,  Nicolaus  de  Brvzeviz,  Johannes  de  Duscin,  tiunterus  de  Lewezowe 
Heidenricus  Babbo,  Thanquardus  Gusteuele,  Conradus  Berkhane,  Nicolaus  Roct 
Jstud  autem  promouit  Johannes  prepositus  eiusdem  ecclesie.  Acta  sunt  hec  aono 
dominice  incarnacionis  M*CC'LXX''V^     Datum  in  Gusterowe,  kal.  Octobris. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  An  Schnüren  yon  rother  Seide  hangen  die  beiiia 
zu  Nr.  1347  abgebildeten  Siegel  der  Fürsten  Heinrich  und  Johann,  mit  yollständig  erhaltenen  UmtMä 
Vor  diesen  beiden  Siegeln  ist  aber  eine  Stelle  freigeblieben,  auch  kein  Loch  für  das  Band  eingeschokui 
Dort  sollte  ohne  Zweifel  das  Siegel  des  Fürsten  Nicolaus  angehängt  werden;  es  ist  aber  nicht  gescbeb 
Gedruckt:  unyollständig  bei  Schröder,  F.  M.  I,  S.  744;  yollständig  bei  Lisch,  Mekl.  Crk.  U,  S.  5d 

In  dem  Copialbuche  des  Klosters  Neukloster  steht  über  dieser  Urkunde  in  der  Schrift  des  15.  Jalni 
^Privilegium  dominorum  Nicolai,  Hinrici  et  Johannis  de  Werle  super  Groten  Detzin  et  uiUam  M/i 
netze,  quod  ynlgariter  dicitur  dat  Ludtkedorp."*  In  einer  Uebersetzung  aus  dem  16.  Jahrb.  wird  «ttf 
Minnitze  ebenfalls   „dat  dorp  Lu'tkendo'rp-   aufgeführt 


1275.   Rostock.  1374 

Aus  einem  OelcRmsgen-Begtster  von  Rostock. 

Anno    gracie    M*  CC  LXXV*.      Viri    subscripU    emendaverunl  excess« 

eorum  taliter. 

Ludeko  Vot,  Antonius,  Tidemannus  Volmari,  Brun  de  Asbeke  emendi- 
verunl  duas  marcas  pro  eo,  quod  emerant  humulum. 

Johannes  fflius  Jkonis   emendavit  X  solidos,    quod   percussit   Sameke. ' 

Bosso  sellifex  dedil  III  solidos  pro  quodam,  qui  vadiavit  in  prelorio.  —  ArnoMe 

de  Warne  dedit  Vlü  solidos,  quod  noluit  petere  sancto   Georgio.  —  JohaM« 


Digitized  by 


Google 


1375  1275.  525 

Longus  Heradis  X  solidos  pro  pisa  empta.  —  Ecghehardus  sutor  emendavit  XII 
solidos  de  raalo  coreo.  —  Petrus  Dene  emendavit  V  solldos  de  percussione.  — 
Stenninc  emendavit  X  solidos  de  percussione  brachii  et  post  hoc  IUI  solidos.  — 
Bernart  Widenese  X  solidos,  quod  extraxit  cultellum.  —  Floreko  pellifex  VI 
solidos,  quod  male  tractavit  clausores.  —  Ludeko  Pes  X  solidos,  quod  hospitibus 
emerat  annonam.  —  Monec  VI  solidos  de  parvis  vilris.  —  Uxor  Halshaghen 
Uli  solidos,  quod  braxavit  nocte.  —  Ghese  in  tabema  Lud.  Longi  II  solidos  de 
vitris.  —  Thidericus  Brunswic  emendavit  I  marcam,  quod  male  tractavit  ma- 
gistros.  —  Hermannus  de  Ruda  dedit  VI  solidos  de  bulyro.  —  Arnoldus  Quast 
emendavit  I  marcam  de  humulo.  —  Johannes  Collo  emendavit  IUI  solidos  de 
vigiliis.  —  Conradus  Hoppener  dedit  VIII  solidos  et  IUI  solidos.  —  Tidemannus 
Volmari  Nigri  VIII  solidos  de  butyro.  —  Arnoldus  Semeibecker  emendavit  VIII 
solidos  de  quodam  ante  iudicium  promisso.  —  Crispus  in  Monekenstrata  emen- 
davit unam  marcam  de  humulo.  —  Swetsin  emendavit  II  solidos  de  vigiliis.  — 
Amelungis  emendavit  IIU  solidos  de  butyro.  —  Lutfridus  Wullenwever  X  solidos 
pro  falso  pondere.  —  Johannes  de  Warenthorpe  dedit  V  solidos  de  butyro  non 
ponderato.  —  Bom  emendavit  VI  solidos  de  butyro  et  libra.  —  Hermannus  de 
Trebeses  dedit  pro  fide  XU  solidos.  —  Rapesulver  X  solidos  de  malo  ardorio. 
—  Johannes  Rozstok  XVIII  solidos  de  lesione  Ladecoper. 

Aus  dem  Rostooker  Kämmerei- Register  yon   1270  f.,  p.  10  —  12. 


1275.   Rostock.  1375. 

Engelbert  van  Baumgarten  und  sein  Neffe  beschworen  ihr  Recht  auf  einen 
Grundzins. 

Jbingelbertus  de  Pomerio  et  Wilhelmus  filius  fratris  coram  consilio  in  reli- 
quiis  iuraverunt,  quod  habeant  XV  marcas  de  censu  aree  in  hereditate  Gobelen 
de  Halteren,  que  neglecte  sunt  tempore  debito  et  non  solute. 

Nach  dem  Rostocker  Kämmerei -Register  ron  1270  f.,  p.  13. 

1275.  Rostock.  1376. 

WiHehin,  der  Sohn  des  Iko,  wird  für  eidbrüchig  erklärt,  weil  er,  wegen  ver- 

iibter    Gewaltthätigkeiten    verurtheät    und   auf  Fürsprache    des    Fürsten  von 

Meldenburg  begnadigt,  die  der  Begnadigung  hinzugefugte  VervnJB^rung  ver^ 
letzt  hat. 

Willekinus  filius  Jkonis  impugnavit  domum  R.  de  Wokrente^  et  taliter  fuit 
excessus^  quod  subsistere  Rozstok  non  potuit;   sed  per  preces  domini  Magnopo- 


Digitized  by 


Googfe 


526  1275.  1371 

lensis  graciam  obtmuit,  arbitrio  mediante,  si  plus  excederet,  quod  de  onanibus 
Tictos  esset.  Post  hoc  percussit  Kerstianum  fUhiin  David  sine  satisfactione ;  poSt 
hoc  percussit  Heinricum  Marlow  confrängeDs  brachium  sine  emenda  civitatis; 
post  hoc  percussit  Albertum  Hudekoper  ante  fores  proprias  sme  emenda  civitatis; 
ultnno  percussit  Bernardum  de  Kedingia  pro  eo,  quod  dixisset  denarios  suos 
male  perdidisse.     Propter  hoc  fuit  factus  periur[u]s. 

Nach  dem  Rostocker  Kämmeret -Register  Ton  1270  f.,  p.  18. 


1275.  1377. 

Aufzeichnung  über  den  Diebstahl  und  die  Wiedererlangung  eines  Pferdes. 

Wichardus  Wullenwever  vinitor,  gener  Bertrami  cauponis,  appreciavH 
equum  unum  et  equitavit  Lubecam  et  vendidit  equum  illum.  Et  actor  sequebatur 
eum  et  reacquisivit  equum  suum,  et  Wichardus  abscondidit  se.  Et  consules 
Lubece  acceperunt  terciam  parlem  valoris  equi. 

Nach  dem  Rostocker  Kämmerei -Register  ron   1270  f.,    p.   18,   19. 

1275.   Nov.  21.   Rostock.  137a 

Albert  von  Kosfdd  lässt   Mehrere,   die  ihn  ohne   Ursache   verumndet  haben, 
nach  wiederhoUer  Ladung  verfesten. 

In  vigilia  beate  Cecilie  iudicio  existente,  Albertus  de  Cosfelde  per  iustas 
sentencias  fecit  proscribi  Hermannum  niium  domini  Alberni  de  Butzow  et  Con- 
radum  famulum  suum,  Bernardum  fralrem  Andree,  Johannem  de  Drecsen  et  Ber- 
toldum  Senium  Tidemanni  de  Exen,  qui  ipsum  vulneraverunt  sine  causa.  Hiis 
primis  placilis  proscriptionis  presens  füll  Bernardus  de  Cropelln  et  Hermannns 
de  Lawe.  Jn  ultimis  placitis  fuit  Johannes  Seghefridi  et  Reineco  de  Lawe, 
Heinricus  Adolphi,  consules ;  bvrgenses  vero :  Elerus  Pannicida,  Johannes  Slichtop, 
Heseler  et  Rotgherus,  vicinus  suus,  et  alii  quam  plures. 

Nach  dem  Rostocker  Kämmeret -Register  von   1270  f.,  p.  19. 

1275.   Rostock.  1379. 

Verordnungen   des  Rathes   zu   Rostock   über   IVocessverfahren,    Marktverkehr 
und  Geldstrafen. 

Consules  arbitrati  sunt,  quod,  quicunque  vadiaverit  XX  solidos,  illos  dabit 
drititL     Si  autem  poterit  gratiam  consequi,  non  dabit  minus  quam  X  solidos. 


Digitized  by 


Google 


1380  127&.  ^27 

Jtem  quicunque  voluerit  humulum  vendere  assidue,  debet  habere  ddioiii 
in  foro,  et  inde  dabit  in  anno  I  marcam.  Si  duo  simul  stant  et  vendunt,  dabunt 
II  marcas;  et  si  qualuor  socii  de  tino  dolio  vendont,  dabunt  IHI  marcas  in  anno» 

Jtem  quicunque  vir  [darüber  civis]  res  mutuo  conlrahit  ab  aliis  burgensibus 
in  lantum,  quod  clam  recedtt,  hü,  quorum  bona  sunt  delata,  cum  hereditate  fugi- 
tivi  debent  prosequi  causas  suas,  ut  sua  rehabeant.  Et  qui  se  abslraxerit,  nolens 
exequi  causam  cum  aliis,  cum  ipsis  postea  non  poterit  inire  participationem  de 
debilis  acquisitis. 

Jtem  cum  rethores  pro  intricata  sententia  Lubecam  destinantur,  si  hoc 
contingit  feria  III.  vel  lY.  vel  sexta  precedentis  ebdomade,  proxima  feria  quarta 
sequentis  ebdomade  debent  esse  Lubece  et  causas  promovere. 

Jtem  qui  primo  iussu  noluerit  vadiare,  secundo  mandabilur  ei  sub  arbitrio 
X  marcarum  argen ti,  et  si  hoc  neglexerit,  tertio  mandabitur  sub  XY  marcis.  Si 
lunc  vadiat,  pro  tali  vadio  tollentur  Y  marce  argenti  et  non  minus. 

Nach  dem  Rostocker  Kämroerei  -  Register  von   1270  f.,  p.  20. 

1275.   Nov.  30.  1380. 

Wtdav,  Fürst  von  Rügen,  verleiht  dem  Kloster  Dargun  die  Freiheit  vom 
Brücken-  und  WasserzoU  in  Loiz. 

vf .  dei  gracia  nobilis  princeps  Ruyanorum  omnibus  lilteram  presentem 
visuris  salutem  in  domino.  Cum  teste  scriptura  omnia  cum  tempore  transeant, 
ditticie,  fastus  et  gloria,  hoc  solum  e  cunctis  estimamus  salubrins,  si  terrenis 
celestia  et  transitoriis  contrahamus  sempiterna.  Hinc  est,  quod  omnes  presentis 
littere  perlectores  volumus  non  latere,  quod  ob  fauorem  religionis  et  religiosorum 
solacium  thelonium,  quod  in  Lozeze  a  transeuntibus  requiritur,  cenobio  Darghun 
liberum  relaxamus  in  ponte  aquaque,  ita  vt,  cum  negociatores  et  quoscumque 
dicto  cenobio  adherentes  transire  contingerit,  huiusmodi  thelonii  exactionem  mi- 
nime  incurrant,  et  presencium  testimonio  ipsos  perpetuo  solutos  et  liberos  pror 
testamur.  Ne  ergo  de  hoc  facto  scrupulum  oriatur,  hanc  lilteram  dedimus  sigilU 
nostri  robore  communitam.  Datum  anno  domini  M""  CC^LXXY.,  pridie  kal.  De- 
cembris. 

Nach  einem  Notariats -Traossumpte  vom   27.  Nov.   1342  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.     In  der  Vidi- 

niations -Formel  heisst  es: 

„Littera  vero  suprascripta  sigillata  erat  sigillo  rotundo  de  cera  fusci  colqris  pendenti,  in  cuius 
medium  erat  scnlpta  ymago  in  modum  dimidii  leonis  in  superiore  parte  clipei,  in  medio 
eiusdem  sigilli  sohulpti,  sed  in  inferior!  parte  eiusdem  clipei  erat  sculpta  quedam  pars  io 
modum,  quod  yulgariter  dicitur  stejnaftech;  circumferenoia  dicti  sigilli  continebat:  „Sigillum 
Wiizslai    dei   gra.   Ruyanorum   principis." 

—  Gedruckt  in  Lisch  Mekl.  Urk.  I,  S.  154,  und  bei  Fabricius,  Rag.  ürk.  II,  S.  22  (Nr.  CXJX). 


Digitized  by 


Google 


53a  1275  1383 

therom  de  Leuetzoywe.  Hiis  gestis  militibus  el  famulis  et  vniaersis  vasalb 
domini  nostri  fuit  inlimalum,  quibus  beoe  phcaiL  CoBsules  eciam  preseoto 
fDenmt  et  hee  aodierunt  et  mulli  alii  bargenses  Wismarie  ciuitatis.  Acta  sonl 
hec  anno  gracie  M*C**C*LXXV- 

(n.)  Hiis  Omnibus  sie  peractis  dixit  domicellus  Johannes,  si  ueDent  lemn) 
in  tali  statu  perdurare,  sicut  dominus  H[enricus]  frater  suus  slatuit,  anlequani 
exir^t^  hoc  sibi  bene  placeret  et  de  omnibus  sie  uellet  acquiespere;  sin  aolem^ 
sibi  uideretnr,  quod  ipse  potius  esset  tulor,  quam  alter  aliquis.  Dum  autem  do- 
miceHns  Johannes  ex  uohmtate  et  iussu  dom?horum  de  Werfe  et  domhie  Dostre 
Anastasie  et  comitis  de  Zwerin  et  domini  de  Ruzstoc  et  domini  de  Rogia  et 
comitis  Holtsacie  et  omnium  vasallorum  dominii  Magnopolensis  in  tutorem  esset 
constitutus,  predicti  domini  dederunt  priuilegium  suum  super  eo,  quod  domiceOns 
Johannes  et  frater  suus  dominus  prepositus  deberent  esse  ueri  lutores.  Post  hec 
contigit,  quod  marchio  Otto  de  Brandenborg  impugnauit  cum  adiutorio  comitis  de 
Zwerin  dominos  Slauie;  et  tunc  fuit  adiutor  domicellus  Johannes  illonim  de 
Werle,  sicut  dominus  H[enricus]  Magnopolensis  commiserat  suis,  anteqaam  exirel 
Tunc  temporis  predictus  marchio  intrauit  Zwerin  cum  comite  Holtsacie  et  intn- 
uerunt  terram  Magnopolensem  cum  comite  Zwerinensi  et  potenter  deoastaueniot 
et  conbnsserunt,  et  conuenlionem  fecerunt,  dominium  Magnopolense,  el  propter 
illum  timorem  firmata  fuit  ciuitas  Wismariensis  secundum  commissum  domini  Henrci 
Magnopolensis,  sicut  oretenus  locutus  fuit  suis  burgensibus  Wismarie,  sibi  et 
pueris  suis  ad  manus.         • 

(lil.)  Hec  gwerra  sletit  per  dimidium  annum,  in  qua  gwerra  domiceSv 
Johannes  cum  propriis  expensis  et  suis  hominibus  adiutor  fuil  dominorum  [de] 
Werfe,  et  sedata  gwerra  domicellus  Jo  [hannes]  dedit  dominis  de  Werfe  quingesti! 
marcas  Brandeborgensis  argenti  ad  compositionem  eorum.  Post  hec  oriebate 
inier  domicellum  Jo[hannem]  et  dominum  Vlricum  de  Bluchere  quedam  discordii. 
ad  quam  uenit  ciuitas  Wismarie  et  rogauit,  ut  diem  et  inducias  acciperent  Ai 
eundem  diem  uenit  dominus  Yiricus  cum  exiraneis  dominis,  scilicel  episcopo 
Zwerinensi  et  dominis  de  Werfe  et  comite  Zwerinensi,  cum  armata  manu,  sicoi 
non  erat  placitatum,  et  in  eodem  die  contradixerunt  domicello  nostro  et  domino 
preposilo  fralri  suo,  quod  non  deberent  de  cetero  esse  tutores  potenter.  Twc 
domicellus  Jo  [hannes]  et  frater  eins  prepositus  rogauerunt  eos,  quod  sie  doi 
facerent,  sed  permitterent  eos  uenire  in  presentiam  dominorum  et  pnncipum:  si 
excessissent  in  tutela,  quod  de  iure  non  possent  esse  tutores  nee  debereiri* 
libenler  uellent  tutelam  resignare.  Jllud  fuit  ipsis  denegatum,  nee  apud  lusticiaB 
islos  dimittere  uolebant.  Post  hec  episcopus  Zwerinensis  sumpsit  de  hiis  diet 
ante  ciuitatem  Stemenberg,  et  ibi  uenerunt  vniuersi  vasalli  dominii  Magnopoleiiss 
Tocati.    Cum  autem  uasalli  uenissent  ad  iam  dictum  amicabilem  [diem],  inuenenit 


Digitized  by 


Google 


im  1275-  ^t 

jdqminos  de  Werle  et  comileiu  Zwerinensem  et  aliquos  de  vasalKs  dominii 
:MagnopoIensis  armata  manu  ante  Sternenber^,  et  iUi  coegerunt  vniuersos  vasallos 
ad  hoc,  quod  adherebant  dominis  de  Werle,  et  lunc  ipso  die  illi  de  Werte  et 
'  comes  de  Zwenn  sumpserunt  in  suam  poteslatem  Sternenberg  et  Godebuz.  Post 
liec  in  Iribus  diebus  uenerunl  ante  ciuitatem  Wismariam  armata  raanu,  erectis 
uexillis  scilicet  baner,  et  posuerunl  se  in  terraoi  et  edificauerunt  Mekelingeborg, 
et  ex  Mekelinborg  equitauerunt  et  combusserunt  reddilus  puerorum  et  quicquid 
allinebat  ciuilali  Wismarie.  Et  post  hec  equitauerunt  ante  Gnewismolen  et  con- 
busserunt  molendina  eorum  et  subdiderunt  sibi  ciuitatem  et  dominum  Nicolaum 
prepositum  eiecerunl  de  ciuilate  et  suos,  et  potentes  erant  in  omni  terra  et 
statuerunt  aduocatos  suos.  Cum  autem  ciuitas  Wismarie  in  magna  necessitate 
posila  esset,  venit  eis  rumor,  quod  dominus  H[enricus]  Magnopolensis  esset 
mortuiis.  Tunc  miserunt  nuncios  suos  domino  Barnim  et  domino  Ruianorum  et 
äomino  de  Rozstoc,  amicis  puerorum,  et  comili  Holtsacie  et  intimauerunt  ipsis 
^uerulando  necessilatem  eorum  et  rogauerunt,  ut  tale  consilium  apponerent,  vt 
pueri  apud  dominium  ipsorum  et  terram  permanerent.  Tunc  dicti  domini  uene- 
runt  et  fecerunt  diem,  sub  qua  die  uenerunt  de  Mekelinborg  et  spoliauerunl  ante 
civitatem  ex  aratro  equos.  Tunc  ciuitas  insequebatur  eos  ante  collem  Mekelin- 
borg et  deo  adiuuante  ceperunt  IX  uiros,  milites  et  armigeros.  Post  hec  illi  de 
Werle  uoluerunt  habere  de  terra  puerorum  XXC  marcas  et  X  marcas  Lubecensis 
monete.  Hoc  conlradixit  dominus  Barnam  et  vasalli  puerorum  et  timuerunt,  quod 
anno  quolibet  uellent  facere  id  ipsum.  Tunc  dominjis  Barnam  et  dominus  de 
Rozstoc  placitauerunt  sie,  quod  captiui  soluti  esse  deberent  et  sere  deberent 
reddi  ad  manus  puerorum,  super  quo  promiserunt  domini  ex  vtraque  parte,  et 
dominus  Barnam  et  dominus  de  Rozstoc  dederunt  priuilegium  eorum  saper  eo. 
Ciuitas  tenuit,  quod  Fuit  placitatum,  et  dimisit  captiuos  solutos,  et  domini  de 
Werte  et  comes  de  Zwerin,  vt  antea,  seras  optlnuerunt  et  non  tenuerunt,  que 
placitata  fuerant. 

(IV.)  Post  hec  sequenti  anno  de  eadem  (!)  seris,  scilicet  Sternenberg  et 
Godebuz,  uenerunt  predicti  domini  de  Werle  et  comes  Zwerinensis  et  posuerunt 
se  ante  ciuitatem  Wismarie  VI  septimanis  et  hostiliter  deuastauerunt  terram  domi- 
Dorum  nostroram  cum  adtutorio  illustris  principis  Ottonis  marchionis  de  Branden- 
borg et  edificauerunt  castrum  Dobe  potenter  et  de  eodem  Castro  combusserunt 
terram  et  spoliauerunt  eam.  Post  hec  sepedicti  domini  ex  Godebuz  intrauerunt 
terram  dominorum  noslrorum  et  combusserunt  eam  sabbato  ante  feslum  beati 
Galli  videllcet  anno  domini  M  CC  LXXVIU.  Et  Jo  [hannes]  domicellus,  lulor  puero- 
rum, occurrit  eis  cum  suis  amicis  et  cepit  ex  eis  LXXX  vires,  milites  et  armi- 
geros. Post  hec  dominus  Ruianorum  et  iunior  comes  Holtsacie  G[erardus]  et 
dominus    de    Rozstoc    fecerunt    firmam    composilionem    sie,     quod    pueris    sere 

07  • 


Digitized  by 


Google 


532  1275.  13» 

representabantur  et  dicti  LXXX  captiui  liberi  dimittebantor  et  soluti ;  et  sie  phch 
tatum  fuit,  quod  dominus  prepositus  et  domicellus  noster  totores  esse  debent 
puerorum,  quousqne  uenerint  ad  annos  discretionis. 

Naeh  dem  Wism.  Stadib.  B,  p.  59.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  III,  S.  37  tg^  trnd  im  Ansnige  bäW«^ 
phalen  IV,  p.  244;  Lisch,  Maltzan.  Urk.  I,  S.  42;  t.  Aspem,  Cod.  dipl.  bist,  comit  Schauenbarg.il,  p.246, 
247.  Diese  chronistischen  Aufzeichnungen  sind  nicht  in  einem  Zuge  naeh  Beendigung  der  in  ihnen  ai^ 
getbeilten  Händel  niedergeschrieben,  sondern  yielmehr  neben  ihnen,  und  zwar  in  yier  Malen,  wie  durch  dk 
eingeklammerten  Zahlen  angegeben  ist.  Die  in  Jahrb.  III,  S.  48,  mit  abgedruckte  Nachricht  über  k 
Verpfändung  des  Wismarschen  Zolles  gehört  nicht  zu  den  obigen  Aufzeichnungen,  sondern  ist  eine  SUdt- 
buchschrift,  welche  mitten  zwischen  anderen  ihre  Stelle  hat. 


(1275—1294.)  13» 

Hinkender  Dethlev,  Schvhmacher  zu  Wismar,  verpfluAtet  sich  zu  einer  ZaUmj 
an  das  Hospital  daselbst. 

Iheüeuus  claudicans  sutor  dabit  Ulf  marcam  Martini  et  Illf  marcam  [ii 
]  hospitali  pro  filio  suo.     Wezcelus  de  Borken  promisil  secum. 


Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  64. 


(1276.   Anfang.)  1384 

Hinrich  von  GrevesmUJden  zu  Wismar  häuft  den  Zehnten  van  sechs  Hufesi  a 
Nantrovo  zum  Besten  des  H.-- Geist -Hauses  zu  Wismar. 

JJ.enricus  de  Gnewismolen  emit  ab  Henrico  Mulen  decimam  de  VI  mansb 
in  Nantroywe  pro  C  marcis  et  11  marcis,  vnde  soloei  sibi  in  pascha  LXII  marcas 
et  in  penthecoste  XL^  et  pheodale  eiusdem  decime  duobus  annis  stabit  in  Hen- 
rico Mulen  et  Arnoldo  fratri  suo.  Si  pheodalia  dicte  decime  poterunt  acquiri 
domui  saneti  Spiritus  in.dictis  duobus  annis ,  tunc  redditus  dicte  decime  pertine- 
bunt  domui  saneti  Spiritus  in  Wismaria  post  mortem  Henrici  de  Gnewismoleo  et 
iixoris  eins  Gertrudis. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  1Q6. 


Digitized  by 


Google 


1385 


1276. 


533 


1276.  Jan  18.   Wismar. 


1S8S. 


Anastasia,  Fürstin^  und  Johannes  und  Nicolam,  Fürsten  von  Meklenburg, 
gestatten  dem  Bath  und  der  Bürgerschaft  zu  Qrevesmühlen,  das  Dorf  Vüebeke 
gegen  einen  Jahreszins  an  die  lAibeker  Kirche  zu  ihrer  Feldmark  zu  legen. 

Anaslasia,  dei  gracia  domina,  et  Johannes  ac  Nicolaus  Lubicensis  et  Zwe- 
rinensis  ecclesiarum  preposilus,  domini  Magnopolenses  et  tulores  ipsius  domine  et 
filiorum  eins,  omnibus  presens  scriptum  visuris  salutem  in  domino  sempiternam. 
Cum  ea^  que  aguntur  in  tempore,  simul  labantur  cum  tempore,  consueuit  moder- 
norum  prouidencia  contractus  inuiolabililer  obseruandos  litterarum  serie  perhennare. 
Hinc  est,  quod  presenti  etati  et  posteritati  notum  esse  volumus,  quod  consules 
et  oppidani  in  Gnewesmolen,  sub  noslro  dominio  constiluti,  pro  dilatandis  terminis 
so!  districtus  et  pascuis  ampliandis  villam  Yilebeke  pro  certa  quantitate  pecunie 
compararunt,  et  quod  se  suosque  successores  ad  soluendas  et  presentandas  VI 
marcas  Lubicensium  et  legalium  denariorum  pro  censu  et  decima  trium  mansorum, 
quos  et  quam  venerabilis  pater  dominus  Ylricus  Raceburgensis  ecclesie  episcopus 
de  consensu  capituli  sui  et  pie  memorie  noster  pater  dilectissimus  cum  suis 
heredibus  in  ecclesiam  Jiubicensem  perpetuo  transtulerunt  vicario  ad  altare,  quod 
inagister  Wilhelmus  quondam  Lubicensis  decanus  in  ipsa  ecclesia  construxit,  et 
suis  successoribns  annis  singulis  ante  festum  beati  Martini  firmiter  obligarunt. 
Quod  si  neglexerint  uei  omiserint^  propter  ipsas  VI  marcas  vicario  refundent 
expensas  itineris  et  laboris;  si  autem,  quod  absit,  impossibilitas  soluendi  casu 
fortuito  se  offerret,  dicti  ecclesia  Lubicensis  et  vicarius  perpetuus  eosdem  mansos 
libere  rehabebunt  et  perpetuis  temporibus  possidebunt.  Dictus  eciam  vicarius 
racione  decime  prefatos  redditus  de  manu  dicti  episcopi  recipiet  more  canonico 
et  consueto.  Jn  cuius  rei  testimonium  et  euidenciam  pleniorem  presentes  lilteras 
scribi  et  sigillis  dicti  episcopi  et  nostris  ac  ipsius  oppidi  fecimus  communiri. 
Datum  Wismarie,   anno  domini  AT  CC*^  LXX^  VF,    in  die  beate  Prisce  virginis. 

Nach  dem  Origioal  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  Von  den 
an  Pergamentstreifen  angehängten  Siegeln  ist  nur  noch 

1)  das  erste,  das  zu  Nr.  1353  abgebildete  Siegel  der  Färstin 
Anastasia,  und 

2)  das  letzte,  das  Siegel  der  Stadt  Greresmühlen ,  übrig. 
Dieses  hieneben  abgebildete  Siegel,  welches  sich  nur  in  diesem 
einen  sehr  rerletzten  Exemplare  gefunden  hat,  ist  das  Alteste  Siegel 
der  Stadt  und  bisher  nicht  bekannt  gewesen;  leider  ist  die  Um- 
schrift ganz  abgebrochen.  Ein  zweites  Stadtsiegel  yon  Greyes- 
mühlen  wird  unten  zur  Urkunde  Tom  11.  Aug.  1283  abgebildet; 
ein  drittes,  woTon  Hilde  und  Hasch,  Siegel  des  Hittelalters  II, 
Taf.  8,  Nr.  8,  eine  Abbildung  geben,  gehOrt  der  Hitte  des  14. 
Jahrhunderts  an.  —  Gedruckt  bei  Budloff,  Urk^Lief.  S.  93.  —  Vgl. 
x>beD  Nr.  996,  1002  und  1003. 


Digitized  by 


Google 


584  •  t»7#.  m 

.W76»   März  13.   Tribsees.  1J8(. 

Widav,  Fürst  von  Eugen,   verleiht  dem  Kloster  Neuenhamp  das  EigenUm 
der  Mühle  von  Grud  najie  der  Beknitz. 

Ar  izlaus  dei  gracia  princeps  Ruianorum  omnibus  presentium  lilterarain 
Jectoribus  uel  auditoribus  salutem  in  domino  sempiternam.  Cum  ex  sui  comip- 
tione  uitiata  natura  huius  doli  trahal  prauitatem,  vi  legilimum  rei  gesle  ordiDen 
calumpniandi  animo  perturbare  facili  semper  impetu  mouealur,  contra  morbidan 
huius  peslis  corruptelam  prudentium  sollertia  commodum  satis  adinuenit  remediocL 
iilterarum  scilicet  fideli  memoria  in  hac  re  peruersorum  conatibus  obuiare.  Hoiis 
jgilur  cautele  intuitu  notum  esse  uolumus  presentibus  et  futuris,  quod  nos  oi 
reuerentiam  dei  et  gloriose  uirginis  Marie,  de  consensu  dilecli  fratris  nostri  Ja- 
romari  et  heredum  noslrorum,  contulimus  claustro,  quod  dicitur  Nouus  Carnpov 
proprietatem  molendini  Gruel  et  omnium  terminorum  ad  ipsum  molendinum  per* 
tinencium,  secundum  quod  in  presenti  distincti  sunt,  uidelicet  in  agris,  cullis  ä 
colendis,  pratis,  pascuis,  rubetis,  paludibus,  aquis  et  tocius  aquarum  piscaton 
usque  in  fluuium  Rekenitze,  cum  omni  iure,  cum  omni  iudicio,  maiori  et  minon. 
in  omni  causa,  in  omnibus  locis  terminorum  supradictarum  possessionum,  p 
hibentes  districtius,  ne  quis  fratres  pretaxali  cenobii  in  huiuscemodi  proprielaL^ 
liberlate  presumat  parle  aliqua  molestare.  Jn  cuius  rei  perhennem  memonai 
presenlem  paginam  sigilli  nostri  munimine  duximus  roborandam.  Hü  sunt  teste; 
dominus  Henricus  notarius  nosler,  dominus  Nicolaus  Hane,  dominus  HermaDOff 
Musteke,  dominus  Bernardus  de  Hackenstede,  Hermannus  de  Butsowe  et  alii  quai 
plures.  Datum  anno  gracie  millesimo  ducentesimo  sepluagesimo  sexto,  per  mtf 
eapellani  nostri,  in  Tribuses,  tercio  idus  Martii. 

Nach  dem  Original   im   Archive   zu   Stettin;    das  Siegel  fehlt.  —  Gruel  liegt    am    rechten   Ufer  ^ 
Reknitz,  zwischen  Tribsees  und  Damgarten.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Hahn.  Urk.  I,  S.   67. 


1276.   März  23.   Rom.  138' 

Papst  Innocenz  V.  nimmt  das  NooinenTdoster  zum  heil.  Kreuz  in  Rostock 
seinen  Schutz. 

Innocenüus  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  in  Christo  filiabiä 
priorisse  et  convenlui  monasterii  de  Rodstoch,  Cisterciensis  ordinis,  ZuerinecN 
dioecesis,  salutem  et  aposlolicam  benedictionem.  Justis  pelenlium  desiderä 
dignum  esl  nos  facile  prebere  consensum  et  vola,  que  a  rationis  Iramite  doj 
discordant,  effectu  prosequente  complere.  Eapropter,  dilecle  in  domino  liü^ 
veslris  poslulationibus  grato  concurrentes  assensu,    personas  vestras  et  locum*  '^ 


Digitized  by 


Google 


1388  lä76i  iU 

quo  dittiDO  estis  obsequio  mancipate,  cum  omnibus  bonis,  que  impreseDtiarani 
rationabililer  possidelis  .aut  in  futuro  iustis  modis  prestante  domino  poteritis  ad- 
ipisci,  sub  beati  Petri  et  nostrji  proleclione  suscipiraus  et  presenlis  scripli  palro- 
cinio  communimus.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  pro- 
teclionis  infringere  vel  ei  ausu  temerario  conlraire;  si  quis  autem  hoc  attemptare 
presumserit,  indignationem  omnipotentis  dei  et  beatorom  Petri  et  Pauli  aposto- 
lofum  eius  se  noverit  incursurupi.  Datum  Lateran  [i],  X.  kalendas  Aprilis^  pon« 
tificatus  nostri  anno  primo. 

Nach    dem    Original   im   Ratbs -Archiv   zu   Rostock.     An    einer   Schnur   ron   rother   und   gelber    Seide 
hängt  die  bleierne  Bulle  des  Papstes: 

IftßO  II  CEßTIÜS    1  :  PP    •   U^    : 

—  Vgl.  Nr.   1388. 


1276.    März  23.   Rom.  1388. 

Papst  Innocem  V.  bestätigt  die  Freiheiten  und  Gerechtigkeiten  des  Nonnen^ 
Jdosters  zum  heil.  Kreuz  in  Bostock. 

Innocentius   episcopus,    servus    servorum    dei,    dilectis   in   Christo    filiabus 
priorisse  et  conventui  monasterii  de  Rodestoch,   Cisterciensis  ordinis,   Zuerinensis 
dioecesis^  salutem  et  apostolicam  benedictionem.    Cum  a  nobis  petitur,  quod  iustum 
est  et  honestum,   tam  vigor  equitatis,  quam  ordo  exigit  rationis,  ut  id  per  soUi- 
citudinem   oflicii  nostri   ad   debitum   perducatur  efTectum.     Quapropter,    dilecte  in 
domino  filie,  vestris  iustis  postulationibus  grato  concurrentes  assensu,  omnes  llber- 
lales  et  immunilates  a  Romanis  pontificibus   predecessoribus   noslris  sive  per  pri- 
vilegia  seu  ah'as  indulgentias  vobis  et  monasterio  veslro  concessas,  necnon  liber- 
lales    et    exemptiones    secularium    exactionum    a    regibus    et    principibus    aliisque 
Christi    fidelibus    rationabiliter   vobis    seu   monasterio    predicto    indullas,   sicut   eas 
iuste  et  pacifice  obtinelis,  vobis  et  per  vos  eidem   monasterio  auctoritale  aposto- 
lica  confirmamus  et  presentis  scripli  patrpcinio  communimus.    Nulli  ergo  omni[no] 
hominum  liceat   hanc  paginam  nostre  confirmationis  infringere  vel  ei  ausu  teme- 
rario contraire;   si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,    indignationem  omni- 
potentis dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum   eius   se   noverit   incursurum. 
Datum  Lateran.,  X.  kalendas  Aprilis,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Nach    dem    Original   im   Raths- Archiv   zu   Rostock.     An    einer  Schnur   Ton    rother   und    gelber   Seide 
bangt   die  bleierne  Bulle  des  Papstes,  wie  an  Nr.   1387.  —  Vgl  Nr.   1387. 


Digitized  by 


Google 


9B6  1276.  IM 

1276.   April  13.   (LfibeL)  ll* 

Burckard,  Bischof,  Nicolaus  [Fürst  von  MMenbwrg],  Propst,  und  das  ^ 
Dom-Capäd  zu  Lübek  genehmigen  die  Stißung  einer  Vicarei  in  ihrer  Doft- 
Jcv'che  durch  Ha,  Hüdemars  Wütwe. 

ßui^ardas  dei  gracia  Lubieensis  epiMopus,  Nicolai»  preporitos,  Yoindi 
decanus  totumqae  capituhnn  ecciesie  Lnbicensis  Tiiioersis  —  —  — .  D*i 
anno  domini  M^CCTLXXVr,  in  vigiüa  Tiburcii  el  Valeriani  martiranu 

Nach  dem  Beg.  Capit.  Lubic.  TL  TollsULndig  gedroekt  bei  LeTerkoi  I,  S.  238. 


1276.   April  23.   Eberswalde.  1391 

Albrecht f  Markgraf  von  Brandenburg,  schenkt  der  Stadt  Friedland  den  l\ 
in  den  Städten  Friedland  und  Neubrandenburg. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitalis,  Amen.  Cum  sepe  cursu  fa 
lemporis,  ut  res  clara  presenlibus  obscura  reddatur  posleris  el  ignota,  de  scriplir 
suffragio  prouidil  meraorie  indusiria  sapientum.  Proinde  nos  Albertus  dei  gni: 
marchio  Brandenburgensis  recognoscimus,  uolenles  etiam  in  publicam  deuec^ 
noliciam  singulorum,  quod  dileclis  noslris  burgensibus  in  Vredelanl  ob  ipson: 
preclara  raerila,  ut  ipsius  amplius  ualeant  disponere  commoda  ciuitatis^  eisdes 
burgensibus  et  ciuitati  prelibate  contulimus  et  donauimus  nostrum  thelonii: 
nostrarum  ciuitalura  scilicet  Vredelant  et  Neue  Brandenborgh  libcraliter  el  p^: 
petuo  habendum,  eo  iure,  quo  diele  noslre  ciuilates  vtuntur,  coUigendum  ^ 
percipiendura  et  ea  libertate  et  proprielate,  qua  personaliter  ipsum  theloDic 
athenus  (!)  habuimus,  possidendum.  Et  ut  nullum  super  premissis  eisdem  dubi:^ 
oriatur  et  a  nobis  et  noslris  heredibus  et  successoribus  perpetuis  lemporits 
inuiolabiliter  et  plenius  obseruentur,  presentem  paginam  conscribi  iussimus  ^ 
sigilli  nostri  munimine  roborari  in  euidens  testimonium  et  memoriam  sempiterDi^ 
Huius  rei  testes  sunt:  dominus  Guntherus  de  Reberghe,  dominus  Otto  de  Vi^ 
kenbergh,  dominus  Fredericus  de  Osterwolt  et  Otto  de  Stargarl  noster  aduocab 
et  alii  plurimi  fide  digni.  Datum  Euerswolde,  anno  domini  millesimo  ducentesii 
septuagesimo  sexto,  in  die  beati  Georgii  martiris  gloriosi. 

Nach  dem  Original  im  Archiv  der  Stadt  Friedland.  Ad  rotben  Fäden  hängt  das  parabolische  y^ 
mit  dem  stehenden  Markgrafen ,  .  der  in  der  Rechten  eine  mit  einem  Adler  bezeichnete  Fahne  hält.  ^ 
Linke  auf  einen  Schild  mit  einem  Adler  stutzt.     Von  der  Umschrift  ist  erhalten: 

Hh  AL Chioais BVR©ähSlS 

—  Gedruckt:    bei  Klüver  II,  S.    138;  Franck  V,  S.  67;    Hake,  Geschichte  von  Neubrand.  S.  21;  Rf^ 
Cod.  dipl.  Brand.  II.  Bd.  1,  S.  124;    Boll,  Starg.  I,  S.  299. 


Digitized  by 


Google 


tm  «276.  «af 

1276J  Mai  5.   Magdeburg.  IStlv 

Hermann,  Bischof  von  Schtoerin,  verleiht  der  Domkirche  ^  Hqllberstadt  zu 
dem  TcosUpidigen  Bau  derselben  einen  Ablass,  weUiher  his  Tuwr  VoUendtmg  des 
B(mes  geken  soU.  i  ,     , 

Hermatinüä  dei  grada  Ziv^rinedsis'  eecl6siie  epiikc^mi'f  Christi  fidelibi/s 
vniuersis  presentes  ÜHerasaudHuris  salatem  in  doniitiö  sent{}iternäHi.  QUöniaffly  ift 
Bit  apostolus,  omnes  stttbimus  ante  tribunal  Christi  r^äptüri, '^rottt  in  oorpbf^ 
gessimus,  siue  bonitm  fnerit  siue  maltim,  oportet  nos  diem  tnessibnts  ejctreitfe 
operibus  misericordie  preueiüre  ac  eternoriim  intuttu  Seminar^  in  -telrfs,  quoil 
reddente  doroino  cum  multiplicato  fructu  recolligerä  ualeamus  in  ceHs,  certam  spem 
fiduciamque  tenentes,  quoniam  qui  parce  seminat,  parce  et  metet,  et  qui  seminat 
in  benedictionibus ,  de  benedictionibus  et  metet  uitam  eternam.  Cum  igitur 
ecciesia  beati  Stephani  prothomartiris  in  Halberstat  cathedralis  cum  ahis  suis 
ofßciis  constrnatur  opere  sumptnoso  et  ad  eins  consammaeionem  fideliam  Christi 
subsidia  noscantur  quam  plurimum  oportuna,  nos  de  misericordia  Jhesu  Christi  et 
beate  Marie  genitricis  ipsius  uirginis  gloriose  meritis  conßdentes,  omnibus 
Christi  fidelibus  contritis  et  confessis,  qui  ad  operis  ecclesie  predicte  consnmmar 
cionem'  et  emendacionem  de  bonis  a  deo  sibi  collatis  manum  |)orrexerint^^(Kli- 
tricem,  quadraginta  dies  et  karrenam  de  iniuotcta.  9ibi  penitencia  ^isericorditer 
rdaxamus.     Dati^m  Magdeburg,   anno   gracie   raiUesimo  OQ^'L^XYr,  |IL   nonas 

Maii^  pontißcatus  nostri  anno Presentibus  usqn^  9^  vCopsum^ma^cionem  operis 

valituris. 

Nach  dem  OrigiDal,  mit  einem  anhaDgendeo  Siegelbruchstüek,  im  königl.  preuss.  l^roriDCiaf-ArohiT  zu 
Magdeburg,  roitgetheilt  Tom  Archirar  t.  Mfihrerstedt  zu  Magdeburg. 


1276.   Mai  13.  1392; 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  scJienkt  dem  Kloster  Dargtm  das  Etgenthum 
der  Dörfer  Zetiemin  mit  dem  Rüzenwerder  (^uzenfäde)  md  Rottmann^ 
hagen,  und  den  Bewohnern  der  seihen  die  MarJäßretheit. 

ßamim  dßi  graci«  dux  Stetinensis  omnibus  in  perpetHum.  Cum  teste 
«crtptura  euncta:  sub  sole  traqseant^.  diijucie^  fastus  et  gloria,  et  yanitati  subiaceant 
vniuersa,  hoc  9olnm  iudicauimus  vtilius  inter  opinia,  si  terrenis  celestia  et  transi-«- 
toriis  contrabamus  eterna.  Hinc  est,  quod  nolum  esse  volumus  t^m  presentibusi, 
quam  futuris,  quod  nos  de  bona  yolunt^te  npstra  vefierabili  dpmino  nostro  Her- 
roanao  abbat[i}  in  Oargun  saoque  opnuentni  deäiiQus  proprietatefn  .  y^e  (jJeteqdio 
4>um  terminis  suis  et  insula  Rui^ewerdere,  necnon  et  y^la9l  Ratenowe  cum  ter^ 

ItkltikirgUckes  Ürkaidti-Baek  IL  QS 


Digitized  by 


Google 


1» 


Digitized  by 


Google 


rtn.  »9« 

ffidif  4e  Peniz  et  alii  quam  phires.    Acta  sunt  hec  f i|m  j^mipf  M^|f|:^LX|^^^ 
in''  idus  Maii. 

N»oh  dem  Origiflai  im  Haupi-Archir  zu  Sishpremi.  hu  pmor  S^haw  T<to  fofikßr^mit»  hüßgt  dasselbe 
Siegel,  wie  ^^  4er  nächst  Ton^H^b^aden  Urkun^^t  rqo  dems^bea  Datuq;.  —  Yffi^  die  gena^ot«  Urkunde 
und  die  beiden  Urkunden  Tom  9.  Juli  1276,  Nr.  H03  und   1404. 


t27ß.   Mai  ^.  Vicheln.  ^394 

NtGolaus,  CFUbra  v&n  Mekienburff,)  Ptopst  zu  Mwerm  uni  MMki  verpsftind&t 
dem  Sekwerinef  Dam^Gapäd  ßlr  eine  S^udd  $&m  ei$Udut$  Binhmnmmi  van 
der  MOme  zu  Wbmar. 

ü.  Nicolaua,  Probat  au  Zwerin  md  Lübeck  ^  bokennet)  ijaas  er  dem 
Gapittei  zu  Zwerioi  acfauldif  sey  84  Mk.  rein  aäber^  dafür  w  Auen  a^  erbti^ 
einkommen  von  der  muntze  zur  Wiasmiur  mit  coMena  wioea  brodem  Johapaiit 
auch  seuies  bnidero  Hinrici  Gemalaa  Anaateai»  ynd  ihror  Sehn»  ye^iHiterpfendet 
ynd  dameben  mit  Burgen  versichert.  Acta  in  Yigle^  in  hßlo  beali  Yrb&Pft 
Anno  1276. 

Naok  Glaodriao,  Protoc.  fei.  261. 


1276.  Mai  28.  Wordin^org.  IMg. 

Eridh,  Kdwig  von  Dänemmiß,  verskUM  den  Stralsrndem  auf  dsn  echonücll^ 
Märkten  die  AuäSbvng  der  gleichen  QenchidKxrbmt,  mi&  eie  die  IXäbeker  icikI 
'  BoMoeker  daedbet  haben. 

Krtctt?  dei  gracia  Danorup»  ^c^auqirumq^e  rex  —  --  conpediiQU^,  quodl 
quo^enacwnque  ip  qi^id^iis  Sca^ienaibus  iqter  eo^  materffnf  questio^is  orin 
contingeriit,  aiMe  inter  ip^a  et  alles  ^  dummpdo  ^uiusinodi  ^estip  ad  exaii;ien 
officialia  npftH^  ({ui  lu^o  tempore  ib|deip  prefi^erit,  noq  pejrtinere  noscaturp  coram 
aWQ  prcf^iQ  oJElciaU  po^siot  et  debeant  super  huiusmodi  c{U9ftioni|i^ps  in  jforma 
iudieii  «gßre  et  reapondere  et  eam  finalifer  termin?\ri?i  ßlfi}*^  c>»#W  Lybicensib^ 
et  4q  R«ßk>k  f^  n(Äia  et  no^ris  prpgpnitoribus  es^  jcopcefs^um.  —  —  Datum 
WoiUiiog^itbargbi  ^np  d^mini  WWhSV  sexto^  1^  J^mi  guinto. 

N^h  «er  ürsoftilfl  Im  Arehir  Mr  Stadfc  Stalaand  folWAlidig  f^bg^itmM  M  Saqborius  9t   S.  )^, 

(9f»d  tiei  Tü^iffff^  flog.  %^  »€f*  n.  a  a*. 


68* 


^ 


Digitized  by 


Google 


H$  Mn.  ' 


!!»(»/  Jurti  10:  Äöbel. 


>:)' 


Bemrieh  und  /oftofM,  i^Wv^on  twi  Wm/ie,  (mt$iMdtii 
Comthurei  MmM    und  dm   Herren  wm  Äawftffy  *«      ^^^ 
über  die  MtihU  der  JchannÜer- Ritter  und  hefram  dte  <-*'™^ 
aUen  Ansprüchen,    welche   wegen   des  Wasserstandes  an    Ote   Jtm 
werden  hönnten. 

•  ''^Henricus  et  Johannes  dei  gratia  ßlii  nobiUs  vir!  ddmini  ^»<^"  *J 
«kinitw?  hoc.  icrlp(um  visuii?  salulav  ii^  domwo  **^P'*^™'^^-  ^ 
VAiuenojrum  volunus  i»erueaire>  (pod  <no«  llttera«  pair»  iKWff»  P^^^^  ^ 
non  cancellatas,  non  aboütas,  nee  in  aliqua  parte  ujpWW*  *  »"^  oslro  » 
fdgt  Nr.  1293.]  Hanc  lltterara  seu  donaüonem  predicüs  fralnbus  a  ^^^ 
4omino  predlcto  oollatam  ratam  Habemus  et  *PP'^"'"*":  '^JiL  *fo^  ■ 
eurascomque  eondUionis  in  postenmi  hanc  donttfonem  w»i©DW»»«'' 
valeat,  a^gidoniin  nostrorum  munimine  roboramus.  ^.    ^ 

Cetewm  in  t^resentl  scriplo  protestamur,  qnod  Bertoldus  mües  n» 
Johannis  de  Hauelberg  coram  nobis  et  noslris  feodalibus  quam  ptan« 
tiauit  omni  iuri,   ael   dampno,   seu  inpetilioni   uel  actioni  qualicaroqu^i^^f^ 
habere  dicebat  de  fralribus  predictis  uel  subraersione  aque  ipsorum   n»     ^ 
Myrouue,    sicut    ettam    notum    est   quam  pluribus  et  sepius   aPP'^**"*''^ "  ^ 
aggerem  et  molendinum  Joco  et  modo  debito  positos,   *'®"^  ®*'"™j.",^ -^9 
«»fiide  fignis.    Nolumus  etiam  predictos  fralres  ab  aliquibu^in  prediclo    ^^ 
uel  aggere  suo  aliquo  modo  molestari,   vel  ad   fudicium  Irahi  seculare.   ^ 
aliqui  supar  isto  dictoa  fralres  inpelere  ac  moleslare   temptauerinl,   **®*A, 
i'n  tali  inuectione  responsnri,   ab  omnlbua  exoipiemus  eosdem  libere   ab 

r.iini      imhii»     ralin     nmKaKilio     ti/.      /.»I/Iano     laoi:ni/tn:iMn      hnnOTUm     BC    Ifllldw''' 


Cum   igitur  ratio   probabilis  ac   euidens  testimonium   bonorum  ac 


obl| 


que  quandoque  confucioni  inuoluuntur,  inpelitionis  ac  inuercionis  0  "? 
indebite  inmunia  efßciat,  consencientes  ueritati  scrutali  sumus  a  nostris  fe«» 
flde  dignis,  merooratos  fratres  bis  coram  dilecto  palre  nostro  ab  incusali^ 
et  molendini  se  penitus  per  iuris  sentencias,  quam  plurimis  hoc  *®^*^J?'*^ 
insultu  prefali  militis  doroini  B.  et  sibi  consencienlium  excepisse  e* '•'"^J^ 
iudicio  euasisse.     Quamobrem,   cum   tarn   euidens  causa   el  actio  lucida 


scrupulo  cor  nostrum  nostramque  conscienciam  non  valeal  nee  debeal  01 
obfuscare,  nee  a  ueritalis  serie  segregar[e],  el  quod  ""•^"'  esl,  nmc 
coram  nobis  prehabitos  fralres  ab  eadem  incusaii«"'«  [muiiisj  presem/feuj  »0 
blliter  et  Ubere  defensos  et  dimissos  cau*e  -««owte  et  inmunet;  i„s»|^ 
sepedictus  miles  suique  fralres  cum  suis  p«renltbus  memoralis  fralnbus  ot 
aclionem  quoad  hanc  causam,  quam  ip*i  *«"  ''«''«'^«^  ®°''»'"  habenl  seu  A; 
possent,  perpetuo  resignarunl:    igitur  le«»!»™"^  et  nos  cum   patre  noslro  drf 


Digitized  by 


Google, 


n  1076.  54t 

j^^[ceterorum  militum  ac  famulonim   testimonio,   commevdaÜorett  f^Uiesqiq^l 

.  )s^utiqiie  non  debere  a.  diclo  domino  B.,  nee  suis  fratribus,  nee  a  quoqu[amJ 

?J*  liaclenus  inpfetendo  perlarbari ,  nee  ad   eorum   pröprielatem  aliquid  de  dielis 

'  ,^\is  attrahere  deposcenles.     Jn  euius  testimonium  ptesenlem  eärlulatn  tiostrorum 

^^'tmw  sigi}|ermn  ipuiiHmo^  TC[^OFf»i;    et  quia  tetnporis  labilita^:  et  ftitur^  |  propa- 

^^*''*'i»  ignoFimcia  4utan  et  eafHlvm  edocui^  experimentp  imiltorum  scripti  memoriank 

aliquibus  neeessariis  sub  BO^it)ili:  tes^iqionip  jqaemoriter   notando   ep[n]seri]0% 

ic  cautelam  eognoseentes,  presentem   eartulam  subseriptis  teslibus  eonfirmainus, 

'^^'')is  uidelicet  H.  et  Joiu  dominis  de  Werle,   et  domino  Her.  de  Lan[ge]iiorde 

'  ^ocato  tune  temporis,  et  domino  H.  de  Hauelbergh  cum  ipso  aetore  fratre  suo 

^«nino^  Ber.,  et  domino  Priseebur,  et  domino  Cummino,   et  domino  Remberto  de 

licatKiiMieie,   et  domino  Ludolfo  de  Zuerin,   et  domino  Step[hMa]  capp^Iano^  %^ 

l£f.^nino  Johanne  aduocati  notario,  et  Rieberto  minore  aduoeato,  et  Jacobo  iuniore, 

w.  ^i)s  in   huius   cause   determinäcionem   et  rei    conscriptiönem    nouimus   adiutores. 

i^riilum  in  Robele,   anno  domini  M^CCTLXX^VT,  Ilir  idus  Junii. 

Nach  dem  Original  im  Staats  -  Archiv  zu  Berlin.     Die  Schrift,    eine  kleine,    cursivische  Minuskel,   ist 

flflbkmljch  undeutlich,  sö  dass  Manches  hat  eigänzt  -werden  müssen.    Von,  den  Siegeln  sind  nor  npeh  einzelne 

.^ gucke  Wachs  Vorhände^,  •welph«  an  xwei  Sohnüren  Ton  rother  und  grüner  Seide  hangen.  —  Die  unwe«» 

,^  Qtlichen  Abweichungen  des  Tr^ssumpts  yom  Originale   siehe  in  der  Note  zu  Nr.  1295.  — -  Gedruckt  in 

«liß'hrb.  n,  S.  228,  und  bei  Riedel,  Cod.  dipl.  Brand.  I,  Bd.  2,  S.'  369. 

j^,276.)   Wismar.  1397. 

Zwg}m^^vh»  ein^  JljeHreHte  Mfboa  von  Fol  zu  Wismar  vom  Khsler  Oismar. 

'^^'  Abbo  habet  annuatim  XIX  tremodios,  scüicet  VI  tremodios  siliginis  el  X 
^^^aiodios  auene  et  tres  tremodios  ordei,  de  claustro  Ziscemare  temporibus  uite 
^e ;  mortuo  uero  Abbone  in  claustrum  redundabunt.  Jnsuper  VI  solidos  Lube- 
'^^Wit  monete  et  tres  pullos  dabit  sibi  claustrum  prenotatum  animatim  temporibiis 
^^e  sue. 

x^         Nach  dem   Wism.  Stadtb.  B,  p.  110.  —  Au!  pag.  109  begegnete  schon  der  24.  Jun.  (1276). 

^a         '         _..'/'.  ,^..   ^ .. 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


im  1270.  549 

(1276.)   Wismar.  149S. 

Die  Mutter  Oerberts  v.  Warendorf  zu  Wismar  ubenoeist  diesem  emen  Antheä 
an  einer  halben  Hufe  auf  dem  Felde  Dammhusen  und  an  einer  Hufe  auf 
der  VTote  im  Voraus. 

JMater  Gerberti  de  Warendorp  dedit  sibi  iMiite  dimidium  mansuffl  in 
eampo  DamoieDhuseii  et  mrasum  vaum  in  Cessyn,  scilicet  fmrtem  ipsius^  quam 
habnit  m  predieto  altera  dimidio  maBso. 

Na^  dem  Wism.  Stadtb»  B,  p.  47.  —  CesiiB  oder,  wie  man  nach  Analogie  ron  Zierow  und  2uro^ 
heute  sobreäMBn  miUste,  Zt SBinUi  eine  im  Wiimarschen  Stadtfelde  untergegangene  Ortschaft.  Sie  zerfiel 
in  einen  festländischen  Theil  und  die  Insel  Zessin,  welche  letztere  seit  1277  und  früher  allmählich  in  die 
Hände  der  Wismarschen  kam,  während  jener  erst  1383,  und  zwar  im  Ganzen,  ton  der  Stadt  angekauft 
wurde.  Die  Lage  der  Insel  auf  der  OsftUcben  Seite  der  Aa  oder  des  SohifiEjgp»beaa  wird  dadurch  rerbtb^ 
dass  sie  zum  Sobweiiner  Bistlwutte  gehörte  (rgL  12S7,  Juni  11).  Man  h^  sie  in  dem  Theile  des  Stadtfeldeti 
welches  heutzutage  Kosohenort  genannt  wird,  wiederfinden  wollen  (Lisch,  Gesch^  y.  Oertzen,  Bd.  J^ 
Nr.  XI,  N.),  indem  man  wahrscheinlich  Cessin  für  Kessln  genommen  hat;  allein  das  Rabrum  der  oben 
angezogenen  Urkunde  besagt  schon,  dass  C  ^  8  oder  Z'  zu  nehmen  ist,  wozn  kommt,  dass  Bioh  im  Stadlf 
buch  B  die  Formen  Ceoin,  Cesin,  Sezin,  Seoin  und  Zucin  neben  Cessin  finden,  so  dass  man  die 
beiden  Oertllohkeiten  nach  dem  Laute  nicht  identlficlren  kann.  Auch  ist  der  Koschenort  nicht  abgesondert 
nper  aquam  circumfiuam  et  fossatam**  (s.  d.  angef.  Urk.),  dies  ist  aber  der  Fall  bei  der  Vlöte,  welche 
westlich  Tom  Hühlenteiche  und  nOrdlich  von  den  Feldmarken  von  Alt-Wismar  und  von  Dargetzow  be* 
grenzt  ist;  ein  ron  Grese  und  weiter  herkommender  Bach  umgibt  sie  mit  einem  nördlichen  und  einem 
südlichen  Arme,  die  beide  den  Mühlenteich  speisen.  Jener  ist  die  aVlotA  propinquior**,  dieser  die  ^Vlota 
renooior**,  nnd  darnach  wurden  im  14.  Jahrhundert  die  Aecker  als  auf  die  yordere  und  hintere  Vlote 
tchietseftd  bezeichnet,  welcher  Ausdruck  später  auf  die  Aecker  so*  übertragen  wurde,  dmss  man  das  Land 
selbst  unter  dem  Namen  Vlöte  verstand.  Seit  1411  findet  sich,  soweit  das  urkundliche  Material  reicht, 
zuerst  ,,minor  Tlota**  für  ,,Vlota  propinquior",  1443  zuerst  „^1^^  maior**  für  „Vlota  remocior".  Der 
Name  y Iota  findet  sich  Oberhaupt  zuerst  im  Jahre  1800.  («Hortus  situs  in  eampo  Cessyn  ultra  Yloten**, 
aus  dem  Stadtb.  1297 — 1317  in  Sohröder*s  ausführt.  Beschr.  d.  St.  u.  H.  W.,  Mscr.,  p.  1383),  der  Name 
Cessin  für  den  insularlschen  Theil  zuletzt  1303  (Schröder*8  F.  M,  S.  882). 


1276.  Juli  9.  Dargun.  1403. 

Hermann,  Bischof  von  Camin,  sichert  dem  Kloster  Dargun  die  Freiheiten  det 
Dörfer  Zettemin  und  Bottmannshagen  mit  dem  Btiaernjoerder  (Riksenfdde) 
gegen  einen  Zms  zu  und  verheisst,  dass  das  Etgenthum  derselben  von  seinem 
Stifte  nie  veräussert  werden  soU. 

Mermannus  dei  gratia  Camineosis  ecclesie  episcopos  cminibus  in  per-* 
petoum.  Notttm  esse  volnmus  YBiuensis^  quod  proprietatem  vülanim  Cethemin^ 
Haüieiiowe  et  inaule  Rucewerder^  cum  termims  suis  et  omni  inre^  aquis,  mo«^ 
leodmis^  pascüis,  süuis^  piaeationibns,  quam  eceleaia  Dargun  a  domino  Barniiw 
dooe  Stetinensi  tenebat,  idem  dux  nebis  et  ecolesie  nosjlre  Caminensi  perpetoo 
conllüit)  et  (!)  ecclesia  Dargun  iliam  a  nobis  teneat  cum  omni  iure,  quod  idem  duji 
in  ea  habuit  uel  habere  quoquo  modo  uidebatur.   Hinc  est,  quod  pr«)eotibM9  prp^ 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


1405  1276.  545 

Nadi  dem  Original  im  Haapt-Ar^hJT  sa  Schwerin.  An  einer  |^b-ieidenen  Schnur  hängt  das  ci9 
Urkunde  Tom  21.  Febr.  1272  beschriebene  neue  Capitel- Siegel  -*  YgL  Nr.  1392  und  1393  und  die 
nächst  Torauf gehende  Urkunde,  Nr.  1403. 


1276.   Juli  12.   Tribsees.  1405. 

Wülav,  Fürst  von  Bügen,  schenkt  dem  Kloster  Ivenak  das  Dorf  Neuendo/rJ 
im  Lande  Loiz. 

>T  izlaus   dei   gracia  princeps   Ruianorum   omnibus    presentes   litteras   in- 

specturis  salutem  in  vero  salutari.     Quoniam  intra  sanctam   ecclesiam  quam  plu- 

rimos   hodie    felicissime    ascensionis    per    aureum    reclinatorium    veri    Salomonis 

(ascenditur)  uidemus  ascendere,   videlicet  per  religionis   introitum,   vt  postposito 

libere   voluntatis    arbitrio    seruire    domino    in    timore    et   sua    abnegare    eligunt, 

omnibus  potius  obedire  humiliter^  quam  neglienter  amittere  dies  paucissimos  (dies 

paucissimos)  huius  vite  penitencie  tantum  deputatos:  cuiuslibet   iuriditionis  exigit 

debitum,  religiosam  uitam  eligentibus  digno  iuuamine  non  deesse^  sed  totius  soia- 

minis  subsidia  que  possint  potius  ministrare,   vt,   cum  ad  necessitatem  habuerint 

temporalia,   fidutialius  appetant  sempiterna.     Hinc  est,   quemadmodum  nostri  pro- 

genitores  felicis  recordationis,  perluslratis  rebus  temporalibus,  inter  gradus  ordinum 

Cistertiensium   ordinem  propter  veram  ipsius   ordinis  obseruantiam  pretuierunt  et 

amabant,  tum  propter  veram  et  contiuuam  diuinorum  contemplationem,  tum  propter 

opera  karitatis,  videlicet  hospitalitatis  precipue  et  vere  conpassionis  erga  proximos, 

que  ex  institutionibus  patrum  ipsius  ordinis  in  prememorato  ordine  non  quiescunt. 

Nos    itaque    nostrorum    progenitorum ,    qui    priuilegio    uere    dilectionis    prefatum 

ordinem  desideriis  iugibus  dotauerunt,   vestigiis  inherentes,    notum  esse  uolumus 

tarn   presentibus,   quam  futuris  et  maxime  nostris  heredibus,   nos  per  consensum 

dilecti   fratris  nostri  Jeromari  predilecto  nobis  in  Christo  cenobio  sanctimonialiam 

Yvenak  a|^ellatOy  ordinis  Cisterciensis,  ob  reuerenciam  omnipotentis  dei  et  virginig 

beatissime  Marie  ac  predecessorum  nostrorum  salutem  cum  omni  iure  proprietatis 

villam,   que  Niendorp  vocatur,   sitam  in  terra  Losiz,  sempitema  donatione  possi- 

dendam  libere  contulisse,  cum  vniuersis  mansis  contentis  infra  terminos  a  primeua 

situatione  distinctos,  vsque  ad  riuulum  Karscbov  superaugendo,  cum  omnibus  per- 

;iiientiis,   agris  uidelicet  cultis  et  colendis,   aquis,   piscacionibus,   pascuis,   pratis^ 

uluis,  paludibus,  riuis  pariter  et  rubetis,  eidem  attribuendo  cenobio  Yvenak  per- 

letua  coUatione  ac  donatione  omne  ins,   quod  in  prefata  villa  Niendorp  haeteBW 

labuimus,  scilicet  indicium  mains  et  minus,  in  omni  causa  et  in  omni  loco,  se- 

^undum  ipsius  ville  distensionem  terminorum.     Yt  hec  igitur  nostra  tam  salutifera 

lonatio  rata,   perpetua  et  inviolabilis  perseveret,   presentem  paginam  sigilli  nostri 

Dunimine  iussimus  roborari.     Hü  testes  aderant:    milites:    Johannes  de  Gristav^ 

■•kltakugiichM  Ürku4n-Iick  0.  09 


Digitized  by 


Google 


916  1276.  1491 

Chotanus  Mordere,  Reinrardus  de  Penz,  Borantha,  Johannes  Mordere,  Johanne! 
de  Osten,  Lodewikus  Kabolt.  Marquardus  cum  Platha,  Hasso  de  Grammendorp^  ä 
alii  quam  plures  viri  ßde  digni.  Datum  Tribezes,  per  manus  notarii  noslri  Hiih 
rici  Reschinkel,  anno  ab  incarnatione  domini  millesimo  ducentesimo  septaage^^ 
Aexto,  quarto  ydus  Julii. 

Nach  dem  OrigiDal  im  Haupt-Archiy  zu  SchweriD,  mit  anhaDgendem  Siegel  —  Gedruckt  ist  die  [: 
jLUDde  bei  Bodloff,  Urk^Lief.  Nr.  XXXIV,  und  bei  Fabricias,  Rüg.  Urk.  n,  S.  25,  aus  einem  Traotnsj^ 
der  Rathmämier  zu  Malchin  Yom  5.  Mai  1441  (im  Stettiner  Fror.- Archiv),  worin  es  von  dem  Torge^ia 
Originale  heiist:  „Tor  yni  gebracht  twe  permyntet  brewe  sprekcnde  yppe  Nigendorp,  in  schooer  fcn^ 
^yngheserghet,  ymbeuleket  ynde  yorbat  alles  lasters  ynde  böse  wans  entberende.  De  erste  was  von^^: 
„mjd  des  irluchtiden  forsten  Wizlaus  ingheseghele.  Dat  ingheseghel  was  in  runder  formen  an  gkk 
„wasse,  dar  apenborde  syk  an  dem  mjddele  een  drehornet  schilt  in  dener  staltnisse  enes  halaeo  lonä 
„ynde  in  der  circumferencia  stunt:  „S.  Wirzlai  (lei  gracia  Rugianorum  princeps",  ynde  heogbedei^ 
„roden  züden  yedemen."  —  Diese  Beschreibung  des  Siegels  am  Original  ist  nicht  ganz  grenau.  Die  U> 
iehnft  lautet: 

4i  SIOILLVO)  •  WnZSLÄl  •  D0I  ©RHaiÄ  '  RVIÄNORVM  •  PRINQIPIS 
Der  Schild  ist  quer  getheilt.    Üeber  einer  Mauerzinne  erhebt  sich  rechtshin  ein  halber  Löwe.    TranssiiLi 
ist  diese  Urkunde  auch  in  ein  Pn'yilegium  des  Fürsten  Wartislaus,  d.  d.  Stralsundis   1326,  in  yig.  Maii 
apostoli. 


1276.   Aug.  2.   Freienstein.  im 

Otto  und  Konrad,  Markgrafen  von  Brandenburg,  stiften  zwischen  dem  Gmk 
Hehnold  von  Schwerin  und  seinem  Bruder  Ounzdin  einen  Vergleich  über  & 
väterliche  Erbschaft,  nach  welchem  Gunzdin  mit  NeunSchwerin  und  dem  Lod 
Daher  in  Pommern  abgefunden  wird. 

j\os  Otto  et  Conradus  dei  gracia  marchiones  Brandenburgenses  xm 
gnoscimus  presentibus  publice  profitentes,  quod  vniuersa,  que  uertebanlur  ioH 
nobilem  virum  dominum  Helmoldum  comitem  Zwerinensem,  ex  vna,  et  fraM 
0uum  Gunccelinum,  parte  ex  altera,  sunt  amicabiliter  deposita  et  sopita  in  bri 
modum,  uideiioet  quod  idem  Gunccelinus  nobis  mediantibus  renunciauit  omni  b^ 
reditati,  quam  sibi  quondam  pater  suus  nobilis  vir  comes  Gunccelinus  felicis  w 
morie  assignauerat,  et  similiter  priuilegio  eidem  super  ea  tradito  atque  dtd 
Huius  rei  occasione  idem  comes  predicto  fratri  suo  dimisit  Nouum  Zwerin  c^ 
terra  Doberen  et  earum  terminis,  hoc  adiecto,  quod  ipse  Gunccelinus  nichil  det^ 
T^ndere  in  iam  dictis  terris,  sed  conferre  militibus  et  vasallis  pheodaliter  ibidfl 
mMieTe  volentibus,  qui  ab  ipso  comite  Helmoldo  similiter  recipere  debent  ea(ki 
bona  ab  ipso  coUata  uero  titulo  pheodali.  Jlli  autem,  quos  dictus  Gunccelinus  i 
dictis  terris  inpheodauerit,  non  facient  aliquam  municionem  siue  castra^  nisi  fo^ 
de  dicti  comitis  voluntate.  Quod  autem  prescriptus  Gunccelinus  in  prehat^ 
terris  subsistere  poterit  et  subsidium  expensarum  habere  yaleat,  sepedictas  co0^ 


Digitized  by 


Google 


1407  1276.  54T 

eidem  dare  debet  in  festo  sancti  Martini  centum  et  quinquaginta  marcas  Zweri- 
nensium  denariorum  siugulis  annis  percipiendis  (!),  aut  ipse  comes  in  fratris  ami- 
cicia  ordinabit.  Et  si  eciam  predictum  Gunceelinum  de  medio  tolli  contigerit, 
dicta  bonfi  ad  ipsius  fratres  libere  reuertenlur.  Yt  autem  hec  Inuiolabiliter  con- 
seruentur,  presentem  iitleram  conscribi  iussimus  et  sigillorum  nostrorum  appen- 
sionibus  roborari,  adhibitis  nichiiominus  testibus  idoneis,  quorum  nomina  sunt  hec: 
comef  Guntherus  de  Lindow,  et  dictus  comes  et  fraler  suus,  qp  promiserunl 
supradicta  obseruare  sab  fidei  dacione,  Bertrammus  de  Bentz,  Beteko  de  Ecstede, 
Johannes  de  Putlest,  Tidericus  de  Wosterhtisch,  Johasnes  de  Stegelys^  Conradus 
de  Quiltsow,  Johannes  Crochere^  Johannes  dktus  Man^  milites,  et  atti  quam  piures 
fide  digni.  Acta  sunt  in  Yriensten,  anno  domini  M^  CC' LXX^  VF,  IIIL  nonas 
Augusti. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arehir  zu  SchweriD.  Das  an  enter  Stelle  beilndlioh  gewesene  Siegel 
fehlt  an  dem  angehängten  Pergamentstreifen.  Für  ein  zweites  Siegel  ist  weder  Einsohnitt,  neeh  Perga»« 
mentstreifen  vorhanden.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XI,  S.  262,  und  bei  Riedel,  Cod.  dipL  Brand.  11,  Bd.  6, 
S.   U. 


1276.    Oet.  1.   Lfibek.  1407. 

JBurckard,  Bischof,  N(ioolat£s  van  MeJdenbmg),  Propst,  und  dms  ffome  Dan^ 
Capüd  zu  lAShek  verkändtffm  die  Summe  de»  Ablasses,  mldur  aUen,  die  zur 
Vollendung  des  Dambaues  in  Lähek  beitraffen,  vtm  verscUedenen  Bischiijfem 
eriheäjt  wird. 

TJniuersis  Christi  fidelibus  presentes  Gtteras  inspecturis  B.  dei  gratla  Lu- 
bicensis  ecclesie  episcopus,  N.  prepositus,  W.  decanus  totumque  eiysdem  ecclesle 
capitulum  salutem  in  domino.  —  —  Dominus  Zverinensis  episcopus  quadragmta 
dies  9  dominus  Raceburgensis  episcopus  XL  dies  et  car^nam,  —  —  dominus 
Hauelbergensis  episcopus  quadraginla  dies  —  —  omnibus  vere  penitentibus  et 
confessis,  qui  ad  hoc  manum  porrigunt  adiutricem,  de  iniuoctis  sibi  penitentii« 
relaxant.  —  —  Datum  Lubeke,  anno  domini  M*"  CC*  LXXVF,  kalendis  Octobris. 

Nach  dam  ToUftändigeA  Abdruck  bei  LeTerkus,  Urk.  des  Bisth.  Lübek  l«  &  2li6»    ana  ^mn  Oxi^^ußi, 
zu   Oldenburg. 


1276.  1408. 

Bistmomn,  Bischof  von  Schwerin,  verleiht  allen  Bussfertigen,  welche  bei  der 
bevorstehenden  Weihe  der  Kirche  zu  Loccum,  bei  den  einzelnen  Memorim  im 
Laufe  des  Jahres  und  am  Jahrestage  daselbst  versammelt  sind,  emen  Abläse 
von  40  Tagen  nebst  einem  Fasten. 

69* 


Digitized  by 


Google 


54»  1276.  m 

Dieser  Ablattbrief  ist  naoh  dem  Originale  (ohne  Ort  und  Jahrestag  der  Aasttelliing)  abfedraob^ 
T.  Hodenberg,  Calenberger  U.-B.,  Abth.  III,  S.  228.  Zu  demselben  Zwecke  wurden  auch  ron  maocbs 
andern  Bischöfen  Ablassbriefe  erlassen,  z.  B.  Ton  Volrath  Ton  Halberstadt  am  30,  No?.,  yom  Eabisek^ 
•Heinrich  •  Ton  Trier  am  1.  Sept,  Yon  den  Bischöfen  Heinrich  Ton  Brandenburg  am  11.  Nor.  and  Hema 
Ton  Camin  am  19.  Dea  (nach  t.  Hodenberg,  a«  a.  0.  Not.  1). 


(1276.)   Oet.  4.    Schwan.  14i 

Eemrichf   Fürst   von  Werle,  gibt   dem  VasaUen   Hermann   Koss  die  G& 
Teschaw  tmd  Kosscw  zu  Lehn. 

S.enricus  dei  gracia  dominus  de  Werle  vniuersis  Christi  fidelibus  salotes 
in  domino.  Quoniam  hominum  labilis  est  memoria,  oportet  ea,  que  geruDloi 
ad  perpetuam  rei  memoriam  scriptis  autenticis  roborari.  Notum  igitur  esse  vo- 
lumus  tarn  presentibns,  quam  futuris,  quod  nos  dilecto  nobis  yasallo  Hermaim^ 
Koz  suisque  veris  heredibus  omnia  bona  in  viUis  videlicet  Teskow  et  CoUof 
vna  cum  stagno,  quod  fluit  inter  villam  Teskow  et  villam  Kemmyn  medio,  ein 
ipsius  incursu  et  excursu  ac  eius  qnolibet  fundo,  cum  prato,  quod  exteDdit» 
super  riuulum  Rekeniz,  atque  cum  lignis  ipsum  pratum  circumcirca  iacentibos^K 
eciam  viis  ex  curia  Thessekowe  ad  ipsum  curreotibus  ac  omnibus  et  singni 
attinenciiS)  provt  in  suis  terminis  continentur,  ac  cum  hoc  precariam  qoatoff 
mansorum  in  villa  Cotzow  et  eosdem  mansos  liberos  ab  omni  seruitio,  quod  # 
gariter  dicitur.  ynplicht,  contulimus  in  pheudum  cum  omni  iure  perpetuo  poss- 
dendum,  ipsumque  cum  quodam  annulo  aureo  de  eisdem  manualiter  inuestiuiiDi& 
subsecuto  pacis  osculo  ac  recepto  ab  eodem  fidelitatis  homagi[o]  per  interposila 
iuramentum.  Ne  autem  super  eo  apud  posteros  dubietatis  aut  calumpnie  scrupuk 
oriatur,  presentes  litteras  eo  (!)  nostri  sigilli  testimonio  roboramus.  Testes  \m 
rei  sunt:  Conradus  de  Wyck,  Gerhardus  de  Rostock,  Hermannus  dictus  Mosteti'' 
Hermannus  de  Hakenstede,  Lambertus  de  Calend(is),  Thidericus  dictus  Bornen 
Echehardus  et  Herderus  de  Kemmyn,  milites,  et  alii  quam  plures  fide  digni,  >^ 
premissa  specialiter  vocati  et  rogati.  Datum  in  domo  dotis  oppidi  Swan,  ans 
domini  M^CC^  quinquagesimo  sexto,  dominica  prima  post  festum  Michaelis  arcbs' 
geli  gloriosi. 

Nach  einer  im  J.  1597  yom  Original  genommenen  Abschrift  im  Haupt- Archir  £U  Schwerin,  hf^ 
Datum  dieser  interessanten  Urkunde  muss  ein  Fehler  stecken:  entweder  ist  der  Name  des  ausstelle»^ 
J^flrsten  oder  die  Jahreszahl  falsch.  Wahrscheinlich  sind  die  Zehner  in  der  Jahreszahl  rerlesen,  rai  * 
muss  1276  statt  1256  heissen.  Denn  der  Fürst  Heinrich  yon  Werle  stellte  jedenfalls  1256  noch  wf^ 
'<  allein  und  selbständig  Urkunden  aus,  wohl  aber  war  dies  1276  mOglich.  In  diese  Zeit  weisen  »od  ^ 
Zeugen  unsere  Urkunde.  Vgl  wegen  Hermann  Koss  selbst  z.  B.  Nr.  1350.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  Vit 
S.  249. 


Digitized  by 


Google 


1410  1276.  549 

1276.  Oct  28.  1410. 

LudoLf  MdLtzan,  Ritter,  Oberlässt  dem  Kloster  Dargun  zur  Beihgtmg  der 
Streitigkeäen  über  die  Grenzen  zwischen  den  Dörfern  Ournmerow  und  Scharpeow 
zwei  Hufen  in  seinem  Dorfe  Qrabauo. 

Liudolphus  miles  dictus  Molsan  vniuersis  hanc  litteram  visuris  salptem  in 
domino.  Notum  esse  uolumus  vnjuersis,  quod  super  discordia  terminorum  uillarum 
Kumerowe  et  Scarpesowe,  que  uertebatur  inter  dompnum  abbatem  de  Dargun  et 
nos,  sie  exstitit  concordatum.  Duos  mansos  in  uilla  nostra  Grabene  cenobio 
Dargun  contulimus,  heredibus  nostris  cönsencientibus,  omni  iure  perpetuo  possi- 
dendos,  ita  tarnen  ut  aduocatus  noster  ex  parte  domini  abbatis  sit  aduocatus  super 
mansos  dictos  eo  iure,  quo  ceteri  aduocati  ecciesie  superius  nominale  aduocacias 
custodiunt  ab  eadem.  Testes  huius  rei  sunt:  Hinricus  Luche  et  frater  suus, 
Godefridus  Bordeke,  Hinricus  de  Colne,  Nicolaus  Stralendorpe,  Fridericus  Wlpis^ 
Wichmannus  Glode,  milites,  et  alii  quam  plures.  Acta  sunt  hec  anno  domini 
M**  CC^  LXXVr,   die  apostolorum  Symonis  et  Jude. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  Der  aus  dem  Diplom  geschnittene  Pergament* 
streifen  zur  Anhängung  des  Siegeis  ist  abgerissen.  —  Das  Kloster  Dargun  besass  schon  seit  dem  J.  1229 
das  Dorf  Scharpsow  (vgl.  Bd.  I,  Nr.  373).  Das  Dorf  Grabene,  welches  auch  Graba  genannt  wird  (vgl. 
Bd.  I,  Nr.  330),  ist  ohne  Zweifel  Grahow,  zwischen  Loisohentin  und  Basepol  unweit  Cummerow.  —  Ge- 
druckt ist  diese  Urkunde  bei  Lisch,  Maltzan.  Urk.  I,  S.  45. 


1276.   Nov.  11.   Rostock.  1411. 

Borwin  und  dessen  Sohn  Waldemar,  Fürsten  von  Rostock,  verleihen  den  OeisU 
liehen  des  Landes  Rostock  das  Recht  der  Testamentserrichtung  und  das 
Gnadenjahr. 

In  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  sancti.  Borwinus  et  Woidemarus  filius 
eius  dei  gratia  domini  de  Rostock  vniuersis  Ciiristi  fidelibus,  tam  posteris,  quam 
presentibus,  in  domino  saiutem.  Quamuis,  ad  [rei]^  publice  possidenda  gubema-» 
cula  in  partem  soUicitudinis  diuinitus  euocati,  omnibus  in  districtu  nostro  positiv 
ad  conseruationem  iusticie,  que  vnicuique  quod  suum  est  tribuit,  ex  zelo  rectitu- 
dinis  teneamnr,  maxime  tamen  ecclesias  et  personas  ecclesiasticas,  sine  quibucr 
Bdei  sacre  relligio  stare  non  preuaiet,  pie  defensionis  presidio  debemus  in  snin 
emunitatibus  et  Ubertatibus  confouere.  Cum  igitur  pretextu  cuiusdam  praue  coti- 
suetudinis,  quam  vetnstas  erroris  et  hominum  effrenata  cupiditas  in  quibusdam 
pariibus  contra  statuta  canonum  in  libertatis  ecciesiastice  preiudicium  damnabillter 
introduxit,  dericomm  bona  mobilia  et  immobilia  per  mortem  eomndem  plerumque 
relicta  in  ecclesiis  vel  benefitiis,   in  quibus  dum  viuerent  residebant,   passim  a 


Digitized  by 


Google 


«50  1276.  1411 

dOninÜ  temporalibus  ius  patronatus  in  huiusmodi  benefitiis  obÜDenlttMis  p,9t  llür 
calem  potenciam  rapiantur  et  pro  voluntatis  eorum  libito  distracta  in  vsus  illicitos 
eonuertontnr^  ex  quo  hec  inconaenientia  frequenter  accidunl,  quod  eisdem  clericis 
idecedentfbus  testandi  de  bonis  suis  fecultas  adimitur,  et  si  quandoque  testamentom 
condiderint,  hü,  quos  ad  hoc  in  vultima  voluntate  sua  eiegerint,  iHud  exequi 
prohibentur,  ac  per  hoc  nonnuUos  eorum  sepe  contigit  decedere  iotestatos,  nee 
etiam  tantum  in  dote  vel  domibus  eorum  de  patrimonio  oruciQxi  relinquitur,  ynde 
eorum  debita  pro  sua  et  ecclesie  legitima  necessltate  contracta  persoluantur^  aiit 
persone,  quas  in  huiusmodi  beneQciis  postmodum  deseruire  contigerit,  congrue 
yaleanl  sustentari:  nos,  qui  similiter  huiusmodi  prauam  ac  detestabilem  consueta* 
dinem  a  nostris  progenitoribus  obseruatam  inueuimus  et  etiam  aliquoliens  permi- 
simus  ac  mandauimus  obseruari,  saniori  nunc  vsi  consilio  et  ad  cor  penitentie 
miserante  domino  sub  ßdutia  gratie  redeundo,  quo  facilius  nostris  progenitoribus 
nobisque  ac  nostris  in  futurum  heredibus  peccatorum  veniam  ac  eterne  beati- 
tudinis  premium  a  misericordiarum  domino  impetremus,  eidem  consuetudini^  immo 
verius  corruptele  in  hiis  nostris  litteris  de  piano  renunciamus  ac  expresse,  m 
prescriptioni  longeui  temporis,  exceptioni  doli  mali  et  in  factum  omnique  iuris  ac 
legum  auxilio,  canonici  et  ciuilis,  ac  cuilibet  actioni,  que  nobis  ac  nostris  here- 
dibus in  futurum  posset  competere  ac  contra  hoc  instrumentum  ac  eius  tenorera 
obici  vel  opponi,  ac  ipsam  consuetudinem  tamquam  sacrilegium  et  animaram 
saluti  contrariam  omnimodo  reprobamus,  per  omnem  districtum  nostrum  penitus 
^brogamus,  dantes  et  concedentes  vniuersis  ecclesiarum  rectoribus,  cappellanis  et 
vicariis  aliisque  clericis  in  nostro  districtu  videlicet  Rostoc  et  vbilibet  ecclesiastica 
beiefitia  cum  cura  vel  sine  cura  obtinentibus,  siue  sants  mente  et  corpore  exi* 
istentibus  aut  in  egritudinis  lecto  positis  seu  laborantibus  in  extremis.,  plenam  ac 
liberam  potestatem  disponendi,  ordinandi  ac  testandi  de  bonis  suis  mobilibus  et 
immobilibus,  tarn  ratione  ecclesie,  quam  de  patrimonio  vel  emptione  seu  alia 
quauis  arte  vel  industria  conquisitis,  et  in  vsus  ecclesiarum  ac  ßdelium  pauperum 
€onuertendi  ac  largiendi  suis  amieis  indigentibus  pro  sue  voluntatis  arbitrio 
fiuorumque  consilio  confessorum,  obseruata  tamen  in  omnibus  ea  forma,  qvam 
circa  huiusmodi  sacrorum  statuta  canonum  approbant  et  perraittunt.  Et  vt  ea  se 
iiberius  posse  gaudeant,  vniuersis  aduocatis,  officialibus  seu  nunciis  nostris  sub 
obtentu  fauoris  noslri  et  gracie  dista^icttus  inhibemus  ac  perpetuam  inhibitioneB 
faeimus,  ne  de  bonis  supradictis  nomine  nostro  vel  auctoritate  propria  seu  alia 
quauts  ocoesione  quomodolibet  intromittere  se  presumaat,  quominus  clerici  predicti 
ppeoominala  gaudere  vsrieanl  libertate.  Cetenun  cum  secondum  laadabileoi  ac 
piam  terra  consuetudinem  nonnulli  ex  dictis  cieriois,  quenuu  (kmas  adeo  wfmi 
comanines,  vt  ihospilalitatis  gratta  ceteriaque  pietatis  operibus,  que  in  ipsia  plmn^ 
nitm  in  4oiihii9  ^M>mmendantur,  taolo  pleruatque  debiloram  onere  pregraaentaf, 
quad  ipsis  nee  viuts,   nee  defunctis  ad  solutionam  dabttoram  Imiusmodi  prc^rie 


X 

Digitized  by  ViiOOQIC 


Uli  1^76.  551 

suppelint  facoltales,   ne  de  bonis  suis  operibus  videantor  incommoduin  reportar^^ 

quin  poKus  ad  caritatis  opera  per  largiora  beneficia  affectuosius  accendantur:   de 

consensu    yenerabilis    in    Christo    patris    ac    domini    nostri    Hermanni    episcopi 

Zwerinensis,  cuius  ad  boc  auctoritas  est  potissimum  requirenda,  {»epedietis  clericis^ 

ad  Solutionen!  huiusmodi  debitorum  annum  gratie  a  die  mortis  eorum  in  benefitiis, 

que  habuerant^    liberaliter    indulgemus.      Distinetionem    autem    ac    impetracionem 

huiusmodi  anni  gratie  predictö  domino  episcopo   per  suas  patentes  literas,   provt 

sibi  secundum  deum  expedire  videbitur,   reseruamus  et  committimus  exprimendas. 

Jn  libertatis  vero  et  gratie  predictarum  recompensam  sepedictos  clericos  humiHler 

petimus  et  in  domino  exhortamur,   yt  ad   loca   eisdem  a  nofeis  deputata  semel  in 

singulis  annis  deuote  conueniant,   memoriam   oronium  progenitorum   nostrorum  ac 

heredum   post  nos  nostramque  et  vxoris  nostre  ibidem  cum  missarum  solenniis, 

vigiliis  et  orationibus,  necnon  elemosinarum  largitionibos  ad  honorem  omnipotentis 

dei  et  animarum  nostrarum  remedium  deuotius  peractari.    Sane  cum  yenerabilium  in 

Christo  abbat  [um],  prepositorum,  necnon  dilectorum  ac  fideiium  nostrorum  miliUim 

et  arraigerorum  nostrorum  iura  patronatus  a  nobis  tenencium  communicato  constiio 

et  assensu   omnia   predicta   et    singula    eorum    accedente    fauorabili    ratihabitione 

fecerimus,  ipsis  firmiter  precipimus  et  mandamus,  vt  libertatis  huiusmodi  gratiam 

circa    clericos   sibi    subditos    modis    premissis    inuiolabiliter    studeant    obseruare, 

mercedem   a   domino   et   ea   suis   clericis,    vt  predictum   est,    in    diuinis    ofBtiis 

orationum  ac  bonorum  operum   sufTragia  perpetuo  recepturi.     Si  vero  huiusmodi 

gratiam    libertatis    aliqui    suadente    diabolo   mutare   presnmpserint,   yenerabilis   in 

Christo  pater  dominus   episcopus    Zwerinensis    contra    tales    nobis    irrequisit[i}s 

procedat  iure  suo.     Vt  igitur  hec  nostra  tam  salubris  ordinatio  futuris  temporibus 

permaneat  inconuulsa,  presentes  literas  inde  confectas  nostrorum  ac  testium  infra- 

scriptorum  sigiHorum  appensionibus  communimus.     Testes:  relligiosi  viri  Georgius 

de   Dobbran,   Johannes   de  Dargun   monasteriorum   abbates,   ordinis  Cistertnensis,^ 

Joannes  montalium   de  Nouo   Claustro   prepositus;    Gerhardus  dictus  de  Snaken- 

burgh,   Gherardus   d[ict]us^   de  Rostoc,   Joannes   dictus   Babbe,   Joannes   dictus 

Molteke,  Georgius  dictus  Molteke,  Gottanus  dictus  Morthere,  Joannes  de  Swe{r]ze^, 

Rethdagus,   Godefridus  dictus  de  Tribowe,   Wemerus  dictus  de  Haken  [stede]  \ 

Joannes  dictus  Kat,  Henricus  dictus  Wulff,  milites,  et  alii  quam  plures  clerici  et 

laici  fide  digni.     Acta  sunt  hec  Rostoc,  anno  domini  M.  CC°  septuagesimo  sexto^ 

lir  idus  Nouembris,  in  festo  beati  Martini  episcopi. 

Nach  einer  beglaubigten  Abschrift  in  dem  Copiarium  des  Rostocker  Dom  -  Capitels ,  fol.  CLXII.  — 
Wir  geben  ^  rei  statt  per,  *  dictus  statt  dominus,  *  Swerze  statt  Sweze,  *Hakenstede  statt 
Hakettsche,  amsh  abbat[am]  statt  abbatis.  —  ygl.  Nr.  1412  oad  Nr.  1415. 


Digitized  by 


Google 


552  1276.  14« 

1276.   Nov.  11.   Rostock.  141t 

Waldemar,  Fürst  von  Rostock,   verleAt  den  GeisiUcken  m  seiner  Berrsdafi 
das  Recht  der  Testamenterrichtwng  und  das  Qnadenjahr. 

In  nomine  patris  et  fiiii  et  spiritus  sancli.  Amen.  Woldemarus  dei  gnUs 
dominus  de  Rostoc  vniuersis  Christi  fidelibus,  tarn  presentibus,  quam  posteris, 
salutem  in  domino.  Ne  ea,  que  prouide  et  mature  geruntur  sub  tempore,  fiicilies 
labantur  cum  tempore,  dignum  est  ea  scripturis  auctenticis  perhennari.  Eapropter 
ad  notitiam  et  memoriam  tam  presencium,  quam  posterorum  cnpimus  penieDire, 
quod  nos  vniuersis  ecclesiarum  rectoribus,  capellanis,  vicariis,  scholarium  magistris 
aliisque  cuiuscunque  conditionis  clericis  in  nostro  dominio  ecclesiastica  benefidi 
cum  cura  siue  sine  cura  obtinentibus  siue  morantibus,  sanis  mente  siue  corpore 
existentibus  aut  in  egritudinis  lecto  positis  vei  laborantibus  in  extremis,  dam» 
pure  et  concedimus  propter  deum,  de  bonis  suis  mobilibus  et  immobiiibus  ac  de 
prouentibus  anni  gratie  a  die  mortis  eorum  in  benefitiis,  que  obtinuerant,  dum 
viuerent,  ad  eorum  debita  persoluenda  et  elemosinas  ac  donationes  salubrito 
faciendas  plenam  ac  liberam  potestatem  disponendi,  ordinandi,  donandi  ac  testanl 
pro  sue  arbitrio  voluntatis  suorumue  consilio  confessorum  ac  aiiorum  quoramiiis- 
cunque,  quibus  ipsi  clerici  decreuerint  committendum.  Si  vero  quempiam  dicto- 
rum  clericorum  intestatum  quocunque  casu  decedere  contigerit,  ordinatores  sioe 
procuratores,  qui  a  communi  clero  noslri  dominii  ad  hec  fuerint  electi,  de  rebus 
sie  decedentis  ordinandi  secundum  formam  prescriptam  habebunt  liberam  po- 
testatem. Et  vt  ea  se  liberius  posse  gaudeant,  vniuersis  aduocatis,  officialibos 
subditis  seu  nunciis  nostris  sub  obtentu  fauoris  nostri  et  gratie  districtius  inhibe- 
mus,  ne  de  bonis  supradictorum  clericorum  nomine  nostro  vel  auctoritate  propm 
seu  alia  quauis  occasione  intromittere  se  presumant.  Ceterum  in  libertatis  et 
gratie  predictarum  recompensam  volumus,  vt  prefati  clerici  bis  singuiis  aoob 
Rostoc  in  ecclesia  beate  virginis  conueniant,  memoriam  progenitorum  nostromn 
et  nostram  aic  heredum  nostrorum  post  nos  ibidem  cum  missarum  solenaib, 
vigiliis  et  orationibus ,  necnon  oblationibus ,  ad  honorem  omnipotentis  dei  et 
animarum  nostrarum  remedium  deuotius  peracturi.  Sane  cum  nos  et  venerabiles 
in  Christo  abbates,  prepositi,  necnon  dilecti  nostri  ac  ßdeles  milites  et  armigeri 
nostri  iura  patronatus  a  nobis  tenentes  communicato  nobis  inuicem  mutuo  consHio 
et  consensu  omnia  predicta  et  singula  accedente  vtrobique  fauorabili  ratihabitioDe 
fecerimus  et  iidem  quoad  beneficia,  in  quibus  et  ipsi  ins  obtinent  patronatus, 
eadem  vna  nobiscum  fecerint,  ipsis  firmiter  precipimus  et  mandamus,  vt  libertatis 
fauiusmodi  gratiam  circa  clericos  sibi  subditos  modis  premissis  inuiolabiliter  sto* 
deant  obseruare,  proinde  mercedem  a  domino  recepturi;  si  qui  vero  huinsmodi 
gratiam   libertatis  suadente  diabulo  infringere  presumpserint,   omnipotentis  dei  et 


Digitized  by 


Google 


gloriose   genitricis   eios  virginis  Marie  ac  «m^  nckhero^.-^ruiMlw 

lionem,    necnon    et   nostram   indignatioöem  t^L^*«^  schlfigen  oder 

igilur  hec  nostra  tum  salubris  ordinatio  ac  donafti*^  %^  "  darupjb  Ii€k 

8  quücunque  permaneat  iaeonuulBa,  preseutes  litteraa^?^  C  n  di*  tow 

infrascriplorum    [sigillorum]   appensionibus  cohibkui^J^^'^'  be»,   ym 

Georgias  de  Doberan,  Joanmes  de  Dargun  monaai^JiJ^    -^^-T*'  ^"^  »Wfjf* 

tiensis,  Joannes   monialium   de  Neue   Claustro  prepo^i^^     ^  t%7^ 

Snakenburch,    Gherardus    dictos    de    Rostock^   Joamies  Li^?^  ' 
Georgius  dicti  Molteke,  Gottannus  dictus  Mordere,  Joannes  tTlljS  ^yf^ibi 

diclus  de  Tribowe,  Retdagus,  Wernerus  dictus  de  Hakeii8|i^|i*^>*' 
Kat,   Henrichs   dictus   Wulff,    mijütes;    Henricus   sancte  M»w  ' '^^^ 
Jacobi,  Lodewicus  sancti  Nicolai  in  Rostoc,  Henricus  de  Bä^*^"**^ 
M[ar]lowe^,   Albertus  de  Sulta,   Ludolphus  de  Cropelm  e^S^ll*''*^ 
quam  plures  derlei  et  layci  fide  digni.     Acta  sunt  hec  Roa^T 


alii 

M.CC.LXX.  sexto,  III''  idus  Nouembris,  in  festo  beati  Martini 

-  Nach  einer  beglaubigten  Absehrift  in  dem  Copiariiim  des  Bostooker  Bom-Cap't*! 
der  ersten  Hälfte    des   16.  Jahrb.,  im  Haupt -Arofair  zu  Schwerin.  —  Diese  Abschrift  '•^^'^-^l 
—  2  Melowe.  —  Vgl.  Nr.  1411.  ^^''  *  »w^  /^ 


epbctii. 


1276.   Nov.  12.  ^^ 

Heinrich  und  Johann,  Fürsten  van  Werte,  geben  ihren  Mcmnen  und 


des  Landes    Gnoien    eine   Zusicherung   wegen   ausserordenütch^  BedenL^ 
wegen  der  Gerichtsbarkeit  der  Väschen  über  ihre  Hintersassen. 

Minricus    et    Johannes    dei    gracia    domini    de    Werte    omnibus    presen« 
scriptum   intuentibus  salutem  in  vero  salutarl.     Clara  acta  nobilium,   que  deside-- 
rantur  haberi  memoria  perpetua,  necessarium  est  scriptis  perhennari,  ^  ea^  que 
ab  ipsis  rite  et  laudabiliter  gesta  sunt,   obliuio   simnl '  cum  lapsu  temporis  auferat 
a   memoria  posterorum.     Hinc  est,   quod  notum   esse  volumus  tam  presentibus 
quam   futuris:    quondam,   cum  debitis  grauati  essemus,   petiuimus  nostros  vasallos 
dilectos  in   nostro   dominio    Gnoyen   vna    cum    subditis    nostris    spiritualibus,    yt 
Qobis  venirent  in   auxilium   ad   noslrorum   expurgationem   debitorum;    ipsi  tandem 
3eticionibus  nostris  laudabiliter  acquieuerunt,   super  qua  ipsis   referimus  actiones 
nultimodas  gratiarum,    exaudientes  nos  taliter,  quod  de  quolibet  manso  in  eodem 
lominio    simul   cum   mansis   sub   cultura   ipsorum    debent   per  triennium   quolibet 
Inno    octo   solidos   nobis   in   subsidium    ministrare.      Hiis    annis    autem    reuolutis 
lUectos    vass^s    nostros    cum    subditis    nostris   spiritualibus  lib^tauimus   ab   |iap 
)elicioiie,  tempora  vite  nostre  (h)ac  nostrorum  heredum  bona  ipsorum  quiete  per- 
>etua  poasidere  cum  iure  tali,  siouti  a  nobis  a  nouella  plimtAtione  sub  feodo.^ub 

■•UrabirglflckM  Crkiidei-Bsck  11.  20 


Digitized  by  ^ 


Google 


654  1376.  MÜ 

hac  fofina  sttscepetunt,  cprod  nullM  cinitatensis  nodter  detkiebit  aKqoen  ipri 
i^obditorum  debitorum  causa,  quin  primo  eoiiHeniat  ipaum  coram  dommo  soo.  sd 
quo  residens  est,  vel  suo  viilteo;  sl  tttnc  prefato  ciuitateMi  nostro  conn  n 
dömmo  vel  Tiliico  insticia  deperierit  et  hoc  poterit  demMstrare,  Ivnc  potesi  m 
\h  ciuitate  nostra,  vbieunque  ipsom  itiuenerit,  adiuMrio  nostri  aduocati  lidte  deii 
nere;  item  si  aliquis  subdilus  yasaUorum  nostroram  peregwit  homicidiiini  ti 
wlniis^  aut  quodifcnmque  delictum  fiierit,  et  in  ilio  manifeato  deKcto  dod  ükt 
deprehensus  vel  detentus,  quicumque  illum  pro  tali  deKcto  incausare  aoheti 
debet  ipsum  sequi  in  bonis  domini  sui  et  incausare  ipsum  coram  domioo  saopf 
delicto  perpetrato:  quicquid  ibidem  sibi  tus  ostenderit,  in  illo  sit  contentos.  J 
hac    prehabita    peticione    ipsos   tali    conditione   libertauimus   sob   consenso  eon 

groprio  addito:  si  nobis  deus  sua  gracia  annueril,  quod  diem  Tixerimus,  aliqi« 
liorum  nostrorum  suscipere  militaris  dignitatem  vel  aliquam  filiarum  nostran 
marito  copulandam,  et  per  nos  ipsos  festum  filii  nostri  vel  filie  nostre  feceriisa 
tunc  vasalli  nostri  cum  subditis  nostris  spiritualibus  ad  festum  filii  nostri  de  q» 
übet  manso  duos  solides,  cultura  eorum  excepta,  et  ad  festum  filie  noslre  qoatn 
solides  in  subsidium  nobis  dabunt.  Ne  igitur  vasallis  nostris  et  eorum  heredih 
ac  nostris  subditis  spiritualibus  super  hoc  facto  aliqua  calumpnia  oriatur,  presei 
tem  ipsis  paginam  in  perhenne  testimonium  donauimus  sigillorum  nostron 
munimme  roboratam.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M*"  CC*"  LXX""  VF.  Datum  I 
lAtiS  Nouembris. 

Naok  dem  Original  im  Havpt-ArdiiT  zu  Sohwerin,  unter  den  Urkunden  des  Klosters  Dargoo.  i 
Schnüren  Ton  rother  und  grfiner  Seide  hangen  die  zu  Nr.  1347  abgebildeten  Siegel  der  beiden  fim 
Umschriften : 

1)   ♦Sie • m ai  *  Da  *  . .  RLa 

2)   ♦  siei..VM  ♦  DomiN.  •  ..hRNNis  *  Da  ♦  waRLa 

Eine  gleichzeitige  Registratur  auf  dem  Umschlage  der  Charte  lautet: 

De  eo  qaod  noslri  non  teneantur  dare  exactionefn  in  terra  Gnogen. 
-^  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  I,  S.  166.  —  Vgl.  Nr.  1414. 


1276.   Nov.  12.  141 

Beinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werk,  gehen  ihren  Mannen  und  GaSi 
in  der  B.err8<^aft  Güstrow  eine  Zuskherwng  wegen  ausserordentlicher  Bei 
und  wegen  der  GerichtsbarJceit  der  Vasallen  über  ihre  Hintersasseru 

Ein  brieff  Henrici  vnd  Johannis  von  Werte,  darin  sie  die  vom  Add 
dcF  Herscha»  Güstrow  vnd  die  Geistlichen,  weil  sie  za  Ablegun^  der  H« 
schulde  von  jeder  Hufe  achte  schiHinge  drey  jar  lang  jeriichs  zu  entrichko  t 
^^nOHiflien,  priuilegyret,  das  kein  burger  ihre  der  vom  Adel  vndersasseo  iM 


Digitized  by 


Google 


141$  t27a  »$15 

Jialben  aniwke»  soU,  er  habe  »e  dw  vor  ihre«  Hern  o4er  Jw^kheniv^ruii^tor 
aie  gesessed)  vorerst  bespro^he«.  Jtem,  90  ein  baiir  einen  todt  gesohlfigei)  oder 
verwunden  wurde  vnd  nicht  anff  frischer  thatt  angegriffen,  der  ihn  darumb  be-» 
sebuldigen  wiU,  90II  so)di9  vor  aeinem  Janekern  tbuen.  Hierfür  sollen  die  vom 
Adel  vnd  die  Geistlichen,  wan  die  Hern  Sohne  oder  Tochter  aussgeben,  vom 
jeder  Hufen,  aiiss§;enoaimen  die  sie  selbst  baweo,  gur  Hochzeit  der  Sohne  »wfy; 
Schillinge,  vnd  zm  hochEeit  der  Tochter  vier  schilUnge  geben.  Datum  197^ 
aecundo  idus  Nouembrjs« 

Nach  GlaadfiAD*B  Dobb.  Reg.,   Nr.  VIIL  —  Das  Original  atiiiiiiite  femem  Inhalte  »aoh  qIa«  ZweiAd 
aherein  mit  Nr.  ]413. 


1276.   Nov.  30.   Büteow.  1415. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  bestätigt  tmd  ordnet  die  Verleiihung  deg^ 
Hechtes  der  Testamentserrichtung  tmd  des  Onadenjakres  von  Seiten  der 
Fürsten  Borwin  und  Wäldemar  von  Rostock  für  die  OeisiUchkeit  in  den 
Ländern  Rostock  und  Kaien. 

xlermannus  dei  gratia  episcopus  Zwerinensis  vnluersis  ecclesiarum  reoto-* 
ribus,  capeUams  et  vicariis  aliisque  clericis  in  lerritorio  Rostoc  et  Kalant  coosti^ 
Uitis  salutem  in  domino  sempiternam.  Ea  que  ad  iuris  equitatem  et  iusticie 
finüfttadinem  prouide  dispoi^unlur,  firma  debent  et  illibata  persislere,  et  ne  in 
recidiue  conlencioijas  scrupulum  relabantur,  scripturis  conuenit  auqtenticis  roborarU 
Dum  igitur  dilecti  ac  ßdeles  nostri  Borwinus  et  WQl[de]marus  filius  suus  domini 
le  Rostock  suo  nomine  ac  heredum  suorum  eis  in  futurum  legitime  succe- 
lencium,  spiritu  ducti  diuino,  vtpole  veri  iusticie  zelatores,  prauam  consuetudinem, 
mmo  verius  corruplelam  in  districtu  suo  predicto  in  ecclesiastice  libertatis 
ireiuditium  diutius  obseruatam,  per  quam  videlicet  bona  mobilia  in  ecclesiis 
ue]stris  ^  et  beneßciis  ecclesiasticis  per  mortem  predecessorum  [uejstrorum^ 
elicta  per  laicalem  potenciam  distrahi  consueuerant,  onnibus  modis  obrogantes^ 
u]obis^  [ue]strisque^  successoribus  de  bonis  ipsis  testandi,  statuendi  et  ordinandi, 
ecundum  quod  competit  de  iure  communi,  vobis  liberam  dimiserint  facultatem, 
rovt  in  instrumentis  eorum  inde  confectis  expressius  continetur:  nos  itaque 
>sorum  pie  deuotionis  aflectum  quam  plurimum  in  domino  commendantes  ac 
ictum  huiusmodi  rationabile  et  honestum  fauore  prosequentes  beniuolo,  illud 
uetoritate  ordinaria  confirmanws  ac  presenUs  scripti  patrocinio  comm^iimus^ 
t  auteni  hninsraodi  ordinatio  [ujobis'  videatur  taliter  prodesse,  qupd  per  hac 
ia]9lris  successoribus  preinditium  nullurn  fiat,  volumus,  mandamos  et  eonsulimiis 
Dna    fide,  vt  quilibet  vestnvn  corpore  sqnus  Qxistens  et  meote  dvos  vel  ties 

70* 


Digitized  by 


Google 


556  12m  Uli 


Tiros  idoneos  exequQtores  testamenti  sab  aoctentica  scriptara  vel 
solenni  eligat,  qui  teatamentiim  säum,  quod  qoidera  de  bonis  mobfflras,  qie 
Tidelicet  pecuUom  adoenlicium  nuncupantur,  condere  poteritis,  exeqoaDtor,  qiik|ie 
de  anno  gratie,  quem  vobis  presentibus  indulgemus,  debita  vestra  persohnDt)  ^ 
pro  vestra  et  ecclesie  vestre  necessitate  legitima  contraxistis ,  prouiso  Ihm 
altenciQs,  vt  successori,  quem  in  ipso  benefitio  postmodum  deseruire  cooligcnl, 
tantum  de  bonis  ecclesie  vel  beneßtii  relinquatur,  quod  possit  commode  stuteibri 
Ceterum  cum  nonnulli  presbiteri  nullos  alios  redditus  aut  pronentos  habeant  pnter 
illos,  qui  eis  de  fidelium  obhtionibus  vel  elemosinis  aut  schcriariam  regimi» 
poterint  prouenire,  volumus  auctoritate  presencium  decernentes,  vt  talibos  post 
eorum  obitum  ad  solutionem  debitorum  suorum  tantum  de  eisdem  oblationibos  sei 
elemosinis  aut  scolarum  precio  pretextu  anni  gratie  deducatur,  quantam  k 
beneficiis  ipsis  absentes  percepisse  equo  adhibito  moderamine  potuissenL  Si  qo« 
«ciam,  quod  absit,  per  mortem  subitaneam  aut  alias  improuisam  decedere  toi^ 
gerit  intestatos,  qui  forte  dum  viuerent  aliquibus  fuerant  debitis  obligatio  bk; 
buiusmodi  anni  gratie  decreuimus  aliquatenus  non  expertes,  quin  potius  eonn 
debita  modis  premissis  de  anno  gratie  persoluentur,  que  quidem  in  vsus  neees- 
sarios,  licitos  et  honestos  esse  conuersa  probationibus  verisimilibus  quibusauKp; 
legitimis  constiterit  documentis.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  pagoa 
nostre  confirmationis  ac  ordinationis  inMngere  vel  ei  ausu  temerario  contnirt; 
si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  dei,  beaif 
Marie  semper  virginis  matris  eins,  necnon  excommunicationis  sentenciam,  quam  i 
talem  in  hiis  scriptis  sentencialiter  proferimus,  se  nouerit  incurrisse.  DalD 
Butzow,  anno  domini  M^CC^LXXYL,  in  feste  beati  Andree  apostoli. 

Nach  einer  beglaubigten  Abschrift  im  Copialbuche  des  Rostocker  Dom-Capitels,  foL  CLXIY.  ^ 
gibt  diese  irrthümlich  *  DOstris,  ^  DOstrorum,  '  Dobis,  ^  DOstrisque,  Termathlich,  weil  der  Schreiber  Qni  si 
Urön  für  Om  und  Drör.  nahm.  —  Vgl.  Nr.  1411   und  1412. 


1276.   Dec.  28.   Schwerin.  141ft 

Hdmold,  Graf  von  Schwerin,  verkauft  mä  Zustimmung  seiner  Brüder  fe 
zelm  und  Johann  dem  Dom^CapiteL  zu  Schwerin  das  Eigenthum  von  1  Buk 
zu  Medewege. 

Xlelmoldus^  GralT  zu  Schwerin,  verkauflt  mit  bewÜligung  seiner  brod^ 
Guncelini  vnd  Johannis  dem  Capitul  dess  Stiffls  zu  Zweryn  den  eigenthumb  » 
sieben  hufen  im  dorfle  Metwede  mit  aller  derselben  nutzung  vor  ^0  Mk.  lut^i 
jedoch  furbehaltlich  das  hohiste  gerichte  vnd  die  Landtware,  item  das  Borehwer^ 
Datum  Zweryn,  anno  domini  1277.,  in  die  Jnnocentom. 


Digitized  by 


Google 


14«  1276.  557 

Nftch  CQbindmo,  Pxotoe.  (oL  1B^  —  Clandrian  bemerkt  über  "^das  Origioal:  „I^ms  Sigil  biran  isi^ 
qodi  kenlicb,  aber  der  brieff  ist  s^r  locherig/  —  Das  Jabr  Ut  ungewiss;  wenn  Graf  Helmold  den  Jabret« 
aofang  nicht  nacb  Weihnacbten,  sondern  nacb  dem  1.  Januar  reebnete,  so  würde  die  Urkunde  erst  auf  den 
28.  Dec.  1277  zu  setzen  sein. 

(1276—1278.)  1417. 

Aufzeichnung  über  eine  Bürgschaft  für  drei  Wenden  zu  Wismar. 

i>ertoldus  Vogel  proroisit  XII  solidos  pro  tribus  Slavis,    quos  soluet  in 
nathiitate  domini. 

Nacb  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  58. 


(1276—1278).  1418. 

Aufzeichmmgen  über  Ausstände  der  Stadt  WiSTnar. 

JJouiinus  Gerardus  Metzeke  et  frater  eius  dominus  Hartwicus  et  dominus 
Hermannus  Storm  et  dominus  Conradus  Pren  et  dominus  Godescalcus  Pren  et 
dominus  Gunterus  de  Leuezoywe  promiserunt  consulibus  CC  marcas  Lubecensis 
monete  media  fide.    Martini  intrabunt  et  non  exibunt  nisi  cum  voluntate  consulum. 

Gerewinus  monetarius  et  Swedherus  promiserunt  LX  marcas  consulibus 
pro  domicello  nostro.     Quandocumque  consules  uoluerint,  soluent. 

Nacb  dem  "Wism.  Stadtb.  B,  p.  58.  —  Genau  lässt  sich  die  Zeit  dieser  Aufzeichnungen  nicht  an- 
geben« Keinesfalls  fallen  sie  ror  1276,  nacb  Personen,  die  in  einem  unmittelbar  yorbergebenden  Anlage- 
register Torkommen,  zu  scbliessen,  und  beziehen  sich  wahrscheinlich  auf  Darleben  oder  Schäden,  welche 
die  Stadt  in  der  Vormundschaftsfehde  gemacht  hatte.  Zwischen  beiden  Aufzeichnungen  steht  auch:  „Petra 
de  Crucoywe  remisse  (!)  sunt  XU  solidi  de  coilecta  pro  armis  suis,  que  perdidit  in  gwerra.** 


1277.   Lüneburg.  1419. 

Vogi  und  Roth  zu  iMndmrg  bezeugen,  dass  der  läSbeker  Bürger  Siegfried 
van  der  Brügge  der  Domkirche  zu  Satzeburg  eme  SaJzhebung  auf  der  lAin^ 
burger  Sülze  geschenkt  hat. 

A^duocatus  et  consules  in  ciuitate  Lüneburg  omnibus  hanc  lilteram  visuris 
;alutem  in  domino.  Nolum  facimus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  Sifridus 
Fe  Ponte,  ciuis  et  burgensis  Lubicensis,  contulit  liberaliter  ecclesie  in  Raceburg 
mnuatim,  videlicet  in  festo  beati  Michaelis,  duo  talenta,  que  iacent  in  domo,  que 
locatur  Jnferior  Cluuinge,  in  duabus  sartaginibus  ad  dextram  manum,  cum  eadem 
lomus  intratur.  Jgitur  rie  ista  donacio  in  posterum  ab  aliquo  valeat  reuocari, 
»resentem  litteram   appensione  sigilli  nostre  ciuitatis  duximus  roborandam.     Huius 


Digitized  by 


Google 


Ii58 


1277.  UM 


rei  lestes  sunt:  dominas  WiUikinus  de  Gustede  adaocatus,  consules  de  dniliile; 
Wulboldus,  Bertoldus  Longus,  Albertus  Holle,  Johan  Om,  Johan  de  Visen,  li- 
dingerus,  Johannes  Bertoldi,  Tidemannus  Zabelli,  Verdewardus  aurifaber,  Maie 
Zabel,  Titmarus  Eerenberli  (!),  Alart  de  Scilslene,  et  alii  quam  plures  viri  proli 
el  fide  digni.  Datum  Lüneburg,  anno  domini  milleslmo  ducenlesimo  seploagesi» 
Septime. 

Nach   dem   Copiar  I.    der  Ratzeburger  Kirche  im  Archir  zn  Neustrelita.   —    Gedruckt  bei  t.  W» 
phalen  II,  p.  2095,  und  daraus  bei  Schröder,  P.  M.  U,  S.  2944. 


1277.   Wismar.  14» 

Barnim,  Heriog  von  Pommern,  schenkt  dem  Antomus-Hospitcde  zu  Tempi 
den  Ort  Sckwantust  bei  Camin  mit  allem  Eigenthum^. 

ßarnim  dux  Slauorum  donauit  maglstro  et  fratribus  hospilalls  sancli  An- 
lonii  locum  silum  apud  Gamin,  qui  uulgariter  uocatur  Zwanteböcde,  cum  m 
iure  el  proprietate.     Datum  Wismar,   anno  1277. 

Nadi  Regesten  der  Urkunden  des  Klosters  Tempzin  aus  der  Mitte  des  16.  Jahrh.  Die  ÜrkunaeJ 
nicht  mehr  vorhanden.  Der  in  der  Urkunde  genannte  Ort  heisst  jetzt  Schwan  tust  und  liegt  auf  ^ 
Insel  WolUn,  am  Caminer  Bodden,  der  Stadt  Camin  gegenfiber.  Die  vorstehende  Begeste  hat  in  to  B» 
Schrift  sicher  „ZwantehuCde**,  doch  muss  wohl  „ZwantehuSde"  gelesen  wetdan;  denn  im  J.  1243  vsi* 
naues  et  tabernac  inter  Zwinam  et  ^.ZwantuuSt",  und  in  den  Statuta  ecclesio  Camin.  Hebungen  eis 
Caminer  Dompräbende  in  „SwantuCZ**  oder  „SwantuS"  genannt;  vgl.  Klempin's  diplomatische  Beiträgt  a 
Geschichte  Pommerns,  1859,  S.  312  und  860.  „Das  böhmische  Substantiv  swatost  bedeutet:  HeilifW 
Heiligthum";    vgl.  Kosegarten,  Cod.  Pom.  I,  S.  620. 


1277.   Lübek.  1421 

Burchard,  BiscJwf,  der  Propst  Nicolaus  (von  Meklenbtirg)  und  das  0 
Gapitd  zu  LubeJc  bestimmen,  dass  Tcünftig  jedes  Jahr  am  Freitage  nach^\ 
Jiannis  die  beamteten  Domherren  Rechnung  ablegen  und  die  Aemter  von  «äö 
besetzt  werden  sollen. 

Anno  domini  M^CC'LXXYir  stalutum  est  in  cjapitulo^  prei6Btibus  dom^ 
Burghardo  episcopo,   Nicholao  preposllo  et  vnluersis  canonicis  —  —    — . 

Nach  Leverkus,  Urk.  des  Biith.  Lübek  1,  S.  249,  aus  dem  Reg.  Cap.  Lub.  I,  S.  188\ 

1277.   Rostock.  >  1421 

Eiko  verkauft  an  Hermann  Ome  eine  Baustelle  bei  dem  Fvarslenhofe  zu  Bo^^ 

fiiko  vendidit   Hermanno   Ome    aream   unam    iuxta   curiam    doBuai  ^ 
<iuam  sibi  racionabiliter  coram  consilio  resignauil. 


Digitized  by 


Google 


1428  1277.  559 

Nach  dem  Bosi.  Siadtb.  C,  fol.  18.  —  Der  Fürstenbof  zu  Rostock  kommt  niciit  l^nß^e  herz^ck 
an  mehreren  Stadtbuoh-Aufzeichnungen  yor,  welche  seine  Lage  und  Umgebung  etwas  yerdeutlichen: 

„Petrus  Scarpesuert  yendidit  Thideroanno  fratri  suo  mediam  partem  hereditatis  sue  site  in 
, longa  platea  supra  curiam  domini  de  Rozstoc.**     1297.    (Rost.  Stadtb.  1295  flgd.,  f.  57.) 
„Borchardus  carpentator  yendidit  Botghero  Soltman  hereditatem   ligneam,    in    longa   pla* 
„thea  in  opposito  curie  domini  terre  sitam.**     1325.    (Stadtb.   1324 — 1337,  fol.  25.) 

^Domina  Gerburgis  de  Altena  —  —  yendidit  Mathye  claudtcanti  hereditatem  ynam  in 
„plathea  transuersa  iurta  curiam  domini  terre  sitam,  que  quond am  Martini  de  Badelt 
„fuerat."     1305.    (Stadtb.   1304—1314,  foL  16\) 

„Johannes  Tolner  yendidit  Gotfrido  stupanatori  et  suis  iustis  heredibus  stupam  ynara,  quam 
„habuit  in  noua  ciuitate  iUxta  curiam  domini  terre,  ab  yno  triangulo  ad  alium,  sicut 
ndofflui  et  stupa  conprebense  sunt,  ita  quod  extra  stupam  nichil  habeat.     Sed  Johannes  Tolntr 

„yiam    apponet    quatuor   pedum    circa    puteum  in  circuitu .     Anno    domini   M°  CCC°  Vn*^, 

„Egidii  (Sept.  1).  Aqueductum  autem  habebit  dictus  Gotfridus  de  dicta  stupa  per  hereditatem 
„Johannis  Tolner  perpetuo,  quem  conductum  ipse  Gotfridus  emendabit.**  (Daselbst  fol.  50 ^) 
Diese  Badstube  lag  „iaffa  plateam  transuersam  platee  stupenatorum  et  piscatorum."^  (Stadtb.  1324  f., 
fol.  81.)  (Dass  der  Fürstenhof  „auf  der  Neustadt**,  „unweit  des  Bramowcr  Tbores"*  gelegen  habe,  haben 
schon  Lisch  und  Mann  in  Jahrb.  XXI,  S.  50,  yermuthet.  „Denn  im  Jahre  1329  erwarben  die  Grapen- 
giesser  eine  Hausstätte  auf  der  Huder  hinter  dem  Hofe  des  Landesherrn  [supra  Hude  retro  curiam 
domini  terre].**) 

„Domina  Hildeburgis  relicta  Conradi  de  Curia  —  —  resignauit  Winando  de  Sosat,  geneto 

„suo,  hereditatem  angularem   iuxta  curiam  domini  terre.**     1308.    (Daselbst  fol.  63.) 

Der  Hoffischer  Peter  (1289:   „hereditatem  quandam  iuxta  Petrum  piscatorem  curie**,  Stadtb.  A, 

Heft  5,  Lage  4,  fol.  4)  wohnte  ebenfalls  beim  Fürstenhofe.    Denn  es  heisst   1329  (im  Stadtb.  1324  —  35): 

„Dominus  Johannes  monaehus  in  Doberan,  filius  £yghelberti,  enm  consensu  Hermann!  Cimi- 

„terii,  sui  tutoris,  yendidit  Johanni  Ruber  mediam  partem  hereditatis,  que  quondam  Petri 

„hoyeyischer  fuerat,  apud  curiam  domini  terre  sitam.** 

Im  Jahre  1319  wird  auch  die  Hof kü che  erwähnt:   „Domina  Gesa  filia  Segebo[do]nis  yendidit  Con- 

„rado   Hoppener   hereditatem   ynam   ex   opposito   coqnine   domini    terre.**      (Stadtb.  1817  —  13211; 

fol.  51.)  —  Endlich  kommt  1308  (Stadtb.  1304  —  1314,  fol.  64)  auch  eine   „yalua  domini  terre**  vor; 

„Amoldus  de  Hamme  yendidit  Arnolde  de  Dote    curiam    et   itabulura    inter  Sjrich  Frisonem  et  ipsum-Ar- 

„noldnm,    sicnt   sibi    cum    amicis    suis   demonstrauit,    cum    aqueductu   perpetuo  per  curiam  suam  ysque  la 

„platheam,  ex  opposito  yaloe  domini  terre.** 


1277.   Wismar.  1483. 

Der  Wismarscke  Rath  stellt  Johann  Dargetzow  als  seinen  Diener  und  bei  der 
Waage  an. 

Anno  domini  M'^CCTLXXVir  conuenerunt  consules  Johannem  de  Darge- 
oywe  famulum  eorum  et  nuncium  ciuitatis,  quod  quoiibet  anno  dabunt  sibi  X 
larcas  denariorum  in  IUP  temporibus  anni,  et  super  hoc  leuabit  omnem  iu- 
ticiam^  quam  habuit  antecessor  suus  Henricus  Lithcop;  sed  Johannes  represen- 
ibit  consulibus  de  libra  et  denarios  de  modus,  et  super  hiis  tenebrt  Johannet 
num  famulum  ciuitati  in  expensis;  et  Johanni  dabunt  constdes  duas  tunicas  ad 
inum.     Hanc  graciam  habebit,  tamdiu  deseruire  poterit  et  consules  sibi  fanent.^' 

Nach  dem  Wiim.  Stadtb.  B,  p.  62. 


Digitized  by 


Google 


Q60  1277.  m 

(1277.)  Wismar.  1424 

Aufzeichnung  über  die  Begnadigung  eines  Friedebrechers  von  Seiten  der  Stot 
Wismar. 

Quidam  famulus  Albertus  nomine  de  Gripeswolde  fuit  detentus  pro  eo. 
quod  noctumo  tempore  vulnerauerat  vigilem  ciuitatis.  Pro  quo  excessu  sente- 
tiam  capitalem  debuerat  sustinuisse,  sed  ad  peticionem  multorum  proboram  viroru 
Ulla  fuit  sibi  data.  Pater  uero  suus  ueniens  huc  de  Gripeswolde  Albertus  no- 
mine, water^'orere,  et  fratres  iam  dicti  famuli  Johannes  et  Johannes  iurauenint » 
firmam  pacem  tenendo  in  sanctis  pro  causa  predicta  et  fecerunt  orweydhe  com 
consulibus  et  actoribus  per  colla  ipsorum. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  62. 

(1277.)   Wismar.  1425 

Hinze  Tessiken  Sohn  und  die  Seinen  schworen  der  Stadt  Wismar  XJrjMu 

Hince  Tessiken  filius  et  Tessike  et  Mertin  fratres  et  Otto  patruus  eona 
et  Hince  Tessiken  filius  de  Coselowe  et  Radazce  villicus  de  Butlingin  et  Tril^ 
de  Malentin  et  Bernardus  de  Pfuzcecowe  et  Dargaz  de  Coselowe  et  Hince  Vt^ 
seken  filius  de  Coselowe  et  Gerhardus  et  Radolf  de  Holtorpe  et  Hinricus  \^ 
filius  et  Ciren  de  Butlingin:  isti  promiserunt  et  iurauerunt  orueyde  pro  eo,  qü 
detentus  fuit  idem  Hince  pro  quodam  excessu,  per  colla  sua.  Jnsuper  Ba 
dictus  de  Barnecowe  promisit  pro  suo  Slauo,  quod  eandem  cautionem  tes« 
debeat  et  seruare. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  62. 

(1277.)   Wismar.  1421 

Aufzeichnung  über  Besitz,  todchen.  Namno  von  Krvkow  und  sein  Seht,  Fin 
zu  Wismar  in  der  Stadt  und  zu.  KmJeouo  und  in  der  Köppemäz-MM 
Oäbem  übertragen  haben. 

Osbernus  habet  in  Crukoywe  111  quartalia  in  libertate  el.  hereditates  \ 
resignauerant  sibi  Nanno  de  Crukoywe  et  filius  eius  Wemerus,  el  VI  wk 
annone  in  molendino  Copernisce,  que  habet  Osberaus  ab  Nannone  et  filio  e 
Wernero  in  pheodo  et  sui  heredes  scilicet  Osberni,  scillcet  filii  uel  filie,  ^ 
seruienl  sibi  cum  aquo.  Jnsuper  aream  apud  cimiterium  prope  aream  Willei 
«artoris  eciam  resignauerunl  sibi. 


Digitized  by 


Google 


1437  1277.  561 

Nach  dem  Wism.  Siadtb.  B,  p.  51.  —  Krukow  lag  zwivehen  S.  Jacob  und  der  Lübfchen  Burg,> 
westlich  TOD  Wismar.  Das  Feld  links  yod  der  Strasse  heilst  noch  heute  das  Krukower  Feld.  Dasselbe 
wird  aber  ursprünglich  bis  an  die  See  gereicht  haben,  wie  es  scheint.  MNicolaus  Gode  emit  de  domino 
Kadowen  tres  ingeres  agrorum  sitos  super  campo  Crucowe  circa  lacus,  quos  sibi  resignauit,  sicut 
Borste  pertinebant,  et  warandiam  promisit  annum  et  diem.**     1337,  Aegydii.    Stadtb.  II^    Fragm.  fol.  31^ 


1277.   Jan.  18.  1487; 

Wizlav^   Fürst  von  Bügen,   verkauft  den  Markgrafen  van  Brandenburg  das 
Land  Scklawe  und  die  Stadt  Bügenwalde^ 

—  —  Nos  Wizlaus  dei  gralia  Ruyanorum  princeps  recognoscimus  et  publice 
irotestamur  presenlibus,  quod  cum  dilectis  soceris  oostris  illustribus  principibus 
[ohanne,  Ottone  et  C[onrado]  marchionibus  Brandenburgensibus  placitaodo  con- 
lenimus  in  hunc  modum^  quod  vendendo  terram  Zlauuam  cum  castris  suis  et 
^iuitate  Ruyenwolde  ipsi  domini  marchiooes  nobis  promiserunt  cum  XX  militibus 
ide  data  tria  milia  DC^  marcas  argenti  Brand.,  tali  couditione  interposita,  quod 
luo  milia  trecentas  marcas,  quas  pro  glorioso  domino  nostro  Eryco  rege  Danorum 
mm  nostris  compromissoribus,  domino  videlicet  Barnim  duce  Slauorum  et  domino 
iVoldemaro  de  Rodstok  nostro  consanguineo,  tenemur,  debemus  de  summa  de- 
mrtare  prenotata,  si  ipse  predictus  dominus  noster  rex  Dacie  et  sui  compromis- 
;ores  supervixerint  et  soluerint,  ut  tenentur.  Si  vero,  quod  absit,  contingeret, 
mndem  Erycum  regem  decedere,  et  ipsi  promissores  casu  emergente  non  sol- 
lerint  dictam  summam,  extunc  prescripti  marchiones  nobis  ipsa  duo  milia  GCC^ 
narcas  soluere  tenebuntur  —  —  — .  Acta  sunt  hec  circa  pontem,  que  vocatur 
]!ynsowe,  anno  domini  W  CC  LXXVIF,  in  die  sancte  Prisce  virginis.  Data  in 
jolenbeke  etc. 

Aus  dem  Copialboche  des  Kdnigl.  Geh.  Kabinets-Archiys  in  Berlin  bei  Riedel,    Cod«  dipL  Brand.  11, 
Bd.  1,  S.  129.  —  Vgl.  Geroken,  Cod.  Brand.  I,  S.  247. 


1277.   Febr.  24.  1488. 

Das  Kloster  Bühn  verkauft  an  Herder  von  Dömdow  12  Hufen  zu  Oranzin 
zu  Lehn,  unter  Vorbehalt  des  Vorkaufsrechtes. 

Minricus,  Propst,  vnd  Heylewig,  Priorin,  vnd  ganlz  Conuent  zu  Rune 
erkauffen  mit  consens  des  BischotTs  zu  Zwerin  zwolff  hufen  zu  Grantzin  mit 
Her  nutzung  vnd  frucht  vnd  gericbte  an  24  ss.  vnd  darunter  Herdero  von 
)omelow  vor  312  Mk.,   welche  hufen  sie  ihm  zu  lehne  eingethan,   das  er  vnd 

M«klMWrgiichM  Ürkii4«i-Iich  II.  71 


Digitized  by 


Google 


998  1277.  1421 

seiee  erben  dieselben   nicht  verkauffen   sollen,    sie  haben  sie   dan  dem  Gofltet 
vorerst  angebolten.     Datum  1277.,  in  die  sancti  Mathias  apostoii. 

Nach  Clandrian,  Frotoc.  fol.  231  ^  —  Clandrian  bemerkt  dazu:  nDIser  brieff  ist  sehr  TermnUdet ni 
löcherig."  —  Gedruckt  in  Jahrb.  XXV,  S.  295. 


1277.   März.   Güstrow.  1421 

Heinrich  und  Johaam,  Fürsten  von  Werte,  verhaufen  dem  Kloster,  zum  hi 
Kreuz  in  Bestock  6  Hufen  in  Damm,  wdche  früher  dem  Ritter  Eam 
von  FlototJO  gekört  hatten,  mit  Zustimmung  desselben. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Heinricus  et  Johannes  dei  gnd 
domini  de  Werle  vniuersis  Christi  fidellbus  presens  scriptum  visuris  imperpetnuH 
Piropter  labilem  memoriam  variasque  hominum  voluntates  dignum  duximus  esü 
maüdum,  vt  ea,  que  debent  inconwisa  manere,  litterarum  testimonio  roborenbi 
quatinus  exinde  habeatur  cognicio  veritatis,  si  super  hiis,  que  acta  sunt,  snbori 
contingat  aliqnid  questionis.  Scire  igitur  volumus  tam  natos,  quam  nascitoit 
vniuersos  Christi  fideles,  nos  ob  reuerentiam  dei  omnipotentis  et  beate  Marlene 
consensu  vnanimi,  prehabito  mature  deüberationis  consilio,  vendidisse  cenoi» 
sanctemonialium  sancte  Crucis  in  Bozstok  sex  mansos  in  villa  Damme,  qui  qoos 
dam  fuerant  Heinrici  de  Ylotov  militis  nostri,  pro  ducentis  marcis  et  X  mard 
denariorum,  soluentes  annis  singulis  viginti  marcas,  cum  omni  iure  et  proprieU 
integra,  quemadmodum  iam  fate  sanctemoniales  villam  Bandowe  in  suis  teraii 
possidere  dikioscuntur,  accedente  ad  hoc  libem  voluntate  memorati  Heinrici  mi 
de  Ylotov  heredumque  suorum,  libere  imperpetuum  possidendos.  Ne  autem  Ih 
factum  nostrum  racionabile  per  processum  temporis  a  nobis  aut  nostris  posier 
vel  dicti  Heinrici  heredibus  aliquatenus  valeat  irritari,  presens  scriptum  inde  coe 
fectum  sigillorum  nostrorum  appensionibus  et  Heinrici  fecimus  in  testimoDk 
roborari.  Testes  huius  rei  sunt:  Heinricus  ecclesie  sancte  Marie  plebanns 
Rozstok,  Heinricus  plebanus  de  sancto  Jacobo,  Wolterus  de  sancto  Petro,  Lodi 
wicus  de  sancto  Nicoiao,  magister  Theodoricus  de  Bepin,  clerici;  Nicolaus  Galh 
Heinricus  de  Ylotov,  Jordanus  de  Kropelin,  Johannes  de  Antiqua  Ciuitate,  Hä 
ricus  de  Kremun,  Raddagus,  Godeco  Luch,  milites;  burgenses  vero:  Heinrict 
filius  Adolphi,  Johannes  aurifaber,  Johannes  filius  Jken,  Heinricus  Miles,  Hei 
mannus  Psalme  et  alii  quam  plnres.  Datum  Guzterowe,  anno  gracle  RT  ducfi 
tesimo  septaagesimo  septimo,  mense  Harcio. 

Nach    dem    Original   im  Archiy   des   Klosters  zum   heil  Kreuz  in  Rostock.     An  Schnüren  tod  n^ 
tnid  gelber  Seide  hanjren  drei  Siegel: 


Digitized  by 


Google 


1430  1277.  66S 

1)  das  lohild förmige  Siegel  des  Fünten  Heinrich  (abgebildet 
zu  Nr.  1347)  mit  der  Umschrift: 

Sie •  ..(BIN.  •  ...,101  »  Da  ♦  waRLa 

2)  das  Siegel  des  Fürsten  Jobann  (ebendas.  abgebildet)  mit 
der  Umschrift: 

^  816.. LVM  «  DOmiNI  •  ..hRNNIS  *  Da  *  ..RLa 

3)  ein  hieneben  auf  Kosten  des  Herrn  Yon  Flotow  auf  Kogel 
abgebildetes  schildförmiges,  grosses  Siegel  mit  zwei  in*8  An- 
dreaskeuz  gestellten  Balken  und  einem  Qinge  in  jadeja  Wickel; 
IJmscbrif  t : 

»ii  s  #  a)[qLms  #  haB[Ri]ci  #  Da  #  VLO^[ojwa 

In  der  ganzen  älteren  Zeit  führen  die  y.  Flotow  nicht  (wie  seit 
dem  16.  Jahrb.)  ein  stehendos,  sondern  ein  sogenanntes  Andreas- 
kreuz im  Schilde.  Auf  diesem  in  seiner  Art  hdchst  seltenen  Siegel 
des  Stammraters  dos  Geschleofats  ist  aber  das  Andreaskreuz  sehr 
uoregelmässig,  indem  die  beiden  oberen  Balkenenden  noch  ein  lial 
so  lang  sind,  als  die  unteren.  Man  konnte  daher  nach  diesem 
ältesten  Siegel    auch   annehmen,    dass  das  Wappen  der  r.  Flotow 

ursprfiQgUeh  aus  einem  rechten  und  einem  liaken  Schrägebalken,  welche  too  eelbtt  ungefähr  ein  oareg«!- 
mässiges  Andreaskreuz  bilden,  und  den  Tier  Bingen  bestand.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Habo.  Urk.  I  ß^ 
S.  68. 


1277.   März  17.   Plan.  1430. 

Heinrich  und  Johann,  Fürsten  van  Werle,  verleihen  dem  Kloster  Dargtm,  auf 
Bitte  des  Ritters  Hermann  Mustehe  und  seiner  Freundet  das  Eigen(hum  des 
Dorfes  Klem-MethUng. 

xiimricus  et  JobaiiBes  dei  gracia  domini  de  Werle  onmibus  ib  perpetnm«. 
Qtioniam  amnes  stabimus  ante  tribunal  Christi  recepluri,  prout  in  corpore  ges* 
sinius,  salubre  animabus  aostris  duximus^  diem  messionis  extreme  elemosinis  ac 
piis  operibus  preuenire.  Hinc  est^  quod  notum  esse  uoluiuus  tarn  presentibus, 
quam  futuris,  quod  nos  ob  reuerentiam  dei  ac  gloriose  virginis  Marie  ac  remis^ 
sionem  peccaminum  aostrorum  necnon  et  heredum  noslrorum^  simulque  ad  peti^ 
[^ionero  Hermanni  militis  dicti  Musteke  et  amicorum  suorum,  proprietatem  ytfto 
\Ietnic  Minoris  cum  terminis  et  ^istinctionem  terminorum  cum  onmi  iure^  quo4 
n  ea  habuimus^  ifi  siluis,  nemoribus,  pratis^  aquis  et  pascuis,  liberaliter  dedimus 
:enobio  Dargun^  cum  iudicio,  sicut  alia  bona  sua  a  no)^is  possident,  iure  perpetuo 
K>ssideBdam.  Testes  huius  rei  sunt:  Nicolaus  Gallus^  Johannes  de  Belin,  Godeioe 
iuoh,  Hinricos  de  Ulotowe,  Johannes  Coz,  Johannes  de  Dwu)in,  mHRes,'  et  alM 
|uam  plures.  Ut  igitur  bec  donacio  semper  firma  permaneat,  presentem  Ulteram 
»de  conscriptam  sigiUi  nostri  munimine  fecimus  communiri.  Datum  in  Plawe, 
nno  domini  M^  CC"  LXX^  VIF,  \W  kal.  Aprilis. 

71- 


Digitized  by 


Google 


1277. 


t« 


Smck  ^%m  Original  im  Haupt-Archir  su  Schwerin.     An    der  ersten  Stelle  hängt  an  eioer  Scboi«- 
rc^tWr  »a^  grüner  Soide  das  xu  Nr.  J  347   abgebildete  schildförmige  Siegel  des  Fürsten  Heinrich-  Uiiis<k 

4«   SI(9ILLV.  •   DO©I •  .INRl.I   •   Da   •   ..RLa 

TW'   t%>^:t«*  Skgifl  fehlt  gan«,  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Qesch.  des  Geschl.  Hahn  I B,  S.  70. 


i'irr.  Märt  19.   Wismar.  y^ 

AmtMasia,  f'Uratm  von  Meldenburg,  Nioolaus,  Propst  m  Lübek  und  Sckm 
nnd  JohtMH,  Fürst  von  Meklenbwg,  genehmigen  den  Ankauf  des  M 
rhrftt(^t  </f«YA  die  Stadt  Wismar  und  legen  denselben  zu  WeuMüdsr&k 

tn    nomino    sanclo   et   indiuidue    trinitalis.     Anastasia    dei   gracia  doii 
^<tr»v»jv»k^«ij«,    Nioolaus    eadem    gracia    Lubicensis    ac   Zwerinensis   efccIesiarB 
ifns  Ol  Johannos  domicellus  Alagnopolensis  omnibus  presens  scriptum  \m 

loVM«  )f«r<''M'nriuin  o(  subsidium  fulurorum.  Humanarum  mulUkido  et  nvä 
«.Mx^nufK  4MKt^UtM  noalro  menlis  excedit,  el  propterea  ita  ordinauit  sapienli 
^vM.wi,»n,>s*,  ><»  quod  cnpore  in  nobis  memoria  non  polest,  liUeramm  capaciUs 
♦i-^^n  <.^M>Hrmw  «olloiHm  enulrireU  Nouerint  ergo  lam  posleri,  quam  preseDb 
^^v  ^>M>*»V\t  »^  vnluorsllas  bui^nsium  nostrorum  de  Wismaria  curiam  dicia 
H,»*\%«  xs^  <mw.  pn»Us,  pascuis,  palude,  qoe  wigo  moor  noncapaUur,  el ot 
*,«vx  i»«**Vx  ü«!?»»  «icul  aclenus  in  longum  el  laliun  circnmqnaqoe  distiocb! 
i:.  .;»,iK  Uv>..Sv  \^\^^  !*«»\cenlis  marcis  denariorum  iuste  empcionis  lytalo  ememi: 
...UV  «\»H>.^>^  <'l  «  domlno  Heynone  fntribiis  de  Lewetzowe  el  eonim  het 
:  -^v  viK  ;^v  hi»M<«»rt*  suecossuris.  Xos  ergo,  vi  exfaiberenos  clarins  io  op] 
^.,>   «N>«v>^v«Ax  ^m)H>«j<i\s  «mpiecUmur.  dilecUonis  prabadonea^  ipsis  predicleßS 

..v,,  ,«♦  v^w  omni  llborlato,   gnci«  el  coin  omni  iure,   qaod  wicbddesKa 

»vsv   is^vw  '♦^^M^mi'l  noloU  adhibilo  ctua  ■alarilale  boaa  coBsilio  et  optenloca 

.N.V.. ;^^^«    (K>^vU  ooMMonsu  eorwideai  nintiun.   q«  Unc  mImsciub  stabil  et» 

SS  \  v>vv  yv^v^HO)^«  oonsuouertuit«  per  sonempnea  stipabcämieai  de  maoa  pia 

X   .vAv*    A.»*»^!^  Wa<rm>H<'ns's»  «*  «!•«■  doaini—  Teodi  pertncbal,  in  mM 

^.v«♦^^  >x,s..a  N^M^*«l«m  »ooundum  ct>n$iiet«iuKW  palrie  fiKlaB  diaisimis  elt» 

s  vv.  \  vv.  Nvi^s^vl««»  Ol  ulllilaUH»   locitts  TniuersitaÜs  petpetais  teaporibos 

,.  v.x^K     \v  v^vS^  Ih'O  donaoio  «  »ullo  «Kressorua  cdsironBa 

V,   x,.^  vvxv\W»IU   »««'«^  dobilo  finnilatis  rx^hur  ofO^ineal. 

>nU«.,xv  vrti\H»«Mi«i   no.sl^>n^l«l   appt^nsivn'bms  finrJler 

,,  vv>vs.M  ^v»^wmlbiw,   q««>s  huic  fock»  ««ilir-i  cx^tportöer 
^     -,    vvv«s^  !»>v     ««»blli«  >ir  CJonirdws   (\W)<r$  Hö^lacie  e* 

V»  >  >^)»A**>  N^^*  lUvobor»^  tJhwiwhas  ÄHrtw.  Os«  ie  BeaeHo 

H>.  sv»^J»VA  0»  Uoyn«   (V*lro*  d^  l^wtto»^*.   G«iscakas  ^«ea,  Bäett 
.  vNv\     S\\jibobod«>»   UinrtCH$   fhilor  Werwrl.   J»eik  Tessdie.  Ai£« 


V 


Digitized  by 


Google 


1432  1277.  56J> 

Bernardus  dictus  Nenneke,  B0ge^  Wernerus  Wulfhaghen,  Johannes  de  Krukowe^ 
Marquardus  de  Walmerstorp ,  Hinricus  Albus,  Hinricus  Kvle,  Bartrammus  Ermi- 
gardissone,  consules  anni  illius,  et  alii  quam  plures  clerici  et  laycL  Acta  sunt 
hec  in  Castro  Wismarie,  anno  dominice  incarnacionis  M'' CC"  LXX""  VIF,  Xllir 
kalendas  Aprilis,  per  manus  Gozscalci  notarii  curie. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  Priy.-Buehe,  mit  dem  Rubrum :  ^De  empciooe  curie  diote  Dorsten."  — 
Yielleicht  ist  es  nur  ein  Theil  der  Feldmark  dieses  Hofes,  der  noch  heute  als  „Doorsteen^  bekannt  ist. 
Westlich  grenzte  damit  Vinekendorp,  südlich  die  Feldmark  von  Alt -Wismar.  —  Gedruckt  in  Schröder's- 
P.  M.,  S.  1028;    Lisch,  Maltzan.  Urk.  I,  S.  46. 


1277.   April  10.   Winsen.  1438. 

JoTiann,  Herzog  von  Braunsckweig  Q-lrnieharg^^  widerruft  die  dem  Bathe  zu 
iMnehurg  ertheilte  Erlaubniss,  einige  Jahre  hindurch  von  den  Sahsgüfem  der 
Dornkvrche  zu  Lübek  und  der  Kloster  Doberan  und  Beinfeld  jährlich  eine  Flut 
als  Beisteuer  zur  Herstellung  der  Stadtmauern  zu  erheben. 

Nach  dem  Original  gedruckt  bei  Leyerkus,  Urk.  des  Bisth.  Lübek  I;  S.  249. 


1277.   Mai  2.  1433- 

Hdmold,    Qraf  von  Schwerin,  gibt  mit  Zustimmung  seiner  Brüder  Gunzelin 
und  Johann  dem  Schweriner  Dom-Capitel  das  Eigenthum  von  Lewenberg* 

Melmoldus,  Graue  zu  Zwerin,  gibt  mit  bewilllgung  seiner  bruder  Gun- 
celini  vnd  Johannis  dem  CapituI  vnd  der  Kirchen  zu  Zwerin  den  eigenthumb  an 
jem  hofe  vnd  Hufen  zu  Leuenberg,  die  Fridericus  Hasenkop,  Canonicus,  von 
hm  zu  lehne  gehabt  vnd  dem  Capitlul  verkaulU  hat.  Datum  et  actum  1277.,, 
sexto  nonas  Mail. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  30 \  wo  dieser  über  das  Original  bemerkt:  ^.Das  Sigil  ist  mehrenteiU 
dauon.**  —  An  Lewenberg  (Lilwenberg)  erinnert  noch  der  Name  des  „Lehmberges"*  links  an  der 
Chaussee  yon  Schwerin  nach  dem  Sachsenberge.  —  Vgl.   1284,  Deo.  6. 


1277.   Mai  7  (?).  1434^ 

Nicolaus,  Fürst  von  Werls,  stirbt. 

JNicolaus  dei  gratia  dominus  in  Sciauia.    Obiit  anno  domini  M.CC.LXXYIL^ 
lonas  May.     Hie  dedlt  ecclesie  bona  Sechelin. 

Nach  der  im  Haupt- Archir  zu  Schwerin  befindlichen,  um  1500  angefertigten  Abschrift  des  Necrolo- 
gioms  im  Doberaner  Kreuzgangsfenster,  gedruckt  in  Jahrb.  1,  zu  S.  136.  Diese  Angabe  über  den  Todes- 
tag des  Fürsten  Nicolaus  steht  im  Widerspruche  mit  Nr.  1435,  wonach  der  Fürst  noch  am  10.  Mai  eine- 
Urkunde  ausstellte.  —  Vgl.  Nr.  1437. 


Digitized  by 


Google 


566  1277.  m 

1277.  Mai  10.  14» 

Nicolaus,  Fürst  von  Werte,  schlichtet  den  Streit  der  Stadt  Malchin  mit  ii 
Kloster  Dargun  über  die  Orenzen  des  Hofes  OHow  und  bestimmt  diesefha 

rN^icolaus  dei  gratia  dominus  de  Werle  omnibus  hanc  Iftteram  [mm 
salulem  in  domijno.  Notum  esse  uolumus  vniuersis^  quod,  cum  dominos  abb 
Dar[gunen$is  et]  burgenses  noslri  de  Malchin  discordarent  de  terminis  proft 
curiam  Gliilowe,  nos  personaliter  ad  locum  accedentes  concordaüimus  eos  s^ 
hac  forma,  vt  a  magno  lapide  sito  aput  viam  communem  recta  linea  diuislo  ter- 
minorum  protendatur  usque  in  angulum  campi,  de  anguio  in  fossatum,  de  fossak 
in  Penem.  Yt  igitur  hec  nostra  ordinatio  et  distinctio  lerminorum  semper  fim 
permaneat,  presentem  ülteram  [inde  conscriptam]  sigilli  munimine  fecimos  ifk 
rari.  Huius  rei  lestes  sunt:  Ghodefridus  [prepositus]  Guzstrowensis,.  Conra<li 
tustos,  Hinricus  miles  dictus  Luh,  Hinricus  V[IotowJ  ^  aduocalus  noster.  Aä 
sunt  hec  anno  domini  M^ C(7 LW Vir,  \V  idus  Mali." 

Nach  dem  Original  unter  den  Darguner  Urkunden  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin,  toq  derselben  Ba 
wie  Nr.  1436,  in  den  Schriftzttgen  jener  Zeit.  Die  Schrift  ui  stellenwei&e  ganc  yerhlichen;  es  haben  i.^ 
die  Lücken    nach    einer    im  Haupt -Archiv  aufbewahrten  Abschrift  det»   16.  Jahrh.    ergänzt  werden  k(^-i 

Nur  gibt  diese  Abschrift    '  statt  V unrichtig  de  Sulomo.  —    -Der  Mooatstag  stimmt  zu  Kr. U 

^Üei^richt   aber    Nr.    1434.     Vgl.    Nr.    1437.       Der     aus     der   Charte    zur   AnhäAgung    d«t   Sifigek  ^ 
schnitt cnc  Fergamciitstreifcn  i»t  abgerissen,  und  das  biege!  fehlt. 

1277.  Mai  10.  14» 

Der  BaÜi  der  Stadt  Maldüm  nimmt  die  von  Nicolaus,  Fürsten  van  IF^ 
zur  SchUchtung  des  Streites  mit  dem  Kloster  Dargun  bestimmten  Orenzen  b 
Hofes  Oüov)  an. 

Vniuersitas  consulum  ciuitatis  Malechin  omnibus  hanc  llRerani  oiM 
salutem  in  domino.  Notum  esse  uolumus  vniuersis^  quod,  cum  discori 
uerteretur  inter  nos  et  dominum  abbatem  de  Dargun  de  terminis  prope  cmfli 
Ohilowe,  dominus  Nicolaus  nos  ad  invicem  concordauit  sub  hac  forma,  vti 
magno  lapide  sito  aput  viam  communem  recta  linea  diuisio  terminorum  prok» 
dMbr  tsque  in  angulum  campi,  de  anguio  in  fossatum,  de  fossato  in  Penan.  ^ 
igitur  hec  distinctio  terminorum  a  ciuitate  nostra  semper  firma  teneatur,  preseoia 
litteram  inde  conscriptam  sigillo  nostre  ciuitatis  fecimus  communiri.  Testes  boi 
rei  ^nt:  Gcbertus  de  Sulla,  Hinricus  de  Yisghen,  Hermannus  Yrvnt,  Hinrki 
Wolderici,  Massove,  Johannes  de  Wolkeviz,  consules  nostri,  et  alii  multi  bt 
genses  nostri.     Acta  sunt  hec  anno  domini  Iir'CC^LXX''Yir,  VF  idus  Mail. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  Der  aut»  der  Charte  zur  Anhänguog  des  S<e^ 
geschnittene  Pcrgamcntstrcifon  ist  abgerissen.   -—   Vgl.  Nr.  1435   mit  der  Note. 


Digitized  by 


Google 


1437  1277.  567 

1277.    (Mai  14.   Flau.)  1437. 

Heinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Wearle,  verleihen  den  Qeistlicken  ihrea 
Landes  das  Gnadenjahr  unter  Zustimmung  der  Bischöfe  von  Schwerin,  Camin 
und  HaveJberg,  mit  der  Verpflichtung  zu  gemeinschafüicher  jährUcker  Memorie 
und  Todtenmesse  für  das  ßlrstliche  Baus. 

In  nomine  sancle  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Nos  Henricus  et  Johannes 
miseratione  diuina  domini  de  Werte  omnibus  imperpetuum.  Que  conßrmat  uox 
teslium  uel  yiuax  littera,  permanere  debent  firmiter  inconcussa.  Hinc  est,  quod 
ad  vniuersorum,  tarn  presentium,  quam  futnroruro,  noliliam  uolumus  deuenire, 
quod  nos,  qui  omnes  in  districlu  nostro  positos  tenemur  in  sua  iusticia  ex  zelo 
rectitudinis  confouere,  roaxime  tarnen  ecclesias  et  personas  ecclesiasticas,  sine 
quibus  Pidei  sacre  religio  stare  non  poterit,  (debere)  in  suis  übertatibus  promouere, 
vniuersis  ecclesiarum  rectoribus  aliisque  clericis  per  omnem  nostrum  districtum 
ecclesiastica  beneficia  cum  cura  optinentibus,  quorum  domus  adeo  sunt  communes, 
quod  propter  hospitalitatem  et  alia  caritatis  opera  post  obitum  ipsorum  tanto  pre- 
muntur  onere  debitorum,  quod  ad  persolutionem  ipsorum  proprio  non  suppetunt 
facultates,  de  consensu  venerabilis  in  Christo  patris  ac  domini  nostri  Hermanni 
episcopi  Zwerinensis  \  annum  gratie  a  die  mortis  eorum  in  beneficiis,  que 
fiabuerant,  de  bona  uoluntate  et  maturo  consilio  contulimus  sub  hac  forma,  qupd» 
si  contra  ipsorum  aliquero  legitime  probatum  fuerit,  quod  detesserator  ecciesiasti- 
corum  bonorum  uel  publicus  potator  exstiterit  aut  manifestam  cohabitacionem 
fiabuerit,  a  predicta  reddatur  gratia  alienus;  ecclesiam  vero  testatoris  (!)  uel  amici 
discedentis,  si  testatores  defuerint,  per  idoneas  personas  interpositas  de  bonis 
ecclesie  per  illius  anni  circulum  ofßciare  debebunt.  Hanc  tamen  gratiam  ipsis 
contulimus  ob  hanc  causam,  quod  vniuersi  in  ecclesiis  sibi  propinquioribus  et 
magis  sollempnibüs  die  dominica  post  ascensionem  domini  insimul  in  religione 
sua  compareant,  vigilias  de  vespere,  necnon  de  mane  missarum  sollempnia  ob 
salutem  anime  dilecti  patris  nostri  domini  Nicolai  de  Werle  felicis  memorie  et 
matris  nostre  domine  Jutte,  necnon  et  nostri,  postquam  nos  obire  contigerit, 
prout  deuotius  poterunt,  peragendo.  Volumus  etiam,  quod,  si  quis  eorum  pro- 
3abili  ac  legitima  neCessitate  non  compulsus,  sicut  premissum  est,  comparere 
leglexerit,  in  pena  pecuniaria  condempnetur,  videlicet  in  talento,  quod  ipso  tem- 
)ore  pro  sociorum  arbitrio  in  eorundem  consolationem  omnium  expendatur.  Ut 
gilvLT  hec  nostra  tam  salubris  coUatio  futuris  temporibus  maneat  inconuulsa,  pre- 
;entes  litleras  sigillorum  nostrorum  ac  venerabilis  patris  nostri  domini  Hermanni 
Zwerinensis  episcopi^  munimine  fecimus  roborari.  Testes  huius  facti  sunt:  do- 
ninus  Nicolaus  Gallus,  promotor  huius  negotii  principalis,  in  cuius  facti  recom- 
>ensalionem  memoria  ipsius  non  deerit,  debet  roerito  nee  deesse;  milites  et  alii: 
Flinricus    de    Cremun,    Gerardus    Ketelhot,    Johannes    Coz    et   Hermannus    Coz, 


Digitized  by 


Google 


568  1277.  m 

Hlnricus  de  VIotowe,  Hinricus  Luch  et  Godeke  Luch,  Nicolaus  de  Bmei 
Brizzebur  et  Johannes  frater  suus  et  alii  quam  plures  milites  ydonei  et  honcsü 
Datum  anno  domini  M^CCLXXVir,  per  roanum  Hermann!  notarii. 

Nach  einer  OriginaUAusfertiguDg  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin,  an  welcher  noch  die  erste  der  b^ 
Schnüre  yon  rother  und  gelber  Seide  ein  Bruchstfick  von  oinem  Siegel  mit  etnem  werlesdieo  Sdetkip 
trägt,  während  die  zweite  ihr  Siegel  ganz  rerloren  hat.  Ein  drittes  Siegel,  nämlich  das  des  KicholtTi 
Schwerin,  ist  nie  angehängt  gewesen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Hahn.  ürk.  I,  S.  71.  —  Vgl  Nr.  Itl 
und   1435. 

Eine  zweite  Ausfertigung  ist  aufbewahrt  im  Diplomatartum  des  Dom  -  Collegiatstifts  Giistrov  (Ci 
Nr.  Lni).  Obwohl  in  dieser  auch  steht:  ^„de  consensu  uenerabilis  in  Christo  patris  ac  domioi  ib 
Hermanni  cpiscopi  Zwerinensis*",  so  heisst  es  später  doch:  ^ „sig,  nostr.  ac  uener.  p.  n.  domioi B; 
manni  Caminensis  episcopi**,  ohne  Zweifel,  weil  Güstrow  in  dem  Caminer  Sprengel  lag. 

Eine  dritte  Ausfertigung  ist  nur  bekannt  aus  D.  Clandriau*8  Extract  der  RObelschen  Kircfani» 
Tom  J.  1577,  im  Haupt-Archi?  zu  Schwerin.     Clandrian*s  Auszug  lautet: 

Hinricus  et  Johannes  domini  de  Werle  de  consensu  Schwerinensis  et  Hauelbergei 
episcoporum  clericis  infra  terminos  ipsorum  dominii  ecclesiastiea  benefioia  obtinentibas am 
gratiae  post  diem  obitus  in  beneficiis,   quae  habuerunt,  uoluntate  libera  contolerunt,  iU  tuf 
ut,    si   probatum    contra   aliquem    ex   ipsis   fuerit,    quod    tesserando    seu.  tabernas  freqaeco:^ 
ecclesiae  suae  bona  dissipauerit«  nisi  anno  ante  diem  obitus  se  emendauerit,    a  di^a  gnmn 
immunis.     Acta  in  ciuitate  Plawe,  anno  domini   1277.,   2.  idus  Maii. 
Die  Zustimmung  der  beiden  Bischöfe  in  dieser  für  Bö  bei  bestimmten  Ausfertigung  hat  darin  ihren  Gr4 
das8    die    Grenze    des    Schwerinschcn    und    des   Havclbergschen    Sprengeis    die   Neustadt    und    die  iV^ 
Bö  bei  sdiied. 


1277.   Mai  15.   (Parchim.)  14* 

Hemrtch  und  Johann,  Fürsten  von  Werle,  verleffien  der  GeistUdihi^ 
Parckdm  das  Recht  zu  testiren,  gegen  die  Verpflichtung  zu  Sedenmessen^ 
Gedächtniss  ihres  Grossvaters,  des  weiland  Fürsten  Heinrich  von  Werls. 

xLinricus  et  Johannes  dei  gracia  domini  de  Werle  omnibus  preseoici 
pagioam  inspecturis  salutem  in  domino  Jhesu  Christo.  Justorum  virorain  t 
honestorum  discrecio  postulat  et  requirit^  vt  pia  facta  hominum,  que  pro  pecai 
fiunt^  propter  memorie  labilitatem  litteris  conscribantur.  Hinc  est^  quod  oo^ 
6sse  volumus  tam  posteris,  quam  modemis,  quod  nos  plebanis  nostris  in  Parc^ 
ac  sacerdodibus  (!)  nostris  in  eodem  nostro  dominio  commorantibus  de  bc^ 
Dostra  voluntate  res  suas  in  tres  partes  distribuendi,  si  quas  post  obiUim  ipsor^ 
relinquerint  (!),  contulimus  libertatem,  primam  principaliter  pro  debitis  eorä 
persoluendis,  ita  quod  due  sequentes  non  diuidantur,  quousque  debita  foeit 
persoluta,  secundam  ecclesie,  terciam  amicis  pauperibus;  si  hec  due  extr^ 
partes  preter  debitum  in  rebus  relictis  inueniri  poterunt,  per  amicoram  persori 
inter  medias  erogabunt.  Hanc  tamen  graciam  ipsis  sciant  coUatanoi  et  eibibü^ 
sub  hac  forma,  vt  in  anniuersario  dilecti  aui  nostri  domini  Hinrici  de  Werle J 
die  beati  Bonifacii,  ad  vesperam  prefati  sacerdotes  in  ciuitate  Parchem  ad  sumis^ 
ecclesiam  conueniant  et  in  religione  in  vigiliis  ipso  vespere  compareant,  de  ib^ 


Digitized  by 


Google 


1277.  569 

iro  saliile  anime  aui  nostri  predicti  quilibet  missarum  solempnia,  si  locum  et 
empus  habuerint,  peragendo.  Jnsuper  ipsis  pro  miinere  contulimus  speciali,  ut 
sorum  homines  sub  ecclesiis  commorantes  a  uectigalibus  et  strucluris  yrbiuin, 
lecnon  a  celeris  seruiciis  sint  exemptL  Vt  igitur  huiusmodi  factum  stabile  per- 
naneat  atque  firmum,  et  ne  possit  a  nostris  successoribus  aliquatenus  dubitari, 
igiUorum  nostrorum  appensione  duximus  efficaciter  roborandum.  Testes  huius 
acti  sunt:  dominus  noster  et  reuerendus  in  Christo  pater  Hermannus  episcopus 
iwerinensis;  miiites:  Nicolaus  de  Belewe,  Bruningus  de  Redingestorpe,  Sifridus 
e  Keredorpe^  Gheroldus  Hasencop,  Johannes  Coz,  Hermannus  Coz,  Nicolaus  de 
truseuiz,  Hermannus  de  Poterowe^  Conradus  de  Lanken;  famuli:  Hinricus  de 
^remun,  Sone(ne)ke,  Gherardus  de  Malin,  Bernardus  de  Malin,  Martinus  de  Malin, 
t  alii  quam  plures  viri  idonei  et  honesti.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M^C(7 
iXX^'Vn^     Datum  in  vigilia  pentecostes,  per  manum  Hermann!  notarii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arohir  zu  Schwerin.    Die  Siegel  lind  mit  den  Siegelb&ndern  ausgerissen. 
—  Vgl.  Bd.  1,  Nr.  324,  und  Nr.  1437. 


277  (?).   Mai  25.   Wusterhausen.  1439- 

Otto  und  Jlbrecht,   Markgrafen  von  Brandenburg,  verleihen  dem  Bischöfe 
Heinrich  von  Havelberg  das  Eigenthum  der  Ländereien  hei  Babitz. 

In  nomine  domini.  Amen.  Nos  Otto  et  Albertus  dei  gratia  marchiones 
randenburg^enses  recognoscimus  et  tenore  presentium  protestamur,  quod,  quicquid 
3t  inter  [villam]  Babyz  per  metas  nunc  signatas  usque  in  paludem,  que  vocatur 
abyz,  sive  ligna,  siue  agri,  siue  pascua  sint  sive  prata,  versus  ciuitatem 
^itstock^  eins  proprietatem  damus  domino  Henrico  Havelbergensis  ecclesie 
)iscopo*,  amico  nostro  dilecto,  et  eins  ecclesie,  ita  tamen,  quod  eadem  propri- 
as,  id  est  ligna  predicta,  pascua  atque  prata  vel  agri,  ad  eandem  ciuitatem 
nistock  debeant  perpetuo  pertinere.  Ut  autem  hec  nostra  donatio  in  perpetuum 
ta  et  immobilis  perseveret,  presens  scriptum  de  certa  nostra  conscientia  sigiflo- 
im  nostrorum  appensione  fecimus  communiri.  Testes  autem,  qui  presentes 
enint,  sunt:  Zabellus  de  Redicstorp,  Zabellus  de  Plawe,  Yo  de  Konigsmark  et 
ermannus  de  Plawe,  miiites;  dominus  Petrus  prepositus  in  Witslock,  dominus 
*uningus  plebanus  in  Wuzterhusen  et  canonicus  ecclesie  Lubucensis  et  noster 
^tarius,  et  BartholduR  noster  notarius,  canonicus  ecclesie  Lubucensis.  Datum 
^uzsterhusen,  anno  domini  MCCLXXYH.,  VIU.  kalendas  Junii. 

Gedruckt  bei  Riedel  I,  Bd.  2,  S.  452  (nach  Stein's  Abschrift),  und  bei  Buohholz,  UrL-Anh.  S.  105 
ius  der  Süssmilch^acben  Sammlung),  auch  bei  Bell,  Starg.  I,  S.  300,  mit  der  Jahreszahl  1277;  dagegen 
ei  Ludewig,  Reliqu.  VTII,  p.  272,  und  danach  bei  Riedel  I,  Bd.  25,  S.  4,  mit  der  Jahreszahl  1276. 


■•kleibnr^chei  Vrkulei-lBch  II.  72 


Digitized  by 


Google 


st»  1277.  Kl 

1277.  Juni  20.  1441 

Heinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werle,  schenken  dem  Kloster  Doüm 
das  Eigenthum  des  Dorfes  Oldenstorf  und  des  Sees  Jatcer,  soweit  er  i 
Grenzen  des  Dorfes  Dobvn  berührt. 

Hmricus  et  Johannes  dei  gracia  domini  de  Werte  omnibas  pres« 
licriptom  intoenfibus  salutem  in  nero  sahitari.  Notum  esse  voloniiis  tarn  pres« 
(ibos,  quam  füturis,  quod  nos  ob  reaerenciam  dei  omnipotentis  et  beate  Mir 
Tirginis  matris  sue,  ad  nostronim  veniam  peccatonim  sancfimoniaKbns  ceooi 
Bobertin  in  introitu  nostri  capellani  Herroanni  prepositi  eiosdem  cenobii  denauii 
proprietatem  yflie  Otwinestorpe  cum  termhiis  suis  et  proprtetatem  stag^i  Jawer 
secundum  quod  tangit  terminos  TiHe  Dobin,  cum  omni  vtlfitate,  quibw  prefsls 
stagnum  habaimus^  et  sub  iure  tali,  sicuti  habent  alia  bona  claustri,  quiete  pe 
pefua  possidere.  IVe  igitur  ipsis  super  hac  donacione  dubium  orialiir  et  a  noä 
heredibus  in  posterum  aliqua  possit  calumpnia  exoriri,  presentem  paginam  ebd« 
contulimus  in  perhenne  testimonium  sigillorum  nostronim  muniroine  robonli 
Testes  huius  facti  sunt  milites:  Hinricus  de  Cremun,  Gherardus  filius  sui 
jinoldis  Brusehauere,  Johannes  CoZj  HerväBvmw  frater  saus^  fficolaos  Gi 
Nicolaus  de  Bruseuiz,  Heyne  de  Hauelberche,  Johannes  de  Duzein,  Johannes 
Bernardus  fratres  de  Beliri,  et  alii  quam  plures  viri  idonei  et  honesti.  Actas 
hec  anno  domini  M^CCTLXX'^Vir,  Datum  in  die  beatorum  apostolorum  Pf 
et  PauIL. 

Nach  ^eim  Ori^nal  im  ArcluT  des  Klo«len  Dobbertin.  Aagebäogt  siad  swei  Sdinöre  toi  n< 
Seide;  an  der  ersten  hängt  das  zu  Nr.  1347  abgebildete  Siegel  des  Fürsten  Heinrich  mit  Tolbtäfiii 
Umschrift.  Das  zweite  Siegel  fehlt.  —  Gedruckt  in  RudloflTt  Ürk.-Lief.  97,  und  bei  Lisch,  B) 
ViJis  I  B,  S.  t7.  ' —  Glandrian  yerzeichnet  in  seinen  Dobbertiner  Regesten  unter  Nr.  CCLXXXll  folfi 
Urkvnde: 

«Bernardus,  Her  zu  Werle,  hat  dem  Closter  Dobertin  den  eigenthumb  des  Dorfis .Oldesü 

^wie  es  in  seinen  schieden  belegen,  gegeben.    Actum  Rostogk,  et  datum  per  manus  Jo.  pkl 

„de  Hobele,   1272.,  &  Calend.  Martii." 

Pa  Fürst  Bernhard,    Nicolaut  Sohn,    in^  Jahre  1272    überhaupt  noch    nicht   selbstdadig    etwas  Terla 

konnte,  auch  in  obiger  Urkunde  seiner  Verleihung  gar  nicht  gedacht  wird,  so  ist  die  Jahreszahl  ,1-^ 

ohne  2weifel  nicht  richtig. 


1277.   Aug.  24.  Dömitz.  14^ 

Adolf,  Oraf  von  Danwherg,  verleiht  dem  JÜare  der  Kirche  zu  Dömitz  j\ 
Wispd  Koma  jährlich,  und  Ulrich,  Bischof  von  Batzeburg,  bestätigt  i 
Verleihung. 

Adolftts  dei  graoia  comes  de  Dannenbergh  omnibus  presencin  inspecti 
perpetuam  in  domino  salutem.     Notum  esse  uolumus  presentibus  et  füturis,  (f 


Digitized  by 


Google 


MS  de  cammuni  cooBeiuni  Jierediim  nostronmi  pro  iremedio  ammarom  antf&cesso«- 
um  noatrorom  necnon  el  noslie  eontulimus  altari  in  ecclesia  DomoleoeiiBi  ad 
^elebrandam  priwem  missam  quinque  chorös  aifiginis  in  rediUbus  libere  et  p»«- 
)etuo  possidendos,  ymmt  scilicet  chomm  in  molendino  in  Domeltz^  yflum  icbocum 
n  inoleiidino  'in  iireiierdesbrughe^  vnuin  cliOTum  in  molendino  Wialrowe«,  vnum 
^horum  in  «dtta  Conowe,  yniim  chorum  in  uiila  Melchiat.  Yerumptamen  saoerdos, 
^m  iam  dicUm  altare  coUatom  fuerit,  dicet  bis  in  iepUmana  missam  pro  de&notis, 
*eliqms  uero  diebus^  quicquid  plebanos  eiiisdem  ecdesie  iusserit,  celebrabit.  Ne 
gitur  hec  nostra  dmiatio  ab  aliqoo  successorum  nostrorum  in  irritum  reuocetur,  pre- 
imitem  paginam  testibus  flermanno  Racebnrgensi  canonico  diclo  de  Bluohere,  Her-^ 
nanno  preposito  de  Sametin^  Johanne  preposito  de  Heldena^  Hetnrico  Darkeslawet, 
Sasiüo  de  Gartow^  Kristiano  de  Dertsowe^  miiitibus^  el  nostri  sigiUi  miuumine 
bcimus  icommonira.  Nos  uero  Yliiciis  dei  gracia  Raceburgensis  «epiacopus  banc 
»llatioiiem  uiri  npbilis  sspradicli  in  nomine  palrts  et  filii  et  spirilos  sanoti  confir^ 
mrmus.  Si  quis  vero  redHus  altaris  mm  sepius  dicti  ausu  temerario  infringere 
lel  roolestare  presumpserit,  indignationem  dei  omnipotentis  et  anathematis  uinctdum 
pe  Bouerit  inoursurwi.  Datum  et  wtum  Domeliz^  ;anno  domini  M''GC''LXX''¥ir^ 
n  die  beati  Bartholomei  apostoli. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  An  einem  Pergamentoireifen  hängt  an  zweiter 
Stelle  das  schildförmige  Siegel  des  Grafen  Adolf  Ton  Danneberg  mit  dem  rechts  gekehrten  aufgerichtetes 
Löwen.     Vgl.  Nr.  1301.     Von  der  im  rechten  Schild winkel  beginnenden  Umschrift  ist  zu  lesen: 

•    .leiLLV,    ..(DITIS 

An  erster  Stelle  sind  Löcher  zu  einem  Siegel  eingeschnittenf  weichet  jedoch  mit  dem  Siegelbande  fehlt. 


1277.   Sept  9.   Varchau.  1442. 

Ulrich,  Bischof  von  Batzeburg,  bestimmt  die  Zehnten  aus  mehreren  B'örfem 
zur  Feier  kirchlicher  Festtage  und  zu  seinem  Oedächtnisse  in  der  Kirche  zu 
Batzeburg. 

^[iricus  dei  gratia  Raceburgensis  episcopus  vniuersis  Christi  fidelibus  in 
)erpetuum.  Licet  omnibus  quibus  possumus  affectu  caritatis  et  opere  teneamur 
;t  ecciesias  nostre  dyocesis  erigere  et  erectis,  qualiter  subsistere  valeant,  patema 
ollicitudine,  in  qnantum  .suf&Gimtis,  prouidere^  precipue  tarnen  circa  illam  zelus 
iostre  dilectionis  ardentior  esse  debel,  cui  disponente  domino  presidemus.  Ea^ 
irqpter  nouerint  vniuersi,  quos  id  nosse  fuerit  oportunum,  quod  nos  pro  reue- 
entia  gloriose  virginis  Marie  et  affectu  special!,  quo  noslram  ecciesiam  amplec-- 
imur  et  fouemus,  proprietatem  quarundam  decimanim  cum  fructibus  earundem 
widern  nostre  ecdesie  conferimus  in  perpetuum  el  donamus,  quas  etiam  nominatim 
luximus   exprimendas,    et  in   quibus   site   sint  villis   aut  quibus    debeant   vsibus 

72» 


Digitized  by 


Google 


572  1277.  Itt 

applicari,  presenlibus  aperimus.  Medietatem  decime  totins  nille  Torowe  Siaoiei 
et  decimam  duorum  mansoram  in  Echorst  com  quarta  parte  decime  totios  Petseb 
-et  declma  duorum  roansorum  el  dimidii  in  Bocholt  ad  induendum  singoGs  m\ 
conuentum  nouis  cappis  irreuocabiliter  assignamus.  Ad  decorem^  vero  ioamk 
et  honorem  ac  laudem  diuini  nominis  ampliorem  decimam  trium  maBsonnül 
dimidii  in  Clokestfiorpe  pro  luminaribus  XX^  YIIF  in  summis  festiuitatibiis,  id  a 
pascha,  penthecoste,  ascensione,  natiuitate  Christi,  epiphania  ac  in  quatuor  fesb 
talibus  domine  nostre,  Johannis  euangeliste  et  omnium  sanctorum^  ad  prie 
Tesperas,  completorium,  matutinas,  missam  in  choro  iugiter  accendendis,  necoi 
duabus  candeb's  triplicatis,  que  a  ministris  ante  altare  infra  canonem  vsque  ^ 
missam  teneantur  ad  custodiam,  volumus  pertinere.  Ad  consolationem  eüi 
canonicorum  decimam  quatuor  mansorum  in  Cloderem  pro  anniuersaria  comiDefi- 
ratione  felicis  recordationis  iilustrissimi  quondam  principis  ducis  Hemrici,  fiiote 
nostri,  duximus  assignandam.  Verum  dimidiam  decimam  totius  ville  Cowallei 
terciam  partem  decime  in  Dargowe  cum  decima  trium  mansorum  in  Degoi^ 
cum  decima^  dimidia  campi  in  Raceburg  apud  sanctum  Georgivm  ad  refectioH 
fratrum  in  esu  camium  in  aliqua  feria  septimane  secundum  dispositioneo  i 
dispensationem  preposili  vel  prioris,  quoad  uixerimus,  deputamus.  Postquam^s 
nos  vocante  domino  diem  clauserimus  extremuro,  eedem  decime  yniuersaliter  ii 
prefate  ^  pro  nostri  memoria  annuatim  deuotius  ac  solempnius  peragenda  ad  ca 
solationem  conuentus  irrefragabiliter  pertinebunt,  vna  tarnen  ^  marca  de  sm 
totali  ad  patris  noslri  et  matris  noslre  anniuersarium  reseruata.  Preterea  decii 
quatuor  mansorum  in  Slabrvcke,  quorum  duo  spectabunt  ad  uestiarium  et  alii  ^ 
ad  seruicium^  cum  proprietate  liberaliter  elargimur,  ceterum  duorum  manson 
decimam  in  Bresen^  quorum  alterum  ^  ad  diem  beate  virginis  Margarete  in  no« 
leccionibus  festiuius  peragendum  deputauimus,  alterum  vero  (!)  anniuersar^ 
Bemardi  quondam  canonici  Lubicensis  duximus  conferendam  (!).  NuUi  ergo  hoi 
num  contra  hanc  noslre  donalionis  paginam  venire  liceat  ^  Si  quis  aot 
contraire  presumpserit^  indignalionem  dei  omnipotentis  et  gloriose  genetricis  ei 
apostolorum  eins  Petri  et  Pauli  et  bannum  nostrum  se  nouerit  incursurum.  Hi 
rei  testes  sunt^:  Heinricus  noster  notarius,  magister  Luderus  plebanus.  in  Witt« 
borg,  frater  Woldewerus  el  frater  Johannes  ordinis  predicatorum,  Volcmaros 
Gronowe  miles,  et  alii  quam  plures.  Datum  Vergowe,  anno  M^'CC^LXX'V 
pontiflcatus  ^^  nostri  anno  XX^,  in  die  sancti  Gorgonii  ^^,  per  manunoi  Hildebn 
noslre  ecclesie  canonici. 

Nach  dem  OrigiDal  im  Ratzeburger  Archiv  zu  Neustrelitz.  Das  an  weissen  leinenen  F&den  ao^ 
Siegel  ist  abgefallen. 

Von  einer  andern  Ausfertigung  dieser  Urkunde  steht  eine  Abschrift  im  Copiar  (I)  der  Battebi 
£irche.  Diese  g^bt  folgende  Abweichungen  Ton  unserm  Original:  ^  ad  laudem  yero  —  *  ac  dedai 
^  iam  prefate,  exceptis  illis  dumtaxat,  quas  uestiario  duximus  assignandas»  pro  oostri  ^ 
—  ^  yna  tantum  marca  de  summa  totali  ad  patrii  nostri  Johannis   militis   dicti  de  Blncker 


Digitized  by 


Google 


14^  t«77.  &78 

mairi»  nostre  li e c th 1 1  d i t  anniuersarium  specialiter  resernata.  —  ^  et  duo  r e s i d u i  ad  seniioinm  canonico- 

Tum  —   •  alterum  qaidem  —  "^  festiuius  excolendum,  alterum  vero  ad Lubicensis  deputaui- 

mns,  —  ^liceatausu  temerario  sen  prophano.  —  ^  testes  sunt:  Heinricus  prepositns,  Con- 
radns  prior,  Oliuerus,  Thidericus  de  Fago,  Hermanniis  de  Blnehere,  canoni&i  Baoebur- 
genses,  Heinricus  noster  notarius,  —  —  —  Volcmams  de  Gronowe,  Wipertus  de  Meleoteke, 
milites,  —  '^indictioDe  quinta,  pontificatus  autem  —  ^  ^  sancti  GorgODÜ  martiris  gloriesi  (per 
iDanuin  etc.  fehlt).  —  Anf  dieser  zweiten  Ausfertigung  beruhen  die  Abdrücke  bei  Westphalen  II,  p.  2096» 
uod  bei  Schröder,  P.  M.  II,  S.  2945. 


1277.   Sept.  27.   Wien.  1443. 

Rudolf,  r'ömischer  König,  vberträgt  den  Herzogen  Albrecht  von  Sachsen  und 
Albrecht  von  Braunschweig  die  Wahrnehmung  semer  Rechte  in  den  Reichs^ 
Städten  LÜbek,  Goslar,  MÜhUiausen,  Nordhausen,  so  wie  in  Betreff  alles 
Reichseigenikums  in  Sachsen,  TfMringen  und  m  Wendenkmde. 

xiudolfus  dei  gratia  Romanorum  rex  semper  augustus  vniuersis  imperii 
Romani  fidelibus  presentes  litteras  inspecturis  gratiam  suam  et  omne  bonum. 
leDore  presencium  recognoscimus  et  publice  profitemur,  quod  nos,  gerentes  de 
[^ircumspectione  et  fide  illustrium  principum  nostrorum  Alberti  Saxonie,  filii  nostri, 
3t  Alberti  Bruneswicensis  ducum  fiduciam  ioconcussam,  eisdem  ac  eorum  sollici- 
ludioi  nostras  et  imperii  ciuitates  Lubeke,  Goslariam,  Mulenhusen,  Northusen  et 
(rniuersas  mimiciones,  castra,  villas  et  oppida,  quocumque  nomine  nuncupentur, 
ninisteriales  homines  et  vasallos  ac  omnia  et  singula  iura,  possessiones  et  reddi- 
xxs^  quos  in  terris  Saxonie,  Thuringie  et  Slauie  possidemus  seu  de  iure  racione 
mperii  possidere  debemus,  committimus  per  presentes,  sie  quod  iidem  principes 
lostri  nostro  et  imperii  nomine  ipsls  terris  presint  salubriter  et  easdem  dirigant 
lapienter,  et  quod  de  ipsis  possint  et  valeant  libere  ordinäre  et  facere  omnia, 
[ue  nobis  et  imperio  nouerint  expedire.  Jtem  predictis  nostris  principibus  plenam 
radimus  potestatem  retractandi  et  reuocandi  ad  ins  et  proprietatem  imperii  ministe- 
jales  homines  et  vasallos,  possessiones,  redditus  atque  iura,  quos  et  que  ab 
mperio  inuenerint  alienata  illicite  et  distracta,  item  iudicandi  et  iurisdictionem 
^xercendi  nomine  nostro  in  terris  et  prouinciis  antedictis,  et  omnia  et  singula 
aciendi,  que  nostris  et  imperii  vtilitatibus  viderint  profutura.  Propter  quod  vni- 
ersis  et  singulis  nostris  et  imperii  fidelibus  in  predictis  prouinciis  habitantibus 
amus  districcius  in  mandatis,  vt  supradictis  nostris  principibus  in  omnibus  et 
ingulis  suprascriptis  articulis  nostro  et  imperii  nomine  obediant  humiliter  et 
itendant.  Jn  cuius  testimonium  presens  scriptum  maiestatis  nostre  sigillo 
lULimus  roborandum.  Datum  Wienne,  V^  kaL  Octobris,  indictione  YI^,  anno 
oniini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo  septimo,  regni  vero  nostri  anno 
uarto. 


y 


Digitized  by 


Google 


«74  1277. 

Kach  dem  Original  des  Braansdiweig-LünebargUclieii  Arehirs  abgedruckt  in  den 
T.  IV,  Praef.  p.  3;  Pötker  I,  S.  16,  ans  dem  „Bericht  roü  dem  Rechte  d,  H.  r.  Braoiuehweig  oi  U- 
bürg  an  denen  Lauenb.  Landen*,  Beil.  XXVII,  pag.  36;  Ü.-B.  der  SUdt  Lübek  I,  S.  35J  ^x»a  e 
Orig.  Güelf.). 


1277.   Dec.  2.   Rostock.  1441 

Wcddemar,  Fürst  von  Rostock,  ertheüt  den  Besitzern  von  SiUzffiUem  a  i 
mehrere  Privilegien. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Waldemaros  dei  gracia  doü 
^e  Roslok  vniuenriis  Christi  fidelibus  presencia  nrisuris  imperpetuum.  Prof^ 
jilbilelli  memofiam  variasque  hominum  voluntates  dignum  duximas  estimandoni. 
ea,  que  debent  inconuulsa  manere,  litterartim  testimanio  roborentur,  ^(oateDiis  &| 
inde  habeatur  congnicio  veritatis,  si  super  hiis,  que  gesta  sunt^  suboriri  eoote 
Valiquid  questionis.  Noscat  igitur  presens  etas  et  discat  feiix  successlo  fatoroii^ 
Hcjs  de  pleno  consensu  et  voluntate  nobllis  vhi  patris  nostri  dotttini  B^  con^ 
vasällorüm  noslrornm  iBt  burgensium  de  Ro^tok  poStuMidtim  aceedeirte,  onnäj 
iiereditarios  redditus  possidentlbus  in  palude  Suite  hanc  graciam  finniter  perpeU 
contulisse,  viis  aquestribus  simul  et  terrestribus  de  palude  Suite  inemorat[a]  gaoöd 
libere  exeimdo  pariter  et  redeundo  in  dominii  nostri  temrinis  vniuersis,  ^110% 
in  eisdem  lingna  comparandi  ipsonim  ct(m  denariis^  vbicumque  poterant,  in  gna 
aliqua  (!)  libertate  fruantur  obünendo.  Memoratam  vero  paiudem  Suite  aliis  tä 
si^)eredificandis  nullatenus  volumus  pregrauari,  sed  quetnadmodum  ab  inido  cH 
)iümero  salinarum  est  fundata,  perpetuo  permanebit.  Accedit  eciam  ad  hec,  qil 
omnes  habentes  salinas  in  sepedicta  palude  Sülle  ipsas  suis  non  solitm  here(i 
iieredilare  poterunt,  verum  eciam  quibuscunque  heredes  tunc  viuemtes  de  berfi 
^d  heredem  easdem  pro  tempore  vendere  decreuerint,  emptores  absque  omni  a 
actione,  peticione  et  seruicio  liberas  perpetuo  possidebnnt,  tali  quidem  condick^ 
taediante,  quod  nobis  aut  heredibus  nostris  de  dictis  salinis  census  debKus  t^ 
^ore  congruo  persoluatur.  Pro  tali  enim  donacionis  causa  a  nobis  racionabi 
tollata  possessores  salinarum  memorate  paludis  Suite  clenodiis  ipsomm  et  pecia 
ntfs  gratuite  respexerunt,  quod,  quantacunque  necessitas  nostro  emerseril  in  i 
Iminio,  dicti  possessores  salinarum  liberi  perpetuo  permanebunt.  Ne  autem  b 
^ctum  nostrum  racionabile  a  nobis  vel  nostris  succiessoribus  in  postenitn  tsI^ 
Irritari,  ptetsens  scriptum  inde  conrectum  sigiHis  patris  nostri  domini  ^B.  et  nosü 
Yiecnon  btirg^ensium  de  Rostok  fecimus  in  4estimonium  roborari.  Testes  sunt! 
Tititds:  dominus  Johannes  iMIoltico,  dominus  Georgius  de  Maiorke,  ' dominus  Ib* 
^gus,  dominus  Johannes  Babbe,  dominus  Lodowicus  de  Ribbenisse,  miiil^ 
consules  vero  et  burgenses  de  Roslok:  Johannes  filius  Seghefridi,  Albertus f^ 


Digitized  by 


Google 


Iieii[?iqDs]  ^  Sapiens,  Hen[ricus]^  Adolph!,  Arnoldus  Copman,  Ernestfujs  fil^uf. 
Symeri,  Hen[ricus]^  Dannenberch,  Johannes  de  Sladen,  Thidericus  de  Subbecin 
el  Ekighetbertus^  de  Ponerio;  de  Sulta  vero  hurgenses  et  consiules:  Arnoldus 
Bogg^beman,  Nicokius  Pape^  Hen[ricus}^  Arnesberch,  Hermanniis  Copman,  Ar- 
loldM  Spede,  FViderieiis  AniUias,  Andfeafi^  Olricus  Requoyogh,  et  aüi  quam  plures 
viri  fide  dingni.  Datum  Rostok,  anno  gracie  M""  CC^LXXYH.,  IUI.  nonas  De- 
cembris. 

Nach,  einer  Absclirift  a,u8  dem  15.  Jahriiundert  im  Hau^.- Archir  zu  Schweijo.  Eine  Abschrift  des 
Archivars  Ring  (17.  Jahrh.)«  ohne  sonstige  'wesentliche  Abweichungen,  gibt  in  den  Zeugennamen  statt 
^^Hennjnghus**  richtiger  Henricus.  Es  tohetnt  danach  im  Origina)  nur  „Hen*.^  gestanden  m  habeiu 
Eine  Uebersttzung  aus  dem  J.  1400  ungel^hr  hat  folgende  bemerkenswerthe  Interpretatio^ei^ :  burgens^/l 
de  Rozstok  =  de  bure  yan  Rozstok;  redditus  in  palude  Suite  =  de  ghu^lde  in  den^  loltbroke 
tho  der  Suhlten,  und  so  immer  palus  ^  soltbroke;  Albertus  Cerdo  s:  Albrecht  Gherwer.  Da» 
neben  hat  der  Uebersetzer  fiUschlich  B.  mit:  Bernd  (statt  Borwiu)  aufgeführt,  und  ^Sog^ßHiA^us  de 
Pomerio**  durch:  „Enghelbrecht  Yon  Pomeren**  (statt  yam  Bomgarden)  gegeben.  —  Gedruckt  ist 
diese  Urkunde  in  Rudioff *8  Urk.-Lief.  Nr.  XXXVI,  und  Jahrb.  XI,  S.  277. 


1277.  Dec.  5.  1445. 

Barnim,  Herzog  von  Pommern,  schenkt  dem  Kloster  Dargun  das  Eigenifmm 
von  6  Eufe;n  mit  der  Mühle  in  Strdow. 

*  £larnim  dei  gracia  dux  St^tinensis  omnibus  in  perpetuum.  Cum  memoria 
^hominum]  labilis  sit,  necesse  est,  acta  nobilium  scrlptura  et  testibus  perhennari. 
^inc  [est^  quod  nojtum  esse  uolumus  omnibus  hanc  litteram  visuris,  quod  nos 
)b  reu[erenciam  dei  et]  remissionem  peccaminum  nostrorum  dedimus  ecclesie 
)argunensi  proprietatem  sex  [mansorum]  cum  molendino  in  villa  Strelowe,  cum 
)mni  iure  et  pleno  iudicio  perp[etuo  posjsidendam.  Habebat  autem  lam  dicta 
^cclesia  in  villa  iam  nominata  antea  [proprietatem]  quatuor  mansorum,  et  sie  nunc 
»roprietas  tocius  ville  cum  terminis  suis  [perti]net  ad  ecclesiam  Dargunensem. 
\n  cttins  rei  testimonium  presentes  sigilli  nostri  muninun?  fecimus  ral]i6r9|ri^ 
Testes  huius  rei  sunt:  Andreas  plebanus  Diminensis,  Burchardus,  Lippoldus,  mi- 
ites;  Luthardus,  Hinricus  camerarius  noster  et  alii  quam  phires.  Acta  sunt  hec 
nno  domini  M""  CC  LXXYIF,  nonas  Decembris. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  Das  ungewöhnlich  dünne  Pergament  der  Urkunde 
bat  dmok  Moder  lo  aohr  gelitten,  dass  der  rechte  Band  derselbe«  grossentheil»  fehlt.  Das  eingehängt» 
Pergamentband  iit  abgeriflsen. 


Digitized  by 


Google 


576  1278.  ttl 

1278.  Rostock.  1441 

Ladung,  Pfarrer  an  der  NicaUnkirche  zu  Bestock,  exinmi,  unter  Gendmi^ 
des  Bischofs  van  Schwerin  und  des  Fürsten  Waldemar,  die  Georgen-C^ 
auf  immer  vom  Sprengel  der  NiooUxOeirche  gegen  eine  vom  Bathe  Um  3 
zahlende  Leibrente. 

Dominus  Ludovicus  plebanus  de  sancto  Nicoiao  cum  voluntate  donü 
episcopi  Suerinensis  et  domini  Waidemari  resignavil  capellam  sancli  Georgii  api 
infirmos  tali  conditione,  quod  sibi  omni  anno  IV  marce  in  anno  a  consui 
presententur  per  tempore  vite  sue,  et  post  obilum  eius  libera  esse  debet.  Ae 
gracie  M.CC.LXXVUr. 

Nach  dem  Bostocker  Stadtbueh  A.  —  Gedruckt  ia  Jahrb.  XXI,  S.  21. 


1278.  Rostock.  144' 

Der  Raih  zu  Rostock  erlässt  eine  Verordnung  über  die  Vedoosung  der  U 
buden  im,  Rathhause. 

Anno  M.  CC.  LXX.  VIII.  consules  cum  senioribus  ciuitatis  communiter  ( 
arbitrium  decreuerunl,  quod  omnes  burgenses  habentes  oflicia  bis  in  anno  sorl 
mittent  in  locis  ipsorum,  in  festo  nativitatis  Christi  videlicet  et  Johannis  bapö 
Jtem  si  quis  burgensis  non  habens  officium  vult  fieri  pannicida,  ille  stabit  in  k 
licet  Sit  obscurus,  si  vacat  in  teatro,  donec  sortes  sint  mittende.  Et  non  sei 
est  hoc  de  pannicidis,  sed  de  omnibus  aliis  ciuibus,  qui  officia  volunt  Bol^ 
exercere. 

Gedruckt  bei  Nettelbladt,  Urspr.  der  Stadt  Rostock  Gerechtsame,  f.  XLVL 


(1278.)  Wismar.  IH 

Eggert  Krummendik  verpfändet  Oerwin,  dem  Mümer  zu  Wismar,  sem 
sammten  Besitz  zu  Meldenburg. 

fikkehardus  Crummendic  impignoreuit  Gerewino  monetario  omnia  bl 
sua,  domum  et  curiam^  pecora,  equos,  ligna,  paschua  et  aquam,  campus 
semina  et  omnia,    que  habet  mobilia  et  immobilia  in  Magnopoli. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  53.  —  Die  EiDzeichnung  fällt  ror  den  3.  Febr.  1278. 


Digitized  by 


Google 


144§  f3T8.  ^^t 

1278.  144». 

Otto,  Mmlcgfuf  wm  Brm/^dem^^    bestätigt  der  Stadt  Femün  das  &^Mermr 
schs  Stadtreeht.  ,. 

Eise  Urkviide  dieMt  Inhaltes  ist  nioht  au%e{o]iden ;  aber  eise  Hindeiilttig  auf  lolohe  fladeB'wir  bei 
T.  Westpbalen.  Monum.  iaed.  IV,  p.  236,  wo  zu  den  Worten  dea  B.  Latomus;  .„Des  folg^den  Jahr^ 
[1263]  hat  der  ...  Herr  ton  Werle  Nicolaus  auch  der  Stadt  Fentzelin  den  Gebrauch  des  Schwerinischen 
Rechts  erlaubet  und  gegeben**  [s.  Nr.  987]  —  folgende  Note  unter  den  Text  gesetzt  ist:  „Ciiius  usum 
Marchio  Otto,  ^ui  urbem  ^evioerat,  ao.  1278  stubilivH.*'  Vgl  Nr.  1450,  1382  (S.  530).  Hinler  da 
Urkunden  yom  Jahre  1280  geben  wir  zwei  Urkunden  der  brandenburgiscben  Markgrafen,  deren  eine  den^ 
Kloster  Dargun  rerliehen  ist,  die  andere  dem  Kloster  Doberan,  in  welchen  die  drei  Markgrafen  Otto, 
Albert  und  Otto'  diesen  KKtotem  ihre  dtomtlichen  Gflt^r  bestMgen,  dabei  aber  bemerken,  das^  dieselben 
deo  Klöstern  nicht  hätten  geschenkt  werden  dürfen  ohne  die  Qeoohmigang  üirea  Yaten  (Otto*s  fif« 
t  1267).  Beide  Urkunden  könnten  ihrem  Inhalte  nach  auch  in.  die  Zeit  der  Fehde  der  Markgrafen  gegen 
Nicolaus  Ton  Werle  fallen;  da  sie  aber  you  dem  Markgrafen  Otteke  mitausgestellt  sind,  was  seit  1280 
zu  geschehen  pflegte,  so  werden  sie  in  die  Zeit  des  Krieges  der  Markgrafen  gegen  den  Herzog  Bogislav 
und  dessen  Verbfindete,  unter  denen  die  Fürsten  Ton  Werle  waren,  gesetzt  werden  mfitoien. 


278.  1450; 

Otto,  Markgraf  van  Brandenburg,  bestätigt  der  Stadt  Wesenberg  das  Sc/ms* 
rinschs  Stadtreeht. 

Eine  Urkunde   über   diese  Handlung  hat   sich  nicht   erh^teu,   aber  Latoidus  wird  sie'DOch  gesehen 

babeo.     Er  schreibt  bei  t.  Westpbalen  IV,    p.  246:    «Margf^ff  Otto stercket  sich  geiiraltig  wider 

hn  [Nicolaus  ron  Werle]  und  erlangt  beistand  Tom  Graren  zu  Schwerin  Guncelino  3.  [vielmehr  Helmold, 
t.  Nr.  1382]  und  ziehet  ihm  in  sein  Land,  dem  anch  der  alte  Herr  yon  Werle-  mit  seine  [n]  SOhnen  und 
[Jnterthanep  zwischen,  Wefemberg  und  dem  Dorff  Strelitz  bei  grossen  Treb^w  sei  liegegset  xmi ,  etnei 
»chlachtuDg  gelierert  haben,  aber  der  MarggrafT  hat  den  sieg  behalten,  und  nicht  allein  drei  Dörfer  als 
Oamute,  Karelsbrock  und  Börgstorff  verheeret,  sondern  auch  die  Statt  Wesenberg  eingekriegt,  und  ron 
Land  zu  Wenden  abwendig  gemacht,  und  bei  das  Land  Staigard  gebracht,  wie  daß  ron  Majrggribff 
}tten  im  jähr  Christi  1278«  der  sta^tt  Weeenberg  gegebene  Privilegii^m  beweiset;  jl|^ 
welchem  er  ihnen  den  gebrauch  des  Schwerinschen  Rechts  ebenermassen,  wie  ihnen 
-•orhin  ihr  gewesener  Herr  Niclotui,  wie  er  ihn  nennt,  ehe  dan  er  sie  ihm  abgewonnen,' 
pegtibeo  h»ite,  in  gnaden  erlaubt.  Ist  demnach  <lie  statt  Wesenberg  vor  Zeiten  zum  Landet  zil^ 
Menden  gehörig  gewesen,  ihr  fundation  aber  und  andere  Privilegien  werdiep  ihnen  zweifeis  frei  ii^,,4ie0O?) 
7ehd  genommen  sein.^  [Die  drei  oben  genannten  Dörfer,  welche  zerstört  wurden,  blieben  wohl  Yorläujäg 
vüste;  1292  ward  etii  Sehloss  zu  Kobelbruck  erbaut  (s.  unten  die  Urkunde  4on  1292,  Aug.  29,  und' 
ahrb.  XXVI,  S.  76  u.  96),  dessen  Zerstörung  aber  im  Bruderstorfer  Frieden  (1315,  Jun.  10)'  tiedokigeil^ 
Jahrb.  XXVI,  S.  303.)  Alle  drei  Feldmarken  wurden  der  Stadt  Strelitz  bei  ihrer  Gründung  im  Jahre 
349   verliehen.     (BoU,  Starg.  II,  S.  29  u.  223.).] 


278.   Jan.  1.   Waren.  ;      .    ^  1451^ 

Henrnm,  J^isfifqf  von  ßchip^sf^  v/arle^  dem^.Schufaer^  den 

^halben  Z^Tiafiai^v<m  5  J^^ 

HörmanhuS  det  gracia   CWermeni^is  episcopuk  omnibus^  pi-ei^nsi   scriptum 
suris  salutem  in  eo,  qui  est  salus  et  vita  credencium.     Temptis  flutt  et  mundus 

MeUMkirgtKliei  Ürkii4«i-Biek  IL  73 


r 


Digitized  by 


Google 


^•flkiR  et  cum  eis  flount,  quas  (!)  muDdos  ordinal  et  dispoott,  nisi  Bta» 
testimonio  roborantur.  Eapropter  notnm  esse  uolunuui  tarn  presenlibis^  f 
jMfSKnte^  i(tK)d  Hüi^  Hmiico  ulHieo  de  Rosie  dhnidletateiii  dedine  de  qw 
mansis  in  memorata  uilla  suisque  heredibus,  tarn  minutam,  quam  agtsrnm.  c 
feriiDUi  liberaliter  et  «bMlute  in  perpetnum  possidendam,  tall  tanen  tppo^  o 
dicione,  quod  nobis  et  successoribus  nostris  YI  modios  siliginis,  unom  Itm^ 
ordei  et  XYIIF  modios  auene  annis  singulis  persoluanL  Yt  autem  hän 
•trum  stabile  perseoeret  et  ne  ab  riiquo  successorum  nostroram  in  posle 
ualeat  inmutari,  presens  scriptum  eisdem  dedimus  appensione  nostri  sigiUi  fin 
insignilum.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M""  ducentesimo  LXX^'YIir.  Di 
YITame,   in  circumcisione  domini. 

Nach  dem  Original  im  Arohir  des  Klosters  Maldiow.  An  einem  aus  der  Charte  geeckaittcsci 
gaaentstreifeB  hftogt  ein  kleines  Braehstück  des  grossen  bischöflichen  Siegels,  von  welehsM  md 
hischAfliohe  Gewand  vor  der  Brost  zu  erkennen  ist  —  Gedmekt  in  Budloffs  Urk.-Liel«  &  ISl;  J 
XVI.  8.  214. 


im   Jan.  25.  Warin.  II 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  verzichtet  auf  seine  Jtftprüche  4m  6^ih 
zu  Nontrow,,  welche  das  H^Oeist-Baus  zu  Wismar  gekauft  haL 

Mermannus  dei  gracia  episcopus  Zwerinensis  dilectis  in  Cristo  mif 
et  fratribus  hospitalis  domus  sancti  Spiritus  in  Wisroaria  stintem  el  sineert 
dommo  karitatem.  JncKnati  vestris  precibns^  diuine  retribncionis  intaitD^ 
iiderata  eciam  necessitate  pauperum,  circa  quos  in  domo  vestra  fieri  cansoet 
opera  pietatis^  proprietatero  Yff  mansorum  de  Nantrowe,  quos  emMm  ab  eis 
dictos  mansos  a  nobis  tenebant  in  feodum,  Yobis  et  dicte  domui  de  conseu 
Yoluntate  capituli  ecciesie  Zwerinensis  liberaliter  duxhnus  conferendam,  re 
eiantes  in  hiis  scriptis  omni  iuri,  quod  habuimus  in  predictis.  Jn  coiiis  rei  l 
Ibonium  presentes  littere  nostri  et  capituli  supradicti  sigillomm  appensio 
roborantur.  Datum  Waryn,  anno  domini  M^CC^LXX.  octaoo,  in  die  conueri 
sancti  Pauli. 

Nach  der  Abschrift  im  Wism.  P.-B.  mit  dem  Rubrum:    ^De  VI  mansis  et  dimidio  in  Nantrovi 
Gedmekt  in  SchrOder's  P.  M.  I,  S.  746. 

Ii78.  Jan.  26.  U 

Oisdbert,  Erzbiat^f  von  Bremen,  wmdet  steh  mit  dm  Biat^fen  semr 
vitKs  ßir  ätn  Buckof  und  das  Dom-Capdd  zu  lAAtk  an  den  Enk 
[Si^lfriedJ  von  £b2n  um  Bath  und  MÜ/e  wider  die  BettebMnAe  m 
BaA  m  Lilbek, 


Digitized  by 


Google 


14M  titm.  m^ 

Ofdrufki  Mok  4«  Rag.  Gtkf,  Uih,  U  1T1%  bei  jAifmkn$:  JJ$k.  Am  HUli.  lA»^  U  S.  2^8.  -^ 
Mit  den  ^.TeoerabiUbui  fmirthus  tuia  eoepucdpis  por  luaipi  prouinciam  coDflitotis**  kaiui  KKüifbert  hier  nur 
die  Bischöfe  Hermann  roa  Schwerin  und  Ulrich  ron  Ratzeburg  beseiohnen.  -—  In  derselben  An* 
gelegenbeit  erliett  QUelberi  an  demseMieii  Tage  atteh  »a  da«  Dom-Capitd  la  Kola  ein  Afanlidies  Sohre^ti, 
welches  gedruckt  iat  in  Falk'i  Sü^ftUb.  MafffHiia  Vin.  S.  236  f. 


1278.  Febr.  25.  Plan.  1454. 

Hemriek  und  Johann,  FUrOen  van  Werls,  verpfämden  d&n  Knappen  Wedekm 
von  der  Brügge  und  Bernhard  von  Wtttenburg  eine  Hebung  von  Boggen  und 
Oerstennudz  aus  der  MOhle  innerhalb  der  Stadt  Flau. 

Meioricus  et  JohaooeB  dei  gratia  domini  de  Werle  omiribtis,  ad  quo« 
»resew  aeriphim  pewenerit,  salutem  cum  plenitiidiiia  karitoti^«  ,  piufi  ficta  tem- 
loraUa  corniptipni^  qaam  «rtabilitati  videantnr  praniora^  igHw  necem«  est  ea  per 
cripture  testimonia  confinnajri.  Nquerit  ilaq^e  viimeniit^s  tarn  pracieotiimi,  quam 
uturonim,  quod  nos  ex  bona  voluntate  et  maturo  cooseosu  Wedekino  dicto  de 
V)iite  et  Bernardo  de  Wittenborg  Ylli  choroa  «fligiuis  et  Yltt  choroB  ordeacei 
>rasei  in  mdendino  Plawe  intra  ciuttatem  ^itoato  pro  CCG  mantia  Ltbicraakim 
lenarioram,  quaa  ipais  soluere  tenebamur,  porrexlmus  Becundilm  iura  pbeodalia 
[ostris  TaaalliB  communta,  absque  omni  aeruitio  libere  possidendo,  hae  eondilione 
iterposita:  iA  predictoa  redilus  ad  priatinam  fibertatem  reemere  deereuerimtM, 
refatam  peeuniam  viria  noMinalis  YUF  die  poiM  featum  pentecoatea  abaque  aliqua 
rotractione  LvJMke  aatri&gimur  erogare;  si  Tero  hoc  tempus  persohitfonia  aKqua 
ilatione  neglexerimua,  femuli  aepedicti  reditua  pretaxatos  i^gidis  annia  redpiaM 
xpedüe,  quemadmodum  Aoa  in  predicto  mi4endino  per  quemfibet  menaem  prb- 
entua  tollere  conaueiimua.  Soieodum  etia«  •eat,  qood  eorandem  legitmria  bere^ 
ibua  aiue  emptoribtta  reditua  sepediotoa  aine  vUa  remunerttione  aecundura  dictum 
la  porrigere  promiaimua,  a  quibua  etiam  predictam  conditionem  inuiolablliter  vp- 
imus  obaeruari.  Pro  cuiua  rei  cerlitudine  nostri  militea  dominus  Bertoldus  de 
^anbeke  et  dominus  Johannes  Coz,  famuli  videlicet  Martinus  de  Malin^  Hartwicua 
e  Tralowe  sub  fide  promiserunt,  si  nos  aliter,  quam  litteranun  eortineptja  prf-t 
fstatur,  procedere  vellemus,  Parchem  intrare,  non  exituri,  nisl  cum  famidis  sepe- 
ictia  amicahiUler  oompönatiir  ast  pnedicta  srnnma  pecmiie  eMdem  integraliter 
srsoluatur.  Jbauper  si  fideiuaaeram  quiaquan  medio  iMipore  carnia  debitum  ex- 
iluerit,  ceteri  post  perceptionem  obitus  ipsius  defuncti  XIIIF  die  Parchem  debent 
trare,  deinde  non  exeuntes,  donec  per  personam  tanie  nobtiitatis  probltalisque 
qua  tantarum  diuitiarum  ipsorum  numerus  eompleatur.  Jtem  predicti  fideiussores 
ib  fide  obligati  sunt,  si  dictos  fattlütos  scilicet  W.  et  Ber.  predictos  reditua 
andere  contingerit,  sub  eadem  promisaione  vherius  permanere.  *  Ut  autem  omnia 
(condum  conacripta  rata  et  inuiolabilia  teneamus,   nee  ab  aliquorum  nostrorum 

73  • 


Digitized  by 


Google 


beredum  socmssorImb  ^infriDgi  yaleant,  presens  attenliciHB  s^arm  lofllroi« 
mnnimine  roborätum  eisdem  famalis  in  testimoninm  duximus  conferenduiiu  Höe 
ordinatioois  testes  siml:.  milites:  domious  Hermaonus.Cos,  dominus  Johaooes« 
Duzein,  dominus  Sifridus  de  Kercdorp,  doniinils  Johannes  de  Beün,  donigi 
Conradus  de  Lanken,  Sonekinus  et  alii  quam  plures  fide  digni.  Datum  Pbt 
anno  domini  M''CC''LXX''yiII'',  sequenli  die  Mathie  apostoli. 

.i:  .    ^a«h    dem  Original  im  Haupt- Archir   zu  Schwerin.     An  SchnfiireD  Ton   rotiier   Seide  httigeidit» 
kannten  Siegel  der  beiden  ausstellenden  Fürsten,    abgebildet  zu  Nr.    1347.  —    Gedruckt  in  Jährt  II 
f^^lZi  Nr.  Xai;  lisdi,  Coi.  itewoiiBii,  Nr.   14;   U>3.  der  StÄdt.UAbek  II,  S.  86.  '  ^^ 


15178.   Mwzi,  12.   Siettin.  ,  m 

'  Barnim,  Htrzog  von  Pommern,  verleAt  dem  Kloster  ßroda  düsdbe  Ik?* 

gerechtigkSit  (Mahlschatz)  in  der  vor  dem  Kloster  gelegenen  l^Uäe,  ^ 
die  Miller  in  den  i/Mden  vor  der  Stadt  Neubrandenburg  JuAefi. 

jDdxmm  dei  gracia  4ux  Siauovu«!  vtiiiersis  Gristi  Adelibus^  jad  quos  presti 
i^riptom  peruen^nt,  salutem  in  omnimn  «laator^  Aota  homittum,  ne  natu 
t^mpons  imitantair^  debent  instruofßutis  pi^licis ,  perbennari.  Quam  ob  lem  ook 
Qi^e  Ui^lumus  generationibus  presentibus  «t  fuluris^  quod ,  nos  dileclis  note 
Gbristp  •  •  preposito  et  conuentui  de  claustro  Brode  UcenciaMimus  et  pb 
dßdimus  potestat^m  habendi  mensuram,  que  matta  uocalur,  talem.iii  mokm 
ipsoruni)  qupd  situm  est  pr^hahitum  ante  clanstrum^  qnalem  m^osuragi  bb 
lAolendinarii  in  molendinis  iacentibus  circa  No«ium  Brand^nborch  ciuitatem. 
rei  euidenciam  ipsis  dari  fecimus  presens  instrumentaun  nostri  sigiUi  mioii 
roboratum.    Datum  Stelin,  anno  domiAi  M^'CCLXXVIU^  Gregprii  pape. 

Naett  d«m>  Original  ia  groukenogl.  ArehiT  zu  Neuitreikfl.  Aa  einem  ans  der  Charte  gescfasiE 
Fergamentstreifen  biog  dei  Herzogs  Barnim  Reitersiegel,  von  dem  jedoch  nur  der  Leib  des  fiosfö 
der  Schild  des  Deiters  mit  dem  pommerschen  Greifen  übrig  ist.  —  Gedruckt  in  Jahrb.  III,  S.  221 


(12780   Wismar.  14i 

Meidmmeioh,   Bättcher,   Ni&daus   Vrese  md  tkr  Bmebsr  SrnmOoe  Vm 
Wismar  ^häufen  van  der  St.  Niooiaikirchs  einm  ^Hieü  ihres  Kirchhofes. 

JEIeydenricus  doUfex  et  Nicolaus.  Friso  et  Henneco  Friso  dolifex  eme 
die  sancto  Nicoiao  quilibet  eorum  [spacium]  tarn  Jatum  retro  heredi^lem  eoi 
sicut  hereditas  eorum  lata  est,   de  cymiterio. 

Nach  d^m  Wiim«  Stadtb.  Bi^  p«  54.  —  Voran  gahi  ^e  Aulxei^ang  rom  d..Fe|>c.  ,1238. 


Digitized  by 


Google 


«7  fSPm.  964 

^JRadplf  von  Krukow  zu  Wismar  ujid  sein  Sohn  Johann ,  vereinigen  sich  iß'er 
B^tz  in  RaJfoyound  Neuhfjifcpv).  /     . 

Dominus  Radolfus  de  (Crukoywe  et  fiHiis  eius  Johannes  sie  vnili  sunt, 
ttod  Johannes  habebft'  bona  in  Ttacoywe  et  pater  eius  poterit  vendere  cuiiam  et 
ona  hl  Bvcoywe,  si  uoluerit,  et  resignauit  Johannes  de  aliis  omnfbuä  bonis 
Btris  sui  et  matris  sue,  quatidiu  pater  et  mater  uiuH,  in  ciuitate  et  extra  ciul-^ 
Item.  Jtem  Johannes  seruiet  *  dominö  terre  pro  omnibus  boniis  eorum,  sed*  pater 
linistnibit  sibi  dextrarium  et  arraa  et  vnum  equum^  et  Johannes  resignabit  bona 
i  Bucoywe. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  56.  —  Auf  p.  54  kommt  schon  das  Datum   1278,  April   1,  yor. 


1278.)   Wismar.  .     k  .  1458. 

Aufz^hmmg^iSber  die  Pacht  einer  Wiese  und  eines  Kohlgartens  zu  Wismar. 

Johannes  Cocus,  custos  porte  antique  Wismarie,  dabit  annuatim  XYI 
}lidos  cioitati  pro  palude,  que  tacel  ante  portam  Wismarie  antique  apud  fossatam, 
uamdiu  in  seruitio  est  ciuitatis.  Sed  [de]  ortulo  olerum  dabit  annuatim  I  solidum 
cuti  alii  ciues.     Annum  uero  incarnalionis  domini  MC€LXXIX  habebit  liberum. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  56.  —  Getilgt. 

278.   April.   Rostock.  1459. 

Heinrith  und  Johann,  Fürsten  von  Werte,   verkaufen  dem  RostocJeer  Bürger 
Gerhard  von  Lage  das  DorJ  Bolkovo  zu  Lehn. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitalis.  Heinricus  et  Johannes  dei  gratia 
>mini  de  Werte  vniuersis  Christi  fidelibus  presentia  visuris  imperpetuum.  Scire 
)lumus  tam  natos,  quam  nascituros  vniuersos  Christi  fideles,  nos  maturo  delibe- 
tionid  prehabito  consilio  nostrorum  vassallorum^  heredumque  nostrerum  pleno 
cedente  consensu,  vendidisse  fideli  nostro  Gherardo  de  Lawe,  burgensi  de 
)zstok,  fratribus  suis  necnon  heredibus  eorundem  villam  Bolekowe  plenarie 
fra  terminos  ipsius  comprehensam ,  cum  molendino  adiacente  omnique  vtilitate 
3morate  ville  et  molendini,  ipsisque  ad  eandem  iusticiam  porrexisse,  qua  ceteri- 
e.yagsaUi  nostri  bona  ipsorum  a  nobis  possidere  dinoscuntur,  qualibet  seruitute 
mota  disponendam  ac  imperpetuum  libeje  possidendam.  Ut  autem  hoc  factum 
strum  in  futairis  temporibus  firmius  habeatur  ac  stabilhis  a  nostrisqoe  successo?* 


Digitized  by 


Google 


127a  H 

fÜMUi  imUatenufl  infringatar,  preseoi  scriptam  inde  coDfeetom  figiiipniBi  Mrtnr 
appensionibos  duximus  roborandimi.  Tertei  huius  rei  sunt:  Nicdus  Gil 
Heinricns  de  Ylotowe,  HeinricoB  Gnibo,  Godeco  Loch,  HeinriGos  de  Kil 
Johannes  Kabolt,  Johannes  Meghethetrost,  Johannes  de  Antiqua  Giaitate,  Jordi 
de  Kropelin,  Johannes  de  Lipen,  Bernardus  de  Belin,  Johannes  BaUie,  Job» 
Bloltico,  Raddagus,  Heinricus  Kat,  milites;  tuo^enses  vero:  Sjmon,  EnMi 
Hennannus  de  Lawe,  Reineco  de  Lawe,  Conradus  de  Lawe^  Beineco  I 
Reimberti,  Johannes  frater  suus  et  alii  quam  plures.  Datum  Bosstok,  aaao  p 
Jl^  ducentesimo  septnagesimo  octauo,  mense  Aprili. 

Nftoh  den  im  Bavpi^robiy  xa  Sohwem  aufbcwAhrtoo  Ofifiiisl.  An  Sduififfp  roa  ntfier  mi  f 
Seide  hangen  die  beiden  su  Nr.  1347  abgebildeten  sohildfflnnigen  Siegel  der  Aussteller,  mit  ToOsä 
erhaltenen  Umschriften.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Hahn.  Urk.  IB.  S.  78.  —  Vgl.  unten  die  UAoo^ 
22.  JuU  1281. 


.127a  April  4.  Marlow.  141 

Waldemar,  Fürst  von  Boßtock,  entsagt  zu  Gunsten  des  Klosters  Dargm  i 
Ansprüchen  an  das  Darf  Clobezaw  (bei  Wagun). 

Woldemarns  dei  gracia  nobilis  de  Rostok  omnibus  in,  perpetouL  N« 
esse  vohimus  vniuersis  hanc  litteram  yisuris,  quod  nos  soper  questione,  f 
habuimus  aduersus  claustrum  Dargun  de  villa^  que  dicitur  Clobexowe,  (| 
destruxerunt,  quam  villam  modo  propriis  aratris  excolunt,  concordauimus  * 
eodem,  ita  ul  nee  nos,  nee  heredes  nostri  in  perpetuum  de  predicta  villa  vaif 
aliquam  mouere  debeant  queslionem.  Jn  cuius  rei  tesUmonium  presentem  liM 
dedimup  sigilli  nostri  munimine  roboratam.  Testes  huius  rei  sunt:  Jobi 
Molleko,  Johannes  Ba[b]ba,  Beddagus,  milites,  Fridericus  de  Kercdhorp,  Heno« 
«otarius  Doster  et  alii  quam  plures.  Data  Mariowe,  anno  domini  STCCTiXX^ 
IL  nonas  Aprilis. 

Nach   dem  Original   im  Haupt  •Archir  zu  Schwerin.     Von  dem   ans    der  Charte   geschaitteueo  l 
imeatstreifen  ist  das  Siegel  abgefallen.  —  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  ürk.  I,  S.  158. 


1278.  April  10.  Schwerin.  II 

Hdmold  und  Nicolaus,  Grafen  von  Schwerin,  verkaufen  mit  Zustinn^ 
ihrer  Brüder  Gumdin  und  Johann  der  Domkircke  zu  Schwerin  5  Bufo 
Wamitz. 

In  ■flwiip  sancte  et  bidinidue  trintittis.  Amen.  Nm  Heimoldus  et  ü 
laus  dei  gratia  oomiles  Swerinmses  oamibus  has  Ktten»  auditaris  in  perp<M 
Cbotracttts  smipfti  refuirut^  ne  uel  obltuione  depereait  od  ignoranth  H 


Digitized  by 


Google 


1492  12Ta  188 

^noti  permaneant  vel  IHibus  cansam  prebeant^,  aut  eontrahenfibiis  damna  f)ai^ 
linc  est^  quod  yniuersis,  tarn  presenKbus,  quam  faturis^  cupimas  esse  notom^ 
ood  DOS  de  mera  ac  libera  voluntate  ac  consensu  dilectorum  fratrum  nostrorurq 
runtzelini  videlicet  et  Johannis  necnon  et  heredüm  nöstrot*uin  proprietatem 
ainque  idansoram  sitorum  in  villa  Wenrit2e  cum  redditibus  ac  proaentibu» 
orundem  ecclesie  sancte  Marie  sanctique  Johannis  ewangeliste  in  Swerin  vendi<i^ 
imus,  quemadmoduiB  nos  possedimus,  Hbere  perpetao  possidendos  in  terminis^ 
ratis,  pascuis,  sihiis^  aqnis  et  piscalionibus,  iure  tarnen  vltimi  supplicii,  scificei 
lanus  et  colli,  nobis  integraliter  reseniato.  Coloni  vero  dictonim  mansbrum  ad 
[ibsidiom  terre,  quod  vulgo  lanthwere  dicitur,  et  ad  omnia  nostra  iura  sicut 
Jlitum  et  yasallorum  nostrorum  homines  tenebuntur.  Huius  vendilionis  testet 
mt:  milites:  Hinricus  Hu[x]et*,  Vipertus  de  Molenleke,  Anthonius  de  Trebbow, 
udolfus  Ha[z]e[n]kop^;  clerici  rera:  dominus  Albertus  decanus,  Johannes 
lezaurarius,  Fridericus  Hazenkop,  Mauritius  scolasticus,  Johannes  dß  Trebbow 
monicus  ecclesie  memorate,  et  alii  quam  plures  clerici  et  laici  flde  digni.  Jn 
lius  rei  noticiam,  et  cum  dicta  ecclesia  et  canonici  eiusdem  de  plena  sibi 
3iudeant  libertate,  uolulmus,  ut  et  nostra  ac  nostrorum  progenltorum  inibi  iugis 
emoria  habeatur,  presentes  litteras  conscribi  iussimus  ac  sigillorum  nostrorum 
»pensionibns  fecimus  roborari.  Datum  Swerin,  anno  domini  miDesimo  ducente- 
mo  septuagesimo  octauo,  quarto  idus  Aprilis. 

Nach  eiDer  beglaubigten  Abschrift  aus  dem  16.  Jahrh.  im  Haupt- Archiv  zii  Schwerin  (s.  Nr.  949, 
[.  d.  1262,  Mai  13!).  In  der  Zeugenreihe  ist  dort  ^  Hinricus  Huret,  später  ^  Ludolfus  Haicekop  ge* 
chrieben.  —  In  einer  lateinischen  Inhaltsangabe  aus  dem  16.  Jahrh.  lautet  das  Datum:  „Datum  anno 
omini  M^CC^LXXVII^*'  —  Clandrian  rerzeichnet  diese  Urkunde  in  seinem  Protocolle  nicht. 


278.   April  21.   Saxköping.  1462. 

Erich,  König  von  Dänemark,  verkündet  den  Bürgern  von  lAlbek,  Wismar, 
Rostock,  Stralsund,  Qreifswald  und  Stettin  für  aÜe  die,  wdcke  die  Märkte 
von  Euistanger  auf  Seeland  besuchen,  ZoUfreQveit  und  Schutz. 

Jbiricus  dei  gracia  Danorum  Slaoorumque  rex  ciuibns  Lubicensibus,  Wis- 
^rriensibus,  Bozstokiensibus,  Stralessundis^  Gripeswaldis,  Sthetynensibus  ceteris- 
e  ciaibus  ac  aliis  uniuersis  per  Slauiam  constitutis  salutem  et  in  domino 
ectionem.  Quia  nundinas  apud  Hwitangherr  in  Selandia  singulis  annis  ad  duas 
)timanas  ante  festum  beati  Johannis  baptiste  proximum  et  ad  duas  septimanas 
st  idem  festum  volumus  celebrari,  sicut  a  nobis  prius  dinoscitur  esse  statotum 
ordinandom  (!),  scire  uos  ooIuibus,  quod  omnes*  et  singulos  ad  dictas  nundinas 
icia  mercandi  dedinantes  ab  omni  solutione  thelonei  dimittfmus  liberos  ef^ 
snplos.    Jnsuper  scire  debetis,   quod  apud  omnes  boüos  et  iustos,   qui  diötaif- 


Digitized  by 


Google 


884  1278.  m 

nundinas  uisitauerint,  firmam  pacetn  ad  easdem  nimdlnas  ueniendt,  ibidein  (n 
oegoUis  suis  expediendis  comroorandi  ac  illinc  recedeiidi  Tolumufl  obsemri 
prohibentes,  ne  quis  dictam  pacem  infringat  uel  contra  tenorem  presesc« 
«liquid  facere  attemptet,  sicut  graciam  noslram  diKglt  inoffensain  et  x^ 
effugere  uoluerit  ultionem.  Datum  Saxsekoping,  anno  domini  M^GCTLXX^Yn^ 
XI^  kalendas  Maii. 

Nach  dem  (7.-B.  der  Stadt  Lfibek  I,  S.  362,  aus  einer  Abschrift  im  Bardewik'sohen  CeplviiL- 
Eine  UebersetXDog  (mit  dem  falseben  Datum:  Gheuen  to  Saxsekopiag  amio  M« C, C. L. X. X.)  §.  bd  Sa 
rius  U,  S.  101,  102. 


1278.   April  23.  14ä 

Das  Dam  -  Ceg^äel  zu  Schwerin  verkauft  dem  Sckweriner  BUrger  Jdk 
Segenrut  und  seiner  Frau  den  Besitz  von  2^1  2  Hufen  zu  WenddstmJ  d 
ihre  Lebenszeit. 

Des  Capituls  briefT,  das  ein  burger  zu  Zuerin,  Johannes  Segairvt^  ^ 
seine  hausfraw  Gerburg  von  ihnen  gekaufH  haben  drittehalb  hufe  in  ihrem  deii 
Wendelstorp  vor  100  Mk.  lub.,  welche  nach  ihrem  absterben  dem  Capäui  n 
heimfallen  sollen.     Datum  1278«,  IX.  kalendas  Maii. 

Nach  Clandrian.  Protoc.  fol.  32'. 


1278.   Mai  17.   Rostock.  14( 

Heinrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werle,   verkaufen  dem  Kloster  Bd^ 
das  Dorf  Ghrenz  mit  der  Mühle  daselbst. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Nos  dei  gracia  Henricos 
Johannes  dicti  de  Werle  et  domini  in  Guzstrowe  uniuersis  sancte  matris  eccfe 
filiis  in  perpetuum.  Quoniam  generatio  preterit  et  generatio  aduenit  et  omnia  instii 
litati  sunt  subiecta,  idcirco  necesse  est,  vt  ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne  ^ 
labantur  cum  tempore,  scripturarum  leslimonio  iugiter  perhennentur.  Hiac  est,  f 
tarn  presentibus,  quam  futuris  notum  esse  volumus,  quod  nos  de  matoro  mi 
terre  nostre  consilio  villam,  que  Grenzce  dieitur,  ac  molendinum,  quod  ejden  ^ 
adiacet,  cum  omnibus  vtilitatibtts  et  prouentibus,  quos  eadem  vilia  habet  in  sA 
pratis,  pascuis,  aquis  aquarumque  decursibus,  piscinis  et  pisoationibus  ac  stagnis 
bosco  et  piano,  nemoribus,  vsuagiis,  cultis  et  incullis,  in  viis  et  semitis,  oommofi^ 
et  priuatis,  venerabili  domino  Seghebodoni  abbati  in  Doberan  pro  viginti  rsai^ 
minus  quam  pro  sexcentis  marcis  denariorum  Lubicensium  liberam  et  absolii^ 
irine  numero  mansorunh,  sed  sub  temUim,  quo»  hucusque  habuisse  et  ädhuc  h^ 


Digitized  by 


Google 


im  m9*  $g5 

iinoscitiir,  cum  omni  iure  et  iudicio,  qiiad  ecctesia  Doberanensis  in  abbaeia  siia 
labet,  vendidimiis  perpetuo  possidendam.  Uolumus  eciam,  vt  homines  in  prefata 
liUa  et  molendino  commorantes  ab  exstructione  vrbium  et  pontium,  ab  exactione 
rectigalium  et  thelon^orum  et  ab  omni  expeditione  sinl  Ilberi  et  inmunes,  ita  vt 
lemini  ex  debito  nisi  soli  deo  et  Doberanensi  ecclesie  de  seruitutis  iure  respon- 
lere  teneantur,  nee  aduocatum  quemquam  de  noslris  habeant  super  se  vel  iudicem 
lisi  abbatem  solum  vel  cui  abbas  vicem  pro  se  commiserit  iudicandi,  hoc  ad- 
ientes,  vt  nemo  de  nostris,  presentibus  vel  futuris,  predictam  villam  de  numero 
nansorum  conueniat,  nee  prefatum  molendinum  superius  in  aquarum  exlensionlbus 
nferius  in  earum  decursibus  de  cetero  presumat  impedire.  Ne  autem  ab  heredi- 
)us  nostris  vel  a  quoquam  alio  iam  dicte  ecclesie  vlla  in  posterum  oriri  possit 
jalumpnia,  quod  absit,  presentem  paginam ''inde  plenius  scriptam  testium  annota- 
ione  et  sigillorum  nostrorum  appensionibus ,  vt  iugiler  inconwlsa  permaneat 
ecimus  roborari.  Testes  vero  hü  sunt:  clerici:  dominus  Hermannus  prepositus 
n  Dobertin,  dominus  Henricus  prepositus  in  Rune,  Henricus  plebanus  ad  sanctam 
llariam  in  Rozstok;  milites:  Henricus  dictus  de  Flotowe,  Nicolaus  Gallus,  Henri- 
ks dictus  Luch,  Godefridus  frater  suus,  Bemardus  de  Hakensiede,  Johannes 
jabolt,  Hermannus  Mustico,  Johannes  de  Belin;  burgenses  vero  in  Rozstok: 
$ymon,  Henricus  Adolfi,  Henricus  Sapiens  et  quamplures  alii,  tarn  clerici,  quam 
aici  fide  digni.  Datum  in  Rozstok,  anno  ab  incamatlone  veri)i  M*'CC'LXX''VIir 
iyr  kal.  Junii.  ' 

Nadi  dem  Original  im  Hanpi-Arohir  zu  Sohwerin.  Es  ist  yon  derselben  schaoen  und  kräftigen  Hand 
des  Notars  Gerhard  geschrieben,  welche  die  oben  (Nr.  1297)  mitgetheilte  Doberaner  Zehnten- Confirmatidn 
des  Bischofs  Hermann  yon  Schwerin  d.  d.  IV.  non.  Oct.  1273  ausgefertigt  hat.  An  Schnüren  yon  rother 
und  gelber  Seide  hangen  die  zu  Nr.  1347  abgebildeten  Siegel  der  beiden  Aussteller  mit  yoUständiger  Um- 
Schrift.  —  Gedruckt  bei  Westphalen  III,  p.  1521,  und  bei  Lisch,  Hahn.  ürk.  I,  S.  80. 


1278.  Mai  20.  1405. 

Johann  Höbe,  Ritter,  bekennt,  dass  das  Kloster  Dargun  seinem  Bruder 
Beimbem  den  Zins  von  einer  Hufe  in  Usatlin  nur  auf  Lebenszeit  über-' 
tragen  habe. 

Uniuersis,  ad  quos  presentes  penienerint,  Johannes  mUes  dictus  Höbe 
Bilutem  in  domioo.  Jnstitutum  dinoscitur  a  uiris  prudentibus  et  solierter  proui«- 
am^  ut,  que  uolebant  mauere  stabilius,  litterarum  indicio  perhennarent.  Sciant 
^Hur  uniuersi,  quod,  cum  ecd^ia  Dargunensis  in  uilla  Ussatiin  haberet  scensum 
ma$  mandi,  quem  percipiebat  singuUs  annis.,  scensum  eundem  abbas  dicti  loci 
leyb^no  fratri  nostro  contiilit  ad  uite  sue  tampora  sub  hac  forma,  ut,  cum 
rater  noster  debitum  uniuerse  camis  adinpleuerit,   sceosus  eiosdem  mansi  cum 

■•Urabvgiieku  ürku4ei*Biek  IK  ^1 


Digitized  by 


Google 


im  md.  M 

äilegra  dttsdem  dedna  sine  omtii  wntradiotiotie  herediim  ad  eedesmm  im 
redibit  Kbere  ac  solute.  Jn  ctnus  rei  testimonionti  preaentem  litteram  confec^ 
eum  freier  noster  sigiUum  non  habeat,  sigiHo  nostro  fecimos  commonirL  Te* 
biiioa  rei  sunt:  Jobannes  cognatus  noster  de  Peniz  et  alii  qinim  plures.  ib 
yero  sunt  bec  anno  domini  M''CCLXXYin^,  Xm.  kalendas  Jonii. 

Nach  dem  Original  im  Haopt-Arcbir  zn  Schwerin.    An  dem  eingehängten  FergamentstieHen  fibh  i 
Si^el. 


1278.  Juli  18.   Güstrow.  IM 

Heinrich,  Johann  und  Bernhard,  Fürsten  von  Weiie,  verkaufen  dm,  KM 
zum  heü.  Kreuz  in  Bostock  das  Dorf  Or.-Sprem. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Henricus,  Johannes,  Bernd 
dei  gracia  domini  de  Werle  omnibus  presens  scriptum  tisoris  salutem  in  peq 
tnum.  Ne  gestarum  rerum  compositio  decursu  temporis  euanesciA  et  pen 
discrelorum  prouidencia  solet  eas  per  litteras  etemare.  Mino  esl,  quod  ae 
Tolumus  presentes  et  posteros  non  latere,  quod  nos  de  bona  volunlate  nosbi 
vnanimi  consilio  et  consensu  ad  honorem  omnipotentis  dei  et  beate  Tirgmisli 
cenobio  sanctimonialium  sancte  Crucis  in  Rozstok,  quarum  orationibus  prog« 
tores  noslroS)  nos  et  nostras  vxores  participes  esse  fecerunt,  viUam  inte^ 
Sprence  et  ipsius  proprietatem  cnm  terminis  suis,  sine  mansorum  dhnensiom. 
omni  iure,  videlicel  pratis,  paschuis,  siluis,  agris  cultis  et  incultis,  viis  et  int 
piscationibus  in  stegnis,  secundum  vasallorum  nostronim  consuetudineHi,  petiä 
bus  et  exactionibus,  vrbium  et  poncium  slructuris  et  vectigalibus,  et  quibuscim 
censeantur  y4)cabulis  uel  nominibus,  vendidimus  et  dimisimus  pro  nongentb 
quinquaginta  marcis  denariorum  libere  in  perpetuum  possidendam,  ordioand 
dlsponendam  et  ad  usum  suum,  prout  melius  poterint,  ampliandan,  ipsi  d 
iudicia  minora  secundum  [ius]  vasallorum  noslrorum  plenaria  dimittantes: 
maioribus  vero  iüdiciis,  colli  uidelicel  et  manus,  aduocalo  nostro  in  eademi 
iudicante  supradicto  cenobio  medietatem  emende,  si  qua  emerserit^  dimittimoi 
quicquid  homines  vadiauerint  iudicio  assistentes,  nobis  uero  medietatem  reliip 
reseruando.  Ne  igitnr  hurasmodi  factom  possit  a  nostris  soccesseribils  dubü 
sygiHonim  nostronim  testhnoniQ  daxhnns  roborandum«  TeiAes  «lat  milites:  i 
miDus  Nyohohm  GaUus  aduocatos  in  Guzstrowe,  doniMs  Henrious  de  Floto 
dMiinus  Henricus  Luch  et  dominus  Godefridus  £reter  ehis,^  dominus  Henric« 
Colonia,  dominus  Johmnes  de  Belyn,  dominw  Jordtnns  de  Cropdyn  et  ai  f 
phires  prouidi  et  h«nesti.  Atta  sunt  hec  anno  domini  M''CC?'LXX''Yin'4  W 
Guutrowe,  de  manu  prepwiti  Hermanni  de  Doberlyn,  XV^  kalendas  Angnsti 


Digitized  by 


Google 


m  1«78.  587 

NM^  dem  Original  im  Arohir  di»  Kloiiery  zum  |i«i|ife»  fftßifz  u^  Ro|toek«  An  Sehnaren  ron  roth^r 
md  gelber  Seide  hangen  die  zu  Nr.  1347  abgebildeten  Sieeel  der  Fürsten  Heinrich  und  Johann  yo^ 
Vf  erle.  —  Gedrückt  bei  Lisch,  Hahn.  Urk.  I  B,  8.  84. 


278.  Juli  18.  Tönsberg.  1497. 

Magnus,  Kcmg  von  Norwegen,  ertheät  auf  Anstichen  vieler  deutscher  Seestädte, 
und  besonders  LÜbeks,  den  deutschen  Kaufleuten,  welche  sein  Beich  besuchen, 
mehrere  Freiheiten  m  Bezug  auf  Kauf  und  Verhmf  von  Woaxen,  OericMsver^ 
fahren  und  Bergung  der  Ladung  heim  ScMff brücke. 

jMagnus  dei  gracia  rex  Norwegie  —  — .  Ad  instanciam  itaqoe  ac  pe- 
Monem  prudentum  virorum  consulum  et  commanitatum  raoltaram  ciuitatam  raari- 
narum  Theutonie,  et  precipue  ad  supplicaciones  specialium  amicorum  nostrorum 
luocati,  consulum  et  communitatis  ciuitatis  Lybicensis  nobis  per  viros  prouidos 
.  honestos  dominos  Hinricum  Steneken  et  Alexandrum  consules  prefate  ciuitatis 
unsbergts.  porrectas,  pro  hoc  eciam  ex  parte  eiusdem  ciuitatis  Lybicensis  spe- 
aliter  destinatos,  dignum  duximus  quasdam  immunitates  mercatoribus  lingue 
heutonice,  hospitibus  et  aduenis  regnum  nostrum  cum  mercimoniis  frequentan- 
}us,  ad  dei  honorem  et  corum  vtilitatem  ex  noslra  munificencia  elargiri.  —  — 
-  —  Datum  Tunsbergis,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo 
)taao,  quinto  decimo  kalendas  Augusti,  anno  regni  nostri  quinto  decimo. 

Nach  dem  besiegelten  Original  auf  der  Lübeker  Trese  gedruckt  im  U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  S.  364, 
uch  bei  Sartorius  II,  S.  114,  Dreyer,  Strandr.  p.  91 — 93.  —  Genannt  wird  ausser  Lübek  keine  deutsche 
»tadt.     £ine  alte  Abschrift  auf  Pergament  befindet  sich  im  Baths-Archir  zu  Rostock. 


^#.   JuU  21.   Schowe.  14^ 

Alexander,  Abt  von  Neuenkamp,  bezeugt,  dass  der  Bischof  .van  Schtoerin  sich 
mit  seinem  Lehnsmanne  Arnold  von  Orimmen  wegen  der  Zehnten  von  des 
Letzteren  Gütern  verglichen  hat* 

In  nomine  domini.  Amen.  Yniuersis  CSuisti  fidelibus,  tam  presentibus, 
tarn  fittttria,  ad  q«orom  notitiam  iie  Itttepe  peroeDerint,  frater  Alexander  abbas 
[lui  Ganq)i  adiitem  ki  domino  Jhesu  Qiristo.  Recognosciims  et  tenore  presen- 
tm  protestamur,  quod  interfiiimus,  vidiaHis,  radiuimus,  quod,  cum  uenerabiiis 
Christo  pater  et  idominus  noster  Itarmaonus  episcopus  Zpuerinensis  dilectum  in 
irialo  Afnoldum  de  Qrinms  militeMi  iaoosqret  super  eo,  <iuod  quasdam  decimas 
ciesie   SbiuerineDflis  detinuit,   qiuu)  d«   qnibusdara  teffr,is  cfuis  debuer^t  am[di«s 

74* 


Digitized  by 


Google 


58&  127Ö.  11 

persolnisse,  dictas  miles  respondehdo  proposoit:  se  nihil  de  boiiiff  gm  npi 
debere  episcopo  preter  quintum  mansum  bonorum  inorum  nomine  decimaniiD^  i 
tamen  exceptis  et  deductis,  qui  besettinge  uulgariter  nuncnpanlur,  asserens,  f 
venerabilis  in  Christo  bone  memorie  dominns  Brunuuardas  Zonerinensis  episcoi 
bone  memorie  quondam  patri  suo  bona  predicta  tempore  uaste  soUtudinis  do 
predictis  in  feodum  excolenda  contulit,  et  eodem  iure  ab  ipro  et  suis  hert& 
perpetuo  possidenda ,  prout  snper  hoc  more  uasalüco  se  dictus  Amoldos  ob! 
ad  prestandum  corporaliter  iuramentum.  Cumqoe  more  prediclo  dictus  epis(^ 
iuramentum  deferret  eidem,  ipse  com  quibusdam  familiaribus  suis  se  ad  pail 
recipiens,  saniori  ductus  consilio  et  uoluntate  matata  de  iuramento  presbi 
coram  dicto  episcopo  per  confession^  propriam  publice  recognoüit:  se  del! 
eidem  episcopo  et  Zuuerinensi  ecclesie  de  predictis  bonis  suis  dimidiam  decii 
(ru)m.  Quam  eliam  sepedictus  episcopus  prefato  militi  ad  preces  et  instanl 
amicorum  suorum  ibidem  presentium  ad  uitam  suam  in  feodum  contolit^  | 
decessum  suum  ad  mensam  episcopalem  libere  et  sine  contradictione  quai 
reuersur[a]m;  quintum  uero  mansum  in  bonis  ipsis  dictus  episcopus  medio  temp 
percipiet  annuatim.  Jn  cuius  rei  testimonium  presentes  litere  ad  requisicioi 
ulriusque  partis  conscripte  sigilli  nostri  munimine  roborantur.  Actum  in  ah 
nostro  Scheue,  anno  domlni  M^'CC'LXXVIIL,  feria  V*  proxima  ante  festum  [m 
Marie  Magdalene,  presentibus  Symone  canlore  et  Gerardo  notario,  cauoi 
Zuuerinensibus,  Henrico  officiali  nostro  et  plebano  de  Tribses,  Hermanne  plel 
de  Baggendorff  et  Conrado  de  Grimmis,  clericis;  item  Friderico  dicto  Ca 
Godefrido  de  Dudendorp  et  Godescalcho  de  Wik,  militibus,  et  Hartaoico 
Exsen  cum  aliis,  tam  clericis,  quam  laicis  fide  dignis. 

Nach  Fabricius,  Büg.  ürk.  Nr.  CXXXV,  aus  einer  tod  Clandrian  beglaubigten  Copie.  —  Eice 
recte  Abschrift  aus  dem   16.  Jahrh.  findet  sich  im  Hanpt-ArchiT  zu  Schwerin. 


1278.   Aug.  22.  •  H 

Wtzlav,  Fürst  von  Rügen,  bestätigt  den  vom  Ritter  Markward  mit  der 
vollzogenen  Verhau/  des  Dorfes  Wosen  an  den  Bischof  von  Sekwerm^ 
schenkt  dem  Stifte  das  Eigenthum  des  Dorfes. 

Wiszlaus  dei  gratia  Buianorum  princeps  vniuersis,  ad  quos  he 
peruenerint,  salutem  in  eo,  qui  neminem  uult  perire.  Notum  esse  uolami 
presentibus,  quam  futuris,  quod,  cum  venerabilis  in  Christo  pater'ac  di 
Zuuerinensis  episcopus  ad  usus  episcopalis  mense  soe  nomine  ecclesie 
pro  certa  pecunie  quantitate  emisset  a  strenuo  milHe  fideli  nostax)  Marqoai 
cum  Thorace  villam  Wosen  dictam,  positam  in  terra  Tribuses,  cum 
undecim    mansorum    decima    et   duorum    mansorum    semitio    ibidem^    auDi 


Digitized  by 


Google 


im  1278.  58» 

ntilitate  et  fracta,  cum  omnibus  accessibus  et  egressibus  eius,  agm  cultis  pariter 
et  incultis,  siluis,  pratis,  pascuis,  aquis  et  aquarum  discorsibus^  uns  ac  inoiis  et 
omnibus  perlinenliis  suis,  prout  in  suis  lerminis  in  latum  protenditur  et  in.  longum, 
quemadmodum  a  nobis  omnia  et  singula  supradieta  idem  Marquardus  dinoscitur 
habuisse:  nos  contractum  buiusmodi  rite  factum,  reuerentiam  et  amorem  ecciesie 
sapradicte  fauore  benigne  prosequentes  et  consensu  beniuolo  approbantes,  ratum 
tenemus  et  firmum  in  suo  semper  robore  permansurum,  adycientes  eidem  ecciesie 
proprietatem  et  fundum  eiusdem  uille,  cum  iudicio  sanguinis  ac  mutilatione  mem- 
brorum,  que  uulgariter  manus  et  colla  uocantur;  que  omnia  de  mera  liberalitate 
donamus  bi  libere  resignamus  ecciesie  predicte  in  perpetuum  possidenda,  renun- 
Dianles  erpresse  in  bis  scriptis  omnibus  ac  singulis  supradictis  exactionibus  et 
seruitiis  ac  omni  honeri ,  quod  ab  incolis  predicte  uille  ratione  dominii  uel 
iistrictus  habuimus  uel  habere  possimus  de  consuetudine  uel  de  iure.  Yt  omnia 
^t  singula  supradieta,  nuUa  unquam  preualente  importunitate  uel  malitia  aliquorum, 
n  sua  semper  possint  et  debeant  finnitudine  permanere,  presentes  litteras  vene- 
"abili  antistiti  et  ecciesie  supradictis  sigilli  nostri  appensione  duximus  roborandas. 
Testes  huius  rei  sunt:  nobiles  viri  dominus  Jobannes  de  Christouue,  dominus 
Lorant;  Ghutanus  Morder,  Joannes  Morder,  Joannes  de  Osten,  Thomas  et  Mar- 
[uardus  cum  Plata,  Mattbeus  Moltik,  Reinuuardus  de  Penz,  Euuerhardus  Moltik, 
Qilites,  et  alii.  quam  plures  fide  digni,  uocati  ad  hoc  specialiter  et  rogati.  Acta 
unt  hec  anno  domini  M^  CG^  LXXVIIF  ^,  in  octaua  assumptionis  uirginis  Marie. 

Nach  Fabrioius,  Küg.  tirk.  11,  S.  31,  aus  einer  Ton  Clandrian  beglaubigten,  Tom  besiegelten  Original 
genommenen  Abschrift  im  Besitz  der  Pommersohen  Gesellschaft.  —  *  Abschriften  aus  dem  16.  Jahrb.  im 
Haupt-ArchiT  zu  Schwerin  geben  das  Jahr  127?  an;  doch  gibt  Clandrian  im  Protoc.  fol.  214*  ebenfalls: 
„Acta  1278.,  in  8.  assumptionis  Marise.*' 


278.   Oet.  7.   Ratzeburg.  1470. 

Johann  und  Albreckt,  Herzoge  von  Sachsen,  verleihen  der  neu  gegründeten 
Kirche  zu  Sandesnehen  die  von  dem  verstorbenen  Bitter  Marquard  von  Par^ 
kentin  und  seinen  Söhnen  Volraih  und  Dethlev  zugelegten  Eufen  zu  Sandes- 
neben  und  Schiphorst,  und  erkennen  dem  Bischöfe  Ulrich  von  Batzeburg  und 
seinen  Na^chfolgem  das  Patronat  über  dieselbe  zu. 

Johannes  et  Albertus  dei  gratia  duces  Saxonie,  Angarie  et  Vestfalie  — 
-  — .  Becognoscentes,  quod  dictus '  venerabiüs  dominus  Raceburgensis  epi- 
opus  suique  successores  post  ipsum  ins  patronatus  in  ipsa  [sc.  ecclesia  in 
^hanezegnewe]  perpetuo  debeant  obtinere.  Datum  et  actum  Raceburg,  anno 
^mini  M' CC  LXXYin',  nonas  Octobris. 


Digitized  by 


Google 


590  1878.  tt 

Nadb  d«B  im  tiichOdicii  BatatbargMitii  Arekira  la  Nevttmlils  sof  bewahrten  Ot^pm^  vw  4a 
beiden  Siegel  abgerissen  sind.  (Vollständig,  doch  nicht  ganz  eorrect  gedruckt  in  der  SchL-Holit-Liii 
Urk.- Samml.  I,  S.  103.)  —  ^  Der  Name  des  Bischofs  Ulrich  ist  rorher  durch  den  Aofangikcbtä 
«W.*   bezeichnet. 


1278.   Oct  23.   Rostock.  Ui 

Wcddemar,  Fürst  von  Eostoch,  nimmt  das  Kloster  zum  heä.  Krem  in  Bo^ 
in  seinen  Schutz  und  Überweiset  demselben  die  dort  gespendeten  Opfer,  in 
er  sie  der  Jacobikirche  abspricht. 

Woldemarus  dei  gratis  dominus  de  Rozstoc  untversis  Christi  fiddibos. 
qyos  presens  scriptum  pervenerit,  in  domino  salutem.  Sicut  pia  loca  et  retigi 
ut  ad  honorem  domini  amplius  proficiant,  promovere  debemus,  iw  noveDasp 
tationes  de  novo  plantatas  per  opera  miserieordie  rifare  tenemur,  ut  in  conti 
profectibus  ampliori  gaudeant  incremento.  Noverint  igitur  universi,  tarn  presa 
qvam  posteri,  qvod  nos  ecdesiam  sanctimonialium  saecte  Crucis  civitatis  nt 
in  Rozstoc  4n  nosU*am  protectionem  recepimus,  Tolentes,  ut  nuUus  eas  inl 
earum  molestare  presumat  gravamen  aliqvod  inferendo,  hoc  adicientes,  it  pk 
ecciesie  sancli  Jacobi  domino  Heynrico  succedentes,  si  forte  asserere  vohu 
qvod  aliqvid  iuris  habeant  ad  sacrificium  altarium  dicte  ecciesie  sancte  Crucis^ 
exigere  presumserint,  aut  alicuius  elemosine  partem  sibi  collate,  niohtt  eis  dil 
qvia  in  remedium  anime  nostre  ad  ecclesiam  iam  dictam  sancte  Crucis  toIi 
pertinere,  dummodo  ecclesia  sancti  Jacobi  exinde  suis  debitis  et  consvetis  s 
ficiis  non  fraudetur.  Jn  huius  rei  testimonium  sanctimonialibus  supradiclis  Gl 
presentes  contulimus  nostri  sigilli  munimine  roboratas.  Testes  huius  facti 
dominus  Seghebodo  abbas  in  Doberan,  dominus  Johannes  prior,  frater  Gherra 
cives  in  Rozstoc:  Heinricus  Adolphi  filius,  Heinricus  Riddere.  Actum  et  ( 
Rozstoc,  anno  domini  M.  CC.LXXYIIL,  X.  kalendas  Novembris^  in  die  Se^ 
episcopi. 

Nach   dem   Original    im  Raths- Archiv    zu   Rostock.     An    einer   roth-gelb-seidenen    Sdutnr  bis 
Siegel  des  Fürsten  Waldemar  (s.  Nr.   1125). 


1278.   Dec.  3.   Schwerin.  l\ 

EdmM  und  Nicolaus,  Grafen  von  Schwerin,  verleihen  mit  Zustimmung 
Brüder  Ounzelin  und  Johann  dem  Schweriner  Dom  -  Capitel  5  Biiy 
Gramm. 

In  nomine  sancte  et  ittdiuidue  trinitatis.   Amen.    Nm  Hebnoldos  et  Nk 
dei  gratia  comites  Zuerinenses  omnibus  presentes  lltteras  audituris  in  perpel 


Digitized  by 


Google 


1473  1278.  59t 

lustom  est  et  ratio  imggeril  eqaitalis^  ut  ea,  que  piis  locis  liberaliter  confenintur, 
rata  sint  et  nullo  necessUatis  articulo  varieDtur.  Hinc  est,  quod  ad  uniuersorum, 
am  futuroruni,  quam  presentium,  cupimus  qotitiam  deuenire,  quod  nos  de  bona 
IC  mera  aniini  nostri  liberalitate  ac  dilectorum  fratrum  nostrorum  Guncelini  vide- 
icet  et  Johannis  consensu^  ecclesie  sancte  Marie  sanctique  Johannis  euangeliste 
a  Zoefin  proprietatem  quinque  mansorum  sitorum  in  villa  Oremun  '  contuKmus 
:um  redditibus  ac  prouentibus  eorundem,  cum  areis  et  agris  quibusdam,  qui  cot- 
int  Vttigariter  nuncupantur,  cum  terminis  et  distermhiationibuis,  pratis,  pascuis, 
iseatoris  et  aquis,  prout  progenitores  nostri  dicta  bona  libere  possederunt,  reser- 
ato  tarnen  nobis  iure  Ultimi  supplicii,  scilicet  colti  et  manus.  Coloni  vero  die- 
)rum  mansorum  ad  omnia  iura  nostra  et  ad  petitionem  generalem  ac  ad  defen- 
ionem  terre,  que  vulgo  lantwere  dicitur,  sicut  ceterorum  vasallorum  nostrorum 
Dmines  tenebuntur.  Huius  donationis  testes  sunt:  dominus  Albertus  decanus^ 
)hannes  thesaurarius,  Mauritius  scholaslicus,  Johannes  de  Tribow^,  Fredericus 
asenkop  et  Conradus,  canonici  dicte  ecclesie;  milites  vero:  Vlricus  de  Blücher, 
uno  de  Karow,  Johannes  dictus  Man,  et  alii  quam  plures  derlei  ac  laici  fide 
gni.  Yt  autem  ecclesia  sepius  memorata  ac  canonici  eiusdem  de  plena  ae  in- 
olata  gaudeant  libertate  et  nostra  donatio  perpetua  maneat  et  illesa,  hanc  pa- 
nam  conscribi  fecimus  ac  sigillorum  nostrorum  appensionibus  iussimus  communiri 
testimonium  futurorum.  Datum  Zuerin,  anno  domini  millesimo  ducentesimo 
sp]tuagesimo  octauo  ^  tertio  nonas  Decembris. 

Nach  einer  Abtchrift  im  Diplomat.  eccL  Suerin.  A^  fol.  30,  wo  das  Jahr  '  noctuagesimo  oetauo" 
^schrieben  ist.  Clandrian  gibt  im  Frotocoll,  fol.  12  ^  eine  ausführliche  iDhaltsangabe  nach  dem  Original 
id  das  Datum:  „Zwerin,  anno  Domini  1278,  tertio  Nonas  Decembris."*  Ebenso  ist  eine  zweit«  Abschrift 
is  dem  16.  Jahrb.  im  Haupt* Archiy  zu  Schwerin  datirt:  „anno  etc.  ducentesimo  S^ptuagesimo  octaoo, 
rtio  nonas  Decembris."  -^  Vorher  gibt  diese  zweite  Abschrift:    ^  CremOn,  ^  Trebbouu. 


578.   Dec.  14.  Stettin.  1473. 

Boffislav,  Herzog  von  Pommern,  bestätigt  die  Privilegien  der  Stadt  Arüdam. 

—  Huius  autem  facti  testes  sunt:  iilustris  princeps  dominus  Conradus  marchio 
ndenburgensis,  dilectissimus  gener  noster,  et  nobilis  vir  dominus  Hinricus  de 
Tle,  avunculus  noster  charus,  Borcko,  Dubbislaus  de  Wotich,  Gherbertus  Balke 
Bemardus  frater  suus,  Har[n]i[d]us  Ursus,  Kerstianus  de  Bresen,  Johannes 
Leuenow,  Otto  de  Teen,  Hinricus  de  StafTelde,  Ghobele,  Fredericus  de  Hin- 
borg, Heidenricus  de  Clutzow,  Johannes  de  Scholentin,  Wigherus  de  Eisholt, 
tes,  et  plures  alii  fide  digni.  Actum  et  datum  Stetin,  per  manum  Bodolphi 
irii  nostri,  anno  domini  M.CC.LXXVIII.,  XIX.  calendas  Januarii. 


Digitized  by 


Google 


««  0». 


i77S.  ihx.  2L  BMtodt  11 

W^d^»*»,  /«raf  vm  ^MiKSr.  vahmf:  ier  Suät  Tiiiiii   dim  &äws  i 
4Li3if/«rij,  lad  ^^rr^niii  AnwJfaa,  dbw  iaBiw  Featmag  wm  der  Wlrür 

imfi^i^n^  vAitUm  '»  f  1 1/  i— 
iTMMi^  mm^at,,  mtf,  *^.  fM«d 

\ttrmet«K  vAimm 

Um  ^ci'HfrtUMf 

fcW*  ß^/0Utmmtfßv  

jl«  ifä^tirJH^,  ik«t  ik«  fK/«»e4iJHtf.  dSecUs  bar^nsflMs  Bostris  in  Rocäci 
^y^iMMf  M  ktf««  «<><1mi;  «nCcel  vt  de  tpso^  dtsqoe  stractan  aficwss  Km:! 
»4  ttmtMmm  ttiüiid*m  yttAtX/t  äuiuah  nostre  possol,  <l>>cfnd  nsde«  ] 
^M^UMt  Vmm  fm^^  nr4amrt.  AapCu  rero  ad  mmonm  proTeclmB  ^i 
Muslim  iMür«  Itoe  adkiewlo  Teadidiaiu,  4|iiod  a  aari  et  a  porta  Wanei 
munum  M^att  9  wAA»^  oeque  a  oofUis  here<fibas  aliiiiiod  castram  sen  e 
«;«  fMMl«  «1rliMW|M;  rif»e  flaoii  Wanu»ire  edificabitar,  qne  propinqu  sft  eädes 
p4rr  l«f)U<iii  if»Mtofii,  r|aaiitiifli  appeUari  soeliim  est  in  terra  Siaoie  niDar. 
auUm  htm  Vfftt4ilUf  notU»  rite  et  rationabiliter  facta  lam  a  nobis,  quam  a  a 
muA'A',imn\\mn  Ürm»  H  ioeonuaba  permaneat,  presens  scriptum  com  noej 
WnUmn  Utdti  am§et\U  ftidmm  et  figilli  nostri  moniinine  roborari.  Testes  i 
MUf  f*t»4\Um\  Uu\c  lot^reraot,  nrot  hü:  dominus  Johannes  Moltdio,  6(S 
tiUnruf^m  <\*i  Bo/.»U>k,  domioos  Beddagns,  dominus  Johannes  Babbe,  icn 
Vrtnk,r\m»  an  Kercdorpp«  advocahis  noster  in  Rozstok,  dominus  Hinric« 
milJM^N;  l\\nr\m  (llio  AdolphI,  Hiorico  Sapiente,  Alberto  Cerdone,  HennannoJ 
Ariioldo  IWtjfdbifrti,  Krn^Mlo,  Hermanno  de  Bilrebeke,  Hinrico  de  Dannesi« 
TUUUirko  Hul»<yri,  Johunnu  de  Htaden,  Bennone,  Hinrico  de  Hart,  Herdero-i 
r\m  dl)  \\mU',mwn^  Keynekone,  (jhcrardo  de  Brema  consilio  presidentibus.  Ai 
dt  (Utum  in  ciultuli)  tumXra  Hozstok,  anno  domini  M"  CC  LXXVIIT,  XD. 
JuiiMurii,  In  dht  boMli  Tiiumu  apostoll,  per  manum  Hermanni  notarii. 

NmIi  *l»r  OrlMimil  •  Cunitriulili'm  d«t  t'ttr«Ua  Uoioriob  des  LOwea,  1325,  Sonnabend  oftdi  JuJ 
HudnArMliI*  r«  l(«»l<i«l»,  Um  (»rl((lii»l  Ut  »iolit  molir  yorhanden.  —  Eine  Abschria  jener  Onpa. 
flriimllim  »leltt-  Im  •''•'•'  |»rlulli>fl«rutii  Nr.  VU,  (ol.  4*.  —  Gedruckt:    Lünig,  P.  spec.  IV.  Cer»  rl 


Digitized  by 


Google 


5  1278.  593 

^'is.  S.  688;   r.  Beehr  p.  428;  Wakrer  Abdrook  der  toq  K.  Karl  VL  beiUtigten  PriTilegien  der  Stadt 

^toek  36;    Rost.  Nachr.  und  Anzeigen  1752,    St.  31,   &  125;    Nettelbladt,   Urspr.  der  Stadt  Rostook 

•echtsame,  Cod.  prob.  p.  XVQI;  zurNedden  Nr.  7;  Ditmar,  Landesfürst  in  Rostock  Nr.  9;  Franck  V,  S,  74. 


278—1281.)  1475. 

Nftcolaus  von  Meklenburg] ,  Propst,  AlfbrechtJ,  Decan,  und  das  ganze 
Schweriner  Dom-Capitel  ersuchen  den  Vogt,  Raih  und  Gemeine  der  Stadt 
LubeJc  um  Zurücknahme  der  beschränkenden  Verordnungen  in  Beziehung  auf 
Opfergaben  und  Seelenmessen  in  den  Lübischen  Kirchen. 

Abgedruckt  (nach  dem  Original  auf  der  Trese)  im  U.-B.  der  Stadt  Lübek  II,  S.  932.  —  Das  Schreiben 

[f  *ieht   sich   auf   die    Streitigkeiten ,    welche   in   Lübek   zwischen    der   Geistlichkeit   und   dem   Rathe  Statt 

„ten    und    durch   den   letzten  schiedsrichterlichen  Ausspruch  des  Cardinais  Jacob  Colonna  1282  ihr  Ende 

"^^ichten.     (U.-B.  der  Stadt  Lübek  I,  Nr.  282.)     Albrecht  kommt  als  Schweriner  Decan  zuerst  1278  vor 

..  1461),  1282  schon  Johannes. 


278—1282.)  147«. 

ic  Aufzeichnungen  über  Einnahmen  und  Ausgaben  der  Stadt  Wismar. 

A. 

*  Consules    dimiserunt   Nicoiao    Tunneken   fabro  V  solides  Ilir"^  denariis 
-lus  de  sua  collecta  pro  dampno  aree  sue. 

n  ^  Tidemannus  de  Cluce  prestitit  ciuitati  II  marcas,  et  in  prima  coUecta 
^•onetur  sibi,  in  quantum  debet  dare  ad  coUectam,  et  residua  pars  soluetur  sibi. 
y,  ^  Hinricus  de  Borken  et  filius  eins  Johannes  et  Tymmo  de  Blengoywe  et 
^rdherus  de  Twenhusen  et  Volcolfus  de  Karllo  filius  Rederi  promisenint  C 
.  f  cas  et  L  marcas  consulibus,  vnde  dabunt  C  marcas  dominica  die  Jnuocauit  et 
Dominica  die  Letare. 

*  Albertus  de  Gogelloywe  tenelur  ciuitati  XXIIII  M*  laterum. 
I          *  Ciuitas  tenetur  sancto  Nicoiao  Xlf  M*  laterum. 

*  Jvrali  sancli  Nicolai  tenentur  ciuitati  XXXI  M*  laterum   et  VIII  marcas 
I*  C. 

n,        Martinus  faber  grossus  prestitit  ciuitati  VI  marcas,  vnde  deponetur  sibi  in 
ma  collecta,  quantum  debet  dare  de  collecta,  IX  solidis  minus. 

'^       Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  58.  —  Die  mit  einem  *  bezeichneten  Sätze  sind  getilgt. 

Johanni  Cronen  est  persoluta  curia  sua. 

Nicoiao  laneo  textori  persoluta  est  dimidia  curia  sua  et  quicquid  sibi  fuit 
^V>ssum. 

VekleibugiMkcf  Vrkiiles-Bick  IL  75 


^ 


Digitized  by 


Google 


594  127&  tC 

Bertoldo  de  Molne  diHiisse  sunt  XII  so\\do§  (!)  de  coüecta  sm  ^h 
trammo  Sostraten  XYI  solides  de  dampno,  quod  receperant  in  gwerra,  etP«^ 
n  marcas  (!)  de  sdo  dampno*  et  Marquardo  de  Dammenhusen  XVIII  solides  p 
SUD  dampno. 

Nicbolao  Tunnen  lotaliler  est  persolutum,  quod  sibi  fuit  defossmn. 

Bertoldo  de  LvDebqrg  lolaKter  est  persolutum,  quod  sibi  foit  defossm 

Petras  de  Craeoywe  totaliter  compositus  est  de  dampno,  quod  ao^li 
gwem. 

Nach  dem  Witm.  Stadtb.  B,  p.  77.  —  Die  Worte:  *  «et  Petro  II  marcas  de  suo  dampao*  üd\ 
•tneben.  —  Die  Anfzeichntingen  üoter  A.  sind  hinter  einem  undatirten,  die  unter  B.  hinter  ebeau 
nahmeregister,  welches  das  Datum  1281  trägt,  eingeschrieben.  Da  nnn  die  letzteren  zum  Theil  t:^ 
stens  auf  die  ersteren  sich  zu  beziehen  scheinen  (Nicolaus  Tunneke,  Nico  laus  Tunne),  und  dieinli 
w&hnte  «gwerra*"  wohl  ohne  Zweifel  die  Vormundschaflsfehde  (s.  Nr.  1382  und  Nr.  1418»  Not«)  is 
wird  man  die  Notizen  in  die  Jahre   1278  bis   1282  setzen  können. 


1279.   Rostock.  •    147 

Eberhard,  Pfarrer  zu  Lamhrecktahagen,  setzt  sich  auseinander  mü  dem  fi 
Oeist' Hospital  zu  Rostock. 

bciant  universl,  quod  domus  sancti  Spiritus  diroisit  domino  ETen 
piebano  in  Lamberteshaghen  ecciesiam  suam  liberam.  Jnsuper  addidit  ei  la 
maream.  Et  sie  idem  dominus  E.  ab  eadem  domo  est  omnino  amicabililer  sc^ 
ratus,  et  ab  omni  actione  contra  dictam  domum  cessavit. 

Nach  dem  Recipienden-Register  des  HelL-Geist-Hospitals  im  Baths-Archiir  zu  Rostock.   —  Vgl  Nr.  ' 


1279.   Rostock.  14i 

Ludolf  verkauft  an  Bernhard,   der  Frau  Wendete  Sohn,   eine  Bausti' 
Bostock  auf  dem  Küteiirucbe  neben  dem  Bathhause  (der  JUstadt). 

Ludolfus  vendidit  Bernardo  domine  Wendelen  aream  unam  in  palude  i 
toruin  iuxta  domum  burgensium  sllam,  quam  sibi  ralionabiliter  resignavit 

Nach  dem  Roitocker  Stadtbuoh  C,  fol.  23. 


Digitized  by 


Google 


m  nii9.  595 

Btd.  Rostock.  1476. 

Oeriach  van  Ko^dd  verfüg  Utztwülig  Über  seinen  Nachlass. 

(jTerlacus  de  Cosfelt  coram  communi  consilio  resignavit  sorori  sue  Sophye, 
le  est  heres  sua  legitima^  domum  suam,  in  qua  residet,  si  deus  eam  sibi  reti- 
iierit,  cum  omnibus  utensilibus  et  suppellectilibus  in  ipsa  remanentibus,  tali  con- 
lione^  quod  non  vendat,  nee  impignoret,  sed  in  ipsa  ad  dies  vite  sue  manebit, 

mortem  suam  supervixerit ;  sed  post  mortem  predictl  Gerlaci  vel  sue  sororis 
idem  domus  cum  supellectilibus  domus  sancti  Spiritus  erit,  que  iam  sancto 
piritui  ab  utroque  cum  omnibus  utensilibus,  que  superesse  potuerint,  est  coram 
)nsilio  rationabiliter  resignata.  Ob  hanc  autem  gratiam  ancilla  sua  Ascele  in 
)mum  sancti  Spiritus  recipietur,  et  ipsam  supra  domum  decem  marce  comita- 
mtur.  Jtem  contulit  eidem  sorori  sue  et  filie  sue  XX  marcas,  item  ad  struc- 
ram  beate  virginis  X  marcas,  ibidem  ad  librum  matutinalem  comparandum  III 
arcaS)  item  sancto  Petro  III  marcas,  sancto  Nicoiao  III  marcas^  id  hospitäle 
prosorum  Y  marcas,  sancto  Johanni  X  marcas,  sancte  Catharine  X  marcas, 
nctimonialibus  V  marcas^  sancto  Jacobe  in  marcas,  ad  claustrum  Doberan  Y 
arcas,  ad  claustrum  Rune  Y  marcas.  Jtem  pauperibus  magis  indigentibus  ad 
»stes  et  calceos  X  marcas,  item  ad  cdemosinam  pauperum  III  marcas  super  id, 
lod  amici  mei  pro  me  dare  decreverint;   item  begginis  in  Rostok  XXX  marcas 

emendum  domum,  in  qua  commaneant,  si  in  favore  civitatis  haberi  poterunt. 
sm  pueris  fratris  ego  Gerlacus  confero,  illis  scilicet,  qui  adhuc  cum  matre  sunt 

domo,  XXX  marcas,  que  matri  non  presentabuntur,  sed  testamentarii  mei  cum 
313  utilitatem  puerorum  usque  ad  annos  suos  ordlnabunt;  item  duobus  filiis  Thome 
I  Oslerrode  V  marcas,  filie  sue  Y  marcas.     Predicti  denarii  omnes  erogabuntur, 

dominus  michi  eos  supra  necessitates  vite  mee  retinuerit;  sin  autem,  mei  testa- 
sntarii,  quos  elegi,  scilicet  dominus  Henricus  plebanus  beate  virginis,  dominus 
idovicus  plebanus  sancti  Nicolai,  dominus  Henricus  Adolphi,  Yolmarus  de  Cos- 
t,  Engelbertus  de  Pomerio,  de  eis  secunduro  possibilitatem  rerum  a  me  relic- 
^m  et  secundum  quod  eis  magis  expediens  visum  fuerit,  ordinabunt.  Jnsuper 
o  Gerlacus  contuli  nostro  vero  plebano  domino  Henrico  de  sancta  Maria,  qui 
narii  cum  ceteri:»  sequenlibus  indobitanter  erogabuntur,  lY  marcas,  cuilibet  cete- 
rum  plebanorum  Ylfl  solidos,  cuilibet  capellano  lY  solides.  Jtem  centuli  ple- 
nis  cunctis  in  dominio  Rostok,  qui  me  in  suam  confraternitatem  receperunt, 
iJL  mareas  ad  cemparandtm  redditus  ad  expensas  suas,  dun)  conveniunt,  et 
>  eis  memeriam  mei  iugiter  facient,  sicutl  alius  sui  confratris,  sacerdotis  scilicet; 
^moriam  facere  censueverunt. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuch  C,  fol.  25. 


73^ 


Digitized  by 


Google 


596  1279.  % 

1279.  RostoeL  m 

Bembofd  verkauß  dem  Bitter  Beddag  ein  OrumdMdt  m  BedoA  mk  i 
Vcfhdiak,  dass  es  ukuA^  und  schasspfliMg  UeSbe,  dan  middM  C^eiörj 
darauf  ffebauet  toerde  und  dass  es  nur  an  einen  Bürger  wieder  vak 
voerden  dürfe. 

rveimboldus  gener  LodoTici  vendidit  domino  Redago  mffiti  ho^U 
saam  tali  pacto,  qood  de  ea  uigilel  et  collectam  faciat  et  in  ea,  quod  sbi  es 
petit,  edificet,  et  in  ea  ad  dies  yite  soe  commoretor;  et  si  eam  TOddere  Tob 
nulli  eam  vendere  potest  preterquam  oni  civiam. 

Nach  dem  Rostocker  Stadibn^e  C,  loL  26« 


1279.   Wismar.  II 

Albert  von  Oögdow  pachtet  den  WaUfisch  bei  Wismar. 

Albertus  de  GogeDofwe  habebit  Naderholm  X  annis,  pro  quo  dabä« 
Übet  anno  XL  solidos.     Hoc  nolom  est  consulibos.     Actum  anno  domini  I 

LxxIX^ 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  73.  Die  IiucriptioD  ist  zunäcbit  1271  oder  1272  gemacht- 
teres  Jahr  findet  lich  auf  der  folgeodeo  Seite  —  nad  der  Holm  damals  auf  adit  Jahre  Terpachtet  fi 
ist  1279  derselbe  tod  Neuem  auf  zehn  Jahre  yerpachtet,  weshalb  OCtO  ausgestriehen «  X  dariberp 
uod  die  Jahreszahl  hiDzugeffigt  ist.  —  Dass  der  Naderholm  oder  Aderholm  oder  Holm  öer^ 
fisch  ist,  erhellt  ans  einem  ZeugenrerhOr  Ton  1597  in  Sachen  Wismars  wider  den  Amtmanii  lo  ^ 
mühlen  wegen  Störung  im  Besitze.  Den  Namen  Wallfi seh  ffihrt  die  Insel  erst  seit  dem  drcii&s^ 
Kriege,  in  welchem  dieselbe  zuerst  Tom  Herzoge  Ton  Friedland,  dann  Ton  den  Schweden  weiter  befestig  i 


(1279.)   Wismar.  II 

Aufzeichnung  Über  den  Kauf  eines  Hauses  beim  Hause  und  Garten  der  l 
Herren  von  Schwerin  zu  Wismar. 

JtLenricus   Niger,    pistor,    emit  domum   Johannis  Wulfhagea   sitam  < 
domum  et  ortum  canonicorum  de  Zwerin. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  18. 


Digitized  by 


Google 


183  127».  597 

1279.)  Wismar.  148» 

Oerwin,  der  Münzer  zu  Wismar,  und  seine  Frau  vermachet  dem  Kloster  Cismar 
ihren  Besitz  in  Sckmakentin. 

Omnia  bona,  que  habent  Gerewinus  monetarius  et  uxor  eius  Wendete  in 
nakentyn,  dederunt  claustro  in  Cyscemare  post  finem  uite  soe,  exceptis  bonis 
obilibus,  que  habent  in  uilla  eadem. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  18.  —  Vgl.  unten  1280,  Juli  31. 


1279.)   Wismar.  1484. 

Aufzeichnung  vher  eine  Gabe  Abbos  von  Pol  an  den  EL  Oeist  und  S.  Jacok 
zu  Wismar. 

In  presentia  consulum  loquebatur  Abbo  de  Pole,  quod  domui  sancti 
nritus  et  hospitali  in  Wismaria,  qualiter  de  rebus  suis  accideret,  LX  marc[e] 
uanimiler  diuidende  de  suis  bonis  debent  dari,  et  hoc  commisit  consulibus 
per  animas  eorum,  et  cum  hiis  LX  marcis  debent  bona  emi  perpetualiter. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  19. 


1279.)   Wismar.  1485. 

Ahbo  von  Pol  zu  Wismar  vermacht  dem  Kloster  Doberan  Aües^  was  er  in 
demselben  hat. 

Abbo  resignauit  claustro  Doberan  post  mortem  suam  omnia,  que  habet  in 
dem  claustro,  ita  quod  nullus  here[dum]  suorum  aliquid  inde  requirere  polerit^ 
I  alter,  quicumque  sit.  Hec  contigerunt  in  presentia  illustris  domine  Anastasie 
ignopolensis  et  militum  eiusdem  dominii  et  consulum  Wismarie. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  19.  —  Gedruckt  bei  Burmeister,  Alterthümer  des  Wism.  Stadtrechtes» 
37.  —  Vgl.  oben  Nr.  1365. 


^79.   Febr.  2.  148«. 

Johann  j  Propst  von  Sonnenkamp  C^euldoster) ,  bestimmt  die  Verwendung  der 
seinem  Kloster  von  dem  Bitter  Hartwig  Metzeke  geschenkten  jährlichen  Hebung 
von  12  DrGmt  Korn  aus  dem  Dorfe  Karin. 

In    nomine    domlni.      Johannes    dei    gracia    prepositus    in    Campo    Solis 
nibus  Christi   fidelibus   presentibus  et  futuris  salutem  in  domino  sempitemam. 


Digitized  by 


Google 


W8  12T».  » 

.^^atuä  futuri  temporis,  qui  humanis  sensibus  est  ignotus,  reqoirit^  at  ipsios  vu 
titudo  propter  res^  quas  durare  cupimus,  certificetur  per  litteras  et  perlen 
Nouerint  igilur  uniuersi,  quibus  presens  scriptum  uidere  contigerit  uel  and 
quod  dominus  Hartvicus  miles  dictus  Metsike,  attendens,  quia  elemosinis  sufn; 
ecclesiarum  acquisita  ad  indulgenciam  proGciant  defunctorum^  de  quatoor  m 
in  Villa  Corin  silis  ecclesie  Campi  Solls  emit  XII  tremodiarum  reddilusi,  <M 
quatuor  tremodia  siliginis  et  tolidem  ordei  el  auene,  a  quodam  Heynrico.  Si 
inoranti  quondam,  qui  Clauiger  fuerat  appellatus,  predictos  reditus  inlegr^ 
conferens  dominabus,  ut  de  isdem  consolacionem  quater  in  anno  habeani 
refeclorio  specialem  in  quatuor  anniuersariis^  scilicet  patris  et  matris  et  u: 
sopradicti  militis  el  cuiusdam  Reymberni  avunculi  eiusdem^  quorüra  ibidem  c 
pora  sunt  sepulta,  supradicta  bona  ideo  conuentui  specialiler  deputans.  ul 
dictorum  memoria  in  mcmasterio  missis  et  vigiliis  sollempniter  peragatur.  Propl^ 
neque  prepositus^  nee  aliquis  huiusmodi  redditus  debebit  conseruare  siue  exquin 
nisi  quem  domine  specia|iter  ad  hoc  uoluerint  ordinäre.  Yt  autem  predicta 
dinacio  a  nostris  successoribus  non  irritelur  uel  per  heredes  supradicli  info 
militis  et  cassetur,  presens  scriptum  in  huius  euidenciam  sigillis  nostris  a[f 
dentibus  duximus  roborari,  Testes  autem  afTuerunt:  dominus  Gerardus  Md 
dominus  Gerardus  et  dominus  Wernerus  Reseuize^  dominus  Otto  de  Reueulii 
dominus  Heynricus  Lupus,  milites,  et  alii  quam  plures  fide  digni.  Acta  sunt 
anno  domini  M''  ducentesimo  LXXIX^,  IIIF  nonas  Februarii,  in  die  purificad 
sandte  Marie. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archir  zu  Schwerin.  An  Pe^^ 
streifen  haagen  zwei  SiegeL  An  der  ersten  Stelle  hängt  das  ji 
lische,  durch  einen  dreifachen,  nicht  verzierten  Bogen  quer  ^^ 
Siegel  des  Propstes  Johann,  in  dessen  oberer  Hälfte  ein  Mariecb 
Brustbilde  mit  dem  Christkinde  steht ,  während  in  der  unten:  1 
ein  betender  Geistlicher  knieet,  mit  der  Umschrift: 

4<  S.  lOHÄniS.  PPOSITI.  in.  cämpo.  solis 

An  der  zweiten  Stelle  hängt  das  hieneben  abgebiUe.:! 
des  Convents  Ton  Neukloster.  Dies  ist  ein  neues  Convento^ 
welches  dem  altern,  in  Bd.  I,  zu  Nr.  387  abgebildeten  sek:  *3 
nur  etwas  schmäler  geformt  und  besser  gestochen  ist  und  i^> 
einige  Abweichungen  hat:  die  Maria  hält  das  Christkind  ge.v 
dem  linken  Arme  (während  sie  es  auf  dem  alten  Siegel  sciuir' 
mit  der  rechten  Hand  hält  sie  eine  kurze  Lilienblume  Tor  if\ 
(während  sie  auf  dem  alten  Siegel  einen  Lilienstengel  ia  d^" 
Hand  hält),  und  die  Umschrift  lautet: 

4i  s\  Benr«.  muri«,  in.  oämpo.  solis 

Das  alte  CoBrentssiegcl  kommt  jedoch  noch  einige  Jahre  ^ 
Ä.  B.  im  J.  12S2.  —  Zu  einem  dritten  Siegelest  ein  Loch  eiap* 
—  Gedruckt  bei  Lisch,  MekL  Urk.  H.  S.  62. 


Digitized  by 


Google 


m  127a  599 

1279?)   Febr.  7.   Rom.  1487* 

Papst  Ntcolaus  (III 9)  bestätigt  dem  Schweriner  Dom^Capitel  die  demselben 
vom  Grafen  Ghimeltn^vpn  Schtoerin  geschenkten  Hufen  zu  Gr.'Trebbow. 

Des  Bapsts  Nicolai  Conßrmation  hiruber,  das  GuDcelinus,  Graue  zu  Zwerin^ 
fche  Hufen  im  dorlFe  Grossen  Trebbow  der  Kirchen  zu  Zwerin  gegeben, 
ilum  Romae  apud  sanctam  Mariam  maioreni,  YII.  idns  Februarii^  ponlificatus 
stri  anno  secundo. 

Nach  Clandrian,  Prot oc.  fol.  187 •,  mit  der  BemerkuDg:   „Bas  Sigil  ist  abgefallen.**  —  Vgl.  Nr.  948. 
-  Sollte  die  Bestäügung  erst  durch  Papst  Nicolaus  IV.  geschehen  sein,   so  würäe  die  Urkunde  auf  den 
Pebr.  1290  faUeo. 


»79.  Febr.  26.  1488. 

Anastasta,  Fürstin  von  Meklenburg,  Nicolaus,  Propst  zu  Schwerin  und  Lübehf 
und  Johann,  Fürsten  von  MeMenburg,  verkaufen  dem  heü.  Geiste  zu  Wismar 
vier  Hufen  zu  Nantrow. 

Anastasia  dei  gracia  domina  Magnopolensis ,  Nicolaus  Zwerinensis  ac 
}icensis  ecclesiarum  prepositus  et  frater  eins  domini  Magnopolenses  omnibus 
sencia  visuris  salutem  in  eo,  qui  est  salus  omninm.  Ne  rerum  memoria 
Itarum,  que  nostris  agunlur  in  temporibus,  cum  volubilitate  euanescat  tempo-^ 
1,  expedit,  vi  ea,  que  ad  futurorum  deducenda  sunt  noticiam,  scriptis  com-« 
adata  viuacibus  post  multas  temporum  vices  denuo  reuiuiscant.  Jude  est,  quod 
Stare  volumus  vniuersis,  quod  nos  mutuo  et  vnanimi  de  consensu  quatuor 
isos  in  Villa  Nantrowe  cum  omni  fructu  et  proprietate,  quam  dominium  Mag- 
olense  habuit  in  eisdem,  domui  sancti  Spiritus  in  ciuitate  Wismaria  constitute 
quinquagynta  marcis  denariorum  vendidimus  in  sustentacionem  pauperum  et 
monim,  qui  in  eadem  coUigendi  fuerint,  conuertendos  et  quiete  in  perpetuum 
;idendos.  Jgitur  ne  domui  prefate  vel  eins  prouisoribus  aliqua  in  posterum  a 
ris  successoribus  ex  hoc  facto  suboriri  possit  cahimpnia,  presentem  litteram 
ulimus  eisdem  sigillorum  nostrorum  appensionibus  et  asscripcione  testium 
iter  roboratam.  Quorum  nomina  sunt:  Helmoldus  de  Plesse,  Eghardus  Schele, 
*icus  Pren,  Gozscalcus  Pren,  Gvntherus  de  Lewetzowe,  Conradus  Pren,  Hin-- 
3  Klawe,  milites,  Hince  Smekere,  Yolradus  Scotze,  Fredericns  Smßkere, 
eko  Hardenacke,  Reymbernus  de  Bamekowe,  magister  Olricus  de  Zwerin, 
ules  ciuitatis  Wiimarie.    Datum  anno  domini  M'' CC' LXX""  IX%  quarto  kalendas 

Nach   der  Abschrift  im  Winn.  P.-B.  mit  dem  Rubrum:  „De  Uli  mansis  in  Nantrowe.^ 


Digitized  by 


Google 


COO  1279.  iO 

127».   April  8.   Camin.  M 

Hermann,  Bischof  von  Gamm,   bestätigt  dem  Kloster  Verchen  die  dmd^ 
v(m  seinem  Vorgänger,  dem  Bischöfe  Wilhelm,  verliehenen  Zehnten, 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Hermannus  dei  ^ 
episcopus  Caminensis  omnibus  in  perpeluum.  Licet  iuxta  suscepti  ponliN 
officii  debitum  singularum  ecclesiarum  profectibus  intendere  teneamur,  illiosta 
gloriose  semperque  virginis  Marie  ecclesiam^  que  summi  patris  maier  esl  eil 
nostro  subsidio  dinoscimur  honorandam,  ut,  quo  apud  filium  suum  prerogati 
optinet  ampliorem,  tanto  maiorem  mereamur  in  eins  oculis  gratiam  inuenire.  l 
propler  nolum  esse  volumus  vniuersis,  tam  presenlibus,  quam  futuris,  quodi 
uenerabilis  predecessoris  nostri  felicis  recordationis  Wilhelmi  quondam  epbci 
Caminensis  factum  approbantes^  coUationem  decime  villarum  scilicet  üadessoi 
Rosemersowe,  Buchur,  Barthowe,  Lockencin,  Zimmale,  Noue  Jnsule^  qoe  cpod 
Miliziz  uocabalur,  Colne,  Konerowe,  quas  quidem  decimas  dictus  antecessor  diu 
de  benigno  consensu  sui  capituli  claustro  sanctimo/iialium  in  Yirchin  et  saDcä 
nialibus  ibidem  pro  tempore  domino  famulantibus  perpetuo  contulit,  ratum  haba 
in  nomine  domini  presentibus  conßrmamus.  Nos  quoque  predicti  anlece^^ 
vestigiis  inherentes,  de  communi  consensu  capituli  nostri^  ob  reuerentiam  ii^ 
precelse  Marie  virginis  matris  eius,  in  remissionem  nostrorum  peccani 
proprietatem  decimarum  viHarum  subsequentium ,  videlicet  Yirchin^  Hese; 
Sconeuelde,  Metcecowe,  Borent'm,  Yoltseeowe,  Bussowe,  Cado^e,  Borch^i 
Burouue,  Siltitz,  Suichtenberge,  Dobercowe,  Smachtenhagen,  ecclesiam  quof 
Cartlowe  cum  omni  iure,  quod  nobis  in  ipsa  ecclesia  et  suis  attinentiis  co^ 
vel  possit  competere  in  futuro,  damus  cenobio  supradicto,  cuius  ecclesie  attiß^ 
in  decimis  sunt  in  villa  Carthlowe  viginti  quatuor  mansi,  in  Crucowe  ei  Si 
sowe  medietas  decime,  in  villa  Calubbe  decimam  decem  et  septem  mansd 
Tributowe  quatuor  mansorum,  Plesteiin  trium  mansorum,  Tutzen  quatuor  i^ 
rum,  Prucen  unius  mansi,  Triteruitz  duorum  mansorum,  Ylemingestorpe  seil 
sorum,  ne  propter  defectum  temporalium  ibidem  contingat  cultum  diuini  M 
minorari,  et  opera  karitatis  habundantius  valeant  exerceri,  districtius  sob  ini« 
natione  anathematis  inhibentes,  ne  quis  huic  nostre  conßrmationi  et  dos 
presumat  quomodolibet  contraire.  Ne  autem  super  premissis  succedentibos 
poribus  contingat  dubium  suboriri,  presens  scriptum  desuper  confectum  i 
nostri  et  capituli  nostri  impressione  fecimus  roborari,  Testes  huius  sunt:  Jota 
decanus,  Hinricus  thesaurarius,  magister  Gherhardus  [scolasticus],  preposilusl 
radus  canoni[cus]  sancte  Marie  virginis  in  Sletin,  Mauritius  et  Wizlaus,  cri 
Caminenses;  item  dominus  Fredericus  abbas  in  Bucowe,  Johannes  prior  iofJ 
Theodericus  de  Germin  et  Johannes  de  Rozstoc,  canonici  Colbergeoses; 
Borco,  Romele,  Dubuzlaus  de  Wothec,  Reynbemus  de  WachhoUe,  Johanii^ 


Digitized  by 


Google 


1279.  601 

EJrlheneburg,  Johannes  de  Scolenlin,  Hinricus  Vrsus,  Johannes  de  Gramsouue, 
linricus  Wlpes  et  Johannes  de  Heybracke,  milites,  et  alii  quam  plures,  tarn 
lerici,  quam  layci  fide  digni.  Actum  Camin  et  datum  ibidem,  anno  gratie 
rCC''LXXIX°,  Vr  idus  ApriHs,  ponlificatus  nostri  anno  vicesimo  quinto. 

Nach  einer  Dreger*8cben  Abschrift  in  der  Löper'schen  Sammlung  im  kdnigl  preuss.  Proyinoial-Archive 
Yon  Pommern  zu  Stettin  gedruckt  bei  Lisch,  Behr.  Urk.  I  B,  S.  147. 


1279.)   Mai  30.  1490. 

Johann,  Fürst  von  Werte,  verleiht  der  Pfarre  zu  Wattmannshagen  Eigenthum, 
Recht  und  Freiheit  von  3  Hufen  und  8  Käthen  daselbst,  mit  welchen  die-- 
selbe  von  Matthias,  Nicolaus  und  Gerhard  KeteUiot  ausgestattet  ist. 

in  nomine  domini.  Amen.  Universis  Christi  Odelibus,  ad  qvos  presens 
riptum  pervenerit,  Johannes  dei  gratia  [dominus]^  de  Werle  salutem  in  domino 
mpiternam.  Ne  gesta  mortalium  fiuxu  temporis  evanescant,  expedit  ea  serie 
erarum  idoneitateque  ^  testium  perhennari.  Notum  igitur  facimus  universis  pre- 
ntibus  et  futuris,  qvod  fideles  nostri  Matthias,  Nicolaus,  Gerardus  milites  fratres 
)ti  Ketelhot  de  consensu  omnium,  quorum  interest,  animarum  suarum  salutem 
endentes,  donaverunt  et  dimiserunt  tres  mansos  et  octo  casas  ville  Wademes- 
gen  ^  adiacentes,  dotantes  ecciesiam  parochialem  in  Wademeshagen  predictam  cum 
idem,  [i]ta  quod^  rector,  qvi  pro  tempore  fuerit,  predictos  mansos  et  casas  cum 
riis  et  areis  adiacentibus,  cum  agris  cultis  et  incultis,  lignis  et  cespitibus,  aqvis, 
v'arum  decursibus,  piscaturis,  cum  omni  iure  et  utilitate,  sicuti  ipsi  et  parentes 
rum  ex  antiqyo  habuisse  noscuntur,  perpetuis  temporibus  possidebit,  ipsis  in 
lern  nihil  reservantes.  Nds  vero  cultum  divinum  intuitu  dei  et  matris  sue 
rie  et  beati  Pauli  apostoli  augeri  cupientes,  dictam  donationem  et  voluntatem 
^dictorum  ratam  et  gratam  habere  volentes,  Sano  fidelium  nostrorum  ducti  con- 
o,  damus  liberaliter  et  donamus  super  bona  prefata  proprietatem  perpetue 
3rtatis,  videlicet  quod  rector  ecclesie  Wademeshagen  predicte,  qvi  pro  tempore 
rit,  predicta  bona  cum  omni  iure,  iudicio  maiore  et  minore,  scilicet  manus  et 
li,  cum  reditibus,  proventibus  ^,  fructibus,  usibus,  commodis,  utilitatibus,  emolu-- 
ntis  ac  libertatibus  universis,  cum  omni  precaria,  qvotiescunqve,  qvandocunqve 
qvantumcunqve  de  aliis  mansis  in  terris^  nostris  petierimus,  toties  et  tantum 
dicto  rectori  et  omnibus  in  perpetuum  successoribus  de  omnibus  bonis  totaliter 
ent  cedere,  et  non  aliler,  perpetuis  temporibus,  ut  premittitur,  possidebit.  Qvorum 
torum  confirmationem  de  consensu  nostro  expresso  et  petitione  porrecta  vene-* 
ilis  pater  dominus  episcopus  Camminensis  decrevit,  invasores  ipsorum  potestate 
ODica  arcendo  et,  ut  moris  est,  sententi(on)aliter  puniendo^  Jnsuper  renun- 
nus  omni  dominattoni  ^,  devol[u]tioni\  omni  iuri,  iustitie  et  iniustitie,  si  qvhl 

ffeUeibwgbchM  Urfcuioi-Bick  U.  7g 


Digitized  by 


Google 


602  1279.  1 

istorum  nobis  aat  soccessoribus  nostris  in  ipsis  bonis  posset  competere  in  fobt 
nobis,  heredibos  et  soccessoribus  nostris  in  perpetoum  in  iisdem  nihil  pei 
reservantes.  Predicti  etiam  mansi  et  eorum  cultores  in  perpetuum  a  sex 
castrensibus  borgdeenst  dictis  et  a  defensione  terra  landwehre  dicta  et  geDer 
ab  omni  servitio  nostro  nomine  reqvirendo  omnino  sint  liberi  et  eierati,  sed  c 
onus  exactionis  et  servitii,  qyod  ipsis  infligi  poterit,  rectori  predicto  et  eins 
cessoribus  ipsi  facere  tenebuntur.  Yt  autem  singula  premissa  robur  per; 
firmitatis  ^^  obtineant,  presentem  literam  desuper  conscribi  fecimus  eamque  '^  si 
nostro  avtentico  sigillari  procuravimus  in  testimoni  [um] '^  omnium  preroisso 
Testes  sunt:  Nicolaus  Gallus  advocatus  in  Güstrow,  Hinricus  de  Flotaw,  Hen 
de  Colonia,  Johannes  Caboldus,  Henricus^^  Caboldus,  fratres,  Gerardos  de 
pelin,  milites,  et  plures  alii  fide  digni*  Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamal 
M.CC.L(X)XXIX.*\  tertio  calendas  Junii. 

Nach  den  Bützowschen  Ruhestunden  XIX,  S.  24,  aus  dem  Original.  -—  Dieser  Abdruck  gibt: 
'  Waedemeshagen  —  ^  «Bdem  cuncta,  quod  —  ^^SobrOder,  P.  M.  I,  8.  748,  hat  diese  Urkaiid 
J.  1278,  jedoch  (wohl  durch  ein  Versehen,  welches  Ditmar,  Letztes  Wort,  &  144,  wiederholt)  mit  d^ 
reszabl:  1277.  Aber  die  Jahreszahl  1289  in  den  Ruhestunden  ist  nach  den  Zeugen  ohne  Zweife 
ein  Fehler  statt  1279.  Denn  Nicolaus  Hahn  war  1289  nicht  mehr  Vogt  zu  Güstrow.  —  Vgl.  Nr.  U 
Sohr6der*s  Abdruck  wird  in  den  Bfitsow.  Ruhestunden  a.  a.  0.  wegen  seiaer  UngemMigkeit  geimit 
weicht  yon  dem  in  den  Ruhestunden  gegebenen  an  folgenden  Stellen  ab:  ^  gibt  $.  „dominus **  — 
et  ore   —    *  doDantes  ecclesie  Wademeshagcn  predicta  cum  eisdem  cuncta,  quod  —  *  prorentibw 

—  •  in  terris:    fehlt   —    "^  sententialiter  banniendo   —    '  donationi   —    ^  denolutorum  —    ■^^firfflii 

—  '*  et  cum  —   **  testimonium  (iO:  B.  R.)  —   *'  et  Henr.    —    Gedraokt  bei  Lisch,   Hahn.  Url 
S.  74. 


1279.  Mai  30.  1^ 

Oerhard  KeteOiot,  Ritter,  schenkt  der  Kirche  zu  Wattmannshagen  das  1 
ihum  einer  Eufe  in  Raden  zur  Stiftung  von  Seelenmessen  für  sein  Gest 
und  seine  Verwandten. 

Grcrardns  miles  dictus  Ketelhot  omnibus  Christi  fidelibus,  ad  quos  pr 
fcriptum  fuerit  devotatam,  sahitem  in  eo,  qui  suis  premium  perpetne  dat  s 
Qvoniam  omnes  ante  tribunal  iudtds  sunnii  statuenrar,  ratioaem  reddiUii 
fingulis  bonis  sive  maus,  que  gessimus  in  iiac  vita,  expedit  dien  mdlcii  di 
iKvaa  snffragante  gratia  prevenire  operibns,  que  pietatem  respiciuiit  €t  «d  st 
pertinent  animaruin.  Hinc  est,  quod  notum  esse  volumus  universis  preseotib 
fbturis,  qui  presens  scriptum  susceperint  perlegendum,  quod  nos  matore  di 
ratione  prehabita,  de  bona  nostra  voluntale,  commnni  consenra  et  asseiisa  M 
mm  heredom  acceöente,  ecdesie  beati  Pauli  in  Wademanneshagen  proprio 
Hnk»  mansi  in  Radvai  cum  ornnibM  proventibus,  qui  ex  eo  potennt  dd 
excepto  iudieio,   contulimos  libere  et  perpetue  sub  hac  forsM,  vydelicet  vi  a 


Digitized  by 


Google 


192  1279.  ß03 

mo  memorate  ecclesie  nostrorum  consangvineorum,  qvi  iam  de  hoc  seculo 
igraverunt,  quorum  hec  sunt  nomioa:  Vredeber[nus]\  Gertrudis,  Ekke(n)hardus 
alius ,  Salborgh ,  Hermannus ,  Arnoldus ,  memoria  cum  vigiliis  et  missarum 
)lemnüs  ad  hoc  specialiler  deputatis  dominicis  diebus,  nisi  festum  excellens 
tervenerit,  perhenniter  more  fidelium  peragatur;  nostri  vero  et  vxoris  nostre 
im  noslris  heredibus,  postqvam  viam  ingressi  carnis  fuerimus  universe,  cum 
redictis  nostris  consangvineis  ibidem  servabitur  memoria,  veluti  in  prioribus 
enius  est  distinctum.  Ne  autem  nostram  donationem  seu  donationis  piam  recor-- 
itionem  cuiusqv[am]  impediat  calumnia,  presentem  paginao)  cum  nominibus 
3rum,  qui  tunc,  cum  sie  fieret,  affuerunt,  conscribi  fecimus  et  ad  cautelam  ple- 
orem  sigilli  domini  G.  prepositi  Gustroviensis  et  nostri  firmavimus  munimento. 
omina  testium  sunt:  clerici:  Hermannus  decanus  Gustroviensis,  Conradus  custos, 
ambertus,  Adam,  Otto,  Ludolplius,  canonici  eiusdem  ecclesie;  milites:  Nicolaus 
allus  advocatus  in  Güstrow,  Hinricus  de  Ylotow,  Heinricus  de  Colonia,  Johannes 
aboldus,  Hinricus  Caboldus,  fratres,  Gerardus  de  Croepelin;  laici:  [Arnoldus]^ 
onradus  de  Arnoideshagen,  Arnoldus  de  Demen,  [Gerwigus],  Hermannus  de 
ntiqua  Curia,  Ludibertus  Pinguis  et  alii  quam  plures  fide  digni.  Acta  sunt  hec 
mo  dominice  incamaUonis  M.  CC.  LXXVIIIL,  UL  kalendas  Junii. 

Nach  den  BQtzow.  RuheetondeD  XIX,  p.  22,  aus  dem  OrigiDa].  —  Gedruckt  id  Schröder*8  P.  M.  I« 
>.  747,  und  bei  Lisch,  Halin.  Urk.  I  B,  S.  82.  —  Der  Name  des  ersten  Verwandten  des  Ritters  Gerhard 
ietelhot  ist  in  der  Form  ^  Vredenberg,  die  die  alten  Abdrücke  haben,  offenbar  falsch  gelesen  oder 
geschrieben;  ohne  Zweifel  wird  im  Originale  Vredebern^  d.  i.  Vredebernus,  gestanden  haben,  wio 
^isch  (H.  U.)  verbessert.  lo  den  Bützow.  Ruhest,  fehlt  der  erste  Zeuge  unter  den  Laien:  Arnoldus, 
ibenso  Gerwigus.  —  Schröder  datirt  die  Urk.  vom  Jahre  1278.  —  Vgl.  Nr.  1490. 


279.   Juni  9.   Wittenburg.  1498. 

Helmold  und  Nicolaus,  Grafen  von  Schwerin,  verkaujen  mit  Zustimmung  ihrer 
Brüder,  der  Schweriner  Domherren  Gunzdin  und  Joharm,  den  Aalfang  im 
Schalsee  und  zwei  Hufen  in  Schaliss  an  das  Kloster  Zarrentin  und  bestä-- 
tigen  demselben  zugleich  die  Schenkungen  und  Verleihungen  ihrer  Vorfahren. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Nos  Helmoldus  et  Nico- 
is  dei  gracia  comiles  Zwerinenses  omnibus  has  litteras  visuris  in .  perpetuum. 
uamuis  vniuerse  sacre  religionis  plena  attentione  diligamus  auc(t)mentum,  reli« 
osarum  tamen  uirginum  deo  dicatarum  abbatisse  et  conuentus  sanctimonialium  in 
sarnetin  merita  et  sedule  deuotioiiis  obsequia  promerentur,  ut  speciali  prerogatiua 
uoris  et  gracie  ordinem  ipsarum  prosequamur  et  locum,  et  desideremus  easdem 
)tiuis  semper  in  domino  successibus  ampliari.  Cupfentesque  alTectum  ad  dictum 
mobium  iam  dudum  liabitum  salubrem  oslendere   per  effectum,   ad  vniuersorum 

70* 


Digitized  by 


Google 


604  1279.  W 

itaqiie,  tarn  fataroram,  quam  presencium,  uolumus  noticiam  deuenire,  qood  pn». 
silQS,  abbatissa  et  conuenlus  ecclesie  prelibate  gurgustrum  siue  capUinB  aei^ 
lamm,  quod  in  stagno,  quod  Scalse  dicitur  in  wlgo,  libere  et  iare  henk^ 
tenuimus,  cum  duobus  roansis  in  uilla  Scalizze  sitis,  quibos  vUIicalioius  dSa 
est  annexum,  a  nobis  emerunl  pro  trecenlis  et  quinquaginta  marcis  Lobic^ 
roonete,  quod  ipsis  et  earum  successoribus  de  mera  animi  nostri  UbeniU;! 
laude  ac  bono  assensu  dileclorum  fratrum  nostroruro,  GunceUni  videlicet  ft  Ju 
hannis  canonicorum  Zwerinensium,  necnob  et  omnium  heredum  nostronoD.  :i 
animararo  nostrarum  salute  contulimus  proprietalis  iure  perpetuo  libere  pog 
dendum,  dictos  uero  mansos  sub  eis  terminis,  quibus  eos  dislerminatos  habira 
Gumque  omnibus  pertinenciis  et  Ytililalibus ,  videlicet  agris  coltis  et  inoi 
aquis,  aquarum  decursibus,  siluis,  pralis,  paseuis^  liberos  et  immunes  ab  c^ 
exactione,  petitione,  procuratione  non  debita,  seruicio  et  omni  angaria  Tiob 
Colonus  uero  diclorum  mansorum  ad  defensionem  terre  nostre,  qae  lsni% 
dicitur,  cum  celeris  hominibus  nostris  ueniet  se  suaque  cum  aliis  defendende. 
uero  possessor  siue  procurator  dicti  gurgustri,  tempestate,  estu  aut  aHo  c^u  i 
opinato  impedilus,  eslimationem  anguillarum  iure  debilarum  soluere  non  vik 
quantum  pecunie  prepositus,  abbatissa  et  conuentus  pro  dictis  angoiUis  accf 
decreuerint,  ipsorum  arbilrio  committetur,  quod  sepedictus  possessor  pro  eoc 
beneplacito  ordinabil.  Recognoscimus  etiam  publice  protestantes,  qaod  eccl^ 
prehabita  a  nostris  progeniloribus  tenuit  et  a  nobis  tenet  proprietates  vilki 
infrascriptarum,  quarum  nomina  sunt  hec:  Tzamtin  cum  molendino  adiaca 
quod  Scalenmole  wlgariter  nuncupatur,  villam  Cullzin,  Cowal,  Bantin,  Wokencj 
Thessenstorp,  Sconenlo,  Badow  cum  molendino,  molendinum  prope  Yilan^  in  \ 
Twedhorp  quatuordecim  mansorum  censum  et  viginti  sex  solidos  usualis  mc] 
de  hominibus,  qui  co^'tere  nominantur.  Uolumus  etiam,  ut  in  ecclesia  sej 
pretaxata  progenilorum  nostrorum  ac  nostri  in  uigiliis,  ieiuniis,  orationibus  ( 
deuocione  solempnior  ac  iugis  memoria  habeatur,  quam  hactenus  sit  consuel 
ut  extunc  ipsius  ecclesie  vtililati,  profectui  diligencius  possimus  intendere  psi 
et  honori.  Huius  igitur  vendicionis  et  donacionis  testes  sunt:  Hinricus  Hi 
Wiperlus  de  Melentike,  Hermannus,  Ylricus,  Vlricus,  Hinricus  et  Gotdesd 
dicti  de  Blücher,  Huno  de  Karow,  Ludolfus  Hasencop,  Hermannus  de  Warsd 
Martinus,  Wernerus  et  Heinricus  dicti  de  Marsow,  Nicolaus  Vos,  Borchardos 
Jesow,  Hartwicus  de  Buzzicow,  Hinricus  de  Bamicow,  nostri  mHites  et  6dd 
clerici  uero:  dominus  Albertus  decanus,  Fredericus  Hasencop  et  Conradus,  ai 
nici  Zwerinenses,  Luderus  plebanus  in  Wittenborch,  Hugoldus  rector  ecclesr 
Yilan,  et  alii  quam  plures  clerici  et  layci  Tide  digni.  Ut  autem  hec  nostra  ^ 
natio  a  nostris  heredibus  inconwlsa  maneat  et  stabilis  perseueret,  presentes  K^ 
conscribi  iussimus  et  sigillorum  nostrorum  appensionibus  fecimus  roborare  is  i 
stimonium  Tuturorum.     Datum  et  actum  Wittenborch,  anno  dominice  incamaciü 


Digitized  by 


Google 


1493  1279.  605 

VI'CC  sepluagesimo  nono^   quinto  ydus  Junii^   in  die  beatorum  martiram  Primi 
^t  Feliciani. 

Nach  dem  Original  im  Haupt -Archiv  zu  Schwerin.  An 
roth- seidenen  Schnüren  hangen  zwei  Siegel  ron  ungebleichtem 
Wachs: 

1)  rechts:  das  zu  Nr.  1201  abgebildete  grosse  runde  Siegel 
des  Grafen  Helmold  Ton  Schwerin  mit  einem  nach  rechts  hin 
schreitenden  Pferde;  Umschrift: 

.  sieiLLVCD  .  Hat o.iTis  .  zwöRiaaNSis 

2)  links:  das  hieneben  abgebildete  schildförmige  Siegel 
des  Grafen  Nicolaus  yon  Schwerin  mit  den  beiden  gegeneinander 
gekehrten  Lindwürmern  an  einem  Baume.  Der  untere  Thcil  des 
Siegels  ist  abgebrochen.     Von  der  Umschrift  ist  zu  erkennet: 

^  S'  ni...Äi  ':  CO :  ..öRittNasis 

Neben  dem  Original  wird  bei  den  Urkunden  des  Klosters 
Zarrentin  im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin  auch  noch  eine  Abschrift 
luf  einem  unregelmässig  beschnittenen  Pergamentblatte  aufbe- 
t^ahrt.  Sie  ist  in  sehr  schöner  Handschrift  etwa  am  Ende  des 
1 3.  Jahrb.  angefertigt,  aber  nicht  ganz  correct.  Die  Abweichungen 
)ieten  kein  Interesse. 


279.   Juni  18.   Grotte  Ferrata  bei  Rom.  1403. 

Das  Kloster  Orotta  Ferrata  nimmt  den  Bischof  Burchard,  den  Dompropst 
Nicolatis  [von  MeMenburg]  und  das  ganze  Dom-Capitel  zu  Lubeh  in  seine 
Brüderschaft  auf 

Vniuersis  presentia  visuris  Ylarius  abbas  totusque  conuentus  monasterii 
ncle  Marie  virginis  in  Grotta  Ferrata  de  ordine  Grecorum  aput  vrbem  Romanam 
-  — .  Nos  venerabilem  patrem  dominum  Burchardum  Lubicensem  episcopum, 
fcolaum  prepositum^  Nycolaum  decanum  tolumque  eiusdem  ecclesie  capitulam 
cepimus  in  confratres  uostros  propter  suorum  exigentiam  merilorum  et  facimus 
>s  participes  omnium  bonorum  operum,  que  fiunt  et  fieri  possunt  in  ecclesia 
►stra  —  —  — .  Datum  in  Grutta  Ferrata  aput  Bomam,  anno  domini  M^CC* 
ÖUX%  Xlir  kalendas  Julii. 

Nach  dem  zu.  Oldenburg  befindlichen  Original  ToUstandig  abgedruckt  bei  Lererkus  I,  S.  264.  Da* 
^beo  wird  auch  eine  griechische  Ausfertigung  aufbewahrt,  Ton  welcher  Leverkus  auf  Taf.  II  ein  Fac« 
mile  gibt: 

4«  ^Xaqliov  xaqii:i,  Btov  ^otfusvog  awEtZ  xoivoßf  trjg  vneQctylag  &€Ot6xov^  xgvnv 
0€QQCttag  Tolg  iv  tdig  nkqeai  %rjg  fie^akoncX€(ag  *Ptofi.^  naat.  Toig  dvayivwaxovaiv 
iv  XQiüTOß  YjyaoC  xatpetv.  rviOQltw  vuXv  dicettZv  naQOvxwv  yQafifiaTWVy  ort  ^/xeig 
Tov  TiiiiiüitccTov  nari^  BovgxxaQO  imaxonov  ir^g  fieyaXortoXecog  AovnTtLxlag  ToXg 
ivToig  fdgeai  ffjg  jiXafiawlag  avv  tw  NlxoX'  TtQenoair  rr;g  atTijg  ixxXrjclagy 
NixoX*  dexav^og  (!)  z^g  ccvtijg  ixxXr^alag  xai  naaoig  %olg  cnkov  awodlag  dvalaßa/xev 

elgr^  mietiQav  ddeig>6TiTa ,    ^w5'' ivrui  %qov  tov  xvqLov  i^fiwv  ijjaot 

Xqictov    a  0  o  9  iv  ^rjvi  *lovv    i  d  (!). 


Digitized  by 


Google 


e06  1279. 

(1279.)  Wismar. 

Vier  Wtsmarsche  Bürger  sagen  gut  ßir  ihre  Stadt. 

Ciuilas  lenetur  Hermanno  Paruo,  ciui  de  Lubeke,  C  marcas  et  XU 
marcas  et  XXXII  denarios  Lubecensis  monele.  Pro  hüs  denariis  promisert 
Johannes  de  Crukoywe  et  Conradus  filius  Reynoldi  et  Henricus  de  Weserei 
Gerbertus  de  Warendorp.     Martini  soluetur- 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  20.  —  Getilgt. 


(1279.)   Wismar. 

Die  Bathmänner  zu  Wismar  kaufen  eine  Worth  an  die  Stadt. 

Consules  emerunt  aream  vnam  ante  ciuitatem  de  Theoderico  laneo  \txi 
ciuitati. 

Nach  dem  Wism.  SUdtb.  B,  p.  20. 


(1279.)   Wismar.  14« 

Aufzeichnung  über  den  Kauf  zweier  Häuser  zu  Wismar  dem  Gewandsdn^l 
hause  gegenüber. 

Hildebrandus  Bikeland  de  Slerrenberg  erait  duas  domus  erga  dos 
pannicidorum  (!)  sitas  apud  hereditatem  Andree  sarloris  ab  Gerardo  de  Warin.  I 
notum  est  consulibus. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  20.  —  HOchst  wahrscheiolich  ist  „domus  pannicidarum*'.  f> 
weiter  nicht  Torkommt,  einerlei  mit  ^consistorium'',  Rathhaus,  in  dessen  unteren  Rfiumen  dl^  Ge« 
Bohneider  ihre  Buden  hatten.  —  Vgl  Nr.  1447. 

1279.   Vor  Juni  24.   Wismar.  141 

Johann,  Fürst  von  Meldenburg,  verpfändet  den  Zoll  zu  Wismar  an  KTi 
Hanenstert  und  seine  Brüder. 

Anno  doniini  M^CC^LXXIX.  impignorauit  domicellus  Johannes  ^sU 
Hanstert  et  suis  fratribus  theloneum  in  ciuitate  Wismaria  pro  centum  marci 
XII  marcis  Lubecensis  monete  et  pro  C  et  XIII  marcis  vsualis  monete,  \ 
sibi  mutuo  prestiterat,  et  pro  nonaginta  tribus  marcis  et  HU  solidis  ysualisi 
nete,  quas  Gerewinus  monetarius  nomine  predicti  domiceüi  ab  ipsis  mutuo  ^ 
perat ;  et  a  festo  beali  Johannis  predicto  anno  instant!  leuabunl  theloneum  s 
notatum^  donec  rehabeant  summam  prelibatam. 

Nach  dem  Wism.   Stadtb.  B,  p.  20.  —   Gedruckt  in  Jahrb.  III.  S.  49. 


Digitized  by 


Google 


m  1279.  6a7 

1279.)  Wismar.  1498. 

Aufzeichnung  über  den  Verkauf  eines  Speichern  und  einer  Worth  dazu  bei 
Kdings  Mühle  zu  Wismar. 

Johannes  Gir  emit  granarium  et  aream  sitam  apud  molendinum  Kelig  erga 
ienricum  de  Borke  [n]  et  Henricum  CruUig. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  20.  —  Die  Kelings-Mühle  wird  dasselbe  sein,  wai  Grubeo-Mühle 
tit,  da  eine  zweite  Mahle  in  der  Stadt  der  Höhenverhältoisse  des  Bodens  nach  nicht  wohl  zu  vermuthen 
st.  Unterstützung  erhält  diese  Meinung  durch  eine  spätere  Inscription:  „Jordanus  pellifex  emit  dimidium 
^anarium  situm  apud  molendinum  super  recentem  fossam.  —  Predicti  im*''  viri  resignauerunt  sibi  dimi- 
lium  ortum  humuii  — ,  qui  Jobanni  Gyr  pertinebat."  —  Vgl.  Bd.  I,  Nr.  65l,  Bd.   II,   Nr.  890  und   90J. 


1279.)   Wismar.  .    149». 

Zeugniss  über  die  Einwiüigung  der  Mutter  und  der  Frau  AUnrechts  voß 
iMchow  m  den  Verkauf  von  drütehalb  Hufen  von  Cessin  (Vlote)  an  drei  Wisr 
marsche  Bürger. 

Consules  Jacobus  Tesseke  et  Johannes  de  Lewitzoywe  et  Bertrammus 
iper  recentem  fossam  presentes  fuerunt  et  audierunt,  quod  domina  Aleydis  mater 
Iberti  de  Luchoywe  et  uxor  eins  dixerunt,  quod  ratum  haberent  emptionem, 
lam  Henricus  de  Boluestorp  et  Henricus  Kule  et  Johannes  Moderiz  emerunt  de 
edicto  Alberto,  3PiUcejt  terciuin  dimidium  mansum  in  Cessin. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  21.  —  Vgl.  die  Note  zu  Nr.  U02. 


1279.)   Wismar.  1500» 

Aufzeichnung  über  eine  gegen  Ditmar  Witthon  zu  Wismar  erhobene  falsche 
Anklage  und  die  Urfehde  des  Klägers. 

xiic  uenit  quidam  famulus  Gerardus  dolifex  et  ineusauit  Thitmarum  Withon 
ram  iudicio,  quod  oecidisset  patrem  suum;  et  Hiitmartts  respondit  sibi  dioentf, 
od  antea  dedisset  sibi  culpam  pro  eodem  homicidio,  attamen  causa  iUa  finaliter 
set  terminata;  et  hoc  per  testimonium '  nobilis  domini  Woldemari  de  Bozsloc  et 
mini  Riddagi,  qui  tunc  temporis  erat  aduocatus,  necnon  consulum  de  Bozstoc 
3m  Thitmarus  probauit,  quod  prefata  causa  finaliter  esset  terminata.  Et  sie  per 
ras  et  reclas  Mntentias  Thitmarus  über  faetus  foit  et  solutus,  et  Gerardus  per- 
IH  denarios  suos,  quia  aduersus  Thitmarum  iniustam  fecit  querimoniam,  et  postea 
^enäük  domum  et  ooram  coMulibus  et  multis  probis  uiris  fecit  Thitmaro  or^ 
;ydhe  pro  se  et  pro  omnibos,  qui  pro  ipso  aliquid  aelleHt  facere  uel  dimittere» 

Nach  dttm  Wism.  Stadtb.  B,  p.  21. 


Digitized  by 


Google 


608  1279.  t 

(1279.)   Wismar.  1» 

Jacob  Tesseke,  Bathmann  zu  Wismar,  und  seine  Frau  bestimmen  den  Km 
zu  Wismar  Vermächtnisse. 

Jacübus  Tesseke   et   uxor   eius   Herburgis  habent  III  tremodios   in  T; 
mendorp,  scilicet  XVIII  modios  ordei  et  XVIII  modios  auene.     Ordeum  dedei 
domui  sancti  Spiritus  et  auenam   hospitali  post  mortem  suam,   videlicet  in  ai 
dimidio  manso,  quos  possidet  Bandoywe  et  Boye^  dominus  eius.    J[d]em  duo 
derunt    dimidium    granarium   prope    cimiterium    beati   Nicolai   in    dimidio    ecd 
sancte  Marie  et  in  dimidio  sancto  Ntcolao.     Granarium  optinebunt  temporibos 
sue^   sed   annonam   recipient  predicte   due  domus  in  continenti  et  semper.    J 
dederunt  vnum   argenteum   ciphum   sancto  Nicoiao  ad  calicem,    [ad]  quem  d^ 
III  marcas  'denariorum^   vt  calix   abinde   operetur^   hoc   faciet^    quicumque  sn: 
uixerit  [ab   ijpsis^    et  III   marcas   dederunt  ad   casulam   simili  modo.     Jdem 
dederunt  VIII   solidos   ecclesie   antique  Wisraarie   et  sancto   Georgio  VIII  sei 
et  V  marcas,  vt  memoria  anime  eorum  fiat. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  22.  —  Die  Aufzeiohoung  ist  getilgt 


(1279.)   Wismar.  131 

Aufzeichnung  über  den  Verkauf  des  Mühleuerbes  von  Alt-Steffin. 

(jrodescaicus  Sternenberg  emit  heredilatem  molendini  Antique  Steuiot 
amicis  filie  Theoderici  Kelinges  pro  V  marcis  denariorum,  quas  dabit  pre^ 
puero,   dum  uenerit  ad  annos  discretionis. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  25. 

1279.   Juni  29.   Stargard.  131 

Otto,  Markgraf  von  Brandenburg,  erlässt  der  Stadt  Neuhrandenburg  tXr 
gahe  vom  See  ToUense  mit  der  Ldepz  und  verleiht  derselben  die  Wky 
ToUense-Bach. 

JN  OS  Otto  dei  gratia  marchto  Brandenburgensis  et  regni  Bohemie  a 
generalis  recognoseimus  et  tenore  presentinm  protestamur,  quod  ciTitati  ih 
Nove  Brandenborch  quinque  talenta,  que  de  stagno,  quod  Tholense  vocatair.  ^ 
gulis  annis  nobis  dare  consuevit,  in  perpetuum  relaxamus,  ita  videlicet,  c 
predictum  stagnum  et  omnisusus,  qui  ex  eo  provenire  poterit,  ad  ipsam  ft 
debeat  pertinere,   exceptis  tantum  duobus  talentis,   que  Bernhardus   molenifiir^ 


Digitized  by 


Google 


1504  1279.  609 

liogulis  annis  habere  debet  de  eod^tai.  Damus  etiam  eidem  civitati  totum  pratiiro^ 
|uod  apud  flumen,  quod  etiam  Tholense  vocatur,  de  civitate  deorsum  usque  Po« 
lewal  protenditur,  excepto  eo  spacio,  quod  cives  de  Honhaven  de  iure  habere 
lebent  in  eodem.  Ad  hec  etiam  supradicte  civitati  taiem  damus  libertatem,  quod, 
[Uandocumque  aliquid  ab  ea  nomine  contributionis  sive  nomine  eins,  quod  teu- 
OQJce  Scott  Yocatur,  petere  decrev[er]imus,  ultra  viginti  marcas  argenti  simul  e( 
emel  nichil  ab  ipsa  exigere  debeamus.  Sub  nomine  autem  stagni  supradicti 
'holense  videlicet  etiam  eam  partem  stagni,  que  Liptz  vulgariter  dicitur,  volumus 
ontineri.  Jn  herum  igitur  omxiium  evidens  testimonium  damus  presentes  nostras 
leras^  quas,  quia  sigillum  nostrum  penes  nos  ad  presens  non  habemus,  sigillo 
ilecte  uxoris  nostre  sigillari  iussimus,  volentes,  quod  eandem  habeant  firmitatem, 
)  si  nostri  propra  sigilli  essent  appensione  roborate.  Testes  autem  herum  sunt: 
)minus  Henricus  Spole,  dominus  Gunter  de  Rebargen,  dominus  Misnerus,  do- 
inus  Ludolff  de  Plote,  et  dominus  Heinricus  curie  nostre  marschalcus,  et  quam 
ures  alii  nostri  milites  et  vasalli.  Datum  Stargardt,  anno  domini  millesimo  du- 
»tesimo  septuagesimo  nono,  in  sancto  die  Petri  et  Pauli  apostolorum. 

Nach    „der   aufgenommenen   Be Weisung   Bürgermeister   und   Baths  zu,   Neubrandenburg **    (1605)    aus 
em  Original  auf  Pergament  mit  einem  Wachssiegel,  das  die  Umschrift  fahrte: 
S.  Jutte  Dei  gratia  BrandenburgeD.  Marcbionisse. 


179,   Juli  27.   Wittenburg.  1504. 

Hdmold  und  Ntoolaus,  Orafen  von  Schwerm,  erlassen  den  Vasallen  des  Landes 
Wittenburg  und  ebenso  denen  des  Landes  Bokenburg  die  regdmässtge  Bede 
und  bestimmen  ihre  Bechte  und  Freiheiten. 

A. 

In  nomine  domini.  Amen.  Nos  Helmoldus  et  Nicolaus  dei  gracia  comites 
erinenses  omnibus  presentes  litteras  audituris  salutem  in  omnium  saluatore. 
[^ognoscimus  publice  protestantes  et  ad  uniuersorum  volumus  noticiam  deuenire, 
»d  de  mera  animi  nostri  liberalitate  cum  dilectis  ac  fidelibus  nostris  militibus 
vasallis  in  terra  Wittenborch^  manentibus  super  quadam  gracia  eisdem  facienda 
'.itauimus  et  conuenimus  in  hunc  modum:  quod  subditi  ipsorum^  hoc  anno 
um  dabunt  nobis  pro  peticione  de  quolibet  manso  marcam  Lubicensium  dena- 
um,  ea  tamen  condicione,  quod  nos  et  heredes  nostri  ipsos  ab  omni  peticione 
letuo  habebimus  supportatos;  hoc  tamen  excepto,  si  aliquis  nostrum  occasione 
;rre  siue  aliter  casu  inopinato  ab  hostibus  caperetur,  quod  dominus  auertat^, 
saltem  parwlos  nostros  thoro  legitime  pro  amicorum  nostrorum  consilio  loca- 

[eUeabirglfckn  Ürkuiei-Btck  IL  77 


y 


Digitized  by 


Google 


S10  1279. 

remos,  tunc  terram  nostram  petere  possumus^,  ut  nobts  subuenmnt' 
expensaniiD.  Preterea  in  terra  nostre  mooetarios  ad  faciendos  dem 
lion  habebimus,  set  denarif  Lnbicenses  vel  HammenbnrgeBses  *  ei 
dominii  noatri  perpetoo  usuaies.  Dabunt  etiam  nobia  singiilis  annis 
sationem  diele  monete  per  totam  terram  nostram  duos  denarios 
Dedimus  itaqne  dictis  vasaUls  no^^is,  quod  ofßciales  nostri  oranes 
natos,  qni  wlgo  vngberad  dicuntur,  non  debeant  iudieare.  NvUns  etil 
noster  bona  ipsoram  intrare  debet  ratione  alicuins  excesaos,  nisi 
inuitatus ;  et  si  ^  excessum  ad  nos  pertinentem  nobis  occultauerint  alic 
recptireraos,  ut*  diotauerit  ordo  iuris.  Burgenses  vero  civitatum  nc 
lonos  vasallorum  nostrorum  in  ciuitatibus  inpedire  aut*  detinere  absc 
excessu  non  debent,  antequam  coram  ipsorum  iudicio  pro  suis  det 
monerint  questionem.  Si  uero  vasallis  nostris  sepius  prelibatis  ej:pedi 
siram  indixerimus,  qni  eam  supersederit,  intra  quatuordecim  dies  ipi 
rare  possumus  licite  ^  pro  talento;  si  yero  secundo  et  tercio  ei 
supersederit  ^*  antedictam,  tociens  ipsum  inpignorare  possumus  pro 
si  aliqui  ex  sepedict^  yasaUis  nostris  vlterius  nostram  expeditionem  i 
aut  se  nostro  seruicio  absentarent '^,  contra  eosdem  procedere  debef 
cundum  consuetudinem  terre  nostre ''.  Jtem  milites  et  vasalli  DOstri< 
suas  in  nostro  seruicio  scienler^^  perdiderunt,  ad  noslra  seruicia  ex  d 
tenentur,  antequam  ipsorum  res  integraliter  persoluamus  ^',  uel  in  eorun 
ordinabimus  aut^^  fauore.  Uolumus  etiam  ^  vt  milites  et  armigeri  in 
terra  manentes  eo  iure  sibi  gaudeant,  quo  terra  Raceborg  a  nouela  p 
possessa  dinoscitur  et  fundata  ^^  Huius  nostre  ordinationis  tesles  sc 
milites  et  fid^les  infrascripti:  dominus  Hucsit^  Wipertus  de  Molentike^  H 
et  Vlricus  "  fratres  de  Blücher,  Antonius  de  Tribow,  Bolto  de  Driben 
rardus  de  Exen,  Ludolfus  Hasenkop,  Nicolaus  de  Bruseuiz,  Huno  di 
Johannes  dictus  Huno,  Hermannus  dictus  Bibe '^,  Martinus  et  Wemeros 
dicti  de  Marsow,  et  alii  quam^'  plures  fide  digni.  Yt  autem  hec  nostr 
stabüis  maneat  et  a  nostris  successoribus  firmiter  obsernetnr^,  present^ 
conscribi  et  sigillorum  nostrorum  munimine  iussimus  roborari.  Datum 
borch,  anno  domini  M ^  CT"  C  LXX^  IX^,  sexto  kalendas  Augusti. 

Naoh  dem  Origiiial  im  Haupt-Archiy  xu  Schwerin.  An  gedrehton  Schnären  Ton  rother  S 
die  heiden  ziemlich  wohl  erhaltenen  Siegel: 

1)  das  grosse,  ninde  Siegel  des  Qrafea  Helmold  mit  dem  nadi  rechts  schreitenden,  oMgezia 
abgebildet  xu  Nr.  1201.     Von  der  Umschrift  Uest  man  noch: 

4>   SieiLL..   .aLWOLDI n«NSIS 

2)  das  xu  Nr.  1492  abgebildete  tckUdftrmige  Siegel  des  Grafea  Nioolaoi.  Vit  Mlcn  % 
gebrochen«  das  Siegel bild  aber,  die  beidea  Lindwürmer«  und  zwischen  ihnen  ein  Baom,  ist  wek 
Umschrift: 

4«  s*  niooLni  co[ z]waRniNasis. 


Digitized  by 


Google 


1279.  »li 

,  W  für  d48  Land  Boizenburf  bestimtrite  AiiiitTtigVLng  wekht  nuch  dem  Abdrucke  ia  der  Scblesw.- 
^  ^Laueob.  C^  !•    S»  104  (aus  dem  Copiar  II  der  Balieb.  Kirche),   in  folgenden  Steilen  von  ▲.  ab; 

^^  ^ac  vasaltis  in  terra  B§jenk»rgli  — ^  'videlicet  quod  sabditi  eorom  ^-  ^sme^ 

l  den  alio  casu  ioopinato,  quod  dominus  avertat,  a.  h.  c.  —  ^debemus  —  ^subueniatur 

^  —  •  Lub.  et  Hamb.  denarii  —  ""^  si  forte  —  »  prout  —  ^  vel  —   *^Iicite:  fehlt  — 

\x  **neglexeril  — -  »*  Verum  si  allquis  ex  vasallis  nostris  sepius  prehabifis  siipra 

m\  niodülii  prescriplom  ae  Dostro  seruitio  abseot^ret  —  ^'see.  terre  nostre  eoasoe^ 

505  ij  todinem,  nullo  penitus  prohibente  —  '*scienlers  fMt  —  **  persoluerimus  — . 

.    .  ordinauerimus  et  fav.  —  ^*  ut  milKes  et  armigerl  nostri  in  terra  supradicla  eo  iure 

^^  pletiius  p^rfrüanttif,  quo  sepedicta  terra  a  novella  plantatione  Tundata  dinosdtur 

Tita  et  possessa  —  ^ ^  üerniannus  et  Hinricus  et  ülricus  —  ^«B.  d.  Dr.,  Hermaonus 

.„p^,  Rike  (?)  —  '«^Hernu  diclus  Ribe:  fehU  —  ^^^fratres:  fehlt  —  ^^quara:  fehlt  — 

^""^'  «-^  fuerit  obseruala. 
am 


'^9.  Aug.  2.  1505. 

Bpii  Anastasia,  Fürstin  von  Meldenburg,  Nicolaus,  Propst  zu  Uühek  und  Schwerin, 
lA  und  Johxnn,  Fürsten  von  MeMenburg,  genehmigen  den  Verkauf  des  Dorfes 
^\         Dargefzow  an  die  Stadt  Wismar  und  legen  dasselbe  zu  WeichbUdsrecJU. 

•      In   nomine    sancte   et   indiuidue    trinitatis.     Anastasia    dei    gracia    domina 

l'iiopolensis,  Nicolaus  Lubicensis  ac  Zwerinensis  ecclesiarum  prepositus  et  Jo« 

les  frater  eiuß   dei  gracia   dominus  Magnopolensis  omnibus  presens  scriptum 

%is  salutem  in  eo,    qui  salus  est  omnium.     Humanarum  multitudo  ac  uarielas 

»num   anguslias   nostre   mentis   excedil,   et  propterea   ita   ordinauit   sapientum 

^idencia,   vt,   quod  capere  in  nobis  memoria   non   potest,   litterarum  capacilas 

^^rmam  futurorum  noticiam  enutriret.     Nouerint  ergo  tarn  posteri,   quam  pre- 

^.es,    quod  consules  et  vniuersitas  burgensium  nostrorum  de  Wismaria  viUam 

hm  Darghetzowe  cum  agris,   pratis  et  pascuis  et  omnibus  terminis  suis,   sicut 

'  nus  in  longimi  et  latum  circumqoaque  distincta  et  limitata  iacuit,   iusto  emp« 

^lis  tytulo  emeruttt  a  domino  Conrado  Pren  et  suis  heredibus  sibi  pro  tempore 

-^^essttris.     Nos   ergo,   vt  exhiberemus  clarius  in  opere,    qua  memoratos  bur-* 

ses  amplectimur^  dilectionis  probacionem,-  ipsis  predicte  ville  proprietatem  com 

li  libertate,    gracia   et  iure  municipii,    quod   wikbelderech[t]  wlgo  nuncupari 

4,    adhibito  cum  maturitate  bona  et  optenlo   cum  liberalitate  perfecta  consensu 

undem  iBilitum^  qui  tanc  nobtscum  statui  et  negociis  terre  disponere  consue-' 

^^nl,    per  soUempnem  stipulacionem  de  manu  pueri  Hinceken  domicelli  Magno- 

3nsis,  ad  quem  daaiinHim  feodi  pertinebat,  in  manus  dictorum  consulum  sccun-* 

ü    cousuetudiBem  patrie  factem  dimisimus  et  contulimus  ad  comodum  et  vtili- 

'm  toeius  ciuitatis  perpetuki  temporibus  possidendam;   hoc  eciam  addito,   quod 

iUa^  per  quam  pateiwrt  tiransüiis,  desolabitur,  et  agri  predicte  Tille  Darghetzowe 

77  ♦ 


Digitized  by 


Google 


612  1279.  Ij 

mlra  se  claudentur,  et  ignordbitor  transitus,  neqoe  via  erit  ampKos  per  eos. 
ergo  hec  donacio  a  nullo  successoram  nostrorum  inmotari  ualeat  in  postenn 
rescindi,  sed  debite  firmitatis  robur  optineat,  preseDS  scriptom  dedimus  eisl 
sigiDoram  nostrorum  appensionibus  finniler  commonitnm,  asscriptis  ecian  9« 
nominibus,  quos  facto  huic  contigit  corporaltter  interesse,  quomm  nomioii 
hec:  Hinricus  Pren,  Gozscalcus  Preen,  Gunterus  et  Heyno  fratres  dicti  de 
wetzowe,  Heydenricus  Babbo,  Stratzeborg,  Hermannus  de  Lv,  Thiderieos  et  l 
wigus  fratres  dicti  de  0rtzen,  Hinricus  Klawe,  mih*tes;  Timme  de  Torde^ 
Hinricus  de  Zwerin,  Gadeke  de  Plole,  Hince  Klawe,  anvigeri ;  Thiderieos  cogi 
Ricolß,  Bemardus  Nenneke,  Hinricns  Olrici,  Hince  de  Rolnestorp,  Conradosl 
noldi^  Thidericus  gener  Cristiani  Uoghel,  Albertus  de  Gaghelowe,  lobxm 
Krukowe,  Deghenardns  Bodz,  Johannes  Albus,  Johannes  de  Lewetzowe  et 
quardus  de  Walmerstorp,  consules  Wismarie.  Datum  anno  domini  WCV\ 
IX\  ad  uincula  beati  Petri  apostoli,  per  manum  Gozscalci  plebani  in  Pele. 
citer.     Amen. 

Nach  der  Abschrift  im  Priyilegienbuche  der  Stadt  Wismar  mit  dem  Rabmm:  «De  empdos 
Darghitzowe.**  —  Dargetsow  lag  Ostlich  rom  Felde  tod  Alt -Wismar  nach  Kritzow  hiaaiti.  —  G( 
in  Schröders  F.  M.  I,  S.  785;  Lisch,  Gertz.  Urk.  I,  Nr.  8. 


1279.   Aug.  6.  11 

Anastasia,  Fürstin,  Propst  Nicolaus  und  Johann,  Fürsten  von  Meht 
überlassen  den  Rathmännem  von  Wismar  das  Patronat  der  Scktden  i 
und  bestimmen  über  deren  Ertrag. 

In  nomine  sancte  et  indinidue  trinitatis.  Anastasia  dei  grada  i 
Magnopolensis,  Nicolaus  Lubicensis  ac  Zwerinensis  ecclesiarum  prepositus  i 
hannes  eadem  gracia  dominus  Magnopolensis  omnibus  presens  scriptum  Tisi 
omnium  saluatore  salutem.  Humanarum  multitudo  et  varietas  actionom  m 
nostre  mentis  excedit,  et  propterea  ita  sapientum  ordinauit  prouidencia,  vt^ 
capere  in  nobis  memoria  non  polest^  lilterarum  capacitas  ad  firmem  fato 
noticiam  enutriret«  Hinc  est^  quod  notum  fieri  volumns  vniuersis,  quod  not 
operis  cultum  dilatare  pio  cupientes  desiderio,  ne  traditi  nobis  a  domino 
dispensatores  pigri  et  inutiles  iudicemur^  viris  prouidis  et  honestis  cooi 
Wismarie  patronatum  scolamm  ciuitatis  eiusdem  per  soUempnem  stipolac 
de  mann  pueri  Hinceke  domicelli  Magnopolensis,  ad  quem  dominiom  feodi 
Bebat,  in  manns  dictomm  consulum  factam  dimisimus,  discrecioni  eoram  co 
leBtes  de  consensn  manimi,  vi,  cum  dictas  scolas  ex  morte  Gozscalci  pre 
d  scofaslici  ibidem  racare  contigerit,  extunc  de  patronatu  scolarum  se 
mHtiai  et  de  eetero  in  riro  bonesto  et  ad  regimen  scolarum  ydoneo   proffl 


Digitized  by 


Google 


501  1279.  613 

rout  expedit^  instituendo  et  desKtuendo  ad  dictiiin  regimen,  quemcum({ae  yolae-> 
int^  pro  sue  racionis  arbitario,  sub  hac  forma  scilicet,  vt  de  parte  frucluum  siue 
recii  scolastici  laboribus  rectoris  puerorum  competenter  satisfiat  et  de  parte  re-- 
mneretur  presbiter  quispiam  coDuersacionis  honeste,  quem  voluerint,  qui  in 
cclesia  beate  virginis  Marie  cioitatis  eiusdem  singulis  diebus  hora  tercia  post-* 
osita  omni  negligencia  et  remota  ad  altare  tanlum  sibi  deputatnm,  de  fructibus 
3oIarum  pulchre  et  decenter  secundnm  temporis  exigenciam  libris  et  omamentis 
istructum,  missam  ad  honorem  dei  et  ad  salutem  animarum  onmium  prögenitorum 
oslrorum,  die  dominica  de  trinitate,  secunda  feria  pro  defunctis,  tercia  feria  de 
igelis,  quarta  feria  pro  peccatis,  quinta  feria  de  sancto  spiritu,  sexta  feria  de 
incta  cruce,  sabbato  de  domina  noslra,  sollempnitatibus  tarnen  interuenientibus 
issam,  que  feste  competit,  decantare  nullatenus  pretermittat,  patris  nostri  domini 
»hannis  domini  Magnopolensis,  matris  nostre  domine  Lvdgardis^  fratris  nostri  do-* 
ini  Alberti  et  aliorum  predecessorum  nostrorum  pariter  et  nostri  in  missis  sin* 
ilis  memoriam  habiturus.  Quem  eciam  presbilerum  consules  ciuitatis  destituendi 
alium  instituendi,  sicut  de  rectore  scolarum  premissum  est,  facultatem  habebunt 
»eram  secundnm  sue  prouidencie  racionem,  hoc  addilo,  quod  deductis  expensis 
m  circa  rectorem  scolarum,  quam  circa  presbiterum  memoratos,  necnon  et  circa 
Datum  altaris  necessario  faciendis,  si  fructus  scolarum  forte  affluencius  accepe- 
it  secundnm  temporis  graciam  incrementum,  quicquid  de  scolarum  emolumeuto 
perfuerit,  in  sumplus  fabrice  ecclesie  beate  virginis  fideliter  conuertatur.  De-* 
euimus  quoque,  vt  omnem  turbacionis  materiam,  qne  inter  plebanum  dicte  ec- 
^sie  siue  eins  vicarium  et  inter  presbiterum  sepedictum  misse  huiüs  occasione 
ssit  oriri,  tollamus,  quicquid  sacrificii  oblatum  fuerit  ad  altare  predictum,  abs- 
e  omni  fraude  et  diminucione  rectori  ecclesie  integraliter  exhibendum«  Jdeo- 
e  plebanus  ecclesie  siue  eins  vicarius  huius  misse  celebracionem  nequaquam 
pediat  neque  indigne  ferat,  sicut  omnipotentis  dei  et  patroni  sui  graciam  diligat 
)ffensam.  Sepedictis  ciuitatis  consulibns  sub  testimonio  crucifixi  et  tocius  ec- 
(sie  committentes,  quatenus  premissis  taliter  prouideant  secundam  deuocionis 
stre  intencionem,  sicut  velint  super  credita  sibi  huiusmodi  dispensacionis  solli-* 
udine  raqy)nem  in  supremo  examine  deo  reddere  et  digne  reiribucionis  proinde 
Titum  reportare.  Vt  ergo  tam  salubris  ordinacio  nuUo  obliuionis  obscurata 
lamento  iugis  memorie  optineat  firmitatem,  presentem  litteram  conscribi  iussimus 
nomina  eorum,  quos  huic  facto  presentes  habuimus,  que  sunt:  Hinricus  Pren, 
ntherus  et  Heyne  fratres  dicti  de  Lewitzowe,  Gozscalcus  Pren,  Hinricus  Babbo, 
rmannus  Storm,  Hinricus  Klawe,  milites,  Thidericus  cognatus  Ricolfi,  Bemardus 
nnike,  Hinricus  filius  Ylrici,  Hinricus  de  Boleuestorp,  Thidericus  Yoghel,  Jo- 
ines  de  Lewetzowe,  Conradus  füius  Reynoldi,  Albertus  de  Gaghelowe,  Johannes 
Krucowe,  Marquardus  de  Walmerstorp,  Johannes  Albus,  Deghenardus  Bodz, 
isules  ciuitatis  Wismarie,  et  Hinricus  de  Zwerin,  et  sigillomm  nostrorum  appen- 


Digitized  by 


Google 


614  1279.  tS 

MNybns  roborari.  Datum  aono  doii^i  M^'CC^LXX^  nono^  im  die  beatonraSi] 
Fdicissiiiii  et  Agapiti  martinim^  per  maauin  Goucalei  prasbUeri  in  Pole^  fefid 
Amen. 

Nach  der  Abtchrift  im  Wismarsdien  Privilefplenbache  mit  dem  Aubnuii:  «De  iure  patnnaii} 
larum  ciuitatis  Wismarie.**  —  Gedruckt  bei  Senkenberg,  Selecta  iuris  et  faiitoriarum  T.  ü,  fl 
Schröder'«  P.  M.  I.  S.  750;    Burmeister,  Geschichte  der  Schulen  in  Wismar,  S.  26. 


1279.  Aug.  23.  (Rostock.)  13! 

Arnold,  Raihsschreiber  zu  Rostock,  legt  ein  Pfandbuch  und  ein  ErbMi 
die  Stadt  an. 

A. 

Anno  domini  M'' CCT  LXXIX'',  in  vtgUia  beati  Bartholomei,  inchoatos 
Kber  isle  per  manom  Amoldi^  continens  pignora  et  obllgationes^  conditio  pd 
dentibüs:  Henrieo  filio  Adolph! ,  Henrico  Sapiente^  Emesto,  Symone,  Engel 
de  Pomerio,  Hinrico  de  Oopelin^  Alberto  de  Cosfelt^  Petro  de  Botzowe,  Hd 
Thiderico  Frisone,  Jobanne  de  Lemhus^  Hermanno  de  Echom,  Jbone,  Hinrico 
Hart,  Elero  Pannicida,  Arnolde  de  Susato,  Johanne  Clerico,  Coiifado  de  Lii 
Hmrico  Milile,  Hermanno  domine  Lyse,  Reynero  genero  G.  Cerdonis,  Job 
filio  Reymberti,  (Alberto)  Gerardo^  Hologher,  Henrico  Monacho. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbuch  A,  Heft  5,  Lage  2,  S.  1.  —   ^  Alberto  ist  nicht  gestricheo,  Geri 
aber  tqb  einer  gleichzeitigen  Hand  darüber  gesckriebeo. 

B. 

Anno  domini  M'' CO'' LXXIX%  in  vigilia  Bartholomei,  inchoatus  esl  S 
iste  per  manum  Arnoldi,  continens  hereditates,  consilio  presidentibus :  Hefl 
filio  Adolphi,  Hinrico  Sapiente,  Ernesto,  Symone,  Engelberlo  de  Pomerio,  Hfl 
de  Cropelin,  Alberto  de  Cosfelt,  Petro  de  Butzowe,  Herdero,  Tbiderico  Fri«« 
Johanne  de  Lemhus,  Hermanno  de  Echorn,  Jkone,  Hinrico  de  Hart.  B 
Pannicida,  Reynero  genero  Cerdonis,  Johanne  Clerico,  Arnolde  de  Susato,  U 
rico  Milite,  Hermanno  domine  Lyse,  Conrado  de  Lawe,  Gertrd<^  HoHod 
Johanne  filio  Reymberti,  Henrico  Monacho. 

Ueberschrift  der  4.  Lage  des  Rostocker  Stadtbuches  0,  fol.  25. 


1279.   Sept.  29.   Rostock.  13^ 

Die  Stadt  Rostock  überlässt  den  Juden  einen  BegrShnissplatz  gegen  emenJ 

Anno  domini  M.  CC.  LXXIX.^  in  feato  HyphaeUs,  ciitl»  Ucenciank  k^ 
extra   ciuitatem   tantnm   campi,   (|ttanto   ad  cimiterinm   ipmcora    indigent,  et  ^ 


Digitized  by 


Google 


m  1279.  61S 

lamdin  seciindiun  voluntalem  ciuitatis  fueri(n)t    Et  abinde  quolibet  anno  ciuitati 
luent  unam  marcam  semper  in  festo  pasche. 

Nach  eioem  Rostocker  Stadtbuche  gedruckt:  (Nettelbladt)  Urspr.  der  Stadt  Rostock  Gerechts.,  f.  XCV. 


279.  Nov.  11.  1509. 

Hemrich  und  Johann,  Fürsten  von  Werk,  verTcaufen  ihrem  Vasallen  Dietrich 
von  Subzin  das  Dorf  Levekendorf  mü  aUen  Freiheiten,  unter  der  Bedingung, 
dass  derselbe  von  diesem  Dorfe  und  von  den  8  Hufen,  welche  er  in  Kankd 
besitzt,  jährlich  2  Tfmd  Honig  für  den  Rossdienst  gebe. 

In  nomine  domini.  Amen.  Heinricus  et  Johannes  dei  gracia  domini  de 
trle  yniuersis  Christi  fidelibus,  ad  quos  presens  scriptum  peruenerit,  in  domino 
utem.  Fata  rerum  cum  cursu  temporis  absorbet  obliuio,  nisi  litterarum  com-« 
ndio  fulciantur.  Jdcirco  notum  esse  volumus  tam  posteris^  quam  presentibus, 
od  nos  de  vnanimi  consensu  nostro  dilecto  vasallo  Theoderico  dicto  de  Snb- 
ein  et  suis  heredibus  villam  Levkendorp  vendidimus  cum  omni  iure,  limitibus 
libertatibus,  quas  coloni  eiusdem  ville  hactenus  habuerunt,  libere  possidendam, 
quod  coloni  memorale  ville  nullam  exactionem  dabunt,  nee  ad  opera  vectiga- 
m,  vrbium  sine  poncium,  aed  tantum  ad  communem  terre  nostre  defensionem, 
hostiliter  invasa  fuerit^  sunt  astrictL  Jdem  vero  Tb.  siue  sui  heredes  tam  de 
^o  mansis,  quos  in  villa  Kankle  habere  dinoscuntur,  quam  de  villa  prelibata 
as  libras  mellis  annuatim  pro  debito  seruicii  nobis  dabunt,  bona  eciam  in  villa 
nkle  ab  eiactione,  ab  operibus  siue  a  seruiciis  non  sunt  exempta,  sed  communi 
e  et  libertate  nostrorum  ßdelium  perfruentur.  Post  mortem  autem  sepedicti 
.^  si  sui  heredes  iam  dictum  censum  mellis  persoluere  noluerint,  nobis  sicut 
eri  vasalli  noslri  seruient  in  dextrario  falerato.  Nee  eundem  Tb.  aut  suos 
^edes  ad  aliquem  alium  nomine  venditionis  aut  dominii  transferre  volumus  aut 
)emus,  sed  eadem  bona  cum  omni  iure  nostrorum  vasallorum  libere  possidebU. 
temm  si  prohibitionem  communem  Taceremus,  ne  annona  aliqua  de  terra  nostra 
ciuitatem  Rozstok  deferretur^  iam  dicti  fidelis  nostri  Tb.  census  de  bonis  me- 
ratis  sine  omni  inpedimento  deporlabilur  de  nostra  gracia  speciali.  Yt  autem 
^  factum  perpetuo  permaneat  inconwlsum,  presens  scriptum  sigilli  nostri  muni-* 
le  roboramus.  Huins  rei  testes  sunt:  Nicolaus  Gallus,  Heinricus  de  Vlothowe^ 
tannes  Cabolt,  Heinricus  et  Gotfridus  Lvch,  Godeke  de  Tribbowe  et  Johannen 
rtman,  milites,  Ludolphus  Struk,  Symon  et  Johannes  suus  frater,  et  alii  quam 
res.  Actum  et  datum  anno  domini  M^CC^LXX^IX^,  in  die  beati  Martini 
ifessoris  atque  pontificis,  tercio  ydus  Nouembris.  Datum  per  manum  Gerhardt 
ellani  nostri  dicti  Floris. 


Digitized  by 


Google 


616  127§.  fil 

Nach  dem  Original .  im  Aiohir  de«  Klosters  zun  heiligeii  Krem  in  Rostock.  Angehingt  i^  n 
Schnüre  ron  rother  Seide,  Ton  denen  die  erste  das  zu  Nr.  1347  abgebildet«  schildförmige  Siegt j 
Fürsten  Heinrich  trägt.     Das  zweite  Siegel  ist  verloren  gegangen. 


1279.   Dec.  4.   Gadebusch.  1 

Johann,  Fürst  von  MelderJburg,  und  Nicolaus,  Graf  von  Schwerin,  sM 
den  Streu  des  Schwertner  Dom-Capitels  mit  Friedrich  Hasenkap  w^i 
Hofes  zu  Lewenberg. 

Johannes,  her  zu  Mekehiburgk,  vnd  Nicolaus,  Graue  zu  Zwerin,  y 
den  streit  zwischen  dem  Capittel  zu  Schwerin  vnd  Fridrich  Hasenkop,  iu 
wegen  des  hofes  zu  Leuenberg  vnd  dessen  guter  beigelegt,  dergestalt! 
Fridrich  Hasencop  seines  Rechtes  vnd  anspräche  darzu  sich  verzeihen,  Tod 
Capittel  den  Schaden,  so  er  Ihnen  daran  gethan,  nachgegeben.  Datum  Godel 
1279.,  pridie  Nonas  Decembris. 

Nach  Clandrian,  Protoc.  fol.  256*.  —  VgL  Nr.  1433. 


1279.   Dec.  26.  Ralzeburg.  13 

Ulrich^  Bischof  von  Ratzeburg,  bewilligt  allen,  die  zum  Bau  des  Mik 
Jdosters  zu  Lüneburg  beitragen,  einen  Ablass  von  40  Tagen  nAä  \ 
Fastenzeit. 

—    —    Datum  Raceborch,   anno  ab  incamatione  domini  M^C(7LXXX.,  fe 
beati  Stephan!  prothomartiris. 

Nach  dem  Copialbuche  Nr.  3»  S.  14,  des  Klosters  St  Michaelis  im  k.  Archiy  zu  HannoTer  sbfj 
in  T.  Hodenbergs  Lüneb.  Ü.-B.  VII,  1,  S.  82. 


(1280?)  151 

Bestimmung  der  jährlichen  Einnahmen  und  der  stiftungsmässigen  Abgd)^ 
Klosters  Zarrentin. 

rSotum  Sit  Omnibus,  quod  claustrum  in  Cernetyn  habet  in  reditibas  <] 
gentas  marcas  in  vniuerso,  et  de  illis  ad  dotalia  dat  singulis  annis  CC  na 
XXV  marcis  minus. 

Auf  einem  ganz  kleinen  Pergament,  in  fester,  weiter  Minuskel,  im  Haupt- Archiy  zu  Schvcnt 
gehängt  ist  ein  sehr  langer,  breiter  Pergamentstreifen,  Ton  welchem  das  Siegel  abgefallen  ist  Di*  ^ 
ist  offenbar  sehr  gross  gewesen,  vielleicht  das  dritte  Capitelsiegel  yon  Ratzeburg,  welcbesJ 
im  J.  1282  Torkommt;  die  Urkunde  dürfte  auch  vom  Bischöfe  oder  Dom-Capitel  zu  Batzdborg  sbä^ 


Digitized  by 


Google 


ÜIS  t280.  «IT 

iin.  DiiaSchnft  ist  idir  klar  und  attsgeprägt  imd  gehört  üektr  der  ICMe  der  zweiten  ffillte  des  13« 
ibrh.  ao.  Nach  allen  Zeichen  ist  die  Urkunde  unter  dem  thätigen  Bischöfe  Ulrich  (1257  —  1284)  ge« 
ihrieben. 


m  Jan.  9.   Kyritz.  1513. 

Otto,  Ätbrecht  und  Otto,  Markgrafen  von  Brandenburg,  gehen  dem  Nonnen- 
Moster  zu  Dobbertm  das  Dorf  Sagwäz  (in  der  Sandpropstet). 

Iq  nomine  sancte  et  indiuidue  trini[tatis.  Amen.  Nos  Otto^  Albertus  et 
to]  dei  gracia  marchiones  Brandenburgenses  omni[bus  in  perpetuum.  Humane 
iones  a  me]moria  hominum  laberentur,  si  non  voce  [testium  Tel  lltterarum 
timonio  firmarentur].  Fidele  namque  scriptura  tenet  testimonium  [atque  ratum. 
IC  est,  quod  nos  pietate]  moti  claustro  Dobertin  sanctimonialium  ordinis  sancti 
[nedicti  damus  villam  Sagheuitze  cum]  omni  proprietate  et  cum  omni  potestate 
is,  nichil  iu[r!s  in  eadem  villa  prehabita  retinentes].  DamuS'  itaque  cum  eisdem 
itibus  siue  metis,  sicut  ip[sa  villa  nunc  locata  consistit,]  et  si  qui  sunt  aque- 
;tus,  in  quibus  possent  conslrui  mo[lendina,  et  cum  omnibus  attinenciis],  lignis, 
cuis  atque  pratis.  Jn  herum  prediclorum  presens  scriptum  [certitudinem  eui- 
Item]  fecimus  et  sigiHorum  nostrorum  appensione  iussimus  roborari.  Rei  h[uius 
Las  sunt:    Gheuehardus]  venerabilis  episcopus  Brandeburgensis,   Helmoldus  et 

olaus  comites  Zverinenses, de  Gutzekov,  Geuehardus  de  Aluensleue, 

loldus  Jagov,  Zabelinus  de  R[eddigstorpJ  nostri  milites  predilecti.  Datum  in 
iz,  anno  domini  M^CC^LXXX^  Y.  [idus  Januarii.] 

Nach  dem  Original  im  Archir  des  Klosters  Dohbertin.  An  einer  Schnur  ron  rother,  grüner  und  gelber 
de  hängt  noch  die  obere  Hälfte  eines  scharf  ausgedrückten,  parabolischen,  schflsselfOrmigen  Siegels  mit 
a  Bilde  des  siehenden  Markgrafen;    Umschrift: 

•ii   S'  .  ÄLBaR nDöBYReöÄSIS 

hr  Siegel  haben  an  der  Urkunde  nicht  gehangen.  Das  Original  ist  an  der  rechten  Seite  von  Mäusen 
gefressen.  Die  dadurch  entstandenen  Lücken  sind  ergänzt  aus  der  Abiohrift  eines  Transsumpts  Tom 
re  1323  im  Dobbert.  Diplomatarium  rem  Jahre  1748.  —  Auf  der  Rückseite  des  Originals  liest  man 
h  Ton  einer  gleichzeitigen  Hand  die  Registratur:  «de  ufUa  Sagewiz.**  —  Ueber  die  Lage  des  Dorfes 
.  die  Urk.  d.  d.  1274,  Dec.  15  (Nr.  1347)  mit  der  Anmerkung.  —  Gedruckt  bei  RudlofE;  Urkunden- 
Ferung  Nr.  XXXII. 

SO.    Febr.  2.   Rostock.  1514. 

Wdldemar,  Fürst  von  Rostock,  verkauft  an  Bertram  Dam^  jährliche  Hebungen 
von  Korn  und  Malz  aus  2  Rostocker  Mühlen,  rrdt  dem  Vorbehalt,  diese 
Hebungen  binnen  4  Jahren  wieder  einzulösen. 

xvecognovit  dominus  Waldemarus  de  Roztoc^  quod  vendiderit  Bertramo 
len  VI  last  fmmenti  ad  quadriennium  pro  CCC  mards  denariorum  in  molen- 

Meklrabirglickci  ürkuAM-Btek  II.  78 


Digitized  by 


Google 


616  t8M.  H 

dino  Tiddicet  Ghisle  reficte  Eleri  Adrocati  pistoris  et  Thancmari,  In  quo  Ik 
mannus  residet,  quolibet  anno  unum  last  sigilinis,  duo  last  ordeacei  bndj 
last  avenatici  bracii,  et  in  molendino  Bernardi  Sapientis  unum  last  siligins.i 
pacto,  quod,  si  infra  iam  dictum  quadriennium  ad  tantam  rerum  facohaleiD^ 
mrit)  eadem  VI  last  frumenti  pro  eisdem  CCC  marcis  reemere  poterit.  M\ 
in  die  puriflcatienis  beate  vlrginis  semper  erit.  Si  autem  infra  predictun  s^ 
quatuor  annorum  reemptlo  facta  non  fuerit^  extunc  iam  dicUis  Bertranosb 
et  sui  heredes  iam  dicta  VI  last  frumenti,  scilicet  11  last  siliginis,  duo  ladtr 
acii  bracii,  H  last  avenatid  bracii,  iure  hereditario  perpetno  posridebunt.  k 
anno  M.  CG.  LXXX.,  in  die  purificationis. 

N&eh  dem  Rosto^er  Sladtbuehe  C,  foL  29. 


1280.  Rostock.  11 

Dietrich,    Bteinmebmeister,   verhauß    an   die  Kirche   8t  Jaeobi  in  h 
seinen  Ziegdhof  vor  dem  Bramowschen  Thore. 

Magister  Thidericus  lapicida  vendidit  ecclesie  sancti  Jaeobi,  quidqnid  \ 
in  domo  lat^iim  extra  portara  Bramowe,  et  illud  sibi  coram  consilio  ratioid 
resignavit 

Hlwb  dem  SMtockfr  Stodtlmoh  C,   fei.  29.    *--    Dm  obrt  genanote  Eiegelhaus  lag  ia  deaj 
Hädge*scheD  Garten. 


1280.   Rostock.  l 

Johann,  Hermann  und  Arnold  Isem  überlassen  eine  Bausidle  zu  Botk 
ncei  dortige  Bürger. 

Johannes  filius  domini  Ysem  et  sui  fratres  Hermannus  et  Amoidos 
gnauerunt  aream  suam,  que  iacet  apud  Botherum  Paruum^  Nicoiao  et  B 
Sartori,  ita  (a)  longo,  quam  longe  inedlficata  est  Et  de  illa  predictis  firatri 
H.  et  A.  iidem  duo,  scilicet  N.  et  H.,  quatuor  marcas  pro  censu  areali  pe 
9|ifi£l  annis  dabunt. 

Nacb  danBostpoker  Studtbuohe  C,  fol.  29.  —  In  den  Rottoeker  Stadibfichern  mns  dea  I 
18.  utrd  aus  d«r  «rtWn  SlITto  dvi  14.  lalnfiuadertt  komaiaa  nncAhlige  Beiipiela  davon  tot,  dut 
iaoto  ,m  AafHdR  affhHn  Baust^tlMi  gegen  «iaea  Erbcins  übeilieftea,  und  dass  die  auf  e«« 
^area**  erbaueten  ^aedificia"  oder  MStrncturae**  oder  «ligaa  et  stmotarae"  mit  der  Verpflichtiuy  nrl 
des  «censni  arealis**  an  den  Besitzer  der  n&rea**  (dessen  Consens  auch  gewöhnlich  bei  dem  Toi 
^&hnt  wird)  auf  einen  Dritten  übergingen,  wie  andererseits  dar  Grundeigenthamer  seinen  Gw 
einen  Dritten  Überlassen  konnte.  Um  IViederholnngen  zu  rermeiden,  geben  wir  einige  Beispiek 
^Jok«anes  Vogbi  iwaüdH  WiSaUio  Sartori  ligna  e»  edifieiam  Ia  area  au»,  wtU  iuta  Alteifi 


Digitized  by 


Google 


17  nso.  ms" 

ß^  n^uf  forum.  Similiter  looanit  ei  aream  dicte  stracture  perpetuo,  4lr  |na  «ol^e^Qaaa  iiAr6l4 
o  eeirsu  aree,  et  sie  diotam  aream  possidebit."  —  1298:  „Domina  Adelheydis  relicta  Jolianois  Rige- 
m  de  coDsenfu  filiorum  saonim  et  heredam  refignauit  Hermaooo  Bjge^nan  Btrvotnram  et  edificium, 
od  babttit  in  area  Nico  Tai  de  Hölendino  iuxta  sanotam  Katherinam,  et  qaic(^uit  eadem  ibi  habnit, 
eto  üioieiftA  coatentfieiDte,  de  ^m»  dictos  Hermann«!  dabit  annis  lingulb  Nicola £o]  et  imf  beredibus 
inque  marca«  denariorum  pro  eensu  areali».  et  sie  perpetuo  poisidebit.**  -^  ISOl:  «B^ttilunuf- Operator 
bi  corei  yendidit  Tbiderico  lanifici  ligna  et  structuram,  quam  habuit  in  area  domini  Henrici 
cerdotiv  de  ilionin,  »ita  tränt  pontem  alneum,  ipso  domino  flenrico  oonsencfente,  quam  struc- 
ram  sibi  resignauit,  promittens  warandiam.  Dictus  dominus  Henrious  sacerdos  optinet.  in  dicta  area  red- 
us  XXVH  solidorom  oensus  perpetui,  quatuor  anni  temporibus  erogandos.**  (Rost.  Stadtb.  1295 — 1304, 
.  50\  96«  14lM  -*•  1305:  ^Jaooibus  de  Pattenbusea  locauit  Henrico  Lofimaker  aream  THaat  sitaai 
autiqua  [so^  cinilate]  iuxta  Dunelsroeh  ad  censum  arealem  perpetuum,  de  qua  area  idem  HeooLr 
(  soluet  annis  singulis  XXVm  solides,  et  sie  suis  bereditandam  heredibus  perpetuo  possidebit.^ 
adtb.  Ton  1304 — -1814,  fol.  4.)  —  1302:  ^Henricus  de  Lippe  et  domina  Johanna  vzor  sua  vendide« 
it  HenBAmui  Soakelet  ligna  et  edifieium,  quod  baboerunt  in  area  ipsitts  Hermanni  sapia 
atam  pistorum  in  angulo,  sicut  ibidem  babuerunt,  et  sibi  reaignaiierttnt.  Sie  hereditär  est  Hermanni. ** 
»dtb.  Yon  1295  —  1304,  fol.  1281) 


80.  Febr.  9,  1517. 

Bat^  und  Gememde  von  Cöslifi  bezeugen,  dass  Frau  Gertrud  von  Jarmen 
das  Dorf  Bork  (hei  GoTberg),  welches  sie  vom  Kloster  Doheran  zu  Lehn  ge^ 
fragen,  zurückgegeben  hat. 

XJniuersis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  visuris  consules  totique  bur- 
ses  ciuitatis  Cussalin  salutem  in  domino  Jhesu  Christo.  Qüe  geruntur  in 
pore,  ne  sequantur  naturam  temporis,  firmari  solent  testimonio  litterarum.  Hinc 
quod  tenore  presentium  protestamur,  quod  domina  Gertrudis  dicta  de  Germen 
na  dictam  Bork,  quam  a  claustro  Doberanei^si  sub  feodo  possUebat,  coram. 
ino  nostro  Her[manno]  episcopo  Caminensi  et  domino  Nycolao  canonico  Col- 
^ens!  et  domino  Andrea  pIeba[n]o  Deminensi  et  domino  Nycolao  nostro  par- 
riano,  domiho  Borkonev  domino  Dauid,  domicello  Ottone,  domino  Burizlao  et 
ino  Olrico  de  Beuenhusen  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis  dbmino  abbat[i] 
^onventui  eiusdem  claustri,  sicut  possidebat,  cum  omni  iure  resignauit  Jn 
s  rei  testimoni[um]  presentem  littetam  nostri  sigilli  munimine.  iussimus  lohorarU 
im  anno  domini  M'CC'LXXX^  V"  idus  Februarii, 

NiMsh  dem  Dipforaatar.  Doberan«^  foli  OSIIII^  —  Im  Datum  «teilt  ror  T^  nioht  dahinter,  ein  Punkt* 
Gredrupkt  bei  t.  Wes^alcn  IU,  p.  1532.  —  Vgl  Nr.  1518  und  1519. 


78- 


Digitized  by 


GdDQl€ 


1280.  Febr.  13.  ISl 

Roth  und  tjtememde  der  Stadt  Coslin  hezeugen^  dass  Frau  Gertrud  tm  Jt\ 
das  Gut  Bork,  u>dches  sie  vom  Kloster  Doberan  einst  mit  thtem  Ca 
Dietrich  erhauß,  und  4  Hujen  daseibst,  deren  Eigenihum  sie  enooria 
dem  Kloster  Doberan  vor  dem  Bischöfe  von  Camin  aufgelassen  hat 

Vniuersis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  visuris  consules  et  cons 
ciuitalis  Cusalyn  salutem  in  domino  Jesu  Christo.  Que  ^runtur  in  tempore. 
sequantur  naturam  temporis,  firmari  solent  testimonio  litterarum.  Hinc  est^t 
teoore  presentium  protestamur^  quöd  domina  Gertrudis  dicta  de  Germeo  i 
dictam  Bork,  quam  vna  cum  viro  suo  quondam  pie  recordationis  Thiderk 
claustro  Doberan  iusto  emptionis  precio  comparauerat ,  necnon  propriei 
quatuor  mansorum,  quos  sibi  ibidem  postea  emerat,  coram  domino  nostrol 
[manno]  episcopo  Caminensi  abbati  et  conuentui  eiusdem  monasterii,  sicutp 
debat,  voluntarie  et  libere  cum  omni  iure  resignauit.  Jn  cuius  rei  testim^ 
presentem  litteram  sigillt  nostri  munimine,  sed  et  sigillo  venerabilis  patris  i 
de  Bucowe  iussimus  roborari.  Testes  huius  rei  sunt  clerici:  Nycolans  caooi 
Colbergensis,  Andreas  plebanus  Deminensis,  Nycolaus  plebanus  de  Cussalp: 
micellus  Otto  de  Eversten;  milites:  Borko,  Dauid,  Borizlaus,  Olricus  de  Bevenb 
et  alii  quam  plures  iide  digni.  Acta  sunt  hec  anno  domini  M^CC^LXXX*^ 
Februarii. 

Nach  dem  Diplomatar.  Doberan.,    foL  CXIV\  —  Gedruckt  bei  r.  Wesiphalen  III,  p.  1523.- 
Nr.  1517  und  1519. 


1280.   Febr.  13.   Colberg.  IS 

Hemumn,  Bischof  von  Camm,  verkauft  mä  2kistiaivmng  des  Capk. 
Colberg  dem  Kloster  Doberan  das  Dorf  Bork  (bei  Colberg)  snä  ^ 
allem  Gerichte  und  Freiheilen. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Hermannus  dei  gratia  Camis 
ecclesie  episcopus  omnibus  in  perpetuum.  Summa  eteme  pietatis  dispositloj 
statem  et  amministrationem  tarn  in  rebus  temporalibus,  quam  eciam  in  spiritD 
nobis  idcirco  contulit,  ut  bonum  operemur  ad  omnes,  maxime  aotem  ad  ^ 
sticos  fidei,  quia  nostro  patrocinio  specialius  sunt  addicti.  Si  itaque  in  pn 
uendis  et  ordinandis  ecciesiis  seu  eciam  ecciesiasticarum  personarum  commodib 
deuoti  et  Studiosi  emulatores  fuerimus,  emolumentum  nostri  laboris  ab  eo  eB 
tamus,  qui  bonam  dat  sustinentibus  se  mercedem.  Eapropter  notum  fieri  ^ 
Tniuersis  Christi   fidelibus   presentis  temporis   et  futuri^    quod   nos    de  tm 


Digitized  by 


Google 


m  1280.  62^1 

insenso  canonicorum  nostrorom  in  Colberg  villam,  que  dicitur  Borcb,  cum  integra 
xima  pro  ducentis  et  quadraginta  marcis  denariorum  domino  Segebodoni  abbati 
conuentui  Doberanensis  ecciesie,  Cysterciensis  ordinis,  vendidimus  cum  terminis 
lis,  quos  bucusque  habuisse  vel  adhuc  habere  dinoscilur,  absque  certo  mansorum 
imero,  cum  iudicio  sanguinis,  videlicet  colli  et  manus,  et  ciuili,  ac  cum  omni 
re  et  vtflitale,  que  nunc  in  ipsa  Tilla  est  et  suis  terminis  vel  haberi  poterit  in 
Iure,  scilicet  in  pratis,  pascuis,  paludibus,  siluis,  aquis,  yiis,  semitis,  perpetuis 
mporibus  quiete  et  pacifiee  possidendam,  decementes,  Tt  homines  in  prefatis 
>nis  pro  tempore  commorantes,  siue  conuersi  dicte  ecclesie  fuerint  siue  secu- 
*es,  a  constructione  vrbium  et  pontium,  al)  exactione  rectigatium,  a  peticione 
alibet,  seruicio  et  ab  omni  expedicione  perpetuo  irint  liberi  et  immunes,  nisi 
opter  defensionem  terre  aliud  exigatur.  Ne  autem  a  quoquam  successore  nostro 
u  per  aliam  personam  iam  dicte  ecclesie  super  premissis  uUa  possit  cahimpnia 
boriri,  presentem  paginam  cum  appensione  nostri  sigilli  et  sigiUo  predictorum 
nonicorum  in  Colberg  roborari  fecimus,  vt  eorum  munimine  hec  nostra  con^ 
ntio  seu  venditio  iugiter  permaneat  inconwlsa.  Testes  huius  sunt:  Henricus 
epositus  ecclesie  Colbergensis,  Johannes  custos,  Andreas  scolasticus^  magister 
hannes  Scureke,  Nycolaus,  Albertus,  Heydenricus,  Thidemannns,  magister  Jo- 
nnes  et  Helmoldus,  canonici  eiusdem  ecclesie;  item  Otto  comes  de  Evq^sten, 
antus,  Karzeuiz,  Fredericus  et  Olrieus  de  Beuenhusen,  Zhechelyn  et  Burizlaus, 
lites,  et  alii  plures,  tam  clerici,  quam  layci  fide  digni.  Actum  Colberg  et  datum 
dem  per  manum  Johannis  notarii  nostri,  anno  domini  M^CC^LXXX^  idus  Fe- 
larii. 

Nach  dem  Diplomatar.  Doberao.,    fol.  CXIIl*.  —  Gedruckt  bei  t.  Westphalen  lH,  p.  1522.  —   Vgl. 
•.  1517  und   1518. 


!S0.   Rostock.  1520. 

Der  sitzende  Roth  zu  Rostock  vom  Jahre  1280. 

^nno  domini  M^  CC^  LXXX""  consilio  presidebant  Hinricus  de  Cropelin^ 
^elbertus  de  Pomerio,  Symon,  Johannes.de  Staden,  Petrus  de  Butzow,  Thi- 
icus  Subecin,  Thidericus  Friso,  Johannes  de  Lemhus,  Jko,  Hermannus  de 
lorn^  Elerus  Pannicida,  Heyno  de  Dannenberg,  Johannes  Clericus,  Amoldus 
Susato,  Gerardus  de  Lawe^  Conradus  de  Lawe,  Hermannus  Lyse,  Hinricus 
es,  Nicolaus  de  Molendino,  Hinricus  Monachus,  Gerardus  HoUogher,  Johannes 
fmberti,  Albertus  de  Cosfelt,  Hermannus  de  Bilrebeke. 

Nach  dem  Rostocker  Stadtbucb  C,  fol.  30. 


Digitized  by 


Google 


ea»  1980.  n 

128a  Rostock  ISII 

Adelheid  Hedshaffen  verkauft  ihr  Erbe  auf  dem  BurgwaRe  hei  dem  Brcmm 
Thore  zu  Rostock  an  das  H.^Oeist^Haus  um  eine  Leibrente  und  die  Bny]^ 
Schaft  des  Hauses. 

iJoniiDa  Aiheydis  relicta  Halshagen  vendidit  saDcto  Spiritai  heredüatei 
siiam,  quam  babuit  in  valio  castri  apud  portam  Bramow,  pro  XXV  mards  el  illn 
sibi  coram  consilio  raüonabiliter  resignauit.  E  coouerso  sanctus  Spiritus  Teodii 
eidem  domine  AUieydi  ad  dies  vUe  sue  redditus  duanim  marcanim  et  dioiä 
singulia  anais,  de  quibus  quolibet  tempore  anni  X  solidi  (!)•  Josuper  fraten 
U|le«  eiusdem  domus  habebiL 

Nach  dem  Bostockec  Stadtboch  C,  fbi  37.  Im  Auszüge  gedruckt  ia  Jisüirb.  XXI,  S.  26.  —S 
Ji^age  4«s  MT&Uiiin>  castri  apud  portam  Bramowe*",  welches  1266  (s.  Nr.  1096)  ang^eCangen,  ab«  viel 
abgetragen  ward,  ist  nirgends  genauer  bezeichnet,  Yermuthlich  aber  lag  jenes  Erbe  der  Wittwe  M 
htigesi  dort,  wo  wir  bald  nachher  of^  einen  „Hof  des  Hauses  zum  heil  (leis^**  genannt  iUiden,  oäaEl 
i«ih^erhalb  der  Sladimauer  an  der  Nordseite  der  „Qramower**  [13iQ6:  platea^  Bramowe,  Sttuttb.  \^ 
{.  231  oder  bald  sogenannten  „la^igen  Strasse**  [longa  platea,  1309,  daselbst  f.  85]  zwischen  dem  Xbore;! 
der   ^ischerstrasse.     Vgl.   1313:    .Johannes   de   Magdeburg   camifex   rendidit  ..  redditus  ..   in   httt&i 

8lia   iaxta   curiara   sancti  Spiritus^   [StadtK.  1304  1,   foL  132],    und:    ISIT:    „ rendidemt 

haneditatem  raam  iuxta  euriam  aanoti  Spiritus  ante  raluam  Bramowe  sitMi»  sicat  Johamtii 
Magdeburg  camificis  fuerat  [Stadtb.  1314  f.,  fol.  47].  Der  Ausdruck  „ftote  raluam**  bedeutet  lA 
„innerhalb  der  Stadt  am  Thore",  wie  oft  in  den  Rost.  Stadtb.  [z.  B.  1347:  hereditatem  ligneam  äii 
Takam  Bramowen  in  longa  platea  sitam,  Stadtb.  1337  f.,  foL  132];  Tgl.  1340:  „boda  in  lo£| 
ylalea,  in  opposito  ou^rie  sancti  Spiritus**;  1341:  hereditas  apud  Taluam  Bram^owes.  I 
oppesito  curia  saneti  Spiritus**;  1352:  „hereditatem  ligneam  in  platea  longa  ante  rshu 
Bramowe  inter  aream  sancti  Spiritus  et  Rodgherum  Soltman  sitam**;  und  besonders:  1342,  ^tei 
quarta  post  Katherine  Petrus  Gronenhaghen  yendidit  Hennekino  Amdessone  hereditatem  suam  in  pUt4 
piscatorum  apud  Scuneken  sitam,  quam  sibi,  sicut  sua  fuerat,  resignauit  warandiam  promitteos,  :ii 
curia,  prout  domus  lata  est,  ysque  ad  curiam  sancti  Spiritus  [Stadtb.  1338  f.,  fol.  37,  51,  ^ 
75^].  Vgl.  auch  1325:  „Thidemannus  de  Colonia  yendidit  Henneke  Reschoke  hereditatem  suam  is  la| 
platea  in  opposito  horrei  sancti  Spiritus**,  und  1330:  ^Joh.  Reschoke  —  yendidit  —  reddit&s -* 
in  hereditate  sua,  quam  inhabitat,  apud  yaluam  Bramowe*"  [Stadtb.  1324  f.,  fol.  25  u.  141].  Auä 
AasdheiBe  nach  schied  die  Fischerstrasse  diesen  Hof  des  H.- Geist -Hauses  yon  dem  Füfsteohole,  ve)^ 
sieh  HLags  der  langen  Strasse  bis  zur  Huder  hin  erstreckte.  Vgl.  die  Note  zu  Nr.  1422  und  et^a  t^'^ 
eine  Einzeichnuog  yom  J.  1351:  «Domina  Wyba  relicta  Johaonis  Putzekowe  yendidit  hereditatem  — 
in  platea  Huda  in  opposito  curie  domini  Magnopolensis  sitam**  [Stadtb.  1337  1,  fol.  18^^.  —  Im  Su^ 
yon  1304  flgd.,  fol.  152,  wird  ohne  nähere  Bezeichnung  ein  «spacium  iuxta  murum  ysque  ad  pootii 
cAstri**  erwähnt,  1348  [im  Stadtb.  1337  ügd.,  fol.  153^]  ,,boda  yna  angularis  prope  yaluam  cäiti 
Sita.** 


1280.  Rostock.  15St 

JohoTm,   Olasermeister  zu  Rostock,  verpftindet  dem  H.- Geist  -  Hause  dasi^ 
'  ein  von  demselben  erkauftes  Baus  ftir  rückstimdiges  Kaufgdd  und  Uhertm^ 

den  Grundzins  von  dem  zu  bebauende  Grundstücke. 

iJomus   sancti   Spiritus   vendidit   magistro  Johanni    factori   vitrorum  ^ 
media  macella  domum  unam  et  illam  sibi  rationabiliter  resignavit.     Jdem  magi^ 


Digitized  by 


Google 


1S23  1860. 

Johannes  posuit  eandem  domum  eancto  S)^iriUii  pro  VIII  inards.  et  dittidia^  dB 
quibvB  (Solvet  ad  qidndenam  post  pascha  II  marcas,  medietatan  residui  äolvet  Jo*r 
liannis  babtiste^  in  festo  Mychaelis  debet  integraüter  persolvisse.  Cetenim  ideoii 
Johannes  dabit  pro  censu  aree,  quam  edificabit,  sicut  alter  inxta  eüm,  Bertraiso 
Dauponi  singnlis  annis  perpetuo  XXYIII  solidos. 

Nteh  d^m  Boitocker  Stadtbvcb  C,  iol  88. 


[280.  März.  158S. 

Konrad  PreeUf  Bitter,  genehmigt  den  Verkauf  von  7  Evfen  zu  Börwno  vpd^ 
Seiten  des  Klosters  Doberan  an  das  Kloster  Beinfeld  und  Üb&rträgt  deiH^ 
letakren  das  Eigeaükum. 

Yniuersis  Christi  fidelibus  hoc  scriptum  uisuris  Conradus  miles  dictus 
Vene  salutem  in  domino.  Protestamur  presentibus,  nobis  et  heredibus  nostris 
iiisse  ratum  et  gratum  et  assensum  beniuolum  prebuisse,  quod  dominus  • .  abbas 
t  conuentus  ecclesie  monasterii  in  Doberan  uendiderunt  ecclesie  monasterii  in 
teyneuelde  Septem  mansos  in  uiUa  Burtsowe,  quos  a  nobis  et  nostris  progeni- 
)ribus  habuerant^  domino  nostro  Johanni  Magnopolensi  et  domina  nostra  Ana- 
tasia  uxore  fratris  sui  cum  suis  filiis  Heinrico  et  Johanne  adhuc  pueris  assensum 
rebentibus,  proprietatem  eorundem  cum  omni  iure  et  libertate,  sicut  illa  ecclesia 
I  Doberan  possederat,  transferentes  ab  eis  et  condonantes  predicte  ecclesie  Rey- 
eueldensi  perpetuo  possidendam.  Jn  quorum  testimonium  presentem  eis  paginam 
3nferimus  sigilli  nostri  robore  communitam.  Datum  in  quadragesima,  anno  do- 
iini  M^CC^LXXX^ 

Nach  dem  angeblicheD  Original  im  Haupt-Arcbir  zu  Schwerin.  An  einem  F^rgamentbande  h&ngt  ein 
childfOrmiges  Siegel,  welches  die  Umschrift  grössteniheils  verloren  hat.  Man  erke^bt  darauf  drei  Pfriemen, 
^on  der  Umschrift  liest  man  noch: 

4<  SK8ILL  —  — DI  P. .  N 

Tgl.  Nr.  1524, 


280.   März.  15S4 

Johann,  Fürst  von  MädefJywrg,  verleiht  mit  seiner  Schwägerin  Anastasia  und 
deren  Söhnen  Heimah  und  Johann  dem  Kloster  Bein/dd  das  Eigenthum  von 
7  Hufen  zu  Börzow,  wdche  dasselbe  vom  Kloster  Doberan  gekauft  hat^ 

Johannes  dei  gracia  dominus  Magnopolensis  Tnfuersis  bot  scriptum  aiwritf 

perpetuum.    Que  geruntur  in  tempore^   ae  labanlur  cum  tempore ,  litterarttin 

bent  apieibus  confirmari«    Hinc  est^  quod  notum  esse  iMdiiaitt»  tarn  presentUwH 


Digitized  by 


Google 


«314 


1280. 


fi 


quam  fotaris,  nos  et  dominam  Anastasiam  iixorem  fratris  nostri  mas^ee  i 
scilicet  Heinricum  et  Johannem  Septem  mansorum  proprietatem  in  uiHa  BiirtRv 
quam  ecclesia  mouasterii  in  Doberan  a  nostro  patre  habuerat,  et  eam  nostroc« 
sensu  ecclesie  monasterii  in  Reyneuelde  uendidit,  transtulisse  in  eandem  ecdeä 
Reyneueldensem  cum  omni  iure  et  libertate^  sine  aliqua  exactione  Tel  gma 
perpetuo  possidendam.  Predictos  enim  Septem  mansos,  quos  antedicti  ecciä 
in  Doberan  a  domino  Conrado  nostro  milite  dicto  Prene  receperat^  eidem  ecda 
scilicet  in  Reyneuelde  uendidit  cum  proprietate  et  omni  iure  et  Übertäte,  sie« 
nostro  patre  possederat,  pro  centum  et  XX^  marcis  Lubicenslum  denarkin 
Quod  factum  presentibus  protestamur  et  nostrorum  sigillorum  appensionibus  c^ 
firmamus.  Testes  huius  rei  sunt  nostri  milites:  Conradus  Prene,  Gunthenb 
Lewce,  Marquardus  de  Lo,  Helmoldus  de  Plesse,  Fredericus  Smekere,  Jobaa 
Storm,  et  alii  quam  plures.  Et  nos  Heinricus  et  Joliannes,  quod  nondum  k 
habuimus,  contenti  sumus  sigillis  videlicet  matris  nostre  et  patruorum  nostron 
Datum  anno  domini  M^'CCLXXX'',  indictione  VIII*,  tempore  quadragesimali. 

Nach  dem  gefälschten  OrigiDai  im  Havpt-Archir  zu  Schwerin.  An  grünen  und  rothen  YU& 
Seide  hangen   3  Siegel: 

1)  ein  grosses  rundes  Siegel,  dem  eine  Platte  ron  Wachs  aufgelegt  ist,  auf  der  man  eioa^ 
köpf  mit  Halsfell  und  mit  der  Lilienkrone  sieht.     Umschrift: 

s\  iOHpinjni[s  Doai]iaaLLi :  a)Äeno[P]OLa[BS'] 

Es  ist  dies  das  zu  Nr.  1353  abgebildete  Siegel  Johannas  III.,  welches  k 
Fälschung  yersehentlich  statt  des  Siegels  Johann*s  IL  (yon  GkMlebnsd)  i^ 
hängt  ist.  Vgl.  die  Abbildung  des  letzteren  zur  Urkunde  rom  29.  Mai  \' 
Das  Siegel  des  Fürsten  Johann  IL,  welches  an  der  echten  Urkunde  t« 
1280  hing,  mag  dasjenige  sein,  welches  bei  der  Fälschung  der  Beinfej^ 
künden  yersehentlich  an  das  gefälschte  Original  unserer  Nr.  461  gehlst 
Vgl  Bd.  I,  Vorr.  S  XltXIV. 

2)  An  zweiter  Stelle  hänget  das  hieneben  abgebildete  parabolische  ^ 
des  Propstes  Nicolaus.  Ceber  einem  Schilde,  der  einen  Stierkopf  ie: 
Lilienkrone  träg^ ,  steht  eine  halbe  männliche  Fig^r  mit  einem  Boehe  ii 
Linken  und  einem  Falmzweig  (?)  in  der  Rechten.     Die  Umschrift  ist  uAletfi 

3)  An  dritter  Stelle  hängt  das  zu  Nr.  1353  abgebildete  Siegel  der  Ba 
Anastasia. 


1280.  März  18.   Gramzow. 


m 


Joharm,  Propst,  Johann,  Prior,  und  der  Gcnvent  in  Gramzow  ermim 
ihnen  gewährte  Brüderschaft  der  Ratzeburger  Kirche. 

V  enerabilibus  viris  ac  dominis  preposito^  priori  tolique  capitulo  in  ^ 
burch  Jo  [Hannes]  dei  gracia  prepositus,  Jo  [Hannes]  prior  totusqüe  conaeofe 
Gramsowe  oraciones  in  Christo  humiles  et  deuotas.  Discrecionem  vestni 
Onmibus  semper  commendandam  honore  debito  deGcimus  reuereri^   tarnen  i^ 


Digitized  by 


Google 


m  1290.  «2§ 

ncie  uestre  super  omni  amicicia  et  maxime  beodicio  fraternitatis,  quod  nobis 
uorabiliter  erogastis,  inclinamus  et  fraternitatem  ecclesie  nostre^  prout  desideratis, 
acionum  et  deuocionum  nostrarum  sufTragia  vobis  ofTeriiniis  exultanter,  postu- 
Qtes,  quaÜDUS  eadem  a  nobis  humiliter  acceptetis.  Preterea  cum  obitus  fratrum 
^clesie  uestre  nobis  fuerint  nunciati,  eorum  memoriam  uelut  nostrorum  in  missis, 
giliis,  commendacionibus,  elemosinis  et  omnibus^  quibuscunque  talibus  oportet 
^nefieri,  annuente  domino  debitum  exsoluemus,  et  hoc  per  presentes  litteras  cum 
pensione  sigiUi  nostre  ecclesie  confirmamus.  Datum  Gramzowe,  anno  domini 
illesimo  ducentesimo  octuagesimo,  XV^  kalendas  Aprilis,  sequenti  die  Gertrudis 
rginis. 

Nach  dem  Copiar  (I)  der  Ratzeburger  Kirche  im  Archire  zu  Neuitrelitz.   —    Gedruckt  bei  t.  West- 
haien II,.  S.  2197;    Schröder.  P.  M.  S.  754. 


280.   April  9.   Schwerin.  1526. 

Helmold  und  Nicolaus,  Grafen  von  Schwerin,  verkaufen  dem  Kloster  Zarrentin 
das  Eigenthum  des  Dorfes  EoÜkusen. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Nos  Helmoldus  et  Nico- 
IS  dei  gracia  comites  Zwerinenses  omnibus  hoc  scriptum  cernentibus  in  per- 
ituum.  Contractus  scripta  requirunt,  ne  vel  obliuione  depereant^  uel  ignorancia 
initus  ignoti  permaneant,  vel  litibus  causam  prebeant,  aut  contrahentibus  dampno 
nt.  Hinc  est,  quod  ad  uniuersorum  noticiam  volumus  deuenire,  quod  nos  de 
era  ac  spontanea  uoluntate  et  consensu  dilectorum  fratrum  nostrorum  Guncelini 
delicet  et  Johannis  ac  omnium  heredum  nostrorum  proprietatem  ville  Holthusen 
m  Omnibus  redditibus  et  prouentibus  eiusdem  preposito  et  conuentui  ecclesie 
nctimonialium  in  Tzarntin  vendidimus  libere  perpetuo  possidendam  in  terminis 
disterminationibus,  pratis,  pascuis,  siluis,  aquis  et  piscaturis,  quemadmodum 
jam  tenuimus,  expedite.  Coloni  uero  dictorum  bonorum  ad  subsidium  terre, 
iod  landwere  dicitur,  et  ad  omnia  iura  nostra,  sicut  aliornm  uasallorum  nostro- 
m  homines,  tenebuntur.  Huius  facti  testes  sunt  milites  nostri:  Hinricns  Huxit, 
'^ipertus  de  Melentike,  Vlricus  et  Hermannus  de  Blücher,  Ludenis  plebanus  in 
'ittenborch,  Hugoldus  plebanus  in  Vilan,  Hermannus  de  Warscow,  MarUnus  et 
'ernerus  fratres  de  Marsow,  et  alii  quam  (!)  clerici  et  layci  Tide  digni.  Ut  etiam 
clesia  prelibata  de  plena  sibi  gaudeat  libertate,  has  litteras  conscribi  fecimus  ac 
pllorum  nostrorum  appensionibus  iussimus  roborari.  Datum  Zwerin,  anno  do- 
m  M'C'C'LXXX^  quinto  ydus  Aprilis- 

Naeh  dem  Oiligiiial  im  Haupt« Archir  zu  Schwerin.     An  roth- seidenen  Schnüren  hangen  zwei  Siegel 
DO  nngebleichtem  Wachse: 
MeUeibirgiichet  Ürkii46a-Iick  II.  79 


Digitized  by 


Google 


62«  1280.  fi 

1)  das  runde  Sitgel  des  Qrafen  Helmold  toü  Sehwerin   mit    dem  rechttliilk   tehmieidci  ffaki 
der  Umtohrift: 

44  siciLLVoo  :  HaLflo....  •  aoÄflTis  •  zwaRinaNSis 

wie  eg  zur  ürk.  Nr.  1201   abgebildet  ist; 

2)  das  xerbrochene  sebildfdniiige  Siegel  des  Grafen  Nieolant  mit  den  beiden  Lindwineen.  Tb 
Umscbrift  ist  nur  xu  erkennen: 

ni .  OLÄi 

—  S.  die  Abbildung  zu  Nr.  1492.  —  Vgl.  Bd.  I.  Nr.  612. 


1280.  April  11.  151 

Das  Dom  -  Capitd  zu   Schwerin   bestätigt   die   im  Dome   daselbst  m  i 
Schweriner  Bürger  Johann  von  Orivitz  und  seiner  Frau  gestt/iete  Vicari 

Des  Capiltels  zu  Zwerin  Consensbrieff,  das  Johannes  von  Criwese,  k 
zu  Zwerin ,  vnd  seine  hausfraw  Guese  eine  Vicarey  vnd  altar  in  GoUes  vd 
Petri  ehren  gestifilet  vnd  darzu  etliche  guter ^  die  sie  von  ihnen  erkanill,  ^ 
ben  haben,  alss  3  Hufen  im  dorlTe  Wernese,  item  die  hufen,  die  da  ligenj 
Leuenberge,  die  sie  gekaulR  haben  vom  Canonico  Friderico  Asencoph.  I 
zehende  vnd  pacht  von  solchen  hufen  bleibt  nichts  weiniger  der  Kircbei 
Zwerin.  So  soll  auch  der  Yicarius  nach  ihrem  absterben  ieriichs  8  Schi 
ihrer  Jarbegengnuss  geben.  Datum  1280.,  in  qulnta  feria  proxima  ante  im 
cam  palmarum. 

Nach  Clandrian,  Frotoe.  foJ.  183^ 


1280.   April  15.   Rostock.  131 

Wtzlav,  Fürst  von  Bügen,  verspricht,  dass  die  20  Last  Korn  m  U 
Tribsees,  welche  der  Bischof  von  Schioerin  an  des  Fürsten  Sohn  Jarhm  i 
liehen  hat,  wenn  dieser  gestorben  oder  zu  einer  geistlichen  Würde  ^^i 
sein  wird,  an  die  bischöfliche  Tafel  zurückfallen  soÜen. 

Wltzlaus  dei  gratia  prineeps  Ruianorum  omnibus  presentes  [lill^ 
inspecturis  salutem  et  omne  bonum.  Cum  uenerabilis  in  Christo  pater  et  M 
Aoster  . .  Suerinensis  episcopus  ^  personam  Jeromari  scholaris,  carissimi  nostri  I 
imo  nostram  in  Christo  fauöre  et  gratia  special!  duxerit  honorandam  confer^ 
eidem  Jeromaro  ad  uitam  suam  XX  last  frumenti  in  siligine,  ordeo  et  0 
distincta  iuxta  coromunem  regionis  consuetudinem,  sibi  de  granariis  episcop^ 
in  terra  Tribesess  annis  singulis  presentanda,  excepto  graDario  de  Stnl^ 
nos,  ipsius  episcopi  muniftcentiam  condignis  gratiarum  actionibus  proseqoei^ 
recognoscimus   et   tenore   presentium   protestamur,    dictam   annonam   filio  o^ 


Digitized  by 


Google 


29  1280.  627 

Bdictö  existenti  clerico  tantummodo  ministrandam.  Qui  si  ad  laiGatum  redierit, 
t  domino  uocante  decesserit,  uel  forsitan  ad  pontificalem  in  aliqua  ecciesiarum 
Dinotus  fuerit  dignitatem,  extunc  [ejiusmodi  reditus  ad  mensam  episcopalem 
sque  Ulla  conlradictione  libere  reuertentur,  prout  hec  omnia  in  litteris  ipsius 
iscopi  inde  confectis  plenius  continentur;  nosque  uel  heredes  nostri  nihil  iuris 
bis  uendicare  poterimus  aut  debebimus  in  eisdem.  Jn  cuius  rei  testimonium 
stro  sigillo  presentes  liUere  roborantur.  Datum  Rostock,  anno  domini  M.  CG. 
iXX.^  fem  secunda  proxiroa  post  dominicam  palmarum. 

Nach  dem  Coocept  zum  Diplomat,  eecles.  Saerin.  B,  fol.  18  \  Diese  Abschrifl  gibt  ^^I^ns  nr  N.  Sue- 
DeDsis  episcopus,**  wie  auch  tonst  in  diesem  Diplomatar  der  ausgelassene  Name  nicht  durch  zwei  Punkte, 
>ndern  durch  ^N.**   bezeichnet  ist.     Gemeint  ist  ohne  Zweifel  Bischof  Hermann  ron  Schwerin. 


im.  AprU  21.   Wismar.  1529. 

Arnold  von  KUUz  pachtet  von  Ermegard  und  ihren  Kindern  die  Mühle  vor 
dem  LÜbschen  Thore  zu  Wismar  auf  zehn  Jahre. 

Anno  domini  M**CC**LXXX°,  in  festo  pasche,  decem  annis  conduxit  Ar- 
»Idus  de  Cluce  molendinum  ante  portam  Lubecensem  a  domina  Ermegarde  et 
Lobus  filiis  suis  Friderico  et  Johanne  et  Greta  filia  eins,  de  quo  molendino  dedit 
em  Arnoldns  totum  censuro  de  predictis  X  annis,  scilicet  quod  tangit  predictam 
iminam  et  pueros  eius.  Si  uero  Arnoldus  aliqnem  defectum  haberet  in  predicto 
olendino,  pro  eo  promiserunt  dominus  Henricus  Clawe  et  Tidemannus  frater 
efate  domine  et  predicti  duo  filii  sui  media  fide,  Wismariam  intraturi,  non 
ituri,  donec  Arnoldo  fuerit  satisfaclum.  Si  uero  vnus  de  hiis  promissoribus 
3ritur,  Arnoldus  in  XIIII  diebus  intimabit  eis,  et  Wismariam  intrabunt,  non 
ituri,  donec  alter  loco  defuncti  promittat.  Super  hiis  omnibus  Arnoldus  prestitit 
X  raarcas  predicte  domine,  quas  X  annis  prescriptis  eadem  domina  soluere 
bet  Arnoldo,  pro  quibus  predicti  promissores  promiserunt.  Si  predictam  mo-^ 
odinum  de  igne  dieti  Arnoldi  fuerit  exustum  uel  combustum,  idem  Arnoldus 
edificabit  tarn  bonum,  sicuti  sibi  fuerit  presentatum;  et  omnia  instrumenta,  que 
)cantur  slitenetoywe,  transactis  X  annis  tam  bona  represe[nt]abit,  vt  recepit* 
in  edifieiis  et  grund werke  dictus  Arnoldus  aliquid  expen(di)derit,  sibi  restituetur. 
*idericus  frater  predicte  domine  et  Hence  Clawe  de  Overberge  data  fide  etiam 
omiserunt. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  27.  —  Gedruckt  in  Burmei3ter8  Wism.  BechisaltertlL,  S.  31. 


79' 


Digitized  by 


Google 


628  1280. 

(1280.)   Wismar.  IS 

Friedrich  von  der  Weser  zu  Wismar  Tcavft  von  Nonne  von  KriJcou)  ö^,il 
Oerste  und  3^l2  Drömt  Ha/er  Rente,  tooför  ihm  Norme  sein  Querhh 
Markte  oder  nach  Belieben  zwei  Hufen  in  Hinter- Wendorf  zum  Pfasdc 

Fridericus  de  Wesere  einll  ab  Nannone  de  Crukoywe  Vf  tremodios 
et  WVt  tremodios  auene,  pro  quibus  impignorauit  idem  Nanno  Friderico  da 
que  uulgo  dwerhus  appellatur,  apud  forum  sitain.  Prediclam  annonam  dab} 
omni  anno,  pro  quo  promiserunt  ipse  Nanno  et  tres  filii  sui.  Jn'  voIoDtate 
derici  erit^  si  domum  prefatam  uoluerit  optinere  pro  predicta  annona,  uel  si 
roansos  duos  in  Poppendorp  uelit  habere  respectum.  Si  uero  Fridericus  el« 
mansos  prefatos^  Nanno  et  pueri  sui  debent  imperpetuum  pro  eis  domioo 
seruire,  el  dominus  terre  debet  porrigere  in  iusto  pheodo  Friderico  sep^ 
mansos,  et  Nanno  procurabit  Friderico  pheoditatem. 

Nach  dem  Wisra.  Stadtb.  B,  p.  27.    —     *  Der  Schluss  von   „In  Toliintatfr"*    ab  ist  getilgt  - 
und   die  beiden  nächstfolgenden  Nummern   sind  zwischen  dem   21.  April  und  dem   10.  Mai  geschmb 


(1280.)  Wismar.  1! 

Der  Roth  zu  Wismar  und  die  Vorsteher  des  Hauses  zum  heu  Geist  k 
verpachten  Gerhard  vom  Rhein  den  Hof  des  H.  Geistes  zu  Martenstori 

Consules  et  Johannes  de  Gogelloywe  et  Jordanus  pellirex^  qai  pi 
domui  sancti  Spiritus  in  Wismaria,  porrexerunt  Gerardo  de  Reno  curiam 
Spiritus  in  Mertineslorp,  quam  intrabit  anno  domini  M'^CC^LXXXI.,  in  die  ca^ 
sancti  Petri,  et  in  tantum,  quantum  Henricus  atitecessor  suus  dedit  de  e 
curia,  tantum  dabit  annuatim,  et  sex  annis  manebit  in  ea;  et  Henricus  deB< 
et  iilius  eins  Johannes  et  Wezcelus  de  Borken  promiserunt  pro  eo,  quod  d 
satisfacere. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  28.  —  Gedruckt  in  Burmeisteri  Wism.  Rechtsaltertii^  S.  32. 


(1280.)   Wismar.  13 

Johann  KocJc,  Wächter  am  Alt -Wismar' Thor e  zu  Wismar,  erhält  ekA 
zur  Nutzniessung. 

Johannes  Cocus^  custos  porte  antique  Wismarie,  habebit  paludem, 
iacet  ant[e]  portam  Wismarie  prope  fossatam,  libere  absque  ullo  precio,  ^ 
fuerit  famulus  ciuitatis.  Si  uero  cessauerit  tsse  famulus  ciuitatis,  quolibet^ 
dabit  XII  solides.  Si  autem  ipse  uel  uxor  eius  moritur,  qui  superuixerit,  1^ 
pro  eodem  precio,  quamdiu  habere  uoluerint. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  28. 


Digitized  by 


Google 


33  1280.  629 

280.   April  25.  1533. 

Bogülav,  Herzog  von  Pommern,  schenkt,  mit  Zustimmung  semer  Brüder 
Barnim  und  Otto  und  ihres  Oheims  Heinrich  von  Werle,  dem  Kloster  Ivenach 
das  Eigenthum  der  Dörfer  Ivenach,  Zolkendorf,  Fohrenholz,  Orischow, 
Wacicerow,  Klokow,  Wrodow  und  Ghnddin,  sowie  das  Eigenihwm  von  2 
Hufen  zu  Goddin,  von  8  Hufen  zu  Bentzin,  von  4  zu  Zarrenthin,  8  zu 
KastorJ  und  10  zu  Pinnow,  endlich  auch  von  100  Hufen,  die  dasselbe  noch 
in  seinem  La^de  erwerben  möchte. 

In  nomine  domini.  Amen.  Buguzlaus  dei  gracia  dux  Slauorum  omnibus 
esens  scriptum  visuris  uel  audituris  salutem  in  domino  sempilernam.  Ne  acta 
V  nos  facta,  que  debent  esse  perpetua,  obliuionis  nebula  obtegantur,  consue- 
mus  ea  per  ydoneorum  uirorum  et  aulenlicarum  scripturarum  testimonium  per- 
innare.  Notum  igitur  esse  uolumus  tarn  posteris,  quam  presentibus,  quod  nos 
)  consensu  plenario  et  voluntate  bona  dilectorum  fratrum  nostrorum  Barnim 
ilicet  et  Ottonis,  insuper  et  de  voluntate  nobilis  viri  nostri  awnculi  dilecti  do-^ 
ini  Henrici  de  Werle,  pro  salute  anime  nostre  et  in  remissionem  nostrorum 
xcaminum,  ad  honorem  omnipotentis  dei  dedimus  et  optulimus  ecclesie.  sancte 
»i  genitricis  et  gloriose  virginis  Marie  in  Yuenac  et  sanctimonialibus  Cyster- 
ensis  ordinis  ibidem  deo  seruientibus,  vt  ad  orandum  pro  nobis  eo  magis  obli- 
ili  (!)  sint,  proprietates  villarum  Yuenac,  Zollekendorp ,  Vorenholt,  Grissekowe, 
/^ackerowe,  Clocowe,  Wrodowe,  Grandelin,  similiter  et  duorum  mansorum  pro-^ 
ietatem  in  Godin  et  octo  mansorum  in  Bencin,  quaiuor  in  Cerbencin,  octo  in 
erstianesdorp  et  decem  mansorum  in  Pinnowe.  Jnsuper  et  ipsis  pro  dono  con- 
limus  speciali  centum  mansorum  proprielatem ,  vbicumque  procedente  tempore 
nostro  dominio  pro  sua  pecunia  ipsos  poterunt  conparare,  et  hoc  cum  pratis^ 
luis,  pascuis,  paludibus,  aquis  aquarumve  discursibus,  agris  cultis  et  incultis  et 
nnibus  attinenciis,  prout  infra  terminos  et  per  terminos  suos  in  latum  proten- 
tur  et  in  longum.  Et  vt  huiusmodi  nostra  donatio  firma  permaneat  et  stabilis 
^rseueret,  nee  per  aliquem  futuris  tempöribus  immutari  valeat  aut  infringi,  pre^ 
intem  litteram  inde  conscribi  fecimus  et  sigilli  nostri  munimine  roborari.  Testes 
inl:  Nicolaus  marscalcus  curie  noslre  dictus  Draco,  Fredericus  Wlpes,  Fredericus 
^  Kercdorp,  Arnoldus  de  Sconenuelde,  Trampo,  Johannes  de  Wacholt,  milites; 
Ito  Draco,  Heynricus  Wlpes,  Johannes  de  Goltstede,.  Conradus  Wlpes,  Frede- 
[^us  (de)  et  Heyso  dicti  de  Broke  et  alii  quam  plures  fide  digni.  Datum  anno 
)mini  M^CC°LXXX%  VII.  kalendas  Maii. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin.  An  gelben  und  röthen  seidenen  Fäden  häng^  da^ 
iegel  des  Herzogs  Bogislar  yon  ungeläutertem  Wachs.  Der  rechtshin  sprengende  Reiter  mit  der  Fahne 
od  dem  mit  Pfauenfedern  geschmückten  Helme  ist  noch  deutlieh  zu  sehen,  die  Umschrift  ist  grOssten* 
heils  verloren  gegangen.. 


Digitized  by 


Goo^ 


680  1280. 

J280.   April  26. 

Ulrich,  Bischof  van  Batzeburg,  verleiht  alien  denen,  vodche  zum  Bau  asi: 
Nothdurft  des  Klosters  ileumünster  beitragen,  einen  Ablass  van  40  Taja 

Ulricus   dei   gratia   Raceburgensis  ecclesie  eplscopus   —    — 

—  — .     Datum  (ab)  anno  incarnalionis  doraini  M.  CC.LXXX.,  VI.  kaleodasi 

Abgedruckt  bei  t.  Westphaleo  II,  p.  49,  Schröder.  P.  M.  II,  S.  2947. 

(1280.)   Wismar.  18 

Heinrich  van   SckuDerin  zu    Wismar   verkauft  seinem   Sckwestersohm  Jit 
8  Mark  Rente  aus  der  MüMe  Dammhusen. 

xligo  Henricus  de  Zwerin  uendidi  Johanni  filio  sororis  mee  YIII  m 
denariorum  redditus  in  moiendino  Dammenhusen.  Dum  dictus  puer  oeneri 
annos  discretionis^  si  placuerit  sibi,  has  VIII  marcarum  denariorum  redditus  is 
nere  poleril;  sin  aulem,  ego  uel  raei  heredes  reddenl  sibi  LXXX  marcas  ia 
riorum.. 

Nach  dem  Wism.  Stadtl).  B,  p.  30.  —  Auf  p.   20  sttht  schon  eine  EiDzelchouog  vom   10. Mi; 

(1280.)  Wismar.  13 

Die  Tochter  des  Johann  Persik,  Bürgers  zu  Wismar,  tritt  ins  Kloster  2u  f 

Jb  ilia  Johannis  Persic  tradita  est  religioni  in  claustro  Runensi  com  c 
sensu  amicorum  ipsius  puelle. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  31.  —  Gedruckt  in  Burmei$ter*s  Wism.  Rechtsalterth.,  S.  4i 

(1280.)  Wismar.  iS 

Timmo,  Hake  zu  Wismar,  und  seine  Frau  geben  der  Marienkirck  m 
einen  Hof,  Speicher  und  Bude  auf  ihren  Todesfall. 

lymmo  hokeman  et  uxor  eins  dederunt  domine  nostre  sancle  1 
curiam  et  granarium  et  domunculam  sitam  erga  curiam  et  granarium  Gerold! 
nicide  post  mortem  ipsorum.  Si  quis  uero  eorum  superuixerit,  optinebiir 
dictam  curiam  et  granarium  cum  domuncula  temporibus  aite  sue. 

Nach  dem  Wism.  Sladtb.  B,  p.  31. 


Digitized  by 


Google 


IS  1280.  631 

280.)  Wismar.  1588. 

LiideJce,  Vogt  zu  Boizerümrg  und  Wütenburg,  Icauft  ein  Haus  in  Wismar. 

Ijudeco  aduocatus  comilis  de  Zwerin  in  Boyceneborg  el  Willenborg  emit 
editatem  Rederi  fabri,  quam  resignauerunt  sibi  relicta  illius  Rederi  et  maritus 
s  cum  consensu  filii  iam  dicte  matrone. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B,  p.  33. 


280.)   Wismar.  1530. 

Rikolf  auf  der  Grube,  Bathmann  zu  Wismar,  macht  sein  Testament. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Ego  Ricolfus  Wismariensis 
nus]  mente  et  corpore  statuo  et  ordino  testamentum  meum  hoc  modo.  Primo 
t  mortem  meam  de  bonis  michi  a  deo  concessis  solui  debent  debita  mea,  qua 
viuente  non  fuerint  persoluta.  Post  dabuntur  X  marce  in  elemosinam,  de 
bus  X  marcis  dabuntur  VII  ad  structuram  ecclesie  minorum  fratrum  et  alie  tres 
rce  filie  sororis  mee  Gertrudi.  Jtem  X  marce  in  Rigam,  s\  uiuens  idem  X 
rcas  non  persoluo.  Jlem  dabuntur  infra  muros  ciuita[li]s  (ad)  ecclesie 
te  virginis  Marie  II  marcas  (!)^  ad  ecclesiam  beati  Nicolai  II  marcas,  ecclesie 
ti  Georrii  II  marcas,  ad  domum  sancti  Spiritus  II  marcas,  item  II  marcas 
rosis  extra  muros.  Preterea  dabuntur  vxori  mee  principallter  sex  [caldaria?] 
rea  et  omnia  vasa  bracsatoria  et  ortus  extra  ciuitatem,  in  qua  humulus  crescit. 
erum  in  omnibus  mobilibus  et  inmobillbus,  que  residua  fuerint,  ecclesia  Rey- 
eldensis  dimidietatem  recipiet,  et  aliam  parlem,  que  residua  fuerit,  vxor  mea 
ipiet  tali  [condijtione^  vt  filie  fratris  mei,  moniali  in  Campo  Solis,  I  marcam, 
ddiu  yixerit,  ipsa  [annuatim?]  procurabit. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  B  auf  einem  Blatt  Pergament,  an  fol.  38  genäht.  —  Rikolf  ^ird  noch  im 
ire  1280  im  Sommer  genannt  (B,  p.  30),  auch  noch  in  einem  Anlageregister  von  1281  (ebend.  p.  78). 
r  Sohn  Rikolf  war  Mönch  zu  Reinfeld.     (B,  p.  182.) 


80.   Mai  25.   Görlitz.  1340. 

Otto,  Markgraf  von  Brandenburg,  tritt  als  Vormund  König  Wenzels  von 
Böhmen  dem  Kloster  Marienstem  in  der  Diocese  Meissen  einen  Wald,  Luk 
genannt,  ab. 

—  Testibus,  qui  presentibus  interfuerant^  subnotatis:  nobili  viro  domino  Hei- 
de eomite  de  Zwerin,  Ottone  burgrauio  de  Donin,  Zabello  de  Redi{k}iisdoif, 
hero  de  Scribersdorf,   Arnolde  de  [JJagowe,   Ottone  de  Pelsnicz,   Ottone  de 


Digitized  by 


Google  1. 


633  .128Q.  \ 

Malzwicz,  Henrico  de  Wildenhagyn,  militibus^  et  aliis  quam  pluribus  cUriUtel 
conprobatis.  Datum  in  Gorlicz,  anno  domini  millesimo  ducenlesimo  oclo^ 
octauo  kalendas  Junii. 

Nach  dem  Neuen  Lausitz.  Magazin,   Bd.  35,    Heft  3,   1859,  Urkunden,  S.  9,  Nr.  V,   bei  Bic^k 
'  dipl.  Brand.  III,  Bd.  2,  S.  4. 


1280.   Mai  26.  13 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  verstattet  dem  Kloster  Doberan  em  K\ 
auf  dem  Klosterhofe  zu  Rostock  und  öffentlichen  Gottesdienst  in  der^ 

xlermannus  dei  gracia  Cwerinensis  episcopus  venerabilibus  et  diled 
Christo  abbat!  et  conuentui  monasterii  de  Doberan  salutem  et  sinceram  in  k 
paritatem.  Cum  ex  ofiicii  nostri  debito  teneamur  cultum  diuinum  pro  i 
viribus  ampliare^  vobis  vestrisque  successoribus  in  perpetuum  auctoritate  pn 
dum  indulgemus,  ut  in  area  vestri  monasterii,  quam  habelis  in  Rozstoc 
terminos  parrochie  sancti  Jacobi,  Oratorium  siue  capellulam  habeatis,  in  qua 
num  audire  possitis  officium  et  per  vos  aut  aliquem  vestrum  in  eadem  d:^ 
minus  celebrare,  adicientes  etiam  de  consensu  dilecti  in  Christo  Henrici  ^ 
loci  eiusdem,  quod,  si  qui  seculares  clerici  vel  laici  quandoque  ad  audiei 
diuinum  officium  causa  deuocionis  accesserint  ibique  suas  oblationes  pro  \ 
rencia  diuina  obtulerint,  eas  licite  retinere  et  in  vsus  vestri  monasterii  codd^ 
valeatis,  ita  tarnen,  quod  per  hoc  eadem  parrochialis  ecclesia  debitis  et  m 
oblationibus  non  fraudetur.  Jn  cuius  rei  testimonium  nostro  sigiilo  pre^ 
littere  roborantur.  Datum  anno  domini  M''  CC"  LXXX. ,  dominica  qua  r^ 
Vocem  iucunditatis. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiy  zu  Schwerin.     Das  Siegel  des  Bischofs  Hermann,  abgeiJ 
Nr.  1297.  hängt  an  einem  Pergamentstreifen.     Umschrift: 

^  KaRMÄNNVS  •  D01  :  C.Ä  •  SWlRaN0NSIS  :  aOaLö...  aPISQhOPVS 

—  Gedruckt  bei  v.  Westphalen  III,  p.  1523. 


1280.   Mai  29.   Gadebusch.  13 

Johann,  Fürst  von  Meldenburg  zu  Gadebusch,  setzt  das  Dom-Qxpüel^^^ 
in   den    Besitz   der  Hebung    von  39  Dromt  Korn  oms   Fäkrdarf  «b 
welche  mit  dem  Tode  des  Ahbo  von  Pol  an  dasselbe  zuriickgefallm  i^- 

Johannes    dei   gracia    dominus   Magnopolensis   vniuersis    presencia  ^' 
imperpeluum.     Nouerint  vniuersi^  quod  Abbo  de  Puie^  cum  adhuc  viuerel. 
biice  recognouit,  que  in  terra  Pole  in  villa,  que  Vera  dicitur,  diebus  suisl^ 


Digitized  by 


Google 


»42  issa 

rat,  videlicet  XXXVIHI  tremodia  siliginis,  ordei  et  auene,  ea  esse  et  fuisse 
pituli  Lubicensis,  et  post  obitum  suum  dictos  redditus,  quos  ex  gracia  special! 
ms  capiluli  ibidem  singulis  annis  perceperat,  ad  ius  et  proprietatem  dicti 
pituli  debere  de  iure  reuolni,  licet  ex  calore  animi  contra  deum  et  iusticiam 
;tos  reddilus  diclus  Abbo  post  mortem  suam  a  dictö  capitulo  alienare  et  nostro 
minio  de  facto  applicare  aliquando  attemptasset,  ex  quo  timebalur,  quod  eidem 
pitulo  posset  aliqua  turbatio  in  posterum  suscitari.  Ynde  idem  Abbo  cum 
itancia  nobis  supplicauit  et  XL^  marcas  denariorum  Lubicensium  in  promptu 
bis  tradidit,  ut  capitulum  antedictum  in  pristinam  bonorum  suorum  possessionem 
sque  omni  scrupulo  reducere  dignaremur.  Nos  itaque  pro  reuerencia  dicti  ca- 
uli  et  pro  instancia  dicti  Abbonis  ipsum  capitulum  in  persona  magistri  Gerardi 
(saurarii  ecclesie  Lubicensis  in  corporalem  et^  pacificam  predictorum  bonorum 
)rum  possessionem  reduci  fecimus  per  nostrum  siquidem  aduocatum,  prote- 
ntes,  quod  idem  capitulum  in  futurum  nee  a  nobis,  nee  a  quibuscunque  aliis 
)er  huiusmodi  redditibus  aliquam  sustinere  debeat  questionem,  presencium  testi- 
nio  litterarum.  Testes  huius  rei  sunt:  Conradus  miles  dictus  Pren,  Gunterus 
es  dictus  de  Lewitzowe,  Hinricus  de  Zwerin,  Wernerus  et  Hinricus  frater 
s  et  alii  plures.  Datum  Godebuz,  anno  domini  M^'CC'^LXXX'^,  in  vigilia 
ensionis  domini  nostri  Jhesu  Christi,  feliciter.     Amen.. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Archiv  zu  Schwerin. 
I  einem  Pergamentstreifen  hängt  das  hieneben  ab- 
ibildete runde  Siegel  des  Fürsten  Johann  yon  Mek- 
iburg-Gadebusch.  £s  ist  bereits  ziemlich  schadhaft 
worden,  lässt  aber  den  meklenburgisohen  Stierkopf 
b  abgerissenem,  zottigem  Halsfelle  noch  ganz  erkennen. 
e  Umschrift  lautet  mit  der  £rg&nzung  aus  einem 
emplare  Yom   18.  Oct  1286:  ^  _ 

H    S'  •  lOHÄNttirS  •   Dai  •  ©RA   •  DNI  • 
MÄ0NOPOL]ailS' 

An  die  Siegel bäoder  dieser  Urkunde  ist  folgendes 

Dgniss,   auf  Pergament  ron  schlechter  Beschaffenheit 

ir  flüchtig  geschrieben,  angenäht: 

Omnibus  presencia  yisuris  aduocatus  et  con- 
sules  Wismarie  in  perpetuum.  In  nostra 
constitutus  presencia  Abbo  dictus  de  Pule, 
noster  conciuis,  puplice  recognouit,  que  in 
terra  Pule  in  yilla,  que  dicitur  Vera,  diebus 
suis  perceperat,  yidelicet  XXXVIIII  tremodia 
siliginis,  ordei  et  aaene,  ea  esse  et  fuisse 
capituli  Lubicensis,  et  post  obitum  suum  dictos 

redditus,  quos  ex  gracia  speciali  ipsius  capituli  ibidem  singulis  annis  perceperat,  ad  ius  et  pro- 
prietatem dicti  capituli  debere  de  iure  reuolui,  licet  ex  calore  animi  contra  deum  et  iusticiam 
dictos  redditus  diotus  Abbo  post  mortem  suam  a  dicto  capitolo  alienare  et  domino  nostro  Mag- 
nopolensi  de  facto  applicare  aliquando  attemptasset,  ex  quo  dicto  capitulo  imminere  dispendium 
et  periculum  poterat  in  futurum.  Propter  quod  idem  Abbo  cum  instancia  domino  nostro  Mag- 
nopolensi  suplicauit  et  XL  marcas  denariorum  Lubicensium  eidem  in  promptu  tradidit,  yt  oapi- 
XeUem¥arglf  chM  VrimaeB-Biieh  II.  gQ 


Digitized  by 


Google 


iMa  m 


tttlvm  aaftedietiim  post  ivnm  ol»itiim  in  pfiftinam  bonovwi  imnit  foitetMiitm  abaqiie  «■■ 
scrupulo  per  luuin  reducerei  adnooatum.  Defuncto  itaqueAbbone  predicto  nuociiiA  eodeiii 
Lubioensls  [ad]  lioo  specialiter  destinatoB  per  eundem  dominum  Magnopoleniem  in  oorporakn 
•t  paeMeub  predidlorum  boDorttin  poiseaiionem  «um  soilttapaitate  dtbita  [est  rtadoslku,  ^fld 
presentiboi  litten«  ligillo  noitra  eioitatis  conununitis  duximo«  protattaodwn.  T«tt«B  haiai  m 
sunt  a.  b.  o.  d.  e,  i  g.  et  alii  quam  plures.  Datum  Wismarie,  anno  domiui  ir*CC°LX2X", 
feria  secunda  proxima  pott  aaceusionem  domini. 

Yerto  il[at]iai. 
Auf  der  Riekjeite  fttcht  folgende  gUtdizeitige  Begiitrator  in  einer  kleinen,  fetten  Sehnft«  wolohe  ab« 
theils  durch  Abscheuem,  UieilB  durch  LOoher  im  Pergament  äuaterst  undeutlich  geworden  ist: 

Banc  litteram  nolebant  sigillare  consules  [in]  Wismaria,  sed  [dic]ebant,  quod  s[ine]  litten 
p[a]r[at]]  essent,  quamdiu  Tiuerent,  testimonium  perhibere  yeritati,  prout  superim  est  [dietan^ 
Fuerunt  tnno  consules  in  Wismaria  et  sunt  testes:  Bemardus  dictus  Nenneke,  Hennem  Inttc 
Wemeri,  Johannes  de  Crucowe,  Albertus  de  Gogelowe,  De[gbena]rdus  dictus  Boz,  Wolteros  de 
Cluce,  DegenarduB  in  noua  ciuitate,  Henricus  dictus  Cule  (?),  Johannes  Albus,  Ifarquardus  de  Wü- 
mersdorpe:  hec  sunt  nomina  oonsulum.  Jtem  Henricus  de  Zwerin,  Marquardus  molendiBarin, 
Gereldus:  hü d  •  r .  et  affnerunt. 


1280.  Juni  1.  1543. 

Segd>od,  Abt  von  Doberan,  urhmdet  Über  eine  Komrente,  todche  Alexander 
von  Schwerin  dem  Kloster  zum  Begängniss  seines  Todestages  verliehen  hü. 

Vniuersis,  qui  chrisUana  professione  censentur,  presentes  litteras  auditoris 
frater  Segebodo  diuina  miseracione  abbas  in  Doberan  salutem  corporum  et  e(er- 
nam  requiem  animarum.  Licet  substancia  verttatis  verborum  amminicula  non  re- 
quirat,  tarnen  expedit  aliquando  scripturam  fieri,  per  quam  geste  rei  veritas  clarios 
elucescat.  Presentibus  igitur  litleris  protestamur,  quod  dominus  Alexander  de 
Cwerin  ab  ecclesia  nostra  quatuor  last  frumenti  quatuor  punt  minus  sibi  dena- 
riorum  suorum  precio  comparauit,  qui  diem  messionis  extreme  volens  misericordie 
operibus  preuenire  ac  eternorum  intuitu  seminare  in  terris,  quod  cum  multiplicalo 
fructu  reddente  domino  recoUigere  possit  in  cells,  de  consensu  et  beneplacilo 
omnium  heredum  suorum  ordinauit,  ut  de  prenotatis  redditibus  post  obitum  suum 
ad  ecclesiam  nostram  viginti  punt  frumenti,  videlicet  quinque  punt  siliginis,  quin- 
que  punt  ordei  et  decem  punt  auene,  libere  reuertanlur  ob  hoc,  ut  convenlui 
nostro  in  anniuersario  eiusdem  de  ipsis  in  perpeluum  seruiatur.  Quatuor  üben 
sui,  videlicet  dominus  Adam  canonicus  in  Guzstrowe,  Alexander,  Henricus  et 
Johannes,  duo  tantum  last  residua,  scilicet  quatuor  tremodia  siliginis,  quatuor 
tremodia  ordei  et  vnum  last  auene,  annualim  a  nobis,  quoad  uixerint,  recepturi 
[sunt],  que  nichilominus  post  decessus  eorundem  ad  nostram  ecclesiam  integraliter 
deuoluentur.  Ne  autem  hec  racionabilis  ordinacio  alicuius  malignantis  ingenio  in 
posterum  mutari  valeat  uel  infringi,  presentes  litteras  inde  conscriptas  sigillo 
venerabilis  domini  Hermanni  Cwerinensis  episcopi  et  nostro  vna  cum  sigillo  do- 
mini  Ade  canonici  in  Guzstrowe,   memorati  Alexandri   Ulii^   fecimus   commw^ 


Digitized  by 


Google 


t§44  1880. 

teslibns  annotatis,  qmnnm  nomina  subseqiiantur:  dominus  HeydeDricni  plebanns 
in  WTarin;  Fredericus  de  Bergliog,  Hermannus  Broielant,  milites;  item  Jobannei 
de  Migendorp  et  alii  plures  fide  digoi.  Datum  et  actum  anno  domioi  WC(? 
LXXX"",  kaleudas  Junii. 

An  dem  Original  im  Haapt-Archir  lu  Schwerin  hängt  noch  wohl   erhalten,    an   grünen  Seidenfäden, 
das    erste  Siegel,  nämlich  das  zu  Nr.  1297  abgebildete  des  Bischofs  Hermann;  yon  dem  zweiten  sieht  jnan 
skts   mehr,  ron  dem  dritten  nur  noch  die  schwarzen  seidenen  Fäden. 


(1280.  Juni  30.)  Görke.  1544. 

Der  Roth  von  Stettin  bittet  den  Rath  von  lAibek  um  Hiäfe  gegen  die  Marhf 
grafen  von  Brandenburg. 

V  iris  prouidis  et  honestis  dominis  coDsulibus  io  Lubek  conaules  ciuitatip 

Stetin  cum  integritirte  fidei,  honoris  et  seruicii,  quantum  possnitf.    Honestati  vestro 

com    graciarum   assurgimus  actione,   quod  ad  ea  operam  prestitistis  in  omnibus 

efficacem,   quod  nos  iam  quasi  minas  marchionum  Brandeburgensium,   nostrarum 

pariter  et  vestrorum  euasimus  cnideliiMB  tyrannoram,  qui  vere  saluti  nostre  inul« 

dent   et  nulKs  nostris  meritis  precedenttbus  »alum  nostrum  iugiter  macbinantur. 

Cum  igitur  furori  ipsorum  sine  adiulorio  vestro  non  possumus  occursare,  petimus 

omni    diligentia    integritatem   vestram    in   omnibus   inconoussara,    quatenus    sakill 

omniim  nostrorum  dignemtni  intendere  et,   quemadmodum  polliciti  estis,  a  domi- 

niea   proxima  post  feslum  Petri  et  Pauli  beatorum  apostolorum  ad  quatuordecim 

noctes  ad  traduclum  apud  Tanglim,   qui  dicitur  Ölten  Yhir,   nauigio  veniatis  in 

adiutorium   nobis  subsidio   manuali.      Speramus  enim   et  certi  sumus  in  domino, 

quod  ea  adiutorio  dei  et  vestro  agere  et  perficere  debeamus,   que  vestre  13>ertili 

et  nostre  et  omnibus  mercatoribus  sunt   proficua  et  honesta,   scientes  etiam  pro 

certo  et  in  nuUo  hesitantes,   quod  dominus  noster  Bugislaus  omnia  wlt  seruare 

firma   et  rata,   que   sunt   ab   auunculis  suis  dilectis   et  ab  aliis  principibus   et  a 

communibus    ciuitatibus    confederatis    ad    inuicem    placitata.       Datum    Quorekow, 

dominica   Respice.      Sigillo   ciuitatis   nostre   Stetin   ad    presens    caruimus,    quare 

sigillo  domini  nostri  Bugislai  illustris  principis  vsi  sumus. 

Auf  der  Rückseite:   Discretis  viris  et  honestis  dominis  consulibus  in  Lubek» 

Nach  dem  Ü.-B.  der  Stadt  Lfibek  1,  S.  372,  aus  „der  Urschrift,  auf  der  Trese  [zu  Lübek].  Von 
der  Umschrift  des  selir  beschädigten  Rcitersiegels  in  grünem  Wachse  ist  nur  noch  sichtbar:  8  .  B  .  . 
.i.e.  ^t%  .  .  .  €t  ftas.vUe.^  —  Das  vorstehende  Schreiben  des  Ratfaes  von  Stettin  bezieht  sich  ohne 
Zweifel  auf  den  Krieg  der  Markg^fen  von  Brandenburg  g^gen  den  Herzog  Bogislar  ron  Pommern  und 
dessen  Verbündete,  zu  denen  die  „ayiincttli*'  des  Herzogs,  d.  h.,  wie  aus  Nr.  1545  herrorgeht,  die  Fürsten 
yoa  Werle  ^^ehörten.  Dieser  Hfilferuf  der  Stettiner  ist  gewiss  gleichzeitig  an  Lübek  ergangen  mit 
dem  unter  Nr.  1545  abgedruckten  Hälferufe  des  Herzogs  Bogislar.  Da  nun  dieser  letztere  „dominica 
proxima  post  Petri  et  Paali**  datirt  ist,   und  der  Sonntag  „Respice^  im  Jahre  I2S0  (aber  weder  in  den 

80" 


Digitized  by 


Google 


•80  lB8a  tM 

;  )0tB4cii  JAhnn  Toriier,  npoh  in  (j^en  nichita»  riet  Jtikfn)  vit  dem  BAohaUa  SoonUge  qmIi  £«lec  i^  Pal 
zusaromeofiel ,    so   setzen   wir   beide   Schreiben   in's   Jahr    1280.     Wahrscheinlich   fand   eben    am  SoiiUf 

'  Respice,  dem  30.  Juni,  die  Zusammenkunft  des  Herzogs  Bogislar  mit  dem  Stettiner  Rathe  statt,  voruf 
das  ^egel  des  Herzogs  an  dem  Stettiner  Briefe  hindeutet,  und  zwar  zu  QOrke  bei  Anklam,  Ton  vo  k 
Heraog  dann  noch  an  demselben  Tage  in  Gutzkow  eintreffen  und  dort  seinen  Bnef  aotfertigen  lassen  kuK 


(1280.   Juni  30.)   Gutzkow.  15^ 

Bogislav,  Herzog  von  Pommern,   hütet  die  Stadt  Lübek  um  Hvlfe  gegen  iu 
Markgrafen  von  Brandenburg. 

viris   prouidis  ac  honestis  [dominis  consulibus  et]  burgeosibos  ii 

Lubeke^,  amicis  suis  karissimis,  aroicicie  plenitudinem [Honejstati  yestr! 

cum    [graciarum    assurgimus   actione,    quod]  ad   ea   prestitistis   operam   efficacm 

qttod    DOS    iam    quasi [tjyrannorum,    qui     ... 

malum   nostrum   lugiter   nidlis   nostris    meritis    exigentibus    mac[hinaDtur] 

•  .  .  .  ritate  fldei,   n icia,   nos  oporleal  eorum  insultibus 

vt  eorom possimus  et .   nostrum,  sioü 

salubriter    promisistis,     ad    quatuordecim    noctes tam 

......  qui  dicitur  Oide  Vir,    nobis   nauigio   veniatis   ferentes   [auXiUum] 

...    Certi  sumus  in  domino,  quod [injimicos  nostros  bene  nosim 

dd[)ebimus  perficere  voluntatem sum  gerentes,   quod  om[nia]  . 

.....  nostros  awnculos  dominos  de  Werle  et  communes  ciuitates  coDfede[raia$| 

firma,  grata  et  rata ca  Gutzekowe,  dominica  proxima  poä 

Pelri.  et  Pauli  apostolorum. 

Auf  der  Bückseite:    Yiris   prouidis  et  honestis    .  .    consulibus  ac  b[urgeiH 
sibus  in  Lubeke.] 

Nach  dem  U.-B.  der  Stadt  Lübek  II,  S.  37,  aus  „dem  Originale  auf  der  Trese,  welches  in  Folge  tb 
Nässe  mit  andern  Urkunden  zusammengeklebt,  gänzlich  zerrissen  und  verdorben  ist.  Siegelband  uod  ^ 
Best  des  grossen  heUgrünen  Wachssiegels,  das  den  Brief  scbloss,  sind  noch  Torhanden.      Umschrift: 

BV[GVSJLAI  .  DEI  GRA [K]ASSVBIE.« 

—   Vgl.  Nr.  1544  und   die  Note  zu  derselben. 


1280.   Juli  31  (?).   Wismar.  15« 

Johann,  Fürst  von  Meldenhurg,  bezeugt,  dass  Gerwin,  vormals  Mibizer  tsd 
Bürger  zu  Wismar,  seine  Besitzungen  zu  Schmakentin  dem  Kloster  zu  G^ 
geschenkt  hat. 

Johannes    dei    gratia    dominus    Magnopolensis    omnibus    presentia   fisun^ 
salutem    in    domino    Jesu    Christo.       Jn    nostra    presentia    constitulus    GerwioQ^ 


Digitized  by 


Google 


fS47  «280.  639 

^  ^ondam  monetarius  et  civis  Wismariensis,  YoleDS  effectui  preseati  suum  manci- 
pare  propositum,  heredHatem  sive  proprietatem  omnium  mansorum^  qvos  hactenus 
in  Yilia  Smagontin  diD0:3citur  possedisse,  pro  remedio^  anime  sue  et  uxoris  sue 
Wendelburg  defuncte  in  manils  venerabilis  patris  domini  Jobannis  abbatis  et 
convenlBS  monasterii  Ciceraer  puMice  resignavit^  tali  conditione  prehabita,  ut 
predicU  abbas  et  conventus  singulis  annis  in  festo  beati  Martini  eidem  G.  unum 
last  siliginis  et  unum  last  avene,  qvoad  vixerit,  sine  difßcultate  qvsdibet  admini- 
strent.  Jtem  immpbilia  omnia,  qve  in  dicta  villa  dictus  G.  obtinet,  diclo  mona- 
sterio  liberaliter  condonavit  De  rebus  autem  mobilibus  in  predicta  villa  sibi 
pertinentibus  ipse  G.  ordinabit  et  disponet  in  futurum,  prout  secundum  deum  sibi 
Visum  fuerit  expedire.  Decrevitque,  ut  a  prefato  monasterio  de  repetitione  bono* 
rum  eorundem  nuUa  competat  repetitio  a  qvibuscunque(o)  suis  posteris  seu  eliam 
heredibus  in  futurum.  Jn  cuius  rei  evidentiam  sigilli  nostri  ac  [frjatris^  nostri 
domini  N[icolai]  Lubicensis  [et]  ^  Zverinensis  prepositi  ecclesiarum  munimine 
presentia  fecimus  roborari.  Testes  autem  sunt  hi:  Olricus  et  Hermannus  canonici 
Zverinenses,  et  Henricus  dictus  Go[t]iar^  clericus  fratris  nostri,  et  magister 
Goswinus  notarius  noster,  et  Henricus  miles  dictus  Smekere  et  alii  qvam  plures. 
Ceterum  hec  in  annali  codice  eiusdem  civitatis  Wismarie  memoriter  continentur.  ^ 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M  CC  LXXX.,  pridie  ^  kalendas  Augusti,  in  die  ad  vin- 
cula  Petri,  in  Castro  civitatis  Wismarie. 

Nach  der  Schle8W.-Holst.-Laoenb.  Urk.-Samml.  I,  S.  107.  („Arcb.  Reg.**)  —  Dieser  Abdruck  gibt 
unrichtig  ^  redemio  —  ^  patris  —  ^  et:  fehlt  —  "*  Gociar  —  *  Vgl.  Nr.  1483.  —  *  M.CC.LXXX.  primo, 
kal.  Aug.?     Denn   „ad  vincula  Petri"*   ist  Aug.  1. 

1280.   Aug.  17.  1547. 

Hermann,  Bischof  von  Schwerin,  verkauß  an  das  Coüegiatstift  zu  BiUzow 
5  Rufen  in  Dietnchshxxgen,  2^l2  Hufen  in  Bartelstorf  und  das  Dorf  Clevena 
zur  Verbesserung  der  Probenden. 

In  nomine  domini.  Amen.  Yniuersis  Christi  fidelibus,  tam  presentibus^ 
quam  futuris,  ad  quorum  noticiam  presentes  littere  peruenerint,  Hermannus  dei 
gracia  Zwerinensis  ecclesie  episcopus  salutem  et  etemam  in  domino  caritatem. 
Cum  dilectorum  in  Christo  canonicorum  ecclesie  nostre  Butzowensis  redditus 
prebendales  adeo  tenues  sunt  et  exiles,  quod  de  ipsis  non  poterunt  commode 
sustentari,  eo  quod  felicis  recordacionis  predecessores  nostri,  qui  ipsam  funda- 
uerunt  ecclesiam  et  de  redditibus  episcopalis  mense  cum  intencione  augmentandi 
prebendas  instituerunt  ibidem,  opere  quasi  quodammodo  decesserint  incompleto: 
nos,  quos  miseracio  diuina  licet  immeritos  in  sortem  vocauit  illorum,  vestigiis  in 
hoc  inherentes,  eorum  et  canonicorum  ipsorum  inopie  condolentes,  recepta  ab  eis 
quadam  pecunie  quantitale  in  vsus  ecclesie  nostre  necessarios  ac  legitimes  con- 


Digitized  by 


Google 


«88  laao. 

oertaida,    quedmn   de  bonis   episcopalis   meiwe   nostre   nabis  per  mofftea   qo»^ 
mndam  vacancia  ipsis  canonicis  in  aagmentum  prebendanun  doxiniiis  aasignaiida, 
siqüideiB  in  Diderikeshagen  V  mansos  et  in  Berteldatorpe  duos  ewn  dimidio  de- 
dmaies  pro  centum  et  LXX  marcis  ysiialis  monete  etsdem  Tendidimus.     Preteret 
tUiam  Clenena'  pro  centum  LXV  marcis  eiuadem  monete,   ita  qiiod  pro  decem 
marcis  singulamm  marcannn  redditi»  estimantur,   canonicia  predictis  venc 
prout  per  terminos  snos  in  latum  protenditnr  et  in  longmi,  com  siluia  et 
ribos,   cultis  pariter  et  incultis,   pratis  et  pascuis,   oqoia  et  aqiiarum  decoratbiia, 
com  fructibus  et  prouentibus,   accessibus  et  egressibus  et  omni  vtilitate  ac  per- 
tinenciis,   que  nunc  de  ipsa  villa  proueniunt  uel  in  futurum  poterunt  prouenm, 
cum  iudicio  tarn  sanguinis,   quam  mutilacione  membrorum,    iuxta  quod  alia  loca 
religiosa  et  vasalli  nostri  in  terra  Butzowe  teaent  communiter  bona  sua,   dantes 
eisdem  canonicis  plenam  ac  liberam  potestalem  I>ona  in  vsus  suos  libere  conoer« 
tendi,  ordinandi  ac  disponendi  de  ipsis,  prout  eorum  placuerit  opcioni,  cuiuslibel 
tamen  permutacionis  et  alienacionis  ^titulo  eis  penitus  interdicto,   saioa  eciam    eis 
empcione  molendini  adiacentis  viHe  predicte  iuxta  estimacionem  predicti  precii,  ai 
qumdo  illud  contigerit  ad  statum  pristinum  restaurari.     Jn  caiiis  rei  testimoaiwn 
nostro  sigillo  presrates  littere  roborantur.     Testes  huius  rei  sunt:   Yolradus  ca^ 
nonicus   Zwerinensis   et  prepositus   Butzowensis,    Hinricus    preposilus   de   Rune, 
Helwicus  rector  ecclesie  et  Gherhardus  notarius  noster,  canonici  Butzoweosea; 
item  Johannes  de  Cernyn,   Hermannus  Hasenkop,   Detleuus  de  Reuentlo  et  Fre- 
dericus  dictus  Mohzan  miles,   Hinricus  de  Cemyn  et  Conradus  de  Parem,    fauci, 
et  alii   quam  plures  clerici  et  laici   vocati  ad  hoc  specialiter  et  rogati.     Datum 
anno  domini  M"^  CC"  LXXX"^,  in  octaua  sancti  Laurencii. 

Ka«h  dem  Diplom,  eooles.  Butzow.,  Cap.  XI.  —  Gedruckt  bei  y.  Wettphalei  IV,  p.  945 ;  Schweriner 
Gelehrte  Beiträge  y.  J.  1765,  Nr.  23,  S.  90  ff.;  Lisch,  Maltzan.  Urk.  I,  S.  49.  —  >  Glosse:  „Die  Cleue* 
Ben  wen  Houen  gebrauchen  die  Yiereggea  yon  Wohkrenthe,  ynd  Ire  leute  im  dorff  Yytzen  gebea 
Jerliche  pecbte.** 

1280.   Aug.  18.   Berlin.  1548. 

Otto,  Albreckt  und  Otto,  Markgrafen  von  Brandenburg,  vergleiaJien  sich  mk 
den  Vasallen  ihrer  Lande  (wozu  Stargard  gehörte)  Über  die  Aufhebung  der 
Bede  und  der  ausserordentlichen  Frohnen. 

In  ftomine  sancte  et  indiuidue  trinitatia,  patris  et  filii  et  Spiritus  sanctL 
Anrai.  Cum  omnium  habere  memoriam  et  in  nidk)  delinquere  magis  sit  diuiai- 
taÜB,  quam  kumanitatis,  eo  quod  diuine  res  permanentes  sunt  et  in  suo  stata 
sislunt,  hummi  autem  generis  condicio  semper  in  futurum  seu  in  infinitum  de- 
eurrit,  et  nichil  est,  quod  in  ea  perpetuo  stare  possit,  nisi  firmetur  vocibus  testhm 
^  testimonie  literanim,  ut,  si  qua  de  hiis,  que  aguntur,  deteat  obliuio,  reeamM 


Digitized  by 


Google 


m  1880.  688 

I  scriptore  tesliinoBhiio  hi^eaUir:  «apropter  nos  Otto^  Albertus  et  Otto  fratres 
A  gratia  Bfandenburgenses  marchiones  notum  faciams  perpetuo  teoore  preseiw 
um  publice  proteatantes^  quod  super  omni  genere  exactionis,  precarie  et  paran^ 
irie  in  terram  noatram  ubilibet  aepe  facto  dimittendo  de  cetero,  omni  fraude  et 
Ao  sublatis,  cum  bona  et  sincera  fide  perpetuoque  delendo,  cum  terre  noatria 
inisterialibus,  militibus,  armigeris,  yaaallis  quibvslibet  et  subditis  uniuerafs  con- 
actum  manifestum  fecimus  et  commun^n,  quem  vasalli  •  nostri  ex  parte  sua  pro- 
iserunt  fide  prestita  corporali  et  iurauerunt  fideliter  obseruandum,  nosque  vice 
^rsa  super  sancta  sanctorum  iurauimus  omnibus  nostris  vasallls  promittentes 
anualiter  et  erpresse  super  predicto  contractu,  omne  genus  exactionis,  precarie 

parangarie  per  totam  terram  nostram  omnimodo  esse  mprtuuro  et  deletum; 
eterquam  si  de  consüio  nostrorum  vasallorum  munitionem  aliquam  processu 
roporis   construemus,    ad   quam   constructionem    cuiuslibet  vasalli   nostri  subditi, 

II  possunt  attingere,  laborabunt  corporaliter  et  se  denariis  eximere  non  debe- 
mt.  Verum  si  in  posterum  aliquorum  non  sano  consilio  uteremur,  volentea 
ique  malignari,  contra  iuramentum  nostrum  et  promissum  fidei  facere  niteremur, 
^1  nostri  successores  idem  vellent  facere  et  heredes,  extunc  recognoscimus  pre- 
^ntibus  protestantes  omnibus  nostris  vasallis  et  civitatibus  personalfter  iniunxisse, 
,  in  nostra  presentia  primo  prestito  iuramento  mutuo  promiUe[re]nt(ur)  data  fide 
bi  in  inuicem  aasistere  fideliter  et  efficaciter  toto  posse,  tamdiu  nobis  contrarii 
.  oppositi  existentes,  quousque  talem  a  se  iniuriam  remoueant,  seu  violentiam 
indem  totaliter  compescentes,  pro  quo  ingratitudinem  nostram  vel  odium  incur- 
ire  non  debebunt.  Vt  igitur  predicta  omnia  per  nos  nostrosque  heredes  perpetuo 
violabiliter  obseruentur  et  ne  aliquibus  malignare  volentibus  occasio  tribuatur, 
esentes  literas  de  certa  nostra  scientia  scriptas  sigiUorum  nostrorum  suffragiis 
cimus  roborari,  mediantibus  nostris  fidelibus  et  vasallis,  ut  venerabili  domino 
euehardo  episcopo  Brandenburgensi ,  Geuehardo  seniore  de  Aluensleue,  Henrico 
3  Yrisak,  Arnolde  de  Jagow,  Zabel  de  Redingestorp,  Henrico  Misnero,  Ludolfo 
i  Plote,  Frederico  (de)  Dargaz,  Henrico  et  Heydenrico  fratribus  de  Heydebrak, 
enrico  de  Lankow,  Gunthero  de  Reberch,  Henrico  Soneke,  Conrado  de  Ek- 
ede,  Hinrico  de  Polchow  pincema,  Johanne  de  Stendal,  Johanne  de  Boyster, 
erhardo  de  Redingestorp,  Conrado  de  Stendal,  Olrico  de  Osterborch,  Johanne 
^  Cummelosen,  Johanne  Balch,  Helmoldo  de  Dreinleue,  Wernero  de  Sculen- 
)rch,  Bodone  de  Walstoue,  Rabodone  de  Lüchow,  Henrico  Tzabel,  Geuehardo 
niore  de  Aluensleue,  Rodolfo  et  Johanne  fratribus  de  Nemik,  Wernero  de  Am- 
»rch,  Conrado  de  Coningesmark,  Johanne  de  HerUyelde,  Alberto  de  Redinge- 
orp,  Johanne  de  Crakow,  Johanne  de  Meyendorp,  Hermanne  de  Carpzow, 
iieodolfo  de  Plote,  Henrico  et  Gunthero  de  Sandow  iratribus,  Arnolde  Weier, 
cobo  de  Nebed,  Araoldo  de  Snetiinge,  Alberto  de  Berkzow,  Henrico  de  Bredow, 
raoldo  de  Grobene,    Henrico  de  Bardendorp,    Johanne   Sparren,    Conrado  de 


Digitized  by 


Google 


640  1280.  lil 

Zachow^,  Hermaano  Botels  Henrico  de  Rochow^  lohmne  de  Wdlkow,  Job 
Baruth,  Frederico  de  Brunkow,  HeDiicö  de  Sydow,  OUone  el  Coondolhtä 
de  WinBinge,  Theoderico  de  Leuendale  et  aliis  quam  plaribiia  noatris  mlXk) 
▼aaallts.  Actam  Beiim,  anno*  dominice  incaraationis  M^CSCTLXXX^  XV. ^ 
Septembris. 

Nach  €torcken*8  Cod.  diplom.  Brandenb.  II,  S.  353,   aas  den  Original  im  kAatgl.  Aitün  n  k 
«Die  drei  Sieg«!,  to  daraa  gtbaege«,  sind  abgeriaaeo.*^    —    Auch  gedmok*  bei  BoU,  SUfgiidUf 


l!^a  Aug.  23.   Boizenburg.  Y^ 

Die  Raihmänner  zu  Botzenhurg  beurkunden  einen  zwischen  dem  Btdoji 
Verden  Namens  des  Herzogs  von  Lüneburg  und  den  Ora/en  von  &k 
geschlossenen  Vertrag,  nach  welchem  wahrend  der  ersten  vier  Wodm  > 
zmschen  denselben  ausbrechenden  Krieges  die  Kaufleute  des  Serzog&m 
ihren  Gütern  im  Lande  der  Grafen  Sicherheit  gemessen  sollen. 

V  niuersis  has  liUeras  visuris  consoles  Boyzeneburg  cubi  omni  i 
dilectione,  qufcquid  possant.  Noscant  vniuersi,  quod  domini  ridelicet  t^m 
Verdeosis  ex  parte  ducis  Luneburgensis  et  comites  Zwerinenses  arbitnii  \ 
qaoddam  fedus  et  promissum  perhenne,  quod  omnes  mercatorea  seo  merdi 
facientea  de  dominio  Luneborch,  si  predicti  domini  discordiam  vel  guerram  m 
tuti  ac  securi  cum  ipsarum  rerum  (!)  in  terra  ac  dominio  noatrorum  domb^ 
posaunt  esse/  et  hec  securilas  a  prima  die  discordie  per  quatuor  septimaoaf 
rabit,  quilibet  medio  tempore  suas  res  bona  pace  disponendo.  Jnsoper  ös 
mercatores  de  terra  uel  dominio  Luneborgensi  vti  possunt  libere  ysuali  vel  l 
zeneborgenats  monete  (!)  tamquam  eines  nostri.  Datum  et  actum  BoyzeD^ 
in  vigilia  Bartholomei,  anno  domini  M^CC^LXXX^ 

Kach  Sadendorf,  Braunschw.- Lüneburg.  Urk.  I,    S.  58,    aus  einem  Copiar  des    14.  Jahrh^  ^(s 
gistnim  prineipiini*',  auf  der  ktfnigL  Bibliothek  zu  Hannorer.  —  Vgl.  die  Urk.  Tom    10.  Febr.  ^^ 


1280.   Nov.  2.   Lauenburg.  Xi 

Johann,  Herzog  von  Sachsen  .(- Lauenburg),  hebt  für  eine  zur  ^^4 
seiner  und  seines  Bruders  Schulden  bewUUgte  Abgabe  den  gerichtlich^^ 
Jcampf  auf,  ordnet  dafür  die  Beinigung  mit  Eideshdfem  an  und  vmf 
keine  toilUcürlichen  Abgeben  zu  erheben. 

Nos  Johannes  dei  gracia  Saxonie,  Angarie,  Weatfatie  dux  burgraitf 
Magdeburgensis  constare  uolumus  yninersia  preaeiriibiia  et  foturis,  qäod  diflü^ 
integraliter  de  conflictu  siue  duello,   quod  milgariter  dieitar  canp,  quod 


Digitized  by 


Google 


4551  1280.  641 

per  terminos  Racebargensis  territorii  in  commum^usu  siue  excercicio  habebatur, 
et  dedimus  tale  ius  vniuersis  incolis  et  terrigepis  eiusdem  terre,  quod,  quicunque 
pro  wlnere  fuerit  iDcusatus^   cum  hominibus  mansionem  habeotibus  in  memoratis 
terminis,  qui  sint  bone  fame  et  iure  suo  indeiecti,  talis  mettercius  et  pro  homi- 
cidio   metseptimus   iuramento  tactis  reliquiis  se  expurget.     Si  uero  aliquis  mani- 
festum   excessum   et    notorium   commiserit,    pro   tali   excessu   publico   nobis   vel 
nostris  ofliciaiibus,   qui  pro  tempore  in  nostra  aduocacia  ex  parte  noslra  fuerint 
constituti,  satisfaciet  in  gracia  uel  in  iure.     Huius  igitur  beneßcii  et  gracie  nostri 
vasalli  ac  vniuersi  terrigene  non  inmemores  ut  ingrati,   nobis  per  totam  terram 
Raceburgensem  predictam  dederunt  de  quolibet  manso  in  recompensam  et  restau7 
rum   diiodecim   solides  denariorum  Hamburgensium,   que  pecunia  pro  nostris   et 
fratris  nostri  karissimi  domini  Alberti  debitis  est  Lubeke   persoluta.     Recognosci- 
mus  eciam,   quod  nos,   nee  heredes  nostri  nobis  succedentes,   nuUam  in  bonis 
liberis  nostrorum  vasallorum  debemus  facere  peticionem  siue  exactionem  aliquam 
de   cetero   uiolentam,    sed   prorsus   predicta[m];    et   liberi    homines    predictorum 
nostrorum    vasallorum    absque    aliqua   exactionis   siue   peticionis    specie    deinceps 
remanebunt,  exclusis  illis,   qui  nobis  ad  dandam  sunt  astricti  peticionem  et  ligati. 
Ne  igitur  supradicta  a  nobis  et  nostris  successoribus  et  heredibus  nostris  tempore 
procedente   infri[n]gantur,    presentem   litteram   cum   subscripcione   testium   nostri 
sigilli  munimine  roboratam  conscribi  iussimus  in  euidens  testimonium  et  munimen. 
El  lestes  huius  sunt:  Yolcmarus  de  Gronowe,  Dauid  de  Carlowe,  Walravenus  de 
Rizerowe,  Johannes  de  Colpin,  Thellevus  de  Parchentin,  Hartwicus  de  Rizerowe, 
Johannes  de  Crumesse,  castelani  nostri  de  Raceburg,  Hechardus  Scakke,  Hinricus 
de  Withorpe,  Scacko  de  Lunenbürch,  Johannes  de  Berge,  Hermannus  Ribo,  Rey- 
wardus   de   Schorlemere,    Ludolfus   Scacke   et   Bertrammus,    nostri    castelani    de 
Louenburg,  et  alii  quam  plures.    Factum  nostrum  frater  noster  karissimus  dominus 
Albertus,   cum  ad   propria  redierit,   suis  lileris  confirmabit.     Acta  sunt  hec  anno 
domini  M^CC^LXXX^  in  crastino  omnium  sanctorum,  in  Castro  nostro  Louenburg. 

Nach  dem  Copiar  I  der  Ratzeburger  Kirche  im  Archive  zu  Neuatrelitz.  Da  diese  Begünstigung  daselbst 
eingetragen  ward,  so  muss  sie  auch  für  die  im  Lande  Ratzeburg  belegenen  Stiftsgflter  des  Bischofs  ron 
Ratzeburg  Geltung  gehabt  haben.  —  Gedruckt  bei  v.  Westphalen  II,  S.  2198;  SchrOder,  P.  M.  II,  S.  2948; 
Schlesw.-Holst.-Lauenb.  Urk.-Sammlung  I,  S.  510. 


l      1280.   Nov.  5.   Ratzeburg.  1551. 

^  Heinrich,  Propst  des  Dom^CapUds  zu  Batzeburg,  bestimmt  über  die  Venver^ 

düng  der  alten  Kleider  des  Gonvents. 

f  JLLenricus  diuina  miseracione   prepositus  Raceburgensis  Omnibus,   ad  quos 

tJ        ea  nosse   pertinet,   que  secuntur,   salutem  in  domino.     Ordinis  consuetudinem  in 

^  ItklMkirgUckM  ürkuiM-lick  IL  g  | 


Digitized  by 


Google 


$42  IdSO.  1552 

osii  lanee  aestis  ad  earaem  erneutes  a  fralribus  nostris  sUidiosius  obsemri, 
preuidimus  ordiDandom,  Dt  defectum  non  sustineant,  sed  mutaoionem  in  ipsa  oesle 
habeant  congnientem,  ne  ex  vsu  vestis  unius  assiduo  sordes  contrahant  et  poN 
tantibus  siDt  horrori.  Jgitur  de  aoluntate  et  pelicione  deuota  tocius  conaenta 
staluimus,  ut  iratres  noslri  vestimenta  uetera,  que  hactenus  camerario  resigBure 
consueuerunt,  non  resignent;  sed  habeant  ea  comnratandi  in  laneas  Teste  ad 
carnem  cum  dei  et  nostra  benedictione  plenariam  potestatem.  Nos  vero  necessi- 
tatibos  nostre  amministracionis  exigentibus  ad  solucionem  debitoram  ecclesie  nosbe 
octoginta  marcas  denariorum  Lubicensium  a  eapitulo  reoepimus,  camerarimn  A 
annua  pensione  Septem  marcarum  domino  Nicoiao  dicto  Wsinc  racione  offidi 
camere  debita  penitus  absoluentes,  adiecta  eidem  camerario  decima  dimidia  qoiloor 
mansorum  et  dimidii  mansi  in  Sicco  Allodio,  que  ad  prepositure  officiam  ha^ 
tenus  pertinebant,  prouiso  vt  conuentu  secundum  consuetudinem  nouis  capps 
uestito  regulariter  et  decenter  annis  singulis,  ut  est  moris,  cappis  ueteribusk 
pupplico  inantea  quispiam  non  vtatur,  immo  vsibus  expressis  superius  appficeDtor. 
Si  quis  autem  camerarius  s(c)eu  quiuis  alius  de  conuentu  hanc  nostram  pro# 
onem  ac  statutum  immutare  temptauerit,  sit  extunc  ex  hac  nostra  senteneiasa 
in  eapitulo  et  in  aliis  communibus  tractatibus  uoce  priuatus,  donec  DOstram  aiper 
eo  et  tocius  capituli  graciam  assequi  mereatur.  Jn  cuius  sentencie  ratificadonei 
lotum  capitulum  suo  sigiUo  iussit  presentem  paginam  consignari.  Ne  uero  aliqcs 
prepositorum  in  simili  potestate  nobis  succedencium  statutum  nostrum  cum  \m 
capituli  consensu  plenario  promulgatum  valeat  aliquatenus  retractare,  confinDsdo* 
nem  venerabilis  patris  domini  nostri  Ylrici  episcopi  super  eo  optinuimus  in  sp^ 
ciali  cartula  huic  nostro  priuilegio  inserta  breuiter  annotatam.  Datum  Raceburf. 
anno  gracie  M^CC^L^XXX^,  nonas  Nouenbris,  per  manum  Hildebrandi  cmm 
huius  loci. 

Nach    dem    Copiar  I    der   Ratzeburger  Kirche    im  Archiv  zu  Neuitrelitz.    ^—    Gedruckt    bei  t.  ^^ 
phalen  II,  S.  2199;    Schröder,  P.  M.  II,  S.  2949. 


1280.   Nov.  25.  1551 

Johann,  Propst  von  Sonnenkamp  (NeuJdosterJ,  bestimmt  die  Venoendtmg  ii^ 
Aufkünfte  aus  dem  Gute  Nepersmühlen  mit  Mühle,  Waldung  und  Fisdati 
aus  zwei  Hufen  in  Remsdorf  und  aus  der  ehern  Mühle  zu  Brunshmt^ 
welche  Güter  er  vor  seiner  Berufung  zur  Propstei  aus  eigenen  Mitteln  gehof* 
und  dem  Kloster  geschenkt  hat. 

In  nomine  sancte  trinitatis.  Johannes  miseracione  diuina  prepositos  is 
Campo  Solis  omnibus  presentem  paginam  inspecturis  salutem  in  eo,  qui  omne 
saluos  fieri  et  neminem  vult  perire.     Quod   temporaliter  geritur,   ab  hamaos  cäo 


Digitized  by 


Google 


m  1^80.  648 

nemori«  toffitur,  nisi  MripUmram  Braniinine  solidetur.  Noueriiit  jgitur  Tnluersfi 
am  presMites,  quam  futuri,  quad  dos  attendentes,  quam  vtile  et  salubre  sit  res 
empandes  ia  Celestes  dhiicias  commutarei  inspirante  Dobis  dei  demenoia  de 
leneficio  et  ecelesia  babita  ante  temf^us  vocacionis  nostre  ad  ecelesiam  Gampi 
iolis  conuentui  eiusdem  monasterii  comparauimus  villam  Newopperesmoien  voca^ 
MD  cum  molendino  et  sHua  et  piscalura  et  anguiilis  de  eodem  molendino  persol- 
^ndis  annuatim.  Jnsuper  propriis,  ut  iam  diximuS|  faeultatibus  emimiis  duos 
lansos  in  viUa  Reynerstorpe  a  quodam  iudice  eiusdem  viHe  dicto  Herdewic  et  in 
trunesbouede  molendioam,  quod  ibidem  vocatur  superius,  Tolentes,  ut  emnia,  que 
b  eisdem  bonis  poteriint  proueahre  frumento,  anguiilis  et  pisoUnis  ceterisque 
tlineneiis  in  deiarios  commutatis,  quater  in  anno  cofiuenlus  percipiat  distribuente 
ili  ordine:  m  aneundaoione  beate  Marie  vir^inis  VI  marcas  et  IUI  solides  et  ib 
^sto  corporis  domini  totidem;  item  in  assumpeioBe  beate  Marie  VI  marcas  et 
III  solidus  et  totidem  in  sollempnitate  beate  virginis  Katerine;  de  parte  uero 
ipereminenU  quater  m  anno^  quando  cantatur  sequencia:  Aue  predara,  scüicet 
i  octaua  assumpcionis  et  natiuitatis  domine  nostre^  et  sabbato  ante  aduentum,  et 
oando  depoaiter  aevia  (1)^  ad  refectionem  fiet  conuentui  consolacio  specialis; 
milHer  in  feste  sancte  Kateriae  huiusmodi  consolacio  erit  cum  gracia  supradicta; 
>c  adicientes,  quod  neque  prepositus,  nee  aUquis  ad  familiam  dauslri  pertinens 
3  exquisicione  bonorum  prehabitorum  se  intromiltere  debeat,  nisi  hoc  fiat  ex 
ssu  et  consiiio  dominarum.  Hec  autem  sunt  ideo  conuentui  deputata,  ne  me- 
oria  nostri,  nee  amicorum  nostrorum  ab  oracione  et  parlicipacione  bonorum 
)erum  in  perpetuum  separetur.  Huius  autem  ordinacionis  et  donacionis  tesles 
fuerunt:  dominus  Gherardus  de  Naquinstorpe,  Jo.  de  Merica  et  Jo.  de  Reze, 
cerdotes;  dominus  Hinricus  miles  de  Demene  et  Hermannus  frater  eiusdem, 
fridus  de  Woroldestorpe ,  Amoldus  de  Gustroe  et  plures  alii  fide  digni.  Acta 
tem  sunt  hec  anno  domini  M^CC.LXXX.,  YII.  kalendas  Decembris,  natali 
Dcte  Katerine  virginis  et  martiris. 

Nach  dem  Original  im  Haupt-Arcbiy  zu  Schwerin.     An  zwei  Pergamentstreifen   hangen  zwei  Siegel: 

1)  das  neue  Sonncnkamp*sche  Klostersiegel,  abgebildet  zu  Nr.  1486, 

2)  das  ebendaselbst  beschriebene  Siegel  des  Propstes  Johann. 
-  Gedruckt  bei  Liscb,  Mekl.  Urk.  It  S.  64. 


^80.    Dec.  27.  Ribnitz.  1533. 

Wcddemar,  FUrst  van  Rostock,  schenkt  der  Stadt  Kröpdin  eine  Hufe  Ackers 
ftnd  gestattet  ^  die  Dinghank  von  d&sdben  nach  Gefallen  zu  vefiegen. 

In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitalis.     Woldemanis  dei  gracia  dominus 
Rozstok  Omnibus   hoc  scriptum  visuris  seu  auditoris  in  perpetuum  duraturum. 

81* 


Digitized  by 


Google 


644  1280.  1534 

Com  infirma  sit  humana  memoria  et  labilis,  commendare  solemus  litteris  auctenticts 
ea^  que  manere  voluroas  inoblita.  Ad  noticiam  igitur  tarn  presencium,  quam 
futuromm  volumus  peruenire,  quod  nos  de  libera  nostra  Toläntate  ciuitati  nostre 
CropeKn  ad  maius  ipsius  incrementum  vnum  mansum,  quem  Wedekinus  de  Bru- 
80we  et  fratres  sui^  aucupes  nostri,  possederunt,  conlulimus  cum  omni  iure  et 
taK  Übertäte,  quali  dicta  ciuitas  a  prima  fundacione  sua  est  in  mansis  suis  vsa  et 
adhuc  Ttitur^  libere  possidendum;  hoc  addentes,  quod  scampnum  iudicale^  wlg^ri 
nomine  dictum  dingbanch^  in  dicto  manso  situm,  in  quo  aduocatus  domini  abbatis 
de  Doberan  solebat  iudicio  presidere,  memorata  ciuitas  Cropelin  potest  et  debet 
in  locum  alium  ciuitati  minus  nociuum  secundum  suum  beneplacitum  transmutare. 
Vt  autem  hec  donacio  racionabiliter  facta  tam  a  nobis,  quam  a  nostris  heredibos 
firma  et  inuiolabilis  in  perpetuum  obseruetur,  presens  scriptum  inde  Confectum 
sepedicte  ciuitati  et  eins  inhabitatoribus  cum  nominibus  testium,  qui  presentes 
aderant,  ad  cautelam  tradidimus  sigilli  nostri  munimine  firmiter  roboratum.  Testes 
hü  sunt:  magister  Johannes  capellanus  noster,  Johannes  Molteke,  Johannes  Babbe, 
Bedagus  de  Kercdorpe*,  Godscalcus  de  Polene,  Georgius  Molteke,  milites,  Jo- 
hannes filius  Wulfardi,  Albertus  Tilius  Euerhardi,  Hermannus  de  Satowe  et  Hid- 
ricus,  consules  in  CropeHn.  Actum  et  datum  in  Bibnitz,  anno  domini  millesimo 
ducentesimo  'octogesimo  primo^  in  die  sancti  Johannis  ewangeliste,  per  manura 
Hermanni  notarii. 

Nach  der  unbesiegelten  ConfinnationsurkuDdc  der  Fürsten  Albrecht  und  Johann  von  Meklenburg,  Star- 
gard  und  Rostock  (  d.  d.  Rozstok,  a.  d.  1347,  feria  4.  post  dominicam,  qua  cantatur  Quasi  modo  geniti) 
im  Haupt- Archiv  zu  Schwerin.  —  ^  Statt  ^Bedagus  de  Kercdorpe**  schlägt  Masob,  Gesch.  u.  Urk.  der 
Familie  v.  Kardorff,  S.  47,  vor:  ,»Redagus,  Fridericus  de  Kercdorpe".  (Vgl.  1283,  April  9)  —  Ge- 
druckt in  Rudioff *8   Urk.-Licf.,  S.  103. 


(Um  1280.)  1554. 

Aics  dem  Verzeichnisse  der  MnJcünfte  der  bischöflichen  Tafel  zu  Lubek. 

X)e  numero  vasallorum  ab  episcopo  infeodatorum.  Ecce  hü  sunt  vasalli 
Lubicensis  episcopi:  comites  Holtsatie,  siue  fuerint  comites  plures  uel  pauciores; 
item  dominus  Magnopolitanus  ex  eo,  quod  percipit  decimas  in  Pule,  item  alii 
tres  in  terra  Pule  sunt  vasalli  episcopi,  qui  percipiunt  decimas  ibidem  *.  —  — 

Post  omnia  supradicta  diligenter  notabis  de  excrescentiis,  que  faciunt  epi- 
scopo suorum  prouentuum  grande  supplementum.  Ecce  coUector  maior  con- 
sueuit  prebendas  canonicorum  exhibere  de  locis  infrascriptis,  videlicet  de  Alden- 
bürg,  de  Luttikenburg,  de  decima  ordei  apud  Dolge  intra  et  extra,  de  Gummale, 
Äe  Scemecöwe,  de  Ratecowe,  de  Susele,  de  Krempa,  de  Trauena,  de  Pule, 
de  Drogen  Worwerch,  de  Padeluche,     Jste  omnes  prouincie  canonicis  sunt  ob- 


Digitized  by 


Google 


1554  1280.  645 

noxie,  donec  CC  mese  frumeDti  et  XL  mese  pro  canonicis  educantur,  et  dne 
mese  pro  campenario.  —  —  —  Colleclor  ergo  maior  dabit  unicuique  canonico 
integrato  siDgulis  annis  in  festo  Martini  X  mesas  siliginis  de  granario,  quod  est 
in  Sussowe.  Jtem  vnicaiqae  canonico  integrato  dabit  de  Pule  duas  mesas  ordei 
et  duas  mesas  auene  et  VI  roodios  ordei  de  indulto.  —   —  — 

Vnde  toUatur  pecunia  canonicis  debita.  Preterea  de  pecunia  numerata 
maior  collector  dabit  vnicuique  integrato  duas  marcas  denariorum,  et  cuilibet  pre- 
lato  tres  marcas,  hoc  est  preposito,  decano,  scolastico,  custodi,  cantori,  cellerario, 
item  campenario  marcam;  item  ipse  collector  pro  suo  salario  accipit  VI  marcas. 
Summa  pecunie  XLV  marce.  —  —  —  Alia  omnia,  que  superexcrescunt,  per- 
tinent  episcopo,  scilicet  de  parrochia  Ratecowe,  de  parrochia  Trauenemunde,  de 
parrochia  Rensuelde,  de  parrochia  Kurowe,  de  parrochia  Gholeskendorpe  et  quid- 
quid  in  Aldenburg  et  Pule  et  in  ceteris  prouinciis  supra  memoratis  episcopo  et 
canonicis  communibus  [excrescit].  Jn  quibus  ecclesia  Lubicensis  sedulo  et  vigi- 
lanti  indiget  prouisore. 

De  decimis  neglectis.  —  —  —  Jtem  summam  mansorum  in  Pule  dicil 
Abbo  de  Pule,  vetus  illius  terre  colonus,  extendi  ad  ducentos  mansos  neuem 
minus.  Alii  autem  affirmant  ducentos  esse  mansos  XY  minus.  De  hiis  omnibus 
Olim  episcopus  Lubicensis  decimam  agrariam  percepit;  sed  quia  terre  dominus 
factus  est  ei  aduersarius  et  validus  contradictor,  sua  tandem  instantia  importuna 
extorsit,  ut  medietas  decimarum  in  Pule  eidem  relinqueretur,  tali  conditione  ad- 
hibita  et  firmata,  quod  ipse  dominus  omnem  difficultatem  tolleret  de  alia  medietate 
episcopo  soluenda,  quin  etiam  colonos  compelleret,  ut  prompte  soluerent  annis 
singulis  suam  episcopo  portionem.  Verumptamen  non  obstante  tali  pactione  de 
die  in  diem  predicta  episcopi  decima  restringitur,  subtrahitur,  defalcatur,  vt  mo- 
derne^ tempore  quinquaginta  duo  mansi,  et  non  plures,  episcopo  decimales 
valeant  inveniri.  Super  quo  grandi  dispendio  ecclesie  collector  pro  suis  viribus 
erit  diligens  Inquisitor  et  uiuidus  explorator.  —  —  — 

Jtem  notandum,  quod  sub  similibus  priuilegiis  sicut  Raceburgensis  et  Zwe- 
rinensis  ecclesie,  que  largos  habent  terminos  et  mansos,  ecclesia  Lubicensis  est 
fündata.  —  —  — 

Nacb  Leverkus,  Urk.  des  Bisth.  Lübek  I,  S.  294  flgd.,  aus  dem  Registr.  episc.  Lubic  I,  fol.  17  —  25. 
Auf  dieses  Verzeichniss  wird  scbon  iu  der  Vorrede  zum  Registmm,  d.  d.  1276,  m.  Sept.,  hingewiesen: 
„In  presenti  registro  priroo  inueniet  in  ordine  positos  omnes  redditus  menst  episcopali  pertinentes,  quao- 
ium  in  pecunia,  quantum  in  annona  singulis  annis  proueniat.**  Doob  ist  das  Verzeichniss  erst  nach  1278, 
Not.  29,  geschrieben,  da  in  demselben  die  an  jenem  Tage  Tom  Bischöfe  Burkhard  gestiftete  Domkellnerei 
berücksichtigt  ist.   —   Von  den  Bandbemerkungen  heben  wir  folgende  auf  Meklenburg  bezügliche  herror: 

*  Von  sehr  alter  Hand,  unzweifelhaft  aus  der  Zeit  des  Bischofs  Burkhard  (f  1317),  wie  Leyerkns 
uriheilt: 

^[Item  illi  de]  Dotenberge  de  duorum  mansorum  decima  rille  dicie  Se,  et  filii  mon[e]tarii  de 
„trium  mansorum  decima  curie  Vppenuelde,  et  Johannes  filius  Elerici  de  ynius  mansi  decima 
„Tille  W[ei]tendorpe.** 


Digitized  by 


Google 


94ft  1280.  m 

Daswifohen  .M«lit  von  der  Baoud  Bischof  JSfiioridis  II.  (f  1841):    ,»oiii  smoceBait  NiooUos  ElerioL" 
^  Von  der  Hand  des  Bischofs  Nicolaus  Saehow: 

^Hodie,   anno  1440,  et  diu  ante  eapiitalum  habet  toium,   nescio  qua  auetoritale.      Vidt  rNaa- 
^pensam  Reg.  £p.  HI,   ITS"*   [die  Urkunde  rom  1.  Sept.   1424]. 


(1280—1284.)  1555. 

Otto,  Albreckt  und  Otto,  Markgrafen  von  Br€mdenbtirg^  heetätigen  dem  Kloätr 
Dargtm  alles  Eigenthum,  welches  demselben  van  den  Fürsten  vofi  Fimmm 
und  Wenden  verliehen  ist. 

In  nomine  palris  et  filii  et  Spiritus  sancti.  Otto,  Albertus,  Otto  dei  gracia 
marchiones  de  Brandeburch  omnibus  in  perpetuum.  Cum  dilectio  dei,  plelas 
simul  et  honestas  omnes  homines  ad  hoc  inducere  debeant,  ut  viros  religiöses 
promoueant  et  defendant,  vt  a  causarum  tumultibus  exuti,  in  multitudine  pacis  el 
quietis  liberi  solummodo  uacent  laudibus  creatoris,  maxime  tamen  principes  ter- 
rarum  ad  hoc  inclinari  debent,  quos  deus  intelligencia  saniori  illuminauit,  maiori 
potentia  firmauit  diuiciisque  amplioribus  honorauit,  vt  eorum  oracionibus  adisli 
sie  transeant  per  bona  temporalia,  ut  non  amittant  etema.  Hinc  est,  quod  ad 
preserites  et  posteros  volumus  peruenire,  quod  nos  ob  honorem  dei  et  gloriose 
virginis  Marie  claustro  Dargun,  Cysterciensis  ordinis,  fratribusque  ibidem  perpetoo 
(|eo  famulantibus  omnem  proprietatem,  quam  habent  usque  ad  hanc  diem  a  dt- 
cibus  Pomeranie,  Buchezlao  videlicet  et  Cazimaro,  Wartizlao  ac  Barnim,  el  a 
Qobilibus'  dominis  Slaüie,  Hinrico  videlicet  de  Werle  filiisque  suis  Johanne,  Ni- 
coiao, Burwino,  Pribizlao  et  heredibus  eorum,  sicut  priuilegiis  suis  probare 
possunt,  quam  isti  sine  consensu  patris  nostri  dare  non  potuerunt  prenomioata 
claustro,  liberaliter  damus  et  presentibus  in  perpetuum  confirmamus,  ita  dumlaial 
Yt,  si  predictam  proprietatem  per  mortem  dominorum  terre  seu  quocumque  modo 
ad  nos  uel  ad  nostros  heredes  deuenire  contigerit,  nichil  iuris  in  proprietate  dicti 
claustri  nos,  nee  heredes  nostri,  nobis  addicere  debeamus,  sed  fratres  predicte 
domus  tunc  sicut  nunc  gaudere  debent  perpetua  libertate.  Yt  igitur  hec  ooslra 
liberalis  donatio  semper  firma  permaneat,  presentem  lilteram  inde  conscriptam 
sigillorum  nostrorum  munimine  fecimus  roborari.     Testes  huius  rei  sunt: 

Nach  dem  im  Haupt -Archir  zu  Schwerin  unter  den  Urkunden  des  Klosters  Dargun  aufbewabi^B 
Origioal  auf  einem  grossen  Pergament,  in  weit  aus  einander  stehenden  Zeilen  schön  geschrieben.  Fir 
Zeugen  und  Datum  ist  reichlicher  Raum  freigelassen ,  doch  ist  die  Urkunde  dem  Kloster  Darguo  aodi  a 
dieser  Form  fibergeben.  Jetet  hängt  kein  Siegel  mehr  daran,  in  den  Löchern  an  erster  und  dritter  Stelle 
ist  auch  keine  Siegelscbnur  mehr  vorhanden ;  die  Siegelschnur,  welche  an  zweiter  Stelle  gehangren  bsi»  i*^ 
mit  dem  umgebenden  Pergament  ausgerissen,  wird  aber  noch  neben  der  Urkunde  aufbewahrte  Sie  gleicht 
l^anz  der  an  der  folgenden,  offenbar  gleichzeitig  ausgefertigten  Urkunde,  Nr.  1556,  hangenden,  besteM 
nämlich  aus  rother,  grüner  und  gelber  Seide,  und  trägt  auch  dasselbe  Siegel,  welches  an  Nr.  1556  noch 
erhalten  ist,  nämlich  das  ovale  Siegel  des  Markgrafen  Albrecht  mit  dem  stehenden  Markgrafen  In  BOito^ 


Digitized  by 


Google 


455«  128Ö.  64t 

und  Mantel,   die  Fahne  mit  dem  Adler  in  der  Rechten,  den  Sdiild  mit  dem  Adler  in  der  Linken.    Von  der 
Umschrift  ist  zu  lesen: 

HH  S  .  ÄLBem,. Ä  .  ODÄR.JOniS  —  DöBVRßöiiSIS 

—  Gedruckt  bei  Lisch,  Mekl.  Urk.  I,  S.  159. 

Anm.  Da  der  jüngere  Otto  (der  Kleine)  erst  seit  dem  Jahre  1280  mit  dem  älteren  Otto  (dem 
Langen)  und  Albrecht,  seinen  Brüdern, .  Urkunden  ausstellte,  so  fallt  die  yorstehendc  Urkunde  für  das  Kloster 
Dargnn  und  die  nächstfolgende  für  das  Kloster  Doberan  ohne  Zweifel  in  die  Zeit  des  Krieges  der  Mark- 
grafen Ton  Brandenburg  gegen  den  Herzog  Bogislay  von  Pommern  und  die  mit  ihm  verbündeten  Fürsten  von 
Werle  und  Rügen,  die  Grafen  von  Schwerin  und  die  Seestädte  (vgl.  oben  Nr.  1544  und  1545),  also  in 
die  Jahre  1280  —  1284.  Genauer  dürfte  sich  die  Zeit  kaum  bestimmen  lassen.  £s  ist  auffallend  ge^g, 
dass  beide  Urkunden  den  Klöstern,  für  welche  sie  bestimmt  waren,  auch  m  ihrer  unfertigen  Gestalt  über- 
geben sind,  und  dass  von  der  Darguner  Urkunde  die  Siegel  gewaltsam  entfernt  sind,  von  der  Doberaner 
aber  gerade  die  Ecke  weggeschnitten  ist,  wo  die  Namen  der  Markgrafen  standen. 


(1280—1284.)  1556. 

Otto,  Albrecht  und  Otto,  Markgrafen  von  Brandenburg,  bestätigen  dem  Kloster 
Doberan  alles  Eigenthum,  welches  demselben  die  Fürsten  von  Meldenburg, 
Werle  und  Bügen,  sowie  die  Grafen  von  Schwerin  verliehen  haben^ 

Lln  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  sancti.  Otto,  Albertus,  Otto  dei 
gracia  marchiones  de  Brandeburch  omnibus  in]  perpetuum.  [Cum  dilectio  dei, 
pietas  simul  et  honestas  omnes  homines  ad  hoc  inducere  debeant,  ut  viros  reli-] 
giosos  promoueant  et  [defendant,  vt  a  causarum  tumultibus  exuti,  in  multitudine 
pacis  et  quietis  liberi  solummodo]  uacent  laudibus  creatoris,  [maxime  tarnen 
principes  terrarum  ad  hoc  inclinari  debent,  quos  deus  inteUigencia  sani]ori  illu- 
minauit,  maiori  potencia  [firmauit  diuiciisque  amplioribus  honorauit,  vt  eorum 
oracionibus  adijuti,  sie  transeant  per  bona  temporalia,  ut  non  amittant  etema. 
[Hinc  est,  quod  ad  presentes  et  posteros  voljumus  peruenire,  quod  nos  ob  ho- 
norem dei  et  gloriose  virginis  Marie  claustro  Dobe[ran,  Cysterciens]  is  ordjnis,* 
fratribusque  ibidem  perpetuo  deo  famulantibus  omnem  proprietatem,  quam  habent 
usque  ad  hanc  diem  a  nöbilibus  dominis  Slauie  Pribizlao,  Burwino,  Hinrico  de 
Werle  filüsque  suis  Johanne,  Nicoiao,  Burwino,  Pribizlao  et  heredibus  eorum,  et 
a  domino  Wizlao  de  Rugia  et  progenitoribus  suis,  et  a  nobili  viro  Helmoldo 
comite  Zwerinensi  et  progenitoribus  suis,  sicut  priuilegiis  suis  probare  possunt, 
quam  isti  sine  consensu  patris  nostri  dare  non  potuerunt  predicto  claustro,  libe- 
raliter  damus  et  presentibus  in  perpetuum  confirmamus,  ita  dumtaxat  vt,  si  pre- 
dictam  proprietatem  per  mortem  dominorum  terre  seu  quocumque  modo  ad  nos 
vel  ad  noslros  heredes  deuenire  contigerit,  nichil  iuris  in  proprietate  dicti  claustri 
nos,  nee  heredes  nostri,  nobis  addicere  debeamus,  sed  fratres  dicte  domus  tunc 
sicut  nunc  gaudere  debent  perpetua  libertate.  Vt  igitur  hec  nostra  liberalis  do- 
natio semper  firma  permaneat,  presentem  litteram  inde  conscriptam  sigillorum 
nostrorum  munimine  fecimus  roborari.     Testes  huius  rei  sunt: 


Digitized  by 


Google 


648 


1280. 


m 


Nach  dem  Origioal  unter  den  Doberaoer  Urkoodeii  im  Haopt-Arehir  zu  Schwerin,  welches  gaox  it 
Kr.  1555  ausgestattet  und  geschrieben  ist.  Von  den  drei  anhangenden  Schnüren  ron  rother,  gelber  hI 
grüner  Seide  trägt  jetzt  nur  noch  die  mittlere  ein  Siegel,  welches  dem  zu  Nr.  1555  beschriebeaeD  g\wk, 
Umsohrift: 

4i  S  ÄLBaRTI K  .  QDnROhlOaiS  .  BRKIlDaBVRGnaÜlSIS 

Die  ganze  Tordere  obere  Ecke  der  Urkunde  ist  weggeschnitten.    Die  dadurch  im  Texte  entstandeoen  Lückei 
haben  wir  aus  Nr.  1555  ergänzt.     Vgl.  die  Note  zu  derselben. 


(1280—1294.)   Wismar. 


1^7. 


Johann  und  Marquard,    Haken  zu  Wismar,   leisten   Urfehde  voegen  der  di 
Brandstifterin  verbrannten  Frau  Johanns. 

Johannes  et  Marquardus  frater  suus,  penestici,  fecerimt  caucionem,  qie 
vulgo  dicitur  orueyde^  pro  eo,  quod  Greta  uxor  dicti  Johannis  combusta  fuit  ifi 
igne  super  cratem  iustis  sentenciis,  quia  iocenderat  ciuitatem,  ila,  quod  nee  ipi 
nee  eorum  posteri,  nee  aliqui  amici  sui  debeant  super  eo  aliquem  inculpare. 

Nach  dem  Wism.  Stadtb.  A,  p.  76. 


BerichtiguiigeiL 


a.  Im  Texte. 

Nr.    676,  am  Ende,  lies:  tenore(ra)  ..  ltf^CC'll°. 

Nr  1059,  Z.  1:  Mangnop^Iensis. 

Nr.  1076,  Z.  4:  Vrowini  (st.  Jronimi). 

Nr.  1079,  Z.  17:  Niygenkerken  (st.  Niggenk.). 

Nr.  1105,  Z.4:  domino  Hinrico  de  Vlotowe. 

Nr.  1342,  Z  13:  Parlo  Lubowe. 

Nr.  1431,  Z.  14:  pr«bacionem  (st.  prab.). 


Nr.  1489,  Z.10,    rerb.   Bar[e]howe   (tt.  Btfftin 
Tgl.  Nr.  749). 

b.  In  den  üefcaadiriftep. 

Nr.    989  lies:   1263  (st.  1262). 

Nr.  1030  tilge:   „Trebda.** 

Nr.  1157  gehört  ins  Jahr  1268.    (Papst  CleseoslT. 

t  1268,  Nor.  29.) 
Nr.  1400  lies:  Schwiegersohn  (st.  Schwager). 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google