This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that 's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non- commercial use of the file s We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can't off er guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
any where in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's Information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the füll text of this book on the web
at http : //books . google . com/|
Digitized by
Google
B v>^'^/
►
STANFORD UNIVERSITY LIBRARIES
'^ ^tö
Digitized by
Google
OL
Digitized by
Google
Digitized by
Google
MEKLENBÜRGISCHES
UREUNDENBUOH
HERAUSGEGEBEN
VON
DEM VEREIN FÜR MEKLENBÜRGISCHE GESCHICHTE
UND ALTERTHÜMSKÜNDE.
\
1 i
^
1251 — 1280.
SCHWEBIN, 1864.
IN GOMMISSION DER STILLF.r'sCHEN HOFBUCHHANDLUNCt.
Digitized by
Google
Qtdrackt in der Hof badidrackerei von Dr. F. W. BArenspmnK.
Digitized by
Google
Verzeiclmiss der eingedruckten Siegelholzschnitte.
L Geistliche Siegel.
a.
I. Batsebui^sche.
1. Friedrich (1250—1257) Nr. 692.
2. Ulrich (1257—1284) Nr. 867.
n. Schwerinsche.
1. Rudolf I. (1249— 1262) Nr. 746.
2. Hermann I. (1263—1292), Erstes Siegel Nr. 1026.
Zweites Siege! Nr. 1297.
b. Elostersiegel.
1. Rehna Nr. 884.
2. Neukloster (Sonnenkamp). Zweites Siegel Nr. 1486.
Anm. Da* erste Siegel des Klosters Sonnenkamp a. Bd. I, Nr. 387.
U. Weltliehe Siegel.
a. Meklenburgische Fürstensiegel.
a. Fürsten von Meklenburg.
1. Heinrich I., Sohn Johanns I. Erstes Siegel Nr. 776. ,
Zweites Siegel Nr. 872y
2. Anastasia, Gemahlin Heinrichs I Nr. 13511
3. Nicolaus, Sohn Johanns I Nr. I?24.
4. Johann IL, Sohn Johanns I Nr. 1^542.
Anm. Die Siegel der Gräfin Elisabeth von Holstein, Tochter des
Fürsten Johann I. yon Meklenburg, und ihrer Tochter, der Gräfin Elisabeth
Ton Wölpe, s. unter c.
5. Heinrich II., Sohn Heinrichs 1. Erstes Siegel* Nr. 1353.
6. Johann III., Sohn Heinrichs I * Nr. 1353.
Digitized by
Google
ß. Fürsten von Werle.
1. Nicolaus I. Zweites Siegel Bd. I, Nr. 514, und Bd. II, Nr. 1347.
Anm. Das erste Siegel i^t in Bd. I, zu Nr. 435, abgebildet.
2. Heinrich I., Sohn des Fürsten Nicolaus I Nr. 1347.
3. Johann I., Sohn des Fürsten Nicolaus I Nr. 1347.
y. Fürsten von Rostock. ;
Waldemar Nr. 1125.
b. Grafensiegel.
I. Sohwerinsche.
1. Gunzelin III. Drittes Siegel Nr. 703.
Viertes Siegel Nr. 704 und Nr. 1185.
Anm. Gunzelins III. erstes Siegel s. Bd. I, Nr. 339, 426 und •
505, sein zweites Siegel Bd. I, Nr. 612.
2. Helmold III. Erstes (schildförmiges) Siegel Nr. 1185.
Zweites (rundes) Siegel Nr. 1201.
3. Nicolaus I Nr. 1492.
n. Dannebergisclie.
1. Adolf I Nr. 71?.
2. Volrath III., Sohn Adolfs 1 Nr. (383 und Nr. 1298.
3. Friedrich, Sohn Adolfs I Nr. 845.
c. Siegel auswärtiger Fürsten, Grafen und Herren.
1. Margarethe, Königin von Dänemark Nr. 1198.
2. Elisabeth, Gemahlin des Grafen Gerhard I. von Holstein Nr. 1256.
3. Elisabeth, Gemahlin des Grafen Burchard von Wölpe Nr. 1256.
4. Richard, Herr von Friesack-Jerichow Nr. 765.
d. Stadtsiegel.
1. Grevesmühlen. Erstes Siegel Nr. 1385.
2. Neustadt Nr. 718.
3. Rostock Nr. 786 und Nr. 847.
4. Schwerin (Sladtsiegel) Bd. I, Nr. 71, und Bd. II, Nr. 759.
5. Wismar. Stadtsiegel Nr. 7G4 und Nr. 847.
Ralhssiegel Nr. 764.
e. Privatsiegel.
1. Eckhard von Boizenburg Nr. 1289.
2. Gottfried von Bülow Nr. 741.
3. Friedrich Dargaz Nr. 1300.
4. Johann Kabold Nr. 1367.
5. Eckhard Schack von Boizenburg Nr. 1156.
Digitized by
Google
1251. 667.
* Gunzdin, Qraf von Schwerin, verleiht dem Kloster Zarrentin Hufen zu Zar--
rentin, K'öhsm und „Wokendorp'% welche dasselbe von dem Ritter Bwrchard von
Bodenstede gegen das Dorf IMibdow, Besitzungen in „Kalvestertf* und die
Hälfte der Mühle hei „AU-Wobdef^ emgetausckt hai.
(jruncelinus dei gratia comes Zverinensis uniuersis Christi fidelibiis hanc
paginam inspecturis salutem in salutis auctore. Quoniam que geruntur in tempore,
ne labantur cum tempore, scripture debent testimonio perhennari, notum esse
uolumus uniuersis, quod prepositus, abhatissa et conuentus sanctimonialium in
Tsementyn commutationem quorundam mansorum cum Burchardo milite dicto de
Bodenstede fecerunt sub hac forma coram nobis. Prepositus ex parte abbatisse
et conuentus villam in Lubelov et bona in Caluestert et medietatem molendini ad
Antiquam Wobeie in manus nostras cum omnibus attinentiis resignauit, et nos
eadem iam dicto militi Burchardo porreximus iure feodali. Jdem vero Burchar-
dus cum filio suo Thiderico et aliis filiis suis ad recompensationem eorundem
bonorum sex mansos in Tsernentyn, quorum duo decimales sunt domino Race-
burgensi episcopo, et cetera bona, que habebat in eadem uilla, et tres mansos
in Colcyn, quorum medietas decimalis est domino Raceburgensi preposito, et duos
mansos in Wokendorpe cum omni iure suo in manus nostras resignauit, quorum
omnium proprfelalem nos ad honorem dei et beate uirginis iam prefatis abbatisse
et conuentui in Tsementyn libere contulimus et absolute. Ne autem hec nostra
donatio similiter et predictorum bonorum rationabilis commutatio possit ab aliquo
malignantium deprauari, presentem paginam conscribi fecimus sygilli nostri muni-
mine roboratam. Acta sunt hec anno domini M'^CC^'L^^F. Testes huius rei sunt:
clerici: Albertus scriptor, Bemardus plebanus Noue Ciuitatis; milites: Tidericus
Scacmannus, Conradus de Meynen, Johannes de Balgen, Herwardus et alii quam
plures.
Nach dem Originale im Haupt -Archive zu Schwerin. An einem Perg^mentstreifen hängt das in
Bd. I, zu Nr. 612 abgebildete schildförmige Siegel des Grafen (xunzelin III., mit der Umschrift:
♦ s. evHzauNi • FILII • aoN aRiN.
XeUeibirgUckei Ürku4ei-Biek ü. 1
Digitized by
Google
^;$;^^
^ vs>**^>-^* ^^ Vv-N^ 74m>Miti« im J. 1251 seine Be-
, . N^\ >«L vx^^iÄ'WK^ ^*^*r>^^t <^^ ^f^-^s^-tM^*»« M K^J«» ttnd Wokendorf in der
^ . * V - '^^ ^ ^ ^- - ^ ^s.wl -i* ^ii^^^^vvvv v4»»* riwW wt^l jene dem Kloster zu
^^ ^ ^ . V >=-. >t*^^ ^^^,. ^. V » ^ >>v -f *K^ WÄ^el oder Wöbbelin, beide
Ov-^x x-v ^ ^ ^ ^^ ^^ ^^^ ^11^^ Attfliuflndende Kalvestert
^^ V- V. *^ ^ ^^ \wv* "^w-^^- '^^^^ "* '^ ^^^^"^ widort», bisher unbekannt ge-
. ^^ . x' ^^«^^^ ^^^ I^^»^^v^ ^s.i*-->'v4VvN*v^ >ihiklMr»«htinlich. Im J. 1256 gab
"^^ t^- ^ ^ **<**?v** ^^ v^ ,^ ^w. Ai^s.V'^ ^Vx>^iMi iwd Beinrich ron Bodenstede
^^. \ ^ '*^ ^ vv.^i^ .^^^ '-V^ ;,>«f»i©w oder S. Michaelisberg,
s^ ..^ - "^""^ ^ ,,., «^; ^x ^>^txib*»kv* des Fürsten Pribislay geschenkt
^ ^>- "^^ *** ^ .v..^ Vw-Xm^ >>'^ l abi untergegangen ist), zu Lehn.
. V X ^ s.-*. ^^'
*X^%'*.
X ^- "^ yv\>. vv*-^^- ^^^^ '^V ^»' Kloster 1265 die HÄlfte des
; ^ ^ ^ ^r ' ^^^ *.Ns^. «>v ^1*^-^ .ViVAu V, Bodenstede auf Lebenszeit zum
V '^ N ,K>v K ^ sxv^^vixvv wicht weit von Lübbelow und Wabel
V . '^ ^ \i. *vN^ .*^v- ,>NVNv » viat<?rn die genannten beiden yn Amte
^ ^. ^v*"^^ ^^1..*^.* J» *^^ ^Hl.*clbi»ohen BesiUungen der Grafen von
V "^ ^ y-*^^ " %.>,^^v w^v'^ ^i*u Mittheüungen des Ministers Frei-
^ V . ycv ^ ^ ^^^ j:^. vr»tcu iiüter des Klosters Zarrentin (nach
^^ X v-x--"-^^ ^ ^^i ^y^^, KC^nnte geneigt sein anzunehmen, dass
^X X '^ " ^ V ^^ ^ ^^ ^^^^ j^.jj Dorfes S, Michaelisberg angewiesen
^ X • V^ ^ ^ ,,^>.. Ns.*,Nü. Uvoh ho^fou diese nicht in der Richtung von
s^, ^ >,v. »>v v^aw^ iiator dem Nonnenkloster im Jahre 1247
,^^^ .X -<v """^ /^ vs^:^.,,, t^^^^xUv vibor die Türe (Bd. I, Nr. 588) ge-
^" ^ ^ ^ ' * .>.v- V vv^Kumiuo auiiir bewilligt (Bd. I, Nr. 612), für
^ ^ ^ \vv.>>v>* ' '^^ Alt \Vol»ole abgetreten sein mag.
668.
,v^x v^^ ^ vv*^>S^ **"** Oc<^t^n'/t^n.N>T- Orcfaw die BefoeiuMg von der
v^-*;»^*'"**^^ ( •V/vt'Ä/.s/HrMwV, %md das Getiercicapitd
vk^x^oA St tiioruiu dei. ililoctis filits • • abbat! Gsler-
\ y v>^^ .v'*'^^ \y>iH*<'^^^^'' l'islonionsis ordinis salutem et aposto-
NvVV*^^*^ ^^^^, duvtrimus staUundum, ut exeapti^ quanta-
y v^^v>>^^^ ^ ^v*^^*^^^^^"^ iamt u mliono delicti se« contnctiis aat
^ nw ^^^''^^^V ,vii^^ liU^ iHKVMUt conuu loconuu onünanis cooueniri
^P^^ ^'^^''^'' "^^^^ v^^g^x iHAisdivlionouu pn^ut iiis exeff«iU ejtercere: tos
v\N^ \\ ^**'**^ ^^^^^,»oi*<^ huiu.<modi libcrtatibii5 et immunltatibos uobis et
^^ w ^^ ^^ .^ vi AHjKiUlx utiü^ ab apostorti\< sede ct>acessis preiudi-
^••"^ ^^^ ^Z!!äA^\ >**i^^*^'^'*'^ ^' prv>uiderx^ süper hoc ühJempallali uestre
N'^*'^ ^^''^^v?*^^ ^^^^'"^ ^^^'^^ oiu5vit m onilttö Sacra religio sie uos
^^L*^ xV*!**^^^ ^' uobi^ viUiuum e\i:sfcit in» ab oomibttSs pi*r
^^^^j^^i^ ifcs|H^iHlk!^ miumnt^ libt^uti aauzia wmefxan^ aacto-
^ v.w-^A^x \t vK\*5a\uto mstitutioa^ huiu& ii«iluni etsdea IiSer*
SN
Digitized by
Google
609 1251. H
tatibus et immunitatibus in posterum preiudicium generetur. RiiUi ergo omnino
hominum etc. Si quis autem hoc etc.
Nos abbates de Lucka^ de Doberan^ de Reinenelde^ de Nouo Gataipo
testimonium perhibemus, quod capitulum Cisterciense huiusmodi priuilegio
Sit communitum, et sigillorum nostrorum impressione confirmamus. Datnm
Cistercii^ anno domini M"" CC^ L"" primo, tempore capituli genendis.
Nach dem Originale unter den Urkunden des Klosters D&rgun im Haupt -ArcluTe zu Schwerin. An
vier Pergamentstreifen haogen die wohl erhaltenen paraboliaohea Siegel der yier oonfinnirenden Aebte:
1) Das Siegelbüd des Abtes ist stehend dargestellt, die Rechte hält den Stab, die erhobene Linke
ein, wie es scheint, halbgeöffnetes Buch. Umschrift:
41 SieiL* • nBBRTIS . Da LVKKa
2) Der Abt hält mit der Rechten den Stab, mit der Linken ein geschlossenes Buch an die Brust.
Zu beiden Seiten der Fig^r steht ein Stern. Umschrift:
# SieiLLVM • ÄBBHTIS : m DOBaRÄtt
3) Die Figur des Abtes hält in der Rechten den Stab, die Linke ist vor die Brust gelegt. Umschrift:
lii s ÄBBHTis Da - Rama vaLDa
4) Die Figur des Abtes in dem yon einem Perlenrande umgebenen Felde hat die rechte Hand mit
dem schräge gehaltenen Stabe gegen die Brust gelehnt, in der ausgestreckten Linken sieht man ein offenes
Buch. Umschrift :
ILLVM • äBBäTIS * NOVI # CHMPI *
Dieses Exemplar ist gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 94, und darnach bei Kosegarten, Cod.
Pom. dipL I, S. 937. Ein zweites befindet sich im Geh. und Haupt-Ardure zu Sohwerin unter den Ur-
kunden des Klosters Doberan. Dieses zweite zeigt folgende Abweichung yon dem Darguner Exemplar
in der Beglaubigung:
„Nos abbates de Veteri Monte, de Walkenredh, de Riddageshusen et de Lukka
„testimonium perhibemus — , wie oben.
Von den yier anhangenden Siegeln ist das dritte ganz abgefallen. Auf dem ersten (parabolischen) Siegel
erkennt man noch deutlich die stehende Figur des Abtes mit dem Stabe in der Rechten und mit einem
geschlossenen Buche in der ausgestreckten Linken. Von der Umschrift liest man noch:
ILLVM • äBBäTIS • I • BaR
Auf dem zweiten, gleichfalls parabolischen, Siegel, welches ziemlich beschädigt ist, sieht man doch mit
Bestimmtheit die Figur eines Abtes, der in der Rechten seinen Stab, in der Linken ein Buch hält. Voll
der Umschrift sind nur noch folgende Buchstaben lesbar:
IL WÄLKa
Das yierte Siegel gleicht dem oben beschriebenen Siegel des Abtes yon Loccum.
1251. 660.
Inschißliche Nachrichten über die Aufnahme der Erameiscaner zu Wismar.
A.
Anno domini M.CC.LL recepti fuerunt fratres minores in duitate isla
Wismariensi, quorum protector sit coeli, terre cunctorumque dominus et rector.
Amen.
Digitized by
Google
4 1251. 67i
Diese Inschrift stand im Chore d^r abgebrochenen Grauen4lönchen-Kirche zu Wismar, an der Nord-
seite über dem langen Stahle (bauen dem langten stole), und ist in dem „Kercken-Bo'ck** des Grauen
Klosters abschriftlich aufbewahrt. Urkunden gibt es nicht über diese Begebenheit. Gedruckt in Schröder's
F. M. I, S. 648, und Jahrb. VI, S. 100.
B.
Anno 1252 Johannes Theologus, eyn hertogk tho Mekelnborch van der
Linie der koninge Obotritorum vnd eyn szone hem Hinrici Burewini, syn mutter
Sophia des koninges to Sweden dochter, nam de Barfoter in tor Wiszmar vnd
gaff ihn in de kerke des hilligen Cruces.
Diese Inschrift fand sich auf einer Tafel, welche im Chore der ehemaligen Grauen -Mönchen -Kirche
zu Wismar hing, und ist gleichfalls im Kirchenbuche derselben im Wismarsohen geistlichen Archive auf-
bewahrt. Der Widerspruch zwischen dieser Inschrift und der oben unter A. abgedruckten ist von Prof.
Crain in seiner Abhandlung über das gedachte Buch in Jahrb. VI, S. 99, ausführlich besprochen. Jeden-
falls scheint die erste Nachricht (A) glaubwürdiger ihrer Form nach. Eine Kirche zum h. Kreuz wird
übrigens nur hier und in der in Jahrb. VI, S. 100, abgedruckten Inschrift vom Jahre 1283 erwähnt.
(1251—1258.) 670.
Johann von Warendcrfhauß; ein hei dm Frandscanem in Wismar belegenes Haus.
Item Johannes de Warendorp emit contra Tytmarum Album vnam domum,
que scita est apud fratres.
Nach dem Wism, Stadtb. A, p. 19.
1251. Febr. 19, Lyon. 671.
Papst Innocenz IV. beauftragt den Bischof [Rudolf] von Schwerin, Namens
des römischen Stuhls die Resignation des Bischofs [Wühdm] von Gamin an-
zunehrnen, das Capitd daselbst zu einer neuen Wahl zu veranlassen, und wenn
diese binnen gesetdidier Zeit nicht erfolge, einen neuen Bischof zu setzen.
Zugleich soUe er dem Cajpitd zur Wahl Hermanns, eines Neffen des Herzogs
von Braunschweig, rathen, respective diesen ernennen, sofern König WUhdm
sich mit demselben einfoerstanden erldäre.
Nach Böhmer, Regest. Imper. 1246 — 1313, S. 320, aus Meerman: Geschiedenis van Graaf Willem
Tan BoUaiid, Boomsch Koning, Bd. IV, Aanhang (Graayenhaage, 1797), p. 97.
Digitized by
Google
»n 1251. 5
1251. März 24. SchweHn. 672.
Chimdin, Graf von Schwerin, verleiht dem, Dom-Capitel zu Sckwenn in Zütaw
8 Hufen mit Zins und Zehnten und den Zins von ^Hufen, auch 2 Fischer,
welche zum Besten der Domherren den ganzen See hefischen können.
(jruntzelinus dei gratia comes de Swerin omnibus hoc scriptam inspecturis
in perpetuum. Quoniam ea^ que geruntur in tempore, simul cum tempore ab
humana labuntur memoria, scripturarum remedio et testium subscriptionibus eter-
nantur. Hinc est, quod notum esse volamus tam presentibus, quam futuris, quod
nos quondam Szwerinensi ecclesie decimam quatuordecim mansorum, octo in
Zuttecowe* et sex in Criwitze, pro quinquaginta marcis puri argenti obligauimus,
et .postea inter nos et canonicos taliter est conuentum, vt ipsi a decima sex man-
sorum in Criwitze cederent, et nos in recompensationem eorundem eis in Zutte-
cowe* octo mansos cum censu et decima integraliler perpetuo dimitteremus ; cen-
sum etiam duorum mansorum in eadem villa, in quibus ipsi decimam prius habebant,
quem a Cristiano de Tymmerlo^ pro duodecim marcis denariorum comparauerant,
eis similiter dimisimus, et duos piscatores, quibus ad vsum canonicorum piscandi
per totum stagnum liberam concessimus facultatem. Hos siquidem mansos supra-
dictos cum omni vtilitate nunc et postmodum profutura, petitione et exactione
qualibet, seruitio, extructione vrbium et pontium Zwerinensi ecciesie liberos dimi-
simus, accedente ad hoc filiorum nostrorum Hinrici et Helmoldi voluntate pariter
et consensu. Jn cuius facti firmamentum putauimus paginam sigilli nostri testi-
monio communiendam. Testes hü sunt: Henricus de Jnsula, Angilbertus de
Tribbowe, Wilkinus de Rosenda [le] ^, Frithericus de Eueringe et alii quam plures.
Acta sunt hec in Zwerin, anno domini AT'CC^Lr, nono kalendas Aprilis.
Nach eioer auscultirten Abschrift im Haupt-Archiye zu Schwerin. — Clandrian, Protoc fol. 10% yer-
zeichnet den Inhalt und gibt die Namen: „ ' Zuttecow — ^Christiano Tym*nilo**. — 'Rosendack ist
ohne Zweifel ein Schreibfehler. In einer Urkunde des Grafen Gunzelin Tom 11. Sept. 1252 steht unter
den Zeugen: Willehelmus de Rosendale, Wilkinus de Bosendale 1255, Jul. 22.
1251. April 12. Stolp. «73.
Wartislav, Herzog van Fammem, verleiht dem Kloster Dargun fünf von Lip-
pold Behr gekaufte Hufen in Dargdin (zwischen Oützkow und Greifswald).
Wartislaus dei gratia dux Diminensis omnibus in peipetuum. Cum omnium
ecclesiarum libenter uelimus profectibus imminere, [libentissime tam]en eius eccle-
siam, que summi patris filii filia est et mater, nostro solatio duximus honorandam.
Eapropter notum esse yolu[mus] tam presentibus, quam fiituris, quod dominus
Albertus abbas et conuentus in Dargun a domino Lippoldo Urso V mansos pro
Digitized by
Google
6 1251. 674
LHI marcis em[erunt] in viUa^ que Dargelin nominatur^ quos idem Lippoldus in
manus nostras^ sicut a nobis receperat, resignauit. Nos igitur habentes eos liberos
et solutos ecclesie sancte Marie in Dargun cum omni iuris integritate et libertate
leg^tima donatione donauimus perpetuaiiter po88iden[dos]. H[ui]us [rei te]st[es]
s[un]t: dominus vis canonicus Caminensis, Artusius canonicus Colbergensis,
notarius noster; milites nostri: Johannes [de] Walsleue^ Weroerus de Ertenebürch,
Olricus de Ost, Johannes de Apeldoren et alii quam plures. Acta sunt hec ab
incaraatione domini anno WCChV. Ne autem super premissis dubium habeatur,
hanc paginam sigilli nostri impressione signatam predicte ecclesie Dargunensi in
testimonium ualidum erogamus. Datum m Stolp, pridie idus Apriiis, indictione nona.
Nach dem durch Mäuseirasfl beichädigtea OrigiDale im Hanpt-AfehiTQ sa Schwerin. An einer Schnur
Yon weissen und blauen leinenen Fäden hänget ein Drittheil des Siegels WartislaYS, wie es zur Urk.
Nr. 604 beschrieben ist. Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 91, Kosegarten, Cod. Fom. I, Nr. 456,
und Lisch, Behr. Urk. I, & 54.
1251. April 23. Rehna. 674.
Joh<mn, Fürst von Mddenburff, verleüd dem Kloster Relma das DorJ
Schmddstädt.
Johannes dei gracia Magnopolensis dominus uniuersis Christi fidelibus
hanc paginam inspicientibus uel audientlbus salutem in domino. Quoniam in multis
excedimus et diuersis uiciorum languoribus egrotamus^ et cum adhuc in tabernaculo
militamus et necdum in palatio regnamus^ perutile consilium est, ut deuocionem habea-
mus, per quam saluare possimus animas nostras. Sciendum quippe est et omnibus
heredibus nostris firmissime retinendum, quod sancte Marie virgini in Rene et
deo dicatis ibidem uirginibus ad seruicium dei contulimus uillam, que uulgo
Schindelstat uocatur, donantes omnem libertatem, ut sint liberi coloni iam dictam
uillam inhabitantes ab omni grauamine, scilicet peticione, [exjpeditione, exactione
aduocati. Ut hec firma, inconuulsa permaneant, sigilli nostri appensione duximus
roborandum. Huius rei testes sunt: filii nostri Henricus et Albertus, Uuolterus
prepositus, Hekehardus prepositus, Rodolfus plebanus in Godebuce, Fredericus
sacerdos, Godefridus et Johannes fratres milites de Bulouue, Wolquinus de Lanc-
uuedele, Hekehardus Holsatus, Rodolfus Uu(o)rot^, Johannes Clenedenest, con-
sules cinitatis Lubicensis. Hacta (!) sunt hec anno M^CC^ quinquagesimo primo.
Datum in Rene, nono kalendas Mali, die Georgi.
Nach dem Originale im bap^Archive eu Schwerin* Ao der rothieidenea Schnar fehlt das SiegeL -—
1 In dem Namen Uurot ist corrigirt, so dass man auch Uuorot leeen kann.
Digitized by
Google
•7S 1251. r
1251. April 25. Wordingborg. 675.
Abel, König von Dänemark, ertheiU den Bostockem gleichen Schulz vne den.
Einheimischen im Königreiche Dänemark und im Eerzogthume JütUmd, B^
freiwng vom Strandrechte und die Erlaidmiss, auf dem JahrTnarkte zu Skanoer
in Streitsachen, Blutfäüe ausgenommen , sich desselben Bechts, wie die Lubeker
zu bedienen.
A« dei gracia Danorum Sclauoramque rex, dux Jucie, amicis suis ciuibus
de Rosloch salutem et graciam. Pro eo, quod dilecto patri nostro bone memoria
et fratri nostro similiter et dilecto genero nostro domino Buraewino fauorabiliter
et benigne in plerisque necessitatibus astitistis^ assurgimus vobis ad graciarum
uberrimarum actiones, parati id ipsum in posterum erga vos efücaciter pro loco
et tempore promereri. Jdeoque scire volumus vniuersitatem vestram, quod
quicunque ad regnum nostrum et ducatum cum mercimoniis vestris declinaueritis^
pacem, quam indigene habere dinoscuntur^ habebitis et securitatem, ita quod, si
casu infortunato naufraginm sustinueritis, omnes res, quas propriis laboribus ei
expensis liberare poteritis, liberas obtinebitis a cuiuslibet impeticione. Preterea,
si equos vestros de nauibus deponere volueritis, nemo vos super hiis inquietabit.
Jnsuper exigentibus vestris deuotis et benignis seruiciis indulsimus vobis hanc
graciam, vt in nundinis Skanorae, si eueniant inter vos rixe, iurgia seu alie
quecunque discordie, excepta tamen effusione sanguinis, vtamini eodem iure quoad
composicionem inter vos faciendam, quo utuntur cives Lybicenses in nundinis
memoratis. Cuius rei factum presencium tenorem duximus roborandum. Datum
Warthingburagh, anno domini M'CC'P, kal. May VU".
Nach dem Originale auf Pergament im Raths-Archive zu Rostock. Das an einer rothseidenen Schnur
befindlich gewesene Siegel fehlt jetzt. Gedruckt in: Rostock. Nachrichten und Anzeigen auf das J. 1752,
Stdck. 24, S. 97; Ursprung der Stadt Rostock Gerechtsame, Anlage XIV, p. 39, mit Abbildung dea
Siegels; Mantzel, Selecta iuris Rostoch. fasc II, spec 14, p. 112.
1251. Mai 12. Wittetock. 676.
Der Bath zu Wittstock bezeugt, dass der Bürger Oerhard daselbst den Ertrag
von 4 Eufen zu Zechlvn auf seine, seiner Frau und seiner Mutter Lebenszeit
vom Kloster Doberan erkauft habe.
Vniuersis Christi fidelibus presentem paginam inspectnris vniuersi consules
ciuitatis Wizstok salutem in domino. Notum facimus uniuersis, quod Gherardus
ciuis noster cum uxore sua simul et matre pro remissione suorum peccaminum
contulit ecclesie Doberanensi decem talenta grauis monete, condicione tali, ut sin-
Digitized by
Google
8 1251. 677
gidis quoad uixerint annis percipiant fructus qoatuor mansoram in uilla nomine
Zechelin, ita ut in obitu dicti G. duorum mansorum redditus cedant claustro^ in
obitu Yxoris unius mansi, in obitu uero matris unius mansi redditus claustrum
pacifice possidebit. Ne autem ab heredibus dicti G. et uxoris sue vel a quoquam
alio ecclesie Doberanensi super facto racionabili ulla in posterum possit calumpnia
suboriri, quod absit^ sigili nostri appensione presentem paginam roboramus.
Testes huius accionis sunt hü: dominus Heynricus de Grechellestorp^ Randico
magister de Dranso, frater Heynricus camerarius in Koz. Datum in Wizstoc,
anno domini M'' CC^ L^ L, in uigilia Seruacii episcopi.
Nach dem Originale im Haupt -Archive zu Schwerin. An einem Pergramentbande häng^ das grosse,
mnde Siegel der Stadt Wittstock: über einem offenen Thor mit drei Zinnen und mit 2 Mauerzinnen zu
jeder Seite erhebt sich das Brustbild eines Bischofs mit seinem Stabe in der rechten und einem offenen
Buche in der erhobenen linken Hand. Umschrift:
4t SieiLLVM • aiVlTATIS • WlThSTOO
1251. Juni 13. Dargun. 677.
Albrecht, Abt von Dargun, bezeugt, im Namen seines Klosters an den seitdem
verstorbenen Thomas von Kalant Hufen zu Stassow, Dörgdin, Warrenzin und
Bariin, unter gewissen Bedingungen des Rückfalls und Rückkaufes, verkauft
zu haben.
Vniuersis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis frater A. dictus
abbas in Dargun salutem in nomine Jhesv Christi. Cum fidelis sit litterarum cu-
stodia, que rerum actiones inconcussa reseruat, ac emergentibus calumpniis se
firmum prebeat obstaculum verltati, dignum est, ut ea que gesta sunt, ex litterali
custodia recipiant fundamentum. Nouerit igitur uenerabilis etas presentium et
discat reuerenda successio futurorum, quod bone memorie Thomas de Kalant
XYIII mansos a nobis comparauit, YIII videlicet in Starzsowe, IUI in Dolgelin,
IUI in Wamscin et II in Bralin, tali scilicet conditione, ut post obitum Lucie
uxoris sue ac unius filii Johannis IUI mansi in Starsowe ad ecclesiam nostram
reuertantur, duos uero in Doigelln, cum voluerimus, pro XLIIII marcis Lubicensis
monele redimendi habemus potestalem. Ceteros autem XII mansos filll predicti
Thome, Johannes videlicet et Heinricus, perpetuo sibl ac filiis suis hereditabunt.
Si uero iam dictos Johannem et Heinricum fiüos Thome sine liberis mori conti-
gerit, predicti mansi XII absque aliqua propinquorum uel consanguineorum con-
tradictione integraliter ad nostram ecclesiam reuertentur. Huius rei testes sunt:
dominus Heinricus prepositus de Kalant, dominus Johannes capellanus de Castro,
dominus Lippoldus, Eggehardus, Conradus de Rensowe, dominus Heinricus de
Wamburch, dominus Rothgerus, milites, et alii quam plures. Ne autem super
Digitized by
Google
678 1251. 9
hoc facto aliqua possit in posterum calumpnia suboriri, presentem paginam Johanni
et Heinrico contulimus sigilli nostri munimine roboratam. Datum in Dargun, anno
gratie M'CC°Lr, idus Junii.
Nach dem Originale im Haupt -Archire zu Schwerin. An einer weissen leinenen Schnur häng^ ein
kleines parabolisches Siegel des Abtes: im leeren Siegelfelde steht das ganze Bild eines Abtes mit dem
Stabe in der rechten Hand; Umschrift:
4t SieiLLVM. äBBäTIS. L DÄR6V[aj
Gedruckt bei Lisch, MekL Urk. I, S. 92, und in Kosegarten's Cod. Fom I, S. 920.
1251. Jun. 26. Lüneburg. 678.
Mangold, Älard und Ludolf von Estorf, Ritter, schenken dem Kloster Schaff
nebek zu Seelenmessen ßir ihren verstorbenen Bruder Heinrich einen Hof in
Boltersen.
— — Testes autem huius rei sunt: Sigebodo canonicus in Zuirin, Eccardus
Schakko frater suus, canonicus in Lubeke, Eccardus Schakko de Vresdorp,
Eccardus filius suus, Otto de Bulsenneberg, Schakko filius domini Eccardi, Wer-
nerus de Midingin, Hunerus, milites, Bertramus monetarius et Jordanus frater
eins et alii quam plures. — — — — Acta sunt hec anno domini MCCLL, in
Luneborg, festo Johannis et Pauli.
Vollständig abgedruckt bei Pfeffinger, Braunschw.-Lün^eb. Historie I, S. 434. — „Ekkehardus
Scakke** kommt schon am 27. April 1248 als Domherr zu Lübek yor (Lererkus I, S. 95), er starb am
13. März 1265 (daselbst S. 164, Anm. 43). Sein Bruder Sigebodo begegnete uns schon in Bd. I, Nr. 510,
als Domherr zu Schwerin; es fällt aber auf, dass er in obiger Urkunde noch als solcher bezeichnet wird,
obgleich er bereits eine höhere geistliche Würde erreicht hatte. |^r war nämlich auch Domherr zu Lübek,
wird als „Segebodo subdiaconus** und Mitglied des Capitels schon in Urkunden r. J. 1234 (Lüb. ÜB. I,
S. 68, 75) genannt, auch 1243 in unserer Nr. 545 (Bd. I, S. 524). Dann aber, schon im Februar 1249,
Bteht er (bei Lererkus 1, S. 96) unter den Zeugen obenan als „Sigebodo prepositus.** Als solcher nahm
er noch Theil an der Wahl des Bischofs Johann yon Tralau zu Lübek, am 24. Oot 1259 (Lererkus I,
S. 182). £r wird (am 13. oder 14. Febr.) 1260 oder 1261 rerstorben sein; denn am 27. April 1261
kommt schon sein Nachfolger, der Propst Bruno, yor. Ueber seine Memorie rgL bei Lererkus I, S. 150,
die Urkunde des Bischofs Johann, wo dieser bestätigt, was „Eghehardus eoclesie nostre canonicus,
rltimam sui fratris Sjghebodonis olim prepositi Lubicensis fideliter cupiens exequi uoluntatem^,
erworben hatte; rgL auch S. 175. Von dem Lübeker Dom-Capitel wird in einer Urkunde, d. d. 1306,
März 14, erwähnt: n^icaria a domino Segebodone dicto Scacken bone memorie quondam eoclesie
nostre preposito instaurata, quam dominus Johannes dictns Ganz optinnit, ouius ricarie redditus seo.
prouentus sunt in salina Lüneburg etc.** (Lererkus I. S. 494.)
■tklnktrglwhts Vrfcuta-Btck IL
Digitized by
Google
10 1251. §79
1251. August 13. Flensburg. ,679.
Abd, K'&nig von Dänemark y versichert die Bürger von Wismar der Freiheit
vom Strandrechte und derselben Privilegien, welche die Lübischen in seinen
Beichen hohen.
Abel dei gracia Danorum Slauonimque rex, dux Jucie, omnibus presens
scriptum cernentibus salutera in domino. Vt ea, que geruntur in tempore, ne
simul transeanl cum temp[or]e et euanescant, debenl litteranim testimonio per-
hennari. Hinc est, quod dilecti nostri domini Johannis Magnopolensis meritis
exigenlibus ac precibus inclinati, ciuibus suis Wismarie graciam specialem facientes,
concedimus eisdem hanc liberlatem, quod, [si] forte aduersilale ipsis iminente sub
aliqua regni nostri parte naufragium paciantur, omnia, que de bonis suis ab
inclemencia maris et tempestate poterint extrahere, sibi vsurpent ac vsibus et
vtilitati sue conseruentur. Jnhumanum enim esse videretur et impium, si bona
aliquorum hominum periculoso labore conquisita ab aligenis pietate remota per
auariciam rapiantur, Jnsuper eciam omnia iura et easdem libertates ciuibus Lubi-
censibus a patre nostro felicis recordacionis Woldemaro et a nobis concessa
eisdem ciuibus Wismariensibus in Scanore et in aliis regni nostri partibus, prout
in lilteris nostris super hoc confectis plenius continetur, dummodo dictus dominus
Johannes in nostro obsequio persliterit, liberaliter concedimus cum effectu, pro-
hibentes districte sub optentu gracie nostre omnibus terrarum noslrarum aduocatis
et exactoribus, ne quis ipsos super hac concessione nostra aliquatenus audeat
molestare. Yt autem hec donacio nostra dictis ciuibus concessa debitam habeat
firmitatem, presentem paginam nostro sigillo duximus roborandam. Datum Flensa-
borgh, anno domini WCCV primo, idibus A[u]gusti.
Nach der Abschrift im Wism. Privilegienbuche, mit dem Rubrum: ^De libertatibus habendis in
Dacia". — Gedruckt nach einer Abschrift der hanseatischen Priyilegien im Schlesw. Holst. Canzlei- Archive
"bei Suhm X, S. 969, wiederholt in Liljegren*s Svenskt Dipl. I, p. 701, im Auszuge in Dreyer's Specimen
iuris publ. Lubecensis (y. Strandrecht), p. 65.
Im Wism. Raths-Archiye findet sich auch aus dem zweiten Viertel des 1 6. Jahrh. eine Abschrift eines
Yidimus dieser und der Urkunden König Erichs, d. d. Nyköping, 1267, Juni 8, und König Erichs, d. d.
Nyborg, 1290, März 22, durch den General -Official Bischof Wiprechts yon Ratzeburg, Martin v. Varen,
d. d. Wismar, 1362, Sept. 7, folgenden Lautes:
„Vniyersis Christifidelibus presens scriptum cernentibus vel audientibus Martinus dictus de Varne,
officialis reuerendi in Christo patris ac domini Wyperti episcopi ecclesie Raceburgensis gene-
ralis, in Jhesn Christo gaudium et salutem. Noueritis nos tenore presencium recognoscere
lucidius et testari, nos uidisse et äudiuisse et diligenter examinari fecisse litteras nobillum
ac inclitorum principum subscriptorum infrascriptas ac inuenisse ipsas in nuUo yiciatas et omni
suspicione carentes et yeris pendentibus eorum sigillis sigillatas, huiusmodi teueres de yerbo
ad y erb um continentes. (Hier folgen die bezeichneten Urkunden). In huius autem yisionis et
audicionis ac examinacionis euidens testimonium sigillum nostri officialatus presentibus litteris
iussimus appendendum. Datum et actum Wismer, anno a natiuitate domini millesimo CCC^
sexagesimo secundo, in profesto beate Marie yirginis gloriose.**
Damach wären also die oben bezeichneten Urkunden nicht mit yerbrannt beim Brande des Rathhauses.
YgL Bd. I, den Abschnitt der Vorrede über die Wismarschen Stadturkunden.
Digitized by
Google
680 1251. 11
1251. Aug. 26. Güstrow. 680.
Ntcolatcs, Fürst von WWle, verleiht dem Kloster Dohhertin das Dorf Kleisten.
jNicoIaus, Her von Werle, vorlehnet dem Closler Dobertin das Dorff
Clesten mit allen seinen zubehorungen, wie es Lippoldus miles besessen hat.
Actum 1251. Datum in Güstrow, septimo kalendas Septembris.
Nach Clandrian, Dobb. Reg., Nr. LIV.
1251. Sept. 24. Skanör. 681.
Abel, König von Dänemark tmd Wenden, Herzog von Jülland, erlässt eine
mit den „Vindlandsfare'' vereinbarte Zollordnung für die Märkte in Skanör.
Gedruckt bei Suhm, Hist. af Danm. X, S. 970, Liljegren I, p. 703, und im ÜB. der Stadt Lübek I,
S. 160, aus dem im Schlesw. - Holst. Canzlei - Archive aufbewahrten Originale. — ; Vgl. oben Nr. 675 und
Nr. 679.
1251. Nov. 27. Köln. 682.
Hugo, apostolischer Cardinal- Legat, befiehlt dem Bischöfe von Schwerin die
Äufrechihaltung des apostolischen Schutzes, welchen er dem Cantor Gerhard
und der Cantorei zu Lübek verliehen hat.
Nach dem Reg. Cap. Lub. I gedruckt bei Leverkus: Urk. des Bisth. Lüb. I, S. 102.
1252. Jan. 1. Grabow. 683.
Volrath, Graf von Danneberg, stiftet die Stadt Grabow.
In nomine domini. Amen. Acta nobilium, que presentis temporis fluxu
transeunt, nisi scriptis et y doneis testibus firmentur, cito euanescunU Hinc est,
quod nos Yolradus dei gracia comes de Danneberge vniuersis Christi fidelibus
presencia visuris seu audituris cupimus fore notum, quod maturo animo et deli-
berato consilio nostrorum militum et vasallorum fidelium, ob defensionem et
munimen nostrarum terrarum et robur ac augmentum nostri dominii quoddam
opidum nomine Grabowe in terminis nostre terre et distinctionibus fundauimus et
circa flumen Eldena locauimus et a remotis partibus et mundi climatibus Christi
fldeles ad possessionem dieti opidi vocammus. Ne igHur dictum opidmn per
oonlimMs iiifestaciones emulorum nostrorum et hostiom, predonum et latronnm
Digitized by
Google
12 1252. 684
desoletur et deuastetur, omnibus et singulis militibus et vasallis^ consulibus,
ciuibus et villanis dictum opidum inhabitantibus donauimus et dedimus omnem
libertatem et per presenles damus, ita quod nobis aut nostris heredibus et suc-
cessoribus, aduocatis seu ofücialibus dare non debent aliquos redditus annuales,
precarias vel exactiones, sed ab omni onere exactionum, precariarum^ quocunque
vocentur nomine, liberi debenl esse in perpetuum et soluti, nobis vero et nostris
heredibus et successoribus iudicium cum consulibus dicti opidi et dimidietatem
excessuum cum theolonio in ipso opido specialiter reseruantes. Yt autem dicta
nostra donacio et libertatis gracia robur optineat perpetuum firmitatis, sigillum
nostrum presentibus duximus apponendum. Huius rei testes effecti sunt: Nicolaus
noster cappellanus dictus de Thune, prepositus in Danneberghe, Cristianus de
Darsowe, Hinricus de Palitze, Hermannus Darghesclawe, noslri milites, et plures
alii fide digni. Datum et actum in castro^ nostro Grabowe, anno domini M**CG.L*
secundo, die circumcisionis domini.
Nach der unechten* Ausfertigung im Archive der Stadt
Grahow, auf Pergament, in einer dicken Minuskel aus der
zweiten Hälfte, vielleicht aus dem Ende des 14. Jahrhunderts. An
einem Fergamentstreifen hängt das hieneben abgebildete runde
Siegel des Ausstellers auf bräunlichem Wachs: auf kleinen
Bergen steht rechts eine Tanne, an welcher ein rechts ge-
kehrter Löwe sich aufrichtet. Umschrift:
4i S' • Döl • €RÄ • COMITIS • VOLRÄDI • DE •
DÄNNERBaRe«
— Vgl. über diese Urkunde die Vorrede zum ersten Bande»
& XL.
1252. Februar 19. 684.
Borwin, Fürst von Rostock, tauscht vom Kloster Dargun den Ort Kaien zur
Erbauung einer Burg und Gründung einer Stadt jwr 30 Hufen in Teschow
ein, und befreiet diese, sowie zwei andere Teschower Hufen des Klosters von
aUen Lasten.
UBorwinus dei gratia dominus de Ro]sloc vniuersis Christi fidelibus pre-
sentem paginam inspecturis in perpetuum. Cum [fidelis sit litterarum custodlja, que
rerum actiones inconcussa reseruat, ac emergentibus calumpniis firmum se prebeat
obsta[culum veritati, dig]num est, ut ea, que gesta sunt, ex litterali custodia
Digitized by
Google
«84 1252. 13
recipiant firmamentum. Nouerint igitur vni[uersi ac singuli pre]sentes litteras
inspecturi, quod, cum locus Kalant cum valle ac stagno adiacentibus ad claustrum
[Dargun ordinis Cistjerciensis noscerettir certissime perlinere, nobisque ad edifi-
candum castrum et ciuitatem ibidem constru [endam commodum u]ideretur: vt
Ipsum absque peccato et cum pace fratrum de dicto claustro Dargun possemus
[obtinere^ hanc cum eisdem] fratribus fecimus compositionem. Contulimus enim
ipsis in restaurum prefati loci Kalant [XXX mansos in uiljla, que Tescowe dicitur,
perpetuo possidendos. Dedimus etiam preterea dictis fratribus [in honorem dei
et beat]e genitricis eins ac virginis Marie, necnon in nostrorum remissionem
peccatorum in prefata villa '[II mans]os, cum in fundatione monasterii eorum
primum lapidem poneremus. Hos igitur mansos simul [cum prelibatis li]beraliter
tarn in restaurum, quam etiam in puram donationem ipsis contulimus iure perpetuo
libere possiden[dos. Jnsuper hominjes, quos in ipsis mansis sepe memorati
fratres locauerint, ab omni seruitio liberos reddimus et quietos, [ab omni exactione],
pontium positione siue reparatione, aggerum exstructione, a peticione, a vectiga-
libus, ita ut nulli [quidquam faciant ex debito nisi sojli claustro; libertatem vero
aduocatie taliter optinebunt, sicuti in ceteris bonis suis [eandem libertatem] habere
perspicue comprobantur. Huius rei testes sunt: dompnus Heinricus prepositus de
Poswolc et [plebanus de Kalant], dompnus Johannes capellanus ibidem, dompnus
Lippoldus, Eggehardus, Conradus de Rensowe, Heinricus de War[burch], Jero-
slaus et frater eins Johannes, milites, et alii quam plures. Vt autem hec nostra
compositio simul [rata et inconuuljsa perpetuis temporibus habeatur et a nuUo
heredum uel successorum nostrorum valeat irritari, pre[sejitem pagin] am inscrip-
tione honestorum virorum et sigilli nostri munimine fecimus roborari. Datum et
actum , [anno] gratie M^CC^Lir, XH. kalendas Martii.
Nach dem Originale im Haupt -Archive zu Schwerin. Ausser dass die Charte in der Mitte drei
grosse Eisenmaale hat, ist sie an der linken Seite stark ron Mäusen angefressen, so dass sie eben so
Tiel Lücken hat, als Zeilen. Bei der Wichtigkeit derselben, sind die Lücken, um die Urkunde lesbar
zu machen und das Vorhandene in Verbindung zu bringen, ergänzt (rgl. Nr. 677); alles Uebrige ist
sicher yorhanden. Die Anzahl der dem Kloster yerliehenen Hufen ergibt sich aus einer wahrscheinlich
gleichzeitigen Registratur auf der Rückseite der Urkunde, welche also lautet: ^De XXXTI mansis in
Tescowe pro restauro Kalant."
Das Kloster hatte hiemach im Ganzen 32 Hufen in Teschow; Ton diesen waren die als Entschädigung
hier genannten 30 Hufen, vielleicht mündlich, schon früher yerliehen, zwischen 1244 und 1248: ygl.
Nr. 564 und 604; die 2 übrigen hatte der Fürst bei der Grund steinlegping dem Kloster geschenkt und
das Kloster an Johann yon Bune yerliehen: ygl. J262, Sept 14.
An einer Schnur yon rothen und gelben seidenen Fäden hängt des Fürsten Borwin Ton Rostock
Siegel (abgebildet in Bd. L zu Nr. 463), yon welchem jedoch ein Drittheil fehlt; der Greif ist fast gans
yorhanden und yon der Umschrift ist noch zu lesen:
....LLV(D..a)INI BORWI..
Gedruckt bei Lisch, MekL Urk. I, S. 95, und bei Kosegarten, Cod. Fom. dipl. I, S. 940.
Digitized by
Google
14 1252. 685
1252. März 1. Bülzow. 685.
Rudolf, Bischof von Schoerin, hestätigt dem Dom -CollegiaU Stift zu Bützow
eine von Johann Spre, geschenkte Hufe zu Tamoic.
In nomine sancle et indiuidue trinilalis. Ego Rodolfus Zwerinensis eccle-
sie episcopus omnibus imperpetuum. Quanto diuina clemencia in sortem sui
ministerii nos, licet immeritos, tarn in spiritualibus, quam in temporalibus soUemp-
nius euocauit^ tanto sollici[ci]us omni pro nostra possibilitate, quoad uiuimus^
debemus intendere hiis^ que ad diuinum cultum proficiunt, ampliandum. Cum
igitur fidelis noster Johannes dictus Spre, zelo deuocionis accensus, i-edditus vnius
mansi in Tarnow, quem a nobis tenet in pheodo^ ecciesie coUegiate sancte
Elizabeth in Butzowe ad luminaria disposuerit assignare, exceptis quatuor solidis,
quos in anniuersario venerande memorie Thiderici episcopi, predecessoris nostri,
presentibus cunctis wlt distribui per decanum^ nos feruorem sue karitatis pen-
santes tam laudabile desiderium decreuimus adimplere, proprietatem eiusdem mansi
cum omni iure preter iudicium ^ per quod manus et capitis pena malefactoribus
irrogatur, predicte ecciesie liberaliter conferentes. Acta sunt hec anno domini
M^CC°Lir, indiclione decima, in presencia decani et Johannis Frisonis et
Hermann! scriptoris, can [onicorum] eiusdem ecciesie, Thiderici Zoyen, militis,
Alberonis et aliorum. Datum Butzow, kal. Marcii.
Nach dem Diplomatar. eccles. Butzow., Cap. VI (fol. V**).
1252. März 25. 686.
Borwin, Fürst von Bestock, bestätigt der Stadt Bestock das Privilegium von
1218, verkauft derselben die Bostocker Haide fwr 450 ^ Pf, verzichtet auf
seine Beckte an den im Hafen der Bostocker gestrandeten Schiffen, verheisst,
den freien Verkehr vorbehaltlich des fürstlichen Zoües nicht zu stören, ver-
leihet die Fischereigerechtigkett für die ünterwamow und das Stadtrecht für
die Markscheide der Bostocker.
In nomine sancte et individue trinitatis. Borwinus dei gracia dominus de
Rozstok omnibus Christi fidelibus presens scriptum inluentibus imperpetuum.
Gesta hominum plerumque ambiguitatis scrupulus aboleret, si non perhenni
litterarum testimonio fulcirentur. Noverint igitur tam presentes, quam futuri,
avum nostrum beate memorie dominum Borwinum civitatem Rozstok filiorum
suorum consilio mediante primitus condidisse^ quam in hunc modum firmitate sui
privilegii stabilivit. (Hier folgt die Urkunde Nr. 244.)
Digitized by
Google
«86 1252. 15
Nos itaque consimili affectu^ immo perampliori , prelibate ciuitatis nostrei
inhabitatoruraque commodo et utilitati palerna sollicitudine providere curantes^
omnem iusticiam et inlegTam iuris • conservanciam Lubicensis, quam a nostris
progeniloribus haclenus tenuerunl, ipsis libenti animo irrefragabiliter indulgemus.
Ceterum universitas civitatis nostre Rozstok silvam quandam cum fundo pro
CCCCL marcis denarlorum a nobis ralionabiliter comparauit, cuius termini taliter
extenduntur: de Villa Heinrici, habente XX mansos, usque ad Jndaginem Mo-
nachorum, que viginti mansos et non amplius in suis terminis optinebit; dehinc
usque ad Jndaginem Volquini, XI mansos per omnia continentem; postea vero
directe per viam, que ducit Ribenitz, usque ad locum, ubi quondam Willehelmus
Vulebresme fuerat interfectus: deinde Zarnezstrome per iter gramineum ex trans-
verso, quousque tandem ad maris litora venialur; sicque seeus marinum litus
usque ad orientalem ripam siue ad aquam fluminis Warnemunde, cum omni
utilitate, videlicet [paschuis, pratis, lignisj terris, aquis aquarumque decursibus,
infra dictos terminos constitutis, [exceptis porcis nostris tanlummodo inhibi depa-
scendis et VIII mansis apud] Zarnezslrom [allodio monachorum de Doberan per
noslram graciam deputatis. Preterea si quid litigii sive rixe in eisdem finibtis
exortum fuerit, nobis duas partes de pena iudicii reseruando, ipsis partem tertiam
indulgemus.] Si vero in portu tpsorum casu inopinato quocunqüe modo nauls
aliqua collidatur, nobis in ea vel rebus attinentibus nichil iuris penitus usurpamus.
Damus etiam cuilibet advenienti et recedenti plenariam facultalem adducendi et
deducendi quaslibet negociaciones et res generis vniversi, dummodo adstricti
iuri theloneario erogent, quod tenenlur. Ad hec omnia a ponte aqualico proximo
ecclesie sancti Petri, et sie per alveum fluminis Wamowe usque Warnemunde,
necnon extra portum in marinis fluctibus eos tanto dotamus beneficio piscature,
quantam pre intemperie aeris audeant atlemptare. Volumus insuper, ut in Omni-
bus terminis suis, qui vulgariter markescedhe vocantur, iure gaudeant ciuitatis*
Vt autem hec donatio nostra in vigore debite perraaneat firmitatis et a nobis siue
a nostris heredibus imposterum non cassetur, presentem paginam inde confectam
ydoneorum subscriptione testium et sigilli nostri munimine roboramus. Testes
hü aderant: clerici: Johannes de sancto Petro, prepositus Amilius de sancta
Maria, Heinricus de sancto Jacobo; milites: Johannes de Snakenburch, Godefridus
dapifer, Johannes aduocatus, Gottanus, Johannes de Bune, Georius de Jorke,
Florinus, Wolderus, Gherardus filius dapiferi Bertrammi, Rotgerus, Heinricus de
Warborg, Dargeziaus, Johannes de Suecia, Segerus, Jerezlaus; consules ciuitatis:
Reimbertus, Gerardus Lore, Herbordus de Apeldorbek, Ludolfus de Luneburgh,
Heinricus de Wittenburg, Johannes Tibbeke, Johannes Eileke, Ludolfus de War-
nemunde, Symerus, Ernestus, Johannes Westfalus, Johannes de Bruneswich,
Conradus de Rodhen, Amoldus Reme, Rotgherus, Amoldus de Colonia, Eilardus
Faber, Johannes Monachus, Heinricus de Horsenhusen, Joh. de Hosterrodhe,
Digitized by
Google
1252. 681
^^«Baras, Theod. Rufus^ Bernardus Niger, et alii quam plures derlei et laici,
^ ^«slis his personaliter astiterunt. Datum per manus magistri Conradi, Vlir
^das Aprilis, anno dominice incamalionis M^'CC^^Lir, indictione X*, epacta
» eoneurrente primo.
pO'ach dem Originale im Raths-Arcl^Te zu Rostock. Die Urkaode ist von besonderer Schönheit und
^. ^io^"* Pergramentbog^n von der Grösse, wie sie die Doctordiplome zu haben pflegen, geschrieben. Die
^^^^^^^J^niinerten Stellen fehlen, konnten aber aus der Bestätigung des Fürsten Heinrich, d. d. „Wame-
^•^**^ 3^, Ä- 1325, sabbato post festum sancti Jacobi apostoii", ergänzt werden. Die Urkunde ist schon früh
i***^ ^^r^»™*°^ ^nd später auf Leine wand geklebt worden; Letzteres ist nach, der Aufschrift schon zur Zeit
•-** ^tÄib«»ecr. Dan. Brun geschehen. An einer weiss und roth seidenen Schnur hängt das in Bd. I. zu.
^^^ ^B3 ft*>göbildete Siegel des Fürsten fiorwin yon grünem Wachs. — In dem Liber pririlegiorum sind
^^^'^ X^ort^' n^xceptis porcis — tertiam indulgemus** so stark durchstrichen, dass sie völlig unleserlich
^^^^^^räen »ind. — Gedruckt bei Lünig, Reichsarchiy, Part. Spec. contin. IV, 2, 682; Westph. Speoim.
^^ -^4,, Monum. ined. III, p. 1493; Klüver II, S. 395; Franck IV, & 2U; y. Beehr p. 425; Rostockische
P-^^j^^icbten und Anzeigen 1752, St. 22, S. 89 ff; Vom Ursprünge der Stadt Rostock Gerechtsame 1757,
^^\^g^ ^ P- ^^ »^•' Landesfürst in Rostock, ürk. Nr. 3; Zur Nedden Nr. 3.
^2Ö2- März 25. Braunschweig. 687.
StiffOf Cardmalpriester von St Sahina und päpstlicher Legat, beauftragt die
Bischöfe von Schwerin und Havelberg, nachdem an demselben Tage auch der
Herzog von Sachsen und der Markgraf von Brandenburg dem Kdrnge
Wilhelm gehuldigt hätten, die Dlhdcei' aufzufordern, dass sie bei Strafe des
Bannes und Interdicts den König anerkennen und bis Pfingsten diesen oder
die Markgrafen von Brandenburg, welchen die Stadt vom Könige verliehen
sei, in den Besitz der dortigen Reichsrechte setzen mochten.
V enerabilibus in Christo fratribus dei gratia Suerinensi et Havelbergensi
cpiscopis frater Hugo, miseratione divina titul[i] sancte Sabine presbyter cardinalis,
aposlolice sedis legatus, salulera — — _____ _ _ — — — .
Datum Brunesvic, VIII. kal. Aprilis, pontificatus domini Jnnocencii pape IUI.
anno nono.
Nach einem Transsumpt aus demselben Jahre (s. unten „1252, nach Jun. 16.**) gedruckt im ÜB. der
Stadt Lübek I, S. 168, und (abweichend) bei Dreyer, Nebenstunden, S. 323. — Die beiden Bischöfe
entledigten sich dieses Auftrages am 17. Mai. Denn Vogt, Rath und Gemeinde schreiben (nach dem
16. Juni) an den Legaten: „Litteras restre paternitatis dominis Zverinensi et Hayelbergensi episcopis
a Tobis directas [nämlich den obigen Brief] et ab eisdem ad nos transmissas anno gratie M^'CC^L^
secundo, XVf* kalendas Junii, hanc formam recepimus continentes** — — — . Als aber die Lübeker
appellirten, wiesen die beiden Bischöfe die Appellation zurück und erliessen am 30. Mai desselben Jahres
das (yon uns weiter unten erwähnte) Schreiben an den Decan, das Dom-Capitel und die Pfarrer der Stadt
Lübek, d. d. Mai 30. Sandow. S. ÜB. der Stadt Lübek I, S, 172, 173.
Digitized by
Google
988 1252: ii
1252. April 5. Stolp. «88.
Suxmtepoßc, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Dargvn das Dorf
Bvkow zur Gründung eines FüiaOdosters und dottrt dassdbe.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Dominus Swantepoicus dei gratia
dux Pomeranie omnibus in perpetuum. Cum ea, que geruntur in tempore,
naturam solent tempor[e] immutare\ ne super factis rationabHilnis materia
«rroris ingrata subrepat obliuio^ necesse est ea litterarum beneficio perennari.
Quapropter nolum esse volumus vniuersis, tarn presentibus^ quam fuluris, quod
nos de volunlate et consensu dilectissime coUateralis nostre Ermegardis ac dilec-
torum Mestwini et Wartislai filiorum nostrorum villam Bucowe cum omnibus
attinentiis suis, agris, pratis, pascuis, siluis, piscationibus, yenationibus, pro nostra-
roim ae parentum nostrorum remedio animarum abbati et conuentui de Dargun,
ordinis Cisterciensis, ad fundandum monasterium eiusdem ordinis ibidem ad hono-
rem dei et beate Marie virginis pleno ac perpetuo iure contulimus possidendam.
Yt autem fratres domino ibidem et beate virgini seruientes commodius valeant
sustenlari, predicto monasterio subscriptas villas, quarum nomina sunt hec: Bobolin,
Jesitz, Piristowe, Bonsowe, Damerowe, cum omnibus attinentiis suis pleno ac
perpetuo iure, vt supra dictum est, contulimus possidendas. Jiisuper eisdem fra-
tribus villam forensem in suis terminis, vbicunque placuerit, coUocandi, Theuto-
nicos, Slauos seu cuiuscunque gentis homines euocandi plenariam contulimus
facultatem, ita videlicet, vt homines ipsorum ab omni theloneo vel alia quacunque
exactione, vrbium munitione, castrorum edificatione et ab omni expeditione, nisi
pro terre defensione, cum bestes eam intrare contigerit, plenariam obtineant
libertatem. Preterea tam capitalem, quam manualem sententiam cum omni iure
adttecQlie inter suos homines et in suis terminis fratribus contulimus memoratis,
ita plane, vt, si homo noster vel cuiuscunque alterius in terminis sepedictorum
fratrum excesseril, si detentus ibidem fuerit, ipsorum iudicio reiSeruetur, et quic-
quid inde fuerit, due partes nobis, tertia abbati succedet, quodsi 'de terminis
ipsorum confugerit, nostra seu illius, cuius homo fuerit, senlentia iudicetur, id
ipsum e conuerso de ipsorum homine volentes obseruari. Huius autem facti
testes sunt: dux Ratiburius frater noster, dominus Albertus abbas de Oliua,
Amoldus et Nicolaus sacerdotes, Ratislaus miles de Glovesitz, Albertus Scarbenitz
et ft^ter suus Enstachius, Stephanus signifer, Woilo tribunus et alii quam plures.
Yt autem hec felix nostra donatio et ordinatio rata et inconuulsa omni euö per-
maneat, presenB scriptum sigilli nostri munimine duximus roborandum. Acta suiit
hec anno gratie miUesimo ducenteshno quinquagesimo secmido. Datum in Stolpis,
per maniim notarii nostri magistri Eberti, nonas Aprilis, indictione decima.
Nach Kosegarten*» Cod. Pom. dl^tom. I, S. 943, aus der von Hasselbach neu yerglichenen Matrikel
4fs Klpstpis Bukpw. — ^ natU£a(in> solent tempori» immatarO]? — Vgl Bd. I unsers ÜB., Nr. 611
Hekleabargliekei Ürkundea-Back IL 3
Digitized by
Google
la 1252. 68»
und Nr. 618 liber des Herzogs Swantepolk erste Schenkungen zur Anlage eines Klosters Ton Dargun.
sus. Das neue Kloster war übrigens bereits im Jahre 1250 zu Bukow begonnen. Denn der Truchses»
Stephanus de Nemitz schenkte das Patronat der Kirche zu Nemitz „dem Kloster in Bukow (ecclesiam io
Nemitz contulimus claustro in Bucouia cum omni iure patronatus)/ in einer Urkunde Tom Jahre
1250. {Kosegarten, Cod. Pom. dipl I, Nr. 443.) — Gedruckt in Dreger's Codex Pom. Nr. CCXXX, p. 338.
1252. Schwerin. 689.
Ounzdin, Graf von Sduoerin, leistet dem Herzoge Otto von Braunschweiff'
Verzicht auf etwanige Anrechte an den Zehnten zu Adendarf (hei lAlneburgJ,,
damit der Bischof von Verden denselben dem Kloster Lüne verleihe.
lllustri principi\ domino suo 0. duci de Bruneswich, 6. dei gracia come»
de Zwerin debitum in omnibus obsequium et paratum. Dominalioni uestre presen«-
tium tenore patefaeimus litterarum, insuper notum esse uolumus vniuersis, quibusp
hoc scriptum fuerit presentatum^ quod nos^ si aliquid habuimus pheodi slue iurig^^
in decima Adenthorpe apud Luneborch^ in manus uestras libere resignamus, prin-
cipaliter ob hanc causam, ut dominus nosler Gerardus Yerdensis ecclesie electuir
claustro Lune conferat decimam antedictam. Datum Zwerin, anno domini M'^CCT
quinquagesimo secundo.
Nach dem Original im ArchiV- des Kl. Lüne. Das Siegel ist jetzt yon der rothen seidenen Schnur
Bchon abgerissen; y. Westphalen aber fand es noch und bemerkt zu seiner Abschrift: ^In sigillo dependente
apparent duo dracones recurratis caudis, transversis capitibus se inyicem intuentes, addita epigraphe:
S. GUNCELini FILH COODITIS HEIRRICI DE SVERltt«
1252. Mai 9. 690.
Gerhard, Bischof von Verden, gibt dem Kloster Lüne den Zehnten zu Aden--
darf (bei Lüneburg), welchen der Klosterpropst Konrad von den Brüdern
WeMer und Friedrich von Meding erkauft hat.
(jrerardvs dei gratia Yerdensis episcopus omnibus presentem paginam
inspecturis salutem in salutis auctore. Quum' omnium habere memoriam diuinum
e3t potius quam humanum, ideo actus hominum, qui secundum diuersltatem tem-»
porum geruntur, necesse est, ne caluropniantium malignitatem contingat suboriri^
scripture testimonio commendarL Nos itaque«, attendentes prudentiam et sollicitu-
dinem dilecti in Christo Conradi prepositi monasterii monialium in Lune, quam ad
idem roonasterium et sacras virgines ibidem diuino seruicio mancipatas habere
dinoscitur, decimam Adenthorpe, quam prepositus antedictus a fratribus Wemhero^
et Fritherico militibus dictis de Medinge et suorum (!) heredibus nomine sui mona-»
Merii comparauit pro centum et nonaginta marcis puri argenti, post liberam resig»
Digitized by
Google
«91 1252. 19
Aationem illustris principis Ottonis ducis de Bruneswic nobis factam, qul eandem
decimam immediale tenebat in pheodo de manu nostra, post resignationem etiam
iiobilis viri Guncelini comitis Zwirinensis predicto duci factani ante^ monasterio
prescripto scilicet in Lune et virginibus ibidem domino seruientibus contulimns
libere et absolute in remedium peccaminum nostrorum iure perpetuo possidendam.
Sub pena autem anathematis prohibemus, ne quis prepositum et virgines monasterii
prefati contra nostre concessionis paginam in possessione diele decime audeat
fQoleslare. Si quis autem hoc attemptare presumpserit^ indignationem omnipotentis
4ei et beate Marie virginis et nostram se nouerit incursurum. Testes sunt hii:
Gerardus scholasticus Verdensis, Heinricus clericus noster dictus de Biwede,
Johannes miles dictus de Moule, et Johannes rector ecciesie in Dore, filius eius-
dem Johannis. Datum Luneburch, anno gratie MCCLIL, YIL idus Maii^ anno
primo pontificatus nostri.
Nach den Orig. Guelph. IV, p. 247, „ex Msct. authentico", auch ia Ffeffinger's B. L. Gesch. II»
S. 627. — Vgl. Nr. 689.
1252. Mai 15. Stavenhagen. 691.
Beinbem von Stave, Bitter, stiftet und bewidmet das Kloster Ivenack.
In nomine sancte et indiuidue trinitalis. Reimbernus miles de Slouen
Omnibus in perpetuum. Quoniam ea, que procedunt ex ordinatione mortalium,
caduca sunt et minus firma et processu temporis vergunt in obliuionem, necesse
est ea scriptis commendari et bonorum testimoniis roborari. Nouerint ergo tam
presenles, quam poslere nationes, quod ego ad laudem et gloriam omnipotentis
dei et eins gloriose genitricis conuentum sanctimonalium ordinis Cisterciensis in
mea villa Juenach dicta locaui et eandem villam cum iudicio seculari et omnibus
pertinenciis suis, agris videlicel cultis et incultis, pratis, pascuis, siluis, aquis, aque-
<lucti[bu]s aquarumque decursibus, ipsis contuli perpetuo possidendam. Stagnum
eciam, super quo eadem villa est sita, cum riuis ex eo decurrentibus ad molendina
«onstruenda, ecclesiam in Bospole et omnes insulas inter Juenach et Bospole sitas
ipsis similiter contuli, vt commodius sustententur. Et si processu temporis do-
minus dignum duxerit ipsis alias prouidere in loco, vbi commodius subsistant,
iiceat eis omnia vel ad vsus proprios reseruarc vel vendere vel pro possessio-
nibus aliis commutare. Hnius rei testes sunt: Albertus de Aldenthorp et Matthias,
milites, Conradus Slauus et alii quam plures. Et vt hec mea donatio firma per-
maneat et inconuulsa et a nomine valeat retractari, presens scriptum 2$igilli mei
munimine roboraui. Datum Stouenhagen, anno gracie M.CC.Ln., idus May.
3*
Digitized by
Google
m *»«i
%it€k R%iiMr* Vfkmm^m^lAfieTuag Nr. 2111, ^aur den Urkunden des Tormallgeit Klosters iTenadk.*'
Jkwt 4rr fnmca Glocke der Ktrdie zu Irenack Tom Jabre 1555 steht nm den Helm in erster Reihe:
. 9^ . driHM» . nctii« . m . tc . tii . tuMutut . ntotisfUrittm . ittensct • u <
• le #Cm€ii • iwksMictMe » ci^ri . [fit.] ftottettfrtgetu
1252- Mai 19. Ralzeburg. 698.
Friedrich, Bischof von Raizeburg, hestlUigt die von dem Grafen Chmzdin vort'
Schtßerin geschehene Sliftwig des dstercienser-Nonnenldosters Zarrentin.
jt ridericuis dei graüa Raceburgensis ecclesie episcopus uniuersis Christi^
fidelibus in perpetaum* Ne ea^ que geruntur in tempore, cum tempore labente«
labantur et a memoriis hominum per obliuionis Senium deleantur, necessarium
reputamus ea perhennare testimoniis scriplurarum, que nee modernes, nee posleros^
uolumus ignorare« Noverint igitur uniuersi fideles presentis temporis et futuri^
quod nobilis uir dominus Guncelinus comes de Zwerin, gratia sancti spiritus
inflammatus, conuenlum sanctimonialium Cislerpiensis ordinis vite meritis et ex-
emplis precellentem ad ampliandum cultum dei in nostra dyocesi, in fundo suo in
loco, qui uoeatur Tsemelin, liberaliter coUocauit, ut ibidem domino iugiter farau-'
lentun E)t ne operi tam iaudabili quicquam forte deesset, quod ad robur firmi—
tatis debito perlineret, accessit ad nos in Raceburg idem comes humiliter et cum
reuerentia postulauit, ut suo facto Iaudabili nostrum curaremus consensum fauora-
biliter impertiri, ut sie, quod ab ipso bona attentione et deuotionis studio fuerat^
incboatum, per ratihabitionem nostram et consensum intelligatur feliciter consum-
matum« Nos igitur, piam domini comitis intentionem in domino commendantes^
petitioni sue roisericorditer consentimus, qualinus sanctimoniales iam dicte in loca
superius annotato libere ualeant perpeluo domino deseruire. Ad hec nos omnia
bona, possessianes, agros, nemora, piscaturas, paschua, uel quocumque nomine
censeantur,. que nunc possident vel postmodum iusto tilulo possidebunt, auctoritate
dpmini et bealorum apostolorum eins Petri et Pauli confisi, in nostram protec-
tioJiiem recipimus specialem, sub intermlnatione' anathematis precipientes firmiter et
districte^ ne quis. ea, que rata habuimus et statuimus in sui firmitate perpetua
permansura^ ut iniuslQ grauet aut molestet, audeat attemptare. Si quis autem höc
attemptaFe presumpserit, sciat se omnipotentis dei et beatorum apostolorum Petri et'
Pauli indigpatloiiem grauiLer incurrisse» Nos etiam dei gratia Wihkerus prepositu^^'
totuipque eiusideai;eoclesie cap^ulum hwusmodi ratihabitioiiem uenerabilis patris et^
doQuxii nostrj epi^copi cum appeosione sigilli nostri ratam habemus, ut maneat
perpettto stabilis et qyieta* Testet»: Henricos Ribe, Sifridus de Dargenowe eti
Jordani3 frater eius^» Wilhehelmus deRosendal, Albertus de Rralestorpe, milites^
Digitized by
Google
MiJ 1252. ii
A^lum Raceburg in ecclesia cathedrali, anno gratie M'^CC^'LIF. Datum per manns
Johannis ecclesie nostre canonici, pontificatus domini nostri episcopi anno 11%
XIII'' kalendas Junii.
Nach dem Originale im Haupt- Archive zu Schwerin. An Pergament-
streifen hangen zwei Siegel:
1) das hieneben abgebildete parabolische Siegel des Bischofs Friedrich
Ton Ratzeburg, mit der Umschrift:
[* F]RaDöRiavs . Dai . ©rä RpaajBVReaa' apisaopvs.
2) das in Bd. I, zu Nr. 471, abgebildete zweite Siegel des Ratze-
burgischen Dom - Capitels, mit yollständig erhaltener Umschrift:
4< SIGILL' . S' . MÄRia . SÄNCTIO :• lOHHNNIS . aWÄN©Ö.
INÄÄCaBC^
Ueber die erste Stiftung dieses Nonnenklosters Tgl. Bd. I, Nr. 586
und 612. Nach unserer Nr. 667 war es im Jahre 1251 bereits fest in
2arrentin gegründet Vgl* die Noten zu diesen drei Urkunden.
(1252.) Mai 30. Sandow. 693.
[Heinrich und BudolfJ, Bischlöfe von Havdhefcg wmZ Schwerin, fordern hraft
des vom Cardinal- Legaten Hugo ihnen geioordenen VoUstrechungshefeJds den
Decan, das Dom-Capitd und die PJarrer zu Lubek auf, aUe geistlichen Hand^
hingen mit Ausnahme der Sterhesacramente und der Taufe in Lübek einzu^
stellen, wenn die dortige Bürgerschaft nicht bis zum Sanntage nacJi dem Vitus-
tage [Juni 16.) die Markgrafen (von Brandenburg) als ihre dermaligen Herren
durch Einräumung der Regalien anerkenne.
JDei gracia . • Hauelbergensis et . . Zwerinensis episcopi honorabilibus
uiris . . decano, capilulo et plebanis in Lubeke salulem — — — — — .
Datum Sandowe, lerlio kalendas Jvnii.
Nach dem Tollständigen Abdruck im ÜB. der Stadt Lübek I, S. 170, aus dem Original auf der
Trese daselbst. Das Siegel des Bischofs yon Hayelberg ist abgefallen, yon Bischof Rudolfs Siegel ist die
obere Hälfte mit den Buchstaben
— ROÜOLF — _ _ _
erhalten. Vgl. die Abbildung dieses Siegels zu Rudolfs Urkunde für Doberan Tom 5. März 1255. • —
Der obige Befehl wurde Tollzogeu, die Lübeker aber legten dagegen Appellation ein« S. unten ^1252»
nach Juni lO,"* Nr. 697.
Digitized by
Google
22 1252. 694
1252. Juni. 604.
Albert, ErAisehof von Urlomd vnd Preussen, als Verweser des Bisthums
LSbAf und die BtsdSfe Buddf von Schwerin und Friedrich von Ratzeburg
emuhen die ReiAs -Versammlung (zu Frankfurt^, hei dem Konige WUhelni
den Widerruf des BefMs zu erwirken, durch wdchen er ihre Bistläimer dem
Herzoge van Sachsen tmterwarfen hat.
T niaerstö principibns Qlustribas Romani imperii apud regem in coria con-
stitotis A. miseratione diuina archiepiscopos Lyaonie et Prutie, minister ecclesie
Lnbicensis, R. Zuerinensis et F. Racebargensis episcopi salutem, oraliones et
obseqaiom* Ecclesia dei, regnm bctata mamillis, preslante domino incrementum,
iam adeo est adnlta ac de prisce consoetudinis seruitule in libertatem sortis filiorum
dei diainis mancipata preceptis, ut ei, que sursum est libera, hec mililans pro
übertäte spiritos sit conformis. Ynde in seniitutem degenerare non debet, quan-
doquidem princeps regnm terre eam sibi desponsauit non habentem maculam
neque rogam. Yideant ergo oculi vestri, principes serenissimi, qualiter sustinere
possemus et conniuentibus oculis pertransire, quod nos, quorum antecessoreg
inmediate sab inperialis cubninis maiestate militare solebant, ob hoc dicti principes
populoram, mmori dominio sobderemur, quod esset procul dubio ecclesias ancil-
iare« Oculi Testri uideant equitatem, si nobis et ecclesiis nostris irrequisitis
dominus rex dominio ducis Saxonie nos subicere poluerit salua ecclesiarum, quas
defensare ac libertäre tenetur, omnimoda honestate. Quamuis enim idem dux
inter potentissimos princeps habeatur, tamen sub eo non posset dici regale sacer-
dotium, sed ducale, quod hactenus in usu non fuit, nee per nos in usum veniet
domino concedente* Ynde placeat excellentie veslre domino regi suggerere, ut
de consilio principum reuocet, quod nobis et ecclesiis absentibus et non consen-
tientibus, sed contemptis, suggestione priuata forsitan est persuasum. Et quia
omnium principum et riobilium interest pares suos sibi inpares fieri non debere^
archiepiscoporum et episcoporum, quorum sigilla inferius sunt appensa, suffragia
iBuitamus, ut pro nobis graUam Testram super pelitione adeo fauorabili interpellent^
ot in nobis manifestum fiat cunctis ecclesiis, quod saluatorem ac propugnatorem
in persona ipsius miserit nobis deus contra illam, qua olim premebamur, tyran-
nicam potestatem* Datum anno gratie millesimo ducentesimo quinquagesimo 11%
mense Junio.
Nach LeTerkut: Urk. d. Bitth. Lübek I, S. 102, aus dem Original im Arohir zu Oldenburg. ^Ea
hangen fünf Siegel an dem Original, aber zum Theil nur BruchstQcke, und kein einziges so wohl erhalten«
dafs die Umschrift oder das Bildniss sich deutlich erkennen liesse.** Leyerkus. — Auch gedruckt bei
Lflnig, Spia eccL H, 307; Schröder, P. M. I, S. 650; Orig. Guelf. IV. p. 248; Gruber, Orig. Liron^
p. 259; T. Beehr, E. M., p. 194.
Digitized by
Google
695 1252. 2a
(1252.) 695*
Albert j Erzbischof von Livland vnd Preussen, als Verweser des Bisthums
Labek, und die Bisdiöfe Rtidolf von Schwerin und Friedrich von Ratzeburff
suchen bei den Cardinälen zu Rom Schutz wider des Königs Wilhelm Befehl,,
vom Herzoge von Sachsen die Regalien zu empfangen.
Des Erlzbischoffs in Lieffland vnd Preussen vnd der Bischoffe zu Zwerin
R. vnd Raceburg F. Supplication an die Cardinele zu Rome wegen der Regalien,
so der Keiser W. ihnen befolen vom Hertzogen zu Sachsen zu emprahen (quod
esset Regale sacerdot[i]um in Ducale ministerium commutare et Saram liberam
anciliare). Absque dato.
Clandrian: Protoc. fol. 250*. — Gedruckt bei Lisch: MekJ. ürk. m, S. 100. — Vgl. Nr. 694.
(1252.) 696.
WtOidm, römischer Konig ^ erlässt an den Erzbischof Albert von Livland, dl8>
den Verweser des Bisthums Lübek, und an die Bischöfe Friedrich von Raize^
bürg und Rtidolf von Schwerin ein Antwortschreiben auf ihre Klage wider
den Herzog (Albert) von Sachsen, dass er sich die Verleihung ihrer Regalien
anmasse.
Dieses königliche Schreiben hat sich nicht erhalten. Hederich fand es im Registr. ecciesie Suerin.r
wahrscheinlich auf fol. 80\ nnd die Beschwerde der Bischöfe auf fol. 95\ Denn er rerzeichnet in seinem'
Judex Annal. Suerin. folgende Auszüge:
^Wilhelm!, regis Romanorum, litterae ad archiepiscopum Liuoniensem, Lubecensem,
Raizhebur^ensem et Swerinensem episcopos, conquerentes de (N.) dacis Saxoniae injuria,
qua uelit ipsos a se petere regalia seu temporalia, hoc est habere ius conferendi epi*
scopatus pro arbitrio. 80\ 95\ — Regalia siue (emporalia episcopos a dueibus tenerCt
1. e. duces habere ius conferendi episcopatus, est sacerdotium regale commutare in
ministerium ducale et Saram liberam anciliare. 80\ 95*. — Episcopus ob reuerentiam
princeps nominatur. 80^•' -^ Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. lU, S. 101. — Vgl. Nr. 694.
(1252. Nach Juni 16.) 697.
Vogt, Rath und Gemeinde der Stadt Inihek rechtfertigen vor dem CardinaU
Legaten Hugo ihre gegen den VoUstrechangsbefeld der Bischöfe von Havd-
berg und Sehnen (Nr. 693) eingelegte Appellation damit, dass dieselben
Digitized by
Google
m 1252. m
nicht unparteiisch gewesen seien und ihren Auftrag (Nr. ff 87) i&erscbtUfi^
hätten, bittefi auch demgemäss den Cardinal, das über sie verhängte und von
dein Liiieker Dom-Capitd vollzogene LUerdict aufzuheben und bei dem Könige
der Stadt die Beichsfreiheit wiederzuertüirken.
— — Dominus enim Hauelbergensis episcopus tanta familiaritatis gratia marchio-
nibus est coniunctus, ut nullus dubilet vel ignoret^ quod nobis merito sit suspectus.
— — Jtem dominus episcopus Zverinensis, ex confessione propria coram domino
Bremens! archiepiscopo et coram episcopo Lvbicensi facta, se satis docuit esse
suspectum. Jnterrogatus enim ab episcopo et ab aliis, quare contra ciuitatem
tivbicensem perperam processisset, respondit, quod invitus hoc fecisset, adiciens^
quod, siue iuste siue iniuste processisset, propter marchiones aliud facere noa
poterat, nee audebat. — — —
Kaoh dem TollsUndigen Abdruck aus dem auf der Trese zu Lflbek befindlichen Original im ÜB. der
S4. Lübek, I, S. 172.
1252. lul. 1. KöbL 698.
Clemens, Präceptor des Johanrnter-Ordens in Deutschland, verJcauß dem
Kloster Reif\fdd die Dörfer Gr. und Kl.'Pogetz und Gr. und Kl.^Disnak
(bei Ratzeburg) auf den Rath des H. von Mrrow und anderer Ordensbrüder^
— — — — cum consilio dilectorum fratrum nostrorum^ videb'cet fratris Gelrolfi
prioris Poloni, ftratris Chide Salachini, fratris ülrici de [Wer]bene, fratris H. d^
Mirowe — — — — •
Abfedruokt: ia der Saohr*Lauenb. Remonstration wider Lflbek pta Mölln rom Jahre 1670, BeiL X,
& 80; hei Lflnig« Spieil. eccles«, I. Forts., Anhang S. 86; bei Schröder, P. M. I, S. 647; Riedel« Cod.
dipt Brmod. I« Bd. 6, & 15.
1252. Juli 8. Perugia. 699.
I\tp$t IfmoctHZ IV. beßMt dem Bist^fe von Camin^ darüber zu wachen, dass
m dft Kiftie sm Schwerin Kemer, der niiAt eine Pfründe labe, etwas vofi^,
den täglidktm Gaben erikdte.
Imiocentius episcopus, sennis semonun dei, venerabili firatri . . episcopo
Ctminensi salutem et apostolicam benedictiooem. Deuotionis dilectorum filiomm
Digitized by
Google
7§0 1252. 26
. . decani et capituli Zuerinensis precibus benignum impertientes assensum^ ds
auctoritate litterarum nostrarum duximus indulgendum , ut ad exhibendum distribu-
tiones cotidianas receptis in eorum ecclesia, nisi primo prebendas ibidem fuerint
assecuti, compelli per litteras apostolice sedis uel legatorum eius nequaquam possint
absque ipsius sedis speciali mandato faciente de indulto huiusmodi mentionem.
Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus non permittas
prefatos decanum et capitulum super hiis contra nostre confirmationis tenorem ab
aliquibus indebite molestari, molestatores huiusmodi per censuram ecclesiasticam
appellatione postposita compescendo. Datum Perusii, VIII. idus Julii, pontificatus
nostri anno decimo.
Naoh einer durch den Archivrath Lisch Ton dem im königl. dänischen Geh. Archive zu Kopenhagen!
aufbewahrten Originale genommenen Abschrift im Haupt-Archire zu Schwerin. „Angeii&ogt ist eine unge-
bleichte leinene Schnur (Bindfaden), ron welchSr jedoch die Bulle abgeschnitten ist.**
Auf der Rückseite steht ron einer gleichzeitigen Hand:
Ja Fesulanus.
und eine jüngere Registratur:
quod canonici Zwerinenses nulli non prebendato distributiones cottidianas dare teneantur
Jnnoo. papa.
im
Ohne Zweifel ist diese Urkunde dieselbe, welche Claq^rian 1603 in dem Schweriner Stifts - Arohir
fand und im Protoc. fol. 262* mit folgenden Worten yerzeichnete : Minnoccntius Papa priyilegyret das
„Capittel zu Zwerin, dass sie niemanden zu den teglichen distributionibus kommen lassen sollen, eh er
«1 Präbende erlangt. Datum Perusii. 8. Idns Julii, pontif. anno 10.**
1252. Jiil. 9. Perugia. 700.
Papst Innocenz IV. befiehlt dem erwählten Bischof [HermannJ von Carnm,
das Dom^Capitd zu Schwerin dem empfangenen päpstlichen Indtdte gemäss
gegen übermässige päpstliche Provisionen zu schützen.
jS och ein desselben Pp. [JnnocentU] vnd gleichs lauls [wie Nr. 627]
Conseruatorium an den electum Caminensem. Datum Perusii, 7. Jd. Julii,
pontif. ao. 10.
Clandrian, Protoc. fol. 250% im Anschlüsse an unsere Nr. 627. — Gedruckt bei LiKht Mekl.
ürk. ni, S. 97.
leklMMrgUekM UrkiiiM • Biek H.
Digitized by
Google
26 1252. TM
1252. Juli 9. Perugia. 7»1.
Papst hmoemz IV. heauftiragt den enoäbüm Bischof [Hermann] von Camin,
dmn Sitfis Sehwmn die veränaaerten Stiftsgüter vriederzuerwerhen.
Innocenlius (IV.) Pabst befeiet dem electo Caminensi, weil der Bischoff
vnd Capltlel zu Zwerin etliche Stifflsguter andern leuten, geistlichen vnd welt-
lichen^ etlichen die zeit ihres lebens, etlichen vIT ierliche pacht, oder auch ewig
XU besitzen^ vermittelst Sigel vnd briefe vnd geleisteter Eide, auch vermittetet
ellichen daraulT erhaltenen Bepstlichen Confirmationen dem Stiffte zu nachteU
eingelhan, dass er dessen allen vngeachtet solche vereusserte guter widerumb
«ym Sliilte zu bringen sich bearbeiten soll. Datum Perusii, 7. Jdus Julii, pon-
tillcatus anno 10. ^
Naoh ClMdriaQ, Protoo. fol. 249\
1252. Juli 11. Salzwedel. 702.
Otto, Markgraf von Brandmbmrg, verMü der Stadt Lemim die Beekte und
Freih^tm semer andern Städte und die Beehte auf der Elbe und Eide, du
sie 9ur Zeit hesass, als sie in den Händen der Qrafen Oumelin van Seheerm
und Bernhard ixm DannAerg toar.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Otto dei gratia marchio Branden-
burgensis omnibus m perpetuum. Honestati principum conuenit et honori, eos,
qui ipsis zelo deuotionis accensi Gdeliter obsequontiir, non solum in suis antiquis
iuribus tuen pariter et fouere« immo nouis et honestis tarn iuris, quam gratie
muneribus, tarn decenter, quam honorifice decorare. Nouerint igitur tarn presentes,
quam postert presentem pagtnam inspectori^ quod dos burgensibus nostris dilecüs
in Lenzen omne ius dedimus et tali omnimode volumos iure gaudere« quo afie
tnre ttostre riuitates gaudent el hactenus saut gaoise, hoc adicientes et talem
(J5 graüam fiideales. qiiad per terraai nostram^ qoocaBqae in suis negotiis
luerint \tI vejcerint. ab omni tekmeo et angaiia sicut alle nostre chiitates Hberi
mtmeant omnimode et immnes. PretetM roh (i) mos, Yt et ipsi nostri bwgrases
In Albia et in Eldena eo i«re fhmitsr et ea omBinoda Oiertate, qua leapore
comUls Gunceliai et [coaaitis]' Bermardi. «pawlo ctritalai Lenzen ad snas nanns
Iracbunt^ de ipsona« gratia fraebantv. Jta« Tohans, n s»tencias indktarias,
9\w. lnuen\e!ide faerintT iater se innewant seoBAun inis onfinem, qneoi kacten«
t*;tmerunt^ el setmdm onfineai legis s^ie iwa 4ent afiaeesÜMB aibi TiBa; si
Digitized by
Google
1252. 2?
vero huiusmodi sententias inter se adinuenire nequiuermt, ad ctiuitatem nostram
Sakwedele requirere debent sua iura. Ut igitur hec predicta validum robur
obtineant et perpetue firmitatis sortiantur effectum, presentem paginam conscribi
iussimus et sigilli npstri^ munimine consignari. Huius rei testes sunt: fideles nostri
Aluericus de Kerkow, Obricus de Kruge, Gerbardus de St[a]uenoW^, Reinoldus
de Glawezin, Arnoldus plebanus de Lenzen et alii quam plures. Datum apud
Saltwedele, per manum Henrici curie nostre notarii, anno domini millesimo ducen-
tesimo quinquagesimo secundo, Y. idus JuliL
Nach Oercken, Cod. diplom. Brandenb. Y, p. 78, ^ex ret» copia.*' — Eine Abtohrift in RadloiTa
Diploaatar. manucor, aus n^fl^vA^us, de reb. gest. Marchion. Brandenb., in Tita Job. L et Otton. III»
p. m. 80" gibt * den Zusatz comitis, der angemessen scheint, wenn nicht „oomitHm Guncelini ei
Beroardi** zu lesen ist; ^„iussimus et ciuitatis et sigilli nostri,** wo die Worte „et oiaitatit,** wenn
aie Ifir echt gelten sollten, doch hinter „et sigilli nostri" stehen müssten; * nStaaeaow" für Gercken*»:
ateaenow/ — Vgl. Bd. I, Nr. 251.
1252. Juli 15. Zarrentin. 703.
OtimeUn, Oraf von Schwerin, schenkt mü Zustimmung des Bischofs Friedrich
von Batzeburg dem Kloster Zarrentin das Patronal der Kirche zu Wittenburg.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Guncelinus dei gratia comes
Zverinensis omnibus presentem paginam inspecturis salutem in salutis auctore.
Ne ea, que geruntur in tempore^ labantur cum tempore et a memoriis hominum
per obliuionis Senium deleantur, necessarium reputamus ea perhennare testimoniis
scripturarum, que nee modemos, nee posteros uolumus ignorare. Notum igitur
esse uolumus uniuersis Christi fidelibus, tam presentibus, quam futuris^ quod, cum
ob reuerentiam dei et pie matris misericordie conuentum sanctimonialium Cyster-
ciensis ordinis in districtu nostro, videlicet in ecdesia parrochiali Tsernentyn,
prediis nostris fundassemus^ nos omni diligentia tam laudabile dei obsequium
rationabiliter inchoatum perhennare cupientes^ pro salute nostra et pro remedio
anime patris nostri pie memorie comitis Hynrici ius patronatus ecclesie seu par-
rochie in Wittenburg cum omni proprietate siue iure suo, quo ad nos perlinebat^
de consensu venerabilis domini nostri Fretherici episcopi Raceburgensium prefato
conuentui sanctimonialium in Tsernetyn liberaliter contulimus et absolute. Ne
autem super hoc in posterum dubietatis scrupulus oriatur, presentem paginam
conscribi fecimus^ sygillo domini episcopi et nostro roboratam. Testes huius rei
sunt: Wicgerus prepositus, Johannes^ Bemardus, Raceburgenses canonici; milites:
Hermannus de Bluchere, Albertus de Bralestorpe, Willeheknus de Rosendale^
Digitized by
Google
!I6
1253.
1^
8yf%*lcl^^s<) Jordanis de Dargenov^ fratres, et alii quam plures. Acta sunt hec anno
^Qniini M^ ducentesimo L''!!'', in ecclesia Tsernentyn, in consecratione altaris^
idil>«s Julii.
Nach dem Originale im Hanpt-HrchiTe zu Schwerin. An
Pergamentstreifen hangen zwei Siegel ron ungebleichtem
Wachs:
1) das zu Nr. 692 abgebildete parabolische Siegel des
Bischofs Friedrich Ton Ratzebarg, mit rollständiger Umschrift;
2) das hieneben abgebildete dritte Siegel des Grafen
Gunzelin yon Schwerin mit zwei Lindwfirmem am Baume
und der Umschrift:
^ S' ©YHZaLINI . HLII . OONITIS hBINIRISI.
DB SVBRIN.
Dieses Siegel, welches nur in diesem einzigen Exem-
plare bekannt geworden ist, unterscheidet sich ron dem
zweiten, zur Urkunde rem 27. Sept. 1248, Bd I, (Nr. 612)
abgebildeten Siegel Guozelins, welches 1248 — 1254 yor-
kommt, fast gar nicht; es scheint in einigen Verhältnissen
um ein Geringes grösser zu sein und hat in der Umschrift
die Namensform hBINIRISI, während das zweite Siegel die
Form hBINRISI hat, auch ist das h auf diesem dritten
Siegel weiter auseinandergezogen, als auf dem zweiten Siegel.
Da nun im J. 1252 (11. Sept) auch schon das rierte und
letzte Siegel Gunzelins in Gebrauch kommt, so muss der
Graf zu einer und derselben Zeit drei Siegel gehabt haben,
zweite mt aaeh bald rerloreo gegangen.
Xwi 4^ Biekjcite der Urkunde steht ron gleichzeitiger Hand: „Confirmatio loci et donatio.**
1252. 8q>l. 11. Boizenburg.
704.
Chmzdm, Graf van Schwerin, verleiht dem Kloster Zarrentin neun Hufen in
Z^^eedorf wdihf. fhiM^be von dem Bürger Wichfrid in Wittenburg gekauft hat.
fj—i i iiiii dei gractii comes Zwerinensis uniuersis Christi fidelibus, ad
quo« ynMsm §€ripUtm penieneriL nhitem in deo salutari nostro. Quoniam ea, que
liuiuiior m temfiffn. ne bbantor cum tempore, debent scripture paginis commen-
deri^ 9« ai iM«Mriiii hommum per obliuionis Senium deleantur: notum esse
uolumni miMrmii. t»m yre^entiim^^ qnam futoris, quod, cum Conradus prepositus
9inctlm(ii»bKMi in Ti^rmetin pro qoinquaginta marcis denariorum neuem mansos
in lY/itAipn^ t^mti^im nao comparasset erga Wichfridom, einem nostrum In
WUtonbufK. %4At^A^ muwäim trei choros siliginis et sedecim solides, qui dantur
Nv^ Uttcca tt d^rtt^rU^ pro porcis^ denarios similiter censuales, qui dantur pro
;««^ llom yiUM^yi^ ^jf%6tm manio» in manus nostras resignauit, et nos, eius-
«vivollii pUfit^^^^ tjnt%mAeia\e§ profectui, ad honorem beate virginis lam
Digitized by
Google
tos 1252. 29
dicto conuentui in Tsernetin eosdem mansos contulimus liberaliter et absolute
com omni iure^ quo Wichfridus ipsos a manu nostra tenuerat, possidendos. Ne
autem super hoc in posterum aliquis dubietatis scrupulus orlatur^ presentem
paginam scribi fecimus, sigilli nostri munimine roboratam. Testes huius rei sunt:
Albertus notarius noster; milites: Henrlcus Ribe, Willehelmus de Rosendale,
Sifridus de Darghenov, Ekehardus Scacke et Cristancius, quam plures (!). Acta
sunt hec anno Wf'CC^^L^IF, in Boyceneburg, in die Prothi et Jacincti beatorum
martirum.
Nach dem Originale im Haupt -Arcliive zu Schwerin. An
einer weissleinenen SiegeUchnur hängt das hieneben abgebildete
8cbUdf(5rmige Siegel des Grafen Qunzelin III. yon Schwerin
mit zwei Lindwürmern am Baume und der Umschrift:
^ S' . evncauNi * comms * zwaRiNaNSis
Dies ist ein riertes Siegel des Grafen Qunzelin, welches
sich Ton den drei früheren in Bd. I, zu Nr. 505 und Nr. 612,
und in Bd. II, zu Nr. 703, abgebildeten Siegeln wesentlich
durch die neue Umschrift unterscheidet, indem Gunzelin nicht
mehr als Sohn des Grafen Ueinrich bezeichnet wird, auch
durch eine andere Gestaltung des Baumes, welcher eine yollere
Krone hat und die freien Wurzeln des Baumes zeigt, während
er sonst auf einem herzfdrmigen Untersatze steht. ])ie8es
Siegel kommt sicher an der rorstehenden Urkunde zuerst yor,
während noch am 15. Jul. 1252 das dritte Siegel im Gebrauche
war und das zweite Siegel noch im J. 1254 geführt wird.
Per Graf wurde also im J. 1252 drei Siegel gehabt haben.
Ifan kann jedoch annehmen, dass die yorstehende Urkunde
später besiegelt worden sei, da das 4. Siegel zuerst an dieser
vorkommt, und darnach erst wieder am 25. Juli 1257. Vom
J. 1257 an kommt aber dieses Siegel allein yor bis zum Tode Gunzelins, sicher bis in das Jahr 1270. Man
kann darnach wohl annehmen, dass Gunzelin das vierte Siegel von 1254 — 1274 in Gebrauch gehabt habe.
1252. Sept 12. 705.
Albert, Herzog von Sachsen, gibt der Kirche in Batzeburg diejenigen Güter
in Campow, welche Berlif bisher zu Lehn gehabt hatte.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Albertus dei gratia dux S[a]xonie,
Angarie et Westfalie, omnibus hanc paginam inspecturis in salutis auctore salutem.
Quecunque ad comodum et profectum ecclesiarum de nostra liberalitate sperantium
domino fauente disponimus, expedit, vt ea contra varios futurorum incursus valida
firmitatis nostre custodia muniamus. Notum igitur esse volumus tam presentis^
quam futuri temporis Christi fidelibus vniuersis, quod, cum omnia bona in villa
Campowe, que Berlif a [n]obis iure tenuit feodali, nobis idem Berlif et sui filii
Digitized by
Google
aO 1253. IQt
resignassent, nos liberaliler eadem bona ob honorem dei et sancte mateis sii»
ecclesie beale Marie in Raceburch eo iure, quo supradictus Beriif a nob» tenuit^
cum Omnibus attinenliis suis perpetuo libere dimisimus possidenda, preter ea iura^
qae prius villa habuimus in eadem*, videlicet seruiUa ^e sex mansis seeundum
communia terre iura, que nobis libere dnximus reseruanda. Huius rei testes sunt:
dominus Wiggerus Raceburgensis prepositus, Volkwinus eiusdem ecclesie cano-
nicus, Olricus burgrauius de Wetin, Burchardus de Zwegen, Reinerus aduocaUig
de Raceburch, Zabel de Louenb[o]rch, Sifridus aduocatus de Louemborch. Wil-
lelmus capellarius (!), et alii quam plures. Acta sunt hec anno domini fiTCCLir,
pridie idus Septembris. Vt igitur hec nostra donatio rata semper maneat et ab
omni inquietudine inuiolabilis perseueret, litteram hanc testimonialem inde conscribi
fecimus et sigilli nostri munimine insigniri.
Nach dem Originale im Ratsaburger ArduTe za NeoalreliU. An dar dorok Moder etwas betchftdigCen
Urkunde liingt ron dem Siegel an rotken nnd weiMen seideaan F&den nur eia kleine« Brockstfiok, —
Qedmekt bei Westpbalen II, p. 2080, nnd bei SckrOd^ar, F. M. II, S. 2930.
1252. September 14 Rostock. 706-
Borwm, Fürst von Bostock, überträgt dem Kloster Dargun drei Hufen m
Pannekow, welche bis dahin Johann von Büne vom Fürsten zu Lehn getragen
hat und bis zu seinem Tode behalten soU, und bestimmt, dass zwei Hufen m
Teschaw, wdchs derselbe vom Kloster hat, nach dem Tode seiner Frau an
dass^^ zurückfallen sollen.
Ijorwinus dei gratis dominus de Rozstok vniuersis Christi fidelibus pre-
sentem paginam inspecturis salutem in domino Jhesu Christo. Cum omnium
Christi pauperum uelimus in quantum possumus profectibus insistere, illorum tamen
precipue uolumus utilitatibus imminere, qui ipso (!) uero regi Christo specialius
inherentes continuis non desinunt laudibus famulari. Jnnotescat igitur uniuersis,
tam presentibus, quam futuris, quod nos pro[u]icionem et collacionem triura
mansorum in Penecowe, quos fidelis noster dominus Johannes de Bune hactenus
a nobis iure tenuit feodali^ ecclesie Dargun ob amorem Jhesu Christi eiusque
beate genitricis uirginis Marie et in nostrorum remisslonem peccaminum, necnon
et ad salutem anime domine S. nostre coniugis iam defuncte liberi (!) resigna-
uimus uoluntate, tali siquidem forma^ ut ipsos ratione ho[m]i[n]ii amodo possideal
ab eadem, qui post mortem suam omni contradictione postposita memorate ecclföie
attinebunk Duo uero mansi in Tessecowe, quos a sepedicta tenet ecclesia, ad
ipsam post uioris sue obitum deuoluentur, vnde quolibet anno in natinitate domine
seruicium est eiusdem ecclesie conitentui fa[ciendum]. Yt autem
Digitized by
Google
1252. m
hec donacio a nobis siue a nostris heredibus uel a domino Johanne in posterum
nullatenus irritetur, presens scriptum idoneorum subscriptione testium et sigilli
nostri munimine duximus roborandum. Testes h[ii] aderant: prepositus Amilius,
dominus Jo [Hannes] plebanus ecclesie sancti Petri, dominus Heinricus. de sancto
Jacobo, dominus Godefridus, dominus Heinricus de Dudinge ^ dominus Georgius
de Jorc, dominus Otto de Ghicowe et alii quam plures. Acta sunt hec anno
gratie M'CC'LIF. Datum in Rozstok, kal Octobris XVIIL
Nach dem Origioale im Haupt -Archive za Schwerin. Das Pergament ist an mehreren Stellen rer»
modert und die Schrift an Tielen SteUen ^gefallen, so dass einige Stellen schwer, andere gar nicht zu
entziffern sind. An einer Schnur Ton weissen leinenen Fäden hUngt das zu Nr. 463 in Bd. I abgebildete
Siegel Borwins fast ganz erhalten, bis auf den grossem Theil der Umschrift:
. . . ILLV. «. ROZSTOK
Gedruckt in Lisch Ifekl. ürk. I, S. 98, und in Kosegarten's Cod. Fem. dipL I, S. 953.
1252. September 14. Rostock. 707.
Borwin, Fürst von Rostock, schenkt dem Kloster Dargun die Freiheit^ aus
dm Sabqutßlen hei SXäz Sah zu sieden, und das Eigenthum einer Siedestelh
daselbst, ntä aüen dem Fürsten zustehenden Freiheiten.
Jjorwinus dei gratia dominus de Rozstoch omnibus hoc scriptum visuris
in perpetuum. Ne rerum gestarum composicio decursu temporis euanescat, solet
eam discretorum providencia ütterarum testimonio perhennare. Patefacimus itaque
presentibus, posteris et futuris, quod ob reuerenciam dei et gloriose virginis
Marie et in remissionem nostrorum peccaminum contulimus ac dedimus monasterio
in Dargun perpetuam libertatem hauriendi aquas de puteis salinariis iuxla Suiten
sitis et positis alque perfectam potestatem sal coquendi de eisdem vna cum fundo
et proprietate vnius loci ibidem, quem locum (!) Tratres dicli monasterii vti possunt
et debent pro vtiiitate et necessitate eorum, sicud eis placuerit et visum fuerit
expedire. Quem eciam locum ac omnia alia et singula predicta ab omni exactione
excepimus, nichil nobis iuris, nee posteris nostris in hüs vendicantes, sed omne
ins, quod in predictis habuimus, in monasterium transrerentes, nichil inde sperantes
nisi remuneracionem dei ac nostre anime nostrorumque progenitorum animarum
salutem. Vt igitur hec nostra collacio ac donacio firma et illibata tempore per-
petuo perseueret, eam sigillo nostro et testibus subscriptis roboramus. Testes vero
sunt: dominus Johannes plebanus ecclesie sancti Petri, dominus Hinricus de sancto
Jacobe, dominus Hinricus de Du^dinghe, dominus Georrius de Jor^ck, milites,
et Otto de Ghikowe, famulus, et alii quam plures. Data sunt hec anno gracie
millesimo ducentesimo quinquagesimo secundo, in Rozstoch, XYIIF kal. Octobris.
Digitized by
Google
92 1292. M
Nach dem angebliohen Original im H.-A. zu Schwerin, an welchem, wie an dem Original unserer
Toraufgehenden Urkundennummer, ein Siegelband ron Zwirnfäden hängt, das jedoch nur einen ganz kleinen
Theil der Rückseite des Siegels trägt Obwohl die yorstehende Urkunde yon demselben Fürsten für das-
selbe Kloster, an demselben Orte und an demselben Tage gegeben ist, wie die roraufgehende, weichea
die Schriftzüge derselben ron den yöUig unyerdächtigen Zügen der Nr. 706 sehr ab und gehören ohne
Zweifel frühestens der ersten Hälfte des 14. Jahrhunderts an. Der Ausdruck: „Patefacimus — presen-
tibus, posteris et futuris** ist sehr anstössig; sonst aber liegt gegen den Inhalt kein Verdacht yor.
Das Kloster Dargun erbauete sein Salzhaus gewiss bald, es yerkaufte dasselbe am 24. Juni 1267 (f.
dieses Datum unten). Vielleicht war das wirkliche Original in der ersten Hälfte des 14. Jahrhunderts
bereits halb yermodert (auch Nr. 706 ist sehr schlecht erhalten), und es wurde deshalb durch eine Ab-
schrift ersetzt, durch deren unten umgeschlagenen Rand man dann das echte Sieg^lband zog und daran
den letzten Rest des Siegels befestigte. Di6 oben als anstössig bezeichneten Worte lassen sich aus einem
Lesefehler erklären. — Gedruckt in Lisch Mekl. Urk. I, S. TlOO, Jahrb. XI, S. 273, und in Kosegarten't
Cod. Pom. dipL I, S. 954.
1252. Sept. 25. Ribnitz. 708.
Bortoin, Fürst van Rostock, bezeugt, dass der Bärger Bernhard Schele zu
Ribmtz seine erhobenen Ansprüche auf Güter des Klosters Bersenbrück (bei
Osnabrück) nach rechtlicher Entscheidung aufgegeben habe.
Ijorwinus dei gratia dominus in Rothstocke omnibus fidelibus Christi,
quibos praesens scriptum fuerit exhibitum, salutem in auctore salutis. Quia rex
regum et dominus dominantium nos ad hoc in terris nostris exaltavit, ut pacem
et concordiam inter discordantes reformare debeamus, constare desideramus uni-
versitati fidelium, quod bona venerabilis monasterii in Bersenbrugge^ ordinis
' Cysterciensis^ quae Bernardus Luscus, civis in Ribeniz, impetiit, praepositus eius-
dem ecclesiae coram nobis, sicut iuris dedit sententia^ obtinuit et idem Bernardus
in jnanus nostras sub sacramento baptismatis et fide sua, quam deo yovit^ se obli*
gauit, ut nee ipse nee aliquis heredum vel successorum suorum praefatam eccle-
siam molestare praesumat. Yt autem haec rata maneant et illibata, praesentem
paginam conscribi fecimus et sigillo nostro muniri. Acta sunt haec coram nobis,
praesentibus consulibus et scabinis nostris, in ecclesia nostra Ribeniz, anno domini
M'CC^L^n% Vir kal Octobris. Data in Rothstocke.
Aus der grossen Osnabrückischen Urkunden-Sammlung Henseler*s, T. III, handschriftlich auf der Ofna-
brücker Stadtbibliothek, nach einem Copiarius des Klosters Bersenbrück; mitgetheilt ron £. F. Mooyer
zu Minden, und gedruckt in Jahrb. XX, S. 257.
Das Cistercienser- Nonnen -Kloster Bersenbrück, gestiftet 1231, liegt nOrdlich Ton Osnabrückt
zwischen Vörden und Quakenbrück. — Die Veranlassung und Bedeutung dieser Urkunde ist ganz onge*
wiss ; yielleicht stammte der Ribnitzer Bürger Bernhard Schele aus Westphalen. — Zwei andere Urkunden
vom 9. Aug. 1274 Über den wahrscheinlich zu derselben Zeit entstandenen Streit einiger anderen Ein*
wohner der Stadt Ribnitz mit demselben EHoster siehe unten.
Digitized by
Google
989 1252. 38
1252. November 8. Ratzeburg. 70».
Johann, Fürst von Meldenburg, bestätigt den Verkauf des Gutes Kastahn
an das Dom^Gapitel zu Lubek.
In nomine sancte et individue trinitatis. Johannes dei gratia dominus
Magnopolensis vniuersis Christi [fidejiibus, ad quos sc[riptum peruenjerit, salutem
in uero salutis auctore. Ueritatis amica simplicitas acta legitime sie geri non
patitur, vt postmodum aliqua interueniente calumpnia deformentun Nouerit itaqae
fidelis etas presentium et discat felix successio futurorum, quod quidam ciuis
Lubicensis nomine Sifridus de Ponte emit a preposito Gerharde hone memorie
et a conuentu ecclesie sancte Marie in Campo Solis quandam uillam Karstane
nomine, ita ut cum omni iure et libertate, qua ecciesia eandem villam possederat,
ipse per se et per suos successores iure perpetuo eandem villam et feodali. titulo
possideret. Tamen uenditionis tempore fuit hec uenditionis formula interiecta, vt,
Si iam dictum einem Lubicensem procedente tempore contingeret predictam villam
uendere, ipsam primo teneretur uenalem ecclesie, a qua ipsam emerat, exhibere,
vt sie demum, ecciesia nolente ad emptionem procedere, posset cum alio quo-
cumque emptore de emptionis precio conuenire. Cum igitur quodam tempore
iuxta ea, que dicta sunt, prediclus ciuis Lubicensis preposito Ade et ecclesie in
Caropo Solis villam antedictam, sicut tenebatur, uenalem exhiberet et prepositus
eam emere non curaret, eo quod propler multam distantiam eandem villam ec-
clesie sue reputaret incommodam, consensit in hoc prepositus et conuentus, vt
ciuis dictus villam Karstane decano Lubicensi uenderet, precipue cum decanus
in[ten]deret ad ampliandum diuinum cultum in ecciesia Lubicensi [vicajriam per-
petuam de predicte uille redditibus instaurare. Nos igitur laudabilem intentionem
decani commendantes, venditionem predicte ville decano factam ratam habentes,
volumus eam tam a nobis, quam a quibuslibet successoribus nostris [inui] olabiliter
obseruari, et hoc presenti scripto, sigillo nostro signato, publice protest[amur].
Datum Raceburg, anno gratie millesimo ducentesimo quinquagesimo secundo, sexto
idus Nouembris, presentibus militibus nostris: Godefrido et Johanne fratribus de
Bulouue, Theoderico et Arnolde Oauuen et ciuibus Lubicensibus Rodolfo Wrot,
Gerardo de Jndagine.
Nach dem Originale im Haupt-Archire zu SchweriD. Das Pergament ist an einigen Stellen yermodert
und die dick und lose aufliegende Dinte an sehr yielen Stellen abgefallen, so dass das Ganze nur mit
JSchwierigkeit, aber doch rollständig und sicher entziffert werden konnte. An einer Schnur yon rother
und gelber Seide hängt des Fürsten Johann Siegel, wie an der Urk. yon 11. Sept. 1248. — Gedruckt
in Lisch MekL Urk. II, S. 29 (nach dem Original), und bei Leyerkus I, S. 104 (nach dem Beg. Cap.
JLub. I, 107). — Vgl. Bd. I, Nr. 545.
HeUtakirgUehei ürkuita-ltck II.
Digitized by
Google
94 125d. tK^
11252. Dec. 16. Mirissow. 710.
Buddff Bischof van Schwerin, vergleickt sich mit dem Bischofs Seimich von
Have&erg über die Grenze ihrer Sprengel im Saiden der EHde umi im Lande
Böbd.
x!iin Vertrag zwischen Rodolfo vnd Hinrico, BischofTen zu Zwerin viid
Havelberg, was vor Pfarren in hem Pribezlai lande zwischen Hauelberg vlid
EMena, Jtem im lande h. Nicols^i zu Hobele der BischoflT zu Ifauelberg haben
solle. Ada in cymiterio Mirissowe, anno domini 1252., 17. kal Jtonar?i.
ClandriaD, Protoc. fol. 84'. — Gedruckt bei Lisch, MekL ürk. m, S. 97.
(1252-1253.) 711.
Wilbrand, Erzbischof von Magdeburg, gestattet, in VoUmadit des CardincA-
Legaten Hugo, dem Magdeburger Domherrn Hermann, Grafen von SchladeHr
mehrere Pfründen bis zum Beb^age von 200 Mark Silbers anzunehmen.
Das Privilegium für den Domherrn Hermann, ivelcher später (s. Anfang 1263) Bischof yon Schwerin
-wurde, ist in seinem Wortlaute nicht mehr rorhanden. Hederich fand eine Abschrift desselben im Registmm
ecolesie Zwerinensis auf fol. 91' und notirt daraus in seinem Index Annalium an rerschiedenen Stellen:
^Wllbrandus archiepiscopus Magdeburgensis concedit Uermaono, episcopo SuerioensiV
authoritale Hugonis cardinalis, legati ponlificii, potestatem obtineodi plura beneficia»
quorum tarnen summa non excedat ducentas argenti marcas. — Hugo cardinalis et
legatus Jnnocentii papae. — Animarum curam habenli constitutione concilii generalis non
licere plures digniiatea aut personatus aut benefida habere. — Apostolicam sedem posse
limitare constitutionem concilii generalis. — Hermannus I., episcopus Suerinensis, cogno-
mento de Sciaden, natus nobili familia, canonicus Magdeburgensis, commendatur a morum
grauitate et merilis suis in ecciesiam. Accipit priuilegium obtinendi plura beneficia
comptabilia.*"
Ob seine Citato Ton«fol. 91': „Meneius (?) de Sciaden cler[ic]us et comes** und „Henricus de Werda,
roiles," auch aus dieser Urkunde entnommen sind, ist zweifelhaft, da auf derselben Seite auch des Bischofs
Verpfändung Ton Gralow gestanden hat. — Den Cardinal-Legaten Hugo yon St. Sabina finden wir (ob«n
Nr. 6f(7) als Gesandten des Papstes Innocenz in Deutschland im J. 1252, der Erzbisohof Wilbrand roa
Magdeburg stCM'b 1253, am 5. April (Ann. Erphordens. bei Pertz, Scr. XVI, p. 39).
(1253 — 1261.) 718.
Mechthüd, Herzogin von Braunschweig und Lüneburg, erlaubt dem Kloster
WierJmusen, Fürstentochter zur Erziehung aufzunehmen.
JL/ei gralia M. ducissa de Brunswich ac domina in Lüneburg consangoinee
sue abbatisse totique conuentui in Winhusen salutem et sincere dilectionis affectum^
Loci uestri honestatem conseruare ut decet in omnibus proponentes, vobis pre->
Digitized by
Google
W 1258, ^
sratibiis uinetescat, quod, cam consueludo uestre ecciesie hactenus non seruauerit^
lA inibi pueri aut uirgiiies receple sint aut fuerint edocende, illud immutari
[nj^tentes aliquatenus aut infringi, mediante presentium vobis uniuersis et siogulis
inhibemus^ ne aUquas de cetera uirgines educandas aut etiam instruendas uestrum
in cenobium acceptetis^ nisi forte principis filia illud requireret sue presencie
inpendendum.
Nftoh einer Ton dem Copiar des Klo&ters Wienhausea, im königl. Arthire zu HanDoyer, durdi dea
Bihliotbek-Secretair Dr. Böttger zu HannoTer genommenen Abschrift, gedruckt in Jahrb. XXV,. S. 22. -^
Die Herzogin M. ist Mechthild, Gemahlin des am 7. Jani 1252 gestorbenen Herzogs Otto Puer yon
Braunschweig -Lüneburg, welche am 10. Juni 1261 starb. Diese Urkunde ibt also ungefähr zwischen
1253 und 1261 ausgestellt. Die yon der Herzogin als ihre Blutsverwandte bezeichnete Aebtissin war
Elisabeth, Tochter des Fürsten Borwin I. von Meklenburg; Tgl. Jahrbw XXV, S. Id — 19, und
die übrigen mitgetheilten Urkunden des Klosters Wienhausen, ;Bd. I, Nr. 521, und weiter unten untev
den Daten 1255, Aug. 7; 1265, Januar 3; (1265) Febr. 10.
1253. Febr. iL Alt-Kaien. 713.
Borwin, Fürst von Bestock, verleihet der Stadt [Alt-JKcden ein Privilegium.
Ijoruiniis dei gratia dominus de Rostoch uniuersis presentem paginam
inspecturis in perpebiüm. Cum labor et cura presenti(ar)um, limor et solli-
citudo futurorum animum hominis immemorem constituat preteritorum, dignum
est, ne ea, que gesta sunt, a memoriis hominum dilabantur, [v]t scriplurarum testi-
moniis confirmentur. Nouerit igitur venerabilis etas presentium et discat felix
successio futurorum, quod nos de maturo amicorum et vasallorum nostrorum
consilio, uolentes ciuitatis nostre Kalant profeclibus prouidere et ad omnium in
eadem ciuitate commorantium utilitates modis omnibus laborare, ipsis ab omni
exactione, que schott uocatur, sicut Deutsche (?) habent in consuetudine ciuitat[e]s,
perpetuam conferimus libertatem, ins eis dimittendo, quod consueuit Lubicensis
ciuitas obseruare. Ex vna etiam parte ciuitatis uersus uillam Damme spacium
duorum mansorum ad pascua cum omnibus vtilitatibus eisdem concedimus libere
possidendum; ex altera uero parte ciuitatis ueros terminos agrorum ad ipsam ciui-
tatem pertinentium uolumus expedire. Preterea absoluimus eos a censu de agris in
^ampo Luchowe, uidelicet octo tremodiis, que soluere consueuerunt. Jnsuper
uigilias et custodias de spacio gadiorum castellanorum nostrorum sine expensis et
laboribus ciuitatensium uolumus obseruare, quousque hoc possumus a castellanis
nostris amicabiliter liberare, et ad alia vniuersa commoda sepedicte ciuitatis, prout
melius possumus, uolumus intendere studiose. Huius rei testes sunt hi: dominus
Hinricus prepositus de Posuualck et plebanus de Kalant, dominus Johannes cappel-
lanus de Kalant, dominus Gut[a]nus^, Georgius de Jorck, Jeroslaus et Johannes
frater suus, Gerhardus Wesent, Gerhardus de Snakenborch, milites, Johannes de
Sakenitz, Hinricus Pinaeman, Hermannus Vorradt, Wescelius et Hinricus frater
Digitized by
Google
96 1253. TK
eitis, Petras de Merco, Osborons Rains , Berahardns Pellifex et alii quam plures.
Yt autem hec nostra donatio immobiliter ordinata firmiter obseraetur et a nullit
nostris successoribus in posterum immutetur^ presentem paginam prefatam Ordina-
tionen! et honestorom uiroram testimonium continentem sigilli nostri munimine
roborauimus. Datum in Kalant^ anno incarnationis domini M.CC.L.IIL, ID. idus
Febraarii.
Nach einer incorrecten Abschrift aus der zweiten Hälfte des 16. Jahrh. und einer Uebersetznng iia
H.-A. zu Schwerin« — ^ Statt Gutrinus Termuthen wir Gutanns. — Gedruckt in Jahrb. XII, S. 369.
1253. Febr. 14. Wismar. 714.
Prtbislav, Fürst von Richmberg, verkauft dem Kloster Doheran das Eigenr^
thum des Dorfes Zarchdin mit den Zehnten.
In nomine Jesu Christi. Pribizlaus dei gracia dominus de Bychenberg*
Omnibus hanc litteram inspecturis salutem in perpetuum. Cicius ab humana
labuntur memoria^ que nee scriptis^ nee uoce testium perhennantur*. Ynde notum
facimus tarn presentibus^ quam futuris^ quod ad honorem sanetissime dei genitricis
Marie et in remedium animarum antecessorum nostrorum defunctorum simulque
in remissionem nostrorum peccaminum proprietatem ville ZolcheHn, quam uene-
rabilis abbas Heinricus de Dobran pro trescentis marcis a nobis comparauit, cum
integris decimis et omni iure in pratis^ agris et nemoribus, et sine exactione spe-
ciali vel seruiciis, que ad edificia castrorum pertinent, sicut eandem villam tenebat
in possessione dominus Widekyndus de Walsleve, eidem claustro sancte Marie
videlicet Dobran, ordinis Cysterciensis , perhennem conferimus. Excipimus tamen
iura colli et manus, que specialiter noster aduocatus debet iudicare; sed si con-
silio prouidorum decreuerit pecuniam pro redempcione colli et manuum recipere^
qui pro tempore nosler aduocatus fuerit et successorum nostrorum, tercia pars
cedat abbati iam dicto successoribusque suis, nobis uero alie due residue. Ne
ergo alicuius ignorancie causa in posterum alicui liceat hanc nostram donacionem
infringere, presentem paginam damus sigilli nostri appensione roboratam. Huius
rei tesles sunt: mililes Widekindus antedictus de Walsleve, Martinus de Malin«,
Theodericus dictus Berser, Ywanus de Belowe, Gerardus de Leisten, Henricus de
Rolsted, et Guncellinus sacerdos tunc existens cappellanus. Acta sunt hec m
Wismaria, in die Valentini, anno gracie M'CC^Llir, XVr kalend. Marlii, presi-
denle sedi apostolice Jnnocentio quarto.
Nach dem schon etwas unleserlich gewordenen Original im H.-A. zu Schwerin. An gelben und rothen
seidenen Fäden hängt das Majestätssiegel Pribislays, wie es in Bd. L unter der Urk. Nr. 633 abgebildet
ist. — Gedruckt bei Westphalen III, p. 1496.
Digitized by
Google
115 1253. Z7
(1253.) März 10. Dargun. 715.
Hermarm, Bischof von Camm, verleiht dem Kloster Dargun mehrere Zehnten.
Mermannus dei gratia ecciesie Caminensis electus vniuersis Christi fide-
libus presentem paginam inspecturis salutem in eo, qui neminem wit perire.
Religiosam uitam tenentibus adesse conuenit subsidium temporale^ ne defectus
temporalium eos a sancto proposilo reuocet et robur sacre religionis eneniet.
Cum itaque omnium eorum, quibus auctore deo preesse uidemur, debeamus pro-
fectibus insistere, illorum tamen precipue volumus ulilitatibus imminere, qui uero
regi Christo militantes, ipsi continuis non desinunt laudibus famulari. Hinc est,
quod ad uniuersorum, tam presentium, quam futurorum, uolumus notitiam per-
uenire, quod nos ob amorem Christi eiusque beate genitricis virginis Marie
dilectis filiis fratribus de Dargun, ordinis Cysterciensis, horum mansonim decimas:
XX videlicet mansorum in Dargebant, XXX* in Tescowe, XII in Starsowe, VII
in Wamscin, in Plosseke VI, in Toisin 1111% in Bronsowe IUI, in Conerowe
duorum, duorum in Doliz, vnius in Leuin, unius in Bicclessowe, vnius in
Dronevis, cum omni iure nostro contulimus in perpetuum possidendas, integro ac
sano consensu capituli nostri ac nostre Caminensis ecciesie accedente. Huius rei
testes sunt: domnus Willehelmus quondam ecciesie nostre episcopus, Goderridus
^ecanus, Adolphus prepositus in Dimin, Burchardus prepositus in Cladessowe,
Fridhericus, Hermannus, Johannes canonici et ceteri canonici omnes* Ne autem
super hac nostra donatione aliqua in posterum predictis fratribus possit calumpnia
suboriri, presentem eisdem paginam cum nostro sigillo ac sigiUo nostri capituli
contulimus roboratam. Datum in Dargun, per manum magistri Lippoldi notarii
nostri, anno gratie WCdiV^ VI. idus Martii, electionis nostre anno secundo.
Nach dem Originale im Haupt -Archire zu Schwerin. Die beiden Siegclbändcr sind yon Fäden aus
sehwarzer und hellrother Seide und weissem Lein. Des Bischofs Siegel ist parabolisch: unter einem drei-
fachen Bogen, der auf zwei dünnen, gedrehten Säulen ruht und auf welchem drei Kirchengiebel stehen,
ist des Bischofs Bild in ganzer Gestalt, in weitem Gewände, mit einer niedrigen Kappe auf dem Haupte
und einem (Palm-?) Zweige in der rechten Hand Tor der Brust dargestellt. Umschrift:
^ haRODRNvs. Dai. Qim. onoDiNaN. aaaa blos
Das Capitel-Siegel ist abgefallen. — Nach unserer Nr. 671 gab der Papst Innooenz IV. erst am 19. Febr.
1251 Ton Lyon aus dem Bischöfe Rudolf Ton Schwerin den Auftrag, die Resignation des Bischofs
Wilhelm ron Camin anzunehmen und eine neue Bischofswahl zu Teranlassen. Da nun „Wilhelm us dei
^atia Caminensis ecciesie episcopus** dem Kloster Colbaz im Jahre „M^CC^'LI^,*' „primo idus Marcii,
pontificatus nostri anno quinto,** noch Zehnten yerlieh (Kosegarten, Cod. dipl. I, S. 919, und Dreger,
S. 326, nach der Colbazer Matrikel), so fällt seine Abdankung und Hermanns Wahl nach dem 1 5. März
12 51. Andererseits aber fallen diese Yerhandlungen auch noch ins Jahr 1251. Denn „Hermannus
dei gratia Caminensis ecciesie electus" gab eine Urkunde fflr die Bflsserinnen zu Prenzlau: „in Dargun^
muDO gratie M^CC^LI^, mense Decembris** (Kosegarten I, S. 934, nach dem Original); und in Ueber*
einstimmung mit unserer Annahme ist eine Urkunde des „Hermannus dei gracia Caminensis ecciesie
electus" fflr das Kloster Beibuk (bei Kosegarten, I, S. 939, nach der Matrikel des Stiftes Camin), datirt:
«anno domini millesimo dueentesimo quinquagesimo secundo, sexta feria ante Inuocauit [Febr. 15],
«lectionis nostre primo anno.** Noch genauer kann man behaupten, dass die Wahl Hermanns zwischen
Digitized by
Google
m 1353. vr
de» 15. März und dem 9. Jul. 1251 geschehen sei; denn «Hermannus dei gratia episcopttg.
ecclesie Caminensis'' gab dem Kloster Bukow eine ia dessen Matrikel erhaltene Urkunde: „in Dargun;
,wamü gratie mifleftimo ducentcsimo quioquagesimo teriio, septimo idut Julii, electioais nostre anno
tertio" (Kosegarten I, S. 968). — Hieraach kann nun aber die Jahreszahl 1251 in unserer yorstehendea
Urkunde, obwohl sie sehr deutlich im Original steht, nicht richtig sein, sondern die Urkunde muss, wie
schon Quasdt in den Baltischen Studien X, Hft. 1» S. 169 flgd., behauptet hat, im Jahre 125S gegeben,
sein. Sehr auffallend ist das Datum einer von Dreger (S. 313) mitgetheilten Urkunde, welche so beginnt r
fiermannus dei gracia Caminensis ecclesie episcopus et Bamym eadem gracia dux omnibus in per*
petuum. Notum sit yniuersis, quod nos de consilio fidelium nostrorum super Umitibas terrarum Stargard
et Massow, Firis et Lipene et decimis quarundam villarum — — — anno domini millesimo ducentcsimo
quadragesimo nono, in die sancte Eufemie virginis, in opido Demine, coneordauimus in hac forma:
lunites terrarum** eta Die Urkunde selbst hat am Schlüsse kein Datum, und die Zeugen weisen sie
Dach Quandt (Balt Stud. X. 169, XI, H. 2, S. 129) ins Jahr 1253 oder 54, Hermann nennt sieh aach nidii
mehr „electus**. Aller Wahrscheinlichkeit nach hat er im Jahre 1249, wenn diese Zahl echt ist, für
den Bischof Wilhelm verhandelt, die Urkunde aber erst etliche Jahre später, nachdem er selbst längs!;
Bischof geworden war, ausgestellt. — Gedruckt ist unsere Nr. 715 bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 8^, und
bei Kosegarten, Cod. Fom. dipl. I, S. 958.
1253. April 15. Wordingborg. 716.
Christoph, König von Dänemark, versichert die Bärger zu Wismar der Freiheit
vom Strandrechte und derselben Privilegien, welche die lAlbischen in seinen
Reichen haben.
Cristoforus dei gracia Danorum Slauoruraque rex omnibus presens scriptam
<;ernenlibus in doraino salutem. Vt ea, que gerunlur in tempore, ne simul Irans-
eant cum tempore et euanescant, debent litterapum testimonio perhennari. Hinc
est, quod dilecti soceri nostrF domini Johannis Magnopolensis meritis exigentibus
ac precibus inclinati, ciuibus suis Wismarie graciam specialem facientes, conce-
dimos eisdem hanc libertatem, quod, si forte aduersitate ipsis i[m]minente sub
aliqua regni nostri parte naufragium paciantur, omnia, que de bonis suis ab in-
clemencia maris et tempestate poterint extrahere, sibi vsurpent et vsibus ac vti-
litati sue conseruentur. Jnhumanum enim esse videtur et impium, si bona ali-
quorum hominum periculoso labore conquisita ab aligenis pietate remola per
auariciam rapiantur. Jnsuper eciam omnia iura et easdem libertates ciuibus
Lubicensibus a patre nostro felicis recordacionis Woldemaro et a nobis concessa
eisdem ciuibus Wismarie in Scanore et aliis regni nostri partibus, prout in litteris
nostris super hoc confectis plenius continetur, iiberaliter concedimus cum effeclo,
prohibentes districte sub optentu gracie nostre omnibus terrarum nostrarum ad-
uocatis et exactoribus, ne quis ipsos super hac concessione nostra aliquatenus
andeat molestare. Yt autem hec donacio nostra dictis ciuibus concessa debitam
habeat firmitatem, presentem paginam nostro sigillo duximus roborandam. Datum
Wortingborgh, anno domini M'CC'L^Ur, XVII. kalendas Maii.
Nach der Abschrift im Wism. Priy.-Buche mit der Ueberschrift : .De libertatibus habendis in Daoim^.
Digitized by
Google
m
1253.
W
1253. Mai. 717.
Bernhard vfnd Adclf, Grafen von Danneherg, sehliessen mit der Stadt Läbek
einen Waffenstillstand mit vierzehntägiger Kilndigungsfrist.
ij, et A: dei gralia comites in Dannenb[e]rg consulibus ac communitali
ciuitatis LvbiceDsis cum beniuolo afTectu salutem in domino. Mandatum dominorum
^ostrorum marchionnm de Brandeburg ^ recepimus in hac forma, ut Ireugas vo-
biscum seruemns ad tempus. Quorum precibus ac mandato in omnibus cupientes
annuere, vobis intimamus, quod treugas vobiscum libenti seruabimus animo, ita
ut interim burgenses vestre ciuitatis libere et absque omni impedimento, vbi--
eumque voluerint, negociis suis peragendis, nullo a nobis aut a nostris habita
timore, valeant euagari; quas tamdiu inuiolabiliter intendimus obseruare, quousque
dominis nostris marchionibus personaliter super eo loquamur, et ipsas treugas
nostris litteris patentibus nos retractare contingat. Petimus igitur, ut interim ciues
nostrarum ciuitalum eadem libertate gaudeant a vobis ac^ a vestris et plenum
habeant ducatum ad ciuitatem vestram eundi et redeundi pro^ suis mercimoniis
exercendis. Ceterum decrevimus, dum sepedictas treugas retractari contingit^
quod ipse treuge post hoc ad XIIIP dies ex vlraque parte inviolate teneantur^
vt medio tempore eines vestre ciuitatis cum bonis suis, et nostrarum ciuitalum
similiter ad propria redire valeant indempnes. Vt autem treuge prelibate omni
subtilitate exclusa ex parte nostra et nostrorum iuviolabililer obseruentur, pre-
sentem paginam in sufliciens testimonium sigilli noslri appensione fecimus roborari.
Datum anno domini M"* CC° LlllV niense Maio.
Nach dem ÜB. der Stadt Lübek I, S. 180, aus der Urschrift, auf der Trese zu Lübek. — An
FergamcDtstreifen hangen zwei Siegel aus ungeläutertem Wachs:
1) das schildförmige Siegel des Grafea Bernhard yon Danneberg mit einem rechts gekehrten, auf-
steigenden Löwen, mit der Umschrift:
Hh Sie.L. CO....S Ba D. Dö . DK. ...«RH
2) das hieneben abgebildete Siegel des Grafen Adolf von Danne-
berg, wie es an der Urkunde vom 9. Juni 1266 noch ziemlich yoll-
stAndig erhalten ist, ein kleines rundes Siegel, rechts mit einer Tanne
auf einem Berge, vor welcher links ein aufgerichteter Löwe steht.
Yon dem Abdruck an der gegenwärtigen Urkunde waren 1862 nur
noch geringe Bruchstücke yorhanden, welche jedoch hinreichten, um
das Siegel sicher bestimmen zu können. — Vgl. Nr. 718.
Im ÜB. der Stadt Lübek, I, S. 180, ist nach dem Original auf
der Trese (welches sein Siegel nicht mehr am Siegelbande hat) der
vndatirte Entwurf oder das Begleitschreiben der beiden Grafen abge-
druckt, welches mit der yorstehenden Urkunde (von unwesentlichen
Abweichungen abgesehen: ^ Bland enborch , ^ac, ^pro fehlt) gleich
lautet bis exercendis, dann aber folgenden Schluss hat:
exercendis. Sicut autem uobis super eisdem treugis
IHteras nostras patentes ad nos destinamus, ita rogamus^ ut nostris hominibui^
cauentes super firma pace litteras patentes uestre ciuitatis nobis remittatis.
Digitized by
Google
40 1253. 718
(1253.) 718-
Bernhard und Adolf, Grafen von Danneberg, achreiben an die Stadt Lübek
tcegen eines angeblich von ihren Leuten begangenen Pferdediebstahls und bitten,
wenn der Stadt durch ihre Leute Schade zugefugt sein sollte, deshalb zur
Ausgleichung zwei Bürger ncuJi Neustadt Olewe zu senden.
£• et A. dei gralia comites et domini de Dannenberch consulibus et burgen-
sibus in Lubeke vniuersis paratem ad obsequia voluntatem. Yos litteris veslris
nobis demandastis, quod serui nostri prope uestrain ciuitatem equos spoliassent;
sed illi senil, quorum nomina scripsistis, non sunt serui nostri, nee in nostra
terra morantur, nisi vnus, qui uocatur Johannes de Mostyn: ille noster seruus
non est, nee nostra familia, sed est in pane domini Gerardes de Boyzemer. Si
lUe fuerit cum eis, nos nescimus. Noueritis, quod idem Johannes premissus pro
iilo delicto satisfacere debet, nisi quod sentencia iuris eundem non posset attingere.
Mandamus ellam uestre vniuersilali, si dampnum ullum fuerit uobis iliatum, nobis
duos homines de uestra ciuitate sub nostro ducatu transmittatis, et si forte ipsos
ad nos transmittere formidatis, petimus tarnen, ut ipsos ad Nouam Ciuitatem
Chlewa mittatis. Nos ipsos ad nostram terram in bona custodia ducemus et cum
eis bona uestra, si fuerint ablata, per nostrum dominium querere non desistemus^
nisi restituantur.
Nach dem ÜB. der Stadt Lübek, I, S. 181« aas dem Original auf der Trese su Lübek, wiederholt
in den Jahrb. X, S. 208; Tgl. daselbst Lisch, S. 188 flgd. Aus dem Pergament sind zwei schmale
Streifen geschnitten, an denen
1) an erster Stelle das Siegel fehlt,
2) an zweiter Stelle das zu der nächst voraufgehenden Urkunde Nr. 717 abgebildete runde Siegel
des Grafen Adolf mit einem Löwen ror einer Tanne h&ngt Von dem Siegel an der gegenwärtigen Ur-
kunde, welches schon sehr zerbrochen ist, war. 1862
gerade noch das Stück übrig, welches die charakterische
Tanne auf dem Berge zeigt. — Die Lübeker Heraas-
geber nehmen mit Recht an, dass diese Urk. in die
Zeit des Waffenstillstandes falle, rgl Nr. 717.
Die Torstehende Urkunde ist uns deshalb wichtige«
weil in derselben die frühere gräflich schwerinsche, jetzt
meklenburgische Stadt Neustadt, welche zum Unter-
schiede Ton der Neustadt Schwerin im 13. und 14. Jahrh.
Neustadt Glewe hiess, zuerst genannt wird. Zur
Geschichte der Stadt gehört auch das hieneben auf
Kosten der Stadt und bei Milde: Siegel des Mittelalters
IV, Taf. 20, Nr. 55, abgebildete grosse Siegel derselben«
welches schon am 21. Not. 1300 rorkommt, aber sicher
aus der Zeit der Gründung der Stadt stammt und ge-
wiss schon 1253 im Gebrauche war; es führt in der
Umschrift ebenfalls den Namen Glewe, d. i. den
Namen des Dorfes, auf dessen Feldmark die Stadt ge-
stiftet ward. Das Siegel, dessen Originalstempel Tor
etwa einem Vierte^ahrhundert aus dem See au%efischi
ist, zeigt in schOner Zeichnung und Grarirung, welche
Digitized by
Google
m 12<»9. 41
T9II der tflohtigeo Kuotibildiing am Schweriner Hofe zeugen, den Kopf des Apottali Petmi mit emem auf-
gerichteten Schlüssel an jeder Seite und die Umschrift:
»ii sieiLLV© . nova civitatis • etawa
Der Torletcte Buchstabe ist jetzt im Stempel unklar, aber nach alten Abdrücken sicher ein W, nicht
«in V, wie bei Milde a. a. 0. Vgl. Lisch, Maltsan. Urk. I, S. 113, auch Masch bei Milde a. a. 0., S. 40.
1253. Mai 11. Lübek. 719.
Die Stadt Lübek verspricht, Travemünde mit dem Thvrme und der dortigen
Fähre, so toie der Herrenfähre, Jedoch mit Ausschluss des Priwaüs, den Grafen
Johann und Gerhard von Holstein und Stormam gegen Ersatz der auf den
Bau des Thurms verwandten Unkosten wieder abzutreten, sobald sie nicht
mehr Vögte der Stadt sein wfürden*
— — Locus vero, qui Priwalk dicitur, in eodem statu permanebit, sicul ante
administracionem ciuitatis fuit et a fundacione ciuitatis fuisse dinoscitur. — —
Aus dem roUstfindigen Abdruck im U.-B. der Stadt Lübek I, S. 179, nach dem Original auf der
• Trese, an dem noch die meisten Siegel hangen. — Gedruckt: Schlesw.- Holst. -Lauenb. ürk.- Sammlung I,
& 66. — Vgl. unsem Bd. I, Nr. 822.
1253. Mai 13. Assisi. 720.
Fajfst Innocenz IV. befiehlt der gesammten Geistlichkeit, den Oistercienser^
Orden nicht in seiner Befreiung von den geistlichen Gerichten und deren
geistlichen Strafen zu stören.
Innocentius episcopus, seruus seruorum dei, uenerabilibus fratribus archie-
piscopis, episcopis, ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, decanis, archidiaconis,
prepositis, archipresbyteris, ofBcialibus et vniuersis ecclesianim prelatis, ad quos
lUtere iste peruenerint, salutem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii . . abbas
€istercii eiusque coabbates et conuentus uniuersi Cisterciensis ordinis suam ad
nos querimoniam destinarunt, quod, licet eis a sede apostolica sit indultum, ut a
forensibus conuentibus sint immunes, nullique liceat in eos uel eorum monasteria
seu fratres inibi commorantes excommunicationis^ suspensionis aut interdicti contra
id, quod ab origine ordinis obseruatum fuisse dinoscitur, sententias promulgare,
que si promulgate fuerint, decernuntur per huiusmodi indulgentiam irrite et inanes,
ttos tarnen eorum quieti et libertatlbus, de quo miramur, non modicum inuidentes
ac molientes infringere indulgentiam sepedictam, in eos contra indultum huiusmodi
de facto predictas sententias promulgatis, quos ut fatigetis laboribus et expensis,
Interdum ad forenses conuentus accedere, quandoque sententiarum uestrarum
f^^ecutiones, quacumque sint auctoritate prolate, suscipere inultos compellitis pro
MeUenbirglichet Vrknadei-Boch H. G
Digitized by
Google
fi2 fflsi Itl
ne^re ar^itrfo liöImHatis, quaniqaain ex gf^^rtU, qtidt! |rasö«^tee idlb^
Stolice sedis mandato teneamini eosdem in suis liberlatibus et priuüegiitf conira
prauorum pressuras et molestias defensare. Sioque fit^ ut indiilgentia concessa
eis causa solacii et quielis sil ipsis, nobis contfa tpsam <{intsi eotasphnntikiis,
causa dispendii et laboris. Cum igitur, sicut in lege dicitur, parum sit in ciuitate
ius esse^ nisi qui illud tueatur, existat^ dignumque ac conueniens uideatur^ ut
iädulgentie ac priuilegia, que deuotis et benemerilis indnlgentur, contra prieisvMip-
torum audatiam ipsos, cum expedit, tueantnr: vniuersitatem ueslram rogamus,
monemus et hortamur attente per apostolica aobis scripta in uirtute obedientie
dislricte precipiendo mandantes, quatinus priuilegia, indulgentias et libertates eis-
dem üb apostolica sede concessa ac eorum consuetudines rationabiles et antiquas
firmas et illibatas eis de cetero pro apostolice sedis et nostra reuerentia obser-
uantes, ab eorum super premissis coactione ac molestia penitus quiescatis^ ita
quod ipsi concessa eis ualeant tranquillitate gaudere, ac super hoc per sedem
eandem non oporteat aliter prouideri. Datum Asisii, IIL idus Maii, pontificatus
nostri anno decimo.
Nach dem Origioal im Haupt -Archir zu Schwerio. Das Sitfgel, weldies an roihen und geU>6n let*
denen Fäden hing, ist yerloren gegangen. — Gedruckt bei Westphalen, Mbn. ined. III« p. 1575, in einem
Transsumpt, welches im Diplomatar. Doberan., fol. LIX\ folgenden Eingang und Schlust hat:
„No8 Johannes prepositus Butzowensis, Hermannus plebanuB sancte Marie in Rozstoc, Antonius
„plebanuB lancti Nycolai ibidem tenore presentium recognosoimua protestantes, qnod littenu do-
,,mini Innocencii pape quarti non rasas — — yidimns — — • , SeMoMs: Ho« igitvr
„prefati J[o]hannes prepositus Butzowensis, Hermannut plebanut sancte Marie in Rozstoc ei
^Antonius plebanus sancti Nicbolai ibidem huitf prot^ttationi nostre 'super premissis rogati »
^renerabiÜbus domino ab bäte et conuentu monasterii de Doberan sigilla nostra eoncessimna ap-
„ponenda. Datum Rozstoc, anno domini M^ CCC^ quinto."
1253. Mai 15. 781.
Nicolaus, Fürst von Werk, schenkt dem Kloster Dargun das Dorf VippemSiz
zwm Ersätze für den bisher streitigen und nun an die Stadt Malchin äbge-
treteffien Wald hei Gthw.
JNicolaus dei gracia dominus de Werle omnibus in perpetuum. Notmn
esse vniuersis hanc litteram visuris yolumus, quod, cum questio verteretiar inter
ciuitatem nostram Malechin et ecciesiam Dargunensem de silna, que sita äst inler
curiam Chylou et ciuitatem Malechin, discordiam Ulam terminauimus in hidUs
modum: villam Yipperniz, cum octo mansis et cum terminis suis, cum omni ioVe
in restaurum illius silae dedimus ecclesie Dargnnensi perpetuo possidendato.
Super cuius rei facto ipsi ecclesie presentes sigillo nostro dedimus roboraüÄ.
CuFUs rei testes sunt: Hartuuicus plebanus de Lawe, Johannes WIpis, JohanntS
Digitized by
Google
d^'Qlppelm, Johannes BaroU, Hinricus de Vitzei^^, "Nl^i ett i^i i ijßiylp EHujöüM
DWanno domini STCCTLni^ idus Maii.
Nach dem Original im Haupt-Ardür zu Sohwerin. An lelneoen F&den hängt das in Bd. I' zu Nr. 514
abgebildete schildfOnnige Siegel, mit der Umschiilli
^ SieiLLVM * DOGDINI * NIQOLÄI o Da ♦ .,RLQ
125a Juni 18; MeUenburg. 7SS^|
zum m Mstehdarf erhcmfte Hufen und^ scherücbx demselben .seiue^ OefiechHjßoM^
ä/mmi ausgmommmdas Beckt.cm HavditmdJBtdg.
In nomine sfincte et in4w(}ue trinitalis* Amen. Johannes dei graciac
d^mipus Magnopolensis vnuier^is criistifidelibu? presentem pagpinam inspecturis im
Perpetuum. Quoniani inter omnia yirHitis opera karitatis virtiui opünet prinei-
patum, eapropter ad noliciam singulorum, tarn presencium, quam futurorum, per-
uenire yolumus, quod nos propter opera karitatis, videlicet hospitalitatis precipue
et yere compassionis, que in domibus constructis ob honorem sancti Spiritus erga
pauperes et maxime debiles exercentur, duos mansos apud uUlam Metenstorp
p^ü* pias elemosinas et subsidia de;uotomm empQionis« tytulo comparatos et pro-
prietatem nostram, quam* in eis habnimus, ad domum sancti Spiritus, que sita est*
in Wismaria, contulimus in perpetuum sine calumpnia possidendos*. Quiequid
eciam iuris nostri fuerat in illls mansis, pro remedio anime nostre et parentum^
et heredum nostronim ad pretaxatam domum assignauimus eo iure, quo bona
aliarum ecclesiarum in dominio nostro concessimus possidenda, saluo tarnen iure
nostro, quod in manum et in coUum accidere dicitur, et excepto. Yt igitur hec
nostre concessionis donacio rata et inpermutabilis perseueret, scripta presencia
sigpi; nostri appensione roborata conscribi iussimus nunc et perpeloa^ yalitura.
Huius donacionis testes sunt: episcopus Zambie The[t]wardus^ nomine, Bernardus
de Walie, Hinricus ) dictus Pk*en et frater suus Godescalcus, (Mricus Hlawe et
frater suus Tdidericus, Aluericus de Protzeka, Benedictus de Rodenbeke, milites
no^tffiv, et > alii Iay4{i quam plures. Actum dominice incamacionis [anno]' W C(?
If III. Datum in Mekelenborch, XIIII. kalendas Julii, indlctione yndecima.
Nach der Abschrift im PriY.-B. der Stadt^ Wismar mit dem Rubrum »De duobus mansis apud villam
[ Mttenatorp «sitia ia<L dcWMim aanoti. Bpiritu^ comfaratis** und dem Fehler r ^ Therwardus (rgL Nr.* 726). — '
«^Hm^pt feW^i,— G«dff»cKt in,8chlA4em P. It I,, & 652.:
Digitized by
Google
125% /oni 24. Dernmin. ß^M^^- 7S3.
Barnim und Wartislav, Herzoge von Vorpommern, bestätigen dem Kloster
BukotJD seine Güter und Gerechtsame.
JDarnim et Warlislaus dei gratia Slauorum ac Dyrainii duces — — —
— — — — . Nos — — — ad pelitionem et instantiam venerabilis patris
Henrici abbatis de Dargun et conuentus loci eiusdem claustro Bucowe, quod ab
honorabili viro domino Swantopolco cognoscitur esse fundatum, cuius cum loci
proprfelas ad nostrum dominium dinoscitur pertinere^ ne autem läudabile ac deo
placilum propositum per nos impediri videatur, prefato loco Bucowe, necnon
et possessionibus ad ipsum pertinentibus, yidelicet Bonsowe, Pristowe, Damerowe^
Bobolin et Wich, cum omnibns attinentiis — — — et quicquid in eis iuris ha-
buimus, presenti scriplo renuntiamus, ita sane ut, si terram in posteram, in qua
sepius nominatum Bucowe situm est, ad nostrum dominium redire contingeret,
omnes possessiones ad ipsum Bucowe nunc inpresentiarum pertinentes, vel quas
in posterum iustis modis potuerit adipisci, cum omnibus liberlatibus suis, quas
contulit eis sepedictus dominus Swantopolcus, — — — — ratas habebimus et
immunes. — — — —
Nach der Matrikel des Klosters Bukow rollstäDdig abgedruckt bei Dreger, S. 344, und bei Kose-
garteD, Cod. Pom. dipl. I, S. 965. — Das Kloster zu Bukow war damals ooch nicht gaoz zu Stande ge~
kommen. Denn „Herniannus dei gratia episcopus ecclesie Caminensis^ schreibt in seiner Urkunde, d. d.
^Dargun, anno gratie millesimo ducentesioio quinquagesinio tertio, septiroo idus Julii, electionis nostre anno
tertio" (Dreger, S. 343, Kosegarten, Cod. Pom. dipl. I, S. 968; Tgl. unsere Note zu Nr. 715): „do-
oimas trecentorum mansorum cum omni iure, quod in eisdem mansis habere yidebarour Tel habuimos,
iurisdictionis Tidelicet temporalis siue spirituaUs, de nostrorum pleno consensu canonicorum capituli Cami-
nensis ordini Cisterciensi confirmamus in loco Bukowe ad monasterium de nouo construendum et
ad conuentum ibidem eiusdem ordinis collocandum ".
1253. Gel. 11. 724.
Christoph, König von Dänemark, sichert dem Grafen Gumdm von Schwerin
für zu leistende Dienste Besitzungen in Haraldstat und Worthurg zu mit den
Hebungen aus Jerslefherred in Jüdand und andern Gütern, bis zum Betrage
von 1000 Mark jährlich.
C* dei gralia Danorum Sclauorumque [rex]* omnibus hoc scriptum cer-
nenlibus in domino salutem, Significamus vobis, quod nos dileclo nobis domino
Gyncelino comili de Zwserin omnes possessiones in Haraeldslalh et Worthburgh
cum exaclione in Jarlofherailh in Jucia concesserimus cum omni iure noslro
Digitized by
Google
lifiere conseraandas, quamdiu ipse se nobis in obsequiis nostris deuotum ex-
hibuerit et fidelem; et si diele possessiones cum exaetione memorata non possint
annuatim soluere mille marchas denariorum, nos dicto comiti de aliis bonis nostris
preuidebimus supplementum , ul singulis annis a nobis liabeat mille marchas de-
nariorum sub forma superius prelaxala. Jn cuius rei euidentiam presentes litteras
sigillo nostro fecimus communiri. Datum anno domini M"" CC*" L"" Iir, V idüs
Oclobris.
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. An einem Pergamentstreifen hängt das zum Theil
zerbrochene Doppelsiegel des Königs Christoph I. von Dänemark, wie es bei Thorkelin, Dipl. Arna-Magn. I,
Jab. II, Nr. 7, abgebildet ist: der König auf dem Throne, Umsohrifl:
Hh ORISTOFORVS : DQI <3R — X
Bs. : auf einem mit Herzen bestretteten Schilde 3 gekrönte Leoparden; Umschrift:
SQLÄVORVM . 0' . R«e . .
1 Das Wort rex fehlt im Original.
(1253?) 785.
Vogt und Math der Stadt Hamburg machen dem Rathe der Stadt lAibek Mit-
theüungen über die Verhandlungen mit dem Grafen Johann von Holstein.
ijLoneslis viris et discretis consulibus in Lubeke eorumque amicis dilectis
aduocalus et consules in Hammenburg cum dilectionis constancia et quicquid
possunt obsequii et honoris. Honestati uestre declarescat, quod nobilem uirum^
dominum noslrum et uestrum^ dominum Jo[hannem] comitem premuniuimus de
congregatione comitis GunceHni, et diuersas causas sibi^ vobis et nobis ytiliores
tractauimus una cum ipso. Et cum idem dominus noster comes in continenti ad
uos Sit venturus, petimus, ut ea, que uobis et nobis sint ytiliora, cum eo finaliter
tractetis. Cum autem aliquos rumores bonos et utiles percipimus, vobis, sicut
nos litteris vestris rogaueratis, demandabimus in continenti.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 132, aus dem Original auf der Trese zu Lübek. Die Her-
ausgeber des Lüb. U.-B. setzen diesen Brief mit Recht in die Zeit der Vogtei der holsteinschen Grafen
Johann und Gerhard über Lübek, welche durch die Urkunde dieser beiden Grafen Tom 22. Febr. 1247
[daselbst S. 120] zuerst beurkundet, 1253, Mai 11, [s. oben Nr. 719] ausdrücklich bezeugt wird und
-wohl erst im Jahre 1261 yOllig gelöst ist. Zweifelhaft aber ist die genauere Zeitbestimmung, zumal der
Ausdruck „congregatio Guncelini"* seiner Unbestimmtheit wegen kaum zu deuten ist. Weil wir yer*
muthen , dass die Worte über Gunzelin irgendwie auf. seine Theilnahme an den Uändeln Dänemarks mit
Lübek und Holstein 1247 — 1249 und 1253 (Dahlmann I, S. 409) Bezug haben, so geben wir diesen
Brief neben der einzigen hiesigen Urkunde [Nr. 724], welche Gunzelin's Thätigkeit in jenen Kriegen be-
rührt, lassen aber dahin gestellt sein, ob nicht derselbe schon während des ersten Krieges (1247 — 1249,
ygl. Bd. I, Nr. 596) geschrieben ist. Nur möchte der im Lüb. U.-B. dafür angegebene Grund, dass Graf'
Gerhard, Johannas (jüngerer) Bruder, gar nicht berücksichtigt sei, während sonst immer beide zusammen
genannt würden, nicht für 1248 oder 1249 und gegen 1253 entscheiden; denn es ist hier ja nur yon
Digitized by
Google
•iofr #i||i^|pf^,UBtoliiuiai«9ff.iir R^, iib4; wi^irad 1246 (Hftmb. Q.-B. I, S. 453) mid ml 22. IJpNk
1247 tehon beide Grafen ftoftketea» ifldeii wir doch rom Gral^ Johaon . alleta aufgestellte Urkunden nie^ ^
ov in der •mgemtmmtmm Zeit, tendem aneh nodi Itio, tm 19. Mai (ü.^ der Stadt LOek h S. 144)^
f^i^^an^ d. 8ep^ 1263 (Lappenbeisr, Hdif^. U.-B. I, S. 481), -r Dec A^ufa^ d^et« Brief »#qM« «¥*u
a^f, die £re$piiAM des Jabret 1274 beziehen« welche im U.-B. der Stadt Labek II. p. XXy gi^äuMf^ii^^
fcbeittt d^ Ausdruck «dominum nostrum et restrum" zu widersprechen, da die Lfibeker seit dem Jahre -
126^ (U^'B. dtr Stadt Lfibek I« 8. 294 und & 316) unier der ScbirmTogtei der Heraofe Albreehi d^ Gc
▼fq.Brafttsebwf^ und Johann ron Liatbuig standen^
1258. Oct. 16. MeUenburg. 72«.
Johann, Fürst von Mddenburff, verleiht dem Johamda- Kloster zu Dibek cmj
Bitten des Bitlers Gottfried von BuUnn das Dorf Küssow mit der MvJde.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Magnopolensis omnibus presens scriptum visuris uel audituris prosperis semper
gaudere successibus cum salute perhenni. Quoniam labilis est memoria hominum
et labitur simul cum tempore labente, necesse est, ut scripture testimonio com-
mitpilplur, quod perpetuis temporibus conseruari debet inviolatum. Nou^rit igUur.
pr^^en^ etas fidelium et discat felix successio futuromm, quod nos ad instanciam
et peticionem dilecti et fidelis nostri Godefridl de Bulowe et ob dilectionem
ciuitatis Lubicensis contulimus abbatisse et monialibus Cysterciensis ordinis in
Lfibeke villam Kuzowe cum omnibus suis attinenciis^ terminis, pratis, pascuis,
sifrls^ cultis et incultis^ aquis, molendino et iudicio, cum omni iure et libertate,
sicut ad nos pertinebat, perpetuis temporibus libere et quiete possidendam, ex-
cepto iudicio colli et manus, de quibus due partes nobis cedent et tercia pars
ipsiufl; iudicii cedere debet sepedicte abbatisse et monialibus Gisterciensis ordinis
in; Lubeke,, insuper de quatuor mansis tantum nobis seruicia conseruantes. Vi
aiitem pr^^icta donacio a nobis et nostris successoribus rata et inconuulsa per^
mfineal et robur perpetue firmitatis obtineat, nos presentem paginam hinqinde
conscriptam cum testium annolacione et sigiUi nostri appensione in sqfiipiens
teßtimonium duximus communire. Huius. rei testes sunt: venerabilis dominus
Thetwardus episcopus Zambie, dominus Nicolaus de Reineuelde quondam abbas
in^ Dargun, Bernardus de Walie, Aluericus de Proceka, Godescalcus Preen, Theo-
dqricus Clawe et Olricus frater suus, Benedictus de Rodenb[eke] ^ et aUi quam
plures milites et fideles nostri. Datum in Mekelenborch, anno dominice incama-*
cionis M^CC^ quinquagesimo tercio, octauQ ydus OctobrisJ
Nach dem U.-B, der Sta^t Lübek lU^ S. 9» aus dem au! ider .Begi«tratur zu Lübek aufbewahrten
Capiariuf des St. Jolvm^*' Boosters dastibst. Dieser gibt , ohne Zweifel falsoh: ^ Bodenborch. — Ueber
diy^ Tcum^gon Abt,Nicalaus T9Q.Di^un,Tgl% uos^rq Bd. I, Nr. 5$1, 563 und ,614..
Digitized by
Google
MtSi. Dec. 26. TtT.
Gvfizeim, Graf von 8chu)€irin, verleiht dem Kloster Zarrentin das Eigentkum
des jyorfes Wokendorp, welches dasselbe von Bätbert von Zarrentin tmd von
den Brüdern Johann und Hermann BaUc gekauft hat.
(jr» dei graUa comes Zwerinensis omnibus presens scriptum intiientibus
eternam in doiniiio salutem. Ut ea, que geruntur in tempore, non labantair a
memoria labente tempore, scriptorum testimonio debent perhennari. Notum esse
uolumius, quod prepositus, abbatissa et conuentus sanctimonialimn in T^iteraetin
uillam slauicam sibi contignam Wokeiidorpe nuncapatam suis denariis cönparauit:
primo erga Ratbertum de Tstemetin nouem mansos pro XXXX^ quinque marcis
denariorum. Tres mansi ex hiis erant liberi ab omni iure decimali, ceteri dabunt
medietatem domino episcopo Racebttrgensi, et cum idem R. iäm prefatus mansos
iam dictos in manus nostras resignasset, quia recessit a terra nostra manswus in
Sbuia, dedit fideiussöres eines nostros de Wittetibttrg: H. de Sieiraekie, Wer.
Wnder, qui conuentui plenam tam de decima, quam de mansis prestabunt waran-
diam. Postea idem propositus et conuentus emit X mansos in eadem uilla Wo-
kendorpe erga Johannem et Hinricum fratres dictos de Batehe pro L mareis
denariorum, qui fratres eosdem mansos ad manus nostras resignauerunt. Et nos
ad honorem dei et gloriose uirginis matris sue totalem uillam iam sepe dictam
in Hianus nostras a prediclis uiris resignatam cum silnis et agris et o/tnnibfts svAs
attinenciis iam dicto conuentui sanctimonialium ad proprietatem perpetuam libere
contulimus et absolute. Ne autem super hüs in posterum aliquis dubietatis scru-
pulus oriatur, presentem huius rei seriem continentem paginam nostri sigilli
munimine roboramtrs. Testes bahis rei sunt: Albertiis notarius, Heiteannus de
Bluchere, Albertus de Bratestorpe, Hinricus Hucxit aliique quam plures. Datum
anno gratie M^ C^ €^ LIlI^, die prothomartiris Stephan!«
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An einer rothseidenen Schnur hängt das zweite,
in Bd. L zur Urkunde Nr. 612 abgebildete schildförmige Siegel des Grafen Gunzelin HL mit der nur
theilweise deutlichen Umschrift:
m S' ev I. FILU . aON aiNRISI D«
— Es lässt sich aus 6unzelin*s Urkunden nicht ermitteln, ob er, was in der ersten Hälfte des 13. Jahr-
'hmidetts in Meklenburg das Gewöhnliche war, das Jahr mit dem ersten Januar begann, oder ob sehen
mit Weihnachten. Im letzteren Falle würde unsere Urkunde "tfuf den 26. Deüht. lz$2 ie^^n.
/-
Digitized by
Google
4B ' .1«M. 1S8
1954. Citeaux. 7S8.
Das General' Gapitel des Ctsterdenser' Ordens versichert den Propst Adam
und die Priorin Adelheid von NeuJdoster, dass sie der gvien Werke des
Ordens, seiner Messen und Fürhüten, theühaftig werden sollen.
X rater B. dictus abbas Cisterciensis totusque conuentus abbatum capituli
generalis diiectis in Christo A« preposito et priorisse A. de Nouo Ckustro saluleni
el onlioniim sufiragium aalutare. Exigente pie deuotionis affectu, quem ad or-
disem oostrum accepimus uoa habere, petitioni uestre nobis per venerabilem
coabbatem noatrum de Welegrach oblate benigne concurrentes assensu, concedi-
m» ttobii pienariam participationem omnium bonorum, que fiunt et de cetero
domioo dante in ordine nostro fient, in uita uestra pariter et in morte, ita quod,
cum obitua ueater noatro fuerit generali capilulo nunciatus, ibidem sicut unus
DOftmm absoluemini omniumque miaaarum et orationum, quas in ipso generali
capilulo aingulis annis pro fratribus nostris iniungimus faciendas, efliciemini parti*-
cipea et conaortes. Datum Cistercii, anno domini ArC(7L''lIir, tempore capituli
geoeraiia.
KmIi dtm Origioml im Haupi-Arohiv zu Schwerin. Ein aus der Charte geschnittener PergamenUtreifen
ifi abgerissen. — Gedruckt bei Lisch, Ifekl. Urk. II, S. 31.
1254. April 2. Treptow. 729.
Wartislav, Herzog von Pommern- Demmin, befreiet die Oüter der Demminschen
Propstei von allen weltlichen Lasten.
— — Huius rei lesles sunt: dominus Wallerus prepositus Gustrauwensis, domi-
nus Petrus plebanus in Lindow, dominus Ludolfus viceprepositus Diminensis,
Bisperow miles et alii quam plures. — — — — Acta sunt hec anno domini
M^'CC^LIHF, indiclione decima. Datum Treptowe, per manum Artusii nolarii
noslri, quarlo nonas Aprilis.
Nach dem TolUtändigen Abdruck ia Dregers Cod. Pom., p. 353.
1254. April 13. Meldenburg. 730.
Johann, Fürst von Meklenburg, verleiht dem Dom-Capitd zu iJuhek zwei
Hufen auf Pol gegen zwei andere, mit denen er wiederum den Ritter Conrad
Dotenberg belehnt.
in nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gratia Magnopo-
leosis Omnibus in perpetuum. Ne gratia, quam Lubicensi ecclesie fecimus in
Digitized by
Google
731 1254. 49
prouincia nostra Pole, futuris temporibus in obliuionem uenire possit, notum
facimus uniuersis, tarn presentibus, quam futuris, quod Heinricus dictus de Bran-
denhusen et Conradus Dothemberg, loco vxoris sue, et Hermannus de Slrekelin,
loco uxoris sue, duos mansos in Pole, quos a nobis in feodo tenuerunt, coram
vasallis nostris nobis uoluntarie resignauerunt, et nos eosdem mansos pro peccatis
nostris cum consensu heredum noslrorum ecclesie Lubicensi perpetuo iure con-
tuUmus possidendos, ita uidelicet, ut eorum coloni nee borchwerch operentur,
nee expeditiones sequantur, et a colleclis et a talliis omnino sint immunes; sine
excusatione cum aliis occurrent ad defe[n]sionem terre. Duos vero mansos ecclesia
Lubicensis nobis liberaliter resignauit, quos domino Conrado militi dicto Dothem-
berg in feodo porreximus, ita tamen, quod tam ipse, quam heredes sui uel
possessores ipsorum mansorum dimidietatem decime soluent in perpetuum ecclesie
Lubicensi. Vt hoc autem factum inuiolabiliter seruetur, presentem paginara nostri
sigiUi munimine roboramus. Testes uero sunt: Bernardus de Walge, Godescalcus
Pren, Gunterus, Aluericus, Olricus et Theodericus Oawe, Conradus Berchane,
Ludike Hardenacke et alii quam plures milites nostri. Datum in ^Mekelenbordi,
anno gratie M'' CC' Lllir, idus Aprilis.
Nach Lererkus: ürk. des Bistb. Lübek I, S. 106, aus dem Reg. Cap. Lab. I, 21.
1254. April 20. Röbel. 731.
Nicolaus, Fürst von Werte, schenkt dem Kloster Doheran die eine Eälfie, und
der Ritter Jeroslav [von Havelberg], Burgmarm zu Rdbel, die andere Hälfte
des Sees „Sdopenf^.
JNicolaus dei gratia dominus de Werle omnibus presentem paginam
inspecturis salutem in perpetuum. Nouerint vniuersi, ad quos presentes littere
fuerint deuolule, quod nos petitioni fratris Werneri satisfacientes dimidietatem
stangni Sclopen wlgariter nuncupati, et dominus Jersclaus castellanus in Robele
dimidietatem alteram, monachis in Doberan domino deseruientibus, ordinis Cister-
siensis, omni iuri nostro renunciantes contulimus libere possedendam et eorum
vtilitatem de illo stangno integro, prout poterunt, disponendam, tamen habita tali
forma, ut omnes pisces, qui de predicto stangno proueniant, ad portionem refec-
torii principaliter deferantur. Yt igitur huiusmodi factum stabile permaneat atque
notum, sigilli nostri munimine roboramus. Testes sunt: domicelli Henricus et
Johannes, dominus Geroldus de Peccatle, dominus Arnoldus de Noua Ecclesia,
dominus Johannes de Hauelberge, dominus Ynizsclaus, Hamith dictus Bere et
fratres sui, Henricus aduocatus in Robele. Acta sunt hec doiuinice incarnacionis
H'C'C'LUII. Datum Robele, XII. kalendas Mai.
■•Unkargisckef Vrkuiei-Back II. 7
Digitized by
Google
50 1254. Wt
Nach dem Original im Haii^-ArcbiT zn SelwreriB. D« Si«gol, welches ab eiDer jetzt rimwiniwD
Schour TOD gelber Seide gehangen hat, ist abgerissen. — Gedriidit: bei Westphalen III« p. 1496, and
Lisch, Behr. Ürh. I, 60. — Der See Solopen lag rielleicht bei den Zechlinschen Gütern; Tgl. Bd. I, Nr. 636.
1254. April 23. Flau. 732.
JPribislav, lurst von Btchenherg, verbessert die Pfarre zu Karow mit ßlnf
Hufen in Karow und Pajow.
Priszelaus dei gntia dominus de Rikenberg omnibus Christi fideliims sa^
hilem in umnium «aiuatore. Cum ecciesia uille Carow adeo et tarn exigut
uidetur esae in redditibus, prout ex relatu parrochianorum didieimus^ cpiod rector
ecclesie ibidem de bis se uequeat sustentare, ne dicta ecciesia diuinis careat ob*
fiequiis, et nos tempor[al]ibus nostris diuinum cultura augere cupientes, tres mansos
in TÜla Carow et duos mansos in yiUa Payaw cum omni iure maiore et minore^
proprietate et^libertale in siiuis, campis, aquis, lignis, pascuis, pasturts, seruitiis
et Omnibus aliis emoiumentis et pertinentiis, prout in suis continentur distinetioniboi
et metis, dicte ecclesie pro sustentatione rectoris ecdesie donauimus et presen-
tibus donamus in remedium anime nostre et noslrorum parentum et perpetuis
temporibus applicamus. Datum Plawe, anno domini millesimo ducentesimo quin-
quagesimo quarto, ipso die beati Georgii martyris«
Nach einer Abschrift vom J. 1591 im Haupt- Archiv zu Schwerin. — Schon im J. 1374 war das
Original so vermodert, dass der Fürst Lorenz von Werle es traossumiren und bestätigen musste; dies
Transsumt vidimirte 1529 der Professor und Arehidiakon Dr. Peter Boye. Boye's Vidimation ward in das
Messbuch der Kirche gesdirieben, und daher stammt die Abschrift im VisÄations-Protecelle von 1591.
Gedruckt in Jahrb. XI, S. 240. — Von Pajow zeogt noch der Pascben-See; es lag bei Hahnenhorst.
Vgl. Lisch, Hahn. ürk. H, S. 373.
1254. Mai 26. 73».
Qunzdin, Qraf von Schwerin, verleiht dem Kloster Zarrentin 13 Bufen und
8 Käthen in K'öMn, weU^ dasselbe durch Kauf von dem Ritter Si^fried
von Dargenow erworben hat.
\J, dei gratla comes Zwerineasis omnibus, ad quos presens scriptum
pervenerit, salutem in eo, qui est salus. Notum esse cupimus serie presencinni
quod nos ad honorem dei ac pie matris sue Marie ecclesie in Cernetin XH
mansos, quo iure Sifridus de Dargenowe a nobis tenuit, in uilla Culcin oollocatos,
necDon octo mansiones in eadem uilla chothere wlgariter appelhtos porrexinuis
ee iure; proprietatem, quam in ipsis habere uidebamur mansis, superaddimns
eidem ecclesie absolute. Coroparautt enim prefata ecciesia a iam dicto S. 4e
Digitized by
Google
TU i2S4. M
Dmgenowe milHe honesto mansos eosdein LXXX^ marcis^ denarioram, quod
shnüiter huic pag^ine duxiraus iDserendum. Hermaimus de Bhiehere), Wipertaa de
Wütenburg, Conradtts Wackerbart, Hinricus de Cceehere, milites, huius tei tcfftas
simL Datum anno graue M^CC^LIHF, septimo kalendas Jmii.
Nach di9iD Original im Haapt-Archiv zu Sefawerin. An einer roüiseidenea Stolinnr h&agi diu in Bd. %
EU Nr. 612, abgebildete sehilctförmige Siegel des Grafen Gunzelin IQ., mit der Unuobrift:
* S' GVHZaUNI . FILII . OONI... HBIN SVCffilN
— * In ^TiXXX marcis** ist das L an die Stelle eines Punktes mit blasserer Dinte eingetcagen.
1254 Sept 19. Wismar. 734.
Jaromar, Fürst von Rügen, bestätigt den Lubehem für 200 Mark Pfeirmf&e
die Befreiung vom Strandreckte, Zoll u. s. w., vorläufig ojuf 1 Jahr, wofür
die Ritter Guttan Mordere, Johannes von Kaiende und Joharmes Wostehove
bürgen und sich nüthigen Falls zum Eirdager in Wismar verpflichten.
— — Testes huius facti, qui presenles aderant, sunt: dominus Johannes Magno-
polensis, dominus Hinricus iunior dominus Magnopolensis, dominus Godefridus de
Bulow, Olricus, Theodericus, Arnoldus fratres appellati Claw, Bemhardus de
Walye, Gerrardus Ketelhot, Conradus Berchane, Gerrardus de Cremun, Fredericus
M[o]ltika, miiites, Hinricus de Tremonia, Bemardus Booz, Johannes Felix, Wer-
neriis, consules Wismarie, et alii quam plures. Datum Wismarie, anno ck)mini
BrC(7LIIir, Xnr U. Oclobris, sabbato quatuor temporum.
Naok d^m Ü.-B. der Stadt Lübek 1, 1^ 1'96, ans dem Original «^ mit ankaagvndem Siegel, auf der
Trese zu Lübek. — 125i3 entbot JaiTomaf die JUili^ker zu einer Yerbandlivig aueh nach Wismar. Da-
selbst S. 188.
1254 Oct 21. Cambrai. 735.
Peter, CardtnaU Legat, gewährt AUass für fromm/e Beträge zum Neubau des
Klostergebäudes zu ReJma.
X etrus roiseratione diuina sancti Geergii ad Ve4um aureum diaconns cardf'-
nalis, apostollce sedis legatus, vniuersis Christi flde!H)us infra legationis nostre
terminos constituüs salutem in doraino. Quoniam, ut ait apostolus, omnes stabimus
ante tribunal Christi receptuii, prout in corpore gessimus, sme bonum faeiit sine
malnm, oportet no6 diem messionis extreme mnsericordie eperibus preuenire ac
eteffnonm intuÜQ seroinare in terris, quod reddMte domiiio cum midtlj)IIeatl(>
fractu recoUigere diabeaniu» in oelis^ flnnam' speie fidttclam!}tte tenentes, qttoniann
quI parce seiiiinat, parce* et metet, et qoi semiliat in benaiNetionibas, de ftene-
Digitized by
Google
52 1254. 7M
dictionibos et metet uitam eternam. Qaoni ttaque, sicat dilecti in Christo . . pre-
positos et moniales monasterii in Rene, Raceburgensis diocesis, sua nobis petitlone
monstranint, iidem monasterium ipsum, quod est noueHa plantatio, inceperint
edificare de nouo opere sumptuoso, ad quod proprio non suppetunt facullates,
vniuersitatem uestram rogamus, hortamur in domino, in remissionem uobis pecca-
minum iniungentes, quatenus de bonis a deo uobis collatis pias elemosinas et
grata eis carilatis subsidia erogetis, ut per subuentionem uestram adiuti ipsum
opus consumare ualeant, et vos per hec et alia bona, que domino inspirante
feceritis, ad eteme possitis feilcitatis gaudia peruenire. Nos enim de omnipo-
tentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eins meritis ac
commissa nobis auctoritate confisi, omnibus uere penitentibus et confessis, qui eis
ad hoc manum porrexerint adiutricem, triginta dies de iniuncta sibi penitentia
misericorditer relaxamus. Presentes uero mitti per quesluarios firmiter inhibemos,
eas, si secus actum fuerit, carere uiribus decernenles. Datum Cameraci, XIF
kalendas Nouembris, anno domini M'^CC^L'' quarto.
Nach dem Original im Haopt-Archiy zu Schwerin. An einer Schnur von rothbraunor Seide hängt ein
am oberen Theile zerbrochenes parabolisches Siegel yon geläutertem Wachs mit dem heiligen Georg zu
Pferde. Vor dem Bug des Pferdes sieht man eine Lilie. Von der Umschrift ist lesbar:
....V. ..ci ©ao aLV.RVRav
1254 Oct 25. CambraL 736.
Peter, Caardinal' Legat, nimmt das GoUegiat' Stift Bützow in den päpstlichen
und seinen eigenen Schutz und bestätigt die Gfüter desselben.
Jl etrus miseracione diuina sancti Georii ad Yelum aureum dyaconus cardi-
nalis, apostolice sedis legatus, dylectis in Christo decano et capitulo ecclesie
sancte Elizabetti in Butzow, Zwerinensis diocesis, salutem in domino. Romana
ecclesia deuolos et humiles filios ex conswete pietatis officio propensius diligere
consueuit, et ne prauorum hominum molestiis agitentur, eos tamquam pia mater
sue protectionis munimine confouere. Eapropter, dilecti in domino, vestris suppli-
Qacionibus inclinati, personas uestras et ecclesiam, in qua domino deseruitis, sub
eiusdem ecclesie Romane ac nostra protectione susc[i]p[imus]^ specialiter autem
terras, domos, possessiones et omnia bona uestra, que inpresenciarum raciona-
biliter possidetis aut in futurum iustis modis dante domino poteritis adipisci, sicut
ea omnia iuste et paciGce possidetis, vobis et per vos eidem ecclesie vestre
s^ctoritate presencium confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus.
Nolli ergo omnino hominum Üceat hanc paginam nostre protectionis et confir-
macionis infringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare
Digitized by
Google
m 1254. 53
presumpserit, indignacionem omnipotentis dei et beatonim Petri et Pauli aposto-
lorum eius se nouerit incursurum. Datum Cameraci, YIU. kalendas Nouerobris,
anno domini M**CC°UIir.
Nach dem Diplomatar. eccle8. Butsow., Urk. CXX, fol. C*.
(1254.) Nov. 4. Albrechtsberg (bei Harlem). 737.
Wilhelm, römischer König, bestimmt, dass ein Oebamiter und Geächteter nickt
eher aus der Acht gethan werden soüe, als bis er vom Banne erlost sei.
Wilhelmus, Romischer Konig, statuiret, dass keiner, er sey ein geist-
licher oder Ley, so durch den Ban in vorfestung gekommen, von solcher vor-
Festung nicht ledig gemacht werden soll, er sey dan erst vom Banne absoluirt.
Datum apud montem Alberti, pridie non. Nouembr., indictione XIII.
Nach Clandrian, Frotoc. fol. 260 ^ — Der Wortlaut dieiier Urkunde ist udb nicht bekannt; Böhmer
verzeichnet sie unter König Wilhelms Urkunden in seinen Regest. Imperii nicht. Eine Abschrift fand
Hederich im Registr. eccles. Suerinens., fol. 86 ^ wie wir aus folgendem Auszuge im Index ersehen:
„WilhelmuB rex Romanorum saucit, neminem uineulo proscriptionis innodatum ab eodem posse
„absolui, nisi prius absolutus sit a uineulo excommunicationis."*
Da nach Böhmer's Bemerkung (Reg. Willelmi p. 5) die Indiction, welche in König Wilhelms Urkunden
bis zum Januar 1249 regelmässig um eine Einheit zu gering angegeben ist, vom September 1249 an
immer richtig ist, so setzen wir die vorstehende Urkunde nach der (kaiserlichen) Indiction ins Jahr 1254.
Urkunden, welche Wilhelm in jener Zeit in Albrechtsberg gegeben, verzeichnet Böhmer keine; aber vom
29. Oct. bis zum 2. Nov. des Jahres 1254 verweilte der König in dem nahen Kloster Egmond (Böhmer,
S. 30, Nr. 227 — 230).
1254. Nov. 27. Schwerin. 738-
Gunzdin, Graf von Schwerin, stiftet einen Vergleich zwischen dem Mitter
JDeihlofvon Beventlow und dem Dom-Gapitd zu Schwerin wegen der Zehnten in
den Dörfern Zahrenstorf und Jarchow (bei Brüd) und der Biscopmtza aus
den WendendÖrJem des Bitters, namentlich Holdorf
vTuncelinus, Graue zu Zwerin, bezeuget, das vor Jhm vnd durch seine
Ynterhandlung DettlofT von Reuetlo, ein ritter, mit den Thumbhem zu Zwerin
wegen der begangenen gewalt an den zehenden in ihren gutern vertragen sey
diser gestalt: die Thumbhem sollen haben zu Tzamesthorp den halben zehenden,
gleichssfalss in Garchow vom gantzen dorfTe. Jn seinen Wendischen dorfTem
aber sollen sie die gerechtigkeit, die sie Biscopnitze heissen, behalten vnd nemen,
so dise ist: Ein ieder Wendt, der 2 Ochsen hat, soll geben 2 seh. rogken
grosser masse, die sie Curiz nennen, vnd 10 3^ vnd 1 top flachs; d[er] 4 Ochsen
Digitized by
Google
54 law.
luit^ soll diippeb «ooiel geben. Wan aber Teutsche die dorffer bevrohneft vnd
bewen werden^ sollen sie den halben zehenden gehen. Jm derffe Holtoqie sollen
die Canonici Biscopnitz neroen etc. Datum Zwerin, 1254^ 5. kal. Decembria.
Clandrian: Protoc. fol. 163'. — Da« „ganze Dorf Garchow" umfasste wohl das heutige Dorf Langen-
Jarcfaow und den Hof Klein -Jarchow.
1254. Dec. 12. Demmin. 730.
Wartislav, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Dargun 4 Hafen in
Wtttenwerder , welche Ulrich ixyn Osten zum Besten des Klosters ocufge^
lassen hat.
In nomine sancte et indiuidue trinitalis. Wariislaus dei gralia dux Dimi-
nensis omnibus in perpetuum. Cum omnium ecciesiarum velimus iibenter pro-
fectibus inminere, eius tamen potissimum ecclesiara, qui (!) summi patris filü filia est
et mater, nostro solatio duximus honorandam, vt^ quia ipsa maiorem prerogatiuam
optinet apud deum^ eo ampliorem in oculis Jhesu Christi mereamur gratiam in-
uenire. Notum igitur esse voiumus vniuersis^ tarn presentibus, quam futuris,
quod dliectus noster mtles Olricus de Ost ob remedium anime sue IIII'^ mansos
in Villa, que Witten Werdhere dicitur, ut ipsos monasterio de Dargun confer-
remus, in manus nostras libere et voluntarie resignauit. Nos igitur habentes
eosdem mansos liberos et solutos, prefato claustro Dargun ob reuerentiam beate
uirginis Marie, que patrongitum obtinet in eodem, cum omni iure nostro et vtili-
täte legitima donatione contulimus perpetuo possidendos. Huius rei testes sunt:
dompnus Heinricus plebanus de Demin, Johannes de Walsleue, Wernherus de
Bitenehürch, Johannes de ApeMoren, Heinricus de Yiscen, Bemhardus Mel,
AlediaAider, milites^, et alii mülti. Ada sunt hec anno gratie M^ CC. LHII''. Ne
aontem si^er hac donatione nostra in posterum aliqua possit prefoto monasterio
calumpnia suboriri, presentem i^si contulimus eedulam sigilK nostri munimine ro-
boratam. Datum Dimin, per manum Artusii notarii nostri, pridie idus Decembris.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Die Schrift ist stellenwoise sehr verwiaoht uod
abgefallen. An rothen und gelben seidenen Fäden hängt ein rundes Siegel, welches im Schilde einen rechU
«ufsteigrenden Qreifen zeigt. Umschrift:
urtizltii * B0I * eRRom » ovars * Da * dim . .
Digitized by
Google
940 1255. 5i
1255. 740.
Euno von Neustadt schenkt dem Kloster JSldena zwei Wispel Weisen mis
Stesow und Garlin.
Ixuno de Noua Ciuitate confert conuentui sanctimonialium in Eldena duos
koros siliginis in Stesowe et Garlin. Datum 1255.
Aus Clandrian's Extract der Briefe des Kloster« Eldena im EEaupt-Archiy zu Schwerin. Die Ur^
kuode fehlt.
1255. 741.
Gottfried von BiÜaw, Ritter, vermacht durdi ein Testamefnt dem If<mnenr
Kloster Rehna den dritten Theü der aUen Mühle za Rehna, die I^inenmühle,
den Acker Papenkrug, seinen Aniheü an der Wiese zwischen Vttense und
Schindelstädt, 5 Hufen in FaUcenha^en und 3 Hufen in Uoduchdsdorf
V niuersis Chrigli fidelibas presentem pa^fiam viBuris uel audituris Gode-
fridus miles dictus de Bulowe {$aluteni in perpetuum. Ex uenerabüium domi-
norum meorum episcopi Ludolfi et domini Jo. de Magnopoli deuota uoluntate et
nolnMarfa deuooione processit, ut ad honorem dei et beate Marie utrginis et
omniiim sanctorum in viHa terre Godebuz, que Rene dicitur, sanctimonialium ec-
desia fnndarelur et esset. Cumque idem domini mei^ qui eiusdem ecciesie fun-
daftores erant et patroni, pro sahite animarum suarum ad subsidium ancillarum
Christi ibidem deo seruiencium de suo larga elemosinarum slipendia minislrarent,
ego quoque, cui^pro me et meorum salute temporali et perpetua gerere sollici-
tv^dinem incumbebat, prefate Renensi ecciesie pro salute mea et meorum terciattt
partem antiqui moiendini in Rene cum piscina sua et agro, qui molencamp dicituTi
molendinum quoque, quod Tinenmolen dicitur, cum piscina sua integraliter usque
ad piscinam Brutzecowe, agrum eciam, qui Papencroch dicitur, et partem meaitk
prati^ quod iacet inter Yitense et Scindelstat, liberaliter assignaui. Preterea V
mansos in Yalkenliagen et tres in Rodochchelestorp cum integro censu et decimiii
etdem ecciesie contuli, ea conditione quod prepositus et doralne loci illius infirä
fpsam ecclesiam deo pro salute mea et meorum viuorum et defunctorum in und
missa eottidie in perpetuum obligentur. Et huiusmodi presentibus heredibus meis,
videlieet Adelheyde uxore mea, Johanne, Godefrido, Heinrico et Nicoiao, Wal-
burge, Mathilde, filiis meis, et consencientibus condidi testamentum. Vt igitut
testamentum meum extremum, cui contraire non licet, firmum et inuiolabile per-
seueret, presentem paginam sigilli mei appensione signaui. Anno gracie M^CC^LV.
Digitized by
Google
56 1255. 742
Naeh dem Original im ÜMipi-ArelitT zm Soliweriii. Ai
loeht^oen Schnur too weissen leinenen Fiden hingt das hieneben aof
Kosten der Familie t. Bülow ahgebildete schildförmige Siegel mit 21
Kugeln vnd der Umschrift:
..IGILLVOI * GOD[ei...DI M • BV
Dasselbe Siegel hängt an der unechten Reinfeldschen Urkunde über
Börzow Tom 16. Febr. 1258; nach diesem Exemplare hat die Ab-
bildung in der Umschrift ergänzt werden können. Gedruckt in SohrGder's
P. IL I, S. 656, aus Pfeffinger H, S. 226; überseUt in t. BOlow*«
GeMhlechUbesehr. G^ Sl 9.
1255. 742.
Johann, Fürst van Metdenbwrg, verleiht dein Kloster Behna das Gericht des
Dorfes Rehna, 1^ ^ Hufen und das Erbe der grösseren Miäde daselbst, femer
den Lauf der Radegast von Rörzow bis zur Landmühle mit der Berechtigung,
dass niepumd auf dieser Strecke des Flusses eine Mühle anlegen dürfe, end-
lich eine Hufe in Vitense und zwei Hufen rn Demerru
In nomine sancte el indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia Magnopo-
lensis dominus omnibus Christi fidelibus in perpetuum. Sicut perpelue nosta«
saluti deuote semper intendimus^ sie in usus perpetuos collata nobis a deo milicie
temporalis stipendia commutamus^ nee ab re ea^ que eternitatis intuitu laudabiliter
a nobis aela perpelua fore deereuimus, priuilegiorum tesUmoniis futurorum noticie
commendamus. Notum igitur esse volumus tarn presentibus^ quam futuris^ quod
nos ob reuerenciam dei^ religionis quoque^ quam idem dominus in ecclesia sancli-
monialium, que Rene dicitur^ terre Godebuz, nostre humilitatis temporibus pullu-
lare mandauit, ea bona^ que dominus Lambertus de Lagwedele ^ homo noster,
nobis ad manus dicte ecciesie resignauit^ videlicet iudicium ipsius viUe Reoe^
mansum et dimidium in eadem villa^ hereditatem molendini maioris in Rene^ cuius
censum dicta ecclesia comparauit a nobis ^ liberaliter^ libenter ac deuote confe-
rimus cum summa libertate iure perpetuo possidenda^ ita tamen ut de iudicio
colli et manus due partes nobis ^ tercia uero cedat ecciesie memorate. Jtem
libertatem aque^ que Radegast dicitur^ infra a uilla Bortsowe usque supra ad
molendinum, quod Lantmole dicitur, eidem ecciesie conferimus, sicut memoratum
dominum Lambertum et patrem ipsius ipsam recognoscimus liberam habuisse^ ita
ut nuUus infra hos terminos aliquod molendinum debeat vel ualeat in preiudicium
dicte ecciesie collocare. Ceterum unum mansum in Vitense^ quem Heinricus de
Digitized by
Google
748 1255. 57
Bolowe nobu) resignauit^ cum toto iure et iudicio*, el duos mansos in DemereB,
quo8 Wernerus Brasche senior nobis resignauit^ eidem donamus ecclesie^ ut pro
remedio animarum nostrorum et nostre^ pro ralute quoque nostra temporal!
Renensis ecciesia ad sue commodum et supplementum prebende bonis iam dictis
iure pleno et libertate perpetua perfruatur. Testes huius rei sunt: fUii nostri
Heinricus et Albertus, LudoIFus Hardenakke, Bernardus de Walie, Aluericus de
Bamekowe, milites; Heinricus et Godefridus, capellani curie, et alii quam plures
clerici et laici, qui presentes tunc temporis extiterunt. Acta sunt hec anno do-
mini M^CC^LY. Datum per manus Heinrici sacerdotis, cappellani et notarii curie,
plebani in Gnewesmolen. Vt autem hec illibata et inconuulsa permaneant, pre-
sentem paginam dicte ecciesie contulimus, sigilli nostri munimine roboratam, id
agente et procurante domino Conrado Raceburgensi canonico, Renensis ecciesie
preposito tercio. In perpetuum.
Nach dem Origioal im Haupt -Archiv zu Schwerin. An der roth-gelb-grünseidenen Schnur fehlt das
Siegel. Die Eingangsforme]: ^lo nomine sancte et indiuidue trinitatis** und die Schlussformel : „In per-
petuum** sind mit rerlängerter Schrift geschrieben.
1255. Flau. 743.
Pnbidav, Fürst von Richenberg, gibt der Stadt Flau die" Freiheit, von den
Dörfern Qtietztn, Orapentin, Oardin und Oedin zu ihren Bedürfnissen zu
häufen, und erlässt ihr für diesen Fall den auf diesen Gutem ruhenden Boss-
dienst, gibt ihr auch die Freiheit, von dem Dorfe (Plauer-) Hagen zu kaufen.
1 [ribislaus] dei gratia dominus de Richenberch prouidis, honestis pariter
et discretis consulibus^ necnon toti vniuersitati ciuium in Plawe hoc scriptum in per-
petuum. Notum esse cupimus, [quod] toti vniuersitati ciuitatis Plawe tale porreximus
donatiuum, vt, si aliqua bona in istis quatuor villis: in Qwitzin, Orapentin, Gardin
et Gedin, ad vsus suos pro denariis valeat comparare, iUa eidem dignum duxi-
mus porrigenda, ita quod nullus hominum in prefatis villis aliqua bona presumat
emere vel attemptet, qui impedimentum faciat ciuitati. Preterea seruicium fallerati
dextrarii, quod nobis pro eisdem bonis debet exhiberi, indulcimus ciuitati et quod
ad expediUonem extra noslros terminos nusquam ibit, sed tantummodo [si] sin-
gularis necessitas lerre incumbit, tunc possessores talium bonorum ad Fodiendum
et ad plancas ducendum debent esse beniuoli et parati ; si autem talia bona non
habeant cultores siue possessores, nullum seruicium ciuitas exhibebit. Jtem quan-
docunque partem agri ville Jndaginis sibi secundum iuris rationem ciuitas
attraxerit, illam, secundum [quod] ins exigit, optinebit. Huius facti siue scripture
ordinati sunt tesles: Reinerus et Lu[t]bertus, consules in Parchem; Tidericus et
Welderus, consules in Sternberch; Albertus Gese, Bartoldus, 0[t]bertus, Wilkinus,
Amoldus de Semuel, Reibertus de Critzow, Johannes de Gudow, consules in
Digitized by
Google
ni#^^ qtti, ÜäHi hbc a^i^rentür, inl^rfüiätartl^ Ynde tie poMeril« noslra v^
^qilfe ihfKAgat fmc ^bHjMKMitn, tiOMH «igilli tnttniltiine robotwnns. Dakm Pirvm^
'«AHb liifcaMMmhis ^Mkii 1855.
Näcli der t^läuer ftäths-^trikel. bie Abschrift des Iiit«h){#c1ieta Originals beginnt: Petm« AstoiMls
^i^tfenH^h}li, ife iJaranf {dl|^ftde ^hittactaUche UbbteMetBUDg jedoch TOlliländ%er mit den Worten 4#o
OriginaU: P^tru» dei ^atia domious de Riohenberg, welche, mit Ausnahme des Namens des Ausstellen,
hier in den Text aufgenommen sind. £ben so steht unter der Üebersetzung der Urkunde Pribislav's über
SI&p^ow \tiia J. 1244: Hir schal volgen de to'sage ynnd caufio Petri ran Ricfaenbei^e. Die UobeVMlitlft
\ihT tt¥i$t^hend^ UiA^nde lautet: Anfvo 1*^5 totwiUiget Petrus here Tan Riohenberg m de vier dorpor
%)witzifi, Gardin (I), Garsin (!), Gedyn ynnd gifit der Stadt dar yp ein cautiou breff. Dieselbe Hand hat
dabei, jedoch mit anderer Dinte, hinzugefugt: Credo fuisse priorem de Hauelberg. Eine andete
attSe Bkiiä hat aber kdbn 'dbh Namen Petrus durchstrichen und den Namen FrlMlIillS übergesohri^Mb.
Offdnbldhr "Uiid saline Z^^eif^l tenn nur der Für«t Pribislarl. von Parehim-Riohenberg die Oih.uade
ausgestellt haben. Wahrscheinlich stand statt des Tollen Namens in dem Originale nur ein P. Der Propst
von Hayelberg, der hier nur gehandelt haben könnte, war 1248 — 1256 Wipert. — Gedruckt in Jahrb. X^Wl,
S. 266, Nr. VIII, und Lisch, Cod. Plawensis S. 16, Nr. 8. — Das Dorf Grapentin lag^ am -wOiHictelto
!EDde der jetzigen Plauer Stadtfeldmark, und an dasselbe grencten die Dörfer Gardin und Gedin; Tgl.
Lisch, Jahrb. XVU, S. 64 flgd.
1255. März 2. Wismar. 744.
Friedrich, Bischof von Batzeburg, und Johann, Fürst von Meldenimrg, ge-
stauen dem H. Geiste zu Wismar einen eigenen Kirchhof Und beschränken
Gottesdienst.
V ridericHs dei graoia Ratzeborgensis e^piscopus, Joliannes permittente do-
mino MagDopoiensis dominus oronibus presens scriptum intuentibus seu legentibos
sarülem in jperpTetütihi. Qtfoniam summe felicitätis bonum in ecdesia dei fore
äinfoscitur ecclesiahim lücris et locofom spiritualiutn fideliter intieüdere et ttd
rerociihäcTonem paupei-um aFK^uatenus aspirare, dömum qtidridam in honore MiMti
iSpFritus iiichoatäm in Wismaria^ in qUa Opera misericordie secundnm facukatetai
elüsdem cooperantibus fideliutn elätnosinis Cottidie e^ercentur, infirmi recreanttir,
^paupe^^s et spiritu tribulati öonsolantur, 6'geni carentes hospieiis colfiguntiir H
alia liarltätis läufiragla propenisius obseruanttir, propter deum et peticionibus cob-
sülum ibidem Inclinäti, cuiti matura ddlibet^cione proprio cimiterio et septiltuiii
cum aftimiriistracio'ne dluinorum dßciorum et Libertatum eiusdem dotauimus.^ vt
ibidem sicut in ceterls eccläsiis in inßrmorum tantum audiencia diuinoMkn
soUeinpnia possitat reuerenter et deuote ad laudem sancti Spiritus celebrari^ Üa
liamen, ne per celebracionem preffate domus piebänis ecctesiarum modo et pro
tempore succei^suHs in iure suo depereat et ne parrochiis circum €t infra ipsaln
pÖsntis preiüdiciütn ^en6retür, siib optentu b^neficii et gracie diätricte precipieiiliflS)
ne qiiis ^acfefdötutn in äad^m diiqfia T6meritate dudlus se rtitromiflat, tibi ^r
höslram cohdesäio'nem et f^tihabicitfnetn coASulum cognita persöAa canonfee tuÖHt
instifütüs. Vt äütfem hec donatio tätn presentibus, quam futüris firma et Uusm^
Digitized by
Google
«uba permweat, sigiU^rum nostrorum rol^ore, appepso sigilio ci^|tali9 \\fi^%tif^
fk fratrua minoruva ibidem existon^poi (tig^um diwmysi mumiendHiiv, T^l^
ImuB facti sunt: frater Thidericu9 gardianus, frater jQ^aoneß de Wi)d(^^l^f^
Bermrdua de Leesten canonicus RatzQ^org^nais^ Johannes pieb^pi^ if^ Nut^^^'
aoatri capellani, Arnoldus plebanua sanote Marie, Godfridus plebanu^ aanptj HK^ftif^)
Hinricua capeUanus, Hinricus nolarius, in Protzeken plebanua, clerici; dpn^iniifii
Hkiricus iunior Magnopolßnsis, dominua Albertus frater suus, Nicolaus et qete^ü
frirtres eorum, Godfridus de Bvlowe, Olricus Klawe, A|uericus de ßarpf^kgiye^
Beoedictus de Rodenbeke, Thidericus Klaiye, Bemardns de Walie, Lijdolfu^ Har-
denacke, Hinricus Pren, milites; Bernardus Bosze, Radolfus Friso, Werneims 4ß
Speghelberghe, Hinricus de Tremonia, Hinricus Scheuersten, Thidericujj^ Jut(9
fiUua, Lambertus de Zweryn, Wernerus, Conradus Leue, Jacob [us] Tesseke, Jo-r
hannes Saleghe, Godfridus de Kopperen, Dithinarus de Bukowe, Bertrawi^i4S
iBstitor et alii quam plures, tarn clerici, quam layci. Data p^r manum Hijarici
plebani in Protzeken, notarii, in domo fratrum minorum in Wismaria, anpo doD)ini
M''CC**L''V% pontißcatus nostri anno V^ sex[to] nonas Marcii.
Nach der Abschrift im Wism. P.-B. — Gedniokt bei Schröder, P. M. I, S. 667.
1255. März 3. Dobbertin. 745.
Rudolf, Bischof von Sdiwefririf bdeknt den Fürsten Ptibidav von Pßrekfmr
Rufymberg mit den Zehnten aus den Städten Poßrckm und Flau ynd q^ß de»
D&rfem Ldchcw und Sitten.
Rodolfi, Bischoffs zu Zwerin, vnd Pribizlai, hem von Richenberg, vertrag
wegen der Zehenden im lande Parchem^ also das Pribizlaus vom Bischoife zu
lehn empfangen den Zehenden im Dorife Lelekowe * und Stitne, Jtera der Stedte
Plawe vnd Parchem. Acta in Dobertin, 1255., 5. nonas Martii. •
Nach ClaodriaD, Protoc. fol. 250 ^ — * ClaDdrian hatte Anfangs lef geschrieben, hat aber diese
Buchstaben getilgt und dann die Züge des Originals nachgemalt; wobei es jedoch etwas zveifeihait
bleibt, ob der Anfangsbuchstabe ein t oder ein I sein soll. Ist, wie wir glauben, l$UC9l9t zu lesen, so
muss man Lalchow verstehen. Von einem Dorfe Telecowe im Lapde Parchim fehleii bi^ jetzt alle
jSpuren; und die Deutung auf Zölkow ist bedenklich, da dieses im Mittelalter So Ikowe und Zolkowe
genannt wird. — Gedruckt in Jahrb. XI, S. 241.
1255. März 5. Doberan. 746^
Ruelolf, Bischof von Sdiuoerin, bestätifft dem Kloster Doberan seine Zehnten
und kircJdichen Oeredktsame.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis \ RodcrfAis dei gralia Zworir
nensis episcopus omnibus presens scriptum' inspecturis salutem in vero salutAri.
8*
Digitized by
Google
60 1255. 141$
Qvia pia loca et religiöses personas ex iniuncto nobis officio confouere tenemur
et promouere^ vestigiis predecessorum noslrorum beate memorie episcoponim
Beraonis et Brunwardi inherentes^ non solum decimas, que ab ipsis collale sunt,
sed etiam decimas, quas layei doroini terre et alii pro parte ipsorum contulenmt
conuentui Doberanensi, Cysterciensis ordinis, eisdem banno pontificali^ confirmamiis
de nostri capttuli voluntate et consensu^ pleno iure^ cum banno et iure synodal!
ac^ ecclesiarum cura et ordinatione. Vt autem hec sollempnis nostra et capitoli
nostri ordinatio et conGrmatio stabitis et inconcussa permaneat^ predicto conuentui
presentem paginam sigillorum nostrorum appensione in teslimonium concessimus
roborandam. Huius autem rei testes ^ sunt: capitulum Zwirinense, videlicet
Wemerus prepositus^, Eylwardus^ decanus, Nycolaus scotasticus^ Johannes custos,
Theodericus^ cantor; domnus Heinricus abbas de Dargun, domnus Alexander
primus abbas Novi Campi^ Johannes ^ scolasticus Lubicensis^ fratei* Amoldus prior
Lubicensis^ Johannes plebanus sancti Petri in Rozstoch^ nobiles vero doraini
terre ac fratres videlicet ^^ domnus Johannes Magnopolensis dominus, domnus ^^
Nycolaus de Werle, domnus ^^ Burewinus de Rozstoch, domnus Pribizlauus de
Parchem, domnus Guncelinus comes Zwirinensis; milites autem: Johannes de
Snakeborch, Heinricus Grvbo, Bemhardus de Wigendorp, Godefrldus de Bulowe,
Johannes Moltike, Otto et Johannes de Swinga fratres, Conradus Berchane, Hein-
ricus et Amoldus Clawe, Guntherus de Buchowe et alii quam plures, tam clerici,
quam layci- Acta sunt hec in Doberan, anno ab incarnatione verbi M°CC°LV%
indictione Xlir, tercio nonas Marcii, temporibus'^ domni pape Jnnocentii quarti,
pontificatus nostri anno quinto, domno Heinrico existente abbate in Doberan et
hoc negotium promouente.
Nach dem Original im Haupt- Archir zu Schwerin. AngebäDgt siod:
1) das hieneben abgebildete Siegel des Bischofs Rudolf I., mit ciuem
sitzenden Bischöfe, welcher die Rechte zum Segnen erhebt und in der Linken
^ einen Bischofsstab hält; Umschrift:
^ S' . RODOLFI . D0I . (?KW ZW0RinaRSIS . «PI ♦
An einer Lübeker Urkunde yom 30. Mai 1252 hängt noch eine Hälfte ron
dem zerbrochenen Siegel. S. Nr. 693.
2) das grosse Siegel des Schweriner Dom - Capitels, abgebildet in Bd. f,
zu Nr. 609.
Im Haupt- Archir zu Schwerin befindet sich noch eine zweite, etwa«
kürzere Ausfertigung, an der man die Rest« ron 2 eingehängten Pergament-
streifen sieht. Die wesentlichen Abweichungen sind : ^ In - trinitatis : fehlt
— * presentem litteram — * b. p.: fehlt — * et — * Testes autem huius
, rei — * prepositus Wernerus — ^ Elwardus — • Thidericus — • Johannes -
Rozstoch: fehlt — *® domini — ridelicet: fehlt — ** dns. dns. fehlt. Dann
heisst es: *^ Nicolaus de Werle, Borewinns de Rozstoo, Gunzelinus oomet;
milites autem: Johannes de Snakenborch, Henricus Gmho, Qodefridns de
Bulowe, et alii quam plures, tam etc. — '^ temporibus — promouente: fehlt — Gedruckt bei t. WesU
phal«D in, p. 1497; fibersetzt in r.Bülow*« Geschlechtsbesohreibung F., S. 9. — Ifan wusste nach dieser
Urkunde am 5. März 1255 in Doberan noch nicht, dass der Papst Innocenz IV. bereits am 7. Decbr.
1254 zu Neapel rerstorben war.
Digitized by
Google
747 1255. 61
1255. März 6. (?) Röbel. 747.
Rudolf, Bischof von Schwerin, verleiht der Kapelle zu Orüssow bei deren
Weihe einen Ablass und bestimmt ihre Einkünfte.
Ivudoiphus^ von Gottes gnaden bisschop der kercken Schwerin^ wünschen
allen^ de dessen BrelT sehen, heill durch vnsern selichmaker, vnd doen kundt so
woU den iegenwerdigen, alsz den thokunfl^gen, dal wi craffl vnses bisschoff-
licken ampts de capelle zu Grussow gewieget. Wile wi den auerlrachtet, dat
se tho dem godtlichen denste noch nicht alle bequemlich voUenbracht, dregen
wi erer nottorfft halben mittliden mit er vnd hebben vth thouorsichtlicher hape-
ning der barmherticheit tho dem allmechtigen Gade vnd dem verdenst aller hil-
ligen alle den iennen, de de vorbenende capelle am dage erer wieginge besuken,
viertich dage vnd andere tidt in desulue capelle in der ehre der hilligen mar-
tererschen vnd iungfrowen s. Catharinen ere allmissen darben bringen edder
schicken, 20 dage afflatt dorch erer beruwing bermhertzlich gegeuen vnd tho-
gesecht, ock de dorper Grussow, Walow, Zitzelow, Globen, vnd twe huefen,
eine tho Cowell vnd die ander tho Grussow, mit der ierlicken gerechtigkeit, de
in parkercken plecht gegeuen tho werden, vnd ock de tinsze vnd dat kerckrecht
van rechtswegen tho dersuluen capellen tho bringende, verordent vnd gelecht.
Gebieden einem iedern bi dem banne, dat sick keiner an dem preister dessuluen
Orts vergripe edder em susz worin auerlestig vnd tho nahe sy. Gegeuen tho
Robell, dorch de handt Johannis des notarien, im iar vnsers hern 1255., den
sosten dag Martii, vnses bisschopdombs in dem voflten iahr.
Diesze iegenwertige Copei isz ausz dem Latein in deutsch durch mich
Peter WefRnger von apostolischer macht offenbaren Notarien transferiert
vnd gesetzt worden vnd lautet nach der sprach gelegenheit mit dem
warhallligen originali eintrechtig, welchs ich bezeuge mit dieszer meiner
eigen handtschriiit
Nach einer Abschrift des 16. Jahrb. im Haupt -Archir zu Schwerin. — Der Monatstag wird nicht
richtig überliefert sein, da nach der aus den Originalen gegebenen Nr. 746 der Bischof Rudolf am 5. Mära
1255 zu Doberan war, am nächsten Tage also kaum schon in RObel und Grussow sein konnte. Da der
Bischof am 3. M&rz zu Dobbertin mit dem Fürsten PribislaT yerhandelte, so möchte man annehmen, dass
er dieses Kloster auf der Reise yon Rtfbel nach Doberan berührte, und ^sexto kalendas Martii** = Febr. 24
▼ermuthen. Die Form des Datums «VL die mensis Martii** ist jedenfalls nicht ursprünglich und richtig.
^
Digitized by
Google
4^ 1355. 7^
1255. März 9. Havelberg. 7^
Hdfinrich, Bisökof von Havdberff, schenkt dem Kloster Doberan die ihm zur-
stehenden Zehnten von den 15 Hufen zu ZechUn, vodche Nicolaus von Werls
dem Kloster verliehen hat, behält sich jedoch im Fälle einer Veräusserung die
Bdehnung des Idilnftigen Besitzers vor.
In nomine domini. Amen. Henricus dei gracia Hanelbergensis ecciesie
dpiscopus oftinibus in perpetuum. Equitati et racioni conuenire videtur, si ea,
ijue iuste gerimus, perpetua stabilitate firmeraus. Cum itaque experimento fre-
quenti inslruamur^ quantum statu[s] presentis seculi sit incertus^ et hie manens
ciuitas non sit nobis^ consideremus nichilominus nobis esse summopere necessa-
rium et salubre^ ut nobis eternum et felicem statum per hec transitoria compa-
remus: inde est, quod noscere volumus tarn posteros, quam presentes, nos de
LXXV raansis, quos nobilis uir dominus Nycolaus de Werte venerabili cenobio
Cysterciensis ordinis in Doberan in honore sancle dei genitricis et virginis Marie
ftindato, in loco, qui Szechelyn dicitur, cum omni iure liberaliter contulit deeimam
ex eisdem mansis prouenientem, que ad nostram speetabat iurisditionem, ad sub-
didium ffatrum in prefato cenobio domino Jesu Christo deuote famulantium^ ut
per ipsorum, que domino nocte dieque in orationibus, ieiuniis, yigiiiis et ahis
itiuinis obsequiis oRerunt sufA^gia, eterna gaudia feliciter assequamur, de consensu
hostri capituli, prout ipsius. probat appensio sigilli^ libere in donum perpetuum
contulisse; ea tarnen conditione interposita^ ut, si fratres dicti cenobti Dober«i
possessionem eorundem mansorum siue uendendo siue penmitando a se dimi-
serint, quicumque eos possederit, deeimam eorundem a nobis in pheodo recipiel
et tenebit. Vt autem hec nostra donatio in perpetutmi maneat inconuidsa, pre-
äentem paginam cum testinm subarratione conscribi fecimus et nostri ac capituii
nostri sfgillorum tfestimonro communiri. Datum Hauelberge, anno dornnii WCC^
LV**, Vir idus Marcii, pontificatus nostri anno X"*. Testes hri sunt: Wiperlus
|N*epositus Hauelbergensis, Johannes prior, Bertoldus cellerarius, Henricus custos,
Johannes camerarhis, canonici Hauelbergenses ; Johannes prepositus in Jericho,
Johannes archydiaconus in Repin, Stephanus archydiaconus in Robeie, Gerrardus
«anonicus Jerichontensis, et alii quam plures clerici et layci.
Nach dem Diploraatar. Doberan., fol. LXII'. — Gedruckt bei Westphalen Ilf, p. 1497. — Vgl.
Bd. I, Nr. G36.
Digitized by
Google
HO 1255.
125^. März 21. Demmin. 740.
WartitiaD, Merzog von Vorpomamm, jbestötigt dem Nonma-Khster Verchen
seine Qüter und Gerechiigkeüen.
A.
in nomine sancte et indiuidue trinitatis. Wartizlaus dei graeia dux Dymi--
nensis omnibus in perpetuum. — — — — Nüs ecclesre Insule «»ncte ^rie
virginis sanctique Joliannis enangeliste constructe villas quasdam cum omni iui^
integritate et vtilitate, agris cultis et incultis, pratis^ siluis, aquis^ piscationÜMis
legitima donatione donauimus^ ut ab omni exactione libere maneant in futurum.
— — — — Nomina vero predictarum villarum, sicut a nobis distincte suAt
terminis, et vocabulis duximus exprimenda: villa Bercowe, villa Rosem [arjisowe,
Villa Cladessowe, villa Virchim, villa Mecekowe, villa Mezegure et piscatio in
stagno Penitz cum magna sagena et instrumentis aliis ad ptscaturam pertinentfbvKs
in nostra parte^ cum clausuris in Pena et in stagno^ a nobis ecclesie est ei^lala.
— — — — Acta sunt ab incarnatione donrini anno M** CC" LV^ Datum
üymin, per manum Artusii notarii nostri^ BLIF kalendas Apfilis, indictione XIP.
B.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Wartizlaus dei graqüa
dux Dyminensis omnibus in perpetuum. -^ — — — Nos ecclesie Jnsule sancte
Marie virginis^ que patronatum optinet in eadem, sanctique Johannis euangelis(p
jMcnon sancte Elyzabeth constructe villas quasdam cum omni iuris integritate et
vtilitate^ agris cultis et incuUis, pratis, siluis^ aquis, piscationibus legitima donatione
donauimus,* ut ab omni exactione libere maneant in futurum. — — — — Nomina
vero predictarum villarum^ sicut a nobis distincte sunt terminis, et vocabulis
duximus exprimenda: villa Lokencin^ villa Bercoue^ villa Buchur^ villa Bosemar-
sowe, villa Cladessowe, villa Yirchim cum suis attinentiis et terminis anUquis^ et
piscatio in stagno Peniz cum magna sagena et instrumentis^ cum clausuris, a
nobis ecclesie est collata. — — — — Acta sunt hec ab incarnatione domini
^no] M'^CC^LV^ Datum Dymin, per manmi Artusii notari! nostri, XIF kal^np-
das Aprilis, indictione XIF.
Nach Dr^ger, Cod. dipl. I. S. 368 — 371. — Das ^stagDiim Penitz** ist der Cumroerower See,
welcher in Bd. I, Nr. 604, Uirchinipenz genannt wird. Vgl. diese Nr. und Nr. 111, ll4 und 247
wegen der Fischereigerechtigkeit des Klosters Dargun auf dem Gimmerower See und der Peene, auch
weiter unten die Darguner Urkunden rom 5. März 1266 und rom 1. Febr. 1292 (bei Lisch, Mekl. Urk. I,
'S. 185 und 193). Wegtn des Klosters Verdien «ndseiner Fischerei auf dem Verchinpenitz s. Bd. I,
Nr. 571.
Digitized by
Google
64 1255. 750
1255. April. TSd.
Pnbislav, Fürst van Parchim, schUesst mit dem Bischöfe [Rudolf] von Schwerin
einen Vergleich wegen Erhebung der Zehnten.
Omnibus presens scriptum visuris dei gratia Pribizlaus dominus de
Parchem salutem in domino. Pro sententiis latis in nos et terram nostram
iurauimus slare mandatis domini nostri episcopi vna cum ceteris hominibus nostris,
qoi nobis iniunxit, et hoc in nos recepimus sub debito iuramenti^ quod elapso
anno ab isto die, qui in solutionem rebelles fuerint et secundum iura, que
decreuimus cum quinque militibus, habitatoribus terre nostre vasailis, ecclesie
Swerinensi non obtinuerint decimas suas, easdem inuadiabimus cum miiitibus, qui
detinent bona, que nobis de medietate episcopi sint propter hoc concessa; quod-
si hoc non Tecerinius, cessimus ab omni medietate eadem in bonis militum et
aliorum, que nobis super eo sint concessa, quam milites et alii recipient de manu
episcopi, sicut Tide data promiserunt et iurauerunt, quod, si milites eandem deci-
mam non reciperent elapso anno et die, eadem decima libera esset ecclesie, et
iura contra nos obtenta tam a papa, quam a legato, rege et episcopo, essent in
eodem statu et firmitate, quo tempore compositionis extiterunt. Et super hac
compositione de petitione et voluntate nostra et episcopi dabunt sigilla sua:
dominus Germarus, comes Guntzelinus, dominus Johannes Magnopolensis, dominus
Nicolaus de Werle, dominus Borewinus, quod tam contra nos, quam detentores
decime et violatores huius compositionis erunt coadiutores ecclesie Swerinensis.
Si autem aliquis super eo negaret sigillum suum, contentus deberet esse ept-
scopus et ecclesia sigillo comitis Swerinensis et nostro. Acta sunt hec anno
gratie millesimo ducentesirao LV^, mense Aprili.
Nach einer auscultirien Copie auf Papier aus dem Ende des 15. Jahrhunderts. — Clandrian, Protoc
fol. 76\ bemerkt über das Original dieser Urkunde: «hiran ist 1 Sigil Jaromari Principis Ruianorum. Dass
ander ist dauon.** — Gedruckt: Jahrb. XI, S. 242. Vgl. daselbst S. 65 Beyer.
(Um 1255.) April 18. Boizenburg. 751.
Gunzdin, Graf von Schwerin, erklärt, keine ßechisansprüche an des Ritters
Heinrich von Göddingen Gütern zu Göddingen [im Kirclisp. Barskamp,
A. Blekede) zu besitzen.
\y. dei gratia comes Zwerinensis omnibus hoc scriptum respicientibus
salutem. Tenore presencium recognoscimus, quod in bonis, que miles honestus
Hinricus de Gedinge in uiila predicta habere dinoscitur, nil prorsus iuris, nee
eciam nobis aliquid usurpamus. Jn cuius rei testimonium sub nostro sigiUo
Digitized by
Google
ISH 1255. OS
exbibemus presentes litteras sigillatas. Datum Boyceneburg, XIIII. k^lendas Mail.
Hermannus de Bluchere^ Hinricus Ribe, Cristancius, Johannes de Balge ^ milites,
aliique quam plures huius eciam rei testes sunt.
Nach ▼. Hodenberg, Lüneb. U.-B. VJI, 1, S. 58, aus dem Original im K. Archir zu Haonofer« roa
dem das Siegel schon abgefallen ist. Zur Zeitbestimmung rgl. die Zeugen in Nr. 704 und Nf. 756.
(1255.) Juni 30. (Döbbersen.) 758.
Friedrich, Bischof von Raissebuirg, weihet die Kirche und den AUar zu
Dobhereen.
JNos Fridericus dei gratia Razeburgensis episcopus consecravimus hanc
ecclesiam et hoc altare in honorem sancte Crucis, beate Marie virginis, Viti . •
martyris .. et omnium sanctorum, anno domin [i] M. CC. (X)Ly., II. kalend. Julii,
pontißcatus nostri anno quinlo.
Nach Schröder, P. M. I, S. 660, mit der Bemerkung: ^Als an. 1725 der bisherige Altar in der
Kirchen zu Dobberssen weggebrochen ward, so fand man in demselben folgende alte Schrifft, für deren
gfltigen Mittheilung man hiemit öffentlich Danek abstattet.** Dass die Jahreszahl MCCXLVn., vie sie
Schröder überliefert ward, nicht richtig sei, bemerkt dieser schon ; es wird ohne Zweifel das X ror L auf
einem Schreib- oder Lesefehler beruhen, und II. zu kalendas zu ziehen sein.
1255. Juli 10. Anagni. 7S3.
Papst Alexander IV. gebietet dem Abte zu Stade, die ßtreüigkeiten zwischen
dem Kloster dsmar und dem Fürsten Pribidav von ParcMn, den Btttem
von Bensefeld^ und einigen andern Laien zu untersuchen und zu entsdieiden.
Alexander episcopus, seruus seruorum dei, dilecto filio abbati monasterii
sancte Marie in Stadis, Bremensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem.
Dilecti filii abbas et conuentus monasterii sancti Johannis euangeliste Lubecensis,
ordinis sancti Benedicli, nobis conquerendo monstrarunt, quod nobilis vir Pribeziaus
de Parchem, Ev[e]rhardus de Rensevelde, Eckehardus et Ludolfus fratres eins
et quid[ajm alii laici Lubecensis et Yerdensis ciuitatum et diocesium super terris,
debitis, possessionibus, redditibus et rebus aliis iniuriauerant eisdem. Jdeoque
jdiscretioni tue per apostolica scripta mandamus, quatenus partibus conuocatis
audias causam et appellatione remota debito fine decidas, faciens quod decreueris
per censuram ecclesiasticam firmiter obseruari, prouiso ne in terram dicti nobilis
excommunicationis vel interdicti sententiam proferas, nisi a nobis super hoc
mandatum receperis speciale. Testes autem, qui fuerint nominati, si se gratia^
VeklMlirgUches Urktain-Bich II. 9
Digitized by
Google
0ifil^ iwt tftlMre isAtrateHtit, Mnrara shnifi appdlatfone cessante compeUa» verRiQ
IMtiitlOniiii» perfiiber«. Dutom AmgtAt^ VI. idm JüKi^ poMIffeatus noi«rf amio
priino.
K«ch dem Origimil im kdnigl. Arehhr 2U Kopenhagen, gedruckt in der ürk.-SammInng der Schlesw^
Holsfb-Laii^b. Getelhefiäft, I, S. 72, und Jahrb. XI, S. 243.
t%5. Juli 17. Anagni. 754
fiatpst AleoMndkr IV. fordert die gesammte GeMidüceä der Bremischen
Kirchenprovinz auf, das Oistercienser-Nonnenkloster Himmetpfarte (Zarrentin)
im Bisthume Batzebuarg hei seinen Bediten und PrvmUgien zu schätzen.
Alexmder episcopQs^ serun^ seraorum dei^ uenerabilibDS fratribus archiepi-
ftopo Brememi ef eins suf&agaileis, ac dilectis fiTris abbatibus, piioribus, decanis,
vcfaidiacoDLs, prepositis, archipresbyteris et aliis ecclesiarum prelatis per Bremen«
wem proBfoeiain constitutis, ad quos h'ttere iste peruenerini, salutem et apostoh'cam
hemedküoneuL Non absque dolore cordis et plurima turbatione didicimus^ quod
iMi fktiMipe partibus ecciesiastica censura dissoluilur et canonice sententie
Msmlaf enonator, nt uiri religiös!^ et hü maxime, qui per sedis apostolice
pfimiitp^ waion donati sunt übertäte, passim a maleractoribus suis iniurias
MrtiaCiWrt et rapiDas, dum uix inuenitur, qui congrua ilüs protectione subueniat
^ pm f^mtndz pauperum innocentia se murum defensionis opponat. Specialiter
<ifetie in Christo füie abbatissa et sorores de Porta Ceü, Cisterliensis
^^ Ihuhmtgenß}» diocesi6, tarn de frequenttbtts iniuriis, cpam de ipso coti-
UUtiB imiitiv eonquerentes, ynkiersitalem uestram Ütterki petierunt aposto-
jmm# ^MJtmi^ uk üa uideÜeel ei# m trlbulationibuis^ suis cimtra malefa€tores earum
^^m^ <idkatis magnanimitate consurgere, quod ab angustüs, quas sustinent, et
^>jMMr^ «estro possittt presidio respirare. Jdeoque vniuersitatr uestre per apo-
4frv4i^^ fcilpta mandamus atque precipimus, quatenus iüos, qui possessiones ad
ß^ i^n Aomm predictarum sororum irreuerenter imiaserint, aul ea iniuste deli-
m^.^t^ ifM prefatis sororibus ex testamento decedenthim reünquuntur, seu in ipsus
M^v«4e mi emini aUquam contra apostoh'ce sedis induYta sententiam excommuni-
4 4iVAHi<r Ml häerdkü presumpserint promulgare, uel decimas de nutrimentis
^i/mu4U%m ^^Kcaum ipretis apostoÜce sedis priuüegüs extorqnere, monitione
^dmutmfi^ ^. mdi fuerint, pubüce candeüs accensis singuÜ uestrum in diocesihus
^ 4A^,^36\a^ ^ß0i^l^ excommunicationis sententia perceüatis, si uero clerici ord
^>^t4#v»«i>^ 0]^4<W3« ^u monachi fuerint, eos appellatione remola ab officio el
4i*;4^^iv iHMrp^MUti«. Deutram relaxaturl iiententiam, donec predictis soToribus
^'4i^A tisM^kf^im. fi tdm bicf, quam derlei seculares, qtri pro uiolenta manumn
Digitized by
Google
m i»j^. (NT
•nieoliaae in sorores easdem uel ipsanim aliquem anatkemaliB umouio fuerint
Innodati, cum diocesani episcopi litteris ad sedem apostolicam uenientes, ab eodem
uinculo mereantur absolui. Datum Anagnie^ XYL kidendas Augusti^ pontificatus
nostri anno primo.
Nach dem Origrinal, welches sich unter den Urkunden des Klosters Zarrentin im Haupt -ArchiT £u
Schwerin befindet. An einer Schnur von rother und gelber Seide hängt die Bleib^üle des Papstes Alexand^iy*;
m£ der Vorderseite sieht man die beiden bekannten ApflS^elklflf, a^f der flück0elte dip )Inichri{t:
ÄLa P XÄNDHR 1 W. IUI.
1255. Juli 22. 7S9.
Gumdtn, Graf von Schwerin, bestätigt der Stadt Boizefnämrg ein vom Ritter
Oristandus erkauftes, an der Boize hdegenes Gut.
(jrunceiinus vm gotts gnaden graue to Zwerin «ntbeten alle, de dessen
brc(ff sen werden, heyll. Hendele, de dar gesehen, plecht rae Uio vorvfaren inyl
breue md segell, darmit se ewig rorwarl vnd in vrisscker gedetihtnisse blhien
mögen. Derhaluen do wy kundt nicht alieynen den nakomelingen , sundem oük
den iennigen, de itzl leuen, dal vnse borger to BoilÄenborg mit vnser «nd fiiser
eruen welen vnd willen to syck gekoßl hebben dal gudt vnd ganlze erue, sM
an der Boylzen belegen ys^ vor dortich marii penninge van dem efbaren
Cristantie sampt aller des gudes vnd erues tobehoringe. Wyle wy demie vor-
merckel, dal gedachten vnsen borgern in kopinge gemeltes gudes, alse in adker,
wiscken, weide vnd holtern, der se vormals weinioh gehat, groten framefi,
vrucht vnd nulh darul mochten erlangen, hebben wy vor gudt angesen, 'de
frucht vnd nutbarhert vnser borger to meren vnd nicht to verringeren vnd vaser
gerechticheit, de vns des gudes haluen tokumpl, vth gnaden darto gegeueii.
Vnd darmit solik ein handeil vast vnd vnuorbraken mochte geholdeti fwerden,
hebben wy emhe dessen iegenwerdigen breiT myt vnsem angehangen segeH, mit
namen der luge willen beuesligen, nomlich: Hermen Blücher, Henrick Ribe,
Wilkinus van Rosendali, Wilkynus van Witlenborg, eddell lüde, Albertus notarius
vnd ander vele loffwerdige. Welcke breff gegeuen is tm iar dusent Iwehmidert
vnd viff (!), am ellTlen dage Augusti (!).
Nach einer Uebersetzung aus der Mitte des 16. Jahrh. im Haupt- Archiv zu Schwerin. Das ganz
falsch ObeMetete Datmn mmi berichtigt in einer sonst weniger gelftaigtn, «hen •dawlfalt iMihiMchen, Ueber-
setzung aus dem Ende des funlzebntes Jlabrhuiulect«, 4ius weicber wir die ;bei9ieck?n4weithen Stellen
inittheilen:
Wii ßttnqeU««is Tm {gadei gna4oft gf#Ha tho Zwerin don wilUk . Waruppne begerea
wii allen den, de nw sin edder Immende werden, to weten, dat mnse bürgere to Qojszcenhorch
rns affkoften raft mser eruen rulbort mde willen sodane tobehoringe efte Torwerok, to h
bj der Bkl|t••l^ in holten, witdttn, campeii MUle irodwe biiegeo iht >tior JLXK .tfnrk <|MiiiM|^»
Digitized by
Google
^6.
/»* ntn»>M»t. mntUum l«.i»>« wVai «««■•d Cri.«- .. IM
V"l.«iii«, .,..«1 Jüh«nn*« dicu« »Vil^Oufau «dS^ ^M^, Jbtt» ^.^
"**'««.!. uc4^ 'i'X'sr
Digitized by
Google
!t58 1255. 69
camure IIIl^ modios siliginiis cum bonis slbi a deo coUalis comparauit, quos ip9e
presentabit, quamdiu vixerit, omni anno; post vero mortem ipsius predicta annona
omni anno dabitur ad idem officium de decima supradicta. Quod ut firmius ser-
uetur^ presentes sigilli munimine duximus roborandum. Datum Winhusen, anno
domini M^CC^LV", in die beate Afre.
Nach einer durch den Bibliothek -Secretär Dr. Böttger zu Hannorer von dem Original im Archiv das
Klosters Wienhausen genommenen Abschrift. Das angehängte Klostersiegel ist zerbrochen. — Ueber die
Aebtissin Elisabeth, Tochter des Fürsten Borwin I. von Meklenburg, ygl. Jahrb. XXV, S. 13 — 19, und
die im Mekl. U.-B. Bd. I, Kr. 521, II , Nr. 712 mitgetheilten und die unten folgenden Urkunden des
Klosters Wienhausen vom 3. Jan. und vom 10. Febr. 1265. — Gedruckt in Jahrb. XXV, S. 23.
1255. Sept. 24. 758.
Hermann, BischoJ von Camin, bestätigt dem Dom-Capttd zu Güstrow die
von dem Bischöfe Conrad geschenkten Zehnten von 63 Hufen im Lande
Oircipanien, nachdem er die Zehnten dieses Landes gewonnen hat.
in nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Hermannus miseracione
diuina Caminensis ecclesie episcopus omnibus in perpetuum. Liberalitatis noslre
munificencia, que se nouit exhibere omnibus generaJem, spetiali semper dome-
sticos nostros non desinit prosequi lenitate. Noscat igitur modernorum presencia
et posterorum successio, quod, cum nos decimas terre Cy[r]spanie a terrarum
dominis et laycis aliis tandem euicissemus multis laboribus et expensis, Guztro-
wenses canonici, Caminensis dyocesis, necnon et felicis recordacionis predeces-
soris nostri Conradi episcopi priuilegia protulerunt, ex quibus se ius habere in
sexaginla et trium mansorum decimis in subscriptis uillis locatorum legitime com-
probarunt: in Jamyn IX mansi, in Damene XIII, in Teutonico Bitzin IX, in Paruo
Daleuiz IUI, in Grantzowe XI, in Slauico Metnic VI, in Bizlande XI; cumque
nos capituli nostri peticionibus et confessionibus super eisdem decimis refragari
merito non possemus, licet ipsas tamquam nostro labore et inpen[sis]^ repetitas
retinere nostris usibus ualeremus, micius tamen cum ecclesia Gustrowensi agere
cupientes, sepedictas decimas eidem contulimus libere possidendas, plenam relin-
quentes ipsi capitulo facultatem in prelaturarum edificacionem et prebendarum
aucmentum sepedictas decimas dispensandi. Gratam itaque et ratam habentes
capituli nostri et predecessorum nostrorum coUacionem omnipotentis dei auctoritate
et nostra munificencia conßrmamus, excommunicantes omnes, qui tam soUempni
ordinacioni presumpserint obuiare. Testes huius rei sunt: Theodericus de Adden-
misen scolasticus Caminensis, Henricus canonicus eiusdem ecclesie, Jordanus de
Blankenburg canonicus Hildensemensis, Bernardus de Wiendorp, Marquardus de
Goldenbo, Johannes de Buren, milites, et ah'i clerici et layci. Acta sunt hec
anno gracie M^CC'LV^ Vlir kal. Octobris.
Digitized by
Google
7« tase. 7MI
Nach dem Diplomatarium des Dom -Collegiat- Stifts GiUtrow (mit dem Fehler ^ iiipeadiOtB«). — V^.
Bd. I, Nr. 438 ond 439. — Gedruckt in Jahrb. XII, S. 316.
^255. Vor Nov. 11. 75».
Die Stadt Schwerin ertheüt der Stadt lAlbek die Versicherung, dass deren
Zwist rmt dem Bitter Dietrich von Ekcen v&Uig beigelegt sei
Diris prouidis et honeslis aduocato, consulibus et communi ciuitalis Lubi-
censis Luderos^ A. de foro, C. de Vigle et B. freier subs^ C. dictus Vundengot,
C filius Retberti ceterlque consules cum vniuersitate burgensium ciuitatis Zveri-
i*«ösw promptum et beniuolum per omnia et in omnibus obsequium. Notum tarn
'^'^*^*^ quam omnibus presens scriptum visuris esse cupimus, quod oausa illa, qtie
^^rlebalur inter dominum Thidericum de Exsem militem, ex parte vaa, et vos,
«^ altera, in fcono pacis et concordie amicabiliter est conposita et taliter sedata,
fl^^d prefatus dominus Tliidericus de Exsem ciuitatem Lvbicensera et vniuersos
fiHiir^ ^'^'^ ciuitatis cum bona voluntate liberos dimisit et solutos, ita quod nee
J^-) nee aliquis amicorum soorum de cetero sepedictam ciuitatem aut aliquem
.—^^ P**oinclc molestare debel sev graoare vel aiiquatenus amplius impetere, de
.^yg^^f*P*'«tum ad nos liab^?re debetis indubitatum. Vt autem verius credatis,
'"'mifffi*^ paffinam liinctodif conscriptam in sufficiens testimonium sigilli nostri
^iMit# ^^^^ i'^cimus communiri. I>atam arnio domini millesimo CC quinquagesino
• ^rit4^ fi'itom bf*ali Martini episcopi. Amen.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 204,
aut» der Ursohrift auf der Tresc zu Lübek. Am
SiiQgelbande hängt das Bd. I, Nr. 71 und hie-
neben abgebildete, hier zuerst yorkommende
grosse Siegel der Stadt Schwerin, jedoch nur
noch in Resten, welche den Vordertbeil des
Pferdes zeigen, üeber dieses Siegel, welches
noch spät gebraucht ward, vgl. oben Bd. I,
Nr. 71. Ein kleines Secret- oder Rathssieg«!«
welches im 14. Jahrli. oft vorkoramt, mag die
Stadt Schwerin 1255 noch nicht gehabt haben,
wie zu dieser Zeit überhaupt die Städte, z. R
auch Rostock und Wismar, ihre Briefe an den
Rath von Lübek immer mit dem pcoisen Stftdt-
Siegel versiegelten.
X
Digitized by
Google
m
ld&5.
71
(Um 1255.)
760.
Johamif Fürst von Meldenburg, bezeugt, Abho von Pol habe bekannt, dass er
kein Recht besitze, die Zehnten von der Insel Pol ßir den Bischof von Uibdß
eimufordem, er habe sich jedoch verpflichtet, für das gegenwärtige Jahr diese
Zehnten emzmammdn und an den Bischof dbzuUefem und nur Spreu und
Stroh fwr sich zu behalten.
Johannes, 4e\ gracia domjiius Magnopolensis onmlbus preseotes uisuris^
salutem in domino. IVokun esse uolumus uniuersis^ quod Abb« de Pole in pre-
sencia domini nostri Lubicensis episcopi et nostra et heredum nostrorum et
aliorum quam plurium protestatus est publice^ se nulluni ins penitus habere col-
ligendi decimas dominorum ^celesie Lubicensis in prouincia memorala. Jnsuper
sub sacramento fidei sue se obligauit, anno presenti prefatas decimas ad mmaif
predicti domini Lubicensis fideliter uelle colfigere et singulos prouentus omnium,
que ibidem decimari solent^ eidem domino inte^liter transmiltere, paleis et str»-«
mrnibus sibi tantummodo reseruatis.
Nach dem OrigiDal im Haupt «Archiv zu Schwerin. An einem aus dem Pergament geschnitteiMil
Streifen hkagt des Fürsitn Johann zweites Siegel, ohne die hauerlUinlicheB Verzieringen an dem MpoUi
des SÜerkopfes und mit den kleinen Buchstaben in der Umschrift, wie es in Bd. I zu Nr. 609 abgebildet
und erst seit dem J. 1248 beobachtet ist. Die nicht datirte Urkunde fällt also zwischen 1248 — 1264.
Abbe von Pol kommt auch schon (Bd. I, Nr. 592) im Jahre 1247 und im ältesten Wismarschen Stadt«
buetie Tor (Bd. I, Nr. 666). Auf det BOekseite steht die Begistraltr: Registrats reg^tro primo numem
I4VII. — Die Urkunde ist gedruckt bei Leverkus, Urk. des Bisth. Lübek I, S. 90, nach jenem Reg. Cap.
Lub., mit der Variante: ^ presentes litteras uisuris.
1256.
761.
dar Domämhaner- Klöster der Pnaomz Sadise», in Meklenburg
Rostock 1256, zu BSbd 1285, zu Wismar 1293.
ILiaks:]
BREMENSIS. 1225.
ERFHORDENSIS. 1229.
HALBERSTHDENSIS. .... ,
SORHCIENSIS. 1241.
RVPINENSIS. 1246.
HÄDERSLBVENSIS. 1251.
STRVSBEReENlS. 1254.
ROSTOCHCENSIS. 1256.
PRmSLÄVIENSIS. 1275.
POSWÄLKCENSIS. 1272.
BRÄNDENBVR6ENSIS. 1292.
WISMÄRIENSIS. 1293.
BBRLTOENSIS. 1297.
IRechts:]
MneOEBVRGENSIS. [1228.]
LVBICENSIS. 1229.
LIPZENSIS. 1229.
HffMBVReENSlS
RieENSIS. 1244.
SVNDENSIS. I25I.
GRIPSWHLDENSIS. 1254.
SEhVSENSIS. 1255.
hÄLLENSrS. 1271.
ROßOLENSIS. 1285.
«KRBBTENSIS. 1300.
BRVNSWICKCENSIS. 13tO.
MELDORPENSIS. 1389.
Digitized by
Google
73 1256. m^
Nach einer im Jahre 1519 von einem Dominikaner-Mönch in Eichenholz geschnitzten Inschrift auf eioer
Lietste üher den beiden Chorstühlen aus der ehemaligen Dominikaner-Kirche zu Röbel, jetzt im Chore der
St Nicolai -Kirche in der Neustadt Röbel. Von einem Ende beider Stahle ist ein kurzes Stück abge-
schnitten, und dadurch sind die Jahreszahlen der Stiftung der Klöster zu Halberstadt und Hamburg rer*
loren gegangen. Gedruckt und beschrieben in Jahresbcr. VUI, S. 112; Tgl. Xni, S. 428. Die übrigen«
.nicht historischen Inschriften auf diesen Chorstfihlen sind auch a. a. 0. und in Schröders P. M. I, S. 644«
mitgetheilt.
1256. 762.
Wartislav, Herzog von Demmm, verleiht dem Kloster Ivenack die Werder
zwischen Ivenack und Basepohl mit 40 Hufen, bestätigt demselben auch die
Pfarrdör/er.
>T arcisslaus miseratione diuina dux Deminensis omnibus Christi fidelibus
hanc paginam uisuris salutem in omnium saluatore. Euanescunt simul cum tem*
pore, que geruntur in tempore, nisi recipiant uoce testium aut scripture memoria
firmamentum. Eapropter notum esse uolumus omnibus, qui presentem paginam
intuentur, quod nos pro nostrorum remissione peccaminum dominabus ac moni-
alibus in Hiuanak insulas adiacentes usque Bozepol cum quadraginta mansis, cum
stangno adiacente et piscatione integraliter conferimus p^rpetuo possidenda; huius
termini usque Gerbertum ad riuulum protenduntur. Villas eciam parrochiales,
quarum hie nomina exprimuntur: Soldekedorp, tirossow, Ankun, Ricerow, Kos-
socendorp, Clokow et vtrumque Bozepol, prout locus cenobii iam predictus a
liostro predecessore obtinuit, quitquit in hiis habuisse dinoscitur, concedimus quie-
tando. Omnem eciam iureditionem , quam alia claustra siue cenobia in terra
nostra obtinere dinoscuntur, eidem loco et dictis conferimus dominabus. El vi
res gesta robur obtineat firmitatis et ab omnibus maneat inconuulsa, presentem
paginam sigilli nostri munimine roboramus. Datum anno incamationis M''CC''L''Vr.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An grünen und gelben seidenen Fäden hängt
ein rundes Siegel. Es ist nur der mittlere Theil erhalten, doch erkennt man noch in einem Dreieck,
dessen Spitze nach unten gewandt ist, einen rechtshin aufsteigenden Greifen. — Von den genannten Ort-
schaften sind Zolkendorf, Gneschow, Ritzerow, Klokow und (ein) Basepohl kenntlich: Ankun und Cos-
socendorp sind unter diesen Namen wenigstens nicht mehr vorhanden. Da eine Reihenfolge bei der Auf-
zählung der Orte beobachtet ist, so werden wir Ankun zwischen Griescbow und Ritzerow, vielleicht in
oder bei Wackerow, Kossocendorp zwischen Ritzerow untl Klokow zu vermuthen haben.
1256. 763.
Nicolaus, Fürst von Werle, verleiht den Pfarrern in der Propstei (Ält')Röbel
und zu Malchow, Kieth und JabeL das Recht, über ihr VerrnJögen testamentarisch
zu verfügen, und befreiet ihre Leute von Zöllen und dffenüichen Diensten.
JNicolaus dominus de Werle preposito in Robele et sacerdotibus in ipsius
prepositura commorantibus una cum trium ecclesiarum Malechowe, Kithe et Jabele
Digitized by
Google
IM 1256. 73
sacerdotibus et plebanis libertatem contulit res suas in tres partes distribuendi :
primam pro debitis persoluendis^ secundam ecclesie^ tertiam amicis et pauperibus.
Jnsuper confert ipsis, ut eorum homines sub ecciesiis commorantes a vectigalibus
et structuris yrbium, necncm a ceteris seruitiis sint exempti. Datum 1256.
Regeste des Dan. Clandrian aus dem bei Gelegenheit der Kirchen -Visitation zu Röbel im J. 1577
angefertigten Extract der Urkunden der Kirchen zu Böbel, im Haupt - Archir zu Schwerin. — Gedruckt
in Jahrb. XX. S, 258.
1256. Jan. 6. Wismar. 764.
Vogt, Bath und Gemeinde der Stadt Wismar beurkunden, dass die Streitigkeit,
welche zwischen den Städten LÜbek und Rostock obgewaltet habe, vöäig bei--
gelegt sei.
in nomine sancte et indiuidue trinitatis. Aduocatus. consilium et commune
ciuitatis Wissemariensis omnibus, ad quos presens pagina peruenerit, imperpetuum.
Quecumqiie apud nos in meliorem rediguntur statum^ ne recidiuo lapsu in deterius
deuergant^ expediens est^ ut in ipso situ permaneant^ ea fort! litterarum testimonio
perhennare. Jdeoque notum esse cupimus tarn posteris, quam presentibus, quod
discordia^ que maligne inflammatore spiritu inter ciuitatem Lubeke et Rozstoc
dudum pertinaciter uentilata viguit, spiritu concordie inspirante et honestorum
suggestione in melius reuocata perpeluo et integraliter est sedata. Vt igitur
huius compositionis diuturnitas incorrupta et nodus indissolubilis permaneat, vtque
murus concordie talis stabili persistat fundamento, ne zizania inuidorum in po-
sterum surrepat^ placuit presentem litteram appensione sigilli nostri et proprio
testimonio roborare. Huius vero rei testes nos esse presencium titulo profitemur.
Disposila vero et acta sunt hec in domo nostra, presentibus trium ciuitatum qui-
busdam consulibus, in epyphania^ anno dominice incamacionis M^'CC^LW. Datum
per manus Gozscalci scolastici Wissemariensis.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 205, aus dem auf der Trese befindlichen Original. (Auch
findet sich eine simple Copie dieser Urkunde, welche dem Abdrucke in Sartorius urkundlicher Geschichte
des Ursprunges der Hanse II, S. 73, zum Grunde gelegt ist.) — Angehängt ist dem Original das auf der
folgenden Seit«» auf Kosten der Stadt unter Nr. 1. abgebildete erste, grosse Siegel der Stadt Wismar»
welches freilich zerbrochen ist. Dieses Siegel kommt an dieser Urkunde zum ersten Male ror.
Der Ratli der Stadt Wismar fährte auch ein kleines Secretsiegel , welches wohl aus der Zeit des
grossen Siegels stammt, da die Bildung des Stierkopfes der auf dem grossen Siegel sehr fthnlich ist;
jedoch kommt dieses kleine Secret«iegel erst im Anfange des 14. Jahrhunderts vor, ist hier aber ebenfalls
auf folgender Seite unter Nr. 2. für den FaU mitgetheilt« dass es noch an Urkunden des 13. Jahrh. ent-
deckt werden sollte. Nach dem Brande der Stadt treten um die Mitte des 1 4. Jahrh. neue Siegel auf. —
Wegen des Inhalts vgl. unten die Urkunde der Stadt Rostock rem Jahre 1257.
«•UrakirglsehM frkuin-lick U. ^ 10
Digitized by
Google
74 t956.
1256. Febr. 8. Friesack. 765.
Richard, Herr von Friesack, vnd sein Sohn Hmirich schenken dem Dotm*
Capüd mL Brandenburg die Vogtei des Dorfes Damme zu Oedächtnissfeiem
für ihr Geschleckt im Dome zu Brandeifibtirg.
üichardus de Vrisach et Hinricus ipsius filius omnibus in perpetuum.
Cum divina instructi auctoritate noscamus nichil esse melius, quam letari hominem
et benefacere in vita sua, animadvertentes itaque sanctum et salubre esse ani-
mabus subvenire, rati sumus, partem hanc esse nostram. Notum igitur esse
Yolumus cunctis presentem paginam inspecturis, nos ob reverentiam et ad honorenoi
beate virginis necnon et beati Petri apostoli ecclesie Brandenburgensi, que in
ipsius nomine et honore venerabiliter constructa et dedicata consistit, advocatiam
in Damme liberaliter resignasse, maxime ut nostri et charonim nostrorum vivorum
seu defunctorum memoria in eadem ecclesia perpetuo habeatur et inter fidelium
nomina celebretur. Ut igitur nostre donationis tenor integre perseverare valeat
et ne aüquis ipsam infringere studeat vel presumat, hanc paginam testium nomi-
nibus, qui huic dationi nostre interfuerunt, et sigillo nostro duximus roborandam.
Testes huius rei sunt: Petrus prefate ecclesie prepositus, Lambertus celerarius,
advocatus eiusdem ecclesie, Wolterus de Muczowe, Johannes de Buschowe, miles,
Johannes villicus de Tremme, Hermannus capellanus domini Pribizlai, Eggehardus
Digitized by
Google
165 1266. 75
de Gribene, Alexander advocatus et Hoierus Scade et ceteri, in quorum presentia
sunt hec facta. Datum Yrisach, anno domini M'^CC^LVL, \h yd. Februar.
Nach dem Original im Archiv des Domstiftes zu Brandenburg ge-
druckt in Riedels Cod. Brand., Abth. I, Bd. 7, S. 47, Nr. 1 ; ygL Gercken,
Brandenb. Stifts -Historie S. 121. An der Urkunde hängt das ron dem
Arabirar r. Mfilverstedt zu Magdeburg in den neuesten Zeiten entdeckte,
nach einer Zeichnung ron dem Original durch den Maler Ciericus zu Berlin
hieneben abgebildete Siegel des edlen Herrn Richard t. Friesack, welches
nur in diesem einen Exemplare bekannt geworden ist und zur Aufnahme
der Torstehenden Urkunde Veranlassung gegeben hat. Das Siegel hat
etne schildförmige Gestalt und ist queer getheiH: unten etehen drei See-
blätter, oben ein vorwärts gekehrter gekrönter Stierkopf, wie der me-
klenburgische Stierkopf; die Umschrift lautet:
4i SieiLLVM . RICH[nRDI .] Da . laRIChOWa
Dieses^ Siegel ist für die meklenburgische Geschichte sehr wichtig.
Richard von Friesack war nach einer Urkunde vom 3. Sept. 1261 (in
Gerekens Cod. II, S. 77, und Riedels Cod., Abth. II, Bd. 1, S. 69, Nr. XCIV)
der Schwiegervater („socer**) des meklenburgischen Fürsten Pribislav I.
von Parchim-Richenberg und diesem eng verbunden; vgl. Jahrb. XI, z. B. S, 52, 72 u. s. w., Riedel, Cod.
dipl. Brand., Abth. I, Bd. 7, S. 42 flgd., und v. Ledebur, Dynastische Forschungen, Heft 2, S. 55 flgd.
Der gekrönte Stierkopf in dem Siegel deutet daher ohne Zweifel auf irgend eine engere, bis jetzt noch
unbekannte Verbindung mit dem meklenburgischen Fürstenhause hin; schon die zu jener Zeit noch unge-
wöhnliche oder doch sehr seltene Theilung des Schildes beweiset, dass der Stierkopf aus jüngerer Ver-
anlassung zu dem Stammwappen aufgenommen ist £s ist daher der untere Theil des Siegels mit den
drei „Seellättern"' als der eigentliche T^ppenscliild der Herren von Friesack anzusehen. Denselben
Wappenschild führen z. B. auch die Grafen von Tecklenburg und darauf die ihnen folgenden Grafen von
Schwerin und die Grafen von Brene, mit welchen aber wohl kaum eine verwandtschaftliche Beziehung
der Edlen von Friesack nachzuweisen sein wird.
Es ist nun höchst merkwürdig, dass Richard, der sich in der Urkunde Richard von Friesack
nennt, in der Umschrift des Siegels Richard von Jerichow heisst. Nach Mitthoilungen des Professors
Dr. Heffter zu Brandenburg taucht das Geschlecht der Herren von Friesack mit Riebard um die Mitte
des 13. Jahrb. auf (vgl. Riedel, Cod. Brand. I, 7, S. 42 flgd.). Es ist daher sehr wahrscheinlich, dass
-Richard von Friesack, welcher sich auch von Jerichow' nennt, aus dem Geschlechte der Herren von
'Jerichow stapumt, welches sich nach den Mittheilungen des Arohivars v. Mülverstedt zu Magdeburg
vom J. 1158 bis zum Ende des 13. Jahrb. verfolgen lässt (vgl. auch Riedel, Mark Brandenb. I, S. 222,
Not). Dies scheint auch aus dem Vertrage des Erzbischofs und Dom-Capitels von Magdeburg mit den
Markgrafen von Brandenburg vom 12. Mai 1259 (Riedel, Cod. Brand. II, 1, S. 63) hervorzugehen, durch
welchen die^r auf die Grafschaft Seehausen verzichtet und dagegen das Land Jerichow vom Erzbisthum
zu Lehn nimmt; in diesem Vertrage wird auch gesagt, dass die Markgrafen das, was der Erzbischof,
Richard von Friesack und Rolekin von Jerichow („R. de Vrisach et Rolekinus de Jerioowe**)
in dem Lande („castrum, opidum, terra*') frei haben, auch frei behalten, das aber, was zu Lehn weg-
gegeben sei, den Besitzern zu Lehn verleihen solle. Hiernach scheint Richard von Friesack gleiches Erb-
recht am Lande Jerichow mit Rolekin (Rodolf) von Jerichow besessen zu haben. Rolekin von Jerichow
wird Rodolf von Jerichow sein, welcher 1278 — 1295 vorkommt. Der Vorname Rudolf erscheint in jeder
Generation des Geschlechts von Jerichow, welches mit Albert beginnt und dem zwei Brüder (Alberts Söhne)
Heinrich und Rudolf (bis 1190) folgen, von denen Heinrich die Linie Friesack, Rudolf die Linie Jerichow
fortgepflanzt haben mag. Die Herren von Friesack starben auch am Ende des 1 3. Jahrb. aus (vgl Riedel,
Mark Brand. I, 8. 369); die letzten waren 1290 Heinrich von Friesack und sein Sohn Heinrich (Riedel,
Cod. Brand. I, Bd. 7, S. 48, on« I, Bd 15, & 41).
Bei der vorstehenden Schenkvng war anok woki Pribislav, Fürst tod Richenberg, beiräthig,
da „Hermann, Capellan des Herrn Pribislav**, in der Urkunde als Zeuge auftritt, und unter Pribislar
wohl nur der Fürst von Richenberg zu verstehen ist. (Es ist ohne 2weifel ein Versehen von Riedel,
10*
Digitized by
Google
76 1256. ?•#
wenn er a. a. 0. S. 42 den Hennann für einen Capellan des Edlen ron Friesaok ausgibt.) In demtelbeo
Jahre 1256 war der Pfarrer Hermann ron Siggelkow Zeuge bei dem Fürsten Pribislar zu Stern ber^;
Tgl. Jahrb. XI, S. 244, und iiDt«B Nr. 770.
1256. April 2. Lüneburg. 766.
Das St Michaelis 'Kloster zu Lüneburg gü)t den Brüdern Jordcm und Heinrich
van Bodensted und den Brüdern Härtung und Heinrich von Wittenlog das
im Jahre 1219 vom Fürsten Borwin an das Kloster geschenkte Dorf
Michadisberg, früher Cesemaw, zu Lehn.
JNos iiero abbas et conventus sancti Michahelis in Lüneburg, considera-
tione diligenti prehabila et inaturo consilio habito, prememorata bona ^ cum inte-
grilate dilectis in Christo domino Jordani et Heinrico fratribus de Bodenstede,
necnon Harwico et Henrico fratribus diclis de Witteloghe iure porreximus
feodali, et hoc conntentes litteris et sigillis nostris presentibus protestamur. Datum
Lüneburgs anno gratie raillesiroo ducentesimo quinquagesimo sexto, in dominica
qua cantatur Judica, ante palmas.
Nach Y. Hodenberg's Lüneb. U.-B. VII, 1, S. 31, aus dem im Original erhaltenen Transsumpt Tom
J. 1265, Juni 15, mit dem die Abschrift im Copialbuch Nr. 4 des Michaelis -Klosters zu Lüneburg
fol. XCn — XCIIl stimmt, welche 1851 von dem Archivar Lisch abgeschrieben wurde. Auch gedruckt
bei Wedekind, Noten III, S. 311. — * Dieser Lehnbrief von 1256 ist unmittelbar hinter die Urkunde
vom J. 1219 (Bd. I, Nr. 260), durch welche Fürst Borwin dem Michaelis -Kloster zu Lüneburg das Dorf
Cesemowe (Michaelisberg) schenkte, geschrieben und schliesst sich in der Construotion an dieselbe an. Un-
mittelbar auf diesen Lehnbrief von 1256 folgt der Lchobrief vom 15. Juni 1265. Die Originale fehlen.
1256, April 5. Parchim. 767.
Rudolf, Bischof von Schwerin, vergleicht sich wit der Stadt Parchim über die
Zehnten aus den Stadtdörfem Bicher und WodaUn.
jLv[odolfus] dei gracia Zwerinensis episcopus^ Wer[nerus] prepositus^ E[il-
wardus] decanus totumque ipsius ecclesie capitulum omnibus hanc litteram inspec-
turis salutem in uero salutari. Notum esse uolumus uniuersis^ quod a consulibus
et burgenslbus de Parchem pro decimis villarum de Bichore et Wozlabin certam
acceptauimus pensionem^ qualuor uidelicet choros siliginis et totidera choros
auene, de quibus duas partes episcopo et terciam partem canonicis pro eisdera
decimis annis singulis sunt daturi, nisi forsan tota seges earundem uillaruin gran-
dine uel aliquo casu infortuitu (!) totaliter deuastetur; quodsi pars aliqua reman--
serit inconcussa, tunc secundum estimationem dampni debet predicta pensio
moderari. Ne aulera super hiis dubietas aliqua possit in posterum suboriri, predictis
Digitized by
Google
708 1256. 77
consulibus et burgensibus in testimonium concessimus presentem litteram nostrorum
sigillorum munimine roboralam. Datum Parchem, anno gracie M^CC^LVr, nonas
Aprilis.
Nach dem Original auf Pergament im Raihs-Archiv zu Parchim. Von den beiden Siegeln der Urkunde,
Yon welchen das erstere an einer rothen, das zweite an einer grün und gelben seidenen Schnur hing, ist
das erstere ganz abgefallen, und ron dem zweiten nur ein kleines Brochstück mit einem Theile eines
faltigen Gewandes und den Buchstaben . . IRBRS • . der linken Seite der Umschrift vorhanden. — Gedruckt
. bei Cleemann, Chron ron Parchim, S. 111, Nr. 7.
Anm. Ueber die Lage des Dorfes Bichcr s. die Bemerkung zu der Urk. Bd. I, Nr. 508. Wozlabin
ist nicht mehr nachzuweisen.
1256. Mai 1. Röbel. 768.
Nicolaus, Fürst von Güstrow, beurkundet den schiedsrichterlichen Vergleich des
Klosters Doberan mit Johann von Havetberg wegen der durch eine Kloster-
muhle zu Zechlin dem Gute Bepente erwachsenen Nachtheile.
JNycolaus dei gracia dominus de Guztrowe omnibus in perpeluum. Notum
esse volumus tarn presentibus^ quam futuris, quod legitima necessitate inferioris
molendini vrgente^ propter structuram cuiusdam molendini cenobii Doberanensis in
terminis ville Zechelin dauatam, modum prioris fundamenti excedentem, inundatione
excrescenle stagni, villa domini Johannis de Hauelberg Repente in pascuis et aliis
incommodis exinde prouenientibus lesa aliquantulum videbatur; inde est, quod
dominus abbas Doberanensis cum vnanimi consensu sui capituli et dominus Jo-
hannes de Hauelberg in vnum conuenientes super controuersia, que inter eos de
molendino sublimiore posilione constructo versabatur, litibus renunciantes compro-r
miserunt in arbitros, videlicet dominum Henricum Dargaz, dominum Ottonem
Bersere, fratrem Johannem de Dräns, fratrem Wernerum, et quicquid ipsi inter
eos super causa memorata arbitrarentur, cessantibus litibus causarum, gratum et
ratum inuiolabiliter seruaretur. Qui statuerunt, quod molendinum secundo statu ^
constructum debito modo et vtili incresceste fluctuacione et aliis pertinenciis ad
hoc necessariis, sine inpeticione dicti Johannis et suorum in perpetuum persistat,
ecclesia uero Doberanensis pro dampno illato dabit iam diclo Johann! X marcas
slauicorum denariorum, V in festo beati Johannis baptiste et alias V in die beati
Michahelis proximo persoluendas, tali condicione, ut Slauos sue ville dicte Repente
a tumultu querimoniarum amicabili concordia cunpescere non cessaret. Ne uero
forma arbitrii vallati in irritum revocetur, dominus Heinricus Dargaz et dominus
Otto Bersere fidem plenius prestiterunt. Yt autem hec rata et inconwlsa per-
maneant, sigiUo nostro duximus roborandam (!). Testes sunt: dominus Nicolaus
dominus de Werle, domicelli Heinricus et Johannes, prepositus de Robole, frater
Ecbertus de Myrowe, dominus Henricus de Mynda, Amoldus miles de Noua
Digitized by
Google
78 1266. m
Eede^, Wenilaii&) Ynixlaus, Rembertus aduooatufl, frater Conradua de Draemimde
et alii quam plures. Datum Robole, anno gracie M^CCTL-Yr, kalend. Mai.
Nach dem Diplomalitf. Doberao., fol. LXVm^ (hinter unserer Nr. 731). — Gedruckt bei t. Weit-
phaleo HL p. 1498; Biedel. Cod. dipL Brand. I. Bd. 2. S. 367.
1256. Juni 22. Dargun.
Barmm, Herzog von Pommern, bestimmt die Grenzen der dem KloHer Dargm
verliehenen Dorf er Garz und Gaseburg Qauf Usedom), befreiet dde Bemhm
derselben von der Vogtei und aüen Diensten, und toset von dem Kloster dk
grosse Fischerei auf dem Frischen Haff aus.
Xparnim dei gratia dux Slauorum vniuersis Christi fidelibus presenlem
paginam inspecturis in saiutis auctore salutem. Quoniam omnium habere memo-
riam diuinitatis potiua est, quam humanitatis, facta memorie digna scriptis com-
mendare prudens decreuit antiquitas, ne longinquitate temporis error subrepat
obliuionis. Quocirca necessarium et dignum memoria iudicauimus tarn presentium.
quam futurorum notitie declarandum, quod nos ob dei remunerationem et ipsios
genitricis reuerentiam claustro Dargun et fratribus ibidem deo seruientibus conla-
limus duas villas sub vno vocabulo Garz dictas, in quibus sederunt Sabic et
Roszwar, cum omnibus attinentiis, agris, siluis, pratis, aquis, iure perpetoo
possidendas. Dedimus nichilominus predicto claustro villam, que Carsibür dicitur,
cum piscatione totali in omnibus terminis suis. Hamm trium villarum terminos,
ne in posterum per aduersatricem iustitie, prauorum inuidiam, possint coangustari,
presenti pagine duximus inserendos. Jncipiunt enim ab orientali parte in montt
cui nomen slauice Bealgor et teutonice Wittenberge dicitur, de quo procedunt
recta linea usque ad locum, vbi riwius stangni, qui Scenin dicitur, effluit ; de quo
▼ergunt ad occidentem per eiusdem stagni medium vsque ad quendam magnum
montem et altum, in quo stat alta fagus et cauata, que pene videri potest per
totam terram; vnde procedunt ad quandam uiam, que de villa Scenin dicta tendft
yersus Ysnoym, que etiam diuidit campos eiusdem ville et claustri et aherius
viile, que Circhove dicitur, et claustri; de qua tendunt ad quandam vallem par-
uulam^ et inde procedunt ad quendam lapidem magnum, in quo creuerunl due
arbores, que hagenboken dicuntur, et iuxta pirus; de quo ascendunt recta linia
per uerticem montis usque ad quoddam sepulchrum, quod circumpositum est
iapidibus et iacet mter duos montes et duas yias^ iuxta quod sepulcrum erectus
est lapis altus, et prope eundem lapidem iterum diuidunt se due nie, quarum
dextera tendens ad meridiem diuidit campos villarum Garz videlicet et Cussove,
que etiam tendit ad quendam locum versus portum, qui Garcin dicitur; de quo
recto tractu procedunt vsque in Recentis Maris medium, et inde uersus orientem
Digitized by
Google
700 1356. 79
per longum eiusdem maris usque in medium gurgitis aque ville Lubin, que do-
mini prepositi Caminensis est; de quo descendunt versus aquilonem ad quendam
locum, qui Rospi dicitur, et inde tendunt ad occidentem ad quandam paruam
insulam, que Loz dicitur, que tota est claustri; de qua procedunt usque ad
quendam fluuium, qui Cuniuenitse dicitur; de quo tendunt adhuc uersus occiden-
tem ad quendam riuulum, qui Jatisuenitse dicitur, et ab eodem riuulo procedunt
usque ad quandam insulam, que Damba dicitur, que tota est claustri; in cuius
insule fine effluit riuulus quidam, qui Wangemisce dicitur, a quo procedunt recta
linea per transuersum aque, que Zuina dicitur, versus orientem usque ad montem
Bealgor, a quo et incipiunt. Quicquid hiis videlicet terminis: Wartsowe, Parpartne,
Wolsiz, Bozitse, circumcingitur et ceteris omnibus, terris etiam cultis et incultis,
areis, campis, pratis, pascuis, piscariis, aquis, siluis, molendinis, mancipiis atque
seruitiis et omnibus eorum attinentiis contulimus supradicti claustri fratribus in ins
proprietatis et perpetue possessionis libere et absolute, ita ut de eisdem bonis
libera sit eis ordinandi facultas, prout utjle sibi iudicauerint expedire. Preterea
homines, quos in eisdem prediis locauerint, ab aduocatia et ab omni seruitio
liberos dimisimus, ita ut nemini quicquam debeant ex debito nisi soll claustro.
Verum cum fratres sepedicti claustri piscationem Recentis Maris, quam a nobis
tenuerunt, non possent propter piscatores in ipso annuatim suas sagenas trahe[nt]es
quiete et pacifice possidere, ipsam ad petitionem nostram nobis resignauerunt, ita
sane videlicet, ut eisdem fratribus singulis annis, qui prefa[tam] piscationem a nobis
conduxerit, primo ante omnes alios, qui alicjuot emolumentum ex ea percipere
consueuerunt, sex marcas Brandeburgensis [argen] ti persoluere teneatur. Porro
homines eorum, sicut consueuerunt hactenus, cum retibus suis et aliis piscandi
instrumentis infra terminos eorundem piscandi babebunt liberam facultatem, nee
infra eosdem terminos cum illo instrumento, quod alrep dicitur, cuiquam hominum
piscari licebit nisi de ipsorum voluntate et licentia spetiali. Ne autem super eo,
quod a nobis tam rationabiliter gestum est, questio oriatur in posterum, presentem
pagiuam sigilli nostri inpressione fecimus communiri. Hhius rei testes sunt hü:
dominus Hermannus episcopus Caminensis, dominus Guntherus abbas Stolpensis,
Borchardus prepositus de Virchin, Heinricus plebanus de Dimin; laici: Rodolphus
Munt, Tammo, Gerardus Lepel, Gerhardus de Zuerin, Heinricus Stoltevot et
Vencike, milites, et alii quam plures. Datum in Dargun, anno gratie M''CC*'L°Vr,
X^ kal. Julii, per manum Rodolphi capellani nostri.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. An einer Schnur von* rother und gelber Seide hängl
das Siegel Barnims, wie es in Bd. I, eur Urk. Nr. 542 beschrieben ist — Auf der Rückseite der Ur-
kunde steht als gleichzeitige Registratur: De terminis Gardiz et Karseburch et deoonoambiis sagenarum«
— Von dieser Urkunde existiren zwei Transsumpte: das eine vom J. 1311 durch die Aebte Bertram ron
Amelungsborn und Johann Ton Riddagshusen, das andere yom 29. Januar 1344 durch die Aebte
Arnold von Alten-Camp, Gerhard von Hilda, Heinrich ron Reynereld und Heinrich yon
Neuen-Camp, beide im Kloster Dargun abgefasst. — Gedruckt bei Lisch, MekL Urk. I, S. 101.
Digitized by
Google
80 1256. 770
1256. Sternberg. 770.
Pribidav, Fürst van Btchenberg, verleiht seinem Caplan Jordan die P/arre zu
Wahmkow.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Pribyzlaus dei graüa
dominus de Richenberg omnibus hanc litteram uisuris salutem in Christo Aesu.
Deperire possunt ordinata per homines^ nisi firmas suscipiant a sygillatis apicibus
eaiitiones. Jdeoque notum facimus vniuersis, quod nos de nostra bona uoluntate
in presencia quorundam vassallonun nostronim domino Jordano capellano nostro,
eognoscentes suum graue seruicium et fidele, ecclesiam in Womekowe contulimus
com villis et reditibus supscriptis: cum villa et ecclesia Pritutsen^ que est ßlia
ecclesie in Womekowe, in prefata villa Pretutsen duos mansos ad ecclesiam, et
hos cum omni iure preter sententiam capitalem, et de quolibet manso dimidium
modium siliginis annuatim, in stagno adiacenti preter sagenam ad suos usus
liberam piscaturam; at uero in villa Womekowe de suis quatuor dotatis mansis
omne iudicium, siue minimum, sine maius, absque sentencia capitali; item cum
Villa Niendorp, Bucholte, Turglove, Stampen, et de ipsis nominatis villis qui
mansos uel mansum habenl, dimidium modium siliginis annuatim, et omnes cotsati
quisque pro se singulis annis puUum aut duos denarios soluere teneatur; et ipso
iure omnes sui gaudeant successores. Ne igitur aliquis successorum nostrorum
infringere hoc presumat, hanc litteram sibi fecimus sigilli nostri munimine robo-
rari. Testes huius rei sunt: dominus Hermannus Brushauer et suus frater Ar-
noldus, dominus Henricus de Rolstede, dominus Henricus de Boltdorp, Her-
mannus plebanus de Zickelcowe et dominus Bruno vicarius de Stemeberg. Acta
sunt hec in Sterneberg, anno gratie M^CC^'L^'Vr, procurante Zverinensem ec-
clesiam Rodolfo episcopo.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An einem Pergamentätreifen hängt des Fürsten
Pribislar grosses, oben zur Urkunde vom 20. Sept. 1249 (Bd. I, Nr. 633) abgebildetes Siegel, etwas
zerbrochen. Von der Umschrift ist nur noch vorhanden:
^ PRIBIZL
— Gedruckt in Jahrb. XI, S. 244.
(1256?) Juni 25. Sternberg. 771.
Fribislav, Fürst van Richenberg, entsagt aÜen seinen Eediten an vier Bufen
der Kirche 2U Raden.
JNos Henricus dei gratia Magn[o]polensis dominus recognoscimus
publice per presenles, nos infrascriptas literas nobilis uiri palrui nostri
Digitized by
Google
m 1256. 81
carissimi domini Pribislai domini in Richenberch uidisse et audiuisge sqb
uero suo sigiUo et integro, omni carentes suspitione, in hec uerba:
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Pribislaus dei gratia
dominus in Richenberch omnibus hanc literam uisuris salutem in Christo Jesu.
Notum facimus uniuersis, quod de bona uoluntate nostra et uasallorum nostrorum
consilio renunciamus omni iure, quod habuisse dignoscimur in quatuor mansis,
cum quibus ecclesia in Radim fundata est et donala, duab[u]s partibus in sententia
capitali nobis tantummodo reseruatis, uolentes, quod ecclesia eadem et rectores
eins in perpetuum dictis mansis cum omni proprietate et ecclesiastica libertate,
cum iure et iudicio uasallico et tercia parte sententie capitalis etemaliter per-
fruantur. Per has autem literas aliis h*teris super eadem ecclesia datis nolumus
in aliquo derogari. Jn huius rei testimonium sigillum nostrum huic litere est
appensum. Testes sunt: dominus Hermannus Brusehauer et suus frater Amoldus
et dominus Henricus de [Rjolstede^ et dominus Henricus de Boltendorpe, milites.
Acta sunt hec in Sterneberg, anno domini millesimo ducentesimo tricesimo quarto,
in crastino Johannis baptiste.
Facta igitur per patruum nostrum predictum grata habentes, premissa
omnia ratificamus et legitime approbamus ac in eorundem testimonium
sigillum nostrum appendimus huic scripto. Testes sunt: dominus Bene-
dictus de Rodenbeke miles, dominus Hermannus de Lu^, dominus Ar-
noldus Clauue miles et Theodoricus frater eins. Actum et datum in
Castro nostro Wismarie, per manus domini Henrici notarii nostri et rec-
toris ecclesie in Greuesmollen , sub anno domini millesimo ducentesimo
quinquagesimo sexto.
Nach einem, nur in einer Abschrift des Geh. und Haupt- Archirs aus dem 16. Jahrhundert erhaltenen
Vidimus des Herzogs Heinrich des Aelteren, ^ datum et actum in fcastro nostro Stemenberg, a. d. mille-
simo quadringentesimo quinquagesimd , ipso die beati Vitalis martjris.** — Die Data der Urkunde und
-der Bestätigung sind augenscheinlich falsch. Im Jahre 1284 stand Pribislar noch unter Vormundschaft;
1238 — 1248 führte er den Titel ^Dominus in Farchem**, und erst 1249 nahm er den Titel ^Dominus
in Riehen berg** an. Die Zeugen dieser Urkunde sind aber offenbar dieselben, welche auch in der
gleichfalls zu Stemberg ausgestellten Wahmkower Urkunde Ton 1256 (Nr. 770) auftreten, denn ^ ^PoU
stede** ist gewiss nur ein Schreibfehler für Rolstcde, Tgl. Nr. 714 und Nr. 770. Hiemach darf man
unbedenklich beide Urkunden als gleichzeitig annehmen.
Was aber die Confirmation des Fürsten Heinrich, angeblich rom Jahre 1256, betrifft, so ist daran
zu erinnern, dass in diesem Jahre nicht nur der Vater des Fürsten, Johannes (f 1264 Aug. 1), noch
lebte, sondern auch Pribislar noch im Lande war, auch die neue Burg zu Wismar, wo die Urkunde aus-
gestellt ist, erst 1256 Tollendct ward (Jahrb. V, S. 1). Die Zeugen entscheiden hier nichts, da sie s&mmt-
lich zwischen 1253 — 65, und theil weise noch später, häufig vorkommen; dagegen fungirte der am Schlüsse
als Concipient genannte Pfarrer Heinrich von Greyesmfihlen zwischen 1261 — 69 als Notar am meklen-
burgischen Hofe. Hiernach gehört die Bestätigung wahrscheinlich in das Jahr 1265 oder 66. — Gedruckt
in Jahrb. XI, S. 245.
leUeDborgifckei Vrkuiei-lick IL 1 1
Digitized by
Google
82 12M. tu
1256. Juni 28. Anagni. 778.
P(tzpst Alexander IV. bestätigt dem Könige von Dänemark die von dem Emser
Friedrich 11. an Dänemark überlassenen, zum deulschsn Beiche gehiarendm
Länder jenseit der Eide und Elbe und die Besitzungen im Wendenlande.
Omnibus presens scriptum cernenlibus Petrus prepositus, Thordo
archidyaconus totumque capitulum Roeskildense salutem in domino sem-
piteroam. Tenore presentium notum facimus universis, nos lilteras in-
frascriptas sub veris bulla et filo, in nulla sul parte viliatas, vidisse in
hec verba:
Alexander episcopos, servus servomm dei, carisslmo in Christo filio . .
regi Danonim iHustri salotem et apostolicam benedictionem. Justis petentium de-
iideriis dignos est nos fac^em prebere coBsensum et vota, que a rationis tramile
ntD discordMt) eSeetu prosequente conq[rfere. Cum igitur quondam FretherieiU,
tone rex Sicilie, in Romanorum imperatorem electus, de assensn principum Thea-
tonie, pro pace ac concordia inter Imperium et regnum Dacie inviölabiliter ob-
servanda et hostibus imperii cohercendis omnes terminos ultra Eldoram et Albiam
Imperium contingentes, quos inclite recordationis Kanutus rex, frater tuus, pro-
Toeatus iniuriis, et tu cum eo pariter acquisivisti, et quicquid in Sclavia idem
frater tuus acquisitum patemo suoque labore tenuit, regno tuo addiderit, sicut per
autenticum instrumentum inde confectum evidente apparet: nos tuis supplica-
tionibus inclinati^ quod ab eodem rege de consilio eorundem principum et assenso
pro bono pacis super hiis provide factum est, ratum habentes, id auctoritate apo-
stolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo om-
nino hominum Kceat hanc paginam nostre confirmationis infringere vel ei ansa
temerario contraire; si quis autem hoc attemptare. presumpserit, indignationem
omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eins se norerit incur-
sorum. Datum Anagnie, IDL kaL Julii, pontißcatus nostri anno secundo.
Jn cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Datum
et actum anno domini M. CCC. primo, Roskildis, in profesto beati Jo-
hannis ante portam Latinam.
Nach ThorkeliD, Diplomatar. Aroam. I, p. 206, und dem gleichlautenden Abdrucke in der Schleiwig-
Holst-Laueob. U.-S. 11, S. 130, zu welchem das Original dieses Yidimus im Geh. Archiv zu Kopen-
hagen yerglichen ist. — Eldoram gibt auch Huitfeldt II, p. 243, nachher aber: ^Datum Anagin», 3.
dOend. Julii." — Vgl Bd. I, Nr. 218 und besonders Nr. 224 und 232, aus welchen der Ausdruck;
„Kanutus rex, frater tuus** entlehnt ist, obwohl im J. 1256 Kanuts Neffe, Waidemars Sohn Christoph
König Ton Dänemark war.
Digitized by
Google
m 1^6. 83
t^Q. Bützow. 77S;
J}aß Klagtet Mdena bei Greif wxM triU dem Bischöfe ixm Schwerin fvsr die
von dieaem hegehrten Zehnten aus den Klosterffütem im Lande GütsJcow
(oder Gristow?) die Buifit seines Einkommens vdn der Saline bei Oreifswäld ab.
Christianus dei gracia abbas et conuentus de Hilda ynfuersis Christi fide-
libus hanc lUeram inspecturis salutem in uero salutari. Cum inter uenerabilem
dominum nostrum Suerinensem episcopum^ ex una parte, et nos, ex altera, super
decimis possessionum nostrarum, quas in terra Guizscowe ^ habemus, diutius
fuisset altercatum, cum nos a litibus cessare debeamus, eidem episcopo et ecolesie
sue pro deoimis, quas in uiüis et ag^ Bostm petebat, pro bono pacis omnem
medietatem census nosbri ecun oimii iiire^ iudicio et omin ulilitate, que niwc est
uel in futurum esse poterR in saliaa prope Gripeswald, in usum et propriets^m
perpetuo dedimus. Vt autem hec solennis ordinatio inter eundem dominum epi-r
scopum et nos habita stabilis et inconuulsa perman^t, literam presentem appen-^
sione nostri sigilli et teslium inscriptione fecinuiB communiri« Testes autem sunt:
dominus Engelbertus de Cobandin canonicus Suerinensis, Nioolaus et Henricus
canonici Butzowenses; dominus Johannes Cabolt, dominus Cotemer et dominus
Albero, milites; Hartwicus de Tribesees et BMgerus Zwertz, et alii quam plures,
\»m clerici, quam laici. Datum Butzowe, anno domini M.CC.LyL
Nach dem Diplomat. B. ecci. Suerin., fol. 18 ^ und 3 anderen Abschriften im Haupt-Archir zu Schwerin
^4Mit dorn 16. Jahrh.). — ^ Clandrian yerzeicbnet den InhiUt der Urkunde nach dem Original (Rrotoo.
foL 214*) und nennt das Land ^Guizscowe"; die Abschriften geben GritZStOWB« Ueber die Besitzu^gea
des Klosters Eldena im Lande Gutzkow Tgl. Fabricius, Buyan. Zustände, Bd. ü, S. 96.
1256. Juli 4. 774.
Papst Alexander IV. bestätigt einen VergleicJi des Bischofs Bicdolf von
Schwerin mit dem Kloster Eldena bei Greifswald.
JDes Bapsts Alexandri Confirmatio eines Vertrages zwisdien dem Bischoffe
zu Zwerin, vnd Abt vnd Conuent zu Hilda. 4. Non. Julii, ponlif. anno secundo.
Clandrian, Protoc. fol. 214'. Vgl. Nr. 773.
ir
Digitized by
Google
64 1256. m
1256. Juli 15. Schönberg. 775.
Friedrich, Bischof von Ratzeburg, verkauft seinem Notar, dem Pfarrer EeinriA
von Proseken, den Zehnten von 6 Hufen in Qrawhow und T&tier, vMe
nach seinem Tode der Kirche zur Memorie heimfaüen.
xridericus dei gratia Raceburgensis episcopus vniuersis Christi fidelibus,
ad qoos hoc scriptum peruenerit, in domino salutem. Que genmtur in tempore,
ne labantor cum tempore, scriptis et testium unguis memorie solent etemaliter
eommendari. Nouerint igitur uniuersi presentis temporis et futuri, quod nos
Heinrici notarii nostri, plebani in Proceken, deuotionem, quam circa ecclesiam
nostram habet, attendentes, ut sui memoriam et matris sue in ea de proprio faciat,
de consensu capituli nostri eidem decimam trium mansorum in Grambowe et trinm
in Toii)ore pro sexaginta marcis denariorum ad tempora uite sue porreximus, ita
tamen, quod mater ipsius, si dictum H[einricum] prius mori contigerit, duorum
mansorum in Toii)ore, quamdiu uixerit, in beneficio habebit, et post mortem
utriusque, uidelicet H[einfici] et matris sue, unus mansus in Torbore soluet ec*
clesie ad lumen in medio monasterii in honorem et uenerationem sancte cruciS)
ut exinde memoria nostri habeatur; alii uero quinque mansi ad infirmariam fratnim
cedent, ut memoria eiusdem H[einrici] et matris sue pro hiis in ecclesia in per-
petuum habeatun Predicti siquidem mansi sex post mortem Johannis dicti de
Camin, fidelis nostri, qui eos a nobis in feodo tenuit, ad nos libere redierunt,
vnde gratiam istam intuitu tali eisdem H[einrico] et matri sue duximus liberaliter
concedendam. Yt autem hec ordinatio nostra rata permaneat et inconuulsa, pre-
sentem litteram eidem H[einrico] contulimus sigilli nostri et capituli munimine
roboratam. Testes huius rei sunt et presentes erant: Wikerus prepositus, Vol-
quinus prior, Heinricus et Johannes de Lüneburg, ecclesie nostre canonici; Flo-
rinus canonicus Claholtensis, magister Nicolaus scolasticus Zwerinensis, at alii
quam plures. Datum Sconenberge, anno domini M'^CC^LVI., pontificatus nostri
anno sexto, idus Julii.
Nach dem Original im Ratzeburger Archiir zn Neu-Strelitz. An Pergamentstreifen hangen in gebräuntem
Wachs 1) das wohl erhaltene Siegel des Bischofs, wie es oben zur Urkunde Nr. 692 abgebildet ist, mit
der Umschrift:
[+ FJRaDERIOVS , Dai . ©RA RKaaBVReEtt' «Pisaopvs .
2) das wohl erhaltene zweite Capitelsiegel (abgebildet Bd. I, Nr. 471), mit de^ Umschrift:
....LU . S' . MHRia . SÄNCTIQ . lOHÄN ÄCaBC" .
Gedruckt bei T. Westphalen 11, p. 2081, und daraus bei Schröder, P. M. II, S. 2930, und auch I, S. 661.
Digitized by
Google
HQ 1256. 85
1256. Aug. 2. Wismar. 77«.
Johann, Fürst von Meklenburg, entsagt den Ansprüchen an das Fatronat der
Kirchen im Walde Klütz zu Gunsten des Bischofs Friedrich von Batzehurg.
Johannes dei gratia dominus Magnopolensis vniuersis presentis pagine in-
spectoribus in perpetuum. Notum sit vniuersis et singulis, quod nos de consensn
filiorum nostrorum ab omni impetitione^ quam habuimus, seu etiam questione,
quam habere videbamur super iure patronatus ecclesiarum in silua Clutse^ cessa-
uimus et cessamus et domino nostro Friderico episcopo Raceburgensi et suis
successoribus libere prestandas easdem ecclesias resignamus. Remisit quoque
nobis idem dominus episcopus de bona uoluntate omnem uiolenciam et dampnum|
quod sibi et antecessoribus suis in rebus ecciesie feceramus. Huius rei testes
sunt: Amoldus prior Lubicensis, frater Erkenfridus lector, Yolquinus prior Race-
burgensis ecciesie, Bernardus, Conradus, canonici ibidem, Nrcolaus scolasticus
Zwerinensis, Thomas canonicus Lubicensis, clerici; Aluericus de Barnekowe, Thi-
dericus Clawe, Volceko, Vredebemus, milites, et alii quam plures. Datum in
Wismaria, anno domini M®C(7LVr, quarto nonas Augusti, in domo fratrum
minorum.
Nach dem Original im Ratze burgischen Archir zu Nen-
Strelitz. An leinenen weissen Schnüren hangen 2 Siegel:
1) das runde (spätere) Siegel des Fürsten Johann ron
Meklenburg mit dem gekrönten Stierkopf (abgebildet in
Bd. I zu Nr. 609) und der Umschrift:
^ SieiLLVm . DOMINI . IOHäNNIS . WÄeNOPOLENSlS
2) das schildförmige Siegel des Fürsten H e i n r i oh , worin
in dem mit Blättern bestreueten Felde ein Torwarts gekehrter
gekrönter Stierkopf steht. Umschrift:
^ S' harniRiai • filh •: I0[h']is :• dni •:
[D]a : SL[A]VIÄ
— Gedruckt bei Schröder, P. M. I, S. 660.
1256. Oct. 14. Feldberg (?) 777-
Heinarich, Bischof van HaveUberg, schenkt dem Kloster Dargun den Zehnten aus
den Dörfern Werder, Dalmsiorf, Gramm, Techentin und Blankenförde, lodche
der Fürst Nicolaus von WerU dem Kloster verliehen hat.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Heinricus dei gratia
Hauelbergensis ecciesie episcopus omnibus in perpetuum. Equitali et rationi
Digitized by
Google
86 i:fö& H8
QQnu^ire uidelur, 91 ea, qae ioste gerimus, perpetaa st^Mlita^e ftrmemus- Cm
itaque experimento freqaenti instruamur, quantum Status presentis seculi sit incertus,
et hie manens ciuitas non sit nobis, considepemus nichflominus, nobis esse sum-
mopere necessariom et salubre, ut nobis eternum et felicem statum per hec
transitoria compareinus : inde est, quod noirae volumus tarn postero^, quam pre-
yeates, nos de quinque villis, videlicet de Werdbere, de Arnoldesdhorp, de
Grancin, de Techentin et de Blanken vort, quas noblHs vir dominus Nicholaus de
Werle monasterio de Dargun, Cisterciensis ordinis, Caminensis dyocesis, in honore
wncte dei genitricis et virginis Marie fundato, cum omni iure liberaliter contulit,
decimam ex eisdem villis prouenientem, que ad nostram spectabat iurisditionem,
fKl subsidium fratrum in prefato monasterio deuote famulantium, vt per ipsorum,
que domino nocte dieque in orationibus, ieiuniis, vigiliis et aliis diuinis c^sequiis
oflerunt, suflragia eterna gaudia feliciter assequamur, de communi consensu noslri
cqpituli, provt ipsius probat appensio sigilli, cum omni iure nostro, sicut anlea
possederant a domino Zuerinensi, libere in donum perpetuum contulisse. Sane
^ fratres dicti monasterii de Dargun possessionem predictarum villarum vendendo
siue commutando a se dimiserint, ita videlicet ut eandem aliquis possideat ush
fructuario quoad viuit, ipsam cum decima tenebit a fratribus memoratis; si vero
ita penitus eam a se duxerint alienandam, ut ad ipsos sepedicta possessio de
cetero redire non possit, quicumque eam possederit, ipsius decimam a nobis in
feodo recipiet et tenebit. Acta sunt hec anno gratie M"" CC" L*" W. Testes sunt:
dominus Wicbertus prepositus de Hauelberge, magister Ecbertus, dominus Con-
radus de Brode, magister Johannes de Repin, dominus Stephanus prepositus de
Robele, dominus Hampe miles de Wistohc, dominus Heinricus Dargaz, dominus
Otto Bersere, dominus Jeroslaus, dominus Ynslauus, milites de Robele, et alii
multi. Vt autem hec nostra donatio in perpetuum maneat inconwlsa, presentem
paginam cum testium subarratione conscribi fecimus et nostri ac capituli sigillorum
testimonio communiri. Datum in Yelberge, pridie idus [Oc]tob., pontificatus nostri
anno XII^.
Nach dem OrigiDal im KOnigl Geh. Staats-ArchiT zu Berlin. Die Siegel sind von den roth- und grun-
seidenen Siegelbändern abgefallen. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 105, und Jahrb. II, S. 281'
— Vgl. die Urkunde des Fürsten Nicolaus yom 6. Jan. 1257.
11256. Oct 14. Bützow. 778.
Rudolf, Bischof von Schwerin, bestätigt die vom Kloster Doberan gegründete
Pfarre Dänschenburg und bestimmt sie zur Tochterkirche von Sanäz.
A.
xvodolfus dei gracia Zwirinensis episcopus omnibus imperpetuum. Noverinl
vniuersi, quod ecclesiam, quam dominus Heinricus abbas et conuentus de Doberan
Digitized by
Google
919 f^6. ef
in Villa DeBescheburch fundaueFUiit et cum tribus liberis mansis iare parrochiali
dotauenmt, nos in consecratione cymiteFÜ factum hoc confirmantes ac tres TÜlas
Ytessendorp, Vriholt cum villa Skiuicali Repelin ecclesie predicte assignantes, saloo
iure nostro hoc adiecimus, yt quicumque pro tempore plebanus ecclesiam in Zanis
a nobis vel a nostris successoribus in futurum possideret, ecclesiam in Denesche-
burch propter dotem assignatam a domino abbate Doberanensi reciperet. Datum
Butzowe, anno gracie M^CCL^VF, pridie idus Octobris, pontificatus nostri
anno VIIF.
Nach dem Origioal im Haupt -Archir zu Schwerin. Das Siegel fehlt. Dasalbst befihdet skh H^cfi
eine zweite Original -Ausfertigung:
B.
Xvodolfus dei gracia Zuerinensis episcopus yniuersis hoc scriptum presens
visuris in perpetuum. Nouerlnt vniuersi, venerabilem palrem dominum H. abbatem
de Doberan cum sui conuenlus consensu cum tribus mansis capellam dotasse in
Denesceburch. Et nos cymiterium eiusdem ecclesie consecrantes tres uillas ipsi
Denesceburch Vriholt, Vtessedorp et uillam Slauicalem Repelin duximus assi-
gnandas iure parrochiali, vt quicumque in Sagiz (!) ecclesie presil, et in De-
nesceburch, ita quod Sagiz mater et Denesceburch loco filie habeatur. Datum iil
Butsowe, anno domini M"" CC" L"" VI. , pridie idus Oclobris, pontificatus nostri
anno VIH".
An dieser zweiten Ausfertigung hängt noch das zu Nr. 746 abgebildete Siegel des Bisehofs Rudolf»
— Beide Urkunden sind gedruckt bei v. Westphalen III, p. 1499.
1256. Oct 29. Levin. 779.
Hermann y Bischof von Camtn, bestätigt die Bewidmung der Kirche zu Lemn^
hei Gelegenheit ihrer lEinweihung.
xiermannus dei gratia Caannensis episcopus yniuersis Christi fidelibus
hanc litteram inspecturis salutem in domino. Quoniam ea, que geruntur in
tempore, labuntur in tempore, oportet ea, que geruntur, a uiris prudentibws^
roborari unguis testium et testimonio litterarum. Hinc est, quod notum esse
uolumus tarn piresentibus, quam fntuiis, quod, cum nos ecclesiam Leuin dedica^
remus, dotauimus eandem omnibus illis, que venerabilis pater noster episcopus
Seghuinus felicis memorie predecessor noster, qui eliam domino Gozuino eandem
ecclesiam contulerat, dotauerat ad eandem. Hec autem sunt, que, sicut ex priu!-*
legio predfcti episcopi c^gnouimus, assignala sunt in dotem ecclesie supM^tole:
viUa Cowelin cum decima et fundo cnnlisqtfe eomo^s, que uel in ipsa sunt. Ml
in poi^rum de ipsa poterunt prouenire; decime de uülis quatuor subnotätls:
Digitized by
Google
1256, IW
nCopoffifle, Lettin^ Gntome, Babine; preterea VI marcas in taberna Luchoune«
hinia ecclene dotationem ratam habere uolentes^ ipaam presenti liUera
roborata numiinine confirmamus. Datum Leuin, anno domini M^CC^LYl^,
die Simonis et Jude, pontificatus nostri anno 11^«
Bbcfa dem Original im H*apt-Ardiir zu Schwerin. Dm Siegelbaod ist aas der Charte geschnitten;
Siegel i*t abgeiaUen. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 107.
1256. Nov. 8. 780.
Die Ministerialen zu Minden, sowie Ralhmänner und Oemeinde daselbst
fordern Lubek, Hamburg, Stade und die Übrigen an der Elbe und Jenseä
derselben gelegenen Städte und die Edlen, welche das Bündniss mitbeschworen
haben, auf, ihnen gegen die Oewaltthätigkeiten des Grafen von Wölpe und des
Herrn Konrad von Ravensberg HiÜfe zu leisten.
xionorabilibus viris, amicis suis, iuratis, iudicibus, consulibus et vniuersis
Lubicensibus, H[aJmborgensibus, Sladensibus et ceteris ciuitatibus circa Albiam et
trans Albiam sitis et nobilibus, qui pacem faclam iurauerunt, ministeriales Blinde
morantes, consules et vniuersi Mindenses — — — — — . Datum Minde, anno
domini MT'CCLVL, sexlo idus Nouembris.
Nach dem Original zu Lübek abgedruckt im U.-B. der Stadt Lfibek I, S. 214, und bei Sartorius II,
S. 74. Meklenburgische Städte werden in dieser Urkunde nicht namentlich aufgeführt.
1256. Nov. 27. Anagni. 781.
Papst Alexander VI. nimmt bei allen Prälaten die Brüder vom Orden des
heil. Antonius empfehlend in Schutz, bestätigt denselben das Recht, ein Med
im Jahre in den Kirchen ungehindert Almosen zu sammdn, und versichert ihnen
auch Zeknienn und Begräbnisskosten ^ Freiheit und verleihet ihnen mehrere
andere Freiheiten.
Ajexander episcopus, aeruus seruorum dei, venerabilibus fratribus archiepi-
fcopis et episcopis ac dilectis filiis .. abbatibus^ •• prioribus^ decanis, archidia-
COMB et aliis ecclesiarum prelatis^ ad quos littere iste peruenerint, salutem et
apoftolicam benedictionem. Cum dilectis filiis fratribus hospitalis sancti Antonili
Viennensis dyocesis, felicis recordaeionis Jnnocencius papa, predecessor nosler^
44ixerit indulgendum, vt semel in anno recipiantur in ecclesiis ad elemosinas
e^>UiKendas, quidam vestrum auaricie ardore succensi confratrias suas confratriis
Digitized by
Google
781 1256. 89
Hlorum eadem die in ipsorum aduentu preponunt et sie fratres ipsi eonfusi aut
niehil aut modieum consecuntur. Quia igitur hoc indeeens est et in contemptum
dei et ecclesie Romane redundat, vnluersitati vestre per aposlolica scripta preci-
piendo mandamus, quateniis, cum fratres ipsi ad loca uestra pro elemosinis
accesserint coUigendis, benigne recipientes eosdem et honeste tractantes, ipsos in
ecclesiis vestris ammonere populum et elemosinas libere querere permittatis,
confratrias vestras, quas facere potestis cottidie, ipsorum confratriis, que semel in
anno fiunt, nullatenus preponentes, ne occasione illorum elemosine pauperum
Christi depereant et impediantur opera pietatls. Sane quoniam ob reuerenciam
ipsius venerabilis hospitalis duximus statuendum^ vt nemo excommunicet fratres
ipsos uel ipsorum oratoria interdicat sine mandato sedis apostolice specialis pre-
sencium vobis auctoritate precipiraus, vt ipsos excommunicare aut eorum ecclesias
interdicere nullatenus presumatis. De parrochianis autem vestris^ qui domus
eorum inuadunt per violenciam uel infringunt aut indebitis molesliis opprimunt^
fratres ipsos et tam deposita, quam res diripiunt eorundem, cum exinde queri-
moniam deposuerint coram vobis ^ tam districtam eis iusticiam faciatis et ita iura
eorum defendere ac manutenere curelis, quod ipsi ad nos pro defectu iusticie
sepe recurrere non cogantur, sed nos solliciludinem et obedienciam vestram
debeamus merito commendare vosque benericiorum, que in sancta domo illa fiunt,
participes exislatis, Preterea liberas et solulas personas, que se domui eorum in
sanitate uel infirmitate reddiderint, libere ac sine molestia recipi permittatis ab
eis, nee ipsos super hoc templetis aliquatenus impedire. JUud autem non medio-
criter mouet nos, nee modieum ecclesiastice derogat honestati, quod quidam
vestrum contra institucionem sanctorum patrum in Thuronensi concilio editam
fratrum ipsorum corpora, cum decedunt, nolunt sine precio sepelire; vnde, quia
tam praua exactio et iniqua non est aliquatenus toleranda, in obediencie vobis
yirtute precipimus, ut nullo modo a fratribus ipsis uel aliis pro sepultura quic-
quam exigere vel accipere, nisi quod decedencium spontanea liberalitas vel pa-
rentum deuocio vobis contulerit, attemptetis, sed absque ullo precio sepeliatis
Corpora mortuorum, et si quis hoc ulterius altemptauerit, taliter animaduertatis in
eum, quod amplius similia non presumat. Ad hec presencium vobis auctoritate
precipimus, ne ab eis contra tenorem priuilegiorum sedis apostolice de iumentis
animalium suorum siue de ipsis animalibus decimas exigere presumatis. Cum
autem oratoria uel cimiteria, secundum quod dictus Jnnocencius predecessor
noster et nos eis indulsimus, duxerint construenda, vos fratres archiepiscopi et
episcopi eis pro se et familia sua tantum oratoria dedicare et cimiteria benedicere
procuretis, nee aliquis vestrum contra concessionem nostram id impedire audeat
aliquatenus vel turbare. De cetero quoque fratres hospitalis sancti Antonii in
vestris episcopatibus constitutos, qui suum habitum deponentes per illöcebras
secüli et viciorum arrupta (!) uagantur, et illos eciam, qui prioribus suis contu-
MeUeikirgiickei Vrkudei-Bick U. 12
Digitized by
Google
90 1256. TOI
maces et rebeBes existunt et baliuas delinent contra volitntätem eorum^ mon^iafis
instanter et pro officii vestri debito compellatis^ ut habitum depositnm resnnrenleis
in obediencia prelatorura suorum deuole et humiliter perseuerent et bdiuas siue
alia oflicia nuUo modo per violenciam detinere presumant. Quicunque autem
mandatorum nostrorum extiterit contemptor^ excommunicacionis sentencia eos
gercellatis^ quam faciatis usque ad satisfactionem condignam inniolabiKter obseruari.
reterea quicomque de facultatibus sibi collatis a deo . . fratribus subuenerit
memoratis et in tarn sanctam fratemitatem statuerint se collegas eisqae beneficia
persoluerint annuatim, eis de beatorum Petri et Pauli auctoritate confisi septimam
partem iniuncte penitencie relaxamus. Apostolica quoque auctoritate ob reueren-
ciam ipsius venerabilis bospitalis statuimus^ ut hiis, qui eorum fratemitatem
assumpserint, si forte ecciesie, ad quas pertinent, a diuinis ofßciis interdiicte
fnerint, ipsosque mori contigerit^ nisi excommunicati aut nominatim interdicti
i'uerint aut eciam public! vsurarii^ sepultura ecclesiastica non negetur. Vohnnus
autem, ut liceat eis, confratres suos, quos eccieslarum prelati apud ecclesias suas
maliciose non permiserint sepeUri, nisi excommunicati vel nominatim fuerint inter-
dicti aut eciam publici vsurarii, tumulandos deferre ad ecclesias bospitalis eiusdem
et oblaciones tam pro eis^ quam pro aliis, qui in eorum ctmtteriis requiescont,
exfaibitas sine aKeni iuris preiudicio [ob]tinere. Hoc eciam addito, ut receptores
fratemitatis eiusdem seu eciam collectarum saluo iure dominorum suorum sab
beati Petri et nostra protectione consistant. Adicimus insuper, ut, si qui eorundem
Tratrum, qui ad easdem fratemitates missi fuerint uel collectas, in quamlibet
ciuitatem, eastellum uei Ti[llam] aduenerint, si forte locus ipse a diuinis oÜiciis
fuerit int^rdictus, in eorum iocundo aduentu semel aperiantur ecciesre annuatim et
e](communicatis et nominatim interdictis exclusis diuina ibidem ofßcia celebrentur,
salu[a] in omnibus supradictis deliberacione concilii generalis. Ad maiorem quo-
que vestre mercedis cumulum nichilominus vobis mandando precipimus, quatenos
hanc nostram constitucionem per parrochias vestras nunciari propriis litteris
faciatis. Mandamns eciam, ut, si qui de clericis ecciesiarum vestrarum prefBtis
fratribus cum liclenci]a prelati et capituli sui sponte et gratis per annum uel
biennium decreuerint deseruire, nequaquam impediantur et interim sua beneficia
non, amittant. Datum Anagnie, V. kalendas Decembris, pontificatus nostri anno
äecnndo.
Nach einer beglaubigteo Abschrift im Haupt-Archiir zu Schwerin, unter den Urkunden des Antonius-
Klosters Tempzin, in einem ror den Riditem des Erzstiftes Mainz („indices sanote Moguntinensis sedis**)
Ton einem Notar ^uf Aiitsag des Bruders Drencius de Torsohifellonis, Magisters des Haoaes des H. Antonhn
zu Grfinherg, am 18.Ai;g. 1365 zu Mainz aufgenommenen Transsumpt. Der Mi^ster yon Orflnberg tragt
bei der Transsumirung Tor:
,,assereB8, quod ipse et dicta domus sua et eeiam nomralle alie domus sancti Antbonii in
,,4lamaiiita dinersii locis et ten^oribms ut plurimum eisdem litteris «posteüds iadigerenC« wä
^que looa ej^dem littere apostolice originales propter riarum discrimina et alia pFura pericula»
«que occurrere possent, portari et deferri non possent secure.**
Digitized by
Google
782 1356. 91
Sie Tontehende Bulle wird in dem Transsumpte bezeichnet als
^littere apostoliee qoendam sancte memorie domini Alexandri pap« qaartL"
Zogieich worden dde Bestätigpingsbullen der Päpste Clemens V. und UrbaA V. rom 9. April 1310 unS*
28. QcU 1364 mit transsumirt.
125e. Nov. 28. Bülzow. 788.
Johami, Fürst von Meldenburg, Nicolaus, Fürst von Werle, und Ounzdm,
Graf von Schwerin, leisten dem Bischöfe Rudolf von Sökwerin und dem
Bitter Wedekind von Waisleben Urfehde ßir den von diesen gefangenen Fürsten
Pribisla/v von Parchm-Bichenberg bei dessen Befreivfng^ verbürgen sich ßuß
die Bisohofazeknten aus den Ländern Parchim und Plau, und verpfänden
dem Bisßhofe ßir den ihm von Pribislav zugeßigten Schaden von 400 Mark
das Land zunsduen dem Lande Bützow und dem Fhisse MUdenüz, welches zur
Herrschafi PrUnslavs gehörte.
Johannes dei gralia dominus Magnopolensis, Nicolaus de Werle, Gunce-
linus comes de Zwerin et eorum filii in perpetuum. Notum esse volumus
vniuersis, quod, cum dominum Pribezlaum cepisset , dominus noster Rodolfus
episcopus Zwerinensis et aliquamdiu captiuum detineret, ad liberationem ipsius
domino nostro episcopo predicto et ecclesie Zwerinensi et omnibus successoribus
suis et canonicis, qui modo sunt uel de cetero erunt, et domino Wedekindo
dictOv de Walsleue et suis filiis et heredibus et seruientibus, qui eidom captiuUati
interfuerunt, et omnibus, qui auxilio et consilio ad hoc manum porrexerunt
adiulricem, cautionem, que orveyde wlgo dicitur, sab fide nostra et iuramento
]n*estitimus pro nobis et noslris heredibus et pro omnibus, qui pro nobis facere
uel dimiltere voluerint, ita dumtaxat, quod ecclesiam Zwerinensem et omnes pre-
dictos in nostris expensis iuuabimus et manutenebimus contra quemlibet, qui eam
uel eos propter hoc impetierit, impedierit uel in aliquo molestauerit, vt promisimus
fide data et iuramento cum filiis nostris et vassallis et aliis multis; etiam qualis-
cunque causa uel controuersia siue dissensio inter nos et ecclesiam Zwerinensem
oriatur, ea nichilominus obseruabimus. Secundum formam etiam conpositionis
inter dominum nostrum episcopum et dominum Pribezlaum prius conceptam de-
cimas ecclesie Zwerinensis in terra Parchem et Plawe inuadiabimus singulis annis,
cum ab episcopo et canonicis aut eorum nuntiis fuerimus requisiti. Jn reconpen-
sationem etiam grauissimorum dampnorum, que dominus Pribezlaus ecclesie Zwe-
rinensi intulerat, oMigauimus cum volunlale domini Pribezlai ecclesie Zwerinensi
terram a terminis Buteowe usque Milniz fluuium silam et partem stagni Radem
et predicti fluuii secundum quantitatem ripe adiacentis cum omni vtilitate pro
quadringentis marehis denariorum, ita uidelicet ut, si ipsam terram non soluerimus
12 ♦
^
Digitized by
Google
92 1256. 783
a festo nathutatis domioi proximo uenlaro ad duos annos, ipsa ad ecciesiam
Zwerinensem, sicat dominus Pribezlaus eam habuit, cum omni iure, iudicio et
sernicio perpetualiter pertinebiL Electo etiam episcopo, promittet comiti Zweri-
nensl ad manus nostras, quod in isla causa nos iuud)it pro posse suo, sicut
dominus noster episcopus Rodolfus cum suis canonicis et castellani de Butsowe
nobis promiserunL Ad hec igitur omnia roboranda et inuiolabiliter obsenianda
presentem paginam sigillorum nosirorum testimonio et testium inscriptione fecimus
eommuniri. Ego Johannes dominus Magnopolensis promisi sub fide cum filiis
meis domino Heinrico et Alberto, militibus Conrado de Dotenberch, Voltzekone
et Euerardo« Ego Nicolaus dominus de Werle promisi sub fide cum Tiliis meis
Johanne et Heinrico, militibus Johanne de Cropelin, Amoldo de Noua Ecciesia et
Lodewico Capoldo. Ego Guncelinus comes Zwerinensis promisi sub ßde cum
filiis meis Heinrico et Helmoldo, militibus Hermanne de Bluchere, Johanne de
Balghe, Conrado de Eueringhe« Huius vero rei testes sunt: prepositi: Wemerus
de Zwerin, Yolradus de Dobertin, Harquardus de Rune, Reinerus de Nouo Mo-
nasterio ; milites : Fredericus Hasencop, Ludolfus Moltshane, Chotemarus, Bemardos
de Walege et frater suus Helmoldus, Tidericus Clawe. Datum Butsowe. Acta
sunt hec anno domini M^CCTL'* sexto, quarto kalendas Decerabris.
Nach dem Original im Haupt- Archir zu Schwerin. Die drei Siegel, welche an Pergamentstreifen
hingen, fehlen, — Gedruckt bei Lisch, Maltzan. Urk. I, S. 19.
(1256—1261.) 783.
Johami, Fürst von Meldenburg, Ntcolaus, Fürst von Werle, und Qvnzdin,
Graf von Schwerin, bestätigen und enoeitem die Privilegien der Stadt Pccrchinu
Jo[hannes] dei gracia dominus Magnopolensis, ]V[icolaus] dominus de
Werle, G[uncelinus] comes Zwerinensis omnibus presens scriptum inspecturis
salutem in omnium salutari. Tam posteris, quam presentibus propalare dignum
esse duximus, quod nos ex pensione matura ciuitati Parchem et in eadem ciuiliter
residentibus in lignis deducendis et in annona conferimus libertatem cum ceteris
teloneis, quemadmodum habuerunt tempore domini Jo[hannis] de solitis institutis.
Deinde iam dictos eines noiumus per omnes flnes nostros inpediri per aliquod
teloneum vel iniustum debitum, quod in wlgo ungelt dicitur; deponentes siquidem
integraliter omne ungelt, tradimus eisdem eadem iura, quibus ceteri homines nostri
per nostros terminos pociuntur. Damus insuper hominibus in patronatu comitum
B. et A. constitutis liberalem in Parchem accessum et decessum de omni teloneo,
sicut ad principium consueuerunt. Preterea eodem iure frui debent, quod ex
ordine debito patuit tempore, quo predictus dominus Jo[hannes] gubemauit eius-
dem imperium ciuitatis. Jtem in Louenborgh de parte comitis Zwerinensis dimi—
Digitized by
Google
784 1256. 98
dium debitum, quod ungelt dicitur^ eisdem in Parchem burgensibus ad fauorem
debitum relaxamus^ necnon aditum in Herneborgh prefatis iam ciuibus prestamus,
quem in temporibus primiciis habuerant liberum^ itaque ipsos eadem frui libertate
Tolumus, eorum necessitatem^ quam uberius possumus^ defendentes.
Nach dem Original auf Pergament im Raths-Archir zu Parchim. Die Urkunde hat nur ein einziges
Siegel gehabt, welches abgefallen ist. Das fehlende Jahr bestimmt sich dadurch, dass die Urkunde nach
ihrem Inhalte nothwendig nach der Gefangenschaft des Fürsten Pribislav ron Parchim- Rieh enberg durch
den Ritter Wedekind t. Walsleben, 1256, und Tor 1261, wo wir die Stadt in dem alleinigen Besitze
des Grafen Gunzelin von Schwerin finden, abgefasst sein muss. Vgl. Mekl. Jahrb. XI, S. 68 — 69. —
Nach dieser Zeitbestimmung liessen sich denn auch die nur durch den Anfangsbuchstaben bezeichneten
Namen mit Sicherheit ergänzen. Die Grafen B. und A. sind ohne Zweifel die Grafen Bernhard und Adolf
von Danneberg. — Gedruckt bei Cleemann, Chronik von Parchim, p. 101.
1256. Dec. 25. 784.
Oumdin, Oraf von Schwerin, bestätigt dem Bitter Konrad von Boldensele
den Ankauf der Mühle in Lekmke [A. Bodenteich].
[(jr.J dei gralia comes Sverinensis C, honeslo mlliti diclo de Boldensele
salutem et omne bonum. Emptionem molendini in Lembeke, quam fecistis, ho-
nest! militi[s] 0. vendentis de Edendorpe nuneupati voluntate liberaliter accedente,
admittimus gratam ac ratam habentes, heredum nostrorum concessv requisito et
habit[o] super isto. Yt autem in hoc facto nullus error valeat suborirl^ presens
scriptum nostri sigilli munimine roboramus. Datum anno gratie M^ GC^ LW,
Vnr kalendas Januarii.
Nach einer aus dem Copiar des Klosters Ebstorf genommenen Abschrift des Landschafts -Directors
T. Hodenberg. Die Abschrift beginnt irrthflmlich mit „C"* statt mit „C** — Wegen des Datums ist
schon zu Nr. 727 bemerkt, dass sich aus den Urkunden nicht erweisen lässt, ob der Graf Gunzelin das
Jahr mit dem Weihnachtstage begann. In diesem Falle würde die Urkunde schon am 25. Decbr. 1255
ausgestellt sein.
(1257.) 785.
Mehrere Domherren von Luhek und Pfarrer bezeugen die BichtigJceit der dem
Kloster Behna von dem Bisthume Batzeburg geschenkten Zehnten aus Bern-
storf, Hanshagen und Piverstorf nach der bischöflichen Original- Urhande.
V enerabili in Christo patri ac domino . . Raceburgensis ecclesie episcopo.
Omnibus presens scriptum inspicientibus Conradus Lubicensis ecclesie decanus,
Amoldus thesaurarius, Willikinus sancte Marie plebanus, Heinricus de Bocholte,
canonici Lubicenses, Reinoldus sancti Jacobi plebanus, Johannes de Parkentin,
Botgherus plebanus in Dartzowe promptam ac beniuolam ad obsequia voluntatem.
Tenore presentium protestamur, quod nos in priuilegio ecclesie in Rene sigillo
Digitized by
Google
M tw^ m
Lodolfi l^pebuqgfeiisis episc^i ac prepositi Wichgeri^ aecnoD tQtiiis ec-
cksie Gapitali roborato hec de iieri>o ad uerbam eidem priiiilegio uidimus anoo-
ttfa: ^eroardesrtorpb dimidiapi dßciiiiam) JfohuinishagheD dimidiam decimaiOt
^^Hwestorph dimidiam decimam perpetuo assignamus^^ Huius rei testes sumw>
propter quod presentl pagine sigilla nostra annectere decreuimus, vt de premissis
fiat singidis plena fides.
Nftch dem Original im Haupt -Archir zu Schwerin. In den Rand der Urkunde sind 4 LOcher zur
Anbäi^^ang Ton 4 Siegeln an PergamenUtreifen eingeschnitten. Die beiden ersten Siegel fehlen, die
beiden andern sind sehr zerbrochen und haben namentlich den Umschriftrand fast ganz rerloren:
3) im Siegelfelde ein Becher oder eine Schale; ron der Umschrift sind nur noch unten die Buch-
staben I . P übrig ;
4) im Siegelfelde ein rechts gekauter, mit dem Kopfe rückwärts gewandter Lindwurm, zu dessen
Füssen ein wfldes Thier auf dem Rucken liegt, zwischen beiden Köpfen im Felde eine heraldische Lilie;
Ton der Umschrift scheint im Anfange ein R erhalten zu sein.
pie oben angeführten Worte finden sich in der Urkunde des Bischofs Ludolf Tom 26. Decbr. 1237
(s. Bd. I, Nr. 471, S. 468). — Diese undatirte UriLunde wird um das Jahr 1257 fallen. Denn in LeTeii:uf
Urk. des Bisth. Lübek, I, Nr. 132, ist eine UriLunde Tom 8. Sept 1257 mitgetheilt, in welgl^er dieselben
Tier Lübeker Domherren mit denselben Titeln Torkommen; in den Urkunden der Stadt Lübek rom
12. Wka 1256, I, Nr. 226 und 227, und in der Urkunde des Bisthums Lübek rom 25. Oct. 1259, I,
Nr. 143, kommen auch dieselben rier Personen ror, obgleich Arnold hier „custos** genannt wird.
1257. Rostock. 786.
Vofft, Batk tmd Gemeinde der Stadt Rostock Urkunden über die von den
beulen Städten Lübek und Rostock erfolgte gegenseitige VerziohtLeistung auj
aüe aus dem Kriege zwischen Dänemark und Lübek herrührenden Schadens^
anspräche gegen einander.
XJniuersis Christi fidelibus presens scriptum visuris [vel] audituris aduo-
catus, consiliam et commune ciuitatis Rozstokiensis in salutis auctore gaudiom
cum salute. Que prouidorum disponit sapientia^ aboleret scrupulus ambigoitatis^
si non scripturarum testimonio et sigilli munimine fulcirentur. Nouerit series
presentium et sancta percipiat successio futurorum^ quod omnis discordia, que
orta fuit durante gwerra, que uertebatur inter regnum Dacie, ex parte vna, et
ciuitatem Lybycensem, ex parte altera, ad bonum pacis et coucordie est reuocata
super dampnis, que inter ciuitatem Lubycensem et ciuitatem Rozstokiensem medio
tempore est exorta, ita videlicet, quod utraque ciuitas plane cessit cum bona
voluntate et scincera dilectione ab omni actione, quam habere uidebatur contra
afiam de dampnis utrique ciuitati durante gwerra et post usque nunc ab alia
ciuitate ad inuicem illatis tam in amissione bonorum, quam in occisione hominum
sev amicorum suorum. Ut autem huiusmodi concordia, que ad commune bonum
predictarum cifutatum faiudabiliter est ordinata, perpetuis temporibus inuiolata per-
maneat et stabilis perseueret, presentem paginam hincinde consieriplam ac sig^Uk>
Digitized by
Google
t87 1^57. n
noiArte ciuitatis roboratam ciuitati Lubycensi contulimtlii HA suffictenfis testiiäonrnfi
et in Signum mutue dilectionis. Si uero^ quod absit^ quispiam mentis elate ausu
temerario supradictam concordiam infringer6 presumpserit contra statuta ciuitatum
ad inuicem firmaia^ id super Collum suum faci6t et super iura, que predicte ciui-
tates inter se perpetuo firmauerunt^ et per hoc amlcitia inter cluitates ad inuicem
coiitracta non dii^soluetur^ sed per omnia^ ut predictum est^ perpetuis temporibus
prescripta concordia inuiolata uidebitur permanere. Datum Rozstokii^ aniK> gratie
M" CC" LVir, indtctione XV, epacta IIH% concurrente Vir.
Nach dem Ü.-B. der Stadt Lflbek I, 'S. 225,
aus dem Original auf der Trese zu Lübek.
An dieser Urkunde kommt zuerst das hienebea
auf Kosten d&r Stadt Rostock und früher in
Masch und Milde*s Siegeln des Mittelalters II,
Taf, 11, Nr. 24, abgebildete grosse Siegel der
Stadt Rostock Tor, welches bis in die jüngsten
Zeiten gebraucht ist. Vgl. MasCh a. a. O. S. 21.
Das schon und kräftig geschnittene Siegel zeigt
den gekrönten Stierkopf, wie er in der Herr-
schaft Rostock nach dem Vorbilde der Stadt
Rostock auf den Siegeln der übrigen St&dte
der Herrschaft vorkommt; nebeü dem Stier-
kopfe rechts ein Stern, links der Halbmond.
Umschrift:
^ sieiLLvm : ßVRi^ftstvto : d« .
ROZSTOK
— Vgl. wegen des Inhaltes dieser Urkunde
Nr. 764.
1257. 787.
Johann und Oerhard, Grafen von Holstein, einerseits, und der Bischof Johann
und das Dom-Capüel zu Lubek, andererseits, unterwerfen ihren Streit um die
lehnten aus den üebieten Oldenburg, Uitjenburg, Süsd, Rätkau und Oldeslo
dem Schiedssprüche des Bischofs fuudolf] vim Scliwerin.
— — Postmodum interuenit concordia qualiscumque, ita quod comites et epi-
scopus et capitulum resignauerunt causam dissensionis in mahus episcopi Sueri-
nensis, saluis ecclesie priuilegiis. — —
Nach Leirerkus, U.-B. des Bisth. Lübek I, S. 318, aus den Aufzeichnungen über die Greschichte der
Bischöfe Johann ton Byst, Johann yoU l^raläü udd Burkhard tbh l^^rkeii itti jfteg. £p. iLiili. I. -^ Ott
de^ 8chibtkriclite^)i<ihe Aui^bpruch des Bl^cheFs Bna^Tf jb drfU|ft lit, blM«t k^r iS^eif^Ibaft. \/^. LdWfktft
m« Ik 0. 8. 31B uM 31^( ikma.
Digitized by
Google
96 1257. 788
1257. Anfang Januar. 788-
Johann^ Fürst von Meldenburg, verleiht dem Kloster ReinfeM das Etgenthum
ztoeter Hufen zu Beckermtz, welche dasselbe von Arnold, dem Sohne Heinrichs
von Dortmund, erkauft hü.
In nomine sancte et indiuidue trinilatis. Johannes dei gracia dominiis
Magnopolensis omnibus presens scriptum uisuris vel audituris in perpetaum.
Euanescit actio temporalis^ nisi firmetur apicibus sigillatis. Eapropter nouerint tarn
presentes^ quam futuri temporis successores^ quod Araoldus filius Heinrici de
Tremonia per licenciam nostram uendidit ecclesie Reyneueldensi duos mansos
uille Bekeruiz adiacentes pro quinquaginta marcis denariorum Lubicensis monete^
quos a nobis feodo tenebat et in manus nostras libere resignauit. Nos autem^
ut coram deo perpetuam nobis et familiaribus nostris memoriam faceremus, con-
tulimus eidem ecclesie proprietatem et libertatem totalem eorundem duorum man-
sorum cum tali iure et libertate^ sicut cetera bona sua in nostro dominio possidere
noscuntun Vt autem hec donacio ßrma et inuiolabilis a nostris successoribus in
perpetuum perseueret, nos presens scriptum dedimus et illud sigillo nostro fecimus
communiri. Testes sunt hü: dominus Theodericus Clawe^ dominus Conradus
Berkhane, dominus Conradus Dotemberg, dominus Godefridus plebanus sancti
Georgii in Wismaria, Thidemannus de Gardelaghe, et alii quam plures clerici et
layci. Acta sunt hec publice anno incamacionis dominice M^'CC^'LVir, V* nonas
Januarii. Datum per manum capellani et notarii nostri Heinrici.
Nach dem gefälschten Original im Haupt-Archiir zu Schwerin. Vgl. Bd. I, Yorr. S. XXXm. An grünen
und rothen seidenen Schnüren hängt ein Siegel, auf welches die obere Platte eines Siegels des Fürsten
Johann (abgebildet in Bd. I, zu Nr. 609) aufgesetzt ist. In dem Monatstage steckt augenscheinlich ein
Fehler.
1257. Jan. 6. Güstrow. 789.
Nicolaus, Fürst von Werte, verleiht dem Kloster Dargun das Darf Dalmsdorf
und da^ Etgenthum dieses Dorfes und der Dörfer Werder, Techentin, Blan^
henförde und Gramin, welche das Kloster gekauft hatte, mit aUen IVeHieiten
und Gerechtigkeiten'
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nicolaus dei gratia dominus de
Werle vniuersis sancte matris ecclesie filiis salutem in vero salutari. Gesta
racionabiliter transitu temporis annuUantur, nisi fulciantur testibus et serie litte-
rarum. Quapropter nouerint vniuersi presentis pagine inspectores, quod nos ob
remedium anime nostre ac parentum nostrorum fratribus Cisterciensis ordinis in
Darghin deo et beate virgini iugiter famulantibus contulimus villam Dalmestorp
Digitized by
Google
189 1257. 97
cum vniuersis attinenciis suis et dimidietate stagni Cobolc. Preterea compara*
ueront a nobis et a nostris feodalibus villas pro quingentis pene marcis, quarum
noniina subsequuntur, videlicet Werdere^ Techentin^ Blanckenuorde et Granzin,
cuius Proprietäten! ad ammonicionem et instanciam domini Henrici^ dicti loci ab-
batis, in maiori altari obtulimus in die omnium sanctorum^ cum omni iure, sicut
Ludewinus et Granzoy a nobis antea possederunt, presentibus militibus nostris,
quibus eadem hora contigit interesse. Yolumus igitur, ut hanc, sicut et alias
villas superius memoratas quiete possideant cum omnibus attinenciis earundem,
pratis scilicet, pascuis, aquis, molendinis, stagnis et vniuersis terris, quibus taliter
supputantur. Jncipiunt in stagno, quod Lanckauel dicitur, et ascendunt directe
ad austrum perante duas quercus signatas ad montem vnum, in quo stat quercus
signata; inde recto cursu procedunt per paludem magnam vsque ad slagnum,
quod Thechentin vocatur, quod totum est claustri; a quo videlicet stagno circum-
flectuntur per ascensum Hobole, vsque ad aliud stagnum, quod Stouekow nomi-
natur, vbi in se riuulum recipit ex eodem stagno profluentem; abinde vero per
ascensum eiusdem riuuli et stagni tendunt ad viam, qua de Wesenberghe in
Granzin venitur, que eciam via ter[min]us est inter Granzin et Babic, vsque ad
alium quendam torrentem, qui estiuo tempore exsiccatur, per cuius descensum ad
predictam Hobolam dirigunt cursum suum; inde per meatum Hobole ascendunt
ad staguum Paule, a cuius aquilonari part[e] circa medium versus aquilonem vadunt
perante quercum ad paludem quandam, vnde directo cursu tenduntur ad quandam
quercum, que sita est in orientali parte cuiusdam parui stagni, ex vtraque parte
cruce bis signatam, et ab illa vsque ad quoddam stagnum, quod dicitur Paruum
Sciruene, diriguntur, a quo per ascensum parui montis recto tramite ante multas
quercus signatas versus orientem veniunt ad quoddam stagnum, quod Cuth [un] ershe '
nominatur; inde paruo interuallo procedunt ad quandam quercum, que tres pre-
cipuos habet ramos et inferius est exusta; inde flect[un]tur et currunt ad aliam
quercum, vbi conterminantur campi illorum de Granzin et de Cutkune et de Dal-
merslorpe, a qua procedentes vadunt directo cursu ad quendam valliculum, vbi
concurrunt termini illorum de Dalmestorp et illorum de Chutune et de Dannen-
becke; inde recto cursu tendunt ante myltos valliculos pro terminis factos vsque
ad qu[a]ndam magnam crucem quatuor vicibus signatam; inde vadunt iterum ante
tales valliculos et dirigunt gressum suum vsque ad Hobolam fluuium, tenduntque
per Hobolam ad castrum Zcarniz, de quo videlicet Castro vergunt ad vallem
Liperi, a qua veniunt ad quercu[m], cuius summitas est exusta; exinde recto pergunt
tramite ad viam, que ducit Stargard; abinde tenduntur directe usque ad vallem,
que dicitur Margreuenbude ; inde protrahuntur per paludem vsque Cobolc. Hos
itaque prescriptos [terminos] stabiles et inconuulsos volumus perhenniter obseruari.
Dimittimus insuper dictarum villarum possessores liberos ab aduocacia, vrbium
edificacione, poncium [et] aggerum exstruccione, a peticione et vectigalium ex-
leUeikirgitckef Vrknlea • Btck II. • 13
Digitized by
Google
98 1257. 196
4orsione et reliquis seruiciis, qoe nobis hactenud ex debito impenderunt, ita sane,
Qt per omnia ea libertate gaodeaDt, qua cetera [rum] yillarum homines^ quas in nostro
dominio sepedicti fratres possident, perfrui comprobantor. Yt ergo hec nostra
donacio et oblacio simnlque prelibälorum fratrum comparacio inuiolabiliter a
posteris conseruetor^ presentem paginam cum sigiili nostri appensione porrigimus
munimine. Huius rei testes sunt: dominus Theodoricus prepositus de Gusterow,
Albertus decanus^ Gher. scolasticus, Godefridus canonicus et notarius ibidem: do-
minus Stephanus prepositus de Robele^ Yinzlaus, Jerez[l]aus<, Johannes de Ha-
welberghe^ Amoldus de Nigenkerke, Lodewicus Cabolt^ Johannes de Cropelin^
Rudolphus Rone, milites^ et alii quam plures. Datum Gusterow^ anno dommi
M* er LVD*, in epiphania domini.
Xach einem TraDSsurot toqi J. 1359 aus einem Copeibuche des 16. Jahrh. im Haupt- Archiv zu
Sdiwena. Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. 1, 8. 109; Jahrb. II, S. 285; Riedel, Cod. dipl. Brand. I,
Bd. 2, S. 448. — ' Im Traossumpt steht: Cuthtolershe. Vgl. Jahrb. XXIII. S. 26.
1257. Jan. 18. Haveiberg.. 790.
Heinrich, Bischof von Havdbergf verleiht dem Kloster Dobbertin die Zehnten
von dessen Besitzungen zu Lä/rz, Vierling, Schwarz und Cetin im Lande Tkame.
xlenricus dei gratia Hauelbergensis episcopus omnibus presens scriptum
inspecturis in perpetuum. Cum exigente dignitate pastoralis officii teneamur loca
religiosa piis assensibus et omnium commodorum subleuationibus confouere., nos
venerabilis uiri prepositi Volradi in Dobertin et sui conuentus deuotis precibus
inclinati^ possessiones decimarum in terra Turne ^ in uilia uidelicet Loziz super
XL* mansis et in Verlinge super XXX* et in Swertz super XXX* et in Cetim
super XX^' pio donamus affectu^ accedente ad hec plena uoluntate capituli nostri
pariter et consensu. Et ut hec donatio firmior appareat et subsistat, hanc pa-
ginam sigiili nostri et capituh' nostri #munimine roboramus. Datum Hauelberg^
anno gratie M" CC" LVIF, XV kal. Febr., pontificatus nostri anno X^ Iir,
Nach dem Original im Archir des Klosters Dobbertin. Das erste Siegel ist mit der Schnur aasge-
rissen, und der Riss geht durch die letzte Ziffer X^III^, welche dadurch etwas un)Lenntlich geworden ist.
Das zweite, an einer weissleinenen Schnur hangende Siegel jst gänzlich Terwittert. — Gedruckt bei Rudloff,
Urkunden -Lieferung Nr. XIV, p. 41.
Digitized by
Google
701 1257. 99
1257. März 17. Wismar. 791.
Johann, Fürst von Meklenburg, bestätigt, mit seiner Gemahlin Lutgard und
seinem Sohne Heinrich, dem Dom^-Capitel zu Lübek die demselben von d&m
Fürsten Heinrich CHorwin L) geschenkte Freiheit des Dorfes Fährdorf und
gibt demselben das Erbe von zwei Hufen in demselben Dorfe, welche das
Dom-Capitel ver äussert hatte, zur Haltung von Memorien zurück, indem et
sich die gemeinschaftliche Weide für seine 2 Hufen vorbehält.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gratia dominus
Magnopolensis et dominus Heinricus suus filius omnibus presens scriptum uisuris
in perpetuum. Priuilegium Lubicensis ecclesie nos uidisse recognoscimus sub
hac forma:
(Hier folgt die Urkunde des Fürsten Heinrich Bonoin I^ Bd. I, Nr. 167.)
Nos etiam pia predecessorum nostrorum sequi uestigia cupientes, donationi
iam predicte ab ipsis Lubicensi ecclesie collate beniuole et plenarie consentimus.
Preterea ut una cum palribus nostris in ecclesia memorata memoria nostri fial,
hereditatem duorum mansorum in uilla Vere ab eadem ecclesia iam dudum alie-
natam cum terminis ad ipsam uillam pertinentibus restituimus pro triginta marcis
nummorum, ul ea feliciter in perpeluum. perfruanlur (!). Duo uero iiiansi nostri
adiacentes huic uille sicul prius cum hac ipsa uilla communia pascua retinebunt
Quod ut ratum et stabile perseueret^ sigillorum nostrorum testimonio confirmamus.
Testes autem sunt hü: Theodericus Clawe, Conradus Dothemberg^ Fridericus
Molteke, Conradus Berchane, Vredhebernus Huscummer, mililes nostri, Heinricus
capellanus noster et alii quam plures clerici et laici. Datum in Wismaria, anno
incarnalionis dominice W Q^Q^ quinquagesimo septimo, XVF kalendas Aprilis.
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. An-
gehängt sind 3 Siegelschnüre von rother und gelber Seide:
1) an der ersten Schnur hängt das hieneben abgebiU
dete runde Siegel der Fürstin Lutgard, Gemahlin des
Für/ten Johann I, deren Leibffed inge ohne Zweifel
die Insel Pol war: auf einem Sessel sitzt eine weibliche
Figur, welche in der rechten Hand einen quer getheilten
Schild, unten geschacht, oben mit einem halben zweiköpfigen
Adler, und in der linken Hand einen Schild mit dem meklen-
burgischen Stierkopfe hält; Umschrift:
^ ...T6ÄRDIS : DOMina : MÄßNOPOLansis
2) das zweite Siegel, das des Fürsten Johann 1., ist
abgefallen ;
3) das dritt« Siegel ist das (zu Nr. 776 abgebildete)
schildförmige erste Siegel des jungen Fürsten Heinrich L,
Sohnes des Fürsten Johann I., mit der Umschrift:
4i s* hanRKH . FILII •: lOhis :• DNi •: Da :
SLÄvm
13-
y
Digitized by
Google
100 1257. m
Auf der Rückseite steht eine alte Registratur:
De iudicio in Vere collato a domioo Johanne,
und eine Registratur aus dem Ende des 15. Jahrh.:
Registratur primo aumero XXIIII.
Die Urk. ist nach dem Reg. Cap. Lub. I, 24 gedruckt bei Leyerkus, Urk. des Bistb. Lübek I, S. 117.
1257. 3Iärz 27. Wismar. 792.
Johann, Fürst von Meldertburg und Herr zu Wisviar, verleiht der Abtei Do-
heran das zum Theü von den Söhnen des Bitters Albrecht vom Buge, genannt
Rode, zum Theü von ihm selbst und den Söhnen Boldewins erkaufte Dorj
AlbertMlorf (AbtsdorJ), vergleicht sich mit dem Kloster wegen des Gerich
in fJJ/ra Besitzungen desselben auf seinem Gebiete, und bestätigt demseHm
d/iM lie^b^h/m zu Wischur.
In rioniine Ktncle et indiaidue Irinitatis. Johannes dei gracia Magnopolensis
«t dofOJnuÄ in Wysmaria omnibus in perpeluum. Cum omnium ecclesiarum
lihiuiU'f ^t^Uuu» firorectibus imminere^ libentissime tarnen eins ecclesiam^ que
mimiui \9'4ir\% Hin ii\i^ ^l et mater^ noslro solatio duxirous honorandam, vl^ qua
Umu m'4ion^m f/rerogatiuam optinet apud deum^ eo ampliorem in oculis Jesu
{*hr\nU ff^'f^^tntir ^rdliam inuenire. Vnde notum facimus tarn presentibus^ quam
riiliirii/, *^^^ miUtn quidam discretus Hermannus nomine et duo sui fratres Ekke-
hnnUi^ H hAi'4Uutt§^ adhuc serui, onines filii Alberli railitis fidelis nostri de Buch
i'UUiiom^'^*^^ '*^^' ^^^^^ quedam in Buch sila, que a nobis in feodo tenuerunL
iiifi^i V^i^^^^ oi/)Uim nobis ea condilione, vt ecclesie Doberanensi vendere possent.
fiifiUillh^n^r^M' ;\o» vero vlililatem ecclesie de bonis predictis consideranles el
liiiiU\om'f^ ';'/wwi Heinrici abbatis exaudientes, secundum morem progenilorum
iiunUof^m *\^ \mm\im ecclesiam Doberanensem nobis dilectam el seraper dili-
uiiiihm )m*^^^^^^ ^^ *"*^ prediis deuote dotauerunt, bona in Villa Alberti nobis
Hi^UffwhUf^ * ^^ ^^^^^^ ^l pro marcis CCCC^ ab ecciesia de consensu noslro
Hiliw^^^f^ ^^^ ^^^^^^ mansis a nobis in prefata viila pro XL* marcis et maoso
uilUuf ♦^W/ ^'^ Jl^lü^ marcis a filiis Boldwini Wlsingo et Heinrico comparalis,
iUim U^i*^^ ^^Ao^ i^redicti dictum iam mansum ad manus ecclesie resingnassent.
j i.^/«#^^^/ i,4/4<laitf nosirorum proprietatem prenominate Ville Alberli, quam de
\A¥kU V//^^^ KhSy^A^ volumus nuncupari, simul cum decima nos contingente et
iiHHll/^W ^^^i/^^iUifc ^ vtijitatibus suis in siluis, pratis, paschuis, campis cullis el
Hill» *^^<^'* *^^^*W'4«»((iw? decursibus, secundum libertalem Cyslerciensis ordinis
I» »IHM»' ^^^^^ ^*^ iM^oiiCio iecularis potestatis exemptam, ecclesie Doberanensi ac
\ *i»i»Ml/>l/f^^/* ^/««O'ii/v* ^^iiiJ, quorum fraternitati et orationibus nos commendauimus
lui h^u\^ ^^ AAVi^M-** ^\mm^ predictam villam perpetuo donauimus possidendam.
y |j.||,,j 1^^ ^/A/ö^/tj* ^ <minibus allis ecclesie bonis in cunctis lerminis ditionis
Digitized by
Google
192 1257. 101
Dostre sitis, que nunc ecclesia Doberanensis per voluntatem nostram possidet vel
in futurum domino donante poterit adipisci, super aduocalie disceptatione in futu-
rum causa possit emergere, et vexationes et incomoda deceat nos declinare ac
tranquillitate concordie cum ecclesia Doberanensi gaudere^ vt nullius rancoris
controuersia inter ecclesiam et nos ac nostros heredes in posterum oriri possit,
quod absit^ de consilio fidelium nostrorum sub hac forma cum ecclesia elegimus
in perpetuum concordare, volentes omni grauamini et incomodo sane prouidere,
ecclesie indempnitali per hoc consulendo: Si quos capitalis sententia publico facto
uel fuga^ non aÜqua sinistre suspicionis fama, reos condempnauerit, quales sunt
fures furto suo valorem octo solidorum excedentes, incendiarii, homicide manu
tantummodo mortua presente^ violentie illatores oppressione mulierum seu raptu
virginum^ ita dumtaxat^ si in ipso instant! violentiam passa clamore valido per
vicinos fuerit attestata, quicquid in tales agere voluerimus siue pecuniaria satis-
factione siue mortis condempnatione, ad nostre iurisditionis spectabit ordinationem.
Si autem abbatie homines iudicio astantes vadiauerint, et quicquid cause infra
terminos possessionum abbatie ortum fuerit, siue etiam pax in domo quocumque
modo violata fuerit, nichil nostrum exinde vendicamus, sed concessa eis sollemp-
niter a primis fundatoribus et deinceps iudiciaria potestate abbas per aduocatum
suum omnes alias causas emergentes iudicabit, et quicquid vadiatum fuerit, domno
abbati et monasterio pertinebit. Nos autem, paterne deuocionis imitatores esse
cupientes et meritum aliquod in prefata ecclesia nobis comparare desiderantes,
omnes donationes et libertates eidem loco a progenitoribus nostris induitas con
firmamus, ratum habentes videlicet, quod tam ipsi fratres, quam fratrvm homines
liberi sint et immunes ab omni infestatione aduocatorum et iudicum, ab vrbiqm,
pontium, aggerum exstructione, a vectigalium et theloneorum extorsione, necnon
et ab omni expeditiune, nisi in terre defensione, cum videlicet terra ab extraneo
domino impetitur, secundum quod in priuilegio domini Burewini, aui nostri, con*-
tinetur, seu etiam qualibet secularis iuris exactione, ita ut nemini seruire teneantur
ex debito nisi soll deo et Doberanensi monasterio. Ne autem ab heredibns
nostris vel a quoquam alio iam sepe dictis fratribus ecclesie Doberanensis vUa
imposterum oriri possit calumpnia, quod absit, presentem paginam testium anno-
tatione et sigilli nostri inpressione, vt iugiter inconuulsa permaneat, roboramus.
Testes autem hü sunt: dominus Heinricus abbas in Doberan, Wernerus prior,
Heinricus cellerarius, Amoldus subcellerarius, omnes monachi in Doberan; milites:
Heinricus dei gratia innior dominus Magnopolensis et noster filius, caius etiam
buUam huic pagine apponi volumus ob maiorem huius prescripti firmitatem, Bar-
nardus de Walia, Euerhardos de Calsowe, Amoldus Clawe, Thidericus Clawe,
Friderictts Moltike, Johannes Moltike, Gerhardus Kytelhoth, Tymmo Holthzatus,
item Albertus noster filins, adhuc seruus, et alii quam plures diuersi generis
homines. Et ut deus omnipotens In regno suo partem nostram nobis integram
Digitized by
Google
102 1257. TW
4ignetar conseruare, sicut prima, ita et secunda et vice tertla districte prohibemus
et Posterität! nostre transmitliiuus^ ne a iuris nostri exequutoribus, aduocatis vel
iudicibus^ aliquod vulnus vel etiam mortuus in terra nostra detur ecclesie homi-
nibus, sed sicut dictum est superius, illis semper detur, quos capitalis senteotia
reos condempnat fuga vel facto publico, quia dampnationem proscriptionis io
talibtts et iura colli preter violationem pacis, que in domo potest occurrere^ de
voluntate domini Heinrici abbatis et conuentus amicabiliter ab ecclesia Doberanensi
possidemus. Acta sunt hec anno dominice incamationis M"" CC" L"" VIF, indictione
XV*, tempore domni Alexandri pape IV^, in Castro Wysmarie, VIII** calendas
Aprilis. in Wissecuru de manso integro et dimidio pro seruitio annonam^ que
bedecom uocatur, cum VI solidis denariorum ecclesie in perpetuum in presenti
pagina similiter confirmantes.
Nach dem Oiiginal im Haupt-Archir zu Schwerin, bei welchem noch das runde Siegel des Fürsten Johan
beiliegt. — Das Dorf Albertsdorf ist in Zweendorf untergegangen. Vgl. Lisch, Jahrb. XV, S. 70, XVI.
S. 188, XX, S. 242. — Gedruckt bei Schröder. P. M. I, S. 664; y. Westphalen lU, p. 1501 ; Letztes Wort.
S. 141; FranckIV, S. 229; Gründliche Vorstellung der recht. Befugniss, S. 22. — Vgl. Nr. 793 and 463.
1257. April 11. Doberan. 793.
Heinrich, Abt von Doberan, bezeugt, den Rostocker Bürger Eeivibert vom Alten
Markt mit seiner Familie in die Brüderschaft seines Klosters aujgenomm&i
zu haben, und bestätigt dessen Stiftung zu Seelenmessen im Kloster.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Heinricus dei ^ratia abbas id
Doberan omni ^enerationi^ que Ventura est^ iiuperpetuum ^ et maxime nostris
successoribus Doberanensis ecclesie filiis. Notum facimus, quod burgensis qiudain
in Rozstoch Reimbertus nomine de anliquo foro, de consensu vxoris et filioruro
ac filiarum suarum, quos omnes de vnanimi consensu nostri capituli in pienam
firaternitatem Doberanensis ecclesie collegimus, altare beati Benedicti, ad quod
cottidiana perpetuo dicitur missa pro fratribus et familiaribus et omnibus fidellbus
defunclis. ut ibi iugiler eius fiat memoria et progenltorum et successorum suorum.
cum calice. missali libro, preparamentis et sexaginta marcis denariorum dedicauiL
quatinus imperi>eluuni de bonis in Albreclitesdorp ex parte de eisdem denariis
comparalis conuentus fratrum in Doberan in anniuersario predicii Reimberti post
eins* obitum annuale Iiabeat seruitium in albo pane et piscibus. in medone et
meliori ceruisia vel vino et ceruisia^ si videbitur abbati sie expedire, ac nouis
insuper bichariis pro Septem marcis denariorum^ sicut dictum et promissum esL
hils omiiibus con^randis. Quamdiu autem predtctus Reimbertus uixerit^ predicture
«eruitium dabitur in festo sancti Michaeiis. Et ne dubietas uel calumpnia aliqua
de hoc raflionabili facto possit imposterum suboriri vel ab aliquo siK^cessore nostro
Digitized by
Google
794 1257. 108
hec possint^ quod absit^ in usus alios commutari, litleram hanc inde conscriptam
et testibus annotatam inferius cum sigillo nostro et sigillo consulum de Rozstoch«,
amicorum nostrorum^ quatinus imperpetuum robur optineat domino mediante^ duxi-
rous muniendam. Huius actionis testes sunt: consules de Roz8toch, qui tunc
temporis fuerunt, videlicet Herbordus de Apelderenbike, Gerhardus Loore, Thi-
dericus Ruffus^ Meinricus^ Hermannus de Lawe^ Johannes de Ralhenowe^ Con-
radus de Molendino, Conradus de Magedeburch, Godeko Sagteleuent, Heinricus
de Wiltenburch, Johannes Monachus et socer Reimberti\ Johannes Gerlai frater,
Johannes de Buchowe, Ernestus, Reinwardus de Molendino^ Hermannus Siffridi
frater; item alii de ciuitate familiäres nostri: Thetmarus socer Reimberti, Euer-
hardus iterum socer ipsius, Albertus Thaberia, Hermannus Uogedekin, Gerlagus
de Parkentin, et alii quam plures factum hoc collaudantes ; item monachi in Do-
beran: Wemerus prior, Heinricus cellerarius, Amoldus subcellerarius , Sigebodo
magister operis, Wilbrandus portarius, Conradus magister hospitum, Gerhardus
hospitalarius et reliqui omnes monachi et conversi tunc in ecciesia existentes.
Quodsi predictum seruitium post nostra tempora per ahquem nostrum successorem
abbatem Doberanensem fuerit impeditum, cum heredes Reimberti nichil habeant
in dictis bonis iam deo oblatis aliquid iuris, consules ciuitatis Rozstoch, qui pro
tempore fuerint, vniuersa bona, vnde proueniebat predictum seruitium, debent ab
ecciesia Doberanensi extorquere ac per omnes ciuitatis ecciesias, secundum quod
ipsis melius uisum fuerit, cum tremore diuino debent in structuram earundem
ecclesiarum totaliter assignare. Datum in Doberan, per manum Conrad! monachi
ibidem, anno gratie M*" CC° L*^ VIF, HF idus Aprilis, domini Bvrewini iunioris
temporibus, domno ChristotToro rege regnum Datie feliciter gubernante.
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. Die Siegel sind beide yerloren gegangen, ron dem
zweiten sind noch die roUien seidenen Fäden übrig. — Gedruckt bei y. Westphalen III, p. 1499.
1257. (April — Mai.) Rostock. 794.
Der Roth zu Rostock bezeugt, dass die Bürger von Ribnitz sich des zu Rostock
und Lübek üblichen Rechtes bedienen.
Omnibus hanc litteram inspecturis aduocatus et consilium Rostochiensis in
eo^ qui est salus^ gaudium et salutem. Nouerit series uestra^ quod burgenses de
Rybeniz utuntur eo iure uel institia^ quali nos utimur et Lubycenses. Ne aliquis
contra hoc ambiguum dicat aut habeat^ hanc litteram sigillo nostre ciuitatis duxi-
mus roborandam. Datum Rozstok^ anno domini M^C(7LVir^ infra pascha et penth.
Nach dem Ü.-B. der Stadt Löbek I, S. 220, aus der Urschrift auf der Trese zu Lübek, auch ge-
druckt: Jahrb. XII, S. 371. AngehUngt ist das oben zum J. 1257, Nr. 786, abgebildete grosse Siegel
der Stadt Rostock.
Digitized by
Google
104 1257. 79S
1257. Juni 1. 795.
Johann, Fürst van Mddenburg, schenkt dem Johxmnis- Kloster tu InAek das
Eigenihum der 7^h von Konrad BerJchan erkauften Hufen zu Timmendorf
rmt dem niederen Oerickte und dem dritten Theile des höheren Gerichtes von
diesen und 17^1 2 andern Hufen daselbst, welches das Kloster gleichfaJls von
Konrad Berkhan gekauft hat.
In nomine sancte et indioidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Magnopolensis omnibus Christi fidelibus presens scriptum visuris et audituris
eternam in domino Jesu Christo salutem. Vt ea^ que gerunlur in tempore^ lapsu
temporis obliuionis senium non incurrant^ congruum est et vtile tam scriptis^
quam testibus perhennare, quod nee modernos, nee posteros volumus ignorare.
Nouerit itaque presens etas ßdelium et diseat felix successio futurorum, quod de
consensu ac bona voluntate nostra et heredum nostrorum C[lemeneia] abbatissa
et collegium sanctimonialium beati Johannis ewangeliste in Lubeke emit rite ac
legitime a Conrado dicto Berkhane in villa Tymmendorpe terre Polensis Septem
mansos et dimidium cum omni iure^ übertäte et prouentu, quo idem C[onradus]
illos a nobis habuit et quiete possedit. Nos eciam ad honorem dei omnipotentis
et beate virginis Marie sanctique Johannis ewangeliste conferimus in perpetuum
ipsi coilegio proprietatem nostram^ quam hactenus in eisdem bonis habuimus^ ipsos
eciam mansos ab omni grauamine atque seruiciis deinceps exemptos presentibus
protestamur. Emit eciam sepedictum collegium ab eodem Conrado Berkhane me-
morale ville Tymmendorpe omne iudicium, quod habebat in predictis mansis
Septem et dimidio et preterea in decem et Septem mansis et dimidio^ sicut tam
ipse^ quam sui progenitores hactenus de gracia nostra tenuerunt. Et licet homi-
nibus et vasallis nostris non recognoscimus , quod ad eos spectet iudicium duo-
decim solidorum^ tamen minus iudicium^ quod usque ad duodecim solides et infra
currit, memorato coilegio in predictis bonis conferimus propter deum. Maiori^
vero iudicii terciam partem tantum sine impedimento ipsum collegium temporibus
perpeluis habere et plene percipere lenebilur. Huius rei tesles sunt: Theode-
ricus Clawe, Johannes Molteke, Fredericus Molteke, Otto de Suinga, Euerhardos
de Ca[l]sowe, Conradus Berkhane, dilecti nostri milites et fideles vasalli noslri:
consules vero et ciufes Lubicenses: Henricus Vorrad, Sifridus de Ponte, Henricus
de Boycenborch, Heinricus de Wittenborch, Willekinus de Staden, Rodolfus Wrol
et alii quam plures viri fide digni. Vt autem hec rata et inuiolata a nobis et
nostris successoribus perpetuis temporibus permaneant, presentem paginam super
premissa empcione confectam sigiUi nostri munimine in sufTiciens testimoniom
duximus roborandam. Acta sunt hec anno dominice incamacionis M^CC quinqua-
gesimo septimo, kalendis Junii.
Digitized by
Google
796 1257. 105
Nach dem U^B. der Stadt Lübek m, S. 11, aus dem M^lt^ren Copiarius des Si Johannis-Klosters*'.
^Unmittelbar nach der obigen Copie steht (im Copiarius) mit Roth, gleich den üeberschriften der einzelnen
Urkunden, geschrieben: Originales littere sunt in thesauraria consulatus Lubicensis et sunt omues duplicate,
welohen Worten eine spätere Hand des 1 5. Jahrhunderts ... beifügt: et sequuntur earum tenores. Die
nächstfolgenden Urkunden beziehen sich gleichfalls auf Timmendorp.** (Note im Lüb. U.-B.)
1257. Juni 10. 796.
Chinzdin, Orqf von Schwerin, verleiht dem Kloster Martenbom [im Magde-
hurgischen] das Ezgenthum einer JBufe im Dorfe EHdeben [im Kreise Neu-
Haldensleben], welche der Bitter Heimich von Seehtisen mit einer andern Hufe
daselbst von ihm zu Lehn gehabt und dem Kloster übertragen hat.
(jTvncelinus dei gracia comes Zwerinensis omnibus presens respicientibus
scriptum in perpetuum. Serie presentium cupimus esse notum^ quod Heinricus
de Sehusen, miles honestus^ a nobis duos mansos in uilla Elsleue collocatos iure
tenuit pheodali, idein uero miles de consensu nostro ac heredum nostrorum vnum
mansum ex hiis prenominatis conuentui ad Fontem beate Virginis contulit, con-
sensu suorum heredum liberaliler accedenle. Nos eciam prefalo conuentui eins-
dem mansi proprietatem et si quid aliud in ipso iuris habuimus, pro nostre anime
remedio conferre dignum duximus perhenniter possidendam. Jgitur vt hoc datum
nostrum de cetero infringi non possit^ presentem paginam^ nostrorum uasallorum
Hermanni de Bluchere, Conradi de Eueringe^ Engelberti de Tribowe aliorumque
testimonio mediante, nostri sigilli munimine roboramus. Datum anno gracie
M'CC'LVn^ quarto ydus Junii.
Nach einer in den neuesten Zeiten von dem Original in Marienbom genommenen Abschrift in dem
Copiario des Klosters Marienbom im Proyincial* Archiv zu Magdeburg. — Vgl. v. Hammerstein über die
Besitzungen der Grafen von Schwerin, in der Zeitschrift des histor. Vereins f. Niedersachsen, Jahrg. 1857»
S. 40, Urkunden-Regesten Nr. 16, und S. 140; Tgl. Jahrb. XXV, S. 158.
1257. Juni 10. 797.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Grafen Qumelin von Schwerin
4000, gegen die Länder Daher und Stargard an der Drave gelegene
Hufen Landes.
D. dei gracia dux Slauorum omnibus presens scriptum respicientibus sa-
lutem in salutis auctore. Tenore presencium cupimus esst notum, quod nos
consangvineo nostro predilecto Gunzelino comiti Zweriqensi necnon heredibus
ipsius de bonis nostris, terminis nostri consangvinei W. ducis Deminensis uersus
terram Doberen adiacentibus, liberis uidelicet et non pheodaliter a nobis porrectis,
MeUrabtrgisckes Ürkuiea-Biek II. 14
Digitized by
Google
106 12&7. m
qualuor milia mansornm mera ac Kbera contolimüs uoluntate, omni iure, omni
libertate, qua nos eadem bona ppssedimus^ liberaliter ad manus predicti comitjs
resignantes, uersas aqnam, qne wlgariter Drrae niincapatur^ sie et Hersiifi temm
Stargarüi iam dictornm mansornm, quos tarn in silois, quam in campis, pratis,
pascuis et aquis dedimos, terminos protendentes. Jgitur ut hec donacio a nobis
graciose facta perpeluo maneat inconcussa, presenlem paginam cum nominibus
tesUiHn infradicendis nostri sigilli munimine nobis placuit roborari. Hil enim sunt
tesles: Warzslaus dux Deminensis, Borcho, Venzciko de Yzenem, Gerhardus de
Zwerin, Hinricus Munth, Rodolphus de Noua Ecclesia, alii quam plures. Datum
anno gracie M^ C* (7 LVII^ quarto ydus Jvnii.
Nach cUtm Orifpaftl im Hi|vpi*A>ehtv sv SehweciB, In dfin Sicgelloebe hmig«B nur noch einige
Jaden gelber Seide. — Oedrnekt in Jahrb. XI, & 247.
1257, Juni 17, 70&
Borma, Iilrst von BosUxk, verleiht dm Bürgern von Biga die ZdOfreSiA
in seinen Landen.
In pomine sancte et individue trinitatis. Borwious dei gratia dominus de
Rosztock iiniversis presens scriptum visuris in peipetuum. Ne ea, que geruntur
in tempore, labpntur cum lapsu temporis, necesse est, ut scripti memoria per-
hennentur. Hinc est, quod notum esse volumus universis, quod no3 matoro
consilio vasallorum nostrorum et special! dilectione, qua amplectimur civitalein
Riga, contulimus eam libertatem, ut cires dilecte civitatis, cum ad partes nostras
devenerint, ab exactione thdonei sint exempti, tali inquam conditione, ut singulis
annis pro nobis virum armatum in expeditione contra paganos promolreant, sicut
pro anima nostri avi et anima patris nostri facere consueyerunt. Ne autem do-
natio nostra ab aliquo yaleat irritari, presentem paginam sigilli nostri firmavimus
munimento. Datum anno domini M. CC. LVR*, XV. calendas InlU.
Kaob T. Bunge*« Juiv«, £^ib- und Curländ, Urknnd^nbnch I, S. 392, ans dem Origin^ im Raths-
ArchW ^n Big^ U^ber das Siegel bemerkt Napiertky im Index, p. 34, Nr. 133: „Das Siegel h&ogt in
rothseidenen Fäden und ist yon bleichem Wachs, ohne Kapsel, rund, nnd stellt einen reehtsgekehrteo,
xnm Streit fertigen Greifen yor, mit der Umschrift:
SIGILLYM DOBUNI BORWINI DE ROSTOK.-
Es ist ohne Zweifel dem zur Urkunde Nr. 463 abgebildeten gleich. — Oednickt bei Rndloff« Urkunden-
Uefenittg, p. 48.
Digitized by
Google
Ifebr Juni 23. Gnoien. ^^.
Mennaiuiw (}ei ^^tia Cqmiqeosis ecciesie e^igiwpiis t)mlriinis preisentem
paginam inspeclaris salutem in omDiuni isfiliiatoFe. PastoraMs officii debitum exigit
et exposcit, sopitas questiones et lites detenninatas suo amminicalo adeo roborare^
«t ex earum matetia noua iorgfa non reimi^tit, ne Inäe IrtlüWe örfatitur^ unde
iur* prodbUht «t ttascuntuh NcMrerit igRar veViferabnis etä$ pl-ek^ntiniD et Wiik
reuer^da isiiccessio ftAnrOhim^ ijuod super ititi^ patk'oniAas ecciesfö tf^ Leuib, nötltf^
diocesis, ftMter nOfs, ex una, et diletlos nobfs in Christo IKenricuifi lAibatleni cft Üüi^
uentuM die Dirrgui)^ Oist*ehäietiäls ordlnii^, noslre dibt^sis, ex ^^a, jitaböHa xüA^f^
qoesfionis^ com aliqyämdhi binc i^de ead6m que^^tio fherit uetililafta^ 1id^ «d^büi^
M conuentttä iiüs summ coram nobis ostetide^nnt publicis ibstrUMählii^ "AMfAtt
BörgwM dö Rodestobh, dcymini ninfdi, qui ius pa!tfbnatu^ dOAäuit ei^d^tü % siMäi
remedro peccatorum, et venerabilium pathiro Henrici de Döbran €i Ale5ttiWfrt Äfe
Nono Campo abbatum^ Cifiitek*siensiä ordhiis, 2#eriiletisis diölbeiiiiä, in (}dtfi^
ptreftentia GozwitMä beate Memoria blim plebanus de Leiiln ptabli^ts ti{ tont^Mid^
ft b^He memorle Rücbfllo eiüäd^tai ecciesie fundatore dictaM ecfcl'esiam röce^i^s'e.
Nos autfem instrumentis i|^i9is, tvm a itobils in nnllo felsftät^ posseAt ^edai^l':,
deferentes, de ^ötiorum viroruitn cbn^'H* tinunctiaüintäs acUbni, prei^eritT pfagihk
Protestanten, ius pattbtiatus ettXüAt 4^ Leuin ad dictos abbatem et contiehtdik
kl Datgun pertittöre. Ai cuiuä rei Mstimonium presenlem |)a^inam si^illi tabiiVA
Ahfunimine ^ohsignatam Ipsis dnxittius lar^^iendam. Testes ^unt et interfü^bntb
Borchardus prepositus de Cladessouwe, Theodericus pre^ositus de Guzütl^üWä;
Gerrardus canonicus in Colberch, magister Lambertus canonicns in Camln, Albertus
Olim abbas in Dar^n, Arnoldus Longus, Alardus, Albern, monachi in Darguii,
et alii quam plures« Acta sunt hec in Dargun, anno domini M''CC''LVir,
X"" katendas Julii, pontißcatus nostri anno 1I1^ Data in Gnogen, per manuAi
magistri Jobannis notharii nostri, anno, mense prescriptis et IX^ kalendas Jfulii.
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. An weissen leinenen Fäden hängt ein parabolisches
Siegel: auf einem mit Thierköpfen verzierten Sessel sitzt das ganze Bild eines Bischofs, mit dem aufge-
s^hlaganen Buche in der Rechten und dem Stabe in der Linken; Umschrift: • * -
..RMÄNttVS : Dei : ©RHCIÄ : CÄffliaaNSIS : apc. . .
\ ^boü seit l^C (Nn 8€2) ^Miiloht B. Beräiann stet^ %^ ^U^de^l Siegeh Ser il^f ^«m mit Thier-
kfipfen T^r^ierten Sesirel sitzende Bischof erhc^ dielUolxt* segataa« mit d<^r. Linken hält, ^r dwi Stab, rechtt
Ton ihm steht ein Stern und darüber ein Halbmond, links ein Halbmond und darüber ein Stern; Umschrift:
haRMHRnvs . Dai . eRnoin . coiMifiä . eaäei . apiäaöpvä
[^ Geirtckl!bc&i Lisch« MAI. Urk. I, S. ia2. -^ ^1. Bd. I, Nr. 527.
14'
Digitized by
Google
106 12W. m
1257. Juli 15. Varchau. 800.
Friedrich, Bischof van Batzeburg, bestätigt dm Tamch seinaß Vorgängen
Ludclf, durch welchen dieser dem Dam^Capäel dasdbst die jySrJer Baäi^
Besdorf und Bechdstorf ßir Mabaw, und Zehnten zu Gamm und 4 Eujen
m Z^äter für Zehnten zu Neuenkirchen und 4 Eufen m Teckin Übedasaen hat,
und aAenIddassa dem Gapitd Zehnten aus Campotjo.
'Frethericus dei gracia Baceburgensis episcopus vniuersis, ad quos scripUui
preaens (!), Christi fidelibus salutem in domino. Notum esse uolumus, qaod,
cum dilecti nobis in domino prepositus et capitulum nostrum qoandam comrou-
tacionem in bonis suis cum predecessore nostro felicis recordationis Ludolfo epi-
acopo fecissent commodam vtrobique, ut attestacione scripti nostri cum ratificficiooe
consensus super hoc munirentur, eis presentem paginam contuh'mus sigilli nostri
munimine roboratam. Jn terra Boytin villas Bastorpe et Trebelhestorpe ', in qua
eciam, quicquid fideles nostri N[a]n[ne]iu) et filii sui a nobis habuerunt, Ipsis
dimisimus libere, has duas villas pro uilla Malsowe prope Dartsowe in comaitt-
tacione receperunt, in terra Wittenburg pro decima in Nienkerken decimam m
Camin, pro IIIF' mansis in Dechin alios ilU''' mansos in Zsvre. Adiecimw
eciam eisdem ex mera liberalitate, quicquid decimarum Bemolfus et filii sui in
uilla Campowe a nobis in feodo tenuerunt. Datum in Verchowe, anuo domim
M'^CC^LVn'', idus Julii, per manum Volquini prioris ecclesie Baceburgensis. Huios
rei testes sunt: Wiggerus prepositus, Yolquinus prior, Bemardus de Lesten sa*
cerdos, capellanus noster, Johannes de Nuzse, magister Johannes de Colonia,
Heinricus notarius noister, plebanus in Proceken, Jordanus miles, frater noster, et
alii quam plures laici et clerici.
Nach dem OrigiBal im Ratceborg^r Archiv zu Neu-Strelitz. An einem ans der Urkunde geschnittenem
FergamentbaDde hängt noch ein BrocbstQck des bischöflichen Siegels, welches die sitzende Fi^r des
Bischofs, wie sie auf dem Siegel zu Nr. 692 abgebildet ist, noch erkennen lässt — ^ Der Name
Trebethestorpe kann auch €rebethestorpe gelesen werden. Wir yerstehen darunter mit llasek,
Gesch. des Bisth. Batzeburg, S. 155, Bechelstorf nach der Ueberschrift dieser Urkunde im Copiar III:
^Permutatio rillarum Bojtin Restorppe et Bechelstorppe pro yilla Malszowe et decima Campowe.**
1257. Juli 25. 801.
Gumelm, Graf van Schwerin, verleiht dem Kloster Zarrenim das JEtgenthum
des Darfes Bantm, weiches dasselbe van dem Bitter Friedrich van Veßahn
gekauß hat.
Ouncelinus dei gracia comes Zwerinensis omnibua presentem paginaBi
respicientibus salutem in salutis auctore. Jn plerisque gestis obliuio generat
Digitized by
Google
802 1257. 109
Tiocumentam , quibus litteralis cautele sublrahitur rirmamentum. Eapropler scire
cnpimus tarn posleros^ quam modemos, quod Johannes^ uir uenerabilis, prepositus
de Tsternetin^ yillam Bantin in terra Wittenborg sitam cum suis attinenciis^ uide-
licet campis^ siluis, pratis^ aquis^ censu ac decima^ sicUti Fredericus de Uilan,
miles honestus, possederat, CC^'LXX^ marcis denariorum ad usum sue ecclesie
accedente uoluntate abbatisse, uenerande domine, ac capituli comparauit. Nos,
quoniam profectum prefate ecclesie diligimus, memorate ville proprietatem de
consensu nostrorum heredum donauimus eidem, quedam nobis in eadem uilla,
que wlgariter borchwerch et herscillh appellantur, obsequia reseruantes, similiter
et pelicionero, peticione in terra nostra habitn generali. Jgitur ut hec empcio ac
donacio sit deinceps stabilis et illesa, presentem cedulam sigilli nostri munimine
ac nominibus testium dignum duximus roborari. Hü enim huius rei sunt testes:
Hermannus de Bluchere, Albertus de Bralesdorpe, Hinricus Huxit, Wipertus de
Melentike, Borchardus de Gesowe, Hinricus de Scaliszce, milites, aliique quam
plures. Datum anno gracie M^^CCLVir, octauo kalendas Augusti.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An einer gelbseidenen Schnur hängt noch die
untere Hälfle des zur Urkunde yom 11. Sept. 1252, oben Nr. 704, abgebildeten rierten schildförmigen
Siegels des Grafen Gunzelin m. Von der Umschrift ist zu erkennen:
INI . aofloiTis zwaRi
1257. Aug. 13. Viterbo. 808.
Papst Alexander IV. fordert die Bischöje von Camin und Schtoerin, sovne die
GeisÜichkeit in ihren Sprengdn auf, das Kloster Doberan bei seinen Besitzungen
und Rechten zu schützen.
Alexander episcopus, seruus seruorum dei, uenerabilibus fratribus • • Cami-
nensi et • • Zuirinensi [episcopis, et dilectis filijis abbatibus^ prioribus^ decanis,
archidiaconis^ prepositis, archipresbyteris et aliis ecciesiarum prelatis per Cami-
nensem et Zuirinensem ciuitates [et] dioceses constitutis salutem et apostolicam
benedictionem. Non absque dolore cordis et plurima turbatione didicimus, quod
ita in plerisque partibus ecclesiastica censura dissoluitur et canonice s[e]ntentie
seueritas eneruatur, ut uiri religiös! et hü maxime, qui per sedis apostolice
priuilegia maiori donati sunt libertate, passim a malefactoribus suis iniurias susti-
neant et rapinas, dum uix inuenitur, qui congrua illis protectione subueniat et pro
fouenda pauperum innocentia se murum defensionis opponat. Specialiter autem
dilecti filii • • abbas et fratres monasterii de Doberan, Cisterciensis ordinis, Zuiri-
nensis diocesis, tarn de frequentibus iniuriis, quam de ipso cotidiano defectu
iusticie conquerentes, vniuersitatem uestram litteris petierunt aposlolicis excitari,
ut ita uidelicet eis in tribulationibus suis contra malefactores eorum prompt [a de-
Digitized by
Google
beatis] niagwi[niJiHitate consurgere, qiiod ab angustiis^ qüas sustinent^ et pressoris
tiestro possint presidio respirare. Jdeoque vniuersitati eestre per apostotica
5[crip]ta mandamus atque p[r]ecipimus^ qu[atinus ill]os, qoi possessiotaes oel res
seu domos predictorum fratrum irreuerenler inuaserint^ aut e[a] iniuste detma-
er[in^ qua prejdictis fhitribus [ex testamen]to decedenlium reHnqountur^ sen in
ipsos fratres uel ipsorum aliquem contra apostolice sedis indulta sententiam ex-
c[ommunicationis aut interdicjti presumpserint promulgare uel decimas labonim
de terris habitis ante concilium generale, ante quod susceperunt eiusdem ordinis
instituta, quas propriis manibus aut sumptibus excolunt, seu nutrimentis animalium
suorum spretis apostolice sedis priuilegiis extorquere, monitione premissa, si laici
fuerint, publice candelis accensis singuli uestrum in diocesibus et ecclesiis uestris
excommunieaiionis sententia percellatis, si uero clerici uel canonici reguläres seu
inonachi fuerint, eos appellatione remota ab oflicio et beneficio suspendatts,
neutram relaxaturi sententiam, donec prediciis fratribus plenarie satisfaciant, et
tarn laici quam clerici seculares, qui pro uiolenta manunm iniectione in fratres
eosdem uel ipsorum aliquem [anajthematis uinculo fuerinl innodati, cum diocesani
episcopi litteris ad sedem apostolicam uenientes ab eodem uinculo mereantur
absolui. Datum Viterbii, id. Augusti, pontificatus nostri anno tercio.
Nach der Urschrift im Haupt-Arohiy zu Schwerin, welche das Siegel bereits verloren hat. An mehreren
defeoten Stellen sind Ergänzungen aufgenommen aus einem Original -Transsumpt Heinrichs, Bischofs Ton
Camin, d. d. 1311, in crastino beate Marie Magdalene. Unsere Urkunde ist in noch drei andern Trans-
sumptfti erhalten: 1) in einem Yidimus des Bischofs Heinrich ron Camin, d. d. 1311, in crastino sascti
*Johannis bapt., 2) in einem Yidimus desselben, d. d. 1305, prox. Y. feria ante d. Palmar^ und 3) fa
einem Yidimus des Bischofs Gottfried von Schwerin, d. d. Doberan, 1305, prid. kal. April Das unter
1) angeführte ist noch im Originale vorhanden, die beiden andern abschriftlich im Dtplomatarium Dobera-
üense, nadi welchem v. Westphalen Ul, p. 1577 und 1578 seine Abdrücke gegeben hat.
In einer im Diplomatar. Doberan., fol. LX% erhaltenen (und bei Westphalen III, p. 1578 gedruckten)
Urkunde des Propstes Johann von Bützow, „d. d. Doberan, anno domini M^CCC^Y^, in vigilia asceiisionis
domini**, schreibt dieser:
^Johannes prepositus ButzowenSis vniuersis ecclesiarum rectoribus per eandem preposituram con-
„stitutis salutem in doroino. Litterat sanctissimi patris domini Alexandri pape quarti vidimut,
„inter cetera graciamm indulta domui Doberanensi concessa preceptorie oontinentes, quod nos
„ad requisitionem honorabilis patris domini abbatis Doberanensis et sui conuentus contra inua-
„sores rerum et possessionum eorundem per censuram ecclesiasticam monitione preuia procedere
ndeberemus. Bequisiti igitur a ptediotis qnerulantibus — .**
Qad ebendaselbst bezeugt der Propst Heinrich von Bühn in einem Schreiben an die Pfarrer seiner Präpo-
situr, „d. d. a. d. M^CCC°Y^ in die beate Barbare virginis'^:
„Litteras sanctissimi patris domini Alexandri pape quarti vidimus, inter cetera graciarum indulta
„domui Doberanensi concessa preceptorie continentes, quos nos etc. (wie in dem Schreiben des
Propstes von Bützow).
Da Conservatorien, welche der Papst Alexander lY. an die Pröpste von Bützow und Rühn für das
Kloster i)oberan erlassen hätte, sonst nicht vorliegen, so scheinen die beiden Pr(^pste von Bütsow und
• Sflhn sich mit den angezogenen Erfassen auf den obigen allgemeinen 8ohutz5rief des Papstes für Dobenuk
2U berufen.
Digitized by
Google
1257. Aug. 2a 803<
Ulrich, Bischof von Batzeburg, spricht dem Bischöfe von Schwerin auf Orund
der Schwerinschen Stiftshriefe die seinem Sprengel durch den Bischof von
Camin streitig gemachten Lande zu.
XJlricus, Bischoff von Ratzeburg, erkennet dem Bischoff zu Zwerin zu die
orter an der Pene vnd andere nach inhalt der ZweriD^o^en Kirchen Privilegien.
Anno 1257., X. kal Septbr.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 228 ^ — Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. III, S. 100. Vgl. Bd. I, Nr. 446,
458, 492, 532 uncl 590.
(1257.) 801.
UlrieJi, Bischof von Batzeburg, fordert die Fürsten Nicolaus von WerJe und
Borvmi von Bostooh auf, den Bischof von Schwerin in den Besitz der seinem
Sprengd durch den Gaminer Bischof streitig gemachten Lande Oirdpopfdenf
Bisdede, Tribedene u. a. 9u setzen.
JDerfi^bß [ükicw, ßtsfJfoff van J?cffecJw^ befeiet |i, JV- von Werte vp^l
BuFwiiH) von Bqstogk, den Bischoff von Zwerin in die possession d^er orter
Bizden, Tribedeji, Girspen vnd anderer im Privilegio seines Stiflls begriffen, einr
zusetzen. Absque dato.
Nach Cli^Ddrian, Protoc foL 228\ im Anschlüsse an Nr. 803. — Gedruckt hei Lisch, M^kL Urk. I|I,
S. 100.
1257. Sept. 8. 8»5-
Das Dom-Gapitd zu lAIbek bestimmt über das Patronat der Vicareien, wdcJie
Heinrich WuUenpunt und sein Sohn Nicolaus in der DomJdrche dasdbst ge-
stiftet haben, und ordnet die Oedächtnissfeier der Stifter.
— — Huius tarn pie denotionis Sifridus presbiter dictus de Sanduelle particeps
e«sß ^esiderans, duos mansos in Pole cum preff^is d^dbus sfifs depfriis pomp^$p|t
et prediptis vicariis adiecit, ita slatuens cum eisdem, quod sacerdoles, qui in ca-
pella aposlolorum erunt domino seruituri^ de reddilibus fredietorum mansorum
proxima dominica post ascensionem domini, que est anniuersarius dies dedicationis,
ne^ct^ifilQ j^i^niitmm tene^aatpr domiois Wiceij^ibps annis singujis exbi^pre et ad
decproni ^ofqtfs domini ^vipliondpm eidem capßUe m du9))us lan^ftdibus, qßß sip-
guliß acd^ant poptibus, prouidere, ad suos vsns residuis prouentibqs reseruati^,
— -r- — — Acta sunt hec anno gratie M^CCLVIF, VF idus Septembris,
Digitized by
Google
112 1257. m
poBtificatus Tenerabilis petris nostri Lobicensis episcopi domini Johannis dicti de
Dest, ordinis fratram minorum, anno tercio.
Nach dem ToUständigen Abdruck der Urkunde bei Leverkus, U^B. des Bisth. Lübek I, S. 122, aas
dem zu Oldenburg befindlichen Originale.
1257. Nov. 27. Viterbo. 80«.
Papst Alexander IV. heaufbragt die BüchSfe von Batzebwrg und JSalberstadi
wfid den Abt von Lehnin mit der Entscheidung des Streites zwischen dm
Bischöfen von Camin und Schwerin über die Grenzen ihrer Sprengel.
Alexander episcopus, seruus seruorum dei, venerabilibus fratribus . . Ra-
ceburgensi et . • Halbersladensi episcopis ac dilecto filio . . abbat! de Lenia,
Cisterciensis ordinis^ Brandenburgensis diocesis^ salutem et aposloHcam benedic-
tionem. Exposuit nobis venerabilis frater noster • • episcopus Caminensis, quod
venerabilis frater noster . . episcopus Zwerinensis causam, quam super limitibus
diocesis sue mouet contra ipsum, tibi, frater episcope Raceburgensis, optinuit a
sede apostolica delegari, in qua, licet idem Caminensis episcopus neglig^ens in
huiusmodi cause prosecucione non fuerit, adhuc, ut asserit, ad litis contestalionem
minime est processum. Vt igitur negocium huiusmodi sine suspicione procedat,
DOS uos, frater episcope Halberstadensis et tili abbas de Lenin, Cognition! cause
huiusmodi duximus adiungendos, per apostolica uobis scripta mandantes, quatenus.
si est ita, in causa procedentes eadem, ipsam terminare curetis iuxta directarum
tibi super hoc, frater episcope Raceburgensis, continentiam litterarum. Quodsi
non omnes hiis exequendis poteritis Interesse, duo uestrum ea nichilominus
exequantur. Datum Viterbii, V^ kalendas Decembris, pontificatus nostri anno UT.
Nach dem Transsumpt der Bischöfe Ulrich yon Ratzeburg und Volrad Ton Halber8t€uit und d«s
Abtes Johann von Lehnin (s. u. „1258, yor Jul. 5**) im Haupt-Archiv zu Schwerin. — Papst Alexander IV.
wurde gewählt am 21. Dec. 1254, die yorstehende Urkunde fällt also ins Jahr 1257. — Gedruckt bei
Lisch, Mekl. ürk. III, S. 98. — Vgl. Nr. 803 und 804.
1257. Decbr. 23. Demmin. 807.
Wartislav, Herzog von Pommern^ verkauft das Gericht in den Dörfern JBru-
dersdorf GawLin und Bariin an das Kloster Dargun.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Wartizlaus dei gracia dux Po-
meranorum et Deminensium omnibus in perpetuum. Quoniam temporales suc-
cessus ad nichilum redigunt gesta fidelium, que non firmat vox teslium et
stabilitas litterarum, idcirco vniuersis, tam presentibus, quam posteris, quorom
Digitized by
Google
m 1257. 113
obtutibus presens clanierit pagina, cupimos notum eMe^ quod dos cum consüio
et beneplacito militam et discretorum hominum nostrorum contulimos iudicium
istarum trium villarum, quarum nomina subnotauimus, videlicet Bruderesdorp,
Coulin et Bralin, domino Heinrico abbat! et ecclesie Dargunensi pro XL marcis
tali conditione et pacto, vt dictarum villarum iudicio fruantur per omnia, sicut in
aüo priuilegio de nostra liberalitate ipsis tradita expressius continetur^ hoc est
vt ius et culpas omnis sanguinis, sentencie videlicet capitalis, manus abcisionis
omnisque transgressionis noxam abbas premisse ecclesie Dargunensis per suum
aduocatum corrigat et omne ius aduocacie inde percipiat in perpetuum, nostra
siue iudicum nostrorum exactione ammota penitus et exclusa, quia exinde nichil
omnimodis nobis de cetero vendicamus. Preterea hominibus prediclarum villarum
et hominibus, qui in villis prope Malchin sub nostro dominio positis commörantur,
forum adire concessimus, vbicunque voluerint et commodius vendere potuerint
merces suas, nullius aduocati nostri contradictione aliquatenus obsistente, nisi
communiter feodalibus nostris et ipsorum hominibus fuerit interdictum, propter
quam causam et preceptum pro quacunque necessitate ingruente prolatum ipsi
modo consimili deuitabunt fora petere aliena. Huius itaque rei testes sunt:
venerabilis dominus Hermannus episcopus Caminensis, magister Lambertus cano-
nicus Caminensis, dominus plebanus in Demin et alii quam plures clerici; miütes
vero: dominus Heinricus de Emelendorp, dominus Johannes de Appelendom,
dominus Johannes de Walesleue, dominus Heinricus Vrsus, dominus Heinricus
Heidebrake, dominus Bolto aduocatus, dominus Johannes de Peniz et ceteri ca-
stellani. Acta sunt hec anno gracie M^ CC LYII^ Ne igitur huius nostre coh-
uentionis actio futurorum malignitate seu versucia irritetur, presens scriptum sigilli
nostri appensione fecimus communiri. Datum in Demin, per manum domini
Andree notarii nostri, decimo kalendas Januarii.
Nach dem Original im Haupt-Archir za Schwerin. An rothen und g^elben seidenen Fäden hängt das zur
Urkunde rem 11. Mai 1248 (Bd. 1, Nr. 604) beschriebene Siegel des Herzogs Wartislar.
1257. Dec. 27. Rostock. 808.
Barum, Fürst von Rostock, uberlässt dem Bischöfe Rudolf von Sckwerin
11 Hufen in Wendisch-Petersdorf und das Dorf Deutsch- KörhjoOz ßir die
bischöflichen Zehnten aus anderen Orten.
ßonvinus^ Her zu Rostogk, gibt Bischoffe Rodolpho zu erstatung der
Zehenden ^ die er Jhm nachgelassen, alss einer hufen zu Nemezow, 5V2 Hufen
zu Bentwisch, Cu^euitz, aussgeuommen 3 Hufen, Yolquensshagen, Vogtss- Hagen
(indagine aduocati), Marlow, des feldes zur SUlte vnd dan ohne die besettinge
in Wendischen Daleuitz, Teutsch Peterstorp, Wendischen Curkeuitz, Bertoldess-
■fklMktrgUckM trkii««i-luk IL 15
Digitized by
Google
114 lft(8.
flauen, «Uff IMen in Wendisobett Peteivtorp Tod das dwff Wendischeo Cor*
keuitz ^ mit aDen rechte , richte, Ziemte, Rscherey etc. Cffilera ex oiiginali legi
fOSMnt Dstum Roz0tok, 1957., Mxto kal. Janoarii.
ClaDdrian, Protoc. fol. 152 \ — Hederich, der in dem Heg. Suer. fo). 60 diese Urkunde fand,
fükri dieselbe im Index an TQrt<4i{edeneB Stellen an: „Curkeniiz nilki ecelesiae Snenaemi ooMata on
omni iiye, paucis ejipeptLi.*' — «^rwinait demi^^u^ de Rostock Rudolpho episcopo eioique ecdeaiae
assigoat pro remissis quibusdam deoimis pndecim mansos in Petersdorpe et totam uillam TeatoDicam
Cnrcke[n]itz.*' Danach ist bei Clandrian wohl: ^ das dorlf „Deutschen Cnrkenitz** zu lesen. — Ob das
Datum auf des 27. Dec. 1256 zu 0teUen seit Üm^ 8>c^ a^ den Urkunden des Fürsten Borwin OL wH
ermitteln.
1258. 809.
Johann von Evermffe, Domherr m Schwerin, schenkt dem Dom-Capüel rfanefkä
einen Hof bu seiner Mamorie.
Johannes von Eueringe, Thumbher zu Zwerin, gibt seinen hoff, den
Engelbrecht Cobandin gehabt vnd er vmb 40 ^ gekaufn, den Canonicis daselbst,
von dessen Hebuqg seine memoria zu halten. 1258«
Clandrian, Protoc fpJ. }55\ — Hederich fand die Urk. in dem Reg. ecdes. Snerin. auf fol. 104\
£r sagt im Index:
„Joannes de £ueringge, canonieus Snerinensis, confert cnriam suam ecclesi» Snerinensi enoi
„redditibus, qui ex rendiiione illius oomparari possent, ad peragtndaa mü peü
„mortem mofnoriam.**
1258. Stralsund. 810.
Jaromar, I\irst von Rügen, gründet die Stadt Damgarten, bestimmt dersdbe»
die Feldmark, das lÜbische Recht, die Fischerei bis Barth und ZoUfreiheä in
seinem Lände.
JNos Jaromarus dei gratia Ruianonim princeps vniuersis presens scriptum
inspecturis salutem in perpetuum. — — — — Fidelium nostrorum instracti
eonsiUw, nouam in Damgur fundauimus ciuitatem, addentes ipsi proprietales pro
posse adiacentes ac libertates deinde competentes. Donauimus ergo omnibus
predictam ciuitatem inhabitantibus, quicquid est intra terminos SUchtenmole et
terminos Zale versus mare, cum agris vtriusque ville Damgur et Putenitz per-
petuo pessidendum; villam quoque Slauitam^ iam dicte ciuilati proxime adiacentem,
quoeumque modo id disponamus, ipsius terminis liberaliter apponemus. Memoralis
etiara inhabHatoribus nostre ciuitatis D[a]mgur ab ipsa ciuitate Damgur vsque ib
Bardt Kberam contulimus piscainram. — — — — Datum Stralessund, amo
domini mfllesimo ducentesimo qumquagesimo octauo.
Digitized by
Google
CHieh Fabrieitts, Rüg. Urk« I, S. 40, 41, aus dem im Stadt- Arohir zu Damgarten- befindlidiea W>
«iegelteo Transsumpt des Herzogs Philipp zu Stettio, d. d. Wolgast 1540, Freitag ttacbr Mitliaelis, welclmii^
das 1540 noch besiegelte, aber schon schadhafte Original und eine Abschrift in ,,der Fürsten tho Rdg^
Canntzlienboke edd'er MatHieU" zu Gründe geUgt siti&.^ -^ tä d^ Abdrftoik liei t*. Dr«g^ I, S. 418,
m$ einem: „Oepiario' arcBfiiri"*, fe^Wn dm Zmgmt, und itkUi ^ Slamkam gibt V. t^t^gffmv „ShMicalem*". —
£s ist auffallend, dass der Fürst Jaromar das Dorf PUtenitz der Stadt Damgarten yerleiht, wiewohl es
seit 1225 (ygl. Bd. I, Nr. 312) dem Ratzeburger Dom-Capitet gehörte. Wicihrsch einließ wegen dieses
Eingriffes in seinen Besitz Hess das Dom-Gapitel zu Ratzeburg dem Fürsten Jaromar das unter Nr. 811
mitgetheilte 7?ranssumpt der Schenkungs-Ürkunde Wizlars ybm J. 1^25 zustellen, und VörlÜiufte das Dorf
dann 12B1 dem Eckhard ron Dechow zu Lehn. l)M&garteil ist nicht in den Besitz ron Pflt^itr ga^
komaea.
(1258.) 811.
Rudolf f der Bischof, tmd das Ihm^Gapüd zu ScJtwerm geben dem I^Ursteti
Jaromar von Rügen eine Abschrift von seines Vaters, des Fürsten Widatf,
Urkunde vom Jahre 1225, durch wdche dieser dem Dom-Capüel zu Ra£&C^
hurg das Dorf PiUeniiz und zollfreien Heringsfang zu eigenem Gebrauche tn
seinen Landen schenkt.
Iv« de! gracla episcopus^ W. prepositu^^ E. decanus totumque eapitulum
Zwerinense inustri principi Ruianonim 6. oracioiiüs in doitaino cum sincete cari-^
fiatis affectu. Notum uobis esse uolomus^ quod nos priuilegium patris [ue]stri^
Raceburgensi ecclesie conatum super oilla Putiz, non cancettatum, non oiciatum,
non rasum^ non pro aliqua parte sui mualidum ant infirmum, de uerbo ad uerbum
et fegimus et perspeximus in hec ueii)a:
[Eier folgt die Urkunde des Fürsten Widav, s. Bd. I, Nr. 312.]
Nach dem Copiar I. der Ratzeburger Kirche im Avchir zu Neustrelitz, in> welchem die Absobrif^
disset Tranwumpti udmittelbBr auf die Abichrift des Originals folgt. Sehhissformel und Datum feUea.
Dass mit G* des Fürsten Wizlar Sohn, Germarus = Jaromar, Fürst ron Rügen (1249 — 1260), bezeichnet
wird, kann nicht bezweifelt werden, da Rudolf, dessen Zeitgenosse, bis zur Entstehungszeit des Copiai%
(Anfang des 14. Jahrb.) der einzige Bischof ron Schwerin ist, dessen Name mit R» anlautet. W. ist der
Propst Wevkier, E. wird der Deoan Eilward- stfio. Der Zvsammenhang zeigte dass die Lesart des Cepiara:
^patris nostri** falsch ist; wahrscheinlich stand in dem Original des Transsumpts xüt (uestri), und ist
dafür yersehentlioh nrt gelesen. Dennoch ist der Fehler DOStri auch in den Copiar U. und in die Ab-
drücke bei Westphalenll, p. 2063, Schröder, P.M. II, S. 2916, und Pfeffinger, BrauUschw.-Lüneb; Eist. U,
S. 225, übergegangen, jedoch berichtigt bei Fabricins, Rüg. Urk. IfT, a2 (Nr. LXXIV ^). Rudlor, M.
G. II, S. 32, hat, auf die Lesarr nosifi gestützt (obwohl dadurch der Fürst Wizlar immer doch nur
Shren halber als Vater des Bischofs und des Capitels bezeichnet wäre), den Bischof Rudolf als einen
Sohn des Fürsten Wizlar angesehen, ohne zu bedenken, dass der Bischof in diesem Falle wohl Jaromar
als seinen Bruder bezeichnen würde. — Ueber die mnthmassliche Veranlassung dieses Transsumptes Tgl.
unsere Note zu Nr. 810.
w
Digitized by
Google
116 1358. %\t
1258. Citeaux. 81t
Dm Oi8ter€MMer'^Qenmd''Gapüd spricht dem Kloster Doberan das Beck
der Paternität über das Kloster Dargun zu und weiset das Kloster Emm
mit seinen Ansprüchen an dasselbe ab.
In nomine patris et fllii et Spiritus sancti. Amen. Anno eiusdem incar-
nationis M'^CC^'L'' octauo, tempore capituli generalis. Cum causa diu ventilata
fuisset inter abbatem et conuentum de Dobran, ex vna parte, et abbatem et
conuentum de Esrom, ex altera, super iure patemitatis abbatie de Dargon, quam
pars Ytraque sibi de iure competere afSrmabat, et diu litigatum fuisset super hoc
coram iudicibus datis a capitulo generali, procuratoribus dictarum parcium cum
litteris de rato sufficientibus vice ac nomine earumdem parcium pro decisione
dicti negocii personaliter comparentibus apud Cistercium tempore capituli generalis,
tandem consensu et voluntate predicti capituli ad hoc specialiter accedente^ a
procuratoribus supradictis nomine parcium predictarum super dicta discordia est
compromissum in nos fratrem J. de Clara Valle et fratrem C. de Morimundo
abbates, eisdem procuratoribus firmiter promittentibus obseruare et teuere pro se
et suis partibus supradictis, quicquid de dicta discordia per nos pace vel iudicio
fuerit ordinatum, volente nichilominlis et confirmante compromissionem supradictam
predicto capitulo generali. Nos uero nostre mentis oculos ad equitatis tramitem
et pacis compendium inclinantes, consideratis eciam quibusdam rationibus nos
inducentibus ad ferendum arbilrium in negocio supradicto, auctoritate compro-
missionis predicte, confirmate a diclo capitulo generali, presentibus eciam procura-
toribus parcium predictarum, plenitudinem iuris paternitatis in dicta abbacia de
Dargon cum omnibus ad ipsum ins patemitatis pertinentibus arbitrando adiudicaui-
mus abbati et conuenlui de Dobran supradictis, prefatis abbati et conuentui de
Esrom super premissis perpetuum silencium imponentes. Jn cuius rei testimonium
presentes litteras sigillo capituli generalis cum sigillis nostris propriis fecimus
sigillari et procuratori dictorum abbatis et conuentus de Dobran easdem litteras
dedimus sigillatas. Datum et actum apud Cistercium, anno et tempore supradictis.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An Hanfochnüren hangen drei Siegel, Euent
ein rundes Siegel von grünem Wachs mit der Figur eines Abtes, als Kniestück, mit dem Stabe in der
Hechten und einem aufgeschlagenen Buche in der Linken; Umschrift:
. SI©1LL[V]M ÄBBäTIS aiST S.
Dann folgt das Siegel des Abtes von Clairvaux aus rothem, und das des Abtes von Morimund aus grfiBta
Wachs, beide, wie gewöhnlich, mit dem Bilde des Abtes, beide mit einem kleinen, runden Secret als Bück-
siegel, in welchem ein__Arm mit einem Bischofsstabe dargestellt ist, mit den Umschriften*
9TS' aL[ÄRajVÄLLIS : und + aONTRÄS'. MORIMVNDL
Gedruckt bei Westphalem Monum. ined. HI, p. 1506, und bei Lisch, Mekl. ürk. I, S. 115, Nr. LH. Vgl
die Urkunde vom 7. Jun. 1259 und Bd. I, Nr. 104, 168, Anm„ und 226.
Digitized by
Google
813 1258. ^17
(1258.) 818.
Die Rathmänner zu Wtamar kaufen eine Worih an der ßriscken Orube an
die Stadt zurück.
Aream, quam Wicherus emit de ciuitate in fouea recenti, illam erait Ti-
dericus Blesce ab eodem, et illam prefatam aream Ha redemerunt consules ad
usus ciuitatis, quod Tidericus nee aliquis ammodo illam aream predietam a eiuitate
nee a consulibus debeat extorquere.
Nach dem Wismartoben Stadtb. A, p. 20.
1258. Jan. 6. 814.
Das Kloster Neuen- Camp ertheüt der Gräfin Audacia von Sckwerin und
ihrem verstorbenen OemaJde Heinrich die Fraiemität.
JNobili domine Audatie eomitisse de Zwerin frater A. dictus abbas Noui
Campi orationum suarum partieipium cum salute. Exigente pie deuotionis affectu^
quem habetis ad ordinem nostrum et specialiter ad domum nostram, concedimus
uobis et Heinrico comiti, uiro uestro iam defuncto, fraternitatem et plenam partim
cipationem omnium bonorum in domo nostra^ que fiunt ibi ad honorem dei et
beate uirginis Marie in uigiliis, ieiuniis, missis et orationibus, facientes uos isto-
rum et omnium bonorum participes et consortes. Datum anno domini M^CCLVIIL,
in epiphania domini.
Nach dem Original auf einem kleinen, schmalen Pergament, in einer kleinen, engen Minuskel, im Haupt-
Archir zu Schwerin. An einem aus der Charte geschnittenen Pergamenistreifeii hängt ein parabolisches
Siegel Ton gel&utertem Wachs mit dem Bilde eines stehenden Abtes; Umschrift:
• SI0ILL NOVI * CÄMPI ♦ •
— Qedrockt in Jahrb. XXVII, S. 158.
1258. Nach Jan. 26. 815.
Arnold von Dortmund häuft ein Haus zu Wismar vom Propste von Rühn.
Arnoldus de Tremonia emit paruam domum iuxta suam contra prepositum
de Rune. Hoc notum est consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 20.
Digitized by
Google
U9 ns». m
0S9a Nach Jan. 27.) ^t
B«mki$, und sein. Bnfdtr Wwnw h^fm dir Kbis-MüiU bai Wimar.
H«yniko el Wemerus fralres emerunl molendinum Wölrence de Heyden-
aco fiUa Yolquinii
Na«ta. dam TVina. Stadtli. A, P- 20.
1258. Febr. 14. Wismar. 817.
Johcmn, Fürst von Meldenburg, verkauß dem Kloster Reinfeld das Eigenthm
der Miihle zu Börzow.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominos
Ifegnopolbnsis et dmohms Heynrioi» Mub sim» onnribm^ a quibus^ scriptum
presens perspectum fueriC Tei audiCam, in perpetinun. Omnia, q«e in cursa
presentis aguntur temporis, annorum numero sepulta et fluxu temponim obfüscata
ab humana facüiter elabuntur memoria^ si non Cuerint litterarum caucione sußulU
et testimonii munimine perhennata. Nouerint itaque tarn presentes, quam posleri,
quod Arnoldus et Sifridus, platensleghere, eines et burgenses in Lubeke^ uendi^
derunt fratribus in Reyneuelde pro ducentis et quatuor marcis denariorum molen-
dinum in Burtsouue cum agris adiacentibus, culüs et incultis, siluis, pratis,
pascuis, noualibus exstirpatis siue exstirpandis, aquis piscariis et omnibus suis
Utensiliis, cum terminis et disterminacionibus, sicut actenus iacuit limitatum
Termini uero sie uadunt: a ponte Burtsowe superius uersus aquilonem, sicul
monticuÜ facti demonstrant, usque ad ortum fluminis, qui dicitur Bunenbeke, et
sie per descensum fluminis eiusdem usque in fluuium, qui dicitur Radegost; de-
scendunt eciam per fluuimn Radegost usque ad locum, ubf mons paruus factus est
in littore, et sie per transuersum campi usque in ftuuium Stubenitze. Nos uero
peticioni et uoluntati fratrum in Reyneuelde annuentes, iam dicti molendini et
agrorum adiacencium proprietatem ac libertatem et omnem temporalem utilitatem
ab uxore domini Godefridi de Bulowe et filiorum eins Johannis, Godefridi, Hinrici^
IVlcoIai in manus nostras libere resignatam uendidimus eisdem fratribus pro
trigtüta*» mttfcis) demrioitum cihb iure isii et exoepeionitMis uariis^, sicuk cetera bona
in nostro dominio dinoscuntur possidere. Ne autem huic littere aliqua possit a
successoribus nostris calumpnia obiectari, sigillorum nostrorum appensionibus, nec-
non et uirorum probate fidei testimonio dignnm dnximus subarrare. Testes autem
sunt hü: dominus Ludeke Hardenacke dapifer noster, dominus Detleuus de
Reuentlo, dominus Bernardus de Walie, dominus Benedictus de Rodenbeke et
dominus Hermannus frater suus, dominus Voltzeke, dominus Theodericus Glawe,
Digitized by
Google
81S tftös. tn
ttintrdus Ketelholt (!), Vredebernus Huscininet, miiiles nostri, AMiö le Pole äi
Helericus, Heinricus capellanus nosler et notarius, et alii quam plures clerici et
toyci. Dritom in Wismaria^ aniio IticarMcionis *dominiee tt-OC'L^ir, sexto de-
cfflM Mendas Marcft.
Nacb der unechten Ausfertigung im Haupt-Archiv zu Schwerin, die sich durch die Schriftzüge als der
ersten Hälfte des vierzehnten Jahrhunderts angehdrig ausweist. (Vgl. Bd. I, Vorrede S. XXXIII, f.) An rothen
und grfiDen SdinAren von Seide hangen 2 Siegel:
1 ) ein gVQMes rundes Siegel, auf welches die anseheinead echto und iwohleilialtene obere Platte «ino
aufgefchnittenen Siegels aufgeklebt war, die sich jetzt aber wieder gekfst hat. Das Siegelbild gleicht deip
in Bd. I, zu Nr. 609 abgebildeten zweiten Siegel des Fürsten Johann, und die Umschrift ist noch voll-
ttänJtg vorhanden;
2) ein schildlärmiges Siegel. Auch diesem ist eine anecheinend echte Platte von einem Siegel aiifge*
drückt, dessen Bild zu unserer Nr. 776 abgebildet ist. Von der Umschrift ist erhalten:
4< y haniuci • FILII •: lo SLBvm
— Ueber dem Q in Burtsowe und Stubenitze steht ein o von späterer Hand, mit schwärzerer Dinte.
1258. Febr. 16. 818.
Johann, Gottfried, Eemrich und Nicolaus von BViow lassen rrtit ihrer Mutter
die Mühle zu Rörzow dem Kloster Remfdd vor dem Fürsten von Melden-
bürg auf.
Johannes et Godefridns et Heinricus, Nycolaus, filii domini Godefridi de
Bulowe, vniuersis hoc scriptum uisuris in perpetuum. Tenore presencium publice
protestamur, quod nos una cum matre nostra molendinum in Burtsowe cum agris
adiacentibus et terminis suis, sicut actenus iacuit distinctum, que in feodo a do-
mino Magnopolense receperamus, eidem domino Magnopolensi ad peticionem
fratrum in Reyneuelde pro quadraginta marcis denariorum renunciauimus libere et
absolute omni iuri nostro, quod ab ipso tenuimus, feodali. Testes sunt hii: do-
minus Bernardus de Gustecowe, Nicolaus de Eckerenuorde, Heinricus de Bulowe,
Semecowe, Heinricus Wtidengot et alii quam plures. Acta sunt hec anno gracie
M'^CCT^LVIIT, XIIII'' kalendas Marcii. Et hec, ne in posterum ualeartt cassari,
sigillo nostro duximus roborari.
Nach der unechten Ausferti£fung im Ilavpt- Archiv zu Schwena. An einem Pergamaatbande hängt
das schildförmige Siegel des verstorbenen Ritters Gottfried von Bülow, mit 21 Kugeln, wie es zur Urkunde
Nr. 741 abgebildet ist, mit der Umschrift:
+ SIGILLVCD GO[D0FR1D]I Da BVLOVWa
Vgl. Bd. I, Vorrede S. XXXIO, f., und Nr. 817.
Digitized by
Google
tgm. Febr. 28. Bredenfelde. W.
AKredbtf Henog vm Sntkmm. mad
gleichen sich unter Venmittdam^ dm
mit einander über etreüiffe Gebiete em
Super diicordi» et coDtrouereiis oMaftw iakr iflittlres
i^jtm Btiooie AbertauB^ ex vm^ et ^oomhi dacea de Bnmeswie
«n piirte ikera. dudoBi habitis, mediaiite rire Stfiri' iobtiuie marduoBe de
44^rir ^ ^ vtriusqoe partis amicis ad hoc fdcUer laborantilNK,
awri^/itiMBi CMipofiüo in hunc modum^ — — — — . Ad maior
%rm^mi'^um dux de Brun^wic dimidimn eiss^ epod dicHiir Teldowe^
mim 4m4 Baxonie^ recipiens ab ipso dimidiaa dedse, dum dicta terra
^Mf^^Kikß (mni ad colendum. Si aliqui vero possemooes habent io
1f*44vw^ H eM causa precii dimittere oolont vd prindpes dicti eos
f$mm^^.^ paribus expensis et pari fadent udualale. — _ _ _
Simu ^% de Bnmeswic, vt Uli, qui bona bd>eat super Dertoingra,
y^ '40mm bonorum restauro vel predo\ dabit opea et operam bona
Adom et dalum in villa Bredenvdde \ anao domini millesno (T
iAm. n. M. Nardl
.-** 4,«^ 9*/,^,i0M4*%ßm Abdrucke der Urkunde M S^deadocf, C.-B. «ir Geich. der Hmip
/>. ^t^^^^^'^m^'^ 4.4i4 lMmrhmr% I, S. 31, nach einer Original -A«sfertig«iig im K. Archir zu Bmmti^
r- /,0^^ *-v«»4**A^v*4 tn'fcidfifhti Original, zeigt die anwMesÜkkes Abweichungen; * iüujttt -
r*i, ^»M««^ f«^ aüenuB bonemm restanit) — * Brodeoelt. — Gedruckt auch bei B«i8.
'. ' -./ >5^,^^. .', ///, M Z, %. I,
/<<///#/. AU/m/lj^ IV. erlOeet den Befehl, den Bischof van Sckoerin in die v^
tima m^h^fftf. m (ifmki ihm streitig gemachten Gebiete seines Sprengeis e^
A(i<»»wrfrJ Vn\m K««eutorlale« pro Episcopo Zuerinensi contra Episcopani
V^mU^mi^im mumr nuihun dlocit»lum. Pontificatus anno 4, kal. Marlii.
I,hn^fh4*, Vfh^^t^ M W«^ Oir/lfUflUt bei Liich, Mekl. ürk. III S 101 — Vgl. oben Nr. 803,
w/M mf\ «0^
Digitized by
m 1258. 121
1258. März 7. Viterbo. 881.
Papst Alexander IV. bestimmt, dass das Stiß Sekwerin wegen der aus einem
Vergleiche mit dem Stifie Gamin erwachsenen Nachtheile schadlos zu halten sei
Alexander Papa iubet^ Ecclesiam Zuerinensem in integrum restitui propter
laesionem ex compositione inter ipsam et Episcopum Caminensem. Datum Yiterbii,
non. Martii, pontificatus anno quarto.
Glandrian, Protoc. fol. 98 ^ — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. III, S. lOL — Wegen der ange-
führten „compositio*' Tgl. Bd. I, Nr. 590, und unten die Urkunde des Bischofs Hermann von Camia und
seines Dom-Capitels, d. d. Malchin, 1260, März 6.
1258. März 28. 882.
, Qvmdin, Graf von Schwerin, verleiht dem Kloster Zarrentin das Recht, dass
I die gräflichen Beamten und deren Diener die Oilter des Klosters Zwecks
, Einholung der Abgaben nicht betreten, diese vielmehr durch den Propst ßir
r die Grafen eingesammelt werden sollen.
(juncelinus dei gracia comes Zwerinensis omnibus presentem cedulam
; respicientibus in perpetuum. Nuncius prepositi ac conuentus de Stemetin nobis,
ad nostram ueniens presenciam, dolenter sepius est conquestus^ quod nostri ad-
uocati ac eorum serui bona sua sub nostra tuicione posita uastarent multis in-
commoditatibus^ exactionibus uidelicet necnon peticionibus inportunis. Nos, quia
locum predicti conuentus fundauimus, suis turbacionibus condolentes, uolentes
pocius crescere quam destrui ac perire, contulimus predicto conuentui hanc
graciam libertatis, ita quod nostri aduocati ac serui eorum bona sua siue ad
pignora accipienda siue ad peticiones uel alias quascumque angarias faciendas
de cetero non intrabunt. Si quid uero ad nos pertinet in hiisdem bonis siue
ex iure siue ex peticione^ illius loci prepositus siue suus nuncius nostris usibus
procurabit. ^ Vt autem hoc datum stabile maneat et iUesum, presens scriptum
nostri sigilli munimine roboramus. Hermannus de Bluchere, Albertus de Brales-
dorpe, Hinricus Huxit, Conradus de Eueringe ac Fredericus frater suus, milites,
aliique quam plures huius rei testes sunt. Datum anno gracie M^G^C^LVIII^
quinto kalendas Aprilis.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An einem Pergamentstreifen hängt das zur Ur-
kunde vom 11. Sept. 1252, Nr. 704, abgebildete vierte Siegel des Grafen Gunzelin HI. mit der Umschrift:
4< S' . ©VßCaUNI * coawTis « zw«rin«nsis.
M«UrakirsUckM Ürku«ea-Bick 11. 16
Digitized by
Google
124 1258. 827
(1258, vor Juli 5.) 887.
Zflrich, Bischof von Raizebwrg, Volrath, Bischof von Ealberstadt, und Johcam,
Abt von Lehnin, laden, als vom Papste Alexander IV. unter dem 27. Nov.
1257 dazu bestellte Richter, den Bischof Rudolf von Schwerin peremptorisch
auf den 5. Jidi nach Havelherg zur Entscheidung seines Streites mit dem
Bischöfe Hermann von Camin über die Grenzen ihrer Sprengel.
0# de Raceborch, V. de Halberstat dei gracia episcopi, ac humilis abbas
de Lenin, Cistersiensis ordinis, Brandenburgensis diocesis, venerabili patri R.
Zwerinensi episcopo salutem et sinceram in domino caritatem. Litteras domini
pape nos recepisse noueriiis in hunc modum : [Hier folgt unsere Nr. 806.] Hains
igitur anctoritate mandati uos citamus, locum cathedralem ecciesiam in Hauelberch
et diem VI"° feriam post octauam sancti Johannis baptiste uenientem in proximo
prefigentes, super causa, que inter uos uertitur et dominum episcopum Cami-
nensem. Et quod propter locorum distanciam sine magna dißicultate et grauibns
expensls sepius in unum non possumus conuenire, nee ad nos de facili pro
citacionibus optinendis potest haberi recursus, hunc terminum uobis peremptorium
assignamus.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Die Sieg^ sind von den 3 Pergamentstreifen
abgerissen; der erste derselben ist eingehängt, die beiden letzten aber sind aus der Charte geschnitten.
— Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. m. S. 98. — Vgl. oben Nr. 803, 804 und 806.
1258. Juli 10. Dirschau. 828.
Sambor U., Herzog von Pommern, bewidmst die an Doberaner Mönche über--
gebene, zu einem Kloster [Neu-DoberanJ bestimmte Kirche m Samburia mit
Grundbesitz in Pogutken an der Ferse, KobiOa und Kosckmin, und bestimmt
die Freiheiten des Klosters.
In nomine sancte et individue trinitatis. Nos dei gracia Samburius Po-
meranorum dux et princeps omni generacioni, que Ventura est, imperpetuum.
Cum Cyslerciensis ordinis generosa plantacio multe religionis et honestatis flores
et fructus prolulerit, effuso longo laleque laudabilis conversacionis odore, de tempo-
ralibus bonis nobis a deo concessis saluti nostre perpetue consulentes, amicos nobis
vires religiöses et personas ecclesiasticas de Doberanensi ecclesia assumentes in
terram dicionis nostre ad ecciesiam Cysterciensis ordinis fundandam, quonim
suffragantibus meritis et meritorum suffragUs interpellantibus a domino pro terrenis
celestia et pro transitorüs recipiamus etema: hinc est, quod tarn presentibos
quam futuris sancte matris ecclesie filiis notum esse volumus, quod ecclesie dei
Digitized by
Google
828 1258. 125
et sancte eius genetrici semperque virgini Marie, que est in Samburia, Cyster-
ciensis ordinis, Wladislav. dyocesis, de patrimonio nostro contulimus ad abbaciam
fundandam^ in terra nostra Pomerania, in districtu Garzen, bona Pogotechow
dicta, ubi eciam ereximus ligneam ecclesiam pro monasterio et voluntatem firmam
habemus lapideam per incrementa temporum subrogare altissimo adiuvante. Con-
ferimus autem ipsa bona Pogotechow cum omnibus suis terminis, limitibus ac
graniciis, cum terris cultis et incultis, silvis, nemoribus, fluminibus, rivis, lacubus
et omnibus utilitatibus, borris, mellificiis, venacionibus, aucupacionibus, piscacionibus
et cunctis iuribus, nichil nobis seu nostris ofBcialibus reservantes, similiter bona
nostra Cobylow dicta, Co[s]menyn quoque pari modo. Jnhibemus autem, ne aliquis
in Yerissa aqua molendinum sive eciam in Yetzissa superius vel inferius edificare
presumat, per quod molendinum ecclesie vel prata possit impedire. Prohib[em]us
insuper in ompibus locis, que ad ecclesiam pertinent, venaciones ferarum, insec- .
ciones volucrum et omnia, que saluti et ordini fratrum ecclesie possunt esse
contraria, et quies monastici ordinis possit perlurbari. Concedimus quoque fratribus
prefate ecclesie liberam potestatem vocandi ad se et collocandi, ubicunque volue-
rint in possessione sua, uniuscuiusque gentis et cuiuscunque artis homines et
ipsas [artes] exercendi. Jpsos eciam homines, quos vocaverlnt et posuerint, liberos
dimisimus ab omni exaccione comitum, advocatorum et iudicum ac nostri iuris
exequutorum, ab exstruccione urbium et poncium ac aggerum, ab extorsione
vectigalium et theloneorum in omni negocio in cunctis terminis dicionis nostre,
necnon ab omni expedicione, nisi in terre defensione, cum videlicet ab extraneo
domino impelitur, et hoc per triduum tantum inrra terram, si aparuerint inimici;
si vero non comparuerint infra terram, unusquisque ad sua redire poterit. Nee
advocatum quemquam de nostris habebunt super se vel iudicem nisi abbatem
solum vel cui abbas vicem pro se commiserit iudicandi, quia ecclesie dedimus
iudiciariam potestatem in omni causa; iUud super omnia adicientes, ut eo devocius
et fiducialius fratres predilecte ecclesie nostre et semper diligende pro nobis et
nostris progenitoribus ad dominum intercedant: coloni eorum liberi sint, ita ut
nemini servire teneanlur ex debito nisi deo eiusque piissime genetricis Marie
cenobio. Ut autem hec nostra donacio per successura temporum momenta sta-
bilis et inconcussa permaneal, hanc paginam inde conscriptam sigilli nostri, nec-
non et uxoris nostre appensione et lestium inscripcione domino medianle duximus
confirmandam. Testes huius donacionis vel facti sunt: dominus Conradus abbas
Doberanensis, qui post ofTertorium, ita ut erat sacerdotalibus indutus, apprehensa
virga pastorali, in die apostolonim Petri et Pauli sub banno suo a manu nostra
et uxoris ac filiarum nostrarum in Samburia recepit, assistentibus monachis et
sacerdotibus, Johanne videlicet de Ruia, Segebodone, Bonifacio, Nycholao, Ludolfo,
qui primi in hac novella plantacione fuerunt, cum conversis sibi deputatis: Con-
rado, Hennanno, Woltero, Alberto. Jnsuper testes sunt: sacerdotes: Abraham
Digitized by
Google
128 125a m
murena prewotes rhmm. qaoi douns CcNrndos. TenerabBis abbas monasterii
Dobera[ieasi&; de cuius eosrarta refi£iasila[ti]s opiniooe frag[r]anti viros religiöses
9C deo det'otos m didLäm moOnm noreüaa eedestam iplrodoximos, bona io lern
Potterwe. qoe böse BOBorie dommiis Samborias dnx qucodam dicte terre
Dostre Pomeraole. dSectus ptfraos ooster, dudum diclo monasterio Doberanensi
eiiMlaiksnt. fK boaa MMda saal boiiis. qae eidem Dostre donavirniis plaDtacioni
fiiahnrirTi 4e ommsm sm coDreDtiis donavit^ et onuie ios^ quod eis ac
m(pD»äUmo pHätfo k predidis bonis ipsis competebat. integraliter in diclam
fj-Mtniirif eccioiafli ti aiiiliiU' imL Qooram boDomm terminos duximus in
pmiwAmt giprjtnfes> Jociphint aatem a stagno^ qoi Cranke dicitur, proce-
4emifj ik^tie M ^fumAwm treanünm ab utraque parte signatanL) inde ad quandam
^pefOHi €x iini|Be parte ngnatam, abhinc directe ad qaandam pinum circa
pvrft]» fcdmAam ex olraqoe parte signatam, de eadem directe ad aliam pinuo)
mm \ixktgt a mm Orscbechow ex utraque parte signatam, abhinc directe ad
ifKnmm «i ^itntfie fmht ngoatam, ab eadem quercu directe ad aliam quercum
er ilaüiym pOTtar kabem (!) signom^ de eadem directe ad aliam quercum ex utraque
par» fftrairfiiir de predicta ad aliam quercum directe tribus signia signatam circa
f^mäam. 4e eadea direde ad aliam quercum ex utraque parte signatam circa
pnüvfc». \iem ab eadem quercu directe ad aliam quercum signatam, abhinc
dif«3tte ad afian qoercim ioxta aream quondam ville signatam duobus signis, Wm
4firecte ad afian qnercum signatam, item ab eadem queren ad aliam quercum
prope Perimfrente signatam, de illa quercu directe ad coUem prope viam^ de
colle directe per Yerissam ad coUem are[n]osum congestum, abhinc directe ad
quercum ex utraque parte signatam, de quercu directe ad . . . lapidum, super
quos stat quercus bene signata, inde directe ad aliam quercum ex utraque parle
signatam prope stagnum Gostna, de quercu directe ad pinum bene signatam^ inde
ascendendo montem, ubi est quercus ex utraque parte signata, de quercu directe
ad aliam quercum bene signatam prope paludem, de quercu directe ad fagum
bene signatam circa paludem, de fago directe ad cpiercum prope castrum Gnosna
bene signatam, de quercu ascendendo montem, ubi est arbor signata, inde directe
ad fluvium Vecnisse, quod cum uno litlore est predictorum fratrum et monasterii.
sursum ascendendo usque ad locum, ubi alius fluvius influit, qui Rutkovenicza
dicitur. Supradicta vero omnia et singula acta sunt in die apostolorum Petri et
Pauli post missarum solempnia in presencia nostra et dilecte uxoris nostre ei
multorum fide dignorum clericorum et laycorum, quorum quorumdam nomina pro
testimonio conscribuntur. Jnterfuerunt autem hü: Abraham capellanus curie,
Johannes plebanus in Dirssowe; miiitea vero: Johannes de Witenborch, Michael
Amoldus de Calue, Hermannua cognomcnto Dyaboius, Heinricus de BrunswilL
Herbordus; armigeri autem: Hartwicuii de Rathoboroh, Philippus, Rychaiiiii&
Andreas, de Dyrssowe vero Alardus de Lubek et Heynricus Schildere ambo
Digitized by
Google
^ 125a 129
consules. Datum in Dirssowe, anno dominice incarnacionis millesimo CC^LVnr,
indiccione prima, sexto idus Julii, tempore domini Allexandri pape^ Rychardo
Romanorum rege.
Nach einer rom Geh. Reg.-Rath Voigt aus dem Archiv zu Königsberg mitgeiheilten Abschrift. Ihrem
Inhalte nadi ist diese • Urkunde auch in die Annales Polplinenses aufgenommen. Vgl. Th. Hirsch in den
Sor. rer. Frussic I, p. 812 (im Anhange zur Fundatio monast* Polplio.). Ueber das ^stagnum Cränk^**.
etc. bemerkt Hirsch, dass er nicht zu entscheiden wage, „ob hierunter der Ostlich von Fogutken ge-;
legene See von Krangen, südlich yon welchem der grosse See yon Bordzichowo fliesst, oder der Krangen-
see mit dem südöstlich davon gelegenen See von Okonin, an dem auch der Namen Bordzichow noch
haftet, westlich von Fogutken gemeint sei/ — Der ^first Sambor L, der Oheim Sambor*s U., wart
den Cisterciensern sehr gewogen; er beschenkte das neu entstehende Kloster Oliva (in einer zu Danzig,
den 18. März 1178 ausgestellten Urkunde) mit vielen Gütern [Koseg. Cod. Fom. dipl. I, Nr. 46; vgL
Fund. mon. Oliv, mit Hirsch Note in den Script rer. Frussic. I, S. 669 flgd.]; doch ist von seiner Schen-
kung an das Kloster Do heran anderweitig, wenigstens in unsem Doberaner Urkunden, nicht die Rede,
auch nicht in der in Bd. I. unter Nr. 191 abgedruckten Urkunde des Fapstes Innocenz UL, in welcher
dieser die Klostergüter, freilich nicht sehr sorgfältig, aufzählt. Die Zeit, da $ambor I. seine Schenkung,
machte^ lässt sich daher nicht näher angaben. Sambor I. soll nach späten, unbewährten Anjgaben (vgl.
Barthold, Gesch. von Fommem II, S. 302, Hirsch a. a. 0. S. 670, Anm. 6) im J. 1207 gestorben sein;
am 7. Sept. 1215 (Koseg. Cod. Fom. I, Nr. 103) machte schon sein Sohn Subislav als „dei gratia dux
Fomeranorum'* eine Schenkung an das Kloster Oliva, und wenn nach Sambors Tode sein Bruder Mestwin
seine Herrschaft antrat (wie dessen Sohn Swantopolk im Cod. Fom. Nr. 132 bezeugt), so muss Sambor
den Einfall des Dänenkönigs Waldemar IL, von dem Mettwin, sein Land schon zu Lehen nahm (Ann.
Esrom. zum J. 1209, Ghron. Dan. [bei Langeb. III, p. 263] und Annal. Rjens. zum J. 1210), wohl
nicht mehr erlebt haben. Wahrscheinlich hat das Kloster Doberan den Besitz der Güter, welche Sambor L
demselben zur Stiftung eines neuen Klosters verlieh, bis. 125B gar nicht angetreten; doch konnte es im
J. 1258 (nach den AnnaL Folplin., s. Hirsch I, p. 671, Anm. 8) eine Urkunde Sambor*s I. über die
{Schenkung aufweisen.
1258. Aug. 21. Stettin. 830.
Das Dom-^Gapkel zu Güstrow bestellt den Archidiacorms Oerhard zu Jagovo
zum SachwaU am päpstlichen Hofe in der StreitsaxAe mit dem Bischöfe von
Schwerin wegen des Dtöcesanverbandes. ^
Sanctissimo patri ac domino suo Alexandro diuina prouidentia sacrosancte
Romane sedis summo pontifici .. prepositus, .. decanus et capitulimi ecclesie Gustro-
wensis, Caminensis diocesis^ deuota pedum oscula beatorum. Ad appellationes i
prosequendas pro nobis interpositas in causis, quas Swerinensis episcopus contra
nos mouet^ dicens nos sibi lege diocesana esse subiectos et debere ab ipso ec-
clesiastica recipere sacramenta, ac nos sibi iniuriari super decimis^ terris, debitis^'
ppssessionibus, redditibus et aliis rebus, necnon et ad alias quascunque causas^
quo contra nos mouentur uet mouere possumns, Gerardum archidiaconum itt
Jagowe, exhibitorem presentium, apud cuidam uestre sanctitatis procuratorem
nostrum statuimus, dantes ei potestatem et mandatum impetrandi, contradicendi et
in commune iudices conueniendi et alium substituendi procuratorem, si ei uisum
H«klra%irgliekef Vrkailei-Bieli II. 17
Digitized by
Google
m iw». mt
ft^'-m
Digitized by
Google
1259. Jan. 11. Stacgard. ^t.
Otto, Markgraf von BrOnäänibvrg, stißa dtB Stadt Stargärä.
In nomine domini. Amen. Otta dei gratis marchio Brandenburgensis
Omnibus in perpetuum. Temporum mobilitas et humane condilionis instabilitas
etifjü^ ul ad notitiam posterorum gesta precedentitun <oomtaissa «ommkneatit^ tib
per oblivionem, que est posteritatis inimica, veritas obnubiietur et dubii questio
gen^retiir. Hinc esL, ^od constare vohittHS tarn preneiittfcu») ^uate fM*ris, quod
009 qppido Stargarde adieoimo» qiribqwginta maiMM«) qud« agrbidliire ^ileputamus,
sub hac forma, ut de quolibet manso tres solidi Brandenburgensis monete nobis
aonis singidis eixsölvantur. Jnsuper adiecimiis sedecim mansos, qms pascuis
Msig^amw, ad communem utäitalem burgenaimi nostrormn, cotnmoduiH ^ j^-^
feotum. Yolenle« etiare kirgMa^Mts mtaim in dicto oppido nMiro commot'anllbtti)
gmtiam facere speciakM, «ndem indolgemos, qood de rebus ffiinroribas^ j^tscibuä
recentibus actiicet, biityra, oaseb, pttUis^ ovis, pmltibu et c^teris leguminibus, fittd
et pamo lineo •et aliis rebus tniflioribus, nelli omnino hominim ad dända thdönfb
leneanlur. 8\ vero ttKqui eiusdem oppidi imrgens[es] ^ pisces, telec vel sfliqMft
alias merces spe 4«cri et profeetus in ipsum oppidum adduxerlnt, eosdekn h th^*^
lonio abselvinius, dum in ulterhis meirces easdem ntfn dedutatit; si vero ad iflM
looa laaroi» siias dedueere velnermt, ipsi sicut et ceteri deducentes confirttetuM
Dobis eamolvent tbelonium^ sacundoti quod in veteri civitate nostra Bi^ndenbtit^
ohservalttr. Jnsuper coneedims bnrgensibus noslrls svpradictis, si quid uHÜlMlli
rt oommodi in feto eiasdem [civitatis] propriis poterunt construere Ial)oribtis et
ei^eMis, ut hoc communi consttio in usus opfMi oonv^ere possint libere et
•ecnre. Yalumus etiatt^ at preiKoli oppidi nostri iiurgenses in omn%us nüitti
danittii civilalibi», oppidis, vilfo seu locis aliis, ad ifoe cum suis rebus et mer^
aiKus aceesserint, ab exactione thelonii sicut et homines nostrahira civitatum t^
iatwum liberi siM penitus et exempü, et in omnibus eo iure gaudeanl, quo iUf^
homines veleris civitatis nostre Brandenborg hiictenus sunt gavisi. De hoiSpftibtt)
¥Qro in rebus ecram vendttvdis et lettam abdaoendis idem lAsenrari voknuus, ifaod
in civitotibus nostris Brandenburg Nova ^t Veleri ohflervatun Yt airtetti 'preditiüi
iMnia stabiÜa peraeverent^ presentem paginam cum testiiim «iit>iM)riptiotie conScribi
iussimus et sigilli nostri munimine roiM>rare. Nomina testhim sunt hee: HeAritutt
pincema de Spandau^ Albertus de Redem, Henricus de Sidou marschaicus, Bar-
thoMus de Stendel magister coquine, Albertus de Wodensvrege, Henricus de
Wodensuege advocatus In Stargarde, Alberttis prepo^itus in Stendel et alii quam
plures. Datum Stargarde, anno domini^ M^CCLIX«, tertio Jdus Januarii.
Nach einer im Haupt-Archir zu Schwerin aufbewahrten, durch das darunter gesetzte Stargardsche StadUiegel
beglaubigteiMkbsehrift aus dem 17. Jahrhundert. Mit dieser stimmt eine (eben daselbst befindliche) platU
17 •
Digitized by
Google
m
lau. m
deutsche Uebersetzung rom J. 1527 dem Inhalte nach übereia; doch rouM der Uebersetzer ^ statt bur-
fgeMiUus: burgenses gelesen oder rerstanden haben, und ^daislDatüm lautet bei ihm: '„M** CC° L VIII**,
' tertio idus Julii". — Latomus, der wahrscheinlich das Original dieser Urkunde gekannt hat, gibt bei
y. WestphaloD IV, p. 232. das Jahr 1259 als -das Stiftpng^ahi' Ton Stargard an. — Gedruckt bei ßoU,
Starg. I, S. 289.
1259. Jan. 25- Grabow. 834-
VobrcUh, Graf von Dcmmberg, verkauft der Stadt Grabow das Dorf Karstadt,
und bestmtnt die Einkünfte aus demselbefa wr Erhaltung der Bejestigungen.
Placita et acta nobilium, que in presenlis temporis fluxu transeunl^ nisi
scriptis et leslibus ydoneis firmenlur^ cito euanescunt. Jdeo nos Yolradus dei
gracia comes de Dannenbergh vniuersis viris honestis presens scriptum audituris
pupimus fore notum, quia deliberato animo ac nostrorum militum atque vasallorum
m&turo consilio dilectis nostris consulibus et ciuibus in Grabow vendidimus et
in presenti vendimus iusto vendicionis tytulo nostram villam Karstede vna cum
nostro allodio^ quod in ea habuimus, pro CG marcis denariorum slauicalium, cum
Omnibus attinenciis, videlicet agris cultis et incultis, pascuis, pralis, siluis^ nemo-
ribus^ rubetis, suo termino et distinctione, latitudine, longitudine, libertate, seruicio
ac yigiiuerso iure summo et inßmo^ videlicet manus et colli, prout eam hactenus
possedimus et habuimus, libere et in perpetuum habendam absque omni recla«^
pacione nostrorum heredum ac successorum, nee quisquam dominorum vel aduo-*
catorum quidquam iuris in ea sibi reseruabit, exceplis consulibus et ciuibus
i^upradictis. Jnsuper volumus, quatinus ex fructibus ex antedicta villa prouenien-*
tibus singulis annis valuas muniant, propugnacula confortent, plancas et pontes
reedificenl ac alia, que ciuitati nostre sunt necessaria, comparent, vt possint nostris
emulis et hostibus resistere et se defendere ab omnibus inportunis insultibus, dei
omnipotentis adiutorio medianle. Yt igitur nostra vendicio habeat robur firmitatis,
sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Huius vendicionis rite ac
racionabiliter facte testes effecti sunt: Hinricus noster cappellanus, Heitenricus
Stoz, Nicolaus Vnrowe, Borchardus Yesow, Bertoldus de Grabowe, Hermannus
Zyker^ milites., et plures alii fide digni. Datum et actum Grabow, anno domini
M"" C" C"" LIX"", ipso die conuersionis sancti Pauli.
Nach der unechten Ausfertigung im Archive der Stadt Grabow, in einer kleinen, engen Minuskel
.An einem Pergamentstreifen hängt dasselbe Siegel des Grafen Volrath von Danneberg, welches zur Urkunde
Nr. 683 vom 1. Jan. 1252 abgebildet ist. — Vgl Bd. I, Vorr. & XL. — Gedruckt bei v. Westphalen,
%pecim. monument. p. 103; Klüver II, S. 206; Franck IV, S. 230; v. Behr, p. 542.
Digitized by
Google
«35 1^&9. tS^
1359. Jan. 25. Rostock. = 835.
Der .Roth zu Rostock nimmt den Notar Heinrich van Bremen ßhr die Stadt-
geschäfie auf 2 Jahre mit einem JcäirgehaUe von 6 Mk. an.
Innotescat universis, quod Heinricus notarius noster de Bremis ad duos
annos in negotium civitatis est conventus, quolibet anno pro VI marcis dena-
riorum. Huius rei testes sunt: H. de Wittenberg^ H. Albus ^ R. de Molendino,
Symerus, Jo. de Ratenow, Eilradus, Jo. Geriagi, Rotgherus Niger, Godecö
Swineberg, Sicco Hildebrandus, Conradus de Megdeborg, Andreas de Cosfelde^
Godefridus Bertram. Acta sunt hec anno gratie M. CC. LIX**, feria VI * post Fa-
bian! et Sebastian!.
Nach dem Rost. Stadtb. A, Heft 1, fol. 1.
(1259. Rostock.) 836.
Verzeickniss der neuen Bürger zu Rostock und der von denselben für einen
fünfjährigen Bestand ihrer Bürgerpflicht bestellten Bürgschaften.
Isti sunt fideiussores iUorum, qui habent civilitatem, ut conservent iusti-
ciam civitatis ad quinque annos. Ysenart fideiussit pro civilitate Ludekini ad V
annos. Andreas de Cosfelde fideiussit similiter pro Johanne de Lussen ad V
annos. Conradus de Rüde fideiussit pro Heinrico Longo. Heinricus fideiussit
pro Salomone. Wernerus fideiussit pro fratre suo Bertoldo. Hermannus fide-'
iiissit Schliclitop pro Radolfo. Johannes de Warendorpe fideiussit pro Petro.
Gerardiis cerdo fideiussit pro Lutberto. Heinricus de Monstere fideiussit pro
Ludolfo. Reinwardus fideiussit pro Ritzecice. Amoldus fideiussit pro fratre suo
Theodorico. Heinricus de Ripen fideiussit pro Heinrico Ome. Engelberlus de
Pomerio fideiussit pro Crachtone. Heinricus de Essem fideiussit pro Heinrico.
Rudolfiis de Zwerzdorpe fideiussit pro Theoderico. Theodericus Bodecarius fide-
iussit pro Johanne de Willershagen. Hermannus Longus fideiussit pro Machorio^
Heideclce fideiussit pro Genvino. Johannes de Osterode fideiussit pro Johanne
Soltwedele. Johannes Sachleleven fideiussit pro Alberto. Willelcerus de Pomario
fideiussit pro Godefrido de Dülmen. Johannes aurifaber fideiussit pro Jordano
de Hildensem. Syfridus apud Cimiterium fideiussit pro Alberto. Heinricus de
Horsenes fideiussit pro Johanne. Johannes de Ronewic fideiussit pro Bruone.
Nach dem Rostocker Stadtb. A, Heft 1, fol. 2.
Digitized by
Google
£ Ak LdML
.— «S •-
«, K
et nSM Sri
•SS» iedMr Syaon
I. <l LX
<t k Ji
4t
<t L
«I
«I
Digitized by
Google
s» im, im
(1250. Rostockw) S3§:
Jacob Seien zu Boatoek kauft von Johann' V0m B^then Löwen 3 Mh ßihrlioh^
Bente nach dem Bechte eines Qrundxmses, unter Vorbehalt der Wtedereiydifmity
binnen 2 Jakren.
Jacobns fflius Heien emit a Johanne de Ihifo Leoile trium ritarcarüni red-
dftlis anmiatim ad censum aree. SCr yalet redlmere^ llbet^m habet (%(cul(ät(äiA iiifra
dtior wams.
Naeb dem Rogtooker Stadtb. A, Heft 1, IpI. 4.
1259. Juni 4. Anagni. 840.
Papst ^Alexander IV. beauftragt die Bischöfe von Schwerin, lAlbek und
Paderborn, den König [Christoph] von Dänemark anzuhalten, dass er inner^
haß) eines Monates den Erzbischof, den Propst und den Archidiactmus zu
Lamd freilasse.
Gedruckt bei Langebek, V, p. 604. Das Datum lautet: „AnagDie, prid. noo. Junii, pontif. anno
qniDto.^ — Aebnliche Briefe ergiDgen an die Bischöfe yon Wiborg und Aarhuus. S. das. p* 605.
1259. Juni 7. Esrom. 841.
Das Klöster Esrom liefert auf den Sckiedsspruck des Ahtes von Glairvaux
aUe däS Kloster Dargun und die Patermtfit Ütter dasselbe betreffenden Ör-
kuTtden an das Kloster Doberan, gegen Zahlung von 30 Masrk Siltlers, aus.
Vniuerais^ ad' quos presenles littere peruenerint^ fr&ter Thi dtMos abfea^'
de Egrom et eiusdem loci conuentUs salutem in dömino sempitematn. Vnitier^
sitati ueatre oenstare volinUns tenore presenciuiii , qnod venerabiliiS^ ifl' Cht^td-
dooHnus C. abbas Dobranensis personaliter ad doHwrm nostmiti tt€fnieni( d^ttlit
nobte litteras venerabilis pattis noslH domini GlareuallensiB in hec uerba:
Yenerabili et dilecto in Christo coabbali sm de Ei#om füttter JbhMltea
dictus abbas Clareualiensis salutem et sineere in doniäto catilatii» aflB^tdÜfi
Volumus et mandamus vobis, quatinus recipientes ab abbate et conuentu
de Dobran XXX^ marchas argenti ad poiMlu» Trecense tradiatis eisdem
omnes litteras, instrvmenta seu priuilegia pertinencia ad abbaciam d^
Dargon seu ad ins patemitatis^ quod reclamabatis in eadem, et super
recepcione XXX^ marcharum eisdem nostras patentes litteras facialis.
Yalete.
Digitized by
Google
lae^ 1859. 842^
Digitized by
Google
843 1259. 137
1259. Juni 24. 843.
Nicolaus, Fürst von Werk, bezeugt, dass, michdem die Stadt Flau von dem
Ritter Johann von Schnakenburg das Dorj Slapso/vo gelcauß hat, dieser die
Befreiung von dem Bischofszehnten, den der Bischof Rudolf von Schwerin
von diesem Dorfe in Anspruch genommen, dargethan habe.
JNicoIaus dei gratia dominus de Werle omnibus presens scriptum cer-
nentibus salulem in perpetuum. Nouerint vniuersi, qui hanc paginam perceperint
perlegendam^ quod ciues in Plawe commorantes a domino Johanne de Snaken-
borch et suis heredibus villam Slapzow cum decimis eiusdem ville et ceteris
redditibus comparauerunt pro suis denariis et emerunt; cuius ville decimam cum
venerabilis pater noster et dominus R[odoIphus] episcopus Swerinensis impeteret
et eandem suis vellet vsibus vsurpare, in ecciesia fratrum minorum in Rostoch
accessit predictus Johannes de Snakenborch cum suis heredibus et decimam ville
prefate coram episcopo superius nominato in nostra presentia iure suo expediuit
penitus et absoluit. Et hoc presentibus lilteris protestamur sigilli nostri munimine
roborantes. Testes huius rei sunt: milites, qui presentes fuerunt, Johannes de
Crupelin^ Arnoldus de Noua Ecciesia, Lodewicus Kabolt; consules: Albertus et
Petrus, qui istius fuerunt negotii promotores, Johannes de Gwdow etc. Acta
sunt hec dominice incarnationis anno 1259., 8. kal. Julii.
Nach der Flauer Raths-Matrikel. — Gedruckt in Jahrb. XVII, S. 268, und bei Lisch, Cod. Plawenais,
8. 18. — Vgl. die ürk, rom 7. April 1244, Bd. I, Nr. 560.
1259. Juni 24. Anagni. 844.
Papst Alexander IV. trägt dem Bischöfe von Schwerin auf, die vom Hamr-
hurgischen Capitd unredilmässig veräusserten Kirchenguter vneder einzuziehen.
Alexander episcopus^ seruus seruorum dei, venerabili fratri . . episcopo
Zwerinensi salutem et apostolicam benedictionem. — — — — — — Datum
Anagnie, YIII. kalendas Julii, pontificatus nostri anno quinto.
Vollständig gedruckt bei Lappenberg, Hamb. Ü.-B. I, & 528, aus dem Lib. Capit. Hambg.
1259. Aug. 10. Grabow. 845.
Adolf, Graf von DarmAerg, verleiht dem Kloster Eldena eine jährliche Hebung
von 2 Wispdn Mah aus der MüUe zu Dämitz.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Adolfus dei gracia comes
aenior de Danneberg omnibus presens scriptum uisuris et audituris in omnium
■•klMUrgitchM 0rkii4ei-l«ek 11. ]3
Digitized by
Google
Ig^ fS$9. 846
Digitized by
Google
ui tfm. m
eternaiHur. Noueriiit er^o vniuersi presentis temporis ei fuluri, i|uod jios mnaino
cessaplmus ab inpeticione seju apfione^ quaip h^t^uinius cpqä^a magis^m Ar-
noldum fabrum et generum suum Sifridum, ciues Lubicenses^ super deciioa, (fW^
DOS contingebat de bonis ipsorum in Bortsowe iure decimali, danles et liberaliter
conferentes ad ipst^iu^np predictorum videlicet Amoldi et Sifridi proprietatem
eiusdeofi deciiQe ec^^sie Reyneveldensi, Cystercic^is ordinis, quiete et libere
pei^etj(io pcNSsidendom. fit ut hec donacio no^j» fata permanefit, nee ab aliquo
succejtgorum postremm valeat immutari^ V^Pßf^J^ l^criptuni eifern ecclesie contu-
\mm sigilU i\ostri rabore compunituin. tjjfslßß hnius facti sunt: Bemardus ca-
•meiariusy Hinricus de Pete[r]sber^e, ^o(;^^\ß |iostre canonici; m^gister Thomas
canonicus Lubicensis, Hinricus not^duis^ piiabaiius in Proceken, Reddagus aduo-
catus in Raceborch^ Harfl?,^ frater sup, et alii quam plures. Datum in curia
nostra Sconenberghe^ anno gracie fiT'GO^LIX^ X^ kalendas Septembris, ponti-
ficatus nostri anno tertio.
Ifftoh der uoeohteo Ausfertigung in ^er Schrift der ersten Bälfte des 14. Jahrhunderts, im Haupt-
Archiv ,£u .Sohwerin. (Vgl Bd. I, Vorrage S. XXXIIL) An Fäden ron grüner und rother Seide h&ngt ein
rundfs S^fl^« Aul welches die oj^ere Platte ron einem Siegel des Bischof« Ulrich aufgeklebt ist, das an
einer e(?li^p UrJ^incbD xuerft am 6. Mai 1260 rorkommt und tl&selbst abgebildet wird. 1^ zeigt das
Brustbild 4es ifiid^fs, foit dem Stabe in der rechten und einem Puche in der Unken Ha^d. Von der
Umschrift liest man: ^^
4« vLRiavs : üai : mit -. [Rjnaae a.c ^
196(9. Septbr 6. *817.
Die Städte LÜbek, Rostock und Wismar hedrohen kraft gemeinsamen B^
sdlxLsses alle ßee- und Strassenräuber, sowie diejenigen, welche diesen Vor--
Ujmtisü» Qhri^M :P4^]iil?uS) ad qfips ^presens littera peruenerit, communitas
)[^{ibjc€;iisiß^ |lp2iS;tqHi^n9i2^ et lYismariensis ciuitatifm in sa[ua^>re miui4i salutem»
j(^Uf]gn\9m jfli^fique .flj^rp^tor^? cupn ./nercimoniis per i^aria graUe (?) causa vj^Iifi^ptes
paße 4rn^^ 1^ :9.99jm*jmte j^jt^na pj^e pifajtis et predpi^ibus, quemadmodifm h^^nus
^pipiijunt, jg^^ifteirp AQjn .po^unt, co^roui^i decreuimus <;ofisilio scrjptis presenti^if^
W^lwßrsi? <(&?i«nfi;e, qjipj oipnes Jlli, qvi mercalores SRolianl, Jn eccles|ls, qfme-
teriiS) aquis et campis pace gaudere non possunt, sed p^oscripti ab ynmersis
ciuitjGitibus et mercatoribus tenebuntur. Ad quoscumque vero Wrminos predones
cum spolio peruenerint, que terra aut que ciuitas eos in spolio confoffiauerit^
eque rea predonibus tenebitur a ciuitatibus et mercatoribus vniuersis et proscripta.
Datum anno gratie WCX)^LIX% Vlir idus Septembris.
18^
Digitized by
Google
140 1259. 848
Nftcb dem U.-B. der Stadt Lflbek I, S. 229, ana der Uraehrift auf der Trete zu Lübek. Aogeb&Dgt
lind die beiden ziemlicb erbaltenen grossen Siegel der Städte Rostock und Wismar, wie sie scbon einzeln
an den Urkunden rem 6. Jan. 1256, Nr. 764, und rom J. 1257, Nr. 786, und zusammen bierunter abge-
bildet sind.
(1259.) 848.
Die Stadt Wolgast erklärt sich auf ergangene Aufforderung der Städte lAJhek,
Rostock und Wismar bereit, zur Vertilgimg der Seeräuber mitzmmrhen.
V iris prouidis et honeslis, aduocatis^ consulibus et communi ciuitatum in
Lubeke, in Rostohc et in Wismaria, consules et commune ciuitatis in Wolgust
semper promptam in beneplacitis voluntatem. Honestati uestre multimodas gra-
tiarum referimus acliones, quod pro iniuriis, que nobis et amicis nostris in mari
nauigantibus a predonibus ex diuersis lerris confluentibus imminent, litteras uestras
tam ad nostram, quam ad uestram pacem laborantibus nobis transmittere meruistis.
Hinc est, quod scire debetis, quod ad destructionem talium predonum, prout
nostra ualet possibilitas, vna uobiscum libentissime uolumus laborare et conciues
uestros in suis negotiis promouere.
Naeh dem U.-B. der Stadt Lübek I, S.155, aus dem zu Lflbek auf der Trese auftewabrten Original,
an dem nocb das Siegel b&ngt. Vgl. Nr. 847.
Digitized by
Google
849 1259. 141
1259. Sept. 8. 840.
Das Dom-Capitd zu Ratzdmrg genehmigt den Verkauf des Zehnten von
2 Hufen zu Börzow von Seilen der Dibeker Bürger Arnold und Siegfried
an das Kloster Reinfdd.
Jtieligiosis ac deuotis in Christo domino . . abbati suoque venerando
coUegio in Reynevelde^ ordinis Cysterciensis^ Lubicensis dyocesis, dei gracia
preposilus et totum capitulum ecclesie Raceburgensis oraciones et sinceram in
domino caritatem. Ad beneplacilum domini nostri episcopi pro vobis fauorabiliter
suppiicantis ratam habemus vendicionem decime duorum mansorum in Bortsowe^
que facta est a domino Arnoldo et Sifrido, ciuibus Lubicensibus^ quam ab ipso
idem in feodo tenuerunt. Jn cuius ratihabicionis Signum presentem paginam vobis
conferimus sigiili nostri munimine roboratum (!). Datum Raceborch^ anno domini
M^CC^L^IX'', in die natiuitatis sancte Marie virginis.
Nach der unechtes AtnfertigUDg im Haupt -ArebiT zu Schwerin. An einem Pergamentbande hängt
die untere Hälfte des dritten Eatzeburgischen Capitelsiegels. Die obere Platte ist offenbar von der
unteren durch einen Schnitt« abgetrennt gewesen und später mit dieser wieder zusammengebracht. Das
Bruchstück des Siegelbildes scheint echt zu sein. Man erkennt darauf noch die untere Hälfte des Crucifixes
und zu seiner Rechten die Figur Johannis des £y., zu seiner Linken die der Maria; auch die Felsen unter
den drei Figuren sind noch deutlich; ron der Umschrift liest man:
OD 8 emPiTVLi
Das zweite Ratzeburgische Capitelsiegel kam zuletzt an Nr. 775 Yor, das dritte finden wir an unver-
dächtigen Urkunden erst im Jahre 1282; wir werden dort eine Abbildung geben. — Vgl. Bd. I, Vorrede
S. XXXIV.
12(5)9. Sept. 16. Demmin. 850.
Hermann, Bischof von Camin, und Barnim, Herzog von Pommern, vergleichen
sich über die Grenzen der Länder Stargard und Massow, Pyritz und Lippehne.
— — Testes huius ordinacionis sunt: Hinricus comes de Keuerberch, Adolfus
decanus et Mauricius canonicus ecclesie Caminensis, Theodericus prepositus
Colbergensis, Gherardus scolaslicus Gustrowensis, Wihardus abbas de Ysznam,
Conradus Clesl. — — — — — —
Vollständig gedruckt nach dem Caminschen Copialbuche des Pommerschi^n Fror.-Archiys (aus einer
Bestätigung Herzog Wartislar's, d. d. Camin 1821, octauo idus Marcii) in Riedel's Cod. dipl. Brand. I,
Bd. 18, S. 61, 62, auch in Dregers Cod. Fem. I, S. 314, und bei Kratz, Urk-Bnoh des Gesehl. r. Kleist,
1862, S. 15. Die Jahreszahl MCCXLIX in der Urschrift ist ohne Zweifel falsch, da Hermann erst im
J. 1251 Bischof ron Camin ward (s. oben Nr. 671 und die Note zu Nr. 715, in welcher die Bemerkung^
über die yorstehende Urkunde hiernach zu ergänzen und zu berichtigen ist) und der Dechant Adolf und
der Abt Wihardus erst seit 1254 natii ihren Vorgängern Tom J. 1253 genannt werden. Die Urkunde must
daher ohne Zweifel in das J. 1259 gesetzt werden; vgl. Kratz a a. 0. und Quandt, Balt Stud.'X, 1, S. 169«.
Digitized by
Google
/
14d 1960. SM
IdeO. Rostock. ^1.
AHjs^knHüff ^iber mUffb Vet%K9te. wM^ 4gr König von N»weffm Rostockem
tuffeßgt fort.
Johannes de Nore amisit per regem Norwegie XXYI inarcas, Henricus
^ Nicoimis Plo£Mic XXK mercas floM. denarionw. Jtem doviais ffleincke amisit
■Mekanem et battä^ valent LX «apcas. Prectpue Mrram suara ^eedllaivit.
Vhtih dem Botendktfr ^adib. A, ia\. 7.
1260. Roetook. 852.
Symer zu Rostock vermacht der dortigen Marienkirche zu Wein und Licht 2 Mk.
jährlicher Rente atis dem Qrundstikke bei der Schule*
Oominus Symerns in 'raorte eonstHntus assignavit S. Marie duarum marcarum
redditus ad vinum et lumen siQgulis annis. JHe due marce daburitur de area
4na^ q«e apod scok» iacet. Quicmiqtte illam aream possidet^ dabit jllas pe^etuo.
Nach dem Hottdeker Stadib. A. HiiUX föl. 7.
1260. Jan. IB. B5S.
Die vom päpstlichen Stuhle besteUten Richter laden den Bischof Rudoif von
Schwerin auf emffebrachte Appellation des Bischofs von Gamin wegen der
streitigen Grenzen ihrer Sprengel.
Citatio 4e8 .B^pstes del^gati «irnd subdel^ti iudjcis an Aodolphum,
Bischolfen ^2Ul Zvnerio^ in causa ^^^dlatiaais dess BJisc)K)Ss %V^ Caiumin super
limitibus. Anno 1260., idus Januarli.
"t^Äch Clrfnariaii, lPfot0c. föl. *»!*. — 'V^l. oben *Nr. 8217. — O^rabki M iLifbh, Mekl. fJrk HI,
iS. IM.
1260. Febr. 11. Wismar. 188*.
Johaam, 'Twst von H$klenhurg, und seine Söhne ffeinrieh tmd JShert heur-
ktmdm den Vetßomf inm nernn Bufen m Jkmmkusen an verschiedene Wis-
fnatsthe 'Bürger zu WeitMUOreda.
In. nomine santte 'et indin?dire 'triiKitätis. "^Johannes dei gracie ^dominus
Magnopolensis, Hinricus et Albertus^ filii sui, oranibus Cristi fidelibus in perpetuura.
Ne rerum gestarum memoria per successiua temporum labatur spacia, humana
Digitized by
Google
8S$ tdQO. m
sollema sibi consueuit adhibere remedia scripturaruni. Nouerint ergo vpiuerai
presentis lemporis et futuri^ quosdam ciues Wisraarie de nobis emisse nouem
mansos in campo Dammenhusen inter ciuitatem et ipsam yiUam^ qu^rnlibßt mansum
pro LX marcis Lubicensium denariorum, et eos, qui persoluerunt man^Qs^ nomi-
natim coDsoribi fecimus et quantum quilibet acceptauit^ videlicet Hinricus Sceuersten
vnum raansum, Hinricus de Warendorp et Herderus in noua ciuitate vnum man-
sum, Wemerus et Hinricus frater suus mansuin et dimfdtum, Nicoiaus et Ber-
nardus Vnum mansum, Hinricus de Brakle et HSnce Baibus vnum mansum,
Hildebrandus humularius vnum mansum, Hince filius Marquardi mansum et
dimidium, Johannes frater Jacobi dimidium mansum, idem Jacobus et Helerus
dimidium mansum. Siquidem predictis et heredibus eorundem iure ciuili uendi-
dimus illos mansos tam libere possidendos, vt, quicunque processu temporis
uendiderit aliquid de hiis mansis, coram consulibus resignabit. Prelerea, si con**
tingat uel acciderit excessus aliquis in hiis mansis, hune aduocalus noster iudicabit,
secundum quod dictauerit ins ciuile. Sane ut hec omnia roborentur et a
successoribus nostris inuiolabiliter obseruentur, presentem paginam sigillorum
nostrorum testimonio et testium inscripcione fecimus communijri. Testes huios
facti sunt: Bemardus de Walie, Aluericus de Barnekowe, Benemctus, Thidericus
et Amoldus Klawe, Gherardus et Hartwicus Molteke, Yredebernus Huscummer,
Hermannus de Medentyn^ Otto de Swinga, Johannes Molteke, Hinricus Lupiis^
Godeke de Ploote, Timmo Holtsatus, Thidericus de Ördessen \ Otto de Reuetlo^
Hinricus Preen, Bertoldus Preen, milites nostri; Hinricus Sceuersten, Hildebold,
Thidericus de Gardelaghe, Nanno de Krukowe, Ricoldus, Alkillus, Hinricus de
Warendorp, Welzelus Paruus, Tjmmo de Domechowe, Wilbrandus, Albertus de
Odeslo, Bescelinus, consules ciuitatis, insuper et alii ciues: Radolfus Friso, Ber-
nardus Bodz, Gudiarus, Seghebodo et alii quam plures. Datum in Wismaria,
anno domini M®CC^LX% tercio idus Februarii.
Nach dem Wism. PriTÜegienbuche, unter dem Rubrum; „De emipciDjae #X umiisur.uia io camp9 i>ai]i-
meoliuseii.** — * Im P.-B. ^Ordesseu.** — Gedruckt bei Lisch, GesdfaL t. Oertzeu, Bd. I, ürk. S. 5.
(1260-1272.) 855.
Die Wümarschen Bürger, tüdche Acker auf dem Felde von Dammhusen
besitzen, einigen sich über die Kosten der Oräben und Verzäunungen.
Qui habent mansos Damenhusen, inter se hoc arbifcrati sunt et sUituemnt,
qudd omnes expensas, qnas faciunt, ut defendent agros, triue in fossis siue in
Sepibus, quilibet sohiat, prout magis uel ndinus habel in agris illis. Quod factum
eät in presencia consulum.
Nach dem Wism. Sladtb. A, p. 28. — Vgl. Nr. 654.
Digitized by
Google
144 IMOl 95%
1200. Febr. 15. Sdkwex. 856.
8wmtop0)lk, Barzog mm Ptmmerm, gdietei, das vom Kloster Dcbercen in
semes Brmden 8amhm Lamift gegsimdeU Klo&ter 8. Marienberg (SaTnburia
bei PagmOom) m Memem GMek hd der ^arUekemem Zcüjrmheü zu schätzen.
io DoaiDe ssmtit et mämimt liJuXii SzaodipolGiis dei gracia Pome-
niDonm dn marenm C9ste§asm ac oSdaÜN» sms per lotam terram et omnem
provinciam Pobilubic ü6b nkäem ■apeipeUuoB. Xotaim sit omnibus, tarn pre-
fentibw^ qasm fatara. ^aod aorclMi pbabckNien^ quam Doberanensis ecclesia
in terra fntsn noslri ff—hwii de coosesM nostro iniciaTit^ videlicet Montem
sanete Marie, ffl^eraa diwiian» ab cxtorsiaac tbelonei per totam terram et omnem
proTinciaB dicioo» noslre de gubatiocu ennden Dovelle plantacionis universa.
Unde rogamos et bortaraor omoes posteros nostros in domino^ quatenus factum
Doslnim ratum habeotes propler ipsom. qni beneracta remmierat, ut non solum
vos iara prefate plantacionis obserrelis. que iam dedimos pro remissione nostrorum
peccaminum saper tbelonei extorsione^ venun eciam ab aliis observari faciatis^
domino mediante. Datum in Szweth^ in dominica Esto michi, anno gracie
M^'CCTLX^ per manum domini Conrad! abbatis de Doberan, teslibus adhibitis:
Pribizlauo palatino, casteDano Thiderico^ pincema Amoldo^ dapifero Themone^
Paulo subcamerario^ capellano Stephano et aliis quam pluribus probis et ho-
nestis viris.
Nach einer Äbftehrifi Tom Original im Arehir za Kdnigtberg, an welchem noch das Siegel, doch schon
etwas beschädigt, hangt. Wir rerdanken dieselbe dem Geh. Reg.-Rath Voigt — Vgl. Nr. 828 und 829.
1260. März 6. Malchin. 857.
Hermann, Bischof von Camin, überweist Rütermannshagen und die Pfarre
Mertensdorf dem Sprengel des Bischofs von Schwerin.
Mermannus dei gracia episcopus Caminensis omnibus presentem lilteram
inspecturis salutem in omnium saluatore. Quamuis questio super Iimilibus et
terris episcopatus nostri et Zuerinensis iam dudum per venerabiles patres Theo-
dericum quondam Zuerinensem episcopum et Wiihelmum predecessorem nostrum
per amicabilem composicionem sopita fuisset^ prout in priuilegiis hincinde con-
fectis plenius continetur^ tamen, quia de indagine Ridermanshagen et de tota
parrochia: Mertinsdorp ad terram Nalichowe, et Ridermanshagen ad terram Zlone
pertineat, eas ecclesie Zverinensi de consensu capituli nostri, prout sigillum
Digitized by
Google
858 1260. 145
[ini]niis [aplpensam protestatur^ recongnoscimus absolute. Datum Malechin, anno
domini WCC sexagesimo, II. nonas Marcii.
Nach dem OrigiDal im Haupt -Ärchir zu Schwerin. Das Siegel ist von dem Pergamentstreifen abge-
rissen. — YgL Bd. I, Nr. 590. — Diese Urkunde kannte Glandrian, der den Inhalt im Protoc. fol. 132^
yerzeiohnet: ^Des Bisohoffs zu Gamyn Hermanni brieff, das der streit etc.** — Gedruckt bei Lisch, MekL
ürk. m, S. 104.
1260. März 6. Malchin. 858.
Sermami, Bischof, und das Dom-Gapüd zu Gamm uberweisefn das Dorf
Btttermannskagen und die ganze Pfarre Mertensdorf dem Bisthwme Schwerin
und bestätigen den ehemals zwischen den Bischöfen WUhehn von Gamin und
Dietrich von Schwerin geschlossenen Vergleich über die Grenzen ihrer Bisthümer.
ijLermannus dei gracia Caminensis ecclesie episcopus, Lampertus N. * de-
canus eiusque ecclesie lotum capilulum oronibus presentem (!) inspecturis salutem
in Christo Jhesu. Sopita maleria queslionis per uenerabilem patrem abbatem de
Dargin et uiros honorabiles prepositum de Verchen, preposilum et scholasticum
Zuerinensem per amicabilem composicionem, que inter nos, ex una parte, et epi-
scopum Zuerinensem ex altera interuenit, taliter extitit concordatum, ut uÜIa
Ridermanneshagen cum tota parrochia Mertinenstorpe ad diocesin pertineant Zueri-
nensem. Composicionem ipisam et eam, que olim per uenerabiles patres nostros
Wilhelmum et Theodericum, Caminense[m] et Zuerinense[m] olim episcopos, et
ratificacione capitulorum utriusque ecclesie facta fuerant, gratas et ratas habentes
uolumus et sub fidei religione promittimus nostris et futuris temporibus inuiolabilem
obseruare, renunciantes expresse omnibus litteris hinc inde a sede apostolica
impetratis super questione eadem et processibus habitis per eosdem. Datum
Malchin, anno domini M^CC^LX., pridie nonas Marcii.
Nach einer Abschrift aus dem £nde des 16. Jahrb. im Haupt- Archiv zu Schwerin. — ^ Wahrschein-
lich ist zu lesen: „Lampertus prepositus, .. decanus.** Denn Lambert erscheint schon 1255 als Propst
zu Camin (Dreger S. 385). — Vgl. Bd. J, Nr. 590, und oben Nr. 821, 853 und 857. — Gedruckt bei
Lisch, Mekl. Urk. III, S. 103.
1260. März 7. Wismar. 85».
JoJiann, Fürst von Meklenburg, und seine Söhne erneuern und erläutern des
Fürsten Heinrich Borum L Urkunde vom 8. JuU 1222 über die Oüter und
Zehnten des Bischofs und Gapitds zu Raizeburg in ihren Landen.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Johannes dominus Nagno-
polensis et Heinricus et Albertus filK mei et eonim fratres omnibus in perpe«
tuum. Qvia priscis temporibus quoddam priuilegium compositionis ab auo nostro
■•Uralirgif ehM Vrkudei - Bich U. 1 9
Digitized by
Google
146 t^m.
domino H. Borwino Mag:iiopoleiisi et filiis srns HeiDrico et Nicoiao tempoributf
domini Heinrici Racebur^ensis episcopi soper 4|uibusdam libertatibus yiUamin et
mansorum ac iure patronalus ecclesiarum et decimarum concessionibus datum Tuit
ecciesie Raceburgensi^ et de hiis inter episcopam eiusdeni ecciesie Vlricum et
nos postmodum orta fuisset quedam ambiguilas de iure patronatus ecclesiarum et
nominibus villarum, conuenlum fuil inier eum et nos^ vt idem priuilegium propter
quasdara mutationes nominum et determinationes villarum innouarelur^ cuius priui-
l^i forma cum additamenlis^ mutationibus et detenniaationibus hec est:
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Heinricus senior
Borwinus Magnopolensis et fiiii mei Heinricus et Nicolaus notum facimus
Omnibus, tam presentibus, quam fuluri temporis successoribus, quod in
hac forma cum domino HfetnricoJ Raceburgensi episcopo et suo capitulo
de bonis nostris in suo episcopatu, tam decimis^ quam mansis nobis
feodali iure debentibus^ amicabiliter conuenimus. Jn terra ' Brezen, tribus
villis exceptis, scilicet Gressowe, Myristorp, que nunc Honkerken vocatur, et
Lubymare, que pro viUa Mandrowe commutata est, vt mfra suMungitur, quas
dominus heinricus dux Saxonie consentiente patre meo Pribizlao cum
omni Übertäte Raceburgensi ecciesie ad dotem episcopo superaddidit,
medietatem decime per totam terram Brezen iam dictus H. episcopus
nobis feodali iure concessit, tam de cultis^ quam de incultis^ medietalem
vero sibi retinuil, hoc interposito: quecunque villa tunc temporis cuUa
Xli mansos haberet vel plures^ decimam duorum mansorum prestara
teneretur episcopus; que autem villa culta minus Xll haberet, tantum
vnum mansum preslare teneretur episcopus. Ecclesias etiam tam fun-
dandas, quam fundatas per totam terram Brezen episcopus dotabit et
libere possidebit, et idem ius erit in villis adhuc fundandis. Quarum
ecclesiarum nomina sunt hec: Prozeken, Beyendkorpe, Gressowe, Honkerken,
Gnewesmolen, ThideriJceshagen, Thomashagen, Gluthze, Elmenkorst, Calchorst,
relicta nobis libera concessione ecclesiarum, tam fundaiarum, quam fandan^
darum in oppido W [is] mariensi. Dedimus etiam domino episcopo et suis
successoribus in qualibet villa de supra nominatis tribus, que sunt dos
ecciesie, quatuor mansos liberos et absque onwi seruicio dominorum, pre*-
sentibus et petentibus filiis meis cum domino episcopo, cui tantum duos
recognouimus, in consecratione cimiterii Miristorp. Ea uero, que ante
posila sunt, ordinata sunt [in] Mustyn. Consensimus etiam ego et Glii
mei in eo, quod villam, que vocatur Mandrowe, sicut eam filius meus
Nkoiaus ubique disterminauit, in liberam possessionem episcopo dedimus,
hoc excepto, quod homines tantum iUius uiHe borehwerk et briMswer«
operentur, oiroulum mddM^i vrbis Magnopol^Mis, reüque due vitte
Digitized by
Google
8M 1360. 147
Myristlorp] et Gressowe tali per omnia iure gaudebunt, quod borchwerk
et brucwerk operabunlur et expeditiones sequentur^ et omnes (res uille
petitiones non dabunt. [De c]apitalibus autem causis due partes com-
posicionuni episcopo proueniant, tercia aduocato^ pro quo ßlius meus
Nicolaus in beneßcio mecum recepit villam Lubyma[r6] vnam de tribus^
que pro dote habentur in priuilegio Raceburgensis ecclesie. Recepimus
insuper in beneficio pro uilla Mandrowe, quicquid decimarum habuit
episcopus in villis Bekeruyz^ W^o^Araunde, Witzendorp, Reymanstorp.
Conuenimus etiam in eo^ quod dominus episcopus^ sua uiila excepta^
que dicitur Villa Episcopi, et omnibus bonis^ [q]u[e] sub se tenuerunt
tarn layci, quam clerici ciuitatis Lubicensis, qaarum vülaruvi nomina sunt
hec: Benekendhorp , SedJiorp, Johanriesthorj), Bunsthorp et aüodium prope
Dartzowe, tocius terre Darlzowe medielatem decime filie mee et filio suo
in fcodo concessil, medietatem sibi et ecclesie sue retlnuit^ hoc inter-
posito^ quod in qualibet uilla dominus episcopus de parte sua decimam
unius mansi prestabit. Concessit insuper episcopus Nycolao ßlio meo
et filio filie mee Johanni silue, que vocatur Clutbze, postquam cttha
fuerit, duas partes decimarum. terciam partem sibi et ecclesie sue retl-
nuit, et de tercia parle sua semper decimum. mansum magistro civium
prfesjtabit. Ecclesias uero m sihia Ciulhze lündandas domini terre de
suo beneiicio et episcopus dotabunt^ sed episcopus prestabit et iui
patronatus habebit; in silua autem Tarne[ui]z ecclesias fundandas epi-
scopus dotabit et cui «oluerit prestabit. De decima Dartzowe terminatiiM
fmt prope uillam Gressowe sub arbore., de silua Cluthze in ecciesi«
Praszeken. Huius rei testes sunt: Ahiericus^ Godescalcus^ Wichmanniis,
pr^pesaW, Wiggerus sacerdos^ Lodwicus.^ ßernardus^ diaco72t\ Gonrack»
de Rene saeerdos. frater Jko, Reifrfridus^ Otto Albus, vterque Reinh-
boldns, Vokmarus^ EUlardvs de Godebuz, milites; Conradus adttoeata«,
Hemannus dapifer et alii quam piures. Da[tu]m Raceburg^ anno graciß
M^CC^XXII^ Vnr idus JuIü, indicüone Xir.
Huius aulem inuouationis priuilegii tesles sunt: Volcquinus prepositus,
Heifiriciis^ Bemardus, Johannes prepositus de Rune, canonici Raceburgenses ;
Wemerus prepositus de Zwerin, Nicolaus scolasticus Zwerinonsis, fratres Amoldus
frior^ Erkenfridus, W[ijdekindus, Gerardus de ordine predicatorum domus Lubi-
eensis, Johannes de Nuthze saeerdos, Ludolphus Hardenakke, Hermaniius de
Modentyn, Theodericus Clawe, Alue[rijcus de Barnecowe, milites ^ et sdii
quam plures clerici et layci. Datum Wismarie, anno domiai M'^CC^'L^^ ooaas
Marcii, per manum fratris Gerardi de o|rdi]n[e] predicatorum, quondam filii
ecclesie Raceburgensis.
19-
r
Digitized by
Google
148 1360. 8M
Nach dem Originftl im Batzeburg^er Archiy zu Neustrelitz, welche» in der Mitte fast ganz zerrissen
ist. An rothen und gelben seidenen Fäden hangen 2 Siegel:
1) das grosse runde Siegel des Fürsten Johann (abgebildet in Bd. I, zu Nr. 609);
2) das schildförmige Siegel des Fürsten Heinrich (abgebildet zu Nr. 776).
— Gedruckt bei Schröder, P. M. S. 679. — Schreiben Niclots Ursprung betrefiPend, S. 37. — Die Ab-
weichungen des Transsumpts yon dem oben Bd. I, Nr. 284, gedruckten Original der Urk. yon 1222, Jul. 8,
sind durch Cursiyschrift heryorgehoben ; doch fehlt hier und da ein unwesentliches Wort des Originals.
1260. März 8. Demmin. 860.
Wü'Ttislav, Herzog von Pommern, bestätigt und verleihet dem Kloster Dargun
das Etgenthumsrecht an zwei Hufen in dem Dorfe Dr'önnewitz, welche der
Ritter Johann von Wcdsleben bei der Zurüstang zu einer Wallfahrt zu seinem
Seelenheüe geschenkt hat.
Wartislaus dei gratia dux Deminensis omnibus presentem paginam in-
specturis salutem in domino. Dignum est et rationi cousentaneum ^ ut ea, qua
coram pradentibus gesta noscantur^ et testibus et literis dece[rna]ntur^ ne veri-
tatem deperire contingat iniusta malignatione malignantium circumventam. Qva-
propter noverint universi^ qvod dilecius noster dominus Johannes de Walsleben
viam peregrinationis expediens duos mansos in Dronewitz clausiro Dargun coram
nobis et nostris militibus contulit^ nostro mediante consensu^ pro suorum indulgentia
peccatorum. Nos ergo volentes opus pietatis nostre largitatis benignitate perficere,
iam dicto claustro^ qvod unius supradictorum mansorum de nostra perceperat
gratia^ alterius nihilominus mansi proprietatem contulimus, adstantibus subnotatis.
Testes sunt hi: dominus Albertus de Vrenym \ Henricus Ursus, Johannes de
Penitz et alii quam plures. Datum in Demmin, anno graiie M. CC. LX., VIU. idus
Marlii. Ut autem huius rei evidentia posterorum memorie tenacius commendetur^
presens super ea scriptum porrigimus sigilli nostri appensione more solito robo--
ratum. Predictos mansos sicut alia bona sua in nostro domin [i]o possidebunt.
Nach Ungnade*s Amoenitates etc., S.,1003. Darnach auch in Vogells Geschlechtsgeschichte der Herren
y. Behr, II. Nr. 8, S. 13, und bei Lisch, Urk. des Geschl. Behr, I. B, S. 78. Der Abdruck bei
Schröder, P. M. 681, ist weder vollständig noch genau. Die Zeugennamen lauten bei ihm: Albertus de
Vrenyn, Heinricus Voss, Johannes de Penitz et alii quam plures. — Für * „Albertus de Vrenym** ver-
muthet Lisch: „A, d. Vznam. — Die Schicksale des Originals sind unbekannt. — Das von Ungnaden an-
genommene Datum 1268 idus Martii (15. März) ist ohne Zweifel irrthümlich; man muss sicher die Ziffer
Vin. zu idus Martii ziehen und 1260, Yin. idus Martii = 8. März, erklären, wie auch ScbrOder gethan hat.
Und hiemit stimmt auch die Geschichte des Klosters Dargun überein, indem schon am 5. März 1266 Ton
dem Herzoge Barnim yon Pommern dem Kloster unter andern Besitzungen auch „duo mansi in yilla
Droneuiz** bestätigt wurden. Vgl auch die nächste Urkunde (Nr. 861), die ebenfalls am S.März 1260
zu Demmin von Wartislay für das Kloster Dargun ausgestellt wurde, und unter den Zeugen auch Heinrich
Behr und Johann yon Pentz zeigt.
Digitized by
Google
861 1260. 149
1260. März 8. Demmin. 861.
Wartislav, Berzog von Pommern, schenM dem Kloster Dargun das Dorf Prih^
' henow und bestimmt dessen Chenzen.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Wartizlaus dei gratia dux Po-
meranorum et Dyminensium omnibus hanc paginam inspecturis salutem in uero
salutari. Quoniam rerum gestarum ordinatio per reuolutionem temporum a me-
moria iabitur hominum, dignum est, ut per scriptum ad memoriam reducatur.
Hinc est igitur, quod tarn presentibus, quam futuris scripto declaramus, quod
uillam Pribegnev claustro Dargun cum omni iure nostro dedimus^ ab aduocatia
uidelicet, ab urbium edificatione, a pontium posilione, ab expeditione liberam, cum
subscriptis terminis, de cetero nichil nisi dei remunerationem prouide expectantes»
Sciant igitur uniuersi predicte uilie lerminos sie haberi: incipiunt in stagno
Rathenowe, ubi rubus incipit, per directum transiens ad paludem, iuxla quam
tres quercus pro terminorum distinctione notate habentur signo crucis, nichiiominus
et ab hoc loco flectuntur ad alterum, qui in uulgari Lisekamere nuncupatur; ab-
hinc uero descendentes tendunt ad pontem, qui bolbruc dicitur, ubi de Stowen-
hachen et Glolessowe (!) conterminare termini dinoscuntur. Si quis uero huic nostre
donationi aut istorum terminorum distinctioni instinctu dyaboli aut iniquorum
hominum subdola sugestione refragari conatus fuerit, eins partem puteum ponimus
abyssi. Huius rei testes sunt: venerabilis dominus Hermannus Caminensis ecclesie
episcopus, necnon et reuerendus dominus Hinricus abbas Dargunensis, dominus
Burchardus prepositus de Wirchene, dominus Johannes prior Dargunensis, dominus
Albertus celerarius ibidem, dominus Andreas piebanus Dyminensis, dominus Wal-
rauenus piebanus de Trebethowe, dominus Hinricus de Calowe, dominus Gerrardus
piebanus de Stovenhachen ; milites uero: dominus Bemardus Mel, dominus Hin-
ricus Ursus, dominus Bertoldus Thuringus, dominus Johannes de Penithze, do-
minus Wemerus de Palude, dominus Oiricus Saxo et alii quam plures. Datum
in Dymin, anno gratie M^CC^LX"", VIIF idus Martii, per manus magistri Johannis
notarii nostri.
Nach dem Original im Haupt-Ärchir zu Schwerin. An rothen und gelben seidenen Fäden hängt Herzog
WartislaTS Siegel, wie es zur ürk. Tom 11. Mai 1248 (Bd. I, Nr. 604) beschrieben ist. — Vgl. Nr. 862.
1260. Demmin. 862.
Hermann, Bischof von Camin, schenkt dem Kloster Dargun den Zehnten aus
dem Dorfe Pribbenow, welches Herzog Wartislaus von Pommern demselben
geschenkt hatte.
xiermannus dei gratia Caminensis ecclesie episcopus in perpetuum. Pa-
storalis eure dignitas exigit et requirit^ ut in rebus ecclesiarum nostre dyocesis
Digitized by
Google
i50 IBBO. SA8
omni qua possumus diligencia solliciti simus et parati^ illud summopere atleii*
dentes^ quod apul domesticos fidei et caritatis ministros uera pietatis et deuotionis
opera iugiler est exercenda. Vnde, cum dilectus amicus nosler dominus W. dux
Dyminensis ex affectu caritatis pro spe salutis ac retribulionis eterne villam, que
publico nomine Pripignewe nuncupatur, cum omni iure ac proprietate contulerit
monasterio Dargun in honore virginis ac matris Marie, nos etiam ex iniuncto
officio pastorali assumptis excubiis super vigiiias gregis dei, ad instanciam Johannis
Wulpis militis de Stouenhagen decimam eiusdem vilie Pripignewen, que ad nos
dinoscitur pertinere, predicto monasterio reiinquimus iugiter cum omni iure noslro
possidendam, et quantum proprietatis ad nos spectat, conferimus loco antediclo.
Ne igitur super hoc facto in posterum questio dubietatis possit oriri, presens
scriptum sigilli noslri munimine fecimus roborari. Acta sunt hec bis presentibus:
Burchardo preposito de Verchen, . . preposito de Juenach, Ludolfo Dusero,
Vlrico marscalco, Alexandro, Widekindo, Ribone et aliis- Datum Dimin^ anno
gracie M** CC° LX**, pontificatus nostri anno Vr, per manum Hinrici de Kalowe.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Die Schrift ist eine ungewöhnlich grosse, fette
Miuui^kel: die Buchstaben sind ^/g Zoll hoch. An einer Schnur aus rother und weisser Seide hängt das
bereits zur Urkunde vom 23. Juni 1257 (Nr. 799) beschriebene neuere Siegel des Bischofs; Umschrift:
I ....HRRV, ^ ....aopvs.
Eine zweite Ausfertigung dieser Urkunde in einer kleinen, Uüchtigen Minuskel hat einige unbedeutende
orthographische Abweichungen und trägt ein Siegelhand aus grün -seidenen Fäden ohne Spur eines Siegels.
— Vgl. Nr. 861.
1260. März 10. Dirschau. 863.
Sambar, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Neu-Doheran (Sambw^)
zu der früher geschenkten Mühle von Spangau die daneben gelegenen GUier
DobJcau und beschreibt die Grenzen derselben.
In nomine domini. Amen. Cum prouide sil invenlum, ut ea, que rite
tguYrlur^ ard posterorum noticiara ülterarum ac testium Hdelium testimonio trans-
mittantur: nos igitur Samborius dei gracia Pomeranie dux notum facimus universis
presentes visuris, quod ad honorem dei et bealissime virginis matris eins mona-
rterio noslro novello dicto Novum Doberan, assumpto de monasterio Dolieran,
bona noshra dicta Dobkow i« territorio Dirsoviensi.j sita iiixta moiendinum Span-
^oviam dictum, quod eciam diclo monasterio nuperrime contuümus, ut ipsum
moiendinum melius ac quiecius teuere possint et. cum necesse fuerit, reparare.
— — — — — Huius rei testes sunt: Abraham sacerdos, capellanus curie,
Johannes de WUtenbwch, — — — — , Actum et Batöm m Dersowe, anno
^ade M**CC*liX'', deeim« die mensis Maro*i, — — —
Digitized by
Google
SM tarn. t^t
Nach einer Tom Geb. Reg.-Rath Voigt mitgetheilteD Abschrift ?pio betiegeltea Original im Arehir
m Königsberg. — Hirsch, Script, rer. Prussic. I, p. 812, 813, berichtet nach den Annal. Polplin., dass
Sambor dem Kloster schon in einer vom 10. Juli 1258 datirten und vom Abte Konrad von Doberan
geschriebenen Urkunde die Mühle yon Spangau mit dem Fischfange auf der Mottlau bis zu den Grenzen
Ton Dobkau und Daroerau schenkte, jedoch sich und seiner Qenablia den freien Gebrauch der Mühle
▼orbehielt.
1260. März 29. Anagni. 864.
Pap»t Alexander IV. trägt dem' Bischof von Sckwerin auf, denjentgen0
tcdche die Burg zu Kofpenhagm zersfört haben, bei Strafe dee Bannes diß
Wiederherstellung anzubefehlen.
Gedruckt bei Thorkelin: Dipl. Arna.-Magn. I, p. 238.
1260. Mai 4. Rostock. 865.
Wilseth, Wittwe des Reinold Gerwer, bestimmt Rostocker Kirchen und Stif^
tungen Vermächtnisse.
Wilselh vidua Reinoldi Gherewer dedil S. Marie II marcas, S. Kalherine
II marcas, S. Petro II marcas, S. Nicolao II marcas^ S. Jacobo YIII solidos,
S. Spiritui VIII solldos, S. Johann! VIII solldos, ad hospilale VIII solldos, tali
medianle condilione, ut, si prefatam pecuniam pro necessitate corporis poterit
opUnere, sine Impellcione cuiusquam hoc fecil. Actum anno gracie M. CC.LX.,
in crastino inventionis sancte crucis.
Nach dem Rostocker Stadtb. A, Heft l, fol. 5.
1260. Rostock. 866.
Johann von Bützin verkauft einen Antheil an der Saline zu SiÜz an die
Frau Hoburg und behält sich das Näherrecht vor.
Johannes de Butzin resignavit domine Hoburgi quartam parlem saline in
Sulta taliler, ut, si domina Hoburgis quartam partem domus vendere volueri^
quod Johannes de Butzin sit vicinior emptioni, prout ab eo emit.
Nach dem Rostocker Stadtb. A, Heft 5, Li^e l, fol. 16.
Digitized by
Google
153 1260. fm
1260. Mai 6. Ratzeburg. 8C7.
Ulrich, Bischof von Raizdmrg, bestimmt den Zehnten von 2 Hufen in Bresan
zur Feier des Tages der heü. Margarethe.
V Iricus dei gracia Raceburgensis episcopus omnibus in perpetoum. Ab
Humana cicius labuntor memoria, que nee seriptis, nee testibus eternantor. No-
uerint igitur vnioersi presentis temporis et foturi, quod nos ob reuerenciam beate
Margarete virginis ecciesie Raceburgensi duonim mansorum deeimam in villa
Bresen, que ad n[o]s speetabat, contulirous perpetuo libere possidendam, vt ipsius
memoria tanto sollempnius et deuocius singuiis annis in nouem leclionibus per-
agatur. Et ut hec nostra collatio rata permaneat nee ab aliquo successorum
nostrorum ualeat immutari, presens scriptum in ipsius facti euidentiam sigillo
Dostro fecimus communiri. Datum Raceburg, anno gracie M^CCLX^, II. nonas
Maii, pontificatus nostri anno tertio.
Nach dem Original im Ratzeburger Stifts-Arcbir zu Neustreliz.
An demselben hängt das hier zuerst an einer echten Urkunde (vgl.
oben Nr. 846) Yorkommende Siegel des Bischofs Ulrich yon Ratze-
burg. Von der Umschrift liest man noch:
4i VLRiavs : i5ai : eR[n : RnaaevRieaarsis :
aaaL]a .- apa ^
Westphalen 11, p. 2084, und nach ihm Schröder. P. M. II, p. 2932,
geben die Urkunde unrichtig zum Jahre 1262; denn am 23. Aug.
1257 war Ulrich bereits Bischof (vgl. Nr. 803).
1260. Mai 20. Lübek. 808.
Ulrich, Bischof von Ratzeburg, und Johann, Bischof von Lübek, zeugen über
eine in ihrer Anwesenheit zu Oldesloe zwischen den Städten Lübek und Barw-
bürg gepflogene Verhandlung.
yj. et J. Raceburgensis et Lubicensis episcopi omnibus — — — — .
Datum Lubeke, anno domini M^'CC'LX^ in octaua ascensionis domini.
Abgedruckt im U.-B. der Stadt Lübek I, S. 230, nach dem Origpnal. An demselben hangen die
Siegel des Bischofs Ulrich (abgebildet zu unserer Nr. 867) und des Bischofs Johann, ziemlich erhalten. —
Gedruckt auch bei Lappenberg, Hamb. U.-B. I, S. 585.
Digitized by
Google
m i8da i»3
12^. Mai 26. Treptow. 8M.
Wariidav, Herzog von Pomimem, genehmigt den Verkauf des Dorfes Bork von
Seiten Gerberts, des Mümers von Gamm, an das Kloster Doheran, und ver^
leiht den EinwoJmem das Beckt der Darguner Klostergüter.
In nomine domini. Amen. Wartisslaus dei gracia dux Deminensis vni*
uersis Christi fidelibus presentis (emporis et futuri hoc epithafium legentibus
salutem in dei filio. Omnium habere noticiam sine memoriam non humanitati,
sed pocius secundum legitimas sanctfones attribuitur deitati. Jdeo, quia labilis est
hominum memoria, vtpote a primi parentis inobedientia viciata, et renim gestarum
recordatio celeri obliuione deletur, veneranda decreuit antiquitas, vt, que a pre-
sentibus rationabiliter ordinantur, futurorum noticiam non excedant, instrumentorum
appensionibus et testium subscriptionibus roborentur. Quapropter notum esse
volumus presens scriptum audientibus et legentibus, dilectum noslrum dominum
Conradum abbatem de Doberan a fideli nostro Gerberto videUcet monetario Ca-
minensi quandam villam, que Borch dicitur, quam a nobis in feodo tenuit, cum
Omnibus terminls et attinenciis suis, siiuis, pratis, pascuis, campis cultis et incultis,
stagnis, piscaturls ac aliis vtilitatum prouentibus et parte decime, quam ipsum a
nobis constat suis denariis comparasse, absque certo mansorum numero, pro
nonaginta marcis denariorum de nostro beneplacito et consensu [emisse]. Yolumus
itaque ob reuerentiam beate virginis et honorem, vt incole ville memorate eo iure
fruantur, quo fruitur claustrum et cenobium Dargunense. Cum hec agerentur,
hü testes asstiterunt: dominus Bemardus Mel, dominus Berloldus Thoringus, do-
minus Johannes Pens et alii quam plures. Vt autem hec nostra donatio perpetuo
maneat inconwlsa, presentem paginam sigilli nostri munimine roboramus. Datum
Trebetow, anno dominice incamationis M^'CC^LX^, YIL kalendas Junii, per manus
Johannis notarii.
Nach dem Diplomatar. Doberan., fol. CXIII. — Gedruckt bei Wcstphalen III, p. 1510.
1260. Juni 1. 870.
Budolf, Bischof von Schwerin, erwirbt von dem Kloster NeuMoster einen
Theü des Wariner Sees für den Zehnten aus Arendsee, und ^pewiOigt dem
Kloster die Erwerbung des halben Zehnten aus Kl. Warin von den Schweriner
Domherren.
Xvodolfüs dei gratia Zwerineosis episcopus omnibus Christi fidelibus hanc
litteram inspeeturis salutem in omnium saluatore. Ne ea, que geruntur in tem«
pore, per uicissitudiiies temporum succedentium ualeant aboleri, scripturarum sunt
■tklMktrglickft frkniM-l«ek IL 3Q
Digitized by
Google
1^ 136a 1891
i*eHiediis eternanda. Notum igilur esse uolumoft, qiiod^ cum dominus Adaai
prepositus Noui Claustri a uidua dommi Heinrici de Dybowe et suis filiis et
heredibus comparasset villam Paruam Warin ^ idem prepositus in hoc nobiscum
conuenit^ quod partem stagni eidem ville adiacentis et partem fluuii Tepenitz,
prout sua et nostra disterminatio extenditur^ nobis totaliter dimisit^ hoc tarnen
excepto, quod nullus episcopus Zwerinensis uel prepositus Noui Claustri füturus
in ipso fluuio aliquod molandinum preter molandina, que nunc exstructa sunt,
possit exstruere in vtriusque ecciesie preiudicium et grauamen, et nos eidem
ecclesie Noui Claustri in recompensationem stagni eiusdem dimisimus decimam in
Amesse perpetuo possidendam. Et quia medietas decime eiusdem parue ville
Warin ad prebendas canonicorum nostrornm Zwerinensium pertinebat, ipse pre-
positus cum eis conuenit in hunc modum, quod pro eadem medietate decime
prepositus, qui fuerit pro tempore, canonicis octo talenta siliginis et quatuor auene
sub certo pacto persoluere debeat annuatim et ad granarium in Viggle suis
ezpensis et laboribus exhibere. Ne autem haue ordinationem aliquis episcopus
«el canonicus aut prepositus succedens in posterum possit infringere, presentem
Ittleram sigillo nosiro et capituli nostri fecimus roborari. Testes hü sunt: Wer-
nerus prepositus, Nicolaus scolasticus, Thidericus cantor ecclesie Zwerinensift,
Heinricus canonicus in Buttissowe et alii quam plures. Acta sunt anno domini
WCC sexagesimo, kal. Junii.
Nach dem Original im Haupt-Archiy zu Schwerin. An leinenen Fäden hangen zwei Siegel:
1) an weissen Fäden das paraholisohe Siegel des Bisehofs Rudolf, abgebildet zu Nr. 746;
2) an blauen leinenen Fäden das grosse Siegel des Schweriner Dom-Capitels, abgebildet in Bd. I,
zu Nr. 609. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. II. S. 33.
(1260.) 871.
Adam, Propst, und Adelheid, Priorin des Klosters Neukloster, bestimmen die
Aufkünße aus dem Dorfe Kl. Worin, der ÄRifde daselbst, einer Hufe m
Bamboio und den Krügen zu AU-Bukow und Techentin zur Kleidung der
Nonnen ihres Klosters.
In nomine sancte et indiuidue trinltatis. Adam diuina miseratione prepo-
positus, Alheidis priorissa totusque conuentus in Campo Solls omnibus hanc
paginam visuris in omnium saluatore gaudium et salutem. Ab humana facilios
labitur memoria^ quod non scripti mvnimine perhennatur. Notum ergo facimus
vniuersis, quod nos de maturo consilio et libera uoluntale decreuimus^ quod
omnes prouentus et redditus^ qm in yiHa^ que LuttikenWarin diciter, et molen-^
dfno ibidem sito et de quodam manso in vUlatRambowe^ ac etiam de orogone
hl AMenBtokowe et orogone in Thegbentyn Inberi possunt, ad uestitum deminaimi
Digitized by
Google
«lebeot speciatiter et integraliter erogari, exoaptU; tameii quatuor mansis:) n4}MW
magiater ciuium posaide^ ^ ivdicio io dicta rilla^ quod domini prepoaiti adiipcaUlP
habebit in oommisao; et (}uicquid emolumoAti yel fructua abiiide proueneFÜ^ a4
veslitum seniabitur domiDarum. Predictos vero redditus coliiget iUe, qiiicimquf
px ordinatione domiDi prepogiti in domo pellificum statutus fuerit procurator. Ut
autem hoc factum nostriim tarn rationabiliter coDceptum firmitatis robur obtin^at
in perpetuum^ presentem paginam exinde confectam sigillonim nostrorum appen-
sione duximus roborandam.
Nach dem Original im Haupt -Arohir eu Sohweriiu An Peigamentstreifen hangen 2. Siegel:
1) das Siegel des Präpositns Adam, wie es in Bd. I, zu Nr. 545« beschrieben ist;
2) das Siegel des Conrents ron Sonnenkamp, wie es Bd. I, Nr. 387 abg^ebildet ist.
Die Urkunde mag ungeföhr im J. 1260 avsgestellt sein; Adam war 1235 — 1271 Präpositus, und
Priorinnen waren: 1231 Mechthild und 1243 — 1253 Walbnrg, und noch 1272— 1289 Adelheid.
Die angegebene Zeit der Ausstellung der Urkunde wird noch mehr dadurch gesichert, dass nach der Ur-
kunde vom 1. Jun. 1260 (Nr. 870) das Kloster das Dorf Kl. Warin ungefähr um diese Zeit ron den Erben
des Heinrich yon Djbow erworben hatte. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. If, S. 82.
1260. Wismar. 878.
Johann, Fürst von Meldenburg, und dessen Sohn Hemrich erthetlen den lAi^
bekem völUge ZoUßreihett, sowohl zu Wismar, als sonst in ihren Landen.
In nomine sancie et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Magnipolensis et Heinricus filius suus eadem gracia dominus Magnipolensis om-
nibus hoc scriptum visuris vel audituris salutem in domino sempiternam. Qu^
aguntur in tempore, ne simul labantur cum tempore, solent scripturarum indiciis
et memorie testium commendarl. Ergo notum esse volumus tam presentibus,
quam futuris, quod nos de commoni consensu nostro deliberauimus, quod nostros
ideles amicos ciues Lvbycenses ob fauorem et düectionem nostra special! gratia
per omnem terram nostram libertamus, vt a nobis et a nostris successoribus in
ciuitate nostra Wismaria et per omnes districtus nostros et iurisdiciones, tam per
portus aquarum, quam per uiarum ingressum venientes ac recedentes sint ab
omni onere et exactione thelonei perpetois temporibus supportati. Quoniam ipsos
diligentes eorumque intendentes honori et profectui, yohiffliis precipientes, vt hee
Ubertas et gracia rationabiliter ipsis a nobis collata per omnem nostram dieionem
eisdem tum a nobis, tvm a nostris heredibus^* nunc et in euum laudabiliter oon«
seruetur, nulli etiam homimim ipsam gratiam ynqoam nrinuere liceat uel tuiiwre»
Igitur ne in postenin a nostris suceessoribus mala anggestioae immisceatur am^
big«itatis scrupulus, presentem litteram aigiUorum nostronim munimine roborata«
ipais oiuibus Uibioensibus in testimoniiva cAemilatis contulimus et 'm sigauni.
VmIw huiua footi s«nt: Ladolfus d«pifer noster, Tbeoderioiis Clawe et Amobhia
20*
Digitized by
Google
IM 12M. 873
fraler raus, AlHericos de Barnecowe, Benedictiis de Rodembeke, Gerhardiui
Metaeke et Hartwicus fraler saus, Otto de Reuetio, Otto de Swinga, Heinricus
Gezeviz et alii quam plures prooidi et houesti. Datum in Wismaria, anno domini
M'CCTLXV
Nach dem U.-B. der Stadt Lflbek I, S. 232, aui
dem Origioal auf der Trese so Lflbek. Angebäagt
sind die yoUst&Ddig erhalteoeo Siegel:
1) des Fürsten Johann L von Meklenburg zweites,
rundes Siegel, abgebildet £ur Urkunde yom 11. Sepl
1248, Bd. I, Nr. 609;
2) des Fürsten Heinrieh L (später des Pilgers) von
Meklenburg hieneben abgebildetes, bekanntes sohild-
formiges Siegel mit der Umschrift:
4i SieiLLVM . DOODINI . haillRlOI .
MneaopoLansis
Dieses Siegel, welches mit Sicherheit hier cum ersten
Male vorkommt, ist dasselbe, welches auch des Pilgers
Sohn Heinrich H. (der LOwe) während seiner Regierungs-
zeit weiterführte. — Gedruckt bei Ungnade, S. 750.
Von einer alten niedersächsisehen Uebersetzung
findet sich eine beglaubigte Abschrift in £. A. RudloiTi
handsehriftL Diplomatarium.
(1260.) Juni 24. Wismar. 873.
WtUkiire der Abgesandten mehrerer Städte, die Lubisches Reckt gdjrtmchen.
Ad audienciam uestram peruenire cupimus de arbitrio, quod discrecio
proborum uirorum cum deliberacione prouida statuit in subsidiuro omnium mer--
catorum^ qui iure Lubicensi gaudent et reguntur. Primum est, quod queltbet
cfuitas defendet mare a piratis et aliis malefactoribus pro possibilitate sua, ita
quod negociatores maris iibere possint mercacionem suam exercere. Jtem si
aliquis propter excessum suum ab una ciuitate expulsus fuerit, in nuUam istarum
recipietur. Jtem si aliquis burgensis captus fuerit, nuUis bonis debet redimi, sed
mittetur ei cingulus suus et cultellus. Jtem quod nullus mercator debet alium
emere, si captus est, uel ab aliquo accipere pro debitis suis. § Si fecerit,
perdet mansionem suam in illa ciuitate et in omnibus, in quibus est ius Lubicense. §
Jtem si aliquis pro latrocinio et spolio in una ciuitate fuerit proscriptus, in
Omnibus erit proscriptus. Jtem si aliquis dominus obsederit unam ciuitatem, nulla
ciuitas accommodabit ei quicquam in detrimentum alterius, excepto domino suo.
Jtem si gwerra fuerit in terra, nulla ciuitas dampnifieabit propter hoc corpore
Digitized by
Google
6)8 rsm 157
seil rebns aliquem borgendem de icrtis ciuitatibus^ sed eum sineeriter promou^t.
Jtem si aliquis duxerit oxorem in aliqua istarom ciuitatum, et prima uxor super-^
uenerit et postdauerit eom et possit hoc probare per testes ydoneos, quod sM
legitimus eius, decoUabitur. Jtem si aliquis burgensis copulauerit filiam suam uel
neptem uiro aliquo (!), et alius dixerit eam esse legilimam suam, et hoc per testes
ydoneos probare non possit, decoUabitur. Jstud arbitrium stabit per annum unum,
et quicquid postea facere decreuerint, ciuitas ciuitati per litteras suas intimabit
Datum in die Johannis baptiste, Wissemarie.
Nach dem Original im Arohir der Stadt Lübek, welches in einer kleinen, scharfen Minuskel, nach
den Zügen zu, schliessen in der Mitte oder der zweiten Hälfte des 13. Jahrhunderts, geschrieben ist.
Der Satz zwischen den beiden §-Zeichen, Yon „Si fecerit, perdet mansionem** bis „in quibus est ins Lubi-
' cense** ist mit Anführungszeichen am Ende dicht hinter dem Schluttwörte „Wiss^narie** naohgetragea
An einem aus der Charte geschnittenen Pergamentstreifen hängt das, jetzt zerbrochene, Siegel der Stadt
Wismar, wie es oben zu Nr. 847 abgebildet ist; 1862 waren noch der Schild mit dem Stierkopfe und
der Yordertheil des SchifTes, und die Buchstaben:
S AR
Yortianden. Die ungefärbte Wachsplatte ist sehr dünne, gleich anderen Wismarschen Siegeln aus den
Jahren 1256—1286. Die Angabe Ton Sartorius zu seinem (mit dem unsrigen übereinstimmenden) Ab-
drucke der Urkunde, Bd. II, S. 120, dass die Willküre in dem Lübtschen Archire (aus der Weddelade)
„auf Pergament ohne Siegel oder andere Beglaubigung Torhanden sei**, stimmt nicht zu dem für unser
Urkundenbuch vom Archiyrath Dr. Lisch und yom Dr. CruU yerglichenen Exemplare.
Sartorius a. a. 0. stellt die yorstehende Willküre zwischen 1281 und 1282 und weist sie diesem
oder dem yorhergehenden Jahrzehnt zu, ^noch beyor die Verbindungen unter den grösseren wendischeü
Städten förmlich beliebt und förmlich aufgeschrieben worden waren**, während Lappenberg (ebendaselbst
S. 730) annimmt, dass die darin niedergelegten Beschlüsse kurz yor 1227 fallen. Da die Urkunde zu
Wismar unter dem Siegel dieser Stadt ausgestellt ist, so ist es sicher, dass dieselbe an der Aufrichtung
der Willküre Theil genommen hat, und kein Zweifel, däss auch Bathssendeboten (probi yiri) der übrigen
wendischen Städte mitgewirkt haben. Unter den gefassten Besdilfitsen betrifft einer die Abweisung der
Proscribirten und Verwiesenen, worüber Lübek erst 1241 mit Hamburg einen eigenen Vertrag abschloss
(U.-B. der Stadt Lübek I, S. 96); es ist aber nicht wahrscheinlich, dass ein solcher mit den jüngeren,
noch in der Entwicklung begrifTenen Städten an der Ostsee früher zu Stande gekommen sein sollte, alt
mit jener für Lübek so wichtigen Stadt Nicht minder spricht für die Ausstellung unserer Urkunde nach
dem Jahre 1240, dass die in derselben yorfindliche Verschärfung der Strafe für Bigamie ziemlich sicher
nach diesem Jahre Platz gegriffen hat (ygl. Hach, das alte Lüb. Recht pp. 46, 78, 92), die Emendation
aber wohl nicht aus der Zusammenkunft der nprobi yiri**, sondern yielmehr aus dem Lttbischen Baths*
stuhle heryorgegangen sein wird. Man wird aber das Alter unserer Urkunde noch weiter herabsetzen
müssen, indem die Stadt Elbing zwischen 1246 und 1250 in Lübek unter andern wegen der Strafe für
Bigamie anfragte (U.-B. der Stadt Lübek I, S. 151), offenbar weil die yeränderte Strafbestimmung nur
erst yerlautbart und noch nicht im ganzen Gebiete des Lfl bisdien Rechtes in Anwendung gekommen war,
so dass die in unserer Urkunde niedergelegte Willküre eben aus dem Grunde etwa gemacht wäre, um
der Emendation allgemeine Bekanntschaft zu geben. Berücksichtigt man weiter, dass alle Vereinbarungen
zwischen den Städten Anfangs naturgemäss immer nur die Erledigung einer Sache sum Zweck hatten,
in unserer Urkunde aber die Beschlüsse über eine Reihe yon wichtigen Punkten niedergelegt sind, so darf
man dieselbe erst nach 1259 datiren, da Lübek, Rostock und Wismar noch eine besondere Uebereinkunft
zur Vertilgung der Seeräuber trafen (s. Nr. 847). Endlich kOnnen wir die Entstehung der Urkunde,
welche nach dem allgemeinen Charakter der Schrift in diese Zeit gehOrt, aneh aus einem äusseren Grunde
ins Jahr 1260 oder die nächstfolgenden Jahre letzen. Sie ist nämlich yon der Hand, welche wir (Bd. I»
Vorrede S. XLIX) dem Wismarschen Notarius Johannes zugeschrieben haben, und darnach muss sie in
die Jahre 1260 — 1272 fallen. Muthmassen läftst sich ferner, dass sie eher der ersten als der zweiten
HftHte dieses ZeitHiunMt angehört, und zwar auf Grund der „Willküre der wendischen Städte**, die wit
Digitized by
Google
IM
M, ^ 4^ mm 4>f imttifft$\mm mi fL Z$ 9m4 4»
IM« 1244, «»4 v«AmM«Mb m^ m 4$m Hkn 1241 «hI 12«2.
md §MfUm %m 4^inmu%/gm /iiiMiairlilii
(1260.) Juli 23. (GreifewaUL)^ ffn^^ iu^llf^U 874.
/>^ ÜaämUßmer wm Greif $waid eMänn mek gegm die Baämwmer von
Lübek wful Wimnaar heratf in der Angdegemhtit der vem EoetoA mlfanimi
Jtürger ^mf djer Tagefahrt in Neu-Bukaw zu ereAemau
Diimini« fifOttidii et eoinaltif coorafibos ciaiMiuii Lobeke et Wismarie
€0miik§ GrtfM«froldi;iiiei booorb et ieniilii^ quantum possimL Sciat restn com-
tMüdubillM prouidetili«, qood pro caoM eiaiaBi amotoram de Rozslock termiMeda
lli oetava \utuUi Marie Magdalene in nooo opido Bukow uobis libenter uenire
voiumua in occuraura^ volenlea pro eis et commiini iii5titia libenter facere omnia,
que poMumui bona Hde. Datom die craatino beate Marie Magdalene.
NmIi il«m V, * B. 60f HUdi Lübek U ^* 204, au« dem auf der Tre«e zu Läbek befindlicheo OriginaL
J)M« au/g«drttr.ki g«w<?»irfi« fiitg<rl 't$i faat gäozlicb »bgeftpruogen. — Da« Jabr der Ausstellung ist ange-
WJM« «üfuat aus dorn tkhrvlhpn nicht toit 8ieb*rbcit berrorgebt, auf welcbeo Vorfall es sieb bezieht Die
Lühtik9f U4rfaiisgob#f rcrrmufh^n, es gebdre ios Jahr 1265, und glauben, es bandele ron der «Angelegeor
tk#ii 4«f weggufiibrlno liost4>eker Bflrger/ Danals aber waren Labek und Rostock noch im Kriege mit
ellMiDder, besonders wegen der däniseben ilAndel; wir baben auch keinen Beweis, dass Lübek in jenem
Jabm mit WiNrnar und Orelfswald schon zusammengestanden hätte, und sollen die Greifswalder etwa
Kifsieoker Barger ,, weggefahrt**, oder etwa ron Seeräubern weggefahrte in ihre Stadt eingelassen haben,
«0 fällt dae Mebreiben ohne Zweifel nach dem Schutzbündniss der Städte rom 6. Sept. 1259 (Nr. 847).
IJeberliaupt treten Wismar und Ldbck hier in solcher Gemeinschaft auf, wie wir sie 1255 noch gar nicht
lie/eugt finden. Wir m/lcbten dies hchreibon des Greifswalder Ratbes daher, wie man auch die Worte
Mflue« amoti de Uofstoek'' deuten mag, nicht ror 1260 setzen.
1260. Auff. IB. Schwerin. 87S.
Owu^lin$ Qmf vofii Schwerin, stißet einen Vergleich zwischen dem Dom-
Oqntd von Schtoerin und Hehnbert von Wustrow über 3 Mk. Homogen aus
Natdilz (bvi Lüchow).
(iunoclInuH, (Jrair tu Schwerin, bezeuget, das Helenbertus von Wozstrowe
dar Kirohen au Zuerin ierlioha zu geben schuldig sey 3 Mk. auaa dem dorffe
Digitized by
Google
m% l^MO. 159
Siaolitz, welche hebmig seine, des Grafen, Yorfaren von ihren eii>gutern vmb
Frawen Odse, Greninnen zu Schwerin, Seligkeit willen wilKg^ich g^eben. Ynd
weil gedachter ritter solche pension etliche Jare nicht aussgegeben, ist er dar->-
mnb von den Thumbhem belanget vnd die Sach dergestalt verglichen, dass
erwenter ritter zwischen Weinachten vnd der h. drey Königen tage die drey
marck Salzwedelscher muntze dem Pfarhern zu.S. Ciriacss in Lüneburg ierlichs
geben soll. Oder wo er darin seumig sein wirt, soll das dorff Naulitz der
Kirchen zu Zwerin heimfallen. Acta snnt haec in capitulo Zwerinensi. Anno
domini 1260., idus Augusti.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 29 ^ — Wegen Naulitz vgl. Bd. I, Nr. 151: «Naulitz iuxta Lugowe.**
1260. Sept 26. 876.
Johann, Fürst von MeJdenburg, und sein Sohn Hemrich bestatten der Stadt
Wismar den Eäringszug, welchen sie von Heinrich von Dortmund und Friedrich
von Niendorf erkauft hat.
in nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Magnopolensis et dominus Hinricus suus filius vniuersis Cristi fidelibus, ad quos
presens scriptum peruenerit, in perpetuum. Gesta hominum plerumque scrupulus
aboleret obliuionis, nisi litterarum testimonio perhennem caperent firmitatem.
Notum igitur esse volumus tam presentibus, quam futuris, quod, cum consules et
burgenses nostri de Wismaria emerunt uecturam aringe wlgariter appellatam,
medietatem scilicet a Hinrico de Tremonia pro octogynta marchis et alteram
nedietatem a Frederico de Nigendorp pro nonaginta marcis denariorum, nostra
voluntas et heredum nostrorum accessit pariter et consensus; et plenius informati,
«pianta ciuitati posset exinde prouenire comodilas, iam dictam uecturam ciuitati
Bostre contulimus iure pleno et summa libertate peipetuo possidendam. Ne igitur
talis nostra collacio per inuidiam aut ignoranciam in posterum disturbetur, pre-
sentem paginam inde scribi fecimus sigillorum nostrorum munimine roboratam.
Huius rei testes sunt: Ludolfus Hardenacke, Bemardus de Walie, Aluericus de
Bamekowe, Benedicuis, Thidericus et Amoldus Klawe, Euerhardus de Kalsowe,
Otto de Suinga, Johannes et Fredericus Molteke, Otto de ReueUo, Jezeuitze,
Gonradus et Albertus Dotenberch, Gotfridus de Plote, Hermannus de Modeirtyii^
Vredebem Huskummer, Hennannus de Rodenbeke, Olricus de Bluchere, milites*;
insuper consules ciuitatis nostre: Bernardus Boz, Hinricus Sceuersten, Johannes
Felix, Cristianus Uoghel, Thidemannus Jutte filius, Alkillus, Thidericus de Garde-
laghe, Hinricus de Warendorp, Wemerus de Monte Speculi, Hinricus frateir
(Nrici, Godeke de Gnewesmalen, Wilbrandus, et aüi eines: Hildeboldus^ Antho-
«kB Gndkur, Timme de Demechowe, Rieoifus, Bruno de Warendoip, Radolfui
Digitized by
Google
Friso, Hinricus Niger, Vlrious et Wernenis fratres, Lamberkis de Zwerin, Goo-r
ndus Hansterd, Predericuir de Niygendorp, Hildebrant de Peie, Dithmanis de
Bukowe, Arnoldos de Tremonia, et alii quam plures clerici et laici. Acta aunl
hec aDDO domini M^'CCr'LX'', aexto kalendas Octobris. Datum in Wismaria, per
manus Hinrici plebani in Gnewesmolen.
Nach der Abaobrih im Wism. PriTilegieo buche« mit dem Rubrum: ^De Tectura allecum aringe dioCa.*^
£ioe Hand des 15« Jahrhnndeitt hat am Raode bemerkt ^De heringtoge in Goluisse.** — Gedruckt
in Senckenbergs Seleota jurii et hittoriarum II« p. 467.
1260. Sept 26. 877.
Johann, Ftlrst van Meldenburg, und sein Sohn Hemrich bestätigen der Stadt
Wismar das zu WetchbUdrecht erkauße Dorf Vinekendorf und verkaufen der-
selben ihre Oerechbigkeä daran.
in nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Johannes « dei gracia
dominus Magnopolensis et dominus Hinricus fiüus suus omnibus, [tam] presen-
tibus<^ quam futuris, quos presens scriptum videre contigerit, in perpetuum. Ne
gestarum rerum memoria processu temporis possit euanescere, discretorum virorum
prudencia solet eas per litteras etemare. Noueril igitur venerabilis etas pre-
sencium et reuerenda successio futurorum, quod consules et vniuersitas burgen-
sium nostrorum de Wismaria villam dictam Yinekendorp cum agris, pratis et
pascuis adiacentibus et cum omnibus illis terminis, sicut actenus distincta fuit et
iacuit limitata, emerunt pro sexcentis marcis et quinquaginta marcis denariorum
ab omnibus hiis, qui aliquid proprietatis habuerant in eadem, et nos vna cum
heredibus nostris huiusmodi ratam tenuimus empcionem. Vi autem in lioc mercatu
burgensibus nostris assurgeret fauor noster, proprietatem , libertatem et omnem
temporalem vtilitatem a prefate ville possessoribus in manus nostras übere resi-
gnatam et quicquid in ea iuris habuimus, vendidimus eis pro ducentis marcis
denariorum et contulimus ciuitati nostre iure ciuili perpetualiter optinendum. Ne
ergo huic liltere aliqua possit a nostris successoribus calumpnia obiectari^ nos
conscribi iussimus et in munimentum perpetuum sigillorum nostrorum robore con-
ürmamus. Testes autem si|n^ bii: Ludolfus Hardenacke, Bemardus de Walie^^
Aluericus de Bamekowe, Benedicuis, Thidericus et Amoldus Klawe, Euerhardus
de Kalsowe, Otto de Swinga, Johannes et Fredericus Melteke, Otto de Reuetlo,
Conradus et Albertus Dotenberch, Hinricus Geseuitz, Godfridus de Flöte, Yrede-
bern Huscummer, Hermannus de Rodenbeke, Olricus de Blvchere, milites nöstri;
insuper consules ciuitatis nostre: Bemardus Bodz, Hinricus Sceuersten, Jobannes
Felix, Cristianus Uoghel, Thidemannos Jvtte filius, Alkillus, Thidericus de Garden
laghe, Hinricus de Warendorp, Wemerus de Monte Speculi, Hinricus frater Olrici,
Digitized by
Google
Godeko de Gnewäsmelen, Willbrandus, et'alii ciues: Hildeboldus, Anthonius
Gudiar^ Tinimo de Demechowe, Ricolfus, Bruno de Warendorp, RadoHus Priso,
Hinricns Niger ^ (Hricus et WerBems fratres, Lambertus de Zwerin^ Conradus
Hansterd, Fredericus de Nigendorp^ et alii quam plures clerici et layci. Acta sunt
hec anno domini A^'CC''LX^ Datum per manus H!nrici\ VF kalendas Oetobris.
Nach der Abschrift im Wism. Pririlegienbuche, mit dem Bubrom: „De empeione Tille dicte Vioeken-
* dorppe.** Vioekendorf muss an der nördlichen Seite des Hafens gelegen haben, welcher Theil tles Stadt>
feldes jetzt Haff-Feld heisst — Oedmclt bei Schröder, P.1I.I, S. 1027; Klflyer, Besohr. (2. Ausg.), TkH,
S. 657; Franck, A. n. K M. IV, S. 231. — Diese Abdraoke haben sftmmtlich „Umekendorp** statt
^Uinekendorp**, was ohne Zweifel daher riUirt, dass M. Schröder nicht das PriTilegienbüch, sondern eine
neuere Abschrift benutzt hat; VlDekendorp ist aber roUkommen sicher.
1260. Rostock. 878.
Der Roth zu Rostock leistet eine Abschloffszahbmg von 40 Mk. auf die Icm^
deskerrltche Bede.
Consules dederunt domino terre de petitione Michahelis XL marcas, quaa
dederunt Ecberto de Lippe et Johanni Soltwedel^ et redemerunt pignus domini
terre cum eis a domino Johanne de Ratenow. Una marca superfuit, quam
recepit dapifer et dedit scriptori suo ad emendum butyrum et caseos.
Nach dem Rostocker Stadtb. A, Heft I, foL 6.
1260. Oct 1. 87»*
Adam, Propst von Neukloster, ilherwetset seinem Gonvente die Dürfer Pravst^
hagen und WoMenhagen zum Besten des Siechenhauses des Klosters.
Dei gratia Adam prepositus Noui Claustri omnibus Christi fidelibus saiutem
in omnium saiuatore. Ne ea, que geruntur in tempore, per vlcissitudines tem--
porum succedentium valeant aboieri, scripturarum sunt remediis etemanda. Notum
igitnr esse rolumus vniuersis hanc litteram inspecturis, quod nos ob reuerentiam
dei sueque dilectissime matris et propter spem remun^atienis eteme, ad officium
infirmerie (!) ad recreandas infirmantium et debilium sanitates conuentui nostro duas
villas scilicet Prouestes Hagen * et Woldenhagen ' cnm omnibus attiaentiis vti libere
assignauimus, vt quemcumque Toluerint, in predictis villis sibi eh'gant prouisorem.
Concedimus eliam, vt de duabus domicellis secularibus, quas nostris procuramus
expensis, quolibet anno ooto marcas ad supplementum assumanU Ne autem ordi^
nationem hanc aliquis prepositus succedens in posterum possit infring^re, prä-
sentem litteram Conscriptam sigilli nostri manimine fecimus roborari. Acta sunt
hec anno domini WCC sexagesimo, kal Oetobris.
BtklMkvrgtsckci Ürkuiei-Bick II. 21
Digitized by
Google
Nach dem Original hb Havpi-Arehir t.h SehweriD. An einer Sehanr Ton weiften leinenen Fide«
hängt des Präpositus Adam Siegel, wie es znr Urkunde Bd. I, Nr. 484 beschrieben ist; er, fährte also
2Wei Siegel, da das znr Urkunde Nr« 545 und den folgenden Urkunden beschriebene ein anderes istw
— In den Namen der beiden DOrler ist der Buchstabe des rweiten Wortes — Hagen mit einem Unzial»
Anfangsbuchstaben geschrieben. — Gedrujdkt bei Lisch, MekL Urk. II» & 35.
(Um 1260.) 880.
Ludwig, König von Frankreich, schenkt dem Dame zu Schwerin durch den
Bischof Budol/ einen angeblichen Dom aus der Domerüerane Christi.
Eine Urkunde über diese Schenkung ist nicht erhalten, doch fand Hederich eine solche im Registrum
ecdes. Suerin. auf fol. 129% und macht daraus in seinem Index zwei Angaben:
1) „Ludouicus rex Franciae confert ecclesiae Suerinensi per Rudolfum episcopum spinam sanctae
„coronae domini.**
2) „Rudolpbus I. spinam sacrosanctae ooronae Christi accipit a Ludouico Francorum rege.**
Die Urkunde scheint undatirt gewesen zu sein. Denn Hederieh erzählt im Chron. Suerin. bei West>
phalen lU, p. 1652:
„A. 1260. vel circa illudtempus Ludovicus, rex Galliae, ecclesiae STorinensi per Rudolphum«
„VI. episcopum STerinensem, spinam quandam coronae Christi aotea innexam ad singularem
„cnltum transmittit.**
In der „Bischdf fliehen Historie** bei Gerdes, 3. Sanuni, S. 419, beriohtet Hederich Tom Binchofe Rudolf i
«Stirbt, laut der GrabschriiFt, Ao. 1262. den lOten Decemb. (s. unten 1262, Not. 18), nichi
«lange hernach da er in Fraoekreich zu Pariss gewesen, und durch ihn Kdnig Ludwig der
«Kirchen zu Schwerin, ein Dom Ton des Herrn Christi Cron, zu einer sonderlichen Verehrung,
«und Vermehrung ihres Heiligthums, übergesohioket hatte.**
(Um 1260.) 881.
Qunzelin, Graf von Schwerin, bestätigt die Verpfändung eines Hauses zu
Wessenstedt (im harniov. Amte Ebslorf) und mehrerer Bebungen aus demselben
durch die Bitter Otto und Eckhard von Boizenburg an das Kloster Ebstorf.
Omnibus presens scriptum uisuris Gunzelinus dei gratis comes Zwerinensi^
Mlutem. Cum ea, que diuersis contingit gerl temporibus^ propter breueni
bominum uitam in obliuionem cicius elabantur, necesse est eadem scripture^
teslimonio roborari. Jgitur cum Otto et Ekkehardus filius suus milites dicH
de Boyceneborch necessitatem haberent in cuiusdam pecunie quantitate, domum
Wesentstede, quatuor quadraptes siliginis et totidem auene et porcum unum octa
solides ualentem annis singulis exsoluentem, honorabili uiro Johann! preposita
«oonasterii in Ebbe[kestorpe] ^ ad manus eiusdem monasterii pro LX marcis puri
argenti titulo pignoris, quod weddescat uulgariter dicilur, obligaranL Nos autem,
quia prefati milites predictam domum tenent in feodo de manu nostra, pr»
düeetione prenominati preposili et uirginum in ipso monaslerio Ebbekesthorp deo
seruientium eandem Impignorationem per omnia ralam et fkoMä habentes et
Digitized by
Google
881& 1S60. iltS
aoBseMom noslnim 1ldllibentes^, presens scriptum exinde confectam sigilli nostrf
impressione doximus roborandum, et tali impignorationi prestamus et, si necesse
ftierit, prestabimus warandiam. Testes uero sunt hii: Wernerus dictus de Me-
dinge, Otto dictus Magnus, milites; Johannes Stedingus, Leo, sacerdoles, capellani
ad sanctum Cyriacum, magister Meinardus rector scolaruui in Luneborh, Gerbertus,
Bertoldus institor, Jordanus monelarius, eines Luneborgenses. .
Nach dem Original unter den Urkunden des Klostert Ebstorf. Das Siegel fehlt an dem angehängtes
Pergamentstreifen. — 'Im Originale steht: tMe.
(Um 1260.) 882.
Die Vorsteher des zur Samifnbmg von Qdd fair einen SaracmenMg bestimmten
Blockes zu Wismaar legen Becknung ab.
Quondam papa Honorius per priuilegia sua indicauit expresse per omnes
fines Alamannie, quod in qualibet ecclesia cum quadam tabula speciali deberet
rogari et rogatum seruari in trunco, quod, si necessitas ingrueret Jerosolimis ex
parte Sarracenorum, (quod) pretactam pecuniam destinarent, ubi deberent, et hoc
cum consiUo sacerdotis et consulum. Jlli, qui sunt dispositores huius pecuni[e],
consulibus prestiterunt in uniuerso YII marcas denariorum. Jtem prestiterunt
beate Marie IUI'"' marcas denariorum, quas suscepit dominus Lambertus de Zuerin.
Jtem ad opus beate Marie prestiterunt Ilk fertonem satino minus. Jtem beate
Marie dimidiam marcam examinati argenti lotone minus, quod recepit Teodericus
ffliui Gutte et Teodericus de Brunesuuic.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 23. — Gedruckt in Burroeisters Gesch. der Schulen in Wismar, S. 25.
(Um 1260. Wismar.) 883.
Frau Mechiküd zu Wismar gibt ihrem Sohne Berthold eine Worth an der
Faulen Grube daselbst.
Meytildis dedit filio suo Bertoldo aream, que aput fossam aduocati iacet|
quod notum est consulibus.
Nach einer Inscription des Wism. Stadtb. A, p. 56.
(1260—1261.) 884.
Das Kloster zu Behna verleiht der Gräfin Audacia von Schwerin und den
Ihrigen die Brüderschaft.
iNobili roatrone et dilecte domine sue A. comitisse sraiori de Zverin G.
dei gratia prepositus, priorissa totumque capikilum ancillarum Christi in Rene
21 •
^
Digitized by
Google
H4 1260. 86»
ontiones in domino perpetuas, assiduas et deuotas. Benignitalis vestre circa nos
beniuolenliam deo gratam et nobis expertam multociens homiliter amplectentes, in
nostram uos et vestros, uiuos et defunetos, fraternitatem suscipimus, orationuin
nostrarum et omnium spiritualium laborum nunc et semper uos participes facienles.
Sane quia coram deo de uobis ualde presumimus, vestris etiam nos orationibus
commendamus^ orantes pariter et optantes, quatinus hoc mutuum caritatis et nobIs
et vobis eternam proficiat ad salutem. Et hoc, sicut vestra dilectio fieri postu-
lauit^ sub sigillo ecclesie presentibus protestamvr.
Nach dem Original im Haupt -ArchiT zu Schwerin. An einem Per-
gamentstreifen hängt das parabolische Rehnaer Klostersiegel, dessen neben-
stehende Abbildung wir einem Geschenke des Archivraths Pastor Masch
zu Demern yerdanken. Im Siegel sind zwei Baldachine: links sitzt die
Jungfrau Maria mit dem Christkinde auf dem linken Schoosse und einem
Lilienstengel in der rechten Hand, rechts steht die h. filisabeth; Um-
schrift :
S' : SQa . MHRI« : VIR(3iniS [17: Bäj haLIZÄBaih :
1 . Rana :
Der Propst C(onrad) erscheint in den Urkunden des Klosters Rehna
1260 — 1261; vgl. Jahrb. XX, & 346. — Gedruckt in Jahrb. XX VII,
a 159.
(1260-1272.) 885.
Werner Heinrichs Bruder, Bathmann zu Wismar, thut seinem Sohne Johann
Erhsdiichtung von der Mutter wegen.
Jbigo Wernerus frater Henrici dedi Johann! filio meo hereditatem matris
sue^ que ipsum contingebat: in dimidio manso et quadrante^ qui situs est Damen-
husen, YIII. partem; in domo, que sita est in angulo iuxta penesticos, de quarta
parte VlIL partem. Jn domo, in qua sum residens, resignaui ei YIII. partem;
in domo, in qua mansit uidua, VIII. partem; in monte Golberge de domo, que
ibi Sita est, VIII. partem. Ego et frater mens Henricus ortum cum humulo apud
sanctum Georgium [habemus]; de medietate resignaui filio meo VIII. partem.
Acta sunt hec in presencia consulum nouorum et antiquorum. Jdem Wernerus
contulit filio suo Johanni VIII. partem omnium mercimoniorum suorum.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 25. — Der oben genannte mons Golberg wird nur noch einmal ge-
nannt, und zwar 1272 — 1273: „Johannes Vartberg molendinarius emit erga uxorem Friderici de mo-
lendino et pueros eomm domum et curiam retro Goltberge (!). Hoc notum est consulibus. Wism.
.Stadtb. B, p. 5. Die Localit&t war nicht zu ermitteln.
Digitized by
Google
1860. t65
(1260—1272.) 88«.
Joharm von Helegena zu Wismar gibt seinen Sohn Heümch in das Haus
zum H. Geist daselbst.
Jbigo Johannes de Helegena^ Habens fraternitatem in domo sancti Spiritus,
concessi mutuo eidem domui X marcas denariorum, ut ibidem ßlius meus Hen-
ricus sustentacionem habeat et uestitum, sub tali tarnen condicione: si puer domum
exire uoluerit, prefata pecunia ei et fratribus suis restituatur. Et ut istud ratum
permaneat, de consensu nouorum consulum et antiquorum et in eorum presencia
in libro ciuitatis feci consignari.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 25.
(1260—1269.) 887.
Heinrich Scheversten, Wismarscher RaÜmiann, häuft eine halbe Hufe auf dem
Dammhuser Felde.
Xlenricus Sceuersten emit dimidium mansum in campo Damenhusen a
Johanne ßlio Elerl dicto de eadem uilla iure ciuili perpetuo possidendum in con-^
sistorio coram consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 25.
(1260—1272.) 888.
Johann Kock zu Wismar und seine Frau verpfänden ihr Haus vor der Burg.
Johannes Cocus et mulier sua posuerunt Godefrido sutori domum unam
ante castrum pro XXYI solidis in presencia consulum.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 25.
1260 — 1271. 889.
Martin Bleyer kauft ein Haus zu Wismar.
JMartinus Bleyer emit domum unam a magistro Gozwino genero suo
libere possidendam, quod constat consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 26. — Gedruckt in Jahrb. UI, S. 38.
Digitized by
Google
tM 186a
(12e0— 1272.) 8M«
Riholf van der Orube, MoAmann xu Wümar, ward zum Vormund semer
Bruderkmder enoäklt und hu/^ von dem Lcmdedi/erm die diesem zuetündige
Biäfie der Gruben-MÜkle.
Dominus Ricolfus de fossa prouisor est filiorum fratris sui Yolquini; hoc
arbilrati pueri cum conseusu matris eorum et parentum ipsoram; hoc constat
consulibus. Jtem ipse emit dimidi[e]tatem molendiui cum cousensu iuniorum (?),
que spectabat ad dominum terre, ab ipso domino nostro iuste et racionabiliten
Testes huius empcionis sunt: müites d^ni nostri: Bernardus de Walie^ Otto de
Sttinga, Aluericus de Barnekov^ Bene'äictus; consules: Segebodo, Sceuerstenus,
Conradus Hanstert.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 13. Die iDscriptiODen datelbtt bis p. 19 fallen allerdings Tor da«
iabr 1258, unsiere aber ist unten auf den Rand geschrieben und ron einer Band, die erst um 12G0 be»
a&erkbar ist Der Grund, wesbalb tlie Eintragung auf p. 13 gemaoht ist, mag der sein, dass sich auf
p. 13 und 14 swei dea Volquin betreffead« Insoriptionen rorfanden, nach deren Inhalt maa auoh schltessea
darf, dass er bei deren Eintrag^ung noch am Leb«ni war.
(1260—1272.) 8»1.
Abbo von Pol setzt 68 Mk. zum Bau der Kirche 8. Marien zu Wismar aus.
Abbo de Pole assignauit structure beale Marie post obitum suom de
bonis suis LXX marcas Lubicensium denariorum duabus marcis minus. Fida-*
iossores sunt pro eo Dancwardus de noua ciuitate, Gotiar, Radoirus Wrichab.
Abbo met.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 27. — Vgl. Nr. 895.
(1260—1272.) 898.
Außseichmmff vher die Lodassung eines Mannes, der zu Wirnnar auf Diebstahl
ertappt war.
Isti sunt, qui promiserunt pro quodam, qui deprehensus fuit cum furto
et ciuitas ad peticionem omnium dimisit eum liberum, ita quod nunquam illud
uindiearet: Wirenboldus, Willekinus pislor, Burchardus pislor, Nicolaus, Persek,
Hinricus Crowel, Hermannus auriga, Johannes faber, Henricus Pipop, Henricui
Knüppel, Henricus Oderi, Johannes Raceboreh, Johannes Scumeketel, Detwardus.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 27.
Digitized by
Google
S93 1260. 167
(1260—1272.) 891-
Oerwm von Warendorfzu Wigmar gibt sich in das Haus Bum H. Geist dasdbst.
vJerewinus de Warendorp tradidit se domui sancU Spiritus cum omnibus
boDis, que possidebat. Quod constat consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 27.
C1260— 1272.) 8»4.
Hemridis van Brimshavpten F^au zu Wismar ßndet die mit ihm erzeugten
Kinder ab.
Vxor Henrici de Bruneshouede resignaoit pueris suis, quo« habuit per
HenricuiD) IUI macella^ que sunt sita penes domum Oristiani Uducris, et II mansoif
Stromekendorp.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 28.
(1260 — 1272.) 895.
Abbo von Pol verkauft ein Erbe in der Böttchersirasse zu Wismar und Über"
weist die Kauf summe dem Bau der Kirche 8. Marien.
Ivadolfus Wrige emit hereditatem a domino Abbone de Pole, que sita
est in platea dolificum, pro XXX marcis denariorum, quas contulit structure beile
Marie. Jn natiuitate dabit X marcas^ in pentecostes X marcas, in feste Martini
X marcas. Pro eodem Radolfo fideiusserunt Martinus wantsnidere et Martinus
de Stitne.
Nach dem Wi»m. Stadtb. A, p. 29. — Vgl Nr. 891.
(1260—1272.) 89«.
Nicolam der Beutler zu Wismar häuft ein Haus.
Item. Nycolaus bursator emit domum unam de fratre suo. Post mortem
uero Theoderici Holtsati eadem domus sohlet XXIIU solides ad structuram beat&
Dirginis.
Nach dem Wiam. Stadtb. A, p. 31.
Digitized by
Google
168 1260. 89T
(1260—1272.) 8»7.
Dietrich von Qarddegen, Wismcarscher Rathmamit scMinU seinem Sohne Tiede-
marm verpfänden ihre Hufen zu Krüzow und ein Erbe in Wismar mehreren
iMbischen Bürgern.
Item. Dominus Theodericus de Gardelage et filius eius Tydemannus obli-
gauerunt mansos suos in Krytzowe et hereditatem domini Tyderici in ciuitate
Rycolfo de Herbede et filiis suis pro XLII^"" marcis Lubicensis argenti et Thome
Bülen pro XXI marcis Lubicensis argenti et Teoderico Vifhusen pro XV marcis
Lubicensis argenti et Johanni Heketh pro XY marcis Lubicensis argenti.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 81. Getilgt
(1260—1272.) 898.
Heinrich Krankow zu Wismar verpfändet sein Erbe Oenoin, dem Mümer.
Item. Hinricus Crancowe impignorauit hereditatem suam Gerwino mone-
lario pro Ilir'' marcis.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 31.
(1260—1272.) 8M.
Hermann von Bamebek, Vogt, häuft ein Haus zu WisTnar.
Item. Hermannus aduocatus emit domum de Arnolde de Mustelin.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 32. — Dast dieser Hermann wirklich Vogt war, nicht bloss so hiesf»
ergibt eine Intcriptton des Stadtbuches B (p. 63) Ton 1278: Hermamms de Bernebeke quondam aduoeattts
impigroorauit domnm, qne fnerat Amoldi de Mustelin, et omnia, que in eis (!) sunt, yidelicet ingedome, Wer-
nero Wnlfhagen pro ZXX marcis denariorum, et hec est prima impig^oratio.
(1260—1272.) 900.
Siborg, Drogen Herders Frau zu Wismar, vertheilt letztunOdg ihre Habe urder
ihre Kinder.
Domina Siborch uxor Herdheri Sicci dedit, dum adhuc sospes esset^
Dancwardo genero suo et fiHe eius domum ^ que sila est iuxta eam in noua
ciuitate; si ipsa moritur, dorous cedet pueris, et non palrl. Oflbni genero «ius
et filie eius dedit domum unam in platea Magnopolensi Ita^ ut iam supradictum
est de Dancwardo. Marcwardo filio eius dedit duos mansus (!) Crancowe et domum
Digitized by
Google
tot 1260. n9
unam; si prius moritur ipse, quam uxor sua, iam dicti mansus et dorniis cectet
pueris^ et non uxori. Martino de Stitne genero eius dedit dimidium mansum et
dimidiam domum in uiila Goldine et Xl marcam denariorum, ita ot dedit Marc-
wardo. Boyoni filio eius dedit dimidium mansum et domum unam in uilla (xol-
dine et unum pramonem, ita ut dedit Marcwardo. Jstud factum est coram
consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 33.
(1260—1272.) »Ol.
Joharm Lätke-MöUer zu Wismar verpfändet sein Erbe bei Kiphots Mühle.
Johannes paruus molendinarius inpignorauit hereditatem, quam habet iuxta
molendinum Ciphodi^ Thegenhardo de antiqua plathea Wissemarie, quod notum
est consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 36. — Die Lage der Kiphots-Mühle lässt sich nicht näher bestimmen;
möglicher Weise wäre sie einerlei mit der Gruben -Mühle, was daraus wahrscheinlich ist, dass sie nach
obiger Inscription anscheinend in der Stadt lag, zwei Mühlen in derselben aber der HdhenyerhältniMe wegen
nicht recht denkbar sind.
(1260—1272.) »02t
Die Brüder von Tatow kaufen em Erbe zu Wismar.
Fratres de Tatekowe emerunt hereditatem in ciuitate sub tali condicione,
quod de ipsa faciant tanquam alius noster conciuis.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 39. — Da eine Familie Tatekow in Wismar nicht rorkommt und rem
Baihe den Brüdern das Erbe nur bedingungsweise zugeschrieben wird, so liegt es nahe, dais dies eine
Erwerbung für den Hof Tatow gewesen ist, welcher 1224 an die Marienkirche au Riga kam (Bd. I, Nr. 301)»
in deren Besitz derselbe noch 1286 war. (S. Jahrb. XIV, S. 56 ff.)
(1260 — 1272.) »Ol.
Aufzeichnung über die Verfesiung mehrerer Seeräuber durch LObek und die
darüber an Wismar geschehene MitAeäung.
Isti sunt, pro quibus miserunt nobis Lubicenses litteras, quod spoliauerunt
et occiderunt mercatores de Goüandia de naui eosdem eicientes: Gerewinus
Sculdere, quondam miles Cristi, et III sui serui, Henricus Bole, Stange, Hence
leUrakirgiichw Vrkn4ei-Iicä IL 22
Digitized by
Google
u
1866. 664
^, -- mma GennU de Gripeswolde, Henze Duuel, Johannes Wilde,
V ' ü^iyadhai, Herebordw de Riga.
9tedtft. A« jk 5S. — Voravf g^hen dieser Verfestiing die Proscriptionen wegen Brand«
ä 1267, Mai
?^ 272.) 904.
gar ^'«üMNy d^ SdMmachers Jordan zu Wismar.
^1 '«■ft sukir furatus fuit equum Winando Paruo et exposuit ad Judeos.
II .« Vtaok SUcWb. A. p. 53.
B-^X) »05.
^. , .fwr ixMi (ffgt^tnirtfan tmd seme ihOkr vergleichen eich mä Hddebrand
v^^ jl^HMT i««U AryiJkml voni ÖVticfe toe^a» cZer Klus -Mühle.
^twM» tK^ Uiiewisniolen et mater ipsius conposuerunt cum Hildebrando
.^sg^«» jtfMf4o Id^l Grade ^ genero sog de moleodino Wotrenze, pro quo
l^ri ^^^^^ ^ tHTM^t^^Merunt eis sexaginta marcas taliter uidelicet^ ut omnia
j^ \JM^ viMi^ulibus est notorium.
la». ^^ühM» V» y^ H¥« — ^ «It de grada** ia eiaer aadera AuficeieliaDag über diesea Streit, p. 36.
iriwMir. irijfi vor semer Wallfahrt nach dem
\g^ rtrA^^piiiy ii&r sMi VermögeH.
ni Hinrici Kyphol itunis ad lerram saoctam de
i^lftis t^t Vicco fralres de molendino tenentur
iVisciuiiarteiisiuni^ quas^ si non rediero, taliter
i' liabunt IIIT^ mareas et sacerdotibos ibidem
lUK tHTlesie ad autiquam lilHssmariam dabunt
nu tHH^t^e beati Nycobi duas marcas^ ecclesie
i iiuuoribtts dums marcas. domui Spiritus sancti
I luart^am^ cuidam puero meo D marcas. item
1 \ marv;is denariortim*
^ kSNC«a«^t«al a%"^Wai |k 5$ ik* Wisai, Sudtb. A. — Wena dies
) v^v^^t ^wik4^ $^« <ii^ e« das Ceacept des Stadt«direibera
i \\k<^ iv4<^^ Vvwa W«cirt^ Die Wisa»a»clicB Testaiaeote aas
tA^%^ KvlwAi^ efUl^e«. W aat nrei ader drei, die aasge-
Digitized by
Google
m 1261. 171
1261. Ratzeburg. M7.
Das Dom-Capäd zu Baisxhwrg verkommt dea^ Ritter Eckhard wm Dechow
das Dorf PiUmtz zum erUtchen Lehn.
Uniuersis Cristi fidelibus^ ad quos presens scriptum peruenerit, Volquinus
dei gracia prepositus ecclesie Razeburgensis^ prior et totum capitulum oraciones
"cum gaudio spiritus sancti. Ob perhennem noticiam in posteros commendanda[m]
nouerint attestatione presencium vniuersi^ quod nos habito consilio vendidimus
villam Pulize pro CC marcis denariorum Lubicensis et Hamburgensis monete,
sitam prope Ripenize, Ekkehardo dicto de Dechowe mifiti, cum agris, pratis,
pascuis et aquarum decursibus, necnon et libera piscatura^ cum iudicio colli et
manus et cum omni iure^ quod competit nostre ecclesie ex donacione nobiFis Viri
quondam Witizlai principis Ruyanorum, qui eandem villam pro remedio anime
sue, Yxoris et parentum suorum libere contulit, vi predictus Ekkehardus et sui
heredes legitimi in feodo se habere eam ab ecciesia recognoscant et a preposito
nostro, qui pro tempore fuerit^ more vasallorum recipiant Quodsi mortuus fuerit
idem Ekkehardus sine heredibus, non ad aliquos propinquos siue extraneos^ sed
ad ecclesiam eadem viila libere reuertetur. Quodsi eciam eam vendere decreuerif,
ecclesie primuro exhibebit; quam si emere non poterit vel noluerit^ quicunqne
eam emeril, eodem iure per ecclesiam possidebit, ut superius est expressum.
Siquidem termini eiusdem ville in priuilegio predicti nobilis sie distinguntur : supra
ad nemus terminus erit amnis, qui disterminat villam Damechore et villam Putbs^
in nemore vero terminus erit supradicti auinis parua curuatura, ubi manu propria
in' arbore quadam predictus nobilis Signum crucis secuit; ab hac arbore terminus
erit quedam fagus eciam manu ipsius signata, et sie directe^ quod vulgo dicitur
rarecht, ad magnum stagnum Ripeniz in amnem quendam paludosum. Supra hos
terminos supra et inFra prescriptos sex iugera, quod vulgo dicitur morghen, eque
se in commune nemus in longum protendencia supra et infra, ad agros ville
ampliandos de liberalitate propria suppleuit. Yt autem hec vendicio robur firmi-
tatis habeat, eidem Ekkehardo presentem litteram contulimus sigilli nostri munimine
roboratam. Testes sunt: Ylricus ecclesie nostre episcopus, LudoIFus Hardenacke,
Albernus dapiFer de Butsowe, Bernardus de Gustekowe, Nycolaus de Ekerenuorde^
Hartwicus de Bulzekowe, Tydericus de Quydtzowe et alii quam plures. Datum
in Razeborg, anno gracie millesimo CCTLXr.
Nach dem Copiar 11. der Ratzeburger Kirche im Ratzeburgischen Archive zu Neu-Strelitz. Vgl. Bd. I»
Nr. 312, uod oben Bd. II, Nr. 811. Seit der Erwerbung des Gutes ist Pütnitftjmmerfort das Stammgai
der T. Dechow gewesen, die um 1800 ausstarben. — Gedruckt bei Dreger, S. 744; Schlesw.-Holst.-Lauenb.
ürk..Samrol. I, S. 84; Fabricius, Rfig. ürk. HI (Urkundenheft H), S. 4; Lisch, Hahn. Urk. I, B, S. 36.
22
Digitized by
Google
TSim. Camin. 008;
Sermarm, Btsdkof von Camm, verleiht dem Kloster Dargun Zehnten aus den
D'örfem Scharpzoto, Zettemtn, Warremin, Madestn, Doliiz und Dr'örmewüz.
Mermannus dei gracia Caminensis ecclesie episcopus omnibus in perpeluum.
Cum ex fluxu temporis ac personanim successione(m) res geste quantocumqucL
rationabiliter ad ignoranciam deueniant^ prudentum uironiin discrecio consueuit
huiusmodi ignorancie sigillis ac litterarum testimonio obuiare. Hinc est, quod
notum esse uolumus tarn presentibus, quam futuris, quod nos ob reuerenciam dei
ac gloriose virginis Marie contulimus claustro Dargun et fratribus ibidem deo
iugiter famulantibus proprietatem decimarum mansorum subscriptorum iure perpeluo
possidendam: in uilla Scarpsowe quadraginta mansorum, in uilla Cethemyn trede-
cim mansorum, in uilla Warenscyn quindecim mansorum, in uilla Madesin duorum
mansorum, in uilla Doliz vnius mansi, in uilla Droneviz vnius mansi, pleno ac
communi consensu nostri ad hoc capituli accedente, de perceptis itaque decimis
usque ad hanc diem eis misericorditer ignoscentes. Ut igitur hoc factum nostrum
semper firmum ac inconuulsum permaneat, presentem litteram inde conscriptam
sigiUi nostri munimine ac capituli nostri fecimus communiri. Testes huius rei
sunt: Lambertus prepositus, Adholfus decanus, Lambertus scolasticus, Hinricus
custos, Hinricus de Rathenows Data anno domini M^CC'LXI'', in Camyn.
Nach dem Originftl im Haupt -Archiv zu Schwerin. Von beiden Siegfelb&Bdem aus roth- und gelb-
seidenen Fäden sind die Siegel spurlos rersohwunden.
1261. Rostock. 909.
Frau Hoburg überträgt dem Kloster Dargun ihren Antheü an der Saline zu
Sah, welchen Johann von Bvtzm nach ihrem Tode wieder einlasen härm.
JDomina Hoburgis resignavit conventui de Dargun quartam partem saline
in Sttlta, quam emit a Johanne de Butzin, quod temporibus vite sue commaneat
claustro, mortua vero domina Hoburga, si Johannes vult partem illam reemere,
dabit claustro in Dargun XXXII marcas.
Naeh dem Rostoeker Stadtb. A, Heft 5, Lage 1, fol. 7. — Vgl. oben Nr. 866.
Digitized by
Google
910 1361. 178
1261. Jffli. 13. 91«.
Kowrady Propst des Klosters Behna, genehmifft ein Vermäcktmss des lAJheJcer
Kaufmanns Älpwvn zu einem MaMe ßir die Nonnen bei seinem Jahr'
hegängniss.
C« dei gracia Renensis ecclesie prepositus tercius vniuersis Christi fide-
libus in perpetuum. Nouerint uniuersi^ tarn posteri^ quam presentes^ quod bone
memorie dominus Alpuuinus, Lubicensis ciuitalis mercator et ciuis, ecclesie Re-
nensi in extremo testamento viginti marcas Lubicensium delegauit ea conditione,
ut pro eisdem de molendino in Rene, quod tunc temporis emebatur, in die sua
anniuersaria, que est Crispini et Crispiniani, domfnabus viginti solidi ad seruicium
cederent annuatim. Nos igitur hanc ipsius ordinationem ratam habentes et gratanr,
ne eandem aliquis successorum nostrorum debeat irritare, ipsam presentibus pro-
testamur et sigillis nostro et capituli roboramus. Datum anno M^CCLXF, in
octaua epiphanie. Jpsius animam et omnium benefactorum nostrorum orationibus
omnium conmendantes.
Nach dem Original im Haupt- ArcliiT zu Schweriu. An einer Schnur yon violetter Seide hängt ein
parabolisches Siegel, welches ein Rücksiegel hat:
a) auf der vorderen Seite das zu Nr. 884 abgebildete Siegel des Klosters Behna mit der Umschrift:
^ s i säa . wnRia : viReinis \ 7 \m heuzKsaTh : I . Rana :
b) auf der Rückseite das kleine Siegel des Propstes Konrad yon Rehna: unter einer doppelten rond-
bogigen Nische links Adam und Eva, rechts ein Engel mit Flügeln und einem Schwert in der Hand (die
Vertreibung aus dem Paradiese). Die Umschrift lautet:
^ S' . PRaposi^ ; cöRÄDi . i . RaNa
1261. Jan. 21. Röbel. 91L
Nicolaus, Fürst von Werte, bestätigt der Stadt Neu-Röbd das Schwermsche
Stadtrecht und bestimmt die Orefmen der Stadtfeldmarh.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Nicolaus dei gratia dominus
de Werle omnibus presens scriptum cernentibus salutem in perpetuum. Quoniam
ea, que in humanis adinuentionibus euenerint, obliuionis nubilo contegi solent,
plura priorum facta deperirent, si non scripti notabilis indicio posterorum memorie
mandarentur. Siquidem cum progenitorum nostrorum tocius hereditatis nostre ae
feudi nostri plena iuriditio ad nos deuenerit hereditaria successione, absonum et
presumptio uideretur esse, si ea, que a bone memorie Henrico patre nostro,
domino de Rozstoch, racionabiliter facta sunt, studeremus in irritum reuocare.
Sciant igitur tam presentes, quam futuri temporis successores, quod nos postula-
tioni ciuium nostrorum in Noua ciuitate Robele grato occurrentes assensu, ipsif
Digitized by
Google
174 1361. Ml
iura Zverinensis ciuitatis, secundum qood eisdem pater noster indulMrat, indut-
gemus. Sunt autem hec iura communitatis de Zwerin:
(!•) Pro capile capud.
(2.) Pro manu manus.
(3.) Quodst wlneratur quis ad profunditatem vnguis vel articuli, dampna-
bitur reus in LX* solidos^ qui in partem cedent regie potestatis, et satisfaciet
pacienli in XXim"' solidis.
(4.) De plaga nigra potestas habebit XKlUr*^ solidos et paciens XII,
(5.) Pro alapa paciens UIP solidos et totidem potestas.
(6.) Qui domus pacem uiolauerit, capitali sententie subiacebit.
(7.) Si femina impudica viro probo fuerit conuiciata in presentia duorum
proborum virorum, potest ei licite dare bonam alapam.
(8.) Si quis duplicem habuerit mensuram, magnam uidelicet et paruam,
magnam recipiat, paruam eroget, dampnabi[tur] sententia capitali.
(9.) Molendinarius recipiet mensuram de singulis modus institutam, que
matta wlgaliter (!) nominatur.
(10.) Qui ciuitatis instituta infregerit, III marcas denariorum dabit, duas
ciuitati, terciam potestati.
(11.) Omnis solidus pacis consulibus deputatur.
(12.) Si decreuerint consules super ciuitatis oflicia magistrum ciuium or-
dinäre, et excedant subditi, due partes satisfactionis consulibus, tercia potestati,
nil magistro ciuium deputetur.
(13.) Ciuium est eligere talem magistrum.
(14.) Magister ille pastorem conueniet.
(15.) Preda campestris pertinet potestati, non magistro.
(16.) Nullus dabit hereditatem suam sine consensu heredum.
(17.) Si moritur quis heredum presentia carens, assument iHam consules
causa rei seruande usque ad anni terminum, quo reuoluto, si nullus heredum
uenerit, ad manum transeat poteslatis; debet autem hereditas YIP manu reddi.
(18.) Si moritur quis et duos heredes reliquerit, mater uolens nubere
alteri prius diuidet hereditatem.
(19.) Si moritur quis heredum illorura. transibit hereditas ad fratrem,
Omnibus defunctis redibit ad matrem.
(20.) Si mater securitatem prestare poterit, manebit tutrix, similiter et
pater.
(21.) Si moritur aliqua [relinquens hejredem, et pater separans ipsum a
06 ducat vxorem et generet ex ea paruulos, mortuo patre separatus h[ere]f
[re]dibit ad hereditatem patris.
(22.) Sf quis extra ciuitateni manens queriiiioniain de ciue fecerit, poteit
Se ciuis oura qaibnsHbet defendere ; alienus uero ctnn orae se defendet
Digitized by
Google
tll 1261. 175
(23.) Quicunque autem homo proprie fuerit condicionis^ si infra ciuitatem
uenerit^ ab inpetitione seruitutis cuiuslibet liber erit.
(24.) Prelerea quicquid consules ciuitatis ad communem vsum ordinauerint^
ratum ciuitas obseruabit.
(25.) Si quis uero debitor coram iudicio monitus et debitum soluere
nequiens^ domum suain creditori deponet; sed creditor illam tribus vicibus infra
VI septimanas coram iudicio presentabit, quam si creditor (!) tunc non redemerit,
in suos vsus conuertet creditor domum ipsam.
(26.) Si uero in adulterio aliquis deprehensus fuerit et tra[ns]igi debet, se-
cundum quod in ciuitatibus est consuelum, vel si quis virgis castigari debet in eo,
quod stupa wlgaliter nuncupatur, et hü in pecunia satisfecerint aduocato^ duas
partes recipiet potestas et terciam sibi ciuitas vendicabit.
(27.) Concessimus etiam predictis et dilectis ciuibus nostris agros ciuitatis
sue sub certis terminis cum integra decima possedendos. Termini ciuitatis nominate
ad terminos villarum adiacentium: Gnewe, Sylowe, Cernowe, Cusseke, per de-
scensum paliudis usque in piscinam molendini, Nedebuh, Wokestowe, Magnum
Wokestowe^ ad terminos Dambeke^ stagnum Glinh dimidium, inde versus Kelle
per descensum paludis, prout respicit ciuitatem, hinc usque in [agrjos domini
Conradi de Morin ad agros domine Alhedis Butenscone, inde ad ciuitatem per
pascua extendunt[ur]; predicta Alheidis pascua nuUa speciaÜter sibi deputabit.
(28.) Si uero aliquis iniustum medium haberet et consules leuarent eundem,
due partes ipsis cedent et tercia potestaU; si autem leuaret aduocatus iniustum
medium, hie, qui eundum haberet, dabit tres marcas denariorum, unam consulibus
et duas eroget potestati.
Ne igitur huiusmodi factum possit aliquatenus dubitari, sigilli nostri testi-
mbnio roboramus. Testes huius facti sunt: domicelli de Werle Henricus et Jo-
hannes, prepositus Stephanus de Bobele ; milites : Amoldus de Noua Ecclesia
aduocatus in Bobele, Johannes de Hauelberg, Oto Bersarius, Hermannus Swistop^
Geroldus de Peccatle, Ynzsclaus; famuli: Ludek[inlus de Z[ver]in, Henricus de
Hauelberg, Hamiz Bere, Heldebrandus de Coniat, Henricus de Carnowe, ceteri
quam plures prouidi et honesti. Acta sunt hec dominice incamationis anno M^
CC'LXr. Datum Bobele, de manu Godefridi scriptoris, XII. kalendas Februarii.
Nach dem im Archiv der Stadt Rsbel aufbewahrten Original. Die Urkunde ist auf ein langes
Pergament, in einer scharfen, eilfertigen Minuskel geschrieben; das Siegel fehlt an der Schnur von rother
und gelber Seide ganz. Das Pergament ist an vielen Stellen stark vermodert, zerrissen und zersch^pert,
namentlich an der ganzen linken Seite, so dass die Schrift nur noch mit Mfihe, jedoch sicher, zusammen-
gebracht werden konnte, mit Ausnahme der wenigen in [] gesetzten Stellen, welche nach einer beglaubigten
Abschrift vom J. 1702 ergftnit sind. Die Urkunde ist flfiehtig und eüfertig geschrieben; daher finden
sich einige offenbare Versehen und Correcturen: in §. 8 steht im Original ganz klar „dampnabiliter** statt
„dampnabitur** ; in §. 25 steht im Original ,,nequiens**, jedoch scheint bei dem — n — radirt zu sein, so
dass ein — t— zu lesen ist, und das — s scheint aus Versehen nicht getilgt zu sein, so dass in der
Urkunde sckembar ^nequiets"* steht, und „Creditor tuno** ist eki offonsiohtlicher Fehler ffir „debitnr tune**;
Digitized by
Google
176 1261. 912
;in §. 26 ist im Originale bei dem Worte ^tra.gi** corrigirt: zuerst scheint es, als wenn der Schreiber
„tragi** hat schreiben wollen; er hat sich aber besonnen und hat „trasigi** schreiben wollen, jedoch ^tra-
ligi** geschrieben, und unter — li — einen Punkt gesetzt, wahrscheinlich zum Zeichen, dass der untere
Strich des zuerst greschriebenen — g — , der nicht wegradirt ist, nicht gelten soll; unter den Zeugen ist
bei „Swiftop'', wie jetzt da steht, auch corrigirt.
Gedruckt ist diese Urkunde bei Ungnade, Anioenitates, Stück I, S. 6, von demselben „aus dem Ori-
ginali selbst aufs accurateste abgeschrieben", jedoch in der That sehr incorrect und mit vielen Fehlern;
hiemach ist die Urkunde gedruckt in t. Kamptz Mecklenb. CiFÜ-Recht I, 2, Tabelle zu S. 145 flgd. (rgl. I«
S. 263 und 217 und 265), und darauf in VogelFs Geschlechtsgeschichte der Herren Behr, Urk. Nr. 7,
S. 11. Bei Lisch, Urk. des Geschl. Behr I, B, S. 69, Nr. 44, findet man einen correcten Abdruck nach
dem Originale. — Vgl Bd. I, Nr. 71, 359, 433 und 449.
1261. Febr. 13. Slargard. . 912.
Otto, Markgraf von Brandenburg, bestätigt die Privilegien der Stadt Neu^
hraafidenburg.
In nomine sancte et individue trinitatis. Otto dei gratia Brandenburgensis
marchio omnibus in perpetuum. Mutabilium temporum successio actiones hominum
frequentes deduce[re]t in irritum et inane^ si non a voce testium vel scripti
memoria recipere[n]t firmamentum. Proinde notum esse volumus tam presentibus,
quam futuris^ quod nos Nove civitati Branden [bürg] ducentos et quinquaginta
mansos^ quorum ducentos in agricultura, reliquos quinquaginta in pascuis reco-
gnoscimus deputasse, ita quod de quolibet illorum^ qui agriculture cultui fueriitf
assignati, trium solidorum denariorum annaüs nobis pensio debeatur, tandem civi-
tatem Novani Brandenburg hie prescriptam eo iure, quo nostram novam civitatem
yeteri(s) Brandenburg adiacentem gavisam esse volumus et contentam, in parte
tarnen ipsius civitatis incolis specialem gratiam facientes, quod de rebus minoribus,
videlicet de piscibus recentibus adductis navigio, butiro, caseis, puUis, ovis, pul-
tibus et ceteris leguminibus, lino et panno lineo, nullo (!) omnino hominum ad
danda thelonea teneantur. Si vero aliquis eiusdem civitatis bürgen [sis] pisces,
ailec vel aliquas alias merces spe future gratie in ipsam duxerit civitatem, ipsum
similiter ab eo absolvimus theloneö, qui foret dandus, dummodo ulterius sua
vectura non deducat easdem. Si vero ad alia loca suas merces voluerit destinare,
ipse sicut et ceteri deducentes debitum nobis exsolvent theloneum, secundum
quod in nostra nova civitate principali Brandenburg est consuetum. Hospites
vero, qui huiusmodi etiam merces ad ipsam duxerint civitatem et ad vendendum
exposuerint suas merces, de quolibet plaustro quatuor tantum exsolvent denarios,
quos ab ipsis indifferenter recipi volumus et dimitti. Si vero ipsas exposuerint
deducendas, tunc sicut et nostri burgenses debitum exsolvent theloneum, sicut
prescripte civitatis nostre Brandenburg edocet consuetudo. Jnsuper in aquis ad-
iacentibus piscandi facultBlem cum rusis et minutis retibus eisdem burgensibus
Digitized by
Google
913 1261. 177
liberaliter indulgemus. Si quid autem utilitatis et commodi in foro eiusdem civi-
tatis propriis poterunt exstruere laboribus et expensis^ eisdem similiter contulimus
in usus civitatis communi consilio convertendum. Volumus etiam, ut predicte
civitatis burgenses in omnibus nostri dominii civitatibus, oppidis, villis sive locis^
ad que accesserint cum suis mercibus, ab exactione thelonei, sicut et nostrarum
civitatum ceterarum, alieni sint penitus et exemti. üt autem hec nostra pagina
et collatio in perpetuum stabilis perseveret, presentem paginam dicte civitati
duximus sigillandam. Huius rei testes sunt: Enkelo marscalcus de Dewitz, Hin-
ricus de Wodensweghe advocatus in Stargart, Hinricus Spole, Hermannus de
Staffelt, Hinricus de Heidebracke, Fredericus de Bertecowe, Hinricus Splint, Her-
mannus de Rodenbeke, Johannes noster notarius et alii quam plures. Acta sunt
in Stargardt, anno domini MCCLXL, idus Februarii.
Jtem eidem civitati reservamus (?) prope stagnum, quod ToUense appel-
iatur, ad plankas et ad munimen contulimus construendas.
Aus der „aufgenommenen Beweisung Bürgermeister und Raths zu Neubrandenburg. " 1605. Da»
Original war mit vielen Abbreviaturen geschrieben; am rothen Seidenfaden hing ein „langtägig" Siegel
Ton weissem Wachs mit der Umschrift:
Sigil. Ottonis Brandenburgensis Marchionis.
— Fragment gedr. bei v. Hacke, Gesch. von Neubf. I, S. 20, und bei Boll, Gesch. von Starg. I, S. 291.
1261. Febr. 22. Malchin. 913.
Ntcolaics, Fürst von Werle, gibt dem Kloster Dargun das D'örfchen Moizle
zurück, welches auf einein von der Feldmark Güow unrechtmässiger Weise
abgerissenen Theüe erbauet worden war.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nicolaus dei gratia dominus de
Werle omnibus presentem paginam inspecturis eternam in Christo salulem.
Qvoniam vniuersorum dominus, cuius nutv subsistunt omnia, reguntur ac dispo-
nunlur singula inscrvtabili et inexplicabili sapientia, que celi terreque ambitus
comprehendit, cuslodem viduarum, tutorem orphanorum, adiutorem inuincibilem
pupillorum et super omnia voluntarie pauperum sibique caste ac deuote famulan-
lium conseruatorem ßdelissimum, per prophetas suos dignatus est asserere
defensorem: idcirco nos, eins iram declinare volentes, patere cupimus vniuersis,
quod nos, vna cum fratribus in iuuenile (!) etate sub tutoribus conslituti, ex quo-
rundam sapienlum nostrorum consilio de hereditate Chylowe quandam partem
decerpsimus, de qua in terminis supradicte hereditatis Chylowe villulam quandam
construximus Moyzle nominatam, de cuius possessione indebita et nobis quasi
temerarie vsurpata, cum ad uirilem uenissemus etatem, a dilecto et spetiali amico
nostro Heinrico abbate de Dargun suisque antecessoribus sepe commoniti, tandem
MekUnkargiickts Ürkuiei-Back IL 23
Digitized by
Google
178 1261. 914
animaduerlimus et ex inqulsitione seniorum lerre noslre cognouimus eodem modo,
quo premisimus, nos errasse, in eo uidelicel permaxime, quod bona deo et beate
virgini speliali deuotione collala nosiris presumpsiraus vsibus mancipare. Qua-
propter penitentia ducli premissam partem hereditatis bonorum in Chylowe, in
qua prenominala conslstil villula, cum omnibus attinentiis suis cumque tali iure
per omnia, quo supradicla bona Chylowe possidere noscunlur, claustro Dargun
restiluimus, ne pro tali offensa omnipotentis dei et beate Marie gloriose virginis
irrogata nos uel filii nostri sev vxor nostra dilecta cunctique nobiscum in hac
parte culpabiles diuinam quandoque, quod absit, sentire cogamur ineuitabilem cum
ceteris iniuriosis et presumptoribus vltionem. Huius itaque rei testes sunt sub-
notati^ videlicet dominus Theodericus prepositus ecclesie Guzlrowensis, Thomas
decanus ibidem ^ Gerhardus scolasticus ^ Hermannus custos ceterique ^ eiusdem
ecclesie canonici, dominus Wlradus prepositus de Dobertyn, Stephanus prepositus
de Robele, • Albertus plebanus de Malechyn, Willelmus plebanus de Sywan,
Johannes plebanus de Lawe; milites: dominus Heinricus Grube senior et iunior,
Arnold de Nyenkerken aduocalus, Johannes de Croppelin, Johannes Barolt advo-
catus, Heinricus de Vitzen, Reymbertus Slochulet, Heinricus Luch et fraler eins
Godefridus, Ludolphus Rone et alii quam^plures, tam clerici, quam layci. Acta
sunt hec anno gratie ÄrCCLXF. Jgitur ut huius actionis nostre series apud
posteros firma perpetuo et immobilis perseueret, presentem super ea paginam
conscribi fecimus et sigilli nostri appensione more debito communiri. Datum in
Malechyn, per manus domini Godefridi notarii nostri et canonici ecclesie Guztro-
wensis, in die festo cathedre sancti Petri apostolorum principis gloriosi.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schweriu. An einer Schnur yon grüner und rother Seide
hängt das in Bd. I zu Nr. 514 und unten 1274, Dec. 15, abgebildete Siege], mit der Umschrift:
* si M * Domi.. * .laoLÄi • Da * ...lö
— Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 117.
1261. April 1. Demmin. 914
ÄIhrecht, Bischof von Pomesanten, als päpstlicher Legat in der Caminer
Diocese, versidiert dem Kloster Dargun das Fatronatrecht Über die Kirche zu
Levin.
Albertus dei gratia episcopus Jnsule sancte Marie in Pruscia, sedis
tpostolice legatus, vniuersis Christi fidelibus, ad quos presens scriptum peruenerit,
saiutem in domino Jesu Christo. Notum sit uniuersitati vestre^ quod, cum in
dyocesi Caminensi legationis officio fungeremur, referente venerabili fratre domino
H. abbate Dargunensi et conuentu didicimus, quod in fundatione monasterii Dar-
Digitized by
Google
915 1261. 179
gunensis dominus Borwinus de Rotstoc deuocione permolus primarium ponebat
lapidem ^et inter alia, que diclo claustro contulit^ ius patronatus, quod habebat in
ecclesia Leuin, ad structuram dicti monasterii conferebat, vt uidelicet slatulo per-
petuo vicario sibi liberaliler prouiderent, et si quid supercresceret annualim, ad
structuram sepedicli monasterii sibi reseruarent, super quo eciam suo priuilegio
sunt muniti; similiter dominus episcopus Caminensis in suo priuilegio protestatur,
ut diele ecclesie collatio ac ius palronatus ad abbatem et conuenlum Dargunensera
debeat pertinere. Considerauimus nichilominus ipsos in quieta possessione positos
et sepedictam ecclesiam magislro Lamberto contulisse, canonico Caminensi:
diclam donalionem prefate ecclesie legitime factam aucloritate legationis, qua
fungimur , tenore presencium confirmamus , precipientes firmiter aucloritate
domini Alexandri pape quarti, cuius legatione fungimur, per patrem et filium et
spirilum sanctum, ne quis eos in dicte ecclesie iure palronatus uel collatione modo
quolibet audeat molestare. Jntelleximus preterea, quod Cisterciensis ordo nolil,
nee debeat per personas ordinis suas ecclesias siue capellas regere, sed per
clericos seculares: ipsis tenore presencium indulgemus aucloritate domini pape et
nostra, ut mortuo magislro Lamberto perpeluum vicarium inslituant, preuisis sibi
reditibus competenlibus, ut prepositum suum honorifice ualeat recipere et hospiles
colligere, sicut decet, residuum uero ad structuram ponant monasterii, slcut est
inlencio fundatoris. Datum in Demin, anno dominice incarnationis M^CC^LX^
prlmo, kal. Aprilis.
Nach dem OrigiDal im Haupt-Archiv zu Schwerin. Das Siegel, an einer Schnur von weissen leinenen
Fäden hangend, ist klein und parabolisch; die untere Hälfte nimmt ein Kirchenthor ein, in welchem ein
Bischof betend knieet; über demselben steht im Brustbilde die Jungfrau Maria mit dem Christkinde auf
dem Arme. Umschrift:
. . LB'T'. DI. Q. apc. isuLa pomazK . . .
— Gedruckt bei Lisch. Mekl. Urk. I, S. 120. — Vgl. Bd. I. Nr. 527, Bd. H, Nr. 779 u. 799.
1261. April 26. Ratzeburg. 915.
Helena, Herzogin von Sachsen, und ihre Sohne Johann und Albert verletken
dem Btsthum Schwerin das Land Trtbsees.
Helena dei gracia ducissa Saxonie, Johannes et Albertus^ füii eins, uni-
uersis Christi fidelibus in perpetuum. Notum esse uolumus tarn presentibus, quam
futuris, quod nos ob reuerenciam dei et salutem animarum nostrarum ecclesie
sancte Marie genitricis dei et beati Johannis euangeliste in Zuerin terram Tri-
buses, prout tenditur in Stralesund, quam filius domini Jarmari Wizlaus nunc
habet in possessione sua^ ut ad dictam ecclesiam pertinet iure diocesano, conferi-
mus cum omni iure, iudicio, seruitio et utilitate, si qua nunc est uel in posterum
23*
Digitized by
Google
180 1261. 016
esse poterit^ ita tarnen quod memoria ducis Alberti sicut ducis Henrici fundatoris
dicte ecclesie et nostra post mortem nostram annis singulis cum deuocione
peragatur. Vnde dictam terram ad manus imperii ad utilitatem dicte ecclesie
liberaliter resignamus. Et ne nostrum solenne factum ab aliquo ualeat impediri
uel perturbari, hanc paginam inde conscriptam sigilli appensione et testium
inscriplione duximus roborandam. Testes sunt: illustris domina mater nostra et
auia puerorum nostrorum ducissa Mechthildis de Brunsuik et Lüneburg^ et uene-
rabilis pater noster VIricus episcopus Raceburgensis, quod sigilla ipsorum appensa
protestantur ; prepositus Volquinus Raceburgensis^ Nicolaus scolasticus Zuerinensis^
Johannes prepositus de Rune; laici: milites Detleuus de Parkentin, Henricus de
Richoue et alii quam plures. Acta sunt hec anno gracie M'^CC^LXI^ VI. calen-
das Maii^ Raceburgi.
Naoh mehrereo Abschriften aus der sweiten H&lfte des 16. Jahrh. im Haupt- Archir zu Schwerin.
Vgl. unten 12G1, Oct 21. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. m, S. 105, und bei Fabricius, Rüg. Urk. 11,
Nr. LXXV\ S. 3.
1261. April 27- Ralzeburg. 916.
H^ffia, Herzogin von Sachsen, und ihre Söhne Johann und Albert entsagen
ßhr 1300 Mark lAib. Pfennige ihren Ansprüchen an das Land Boittn zu
Ounsten des Stiftes Ratzeburg und bestimmen des Bischofs Rechte in den
Kirchen von LiUau, Neu^ Gramm und im Dartzing.
[In] nomine sancle et indiuidue trinitatis. Helena dei gracia ducissa
Saxonie^ Westfalie et Angarie., Johannes et Alberins^ filii eins, omnibos Christi
ride[)ibus^ tarn] presentibus^ quam futuris^ in perpetuum. Notum esse rolumus,
quod) cum super aduocatia terre Boytin et omni iure ipsius terre preter ceosoai
et decimam^ [quam ecdesia Ijibere possedit^ inter illustrem principem maritum
nostrum dominum Albertum ducem Saxonie, ex vna parte, et episcopos et ec-
clesiam Racebui^ns*, ex altera, diutius fuisset questio Ten[tilata], nos de iure
eiusdem ecclesie diligenter instructi, ab aduocatia terre Boytin et omni iure [et]
seruiciis, exactionibus et peticionibus et omni Ttilitate, si qua nunc est uel io
[po]sterum esse poterit^ consentientibus nobis ad idem filiabus et sororibus nostris
Elysabeth^ Helena et Mechtildi, cedimus omnino, et si quid in iam dicta terra
habuimus, siue de iure [si]ue de facto ^ pro sdute aniaMmm nostrarom libere
resignamus ecclesie sancte Marie in Raceburg, qpiscopo et capitulo. Propier
quod venerabÜis pater dominus Alricus eiusdem eccksie episcopos ad redimriliM
rexationem [et] ad em^idum^, si quid iuris haboissemus, dedit nobis miHe trecealas
marcas denariorum Lubicensium^ prouiso tarnen, ne dictus episcopos, nee cqNtofana
in et (n) dem terra (m) aliquam exstroant munitioBem. Rea^nosdnos etiiB eideai
Digitized by
Google
916 1261. 181
episcopo ius patronatus in ecclesia Lulowe et in Noua Gamma. De terra uero
Derlsinge, cum primum possessa fuerit et excoli inceperil, [pro] fructibus decime^
quam recipiemus de ymaglne beale virginis in allari summo, presentlbus episcopo
et capitulo, damus iam dicto episcopo et canonicis duodecim mansos Hollan-
drenses [cum] omni iure et iudicio colli et manus, seruitio et utilitate. Aggerera
vero bomines nostri totum comportabunt. Ecclesias etiam ipsius lerre dotabimus
quamlibet cum vno manso, et [prlmam] porriget eplscopus, secundam et terciam
nos porrigemus et inuestigendum episcopo presentabimus, quarta ad episcopum,
quinta ad nos altematim successiue pertinebit. [Jn] super recognoscimus episcopo
et canonicis suis liberam facultatem deducendi annonam eorum et omnes pro-
uentus per Albiam in ducatu nostro vsque Hammenburg vel ad alia loca, vbi
de[cr]euerint, sine thelonio et sine vngeldo et reducendi, quicquid ad utilitatem
eorum comparauerint. Ut autem hec nostra soUempnis ordinatio de maturo facta
consilio permaneat inconcussa et a nemine valeat inmutari, presentem litteram
sigilli nostri appensione et testium subscriptlone duximus roborandam. Testes
huius rei sunt: venerabilis pater dominus Rodolfus episcopus Zwerinensis et
illustris princeps mater nostra Mech[ti]ldis ducissa de Brunswich ac domina in
Luneb[urg], Brvnno Lubicensis prepositus, Heinricus Stormarius scolasticus Ham-
menburgensis, Nycholaus scolasticus Zwerinensis^ Conradus de Rene, Johannes
de Rvne, prepositi, Heinricus de Richowe, Heinricus de Gatersleve, Everhardus
de Warmestorp (!), Heinricus de Cokstede, Wedigo de Gatersleve, Bartholomeus
pincema, Thetlews de Parkentin, Johannes de Culpyn, Heinricus de Crumesse,
Bertoldus de Rilserowe, Radolfus de Trauenemunde, milites, et alii probi viri.
Acta sunt hec in vrbe Raceburg, anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo
primo, Y^ kalendas Maii. Datum per manus Engelberti no[t]arii curie nostre.
Nach dem Original im Ratzeburgischen Archiv zu Neustrelitz. Statt ae ist durchgehend ^ geschrieben.
An gprünen , sch'warzen und gelben Fäden hängt das i^ohlerhaltene runde Siegel der Herzogin Helene io
gebräuntem Wachs. Auf einem Stuhle und vor einem aus drei Reihen Perlen gebUde&n Bogen, der mit
6 Knöpfen an jeder Seite auswärts geziert ist, sitzt die Herzogin, einen Mantel über dem gestickten
Gewände, und legt die Rechte auf den Kopf eines auf einem Sockel stehenden Löwen, die Linke auf
den Kopf eines Adlers. Hinter jedem dieser beiden Thierbilder erhebt sich ein Thürmchen, das mit einem
einwärts gekehrten Vogel geziert ist. Umschrift:
# SieiLLVM . haLeNE . DVaiSSE . SÄXONIE
(Abgebildet in Grändl. Nachricht Ton MöUen, Tab. I.) — Gedruckt in: Schleswig«Holst.-Lauenb. Urkunden-
Sammlung I, S. 81, und im Auszuge bei Lappenberg, Hamb. U.-B. I, S. 587.
Im Ratzeburger Archiv zu Neustrelitz ist ein yon dem Erzbischof Hildebold von Bremen, Erzbischof
Jacob von Lund und den Bischöfen Peter toq Roeskilde, Esgerus von Ripen, Johann von Lflbek und
Hermann von Schwerin ausgefertigtes Transsumpt dieser Urkunde, d. d. IIL non. Nouembr. 1266; von
den sechs angehängten Siegeln fehlen drei. — Vgl. die nächste Urkunde und weiter unten die Urkunden
der Herzoge Johann und Albert vom 8. Oot. 1261 und vom 30. April 1271.
Digitized by
Google
18!2 1261. 917
1261. April 28. Ratzeburg. »17.
Rudolf, Bischof von Schwerin, zeugt über den zwischen der Herzogin Helena
von Sachsen nebst ihren Söhnen Johann tmd Albert iind devi Bischof Ulrich
von Katzeburg und seinem Capitel toegen der Vogt ei und dei* Rechte im Lande
Boittn abgeschlossenen Vergleich.
Rodolfus dei gracia Zwerinensis episcopus vniuersis Christi fidelibus, tarn
presentibus^ quam futuris, in perpeluura. Nolum esse uolumus, quod, cum inier
iilustrem principem dominum Alberlum ducem Saxonie, ex una parte, et inter
episcopos et ecclesiam Raceburgens. , ex altera, de iurisdicione terre Boylin,
scilicet aduocacia et omni ulilitale ipsius terre preter censum et decimam, que
ecciesia libere possedit, diu fuisset questio uentilata, morluo dicto duce Saxonie
illustris princeps Helena ducissa Saxonie, vxor eins, Johannes et Albertus, filii
eius, pro remedio anime dicli ducis palris sui cum venerabili patre Vlrico epi-
icopo Raceburgensi et capitulo suo in lalem compositionis formam de maluro
consilio conuenerunl: quod dicla Helena ducissa Saxonie, Jo[hannes] et A[lberlus],
filii eius, ab aduocacia terre Boytin et omni iure et seruiciis, exactionibus, peli-
lionibus et a Iheloueo, quod fuit in Herneburg, ita quod omnibus per terram
Boytin euntibus liber sine thelonei exactione pateat transitus, et ab omni ulifitate,
ii qua nunc est uel in posterum esse polerit, cesserunt omnino, et si quid in
dicta terra habuerunl, siue de iure siue de facto, pro salute progenilorum suorum
et sua libere resignauerunl ecciesie sancle Marie in Raceburg, episcopo et capi-
tulo. Propter quod venerabilis paler VIricus eiusdem ecciesie episcopus ad redi-
mendam uexationem et ad emendum, si quid iuris habuissent, dedit sepedicte
ducisse et filiis eius Jo[hanni] et Al[berto] mille trecentas marcas denariorum
monete Lubiccnsis. Recognouerunt eliam eidem episcopo et suis successoribus
ius patronatus ecciesie in Lutowe et in Noua Gamma. De terra uero Dertsinge,
cum primum |)Ossessa fuerit et excoli inceperit, dederunt episcopo et suis suc-
cessoribus duodecim mansos Hollandrenses cum omni iure et iudicio colli et
manus, seruicio, hereditate et cum omni utilitate. Aggerem uero homines ducisse
conportabunt. Ecclesias etiam ipsius terre dotabit ducissa et filii eius quamlibet
cum uno manso, et primam porriget episcopus, secundam ducissa, terciam epi-
scopus, quartam ducissa, quintam episcopus, et sie alternatim successiue. Vt
autem hec ordinatio, cui presentes fuimus et operam inpendimus, de maturo facta
oonsilio permaneat inconcussa et a nemine ualeat immutari, presentem litteram
In testimonium facti sigillo nostro duximus roborandam. Datum Raceburg, anno
domini M'^CC' sexagesimo primo, quarto kalendas Mai.
Nftoh dem voroe durch Mäusefrasi beschädigten Original im Ratzeburgischen Archiv zu Neustrelitz.
Das an einem durchgezogenen Pergamentstreifen angehängte Siegel ist abgefallen. — Gedruckt in:
Sohlesw.-Holst.-Lauenb. Ürk.-Samml. I. S. 81. Nr. LXXVIII (doch mit dem Druckfehler „quarto kal Mar."
statt Mai).
Digitized by
Google
918 1261. 183
1261. 918.
Inschrift auf die Erbauung des Rejectonums des Dom-Capitels zu Ratzeburg.
7INN0 .-. 0)0 aa /. LXi .-. jttaaPTua) /. est refeotjorivo) ... svb OHNonja..
HVP .-. ECCL= njÄ h ST • WIÖhTiRT • BaRNÄRT • ÄLBöRü • RJBO : TJJDaRja • Dö
FÄ©0 : OmeR • KVP : O.PIS • hNR • haRCDÄ : OLJVöR :• FRöH • FRlDaRIQ •
SHOaRDO^ES • CODaSöÄL • KUR • KöR • ÄRROLT • BAROL^ • KöRCDÄ UÄN BLVCKä :
DIAC • aODöO) ÄRnO :• REOat^K €(ST : TöRRÄ BOYTJ (DJLLO GGÖ Wa]\ -P VöN'ÄB" :
DNÖ) ÖP(I) : OLRIGV .-. X /.
d. i.
Anno MCC^^LXI inceptum est refectorlum [hoc] sub canonic[is] huius
ecclesie, [quorunij nomina hec sunt: Wicharl, Bernarl, Albert Ribo, Tideric[us]
de Fago, magister huius operis, Henr[icus], Hernia[n], Oliver, Freh[erus],
Frideric[us], sacerdoles, Godescal[cus], Henr[icus], Herrn [annus], Arnolt, Barolt,
Herma[n] uan Bluchere, diaconi. Eodem anno redemla est terra Boytin mille
CCC marcis L [ubecensibus] per venerabilem dominum episcopum Olricum decimum.
Diese Inschrift steht am westlichen Giebel des Domgebäudes, in zwei Reihen, von denen die erste
mit dem Namen Oliver schliesst. Sie ist auf gleiche "Weise wie die Ton 1259 (Nr. 832) ausgeführt und
später behandelt, und schh'esst sich jene unmittelbar an den Schluss derselben an. — Abgedruckt, jedoch
nicht richtig, aus Schlöpke's Nachricht. S. 50, bei Schröder, P. M. I, S. 691, dann bei Masch, Bisth.
Batzeb., S. 160.
1261. Anfang Juni. 919.
Johann, Fürst von Meldenburg, genehmigt den Verkauf des Dorfes Wakendorf
von Seiten des Marquard Vot an das Kloster Reinfeld.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Maghopolensis omnibus presens scriptum uisuris vel audiluris in perpetuum. Ab
humana cicius [eljabuntur memoria, que nee scripto, nee uoce testium perhen-
nantur. Hinc est, quod notum esse uolumus tam presentibus, quam futuris, quod
fratres in Reyneuelde uillam Wockendorpe sex mansos continentem a domino
Marquardo cognomento Vot comparauerunt cum omnibus suis attinenciis pro
centum et octoginta marcis denariorum Lubicensis monete; et hoc presentibus et
sigilli nostri appensione duximus protestandum , gratam et ratam hanc habentes
empcionera. Huius rei testes sunt: milites dominus Ludol[fus] Hardenacke,
Bemardus de Walie, Theodericus et Amoidus Claw[e], Aluericus de Bame-
kow[e], Benedictus de Rodembeke, Gherardus ^ [Metzeke, Hinricus] Gezeuiz^
Timmo Holtsatus et alii quam plures. Acta sunt hec anno domini M^CC^LX1%
Vr (!) nonas Junii. Datum per ma[num] Heinrici.
Digitized by
Google
184 1261. %W
Nach der unechten, im 14. Jahrb. geüchriebenen Urkunde im Haupt-Archiy zu Schwerin. An grünen
und rothen seidenen Fäden hängt ein rundes Siegel» auf welches die obere Platte eines echten Siegels des
Fürsten Johann aufgelegt ist. — Vgl. die Vorrede zu Bd. I, S. XXXIV. Das Datum ist ersichtlich ver-
schrieben. Vgl. die Zeugen in Nr. 920. ' Hinter Gherardus ist eine Rasur, welche für einen Zunamen
und einen Vornamen ausreicht.
1261. Juni 2. OSO.
Johann, Fürst von MeMenburg, bestätigt dem Hause zum H. Geiste zu Wismar
3 Mk. Rente, welche der Ritter Johann von Werden demselben übertragen Jiat
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Magnopolensis omnibus hoc scriptum visuris uel audituris in perpetuum. Ab
humana cicius elabuntur memoria, qua nee scriplo, nee voce testium perhennantur.
Hinc est, quod notum esse volumus tam presentibus, quam futuris, Johannem
militem dictum de Werdhen contulisse domui sancti Spiritus in Wismaria trium
marcarum redditus annuales, quos a nobis iure feodali tenuit in moneta, et huius-
modi collationem ratam et gratam habuimus tali interposita pactione, vt, si tem-
pore procedente nobis aut heredibus nostris redimere placebit, facultatem plenariam
habeamus pro viginti marchis paratorum denariorum prelibatos redditus redimendi.
Jgitur ne in posterum a nostris successoribus mala suggestione jnmisceatur
ambiguitatis scrupulus, presentem litteram sigilli nostri muni[mine] roboratam
predicte domui contulimus in testimonium et in Signum. Huius rei testes sunt:
milites dominus Ludolfus Hardenacke, Bernardus de Walie, Thidericus et Amoldus
Klawe, Aluericus de Barnekowe, Benedictus de Rodenbeke, Thimmo Holtsatus,
Gherardus Metzeke, Otto de Swinga, Hinricus Gezeuitz et alii quam plures.
Datum per manum Hinrici notarii nostri, plebani de Gnewesmelen, anno domini
M^CCTLXF, quarto nonas Junii.
Nach der Abschrift im Wismarschen PriTÜegienbuch mit dem Rubrum: ^De redditibus trium mar-
in moneta.** — Gedruckt in Schröder*s P. M. I, S. 695.
1261. Juni 17. Bützow. 021.
Johann und Heinrich, Fürsten von Meklenburg, und Nicolaus, Fürst von Werk,
vergleichen sich mit dem Bischöfe Rudolf von Schwerin um die Grenze des
Landes Bützow mit dem Lande Parchim und entsagen ihren Ansprüchen auf
das Dorf Lübzin.
Johannes vnd sein Sohn Hinricus zu Hekelnburgk, Nicolaus von Werie,
hem zu Wenden, bekennen, weil zwischen den Bischoffen zu Zweryn an einem
\nd ihren Voreltern anders teils wegen der scheide der lande Parchem md
Butsowe bei dem dorffe Lubbetscin vnd Boytin, Poppelestorp vnd Rosenow,
Digitized by
Google
m 1261. ts^
Watnow vnd Lutken Radum viel Streits gewesen, denselben ySEiiheben, ha)iei|
sie, wie es der Bischoff Rodolfus bey seinem eide erhalten, dass erss von seinen
Vorfaren gehöret, die scheide zwischen Lutken Radum vnd Warnow, Poppele-
storp vnd Rosenow absticken vnd bezeichnen lassen, vnd dass gesagt wurde,
dass die helffie dess dorffes Lubbetscin mit der helffte des Feldes biss an die
scheide Scampen vnd Boytin zum lande Butsowe gehörete. Obgemelte hem
aber lege« und verlassen vmb Seligkeit ihrer vnd ihrer eitern Seele, do etwan
worin geirret, das Dorff Lubbetscin zum lande Butzow vnd der Kirchen zu
Zwerin mit allem rechte, gerichte, diensle vnd nutzung. Acta sunt hsec anno
grätige 1261. Datum Butsowe, sexta feria post Pentecostes.
ClandriaD, Frotoc. fol. 70^ und 71% mit der Bemerkung: ^Hiran seia 3 gesunde Sigil. Aber am
nbrieffe haben die meuse etwas eingefressen.** — Chemnitz berichtet im Leben des Fürsten Johannes
(Bd. II, S. 583) schon zum Jahre 1257, doch ohne Angabe des Monats und Tages: „Im selbigen jhare
nhal>en Johannes und Henriocis der ander Vater md Sohn Herrn zu Meckelnbuig vnd Nicolaus der funflfte
„Herr von Werle dem Stifte Schwerin das gantze Dorff Lubbezin mit allen ruhten conleriret vnd über«
^geben. Brief fl. vrkund/ Und ebenso erzählt derselbe im Leben des Fürsten Nicolaus Ton Werle
(S. 869): r,lm selbigen jähre [1257] hat Herr Nicolaus von Werle neben Johanne Theologo dem andern
^undt Henrico dem andern Vätern undt Sohne Herrn zu Meckelnburgk das dorff Lubbezin mii aUem rechte
„der kirchen zu Schwerin conferiret undt gegeben. Brieffl. urkund.*^ — Da Chemnitz das Datum und den
ganzen Inhalt der Urkunde so unvollständig hat, beruht seine Jahresbestimmung wohl nur auf Vermuthung,
und die ganze Angabe wahrscheinlich auf Hederichs Index Annal. Suerin., wo es heisst: „Lubbezin uilla,
^collata ecclesiae Suerinensi a Joanne eiusque filio Hinrico, dominis Megapolensibus, et Nicoiao de Werle. 80, a**
[nämlich fol. 80 im Registr. eccl. Suerin., wo Hederich die Urkundo abschriftlich fand]. — Anders Beyer
in der Note zu dem Abdruck dieser Regesten in Jahrb. XI, S. 248. ^
1261. Juni 17. Bützow. 922.
Rudolf, Bischof von Schwerin, schenkt dem Kloster zu Dohhertin den
Zehnten von 7 Hufen im Dorfe Ooldberg.
Xvodolphus dei gratia Zwerinensis episcopus vniuersis Christi fidelibus
presens scriptum visuris in perpetuum. Notum esse volumus tarn presentibus,
quam futuris, qvod nos decimam Septem mansorum in villa Goltberge sitam, si
qua nunc est vel in futurum esse poterit, pro salute animarum nostrarum et ante-
cessorum nostrorum, que nos iure contingit, ecclesie in Dobertyn conferimus
perpetuo libere possidendam. Ut autem hec nostra soiempnis donatio cum con-
sensu et voluntate noslri capituli prefate ecclesie assignata stabilis et inconcussa
permaneat, hanc paginam inde conscriptam sigilli nostri appensione et testium
inscriptione duximus roborandam. Testes sunt: clerici Wernerus prepositus, Jo-
hannes decanus, Tidericus prepositus Bvtsoensis et alii quam plures. Acta sunt
hec anno domini M"* CC° LXF. Datum Bvtsowe, sexta feria post pentecostes.
Nach dem Original im Archiv des Klosters Dohhertin. Das Siegel, welches an einem aus der Urkunde
geschnittenen und geschürzten Fergamentstreifen gesessen hat, fehlt — Vgl. Nr. 923 und Bd. I, Nr. 599*
MeUeibiigitckef ürkvUea-Bach II. 24
Digitized by
Google
186 1261. 923'
1261. Juni 17. Bützow. 023.
RudolJ, Bischof von Scktoerm, bestätigt dem Kloster Dobhertin die vom Bischof
WUhdm verliehenen Zehnten und Patronatsrechte zu Goldberg und Dobhertin
und schenkt demselben alle Zehnten in den Besitzungen des Klosters.
Lxvodolphus dei gratia Zwerinensis] episcopus vniuersis Christi fidelibus
p[rese]ns s[criptum visuris s]aluteiii in domino se[mpiternam. Facta} moder-
nonim idcirco priuilegiis [firman]t[ur]^ ne^ ut quandoque fieri solet, a posterioribus
maliciose ualeant irritari. Hinc est, quod nos, qui licet yniuersis ex oilicii debito
ad pie promotionis vtUitatem teneamur, maxinoe tarnen iocis et personis religiosis
ac specialius obligamur, factum venerabilis predecessoris nostri domini Wilhelmi
felids recordationis, quod exhibuit sanctimonialibus in Dobertyn, videlicet decimas
vinarum Goitberge et iam dicti Dobertyn cum omnibus pertinentiis et cum banno
ecclesiarum dictarum villarum pie concedendo commendantes, animo beniuolo
confinnamus. Nos eciam de nostro honorabili viro domino Yolrado preposito,
quem fauore prosequimur specialis et sanctimom*alibus cenobii supradicti exhibere
pietatis beneficium cupienles, consensu capituli nichilominus accedente, decimas
omnium villarum ceterarum, tam in agris excolendis, quam excultis in omni situ
tenninorum suorum, ac eciam villarum supradictarum offerimus liberas in per-
petuujp possidendas. Et ne possit a nostris successoribus nostra donatio aliqua-
tinus uacuari, presens scriptum sigiUi nostri appensione duximus roborandum.
Acta sunt hec Butsowe, presentibus domino Yolrado preposito, Wemero pre-
posito, Johanne decano, Tiderico preposito Bvtsoensi et aliis fide dignis. Datum
Bvtsowe, anno domini WCCLXT^ feria sexta post pentecostes.
Nach dem Origioal im Archiv des Klosters Bobbertin. Der obere Band ist yon Mäusen zerfressen,
das Siegel ist mit dem Siegelbande abgerissen. — Oedmckt bei Rudioff, Urkunden - Lieferung Nr. XVI
(nach dem Diplomatar. Dobbert. vom J. 1748). VgL Nr. 922.
1261. Juli 5. Rostock. 024.
Gertrud, Wütwe des BatJisherm Symer, übenoeiset dem H. Geist- Hospital zu
Rostock 100 Mark Pfennige für Herstellung eines Altars und zur Besoldung
eines Messpriesters.
JDomina Ghertrudis, relicla domini Symeri, saluti anime sue et amicorum
salubriter providens, assignavlt domui sancti Spiritus in Rozstok centum marcas
denariorum in hunc modum, ut de prefatis denariis altare unum ipsi domui con-
struatur et sacerdos ad idem altare celebrans inde perpetuo procuretur. Acta
sunt hec anno gratie M. CC.LXL, feria IlL post octavam sancti Johannis babtiste,
consilio presidentibus Johanne Monacho, Hermanne Albo, Johanne filio domini
Digitized by
Google
»25 1261. 187
Seghefridi, Eilrado, Rutghero Parvo, Ysern, Sifrido de Siindis, Thiderico Lisen,
Hermanno [de] Tremonia^ Alberto — \ Johanne fratre Gerlagi et aliis honestis
viris, de quorum consilio altare construetur. Jnsuper Reinwardus de Molendino,
Gerardus Cerdo et Johanaes de Bucow.
Aus dem Rostocker Siadtb. B, erste Eintragung. * Hinter Alberto ergänze: „Lore^ oder nCerdone.^
1261. Juli 6. Parchan. Q2S.
Woltmir, Bischof von Leslau, ersucht das Oeneral-Capttd in Citeaux, die
Absefndung eines Abtes und Conventes von Doheran wich dem von diesem
neu gegründeten Kloster Samburch zu veranlassen.
Yiris religiosis et discretis ac fratribus in Cristo devotis domino 0. abbat!
Cisterciensi eiusque coabbatibus Cisterciensis ordinis ibidem in generali capitulo
congregatis W. dei gracia ecclesie Wladislaviensis episcopus salutein et oraciones
in Cristo devotas cum sincero karitatis amplexu. Devocioni vestre tenore pre«
sencium inotescat, quod de nostro et sanioris partis capituli nostri consensu
illustris princeps dominus Samborius dux Pomeranie norellam ordinis vestri
plantacionem divina ordinacione in nostra diocesi et terra Pomoranie secundum
Cisterciensis ordinis libertatem cum fratribus predicti ordinis, ecclesie vic^licet
Dobranensis, seicentos eisdem mansos assignans erigere ac plantare incepit, et
nos ad eiusdem ducis peticiones et ob ordinis vestri reverenciam cum capitulo
nostro in prefatis sexcentis mansis decimas dedimus et assignavimus memoratis
fratribus in perpetuum possidendas, iure episcopali nobis et nostris successoribus
in Omnibus aliis reservato. Unde vobis supplicamus attencius, quatinus secundum
ordinis vestri consuetudinem abbatem et conventum de Dobraußnsi ecclesia, cum
vobis videbilur expedire, transmittere dignemini, cum nostre sit voluntatis et
desiderii, cum predicto domino duce ob reverenciam ordinis nobis dilecti pre-
fatam plantacionem novellam Samburch nuncupatam cum adiutorio Jhesu Cristi, in
qua [n] tum possumus, promovere. Datum in Parchan, anno domini AT^CC^LXF,
pridie nonas Julii.
Nach dem Original mit drei Siegeln im Archiy zu Königsberg, mitgetbeilt Tom Geh. Reg.-Bath Voigt. Im
Haupt- Archiv zu Schwerin befindet sich unter den Doberaner Urkunden ein Vidimus dieser Urkunde ron
„W[emerus] dei gracia Culmensis episcopus" (ohne Datum), worin dieser sagt: „Supplicarunt nobis in
^Christo dilecti yiri religiosi abbas et conuentus monasterii Noui Do heran, Cysterc. ord., nt tenorem
«, litterarum nostro sub sigiUo rescribere dignaremur.** Bischof Werner beschreibt die Siegel des Origi-
«.nals: „sigillis domini W. pie memorie venerabilis episoopi et capituli Wladizslauiensis , necnon illustris
^principis Zamburii hone memorie.** — Werners anhangendes Siegel ist parabolisch und zeigt einen Bischof,
der die Rechte zum Segen erhebt, und in der Linken den Krummstab hält. Die Umschrift lautet:
S' FRlS WöRNBRI DBI GRÄ CVLlDanSIS «PI
Anm. Im Jahre 1258 kamen zunächst nur 5 Mönche (mit 4 Conrersen) nach Fogutken (s. oben
I Nr. 828). Die Annal. Polplin. (Manuscr. im Archiy zu Königsberg), welche auf Urkunden fussen, berichten,
24»
Digitized by
Google
188 1261.
Sais ferst 1267 der erste Conrent yota Do heran nadi Pogotken gekemmen und am 27: October 12<^
Yon dort nach Pölplin ühersiedelt ist (Hirsch in Script, rer. Pmssic. I, p. 813). — „Mystwynus . . Pomeraib
^nomm dux et dominus^ benikundet: „in terra nostra Pomerania in territorio nostro Thimaviensi donavinius
„einsdem terre nostre in eodem territorio particnlam ordini Cisterciensi ad fandandum ibidem eiusdem «r-
^dinis monasterium Norum Doberan dictum, quod Tolgus a loci nomine Polplin vooat*^, und bestimmt
die Grenzen dieses Gebietes. Das Original dieser Urkunde (zu Königsberg) trägt das „Actum et datum:
„anno domini M^CC^LXX^ini^, quarto nonas Januarii« in castro nostro Sveze.*^ Unter den Zeugen steht
oben an: „Wajsylus palatinus Swecensis,*" der (nach den Annal. Polplin.) mit seinen Brüdern Gla-
buna und Radik auf des Herzogs Wunsch dem Kloster Samburia dieses Gebiet zu Pölplin überlassen
liatte. Den Grund erfahren wir aus einer neuen Urkunde Herzog Mestwins über -den Besitz zu Pölplin.
B. d. „Swecz, anno domini millesimo GC° septuagesimo octavo, quatto nonas -Januarii^, worhi dieser,
wiederum in Gegenwart des „Waysel palatinus Sweczensis^, erklärt: „sollicite considerantes, quam magnum
„habere t defectum dilectum nobis monasterium Novum Dobran ex loci ineptitudine, in quo ex primaria
„fundacione fuerat constructum, eid^m donayimus bona seu hereditatem Polplin dictam, in cuius terminis
„ipsum monasterium procurarimus transferri et inibi edificari. Donayimus autem predicta bona cum
„Omnibus suis terminis etc^ (Nach dem wohl erhaltenen Originale zu Königsberg, mitgetheilt yom Geh.
Bqg.-Rath Voigt.)
1261. Juli 18. Ratzeburg. 9S6.
Ulrich, Bischof von Ratzeburg, bezeugt, daas ihm sein Capitel auf Lebenszeit
das höchste Gericht und die halbe Bede im Lande Boitin überlassen habe,
% welche nach seinem Tode an dasselbe zurück fallen.
Vlricvs dei gracia Raceburgensis episcopus vniuersis Christi fidelibus
salutem et graciam Jhesu Christi. Recognoscimus et presentibus protestamur)
quod nos pro absolucione terre Boytin obligaaimus nos domine Helene ducisse
Sa^onie et fiUis eins Johanni et Alberto pro nobis et ecciesia in mille et trecentis
marcis monete Lubicensis^ propter quod quicquid iuris prepositus et capitulum
habuemnt in maioribus causis, nobis temporibus uite nostre cum media peticione
m bonis ipsorum integraliter dimiserunt Nos uero post mortem nostram pro
iremedio anime nostre eidem ecciesie remittimus, cui grati semper esse uolumus,
quicquid possunt sibi iuris secundum sua priuilegia vendicare. Vt autem hec
nostra ordinacio firma permaneat, nee ab aliquo successorum nostrorum ualeat
immutari, presens scriptum cum sigilli . nostri appensione duximus roborandum.
Acta sunt hec Raceburg, anno gracie WQÜ" sexagesimo primo, XV. kalendas
Augusti, pontificatus nostri anno quarto.
Nach dem Copiar I der Ratzeburger Kirche im Archiye zu Neu-Strelitz. — Gedruckt bei West-
phalen II, p. 2084; Schröder, P. M. I, S. 695.
Digitized by
Google
927 1261. 189
1261. Sept 3. Sandow. 027.
Pränslav, Fiirst von Parchim, trägt Scfdoss und Stadt Parckm dem Mark-
grafen Johann von Brandenburg auf.
iSos Pribizlaus dei gratia dominus de Parchem^ Nicolai, Johannis et Bo-
rewini dominorum Slauie frater, recognoscimus et lilteris presentibus protestamur,
quod illustri principi domino nostro Johann! marchioni Brandenburgensi de bona
et sincera nostra et heredum nostrorum uoiuntate pariter et consensu dimisimus
et resignauimus castrum et ciuitatem Parchem cum omnibus bonis et utilitatibus
pertinentibus ad eandem, sicut eam dominus Guncelinus comes Zwerinensis nunc
possidet et possedit, sub spe illius gracie et fiducie, quod nos ad aliorum bono-
rum nostrorum recuperationem adiuuet studiosius, sicut possit. Nos eciam faciemus
de aliis bonis ad ipsum castrum et ciuitatem spectantibus^ que a domino duce
Saxonie habere dinoscimur in pheodo, quod ipsi domino nostro expediens vide-
bitnr et consultnm. Pre^erea quam primum dominus marchio predicta omnia sibi
a nobis dimissa fuerit consecutus,^ de nostra parte statnemus tres viros, quos
viderimus nobis aptos, et de domini marchionis parte similiter tres statuentur,
quibus Omnibus dominus Hauelbergensis vel alter episcopus vel alter religiosus,
si episcoporum copia haberi non poteril, adiungetur supremus, qui nostra, in qua
nunc constituti sumus, necessitate inspecta uisisque domini nostri marchionis
laboribus, promocionibus et expensis pro nobis in ipso negocio faciendis, consi-
derato etiam, si nos per eundem in nostris bonis expediti fnerimus et promoti,
secundum deum inter ipsum et nos ordinent et disponant moderando vel augmen-
tando, quid ipsi pro bonis sibi dimissis faciendum aut etiam nobis fuerit accep-
tandum, quod tam ab ipso et suis, quam a nobis et nostris heredibus obseruabitur
indefesse. Acta sunt hec et consummata in Sandowe, ex certa nostra et heredum
nostrorum scientia et consensu, in presentia venerabilis patris domini Hauelber-
gensis episcopi Heinrici et Richard! domini de Frisach nostri soceri, quorum
eciam sigilla una cum nostro sigillo pro firmitate maiori huic decreuimus littere
apponenda, adhibitis aliis testibus ydoneis: Aluerico de Grabowe, Cvnrado de
Osterborch, V^rico de Crüge, Bemardo de Jnsleue, Johanne de Büc et aliis
quam pluribus, anno domini M^CC^LXF, 111. nonas Septembris.
Nach dem Original im EönigL Geh. Archiv in Berlin. — Gedruckt bei Gercken, Cod. III, 77,
und bei Riedel, Cod. dipl. Brand. U, Bd. I, p. 68. — Die drei Siegel sind nach Mittheilung des Geh.
Arohirraths Hoefer zu Berlin gänzlich abgefallen.
r
Digitized by
Google
190 1261. 928
1261. Oct. 8. Ratzeburg. 928.
Johann und Albert, Herzoge von Sachsen, verkaufen dem Bischof Ulrich und
der Kirche zu Ratzeburg die Vogtei des Landes Boitin fdr 1300 Mark.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes et Albertus dei gratia
duces Saxonie, Angarie et Westfalie, omnibus Christi fidelibus, tarn presentibus,
quam futuris, in perpetuum. Notum esse volumus, quod, cum super aduocatia
terre Boytin et omni iure ipsius terre preter censum et decimam, que ecciesia
libere possedit^ inter dilectum patrem nostrum pie memorie dominum Albertum
ducem Saxonie, ex vna parte, et episcopos et ecclesiam Raceburgensem, ex
altera, diutius fuisset questio ventilata, nos, de iure eiusdem ecciesie dih'genter
instructi, ab aduocatia terre Boytin et omni iure et seruitiis, exactionibus et pe-
titionibus et omni vtilitate, si qua nunc est uel in posterum esse poterit, cedimus
omnino, et si quid in dicta terra habuimus, siue de iure siue de facto, pro salute
progenitorum nostrorum et nostra libere resignamus ecciesie sancte Marie in
Raceburg episcopo et capitulo. Propter quod, venerabilis pater dominus Vlricus,
eiusdem ecciesie episcopus, ad redimendam vexationem et ad emendum, si quid
iuris habuimus, dedit nobis mille trecentas marcas denariorum Lvbicensium, pro-
uiso tamen ne dictus episcopus nee capitulum in eadem terra aliquam exstruant
munitionem. Recognoscimus etiam eidem episcopo ius patronatus in ecciesia
Lvtowe et in Noua Gamma. De terra vero Dertsigge, cum primum possessa
fuerit et excoli inceperit, pro fructibus decime, quam recipiemus de ymagine
beate virginis in altari summo, presentibus episcopo et capitulo, damus iam dicto
episcopo et canonicis duodecim mansos HoUandrenses cum omni iure et iuditio
colli et manus, seruitio et vtilitate. Aggerem vero homines nostri totum con-
portabunt. Ecciesias etiam ipsius dotabimus terre quamlibet cum vno manso, et
primam porriget episcopus, secundam et tertiam nos porrigemus et inuestiendum
episcopo presentabimus, quarta ad episcopum, quinta ad nos alternatim successiue
pertinebit. Jnsuper recognoscimus episcopo et canonicis suis liberam facultatem
deducendi annonam eorum et omnes prouentus per Albiam in ducatu nostro
usque Hammenbo[r]ch vel ad alia loca, vbi decreuerint, sine theloneo et sine
vngeldo et reducendi, quicquid ad vtilitatem eorum conparauerint. Ut autem hec
nostra sollempnis ordinatio de maturo facta consilio permaneat inconcussa et a
nemine valeat inmutari, presentem litteram sigilli nostri appensione et testium
subscriptione duximus roborandam. Testes huius rei sunt: venerabilis pater do-
minus Rodolfus episcopus Zverinensis, Bruno prepositus Lubicensis, Heinricus
Stormarius scolasticus Hammenburgensis, Nycholaus scolasticus Zwerinensis, Con-
radus de Rene,' Johannes de Rune prepositi; Heinricus de Richowe, Heinricus
de Gatersleue, Everhardus de Marmestorp (!), Heinricus de Cocstede, Widego
de Gatersleue, Bartholomeus pincerna, Thetlews de Parkentin, Johannes de Culpin,
Digitized by
Google
929 1261. 191
Heinricus de Cnimesse^ Bertoldus de Rithserowe, Radolfus de Trauenemunde,
miiites, et alii quam plures fide dignL Acta sunt hec anno domini miliesimo
ducentesimo sexagesimo primo, octauo idus Octobris. Datum in vrbe Raceburg,
per manus Eggelberti notarii curie nostre.
Nach dem Original im Ratzeburgischea Archiv zu Neu-Strelitz. Das Siegel an Fäden von rother und
gelber Seide zeigt die beiden Herzoge in jugendlicher Darstellung, im Rocke, gegürtet und mit der aus-
wärts gewendeten Hand eine Fahne von drei Lätzen haltend, mit der einwärts gekehrten gemeinschaftlich
einen Schild haltend, der gespalten ist, yorne einen halben Adler zeig^ und hinten 1 2 Streifen mit schräg
links übergelegtem Rautenkranz. Umschrift:
4i S' lOhlS : aT ÄLB^I : Di ©RA : DVaV SÄXOIl : Timm : aT WaSTFÄL'
(Abgebildet in: Qrfindl. Nachricht von Mollen, Tab. I.) — Gedruckt bei Schröder, P. M. I, S. 691. — Auch
Yon dieser Urkunde ist im Ratzeburger Archiv ein yon den zu Nr. 916 genannten Erzbisohöfen und
Bischöfen III. non. Noyemb. 1266 ausgestelltes Transsumpt vorhanden; yoa den 6 Siegeln fehlen zwei«
— Vgl. 1271, Apr. 30.
1261. Oet. 18. Wismar. OSO.
Johann, Fürst von Meklenhurg, und sein Sohn Heinrich verpflichten sich, die
Burg Dassow, wenn sie mit HiÜfe der LubeJcer erobert wvarde, gändich zu
schkifen, und nie zu gestatten, dass in jener Gegend 'künftig uneder eine Burg
erbauet werde, erkennen auch die Rechte der Lüheker auf den dortigen Ge^
wässern und der Heerstrasse an.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Magnopolensis et dominus Heinricus suus filius omnibus, a quibus presens
{Scriptum perlectum fuerit uel auditum, in perpeluum. Ne gestarum rerum
memoria processu temporis possit euanescere, discretorum uirorum prudentia solet
eas per litteras etemare. Notum igitur esse uolumus tam presentibus, quam
futuris, quod nos accedente consilio uassalorum nostrorum cum ciuitate Lubicensi
concordauimus isto modo. Si domino permittente nos et amicos nostros expug-
nare contingat castrum Dartzowe cum iuuamine predictorum, illud destruendum
est totaliter et planandum, ita quod a nobis et heredibus nostris in predicta terra
Dartzowe numquam aliquod castrum debeat relocari; si quis autem procedente
tempore uellet occupare locum aliquem in terminis illius terre uel edificare pre-
sumeret uiolenter, hoc compromisimus unanimiter defendere et totis uiribus
impedire. Geterum pro speciali fauore^ quo complectimur sepedictos, damus et
dimittimus eis omnem libertatem^ quam in aquis et communi slrata de nostris
progenitoribus hactenus habuerunt. Vt autem hec rata et illibata permaneant
perpetuis temporibus^ presentem paginam nostris et fratrum nostrorum sigillis in
sufficiens testimonium duximus roborandam. Huius facti testes sunt: milites do-
minus Ludolfus de Bybowe noster dapifer, Aluericus de Bamekowe, Theodericus
Digitized by
Google
192 1261. 930
et Arnoldus Clawe, Benedictus de Rodembeke, Otto de Suinga, Marquardus de
Jndagine, Volceko ; insuper Gerhardus de Jndagine, WiUekinus de Stadis, consules
Lubicenses, et plures alii fide digni. Datum in Wissemaria, per manum Heinrici
notarii nostri, plebani de Gnewesmolen. Acta sunt hec anno domini M'^CC' sexa«
gesimo primo, in die sadcti Luce ewangeliste.
Nach dem U.«B. der Stadt Lübek I, S. 237, aus dem Origioal auf der Trese zu LQbek. An drei
Schnüren ron rother und gelber Seide hangen drei vollständig erhaltene Siegel, nämlich:
1) das zweite, runde Siegel des Fürsten Johann, abgebildet in Bd. I, zu Nr. 609;
2) das zweite, schildförmige Siegel des Fürsten Nicolaus von Werle, abgebildet in Bd. I, zu Nr. 514;
3) das oben zu Nr. 872 abgebildete schildförmige Siegel des Fürsten Heinrich L (des Pilgers).
Mehr Siegel sind nicht angehängt gewesen, obwohl der Fürst Johann in der Urkunde sagt: „fratriim
nostrorum.** — Gedruckt bei Ungnade, Amoenitat. I, S. 10.
Anm. Detmar berichtet (bei Grautoff, I, S. 139) zum Jahre 1260: „By der tyd lach to Darzowe
„en horch vil starke, de horde den greven to Holsten; dar quam up to euer tyd greve Johan van
„Holsten unde let dar unthoveden enen riddere wol bevrundet, dar grote wrake na schude." Zum Jahre
1261 erzählt Detmar den Krieg der Stadt Lübek und ihres „Vormflnders*", des Herzogs Albrecht von
Braunschweig, gegen den Grafen Johann von Holstein und fügt am Schlüsse (S. 141) hinzu: „Oc wunnen
„de van Lubeke de horch Darzowe deme greven [nämlich Johann] af mit hulpe der heren van Mekelen-
„boroh Johannes, de knese Janeke het van Tlou, unde sines sones Hinrikea, de over mer seder vanghea
„wart; de gheven en do ere breve darup, dat men neue horch mer buven scheide twischen Darzowe unde
„Gnewesmolen.*^ — Vielleicht hatte von dieser Burg das holsteinische Bittergeschlecht seinen Namen, aus
welchem „Timme de Dartsowe** stammte, der in einer Urkunde der Grafen Gerhard und Johann von
Holstein über Sürstorf und Scharbeutz vom Jahre 1271, Sept 21., als Zeuge unter den „milites** genannt
wird (U.-B. der Stadt Lübek I, S. 309). - In der so eben erschienenen 1. Lieferung vom 3. Bande des
U.-B. der Stadt Lübek, S. 4, werden (nach dem Original auf der Trese) Verfestungen von Seiten der
Lübeker mitgetheilt, von denen auch Johannes de Derzowe und sein Bruder Nicolaus betroffen
wurden, die auf jener Burg im Jahre 1243 gewohnt haben mögen: „Anno gracie M**CC°XLni® proscripti
„sunt pro violento spolio Lvbicensibus illato Thetleuus de Bochwolde et f rater suus et sororius ipsorum,
„dominus Henricus de Terente miles et frater suus Elerus Caluus, filius domini Godescalci de Reuetia,
„Johannes de Derzowe et frater suus Nicolaus, Sone filius Wiohmanoi de Walle, Hermannus de
^Lösten . In ipsorum proscriptione presedit iudioio ex parte domini imperatoris Hermannus
^Riquardus aduocatus et ex parte ciuitatis Hermannus de Morum et Gerhardus de Heringe.
^Feria Vr post epiphanie octauam. Item proscripti sunt pro spolio Johannis famuli domini Johannis
^pro XV solidis et cingulo suo Nicolaus frater Johannis de Derzowe, Henricus Gocus .*^
Daneben sind die Räubereien verzeichnet, u. a. folgende: ^In sancto die epiphanie abstulit filius aduocati
„Wichmanni et filius domini Altmanni de Gneuesmolen et famulus Johannis de Derzowe et eorum
„complices famulis domini Conradi de Caldinge et domini Petri de Calbgeborch cames et out«s et vesti-
^menta et lil equos et cetera clenodia in cista, in valore XXVII marcarum denariorum, in villa Mummen-
«^dorpe.** — Zur vorstehenden Urkunde vgl. unten die Urkunden vom 29. Sept und 13. Nov. 1262.
1261. Oet. 21. Q30.
Johann und Alhert, Herzoge von Sachsen, verleihen dem Bisthum Schwerin
das Land Tribsees.
In nomine sancte el indiuidue trinitatis. Johannes dei gratia Saxonie,
Aii^Ewie et Westphalie dux et Albertus frater eins omnibus in perpetunm. Notum
M9e Mtenus tarn presentibus, quam futuris, quod nos ob reuerentiam dei et
Digitized by
Google
931 1261. 193
aalutem animarum nostrarum ecclesie sancte Marie genitricis dei et beati Johannis
ieuangeüste in Suerin terram Tribbuses, prout tenditur in Stralessund et ^ filius
domini Jaromari Witzlaus eam nunc habet in possessione sua et ut ad dictam
ecclesiam pertinet iure dioces(i)ano, conferimus cum omni iure, iudicio, seruitio et
utilitate, si qua nunc est uel in posterum esse poterit, Ita tarnen, quod memoria
felicis recordationis patris nostri ducis Alberti sicut ducis Henrici fundatoris dicte
ecclesie et nostra post mortem nostram cum deuotione annis singulis peragatur.
Ynde dictam terram ad manus imperii ad vlilitatem supradicte ecclesie liberaliter
resignamus. Et ne nostrum solenne factum ab aUquo ualeat impediri uel per-
turbari, banc paginam inde conscriptam sigilli nostri appensione et testium in-
scriptione duximus roborandam. Testes^ hi sunt: domina Helena niater nostra et
venerabilis pater noster Ylricus episcopus Raceburgensis, comes Guncelinus de
Suerin, Henricus de Jnsula, Henricus Huxedh, Tetleuus de Parkentin, Henricus
de Richowe, milites; clerici uero: Yolquinus prepositus Raceburgensis, Nicolaus
scolaslicus Suerinensis, Johannes prepositus de Rune et alii quam plures. Acta
sunt hec anno domini M^CC^LXr, die vndecim millium virginum.
Nach zwei beglaubigten Abschriften aus dem 1 6. Jahrhundert im Haupt-Archir zu Schwerin. Clandrian
sagt (Protoc. fol. 214*) von dieser Urkunde: ^Dass Sigil ist noch daran, Aber es ist oben zerbrochen.*^
Dass Clandrian diese Ausfertigung meint, sieht man aus seiner Inhaltsangabe, in welcher er die Worte:
i^et filius d. Jar. — iure diocesiano^ übersetzt: ^vnd Herti Jaromari Sohn Wizlaus dasselb itzo in Besitz
«hat ynd ess zu gedachtem Stiffte nach Stiffts oder Sprengelss rechte gehöret/^ Er setzt am Schlüsse
hinzu: „Noch 1 brieff desselben lauts vnd sub eodem dato, Daran seide, Aber kein sigil.^ Diese zweite
Ausfertigung, Ton welcher im Haupt-Archiv zu Schwerin ebenfalls Abschriften aus dem 16. Jahrh. rorhan-
den sind, stimmt im Allgemeinen mit der hier abgedruckten überein, hat jedoch die Worte: '«et filius d.
Jar. — iure diocesiano^ nicht, und die Zeugen in folgender Reihenfolge:
^„Testes sunt hü: domina Helena mater nostra, comes Guncelinus; milites: Conradus Wacker-
barth, Thetlefus de Perckentinn, Hinricas de Biehow, Henricus de Jnsula, Henricus Huxet; cle-
rici uero: yenerabilis pater Ylricus episoopus Baceburgensis, Volquinu« prepositus Raceburgensif,
Nicolaus . scholasticus Schuerinensis , Johannes prepositus ^e Bhune et alii quam plures.^ —
Vgl. oben Nr. 915.
— Gedruckt: Pfeffinger, Br.-Lün. Gesch. H, S. 783; Schröder, P. M. I, S. 683; Hist. Verf. des Fürstenth.
Schwerin, Beil. D.; r. Beehr, p. 198; Franok IV, S. 238, aus Henning, Theatr. geneal. 159; t. Wea^
phalen IV, p. 973; Lisch, Mekl. Urk. HI, S. 211, und darnach Fabrioius, Büg. Urk. U, Nr. LXXV\ p. 8.
1261. Decbr. 9. Rostock. 931.
Hemrich Wise, Ratksherr zu Rostock, setzt sich mit seiner Ähäier und seinen
Brüdern Bernhard und Alexander wegen des väterlichen Nachlasses aus^
einander, unter Vorbehalt seines Miterbrechtes an dem mütterlichen Nachlasse.
In presencia consulum domina Aleydis et filius suus Heinricus Sapiens
complanaverunt se In hunc modum. Domina Aleydis cum duobus pueris Ber-
nardo et Alexandra obtinebit CG marcas denarionim et decem; hec sunt merci-
MtklnHrgUckM ürkulM-Bick D. 25 y^
Digitized by
Google
194 1261. 932
fttnAü tpsttts. Preterea Heittficus Sapiens obtinebit CC marcas et XXX marcas
ffMrtriorum ftt Ineröimoniis, tpie sna sunt; et hanc pecuniam totam habet Hein-
rtetis in sua potestate. Quicquid in hiis mercimoniis supra lucratum fuerit, tollet
diDlArna dimidiam et Heinricus reliquam partem; dampnum equaliter sustinebunt.
lilirtiper Heinricas cessavit ab iüa hereditates quam mater ipsius inhabilat, que de
titiiln patfis prius cedit ei. De parte vero matris, si ipsam supervixerit, non
tMSat et de bonls, sed equaüter cum pueris dividet hereditalem et merces. Acta
MiM hec antio gratie MCCLXI., feria sexta ante Lucie^ presentibus Hermanno
Albe, Johanne Monacho, Thiderico Rufe, Meinrico et aliis consulibus.
Aus dem Boitocker Stadtbuche B, feL 2.
1261. Decbr. 15. Stavenhagen. 932.
Wartislav, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Ivenack auf Bitten des
Ritters Bernhard Honig das Eigentham zweier von diesem geschenkten Hufen
zu Buchholz, und schenkt dem Kloster den halben Zehnten in den Dörfern
^Takun^ und „Oostekovf'.
Wartisslaus dei gratia dux Deminensis omnibus Christi fidelibus salutem
in salutis auctore. Quoniam antiquitas mater est obliuionis, obliuio uero lumen
ueritatis penitus extinguere consueuit, veneranda decreuit antiquitas ^ ut ea, que
rationabiliter ordinantur, ponantur in ore testium aut scripture memoria perhen-
nentur. Quapropter notum esse uolumus tam presentibus, quam futuris, quod nos
ad petitiooem domini Bemardi Mel, qui duos mansos in villa Bokhcflt claustro
sanctimonialium in Juenak pro suorum remedio peccatorum conf [erJens assignauit,
proprietatem dtctorum mansorum loco supradicto duximus conferendos (!). Preterea
medietatem vnius ville decime, que Takun ^ dicitur, et semidecimam in viila 60-
stekow diclo loco duximus perpetuo conferendam. El vt res gesta robur obtineat
firmitatis, presentem paginam secreto nostro fecimus communiri. Hü lestes, cum
hoc ageretur, astiterunt: Henricus de Yicen, Bemardus Mel, Henricus de Ghud.^,
Jekannes de Pens, Johannes Wlpes, ßorko et Bespraus^ et alii quam |)hures.
Datutn Stouenhagen, anno dominice incamationis M'^CC^LX^r, quinta feria post
bette hmüe Tirgvii«.
Maöh dem Ozigioail im Haupt-Arohir zn Sohwerln. An einer rotb und weissen seidenen Siegelscbnur
Mafgt ^ 4eblRdf5nhfg^ JBIegM^t «•inem vrMkis m(«teig9ii«isft Oreilim «ni «er «nfünlft:
saaRjaTVM . wärtizlki . oai eRprrmj dvx . ais
Das Original gibt: > Takü, — > Gbiid'(Qhadenswegea? Vgl. Dreger, Cod. Pom. I ,Nr .CDIIL) — * Betpus.
— Vgl tfr. fil.
Digitized by
Google
923 1261. m
1261. Decbr. 17. Flau. 933.
Ntcolaus, Fürst von Werte, eriheüt unter EinmIUgung seiner Söhne Hemrücih
und Johann den Ltibekem m seinen Landen völlige Zol^eiheit.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nyeolans dei gratia dominus de
Werle omnibus hoc scriptum risuris salutem in domino sempiternam. Qne aguntup
in tempore, ne simul labantur cum tempore, solent scripturarum in4icüs et me^^
mofie testium commendari. Ergo notum esse volumus tam presentibus, quam
foturis, quod nos de communi consensu dilectorum filiorum nostrorum Henrici et
Johannis nostris amicis ciuibus Lvbicensibus talem contulimus gratiam et Über-
tatem, vt omnes homines in ciuitale Lvbeke manenles in nostris ciuitatibus et
per omnes districtus nostros et iurisdiciones, tam per portus aquarum, quam per
viarum ingressum venientes, sint ab omni onere et exactione theionei tam a aobis,
quam a nostris heredibus perpetuis temppribus supportati. Qu [onia] m ipsos diligentes
eorumque intendentes honori et profectui volumus et precipimus, vt biBc libertas
et gracia tam a nobis, quam a noslris heredibus nunc et in euum ipsis feliciter
conseruentar. NuUi hominum hanc libertatem a nobis rationabiliter coliatam vnquam
liceat minuere vel tuii)are. 4g{lur ne in post[e]rum a nostris successoribus mala
suggeslione ambiguitatis immisceatur scrupulus, presentem litteram sigiHi no9ttA
munimine roboratam ipsis ciuibus Lubycensibus contulimus in testimonium etemi-r
talis. Testes sunt milites: Geroldus de Peckalle, Jobannes de Cropelin, Arpoldus
de Noua Ecciesia, Georgius de Jork, Ekebardus de Dechowe, Heinricus de
Cremun et Gerhardus frater suus, Tes [c] emarus ; famuli: Henricus de Vlotowe,
Jobannes de Lipo, et alii prouidi et honesti. Dat[a] anno domini M''CC''LX^
primo, in Plawe, sabbato IIIF' temporum ante natiuitatem domini, perpetuo duratura.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S« 238, aus dem zu Lübek auf der Trese befindilohen Original
mit wohl erhaltenem Siegel; auch gedruckt bei Ungnaden, S. 751. — Der Quatemberlag tot Weihnachten
fiel 1261 auf Mittwoch, den 14. Deeember.
1261. Decbr. 20. Wismar. 934.
Johann, Fürst von Mddenburg, befreiet die Lübeker Bürger von dem ZoBe
in Wismar.
In nomine sancte et indiuidua trinitatis. JohaiHies dei ^tia dominufi
Magttopirfensis ommbvis has litteras inspecturis in perpetuu«. Acta aollempnit^r
ilelet obliuio^ nisi litterarum ftilciantur stabili firaiamento. Eapropter notum e^se
«ohinHis tam presentibus, quam futuris, quod ob dilectionem et fauArem Lubiow^
^mmm ipsis talem contulimus gratian, ut omnes awe» ciuitMis 6ue m cjiiitate MtfiibPfi
Wissemaria tam a thekmeo ' sint Itberi perpetuis temporibus ^ wmunesL Ne er^g^
25*
Digitized by
Google
196 1262. 93S
aliquis heredum nostrorum hanc gratiam minuat uel infringat, presentem paginam
super eo scribi iussirous et sigilli nostri testimonio fecimus eommuniri. Testeg
huius facti sunt: Ludolfus dapifer noster, Theodericus Clauue et Arnoldus frater
suus^ Aluericus de Barnekowe, Benedictus de Rodembeke, Gerhardus Metceke et
Hartwicus frater suus, Otto de Reuetlo, Otto de Suinga, Henricus Gezeviz et alii
quam plures honesti et fide digni. Datum in Wissemaria, anno domini . M"* CC^
sexagesimo primo^ in uigilia sancti Thome apostoli.
Nach dem U.-6. der Stadt Lübek I, S. 238, aus dem Original auf der Trese zu Lübek, ao welchem
das zweite, in Bd. I zu Nr. 609 abgebildete Siegel des Fürsten Johann wohl erhalten hängt — ^ £& milssea
hier mehrere Worte ausgelauen sein, yielleicht: «quam ab omni ezactione.** L. Ü.-B.
1262. 93S.
Joharm, Fürst von Meldenburg, verleiht dem Kloster Dohbertm neuenoorbene
Hufen zu Dobel, BVlow und Stiten.
Johannes, Her zu Meckelnburgk, hat dem Closter Dobertin vorlassen oder
vorlehnet Sechs Hufen am Dorffe Dabele, die Thydericus Ylotow gehabt hat,
Jtem zwey Hufen am Dorffe Bulowe vnd eine Hufe im Dorffe Stitne, welche
Hinricus von [RJolstede^ besessen hat. Datum 1262.
Nach Clandrian: Dobb. Beg. Nr. LVI. — ^ Clandrian: iolstede. Vgl Nr. 7U und 770.
1262. 936.
Nicolaus Kramer, Vicor, vergleicht sich mit dem lAibeker Dom^Gapüd wegen
des Dorfes Niendorf
Datum anno domini M'CC'LXir.
xlec sunt negotia ecclesie perpetua et quedam quasi perpetua. — —
Nicolaus uicarius dictus Jnstitor, a capitulo requisitus, ut de uilla Niendorpe IUI
marcas denariorum singulis annis persolueret et de detentis responderet, quia
XX annis detinuerat capitulo singulis annis Uli marcas, presente episcopo et
capitulo sub hac forma arbitrio se subiecit: quicquid decanus, Wilhelmus, Burg-
hardus et Gerardus, canonici in arbitros hinc inde assumpti, ordinarent super isto
negotio, fixum permaneret, sub periculo esse utrimque promittentes ; insuper Ni-
colaus hoc iurauit se ratum habiturum. Fuit autäm sie concordatum et a dictis
-iarbitris ordinatum et coram episcopo promulgatnm : de cetero unus canonicornm
regimen habebit illius uille Niendorpe, et de ipsa uilla tollet annuatim pro cano^
nicis y marcas denariorum in die Martini exhibendas; cetera, que proueniunt de
Digitized by
Google
m 1262. 197
niUa, Nicoiao debenl per manum canonici presentari. Preterea omnia detenla a
XX annis Nicoiao sunt libenditer relaxata.
Aus der „Uebersicht der wiebtigeren VerhaDdlungen der Domkirche zu Lübek aus deo Jahren 1262
Ina l^ee**, welche Leyerikiis, Urk. dea Bisth. Labek I« S. 172, nach dem Reg. Cap. Lab. (I, 190) gibt
1262. Rostock. 037.
Rabado, Qlaser 2U Rostock, und dessen Ehefrau Johanna übertragen sich
gegenseitig ihr Erbe bei der 8t PetrikArche auf den Todesfall.
In presencia consulum Rabodo vitriarius resignavit uxori sue Johanne
hereditatem apud sanctum Petrum post obitum suum, et e converso Johanna
resignavit viro suo Rabodoni eandem hereditatem, ut qui alium supervixeriL, bona
libera possideat.
Nach dem Rostocker Stadtbneh B, fol. 2.
1262. Rostock. Q38.
Bertha, Wittwe des Rathsherm Johann von Rathenow zu Rostock, thetlt sich
mit ihren Kindern den NacMass ihres Mannes.
JNotum Sit Omnibus, quod hereditas domini Johannis de Ratenowe inter
uxorem suam et liberos taliter est divisa. Domina Berta obtinebit domum illam
et hereditatem, in qua dominus Johannes moriebatur, et molendinum in dammone
extra civitatem Rozstok, et granarium, quod est situm inter granarium Johannis
Monachi et granarium Hermanni de Lawe; insuper redditus in Sulta obtinebit.
Pueri vero ipsorum Johannes, Bodo, Oda, Hermannus, Heinricus obtinebunt e
converso domum, que fuit Richardi pistoris, et domum in antiqua civilate apiid
fitupam.
Nach dem Rostocker Siadtbuch B, fol. 3.
1262. Febr. 11. Wendisch Thun. 930.
Helena, Herzogin von Sachsen, und ihre Söhne Johann und Albrecht verbinden
sich mit den Herzogen Albrecht und Johann von Braunschweig und den
Fürsten von Wenden gegen die Grafen Johann und Gerhard von Holstein.
JNos Elena dei gracia ducissa Saxonie, Angarie et Westfalie, et Johannes
et Albertus filii eins recognoscimus publice, quod cum dilectis fratribus nostris
Alberto et Johanne, ducibus de Bruneswic, placitauimus et ipsi nobiscum et simul
conuenimus sub hac forma, quod nos eis astabimus auxilio et consiUo et ipsi
Digitized by
Google
19S 1362. 13»
nobifl uersa nioe prestabnnt aiualium et consUium eoatra comites Hoitnsie domi--
Dum Johannem et Gerardum et adiutorei eorom» Nee mnqaam cofopositioneoi
nel amiciciam, nee treogas de causa, que modo cum eis geritur, nisi dietis
fratribes nostris indusis, aeceptabimas eomitibus com eisdeoi. Yerora si sucee-
dentibos nobis prosperis continget quocunque modo, nos terram Holsazie acqui-
rere et ipsam ejq>ugDare potenter, de- ipsa terra nos unam partem terciam
uidelicet, dicti iratres nostri aliam terciam, et domini Slauie, qui modo nostro
tomprehensi sunt attttüo, habebunt terciam portionem, cuius dimidietatem partis
ipsi domini Slduie t^fiebnnt a nobis in pheodo, aliam dimidietatem a prefatis
fratribus noslris teuere debent in pheodo. Sic inter nos et fratres nostros est
de pheodo terre Holtsazie ordinatum. Neque nos emptionis causa siue allquo alio
modo illam terciam partem terre Holtsazie a dietis dominis Slauia conquiremus
absque beneplacito et consensu fratrum nostrorum, neque ipsi sine nostro, neuter
nostrum de ipsa se irrequisito alio intromittet; si unus nostrum intromiserrt se de
consensu alterius, debemus eam inter nos diuidere et partiri. Condiximus etiam,
ut de exactione facienda in terram Holtsazie tollamus nos terciam partem, fratres
liOSdri terciam, et domini Slauie suam habebunt terciam portionem: et unusquisque
liostnHiii, 4A ^oflaimis dederit nobis 4e hostibus triumphare, singuli, ubi simul
fuerint uexiila nostra, accipiemus portionem nostram de redemptionibus captiuorum.
Si autem de communi nostro consilio processerimus uersus terram Dacie inpug-
tiando IpSänd, quicquid ibi terre Dacie expugnauerimus, hoc inter nos una cum
dominis Shiuie, iütnX trticlatum i^ de terra Holtsazie, partiemur. Attamen si
Magtleburgensfe artfatepistopus uel alii uobHes in snperiorüius partibus Saxonie
H6Hent nos ptopter totnites Holtsazie inpugnare uel propter fratres nostros, si
potethnns ibi coticordare tum «is per freies uel plenam pacem, hoc tantum de
ipsotum etil henephcho cft consensu. Hec singula, sicut tractata sunt inter nos
H fratres nostVös, ita ea obsferuare debemas, si gw^rra et discordia, quam modo
fratres nostri habent cum Holtsatis, processum habuerit; set si ante inchoattofiefid
gwerre continget eos cum eomitibus concordare, tunc nos pheodum terre Holt-
satie habebimus sicut ante; super omnia tamen, si composicione interueniente
cessauerint fratres nostri ab impetitione terre Holtsazie uel si eam non potuerint
üH^ttgnare resistentiam a eomitibus uel ab aliqufbus alüs paoiendo, eo iure quo
prius nobis feodum terre Holtsazie remanebit. Hiis itaque et talibus placitis inter
nos intererant simul et testes sunt: dominus Conradus de Boldensel, Hinricus de
Äichtowe], Wemerus de Zwerin, Wemerus de Medinge, Georgius de Hiddes-
acker, Geuebardus de Bortvelt, Johannes marschalcus. Actum Tvne, anno domuii
.M"(7€"LXir, HI" ydus Febnwrii.
\iMt SnAeAdorf, firautaschtr^JLüneb. OV'k. l, S. VJ, aift dem 'OirigiiMa im KOBigl. Arcbir «a Haano^er.
— Tdner igvömclit in Sodemiorf« ^g^Patm, 111, S. ^2. — Wegen des Kruges Ait «Holstein ygl. Detnar
zu den Jahren 1261 nnd 1262, bei Graotoff, Lab. Cbroniken I, S. 141 und 142.
Digitized by
Google
•40 1202. i99
1262. März 5. Verden. 940.
Gerhard, Bischof von Verden, und das Dom-Oapitd daselbst betätigen dem
Kloster Medmgen den Erwerb dar Zshntm aus den D^fem Vorwerk und
Haasel (Ä. Medmgen) vom Grafen Gunzdin von Schwerin, aus dem Darfe
Sekerstorf von den Grafen Heinrich und Otto von Lüchow, aus IvekendarJ
vom Bitter Hermann von Hoden piagen] und dessen Söhnen, aus „Eddeistorpef'
und „Bahendorpef' vom Bitter Werner von Meding, und schenken jenem
Kloster das JEigenihum dieser Zehnten.
(j^herardus dei gracia Yerdensis eeclesie ' episcopus, B. prepositus, M.
decanus totumque eiusdem ecclesie capitolum omnibus presens scriptum vimris
salutem in domino. Tenore presendiiin innoteseere eupiinus TMuei«is, qiMNt
facta in manibus nostris libera resignacione decimerum villarum de V<Hni^(ei4e H
Hasle^ a comite Guncellino et fHiis suis de Zwerin, et väle Zekerdorpe^ a comite
Henrico et Ottone de Lughowe^ et ville Yeuekentfiorpe ^ a domkio Henuanne
Hoden et filiis suis, et villarum Edellestoipe ^ et Babendorpe a domino WernarQ
de Medigge^, quos a nobis et ecclesia Yerdensi ioco et iure homagii tenuerunti
dHectis nobis in Christo preposHo et capKulo monasterii de Medigge^ proprietateiQ
ipsarum decimarum donamus perpetuo possidendam. Nos quoque in buius facti
euidentiam et memoriam perhennem presens scriptum sjgillorum nostrorum ap-
pensione duximus roborandum, ut predicta donacio legitime facta tam a nobis,
quam a nostris, qui pro tempore fuerint, successoribus inuiolabiKter obseruetur'.
Testes autem, qui predicte donacioni interfuemnt, sunt hü: Borchardus prepositus
maior, Meinricus^ decanus, Ludolphus cellerarius, Gerardus scholasticus, Johannes
Marcus, Borchardus de Aldenbrok^, Aluericus de Bederekesa '^, Liidolphus de
Weyhe, Florencius** custos, Johannes de Moule, Heynricus de Holtesminne ^^,
canonici, Heynricus de Etzene, Wulfridus *^ de Etzene, Joannes de Graflo %
malites. Datum Verde, anno domini M''CC''LX''|]'', tejrrio A9&as l|fi«ii, ppotir-
ficatus nostri anno decimo.
Nach einer Abschrift in t. We8tphalen*8 Piplomatar. .r^x chartulario Medin^enfli** (W), Harenberg's
Hist. Gandershem. , p. 1716 (H) und Seheidt's Anm. zu Mosef 's 'Br.-l.fln. 'Staatsrecht, ^. 672 (S). —
1 ecclesie: fehlt W., ^ Halse: H., ' Sekerthorpe: S., ^ Teuekentorpe: W., H., ^ Edellestorpe: S., Edel-
iterpe: W., H, « ifedinghe: S.. ^ at — obsenietiur: snr bei &• •» ÜWW^is; fl^ ^ AMm¥^9^i W.. H.,
^•Bederkesß: S,. ^ » Hoienpnius : H., »* HoUßsminie: &, »»W*lfridus: S.. Wlfridus: W,, H.^ ^^ «ßraAl^
S., Grafle: W., H. — Andere Abdruck« bei Lyssmann, Bist Nachrichten voja 'Kloster lledingen, 'S. 9;
T. Hodenberg, Hodenberger Urkandenbacb I, S. ^6 (aa^h Sciheidft)«
Digitized by
Google
•41.
9irUte dm Khßimr Dmrymm dn Eigeaämm
iWbfctf dir jRi^ Bmwiimd Bmmg damsAem g^
f . . ^««« aux UeiiuiuHi$v$ ottnibiis hoc scriptam
^^ .^tticiMiai :$iitiul ciiiii te4tt|M>ce^ qve gefuntor h
. .^^uiai xul ^^rtptart^ memmi SrtKUKiitiuiu Qupropler
^ ««c^^. 4111 prt^$i:ti$ ^^riptiifli abieiiter. ipod dosäuB
di^ .ticvoMiä^ iKi$ter^ ctMfe^^ftts» Mstro »acte
.^^^f ^'^x^urum vvnfecv«» p^fff^flufiter
.H> ctittueutttt ipc^fz^tfiilibifi^ üg$i^JBMwfcwi Ek ^ ics
>rt>3^mtetii |M^iftUi io^KäSMMe ä«iUL Bdstn p«c»-
♦. >. -«^^^
vft^ ^Jj^i^X»**»»^ >^'itiM;w6.
I
\ Digitized by ViiOOQIC
1263. |0t
1263. Rostock. Ma^
Chse, der hmterkusenen Tochter des Bäckers Richard (ssu Bostock), wird von
ihren Venoandten eine JPrähende und die Eloßkrgemeinschaft des Klosters
Bahn gegen ein Jahrgdd ermrht.
Notum Sit, quod Richardus pistor et iixor sua decreverant filiam ipsoram
Ghesen io claustro Rune fraternitatem suscipere. Mortno vero Richardo et uxore,
patruus pueri illius et frater et avunculus suus Heinricus de Cervo procuraverant
eidem puero in claustro Rune prebendam et fraternitatem claustralem, tali modo
et conditione, ut pro puero iUo darentur singulis annis HII marce pro expensis,
quaindiu in claustro permaneret; si autem moreretur puer, antequam claustnim
intraret) dari deberent claustro Rune XX marce denariorum de hereditate ipsius
pueri.
Nach dem Bostooker Stadtbach B, fol 4. — Heinricas de Cerro oder de Hart tritt sp&ter in
den Balh za Roftock and gehOrt der Familie an, nach welcher die ^Hartestraite** datelbtt benannt ist
1262. April 20. Demmin; 944.
Johann von Wacholz, Bitter, schenkt dem Kloster Doargun seine Einkünfte
aus der Mühle za Leoin.
Vniuersis Christi fidelibus, quorum audiencia presens scriptum fuerit
recitatum, Jo [Hannes] milis (!) in Dymin dictus de Wacholthe salutem. Mater
obliuionis antiquilas ita modernorum factis derogare consueuit, ut ea cito a me-
moria labantur, nisi testimonio scripturarum diligencius roborentur. Presentibus
igitur litteris duximus protestandum, quod nos de pleno heredum noslrorum
consilio, beneplacito et consensu ecclesie sancte Marie virginis in Dargun et
fratribus nostris inibi domino iugiter famulaturis obtulimus redditus per omnia,
quos in molendino Leuin habere dinoscimur, hoc solum precipium necnon et
utilius inter omnia iudicantes, si terrenis celestia et transitoriis contrahantur
sempitema, ut una cum coniuge nostra pro hiis et aliis beneficiis adhuc miseri-
corditer impendentes in parte aliqua graciarum actiones mereamur, n[ichi]llom[inus]
gloriam in presenti et graciam in futuro. Preterea ne quid desit donationi nostre,
in hanc [rei] euidenciam bI firmum testimonium contra iam sepe dicte ecclesie
emulos presentem paginam sigilli nostri munimine fecimus emuniri (!). Datum in
Dymin, anno gracie M"CC*LXir, XR" kal. Mal.
Nach dem Original im Haapt-Arehir zu Schwerin. Das aas der Urknade geschnittene Siegelband ist
abgerissen.
HtklMtirgiiekM Vrkiil«-Iiek IL 26
Digitized by
Google
m 1262.
i26ß. April 20. Dargun. M&
' Hemtich, Abt wm Darfftm, verMd dem Bitter Johann van Waeholz Antheä
an B&ttmannshaffen, bekäU sich jedoch du MVMe dasdhet vor.
Jb rater Heinricus miseralione diuina dictus abbas in Dargun omnibus
presentem paginam inspecturis etemam in Christo salutem. Acta discretione
preuia plerumque deleri solent obliuionis nebula, nisi litlerarum et testium fuerint
cautione munita. Quapropter vniuersis et singulis noturo esse eupimus^ qnod üos
domino Johanni militi de Wacholte villam Rathenowe porreximus locandam cul-
toribus in hunc modum, yidelicet ut a valle et palude^ per quam transit pons,
qui bolbruchge dicitur, inter villam Cy temin et Rathenowe, quotquot maQsos
distinxerit per transuersum usque ad bona domini Johannis WIpis, hos cultoribus
distribuat, ita sane, ut duo mansi nobis, sibi vero vicissim semper mansus tercios
et insuper vnus mansus singulariter debeatur. Yolumus prelerea, ut in iudicio,
quod thetdinch dicitur, quodque ter in anno solet fieri, scilicet circa natiuitatem
domini et in pascha et circa festum sancti Michaelis, mediam partem habeat
eiusmodi iuris, quod habere dinoscimur in eodem, et quod homines dicte viUe
Rathenowe premissis temporibus in Ducowe ad. memoratum iudicium ueniant, set
aduocatus nil partis sortialur in ipso. Porro molendinum ville Rathenowe cum
suiK prouenlibus totaliter nobis cedet. Testes itaque huius rei sunt: dominus
Johannes prior domus nostre, Fridericus celerarius, Amoldus Magnus, Johannes
de Rathenowe; milites vero: dominus Widekinus de Walsleue, Alexander de
Stouenhagen, Johannes Wlpis et Johannes de Gramsowe; item Lambertus villicus
de Golisowe, Albertus villicus de Scarbesowe, Vader et* Heinricus villicus de
Ducowe. Acta vero sunt hec anno gratie M^CC^LXIP. Vt igitur huius facti
series firma iugiter et immobilis apud posteros perseueret, presentem paginam
super ipsa porrectam sigillis domini Johannis de Wacholte et nostro censuimus
muniendam. Datum in Dargun, XII^ kal. May.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. Zum Siegel ist nur ein Loch eingeschnitten, in
welches ein Pergamentstreifen eingehängt ist, an dem jedoch das Siegel fehlt. — Gedruckt bei Lisch,
Ifekl. ürk. I, S. 122. — 'In der Urkunde steht: Scarbesowe. Vader et — ,
1262. April 20. ^empeneberg." 946.
Budolfy Büdwrf von Schwerin, scMichtet die Streitigkeiten zwischen den Grafen
Gunzdin von Schwerin und Adolf von Danneberg.
rv* dei gracia Zwerinensis episeopus omnibus in perpetuum. Notum esse
uolumus, quod hec est forma composicionis facta a nobis inter G[uncelinQm]
comitem Zwerinensem et filios suos Hein[ricum] et Hel[moldum], ex una parte,
Digitized by
Google
et cftmitem A[dolphuni] ex altera de Danneberg. Gomes Zwerinensjs soluet {np
duobus interfectis XXX^YI libras Arneborgensis monete vel minus, secundum
ijaod iusticia didaaerit eoram bominibus dueis Saxonie, et ipsam peeuniam totam
dabil in feste beati Martini nunc venture, et de eadem solueione facienda pre-
stabil cautionem sufficientem, et si quid ablatum est ipsis interfectis, totaliter
restituetur. Jtero de bonis Zachowe et Syglecowe dimitlet ei partem suam et
ins suum uel in aliis bonis infeodatis restaurabit; de aliis vero bonis, de quibus
inter eos hactenus fuit habita questio, nostre ordinacioni penitus comraiseruni,
quod componamus in bono pacis uel secundum iusticiam coram nobis. Jtem de
tiieloneo, quod vngelt dicitur: per triennium deducent homines comitis de Danne-
berg per districtum comitis Zwerinensis centum et quinquaginta choros annone
libere et absolute de oppidis et terris suis tantum, excepto tarnen theloneo
nauali; elapso vero triennio dabitur, quod consuetum fuit tempore patrum et
progenitorum vlriusque comitis. Ligna etiam deducent libera et absoluta. Jtem
de venatione taliter ordinauimus, quod nullus prosequetur feram inuentam in terra
propria ultra disterminacionem suam in terminis alterius. Jtem si quid accqrtum
fuit in terra Grabowe, quando secundo comes Zwerinensis insultum fecit in eam,
uel e conuerso, et de fideiussione XXX marcarum denariorum nostre similiter
ordinacioni commissum, et de aliis spoliis et furtis ex utraque parte commissts
nobis dabitur in Scripte hinc inde, et nos assumpto comite B[ernardo] et aliis
discretis ordinabimus in bono pacis, prout nobis uidebitur expedire. Priuigelium (!)
vero de vnglet (!) et theloneo dabitur in special! forma sub sigillo nostro et
G[uncelini] comitis et nomine filiorum suorum, prout superius est expressum,
proxima die, cum conuenerimus cum eisdem. Jtem nullus tenebit in suis mu--
nitionibus uel terris aliquem, qui alteri dampnum inferat uel nocumentum aliquod
faciat seu inpedimentum. Et hoc idem seruabunt vasalli eorum bona Gde, ftt
comes A[dolfus] de Danneberg ducet fratrem suum comitem Bernardum et Hein-
[ricum] comitem de Lvchowe, qui cum ipso que supra dicta sunt seruanda
promittant. Jtem quadraginta dexlrarios faUeratos ducet comes Zwerinensis in
8U0 periculo comiti A[dolfo] in suis expensis secundum formam inter nos con-
dictam. Acta sunt hec anno domini M'^CC^LX^IL, feria quinta post dominicam
Quasi modo geniti, in Kempeneberg.
Nach dorn Original im Haupt •ArchiT zu Schwerin. Das aoi der Charte getohnitteoe Siegelband iafe
abgerissen. — Gedruckt in RudlofTs Urk.-Lief. Nr. XVir.
26*
Digitized by
Google
204 1263.
1262. Mai 1. Rostock. 947.
NicolauB, Fürst van Werte, hddmt den Boetoeher Bürger WtUeUn von Bob^
garden mit OiUem zu JPirtmgendcrf, todcke derselbe von Heinrich von Viezen
gekauft hat.
rN^icolaiis dei gracia dominus de Werle omnibus presens scriptum cer-
nentibus salutem in omnium saluatore. Nouerint vniuersi, qui hanc paginvB
susceperint perlegendam, quod nos Willekino diclo de Bomgarde, burgensi in
Rozstoch^ et suis heredibus eadem bona, que idem W. in Pranchendorp emit de
domino Henrico de Yicen et suis heredibus, contulimus libere ab omni seruicio
possedenda, habita tali forma, ut nobis singulis annis in feste sancti Michahelis
mellis talentum eroget et preäentet, ins aliorum uasallorum nostrorum sepius dicto
W. firmiter conferentes. Yt igitur hec ordinacio stabilis permaneat atque firraa,
sigiUi nostri testimonio roboramus. Testes sunt: milites dominus Johannes de
Crupellin, Lodewicus Kabolt, Henricus de Crimun, Ratsclaus Stange, Johannes de
Swerce; Petrus canonicus Guzstroensis ; famuli: Ludolphus et Wluekinus et Jo*
hannes de Oldenburh, Thedericus de Vlotowe, Gerrardus de Antiqua Uilla, Ger-
rardus de Cmpellin, Priceburh. Acta sunt hec anno dominice incamactonis
M''C'G''LXir. Datum Rozstoch, kalendas MaiL
Nach dem Original im Haupt -Archiy zu Schwerin. An rothen und weissen seidenen Fäden hängt
noch wohlerhalten das Siegel (abgebildet in Bd. I zu Nr. 514 und unten zum 15. Dea 1274).
1262. Mai 12. 048.
Oumelin, Oraf von Schwerin, schenkt dem Dom daselbst das Eigenthum von
den Gütern zu Or. Trdbcw, mit welchen der Domherr Johann von Everinge
eine Vicarei im Dome gestiftet hat*
(jruncelinus, graue zu Zwerin, gibt der Kirchen doselbst den eigenthumb
an 8V2 hufen vnd an etlichen ouerlanden zu Grossen Trebbow, von derer
hebungen Johannes von Eueringe, thumbher doselbst, eine ewige vicarey ge-
stiftet Jedoch behelt er sich an vorberurten hufen vnd acker alle gerechtigkeit,
die er sonsten im lande in derer vom adel guteroi hat, aussgenommen «die bede.
Datum 1262., 4. Jdus Mali.
Clandriao, Protoo. lol. 187* mit der Bemerkung: »Diier brieff ist sehr löcherig.**
Digitized by
Google
AM 1262. 1206
1262. Mai 13. Schwerin. 04ft.
Qunzdin, Qrc^ von Schwerin, gibt seine 2kutimmung zu dem Verkaufe von
2 Hufen zu Wamitz von Seiten des Knappen Erich von lAknAfwrg an die
Domherren zu Sckwerm,
(jruiitzelinus dei gratia comes de Swerin omnibus presentem literam in-
specturis salutem in omnium saluatore. Notum esse volumus tarn presentibus,
quam futuris* qood, cum Ericus de Lunenborg, famulus noster, pro necessitatibus
suis canonicis Swerinensibus duos mansos in Wernitze vendere cogeretur^ petinit
a nobis humiliter^ raühabitionem nostram et consensum vellemus apponere, ut
eisdem canonieis perpetuo permaneret Cuius preelbus inclinati/ maxime quia
deuote nobis seruierat, venditionem eandem gratam et ratam habemus et ecclesie
Swerinensi ipsos duos mansos perpetuo dimittimus, accedente ad hoc fUiorum et
heredum nostrorum voluntate pariter et consensu. Jn quibus tarnen mansis nobis
iura et seruitia nostra sicut antea reseruauimus. Et ut hie noster rationabilis
consensus firmus et stabilis perseueret, presentem paginam super eo conscriptam
stgilli nostri appensione et testium subscriptione fecimus confirmari. Testes hii
aderant: Hinricus de Jnsula, Conradus de Eueringe^ Daniel de Swerin et alii
quam plures. Acta sunt hec in Swerin^ anno domini M^CC^LXir^ tertiö
idus Maii.
Nach einer beglaubigten Abschrift im Haupt- Archir zu Schwerin, zusammen auf einem Bogen mit
den ürk. Ton 1278, Apr. 9, u. 1299, Aug. 15. „Supradicte eopie sunt extraote ex insigni Swerinensis ecclesie
legittro; lonant concordantque cum e[a]nim onginalibus etc."*
1262. Mai 16. Rostock. 950.
Gottfried, Sohn des Raihsherm Bertram, setzt seiner Tochter Mathilde den Herrn
Johann von Kopenhagen zum Vormund und theät mit derselben sein ganzes
Vermögen zur Hälfte.
VJodefridus^ filius domini Bertrami, resignavit filie sue Metteken medie-*
tatem omnium bonorum suoram et aliam medietatem apud se in sua potestate
obtinebit Et constituit ipsi puero tutorem seu mundibordium dominum Johannem
de Copmanhaven. Actum, uti iam supra scriptum est
Nach dem Rostock« Siadtbuch B, loL 5. Das Datum, auf welches hingewiesen wird, war der
Dienstag ror Himmelfahrt.
Digitized by
Google
M6 laiü.
1262. Rostock.
Hemnch, JfiiMoer m Botloek, mpßlndgt mm Brit.
Heredüas Heinrici apothecarii impignonU esl Govado cm pade et Ber-
Bvdo Nigro pro XXV rnards d^iariomm.
1262- Mai 17. Kaien. VSSL
Barwin, Fürst van Rastodc, hemidmet eimm AÜar ifi dbr KMm w Keim mi
sieben ßreien Bu,jm.
Borwiniis dei gncia dwiiBiis de Roisloc omaibu Quisti fidettbos pre-
wntem paginam Tisaris sakrten. NoHeriot YiiHiersi presentes et fotori^ ipod um
ex instincta diuiiio et promdomra oonsttio altafe qooddam beate Marie in ecdeaia
Kahnt de eonsensu plebani, sed non in preindidam aamßcii sni, dotaiuan»
Septem mansis, quos excepimus ab omni exactione et seniicio castellano, de
quibos nos ynum dedimus in villa Ghorez, prepositos H. vnum in Lellekendorp,
quem emit de domino Rotghero, item R. ynum in eadem yiila, dominus Jo. de
Bune ynum in Kemeric, dominus Jo. Vorrat vnum in eadem villa, quem emit
contra Jo. de Bune, dominus H. de Warborh ynum in Doliz, domina M. de
Rensow ynum in Daleviz, domina IL de Bure ynum punt sUig['mis] in castdlania
sua: cum adiectione tali, quod sacerdos, cuius beneficiym est, quaiibet feria se-
cnnda missam pro defunctis, tertia feria Salus popdi, fiarta feria Sahie sancta,
quinta feria de sancto spiritu, sexta de sancta cruce, sabbato de domina nostra,
in dominica quicquid wlt cantet denote ad honorem yirginis gloriose. Ne autem
tam piam ordinacionem quis successoram rafnngere andeat uel ualeat, hanc
ceduhm sigilli nostri munimine roboramus. Testes sunt: domiMs H. Magnopo-
lensis, Tidericus öawe, Lippoldus de Kalant, Johannes de Bune, Yolcic, Hinricas
de Warburh, Hinricus Rotgfaeri, Bertoldus de Latcop. Datum in Castro Kabnt,
Yigifia asencionis domini, anno domini BTCC^LX^ir.
lUck des Ongiaal ia Hai^i-AickiT m SJurciia, Von 4mm, Siegel,
Fldn g^fti^ea bal. «M av mgIi feriag« SpvM Torbaiiaea. -^ Gedrackt M Lttck, MftkL Urk. I.
S. IM.
Digitized by
Google
Mai 23. Rostock. 053f.
Joiann van NiBi$twedß, Bilufg^ zu Bosiflck, vef^gl^ickt mch vor dem Rathe da*
seJbit fidt den Engländern Wühehn Prest tmd Adam Scketh wegen emea
KomhimdeU*
Coostituti in presencia consulum Johannes de Nestwede, civis in Rozstok,
et Anfiel Wilhelnius Prest et Adam Scheth de causa, qoe inter eos yertebatur<)
taliter se complanaverunt, quod idem Jobannes de Nestwede dabit Anglicis VI
last siliginis ponderate annone et illas statim dabit et postea dabit ipsis XI libras
sterlingorum a pentecoste ad annum, preterea vero ab illo pentecoste iterum
elapso ad annum dabit ipsis Angb'cis iterato XI libras steriingorum. Et ad ha-
bundantem cautelam istius pecunie cum Jobanne de Nestwede compromisit frater
suus Bernardus et Johannes Scakeloke, qui duxit viduam apud domum Hinrici
Sapientis. Actum coram consulibus feria tertia ante pentecoste, anno gracie
M. cc. Lxir.
Jsta pecunia tempore termini sui presentabitur coram consulibus nuncils,
quoscunque Angüci destinaverint cum intersigno certo. Et ipsi Anglici cessa-
verunt ab omni facto, quod contra Johannem de Nestwede habuerunt. Et Jo-
hannes Scakeloke impignoravit Anglicis hereditatem suam pro XI libris sterlin-
gorum.
Nach dem Bottoeker Stadtbneb B, fol. 5.
Viß2. Rostock. »54.
Johann, Sahn des Rathskerm Johann von Rathenow zu Rostock, schltesst
einen Ehevertrag mit Peter Witte wegen dessen Tochter.
Johannes, filius domini Johannis de Ratenow, elegit dominum Petrum
Album in provisorem et resignavit filie domini Petri hereditatem, que ipsum con-
tingere potest secundum iura civitatis, quod sine concessu domini Petri heredi-
tatem illam exponere non potesl, nee vendere. E converso dominus Petrus post
obitum suum premonstravit Johanni de Ratenow talem partem, que ipsum con-
tinget in hereditate sua, que dicitur kindesdel. Si autem dominus Petrus loca-
terit puerum cum illo, Johannes intrabit equaliter recipiendo.
Nach dem Roitoektr SUdibnoh B, fol 6.
Digitized by
Google
a08 1262.
1262. Rostock. SSS,
Jöhmn Bleuh zu Rostock und seine Ehefrau vermcbchen dem Kloster Döberanr
gegen Zusage der üntersHUzung im Falle der Bedürftigkeit, den Erlös aus
ihrem nach ihrem Tode zu verkaufenden Erbe und ihre sonstige Hohe.
Constituti in presencia consulum Johannes Pallidas et uxor sua Gertrudis
contulerunt conventui Doberanensi, quicquid habent hereditatis in civitate Rozstok
et in bonis: post obitum vendetur hereditas et nummi presentabuntur conventui.
Si vero prefatus Johannes et uxor eguerint, claustrum in temporalibus ipsis debet
subvenire.
Nfteh dem Bottoeker Stadtbuoh B, foL 6.
1262. Rostock. 956.
Winbold, Krüger zu Bestock, verpßindet dem Pfarrer Heinrich zu St.Jacobi
daselbst sein Erbe.
In presentia consulum Winboldus caupo impignoravit hereditatem suam
domino Heinrico de sancto Jacobe pro XL marcis duabus roarcis minus.
Nach dem Bostooker Siadtbuoli B, fol. 7.
1262. Rostock. 957.
Beineke, Sohn des Herrn Beimbert, überträgt dem Heringswäscher Dietrich
und dessen Frau und Erben eine Baustelle bei der Badsbuhe zu Weichbild^
recht gegen jährlichen Zins.
Constitutus coram consilio Reineco, filius domini Reimberti, profitebatur,
quod Thidericus Monoculus, lotor allecum, et uxor sua et heredes ipsorum ab
Ipso haberent aream unam apud stupam secundum wicbeldesrecht, pro qua singtdis
annis XXIII solidi presentabuntur eidem et heredibus suis, et de illa area noa
depellet eosdem, quamdiu prefatos XXIII solidos ipsi singulis annis persdvunt.
Et hoc perpetuo stabit.
Nach dem Bostocker Stadtbuch B, fol. 7.
Digitized by
Google
998 1263. 309
1262. Juni 2. 958.
GumeUn, Graf von Schwerin, verkalkt dem Dom^Capüd daselbst das DorJ
BralstorJ mit denselben Freiheiten, teie sie Rampe und HundorJ gemessen.
(jTuncelinus dei gratia comes de Zuerin omnibus presentem literam
inspecturis in perpetuum. Ad noticiam omnium volumus pervenire, quod nos
dilectis in Christo canonicis de Zuerin vendidimus villam Bralizthorp cum omni
iure et utilitate nunc et postmodum profutura^ duos mansos in eadem uilla libe-
ros^ ipsamque uillam cum disterminatione, in qua nunc coroprehendilur^ cum
campis^ silvis, slagnis, aquis et aquarum decursibus^ piscaturis et pratis, et ut
incole eiusdem villae exempli s[i]nt ab exactione qualibet^ petitione et quolibet
seruitio ipsaque libertate gaudeant^ qua eorum homines in Rampe et Alta Villa
hactenus sunt gauisi. Testes sunt: Hinricus de Jnsula, Gherardus de Lysen,
Baroldus, Alexander, Johannes de Peterssberge et alii quam plures. Acta sunt
hec anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo secundo, 4. nonas Junii.
Nach einer Abschrift im Diplom, eccies. Suerin. A, fol. 22*. — Clandrian (Protoc, foL 17' und **)
kannte noch das Original; ^es ist aber das Sigil daaon.**
1262. Juni 18. Rostock. 059.
Bonoin, Fürst von Rostock, und dessen Söhne Johmm und Waldemar ver--
ordnen, dass in der Stadt Rostock nur ein Raih und ein Gericht sein solle,
unter Vorbehalt der jahrlichen Bede von 250 Mk. Pf.
ijorwinus dominus de Rozstoch, Johannes et Waldemarus filii eiusdem
omnibus presens scriptum visuris in perpetuum. Notum esse volumus tam pre-
sentibus, quam futuris, quod nos de consilio fratris nostri Nicolai domini de Werle
et Hinrici iunioris domini de Mekelenborch, et aliorum vasallorum nostrorum, qui
tunc aderant, consilio^ et voluntate domini Johannis Magnopolensis postmodum
accedente, ob dilectionem et fidelitatem dilectorum burgensium nostrorum de
Rozstocb statuimus et dedimus, ut unum consilium sit tocius ciuitatis et iudicium,
<^od prius erat in duo diuisum, et ut petitionem nostram nobis singulis annis
persoluant, videlicet ducentas et quinquaginla marca[s] denariorum eiusdem ciui-
tatis monete. Yt autem hec ordinalio nostra slabilis et immutabilis permaneat,
hanc paginam inde conscriptam sigilli nostri appensione et propinquorum nostrorum
p[re] dilectorum et testium inscriptione duximus roborandam. Testes sunt: venera-
bilis pater et dominus noster Rodoirus Zwerinensis episcopus, prepositus Amiliu^,
magister Hinricus capellanus noster^ dominus Godefridus capellanus domini Nicola!^
clerici; mllites vero: dominus Gottanus^ dominus Johannes de Cropelin^ dominus
HtUMktrglMhtt Ürkii4ra-Iiek II. 27
Digitized by
Google
tie 1282«
Hmrieos Duding^ dominas Tymmo de Domechowe^ dominus Johaines de Bone^
dominus Johannes de Zwerce, dominus Jobannes de Oldenborch et dominus
Welvinghus frater suus^ dominus Retis^ dominus Sulessecow, dominus Elerus de
Lewetzow^ dominus Hinricus de Kaland, dominus Zegere, dominus Johannes de
Swecia, dominus Ernestus de Pem, dominus Emeko de Cezeryn et alii quam
plures. Datum Rozstoch, anno gracie millesimo ducentesimo sexagesimo secundo,
qnirto deeimo kalendas JuliK
Nach der OrigaaleoDlnnslioii des Fflrsteo Heiiirichf des L6wen, Waraemiode 1326, Somiabend tot
Jacob], im BAih«-ArcbiT zu Rostock. — Gedruckt io doo Rostock. Nachrichteo und Anzeigen 1752, St 25,
S. 101 ff.; Ungnade, Amoen. diplom. p. 12; Ditmar, Landesfünt in Rostock, Urk. Nr. 4.
1262. Juli 31. Sülz. MO.
Die^ RcUhmänmer von Süh hßschränken die VerpflichUmg des Klosters Dcberan^
z^i den ErJudtunffskosteu der Saline zu Süh (bei Marlow) beizutragen, auf
die Ausbesserung des Brunnens, und besseugen^ daes die Streitigheiten mit der
Frau Gertrud geschlichtet seien.
Lniuersis Christi iidelibus presentem paginam inspecturis vniuersitas con-
silum in Sulta elernam in domino salutem. Notum facimus uniuersis, quod ad
peticionem domini nostri Burwini ac diuine remuneracionis intuitu ecclesie Dobe-
ranensi fVatribusque ibidem deo iugiter famulantibus omnem Tibertatem omnemque
lusticiam in salina^ quam hucusque pacifice possederant et quiete^ ab omni
exactione^ a reparacione nauium uel emendacione canaHum seu sartaginum et a
coristructione edium in perpetuum libere dimisimus et absolute; excepto si puteus
ceciderit^ qui ad communem utilitatem debeat reparari^ tunc sicut domini nostri
Burwini bona predictorum fratrum bona ad reparacionem putei ministrabunt, taii
nichilominus addita condicione^ ut que inter dominam Ghertrudim et nos de pre-
dicla salina iam dudum querimonea mouebatur, per hoc penitus sit sopita. Ne
autem de hac nostra actione in posterum quemquam ambiguitas circumuoluat^
presentem cedulam exinde conscriptam nostri sigilli munimine roboramus. Testes
huius actionis sunt: dominus Burwinus de Rozstoch, Hermannus plebanus de Sa-
ginz, Heynricus cellerarius, Conradus fumarius; milites: Gherardus dapifer^ Jo-
hannes de Bune, Sileuus aduocatus et alii quam plures. Acta sunt hec in Sulta,
anno domini M'CC^LX'IL, in vigilia ad uincula Pelri.
Naoh dem Original im Haupt •Arohir zu Schwerin. Das Siegel ist ?oa der aus leinenen Fäden ge*
flochtenen Schnur ganz abgefallen. Auf der Rflckseita steht die gleichzeitige Registratur: De salina in
Marlowe. — Gedruckt in Jahrb. XI, S. 274. — Vgl. Nr. 866 und 909.
Digitized by
Google
1262. Aug. 12. Ml.
Ounzdtn, Graf von Sahwerin, verleikt dem Kloster Medtngen das Etgenthzuii
an der Hälße der Mühle zu Karrentm, und lässt die Zehnten aus den
Dörfern Vorwerk und Haassd (im hannov. A. Medtngen) auf, toetche daß
Kloster von dem Bischöfe von Verden erworben hat.
Gruncelinus dei gratia comes Zwerinensis omnibos pf^ens scriptum rei^pi-^
cientibus salutem in eo^ qui tsalus est. Quoniam que geniiidir iii teitipore, lebuDlur
a memoria simul labente tempore, ideo necesse est, vt ea in memoriis scriptis
mediantibus habeantur, que debent sine obliuionis scrupulo in perpetuum conser-
uari. Quapropter scire cupimus tam posteros, quam modernos, quod nos
proprietatem medietatis molendini in villa Carpenlin, que viila in terra Boyzene-
borg Sita est, ecclesie in Medinghe ad honorem Jesu Christi domini nostri
eiusque pie matris Marie ipsius ecclesie inopia prenotata contulimus in perpetuum
possidend[a]m. Preterea decimam in villa, que Vorwerck dicitur, ac decimam in
Hasle, quas memorata ecclesia ad vsus comparauit suos, domino nostro Verdens!
episcopo, eo quod ab ipso ipsas decimas iure pheodali tenuerimus«, resignamus^
cuius decime proprietatem de manu domini nostri iam predicti ecclesia est iam
dicta sepius receptura. Ne hoc quidem latebit, quod super hac donacione pro-
prietatis ac decime resignacione heredum nostrorum consensus aiTuit et Töiuntaj^.
Vt autem hoc factum stabile maneat et inlactum, presentem paginam nostri sigilfi
munimine roboramus. Huius rei testes i^nt: Wemerus de Zwerin, Otto it
Böyzeneborg, Jurius de Hidzakere, Bertoldus Rftzerowe, Hermannus de Bluchefe,
milites, aliique quam plures. Datum anno gracie M^C(7LXir, pridie idus Augusti.
Nach einer Abschrift des L.-D. t. Hodenberg aus dem Gebhardischen Diplomatar UI, p. 600. —
Fehlerliaft gedruckt bei Harenberg, Hist. Gandersh. p. 1714, und bei SohrOder, P. M. 1, 8. 700.
1262. Sept. 5. Rostock. 062.
Der Roth von Rostock macht eine Anleihe bei Oese von Braunschweig und
Ernst Sim£rs.
Domina Ghese de Brunswic et Emestus Symeri concessenuit civitati XU
marcas ponderatas Rozstoc, Stendal, et Meydeborg. argenti et Xlltt marcag
slavicalium denariorum ponderatas et Angliensium denariorum novorum pondenK
tonun XXXII marcas et examinati argenti XXVI marcas et YUI soL Lub. Jirta
bona receperunt: Gherardus Cerdo, Gheriagus de Cosfelde, Johannes Monachua,
Gerlagus de Parkentin, Hermannus de Lawe, Meinricus, H. filius domini Adolph^
Johannes filius domini Seghefridi, Godeco Sachtelevent, Engelbertus de Pomerio^
27»
Digitized by
Google
&12 1262. M
dlädolphus de Zwerstorpe, Godeco g^ener Johannis Parvi, Rutgherus Niger^
Heinricus Sapiens^ Hermannus de Stralsund, , Heinricus Sculo,
Reineco Wocrente, Petrus Albus, Lantbertus de Malechin, Jacobus de Malechin,
Johannes de Sladen, Jobannes de Luneborg et Esico. Acta sunt hec anno
gracie M.CC.LX.ir, feria IIIL ante natiuitatem sancte Marie. Jsta bona solvent,
quicunque consilio presldenl, cum solvi debent, et hoc de bonis civitatis. Et ubi
bona sunt accoromodata, ibidem reponentur.
Naoh dtm Rostook«r SUdibueh B, fol. 68.
1262. Sept. 29. Wismar. 963.
Joharm, Fürst von Mdderdmrgy und sein Sohn Heinrich verpflichten sich
gegen die Lübeker, nicht zu gestatten, dass an Stelle des mit deren Hülfe
eroberten und zerstörten Schlosses Dassow oder in der ganzen Umgegend bis
Grevesmühlen ein Schloss wiedererbaut werde, und erkennen die alten Oerecht^
sams der LUheker auf der Stepenitz bis zu der Radegast an.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gratia dominus
Magnipolensis et dominus Heinricus, filius suus, omnibus hoc scriptum videntibus
uel audienlibus in perpetuum. Quoniam ea, que ßunt in tempore, simul labi
solent cum tempore, necesse est, ut, quod a mortalibus agitur, scripturarum testi-
monio roboretur. Ergo notum esse volumus tam presentibus, quam futuris, quod
nos, mediante consilio puerorum nostrorum et vasallorum, cum amicis nostris
consulibus Lubycensibus et ciuitate concordauimus isto modo. Nos enim propter
amicitias, labores et expensas, quas predicti nobiscum fecerunt fideliter ad de-
struendum et evellendum castrum Dartsowe, talem ipsis indulgemus et tribuimus
libertalem, quod nee in ipso loco Dartsowe, nee in termino, nee in conflnio
eins usque oppidum Gnewesmolne vnquam a nobis uel a nostris heredibus aliqua
municio aut castrum possit uel debeat recolari (!). Si vero aliquis altus aut
humilis deceptus arrogantia uel propter dampnum faciendum uel etiam quocum-
que modo in predicto confinio aliquam municionem aut castrum edificare pre-
sumpserit, compromisimus in inuicem nos et ipsi, quod hoc debemus vnanimiter
omnibus nostris viribus impedire. Jgitur propter dilectionem, qua ipsam ciuitatem
Lubeke amplectimur. concedimus et dimittimus omnibus eins inhabitatoribus liberam
gratiam et iusticiam in aquis Stopeniz supra usque in Rodogost, quemadmodum
ab antiquo habuerunt, perpetuo perfruendam, nolentes etiam, vt in hiis aliquatenus
perturt)entur. Vt autem hec ordinacio inter nos et ipsos eines et gratia eis et
libertas a nobis collata stabilis perseueret, presentem litteram inde conscriptam
et nostrorum sigillorum roboratam munimine ipsis dedimus in testimonium et in
Digitized by
Google
IM4 i362. 213
Signum. Testes huius facti sunt: Otto de Swinga dapifer nosler^ Bernard us de
Wftlie, Aluericus de Barnekowe, Benedictus de Rodenbeke, Theodericus et Ar-
noldus Clawe^ Gerhardus et Hardwicus Mezeke, Johannes Molteko^ Heinricus
Gezeviz^ Marquardus de Jndagine^ Conradus et Albertus Dotenberg, Volzeco et
alii quam plures prouidi et honesti. Datum in Wismaria^ anno domini M^'CCLXII^
in die beali Mychaelis archangeli.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 245, aus dem zu Lübek auf der Trese befindlichen Original»
an dem die zu Nr. 609 und zu Nr. 872 abgebildeten Siegel der Fürsten Johann und Heinrich nooh
hangen. — Gedruckt in Liinig*8 Reichs -Archiv, P. Spec. contin. lY, 1. Th., p. 1333; Ungnade I, S. 11;
T. Beehr, p. 198. — Vgl. Nr. 929 und 967.
1262. Sept. 29. 964.
Gunzelm, Graf von Schwerin, schenkt dem Dom-Capitel daselbst das Eigen^
ihum einer Hufe zu Lankow.
(jruncellinus^ graue zu Schwerin, gibt der kirchen zu Schwerin den
eigendtumb einer huFen im dorffe Lanchow, welche hufe fUr hern Danielis see-
ligen seele den thumbhem ist gegeben worden. Datum 1262., 3. ka). Octobris.
Nach Clandrian, Protoc, fol. 90*.
1262. Oct. 25. Schwerin. 965.
Wühdm, Abt von Dünamünde, vnderruft im Einverständnisse mit dem Grafen
Gumelin von Schwerin den zwischen beiden geschlossen gewesenen Tausch der
Dimamünder Klostergüter Siggeücow und Zachoio gegen 800 Hufen im
Lande Daher.
W« frater abbas Dunemundensis omnibus hoc scriptum intuentibus salutem
in salutis auctore. Nouerint uniuersi, quod nos commutacionem bonorum, que
inter nobilem uirum G. comitem Zwerinensem et nos ex parte altera facta fuit
in bonis Szichlicowe et Zcachowe et octingentis mansis in terra Doberen locatis,
de uoluntate et consensu eiusdem comitis, omnibus actionibus, que ex hac com-
mutaoione hinc inde suboriri possent, nunc aul in posterum plane quiescentibus,
absolute ac libere reuocamus, ipsam reuocacionem , sicut diximus, esse factam, .et
nostro sigillo huic cedule appenso et confratrum nostrorum nominibus: Hinrico
uidelicet, Godescalco, Hermanno, Ludero, qui huic facto aderant, prolestantes.
Datum in Zwerin, anno gracie DT'CCLXIF, octauo kalendas Nouembris.
Digitized by
Google
U4 IMS^
Skpd mk 4tf |i II I npv
IM!« «. 97. m4 r. Sauf»'« li^ftei. ULaKk I. fc. M»
AU Wflhela t#» I»i»Mfa<i y— t frgL 4k
4«« ZMifM BMTidi ab üstefprwr.
1262. SaraiL 9M.
Johann, Bwhof vcn DüJMk, und Johaam und Gerhard, Grafen von Holstein
und Bdumetinargf vergUicken mA nach einem ^ehiedericktertichen Ausspruch
Über ihre bitherigen Btreitigkeilen.
^oi JohantiM iiMeratione dioma LubiceDsb episcopiis^ nos Johannes et
Gerbardiw comilM Hobiatie et de Scoweobnrg omidbas in perpelaom. Com
pericme eeeleitiailiee necnon ntri aecnlares zelmn recthudinis habentes non sohun
pro reformanda pace^ oenim etiam ad lidom incommoda precaaenda semper in-
tendere dcbeanl com effeeta.^ nos^ roultimoda et diligenti perswasione religiosorum
et aiiorom approbata, querelia et actionibas saper dampnis et iniorils ulriroque
competenlibui cesiimus omnino et diuina dementia misericorditer operanle per
modum arbitrii, arbitria ad hoc electisi, conuenimas sub hac Torma. Nos episeopaa
reniisiniii0 dampnum ad triglnta Septem roarcas denariorum estimatam, quod comes
Gnnzelinui de Zwerin uille nostre hominibus intolerat hospitando. Decem marcas
denariorum nobis debitas distulimus ad integrum annum. — — — JVos comites
pro dampnis ciuibus in oppido Vthyn iliatis quinquaginta marcas denariorum sol-
uomus^ medietatem in epiphania domini proximo uentura^ reliqua in festo pasce.
- -' Acta sunt hec Sarow, anno domini M**C(^LX^I.
NmcIi (Jom rülUtiinüit^eu Abdrucke bei Loverkutt I, 8. J45, aus dem Original zu Oldenburg. — Der
VtrgUidh »ohifint gogvti Rndo den Jahrcv gclohlobxen zu lein, etwa um die Zeit, als die Fehde der hol*
«Uinitohoo Grafen mit i%ft} übrig«m Feiadcn so Salzwedel (Detmar bei Grautoff I, & J41, nach Drejer
im IJ.-H. der Htadi HiSmk U, H. 30, am 1. Nor.) beigelegt war. Das» Ganzeliu an diesen Händeln
Thoil gimomniün hubo, iit Übrigem» anderweitig nicht bezeugt; wenn überall, geschah es gewiss nur vor*
flhergohond; dmm In Nr. 939 wird seiner gar nicht gedacht, und am 17. December 1262 finden wir ihn
(•* unttn) injt ittluero Sohne bti den HerEogen Albreeht und Johann von Braunschweig (zu Wamomünde).
Digitized by
Google
MI 1262. 215
1262. Nov. 13. Lttbek. 067.
Nicolatis, Fürst von Werie, gibt den Lübekem seine Zustimmung zu dem
Verzechen seines Bruders, des Fürsten Johann von Meldenburg, dass von
Dassotjo bis Orevesmükkn keine Burg medererbatU werden soll, und dass sie
bei ihren von dem Fürsten Johann zugesicherten Rechten auf Oewässem und
in Wäldern bleiben sollen.
In nomine sancle et indiuidue trinitatis. Nycolaus dei gratis dominus de
Werle omnibus Christi fidelibus presens scriptum videnlibus uel audientibus in
peipetuum. Quoniam ea^ que fiunt in tempore^ simul labi solent cum temporef^
necesse est, ut, quod a mortalibus agitur, scripturarum testimonio roboretur.
Ergo notum esse volumus tam presentibus, quam futuris, quod nos, sane me-^
diante consilio et consensu puerorum nostrorum et vasallorum, cum ciuibus Lu-
bycensibus concordauimus isto modo. Nos enim propter fauorem et expensas,
quas predicti cum dilecto fralre nostro domino Jobanne Magnipolensi et nobiscum
fecerunt fideliter ad destruendum et euellendum castrum Dartsowe, eandem iusti-
tiam et gratiam, quam memoratus frater noster ipsis perpetuo donauit, consensum
et assensum plenarie adhibemus, videlicet quod nee in ipso loco Dartsowe^ nee
usquam in confinio uel termino lUo usque oppidum Gnewesmolne a nobis uel a
nostris successoribus debeat umquam aliquod castrum siue municio relocari. Pre-
terea in predicta terra et terminis eins admittimus, ut talem habeant iusticiam in
aquis et nemoribus^ qualem ipsis antedictus frater noster in suis priuilegiis in-
dulsit. Jgitur si aliqua persona alta uel humilis qualiscumque propter arrogantiam
aut dampnum faciendum, siue quocumque eliam modo, in predicto termino rii*^
quam munitionem uel castrum recolare^ presumpserit, compromisimus in inuicem
nos et ipsi eines, quod hoc defendere vnanimiter debemus et totis nostris viribus
impedire. Vt autem hec ordinatio inter nos et predictos ciues Lubicenses stabiKs
et inulolata permaneat, presentem litteram sigillo nostro communltam eisdem con-
tulimus in testimonium et in Signum. Testes uero huius facti sunt: milites Ge-
roldus de Peckatle, Jobannes de Cropelin, Amoldus de Noua Ecclesia, Georgius
de Jork, Egkebardus de Dechowe, Heinricus de Cremim et Gerhardus frater
mnis, Tessemarus; famuH Heinricus de Vlotowe, Johanne« de Lipo, et alii prouid{
et honesti. Datum Lubeke, anno domini M^ CC^ LX^ secundo, feria secunda post
diem beati Martini.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 246, aus dem Original, mit anhaogeodem Siegel, auf der
^rese zu Lübek. — * Statt relocare gibt das Original recolare. — Vgl. Nr. 929 und 963.
Digitized by
Google
316 1262. 9m
1262. Nov. 18. Ma
Uuilolf, liiHehof v(m Soliwerm, stirbt
4« VTrMi t)ic «utirtei II bttiuf ffxtuf tmitttUtur
HoOolftti. trifte« occurfu« noit pati«ttt[rj I1
lllmpitin« \tm »toerinenni goBefrlBf. II
ytitttUi octaui tumb« paratut auf.
Aul vooolftti obiit anno Wxi. m.tt. \\ Ixiu xiiit W. ttttmh^u
|)i»r Lulolivimtoin mit dor vorstohoiulen Innohrift liegt im hohen Chore des Domes zu Schwerin Tor
dvm Alturt» In ürr litlhu, In welcher auoh die BisohOfe aus der Familie yon Bfilow und der BUehof
tmiri^ü liniie llegrui nvbon dem liOiohtniteiut des Biaohofi Gottfried Ton Bfilow, welcher freilich kein BiU
MUil M\\*> H\A\v\U n\v\\v trtkgt, ahor durch die Vertiefungen und die Umrisse derselben zeigt, dass auf dem-
«i^lbon v>\\\ groant^ii lurtalWui»! Bild bofo»tigt gewesen ist. Der Leichenstein des Bischofs Rudolf ist eia
KMfCi^ri Urt'i(i>r 8Uin, auf weloliem die (jlestalt eines segnenden Bischofes mit dem Stabe in der Ldnkea
lUirfh UinriMlintt'n und die varstahendo Inschrift ohne alle weitere Verzierungen eingegraben isL Die Ca-
ii»»linii'n d^r HiiohoUg^stall sind tVcilieli noch antik, die Bischofsmütze, welche durch die obere Zeile der
Inn^^brit^ bi» an d«»n Uand d«»» Steine« hiudurc)iragt und die Inschrift theilt, ist noch sehr niedrig, der
nUc^ol^ülab nm>h «Intkoh; aber die Fallenlinien sind schon sehr manierirt« Die Bachstaben der luchrift
^M^w gi^lbi«\>h ««"in, sind aber mehr moderne Fractur. Kurt, die ganze Darstellung zeigt sich als eiam
luod«rm\ ^iNva» verkUmiuv^rto Copie« deren £ut«tebungszeit sich aber, eben weil die Arbeit eine nachahseade
i\\\\{^ Ut, »obwvr b«v»timiut«n iJUst« Seit der Heformationszeit wandte man dem Leichensteine eines Biscboft
wühl kauia «i« vie4 ätargtalt «a» uad Bederieh (1598) und Chemnitz kannten denselben schon ••« wie er
j«^t»t ut IVahi^r »^1 ftiMlich nach Pfi^lllager, Brauaschw.-Lfiaeb. Gesch. n. S. 192. »der grlahite «b4
M^««i|KV\ auaooh (IT^'J) Wbeudev Uerr Sibrand« Archirarius zu Grabow,*" ,ia der Dom-Kirdien zu Sdiweria*
^um^^ auVr^^ iS^fuwvWa haben« itaw auf dieses Hudolphi Messingener Tafel, Nordischer Seite, wiew«kl
«t\^a« tielN K^>«h^ « wi^fls nach We»tea gelegen« ohae die geriagste Anzeige aber des aagestazHiiem
\Va^|H^^*^ slUsx^ V^r^o «^«agvhauea giNftlaadea.^ — Aber Hederich (bei Gerdes« 3. SazusU S. 419) hcizLL
\xK^^ >ti*vhvKirv^ KudsUf; Stirbl, laut der Grabsckrifft. Ao^ 1262. den 19ten Decesb. (!) ... fiegt za
^tv^y^vr^a i^^ Ck^^r k«^t^bv<^ «ail di^$«^r uaf^SOnalichea Uebersckrifft, am reiBs wiUes, ürbis kie etc. {mäL
^m Vat^aat^ n^ i^i^liatar^ — Die$ei fa%t aack ClmuaU, gib« jedock aaA bestimmt aa: ,«•* kaa
kv^^k^^l »v^a SMKNN'«»var V%^U>Mi der achte HisckeJf za Sckweita etaca leicksteia aaf sesa iKB^eifs^
ff^^v V^^ aavU vU'a»^lbl^a aul aackg«9atster aat^JSrmUckea graksckrtü amk reime» wiUea zierca baca:
\xV% ^iw^ \V^ Aa^W im^r eMH^ Me^siagtafel wird kiedarck sekr zweffelhalt — Gegca die «afce-
g<«a^v AMM^kva^ (Yv^Im^^^^. da^ Kadeitf diMa BaWwsckea Gesckleekte aagfkirt kake, sackt X F. JL
>v^ ^v^vvNv ta Jk< V^^x^^h» »<ia<M; t.^e<K'klirckAe» S< $T keMaden gehead« dass desselbem ket Bürv'sckim
>lv^»As^*^*kxi*n\M*^^ a*.^^ Jka Hi»*fk<)^<fc G^^^tfrWdx IikMi aad Peiarick Tea BÜew
iit^. IVc, la. Wismar.
/.s^r-^^i^^i, ^*'^<>:<if ^v/t .V,rt.V.^<e<4r\\ %^iJ <<trm $<^* Sfornri-k n?rfer?c*>Ä Bmimi^/
Digitized by
Google
1262. tl7
sentibus, quam futiirts^ quod Araoldus de Tremonia comparauH H einit a nobis
iiillam Boydwinestorp cum omnibus suis attinenciis eo iure et omni libertate per-
petuis temporibus possidendam, quo miiites et omnes uasalli nostri receperunt et
possident bona sua, pro mille Aiarcis Lubicensis monete, matori iudicio, scilicet
quod cedit in Collum et manum, nobis et nostris heredibus reseruato. Tempore
vero uendicionis talem fecimus pactionem, quod non solum illa[m] uiUam, immo
omnia bona, que possidet in districtu nostro, libere potest vendere, cui uolet, et
si nullum habuerit heredem, mater sua uel vxor sine proximus cognatus suus
similiter vendere possunt, dummodo non vendatur Holtzatis siue claustralibus aut
personis ecclesiasticis ; ceteris, quibus uendita fuerint, sine contradictione qualibet
porrigemus. Hec cum consensu et voluntate Alberti domicelli, qui presens aderat,
fecimus, ut prediclum est. Yt autem nullus heredum siue successorum nostrorum
hoc factum noslrum ualeat irritare, presentem paginam sigillorum nostrorum ap-
pensione fecimus communiri. Huius rei testes sunt: Bemardus de Walie, Alue-
ricus de Bamekowe, Otto de Swinga, Thidericus et Amoldus Klawe, Benedictus,^ fnln^^jv.
Gherardus Metzeke, Valtzeke, Timme Holtsatus, Hartwicus aduocatus noster,
miiites, et Gutiarus, Hinricus de Zwerin et plures alii fide digni. Acta sunt hec
anno gracie ]MrC(7LX'' secundo, in aula siue caminata nostra. Datum in die
sancte Lucye virginis, in Wismaria, per manum Hinrici notarii nostri, plebani de
Gnewesmelen.
Nach der Abschrift im Wism. Prir.- Buche, mit dem Bubrum: ^De yilla Boydenstorp.** — Gedruckt
in* Schröders F. M. I, S. 701; Das letzte Wort zur Behaupt. des Rechts der HerzogL Mekl. Auseioander-
setsuDgs-ConTentioD, 1751, Beil Nr. 66; Franck IV, S. 247; Klfiyer I, S. 801; t. Westphalen IV, p. 933;
Vertheid. Gerechtigkeit, Beil. 66, L.
1262. Decbr. 17. Wamemände. 970.
Albrecht und Johann, Herzoge von Braunschweiff, verkaufen dem Kloster
Doberan eine Salzpfanne zu Lüneburg.
Dei gracia Albertus et Johannes duces de Brunswich omnibus hoc
scriptum visuris salutem in domino. Notum esse volumus, quod nos domino
abbat! Wemero et conuentui monasterii in Doberan, Cisterciensis ordinis, sarta-
ginem vnam in salina nostra Luneborch, sitam in domo dicta Hoynge, que
wlgariter dicitur gungpanne(n), et est in introitu, quo intratur in ipsam domum,
ad sinistram manum coUocata, pro ducentis marcis argenti puri vendidimus cum
omni iure, quo ad nos pertinebat, perpetuo possidendam. Yt autem dicti abbas
et conuentus nuUam super huiuscemodi contractu ab aiiquo successorum nostrorum
ealumpniam paciantur in posterum, presens scriptum ex hoc confectum et sigillo-
mm nostrorum appensionibus munitum ipsis dari iussimus ad cautelam, presentibu»
MfUMterslMkM ürkuiM-lick iL 2g
Digitized by
Google
Sit isn. in
▼eMrabili petTe Bfgero Rypensi epiwopo^ Erneslo de CHMien, GanceÜM de
2w9rhi, comitiiiQs; Wernwo de Zw^iift^ J^Minne de SaMere, llidetico de
Hedestekre, Henrico de Untfo^ tnilitibus; HeiDioldo filio eomtlkt Gimselkii de
Ewerai) et aliis ipmn pliiibus i^e dignis. Datum Wernemunde^ artno dönini
M^GCLX'n^ lodemlaB Janoarü X\l\
126^ ft71.
ÖlncÄ, ^iskh>f von üotzAurg, hiedätigt dm. ^Jx>steit Üehna die d&n^eS>&ik
van dem Fürsten Johami von M^denburg verliehenen K^ch&t au liehnd ttnä
Vl^edendor/, some die ^vrike zu tiubs^.
XJlHcus dei gracia Raceburgenste ecdesie episoopus dilectis in Christo
Cobrado pt-eposito^ prioiisse toti(}ae capitalo aicillamm Christi in Rene pateniadi
in dMiino karitatem. Uisis ac diligentfer kispedis priutlegiis, quibus a suis beue-
febtortbus Retaensis ecctesia racioMbiliter est muDita^ sikb sigiQo dilecti nobi«
fidelis nostri dcmini Jühannis de Magnopoli priuHegiurA iniienilnkis sub hac forma t
^Jn nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia Magnopoleusia
^dominus vniuersis Christi fidelibus in peipetuum. Notum esse uolumus tarn
^presentftus^ quam posteris^ quod nos pro salute anime nostre, palrum et heredum
^nostrorum ecclesiam beate Marie uirginis in Rene ad congregalionem sanctimo-
^nialium ibidem deo seruienlium, necnon et ecclesiam in Wedewenlhorpe conlu-
^limus, nostro palronatui et collationi in eisdem etclesiis renunciantes.^ * Cum
igitur ex officio iniuncte nobis soIHcitudinis teneamur, plantatas a nobis uel a
i#slHs antecessoribus congregationes fidelfuita mnltimoda pietatum ac beneficiomm
impensione rigare, quatinus id^ quod inchoatum est ex uirtute, sine defectus
impedimento proficiat in salutem, nos factum dicti nobilis fauorabiliter approbantes,
nostra quoque auctoritate^ sicut non solum decet, sed et iustum est^ sano usi
eotisilio confilrmantc»^ statuimus in perpetuum^ ut ecciesie supradicte Rene uide-
llcät et Wedetreuthorpe^ ecclesia quoque Lipesse ad usus uesbros et sucoessorum
nestrorum^ ut eo commodius ac diligentius deo deseruiatis, quo honestius de
patriraoni<6 rpsius uos sustentari contingit, ^ ad uestitum uestrum maxime reser-*
ueutur^ Aec aliquibui^ sacerdotibus beneficiomm nomine deinceps conferantur^ sed
dittkiuitt in eis officium per eos^ qui pensiotaes congTuas inde soluant, per suc-
ibesshia tempora ministretar. Ut autem hec rata permaneant et perpetua stabilitite
fikmenlur^ pt^entem uobia paginam conferimiis sigilli noalri* munimine roboratam^
Batirtn annö domitii M^'CCLXIir, poDtificatua nostri anao sexto. Ceterum vt ho€
4^ ueMTO unafiimi comeAMi procedere dinoaeatur^ sigUla ueatra, capHuli uideliced
Digitized by
Google
e| füipositi, requirimus apponenda, quatinas proteatationes, qil9> nk 9^inij) vKOt
bi^pe fiiint^ in scriplo ue^tria coiniiiO(j|tatiI)us deseruifint et cauiUatipnibi|S caueant
\n rutuHjiQi.
Nach dem Original im Haupt-Arohiy zu Sol)WQfii(. Ao ^fx Urkunde hap^n 2 Siegel;
1) an einer Schnur von gelber und Tioletter Seide h&ngt das zu Nr. 867 abgebildete Siegel des
^ vi^Ria,. . ,...,.. , .,..aB^e...si3 . aaoL
2) 1^ eii^ex $^ur ron f^Vber uiv4 f^fün^t g^i^e di^s z« Nr. 884 ab||;ebildete Siegel d^ Kipsietß
Rehna mit dem zu Nr. 910 beschriebenen Siegel des Propstes Konrad als Rücksiegel. — Die Worte: '„tn
nemioe — renunelaatet^ sind de» Urkiiode Bd. I, Nr. 46T entnonMiien.
(1263.) 978.
Gerhard von Schnakenhurg, Bitter, bezeugt, dose sein Vater Johann den
von ihm der Stadt Flau verkaußen Zehnten von dem Dorfe Slapsow vor
dem weiland Bischöfe Budolf von Schwerin von allen Ansprüchen befreiet habe*
(jrerardus miles dei gralia de Snakenborch dictus omnibus presens scriplum
cernentibu9 m vero aalul^ari] salut[ein]. Ne facta et gesta ab aliquibus possint
vidari^ que aliqtiando obl^io destruit et carrttmpit, acriptoram memomlibus con-
flrmanUir. Hinc est, quod onm discrelioni notam voiimus ease, qiiod pater
Bosler Jobannes de Snakenboreh deetmam ab eo rmdHam oiuilati I^awe, decimam
de ci[uibus]* in Slapzow, coram domino episcopo R[odolfo] pie memorie dicte
cipitjiti P)9we ab omni impeticione vinf^icauit penitus absoluendo. Jdem, quod
p«^ter no^iter Joh9nnes in b^c vendiÜQne con^iluil, nos et p[ueri]^ nostri cufg
poatris pqstejris ratiim tei^einus et dictam decimam in Slapzow dicte ciuitati Plawe
yencU^m ab impetUiQne cMiv^libet in iuris ordinem proposuimus expedire, quod
totum nostri sigilli munimine roboramus.
Nach der Flauer Raths -Matrikel. Diese gibt: ' deciinam ^eoimis, — * pinm. Unter der 4^bschrift
«teht: ^In desseme breoe is kein datum sunder de vorsegelinge ; es wiset ouersth de folgende breff (?om
24. Juni 1259, Nr. 843) vth, dath es yp de suluige tidt sehen is.** Ganz zu derselben Zeit wird aber
4ie Uskunde nicht ausgestellt sein, da der Bischof Rudolf Ton Schwerin schon to(|t w^ (npi^ m«m^ri«i''^
und dieser am 18. Nor. 1262 (s. Nr. 968) starb. Der Bitter Johann Ton Sohnakenburg wird aber ww SMt
. 4^ ^q^st^png der TJfl^\i^e noel^ giJe^t hab^n. Da dieser nun sch^n frflh in der erstep Hälfte des
13. Jahrh. häu6g auftritt, so wird die Genehmigung seines Sohnes auch nicht lange ausgeblieben sein.
Bie Urkunde wird alsa wohl in di» erste Zeit naeh dem 1. 1^03, lstttte«tens in das J(. 196^, fallen. —
Gedruckt in Jahrb. XVII, S. 269, und bei U^fil^ Cod. ria^emH«^ 6. 19.
28*
Digitized by
Google
820 laea fll
1263. Rostock. »73.
Der Roth zu Rostock bezeugt, der MarienkirAe daedbet Baumaterial schuldig
zu sein und von den ihm ßiT dieselbe Ubergehenen 100 Mark Jeines Silbers erst
200 Mark Pfennige gezahlt zu haben.
Civitas tenetur sancle Marie XLY milia laterum et C lateres et XXUn
laculas plenas cementi combusti. Jnsuper Thidericus domine Lysen et HeiDricus
de Bochem concessemnt civilati de bonis sancte Marie C marcas puri argenti.
Eo tempore presidebant consilio: Gherardas Cerdo, Gerlagus de Cosfelde, Thide-
ricos Rufus, Yseni^ Hermannus de Lawe, Hermannus Albus, Hennannus de Sanda,
Heinricus Sculo, Heinrlcus Sapiens, Heinricus de Retsecowe, Meinricus, Latbertus (!)
de Malechin, Hermannus de Ecbom, Johannes de Stathen, Lulbertas, Conradus
Parvus, qui has centum marcas argenti receperunt.
Et hi consules de hoc argento solverunt CC marcas denariorum ad usus
sancte Marie.
Nach dem Rostocker Sladtbuoh B. auf der Bflckseite des Umschlagt.
1263. Rostock. »74.
Kowad, Sohn des Johann Klein, Bruno von Güstrow und Bernhard von JPtim
übertragen dem jungen Heinrich von Plön das Erbe bei dem Erbe des Her--
mann von Stralsund mit allen auf dem Erbe stehenden Buden und Häusern,
zwei voBe Waffenrüstungen, einen säbemen Becher und alle Utensilien seines
Vaters.
Conradus filius domini Johannis Pärvi, Bruno de Guzterov, Bemardus de
Plone resignaverunt Heinrico de Plone iuveni heredilatem illam integram, que
Sita est apud hereditatem Hermann! de Sunda, cum omnibus tabemis et domibus
simul coherentibus ad hereditatem eandem, et arma duorum virorum et argenteum
cyphum et omnia utensilia patris sui.
Aus dem Rostocker Stadtbuch B, foL 8.
1263. Rostock. ||7S.
Die Mönche zu Sataw besitzen in dem Erbe beim Ellemhause zu Rostock
1 Mark Rente; brennt das Erbe nieder, so müssen die Mönche und Heimich
von Hart zu gleichen Theilen wiederbauen.
Monachi de Satow habent singulis annis in hereditate illa, que sita est
apud Elrenhus in Rozstok, 1 marcam in redditibus. Si autem hereditas illa com-
Digitized by
Google
fit twßt. m
bosta fuerit, idem monachi mediam partem reedificabunl el Heimioiyi de Hart
aliam partem reedificabit.
Nach dem Rostoeker Stadtbuch B, fol. 9.
1263. Rostoek. 076.
Die Wittwe Westfal spricht dem Abte zu Dargun für ihren Sohn Remdee,
Mönch in Dargun, Kindestheü oms, doch darf sie denselben im Falle der
echten Noth verkaufen und verpfänden.
Vidua Westfali resignavil filio suo Reineconi, monacho in Dargun, partem
puerilem, si pro necessitale legitima poterit continere. Si autem eguerit, poterit
vendere et exponere, cuicunque placet. Et haue resignationem recepit abbas
Dargunensis.
Nach dem Roitocker Stadtbuch B, foL 9.
1263. Rostock. 977.
Windelmod verpfändet ihr Erbe beim Hause der Dcheraner M&nche an Oott-^
fried von Bücken.
TTindelmodis apud domum monachorum de Doberan impignoravit heredi-
tatem suam Godefrido de Bücken pro X marcis denariorum.
Nach dem Roitocker Stadtbuch B, foL 10.
1263. Rostock. Q78.
Bestmtmmg über das Erbe der Jleke bei dem FrandscanerJdoster zu Rostock.
Notum esse debet, quod due partes hereditatis Aleken apud fratres mi-*
Bores sunt fratrum minorum et tertia pars est Aleken. Post obitum vero ipsius
Aleken hereditas ipsa vendetur, et quicquid solvit, presenlabitur fratri[bu]s mino-
ribus. Medio vero tempore hereditas illa stabit ad omne ins civile et post hoc,
cum vendita fuerit.
Nach dem RMtocker Stadtbucb B, foL 11.
Digitized by
Google
399 1883.
1363. Restook. 979.
Schwester Heiimg und deren Schwestern y^f^ß^ii^ w\ ^^e zu Jiq^ck an
den dortigen Pfarrer Ludwig zu St. Nicolai, und gestatten, dass derselbe im
Faü der Säummss das Erbe verkaufe und sich aus dem Erlös wegen seiner
Forderung befriedige.
Soror Heilwi^is et sorores eiu9 impi^norqverunt herQditatQQ) ips^Qrum, que
fA\ß ^l in palu4^^ qömino Lqdowtco plebqno spnct} Nicolai pro Y marcis usque
iii pascham. Sf tunc redlmere non potuerint heredttatem ipsaoi pro tot denariis,
tunc dominus Lodowicus prefatus ipsam heredttatem vendet et suos denarios
tollft, residi|up) ipsis sorpribu^ refundendo.
^ach d^p^ 99stw^ Stacttbuch^ Q^ ffl. 12.
Anm. Die ausserg^nchtUche Verkaufsbefagniss des Pfandgläubigers wird in diesem Stadtbuc^e bei
Terpf&odGten GniQdstüeken bänfig bedungen. 8o bat, fol. 59 4ßs.^ Sophie, die WlUwe Ten Ti<ieniMia
Marroch, im Beitritt der Vormünder ihrer Kinder, das Erbe ihres Mannes an eine Reihe fqn C^f^nbigffn
desselben Tcrpfandet und Zahlung auf nächste Ostern yersproc^en. „Et arbitrata est domina, quod post
pascham vires prescriptos non impediet in hereditate yendebda, si^d adeö ratum est, ac si coram judicio
omnis causa sit executa. Et si quod deest tn selutione, cum hereditas vendita fberit, domina adimplebit*
1263. Januar. 980.
Von den Probenden des Dom-Gapitds zu Liibek.
Datum anno domiqi IM^CC^ sexagesimo tercio, raense Januario. — —
De quibus prouinlüs fiat collectura (paior. — Jsta coHectura raaior hactenus
consueuit fieri de proüiritiis et locis InfVascriptis, uidelicet de Aldenburg. de Lut-
tekenburg, de decima ordei apud Dolgen intra et extra, de Gummale, de Scer-
nekowe, de Ratecowe, de Susele, de Crempa, de Trauena, de Piile, de Drogen-
uorewerg, de Padeluke. Hee omnes prouintie canonicis sunt obnoxie, donec
OC mese frumenti et X pro canonicis educantur et I mesa pro canpanaKa, «I
donec XL marce denariorum ex eadem collectura abstrahantur ; residuum autem
q>iscopo debetur. — —
De numero uill^rum pertineotium ad minorem coUecturam. Hec est minor
collectura, ad qqqm perlinenl X ullle, exceptls declmis, pratis, molendinis et qui-
busdam 9lii9 eidem coUecture pertinentibus in suis locis dicendis. Nomina autem
X ufflarum ad minorem* collecturam perlipentfum sunt hec, videlicet Langkowe
— — . Jlem in terra Darlsowe sunt alie lll uille, uidelicet Johannisdorp, Se-
dorpe, Benigkendorpe. — — Jtem in Pule I uilla, que üera appellata est.
De singutis uillis quantum deriuelur. — — De Johannisdorpe pro eensu
soluuntur annuatim de VI mansis VI talenta siliginis^ Hereditas est colonorum.
Decima istius uille pertinet decano Lubicensi. Jn Sedorpe sunt Y mansi, de
Digitized by
Google
fast. &d«
qaSlMä solttuntttr Bimmitini Y tadmia sHiginis ^. HereiilM di^itw csm colonoram.
Jii Öenigkendorpe sunt X inahäi^ de qnibüB ptoueniunt X talenta siligiAis^ pto
aensu. Jtem pro hereditate ibidem, quam redemit ecclesia nostra, quilibet mansus
soluit I talentum siliginis et I talentum ordei. Excipittir deCimus mansus, qui
soluit dimidium talentum siliginis et dimidium talentum ordei. Jtem de molendino
ibidem proueniunt talentum ordei et II talenta auene. Judicium istarum HI villaruia
e!Si fttclesie. — — Jn Pole^ in uilla, que Uera dicitur, suöl X! ftansi. Dte
^ttoliböl ipabsD proiienit taleiHiim «iligkiis Iqcq cenras; item pro seruitio XI tre-
ibodia ordei de eadem uiHa Mluuotur^ item ibidem j^ro decima sfraria soluuntur
XI tremodia ordei et XXII tremodia «neue et minuta decima. Hereditas est
colonorum; sed post mortem Abbonis hereditas aliquorum mansorum redibit ad
etcleiriiatti. Jste enim Abbo redetdit h«tedit<il6M Üft mätisohim. De hereditate
oniascuittsque man^i ptoueniunt VI tremodia ordei et ^tiefte. Jttdiöiufli hu(yd vllte
fe*t eccIeste^ — —
De quibns löbis ntlnör coü^tot* colKgat ^uiMm. Mitioi^ cöllectof 4art
Coftsueuit: — — de tnölendiöö iti Bedörpfe Uli mäfcaS, lleta &e agrts pü«f&rum
VII mircM, itent d« tiilla Bedo)^& d« overslb^ XX soiidols, item de pMto td^
iactöttte III marcö*, item Linlwerdefe hixta ßenigkenddt*pfe XI solidos. — —
De t6ttipore solutiohiis antiofie et pecüttie. Jiita bnttona Vtl pöcrtftfo iHtpra-^
dttta ex parte maiorilä coilectoHs et mitiörii» sotuetür a fästo Michlitilis ifimieil
üsque ad festum natiuitalis Christi. — —
De redditibus decani. — — Jtem ab ecclesia Raceburgensi habet \A
üiUa Johannisdorp annuatim vnum last antione, uiddieet IIII talenta siligiiiis, IHI
brdei, DU auene. — —
Preterea quasdam in cOmmuni recipimits consolatiokes pro defunbtorum
Udemoriis ordinatas. — — Pro memoria Henrici WullenpilHt habemus serutttttta
iu refectorio dominica proxima post aäceniliOAem domini^ quod procufiäbUM vicfittti
ab eodem instituti; sed secunda feria proxima, qtlando agitor anAiuersafius illiiUI
WuUenpunt, iidem vicarii dabunt cuilibet cationico presenti in uigiliis et in missa
pro defunctis I solidum de bonis suis in Po^e ad hoc specialiter deputatis. — —
Jtem de uilla Niendorpe in Slauia recipimus annuatim preter IIII marcas prius
habitas I marcam denariorum pro detentis, quia miiitis annis, fere XX anfiis,
Nicolaus detinuerat canonicis IIII marcas annuatim. Sic enim nuper fuit ordi-
natum coram episcopo et capitulo mediantibus arbitris, vt de illa uilla singulis
annis recipiamus V marcas in die beati Martini diuidendas^ — —
Nach dem yollstäiidig^ii Abdruck bei LererkuB, Urk« des Bistk. LObek I, S. 152 ffl, "aai dem Reg.
Oap. Lub. I^ l88^ *— ftsadbemerkongen tob emer altea Hand: * lüT' mtse tiliginlt. — ^ m melt
fiUginis et Ilir' modü. — ' Xm mese siliginis et V mese ordei sex modus minus; item XVI modii
auene. [Lererkus bemerkt über diese andere Bezeicbnnng: „^'Q talentum hielt 8 modii odterr Sebölfbl).
eise meta «ber >#ar «in ifemoditim od* DrOttt^ welches 12 UiOdil Ueli.^] — ^ Nota: qui häbvt omamm
^ dtdtiMB, plrMt ptraiplei; , qm «ero kf^Viitiil kei^iMtomy {lOtieriBS a^oetur iBis» %iiia qui kakent bexe»
Digitized by
Google
ä24 1363.
dttfttem, tenentuf monri io boaii et exbibere eemum et daeinMm. Vnde Tieftrii niohü ia Vef» habebttoA»
anteqoam canonici sint pagati. — ^ Summa huius annone XXX mese; lumma aanone de motte Abbonit
XXVI mese similiier ordei et auene et tremodium ordei. Summa annone de Gogolowe XXVIIII mese
similiter ordei et auene. Summa annone de Sedorpe, Johannisdorpe, Benigkendorpe XVHI mese similiter
ordei et auene. — « Vgl. Nr. 986.
1263. Jan. 3. 981.
Das Dom^Capitd zu Sckxjoerin bezeugt, dass der neuenüäklte Bischof Hermann
von Schwerin die 140 Mark geliehen habe, wdche dessen Vorgänger Rudolf
zur Propstei in Bützow bestimmt haltte.
AV^eroerus miseracione divina preposUus, Johannes decanus totumque
capituium Zwerinensis ecclesie omnibus presens scriptum inspecturis notum esse
volumus et uniyersis, qüod, cum venerabilis princeps noster pie memorie Rodolfus
episcopus decimam novem mansorum in Jordenstorp, quos ad preposituram
ecclesie in Butzowe deputaverat^ ila ut, quicunque ibi esset preposilus, hie noster
esset canonicus^ pro C et XL marcis denariorum vendidisset, ut de ipsa pecunia
meliora et expeditiora bona emerentur^ reverendus dominus noster Hermannus
electus Zwerinensis eo defuncto pecuniam ipsam accommodavit a nobis in hunc
modum, quod eam restituere debeat in feste Tiburtii et Valeriani proxime nunc
venturo. Si vero eam tunc non solvent dominus electus preposito, ad preposi-
turam dicte ecclesie tantos reditus de mensa episcopali assignabit, quanti de
novem mansis venditis poterunt provenire, quousque pecuniam predictam refun-
dere^ posset, sicut superius est expressum. Si autem, quod absit, sepedictuy
electus medio tempore mortuus fuerit^ a capitido providebitur, ut a successore
nostro hec omnia observentun Jn cuius rei firmamentum presentem paginam
conscripsimus sigilli nostri testimonio communitam. Acta sunt hec anno domini
H.CC.LXHI., in octava beati Johannis evangeliste.
Nach RudlofiTs Urk.-Lief. S. 51, aus der Behrschen Sammlung cu Rostock*
1263. Jan. 4. Greyesrntthlen. 98%.
Johann, Fürst von Meklenburg, und seine Sohne Heinrich und AUbrecht ver-
tauschen das Dorf Bünstorf an den Bischof Ulrich von Ratzeburg.
In *nomme sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gratia dominus
Magnopolensis, Hinricus et Albertus filii sui omnibus in perpetuum. Ne rerum
gestarum memoria per successiua temporum labatur spacia^ humana soUercia sibi
consueuit adhibere remedia scripturarum. Nouerint igitur vniuersi presenlis tem-
poris et futuri^ quod nos venerabill patri et domino nostro [Vlrico ecclesie Race]-
Digitized by
Google
burgensis episcopo suisque successoribus proprietatem vtUe Bunestorp com Omni-
bus suis attinenciis, scilicet agris, pra[tis, pascuis, si]l[ui]s, et cum terminis
«uis liberaliter dedimus et omnino cessimus ab aduocacia, peticione, exacUo[ne]
umus supradicta* Pro quo dictus d[o]mi[nus]
[rejstaurum dedit dec pm. Jn gebat.
Vt autem hec donacio et co[m]mutacio de maturo facta consilio rata permaneat
et a nemine vaieat immutari, presentem litteram cum appensione sigillorum
Dostrorum fecimus roborari. Testes huius facti sunt: Otto de Svinga^ Theodericus
Gawe^ Volzico^ Hermannus de Modentin, Conradus Wackerbart, Volcmarus de
Gronowe, Johannes de Slralie, milites, Hermannus Storm, Hinricus plebanus de
Nutse, Hinricus plebanus de Gnewismolen, notarius nosfter, et alii quam plures.
Acta sunt hec in ecclesia Gnewesmolen, anno domini M^CC^ sexagesimo tercio,
in octaua innocentum.
Nach dem im Ratzeburgischen Archir zu Neustrelitz befindliehen, in der Mitte sehr beschädigen
Originale, an dem an gelben und rothen Fäden die in Bd. I, zu Nr. 609, und oben zu Nr. 776 abgebildeten
Siegel in gebräuntem Wachse hangen.
(1263.) Jan. 28. Orvieto. 983.
Papst Urhan IV. mmmt das Kloster Dobbertin und dessen GiUerbesüz m
seinen Schulz.
\Jqs Babsts Vrbani brieff^ darin er das Closter Dobertin vnd desselben
guter in seinen schütz und schirm nimbt, vnd sein nachfolgende guter darin
benomet: erstlich die stedte, darauff das Closter gebawet, das dorff Dobertin mit
seinen zugehorungen^ die dorffer Clodone, Wolueramsshagen^ Lumene, Gerardess-
hagen, Ciestene^ Lozit^ Viriin, Suirtitz und Scetum, das dorff Opal vnd Wen-
dischen Opal, die muhle im dorff Gardene, die muhle im dorff Oldenssdorp, der
see Wozerin, das ius patronatus im dorffe Lumene, zwey hufen im dorff Zwisow,
das ius patronatus der liirchen zu Goldtberge, doselbst zwey hufen, die hufen
im dorffe Cedarg, die muhle im dorffe Payo vnd zwey hufen doselbst, zwey
hufen zu Gelin, sechs hufen zu Dabele, eine hufe zu Stitne, zwey hufen m
Buiow, mit ihren zubehorungen. Datum apud Vrbem Ueterem, per manum ma-
gistri Michaelis de Tholosa, sanctae Romana ecclesise vicecancellarii, 5. kalend.
Pebruarii, anno 1272 (!), pontificatus domini Vrbani papse IIIL anno secundo.
Clandrian: Dobb. Reg. V, — Die Jahreuahl 1272 kann nicht richtig sein; denn Urban IV» ward»
nachdem Papst Alexander 1261 am 25. Mai gestorben war, am 29. Aug. 1261 gewählt, am 4. Sept.
desselben Jahres consecrirt. Vermuthlich hat Clandrian die Jahreszahl „M^'CC'LXIIL*' für „M*CC^LXXII^
genommen. — Urkunden Urban's Ton Orrieto datirt, Tom 30. Not. 1262 und rom 13. Febr. 1263, s. bei
Böhmer, Reg. Irop. 1246—1313. S. 327.
«eklMlirgiKlM OrkittfM-liek IL 29
Digitized by
Google
984
hof von
;e]es. Sue-
s in epi-
leioe nach
iu seiner
er im Fe-
:u Bremen
ten mitge-
8 gegeben
985.
Hermarm, Bischof von Schwerin, Ludolf, vormals Bischof von Halherstadt,
und Meinher, Grafen von Schiaden, übertragen dem Kloster Walkenried zwei
Hufen bei Elbingerode und bestätigen demselben Güter des Ludolf von
y ßaverlcu
Mermannus Zwerinensis episcopus^ Ludolfus quondam episcopus Halber-^
0tademis el Meinherus comes de Sladem monasterio W[alkenriedensi] 2 mansos
apud YiUam Eblingerod conrerant, et confirmant eidem bona Ludotfi de Haverla,
^ae Ck>iiradas miles de Piscina eiusque fratrueles monasterio contulerant. A. 1263.
Alis dem Urkunden -Registram, welches der Prior Dringinberch 1473 nach den Walkenrieder Origi-
luüen angefertigt hat, abgedruckt in dem Urkundenbuche des historischen Vereins für Niedersaehsen, Heft 2,
& 39a.
1263. Febr. 15. Defflmin. 980*
Hermann, Bischof von Camin, verbindet sich mit Hermann, Bischof von
Schwerin, zu gegenseitigem Beistande durch geistliche Strafen.
jJer Bischof zu Cammin H. ist mit Hermanno, BischofTen zu Zwerin,
verglichen, dass ein dem andern gelrewen beislandt leisten solle, also das dieie-
Jiigen^ 80 der BischofT zu Cammin in den ban erkleren wirt, im stiiRe Zwerin
tfi6h veirbaniiet sein sotten, vnd hinwiderutnb gleichfalss. Acta sunt in Dimin,
.i263*, feria 5. ante Jnuocauit
Clandrian, Protoc. fol. 261 \ — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. HI, S. 107.
Digitized by
Google
987 fanm.
1263. Febr. 28. Röbel. ^f.
Nicolaus, fürst non Werle, bßstätigt der JStßdt Pendln das v^n seir^en^ Vaief
verliehene Schmrmer Sladirfiokt tmd beurhmdet die Qremm der FddmqirJc.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Nicolaus dominus de Werle
Omnibus hanc paginam visuris salutem in perpeluum. Quoniam ea^ que in hu-
mgfQß jadinuentionibus euenerint^ obliuionis nubilo conte^i 9olen|, fl^n^ pi|i<mfn|
facta deperirent) si non scripti notabilis indicio posteriorum memorie mandarentur.
^igui^^n» ciuH? mgm^m^ W>^Pm» »oU^^ W^llal*? iM>«fcK? W «fewdi noslri
ptena jiuR9(iM5>io »d up^ d?*iejie(pi^ iver^dijiiif;^ ßuqfi^sif^^ ^»oqm ^ Pfesumptio
i^flpremr eßßß^ ß\ e^, spie » ^(fpß wie^9Pfi yifffe ^(^o U^Tm A»™'«^ de
Rostoch rationabiliter facta sunt^ studeremus^ in irritum reuocare. Sciant ergo
tßf» pießejtffiß. qui^ fjuJUuri \em^fm WipCQfßonWi) qp»od m» p«»tel«Honi ciuium
iß P^wteellin gTPtp ocfi«ri«^>es i^es^nsu, ip«^ JUW [Z]wßm»nm* ^mlßSliß^
0ecup4uin qiwd m^ßm P?>(W *fl«^r ^^oMfirfl., jWttlgeisus. ^u«| m\»»^ Im
C^fT fok^ S f-95, fiimkhiißifm4 mit ffr. 91 fs ^us fveUher autk ^iV i^Mer
Concessimus etiam ddem ciuilati suos torminos possidMil^s. T^mmi sunt:
8 iÜMrenparten ^ ¥8quie io fiiauiQttn Vaein, vltra ysque In imiium Teiiehtdmoi
yilem, flttujum in ideficenm yiMfue in pontrai Yllem, agnm sunsum vsque ai
aalkera, de salice iv^Herius «ysque in fiUlam^ vlteritts de Qidt in stagnun Scomort,
dß d(|agno Sconort* ^sque m nolendiwuji, de molendiae per iduufum deomuai
Ysque in Westen, de WmiIm in magMiin atagmim doisini, w quo sta^o eiieoi
nJMitolj .eoAtuUmi^ piscaiurom oun .sportis .et retibus, que vu^ariter «r4^r[p]«e^e^
BMiisailiir. Die ergo huiusraodi faotum a nostris s«cc|B^oriiMis dubi^ur, sei
stabile mMieat rtque Innuoii, ägilli nostri testUnemo ridu)nimu8. Testes moA:
ipiUtes Ameldus ide Koua £cclesia, Hennicus de Peccalele, Murnidus ^ ¥rsus, J#9-
bannts de Uauelherge, MagoMis aduocata^ in fiobele, Adam jnarschakus. Aota
sunt hec anno 4omjnice inearnatioins M.€C.LXI|L Datum in iRobele, iL kaleiiilas
MertiL
inmfitv doBuiuw meus contuüt ciwotiB ciiviti^us tele i\jm^ quod poasit quir-
libet^ inatttöfile^ra fiibi debilis oUig^itiim in qualibel ciaiita^e Aue ilelräneiila adiiOT'
catorum et iudicum cum iustitia obKgara.
Nach 1) einer Tidiroirten, Tom besiegelten Original ^enommepen Copei aus dem Anfange d^s 17.
^Jahrhunderts, im Haupt- Archir zu Schwerin, upd 2) einem in 2 übereinstimmpndeii notariellen Abschrifteii
des 1 8. Jahrhunderts TorUegeqden Vidimus der Unirjersität Rpftocjc rom J. 1654, w^loh^m jeine Bestätigiuiff
des Herzogs Qustar Adolf Tom Jahre 1659 beigefügt ist, ebenfalls im Haupt-Archir zu Schwerin. Unter
dem Vidinuis wird von dem Siegel an dem „wahrhaften Original auf Pergamen** bemerkt, es sei ndrojT^kig,
in gelb Wachs gedrucket, darin ein gekrönter Bflffelskopff gestanden, mit dieser umbsohrifft: sigillum
Nicolai Domini de Werle, an einem seiden faden hangendf — Abweichungen zwischen 1) und 2) sind
Digitized by
Google
im^i 988
I9)|«iide: » et plura: 1. — • stademas: 1. — » Pentzlin: 2. — * Schw.: 1. 2, — * enim: 2. — Ini
'9 25 gibt 1: oreditor tone, 2: debitor creditor! — ^ Hiieroport, Slanium, Vitem, tUdum, Smort: 2. —
^ wortnette; 1. 2. — • Harnidu«: 2. — « qoemlibet: 2. — Gedmekt: Franck IV. S. 24^; t. Kampt«,
dtilreclit I, S. 266; Lisch, Hehr. Urk. I, 6, S. 75; im Auszuge bei Richter, Diplomatar. Pentzlin^ p. 2.
— Tgl. BJk I, Nt. 71, a59, 438 und 449, und besonders Bd. U, Nr. 911.
1263. MSrz 7. Wismar. 988.
Johann, Fürst von Melderiburg, bestätigt dm Verkauf der LandmüJde bei
Oadebüsch von Seiten des Bürgers Oerhard vom Hagen zu LUhek an das
dortige JoJiannisTdoster und schenkt dem Letzteren das ihm zustehende Eigenthum.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gratia dominusr
Magnopolensis omnibus Christi fidelibus presens scriptum uisuris uel audituris in
perpetu^m. Ne rerum gestarum memoria per successiua lemporum labalur spacia,*
humana sollercia sibi consueuit adhibere remedia scriptnrarum. Nouerint igitur
unioersi presentis temporis et futuri, qnod Gerhardus de Jndagine, ciuis et bur-
gensis in Lubeke^ uendidit abbatisse et conuentui sanctimonialium beati Johannis
in Lubeke pro trecentis minus quindecim marcis denariorum molendinum in ter*
minis Godebuz, Lantmolen uulgariter appellatmn^ cum omni libertate et temporalr
ulilitate, quo (!) idem Gerhardus hactenus possidebat. Nos uero peticioni et
uoluntati eorum annuentes, proprietatem ad nos pertinentem contulimus ipsi cenobio
perpetuis temporibus possidendam. Vt igitur tam uenditio predicti Gerhard!, quam
nostra donatio a nostris heredibus seil etiam successoribus firma et inuiolabilis in
perpetuum perseueret, nos super hoc scriptum nosbrum cenobio supradicto dedimus
et illud sigiUi nostri appensione fecimus comniuniri, l^estes huins focti sunt:
Beroardus de Walie, Aluericus de Barnecowe, Benedmus, Theoderieus et Ar-
nddus Clawe, Jobannes Molteke, Hermannus de Modentin, Otto de Suinga,
Vredhebemus Huscummer, Hinricus Lupus, Otto de Reuetio, Thimmo Holtsatus^
Gerhardus et Harduuicus Metceke, Theod^icus de Ordessen, Ludolfus de Vri-
mannestorp, Hinricus de Tramme, Bertoldus Pren, Hinricus Pren, Godeke de
Flöte, milites nostri, et alii quam plures. Datum in Wissemwia, anno domini
M'^CC^ sexagesimo tercio, in die sanctarum Perpetue et Felicitatis, per manum
notarii nostri Heinrici plebani de Gneuuesmolen.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An der Siegelichnur yoo gelben und rothen
seidenen Fäden fehlt das Siegel. — Am Schlüsse scheint Qneuuesmolen aus Greuuesmolen corrigirt za
sein. — Gedruckt bei Lisch: Oertzen. Urk. II B. p. 1, und im U.-B. der Stadt Lübek III, S. 13.
Digitized by
Google
9B9 1263. 22»
1262. Mai 1. 989.
Johann, IWst von Meldenburg, und seine Söhne Heinridk und Albrecht ver^
häufen dem H. Oeüte zu Wismar das ssmsehen der Steffiner Mühle und
Karow belegene Land.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Hagnopolensis, Hinricus et Albertus^ filii sui^ omnibus presens scriptum visuris
uel audituris in perpetuum. Que geruntur in tempore, ne simul labantur cum
tempore, solent scripturarum i[n]diciis et memorie testium commendari. Ergo
notum esse volumus tam presentibus, quam futuris, quod nos de communi con-
sensu nostro vendidimus domui sancti Spiritus in Wismaria^ pro sexaginta marcis
Lubicensium denariorum campum, qui Situs est inter molendinum, quod Steuine
wlgariler appellatur, et terminos ad villam Karowe pertinentes cum omnibus suis
attinenciis, scilicet magna palude, agris cultis et incultis, [nouajiibus exstirpatii»
siue exstirpandis, et cum lerminis suis, sicut actenus absque mansorum numero
Kmitatus iacuit et distinctus, volentes, vt vendicio tam a nobis, tam (!) a nostris
heredibus nunc et in euum laudabiliter obseruetur. Jnsuper ad honorem sancti
Spiritus contuliraus predicte domui proprietatem nostram, quam habuimus in illo
campo, cum omni iure prorsus et omni libertate, qua ceteris ecclesiis in dominio
nostro constitutis libera bona sua contulimus possidenda. Vt autem hec vendicio
simul et donacio de maturo facta consilio rata permaneat et a nemine valeat im-
mutari, presentem litteram cum appensione sigillorum nostrorum fecimus roborari.
Testes huius facti sunt: Otto de Swinga, Helmoldus de Plesse, Aluericus de
Bamekowe, Benedictus de Rodenbeiie, Conradus Pren, Thidericus et Arnoldiis
Klawe, Gherardus et Hartwicus Metzeke, Conradus Dotenberch, milites, Hinricus
Sceuersten, Hinricus de Warendorp, Wernerus et Heinricus fratres, Thidericus
de Gardelaghe, Seghebodo de Fossa, Cristianus Yoghel, Godiarus, Johannes
Felix, Hildeboldus, Hinricus Niger, Conradus Carus, Ricoldus, Hinricus de Zwerin,
Conradus Hansterd et quam plures eines et burgenses Wismarie. Datum per
manum Hinrici notarii et capeUani nostri, anno gracie M^CCLXIir, in die sanc-
torum Philippi et Jacobi apostolorum.
Nach der Abschrift im Wism. Priv.- Buche, mit dem Rubrum ,,l)e campo inter Steuinam et termino»
Karowe.** — ' Wismarij^ ist abbrevirt Wism*^ geschrieben. In den im Pririlegienbuche enthaltenen Ur».
künden des 18. Jahrhunderts ist der Name entweder voll ausgeschrieben, 35 Mal, oder so abbreyirt, dass
die yoUe Form jedenfalls gemeint ist, nämlich Wi8mar% 9 Mal, oder endlich Wism*^ oder Wi8m^ 18
Mal Da diese letzte Abkürzung aber zwei Mal sicher für die Tolle Form steht (consules Wi8m\
Urk. d. d. 1279, Aug. 1, und consules et cites Wism*, Urk. d. d. 1287, Juni 11), so ist allent-
halben dio Abkürzung in die ToUe lateinische Form aufgelöst, zumal diese sonst auch in der älteren 2eit
durchgängig üblich ist, wozu der ständige Gebrauch des deutschen Artikels vor diesem Namen Veranlassung sein
mochte, und der Schreiber in dem häufigen Vorkommen desselben in dem Diplomatar Grund hatte, sich
einer Abbreriatur zu bedienen. — Gedruckt in SchrÖder*8 F. M. I, S. 707.
Digitized by
Google
tum. Mai 15. Grabow. 09i.
jA4o^f Qf^ wn J}wi(iebay^ sek^snhH <im> Kloster IHhußfr^unde dßs Eigene
^un des vi&ign TbeÜB vom Dorfe öruzen., iMhibw Merthoid 9Hm l^ßngede zu
Lehnrecht beaass.
in nomine isasefae «t individue UrinitpUs. A4o1Chs 4ei ff^iw (ynnes de
Oannanbei^ ^rniatbu«^ ki fierpeUiuin. lUpdeniarum optiniiijt ppn^vetudp utiliß ^
lionesla, ea, que ^runtur \» tempore, ne jSimul lobantur wm ien^re, jjjjtt^fpnw
lestiflionio comtBendarl JVptiw igittir jesse votoidi^ Chfißü ideUbuß uniyrf^fli,
qmA UM de consenw h«redum noßtrQrnw .qv^Ptam partei» yjlle Cruwß^ ip^m
Bertoldua >de I/eoga4e a wbi» In fßodo tenebat, ad i^orem 4d rel beale virgiw3
nMris eiu$ ecfdesie el c^nveoHii w Diuiemtinde, Dfdims <])g;9tei«ieiis^9 Iß prp-
pmetatem dediams, plieoo iure peirpetw» |>osaide»dam. Testes hvm d^Hiationi^
Hunt: Wenemaüus abbas de DuBemunde^ Heioricus mofiaohus, fVQndav ßki^
eiusdero loci, l4iidolf«i3 inonacilMis (de JOcibeBan, HogpeuHs et iiotariua curie; jnuliteß;
ilwluMis^ HeiwianRua, Johannes Pftscbedacb Jrptces, ^phames flftilo adxrocatu?
Qoatßr, et aUi qvam pluros. JAaliw Grahime^ m^o gnatje WCClX^Wn idua
Mali. Et ne «niqyaw super kM^ amkÄgiHtas ^eoercAur, |«*esenticw pAgwiiin ai^Acr
tto acribi feeinnis isigjlH ^stci tniimtpjfte roboratiiin.
Mitfb Mm, Bmiwrie sf Danmai^, X, 6. BSl , aus •dem QtfiginaJ 'im kioigl. dteiichea ^ji. Jk^nobur*
^ Xgl. da«. S. 493.
1^3. MaS 25. GrevesmüMen. 991.
Johmm, iFürst van MeJdenburg, \und sein jS6^ ttewrich vedaiben dem KlQsiar
Reix^M dM Mffenihum ^v4m ö^lg Hufen zu Tesohow (As ßremsnOMm^.
in nomijpe sandte et indiuidue trinitatis. Johannes dei .gratia do^lin^s
M{}g:Dopolensis et rdomhaus Heinricq?^ suus füius, oronibws pr^sencia uisuris in
perpetuum. Quoniam ea, que fiunt in tempore., simiil labi solejit cum tenrnore,,
necesse est, ut, guod a mortalibus agitur, scripturarutn testimonio roboretur.
Ergo notum esse uolumus uniuersis, tarn presentibus, quam Tuluris, quod Volr-
quardus de Tessecowe et uxor eins Elizabeth cum heredibus ipsorum Daniele,
Volqnardo, Elyzabeth et Lucia vendiderant domino abbali Richardo et fratribus in
Beyneuelde quinque mansos et dimidium in uilla Tessecowe cum eisdem terminis,
nieut ipsi eosdem actenus possederunt a nobis cum omni libertate, pro centan
inarcis Lubicensis monete, prediclos mansos in manus nostras integraliler resi-
gnantes. Nos uero proprietatem eorumdein mansorum cum libertate^ qua atti
uasalli noslri bona sua possident, excepto quod nobis non seruient cum dextrario
Digitized by
Google
M2 1263. 231
faleraU)^ aduocacia el maiori kidicio nobis reseruato et noslris heredibus^ de que
nobis due partes cedenl et ad fratares pars lercia pertinebil. * Vt autem firraa et
inconuulsa permaneant, presens scriptum sigilloram nostrorum robore dignum
duximus muniendum. Testes sunt hii: Bernardus de Walie, Thidericus et Ar-^
noldus Clawe, Aluericus de Barnekowe, Bene^ictus, Gherardus Metzeke et Hart-
Ulcus frater suus^ Otto de Swinga^ Timmo Holtsatus^ Helyas Ruz et alii quam
plures. Datum Wismarie, anno doraini M'' CC** LXIir, in die sancti Vrbani epi-*
scopi, per manum Heinrici notarii nostri, plebani de Gnewesmolen.
Nach der unechten Ausfortigung im Haupt-Archiv zu Schwerin. Die beiden wohl erhaltenen anhan-
genden Siegel würden nicht leicht Verdacht erregen; die Siegelbänder aber Ton rothen und grünen seidenen
Schnüren gleichen den an den andern falschen Reinfelder Urkunden hangenden; die Schrift könnte aus dem
Ende des 13. Jahrh. sein. Von dem Satze: ^I^Nos uero proprietatem** fehlt dec Schluss mii dem Verbua
^contulimus." — Vgl. Bd. 1, Vorr. S. XXXIV.
1263. Juni 29. Doberan. 992.
Hermann, Bischof von Schwerin, bewilligt aUen, die das Kloster Doberan
unterstützen, einen 40tägigen Ablass, gefnehmigt auch andere Indulgenzen und
sichert dein Kloster das Redit der Beichte und Absolution und Aiiswärtige
bei sich beerdigen zu lassen.
Mermannus dei gracia Zwerinensis episcopus vniuersis presentem paginam
inspecturis salutem in domino Jhesu Christo. Quoniam dies hominis breues sunt
et nostris non suiüciunt iniquitatibus deplorandis^ dator gracie^ largitor misericordie
Christus Jhesus, qui contritoruro geroitum non despicit et affectum nierentium non
conterapnit, ymmo secundum elegantissimam suam misericordiam facit nobis
conlritis, confessis et corde penitentibus remissionis et Indulgentie vere fructum
per eos^ quos in e/:;ciesia huius operis roinislros conslituit^ largiendo. Hinc est,
quod nos^ qui prouidentia conditoris^ licet indigni^ vocati tarnen sumus ad onus
ofTicii pastoralis, de misericordia dei et sanctoruni eius conßsi^ auctoritate nobis a
deo concessa vniuersis^ qui cenobio Doberanensi roanunl porrigunt ad [i] utricem,
quia grauissimis ege(n)t sumptibus et expensis propter hospites et transeuntes^ ad
honorem dei el gloriosissirae virginis Marie^ eiusdem loci patrone^ XL dies peni-
tentie misericorditer indülgemus. Nichilominus confratrum nostrorum episcoporum
et Cysterciensis capituli indulgentias ratas habentes tenore presentium approbamus.
Sane dilectum nobis dominum abbatem cenobii memorati esse in parte nostre
solUcitudinis cupientes, induigemus eidem, ut possit confessionem per se vel per
monachos ydoneos, quos habuerit, recipere et absolvere in illis dumtaxat casibus,
quibus nobis permittitur indulgere. Ceterum autem, cum quidam presumptuosi
preter eonim libertatem a sede apostolica specialiter per totum ordinem sibi con-
Digitized by
Google
233 1263.
cessam^ necnon iuris ordinem in sepulUira mortttomin ipsos turbare altemptent,
precipimus vniuersis plebaois et eorum vicariis io nostra dyocesi constitutis,
quatinos illos^ qui apud eos per se aul per suos sepulturam elegerint in supra
memorato loco, nullatenus contradicere presuniant; qui uero ipsos in hac Übertäte
impedire presumpserit, ipso facto ab exsecucione ofBcii sit priuatus. Datum in
Doberan, anno gracie M''CCrLX''lH% in die apostolorum Petri et Pauli, pontifi-
catus nostri anno primo.
Nach dem Diplomatar. Doberan., foi. LIV\ — Gedrockt bei Westphalen III, p. 1506.
1263. JiiU 6. Lübek. 993.
Albreckt und Johann^ Herzoge von Bratmschweig, befreien das Kloster Dcheran
gegen die Verpflichtung, ihre \md ihrer Eltern Memorien zu begehen, von Ab-
gaben, die sie ihrer Saline zu Lüneburg auferlegen mochten.
JDei gratia Albertus et Johannes duces de Brunswich omnibus presens
scriptum cementibus salulem in omnium saluatore. Notum esse uolumus, quod
nos dominum Wemerum abbatem totumque conuentum monasteiii in Doberan
special! prosequentes affectu. talem eis concedimus libertatem, quod, si contingat
aliquando nos exactionem facere in bonis silis in salina nostra Luneborch, bona
ipsorum, que ipsi habent in eadem salina, videlicet duos choros et vnum plan-
strum in domo Butsinge, vnum chorum salis in domo dicta Deinge a dextris et
a sinistris introitus ipsius domus et vnam sartaginem sitam in domo dicta Hoinge,
que wlgariter dicitur gungpanne et est in intro[itu] ipsius domus ad sinistram manum
collocata, secundum quod in eorum priuilegiis continetur, a tali exactione sint
libera et exempta. Jpsi uero memoriam nostram et fratrum nostrorum, necnon
et patris et matris nostre felicis recordationis in suo monasterio iugiter peragent,
omnium orationum et bonorum operum^ que in suo per eos Fiunt monasterio,
nobis participium tribuentes. Jn cuius rei testimonium presens scriptum inde
confeclum ipsis dedimus ad cautelam. Datum Lubeke, anno domini M'' C(7 LX"" 111%
in octaua apostolorum Petri et Pauli, presentibus viris laudabilibns : dominis
Gunzelino de Zwerin, Emesto*de Glichen, comilibus; Henrico de Campo, Lu-
dolpho de Weneden, Henrico de Lintlo, Henrico Lupo, militibus: HelmoMo de
Zwerin, Ottone de Luttert>erge, filiis comitum, et aliis quam pluribus fide dignis.
Nach dem DiplomaUr. Doberan^ fol. CXVIII'. — Gedruckt bei Ludewigp, Reliq. XII, 336; Juog de
iar. «alin., ^^IL docuoi. IL 5, p. 80; Wettphalen III, p. 1507.
Digitized by
Google
t94 12«3. 233
126(3). Juli 25. Btttzow. 994.
Hermann, Bischof von Schwerin, bestimmt, dass die Domherren zu Biüzoui m
höhere Pfründen aufrücken sollen, und verleiht Urnen das Reckt, über ihren
NaMass zu verfugen, sowie das Gnadenjohr.
Xlermannus miseracione dioiua Zwerinensis episcopus Omnibus hoc scriptum
visuris salutem in omnium saluatore. Ea que genintur in tempore, ne more
fluentis aque simul labantur cum tempore, oportet testium subscripcione vel litterali
memoria stabiliri. Nouerint igitur vniuersi, tam presentes, quam fuluri, quod
ecclesiam sancte Elizabeth in Butzow special! honore decorare volentes, ipsam
libertate donauimus, tali videlicet, qua vtuntur canonici Zwerinenses, ut de suis
domibus, curiis, possessionibus rebusque aliis mobiUbus uel immobilibus testamentum
faciendi aut cuicunque voluerint tribuendi ipsius ecclesie canonici liberam habeant
facultatem. Jtem cum prebende canonicorum dicte ecclesie in percepcione ipsa-
mm existentes non sint equales, volumus, ut in minoribus prebendis existentes
ad maiores ascendant vacaturas prebendas. Quid enim proderit in minor! slipendio
militari, si, quem labor prolixior sequitur, de suo obsequio emolumentum debitum
non reportat? Jtem annum gracie eisdem rebus humanis exemptis concedimus,
ut de prouenlibus prebendarum suarum debita singula persoluantur, aut ipsi pro
suoruni remissione peccaminum sacris locis uel personis miserabiiibus largiantur.
Ne autem hanc nostre donacionis libertalem aliquis in posterum valeat molestare,
nostri sigilli karactere presentem decreuimus paginam roborari. Datum Butzow,
in Festo beati Jacobi, anno incarnacionis domini M^CC^LX^, pontificatus nostri
anno primo.
Nach dem Diplomatar. ecoles. Butsow., toi. 10^ — Die Jahreszahl ist natürlich falsch überliefert, da
der Bischof Hermann fHihestens am Ende des Jahres 1262 zum Bisehof erwählt war. Vgl oben Nr. 968
und 984.
1263. Aug. 5. 99S.
Hermann, Bischof von Gamin, ordnet die Einkünfte der Domherren zu Güstrow.
xlermannus dei gracia Caminensis ecclesie episcopus uniuersis Christi
fidelibus hanc ülleram inspecturis salutem in uero salutis auclore. Quoniam
ecclesiam Gustrowensem sincero complectimur affectu, sollicitudinis nostre interest
ipsius ooncordie et honori in quantum possumus prouidere. Hinc est, quod
notum esse uolumus uniuersis, quod nos, accedente consensu et. pia uoluntate
dilecti soceri nostri domini Nycolai de Werle, iuxta tenorem littere auper con^
cordia canonicorum quandoque conscripte, secundum honestam consuetudinem
aUarum ecclesiarum, aucmentacioni prelaturarum intendentes, statuimus tres minores
■•UtslwjIfchM Vrluiwlicb 0. 30
Digitized by
Google
iferftt^endas quadragenarium tremodiorum nuroemm. non excedere, aliasque niaiorm
prebeQdas in quinquagenario tremodiorum mimero ut hactenus permanere. Formt
uero aucmentacionis prelaturarum hec est: preposito viginti tremodi[a]^ decano
sedecim, scolastico decem, custodi decem decreuimus assignan\ et tunc demum
tres prefatas minores prebendas ad quinqnagenarium tremodiorum numerum
exaltari, uolentes, ut fructus iudiciorum inter maiores et minores prebendas equa-
liter diuidantur. Vt autem hec ordinacio nostra inuiolabilis perseueret, presentea
paginam sigillo nostro et sigillo dilecti soceri nostri domin i Nycolai de Werle^
necnon et capituli ecclesie Gustrowenois^ duximus roborandam. Testes aderant
hii: clerici: dominus Theodericus preposilus, Theodericus decanus^ dominus Go-
defridus^ magister Petras; layci: miiites Amoldus de Noua Ecclesia, Caboldus,
Hermannus Sinchtoph, Laurencius aduocatus. Acta sunt hec anno dominj
M'' CC^ LX^ 111^9 nonas Augusti^ pontificatus nostri anno nono.
Nach dem Diplomatariain des Dom - CollegüUstif ts zu Güstrow, Urk. Nr. IX. Claadrian, Registratvt
etc. der Brieffe etc. in der Thumbk. zu Güstrow, pag. 332, datirt diese Urkunde richtig: „1263, No:
Augusti.** Denn „M^CC^LX^ III^ nonas Augusti** darf man nicht interpungiren ; Hermann zählt nämlich
in die Jahre seines Fontificats die annos electionis nicht mit ein. Vgl. oben Nr. 862, wo er das Jahr
1260 erst als das sechste seines Fontiicats bezeichnet — Gedruckt bei Schröder, P. M. I, S. 680, doo|i
nur onvollständig.
1263. Oct. 9. 996r
Jöharm, fWst von Meldenburg, verleiht der Domkkche in InSbek das Etgen^
ihum von 3 Hufen in „VHSeke*' bei OrevesmüMen, wdche dieselbe von dem
Ritter Eckhard von Holstein gekaufi hat.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes dei gracia dominus
Magnopolensis omnibus presentia uisuris uel audituris in perpetuum. Ne rerum
gestarum memoria processu temporis possit euanescere^ discretorum uirorum
prudentia solet eas per litteras etemare. Notum igitur esse uolumus uniuersis
Christi fidelibus, tam presentibus^ quam fuluris, quod, cum magister Willekinus
emeret tres mansos in vilia Uilebeke, que sita est prope Gneuuesmolen, ab
Eggehardo milite dicto Holtzato cum eo iure ac libertate^ qua ipse et heredes
eins eosdem a nobis in pheodo tenuerunt^ nobis publice resignatos ecclesie Lu-
bicensi et magistro Willekino contulimus iure perpetuo possidendos^ proprietatem
nostram^ quam nos habemus aut in futurum habere poterimus in hüs mansis^
prefiate ecclesie liberaliter resignantes. Ut autem hec premissa robur perpetue
firmitatis obtineant^ presentem paginam sigiili nostri munimine fecimns roborari«.
Te*stes hmus facti sunt: Aluericus de Bamekowe^ Helmoldus dictus de Pleme^
Thidericus et Arnoldus Clduue^ Benedictus de Rodembeke^ Marquardus de Par-«
k^ntih^ milHes^ e! aKi iftma plnfes. Acta ftlmt hec aimo graele HT'OC'' sexa^e«*
Digitized by
Google
Wt 1363. WA
iiiiio tercio, in die sanotorum niartiram Dyonisii et soeiomm eim* Datnna
Wiraemarie^ per manum Hinrioi plelMini de Gneuuesmaleii.
Nach dem Original im HaupUArchir tu Schwerin. An der Schnur Ton rother Seide fehll 4lU fikg^lC
— Vilebcke lag innerhalb der ])^^gen Feldmark der Stadt GreTesmüUlen. — Vgl. Nr. 1002.
1263. Oct. 17. Verden. 997.
Oerhard, Bischof von Verden, bestätigt dem Kloster lAlne den vom Bitter
Ludolf von Menoede erworbenen Zehnten aus dem Dorfe Volkstorf (A. lAme),
welchen der Graf Oumelin von Schwerin vom Bwchofß zu Lehn ffehabt, det
Bitter Ludolf aber dem Grafen zurückgeff eben hatte.
vJerhardus dei gratia Verdehsis ecclesie episcopus Omnibus präsentes
lileras visuris salutem in salutis autore. Tenore presenciam recognoscimus et
{nroteslamur, quod dominus Wern^us prepositns in Lune et sancti Andree Ver-
densis canonicus^ ad augmentandam sui conventus in Lune procurationem decimam
vilie cuiusdam, que Volquardeslborpe nuncupatur, a domino Ludolfo milite dicto
de Merwede comparavit, quam decimam comes Zwerinensis dominus Guncelinus
a nobis tenuit^ sed idem comes eandem decimam a domino Ludolfo milile predicto
receptam in manus nostras eam liberaliter resignavit. Nos vero tam laudabile
factum memorati prepositi commendanles, proprietatem ipsius decime cum consensu
capituli nostri eidem cenobio contulimus quiete et pacifice possidendam. Et ne
idem cenobium in eadem decima succedente tempore a quoquam valeat impediri,
in nostre donationis ostensionem et memorati capituli ratihabitionem presentes
Utteras tum nostri^ tum etiam ipsius capituli nostri sigillorum appensionibus fecimus
roborari. Datum Verde, XVL kal Novembris, aftno domini M^CC^LXMIl'', pon-
tificatus nostri anno [X]ir.
Nach einer Abäcbrift in v. Westphalens Dipl., Nr. VII, ex autographo I^unenaL — P^ Pontificatsj^Üir
^Vir ist ersichtlich falsch; e« wird „XIl®** zu lesen sein. Wedekind (Noten, Beft II, S. 119) kennt eine
Urkunde dos Bischofs Gerhard I. ron Verden vom „17. Oct. 1268, fpontifieatn»] anne XH.* in ektbm
''IHpl^tnat. Ltixiense net.** (Vermuthlich in es die obige.)
1263 (?). Oct. 29. Wismar. JQg.
ßeamch und Albreckt, Fürsten van M^deiiburg, seheräeen iiffm, Antonku^
Hospitale Tempern das EfgtenAum des Ortes Chldbek beS ÄfeniÄery.
km kQtfilßV» 89X1^ Antbonü looum «wipn «ptHl Si«ni€^>flrg«e, iHai <UoÜ)^i^ HPftUwr«
30*
Digitized by
Google
236 1263.
com sedecifli mansis et cim Kngnis, pascuis, pratii»^ cum duobus staognis^ flaniis
et cum omni proprietate dicU loci. Actum Wtemarie^ anno 1263.^ 4. bdendas
Nooembria.
Nach Begetten der Urknndea des Klosters Tempzia aus der llltte des 16. Jahrfaunderts , im HaopU
AreluT m Schwerio. Die Urkmode ist nidit mehr Torbaadea. Dia 16 HuleB ia G'oldbek wareo deM
Hospitale schon bei der Stiftoog am 7. Juni 1222 (Bd. 1, Nr. 282) geschenkt; es ist daher in der Tor-
•tehenden Crkande wohl nnr Ton dem Eigenthom die Rede. Ueber den untergegangenen Ort Goldbek bei
Steraberg Tgl. Jahrb. XIL S. 180 ilgd. — Die Jahreszahl 126S ist rielloieht falsch aherliefert statt 126<
da der Fürst Johann (f 1264« Aag. 1) diese Urkunde nicht mehr gegeben hat.
1263. Dec 6. Rostock.
Sermann, Bischof von Schwerin, verpflichtet sich gegen die Fürsten Johann
von Mddenburg, Nicolaus von Werle und Borwin von Rostock, ihnen von
seiner Burg Bützow aus TcOnftig Tceinen Schaden zußigen zu lassen, und ver-^
spricht, den Grafen Gumelin von Schwerin und dessen Sohn als Bürgen zu
stellen.
Jtlermannus miseratione diuina Zwerinensis ecciesie [episcopus] vniuersis,
ad quos presentes liUere peruenerint, salutem in domino. Jnter opera caritaUs
non minimum est^ discordantes ad concordiam reuocare, cum ipsa Caritas exulanle
concordia recipere debitum nequeat incrementum. Sane notum esse cupimus^
quod controuersia , que orta fuit inter nos et ecclesiam nostram^ ex vna parte,
et nobiles viros dominos Johannem Magnopolensem, Nicolaum de Werie^ Bur-
winum de Rostoc et eorum filios^ ex altera^ voluntate et consensu capitnli nostri
super accedentibus, pro eo quod ciuitatem nostram ßuttessowe occupauerant,
ordinata est amicabilis compositio in hune modum: quod nos et nostri de castro
seu ciuitate Bultessowe nullum dampnum dictis nobilibus uel ipsorum hominibus
inferemus per incendia uel rapinas^ nee alius hoc de nostra uoluntate faciet uet
consensu; et si forte per nos uel nostros^ quod absit, seu alios de nostra uolun-
tate et consensu ipsis dampnum inferretur per incendium uel rapinas de nostra
munitione, tunc redditibus decimarum nostrarum^ quos habemus In terra dictorum
nobilium, ad mensam episcopalem pertinentibus carebimus temporibus nostris,
quamdiu habuerimus regimen ecciesie Zwerinensis; et si dicti nobiles nos incu-
sare voluerint, quod compositionem, que inter nos facta est, violauerimus, a
tempore incusationis emisse habebimus quindecim dies, infra quos nostram inno--
centiam ostendemus de premissis; preterea nullum ex hominibus dictorum nobi-
lium captiuabimus aut captiuum tenebimus in castro seu munitione predicta. Et
hec eadem versa uice ipsi nobis promiserunt: quod de eorum ciuitatibus, castris,
oppidis, munitionibus, terris In bonis nostris et ecciesie nostre ipsi uel aKi nullum
preittdiciom fecient uel grauamen. Et si attqiii, quod absit, nobis volentibiia seo
Digitized by
Google
1000 1264. 287
inuitis, ciuitatem Battesowe occsparent ad motum cückNrum nobilium procurandum
per incendia uel rapinas^ tunc castellani BuUessowenses cum Castro Buttessowe
se diuertent ad dictos nobiles et qui ipsorum coadiutores erunt, donec Uli, qui
eittitatem occupauerunt^ ab ipsa recedant et dampno satisfaciant^ quod feceruot;
et hec eadeiii facient consules et oppidani cioitatis Buttessowe^ si castrum ab
aliquibus fuerit occopatum; et hoc fide militari dicti castellani, consules et oppidani
iuramento et fide corporali se facturos firmauerunt et prumiserunt Jnsuper
efliciemus et procurabimus, quod nobiles viri dominus Guncelinus comes et filius
suus, cum a captiuitate liberati fuerint et sunt (!) reuersi \ promittent fide interposita
militari et super eo dabunt litteras suas, quod dictam compositionem nou infrin--
gemus; et si per nos ipsa compositio fuerit violata, voluntarie tuuc communis
electio erit, utrum dictorum nobilium coadiutor esse velit contra nos uel intrare
Wismariam cum filio suo, inde non exituri, nisi prius per nos päcis federa cum
dictis nobilibus in concordia reformentur. Jtem si castrum nouum edificare
Yoluerimus, iilud incipiemus infra biennium edificare, quo edificato plancas deponi
sustinebimus ciuitatis; et sr infra dictum tempus non inceperimus edificare, tunc
complanabitur illa congeries terre, super quam nouum castrum edificari debebat,
et castrum antiquum ac ciuitas in eodem statu munita remanebunt, in quo erant
temporibus Bodolfi episcopi nunc defuncti, presentibus post tempora nostra, quam-
diu regimen Zwerinensis ecclesie habuerimus, minime vaHturis. Forma huius
compositionis facta fuit presentibus: Johanne de Cropelin, Arnolde de Nienkerken,
Johanne de Bune, Henrico de Cremun, Ludolfo dicto Molsane, Theoderico de
Ekesen, Conrado de Euerinken, militibus, et aliis quam pluribus. Ut autem hec
plenam optineant roboris firmitatem, sigilla nostrum et capituli nostri presentibus
duximus apponenda. Datum Rostoc, anno domini M"" CC'' LX"" 111% in die beati
Nicolai, pontificatus nostri anno primo.
Nftoh dem Original im Uaiipt*ArdiiT zu Seb worin. Siegelbänd^r «od Siegel sind verioren; die Sohrift
M eine sehr cartiTiBche, stark abbrerirte Minoskel; lo z. B. hat das Original: ^tc t^gt Butt cü cast^Butt**,
waB nach dem Zusammenhange in: ^tuno castellani Buttessowenses cum Castro Buttessowe"^ aufgelöst werden
muss. — Gedruckt bei Lisch: Maltzan. Urk. I, S. 22.
Anm. ^ üeber die Gefangenschaft der Grafen von Schwerin TgL nnten die Note xnr Urkonde der
Herzoge Albreoht und Jobann Ton Braunschweig fär den Grafen Gnnzelin Tom 30. April 1265.
1264. Demmin. 1000.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Kloster Ivenack im Voraus das
Eigenihum von 100 Hufen, die es in seinem Gebiete durch Kauf oder
Schenkung erwerben machte.
In nomine' domini et indiuidue sancte trinitatis. Barnim dei gracia 4yx
Slauorum omnibus in perpetyum* Cvm omnivm eceletiarum latenter velimus pro*-^.
/^
Digitized by
Google
S88 1264 im
fectibus inmiiwre, KbeotiMiflie tarnen eivs eedemm, qve Mmmt patris filti filia
est et mater^ nostro solatio duximus honorandam, vt quaoto ipsa maiorem pre-^
rogativam optinet apud devm^ eo ampUorein in oculis Jhesv Christi mer^mur
grttiam invenire. Eapropter notvin esse voimnus vniversis, tarn presentis tem-
poris, quam futuri^ quod nos ad laudem et gloriam omnipotentis dei et eiua
gloriose genitricis conuentui sanctimonialivm ordinis Cisterciensis in Yvenac^ qmram
femam tanquam odorem bonvm per prouinciam redolere sentimus, proprietatem G
mansoruni in dominio nostro, exeptis mansis, qvos nvnc poasident, cum omni
iuris integritate legitima donatione donamus sub liac forma, si prepositura pre->
dicte ecclesie eos prece vel precio poterit comparare. Hvius rei testes svnt:
Bemardus Mel, Johannes WIpes, Fredericus Wlpes, Otlo de Versne, et Conradus
prepositus de Stetin, dominus Andreas investitus Diminensis, Hinricus de Vichen,
et alii quam plures. Ne autem svper premissis dubirm liabeatur, hanc pagiuam
sigilli nostri impressione signalam sepedicte ecclesie in testimonium validvm ero-
gamus. Datvm Dymmin, anno gratie M^CC'LXIIir.
Kach dem Original im Haupt -Archi? za Schwerin. An gelben und rotheo seidenen Fäden hängt
wohl erhalten das Siegel. Ein recbishin sprengender Reiter führt in der Rechten eine Fahoe, in der
Linken den Schild mit einem rechts aufsteigenden Greifen. Hinter dem Reiter ai«kt man über deA
Schweif des Pferdes eine Kreislinie um einen Funkt 0, unter dem Pferde rechts eine Thurmspitze.
Umschrift:
4i S' . BKRniO) . D0I . eRHCIfKJ [I]LLVSTRIS SLÄ[VORV]m DVCIS
1264 Ralzeburg. 1001.
Dethlef van Parkentm bezeugt, dass der Biaßliof Ulrich von Eaiadmrff ihm
und seiner GemaMm Adelheid nur auf ihre Lebenszeit die Hälfte des Z^tritm
in Berkentin verliehen Jiabe.
Yniuersis hoc sc^ptum utsuris Thetleuus dictum de Parkentin salutem in
domino. Recognosco et protestor iitteram per presentem, quod venerabilis pater
et dominus mens Vlricus Raceburgensis episcopus medietatem decime in Parkentin,
ifm Ipsum contingebat, niichi et vxori mee domine Adelheydi pofrexit^ ut eadtm
ad tempora uite nostre quiete et libere perfruamun Post mortem uero nostram
eadem decima ad mensam episcopalem libere sicut antea pertinebit, et heredes
nostri nichil iuris sibi in sepedicta decima uendicabunt. Jn cuius facti testimonium
presens scriptum sigilli mei robore duxi muniendum. Testes huius facti sunt:
^Miinus Eckjehfirditt Höltsaldi et Marqnardus de ParkentiA, .fmtrea mei, Heinricus
et TheklettW, iilii mtl DaUm BaevhMg^ anno dmni W^dl^BW.
Digitized by
Google
'HNfö tft64. 389
Naoh de^ Origioal »m lUtzebür^pitdieii Aroftiy zu Neuttrelilis. Ad eiaem mm der Charte gesobnitteoea
Fergamentstreifen häogi das schildförmige Siegel, £s hat in der ohero Hälfte eine links gekehrte Spitze,
oben mit drei Kleeblättern besteckt, die untere Hälfte ist Tiermal schräg rechts gestreift. Der erste und
der dritte Streifen sind mit Banken Terziert. ümscbrifl;
41 S' T{«]TLaF — K«ll(TJlN
— (^druckt in der SclileftW)g*Hobt.*Lmaenb. Urk.-Samal. I» S. 111.
1264. Schönberg. 1002.
Ulrich, Bischof von Ratzeburg, schenkt der Domkirche zu JU^ek den bischJ^'-
liehen Zehnten von 3 für einen AUar erworbenen Hufen zu VUebeke, die B^
lehrmng des jedesmaligen Vicars vorbehalten.
Olricus dei gracia Raceburgensis episcopus vniuersis Christi fidelibus in
perpetuum. Ut non possint in posterum attemptari calumpnia, que geruntur in
nostris temporibus, eternari solent memoria bHteranim. Nouerint igitur vniuersi
presentis temporis et futuri, quod nos pro reuerencia dei et fauore specialis quo
ecclesiam proseqnimnr Lubecensem, quiequid iuris habuimus in deeima trium
mansoruni in Yiltbeke, quos magister Wilhetmus canonicus eiusdem ecclesie pro
salute anime sue comparauit ad redditus altaris, quod construxit in honore beati
Blasii, de consensu capituli nostri cum proprietate donauimus liberafiter ecclesie
memorate^ prouiso quod, quicumque sacerdos dictum altare ofliciauerit, dictorum
mansorum decimam de manu nostra et successorum nostrorum in beneficio reci-'
pere teneatur. Yt autem hec nostra donatio rata permaneat et inconwlsa, pre-^
sentem litteram pro testimonio scribi fecimus et sigilli nostri robore communiri^
Datum Sconeberg, anno gracie M^CC**LXinr, pontiflcatus nostri anno VIIP.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Die Siegel, welche an rothen und gelben
Schnflren gehangen haben, sind abgefallen. — Vgl. Nr. 906.
(1264.) 1003.
Aus dem Verzeichnisse der Vicareien in der Domhirche zu LÜbek.
xlii sunt prouentns vicarie prime, quam confert prepositus maior. Jn Pole
gniit duo maasi, de quibus proueniont V tremodia ordei et VII tremodia auen«
pro deeima et seruicio. Hereditas est msticomm. — — —
Predericos olini huius ecclesie ^ooanus ekiam duas instituit vicarias. ' Jste
due uicarie coniunctim habent suos prouentus in locis diuersis. Jn Slauia lldomil
ttiHMn«, que appdlatur Kristase. Jn aiila fista sunt X man^i et molMMÜnum : de T
maiife ^ molendino niehil aohiitur, eo ^uod ia feüdo ab istit lucariis teneantar^
sed VIDI msMi slint soluentes censiin. ^Quiübtt mmmm soloit Villi raocBos sO^
Digitized by
Google
240 1264 1M8
ginis et IX modios ordei pro censu. Jtem de V mansis colligunt decimant
agrariam, de aliis IUI mansis accipit decimam prepositus de Eldena; de isUs Y
mansis soluantur pulli, linum et decima minuta. Judicium uiiie uicariorum eat^
aicut supra uidebis in priuilegiis. Jtem in Pole in uilla^ que Uera dicitur, habent
hereditatem V mansorum quarta minus. De hiis percipere consueuerunt annuatim
mi tremodia siliginis^ VIII tremodia ordei, XII tremodia auene. Jtem facultatem
habent huiusmodi hereditatem locandi, cum placuerit, pro ampliori. Priuilegia
edita super hiis inuenies supra. Oblationes non debentur, istis. Jtem isti duo
uicarii habent in Lüneburg partem sartaginis, uidelicet chorum, qui est in domo
Eweringe in bonis Wasmodi militis, et vnam plaustratam, que iacet in domo
Breminge in bonis dominarum de Medinge, et II marcas denariorum in eadem
domo pro censu in festo Michaelis. Jsti uicarii singulis annis in anniuersario de-
cani memorati dabunt^ XXIIII solidos inier presentes diuidendos et statutas siue
certas pauperum elemosinas et uinuiQ in ecclesia ista pro omnibus celebrantibus
procurabunt, prout fuerit oportunum. De hiis etiam supra requiras priuilegia.'
Patronatus pertinet capitulo.
Henricus dictus Wullenpunt, olim consul Lubicensis, instituit II vicarias.
Jste due uicarie habent suos prouentus coniunctim in locis diuersis. Jn Slauia in
episcopatu Raceburgensi habent duas uillas, quarum vna dicitur Wamekowe, alia
Baleyse. Jn uilla Baleyse sunt XII mansl, de quibus proueniunt XVIII talenta
siliginis et XII talenta ordei pro censu et seruilio; de eadem uilla proueniunt
annuatim XL' pulli et linum. Jn Wamekowe sunt X mansi, de quibus annuatim
proueniunt XVI talenta siliginis II modus minus, et IX talenta ordei pro censu et
XL' solidi pecunie numerate. De qualibet domo soluitur I pullus et linum et
decima minuta. Hereditas est rusticorum, sed decimam agrariam isti uicarii ibidem
colligere consueuerunt. Judicium est uicariorum, sed in causis capitalibus due
partes perlinent domino terre, tercia uicariis. Jtem in Pole prope ecclesiam II
mansos habent, quorum hereditas libera est vicariorum. De hiis U mansis loco
census et decime proueniunt ad presens IX talenta ordei, item III talenta siligi-
nis, item XII talenta auene. Jtem pro decima unius mansi in Pole recipiunt
annuatim III tremodia ordei et auene a Conrado miiite diclo Dolenberge. Jsti
uicarii retinenl oblationes ad manus suas prouenientes. Jsti etiam uicarii seruiunt
annuatim in refectorio dominica proxima post ascensionem domini; et secunda
feria proxima, quando agitur memoria dicti WuUenpunl, dabunt unicuique canooico
presenti I soliduro. Priuilegia super hiis omnibus inuenies prenolala, vnum de
Wamekowe \ alterum de Baleyse ^ tercium de Pole^ quartum de iure pa-
tronatus/ — — —
Hii sunt prouentus uicarie, quam instiUnt magister Wilhelmus canonicus
huius ecclesie: in terra Aldenburg — — — . Jtem adiecti sunt isti uicarie in
Slauia in villa Vftdieke II ii«uii eum deoiiM et censu, de quibus annuatim pro—
Digitized by
Google
«eniunt nn marce denariorum. Oblationes, que ad alkiFe huius vioarii proueniunt,
debeatur canonicis. Prioile^ia super oonditione huius uicarie ordinata iuuenies
^pra in prima huius registri parlicula/ — — —
Jtem uiUa in Slauia, que Niendorpe appellalur^ ad opus uicarie permanebit
post mortem Nicolai Jnstitoris, saluis tarnen V marcis denariorum, quas canonici
Lubicenses singniis annis in feste Martini de eadem uilla recipient et in presenti
reeipiunt sine quaUbet difficultate. ' — — —
Naoh Lererkoa, U.-B. des BisUi. Lflbek, I, S. 164 ff., aas dam Keg. Gap. Lut. I, 188*.
Anm. ^ Am Bande toq jüogecer Hand: ,,quarum vna uersa e;it in prebendam minorem, que Crl&tana
appellatur.*' — ^ Von hier an ist das Folgende bis „de hiis etiam** durohstrichen, und dafür yon alter
Hand an den Band geschrieben: „Dabunt pauperibus scolaribus quatuor solidatos panis; item singulis
diebus tres denarios pauperibus mendicantibus dabimt.** — ' Vgl Bd. I, Nr. 545, und oben Nr. 709.
^Eine Urk« über die Einkünfte aus dem Lande Pol ist nicht vorhanden.*^ Ley. — ^ S. oben Bd. I, Nr. 543.
— * S. oben Bd. I, Nr. 572. — • S. oben Nr. 730. — ^ S. oben Nr. 805. — » Vgl. Nr. 996 und
Nr. 1002 über Vilebeke, in welchen jedoch von 3 Hufen die Rede ist. Da der Zehnte, welcher hier in
Nr. 1003 erwähnt wird, nach Nr. 1002 erst 1264 vom Bischöfe verliehen ward, so darf man dies Ver-
zeichniss der Vicareien wohl nicht (mit Lererkus) schon ins Jahr 1263 setzen. — * S. Bd. I, Nr. 544,
und oben Nr. 936 und 980.
1264. 1004.
Mbo von Pol kauft Kornhehungen auf Pol für das Dom-* Capüd zu Labek.
Anno domini M^CC^LX^^^
Ahho emit nomine capituli in terra Pule ^ [XXXVUII tremodia^ que post
5uani mortem permanent ecclesie. De istis sunt X tremodia siliginis, item XIII
tremodia ordei, item XVI tremodia auene.]
Aus den Verhandlungen der Domktrche zu Lübek aus den Jahren 1262 — 1266, bei LeTerkus,
Ü.«B. des Bisth. Lübek I, S. 174, nach dem Beg. Cap. Lub. gedruckt. — ^ Hier «ind 8 Zeilen unaus-
gefüUt geblieben, die eingeklammerten Worte ron späterer Hand zur Ergänzung an den Band geschrieben.
(1264.) 1005.
Das Kloster Eldena bei Oreifstjoald fordert von der iUtem Gräfin (Audacia)
von Schwerin den bei Verleihung der Fraternität von ihr dem Kloster ver*
sprochenen Kelch und bietet ihr einen besonderen Altar an.
Venerabili et iilustri femine comitisse seniori seo maiori in Zuerin frater
R. dictus abbas in Hilda totusque conuentus ibidem ad sua beneplacita aifectum
beniuolum cum orationibus in Christo deuotis. Yestre benignitatis excellentie
tenore presentium cupimus declarare, quod calicem, quem nubis pollicebamini,
cum uobis fratemitatem conferremus plenariam, nondum recepimus, de die ||,
. HtUnkirstickM ürkuiti-lick n. 31
Digitized by
Google
MI
V^ißtiß99tf^ 9^^^ ly^PFliW^^^
ViM. fUpKüpek. itMu
fhihfJitri »M, 7Uß<i/ß^ und ««me /rrcw ASmy waA» Ar Fcn^
iyompmn^ titnm etmmieikm 6tmnm BeiiAert» et reaigMiM neri
4tm\m', AÜmrt^ H ttUi «d» AnMo et Mmm ■wrem boaa sn, ^ae k^cL
Ma«/ Mrt^m Utm^ tfmmim itmümu hdmIbetUu meift, ia saa habebft polesWe.
K Mtmtftm (UmAfm Anmr0§ tttipa^ doaino Benri»erto oBm bona m el
MM# Mrf« SmMtt *i iiAmmf; preterea donina doBimbilor super baas snS)
<fM»iri4f«f vi»«rrH, «ftiir^piM eoin ei« faeere roloerit Jumper ipsa donina, si siqier-
vUnffi «NliMi 4ttmitA R«i«hm1l, habebit «oaleBlalkNieai corponfea ia aioleadino
l^mfiMli, pfM« «I^Main ipKftt« domhie aolendman iaia dictom cedil AiaoMo, Jo-
nn«tt 4*M «<M<y»4l4»r «(«4ilrti«l« B, toL 14. — Dw »alm Bcinelw wai mIiob frOn, ansgen'
Digitized by
Google
1264. Rostock. 1007.
Hartwig von Nyköping zu Rostock theüt seine Kinder Margarete und Hartwig
von sich ah, indem er ihnen in seihen Häusern und Buden 74 Mk. Pf. tsut
weiset.
Haiiwieus de Nycopia segregavit a se pueros suos Margaretam et Hart-
wicum eo modo, quod Uli duo pueri haben! in hereditate domini Hartwici
LXXUn marcas denaiioram et ipse Hartwieus habet in eadem hereditate CG
mareag XXDH narcis mim». Hec herecUtas stabit inter ipsos pro pari lucro et
damno. Et hec sunt V td)enie et due domnts.
Nach dem Rostooker Stadtb^ch B, fol 15.
(1264?) Wismar. 1008.
Verfesbuingen u>egen Brandstiftungen zu Wismar.
Xxenricus frater Wemeri molendinarii pro insendio nostre ciuitatis Wis-
marie et socii sui
* Salomon filius AIexand[r]i Lusci pro insendio et pro furtu.
* Conrad US M et Johannes de Stemeberg et viderunt, quod
Johannes Rif leuauit super domum cum igne, ut in^enderet domum.
Notum factum est consilio antiquo et nouo a probis uiris, quod Fridericus
aduocatus incenderat domum Hermanni Longi pistoris, Ua quod cum magno labore
extincta fuit. Rif et ^ Fridericus aduocatus incenderant domum Johannis de
Stemeberge. Notum est consilio nouo et antiquo, quod Fridericus aduocatus
posuit ign^n inter domum Conradi Hanenstert et Gerardi Rodekogele et incendit
domum. Jtem perforauit Fridericus et Rif ^ parietem domus, in qua fuit rokut (!),
et inposuit ignem et accendit domum. Jtem Conradus Leue portauit nobis fasci-
cidum ipcendii et notum fecit nobis, quod Fridericus aduoeatns posuiss^t supm
domum suam propter incendium.
Nach einem Prosoriptieoen^Begister im Wism. StadtK A, p. 53« wo die obigen Yerfestungeo unserer
Nr. 903 ▼erasg^ißXL Bio durph * bezeichneten Prosoriptionen ain4 getilgt» die antefe gettrichen, die
andere radirt. Die Worte: ^ Bif et, und: ^ et Bif sind sowie zwei frühere denselben Bif betreffende
FiOUBfr^pÜpnen gestrichan. Die fiandaohrift 4^^^^ ^^ ^^ erate Hälfte der sechziger Jahre« und da
Konrad Leve urkundlich 1263 zuletzt yorkommt, so darf man diese Verfestungen wohl nicht später
als 12G4 setzen, und nicht auf den grossen Brand beziehen, Ton dem Detmar (bei Grautoff I, S. 145)
«sähU: ,,Jn deme iare Cristi MGOiXVIL, des ne^ieaten daghea na uniea heim hemelTart [Mai 27], da
31*
Digitized by
Google
244 1264. 100»
vorbrande do stad to der Wismer also mer altomale.** (Die Wend. ChroDik bei GnmtblT- 1, S. 440, ttti4
^imar Eock, das. S. 463, geben den Tag nach Himmelfahrt 1266 [Mai 7] für dieses Ereigniss an.) —
Vielleicht gingen dieser grossen Feuersbrunst jene einzelnen kleinen Brandstiftungen voraus; wäre jene
allgemeine in obigen Proscriptionen gemeint, so wäre sie ohne Zweifel auch deutlicher als solche be»
'zeichnet worden.
1264. Febr. 13. BDlzow. 10©9.
Hermann, Bischof von Schwerin, hestcUdgt dem Kloster Bahn das PaJhronat
der Kirche zu Frauenmark und der Kapelle zu Severin, welches dem Kloster
von dem Grafen Gunzdin von Schwerin gescheafJd ist.
eL. dei gracia Zwerinensis episcopus omnibus in perpetuum. Cum vir
nobilis dominus Guncelinus comes Zwerinensis, pio ductus zelo, pro remedio
anime sue et uxoris sue et progenitorum suorum, de consensu filiorum et he-
redum suorum, preposito, priorisse et conuentui sanctimonialium in Rune \\ks
patronatus ecclesie in Vrouwenmarke et capelle in Ceberin donauerit perpeluo
possidendum, prout in litteris predicti nobilis fide perspeximus ocuiata: nos, quia
dicta donacio voluntate nostra et consensu facta est, ratam ipsam et gratam ha-
bentes eamque presentibus confirmantes, predictam ecciesiam et capellam prefato
conuentui donamus cum omni vtilitate et fructu, mänsis et decimis, villis etiam
ad eas pertinentibus, in vtilitatem suam perpetuo conuertendam, archidiacono loci
institucionem, visitationem, correctionem debitam, nobis et successoribus nostris in
eisdem ecclesiis cathedraticum et alia iura episcopalia reseruantes. Jn cuius rei
testimonium presentes litteras sigilli nostri munimine roboramus. Testes huius
rei sunt: Hermannus de Blucchere senior, Fredericus Hasenkop, Hermannus
Bruszehauer, Henricus Grube iunior, Henricus de Jnsula, Henricus de Stralendorp^
Hermannus de Blucchere iunior, Achylles, Johannes Man. Datum Butzowe, anno
domini ÄTCC'LXMV", id. Februarii.
Nach dem Abdrucke in den Jahrb. des Vereins, Bd. XXY, S. 293, aus einer nbeglaubigten Abschrift
aus der ersten Hälfte des 16. Jahrb. im königl. Archive zu Kopenhagen", in welcher die Jahreszahl un-
richtig „M<>CC®LX<>I. \^ id. Febr." abgetheilt ist.
(1264?) Mai 15. Bützow. 1010.
Eermarm, Bischof von Schwerin, tauscht für einen Theä eines Waldes hei
Bützow vom Kloster Bühn Aeoker zu seinem Vorwerke bei Bützow ein.
Mermanni) Bischoffs zu Zwerin, brieff, welcher gestalt er mit dem Probste
vnd Conuent zu Rune gehandlet , das sie ihm zu seinem vorwerck (AUodium)
oder hofe vor Bützow eülchen Acker abgetreten, belegen am Domhecke, welchs
Digitized by
Google
1011 1264. 245
da scheidet das Runerfeldt vnd des dorfis Stenhouen biss an die Butzowische
scheide, die man Kerckfelde nennet, biss an den graben vnd Kamp, der sich
strecket vom runden See biss an den graben vor Rune, vom grossen See biss
in den langen See, dieselben acker zu seinem nutz zu gebrauchen, aber nicht
die darin vnd an belegene See. Dargegen hat ihnen der Bischoff abgelretten
ein teil seines Holtzes, welches anfahet am wasser Rumitz biss zum graben, die
da gehet von den beiden kleinen Seen, die sie nennen Cemecow, biss in die
Warnow. Datum et actum Butzow, 1254., Jdus Maii.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 155^ — Die Jahreszahl „1254** bei Clandriao ist ohne Zweifel falsch,
da HermaDn 1254 noch nicht Bischof war. Wir geben diesen Extraot der Urkunde zum Jahre 1264,
wiewohl sie auch 1274 oder 1284 ausgestellt sein kann. — Das bischöfliche Vorwerk ist der heutige
Bauhof vor Bützow, der alten bischöflichen Burg gegenüber. Der Graben yor Rühn ist noch Tor-
handen; das Wasser Rumitz aber ist nicht mehr bekannt, und ebenso wenig der Name Cemecow.
1264. Mai 17. Ludwigsburg (bei Greifswald). 1011.
Wartislav, Herzog von Pommern, erlavht der Stadt Greifsioald eine Mauer
um die Stadt zu ziehen, und versichert, dass niemand eine Burg auf ihrem
Gebiete anlegen, in der Stadt nur ein Markt, ein Vogt und ein Recht sein
soUen.
— — Cum autem hec agerentur, lii testes astabant: Heinricus Ursus, Bartholdus
advocatus, Henricus mareschalcus, Lippoldus Ursus, Theodoricus Ursus, Gherwin
Stange, Domoslaus, milites^ Hermannus Magnopolensis domicellus et alii quam
plures. — — Datum Dersin, anno gratiae 1264., XVI. calend. Junii.
Nach dem Original im Greifs walder Stadt -Archiv yoUständig gedruckt in Dähnert's Pommerscher
Bibl. in, S. 407, Nr. 5, Jahrb. XXm, S. 186. und bei Lisch. Behr. ürk. I, S. 79.
1264. Mai_27. Greifswald. P^^LhUT. 1012.
Barnim, Herzog von Pommern, bestätigt und erweitert die Rechte der Stadt
Qreifswald.
— — Acta sunt hec in Grypswoid, presentibus viris rellgiosis: domino Elburo
abbate, domino abbate Esrom. Yoiardo, pretore quoque fratrum predicatorum Ber--
toldo, presente etiam domino Henrico Magnopolensi, miiitibus quoque domino
Henrico Urso, Bertholdo advocato, domino Hennanno de Vizen, domino Henrico
Digitized by
Google
946 1264. am
marschBleo, domino Lippoido Urso et communi consilio ciTitatis, anno donint
1264., VI. cal. JnnU.
YoUstäadig abgedroekl bei DiliBcrt: PoBmench. BibL III, S. 408, bei t. Schwarz: Gesch. der P«Mb-
Bfi^. Städte S. 261, und bei Lisch: Behr. Urk. I, S. 80.
1264. Mai 28. 1013.
Barnim, Herzog van Pommern, verleiht dem Kloster Remfdd das Eigenihum
von 10 Hufen zu SuUen (bei Stavenhagen) mit den iitlÜchen Freiheiten der
KlostergiUer.
Vnioersis Christi fidelibus presens transscriptum visuris B. dei graüa
Lubicensis ecclesie episcopus, decanus totumque capitulum ibidem salutem
el omne bonum. Presentibus sub sigillis nostris recognoscimus et prote-
stamur nos vidisse et audiuisse priuilegium reUgiosorum virorum domini
abbatis et sui ccNiuentus in Reyneuelde, non cancdlatum, non abditum, nee
aliqua sui parte viciatum, in hec uerba:
Bamym dei gratia dux Slauorum vniuersis Christi fidelibus presentem
paginam inspeeturis in Qiristo Jhesu salutem. Ad noticiam tarn presentium, quam
foturorum yolumus deuenire, quod nos de consensu et beniuolentia heredum
nostrorum contulimus proprietatem decem mansorum in yilla, que Suiten dicitur,
ad peticionem domini Johannis cognomento Yos et domini Frederici fratris sui
ecclesie Reyneueldensi cum omni vtilitale et iure, hoc est iudicio sanguinis, id
est capitalis sentencie, abscisionis manus, omniumque culparum correctionein,
necnon et omne ins prefecture super colonos mansorum predictoram, hoc sta-
tuentes, vt idem eottores liberi sint et immunes ab omni euere et infestatione
aduocatie, peticionibus, exacUonibus, pontium reparationibus siue cuiuscumque
municionis faciende, et ab omni expeditione preter iUam, que lanUiwere dicitur,
ad quam cum ceteris se Opponent. Jn cuius facti testimonium presentem paginam
contulimus nostri sigilli munimine roboratam. Huius donationis testes sunt: do-
minus Heinricus et dominus Heydenricus et dominus Bemardus Mel, dicti de
Heitbrake, Amoldus de Sconeuelde, et alii quam pkres. Datum anno domtni
IFCC^LX^IIII'', in yigilia ascensionis domini, per manum Johannis de Parchim
notarii nostri.
Nach dem Original -Transstimpt im Haupt -Archir zu Schwerin. An Pergameatstreifeo iiangen zwei
wohlerhaltene Siegel:
1) Des Bischofs Siegel zeigt einen Bischof im Ornate, sitzend auf einem mit HundekOpfen gezierten
Sessel. Die linke Hand halt den Knimmstab, die Rechte ist segnend erhoben. Umschrift:
S*. B0R[ah1C]RDI DCa Q\m\ LVBIOERSIS [api]
2) Das bekannte Siegel des Lfibeker Don-Gapitels ffihrt die Umschrift:
si[Gi]LLva> LVBiaoNSis euioLasia
Digitized by
Google
1014 1!^4. 247
Biese umschlieMt die Bilder des Johannes Bapt. (zur Reohten) und des St. Nicolans. Der Letztere steht
im Bischofsgewand e , die Rechte erhebt er segnend, die Linke hält den Stab. Daneben liest man (von
oben nach unten): S' NIGOLÄVS. Durch eine Lilie und einen Stern ist diese Figur getrennt yom Jo-
hannes. Dessen Haupt umgibt ein Heiligenschein. Zu seiner Rechten steht ein Agnus dei. Darunter
liest man:
S . IOäS t
BÄBT
Auf dem Rflcksiegel unterscheidet man eine Figur (Johannes), der zur Linken ein Agnus dei steht, die
UmscMft lautet:
4^ SöCRöTV . öCCLa . LVBican ,
1264 Juni 11. Demmin. 1014.
Barnim, Herzog von Pommern, verletht dem Kloster Dargun das EigenÜium
des vierten Theiles vom Dorfe Drönnemtz, welchen Johann von Fem zu
diesem Zwecke aufgelassen hat.
Ijamim dei gratia dux Slauorom oranibus presentem paginam inspecturis
eternam in Christo salutem. Qui pietatis et misericordie insistunt operibus, om-
nino debent intendere, ut benignitatis eorum impendia nuUa in posteruni malignitas
seil obliuio deleat vel infringat. Quam discretionis formam nos preciptte seruare
voientes, notum facimus universis, quod dileetus mlles noster dominus Johannen
de Penitz quartam partem ville [sl]auicalis\ qu[e]^ Droneuitz ficitur, ad manus
nostras tall condicione resignauit, ut ad peticionem ipshis propHetatem tatis partim
claustro Dargun ob venerationem dei et beale Marie virginis iiberaliter conferre-
mus. Nos igitur ipsius precibus annuere et diem messionis extreme volentes una
cum ipso misericordie operibus preuenire, proprietatem predicle qnarte partis ville
[sl]auicalis * claustro Dargun et fratribus ibidem deo et beate virgtni iugtter
fiimnlaitibus cum iudicio et omni inre, quo cetera bona sub nostro domtnitf
possident, taUter assignauimus, ut predictus dominus Johannes singulis annis pro
dilecta matre sua domina Alhe!d[e]' in Signum et monumentum speciale deiioci-
onis ipsius seruicium faciat in die beate Katharine virginis, quoadusque vixerit,
de eiusmodi partis redditibus, conuentus dicti loci qcracunque tali consolatioiie
percepta ad feruentiorem eius memoriam habendam in suis missis et orationtbv»
accendatur. Ponro post obitum premissi Johannis dicte partis proprietas [cum]
prouentibus et redditibus ac iudicio et omni iure, ut supra dictum est, totalrter
daiistr» cedet. Unum diem durabit seruicium, quod fiet annis singulis et eios
anniuersario, ut ipsius ex hoc memoria speciali devocione fratribus commendetttr.
Preterea dilecte sue coniugis domine Heileburgis post eius obitum habere memo«
riam ipsius orationibus predicti fratres ex dicto beneficio perpetuo tenebudtur.
Acta sunt hec anno gratie M. CG. sexagesimo quarto. Testes vero huius rei
sunt hi, quorum nomina subsequuntur, videlicet dominus Guntherus abbas in
Digitized by
Google
248 ^ 1264 1M5
Stolpe, dominus Borchardus prepositus in Jvenack el dominus Andreas plebanus
in Demyn; roilites autem: dominus Bernhardus Mel, dominus Rudolphus de Nien-
kerken et dominus Johannes de Wacholle, dominus Johannes de Erteneborch,
dominus Theodoricus de Walsleue et dominus Henricus de Vizen, dominus Rein-
fridus el dominus Ernestus fratres domin [i] Johann [i]s^ de Peniz. Ul aulem
hec actio el eins ordinatio iugi slabiiitate finnetur, presenlem super eam paginam
dedimus sigilli nostri appensione more^debito communilam. Datum in Dymyn, in
die beati Bamabe apostoli. Valeat in perpeluum, vel usque maris fundum
sic[ce]l^ formica bibendo, vel boue f[a]rriferum^ faciat vir litlus arando.
Nach Schröder, P. IL I, S. 710. — Schröder gibt: * nauicalu — * qui — » Alheida — * domin»
Joh&oBCt — * sicut — • f rriferum. — Das Orig^oal fehlt merkwürdiger Weise bei den andern Urkunden
des Klosters Darg^ im Haupt-ArchiT zu Schwerin.
1264. Juni 14 Güstrow. 1015.
Nicolaus, Fürst von Werle, verleiht der Stadt Güstrow die Bede ßbr 100 Mk.
jäkrUck.
iVicolaus dei gratia dominus de Werie omnibus presens scriptum visuris
salutem in virginis filio benedicto. Justorum virorum ac honestorum discretio
expostuiat el requirit, ul pia facta hominum propter memorie labilitatem lilteris
conscribanlur. Hinc est, quod notum esse uolumus tam presenlibus, quam futu-
ris, ad quos nostra et presens pagina peruenerit periegenda, quod nos de consilio
€t consensu dilectorum filiorum nöslrorum Henrici et Johannis dominorum de
Werie et vasallorum nöslrorum dilectis ciuibus in Guzslrowe commorantibus
propter bonum nostrum et ciuitatis conlulimus petitionem pro C marcis annis
singulis persoluendis, ita tarnen quod prefatum numerum petitionis in perpeluum
non excedant Vi igitur hec ordinatio slabiiis permaneal atque firma et ne in
poslerum possit a nostris successoribus dubitari, sigilli nostri lestimonio duximus
roborandum« Testes sunt: mililes: Retis, Johannes de CrupeUin et filius ipsius
Jordanus, Lodewicus Cabolth, Amoldus de Noua Ecclesia, Henricus de Crimun
aduocalus el fratres sui Gerardus et Hermannus, Johannes Baroidi; consules:
Hermannus de Demene, Henricus Sartor, Ludekinus de Crupellin, Ernestus, Ge-
rardus Faber, Hermannus paruus Felix, Gerwinus, Amoldus de Demene. Acta
9unt anno domini AT" CG'' LX"" IIII^ Datum Guzslrowe, de manu Godefridi preposili
ciuitatis, XVUF kalendas Julii.
Nach dem Original im Arohir der Stadt Güstrow. Das Siegel ist von der roth-seidenen Schnur ab«
gefallen. Die letzten Zeugen sind in folgender Orthographie und Interpunction g^sduieben:
„Ernestus. Gerardus faber. Hermannus paruus felix. Gerwinus arnoldus de Demene.*'
— Vgl. zu Bd. I, Nr. 607.
Digitized by
Google
mii 1904. a«»
1264. Juni 24. Flau. lOlC
Bemtoard von Quetzin, Knappe, schenkt der Pfarre zu Quetzin zwei Katen
vor dem BurgwaUe in dem Dorfe Qtcetzm, die er bisher zu Lehn getroffen,
und zwei kleine Aahoekren hei dem Walde Quetzin.
xitfgo Reinwardus de Quitzin femuliis preseutibus publice recognosco, quod
dedi et per presentes do ob salutem anime mee et mee vxoris Coneken et
nostrornm parentam duas kotas in uilia Quitzin sitas ante borchwal plebano et
ecciesie in Quitzin cum omni iure et vtilitate, prout ipsas habui a dominis in
feudo, perpetue possidendas^ sub hac forma, quod rustici morantes in kotis debent
deruire plebano in anno quatuor dies, et habet excessus in [e]os^ et omnem
libertatem et omne ins in kotas et areas, et debent dare ecciesie in anno pro
pactu sex talenta cere et plebano terciam partem pactus et duos pullos de amba-
bus kotis. Etiam do ad dotem duas paruas alewere sitas apud syluam Quitzio,
quas construxi qu[on]dam cum uoluntate plebani, vt mei memoria et mee vxoris.
Coneken et nostrornm parentum in ecclesia Quitzin perpetue habeatur, presentibus
Hinrico prefecto in Sergelin et Conrado in Quitzin, Juriano in Lesten. Jn eui-
denciam me[u]m sig[ill]um presentibus est appensum. Datum Plawe, anno do-
mxxd W ducentesimo sexagesimo quarto, die sancti Johannis baptiste.
Litera sigillata sig[ill]o pendente in morem clypei, vt apparuit, in cuius
medio tres inscisiones, superius acutae, inferius latae, sculptae erant, supe-
rior longior, media breuior, infima breuis, in cuius circumferencia hae
literae app[a]ruerunt: S. Reinwardi de Quitzin.
Nach einer yon einem Transsumpte rom 12. Not. 1358 genommenen beglaubigten Abschrift in dem
Kirchen-Vi8it.-Prot. Tom J. 1591 im Haupt-Archir zu Schwerin. Das bei der Transsumirong besdiriebeoe
Siegel des Knappen Reinward ron Quitzin war wahrscheinlich ein Schild mit drei rechts
oder links gekehrten Spitzen, wie das Wappen der Rohr und der mit denselben rerwandten Fa-
milien, so yiel sich aus den etwas dunkeln Ausdrücken der Beschreibung entnehmen lässt. ^ Statt excessus
in [e]o8 steht in der tlaodsohrift : exa in nos. — Gedruckt in Jahrb. XVII, S. 270, und bei Lisch, Cod.
Plawensis, S. 20.
1264. Juni 29. 1017.
Hermann, Bischof von Schwerin, bewidmet die Pfarre zu Moisall, welche von
Schlemmin nofii MoisaR verlegt ist.
JNos Hermannus dei gratia Zwerinensis ecciesie episcopus publice prote-
stamur in hiis scriptis, quod nos de consensu nostri capituli generalis reseruaba-
mus nobis tercium dimidium mansum parrochialis ecciesie in Slemmyn, que
ecclesia parrochialis nunc transposita est in villa[in], que dicitur Moyssalle, et damus^
•assignamus et appropriamus forma optima qua poterimus eidem ecciesie pro. nunc
HtklfikirgisekM Vrlrnilei-Iich II. 32
Digitized by
Google
mo i9S4 im
^fttlbbiali in Moyssalle duos integros mansos ibidem beqe ^ensufatpfi, quonitt
doorum mansorum aliud dimidium habet et debet habere in vnum. Nam fluuius
veniens de monte SclemmiQerborgh, diüldens agros viOaDoruro de Sclemmyn et
ttöyssalle, fluens prope cimiterium et prope aream labernef ibidem in Moyssalle^
ascendendo ab eadem area ad plagam occidentalem vsque ad agros villanorum
Hermenshagen, cum torrente^ qui vocatur Hegerbeke, et omnibus rubetis^ pratis
»en Kgnis ibidem contentis spectant ad reotorem ecclesie sepedicte. Deinde
reuertendo ad fluuium prememoratum, agros villanorum Sclemmyn et Moyssalle
diuidentem, omnia rubeta, ligna, agri, aree, prata^ tam in villa, quam extra, infra
oeptg eius contenta, et precipue pratum a cimiterio Tsque ad agrum antedicte
ecclesie spectant et debent [spectare]* ad rectorem eundem. Reliquum vero di-
midium mansum situm in loco, qui dicitur Vosberch \ appropriamus eidem ecclesie
et rectori cum omnibus agris, areis, pratis, vsque ad agros villanorum ab vno
latere Moltena^, excepto prato, quod dicitur Ouerdyck, quod et spectat ad reclo«-
rem et villanos ibidem. Nam rectori debetur porcio duorum suorum mansorum
de eodem prato, aliis vero villanis Vnicuique secundum quantitatem agrorum.
Cetera vero prata, agri, Hgna, rubeta in eodem loco, qui dicitur Vosberch \ con-
.tenta, cum rubeto, quod dicitur Burbrock, vsque ad agros villanorum minoris ville
Dessyn, spectant et [spectare] ^ debent ad rectorem sepedictum. Jnsuper etsi
aliqua depactacio seu exactio ibidem vigeret, quod deus auertat, ipse rector
quietus et solutus maneat ab bis oneribus et exemptus ab omni exactione, preca-
ria et depactacione, et debet vti omni liberlate clericali cum suis colonis, si quos
vel aliquem haberet, et seculari. Jnsuper et parrochiani eiusdem ecclesie pro
nunc Moyssalle arbitrati sunt coram nobis sub pena excommunicationis late sen-
tencie, quod quiuis in eadem parrochia morans et agrum colens pro transposicione
ecclesie de Sclemmyn in Moyssalle, vt (malus) commodius visitare ecclesiam^
possit, tunc vult iugiter exsoluere integrum medium siliginis de quolibet mansp
culto suo rectori ibidem et dare annuatim: in Hermenshaghen neuem mansi cum
vno quartali, in Merchoue duo mansi, [in Minori Dessyn tredecim mansi]*, in
Home vndecim mansi, in Moyssalle decem mansi et unum quartale cum duobus
mansis rectoris, in Schlemmyn viginti duo mansi cum vno quartali, et isti de
dclfttfiayn dabunt sicut hucvsque. Quam quidem sentenciam in .et contra omnes
arbitrium non seruantes in nomine doroini ferimus in hiis scriptis. Preterea vo--
lumus, quod nuUus perpellat pecora sua seu pecudes pascere ad agros sepedicti
rectoris ecclesie Moyssalle sine iussu ac consensu rectoris eiusdem. His omnibus
et singulis antescriptis debet rector sepedicte ecclesie perpetuis lemporibus vti,
frui, gaudere. Vt autem ista rata et firroa permaneant temporibus futuris, sigillum
nostrum malus presentibus appendimus in euidens testimonium omnüum premisso?-
mm* Datum Bulsowe, anno domini M.CC. sexagesimo quartu, tercio calendas
Julii, pontificatus nostri anno secundo, presentibus his discretis dominis: Hinrico
Digitized by
Google
tttS 18t4; 9M
Ejben, Jobanne Yrigeki, caneiimil nötige eof^sie, cum domiiia Conrado d« Ihnim
slreiuio famulo et quam ^uribui aliia ide digai».
Nach Rodloff's haodsohr. Diplom. Meg. •**- DttrselbQ betaerki: «Edii. ia Wesiphai Moftum. IV,
f, M7 i^. ex mtmlinui», ,ati «it, opmigata et pstfim tnyitilxa; bicrero emeodat» ope copie priu^^
dilacerat», cuioaque soriptora partim deleta partimque manu rec^Dtiori correcta.** Diese Copie war nicht
Tora Original genommen, sondern, wie auch t. Westphalen's Abschrift, ron einem Transsumpt mit folgen^r
Xlnleitung :
^Nos BuiMphus M et apostoiioe sedis gratia opisoopus Zwerinentis eoclesie et dax Mi^epor
lensis etc. publice protestamur in hiis scriptis, quod honorabilis vir. dominus Martinus dictns
Iftann presbiter, rector eoclesie parrochialis Tille Moyssalle, nöstre dioeesis, coram nobis pro-
dttxit quifidan Ktaraa roaecabilis palits et demioi domiai Hermaani de Sladen, eplieopi qaeodaü
noitre ecclesie, reri nostri predece^soris, sanam, illesain, integram ac omni suspicioi^ carentepi^
bene per omoia sigillatam maiori »uo sigillo, quo Ttebatur, rotundo, ymaginem cuiusdam episcopi
infulati sedentis, in dextera manu baeulura pastoralem At in sinistra manu libmm expaasum se«
apertufB teoeotis, ciroamscripto nomine sue« qi|o rtebatur, ridelicet: Bermaanua dei graiia SfWh
rineasia ecelesie episcopus. Tenor Tero eiil^m litere erat talis: (wie eben). Hec auteni
omnia etc.*^
Der Abdruck ▼. Westphalens ii»t sehr fehlerhaft Doch sind eu merken: ^ Ergftasungea aus dem Abdmel^
bei Westpbalen. — ^Voeberch: R., Rossbarch: W. — > MeUena: W., Olteaa: B» — « So bier avch 1^»
^ia maias eommodum yisitandarum eccl : W. — Wegen des Siegels Tgl. Nr. 1026, Note.
1264. JuU 27. Rostock. 1018.
Gerhard von Scfmakenburg, Ritter, verkauft dem Kloster Doberan den Hagen
Nienhagen, welchen er bisher von demselben zu Lehn trug.
Vniuersis Christi fidelibus presens scriptum cemenlibus Gbeifcardus mfiies
dictus de Snakenborch in perpeUium. Yniuersa rerum negocia, que j^eruntur in
tempore, ne sequanlur naturam temporis, eternari debent diiigentius voce testium
et aperto munimine litterarum. Sciant ergo tarn presentes, quam futuri ac mee
posteritatls successoreS) quod ego Gherhardus dictus de Snakenborch da pleno
consensu et beneplacito vxoris mee et fiiiorum meorum, necnon et fratrum meorum
omniumque heredum meorum indaginem meam videiicet Nigenhaghen, quam de
ecclesia Doberanensi iure habueram feodali, eidem ecclesie scilicet Doberanensi
pro CCC^ et LX* marcis denariorum vendidi perpetuo possidendam, ipsam quo-
que indaginem cum omni iudicio meo, cum terris cultis et incultis, areis, campis,
pratts, pascuis, siluis, aquis, piscationibus et pmnibus eorum altinentiis ad ysus
ecclesie memorate in manus domini Werneri abbatis cum ipsa indagine liberaliter
resignaui. Terminos autem eiusdem indaginis in tenore presentium sie distingo,
videiicet de lato lapide maris rectu (!) cursu usque ad vnam fagum, que sita est
hl ftne agri Wlfardi magistri indaginis; post hec de ipsa fago recta via vsque
ad crucem, quam primo deponi procuraui, demde recta ria vsque ad riuttkm
Sienbeke, ad quercineam pahidem, vbi primo ineipit eadere, postea ipse flumui
32*
Digitized by
Google
Ü59 VüM. um
teminnni plane dtetingwit Tsque in indagineni Sienbeke. Sipw hae re eogmüä
Bieis, videlicet domino Georgio miHÜ ei fratri sno Heinrieo dicüs de Jorke, ex
parte domini abbatia et conuentua fide nie obligani militari, Tt, si forte ab aliqoo
beredum meoruin vei a quocumqae hominnm prefata ecciesia in predtctia bonia
inpeteretur, ab abbate yei ab alio sno certo noncio citatus, si ecclesiam de inpe-
titione quaiibet non eriperem, Rozatok intrarem, nee inde exirem, donec ab in-
petitione facta ecclesiam eriperem supradictam; et ad compeliendom me ad hoc
predicti cognati mei G. et H. fide ae obiigauerunt militari. Promiserant nichiio-
minus mecum iidem mei cognati fide data, quod anno et die predictam indaginem
ecciesia Doberanensis a me et a meis qniete debeat possidere. Huins rei testes
sunt: Borchardus plebanus de Liciitenliaghen, dominus Georgius miles et frater
suns Heinricus dicti de Jorke, Reynwardus de Molendino, Ekkehardus de Gne-
wesmolen, Albertus aduocatus de Cropelin, Bertrammus de Bolhaghen et afii
quam plures viri disereti* et honesti fide digni. Ne igitur hec vendicio ab aliquo
successorum meorum valeat reuocari, scriptum hoc sigillo patris mei, quia sigillo
proprio carui, et sigillis cognatorum meorum domini G. et H. de Jorke sigiilaui
et ad futuram cautelam diligentius feci communiri. Datum Rozstok. per manum
Heinrici notarii, VF kal Augusti, anno dominice incamationis M^ CC LX"" lY %
concurrente U% epacta XX% indictione Vir tunc temporis existente.
Nach dem Origioal im Haupt -Archir zu Schwerin. Die Siegel sind abgeschDitten, ron den seidenen
Siegelbändern sind noch Reste rorhanden. — Oedrackt bei r. Westphalen III, p. 1508.
1264. Aug. 1. 1019.
Johann, Fürst von Meldenburg, stirht.
Johannes dei gratia Magnopolitanorum princeps et tlieologus obiit anno
domini M. CG. LX. IUI., kalendas Augusti.
Nach einer im Haupt -Archir Jbu Schwerin befindlichen Abschrift der ehemaligen Qedächtnisstafel in
•inem Fenster des Kreozganges su Doberan. — Abgedruckt in Jahrb. I, zu S. 136.
1264. Aug. 31. Demmin. 1020.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Kloster Dargun das Eigenthum
der Zachxmen^ Mühle (hei Dernndn) im Lande ToUense.
xjamim dei gracia dux Slauorum omnibus in perpetuum. Qvoniam vniuersi
hominum actus vna cum fluxibilitate temporis^ in quo geruntur, in obliuionena
Iranaeunt et deflnont, necesse est ea, que robur firmitatis sortiri debent, scriptis
Digitized by
Google
afutenticb adeo roborari^ ot nuMiua occasMie dubiolatte uel cdiinifpie inlriBg^
Taleant uel muUnri. Saue notom esse uolomus tam presenlibus, qiwm posteri%
qaod nos pro remissione nostromm peccaminum etemique regis misericordia
conseqnenda monasterio beate Marie virginkt g^riose in Dargun iu3 proprietoMs
moiendini Zacharie cum suo campo iacentts in terra Tolense donauimus perpetuii
temporibus possidendum. Jn cuiitö rei testimonium presentem pagioam eideui
fflonaisterio duximus eonferendam. Testes bums nostre donacionis sunt: Bernardun
dictus Honich, Johannes dicbis de Wachbolte, Johannes dictus de GramzQW€|,
miiites, et alii quam plures, quorum hie nomina nop sunt subscripta. Actum
Dimin et datum ibidem per manum Johannis nostri notarii, anno domini M^CC^
LXIIir, pridie kalendas Septembris.
Nach dem Original im Haupt- Arohiv zu Schwerin. An einer Schnar von rothen seidenen Fäden
hängt ein Siegel, wie an Nr. 1000; die Umschrift ist jedoch abgebrochen. — Gedruckt bei Lisch, Mekl.
ürk. I, S. 125.
1264. Oct. 12. 1081.
Bonoin, Fürst von Rostock, schenkt der Stadt Rostock freie Fvhr zu allen
Mühlen am Damme, stellt die Damm-MvJler unter Stadtrecht, überträgt der
Stadt seine Rechte an dem Bruche vor dem Petrithore, sowie an dem Hajea
zu Wamemünde und der Stadtfeldmark.
ijorwinus dei gratia dominus de Roztoc vniversis Christi fidelibus pre-
sentem paginam inspecturis salutem in nomine Jesu Christi. Ne gestarum rerum
memoria cum processu temporis euanescat et pereat, discretofum virorum pro-
videncia solet eam per lilteras eternare. Cum igitur dilectos burgenses ciuitatis
nostre Roztoc afflictos incendio grauiter videremus, damna sua quod pacientius
toUerarenl, ipsos quibusdam donis gratuitis respicere volebamus. Jnnotescat igitur
tam presentibus, quam futuris, qu[od] nos de bona voluntate et communi con-
sensu molendinariorum nostrorum infra ciuitatem nostram Rostoc et in aggere
ibidem habitantium vecturam per omnia molendina sua liberam dictis burgensibus
nostris perpetuis temporibus indulgemus; necnon et eosdem molendinarios, vt
commodius et securius vna cum eis habitent, eorum ciuilitati subiacere permit-
timus atque iuri« Ceterum in palude quicquid ad nos pertinere videtur,. iacente
inter aridam et fluuium^ ex una parte, et inter aggerem sancti Clementis et amnem,
qui decurrit ab amne Bertoldesdorpe, ex parte altera, eorundem vsibus assignamus.
Preterea iura per portum ipsorum in Warnemunde et per omnes terminos dicte
ciuitatis nostre versus campum, qui vulgariter markschede nuncupatur, sepedictis
burgensibus nostris damus cum sua utilitate etemaliter possidenda. Pro eo nos
benignis affectibus suis respicientes, auxilium suum contra quoslibet nobis ci
Digitized by
j
Google 1
tS4 IM4
et gnwmmm irragwe mlMlei, irt Tero
beneooleDtia mintrabiiDL Yt Mtan hec
ii elenim, presen scriptam nde confedBB sigiUi
foboiart Testes hii ademt: domims prepositM^ Amifios^
indo Uc4^, doMB» Wotterw de nnelo Petra et
«lerid; doniot» Hetf miles diMitei regis, dorn
de CoMire, Miites; Silews adrocihM norter et «Ei
dMnn BiDemm CGLXfllL Dttom ^uaito ydns Octobris.
lisdb 4er Of%i— l-CMJiwifiiw 4et Fintea HmtbcIi 4et Lfvcii. 4 4 1325. Swnbead nok JpMsdbi,
im BaCkt-AicbiTe r« EMtock. Dm Origiul fcUt. — Gcdradct: SmUc^ot Etwas, 1739, & 77S (Frag«.):
litifin, F. IL I, 8. 710 (Frasm): Bartacktcfcr Nadmekte «nrf A»iiy aaf 4m J. 1752, Stiek 2$.
& 102 C; Wtitphilf. MoiL taed. IV, p. 939; Dilanr. Laadadini ia Bostock, Urk. 9r. 5.
1264 Oct 21. Bützow. 1022.
Hermami, Bischof von Sdmenn^ verpfändet 11 Hufen zu GraUm an Johann
von Stotneau
üennaDnos, Bischoff za Zwerin/ Torpfendet Johanni von Stochern eiUT
Hufen za Gralow vor 86 Ifk. Bostocker montze. Datum Botc.^ in die 11000
Virginnm, anno 1264^ pontificatos ipsius anno secondo.
Claadfjaa, Protoc foL 142% mü der BemeriLoi^: .Diser brieff ist dnrehschoitteo.''
1264 Oct 23. Bützow. 1023.
Hermann, Bischof von Schwerin, gestattet dem Propste des Klosters RÜhn,
die Pfarre za Frauenmark (bei Parchim) durch einen Vicar verwalten zu
lassen.
Qermannus, BischofT zu Zwerin, gibt dem Probste zu Bune machte dass
er die Kirche zu Vrowenmarcke im lande Parchem^ deren Jus patronatus Gunce«
linus, Graue zu Zwerin^ dem Closter Bune geg^en^ durch einen ewigen Yica-
riura muge verwalten lassen. Datum Butc.^ 1264.^ 10. kalendas Nouembris.
Claadriao, PxoiQc. foL 230 ^ — Clandrian bemerkt dazu: „Ist gesund an pergamen rnd sigiL Noch
ein brieir desselben inhalts md eiusdem dati. Dass sigil hieran ist zerbrochen. *" — Gedruckt in Jahrb. XXV,
8. 294. — Vgl. Nr. 1009.J
Digitized by
Google
1264 Nov. 8. Schwerin. 1084
Hermarm, Bischof von Schwerin, verleiht der Margarete, Gemahlin des Bitters
Fredebem, den Zehnten des Dorfes Vüist.
Mermannus^ BIschöff zu Zweryn^ voriehnei Margareten, etwa Subsclawii
itzo Yredebemi, des ritters, hausfrawen, den zehenden des dorffes YiUtft. Actum
in Zueryn, 1264, Sabato proximo ante festum beati Martini.
Claodrian, Protoo. lol. 54 \
1264. Nov. 23. Lauenburg. 1023.
Hdena, Herzogin von Sachsen, mit ihren Söhnen Johann und Albrecht, schUesst
mit den Grafen GunzeUn vnd Hdmold von Schwerin einen Ehevertrag wegen
ihrer Tochter und des Grafen Hebnold.
in nomine palris. Elena dei gracia Westfalie et Saxonie ducissa omnibuB
hoc presens scriptum intuentibus salutem. Qve geruntur in tempore, ne simul
labantur cum processu temporis, et ne possit rpsis in posterum opponi calumpnia,
scripturarum solent memoria perhennari. Sane sciant vniuersi et presentibus
protestamur, quod nos et filii nostri Johannes et Albertus Saxonie duces super
amicicia et pacis confederacione inuiolabiliter obseruanda cum uiris nobilibus
Guncellino et Helmoldo comitibus Zwerinensibus placitauimus in hunc modum, itä
quod ßlia nostra iam diclo comiti Helmoldo iuniori de Zwerin legitimali copula
desponsetur. Huic nobili uiro cum filia nostra dabimus sexcenta (!) milia exami-
nati argenti aut pro marca qualibet duo talenta Luneburgensis monete secundum
tempus et inducias inter nos ordinatas: primo termino dabimus ad presens mille
marcas examinati argenti ante festum epiphanie; secundo termino, hoc est in die
beati Martini, presentabimus iam dicto comiti filiam nostram in domum suam et
duo milia marcarum argenti puri presentabimus ipso termino cum filia nostra,
tali cum pacto, ut nobis et filiis nostris, iam dictis ducibus, castrum Parchem cum
opido et terra adiacenli a comitibus iam prelibatis libere presentetur secundum
terminos disUnctos inter ducatum nostrum et terminos marchionum, quod in medio
fluminis aque, que Eldena dicitur, termini nostri et marchionum diuiduntur. Jpsi
etiam coloni lotius terre et eines opidi Parchem tenebuntur iam dictis comitibus
ad id theoloneum et ad eandem exactionem, quam dare consueuerunt temporibus
domini Pripezclawi. Tria uero milia marcarum, que adhuc dare tenemur, in
quibus nos obligauimus, dabimus in termino ipsius anni et spacio eiusdem, cau-
cione sufficienti iam dictis comitibus data pro pecunia eadem, hoc eciam inter-
posito, quod ipsi comites a nobis et a nostris ßliis iam dictis ducibus villam, que
Digitized by
Google
im 1964. IBM
Äadan ' dicitor, sitam in terra Parchem, in termaiis au«, quihus D«nc gaudet, et
com omni iore^ tenebunt inre feodali. Super isto facto nostro firmiter obseruando
noa personaliter cum (iliis nostris et Georgius et Theodericus milites dicti de
Hiddezaker et mens pincema promisimus fide data. Si quis autem nostrum hoc
decretum noatrum infirmare presumpserit, mille marcas examinati argenti tenebit (!)
«beri peraoluendo, promisso nichilominus inter nos facto firmo stante. Datum
Lovenbruch (!), anno domini M*' C<7 LXMUF, die dementia martiris-
Nach dem Origioal im Haupt-Archir zu Schwerin. Das Siegel ist yam f)em PergamenUtreifen abge-
faUen. — ' Badö. — Gedruckt in Jahrb. XI, S. 250. — Vgl. Nr. 1035.
1264. Nov. 29. Schwerin. 1026.
Hermann, Bischof von Schwerin, tmd.das Dom-Capttddasdbst erkennen an,
dass dem Kloster Doberan der Zehnte im Darje Nienhagen gehöre.
Sermannus raiseratione diüina Zwerinensis episcopus, Johannes decanus
totumque eiusdem ecclesie capitulum omnibus in perpetuura. Cupimus esse
notura, quod dilecti in Christo . . abbas et conuentus monasterii in Doberan,
ordinis Cisterciensis, nostre diocesis, ius habent in decima ville, que Noua Jndago
wlgariter nuncupatur, super qua ipsis a nobis queslio mota fuit, prout priuile-
giorum tenor diclo raonasterio indullorum a venerabili patre felicis recordationis
domino Brunwardo episcopo, noslro predecessore, et aliorum episcoporum mani-
featius indicat et declarat. El ne in posterum super eo dubietas oriri possit,
presentes litteras conscribi fecimus ac sigillorura nostri et capituli ecclesie nostre
communiri. Datum Zwerin, in vigilia beati Andree apostoli, anno domini M**CC'
LXMV% ponlißcatus nostri anno secundo-
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin.
Mit dem Fehler ,,1260** im Datum gedruckt bei v. West-
phalen III, p. 1505. An seidenen Schnüren hangen:
1) das hieneben abgebildete, grosse, runde Siegel des
Bischofs Hermann L yon Schwerin, mit dem Bilde eines
sitzenden Bischofes, welcher den Stab in der Rechten und
ein aufgeschlagenes Bach mit der Inschrift:
OR|ÄT|ep|ROi|a)ia
in der Linken hält, mit der Umschrift:
^ hBRMÄNNVS . DBI : eRÄ . SWIRBNeNSIS :
accLesia : apischopvs
Zu den Seiten des Bischofs fehlen sicher Sonne und Stern
(oder Sonne und Mond). Dieser klare und älteste Abdruck
des Siegels yon 1264 ist das einzige Exemplar im Schwe-
riner Arohir, welches Sonne und Mond neben dem Bischöfe
nicht hat. In der Folge, vgl. zum 4. Oct. 1273, kommt
dieses selbe Siegel des Bischofs mit Sonne und Möod zu
den Seiten häufig vor. Eine genaue Vergleichung der Figur
Digitized by
Google
1027, 1365w 35Z:
.und Torsfiglieh der eifpoUittmlioben Umwlinft und aller Bnohitaben derielbeo hat zw^ellos bewiesen,
dass dieser Stempel von 1264 derselbe ist, welcher bis zum Tode des Bischofs vorkommt, dass Bischof
Hermann aber Sonne und Mond nachträglich in denselben Stempel hat eingrariren lassen. — An zweiter
St«Ue hftngt:'
2) das Siegel des Dom-Capitels zu Schwerin, wie es in Bd. I zur Urkunde Nr. 609 abgebildet ist^
1265. Kedinghagen.. 1027.
Widav, Fürst von Rügen, verleiht dem Kloster Sormenkamp (Neukloster)
eme jährliche Hebung von einer Last Heringen zu Stralsund.
W iceslaus dei gratia princeps Ruyanorum omnibus scriptum presens in-
specturis salutero ab eo^ a quo progreditur omnis salus. Nouerint tarn presentes,
quam futuri^ quod nos pia deuotione inclinati contulimus dilecto nobis preposito,
priorisse et conuentui in Campo Solis eorumque successoribus quolibet anno
vnum last allecum in Stralessunde ciuitate nostra percipiendum, quod videlicet
allec yolumus vt sine inpedimento noslrorum successorum vel aliorum in dicta
ciuitate ipsorum nuntio perpetuo annis singulis presentetur. Yt autem hec pia
donatio rata maneat et inconwlsa, hanc litteram exinde confectam sigilli nostri
appensione duximus roborandam. Huius rei testes sunt: dominus Borantus, do-
minus Johannes de Gristow^ dominus Gottanus, dominus Wemerus de Lozits et
alii quam plures. Datum in Kedingghehaghene, anno domini M'^C^C^LXY^ per
manum Olrici notarii nostri«
Nach dem Original im Haupt -Archiy zu Schwerin. An einem Pergamentstreifen hängt ein rundes
Siegel: im leereu Siegelfelde steht ein Schild, auf welchem über einer Mauerzinne auf quadrirtem Grunde
ein halber Löwe hervorragt; Umschrift:
♦ sieiLLvm : wnzsLÄi : oai : ©räciä ; rviänorvm •. principis o
— Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. II, S. 36.
1265. 1088.
Heinrich, Fürst von Meldenburg, legt den von Vredebem der Kirche zu
Friedrickshagen übenoiesenen Hufen das Eigenihum und die Rechte bei, welche
die übrigen Kirchen in seinem Lande haben.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Hinricus dei gratia
dominus Magnopolensis omnibus presens scriptum visuris uel audituris in per*
petuum. Ne ea^ que queruntur (!) in tempore^ simul defluant et euanescant cum
tempore, poni solent in ore testium aut scripti memoria perhennari. Notum esse
yolumus vniuersis, quod nos suffulti et inclinati speciali fauore, quo circa dominum
Hinricum de Slralendorp mouemur, et roaxime ad cultum diuinum ampliandum,
HekleilirgitckM Ürkii4ea-Iiek II. 33
Digitized by
Google
1265. 1029
. ^KKBan^<>^9 4^^^ quondam Wredebernus contolerat ad ecclesiam in Jndag1ii(i)e
^^^^^^-oendam (conluleral), libertatem et proprietatem eandeih, qua celere ecclesie
et districtum perfruiintur nostrum, cum matura et preambida deliberatione con-
^^^y^^xs et cum ipso iure, ita tamen, vt ad dominum Raceburgensem episcopum
.^^^em ecclesie pertineat patronatus. Yt autem hec inconuulsa et inconcnsa (!)
^^^n^neant et ignorantia obliuionem non inducat, presens scriptum sigiiii nostri
VAtfriimiöe duximus muniendum. Testes vero, cpii presentes aderant, sunt: Fre-
derious dictus Moltico, Conradus dictus Dotenburg (!),' Hinricus Pren, Theode-
t\cud de Quitzowe, Conradus Pren, Bertoldus Pren, Hartwicus Methzike, Aiuericus
de 6arnekowe et alii quam plures clerici et laici. Datum anno domtnice incar-
nacionis M**CC''LXV^
Nach dem Original im Ratzeburger Archiy zu Neustrelitz. An weissen leinenen Fäden hängt das
^^Yiildförmige Siegel des Fürsten, abgebildet zu Nr. 872, mit yollständiger ^Umtchriflt. — Gedruckt in
^er Schleswig- Holst -Lauenb. Urk.- Samml. I, S. 83.
1265. „Trebda.^ 102».
Oemeke und Bernd Plasten präsentiren Johann Schröder zu einer Vtcarei
in Schtön.
iiin brieff, darin Gemeke vnndt Berendt gebruder die Plasten, alss
patronen einer vicarien in dem dorffe Schlaue* belegen, welche durch denn
letzten besitzer erlediget, widervmb Johannes Schrodern presentirn vnd verliehen.
Datum Trebda, 1265.
Nach einer Registratur der Brodaschen Urkunden aus dem J. 1614 im Haupt- Archiv zu Schwerin.
— ' Statt Schlaue wird Schiene zu lesen sein.
(1265.) ^Trebda.'' 1030.
WilUdire der Wendischen Städte.
!Si quis depulsus fuerit ex una ciuitate pro aliquo delicto, in aliam ciui-
tatem non admiltelur, nee recipietur. Jtem quod semel in anno debemus con-
uenire, vbi decreuerimus, pro negociis ciuilatum. Jtem si aliquis habuerit legi-
timara mülierem et illa dimissa ducit aliam, et si prima hoc probare potest per
testes ydoneos, quod sua sit legitima, iUi uiro debet amputari capud pro suo
eccesso, et simile est de muliere. Jtem si famulus uel quicumque dicit, quod
ilederit fidem alicui puelle uel mulieri, et illa negat, si hoc non potest probare
per bonos testes et primos, quos nominat, debet eciam puniri pena capitis. Jtem
si pirate congregant se super maria, debent omnes ciuitates facere expeMM
Digitized by
Google
leSl ld65.
secundnm marctai ad delendos eos. Jtem si capitur aliquis extra gwerram, non
debet redimi cum aliquibus denariis. Jtem si oritur gwerra contra aliquem do-
minum et ciuitatem, nuUa ciuitas debet ipsi domino prestare adiutorium siue in
armis uel bonis acquirendis, nisi sit dominus ciuitatis ipsius^ quia tunc oportet,
ut ipsum promoueant. Jtem si aliquis proscribitur in una ciuitate pro excessu,
hoc debet intimari ad omnes ciuitates et suus excessus et dies et hora, et tene-
b[il]ur pro pr[o]scripto in omnibus ciuitatibus istis. Jtem si oritur discordia
inter dominos aliquos uel ciuital[e]m, omnia bona, que ueniunt in ciuitatem iUam,
debent esse libera nee inpediri, nisi fuerint prius ocupata; sie est eciam de ho-
iDiftibon« Jtem quod nullus emat bona infra gwerram accepta uel spoliata uel
naufragiorum sub pena X marcarum argenti; si secundo fecerit, perdet man-
0ionem in istis ciuitatibus. Jtem quicumque furtiue recesserit integraliter cum
bonis propriis et eciam cum bonis ab aliis accommodatis, pro füre iudicabitur.
De uno legista. De illis, qui fruges emunt in foliis. De illis, qui emunt
argentum et denarios.
Nach dem Original, welches auf einen Pergamentstreifen geschrieben ist, eingeheftet im Wism.
Stadtb. A. an den Rest des unbeschrieben ausgeschnittenen vierten Blattes der dritten Lage desselben,
p. 30. — Wegen der Abfassnngszeit vgl. die Note zu Nr. 873..
1265. Jan. 3. 1031.
Lambert, Propst, Elisabeth, Aebtissm, und der Gonvent des Klosters Wierkr
Jumsen beurkunden, dass der Pfarrer Werner zu St. Jacobi in Braunschweig
dem Kloster 5 Mark reines Silbers zur Erwerbung von Qütem in Widenfdd
geschenkt habe, vx)fiir ihm im Kloster jährlich Memorien gehalten werden
sollen. ^
Xjambertus dei gratia prepositus et Elyzabet abbatissa totusque conventus
sanctimonialium in Winhusen omnibus, ad quos peruenerit presens scriptum, ora-
liones in domino Jhesu Christo. — — — Acta sunt hec anno domini
M* CC^ LX\% nr nonas Januarii.
Nach dem Original im Archiv des Klosters Wienbausen, gedruckt in Jahrb. XXV, S. 24. An weissen
leinenen Fäden hangen drei sehr gut erhaltene Siegel:
1) ein kleines, rundes Siege] mit einem Kopfe; Umschrift:
4" S. PPI . IN . WINhVSeN
2) ein grosses, parabolisches 3iegel, mit drei Bogen neben einander quer durch die Mitte des Siegels,
unter den Bogen die Aebtissin mit einer Lilie in der rechten und einem becherförmigen Rauchfasse in der
linken Hand, über den Bogen rechts eine kleine gekrönte Figur, links eine kleine Figur mit einem
Heiligenscheine ; Umschrift :
4< SieiL* . HBBÄTISSa . IN . WlNhVSaN
33 •
Digitized by
Google
t«D 1265. nSt
3) ein paraboUfohes Siegel: di« Jniigfraa Maria mit dem Christkinde« sitzend, in der rttktbtm
Haad eine Lilie haltend, an jeder Seite mit einem sechsstrahligen Sterne; Umschrift:
4i SI<3ILLVM . SÄNCT0 : MÄRI0 . IN . WINHYSaN
Anm. Dies ist die letzte bekannte Urkunde der Aebtissin Elisabeth, einer Tochter des
rarsten Borwin I. ron Heklenbnrg; sie starb am 10. Febr. d. J. (s. unten). — Vgl Jahrb. XXV*,
S. 13 ff., und oben Bd. I, Nr. 521, Bd. U, Nr. 712 und Nr. 757.
1265. Jan. 6. Schwerin. 103^
Gumdin und Helmold, Grafen von Schwerin, verkaufen dem Kloster Doberan
eine Salzpfanne zu iMneburg.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Gunzelinus dei gratia et Helmoi-
dus^ suus filius^ comites de Zwerin omnibus presentem paginam visuris in per-
petuum. Suboriri solet gestis hominum multa calumpnia^ nisi lingua testium
robur adhibeat et a scriptura recipiat firmamentum. Hinc est^ quod vniuersitati
fidelium, tarn presentiuro, quam futuronim^ notum fieri cupimus^ quod sartaginem
dictam wechpanne^ sitam ad sinislram manum in domo Roderen Cluuingen ia
Luneburgensi salina, quam dominus Otto miles et suus frater Ludolfus adhuc
militari gladio nondum accinctus, dicti de Berscampe, nobis ad nostras manus
assignauerunt, venerabili domino Wemero abbati de Doberan et suo conuentui,
ordinis Cysterciensis^ vendidimus pro CC marcis examinati argenti perpetuo possi-
dendam. Quapropter ad maiorem cautelam presentem b'tteram conscribi fecimus
sigillorum nostrorum munimine roboratam, nunc et in perpetuum duraturam,
supplicantes nostris successoribus ^ quod hanc emptionem a nobis personaliter
factam nullatenus studeant reuocare. Huius rel testes sunt: dominus Hermannus
ecclesie Zwerinensis episcopus et eiusdem ecclesie capitulum commune; milites:
dominus Heinricus Huxeth de Wittenburg^ dominus Otto de Berscampe, dominus
Boltho Hasenchop, dominus Albertus de Bralestorp, dominus Conradus de Eueringhe^
dominus Henricus de Stralestorp et Alexander de Zwerin et alii quam plures
viri nobiles fide digni. Datum in Zwerin, anno gratie M** CC** LX*" V*", in epiphania
domini, epacta T, indictione VHr tunc temporis existente.
Nacb dem Diplomatar. Doberan., fol. CXyiIl\ — ^Zwischen Huxeth und de Wittenburg steht
ein Punkt. — Gedruckt bei y. Westphalen III, p. 1509. — Vgl. Nr. 1033.
Digitized by
Google
1033 1265. 261
1265. Jan. 22. Lüneburg. 1033.
Albrecht und Johann, Herzoge von Bratmsckweig , verleihen dem Kloster Do-
heran das Etgenthum der von den Grafen Ghmzdin und Hdmold von ScJawerin
erkaufien Salzpfanne zu Lüneburg.
In nomine sancle et indiuidue trinitatis. Albertus dei gratia^ Johannes
eadem gratia duces Brunswiscenses omnibus inspecturis presentis scripti perpetuum
valorem« Quoniam ratio ueritati consona docet, vt acta temporum presentium
digna memoria scriptis et sigillorum appensionibus sie seruare debemus integra,
ne per oblluionis exitum exedant scienciam futurorum: nouerint igitur tam pre-
sentes, quam posten\ quod nos pensatis seruieiis et fidelitate^ quam nobis nobiles
domini G. et H« suus filius comites Zwerinnenses iugiter exhibuerunt^ ad ipsorum
petitionem et beneplacitum viris religiosis el honestis Cysterciensis ordinis in
Doberan sartaginem dictam wechpanne^ sitam ad sinistram manum in domo Ro-
deren Cluuingen in Luneborgensi salina, ipsius proprietatem predictis monachis
bona voluntate erogauimus^ volentes^ ut de ipsa proprietate salua perpetua gau-
deant libertate. Jn testimonium donationis et ad euidentiam maiorem presentem
paginam conscribi fecimus sigillorum nostrorum munimine roboratam, nunc et in
perpetuum duraturam, supplicantes nostris successoribus , vt donationem ipsis
factam ratam habeant et beneficium beniuole datum pocius augeant, quam infirment.
Datum Lüneburg, die Vincentii, anno domini M*'CC''LX''V'', presentibus uiris
nobilibus et honestis: comite Gunzelino de Zwerin et filio suo Helleboldo, domino
Frederico de Dorstat iuniori, LudolFo et Henrico fratribus de Weinden, Herewico
camerario de Nutoren, Willekino de (de) Gustede, Ottone Magno de Luneborch,
Wer[nero] de Medinge, Hunero de Ödeme, Willekino de Aldonh"n\ Manegoldo
de Estorp et aliis quam pluribus fide dignis.
Nach dem Diplomatar. Doberan., fol. CXIX*. — ' Das h ist^ durchstrichen: == Aldonhagen? — Ge-
druckt bei Y. Westphalen III, p. 1509. — Vgl. Nr. 1032.
1265. Jan. 25. Rühn. 1034.
Johann, Decan, Hermann, Scholasticus zu Sckwerm, und der Notar, M. Mau-
ritius, als Bevollmächtigte des Bischofs Hermann vou Schwerin, entscheiden
den Streit des Klosters Rühn mit dem CoUegiat- Stifte zu Bützow v)egen des
Patronats der Kirche zu Bützow zu Gunsten des CoUegiat- Stiftes, erkennen
aber dem Kloster eine Entschädigung von 25 Mh. Pf zu.
Johannes dei gracia decanus, Hermannus seoiasticus [Zwerinensis] ^ et
magister Mauricius notarius episcopi eiusdem loci, vicem gerentes dicti episcopi
in spiritualibus, omnibus presentes iitteras audituris salutem in domino. Jnter
Digitized by
Google
t62 1365. 1034
Opera laritatis non minimum est, discordantes ad concordiam reuocare, cum ipsa
karitas exul[a]nte concordia debitum recipere nequeat incrementum. Sane super
iure patronatus et banno ecciesfe parrochialis Butzowensis inter prepositum,
priorissam et sanctimoniales monasteril in Ru^ne, ex vna parte ^ ac decanum et
capitulum beate Elizabeth eiusdem loci Butzowensis^ ex altera^ materia questionis
iuborta, voiuntate et conseosu predictorum utriuaque ecclesie decani et capituli,
prepositi et conuentus super hoc accedentibus, in nos pro bono pacis et concordie
9ub pena centum marcarum denariorum vsualis monete legalium, fide in manus
nostras a partibus prestita corporali, sponte extitit compromissum, ita ut, quicquid
in premissa causa arbitraremur, ratum et firmum predicte partes haberent ; et si qua
pars contra nostrum faceret uel veniret arbitrium^ penam alteri parti solueret iara
prraiiiBsam, qua soluta uel non soluta oichilominus arbitrium firmum in suo robore
permaneret. Partibus igitur super hiis die ipsis ad hec prefixa in nostra pre-
sen^ia constitutis et instanter arbibrium promulgari postulantibus, communicato
proborum [virorum]^ consilio, de consensu partium in scriptis arbitrando dicimus:
dictum monasterium seu prepositum, qui eidem pro tempore prefuerit, ins non
habere in ecidesia et banno supradictis, sed ea ad prefatos decanum et capitulum
pertinere ac pleno iure perpetuo po^sidenda« Et vicarius seu persona dicte
ecclesie uel alterius, si vna uel plures in parrochia edificate vel fundate fuerint
in futurum^ non preposito dicti monasterü, sed decano reuerenciam ac obedienciam
debitam faciet et curam de manu ipsius recipiet, ac alia, que ad subiectionem
debitam pertinent^ exhibebit Adici^ites, ut dicti vicarius uel persona, qui eidem
ecclesie prefuerit^ excommunicatos dicti prepositi, seu quos eidem excommunican-
dos denunciauerit , vitare teneatur et excommunicare ac denunciare in dicta
ecclesia eosdem, quocienscunque et quandocunque ab ipso preposito fuerit requi«-
Situs. Preterea in scriptis arbitrando dicimus, quod memorati decanus et capitulum
XXY marcas denariorum legalium vsualis monete dicto preposito dare debent pro
laboribus et expensis, quas fecisse dinoscitur, vt ex eis idem prepositus restaurum
faciat monasterio supradicto, quas dicti decanus et capitulum licite ad redimendas
vexaciones suas dare poterunt et debebunt. Et ne premissa ab aliquo in posterum
irtolari valeant uel infringi, presentem litteram conscribi et sigillorum nostrorun
appensione fecimus roborari, et ad maiorem rei geste firmitatem sigilla predicto-
rum, pre|)ositi et conuentus monasterii supradicti ac decani et capituli Butzowensis,
qui huic arbitrio interfuerunt et consenserunt, presentibus sunt appensa. Datum
et actum Ru°ne, VlIL kalendas Februarii, anno domini W CC sexagesimo quinto,
pontificatus domini Hermanni episcopi Zwerlnensis anno secundo.
Nach dem Diplomalar. eccl^s. Butzow., fol. 4. — Eine zweite (spätere) Abschrift daselbst, fol. 96**
(Nr. CXV), touft üiohtiger geschrieben, gibt die beiden eingeklammerten Wörter: ^ Zwerinensis und
^ Tiroruni mehr.
Digitized by
Google
1035 1365. im
1265. Febr. 1. Lauenburg. 1035.
Johann und Albrecht, Herzoge von Sachsen, häufen von den Grafen Qunzdm
und Helmcld von Schwerin Stadt und Land Parchim, mit Ausnahme der
Neustadt Parchim, deren Ankauf den Herzogen jedoch binnen acht Jahren
ebenfalls frei stehen soll.
Johannes et Albertus dei gracia duces Saxonie, Angarie et Westfalie
yniuersis hoc scriptum visuris salutem in domino. Notum esse volumus vniuersis
et presentibus protestamur^ quod habito consilio sano dilecte matris nostre simul-
que auunculi nostri karissimi^ illustris principis Albert! ducis de Bruneswik^
cum viris nobilibus Gunzelino et Hellenboldo comitibus de Zwerin sub quadam
forma composicionis conuenimus in hunc modum^ quod prefatis comitibus pro
ciuitate Parchera et Castro et terra adiacente, culta et inculta, riuis^ pratis et
pascuis et omnibus attinentiis, que ad nostrum spectant ducatum, usque in medium
aque flnxum^ que Eldena dicitur, quod middenstrum wlgariter nuncupatur, sex
milia marcarum puri argenti dabimus^ siue duo talenta denariorum Hameburgensis
vei Lubicensis monete pro marca qualibet computata, dummodo denarii in eodem
valore permaneant, in quo nunc existunt; hoc autem nostre committendum est
voluntati. Emimus enim omnia bona, siue sint libera vel infeodata, et sicut a
nobis dinoscuntur predicti comites hactenus possedisse. Novam vero eiusdem
loci ciuitatem sepedicti comites in bona quiete sicut hactenus perpetuo possidebunt,
ita tamen quod nullam pro se necessitatem allegare poterint vel causam, vt pre-^
nominatam novam ciuitatem alicui vendere presumant vel feodaliter conferre siue
titulo pignoris obligare, tali autem apposita condicione, vt, si nostre placitum fuerit
voluntati, ipsam novam ciuitatem Parcbem pro miUe marcis et ducentis examinati
argenti, vel duobus talentis pro marca computatis qualibet, comparare poterimus
sub ea forma, vt iam dicta pecunia infra terminum octo annorum a nobis per-
soluatur. Sin autem, iam sepe dicti comites a tali condicione, qua nobis obligati
fuerint, liberi erunt et absolut!, nichilominus ipsam novam ciuitate [m] cum distinc-
cione terminorum adiacencium sub eorum potestate reseruabunt. Dicti vero co-
mites a burgensibus antique ciuitatis in Parchem et nove nullum de cetero exigent
vngheld in Noua Ciuitate, que Ghiwe (!) dicitur, ipsi tamen sibi ab eisdem debitum
teloneum reseruabunt. Predicte vero pecunie solucionis termini hü sunt: in
proxima dominica, qua cantatur Letare, persoluentur miUe marce argenti; in festo
beati Martini proximo nunc venturo mille simiUter persoluentur; deinde in festo
beati Johannis baptiste duo milia marcarum^ ab illo vero die post vnius anni ter-
minum vsque in ipsum diem Johannis baptiste duo milia marcarum persoluentur;
in hiis terminis prescriptis pecunia predicta integraliter persoluetur. Pro qua data
fide promisimus cum auunculo nostro Alberto duce Bruneswicensi, triginta militi-
bus nobiscum sub ipso promisso super solucione predicte pecunie obUgatis^
Digitized by
Google
9%i 1365. im
quorum nomina sab alio scripto singubriter expriraeDtar. Vt aotem hec prescripUi
rata permaneant et inconuulsa, presentem cedulam conscribi fecimus et sigiili
nostri uiunimine roborari. Actum et datum anno dominice incarnacionis'M^CXT'LXy^
in die Brigide martiris^ in Castro nostro Lorenborch^ per manum Barthoiomei
plebani ibidem, notarii corie nostre.
Nach dem Orig^ioal im Hao^t-Arcbtr za Schwerin. An PergameDtstreifen hangen zwei Siegel aus
. ungeläuUrtem Wach«, beide sind jedoch zerbrochen. Auf dem ersten, dem gemeinschaftlichen Siegel der Her-
zoge Jobann und Aibert, sind zwei nicht gerüstete Reiter einander gegenubergekebrt dargestellt, ron
denen jeder in der einen Hand eine Fahne, beide aber zusammen mit der andern Hand einen Wappenschild
in dio Hdhe halten, welcher Uagt getheilt und in der rechten Hälfte mit einem halben Adler, in der linken
Hälfte mit rier scbraffirteo Querbalken belegt ist ; von der Umschrift ist nur noch zu lesen : — 6RÄ — .
Auf dem zweiten Siegel, welches dem an Nr. 916 hangenden gleicht, ist noch der obere Theil einer
sitzenden weiblichen Figur erkennbar; auf jeder der beiden frei stehenden Säulen der Stuhllehne steht ein
der Figur zugewandter Vogel mit aufgesperrtem SchnabeL Von der Umschrift ist nur noch zu lesen:
— XON! — . — Gedruckt in den meklenb. Jahrbüchern XI, p. 252. — VgL Nr. 1025.
1265. Febr. 5. Parchim. 1036.
Hdena, Herzogin, und deren Sohne Johann und AUbrecht, Herzoge von Sachsen,
bestätigen die Privilegien der Stadt Parchim.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Elena dei gracia ducissa
Saxonie^ Johannes et Albertus eadem gracia duces Saxonie^ Angarie et West-
falie Omnibus hoc scriptum intuentibus in perpetuum. Quoniam propter lapsum
primevi patris nostri omnes in lapsum corruimus^ nee quisquam est^ qui mortis
sentenciam valeat preterire^ necesse est igitur^ vt^ quod humana inbecillitas propter
sui inflrmitatem firmare non poterit^ vt hoc litterarum et testium robore solidetur.
Notum igitur esse cupimus vniuersis Christi ßdellbus tam presenlis temporis^ quam
futuri^ quod nos^ diuina inspirante mis^ricordia^ propter bonum et vtilitalem ciui-
tatis nostre Parchem omnem libertatem^ quam ipsa ciuitas a prediscessoribus
nostris^ dominis videlicet ipsius ciuitatis, hactenus dinoscitur habuisse^ ipsi liberam
eoncedimus, noientes ipsam priuare iure suo et libertate, quam ipsa ciuitas poterit
predecessorum nostrorum priuilegiis protestari. Jpsam eciam ciuitatem nostram
sub nostra assumimus protectione^ quam eciam ^ provt condecet^ volumus et
tenemur pacis presidio confouere, de sua libertate nichil diminuentes^ inmo pocius
ampliantes^ vi cohabitatores et conmansores huius ciuitatis hac libertate tucius
valeant conuersari. Vt autem hec rata permaneant et inconuulsa^ presentem
litteram nostram huic ciuitati dedimus sigiili nostri munimine roboratam. Datum
Parchim, anno domini M*" CC** LXV^, in die beate Agathe virginis ac martiris.
Nach dem Original auf Pergament im Baths-Archiv zu Parchim, mit zwei runden Siegeln aus weissem
ungeläutertem Wachte an rotfaen seidenen Strängen:
Digitized by
Google
1037 1265. 265
1) eine sitzende weibliche Figur mifc ausgebreiteten Armen. Auf den StuUehnen sitzen zu beiden
Seiten Vögel mit langem Schwänze; auf der linken Seite neben dem Throne ein Adler mit ausgebreiteten
Flügeln, auf der rechten Seite ein anderes, grösstentheils abgebröckeltes und nicht mehr erkennbares
Wappenbild. Von der Umschrift ist nur noch zu lesen:
.leiLLV. . 0L0 . a . D
2) die rechte Hälfte des längs durchbrochenen Siegels fehlt; auf der linken Hälfte ein rechts gekehrter
Reiter, in der Rechten eine Fahne und in der yorgestreckten Linken die Hälfte eine^ Schildes mit drei
Querbalken, mit dem schräge liegenden Rautenkranz Ton der oberen Ecke links ausgehend. Von der
Umschrift sind nur noch auf einem abgetrennten Bruchstücke der rechten Hälfte drei Buchstaben, wovon
mit Sicherheit nur das mittlere K zu lesen ist, rorhanden. Vgl. die Siegelbeschreibung zu Nr. 1035.
Ein Transsumpt dieser Urkunde yon „Kristianus ghardianus fratrum minorum in Parchim** im Raths-Archir
zu Parchim ist nicht datirt, stammt aber nach den Schriftzügen aus dem Anfange des 14. Jahrhunderts«
Das Siegel ist abgerissen. — Gedruckt bei Cleemann, Chronik yon Parchim, p. 113, Nr. 8.
1265. Febr. 6. Karüow. 1037.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Khater Ivenach das Patronat
der Kirche zu Zarrenthin (bei Jarmen).
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Barnim dei gratia dux
Slauorum omnibus in perpetuum. Donaliones principum, que robur firmitaüs
sorliri debent, oportet scriptis autenticis adeo stabiliri, ut in posterum nullius
occasione dubietalis seu calumpnie mutari valeant uel infringi. Jgitur notum esse
uolumus tarn presentibus, quam posleris, quod nos ex affectu carilatis sincere in
nostrorum remissionem peccaminum et pro etemi regis misericordia facilius im-
petranda donauimus dilectis nobis in Christo abbatisse et conuentui Cysterciensis
ordinis monasterii virginis gloriose matris dei Marie in Yuenak et omnibus sequa-
cibus earum ac ipsi monasterio ins patronatus ecciesie sancti Pancratii in villa
Cerberzin perpetuis temporibus possidendum, transferentes in eas ac monasterium
earum, quicquid iuris habuimus integraliter in iure patronatus ecciesie memorate.
Testes huius noslre donationis sunt: Bemardus dictus Mel, Johannes dictus
Wulpes, Fridericus dictus Wulpes, Widekindus dictus de Walsleue, Heinricus
dictus de Vizen, milites nostri; item tTohannes dictus Scholentin, Heinricus dictus
Wlpes, Hermannus dictus Mezecowe, fideles nostri, et alii quam plurimi fide digni.
Yt autem hec nostra donatio ßrma et inconuulsa perpetuis temporibus perseueret,
presentem paginam antedictis abbatisse et conuentui dari iussimus nostri sigilli
munimine roboratam. Actum Cartelowe et datum ibidem per manum Amoldi
curie nostre notarii, anno domini M"CC'LX"V% Vffl" idus Februarii.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An rothen, gelben und grünen seidenen Fäden
Mögt noch der obere Theil des zu Nr. 1000 beschriebenen Siegels.
S' BäRNK» • D IS
liest man noch ron der Umschrift. Hinter dem rechtshin gewandten Reiter sieht man das Wichen 0.
leUeiktrgUches Vrfcu4ea-Bick U. 34
Digitized by
Google
266 12S5. 1138
Dan Cerb«niii das heutige 2armithin bei Jamen sei, erg&t sich ans innreren sp&teren Urkunden
(im Hanpt-Arebitr zu Schwerio). Im J. 1325 schenkte die Wittwe des Ritters Beimar tod Cerfoeocin
dem Pfarrer zu CerbeDcin 16 Hühner. Diese von Cerbendn haben einen rechts aufsteigenden Fuchs im
Wappen; sie waren wahrscheinlich Verwandte der Familie Voss, welcher das Kloster Irenack viel Ter-
dankte. Im J. 1330 gab Eeinfrid ron Penz dem Pfarrer in Cerpencin 4 Mark in Cetelow« d. i. in
Zeitlow bei Loitz. Femer wird eine Capelle in Chluchcin als filia ron Cerbenzin genannt; Chluchcin ist
Cletzin. — Das Kloster Ivenack erwarb in jener Gegend in mehreren Orten Besitz, wie zu Bentzin und
Vanselow, ^ >^
(1265.) Febr. 10. 1038.
Elisabeth, Fürstin von MekLmbwg, Aebtissin von Wtenhausen, stirbt.
Februar. SCO[Iastice virg.] Obiit felicis memorie religiosa domina
Elyzabeth de Wenden, quarta abbatissa huius monasterii Wynhusen cuius
promocionem suo tempore fideliter adimplevit.
Nach Böttger, Nekrolog des Klosters Wienhausen, abgedruckt in der Zeitschrift des histor. Vereins
für Niedersachsen, Jahrg. 1855, S. 183 ff. — Elisabeth war wahrscheinlich eine Tochter des Fürsten
Borwin I. you Meklenburg; vgl. Jahrb. XXV, S. 13 — 19. nnd die oben mitgetheiiten Urkunden Bd L
Nr. 521, Bd. n, Nr. 712, 757 und 1031. — Nach diesen Urkunden war sie sicher Aebtissin in der Zeit von
1241 — 1265; ihre letzte Urkunde ist vom 3. Jan. 1265. Sie starb nach dem Nekrolqg am 10. Febr.
nach einer freilich nicht alten, ungedruckten Chronik des Kl. Wienhausen im J 1265- vel Batto^r
a. a. 0. S. 252. ' ^' ^ '
1265. Febr. 13. ;1039^
Gunzdvn, Graf von Schwerin, bestätigt den Tausch, dvrch weldien das Kloster
EdnfM för 10 Hufen in Pinnow von Heinrich und Jacob von Wotwet^
13 Hufen in Gonsrade empfangt.
VJuncelinus dei gracia coraes Zwerinensis vniuersis hoc scriptum visuris
valere in perpetuum. Omnis actus et opus quodlibet, quod ad futuram din>iiur
Posteritäten!, necesse est suminopere, [qu]alenus priuilegiorum auctoritate et ra-
cionis discrecione roborentur. Recognosciinus igitur et tenore presencium pro-
fitemur, quod frati'es de Reyneuelde cum bonis suis in villa Pinnowe decem
videlicet mansis, quos a nobis cum omni iure liberos habebant, concambium cum
Hinrico et Jacobo de Wotwere dictis cum tredecim mansis in viUa Conradesrothe
inierunt tali forma: iidem iam dicti Hinricus et Jacobus eosdem tredecim mansos
in manus nostras libere et absolute resignauerunt, et nos de beniuolo consensu
K^heredum nostrorum, sperantes apud deum nos mercedem recepturos, eisdem fra-
tribus de Reyneuelde eosdem tredecim mansos in villa Conradesrothe sitos cum
terminis et disterminacionibus suis, sicut hactenus iacuerunt, ab omni inpeticione
et exactkme liberos cum omni iure et decima totali, sicut antedictos decem
Digitized by
Google
am 1265. 267
mansos in TiUa Pinnowe et reliqua sua bona in nostro dorainio possident, con-
damus. Jn cuius rei firmamentum presentem paginam sigÜli nostri munimine
roboramus. Testes huius rei sunt: Gregorius de Pampowe plebanus^ ßernardus
miles de Grambowe^ Ludolphus de Zwerin^ Johannes fiiius Luderi et alii quam
plures. Acta sunt hec anno domini M^CC^LX^ quinto^ idus Februarii.
Na^ einem Original -Transsumpt des Bischofs Bertram von Lübek, des Grafen Adolf von Holstein
und der Stadt Lübek, d. d. 1372, in crastino b. Lamberti episcopi gloriosi, welches angeblich von dem
besiegelten Original genommen wurde.
1265. März 17. Wismar. 1040.
Heinrich und Älbrecht, Fürsten von MeTdenburg, verleihen dem Dom^Gapitd
zu Lübek das Eigenthum des Dorfes Gögdow, mit Ausnahme von 7 Lehnhufen.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Hinricus et Albertus domini
Magno^oienses vniuersis presentem paginam uisuris uel audituris in perpetuum.
Quoniam preteritorum gesta propter temporis reuolucionem ex facili iabuntur a
memoria, necesse est, ut firmis ac immobilibus ad futurorum cognicionem racio-
nlbus perducantur. Ob hoc notum esse uolumus tam posteris, quam presentibus,
quod nos ob reuerenciam et profectum ecclesie Lubycensis proprietatem ville
Gogeiowe, exceptis Septem mansis feodalibus, quos nobis integraliter asscribimus,
ipsi ecclesie conferimus pro sexaginta marcis Lubycensis monele perpetuo possi-
dendam, tali tamen prehabita condicione, vt nobis de decem mansis eiusdem ville
ad seruicia, que borgwerch et brugwerch uocantur, homines, qui in eis sederint,
teneantur. Quineciam iudicium duodecim solidorum et infra ad ipsam ecclesiam
recognoscimus pertinere, de maiori uero [iudicio] ipsi [eccles]ie [terciam] partem
assignamus, volentes, ut ab ecciesia nuUa seruicia [requi] rantur, sed ab hominibus
totius uille solum ea seruicia fient, que generaliter omnes homines facturi sunt
residentes sub uassallis nostris habentibus a nobis libera bona sua. Ne aulem
hec ordinacio a nobis facta possit a nostris successoribus aut a quoquam alio
infringi uel calumpniose permutari, presens scriptum sigillis nostris iussimus robo-
rari. Testes sunt hü: Aluericus de Barnekowe, Helmoldus de Plesse, Gerhardus
Metceke, Hardwicus Metceke, Thidericus et Arnoldus Clauu6, Conradus Dotem-
berg, Thimmo Holtsalus, Bertoldus et Conradus Pren et alii quam plures. Actum
in Wissemaria, anno domini M^CC^ sexagesiino quinto, in die sancte Gerlrudis
virginis. Datum per manum Hinrici notarii.
Nach deiaOrigiiial im BanpUArchiT zu Schwerin. Die Siegel sind ganz abgefalleo; Ton den Siegel-
schnüren ist nur noch die zweite, aus rother und gelber Seide, übrig. Da das Pergament sehr dünne
und morsch und die Dinte sehr scharf gewesen ist, so ist das Pergament und die Schrift sehr rerfallen,
ted die Urlninde schon früh auf ein Stück von einer Lübeker Urkunde aus dem 15. Jahrb. aufgeklebt.
34 •
Digitized by
Google
2ßh 12«5l mi
Die teRii 4es
1265. März 18. RostodL IMl.
— — Sxlimm aw> vn6ft M*CCLXV, sc^mbü ifie Cubafc Tirsi». cor»
codssOn»: Phmmf Serefridi. Gerfaco de Cosrdde. Bywko de CrofciB. Hyn-
rico Solo, Hrvico AdoML CVwado de Sigdebors. SymoM. HiiMMn de Lawis,
Jokame Monck). Bc4dMT0 Xigro, MaBe Mtea. Eagdierta. Aadnea de Cos-
TeMe. Ger[ü]zndo. Alberto fratre Gerarf Cerdoois. Ekeinrdo de GsewesaoL Rej-
niko de WokereBte, Hymico Sapiente.
Nack a« BMt4ck«r StocUwie B, fei. 20.
1265. März 26. Perugia. 1042.
Pi3/y^ Clemens IV. heauftragt den Bischof von Bacdbcrg tokd den Abt 2»
Eiddoffskausen mit der Entscheidung des Streäcs ztcisehen BisAof mnd G»-
jntd zu Batzeburg und der Stadt Luid: Ktgen eines ron der Letzteren zer-
störten Wehrs, einer über die Stepenitz geseUagenen Brücke und anderer
MisstidUgheiteTU
Clemens episcopns, serwos senronun deu venerabifi fratri episcopo Hanel-
^t^nceiisi et dilecto filio abbati monasterii in Riddageshusen. Halbeirstadeiisis (fio-
t^^;^ saiulera et apostolicam benedictionem. Conquestns est nobis raierabilis
^MA^r Qoster episcopos Raceburgensis^ quod advocatns, consnles et commomtas
.gjiii:k.'tA$i$ quandam piscariam ipsios episcopi. qiie wer wlgariter appeDatnr,
-Bu^ Jestnientes^ quendam pontem super flaaiam Stobenk in fimdo ipsios
.iifi<iHit ct>ft»tnLxenint in dicti episcopi et Raceborgensis ecciesie non modicom
x^^rtn^uüiii et granamen; idem qnoque super decimis^ terris^ redditibns, posses-
>idia»itt^ '^ rebus aliis iniuriantur eidem. Jdeoque discrecioni vestre per apo-
>iAH;& s^npia mandamus, qoalinus partibos conuocatis audiatis causam et appeDa-
Stte debito decidatis, facientes, quod decreveritis^ per censuram
lari^ proYiso, ne in Tuinersitatem Lubiscensem intern
sententiam proferatis, nisi super hoc a nobis man-
Testes autem, qui fuerint nominati^ si se gracia^ odio
'V Digitized by ViiOOQIC
1043 1265. 269
vel timore subtraxerint^ censu[r]a simili appellacione [remota] cogatis veritati
testimonium perhibere. Datum Penisii^ YII. kalendas Aprilis, pontificatus nostri
anno primo.
Nach dem U.-B. der Stadt Läbek m, S. 14, aus der unter dem 25. Febr. 1266 folgenden Citation
des Abtes Dietrich yon Stade und des Decans Johann zu. Hamburg. — Vgl. unten 1266, Jan. 3.
1265. April 30. Braunschweig. 1043.
Albreckt und Johann, Herzoge von BraunscTMeig, verpflichten sich, dem Grafen
Chinzdin von Schwerin 2000 Mark Silbers zu zahlen, zum Ersätze des Scha-
dens, den er in ihrem Dienste erlitten.
Nos dei gracia Albertus, Johannes duces Brunswicenses notum facimus
vniuersis et presentibus protestamur, quod comiti Gunzelino de Zverin in restau-
rationem dampni sui in nostro seruicio quondam recepti duo millia marcarum puri
argenti fide promisimus manuali, dimidiam partem pecunie, mille marcas videlicet,
a festo Michaelis primo nunc instante ad vnius anni terminuin persoluendam, pars
vero residua, cum secundi anni circulus reuolutus fuerit, integraliler persoluetur.
Si autem persolutionem memorate pecunie prefixis temporibus supersederimus, nos
vero Albertus Bruneswik siue Lüneburg, cuius electio in nostro erit arbitrio,
intrabimus, abhinc non exituri, quin de ipsius fuerit libera voluntate. Si autem,
diuina preordinante gracia, medio tempore morte preoccupati fuerimus, frater
noster Johannes vicem nostram sub promissa fide nichilominus adimplebit, tali
eciam apposita condicione, quod, si facultatem fideiussorum habere poterimus,
nobilem pro L, ministeriaalem (!) vero pro XXV marcis promittere faciemus et
per ipsorum promissum a tali summa, pro qua promiserint, nos erimus penitus
absoluti, quia per ipsos certitudinem sibi fecimus habundantem. Ad maiorem
huius facti euidenciam presentem cedulam, sigillorum nostrorum robore communi-
tam, iam dicto comiti dedimus in testimonium et in Signum. Datum Bruneswik,
anno domini M'CC'LXV^ vigilia Philippi et Jacobi.
Nach dem Original im Haupt-Arcbir zu Schwerin. Das an erster Stelle vorhanden gewesene Siegel
fehlt an dem angehängten Pergamentstreifen. An zweiter Stelle hängt an einem Fergamentstreifen der
obere Theil eines runden Siegels mit dem braunscbweigischen Leoparden. Von der Umschrift sind nur die
Buchstaben erhalten:
si<3 wia
Anm. Der in obiger Urkunde erwähnte Schade Gunzelin's bezieht sich ohne Zweifel auf dessen Theil-
nahme an dem unglücklichen Feldzuge des Herzogs Albrecht im Jahre 1263, von welchem in den Annales
Veterocellenses (bei Fertz, Scr. XVI, p. 43) erzählt wird: „1263, 6. kal. Novembris, Albertus lantgrarius
et Theodericus marchio de Laodesberg, fratres, congressi cum duce Alberto de Bruneswik apud castrum
Witin ceperunt eum cum multis armatis, inter quos erant precipui Heinricus comes de Anhalt, et comes Gun-
zelinus de Zwerin et filius eins, et alii quam plures nobiles.** Auch oben in Nr. 999 ist gesagt, dass
Gunzelin und sein Sohn gefangen genommen seien. Das Chronic. Sampetr. £rf. (bei Mencken III, p. 270)
erwähnt des jüngeren Grafen nicht: „In hoc hello Albertus dux de Brunschwigk, vir strenuus in annis
Digitized by
Google
ä70 1265. 1044
et Tir bellator, rulneratus et captus est Ibi etiam Heinricas comes de Hanalt voliieraias et ci^tus est
Josuper comites de Zwirin et de Eberstein — ceperuat et in Merseburg secum capÜTOs abduzeruot.
Jpsum rero ducem in vincula coigeceruDt et alios nobiles comites et quosdam adrocatos ducis, reliquos
yero captiyos data non modica pecunia pro redemptione sua liberos abire permiserunt** Der Herzog wnrde
über ein Jahr lang gefangen gehalten; wie lange die Gefangenschaft der Schwerinschen Grafen gewährt
hat, ist nicht berichtet. (Am 23. Nor. 1264 finden wir sie wieder in Lauenburg. S. Nr. 999 und 1023.)
Auf das Chron. Sampetr. geht auch der Bericht in Bothe*s Düring^chcr Chronik (S. 423 bei t. Liliencron)
zurück; wenn er aber sagt: „unde de herzöge wart sere wunt unde gefangen, unde mit om graye Hein-
rich von Anhalt, grave Heinrich voun Zwirn, grave Johaues Ton Ebirsteynn"*, so ist der Name r.Hein-
rieh** des Grafen von Schwerin nur Rothe*s Zuthat. Auf dieser beruht anscheinend die Combtnation späterer
Chroniken, dass der gefangen genommene jüngere Graf ron Schwerin, welcher sonst nicht genannt wird,
der Idtere Sohn Gunzelin*s, Heinrich, (nicht der jüngere Helmold) gewesen sei. Wir wissen nicht, wann
Graf Heinrich gestorben ist; als lebend wird seiner zuletzt gedacht in unserer Nr. 946 vom 20. Apr. 1262;
am 23. Nor. 1264 wird er in der für sein Haus wichtigen Urkunde nicht mehr erwähnt, am 6. Jan.
1265 stellen sein Vater und sein Bruder Helmold (ohne seiner zu gedenken) eine Urkunde aus (vgl. auch
Febr. 1, 1265). Am 31. März 1266 bestätigte der päpstliche Legat Cardinal Guido eine für seine Selig-
keit rerbesserte geistliche Stiftung. Ob Heinrich gegen Ende des Jahres 1263 noch lebte, ist nicht zu
ermitteln; Helmold finden wir mit seinem Vater, dem Grafen Gunzelin, im Gefolge der Herzoge Albrecht
und Johann von Braunschweig am 6. Juli 1263 zu Lübek. (S. Nr. 993.)
1265. Mai 6. Röknitz. 1044.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Kloster Dargun die voUe Freiheit,
von dem Hofe Gasehurg mit einem Fahrzeuge auf der Ostsee Butten zu fangen.
J^arnim dei gratia dux Slauorum omnibus in perpetuum. Ea que princi-
pum donatione in possessionem locorum transeunt religiosorum , conuenit ut
scripture testimonio sie notißcentur, ut posterorum uersutia locum in eis non
inueniat malignandi. Jgitur notum esse uolumus tarn presentibus^ quam posteris,
quod nos dilectis nobis in Christo abbati et conuentui monasterii sancte Marie in
Dargun ordinis Cysterciensis ipsorumque successoribus vniuersis ac ipsi monasterio
contulimus et donauimus pro nostrorum remissione peccaminum ac eterna miseri-
cordia consequenda libertatem capiendi rumbos cum vna naui et retibus ad eam
pertinentibus in mari salso terre nostre dominio adiacenti, decementes ipsam
nauem una cum piscatoribus et retibus in ea existentibus iiberam et solutam ab
omni pensione, theloneo et alia qualibet exactlone^ in quibus alie naues ratione
piscationis nobis sunt obligate, que in predicto mari deducuntur in captura rum-
borum. Cuius occasione donationis precipimus aduocatis nostris aliisque officiatis
nostris iuxta dictum mare auctoritatem habentibus, ut, cum predicti abbas et con-
uentus suos piscatores cum naui et retibus de curia sua Carsiborch emiserint ad
capiendum rumbos, nichil ab eis exigere presumant, nee eis quicquam moiestie
vel grauaminis irrogare. Testes huius donationis sunt: Borco, Johannes de
Leuenowe, Hinricus Munt, milites nostri, et alii quam plures fide digni. Jn cuius
rei testimonium presentem paginam eisdem dari iussimus nostri sigilli munimine
Digitized by
Google
1045 1265. 271
roboratam. Datum Rokeniz, per manum Arnoldi notarii nostri, M^^C^C^LX^V^,
pridie nonas Mail.
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. An einer Schnur von rothen und gelben seidenen
Fäden hängt ein grosses rundes Siegel mit einem rechtshin sprengenden Reiter mit Helm, befahnter Lanze
und Schild, auf welchem ein Greif steht. Das Siegel ist von dem an der Urkunde Nr. 1000 hangenden
Siegel sehr verschieden. Das gegenwärtige ist en rclief viel mehr erhaben, das Siegelfeld ist völlig leer,
das Pferd ist grösser, die Hufe des Pferdes und der Helmbusch des Reiters stehen in der Umschrift,
welche lautet:
S. BäRNICD. er. 6RÄ. ILLVSTS. DVÖIS. SLÄVOR. i. ÖÄSSVBia
Eine zweite, gleichlautende Ausfertigung dieser Urkunde ist mit dem Siegel besiegelt, welches an der
eben genannten Urkunde Nr. 1000 und an Nr. 542 hängt. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 126.
1265. Mai 15. 1045.
Albrecht, Fürst von Meldenburg, stirbt.
Jxlberlus dei gralia Magnopolensis dominus. Obiit anno domkii M^ CG**
LXV., 5^^ X' Mai.
Aus dem Necrologium im vormaligen Kreuzgangsfenster zu Doberan, nach einer um 1500 geschriebenen
Copie im Haupt-Archiv zu Schwerin. — Gedruckt in Jahrb. I, zu S. 136.
1265. Mai 26. Sternberg. 1046.
Heinrich, Fürst von MeMmburg, verleiht dem Kloster Dobbertin das Dorf
Demen, welches dasselbe von Siegfried von Grrönau gekauft hat.
Henricus, Her zu Meckelnburgk, hat dem Closler Doberlin das Dorff
Demen^ welches ihnen Sifridus von Gronow verkauft, vorlehnet mit Holtzungen,
Wisen, Weiden, wassern, vnd auch mit dem Kirchlehne, sampt allen Hufen zu
besitzen. Acta anno gratise 1265., septimo kalend. Junii. Datum Stemeberghe.
Clandrian, Dobb. Reg., Nr. LXV.
1265. Mai 26. 1047-
Bas Dom^Cajpitd zu Lübek beurkundet, dass der Bürger Heinrich van Iser^
lohn der Lübecker Domkirche eine Huje in Vilebeke geschenkt hat.
xrepositus, decanus totumque Lubicensis ecclesie capitulum vniuersis
presentia uisuris etemam in domino salutem. Jn nostra constitutus presentia
Heinricus dictus de Yserlo, ciuis Lubicensis, pupplice duxit proteslandum , quod
ipse pro Salute et remedio anime sue et uxoris eins mansum unum in Vilebeke
situm cum omni iure, scilicet censu, decima et iudicio, sua pecunia comparatum
et ab omni exactione libertatum ecclesie Lubicensi liberaliter assignauit, ita tamen,
ut uiuente ipso et uxore sua superstite, quicquid de dicto manso annuatim
Digitized by
Google
272 1265. 1Ö48
potueril prouenire^ per manus duorum canonicorum, quos ad hoc duxerit depu-
tandos, in duas partes diuidatur et leprosis in Gronowe una medietas, leprosis
uero in Zwartowe alia medietas annis singuiis transmittatur ; defuncto uero altero
duorum memorata mansi medietas capituio Lubicensis ecciesle pertinebit; ilem
decedente secundo, qui superstes extiterat, alia medietas ad usus dicti capituii
sine difficultate qualibet conuertetur; prouiso, quod in eorumdem anniuersario
inter canonicos presentes memoriam ipsorum peragentes pecunia de prefato manso
collecta, prout consuetudo exigit, equaliter diuidatur. Jn cuius rei testimonium
sigillum tarn capituii^ quam suum presentibus duximus apponendum. Datum anno
domini M'CCTLXV^ VII. kalendas Junii.
Nach Lererkus, Urk. des Bisth. Lübek I, S. 180, aus dem Reg. Cap. Lab. I, & 122.
(1265.) Juni 6. Parchim. 1048.
Hdena, Herzogin von Sachsen, schenkt dem Hause zum Heil. Geist zu
Parckini das EigenÜmm von drei Hufen im Dorfe Grebhin.
In nomine sanete et indiuidue trinitatis. Nos Helena dei gracia ducissa
Saxonie, Angarie et Westualie omnibus in perpetuum. Quoniam omnes peccaui-
mus et egemus gracia dei, necessarium nobis est diem extremum largicionibus
elemosinarum et bonis operibus preuenire. Nouerint igitur presentes et posteri,
quod nos pro salute dilecti domini et marili nostri pie memorie Aiberti quondam
ducis Saxonie proprietatem trium mansorum in villa Grabbyn ad domum sancti
Spiritus in ciuitate nostra Parchem liberaliter erogamus de filiorum nostrorum
Johannis et Aiberti fauorabili Toiuntate, iudicio tantum nobis et seruicio, quod
vulgo borchwerck dicitur, reseruato. Ut autem hec donatio stabilis perpetuo
perseueret, presens scriptum cum appensione sigilli nostri dicte domui iussimus
in testimonium presentari. Hü vero nobiscum intererant et sunt, testes : Detleuus
de Parchentin, Hinricus de Crumessen, Bertoldus de Ritzerowe, Barlholomeui
pincerna, Dauid de Grebene et Bernardus de Molendino cum aliis probis viris.
Actum et datum in Castro nostro Parchim, anno domini M'^CC'^LV*, VIII. idus
Junii.
Nach einer Abschrift im Haupt -ArchiT zu Schwerin. Das Datum dieser Urkunde MCCLV ist ohne
Zweifel nicht richtig, denn Herzog Albrecht starb im J. 1260, nach dem 26. Juni d. J. (ygl. r. Kobbe.
Gesch. von Lauenburg I. S. 312). — Chemnitz, chron. MegapoL, Tita Pribislai IL, datirt die ürk. gleich-
falls Tom 6. Jun. 1255; eine Regeste in dem Parchimschen Kirchen -Visitations-ProtocoU yon 1563 hat
dagegen das Jahr 1225 ohne Angabe des Tages. Im Original wird M^CC^LIV gestanden haben, der
untere Strich des L, so wie das folgende X zur Zeit der Abschrift erloschen gewesen sein, weshalb
der Abschreiber diesen leeren Raum bloss durch den fehlenden Strich des L, die Kirchen -Visitation aber
durch XXV ergänzte. Ueber die Minderzahl V sind alle einig. Vgl. oben Nr. 1035. — Gedruckt in
Jahrb. XI, S. 254.
Digitized by
Google
tOII 1265w 373
1265. Juni 15. (Laneburg.) 1M0.
Das St. Michaelis 'Kloster zu lAmeburg nimmt, nachdem seine Lehmnänner
Jordan und Heinrich von Bodensted ohne Erben gestorben sind, die eine
Bälfie des Dorfes St. MichMÜsberg mit dem Paironaie der Kirche zu eigener
Verfügung zurück und belehnt Heinrich und die Erben des Hartwig von
Wütenlog mit der andern Hälfte des Dorfes.
— [Nr. 766.] — Jstis uero fratribus scilicet domino Jordane et HeiDiico dictis
de Bodenstede uiam carnis uniuerse ingressis sine heredibus, cepimus repetere
predicla bona secundum canonicas sancxiones; ventilata autem diu causa, discre-
torum yirorum tandem usi consilio, in amicabilem conuenimus composicionem, ut,
cunctis simuitatibus et odiis amputatis, ecciesia in eadem villa, que dicitur Mons
sancti Michahelis, precipue nostre libere cedat donationi, et dimidietas bonorum
tocius uille ad nostros perveniat usus, et dimidietatem Heinrico et heredibus
Harwici de Witenloge iure porreximus feodaii, profitentes partem nostram sicut
et eorum cum omni fideiitate promovere. Vt autem hoc stabile permaneat, pre-
sentem paginam sigiliis nostris fecimus roborari, presentibus miiitibus: domino
Johanne de Moul, Ottone de Bo[y]ceneburg, Ottone Magno, Lippoido de Dore[n],
Gerrico de Berscampe et al[i]is quam pluribus. Acta sunt hec anno* gratie
Biiilesimo ducentesimo sexagesimo quinto, in die beati Viti.
Nach dem Abdruck bei r. Hodenberg: Lflneb. U.-B. VII, 1« S. 80, 31, aus dem OrigiDai, von dem
^beide Siegel" abgefalleo sind. Auch gedruckt in Wedekind's Noten III, S. 311. Dieser erneuerte Lehn-
brief Nr. 1049 ist unmittelbar hinter Nr. 766 (nach der Schenkungsurkunde von 1219, Bd. I, Nr. 260)
geschrieben, und schliesst sich in der Conttruction an dieselbe an.
1265. Juni 29. Piritz. 1050.
Barnim, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Dargun das Eigenthum
von 10 Hufen in Oanschendorf, welche der Ritter Johann von Ertenämrg
dem Kloster geschenkt hat.
Ijarnym dei gratia dux Slauomm omnibus in perpetuum. Donationes
principum, que robur firmitatis sortiri debent, consueuerunt scriptis autenticis
roborari. Jgitur notum esse volumus tam presentibus, quam posteris, quod nos
pro nostris nostrorumque progenitorum peccaminibus ac etemi regis misericordia
facüius consequenda proprietatem decem roansorum ville Ganzekendorp adiacen-
eium, quos fiddis noster Johannes miles dictos de Erteneborch de nostra licencla
dedit et assignauit monasterio sancte Marie in Dargun, donauimus et contulimuft
eidem monasterio cum omni iure, quo cetera bona sua possidet sub nostro
dominio, perpetuis temporibus possidendam. Huius nostre donationis testes sunt:
■•UwtargiickM VrkniM-lieh IL 35
Digitized by
Google
2u 136& m\
l^fJlatißiB$ plebanus in Demyn, Johannes et. Dmiftfo fn^nes .dipti. <)e. Briiseoii,
Domazlauus de Camyn, Fridericus dictus Vos, Otto dictum de Versen, Otto dictus
öum Plata, milites, et alii quam plures fide digni, quorum hie nomina non sunt
subscripta. Vt autem hec nostra donatio firroa et inconuulsa pei^etuis lemporibus
perseueret, presentem paginam abbati et couentui eiusdem monasterii dari iussimus
tiostri sigilli munimine roboratam. Actum Pyriz et datum ibidem per roanum
Amoldi nostri notarii, anno domini M'CC/LXV^ IIP kalendas Juiii.
Niush dtm Ofiginal im Haupt- Ar^iy zu Sohwerio. An dor roth* seidenen Schnur h^lngt Herzog
Baniim*8 Siegel, wie es zur Urk. Bd. I, Nr. 542, und oben zu Nr. 1000 beschrieben ist. Umschrift:
4i S'. BÄ.... Döi . eRÄOiÄ . iLLVSTRis . SLnv...m . Dvais
Dasselbe hat ein Secret als Rflcksiegel. Dieses Secret ist rund und so gross als das Hauptsiegel, die Um*
sohrift desselben abgerechnet : im runden Felde liegt ein kleiner, rechts gelehnter Sehild mit dem pommert
; sehen Greifen unter einem rechts gelehnten Helme mit einem Ffauenwedel; zu jeder Seite im Siegelfelds
ist eine fünf blättrige Rose. Umschrift:
^ saaRaTUO) . Barnim . prinöipis , Da . siaiiN
— Vgl. unten die Urkunde Tom 5. März 1266 und die derselben voraufgehende.
1265. Juni 29. Rostock. lOSl.
Bath und Gemeinde der Stadt Bostodc verUgen Qericht tmd Baih nadi dem
Miüdmarkte und erlassen eine Verordnung über die Märkte tmd die Aufbe-
wahrung der Stadt - Privilegien.
In nomine sanete et individue trinitatis. Consules et uniuersitas ciuitatis
Rozstok Omnibus hanc paginam visuris in perpetoum. Ne ea, que inter presentes
iaudabiiiter geruntur, in oblivionem transeant futurorum^ necesse est^ vt scriptis
autenticis perhennentur. Notum ergo esse volumus tarn presentibus, qnam iutoris,
nos pro communi commodo concorditer statuisse, vt iudicium et consilium totius
iRozstok in medio ciuitatis in foro ibidem iacente perpetuis temporibus sit haben-
dum. Preterea forum beati Petri et beale Marie virginis parrochiarum ^ sicut
hactenus cum omni vtiiitate habuimus, est postmodum permansurum, eo solum-
modo excepto, vt durante foro in memorata parrochia sancti Petri humulus cum
aliis rebus ibidem venaiibus venundentur, ipso vero transacto in parrochiam sancti
Jacobi plenarie reducatur^ in qua etiam forum equorum et pecorum cum humulo^
Bleut httcvsque fuit^ firmum stabit. Arbitratl sumus insuper^ vt privilegia ciuitatis
in parrochia sancti Petri in loco tuto sub custodia trium camerarionun reseruentur.
El vt hec nostra ordiaatio tata permaneat et inconuulsa^ presentem paginam
sigilli sostri appeosione duximus roborandam. Huius rei testes sunt: frater Jo*«
htnaes prior et fir^ter Wedekiniis ordinis' predicatonun, frater Marcwardus gar-^
dimus ei firatev Bertoldiia <irdinis minornm^ domiiius Henficus de 8fno|o iacobo^
Digitized by
Google
1091 tm^ trs
dominus Henricns de sancta Maria ^ dominus Wolterus d^ sancto Fetro, Mnfaial
Ludowicus de sanoto Nycolao clerici, dominus Johannes de Bona ^ dominus
DarchtlaUs, dominus Wolterus de Konowe, milites; consules rero: Grerlagus de
Cosrelde^ Johannes ftifus Segefridi, Johannes Monachus, Herdiarnnus de Lawe^
Henricus filius Adolphi, Conradus de Megedeburch^ Rotherus Niger, Johanned
filius JuUen, Henricus Sculo, Andreas de Cosvelde, Engelbertus, Henricus dti
Groppelin, Heinricus Sapiens, Reinelto de Wokrente, Symon, Albertus, Oemandus
et alii quam plures. Acta sunt hee anno gracie MCCLXV. Datum Roastok,
ipso die Petri et Pauli apostoiorum.
Nach dem Original im Raths-Archir zu Rostock. Die Urkunde ist in grossem Format, selkr schön
. geschrieben und h&ngt daran das grosse Stadtstegel an einer weiss -rodi* seidenen Schnur. — Gedruckt iu
den Rost Nachr. und Anz. 1752^ S. 106, und bei Nettelbladt: Ursprung der Stadt Rostock Gerechts^p»^
Cod. prob. p. 45.
1265. Juli 15. Lüneburg. 1053.
Gerhard, Graf von Holstein, gelobt mit dem Bischof Simon von Paderborn,
seinem Oheim, und dem Grafen Gumdin von Schwerin, zwei Wochen, nach-
dem seiner Tochter Lutgard Ehe mit dem Herzoge Jokaarm von Braunschweig
vollzogen sein wird, diesem das Schlose Scfumeiümrg als Pfandfnr die Miih
gift abzutreten.
— — Presentem paginam sigillis venerabilis patris S[imonis] Paderbornensis epi-
scopi necnon nobilis viri G[unceiiDi] de Swerin et nostro feeimus communiri.
Datum Luneborg, anno gratie M'' CC" LXV% idus Jolii.
Vollständig abgedruckt aus dem Original im König]. Arehir zu HanuöTer bei Sudendorf, Urkunden-
buch I, S. 39. j ^ ^ j ^ ^ »
1265. Juli 28. Drönnewitz. 1053.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Kloster Ivenack das Eigenthum
des Dorfes Glendelin (südlich von Demmin).
Barnim dei gratia dux Slauorum omnibus in perpetuum. Donationes
principum, que robur firmilatls sortiri debent^ oportet ut seriptis autenticis sie
roborentur, quatinus processu temporis uersutorum malicia iocum malignandi non
inueniat in eisdem. Jgitur notum esse uolumus tam presentibus^ quam posteris,
quod nos pro nostris nostrorumque progenitorum peccaminibus ac etemi regis
misericordia facilius impetranda contulimus et donauimus proprietatem vilie Glan-
delin abbatisse et conuentui monasterii gloriose virginis matris dei Marie aput
35*
A
Digitized by
Google
ST« 198S. 1054
Alemkiin ac ipsi monasterio proprieUtis titulo perpetiBs^ temporifaus possidendant^
in predictos conuentus ac monasteriuin, quicqnid iuris in eadem villa ac vninersis
elus attinentiis intra suo[s] limitea et teraunoa contentia habuimus et habere
dlnoscebamur^ integ^liter et liberaliter transferentes. Testes huiiis nostre dona-
tionis sunt: Andreas plebanus in Dimin, Nicolaus et Lucas, canonici Colbergenses;
item Bemardus Mel, Heinricus de Yizen, Heinricus Munt, Johannes Scolentin,
miUtes nostri, et alii quam plures fide digni, quorum hie nomina non sunt sub-*
scripta. Vt autem hec donatio firma et iaconuulsa perpetiis temporibas per-*
seueret, presentem paginam inde confectam dicüs abbatisse et connentoi dai^
iussimus nosbri sigiiii munimine roboratam. Actum aput villam Droneulz et datum
ibidem per manum Arnold! nostri notarii, anno domini M^CC^LXy% V kalendas
Aogusti.
Naeh dem Origioal im Haupt-Archir zn Schwerin. Das Siegel, welches früher an gprünen und gelben
seidenen Fäden hing, ist jetzt verloren gegangen.
1265. Sept. 23. 1054.
Bernhard wnd Adolf y die. äUeren, und Hemrich und Adolf, die jüngeren
Grafen von DavnAerg, schenken dem Jungfrauen - Kloster zu St. Lorenz zu
Magdeinirg 2^1 2 Hufen zu Ammendeben (hei Wolmirstädt).
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Bemardus et Adolfus seniores et
Henricus et Adolphus iuniores dei gratia comites in Dannenberge omnibus —
— — . Nos — — — , adhibito etiam legitimo heredum nostrorum consensu^
duos mansos et dimidium proprietatis nostre cum areis annexis sitos in Ammens-
leue — . — — ecclesle sancti Laurentii in Magdeburch et conuentui sancti-
monialium ibidem deo famulantium in proprietatem dedimus pleno iure perpetuo
possidendos. Testes huius donationis nostre sunt: dominus Gerbertus de Barde-
leue, dominus Hermannus de Breze^ dominus Johannes de Hertesuelt, dominus
Henricus de Pinnoue, dominus Henricus Darzlaue^ dominus Henricus Clizing,
dominus Martinus de Grabowe, dominus Henricus de Bardeleue et alii quam
plures. Acta sunt hec anno gracia M^'CC^LXV^ IX*" Ical. Oclobris. Ne igitur
super hac donatione nostra cuiquam in posterum ambiguitas generetur^ ea que
facta sunt, conscribi f[e]cimus et sigillorum nostrorum munime roborari.
Nach Gercken, Cod. diplom. Brandenb. I, p. 46, ^ex orig. aroh. capit. cath. Magdeb"". ^Bemhardi
und Adolfi Siegel hängt daran, beide aber sehr schadhalt. Auf das erste ist ein aufrecht stehender
Löwe allein, auf das andere neben dem Löwen noch ein Baum befindlich und sonsten den Siegeln
ap. Harenberg in Bist Gand. p. 1394 yöUig gleich.** Gercken. — Vgl. wegen der Siegel Nr. 717.
Digitized by
Google
1265. Oct 17. Demmin. 1055^
Barnim, Herzog von Pommern, bestätigt die Stiftung des Klosters Dargun
und aße Schenkungen, weiche demselben von seinen Vorfahren und ihm seR>st
gemacht sind.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Barnim dei gratia dux
Siauorum vniuersis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis in perpetuum.
Juste ac rationabiliter petencium desideria conuenit abscpie difficultatis obstaculo
admitti et ad debiti effectus complementum perdoci. Sane suppHearant nobis
hamiliter et deuote dilecti nobis in Christo abbas et connentus ordinis Cyster-
ciensis monasterii gloriose uirginis matris dei Marie in Dargun, quatinus intuitu
diuine remunerationis nostroromque in remissionem peccaminum fundationem mo-
nasterii ipsius simul et donationes varias et diuersas ipsis ac predecessoribus
eorum a nostris progenitoribus simul et consangoineis factas dignaremur nostri
scripti patrocinio confirmare. Quorum petitionibus iustis, rationabilibus ac honestis
faciiem prebentes assensum pariter et fauorem, fundationem dicti monasterii dor
nationesque vniuersas illustris principis fratris nostri patruelis domini Wartizlai
ducis Diminensis pie ac felicis recordationis, patris quoque sui domini Kazimari
patrui nostri ducis Diminensis, viri incliti et gloriosi, neenon et vniuersorum pro-
genitorum ac parentum nostrorum, a quibus per successionem ducatus Diminensis
ad nos est iure deuolutus heredltario, prout in priuilegiis eiusdem monasterii a
prima sui fundatione rite ac legaliter confectis plenius continentur expresse modo
debito et iegali facte, ratas et gratas vna cum suis öonfirmationibus habentes in
Omnibus et per omnia presenti scripto duximus confirmandas, inhibentes districtius,
ne quis h[ered]um aut successorum nostrorum predicti monasterii emunitates,
libertates, exemtiones aiiasque prerogatiuas quaslibet in ipsum aut homities eins
a predictis nostris predecessoribus simul et progenitoribus rite et rationabiliter
iure proprietatis translatas presumat infringere in aliquo uel eciam ausu temerario
immutaVe. Nostras quoque donationes simul et prerogatiuas, quas eidem mona-
sterio rite ac rationabiliter fecimus, i^olumus similiter in omnibus et per omnia
inuiolabiliter obseruari. Testes huius nostre confirmationis sunt: Conradus pre-
positus ecclesie Stetinensis, frater Gerardus de Kiriz eiusdem monasterii monachus,
Heinricus Ursus, Bemardus Mel, Johannes Wlpes et Fridericus frater eins, Ber-
tholdus Thuringus, Johannes de Gramzowe, Johannes de Erteneburch, Burchardus
de Kalant, Arnoldus de Schoneuelde, Wichmannus de Walle, Heinricus de Yizen
et Hermannus filius eins, Johannes Romele, Johannes Scholentin, Gerardus Lepel,
Johannes de Stembeke et alii quam pluresi fide digni, quorum hie non sunt nor-
mina subarata. Jn cuius rei firmum et perpetuum fulcimentum simul et testimo«-
nium presens scriptum predictis abbati et conuentui dari iussimus nostri sigilli
Digitized by
Google
278 1366. WS9
IBunimihe roboraturo. Datum Dimin, per manum Alnoidi nostri itotarii, anno do*^
mini M'CCLX'V, XVP kalendas Nouembrls.
I^ach dem Original im Haupt-Arcbir zu Schwerin, Das Pergament ist an einigen Stellen Termodert.
Das Siegel, welohea an einer Schnur yon rother, grüner und gelber Seide hing» iit abgefallen, aber noch
in seinen beiden Platten Torhanden: die obere Platte trägt das zu Bd. I, Nr. 542, beschriebene Siegel,
die untere Platte hat ein Seoret als Büoksiegel, welches oben zu Nr. 1050 beschrieben ist — Gedruckt
ist diese Urkunde in Lisch Mekl. Urk. I, S. 128, und in Lisch Urk. d. Geschl. Behr^ I, B, S. 84.
1266. Wismar. 10S6.
Heinrich, Fürst von Meldenlmrff, verleiht dem Kloster Rehna das Etgenthum
von 4 Hufen in Vitense, von 1 Hufe in Käselow, von den Besitzungen des
Johann von Bvlovo in WeLschendorf und von 1 Hufe in Herbordeshagen
(Bauhof bei BehnaJ.
Jtxinricus dei gracie dominus Magnopolensis omnibus hoc scriptum intueu--
tibus saiutem in eo^ qui est salus omnium. Quoniam ea^ que fiunt in tempore,
simui cum lapsu temporis euanescunt, memoriis hominum facillime excidunt et
mutantur, nisi scriptis uel testium vocibus perhennenlur. Unde nolum esse
uolamus presentibus et futuris, quod nos ob dei reuerenciam et specialem fauorero,
quo circa ciaustrum Rene mouemur, proprietatem quatuor mansorum in Vitense
sitorum , quos miles noster dominus Kristianus de Bresen cum consensu et coi-
laudacione filiorum suorum eidem claustro vendidit, cum dimidio predicte uille
iudicio, habito respectu ad saiutem anime nostre conferimus in perpetuum quiete
et iibere possidendam, in aquis et paludibus, in pratis et in pascuis, in siluis et
campis, cultis et incultis, per latum et longum in suis tenninis distentis, eo iure,
quo dictus Kristianus ipsos mansos possedit iiactenus et quo ceteri nostri vasaili
suis bonis coutuntur. Conferimus eciam predicto claustro proprietatem unius
mansi in Coselow, quem Conradus Wakkerbart eidem in remedium anime sne
contulit eo iure, quo a nobis exstitit infeodatus. Jtem quicquid proprietalis seu
libertatis Johannes de Bulow et fratres eiusdem in villa Volzikendorp a nobis
habuerunt, ad manus noslras resignauerunt, et hoc ipsum pure propter deum
prefato claustro conferimus perpetuo possidendum. Vnum quoque mansum situm
in Herbordeshagen, quem prefotus Johannes de Bulow et sui fratres ad manus
nostras resignauerunt, libertate et iure prehabito in sepedicti claustri, cuius pro*
mocioni deuote intendimus, vt vberius fructu crescat et virtutibus, conferimus
snpplementum. Ne igitur huic Iibere donacioni nostre quisquam de cetero valeat
obuiare auf ciaustrum Rene in hiis bonis hincinde expressis ausu temerario per-
turbare, presentem paginam sigilli nostri munimine testibus inscriptis dignum
duxtmus muniendam. Testes sunt: Bernardus de Gustekow, Hinricus de Bukm',
Digitized by
Google
tooi tarn 279
castdlaiii iu Godebuz, Helmoldus de Plesse, Aluericus de Barnekow, Conradu|i
Dotenbergh, milites; Conradus noster cappellanus^ et Johannes notarius et alii
quam plures. Datum Wismarie, anno domini M''CC'^LXVI% id agente et procu-
rante domino Henrico, caoonico Raceburgensis ecclesie^ preposito quarto in Rene.
Naeh dem Original im Haupt- Arohir zu Schwerin. An einer rothen und gelben seidenen Schnur
hftiigt das obea zu Nr. 872 abgebildete schildförmige Siegel des Fürsten Heinrich Ton BCeklenburg mit
der Umschrift: i
4« SieiLLVCD . DOODINI . haiRRICl . MÄ©aO[POLan]SIS
— Das untergegangene Dorf Herbordshagen grenzte an Otheostorf und Wedendorf und ward 163^
„der Bauhof zum Hagen** genannt. Vgl. Lisch, Maltzao. Urk. I, S. 171, zu Nr. LXXI. — Gedruckt in
V. Bfllow*s Geschlechts «Beschreibung E, p. 6 (lateinisch und* deutsch).
1266. 1057.
Hermann, Bischof von Gamin, verkauß Nerese (bei CoUberg) an das Kloster
Dargtm.
Die Quelle der Torstehenden Nachricht, welche aus dem pommersohen Archiv stammt, hat sich nicht
auffinden lassen wollen. Eine ähnliche zweite Nachricht s. unter dem Jahre 1269- und rgl. die Urk. Tom
18. Oct 1288.
1266. Jan. 3. Riddagshausen. 1058.
L[vdolfJ, Abt von Riddagshausen, überträgt dem Abte [DtetridiJ zu Stade
die Entscheidung der Streitsadie des Bischofs von Ratzeburg .mit der Stadt
LVbek wegen der Zerstörung des bischöflichen Wehrs und Erbauung einer
Brüche Über die Stepenüz.
Xveverendo in Christo patri ac domino abbat! Stadhensi frater L. dictus
abbas de Riddageshusen , Cisterciensis ordinis, iudex a sede apostolica delegatus,
cum oracionibus deuotis sinceram in domino caritatem. Litteras domini apostoiici
recepimus in hec verba : (Hier folgt Nr. 1042.) Jgitur quum propter diuersa
negocia^ quibus implicati sumus, tum et propter iocorum distanciam et viarum
discrimina huic cause non possumus aliquatenus interesse, auctoritate^ qua fun-
gimur in hac parte, discretioni vestre ex integro committimus vicem nosfram, ratl
habituri, quicquid super premissis secundum formam auctentici statuendum duxe-t-
ritis, iuris ordine non omisso. Datum Riddageshusen, anno domini M''C**C*'LX'*VI%
dominica prima post circumcisionem domini.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek III, S. 14, aus der Citation des Abtes Dietrich von Stade und
des Deeaos Johann zu Hamburg, welche unter dem 25. Febr. 1266 folgt. >
Digitized by
Google
880 186& 1M9
1206. Jan. 5. Wismar. 1059.
Hemrich, Fürst von MM/einhwrg^ gründet eine Stiftung zu Wein und Brat ßkt
eine Anzahl Kirchen aus den Außdbnßen der MiMe van AÜ^Wismar.
xxinricus dei gracia Mangnoplensis omnibus, ad qaos presens scriptum
perueDerit^ salulem in salutis auclore. Ne ea, que ab humanis actibus seu
proaisionibus ordiDantur, per elatum fluxibilitatem obliuionem^ matrem ignorancie,
indacant, necessarium est, vt vel teslibus uel scripture memoria firmamenlum
debitum sorciantur. Cum igitur in ecclesia dei summe felicitatis bonum fore
dinoscilur cultui diuino iugiter inlendere et ad sacramentorum deuotam obseruau-
tiam celebriter hanelare, nos diuina inspirante gracia deuotionem noslram iucli-
hantes ad ea, ob reuerentiam filii dei, qui se ostiam viuam et pro salute huroani
generis immolandum coustituit, et propter merita beate ac intemerate virginis,
matris eius, decreuimus in perpetuum singulis ecclesiis in dominio noslro cou-
stitutis ad peragendum diuinum officium de nostris veris et iustis redditibus per
patemam prouisionem nobis relictis in vino et trilico prouidere, videlicet ecclesiis
Omnibus in Wysmaria, ecclesi[e] in Pole, ecclesiis in terra Ylowe et in terra
Bruyle, necnon et in terra Mekelenburgh vndique constitutis, adiectis duabus
ecclesiis videlicet in Gressowe et Alta Ecclesia, quas adiungere decreuimus
numero ecciesiarum predictarum. Et vt soUerti aut preambula prouisione ecclesiis
iam dictis prouideatur et ne aliquibus impedimentis, quod absit, diuinum retardetur
officium, commisimus atque in mandatis dedimus consulibus ciuitatis nostre Wis-
marie, ul dm>s vires ydoneos ex ipsorum collegio vel alios, quos adelegerint
habiles, in distribuendum et proporcionandum ecclesiis vinum et oblatas ordinent
et conforment. Duodecim itaque marcas denariorum singulis annis de molendino
sito apud antiquam Wysmariam, que nobis ex questu molendinario prouenire
solebanl, ad conparandum vinum et oblatas pro memoria nostra überaliter ero-
gauimus et pro remedio nostrorum progenitorum. Has denique marcas Fredericus,
qui nunc villicationem eiusdem molendini seu curam excercet, et omnes sibi
succedentes debitis et speciGcatis temporibus, videlicet in feste natiuitatis domini
sex marcas, et in feste beati Johannis baptiste, videlicet natiuitatis eiusdem,
totidem ministrabunt. Vt autem hec inconcussa permaneant, sigillis venerabilium
patrum ac dominorum nostrorum Vlrici Raceburgensis et Hermanni Zwerinensis
ecciesiarum episcoporum, quorum patrocinio hec eadem instituimus, sigillo nostro
simul et sigillo conuentus fratrum minorum in Wismaria, necnon et consulum
ciuitatis eiusdem procurauimus munienda, vt, si qui hanc nostram elemosinariam
donationem infregerint seu comminuerint, excommunicacionem dictorum episcopo-
rum et eorum successorum non euadant. Testes sunt: Nicolaus prepositus Zwe-
rinensis, dilectus frater noster, Hinricus rector ecclesie in Gnewesmolen, Ludolfus
Digitized by
Google
106# 1366. 38«
de B^Kow, Johannes de Pole, clerici; Aluericus de Barndkowe, Hetmoldus d0
Plesse, Conpdas Dotenbergh, Theodericus Glawe, Arnoldus Glawe, Hermannus
Storm, Benedictus, milites, et alii qnam plures clerici et layci. Acta sunt hec
anno domini DT'CCLXyr. Datum in Wismaria, in vigilia epyphanie.
Nach der Abschrift im PriTÜegienbuche der Stadt Wismar, mit dem Rubnim: ^De Tino et oblatis
ecclesiis distribuendis/ An einer anderen Stelle daselbst findet sich folgende Aufzeichnung von dem
Schreiber des PriTÜegienbuches :
Alle dessen kerken, de hir bescreuen sint, scolen de ratmanne van der Wismere wines
vnde oblalen jowelkes jares pleghen, also vorderst se moghen« van den iwelf marken
rente, de vse herre van Mekelenborch dartho ghegheuen heft in der molen tho der
olden Wivsmere, bescedeliken alle den kerken in dem lande tho Pole vnde in dem
lande tho Ylowe vnde in dem lande tho dem Br^le vnde in dem lande tho Mekelen-
borch, dartho Iwen kerken bescedeliken Gressowe vnde tho der Hoghenkerken.
Ohne Zweifel auf diese, nicht auf eine neue Stiftung der Fürstin Anastasia (ygL Jahrb. III, S. 38)
bezieht sich auch eine Aufzeichnung im Wism. Stadtb. B, p. 7, yom Jahre 1273:
De molendino prope antiquam Wismariam dabuntur perpetuo omni anno in purificatione
beate Marie VI marc[e] et Johannis baptiste VI mare[e] ad uinum et ad oblatas.
— Gedruckt ist diese Urkunde in Schröders W. E., S. 183, wo sie ausfahrlich besprochen ist, und
Franck V, & 30.
1266. Jan. 9. (Lübek.) 1060.
Das Dom^Capttd 2U Lübek nimmt 7 Personen, darunter Ntcolaus, Fürsten
von Meldenburg, Propst zu Schwerin, unter die Zahl der Dornherren auf.
Anno domini M^CC^^LXVr, sabbato proximo posl epyphaniam domini,
artante mandato domini Gwidonis tytuii sancti Laurentii in Lucina presbiteri car--
dinaiis^ apostoiice sedis legati, qui in Lubeke presens erat^ recepimus Septem
personas simul et semei in canonicos et in fratres indistincte^ quis prior uei
posterior futurus sit<, ignorantes. Nomina autem tunc receptorum hec sunt:
Nichoiaus prepositus Zwerinensis^ magister Thidericus de Bauwaria, Henricus filius
Syfridi de Boghoite, Johannes filius Henrici de Witlenburg, Gerardus filhis Vro-
moldi, Wernerus dictus Stenekin^ Albertus de Buceneburg.
Nach Leverkus: U.-6. des Biath. Lübek I» S. 185, aus dem Reg. Gap. Lub. I, 196^
HddnbirgiMliN ürkuiti-licli II. 36
Digitized by
Google
1266. Jan. 9. Lübek. 1061
Ghiiio, öardmal'^ Legat, verbietet auf Klagen der lAlMcer die AuMbwfig des
Strandreektee an den Küsten der Nordsee und der Ostsee bei sdiuoeren geist-
Uohen Streifen und Überträgt dem Bischöfe von Batzeburg die AufrechterhaÜung
dieser Verordnung.
XJenerabili in Christo patri dei gracia episcopo Raceburgensi frater Guido
mifferatione diuina tituli sancti Laurencii in Lucina presbyter cardinalis, apostolice
iedis legatus, salutem in doraino sempiteraam. — — — Auctoritate igitur dei
omnipotentis et in nomine sancle et indiuidue trinitatis ad utilitatem Christi fide-
l|um mare nauigancium pr[o] negociationibus licitis et honestis per omnes terminos
in Omnibus parlibus adiacentibus mari occidehtali uel orientali, videlicet Dacie^
Swecie, Slauie, Pomeranie, Frisie et Albie, duximus staluendum, ut omnes mer-
catores huiusmodi negociationibus insistentes sub apostolice sedis et nostra pro-
lectione consistant^ et si aliqui naufragium passi fuerint, omnes finitimi homines
ipsis naufragis propter deum et iuris naturalis equitatem in tanta necessitate
subueniant^ sicut uellent sibi in casu simili subueniri; scientes esse sancitum tam
apostolice auctoritate, quam imperiali ac regia potestate, quod omnes res illorum,
qui naufragium Tuerint perpessi, ubicumque apulsa fuerint uel adiecta, siue ipsi
naufVagl presentes Fuerint uel absentes, de mero iure et proprie sunt illorum, qui
^%ß po^sederant, antequam huiusmodi naufragium paterentur^ et res eedem ad
heredes eorum pertinent, si Fortasse mortis periculum incurrerunt, nulla contraria
•onsuetudine obsistente. Heredes uero, qui propter locorum distanciam non
possunt commode infra annum et diem prosequi causam suam, habeant ex pre-
senti constitutione biennium; et si ex ualde remotis partibus fuerint, infra trien-
tthim prosequtntur Jlli vero, qui predictos naufragos in tanto discrimine adiu-
oerint pure et simplioiter propter deum, cenlum dierum de iniuncta sibi peniteDcia
hidulgenciam consequantur ; qui uero pro temporal! emolumento mtoum eis adia-
Iricem porrexerint^ laboris sui mercedem accipient secundum constitoÜODem
bonorum hominum, qui ad hoc fuerint deputati. Si vero. quod non speramos,
aliquis tarn sceleratus fuerit et profanus, qui ad rapinam predictarum renun
extenderit manus suas, nisi infra octo dies restituerit^ quod accepit, senteDtiavi
excommunicationis incurrat, et diuina cessent in tota parrochia, in qua res ila
contra deum et iusticiam o<^<^upatas manifeste constiterit detineri, et emptores,
qui scienter res ipsas emerint a raptoribus^ excommunicationis sententie sobiace^
bunt^ similiter et iudex, in cuius iurisdictione consistunt predones huiusmodi^ si
non procurauerit ablata restitui infra mensem. Quodsi ad episcopom loci ilB«s
querela de huiusmodi facto prokta fuerit, et ipse similiter remedium adhibeat^ si
ttoluerit ofRcii sui periculum euitare. Quodsi qoisqaam predictomm
V Digitized by ViiOOQIC
mi 1266. ast
GiUrUit discrimen mortis incurrerit, antequam fuerit attmhitul;, oftiftino «AclesÜMkit
careat sepultura, quin immo cadauer, in mare proiectum, ibi condignam penam
Accipiai, ubi facinus eäi comftiissüm. Vobis ifiCur. döfiiinä epIiSJcopä Raceburgen-
sis, auctoritate qua fungimiif mandaiäus, ut preaietä otntiid, £l6CüitdüM quod in
()redlcta littera continentur, facialis inuiölabitite^ dbseiHiari^ öoiitHldictöi^es et re-
belies per censuram ecclesiasticam cötnpescerido. Datutn Lub^k, Y^ idtis^ Januarii,
pontificatus do»ini Clementis pape IIU^ anno primo.
Nach dem Ü.-ß. der Stddi Lübek I, S. 26f, aus deüi Original (mit äüUiDgendöM, ivdäl ArhflMMiri
Siegel) auf der Trete tn Lfibek. — Mit „Slatia"* soheineii die meklenborgifohen Laude vod Rtt^tf» en*
sammoDgefasst zu sein. Das erste Verbot des Straudreohtes in Meklenbarg s. Bd. I, Nr. 268. — • Oedmckt
bei Dreyer, Spec. p. 29, Bunge, LiyI. Üw-B. I, S. 495.
1266. Jan. 10. Lübek. lOCft
Gfuido, Gätdmal'L^M, dlitt^H den Oütei^öfmsa^^sUm mi BMn^me Camin
die BeiWäge zu semetn Unterhalte, wdöhe dort erhoben W»dM MMhten.
f rater Guido miseracione diuina tituli sancti Laurencli in Lucina presbiter
Cardinalis ^ apostolice sedis legatus, viris religiosis et discretis abbatibus omnibus
ordinis Cislerciensis in diocesi Caminensi constitutis salutem in domino semflitef-
nam. Cum cunctis Christi fidelibus per vos transitum facientibus liberäliter Öt
benigne hospitalitatis beneficia impendatis, dignum est, vos pre aliis iMI^küA
quadam prerogatiua prosequi et fauore. Eapropter vestris precibui^ inclttlirß,
auctoritate presencium uobis indulgemus, vt, si procurationes nostras per ciuitE^feli]
et dioc[esim] Caminensem colligi contigerit, ad contribuendum mintme teiieaiähff^
si fueritis requisiti, sentencias, si quas in vos ferti contigerit uel si qne iam
occasione huius late sunt, carere viribus decementes. Datum Lubeke, IIIl^ idug
Januarii, pontificatus domini Clementis pape IIII^ anno primo.
Haffeh dem Original unter den Urkunden des Klosters Dargun im Haupt -Archiv zu Schwerin« An
hinein I^ergamentstreifen hing ein parabolisches Siegel aus rotlidn ^a^d, welches abgcfatM, aft^f Bbdn
, Torhanden ist: in der Mitte liegt quer auf einem Roste St. Laurentius, darüber steht ein dreispitziger
Baldachin, über welchem iKaria mit denii Christkinde' iM 6/tistbiIdd hönröYfk^; ^ter dett Roste ist eia
Bogen, in welchem eine Bischofsfigur, llrR ^efaHcMitf tlShidelli kiiiel; Umschrift:
, S\ FRTS. (3V1D0NIS. TT. SGI. LÄVR. IN. LVÜ. PB'RI. ORRD.
— Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. I, S. 131.
36»
Digitized by
Google
284 1966. im
1266. Jan. 11. Läbek. 1083.
Ouido, Cardinal' Legat, trägt dem Bischöfe [Hermaam] von Schwerin auf,
den Streit des Eamburgischen Dom- Gajnteis mit dem Bitter Otto von Barmr
stede über das Dorf OrevenJcop und die Zehnten der Kirchspiele BeUingen,
Barmstede und Baselau zu entscheiden.
Venerabili in Christo palri ... dei gralia episcopo Zwerinensi fraler
Gaido miBeratione diuina tituli sancti Laurencii in Lucina presbiter cardinalis,
apostolice sedis legatus — — — . Datum Lubeke, III. idus Januarii, pontificatus
domini Qementis pape IIII^ anno primo.
Abgedruckt bei Lappenberg, Hamb. Ü.-B. I, S. 578, ,ang dem Originale mit anhängendem Siegel
des Legaten.**
1266. Jan. 13. Lübek. 1064.
Guido, Gardinal'Legat, ertheiU den lAibisehen BcUhmännem und Geschworenen
ein Privilegium de non evocando, und beauftragt den Bisehof von Baisseburg,
sie bei demselben zu schützen.
Venerabili patri dei gracia . . episcopo Raceburgensi frater Guido mise-
racione diuina tituli sancti Laurencii in Lucina presbyter cardinalis, apostolice
sedis legatus, salutem in domino sempitemam. — — — Discrecioni uestre qua
fungimur auctoritate mandantes, quatinus memoratos consules et iuratos contra
hunc nostre concessionis tenorem non permittatis ab aliquibus indebite molestari^
contradictores et rebeUes per censuram ecclesiasticara compescendo. Datum Lu-
beke, idus Januarii, pontificatus domini Clementis pape IIU** anno primo.
Volhtändig abgedruckt im Ü.-B. der Stadt Lübek I, S. 269, aus dem besiegelten Originale auf der
Trese zu Lübek. — Vgl. unten Nr. 1068.
1266. Jan. 20. Schwerin. 1065-
Guido, Cardinal' Legat, bestätigt dem Kloster Dargun die demselben vom
Fürsten Barvm vaii Bostock verliehene Kirche zu Levin.
Yniuersis Christi fidelibus frater Guido miseratione diuina tituli sancti
Lnurentii in Lucina presbiter cardinalis, apostolice sedis legatus, salutem in domino
««■ipitemam. Noueritis nos litteras nobilis uiri Borwini domini de Rozstok
in hec uerba : (Hi^- folgt die in Bd. I, unter Nr. 327 abgedruckte Urkunde.}
frater Guido predictus huiusmodi oblationem, compositionem seu quo-
Digitized by
Google
GUDiqve nomine censeatur, secundum quod inste et ratioBabiliter facta est. qua
fungimur auctoritate confirmamus, presenti scripto sigiUum nostrum apponentes.
Datum Swerin^ XIIF kalendas Februar!!^ anno domini M^CC^LX^ quinto, ponti-
ficatus domini Clementis pape IIII^ anno primo.
Nach dem Original im Haupt •Arohir zu Schweriu. An einem Pergameatstreifen hängt dai zur Ur*
künde yom 10. Jan. 1266 beschriebene Siegel mit einem sehr kleinen runden Secretsiegel (Ringiiegel) als
Rflcksiegel ; am inneren Rande desselben stehen sechs kleine Rosetten und in der Mitte das Wort 6VID0
in zwei Silben unter einander. — Diese Urkunde ist nach unserer Zeitrechnvng im Jahre 1266 ausge-
stellt, da der Papst Clemens IV. erst am 5. Febr. 1265 erwählt und am 22. Febr. gekrOnt ward. Der
Cardinal Guido nimmt also den Jahresanfang am 25. März an.
1266. Jan. 29. Magdeburg. 1066.
Guido, Cardincd- Legat, befiehlt dem Bischöfe [Hermann] von Schwerin, den
Zeugenbeweis bei Lehnsansprüchen auf Stißsgüter nicht mizuhssen.
Gruido Cardinalis, des Bapsts Legatus, schreibt an den Bischoff zu Zwerin
(absque nomine), dass er erfaren, wie sich etliche vnterstehen sollen, wan sie
des StifFls guter entweder mit gewalt oder auch yß bitte in besitz bekommen,
mit Zeugen darzuthuen, dass sich gebühre, ihne solche guter alss Lehenleuten zu
uerleihen, welchen missbrauch er nicht zulassen solle. Datum apud Magdeburg,
4. Kl. Febr., pontificatus Domini Clementis Papse IIII. anno primo.
Naoh Clandrian, Protoc fol. 249 \
1266. Febr. 4. Schönhausen. 1067.
Heinrich, Bischof von Havelberg, Überträgt dem Becan Johann zu Hamburg '
die Entscheidung des Streites zwischen dem Bischöfe von Balzeburg und der
Stadt Lahek Vher die von der Letzteren unternommene ZersGmmg eines
bischßflichen Wehrs und die Erbauung einer Brücke über die Stepenitz.
jdLenricus dei gracia Hauelbergensis ecclesie episcopus discreto viro de-
cano ecclesie Hammemburgensis scinceram in domino caritatem. Litteras domini
pape recepimus in hec verba: Clemens episcopus — — — [oben Nr. 1042].
Verum quia eidem cause diuersis ecclesie nostre negociis impediti personaliter
non possumus Interesse, vobis, de cuius discretione plenam gerimus confidentiam,
auctoritate qua fungimur in hac parte, quantum ad ipsam causam, in totum com-
mittimus vices nostras. Datum Sconehusen, anno domini M'' CC" LX"" VF, in
orastino beati Blasii.
Digitized by
Google
286 1206. mi
Nach deft Ü.-B. der Stade tAhek III, 8. 15, aai der uater dem 25. Febr., Nr. 1069» folgeikden Gitation
dos Abtes Dietrich ron 6tade vnd des Decwit Jobaim £tt Hamburg. — Vgl Bd. I, Nr. 269, und oben
Nr. 1042 und Nr. 1058.
1266. Febr. 12. Magdeburg. 1068.
Qtddo, Gardiruü' Legat, ertheüt den Lübischen Bürgern ein Privilegium de
non evoeando, und trägt dem Bischöfe von Batzeburg auf, sie bei demselben
zu schützen.
Yenerabili patri dei gracia , . episcopo Raceburgensi frater Guido misera-
cione diuina tituli sancti Laurentii in Lucina presbyter cardinalis^ apostolice sedis
legatais — — — — ; discrelioni uestre qua fungimur auctoritale mandantes,
quatinus predictos ciues contra hunc nostre concessionis tenorem non permiltatis
ab aliquibus indebite molestari, contradictores et rebelles per censuram ecclesia-
sticam compescendo. Datum apud Magdeburgum, pridie ydus Februarii, pon-
tificatus domini Clementis pape IIU^ anno primo.
yoUständig abgedruckt im U.-B. der Stadt Lübek I, S. 270, aus dem auf der Trese daselbst be-
findlichen Original mit anhangendem Siegel. — Guido wiederholte dieses Fririlegium für die lüb. Bürger
am 21. Oct. 1266, s. unten. Vgl. oben, Nr. 1064, das gleiche Privilegium für ^Consules et iurati.**
1266. Febr. 25. Hamburg. 1069.
Dietrich, Abt zu St. Marien vor Stade, und Johann, Decan zu Hamburg, als
subdelegirte Richter in dem Streite des Bischofs von Batzeburg mit def* Stadt
Lübek wegen Zerstörung eines bischSflichen Wehrs, Erbauung einer Brücke
über die Stepenitz und anderer Beschwerden, erlassen an Vogt, Bath und Ge-
meinde von Lübek eine Ladung nach Hamburg auf den näclisten 26. Aprü.
Xh. miseracione diuina abbas ecciesie sancte Marie extra muros in Stadhen^
wdinis saneti Benedicti, iudex snblegatus a venerabilr viro abbati de Riddages-
hi»en, ordinis Cistersctensis, sedi^ apostolice delegato^ et Jo. decanu» Hammen-
borgensis, iudex sublegatus a yenerabili patre episcopo Havelbergensi ^ sedis
apostolice delegato^ advocato, consulibus et communitati Lubicensi salutem et pa-
ratum obsequium, Noueritis, nos abbalem de Stadhen recepisse litteras abbatis
de Riddageshusen, iudicis delegati, in hec verba: [folgt Nr. 1058]. El nos Jo.
dec^num Hamtnemburgenseni noveritis venerabilis patris Hauelbergensis episcopi
recepisse Btteras in hec verba: [fdgt Nr: 1067]. Huius ergo aüctoritate mandati,
quod pteterire non possumus nee audemus^ peremptorie vos cllamus, vi Hammeii^
bürch iü ccclesia beate Marie proxima secunda feria post Maffd evangellst« cdm-
pareatis per vos vel per procuratorem sufRcienter instructam, hiis, qae veilCfa-
bilis pater Raceburgensis fepiscopus opponit uel opponere intwidit, tesfHMIMfi,
Digitized by
Google
1070 1266. 287
s^ienlep, quod^ siue veneritis siue dod, in causa, quaitum de iure posBumufi,
procedemus. Datum Hammenburg, in cra[stino Matt] hie apostoli.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek III. S. 14, ans ^dem Originale auf der Trese [zu Lübek], an
welchem die Einschnitte für die Siegel und der zweite Pergamentstreifen erhalten sind, beide Siegel fehlen."
1266. (Vor März 5.) Dargun. 1070.
Johann und Werner von Ertenebwrg verleihen dem Kloster Dargun 10 Hufen
in Qansckendorf (im Lande ToUense).
Vniuersis sancte ecciesie filiis Johannes miles dictus de Erteneburch et
Wernerus suus frater salutem imperpetuum. Memorie omnlum, tarn presentium,
quam futurorum, dignum presenti insinuatione cnrauimus commendare^ quod nos
consillo amicorum habito ipsorumque pleno consensu contulimus clauslro Dargun
decem mansos in vilta, que Ganzekendorpe dicitur^ ea ridelicet interposita con^
ditione^ quod^ qui prior ex nobis uiam fuerit carnis uniuerse ingressus, quinque
claustro cedent mansi: duo fratribus domino iugiter deuote famulantibus ad ser*
uitium singulis annis in noslram memoriam die qua decreuerimus cum fralrum
consilio faciendum; si uero frater superstes utile sibi iudicauerit esse^ tres, non
ultra^ sed ad uite sue terminum pro triginla marcis redimere poterit possidendos;
omne eciam iudicium ad usus nostros fructuarios nobis conseruamus. Jtem si
aliqua de uxoribus noslris morlua fuerit^ tertius dimidius mansus manebit ecciesie,
ita sane tarnen, quod, si maritus defuncte redimere curauerit, pro viginti quinque
marcis liberabit non quoquam hominum reclamante. Cum enim, relictus alter ex
nobis qui fuerat, similiter obierit, omnes decem mansi sepe ecciesie memorate
cum omni cedent iure ammodo, quo aclenus ipsos possedimus, nee deinceps
heredum nostrorum aliquis facultatem habebit aliquam redimendi. Et quoniam
omnia, que sub tempore agunlur, eciam cum tempore labuntur, idcirco ne hec
nostra tam fellx actio a non quoquam heredum nostrorum emulatione adnichiletur,
presentem cartulam sigilli nostri munimine curauimus ac fidelium testimonio con-
firmare. Testes igitur hü sunt : dompnus Johannes de Wacholte et suus filius
dompnus Rembertus, dompnus Bernardus Mel, dompnus Johannes de Penitze,
dompnus Burchardus de Galant, dompnus Johannes de Gramesowe et alii quam
plures. Actum anno gracie M^ CC LX"" Vr. Datum Dargun, Damast pape.
Nach dem Original im Haupt -Archir zu Schwerin. An einem Pergamentstreifen hängt das schild-
förmige Siegel des Johannes Ton Erteneburg. Der Schild ist längs gelheilt und zeigt rechts drei Jagd-
hörner, links drei Reihen Zinnen; Umschrift:
4< sa[a]RaTV lOhS [D]a HERTaNaBöc
— Det Besitz in Qanschendprf wird dem Kloster in Nr. 1071 schon bestätigt. -*- Vgl. oben Nr. 1050.,
Digitized by
Google
288
1266. tOti
1266. März 5. Dargun. 1071.
Barnim, Herzog von Pommern, bestätifft dem Kloster Dargun alle demselben
von semen Vorjahren und ihm selbst verliehenen Besitzungen, Bechte und
Freiheäen.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Barnim dei gracia dux
Slauorum vniuersis fidei chrisUane professoribus in perpeluum. Cum sacro
leslanle eloquio mundus Iranseal et eins concupiscencia, que in voluplate, diuiciis
et honore presenlis uile consisUl, hoc solum inier omnia ulilius ludicamus, si
Iransiloria elemis el terrena celeslibus commulenlur. Pro quorum consequencia
noslri progenilores, parenles ac consanguinei dispensalorie dei gracie super multis
beneficiis eis misericordiler impensis in aliqua parle graciarum acliones rependere
cupienles, clauslrum, quod Dargun dicitur, ad honorem dei omnipolenlis el
gloriose virginis Marie genilricis eiusdem fundauerunl el ipsum de sue proprie-
talis habundancia, proul decuil, dolauerunt, transferenles in ipsum clauslrum el
monaslerium in eo conslruclum villas, annuos redilus aliasque res diuersas, lilulo
proprielalis feliciler possidendas, qualinus persone in eodem monaslerio inslilule
el insliluende diuinis laudibus libere el absque rerum defeclu lemporalium possenl
insudare el pro se suisque fundaloribus el benefacloribus, necnon el pro vniuer-
silale fidelium implorare clemenciam salualoris. Super quorum rediluum, villarum
rerumque aliarura donacione licel abbas el conuenlus monaslerii predicli prede-
cessorum el consanguineorum noslrorura, videlicel Kazimari anliqui fralris aui
noslri, el Kazimari iunioris palrui noslri, el eciam Warlizlai fralris noslri palruelis,
ducum Diminensium el Pomoranorum, fundalorum predicli monaslerii, sufficienter
essenl munili priuilegiis, lamen, poslquam ad nos dominium ducalus Diminensis el
Pomoranie essel iure heredilario deuolulum, supplicarunl nobis dilecli nobis in
Chrislo abbas el conuenlus predicli monaslerii in Dargun, qualinus fundalionem
el donalionem clauslro el monaslerio ipsorum a predictis ducibus faclara (gralam
el) gralam el ralam curaremus habere el eam noslri palrocinio priuilegii confir-
mare. Quorum precibus iuslis ac racionabilibus inclinali , ' ipsam fundacionem et
donaciones varias, eidem monaslerio faclas, ralas el gralas habenies presenlis
scripli munimine duximus confirmandas, el ad maiorem omnium herum euidenciam
vniuersas villas, redilus diuersos aliasque res mullas a sepediclis ducibus prefalo
monaslerio donalas, proul in priuilegiis eorum öxpressas inuenimus, presenti
pagine inscribi iussimus, quorum nomina hio per ordinem subsequntur: videlicel
ipse locus, in quo clauslrum silum esl, cum suis lerminis el altinenciis, viUa
Rokeniz due ville Kussilz, vrbs Kaien cum lolo slagno adiacenle, villa Damnio,
Villa Brodereslorp, villa Glasowe, villa Polchowe, villa Geressowe uel Cowale,
villa Penecowe, due parles paludis sile inier villam Leuin et ipsum clauslrum^
villa Pinnowe, villa Golessowe, villa Ducowe, villa Scarpessowe, villa Pribigneive,
Digitized by
Google
1071 1366. 289
Yilla Ratenowcy item in villa Japezowe decem et octo mansi, villa Chilowe, yilla
Muzeliz, yilla Benziz, villa Bralin, villa Caulin, villa Cantiiu, villa Dargebant^ villa
Slutowe, villa Zaraecowe, neuem mansi in villa Warensin, duo mansi in villa
Droneuiz, duodeeim mansi in villa Startzowe, tres mansi in villa Nozcowe, vnus
mansus in villa Bresen^ villa Cusserowe cum tota aqua molendinaria adiacente et
littore utroque ipsius aque, villa Vsatlin, in villa Zagenzcowe decem mansi, in
villa Bronsowe quatuor mansi, in villa Tusin quatuor mansi, in villa Plozzek sex
mansi, in villa Wiltenwerdere quatuor mansi, in villa Siuuolk decime Septem
mansorum, in villa Sarowe duo mansi, in villa Bokholle duo mansi, tres mansi
inter Penecowe et Luchowe, villa Tescowe, in villa Leuin duo mansi et ins
patronatus ecclesie ibidem, in villa Madesin vnus mansus, villa Clobessowe et viUa
Wigun, villa Dolgolin, villa Warsowe, in villa Dargelin qvinque mansi, item
integra captura piscium in prima parle Pene fluuii, in qua parte idem monasterium
nunc clausuram construxit, item libertas piscandi in stagno Virchempenz et retia
sua de littore ad litus per longum et latum trahendi et nulli circumsedencium
quicquam de captione sua dandi, item insula parua stagno, quod Virchempenz
dicitur, contigua, item sedes duarum sarlhaginum sal coquencium in Colberch.
Predicte autem ville, mansi et res alie prescripte donate sunt a prefatis ducibus
monasterio sepedicto in Dargun cum omni iure, cum siluis, pratis, pascuis, aquis,
slagnis, riuis, molendinis constructis et construendis , agris, nemoribus, usuagiis,
eultis pariter et incultis, et piscariis. Donatum est insuper sepedicto monasterio
a prefatis ducibus, ut abbas eiusdem monasterii in oinnibus predictis per aduoca-
tum suum omnes causas maiores, minores, siue sint ciuiles, siue criminales,
utpote que se in caput uel manum extendunt, omnesque transgressiones et ex*
cessus, qui fiunt in bonis predictis, corrigat et iudicet, sibi aut lieredibus eorum
nichil iuris inde penitus uendicantes. Preterea homines prefati monasterii, qui
bona ipsius monasterii colunt et inhabitant, dimissi sunt liberi et soluti ab omni
exactione eis et baronibus eorum debita et ab exactione qualibet dictis ducibus
et eorum baronibus famulanlibus debita, et ab omni seruitio sunt exempti, vide*
licet vrbium edificatione, poncium posicione et utrorumque resarcinacione, et ab
omni expedicione, ita uidelicet, ut dicli monasterii homines nulli quicquam ex de-
bito faciant nisi soli deo et monasterio supradicto. Donatum est insuper prefatis
hominibus monasterii supradicti a ducibus predictis hec libertas et prerogatiua, ut
forum adeant, ubi commodius res suas uenales uendere possint, nisi interdictum
generale pronunctiatum fuerit in terira de non querendo foro alieno; et tarn dicti
homines, quam negociatores ipsius monasterii, tam per aquas, quam per terras
dictorum ducum transitum facientes, a solutione thelonei cuiuslibet sunt exempti.
Hec autem omnia et singula, prout hie prescripta sunt et expressa, continentur
in priuilegiis, que habet monasterium Dargun a ducibus antedictis. Nos vera
diclos duces, nobiles progenitores et consanguineos nostros, in opere pietatis
XeUeiknrgifckM Vrku4ra-Btck D. 3J
Digitized by
Google
090 1266. lOTl
imitari volentes et abbatis et conuentus monasterii predicti in Darjo^n vigiliarmn,
oracioDum, ieiuniorum ceterorumque bonorum operum, que ab ipsis fiunt, partici-
pes fieri cupientes, hec omnia, que superius scripta sunt, eidem monasterio nos
similiter conferimus et donainus. Jnsuper donamus antedicto monasterio pro
nostrorum remissione peccaminum duas villas diclas Garz et villam Karsibor cum
piscatione totali in omnibus terminis suis, cum insula Damba, que in eisdem
terminis sita est, et sex marcas argenti Brandemburgensis in censu Maris Recentis
pro restauro partis eiusdem maris, que ad ipsum monasterium pertinebat. Dona-
mus eidem monasterio eciam molendinum Zacharie cum suo campo et decem
mansos in villa Ganzekendorp et sex mansos in villa Twedorp et qvartam partem
Slauicalis ville Droneuiz, et übertatem capiendi rumbos in salso mari et in Zwina
cum vna naui et cum hiis, que ad unam nauem pertinent, ita ut nobis aul
officialibus nostris nichil penitus inde soluere teneantur. Que omnia et singula
donamus iam diclo monasterio cum omni iure, cum siluis, pratis, pascuis, aquis,
stagnis, riuis, piscariis, molendinis constructis et construendis, agris, nemoribus,
usuagiis, cultis pariter et incultis, proprietatis titulo perpetuis temporibus feliciter
possidenda, ita uidelicet, ut homines in bonis, que nos donauimus, sint liberi et
exempti ab omni exaclione seculari, expedicione, vrbium edißcacione, poncium
posicione et eorum resarcinacione, quemadmodum homines sunt liberi et exempti,
qui manent in villis superius nominatis. Volumus enim, ut vniuersi homines
habitantes in villis et bonis monasterii sepenominati, ubicunque sint ville sitae uel
bona Sita, sint liberi et exempti ab omnibus debitis et seruiciis supradictis, quem-
admodum donatum est superius et prescriptum. Homines insuper predicti mona-
sterii et ipsius monasterii negociatores volumus, ut prescriptum est, per totum
dominium nostrum, siue per terras, siue per aquas transitum fecerint, a solucione
cuiuslibet thelonei sint liberi et exempti. Abbas eciam eiusdem monasterii, ut
superius expressum est, per aduocatum suum iudicabit in bonis monasterii pre-
dicti omnes causas maiores et minores, ciuiles et criminales, utpote que se in
manum uel caput extendunt, omnesque transgressiones et excessus corriget et
iudicabit, nobis, aduocatis aut aliis officialibus nostris nichil iuris inde penitus
uendicantes. Horum omnium testes sunt: dominus Hermannus Caminensis epi-
scopus, Conradus prepositus ecclesie Stetineusis, Burchardus prepositus in Verchen,
Heinricus de Calowe canonicus Gustrowensis, clerici; laici vero hü: Johannes de
Penz et frater suus Reimfridus, Heinricus Munt, Gobelo quondam noster mar-
scalcus, Bemardus de Hakenstede, Burchardus de Kalant, Willekinus Stolteuot,
Albertus de Jlten, Hermannus Swichop, milites, et alii quam plures fide
digni, quorum hie non sunt nomina subnotata. Vt autem hec omnia et
singula firma et inconuulsa perpetuis temporibus a nobis et nostris he-
redibus et successoribus obseruentur, presens scriptum inde confectam diclo
monasterio dari iussimus nostri sigilli munimine roboratum. Datum Dar-
Digitized by
Google
1072 1266. ^91
gm^ per mamun Arnoldi cuFiß nostre noUurii, annp doniini M^CC'LXVr, Ul^
Donas Marcih
Nach dem Original im Haiip^t*Archir zu Sohwerin. An einer Schnur ron rother, grüner und geUwf
Seide hängt das Siegel Barnims, wie es zur Urkunde Bd. I, Nr. 542 beschrieben ist. Eine zweite, gleich-
lautende Ausfertigung, ron der Hand des ersten Exemplars völlig abweichend, ist auf gleiche Weise be-
siegelt. — Gedruckt bei Schröder, P. M. t S. 712; Lisch, MekL Utk. I, S. 132.
1266. März 25. Dargun. 107S.
Chitdo, Cardinal' Legat, hestäiigt die dem Kloster Dargtin am 11. Octdbm'
1265 vom Herzog Barnim verliehene Gonjirrnatiorts^Vrhmde und beauftragt
den Abt von Stolp mit der AufrecKterhahung derselben.
X rater Guido miseratione diuina tituli sancti Laurentii ia I;iucma presbiteir
cardinalis^ apostolice sedis legatus^ discreto et religioso viro . . abbati de Stopl (!),
ordinis sancti Benedict!, Caminensis diocesis, salutem in domino. Litteras illustris
principis Barnim dei gratia ducis Slauorum super confirmatione quorundam priui-
legiorum ac libertatum ecclesie sancte Marie in Dargun, Cisterciensis ordinis,
Caminensis diocesis, vidimus in hec verba: [Eier folgt Nr. 1055.] Nos autem
dictam confirmationem, prout iuste et rationabiliter facta est, auctoritate qua fun*
gimur confirmamus, tibi eadem auctoritate mandantes, quatinus abbatem et con^
uentum prefate ecclesie contra hunc nostre confirmationis tenorem non permittas
d> aliquibus indebite molestari, molestatores ipsos, si qui fuerint, per censuram
ecclesiasticam compescendo. Datum Dargun, VIIl. kal. ApriTis, pontificatus domini!
Ciementis pape Uir anno secundo.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. An einer rothen und gelben seidenen Schnur hängt
das zur Nr. 1062 beschriebene Siegel mit dem Rdoksiegel wie an der Urkunde Nr. 1068.
1266. März 30. Rostock. 1073.
Guido, Cardinal 'Legat, bestellt den Propst zu Bützow zum Vertheidiger
und Beschützer des Klosters Dargun.
Jd rater Guido myseratione diuina tituli sancti Laurencii in Lucina presbyter
cardinalis, apostolice sedis legatus, discreto viro . . preposito de ßutzowe, Swe-
rinensis diocesis, sahitem in domino. Cum, sicut 'accepimus, abbas et conuentus
sancte Marie de Dargun, ordinis Cisterciensis, Caminensis diocesis, super eorum
possessionibus ac aliis bonis mobilibus et immobiiibus a nonnullis, qui nomen^
domini recipere in vacuum non formidant, multipliciter molestentur, nos et
ipsorum abbatis et conuentus precauere indempnitati et inuasorum seu predictorum
37-
Digitized by
Google
292
1266.
ttu
«lolaMarai obrnre ■aficiis cupiaites, discrelicMii tue qua
naiiduiw^ gpatuiM prefirtis abbati et cmmentui cwitn tales preskfio
fffiMKiiHfcJt MM ptiMÜlaB ew contra indiilla prraflegionim ipm a sede
coBcessonw db rihpub« inddiite molestari, moleatatores brasBCMfi
ttostn per cesswaM ecdesiasticam compewendo, proviao ee ad ea. qa
ciale« MactM« sifNVit, lurisdictio tua aoctoritate presescon aHq^atens
datur. DaluM Rostoch^ ID. kal. Aprilis, pontificatiis donini QemiaÜs
aano secnndiv
N^i«^ «Im» CV^piMl iB HMipt-AidMT mm Sckwcm. Die Ztkmm^ ift
IhrkM^ NSN ItMW. »i» ^^««». ^^ «« bmkgn Uik^fc te GaHink, das Scgd (-
•^iMe $^ite«r tw t^OAT «Ad gtiber Seide läagL — CidrarU m Lath MckL Cik. I. SL 1».
wf
12^ Man 31. Rostock. 1^74
a^Jo, CardmJ'Le^, gtmähn dem Abu 2m Nemmkaw^ m^ je 4 samr
ift>McAa €He Eriaaimus, m der Sciwcrimr Di5ee$e Beule sm lorm,
9H }^r^d^em» die Soermmembe a reiAm 9md ZtiSrem zwamzig^gigem, AÜass
7m ertkeieH.
rf«iter GTido ■Lieiati— 1 immä lürio smkA Laaveata presbtter canfiDalis,
«MikAMiiM^ ^is IfgilMS. AktcIo et itSpaso Tiro abbati de ^mö Gaspo, orAnis
l1iit«f«(^M^^ ZiAeMM dwrrw, sahalea io dowoo seapttefWB. Decor sponse
t'hrUU ac salis engft sHannBi, at, qae ■ hoc Boado dara nat I— iMiia, ae
mi^M «^ ^f«e mi iüfiscRta iMiBIrtr seil qMrv
nuh «iilratii Biodio deitoscul. sed proded debest
hvil\i)* vUe lesebris peiicvlose degeäles sw
(\MmouU Hiac esl^ q«od bos atteadealcs^ qood
Mn^t'lii^ professio ClstercieKis ortfimis im devodose spiritas ac fenore hodabiliter
o)vtohMlur% tek^s fntres possaat per dei «ratiaai iaaesiri qa Ibi iiii respleDdeiit
ii«|\(ivHMi^\ ^^^'ul Tile ratihat saaclilate: robis^ doauae . . abhas, et qoataor de
IVt^umm«! vu\sUri$ ia sacetdolaB onfiae coastilatts^ qaos ad bac laBrientes et
viWmo^v^ ^vi"^^^ crtHÜdetilis,^ aactoritite qaa faagnaar iadaljpeaas« al ia parochiis
^ ^(bv^^llb^i «Kis fidebaai laenaoasis diocesis possftis coafcsaiaarT aadire et
^^^Wm \(oi im\ dorkis^ qaaai fatids pre<ficare^ ac edaaa faiaa cdebnre, necnon
rt>l«\«Uoiiuai acsiris aadiloribas^ al acibaai dd aaiAas aa&oil, in-
luiiHi^fuaHpie ftiertts n^isib\ prewales aobis iBefas ia lestimoiiium
lV«iUiai RiU^toc. IK kalead«$ ApriKs. paaflicilm! rtnaiiai danentis
^^Me«4^ M»* v^ m^it^^i iWs ^^^l«l^ .Nilx
I ooalraificlione
al sie ifios in
et in-
, in qno
FkvT.-ArdiiT. —
Digitized by
Google
1075 1266. 298
1266. März 31. Rostock. 1075.
Guido, Cardmcd-Leffot, befiehlt dem Bischöfe [SemumnJ von Schwerin, eine
vom Grafen Gunzdin gestiftete und verbesserte Vkarei zu emer Dompfrtlnde
zu erheben.
Gruido Cardinalis S. Laurentii, des Bapsts legatus, befehlt dem Bischoffe
zu Zuerin, dass er die Vicarey, welche der Graue zu Schwerin gestiiTtet vnd
nu vmb sehgkeit seines verstorbenen Sohns Hinrici mit einkommen vnd hebungen
verbessern will, zu einer Thumbprouene mache vnd den Yicarium darzu institnire.
Datum Rostoch^ II. kal Aprilis^ pontificatus domini Clementis pape IIII. anno
secundo.
Nach ClaDdriaD, Protoc foL 28. — Vgl. Nr. 1043, Note.
1266. April 5. Rostock. 1076.
Die dermaligen Baihsherren zu Bostock.
Anno domini M"* CC" LXYF presidebant consilio : Gerlacns de Cosvelde^
Thidericus Rufus^ Hermannus Albus, Sculo, Hermannus de Lawe, Conradus de
Magdeburg, Andreas de Cosvelde, Albertus frater Cerdonis, Henricus Sapiens,
Conradus Parvus, Henricus Jronimi, Reynoldus de Staden, Godike Dolevot, Ger-
nandus in Lagestrata, Reynike filius Reymberti, Yollandus, Thidericus de Gnewes-*
molen, Lubbertus. Scriptum feria secunda post Quasi modo geniti.
Nach dem Bostocker Stadtbuch B, fol. 26. — Vgl. unten die Urkunde des Fürsten Waldemar rom
27. Oct 1266.
1266. AprU 27. Schwerin. 1077.
Johann, Decan, und Dietrich, Gantor zu Schwerin, als vom päpstlichen Legaten
Guido delegirte Bichter, entscheiden wider den nicht erschienenen Bitter Her^
mann von 2Xestere und dessen Söhne in Sachen des Hamburgischen Dornr»
Gapitds.
Anno domini millesimo ducentesimo sexagei^o sexto, feria quarta post
dominicam, qua cantatur: „Quasi modo geniti ^\ presidentibus nobis iudicio in
ecclesia Zwerinensi Johanne decano et Thiderico cantore, iudicibus delegatis a
venerabili patre et domino Gwidone, apostolice sSdis legato, in causis, que aer-
tuntur inter capitulum Hammenburgense, ex parte vna, et Hermannum militem
dictum de Ziestere et filios suos Lambertum et Burchardum, ex altera, die uero
Digitized by
Google
294 tn^ fm
partibsf peremfUmo yrttao
HamaenbufgcfliU, parte allera mc fa 9t
pareale. Vnde ipiOM Hkawummm et Bm j
talM ad iiiitasliaai praewalorif dkti
tamiacta exeomc
expeasis legHiBM
5adb Lftft««Wr;. BmV C-B I. S. ST4, wm
BMmhmrg^n fUkur zm IftiMifcB>p 'aa 4cr Alfter,
pMMrtirQ nr lfU<4t«ro4*; *. ii* Vfriilw^i^CiJ
4. a, 12^4. jUf, IV 'LHt^ bfti^ C^B. !,$.>♦*. icacr Sock «fcdo sek aWr uf «k Gicne te
D^ff«r Wa#U«i^:^ «*j Ofi«if ire n Wxk^««, iWr v«k^ 4»e gr^iiair« ^rä Born ki 4cs Hib-
t«ff «r C^ftuA 4mtiKh ««m« iffciiinfnirfc 4<« Trw^ari ■! Miitpiii cai ^es T«gte* Dfftilii t«b H«nft
\Zr0 w^gMt^ wmrUm, IL Bm^. C^. I* S. €41.;
1266. April 14 WiMiar. 107&
Ilmai/ii, Für$t Kon MM/tarJjurg^ heunüigt der Stadt Wismar den Gebrauch des
LüJAficium JUr}d^j$ wr4d die Wiüläare, bestätigt ihren Besitz und den ß^en
II/xnd/d&verkAr und c/rdnet den Gerichtsstand der furtäiicken Diener.
In Domine ianete et iodhiidae trinitatis. Amen. Hinricns dei gracia
dominui MagnopoUmsis oosnibns Cristi fidelibus in perpetunm. iVe ea, qne
gertintur in tempore. limul cum lapso temporis tamquam labilibus inherencia
euanencant^ poni f^ß\enl in lingoa testiam ael scriptnre memoria perhennari.
Quam ob rem notum esse volumus miuersis presentibus et futoris, quod nos
iufTufti ipeciali fauore et gratuita dilectione. qua nostram dilectam ciuitatem
Wiimariam amplexamur^ de mera liberal! täte nostra conferimus et indnlgemus
eidem^ vt eo iure* quo ciuitas Lrbicensis fruilur. in iudiciis quibuslibet libere ac
integre perpetuo pociatur. aubposito et subiuncto. quod de maioribus siue su-
pcrioribns ludfciis^ colli videlicet et manus^ in exceasibus emendandis, dunimodo
iudex et consulea concordauerint cum actore^ ut rei emendam duxerint acceptan-
dam^ actori princrpaliter satisfieri debet 5ecundum ins Lubicense^ deinde residuam
emende nobis simul cedat et ciuitati equanimiter diuidendnm. Si quid vero
prouenerit ex aliqua causa, que terminatur sine actoris querimonia, medietas cedel
nobis et medietas ciuitati. Ad nos pertinebunt iudicia quatuor solidorum, Con-
ferimus eciam ciuitati nostre Wismarie, vt libere in causis hinc inde occurrentibus
suo libero fungatur arbitrio, quod in wlgari wilkere vocatur, dantes ei opcianein
augmentandi et minuendi ipsum arbitrium pro voluntate consilii et ciuitatis^ ita
dumtaxat, vt in preiudicium aut detrimentum nostrum aut heredum nostroriua
acilicet puerorum, si quos de sua benignitate nobis elargiri dignabitur, nichU
penitus arbitretur, atmittentes eciam et condonantes, vt de emenda dicti arbitrii
Digitized by
Google
1078 1266. 295
recipiant, quantum voluerint, et dimitlant, extorqueant et relaxent, interiecta tali^
condicione^ vt nobis ex ipso arbitrio tercia pars cedat et due ciuitati. Pro
comodo eciam et honore ciuitatis ad insigne intime dilectionis omnia infra termi-
nos siue disterminaciones dicte ciuitatis contenta^ tarn aquas, quam prata cum
pascuis et insulam Lypez usque ad municionem ciuitatis, preter aquam seu stagnum
antique Wismarie in superiori parte molendini situm, concedimus perpetuo possi-
denda. Omnibus eciam ad ciuitatem nostram per tractus aquaticos siue terrestres
negociandi gracia applicare volentibus veniendi et redeundi atque merces alter-
nandi liberam concedimus facultatem. Preterea si ofßciales nostri, videlicet
aduocati, monetarii, thelonearii, molendinarii, Judei quoque et singuli curie nostre
ofßciis prefecti, quibus vices nostras explendas committere duxerimus, in officiis
quibuscumque sibi a nobis deputalis deliquerint, nolumus modis omnibus, quoniam
ipsorum correctionem ad nos spectare discemimus, vt pro hiis delictis coram
ciuitatis iudicibus aut consulibus parere compellantur. Yeruntamen si in aiiis
quibuscumque forefactis exorbitauerint, concedimus annuentes, vt pro qualitate
suorum excessuum coram aduocato nostro satisfacere compellantur. Ne igitur
talis nostra donacio per obliuionem, matrem ignorancie, a nobis et a nostris
successoribus in posterum disturbetur, presentem paginam sigilli nostri munimine
duximus roborandam. Huius rei testes sunt: Aluericus de Bamekowe, Helmoldus
de Plesse, Thidericus Klawe, Conradus Pren, Otto de Swinga, Gherardus Metzeke
et frater suus Harlwicus, Otto de Reuetlo, Härtwicus de Butzekowe, Olricus
et Hermannus fratres de Blvchere, Hinricus de Bvlowe, Bemardus de Gvstekowe,
Hinricus de Stralendorp, Gherardus de Kremun, Hinricus Pren, Gotscalcus Pren,
Bertoldus Pren, Hinricus Wulf, Marquardus de Haghen, Ludolfus de Yrimanstorp,
Thidericus de Quitzowe, Hermannus Storm, Johannes Molteko, Matheus et Euer*
hardus filii sui, Anthonius et Hinricus filii Tessemari, Otto Babbe, Johannes Babbe,
Gotfridus de Plote, Thidericus de Ordessen, Guntherus de Lewetzowe, Hermannus
de Madentyn, mililes nostri, Hinricus Sceuersten, Johannes Felix, Hinricus frater
Werneri, Alkel, Hildeboldus, Hinricus filius Olrici, Johannes Faber, Nicolaus de
Bukowe, Thidericus Uoghel, Thidericus filius Sibodonis, consules ciuitatis, Ber-
nardus Boz, Hinricus de Bukowe, Wemerus frater Olrici, Thidericus de Garde-
laghe, Cristianus Voghel, Hermannus Voghel, Bruno de Warendorp, Wildebrandus,'
Hildebrandus de Pale, Sibodo de fossa, Ricolfus de fossa, Albertus de Todeslo^
Jacobus Tesseko, burgenses ciuitatis nostre, et alii quam plures. Acta sunt hec
anno gracie millesimo CC^LX^ ^sexte. Datum Wismarie, XYIir kalendas Mali.
Nach der Abschrift im Wism. P.-B., mit dem Rubrum ^De iure Lubicensi.^ ^ Das Wort «tali'' ist
radirt, doch ist nicht zu erkenneu, ob der Verfertiger des Diplomatars dies getban, oder ob es in neuerer
Zeit etwa zur EntfemuDg eines Tropfens Wachs oder dergl. geseheben ist. — Gedruckt bei Senckenberg,
Sei. iur. I, p. 560, und bei Lisch, Gertz. Urk. I, S. 7.
Digitized by
Google
296 ia66u 11»
1266. Aprfl 14 Wismar. 107>.
NicolauSf Fürst von Werle, tmd seine Sokne BemHA wnd Johann hestatigm
der Stadt Wismar das Lubisdie Bedkt tmd aSk cmderen Freiheiten.
In nomine sanete et iodioidae trinhalis. Nicobus dei grada donuims de
Werie^ Hinricas et Jobanoes^ filii ipm», onmibni Cruli fideUbiis m perpetmim.
Ea qoe gentntor in tempore, per diiitiinia temporom momenta et huiaiie sortis
atteracionem faciliter ab boninnm labnntar memoria simol com tempore, si scriptis
ant testibns nou perbeonantor* Ob quam rem notom esse rolomos tam presen-
tibns, quam fbtoris, qaod nos de mera liberalitate nostra ratam eH gratam habentes
donacionem et libertatem, quam dilectos patmos noster doraimis Hinricos Magno-
polensis sne dilecte doitati Wismarie liberaliter dando eidem ins Lobicense in
Omnibus et per omnia ad aogmentam honoris et profectus erogaoit, confirmamos
et conferimns dicte cinitati, vt iure Lnbicensi atqae alüs libertatibos, qnibus om-
nibos noster patmos ipsam libertaoit, in omne eoom perfroator libere, si dominium
ipsiqs atmittente et disponente domino, scilicet terre, cioitates et castra, osqoe ad
nos diooluentur. Ne igitur hec nostra donacio et nostre donacionis confirmacio
eiuitati Wismarie et suis inhabitatoribus nunc existentibus et eis pro tempore
foccessoris noDatenos infringatur, presens scriptum sigillorum nostrorum appen-
sionibus duximus roborandnm. Testes huius facti sunt : Johannes de KrJpelin,
Amoldus de Niggenkerken, Johannes Barold', Machorius de Szene, Nicolaus
Haue, Hinricus Grube, milites nostri, Hinricus Sceuersten, Johannes Felix, Hinri-
cu8 et Wemerus fratres, Thidericus filius Sybodonis, Nicolaus de Bukowe, Alkel,
Thidericus Yoghel, Johannes Faber, Bruno de Warendorp, Kerstianus Yoghel.
Acta sunt hec anno domini W(j(T\a\^ sexto. Datum Wismarie, in die Tiburcii
et Yaleriani.
Nach der Abtelvift im Witm. P.-B., mit dem Bubram „De confirmacione libertatum et iarisdictionuui
per domioof de Werle.** — ^ Hinter dem Namen Barold steht ein Zeichen, welches einem e oder •
gleich sieht; Tieiieicht ist es das unyoUendete Compendium für IS, welches der Schreiber rersehentlich
begann, da es, wenn nicht Baroldi, fto so doch mindestens Baroli heissen muss. — Gedruckt in RndlofTt
Drk..Lief., Nr. XX; Lisch, Hahn. Urk. I, S. 39.
1266. Mai 1. Ankershagen. 1080.
Heinrich, Bischof von Havelberg, genehmigt die Gründung einer FiUalkirdie
von Freidorf zu Ankershagen.
xlenricus dei gratia Hauelbergensis ecclesie episcopus omnibus inspecturis
etemam in Christo salulem. Quoniam ea, que mortalium aguntur sludiis, decur-
rentium volubilitas temporum oWiuionis caligine consueuit obuoluere , ideo
Digitized by
Google
1081 1266. 297
necessarium duximus ea^ que pontificatus nostri aguntur diebus Christi fidelium
profutura commodis^ futurorum noticie intimare, ne factum nostrum iustum et
canonice celebratum postmodum irritare ualeat inprobitas malignoruin. Eapropter
vniuersis et singulis^ tarn presentibus, quam posteris presentis scripti teuorem
üisuris, duximus declarandum publice profitentes, quod consentiente dilecto nobis
in Christo preposito in Broda necnon et plebano in Vridorp admisimus, ut ecciesia
in Villa Ankershagen de nouo fundaretur, ita tamen, quod dominus Ecghehardus
miles adiceret eidem in Ankershagen ecclesie duos mansos^ qui uulgariter heger-
huven dicuntur, cum ipsorum proprietatibus ad eandem ecclesiam perpetuo titulo
donationis pertinendos, ac ipsa iam dicta in Ankershagen ecciesia ecclesie in
Vridorp cum omnibus suis prouentibus tamquam filia adhereret perpetuo et sub-
esset. Nos uero diuina nobis fauente dementia, tiiis omnibus sub districta ex-
communicationis pena et iuris ecclesiastici sententia conprehensis, altare in Ankers-
hagen consecrauimus in hunc modum. Super quo ne in posterum alicuius du-
bitationis oriatur scrupulus, presentem paginam appensione nostri sigilli roboramus.
Testes autem huius rei sunt: Johannes et Petrus capellani nostri, Ylricus prepo-
gitus in Broda, Johannes de Yilim, Albertus de Yilim, clerici; Eghardus Crispus,
Bemardus, Hermannus de Langeworde, Nicolaus de Stralendorp, milites, et
Ecgehardus de Ankershagen et alii quam plures. Acta sunt hec in Ankershagen,
anno domini M'^CC^ sexagesimo sexto, pontißcatus nostri anno XXIL, in die
sanctorum apostolorum Philipp! et Jacobi.
Nach dem Original im Archir zu Neustrelltz. An Fäden von gelber Seide hängt das parabolische
Siegel des Bischofs, worauf er sitzend mit dem Stabe in der Rechten und einem aufgeschlagenen Buche
in der Linken dargestellt ist. Von der Umschrift ist nur erhalten:
ÖINRICVS Da . (3
1266. Mai 6. Oldeijstadl bei Uelzen- 1081.
Gunzdin, Graf von Schwerin, verleiht der Frau Ode 2 Höfe und 4 Katen
in Beinstorf und einen Zehnten zu Bohstorf (A. Lüne), sowie einen Hof mit
dem Holze (Sunder) zu Bargmoor (A. Blekede), mit allem Bechte, wie ihr
Gemahl Hermann Lowe diese Güter bisher besessen hat.
JVos Guntzelinus dei gracia comes de Zwerin protestamur litteras noStras
per presentes, quod bona, videlicet duas curias et quatuor domunculas, que
choten wlgariter nominantur^ in Reynstorpe et vnam curiam, que dicitur to deme
Berke, cum lignis, que dicuntur Svndher, et decimam vnam in Rotzstorpe, que
scilicet bona Hermannus Leo possedit a nobis ^ cum omni iure, sicut a nobis
possederat eadem bona, ita ea bona domine Odhen vxori sue suisque pueris
■eklfikirgifckes Ürku4ea-Back IL 3S
Digitized by
Google
298 1266. 1082
porreximus libere ac perpetuo pos^idenda. Quod sigitti nostri appensione presen-
tibus verius dnximus protestandum. Datum in Yeteri YUessen^ anno domioi
M'^CC^'LX'* sexto, in ascensione domini.
Nach dem Original des Klosters Lüne. An einem Pergamentstreifen hängt noch ein kleines StSok
Ton dem Siegel des Grafen Gunzelin, welches einen Baum mit zwei Lindwürmern hat. (Vgl. die Abbiiduog
zu Nr. 704.) In t. Westphalen's Diplomatar Nr. VII wird die Umschrift beschrieben:
S. GÜNCELINI . COMITIS ZWERINENSIS.
-^ Vgl. die Urkunden yom 5. und 17. Sept. 1310.
(1266. Mai.) Uelzen. 1088.
Das Kloster Oldenstadt überlässt auf Bitten des Grajen Oimzelin von
Schwerin dem Raihe der Stadt Uelzen gegen Entschädigung einen Fleisch-
scharren auf dem Markte zu Uelzen.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Heynricus dono dei abbas
ecclesie Yllensis omnibus hanc litteram inspecturis salutem in omnium saluatore.
Quoniam omnium habere memoriam potius est diuinitatis quam humanitatis, ne-
cesse est ergo^ vt ea, que geruntur in tempore^ ne simul labantur cum lapsu
temporis^ memorie scriplurarum vel fidelium testimonio diHgencius perhennentur.
Sciant igitur presentes et futuri, quod nos de consilio et consensu totius nostri
capituli ad instantiam domini comitis Suerinensis macellum situm in orientali plaga
fori, quo nostra ecclesia dudum fuerat dotata, soluens annuatim sex solidos, con-
sulibus ciuitatis Yllensis iugiler possidendum reliquimus sub tali pacto, quod aUa
nostra macella vndique in foro posita per predictum edificium vel per alia similia
in censuali iure non impediant et singulis annis similem censum de stupa lapidea
vel de aliis suis redditibus, vel etiam de proprio gremio et consilio, si alias in
tali simili censu impedimur, nobis restituant pro r^onpensa. Yt autem hoc
factum firmum et inconuulsum permaneat, presentem paginam cum eonim nomi-
nibus, qui huic commutationi aderant, sigillis appensis fecimus firmiter communiri.
Nomina testium sunt hec: dominus Guncelinus comes, Wemerus de Halberstadt
miles, Rigardus canonicus Suerinensis, Heynricus abbas totusque conuentus et
consules, videlicet Bernardus Nowus Civis, Albertus de Wilinge, Thidericus
Rophsac et alii quam plures. Datum in Ylsen.
Nach einer durch den Landschafts-Director Yon Hodenberg Yon dem Original des Klosters Oldenstadt
genommenen Abschrift Am Original fand Ton Hodenberg zwei schon yerletzte Siegel, deren erstes xwm
an einem Baume sitzende Lindwürmer zeigte, also Gunzelins Siegel war, während an! dem zweiten Sieg^
eine Stadt Torgestellt war. — Wir finden den Grafen Gunzelin in Uelzen (Oldenstadt) nach Nr. 1081 im
Mai 1266, dann erst wieder in der Nähe, zu Brittlingen im Laneburgischen, am 19. Mai 1274. Für das
letztere Jahr darf man sich nicht entscheiden ia Bezug auf unsere Urkunde, da Gunzelin durch den Ver-
Digitized by
Google
1083 1266. 399
trag Tom 25. Not. 1269 (s. unten) alle seine Rechte auf Uelzen rerlor, während er bei der Ausstellung
der obigen UrkuDden solche noch gehabt haben muss. (Vgl. Ton Hammerstein, Zeitschr. des histor. Ver-
eins ffir Niedersachsen, J. 1857, S. 96.)
1266. 1083.
Gunzelin, Qraf von Schioerin, bestäigt dem Kloster Medingen eine von dem
ZoUner Udo zu Hitzacker geschenkte Roggenhebung aus Edendorf (im Amte
Medingen).
TJdo^ vectigalium exactor in Hitzacker, dat coenobio Medingensi siliginis
annuum modium, wieckhimten, ex Edendorf. Conßrmat diplomate hunc reditum
annuum Gunzelinus, comes de Zwerin, 1266.
In Ermangelung des Urtextes geben wir den vorstehenden Auszug nach Harenberg, Monum. adhuc
ined. (Braunsohw. 1758 — 1762)« Fasa III, p. 206, welche Stelle auch Gebhardi HI, 71, benutzt hat.
Lyssmann, histor. Nachricht yon dem Ursprünge etc. des Closters Meding (Halle, 1772), berichtet gleichfalls:
„Auno 1266. y ermachte ein Zölluer zu Hitzacker, Udo genannt, dem Closter zu Alt -Meding
„einen Wiechhimten Roggen jährlicher Einkünfte aus Edendorf zu heben, worüber Graf Gunce-
„linus Yon Schwerin die Confirmation gab/
1266. Mai 17. Ralzeburg. 1084.
Ulrich, Bischof von Ratzeburg, gibt dem Dom-Capitel zu Lüheh Zehnten
von drei Hufen in Gogelow, welche der Lubeker Domherr Johann Frese dem
Dom-Capitel erworben hat, zu Lehn.
TJlrieus dei gratia Raceburgensis episcopus omnibus presentia uisuris
salutem in domino. Ab [humana] labuntur memoria^ que nee scriptis, nee testi-
bus etemantur. Nouerint igitur vniuersi presentis temporis et futuri^ quod nos
pro reuerenlia d[ei et]* fauore specialis quo ecclesiam prosequimur Lubicensem,
quicquid iuris habuimus in decima trium mansorum in Goghelowe, diu a laicis
iure feodali possessa, quos Johannes dictus Friso canonicus Lubicensis pro salute
anime sue dicte ecclesie sue comparauit^ salua medietate decime nostre, que nos
iji eadem villa contingit^ donauimus cum proprietate liberaliter ecclesie memorate,
prouiso^ quod, quicumque diele decime possessor exUterit, ipsam de manu nostra
et successorum nostrorum in beneficio recipere teneatun Yt autem hec nostra
donatio rata permaneat et a nemine valeat immutari, presentem litteram cum sigilli
nostri appensione duximus < confirmsmdam. Testes huius £acti sunt : Heinrieus de
dancto Petro, Oliuerus, Godeschalcus de Dechowe, Hermannus de Bluchere,
Marquardus de Segeberge, canonici Raceburgenses, frater Godeschalcus et fratet
Wadeuerus de ordine predicatorum, Thomas canonicus Lubicensis, Johannes ple-
38*
Digitized by
Google
600 1266. 1065
banus in Oulse, Heinricus noster notarius^ Volcmanis de Gronowe, Elenis Vrese,
milites, et alii quam plures. Datum [Race]bur[g]^^ anno domini MCCLXYI\
XVF kalendas' Junii, pontificatus nostri anno nono.
Nach dem OrigiDal, auf einem 4üDnen, an mehreren SteUen stark rermoderten Pergament, im Haupt-
Archiy zu Schwerin. An einer Schnur Ton starken Fäden aus rother und gelber Seide hängt noch ein
Stück von dem zu Nr. 867 abgebildeten Siegel des Bischofs, auf welchem noch das Brustbild zu erkennen
ist. — Die Abschrift im Reg. Cap. Lub. I, 131, nach welcher Lererkus, Urk. des Bisth. Lübek I,
S. 187, diese Urkunde publicirt hat, gibt: ^ pro reuerentia et de fauore; ' Raceburg; 'ist XVI^ yor
kalendas ausgelassen. In der unten folgenden Urkunde Nr. 1086 ist auf die obige schon Rücksicht ge-
nommen. — Vgl. oben Nr. 1040.
1266. Mai 19. Schwerin. 1085.
Hermann, Bischof von Sckuoerin, bestätigt dem Kloster Neuenkam^ aUe die
bisher erworbenen Güter.
xlennannus dei gracia Zwerinensis episcopus dilectis in Christo religiosis
et discretis viris abbati et conuentui In Nouo Campo, ordinis Cisterciensis, Zwe-
rinensis diocesis, salutem — — — — . Datum Zwerin, XIIIF kalendas Junii,
anno domini mille[simo] CC^ et LX^ sexto.
Nach dem Original im Pror.-Archiy zu Stettin ToUständig abgedruckt bei Fabricius, Rüg. ürk. U,
S. 7* (Nr. LXXXVII).
1266- Mai 27. 1086-
Johann, Bischof von Lübek, und dessen Dom-Gapitd bestätigen die Er-
Werbung der Zehnten von 3 Hufen in G'ögdow durch den Lübeker Domherrn
Johann Frese für die Domkirche zu Lübek.
Johannes dei gratia Lubicensis episcopus, B. prepositus, C. decanus totum-
que sue ecciesie capitulum vniuersis presentia uisuris salutem in domino. Pre-
sentium tenore protestamur, quod venerabilis pater dominus Ylricus episcopus
Raceburgensis, quicquid iuris in decima trium mansorum in Goghelewe^ habuit,
diu a laicis iure feodali possessa, Johanni dicto Frisoni canonico Lubicensi pro
Salute et remedio anime sue ad . ampliandos redditus ecciesie nostre liberaliter
condonauit, prout in ipsius episcopi litleris super hoc confectis plenius continetur.
Conditionem quoque, quam idem episcopus expressit et subiunxit, ratam et grataa
habemus, videlicet ut, quicunque dicte decime possessor extiterit, ipsam de manu
dicti episcopi et suorum successorum pro beneficio recipere teneatur. Datum
Vr kalendas Junii, anno domini M'CC^LXVF.
Digitized by
Google
1081 1266. 801
Naoh dem Original im Haupi*ArdiiT zu Schwerin. Angehängt gewesen sind 2 Pergamentstreifen; aa
dem ersten hängt des Bischofs Johann ron Lübek parabolisches Siegel, etwas zerbrochen; der zweite Per-
gamentstreifen ist abgerissen. — Gedruckt bei LoTerkns I, S. 188, nach dem Reg. Cap. Lub. I, 132,
mit der Variante: * Oogelowe. — Vgl. Nr. 1084.
1266. Juni 1. 1087.
Hermann, Bischof von Schwerin, verleiht der Stadt B'dtzow einen Ort Landes,
Wotzetne genannt.
xlermannus, Bischoflf zu Zwerin^ gibt der Stadt Butzow einen ort Wot-
zetne genant^ welchen vorhin Elerus von ihm zu lehne gehabt vnd ihm wider
vffgetragen. Hiran aber sollen die vom Adel oder Burgleute, wan sie schon
heuser in der Stadt haben, nichts mit den Bürgern noch an Weide noch Holze
zu geniessen haben. Anno domini 1266., Kalend. Junii.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 99 \ aus einem Transsumpt Ton 1371, Dec. 23. — Der Name Wot-
zetne ist auf der Bützower Feldmark nicht mehr bekannt.
(1266.) 1088.
Johann und Hermann, Fürsten von MeMenburg, verbinden sich mit den
Grafen Gunzelin und Hdmold von Schwerin gegen ihren Bruder, den Fürsten
Heinrich von Meldenburg, zur Erlangung Hirer väterlichen Erbschafi.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Johannes et Hermannus dei
gracia domini Magnopolenses omnlbus in perpetuum. Notum esse uolumus vni-
uersis, tarn presentibus, quam futuris, quod inter nobiles uiros Gvncellinum et
Helmoldum comites Zwerinenses, ex una parte, et nos, ex altera, talis facta est
composicio et compromissio, quod predicti nobiles nobis assistere debent consilio
et auxilio et manu armata, qupadusque ad hereditatis nostre perueniamus debitam
possessionem , tempore trevgarum inter dominum Heinricum Magnopolensem, fra-
tr^m nostrum, et iam dictos nobiles prius nichilominus exspirato. Nos vero data
fide promissimus iam sepe dictis comitibus in restaurum et recompensacionem
laborum et expensarum opidum Sternenberge cum vniuersis attinenciis et dister-^
minacionibus, sicuti possedit pater noster temporibus uite sue. Jtem promisimus,
quod cum fratre nostro domino Heinrico Magnopolensi nuUam debemus inire
composicionem, nisi fiat de consensu et consilio predictorum comitum de Zwerin
et nobilis viri comitis Adolfi de Dannenberge et ipsorum libera voluntate. Pro-
misimus insuper nos et nostri coadiutores predictis comitibus de Zwerin seruire,
quamdiu gwerra durauerit, cum quadraginta dextrariis falleratis in dampnis pro-
priis et expensis. Vt autem ista inuiolabiliter obsementur, presentes litteras cum
Digitized by
Google
802 1266. 1081
5
Digitized by
Google
1000 1266. 803
dicitur in volgari^ quadringentas marcas usualis monete in terra Lentoin aut in
terra Zelesen et nnam curiam Zwerin apud fratres aut in nova ciuitateM Jtem
promisimus nos, et filii nostri proraittent^ .cum ad annos discrecionis peruenerint,
quod diclo comiti et filiis suis fideliter assistere debeamus tamquam amicus amico
et iuuare contra quoslibet invasores^ tarn in placitis^ quam eciam manu armata,
si opus fuerit, et ipse nobis et iTiIiis nostris similia repromisit. Sed nullus
nostrum ex motu proprio debet gwerram aUquam attemptare^ sed de alterius
consilio, nisi forte repentinis resisteremus insultibus alterius consilio miiiime re-
quisito^ tamen^ sicut dictum est, fideliter assistere debemus. Ut autem hec com-
posicio et compromissio stabilis et inuiolata perpetuo perseueret, hanc paginam
inde conscriptam cum compromissorum nostrorum inscriptione fecimus sigilli nostri
munimine roborari. Jsti nobiscum promiserunt: comes Bemardus frater noster et
nos in propria persona et filii fratris nostri comes Heinricus et comes Adolfus,
et dominus Guncellinus de Hidzaker, dominus Gerbertuis de Bardeleve, dominus
Hermannus de Brezen, dominus Martinus de Grabowe, dominus Johannes de
Herlesvelt, dominus Heinricus de Pinnowe, sub hac condicione: si quisquam pre-
dictorum nobilium aut militum moriatur, alium substituemus eiusdem generis, qui
similia promittat, ita videlicet, si sepedictus comes G. de Zwerin aut filii sui in
predicta compromissione et composicione aliquem paterentur defectum, tam nos,
quam nostri compromissores intrabimus DomeUz, quando nobis a dicto comite
aut filiis suis fuerit intimatum, non exituri nisi de ipsorum voluntate vel. defecto (!)
lotaliter emendato. Acta sunt hec anno domini M^ CC*" LX"^ VF, quinto ydus Junii.
Nach dem OrigiDal im Haupt- Archir zu Schwerin. An einem Pergamentstreifen hängt das zu
Nr. 717 abgebildete runde Siegel des Grafen Adolf I. von Danneberg, rechts mit einer Tanne auf einem
Berge, Tor welcher links ein aufgerichteter Löwe steht; von der Umschrift, welche fast ganz abgebrochen
ist, ist auf diesem Exemplar noch gerade zu lesen, was zu Nr. 717 dargestellt ist:
_ ÄDOL . .
/
1266. Juli 7. Demmin. 1090.
Barnim, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Dargun das Eigentham
von 6 Hufen in Zwiedorf, welche bis dahin der Bitter Arnold von Schonfeld
zu Lehn getragen hat.
AJ. dei gracia dux Slauorum omnibus in perpetuum. Nouerint uniuersi,
presentes \ quam futuri, quod nos ad peticionem Arnoldi militls de Sconenuelde
proprietatem in sex mansis sitis in Tuedorp^ quos idem miles iure feodali a nobis
hactenus possederat, ecclesie et uiris religiosis in Dargun cum omni iure con-
tulimus iibere et absolute. Ut autem hoc factum nostrum robur firmum obtineat,
presentem litteram sigillo nostro duximus roborandam. Testes autem hoius rei
Digitized by
Google
304 1266. 1091
sunt: dominus abbas de Yzenim, Andreas plebanus in Demin, Bernhardus Honich,
Henricus de Yizen^ Johannes Uulpes, Johannes Scolenthin, milites, et alii. Acta
sunt hec anno domini M^CC^LX**VF, nonis Julii. Datum in Demin.
Nach dem Original im Haupt •Arahir zu Schwerin. Das Siegel, welches an roth*seidenen Fäden ge«
hangen hat, fehlt. — ^ Vor presentes fehlt: tarn.
1266. Juli 24. Schwerin. 1091.
Hermann, Bisdiof von Schwerin, verleiht dem M. Erpo zum Ersatz für eine
Hufe zu Rittermannshagen die Hebung von 2 Hufen zu Walow.
xiermannus^ BischolT zu Zwerin, gibt Magistro Erponi die hebung von
2 hufen zu Walow zur erslatung einer hufen zu Ridermanhagen^ die er seinenl-
wegen mit einfurderung der zehenden verlustig worden, biss er ihm dieselbe
widerschaflfe. Datum Zwerin, in uigilia Jacobi, anno 1266.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 150'.
1266. Aug. 2. Roeskilde. 1092.
Guido, CardinaU Legat, fordert den Bischof und den Propst zu Schwerin
auf, das Kloster Doberan im imhigen Besitze der Erbschaften der Ordens-
bräder zu schützen.
XJenerabili in Christo patri • . dei gratia episcopo et discreto viro . .
preposito Zuerinensibus frater Guido miseralione diuina tituli sancti Laurentii in
Lucina presbyler cardinalis, aposlolice sedis legalus, salutem in domino. Obuiare
maliciis peruersorum et religiosorum quieti consulere soUerli diligencia commo-
nemur, ut et illorum peccandi refrenetur audacia, et isti eo deuocius, quo quietius,
uirtutum domino ualeant famulari. Cum igitur dilecti filii . . abbas et con-
uentus monasterii de Doboran, Cisterciensis ordinis, Zuerinensis diocesis, sicut
iidem nobis insinuare curarunt^ super pacifica possessione hereditatum eoruin, qui
eorum ordinem proßtentur, a nonnullis^ qui nomen domini recipere in uacuum
non formidant, contra priuilegiorum et indulta eis a sede apostolica concessorum (!)
multiplices moleslias patiantur: nos et presumptorum huiusmodi refragari conatibus
et dictorum . . abbatis et conuentus paci prouidere uolentes, discreccioni ueslre
qua fungtmur auctoritate mandamus^ quatinus eisdem . . abbati et conuentui ad-
uersus predictorum molestatorum audaciam defensionis presidio assistentes^ non
permittatis eos auctoritate nostra super premissis a talibus indebite molestar^
raolestatores huiusmodi per censuram ecclesiaslicam compescendo, altencius pro-
Digitized by
Google
1003 1266. 305
uisnri, ut de hiis, que cause Cognitionen! exigunt^ vos nullatenus auctoritate pre«-
seocium intromittere procuretis. Datum Roskildis, IUI. nonas Augusti, pontificatus
domini Clementis pape lUI^ anno secundo.
Nach dem Original im Haupt- Archir zu Schwerin, an welchem noch das Siegel (s. zu Nr. 1062) hängt
Umschrift:
• •FRIS : 6..D0N1S • TT • Sa IN • LVQ • PBRI • OÄRD
1266. Aug. 2. RoeskUde. 1093.
Otudo, Cardinal' Legat, fordert den Bischof und den Propst zu Schwerin
auf, das Kloster Doberan gegen ungerechte Ansprüche von Gläubigem zu
schützen.
Venerabili in Christo patri • • dei gratia episcopo et discreto viro . .
preposito Zuerinensibus frater Guido miseratione diuina tituli sancti Laurentii in
Lucina presbyter cardinalis, apostolice sedis legatus, salutem in domino. Que-
relam dilectorum filiorum • . abbatis et conuentus mon[asterii] de Dobran, Cister-
ciensis ordinis, Zuerinensis diocesis, recepimus continentem, quod^ cum quidam
creditores eorum super inpendenda sibi annua pensione debitorum pretextu, que
ipsis abbati et conuentui pro tempore concesserunt, eos inquietenl multipliciter
et molestent^ quamquam de prefatis debitis sit satisfactum eisdem^ prouideri sibi
super hoc patema soIHcitudine curaremus. Quocirca discretioni uestre qua fun-
gimur auctoritate mandamus, quatinus, si est ita, ut predicti creditores sua sorte
contenti ab huiusmodi molestatione desistant, ipsos per penam contra tales in
Lateranensi concilio editam auctoritate nostra cogatis. Datum Roskildis, Uli. non.
Aug.^ pontificatus domini Clementis pape UII^ anno secundo.
Nach dem Original im Haupt- Archir zu Schwerin. An den beiden Pergamentstreifen hangen noch
kleine Bruchstücke Yom Siegel aus ungeläutertem Wachs.
1266. Sept. 24. Schleswig. 1094.
Guido, (Jardinol- Legat, bestätigt dem Kloster Ivenack das vom Herzoge
Barnim von PomTnem demselben verliehene Patronat der Kirche zu Zarrenihin
(bei Jarmen).
Jb rater Guido miseratione diuina tituli sancti Laurentii in Lucina presbyter
cardinalis^ apostolice sedis legatus, dilectis sibi in Christo . . preposito et con-
uentui monasterii monialium de Juenach, Cisterciensis ordinis, Caminensis dyocesis,
salutem in domino. Cum a nobis petitur^ quod iustum est et honestum, tarn
■eUeiltrglickM Vrku4ei-Iick II. 39
Digitized by
Google
306 1266. 1095
uigor eqaitatis.) quam ordo exigit rationisi) ut id per nostre soHicitudinis studhim
ad debitum perdticatur eiTectiiin; Sane ex parte uestra nobis extifit intimatanf,
quod nobilis uir Bamin dux Slauorum ius patronatus, quod habebat in ecclesia
parrochiali de Cerbecin^ Caminensis dyocesis, oobis et monasterio uestro imper-
petuum contulit et concessit ob anime sue remedium et salutem. Quare suppT!-
castis humiliter, per nos collationem et concessionem huiusmodi äonfirmari. Nos
itaque uestris deuotis precibus fauorabiliter inclinati. collationem et concessiones
predictas, prout iuste et rationabiüter facte fuerunt^ auctoritate qua fungimur con-
Jbmamus et tenore presentium communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat
hanc paginam nostre confirmationis infringere uel ei ausu temerario contraire.
Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et
l)eatorum Petri et Pauli apostolorum eins se nouerit incursurum. Datum Sleswic,
YIII. kalendas Octobris^ pontificatus domini Clementis pape quarti anno secundo.
Nach dem Original im Haupt* Arobir zu Schwerin. An einer rothes und gelben seidenen Schnur
hängt wohl frhalten das Siegel des Cardinais in rothem Wachs. — Vgl. Nr. 1037.
1266. Oct 21. Lttbek. 109S^
Guido, CardindL'Legat, beauftragt den Bischof von Ratzeburg, die lubischen
Bürger bei dem Privilegium de non evocando zu schützen.
Venerabili patri dei gracia . . episcopo Raceburgensi frater Guido — -^
discretioni uestre qua fungimur auctoritate mandantes, quatinus memoratos eines —
(toie Nr. 1068). Datum Lubeke, XII. kal. Nouembris^ pontificatus domini Cle-
mentis pape Ilir^ anno secundo.
Nach dem Original auf der Trese zu Lübek ist der Schluss der ürk. abgedruckt im U.-B. der Stadt
Lübek I, S. 273.
1266. Oct. 27. 1096.
Waldemar, Fürst von Rostock, bewilligt, dass der WaU bei dem Bramower
Thore der Stadt Rostock niedergerissen und nie wieder aufgerichtet werde.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Woldemarus dei gratia dominus
de Rozstoch omnibus presens scriptum intuentibus in domino salutem et perpetuo
robore duraturum. Racio veritati consona docet, vt acta temporum scriptis et
sigillaram appeasionibus sie servemus integra^ ne ab aliquibus postmodum in-
eidente cahimpnia valeani infirmari. Jtaque ad noticiam omnium volumus per-
venire, quod nos ad instanciam et dilectionem burgensium nostrorum in Rozstoch
habitantinm TiUem apud portam Bramow a dilecto patre nostro ad castrum edifi-
Digitized by
Google
im 1266. 30T
cfinduiii inchoatam^ propriam intuentes vtilitatem^ maturo ducti consilio decreuimw
penitus destruendtiniv n^ a nobis, nee a nostris posteris amplius construendam.
Vi hec ergo ordinßtio stabilis et firma permaneat^ presentem paginam nostri sigiUi
appensione tradimus cQmmiuiitaro« Huius rei testes sunt milites: dominus Got-
tanus, dominus Johannes de Zuuertze«, dominus Georgius, dominus Echardus de
Dechow, dominus Hermannus Mustico; consules vero: dominus Gherlaus, Thide-
ricus Ruf US, Hermannus Albus, Hinricus Scule, Hermannus de Laune, Conradus
de Magdeburch, Andreas de Cusuelde, Hinricus Sapiens, Conradus Paruus, Go«-
defridus Doleuot, Reynerus Reynberti, Lutbernus, Hinricus de Butzouu, Yollandus,
Gbemandus, Reynoldus de Staden, Thidericus de Grevesmolen. Acta sunt hec
anno domini M^CCLXVr^ sexto kalendas Novembris.
Nach der Originalcoaürmatioo HeiDriohs des Ldwen vom SwuiabeDd nach Jacobi 1325, im Baths-Archir
zu Rostock. Das OrigiDal existirt nicht mehr. " — Eine Abschrift der Confirmation Steht im über priuUe-
jgiorum Nr. X, fol. 6*. — Gedruckt ia: Lünig's Reichs -Archir, Part. spec. IV. cont p. 682; West-
phalen IV, p. 971; r. Beehr p. 427; Vom ürsprotig der Stadt Rostock Gerechtsame, Rostock 1757,
leod. probat p. 17; Rostockisohe Nachrichten uad Anzeigen auf das J. 1752, Stfick 27, S. 109 ff.; Ditmar,
Landesfürst in Rostock, Nr. 6.
1266. Nov. Bremen. 1097.
Statuten des Cardinal -Legaten Guido für die Kirchenprovinz Bremen.
X rater Gvido miseratione dioina tituli^ sancti Laurencii in Lucina presbiter
oardinalis^ apostolice sedis legatus, ad perpetuam rei memoriam. Humane natura
sauciata condicio^ quam hostis antiqui inuidia gratuitis spoliare et in naturalibus
uulnerare fraudulentis conatibus elaborat, ligamenta requirit salutarium statutorum,
infusionem quoque olei, per quod intelligitur pia ammonicio^^ et uini, per quod
pungitiua correctio uel increpatio figuratur, sicut in evangelio in homine^ qui
descendit ab Jherusalem in Jericho et incidit in latrones, pio scemate declaratur.
Hinc esl^ quod^ cum dominus noster summus pontifex, uicarius Jhesu Christi,
nos ad Bremensem prouinciam cum plene legationis officio duxerit destinandos,
ea libenti et diligentia animo cogitamus, ordinamus atque statuimus, que libertati
ecclesiaslice conueniunt, animarum saluti proficiunt, finem imponunt uiciis, remis-
sionem peccatis, vite ordinem, moribus disciplinam. Verum quoniam expedit, ut
sacramenta ecclesie, in quibus tamquam in uasis medicinalibus populus deuotus et
humilis antidotum gratie recipere consueuit, in honore et reuerencia ab omnibus
habeantur, cum ea plerumque contingat effici uilia propter uilem et abhominabilem
ministrorum ecclesie conuersationem : vniuersis personis ecclesiasticis pronncie
roismorate districte precipinms, ut in uiclu, uestitu, gestu et aUis oporibus et
Gvrcumstanciis Status sui sie honeste se habeftnt et decenter, ne propter ipsot
QOlpen ecclesiasticum inter laicos blastfemetur; eisdem inprimis districtius inhl«
39 ♦
Digitized by
Google
308 1266. 1097
buntes ^ ne de patrimonio cracifixi iirimicos se faoiant cnicis Christi^ sicut illi,
quorum deus venter est, qui terrena sapiunt, non diuina. Jn eonoiuiis so»
modestiam et mediocritatem obseraent superflnitatem indebitam resecantes, ebrie--
tatem, omnium uicionim fomilem et nutricem, deuitenU Prelati uero a grauami-^
nibus abstineant subditorum; et maxime cum ecclesias uisitant, moderentur ex-
pensas, coherceant euectionum numerum, prout in generali concilio extitit difßnituin,
sibi et gregi suo taiiter intendentes, ut zelatores iusticie et niodestie amatores, ge-
neraliter omnium sectatores bonorum operum ostendantur.
[L] Presentis igitur concilii approbatione precipimus, vt continenter et
caste uiuere studeant, ut puro corde et mundo corpore deo possint in officio
ecclesiastico ministrare. Si qui autem de cetero deprehensi fuerint detinere
publice concubinas, nisi infra mensem se^ ab eis et earum consorcio separaaerint,
ita quod in domibus ipsarum aut propriis aut aliis quibuscunque non cohabitent,
nee ad illas accedant, extunc omni beneficio ecclesiastico sint priuati^, et per
eos, ad quos beneficiorum ^ spectat collacio, personis idoneis conferantur, illis
exceptis, que nostre coUacioni hac uice^ duxerimus reseruanda.
[11.] Jlli vero, qui subdiaconatu aut aliis superioribus ordinibus insigniti
fornicariam aliquam sub uxoris ^ specie ammodo sibi presumpserint de facto
matrimonialiter copulare, omni officio ecclesiastico^ perpetuo* sint priuati. Et sicut
ob culpam Gyezi eius posteritas legitur condempnata, sie penam talibus infligen-
dam in progeniem, que de coitu sie dampnato nascetur, duximus protrahendam,
statuentes, ut filii, qui de'^ tali copula fuerint procreati, necnon et fomicarie^^,
que tam incestuosum et sacrilegum connubium duxerint eligendum, ab omnibus
bonis eorum mobilibus et immobilibus habeantur penitus^^ alieni, et quicquid eis
fuerit ab ipsis reliclum in morte uel in uita donatum, inter episcopum et com-«
munitatem loci eiusdem equaliter diuidatur. Prefatos vero ßlios nota semper
Infamie comitetur. Et quia, sicut intelleximus, aliqui prelati tales in scandalum
tocius ecclesie in suis iniquitatibus et immundiciis optentu pecunie confouent et
defendunt, qui eos deberent a suis iniquitatibus et immundiciis ex iniuncto sibi
officio renocare: excommunicamus in scriptis et anathematizamus omnes illos, tam
clericos, quam laicos, tam prelatos, quam subditos, tam maiores, quam minores
et medios, qui huiusmodi cohabitatores siue dam siue palam in suis iniquitatibus
presumpserint defensare, necnon et illos, qui prestabunt auxilium uel consilium,
opem uel operam, quominus obseruetur istud nostrum salutare statutum, quod
legi precipimus annis singulis in sinodis episcopalibus et prouincialibus, ne aliquis
pretextu ignorancie se ualeat excusare. Jlli uero, siue laici siue clerici fuerint,
qui de cetero Alias, sorores aut cognatas personis in sacris ordinibus constitutis
siue ratione roatrimonii, quod multi errore cecati fieri posse credunt, ut dicitnr,
seu racione concubinatus duxerint concedendas, siue mediatores extiterint aut
fautores, introitum ecclesie sibi nouerint interdictum. Si vero aliqui clerici tanti
Digitized by
Google
im 1266. 309
furoris arrepticii (!)*^ fuerint, ot in preletos suos uel alios, quos ad exequendum
tarn salubre statutum contigerit deputari, presomant insurgere aut se in sua tur-
pitudine uiribus temporalibiis defensare, sicat nonnuHi^^ laut fecisse dicuntur, ipsa
facto officio et beneficio ecclesiastico sint privat!^ nee restkui ualeant^ nisi cum
eis per sedem apostolicam fuerit dispensatum.
flllj Jtem cum in plerisque locis quorumdam iniquitas tantum ^^ inua«
luerit, quod in rebus ecdesie furtum reputatur sagacitas^ rapina probitas, et
uiolencia fortitudo, synodali iudicio diffinimus^ ut, qui bona ecclesiarum scienter
detinent occupata, nisi infra instantem quadragesimam eadem restituerint aut de
dampnis aut ^^ iniuriis satisfecerint competenter^ extunc introitum ecclesie sibi
nouerint interdictum, nee ab episcopis aut aliis ecclesiarum prelatis ad commu-
nionem dominici corporis admittantur; qui vero obstinata mente, dum uixerint,
satisfacere non curarint, nullus clericus secularis uel regularis sepulture ipsorum
Interesse presumat.
IIVJ Adicientes^ ut stngulis annis in sinodo illi, qui clericos capiunt,
uerberant uel occidunt aut alias in ipsos manus iniciunt uiolentas^ excommunicati
denuncientur, et nominatim Uli, de quibus constiterit manifeste. Quicumque uero
personam ecclesiasticam enormiter uiolauerit '^, mutilauerit uel occiderit aut cap-
tiuauerit, non nisi per sedem apostolicam äbsoluatur. Et ipso facto, si quid
tenebat, illud perdat et in utilitatem ecclesie conuertatur. '" Adicientes, quod in
illa dyocesi, in qua aliquem canonicum cathedralis ecclesie uel in dignitate
ecclesiastica constitutum capi'^ conti (n)gerit uel captum detineri, usque ad libe-*
rationem ipsius et exhibitionem debite satisfactionis cessetur generaliter a diuinis.
Similiter et [in] ^^ illa parrochia , in qua res clericis uiolenter ablatas capi uel
detineri contigerit, usque ad restitutionem et satisfactionem congruam a diuinis
cessetur.
[V.I Jtem cum matrimonii sacramentum non sif incontinencie precipicium,
sed pocius remedium contra illud, non absque dolore cordis audiulmus quosdam
in hac prouincia sie a sue camis uoluptate uel terrena cupiditate deceptos, quod
in gradu pröhibito de facto temere contrahentes, quod non tam niatrimonium,
quam contubernium censeri decet^\ se incestuose luxurie utilitati immergere et
sacramentum matrimonii, quantum in ipsis est, polluere non uerentur. Nos itaque
tantum excessum conniuentibus oculis pertransi(e)re non uolentes^^, sub pena
excommunicationis districtius prohibemus, ne absque dispensatione sedis apostolice
tale de celero matrimonium seu contubernium contraha(n)tur. Alioquin sacerdotes,
qui tales coniunxerint, a sacerdotali officio se nouerint esse suspensos. JUi vero,
qui sie scienter se permiserint coniungi, ipso facto ab ingressu ecclesie suspen-
dantur. Sub eademque pena illorum ^% qui iam absque dispensatione sedis
apostolice tale matrimonium contraxerunt, districte precipimus, ut a cohabitatione
imücem abstinentes dyocesano suo seu alio^^ prelato, ad quem de iure uel con-
Digitized by
Google
310 1266. im
suetudine pertinere dinoscitur talium causarum cognitio, rei ueritalem insinuare
Bon tardent. Qui uocatis, qui fuerint euocandt^^^ et causa diligenter examinata,
quod canonicum fuerit, statuat, faciens per censuram ecclesiasticam inuiolabiliter
obseruari. Episcopi vero seu alii prelati de causis matrimonialibus cognoscentes
omnino caueant, ne cupiditate deuicli, non solum non dirimenda non diriman^
uerum etiam separanda redintegrare ^^ pretextu pecunie uel alterius commodi non
presumant Si quis autem contra hoc uenire presumpserit, interdictum eo ipso
se nouerit, officio beneficioque priuatum. Laici vero, qui de penis inferendis
personis conuictis in causa matrimoniali seu accusatoribus ^^ se intromiserint, cum
ad ipsos non pertineant, sed ad iudicem ecclesiasticum, coram quo negocium
uentilatur, per censuram ecclesiasticam compescantur, cum ex hoc multi ab accu-
satione matrimonii retrahantur.
[VIJ Jtem cum detenlores plurium personatuum uel dignitatum seu be-
neficiorum ecciesiasticorum cum cura sint sacrorum canonum transgressores et
fructus talium beneficiorum percipiendo furtum committere dinoscantur: statuimus ^^<,
ut omn[e]s, qui huiusmodi dignitatum, personatuum uel beneficiorum cum cura
pluralitatem retinent, nisi super hoc secum dispensatum fuisse coram nobis infra
proximam quadragesimam doceant^ manifeste, aut si cum eis non fuerit dispen-
satum, eligant sibi unum de predictis scilicet^^ beneficiis retinendum et alia infra
terminum memoratum libere in manibus eorum resignent, ad quos illorum con-
cessio^^ dinoscitur pertinere, alioquin extunc ab omnibus ecclesiasticis beneficiis,
dignitatibus seu personatibus se nouerint esse priuatos. Precipimus autem lUis,
ad quos illorum ^ beneficiorum, dignitatum uel personatuum collatio pertinet, vt
aliis personis ydoneis eadem conferant et assignent. Qui si ^^ intra terminum
determinatum a iure hoc adimplere non curauerint, ad proximum superiorem
collatio deuoluatur.
[VIIJ Jtem cum iudiciorum uigor iurisque publici tutela tanto^^ sit in medio
constituta, ne quis sibi sumere audeat ultionem, presenti decreto statuimus: ut, si
quis aliquid contra quemcunque clericum uel laycum sibi de iure competere
crediderit, nequaquam in ipsum sponte insurgere aut res eins propria temeritate
occupare presumat, sed ipsum uocari faciat coram iudice competente; adicientes,
quod ille tamquam contumax puniatur, qui, ne ad ipsum citatio perueni[a]t%
inferendo minas uel iniurias presumpserit impedire.
IVIUJ Jtem ad aures nostras quorumdam laicorum grauis excessus
peruenit^^, qui ecclesias parrochiales de facto detinent contra canonicas sanctiones.
Nisi infra proximam natiuitatem domini libere et absolute demiserint ^^, ipsos ex-
communicamus in scriptis districte precipientes, ut illi, ad quos predictarum
ecclesiarum ordinatio pertinet, extuuc personas ydoneas inslituant in eisdem.
fIXJ Jtem cum ecclesia, ad quam fideles ad audiendum diuina conue-
niunt, domus sit orationis, et non negociationis, nee spelunca latronum, nee locus
Digitized by
Google
armoram seu materialium gladiorum: slatuimus^ vt, quicunque ad ecclesias ad
audiendum diuina conuenerint, inter ipsas uel cimiteria e[a]rum '^ buiusmodi
arma non inferanl,' sed extra dimitlant^ cum tales hiis^^ similes uideantur, qui ad
capiendam Christum cum gladiis et fustibus conueuerunt. Transgressores buius
Statut! per excommunicationis sentenciam compescantur.
fXJ Jtem cum^ sicul perpendimus Bremensem visitando prouinciam,
bomines eiusdem prouincie ad committendum bomicidium adprime ^^ proni sint ac
procliui, volentes tantam refrenare nequiciam, ut inter improbos tuta sit innocentia
et malignorum coberceatur audacia, presenti decreto statuimus: vt, quicunque
laycus in publico bominem occiderit^ priuatain penitentiam agat, similiter et cari-
nas, et hoc secundum arbitrium dyocesani sui; alioquin ecclesiastica careat
sepultura^ nisi forsan iam incepta penitentia morte sit preuentus; nichilominus
precipientes sub pena excommunicationis iudicibus secularibus, sub quorum
iurisdictione bomicidium a laycis contigerit perpetrari, vt homicidas requirant et
eos puniant secundum legitimas sanctiones, ut, si quis eorum in hoc^^ negb'gens
apparuerit, per dyocesanum episcopum auctoritate buius conciHi per censuram
ecclesiasticam compellatur.
fXIJ Jtem, sicut intelleximus fama crebrescente, beneficia ecclesiastica a
nonnullis prelatis buiusmodi ^^ prouincie per uicium symonie conferuntur. Nos
igitur buiusmodi morbo pestifero congruum remedium adhibere volentes, districte
precipimus, ne id de cetero fiat; et quicunque remorsum conscientie babens super
beneficio per symoniam dato uel recepto ^^ illud infra instans pasca resignet.
Qui symoniace recepit^^ et qui obtulit, penitentiam agat, et si quid accepit pro
eo, restituat; alioquin utrumque, dantem scilicet et recipientem, extunc excom-
municationis vinculo innodamus.
IXnj Jtem statuimus, vt unusquisque liberam testamenti factionem babeat
et liberam testandi, quo it tantum, non redit arbitrium (!), non obstantibus ^^ qui-
buscunque statutis per quoscunque editis, videficet quod non ualeat testamentum^
nisi fiat presentibus consulibus uel laicis aliquibus de ipso municipio uel loca
testantis. Cuiusmodi statuta decreuimus nullius fore momenti, que aboleri preci-
pimus et abradi. Conseruatoribus etiam buiusmodi statutorum et apprqbatoribus ^^
eorumdem, nisi resipuerint, introitum ecclesie denegamus; sub eadem intermina-
tione iniungentes eisdem, vt etiam statuta contra ecclesiasticam libertatem edita
ab ipsis premoniti a dyocesanis episcopis studeant reuocare.
[Xm.] Jtem cum raptus et corruptio Dine, filie Jacob, exemplo ostendat
periculosum esse discursum uel egressum mulieribus religiosis, presenti decreto
statuimus, ut moniales, que euidenti ^^ necessitate exire debuerint ^, mature sint et
boneste, et cum tali societate se teneant, ut non solum proprio salutis periculum,
sed etiam sinistra suspicio inde non ualeat ^^ exoriri; adicientes, vt illis monia-
libus, que prepositos consueuerunt habere, religiosi seu reguläres preficiantur, si
Digitized by
Google
S12 1366. ItW
persone ydonee de talibiis potuerint^ iDoeniri* Si vero propter defiecton rege-
lariimi personas eis quas ^' oportaerit prefici seculares, lales instituiitiir, qm
morarn maturitate pr^Ügeaat et probata diotios castitate.
Acta foeruDt hec in concilio Bremeosi, mense Nooembrii^^ anno dooiiu
M* CCT sexagesimo Vl^
Nmeh Lftpp«nber|^t Haab. UdL I, S. 581 C mu dem Origiaml ia Patenlform, wriahem ein Siegel aa-
gehangt war. Im Texte des Onguab, beiB«rkt Lappenberg, find amnche Fehler roo gleichmlatiger BMmd,
rerbetseri. — Im Copiar II der Batzebnrger Kirche, im Archire tu Neostrelüx, fiadel sidi eine Abschrift
der Statuten, weldie in manchen Stellen ron dem oben erwähnten Original (H) etwas abweidit. Die nen-
nenswerthen Lesarten des Copiars (R) sind folgende: * ecclesie — * monttio — * diligenti (H: diligettdi)
— ^ nisl ad monitionem seenndam se — ^ omni eccL benef. eensemns eos prinandos — * dic-
tornm beneficiomm — ^ hac nice: fehlt R — ^ nxoris legitime — ' omni oC et beaefieio eccle*
tiastico — '** de: fehlt R — ** necnon et matrimonia — ** penitas: fehlt R — '* derici spirita
taati fnroris arrepti — '^nonnnlli eorara — ** in tantnm — '•ac d. d. et — ^^ eaonniter
wlneranerit — ^^et res sne in nt. eccL connertantnr — ^'capi, mntilari nel oceidi — ^^ ia
üla: R — **contaL dieitnr — *^ transire nolentes — *• sab eadem qnoqne peaa illis - — ** aH
— *^ nocandi fnerint — *• integrare — *''' acensacionibns — *• presenti decreto statnimos —
••ant snpcr — non doceat — '• sciL: fehlt R — • * collacio — '* ipsonim — •" Qnodsi —
•*tntela: R (taato: fehlt) — '^ pemeniet: H — '•Item com — pemenerit — "^ dhn. — '•etrom: R
(eoram: H) — »• tales Judeis — «<^ adprime: fehlt R — ♦* in hoc: fehlt R — ♦*haius: R —
^' accepto — ** redpit — ^^ liberam testaadi facaltatem, non obst: R (quo id tantnm habeat, qnod
iteram: Lib. Cap. Hamb^ angefahrt bei L^penberg) — ♦• aptoribns — *^ pro enideati — ♦•et
matore — ♦• possit — •• potenint — •' qnas: fehlt R — •* Nouembri. — Gedmckt mnd diese
Statuten auch bei Lfinig, SpiciL eccL, L Forts., Anh. p. 114 (nad danach bei Maasi, ConciL Collect XXm^
p. 1155), SUpborst I, S. 45; femer (nach dem Cop. Rac H) bei Westphalen II, p. 2035, and bei
Schröder, P. M. II, S. 2933. ^
1266. Nov. 18. 1098.
Das JchanniS' Kloster zu Lübek vererbpachtet an Norme Kros, Cfoseke,
Herder Wüte und die Wüttee Gertrud das Wendfdd auf PöL
\ Biaersis Christi fidelibos presens scriptum Tisuris et aaditaris C[lefliencia]
dei gracia dicta abbatissa totusque conoentas moDasterii sancti Jobannis ewange«
liste in Lobeke etemam in Jesu Christo salatem. Ne, qood racionabiliter actum
esse dinoscitur, cuinsqnam obiiuione nel temeritate in postemm contingat in
dabium reaocari, decreaimus ea scripti testimonio perhennare, qoe nee modemos,
nee posteros Tolumos ignorare. Vnde noaerint yninersi, qood quidam.^ Tidelicet
Nanne cognomine Cros et G0seke et Herder dictus Witte et qaedam vidua no-
mine Gertmdis^ a nobis rite ac legitime emerunt campum qnendam in Pole sitnm,
qui Wenetvelt yulgariter nuncupator, pro riginti marcis denariorom ad tempus
vite sne et pnerorom suorum post eos inre hereditario possidendum. De qua
Tidelicet bereditate danstro nostro annis singulis vnum last siliginis, I last ordd
et duo last anene sine contradictione et impedimento qnolibet sohrere t^iebuntor.
Huius rei testes sunt: venerabilis dominus Hinricus abbas de Dargun, dominus
Digitized by
Google
um «966. 8)8
Herböridus prepositus noster et canonicus Lubicensis, et dominus Ludolfus cogiio^
Qiine Vriman et dominas Vredebernus cognomine Hascummer, miiitea et fideies
amici nostri. Vt autem hec rata permaneant et inconuulsst, presentem paginam
sigilli nostri appensione fecimus roborari. Datum anno domini BT CG. LX^ VF, in
octaua sancti Martini.
Nach dem U.-6. der Stadt Lübek, Bd. III, S. 15, aus dem älteren Copiarius des St. JoluMmis-KIoBten
zu Lübek.
(Um 1266.) 1099.
Das Kloster Neu- Münster in Holstein verleiht der Qräfin A[vdacia] von
Schwerin und den schon verstorbenen Grafen Heinrich, de/m iätem und dem
jungem, die Fraternität.
üeligiose et in Jhesu Christo dilecte domine A. cometisse quondam Zwe-
rinensi Jo. dei gratia prepositus, P. prior totusque conuentus Nouimonasterii in
Holsacia . salutem presentem et etemam. Exigente pie deuotionis affectu, quem
ad nostram habetis ecciesiam, sicut experimentis euidentibus est probatum, con-
cedimus uobis tam in vita, quam in morte fratemitatem et specialem participa-
tionem in missis, orationibus, ieiuniis, abstinentiis, vigiliis ceterisque bonis operibus,
que per nos in presenti et per posteros nostros in futuro operari dignabitur
dementia saluatoris. Preterea, sicut uestra desiderat serenitas, eandem gratiam
conferimus pie recordationis comitibus defunclis Henrico seniori et H. iuniori.
Jn cuius rei Signum litteram hanc cum appensione sigilli nostri uobis duximus
destinandam, petentes vestris bonis actionibus apud deum similiter adiuuari.
Nach dem Original auf Pergament, in einer kleinen Minutkel, im Hanpt-Archir £u Schwerin. An
einem aus der Charte geschnittenen Fergamentstreifen hängt ein rerletztes, anscheinend rundes Siegel ron
geläutertem Wachs. Im Siegelfeide sieht man ein sitzendes Marienbild mit dem Christkinde auf dem
linken Schoosse und einer Lilie in der rechten Hand. Ton der Umschrift sind nur die letzten Buchstaben
Torhanden:
RI —
Der Propst Johann yon Neumünster erscheint wohl zuerst urkundlich am 26. April 1261 (West-
phalen II, p. 43), und zuletzt als Zeuge in einer am 18. Nor. 1272 zu Segeberg ausgestellten Urkunde
(Lererkus I, S. 221). — Vgl. die yoraufgehende Urkunde Nr. 1076 und die Note zu Nr. 1043. Da nun
der jüngere Graf Heinrich im J. 1262 noch lebte und yor 1265 starb, so wird die Urkunde ungefähr
1264 — 1272 ausgestellt sein. Neumünster liegt nahe bei BomhOyd. — Gedruckt in Jahrb. XXVH, S. 161.
■•UnWrgbchM Urkiaiti-Back D. 40
Digitized by
Google
•14 fmr. im
1987. IIM.
Johaam, und Friedrich Voss, Säler von Slaoenhagen, verkaufen dem Kloster
Beaijeld 3 ff Hufen zu SSÜien mä cMem SedU und ZAnten auf Aren
TodesfalL
Vnhiersis Christi fidelibas hoc transscriptum Tisnris B. dei gnttia La-
bicensis ecciesie episcopus, decanus tolamque capitolum ibidem salalem
et omne bonam. Presentibos sob sigiDis nostris recognoscimus et pro-
testamur, nos yidisse et aodioisse priailegium religiosomm Tiroram ab-
batis et soi conoeDtus in Reynevelde^ non cancellatiun, non abolitum^
nee aliqna soi parte viciatom, in hec aerba:
lohanoes ^t Fredericns Yossinge cognomento dicti milites de Stoaenhagfaeii
YDiaersis hoc scriptum visuris in perpeloaro. Notam esse Tolomos vniaersis, tarn
pres^itibos, quam fatnris, qood nos de pleno et beniaolo consensn heredom
Bostromm et nxonim nostranmi vendidimas fratribos in Reynenelde, Osterciensis
ordinis^ Lobicensis dyocesis, triginta et ^ sex mansos in Tiila nostra Solte dicta^
com omni iure saperiori et inferiori, com decima totali, mansom qoemlibet pro
quindecim marcis denarionim^ sob hac forma^ vt diebos rite nostre eisdem mansis
libere froamHT. Com autem mus nostnun obierit, dimidietas mansonmi libera
erit ecciesie; com vero ambo terminum rite concloserimos, ex integro ecciesie
liberi cedent perpetoo possidendi. Yt antem hoc factum apnd posteros nostros
et heredes ratum permaneat et inconnulsum, presentem paginam sigiDoruro no-
strorum appensione duximus muniendam. Hoius rei tesles sunt: Arnoldus de
Sconenuelde, Otto de Verse, Johannes Crane, Johannes de Boke, Johannes de
Seltes, Johannes de Scolentin, Yobadus de Sauenberghe^, Wikbertus de Ede-
thorpe, et alii quam piures. Actum anno domini ITCCLX^Yir.
Nach den Original -Traossuspt im Haopt-ArchiT zu Schwerin. Die beiden Siegel waren an Perg»-
■enUtretfcB belestigl Das zweite ist Teiiorea ; da« erste (parabolisdier Gestalt« Ton nngeULatertem Wadba)
xeigi einen Bischof im Ornat, der anf einem mit ThieriLöpfen Tenierten Sessel sitzt; die Rechte hat er
•egnesd «riioben, mit der Linken hält er den Stab. Die Umschrift lautet:
. BORCkÄRDl Oai GRil LVBICOIISIS SP .
Yen diesem Transsnmpt weicht ein anderes, rom Prior und Gardian der Minoriten zn Ltibek beglanb^tec
(datiri: Lobeke, anno domioi CD^CCC^HS in die beatoram maiiinim Septem fratram) nnd mit zwei
echten Siegeln rersehenes nur in zwei Punkten ab: 'et: fehlt; ^ Saaopjiber^e.
1267. 1101.
Barnim, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Beinfdd das Eigentkum
des Dorfes Suhen (bei Stavenhagen), welches Johann und Friedrich Voss vor
ihm aufgelassen haben.
V niuersis Christi fidelibus hoc transscriptum visuris B. dei gratia Lo-
bicensis ecciesie episcopns, decanus totnmque capitulum ibidem salntem
Digitized by
Google
et oinne bonum. Presentibus sub sigillis nostris recognMelmus al pto^
testamur, nos vidisse ^ audiuisse priailegium religiosorum virorum do-
mini abbatis et sui contientas in Reyneuelde, non cancellatam, non
abolitum^ nee aliqua sui parte vicialum, in hec verba :
ijarnym dei gratta dux Siauoriim vniuersis presens scriptum Tisuris in per-
petuum. Quontam ab huroana citius eiabmitur memoria^ que nee scrlpto, nee vooe
testium perhennantur^ ad noticiam vniuersorum volumus deuenire, quod lohannw
et Fredericus Yossinge dicti villam Suiten^ in terra Tucen^ sitam, quam a nobis im
feodo tenuerunt, cum terminis suis, sicut actenus ^ iacuit et sicut adhuc iacere
dinoscitur, in manus nostras omni iuri suo renunciantes libere et integraliter
resignauerunt. Nos vero pro fauore specialis quem ad fratres de Reyneuelde,
Cislerciensis ordinis, Lubicensis dyocesis^ semper .habemus, eisdem fratribus iiber-
tatem et proprietalem eiusdem ville Suiten dicte libere et absolute donamus, cum
omni iure superiori et inferiori, capitis et manus^ vt quiete et proprie possideant,
sicut reliqua bona sua in nostro dominio dinoscuntur possidere. Huius rei ie^es
sunt: Arnoldus de Sconenuelde, Otto de Versen^ Johannes Grane, Johannes de
Böke, Johannes de Seltes et alii quam plures. Vi autem hec nostra donatio rata
permaneat et inconuulsa, presentem paginam sigillo nostro duximus roborandam.
Acta sunt ' anno domini M^ CC° LX^ Vir. '
Nach dem Original-Transsumpt im Haupt-Archir zu Schwerin. An Pergamentstreifen hängt noch de«
Bischofs Siegel, -wie es za Nr. 1100 beschrieben ist. Das zweite Siegel ist tob dem Fergamentstneifea
abgefallen. — Ein yom Prior und Gardian der Minoriten zu Lübek untersiegeltes Transsumpt (ohne Datun»)
zeigt folgende Abweichungen: * Sultam — ^ Thucen — ^ hactenus — * millesiroo ducentesimo sexage-
simo septimo. — Endlich ist in demselben Archir auch noch ein unechtes Original Torhanden, das an
grüner Seide ein scharf ausgeprägtes Siegel Barnim's trägt. Dieses gibt: * Snltam — ^ Tucen — • ac-
tenus — ^ sunt hec — ^ millesimo ducentesimo sexagesiroo septimo. Die Schrift verräth die erste Hälfte
des 14. Jahrb., ist übrigens ungelenk, die langen Buchstaben im Eingänge sind sehr schwerfällig und un-
gelenk geschrieben. (Vgl. Bd. I, Vorr. S. XXXIV.) Der Abdruck in der Schlesw.-Uolst.-Lauenb. Urk.-Samml II,
S. 572, nach einer Gebhardischen Abschrift (zu Hanno rer), welche Langebek mit der Bemerkung: „Siegil
am Original roitgetheilt hatte, stimmt mit unserm Torstehenden überein, hat jedoch zu Anfang den Fehler
Barwin (st Barnim) und weiterhin Soltam.
1267. Rostock. 1108.
Die regierenden Rathsmitglieder zu Rostock.
Anno gratie M'' CC" LXVII. presidebant consilio Gerardus Cerdo, Theode-
ricus Rufus, Hermannus Albus, Henricus Adolfi, Engelbertus Pollisberg, Conrados
Parvus, Lubberlus, Ysern, Johannes fraler Gerlaci, Reymbertus filius Reymberti,
Reynike Wokerente, Reynoldus de Sladis, Johannes Monachus, Johannes de
Luneborg, Heinricus Reme;, Henricus Amicus, Reynwardus de Molendino, Cop-
mannus Arnoldus*
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 30.
40'
Digitized by
Google
9» IM7.
(1297. Bo0lDek.) 1118.
ßebtm «m OSpelm wekl vor mämer Mgmjtitt
Frau wtd temeu Verwaadtm. Gdder m
de Cropeüa, ad
Waftvgi XXX Barcai
harn BohriM, flio fnim ni, dal X
«K, II aarea» in dadea bona.
Üfocfc <!«■ BMl«d«r «tarfttwrW B. M. 31. —
«r Meh Lcrltwl waüfahce« will. 4« Mk. ia itämtm ubim >■ ■ GAen s«. Md ier Backer Eier Ti^Wl.
4«r 1247 Mdi 4«« k. LmJ« waUfakre« vOl. Infi «bL 3S) Tsruege fir leäe MMter amd «e Beror-
MiaMT Kniitr. üater 4ea Ywadaden
(1267. Rostoct) 1104.
Jtf^^iJke, Bostocker Bürger, schenkt dem Baute zmm heü. Geist Pj Buje m
f^fhfsaen Bageift* (Pnrlahagen).
3leynike, borgensis in Rozstok^ socer lacobi de Makchin^ doDarit domai
ianetf Spiritus mmin mansmii et I qoartale cum omnibiis prorentibiis peq>etoo
pOMidendinn et nonqnam yendeDdam. Sunt aotem hec bona sita in NoT[a]
Jndagine.
Nach 6em fUrtftoeker 8todtlmehe B, fol 31. — Der ,ne«e Hsgea'' ist der .PnrkslUfeB*, wo Mck
4tm Umserd'BefUUr ron 1325 diese SiätmBg enen Hof (curia) besass.
(1267. RostocL) 1105.
Lutbert zu Bestock errichtet sein TestcnnenL
JLatbertas in nora civitate^ graviter egrotans, sane tarnen mentis existens,
testamentum raam condidit in hone modom. Pueris filii sui Jordani assignavit
illam hereditatem^ que est supra Warnowe sita, cam area, sicut sua füit. Jtem
meditatem navis, quam habet cum domino de Ylotowe, contulit filio suo Jordano.
Jnsuper aliam navim, quam integram possidet, contulit filio suo Jordano tali con-
ditione: si roluerit arripere iter in Livoniam vel in Pruciam in remissionem pec-
catorum eiusdem Lulberti, tunc est sua naris, sin autem noluerit, navis vendetur
et alius ibit in Livoniam rel Pruciam. Jtem uxori contulit bereditatem suam in-
tegram, in qua moratur, cum omnibus supellectilibus et attenentibus sive in
sive in paratis denariis, quicquid id est, ita siquidem: si voluerit sine marito
casta — — — — , possidebit prefatam bereditatem usque ad terminum vite sue
Digitized by
Google
ilift .1067. $t^
quidem^ et quicqoiil sibi superfberit, in claostmiB Boberai erogabit; sin autem
ipsa domina aliquem habituro intrare volaerit^ potest sine obstaculo illam heredi-
tatem convertere in nsum illias claastri^ ia quo se reddet religiosam; si vero
viro velit nubere^ predicta hereditas vendetur, eins dimidietas in usuro Dobera-
nensium devolyetur, aliam dimidiam partem domina obtinebit.
Nach dem Rottooker Stadtbuch« B, ful. 33.
(1267. Lübek.) 1106.
Vogt, Rath vnd Gemeine zu Läheh ertheüen dem Vogte tmd dem Bathe ^su
Rostock ein Weisihum Über die von Jungfrauen und Wittwen, welche steh ohne
Zustimmung ihrer Blutsjreunde verheirathen, verwirkten Strafen.
xlonestis viris et discretis, suis carissimis amicis, advocato et consulibus
in Rozstok, advocatus et consilium et commune civitatis Lubecensis cum omni
bono obsequium et amorem. Ad petitionem et [deciaraci]onem vestram rescribimus
Tobis ius nostrum et sententiam^ quam petistis.
So war en juncfrowe ofte en wedewe sunder erre vrunde rat enen man
nemet, dhi ne scal al eres gudes nicht mer behalden, dan er gescapen cledere;
van erme gude scai och hebben dhi stat tein marc sulvers, dat andere scolen
hebben ere nesten erven. Dat is unser Stades recht.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 34. — Gedruckt in y. Nettelbladt*s Orig. Rostoch., Cod.
dipL p. 80, und (mit Verbesserungen aus Hach, das alte Lüb. Recht, Cod. II, Art. 5) im U.-B. der Stadt
1267. Jan. 1. Wismar. 1107.
Heinrich, Fürst von Meldenburg, verleiht dem Kloster Rehna 30 Mark zur
Austheüung von Wein und Oblaten an die Kirchen zu Gadebusch, Vietlübbe,
Pokrent, Salitz, Demem, Rehna, Lübsee, Orambow, Diederichshagen, Greoes^
müklen, Damshagen, Klütz, Ehnenhorst, Kalkhorst, Dassow, Mummendorf und
Roggendorf.
xxinricus dei gracia dominus Magnopolensis omnibus presencia visuris
salutem in salutis auclore. Ne ea^ que ab humanis actibus seu prouisionibus
ordinantur, per etatum fluxibilitatem obliuionem, matrem ignorancie, introducant,
opere precium est^ vt vei testibus^ uel scripture memoria capiant debitum Unna-
mentum. Cum igitur in ecciesia dei summe felicitalis bonum for^ dinoscitur,
cultui diuino int^ndere et ad sacramentorum deuotam obseruanciam iugiter
hanelare (!), nos diuina inflammante gracia, deuocionem nostram inclinantes ad
^ea, ob reuerenciam filii dei, qui se pro humano genere immolandum constituit,
Digitized by
Google
die 186T. 1108
6t propter merita beaAe ac lOtMierale virginis matris eius deoReuMM» singulis in
donunio nostro coMtitutis ecclesiis ad peragondum diuinum officiam de iioatris
ireris et iusWs redditibus in uino et tritico prouidere, videKcet ecciesie in Gode-
buz, in Vitelube, Pokerente ^ Saduiz, Demeren et in Rene^ Lipisse, Grambow«,
Thiderikesh [ag] en, in Gnewesmoien, Thonashagen^ Klutze, Uelmhorst^ Kaichorst,
Darlzow, Mummendorp, Rochendorp. El ut solerli et discreta prouisione ecclesiis
iam dictis^ ne aliquibus, quod absit, diuinum retardetur ofücium, prouideatnr,
commisimus atque in mandatis dedimus domino Hinrico prq)osito in Rene atque
prepositis aliis sibi pro tempore succedentibus, vt vinum et oblatas dispensent et
proporcionaliter amminislrent. Yt autem preposili Renensis ecciesie ad hanc
distribucionem uini et oblatarum inpensius pro nostra ordinacione teneantur,
errogauimus eidem ecciesie XXX marcas denariorum. Septem itaque marcas
denariorum singulis annis de ciuitate nostra Gnewesmolen, que nobis prouenire
solebant et qnas consules eiusdem ciuitalis nobis aministrare consueuerunt, ad
comparandum vinnm et oblatas pro memoria nostra liberaliter contradidimus et
pro remedio nostrorum progenitorum ; has denique marcas iam dicti consules
duabus vicibus in anno, quoadusque totam summam persoluerint , prepositis
Renensis ecciesie ministrabunt, videlicet HI marcas et YHl solides denariorum in
feste pasche, et tantumdem in feste beati Michahelis. Huius rei tesles sunt:
Aluericus, Helmoldus, Conradus Dolenberg, Theodericus Claw, Hermannus Slorm,
Hinricus de Barnekow. Yt autem hec immutabilia permaneant, sigillum venerabilis
patris ac domini nostri Ulrici Raceburgensis episcopi huic scripto aponi procura-
uimus et nostrum sigillum simul et ciuitatis Gnewismolen atque sigillum conuentus
dominarum in Rene. Distribuetur enim vinum in hunc modum: ecciesie in Rene
sex metrete seu stouikini, ecciesie in Godebuz sex, ecciesie in Gnewesmolen
sex, ecciesie in Klutze sex, aliis vero singulis tres stouikini tribuenlur. Datum
in Wismaria, anno domini M°CC**LXYIP, in die circumcisionis domini.
Nach dem Origioal im Uaupt-Archiv zu Schwerin. In den Rand sind 4 Löcher zur Eiohängung ron
Siegelschnüren gebohrt; es hängt aber nur an der zweiten Steile, an einer roth- und gelbseidenen Schnur,
das schildförmige Siegel des Fürsten Heinrich von Meklenburg mit dem Strerkopfe und der Umschrift:
pf SieiLLVM . DOCDINI . Kai . RICl . MÄ(3B0P0LaJlSIS
Die übrigen drei Löcher haben weder Schnur, noch Siegel. — Vgl. Nr. 1059.
1267. Jan. 1. 1108.
Heinrich, Propst in Rehna, bezeugt, dass die Söhne und Erben des Ritters
Heinrich von BiUow dem Kloster Hehna zwei Hufen in Lowitz verliehen
haben.
xieinricus dei gracia preposilus in Rene vniiiersis in perpelHum salolem
in domino. Presentibus recognoscimu3 ac fuluroram memorie «ommendamni,
Digitized by
Google
im f2ÖT. 319
qood domini Hemrid dicti de Bulowe, militkr, taiii filii, quam h^edes pro remedio
aniroe dicti H. duos mansos in uilla, que dicitur Louitze, terre Godebuz, ecclesie
Renensi cum sais redditibu9 libere conlulerunt, dictorum mansorum redditus ita
dislribui poslulantes^ ut unus mansus ad communes usus diele ecclesie, alter uero
ad seruicium anniuersarii diei ipsius proueniat annuatim. Seruicium autem tertio
dierum ' , quem idem dictus conuenlus ante uel post circumcisionem domini
elegerit, celebrabilur annuatim. Nos uero, tantis beneficiis non ingrati, eornm
ordinatione (!) libenler ac liberaliter annuentes, consensum noslrum beniuolum
6\g\\\i nostri appensione protestamur. Ceterum ut hec ordinatio testamenti de
consensu capituli processisse noscatur, sigillum quoque capituli decreuimus appo-
nendum. Huius rei testes et ordinatores sunt: dominus Gerardus de Cremun,
Hermannus de Cremun, Gerardus dictus Ketelhot^ Radolphus de Kercthorpe^
Arnoldus Brusehauere^ Johannes Preno^ Rolandus, milites, Nicolaus Ketelhot et
alii quam plures. Datum anno domini M^ CC^ LX^ VII. , in die circumcisionis
domini.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An einem Pergamentstreifen hängt ein kleines
parabolisches Siegel: eine stehende männliche Gestalt mit einem Zweige oder einer Säge in der rechnen
und einem Buche in der linken Hand vor der Brust; Umschrift:
...PPOSITI . hö..Riai . ..R...
— ' In dem Ausdrucke „lUtio dierum*' ist in den ersten Buchstaben offensichtlich radirt und III etwas un-
regelmässig eingetragen. — Gedruckt in v. Bulow*s Geschlechtsbeschreibung, M, p. 7 (lateinisch und
übn'setst).
1267. Jan. 22. Lübek. 1109.
Ulrich, Bischof von Batzeburg, und die Stadt Lübek melden dem Abte zu
ätade und dem Hamburgischen Decan, als den subdelegirten Bichtem in ihrer
Streitsache, dass sie den anberamten Termin aussetzen und einen Vergleichs^
versuch des Herzogs Albrecht von Braunschweig erwarten.
Ulricus dei gracia Baceburgensis episcopus, advocatus, consules et uni-
aersitas ciuitalis Lubycensis reverendis in Christo dominis abbati sancte Marii^.
extra muros Sladenses et decano Hammenburgensi^ iudicibus subdelegatis a de«-
legatis sedis apostolice, salutem et bonam ad beneplacita voiuntatem. Nouerit
Testra discretio, quod nos de consensu partis ulriusque diem iudicii proxima VP
feria post feslum purificationis proximo venturum in ecelesia beate virgipis in
Hammenburg a vobis preQxum prorogauimus usque ad presenciam illustris prior
cipis domini Alberti ducis de Bruneswic, ut partes ^uas interponat, si ppssel:
causam, que inter nos uertitur, pef bonum paci9 et concordie terminar^« $10:
autem, oofsm vobis in iudioto coaparebimus et iuri stabimus loco et <lie, qQo «r
Yob]0 fiieraDUB requisiti. Hoc inquam recognoseioMs et protestamur presesAibitf,
Digitized by
Google
320 1267. fitf
gigillorum nostrorum munimine roboratis. Datom Lubeke, amio gnde WGC^
LX^'Vir, in crastino Agnelis virginis.
Nach dem U.-6. der Stadt Lübek I, S. 280, aus dem auf der Trete zu Lfibek befindlichen Originale
ohne Siegel — Vgl. oben Nr. 1042 und Nr. 1069.*
1267. Febr. 11. Dobbertin. UIO.
Vohrath, Propst zu Dobbertin, verkauß den Bauern zu „Wol/ramdkxffen'' ein
Qehök auf Erbpackt.
Arlradus, Probst in Dobertin^ verkauffl erblich das Hollz, welchs an
Woluerammesshagen ligt, da ehzeits Wende gewohnet, vnd mit mahlzeichen
ynterschieden ist, den bauren desselben Hagens diser gestalt, alss das sie inner-
halb Jares dem Closter 10 marck geben sollen. Vor Pacht und Zehenden aber
sollen sie alle Jar geben zehen Dromet, nömlich funff dromet Rogken vnd funff
dromet habem. Datam Dobertin, 1267., tertio Jdus Februarii.
Nach Clandrian, Dobb. Reg., Nr. CCCLIX. — Üeber Wolframihagen rgL in Bd. I die Note an
Nr 469.
1267. Febr. 25. Uli.
Barnim, Herzog von Pommern, bestätigt dem Kloster Dargun eine streit^
gewordene Insel bei Gaseburg (auf Usedom).
ji. dei gracia dux Slauorum vniuersis presens scriptum inspecturis salutem
in domino. Noueritis, quod, cum olim ante multa tempora donassemus dileclis
Dobis abbat! et conuentui monasterii sancte Marie in Dargun villam Karsibor cum
Omnibus suis perlinentiis et terminis, pleno domini W. quondam ducis Diminensis
bone memorie, consanguinei nostri, ad hoc accedente consensu et voluntate,
postmodum dicto duce viam vniuerse camis ingresso venit ad nos Berloldus
quondam schulthetus in Straceburch suggerens nobis, quod quedam insula iaceret
aput villam Karsibor, que nobis vacaret et ad nostram pertineret liberam colla-
cionem, non exprimens, quod in terminis predicte ville Karsibor illa insula esset
Sita. Quam insulam ex sua suggestione nobis vacare c[r]edentes eidem iure
porreximus feodali. Predicti vero abbas et conuentus dictum Bertoldum in
possessione eiusdem insule fore percipientes, ad nos cum priuilegio, quod ipsis
super sepedicta villa et terminis eins dederamus, accesserunt, ostendentes nobis
manifeste ex tenore eiusdem priuilegii, ad suum monasterium illam insulam perti-
Bere. Qvare percepta ueritate ad instanciam predicti abbatis et conuentus. pre-.
dictum Bertoldum fecimus mitti extra possessipnem eiusdem insule, u^ote com
Digitized by
Google
1112 «967. mx
iaä |)örrigeDdi eam ad dos non pertineret. Nutfa velrft, nt dioit«r\|' sepecfidts
Bertoldus predictis abbat! et conuentui violenciam et iniuriam i(n)rrogare nititur
racione insulä memorate. Qrocirca sigtiamus vniuersis presens scriptum inspecr-
toris, qood idem Bertoldus in omnibus et per omnia iniuriatur abbat! et conuentui
premissis l*epetendo ab ipsis insulam memoratam; ipsi enim penitus inculpabües
sunt in hac parte erga ipsutti. Et ideo quicunque ipsos aut bona eorum racione
predicte insule leserit uel grauauerit, nos pro ipsis lesum reputabimus et graua-
tum. Datum anno domini M^'CCrLXyil'', in crastino beati Mathie apostoli.
Nach dem Original im Haupt-Archir su Schwerin. Von dem aui der Charte gefohnittenen Siegelbando
ist das Siegel abgefallen. — Vgl. Bd. I, Nr. 542.
1267. Febr. 27. Neiikloster. 1112.
Barnim, Herzog von Pommern, verleüU dem Kloster NevJdoster eine jährlu^
Hebung von 6 Mark.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Barnim de! gratia dux
Slauorum vniuersis Christi fideiibus presens scriptum inspecturjs in perpetuum.
Donaliones principum, que robur perpetue firmitalis sortiri debent, sie expedit, ut
scripture testimonio muniantur^ quatinus processu temporis per malignancium
uersuciam nee mutari valeant, nee infringi. Sane tam presentis, quam futuri
temporis nacionibus volumus esse notum, quod nos dilectis nobis in Christo
preposito^ priorisse totique conuentui monasterii sancte Marie virginis in Nouo
Claustro, Cysterciensis ordinis, Zwerinensis dyocesis, et omnibus sequacibus eorum
ac ipsi monasterio donauimus pro nostrorum remissione peccaminum ac etemi
regis gracia facilius impetranda sex marcas denariorum annis in moneta ciuitatis
nostre Demin percipiendas singulis et tilulo proprietatis perpetuis temporibus
fellciter possidendas. Huius nostre donacionis testes sunt: Conradus preposltus
ecciesie Stetinensis, Heinricus diclus de Calowe canonicus Gustrowensis, Johannes
dlctus de Parchem canonicus Stetinensis, clerici; item Johannes de Penz, Gobelo
quondam noster marscalcus, Albertus, milites; item Johannes Pridole, Thomas
camerarius, Euerardus de Coldembeke, famuli nostri, et alii quam plures fide
digni, quorum hie nomina non sunt subscripta. Jn cuius rei testimonium et facti
euidenciam pleniorem presens scriptum eisdem preposito, priorisse et conuentui
dari iussimus nostri sigilli munimine roboratum. Actum in Nouo Claustro et
datum ibidem per manum Arnoidi curie nostre notarii, anno domini M^CC^LXVir,
Iir kal. Marcii.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. An einer Schnur ron weissen leinenen und rothen
seidenen Fäden hängt noch die linke Hälfte Ton dem Siegel des Herzogs Barnim, wie es in Bd. I, zu
Nr. 542, heschriehen ist. — Gedruckt bei Lisch, MekL Urk. II, S. 37.
■•klMkirgiMkef Vrku4M-Baeh lU 4}
Digitized by
Google
12^7. Febr. 28. Viterbo. 1119.
PäpH Clemens IV. beauftragt den Deean, den Sckolasticus und den Cantar
der Schwermechen Kirche, über eine van den Lubekem ergriffene Jppdlatum
in Soden derselben gegen den Qrqfeß Gerhard L van 3alstein, als den Var^
misnd der Kinder seines Bruders Johann L, m erkennen.
Clemens episcopos, seruus seruorum dei, dilecUs filiis . : decano, . .
scolastico et . . cantori ecclesie Zueri[D]ensIs salulem — — — — . Datum
Viteii)ii, II. kalendas Martii, pontificatus nostri anno tertio.
Nach dem Original auf der Trese zu Läbek abgedruckt im Uw-B. der Stadt Lübek I, S. 281.
1267. März 6. Viterbo. 1114.
Papst Clemens IV. trägt dem Bischöfe von Schwerin auf, dem Domherrn
Johann, Grafen von Schwerin, die nächste erledigte Probende des Schweriner
Dom-Gapitels zu verleihen.
Clemens episcopus, seruus sernorum dei, venerabili fratri episcopo Zueri-
nensi salutem et apostolicam benedictionem. Significauit nobis dilectus filius
Johannes natus nobilis viri Guncelini comitis de Zwerin, canonicus ecclesie
Caminensis^ quod, licet ipse iam dudum in eadem ecclesia auctoritate litterarum
dilecti füii nostri G[uidonis], tituli sancti Laurentii in Lucina presbyteri cardinalis^
in partibus Ulis apostolice sedis legati, canonice receptus sit in canonicum et in
fratrem, nondum tamen ibidem prebendam est assecutus; quare humiliter petebat
a nobis, ut pronidere sibi super hoc patema diligentia curaremus. Nos itaque
ipsius canonici supplicationibus inclinati, receptionem huiusmodi, sicut prouide
facta est, ratam et firmam habentes ac eam auctoritate apostolica confirman[te]s,
fratemitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus, si ita est, eidem cano-
nico de prebenda sie sibi, quod nulli alii, de iure debita, si qua in ecclesia ipsa
uacat ad presens, uel quam primum ad id obtulerit se facultas, auctoritate nostra
per te uel per alium prouidere procures, inducens eum in corporalem possessi07
nem probende et defendens inductum, contradictores per censuram ecdesiasticam
appellatione postposita compescendo. Datum Yiterbii, IL nonas Martii, pontificatus
nostri anno tertio.
Nach zwei OrigioaleQ im Haupt-Archir zu Schwerin, die sonst TöUig gleich lauten, nur dats das zweite
Exemplar statt ^ Caminensis rielmehr Magdeburgensis gibt. An beiden hängt das pftpstliche Blei*
Siegel mit der Legende:
CLöMaNS . "Pp . im •
Digitized by
Google
tiift i^T. mt.
1267i März 7. Prag. U]$k
Guido, Cardinal "Legat, bestätigt dem Kloster Doberan die Zehnten, xjodchi^
der Bischof Budolf demselben vorher hestiUigt hat.
1^ rater Guido miseratione diuina titoii sancti Laurentii in Lucina presbyler
cardinalis^ apostolice sedis legatus, religiosis viris . . abbali et conuentui mona-
sterii de Doberam, Cysterciensis ordinis^ Zwerinensis dyocesis, salutem in domino.
Qum a nobis petitur, quod iustum e«L et honestum^ tarn uigor etfoitalis, (fHUA
ordo exigit rationis, ut id per nostre soUicitudinis Studium ad debitum perducatur
effectum. Sane ex parte uestra nobis extitit intimatnm, quod venerabiiis pater
Rodolphus quondam Zwerinensis episcopus collationes decimamm^ qnas predeces-
sores sui episcopi Zwerinenses^ et etiam iUannn decimamm donationes^ quas
dorainf terre et aiii pro ipsis vobis et monasterio vestro contulerunt, de uoluntate
^ consenstt capitaii Zwerinensis auctoritate ordinaria eonQrmaoit, eiiiiisiDOifi
collationes seu donatibnes ac confirmattonem predictam a nobis supplicastis
humiliter confirmari. Nos uero collationes seu donationes et confirmatioDent
predictas ratas et gratas habentes, prout iuste et rationabHiler facte sunt, auctori«*
Wm qua fungimur confirmamus et presentis scripti patrocinio conioiiiiMmii&
Datum Präge, non. Martii, ponti6catus domiiii Cleroentis pape IIII^' anno tertio.
Nack dem Originftl im Haupt -Arohir tu S«hwerio. Des Cardiaals Siegel aas rothem Waabi lidigi
noch wohl erhalteo an einem Pergamentstreifen. — Vgl. Nr. 746.
1267. März 7. Leitmerilz. lllÄ
Qvi^Of Chrdinal''Jjegat, ford^ dm Bi$Aßjf und dm I^^g^ m Lübek auf,
ißB Kloster Ikher^m gegen BeeinirUchtigmig sein» Zehm^m m adätzen.
V enerabili in Christo patri .^. dei gratia episcopo et'dilecto filio preposito
Lubicensibus frater Guido ^ inspiratione diuina tituli sancti Laurentii in Lucina
presbyter cardinalis, apostolice sedis iegatus^ salutem in domino. Cum noi
donationes seu collationes decimarum, quas venerabiiis pater Rodolphus quondam
Zwerinensis episcopus ac predecessores sui Zwerinenses episcopi, ac etiam
illarum decimamm donationes, quas domini terre et alii pro ipsis ob , suarum
animarum remedium perpetuo conlulerunt abbati et conuentui monasterii in Do«-
beram, ordinis Cysterciensis, Zwerinensis dyocesis, auctoritate qua fungimur^
prout iuste et rationabiliter focte sunt, duximus confirmandas : discretioni vestre
eadem auctoritate mandamus, quatenus pro diuina et nostra reuerentia eisdem
•bbaAi et cfHiuentui oportimi fauoris assistentes presidio, nqp perroiUatis pvedictos
jd>batem el conu^ntum super huiii0mo4i contra co^rmationis nostre tenerem ab
41*
Digitized by
Google
gM tut. MI9t
YoUsUUidig abgedruckt in Ureger s Uod. 1*0111^ p. öUO.
1267. April 28. Vilerbo. 1118.
iV^ Ohmens IV. hestSJtigt die vcn dem Cardinal -Legaten Qvido dm
Bischöfe vcn Ratadnarg aufgdragene Verßlgung ^tmder die Ausübung des
Strandrechtes.
Clemens episcopus, seruas seroonim dei, yenerabili fratoi . • episcopo
Raceburgensi salutem et apostolieam benedictionem. Lecta nobis dilectomm
filioram ciuium Lubicensiam petitio continebat^ qood dilectus filios noster Ckudo^
tiUüi sancU LaurenUi in Lncina presbyter cardinalis, apostoiice sedia legatns^
andita occupatione dampnabili^ que pretextu cuiosdam comiptele nepharie iebat
in illis partibus de bonis naniganUnm, quos incurrere naufragium contingebat, ac
super hoc uolens salubre remedium adhibere, inter alia, que ad huiasmodi reme-
dium faciunL) declarauit, quod omnia bona naulhtgorum huiusmodi, siue presentes
uel absentes existant, ad eos, qui illa iuste possiderant, antequam naufragiom
paterentur, uel ad heredes eonim, qui exinde mortis periculum inciirrer[a]nk, de
iure pertineant) aliqua contraria consuetadine non obslante; proat in litteris ipains
Digitized by
Google
an ii»!7t gd$
legsti conftelis exkide ubtqiie dlirectis ae iMer ceim** cofttttieiftlkis, ut dedaratio^
Ben fauiiisiiiodi, necnon statetam^ quod in ftiuorem naufragofum ipsoram snper
hiis edidit^ obseruari facias, plenias dicitur eontineri. Nos itaqoe^ qood ab eodeitf
legato super hoc pie ac prouide faetum est^ ratum et firmum habentes idque
aoctoritate apostolioa confirmaiites, (Vaternitati toe per apostoKca scripta mandamus,
quatinus super hiis iuxta tenorem dictarnm litterarum ipsius legati procedas^
contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposittt compescendo;
non obstante, si aliquibus a sede apostolica sit indidtum, quod suspendi uel
interdici aut excommunicari non possint, siue qualibet indulgentia sedis eiusdem,
per quam at[t]ribute in hac parte tibi iurisdictionis explicatio impediri ualeat uel
differri^ et de qua in nostris litteris fieri debeat mentio specialis, seu constitutione
de duabus dietis edita in concilio generali, ita quod ultra tertiam uel quartam
aliquis exlra suam diocesin aucloritate presentium ad iudicium non trahatur.
Datum Yiterbii, IIIL kalendas Maii, pontificatus nostri anno tertio.
Naeh dem U.-B. der Stadt Lübek I, 'S. 283, ans dem Originale, mit anhangender Bulle, auf der
Treae zu Lübek. — Vgl oben Nr. 10$1.
1267. Mai 16. Stargard. 1119.
Otto, Markgraf von Brandenburg, vertauscht an den Bischof Heinrich von
Havdberg da>s Dorf Daberkow und 12 Hufen, welche an des Bischofs .Darf er
Schönhausen und Bischofsdorf (Vogtsdoif) grenzen, gegen die Zehntenhebung
im Lande PrüzwaJk.
In nomine domini. Amen. Nos Otto dei gracia Brandenburgensis marchio
vniuersis, tarn, presentis temporis, quam futuri, ad quos Ktere presenles per-
venerint, saiutem et omne bonorum omnium incrementum. Que geruntur in
tempore, ne recedant tempori, literarum solent testimoniis perhennari. Recogno-
scimus igitur et presentibus publice protestamur, quod nos de uoluntate et con-
sensu nostrorum filiorum venerabili domino Heinrico Havelbergensi episcopo et
Omnibus suis successoribus villam Dobrekouwe cum mansis XXY^^\ necnon
mansos duodecim in nemore uillis eiusdem domini episcopi Schonhusen et Bis-
schofestorp contiguo, cum pleno iure, advocacia et omni utilitate, que in ipsa
Villa et mansis nunc est aut in posterum nominari poterit aut haberi, damus et
tradimus proprietatis tytulo in perpetuum liberos possidendos, ita videlicet, ut nos
una cum omnibus heredibus nostris veris, a nobis directa linea descendentibus,
decimam in toto territorio Prezwalk, excepta III. parte decime pertinentis ad
sacerdotum prebendam, prdut hactenus receperunt, quantum ad nostrum pertinet
dominium, possimus deinceps salubrius habere et convenientius possidere. Si
Digitized by
Google
mtl. \m
autem nobis aut dmIm beredifcni imlli ueri berede» snccesseriiit) meuorata de-
ciina in predicto territorio ad eiusdrai ecdeaie epiacepoin, quicuoque pro tempore
fueriL, devolvetur^ proviso quod feodalariia aoa feoda conferantur. Ceterum idem
domioua epiaeopas et onmes aui soccessores recipient de quolibet maoso territorii
Boslri Prezwalk denarios HU''' monete Braadeoburgenaia de bonis tarn infeodatifi)
quam noo infeodatia, Theulonicalibua et SbuicaUbos, io craslino saneti Michaelia
aDois aingulis persolvendos. Qaos siquidein deoarioa dictus epiacopua infeodare
aut altenare non poterit quoquo[modo], veruni ipsos in memoriam recorapenaa-*
tionia sepedicie decime auo vaui retioebit^ adiecto quod, si aliqui in predictorum
denarioruBi solutione forsitan maliuoli fuerint et rebelies, posito eciam, quod do<-
minus «ille existat, hos episcopus existens pro tempore ad solutionem buiusmodi
per censuram ecclesiasticam sine nostra indignatione, immo potius uoluntate com-
pellaL Huius rei testes sunt: illustris prioceps dominus Barnem dux Slauorum
et Albertus prepositus de Stendal, Johannes de Nemick, Heinricus de Wudens-*
wege, Hartmannus adrocatus in Stargarde, Heinricus D[a]rgaz, Rudolphus Munt,
Guntherus de Reberg, Bruningus et Albertus de Redingesdorp, Engelke de De-
wicz«. Johannes de Dewicz et alii quam plures. Jn premissorum vero omnium
perpetuam ßrmitatem damus presens insirumenlum nostro et filiorum nostrorum
sigillis proinde communitum. Datum Stargarde, anno domini M"" CG'' LXVIF,
XVIL kalendas Junii.
Nach Riedel, Cod. dipl. Brand., Abth. I, Bd. 2, S. 449, aus dem Harelborger Copialbuche, fol. 11.
— Gedruckt auch bei Kü«(er, Opusc. II, St. IG, S. 110, ßuchhoitz, Anh. S. 95, Bell, Starg. Gesch. I,
8. 291.
1267. Mai 26. Viterbo. 1120.
Papst Clemens IV. verleiht dem Nonnenkloster NeuJdoster einen Schmribrief.
Clemens episcopus, seruus seniorum dei, dileclis in Christo Giiabus . «
priorisse monasterii Noui Clauslri eiusque sororibus, tam presenUbus, quam fuluris^
regulärem uitam professis, in perpetuuro. Religiosam uitam eligentibus aposUn*
licum conuenit adesse presidium, ne forte cuiuslibet temeritalis incursus aut eas
a propostto reuocel, aut robur, quod absit, sacre religionis eneruet. Eapropter«,
dilecte in Christo fiiie, uestris iuslrs postulattonibus clementer annuimus et mona*
sterium sancle dei genitricis et virginis Marie Noui Claustri, Zwerinensis diocesis,
abbatissam propriam non habens, sed per priorissam soUtum gubernari, in quo
dimo estis obsequio maneipate, sub beati Petri et nostra protectione susdpimua
et presentis scripti priuilegio commonimus; in primis siquidem slatuentes, ut ordo
monasticu», qui secundnm deum et beati Benedict! regulam atque instUutionefli
Qsterciensimi fratnim, » uobis pMt coDctUum genenie swcepta«, in eodem
Digitized by
Google
1120 i^S&I. »^
nolHMiteHo itistitMtti eiuie <iftacfsc)tur, pferpefdis ibidem tenparibtaii iftmcriabniter
obsenretur. Preterea quMoamqoe posseMiones, quecunque boti» idem mom^
sterhiiii impresenttaram iuste ac ' canonIce possidet aut in fiiturain concessione
pantlficaiD^ largi^ne regum oel prkicipiMn, oblatione fideiittm sen aliis histis' modls
prestante domino polerH adtpisci, firma nobia et eis^ qne uobis saccesserint, H
itHbata pentianeant^ in quibus hec proprils dnximus exprimenda uocabolis: Iommi
ipsum^ in quo prefatum monaBterinm situm est^ cum omnrbus pertinenlKs sniB^
possessionem Paruum Warin noniinatam et medietatem decimarum, quam habetia
ibidem, cum omnibus pertinentlis t^is; possessiones Naquinadorp, Reynarsdorp^
Celin, Neuer, Ponic, Boriersderp et Bobelin appellatas cum deeimis et omnibus
Bliis pertinentiis earumdem; possessiones Gamrn, Glazin et Bablz dictas cum de-
eimis et omnibus pertinentiis earumdem; possesi^ones Ludersdorp, Lutbersdorp,
Jndago, Pinnowe et Pinnowe nuncupatas cum deeimis et omnibus aliis pertin«»^
tiis ipsarum ; in terra Parchem possessionem Thegfientin cum terris sibi adiacen*
tibus, que Jndago uocimtur, cum deeimis et omnibus pertinentiis snis, posses-
sionem Zloue nuncupatam cum quatuor stagnis, deeimis et omnibus aliis adiacentiis
et acquisitionibus suis; possessionem Minnowe uocatam et medietatem decimarum,
quam ibidem percipitis, cum omnibus pertinentiis suis; possessiones Deghetowe,
Prouesteshagen, Woldenhagen, Bruneshouet, Ganz, Zwerts, Amesse et Rokentm
et Ketzyn nominatas cum deeimis et omnibus pertinentiis earumdem; in Jasterviz
duos, in Mazslowe duos, in Nigendorp duos, in Radim duos, in nemore Neuer
duodecim, in Damme duodecim mansos cum omnibus pertinentiis suis, et quicquid
iuris in possessionibus predicUs tiabetis, cum terris, pratis, nemoribus, uineis,
nsuagiis et pascuis, in bosco et piano, in aquis et molendinis, in uiis et seruitiis
et omnibus aliis lil}ertatibus et immunitatibus suis. Sane noualium uestrorum, que
propriis sumptibus Colitis, de quibus aliquis hactenus nop percepit, siue de ortis^
nirgultis et piscationibus uestris, seu de uestrorum animalium nutrimentis, nullus a
uobis decimas exigere uel extorquere presumat. Liceat quoque uobis, persönas
liberas et absolutas e seculo fugientes ad conuersionem recipere et eas absque
contradictione aliqua retinere. Prohrbemus insuper, ut nnlli sororun uestrarum
post factam in monasterio uestro professionem fas sit sine priorisse sue licentia
de eodem loco discedere, discedentem uero absque communium litterarum ue«
stramm cautione nullus audeat retinere. JUud districtius inhibentes, ne terras
seu quodlibet beneficium ecclesie uestre collatum liceat alicui personaliter dari
seu alio modo alienari absque consensu totius capitidi uel maioris aut sanioris
partis ipsius; si que vero donationes aut alienationes aliter, quam dictum est,
facte fuerint, eas irrüas esse censemus. Jnsuper auctwitate apostolica inhibemm,
ne ulhis episcopus uel quelibet alia persona ad syncNlos uel conuentm foreoseg
«es Ire nd iudicio seculari de uestra propria siÜKStantie vel possesBionibus
-Mibiacere corapelhtt, nee äd domes ueisAras oansa ordines ^ebtwMK, ^oMtsas
/-
Digitized by
Google
wer. im
4andr uel aliqHM omucoitus publicps conuocaadi uenire presiunt, nee r^giihreai
electioiieni prepositi oestri knpediat^ aut de inatituendo uel remoaendo eo^ qoi
pro tempore fuerit, contra statuta Cistereienais ordinis se aliqoatenus intromittaL
Pro consecrationibus uero altarium nel eceleaianini siue pro oleo aancto uel quo«-
übet ecdesiastico sacramento nullus a uobia sub obtentu consuQtodinis uel aiio
modo quicqnam audeat extorquere, sed hec omnia gratis uobis epiacopus dioce*
aanus impc^t; alioquin liceat uobis ^ (piemcumque malueritis catholionm adire
«Btistitem, gratiam et communionem apostolice sedis habentem, qui nostra fretoa
auctoritate vobis quod postulatur impendat* Quodsi sedes dipcesani episcopi forte
uacauerit, interim omnia ecclesiastica sacramenta a uicinis episcopis accipere libere
et absque contradictione possitis, sie tamen, ut ex hoc in posterum proprio epi-
scopo nullum preiudicium generetur. Quia uero interdum propra episcopi copiam
non habetis, si quem episcopum Romane sedis, ut diximus, gratiam et commu-
nionem habentem et de quo plenam notitiam habeatis, per uos transire contigerit»
et ab eo benedictiopes monialium, vasorum, vestium et consecrationes altarium
auctoritate sedis apostolice recipere ualeatis. Porro si episcopi uel alii eccle-
siarum rectores in monasterium uestrum vel personas inibi constitutas suspensionis^
excommunicationis uel interdicti sentencias promulgauerint siue etiam in mercen-
narios uestros pro eo, quod decimas, sicut dictum est, non persoluitis, sine aliqua
occasione eorum, que ab apostolica benignitate uobis indulta sunt, seu benefac-
tores uestros pro eo, quod aliqua uobis beneßcia uel obsequia ex caritate pre-
stiterint uel ad laborandum adiuuerint in illis diebus, in quibus uos laboratis et
alii feriantur, eandem sentenciam protulerunt, ipsam tanquam contira apostolice
«edis indulta prolatam decernimus irritandam, nee littere ille ßrmitatem habeant,
quas tacito nomine Cisterciensis ordipis et contra indulta apostolicorum priuile-
giorum constiterit iinpetrari. Preterea cum commune interdictum terre Tuerit,
liceat uobis nichilominus in uestro monasterio exciusis excommunicatis et inter-
dictis diuina ofiicia celebrare. Paci quoque et tranquillitati uestre paterna in
posterum sollicitudine prouidere uolentes, auctoritate apostolica prohibemus, ut
infra clausuras locorum seu grangiarum ueslrarum nullus rapinam seu furtum
facere, ignem apponere, sanguinem fundere, hominem temere capere uel inter-
ficere, seu violentiam audeat exercere. Preterea omnes libertates et inmunitates
a predecessoribus nostris Romanis pontiQcibus ordini uestro concessis, neenon
libertates et exemptiones secularium exactionum a regibus et prineipibus uel aliis
fidelibus rationabiliter uobis indultas auctoritate apostolica confirmamus et presentis
scripti priuilegio communimus. Decernimus ergo, ut nulÜ omnino hominum liceat
prefatum monasterium temere perturbare aut eins possessiones auferre uel oblatas
retinere, minuere seu quibuslibet uexationibus fatigare, sed omnia integra conser-
[uentur] earum, pro quarum gub[ernatione ac sustentatione conjcessa [sunt,
ujßibus omnimodis profutura, [salua] sedis apostolice auctoritate et in predietis
Digitized by
Google
tt20 1367.
decknis moderatione condlu geimralis. Si qua igitw m fotumn ecdesiastic«
[secularisue p]ersona, hanc [nostre constitut]ionis paginam sciens^ contra eam
fernere uenire temptauerit, seoundo tercioue commonita, nisi reakum suam con-
groa satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate [reamque
se diujino iud[icio] existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo
corpore ac sacgiiine dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat
atque in extremo examine [dist] riete subiaceat ultioni« Gunctis aatem eidem loco
sua iura seruantibus sit pax domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hie fructum
bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eteme pacis inueniant.
Amen. Amen. Amen.
(poiSfiSiii.) Ego Clemens catholice ecclesie episcopus ss. B. V-
f Ego Odo episcopus Tusculanus ss.
f Ego Stephanus Prenestinus episcopus ss.
f Ego frater Johannes Porluensis et sancte Rufine episcopus ss.
f Ego Heinricus Ostiensis et Vellelrensis episcopus ss.
[Lioks:]
f Ego Ancherus tituli sancte Praxedis presbyter cardinalis ss.
-|- Ego Guillelmus tituli sancli Marci presbyter cardinalis ss.
[Rechts:]
f Ego Ottauianus sancte Marie in Via lata diaconus cardinalis ss.
f Ego Gottifridus sancti Georgii ad Velum aureum diaconus cardinalis ss.
f Ego Vbertus sancli Eustachi! diaconus cardinalis ss.
f Ego Matheus sancte Marie in Porticu diaconus cardinalis ss.
Datum Yiterbii, per manum magistri Michaelis sancte Romane ecclesie
yicecancellarii, YII. kalendas Junii, indictione X^ incamationis dominice anno
M"* CC^ LXYir, pontificatus nostri donni Clementis pape IIU. anno tercio.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin, auf einem 2^1 a Fuss langen und 2 Fuss breiten
weissen Pergament in der gewöhnlichen römischett Minuskel. Ein Chrismon fehlt Die erste Zeile ist mit
grossen Buchstaben geschrieben, und zwar das erste Wort CLBCDBÜS und das letzte, abbreyirte Wort
IR PPOD (in perpetuum) in üozialen , die zwischen beiden Worten stehende Zeile in verlängerter JSohrift.
Von den drei Amen am Ende ist das erste und das letzte in Yersohntfrkelter Schrift geschrieben, das
mittlere durch gezogene Linien abbrevirt. In der Mitte des Pergaments unter der Urkunde steht die
Unterschrift des Papstes: „Ego Clemens catholice ecclesie eps.** von derselben Hand (der des päpst-
lichen Vioe^Canzlers Michael), von welcher die ganze Urkunde geschrieben ist. Links davon steht der
Orbif pontificalis:
§
8CS
petrus
§
8C8
paulus
cle
mens
PP.
•nir.
HeUMbiigUckM VrkudM-lick IL 42
Digitized by
Google
SSO 1367. llStf
des eoacortrii^ctt Kreists «■ die» Kkmz ttelil der WmhIipiQcli:
t Ocali mei semper ad domiowm.
Dieser WmhUpmcb ist Ton einer uidem Hand, weDigsteos mit einer sfnmpfem Feder ab die Urkunde' ge«
•chriebea. Das kleine Krenz tot de« Worte «Ocoli* ist mit daB\leret Dinte «nd tos mMÜ
aiekerer Haad, aleo yematldick Toa dem Papste selbst gesefanebea, da hokö AassSdlf roa U»%
kuadea nur gewisse kleine Linien oder Zeichen in ihren Monograaimen znm Beweise der AasCertigiui|^
selbst zeichneten; man s. HOfer in Zeitschrift für ArchiTknnde etc. I, S. 502 ügd., nnd TgL Adelung
lAftag, der DipL Aach das £ ia dem ersten Worte Ego der üntersdirifi des Papstes ist eibabar
Bsit daaklerer Diäte aad auch wohl ron einer aadern, aagesehieklera Haad, als der «böge Jheü der
CnterschriA, Tieiieicht anch rom Papste selbst geschrieben. Unmittelbar hint^ der Unterschrift des
Papstes steht die sehr grosse und rerschoOrkelte Sig!e: AT. (snbscripsi), neben dieser Sigle das bekannte
pipstli^e Monogramm fOr B^E VKLETE. Die Uater Schriften sind Toa dea Gaidinilea cigenhladi^
geschrieben, aut einem rerschieden Terxierten Kreuze im Anfange; eine Begel ist hieria aLcht wahcsanel^
men, nur steht das Krenz der Cardinalpriester in einem Terzierten Viereck. An einer Schnur ron rother
and gelber Seide hiagt die Bleibnlle des P^stes, mit der lasdinft:
CLcmaNS^T^. nn.
— Oben am Bande steht in kleinen Buchstaben: «cöe. (= oommnne) p (= prirüeginm) Cistercien, qnod
foit reeeriptum gratis per €^. S.** — Oben redits in der Ecke st^t die darchstricheoe Zahl: LX. — Aof
der BiokäeHe aber dcc ersten Zeile liest maa: Galle Laeas. üeber dem Siegelbande steht auf der Rück-
seite zwei Mal unter einander: „Domino Jehanni Liueni eaaonieo LubicensL*' — Gedruckt bei
lisch, MekL ürk. II, S. 39. — Schröder, P. M. I, & 695, hat Bmchstueke einer päpstlichen Urkuade, welche
auf dieser Urkunde des Papstes Clemens beruht und, so weit die Bruchstücke eine Vergleichnng gestatten,
mit ihr ibereiastimmt. Der Anfaag laotet: .Monastetium hoe sancte dei genitnois et riiginis Marie, Sue-
.rinensis diocesis, abbatissam propriam non habens, sed per priorissam solitnm gobemari, a demente
„papa in abbatiam erectum (!). Ordo monasticus, qni secuadnm deum et beati Benedicti regulam eta.*
Der Schluss lautet: „Datum aano MCCLYIL pontÜicatus anno teiiio.* Demgemäss rindidrt Schröder (der
die Urk. Clemens IV. yom X 1267, Mai 26, nicht kennt) das Diplom Alexander IV.! — Wie die Jahres-
zahl richtig lauten würde, ist, da der Name des Papstes fehlt, schwer zu sagen.
1267. Juni 8. Nyköping. 1181.
ünch, KSmig von Dänemark, versichert die Bürger von Wisnuar der Fre3iett
vom Strandrechte und derselben Privüegten, xodche die lAänschen in seinen
Beichen haben.
Xiricos dei gracia Danonmi Slauommqae rex omiiibiis presens s^ptmii
cernentibos in domiBO sahrtem. Notum focimas vnioersis, qnod bos precibus
dilecti consangoinei nostri domini Hinrici Magnopolensis incfinati, cinibos suis
Wlsmarie^ latoribus presenciom. graciam specialem facientes, concedimiis eisdem
hanc libertatem, quod, si forte adoersitate ipsis imioente alicubi m regno nodiro
naofragium paciantor, DaDos aduocatoram seo exactonim nostroram, neqoe alios
aliqois ipsos impedire debeat aliquatenns, quominos ea, qae de bonis suis ab
indemencia maris et tempestate potoeriiit extrahere et coDigere, in qoieta pace
babeant et eisdem absqoe coinslibet inpedimenti ofastaoilo libere perfroantor.
Jnsoper eciam omnia iura et easdem libertates cinibos Lnbicensibns a dare me-
morie dilecto auo nosbro^ inclito rege Waldemaro, et ab aliis progenitoribus
Digitized by
Google
ttm iw. 331
i|MS4s| necnon et a nobis concessa eisdem ciuibi|g WiBfifarie i| Scannte et alifs
regni nostri partibus, prout in litteris nostris super hoc confectis clarius con-
tinetur, Ube[r]aliter inchrigemus, prohibentes firmiter sab optentu gracie nostre,
"He quis predletorum aduocatorum seu exactorum iiostrerum vel quisquam alius
pTedictos eines Wfsmarie cofrtra huiusmodi prmilegii nostri indotta molestare vel
Texare audeat quoquomodo. Quod quicunque fecerit, regiam procul dubio non
effugiet vlcionem. Jn cuius rei testimonium presentes eis litteras contulimus sigilli
nostri munimine roboratas- Datum Nykaping, anno domini M"* CC LX"* Vir, idus
Junii sexto, presentibus dominis Emesto comite de Gliken et Matheo dapifero.
Naoli der Abschrift im Wism. F.-B. — Gedruckt in Sohms Bist, af Daam. X, p. 992, wiederholt
in Li^egrens Svenskt Dipl. I, p. 713.
1267. Juni 12. 112«.
Heinrich, Fürst von MeJdenburg, verkauft der Stadt OreveemSlMen den Zoü
za GrevesmilMen, zu BörzcM und auf der Stepenxtz.
Uinricus dei gratia dominus Megapolensium omnibus presentia visuris in
perpetuum. Notum esse volumus vniversis, quod nos malura et preambula deli-
leratione dilecte ciuitati nostre Gneuesmholen, quam speciali affeclu et gratitudine
amplectimur, libere et expedite vendidimus theolon[i]um nostrum, quod habuimus
ibidem et in villa Bortzaw, necnon in flumine Stobenitz usque in Trauiam, pro
centum marcis Lubecensium denariorum perpetuo possidendum, hanc de mera
Yohintate nostra includentes libertalem^ vt nee nos, nee aliquis ex parte nostra
siue etiam heredum nostrorum vliam prohibitionem aut interdictum faciamus in
annona reducenda, nisi de voluntate et assensu consulum ciuitatis eiusdem; verum
etsi necessitate perurgente tempestas bellorum, quam auertat dominus, aut famis
pestilentia terre nostre incumberet vel incubu[er]it, tamen nullatenus prohibebimus
aut prohibitionem de annona faciemus, nisi secundum conditionem et formam
Mpralai^tam. Ne vero huic nostre venditioni aut donätiani vlla siAariri vileit
calumnia, presens scriptum sigilli nostri munimine duximus muniendum. Testes
sunt: Conradus Dotenberch aduocatus noster, Aluericus, Helmoldus, Hinricus de
Bemekow, Benedicius, Theodoricus Claue, Otto de Suinga, Rodolphus de Traue-
munde et Eggerhardus frater eins, Ludolphus de Pluskaw, Emico de Lo, Vlricus
de Blttefaer et HerttaiMMis frater eius^ Moltzan, Hermaanus Storm, miiites nostri.
Atta sunt Jiec anno domini M. dC. sexagesimo septimo, dominica Triuttatis.
Datuti :per manrnn Jabmnte notarii.
•' ' N&eh ^inelr foo dem Hngistfftt «u Oferecafililen wegen der filepmtsfalirt im J. 1571 ^ingelDdcUtcnä
.^fiechfUt im Ba^tnAirchir im Schwerm. — Gedrud^t bei Litoh, Maltoao. Urk. III, S. 1.
42 •
Digitized by
Google
832 12«7. tl28
1267. Juni 14. Wismar. UtS.
Heinrich, Fürst von Meklenburg, erkauft dem Kloster Doberan eine Rente in
der Saline zu LünAvrg, wofür an den Gräbern seiner Familie eine emge
Wachskerze unterhalten und der Oedikhtnisstag seines Vaters begangm
werden soU.
Menricus dei gratia dominus de Magnopoli yniuersis Christi fidelibus pre-
sentem paginam inspecturis in perpetuum. Cupimus esse notum tarn presentibus,
quam futuris, quod nos diuina gratia misericorditer preuenti, pro salutari remedio
animarum parentum nostrorum, patris nostri videlicet domini Johannis de Wis-
maria et matris nostre domine Luthgardis, fratrisque nostri domini Alberti, beate
yirgini Marie in Doberan et fratribus vniuersis ibidem deo famulantibus cum
centom et LXXX* marc[i]s denariorum XYIII marcarum redditus in sartaginibus,
quas in Luneburgh iidem fratres habent, conparauimus et preratis fratribus assi-
gnauimus in perpetaum possidendos, ita plane, ut ad felicem memoriam iam die-
torum parentum nostrorum aliorumque amicorum et progenitorom nostrorum et in
memoriam nostram heredumque nostrorum abbas, qui pro tempore fuerit, can-
delam ceream circa predictorum defunctorum sepulchra die noctuqne iugiter ar-
dentem cum XI marcis denariorum pensionis pretaxate in perpetuum amminislreL
Preterea sepedicto conuentui cum reliquis VII marcis pensionis supradicte in an-
[nijuersario memorati nobilis domini Johannis seruicium faciet annuale. Vt autem
hec collatio ab omnibus irreuocabilis permaneat, super hoc presentem litteram
cum sigillo nostro yna cum sigillo domini abbatis de Doberan ad maiorem cao-
telam duximus roborandam. Datum in Wismaria, anno gratie M'' C(7 LX* VIT?
XYUr kalendas Julii.
Nmch dem DiplomaUr. Doberan., foL XVII\ — Gedruckt bei r. Wet^halen III, p. 1511.
1267. Juni 24. Rostock. 1124
Das Kloster Dargun verkauft an den Bostocker Bürger Arnold Kopmann ein
Salzhaus m der Salifie zu Sülz hei Marlow, unter Vorbehalt gewisser Scizr
Ueferungen an das Kloster Dargun und das Kloster Bergen auf Bügen.
TJniuersis Christi iddibus presentem paginam mspeeturis H. nsentione
diuina abbss in Dargua cmn deuotis orationibus etemam in domino satoten. Ne
gestamm rerum memoria processu temporis emttescat mt pereat, discretoiwi
▼iroium seiet etas per testes «d per littens elemare. Ad cantdaai ergo fotori
temporis notum fieri volumus uniuersis, tarn presentibus^ quam firtoris, qood Ar-
noldus dictus cognomento Copman, ciuis in Rozstoch^ sibi soisqve soccessoribos
Digitized by
Google
1125 1267. d33
vnam domum salinariam in saline iuxta Marlov sitam a nobis pro decem marcis
comparauit hereditario iure possidendam perpetuo, tali nichiilominus interposita
caucione, vt idem Copman in perpetuum singulis mensibus quatuor punt salis
ecclesie nostre Dargun de predicta domo et ecciesie roonialium in Ruya^ que
Mons dicitur, vnum last saUs singulis annis soluere teneatur, Quicquid vero in
predicta salina processu temporis in sartaginibus vel in puteis vel in domo vel
quocunque modo fuerit instaurandum^ sine diminutione nostri census, tarn in ex*
actionibus, quam in aliis causis^ si extorse fuerint, idem supradictus Copman sine
aliquo nostro grauamine propriis expensis et laboribus instaurabit. Ne autem in
hoc facto nostro memorabili quemquam dubietatis scrupulus circumuoluat, pre-
senlem paginam super eo conscribi fecimus cum sigilli nostri apensione ac vene-
rabilium consulum in Sulta sigilli munimine fecimus conmunirU Testes huius
actionis sunt hü, videlicet dominus Wernerus abbas in Doberan, Segebodo eins-
dem loci cellerarius, Bernardus de Cropelin, ciuis in Rozstoch, Heinricus de
Ceruo, Reynwardus de Molendino, Heinricus Sapiens, eines ibidem. Datum in
Rozstoch, anno domini M"" CG'' LX"" Vir, octauo kal. Junii (!), in die Johannis
baptiste.
Nacb dem. Origioal im Haupt -Archiy zu Schwerin. Die Siegelbänder sind yon weiaaen leinenen
Fäden; an dem ersten hängt noch der grössere Theil Ton dem Siegel des Dargunscben Abtes mit der
Umschrift :
. . eiLLVM .AB N . DA . . . .
das zweite Siegel ist abgefollan. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 141, und Jahrb. XI, S. 275.
— Vgl. Nr. 909.
1267. Juli 17. Rostock. 1185.
Waldemar, Fürst von Bostock, ertheüt den Lubekem Befreiung von ZoU und
Ungdd und vom Strandrechte.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Woldemarus dei gratia dominus
de Rozstok omnlbus presens scriptum intuentibus in domino salutem. Cum ho-
minem ab initlo sue creationis liberum natura formauerit, ius naturale tamquam
omnlbus aliis prelatum conplecli uolentes, dare libertatem esse credimus oflicii
pietatis. Hinc est, quod notum esse uolumus tam presentibus, quam futuris, quod
nos inhabitatoribus ciuitalis Lubicensis multis ipsorum meritis intercedentibus et
seruitiis plurimis, que nostris progenitoribus iopenderunt, quoddam libertatis
concessimus donatiuam, iUitd uidelicet, quod in eiuitate nostra Rozstoek et in
Omnibus locis nostre iurisditioiiis ab omni exacMone et theloneo perpetuo sint
exempti, aditientes hoc, quod, si aliquos ex ipsis in terminis nostre terra oam
infortuito contigerit naufragari, quidquid de r^us suis saluare poterint, qnieta
retineant possessione. Ne autem gratia presentis priuilegii a nobis uel a nostris
Digitized by
Google
Sd4 1267. im
Digitized by
Google
im t267. Ui
tW' Juli 24. Schwerin. HgJ^
Ounzelin und Mdmold, Grafen von Schwerin, verleihen der Stadt Botzeniburg
das lAibißcke Recht
In nomine [sancle] et indiuidue trinitatis. Amen. Wii Gunselinus vnde
Helmoldus, van gades gnaden greuen to Swerin, don apenbar allen , de dussen
breff vnde schrift seen^ dat me alle, de me in der tili elte tiden heft, plecht me
to uorewigende vormiddelst dachtni$se, tagen vnde Schriften, vp dat se tosamende
mit vorlope der tut nicht kamen in vorghetinge. Darumme don wii to wetea
allen, de nw sin edder kamende werden in tokamenden tiden, dat vnnse leue^
borgere vnde inwanre to Boysscenborch vns mit fruntliken vnde innigen beden
hebben angevallen, dat se vnde ere nakomelinge mochten bruken sodane
schickinge des rechten, als de stad Lubke bruket in allen ßfTseggenden saken
vnde sentencien. Des wii en vmme erer bede willen mit guden vrigen willen
gegunl vnde bevulbordet hebben vmme wynninge vnde nutticheit der, de dar-
sulues wanen edder wanende werden, vnde bestedigen de schickinge des rechtea
der stad vorbenomed van den to ewigen tiden in allen werliken saken vastlikea
to holdende; men iodoch vthgenfimen, dat nen vnnser amptlude, he sy munter^
tolner edder Jode, wanende in vnser stad Boyssenborch, dorf antworden vor
deme richter des suluen Lubeschen rechtens, men allenen vor vns, dat sin, wat
sake dat it sin, dat he ene ok suluea vor enen richter wolde kesen; sunder it
en were ouer, dat de clage schege van schult wegen, dar en iewelik vnnse
amptlude vor deme richter vorbenomed in vnnseme afwesende imme rechten
schal antworden. Ok willen wii, dal numment vnnser borgere edder inwanre
vnnser stad Boyssenborch edder gast, dede schuldich is tho deme rechten de»
toln, schal van Boyssenborch varen ofte affwesen, sunder mit willen vnde vulbort
vnses tolners, de dar danne iegenwardich sid edder van vnnser wegen tor stede
is. Huius facti nostri testes sunt: Richardus cappellanus noster et canonicua
ecclesie Zwerinensis, Wiperlus de Wittenburg et Wernerus de Haluerslad, milites
nostri, et alii quam plures. Jgitur ne predicti facti i\pstri libera donacio ab ali-^
quibus nostris successoribus possit [in] post(r)erum inmutari, presenles oostras
litteras in testimonium totius rei scribi iussimus ipsasque sigilLorum nostrorum
robore communiri. Datum anno domini M^'CC.LXYIL, nono calendas Aug^ti, in
nostro opido Zwerin.
Naeh einer üeberBetzung ans dem £nde des 15. Jahrh. im Haupt -ATehir zu Sohwevra. -^ Gedrucki
Ml den Bütsowtchen Nebfnatu^l^e^ V, S. 16; y. Kamptz, Civilr^i I, 2, 8. 118. ^-^ £iii I^jbtiojflMolic^ T<|x|
ist nicht aufgefunden.
Digitized by
Google
036 f367. 1128
1267. Aug. 18. Hagenow. 1128.
Ghunzdin und Hehnold, Grafen von Schwerin, verleihen den OeistUchen des
Landes Wütenburg das Recht zu testhren und das Qnadenjahr, gegen die
Verpflichtung zu Sedenmessen fü/r das gräfliche Haus.
In nomine sancte et indiuidue Irinitatis. G. et HeL comites Swerinenses
Omnibus presens scriptum intuentibus salulem in domino. Jnter ceteros humane
conditionis derectus memoriam hominum adeo scimus prae ceteris mobilem et
inbecillem^ quod de facili rapitur in obliuionem^ nisi scripturarum testimonio
perhennetur/ Hinc est, quod tam presentibus, quam futuris notum esse uolumus,
quod nos ratione karitatis necnon inducti remuneratione diuina, ad commodum et
profectum clericorum nostrorum terre nostre Wittenburgensis, tam presentium,
quam futurorum, ob reuerentiam regalis sacerdotii et eiusdem ofßcii dignitatem^,
fiberlatem actenus non habitam ipsis concedimus et donamus hoc modo, ut quiuis
ipsorum in ultima uoluntate constitutus res suas mobiles legare et donare poterit,
cuicumque uel ubicunque uoluerit, non obstante alicuius impedimento. Noiumus,
ut per aduocatos et oflßciales nostros iam dicte terre plebanorum siue etiam
uicariorum res et bona decumbentium uel etiam desce(n)dentium^ distrahantur,
flrmissime prohibentes. Damus etiam clericis nostris iam dicte terre ob spem ac
meriluui eterne retributionis et ex animi nostri mera überalilate annum gratie tali
conditione, vt cuilibet ipsorum uiam vniuerse camis ingresso ecclesie sue redditus
cedant ad annum, dummodo de hiisdem redditibus institualur uicarius, qui hone-
stam habeat sustentationem et eidem ecclesie prouideat in diuinis. Nos igitur,
quia iam dictis clericis nostris libertatem iam expressam concessimus et donamus,
ipsos singulos ac vniuersos, tam presentes, quam posteros, ad hoc obligalos esse
nolumus perhenniter, vt singulis annis in anniuersario patris nostri comitis H.
defuncti, necnon et* filii nostri H- bone memorie, Wittenburg conueniant vigilias
Tespere decantantes, et quiuis ipsorum mane missam deuote celebrabit pro de-
functis. Similiter post descessum ma[tr]is ' nostre adhuc uiuentis et nostrum
nostrarumque uxorum ac omuium heredum nostrorum predicta obseruari uolumus
successiue, vt annis singulis, sicuti premisimus, Wittenburg conueniant in cuiuslibet
anniuersario vigilias et missas pro defunctis decantantes, et de anniuersario
redeuntibus quiuis ipsorum^ in ecclesia sua eadem ebdomad[e] semel pro defunctis
vigilias et missam^ celebrabit, sicuti superius est expressum, vt ipsorum orationibus
adiuti gratiam et misericordiam " inueniamus Jhesu Christi in tempore oportuno.
Vt autem istius donatio libertatis a nobis nostrisque heredibus perpetuis temporibus
firmiter obseruetur, presentes litteras scribi fecimus ipsasque sigillorum nostrorum
munimine communiri. Datum in Hagenow, anno domini M''CC'LX''Vir, XV
kalendas Septembris.
Digitized by
Google
1129 1267. 937
Nach einer Abschrift aus dem 1 6. Jahrh. im Haapt-Arohir zu Schweria. — Damit stimmt eine aus«
cultirte Abschrift aus dem 15. Jahrh. im Ratseburger Archiv zu Neustrelitz bis auf folgende Abweichungen:
* perhennatur — * dignitatis — ' discedentium — * et: fehlt — * matris (magis: Schw.) — • red.
omnis rioarius — ''' missaS — • uitam.
1267. Aug. 22. Lübek. 1129.
Guido, (hrdinal' Legat, befiehlt, die vom Grafen Chmzelin verbesserte Vicarei
im Doms zu Schwerin zu einer Dom -Probende zu erheben.
Gruido, Cardinal vnd des Bapsts Legat, befeiet vff bitte des Grauen zu
Zwerin dem Biscboffe zu Ratzeburg \ dass er die Vicarey in der Kirche zu
Zwerin, so der Graff gestifflet vnd vmb Seligkeit willen seines verstorbenen
Sohns Hinrici mit gutern zu uerbessern gemeinet, zu einer Thumbprouene mache.
Die Prsesentation soll der Graue vnd seine erben haben. Datum Lubeke, XL
kal. Septembris, pontißcatus domini Clementis anno tertio.
Clandrian, Frotoc. fol. 126\ — Clandrian bemerkt am Rande: ^ist auch fol. 28 zu finden: sub dato
Bostooh« II. kal. Aprilis, Clementis anno secundo.** S. oben Nr. 1075. Danach wird man in der Tor^
stehenden ürk. statt ^^Bisohofle zu Ratzeburg** zu lesen haben: „Bischoffe zu Zwerin.**
1267. Aug. 31. Rostock. 1130.
• Beinke, Beimberts Sohn, verpfändet seinen Brüdern Arnold und Johann sein
Lehngvi in Emekendorf und seine freien Güter.
ß/cynike filius Reymberti posuit fratribus suis Arnolde et Johanni bona
sua in Emkendhorpe^ que dicuntur lengot, pro L marcis argenti, quas sibi con-
cessit, et omnia bona libera, que ubique habet, et aream iuxta Conradum de
Magdeborg. Post tres annos solvet istud argentuuL Actum anno gratie
M^CC^LXVir, in vigilia Egidii.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 33.
1267. Sept. 2. Schwerin. 1131.
Hermann, Bischof von Schwerin, verleiht seinem Dom-Gapitd einen Platz in
Schwerin zur Erbauung von ESfen für die Domherren.
Sermannus dei gratia Zwerinensis episcopus omnibus presentes audiluris
salutem in Cristo Jhesu, omnium salvatore. Si ad ecclesias et loca deo dicata
benigne dirigimus aciem mentis nostre et corporis profectibus intendimus dili-
genter, non solum eteme retributionis merita, sed laudis preconia consequimur
MeUeobirgisckM Vrku4eo-Biek IL 43
Digitized by
Google
338 1267. 1133
i
salulis auctore gaudium cum salute. Etsi hiis, de cuius mvnere summo vemt,
vt sibi a fidelibus digne ac laudabiliter seruiatur, suis seruitoribus multo maiora
retribuat, quam valeant promereri, vt tamen indulgenciis quasi quibusdam illectiuis
vos ad eterne felicitatis gaudia salubriter inuitemus^ omnibus vere penitentibus et
confessis^ qui ad ecclesiam beati Petri apostolorum principis in Brvneswic in
singulis festiuitatibus ipsius apostoli neenon et in dedicatione eiusdem in humilitate
sp[iritus] causa deuotionis accesserint et ad commoda eiusdem ecclesie elemosinas
suas^ proul deus ipsis inspirauerit, largiti fuerint, quadraginta dies de iniuncta
sibi penitencia de omnipotenlis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apo-
stolorum eins auctoritate confisi, misericorditer relaxamus, ita tamen quod domni
0. efeeti Hildensemensis super eo accedat consensus beniuolus et uoluntas. Datum
in Brvneswrc, anno domini M''CC'LX''Vir, in die natiuitatis sancte Marie vir-
ginis.
Nach dem Original im Stadt-Archir zu Braansehweig, mitgetheilt yod Dr. Hänselmann zu BranDschweig.
An einer gelben und rothen «eidenen Schnur hängt das zu Nr. 1026 abgebildete Siegel des Bischofs
fiermaDD«
Digitized by
Google
%m 1267. 839
1267. Sept. 9. Lübek. US.
Gtddo, Cardmal'Leffot, befiehlt dem Dotnpropste zu Batzeburg, auf Ersuchen
des Dom-Gapüds zu lAä)ek alle M(de nach Liibdc zu kommen und Über Jeden
den Bann auszusprechen, welcher die der kirchlicken Freiheit zumderlaufenden
Verordnungen oder Oewohnheäen handhabt
Jb rater Gvido miseratione diuina tituli sancti Laurentii in Lucina presbiler
cardlnalis, apostolice sedis legatus, dilecto filio preposito Raceburgensi, ordinis
Premonstratensis, salutem in domino — — — .
Nach Leyerktts, Urk. des Biath. Lübek I, S. 196, au« dem Reg. Cap. Lub. I, 205''.
1267. Sept. 30. Schwerin. 1134.
Das Dom-Capitel zu Schwerin bezeugt, dass Propst Dietrich zu Bützow dem-'
selben zwei Hilfen zu Lankow gegeben hat.
Des Capittels zu Zwerin brieff, das Theodoricus, Probst zu Butzow,
zwey hufen zu Lankow ihrer Kirchen gegeben, welche hufen ierlichs geben
3 Mk. 10 sl. gewonlicher muntze, die der Deken soll einnemen vnd dieselben
aussteilen, wie ex originali zu lesen. Datum Zuerin, 1267., die Jeronimi.
Clandrian, Protoc. fol. 102 ^ — Vgl. Nr. 1126.
1267. Sept. 30. Rostock. 1135.
Heinrich vom Hart (Hirsch) legt zu Bostock eine Verbindungsstrasse zwischen
der Hartenstrasse und der Fischbarik auf Widerruf an.
xlenricus de Cervo habet viam, quam dimisit iacere X pedum spacium
infra suam hereditatem et Conradum Parvurn de platea Cervi usque in plateam
bodicariorum. Quamdiu ipse Henricus vult, potest esse via, cum autem non vult,
potesl eam delere sine alicuius impedimento. Actum anno gratie M^CC.LXYIF,
pridie kalendas Octobris.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 33. — De Ceryo. Aehnlioh kommt in Rostock im 13. Jahrh.
auch eine Familie „de Giip** yor» und 1261 (Rost Stadtb. A, Heft 5, Lage I, fol. 6^) eine ,,domu8
cum grip.**
43*
Digitized by
Google
340 1267. 1136
1267. Dec. 21. Riga. 113C
Albert, Erzbischof von Riga, bestellt auf seine Lebenszeit den Orafen GunzeUn
van Schwerin zum Schutzherm des Erzbisthums.
Albertus miseratiöne diuina archiepiscopus Liuonie, Estonie et Prueie ac
minister crucis Christi omnibus Christi fidelibus presens scriptum inspecluris in
uero salutari salutem. Cum ecclesia nostra Rigensis, cui deo auctore dinoscimur
presidere de gratia sedis apostolice special!, ad tante dignilatis apicem super
omnes finitimarum nationum ecclesias sit elata, ut, que quondam tantummodo
cathedralis, nunc et inantea totius Liuonie, Estonie et Prueie metropolis perpetuo
Sit habenda, dignum utique duximus prouidere, quatenus pro defectibus nostre
debilitatis temporalibus non destituatur auxiliis, que sie diuina cooperante gratia
per nos spiritualibus profecit incrementis. Quocirca uniuersis Christi fidelibus
tenore presentium innotescat, quod nos de consUio nostri capituli et consensu
illustrissimum comitem G. Zwerinensem, uirum nobilem et famosum, strenuum et
prudentem, in salutem patrie, ut speramus, a domino destinatum, in tutorem et
defensorem, sindicum et actorem ecclesie nostre contra barbaros seu quoscunque
alios inuasores eligimus et conslituimus ad tempora uite nostre uel canonice
cessionis, terras ecclesie nostre, quibuscumque nominibus censeantur, possessiones
et castra, homines et uasallos sue nobilitatis ßdei comittentes, ita sane, ut nobis
pro nostris expensis certam pecunie quantitatem, prout in lilteris suis exinde
confectis plenius continetur, singulis annis exsoluere, de ceteris autem prouentibus
nostris utih'tatem et honorem ecclesie pariter et ipsius disponere teneatur. De
expensis autem, si quas fecerit ultra, quam facultates ecclesie se extendant, ei uel
heredibus suis minime tenebimur respondere, sed neque, quod absit, in bellis
occisum pecunia soluere uel captum ab hostibus liberare. Verum quia dostre
solllcitudinis est sie presentibus formam imponere, ne futura dispendiis aliquo
modo commendemus, ita duximus prouidendum, ut predictus dominus comes
sufficientem nobis et capitulo faciat cautionem, ut post mortem nostram, uel ante,
si prius renunciare uoluerit, predicta omnia, scilicet terre, possessiones et castra,
homines et uasalli, non peiorata, non deperdita, non destructa, non diminuta
numero, precio seu ualore, nisi quatenus pestilentia uel clade uel Torte hostili
uastitate contigerit, sed sicut nunc integra plena et illibata recipiuntur a nobis,
sie ad ecclesiam libere reuertantur. Jn cuius rei testimonium presentes litteras
sigillo nostro et capituli nostri, sed et ipsius comitis duximus roborandas. Actum
Rige, anno domini millesimo CC^LXVir, XIF kal Januarii.
Nach dem Original im Haupt -Archiy zu Schwerin. An Fergamen tsireifen hangen noch die Siegel
des Erzbischofs und und des Capitels:
1) Des Erzbischofs Siegel ist parabolisch und leider schon beschädigt; es ist durch drei zu einem
Bogen Terbundene Halbkreise quer getheilt; auf der Höhe des Bogens steht in weitem Gewände eine
Digitized by
Google
1137 1268. 34t
xoeDSÖhliche Figur, an welcher der Kopf ausgebrochen ist; in der rechten Hand hält sie etwas, was ein^
liohen Giesskanne ähnlich sieht; zu beiden Seiten der Figur stehen in spitzen Thürmchen halbe Figuren,
welche mit beiden, aus dem Thurm gestreckten Händen einen hohen, mit einem Kreuze geschmückten Stab
halten; unter der linken Figur steht mit kleinen Buchstaben: LIVM; die Schrift unter der Figur rechts
ist nicht mehr leserlich. Unter dem Bogen schwebt in der Höhe etwas, was einem lang gestreckten Vogel
(der Taube?) ähnlich sieht; vier knieende Menschenbilder schauen hinauf, es mit gefaltenen Händen an-
betend. Von der Umschrift ist noch zu lesen:
©RA . HRQhiaP S....Ä
Auf die Rückseite ist das parabolische Secret des Erzbischofs gedrückt. £s hat einen stehenden, infulirten
Bischof, welcher die rechte Hand erhebt und in der linken einen Stab mit dem Kreuze hält; zu seiner
Rechten steht seitwärts ein Krummstab oder eine kleine Figur, welche diesen hält; rechts Ton seinem
Haupte steht der halbe Mond, links ein Stern. Dies Secretsiegel hat gar keine Umschrift.
2) Des Capitels Siegel ist rund. £s stellt ein Thor dar, an jeder Seite mit einem runden Mauer-
thurme; im Thoreingange steht eine Bischofsgestalt, wie es scheint, und an jeder Seite des Thors eben-
falls, wie es scheint, eine menscHliche Figur. Ueber dem Thore zwischen den Thürmen, im freien, mit
6 Sternen geschmückten Siegelfelde thront auf einem niedrigen Sessel die Jungfrau Maria mit dem Christ-
kinde auf dem Schoosse. Von der Umschrift ist noch zu lesen:
Hh SieiLLVm . CA .... LI . RieaNSIS .... Lasiö .
Das Siegel des Grafen Gunzelin ist von dem Fergamentstreifen abgefallen. — Gedruckt ist diese Urkunde
nach dem Original in Jahrb. XIV, S. 250; nach einer Abschrift im Rumianzow*schen Museum zu Peters-
burg in den Mittheilungen der Gesellsch. für Gesch. der russ. Ostseeproyinzen I, S. 458, und bei v. Bunge,
LiT-, £sth- u. Curländ. Urkundenbuch I, S. 510.
1268. Rehna. 1137.
Friedrich, Bischof von Dorpat, verleiht dem Kloster Rehna einen Ahlass.
Jd ridericus dei gracia Kareliensis \ episcopus, Tharbatensis postulatus, crucis
Christi minister, omnibus in Christo credentibus in domino salulem. Loca sanc-
torum omnium pia et prompta sunt deuotione a Christi fidelibus ueneranda, ut,
dum dei honoramus amicos, ipsi nos deo amabiles reddant, et quod nostra pec-
cata impediunt, eorum mereamur intercessionibus optinere. Üt ergo ecclesia
sanctimonialium in Rene, felix et proficuum capiens incrementum, congruis hono-
ribus frequentetur, et populus christianus quasi per premia ad merita invitetur,
cooperantibus infirmitati nostre omnium sanctorum meritis, omnibus vere peniten-
tibus et confessis, qui ad eandem in humilitate Spiritus accedentes manum por-
rexerint adiutricem, si tamen dyocesani ratihabitio subsequatur, vnam karenam
et XL dies de iniuncta sibi penitentia misericorditer relaxamus. Datum in Rene,
anno domini M°CC'LX''VIir, pontificatus nostri primo.
Nach dem durch Moder beschädigrten Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. Das Pergament hat
in der Mitte Einschnitte zum Siegelbande, aber Band und Siegel fehlen. — ' Nach Napiersky, Index
Liv. II, p. 358, heisst Friedrich yon Haseldorf 1268 postulirter Bischof von Dorpat und war damals
schon ^Episcopus Kapoliensis**, wie er bei Gruber, p. 57, oder „Episcopus Cariliensis^, wie er bei Sar-
torius II, S. 94, nach einer Originalurkunde genannt wird. In unserer Urkunde steht sicher Kare-
liensis episcopus.
Digitized by
Google
S42 1268. 1138
1268. Rostock. 1138.
Dietrich von Baven viacht sein Testament
iigo Tydericus de Ravene, licet corpore infirmus, mentis mee corapos,
saluti anime mee, necnon paci et concordie heredum meorum providere cupiens,
testamentum meum disposui in hunc modum. Primo sciendum, quod res, tarn
mobiles, quam immobiles, sive sint intra civitalem, sive extra, quas frater meus
Johannes et ego possidemus, equaliter nobis ulrisque pertinent. Jtem C marcas
denariorum cum quarta parte hereditatis cuiusdam, quam et quas uxor mea habuit
de hereditate patema, tollet principaliter ; postmodum eadem portionem unius pueri
habebit in rebus omnibus meis ac singuüs. Ecclesie beate virginis quatuor
marcas denariorum assignavi, item [cjuilibet ecclesie intra civitatem Rostoch II
marcas, item foris ad sanctum Georgium duas marcas, item ad portum in War-
nemunde duas marcas; item XXX marcas ad vestiendum et reficiendum pauperes
item cuilibet hospitali infra dominium Rozstoc sito YUI solides. Jtem Egidio,
filio sororis mee, X marcas denariorum assignavi. Jtem Johanni, filio fratris mei,
XX marcas dedi, quas sibi quondam commiseram. Testamentarios meos hos
constituo: fratrem meum et generum meum Gerwinum, Richardum et Lambertum
cognatos meos. Acta sunt hec bis presentibus: Henrico Milite, Ludolfo Pede et
Henrico de Gotlandia, consulibus.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 55.
1268. Rostock. 1130.
Bodo von Ratenow verpfändet seinem Bruder Johannes die Baustelle, worauf
die Lüttekenborg gestanden.
Jjodo de Ratenow posuit fratri suo Johanni aream illam, in qua Lutteken-
borch fuit edificatum, et resignavit eidem, et promisit pro defectu Rodo pro III
marcis et IUI solidis et III denariis.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 62.
(1268.) Rostock. 1140.
Zahlungen der Stadt Bostock aus der Münze und auf die Bede an die
Landesherren.
1. In die Egidii abbatis Andreas de Cosfelde et Johannes de Luneborg
et Thidericus Subbecin presentaverunt domino Rurwino XXX marcas de moneta.
Digitized by
Google
1141 1266. 348
Has leyavit R. capellanus et Darghezlevus et Lupus. Et post hoc dederunt Vllf
marcas eidem.
2. Domino Burwino dabantur XIIII marce de moneta, quas levavit domi-
cellus Johannes filius suus. Postea consules dederunt domicello Woldemaro L
marcas de moneta. Jtem quinquaginta marce date sunt domino Waldemaro de
pelilione, que erit Mychahelis. Jn pascha de ipsa petitione XXXII marcas prp
vino, et pro alleclbus XXI marcas.
3. Et post hoc XLn marcas paratas recepit dominus Georgius de Andrea
de Cosfelde et sociis.
Nach dem Rostocker Stadtbucbe, fol. 66. — Die Eintragungen folgen unmittelbar hinter einander,
sind aber zu drei Terschiedenen Zeiten erfolgt, nach der Handschrift zu schliessen. Die Zeit ist für die
letzte Lage dieses Buches nicht sicher zu bestimmen, die nächst folgende Eintragung ist datirt von 1268
am Di^stag nach Tiburcii et Yalentini (April 17)« Der «domicellus Johannes" scheint vor dem 17. Febr.
1268 yerstorben zu sein. Vgl. die Urkunde yon diesem Tage, Nr. 1143.
1268. Rostock. 1141.
WoMemar, Fürst von Rostock, schenkt dem Kloster Doheran das Exgenihum
des von Georg von Jork erkauften Dorfes Zamewanz.
In nomine sancte et indiuidue trinitalis. Woldemarus dei gratia dominuB
de Rozstoc omnibus, a quiblis presens scriptum perlectum fuerit vel auditum, in
perpetuum. Actiones fidelium lilterarum solet et testium firmare diligentia in
futurum, ne reuocet eas aliqua diHicultas. Notum ergo cupimus esse tam pre-
sentibus, quam futuris ac nostris successoribus, venerabilem dominum Wemerum
abbatem de Doberan a nostro fideli ac dilecto milite domino Georgio de Jork
cum bona voluntate ac consensu domine Christine vxoris sue suorumque heredum
quandam villam, que Zamewanz appellatur, quam in feodo a nobis tenuerat, cum
Omnibus terminis et attinentiis suis, siluis, pratis, pascuis, campis cultis et incultis,
aquis aquarumque decursibus ac aliis vtilitatum prouentibus, simul cum decima
nos contingente, pro quingentis marcis denariorum emisse. Nos uero, quia de
nostra mera voluntate ac licentia hec emptio est facta, ad honorem dei et glo-
riose virginis Marie abbati et conuentui de Doberan proprietatem ville predicte
contulimus, concedentes, vt incole ville memorate illo iure fruantur, quo fruitur
abbatia in omnibus suis bonis, addentes nichilominus, quod de omni pecuniaria
satisfactione capitalis sententie abbas Doberanensis terciam tollet partem. Cum
hec agerentur, hii milites testes affuerunt, videlicet Gotthanus, Johannes de Zwerce,
Henricus de Warborch, Georhardus de Rozstoc, Segherus, Lambertus filius Rot-
gheri, HeDrioas de Jork. Ut autem hec draatio nostra in perpetuum perseueret^
Digitized by
Google
344 1268. 1142
presentera litteram super hoc cum sigillo nostro duximus roborandam. Datum
Rozstoc, aono domini M' CC LX' VID".
Nach dem Diplomatar. Doberan., fol. C^ — Gedruckt bei ▼. Westphalen m, p. 1512.
1268. Jan. 24 (?). Parchim. 1148.
Johmn und Albrecht, Herzoge von Sachsen, bestellen Richter zur Bestimmung
der zwischen dem Propste Heinrich von Bühn und Jordan von Banken strei-
tigen Scheide zwischen Grramin, Stralendorf und Banken.
Johannes vnd Albertus, Hertzogen zu Sachsen, Engern vnd Westphalen,
verordnen, welcher geslalt die irrung zwischen hern Hinrich, Probslen zu Rune,
vnd Jordan von Lanken wegen der scheide, zwischen dem Dorffe Grantzin vnd
dem dorlTe StralendorfT vnd Lanken durch die darin benante Personen sollen
vffgehoben werden. Datum Parchem, anno domini 1268., in die Timothei, X.
kalendas Februarii.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 231'. — X. kal. Febr. ist der 23. Januar, der Timotheustag der 24.
— Gedruckt in Jahrb. XXV. S. 295.
1268. Febr. 17. Rostock. 1143.
Waldemar, Fürst von Rostock, bestimmt die bisher streitige Grenze des Dobe-
raner Klostergebietes bei Stöbdow und Blisekow, WiLsen, Gonow, Hastorj
und Hütten.
\\ ol46iME«s dei gracia dominus de Rozstok vniuersis Christi fidelibus
presentem litteram T^uris in perpetuum. Notum facimus omnibus presens scriptuni
legentibus, quod propter diuersas et graues turbationes dilectorum fratrum nostro-
rum de Doberan, quas longo tempore habuerunt ex parte colonorum de Elise-
cowe et de Conowe et de Hartwischtorp propter terminos abbatie, quos aliquan-
tulum inuaserunt, de consilio virorum prüden tum omnem altercationis formam
laborauimus amouere, ita plane, ut fossatum, quod homines de Wilsna sine nostra
licencia et abbatis consensu minus prouide foderunt, in perpetuum de nostra per-
maneat voluntate, ac reliquam partem paludis per medium usque in ßnes abbatie
versus Sthobelowe ad locum, qui dicilur Strilcamp, cum vno diuisimus fossato^
et postea descendendo de supradicto fossato usque ad pontem Conowe, et de
ponte eodem usque in Glashütten eandem paludem similiter cum vno fossato
diuisimus ad terminos abbatie. Huius rei testes sunt: dominus Bruno piebanus
de Parkentin, dominus Georgius aduocatus de Rozstok, dominus Gothanus dictu«
Digitized by
Google
1144 1268. S4S
Mörder, dominos Wolderas de Ghorowe, Reynwardas de Molendino, Heinricug
Sapiens et alii quam plares viri prouidi et hoDesti. Vt autem hec donatio nostra,
quam perpetue yirgini Marie in Doberan optulimus pro nostra nostroramque
Salute, matris videlicet nostre domine Sophie et fratris nostri Johannts, in etemum
perseueret, presentem paginam cum sigiUo nostro super commnniuimus ad caute-
lam. Datum Rozstok, anno domini M''CCr'LX''yiII^ XUIF kalendas Martii.
Nach dem Original im Haupt-Arohiy zu Schwerin. Das Siegel hängt an einer breiten, reihen seidenen
Schnur. — Gedru^t bei r. We8^»halen III, p. 1510.
1268. März 7. Schwerin. 1144.
Hermann f Bischof von Schwerin, verkündet allen denen, die zwm Bau der
Klosterkirche zu Prez beitragen, einen vierzigtägigen AUass.
xlermannus dei gratia Zwerinensis episcopus omnibus, ad quos presens
scriptum pervenerit — — — — . Datum Zwerin, anno domini MCCLXVIIL,
non. Mart., pontificatus nostri anno quinto.
Nach dem TolUtändigen Abdruck in der Schlesw.-Holst-Lauenb. Urk.*SammL I, S. 213.
1268. April 5. 1145.
Albert, Erzbischof von Riga, bdehnt den litihauischen Edlen Sucha oder
Nicolaus mit dem Erbe, welches derselbe der Kirche aufgetragen hat.
Albertus archiepiscopus Rigensis^ Lironiae, Aestoniae et Prusciae metro-
politanus, Sucha sive Nicoiao, nobili de Lettonia provincia, Hafenis baptisato et
omnem suam haereditatem ecclesiae tradenti, hanc iterum in fepdum confert.
Anno 1268., in coena domini, praesente illustrissimo comite Zwierzinensi.
Aus dem ^iDventarium documentorum in archivo regio arcis Cracoviensis ** gedruckt in den Mitthei-
iungen der Gesellschaft der russischen Ostseeprovinzen, III, S. 66 (Riga, 1843), und danach in Jahrb. XTV,
S. 252. — Der „Comes Zwierzinensis** ist ohne Zweifel der Graf Gunzelin Ton Schwerin, Zwierlinensis
die polonisirte Form von Zwerinensis. Vgl Nr. 1136.
1268. Juli 26. Rostock. 1146.
A.
Beiner von Hamburg, Bitter, verkauft an Engelbert von Baumgarten, Bürger
zu Bostock, anderthalb Hägerhifen zu Mönchhagen.
XJniuersis Christi fidelibus presentem litteram visuris Reynerus miles dictus
de Hammenburc paratam ad queuis beneplacita voluntatem. Gesta hominum ple-
■•UMlirgiMkM VrkuiM-Biek IL 44 /-
Digitized by
Google
1208. uie
nmoMise MdbigoHiib fcrapriam abokrel^ si ooa perheuu ÜttenrnD testimoni6
Mcirentw. Notam igitiir [esse] volo tarn oatis, quam nascitoris YDhiersis ChrMi
fideÜbos, me de cons^mi herednoi meonuD Engelberte diclo de Pomerio, bun*
gemi in Boutok, maBwim integram et dimidiom in Monekefaagen didos hagher»
adie booea secolidiifli instidam hagfaenebe recbt mifupalaa Totenlate üben
vendidiase) Txori nichiloniniis eins et heredibos ipains^ sine oomi exadione, petit*
cione et seniicio liberaliter porrexisse agros memoratos perpetnis temporibus
possldendos. Qaorom termini ab aggere et ab ampne protendimtiir. Jndicia vero
excessaum^ qoe in bonis iam dictis perpetrantor, predictos Engelbertus aut heredes
ipsius ad LX solidos totaliter ad ysos soos indicabont; iodicia vero maiora^
palfiiiiB seo colhiin tangencia, ego Reynerns indkabo dnas partes satisfactioais^
ipse autem Engelbertus seu heredes ipsius terciam recepturi. Coloni preterea
mei cum suis iudicia mea et sua Ticissim querere sunt astricli. Super hec omnia
pecora mea cum suis et sua cum meis sine impedimento in pascuis ipsius et meis
libere depascentur. Ne autem hoc factum meum racionabile per processum tem-
poris yaleat imnotari,. presens scriptum inde confectum sigillis domini Waidemari
de Rozstok^ domini Georgii de Jorke, domini Gherardi de Snakenburc et meo
feci roborari. Huius rei lestes sunt: dominus Gottanus miles dictus Mordere et
dominus Hinricus de Jorke, Johannes de Hakenbeke et Hinricus frater suus,
Reddagus magister cocorum, Retz filius Hinrici de Ghubecow, Zwone, Hinricus
filius domini Adolphi, Johannes filius Zeghefridi, Hinricus Sapiens, Hermannus
Billerbeke, yol[c]marus Niger, Johannes Humularius, WiUekinus et alii quam
plures. Datum Rozstok, anno gracie H^C(7LXVni^, in crastino beati Jacobi
apostoli.
Aus der Bestätigung des Fürsten Heinrichs des LOwen Ton MekJenborg vom J. 1323 im ArchiTe zu
Bofttock gedruckt in H. B. SchrOter*s Beitr. zur Mekl. GescIlichtskuDde II, S. III, und danach in Lappen-
bcrg'f Hamb. U.-B. I, S. 603. — Reiner ist TieUeicht der AbkOnunling des Hambarger Vogts Reiner,
weicher ais Zenga in des Grafen Albert Ten j^lsteia Urkunde rom 4. December 1210 (s. Bd. I, Nr. 199)
«richeiot und dessen Nachkommen den Namen „ron Hamburg** führten. S. Lappenberg, S. 603, 342, wo
der Vogt mit „Eeioerus de Pinnowe** (s. uosem Bd. I, Nr. 210) identificirt wird. — Ueber das „hagher-
scho Recht** Tgl. Sell's Gesch. Ton Pommern I, S. 235 — 238.
B.
Remer von Hamburg, Bäter, verkauft, an Wilhelm van Baumgarten anderthalb
Hägerkufen zu Mdnchhagen.
l>4O0 Urkunde ist an demselben Tage ausgestellt wie die Torige, A, und ihr gleichlautend. Auch
tt-^r. Verkauf bontti-tigte 1323 der Fürst Heinrich von Meklenburg. S. ebendaselbst.
Digitized by
Google
1147 1388. »47
(1268.) Ang. 22. Rostock. 1147.
Johann von Oldenburg, Schneider zu Rostock, schUesrt einen Vertrag mä
Lambert wegen Ablösung einer Rente aus seinem Erbe.
ConstHotus coram consilio Johannes sartor de Aldenburg recognovit, qnod
Landbertus, gener Elye Godiar, heberet in bereditate sua III marcarum redditus
annuatim, qnos tempore debito persolret etdem. Anno vero eiapso idetn Johannes
de Aldenbnrg dabit prefato Lantberlo XXXVI marcas, et tnnc est hereditas sua
soluta a Lantberto. Si hoc non fecerit, tunc dabit eidem Lantberto XII mareas,
et tunc Lantberlus optinebit II marcas in redditibus in bereditate predicta perpe-
tuo. Si autem neutrum fecerit, exibit de bereditate sua, et Lantbertus sibi eam
usurpabit. Datum et actum in Ylir assumptionis.
Nach dem Bostocker Stadtbache B, fol. 39. — Dies ist im Rostock er Stadtbuche einer der ersten
F&lie TOD einer Rente für ein CapiteL
1268. Sept. 15. Bei Schlawe. 1148.
Baamim, Herzog von Pommern, verleiht dem Ritter Hewrich Voss das Eigene
tkvm von 11 Hufen des Dorfes Hassendorf im Lande Stavenhagen, mü der
Freiheit, dasselbe äem Kloster Ivenack zu geben.
I3amim dei gratia dux Slauorum vniuersis, ad quos presens scriptum
peruenerit, salutem et bonam in omnibus uoluntatem. Virorum prudentum atque
nobilium industria exigit et requirit, ut eorum facta uoluntaria et cum ratione
liberaliter patrata taliler memorle commendentur, ne tempporum uetustate con-
stimpta iacturam sentiant obliuionis et labente temppore a rerum memoria labantui
et euanescanl et sie fortasse deßcientibus factorum talium personis et heredibus
in nichiium transseant et obliuionis perpetue calunpniam sortiantur; nichil quidem
in rerum natura certius uera firmhate ac stabilitate cognoscüur^ nam facti ueritas
et certitudo omnia tempperat, vniuersa disponit et metitur. Hinc est^ quod scire
uolumus uniuersos^ quod nos de consensu beredum nostrorum honesto militi et
dilecto* vassallo nostro Henrico Wulpi contulimus in villa Hassendorp in terra
Stouenhagen XI mansos proprietatis nostre proprio, non iure feodati, sed sicuti
in proprietate nos possedimus ab antecessoribus nostris in omni pace proprietatis,
in agris, stiuis, vsuagiis, pratis, cultis et incultis, piscationibus et iuribus deputatis,
nichil nobis in eisdem mansis seruitii reseruantes, eo excepto, quod ad usum rei
publice necessitate exigente cogitur deuenire. Jnsiqier de bona uoluntate et
libortate prefeto militi Henrico Yu^i damus licentiam ipsam proprietatem predic-
tOHHU XI mansomm confctendi monasterio et elaustro sanctimonialium in Jue«
44*
Digitized by
Google
348 l^fla 1149
H^y iit exinde in possesione largiori monialet iUdem domlno ÜEutiälenfur. Jhi
uero ipsius coUaliopem ralam et gratam habemus et confirmamus perpetuo perma-
nendam. Et ne dubium super eo uideatur oriri, presens scriptum sigilli nostri
munimiDe fecimus cotnmuniri. Acta sunt hec bis presehtibus: Gobelino mar-
scalko, Hermanno de Hakeobeke, Burchardo de Alnenzleue, Remperto de Waci;oiz,
Friderico Uulpe, Friderico de Broch^ Johanne de Erteneburch, Johanne de Penz^
Henrico Urso, Thiderico de Camppo, militibus, et aliis multis fide dignis. Datum
aput Slauuen, anno gratie WCC*LX\llV^ per manum capellani atqoe notaril nostri
Henrici de Calouue, in crastino exaltationis sancte crucis.
Nach dem Original im Haapi-ArchiT zu Schwerin. An einer gprünen seidenen Schnur häng^ noch die
Tordcre Hälfte rom Reiter8ie|rel des Herzogs aus ungeläutertem Wachs, mit der Umschrift:
SL,..RVm. DVCIS
Der Ort der Ausstellung ist im Originale Slauue geschrieben. — Gedruckt bei Lisch, Behr. Urk. I, S. 91.
1268. Od. 19. Viterbo. 1149.
Papst Clemens IV. ertheät dem Kloster Ruhn ein Ptivüegium.
Des Bapsts Clementis Priuilegium, dem Cioster Rune gegeben^ dem die
guter ^ so BischofT Brunwardus darzu gelegt, mit namen inserirt sein. Datum
Yiterbii, 14. kalendas Nouembris, indictione 12., anno 1268.
Nach Clandrian, Protoc fol. 231 \ — Vgl. Bd. I, Nr. 420.
1268. Oct. 27. 1150.
Johann von Raizeburgy Gomthur von Krankaw, gibt der Bauersekaft zu
Quäle das Höh und das Oras in dem Fischteiche zu Petersdorf, so u)eit er
ihre Aecker berührt, bis in die Mitte des Wassers, und auch för die Zukunft,
wenn der Teich in Ackerland umgeschaffen sein wird.
X rater Johannes dictus de Ratzeborch, commendator domus in Crancow,
[omnibus]\ ad quos presens scriptum peruenerit, salutem in vero salutari« Omne
foctum [sorjtitur^ elTectum, si in eo nihil inuenitur contrarium racioni. Quapropter
innotescat tarn futuris, quam presenlibus, nos de consilio fratris Henrici dicti
Holsati quondam commendatoris et aliorum fratrnm in Crancow ciuibos in Quäle
ad vsus suos in piscina Peterstorpe siue piscatura ligna cum graminibus vsque
ad disterminationem agrorum suorum per medium aque perpetuaiiter contidisse^
Digitized by
Google
tISt iWB. 849
ita Verb, [ut]^, si piscina predicta post in agros fructiiosos fuerit redacta, eodeiii
modo perfrua[n]lur\ Ut autem hoc in posterum nuDus vateat retraclare, pre-
sentem paginam roborauimus sigilli nostri municione. Testes huius rel sunt hü:
frater Henricus dictus Holsatus, frater Adotphus^ frater Johannes^ frater Albertus,
frat^r Hermannus, sacerdotes, et alii quam plures. Datum in Crancow, in vigilia
Simonis et Jude, anno gracie millesimo ducentesimo LXVIIL
Nach eioer Abschrift im Haupt -ArchiT zu Schwerin tod der Hand des herzoglichen Secretairs und
Notars Simon Leupold, aus der Mitte des 16. Jahrhunderts. Derselbe bemerkt am Räude: ^Littera
^sigillata itlius copiae habetur apud schultetum in Quäle.** — Bei Leupold fehlt ^ omnibos»
und * ut; er gibt ^ mentitur und * perfruatur. — Gedruckt in Jahrb. XIV, S. 197.
(1268.) Dec. 5 oder 6. Brandenburg. 1151.
Otto und Albrecht, Markgrafen von Brandenburg, nehmen die von den Her--
zogen von Sachsen erkaufte Stadt Parchim in Besitz.
Ot[to] et Al[bertus] dei gracia marchiones Brandeburgenses vniuersis
castellanis, burgensibus, militibus, armigeris et omnibus in Castro Parchem, ciuitate
et terminis attinentibus commorantibus salutem et bonam voluntatem. Discretioni
vestre duximus presentibus litteris intimandum, quod caslrum Parchem et ciuitatem
cum omnibus bonis attinentibus ab auunculis nostris ducibus Saxonie emirous satis
care propter bonum noslrum et vestrum pariter et profeclura, et in Signum certe
confidentie dominum Conr[adum] de Stendal marscalcum nostruro^ exhibilorem pre«
sentium, ad vos transmittimus, exorantes^ quatenus ipsi honorem debitum et
obedienciam impendatis, donec personaliter veniamus, vel alium loco sui duxe-
rimus statuenduro, non metuentes, quod libertates vestras et iura in aliquibus
paciemur diminui, set crescere in singulis et augeri, quod vobis in posterum
iargius ostendemus. Datum Brand [ieburg] ^ quinta ^ feria proxima post Andree
apostoli.
Nach dem Original auf einem eingeschnittenen Pergamente in einer kleinen, theilweise sehr undeut-
lichen Schrift, im Raths - Archive zu Parchim. Von den beiden Siegeln an 3trängen von anscheinend
grünem, aber sehr verblichenem Garne sind nur noch Bruchstücke vorhanden. Auf dem zweiten Siegel
ist jedoch der kleine, sehr hoch aufliegende Schild mit dem brandenburgischen Adler deutlich und fast
vollständig erhalten. — ^ Im Datum steht <Snt« oder <fttttE; das Abbreviaturzeichen darüber ist bereits
so undeutlich, dass sich nicht mehr entscheiden lässt, ob „qUarta"* oder „qulnta** aufzulösen ist. Das
Jahr bestimmt sidi dadurob, dass nach Nr. 1142 die Herzoge von Sachsen im Jan. 1268 noch im Besitco
der Stadt Parchim waren, die Markgrafen dagegen in der unten folgenden Urkunde vom 9. Juni 1269
schon als Herren derselben erscheinen. — Gedruckt bei Cleemann, Parch. Chronik, S. 114.
r
Digitized by
Google
850 198& im
1268—1270. Roslook. US».
Verg^i^en des ßi/r$Üichen Richters Volceko Tunneko, sowie des Nicolaus Qtode.
A.
Cum Folceko Tiumeko fuit primo advocatus factus, confregit seras elvi-»
tatis pot[e]nter et excepit ibi virum, qui deliquerat, et preconem et oxorem eius
percussit. Postea cum potestate sua posuit virum in kakolph sine consenw
consulum. Postea iacuit WarnemuDde et posuit pram ultra portum, violenter
prohibens exitum et introitum. Deinde accepit cuidam roulieri de Lubeke res
suas violenter sine consilio. Postea accepit naves in portu, pro quo civitas
dampnum sustulit et de regibus multis. Jtem Folceko Tunneko intulit civitati
grave dampnum pro quodam equo per furtum incausato^ pro quo civitas ex-
ptndit denarios suos indebite.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 65.
B.
Psycho [laus] Glode proscriptus est per iustas sententias pro eo, quod
Thidemannum Hecht, volentem capere volucres in Ketzin, duxit caplivum super
castrum Hundesborch, item pro alio excessu, quod Hermannum Longum vulneravit
sine sua culpa.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, ful. 66.
1269. Rostock. 1153.
Johann Frise, Gärtner zu Rostock , macht sein Testament
Johannes Friso, ortulanus, in egritudine constitutus, vocatis de consilio
honestis viris et amicis suis, condidit testamentum suum in hunc modum (tali
modo). Woltburgi filie Tidemanni et Gertrudis contulit XI marcas de hereditate
patris et matris. Ad hec contulit eidem Woltburgi VIII marcas, si nupserit; si
autem prius moritur, YlII marce amore dei erogentur cum consilio consulum.
Sancte Elisabeth in Butzow Wl solidos et beate Marie ibidem \Vt solidos, in
Dobertin claustro VIII solidos, in Rune VIII solidos, in Woceten IUI solidos, in
Parem IUI solidos, fratribus minoribus in Wissemer II marcas, in Doberan XII
solidos, predicatoribus XIII solidos, sancte Katherine II marcas, beate Marie II
marcas, sancto Jacobo VIII solidos, sancto Spiritui VIII solidos, sancto Petro
Vin solidos, sancto Nicoiao VIII solidos, sancto Georgio VIII solidos, in Lussow^
Vni solidos, sancto Paulo in Sywan 1 marcam, in Reckenilz IIII solidos, in
Campitz IIII solidos, ad sanctum Godehardum in Kezin IIII solidos, ad redimendam
Digitized by
Google
UM 1989. d&i
crucem in Riga X marcas; cetera bona superflua contuUt uxeri sue, qnaliacnnque
sint. Sin autem ipsam quisquam vellet in bonis iam dictis impedire^ idem Jo-
hannes commisit Uta bona pro salute anime sue et amicorum suorym totaliter
eroganda.
Nach dem Rosiocker Stadibuche B, fol. 64.
1269. 1154.
Hermann, Bischof von Camtn, verkauft dem Kloster Dargun die Dörfer Nesin
(und Nerese).
Die Urkunde fehlt. Die obige Notiz ist dem Arehiyrath Lisch früher aus einem pommersclien
Archire mitgetheilt. Vgl. obeo Nr. 1057 und weiter unten die Urkunde rom 18. Oot. 1288.
1269. Jan. 13. 1155.
Das Kloster Behna verkauft an die Testamentsvollstrecker des Lübeker Bürgert
Bertram Vdeharing aus den Klostergütem zu Volkenshagen eine Letbrenle ßlr
die Schwester und die Schwestertochier Bertrarns, tveicke im Kloster Behna
leben.
Jl repositns, priorissa tolusque conuentus ancillarum Christi in Rene omnibus
hoc scriptum inspecturis salutem in domino sempilemam. Notum sit Iam pre-
sentibus, quam futuris^ quod Heinricus Steneco et Johannes Niger et Hermannus
Niger, procuratores Bertrammi Veleharinc bone raemorie, emerunt XL solides
Lubicensis monete annuatiro pro XXX marcis denariorum in bonis nostris Yolc?-
winshagen, que nuper emimus a domino Ludolfo Moltsan; quos denarios presen-
tabimus dictis procuratoribus singulis annis in ciuitate Lubeke et in die beati
Martini sine qualibet contradictione. De hiis autem denariis dabunt dicti pro-
curatores sorori antedicti Bertrammi Lutgardi nomine, nobiscum existenti, ac filie
sororis ipsius ibidem ad necessitatem ipsarum quolibet anno, quantum ipsis pro-
curatoribus videbitur expedire, nichilominus tamen ipsis in necessitatibus suis
sicuti et aliis dominabus nostris prouidere tenemur. Premortuis vero dictis do-
minabus antedicti redditus ad nostrum claustrum libere pertinebunt. Pro hiis
autem beneficiis nostro conuentui collatis memoriam ipsi Bertrammo et uxori sue
et amicis fpsorum cum piena fratemitate annioersarium (!) tenebimur obseruare.
Si autem dietos procuratores mori contingat ante mortem dictarum dominarum,
predictos redditus dabimus proximis heredibus ipsius Bertrammi annuatim in ter-
mino antedicto. Yt autem ista omnia rata et Grma permaneant, presentem litteram
sigillis nostris communitam contulimus in testimonium et in Signum. Datum anno
domini M^ CC" LX^ YUir, in octaua epyphanie«
Digitized by
Google
852
1M9.
HM
Nach dem Original im Arohir dar Stadt LObak. — GedAickt im D^B. dar Btadt Lfibak I. S. .292^
und bei Lisch, Maltsan. Drk. I, S. 25. Da« Siegel des Rehnaer Klosterpropstes hSng^ noch wohl erhalten
an der Urkunde, das andere Siegel fehlt. — Tgl. wegen Volkenshagen die Urknnde des Ffirtten Heinrich,
d. d. 1269, Mai 1.
1269. (Lüneburg.)
1136.
Werner von Meding zu Lninelmrg, Bitter, bezeugt, dass das Kloster Inkne die
Vogtei über eine dem Kloster gehörende Hufe in Volquordstorf (VoOcsdorf)
von ihm zurückgekauft habe.
iTemherus de Medigge miies in Luneborch omnibus presens scriptum
uisuris salutem in doralno Jhesu Christo. — — — — — — — —
Huiiis rei testes sunt: dominus Euerhardus piebanus de sancto Cyriaco^ dominus
Eckehardus Scacke de Boyceneborch , dominus Hunerus, dominus Manegoldus
Struve, dominus Heynricus de Bercum, Heynricus Grevincg, Johannes Grevincg,
Albertus de Reynestorp, Frilhericus de Moule, Georgius de Elzenlhorp, Ludolfiis
de Reyneslorp, Olricus de Dalenborch et alii quam plures. Acta sunt hec anno
dominice incarnationis M" CC" LX" Vllir.
Nach dem Original im Arohir des Klosters Lüne, mitgetheilt von der Frau AebUtBin tod Mediog,
auch gedruckt in t. Hodenberg*s Lüneb. U.-B., Abth. VII, Archiv des Klosters S. Michaelis zu Lüneburg.
1861, S. 73, Nr. 94. Das Siegel, welches an einer Schnur von schwarzer und gelber Seide hing, ist ab-
gefallen. Der in dieser Urkunde als Zeuge aufgeführte Ritter Eckhard Schack von Boizenbur^
gehört zu der in Mecklenburg noch blühenden Familie v. Schack, welche
früh auch im Herzogthume Sachsen- Lauenburg, im Bisthume Ratzebur^r
und in den m eklen burgischen Landen ansässig ward. Dieser Eckhard Schack,
ein Bruder des Manegold t. Estorf (1265, Mai 11: „Ekkehart Schakko et
f rater suus Manegoldus de Estorpe**), welcher mit ihm auch gleiches Wappen
führt, ist deshalb für uns wichtig, weil er hier auch „von Boizenburg"
genannt wird. Er führte, wie Manegold v. Estorf, eine liegende Lilie im
Schilde. Sein Siegel kommt am 6. Dec. 1303 vor, indem es nach seinem
Tode seine Wittwe Bisalda führte: „sigillum domini Eggebardi Scackeo pie
^memorie, quo adhuc utitur vidua Hjsalda cum suo filio Johanne**: vgL
Lüneb. U.-B.. S. 127, Nr. 180, mit Abbildung. Die verehrl. Lüneb. Land-
Schaft hat durch den Herrn Syndicus t. Lenthe zu Celle die Güte gehabt,
den Holzschnitt dieses Siegels zu dem hierneben stehenden Abdruck zu
leihen. Das schildförmige Siegel führt eine quer gelegte Lilie, mit der
Umschrift :
[Hh SI6ILJLV(D HaKEhXRDI ' SCHCCOnflS]
Der gleichzeitig Torkommeode Ritter Eckhard YonBoisenbnrg ist eioe andere Person; vgl. unten din
Urk. vom I.Juli 1273 mit Siegelab büdung.
Digitized by
Google
1151 i2e&, 353
1269. Febr. 6. 7mHr».i^^4^5. 1157.
Papst Clemens IV. bestätigt einen ßlr den Bischof von Schwerin günstigen
SpnuJi wegen der mit dem Bisthum Camin streuten Sprengplgrenze.
Clementis papae confirmatio sententiae pro Zwerinensi episcopo, pontificatus
anno 4., 8, idus Febroarii.
So Clandrian, Protoc. fol. 98 ^ — Lisch ergänzt (Mekl. Urk. III, S. 10^ richtig: ^id causa contra
Camin.** Denn Clandrian yerzeichnet im Index zu seinem Protoc ^^o^ ^8 Zvrerin contra Cammin wegen
Spreogels rnd zugehöriger Kirchen.** — Da Clemens IV. am 22. Febr. 1265 gekrönt ward, so fällt die
Urk. ins Jahr 1269. — VgL Nr. 858.
1269. Febr. 22. Grevesmühlen. 1158.
Ulrich, Bischof von Ratzeburg, setzt mit dem Fürsten Heinrich von Melden^
bürg die Freiheiten des JS. Geistes zu Wismar fest.
XJlricus dei gracia episcopus Ratzeborgensis et Hinricus dei gracia do^
minus Magnopolensis vniuersis presencia visuris in perpetuum in omnium salua-
tore salulem. Quoniam summe fellcitatis bonum in eeclesia dei fore dinoscitur
ecclesiarum lucris et locorum spirituatium fideliter intendere, domum quandam
fundatam in honore sancti Spiritus in Wismaria, in qua opera misericordie seeun-
dum fa,cuUa(es elusdera cooperanlibus fidelium elargicionibus collidie exercentur,
infirmi videlicet recreantur^ pauperes et spiritu tribulati consolantur, egeni carentes
hospiciis colliguntur^ nudi vestiuntur et multa karitatis sulfragia propensius obser-
uantur, nos ob reuerenciam eius, qui aufert spiritum prineipum, vt semper in
oracionibus pauperum eorum, qui in eadem domo refocillantur, nostri cum bene-
dictione memoria reuiuiscat, adhibito consilio et consensu plebanorum ciuitatis
eiusdem, scilicet nobilis viri domini Nicolai, plebani ecclesie beate virginis et
prepositi Zwerinensis, cuius eeiam sigiUum appensum est, et Godfridi, plebani
sanctorum Martini et Georgii in noua ciuitate, auetoritate a deo nobis concessa
perpetua donauimus libertate, vt in ea diuinorum soUempnia cotlidie celebrentur
et pro comodo et necessitate infirmorum ibidem degentium preter baptismum
omnia sacramenta ecclesiastica habeantur. Jmmo eciam, vt domus eadem vberiori
proficiat incremento, plebanis ecclesiarum adiacencium pro tempore successuris
sub optentu oflicH et beneficii districte priecipiendo mandamüs, ne quicquam iuris
aut debiti contra libertatem huic domui coUatam sibi in äadem andeant vendfcare.
Decreuimus eciam sub censura ecclesiastici examinis obseruaiidum, ne quis sacer-^
dotum de celebracione in prefata domo se propria temeritate ductas aliquatenus
intromtttat, sed consulibus ciuitatis committimus, in remissionem peccafrainum
suorum eisdem iniungentes, vt predicte domus vtilitati consulant fideliter et in-
MeUeBbnrglichei UrktadeB-Back II. 45
Digitized by
Google
354 t2».
teolait> saeerdolem matiire etatis et eonoemcioD» deoote inpoimlei M
ftrationem diaiDomm, taliter prouideotes, sicat decorem domus domiiii diligant et
profeciofli. QooDiani aoteni humane labffitas memorie tsnn temporis reiurfocioDe,
quam reram occopacione in oblioione canseDesctt, filtere
l^beati ipemorie doximiia coosulendum^ vt, qood a nobis
posteritatis sacceasio, que semper prona ad malom reperi.^^ .» ^.....^ ...^..w^
reuocare. Eapropter, Yt hec noatra donaeio atabilis permaneat in perpetoom et
iDCODUulaa, nee alicoina m futurum poasit malicia deprauarl, testium subscripcione
et aigillarum nostrorum appensioniboa iussimua firmtter commoniri. Testes aotea,
quorum hec consilio et presencia facta sunt^ sunt: dominus Nicolaus prepositos
Zwerinensis, magister Yiricus canontcus Zwerinensis^ Hinricus plebanus in Notsee,
notarius noster, Hinricus plebanus in odfridus plebanus in noaa
dnüate Wismer, Gozscalcus scolasti ; miläes: Hdmoldns da
Please, Thidericus Klawe^ Conradus de Dotenbercb, Ybicus de Blvchere, Alue-
ricus de Bamekowe, Benedictus de Rodenbeke, Hermannus Storm; consules
Wisraarie: Hinricus Sceuerslen, Wemerus, Hinricus de Warendorp, Bruno de
Warendorp, Cristiawa Vofhel, Hiorieus de Brakel, et abi quam plures clerici et
layci« Datum Oaewesmolen, aeno domini WCCIX'' dobo, kathedra Petri.
Nach der Abtchiift in Wum. P.-B. mit dem ftabrum: «De libertatibiu domus laDoli Spizitni.* »-fr
Gedruckt in Schröders P. 11 I, S. 717.
1269. März 5. 1159.
Otto und Albrecht, Markgrafen von Brandenburg, verbünden sich mit Johann,
Hetzog van Braunschweig, gegen die Fürsten von Wenden (Werle^ und die
Qrajen von Schwerin.
JNos Olto et Albertus dei gracia Brandenburgenses marcbiones recogno-
acioius per presentes, quod cum iUustri principe auunculo noslro domino Johanne
diioe de Bfunswich, presentibus veneratMJi domino Conrado Magdetmrgensi archi-*
e|iiacopo ac illuabri principe auunculo nostro domino Alberto duce de Brunsv^ich^
placitauimus in bunc modtim, qiaod scUicet (^Mictus auunculus noster Joliannes
ndbiia In preseati gu^rra cottira doi»J0Os Slaiue necnon comites Zwerinenses pre-
ataWi auxilium et eain^ ip^siorum adiulores, qui nunc fuerint uel processu teiB-
pMis forsan eriwt« (^andoounque autem idem auunculus noster a nobis, nit
eiadeai domuHS dedicat.^ fuerit lequisitus, ad hoc debet esse exposiius et paratu^«
Nos uero ()er aundem nuncium, per q»em dedicendum eidem intimauerimus,
qMiogienlM maioa« puri ai^fenti i^a vice in parata peciwia persoluemus; deiode
per 4Mem et o^to aeptimaoas quingentas aiarcas dabimvs eidem, et sie mß^f^m-
fsim aemper per dieM« et ;octo septimanas dabimus quingentaa marcas «rg«ati
Digitized by
Google
im 1969. S55
pffn\ ttontc sutnmata duoram triilittiii integraltler pehieludmüff. Geteram, quando-^
conque ilefenf pecu&imi leim\n\^ non sokterimusf pvelibdtiB, iiitrabam nobtliir do--
dlfiui Liitardus de MeyiK^Mein isenior, minlsteriflle^ t lohanneKs ^iotus Bateh^ Ro-*
d«lfu9 de Boyster^ Vlricu^ de Cr&ge^ Geuehafdus de Alueniteue, Jbhaiifnes Gans^
Cferurdus Wolf, AmoMbs de Jagowe^ quiKbet in loeo sibi pr^fixo, hot taoiea
etcepto, qtfod priiDM' qttiffgenMd marcai» sine iMfoitu persoluemus. Jtem si ex
predictis fideiQissoribiis aliquein decedere conlingeret, aliam, Bidut eondictatn est,
debemua snbstitoere teeo sui. Preterea promisim«) fide 4ata, ut, cumtreuge
lAter tloniinos Slaoie et nos nanc daranteid exi^irauerint, nee preftitus auunculus
noster, nee nos, neuter nostrum sine altere attemptabit cum Mpedictis dominis
omnibas aut com aliquo ipsorum composifionetn facere siue pacem, ni^i fiat de
pari consttio et consensu. Daftnm anno domini M^CC^LX''IX«, feria terda pro-»
xima post Letare.
Nach Sudendörf, Braunsolrw^ig-LüDeb. ürk. I, S. 44, aus dem Original im kffnigl. ArcdiTe zu Haa-
norer. — Fräber gedruckt in Eiedtfa Cod. dipl. Brand. It» B. 1, S. 100. — YgU naten 1^69, Jun *9
und Nov. 22.
1269. April 1. Arnswalde. 1160.
Mestwin, Herzog von Pommern, nimmt von den Markgrafen von Branden^
bürg, welche seine Tochter vermählt haben, seink Länder zu Leim, mit Aus^
nähme des Landes Bdgard.
In nomine domini. Amen. Mastwinus dei gratia dux Pomeranorum Om-
nibus presentes nostras literas inspecturis salutem in omninm saluatore. Que
aguntur a nobis, ne a memoriis hominum, que res fragilis est, excidant et eua-
nescant, consweoimus nostris scriptis autenticis roborar[e]. Nam fidele testimonium
dat scriptura; intereuntibus enim hominibus non sinit ea, que sibi commendanlur,
aliqnatenos interire. Hinc est, quod notum esse volumus ilniifeirsis, quod cum
dominis nostris IHastribus principibos Johanne, Ottone et C[onttrdo] Brandenburg
gensibus marchionibus amicabiliter et concordiier conttefftiittus * in huirc modütti,
quod filiam nostram viro matrimoniaKter copulauerunt, cui mill(d marcas exäminati
argenti soperaddemns, maritus vero centum marcas eidem noulfhe dotis aäftignabft
annuo excipiendas vite sue temporibus feliciter et qüiete. fe Signum vero be^-
neficti et dilectionfii exhfbfte nobis et tinionis indiSMltibitis cum dictis dominis
nosiris marchionibus contracte de mera nostra volnntafe et teotu proprio et con-
senstt omnia bona nostra et proprietatem omnium bonorum nostrorum dominis
nosiris marchionibus ai^l^ictis renunciauffnus et rece^fnus ab eisdem ipsa bolM
in feodum, omagium Ipi^s prout iustum est exMbendo. ' Dieta eUam bona uxorf
noiMi'e et puerfs nostris suis patentibus iiteris ilisto titulo feödi transmiserunt per^
45 ♦
Digitized by
Google
556 1269. 1161
petuo possidenda, preter castrum Beigart cum terra adkcente et omaibus suis
pertinentiis, quod ad usus suos sibi libere reseruabunt Jn cuius restaurum dicti
domini ' marchiones nobis et uxori nostre et pueris nostris oentom marcas Steor*
daliensis argenti confereiit in feodom annuo excipiendas vel cmtam choros duri
frumenti, tritici XXX choros, siliginis XL, ordei XXX, iusto tytulo feodi posai--
dendos. Et si dictum frumentum in terra ipsorum duxerimos acceptandum, omnia
feodalia in ipsis bonis et hominibus vel beneficiis ecclesiasticis conferendis libere
nobis cedent impedimento quolibet et contradidione postposita et semota. Pre^
terea dictis dominis nostris marchionibus fideliter in omnibus astabimus indefesse^
as^istentes eisdem in omnibus et ad omnia promouentes, que ipsis nouerimus esse
commoda siue grata. Jn cuius rei testimonium presentem nostram literam in
testtmoDium vaüdum duximus conferendam sigilli nostri munimme roboratwi, ad*
hibitis testibus idoneis, quorum nomina pro firmitate maiori duximus exhibenda:
Zistlaw, Domezlaw, Dalez, Pozewalc, Mizlebor, Peter, Nicolaus Koyt. Datum
Amswolde, anno domini M^CC^LXIX^ feria secunda post octauas pasce.
Nach Riedel, Cod. dipl. Brand. II, Bd. 1, S. 101, aus einem Copialbuche im königl. preuss. Geb.
Archiv. (Aus derselben Quelle auch gedruckt bei Dreger, Cod. Pom. p. 546; Geroken, Cod. dipl. Brand. I,
S. 208, Jahrb. XI, S. 255.) — Die ungenannte Tochter Mestwins, welche die Markgrafen yermählt
haben, ist wahrscheinlich Kathar in«, und ihr gleichfalls ungenannter Gemahl Prib isla y IL Ton Parchim-
Bichenberg, welcher 1291 als Mestwins Schwiegersohn bezeichnet wird. Ygl. die Urkunde vom 24. Juni
1287, und Jahrb. XI, S. 82. 83.
1269. Aprill4. Camin. 1161.
Das DomrCapttd zu Camin beurkundet einen Vergleich, durch welchen BocMa
zu Gunsten des Klosters Dargun gegen eine Geldsumme seine Ansprüche an
die Dörfer Warremm, Caniim CDeknenhof) und Darbein aufgibt. <
c .
Lambertus dei gratia prepositus, Johannes decanus^ Heinricus custos^
Lambertus scolasticus et alii canonici Caminensis ecclesie omnibus presens scrip-
tum visuris salutem in omnium saluatore. Nouerit etas presentium et reuerenda
fiuocessio futurorum, quod inter Rochlonem^ ex vna, et uenerabilem patrem
abbatem de Dargun et monasterium ipsius, ex parte altera, super uillis Warencii^
Kantern, Darghebant, quas idem R. ex hereditaria successione petebat, talis inter-
cessit compositio, qubd idem abbas in redemptionem uexationis sue et monasterii
et dicte petitionis XXX marcas dedit eidem B. de consilio honestorum pariter et
prudentum, idem autem R. data fide promisit pro se et pro suis heredibus,
nichilominus alios amicos suos ad eandem obligationero inducens, scilicet dominum
Gnewemarum militem, Cimidum de Grambowe, Tarpiconem de Volsin, quod
pro dictis uillis nuUam actionem ipse et sui heredes contra dictum monasterium
Digitized by
Google
m2 1269. 357
riiquatenufl in posteram accepiabunt^ renuncUans expresse omni acUoni, que sibi et
heredibus suis in posterum conipetere posset ex canone et ex lege, in aliis uillis
laicorum, in qdibus actionem intemplat, si qua oblatione fidelium diclo monasterio
pro remedio anime fuerint oblata vel donata, dummodo emptionis tytulo ad mo-
nasterium non deuoluantur, idem Rochlo renunctiauit expresse. Huius compo*
jERtionis mediatores fuerunt: frater Dubislavs minoris ordinis pater dicti R., domi-
nus Gosuinus monachus in Dargun, magister Lambertus seolasticus Caminensis;
laici: milites Teslawus et Dubislawus avunculi sui, Gnewemarus et frater Johannes
dictus Wenke conuersus in Dargun. Acta sunt hec in Camin nobis presentibus,
anno domini M°CC^LX**1X^, in die Tyburcii et Valeriani. Jn cuius rei testimo-
nium presens scriptum sigillo ecclesie nostre fecimus communiri.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. Von dem Siegel sind an der weitsen leinenea
Schnur nur nod^geringe Spuren Yorhanden. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. (Jrk. I, S. 143.
1269. April 25. 1162.
Barnim, Herzog von Pommern, verleiht dem Kloster Dargun das Etgenihum
des Dorfes Zettemin mit dem „Rüzenwerder^^ (Rützenfelde).
In nomine domini. Amen. Barnim dei gracia dux Stetinensis omnibus in
perpetuum. Quoniam ea, que geruntur in tempore, labuntur in tempore, proinde
que geruntur, a uiris prudentibus etemari solent h'nguis testium ac testimonio
litterarum. Jgltur cum secularis requirat urbanitas, ut homo fauorem fauore simiii
recompenset, multo forcius uniuersorum domino, a cuius dignitatis gracia tenentur
uniuersa, de sibi concessis ad graciarum tenentur actiones, quos in presenciarum
pre ceteris dignitatum gloria seu temporum gracia singulariter illustrauit. Gracie
igitur dei super multis eins beneficiis nobis misericorditer inpensis in parte aliqua
graciarum actiones inpendere uolentes, ad audienciam singulorum, tam presencium,.
quam futurorum, uolumus peruenire, quod nos ob reuerenciam dei et gloriose
virginis Marie, necnon ob salutem anime nostre claustro Dargun proprietatem
uille Cethemin cum omni iure, quod in ea habuimus uel habere uidebamur, in
aqi»s, molandinis, praüs, siluis, agris cultis et incultis, aduooatiis ac terminiSy
quos nunc habet, cum insula Rucenwerdhere, que in eiusdem uille terminis est^
contulimus iure perpetuo possidendam. Yt igitur hec nostra tam pia donatio a
nullo in posterum retractari ualeat, presentem litteram inde conscriptam sigilli
nostri munimine fecimus communiri. Testes huius rei sunt: dominus Andreas
plebanus in Dimin, Johannes de Wahholt et filius suus Reibernus, Johannes de
Erteneborch, Willekinus Stoltewt, Johannes de Gramasouue, milites^ et alii quam
plures. Datum anno domini M"" CC" LX"" IX% VIF kalendas Maii, per manum
BOtarii nostri Henrici de Kalo.
Digitized by
Google
&5g 126«. lies
n. An tiutt SdiDur "An t^ihet imd geltor Seide hat
)8 Herzogs Baroim gehaogeo; von demselbaa ist noch
Yorhaaden.
U6a
Eigenthum
ei gracia
homtmiiii
dinacione
poborelur.
.a claustri
Q sincera
fitibus io]
s mansos
post eum
nostrorum
quisquam
presencia
) domino
Ekeren-
LS et alirs
Bukowe^
rum.
B Pergamenb
' von grüner
ch, Maltzan.
1164.
i zwisdiefti
m Tisürls
;es, quod
burgensi
i tempore
toria, qtM
Digitized by
Google
orueide vvlgaliter dieiUhr, utrobique, ex parte nostra videlicet et Memekoius et
ex parte ciuitatis Lubicensis, perpetuo seniaretur. Promislt enim sepedictus
Meineko et iurault cum amicis suis militibus Frederico de Dechowe, Johanne de
Lipen, Hermanno Musteke^ Nicoiao Frisone, Herbordo de Kling, ex parte iiero
ciuitatis Lubicensis pro Godefrido dicto de Bücken et pro communitate ciuitatis
Lubicensis promiserunt pariter et iurauerunt Henricus de Yserenlo, Hildebrandus
de Molne, Henricus Runese, Conradus Vorrat, Godeke 4e Nüsse, Theodericus de
Ylfhusen, Johannes de Cassowe eandera cautionem firiuiter obseruandam. Jnsuper
nos Nicolaus et filii noslri dilecti Henricus et Johannes domini de Werle, Hel-
moldus comes Zwerinensis, • • comes de Gligen recepimus utriusque partis pre*-
dicte fidem pro natis et nascendis, ut utrobique securius ageretur. Yt igitur hec
cautio stabilis permaneat atque firma, sigilli nostri eam testimonio protestamur,
uolentes ipsam modis omnibus obseruari. Acta sunt hec anno dominice incar-
Bttienis M"CC°LX"IX". Datum kl Mali.
Nach dem U.*6. der Stadt Lilbek L S. 295, aus dem Originale auf der Trese. Das 3iogel fehlt.
1269. Mai 24. Rostock. 116S.
Waldemar, Fürst von Rostock, verleiht der Kdnigin Margarete von Dänemark
4 Pflug Landes in seiner Herrschaft zu erwerben, und überträgt ihr das
Eigenthumsreckt.
TJni¥ersis Christi fidelibus presentetn litteram inspecturis Woldeniarus dei
gratia dominus de Rostoc salutem in omnium salvatore. Geste rei notitia, na
processu temporis oblivionis inTX>lyatur caligine, etemari solet litterarum indiciis^
qvibus preberi possit posterorum aspectui iuvatis (!) memorie mopimentum. tlitte
est^ quod scire volumus presentes et posteros non latere, quod nos illustri»
principis domine noslre regine Dacie precibus favorabiliter annuentes, ipsi facid-
tatem liberam concedimus emendi tot agros, qvot culture qvatuor aratrx)rum
possint sufficere, in terminis nostri dominii, qvocunqve poterit et sue placuerit
voluntati, transferentes ad manus domine nostre proprietatem omnem seil ius,
qvod ratione dictorum agrorum ad nos contingit in exactionibus, decimis, silvis,
pratis, pascuis, aqvis seu piscaturis et alüs, qvibuscunqve censeantur vocabulis
vel nominibus, qve nostri iuris sunt, ut de ipsis tanqvam de propriis bonis ^uis
per omnia libere disponere et ordinäre possit pro sue libitu voluntatis. Jn cuius
rei testimonium presentem litteram ipsi contulimus, sigilli nostri et militum nostro-
rum, ut domini Gothani, domini Georgii de Joreke et domini Gerardi de Bostoc^
munimine roboratam. Datum Rostoc, anno domini M.CC.LXDL, calendas Junii
nono.
Digitized by
Google
360 1269. 1166
^Naeh idOk Orighud im Bithi-Arehir zu Rostdok. An Soboflren Ton ^finer, rother und gelber Setdo
^aogen folgende Siegel yon rothfin Wachte:
1) das runde Siegel des Fürsten Waldemar von Rostock, abgebildet zu Nr. 1125,
2) dai grosse scbildfOnnige Siegel de^ Ritters Gotban Mörder mit drei LöwenkOpfen und der
ümtchrift :
4i S' ehOT^Ä[N]I • MORD.,a
3) das kleine schildförmige Siegel des Ritters Georg von Jork mit einem rechten Schrägebalkea
und der Umschrift:
41 sieiLLvm ' €iaoR@ii ' Da * mthoro
Dieses Siegel hängt auch an der Doberaner Urkunde yom 23. Oct. 1272«
4) Das Siegel des Ritters Gerhard Ton Rostock fehlt.
Anm. Die Königin erwarb diese 4 Hufen im Dorfe Schmarl und schenkte sie dem Kloster zum
HeiL Kreuz in Rostock; ygl. die ürk. rom 22. Juni 1272.
1269. Juni 9. Magdeburg. 1166.
Konrad, Erzbischof von Magdeburg, Heinrich, Markgraf von Meissen, und
Siegfried, Graf von Anhalt, entscheiden die Streitigkeiten des Markgrajen
Otto von Brandenburg mit dem Fürsten Nicolaus von Werle und dem Grafen
Gunzdin von Schwerin.
In nomine domini. Amen, Nos Conradus dei gracla sancte Magdebur-
gensis ecclesie archiepiscopus , Heinricus Misnensis et orientalis marchio et
Sifridus comes Ascharie, arbitratores siue arbitri(i) in causis, que uerluntur inter
illustrem principem marchionem Ottonem Brandinburgensem et suos horaines, ex
una parte, et dominum Nicolaum de Werlle, comitem Guncellinum Zuerinensem
et eorum coadiutores, ex altera, auctorilate arbitraria nobis concessa ad amputan-
dum. omnis dissensionis materiara inter ipsos exortam statuimus, ordinamus et
diffinimus, omnia dampna domino Ottoni marchioni et suis hominlbus per dominum
Nicolaum de Werlle, comitem Guncellinum de Zverin et eorum coadiutores illata
infira tempus treugarum esse soluenda, et pecuniam per exactionem, que gedinge
wlgariter nunccupatur, extortam infra predictas treugas esse restituendam iniuria[m
pa]ssis, prestito prius sacramento ab liiis, qui eadem dampna fecerunl, quod
grauius dampnum non fecerint, quam fatentur, quod eliam seruandum est ex
parte altera uice uersa. Preterea castra Dannenberc scilicet et Graboye et
[ciuita]s Domeliz ^ sunt presentanda venerabili domino archiepiscopo Magdebur-
gensi, ut ea teneat pro comite Heinrico et suis fratribus et filiis quondam
comitis Adolfi bone m^vnorie de Dannenberch, donec ab eisdem patruelibus
hinc'inde cauealur suff[icien]ler, quod neuter eorum aliquid in preiudicium
altemptet alterius uel grauamen, et quamdiu dicto domino archiepiscopo et amicis
predictorum comitum visum fuerit expedire, Tractalum est etiam, quod comes
Guncellinus municionem factam in Buzeneborch debet destruere penitus, nee
Digitized by
Google
im t2m. - 86t
reedificabitur per ipsum* de cetero, nee per dominum Johannem et fratres suos,
nee per dominum Ottonem et fratrem suum marchiones Brandinburgenses, et 91
aliquia predictorum vel alter quicunque eandem munieionem reedificare voluerit^
reliqui bona fide et absque dolo prohibebunt pro suis viribus et defendent. De
dampnis quoque illatis Ottoni marchioni et suis hominibus per dominum N[ico-
laum] de Werlie, comitem G[uncellinum] predictos et eorum fautores extra
tempus treugarum, dicimus, quod debent satisfaoere dampnum passis; sed si iura-
mentum prestare voluerint, quod nichii eorum fecerint contra dominum marchionem
Ottonem et suos homines, de quibus sibi uel suis satisfieri debeat, vel propter
quod graciam dicti domini marchionis demeruerint, ab inpeticione ipsius et suorum
iuramento prestito sunt soluti. Jtem de noua ciuitate Parchem, quam marchio
Otto Brandinburgensis ad se asserit pertinere^ dlcimus, quod comiti Gunceilino,
qui dictam ciuitatem tenet in feodo a dominis marchionibus, sicut dicit, slabit pro
iure suo eo modo, quo sui conuasalli yli in causis similibus consueuerunt. Jtem
quicquid est questionis inter comitem G[uncellinum] de Zverin et comitem H[in-
ricum] de Dannenberc et fratres suos, coram domino Johanne et domino Ottone
patrueli suo marchionibus Brandinburgensibus est decidendum, coram quibus alter
alteri tenebitur respondere de obiectis et obiciendis iusticia mediante. Dicimus
insuper, dominum marchionem Brandinburgensem debere conferre domino G[un-
celiino] comiti de Zverin bona sua. Ad haue causam, que uerlitur inter
dominum Hauelbergensem episcopum et predictum N[icolaum] de Werle, com-
mittimus domino Sifrido comiti Ascharie et domino Borchardo de Barbeie amica-
biliter, si polest fieri, uel secundum iusticiam terminandam, et si dissenserint in
aliquo, illam dissensionem marchio Johannes et Olto patruelis suus descident,
prout equum fuerit siue iustum, quorum diflinicioni slabitur super eo. Jtem inter
predictum dominum Hauelbergensem episcopum et dominum J. [et dominum 0.
marchiones] Brandlnburgenses taliter est tractatum, quod de omnibus, que inter
ipsos uertuntur, si potest fieri, amicabiliter componetur; alioquin dicti marchiones
coram nobis Conrado Magdeburgensi archiepiscopo prefato episcopo responde-
b[unt] s duxerit proponenda. Dicimus etiam, dominum Nicolaum
de Werlle filium Barnim domini Stetinensis debere restituere, si ipsum pater
duxerit requirendum. Jtem de illo de Repentin, quem dominus Nicolaus de
Werlle pro se recepit, ne contra voluntatem suam nuptui
tracieretur: dicimus, quod debet ab eadem proscriplione absolui, cui bona ablata
debent restitui vniuersa, dicta quoque domicella matri sue restituetur, nee tradetur
nup[tui] orum amicorum suorum consilio et consensu. Jtem de
Villa Radun, in cuius possessione dominus Genseko fuit et de qua eiectus eilt
per comitem G[uncellinum] de Zverin, dicimus, eundem dominum Gensekinum
esse ante omnia restituendum, et si eadem villa a duce Saxonie, a quo dictus
Genseko eam tenet in feodo, euicta fuerit, sepedictus Genseko cadet a dominio
HeklMlwgtockM VitoiM-Bich D. 4g
Digitized by
Google
iim. liM
<;H¥6fe iiiHe et fn6ii€fbit dictem ducem Saxonie pro restaurö. Jtem diciums, ipiad
'honline^ Wasmudi de Knisbec^ quos eomes Gfuncellinus] de Zverin cüpliuauit,
'dhnittendi isunt absolutio pecunia qaoque^ quam extorsit ab eis^ promissa uel lam
'j^Iata, restituenda uel relaxanda est eisdem; tarnen si dietus dominus 6[uneelli«-
liijs] comes ZveHnensis iuramentum preslare uoluerit, quod in predictis nichil
tälfum fecen\ quod de iure debeat emendare^ ab inpeticione huiusmodi absoluelur
^Jtem si qua causa inter marchionem Johannem et fratres suos Brandinbur^eosea,
ex parte vna, et dominum Barnim, ex parte altera, rertitur, nos Conradus Magde-
f)OTgensis ecciesie archiepiscopus cum marchione Ottone Brandinburgense amica^
'bilher descidemus; alioquin nos cum domino Heinr»co marchione Misnense eandem
causam loco et tempore super hec assignandis terminabimus, prout dictauerit iuris
ordo, quicquid autem inter eos per nos difBnitum fuerit, est seruandum. Jnsuper
statuimus, quod vnusquisque in terra sua gaudeat suis iuribus antiquitus obser-
uatis, nisi alio' iure uli debeat forsitam (!) ex atiqua gratia special!. Yt autem
supradicta omnia et singula inviolabiliter obseruentur ab utraque parte de bona
voluntate et consensu, nos illorum, qui contra predicta venerint aliquid immutando,
manifesti erimus inimici et ex nomine contra illos, qui Boyzinburc reedificare
presumpserint, manu armata vnanimiter procedemus. Nos quoque dei gratia
marchio Johannes et fratres nostri et Otto marchio et frater noster de Brandin-
burch eis, qui violatores in aliquo premissorum fuerint, similiter erimus inimici.
Ifos etiam [Nicolaus] de Werle, G[uncellinus] comes Zverinensis et Heinricus de
Megelenburch ad obseruanciam premisorum (!) omnium recognoscimus nos ligatos
et promittimus, nos hec omnia seruaturos, Tide interposita corporali. Jn cuius rei
te[stimonium] nostra sigilla cum sigillis arbitrorum premissorum et cum sigillis
dominorum marchionum Brandinburgensium presenti littera (!) duximus apponenda.
Datum et actum Megdeburch, anno domini M^'CC'LXIX'', quinto ydus Ju[nii],
presentibus pluribus fide dignis.
Nach dem OrigiDal im Haupt-Archiv zu Schwerin. Die Urkunde hat durch Mäuseirass drei Lücken.
Sie ist etwas flüchtig geschrieben. ' DoHeliz ist aus Dokeh'z <3orrigirt. — Von den anbangenden »iebea
Fergamentstreilen tragen der erste, zweite, dritte und sechste nech die Siegel; der fünfte ist abge-
icbnitteD; ausserdem sind noch vier Einschnitte in der Urkunde, in welchen die Siegelbänder fehlen. Die
Siegel sind: ^
1) ein Ueberrest eines grossen Siegels, der noch das Bild des ritzenden Erzbischofs mit dem Stabe
in der Rekten erkennen l&sst; Ton der Umsohrift ist noch übrig:
[ah]iap[aj
2) ein Braehstüek eine« grossen Reitersiegels, auf welchem noch das rechtshin schreitende Plerd und
der Reiter mit dem ganz abgescheuerten Schilde am Arme erhalten ist.
3) i^n Ueberrest eines gössen, runden Siegels zeigt einen stehenden, gespalteneu Schild mit einem
halben Adler rechts und vier Querbalken links, auf dem Schilde einen Torwarts gekehrten Helm mit zwei
' gekreuzten Wedeln; Ton der Umschrift ist übrig:
4^ SIF ÄSOh
6) Ein grosses, rundes Siegel zeigt in einer mit einem B^ldaobine gekrOntea, aohtbogigen, gotlils«kMi
Digitized by
Google
\m wm m
Rosette eineo stehendeo getpaltenea Schild , rechte mit einem lii^shin schaueoden Adler und liok^ mit
einem rechts anföteigenden Löwen; Ton der Umschrift ist nur noch übrig: ^^
I0RR ^
— Vgl. zu dieser Urkunde oben Nr. 1159 und die unter dem 25. Not. 1269 folgenden. — Gedruekt i0
diese Urkunde in Riedel's Ced. dipl. Braad. II, Bd. 1, S. 102.
1269. Juni 20. 11«7.
Hermann von Hakemtede, Bitter, gibt der Kirche zu Gr. MethUng zvm ffMf0$
zu Warremm für zwei andere daselbst, welche er dem Kloster Dargun verkaußh
Sermannus miles dictus de Hakenstede omnibus in perpetuum. Cum in
factis Omnibus obliuionem inducat successio temporis^ prouide prouisum est a
iiiris prudentib'us, ul ea. que ab ipsis geruntur, tesUbus ac litterarum testimonio
roborenlur. Notum igitur esse uolumus tarn presentibus, quam futuris, quod nos
ob multas ac instantes preces domllii Johannis plebani de Metnic, necnon et
eorum, qui procuratores fuerunt eiüsdem ecclesie/ duos mansos sitos in uiHa
Warenthin, quos pater noster felicis memorie in dotem eidem ecclesie assigna-
uerat, commutauimus, assignantes predlcte ecclesie alios duos mansos sitos in
ipsa uilla eodem iure libere perpetuo possidendos; illos uero duos mansos silos
in Warenthin, quos per huiusmodi commutationem ab ecclesia Metnic absoluimus,
vendidimus claustro Dargun cum omni iure libere perpetuo possidendos. Vt
igitur hoc factum semper firmum permaneat, presenlem litteram inde conscriptam
sigilli nostri munimine fecimus communiri. Testes huius rei sunt: Johannes de
Wahholt, Fridericus de Dechouue, milites, Johannes plebanus de Metnic, Ame-
lunkus, Nanne, Volker, ciues ibidem et procuratores ecclesie eiusdem, et alii quam
plures. Acta sunt hec anno domini M* CC* LX® Vllir, XIF kalendas Julii.
Nach dem Original im Haupt -Archir zu Schwenn. Das pergamentene Siegelband ist abgerissen.
1269. Aug. 13. 1168.
Das Kloster Verchen vergleicht sich mit dem Kloster Dargun über eine Insel
am Ausflusse des Cummeroioer Sees, den HolzMeh und 2 Hufen.
A.
Jgu preposHns et G. priorissa oonuentus domiaarum in Jnsula sdncte Marie
Omnibus hanc litteram uisuris salutem in domino. Notum uolumus esse tarn pre^
sentibus, quam futuris, quod super discordia, gue uertebatur inter nos et H.'
abbatem Dargunensem ac conuentum ipsius de ternainis insule, que stagno ad*
4.-
Digitized by
Google
9S4 1909. lieg
iacet, medtaotibas oiris prodentibas et honestis sie exslitit concordatom, quod
dominiis ablM» iam dictos com Alberto monadio ac camerario suo iurameoto
optiDoit tenninM inside predide, proot nunc insola illa fossalo ciogitor^ qood
fossatiun incipit ab inferiori parle stagni et protendilor in flnoiiiiD, qui a dansbo
descendit in stagnnm. Actioni eciam, quam habnit de lignis secandis, et actioni,
qnam babnit de mansis duobos, dominus abbas prenominatos renonciaoit, nl nidifl
iuris sibi ulterios addiceret in eisdem. Vt igilor hec ordinalio semper fima
perraaneat, presentem liUeram sigiDorum nostrorum munimine fecimos communiri.
Testes hoios rei sont: Andreas plebanus in Dimia, Thidericos pldnuios in Germin^
Obicu, Jobannes de Wabholt, Reibemns filios snus, Johannes Wlpis, Johamies
de Erteneborh, Johannes de Gramazo, Wiilekinos Stoltenot et aKi quam ^rfores.
Acta sunt hec anno domini ITCC^LXIX^ idos Au^sli^
Nm^ dem Origiaml im Havpi-ArehiT ra Schwerin. Ab PergamentttreifeB haBgen cwei Siegel:
1) eiB ptrmbolisches Siegel: iiiit«r dem Brnstbilde der Jni^fraii Maria [mit d^ Cluistkiade ul
dem liaken Arve kaieei eine aianlifhe Gestalt. Umscbrili:
NSIS • PPI
Im Siegellclde, rechte tob Marienbflde, ttdit aoeh der Naae:
oniRn .
2) eia kiciaca, raadet Siegel, aaf welchem die gekrOate Jaagfraa Ifaria sitxead dargeatelh ist, Bit
dem LibeBSteBgel ia der Bechtea aad dem Ghristkiode aaf dem linken Scheosse. UBSchrift:
4i s - eaoLasie - s* • m
XJJnricus dictus abbas in Dargun totusque conuentus eiusdem k>ci omnibos
hanc litteram yisuris salutem in domino. Notum esse Yofaimus tarn presentibos,
quam futuris, quod super discordia, que vertebatur inter nos et conuentom do-
minarum in Jnräla sancte Marie de insula, que stagno adiacet, mediantibus uiris
prudentibus et honestis sie exstitit concordatum, quod nos cum Alberto monacho
nostro ac camerario iuramento obtinuimus terminos predicte insule, prent nunc
insula illa fossalo cingitur, quod incipit ab inferiori parte stagni et protenditur in
fluttium^ qui a daustro dominarum descendit in stagnum. Actioni etiam, quam
habuimus de lignis et duobus mansis, renunciauimus, ut nichil iuris nobis addi-
camus vlterius in eisdem. Vt igitur hec nostra ordinaUo semper firma per-
maneat, presentem litteram inde conscriptam sigiili noslri munimine fecimos com-
muniri. Testes huius rei sunt: Andreas plebanus Diminensis, Thidericus plebanus
in Genuin, Otricus sacerdos, Johannes de Wahholt, Reibemus fiüus suos, Jo-
hannes Wlpes, Johannes de Erteneborh, Johannes de Grama[x]o, Willekinus
Stoltenot et aKi quam plures. Acta sunt anno domini M^CCLXDT, idibus
Augusti.
Nach des Abdra^e bei Dteger» Oed. Pom. ^ 559.
Digitized by
Google
1269. Oct Schönberg. HO*.
[Ulrich], Bischof von Ratzeburg, verkündet aüen, toelche den Bau der Klosterr
Tdrche zu Prez fördern, einen vierzigtägigen Ablass.
Ar • dei gratia Räceburgensis episcopus — — — . Datum Sconenberg^
anno domini MCCLXIX., mense Octobri, pontificatus nostri anno XII.
Nach dem Original gedruckt in der Schlesw.- Holst. -Lauenb. Urkunden - Sammlung I, S. 213.
1269. Oct. 9. Brünzow. 1170.
Barnim, Herzog von Pommern, verleiht dem Booster Dargun das Eigenthum
des Darfes Warremin.
ßarnim dei gratia dux Stelinensis omnibus in perpeluum. Ea, que ge*
nmtur a uiris prudentibus, ne qua possint attemptari calumpnia, eternari solent
Unguis testium ac lestimonio litterarum. Hinc est, quod notum esse uolumus
tarn presentibus, quam futuris^ quod nos ob honorem dei ac gloriose uirginis
Marie, necnon ob salutem anime nostre cenobio in Dargun contulimus proprie-
tatem uille Warencin cum viginti tribus mansis in ipsa contentis, cum terminis,
quos nunc habet, cum omni iure, liberam ab omni petitione, exactione seu qui*
buslibet seruitiis perpetuo possidendam. Yt igitur hec nostra donatio futuris tem-
poribus semper firma permaneaL, presentem litteram inde conscriptam sigilli nostri
monimine fecimus communiri. Testes huius rei sunt: Conradus prepositus Steti-
nensis, Johannes marschalcus noster dictus de Berlin, Rodoifus de Nienkerken,
milites, et alii quam plures. Data anno domini M"" CC" LXYIIir, in uilla Brun-
sowe, VIF idus Octobris.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. Von der reib- und gelb-ieidenen Schnur ist das
Siegel abgefiallen.
1269. Nov. 25. Thun. 1171.
Oumeim, Oraf von Schwerin, Hberlässt mit seinem Sohne Hdmold ßi/r dessen
Befreiung aus der Gefangenschaft dem Herzoge Johann von Braunschweig
ClAlneburg) sein Lehn und Eigenthum in der Stadt Uelzen (Oldenstadt) und
sein Becht m der neuen Stadt (üdzen), und sühnt sich mit den Odnüdem
Wasmod und Paridam von dem Knesebek.
A.
Dei gratia nos GunceUinus comes Zworinensis vniuersis hoc presens
scriptum Yisuris notum esse copimus, quod cum iliustri principe domino nostro
Digitized by
Google
366 1960.
Jokaine duce Brunswicensi , mediante illustri principe fratre sHo^
Alberto ibidem duce, et nobili viro comite Gerhardo Holtsatie^,
hunc modum, quod nos vna cum filio nostro comite Helmoldo et
heredibus vniuersis renuncciabimus Teodo et dabimus ipsi propri4
habuimus in opido Vllessen, cum omnibus perlinentiis ad idem, sicak
possedimus, siue io aquis vel in pratis fuerit vel in siluis^ videiicet
minis, qui marcscedinge wlgariter nunccupantur, et non ultra. Reni
etiam iuri, quod infre fossata et plancas Noue Ciuitatis habuimus, eC
Pro quo iilius noster comes Helmoldus dimittetur über et absolutus. Ji
oondicium, quod nos retinebimus feodum huiusmodi oiuitatum anno et 4
manus domini nostri ducis iam dicti, postquam episcopus Verdensis et^eme i
canonice confirmatus, ita ut, quandocunque inrra ipsum terminum faer
requisiti, sepediclo domino nostro duci resignemus liberaliter ista bona« Cek
bona omnia, que habemus ab ista parte Albee, possidebimus pacifice sicat f
et ^ erit nobis fauorabilis et propicius in hiis bonis. Jlem cessabimus a nm
quem ad dominum nostrum ducem habuimus et ad suos, quicunque etiam fM
super ista discordia, que nunc fuit, et erit composicio amicabilis vtroUr
Similiter inter nos et fratres de Knesbeke Wasmodum et Paridam, militea, a
posicio est amicabilis ordinata. De ciuitatibus que superius premisimus pbA
seruare promisimus manualiter fide data, sicut presentibus prostestamur. Jn c§
rei euidentiam presens scriptum apponendum duximus^; et sunt testes: Richan
clericus canonicus Zwerinensis, Heinricus dictus Huxet, Vdelricus et Heraum
fratres et item Vdelricus de Bluchere, Wiperlus, Wemerus de Haluerslat, A
bannes Mau, Fridericus Barvot, milites, et alii quam plures. Datum in cast
Thune, anno domini M**CC^LX^IX**, septimo kalendas Decembris, die Kalerw
virginis.
Nach Sadendorf*8 Urkundcnbuch I, S. 44, aus dem Original im Köoigl. Archiv zu Uaonover. — ^-^
Ausfertigung ist ersichtlich sehr flüchtig gemacht; vgl. zu ' und '^ die nächhte Urkunde B. — Ulk>^
ist das jetzige Oldenstadt; das jetzige Uelzen heisst 1272: nova civitas Leowenwolde, I-^'
civitas Lewenwolde, quod üllessen alio nomine vocatur. — Vgl. Nr. 1166.
B.
JNos dei gracia HeUnoldus iunior cumes de Zwerin recognoscimus p^^
presentes, quod composicionem et ordinacionem Tactam in Thu^'ne inter lUuslreiB
principem dominum nostrum Johannem ducem Brunswicensem, ex parte vna, <^
nobilem virum G. comitem Zwerinensem patrem nostrum et nos, ex altera,
mediante illustre principe domino nostro Alberto duce ibidem et nobili viro
G[erhardo] comite Holsacie, per omnia ralam habenies, renunciauimus pheodo ^'
dabimus proprietatem, quod (!) nos vna cum patre nostro iam djcto habuimus iQ
#pido Vttessen cum omnibus pertinenciis ad idem, sicuti hactenus pessediiB«^
Digitized by
Google
tili I2«9. 389
ll^?| *ahie in aquis uel in pralis fueril uel in siluis^ Tide^cet sitls in terminjs^ qCi
H^1w2l ' "^^'*^^^^^''^^^ wlgariler nuncupanlur, et non ultra. Renunciamus eciam iuri, quod
. /^*^infra fossata et plancas Noue Ciuitalis habnimus, et non ultra. Pro quo nos a
. ?f J^ capliuitate fuimus dimissi liberi et soluti. Jnsuper est condictum, quod nos reti-
wm^ SM: ||e))i|||||s pheodum huiosmodi ciuitatum anno et die ad manus dicti domini nostri
^^ ^WMi Johannis ducis^ postquam episcopus in Verdensi ecclesia fuerit canonice confifr
^ ^ ^ matus^ ita quod, quandocunque infra ipsum terminum fuerimus requisiti ab ipso
''''^'"''''< ^ domino nostro Johanne duce Brunswicensi , ad manus suas isla bona resignar^
ikoiotii& i (lebemus. Ceterum omnia bona, que vna cum patre nostro sepedicto habuimus
l'^tan 10»! ab ista parle Albie, possidebimus pacißee, sicud prius; et sepediclus dominus
en/eosisea noster dux Johannes erit nobis propicius et fauorabilis in hiis bonis. Jtem
D temm cessabimus a rancore, quem ad sepius memoratum dominum nostrum ducem
r bta Ihm habuimus uel ad suos, quicunque eciam fuerint, super isla discordia, que nunc
5 p$eiki fuit, et erit composicio amicabiiis utrobique. Similiter inter nos et fralres de
^essibJfflK} Knesbeke Wasmodum et Paridam composicio est amicabiiis ordinata. De ciuitati-*
^ooqueeüi bus que premisimus ptacitata, promisimus Tide data, sicud litteris patentibus pro**
miaiiät testamur. Jn cuius rei euidenciam presenti scripto nostrum sigillum duximus
\dm, nA apponendum; et sunt testes: Richardus de Luneborch clericus nosler et canonicus
iremtfiflBi Äwerinensis, milites vero: Vlricus et item Vlricus de Blu*chere, Wipertus de
estmitt. ^ Meienteke, Wemenis de Halberstad, Heinricus Hucset et alii quam plures fide
t^^j digni. Datum et actum in Thune, anno gracie M^'CCLXIX'', in die beale
cus elE^ Catherine virginis.
^ HsiB&Ü Nach Sodendorf *8 Urkmidenbuch I, S. 45, aus eiuem im KOnig). Archiv zu Hannover befindlidien Copiar
ri, . aus der zweiten Hälfte des 1 4. Jahrhunderts.
^^ Johannes^ Herzog zu Rraunschweig, verträgt sich auf vnterhandlung seines
jDd^\- Bruders Herlzog Albrechts vnd Grafen Guncels (!) zu Holstein mit Grauen
^eo^oicu Günzeln zu Swerin, dergestalt, das dieser Graue von Swerin vnd sein Son
Helmold sich sollen verzeien ihrer lehnsgerechtigkeit über üllessen, sowohl auch
der gerech tigkeit, die sie an der Neustadt zwischen den Graben und'plancken
haben, vnd sie sollen solch leben dem gedachten Hertzogen Johann so lange zu
loscitst gul^ hallen, bis es der bischof von Zwerin (!) canonice confirmiret (!)• Was
. . '^ aber diese Grauen disseits der Elbe an gUtern haben , das sollen sie ruhsam
.^ 0 behalten. Datirt: Thune, am tage Catharinae virginis, anno 1269. Jst lateinisch.
^ i Signirt mit A 2.
^k0 Aus dem Repertorium Fabriciau. im Haupt-Archiv zu Schwerin. Diese Urkunde des Herzogs Johann,
< welche offenbar den beiden Torbergehenden correspondirte, Termissten schon die Archirare Chemnitz und
pfl^^ Schulte Die Fehler in der forliegenden Inhaltsaogabe sind leicht nach A und B zu yerbessero.
X
Digitized by
Google
3«8 1209. It12
1269. Dec. 6. Schwerin. 117t.
Qunzdin und Hdmold, Grafen von Schwerin, bestätigen dem Johanniter-Orden
den Besitz der Güter Svlstorf, Goddin, Fixen und Moraas.
Grunzelinus et Helmoldus filius eius dei gratia comites in Zwerin oronibus
Christi fidelibus in perpetuum. * Non bene sibi prospicit, qui non facit deum sue
substancie coheredeni. Hoc nostri progenitores beale memorie salubriter atten-
dentes, predia sua videlicet Zulistorp^ Godin, Exen, Moraz cum suis pertinenciis
et iuribus omnibus, terris cultis et incultis, agris, pratis, nemoribus, pascuis, aquis,
aquarum decursibus, iuriditionibus cuiuslibet et criminalibus sct penas pecuniarias,
[seu] sanguinis effusionem inferentibus, necnon cum omni ytilitate, que in hiis et de
hiis bonis et iuribus et hominibus ibidem morantibus pot[u]erit prouenire, sponte,
plane et pure ac libere viris religiosis magistro et fratribus sacre domus hospi*
talis JherosoL in remedium animarum suarum et in subsidium terre sancte cod-
tulerunt. Unde nos, eorum piis precibus inclinati, donationem et traditionem
reqim et iurium dictis magistro et fratribus pie factas ratas et consultas habentes,
eas in nomine domini conßrmamus et presentis scripti patrocinio communimus,
sub hac conditione, quod iam predictis magistro et fratribus et eorum succes-
soribus nuUi hominum preter nobis et nostris heredibus liceat uendere aut dimit-
tere dicta bona et a nostra progenie alienare, ne ad manus deueniant alienas, de
quo nobis et nostris successoribus, necnon toti terre nostre dampnum posset
forsitan suboriri. Recognoscimus insuper presentibus, quod, si unquam hactenus
nos uel nostri aduocati uel ofHciales in bonis uel iuribus uel in possessione
ipsorum eos inquietauimus uel turbauimus nobis quicquam iuris in eisdem bonis
uel rebus forsitan usurpando, hoc de facto, et non de iure fecimus, et de hoc
facto satisfecimus et factum dolemus, ab omni eorum turbatione et molestia de
cetero cessaturi. Jn huius rei euidenciam presens scriptum fecimus roborari.
Datum Zwerin , anno domini M"* CC" LXIX% in die beali Nycolai.
Nach deip Original im Staats -Archir zu Berlin. Die Schrift ist durch Nässe hin und wieder unklar
geworden, namentlich in der Stelle über die Gerichtsbarkeit. An der Urkunde hangen zwei PergameDt*
streifen mit nur unbedeutenden Spuren der Siegel. — Gedruckt in Jahrb. I, S. 205. — Vgl. Bd. I,
Nr. 165, 230 und 340.
1269. Dec. 7. Dargun. 1173.
Hermann, Bischof von Camin, verkauft dem Kloster Dargun die Zehnten aus
den D'&rfem Gojsehurg und Garz Qauf der Insd Usedom^.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Hermannus dei gratia Caminensis
ecciesie episcopus omnibus in perpetuum. Cum omnia^ que sub sole fiunt, uanitati
Digitized by
Google
i«4 1270. 369
ac obliuioni subiaceant^ introductum est a sapientibus utiliter ac prouide, ut ea^
que ab ipsis geruntur^ perpetue commendentur memorie Unguis testium ac testi*
monio lilterarum. Hinc est, quod ad noticiam tarn presentium, quam futurorum
uolumus peruenire, quod nos de communi consensu capituli nostri conuentui in
Dargun uendidimus decimam proprietalis illius, quam habet in uillis Karzburch et
duabus uillis uno nomine Gardiz uidelicet nuncupatis cum terminis ipsarum, pro
centum marcis denariorum, eo iure ac libertate, qua ipsam habuimus, perpetuo
possidendam. Ut igitur hec nostra uendicio futuris temporibus semper firma
maneat et inconuulsa, presentem litteram inde conscriptam sigilli nostri munimine
fecimus communiri. Testes huius rei sunt: Arnoldus prepositus dominarum de
Yuenac, Andreas plebanus in Dimin, Heidhenricus et Albertus canonici Colber-
genses, Hinricus comes de Kerecberg, Olricus marscalcus, Hinricus de Cudhene,
Ludolfus de Lassana, Johannes Wlpes, milites, et alii quam plures. Acta sunt
hec anno domini M^ CC LX^ IX"", VU"^ idus Decembris, in Dargun, pontificatus
nostri anno XVF. Datum per manus magistri Lamberti notarii.
Nach dem Origioal im Haupt -Archiv za Schwerin. An einer rothen seidenen Schnur hängt das zur
Nr. 799 beschriebene neuere, runde Siegel des Bischofs Hermann.
1270. Rostock. 1174.
Meister Heinrich CBüSppener) überlässt dem Werner Burboden und Andern
den ihm von der Stadt Rostock zum Hopfenbau verliehenen Acker.
JMagister Henricus Humularius convenerat quendam agrum a civitate ad
excolendum humulum, et iilum agrum specificavit cum fossato in longitudine et
latitudine. Cum autem deficeret in denariis et per se ad culturam redigere non
posset, assignavit Wernero Burboden quartam partem illius agri, Godefrido filio
Mauritii quartam partem et Helmico in platea Monachorum quartam partem, tali
modo, ut unusquisque pro parte sua civitati tantum det, sicut in priviiegio super
hoc confeclo plenius continetur. Jdem vero magister Heinricus resignavit Wer-
nero Burboden plenarie, quicquid habuit in agro memorato.
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, fol. 65.
1270. Rostock. 1175.
Die Dominicanemüinche zu Rostock zaMen jährlich 20 Schill. Zins ßir ihren
Ziegdhof, und das Kloster Doheran jährlich 1 Mark Schoss.
In isto Tolumine sunt redditus civitatis consignati sub hac forma: — —
Fratres predicatores quolibet pascha XX solidos de domo laterum. —
Doberacenses 1 marcam pro coUecta.
HeUtabirgisekM Vrkuiei-Biek II. ^'J
Digitized by
Google
370 1270. 1111
Aul aaem alten Bottockscben KAnmerei- Register tod 1270, p. 1 und 3.
Dies nachträglich aufgefundeoe Kämmerei- Register enthält auf 17 Pergamentblättem in Octar Ver-
zeichnisse der an die Stadt zu zahlenden Grundzinse und Stättegelder, Berechnungen über Schuldferhält^
niste der Stadt zu den dortigen Kirchen und Hospitälern, Abre<;fanungen über die ZiegelbOfe, Statnle,
Criminalsaohen , Privatsachen, namentlich über in Verw|Jirung genommene £rbschaften, Vonnundschiit«»
Sachen, Bürgschaften u. s. w. Auf p. 2 werden 2 Waagen erwähnt, die „Libra farine, punder dicta"
nnd die ^Libra super aquam.**
1270. Rostock. 1176.
Der Roth zu Rostock gesteht der Marienkirche daselbet das Recht zu, eki»
neuen Ziegdhof anzulegen^ und bekennt, derselben 60 Mk Pf. schädig zu aem.
Antiqua domus latericea, que sita fuit inter molendinum Conrad! et aliud
molendinum, fuit sancte Marie^ et destructa est. Et si opus fuerit ecclesie sancle
Marie, possunt provisores ipsius aliam domum adeo latam et longam ibidem
reedificare.
Omni computacione inter ecciesiam beate Marie et civitatem sedata, mansil
ciTitas .beate Marie LX marcas denariorum. Presente consilio universo et Andrea
de Cosfelde et Arnoldo de Susato, iuratis ecclesie tunc temporis.
Nach dem Rostocker Kämmerei -Register yon 1270, p, 6.
(1270.) Rostock. 1177.
Der Roth zu Rostock begnadigt zwei Verbre<Aer auf Fürsprache des Fürsten
Waldemar.
JDiscop et Umbelanc excesserunt, quod fregerunt domum cuiusdam el
spoliaverunl, et reslituerunl spolia lemporibus Folcekini. Et hoc ad preces dom'mi
Waidemari ipsis fuit indultum*
Nach dem Rostocker Stadtbuche B, foL 68.
1270. Jan. 1. 1178.
Hermann, Bischof von Schwerin, ordnet die Probenden des CoUegiatstiftes zu
Bützow.
xlermannus dei gracia Zwerinensis ecclesie episcopus omnibus präsentem
paginam visurls salutem et sioceram in domino caritatem. Geste rei noticia pro-
pagatur in posteros, cui venit auctoritas et robur testimonio Utterarum. Deda-
retur igitur presentibus et futuris, quod nos, salubritati canonieorum ecclesie
Digitized by
Google
1178 1270. art
sancte Elizabeth Butzowensis insisteDtes, prouida canonicorum nostroram ecclesie
Zwerinensis, videlicet venerabilis domini Ludolfi prepositi et domini GhuDteri pre-
positi eiusdem ecclesia Butzowensis, deliberatione prehabita, decreuimus prebendia
iDinoribus aliquos addere redditus, maioribus vero sabtrahere sine preiodicio mmc
habencium prebendas easdem^ quoad vixerint, ut predicte ecciesie canonici cla-
morem ad nos frequencius delatum vnanimi facta concordia postergarent CiriKbei
autem prebende XXX et duo tremodia uel eqaioalens statuimus assignari.
Melioribus tarnen in prebendis constituti de supercrescente gaudeant annona tem*
poribus uite sue. Prebenda domini Erponis nunc decani habebit in Selow X
mansos et duo tremodia in Jndagine Thiderici; prebenda domini Johannis Frisonis
in Reynarstorpe duos mansos, in villa Wolken duos mansos, in Gepelin duos
mansos, in Stenouen ynum mansum; prebenda domini Johannis de Wiltenborch
quindecim marcas in Nigenkerke et duos mansos in Stenouen, que sie manebit,
quia taxauimus predlctam summam cum duobus mansis valori triginta et duorum
tremodiorum equaliter respondere; prebenda Lutberti in Stenouen IUI mansos, in
Belitz U mansos, in Selow duos mansos et dimidium; prebenda scolastici in
Lussow n mansos, in Lukowe II mansos, in Reymersdorpe quinque tremodia et
stolas, adieclis sibi tribus tremodiis de prebenda maioris Ghotghemak, cum vacarit,
et in talibus redditibus permanebit; prebenda minoris Gotghemakede in Lukow
quatuor mansos et dimidium, in Minor! Swisow duos mansos ac duo tremodia in
Critzelmow, cum augmento duorum tremodiorum prebende maioris Gotghemak
vacature; prebenda maioris Gotghemak in Läse IUI mansos, in Reynersdorpe
quatuor mansos et dimidium; prebenda Lodewici in Cernentin VII mansos, in
Critzelmow duo tremodia et dimidium, in Jndagine Thiderici vnum tremodium et
dimidium, nee debet ulterius adaugeri; prebenda Hinrici de Mangkemos in Nien-«
kerken duos mansos et dimidium, in Lukowe quatuor mansos et dimidium, et
eadem Tiginti et duobus modus missalis annone a Johanne Frisone vacantibus et
duobus tremodiis et dimidio a prebenda Lubberti vacantibus augeatur. Prebenda
Thiderici dicti Brunes habebit in Lukow areas et mansos, qui sibi in viginti et
neuem tremodiis respondebunt, et eadem tribus tremodiis de Jndagine Thiderici
adaugetur. Ceterum ordinauimus, quod predicte ecciesie prepositura habeat neuem
mansos in Jordanesdorpe et bannum viginti et quinque ecclesiarum Rozstok cir-
cumiacencium et ecclesiarum ciuitatis eiusdem. Ordinandum eciam dignum duximus,
quod in Lussow quatuor mansos et in Reynerstorpe tria tremodia duobus modiis
minus et bannum ecclesiarum videlicet Siwan, Sprentze, Lussowe, Antiquum
Ghustrowe, Critzekowe, Radim, Stemenberghe, Camptze, Goghelow, Wetzin pre-
fate habeat decanus ecciesie. Volumus eciam, quod canonici sepedicte ecciesie,
qui expensas habent, ad sustentandos scolares pauperes chorum ibidem frequen-
tantes, deriuaciones stacionam et ecciesie parrochialis Butzowensis (1) et banno eius--
dem cioitatis gaudeant pensione. Volumus eciam, quod, si aliqnis vicarie deser^
47*
Digitized by
Google
a72 1270. ItW
Qire debaerit, sunima^ que danda erä^ et persona deseruiens consensu et ordi-
nacione capituli statuantur. Yt aatera haiusmodi ordinacio tarn racionabiliter ordi«
Data foluris temporibus stabilis perseueret, hanc presentem pa^inam inde confeetam
nostre et einsdem ecclesie Butzowensis sigillis fecimus communirL Acta sunt
hec anno domini M^CC^LXX«, die circumscisionis domini^ pontificatus nostri anno
septimo.
Nach dem Diplomatar. Buteow., XIV. — Gedruckt bei Wesiphalen IV, p. 940.
1270. Jan. 5. Demmin. 1179.
Barmm, Hensog von Pommern, schenkt dem Kloster Dargim Freiheit vcm
WasserzoU ßlr 12 Haffkakne aus dem Klosierdorfe Casebwrg.
Jjarnim dei gracia dux Slauorum omnibus in perpetuum. Quoniam gene-
ratio preterit et generatio aduenit, necesse est, ut acta principum, que sub tem-
pore defluente fiunt, que robur perpetue firmitatis sortiri debent, scriptis autenticis
aut testibus ydoneis adeo roborentur, ne iroposterum uersutorum malicia viam
inueniat malignandi. Hinc est, quod notum esse volumus nationibus presenlibus
et futuris, quod nos ob reuerenciam omnipotentis dei eiasque matris Marie vir-
ginis intemerate donauimus . . abbati et conuentui ordinis Cystercii in Dargun in
Villa eorum, que uocatur Karsibur, que iaeet iuxta ZsvinaiD, duodecim nauiculas,
que wlgariter uocantur hafkanen, liberas ab aque omnimoda pensione, vt proinde
pro nobis et pro nostris progenitoribus implorent clemenciam saluatoris. Vt autem
hec nostra donatio semper firma et inuiolabilis in perpetuum perseueret, eisdem
presens instrumentum dari fecimus sigilli nostri munimine roboratum. Testes
huius rei sunt: Conradus prepositus ecclesie Stetinensis, clericus; Wemerus de
^Loziz, Heinricus Ursus, Johannes Romelo, Conradus de Massow, Hermannus
Hakenbeke, Fredericus de Hinnenborch, milites, et alii quam plures fide digni.
Datum Dimin, per manum magistri Rodolphi curie nostre notarii, anno domini
M^CC^LXX% nonas Januarii.
Nach dem Original im Haupt-Ärchir zu Schwerin. Das Siegel . ist von der Schnur aus rother, grüner
und gelber Seide abgefallen. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 145.
1270. Febr. 12. Schwerin. 1180.
Pnbislav, Fürst zu WoUin, genannt von Wenden, entsagt seinen Ansprüchen
auf die Stadt ParcMm zu Gunsten der Grafen Gunzdin und Hdmold von
Schwerin.
J[ ribezlaus dei gracia dominus in Wolui, dictus de Slavia, omnibus pre-
sentes litteras inspecturis in vero salutari salutem. Notum esse cupimus tarn
Digitized by
Google
1181 1270. 37a
presentibus, quam futuris, quod nos propter dilectionem et bone voIuntatlB exhi-
bitionem, quam nobis et nostris pueris dilecti et speciales nostri Gunzelinus et
Helmoldus comites de Zwerin persepius exhibuerunt, sicut adhuc facere inlendunt^
ipsos gratuita seruitute modis quibus poterimus intendimus promouere. Et pro
eo, ut fUiam nostram adhuc maritandam recipiant in domum suam et teneant^
quousque de nostro consilio nuptui eam tradant, renunctiamus et renunctiauimus
omni impetitioni et actioni, quam habuimus contra iam dictos comites super bonis
Omnibus ad nos quondam perlinentibus, que ad vsus ipsorum deuenerunt, sicut
adhuc in ipsorum retinent potestate, ipsosque cum heredibus suis super hiis
Omnibus coram deo et hominibus integraliter dimisimus absolutos, ita videlicet
quod iam dicti comites Zwerinenses et eorum heredes a nobis et a nostris here-
dibus nullam penitus de ciuilate Parchem cum bonis aliis, sicut premisimus,
habeant impetitionem siue inquietalionem , necnon et super omnibus, que inter
nos fuerunt hactenus alicuius questionis. Huius facti nostri testes sunt: nobilis
vir comes Heinricus de Dannenberge, Johannes de Witlenborch decanus Zweri-
nensis^ Richardus de Luneborgh, Johannes de Trebowe, magister Mauricius^
ibidem canonici, dominus Daniel prior de Reyneuelde et dominus Sifridus mo-
nachus ibidem, Heinricus de Jnsula, Amoldus Brusehauere, Johannes de Bruseviz,
Deneke de Weltzin, Hermannus dictus Bozkule, dominus Beynboldus Scerf,
Floreke de Stuc, Ericus de Luneborch et Nicolaus dictus Yos de Beberge et
all! quam plures. Vt autem hec premissa a nobis et a nostris heredibus inuiola-
biliter obseruentur, presentes Ütleras conscribi fecimus sigilli nostri robore com-
munitas. Datum et actum Zwerin, anno gracie M^CC'LXX'', secundo ydus
Februarii.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. Das an einem Pergamentstreifen hangende Siegel
ist grösstentheils zerbröckelt; die noch Torhandenen Bruchstücke lassen es jedoch als dasjenige erkennen,
welches in Bd. I, unter Nr. 633, abgebildet ist. — Gedruckt in Rudloff*s Urk.-Lief., S. 59, und bei Clee-
mann, Chronik yon Farchim, S. 116. .
1270. Febr. 22. 1181.
Heinrich, Fürst von Meldefnlmrg, verleiht dem Deutsch -Ordens -Hause zu
Riga das Patranat der St. Oeorgenkirche der Neustadt Wismar und bestimmt
den Umfang der Pfarre.
Omnibus presens scriptum intuentibus frater Gerardus, prior
predicatorum in Lubeke, et frater Hermannus^ gardianus fralrum
minorum ibidem, salutem in domino. Recognoscimus publice prote-
stantes, nos vidisse litteras nobilis domini Henrici Magnopolensis haut
rasas, nee cancellatas, nee in aliqua parte sui viciatas, set integras,
in hec verba:
Digitized by
Google
S74 1270. tm
In nomine sancte et individue trinitatis. Nos Henricus dei gratia dominus
Magnopolensis notum esse rolumus universis Christi fidelibus, quod nos ob reve-
rentiam beate et gloriose virginis Marie religiosis viris fratribus domus Theutonice
in Riga, ut semper in eorum orationibus nostri cum benedictione memoria
reviviscat, ecciesiam beatorum Martini et Georgii in nova civitate nostra Wismaria,
dyocesis Raceburgensis, liberaliter contulimus perpetuo possidendam. Et quia
predicta ecclesia dotem non habuit, damus eidem pro dote iure parrochiali,
quicquid edificatum est vel pro tempore locatum fuerit a tractu sive loco, in qoo
antique civitatis plance steterant aliquando, excipientes dumtaxat domum sancti
Spiritus, edificatam inter novam et antiquam civitatem, quam concessa sibi iam-
pridem gaudere volumus Hbertate. Ut igitur hanc nostram ordinationem nulla
possit abolere vetustas aut malitiosa calumpnia depravare, iussimus factum hoc
presenli scripto et nostri appensione sigilii firmiter perhennari. Datum anno do-
mini M^CC? septuagesimo, in cathedra sancti Petri.
Nach dem Griginal-Transsumpt unter den „Comthurei-Urkunden**, jetzt in der Trese des Stadt- Archirs
zu Bremen (durch Vermittelung des Ober-Appellationsgerichts-Raths Pauli zu Lübek mitgetheiit Ton Dr. £hmck
lu Bremen). In Bremen war seit der ersten H&lfte des 18, Jahrh. eine Comthurei des Deutschen Ordens,
ein ^Deutsches Haus**, dessen Güter im J. 1564 von dem Orden an die Stadt verkauft wurden und dessen
Urkunden dabei an die Stadt übergingen. — An dem Transsumpt hangen zwei Pergamentstreifen, an
denen jedoch die Siegel fehlen. Anf der Rückseite steht tou einer anscheinend dem 14. Jahrh. angeh<^
renden Handschrift: ^Hec ütera de Wismaria.** — Gerhard war 1298 Dominicaner -Prior und Hermann
1304 Franziscaner-Gardian zu Lübek; ygl. U.-B. der Stadt Lübek, Bd. I, S. 610, und Bd. U, S. 157. —
Diese merkwürdige Urkunde ist entweder gleich nach der Heimkehr des fürstlichen Pilgers von seioeii
Kreuzzuge nach Lirland oder noch in Riga ausgestellt; TgL Jahrb. XIV, S. 22 flgd. Aus dieser Verleihnng
erklärt es sich denn auch, das« der Wisoiarsdie 81. Georgen-Pfarrer Jacob ron StoTe 1355 flgd. ein Mit*
glied des Deutschen Ordens war; rgl. Jahrb. XI7, S. 206, 212.
1270. März 3. Güstrow. 1182.
Nicolaus, Fürst von Werle, scfienkt der Stadt Güstrow ein Drittheä von be-
stimmten Oerichtsbussen und einige Rechtsfreiheiten.
JNicoIaus dei gracia dominus de Werle omnibus presens scriptum visuris
salutem in perpetuum. Nouerint vniuersi^ qui presentem paginam susceperint
perlegendam, quod nos de bona uoluntate nostra et dilectorum Gliorum nostrorum
Henrici et Johannis dominorum de Werle consensu dilectis burgensibus nostris
Guzstrowe ciuitatem nostram inhabitantibus pro munere contulimus specialis ut, si
quid iuris uel emende de rixis seu contencionibus mulierum emerserit, que debent
ferre lapides pro excessu, partem tertiam ipsi ad vsus cinitatis recipiant^ nobis
duabus partibtts reseruatis. Si uero aliquis excedens castigari virgis et verberari
debet in loco, qoi stupe wlgaliter dicitur, pro emenda sua nos recipiemus duas
Digitized by
Google
1183 . 1270. 375
partes 9 partem aulem tereiain borgenses. Jtero si aliquis in adulterio fuerit de**
prehensus, qui trahi per plateas secundum consuetudinem ciuitatis deberet, si com-^
posicionem inierit, nubis de emenda duas partes, partem terciam ciuitati (!). Jtem
81 quis seras ciuitatis confringeret uiolenter seu alio quocumqae modo contra
uoluntatern burgensium reseraret, pro emenda quicquid daret, nobis due cedunt
partes, pars vero tercia ciuitati. Jtem si quis plancas ciuitatis seu municionem
pecorum ^ furtiue detulerit uel auferret et deprehensus daret aliquid pro emenda,
tercia pars ciuitati dabitur, particule due nobis. Jtem si quis vigiles ciuitatis
noctumo tempore uel diurno et nuncios eiusdem percusserit et male tractauerit
siue wlnerauerit, nobis due partes cedent, pars tercia ciuitati, si aiiquid datum
fuerit pro emenda. Jnsuper dedimus burgensibus ciuitatis nostre, quod assumtis
duobus ciuibus suis, si aduocatum habere non poterunt, equaii iusticia quemlibet
possunt suis pro debitis occupare. Si eciam aduocatus seu alius, quicumque
esset, aliquem haberet incusare, in foro in loco tribunalis ipsum accusabit et in
nulio alio loco nisi in predicto ad hec debite deputato. Ut igitur huiusmodi
factum stabile permaneat atque firmum, sigilli nostri testimonio roboramus. Testes
sunt: milites: Johannes Baroldi, Jobannes Kaboldi, Magorius de Cene, Henricus
de Viotowe; famuli: Henricus aduocatus in Guzstrowc, Weselus marscalcus,
Ludeke Hohsalus, Olricus de Bardenulet; consules ciuitatis: Godefridus Wesfalus,
Matthias de foro equorum, üidericus, Lutbertus Pingwis, Thedericus de St(ripe,
Arnoldus de Demene, Johannes de Molne, Thedericus de Norwegia, Gerwinus
Swicker, Gerbertus ante portam. Acta sunt hec anno domini M^CC^LXX^ Datum
Guzstrowe, de manu Godefridi prepositi Guzstroensis, Y. nonas Marcii.
Nach dem Original im Archiv der Stadt Güstrow. An einer Schnur von rother und gelber Seide hängt
ein zerbrochenes fürstlich Werlesches Siegel, mit der Umschrift:
LVM ♦ laOLÄI Da
£in Wort ist unklar geschrieben und schwierig zu erklären; man kann: *„pedu, pei^u oder pec^u**
lesen. Wahrscheinlich wird: ^pec^u** zu lesen und „pecorum** zu erklären sein; im Verhältnisse zu
nplancae civitatis^ (Stadtmauern, Planken) wären dann „munitiones pecorum** die „Landwehren**,
d. h. die Beschützung der Stadtfeldmark durch Wall und Graben gegen die Wegtreibung des Viehes durch
Feinde. — Gedruckt bei v. Westphalen IV, p. 941; y. Beehr, p. 390; Thomas, Anal. Güstrow., p. 62;
Besser, Beiträge II, S. 249.
1270. März 5. 1185.
Heinrich, Fürst von Meklenburff, bestätigt seines Grossvaters Heinrich Borwm
Schenkung von 2 Hufen in Eichhoh an die Pfarre zu Neiiburg.
in nomine sancte et indiuidue trinitatis. Tempus labile est, et ea, que in
tempore aguntur, cum tempore tabescunt; vnde humanarum actionum recordalii
in obliuionem senescere solet, nisi iabenti memorie coBsnlalur remedia seriptiiK«rr
>
Digitized by
Google
376 1270. 1184
ran. Nw ifitur Hinricw dei gracia donnvs Magnopoleiim notnin ene Yolaimis
lam presentibiis, quam fotora, qaod dilectos aans noster felicis memorie daos
naDSOS iacentes in campo Tille Eckholt contulit ecclesie Nyenborch cum onuii
iure et proprietatibiu. \i eis plebanus ecclesie eiosdem et sui saccessores in
perpetuam perfrnaotur, sub tali ridelicet pacto, vt, quiconque fideUum in extremo
▼ite rae eoDstitotas aancte innDctionis Mcramentoin desideranerit, siue dioes^ me
paoper faerit, plebanas sea alias plebani yicem obseraans infirmo inianctionem
gratis plane et absque vUa commutatione sedulus amministreL Nos autera debitam
et laudabilem ipsins aai nostri donacionem nequaquam irritare rolentes, pactum,
qaod fecit^ ratum habemas et districte precipiendo mandamas, quatenas per totam
parrochiam sepedicte ecclesie matricalaris Nyenborch, necnon et ecclesie O'des-
kerken, que ediCcata est intra terminos iam predicte ecclesie, tarn a plebaao,
qaam a parrochialibus firmiter obseruari; dignum quippe est, vt filia honestate
gaadeat sue matris. Yt igitur factum hoc stabilitate et robore a successoribos
non fraudetur, iussimus presentem litteram sigillo nostro et subscriplis testibus
perhennari. Testes autem sunt: Theodericus plebanus [in] Nyenborch, Conradus
plebanus in Lu*bow, Hinricus plebanus in Stern eberch, Gotschalcus notarios
noster, Aluericus de Bamekowe, Helmoldus de Plesse, Theodericus Klawe, Be-
nedictus de Rodenbeke, Hennannas Storm, milites nostri. Datum anno domioi
M''CCLXX% quarta feria in albis, per manum Gotscalci plebani in Po^le.
Nach dem stark rermoderten uod des Siegels beraubten Grigioal-Transsumpte des Zutpheldas Warden-
berg, Administrators des Bisth. Scbwerio, d. d. Bfitzow, 1521, Aug. 17, im Kirchen-Archive zu. Neuburg,
aus dem OriginaJ-Transsumpte der Herzogin Katharine ron Meklenburg, d. d. Farpen, 1431, Mai 12, worin
es von dem Originale der Haupt -Urkunde heisst: „qoandam patentem litteram mag^ifici domini
Hinrici bone memorio domini Magnopolensis, suo vero sigpUo in filis sericis rubel videlicet et crocei coloris,
vt apparuit, impendento sigpllatam*" — — . — Gedruckt in Jahrb. VII, S. 301.
1270. 1184.
Dcuf Kloster Dünamünde verkauft die Dörfer Siggdkow und Krucen an das
Kloster Reinfeld.
Jb rater Thidericus dictus abbas de Dunemunde totusque conuentus ibidem
vniuersis hoc scriptum visuris in perpetuum. Notum esse volumus tarn presenü-
bus, quam futuris, quod nos de pleno ac beniuolo consensu vendidimus domino
Heinrlco abbali el conuentui de Reynevelde villas duas Siklecowe et Crucen
prope Parchem sitas cum cuHa nostra et molendino et omnibus ipsarum yiUarom
attinenciis, sicut termini demonstranlur, pro septingentis et octoginta marcis Lu-
bicensium denariorum. Jn cuius rei testimonium presentem paginam sigiUo nostro
duximus roborandam. Acta sunt hec anno domini M''CC''LXX^
Digitized by
Google
1185 1270. »77
Nach der uaeohtan Aosfeitig^Dg im Haapt-Arohir zu Schwerin. An einem aus der Charte geschnit-
tenen Pergamentstreifen hängt des Abtes yon Dünamünde kleines, parabolisches, mit Fimiss ilbersogeaes
Siegel, welches auch an Nr. 965 hängt, mit der Umschrift:
[* SIJGILL' . äBBäTIS . Da , DVNaMVND[a]
Die Schrift stammt offenbar aus einer jüngeren Zeit, als aus dem J. 1270. Geg^n die Echtheit redet
ferner auch die ganze Form des Ausdrucks, welche weniger einer Verkaufsurkunde, als rielmehr nur einer
kurzen Aufzeichnung ans der Urkunde entspricht. Dazu kommt, dass die letale Zeile mit dem Datum
(Acta sunt hec anno domini M'^CC^LXX^) offenbar in jüngeren Zeiten, etwa um die Mitte des 14. Jahrh.,
hinzugeschrieben ist — Vgl. Bd. I. Vorr. S. XXXIIl f., und Nr. 1185. — Gedruckt in Jahrb. XIV, S. 277;
auch in den Mittheil, der Gesellsch. für Gesch. der russ. OstseeproTinzen III, S. 98, und in r. Bunge*s
Lifiänd. Urk.-Bttch I, S. 532.
1270. 1185.
GumeUn, Oraf von Schwerin, und sein Sohn Hdmold bestätigen dem Kloster
Bemfeld die vom Kloster Dünamünde erkauften Dorfer Siggdkow und
Krucen.
(jruncelinus dei gracia comes de Zwerin et filius eius Helrooldas vniuersis
hoc scriptum visuris in perpetuum. Cum ea, que racionabiliter a viris honestls
ac reiigiosis ordinata fuerint^ per nos merito debeant approbata confirmari, notum
esse volumus vniuersis, quod dominus Thidericus abbas de Dunemunde ac suus
conuentus vendiderunt domino • • abbat! et conuentui de Reynevelde nostro
roediante beniuolo consensu duas villas prope ciuitatem Parchem sitas, vnam, que
vocatur Siklecowe, et alteram, que Crucen vocalur, cum curia et molendino, cum
terminis et disterminacionibus, sicut distincti ab antiquo iacuerunt et sicut vadunt
a piscina molendini in riuulum Säbele dictum, in alium riuulum, qui dicitur Sikle-
cowe, et sie procedunt in Eldenam, cum omnibus suis attinenciis, siluis, pratis,
pascuis, aquis piscariis, pro septingenlis et octoginta marcis Lubicensium dena-
riorum, quam vendicionem racionabiliter factam acceptam et ratam habemus ac
tenemus, ac priuilegio nostro presenti fratribus de Reynevelde easdem villas
integraliter ac proprie perpetuo possidendas assignamus et conßrmamus cum omni
vtiülate ac pleno iure, iudicio videlicet capitis ac manus et omni culparum cor-
repcione, colonos ipsorum ab omni onere aduocacie, peticionibus et exactionibus
penitus excipientes, sicut cetera bona sua in nostro dinoscuntur dominio possi-
dere. Ne autem in posterum vaieat calumpnia suboriri, presentem paginam sigillo
nostro et sigillo filii nostri fecimus communiri. Actum anno domini M^CC^LXX.
Nach der unechten Ausfertigung im Haupt- Archir zu Schwerin, welche den Schriftzügen nach der
ersten Hälfte des 14. Jahrh. angehört. Vgl. Bd. I, Vorrede S. XXXIV. An dieser, wie an den beiden
Dächst folgenden Urkunden, Nr. 1186 und Nr. 1187, hangen je zwei Siegel, nämlich
1) das auf der folgenden Seite unter Nr. 1 und zu Nr. 704 abgebildete vierte Siegel des Grafea
Gunzelin, Ton dessen Umschrift an der yorliegendcn Urkunde erhalten ist:
4i S* . evaCBLlNl « CO ... IS . ZWaRINONSlS
■•llAktrgUchM Vrkuiei-Buh n. 43
Digitized by
Google
«78 1276. \m
2) dftf unter Nr. 2 hierunter abgebildete, in der Form und ZeichnuDg gleiche Siegel, mit der
UBSühnft:
4i S' [h0L]a)OLDi . aomi[Ti]S . zwaRiNaNSis
1. 2.
Beide Siegel sind fast ganz gleich und ohne Zweifel yon einem und demselben Künstler gestochen. Vgl
über diese Siegel die Vorrede zu Bd. I, S. XXXIV. Das Siegel des Grafen Helmold kommt nur an der
Torstehenden und den zunächst folgenden Urkunden Tor; schon seit dem 28. Sept. 1270 führt er das dort
abgebildete grosse, runde Siegel mit dem schreitenden Rosse. — Gedruckt ist diese Urkunde nach dem
Originale in Jahrb. XIV, S. 278; auch in den Mittheil, der Gesellsch. für Gesch. der niss. Ostseepror. III,
Riga 1843, S. 99, und in y. Bunge's Livländ. Urk..Buch I, S. 53.
1270. März 19. Schwerin. 1186.
Gumdm und Bdmold, Grafen von Schwerin, entschädigen das Kloster
Beinfeld Jür das Dorf Wendelstorf (bei Schwerin) mit 6 Hufen zu Consrade.
vJuncelinus et Helmoldus filius eius^ dei gracia comites Zwerineoses,
vniuersis hoc scriptum visuris in perpetuum. Omnis actus et opus quodlibet,
quod ad futuram dirigitur posteritatem, necesse est sumopere priuiiegiorum aucto-
ritate et lestium subscripcionibus roborari. Hinc est, quod ad noticiam vniuer-
sorum volumus deuenire, quod causa, que vertebatur inter nos, ex parte vna, ac
religiosos viros . . abbatem et conuentum monasterii in Reyneuelde, urdinis Cy-
sterciensis, Lubicensis dyocesis, ex altera, super villa Wendellestorpe, taliter est
sopita et amicabiliter secundum estimacionem conuenientem compensata, quod nos
Digitized by
Google
mi 1370. 9m
de pleno et beniuolo consensu vxomm, filiorum et aliorum heredum nostronim
pro eadem villa Wendellestorpe, que decem mansos continebat, sex roansos in
Villa Conradesrothe eisdem donauimus pleno iure, cum otnnibus eorum attinentiis
et pertinentlis, videlicet aquis, pratis, pascuis, agris et siluis, sicut alios tredecim
mansos, quos in eadem villa sibi per concambium comparauerunt, possident, et
sicut alia bona sua in nostro dominio possidere noscuntur, ita videlicet, quod in
vniuerso decem et neuem mansos habeant in eadem villa perpetuo possidendos.
Huius facti testes sunt: magister Mauricius canonicus Zwerinensis, Hogerus ca-^
pellanus et Werenbertus notarius et alii quam plures. Jn cuius rei euidenciam
presentes litteras conscribi fecimus et sigilioram nostronim robore communiri.
Datum Zwerin, anno gracie STCC'LXX^ XIIIF kalendas Aprilis.
Nach der (wie in Bd. I, Vorr. S. XXXIV, bemerkt ist) unechten Ausfertigung auB der ersten Hälfte
des 14. Jahrb., im Haupt- Archiv zu Schwerin. Die Siegel, welche an den grünen und rothen seidenen
Schnüren hangen, die bei den unechten Beinfeldischen Siegeln ofb yorkommen, sind die beiden zu der ror-
aufgehenden Urkunde Nr. 1185 abgebildeten Siegel. Von den Umschriften ist erhalten:
1) * s' . ©vncaLiNi ♦ CO n.,s
2) ^ S' . ...ODOLDI aOODI... ZW€(RINaNSlS
1270. März 19. Schwerin. 1187.
OumeUn und Hehnold, Orafm von Schu>ertn, schenken dem Kloster Reinfdd,
mit Zustimmung des Bischofs Hermann von Schwerin, d<is Patronat und das
Pfarrgut zu UeUtz.
Gruncelinus et Heimoldus dei gracia comites Zwerinei\ses omnibus presens
scriptum visuris in perpetuum. Si ad ecciesias et loca deo dicata benigne diri-
gimus aciem mentis nostre et rerum profectibus intendimus diligenter, non solum
eteme retribucionis merita, sed eciam laudis premia consequimur temporalis.
Vniuersis igitur, tarn presentibus, quam futuris, cupimus essei notum, quod nos
religiosorum virorum abbatis et conuentus monasterii in Reyneuelde, ordinis Cy-
sterciensis^ Lubicensis dyocesis, religiosam ipsorum vitam et conuersacionem
iaudabilem attendentes spemque bonam de ipsis habentes, quod apud deum in
oracionibus suis memores nostri erunt/ de solita liberalitatis nostre gracia et in-
tuitu retribucionis eterne, pro salute quoque nostra et heredum nostrorum ius
patronatus ecclesie Yliz cum dote ipsius, venerabilis patris noslri doroini Her-
mann! Zwerinensis ecclesie episcopi ad hoc accedente consensu, donamus eisdem
et transferimus in eosdem^ ita quod presentacio eiusdem ecclesie ad memoratos
abbatem et conuentum et eorum successores in perpetuum absque alicuius con-
tradictionis obstaculo debeat pertinere. Jn cuius rei testimonium presentes litteras
conscribi fecimus et sigillorum nostrorum appensionibus roborari. Datum Zwerin,
anno domini M^'CCLXX.., XIIIL kalendas Aprilis.
48 ♦
Digitized by
Google
1270i il8B
Naoh der uneohten Ausfertigung im HMipt-Arehir £ii Sehw^rin aus dem 14. JahrbuDdert. Vgl. ins»
besondere -wegen der an grünen und weissen seidenen Schnüren hangenden beiden Siegel Bd. I, Vorrede
S. XXXtV, und die Note zu Nr. 1185. Beide Siegel sind dieselben, welche an den beiden Toraufgehendea
-Urkunden hangen. Von den Umschriften ist die erste ganz erhalten (rgL die Abbildung zu Nr. 704
und zu Nr. 1185), Ton der zweiten:
omi « ywflRTNflNm.c;
Ciues autem predictarum viilarum seu parochiani sepulturam et baptisn[iu[m] par-
uulorum ac alia ecclesiastica sacramenta a sacerdote, qui prefuerit dicte ecciesie
Vlilz, debenl recipere, et non a plebano in Mirowe, qui de celero et successores
eiusdem in dicta ecciesia Yiitz et dote ipsius ac parochianis eiusdem nihil iuris
sibi debent aliquatenus vendicare, nee etiam parochiani predicli aliquid ad edificia
ecciesie Mirow ex debito conferre teneantur, nisi velint seu de ipsorum procedat
libera volunlate. Prelerea donationera iuris patronalus diele ecciesie Vlitz, quam
fecerunl predicti nobiles abbati et conuentui in Reinefelde, ordinis Cisterliensis,
Lubecensis diocesis, sicut in litteris super hoc confectis, sigiliis predictoruin
signatis dicitur contineri, prout prouide facta est, ratam et gralara habentes con-
firmamus et presentis scripli patrocinio communimus. Nulii ergo omnino hominum
liceat hanc paginam nostre exemptionis et confirmationis infringere seu ei ausu
temerario contraire; si quis autem hoc attentare presumpserit, sciat se nostram
indignationem modis omnibus incursurum. Datum Biscopstorp, in die annunctia—
tionis beate Marie virginis, anno domini M** CC^ LXX^
Nach einer Abschrift aus dem 16. Jahrb. im Haupt- Archiv zu Schwerio. — Vgl. Nr. 1187.
Digitized by
Google
1189 1270. 381
1270. April 6. Schwerin. 118».
Hermann, Bischof von Schwerin, verleiht dem NonnerJdoster Verchen einen
Ablass zwm Besten eines cungefangenen kostspieligen Baues.
Mermannus dei gracia Zwerinensis episcopus vniuersis Christi fidelibus,
ad quos hee littere peruenerint^ salutem in domino. Cum dilecle in Christa
sorores ordinis Cluniacensis, Caminensis diocesis, prout uerius nobis constat^
d[o]nium in Yirchin de nouo edificare ceperint opere quam pluriroum sumptuoso^
nee ad eins perfeclionem proprie possint sufßeere faeuitates, nisi piis fidelium
elemosinis adiuuentur^ vniuersitatem vestram rogamus et monemus et hortamur in
domino in remissionem peceaminum vobis iniangentes, quatinus dictis sororibus
ad dictam fabricam Feliciter consuro[ma]ndam de bonis vestris a deo collatis pias
elemosinas et grata karitatis subsidia erogetis^ ut per hee et alia bona, que do-
mino inspirante feceritis, possitis ad eterne beatitudinis premia peruenire. • Nos
autem de omnipotentis dei misericordia, beate Marie semper virginis sanctique
Johannis ewangeiiste ac nostra confisi auctoritate. omnibus vere penitentibus et
confessis, qui in prediete domus subuentionem manum porrexerint adiutricem,
quadraginta dies et carenam de iniuncta eis penitentia misericorditer reiaxamus.
Datum Zwerin, anno domini M^CC'LXX^ die palmarum, pontificatus nostri anno
septimo.
Aus der Matrikel des Klosters Verchen in der Bibliothek der Gesellschaft für Pomro. Geschichte und
Alterthuroskunde zu Stettin.
1270. April 20. Güstrow. 1190.
Nicolaus, Fürst von Werle, verleiht der Stadt Lage eine Wiese zwischen der
Stadtfddmarh von Lage und Spotendorf, Wozeten und Wardow.
JNicolaus dei gratia dominus de Werle omnibus presens scriptum visuris
salutem in perpetuum. Nouerint vniuersi^ qui hanc paginam suseeperint perle-
gendam, quod nos de bona voluntate nostra et dilectorum filiorum nostrorum
Henrici et Johannis dominorum de Werle consensu dilectis ciuibus nostris in
Lawe commorantibus pralum, quod mohr vulgariter dicitur, inter illos de Spotlen-
dorp et inter predictos eines nostros de Lawe, de monte nudo vsque ad rubetum
fagi direete siue diametraliter procedendo, insuper de Wocene de alno vsque ad
angulum in Wardo, item de eodem angulo de Wardu vsque in locum, quem
Henricus aduocatus de Güstrow cum suis sociis diametraliter constituit et signauit,
contulimus perpetuo possidendum, ita quod nee in uia, que ducit ad pratum, nee
in submersione eiusdem ipsos quispiam valeat pertubare. Yt ergo hoc factum
Digitized by
Google
382 1270.
jtabfle pennaneat atqae finnain, sigilli iiostii testiiionio rabonrnns. Totes
rei sunt: milites: HeDricus de Ylotow aduocalus de Robele^ Wedekiodos Yrsos;
famaii: Henricos aduocalus in Güstrow. Conradus cla(g)uiger io Güstrow. Gele
Tillicus de Wardo cum ciuibus suis presens fnit hec omnia confirmando; Sifridus
TiUicus de SpoUendorp cum ciuibus suis eliam presens fuil^ ratum hoc habuM
«tqoe graluni: Johaones de Crakow cum ciuibus suis de Wocene presens fmt,
sicut alii similiter factum prehabilum stabiliuit. Ada sunt hec anno dominke
iacamatioois ILCC.LXX. Datum Güstrow^ de manu Godefridi prepositi einsdea
loci, Xn. calendas Maii.
Nach einer roa dem herzoglich mekleoborgUcbeD Secretair H. Simon Lenpold regi^trirten Abschrift
^o^ <}er Mitte des 16. Jmhrhondertt im Haupt- Archir zn Schwerin. — Gedruckt bei Utch, Crfc. des
GeschL Behr, I, B, S. 102. — In Btadloffi Crk.-Lief.. S. 63 — 64. itt eine alte, beglaubigte deotsdie Ueber-
•eCxaog ans seines Vaters handschriftL Diplomatar gedruckt.
1270. Juni 8. 1191.
Nicolaus und seine Söhne Heinrich und Johann, Fürsten von Werte, schenken
an den von Heinrich von Iserlohn in der Marienkirche zu Lübek gestißeien
Altar das Eigenthum von 6 Hufen im Darfe Benitz und eine jährticke
Lieferung von 18 Hühnern aus dem Kruge dasdbst
iSicolaus dei gratia et filii ipsius dilecti Henricus et Johannes, domini de
Werle, omnibus presens scriptum visuris salutem in perpetuum. Nouerint uniuersl,
tarn posteri, quam presentes, quod nos de bona et libera uoluntate nostra in
ecciesia beale Marie uirginis in Lubeke ad altare, quod construxit burgensis in
Lubeke, vir prouidus et honestus Heynricus dictus de Jserenlo de suis laboribos
ex speciali deuotione prouenientibus et expensis VI mansorum proprietatem et
redditus eorumdem in Benizdorp contulimus perpetuo possidendos, nobis tarnen
vrbium et pontium strueturis, necnon et uectigalibus celerisque secundum terre
consuetudinem seruitiis conseruatis. Jnsuper XYIII pullos ad idem allare in uiila
superius nominata dabunt annis singulis de tabema. Yt igitur huiusmodi factum
et ordinatio stabilis permaneat atque firma, et ne possit etiam a nostris successo-
ribus aliquatenus dubitari, sigiilorum nostrorum testimoniis roboramus. Testes
huius sunt: milites: Henricus de Visen, Henricus Luche, Johannes Meydetrost,
Wedekinus Bere; famuli: Henricus aduocalus in Guzsl[r]ow, Wesselus marscai-
cus, Ludekinus Holsalus magister coquine, Conradus clauiger, et aiii quam plures
prouidi et honesti. Acta sunt hec anno dominice incamationis WCCLXX^.
Datum de manu Godefridi preposili Guzst[r]oensis, VF idus Junii.
Nach Lererkus, Urk. des Bisth. Lübek I, S. 206, aus dem zu Oldenburg befindlichen Original. »Von
den Siegeln ist nur noch ein Bruchstück des dritten Siegels erhalten. Es war augenscheinlich dasjeoi^
Siegel des Fürsten Johann, welches Lisch, Mekl. ürk. I, p. 157, beschrieben hat** Ler. (Wegen dietet Siegels
Digitized by
Google
im 1270. 38S
YgL zur Urk. TOnn !(• Dec 1274.) — Die Bestätigaog dieser Vioarei and die OrduuDg der Obliegeobeiteii
des betrefienden Yicars durcb den Bischof JohanD von Lübek erfolgte 1270, Juni 27. S. die Urk. bei
Lererkus I, S. 207 (nach dem Reg. Cap. Lub. T, 136):
Johaanes dei gratia Lnbieensis episoopus yninersis presentia uisQris in perpetuum. Nooerinit
uniuersi, quod Heoricus dictus de Tsemlo, ciuis Lubicensis, oostro coosensu [et] oapituli requisito
et optento, pro suorum parentnm snffragio, suo et uxoris sue salutari remedio, propietatem sex
mansorum et redditus eorumdem in yilia Benizdorp cum omni utilitate, que de predictis mansia
in presenti prouenit uel in futurum potuerit prouenire, in ecclesiam transtulit ad opus uicari^
in ecelesia beate uirginis perpetuo permansure, quos memoratos mansos in dominio domini Nicolaj
de Slauia de beneplacito ipsius domini Nicolai et suorum filiorum assensu comparauit, sicut in
prinilegiis super hoc confectis plenius continetur. Super qua uicaria prefato Hejnrico specialis
gratia ob suam deuotionem speeialiter est indulta. Ipse et uxor sua, quoad uixerint, ad prefa-
tam uicariam sacerdotem idoneum capitulo presentabunt; post obitum autem illorum prouisio
huiusmodi ad decanum pertinebit Status uero sacerdotis in predicto loco ministrantis talis erit eto.
— Vgl, unten 1270. Oct. 1.
1270. JuU 2. Wismar. 1192.
Heinrich, Fürst von MMeartmrg^ verleikt dem Kloster Doberan das Eigenümm
von 7 Eufen in Brtisow, loelche Thethard, genannt Heinrich Preen, und von
2 Hufen in Drüschow, welche der Bitter Johann von Bülow dem Kloster
geschenkt haben.
xlinricas dei gracia dominus Magnopolensis vniuersis Christi fidelibus
presencia visuris imperpetuum in omnium saluatore salutem. Quoniam fragilitatis
humane memoria temporum reuoiucione, rerum occupacione in obliuione conse-
nescit, littere perseueranlis remedio labenti memorie prudenter consulilur^ üt ea,
que soUempniter et deuote geruntur, posteritatis successio, que semper prona
reperitur ad malum, in irritum non valeat reuocare. Huius ergo rei causa notum
esse uolumus presentibus et futuris, quod ob reuerenciam gloriose genitricis dei
et virginis Marie, necnon et ad peticionem venerabilis et dilecti nobis domini
Georgii abbatis de Doberan proprietatem , quam habuimus in Septem mansis in
Brutzowe, quos Thethardus, qui et Hinricus Pren appeliatus est, pro sua et
Yxoris sue Aleydis, necnon et omnium progenitorum et heredum suorum saiute
ecclesie Doberanensi contulit, et preterea proprietatem duorum mansorum in
Drussecowe, quos deuotus miles Johannes de Bulowe pro saiute anime sue et
suorum omnium amicorum eidem ecclesie delegauit, cum omnibus pertinenciis et
Ytilitatibus suis, siluis, nemoribus, pratis, pascuis, agris cultis et incultis, necnon
et cum decima nobis pertinente, supradicte ecclesie Doberanensi ex pura deuo-*
cione conferimus perpetuo possidendas, prohibentes, ne in hac donacione nostra
umquam a nostris heredibus sepedicta ecclesia aliquatenus molestetur. Ut ergo
factum hoc nulla possit annorum abolere vetustas, nee aliqua possit irritare
posteritas, presens scriptum ecclesie Doberanensi dedimus sigillo nostro firmiter
commuBittim. Testes autem, qui huic donacioni nostre interfuerunt, sunt: Alue*
Digitized by
Google
384 1270. \m
ricus de Barnecowe, Helmoldus de Plesse, Johannes Noltico, Theodericus Clawe,
Johannes Babbe, Theodericus et Dethwychus fratres de Ortzen, Benedictos de
Rodenbeke, Conradus de Dotenberg, Conradus Berchane, Otto de Swinga, miiites
nostri, et alii quam plures vasalli nostri. Acta sunt hec in Noua Buchowe, data
Wisroarie, anno incarnacionis domini millesimo ducentesimo LXX% in die sanclo-
rum martirum Processi et Nartiniani, per manus Gozscalci notarii nostri.
Nach dem Original im Haupt-Arehir £U Schwerin. An einer Schnur von rother Seide hängt des Fünten
Heinrich Siegel, abgebildet zu Nr. 872. — Gedruckt bei Westphalen III, p. 1512, und bei Lisch, Oertzea
ürk. I, S. 10.
1270. Juli 8. Wismar. 1193.
Heinrich, Fürst von Meklenburg, schenkt dem Kloster BeJma 4 Hufen in
Parher zum Unterhalte eines Mädchens, welches er auf dem Kreuzzuge ia
Lioland gerettet und nach der Taufe adoptirt hat.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Mutantur tempora, transmigrant
homines, euanescit memoria, sed uiuit robur testium et littera, et per eam diucius
viuunt actiones; vnde laudabilis fidelium inoleuit consuetudo, actiones emergentes
litterarum remedio aut testium viribus perhennare. Huius rei gracia nos Hinricus
dei gracia dominus Magnopolensis tam futuris^ quam presentibus notum esse
volumus, quod, cum in peregrinacionem versus Lyuoniam profecti essemus sub
uexillo beate uirginis militantes, inter mediam stragem paganorum anciUulam
quandam multum teuere etatis, vtpote triennem, ex ore gladii rapuimus et obtento
sibi baptismi sacramento adoptauimus eam nobis in fiiiam, nobiscum ipsam in
terminos nostros traducentes. Ne igitur contagione secuii lubrici eam contingeret
maculari, et vt saluti sue plenius consuleremus, misimus ipsam in claustnim Bene^
vt inter virgines inbuta ceiestibus disciplinis virgo virgini perpetuo deseruiret.
Vt ergo ex eiusdem anciile introitu claustrum Bene solacium acciperet, non
grauamen, quicquid habuimus in vilia Parpurth cum quatuor mansis in terminis
suis in longum et in latum sufßcienter, ut modo distentis, cum omni prouentu,
sicut nos possedimus, conferimus Benensi ecclesie perpetuo possidendum, excepto
maiori iudicio, de quo terciam partem eidem claustro damus, nobis duas partes
residuas reseruantes. De hiis autem redditibus sex marce denariorum in uestitu*
ram dicte puelle et cetera necessaria, quamdiu uixerit, per annos singulos con-
uertentur. Testes vero huius donacionis sunt: Helmoldus de Plesse, Aluericus
de Bamekow, Conradus Dotenberg, Benedictus de Bodenbeke, Hermannus Storm,
Hinricus Pren, castellani Wismarie, Ludolfus Moltzan, Bemardus de Gusticow^
Vlricus de Blukker, Nicolaus de Ekerenvordhe, miiites, castellani in Godebuz.
Acta sunt hec anno domini M^'CC'LXX'', Hinrico tone in Bene preposito et
Digitized by
Google
im 1270. 38S
fideliter procurante. Datum in Wismaria, per manus Godescalci notarii^ in die
beatorum roarliruro Kyliani et sociorum eins, YIIF idus Julii*
Nach dem Original im Haupt -Archir za Schwerin, welches das zu Nr. 872 abgebildete Siegel des
Fürsten Heinrich trägt. — Gedruckt in M. Lochneri Sing. MeckL, cap. 257; Westphalen I, p. 534;
Franck V, S. 43; Lisch, Maltzan. Urk. I, & 28; Jahrb. XIV, S. 253; y. Bunge, Liyl. Urk.-Buch I, S. 531.
1270. Aug. 8. Liehen. 1194.
Otto und Albrecht, Markgrafen von Brandenburg, überlassen der Stadt Friede
land das Uebermaass auf ihrer Feldmark.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Humane actiones a me-
moria hominum laberentur, si non testimonio litterarum firmarentar; fidele et
certum lestimonium habet scriptura, que intereuntibus hominibus ea, que sibi
commendantur^ non sinit aliqualiter interire. Hinc est^ quod nos Otto et Albertus
dei gracia marchiones Brandeburgenses notum esse volumus tam presentibus,
quam futuris, tenore presentium protestantes, quod nos, poslquam omnes agri
terre nostre Slargard exstiterant mensurati, etiam id, quod superexcrevit nobis de
roensura agrorum nostre civitatis Yredheland, burgensibus predicte civitatis eo
iure dedimus possidendum, quo ipsi sciiicet burgenses prefate civitatis agros suos
alios a prelibate civitatis origine possederunt, ita ut de qnolibet manso hii, qui
eos possident, dimidinm ferlonem tribuant annuatim. Sepedicte quoque civitatis
agri nee temporibus nostris, nee heredum nostrorum debent in perpetuum ammodo
mensurari. Agrorum etiam antedictorum taüs distinctio permanebit, quaüs inter
generum nostrum Itarissimum dominum Barnim ducem Zlavorum illustrem et omnes
in prehabite ciuitatis circuitu commorantes ab antedicte ciuitatis principio semper
fuit, quadraginta quatuor tamen mansis exceptis, licet de eis superius non sit
cautum, qui de agris excresceSitibus computantur, quos XLIIII mansos burgensibus
sepedicte ciuitatis tali condicione vendidimus, quod nobis nullum censum in per-
petuum de dictis XLIIII darent mansis, pro ducentis marcis argenti Stendalensis,
quam pecuniam dicte ciuitatis burgenses nobis dederunt de communi arbitrio. et
consensu, ut talis census permaneat tam de XLIIII mansis exemtis, quam de aliis,
qualis a fundacione ciuitatis prehabite semper fuit. Ut autem hec omnia supra-
dicta per nos et per nostros heredes in perpetuum inuiolabiliter observentur, ne
quoque super predictis vllis dubium futuris temporibus oriatur, presentem paginam
inde conscribi fecimus et sigillorum nostrorum appensionibus roborari. Testes
yero huius rei sunt: milites: H. de Heydebrack et H. de Wudensweghe et H.
de Grobene, Ar. de Gera, Ulricus Streketin, Albertus de Redekestorp et Johannes
de Coningesmarck. Datum Lichne, anno Christi M.CC.LXX., sexto idus Augusti.
XeUeolirglseke» Ürkuifo-Boek II. 49
Digitized by
Google
Nach Bifiäel, Coi3. dipl. Bnu^. II, Bd« 1« S. 488, aas dea handsohriftL ^DenkwOrdigkBiteo der Ina-
delaodischen Stadtgeschichtep**, deren Verfasser auch ZeichnuDgen von den beiden unter der Urkunde
hangenden Siegeln gegeben hat. Geruckt auch in den Beil. zu den Rost. Naehr. 1821, St. 5, S. 19,
und bei Boll, Starg. I, S. 293.
1270. Aug. 28. Grabow. 1195.
Adolf, Graf von Danneberg, schenkt, mit Zustimmung semer Brüder Heinrich,
Bernhard und Nicolaus, dem Kloster Eldena das Eigenthum von 3 Hufen
in Conaw.
Adolfus dei gracia comes in Danneberg uniuersis Christi fidelibus pre-
sentia visuris seu audituris salutem in eo^ qui omnium saius est et origo. Cicins
ab homin(n)um iabuntur memoria, que nee testium uoee, nee seripti perhen-
nantur tenore. Eapropter tarn presentibus, quam futuris notam esse cupio, quod,
accedente uoluntate ac proraolione fratrum meorum Heinrici, Bernardi et Nicolai
comitum, proprietatem triam mansorum in Conowe contuii conuentui sanctimo-
nialium in Eldena pro prebenda filie domini Johannis dicti Siegel ibidem professe,
cum omni utique iure et libertate; nee quidem aliquis eas molestabit aut grauabit
aduocatia siue seruicio, petitione seu exaetione. Jn cuius rei firmamentum et
robur perpetuum presentem paginam inde confeetam sigilli nostri communiendam
duxi appensione. Datum in Grabowe, anno domini M° C* C* LXX°, V. kalendas
Septembris. Huius rei testes sunt: dominus Heinricus de Bardeleue, Heinricus
Rodeuos, Christianus de Dertsowe, milites; Johannes de Trumpe, Heinnemannos
et Martinus, armigeri, ah'ique quam plures flde digni.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An einer Schnur von rothen seidenen Fädea
hängt das wohl erhaltene Siegel der Grafen Heinrich und Adolf yon Danneberg mit dem aufgerichteten
LOwen. Die Umschrift lautet:
4i s\ HaiNR. ar hdolfi ao¥. Da M)iiNäBaR@a
Die Jahreszahl ist im Originale also interpungirt: (D^C^C^LXX^ V. kl. Septembris.
(1270.) M9«i
Hüdemar und Christian von Dertzow, Brüder, geben dem Kloster Eldena
mit ihrer Schwester 3 Hujen in Gonow und entsagen ihißen Ansprüchen^ an
1 Hufe in Kamitz.
Ixildemanis, Christianus fratres dicti de Dertsowe omnibus hoc scriptum
uisiuris salofteoi in omnium saloatore. Nouerint uniuersi presentia ins^ecturi, quod.
Digitized by
Google
im 1^70. 9m
um eum sorore nostra religioni tradita conuentui in tBIdena tras naoiSbs ita Go-
nowe^ in quibus tantum censum habebit, cum seruicio, petitione, exactione dimi-
simus, iudicio in eisdem solummodo nobis reseruato. iPreterea mamium in Kar-
niste, quem obligaueramus Hinrico Wichardi, ab inpetitione antedictis dominabus
resignauimus liberum et sokitum. Vt autem hoc factum nostrum ratum maneat,
presentem paginam sigiUi nostri appensione decreuimus roborare.
Nach dem Original im Haupt- Archir zu Schwerin. An einem aus der Charte geschnittenen Fer-
gamentsireifen hftng^ ein schildförmiges Siegel mit einem rechts gekehrten Helme, auf welchem, wie ds
scheint, ein spitzer Hut steht, von dessen Krampe seitwärts Federn abstehen. Von der Umschrift, wcilche
über der rechten Schildecke anfängt, ist erhalten:
...L Da D..TSOWa •
Mehr Siegel sind nicht angehängt gewesen. Der Charakter der festen, strengen, schOnen Minuskel setzt
die Urkunde offenbar in die Mitte der zweiten Hälfte des 13. Jahrh. Ein Knappe Hildemar ron Dertzow
kommt im Kirchspiel Conow ungefähr 1320 — 1340 in den Urkunden des Klosters Eldena sehr häufig
Tor; für diese Zeit ist aber die Schrift unserer Urkunde zu alt. Dagegen erscheint 1270 und 1277 ein
Ritter Christian yon Dertsow bei den Grafen von Danneberg. — Vgl. Nr. 1195.
1270. Sept. 21. Rühn. 11Ö7.
Hermann, Bischof von Schwerin, und ebenso Ludolf, vormals Bischof von
Halberstadt, verleihen zum Besten der Marien -Gapelle zu BiAn bei deren
Weihe Ablass.
A.
xlermanni, BischoflTs zu Zwerin, AblassbrieflT vIT Marien Capelie zu R«ne.
Datum Rune, 11. kalendas Octobris, Anno 1270.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 231 '.
B.
Lmdolfi, weiland Bischoffs zu Halbersladt, Ablassbrieffe wegen einweihung
derselben Gapellen [s. \J. Datum Rune, XI. kalendas Octobris, 1270. Absque
sigillis.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 231 '. — Der vormalige Bischof Ludolf, ebenso wie Bischof Hermann
Ton Schwerin ein Graf yon Sohladen, lebte anscheinend längere Zeit in Schwerin. Vgl. auch die Urkunde
«ber die Stthne des aiL Soholastious M. Mauritiiis begangenen Frerels (unten „1273 — 1274**) u. Nr. 1200.
49
Digitized by
Google
888 1270. m
1270. Sept. 22. Rostock. 1198.
Margarete, Kontgin von Dänemark, stiftet, unter Zustimmung des Fürsten
Waldemar von Rostock, das Nonnenkloster zum Heiligen Kreuz in Rostock
In nomine sancle et individue trinilatis. Margareta dei gratia regioi
Danorum universis et singulis presentia visuris seu audiluris salutem in omoiuii
salvatore et rerum gestarum noscere veritatem. Cum ea^ que in dei laudem et
divini cultus augmentum rationabiliter ordinantur, non solum debeant ampliari.
verum etiam necessarium est ex litte ris et sigillis eadem sorliri perpetuitatem:
noscat jgitur omnis generatio, tarn presens, quam futura, quod quondam labore
nostre peregrinalionis peracto cum quadam parlicula de ligno sancte crucis^ qua
per manum domini noslri aposlolici fuimus decenter honorate^ altenaptaviroos
terram Danorum navigio pertransire^ et post multorum eversionem monasterioruni
per . nos enormiler perpelralam disposuimus eadcm desolata ac quedam alia ia
recompensam reformare. Tribus igilur vicibus navigalu altemptato^ propter
periculosissimas semper exorlas tempestates regionem Dacie arripere minime
valebamus. Destitula ergo cum omnibus nostris familiaribus omni humane solatio.
in solum deum et beatam dei genetricem ac in sanctam crucem nostra \o\t
direximus confidenler, et sie divino auxilio impetrato, tranquillo flucluum raeatu
super Warnoviam apprehendimus gralulanter. Divina igilur Providentia, disposili/iD
habens pereunti mundo in omni loco semper providere de remedio salulis
opportuno et, ut concepimus ex virtute miracuii, in terra Slavorum monasleria
fieri, sie in nobis preordinavit, ut hoc hgnum salutiferum nobis tam honorifice
donatum ibidem esset omnibus in refugium patronatus. Nos igitur usa concilio
omnium consiliariorum nostrorum, castrum dictum Hundesborg in monasterium
proposuimus ordinasse; sed ad petitionem discreti viri domini Hermanni Krudener
proconsulis in Lübeck* ac plurimorum honorabilium virorum et de pleno consensu
ac libera voluntate adhibita nostri specialis amici et patrui domini nostri Wolde-
mari de Rostok monasterium quoddam sanctimonialium intra muros civitatis Roslok
in honorem dei patris omnipotenlis et gloriose virginis Marie ac in laudem ligni
pretiosi sancte crucis et in remissionem peccaminum omnium nostrorum progeni-
torum fundavimus, situavimus et locavimus extunc, fundamus, siluamus et locaraus
exnunc cum omni iure et libertate per presentes, ut per personas religiosas
ibidem in vinculo caritatis congregatas divinis solummodo vacando ministeriis laus
domini et salvatoris nostri eo potius amplificetur. Ut autem hec memorata fun-
datio firraa permaneat et inconvulsa, eam presenti scripto autoritate domini Wol-
demari domini de Rostock, ut prefertur, stabilimus, ratificamus, confirmamus ac
eiusdem (!) nostri sigilli munimine, continentis formam capitis regine in maieslale
sua residentis, firmiter roboramus. Testes huius sunt: Johannes de Snakenborg?
Lodewicus Kabold, Heynricus Fulmen, Johannes de Cropelyn, nostri milites, pre-
Digitized by
Google
1199
1270,
389
ilif
iatus Hermannus Knidener et alii quam plures nostri consiliarii fide digni. Datam
et actum Rostok^ anno domini M. CC.LXX., decimo kalendarum mensis Octobris.
Nach dem Original im Raths-Archir zu Rostock. An einer
Schnur yon rother und weisser Seide hängt das merkwürdiger Weise
in der Urkunde selbst beschriebene Siegel der Königin aus rothem
Wachse, wie es hieneben abgebildet ist. Dieses in seiner Art
gewiss einzige Relief hat wohl einen andern Zweck gehabt, und ist
wohl nur in Abwesenheit des Kanzlers, der das königliche Siegel
bewahrte, ausnahmsweise als Siegel benutzt. Eine ziemlich gute
Abbildung dieser Seltenheit ist schon gegeben in ThorkeIin*s Diplo*
matarium Arna-Magn. I, Tab. IV, Nr. 5. Vgl. zur Urk. vom 2. Juni
1272 und Jahrb. 26, S. 293. — Gedruckt bei Westphalen IV, p.942;
Schröder, P. M. I, S. 722; Rost. Etwas, 1737, S. 673; Rost. Wöchentl.
Nachr., 1752, S. 117; Franck V, S. 44; Landesfürst in Rostock, Nr. 8;
Lflb. Urk.. Buch 11, S. 33 (aus Westphalen^s Mon.).
A n m. ^ Sehr auffallend ist es , dass in der vorstehenden Ur-
kunde Hermann Krüdener als „proconsul in Lubeck^^ bezeichnet
wird, da kaum abzusehen ist, welches Interesse ein Lübeker Bür-
germeister an der Wahl des Platzes zum Rostocker Kloster nehmen
konnte. Ueberdies ist ein Bürgermeister Krüdener in Lübek sonst gar nicht nachzuweisen (Lüb.
Ü.-B. II, S. 33). Dagegen kommt oben in Nr. 951 ein „Hinricus apothecarius" zu Rostock vor,
welcher dort als Apotheker (Gewürzkrämer, Krautkrämer, „Krüdener") bezeichnet ist. Möglicher Weise
ist aus der Bezeichnung des Geschäftes früh ein Eigenname geworden, wie auch in Wismar (zw. 1270
und 1280) ein ,,Arnoldus Apothecarius** Torkommt, der anderswo ausdrücklich „Arnoldus Crudenere,
institor"* genannt wird. Mit grosser Wahrscheinlichkeit ist demnach anzunehmen, dass Hermann Krüdener
nur durch einen Schreibfehler des Concipienten als „proconsul in Lübeck" statt als „proc. in Rostok"
bezeichnet ist. In dem Rostocker Stadtbuche yon 1295 — 1304 findet sich auf fol. 90^ — zum Jahre
1298 — folgende Einzeichnung: „Gerwinus de Lemhus, Hermannus filius suus et Henricus de Lemhus
„Ycndiderunt Johanni Tolner duarum marcarum redditus, quos habuerunt in domo Hermanni Crudenere,
^quos redditus Hermannus reemere poterit pro XX marcis in feste quolibet Michaelis."
.%
1270. Sept. 25. Röbel.
1190.
Nicolaus, Fürst von Werle, bestätigt der Joharmiter -• Comthurei Mirow alle
bisherigen Schenkungen auf den jetzigen Feldmarken Mirow, Oramtzow und
Peetsch, mit Angabe der Scheiden nach geschehener Vermessung, und genehmigt
auch den Kauf des Dorfes Fleeth von dem Kloster Eldena,
JNicolaus dei gralia dominus de Robele* omnibus Christi fidelibus presen-
cium inspecloribus subscriptorum notici[am cum] salute. Ea que agunlur^ in
tempore, ne simul cum tempore in recidiue obh'uionis scrupulum dilabantur, solent
in scriptis redigi et per ea tenaci memorie commendari. Nouerit igitur presens
etas et futura posteritas, quod, licet religiosi viri . . magister et fratres sacre
domus hospitalis Jerosolomitane diuersa bona in terra districtus seu dominii nostri,
videlicet de Mirowe, de Gramsowe et de Pezeke uillas cum suis pertinentiis,
iurlbus et utilitatibus, sibi a felicissime recordationis Henrico patre nostro, Johanne,
Digitized by
Google
«#; {«rt^, «^ M« )•< ynctKm.
^j^rtdti^tmm H fntnm
tift$0mntrtktßf<0 imimm tA imtide 4tmgmmi^ Ci
Mh^ ^ prte «Mira eiMlia firalrei piredktM, fwid pim agras
#^^/rMMS^M a^c^HM eiMpMMi foiüel: ödem fiMns eonm 'a<pirtifti[i]
0:sfmm^ tt^tm htmitsU^ Mppficaranl, st bm tan pro deo, ^aam pro
(inimiwn r^ fMfMmi ejumiaaü argenli eiidea ftjtoiwu plaäas et
0^m00^ U^rmmß% * ökioram agromm distmgiierenuis et ssper eosdea
$mß^M^d^m mm \l\p4^tUAem conferremus« \o0 Tero^ precäiw
iiMlr^mMv H. «( Jo. fauorabüiter aanuentes. tensinos predicte domtioiiis
Ai^tt^mmm. Primo termini ville Peske^: de Stilaitz 10 Woriitz, de Wofftz
iMMspi«; Hmolnib^ de Smolnitz in Lemcole'.^ et sie ad arborem aigiialaHi in
Nir^we iH Wc«enberghe, de arbore dicta osqoe in Coboloe*, de Coboloe
WilikiL, de Witool ad viam inter Qualsoe et Mirowe, directe de dicta uia
in Kdrin, de Scirin ^ usque ad pontem antiqaum, et est dictos pons teimiiiBS
\nU*T Hcilderstorpe et Gramsowe: item de palode erit diuisio'^ per median, se-
^MnAum quod termini sunt nominati in Mirowe et Leyssowe: item uifle Myrowe.
m^Ammk^m i{ii/>d obtentam est inter Cusowe uersus aqoiionem, inter Losetz ^'
Ui'fMhn oimAmUtm^ inter Htarsowe versus meridiem. Jtem conGrmamos et ratifi-
mum% imiptionem uilb' Vilet^^ cum suis pertinenliis^ quam idem fratres emerunt
Uf|($i(iti;r contra pnpositum et moniaies ordinis sancti Benedict! in Heldeoa^'. de
ifUM uilla ift suis perlinensiis renunciamus omni iure nostro. Omnia vero bona
illa^ quocunque nomine* censeantur, intra eosdem terminos vel limiles consUtuta^
cum suis pcrrtinentiis omnibus, pratis, pascuis, campis, siluis, terris cultis et
incuitis^ prediis vrbanis et rusUcis, introitibus et ex(e)itibus'^, viis et inuiis, paladi-
bus^ itugnis, aquis^ aquorum decursibus, molendinis, piscalionibns, uenatiMMbiis,
iu^Jieiis MV iurisdicionibus, iuribus patronalus, et generaliler omnibus iuribus et
vÜUtatibus, eis rite tarn a patre et fratribus nostris predictis, q«am a sobis plofio
iuiH5 donata et ab ipsis magistro et fratribus longo tempore vsque «d preaerip-
tlonem Usgitimam quiete possessa, publice recognoscimus, et ad pleniorem ipsonini
fratrum 4|ul«tem et cautelam donalioaem bonorum huhismodi ex integro reeoiiaiitcf,
Digitized by
Google
tu» ivm. ^t
eis pleDam damus facnHalem locandi in eisdem bonis Sclauos^* et Teutunicos et
faciendi in ipsis bonis et de ipsis, prout uiderit expedire. Renunciamus insuper
omni iuri mensurationums, exactionum ^ collectarum , angariarum et parangariarum^
seruiciorura, expedicionum et generaliter oranium munernm et onerum, quacumque
occasione ea uniuersaliter vel particulariter inponi contigerit, quod nobis aut
heredibus seu successoribus nostris quibuslibet in eisdem bonis aut hominibus
ibidem habitantibus uel habitaturis ad presens competit uel possit competere in
fotunim. Jn cuius rei euidentiara et perpetuam firmitatem presens desuper con-
scribi fecimus instrumentum et ipsum eisdem . . magistro et fratribus tradidimus
sigilli nostri ^® nostrorumque filiorum munimine roboratum. Nulli ergo ^^ liceat
hanc paginam nostre donationis^^ infringere uel ei*^ aliqua parte ausu temerario
unquam ullo tempore contraire. Si quls autem hoc attemptare presumserit,
indignationem ^^ oronipotentis dei et beati Johannis baptiste se nouerit incursurum.
Actum et datum in Robele, de consilio et consensu dilectorum natorum noslrorum
H. et lo.^ in presencia testium^ quorum nomina sunt hec: Stephanus prepositus
de Hobele, et . . prepositus de Gustroe^*, H. plebanus in Campitz, H. advocatus
diclus Thakalange% Remerus de Stocflit^^, Jo. de Cropelin, Priscebure et frater
suus, Harnet Bere, Wideghe Bere^\ Gotemerus de Ritsoe^^, Ludekinus de
Swerin ^^, militum, et in presencia fratris VI. de Welleberg % fratris Petri %
fratris Cesarii^^ et fratris Ar. commendaloris in Miroe et^° Ger.^* dicti Sciltcenl,
G. magistri piscalorum in Miroe ^^ et^^ aliorum quam plurium fide dignorum, sub
anno verbi incarnati M^CC°LXX**, feria V post Malhei apostoli et ewangeliste.
Nach dem Original im Geh. Staats -Archiv zu Berlin, gedruckt in den Jahrb. des Vereins für niekl.
Geschichte, II. S. 220 flgd., und bei Lisch, Urk. des Geschlechts Behr I, B, S. 105. Von dieser Urkunde
haben sich drei Ausfertigungen gefunden, welche, mit Ausnahme der Varianten und einiger orthographischen
Eigenthümlichkeiten, gleich lauten. Auch sind sie an Pergament, Schrift, Siegelbändern, den vielen Ahbre'-
viaturen u. s. w. gleich. Sie sind hier mit A., B., C. bezeichnet. Urkunde A., welche hier als Text zum
Grunde gelegt ist, hat durch Moder sehr gelitten und ist zerrissen. Angehängt sind drei Schnüre (roth,
grün, gelb). Die Siegel fehlen. Urkunde B. ist besser erhalten und hat drei gleiche Siegelschnüre, an
denen noch die beiden ersten Siegel hangen. Diese sind von dem gewöhnlichen ungeläuterten , zerbrech-
lichen Wachs, in bekannter Form. Beide haben den gekrönten Stierkopf. Von den Umschriften sind nur
wenige Buchstaben zu lesen. Urkunde C. ist flüchtig geschrieben und sehr verdorben, zerrissen und voll
Löcher und Eisenmale; durch die Entfaltung hat sie noch mehr gelitten, so sorgfältig dieselbe auch ge-
schehen ist. Doch hat sie in der Zeugenreihe einige interessante Abweichungen. Angehängt ist eine
gleiche Siegelschnur, von der aber das Siegel verloren ist. — üeber die Siegel vgl. die Note zur Urkunde
Tom 15. Dec. 1274.
Die Varianten von B. und C. sind folgende:
B. ^ geruntur — * Takelange — ^ ^ Loscitz — "'-^Viletz — ^^exitibus — .^** indigna —
2 2Thakelange — ^^ Stakfleit — ^4 vVedeghe Bere — -^ Velleberge — ^^ fratris Petri plebani in
Mirowe — ^^ fratris Cesarii commendatoris in Cuppan — '^ G. magistri piscatorum etBernardi
sooii 8ui.
C. * Werle — ^ geruntur — ^ Tatelange — "* omnes terminos seu limites — * consilio et con-
sensu — * Petzeke — ^ Lemekule — ® Coblowe — ^ Cyrin — ^^ diuisio directe — ' * Lositce —
**Vlet — * ^ Eldena — ^ * Slauos — ' ® sigilli nostri de consensu ac voluntate ac consilio
nostrorum fitiorum munimine roboratum — *^ Nulli ergo omnino hominum — *® donationis, confir*
■4
Digitized by
Google
(8i
(ei
tei
ne
pr
du
i[i
Ha
ce
eil
Tt
fui
ex
eo
cai
43UI
om
jirc
ho;
disi
usq
Mir
Wi
in
inte
cun
^eei
uen
cam
le^c
(fua
illa,
cum
ineu
bus.
iiidi(
vUUi
iujne
tion«
fratr
■ l'n'f
lll' ll
I <
I' . II
f^ssan
I II,
•r
' ' I I Ml ( i/( lii i i;rV'U tt ^h 1 f>^ft4^ 4^f ^.-vm*fc*»f«i Mir*» it^ ^
l'MW M^fl \)M. HiMork.
ff.. ^»M »OM //♦»/Af^♦^W«n/^ iwh'ilä dUm, te
\s
\.\A ^^V\x\ K\^^%v^^v \v^ i^*^ yvt^ft(N^>*fv^ K'.v,'.^>i^ fvfer*/^
Digitized by
Google
1270.
393
— ••^. Sept. 28. Parchim. 1201.
..-, -^**to5 Gunzelin und sein Sohn Helmold,' Grafen von Schwerin, schenken der Marien-
*ft*'*nn? fercAe in Parchim 6 Hufen zu Bdk, welche Gerhard von Malin derselben
' " *ia f* !■•* vermacht hat.
^ In nomine sancle et indiuidue trinitalis. Gunzelinus dei gracia comes
^^^jj^^^Mifeiinensls et Helmoldus filius ipsius omnibus in perpetuum. Fragililas con-
-^tt*f |ü«w«is humane requiril, ut ea, que inier presenles rile agunlur, scriplure lesli-
. r^ti«fr tun t cQjjfirmentur ; nam que processu temporum obliuione depereunl, litterarum
)nio reuiuiscunt. Nouerinl eapropler tam posteri, quam presentes huius
inspectores, quod nos pro remedio animarum noslrarum, progenilorum et
sorum noslrorum ecclesie sancte Marie in nova ciuitate nostra Parchem
;lalem sex mansorum in viila Bo^'ken cum ^mni vlilitate et prouentibus
em donauimus et dedimus pleno iure, quos bone memorie dominus Ger-
de Malin a nobis iure tenuit pheodali et eosdem in testamento suo pro
»,/,//, tyrW^**^ sue remedio ipsi ecclesie assignauit, ita videlicet, quod plebano eiusdem
;, M/j/rfrfW-"^ *^? quicumque pro tempore fuerit, deseruiant cum omni vtilitale, que ab
)oterit prouenire, ins tamen aduocacie sicut in celeris bonis nostrorum
^lailonsis fc>>^»rum nobis per omnia reseruantes. Vi autem hec nostra donacio stabilis
ilulem ift ^ ^^^^ permaneat et a nullo hominum possit in posterum infirmari, presentes
Mput«r» *^ in testimonium conscribi fecimus et sigillorum nostrorum robore iussimus
„^^ Wk^^ 'liri, Datum et actum in Parchem, anno domini M°CC**LXX**, quarto ka-
• ' vvr:^ c Octobris, per manüs Hogeri cappellani et notarii curie.
. v7 '^ii*^^ * ;h dem On'gidal im Haupt-Archir zu Schwerin.
^, j^'T? "amentstreifen hangen zwei Siegel:
^ ^ ^^ ^^a» z^r Urkunde vom 1 l.Sept. 1252, Nr. 704,
'* >'rs** »te vierte schildförmige Siegel des Grafen
, r^ ^i:T! -*" Von der Umschrift ist noch zu erkennen:
> 0-- s\ f<3vacjeLiN[i . comiTjis .
ujp-^-* ^ [zwaRiNaNjsis
, ^ ^ '"das hieneben abgebildete runde Siegel
^^ «n Helmold mit einem ungezäumten, rechts-
^ * *"^ itenden Pferde, dessen Umschrift:
>«^ * SILLVCD : HöLCDOLDI • OOMITIS •
- - --^ '^ zwöRiaaNSis
-• ^ ' ^Kxemplare bis auf die Buchstaben — Itt —
^ ,. ' S ^do abgebröckelt ist Dieses Siegel kommt
^ _ ersten Male vor. Vgl. auch die Note zu
— Gedruckt in Jahrb. XI, S. 257.
^•rgisckM VrkulM^iek W.
SO
Digitized by
Google
394 1270. 1202
1270. Oct. 1. 1^02.
Nicolaus, Fürst von Werle, bezeugt, dass vor ihm und seinen Söhnen Heinrich
und Johann der Knappe Eckhard von Ankershagen und seine Brüder die
6 Hufen zu Benitz aufgelassen haben, welche Heinrich von Iserlohn für einen
Altar in der Marienlcirche zu Lübek gekauft hat, und schenkt das Eigenthum
dieser Hufen.
N. dei gralia dominus de Werle vniuersis presentera paginam visuris
salulem in perpeluum. Notum esse uolumus tarn presenlibus, quam futuris, quod
Eckehardus famulus diclus de Ankerhagen el fralres sui coram nobis et dilectis
filiis nostris Henrico et Johanne dominis de Werle puplice resignauerunl, quic-
quid iuris habuerunl in VI mansis in villa Benizdorpe, quos Henricus diclus de
Yserenlö, burgensis Lubicensis, pro C el LXX raarcis noslre monele ad altare
in Lubeke in ecclesia beale firginis comparauil deuolo animo el benigno, quod
presenlibus lilleris proleslamur. Jnsuper prediclorum mansorum conlulimus pro-
prietalem, sicul in priuilegio conlinelur. Actum est anno dorainice incarnationis
WCCLSX". Datum de manu Godefridi prepositi ecclesie Guzsl[r]oensis, in
die beati Remigii.
Nach LcTerkus, ürk. des Bisth. Lübek I, S. 208. aus dem Reg. Cap. Lub. I, 139. — Vgl. Nr. 1191.
1270. Oct. 34. Rostock. 1203.
Wilhelm von Baumgarten verfugt aus Ardass einer Beise riMh Preussen
letztwülig über seine Güter in Brünkendorf, Diedrtchshagen, Prangendorf und
Monchhagen, sowie über sein sonstiges Vermögen zu Gunsten seiner Frau und
Kinder.
Cum Wilhelraus de Pomerio, burgensis in Rozstok, versus Prusciam Her
arripere proponeret, in presentia consulum de consensu uxoris sue domine Aleydis
el puerorum suorum Willikini et Gerlagi assensu testamentum suum condidit in
hec verba. üxori sue domine Aleydi contulit in vHla Brunic de bonis Bertoldi
et Hadewigis singulis annis octo modios siliginis^ sedecim modios avene, item ia
bonis Herraeldagi octo modios siliginis et sedecim modios avene, iteoi in bonis
Reineri octo modios siliginis el 11 solides, unum puUum el unum top lini, ad
lempora vite sue. Jtem talia bona, que idem Wilhelmus habuit in Thiderikes-
haghen, contulit predicte domine A. ad lempora uite sue. Jte» assig«avit el in
molendino Monekehaghen I Iremodium slligmis el de manso ibidem II Irempdia
avene et I Iremodium ordei. Jnsuper contulit ei in bonis Alardi de Prangen—
Ihorpe II tremodia siliginis et XXI modios ordei el tria Iremodia avene. Pre—
lerea refudit ei C marcas denariorum, quas cum ea recepil. Contulit et sibi
Digitized by
Google
1204 1270. * 895
hereditatem illam apud sanctum Johannem cum curia ^ sicut ipsam possedit^ eo
exceplo, quod de alia heredilale via patebit ad puleura sine impedimenlo, ad hoc
spalium pomerii. Reliqua pars ad aliara special heredilalem. Sarlaginem el ipsa
domina proanlicipabil. Conlra dedil filiis suis Wil[likino] et Gerlago arma sua,
cyphos argenteos et cociearia et heredilalem illam diclam de Pomerio el bona in
Prangenlhorpe, sicut ipse eadem possederal. Aha suppelleclilia equaliter partici-
pabunl pueri cum predicta domina A. Scriptum feria sexla ante Symonis et Jude,
cürrenle anno M°CC°LXX.
Nach dem Rostocker Stadtbuche C, fol. 17 und fol. 1.
(Um 1270.) 1204.
Das Kloster zum Heil. Kreuz bei Braunschweig ertkeüt der Gräfin Avdacia
von Schwerin und ihrem verstorbenen Gemdhle, dem Grafen Heinrich, die
Brüderschaft.
V enerabih ac in Christo dilecte doraine comelisse Audalie in Zwerin B.
dei^gratia prepositus et H. abbatissa tolumque capitulum dominarum sancte Crucis
prope Brvneswic orationum suarum et omnium benefactorum participationem. Ul
duicissimam uestram carilatem debita nobis obligemus uicissiludine et sanclarum
orationum vestrarum et elemosinarum ceterarumque uirtutura, quibus diuulgata
estis, que nos intelleximus experle a religiosa domina Ermengardi, secundum
petilionem vestram conferimus vobis plenam fraternitatem congregationis nostre.
Cupimus uos participes fieri omnium laborum et quarumcunque spiritualium ac-
tionum, que per dei gratiam in conuenlu noslro fieri consueuerint, Jn nomine
patris et filii et spirilus sancti. Hec omnia contuHmus anirae domini Heinrici
mariti uestri, orantes pro anima eins et pro vobis, tam viuam, quam mortuam (!).
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. Die am Schlüsse, nach der Segensformel, für den
Grafen Heinrich hinzugefügte Formel ist in einer grossen, dicken Minuskel und mit anderer Dinte ge-
schrieben. Ao einem Pergamentstreifen hängt ein parabolisches Siegel yon ungeläutertem Wachs. Es
sind Yon demselben jedoch nur noch drei Stücke Torhanden: in dem oberen Theile des Siegelfeldes ist
ein grosses, gleicharmiges, schwebendes Kreuz; die Stücke des unteren Theils verrathen eine knieende
menschliche Figur. Von der Umschrift ist noch zu erkennen:
* s . . Ä Rvais « .
Zur Zeitbestimmung dieser Urkunde bemerkt der Archirrath Schmidt zu Wolfenbüttel Folgendes. Der
Fropst B [arthold] und die Aebtissin H[ildeburg] des Klosters zum Heil. Kreuz bei Braunsohweig kommen
zuerst in einer Urkunde des Klosters vom 2. Mai (in crastino b. apost Phil, et Jac.) 1271 neben ein-
ander vor: „Bertoldus prepositus s. Crucis, Hildeburgis abbatissa et uniuersus conuentus.** In der Zeit
Ton 1282 — 1288 werden schon der Propst Barthold und die Aebtissin Adelheid, im J. 1290 der Propst
Johann und die Aebtissin Gertrud zusammen genannt. Dies sind die einzigen Nachrichten, welche sich
im braunschweigischen Landes-Hauptarchive hierüber finden. Die Urkunden dieses dicht vor Braunschweig
'belegenen Klosters sind unvollständig, und Copial- und Memorienbücher fehlen gänzlich. Nach diesen
Nachrichten mag die Urkunde um 1270 ausgestellt sein, sicher ist sie vor 1282 gegeben. — Gedruckt
in Jahrb. XX VII, S. 161. 162.
50"
Digitized by
Google
J^/-///^.*/^ /,-..^.:, ^' .r //.;r,;x;;*>^ :;£ h'jtT,\0':c- r^^-jMt^ VK-p^fL l^^'^as -i» .Akö-
tl .t¥ ^^ ;.r''V. ,' ^* .'. ^/. r^^^TH '^ T.:.: /-iirfa-^^ 'i-e^;-erist ei m^oHL qnod
^^>4^v< ^<^. Hv. f^>y/2^v. '. Kt c:ir-r,:::i: i-iiacL«. t.:s excess^^ärs. tos
4>?,*^. < *,\'.xi^. Ki ; V, n.', .1. fj < j<^r*i.*: Hii:< cassaai ccascrÜ fibdea» et
^j^ M."i» %'rUJ^^ t'. » //f^r.ip't ^ ^y.r,v-, h-f. qxx/'d pro Co excess« coacederet
f,- .' I/X r/iffr^t. f4 \\\"t [.%r\kT^t^:.T C^L^rr:- c'iemiil coosiil^s: Est pleMS
^;vr »'^ f,^ f'^y^u'^: K ?'-* ' t Kt c.^r; cVr^Kos mucerarenL defecenml VD
^.^f^^% ^V^;'^f J''" ^'' r<'^^/ >> T- ^ r'«^* i%^t'>5 H recognovit El mm amicis
%4i,% $AiiV' tti ui ft >/j/* *';.?*' r* <ri rürri i>r:,;(ro f^rctt conveotionenu quod chibli
n^fiifUt '/tti r>.«5 l/UI tu'4fi/4% rjhU.'ti u/<m% iUuhfjßTum pro iflo furto. El arbi-
U'Am Um* tm^ p^r i:h\mn ntmut d p^rr n^jrlem leccatoris. qood hoc nonqüam
pfhtU'ftt ^t ni lior; pr(t4(r(± q«od e^^^M *irHu« lecczlor.
1270 1271, lioHtocL 1207.
Wfdjfird tlrlit'A, fl/r fr^f'fffn ICjrjiHHfin in ilerr ßärgerversammlung zu Bostock
fit'inrn llnln lufii/irld hal, wird vi!t VenrActJtung aus der Stadt begnadigt.
( \m <*^Ä'*l civilfMjiiiiirn In <^ivjlatf? Kozslok, Wulphardus Luscus cepil con-
Ini^üirri* iU'Vfviuui loliim (tiviüiliM vX nrclamarf, cl in tantum excessit, quod collum
nm\\\ ^iMtM'niil^ lir^t |f(*r \\ti*vvM uliquorum civitas sibi sit licenliata.
Digitized by
Google
1208 . 1270. 397
1270—1271. Rostock. 1208.
'AUmrg, Eeimberts Wtttwe, und ihre Kinder überweisen dem heil. Geist- Hause
zu Rostock eine ewige Mühlenhebung von jährlich ^/^ Last Hafermalz für die
Aufnahme des Herrn Hermann.
Domina Alburgis vidua domini Relmberll et pueri sui assignaverunt domui
sancti Spiritus in molendino prope civilatem dimidiam last bracii avenacii singulis
annis perpeluo, pro eo quod dominus Hermannus receptus est in domo sancli
Spiritus memordta. Et illam dimidiam last promisit Conradus., molendino presidens,
ad commodum domui presentare.
Nach dem Rostocker Stadtbuche C, fol. 3.
1270 — 1280. Wismar. 120».
Die Vorsteher der Nicolaikirche zu Wismar schuldigen zwei dortigen Bürgern
für Blei.
rNotum Sil Omnibus hoc scriptum visuris, quod Bruno de Warendorp et
Albertus de Gogeloywe et Johannes de Leuesoywe tenenlur Henrico de Zwerin
et Geroldo pannicido XXI marcas denariorum ex parle sancli Nicholai in Wis-
maria pro plumbo.
Nach einer Aufzeichnung auf einem in das Stadtb. A gehefteten Fergamentstreifen. Nach der Zeit,
wo die genannten Personen Torkommen, der Handschrift und der Form -oywe für -OWC gehört dieselbe
in den oben gedachten Zeitraum.
1271. Warin. 1210.
Hermann, Bischof von Schwerin, verleiht dem Lübeker Bürger Johann Friese
das Dorf Güstow in dem Kirchspiele Dreveskirchen.
Hermannus dei gracia Zwerinensis episcopus vniuersis presenles liileras
audituris salutem in omnium salutari. Ne ea^ que fiunt in tempore^ euanescant
aut pereant tempore defluente, soient ea scripturarum lestimoniis commendari.
Quare notum esse volumus presentibus et Fuluris^ quod nos cum consensu nostri
capituli et aliorum consiliariorum nostrorum dilecto ac fideü nostro Johanni diclo
Frisoni, burgensi Lubicensi^ et suis veris heredibus in perpetuum villam Gusle-
kowe apul Sloue in parrochia Odeskerken sitam cum omnibus suis atlinenliis et
emolumentis, sicul habuimus seu alii nostro nomine habuerunt^ tolaliter resignamus,
et damus omnem proprielatem^ hereditatem cum commoditate ipsa bona venditioi
donatione seu translalione^ secundum quod eorum fuerit voluntatis, llbei
Digitized by
Google
\
398 1271. 121t
perfruenlur; et ad nulla nobis seruitia sunt astricla, sed ea inlegraliter et tolaliter
in predicto Johann! Frisoni et suis veris heredibus duximus Iransferenda. Vt
aulem hec omnia rata et firma et Inconuulsa permaneant et a nemini (!) calump-
niose valeanl irrilari, ad habundanlem cautelam presenlem paglnam scribi, sigillo
nostro et noslri capiluli appensionem fecimus inviolabiliter communiri. Datum
Warin, anno domini örCC'^LXX'' primo.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. An Schnüren von rother Seide hangen zwei dcfecte
Siegel, das des Biachofs Hermann (abgebildet zu Nr. 1026) und das Schweriner Capitelsiegel (abgebildet
in Bd. I, zu Nr. 609).
Der Abdruck der Urkunde bei Leverkus, I, S. 21ß, nach dem Reg. Ep. II, 25, stimmt mit dem
Original bis auf den Schluss, der bei jenem lautet: ,,sigillorum nostri et nostri capituli appensione etc.**
Leyerkus' Vermuthung, dass die Urkunde von „resignamus et damus" an durch Auslassungen und auf
andere Weise heillos entstellt sei, bestätigt das Original nicht; doch nimmt er mit Recht An^toss an der
ganz incorrecten Form. Der gänzliche Mangel an Zeugen ist bei einer solchen Urkunde sehr auffalleodL
Dazu kommt, dass die Schrift des Originals dem ersten Viertel des 14. Jahrh. angehört; die mit dickem
Firniss überzogenen Siegelbruch^tücke sind um so verdächtiger, da die auacheinend nachgefärbte SiegelschDur
des ersten Siegels weit über den Raum, den das Siegel einnehmen konnte, Wachsbruchstücke träo-t , die
nicht zu dem Siegel gehören können. Die Urkunde iist ohne Zweifel gefälscht, vermuthlich zugleich mit
der, freilich von anderer Hand geschriebenen, über Steve, d. d. 1296, April 1 (s. diese!). Die beiden
Dörfer kaufte der Bischof Heinrich von Lübek im J. 1337, Aug. 26, >ou den Brüdern Konrad, Bernhard
und Reimar von Plessen. In dem damals gegebenen ausführlichen Kaufbriefe (bei Leverkus, S. 796) wird
auf jene beiden verdächtigen Urkunden gar keine Rücksicht genommen.
1271. 1211.
Johann und Friedrich Voss vei'lcaufm dem Kloster Reinfeld auf ihren Todes--
fall je 9 Hufen zu Suiten (hei Stavenhagen).
\ niuersis Christi fidelibus hoc transscriptum visuris B. dei
gralia Lubicensis ecclesie episcopus, decanus toturaque capitulum
ibidem salutem et orane bonum. Presentibus sub sigillis nostris
recognoscimus et protestamur, nos vidisse et audiuisse priuilegium
reh'giosorum virorum domini abbatis et sui conuenlus in Reyneuelde,
non cancellatum, non abolitum, ne[c] aliqua sui parte viciatum in
hec uerba:
Johannes et Fredericus dicti WIpes vniuersis hoc scriptum visuris. Notum
esse volumus vniuersis, quod vendidiraus domino abbati et fralribus de Reyne-
uelde decem et octo mansos in viila Suiten sub hac forma, vt diebus vite nostre
libere fruamur eisdem raansis; cum autem vnus nostrum obierit, dimidietas, hoc
est nouem mansi, libere cedent eisdem fratribus; posl mortem vero alterius
reliqui nouem mansi liberi erunt; hoc adieclo: si decimam super eosdem decem
et octo mansos conquirere poterimus ab episcopo et capitulo Caminenfei, tunc
dominus abbas porriget filiis nostris ius pheodale super reliquos mansois iure
h^editario; sim autem ^ ad ipsum domiimn abbatem iua pheodale reuertetur. Jn
Digitized by
Google
1212 1271. 399
cuius rei teslimonium presentem paginam sigillis nostris r^cimus roborari. Actum
anno domini M" CC LXX» F.
Nach dem Original -Traossumpt im Haupt- Archiv zu Schwerin. Das anhangende parahoh'sche Siegel
des Bischofs und das runde Capitelsiegel (s. Nr. 1013) mit dem Secrete sind gut erhalten. — Damit stimmt
wörtlich ein Transsumpt des Priors und Gardians des Lübeker Minoritenklosters vom J. 1302 (datum in
Lubeke, anno domini M**CCC°II°, in die martirum Septem fratrura).
(1271?) 1212.
Woldemar, Fürst von Bostoch, bestätigt die Privilegien der Stadt Rtbnitz.
rN otum esse uolumus presenlibus et futuris, nos audiuisse et uidisge literas
seu priuilegia dilectorum consulum nostrorum et oppidanorum oppidi Ribniz a
nobili domino Woldemaro quondam domino terre Rostock eis Iradilas super pos-
sessionibus, libertatibus^ proprielatibus^ iuribus et iurisdictionibus oppidi Ribniz
prenominati, in quibus clare uidebatur^ quod dicti consules et oppidani in Ribniz,
tum nunc presentes, quam fuluri, ipsum oppidum ac omnes possessiones illic
oircumiacentes, prout in suis lerminis distincljs continentur^ cum omni libertate
et proprietate ac iure Lubicensi et iurisdictione perpetuis temporibas debeant
poasidere;
Dieser wOrtlicbe Auszug st^i in dem Ribuitaer Staitpririlegium des Königs £nch tob Dänemark»
d« d. WamemüDde« 1311* in crasijji« aMUiüptionii Mariae. £s geki daraus unzweifelhaft benor, dass dar
Fürst Waldemar yon Rostock der Stadt Ribnitz ein Privilegium yerlieh, welches jedoch yerloren gegaogioii
ist. Die Stadt Ribnitz ist viel älter, als bisher angenommen ist. Der noch romanisch gebauete ältere
Theil der Stadtkirche weiset in die Mitte der ersten Hälfte des 13. Jahrb. zurück (vgl. Jahrb. XU, S. 473).
Im J. 1252 stellt der Fürst Borwin yon Rostock für einige Bürger zu Ribnitz eine Urkunde wegen des
Klosters Bersenbrück im Osnabrückschen aus (vgl. oben Nr. 708), und im J. 1257 bezeugt der Rath
yon Rostock, dass die Bürger von Riboitz das lübische Recht haben (vgl. oben Nr. 794). Darauf
gab der Fürst Waldemar von Rostock das im Vorstehenden erwähnte Privilegium, welches nicht die Stif-
tungsurkunde, sondern eine Bestätigungsurkunde ist. Diese Urkunde soll nach neueren Angaben im J. 1271
gegeben sein. Dies ist aber eine Erfindung yon Chemnitz, in dessen handschriftlicher Chronik, im Leben
Waldemar*s zum J. 1271. Chemnitz hat auch die Urkunde nicht mehr gekannt, sondern gibt zu der yor-
stehenden Nachricht einen wörtlichen Auszug aus der Privilegienbestätigung vom J. 1455; er bat also das
J. 1271 erdacht Da nun das J. 1271 angenommen ist, so kann es auch immerhin bleiben; jedenfalls ist
die Urkunde Waldemar's vor dem J. 1282 gegeben, da er in diesem Jahre starb. Im J. 1274 erneuerte
Waldemar den Vergleich zwischen einigen Ribnitzer Bürgern und ^em Kloster Bersenbrück (ygl Jahrb. XX,
S. 259, und unten zum J. 1274), war also um diese Zeit mit der Stadt Ribnitz beschäftigt.
1271. Jan. 11. Schwerin. 1213.
Qumdin und sein Sohn Hdmold, Grafen von Schweriny verkaufen dem Dom^
Capitd daseO)st das Dorf BaJherg.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Ad perpetuam rei
memoriam et futurorum notitiam notnm facimus nos Guncelinus et nos Helmoldus
Digitized by
Google
1271. 1214
^^ B %xs * fil'us, coraltes Zuerlnenses, quod, uxorum nostrarum et liberonim ulriusque
^^5?tus voluntale et consensu ad hoc accedentlbus, honorabilibus viris domlnis
.^jl^cöno el capitulo ecclesie Zuerinensis vlllam Dalberge cum omnibus mansis,
^\\XG sint ibidem, siue non sinl, in pheudum collatis el ab ipso capitulo, cum
-^^S3icauerinl, in pheudum recipiendis, cum lerris eciara, que vulgariter cotland
^3iancupnlur, cullis el incultis, pascuis, pralis, nemoribus, aquis el aquarum
^ecursibus, piscaluris, proul in lalura el in longum se exlendunl infra terminos
<jlde ville, et cum omni utililate el fruclu, que prediclis provenire poterint ex
^ren^'^^'^i pro sexcenlls el quinquaginta marcis denariorum usualis et sclaulcalis
.„tjonele vendidimus in perpetuum possidend[a]m, relinquentes in dicta villa ipsis
oixine Judicium et commodum pecuniarum, quod ex eodem poterit prouenire,
exceplo colli et manus iudicio, de quo nos duas partes et ipsi lerliam habebunl,
gi excessus huiusmodi per aliquam pecunie summam expialus fueril vel compo-
silione amicabili terminatus. Jnsuper non pelitiones, non exactiones aliquas inde-
l>ile m eiusdem ville liomines faciemus, non seruicia aliqua ab ipsis requireraus, ,
prelerquam ad castri noslri edificationem el terre noslre defensionem et preter
eommunes petiliones secundum consuetudinera actenus habilas el circa aliarnm
^üarum noslri di[s]triclus homines obseruatas. Vt huiusmodi vendicio robur
^huT d- , T!™ firmilalis, testest Hinricus de Jnsula, Anthonius, milites, Rodol-
Carnifex Colnere, Geroldus Molandinarius, Johannes Friso et Jordanus dictus
rei tesr ^^^^ Zuerinensis, aduocali predicte venditioni inlerfuerunl. Jn cuius
mine rob^"'"^ P'^^entes literas conscribi fecimus et sigillorum nostrorum muni-
ducenioosJ?*^^"' '^ätum Zuerin, tertio id[us] Januarii, anno domini millesimo
ntesimo sepiuagesimo primo.
Nach einer Ah
die Worte: i ei ""^^^ «^^8 dem 16. Jahrli. im Diplom, eccles. Suerin. A, fol. 33, wo nach Helraoldus
Clandrian verEeich ^^"^^^^ Zuerinenses filius (in dieser Reihenfolge!) mit anderer Dinte eingefügt sind.
Zwerin, verkauff ^^^ ^^^ Inhalt im Protocoll, fol. 72' : „Gunzelinus vnd sein Sohn Helmoldus, Grauen zu
domini 127l.** ^"^ ^^^ Capittel daselbst das dorff Dalberge etc. Datum Zwerin, III. Jdus Januarii, anno
1271. Jan. 13. ^rendsee. 1814
^l'rnann, Bischof von Schwerin, erlässt einen Ablassbrief zu Gunsten des
_ ^^'^'^ ^endsee.
Datum Arnesse, in octaua ep(h)iphanie, anno domini M'CCLXXF.
^ WoTlnoiaT-Arch" ***^*''» Cod. dipl. Brand. I, Bd. 22, S. 7, au» dem Copialbncho des Klosters ArenJs«
""^ «tt Magdeburg.
Digitized by
Google
1215 1271. 401
1271. Jan. 25. Neukloster. 1215.
Hminch, Fürst von Meldenburg, bestätigt dem Kloster Sonnenhamp CNeu-
Master) den Besitz aller Güter desselben, welche in seinem Lande liegen,
befreiet dieselben von der Nadimessung , die Klosterleute von der fürstlichen
Vogtei und vom Landding, und verleihet dem Kloster das niedere Gericht
und ein DrittJieü des höchsten Geridits.
In nomine sancte et indiuidoe trinitatis. Hinricus dei gracia dominus
Magnopolensis omnibus hoc scriptum cernentibus post salutem presencium presi-
dium futurorum. Quoniam humanitatis memoria temporum reuolutione, rerum
occupatione in obliuione consenescit, littere perseuerantis remedio labenti memorie
prvdenter consulitur^ vt, quecumque pie deuotionis ordine sub veridicorum tesli*-
monio virorum fuerint decisa, posteritatis successio^ qve prona semper reperilur
ad malum, in irriUim numquam valeat reuocare. Jtaque cum progenitores nostri
a primo cultu Christiane fidei ecclesiarum lucris et locorum spiritualium intenderint
efBcaciter incrementis, vt eas de suis proprietatibus copiose dotarent et in pace
et U'anquillitate in diebus suis studiosissime conseruarent, nos quoque^ ipsorum
vestigia fideliter consectantes , claustro ancillarum Christi in Campo Solis^ vt
iugiter dilecti patris nostri^ necnon et precordialissime matris nostre^ simul et
nostri memoria in earundem sanctis orationibus cum participatione bonorum
operum^ que ibidem exercentnr, reuiviscat^ prerogatiuas huiusmodi de gracia
fecimus specialis ut videlicet predictum claustrum omnia bona sua, quecumque
itttra distractus terminorum terre nostre sibi comparauit^ sine in viUis, siue in
molendinis^ que sunt: Degetowe cum molendino, Provesteshagen, Mynnowe cum
molendino, Woldenhagen , Bruneshoveth cum duobus molendinis adiacentibus,
curiam iuxla Gartz positam cum molendino, Bobelyn et stagnum adiacens cum
iudicio maiori et rainori, Pynnowe cum molendino, campos Gardyst et siluas
conliguas in lerminis suis, campos Borygerisdorpe, prout in terminis terra nostre
distenti sunt, Coldenhof cum campo suo, quantum in terminis nostris iacet, Never,
Cellyn et stagnum adiacens, Reyneresdorp cum molendino et duobus stagnis
adiacentibus, Luttyken Warin cum molendino et cum magno stagno, in quantum ab
vtroque litlore intra terminos nostros comprehenditur, Naquinesdorp cum molendino
et cum adiacenti stagno, in quantum intra terminos nostros situatum est, in
Yaztervytze duos mansos, in Magna Radem duos mansos, in molendino Damp-
menhusen vnum punt syliginis et in Tarne vithze bona ea, in quibuscumque ipsum
ckustrum hucvsque proprietatem habuit: bona hec omnia cum pratis, pascuis,
agris cultis et incultis, siluis contiguis, piscinis, aquarum accursibus et decursibus,
in longum et in latum, in terminis suis vt nunc distentis, iibere et quiete possi-
deat et ipäs imperpetuum perTruatur, vt neque in omnibus hiis bonis prememo-
ratis vllam a nostris successoribus dimensionem fnniculi de cetero fUJU^H^
MeUeDbvfiickei Ürkii4en-Iack II. 51 JP^^ ^r
Digitized by
Google
4IDSI 1271. 121A
Pi;et|efe« vt iam dictum claustrum in suis kownimi tumultom «diocqtoFuni
nostrorum non s^nciat aut pressuras, dimisimus eidem in bonis suprascriptis et
nunc habltis iudicjum ad sexaginta solidos et infra; maius vero iudiciuni in
efn^d^m claustri bonis aduocatus noster iuste et legaliter iiidicabit et tercia pars
eitis, quod exinde prouenerit, claqstro cedet, relique due nobis. Preterea vt
liquidius pateat vniuersis, quod paei siiiiul et tranquillitati bujus claustri fideiiter
intendamus^ profectui ipsius et commodo salubriter prouidentes, homines eius
Yi>ie«w^e in terra nostra QommoraBtes a canumHii terre indicio^ quod lanthdynch
Yulgariter «uncupalur^ statuimna esse liberos imperpetuum et exemptos^ neque ad
il}ttd frequenlandiini) a nobia aul ab aduoeato nostro poterunt ratioiie aliqua
cowtariw Ut ergo baAC donaAi^^neai nosiraii, quam ex libenti animo el gnttiitta
fei^iofius ex aiectu, nulki3 successorum nostrorum presumat in postenun irritare»
ant in aliquo deprauare, presentem paginam subscriptis testium nomiEibus hone«
st^rum, quos buiuscemodi facto presentes habuimus^ cum appensione sigilli nostri
iussimus liniuter communiri. Testes autem sunt: frater noster dominus Nycohus
preposilus Zwerinensis, dominus Adam prepositus in Campo Soüs^ cuius de pro-*
c^ratione bec facta sunt, Hinricus sacerdos capeUanus claustri, Gerardus piebaaus
10 Naquinesdorp, Hinricus plebanus in Stemeberg, frater Amoldus conuersw
quidam, et de milUibu9 nestris: Aluericus de* Btmekowe, Hdmoldus de Plesse^
TheQderiieus Ckwe^ Conradus de Dotenberg. Quicunque igitar oontra hoc factma
njQ^ptjnim aliqqid malignari ]|H^siio^eri&, dei omnipotoDtis et beatissime geaürici»
SHe indigwlionem se noujeiH incurswiun et ab elemi re^i felieitabe perpetaaliler
excludendum. Hec in Caii(M> Solis facta sunt anno dominice incamationis mille»
simo ducenlesimo septuagesimo prirooi. Datum in eonuersione sanctl Pauli
apostoll) per manus Gozscalci scolastici Wissemarie, notarii soslri.
Nach dem Origkali im Haupt- Axchjy zu Schwerin. Am einer Sohnor tod rotber, (prüoer uod g^b^
Seide hängt des Füraten Heiorich Siegel, wie es zu Nr. 872 abgebildet ist. — Gedruckt bei Lisch, Mekh
ürk. n, S. 46.
t271. Febr. 5. Wismar. 1216.
Heinrich, Fürst von MeldmhuTg, verleiht der Stadt Oadebusck ßir ihre Weiden,
Wiesen und WSSder das Wnsdie Recht und das Reckt der Errichtimg von
WSßtüren.
xlenriciis dei gracia. doiooiu^ Slagnopolensis onoibu« presentem pi^Moi
in8p^ct^ri3^ imperpetuum in saluatore omnium aalutem. Humanarum memoriM«
acMowin. succe^sjui dw(urBi(tt& tempQris aboleire (&Iick; vnde sapientum si^facilatcr
soU^tßi; proui«imi e«l, uK qffß «d futworum «Q^nieionem pfouahemia wnt, litt»^
rarumi ayicibu« commendiaiilw. Kotum. igitur ewe ¥olumiis tarn poateii», quam
Digitized by
Google
im 1371. 408
presentibus, tfood vtos dilectis eiiiibus nostriB in cioitate €odebu2 in pascais 4^\s^
pratis et siluis, quam longe einsdem ciuitatis eraunitates limitantur, pro eo qnöd
nobis paratum semper et fidele, quocienscuraque ab ipsis requirenduin duximus,
(Aseqfliiim prestiterunt , contotimus Integrum ius Lubicense, exceptio artlcuHs
mfracriptis^ Yidelicet quod vadiatura quinque solidorum integraliter nostra erit;
preterea de maioribus forefactis^ que sunt vulgo dicta vorsath^ et quicqnid in
sentenciam manns et colli iudicandum est, si animaduersione pecuniaria fuerit
satisfactum, eins, quod exinde prouenerit cum consensu aduocati nostri, terda
pars ciuitati cedet, relique due nobis. Facultatem etiam liberam eisdem con-
cessimus condendi inter se statuta arbitraria, qualiacunque ciuitati congrua repu-
tauerint et proficaa, dummodo in dampnum nostrum et vasallorum nostrorum non
videantur cedere detrimentum. Yt ergo hoc factum nostrum, quod ipsis in
argumentum dilectionis nostre gratuito ordinauimus ex affectu, nullus heredum
nostrorum imperpetuum valeat irritare, presens scriptum dedimus eisdem asscriptis
testium nominibus cum appensione sigilli nostri firmiter communitum. Testas
vero, quorum presencia et consilio fecimus hec, sunt: Aluericus de Barnicowe,
Helmoldus de Plesse, Theodericus Clawe, Ludolfus Mottzan, Conradus de Doten-
berg, Vlricus de Blugcher, Hinricus de Slralendorp, Hinricus Pran, "Benedictus
de Rodenbeke, Hermannns Storm, milites nostri, Hermannus Roduchele, Lodhe-
wicus, Johannes domine Modeke filius, Hince Ludolß fih'us, consules Godebuz, et
alii quam phires. Acta Mttt hec in Castro nostro Wissmarie, anno dominice
ißcarnacionia mittesimo ducentesimo septuagesimo primo, in die beate AgaUie.
Datum per manus Gozscalci scolastici Wismariensis, notarii nostri.
Nach dem Original im Oadebnscher Raths-Ärchir. Das Siegel ist ron der roth- und gelbseidenea
Schnur abgefallen. — Gedruckt in Rudioff *8 Urkv-Lief., S. 65; Lisch« Blaltzan. Urk. I, S. 29.
1271. Febr. 22. Wittstock. 1217.
Heinrich, Bischof von HaveUberg, schenkt dem Kloster Reinfdd dm Zehnten
des Dorfes Krucen und bestätigt demselben den Zehnten des Dorfes SiggeOcow.
In nomine sancte trinitatis. Amen. Hinricus dei gracia episcopus Hauel-
bergensis omnibus in perpetuum. Notum facimus tam presentibus, quam futuris,
quod decimam ville Crucen, XXIIII mansos continentem, ob dilectionem dei ac
gloriose virginis Marie fratribus in Reynevelde, ordinis Cysterciensis, Lubicensis
dyocesis, donauimus iure perpetuo possidendam. Jnsuper et decimam ville Sikle-
cowe adiacentis eisdem fratribus de Reynevelde, sicut eandem decimam fratres
de DunoMvide a n^is haetenns possederant, confirMemus. Jn coius rei testi-
mooium preseatem paginam sigillo nostro doxinras muuiendam, vt exinde memoria
51»
Digitized by
Google
4(04 1271. 1218
nostra ad dominum apud predictos fralres iugis maneat et perbeBuis. Datom in
Wiztok, anno domini M° CC° LXX° F, cathedra Petri.
Nach der UBeohten, der ersten Hälfte des 14. Jahrh. aDgehOrenden AusfertlgiiD|r im Haupt-Archi? zu
Schwerin. An rother und grüner Seide, wie solche die meisten unechten Beinfelder Urkunden tragen, hkgt
des Bischofs Siegel. Es ist yon eirunder Form, zwischen der kreisrunden und der parabolischen Form, UDd
zeigt den sitzenden Bischof mit dem Stabe in der rechten und einem offenen Buche in der linken Hand,
mit der Umschrift:
HaiNRicvs . Döi . eRÄCiÄ . KÄvaLBaReaNSis . 0C[CLasia . apcj
Die Verzierung eines schmäleren, inneren Randes ist nicht zu erkennen. Der Siegelabdruck ist sehr ua-
sicher und wenig scharf; das Siegelwachs ist ungewöhnlich und, wie es scheint, absichtlich gebräunt —
Vgl. Bd. I, Vorrede S. XXXIV. — Gedruckt in Jahrb. XIV, S. 280, und bei Riedel, Cod. dipl. Brand. I,
Bd. 25, S. 3. — Ueber das Datum vgl Lisch, Jahrb. XIV, S. 79.
Anm. An das Dorf Krüzen erinnert Tielleicht noch der Name eines Stadtthores Ton Farohio,
welches jetzt das Kreuzthor heisst (1351: crucedor, valua crucis). Vgl. Jahrb. XIV, S. 74.
1271. März 23. Flau. 1218.
Nicolam, Fürst von Werle, bezeugt, dass der Abt des 8. MichaeliS'Klosters zu
iMneburg in seiner Gegenwart der Christine, Wittwe des Bitters Jordan von
Bodensted, die eine Hälfte des Dorfes Michadisberg auf ihre Lebenszeit vbet-
lassen hat.
JNycolaus dei gracia dominus de Werle omnibus presens scriptum uisuris
salutem in domino Jhesu Christo. Nouerint uniuersi^ quod dominus abbas H.
ecclesie Luneborgensis in presencia nostra et multorum honestorum in Plawe
dimisit domine Cristine derelicte domini Jordani de Bodenstede dimidietatem uOle
Montis sancti Michaelis diebus uite sue paciflce possidendam, ita quod ad eccle-
siam suam post mortem predicte domine bona iam dicta redeant omni contradictione
postposita et remota. Et hoc presentibus lilteris protestamur. Anno domini
M^CrLXXr. Datum in Plawe, X° kal. Aprilis.
Aus dem Copialbuche Nr. 3 des Michaelisklosters zu Lüneburg, fol. LX, abgeschrieben 1851 von dem
Archivar Lisch. Auch gedruckt in Wedekind*s Noten III, S. 313, und in t. Hodenberg^s Lüneb. U.-B.VII,
I, S. 75. Vgl Nr. 766 und Nr. 1049.
(1271.) Hitzacker. • 1819.
Jerrich von Berskamp, Bitter, und Heinrich von WittenLog bekennen, dass
sie eine Hälfte des Dorfes Michaelisberg, mit Ausnahme des KirchenrPaironais,
an Friedrich von Hagen und Johann Bodevoss verkauft hohen.
Omnibus hoc scriptaim visuris Yerricus miles dictus de Berscampe et
Hinricus de Witienloghe in Christo salutem. Nouerint vniuersi, quod nos me-
Digitized by
Google
1220 1271. 405
4ietatem Tille Montis sancti Michaelis^ absque lore patronatos ecclesie suisque
attinenciis^ yidelicet quatuor mansis^ dominis F. de Haghene et Johann! Rodevos
vendidimus, quod presentibus prolestamor. Et quoniam sigillum aut^iticum non
habemus, sigiUo ciuitatis Hiddesakere vsi sumus. Datum Hiddesakere.
Aus dem Copialbuche Nr. 4 des Michaelisklosters zu Lüneburg, fol. XL VI, abgesehrieben 1B51 von
dem ArchiTar Lisch. Auch gedruckt in Wedekind's Noten, lU, S. 314, und nach dem Copialbuche Nr. 8
des Klosters St Michaelis bei y. Hodenberg, Lüneb. U.-6. VII, 1, S. 74. — Vgl Nr. 766, 1049 u. 1218.
(1271.) Lüneburg. 1220.
Die Burgmänner von Lüneburg bezeugen, dass der Abt Haldo des Michaelis»
Klosters zu Lüneburg hei der Belehnung des Friedrich von Hagen und
seines Genossen mit der von den Brüdern Hartwig und Heinrich von Wittenloff
erkauften Hälfte des Dorfes Mtchadisberg das Kirchenpatronat davon ausge-^
nommen habe.
Omnibus presens scriptum uisuris milites Wernerus de Medinghe^ Lip*
poldus de Doren^ Otto Magnus, in Luneborch castellani, in Jhesu Christo salutem.
Notum esse cupimus vniuersis, quod, cum dominus noster H. abbas sancti
Michaelis in Luneborch, pluribus uiris honestis astantibus, domino F. de Hagene
5uoque socio medietatem viUe Montis sancti Michadis, a fratribus Hartwico et
Hinrico comparatam, iure porrigeret pheodali, manifeste excepit ecclesie patro-
natum, sicut in priuilegio dato prenominatis fratribus continetur. Hoc presentibus
protestamur, et iure, quo oportet, si necesse fuerit, uolumus conßrmare. Datum
Luneborg.
Aus den Copialbüchem Nr. 4 des Michaelisklosters zu Lüneburg, foL XXVIII, und Nr. 3, fol. XXX«
abgeschrieben 1851 von dem Archivar Lisch. Vgl. die voraufgehende Verkaufs-Urkunde von (1271). la
der Zeit 1262 — 1272 war Haldo Abt des Michaelisklosters zu Lüneburg; vgl. Gebhardi, Kurze Ge*
schichte des Klosters S. Michaelis zu Lüneburg, S. 28.
1271. März 24. Schwerin. 1221.
Ulrich, Domherr zu Schwerin, entsagt hei seinem Eintritt in den Franciscaner^
Orden seinen Pfründen, namentlich dem Canonicat zu Schwerin, der Pfarre
zu Brüd und einer Hebung in dem Kloster Doberan*
xveuerendo in Christo patri ac domino H. Zwerinensi episcopo ac hono-
rabilibus viris et discretis dominis preposito, decano totique eiusdem ecclesie
capitulo, necnon vnittersis presentes Htteras audituiis Olricus, canonicus ecclesie
sepedicte, salutem in domino. Omnis actus et quodlibet opus, quod ad futuram
Digitized by
Google
i
4m 13T1. 122E
digeritur posteritalem, ne a posterki in obfiuionein trahantur^ oportet ea 6cri|Ma-
varam presidio cotnmuniri. Sane cum uelim et denderem de gratia Ihesa Christi^
itte ul apero secretius uisitante, ad fruge» utle conuertere »eliOTia^ presentibuB
litteris profitef^r ei protestor non ooactus, ded spoaie,, de <Mdine ffalnim omofMi
assumendo me promisisse et uotum fecisse in manus discretorum et religiosorum
virorum in Zwerin et in Rostoc gardianonim, et in ipso ad seraiendnm domino
perpetuo me mansurum. Verum ut in ipso habitu liberius valeam domino famu-
lari, Omnibus beneficiis meis ecclesiasticis, pensionibus et redditibus siue prouen-
tibuS) que a monasteriis uel laicis seu ecclesiasticis personis tenui et teneo^ vide-
licet prebenda in Zwerin, ecclesia in Brule et pensione, quam a religiosis Tiris
abbate et conuentu monasterii in Doberan habeo, ac aliis redditibus, ut dictum
est, vbicumque uel a quocumque teneam, per presens scriptum resigno, prouen*
tibus huius anni dumtaxat exceptis, quos predictorum fratrum minorum in Zwerin
necessitatibus assignaui integre, volens et consenciens, ut ea personis ydoneis ab
hiis, ad quos predictorum beneficiorum, pensionum uel reddituum coUatio pertinet,
conferantur aut alias de ei(i)sdem ordinandi et disponendi, prout ipsorum placuerit
¥oluntati, renuncians constitutioni in fauorem monasterii et conuersi cuiuslibet
promulgate, ut ille assperitatem istius et istud mores illius valeat experiri, atque
omni legum et canonum auxilio, quod michi in premissis prodesse et predictii
Iratribus obesse posset, ad exeundum me de ordine supradicto, promittens nichi-
lominus in manus predictorum gardianorum fide prestita corporali, me contra pre-
dicta uel aliquid de predictis per me uel alium aliquem non facere uel venire,
sed omnia omni dubio et difficultate remotis integre obseruare. Jn cuius rei
testimonium presentes litteras conscribi fecimus ac sigilli nostri appensione robo-
rari. Ad maiorem autem rei geste firmitatem sigilla venerabilium patrum H.
Zwerinensis et L. quondam Halberstadensis episcoporum ac capituli ecciesie mee,
necnon predictorum religiosorum in Zuuerin et in Rostoc gardianorum in testi-
monium presentibus litteris apponi rogaui et obtinui. Datum Zwerin, in vigilia
annuncialionis beate Marie uirginis, anno domini millesimo ducentesimo septua-
gesimo primo.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Die anhangenden 5 Pergamentbänder scheinen
nie Siegel getragen zu haben.
1271. März 29. Nyköping. 1222.
Margarete, Kdnigin von Dänemark, gestattet dem Christian von Scerernbeke,
dessen .Ehefrau Helena, seinen Söhnen Heinrich und Bernhard und seinen
Erben, die Orte Hart, Sam und Apones nach Lehnrecht zu besitzen.
< — — Datum Nyköping, anno domini MCCLXXL, in domiBica pafanarum, pre-
sentibus dominis Henrico de Maldeburg, Hdf, Arnoldo, Cristiano de ScerMibeke,
Digitized by
Google
iSS» 1271. 4fff
Fie^eciQo diclo Klench cum fralre suo Kerchtn, Benedict« de Rodembeck, Ifea-*
rico Freen, Nicoiao MoUeke et Nicoiao Woghensun, et aliis quibusdam pluribus.
Kjacb einei» Origkial-Traosnnopt auf FM*gaiii«Dl« rom IS. März Idl9, in Hstbl. Ritterschafts -Arohir
lurtlßiftodig »bQ^4ru«kt im Ipla^i 184U ^. 34, S)^ 545, und i» BuDgia*» Li?L U.^Bv 1% Sf^ ^34.
1271. April 4. Wittstock. 1223.
Hermann von Repentin genehmigt, dass sein Bruder Johann non Sdwaker^
hurg dem Kloster Stepenitz im Dorfe Kreien acht Hufen Ümk geichwktm
theils verkauft hat.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Hermannus diclus de
Bepentin omnibus hanc presentem paginam inspecturis salutem in uero salutari.
Euaneseunt cum tempore^ que geruntur in tempore , nisi uocibus testium aut
scripti memoria recipiant firmamentum. Jgitur scire cupio uniuersos, ad quos
presens scriptum peruenerit, quod germanus mens dominus Johannes de Snakea-
borg contulit pro anima uxoris sue sanctimonialibus in Riuo- sancte Marie, qpil
dicitur Stepeniz, deo deuote seruientibus^ me consenciente tres mansos in uilla,,
cui uocabulum est Kreien^ ut ex uno habeant lunni i\\ ex aliis uero redditus. fru-
menti uel denariorum. Jlem uendidit tres mansos ecclesie pro triginta octa
marcis. Cum agonizauit, dedit II mansos pro peccatis suis, uxore sua Herburge
consenciente. Jstos octo mansos uendidit et contulit ecclesie, supradicte cum
omni iure, quod in eis habuit uel habere potuit. Hec autem bona data et
uenundata, sicut ipse dominus Johannes dedit et uendidit, condono et redono et
ratum habeo, nullam reclamationem de cetero habiturus ex ipsis, aec aliquis he-
redum meorum uel ipsius fratris mei uel filii filiorum utriusque noslri, ut proinde
memoria tam mei, quam sui, deuote agatur. Ut autem ratum et firmum hoc
donum permaneat, presentem paginam sigilli nostri munimine roboraui, adhibitis
testibus ydoneis, qui tunc presentes erant, quorum nomina sunt: Johannes Gans
de Wittenberg, Johannes de Jachowe, Johannes de Cummelosen^ Rodolfus et
Hermannus Hunger fratres, Reinoldus de Karstede, Bertoldus de Quitsowe et alii
qqam plures. Datum in Wizstoc^ in presencia domini Heinrici Hauelbergensis
episcopi et Johannis prepositi in Riuo sancte Marie, anno dominice incamationis
ATCC'LXX^ primo, 11. nonas Aprilis.
Nach Ri^dera Cod. dipl. Brand. I, Bd. 1, S. 244, au» „dem Original, woran das Siegel f^bll.** —
Gedruckt auch bei Buchholtz, Qesch, yon Brandenb. IV,, Anh. S. 98; Gerckeu, Fragm. March. I, S. 17*
Digitized by
Google
408 1271. 1224
1271. April 30. Lauenburg. It84.
Joharm und Mbrecht, Herzoge von Sachsen, leisten dem Bischöfe Ukidi vm
Batzeburff für nachgezahlte 1000 Mark Verzicht auf alle Anspräche an dd«
Land Boitin, mit Vorbehalt des Zolles zu Hermhurg, und bestätigen dem Stifte
ZoU/reiheit auf der Elbe und die Patronatrechte in iMtau, Neu-Ganm und
im Dertzing.
In ngmine sancte et indiuidue trinitotis. Johannes et Albertus dei gratia
duces Saxonie^ Angarie et Westfalie omnibus Christi fidelibus, tarn presentibus,
quam futuris^ in perpetuum. Nouerint vniuersi, quos id nosse fuerit oportunum,
quod, cum olim inter dilectum patrem nostrum Albertum Saxonie ducem illustrem
et venerabiles patres ecclesie Raceborgensis episcopos, qui fuerunt pro tempore^
et ecclesiam ipsam super aduocatia terre Boytin et omni iure terre ipsius preler
censum et decimam, que ecclesia libere possedit, questio fuisset diutius uentilata^
tandem patre noslro viam vniuerse carnis ingresso, cum de iure eiusdem ecclesie
et episcoporum fuissemus instructi, ab aduocatia predicta et omni iure terre
Ipsius, seruiciis, exactionibus , petlcionibus et ab omni vtilitate, si qua ex ipsa
terra prouenit uel prouenire poterat in futurum, cessimus libera et spontanea
uoluntate, resignantes et tradentes eam domino Vlrico tunc eiusdem ecclesie
episcopo suisque successoribus in perpetuum, transferentes in possessionem
ipsorum, si qua in dicta terra pater noster habuerat uel nos habuimus de iure .
uel de facto, auctorilate et consensu matris nostre dilecte, que tutelam bonorum
nostrorum et personarum nostrarum generalem et liberam tunc gerebat. Propier
quod idem venerabilis pater dominus Vlricus episcopus ad liberandam vexationein
suam iusque suum et ecclesie, quod eis in aduocatia predicta et utilitate et iuri-
bus terre Boytin conpecierat, redimendum dedit nobis mille trecentas marcas
denariorum Lubicensium, quas ab ipso plenarie et integre nos recognosciraus
recepisse et in vtilitatem nostram per omnia conuertisse. üerum ubi nos ad
metas etatis legitime peruenimus, ea que in etate fragili ac tenera fecimus,
reuocare et infringere gestientes, machinali fuimus aduocaliam ad nos recipere
cum terre iuribus et vtilitatibus supradictis; sed sepedictus venerabilis pater
dominus Vlricus episcopus conatus noslros preueniens, ut secundo ins suum et
ecclesie redimeret, ad mille trecentas marcas, quas nobis dudum ante contulerat.
superaddidit et nobis dedit iterum mille marcas denariorum Lubicensium, quas
presenti nostro instrumento confitemur ab ipso inlegre simililer recepisse, ut rali-
ficare et stabilire quod fecimus curaremus. Quapropter reseruato nobis in Her-
neborg telonio, cessionem ab aduocatia terre Boytin et translationem eiusdem
cum omni vtilitate et iuribus eins in episcopum et ecclesiam suprascriptos , quas
pridem fecimus, publice ac sollempniter innouamus. Eas factas et tunc et nunc
Digitized by
Google
1221 1271. 409
ratas babentes, volumus et iaudamus, ut ualidum et perpetuura robur obtineant, et
si quid pro minori etate nostra forte minus perfectionis habu6rant, ex hac nostra
iononatione et ratfh'abitione uires capiant plenissime firmitatis. Promiltimus eciam
bona fide, quod contra idem factum nostrum nunquam per nos vel alios venie-
mus, sed quod terram Boytin sepius memoratam cum iudicio maiori et minori
Tidelicet coli! et manus eidem episcopo suisque successoribus in perpetuum cum
omni iuris integritate, ytilitate et libertate sub illis terminis et h'mitibus dimittemus,
qiiibus eam Henricus quondam Saxonie et Bawarie dux illustris, fundator ecciesie
Baceborgensis, ipsis contulit ab antiquo, qui in predicti ducis donationis priuilegio
continentur; renunciantes pro nobis et heredibus nostris nunc exstantibus et
futuris omni actioni, exceptioni^ defensioni et rei restitutioni in integrum,
deceptioni ultra dimidiam iusti precii, litteris, prluilegiis a sede apostolica nel
aliunde in forma iuris uel gratie inpetratis et inpetrandis et generaliter omni
iuris auxilio, canonici uel ciuilis, quibus prescriptum factum nostrum in toto uel
in parte, in iuditio uel extra, violari possit uel quomodolibet inpugnari. Porro de
theoleonariis nostris, quos in Hemeborch ad accipiendum theloneum preficimus,
ex communi beneplacito domini episcopi et nostro taliter diffinimus, quod, si ipsi
in homines episcopi sev incolas tcrre Boytin siue in extraneos viatores, qui
theloneo non sunt astricti, excesserint eis violentias, iniurias uel cuiuslibet generis
molestias inferendo, hoc Raceburgensis episcopus suique successores uel eorum
iusliciarii, quibus commiserint executionem iusticie secularis, prout delicti qnalitas
postulauerit, iudicabunt. Verum si dicti theolenarii nostri alienis uel extraneis,
qui transitum per eandem terram fecerint et ad solutionem thelonei sunt astricti,
quicquam molestie intulerint ab ipsis theloneum requirendo, factum huiusmodi
episcopus sub dissimulatione .trabssibit. Preterea recognoscimus episcopo suisque
successoribus ins patronatus in ecclesia Lutove et in Noua Gamma. De terra
vero Dertsinge pro fructibus decime, quam recipiemus de ymagine beate virginis
in altari summo presentibus episcopo et capitulo, damus iam dicto episcopo et
canonicis duodecim mansos Hollandrenses cum omni iure, iuditio colli et manus,
seruicio et vtilitate. Ecclesias etiam ipsius terre dotabimus quamlibet cum vno
inanso, et primam porriget episcopus, secundam et lerciam nos porrigemus et
investiendum episcopo presentabimus, quarta ad episcopum, quinta ad nos alter-
nalim successiue pertinebit. Jnsuper recognoscimus episcopo et canonicis suis
liberam facullatem deducendi annonam eorum et omnes prouentus eorum per
Albiam in ducatu nostro vsque Hamborch uel ad alia loca, vbi decreuerint, sine
theloneo, sine vngeldo, et reducendi, quicquid ad eorum vtilitatem comparauerint.
Jn cuius rei testimonium et perpetuam firmitatem presens desuper conscribi fecimus
instrumentum et ipsum dictis episcopo et ecciesie suisque successoribus tradimus
sigillis nostris, quibus vtimur, et sigillo Helene matris nostre dilecte, necnon et
comitis Helmoldi de Zwerin fideliter communitum. Acta sunt hec anno domini
MtUtiktrglseket Vrku4M-Biek II. 52
Digitized by
Google
410 im. 1225
M'^CC^UQ^r^ indjctiona XUir, quinta feria in ebdonada resurrexionis dominice,
m loco^ qtti dicHur Onekenvep^ in presentia comHis Guncelini de ZweriD, qui
hjm. facto IßBÜß rogatim interfuit et sigUlim suam huic iastruinento a noUi
re4|«i£utm apposuit, item in pre3encia LHdoIfi preposiU de Schernelin, Bernantt
oamerarii^ Albeiii Riba, Henrici de Haselowe^ Hearici de Birandenborch., eanoolr-
eorum Raceburgensiuin, Henrici de Crummesse pincerne, Bertoldi de Ritcberowe;,
Bertrammi de Monte, Yolcmari de Gronowe, Hermanni de Blncfaere^ Alberli de
Bralstorp^, Henrici Hucsit, Wiperti de Melenteke, Werneri de HaHiepslat, Olrici
de Bluchere, Hernesli de Wol^zhowe, Erici de Parlin, Reinboldi die Vriberc,
militum, et aliorum quam plurium tesUum ad hoc specialiter rogatoruni. Datum
in Qaatro nostro Lovenburc, anno domini et iudictione predictis, pridie kaieiH
da6 Mait
Nach dem Original im Ratzebnrgischen Arohiy zu Neastrelitz. An F&den Ton gelber und rother Seide
haogfui 4 Siegel:
1) hat aeine Platte yerloren;
2) das grosse runde Siege) des Herzogs Albrecht. Auf beiden Seiten ist ein grosser Theil abgebrodieo;
40Qb erjkenot man «oob den reehts gekehrten Reiter mit Helm, Schwert, Schild und Fahne, und im vediftra
Felde des gespaltenen Schildes den halben Adler, während das linke 12 Mal gestreift ist, und der Eroofto»
reif aus dem linken oberen Schildwinkel schräge über beide Felder gelegt ist. Der rechte Vorderfuss
des Pferdes reicht bis in den äusseren ümschriftrand , die anderen Füsse durch den inneren Rand. Ais
Blplin^iicl^ liegivnt, dje Ul9s<4ii9l ¥| zwei Kffeiten:
. S' VlBEm . ^— ISJÄXORI II B^^ÄWPW) (MRiMMI ^ -•
S) dML rQ«de SCiPgel dfer Htraogin BeleiiiL» betohrLebeu Qb«n zn Nb 9t6. Y^a der Umsohxift c^
leiLLVM K EDVCIS XONI
4) da^ Tierte Siegel des Grafen Gunzelin, abgebildet oben zu Nr. 704.
£h)e zweite, ganz unwesentlich abweichende Ausfertigung hat an rother und gelber Seide fünf Siegel:
l). das Herzog» Johann von Sachsen: der Heraog reitet reohtsgekehrt , mit dem Wappeosehilde tu
Arme, einem Pfauenwedel auf dem Helme, eine Fahne haltend, und ist das Bild rechts von einem MondSt
links Yon einer Sonne begleitet;
2) des Herzogs Albert Siegel ist abgefallen;
3) das Siegel der Herzogin Helena;
4) das Siegel des Grafen Gunzelin;
5) Graf Be]moId*s rundes Siegel mit einem rechtshin schreitenden Pferde, abgebildet zu Nr. 1201.
— Gedruckt in Schröder*8 P. M., S. 725, und im Auszuge bei Lappenberg, Hamb. Ü.-B. I,, p. 878. —
Vgl. Nr. 916, 917 und 928.
1271. Mai 1. Flau. 1225.
Nieolaus, Fü/rst von Werk, belehnt Gottschaffe Preen mit semen Gfütem 2U
Weisin, Kuppentin, Lalchow und „Zamestorp^^
Nicolaus, Her von Werte, hat Godescalco Preen vnd seinen Erben vor-
lehnet sein gudt zu besitzen in den schieden, wie ers besessen. Die guter
Digitized by
Google
1221 1S71. til
aber oder Hufen sein ^ wie folgten: in Zamestorp, ift Wesin, in Kobandin, io
Lelecow. Datum 1271«, Plawe, kalendas Maü.
Clandrian*8 Dobb. Reg., Kl^ CCGLitVIIL — Kartie^tef^ b^st^hi ua^t dieirMi MiMneto nicht odehr, wabr-
scbeiolich lag es am Zabrenschen See, bei Zähren; über Lelecowe Tgl. die Note su Nr. 745.
1271. Mai 18. Wismar. 182«.
Heinrich, Fürst von MeUefnburg, verleiht dem Kloster Behntz über ^wei Hufen
in Parber, welche dasselbe vom Vogte Ulrich von Blücher gegen zwei andere
Hufen zu Lützow eingetauscht hat, das Eigmßmm und dies^e Geteddigkeitf
weiche das Kloster an seinen vier oTidem Bufen in Parber besitzt.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Hinricuä dei gracia dominus
Mai§[nopolensis omnibus presens scriptum visuris impei|)eluum in saluatore omnium
salttlem. Expedit auteAlicis ea scriptis commendare, que nee modernos^ ttec
püsleros vokmus ignorare. Constare igitur volumus yniuersis presentem Utterdm
ioftpecturis^ quod nos clauslro enciUarum Christi in Rene ob reuereilctam retri-^
butoris omnium bonorum et ob dilecUonem dilecte ßlie noslre adoptiue, ^uam de
pagafiHs parentibus generatam et ad sinum sacrosanete malris eodesi« per bapti»«
iQum in Doslre peregrinädonii^ miticia reuocatam et deinde iam dicto daustro
tradkümus beate virgini quoad vixerit seruituram, facta commutacione cum domiiio
Ulrico de Bhigcher, aduocato nostro in Godebuz, cum duobus madsis in üilla
Parpurlh^ quos ipse a nobis possederat feodo castrensi, quod vulgariter borgten
Duncupatur, pro aliis duobus mansis in villa Luthzowe positis, proprietalem pre-
didorum duorum mansorum in Parpurth^ a castrensi feodo per dictam eommu-*
taotoBem penitus abstractorum, quos eciam venerabilis vir dominum Hinricuä
eiosdem claustri pretK)situs a domino Ulrico de Blugcher pro oeioginta marcis
denariorum emptione iusta et racionabili comparauil^ libenti animo contulimus cum
ejodem iure et llbefttte«^ qua sepedictum claustrum alios quatuor mansos in eadem
Villa possidet a nobis cum prememorata füia nostra sibi coUatos, in tranquillitate
perpetua possidendam. Ut lalem ergo donacionem nostram nuUus heredum aut
successoram nostrorum mi^gnitate aliqua possit cahimpniari^ presentem litteram
ei4em daustro conlulimus flsscriptis teslium nominibus cum sigilli nostri munimine
firniter roboratam. Testes vero sunt: Ludolfus Moltstan^ Gonradus Berkhane^
Yhieas de Btugcher, Thetwich de Orlz, Theodericus de Quithzowe^ Dauid de
Greketi et Theodericiis Clawe^ mUites nostri ^ et alii quam plures, tarn clerici^
quam layci. Datum Wismarie, anno domini millesimo ducentesiiüo sefHoagesittO
primo, secunda feria infra octauam asscensionis domini, per mannm Gozscalci
ii«*arii nostri, Hinrico preposito HI agente.
52 •
Digitized by
Google
41t £371. 1221
Nach d^m Origioal im Haupt -Arohir zu Schwerin. An eiaer Sohaiir roo rother Seide hiagi dM
Fürsten Siegel, abgebildet zu Nr. 872. In dem Auszog der Rehoisohen MatricuU ron 1566 wird der
diese Urkunde betreffenden Regeste hinzugefügt: «Notandum dieser Brieff ist zweifachett*' — Gedruckt in
Jahrb. XIV, S. 254, und bei Lisch, Ifaltzan. Urk. I, & 31. — Vgl. Nr. 1193.
1271. Mai 29. Demmin. IggT.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Kloster Ivenack, auf Bitten des
Herrn Werner von Loiz, das Eigenthum des Dorfes Wrodow.
in nomine sancte el indiuidue trinitatis. Amen. Barnim dei gracia dux
Slauorum omnibus Christi fidelibus In perpetuum. ConslituU in partem sollicitu-
dinis monarchie ab eo, per quem reges regnant et principes opUnent principatum,
nostra inlerest, deo dicalis ecclesiis per subuencionem rerum temporalium sie
adesse^ ut ipsarum Status plenius emendetur et in eisdem diuini cultus ampliatio
recipiat incrementum et fides propagetur nominis cristiani. Sane notum esse
uolumus deuote nacioni presencium et felici successioni futurorum^ qood nos ob
remuneraloris omnium bonorum graciam consequendam et domini Wemeri de
Lozis dilecti nostri petitionibus inclinati dedimus et titulo donacionis appropriaui-
mus monasterio intemerate matris virginis gloriose, necnon abbatisse et conuentai
in Juenach, ordinis Cysterciensis, proprietatem ville Wrüdowe nnncupate, com
molendinis constructis et construendis , cum aquis, stagnis^ piscacionibus, riuulis,
pratis, pascuis, siluis, nemoribus, agris cultis pariter et incultis, cum omni iure et
quolibet alio usufructu, contentis infra terminos dicte ville, et in ipsum monaste-
rium et cenobium antedictum transtulimus omne ius, quod in villa habuimus
memorata. Testes huius donacionis nostre sunt: nobiles viri Conradus comes de
Guschow, Wernerus de Lozis; item Heinricus Vrsus, Johannes WIpes, Fredericas
WIpes frater suus, Johannes de Penz, Johannes de Erteneborch, Johannes de
Gramsow, Reibernus de Wacholt, Johannes de Heidebrake, Otto de Ost, Johannes
Scolentin aduocatus noster, Wiilikinus Stoltewt, Gerardus Wenke, Johannes Kule,
Gerardus de Oldendorp et Hermannus de Yiszen et Heinricus Uulpes, Arnoldus
de Sconenvelde, Heinricus de Heidebrake et Heidenricus frater eins, milites, el
plures alii Tide digni clerici et laici, quorum hie non sunt nomina subnotata. Ne
autem super prehabita donacione nostra calumpniosa malignacio aut dubium oriatur,
presens instrumentum predictis dari fecimus sigilli nostri munimine roboratum in
sufliciens testimonium et perFectissimum munimentum. Actum Dimin et datom
ibidem per manum magistri Rodolfi curie nostre notarii, anno domini M^CC^LXXF,
quarto kalendas Junii.
Kach dem original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An einer Schnur von rother, gelber und grüner
Seide hängt des Herzogs rundes Siegel mit seinem rechtshin sprengenden Beiterbilde, unter welchem ein
Digitized by
Google
f228 1271. 41S
Ueinei Thärmehen, hinter wele||em eio Kreis steht, wie es zu Nr. 1000 1)e8flhrieheii tind ia* Kosegarten^
Cod. Poro. I, Lief. 5, Taf. L» Nr. I, ahg^hildet ist, mit der Umschrift:
* S\ BäRNKD. D01 ©RÄCIÄ ILLVSTRIS. SLÄVORVflD, DVCIS
— Gedruckt bei Lisch, Urk* des Qeschl. Behr, IB, S. 109.
1271. Juni. Stade. 1228.
Hüdebold, Erzbischof von Bremen, bestätigt die Privilegien des Hamburgischen
Dom-- Capitels.
Mildeboldus dei gratia sancte Bremensis ecclesie archiepiscopus — — .
Sane constituli coram nobis dilecli in Christo decanus et capitulum Hamburgense
bumiliter supplieabant, ut ad instar predecessonim nostrorum, Adelberonis, Hart-
wici et Hartwici, Gerhardt et Gerhardi ac aliorum episcoporum Bremensium^
dignaremur priuilegia ipsorum ecclesie confirmare. que assistentibus nobis vene-
rabilibus fnitribus nostris Raceburgensi, Zwerinensi et Lubicensi episcopis per-
speximus, et fuerunt in nostra et ipsorum presentia recitata. Nos igitur — —
— ecclesie Hambargensis priuilegia dicte ecclesie, iura, possessiones, res et
libertates auctoritate presencium confirmamus et presentis scripti serie commu-
nimus. — — — Datum Stadis, mense Junii, anno domini millesimo ducen-
tesimo septuagesimo primo, pontificatus nostri tercio decimo.
Vollständig gedruckt bei Lappen berg, Hamburger U.-B. I, S. 616, auch bei Staphorst I, 2, S. 5;
Schröder, P. M. I, S. 730.
1271. Juni 7. Güstrow. 1889.
Heinrich, Bischof von Camin, legt das Dorf Bamboto, welches bisher zu
Stiwnnkefndorf eingepfarrt war, zum Kirchspiele Dornherrenhagen.
Hinrici, Bischoffs zu Cammin, brieff, das das Dorff Rambow, weichs er
zuuor zu Swinekendorp gelegt, hinferner zu Dumherenhagen zur kirchen gehen
solle. Datum Güstrow, 1271., 7. Jdus Junii.
Nach Clandrian, Registr. der Brieffe in der Thumbkirchen zu Güstrow, pag. 103. — Ruinen der
Kirche von Dornherrenhagen, spl^er Papenhagen genannt, stehen noch auf dem Rambower
Pfarracker.
Digitized by
Google
4U
IJTl. ttSt
1271. Juni 9. Wismar. 183©.
Bßinrich, Fürst von MekUnbufy, gmehmdgt die Übereinkunft, nach welcher
Gerhard van Vttense und seine Gattin EUeabeth vm dem KloeUr Bekna
gegen 100 Mk. eine Kamrente van 2 Last auf ihre Lebenszeit und die
Brüderschaft des Klosters erhalten.
Hinricus dei gracia dominus Magnopolensis omoibus praesens scriptan
visurls salutem in omnium salualore. Laudabiles et deuolas morlalium actiones
foture posteritalis successlo abolerel vtique, si non adhiberelur vluax lestimonium
liUerarum. Nolum ergo volumus esse et presenlis lillere cautione duxknus pro-
teslandum, quod comparenles coram nobis dominus Gerardus de Vytense el uxor
eins dora'ma Elyzabelh in caslro Godebuz, coram pluribus honestis viris vasallis
noslris viua voce et manifesta recognonerunt, cum venerabiii viro Hinrico pre-
posilo ancillarum Christi in Rene conuencionem quandara consensu locius con-
uentus hobito se fecisse. Memoralus quidem prepositus accepüs cenlum marcts
denariorum Wissmar. reliquit prediclis Gerardo et Elyzabelh duas lastas annoDe
in Villa Vytense, ut eas singulis percipiant annis, el quamdiu uterque eora«
vixerit, ei« libere perfruaDlur; altero aulem defuncto, predicle annone medietM
olaustro vacdbit; otrisque defunctis, seeunda annone medietas etiam clanstro cedet,
ut proinde fratemitatem et participalionem omnium bonorum operum, que ibideoi
cdttidie exercenlur, sibi repromissam opllneanl, et eorum ibi imperpetuum meaMria
habealur. Recognoscimus eliam, quod in huiusmodi redditibus heredes ipsomm
posl mortem parentum nlchil iuris polerunt optinere, nee facere in sepedictum
clauslrum aliquam [a]clionem. Deinde supplicalionibus eorum et denoto desiderio
annuenles, conuencionem suprascriplani conscribi iussimus et sigilli noslri muni-
mine roborari. Datum Wismarie, anno domini M'^CC'^LXX'' primo, in die sanc-
torum Primi el Feliciani, per manum Gozscalci nolärii noslri, presenlibus Helmoldo
de Plesse Theoderico Claw, Hermanno de Blugcher et Omnibus castellanis iMStris
in Godebuz,
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Siegel und Siegelband sind verloren gegangen.
1271. Juni 12. Wismar. 1281.
Heinrich, Fürst von Meldenhur g, schenkt dem Kloster Sonnenkamp ('^et/-
Master) zum Besten des Siechenhauses das Eigmihum der Einkünfte aus
zwei Hufen in Masslow und zwei Hufen in Niendorf
Hinricus dei gracia dominus Magnopolensis omnibus presentem Ütteram
inspecturis salulem in domino sempiternam. Expedit propler maliciam temporis
Digitized by
Google
im ts^tt. 415
ea scripU» autenticis conHneBdare, que aec modernos, nee posteros yelumw
ignorare* Constare igitur volumus vniuersis^ quod nos ob $pem et meriluii
remunerationis eterne monaslerio sanctarum Virginum monialium in Campo S0U9
Proprietäten! reddituum in duAbui» mansis in viUa Mai^slowe eb in duobuB manw
in Nyendorpy cyue est in terra Patchem, contulimus, ita yi<telieet ut doniMtf
Hinricus pvesbyter^^ eapellanu«;* ewundem^ eisdem redditibus^ quamdiu vi^oerit» per-*
fruatur^ quo defuncto iam dicti redditus ad infirmariam clauslri eiusdeio^ tanhim
pro refo^iilalione ibi egjrotanqium p^tinebunt^ dislficte prohibentes^^ ne m vsus
alios aljcuLufi temeritalie traasponantur^ eo tantum iudicio et iure possidendos^ quo
alii vasalli nostri in predictL» viUis possident bona sua. Ut ergo hec donatio
nostra imperpetuum ioieoattulsa et stabilis perseueret, presentem litteram^ conscrilH
iussimus et sig^ nostri munimine perhennari. Testes autem, quos presenteis buic
facto habuimus^ i^uat: Helmoldos de Plesse^ Theodericus Glaw, Hinricus Pren^
Hermannus Storni, ßenedictua de Rodeabeke,. miiites nostri. Datum Wissmarie^
anno domini M^CC''LXX^ primo^ in die sanetornm Basylidis, Cyrioi, Nabo^ys et
Nazarii,, per manus Glozscalei notarü oQstri.
)iadl|. d«Q Oiigipal im Haupt •AjDhir ziv Sohw^«. An einer Sehnur von äoBsereti vegptlm&Mig pe^
spooDeneii ivei^seo Uineomi Fäden hängt das YÖllig erhaltene Siegel des Fürsten Heinrich, ab|^bildet aa
Nr. 872. — Gedruckt bei Lisch, iTeki: ürk. Ö, S. 49.
1271. Juli 9. Stargardw IgSSt
Otto und ASbreck, Mcßrkgrafen von Bhzndenhur^, enkchädigen das Khstei^
Broda ßir das zar CrrVkndtmg der Stadt Neuhrandenburg abgetretene Gebietl
In nomine sancte et indiuidue trinitatis« Amen. Otto et Albertus dei
gracia marcbiones Brandeburgenses omnibus in perpetuum» Cum urgentis in
Senium secnli corruptela non solum defectum corporum , sed eciam obliuionem
actuum efliciat per momenta temporum^ dignum est, quod ea, que racione preuia
a quibuslibel ordinantur, scripti munimine roborentur, ut sie facti precedentis
cognicionem plenam habeat posteritas secutura. Hinc est igitur, quod notum
esse Yolumus tarn presentibus, quam futuris, tenore presencium protestantes, quod
nos ob reuerenciam et honorem domini nostri Jhesu Christi ac intemerate virginis
matris eins Marie ecclesie sancti Petri apostoii in Broda, ubi collegtum canoni-
corum sancti Augustini iugiter deo deseruit, in recompensacionem et restaurum
fundi ciultatis Noue Brandenborch \ qui fundus eiusdem extitit ecclesie, in supe-
riori parte dicte ciuitatis uersus (uersus) castrum Stargart ^ in duobus molendinis^
sitis in fiumine, quod wlgariter Stargarde dicitur, duos choros^ siliginis assi-
gnantes, in inferiori uero parte ^ iam dicte ciuitatis in molendino ^, quod est^
inter ciuitatem et cenobium Brode, terciam partem census et omnium prouentuum^
Digitized by
Google
4f0 1271. 1232
8mI " imlndii iioinnint prciuonlri^) i^ccleslam quoque parrochialem memorate ciuitatis
rwiidf^nhoroti * et lim pHlroiiilii« olundem, uel si que^ processu temporis ibidem
pnrroiililo rcimllnn iDmlrnantiir, profble occleaie donamus '^, sex quoque mansos
fJlitln purroolilo atllnoiUoi« '\ donatnua *^ inquam propria et perpetuo possidenda
h0O (imiita mipridlola, Proleroa vlllam Meohouwe '^ que sita est aput LychioaiB^
{\m IinImH noxMiflnta luunttoa cum omni iure in eadem integritate et polestate, qua
HON liMbulmun^ oum omulbuü auia ulUnenoüs similiter donamus predicte ecdesie
ItroprlNUi 1^1 pt^rpt^Uui poaaidondam« Addimus quoque eidem ecciesie piscatsrm
n ulM^fHo^ quod Tullt^iutt^ ^* uocalur, ad perrecliorem sustentacionem fratram pre-
dlolt^ m'oh'Nlo WrxMWy quocumque modo piscari poterunt, excepto cum retibos
niHtt'nU% qu^ iitwmlo^^ wl^rilor nuucupantur Ad amplius quoque commodoB
iirt^iolunim IVnlnutt t'\ uiK^ilm est plonaria uolunlale, quod molendinum ^ in Broile
\\\ i'KWxm cMriH iH>U9lru«lur^ quod ox habundancta stagni^ quod ToUense dicÜK.
Hiib^l H^'t\tMtU» »ibi aqui.'t. Stoluiuius quoque sic^ quod in molencfino^
hUnh'I^ iH curk pmHcbi uuUi debc^ul molere nisi Uli de curia et eonan
^v \iHU tHMTMiu Urtult* »i^ilUti t^ l)wuefouwe*\ Attamen si fralres
^vbv^io ^liqm^ Äuuo, pn^ul oi?^ jJiicutMrtl, sex choros uel odo uendere
)^ |^\H^t \HVH Jw uu^t'udiuo'^ (H>$$uut wolere supradicto. Vi aotem hee
»m^r^U^ |K^r HWH i^lqu^^ stiHHHHit^le« »ob» hertnles nostros in
|^^\1\Mr ^4vit'rMt^tar^ |Mrt\ttHUeiii (Ma^einaai inde eoBsctiplam si^illonHi
M^H'^'iiv^iib^H IV\H>«ii^ rt^urtiH. Hniife» rei lestes smI nostri aiBlrr et
IK^MTHH^ 4\^ \\\Hj\^^«t^^ ^\ lUiwrk«^ A* Heybarake^'. BodolpiMS ^
<Av^t IVr^Hi^ ^ üv^äJäiw^ AnM^Kbis ft)ebaMK$ in WoHege** et afi
I^K^ a^^^l Vv^M^ ^^ Oid^tiM in c«$trv Steswie. anai> dnauni TCCLXrr
M^t»^4<V v*vV4^ '•mt^«»^ >*vKN^^s^ N>^i^«.s.,«^«^Hv -ä^Kk «ta« ^MM :jc^ir -UÄ :
Digitized by
Google
im 1271. 4^^
«
Les^Müer des Si^ im oben erw&lmteii Streliiser £:iieii^lafe 21^ beruhen)« ' ^ donalüoius « ^* atteii«iite9»
*' Meohow, '' Tolense, *^ Diwade ivulgariter nuncupaDtur. Insuper et anguillarum oapturam,
que est in exitu aquarum stagni, quod dicitnr Tolense, quam de yilo littore ad aliud ad
uius SUDS disponendam a prima plantacione iptius eiuitatit predicia eooloBia eum oknai^
iure libere possedit, fratribus predicte ecclesie contulimus omni procul impedimento
i*ure perpetuo possidendam. Ad amplius quoque [wie oben} stagni, quod Tolense et
Stargarde nuncupatur, habeat necetsariai sibi aquas. Ut autem hec omnia supradiota —^ — [wicl
eben] (die beiden Sätze ^Statuimut** und ^Attamen — supradicto** fehlen also ganz), ^^ Wuden»-
uege, '^Heidenbrake, *»de Woldegge. » » M^ C** C^ L*» X** X** l\ Jdus julii V»II** (!). — Gedruckt in
Jahrb. III, S. 214, und bei Bell, Gesch. des Landes Stargard I, S. 295. — Boll nimmt die drilte Aus«
fertigung für echt und yerd&ohtigt jene zweite , mit der (ihm anscheinend unbekannt geblieheaeo) Sohwe»
rinsohen fibereinstimmende Strelitzer Ausfertigung. i
1271. Juli 25. Rostock. 1233.
Waldemar, Fürst von Rostock, verleiht dem Kloster Dargun in dessen
G^ütem, soweit sie in seiner Herrschaft liegen, den dritten Tkeil des höchsten
Gerichts und das niedere GericM, und befreiet die Klosterkute von allen
Lasten.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Woldemarus dei gracia
dominus de Rozstoc dilectis beate matris ecclesie filiis in Dargun in perpetuum.
Notum esse volumus tam presentlbus, quam futuris, quod nos ob noslrorum
veniam peccatorum^ vexaciones et incomoda declinare cupientes, clauslro Dargun
et fratribus ibidem deo iugiter famulantibus sub hac forma istam in perpetuum
dedimus libertatem, quod homines in villis predicti clanslri, que in dominio nostro
esse dinoscunlur, si eos capitalis sentencia publice facto, non aliqua sinislre
suspicionis fama reos condempnauerit, quales sunt fures furtö octo solidorum
valorem excedentes, latrones, incendiarii, homicide manu mortua presente, vio-
lencie illatores, oppressores mulierum, raptores virginum, ita dumtaxat, si in ipso
inslanti mulier aut virgo uiolenciam factam clamore ualido, sicut moris est, per
Ticinos et adiuuantes fuerit attestata: quicquid in tales agere uoluerimus per pe-
t^uniariam satisfactionem, tercia pars satisfactionis cedet abbati, nobis autem due;
si vero ipsos ad mortem decreuerimus condempnare, ad nostre iurisdicionis spec-
tabit examen. Causas igilur supradictas* aduocatus noster in bonis claustri et non
alibi iudicabit Abbacie eciam homines iudicio astantes si uadiauerint, omnia
vadimonia abbat! pertinebunt. Et quicquid aliarum causarum seu qvestionum infra
terminos eiusdem abbacie orlum fiierlt, nichil nostrum exinde vendicabitur, sed
td>bas hoc totum per suum aduocatum in integrum iudicabit Decreuimus etiam,
homines memorati claustri esse liberos et immunes ab omni infestatione aduoca-
torum et iudicum, ab vrbium, poncium, aggerum exstructione, theolpneorum,
peticionum, vectigalium extorsione et ab omni expedicione, ita ut nemini quicquam
.-"
Digitized by
Google
418 1^71.
ex debito um sofi deo et monasterio teneantiir, nisi forte, qnod iMt,
■ecettitas Dobis et terre nostre incombaL Volumus eliam, predictos
prefati chMtri, si mnt ementes et v^identea, ieri theoloneoram astare.
8i contingat, ynhiersali peticioni tamquam fideles nostri sabiacebont Ne
hoc racionabile factum Dostmm ab heredibos noslris seu aliquo soccessonaj
Dostromm powit Yiolari aut calumpDiari, suprafatum claustnini et fratres d^!
presenü scripto cum appensione sigiUi nostri ac leslium mscripUone irrefragabibt
commonimiis* Testes hii sunt: magister Hinricus plebanus de sanda lan^
magister Jobannes phisicus, Eggbebardus de Dekhowe, Gerardus Rozstoc, wMa^
Johannes Mohike miles, Yolquinus aduocatus et alii quam plures. Data ai
dommi M''CCLXX1% in Rozstoc, YIII'' kalendas Augusti.
Kach dem Original im Haopt-Archiir zu Schwerin. An einer Schnnr Ton rotber« g^rüner, gelber
feehwarzer Seide hängt des Furtien Waldemar rundes Siegel (abgebüdei zu Nr. 1125). Umschrift:
4i : SIGILLVM : WOLDEMäRI ' DOMIM : .. .....OC
— VgL Bd. I, Nr. 479 und 490, und unten die Urkunde des Firsten Nioolaus von Werk Jt
n. N«T. 1271, Nr. laa?.
1
1271. SepL 29. 1231
Jerodao von Kakmt, Ritter, erdsagt ßir sich und seine Erben den An^tiSm
wdche er an einige Besitzungen des Klosters Dargun erhoben hat.
Vniuersis sancte matris ecclesie filiis, ad quos peruenerit presens scriptm
Jerezlaus miles dictus de Kalant salutem in domino. Notum esse yoIubb
Omnibus hanc liUeram yisuris, quod nos ob reuerenciam dei atque in remissionei
peccaminum nostrorum ac progenitorum noslrorum de pleno consensu heredoi
nostrorum, filiorum nostrorum videlicet ac fiiiorum fratris nostri Johannis, reoun-
ciauimus omni actioni, quam videbamur habere de quibusdam possessiooibBS
contra claustrum Dargun, ita videlicet vt nuUus vmquam heredum nostronm
claustrum iam dictum de buiusmodi debeat perturbare. Ceterum scire toIqdio&
quod frater noster Rademarus nunquam aliquid iuris habuit in possessionibo^
prenominatis, quod ideo dieimus, ne filiis suis contra claustrum aliqua actio possl
competere in futurum. Testes huius rei ^unt: Fridericus de Dechowe^ Bemardus
et Hermannus fratres de Hakenstede, Hermannus Musteke, Hermannus Lest, Jo-
hannes Kabolt, Johannes Yrsus, Maseke, Trosseviz, milites^ et alii quam plura
derlei et laicL Data anno domini M''CC''LXXr, tercio kalendas Octobris.
Naok dem Original im Haupt •ArohiT zu Schwerin. Das StegeUmad, das aus der Charte gesehshUi
-war, ist abgerissen. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 146, und Lisch, Urk. des Gesebl. Behr 16
& 110.
Digitized by
Google
12» tm. 4t»
^' 1271. Oct. 14 1S3S.
^1 NtcoUmSt Fürßt von Werle, besUft^ den Bquem zu Kätwin den ge^enwärligien
* 1 Besitz ihrer Aecker.
^^ jVycolaus dei gracia dominus de Werte omnibus preseiis uisuris salutem
»iinb '° perpetunm. Nouerint uniuersi, lam posteri, quam presentes, qui hanc paginsBi
susceperint periegendam, quod bos dilectis ciuibuti nostris in ultta Kotheniniie
I . commorantibus de bona nostra uoluntate et dilectorum filiorum nostrorum Henitdi
, et Johannis dominonim de Werle consensu agros suos sub eisdem terminis,
quibus habent et hactenus habuerunt, dimisimus perpetuo possidendos. Nolumus
enim, ut ipsis agri eorum aliquo dislribucionis funiculo ulteriuä parciantur. Vt
^ igitur huiusmodi factum stabile perseueret, et ne possit a nostris successoribus
succedente tempore dubitari, appensione sigilli nostri duximus roborandum. Testes
ni\ huius rei sunt: milites Jo[bannes] de Cropelin, Heinricus de Cremop, Q^^j^Uß
Stanghe, Jo[hannes] de Oldenstat, Heynricus de Colonia, Jor[danus] et 6her[arous]
irelres domlni de Cr4>pelin; famuli: aduocatus 4e Gu^trowß Heynricjus, Herman
.€oz, CoBrados de BrochuseQ«) iuueqis Stanghe, Jo[hawi«s] H^fübolt. Acta sunt
I hec anno domini M'' CC I4XXM. Datum de manu Godefri4i pjTßpp^fiti (|]ustrowen*
sis, in die sancti Calixti.
^^ Nach dem Transsumpt des Fürsten Nioolaus toq W^rle, d. d. Güstrow 1304, Dee. 7 (crasi. Njoolai)
l im Biplomatarium des Dom -Cellegtat -Stifts xtt Güstrow. In der Zeugenreihe steht: Jo. de eropelin -^
Jo de oldeosta^ — Jo. kabolt
m
reu
1271. Oct. 16. Dargun. 1336.
Johann, Abt von Dargun, bestimmt den Bewohnern des Dorfes Polchau) die
Zahl der Bufm, die Pachte und die Zehnten.
Vniuersis Christi fidelibus preseates litteras inspecturis frater [Johvmcis
s miseratione diui]na dictus abbas in* Dargun salutem et oratioAum sulfRagiuiii
ik sa[lutare. Ne ea, que rationabijliter fiunt cum tempore, pariter labantur cuoi
'ü tempore, necesse [est, vt stylo perpetue memo]rie commendietttur. Motum igitur
A esse uolumus uniuersis, nos de [communi consensu et bejneplaotto no3jtri QOiip
I uentus cum ciuibus de Polechowe taliter conueuisse, [quod nos ipsam] uillam
Polechowe in decem mansis censualibus et duobus liberis cum suis [terminis]
^ uolumus iugiter permanere, ita videlicet, ut ipsi mansi de cetero nullatenus
) [mensurentur], sed sie sub numero tantummodo duodecim mansorum ipsis iure
perpetuo perseuerent. Census [autem], quem de quolibet manso persoluere tene-
buntur, iste erit: duo tremodia siliginis et un[um] ordei in festo beati Martini et
53*
Digitized by
Google
4M tm. 1231
dte tremodia aoene in purificatione beate virginis, et pro porco di«8 sjifik^
pro dedma oero mimita ptdliim onain et ligataram lini. Ne aotem hoc facton
Dostrom ab aliqao saccessoram nostroram oaleat irritari, presentem ipsis coDta£-
mas paginam sobscripUone tesUuin et sigilli nostri muniiDine roboratam. Testes
mit: lobamiea prior, AXbetioü caneniriiis, Conradus cdlenurios, GoDradus snb-
|Hrior, Nieolaos de Goatrowe, Nieolaos magiater conoersoram ; TUdericos de Qo-
besaowe, Jobannea de Penecowe, viUici, Hioriciis de Zabene et alii quam pfairei
Data aDBO doBnini ITCC^LXXT, XVll'' kalendas Nouembria, in Dargan.
Nsdi dem Origmml im Hacpi-Archir xn Sdnrcna. An eliMr roth-seideaen Scliaiir hjUigi du Se^el
des Abtes toh Dsrpui aos grauem Wachse« wie ao Kr. 677. Das Pergament ist an einer £cke rer-
modert; nach einem j fingeren Transsnmpt hat jedoch die UH^onde hergestellt werden ktanen. — Gednicb
bei Lisch, MekL Urk. l & 147.
1271. Nov. 23. 1837
Ntcolaus, Forst von Werte, verieikt dem Kloster Dargun m dessen QStm,
soweit sie m seiner Berrsdiaft liegen, den dritten Theü des ködisten Gerik
und das niedere Gericht, and befreiet das Kloster von allen Lasten.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Nicolaus dei gracia do-
minus de Werle dilectis matris ecclesie filiis in Dargun in perpeluom. Notoo
esse uolumus tarn presentibus, quam futuris, quod nos ob reuerenciam dei ac
gloriose virginis Marie de pleno consensu filiorum nostrorum Hinrici et Johaonis
dominorum de Werle et in remissionem peccaminum nostrorum ac progenitorußi
nostrorum, vexationes et incommoda declinare cupientes, — — (toieBd.I,Nr.490}
— — . Si uero ipsos ad mortem decreuerimus conderopnare, ad nostre iuridi-
cionis spectabit examen, ita tarnen ^ quod aduocati nostri huiusmodi causas dod
in bonis nostris iudicent, sed in bonis claustri iam superius memorali. Abbacie
homines — — (vne Nr. 490) — — communimus. Testes huius rei sunt:
miKtes: Mauriclus comes de Speighelberge, Heknoldus de Plesse, Fridericus de
Decbowe, Hinricus de Holtdorp, Nicolaus Friso; famuli: Hinricus de Sinoane.
aduocatus de Guzstrowe, Wizcelus marschalcus et alii quam plures prom'di et
honesti. Data anno domini M^ CC LXX^ T et renouata per manum Gbodefridi
prepositi Guzstrowensis, IX^ kalendas Decembris.
Nach zwei gleichlautenden Original -Ausfertigungen im Hanpt-Archir zu Schwerin. Beide tragen »
einer Schnur Ton rother und gelber Seide das wohl erhaltene Siegel des Fürsten Nicolans (abgehüdet »
Bd. I, Nr. 514). — Diese Urkunde ist eine Wiederholung der Nr. 490, erweitert durch den Zusats: *it>
tamen — — memorati. Vgl. Nr. 1233. — Ein Fragment der Urkunde ist gedruckt bei Schröder, F. Et
a 728; Tgl. T. Westphalen lU, Praef. p. 143, not. dd.
Digitized by
Google
1238 1271. '4Sn
1271. Dec. (Quetzin.) ' lt38l
Heinruh, Pfarrer zu Quetzin, verzeichnet, nachdem seme Urkunden verbranne
sind, die Besitzungen und Bebungen seiner Kirche und Pfarre.
Xvegistrum ecclesie Quitzin, conscriptum per me Henricum ple-
bauum ibidem.
Quia litere dotacionum mee ecclesie temporibus meis sunt cömbuste, per
me hanc literam pro memoria meorum successorum salua conscienti[a] conscripsi.
Ecclesia est dotata tribus villis Quitzin^ Sergelin et Leesten. Plebanus in Quitzin
habet in uilla Quitzin sex mansos et lY kotas cum omni iure in siluis, aquis et
campis^ et habet eilerholt de uia, que ducit ad ciuitatem ad stagnum, usque ad
heinholt ^ et habet vnum alewere a spacio borchwal usque ad littus et vnum sub
silua Quitzin circa Lancken, et nuUus potest construere alewere de agro Lancken
usque ad heinholt nisi cum uoluntate plebani. Eciam habet duas kotas circa
borchwal, quas temporibus [meis] dedit Reinwardus de Quitzin famulus plebano
et ecclesie in Quitzin cum omni iure, videlicet quod rustici morantes in kotis
debent seruire plebano in anno quatuor dies, et habet omne ins super rusticos,
et [debent] ecclesie dare pro pactu in anno de kota tria talenta cere et de spacio
borchwal vnum talentum cere, et si plebanus noluerit carere, habet terciam par-
tem in pactu, et duas paruas alewere circa siluam Quitzin dedit ad dotem, quas
ipse quondam cum consensu meo ibi construxit, pro quibus donis perpetua me-
moria dicli Reinwardi et sue vxoris Coneken habeatur. Jn uilla Leesten de kota
sex denarios et in uilla Quitzin de kota sex denarios et de omnibus uillis qua-
tuor solidos pro unctione. Acta et conscripta sunt hec anno domini M^ CC"'^
septuagesimo primo, die sancti Nicolai, presentibus dicto Reinwardo famulo. Hin-
rico prefecto in Sergelin et Conrado in Quitzin, iuratis ecclesie, et sig[ill]um
meum pro testimonio ad presentem literam appendi.
Nach einer Ton eisern Transsumpte d. d. 12. Noy. 1358 genommeDea beglaubigten Abschrift in dem
Kirchen -Visit. -Prot Tom J. 1591, im Haupt-Archiy za Schwerin. Darin ist über das Origiital bemerkt:
„Litera sigillata sigillo rotundo pendenti, yt patuit, in cuius medio figura calicis, in cnius summitate crnx
parua sculpta erat, et in cuius circuroferencia he litere apparuerunt: S. Henri ci plebani in Quitzin.**
— Gedruckt in Jahrb. XVII, S. 272, und bei Lisch, Cod. Plawensis S. 22. — Vgl. Nr. 1016.
Digitized by
Google
mt 127^ tat
(tsn.) leat.
Diarieh Segeboden Sohn, Wtsmaneher Bathmann, ver]^andet seumn BrSdem
seinen Besitz cüuf Pol.
Theodericus filius domini Seg^bodonis exposoit fratribus suis bona
Me habet in pheodo de domino terre, sita in terra Pole, pro LX marcis de
rionmi, que promisit resignare, si necesse faerit, dam dominus noster redieriL
NMb 4eB WiiiB. Stadtb. A, p. 68« Dirne £iosei^aiiD|^ ist gelilft.
(1272.) 1S4«.
Johcmn von O'ögdow gibt den Wismarschen Kirchen 25 Mk. Pf.
Johannes de GogeHoywe dedit eeclesiis in Wismaria XXY marcas deim-
fiontti* Hoc notum est consolibns.
KMk dem Wism. Siadib. A, p. 72.
(1272.) 1241.
Baddf von Ltibow und Oenoimn werden tugen Oeu)dU gegen die Stadt
Wismar verfeetet.
Ivadolfus de Luboywe confregit cingelen ciuitatis, et ideo est proscriptos
#1 sui peruersi adiutores.
S«ob d«m WSsm. Stadtb. A, p. 75. — GeUigt.
(1272,) 1248.
flemrich Wulf, Bitter, verbürgt sich dem Vogte Bitter Detwig filr einen Manm,
ii^ falsche Pfennige fuhrt.
IXuninus Henricus Lupus promisil pro viro cum falsis denariis domino
^^^wigo aduocalo, quod in festo sancti Johannis baptiste representabit sibi
j^iJi^M» xirum uel LX marcas denariorum. Hoc notum est consulibus. Et Jo-
^^iip^ INiyiU fraler predicti uiri, el Henricus Albus de Rozstoc promisemnt
u^ji^ Vlenrioo Lupo, quod excipient eum de promisso. Jnsuper Johannes Pugil
i|(^«li^ H^Hco Albo, quod excipiet eum de predicto promisso sine ilampno.
\^^ ^iHft WUro* Stadtb. A, p. 78. Die iDBoription ist bis Tor ^Jobannes Pugil** getUgt. —
^w^ ^^ V^MM P^wig« bdobst wabrscbeinlicb wohl Detwig yon Oertzeo, Vogt zu Wismar gewesen sei,
^^ M»^ g^uUioh« da der Vogt Hermann von Bernebeke vor und nach ihm genannt wird. Auch
*. 1iD»fc^-»<ftt «bn^ Beispiel, dass auch Fremde das Stadtbuch zur urkundlichen Aufzeichnani^ ihrer
WnikUten.
Digitized by
Google
1272. 18«.
Qtmzetm, Qraf van Schwerin, verkauft dem Kloster Beinfeld das Darf
ZaxJww mit Eigenihum, Gerichtsbarkeit und Abgaben und bestimmt die Grenzen
der Fddmark.
(jruntzelinus dei gracia comes de Zwerin et Helmoldus filius eius vniuersis
hoc scriptum visuris in perpeluum. Ad noticiam vniuersorum volumus deuenire
tarn presencium, quam fulurorum^ quod nos de beniuolo consensu et beneplacito
heredum nostrorum villam, que Zachowe uocatur, prope ciuitatem Parchem sitam,
viginti et sex mansos continentem, cum agris, siluis, pratis, pascuis, cum terminis
suis dudum habitis et possessis, in lougum et in latum circumquaque ab antiquo
limitatis et distinctis, sicut hactenus iacuit et adhuc iacet, et cum omnibus aliis
suis attinenciis, cum omni vtilltate^ libertate ac proprietate perpetua libere et in-
tegraliter poss[id]endam, vendidimus demino abbati .. et fratribus de Reyneuelde
pro quingenlis et viginti [marcis] Lubicensium denariorum et [viginti] marcis
slauicalium denariorum. Omnem eciam iurisdictionem temporalem, sicut nos ha-
bueramus, iudicium uidelicet capiti[s et manus], et omnes alias minores culparum
correctiones ipsis fratribus [integraliter] uendidimus, nichil ex hiis nobis de cetero
penitus vsur[pantes. Homines eciam] ipsorum ab iniustis [et indebitis] amminiculis,
vt sunt peticiones, exactiones et alia consimiHa, liberos esse volumus et exemp-
tos; [defensioni tantum terre, quam wlgo lanthwere [uocant, cum ceteris se
apponent]. Terminos vero eiusdem [vi]lle, ne in [p]osterum [ipsis v]aleant
[angustari, in hac pagina fecimu]s conscribi; sie [enim uadunt: ab Oriente a
quadam tilia, ubi] tres [vie diuiduntur, usque ad quandam quercHm, que stat super
quendam monticul]um lapidum, qui [stenbrinke] dicitur, et ab illa quercu uersus
aliam qu[ercum] super [monticulum] stantem, qui hei[tbrinke dicitur, et sie uadunt]
recto tractu vltra quandam paludem et vltra quendam aggerem versus aliam
quercum, que stat [prope] villam Cbumin, et sie [vlterius u]sque [ad Berichroth]
supra cotherelant, debinc inferius versus occidentem vadunt usque in Thesse[no]-
were sol, et sie [recto reasce]nsu vsque ad quandam f[oueam, que v]oscule
dicilur, que est prope [ti]liam, a qua termini incipiunt. Vt autem hoc [factum
r]atum permaneat et inconuulsum, presentem paginam [sigillis nostris] fecimus
communiri. Testes huius rei sunt: canonici de Zwerin: dominus [Richar]dus,
[magister Ma] uricius et magister Brendeke frater eius, et magisler Johannes; mi-
lites: dominus Bolto dictus Hasenkop, Ludolphus dictus Moltsan, Wichb[ertus] de
Wittenborch et aUl quam plures. Acta sunt hec anno domini M"* CC* LXX"* IF.
Nach dem Original (?) im Haupt-Archiy zu Schwerin. An rothen und gelben seidenen Fäden hängt
noch das 4. Siegel des Grafen Gunzelin, das andere Siegel ist abgefallen. Damit stimmen bis auf unwesent-
liche Abweichungen zwei Transsumpte aus dem J. 1373, im Haupt-Archiy zu Schwerin, mit anhangenden
Siegeln. Das eine Transsumpt ist yor dem Grafen Adolf Ton Holstein und dem Ratbe der Stadt Lübek
aufgenommen und Ton diesen und dem Bischöfe Bertram Ton Lflbek am Tage Lamberti 1372 besiegelt.
Digitized by
Google
4S4 1272. fi44
Dmf lodere TraoMmmpt ist too dem BUebofe Bertram tmd dem Abte Hartwig ron Betnleld aSi ^^^4*^
Francisei 1372 aogefertigt and besiegelt Dai Siegel des Bisehofs Bertram ron Lflbek ist parabolisek:
in eioer gotbiscben Nische, io dereo Giebel Maria mit dem Christkinde steht, sitst der Bischof, die rechte
Haod cum Segen erhoben, mit der linken den Bischofsstab haltend; rechts yon dem Bischöfe hingt ein
Wappenschild; langes getheilt, rechts mit einem halben Rade, links mit einem Querbalken; links ein Wi^
penschild mit zwei gezahnten linken Schrägebalken. Umschrift:
s* . BeRTRHONDi . Dei . efix . opi . LVBiaem.
Das Siegel des Grafen Adolfron Holstein hat einen rechts gelehnten Schild mit dem Nesselblatte
unter einem Helme, auf welchem zwei Ffanenwedel liegen und rier Fähnlein stehen; Umschrift:
s' . ÄDOLFi . ü . ©im . aowrr . hOLiT . stör» .
Das Siegel des Abtes Hartwig ron Reinfeld hat in einer gothischen Nische einen Abt mit Stab
und Buch in den Händen, ohne Kopfbedeckung; zur Rechten und Linken stehen zwei kleine Figuren, deren
jede eisen Wi^pensehild hält: zur Rechten mit einer schrägrechten Zinne, zur Linken mit einem Wolfs*
köpfe, wie es scheint, oder einem Kopfe eines anderen wilden Thieres; Umschrift:
kÄRTWiei . äbbätis . Da . Reynav
Die eigenhändige Besiegelung durch die Personen, welche die Siegel führten, zeigt sich an diesen
Urkunden sehr deutlich. Es ist schon an einer anderen Stelle (Jahrb. IX, S. 229) darauf aufmerksam ge-
macht, dass die Personen, welche die Urkunden ausstellten, zur Originalisirung derselben nur die Zeichen
auf dem Rücken des Siegels selbst machten. Der Bischof yon Lfibek macht an den Siegeln der swet
Urkunden Ton rersohiedenen Daten yier. langgezogene, schmale Fing^reindrflcke, so dass er das herausge-
drückte Wachs in der Gestalt eines Helmkammes immer in die yorherstehende Vertiefung legt. Der Graf
yon Holstein drückt mit dem Schwerte ein Andreaskreuz in den Rücken des Siegels. Der Abt Ten
Reinfeld macht drei breite Fingereindrücke hinter einander.
Das Siegel der Stadt Lübek fehlt. — Gedruckt ist obige Urkunde bei Lisch, MalUan. Urk. I, S. 33,
und in Jahrb. XIV. & 281.
1272. Jan. 3. 1844.
Das Dom-Capitel zu Schwerin beurkundet, dem Bischöfe Hermann eine vom
Bischöfe Rudolf zur Verbesserung der Einkünfte der BiUzower Ptopstei he-
stimmte Summe geliehen zu haben.
l)es Capittels briefT^ dass BischofT RodoIFus seliger den zehenden von
neun hufen in Duuelssdorp^ die er zur Probstey zu Butzow gelegt, .also das,
wer zu Bülzow Propst were, zu Zwerin ein Thumbher sein solle, vor 140 Mk.
verkauffl, darmit bessere Hebungen zu erkauffen. Aber nach dessen absterben
hat BischofT Hermannus solch geldl dem Capillel abgelehnet, vff Tiburtii wider-
zugeben; wofern es nicht geschieht, soll er vom Bischofflichen Tische so uiel
hebung zur Probstey vermachen, alss man von den verkaufften neun hufen heHe
zu wege bringen können. Acta sunt haec anno Domini 1272., in octaua beati
Johannis EuangelistSB.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 35 •. — Vgl. Nr. 981.
Digitized by
Google
1245 1272. ^5
1272. Febr. 21. AnUam. 1243.
Hermami, Bischof von Ornnin, verkcmft dem Kloster Borgten den Zehnten
aus dem Borfe Gasebvrg und den beiden Dotjem Oarz auf der Insd Usedom,
sowie das Eigenämm des Borfes Nessm.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Hermannus dei gracia Cami-
nensis ecciesie episcopus omnibus in perpetuum. Cum omnia^ que sab sole fiunt,
vanitati ac obliaioni subiaceanl, introductam est a sapientibus vtiliter ac prouide,
iit ea, que ab ipsis genintur, perpetue commendentur memorie unguis testium ac
iestimonio litterarum. Hinc est^ quod ad noticiam tam presencium, quam futu-
rorum volumus peruenire^ quod nos de communi consensu capituli nostri claustro
in Dargun vendidimus decimam proprietatis illius, quam habet Karzburch et duabus
uillis vno nomine Gardiz videlicet nuncupatis, cum terminis ipsarum villarum, pro
centum marcis denariorum, omni eo iure ac libertate, quo ipsam habuimus aut
habere in perpetuum videbamur. Preterea vendidimus eidem claustro proprietatem
ville Nesin cum terminis, quos habebat, cum Yidalte ipsam claustro prefato ven-
didit, cum omni iure, quod in ipsa habuimus vel habere debuimus in aquis, agris,
piscationibus, molandinis, siluis, aduocatiis, pratis, pro octoginta marcis denariorum
iure perpetuo possidendam. Ut igitur hec nostra vendicio fnturis temporibus
semper firma maneat et Inconuulsa, presentem litteram inde conscriptam sigilli
nostri munimine ac nostri capituli fecimus communiri. Testes huius rei sunt:
Johannes decanus, Hinricus custos, Gerardus scolasticus, Hinricus prepositus Ste-^
tinensis, canonici Caminenses, Arnoldus prepositus dominarum de Yuenac, Andreas
plebanus in Dimin, Heidhenricus et Albertus canonici Colbergenses; Hinricus
comes de Kerecberg, Olricus marscalcus, Hinricus de Cudhene, Ludolfus de
Lassana, Johannes Wlpis, milites, et alii quam plures. Acta sunt hec anno do-
mini M"CC"LXX"ir, X^ kal. Marcii, in Tanclam, pontificatus nostri anno X^VIir.
Datum per manus magistri Lambert! notarik
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. Dieses trägt .-
1) an einer Schnur Ton rother und gelber Seide das zu Nr. 799 beschriebene Siegel des Bischofs
Hermann ; •
2) an einer Schnur Ton rother, grüner und gelber Seide das Siegel des Caminer Dom-Capitels. Dies
ist ein neues Siegel, welches an Dargunschen Urkunden hier zum ersten Male erscheint. Das alte Ca-
pitelsiegel ist in Bd. I, zu Nr. 226, beschrieben. Das neue Capitelsiegel ist auch rund, aber grösser und durch
einen dreifachen Bogen quer getheilt, auf welchem sich an jeder Seite des Siegelfeldes ein Thurm erhebt.
Unter dem mittlem Bogen steht, aus der Inschrift heryorragend, die ganze Figur eines Bischofs mit erho-
bener Rechten und mit dem Stabe in der Linken; an jeder Seite desselben sind zwei kleinere halbe Fi-
guren mit gefaltenen Händen. lieber den BOgen steht links Christus in Wasserwellen mit der Taube
neben dem Haupte; rechts steigt Johannes, mit einem Felle umgeben, mit gebogenem linkem Knie den
mittleren Bogen hinan, indem er eine Giesskanne über die Schultern des Heilandes hält. Umschrift:
* : S. «aOLaSI«. SGL lOhÄNNIS. BÄBTIST«. IN. QÄCDIN :•
■eUciktrgltcliM UrkiB4eB-Btcli IL 54
Digitized by
Google
496 1^72. Ij^
tW^ Febr. 25. GreyesmüUen. ISM.
J&il0Jk, Herzog von JtUbmd, verqnrieht dem Ftirsten Nicolaus von Werte und
dessen Sohn Heinrieh, ^ dem Grafen Qumdm von Schwerin und dem Fürsten
Waldemar von Bostock Beisbmd gegen Jeden Angreifer, nameniUeh auch gegen
den König von Dänemarh
jjiricus dei gracia dux Jacie omnibiui presens scriptum cernentibns sahiteni
in donno. Ynioersis notum esse cupimus, qiiod nos cum nobiUbus viris dilect»
Mceris nostais domiois Nicoiao de Werle, Hinrico filio eiusdem, Gancelino comite
Zuerinensi et Waldemaro de Rostok compromisimus fide data, quod eis astare
debeamus cootra quoslibet inuasores ipsorum, preseates si qui fueriuL, vel fotaros.
Si uero inter illustrem principem dominum Ericum regem Dacie et dominos
supradictos aliqua forsan discordia oriatur, nos eosdem dominos iuuabimus, Tt
latis discordia per viam iuris vel per composicionem amicabilem terminetur: quod
81 facere uon poterimus, dictos dominos manu armata iuuare debemus tolo posse^
douec ipsa discordia fuerit terminata. Prefati vero domini si nostrum habere
Yoluerint auxüium, nobis et nostris bominibus prouidebunt in expensis. Nomina
eciam nobiscum promittencium hec sunt: domini Pape Wulf, Marquardus de Par-
kentin, Hartwigus de Refetlo^ Ludolfus de Kuren ^ Hemiko de Sandberge, Otto
de Betherikesa^ Hinricus de Ek^ milites. Ne igitur super hoc facto aliqua in
posterum possit suboriri calumpnia, presentes litteras eisdem dedimus sigilli nostri
munimine roboratas. Datum Gneuesmole^ anno domini millesimo ducentesimo
septuagesimo secundo^ kalendas Marcii sexto. .
Nach dem Original im Haupt -Archir za Schwerin. An einem aas der Charte geschnittenen Perga-
menlstreifen hängt noch das innere Stück eines runden Doppelsiegels aas weissem Wachse; Haoptaeite:
eiA linkshin sprengender Reiter, welcher mit der rechten Hand eine Fahne hält, deren Tach schraffirt ist
und an der Stange drei Sterne nnter einander trägt; die hinter dem Rücken des Reiters herrorra^eiide
untere Hälfte eines Schildes zeiget drei Sterne •<*; Rückseite: auf einem mit Herzen bestreueten Schilde
zwei gekrönte Leoparden unter einander. Die ümsehriften sind gmnz abgebrochen.
1272. März 10. Güstrow. 1247.
Nicolaus, Iflrst von Werte, bestimmt, dass die Bewohner des Dorfes SuJeaw
(bei Güstrow) fortan nicht mehr zu Schwan, sondern zu Güstrow vor Gericht
erscheinen sollen.
jHycolaus dei gracia dominus de Werle omnibus presens scriptum uisuris
salutem in perpetuum. Nouerint unluersi, tarn posteri, quam presentes, quod nos
de bona nostra uoluntate propler distanciam locorum cluibus nostris dilectis in
Sucowe commorantibus dedimus pro munere specialis quod in ciuitate Gustrowe,
Digitized by
Google
1248 nn. 427
et non aKbi^ debent sua iudicia obseriiare et ibidem preconem, et non in Sywan,
precio remimerare, nee super eo de cetera ab aduocato aliquo uolumus eosdem
molestari. Vt igitur hoc factum stabile permaneat at(pie firmum, sigßi nostri
testimonio duximus roborandum. Testes huius sunt: clerici: Hermannus decanu9
in Gustrawe^ Conradus canonicus ibidem; milites: Tyromo de Domechowe^ Jch-
hannes de Antiqua Ciuitate ; famuli : Hinricus de Sywan aduocatus in Gustrowe,
Conradus de Bruchusen, Wolt^rus^ et alii quam plures prouidi et honesti. Ada
sunt (sunt) hec anno domini W C& LXX^ II. Datum Gustrowe, VF idus Harctt.
Nach dem Diplomatarluni des Dom-Collegiat-Stifts zu Güstrow.
12*72. März 24. Löcknilz. 1248.
Hermaim, Bischof von Camin, bestätigt dem Abte zu Bargwn die Eria/ubnü^
des Cardinais Guido, zur Erhaltung der Klosterkirche eine bisher dem Ver^
weser der Kirche zu Levin gegebene Komlieferung zurüchzubehaüen.
Hermannus dei gracia Caminensis ecclesie episcopus omnibus in per-
petuum. Notum esse volumus vniuersis^ nos litteras venerabilis in Christo patri&
domini Gwidonis cardinalis, apostolice sedis legati, uidisse continentes, quod, cun^
ecclesiam Leuin vacare contingeret, abbas Dargunensis, ad cuius collationem pre-
dicta spectat ecclesia, partem aliquam reddituum inde tollere possit, vt ex eo
structura ecclesie Dargunensis annis singulis emendelur. Nos igitur vestigiis
predicti domini cardinalls inherere volentes, eidem ecclesie licenciamus, vt viginti
tremodia, que singulis annis de suo granario persoluebant, ad usus struclure per*
petuo retineanl, supradicte rectori ecclesie scilicet Leuin alios suos redditus
assignando. Datum anno domini M**CC*LXXir, Lokeniz, IX"" kalendas Aprilis.
Naoh dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An einer Schnur Ton rother, gsfloer und gelber
Seide hängt das zu Nr. 799 beschriebene runde Siegel des Bischofs Hermann. Einer zweiten Original-
Ausfertigung in einer kleineren, flüchtigen Schrift fehlt an dem aus der Charte gesohnitteoen Siegelbande
das Siegel.
1272. Aprü 10. Demmin. 1849.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Kloster Ivenack das Dorf Fahr-
renholz im Lande Stavenhagen und 10 Hufen zu Pinnow im Lande Gädebehn.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Barnim dei gratia dtox
Slauorum omnibus Cristi fidelibus in perpetuum. Quoniam generatio preterit et
generatio aduenil et nichil certi remanet iam sub sole, necesse est, ut acta prin-
cipum, que fiunt tempore sublabente, et precipue in donationibus, que deo dicätis
54*
Digitized by
Google
428 1272. 1251
ecdesm mpendinitiir, scriptis viuidis et testibus veridieis adeo stabilitnlnr, wk in
eis omnis dobietas et querencium^ que doq soa sunt, quelibel maUfDaDdi oeeasio
preclndatar. Haitis rei caosa 10111111 esse aokuDOs Dationibos presentibus et folaris,
quod nos dilectis nobis in Christo abbatisse et coDuentui et eorum soccessoriboi
in Yuenait, ordinis Osterciensis, dedimos et titulo donationis approprianimos yilhi
Vorenholt, sitam in terra Stoaenhagen, et proprietatem eiosdem ville, cum maoffls
contentis infra tenninos dicte ville et qoibuslibet cmn atünenciis in prsttis, pascoii
nemoriboS) stagnis, riuulis decurrentibus, paludibus, lignis? sgris celtis pariter et
incoltis, et com omni iure et quolibet asurmctn, transferentes in antedictas abba-
tissam et sanctimoniales et in ecclesiam earumdem omne ius^ quod in yilla ha-
buimus memorata. Donauimus eciam eisdem sanctimonialibus et ecclesie ipsanua
decem mansos in villa Pinnow^ que iacet in terra Ghotebant^ cum omni iure et
omnimodo usufructu. Testes hamm donaüonum noslrarum sunt: Hynricus Ursus.
Jobannes Romelo^ Johannes Scolentin^ Predericus Uulpes^ Ludolfus de Lassao,
Fredericus de Bertecow, Hennannus de Yizen, Hynricus Com, Predericus Bmse-
hauere, Olricus Saxo, Rodolfus de Nienkerken et Conradus frater eius^ Jobaimes
de Heidebrake, milites, et Hynricus Zaiensz marscalcus noster, Johannes et Lo-
derus frater suus de Grambow, et plures alii fide digni, quorum hie non sunt
nomina subnotata. Yt autem hee donationes nostre firme et inuiolabiles in per-
petuum perseuerenL, sepedictis abbatisse et sanctimonialibus ac monaslerio eanuD-
dem instrumentum super hiis confectum presens sigilli nostri munimine roboratom
in yerum testimonium duximus largiendum. Actum et datum Dimin, per manoiD
magistri Rodolfi nostre curie notarii, anno domini M^CCLXXH% lUl^ idus Aprilis.
Nach dem Original im Haapt- Archir zu Schwerin. An einer Schnur yon grüner und gelber Seide
hingrt das zn Kr. 1000 beschriebene Siegel — Gedruckt in Lisch Urk. des GeschL Behr I B, S. 111.
1272. Mai 1. Magdeburg. 1250.
Konrad, Erzbischof von Magdeburg, verbindet sich mit den Fürsten Nicolaus
von Werte, Heinrich von Meldenburg, Widav von Rügen uTid^ Waldemar von
Rostock und mit dein Grafen Ghtmelin von Schwerin gegen die Markgrafen m
Brandenburg.
r^os Conradus dei gracia sancte Magdeburgensis ecclesie archiepiscopus
notum facimus vniuersis audituris präsentes litleras et uisurisy quod yir[is] nobi-
libus domino Nicholao de Werie, comiti Guncelino de Zwirin, domino Heinrico
Magnopolensi, domino Wizlao de Rugin, domino Woldemaro de Rotstoc, dominis
Slauie, et eorum filiis astrinximus data fide nos et nostrum capitul[um], nostros
similiter fratres iuratos, diclos dominos Slauie adiuuare bona fide, toto posse
werra eorum durante contra dominos marchiones Brandenburgenses, et deinceps,
Digitized by
Google
1250 1272. 429
quoad uixerimus, ipsis assistere debemus contra eosdem dominos ma[r]chiones
et contra qaemuMi volentem ipsos iniuriose destraere, iUustribus prittcipibus AI*
berto duce de Bruneswic, marehione Thiderico de Landesberch, Johanne et
Alberto ducibus Saxonie dumtaxat exceptis, contra quos nichil polerimus attemp«*
tare, nisi dicti principes terminos Slauie niolenter inuad[ere]nt, tunc ad defen-
sionem terre dorainorum Slauie eis debemus cum iuratis fratribus nostris adesse
[ujiriliter et prodesse. Jpsi vero domini Slauie nersa uice obligauerunt se
fidei datione nobis et nostro capitulo, nos iuuare et nostram ecclesiam contra
dominos marchiones Brandenburgenses, si pro domino Erico preposito^ fratre
eorum, quoquo modo guerram contra nos et nostram ecclesiam decreuerint
suscitare. Jtem contra ipsos et contra omnes, qui nos indebite et iniuste per-
turbauerint, debebunt similiter nos iuuare bona fide, loto posse ipsi^ quoad
uixerinl, et eorum filii sicut ipsi. Commisimus autem duobus arbitris^ scilicel
illustri domino comiti Sifrido de Anahalt et viro nobili comiti Conrado de Wer-
ningerode, nos et nostram ecclesiam et coadiutores nostros, et ipsi se duobus
domino Nicholao de Werle et comiti Guncelino de Zwirin similiter commiserunt,
qui^ quando quis iuuandus sit, per fidem suam indicent partibus, illi quidem
arbitri dominorum Slauie nobis, et arbitri nostri illis. Et postquam nobis signi-
ficatum fuerit de adiutorio faciendo, a tempore monitionis illorum arbitrorum
emisse ad nos ad mensem ei, qui passus est iniuriam, potenter in auxilium
ueniemus; et econtra, quando nostri arbitri per fidem suam pronunciauerint dictis
dominis Slauie, nos et ecclesiam nostram esse iuuandam, ipsi domini Slauie nobig
prestabunt auxilium similiter infra mensem. Si vero aliquis dictorum arbitrorum
decesserit uel haberi non poteriL, loco eins substituendus erit alius infra mensem.
Quando vero guerram aliquam intrauerimus occasione dominorum Slauie, vel ipsi
occasione nostra, si fines dominorum Slauie attigerimus cum nostris armatis, nobis
et nostris hominibus de expensis prouidere debebunt; postquam vero nobis in
adiutorium fines nostros intrauerint domini Slauie, nos eis expensas debemus et
suis hominibus ministrare. Js quoque, qui expensas ministrauerit, id quod gedin-
gede dicilur, percipiat in subsidium expensarum. Postquam autem guerram
intrauerimus nos pro ipsis vel ipsi pro nobis, neutra pars inire debebit treugas
aut concordiam sine alterius uoluntate. Sequemur autem dominos Slauie usque
ad fluuium Edram et usque ad mare attingens fines Slauie; ipsi vero sequentur
nos usque ad Weserani et ad flumen Ynstrot, item trans Oderam usque ad
fluuium Netce dictum. Post [decejssum eciam nostrum astabit nostrum capitulum
dictis dominis Slauie, et domini Slauie nostro. capitulo uersa uice [respjectum
habebunt sibi in inuicem de mutuo auxilio et seruicio faciendo, prout superius
est expres[sum]. Jn cuius tractatus euidenciam sigilla nostrum scilicet et nostri
capituli et fratrum iuratorum presenti littere duximus apponenda. Acta sunt hec
Magd[eburg], anno domini M^'CC'LXXir, kalendas Maii, presentibus: magistro
Digitized by
Google
4B0 1272. I2U
Waitero decano^ domino Beraardo celerario, Gunthero custode, Siffrido cantore,
magistro Ritzero scolastico^ nostris canonids; laicis qnoque: illuslri eomite ^ffrido
de Anahalt, eomite Biirchardo de Mansfelt, eomite Conrado de Werningerode«,
eomite (Krieo de RegensleA, eomite Meioero de Sladim, domino Oltooe de
Hadmersleue; fratre Heinrieo eommeodatore domus liospitalis de Mirowe, domino
Rfchardo de Lunenboreh eanonieo Zwifmensi; ministerialibus eeiam nostris:
domino Heinrieo de Rigowe, Gumperto de Alesleue, Richardo dapifero, et aliis
qua« phiribus fide dignis, quos buie seripto pro testibus annotamus.
Nach dem Original im Haupt-Arcfair zu Schwerin. Die Urkande hat durch Mäusefrass an den Rändern
einige Lücken, welche oben ergäsxi sind. An Pergamentstreifen haben drei Siegel gehangen, yon welchen
das erste und das dritte abgefalleu sind; an dem zweiten Siegelbande hängt noch das Siegel des Dom-
Capitels zu Magdeburg, welches das stehende Bild des H. Mauritius zeigt, mit einer Lanze (?) in der
rechten und einem Schilde und einer Fahne in der linken Hand. — Gedruckt bei Fabricius, Bug. Urk. II,
S. 16, Nr. CVII, und danach bei Riedel, Cod. dipL Brand. III, 3, S. 2.
1272. Juni 2. Nyköping. 1851.
Margarete, Königin von DänemarJc, schenkt dem Nonnenkloster zum HetUgeaii
Kreuz in Rostock das Dorf Schmarl in der Herrschaft Rostock.
IM. dei gralia Danorura Slavorumqve regina universis Christi fidelibus, ad
qvos presens scriptum pervenerit, salutem in omnium salvatore. Ne gestanim
rerum composilio processu temporis evanescat et pereat, discretorum prudentia
solel eas per lilteras eternare. Hinc est, quod scire voluraus presentes et po-
steros non latere\ qvod nos ad honorem domini nostri Jesu Christi, ob reme-
dium anime nostre, claustro sanctimonialium sancte Crucis in Rostoc^ villam
nostram, qve dicitur Smerdele in vulgari, sub dominio dilecti consangvinei nostri
domini Woldemari de Rostoc sitam, culturara qvatuor continentem aratrorum, cum
atlinentiis suis universis, tam in agris, pratis, pascuis, silvis, aqvis seu plscaturis,
qvam in decimis et exaclionibus ac aliis, qvibuscunqve censeantur vocabulis veP
nominibus, qve nostri iuris sunt in eadem, iure perpetuo contulimus possidendam
et per omnia pro sue libitu voluntatis libere disponendam, ordinandam, et proot
melius poterit, ad usum suum ampliandam. Jn cuius rei teslimonium presentes
IHteras claustro contulimus memorato sigilli nostri appensione roboratas. Datum
Nyköping, anno domini M. CC. LXXIL, in die ascensionis domini.*
Nach dem Original im Raths-Archir zu Rostock. An einer Schnur yon blauer und rother Seide hängt
das nur in der unteren Hälfte yorbandene parabolische Siegel der Königin Margarete aus rothem Wachse,
vrle ea in XhQr3(elin*8 Diplomatarium Aroa-Magn. I, Tab. IV, Nr. 4, yom J. 1263, abgebildet ist: links sitst
^jaria auf einem Faltstuhle mit dem Christkinde auf dem Schosse; yor ihr knieet rechts anbetend die
Königin, welcher ein herabschwebender Engel die Krone über dem Haupte hält; im Abschnitte unten zu
den Füssen der Figuren ist ein linkshin laufender Leopard oder Löwe zu sehen. Die Umschrift lautet:
4i [MMWJllRaTÄ : D«I • ©RRCIK • D...RVM • S[aLÄVORVM0, • R«0ir?Ä]
Digitized by
Google
im 1272. 48t
£ine gasz gleiche DarstellaDg haben das parabolische Siegel der KOnigiti Meohthild 1260 und das rnild^
Siegel der Königin Agnes 1293; ygl. die Abbildungen bei Thorkehn a. a. 0. Nr. 3 und 6.
Auf der Regierungs-Bibliothek zu Schwerin befindet sich eine Abschrift aus dem 18. Jahrb. yon einer
zweiten Ausfertigung dieser Urkunde der Königin Margarete, welche, durch ein Transsumpt yon Nr. 11 98
erweitert, yon der obigen folgendermassen abweicht:
' non latere : cum nos io dei palris et gloriose virginis ac in cuHum ligni
sancte Crucis^ ob remedium peccaminum nostrorum progenilorum, claustrum sancti-
monialium sancte Crucis in Rostock fundaviinus literis desuper confectis^ quarum
is lenor est : [hier fo^t Nr. 1198], volumus nunc per presentes constare fidelibus^
quod nos ad honorem — ^ predicto claustro — ^ et — * Datum Nykopingen,
anno domini M CG LXXII.
— Das Original dieser erweiterten Ausfertigung ist in Rostock nicht aufgefunden. Gedruckt ist sie bei
Westphalen IV, p. 942.
1272. Juni 9. Schwerin. 1858.
Hermann, Bischof von Schwerin, und das Dom-Gapitd daselbst verkaufen
dem Kloster Neuenkamp ihre Zehnten aus den Dörfern Oronewitz, Cords-
hagen, Wolfshagen, Gosdin und Vogtsdorf
JüLermannus dei gracia Zwerinensis ecclesie episcopus, Johannes decanus
eiusdemque loci capitulum vniuersis Cristi fidelibus presentem paginam inspec-
turis salutem in domino sempiternam. Quoniam ab humana cicius elabuntur
memoria, que nee voce leslium, nee scripto firmiter fuerint eternata, vniuersis
vobis ac singulis tenore presencium declaramus, quod nos de consensu et bene-
placito capituli nostri decimas infeodatas et absolutas, magnas et minutas, villarum
Croneviz, Conradishagen, Wluishagen, Go^'sdin, Vogedisdorp, cum omni integritate
proprietalis et iuris, quam ecclesia nostra in ipsis dinoscebatur habere, dimisimus
domino abbati et conuentui Noui Campi pro septingentis et quadraginta marcis
denariorum currentis monete, ipsis et successoribus eorundem libere et absolute
perpetuo possidendas. Ne igitur hoc factum nostrum vel inuidia vel ignorancia
valeat a quouis infirmari, presens scriptum inde confectum cum testium subscrip-
cione et sigillorum nostri et capituli nostri appensione fecimus roborari. Testes
hü aderanl: comes Moriko de Spegelberge, Gherardus nolarius noster, Alberö
dictus de Grens, Fridericus dictus de Berincle, milites, Johannes magister coquine
nostre et Engelbertus pincerna noster, et alii quam plures layci et clerici. Datum
Zwerin, quinta Feria proxima ante festum penthecostes, anno domini N"* CC
septuagesimo secundo. Amen.
Nach Fabncius, Rüg. Urk. IH, S. 17 ^ aus dem im Stetthier Froy.-Archiy befindlichen Original-Trans-
sumpt yom J. 1309. Einen Auszug gibt Clandrian, Protoc fol. 228 ^
Digitized by
Google
432 1272. 1253
(1272. Nach Jnli 7.) Wismar. 12S3.
MechthUd van Brtmshaupten gibt ihre Tochter in das Haus zum H. Oeist zu
Wismar.
Domina Methildts de Bnineshouede dedit filiam suam Aleydam in domum
sancti SpIrHas cum omnibus bonis, Lm^^l ^^ patrimonio [sibi] successerant. Hoc
notmn est coAilulibus. Dnm iste puer fuerit presentatus in domum sancti Spiri-
tm, pner tractabilur sie cum uiclu et uestibus et calciis, qnod amici eins nuUam
molestiam In eo uideant.
Nach dem Wiim. Stadtb. B, p. 2. — Auf p. 1 beg^egpet schon das Datum: Juli 7, 1272.
1272. Aug. 1. Güstrow. 1254.
Nicolaus, Fürst von Werte, betätigt, unter Zustimmung seiner Söhne Eemrick
und Johann, dem Khster Sonnenkamp (Neu/doster) den Besitz aller OUIfr
desselben in seiner Herrschaft und alle Rechte, befreiet das Kloster von der
Nachmessung der Aecker, von der ßlrstUchen Vogtei, vom Landding und vm
Burg- und Brückenbau, und verleiht demselben das niedere Gericht und m
Drittheil des höchsten Gerichts.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Nicolaus dei gracia dominus
de Werle omnibus presens scriptum visuris salutem in perpetuum. Juslorum
uirorum ac proborum discretio expostulat et requirit, vt pia facta hominum
propter memorie labilitatem litteris conscribantur. Ynde, cum omnes ante tribunal
Christi stare debeamus, sicut dicit aposlolus, rationem, prout bonum siue maluin
in corpore gessimus, reddituri, notum esse uolumus vniuersis, tam presenlibus,
quam futuris presenlem paginam inspecluris, quod nos, ob reuerenciam dei omni-
potentis et honorem beate Marie semper virginis ac in remissionem nostroruni
peccatorum, necnon ad nostrorum indulgenliam progenitorum , sanctimonialibus in
Campo Solis degentibus et ibidem die ac nocte domino seruientibus toto posse,
de bona nostra et libera voluntate ac filiorum nostrorum dilectorum Henrici et
Johannis dominorum de Werle consensu beniuolo accedente, bona sua cum villis
subscripta in terra nostra sita, cum terminis eisdem, quibus habent et aclenus
habuerunt, contulimus libere et perpetuo possidenda, in pratis, pascuis, stagois ^
aquis, aquarum decursibus^, siluis, agris cultis et incultis et omnibus vsuagiiS)
prout vtilitati ecclesie earum competit, fideliter disponendo. Hec sunt bona cum
villis predicte ecclesie, que sequuntur: Techentin villa cum indagine ^ et com
stagno^ et cum molendino, villa Zlove cum stagnis infra terminos ville positiv?
aqua Mildenizce usque ad medium cursum aque, in Plawe in piscatione quadra-
Digitized by
Google
1254 1372. 438
giDta snesas^ anguUlarum, rilla Kamin cum suis terminis, in Magno Corin ini^
mansos, Glasin cum stagnis et terminis suis, villa Pinnov, villa Babece, Luders*
dhorpe cum molendino in terminis terre noslre^, campum Kniphaf, villa Ponic,
villa Borierisdorpe cum molendino, villa Ludbertisdorpe ^ cum stagno in terminis
terre nostre^ Nowm molendinum, Jndago ad terminos terre nostre^, claustmm
cum agris, quos aratro suo colit. Claustrum predictum in bonis prefatis a nobis
et a nostris successoribus dimensionem funiouli ^^ nullatenus de cetero pacietur.
Nolumus preterea, ut claustrum sepedictum in suis hominibus ^^ aduocatorum
nostrorum insultus aliquos senciat aut pressuras. Dimitlimus eciam ad sexaginta
solidos et infra iudicium ^^ in bonis, que nunc habent (!), ecclesie superius nominate.
Jn maiori uero iudicio, sicut est de capitali sentencia et aliis^^, aduocatus noster
in bonis claustri, et non alibi, iuste et secundum terre consuetudinem ^^ iudicabit;
tercia pars, que ex eo prouenerit, claustro cedet, relique due nobis. Homines
claustri^^ vbicunque in terra nostra commorantur, a communi terre iudicio^^, quod
lantdhinc wlgariter nuncupatur, uolumus esse liberos in perpetuum et exemptos,
necpie ad illud frequentandum a nobis aut ab aduocato nostro poterunt ratione
aliqua coartari. Jnsuper homines *^ sepedicti claustri a structuris urbium ^^ et
pontium esse uolumus penitus absolutes. Ne igitur huiusmodi factum a nostris
successoribus dubitetur et ut stabile permaneat atque firmum, sigilli nostri appen-
sione duximus roborandum. Testes huius rei sunt: milites: Mauricius comes de
Speghelberge, Johannes de Crupellin, Gherardus Ketelhot, Albernus de Butzowe,
Nicolaus Haue, Henricus de Spegelberghe, Johannes et Henricus fratres de Ka-
boldisdhorpe ^^, Adam; famuli^^: Henricus aduocatus in Guzstrowe, Wescelus
marscalcus, Conradus clauiger^*, Wluingus^^ et Johannes fratres de Oldenburg et
dii quam plures prouidi et honest! ^^ Jstud autem negocium Henricus prepositus
et Alheydis priorissa eiusdem ecclesie promouerunt. Acta sunt hec anno dominice
incamationis M'' CC" LXX"" ü^ Datum Guzstrow, kal. Augusti, de manu Godefridi
prepositi Guzstrowensis.
Nach dem Original im Haupt -Arohir zu Schwerin. An einer Sohnur Ton hellgrüner und hellrother
Seide hängt des Fürsten Nicolaus Siegel, wie es zur Nr. 514 abgebildet ist. — Ausserdem sind noch
zwei gleichzeitige Abschriften auf Pergament vorhanden, die eine in einer grossen, festen, neugothischen
Minuskel mit einem eingeschfirzten Siegelbande Ton Pergament, ohne Spur von einem Siegel, die andere
in einer schönen, kleinen, neugothischen Minuskel, ohne alle Spur einer Besiegelung, ja selbst ohne umge-
schlagenen Rand; — beide, wohl zur Ausfertigung angefertigte Abschriften sind sehr correct geschrieben
und stimmen mit der Original-Ausfertigung überein. In ein gleichzeitiges Copialbuch ist nicht allein eine
Abschrift dieser Urkunde, sondern auch Ton jüngerer Hand eine niederdeutsche üebersetzung der-
selben aus dem Anfange des 15. Jahrb. eingetragen, welche folgende bemerkenswerthe Interpretationen
enthält: ^ an diken — * waterlopen — • mit deme haghene — * vnde mit deme dike efte zee —
* bunde efte talle aals — •an der Schede vnde ende vnses landes — '^ Lubberstorpe — ® an deme
«nde vnses landes — ' den haghen bet to deme ende des landes •— '^de losinghe, mate efte schaden
enes bintre (?) remen — ^ ^ luden vnde vndersaten — " sostich Schillinge vnde dat minste efte vnderste
richte — * ' an deme hoghesten richte also an haut vnde houedes efte halses — * * nach older wanheit
4ef landes — ^ ^ de tobehorliken eghenen lüde desses closters — ^ • van deme ghemenen lantrechte —
leUnbirgitckei Vrfcu4ei-Bick 11. 55
Digitized by
Google
' ^ de lüde desse» GlMte^s — ^ * nuütinghe efte buwinghe TDser borghe^ »lote elte brugghea — ^ ^ K«^
belstorpe — ^^ knapeo — *' Conrad Sluter — ^* Wulf — *^ Torsichtige houescher lüde. — Gedruckt
-bei Lftoh, Mekl. ürk. H, S. 51, Hahn. Ürk. IB. S. 40.
(1272?) Aug. 1. 1855.
Pribtdav, Itl/yst van ParcMm-Bichmbefg, stirbt.
Pribislaus dei gratia dominus in Richenberch, quartus filius domini Hinrici,
qui dedit bona ecclesie Dobranensi Zo[l]chelin^, [oblit]^ anno domini M. CC,
fX[X]Il/, kalend. Augusli.
Nach einer Abschrift Ton der Fürsten -Sta mm tafel^ welche ehemals auf den Fenstern des Dobetanet
^Kreuzganges dargestellt -war. Diese Abschrift gibt ^ ZoSchelin, wobei i' und I yerwechselt zu sein scheinen.
Vgl. Nr. 714. ^0 ist von einer neueren Hand hinzugefügt. Die Zahl ' M. CC. LXII. ist natürlich falsch;
denn Pribislar lebte noch am 12. Febr. 1270 (ygl. Nr. 1180); dagegen kommt er seitdem in Urkunden
nicht mehr vor. Wir vermuthen daher, dass ein X einzuschalten ist — Gedruckt in Jahrb. I, zu S. 136.
1272. Aug. 17. Itzehoe. 1256-
Gerhard und Johann, Grajen von Holstein, verkaufen mit Zustimmung ihrer
Verwandten dem Kloster Marienrode (oder Betsingerode, bei Hildesheim J
16 Hufen in dem Dorfe Jeinssen (im Amte Calenberg).
(jrei^rdus et Johannes dei gratia comites Holtsatie omnibus presens
«criptiun cerneqtibus salutem in doroino seropiternam. Ne ea, que aguntur in
tempore^ pb}iuioni tradantur, expedit, vt subscriptione teslium vel scripturarum
testimonio perhennentur. Nouerint itaque tarn presentes^ quam futuri temporis
successores, quod nos ob deuotionem et reuerentiam beate virginis Marie^ eterne
remunerationis gratiam intuentes, cum communi consensu et bona uoluntate
heredum nostrorum, scilicet Lutgardis ducisse de Lüneburgs Elyzabet comitisse
de Welpia, Gerardi, Adolfi, Heiprici, Alberli, filiorum nostrorum, lam presenliuiu,
quam futurorum, et de consensu heredum fratris nostri Johaunis pie memorie^
yidelicet Heylewigis vxoris domini Ottonis marchionis, Agnete vxoris domini de
Rostocke, Adolfi, Alberti, et aliarum filiarum noslrarum Heylewigis et Meychtildis,
omnia bona^ que Bertrammus miles de Herboldissen a nobis in pignore tennit,
id est in weddescat obligata, scilicet XVI mansos sitos in villa Genhusen, vendi-
dimus abbati et conuentui Noualis sancte Marie, ordinis Cysterciensis, apud Hil-
densem, cum omni iure et utililate, sicut predicti mansi dicto militi fuerant obli-
gatio cum allodio adiacenti et areis ad allodium pertinentibus, silua, singulari
piscatione in Leyna, ab omni etiam exactione cuiuslibet decime et onere aduocatie
Digitized by
Google
dicta bona sotuta et libera protestamur, et plane cum omni iure, vtilitate et
libertate, siluis, aquis, pascuis, pratis, paludibus^ cultis et incultis, exitibus et
regressibus, sicut dicti mansl nobis et nostris heredibus presentibus competebant
Tel competere possent successu temporis aut nostris heredibus postfuturis. Jn
recompensationem vero pro dictis marisis recepimus ducentas marcas Bremensis
ai^enti et quinquaginta marcas, assignantes etiam cum omni libertate et commo-
ditate sepedictos mansos abbati et conuentui superius memorato libere imperpetuum
possldendos. Ne autem hoc nostrum racionabile factum in posterum quis valeat
infestare, et vt perpetuam obtrneat firmitatem, et ne a nobis, nee a posteris
nostris in vlla sui parte valeat retractari, presentem paginam sigillorum domini
nostri archiepiscopi Bremensis, Johannis ducis de Bruneswic, Borchardi comitis
de Welpia, Ludolfi comitis de Wnstorpe et nostrorum (!) fecimus communiri. Ceteri
tesles huic facto affuerunt: Heinricus decanus sancti Johannis in Hildensem,
Lupus, Ludewicus Post, Henricus de Ec, Hartwicus Stormarius et frater suus
Marquardus, Hartwicus de Renedo, prefectus, Hartbertus de Mandesle et Ludolfus
de Mandesle, tres fratres milites Poppones nomine, Bertoldus de Bevelte, Wer-
nerus de Negenborne, milites, et alii quam plures. Datum in opido nostro
Jtzeho, anno domini M"^ CC" LXXIF, in quarta feria infra octauam beate virginis
Marie videlicet assumplionis.
Nach dem Original im KOnigl. Archiv zu Haimorer gedruckt im UrkundeDbucb des histor. Vereins
für Niedersachsen, Heft IV, Urkunden des Klosters Marienrode, S. 57. Früher schon gedruckt: in Mei-
bom*« Scr. R. G. I, p. 539, in seinen Noten zu Lerbeck*8 Chron. Schauenb., und in Pfeffingers Braunschw.-
Lüneb. Historie II, S. 761, dem r. Aspem im Codex dipl. historiae comitum Schauenb urgensium II. S. 229,
Nr. 133, folgt Auszüge hat neuerdings Riedel im Cod. dipl. Brand. II, B. 1 , S. 117, und I, Bd. 21,
S. 448, gegeben. Wegen der V^ichtigkeit der Urkunde hat t. Aspem die Tom Landschafts - Director
T. Hodenberg mitgetheilten getreuen- Abzeichnungen der neun an der Urkunde hangenden Siegel S. XXU
beschrieben und beurtheilt und dazu auf Tab. VIII und Tab. V abgebildet. Ausserdem sind diese Siegel
auch zu dem Abdruck in dem Urkundenbuche des niedersächs. Vereins a. a. 0. beschrieben. £s sind
folgende :
1) an roth- seidenen Fäden das parabolische Siegrel de« firzbischofs Hildebold yon Bremen, einei
Bruders des Grafen Ludolf von Wunstorf, mit dem Bilde des sitzenden und segnenden Erzbischofs und der
Umschrift (vgl. v. Aspem Tab. VIII, Nr. 1):
4< hILDaBOLDVS DBI ©RA SC« BRöODaN 0CCLIÖ ÄRaKWPÜ
2) an grün-seidenen Fäden das runde Siegel des Herzogs Johann yon Braunschweig mit dem rechtshin
schreitenden Löwen und der Umschrift (ygl. y. Aspem Tab. VIII, Nr. 2):
Hh SI0ILLVOD • lOHÄRNIS • Dai ©RHCIH DVCIS • D« • BRVNSWIC
3) an gelb -seidenen Fäden das runde Reitersiegel des Grafen Gerhard yon Holstein, in der linken
Hälfte yorhanden, mit dem Bilde des rechtshin sprengenden Grafen und mit der Umschrift (ygl. y. Aspem
Tab. V, Nr. 10):
S' • ©aRHRDl • COLITIS • hÖLlSÄTia • 7 • Da • SCOWaUB^RCK
4) an weiss-seidenen Fäden das runde Reitersiegel des Grafen Johann yon Holstein, mit dem Bilde
des mit geschwungenem Schwerte rechtshin sprengenden Grafen und mit der Umschrift (ygL y. Aspem
Tab. Vm, Nr. 3):
S' : IQMINNIS : COMITIS : hOLTZÄTIE
55
•
Digitized by
Google
436 1272. 1256.
5) an roth- seidenen Fäden das schildförmige Siegel des Grafen Burcbard von Wölpe mit zwei ver-
bundenen Stierhömern, in deren Mitte eine Rose steht, und mit der Inschrift (ygl. r. Aspem Tab. VllI, Nr. 7):
^ S BORCHBRDl COMITIS Da WBLaPH
6) an grfln-seidenen Fäden das schildförmige iSiegel des Grafen Ludolf von Roden mit einem rechts
gekehrten, aufgerichteten LOwen über drei Querbalken, mit der Umschrift (ygLy. Aspem Tab.YIII, Nr. 4):
Hh SieiLLVO) • COMItl^IS LVDOLFI Da RODhan
7) An gelb-seidenen Fäden hängt das hieneben abgebil«
dete runde Siegel der in der Urkunde gar nicht genannteft und
frflher unbekannten Gräfin Elisabeth ron Holstein, Ge«
mahlin des Grafen Gerhard I. Ton Holstein und Tochter d«»
Fürsten Johann I. (des Theologen) von Meklenburg
und der Gräfin Luitgard Ton Henneberg, deren Bild in der
rechten Hand den holsteinischen Schild mit dem Nesselblatte,
in der linken den meklenburgischen Schild hält (Jmschrifti
(vgl. T. Aspem Tab. VUI, Nr. 5):
Hh S' aLiZHBai coMiTissa Da holtshciä
Vor der Entdeckung dieses Siegels ist diese Tochter des Fürsteiv
Johann von Meklenburg, welche frflher Ton y. Aspern fälschlich
mit dem Namen Luitgard belegt ward, nicht sicher bekannt
gewesen ; vgl. v. Aspern a. a. 0. , S. XXIV, und Jahrb. XVl^
S. 168 flgd.
8) An hellgelb-seidenen Fäden hängt das runde Siegel der
Luitgard, Gemahlin des Herzogs Johann von Braunschweig-
(Nr. 2) und älteren Tochter des Grafen Gerhard I. von Holstein und der Elisabeth von Meklenburg (Nr. 7)..
Das Siegel zeigt eine sitzende Frau, welche mit der rechten Hand den neben ihr stehenden braunschwei-
gischen Wappenschild mit zwei rechts gekehrten Leoparden über einander, mit der linken Hand den holr-
steinischen Schild mit dem Nesselblatte hält. Die Umschrift lautet (vgl. v. Aspem Tab. VIU, Nr. 6):
Dai • mncm • j^vtcärdis • dvcissä • Da • BRVNaswiCK
9) An g^n-seidenen Fäden hängt das runde Siegel der Gräfin Elisa-«,
beth von Wölpe, Gemahlin des Grafen Barchard von WOlpe (Nr. 5)
und jüngeren Tochter des Grafen Gerhard L von Holstein und der Eli*
sabeth von Meklenburg (Nr. 7). Das Siegel hat, wie die nebenstehende
Abbildung zeigt, in der Mitte ein rundes Medaillon mit dem Brustbilde
der Gräfin; an dieses Medaillon stossen in gleichen Entfernungen drei
Wappenschilde, welche bis an den Rand des Siegels reichen: 1) über
dem Haupte des Brustbildes der Wölpesche Schild mit den Büffelhörnem
(dem Wappen des Gemahls), 2) unten rechts ein Schild mit dem hol-
steinischen Nesselblatte (dem Wappen des Vaters), 3) unten links ein
Schild mit dem meklenburgischen Stierkopfe (dem Wappen
der Mutter). In die drei Zwischenräume zwischen den drei Schilden
sind dieselben drei Wappenzeichen gestellt, und* zwar so, dass jedesmal
ein anderes in der Mitte steht, oben von rechts nach links in der Folge
Wölpe, Holstein, Meklenburg. Auf einem äusseren Bande steht in drei Absätzen die Umschrift (vgl.
V. Aspem Tab. VIII, Nr. 8):
s aLiZÄBai coMiTissa dö waLaPH
Diese heraldische Seltenheit ist ein merkwürdiges Scitenstück zu dem Siegel des Grafen Bernhard II. von
Wölpe vom J. 1215, welches fünf Wapp^nschilde zeigt (ürkundenbuch von Mariensee, Urkunde 6, vom
19. Sept 1215). Vgl. Jahrb. XVI, S. 170.
Die beiden hier abgebildeten Siegel sind von dem Archivrath Dr. Grotefend zu Hannover in Gypsab-
güssen von den Originalen mitgetheilt und für das Meklenb. Ürkundenbuch neu gezeichnet und in Holz,
geschnitten.
Digitized by
Google
füN 1272. 437
1272. Sept. 22. Lauenburg. * 1857.
Johann und Älbrecht, Herzoge von Sachsen, geben der Batzeburger Kirche.
4^l2 Hufen in Vorwerk zu Lehn.
Johannes el Albertus dei gracia duces Saxonie, Angarie et Weslfalie
borchrauiique Magdeburgenses omnibus presens scriptum visuris salutem in domino
seropiternam. IVouerint yniuersi, quos id nosse fuerit oportunum, quod, cum
Reddagus castellanus noster in Raceborch quatuor mansos et dimidium in viUa,
que Drogenvorwerc wlgariter appellatur^ quos a nobis tenebat in feodo, de laude
et assensu filiorum suorum nobis liberaliter resignasset^ eosdem cum proprietate
ipsonim ecclesie in Raceborch et canonicis ibidem ad usus camere ipsorum eo
iure et illis limitibus agrariis, quibus Reddagus predictus e[o]s tenuerat, contuli-
mus spontanea uoluntate ab ipsis iure perpetuo possidendos; addentes, ut illud
iudicium, quod in aliis bonis suis habent, et emunitalem et libertatem optineant
in eisdem. Jn huius rei memoriam et perpetuam firmitatem presens desuper
conscribi fecimus instrumentum et ipsum ecclesie et canonicis tradidimus memo-
ratis^ sigillis nostris, quibus utimur, fideliter communitum. Huius rei testes sunt:
dominus Fredericus Baruot^ dominus Ludolfus Scorlemere^ dominus Ludolfus
Scarpenberch ^ Eckehardus Roweder et quam plures alii fide digni. Datum
Louenborch, anno domini M^ C^ C LXXIL, decimo kalendas mensis Octobris.
Nach dem OrJgiDal im Ratzeburger Archiv zu Neustrelitz. Beide Siegel, ron denen das erste an
rotker uod gelber Seide , das zweite au einem Pergamentbande hing , sind abgefallen. . — Gedruckt bei,
Westphalen H, S. 2092; Schröder, P. M. H, S. 2940.
1272. Oct. 7. 1258.
Beinbert von Wacholz, Bitter, nimmt von dem Kloster Dargun die Zacharier^
Mühle zu Lehn.
Vniuersis Christi fidelibus, ad quos presens scriptum peruenerit, Rein-
bertus miles dictus de Wagholt salutem. Notum esse uolumus tam presentibus,
quam futuris, quod dominus Johannes abbas Dargunensis cum omni conuentus
sui consensu nobis molendinum, quod Zacharien dicitnr, infeodauit sub hac forma,
ita uidelicet ut singulis annis conuentui Dargun per vite nostre terminum in die
beati Jacobi duodecim marcas dabimus denariorum, nobis molendini redditus ut
fructuosius poterimus facientes. Si uero post nostrum discessum nostris heredibus
complacuerit factum tale, XVIII marcas dabunt ecclesie prelibate, molendinum iure
perpetuo possidendum; sin autem, cum omnibus edificiis in ecclesie bonis edifl-
catis ana cum hereditate in manus domini abbatis resignabunt, nichil postea iuris
Digitized by
Google
440 12T9. 12fö
Villa ipsis adiacenti, cpie vulgariter Budorp dlcitur^ XLIII mansos sub eisdem
dominus, (quibus) quibus nunc habent et hactenus habuerunt in siluis, pratis,
pascuis, iure oppidi dedinius possidendos. Nee volumus in predictis mansis
censum a nobis siue a nostris successoribus dictis eiulbus augnientari; si uero
aliquis de manso suo prefatorum niansorum cederet, ut eundem incultum dimit-
teret, consules nobis debent persoluere censum nostrum. Consules etiam suis
vsibus pacis denarios usurpabunt. Godefridus et omnes de uilla equHes (!) areas
possidebunt. Ut vero hoc stabile permaneat atque firmum et a nostris successo-
ribus non possit aliquo modo dubitari, sigilli noslri testimonio corroborauimus.
Testes sunt: milites: Johannes de Cropelin et filius suus Gerardus, Fredericus
de Dechow, Musteke, Conradus B[erc]hane^, Nicolaus Gallus aduocatus in Güstrow;
famuli: Weselus marscalcus, Conradus cla[u]i[ger]^ etalii quam plures prouidi et ho-
nesti. Acta sunt hec anno domini M.CC.LXXIi., Güstrow, XVI. kalend. Januarii.
Nach £. A. RudloflTs handsohriftl. Diplomatarium. Dieses gibt: * Brechhane, * Clawin. — Gedruckt
in Rudlors Urk.-Lief.. S. 67, und bei Lisch, Hahn. Urk. I B, S. 43.
(1272 — 1273.) Rostock. 1262.
Johann von Brüsewäz und seine Frau verkaufen ihre Mühle am Damm zu
Rostock an Eier Vogt und Bernhard Polemann.
JDominus Jobannes de Bruseviz et uxor sua domina Berte vendiderunt
Elero Voghet et Bemardo PoUeman molendinum ipsorum, quod habuerunt in
agiere, sicut suum fuit, et hoc ipsis resignaverunt Et pro defectu anni et diei
promisit Alexander frater Yseri. Et Johannes de Ratenow ex parte sua et fra-
trum suorum ratum esse dixit. Et Thetlevus camifex compromisit. Elapso anni
termino, tunc ex parte domini Johannis de Bruseviz exscribetur.
Nach dem Rostocker Stadtbnche C, fol. 6. — Bertha Ton BrQsewitz stammte aus der Familie von
Rathenow.
(1272 — 1280.) 1263.
Schuldzeugniss der Vorsteher der S. Nicolaikirche in Wismar ßlr emjpfangenes
Blei.
JNotum Sit Omnibus hoc scriptum visuris, quod Bruno de Warendorp et
Albertus de Gogeloywe et Johannes de Leuesoywe tenentur Henrico de Zwerin
et Geroldo pannicido XXI marcas denariorum ex parte sancti Nicholai in Wis-
maria pro plumbo.
Nach dem Wiam. Siadtb. A, auf einem Pergamentzettel zu p. 60. — Vgl. Nr. 1209.
Digitized by
Google
1264 1372. 441
(1272—1300.) 18M.
Einhifnfie der Wümarschen Kämmerei binnen der Stadt.
Redditus ciuilatis interius.
Locus super domum pannicidorum (!) dabit (YIII in IIH^' temporibus anai
solidos) ' marcam denariorum in anno, silicet Michaelis.
^ Taberne carnificum soluunt XXXII marcas.
Domus pistorum XX marcas.
(Sutores dant quilibet eorum de sua tabema XII solidos scilicet bii, qui operantur
opus hyrcinum, quam donec taberne melius edificentur. Sutores, qui
operantur opus bouinum, dant quilibet IIII^' solidos ad annum.)
(Hec omnia polerunt roinu [ere] et amplificare consnles secundum vsum et profectum
ciuitatis.)
(Similiter taberne institorum, quilibet IIIF' solidos ad annum.)
De Omnibus scampnis in foro (ad tempus) solidum (exceptis penesticis) 'im
ad annum.
* Domus kulere annualim (VI) marcas : ' YIII.
* (Ciues de Yinekendorpe dant lli marcam bis in anno, sciHcet in pascha Ilf et
Mychaelis lli marcam.)
^ Domus allecium soluit (YIII) marcas annuatim (scilicet llir' in pascha et IIII^'
Mychaelis) 'XII.
' Jtem case sile ante portam Mekelenborgh soluunt YI marcas bis in anno dandas.
Jtem domus sita ex opposito Boldik III marcas.
Jtem sutores, et qui operantur opus hircinum et qui operantur opus bouinum,
quilibet eorum dabit de sua casa II marcas bis in anno dandas, scilicet
Michaelis et in pascha. *
Jtem quelibet casa institorum soluit IlI marcas bis in anno dandas vt supra;
^sed due angulares versus forum soluunt quelibet pro se Y marcas de-
nariorum.
' Jtem de quolibet spacio serdonum dabuntur YIII solidi, nisi sint adeo pauperes,
quod duo denl YIII solidos de vno loco.
Jtem quilibet pellifex de loco suo dabit YIII solidos Michaelis.
^Jtem priores tres case institorum sol[u]unt HI marcas et alle tres lli marcam,
relique sequentes duas marcas ad IIIF'' tempora.
(Jtem Kelingus molendinarius de prato YI solidos.)
(Jtem Yolterus filius Segebodonis habet insulam, de qua dat XX solidos.)
Jtem magister Hermannus molendinarius singulis annis de domo iuxta portam
Mekelburge II marcas.
(Jtem eines de Yinekendorpe dant HR marcam bis in anno, scilicet in pasca et
Mychaelis.)
«•klmVirKitcliM ürkuin-tick IL 5Q
Digitized by
Google
442 «2^- *^
l^ iuxta locum iudicii V marcam quatuor vicibus in anno..
Boda sub gradu XX solidos.
Case iuxta nolarium quelibel IllI inarcas.
Soldbode quelibet Iffl solidos ifHAVer Ih ttbtao.
C^)rifebH et oUifi«tt de ^ibet loieo VIIl solklos.
Stalmonghere UXL itiHäes.
Bodo pilleatorom quelibet marcam (sotidos).
«r- cAt\. A n 57 — Die Uebenicht i»t Ton 6 »ew<fliifedeilen äAnaen Teraii»rfrt
1273. Lüneburg. l**^-
"Vogt unä Baik m 'Lüneburg beurkunden den ÄrJcauf einer Scäzhebung dor-
sdbst von Seiten des Dom-CapüeU zu Batzeburg.
Adübcäius et corisules Luneburgensis cIuitÄlls omnibtiS präsentem littettm
insnecluris salutem in omnium saluatore. Que geruntur in tempore ne s.mal
SaW cTm process« temporis, jioni solenl ih Iftigüa te^uni et senpU memona
irnnLi Hinc est Quod ad noUciam tarn presentis etatis, qUam future
Stts peru re tsiS^^^ quod conuentus Raceburgensis ecclesie emit
posieriiaiis peruciii „.„rmiihel flumen in anliqua suta contra Hmricum
s» noslA ctoirduxiJs robota-dan.. Huius fac« teales sunlt domin«,
sigiuo ""™* "" .. j Bortvelde, Godeke Sok subaduocalus; consules
Geuehardus •''»^'"^'''"J^^'J/^Xfe, Woboldus, Nicota Paron, Thide-
'«'™= "TXr de wSr ElerLoögus, Wolbertus de Melbeke, Gerek.
Sp Ä.™" GeAe^r^i^i^'^L BiobL; Verdeward» Auriraber e. ^
quam plurriide digni. DaUim Lüneburg, anno domin.oe rac.rnac.on.. M CC
septuagesimo tercio.
Westphalen Ü. p. 2094; Schröder. P. M. H, S. 2942.
Digitized by
Google
12iia. 6noieik iSMi
Nicolaus, Fürst van Werle, verleiht dem Bi^tff; 4^afftn v^i^ Brü^zkai^
Darf Vorwerk und bestimmt dessen Grefizen^
jNicolaus dei gracia dominus de Werle omnibus presens scriptum ulifurii^
in domino salutem. Orcjina^ feliciter fA prudenti coo^ilio ac^ immobilia perse-
uerant^ UUerarum si fuerint (estimonio confirmata. Hiuc est, quod «cire uolumus
tam presentes, quam futuros, domino Martino de Bruzssecowe nos uiilam, que
dicitur Uorwerch, liber^iter contulisse in suis limi(ibus, ue 9 Qobis, nee a nostris
heredibus de ceterp distri^utionis funiculo minußtur. Limites huLus uille sunt hü:
a uilla Ganzsekendorp per medium amnem usque ad Hmites Lubechin, deiude
usque ad fossatum Lunowe, per. fossatum in adscensu donec per medium
stangnum Parwum ^ Lunowe, demum usque ad antiquam uiam, ubi limites do-
m|RQfun| de Werle et Rostoke sequestrantur. Testes |i^s rei fyfAi: vf!^\\\esi
Fredericus de Dechowe, Bernardus de Hakenstede^ Hermannus de Musteke, Her-
bordus aduocatus in Gnogen^ Nicolaus Friso et alii quam plures. Datum Gnogen,
anno BPCC^LXXMir.
•
Nach dem Origiual im Haupt -Arehir za Schwerin. — * -pw — An einer Schnur Ton rother Seide
h^ogt ein, V^ai; ausgeprägte^ Sif g;el ^^a Fürsten l^icol^ua, abgebildet zu ^r, 514; voi^ dex; Umschrift ist
zu lesen:
41 Sie..LVM * DOnOINI * NiaOLÄI . D« ♦ W«RLö
Diese Urkunde wird schon seit dem 16. Jahrhundert bei den Urkunden Ton Nenkloster aufbewahrt und
regwtrirt, obgleich sich kein Grund auffinden läset, weshalb dieaelbe dem Kloit«c zugestellt od«r avsg«»
liefert worden sei. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. ür)^ II, S. 55t.
1273. Jan. 30. Güstrow. 1867.
Nicolaus, Fürst von Werte, und seine Sohne Heinrich und Johann bestätigen
den Bürgern der Stadt Parchim da^ Stadtrecht.
JNicolaus dei gracia et filii eius dilecti Hinricus et Johannes domini de
Werle omnibiis presens scriptum yisuris salutem in perpetuum. Nouerint vniuersi,
tam posteri^ quam modemi, qui presentem paginam susceperint perlegendaoi,
quod nos de bona nostra uoluntate et vnanimi consensu dilectis burgenstbus
nostris in Parchem commorantibus ius ipsorum eis dedimus, sicut ab initio ha-*
buerunt et sieiiti in eorum priuilegiis est conscriptum. Quod sioe omni contra-
dictione presentibus IHteris protestamur, et ne succßssores posmit aliqualiter
dubüari (!), sigillorum nostrorum muaimine rqborafnus. Testqs sunt huius rei:
milites: Fridericus de Dechowe^ Nicolaus Glalluft aduocatus in Guzstrow«, J|o-r
Hannes Koz aduocatus in Parchem, Segebodo de Holtdorp; famuB: Weoi^os
56-
Digitized by
Google
444 1278. 1218
marscalcus, Conrados de Brochusen, Thetteuus Wackerbart, et alii qoam plarea
prottidi et honesti. Acta suBt hec anno domini M^CCLXXIir. Datum 6oz-
atrowe, IIP kalendas Febroarii.
Nach dem Original im Raths-Archir zu Parohim. Ao Strängen ron rother und grflner Seide hiagen
ur^rünglieh 3 Siegel, jetst ist das mittlere ahgefallen. Dat erste ist das in Bd. I, zu Nr. 514, abge«
bildete Siegel des Fürsten Nicolaus; Umschrift:
4i SI©[ILL]VM ♦ DO[(»INI * NiaOLJl« • D« • [WajRL0
Das Siegel an dritter Stelle ist das zur Urkunde vom 15. December 1274 abgebildete, jenem sehr
ahnliehe, aber an der Sonne im rechten Schild winkel kenntliche Siegel des Ffirsten Johannes. Die lioke
Ecke ist mit dem Zeichen des Mondes an diesem Exemplar abgebrochen. Umschrift:
4i [SI6ILLVM • DOODINI * lOkRJNNIS * Da * WBRLa
— Gedruckt bei Rudloff, Urk.-Lief., S. 69; Cleemann, Chronik Ton Parchim, S. 118; Lisch, Hahn. UrL I,
& 44.
1273. März 1. Schwan. 1868.
Nicolaus, Hemnch und Jchatm, Fürsten von Werls, einerseits, und Hermann,
Bischof von Schwerin, andererseits, geloben einander beständigen Frieden und
woUen etwanige Streitigkeiten durch rechtliche Entscheidung schlichten.
Nicolaus, H. und Jo., hern von Werte, vereinigen sich mit hem Her-
manno, Bischoff zu Zwerin, das sie mit Jhm fride halten wollen ; vnd da zwischen
ihnen oder ihren leuten streit vorfallen wurde, das solchs durch ihre Lehnleute,
so beiderseits darzu zu ordnen, oder nach Rechte vffgehoben werden solle.
Actum Sywan, 1273., feria 4. ante Reminiscere.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 178 \
127B. März 19. Camin. 1260.
Das Dom-Gapitd zu Gamin verleiht dem Kloster Dargun den Zehnten aus
BoUmannshagen und Pribbenow.
Lambertus dei gracia prepositus, Johannes decanus toturoque capituluia
Caminensis ecclesie omnibus in perpetuum. Uiros honorabiles et deuotos litte-^
ratos maxiroe affectus benigne caritatis ad hoc inducit, ut benefaciant iUis, qui
corporibus suis plunma subtrahunt, ut peregrinis hospitibus et pauperibus eo
habundancius valeant minislrare. Hinc est, quod notum esse uolumus tarn pre-^
sentibus, quam futuris, quod nos venerabilium patrum nostrorum domini W[il-
helmi] et domini H[ermanni] episcoporum Caminensis ecclesie vestigiis inherentes,
proprietatem decime villarum Ratenowe ac Pripignewen de communi nostro con-
sensu cenobio in Dargun fratribus ibidem deo iugiter famulanlibus ob reueren«^
Digitized by
Google
tm iS!rd. 44»
eiam dei et gloriose virgin*» Marie liberaUter conUilimiis iwe perpeUio po8$i-
dendam. Vt igitor hoc factum nostrum semper flnnuai ac inconuuteum permaneat^
presentem litteram in testimoniain sigillo ecclesie noatre fecimus commttoiri..
Testes huitis rei sunt: Lambertus prepositus, Johannes decanus, Hinricus custos^
Gherardus scolasticus et alii quam plures. Datum anno domini M'^ CC LXX" VT^
X'lUr kal. Aprilis, in Caroin.
Nach dem OrigtDal im Haupt -Arehir zu Schwerin« An einer Sdmnr tod rother und gelber Seide
hängt das zur Nn 1245 beschriebene neue Siegel des Dom-Capitels.
(1273. Vor März 21. Wismar.) 1270.
Heinrich, Krämer zu Wismar, verlässt seinem Bruder und dessen Frau zwei
Hcbuser und eine Bude.
xLenricus institor resignauil fratri suo Johann! duas panias domus et uxori
dus, sitas apud perdhemarket, et tabernam vnam in platea fabrorum.
Nach dem Wism. Stadtb. B« p. 6. — Der Pferdemarkt, forum equinum, kommt in Stadtb. B
nur an dieser Stelle Tor, wird aber später in dem Stadtbuchfragment des 14. Jabrh. einige Male ge-
nannt; möglicher Weise ist der spätere Schild darunter ieu yerstehen.
(1273.) 1871.
Fredeke von Hannover zu Wismar gibt sich mit ihrem Sohneskinde in den
Hm Geist.
In nomine patris et filii et Spiritus saneti. Domina Yredeka de Honnouere
et puer fih'i eius tradiderunt se domui saneti Spiritus et dant domui vnum
granarium et sartagineni et domum eorum tali conditione, quod ipsi recipient
censum de domo a feste pasche per tres annos, et predictus puer^ scilicet filius
filii predicte domine, habet in predictis bonis XI marcas denarionim ita: si puer
moritur, tunc predicte XI marce succedent hereditario iure domui saneti Spiritus;
si uero puer uenerit ad annos discretionis, tunc erit in arbitrio suo, si uoluerit
mauere in domo saneti Spiritus, annon; et si noluerit remanere, sepedicte XI
marce sibi presentabuntur.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 6.
1273. März 21. 1272.
Beilegung eines Streites über vier Mühlen in und hei Wismar.
l^ridericus de molendino et uxor eius et pueri eorum et Ludeco de
molendino et uxor eius composuerunt discordiam, que uertebatur inter sororem
Digitized by
Google
44t 129».
aonm donMinii HraecaBL et Bentüldnnii narttum el piieros eonun df^ IIH'^ Boka^.
dinte mfra cMtatem et eatr» cutitatem et pra oHnoti» causi», pro faikas dÜscwv^
dabant. Super hac conipositiose presentes fuenmt amnes vasalK domini noslri}
[et] communea cooaules. Quicunque hanc compoaittonem fregerit, dabil C mareaa
puri argeati oonsulibus. Ada saat hec aooe domini M"" CG'' LXXJIi^ in die Be^,
nedicti abbatis.
Nach dem Wim. Stadtb. B* p. 6.
1273. 1873.
Aufzeichnung über die Verpföndunff eines in der Lübschen Strasse zu Wünum
bdegwen Erhes^ g^nam^ ^reiens(em-
xxereditas Henrici de Bustehudhe scilicet Yriensten impignorata est Con-
radQ Hannensterit pro XXX marcis slauicorum denariori^nu
Nach dem Yfifim, Stadtb. B, p. 8. — Naqh zwei aDdem loscrlptioaeo datelbet, p. 212 und 213, la|^
der Freienstein neben einem Orterbe beim Markte in der Lübschen Strasse. An obiger Stelle kommt das
bezeichnete Erbe unter dem Namen Yriensten zuerst vor; es findet sich unter diesem Nameo noch 1327
im Fragmente des dieses Jahr begreifenden Stadtbuches (hereditatem lapideam in plat^a Lubicensi apud
Vriygenstene). Ob der Name auf eine ehemalige Freistatt deutet, oder ob er nur ein Spitzname ist, muss
dahin gestellt bleiben ; die übrigen mittelalterlichen Häusemamen in Wismar — Luhe, Boyster, Durelsers,
^eb^rnfst — scheinen für Letzteres zu sprechen, jedoch kann der Name Boyster auch von eipen\ früfi^ren
Besitzer herrühren, -wie auch Luhe.
(1273.) 1874.
Dietrich, Rikolfs Neffe, kauft ein Haus heim neuen Oraben zu Wismar.
Xheodericus coQ^nguiaeus RicolTi super recentem fossam emit domiio)
prope nouam fossatam erga uxorem Geltmari et pueros si^os.
Nach den WisQ. 3Udtb. B, p. 8.
(1273.) 1875.
Gerwin, Münzer zu Wismar, kauft ßir seine und Sßiwr Frau Lebenszeit van
dem Kloster Cismar zwei Hufen in Schmakentin.
(jrerewinus magisler monete emit duos mansos, vnum liberum et vnum
censualem, erga dominum abbatem de Zizzemare et conuentum in Smakentyn tali
iure, sicut villicus ha^uerat, ad uit^w suam et uxQris sue; ipsis uero defunetis
in predictum claustrum redundabunt sine requisitione amicorum eorum.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 10.
Digitized by
Google
«278. 447
<i27a) 187*
Gerhard Manmk zu Wismar Icaufi 10 Drompt Rente aus Wustrow von Bruno
von Warendarf.
(yenr&tt^ Monechus eiait X tremodiios aiftiutitibi in redditibas super Wo2^
^truywe erga Btanonem de Wai«hdorp. SegebodD let ipse dominus Bruno pro^
miserunt pro warandia per aniium.
Nach dem Wisni. Stadtb. B, p. 11.
(1273.) 1277.
Die RaJhmiänner zu Wismar kaufen Ißin Bctus an.
Consules emerunt domum Constantini ad usum ciuitatis.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 12.
(1273.) 1878.
Die Frau des Bathmarms Heinrich Scheversten, Arnold von Dortmund und
der Vogt Bitter Detwig zu Wismar schliessen einen Vertrag wegen einer Korn-
Ueferung.
Vxor Henrici Sceuersten rogauit Amoldum de Tremonia, vt permitteret
domino Dhedewigo duos Iremodlos siligitiis, pro quibiis inculpauit eam. Dominus
Dhedewigas et idem Amoldus et Achim Judens fatebantur coram consulibus,
quod Arnoldus de Tremonia posuit pignns in Judeos pro IX marcis pro predictis
duobus tremodiis.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 13.
1273. März 26. Brandenburg. 1279.
Heinrich, Bischof von Bromdenbfurg, sdierüA dem Benedietiner'' Nonnen/dost^
zu Spandau das Eigenihvm von 8 Hufen zu Staken (hei Spandau), wdche
der Oraf OunzeUn von Schwerin von ihm zu Lekn getragen und unederum
den von D'dbheritz verliehen hatte, von Letzteren aber den Nonnen zu Spandau
zugewandt ist.
In nomine domini. Amen. Heinricus dei gratia Brandeburgensis episcopus
— — — octo mansos in villa Stakene cum omni iuris proprietate ad peticionem
domini Heinrici de Dobritz militis et fratris s«i Amoldi damus ecciesie in Span-
Digitized by
Google
448 1278. 1280
.dowe conuentui dominarum ordinis sancti Benedict! perpetue possidendos, acce-
dente consenso comitis Guncelini de Zwerin, qui predictam villam Stakene a
nobis lenet tittulo feodali, a quo comite predictus dominus H[einricus] et frater
suus Ar[noldus] prefatos octo mansos hactenus in pheodo tenuerunU Nunc autem
no8tro obtento consensu et nostri capituli et predicti comilia Zwerinensis pre-
taxatos octo mansos ordinauerunt ecciesie in Spandowe hac connentione et con-
ditione adiecta, ut predicti conuentus persone, que pro tempore fuerint Institute
uel ecianf instituende, perpetue obligentur omnibus ecclesiis parrochialibus a se
distantibus ad duo miliaria huius terre procurare uinum et oblatas cotidie ad
diuinum ofßcium habundanter/ ut predictis uiris domino H[einrico] et suo fratri
Ar[noldo] hec elemosina proßciat ad salutem eciam patris ipsorum dicti Heidenrici
de Dobriz militis et matris Juthe uocate. — — — Datum in Brandeburch,
anno incamalionis domini M'^CCLXXlir, Vir kalendas Apriiis.
Nach dem Original im Geh. Staats -Archir zu Berlin rolUt&ndig gedruckt in Riedert Cod. dipL
Brand, f, Bd. 11, S. 8.
1273. April 5. Wittslock. 1280.
Heinrichy Bischof von Havelherg, schenkt dem Kloster Dünamünde die Zehnten
aus den Dörfern Siggdkow, Zachow und Tramnüz (bei Wusterhausen).
In nomine domini. Amen. Nos Hinricus dei gracia Hauelbergensis
ecciesie episcopus recognoscimus et presentibus litteris protestamur, quod ob
reuerenciam dei omnipotentis ac beate Marie semper virginis, necnon et beati
Nycolai pii confessoris et omnium sanctorum, ob nostre eciam salutis augmentum
donamus et damus decimas villarum Siklecowe et Zachowe et Trampis fratribus
in Dunemunde sub ordine Cisterciensi deo famulantibus, ad ipsorum vtiiitates
perpetuo pertinendas. Et in huius nostre donacionis et dacionis euidens argu-
mentum presentem litteram sigilli noslri munimine fecimus roborari, adhibilis testi-
bus ydoneis^ quorum nomina sunt hec: Gunzelinus comes in Zwerin et Helmoldus
filius suus, Yiricus prepositus Brodensis, Johannes prepositus in Stepeniz, Richar-
dus canonicus Zwerinensis, Johannes notarius noster; milites vero: Johannes
dominus in Pothlest, IVicolaus de Bruseuiz, Ghotemerus et Misnerus fratres et alii
quam plures. Actum et datum Wizlok, anno domini M^^CC^LXXMIF, nonas
Apriiis, pontificatus noslri anno XX* Vr.
Nach der in der ersten Hälfte des 14. Jabrh. geschriebenen falschen Ausfertigung im Haupt-Arohir
zu Schwerin. An einer Schnur yon rother und grüner Seide hängt die untere Hälfte yon dem zu Nr. 1217
hesehriebenen biiobOfliehen Siegel, mit folgenden Buchstaben der Umschrift:
1 . Qmcm . hÄvaLBBR
Digitized by
Google
1281 1273. 449
lieber die Unechtheit der Urkunde rgl. Bd. I« Vorr. S. XXXIV. Dieselbe wird um so mehr erwieseil
durch den Fehler im Pontificatojahr; denn Bischof Heinrich II. yon Harelberg stand im J. 1273 nicht im 26.»
sondern erst im zweiten Jahre seiner Amtswfirde. Sein Vorgänger , Heinrich L, starb 1270; er selbst,
Heinrich Iln beurkundete 1278 ^nono kal. Oot. (Sept. 23), pontificatus nostri anno secnndo** die Weihe
des Altars in der Kirche zu Breddin, nach Riedel, Cod. dipl. Brand. I, Bd. 25, S. 4, aus dem Originale.
T- Gedruckt nach einer Abschrift zu Petersburg in den Mittheil, der Gesellschaft fflr Gesch. der russ.
OsUee-ProT. III, & 101; nach dem Original in Jahrb. XIV, S. 283; t. Bunge, Lifländ. Urk.-Buch I, S. 547;
Biedel, Cod. dipl. Brand. I, Bd. 25, S. 3.
1273. April 10. Slargard. 1881.
Otto und Albrecht, Markgrafen von Brandenburg, schenken dem Kloster Broda
den Zins von 6 Hufen zu Neu -Brandenburg, die Fischerei in dem Ausflusse
des Sees Uepz in den ToUense-See und das Dorf Wendisch-Nemerow mü
der Mühle.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Ut ea, que aguntur in
tempore^ non simul cum tempore dilabantur, poni solent in unguis testium atque
scriptis auctenticis perhennari, vt, si necesse fuerit^ in eisdem memoria iocundetur.
Hinc est, quod nos Otto et Albertus dei gratia marchiones Brandeborgenses
notum facimus vniuersis, tam presentibus, quam futuris, et tenore presentium
prolestainur, quod nos ecclesie saneti Pelri in Bro^^de et fratribus in eadem deo
seruientibus infrascripta bona donamus cum omni potestate et iure omnique
vsufructu et omnimoda übertäte, sicut eadem habuimus vsque modo, propria et
perpetuo possidenda: censum videlicet sex mansorum sitorum in Noua Brande-
borch ciuitate nostra; insuper et omnem utilitatem vsumque piscationum, quem
habuimus in decursu aque defluentis de stagno Lipiz usque in stagnvm, quod
Tolonse wlgariter nunccupatur, ita tamen quod dicta ecclesia siue fratres predicti
in stagnis superius nominatis nuUum ins sev vsum ulteriorem piscandi habeant,
quam in suis priuilegiis contineatur desuper ante datis; insuper villam Slauicalem
Nemerowe cum suis agris attinentibus molendinumque in eadem viila situm, sicut
ipsum habuimus usque modo. Ut autem hec nostra donatio per nos et fratrem
nostrum Oltonem minorem adhuc annis et per succedentes nobis heredes nostros
in perpetuum inviolabilis perseueret et maneat inconwlsa, presentem paginam ex
certa nostra conscientia sigiliorum nostrorum appensione supradicte ecclesie tribui
fecimus conmunitam. Huius nostre donationis testes sunt: Henricus de Wudens-
uege, Henricus de Heidebrach, Amoldus de Gera, Olricus de Konigesmark,
Fredericus Soneke, Hermannus de Carpzowe, nostri miHtes, et Bartoldus nostre
• curie notarius, canonicus ecclesie Lubuscensis. Actum et datum Stargarden, anno
domini M^CC^LXX^lir, quarto idus Aprilis.
Nach dem Original im Grossherzogl. Archir zu Neustrelitz. An Fäden ron rother und gelber Seide
hangen dieselben beiden Siegel, wie an Nr. 1232. — Gedruckt in Jahrb. m, S. 217.
Hekleikirgitcket ürUadei-Inck II. 57
Digitized by
Google
4»<^ 1273. 1283
1273. April 10. Flau. ItSt
Nicolaus, Heinrich und Johann, Fürsten von Werte, verkaufen detn Kloster
Darffun die Dörfer Walkendorf und Stecfiow mit aUen Freiheiten und Oerechr
tiffJceiten, mit dem Eigenthume und dem Kirchen -Patronate.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nicolaus dei gracia dominus de
Werle^ Hinricus et Johannes eadem g^racia filii sui omnibus in perpetuum. Cum
siib 9oIe nichil sil, quod ex sui natura ad non esse non dependeat^ cum etiam
mutatlo obliuioque in rebus humanis per defluxum temporis dubietatem sepius
inducat-, nobiliom virorum prouida discretio consneuit acta sua firmari^ perhennari
ttnguis testium et testimoniis litterarum. Hinc est, quod notum esse volurous tarn
presentibus, quam futuris, quod nos villas nostras Waikendorpe et Stechouwe cum
terminis earum, ita etiam quod nee a nobis, nee ab heredibus nostris umquam
in perpetuum mensurari possint^ cum omni iure, quod nos in eisdem habuiinus
vel habere [vijdebamur^ cum iure patronatus ecclesie, cum nemoribus, siluis,
pratis, stagnis, aquis, piscationibus, paludibus, molendino, vendidjmus pro duabus
milibus marcarum et centum currentis monete proprietatemque dedimus cenobio
Dargun fratribusque ibidem iugiter deo famulantibus iure perpetuo possidendam.
Preterea idem iudicium, quod in aliis possessionibus eorum habenl, sicut ex pri-
uilegiis nostris liquidum est^ eis in hiis villis damus, hoc hie expresso, quod
homines istarum villarum ab aduocatis nostris pro nulla causa extra uillas modo
aliquo trahi debent. Discernimus etiam homines predictarum uillarum liberos ab
omni exactione, vrbium, pontium, aggerum extructione, vectigalium turbatione,
expedilione et omni requisitione nobis ex eisdem villis pertinente siue expectaote
quoquo modo, ita ut nulli nisi soli deo et suis dominis in aliquo teneantur. Re-
nunciamus igitur omni exceptioni, que nobis siue heredibus nostris contra pre-
dictam litleram quoquo modo posset in posterum conpetere, ob reuerenciam dei
et beate Marie virginis gloriose. Yt igitur hoc factum nostrum semper firmum
permaneat, presentem litteram inde conscriptam sigillorum nostrorum munimine
fecimus communiri. Testes huius rei sunt: dominus Guncelinus comes de Zwerin
et filius suus, dominus Woldemarus de Rozstok, Heinricus Grubo, Nicolaus Gallus,
Heinricus de Vlotouwe, Bordeko, Heinricus de Colonia, Johannes Kabolt^ Her-
mannus Coze, milites, et alii quam plures. Acta sunt hec in Plawe, anno domtni
M'*CC''LXX°lir, indictione secunda, quarto idus Aprilis, data per manus magistri
Hermanni notarii.
Naoh dem Original im gruj^herzogl. Archiv zu Neuätrelitz. IJieäes trägt:
1) das Siegel des Fürsten Nicolaus (abgebildet in Bd. I, zu Nr. 514) an rother SeiJe ;
2) an grüner Seide das Siegel des Fürsten Heinrich, abgebildet zur Urkunde vom 15. Dec. 1274.
Das dritte Siegel ist abgerissen. — Gedruckt bei Lisch, Hahn. Urk. I, S. 45.
Digitized by
Google
1283 f27a 4&1
1273. April 16. Röbel. 1*8^
Nicolaus, Fürst van Werle, verleiht dem Nonnenkloster zu Röbd 13 Eufen in
Küssekow, Zilow, Fribom, Buckhoh, Spitzkuhn und JSütow.
JNicoIaus dei gratia dominus de Werle omnibus presens scriptum niso?i9
salutera in perpetuum. DiscreÜo proborum viroram hoc expostulat et requirit, ut
pia hominum facta propter labilitatem sensns humani literis conscribantur. HInc
est^ quod notum esse uolumus tarn presentibus, quam futuris, quod nos de boüar
nostra uokintale ad honorem dei omnipotentis et beate Marie virginis ac sancte
Marie Magdalene sanctimonialibus in Robele subscriptos mansos contulimus \Ü
remissionem nostrorum peccaminura et ad rndulgentiam progenitorum nostrorum
perpeluo el libere possidendos, in pratis, pascuts, siluis, cultis et incultis et vsu-
agiis vniuersis^ et eliam eosdem mansos esse uolumus ab rrbium et pontium
structura^ necnon et aliis seruitiis liberos penitns et exemptos, sed soli deö
seruiant et ministrent: in Cussecowe Y mansos, in Silowe II mansos, in Pribome
II mansos, in Bocholte II mansos, in Piscekun II mansos, in Butecowe HI mansos.
Yt ergo hoiusmodi factum stabile perseueret et ne possit etiam a nostris succes^
soribus aliquatenus dnbitari, appensione sigilli nostri fecimus roborari. Testes
huius rei sunt: Stephanus prepositiTS de Robele; milites: Henricus aduocatus m
Hobele, Misnerus, Ludolphus de Zwerin, Bertoldus de Dambeke, Henricus et
Bertoldus fratres dicti de Hauelberge, Prisceburius el Johannes fratres dicti de
Robele; famuli: Olricus et Georrius clauiger, et alii quam plures prourdi et ho-^
nesti. Acta sunt hec anno domini M"" CC" LXXHF. Datum Robefe, de manu
Godefridi prepositi Guztrouensis, XYI. kalendas Mail.
Naeh Daoicl Clandrian^s „Diploraatarium Malchowease** yom J. 1576, im Haupt-ArohiT zo Sohweria.
Das Original ist im Kloster- Arohiv zu Malchow nicht mehr yorhandeo. — Küssekow ist bei Rflbel anter-
gegangen. — Gedruckt in Jahrb. XVI, S. 213.
1273. April 23. 1884.
Ntcolaus, Fürst von Werle, bestätigt die Besitzungen des Klosters Broda in
seinem Gfebiete.
JNicoiaus* dei gratia dominus de Werte omnibus presens scriptum visuris
salutem in perpetuum. Notum esse uolumus vniuersis, tam presentibus, quam
futuris, quod nos de bona nostra uoluntate et consensu dilectorum filiorum
nostrorum^ Henrici et Johannis, dominorum de Werte, ecclesias quasdam, villas
et quedam alia bona, quorum nomina in sequentibus sunt subscripta^, ad honorem
omnipotentis dei et beate virginis Marie, assignauimus et contulimus ecclesie
57^
Digitized by
Google
1281
de Tkptowr. BenaHv de Peccalle
de Stnirwiarft, Kaerm. iacohi de Bnfau
Jensfai, Hcvints et BcftoU» 6alrcs de
PeaxeiSB et aC
ÄTCLXX'DT.
CL
i:5i
— "" p^<»«nai —
^•c^ Back Xc li>^0 ost 1^^ ge^riaiet sai ^vei^ war^ «ai W¥U i.e Z^w^em iaeäcr Crksfrie oeii
I. ias> Nr. 3TT Jer Zett ■ack toc Xr. 1^4 a^Ie. ^»«m *& sr-fcerr «ütiü Le Bestitifaf «■
Digitized by
Google
1285 1273. 458
nur 4 Vi Hufen bestätigt werden, ktfnnte man ans einem Lesefehler {V statt V) erklären; aber in der
UrkuDdo Tom J. 1273 hat die Vicarei in der Bargcapelle zu Penzlin nur 8 Hufen zu Klokow, in der .Tom
J. 1230 dagegen 14; in Smort hat die Pcnzliner Kirche nach Nr. 1284: 2 Hufen, nach Nr. 377 aber
schon 4. — Aber der Fürst Nieolaus hat Nr. 377 auch nicht nach der Nr. 1284 gegeben« sondern Nr. 377
ist eine aus Nr. 1284 fabricirte Fälschung, gemacht, wie es scheint, um dem Kloster Broda das Patronat-
recbt über die Kirchen zu Lukow, Federow und Kargo w, Falkenhagen und Alt-Schönau damit zu er-
streiten. Wenigstens deutet auf diesen Zweck die Interpolation über das Patronat dieser Kirchen hin,
welches dem Kloster im 13. Jahrb. noch nicht zustand. Im Brodaer Archive zu Neustrelitz befindet sich
nämlich eine durchaus unrcrdächtige und besiegelte Origioal-Urkunde rom 30. Juli 1304, in welcher der
Fürst Nicolaus ron Werle dem Kloster Broda „ins patronatus et proprietatem ecclesie principalis in
„yilla Maiori Lucow et filie videlicet eiusdem in villa Moria cum villa Lucow Minore, cum III mansis
„dotatis ad ipsas** rerleiht Am 14. März 1331 aber beurkundet Johann der ältere, Fürst tou Werle:
„licet ins patronatus ecclesiarum yidelicet Valkenhagben cum filia sua Sconowe, Vedderowe
„cum filia sua Kargowe, et Slone bactenus iure hereditario possiderimus et habucrimus,
^ pure et libere permutauimus in merum ius patronatus ecclesie opidi Warne cum religiosis yiris
„domino Johanne priore — — totoque capitulo ecclesie Brodensis.*^ Die Urkunde ist noch im Originale
(zu Neustrelitz) Torhanden, die Siegel des Fürsten Johann des älteren und Johannas, Sohnes des Fürsten
Nicolaus von Werle, sowie des Bischofs Johann von Schwerin, welche durchaus unverdächtig sind, verbür-
gen die Fchtheit dieser Urkunde; und neben derselben wird auch noch die correspondirende Urkunde des
Klosters Broda über diesen Tausch, vom 29. Mai 1331, mit angehängter Bestätigung des Bischofs Dietrich
von Havelberg, d. d. Wittstock, 1331, Juni 1, im Originale aufbewahrt, an dem noch die beglaubigenden
Siegel hangen. In beiden Urkunden findet man auch nicht die leisesten Andeutungen von früherem Be-
sitze oder auch nur von Aosprüchen des Klosters Broda in Betreff dieser Kirchenpatronatc. — £inen
zweiten Versuch, sich „Cargow, Vederow'' und „Lucow** anzumassen, machte das Kloster Broda durch die
auf den Namen des Fürsten Nicolaus von Werle gefälschte Bestätigungs- Urkunde vom 22. Sept. 1312,
welche in Jahrb. Ilf, S. 226, gedruckt ist Was diese von vorne herein verdächtig macht, ist das an dem
angeblichen Originale (im Brodaschen Archive zu Neustrelitz) hangende Siegel Dies ist nämlich nicht das
„hemellke ynghezeghele"* des Fürsten Nico laus, welches nach den Worten der Urkunde daran hangen
sollte, sondern das kleine schildförmige Siegel des Fürsten Johann von Werle (Sohnes des Fürsten Nico-
laus), was freilich aus der verstümmelten Umschrift: »^ S' — . . . 11 . RiaOLÄI : Dö . WöRLö nicht
ersichtlich ist, aber durch Vergleichung mit andern Abdrücken dieses letzteren Siegels (z. B. an einer
Doberaner Urkunde vom 19. Sept. 1319 und an einer Darguner Urkunde vom 2. Sept. 1323) unzweifel-
haft wird. (Wigg^r.)
1273. April 29. Röbel. 1285.
Nicokms, Fürst von Werle, und seine Söhne Heinrich, Johann und Bernhard
verleihen der Johanniter^ Gomthurei Mirow die Dörfer Zirtoto und Lern, 2
Hufen in Leussow und 1 Hufe in Ankershagen.
Nieolaus dei gratia et iilii eius dilecti Henricus et Johannes et Bernardus
domini de Werle omnibus presens scriptum visuris salutem in perpetuum. Ea
que geruntur in tempore, ne simul cum tempore in recidiue obliuionis scrupuium
dilabanlur, solent in scriptis redigi et per ea tenaci memorie commendari. No-
uerit igitur presens etas et futura posteritas, quod nos de bona nostra uoluntate
et unanimi consensu ad honorem dei omnipotentis contulimus viris religiosis
magistro et fratribus sacre domus hospitalis Jerosolimitane in Mirowe domino
Digitized by
Google
454 1273. 12BS
famulanlibus villam Cirethowe^ sicut nunc possidenl possessores, sub termitiis
eisdem cum XXXVI mansis, el villara Liniz sub suis lerminis cum XII mansis;
que ville si mensurarentur el tres mansi inuenirenlur, prediclis a nobis fratribus
sunt coUati, si uero super prediclum numerum excrescerel, de nobis emere de-
bent fralres superius nominal!. Jlem duos mansos in Loysowe et unum in An-
kershagen contulimus libere et perpetuo possidendos cum omni eodem iure, quo
sepedicti fralres bona sua alia in terra nostra constiluta possident et hactenos
habuerunt, quocunque nomine censentur, inter eosdem terminos uel limites ante
dictos, cum suis pertinenciis omnibus, pratis, pascuis, siluis, campis, terris cultis
et incultis, prediis vrbanis, rusticis, introitibus et exitibus, viis et inviis, paludibus,
slagnis, aquis, aquarum decurslbus, molendinis, piscacionibus, venacionibus, iudieiis
el iurisdicionibus et iuribus patronalus et generaliter omnibus iuribus et vUlita-
tibus in eisdem bonis. Damus plenam facuitatem locandi Slauos et Theutunicos
et in ipsis bonis faciendi et de ipsis, prout viderint expedire. Renunciamus etiam
omni iuri exactionum, colleclarum, angariarum et parangariarum, seruiciorum, ex-
pedicionum et generaliter omnium munerum et honerum, quacunque occasione
ea vniuersaliter uel particulariter inponi contigerit, que nobis seu heredibus siue
successoribus nostris quibuslibet in eisdem bonis aut hominibus habitantibus ibidem
uel habitaturis ad presens competit uel possit competere in futurum. Jn cuius
rei euidentiam el perpeluam ßrmitatem presens desuper scribi fecimus inslru-
mentum et ipsum magislro et fratribus prefatis tradidimus sigilli noslri noslrorum-
que filiorum munimine roboratum. Testes sunt milites: Henricus de Ulothowe
aduocatus in Bobele, Nicolaus Gallus aduocalus in Guzslrowe, Johannes Koz ad-
uocatus in Plawe, Misnerus, Fredericus Brusehauere, Bertoldus de Hauelberge,
Henricus Kaboll, Ludolphus de Zwerin, Gerardus et Hermannus de Crimun Ber-
toldus de Danbeke, Priseburius et Johannes frater suus, et alii quam plures pro-
uidi et honesti. Acta sunt hec anno domini M"" CC*" LXX"" IIF. Datum Robele
de maiu Godefridi preposili Guzstroen [sis] , tempore commendaloris fralris H. de
Honschet in Mirowe exislentis, Iir kalendas Mali.
NiHjh dem OrigiDal im Stu^ats- Archiv zu Berlin. An demselben himgcn drei Schuürc von grüner uod
rot^T Seide. Von c^en Siegeln jind zwei zum Tlieü erhaUen, Auf dem ersUn ist noch der gekrönte
Stierkopf deutlich (vgl. Bd. I, Nr. 514); das zweite Siegel ist noch fast volU^ndig: es zeigt eineo ge-
krönten Stierkopf und die Umschrift:
* Sie. OCD ai . Da . WöRL«
(Vgl. die Abbildung vom Siegel des Fürsten Heinrich unter der Urkunde vom 15. Dec. 1274.) — Gedruckt
in Jahrb. IT, S. 224, und bei Lisch, Gesch. des Geschl. Hahn I B, S. 47.
Digitized by
Google
t28« 1^78: 455
1273. Mai 12. Güstrow. 1886.
Nicolaus, Fürst von Werte, verleiht den Bürgern Bernhard Bödeker und
Dietrich Theneke die beiden Mühlen innerhalb und ausserhalb der Stadt Flau,
mit dem Fischfänge und der AaUciste (Zeran), gegen eive jährliche Erbpacht.
Nicolaus dei gralia dominus de Werle oranibus presens scriptum visuris
salutem in perpeluum. Ea que gerunlur in tempore^ ne delabantur in tempore^
solent redigi in scriplis et sie tenaci memorie commendari, Hinc est, quod
notum esse uolumus vniuersis, tarn presentibus, quam Tuturis, quod nos de bona
nostra uolunlate dilectis nostris Bernardo Bodeker dicto et Thederico Theneke
molendinum in Plawe et molendinum extra ciuilatem cum area adiacente et cum
vtilitate eiusdem contulimus perpetuo possidenda, tamen habita tali forma, ut nobis
singulis annis pro censu de molendino intra ciuitatem XXII choros, quod wich-
scepel wigariter dicitur, et de molendino extra ciuitatem XI choros et vnum
talenlum siue punt annone, medietatem siliginis et medietatem brazei ordeacei,
presentabunt. Nolumus etiam aliqua edificia fieri in dampnum predictorum molen-
dinorum ad miliare infra et supra, sed aquas sibi in decursu et accursu facient^
quanto melius poterunt, fructuosas. Jtem ad exspensas suas unum concedimus in
prefata aqua, si uoluerint, piscatorem. Jtem nobis dabunt de ceran VII marcas
et IUI solides, quem censum nolumus ulterius augmentari. Si uero sepedicti
ciues siue molendinarii molendina sua pro necessitate sua seu pro uoluntate
eorundem exponere uellent uel uendere, ipsos non deberemus siue heredes
eorum aliquatenus impedire. Yt igitur hec ordinatio perpetuam babeat firmitatem
et ne possit a nostris successoribus uel heredibus dubitari, sigilli nostri testimonio
roboramus. Testes sunt: mililes: comes Moricius, Henricus Luche, Nicolaus
Haue, Magorius de Cene, Johannes Koz; famuli: Weselus marscalcus, Willekinus
kamerarius, Olricus de Bardenulet, et alii quam plures prouidi et honesti. Acta
sunt hec anno domini ftF CC^ LXX' IIF. Datum Guzstrowe, IUI. idus Maii.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An einer Schnur von roiber Seide hängt des
Fürsten Nicolaus .schildförmigos Siegel. — - Gedruckt bei Lisch, Cod. Plawcnsis, S. 23, und Lisch, Hahn,
ürk. I. B, S. 49.
1273. Juni 15. 1287.
Johann, Herzog van Braunschweig, verkauft den auf der alten Sülze zu
iMnebwrg Begüterten, darunter namentlich auch dem Abte und Kloster zu
Dobercm, die von ihm in der Stadt Lüneburg gefundene neue Salzquelle zur
Zerstörung, und verpflichtet sich und seine Na^hhommen, in der Stadt und
Herr schaß iMnehirg nie wieder eine neue Salzquelle bohren zu lassen.
Digitized by
Google
456 1273. 1288
Gedrnokt: nach dem OrigiDal bei LeTcrkus, ürk. des BUUl Lflbek I, S. 222; nach dem Copialbuoiia
Nr. 6 des Michaelisklosters im K. Archiv zu HannoTer bei r. Hodenberg: Lüneb. Ü.-B. VII, 1, S. 76,
frfiher bei Jung: de iure salin.« syll. doc. p. 83; Pfeffinger Hist II, S. 124; SchlOpken Chron. yon Bardow.«
S. 237; Soheidt, Tom Adel, S. 80; Staphortt I, IV, S. 864; Westphalen III, p. 1515. Beet&tigrt ward
dieser Vertrag Tom Papst Gregor X. am 22. Juni 1274. S. den Abdruck der Bulle nach dem Ori|piial
bei Leverkus: Urk. des Bisth. Lübck I, S. 228.
1273. Juli 30. Bützow. 1288.
Hermann, Bischof von Schwerin, bestätigt den Vertrag des Klosters Ruhn mü
dem CoUegiatstift zu Bützow über das Patronat der Vicarei zu Neuenkirchen.
xlermannus dei gracia episcopus Zwerinensis vniuersis presentem paginam
audituris salutem in domino. Ea que iudicio uel concordia terminantur^ firnia
debent et illibata persistere; et ne in recidlue contencionis scrupidum relabanlar^
scripturarum conuenit presidio roborari. Orla siquidem inter diiectos in Christo
decanum et capitulum ecclesie sancte Elizabeth in Butzowe^ ex vna, et dilectum
in Christo prepositum monasterii de Rune^ ex parte altera^ materia questionis
saper institutione perpetui vicarii ecclesie Nigenkerken, decano et capitulo supra-
dictis dicentibus^ quod ex antiqua et approbata et multo tempore pacifice obser-
uata consuetudine ad decanum huiusmodi institucio pertineret, et preposito de
Rune e contrario asserente, quod^ cum ipse sit loci archidyaconus et super per*
rochianos ecclesie iurisdictionem ecciesiasticam et curam animarum optineat^ equi-
tatis yigore suadente ac racionis ordine poslulante huiusmodi yicari[um] secuin ad
regimen animarum in partem sollicitudinis euocare, debeat institucio legitime per-
tinere: tandem bonis viris mediantibus talis inter partes ipsas composicio inter-^
uenit^ quod decanus, qui pro tempore fuerit in predicta ecclesia Butzowensi,
perpetuum vicarium in predicta ecclesia instiluendum preposito predicto presentare
debeat, qui ab eodem preposito institutus obedienciam eidem, sicut consuetum
est, ac debitam in Omnibus sicuti archidiacono reuerenciam exhibebit; nee decanus
aut capitulum supradicti sibi quantum ad institucionem huiusmodi uel obedienciam
in manus decani ab eodem vicario faciendam aliquid iuris de cetero vendicabunt,
reseruata dumtaxat decano auctoritate, quod detentores decimarum seu reddituam
prebendalium canonicorum Butzowensium in predicta parrochia commorantes, si
legitime moniti salisfacere non curarint, auctoritate propria excommunicare valeat,
et dicto vicario viua voce uel litleris suis dare possit in mandatis, vt tales
secundum tenorem mandati sibi directi denunciet, ac pensionem, quam annuatim
de ipsa ecclesia persoluere tenetur, statutis reddat temporibus; et si circa pre-
missa fideliter et efficaciter adimplenda contumax inuentus fuerit aut remissus, in
ipsum suspen [sionis] sentenciam valeat promulgare; retenta sibi et nichilominus
auctoritate excommunicationis contra dictos detentores et suspen [sionis] in pre-
Digitized by
Google
1289 1273i 457
fetum vicarium ex causis tantum premissis latas sententias secundum formam
ecclesie relaxandi et mulctam, id est penam pecuniariam, si voluerit, accipiendi
ac salutare eisdem pro modo culpe super predictis penitentiam imponendi. Nos
igitur, ordinacionem huiusmodi, sicut prouide facta est, ratam habentes et firmam,
eam auctoritate ordinaria confirmamus. Ad cuius rei euidenciam pleniorem pre-
sens scriptum inde confectum nostri, decani et capituli Butzoweusis, necnon
prepositi et conuentus monasterii de Rune predictorum sigillorum appensionibus
extitit communitum. Datum Butzow, anno domini WCC^LXXIU.^ in commemo-
racione sancti Pauli apostoli.
Nach dem Diplom, eccles. Bntzow., Cap. VIII [foL VI^].
1273. Juli 1. Lüneburg. 1280.
Otto Grote, Lippold von Bohren, Eckhard von Baizenbwrg, HfünerJ van
Oedeme, Heinrich Oreving und Heinrich Kind bürgen ßir den Verkauf des
Eigenthums zweier freier Sahpfannen in iMmhurg dwrch Hüner van Oedeme
an das Kloster iMne.
Otto Magnus, Lippoldus de Doren, Ekkehardus de Boyzeneborg, H. de
Ödeme, Hinricus Greving, Hinricus Puer omnibus hoc scriptum cementibus sa-
lutem in domino. Notum facimus tam presentibus, quam futuris, quod Hunerus
de Ödeme, filius domini Huneri beate memorie, vendidit claustro in Lune domi-
nium duarum sartaginum liberarum — — — — — . Jgitur ne ista emptio
in posterum ab alicuius calumpnia possit reuocari vel infringi, presentem litteram
appensione sigillorum nostrorum duximus roborandam. Huius rei testes simulque
fideiussores sumus, sicut presentibus fatemur et protestamur. Datum Luneborg,
anno domini M''CC''LXX''Iir, in octaua Johannis baptiste.
Nach dem Original im Archiv des Klosters Lüne, mitgetheilt ron der Frau Aebtissin yon Meding.
An der Urkunde hangen 4 sehr gut erhaltene schildförmige Siegel « nach der Beschreibung des Herrn
Dr. Volger:
1) mit einem gezäumten Pferde und der Umschrift:
Sigillum Ottonis • Magni . de Luneborch
2) mit einem Mühlrade und der Umschrift:
Sigillum Lippoldi de Doren
3) mit einem Eberkopfe und der Umschrift;
S. Echardi de Boicenborch (!)
4) queer getheilt, oben damascirt« unten mit 3 Rosen und der Umschrift:
Sigillum Huoeri militis de Ödeme
Der in dieser Urkunde auftretende Ritter Eckhard ron Boizenburg ist für uns deshalb wichtig»
weil er ohne Zweifel ron der meklenburgischen Stadt Boizenburg den Namen hat. Er war ein Sohn
des Ritters Otto yon Boizenburg, welcher im J. 1287 bereits rerstorben war; Tgl. r. Hodenberg*s Lüne-
Mekleibirgbcktf Vrkoifi-Iick ü. 5g
Digitized by
Google
48a 1276. taM
bifzyf^ Urk-Bo^Sit Al^fc. YH, Ardfcf d«s Klottert S. JUeh^alis zu Im^^mul
1861, ürk. Tom J. 1264, Nr. 86, S. 69, und ürk. Tom J. 1287, Nr. 131.
S. 94, mit SiegelabbilduDg; aoch unser Mekl. ürk. -Buch, Bd. 11, Nr. 881. Er
fahrte dM bieDeben abgebildete sebUdlOmiig^ Siegel Mit evinn Kber-
köpfe; die Umtohrift Uatet nach der Ton dem ArchiTrath Dr. Lisch im J. 185^
in Lüneburg Yorgenommenen Lesung: •
^ S\ aChahTIRDI . D . BOTOaNaB' (!)
Den Holzschnitt zu der beistehenden Abbildung hat die yerehrliehe Ifineburgische
Landschaft durch den Herrn Sjndicus Ton Lenthe zu Celle zur BenqtsuBg für
?[iser Urkunden - Buch gütigst geliehen. Dieser Ritter Eckhard Ton Bolzen-
urg (1287: „Ekkehardus miles dictus de Bojceneburg**) ist eine andere Person
als der gleichzeitig rorkommeode Ritter Eckhard Schack von Boizen-
bürg, dessen zur Urkunde vom J. 1269, Nr. 1156, gedacht ist; beide fuhren
nicht nur rerschiedenc Wappen und Zunamen, soodem werden auch neben ein-
ander genannt, z. B. in einer Urkunde yom 25. Febr. 1269: „mih'tes Eggehardns
,,Scacke, Ludolfus de Estorpe, Eggehardns de Boyceneborg" ; vgl y. Hodenberg
a. a. 0. ürk. Nr. 95, S. 74.
1273. Jlüli 7 (?). 1290.
Wtdvekin von Stockfleth, Bitter, kauft für seine und seiner Gattin Lebenszeä
vom Khiter Dargun das halbe Dorf Teschow.
Xveibernus et Wluekinus mililes de Stocwlote oranibus hanc lilteram uisuris
salulem in domino. Notum esse uolumus uniuersis, quod dominus abbas de
Dargun vni nostrum^ mihi videlicet Wluekino^ dimidiam uiilam Tessecowe ad
tempora uile mee et uxoris raee vendidit sub hac forma, vt, cum vnus nostrum
moritur, medietas bonorum predictorum ad ecclesiam Dargunensem libere reuer-
tatur; cum autem ambo mortui fuerimus, ego et uxor mea, medietas uille prefate
sine contradictione omnium heredum nostrorum libere uacabit ecciesie supradicte.
Jn cuius rei testimonium presentem litteram sigillo vnius nostrum, cum alter
sigilk) careret, fecimus communiri. Acta sunt hec anno domini M*CC'LXXIH%
Vn" (!) Julii.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. 'Die Schrift ist stellenweise sehr yergaugen. Das
Siegel fehlt mit dem ans der Charte geschnittenen Siegelbande.
1273. Juli 9. Erxleben. 1291.
Heinrich und Alverich, Schenken von Donstede, verkaufen dem Kloster St.
Marienberg (vor Helmstädt) 8 Hufen zu KL Hakenstedt, und versprechen, von
dem Qrafen Gunzdin von Schwerin, dem Lehnsherrn, die Verleihung des
Eigenihums in Jahresfrist ^ zu erwirken.
Henricus et Alv^ricus pincernae de Donstide vendunt ecclesiae Montis
sanctae Mariae pro 100 marcis Halberstadens, arg. et Helmstad. pond. 8 m^psos
Digitized by
Google
1292 <il»Ö.
in Pttrvo Haken^tede^ quo« a conite Giaitelhio de Schreite tittdö feiMafi tentent,
procttraturi, quod dictus comes proprietatetn dabit infra anbütn, cotnpromittenttbiis
^ttÜMsdato altis tnilitibus^ quod^ s\ hoo obtinere non posdint^ pecnniain receptam
restituetlt^ et iil non lacerent, cl vitalem Magdeburg intrftbunt, inde hon exitmi,
nisi peeuäia äi\ persoluta. (YIL id. Julii a^- 1273.)
Nach dem im herzogl. Braunscliweigisohen Archire befiodliclien t. Praun'schen äepertoriam. — VgL
die ürk. vom 5. Ndy. 1274 und im Lehnregister der Grafen von Schwerin (Jahrb. XXV, ä 132 f,) §. 22
und §.26. Eine neuere « im Archire der schwarzen Linie der yon Alyensleben zu Erxleben yorhandene
Abschrift einer alten notariellen Uebersetzung in S. W. Wohlbrück's Gesch. Nachrichten yön dem Ge-
schlechte von Alyensleben I (Berlin, 1819), S. 75, lautet:
„We Heinrick ynd Aluerick Schlucken van Donste^e bekisnnen ^ dat wj hebben yorko£ft
der Kereken des Berges sunte Marien yor Helmitede achte Houen belegen to Lütcken Hacken-
stede mit orer tebehorunge yor hundert Marck Halberstedeskes Suluers , de we hebben
ran den Edelen Manne, alse Grauen Gfinzel yan Swerin, to menlicken Lene, ynd hebben
genomen seuentieh Marck yon den berorden Gelde, ynde willen besorgen, dat de
gesechte Greue ynd sine Eruen werden geuende den Egendom der benanten houe der kercken
, vnd wanner de Giffte gescheen is, schuUen yns de andern drittich
Marck betalet werden. Vnde yppe dat düsse yormiddelst yns truwelicken werden
vorfüllet, hebben gelouet mit vns Otto van Dreyleue, Erick vnd Ludeleff Broder van
Essbecke, Brun van Eilsleue, Riddere, in de Hände Herrn Cordes, Fro[p]8tes
der gesechten Kercken, Haitonis des Edelen van Harpcke, Geuert van Aluens-
leue ynd syner Sone Geuert vnd Heinrick, der Riddere, . Acta sunt hec
in Castro Arohsleue, anno domini millesimo ducentesimo septnagesimo tertio,
septimo ydus Julii.
1273. Aug. 5. Güstrow. 1898.
Nicolaits, Fürst von Werle, bestätigt die Güter und Gerechtsame des Dom-
CoUegiat-Stißs zu Güstrow.
INycolaas dei gracia dominus de Werte omnibus hoc scriptum inspicienti*
bus salutem in perpetuum. Sciant tam presentes, quam futuri^ et presentibus
litteris protestamur, quod anno domini millesimo ducentesimo vicesimo sexto,
tercio nonas Junii^ felicis recordacionis pater mens Heynricus dominus de Rostoch
in remissionem peccatorum tam parentum suorum, quam propriorum^ cum con*
sensti aui mei bone memorie Burwini domini Magnopolensrs ac consilio prudentum
uirorum ad honorem omnipotentis dei ac beatissime matris eins uirginis Marie,
necnon et beati Johannis ewangeliste sancteque Cecilie ecclesiam conuentualem
in loco, qui dicitur Gustrowe^ secundum disciplinam et laudabilem consuetudinem
aliarum conuentualium ecclesiarum sub numero dec^m prebehdat*um et ad usutn
totid^m canonicorum ibi residencium et personaliter deo deseruiencium instituit ac
ftindauit, relinquens canonicis liberam electionem tam in prelbturis, quami iii
infBrioribus prebendis eligendi uel instituendi quemllbei canontonn, secundum
quöd decreuerit capitülom eorumdem. Pr^böndd^' uero tfispOsuit in hunc ntodwm,
58-
Digitized by
Google
4M iVn. MSBL
videlie^ nt eanuB sex sist seconduin oaioreBi et ertimacioDem doodeeim mvc»-
mm argenti, quatoor uero ad sex marcas argenti; de primis autem sex preboidis
prima preposito eiusdem ecclesie^ secunda decano, tercia scobuslioo^ gairta
eustodi, et alle due duobus senioribus et pocioribas assigDeDtor^ reliqoe oera
quatuor reliquis quatuor canonicis secuodum ordinem depoteDtur. Preterea statoit^
ut secuDdum morem hoDestarum conueotualiuni ecclesiarom post obitum canonid
defuocti ipsi defuocto usque ad anniuersarium prebeoda sua ad ipsios debita
persoluenda, nel cuicumque legauerit testameoto, plene ac iDtegraliter relinqoator.
Ad sustentacioiiem uero supradictorum canonicorum et subleuamen prebeDdaram
saarum hec bona, hos mansos et has uillas, que in presenli priuilegio subscri-
buntur, cum suis distenninacionibus et omni iure et utilitale in agris^ pratis,
pascuis, siluis, noualibus, cultii; et incultis, introitibus et exitibus, aquis et aqua-
nim decursibus^ urbanis et rusticis prediis et omnibus usuagiis^ molendinis el
uenacionibus eidem ecciesie iibere et perpetno assignauit: Gutowe, Belecowe,
Koteltendorpe, Bodendiiie, Gancekowe, Demene, cum stagnis adiacentibos, nt
Sucowe octo mansos cum omni iure^ in Camin quatuor mansos cum omni iure,
in Carowe decimas quatuor mansorum, quas de consiiio memoratorum canonicorum
postmodum commutauimus eisdem totidem mansorum decimas in uilla Kotauin
perpetno assignando. Yoluit eciam predictus pater noster et dedit, predicta bona
ecciesie nominate esse libera ab omni exactione tam peticionum quam uectigalium
et expedicionum et edificacione urbium et poncium, necnon et ab aiiis seruiciis
sint exempta; sed si necessitas postularit, eam expedicionem seruabunt, que
wlgariter landwere appellatur. Jn bonis ergo memoratis aduocati mei siue suc-
cessorum meorum nichii prorsus iuris habebunt nisi tantum in capitali sentencia
et manuali, et ad hoc uocabuntur de uoluntate canonicorum, ita ut tercia pars
pene pecuniarie michi cedat, canonicis duabus partibus reseruatis. Videntes autem
canonici, quod aduocati nostri pro tercia parte tardi essent in iudiciis exequendis,
nobiscum concordauerunt in hunc modum, ut nobis medietas iudicii capitalis et
manualis sentencie cedat, ipsi uero canonici medietatem recipiant absolute. Pri-
uatam eciam piscacionem canonicis in eadem ecciesia residentibus pro eorumdem
commodo dimisit in stagno Gutowe cum insula adiacente. Nos autem accedente
consensu uenerabilis patris ac domini nostri Conradi Caminensis episcopi, quod
ab antecessoribus nostris de ordinacione ac institucione memorate ecciesie est
inchoatum laudabiliter atque factum, ratum et gratum in omnibus habentes^
quicquid supradicti canonici ad honorem et utilitatem eiusdem ecciesie de bouis
et villis supra collatis et deinceps conferendis infra terminos earumdem uillarum
de communi consensu disposuerint, uolumus per omnia inuiolabiliter obseruari.
Preterea dilecti patris nostri predicti uestigiis inherentes, anno domini millesimo
ducentesimo quadragesimo contulimus in remissionem peccaminum nostronmi
memorate ecciesie Gustrowensi^in Domherenhagen ^ et Marquordeshagen quadra«
Digitized by
Google
1293 1273. 461
ginta quatuor mansos indagineiuses,- ex qalbus canonici sepedicHi viginti mansos
emerant et viginii mansos eidem ecclesie necnon et quatuor mansos ecclesie Tille
coBtulimus propter deum cum iudicio suprascripto et aliis Itbertatibus infrascriptis
libere et perpetuo possidendos. Jn Kankel quoque quatuor mansos cum omni
iure nichilominns contulimus ecclesie sepedicte. Ne igitur super ista ordinacione
ac supradietorum bonorum, villarum et mansorum collacione, necnon et libertatis
infrascripte donaclone successoribus nostris dubium oriatur, ad peticlonem canoni-
corum Gustrowensium omnia bona eorum in presencia dilectorum filiorum nostro-
nun Heynrici et Johannis dominorum de Werie fecimus in una flttera compilari
et sigillorum nostrorum munimine roborari. Testes huius rei sunt: milites Heyn-
ricus de Cremun, Johannes de Antiqua Ciuitate, Nicolaus Gallus aduocatus in
Gustrowe, Johannes Coz aduocatus de Plawe, Marquardus Coz frater suus, Jor-
danus et Gherardus fratres dicti de Cropelin, Johannes de Belin, Otto de Reuetlo,
Herbordus aduocatus de Gnogen, Heynricus de Ludorpe; famuli: Wiscelus mar-
scalcus, Olricus de Bardenulete, Conradus de Brochusen, Henricus de Siwan, et
alii quam plures prouidi et honesti. Acta sunt hec anno domini M^ CC^ iXK"" III.
Datum Gustrowe, nonas Augusti.
Nach dem Diplomatarium des Dom-CoUegiat-Stifts zu Güstrow, Nr. X. ^ Neben den Worten: „Dom«
berenhagen et Marquordesbagen** steht die Bandberocrknng ans dem £nde des 15. Jahrb.: De yillis Papen-
hagen et Marquardeshagenn.^ — Gedruckt bei Thiele, Coecilienkirche, Beilage H, und nach diesem bei
Schröder, P. M. I, S. 735, nach dem Diplomatarium: bei Lisch, Haha Urk. I, S. 51.
1273. Aug. 7. Trayemünde. 1893.
Oumelin und Hdmold, Grafen von Schwerin, gehen der Kircke in Ratzeburg
das Dorf MelenteJce (Neuhof) zu eigen.
Grunzelinns et Helmoidus fillus eins de! gratia comites Zwerinenses Omni-
bus presens scriptum visuris salutem in salutis auctore. Quamuis vniuerse sacre
religionis plena afTectione diligamus augmentum, religiosorum tamen uirorum
prepositi et conuentus catliedralis ecclesie in Raceburg merita et sedule deuocionis
obsequia promerentur^ ut speciali prerogatiua fauoris et gratie ordinem ipsorum
prosequamur et locum^ ac desideramus eosdem uotiuis semper in domino successi-
bus auxiliari. Cupientes itaque hoc ostendere per eifeclum, notum facimus
vniuersis^ quod nos viilam dictam Molenteken, in terra nostra Wittenborch
situatam, postquam eam Wipertus miles, vasallus et pheodalis noster, qui ipsam a
nobis tenebat in pheodo, ad manus nostras libere et uoluntate spontanea resi-
gnauit, preposito et conuentui predictis eorumque successoribus de laude et assensu
heredum nostrorum pro animarum nostrarum salute contulimus proprietatis iure
perpetuo possidendam sub eisdem terminis, quibus eam disterminatam miles habuit
Digitized by
Google
«62 1273. t2M
pretibatuä, cumque oiimibus rais p^inencii» et uUliiatibiu;, vtdelicet agris, terriB
caltis et incultis^ aquis aquarumque decuretbus, siluis, pratis^ pascais, liberam et
immunem ab omni exactione^ peticione^ procuracione, seruicio et omni angwia,
exeepto i^eruicto, quod borhwerc vulgo dicitur, quod facient cum oeteris homini-
bus terre nostre; item ad defensionem terre noslre^ que lanlwere nuncupatur^ se
5uaque defendendo cum omnibus per terram nostram degentibus se oppon^it
necessitatis tempore imminente; donantes eciam eisdem, ut iudfcium maius et
minus, videlicet colli et manns, in eadem villa et suis terminls obttneMt et iodi-
candi in maiofibus causis et minoribtis in ea et in ipsis per se uel ipsomm
iusticiarium liberam et plenam habeant facultatem. Ad hec conferimus et donanitis
eisdem, ut, quocienscunque in aquis, que villis Melenteke et Bosowe adiaceot
et terras uel agros tangunt earum, pisces, a quibuscunque piscatoribus capiuntur,
et eosdem piscatores cum captura ad terras uel agros premissarum villarum ad-
Htare contingit, partem nostram, quam (!) ex capturis talibus nobis consueuimus
oendicare, ad eorum usus pertineant, nullo umquam aduocato nostro nel nonctte
presumenle partem aliquam exinde requirere uel quoniodolibet extorquere, Jb
cuius rei memoriam et perpetuam firmitatem presens desuper conscribi feehnes
instrumentum et ipsum memoratis preposito et conuentui tradimus sigiilis nostris,
quibus utimur, fideliter communitum. Huius donacionis nostre testes sunt: filios
et frater noster Gunzelinus, canonicus ecclesie Zwerinensis; milites uero: Olricus
de Bluchere aduocatus in Godebuz, Eke (ke) hardus Luscus de Trauenemunde^
Ludolfus filius ipsius, Johannes Coz aduocatus de Plawe, Wernerus de Negen-
borne, Wernerus de Delge, Anthonius de T[ri]bowe; clerici autem sunt: magister
Rodolfus plebanus de Oldenborch, dominus Rodolfus Galerus, Hogerus cappeltanus
et Werenbertus notarius curie nostre; eines eciam Lubicenses: Johannes Mona-
chus et Sifridus de Ponte, et alii quam plures. Datum et actum Trauenemunde^
anno domini millesimo ducentesimo septuagesimo tercio, septimo ydus August!.
Nach dem Gopiar I der Ratzebarger Kirche im Archiv zu Neustrelitz. — Gedruckt bei Westphalen II,
p. 2093; Schröder, P. M. II, S. 2942.
1273. Aug. 29. Wismar. 12»4.
Anastasia, Fürstin von Meklenburg, gibt der Kirche zu Schoerin das Eigen--
thum so vieler Güter, als für 100 Mk. gekauft werden können.
Anastasia, Fraw zu Mekelnburgk, gibt mit consens ihres vber See ge-
fangenen Gemalss h. Heinrichs bruder vnd derer, denen das landt befolen ist,
den eigenthumb so vieler guter in ihres h[errn] lande der Kirchen zu SchweriiL,
alss mit 100 Mk. können gekaufft werden. Datum Wissmar, 1273., in die
decollationis Johannts Baptistse.
Nach Clandrian, Protoc fol. 12*.
Digitized by
Google
1295 1278.
1273. Sept. 12. Röbel. IHK.
Nicolaus, Fürst von Werte, versichert den Joharmiter- Rittern in Mirow, dass
die ihnen von den werleschen Fürsten geschenkte Mühle durch Anlegung eines
Canals aus der Müritz keinen Schaden leiden soUe.
rH icolaitö dei gratia dommus de Werie (Honibus presens scriptum vistim
aaltttem in perpeluum« Nohim esae uolumus vniuersis et presentibüs protestamur^
quod nos domino JohaoBi de Hau^eighe beate memotrie dedimus denarios pm
eo^ quod per agros mos de magno stagno Muriz diclo fossatum f^oere possemin»
ad moleitfimum, quod Boche ^ uulgariter dicitur, relinquens nostre iuridickml, quid
mali per cursum aque Muriz posset iuferius et superius euenure. Ynde cum
predecessores nostri viris religiosjs fratribus in Mirowe sancte domus hospitalis
Jerosolomitane sancti Johaonis baptisle molendinum eorum in yilla ipsorum dede-
rint^ nee ipsi etiam aggerem molendini in aliquo exaitauerint^ sicut notorium est
et apertum^ nee de eorum molendino apud nos est aliqua querimonia reeitata^
antequam aqua Muriz per nostram licentiam emitteretur: uolumus predictos fratres^
in molendino suo ab aliquibus seu ab aliquo ab aque crescentia molestari. Yt
igitur hec Firma sint et ne possint a nostris successoribus dubitari, sigilli nostri
testimonio roboramus. Testes sunt: Stephanus prepositus in Robele; milites:
Henricus aduocatus in Robele^ dictus de Ylotowe^ [Ljudolphus^ de Zwerin;
famuli : Olricus de Bardenulet, Willekinus ^ camerarius, Bertrammus de Malechowe
minor aduocatua, Hermannus minor aduocatus ^ in Robele, Henricus minor aduo-
catus in Wesenberge, et alii quam plufes prouidi et honesti. Acta sunt hec
anno domini M"" CG'' LXXIir. Datum de manu Godefridi prepositi Guzstroensia,
pridie idus Septembris, Robele^
Nach dem Original im Staata-Archiv zu Berlin. Das Siegelband, eine Schnur von rother und grüner
Seide, zeigt nur noch geringe Spuren des Siegels. — ^ Im Originale dieser Urkunde steht ganz klar:
Rudolphus de Zwerin; jedoch ist nn dem R etwas radirt oder verwischt, ohne dass verbessert wäre. In
dem Transinmpt dieser Urkunde vom 10. Juni 1276 steht aber eben so klar Ludolfus. Da nun auch
unter den Zeugen der Urk. vom 25. Sept. 1270 (Nr. 1199) Ludekinus de Swerin, und in der vom
29. April 1273 (Nr. 1285) Ludolfus de Zwerin aufgeführt ist, so ist auch in diese Urkunde Ludolphus
statt des zweifelhaften Rudolfus aufgenommen. Das erwälmte Transsumpt gibt vorher: ^ Boke — '-^ in
Robelc: fehlt — * Wilhelmus — * minor aduocatus: fehlt — ® Robele: ist versehentlich zweimal
geschrieben. — Vgl. Nr. 1308.
1273. Sept. 29. Bülzow. 1S86.
Hermann, Bischof von Schwerin, verpfändet dem CoUegiat-SHfie zu Bützow
für 320 Mark Pfennige eine jährliche Komrente im Werthe von 34 Mark
aus den Zehnten zu Retschow,
Mermenous dei graeia episcopus Zw^nensis Yuiuersis presentem pagiaam.
«udituris salutera in danino [et] oaritate[m]. Cum dUecti in Ghrislo decanus et
Digitized by
Google
«M 127S. 12»
capHoliiin ecdesie nostre Butzowensis tanto ampliori consolacionis siot
confouendi, qnanto constat eosdem propter exiguitatem prouentuum prdieiidaliai
graui rerum inopia laborare: nos ad instar pie recordacionis predeeessomm ao-
strorum episcoporum Zwerinensium, qui eandem ecclesiam suis temporibos Tberiv
respexer[u]nt, eciam pro posse nostro ipsam cum personis suis fauore beniiolo
prosequentes, receptis ab eisdem decano et capitnlo trescentis yiginti mards de-
nariorum vsualfs monete, de redditibus decimalibus meiise nostre episcopalis decM
et capitulo predictis triginta et quatuor marcas denariorum eiusdem monete de
yilla Retzekow assignand[a]s duximus et autoritate presencitim assignamos. Qoe
quidem triginta quatuor marce in quandam annone quantitatem, quod qutnque last
uulgariter nuncupatur, secundum estimacionem continue duraturam commutari e(
taxari ac distingui decreuimus in hunc modum: duodecim tremodia siliginis et
tantumdem ordei, que in vnum computata tria last perficfunt^ de auena yero dno
last annuatim percipient, ita [ut] singuli modii siliginis viginti denarios, siogoE
quoque ordei sedecim denarios, et singuli de auena Septem denarios predide
monete nullatenus excedentes summam pecunie constituant supradietam. Stne
decanus et capitulum supradicti annonam predictam sine omni contradictionls ob-
staculo tamdiu singulis annis continuis debent integr[aliter] percipere, donec per
nos aut nostros successores restitutis eisdem predictis trescentis viginti marcis ii
festo sancti Johannis baptiste redimatur, eis tunc nichilominus hulc expresse
renunciantibus instrvmento, et tunc demum redditus iidem ad mensam nodram
episcopalem libere reuertentur. Nos autem renunciamus expresse omni excq)cioiii
seu eciam actioni, que nobis contra ipsos super fructibus in sortem computandis
posset competere, omnique iuris aut legum auxilio, canonici aut ciuilis, ac aliis
excepcionibus, que opponi possent uel obici contra hoc publicum instrvmentom
et que nobis prodesse possent et obesse decano et capitulo supradictis. Jn culos
rei testimonium presentem litteram inde confectam ecclesie supradicte dedimos
sigilli nostri testimonio communitam. Actum et datum Butzowe, anno domini
M^CCLXXin^ in festo sancti Michahelis archangeli. Amen.
Nach dem Diplomatar. eocL Butzow., fol. 97 \
1273. Oct 4. Schwerin. 1897.
Hermann, Bischof von Sckwerin, bestätigt, unter Zustimmung seines Capitds,
die dem Kloster Doberan zustehenden Zehnten und Patronate.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Hermannus dei gracia Zweri-
nensis episcopus omnibus presens scriptum inspecturis salutem in uero salutari.
1^ officio susdepte amministrationis asUringimur et rationis debito prouocamur,
Digitized by
Google
tm 1273. 46S
ecdesiis, maxime religiosis in H06tra dyoeesi eoDStitatis, ut in pace transeant 6t
übertäte coogrua gaudeant, maxime ne in possessionibus atbi ooUatis detrimenta
sustineant, pastorali uigiiancia prouidere. Cum i^tur diuersorum locoram et
midtiplicium uillarum nostre dyocesis decimas conuentui Doberanensi, CystercienHia
ordinis, in solacium sustentationis eonim nostri predecessores episcopi videlicet
Berao et Brimwardus donauerint et alii eorum successores huiusmodi donationes
gratas et ratas habuerint requisito capittdi consensu et optento, sicut in eorum
priuilegiis «uper hoc confectis plenius continetur; cum eciam domini terre et
eorum uasalli siue alii fideles laici per donationes quarundam decimarum, quas
ipsi tenuerant, dictum locum largius respexerint pro suarum salute animarum,
quod per uenerabilem patrem pie memorie predecessorem nostrum Rodolfum
episcopum cum consensu sui capituli inuenimus roboratum: nos, cupientes pre-
dictum conuentum a futura preseruare calumpnia, ne in ambiguum reuocetur, quod
ab Ulis et a nobis consequenter factum fuisse certissime declaratur, singulorum
locorum et uillarum decimas, quas fratres memorati conuentus iuste ac canonice
possident, propriis vocabuUs duximus exprimendas: decimam uidelicet loci, in quo
ipsum monasterium situm est, cum omnibus pertinenciis suis, decimam Antiqui
Doberan, Redentln, üerpen, Sculenberch, Pariientin, Stubelowe, Wilsna, Jbyn-
dhorp, Alardeshaghen, Bertrammeshaghen, Rauenhorst, Redwisch, Nigenhaghen,
Stenbek, Glashütte, Giashaghen, Puthecowe, Stulowe, Stephaneshaghen, ßolhaghen,
Reynberteshaghen, Wittenbek, Dhiderikeshaghen , Boldewineshaghen, Boianeuiz,
Redechle, Brusowe, Denskhenborch, Yriholt, Marlekendhorp, Benikenhaghen, Glin,
Zolghelin, Lubesdhorp, Trispet, decimam duorum mansorum in Steve, in Critse-
mowe dimidiam decimam quinque mansorum, in Zwisowe duorum mansorum
decimam, in Kartlowe dimidiam decimam quatuor mansorum et in Prötwisch
dimidiam decimam: que omnia predicta grata et rata reputantes, quantum ad nos
pertinet, de consensu nostri capituli, pleno iure, cum banno et iure synodali ac
ecdesiarum suarum istarum, uidelicet Cropelin, Stephaneshaghen, Parkentin, Ra-
uenhorst, cura et ordinatione efßcaciter confirmamus. Ut autem hec soUempnis
nostra et capituli nostri ordinatio seu confirmatio stabilis et inconcussa permaneat,
predicto conuentui presentem paginam sigillorum nostrorum appensione in testi-
monium concessimus roboratam. Huius autem rei testes sunt: capitulum Zweri-
nense, videlicet Johannes decanus, Mauricius scolasticus, Johannes custos, Wil-
brandus cantor, dominus Henricus prepositus in Runa; nobiles vero domini terre:
dominus Guncelinus et dominus Helmoldus filius eins comites in Zwerin, dominus
Nicolaus de Werle et filii eins dominus Henricus et dominus Johannes, dominus
Woldemarus de Rozstok et Johannes domicellus de Mekelincborch ; milites vero:
Gherardus et Nicolaus fratres dicti Ketelhut, Henricus et Gherardus fratres dicti
de Cremun, Nicolaus Gallus, et quam plures alii, tam clerici, quam laici fide digau
Acta sunt hec in Zwerin, anno ab incamatione verbi M''CG''LXX''in'', UUr" nonas
Digitized by
Google
460 1273. m
Octohris, indidiane 1% presideirte eathedre Ronrae sedis pio papa Gregorio hiiiiis
Bomints X"", poBtificatns no8tri aimo XI"", domino Geopgio tunc existente abbaie
in Doberan. Datum per manum Gherardi notarii.
Nach dem Original Im Haupt -Arohir zu Sdiwerio.
An Schnüren Yon rother und Ton gelber Seide hufa,
jedoöh schon zerbrochen:
1) das hieneben abgebildete Siegel des Bischofs
Hermann I. von Schwerin. Zu. den Seiten des süsend
dargestellten Bischofs stehen Sonne und Mond. Dl«
ist nach genauen Untersuchungen derselbe Stempel,
welchen der Bischof 1264 (Nr. 1026, Tgl. Nr. 1132)
ohne Sonne und Mond gebraucht, in welchen er aba
nach dem J. 1 267 nachträglich Sonne und Mond hat eiit*
grayiren lassen; vgl. die Note zu Nr. 1026. Zu welcher
Zeit Sonne und Mond nachgravirt sind, lässt sich nicht
genau bestimmen; hier finden wir sie zum ersten Male,
dann aber oft, bis zu des Bischofs Tode. Ein Siegel
vom J. 1271 hängt an einer falschen Urkunde (Nr. 1210)
und ist nur zum geringsten l*heile vorhanden.
2) Das Siegel des Dom-Capitels zu Schwerin, wie
es zur Urkunde vom 3. Sept. 1248 (Nr. 609) abgebildet
ist. — Gedruckt bei Westphalen III, p. 1514; Lisch,
Hahn. Urk. I, S. 55.
1273. Oct. 16. Schwerin. 1E9&
Hemrich, Volrath, Friedrich und Bernhard, Grafen von Danneberg, vertatischen
an Gunzdin und Helmold, Grafen von Schwerin, die Dörfer Steinheh und
Dütschow (hei Neustadt) g^g^^ das Dorf BeJcentin.
xlinricus dei gratia comes de Dannenberge^ necnon Volradus^ Fredericus
et Bernardus fratres, ßlii comitis Adolfi de Dannenberge bone memorie, omnibos
presentes litteras inspecturis in vero salutari salutem. Notum esse cupimus tain
piresentibus^ quam futuris huius pagine inspectoribus^ quod nos cum nobili uiro
Gunzelino comite de Zwerin ac filio ipsius comite Helmoldo bonorum nostrorum
fecimus commutalionem. Jpsis siquidem comilibus Zwerinensibus iam predietis et
ipsorum heredibus dimisimus villas Slenbeke et Duzekowe pro bonis inpheodatis
cum omni iure ac vtilitate earundem, sicut nos ipsas habuimus et possedimus
usque in presens, et ad manus ipsorum^ cum voluerint, resignabimus dominis
Bostris marchionibus Brandeburgensibus^ ul recipiant pheodum ab eisdem. Omnes
uero inpheodatos a nobis in predietis villis Stenbeke et Duzekowe mittemos ad
memoratos comites^ ut sua pheoda recipiant ab eisdem. Predicti uero comites
nabis in restaurum dimiserunt viliam Bekenthin cum omni iure ac vtilitate^ sicul
ipsi possederunt, et ad manus nostras similiter resignabunt^ et comites in ea
Digitized by
Googlej
12t9 1273. 467
inpbeodatos ad nos mittent ad sua pheoda recipienda. Bt ne cuiquam super iMc
nostra commutatione dubinm oriatur, et ut eciam inuiolabilis perseueret, presentes
litteras nostras in testitDonium conscribi fecimus et sTginorum nostrorüm robore
commuiiiri. Datum et actum Zwerin, preseMibus pluribus Tide dignis, anno gratie
miUesimo ducentesimo septuagesimo tercio, in die beati Galli.
Nach dem Origpoal im Haupt-Archiv zu Schwerin. Von den heiden
Pergamentbäodeni hat das erste sein Siegel rerloren. Ton dem zweiten
Siegel ist das hieneben abgebildete Bruchstück erhalten: ein
rechts gewandter Löwe richtet sich gegen eine Tanne empor. — Ge-
druckt bei RudloiF, Urkundenlieferung, S. 71.
(1273?). Oct. 18. Höckelheim. 1299.
Das Kloster Höckelheim hei Nordheim verleiht dem Orafen Heimold von
Schwerin, seiner Gemahlin und seinem Sohne die geistliche Brüderschaft.
rNouerint vniuersi presens scriptum visurii, quod nos Hen[ricus] miseratione
diuina prepositus, M. abbatissa totusque conuentus sanctimonialium in Holielhem
domino comiti Helmoldo in Tzwerin et vxori sue domine * , necnon
filio suo comili Gunzelino ex toto cordis affectu conlulimus pure propter dominum
plenam fratemitatero, ipsos omnium bonorum operum, que in nostra ecclesia die
noctuque fiunt dei gratia cooperante, participes facientes. Datum in Hokelhem,
anno domini M^'CC^LIX^IH^, in die Luce ewangeliste.
Nach dem in der Schrift der zweiten Hälfte des 13. Jahrh. geschriebenen Original im Haupt -Archir
zu Schwerin. An Pergaroentstreifen, welche neben einander aus der Charte geschnitten sind, hangen zwei
Siegel aus ungeläutertem Wachs:
1) Auf einem parabolischen Siegelfelde erkennt man ein sitzendes Biarienbild mit dem Christkinde auf
dem rechten Schosse. Von der Umschrift sind nur die Buchstaben KÄ fibrig ;
2) Tom zweiten Siegel ist nur ein Agnus dei zu sehen, die Umschrift ist ganz abgebrochen.
^ Für den Namen der Gräfin ist eine Lücke freigelassen, in welche erst ein neuerer Archirbeamter
den Namen Margarete hineingetragen hat. — ^ Die Jahreszahl hat ursprünglich gelautet: M. CCC. LIXIII ;
das dritte C ist aber ausradirt. Wahrscheinlich ist das Jahr 1273 zu yerstehen ; denn nach gütigen Mit-
theilungen des Archivars Landau in Cassel und des Arohivraths Grotefend in Hannover sind folgende Vor-
steher des Klosters HOckelbeim in dem Zeitalter des Grafen Heimold IL von Schwerin urkundlich bezeugt:
Pröpste: Aebtissinnen:
Adele 1247
Anna 1252 — —
Eckhard 1270 — 1272 Mechthild 1269 — 1286
Heinrich — — 1276
Bertram 1283 — 1291 — — — —
Heinrieh L289 — 1318 Lutgard 1801 — 132S
Hennann 1815 — — — — — —
Konrad 1317 — 1325 Elisabeth 1325 — —
59*
Digitized by
Google
470 1273. DD
sigtlii nostri mimimine roboratum. Datum Lüneburg^ dominica qua caMatar
officium Populus Syon, anno domini M'^CCT^LXX"''^ tercio.
Naoh dem U.-B. der Stadt Lubek I, S. 319, ms dem »nf der Tiese beindiicheB Ongüuü, mit m/km-
gendem Siegel. — Gedruckt aach bei Sartoriiu II, S. 106. — ' Dm Lüb. U.-B. gibt: «sen aliier.*
Anm. Die «inioriae et grauamiDa**, welche die Herzoge ron Sachsen, des Herzoges Johann Schwaiger,
der Sladt Lübek sug^gt haben sollen, sind nicht genauer bekannt Eben so wenig ist gewiss, ob die-
selben den Herzog Johann Ton Lüneburg direct yerletzt hatten, oder ob er nur als SchirmTogt tmi Liktk
beleidigt war. Die Schirm vogtei über Lübek übernahm er mit seinem Bruder, dem Herzoge Albncb
(d. Gr.Jron Braunsehweig, gemeinschaftlich zuerst am 18. März 1269 auf 4 Jahre (U.-B. der Stadt Lübek I,
8. 294), und dann wiederum gemeinschaftliofa mit seinem Bmder Albreeht am l4. M&rs 1273 abensb
auf 4 Jahre (daselbst S. 316). — Die Herzoge Johann und Albrecht ron Sachsen siofaerten am 17. Apnl
1273 .oonductum securum omnibus uolentibus transire dominium nostrum cum mercimoniis rsque ad bs-
tittitatem domini nunc proximam" (U.-B. der Stadt Lübek 1, & 318); diese Zosicherung sciient nidt
gehalten zu sein, da am Anfang Dec schon obiges Bündniss zu Lüneburg abgeschlossen ward. — Yielleickt
bezieht sich auf diese Zeit, was Detmar (bei Grautoil^ Lüb. Chron. I, S. 1 55) dem Herzoge Albre^ t«
Braunschweig bei dem Berichte über seinen Tod im J. 1279 nachrühmt: „In deme iare Cristi 1279, a
„unser rrowen daghe der eren, do starf hertoghe Albert ran Brunswic, de dar beroren dat grote oriog^
„hadde uppe greren ran Holsten, also Tore beschreyen steii (1261); de oo greren Guneeline tsi
„Zw er in dref ute den landen, de he hadde up dat suden der £lTe, umme dat he berorede de waghese
«in deme wolde to Odeslo, dar he nam Tele ghudes den ran Lubeke unde anderen copluden.*' — Tgl
weiter unten .1274, ror Jan. 7**, „Febr. 19", „vor Juni 10" und Nr. 1301. — • Der Anfaagsbnehstibc
„H." des Grafen von Danneberg ist ohne Zweifel „Heinricum" zu erganzen. Die damaligen Grales tos
Danneberg waren nämlich:
1) Bemhard*s L Söhne: Heinrich, Adolf, Bernhard und Nicolaus (s. Nr. 1089 und 1195);
2) Adolfs L Söhne: Heinrich, Yolrath, Friedrich und Bernhard (s. Nr. 1298).
Hier ist ohne Zweifel Heinrich, Bernhard*s Sohn, gemeint, dessen Bruder Adolf sich nach Nr. 1301 sich
mit dem Grafen Gunzelin Terband. Denn der Graf Friedrich, Adolf*s Sohn, stand — trotz der Vermlli*
lung seiner Schwester mit dem Grafen yon Schwerin (s. Nr. 1089) — auf Seiten Lübek*s und bereid-
net die «heredes patrni*" als seine und Lübek's Feinde (in der undatirten Urkunde Nr. 1303).
(1273 — 1274.) 1303.
Fnedrich, Graf von Daameherg, hestöHgt den Vertrag seiner Getreuen «i
dem Bathe von LvAek, und sichert den lAJhekem ungefahrdOe Verfcigwug
ihrer Feinde in seinem Lande zu.
h . dei gracia comes de Dannenberghe honorabilibus viris ac discrelb
consulibus vniuersilatique ciuium in Lubeke salutem cum bone voluntatis affectu.
Nouerit vesira discrecio, quod ea, que nostri fideles ex parte nostra vobiscoa
placitauerunt, omnia rata seruabimus et inconwlsa, promouendo tos et vestros in
omni dilectione nostra et tuendo pre omnibus, qui amore nostri quicquam facere
aut dimittere voluerint; scientes, quod, si quid vobis furto uel rapina rirfaton
fueril, secure poteritis per omnes municiones nostras nostramqoe terram iniaucos
Testros persequi, quamdiu in plenitudine potestatis sumus a parte beredum patra
nostri, sicut modo sumus. Vos tamen nlchilorainus, quantum in nobis est, yola-
mus cum omni diligencia promouere.
Digitized byVriOO
1804 1273. 471
Nftoh dem U.-B. dtr Stadt Lüb«k III, S. 18, aus „dem Originale in der Deecke*8cfaen Lubecensien-
lanimlung der Stadtbibliothek [zu Lilbek]. Siegel und Siegelband sind abgerissen,^ — Die „heredes
patnii nostri**, welche Graf Friedrich hier erwähnt, sind die Sdhne des Grafen Bernhard: Heinrich und
Adolf, welche mit den Grafen von Schwerin verbunden waren in dem Streite mit Lübek (s. Nr. 1301).
(1273 — 1274?) 1304.
Ludolf, vormaliger Bischof von Halberstadt, verurtheüt die Diener des Propstes
Nicolaus zu Schwerin (Fürsten von MdderJmrg) loegen Misshandlung des
Schweriner Scholasters M. Mauridus,
Der Wortlaut dieser Urkunde hat sich nicht erhalten. Hederich fand sie im Regpstr. eccles. Suerin.
auf fol. 92 und oitirt daraus an verschiedenen Stellen seines Index Folgendes:
Ludolphus episcopus Halberstadensis poenas sancit in eos, qui Mauricium scholasticum
lingua et oculis priuarunl. — M. Mauricio scholastico lingua praecisa et oculi coQ-
fracü peneque eruti a famulis Nicolai, praepositi Herroanni I.; poena in tanti sceleris
aathores consliluilur a Ludolpho episcopo Halberstadensi. — Nicolaus de Meckeinburg
Mauriciam scholasticum lingua oculisque priuat per famulos. — Guncelinus III. pro
arbilro adiungitur Ludolpho halberstadensi episcopo in causa M. Mauricii scholastici
contra Nicolaum Mecklenburg, praepositum.
Die Zeit dieses Urtheils steht nicht fest. Gunzelin III. starb im Herbste 1274; Nicolaus, Fürst von
Meklenburg, wird als Propst von Schwerin schon im J. 1266 genannt (s. Nr. 1059); wann Hermann sein
Nachfolger im Amte eines Scholasters ward (vgl. Nr. 1034 mit 930 und 981), ist nicht zu bestimmen.
Mauricius wird im J. 1272 (Nr. 1243) noch einfach als Canonicus bezeichnet, in Nr. 1297 steht er als
Soholasticus.
(1273 — 1277.) 1305.
Mehrere Mannen verbürgen sich für die von Johann von Stire zu Wismar
geschworene Urfehde.
X)ominus Mulzan et dominus Henricus Prin et dominus Conradus Prin^
dominus Ludeco Hasencop, milites, [et] Nicolaus de Stralendorp, isti V promi-
serunt coniunctis manibus orweydhe firmam et ratam domino meo et ciuitati et
Johanni de Moderez ex parte Johannis de Stire et omnium amicorum suorum.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 62. Die Veranlassung scheint die Wegnahme eines Pferdes gewesen
zu sein. „Johannes de Stire spoliatus fuit equum ante ciuitatem, quem soluit Johanni de Moderiz,"" heisst
es ebendaselbst S. 83. — Gedruckt bei Lisch, Maltzan. Urk. III, S. 2 (zum J. 1276), der Ludolf Maltzan
versteht
(1273 - 1284.) 1306.
Johann im H. Oeist zu Wismar wird wegen Urjcunden- Diebstahls aus der
Stadt Wismar und aus dem Lande verwiesen.
l* rater Johannes, qui fuerat in domo sancti Spiritus, furatus fuerat priui-
legium dicte domus et alias litteras, vnde uitam suam merilo perdidisset, sed vt
Digitized by
Google
472 1274 m
uitaiD opUnereti, eleg^t, si vmquani de cetero illud tangeret in aliquiboii locis,
qnod eidem sentencie subiaceret, si posset conuinci, quod hoc tangeret in malo,
et pro eadem causa elegit, si nmquam sine conductu intrauerit ciuitatem uel
terram dominorum noslrorum, quod uila priuetur.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 84. — Gedruckt in Barmeister^s Altertb. des Wism. Stadtr^ S. 23.
1274. Rostock. 1307.
^ Waldemar, Fürst von Rostock, nimmt Petersdorf und Körkimtz auf »em
Lebenszeit vom Bischöfe Hermann von Schwerin zu Lehn.
Woldemarus, Her zu Rozstok, bekennet, das Bischoff Hermannus m
Zwerin Jhm die dorffer Peterslorp vnd Kurkeuitz vff zeit seines lebens ver-
leihen, vnd er dieselben von Jhm zu lehn empfangen habe. Datum Rostoc,
anno Domini 1274.
Nach Clandrian, Protoc. foL 152 ^
1274. 1308
Nicolaus, Fürst von Werle, verleiht dem Kloster Neuenkamp die Mühle zu Bok*
Nicolaus her von Werle ouergifit dem abte die mole Boke.
Aus KIemptzen*8 „Extract der breoe des Klosters NieDkamp**, fol. 42, in der Bibliothek der Gesell-
Schaft für poromersche Geschichte zu Stettin. — Diese Mühle ist die Bdker Mühle am östlichen Ufer der
Müritz; Ygl. die Urk. vom 25. Jan. 1301 und oben Nr. 1295.
1274. 1309.
JBermawn, Bischof von Gamin, verleiht dem Kloster Remfeld den haM
Zehnten von 44 Hufen zu Bütten (hei Stavenhagen) zu Eigenthum.
Hermannus dei gracia Caminensis ecclesie episcopus vniuersis Chrisli
fidelibus presens scriptum visuris in perpetuum. Que geruntur in tempore, ne
labantur cum tempore, perhennari solent testimonio scripturarum. Hinc est, quod
tenore presencium tam presenlibus, quam futuris volumus intimari, nos cum be-
niuolo et vnanimi consensu noslri capituli, ad promocionem domini Frederici
militis dicli Wlpis suorumque amicorum, contulisse . . abbati et conuentui ecclesie
in Reynevelde, Lubicensis dyocesis, Cysterciensis ordinis, dimidietatem decime
quadraginta qualuor mansorum in villa, que dicitur Sulta, prope Stouenhaghen^
transferentes eandem in perpeluum ins predicte ecclesie et liberam proprieUleio.
Digitized by
Goog
1310 1274 473
N^ vero valeat in posterum super hoc questio suboriri, presens scriptum sigiUtg
liostro et predicti capituli nostre ecclesie conunonitum eisdem contulimus in
testimonium et cautelain. Testes huius rei sunt: dominus Johannes decanus,
dominus Hinricus custos Caminensis ecclesie, dominus Araoldus prepositus in
Juenak, dominus Lambertus notarius noster, Olricus miles dictus Saxo, Ludolfus
dictus Lassan, Araoldus miles de Sconevelde, Fredericus Wlpes, et alii quam
plures. Datum anno domini M"" CC^ sepluagesimo quarto.
Nach dem angeblichen Original im Haupt-ArduF zu Schwerin. Die Siegel des Bischofs und des Capitels
£u Camin hangen an grflnen und rothen SchnQren Ton Seide wohlerhalten. Vgl. fiber die Unechtheit die
Vorrede zu Bd. I, S. XXXIV, wo über die Schriftzüge gesprochen ist.
1274. Wismar. 1310.
Ahho von Pol stiftet eine Messe in der Marienkirche zu Wismar.
Dum subscripta contigerant de Abbone, eodem anno electi fuerunt
in consilium Henricus de Bracle, Johannes de Steraenberg, Albertus de
Gogelloywe, Johannes de Leuezoywe et Johannes Albus et Henricus de
Rodelueslorp, quibus etiam notum est.
Scolari dabuntur due marce, qui seruit ad missam Abbonis.
Abbo emit erga Henricum Sceversten mansum et dimidium, qui iacent
ad ins ciuitatis, et hereditatem suam apud cimiterium sancte Marie et horreum,
et hec resignauit Henricus Sceuersten Abboni coram consulibus cum filio suo
Tidemanno. Et hec bona ^ dedit idem Abbo post mortem suam domine nostre
sancte Marie tali conditione, quod consules habebunt hec bona in potestate eorum
et dabunt plebano sancte Marie X marcas annuatim, de quibus tenebit annuatim
sacerdotem, qui cantet singularem missam pro salute anime ipsius Abbonis, et
residuam partem dabunt ad luminaria ecclesie et uertetur in vsus ecclesie. Acta
sunt hec anno gracie M^CC^LXXIIIL, consulibus Jacobo Tesseiien et Gutiaro et
Theoderico consanguineo Ricoldl, Hassoni de Crukoywe, Henrico de Borkem,
Johanni de Brema, Boyoni, Wernero Wulfhagen, Thegenardo, Henrico filio Olrici^
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 15. — Der Abschnitt: *nHec bona — — Olrioi" ist gedruckt bei
Burmeister. Alterth. des Wism. Stadtr., S. 42.
Das Rathswillekfire-Buch, 1344 angefangen, enthält eine etwas andere Fassung, foi. 110:
Abbo de FoMe contulit alteram dimidium manium super campo Dammenhusen, ita
quod cultores huiusmodi mansi et dimidii dabunt nomine reddituum annuatim viginti marcas
slauicales, quarum dabuntur sacerdoti missam ipsius Abbonis in ortu diei celebranti decem marce
et cnstodi due marce. Relique ooto marce in tsus ecdesie beate Marie yirginis, rbi diota
missa perpetue debet celebrari, annue conuertentur. Supradicte riginti marce slauicales dari
debent quolibet feste beati Martini Tel per pingnera extorqueri. De huiusmodi missa reperitur
scriptura in medio libro ciuitatis, in primo folio, anno domini M^CC^ nonagesimo septimo post
octauas Petri et Pauli apostolorum beatorum.
■eUeftltrgUchM Vrkudci-Iick IL QQ
Digitized by
Google
47^ i2'i4. mi
(1274.) Wismar. 1811.
Ein Bürger zu Wismar und mehrere Bauern leisten dem Bitter HeMi
van Plesäen vafid dessen Söhnen Urfehde.
Jsti fecerunt orveydhe domino Helraoldo de Plesse et ßliis suis: Hen-
riciis de Crislane, Luderus de Wodensem, Henricus de Kalsoywe vülicus de
Mekelenburg et duo filii sui^ et Henricus Rosendal. Hoc notum est consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 15.
(1274.) Wismar. 1312.
Die Bathmärmer zu Wismar häufen ein Haus an.
ConsüleS emei-ünt diomum retro hereditatem Arailii erga dominam Wal-
bufgam oxorem Jordani Leuen et persoluerunt eam, et ipsa resignauit eam ratio-
nabililer.
Nach dem Wlsm. Stadtb. B, p. 16.
(Vor 1274. Jan. 7.) 1313.
Ounzdin, Qraf von Schnjoerin, schreibt an den Baih zu Lubeik wegen einer
zur Beilegung ihres Streites in Batzehurg zu haltenden Tagfahrt.
O. dei gratia tomes Zweririensis honorabilibus viris öonsulibus Lubicen-
sibüi salutem äc in Omnibus feliciter prosperari. Super actione, quam aduersmn
lios habere iiidemini, cum uenerabili uirö 61 discreto domiho custode, presencium
^xhibitöire, pro bono pacis et amicicie ordinauimus composicionis, secundum qaod
ille uos expedire poterit, qUaiidam formam; in quam formam si uoluerltis con-
slenfire^ locum in Rafcebürg et diem occurrendi uobis proxlmam feriam posl
epiphaiiläm döinihi assignainuä, recepturi a uobis super eadem forma compo-
i^iciohiis ^romissionis 61 tidei caoctonem, hiis eciam, qui ibidem uenerint hac de
causa, pre nobis et iiobis parere uolenlibus conductum securum processu ac
reditu procurantes.
Nach dem Üv-B. der Stiadt Lübek I, S. 334, aus der Urschrift auf der Trese zu Lübek. AngdiiBgi
ist das Tierte, zur Urkunde Toin 11. Sept. 1252 (Nr. 704) abgebildete Siegel des Grafen Gunzelin IlLt
Ton welchem noch die untere Hälfte Torhanden ist und in sehr scharfem Ausdruck noch die frei schwe-
bendeh Wuiiseln des Baumes (ohne den herzförmigen Untersatz) und yon der Umschrift die Buchstaben:
NI ♦ COmiTIS • ZV
zeigt. Die Urkunde stammt ako sicher aus der Zeit von frühestens 1254 bis 1274, wahrscheinlich gehört
sie in*8 Jahr 1274. Vgl. oben Nr. 1302 mit der Note. Die Torstehende Urkunde ist Ton einer gaiu
Ähnlichen Hand geschrieben, wie die unter Nr. 873 gegebene Willkür.
Digitized by
Google
im 1374. 475
1274. Jan. 13. RöNl. 1314.
Nicohms und seine Söhne Hemnck, Johann und Bernhard, Fürsten von Werte,
verkaufen dem Kloster Amdungshom das JEtgenihum des Dorfes Berlmdien,
welches Harnit Behr hisher .zu Lehn getragen und mit seinen Söhnen und
Brüdern dem Kloster verkauft Jiat.
In noipine dc^ini. Amen. Nicolaus dei gracia, Heinricus, Johannes ^t
Bernardus filii sui dicti de Werle omnibus hoc scripti^ .uispris ,in perpetuum.
JSe ^rei geste memoria deleatur et in posterum omnis maUgnandi occasio auferatur,
jDpo;$cribere solemus acta nostra et ea iitteris auc^nticis commendare. Ad noti-
ciam igitur tarn presenlium, quam futurorum uolumus peruenire^ quod nos de
;;^]3^imi consensu. ^redum nostrorum proprielatem uille Minoris Berl^, ab omni
Jm;e uei seruicio seculai;is potestati^ exempte, cum duobus sts^gnis adiacentibus,
^ceptis fh ecclesia in Aipelungesborne XL marcis Brandenborgensis firgenti
eidem ecclesie cum omnibus perlinentiis et utilitatibus eins ip sHuis, P^^M?
pascuis, Bgris^ campis cultis et incullis, aquls aquarumque decursibus, piscaturis,
'in Ulis et semitis, communibus et priuatis, contulimus pacißce perpetuo possi-
dendam^ ita plane quod in prediola uilla Berlin eisdem libertatibus gaudeant pre-
libati fratres, quibus ex gracia dei et nostra in Dranso hactenus sunt gauisi,
videlicet quod coloni in memorata uilla commorantes liberi sint et immunes ab
qpuii Jnquietudine comitum vel iuris nostri exeQutoj^um^ ab urbium, pontiuip,
eggarom extructione, necnon et ab extorsione theloneorum et uectigalium et ab
ompi cfxpeditione, ^ic ut nemini seruire teneantur ex debito, nisi JSfpli deo et
Amelungesbornensi monasterio, nee aduocatum quemquam de nostris habeant
^per se uel ifidicem, nisi abbatem solum, cui damus iudiciariam potestatem in
.omni causa, vel cui abbas uicepi pro se commiserit iudicandi. Sane quia sepe-
jdictam uillam Harnit milQs dictus Ursus a nobis iure tenuerat pheodali, ipsam ^
quartam paffem utriusgue stagni cum piscatura sua vna cum filiis suis Qttone et
^tl^epiaro et ti'atribus ß(iis Lippoldo et Theodericp ac omnibys aliis in dictjs
jbonis pbeodum habßntji^us in manus nostras libere resignarunt. Et nos eadem
bona epclesie antedicte aissignare curauimus, eo quod prefatus ,H. de consensu
heredum si^orum pro cen^um et L marcis Brandeburgensis argenti prenominata
l^ona, que ^d ipf^um hecaijitarip iure specialiter fuerant dßpoluta, legitime uen-
i||(}prit fi^atribus suprßfljctis, quibiis ex nostra doqacione concessimus, quod ter-
Jip^mfß^ ßepun^Hfp q^^s prpmissujs H. ead^m bona possedis^e no^pitur, tali^er sint
fflWtj^ffH^ W^ W^ i\^^^ epsjdem tecmino^ puUi }|ceat in perpetupm mepsurare,
(i^M^flipfffP) quffd, iSi tre;s ps^rtes residpas stagnorum et piscature sepiMS memo-
C|^ fratres in fi^turnip cqm|^rai|e contigerit, tSnper faijs nee a npbis, nee sib alio
^Ijquo ;prqprie|9tem sinp ius p^odale deinceps requirere tenebuntur, presertim
G^^, ißipiit SHpi^rii^ ß^t e^prpssum, quapiqiuam e|jam npminatas trps reliquas partes
60^
Digitized by
Google
476 1274. m
fUf^orum non emernrt^ ipftf tarnen a nobia proprielalia
Vi totem bee noitra ueodldo mme doBaeio nieomnlaa
paginan inde cofifcriplaai ftffflonm noatronoi appelBioiie daxiauis nhonmbm,
Haioa rei teatet uml: Maiiricfos tone temporia abbaa, HOdewardns, TbeoderioB.
manaefai, Hehrrieoa magiater in Dranao, Theoderieoa opOio, conoeni, Stephnv
prepoaHoi Robeienaia, Lippoldoa plebanoa in Waren, sacerdotea, Henricns de
Vlotmi adooealua noater m Robole, Heinricoa de Haoelberge, Johnnes Decor,
Theoderieoa de Daten, Priscebor, Johannes de Beim, Hamit, Uppoldos, JohaBo^s
de Cmchere, Berfoldoa de Haoelberge, Johannes Kaboh, Heinricos Kabolt, Kibd
de Redigeadorpe, Zabel de Plawe, Yio adoocalos in Wistoke, mOites, Bncke-
alaire ßlius domini ßarrammi, Willekinos caromerarios, Olricna de Bardenolete,
Lambertoa de PinzeKn, Johannes ßlius Unzlay, Heinricos de Rorbeke, Hennanoos
de Hauelberge et alii quam plures. Actum et datum Robele, per manom Gode-
fridi notarii nosiri, Gustrowensis preposili, anno domini M* CCT LXX* UIT, n
octaua epiphanie.
Au« Acm Cofiialhucbe de» KlotUrt Atoelangsboni im herzoglieh braaoschweigischen Landes -Haopi-
Arr.hitn tu Wolf«flb(ittcl , nach einer Abtchrift des Uerm Archirraths Dr. Schmidt daselbst, gedruckt ii
Iil*d«r0 Co6. dipL Hfftffd. 1« Tb. 1, S, 448, — Ferner gedniekt hti LUch, Urk. das GesehL Bchr, IB,
§. 123.
1274. Febr. 19. Lübek. 1315.
Waldemar, Fürst von Rostock, schltesst ein Bündniss mit der Stadt lAihek.
Waldemarua de! gracia dominus de Rozstok vniuersis presencia visaris
In domino ffalutem. Protestamur presenlibus, quod nos cum dilectis nobis con-
aulibus et vniuersitate ciuitatis Lubicensis in hunc modum concordauimus^ videlicet
vt ad gworram, quam illusiris princepa dominus Jo [Hannes] dux de Bruneswic et
ipsi communem habent super iniuriis et grauaminibus sibi illalis^ seruire teneamar
eisdcm pcrsonaliler cum quinquaginla robusUs viris et totidem falleratis dextrariis
per nos in ciuilatcm Lubelie in persona propria deducendis contra quoslibet
forum inimicos fldeliter et tolo posse^ donec vel beneplacentem concordiam aut
alias in hac gwcrra flnem bonum et eis vlilem consequantur, taliter vt, sl forsan
nobis in personis noslra vel hominum nostrorum seu rebus aut quibuscumque
aliis qulcquam contrarielatls occurerit aut dampni, dicti burgenses inde nobis
nichil leneanlur penltus emendare. Pro quo habebimus terciam partem pactationis
aut cxacUonis, que in uulgari dincginge nuncupatur, et ad hoc habebimus omnes
cnpliuos, quos nos aut nostri ceperint, nisi forsitan eo tempore, cum de con-
cordia traclatus habetur, captiuos aliquos habeamus; qui non pactauerint, illi
propler concordiam conseruabunlur ad ipsorum burgensium voluntatem. Si quem-
Digitized by
Google
1315 1274. 477
quam etiam aut quosquam ipsi consules habere voIueriDt incendio deuaslatos^ in
eo esse debemus secundum eorum p[er] omnia voluntatem. Pro hiis etiam nobis
dederunt mille marcas denariorum, et insuper ad expensas personarum (h)ac
dextrariorum, qui prehabiti sunt, ipso durante seruicio nobis CC et quinqoaginta
marcas denariorum conferent mense quolibet expedite. Si uero sua persoa[s]ione
patruus noster dominus Nicolaus de Werle nos de premissis abstrahereb) que sie
determinauimus, placitis, ita quod antedictum seruicium non procederet ad effectim,
tunc nobis ipsi burgenses non remanebunt in vlla pecunia obligati; sed et, si
quamquam ab eis de prefatis M* marcis recepimus, illam integraliter reddere
teneamur, et extunc ad finem diele gwerre sedere cum hominibus et vasaltis
nostris in terra noslra morantibus simus astricti ac nullis (a) ex aduersariis eorum
in vlla parte auxilium condonare. Ceterum, si dominus Nicolaus, patruus noster,
adiutor fieret aduersariorum prenominali ducis et ipsorum burgensium, tunc nos
de noslris terris seu municionibus non inuehemur contra eundem, sed de ciuitate
Lubicensi (h)ac de municionibus adiutorum eiusdem ciuitatis et ducis, preterquam
in terram sepedicii patrui nostri, sibi totis viribus oponemus. Preterea placitatum
est, quod, postquam sepefati consules transmiserint nuncium cum aperta littera
sue ciuitatis firmata sigillo, ut ad seruiendum eis, sicut premissum est, veniamus,
extunc post aduenlum ipsius nuncii cum hac littera, si composicio tam interuenerit
repentina, quod etiam in nichilo seruiamus, nichilominus tamen ad solutionem
dictarum mille marcarum nobis integraliter tenebuntur, dummodo demonstrare pos-
simus eisdem apertam litteram suam, qua nos vocauerint ad seruicium antedictum.
Si vero compositio processerit ad effectum, priusquam eis in alico (!) seruiamus
et antequam suam apertam litteram nobis transmitant, tunc tantummodo nobis
quadringentas marcas denariorum soluere sunt astricti. Vt autem singula, sicut
premissa sunt, integraliter obseruentur, nobiscum fide data promiserunt dilecti
soseri nostri G[erardus] et Jo [Hannes] comites Holzacie, milites quoque nostri
E. de Dechowe et C. dictus Pren, vt, si defectus in hiis fieret, data nobis culpa,
Lubecam cum dictis compromissoribus intrare debeamus, non exiluri, nisi singula
sint in amore vel iusticia terminata. Jn cuius rei testimonium presens scriptum
nostro et socerorum nostrorum comitum Haltzacie predictorum sigillis ordinauimus
communiri. Datum Lubeke, anno domini M^CCLXXIIir, feria secunda dominice
Jnuocauit
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 821, aus „dem auf der Trese befindlichen Originale, an welchem
das beschädigte Siegel Waidemars hftngt. Die Siegel der holsteinisohen Grafen sind demselben mit (!) aoge-
liängt gewesen. Es fehlt der Einschnitt.'' — Vgl. Nr. 1302.
Digitized by
Google
478 1274. m
1274. Febr. 24. Güstrow. 1311
Ntcolaus, Fürst von Werk, verleiht deni Kloster Poberan das Eigenihum, du
Vdsallengenchtsbarkeä und aUe fürstlichen Einkünfte von 6 Eufen in yiendorf.
In nomiAe MQCte et indiTklue trinitatis. Nicotous dei gracia domiiMis de
Werie imivereis ChrisU fidelibus presens scriplmn yisuris eternam in donioo
.aakrtem. Omois actus et opus quodUbel, quod ad futuram porrigitiir posteritateiB.
aecesse est suromo opere, quatenus priTUegiorutn aucloritate et rationis roboreotv
diacrelioBe. Ad cautebm igitur fiMuri temporis notum fieri volumos uniTersis.
4aB presentibus^ quam futuris, quod nos de bo^a voluntate Bostra coDtoUa»
ecdesie Doberaeensi sex mansoram in Nigendorpe proprietatem et reditus, qo
.Qos coDÜngimL) cum i^mni iudicio, quod milites et ceteri hosiues nostri in boab
4Niis habere noscuotor, perpetao possidenda, ita ut coavent«! 4e eisdem bonis ok
memoriam Arooldi dilecti niUitis nostri de Nigenkerkeo io cUe onmiuin aninar»
«peipettto sen iUum procuretur. Et ut boc factum nostmm ratam floaneat apoi
iposteros, preaentem paginam com sigtlli nostri testiasonio duiimus roboraadiE
jtfuHis rei tesies sunt: miUtes duo: Aicolaus Gallus^ Johannes Moltiko; Ueinrictf
.antiqmis advocatuS) Johannes de Bruneswich et alii quam phires fide dignl Acta
:attnt hec anno gracie Jtt^'CCLXXllU^ Datum in Guisterowe^ seito kAeuk
fMarcii»
N«eh dum Orif imI i« BaUi»*ArduT au Eostock. Das SWgel irt »bg^CaUeo. — Gedruckt ioack def
Diplomttar. Dobcran.) bei t, AVesIphalen 111, p, 1519; Lisch, Hüm. Urk. I, S, 57.
1274. Märe 12. 1317
yicolans, Fürst von llerfc, vtrleiht den Brüdern Bernhard und Heinridi r*^
Peccatel, Btttem. zur gtsammten Haml die Güter iJibkoic, Ziplcnc, BiA^
Zieritz, Stnlbotc, Peccatel, Gr.^rielen, KL^ (J^olhasen-) Uden, Brusdor
und Lofighagen, sotrie deth genrnrntefi Bittem von Peccatel und dem Bite
Baven zur gesofnmta^ Hand die Guter iJ^bbechow, Viden und Zähren, f*
oUer Oericht^trktit, allen BetJen und Diensten, allen Freiheäen, G^rtdd^
iMten und Ktn^eidt^keH.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis, Omnibus in perpetnom. Ama^
Kos Nicolaus dei gratia dominus de Werie notum facimns tarn presentibos, qM
-foluris^ quod de bona et Hbera voluntate nostra^ a« cobscbsq fiüonui. diledi$
ac fidelibus nostris domino Bemardo et domino Hinrico fralribos dicös de Pec-
catle eorumque heredibus siue successoribus bona eonun, in adnocacia Peoceb
Tel Tbicumque habuerint in partibus Slauie contenta^ iunda man« porreximus ei s
eisdem melis, quibus iacent predicta bona, ipsis cum iudicio mams et coli et i^
precaria^ a denariis monete. a reparackme phacafi et sepiaa., sine ^
Digitized by
Google
1318 1374. 47»
MiBibus imurrentibus, cfoe superuenire poterint, tibere contalmtw pirpeluHteir
f^sidenda, cum silvis, pratis, pascuis, palTudibus, eullis et incultis, vüs, inuHs^
4quis aquaruiAqne decursibiis, exitibus et regressibus^ cum duobus stagnis lam
Magno, qiiam Paruo Yilem adiacentibus, cum molendinis, videlicet cum moiendin*
sito ante ciuitalem Pencelin et cum molendino diclo Trendecops, que cum vni-
uersis et singulis supra, intra et infra se Integra conlinentur, ita vt nos nee
nostri heredes, successores aul iudicü nostri exsecutores ad mensuranda bona
pfefetömm militum nullam prorsus habeamus de cetero polestatett. Heo ^fint
bona predictorum militum videlicet domini Bernardi et domini Hinrici de Peccatle
füticta mann pörreöta et eorum beredibui?, successöribus cum omni iure, ut supra
dictum est, et cum collatione beneficloilim sen eccleshi^um : Lupogloüe, Cippelow,
Ciriz, Stribbow, Peccatle, Yilem, Colhazen Yilem, Brusmezdorpe et Lancauel.
Jnsuper contulimus domino Bernardo et domino Hinrico militibus prelibatis, necnon
domino Coruo communiter iuncla manu porrecta, scilicet Lubbechowe, Yilem et
Zarne cum omni iure, ut supra tactom est. Et hec bona comparauerunt sibi
milites iam tacti pro CC^'' marcis et XL marcis slauicalium denariorum, set altera
bona supradicta comparauerunt sibi fratres sepedicti speciaüter pro DG marcis
slauicalium denariorum. Yt autem hec porrectio nostra seu coUatio Firma et
inuiolata perhenniter perseueret, nee aliquis successorum nostrorum sine iudicü
nostri exseculorum ipsam proponant aut valeant infirmare, prelibatis militibus
domino Bernardo et domino Hinrico fratribus dictis de Peccatle atqne domino
Coruo et eorum heredibus, successoribus iii munimen ac memoriale perpetuum
paginam presentem contulimus nostri sigilli munimine roboratam. Hec acta sunt
in presentia domini Ghodefridi preposltl de Gustrowe et domini Hinrici de Yloto-
we, Gherardi d6 Antiqua Yilla, Nicolai de Bruseuitze, Olrici de Bardenulet,
Willekini cameradi, Hermanhi de Smarzenow, Lambert! de Rozenhagen, HenMnni
Sagiltarii et aliorum plurimorum ßdelium, tarn militum^ quam seruorum, quos
omnes huic scripto pro testlbus duximus innotandos. Datum anno domini mUle-
simo ducentesimo LXX'^IIir, in die beati Gregorii pape.
Nach dem Original im pommerschen Arcbiy zu Stettin. Das Siegel ist abgerisaen« — Das Dorf Col*
hazen Vilem trug damals den Namen wahrscheialich von dem Besitzer Kohlbase, im J. 1248 kommt
ein fürstlicher Togt Bertoldus Kolha^b vor; Tgl. Bd. I, Nr. 607. — Gedruckt in Jahrb. X, S. 209.
— Vgl Jahrb. 111, S. 13 und 30.
1274. März 23; Rostock. 1318.
Siegfried von Stralsund verhmfi seine Guter in Sülz an Arnold Kopmann
auf 3 Jahre.
Dominus Sifridus de Sundis vendidit Arnolde Copman bona sua in Sulta
a proximo pascha ad tres annos, quibus elapsis bona illa libera sunt sicut prius*
Digitized by
Google
490 1274. ttH
Si aatea iaceiidio destroentiir, Sifndos paitem SMm, et AraoMos Cefmm sm
partem reedificabiL Anno M. CC. LXXII1I% feria sexta ante palmas. Et qiiid(|iid
aupercrescit ib coflecla et exacüone, unusquisque partem suam dabit, Sifiridas ei
AnoUns.
Hack dca BostodM StmaOmcha C, foL 10.
1274 Rostock. UM-
Volzeke Tuimeke verkaufi sein Erbe zu Rostock zwischen dem MiüdmarÜit
und den Scharren an Gerhard HoUoger, der sieh dassdbe mä seinem Brudff
Albrecht theüL
Dominus Folceco Tnnneke et filii sni Tendideront Gerardo Hologfaer he-
reditatem fflam totam angnlarem, que sita est inter fomm medie cinftatis fi
macella^ sicnl sua fiiit Hanc sibi resignavit Hanc Gerardos dimidiam resigniTl
Alberto fralri suo Hologher-
Njmüi dem Rostocker Stadtbache C, foL 12.
1274 Rostock. 1320*
Der Raul zu Rostode Überträfft die BausteOe heim ahen SteinAor (hmter dm
sog. HefrenstcHj dem ersten RaAsdtener Hermann wm dessen ErheH»
Consoles dedenint Hermanno maiori nontio ipsorum aream illam
poitafli antiqnam lapideam suisque histis heredibos perpetuo possidendam.
Kmck den Bottoeker Stmdtbvflke C, fol. 13.
1274 Rostock. 1321
Heinrich, Adolfs Sohn, verkauß an Albert von Kosfdd seirken AnAeä o»
einem Werder und eine halbe Baustdk bei der Badeäube hinter der Burg z>i
Rostock.
Seinricos filius domini Adolphi vendidit domino Alberto de Cosfelde suas
partem insole extra civitatem, que fuerat Stoyfer. Jnsuper dimidiam aream apQ<l
stupam retro caslrum, et hanc resignavit eidem-
Nmch dem Bostocker SUdtbucbe C, fol. 13,
Digitized by
Google
im • 1274. 481
1274. April 13. Güstrow. 1322.
Nicolaus, Fürst von Werk, und seine Söhne überlassen dem Kloster Stepenitz
gegen 100 Mk. Silbers das Eigenthum der Dörfer Karbow, Wilsen mit der
Mühle und 30 Hufen in Kreien, und zu Mannrecht die andern Klostergüter
in ihrem Lande.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nicolaus dei gracia dominus de
Werle et fiiii eius dilecti Henricus et Johannes necnon et Bernardus omnibus
presens scriptum visuris salutem in perpetuum. l^a que geruntur in tempore, ne
simul labantur cum tempore, poni solent in lingua teslium vel scripture memoria
perhennari. Hinc est, quod notum esse volumus tarn posleris, quam modemis,
et presenlibus protestamur, quod impeticio, quam habuimus supra bona, que longo
tempore poss[e]derat cenobium sanctimonialium in Stepenitz in nostro dominio,
taliter est sopita. Recepimus enim ab ipsius cenobii eonuentu C marcas Brande-
burgensis argenli, et propter hoc eisdem dimisimus proprietatem de yilla Carbow
cum terminis suis, de Willesen cum molendino adiacente et terminis eius et de
XXX * mansis in Kreygen taliter, vt eorundem bonorum, sicut hucusque, sie de
cetero libere perfruantur, cum iudicio minore ac maiore, coUi scilicet et manus,
cum Ysu cedendi ligna, cum pratis, pascuis, paludibus, nemoribus, viis et inyiis,
cultis et incultis, aquis aquarumque decursibus, et plane cum omni commoditate
et iure, sicut ea noscuntur hactenus possedisse. Jnsuper cum omni iure vasal-
lorum nostrorum bona, que sequentur, dimisimus eidem cenobio liberaliter: yillam
totam Dertze et Septem partem (!) stagni adiacentis, lotam yillam Damerow^,
alterum dimidium mansum in Stuuendorp cum molendino, XI mansos in Yitelubbe,
YI mansos in Berchowe, II mansos in Plawe, II mansos in Dreszenow, III mansos
in Louize ^, yillam integram Stolp cum terminis suis. Pro remediis quidem ani-
marum nostrarum cenobio sepedict[o] memorata bona singula contulimus perpetuo
possidenda, ea resignantes ad Vsus ipsius cenobii ecclesiastice libertati. Vt autem
hoc racionabile factum nostrum, yasallorum nostrorum consensu pariter et assensu
ordinalum, perpetuam habeat firmitatem et ne possit a nostris successoribus immu-
tari, presens scriptum sigillorum nostrorum munimine duximus roborandum. Testes
huius sunt: clerici: Hermannus decanus et Conradus custos ecclesie Gustrowensis;
milites: Hermannus, Marquardus, Johannes fratres dicti Co'^tz, Johannes Kabolt,
Johannes de Bellyn, Nicolaus Gallus aduocatus in Güstrow, Hinricus de Flathow
äduocatus in Rabelle, Zegebode de Holthdorpe; famuli: Bernardus de Bellyn,
Thidericus Huzcet, Willikynus camerartus, et alii quam plures prouidi et honesti*
Acta sunt hec anno dominice incarnacionis M^ CC^ LXXIIII. Datum de manu
Godefridi preposili Gustrowensis, in Güstrow, idus Aprilis.
Nach einer auscultirten Abschrift aus dem 16. Jahrh. im Haupt -Archir zu Schwerin. — Gedruckt
(aus einer unvollständigen alten Copie) bei Riedel, Cod. dipl. Brand. I, Bd. 1, S. 245. — Riedel gibt:
Xeklenbirgisckei Urkudei-Bich II. g[
Digitized by
Google
1374. • m
'^^i€ ttdeeim mmnsis in Crtin", eine schlechte (nicht Tom Original geMomeBe) Abtchrill im Bamfi^täf
zu Schwerin: «Till maos. in Krejen"; dieselbe gibt nachher statt ^«totam Tillam Damerow* iir JQ
Dansos in Damerow"; > Loobze: Ri.
1274. Mai 5. Hagenau. 1323.
Budelf, römischer Ktfnig, befiehlt, dem von ihm investirUn Bischöfe Ukü
van JSatzeburg Achtung und Gehorsam zu erweisen.
Jvudolphus dei gracia Romanorum rex semper augustus nobilibus, vasaüs
et minislerialibus Raceburgensis ecclesie vniuersis graciam suam et omne bonm
Humane laudis preconium et diuine gracie acquiritur premium, si patribus spiri-
Inaljbus condigna reuerencia promplis afTectibus inpendatur. Quare yniuersibH
vestre iniungimus, singulis vobis nichilominus precipiendo mandantes, quatenos
venerabili anlistili domino Virico Raceburgensi episcopo, principi nostro dileclo,
cui regalem inuestituram temporalium bonorum ecclesie sue cum ceptro regio.
sicut moris est, contulimus, reuerenciam inpendatis debitam, iura et obseqoia
debita sibi cum omni prompt! tudine exhibentes. Datum et actum Hagenowie, UT
iionas Mali, anno domini BTCC^LXX^lIIl^ indicUone secunda, regni vero nostri
dnno primo.
Nach dem Original im Ratzeburger Archiy zu Neustrelitz. An weisser und rother Seide hängt du
Siegel in gebräuntem \9achs: auf einem Throne mit Rdcklehne sitzt der Kaiser, den Scepter in bn
teohten, den Reichsapfel in der linken Hand, die Krone auf dem Haupte; Dmsohrift:
^ RVDOLF ÜD * Rax ♦ SailPaR • AVeVSTVS
(b^ohrieben bei Rtaer -Büchner, Siegel der deutschen Kaiser, Nr. 49, S. 89.) — Gedruckt bei Sobrsaa
P. M. I, S. 739; Franck V, S. 56.
1274. Mai 6. Güstrow. 1324
Ntcohus, Fürst von Werle, und seine Söhne Heinrich, Johann und Bemhari
verkaufen dem Kloster zum heü. Kreuz in Rostock das Dorf Bandow.
Ln nomine sancte et iodiuidue trinitatis« Nicholaus dei gracia et filii eia?
dtlecti Heynricus et Johannes necnon et Bernardus, domini de Werle, omnibi^
presens scriptum visuris salutem in perpeluum. Ne gestarum reram conpositic
decursu temporis euanescat et pereat^ discretorum prouidencia solet eas per littertf
etemare. Hinc est, quod scire volumus presentes et posteros non latere, qoo^
Bos de bona nostra uoluntate et unaniroi consilio et consensu ad' honorem omii*
potentis dei et beate virginis Marie cenobio sanctimonialium sancte Cmcis >
Bozstok, quarum orationibus nos et nostras Txores participes esse fecemnt. Tibi
integram Bandowe et ipsius proprietatem , cum terminis suis et onmi mt
Digitized by
Google
1335 1274. 4dd
yhieKcet pratis, pascuis, siluis, agris^ aquis, cultis et iocuUis, TÜS et imiüsi,
petitionibus et exactionibus , yrbium el pontium structuris et vectigalibus et
qttibascimque censeantur vocabulis uel nominibus, vendidimus et dimisimus pro M
et CCC marcis denariorum libere in perpetuum possidendam, ordinandam, dispo-
nendasi et ad usum suum prout melius poterit ampliaadsua, ipsi etiam iudicia
minora secundum ius vasallorum nostrorum plenarie dicnitteiites ; de maioribus
uero iudicüa, colli videlicet et msmus, aduocato nostro in eadem villa iudicante^
sepedicto cenobio medietatem emende, si qua emerserit, dimittimua, nobis medie-
tatem reliquara reseruando. Ne igitur huiusmodi factum possit a nostris successo-
ribus dubitari, sigillorum nostrorum testimonio duximus roborandum. Testes sunt
milites: Reymberous de Stoculete, Heynricus Luche, Hepricus Grube, Nicolaus
Gallus aduocalus in Guzstrowe, Jordanus et Gerardus fratres dicti de Cropelin^
Johannes Baroldi, Adam Spottegeile et alii quam plures prouidi et honesti. Acta
sunt hec anno dfomini M''CC''LXX''IIir. Datum Guzstrowe, de manu Godefridi
prepositi Guzstrowensts, II. nonas Mail
NiMb dem Origioftl im Axckiy des {Uosters zum heil. Kreuz Ib Roitoek. Angebäogt sind drei Sobnüxe
▼on grüner und roiber Saide» Yon deren letzter das Siegel abgeschnitten bt. Die beiden ersten Siegel sind:
1) das zu Bd. I, NV. 514, abgebildete Siegel des Fürsten Nicolaus Ton Werle;
2) das zur Urk. yom 15. Dec. 1274 abgebildete Siegel des FüMteo Heinrich, beide mit Tf^totändig er-
baltener Umschrift. — Gedruckt bei Sehröter, Beitr. zur meckl. Gesch., Spec. dipl. Nr. II, p. lY» und bei
Lisch, Hahn. Urk. I B, S. 59,
1274. Mai 18. BrietKngen (A. Artlenburg). 1385.
Gunzdin, OraJ von Schwerin, verleiht dem Kloster Oldenatadt die Freiheit
wfhd Vofftei des Hofes Oüzen (A. Oldenstadt), vxie der Qraf dieselbe bisher
besessen hat.
Omnibus presentes literas inspecluris nos Guncelinus dei gratia comes
Zwerinensis salutem in omnium saluatore. Modernorum obtinuit consuetudo vtilis
€t heoeala, ea que geruntur in tempore, ne simul labantur cum tempore^ literarum
testimonio perhennari. Hinc est, quod nos, delicti noslri (!) non inmemores
{summ], sei pront possumu« et valemus, volumus pro eis domino grata obsequia
exbibere. Nouerint eapropter vniuersi, tarn posteri, quam presentes, quod nos ob
amorem et reuereniiam dei sanctiqne Johannis bapliste contuliraus libertatem et
aduocatiam in Otissen dominis ac fratribus in Visen, cum omni iure, sicnt ad nos ßem/^ /
hactenus pertinebat. Ne autem gratia talis a nostris heredibus infringatur uel ab
aFio quocumque, ipsam iussimus nostri sigilli munimine roborari. Datum Brillin-
ghe, anno domini WQXT septuagesimo IUI., sexta feria ante feslum pentecosles*
Nach einer yon dem in Celle befindlichen, des Siegels schon beraubten Originale des Klosters Olden«
Stadt genommenen Abschrift des Landschafts-Directors y. Hodenberg.
er
Digitized by
Google
484 1274. 1321
1274. Mai 21. Lyon. 13M.
Sermann, Bischof von Schwerin, ertheiU der & Martinskirche zu Salberäaä
einen Abiass.
xlermaDDiis miseratioDe dioina ZoverineDsis ecciesie episcopvs Tnioenis
Christi fidellbus per Halberstadensem cioitatem et diocesiD, ad qaos presenles
Utlere peroeneriDt, salutem in omniam salaatore. Cupientes qooslibet ChrisG
fideles ad pielatis opera special! premio inoitare, yniuersis uobis et singnfis nere
penitentibos et confessis, qui ad ecclesiam sancti Martini Halberstadensem, que ad
honorem dei et sanctissime genitricis ipsios Tirginis Marie sanctoromque confes-
sorum Martini et*Nicolay ac beatarum virginom Katarine et Margarite, necnon
beate Marie Magdalene ac omniom sanctomm fundata existit, in soUempnitatibQS
dictbrum patronomm et in festo dedicationis ipsios ecciesie et per octauas eins- !
dem ', de omnipotenlis dei misericordia, beatomm apostolomm eins Petri et PaoE
meritis et auctoritate confisi, venerabilis palris Halberstadensis episcopi, loci dio-
cesani, accedente consensu, XL^ dies de iniuncta uobis penitentia misericorditer
relaxamus. Datum Lugduni, anno domini millesimo CCTLXXIflT*, pontificalosj
domini Gregorii pape X. anno tertio, XD. kal. Junii.
Nach einer Ton dem Freiberni Roth Ton Schreckenstein mitgetbeilten Abschrift ans dem Origiai^
welches sich in den Samminngen des Germanischen Mnsenas xn Nürnberg befindeL In Beeng auf dtf
weisse Pergament und die Schriftcüge gleicht dieser Ablassbrief den päpstlichen Urkunden. Das xwv »^ \
gerissene, aber noch bei der Urkunde aufbewahrte Siegel ist das mxl Nr. 1 297 abgebildete (mit Sonne sW |^
Mond). Von der Umschrift ist erhalten:
4< heRMÄNNVS . D0I . ©RA NONSIS : BGOLaSia : ePISOhOPVS
Die Räckseite des Siegels bat zwei Fingereindröcke. — * Hinter dem Worte eiusdem sind durch oi
Versehen des Schreibers der Urkunde einige Worte mit dem Verbum ausgefallen (etwa: «denoüonis cssss
accesserint manusque porrexerint adiutrices** oder dergl).
1274. Juni 5. Röbel. 1317
Nicolaus, Heinrich, Johann und Bernhard, Fürsten von Werte, vergleichen sü
mit Heinrich, Bischof von Havelberg, über Freienstein und die Grenzen ihre
Gebiete in der Gegend von Wiltstock, sowie über das Land Penzlin und &
Zehnten aus diesem Lande und der Lize.
In nomine domini. Amen. Nos dei gratia Nicolaos, Heinricus, JobaDnes,
Bernhardus domini de Werle omnibus in perpetuum. Ad notidam oniversonii)
tam presentium, quam futurorum, voiumus pervenire, quod cum ycDerabili io
Cbrislo patre domino Henrlco Havelbergensi episcopo super imp^cionibos ac
eontroversiis omnibus sibi et ecciesie sue suisque predecessoribos per dos sepios
Digitized by
Goog'
1321 1274 ^5
niotis concordauimus in hunc modum. Nos ac heredes nostri dictum nenerabilem
patrem Henricum Hayelbergensem episcopum de cetero non impetemus super bonis
Yrigensten nobis violenter ablalis, que ab ipso et ab ecclesia tenuimus., content!
solum eo, quod idem dominus dicet requisitus, nos iam dicta bona ab ecclesia
suisque predecessoribus tenuisse, licet sibi ac nobis per violenciam sint ablata.
Ceterum bona eiusdem domini H. infra Dossam ac Doberam sita, de quibus sibi
sepius mouimus questionem, non impetemus cum eorum limitibus sie distinctis:
limites ipsius sunt ab eo loco, ubi aqua dicta Dobera intrans aquam Dossam finem
facit^ et abhinc sursum per ascensum eiusdem aque supra et infra usque ad palu-
dem cannosam, quod vulgo dicilur rorbruck, nee concessum est nobis, nee domino
episcopo in hoc rivo scilicet Dobera molendinum construere yel fundare; et ab-
hinc, videlicet a fine paludis cannose superius nominate, per medium silve et rivi,
qui vulgariter Schremme dicitur, usque ad pontem, qui berkenbrugge nominatur,
et abhinc usque ad paludem silve Babis, secundum quod de novo Sabellus miles
dictus de Redicbstorp ac Henricus miles de Ylotowe, advocatus in Hobele, inter
Novum Haslouwe et Randouwe et Antiquum Haslouwe limites domini episcopi cum
fossatis et arboribus signaverunt; et abhinc, a palude videlicet Babis ac ab arbore
ibidem signala, eque per medium silve Babis usque ad limites agrorum ville Golt-
beke limites domini episcopi se extendunt, ita tamen quod pascua eiusdem silve
scilicet Babiz utrisque videlicet civitati Wistok et ville Babitz sint communia, binc
et inde ^o cauto, quod utrobique nuUum dampnum a pascendis pecoribus utriusque
partis segetibus inferalur; et abinde usque ad arborem inter Gollbeck et ciuitatem
Wistok signatam; dehinc usque in Dossam, prout Rodolphus miles dictus de
Bolzceke et alii duo sibi adiuncti milites iuramento suo confirmantes ibidem inter
ciuitatem Wistok et Goltbeke limites dicti domini episcopi rivis, fossatis, arboribus,
paludibus distinxerunt; et abhinc medium fluvii, qui dicitur Dossa, per descensum
eiusdem usque ad locum, ubi proprietas ecclesie finem facit, cedit domino episcopo,
aliud medium cedit nobis, molendini vero pacta et census opidi dicti Dossa, tam li-
bera, quam inpheodata, pro medietate sui domini sunt episcopi, reliqua vero medietas
predictorum pactorum, tam liberorum, quam impheodatorum, dicti in Dossa molen-
dini erit nostra; fluuius vero Dossa sursum per ascensum a dictis Rudolphi in
Goltbeke limitibus usque ad extremitatem piscine molendini Podarse eiusdem iam
sepius nominati domini episcopi est liberaliter ripa cum utraque. Et sie limites
ipsius sunt distincti. Dictus vero iam sepius dominus episcopus ab inipeticionibus
terre Penzcelin ac decimarum eiusdem ac decimarum terre dicte Liza, necnon
decimarum aliorum terminorum nostrorum infra suam dioecesin se extendencium,
quiescens, de communi concensu sui capituli ipsas cum terra Penczelin nobis
nostrisque heredibus cum omni iure et actione, usu seu requisitione, cum uni-
uersis et singulis ad dominum episcopum ex ipsis siue pro ipsis decimis pertinen-
tibus vel quocunque exspectantibus quoquo modo, libere et absolute contulit in
Digitized by
Google'
1274 m
pheodo perpetuo possidendas, eo solum adiecto, qiiod hiis, qoi a domno efi-
acopo dtetas iam decimas tettueniot rd de \me tenere deboenint^ et naxime ffia
domiaarum de Plote^ cum ad etatem perveoerunt tegitimam, dod cootndiceBtes
aCquatenus cooFenBiis. Acta sunt hec Robde^ anno domini HTCCLXXfflr,
nonas Junii, in die saoeti Boniraoii. Testes rere sunt: Cunradiis preposit«
Hayelbergensis, Jobannes et Petras capellani Havelbergensis episeopi^ St^>hani
prepositus in Robele^ Godekinus scriptor noster, prepositus in Güstrow, magider
HermanBUS et Nicolaus f rater eios, capellani noatri, clerici; dominus priori
Mirow, Henricus de Ylotowe advocatns in Robele, Johannes Owraan, Ludolfus k
Swerin, Henricus et fraler eius de Hol[t]dorp, Priabnr et frater eiw SabeBos
de Redichsdorp, Sabellus de Piauwe, Yo aduocatus in Wistok, Hermanous de
Plawe, Rodolftis de Boyster, Jcriiannes de Stendal, Johannes Ganttecow, Rudol-
phus de Bolzceke, Henricus de Wodenswege et alii quam pbires clerici et laid
£de digni. Et ne hanc Ordinationen! astutia seu perversitas aliquonun vtleati
posterum irritare, presentem paginam super hac ordmatione confectam ^Ilona
nostri et ßlioruai nostrorum, Henrici videUeet, Johannis et Bernardt, appensioBit»
öux'unus roborandaai. Cuiiis etiam iam dicte ordinaUonis Privilegium nos habeifiiB
a domino episcopo nobis datum.
Nach RiedeFs Cod. dipl. Brand. I, Bd. 3, S. 261 , aus ^dem Harelberger Copial%acbe ioL 64/ -
Gedruckt auoh b«i Buehhoki, Brand. Gosoh. IV, Anh. p. 100. — DU am SehliuM der ürkvnde crviki
bischofliche Ausfertigung ist nicht aufgefunden.
(1274.) 13»
Der Roth von Hamburg schreibt an den Roth von Lilbek wegen der sckud^
den Angelegenheit mit dem Herzoge von Sachsen und dem Grafen GWs
von' Schwerin.
xrudenttbus viris et honestis consulibus in Lubeke consules Hanutteobll^
genses promplam et obsequiosaoa ad omnia voluntateok Cum nee dominus do$I^
comes, nee vos, nee nos placita in miUo fine lermiaata, nee aliqua bona i
«liqua parte nominata domino duce^ Saxonie simpIicUer, vnanimiter scripseramiii
videtur nobis negotium ad presens aUqua in parte fore neglecUira. Si aiüefl
prefota placita medio tempore cum domioo nostro comite melius discutere ^
«rdinare volueritis^ secundum quod vobis placuerit, iterato domino duce ' vobiscm
«crU^emus. Super hec omnia, si placeL, bonum nobi& videtur, vt cuoi coiBüe
Guncelino diem et tempus prolongetis.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek, Bd. III, S. 18« aus ndem Originale auf der (Lubeker) Treit. cü
den Einschnitten für das Siegelband, einem Reste des Bandes und einem anhängenden kleinen Bmctt^t^
des Siegels, das den Brief schloss.** Auf der Rückseite steht: „Consulibus in Lubeke.'* — '^ducC' ^
beide Male statt „duci** geschritben. — Dos Inhalte» wegen Tgl. oben Nr. 1302, auch Nr. 1329.
Digitized by
Google
1329 1274. 4Sßl
(1274. Vor Juni 10.) ig^
Ounzdin, Chrqf von Schwerin, schlägt der Stadt Lvhek zu Verhandhmgen eine
Zusemwiekkunfi in Bwsenburg vor, verheiset freies Oeieäe tmd eKÜässt die
O^fcmgenen emelweüen wOer Büfgschaft dee BathM von laAdc.
vJiuiceUnus dei gnitia comes Zwerinensis honorabilibus uiris adoocato^
consulibus ac communi ciuitatis Lubicensis salutem et omne bonum. Locum et
diem uobis placitandi gracia prefigendum uestris lilteris nos rogastis. Jgitur
honesttm peticionem uestram respicientes^ diem proximam feriam secutidam post
Primi et Feüciani martynam et locum in Boyceneburg uobis prefigimus placitandi
gracia obseruandum, ducatum nostrnm pre nobis ac nostris amicis securum ha-
bentes tam reditu, quam processu, et hoc tenore presencium protestamur. Pre-
terea ad maiorem ducatus cautelam unum ex nostris militibus aut proximo sab-
balho aut dominica subsequenti uobis Lubeke transmittemus. Ceterum captiuis
damus inducias ila conditionaÜter ad octo dies, ut consules ciuitat[i]s pro ipsis
captiuis respondeanl patenti eorum littera nobis super eo missa, ut octo diebus
transactis in captiuitatem redeant; sicut proxima feria sexta debent. Vnde secun«^
dum has inducias datas proxima feria sexta iam predicta expectamus aut patentem
litteram consulum aut captiuos.
Kftch dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 333, aus dem Original auf der Trese zu Lübek, welches
▼ob delselben Hand gesohriebeo ist wie unsere Nr. 1313. An beiden hängt auch das yierte Siegel deft
Grafen Gunzelin, welches oben zu Nr. 704 abgebildet ist. Von dem an dem yorstehenden Schreibeo
liangenden Siegel ist die obere Hälfte verloren gegangen, aber sehr kenntlich sind noch die freischweben*
den Wurzeln, ohne den herzfOnmgen Untersatz des Baumes, und Ton der Umschrift die entscheidenden
Buchstaben:
NI ♦ aOODITIS .z\-
Aus dieser Uebereinstimmung lässt sich vermutben, dass beide Schreiben ungefähr gleichzeitig, d. h.
nur etwa ein halbes Jahr nach einander und in derselben Angelegenheit geschrieben sind. Vgl. obem
Nr. 1313. Der weitere Verlauf der Händel Lübek*s und der Braunschweig - Lüneburgschen Herzoge mit
den Herzogen von Sachsen und dem Grafen Gunzelin ist nicht urkundlich bezeugt. Gunzelin starb 1274,
£nde October oder Anfang November (s. weiter unten die Urk.). Sein Sohn Helmold stand am 25. Mai
1275 mit den Lübekern auf gutem Fosse, indem er ihnen die Zollfreiheit in seinen Landen bestätigte^
und dass der von Detmar (Nr. 1302, Note) gemeldete Verlust der überelbisohen Besitzungen der Grafen von
Schwerin nur vorübergehend gewesen sein kann, beweisen zahlreiche spätere Urkunden. Schon am
8. JuU 1274 sohloss der Herzog Johann von Sachsen (Lauenburg) wieder einen Kauf ab mit einetfi
Xifibeker Bärger (Bertram Momewech, tbcr ein Wehr im Ratzeburger See, U^B. d. Sl. Lübek I, S. 326X
Damals ist also zwischen diesem Herzoge, der Gunzelin*s Bundesgenosse war (Nr. 1302), und Lübek der
Priede schon hergestellt gewesen.
Digitized by
Google
486 1274. 13»
(1274.) 1331
Einkauf in das HospiUd zum S. Jacob zu Wismar.
jVlummo de Stromekendorp et Boyo et Marquardus frater eius de Neweke-
storp promiserunt HI marcas denariorum et vaccam hospitali pro filio donüiK
HiUeken de Newekestorp.
Nach dem Wiim. Stadtb. B| p. 96. — Diese und die 3 nächstfolgenden Einzeichnongea sind j
Jahre 1274, nach dem 15. Juni, gremacht
(1274.) 1331
Timme Holstein, Bitter, verpflichtet sich, der Stadt Wismar nichts Bm
zu thun.
Dominus Tymmo Hollsatus exegil pecuniam a domina nostra, quam cii
non posset habere, cum ira recessit dicens, si aliquid proinde posset Tacere, bfx
nullo modo vull dimiltere. Consules vero rogauerunt dominum Tyramönem, <
contra ciuitalem nosiram et burgenses nostros nichil mali faciat. Hoc prople
peticionem consulum media fide domino Benedicto de Rodenbeke et vniueßi)
consulibus promisit.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 97.
(1274.) 1331
Schlichtung eines Streites zuoischen Johann von Schulendorf und Godeke Gnk
einerseits und den Wismarschen Bürgern Machorius und Wachem sammi k
Ihrigen andererseits.
Quedam discordia fuit inter Johannem de Sculendorp et Godeco Gnibeo.
ex vna parte, et Mageheram et suos pueros et Yasbernum et suos pueros d
priuignos. Hec discordia est sopita imperpetuum cum iuramento prescriptomi
uirorum, presentibus domino preposito Nicholao, domino Helmoldo, domino Heu-
rico de Slralendorp, domino Godescaico Pren, domino Gunthero de Leoezoywe.
domino Hermanne Storm, militibus, et Godekö de Plote et Henricus de Zweris
et Herbordo fabro de Ramboywe et Johannes de Gogelloywe filius Henrici k
Gogelloywe, et consules Theodericus consanguineus Ricoldi, Gutiar, Henricus ce
Borkem, Henricus de' Bracle, Albertus de Gogellowe, Johannes de Slerrenberf
Dhegenardus, Johannes de Leuezoywe, Henricus de Rodoluestorp et JobannfS
Alt^us.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 98. Später, jedenfalls, wie es scheint, Tor 1297, ist ebendort p.^'
eingetragen : „Johannes Sculendorp et Godeco Grube iurauerunt, se tenere amiciciam ciuitatis in perpetui*!
et Ludeco Krullig et Johannes de Clucendorp promiserunt cum eis.**
Digitized by
Google
1333 1274. 489
(1274.) 1S83.
Aufzeichnung über unrichtigen Schoss Hüdebrand Höppeners zu Wismar,
Sildebrandus Hoppenere de anno in annum commonitus fuit, dum daret
collectam, vt daret eam, sicut de iure deberet. Tandem una uice dedit collectam,
et consules ueraciter intellexerunt, quod M marcas magis habuit super bona, vnde
dedit collectam. Yna uice consules reperierunt in domo sua paratam pecuniam,
quam negauil se habere, et illam pecuniam tulerunt consules super domum con-
sistoriam, et miserunt nuncium predicto Hildebrando diceätes: cum istis bonis et
aliis, de quibus non dedistis collectam, uitam vestram merito perdidistis. Quod
audiens (resignauit ^ predictam pecuniam et promisit ad hec C marcas pro uila
sua, pro quibus Bernardus de gradu secum fideiussit. Quandocunque consules
Yolunt, has C marcas possunt requirere), idem Hildebrandus prebuit ad predicta
bona C marcas, et consules noluerunt hoc acceptare, sed adhuc stat, sicut pre-
buit, et Bernardus gener eins promisit secum, quod, quandocumque consules
miserint sibi nuncium, quod ueniat.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 98. Die Worte: ^„resignauit prediotam*' bis „possunt requirere **
sind ausgestrichen.
1274. JuU 8. Demmin. 1334.
Hermann, Bischof von Camin, verleiht dem Kloster Dargun das Eigenthum
sämmiUcher Zehnten aus den Dörfern WaBcendorf und Stechow, wdche das
Kloster zur Hälfte vom Bischöfe und zur Hälfte von dem Fürsten Nicolaus
von Werle gekauft hat. ,
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Hermannus dei gracia Caminensis
episcopus Omnibus in perpetuum. Jura docent, pietas suadet, illos non inmerito
decimas possidere, qui carnem suam cotidie in dei seruicio decimant, se ipso3 in
holocaustum et uictimam in multis vigiliis et abstinenciis ac profectu bonorum
operum offerentes. Hinc est, quod notum esse volumus tam presentibns, quam
futuris, quod nos de benigne ac communi consensu capituli nostri monasterio in
Dargun fratribusque ibidem deo iugiter famulantibus dimidiam decimam viUarum
Walkendorp et Stechowe vendidimus pro sexcentis marcis denariorum, proprieta-
temque aliam dimidie decime earumdem yillarum, quam [a n]obili yiro domino
Micolao de Werle emerunt, ipsis ob reuerenciam dei et gloriose virginis Marie
donauimus, vt sie integram decimam istarum yillarum iure perpetuo possideant
cum omni iure, quod in eis habuimus vel habere ex nostro dominio videbamur.
Jji cttius rei testimonium presentem litleram ipsis donauimus sigilli nostri %i^
Meklnbirgiseket Ürku4ra-Biek II. g2
Digitized by
Google ^
496 tdt4 m
ctfAidi nostri munimine roboratam. Testes huius rei sunt: Johannes decanis,
Hinricus custos, Gherardps scolasUcus, Wizlaus, Mauricius, et alii quam plores
elend ac layci. Jö Dytöirt acta sunt hec anno dominl M^C(7LXX*'Iin% VDP
idus Julii, pontificatus nostri anno vicesiino.
Nudi dcMi Origi^i^ im Ebupt-ATohiy za Schwerin. Ab einer Sdinur ron rother, griner und gdbct
Seide hängt nooh die untere Hälfte des biBchöflicben Siegels, wie es zu Nr. 799 besohriebeo ist, nnd sa
einer Schnur ron rotber und gelber Seide das zu Nr. 1245 beschriebene neue Siegel des Dom-Capiteb.
— Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 150.
(1274.) 133i
Hermann, Bischof von Camin, nimmt das Dorf Moidiz (hei Gtlow) von der
Kirche zu Malchin und legt es zu dem Dargunschen Dorfe Oüow.
Uermannus dei gracia Caminensis ecclesie episcopus omnibus hanc litte*
ram visuris [salutem] in domino. Notum esse uolumus vniuersis, quod nos viUm
MoyzliZ) que est ecclesie Darg[u]nensis, que pertinebat ad ecciesiaro Makcbin,
quam nunc abbas Dargtfnensis habet sub propria agrlcultura, ab ecciesia Malechin
excipimus, ut, quamdiu uillam nullus inhabitat, nnllam questionem mo[uere] possH
de uilla illa, quod, cum ad nos uillarum vnio pertineat, ipsarum etiam diuisio ad
nos pertinet ipso iure. Ne igitur aliquis super huiusmodi villa ecciesiam Dar-
fWieifitm turbare possit, presentes eid[em dedijmtis ^igOR nostri rdbore <;am-^
Munilas.
N«(ih dem Originiil im Haupt- Archir zu Schwerin, auf einem an der rechten Seite Termoderten
IVtfaVUvnt In defselheü sofatfii^n ÄitiuSkel, wie dre Urknnde Nr. 1334. Da« Siegel ist von ^m aus der
'C^T^ t^sehutttenen Pergamentstretf^n abgefallen^ Die Urkunde ist ahne Datum; nadi der Hand der
«^^ gewannten Urkunde gehört sie ungefähr in dieselbe Zeit. Man vgl auch die Urk. vom 22. Febr. 1261
^ ^I^V Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 153.
^4 Juli 12. Parcfami. 1336.
fiAmold, Qrof von Schwerin, schenkt mit ^Stimmung seines Vaters, des
i^^^ttn Oumelin, der Marien-Kirche zu Parchim das Eigenthum von vier
^V^ ^* ÄJÄjew, welche vier Bürger in Parchim angekauft hatten.
\k lifttteir sancte et indiuidue trinitatis. Nos Helmoldus dei graeia comes
«1^ vMiibus in p^ipetüütn. Omnis actus et opus quedübet^ quod ad
4|Mf{lir pesterilaleiD^ necesse est summopere priuilegiorum auctoriiate et
^jTriiwtnn ^robo^ari. llinc est, quod ad yniuersoruro, tam prfesenoioiD,
euflittiDS itoticiam p^iienife, quod nos, aocedente legitimo €C
Mectt patris nostri domini GunceHni, eomitis de Xveriih
Digitized by
Google
tm 1274. m
proprietAteoQ» qualnpr mansdrwi sitorwn in uiUa Bollen, qi^os dilecti ciues nostri
de Parokem yi^ieet Olemennus, Wedego de Ponte, Arnoldus de Yilaii et Scc^^ne
molendinciriiis pro remedio anitnarum suarum siüs denariis adenterunt, dedimu^ e|
d^nftuimus^ ob apem s^c meritum retributionis eterne ecclesie saqcte Marie in now(
oiuitete Parchem cium omni iure ao vtiütate et prouealibus eorundem pßrpetuo
posaidendam, ita vid^icet, quod, quicumque plebanus fuerit iam dicte ecclesie,
ipsos qo^tuor manao« habet ad vsus suos, bac adiecta conditione, quod omnibus
diebua festiuifi vnam priorem missam dipat et omnibus quartis et sextis feriis missa^
pro defmicli$ similiter cantet in ecclesia memorata. Huius donationis nostrcf
tefltes sunt: clerici: Hermannus plebanus dicte ecclesie in Parcbem^ Zeghebanduüf
plebanus in Moderiz, Johannes plebanus in Clocowe, Hogerus plebanus in Gra-
Lowe et curie nostre capellanus; milites vero sunt: dominus Gargheuiz noster
aduocatus, dominus Nycolaus de Belue, dominus Sifridus de Kerdorpe; eines vero
sunt: Volperlus, Johannes de Boycenborch, Amoldus de Boken, Johannes Rampe,
Hinricus Jnslilor et alii quam plures. Jn cuius rei noticiam presens scriptum
nostri sigilli robore iussimus communiri. Datum et actum Parchem, anno domini
M'CrLXXIIir, quarlo ydus Julii.
Vs^fih dem OrigiDal im Haupt- Archir zu Schwerio. Die Urkunde hatte zwei Siegels
1) ein rundes Siegel an einer Schnur yon weissem Zwirn, mit einem rechts gekehrten Pferde. Ein
Theil der Füs^ und der Schwanz sind abgebrochen» und to9 der Umschrift sind nur rechts oben die Buch-
ataben SiS erbaltwi. Vgl. zu Nr. 1201.
2) J)9A zweite Siegel an einer SchiMir yon blauem, grobem Zwirn ist je^t TttUIg yersohwunden; nach
dem Register der Parchimschen Kirchenbriefe yon 1812 war dasselbe damals noch yorhanden, aber un-
kenntlich, und nach einer Registratur yom Jahre 1838 auf der Rückseite der Urkunde war damals noch
ein Bruchstuck mit den Buchstaben — ANI — der Umsc^irifl yorhanden. Vermuthlich war es das Siegel
des plebani Hermanni zu Parohim. — Gedruckt in Jahrb. XI, & 258.
1274 Aug. 1. Lyon. 1337.
Papst Gregor X. bestätigt den Vergleich, welchen dm Kloster Doheran mit
dem Bischöfe von Schwerin über einige Zehnten, über Dänschenburg und
Benekenhagen u. Ä. geschlossen hat.
(jTregoritts episoopus, seruus seruorum dei, düectis filib abbati et eon-
uentui monasterii de Doberan, Cisterciensis ordinis^ Zuerinensis diocesis, sthiteai
et apostolicam benedictionem. Cum a nobis petitur, quod iustum est et honestum,
tarn uigor equitatis, quam ordo exigit ratioois^ ut id per soUicitudinem of&cn
nostri ad debitum perdücatur effectum. Exhibita siquidem nobis uestra petitio
continebat, quod orta dudom inter uos, ex parte uHa, et Tenerabilem firatrem
nostrum . . Zuerinensem episcopum, ex altera, super quibusdam decimis ac de
Donsenberch (!) et de Bouekenhagen (!) villis et rebus aliis materia questionis,
62-
Digitized by
Google
492 1274. 1338
tandem super hiis inter partes mediantibus quibusdam boDis uiris amioabiUs com-
positio interuenit, prout in instrumento publico inde confecto plenios dicilDr con-
tineri. Nos itaque uestris supplieationibos indinati, compositionem ipsam, sicnt
rite^ sine prauitate ac prouide facta est et ab utraque parte sponte recepta ac
hactenus pacifice obseruata et in alicuius preiodicium non redundat^ ratam el
gratam habentes, eam auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti
patrocinio communimus. NuUi ergo omnino hominum b'ceat hanc paginam noslre
confirmationis infringere uel ei ausu temerario contraire; si quis autem hoc
attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli
apostolorum eins se nouerit incursurum. Datum Lugduni, kaL Aug., pontificatos
nostri anno tertio.
Nach dem OrigiDal im Haupt- Archiv zu Schwerin. Auf dem Bleisiege], welches schon tob der
Schnur von gelben und rothen Seidenfäden abgerissen ist, steht:
©RE|| eORIVS iTP X',
1274 Aug- 7. 1338.
Johann, Abt zu Dargun, gibt der Kirche zu Golberg das Eigenthum und dk
Hälfie der Oerichtsbussen von 3 Hufen in dem Khsterdorfe Nessm, ßir das
Eigenthum der halben Zehnten aus demselben Dorfe, welche die Domherren vm
Colberg dem Kloster Dargun geschenkt haben.
Frater Johannes dictus abbas in Dargun omnibus in perpetuum. Notum
esse volumus uniuersis, quod nos de consilio seniorum nostrorum ecciesie Col-
bergensi in villa nostra Nesin contulimus proprietalem trium mansorum in Signum
proprietatis medie decime, quam nobis in eadem villa perpetuo donauerunt, ita
sane ut homines in predictis mansis commorantes sub iudicio nostro maneanL
Excessuum autem medietatem ipsorum hominum tollent canonici Golbergenses,
aliam vero partem sibi pro suis laboribus advocatus noster sibi liberam usurpabit.
Testes huius rei sunt: Johannes de Kyrich, Ludolphus de Zwerin, monachi nostri,
Gherardus scolasticus Caminensis. Datum anno domini M^ CC" LXXIIir, VII. ydos
Augustl.
Nach der in der Bibliothek der Gesellschaft für pomm. Gesch. und Alterthumskunde zu Stettin auf-
bewahrten Dregerschen Abwhrift der Colberger Matrikel, p. 95. — Vgl Nr. 1154.
Digitized by
Google
1339 1274. 41^9
1274. Aug. 9. 133».
Waldemar, Fürst von Rostock, erneuert den Vergleich, welcher vor seinem
Vater Barwva und dem Roth der Stadt Bibnitz zwischen dem Kloster Bersen-
brück und Bobert, Werner und Gerhard Schmid abgeschlossen ist.
ISos Woldemarus dei gratia dominus terre Rozstock omnibus Christi
fidelibus hoc scriptum inspecturis salutem in domino. Que geruntur, evanescunt
simul cum tempore, nisi a voce testium vel litterarum notulis recipiant munimen-
tum. Sciant ergo presentes ac posteri, quod quidam rancor discordiarum, qui
versabatur inter sanctimoniales quamyis innocentes et quosdam servos scilicet
Budbertum et Wemerum et Gerhardum, quondam coram patre nostro domino
Borwino amicabiii compositione, consulibus civitatis Ribenitz ac burgensibus eius-
dem civitatis fuerat annullatus in hunc modum, ut unionem pacis iam dicti servi
cum amicis suis iuramento in reiiqui[i]s se servaturos perpetuo confirm[arent].
Quoniam ex temporis diuturnitate a memoria predictorum pacis compositio pro
parte fuerat avulsa, idcirco hoc factum coram nobis et consulibus civitatis iam
dicte et quam pluribus viris discretis, tam clericis quam militibus, est amicabiliter
innovatum. Ut compositio tunc facta perpetuo conservetur, hoc scriptum fecimus
sigilli nostri munimine roborari. Datum anno domini MCCLXXIUL, in vigilia
sancti Laurentii.
Gedruckt bei J. J. Sandboff: Antistitum OsDabargensis ecciesiae res gestae 11, p. CLIH, und darnach
in Jahrb. XX, S. 259. — Vgl. Nr. 708 und Nr. 1340.
1274. (Aug. 9.) 1340.
Der Bath der Stadt Bibnitz erneuert den zwischen dem Kloster Bersenbrück
und Bobert, Werner und Gerhard Schmid wegen Brandstiftung und Bäuberei
der Letzteren früher abgeschlossenen Vertrag.
iJniversis presentibus et futuris presens scriptum inspecturis advocatus,
consules ceterique concives in Ribeniz salutem in eo, qui est omnium vera salus.
Que labuntur in tempore, ne simui labantur cum lapsu temporis, solent unguis
testium et litterarum apicibus perhennari. Noverint universi presentis seculi et
futuri, Robertom quondam, Wernerum el fratrem suum, filios Joannis Fabri, ran-
corem et dissensionem cum coenobitis sanctimonialibus in Bersenbrugge quon--
dam habuisse, ex cuius maligne radicis vigore malignitas animi prodiit operis in
effectum, ita ut coenobium dictarum monialium cum rebus multarum villarum, que
ibidem ob timorem dissensionis dominorum Westfalie recondite fuerunt, incendäi
devastarent. Cuius rei enormis excessus cum predictis tribus et cum eorom
Digitized by
Google
494 1274. 1341
afikiibuisi eradicatus plane fuit et sedatus taliter, ut hü tres et eorum cansanguikid
abrenuntiarent omnibus, si que habent tractare et exequi a dicti coenobii coeno-
bitis, coram viris fide dignis, super hiis dantes scriptum suum signatum sigillo
civitatis Ribeniz. Huius effectus compositionis ex diuturnilate temperis immemores
denuo exigentes emendam, nescientes qualem, litteras suas transmitlentes , quod
iterum sicnt prius resignaverunt^ dantes domino deo, quidquid haberent exequen-
dum, considerantes nihil iuris habere contra dicti sepiu^ daustri moniales. Ut
autem hec compositio et concordia rabur sortiatur eternum, presentem paginam
dedimus munimine sigilli civitatis Ribeniz roboratam. Huius rei ordinatia coram
domino Heiirico plebano civitatis Ribeniz, domino Hartmanno sacerdote, Kerstiano
Mcerdote, domino Gregorio milite de Jofcke, Sigero milite, ooram consulibus
eiusdem civitatis, scilicet Theodorico Guolone, Hermanno Albo, Joanne novo
ptstore, Joanne de Bolhag^, Marquardo, Johanne Pezewive, Bertoldo Guolone,
Kicolao Hatsecowe, Theotordo camifice, JohaiHie MuderseU, Engelhardo piscatore,
et ceteris quam pluribus concivibus eiusdem civitatis est peracta« Et ne maturt
deliberatione hec facta ab hiis tribus aut eorum affmibus aut heredibus posaint
infirmari, hü predtcti viri testimonium perhibent. I>atum anno domini MCCLXXIUL,
Y. idus Septembris, vigitia Laurentü. Preterea ad maiorem huius rei firaiitateii
dominus Gregorius miles sui appensione sigilli idem roboravit.
Gedruckt bei J. J. Sandhoff: Anttstitum Osnaburgeiisis ecclesiae res gestae ü, p. CUV, und damaeli
in Jahrb. XX, S. 260. ^^ Das Datum „V. id. Septbr.*" ist ohne Zweifel falsch, da die „rigilia Laurentii**
auf „V. id. Aug." (Aug. 9.) fällt — Vgl. Nr. 1339.
1274, Aug. 20. Lyon. 1341.
Papst ChegoT X. befreiet die Cüstercienser- Klöster bis auf Weiteres von der
Zahlung der Zehnten, die für die nächsten 6 Jahre allgemein zujtr Evlfe des
heüdgen Landes ausgeschrieben sind.
JNos frater Ludolfus abbas in Riuo sancte Marie protestamur
Omnibus hec visuris seu auditaris, quod priuilegium domini Gregorii
pape decimi felicis memorie por ipsum ordini oostro i^dultum manat
in ecclesia nostra sanum et integrum, buIlaUim de vera bidk appeofli«
filo serico, in hec verba:
ilTregopius episeopus, seruus seruoram dei, dilectis filNs altbati Cistereil
eius<|iie coabbatibus et conuentibus vnkiersis Cisterciensfs dfdinis salutem et apo«
MoHcam benedktionem. Mertlis vestre sacre reltgionis inducimur, vt fauoris
befiigni gratia vos iugiter prosequamur. Sane nuper in concülo Lugdtanensi
dbximus staünendum, vt deoima omnium prouentuum eoolesiastfcorum per sex
tiniMKs ^ terre sancte sobsldio persetuatur. Y^rmfr quitt ordkiare seU: laxcrre
Digitized by
Google
im 1274 4»9^
<^ iBteodimiis, qimtttm ite vestris prouentibiKS soluere debealis, nos vee^Mris si%>pliea--^
^ eionibus incUnali aactoritate vobb presencium indidg^mus, vt de prouentibus yestrig
t Biditi occastone huiusmodi decime sohiere teneamini, quoiisque, quantum per vo»
; sohii debeat, duxerimus ordinandura, districtius inbibentes, ut coUectores ipsius
» decime de prouentibas vestrü; niohil a vobis occasione huiusmodi exigere vel
! extorqnere presttflaant Nulli ergo omnino bominum liceat banc paginam nogtre
I eonoesMoBis et iDhibicionis inßringere vel ei attsu temerario contraire; si quis
autem hoc attemptare presumpserit, indigaadonem omnqiKrtenliB dei et beatonm
Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datam Lugdum, XUL
kaleadas Septembris, pontificatos nostri anno t^cio.
Jn cuius nostre protestacionis euidenciam sigiQum nostrum presentibus
duximus apponendum.
Naoh dem OrigpBal-Transsnmpt im Hanpt-Arehir zu Sehwerin, Das Siegelband »t ans der Urkunde
selbst geschnitteii. Von dem Siegel (parabolischer Gestalt) ist der obere Theil abgebroehen; Ton der
Umschrift erkennt man noch deutlich:
. ..bätis d« rivo SÄnoT« mär..
1274 Aug- 25. 1342-
Ntcohus, Fiirst von Werle, verkauft der neuen Stadt Bold den Düstem
Wohld zwischen der Müritz und dem Specker See und gibt ihr das Eigenthum
von zweien Hufen zu Stadtrecht.
r^icolaus dei gratia dominus de Werle omnibus presens scriptum viraris
salutem in perpetuum. Justorum virorum discretio expostulat et requirit, vt pia
facta hominum propter memorie bbilttateiD litteris eonscribaotur« Uinc est, quod
Botmn esse volumus vniuersis, tarn presentibus<, qpam foturis, quod nos de bona
voluntate nostra^ et filioruai uostrarum Henrici et Johannis dominorum de Werle
consilio vnanimi et consensu dilectis ciuibus nostris noue ciuitatis Robele Siluam
Tenebrosam trans slangnum Muritz^ sitam veadidimus et ipariter contutmus in
terminis.^ qui eonscribefitur, perpetuo possideudam. Termini sunt scilket^ Bode-
rancke^, Üla autem iaitium facit et tendit de aqua, que vulgariter dtcitur MuvitZy
ad partem aquilonis in cireuitu illius predicle aque fioderancke vsque ad teimiooB
ville, que vocatur Jaonen, deinde proitf ipsa paliis tendit ad soliditatem figjioninir
ad vUam, q«e dicdtur Palitz, ad aliud stangnum, quod nu[n}cupatur' Paruum
Lubowe, de Paro Lidhowe vero^ ad terminos Specke, et de predictis tenvini»
JSpecke^ ad terminos domini Baortoldi^ de Hauelb^rge, ad viHam.) que vaoatur Se*
doi^ef et ittde sieut termibi tendutit de viUa, «que dkitiir Bokea», ad TenebBOsam
Sihiam; de Tenefarosa Silua aulem leuestendö ad soliditatem .ngimrum ind aquam»
memDralam, que JburitE vdlgariter nunciqiatttr; niokilominus nobis et uMtyis ßim^
Digitized by
Google
496 1274. 1341
cessoribus vsuiu lignorum in predicla silua^ prout vtilitati nostre eompetit, reser«-
uantes. Jure eciam ciuitatis prefate ciuibus nostris proprietalem duorum mao«
sorum in Mirizt^ dedimus in perpetuum possidendam. Yt igilur huiusmodi factum
stabile permaneat atque firmum^ et ne possit a nostris successoribus dubitari,
sigilli nostri testimonio roboramus. Testes sunt huiusmodi rei'^: Stephanus pre*
positus Robolensis; milites: Reinbernus^^ de Stoculet, Henricus Kabelt, Ludekinus^'
de Zwerin, Henricus de Flotowe aduocatus in Robele, Henricus et Segebodus
dicti Holtorpe, Pritzeburius " et Johannes ^^ frater suus; famuli: Wlwingus**
magister coquine, Wernerus Kabolt^^, Olricus cla[ui]ger^^, Hermannus de Haue!-»
berge. Acta sunt hec anno domini M CG LXXUII. Datum de manu Godefridi
prepositi Gustrowensis, YIII. kalendas Septembris.
Nach einer beglaubigten Abschrift im Haupt-Archiv zu Schwerin, welche im 16. Jahrh. vom besiegelten
Original genommen ist (1). Diesem Texte steht Rudloff's Abdruck (in der Urk.- Lieferung Nr. XXVTH,
angeblich nach dem Originale) sehr nahe. Eine rom Notar Sadewasser beglaubigte Abschrift vom J. 1585
(im Haupt -Archiv zu Schwerin) ist auch vom Original genommen, welches nach des Notars Bemerkung
schon „alters halben etwas durch die worme gelöchert** war, aber noch das dreieckige Siegel mit dem
Ochsenkopfe und der Umschrift „Sigillum domini Nicolai de Werle"* trug. Aber Sadewasser hat die Namen
schlecht gelesen. Wir heben seine (2) und andere nennenswerthe Abweichungen hervor: ^ nostra vol.: 2, R.
— ^ Murutz: 1 (immer). — ' sicut: 1; sicuti: 2. — * Rederangk: 2. — * vocatur: R. — • v. L.: R.
— ^ fehlt 2. — ^ dom. Bart, domini: 2. — ^ Mirlitz: R; Muritz: 2 (und alte Uebersetzungen). -^
-*® testes h. sunt (rei: fehlt): 2. — **Rembemus: 2; Rubeinus: R. — ** Ludowious: 2 — ^' Sigiladas
[dicti Holtori, Drisceburius ; 2. — '♦fehlt R. — »* Vluwigus: 2; üluricus: R. — ^^Robeldlt: 2. —
*^ clageri: I; clegerus: 2.
1274. Gel. 14. Schwerin. 1343.
Hdmold, Graf von Schwerin, gibt der Kirche zu Verden den halben Zehnten
aus Luttum (im Stifie Verden) zurück, welche der Knappe Günther von Hoya
van ihm zu Lehn gebragen und nun wieder aufgelassen hai.
rxelmoldus dei gralia comes in Zwerin omnibus, ad quos presens scriptum
peruenerit, salutem in domino sempiternam. Tenore presencium recognoscimas
et per presentes literas ad notitiam futurorum cupimus peruenire, quod nos ad
Uberam resignacionem Guntheri famuli dicti de Hoya^ qui dimidietatem decime in
yilla Lutten de manu patris nostri karissijpi comitis Gunceli[ni] et nostra tenuit,
eandem dimidietatem de consensu et ralihabicione fratrum nostrorum^ quorum
tutelam gerimus'^ ecclesie Yerdensi per presentes literas cum multa beniuolencia
resignamus, sperantes^ quod ex eadem dimidietate decime in Lutten honor et
cultus dei in ecclesia Yerdensi debeat ampliari. Et idcirco, quod literis nostris
cum matura defiberacione fecimus^ incunctanter ore et manu^ dum requisiti fueri-*
mus, feciemus. Jn huius facti nostri protestacionem sigillo nostro presentes literas
Digitized by
Google
1344 1274. 497
duximas maniendas. Datum et actum in cenaculo nostro Zwerin, anno domini
M'CCLXXim», pridie ydus Octobris.
Nach V. Hodenberg*s Verdener Geschichtsquellen 11, 145: ,,ex copiar. privil. eccles. Verd. Nr. LXXXXVEI.**
— - * Die Vormundschaft fällt auf, da der Vater, Gr. Gunzelin, noch lebte; vgl. Nr. 1344.
1274. Oct. 23. Schwerin. 1344.
Gunzdm, Oraf von Schwerin, stißet mit den Aufkünßen von 10 Eufen zu
Brötelin eine Vicarei in der Heüigen-Bluis-KapeUe im Dome zu Schwerin.
In nomine domini. Amen. Guncelinus dei gracia comes Zwerinensis
Omnibus hoc scriptum audituris seu uisuris salutem in eo, qui est omnium uera
Salus. Modernorum obtinuit consuetudo utiiis et honesta^ ea que geruntur ab
hominibus pro tempore, ne simul cum tempore pereant, lillerarum testimonio per-
hennari. Hinc est, quod ad uniuersorum, tam presentium, quam fulurorum,
cupimus notitiam deuenire, quod nos de beneuolo ac communi consensu dilec-
torum heredum nostrorum proprietatem, redilus ac prouentus decem mansorum in
uilla nostra Brotelyn ad uicariam in ecciesia Zwerinensi, in ipsorum terminis et
disterminationibus, aquis, aquarum decursibus, agris cultis et incultis, pratis, pa-
scuis, syluis, lignis, nemoribus, uiis, inuiis, precarüs et exactionibus, secundum
quod cum omni iure dicti mansi sunt et fuerunt in districtu et terminis compre-
hensi, et cum omni iure, iudicio uasallorum nostrorum, pariter sententia^ maioris
supplicii, uidelicet manus et colli, contulimus perpetuo libere possidere, instituendo
ex bis reditibus uicariam in honorem sanguinis domini nostri Jesu Christi, in
salutem anime nostre ac filii nostri Henrici et animarum progenitorum nostrorum,
et addendo dicte uicarie onus lale, quod, qui eidem pro tempore preftierit, in die
anniuersarii dicti filii nostri canonici [s et] uicari[is] seruitium faciet et anniuersarium
dicli* filii nostri et progenitorum nostrorum peragere debet, dando ad uigilias
unam marcam Sundensium denariorum, canonico duplum et vicario simplum.
Preterea dicti coloni, qui nunc colunt ipsos mansos et qui pro tempore fuerint
in futurum, ad nullius seruitium prelerquara ad seruicium uicari[i] dicte vicarie
sint astricti, sed ab omni alio seruitio penitus sint exempti. Vt autem huiusmodi
nostre donacionis libertas perpetuo stabilis perseueret et a nostris successoribus
minime infringalur, presentem paginam sigilli nostri testimonio fecimus roborari.
Testes autem huius rei sunt hii^: Richardus dictus de Lüneburg canonicus
ecclesie Zwerinensis, capellanus noster, Hinricus de Jnsula, Fredericus de Eue-
ringe, Wemerus de Haluerstadt, milites, W[er]enbertus* noster notarius, Johannes
noster aduocatus, et Alexander ciuis Zwerinensis, et quam plures alii lestes fide
digni. Datum et actum Zwerin, anno domini M^CC^LXXIIir, X** calen^
Nouembris.
Mekleikvgiickei Vrkaidei-Bick 11. ()3
tide
Digitized by
Google
49S 1274. 1345
Nach Rudioff Urk.-Lief., Nr. XXIX« ^aus einer ridimirten Copei vom Jahre 1462, im Afdiire dtr
Tormaligen Ritterschaft des Fürsten thums Schwerin/ Doch gehei Trir: ^seoteatia statt ; tuiUBtt aadi
einer beglaubigten Abschrift aus dem 16. Jahrh. im Haupt - Archiye zu Schwerin, in welcher bei Üeber-
einstimmuDg^ lA Wortlaute: * dicti und 'hü fehlt, und der Name des Notarius * Wefnerberlas (bei R, We-
nerb.) geschrieben ist Vgl. den Abdruck in Jahrb. Xlfl, S. 321. Beide geben: „canonici Ticariinil
serr." und „ad seru. uicarium**.
1274. Nov. 5. Erxleben. 1345.
Eeimold, Graf von Schwerin, schenkt dem NonnenJdoBter St Marmiberg vor
Belmstädt mit Zustimmung seiner Brüder Ghinzelin, Johann und Nicolaus
das Eigenthum von 8 Hufen zu Kl.-Hahenstedt [im Magdeburgischen).
In nomine sancle et indiuidue trinitalis. Nos Helmoldus dei [gratia}*
comes Zwerinensis omnibus in perpeluum. Fragililas conditionis humane requirit,
ut ea^ que inter presentes rite aguntur, scripture testiroonk) eoitfirinentur; Dam
que processu teroporis obliuione depereunt, llterarum testimonio reuiuiscunt. No-
uerint eapropter tarn posteri, quam presentes huius pagine inspectores^ quod XMBy
accedente legitimo et beniuolo consensu dilectorum fratrum nostrorum GuiueUni
videlicet^ Johannis et Nicolai proprretatem octo mansorom sitorum tn Minort Ha-
kenstede cum omnibus perlinentiis et areis et prorsus cum omni iure et ulUitate,
sicut nos possedimus, coram venerabiii domino nostro Conrado sancte Magde--
burgensis ecclesie archiepiscopo ad inslanciam honestoram virorom Aluerici et
Johannis pincernarum de Donstede, qui eosdem mansos a nobis in pheodo»
lenuerunt et nobis resignauerunt ^ dedimus et donauimus ecclesie sanetimonialiom
Montis sancte Marie extra et prope muros ciuitatis Helmestede ob spem ac me-»
rUum relribtttionis eterne^ et ut noslra ac eciam progenitorum et heredum do-*
strorum ibidem iugis memoria in [orationibus]^ habeatur. Huius donalionis nostare
sunt testes: dominus Burchardus camerarius, dominus Sifridus cantor dieti de
Querenuorde, Guntherus^ de Swalenberge cuslos, Hinricus de Grunenberge^ cano-»
nici Magdeburgenses ; nobiles vero sunt: comes Gnntherns de Lindowe, Olrie»»
et Hinricus comites de Regenstein^ Conradus comes de Wernigerode^ Borchardns
€omes de Welpin \ dominus Waltherus de Barebie; milites vero sunt: Hinricus
Hucsit, Hermannus Rabe, Nicolaus Yos, Helenbertus de Comene, Gunthems de
Bertensieue, Geuehardus de Aluensleue et filii eiusdem Geuehardus^ et Hinrieiis^
Johannes de Gatersleue, Helmerus de Dreynleue, et alli quam pktres eleriei et
laici Tide dignL Yt autem hec nostra donatio inuiolabilis et stabilia pei^>etaO
perseueret, presentes literas nostras in testimonium conscribi iussimus et s^iHi
nostri robore communirL Datum et actum in Yerzkae^, anno gracie M^CC^
LXX^IIU., in die nonarum Nouembris.
Nach G«rcken« Cod. dipl. Brandenb. VII, p. 570, ^ex ovfg. nvmbr. ap« Dn. de. AlteAsüeuen.* **^
Sonst auch gedruckt bei Harenberg, Ganderah. fol. 1496, 1497, und danach bei Schröder, P. IL & 73a»
739. Eine Abschrift „ex tabulario Eichen Bardelebensi Dnorum' de Alyensleben** in r. Westphaleiis
Digitized by
Google
im mt 499
«Diplomatftr. Meck]. ex monast t.uneburg" Kr. X gibt ' gratia, wa« nach Gercken im Orig. feUt, ^ orv
tionibus, 'Welpia, *Yggersleue. - — Vgl. die Lehnrolle der Grafen von Schwerin (Jahrb. XXV, S. 132 f.)
" §. 23 und §. 26. — Das Siegel an dieser Urkunde bat nach Harenberg ein Bild wie das, welches er
p. 1498 abgebildet hat (nrnd, mit einem rechtshin schreitenden ungezäumten Pferde und der Umschrift:
HH S\ GVNCBLINI . Dai . (5RÄ . COMITIS . ZWaWNaNSIS).
— S. unsere Abbildung zu Nr. 1201. — Vgl. Nr. 1291.
1274. Nov. 12. Schwerin. 1346.
Hdmold, Ghraf von Schwerin, schenkt dem Kloster Doheran das Eigenthum
zweier Hufen zu Wehelsfelde, welche der Ritter Dietrich von Etxen dem
Kloster gegeben hat.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Helmoldus dei gralia comes
^werinensis omnibus in perpetuum. Mutotio temporis et humane conditionis
fragilitqs exigit^ ut facta hominum^ que memoria digna fuerint, uiuido litlerarum
4exU](i) periiennentur. Noiierint eapropler tarn posteri, quam presentes huius
pagine inspectores^ quod^ cum beate memorie dominus Theodericus dictus de
fk^s^m pro remedio anioie sue dederit ecclesie in Doberan^ Cyslerciensis ordiniA,
duos mansos sitos in We[u]eiesvelde ^ cum omnibus prouentibus eorundem^ no9
-eciam ob spem ac meritum retributionis eterne proprietatem dictorum mansorum
cum omni iure ac vtilitate^ sicut eosdem miles habuit antedictus^ dedimus et do-
nauimus domino abbati et sue ecclesie iam predicte in Doberan perpetuo possi-
4enddm. Testes huius donationis nostre sunt: dominus Rychardus de Luneborch
el magister Mauricius scolasticus^ canonici Zwerinenses^ Hogerus cappellanus curie
Dostre, dominus Wernerus de Haluerstat miles et alii quam plures^ tam eierici,
quam layci fide digni. Yt autem hec nostra donatio inuiolabilis perpetuo per-
feueret, presentes iitteras nostras in testimonium conscribi iussimus et sigiili nostri
robore communiri. Datum in Zwerin, anno domini SrCC^LXX'' quarto, pridie
ydus Nouembris.
Nach dem Biplomatar. Doberan. foL CXXIII\ — ' Dieses glebt irrthümlich ^ WeDelesvelde. — Ge-
druckt bei V. Westphalen UI, p. 1520.
1274. Dec. 15, Güstrow. 1347.
NicolauSy Fürst von Werte, und seine Söhne Heinrich und Johann erneuern
das Privilegium des Klosters Dohbertin vom Jahre 1237 (Nr. 469).
In nomine sanole et iadiuidue trmitatis. Nos dei gracia ülicholaus et filü
nostri Hinricus et Johannes domtni de Werle omnibus hoc jscriptavi^UKi
salulem in perpetiram. Qnoniam pimn est et magni epud deum mei^^^^'^^
63 ♦T^
Digitized by
Google
500 1274. 13«
ecclesias et eos, qui sequestrati a seculo diuino cultui mancipantur^ talibus con-
fouere presidiis^ ut in quiete spiritus valeant soll deo dulciter et ardeneius deser-
uire^ ne forte secularium tumultibus causarum agitati cogantur amaritudine animi
ab interne conlemplacionis deuotione tepescere et exteriorum curarum soUiciludi-
nibus occupari: propter quod nos, qui prestite nobis a domino aliqua vice
fungimur poteslalis, diuino ducli amore pariter et timore, obmittere nequaquam
possumus, nee audemus, quin opporleat nos memorato negocio fideliter intendere^
in quanlum possumus domino concedente. Ad uniuersorum ergo noliciara, tarn
preseneium, quam fulurorum, cupiraus raemoriter deuenire, quod dominus Volradus
Doberlinensis ecclesie prepositus, vir reuerendus et honorabilis, suam nobis
exhibuit presenciam deuote et humiiiler supplicando, quatenus dei intuitu et pie
matris eins Marie prefatam ecclesiam cum omnibus bonis suis eodem iure et
eadem gracia iibertatis cum suis terminis in nouo vellemus innouare et per
nouum priuilegium roborare, sicut pridem a nostris progenitoribus et a nobig
liberaliter sunt collata^ talem adiciendo graciam^ vt bona postroodum adepta, siue
in villis^ siue in singularibus mansis, eidem inscribi priuilegio faceremus. Pro eo
vero nobis sclauice monete ducentarum marcanim numero pecuniam ministraniL
Mos igitur desiderio eins et iuste postulacioni hilari animo et grato oecurreDtes
assensu, bona omnia a nostris progenitoribus et a nobis coUata^ neenon et ea,
que a nobis vel a nostris successoribus in futurum poterunt adhipisci, cum affec-»
tuosa voluntate omnipotenti deo et beate Marie virgtni matri eius sanctoque
Johanni evangeliste^ omni iuri nostro renunciantes^ quod in ipsis habuimus^ cum
omni utilitate^ usufructu in agris cultis et incultis^ siluis, montibus, planiciebus^
pratis^ paludibus^ aquis aquarumque decursibus donamus et circumscribimus bona
fide. Sunt autem hec bona et termini eorundem: riuulus Jacenitze^ qui influil
stagDO Jawir^ ipsius stagni dimidietatem^ riuuium Milnitze ex integro, donec vbi
influit stagno Wozstrouitce, ipsum stagnum Wozstrouitce ex integro^ riuuium
Milnitze, vbi eüluit stagno Wozstrouitce, ex toto, donec vbi fluit in riuuium
Brezenitce, medietatem riuuli Brezenitce vsque in stagnum Wozderim; adicimos
etiam medietatem stagni Wozderim vsque in riuuium Gardene, ipsum stagnum
Gardene nobis ex integro reseruamus, riuuium Gardene ex integro donamus vsque
in riuuium, qui appellatur Lomenitce, item riuuium Gardene ex toto vsque ad
molendinum Odewinesthorpe, prefatum molendinum dimidium, de dicto molendino
vsque ad paludem Boltz, ipsam paludem Boltz ex toto vsque in stagnum Zpan-
dine, ipsum stagnum Zpandine ex integro vsque in stagnum Luzcowe, medietatem
stagni Luzcowe cum riuulo integro Jacenitce, vbi influit stagno Jawir; locum, in
quo Sita est ecclesia Dobertin, ipsam villam Dobertin cum suis terminis, Clodene
cum suis terminis, Jndaginem Wlframmi cum suis terminis, Lomene cum suis
terminis vsque in riuuium Stenbeke, Jndaginem Gerardi cum suis terminis, insolam
et villam Ypal cum suis terminis; in terra Malechin: viHam Grobe cum suis
Digitized by
Google
1341 1274. 501
terminis, que data fuit in restauruin ecclesie Dobbertinensi pro sex mansis in
Villa Sylow^ Pillekesthorpe cum suis terminis; in terra Turne: villam Lozitce cum
suis terminis^ Suerlitce et Verfinge in vnam villam redactas cum suis terminis;
villam Celin cum suis terminis, villam Clesten cum suis terminis. Sunt autem hii
lermini bonorum in terra Turne: a palude, vbi fontes oriuntur inter villas
Suertitce et Zageuitce, sicut per colliculos distinctum est, per directum vsque ad
disterminacionem ville Szempowe, ab hiis quoque terminis, sicut distinctum est,
usque ad terminos Dertcele, a terminis Dertcele vsque ad terminos Crummere,
deinde usque ad terminos Starzowe et abinde, sicut item per colliculos notatum
est, usque in riuum, qui effluit de stagno Uerlinge, dictum quoque riuum ex
integro, quantum contingit terminos Suertitce, ipsum quoque stagnum, quod
Suerlis dicitur, integraliter cum riuo effluente usque in stagnum Cetim, idem
quoque stagnum ex integro cum riuo, qui decurrit usque in stagnum Yilis, a
stagno Yilis secus terminos uille Dimitz vsque in stagnum Womazowe. Stagna-
ciones quoque riuorum intra hos terminos fluencium, sicut hucvsque habuit
ecclesia, in molendinis edificatis vel edificandis, si necesse fuerit, sine contra-
dictione licite retinebit. Et si horum terminorum aliqui fuerint inuasores, nos et
nostri sequaces, qui dante deo pro tempore nobis succedent, tueri dictos, prout
melius poterint, terminos tenebuntur. Sunt etiam singulares mansi, de quibus
mencio habita est: Szuisowe duo mansi, Paiowe molendinum et duo mansi,
Drosenowe II mansi, Samith III mansi, Darsecowe IUI mansi, Cedarge II mansi,
Goldenberge II mansi et donacio ecclesie cum mansis attinentibus. Hec bona
eximimus ab omni exactione peticionum, vectigalium, poncium et urbium exstruc-
tione. Prepositus ecclesie supradicte iudicabit omnes causas in eisdem bonis, et
eas, que manui seu collo intendunt, prepositi aduocatus in bonis ecclesie iudi-
cabit, de quibus, si ventum fuerit ad satisfactionem , medietatem nobis dabit et
mediet^tem ecclesie reseruabit. Si que questiones nate fuerint inter homines
ecclesie, in quibus aliquid iuns habere videremur, illas prepositus, si fieri potest,
libere poterit concordare. Vt autem hec nostra donacio habeat firmitatem, sigil-
lorum nostrorum testimonio presentem paginam de nouo duximus roborandam.
Testes vero huius prioris collacionis sunt, sicut in original! priuilegio continentur,
quod datum fuit anno gracie M'CC'XXX'Vir, VIU" (!) kalendas Decembris. Testes
autem huius priuilegii renouati sunt: Godefridus prepositus de Guzstrowe, Her-
mannus decanus, Conradus custos, Bernardus de Lomene, Johannes de Ruchowe,
plebani; milites vero: Ludolfus Moltsan, Nicholaus Gallus, Heinricus de Ylotowe,
Hinricus de Colne, Henricus de Cremun, Henricus Luche, Johannes Coz,
Johannes Megedetrost, Machorius de Cene, Johannes de Belin; famuli autem:
Bernardus de Belin, Henricus claviger, et alii quam plures prouidi et honesti.
Acta sunt hec anno domini M" CC" LXX' IUI". Datum in Guzstrowe, X'VIir ka-
lendas Januarii.
Digitized by
Google
fm U74. im
Nach dem Origioale im Archire des Klosters Dobbertio. An demselben hangen 3 schüdföniiige
Siegel mit dem Werlescben Stierkopfe, welche hierunter abgebildet sind, nämlich:
1) an grünen und gelben seidenen Fäden das (auch schon in Bd. I, za Kr. 514, abgebildete) zweite
Siegel des Fürsten Nicolans von Werle mit Tolistandig erhaltener Umschrift;
2) an gleichen Fäden das Siegel des Fürsten Heinrich ron Werle, dessen Bild in den Schild winkeln
keine Nebenzeichen hat; Umschrift:
4< S[I<?IL]LUM ♦ DOeOIN.I * [H«!N]Riai ♦ Da ♦ WaRLö
3) an rothen und gelben seidenen Fäden das Siegel des Fürsten Johann Ton Werle, ein wenig kleiner,
all die beiden andern, und mit Sonne, Mond und Stern in den Schild winkeln ; Umschrift:
4i SieiLLYM ♦ DOCDINI * [lOkÄjNMS ♦ Da * WaRLa
Digitized by
Google
1348 1274. 50»
Gedruckt bei Litch, Haho. Urk. I, 6, S. 60.
Anm. Die in dieser Urkunde Torkommenden Ortsnamen sind grösstentheils schon in Bd. I, zu Nr. 469,
erläuterte Ob Grobe das heutige Grube im S. Ton Tcterow ist, bleibt zweifelhaft, und Pillekesthorpe
im Lande Malchin existirt unter diesem Namen wenigstens nicht mehr. — Cetin lag südlich von Schwarz,
am Zetner See. Vgl. die Urkunde Tom 21. Jan. 1282. — Die Lage des Dorfes Clesten im Lande
Turne (ygl. Lisch, Jahrb. II, S. 87 f.) ist nicht mehr bekannt. Alle Güter des Klosters Dobbertin im
Lande Turne werden jetzt mit dem Namen „Sandpropstei** zusammengefasst, deren Grenzen unsere Ur-
kunde enthält. Die Dorfstelle Ton Sagwitz liegt südlich Ton Schwarz. Zempow und Krümmel sind
noch Torhanden; die Lage von Dertcele zwischen beiden ist nicht genau zu bestimmen. Von Krümmel
zieht sich die Scheide nach Staarsow; dann folgen weiter der Fehrling, der Schwarz-See, det
Zetner See, der Vieltz-See, das Dorf Dimitz und der Gr. Wum-Sce.
1274. Dec 17. Schwerin. 1348.
Eelmold, Graf von Schwerin, lässt dem Bischöfe und Dom-Capitd zu Verden
den Zehnten aus Emmelndorf (A. Harburg) auf, welchen der Verdensche
Decan Gerhard von seinen Aftervasallen zurückgekauft hat.
xveuerendo el in Christo dileclo suo domino C. üerdensis ecclesie po-
stulato et venerabilibus dominis • • preposito^ . . decano et capitulo eiusdem
ecclesie Heimoldus dei gratia comes Zwerinensis cum operis exhibicione deuotam ^
ad orania voluntatem. Decimam in Emelenthorpe in parrochia Hethvelde sitam, yJi/m /^y,
quam a progenitoribus nostris et a nobis Lyppoldüs miles diclus de Do[r]e el
Drufleuus miles dictus de Bensholthe, ita quod Lyppoldus duas partes eiusdem
decime et Drufleuus terciam in pheodo lenuerunt, ad liberam eorum resigna-
cionem eiusdem decime, eandem decimam, quam ab epischopo el ecclesia Ver-
dens! in pheodo tenemus el teuere debemus, vobis per presenles litteras libere
resignamus, videlicet sub ea forma, quam slatuil Gerhardus decanus ecclesie
Yerdegsis, qui sepedictam decimam a prefatis militibus redemit, siue uerius dicatur
emit, videlicet quod perpetuo maneat in ecclesia Yerdensi ad dei seruicium et
honorem, in remissionem nostrorum et dicti decani peccatorum. Hec autem
resignacio a nobis Facta tamquam a fratre seniori processit a bona uoluntate
noslra et nostrorum coheredum, Datum Zwerin , anno domini W CC° LXX° IIIF,
XVF kalendas Januarii*
Nach Y. Hodenberg: Verdener Geschichtsquellen II, S. 146, aus dem Copiar. eccles. Verd. Nr. LSXm^
(1274?) 134».
Johamn, Herzog von Braunschweig Q-lMnehurg') , vergleicht sich unter Ven»
mrttlung des Grafen Gerhard von Holstein mit den Herzogen Johann
und AIhrecht von Sachsen (^Lauenhurg), dahin, dass diese das Weichbüd
Blekede und den Zoll zu Eislingen (Zollensjpieker) behalten, das ScMosä
Digitized by
Google
504 1274. 1350
Blekede aber für immer hrechen, dass beiderseits die Deiche unterlidtm
werden und für etwanige Streitigkeiten unter ihren Leuten sechs Ritter Schteds-
richter und die Grafen Gerhard von Holstein und Helmold von Schwerin
Obmänner sein soüen.
-— — Celerura, si horaines nosiros discordare in aliquo contingerel tempore
procedente^ ad hoc sex milites ulrobique duximus eligendos — — . Quos si
contingeret dissentire in causa huiusmodi decidenda, comitis Gerhardi Holtsatie,
generi nostri dilecti, ex parle nostra, et comitis Helmoldi de Zwerin, quos ad
hoc elegerunl awnculi nostri et nos, arbitriis standum eril. — — Jn cuius rei
testimonium presens scriptum apponendum duximus ad cautelam.
VoUstäDdig gedruckt, nach dem Original im k. Archiv zu Hannover, bei Sudendorf, U.-B. zur Gesch.
der Herz. v. Braunschw. u. Lüneb. I, S. 48. — Diese Urkunde ist nicht datirt. In einer andern, auch
bei Sudendorf, S. 47, abgedruckten Urkunde fast gleiches Inhalts wird der Vermittelung des Grafen vna
Holstein nicht gedacht, werden nur 4 (zum Theil andere) Ritter zu Schiedsrichtern, und nur der Gni
Heinrich von Lüchow zum Obmann bestimmt. Diese Urkunde ward 1272, Freitag vor £sto mihi, g^
geben. Da in dem obigen Vergleich nicht dem Grafen Gunzelin, sondern seinem Sohne Helmold du
Amt eines Obmanns übertragen wird, möchte man annehmen, die undatirte Urkunde sei erst nach Gud-
zelin*s Tode, vielleicht gegen Ende des Jahres 1274, ausgestellt.
(Um 1274.) 1350.
Nicolaus, Heinrich und Johann, Fürsten von Werle, stellen für eine Verpßidf
tung, welche sie gegen die Herzoge Albrecht und Johann von Braunschweig ud
den Grafen Helmold von Schioerin übemmmnen, Bärgen aus ihrer Ritter-
schaft.
JXos dei gracia Nicolaus, Hinricus et Johannes domini de Werle« reco-
gnoscimus et tenore presencium vniuersis cupimus esse notum, quod, sicuti nos
super hiis et cum illustribus principibus Alberto et Johanne ducibus de Brunes-
wic, necnon nobili viro dilecto auunculo nostro Helmoldo comile de Zwerin
placitauimus, firmiler obseruandis promisimus fide data, promiserunl nobiscuin
milites nostri, quorum nomina subsecuntur, tali condicione adiecta, quod, si aliquis
istorum militum moreretur, alium eque dignum infra duos menses tenemur sub-
stituere loco sui: Nicolaus Hane, Conradus Berchane, Johannes de Duzin, Her-
mannus de Lesten, Martinus de Britzekowe, Hinricus Kabolt, Hinricus de Cremvn,
Johannes de Cropelin, Hinricus Grube, Johannes Kabolt, Machorius de Cene,
Johannes de Belin, Hinricus de Vlotowe, Gerhardus de Cremvn, Arnoldus Bru-
sehauere, Razlauus Stagge, Gerhardus Ketelhüt, Nicolaus Friso, Nicolaus de
Roggelin, Hinricus de Hagen, Johannes Barolt, Rolandus de Hagenowe, Ber-
nardus de Hakenstede, Bordeke de Kaiende, Reinbernus de Stocvlete, Hermannus
Digitized by
Google
im 127S). 505
et Marcquardus dicti Coz^ Hinricus Luch^ Deneke de Cropelin^ Deneke de Woltzin,
Micolaus de Bruseviz, Adam et Johannes de Corin, Johannes Nordman.
Nach dem Original im Haupt-ArchiT zu Schwerin. An Pei;g;ament«treifen hangen, unten zerbrochen, die
Siegel der drei Aussteller, wie dieselben zu Nr. 1347 abgebildet sind. — Da der Graf Helmold hier ohne
seinen Vater, der im Herbste 1274 starb, erwähnt wird, so scheint diese Urkunde erst nach Ounzelin*8
Tode ausgestellt zu sein; jedenfalls fällt sie nach dem 14. Oct 1271, wo (Nr. 1235) Hermann Coz noch
als Knappe erscheint. Andererseits ist das Jahr 1277, als das Todesjahr des Fürsten Nicolaus Yon Werle
und des Herzogs Johann von Braunschweig, die äusserste .Grenze für unsere Urkunde. Die Namen der
Ritter, welche hier genannt werden, stimmen zu der yon uns angenommenen Zeit; der Vertrag selbst aber,
für welchen 'Nicolaus die Bürgen stellt, ist nicht erhalten.
1275. Roslock. 1351.
Wolfkard, C^onch) von Doberan, wird von Johann Bleich wegen einer ihm
zur Versendung nach dem heiligen Lande durch Friedrich v. Laxecow über-
gebenen Geldsumme von 40 Mk. Pf. quittirt.
rSotum Sit Omnibus, quod dominus Wulphardus de Doberan de consensu
Johannis Pallidi misit per Fridericum de Lacsecov ad Terram Sanctam XL marcas
denariorum, quas idem Johannes Pallidus sibi commiserat ibidem destinandas, et
sepedictus Johannes clauslrum Doberacense dimisit liberum et solutum de denariis
antedictis.
Nach dem Rostocker Stadtbuche C, fol. 17.
1275. Güstrow. 1358.
Nicolaus, Fürst von Werle/ bdehnt den Bitter H. van Bostock (Bostke) mit
dem Dorfe Fauknrost.
Nicolaus dei gralia dominus de Werle Omnibus presens scriptum visuris
salutem in perpetuum. üniversi sciant, quod nos de bona nostra voluntate militi
Heningo (!) diclo de Rostok et suis heredlbus villam Rostok cum omnibus per-
tinenliis et iuribus suis, que habuit et nunc habet, contulimus perpetuo possi-
dendam, nuUo etiam alterius funiculo raensurandam. üt hoc igitur stabile per-
maneat atque firmum perpetuo permanendum, sigillo nostro corroboramus. Testes
sunt: Hen[ricus] Grube, Hen[ricus] Vlotow, mililes, Nicolaus Gallus advocatus in
Güstrow, Wesselus marschaicus, Hen[ricus] de Suva[n], claviger, et alii quam
plures fide digni. Acta sunt hec in Güstrow, anno domini millesimo ducentesimo
septuagesimo quinto.
Nach einer Tom Original genommenen notariellen Abschrift aus dem Anfange des 17. Jahrhunderts
im Haupt- Archiv zu Schwerin, Der Notar gibt, wahrscheinlich durch falsche Auflösung der Abkürzung
^Hen."", den Rittern Qrube und Flotow den Vornamen HenDiogus, und nennt nachher ^Heuningus de
XekleabargUckes Urkaadei-Oach U. g4
Digitized by
Google
I
606 1375. la
SuTUn**, welcher oho« Zweifel Heinrious de SiwAo ist. Vgl. Nr. 1247, 1347 und 1350. — Iii4
bierDEoh zweifelhaft, eb auch der Ritter von Rostok den Vomaineii Heinrich führte, oder ob Bm
ningus richtig überliefert ist — Der Guts* und Familienname Rostok ging früh in die Form Roitkl
über, dae Out hieee tcbon 1386: «VuUn Rosttok^ (Liseh, Maltsao. Urk. 11, & 357), 1491: Ytl»
Tosteke (daselbst lY, S. 211). Die Form Vulea-Rost ündet sich dann am £nde des 17. Jahrbondetu
Die Familie Ton Rottke starb im rorigen Jahrhunderte aus; 1714 lebte noch Caspar Christoph Bmb
auf Kraaee. — Gedruckt in Jahrb. XX« S. 261.
1275. Jan 20. Wismar. ' 1353.
Anastasia, Lcmdesregentin von Meldenburg, verleiht dem Kloster Sarmenkam}
(NeuJdoster) das Exgentkum des Dorfes Arendsee mä dem Wendfdi/t et;
dem ReAUf mit toddiem das Kloster seine übr^en Guter besitzt.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Quoniam ex temponun motabüi«
täte et hominum caduca fluxibilitate de facili labitur rerum gestarum memoria, it
remedium secu(cu) dentis obliuionis consueuit humana sollertia actiones binc imle
emergenles lilteraram apieibus aut lestium vocibus perhennare. Exinde dos
Anastasia dei gracia domina Magnopolensis, vicem * dilecti domini et mariti nostri
absentis fldeliter gubernantes, per indactionem Ordinate karitatis, qae ad exer-
cicium deuotorum operum quoslibet fideles ammonet, pure propler rea^^enciaa
cracifixi et gloriose dei genitricis uii^inis Marie com bona matoritate et delib^
racione preuia contulimus claustro ancillarum Christi in Campo Solis, ut per oos
aliquo solacio fulciretur^ proprietatem viHe Amesse^ a domino Ottone de Soioga
prius possesse^ et slauicalis campi dicii Wenethuelt^ com terminis sols in longua
et in latum vt nunc protensis^ cum siluis^ agris cultis et incultis, pascois, pratis,
nemoribus^ riuis, aquis aquanimque decursibus, volentes, vt idem claastmm io
bonis dicte viUe cum integritate eadem gracia, iure seu iuridicione et libertate
perTruatur, qua ceteris suis bonis perfraitur per nostrum et filiorum nostroroo
districtum undique situatis, quam quidem libertatem eidem a dilecto marito Dostro
indultam copiosissime in priuilegiis suis potent euidencius demonstrare, ita uide-
licet specificatam^ Tt neque per nos uel nobis succedentes eadem bona aGqm
dimensione uel funiculi tractione de cetero pregrauentur, nee eciam coloni eios-
dem ad uUa seruicia indebita uel ad iudicia popularia, que lanthdinch teutbonko
uocabolo Buncupantur, ualeanl euocari; iudicia qioque sexaginta sofidoram el
infra pertractabil Bbere, sed ea, que in Collum et in manum accidunt commniiibiis
terre nostre legibus, noster aduocatus, non excedens formam iusticie, diffinieBS
iudicabit: tercia pars horum, que ex hiis prosilire poterunt, daustro prooeniet,
relique due nostris ustbos colligentnr. Hec ideo fecuBOs, ut deus et domioos
ineflabUis miserkordie, qui habunde aministrat et non iflq>roperat, propler iugea
uitercesskNiiefli eanrndem Christi aneiHanni et alionni bonioriHi nprii, qM apad
Digitized by ViiOOQIC
1353 1275. 807
^^« ipsas frequencius exercentur, märitum Dosirum dilectum domioum Hinricum Mag-
3^^^^* popalensem de uinculis paganorum, quibus includitur^ saluum eripiat^ ipsum nobis
jesi I et pueris nostris et ceteris amicis ipsius^ qui suum mestissime prestolantur redi-
vOni tum^ ad propria remiltat in solacium oporlunum. Ut autem hec nostra donacio
rata, firma et inconuulsa permaneat, presens scriptum slgiili nostri appensione
duximus firmiter muniendum, cui eciam et fiUi nostri Hinricus et Johannes^ cum
ad statum maturiorem dispensante domino peruenerint, sigilla sua simililer coapo-
{ nent. Testes sunt: dilectus amicus noster dominus Nicolaus Zwerinensis et Lu-
bicensis ecclesiaram preposilus^ dominus Hinricus de Stralendorp^ Heydenricus
^^^ Babbo, Gotscalcus Prene, Gunterus de Lewizow, milites; Johannes^ Ortwinus^
Vm Bertoldus fratres dicti de Meyorke, Godefridus de Ploto^ Ludoirus Hardenak^
ä famuli, et aiii multi clerici et laici^ honorabiii viro domino Johanne eiusdem
claustri preposito hec fldeliter procurante. Acta sunt hec anno domini M'^ CO
""' LXXV^ Datum Wismarie, in die beatorum Fabiani et SebasUani martirum,
"* XIII. kalendas Februarii.
D3I
Ell
0
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An einer Schnur von rother Seide hängt das
VoruBter unter Nr. 1 abgebildete Siegel der Fürstin Anastasia. £s ist parabolisch; unter einem di^-
BQ gipfeifgen Baldachin sitzt auf einem mit ThierkOpfen yerzierten Sessel eine weibliche Figur» welche auf der
rechten Hand einen Schild mit einem Stierkopfe, auf der linken Hand einen Schild mit einem aufge-
richteten Greifen trägt; Umschrift:
^ * S' : ÄNÄST[Ä]sia : DOM[ina] : MÄGNOPOLahsis
- ^'- An Schnüren von rother und gelber Seide sind die Siegel ihrer Söhne Heinrich und Johann an-
;; l gehängt. Das hierunter unter Nr. 2 abgebildete Siegel Heinrichs ist schildförmig und hat einen Stierkopf
mit Halsfell; Umschrift:
;• * S' # HiNRiai # DO[MiaaLLi # mÄjenoPOLaNSis
' 1. 2.
64*
Digitized by
Google
508
1275.
m
Dieses Sie^^l Heinrichs erscheint wiederholt im J. 1287.
— Das hieneben abgebildete Siegel Johanns ist etwis
über die Hälfte rorhanden; es ist rund gewesen nd
zeigt im runden , leeren Siegelfelde einen Stierkopf bdI
Halsfell; Umschrift mit sehr grossen Buchstaben:
(D.enopoLa
Diese beiden letzteren Siegel sind» wie anch die Ur-
kunde sagt, später angehängt, da, auch nach sodera
Forschungen, die Sohne der Anastasia znr Zeit der
Ausstellung dieser Urkunde noch keine Siegel fubrteo.
— Die gleichzeitige, sorgsame Abschrift in dem Copial*
buche der Kloster- Privilegien gibt: ^ yicem gereos,
und ' slauicalis campi dicti Dornethuelt.
1275. Febr. 2.
1354
Heinrich der Jüngere, Fürst von MeJdenburg, verleiht dem Kloster Rehna das
Eigenthum von 10 Hufen in Gostorf und 2 Hufen in Martenstorf.
Minricus dei gracia dominus Magnopolensis iunior oronibus Christi fide-
libus presentibiis et futurls. Recognoscimus tenore presencium protestantes^ quod
dominus Hermannus prepositus in Rene et conuentus ibidem de consensu nostro
octo mansos in vllla Gozwinsdorpe cum pallude nostra, qua Cermermor dicilur,
iuxta latiludinem eorumdem mansorum^ et iudicio vasallorum nostrorum, cumque
suis terminis in longum et in lalum, cum lignis, cespitibus, paschuis, aquis^ agris
cullis et incullis, prout eraptionis tempore iacuerant, cum omnibus ulilitalibus
comparauit; item duos mansos comparauit ibidem, quos Eghehardus HoltsaUis
miles cum filia sua Margarela clauslro in Rene primitus obligauit, et postea corara
nobis honestus uir dominus Hinricus Holtsatus Raceburgensis prepositus et Nod-
helmus miles et Eghehardus famulus, fratres sui, Obligation! renunciauerunt et
diclo claustro eosdem duos mansos cum iudicio et omni iure de consensu nostro
libere donauerunt; in Älertensdorpe vero duos mansos cum minor! iudicio tocius
ville et tercia parte iudicii maioris, nobis propter deum proprietatem bonorum
conferenlibus prediclorum. Testes sunt: Gerardus Meceke, Hartwicus fraler suus,
Johannes et Hinricus de Barnecowe, Johannes Storm, milites; Johannes de
Gressowe, H. de Dartsowe, plebani; Gotfridus Hillo, Bertoldus capellani noslri.
Datum anno domini M^CC^LXXV, in die purificationis Marie.
Nach dem Original im Eaupt-Archir zu Schwerin. Siegelbänder und Siegel fehlen.
Digitized by
Google
1353 1275. 509
1275. Febr. 17. Bülzow. 1355.
Hermann, Bischof von Schwerin, bestätigt alle dem E. Geist - Hospital zu
Hostock gewährten Indulgemen und Carenen.
S. die Urk. d. d. 1275, Mai 22, Rostock.
1275. März 10. Schwerin. 135«.
Heinrich, Graf von Banneherg, verpfändet dem Grafen Helmold von Schwerin
die Burg Mamitz mit den dazu gehörenden Gfütern*
iVos Hinricus dei gratia comes de Dannenberge omnibus presentes litteras
inspecturis cupimus esse notum^ quod nos cum nobili viro domino Helmoldo
comite Zwerinensi, dilecto consanguineo nostro, conuenimus et placitauimus in
hunc modum. Nos siquidem munitionem nostram in Merniz et omnia bona nostra
Sita in ipsa villa, tarn libera et inpheodala, exposuimus iam dicto comiti Helmoldo
pro quinquaginta et sex marcis puri argenti, hac interposita conditione: quando
nos rehabuerimus ciuitatem et castrum in Grabowe et hereditatem nostram^ tunc,
si eidem comiti persoluerimus pecuniam memoratam, nobis representare debet
predictam munitionem nostram cum ipsis bonis; si vero contingeret nos non
posse rehabere nostram hereditatem iam predictam et munitionem in Grabowe,
tunc memoratus comes Helmoldus statuere debet duos de suis hominibus, et nos
totidem quoscumque voluerimus slatuemus^ qui taxare debent valorem ipsius
munilionis et bonorum in Merniz, et secundum eorundem estimationem eadem
persolnere repromisit, ita ut deinceps in sua maneant potestate, que et nos
resignabimus ad roanus suas, cum de sua fuerit voluntate. Nos eciam super
prehabitis placitis de ipsa munitione Merniz iam dictum comitem Heimoldum et
suos compromissores ab omni promisso dimisimus liberos et solutos et litteras
suas super eisdem placitis eidem promisimus representare. Super hac memorata
pecunia et placitis prelibatis nobis et Johanni de Molendino ad manus nostras
idem comes Helmoldus promisit Tide data, et promiserunt cum ipso dominus
Richardus canonicus Zwerinensis, dominus Johannes Man et dominus Gargeviz
fidei sponsione ita, quod, si defectus aliquis fuerit in premissis, pro ipso intrabunt
Zwerin, non exituri, nisi de nostra fuerit voluntate. Nos eciam iam predictis
domino Johanni Man et domino Gargeviz ad manus sepedicti comitis de Zwerin
memoratam munitionem et bona premissa in Merniz iure porreximus pheodali in
forma prescripta. Yt aulem factum nostrum et ordinatio premissa stabilis per-
seueret, presentes litteras nostras in testimonium conscribi iussimus et sigilli
Digitized by
Google
510 1275. 1351
BOfllri robore communiri. Datum in Zwerin, anno gratie M'^GC^LXX'^y'', sexld
ydus Marcii.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. Ad dem aus der Charte geschnittenen Siegel-
bande häogt das Bruchstück eines schildförmigen Siegels mit einem rechts aufsteigeoden Löwen (Tgl. in
Nr. 1301); TOD der Umschrift sind nur noch zwei Buchstaben am rechten Rande des Siegels übrig:
Ätt , — Gedruckt ist diese Urkunde bei Rudioff, Ürk.-Lief. S. 87, und ia Riedel's Cod. dipl.
BraDd. I, Bd. 3, S. 344.
1275. April 30. Verchen. 1357.
Sermann, Bischof von Camin, gibt dem Ritter Hermann von Metzekow
40 Hufen in Basepohl zu Lehn, welche dieser vom Herzoge Barnim er-
warben hat.
xlermannus dei gratia ecclesie Caminensis q)iscopus omnibus imperpetumn.
Orm ornnhini habere raemoriam. diuinitatis potius sit quam humanitatis, et ea que
iunt^ Imius decliui temporis in decursu fiacilime permutentur, forma tarnen et
modus eorum^ que cum ratihabHione sunt seruanda^ scriptis sig^llatis aptissiine
retmentar. Nouerint igitur tarn presentis, quam fulure etalis homines uniuersi^
quod nos de capituli Caminensis ecclesie communi consensu et plenaria uoluntate
Hermanno militi diclo de Metsekowe et ipsius fratribus^ fiHis et omnibus sais he*
redibus quadraginta mansos in Bosepol, quos ipse a nobili domino Barnim prece
et precio comparauit, cum tocius iuris inlegritate^ videlicet plenitudine iudicii,
ecclesie patronatu, agris cultis et incultis, nemoribus atque pratis, aquis et pisca-
tionibus, iure contulimus feodali perpetualiter et pacifice possidendos. Huius rei
lestes sunt: venerabilis dominus Johannes abbas de Dargun, dominus Johannes
prepositus de Yirchin, dominus Arnoldus prepositus de Jvenak; milites: dominus
llieodericus ^ dominus Wedekindus dicti de Osten, dominus Reimbernus de
Wackolte, dominus Johannes et dominus Reinfridus dicti de Penz, et alii quam
Ne autem super premissis odientium persecutio locum habeat et in
oriatur dubii corruptela, presentem paginam predicto Hermanno milili
fratribus et heredibus nostri sigilli raunimine roboratam dedimus in testi-
kmamentum. Acta sunt hec in Yirchin, anno ab incarnatione domini
rcrlXXV^ pridle kalendas Maii.
^y4 4em Original im Haupt -Archir zu Schwerin. Das Siegel ist Ton der roth - seideoea Schnur
Digitized by
Google
1358 127&. 511
1275. Mai 8. Neustadt 135a
Hdmold, Graf von Schwerin, vergleicht die Streitigkeiten zwischen den Jo^
hannttem zu SiÜstorf (Comthurei Kraak) und dem Kloster Betnjeld über die
Mühlen in Kraak, Wackerheke, Kilssow und Uelitz.
JNos dei gratia Helmoldus comes de Zwerin omnibos presentes literas
inspecturis cupimus esse notum, quod nobis mediantibus inter fratrem Conradum
commendatorem siue magistram curie in Zulestorpe et fralres eiusdem, ex vna^
necnon et fratrem Hinricum de Ylitz^ ex parte altera, super dissensionibus inter
se habitis compositio interuenit in forma subscripta. Jdem frater Hinricus iam
dictus commendatori et fratribus de Zulestorpe hereditatem rerum molendinorum
videlicet in Crake et in Wackerbeke et in Colzowe libere resignauil; et idem
commendator et fratres eundem fratrem Hinricum ab impetitione omni dimiserunt
liberum et solutum, eo exempto, quod predictus frater H. medietatem hereditatis
molendini in Cotzowe retinebit et agros adiacentes ipsi molendino omnes retinebit,
quos et predicti commendator et fratres de assensu ciuium in Zulestorpe memo-
rato fratri Hinrico demonstrauerunt et in suam possessionem libere dimiserunt«
Jdem etiam frater Hinricus et sui homines de Ylitz habebmit pascua communis
in campis et agris fratrum et ciuium de Zulestorpe sine omni impedimento,
dummodo per istos illorum segetes non vastentur; ipse autem frater Hinricus
cum porcis de curia sua sola habebit commune mast in siluis iam predictorum
de Zulestorpe et ligna sibi necessaria, preter ligna fructifera, que sine licentia
non resecabit. Ob hanc caussam promisit sepedictus Hinricus suum molendinum
in Vlitz totaliter destruere et non amplius reformare vel construere ullo modo«
Promisit etiam memoratus frater Hinricus predictis commendatori et fratribus de
Zulestorpe ex parte molendinarii de Wackerbeke et Cotzow annuatim persoluere
duos choros siliginis; idem vero molendinarius coram nobis promisit ab hoc de«
bito sine omni impedimento excipere fratrem Hinricum sepius memoratum. Hec
autem compositio et ordinatio facta fuit in nostra presenlia, cui etiam interfuerunt
Conradus et Hogerus capellani curie nostre et dominus Hardeuicus miles dictus
de Buchzecowe (!) et Philippus camerarius et alii plures fide digni, qui huius
facti tesles existunt. Yt autem predicta compositio stabilis perpetuo maneat et
inuiolata ex vtraque parte et quamdiu etiam de nostra fuerit voluntate, presentes
literas de rogatu vtriusque partis in testimonium conscribi iussimus et sigiUi nostri
robore communiri. Datum in Noua Ciuitate et actum anno gratie M.CC.LXXV.^
YHL idus Maii.
Nach eiDer Abschrift aus dem 16. Jahrhunderte im Haupt -Archiy zu Schwerio. — Gedruckt in
Jahrb. I, S. 206.
Digitized by
Google
$12 1275. m
1275. Mai 18. „Dolslege.'' 185».
Otto und Albrecht, Markgrafen von Brandenburg, schltessen einen Vertrag
mit dem Grafen Eelmold von Schwerin.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nos Otto et Albertus dei gracia
marchiones Brandenburgenses notum facimus vniuersis, tarn presentibus, quam
futuris, quod mediantibus auunculis nostris illustribus principibus dominis Alberto
et Johanne ducibus de Brunswic cum comite Helmoldo Zwirinensi concordauimus
in bunc modum, quod ab omnibus culpis ac causls antiquis et nouis, propter
quas nostram ingratitudinem incurrerat, cessamus ab omnique odio, ipsumque
comitem in nostram familiam recipimus, graciam et fauorem^ ila quod, ubicunque
comes antedictus nostro consiiio uel auxilio indigebit, si forsitan ad destruclioneoi
suam ueUent aliqui laborare, pro ipso placitabimus et pro ipso stabimus Gdeliter
sxcvX pro nostro uasallo et pro quolibet de nostra famllia in nostro seruicio con-
stituto. Jpse eciam comes in nostro seruicio perpetuo debet esst cum tote suo
posse suisque municionibus contra omnem hominem de mundo, exceptis tarnen
ab ipso auunculis nostris ducibus antedictis ducibusque Saxonie dominis Johanne
et Alberto auunculis nostris; contra quoslibet alios nobis seruire et assistere
tenebitur comes sepedictus omni tempore vite sue. Tamen, si contra amicos
eiusdem comitis trans Albiam aliquid habuerimus questionis uel rancoris, eidem
^omiti significabimus ; qui si eosdem uel aliquem ipsorum infra proximas quatuor
septimanas, postquam eidem intimauimus causam uel causas nostri rancoris, se-
cundum nostrum beneplacitum non potuerit noslre gracie reformare, extunc cum
omni suo posse contra eosdem suos amicos fideliter nos iuuabit; et si medio
tempore, id est infra quatuor septimanas iam predictas, nos uel nostri homines
uel amici per terras sepedicti comitis transire uellemus, hoc non debebit dictus
comes, nee sui homines facto uel consiiio inpedire. Quamcumque gwerram idem
comes nobiscum attemptabil, in illa nos nequaquam deseret, jiec nos ipsum;
pacem, treugas siue id, quod uulgariter gedult dicitur, ipse non faciet, nisi de
nostra fuerit uoluntate, nee nos sine ipso concordiam aliquam faciemus. Jn in-
peticione noue ciuitatis Parchem comes Helmoldus antedictus nos non debel ali-
quatenus inpedire. Prelerea ex parte sepedicti comitis super Albiam id, quod
vngelt dicitur, de cetero non reciplelur, set iustura theolonium, secundum quod
ab antiquis temporibus est receptum. Jdem comes nostris hominibus et uasallis
de hiis, que cum ipso facere habebunt, plenam iusticiam exhibebit; nos eciam
vice uersa suis hominibus iusticiam faciemus. Hec omnia supradicta sepedictus
comes nobis fide data promisit, nos eciam eidem promisimus firma inuiolabiliter
obseruare. Jnterfuerunt autem hiis tractatibus testes infrascripti : domini duces
Brunswicenses Albertus et Johannes auunculi nostri, venerabilisque pater dominus
Digitized by
Google
1360 1275. 513
Hermannus episcopus Zwirinensis, Richardus Magnus eiusdem ecclesie canonicus^
Geuehardus prepositus in Saltwedele^ Geuehardus de Aluensleue senior, Arnoldus
de Jagouwe et alii quam plures. Yt autem hec omnia per nos ipsumque co-
mitem supradictum firmius obseruentur, hanc paginam inde conscriptam sigillorum
auunculorum nostrorum ducum Brunswicensium supradictorum ac nostrorum feci«
mos munimine robor^ri. Datum Dolslege, anno domini M"^ CC LXXV", XV
kalendas Junii.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Angehängt sind yier Pergamentstreifen; an den
beiden ersten fehlen die Siegel, es ist auch weder in Färbung der ganz neu erscheinenden Pergament-
streifen, noch sonst eine Spur yorhanden, dass je Siegel auf diese beiden Streifen aufgedrückt gewesen
sind. An dem dritten Pergamentstreifen hängt das orale, schüsseiförmige Siegel des Markgrafen Otto
mit dessen stehendem Bilde in Rüstung, in der rechten Hand die Fahne haltend, die linke auf einen
Schild mit dem rechts schauenden Adler gestützt. Von der Umschrift ist nur noch zu lesen:
4« SICILLV. OTT BN HIONIS
An dem yierteu Streifen hängt des Markgrafen Albrecht rundes Siegel mit einem längs getheilten Schilde,
auf dem rechts ein links schauender Adler, links ein rechts aufgerichteter LOwe steht, in einer, yon
einem dreispitzigen Mauergiebel überdachten Rosette; Umschrift:
SIGILL . ÄLBaRTI • Dl . ©RH . MÄRaWOniS . BRÄDaBVRßaE
Dieses Siegel ist abgebildet hei Gercken, Fragm. March. VI, ygl. daselbst p.. 152. — Gedruckt in
Jahrb. XI, S. 260; Riedel, Cod. dipL H, 6, S. 13, und in Uebersetznng I, Bd. 1, p. 296. — Vgl Nr. 1360.
1275. Mai 18. „Dolslage.'' 1360.
Otto und Mbreckt, Markgrafen von Brandenburg, vergleichen sich mit dem
Grafen Hdmold von Schwerin Ober die gräflich ^schwerinschen Lehen des
Bitters Oans.
rNos Otto et Albertus dei gracia marchiones Brandeburgenses recogno-
sciiuus et tenore presencium publice protestamur, quod medianlibus auunculis
D09tris karissimis Alberto et Johanne de Brunswic ducibus inter nos, ex vna, et
HelmoOJdum comitem Zwerinensem taliler exstitit placitatum ex parte altera, quod
ipse Helmoldus comes pueris domini Johannis dicti Gans felicis memorie talia
bona, qualia pater eornmdem puerorum in possessione sua habuit, contulit iusto
titulo pheodali. Ceterum omnia bona, que strennui milites dicti Gans a comite
sepedicto tenuerunt in pheodo ab ipso comite, emimus pro bonis infeodatis, ita
tarnen, quod pro marca argenti infeodata marcam argenti, pro talento infeodato
talentum, pro choro trilici infeodato triginta solides, pro choro pise infeodato
triginta solides, pro choro siliginis infeodato talentum, pro choro ordei infeodato
talentum, et pro duobus choris auene infeodatis talentum dicto comiti denariorum
Brandeburgensium persoluemus, et quicquid frusta in terra Perleberge libera nunc
fuerint, pro singulis frustis dicto comiti persoluemus estimacionem decies hie ex-
■eUiBbnrgiiekM Urkudei-Biiek II. 65
Digitized by
Google
514 1275. m
ptesmiti. ShnilHer et d* bonis Iferre Lenteiti coftprehensis in dis«raclione ler-
ttiDottim per ipsurä comilem et noslfos homities adhuc fecienda modis fitmm
Tolumns de fruslis äingute obserwarl. Huins vero peconie lerdam partera didd
comill soluere debemus in festo beali Martini proxime nunc venluro; ilem tercirt
partem ei persolaeraw in purificaciotoe beate Marie proxime nnnc instanti; titai
vero partem terciam in feste beate Walbnrgis virginis abinde proxime sequeiili
sepediclo comiti debebimus inlegraliler persoluisse. Super prediclis omnibos ei
singulis mödis premissis hinc inde firmiter obseruandis präsentem litteram con-
flcribi fecimus et sigillorura nostrorura appensionibus roboräri. Verum si peconfe
antedicla temporibus pretaclis non solueretur comiti prellbato, milites infrascripti
qui pro ea promiserunl, Perleberge intrabunl, nullalenus exiluri, nisi de comife
fuerit voluntate. Nomina autem mililum sunt hec: Arnotdus de Jagow, Her-
mannus de Boyster, Conradus de Goiberge, Fridericus de Hagenow, Henrich
de Plote, Johannes Kruger, Johannes de Cummelosen, Fridericus de Bandow.
Jobannes de Stendal, Johannes Podevos (!); cum quibus prominent adhuc deca
milites in crastino beati Johannis baptisle proxime nunc venturo in loco, f
Hunrelant wlgariter appeUatur; verum si aliquera predictorum mililum uel aliqofö
mori conlingeret, quod absit, loco illius alium substituere debebimus eque dignim
Actum et datum Dolslage, anno domini M"* CC* LXXV, XV kalendas Junii.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. An 2 Pergamentstreifen hangen:
1) das sehr beschädigte ovale Siegel des Markgrafen Otto, beschrieben zu Nr. 1359, und
2) das runde, ebendaselbst beschriebene Siegel des Markgrafen Albrecht mit der Umschrift:
SieiLL . ÄLB0RTI . DI . CR. ...OhlOIlIS . BRlfDaBVR0öa
— Gedtückt bei "Lisch, über die verwandtschafth'chen Verbindungen des älteren Hauses Gans von Potfc
mit altfürstlichen Geschlechtern, Urkunde Nr. I. — Eine werthlose deutsche Uefoersetzuog ron Spener gi^
Riedel, Cod. dipl. Brand. I, Bd. 1, S. 296. — Vgl. Nr. 1359.
1275. Mai 22. Rostock. IM
Bath und Gemeinde der Stadt Bostock bevollmächtigen Eberhard, 'vomi^
Pfarrer zu Lambrechtshagen, jetzt Mitglied der Brüderschaft zum heü. Gek^
in Bostock, die Gelder einzunehmen, welche in Folge der erzbi8(Jiößichen W
bischöflichen Abla^sbriefe zur Vollendung des im Bau begriffenen HeiL-Gei^-
Hospitals zu Bostock eingehen möchten.
XJnlversis Chrii^ti fidelibus, ad quos presens scriptum pervenerit, consultf
necnon universilas burgensium de Rosloclv paratum et benevolum in omnite
semper obsequium. Ad noliliam vestre universitalis cupimus pervenire, quoddam
hospitale infirmorum ex fidelium elemosynis in honorem sanclf Spiritus in struchw^
esse laudabiliter inchoatum et in divino orficio rationabiliter stabilitum. Cum eniiQ
Digitized by
Google
tm «75. 5t5
ad ipsiua consipimnationein et peup^rum ibidem degentimn Fefo[c]il}9l»oneni ^
prop^ie noqudquaia $upf)leaitf faödtates^ nisi ex fidelium eleemosjais si^Ievetur^
qwdam burgoosis nobler iQopia ipsius don^us condolens, cum proximo summus
poütifex 4omij(nis papa cum arcMepiscopis e( episcopis et aliis personis conciliüm
4)«dMNrareA, ibidem &e traoslulH et per laJ>ore$ et per expensas pro anime sue
fomedio ab arcbiepisqopis et episcopis hanc obtinuit indnlgenliam in subsidiuoi
domus prelibate, qui eidem suas elemosynas largiuntur. Yenerabilis pater et do«
mious Giselbertus Bremensis airchiepiscopus perpetuo contuUt eidem XL dies
domul, dominus Petrus Wibergeusis (archi)episcopus^ XL diesj; item domdnus
Conradus Argentinensis episcopus XL dies, dominus Henricus Norenbergensis
epLsfcopu3 ^ XL dies, Fridericus Olersburgensis episcopus XL dies, dominus Petrus
Piertaviensis episcopus XL dies, dominus J[l]denbrandus [ Ai] stetensis ^ episcopus
XL dies, dominus Widego Misnensis episcopus XL dies, dominus Otto Hildensis
episcopus XL dies, dominus Fridericus Tharbatensis episcopus [XL] dies et unam
carenam, dominus Ludolphus Halberstadensis episcopus XL dies, dominus Albertus
SHSCjDpus Prussie XL dies. Super hec omnia venerabilis pater et dominus noster
ermannus Suerinensis episcopus contulit eidem domui XL dies et unam care-
nam, e^ ide» demmus Zwerinensis [episcopus}^ contulit donml preKbate XL dies
trJbendttos 0fi>mlMi&, q«i ferii» quartis et Feriis sextis ipsam visita vertut cum ele-
mosynarum largitione. Summa indulgentiarum tanglt qtiingentos dies et [LX] dies
et duas carenas. Noveritis etiam, nos omnium harum indulgentiarum privilegia
plenius perspexisse sigil[l]ata, nee in aliquo vitiata, sed perpetuo duralura domui
prelibate, quod presentium testimonio publice protestamur.
Jnsuper dominus Suerinensis episcopus indulgentiam prelibatam privilegii
sui firmitate stabilivit scilicct bac forma:
Hermannus dei gratia Suerinensis episcopus dilectis in Christo
capellanis et procuratoribus bospilalitatis sancti Spiritus in Rostock
salutem in domino. Cum a nobis petitur, quod iustum est et pariler
honestum, favorem benignum et consensum ad hoc facilem adhibemus.
Eapropter vestris pils inclinati precibus et precipue pro relevanda infir-
morum dicte domus inopia, quibus semper oportet piis compassionum
condolere visceribus, quatenus eo amplius ad subventionem piorum
mentes fidelium excit[e]ntur^ quod ibidem per suarum largitionem elee-
mosynarum gratiam divinam necnon peccatorum suorum indulgentiam
salubriter poterint adipisci, omnes gratiarum indulgentias a venerabilibus
in Christo patribus et dominis nostris arcbiepiscopis et episcopis eis
eoocessas^ qui dicte domus infirmis manus porrexeri[Q]t adi[utr]ice[s]^,
per ratihabitionem nostram a[ucl]or[it}ate^ presentitim robur obtinere
decrevimus firmitatis. Datum Butzow, anno domini M.CC.LXXy., in
dominica Exurge.
Digitized by
Google
516 1275. m
Cum enim sepedicta hospitalitas sancti Spiritus in egestate sH satis con-
slituta, nee ad ipsius egestatem refrenandam magnos predicatores possint proco-
rare, exhibitorem presentium dominum Everhardum, plebanum quöndam de Lao-
brechleshagen , nunc autem ipsorum confralrem, procuratorem ipsorum nostn
conscientia mediante in hac causa statuerunU Datum Rostock, anno domioi
M. CC.LXXY., in vigilia ascensionis, presentibus post consummationem domos
minime yal[i]turis.
Das OrigiDal ist ntoht mehr yorlianden. Der Torstehende Druck beruht auf einer von der zn Bostock
im Hospital- Archiy befindlichen Copie genommeoen Abschrift, welche jedoch ersichtlich manche Fehler hit:
^ refoVillatioDem — ^ Die Pluralform: archiepiscopls , welche yoraufgeht, lässt neben Giselbert ooch ve*
nigstens einen Erzbischof erwarten; io Wiborg war Peter aus dem Franciscaner- Orden Bischof (nidit
Erzbbchof) zu jener Zeit. — ' Meinherus Nuembergensis (1272 — 1280)? oder Heinricas Hsnelo-
bergensis (1270 — 1290)? — '^ Die Abschrift: Abstentensis (Hildebrand war 1261—79 Bisebd t«
Eichstädt) — * fehlt — • porrexerit ad invicem — ^ adornate. — Vgl. Nr. 1200 und «yor Oct. 31, 1281'
1275. Mai 24. Lübek. 1361
Hdmold, Oraf von Schwerin, bestätigt den Lubekem die ihnen van smm
Vater, dem Grafen Gunzdin, eriheiüe Befreiung von jegTdchem Zoü ud
Ungdd, mit Ausnahme des Heringpfennigs.
Xlelmoldus dei gralia comes in Zwerin omnibus presentem paginam iotu-
entibus in perpetuum. Ad omnium presentem litteram intuentium uolumus deue-
nire noliciam, quod pie recordationis comes uenerabilis in Zwerin Gunzelinns
nomine, pater noster, ciuibus Lubycensibus negotiantibus, ipsorum dilectioni tau
beneficio satisraciens, per suum euntibus et redeuntibus dominium, ab omni Ihe-
loneo et exactione, que ungelt dicitur, immunes eos esse liberaliter conlulit ac
exemptos. Nos igitur, commendabile patris nostri beneficium infringere nolenles,
neque in irritum reuocantes, ipsum pretaxatum donum viris honorabilibus coDaluni,
preterquam quod uulgariter arincpenninge appellatur, littera nostra, sigilli noslri
appensione, mililibus nostris: domino Moltzano, domino VIrico de Bluchere, domioo
Wiperto, domino Ribone et Johanne de Monte, consulibus quoque Lubycensibos:
Johanne Monacho, Heinrico de Nestewede, Wernero Olla presentibus, confirmamus.
Datum Lubeke, anno gratie M^CC^LXX^ quinto, feria sexta post ascensionem
domini nostri Jhesu Christi.
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek I, S. 339, aus den beiden auf der Trese zu Lübek befindlichen Origi-
nalen, an denen das runde Siegel des Grafen Helmold yon Schwerin mit einem rechtshin schreitenden Pferde
hängt (s. die Abbildung zu Nr. 1201). — Gedruckt: Lisch, Maltsan. ürk. I« S. 39; in Uebersetznog bei
Ifantzel, BüUow. Ruhest. St. 26, S. 10. — Vgl. Bd. I, Nr. 529.
Digitized by
Google
im 1275. 517
1275. Juni 2. Schwerin. 1363.
Hdmdd, Graf von Schwerin, schenkt mit Einwilligung seiner Brüder, der
Grafen Gnmelm, Johann und Nicolaus, dem Dom-Capüd zu Schwerin das
Eigenihum von 2 Hufen in Driberg, welche der Bitter Gerold HasenTcop zu
Ldm getragen und aufgelassen hat.
In nomine sancte et indiuidue trinitalis. Helmoldus dei gracia comes
Zuerinensis omnibus in perpetuum. JuMum esse videtur et racio suggerit eqoi-
tatis^ ut ea, que piis locis liberaliter conferuntur, rata sint et nullo necessitatis
articulo varientur. Hinc est, quod ad vniuersorum noticiam cupimus deuenire^
quod nos de beneuolo consensu dilectorum fratrum nostrorum Gunzelini videlicet,
Johannis et Nicolai proprietatem duorum mansorum in Driberch, postquam Ge-
roldus dictus Hasenkop miles et pheodalis noster, qui eosdem mansos a nobis in
pheodo tenuit, libere ac voluntate spontanea resignauit et legitimo heredum
soorum consensu, ecclesie sancte Marie virginis sanctique Johannis euangeliste in
Zwerin necnon et canonicis eiusdem pro animabus patris ac matris nostre cete-
rorumque progenitorum et heredum nostrorum ac nostra dedimus et donauimus
pleno iure, cum omnibus pertinenciis ac utilitatibus ipsorum, perpetuo possidendos,
spem bonam de ipsis canonicis habentes, quod in eörum oracionibus die noctuque
memores nostri esse debeant ad dominum Jhesum Christum, hoc tamen excepto,
quod coloni dictorum mansorum ad seruicium, quod borchwerc dicitur, et ad
defensionem terre, que lanlwere yulgo nuncupatur, necnon et ad alla iura nostra
cum ceteris hominibus terre nostre . ac vasallorum nostrorum colonis plenarie
tenebuntur. Testes huius donacionis nostre sunt: Johannes decanus, Richardus
de Lunenborgh, Fredericus dictus Hasenkop, canonici Zuerinepses; milites nero
sunt: Ludolphus Moltzan, Ulricus de Bluchere, Hinricus de Jnsula, Hermannus et
Ludolphus dicti Hasenkoppe, et alii quam plures clerici et laici fide digni. Yt
autem memorata ecciesia et canonici eiusdem plena gaudeant securitate et nostra
donacio inuiolabilis perseueret, ipsis in teslimonium presencia scripta conferimus
sigilli nostri munimine roborata. Datum Zuerin, anno gracie millesimo ducente-
simo septuagesimo quinto, lY. nonas Junii.
Nach einer Absobrifb aui dem 16. Jahrb. im Haupt -Arobiv zu Schwerin. — Gedruckt bei Lisch,
Maltzan. Urk. I, S. 40. — Das Original befand sich im J. 1603 noch im Stifts- Archive; Clandrian yer-
zeichnet den Inhalt im Protocoll, fol. 166^
Digitized by
Google
^la 1275. m
0375.) IJdi
Schätzung von Tüchern, welche Graf Heinrich von Grabom anstatt Zahk^
gegeben.
V panni, quos comes Henrlcus de Graboywe dedit Lamberlo de Qace
in debitis^ probat! fuerunt ualoris LY niarcarum q Gerardo Bodecogele et Ber-
nardo institore et Henrlco de Wesera.
Nach dem Wisra. Stadtb. B, p. 101. — Diese Eintragung fällt ror den 5. Jun. 1275.
(1275. Jun. 15 — Oct. 1.) 136i
Der Abt von Doberan bekennt sich Abbo von Pol zu Wismar zu einer Ld-
rente verpflichtet.
Dominus abbas de Doberan falebatur coram consutibus, quod debet as-
Dualim dare Ahboni XXX tremodios, videlicet X sUiginis «t X ordei et X aueoe.
quamdiu Abbo uixerit,
Naoli dem Wism. Stadtb. B, p. 103.
(1275.) 13611
Gerhardts, des Wollenwebers, Wittwe und der Bathmarm Werner in k
iMbschen Strasse zu Wismar verlassen Grundslücke zum Kirchhofe von &
Georg.
Xvelicta Gerardi wuUenweueres resignauit saneto Georgio hereditaleE
quam habuit retro hereditatem Henrici de Honwentorpe, ad cimiterium beati
Georgii^ et Wernerus in platea Lubecensi resignauit horreum et curiam saDCIo
Georgio ad suum cimiterium.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 104. — Die Einzeichnung fällt nach 1275, Jun. 15.
1275. Juni 28. Schwan. 1367.
Heinrich, Fürst von Werle, überträgt das Dorf Polchow (A. Schwan) d^
Gebrüdem Simon und Albert Spiszenagel und Johann Eode, Bürgern 21
Rostock, welche es vom Ritter Johann Kobold gekauft haben, zu Mant^eck
xlinricus de! gracia dominus de Werle vniuersis presencia visuris sea
audituris salulem in domino. Notum esse volumus tarn presentibus, quam futuris,
Digitized by
Google
im 1275. 51d
quod Johannes Kabolt, miles noster Melis^ coram nobis bono animo ac cüni^nsil
omnium, quorum inlererat, dimisit ac legitime vendidit Symoni^ Alberto Spisze-
Hagel ac Johann! dicto Rufus fratribus, ciuibus in Rozstok^ eorumque heredibus
Tillam Polchowe pro quadringentis marcis vsualis monete cum omnibus suit
vsibus, libertatibus ac proprietatibus, videlicet pratis, paseuis, siluis, nemoribus^
cespitibos, aquis, viis et invüs^ agris cultis et incultis^ prout in omnibus suis
terminis hactenus est possessa et comprehensa, hac condicione inlerposita, ita
videlicet quod predicti fratres eorumque heredes supra nominato Johanni Kabolt
ipsiusque successoribus quolibet festo saneti Martini de prememorata villa cum
vna übra mellis seruire leneantur. Nos quoque Hinricus dominus de Werle pre**
diclis fratribus ac eorum veris heredibus prefalam villam conferimus cum omni
iure vasallorum^ quod proprio manreycht dicitur, in perpetuum libere et pacißce
possidendam. Jn cuius rei testimonium sigillum nostrum vna cum sigillo prefali
Johannis Kabolt presentibus duximus apponendum. Testes sunt: Fredericus de
Kercdorp, Johannes Molteke, Lamberlus de Manegoldeshaghen , Thidericus de
Buren, milites; Gerwinus de Lemhus, Heyno de Cropelyn et plures alii eines.
Datum Zywai), anno domini M^C'C'^LXXV, in vigilia apostolorum Petri «l Pauli.
Nach dem Original im Haupt- Archiv zu Schwerin. Beide anhangende
Siegel sind wohl erbalten:
1) das Siegel des Fürsten Heinrich» abgebildet £ur Urk. Nr. 1347;
2) das hienebeü abgebildete, schildförmige Siegel des Ritters Jo-
hann Eabold mit einem Torwarts gekehrten Helm, an welchem auf jeder Seite
zwei Pfauenfederaugen stehen, mit der Umschrift:
^ S' lOhÄNNIS KÄBOLDI miLITS
Die Kabold führen gewöhnlich den Helm im schildförmigen Siegel. An
einer Urkunde yon 1367, „djnstedaghes na s. Peter vnde Pawel", ira Haupt-
Archiv zu Schwerin, hat jedoch ,, Werner Cabolt** einen längs getheilten Schild,
welcher rechts queer getheilt und links mit zwei schraffirten rechten Schr&ge-
balken belegt ist. — „Albertus Spiscenaghel et Johannes Rufus frater suus** kommen auch im Rost.
Stadtb. A, Heft 5, Lage 3, fol. 5** (im J. 1282) ror.
1275. Juni 28. 1368.
Nicolaus, Fürst von Werle, und seine Sohne Heinrich und Johann bekennen,
dem Kloster Dobbertin das Dorf Dobbin verkauft und einen demselben benach-
barten Besitz bei „Devstorp*' verliehen zu haben.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. N. dei gracia dominus de Werle
filiique sui H. et Jo. domini iuniores de Werle omnibus hoc presens scriptum
intuentibus salutem in uero salutari. Necessarium est acta nobilium scriptis
perhennari, ne obliuio actibus eorum transeat in posteros, et ut ea, que ab ipsis
rite gesta sunt^ eorum posteri rata teneant firma Tide. Hinc est, quod notum
esse Yolurous presentibus et futuris, quod nos quondam, cum debilis grauati
Digitized by
Google
»20 1375. m
esseiDiM) de maturo consilio nostromm proaidonim claustro Dobertin temporSN»
Yolradi tuloris ipsius tunc existentiis yendidimus villam DobiD pro sexcentis qoiiH
quaginta decem marcis in disterminationibus suis, in lignis et stagnis, pratis et
pascuiS) ad omne^ suos usus, sicut nos habuimus, et contulimus eandem vilbn
prerato clauslro omni iure tali, quo se habent alia bona claustri. Jnsuper supn
villam Deuestorpe, adlacentem conterminis ville Dobin, proprietatem cum iure
prefato, lall adiecta liberlate, ut prefate ville deinceps nunquam metirentur, sob
eadem forma contulimus perpetuo possidendas. Jnsuper, si aliquis inpeterel bona
prefala, securitatem, que uulgariter dicitur warant^, sufBcientem faciemus, secon-
dum quod nostri dominii expostulat rigor iuris. Ne igitur nostris heredibus super
hoc facto dubium et prefalo cenobio calumpnia oriatur, presehtem paginam sigil-
lorum nostrorum appensione in testimonium et munimen contulimus roborataiD.
Ut ergo res ista firma et stabilis perseueret, tesles huius rei sunt: sacerdotes:
dominus' Her. de Plawe et dominus Johannes de Ruchowe et dominus Beroardos
de Lumen; milites': dominus Hermannus Coz et dominus Marquardus Coz* et
dominus Johannes Coz et dominus Nicolaus Friso et dominus Nicolaus de
Bruzeuiz et dominus Johannes de Duzein et dominus Hinricus Caboldus et do-
minus Walterus de Malechowe et dominus Johannes de Belln et dominus Ber-
toldus de Dambeke et dominus Gherardus de Cremun; famuli: Hence de
Priscentin et Bernardus de Belin ; burgenses in Guzstrowe : Hermannus de Anliqoi
Curia et Johannes de Molne. Datum per manum Hermanni scriptoris, aoBO
incamacionis domini M^'CC^LXXy'', IUI'' kalendas Julii.
Nach dem Original im Archiy des Klosters Dobbertin. Das erste Siegel fehlt nebst dem Siegelbai^
An Schnüren Ton rother und gelber Seide hangen noch die Siegel der Fürsten Heinrich and Johasn t«
Werle, abgebildet zu Nr. 1347.
In demselben Archiy befindet sich eine zweite Ausfertigung derselben Urkunde, welche folgendes lii-
gang hat: '„Hinricus et Johannes dei gracia domini de Werle omnibus presens scriptum intootäa
salutem in yero salutari. Necessarium est etc.*" Dann lautet sie weiter wie die mit dem Vater gern»
schaftlich ausgestellte. Nur heisst es: ^,,warant prefato claustro"*, auch fehlt yor den ZeogeBiavi
'^dominus** und ^Johannes Coz wird yor Marquardus Coz genannt. An der zweiten Ausifertir^
hangen an Schnüren yon grüner und gelber Seide erstens das Siegel des Fürsten Johann, und daai m
Siegel des Fürsten Heinrich, abgebildet zu Nr. 1 347. — Die erste Ausfertigung ist gedruckt bei Bsl^
rrk..Lief. Nr. XXXII, p. 89.
1375. Aug. 9. Schwerin. 13»
Johann (von Trebhow), Decan zu Schwerin, stiftet im Dome ddsdbsl ewe T-
com mit 9 Hufen zu Plate und schenkt dem Vicar einen Hof in Schtcem 3r
Wohnung.
J^jäannes, Decanus zu Zwerin, gibt der Kirchen zu Zwerin neun H^
-^^i«. ^le er kaufTsweise an sich gebracht vnd deren eigenthumb der Kirötf
Digitized by
Google
im 1275. 5»
zustehet, dauon er eine ewige Vicarey stifflet, deren lehnwar de/ wesende De«
canus haben soll. Gibt auch zu solcher Yicarey den platz bei seinem Hofe, die
in die lange 80 vnd in die breite 70 fuss halten thuet, mit den darauif stehenden
gebewen zur wonung dem Vicario. Datum et actum Zwerin, in uigilia beati
Laurentii, anno domini 1275.
Nach Clandrian, Protoe. fol. 32*. — Hederioh fand die Urkunde in dem Regpstr. ecoles. Suerin.»
fol. 112^ und beriobtet über den Inhalt dieser Seite :
nVicaria ex Plate, ad collaüonem decani, (foL 112^. — HennaDous L episcopus
«praepositum habet Nicolaum de Meckeinburg (fol. 112**). — JohaDoes de Tribbow,
nHermanoi L decaous, archidiacoDus in Plawen (foLll5*), uicariam fundat e
„Plote (fol. 112^). Curiam suam decanatui ita incorporat, ut in ea decanus
M personaliter resideat et incendio uel quoquo modo vastatam rursos aediflcet (fol. 112^).^
1275. Aug. 9. Neubrandenburg. 1370.
Otto und Albrecht, Markgrafen von Brandenburg , schenken dem Kloster
Broda acht Hufen in Küssow.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Humane actiones a me-
moria hominum laberen tur, si non litterarum testimonio firmarentur auctentico;
fidele etenim lestimonium habet scriptura auctentica, que hominibus intereuntibus
ea, que sibi commendantur, non sinit aüquatenus interire. Hinc e9t, quod nos
Otto et Albertus dei gratia marchiones Brand, notum facimus vniuersis, tam pre-
sentibus, quam Futuris, quod ecclesie in Brude et conuentui ordinis Premonstra-
tensis ibidem deo continue seruienti octo mansos in villa Kussowe cum omni
Iure et omni vsuFructu omnibusque attinentiis, quantum ad illos octo mansos de
sitibus eiusdem ville communibus spectat, donaiuus liberos, proprios et perpetuo
possidendos pacifice ac quiete. Yt autem hec nostra donacio in perpetuum per-
maneat inconuulsa, ne quoque super eadem alicui in futurum dubium valeat
suboriri, presens scriptum damus eidem ecclesie in Brode sigillorum nostrorum
appensione certa de nostra conscientia roboratum. Huius autem nostre donacionis
testes sunt nostri milites et fideies: Theodericus de Torgov, Zabellus de Redic-
storp, Henricus et Heydenricus de Heydebrake; Otto et Hugo fratres, burgenses
in Noua Brand., ciuitate nostra. Datum in Noua Brand., per manum Bertoldi
nostri notarii, anno domini M''CC''LXXY% ydus Augusti quinto.
Nach dem Original im Haupt-Arcbir zu Schwerin. Die Siegel sind abgerissen. In einem der beiden
Einschnitte hängt noch ein Stück eines pergamentenen Siegelbandes. — Gedruckt in Jahrb. III, S. 220.
■eklMlarglsch« ürkto4fli-lteh II. Qß
Digitized by
Google
Btti 12T5. m
1275. Aug. 17. Gnoien. 1371
Ntcolauß, Fürst von Werte, und seine Söhne Heinrich, Johann und Benikvi
verkaufen dem DomnCoUegiatnStifie zu Güstrow das Dorf Rachou) mit dessm
Eigerähum zur Stiftung zweier Vicareien an zwei Altären.
r^ycolaus dei graeia* el filii eius dilecli Heyniicus^ Johannes, Bernardos.
domini de Werle, omnibus presens scriptum uisaris salulem in perpetum
Qnoniam omnium habere memoriam pocios diuinitatis est, qoam humanitatis. ei
que geruntur in tempore, ne simul euanescant cum tempore, poni solent in ling«
tesUum uel scripture memoria perhennari. Hinc est, quod nouerint uniuersi, lan
posteri, quam presentes, quod in honore dei omnipotentis et beate genitricis eios
MQrie sanctique Johannis ewangeliste necnon et beate Cecilie, de promociene
Godefridi prepositi Gustrowensis, conuentualis ecclesia Gustrowensis emit a nobb'
pro quingentis et quinquaginta marcis uillam Racowe sub terminis suis, siie
^imensione aliqua funiculi, cum molendino et stagno adiacentibus, ad duas oicara
in duobus altaribus per duos sacerdotes uicarios diuinum officium diebus singulis
procurantes, et eciam proprietatem uille eiusdem, sicut nos habuimus, perpetuo d
libere possidendam, in pratis, pascuis, siluis, agris cultis et incultis, perceplis ac
percipiendis, uiis et inuiis et omnibus usuagiis, prout commodo ecciesie melios
potent expedire. Uolumus enim, ut homines predicte uille a uectigalibus, ab
exactione, peticione, vrbiuni et poncium structione et ab omni seruicio sinl
exempti, preter seruicium, quod wlgariter lantwere nuncupatur. De iudiciis uer«
minoribus, sicut ceteri uasalli nostri habent, habebit ecclesia sepedicta; de capHtf
uero et manuali sentencia ecclesia recipiet medietatem, alia medietas cedet nobh.
Yt igitur hec ordinacio rata et inconuulsa permaneat et ne a nostris eciam sac-
cessoribus dubitetur, sigillorum nostrorum munimine decreuimus roborare. Testes
huius facti sunt: clerici: Hermannus decanus Gustrowensis, Conradus custos, Otto
et Ludolfus, canonici; milites: Heynricus de Cremun, Heynricus Grube, Nicolas
Gallus aduocatus in Gustrowe, qui tres fuerunt promotores empcionis et uendi-
cionis, Hermannus Musteke, Bemardus de Hakenstede, Herbordus aduocatus iB
Gnogen, Johannes de Lypen, Heynricus de Uiotowe, Godefridus Luche; famuli:
Olricus Bardenulete, WiUekinus camerarius, et alii quam plures prouidi et honesti
Acta sunt anno dominice incamacionis M° CC** LXX® V^ Datum in Gnogen^ d^
manu Godefridi prepositi Gustrowensis, XVr kalendas Septembris.
Nach zwei Abschriften von 2 AusfertigUDgen im Pergament- Diplomatarium des Dom-Collegiat-Stiftä
zu Güstrow, Nr. XXI und XXIV. Die zweite Ausfertigung unterscheidet sich von der vorstehendeo ■«
dadurch, dass die Urkunde ^ nur yon dem Fürsten Nico laus ausgestellt Ut, hinterher aber den Ziu^
hat: ,,eroib a nobis ^, dilectorum filiorum nostrorum Heynrici, Johannis et Bernardi doii*
norum de Werle consensu unanimi accedente." — Gedruckt bei SchrOder, P. M. I, S. 743; Lisci.
Bahn. Urk. I, & 65.
Digitized by
Google
1372 im&. %n
1275. Sept. 21. Rostock. 1372.
Wülav, Fürst von Bügen, verleihet das Etgenthum des Dorfes SiubbendorJ
ccuf Antrag des Ritters Beddag, des Vogts von Rostock, fJoeUher solches für
100 Mark von ihm gekauft hat, dem Kloster Neumkam^p.
Wizlauus dei gracia Ruianorum princeps vniuersis Christi fidelibas ,
Ad promocionem strenui mililis et honesti amici nostri Redagi adaocati de
Bozstoc^ ex consensu dilecti fratris nostri Jaromari, necnon heredum noi^orum^
tarn presencium, quam futurorum, conferimus ecciesie Novi Gampi, ordTotis Cistei^
ciensis^ cuiusdam yille proprietatem Stubbindorp nuncupate, a nobis eidem militi
pro centum marcis vendite, cum uniuersis attinentiis suis et terminis iam di^
stlnctis — — • Testes autem hü sunt: Chottannus, ReinFridus de Penz, Redagus
de Rozstoc, milites^ Albertus de Cusvelde, ciuis de Rozstoc. Datum anno db
incarnalione domini millesimo ducentesimo septuagesimo qninto, per manum ca-
pellani nostri Vrowini, in Rozstoc, in domo Alberti de Cusvelde, in die sancti
Mathei apostoli et euangelisle.
Nach dem yollständigen Abdruck bei Fabricius, Bug. Urk. II, S. 20 (Nr. CXVI), aus dem Original
im Stettiner Prov.-Archiv.
1275. Oet. 1. Güstrow. 1373.
Nicolaus, Heinrich und Johann, Fürsten von Werte, verleihen dem Kloster
Sonnenkamp (Neuldoster) das Dorf Or.-Tessin mit dem See und dem Ktrchen-
lehn und das Dorf Kl.'Tessin, und bestimmen die Gerichtsgevoah des Klosters
über diese Dörfer.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nicolaus, Hinricus, Johannes dei
gracia domini de Werle omnibus presens scriptum uisuris salutem in perpetuum.
Justorum uirorum ac proborum discrecio expostulat et requirit, vt pia facta ho-
oümim propter memorie labilitatem litteris conscribantur; vnde, cum ante .tribunil
Christi omnes astare debeamus, sicut dicit apostolus, racionem, prout bonum siue
malum in corpore gessimus, reddituri, notum esse uolumus uniuersis, tarn pre-
^entibus, quam futuris presentem paginam inspecturis, quod nos ob reuerenciam
dei omnipotentis et honorem beate Marie semper virginis ac in remissionem
fiostrorum peccaminum atque ad indulgenciam progenitorura nostrorum sanctimo«
nialibus in Campo Solis degentibus et ibidem die ac nocte domino seruientibu«
toto posse de bona nostra ac libera uolunUite contulimus villam Duscin cum
slagno adiacente, ins patronatus scilicet donacionem ecciesie, viliam eciam Minnitze,
cum pratis, paseuis, aquarum decuriNbus, siluis, agris cultis et incultis et omnibus
66»
Digitized by
Google
hU 1275. 13«
vsuagiis, prout ecclesie earum utilitati^ competit/ libere el perpetoo possideodi,
taliter ut claustrum predictum in bonis prefatis a nobis et a Dostris saccessoribus
dimensioneiD funiculi de cetera nuUatenus paciatur. Nolumos preterea, Dl claoslm
sepedictum in suis homlnibus aduocatorum nostrorum insultus aliqaos senciatK
pressuras. Dimittimus eciam ad sexaginta solides et infra iodiciom in boDis; t9
maiori uero iudicio, sicuti est de capitali sentencia et de aliis, aduocatus noster
in bonis claustri et non alibi et secundum terre consuetudinem iudicabit; lerdi
pars^ que ex eo prouenerit, claustro cedet, relique due nobis. Homines daustii
ac loci sapradicti a communi terre iudicio, quod lantdhinc nunccupatur^ uolumos
esse liberos in perpetuum et exemptos, neque ad illud frequentandum a nob«
aut ab aduocato nostro poterunt racione aliqua coartari. Jnsuper homines supra-
dicti claustri a strucluris urbium et poncium esse uolumus penitus absolulos
Jgitur ne huiusmodi factum a nostris successoribus dubitetur et ut stabile penna*
neat atque firmum, sigiill nostri appensione duximus roborandum. Testes hm
rei sunt: dominus Nicoiaus prepositus Zuerinensis, Heinricus prepositus de Ruoe.
Olricus canonicus Zuerinensis, Gerardus Ketelhot, Johannes de Belin, Heinric«
de Vlotowe, Nicolaus de Brvzeviz, Johannes de Duscin, tiunterus de Lewezowe
Heidenricus Babbo, Thanquardus Gusteuele, Conradus Berkhane, Nicolaus Roct
Jstud autem promouit Johannes prepositus eiusdem ecclesie. Acta sunt hec aono
dominice incarnacionis M*CC'LXX''V^ Datum in Gusterowe, kal. Octobris.
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. An Schnüren yon rother Seide hangen die beiiia
zu Nr. 1347 abgebildeten Siegel der Fürsten Heinrich und Johann, mit yollständig erhaltenen UmtMä
Vor diesen beiden Siegeln ist aber eine Stelle freigeblieben, auch kein Loch für das Band eingeschokui
Dort sollte ohne Zweifel das Siegel des Fürsten Nicolaus angehängt werden; es ist aber nicht gescbeb
Gedruckt: unyollständig bei Schröder, F. M. I, S. 744; yollständig bei Lisch, Mekl. Crk. U, S. 5d
In dem Copialbuche des Klosters Neukloster steht über dieser Urkunde in der Schrift des 15. Jalni
^Privilegium dominorum Nicolai, Hinrici et Johannis de Werle super Groten Detzin et uiUam M/i
netze, quod ynlgariter dicitur dat Ludtkedorp."* In einer Uebersetzung aus dem 16. Jahrb. wird «ttf
Minnitze ebenfalls „dat dorp Lu'tkendo'rp- aufgeführt
1275. Rostock. 1374
Aus einem OelcRmsgen-Begtster von Rostock.
Anno gracie M* CC LXXV*. Viri subscripU emendaverunl excess«
eorum taliter.
Ludeko Vot, Antonius, Tidemannus Volmari, Brun de Asbeke emendi-
verunl duas marcas pro eo, quod emerant humulum.
Johannes fflius Jkonis emendavit X solidos, quod percussit Sameke. '
Bosso sellifex dedil III solidos pro quodam, qui vadiavit in prelorio. — ArnoMe
de Warne dedit Vlü solidos, quod noluit petere sancto Georgio. — JohaM«
Digitized by
Google
1375 1275. 525
Longus Heradis X solidos pro pisa empta. — Ecghehardus sutor emendavit XII
solidos de raalo coreo. — Petrus Dene emendavit V solldos de percussione. —
Stenninc emendavit X solidos de percussione brachii et post hoc IUI solidos. —
Bernart Widenese X solidos, quod extraxit cultellum. — Floreko pellifex VI
solidos, quod male tractavit clausores. — Ludeko Pes X solidos, quod hospitibus
emerat annonam. — Monec VI solidos de parvis vilris. — Uxor Halshaghen
Uli solidos, quod braxavit nocte. — Ghese in tabema Lud. Longi II solidos de
vitris. — Thidericus Brunswic emendavit I marcam, quod male tractavit ma-
gistros. — Hermannus de Ruda dedit VI solidos de bulyro. — Arnoldus Quast
emendavit I marcam de humulo. — Johannes Collo emendavit IUI solidos de
vigiliis. — Conradus Hoppener dedit VIII solidos et IUI solidos. — Tidemannus
Volmari Nigri VIII solidos de butyro. — Arnoldus Semeibecker emendavit VIII
solidos de quodam ante iudicium promisso. — Crispus in Monekenstrata emen-
davit unam marcam de humulo. — Swetsin emendavit II solidos de vigiliis. —
Amelungis emendavit IIU solidos de butyro. — Lutfridus Wullenwever X solidos
pro falso pondere. — Johannes de Warenthorpe dedit V solidos de butyro non
ponderato. — Bom emendavit VI solidos de butyro et libra. — Hermannus de
Trebeses dedit pro fide XU solidos. — Rapesulver X solidos de malo ardorio.
— Johannes Rozstok XVIII solidos de lesione Ladecoper.
Aus dem Rostooker Kämmerei- Register yon 1270 f., p. 10 — 12.
1275. Rostock. 1375.
Engelbert van Baumgarten und sein Neffe beschworen ihr Recht auf einen
Grundzins.
Jbingelbertus de Pomerio et Wilhelmus filius fratris coram consilio in reli-
quiis iuraverunt, quod habeant XV marcas de censu aree in hereditate Gobelen
de Halteren, que neglecte sunt tempore debito et non solute.
Nach dem Rostocker Kämmerei -Register ron 1270 f., p. 13.
1275. Rostock. 1376.
WiHehin, der Sohn des Iko, wird für eidbrüchig erklärt, weil er, wegen ver-
iibter Gewaltthätigkeiten verurtheät und auf Fürsprache des Fürsten von
Meldenburg begnadigt, die der Begnadigung hinzugefugte VervnJB^rung ver^
letzt hat.
Willekinus filius Jkonis impugnavit domum R. de Wokrente^ et taliter fuit
excessus^ quod subsistere Rozstok non potuit; sed per preces domini Magnopo-
Digitized by
Googfe
526 1275. 1371
lensis graciam obtmuit, arbitrio mediante, si plus excederet, quod de onanibus
Tictos esset. Post hoc percussit Kerstianum fUhiin David sine satisfactione ; poSt
hoc percussit Heinricum Marlow confrängeDs brachium sine emenda civitatis;
post hoc percussit Albertum Hudekoper ante fores proprias sme emenda civitatis;
ultnno percussit Bernardum de Kedingia pro eo, quod dixisset denarios suos
male perdidisse. Propter hoc fuit factus periur[u]s.
Nach dem Rostocker Kämmeret -Register Ton 1270 f., p. 18.
1275. 1377.
Aufzeichnung über den Diebstahl und die Wiedererlangung eines Pferdes.
Wichardus Wullenwever vinitor, gener Bertrami cauponis, appreciavH
equum unum et equitavit Lubecam et vendidit equum illum. Et actor sequebatur
eum et reacquisivit equum suum, et Wichardus abscondidit se. Et consules
Lubece acceperunt terciam parlem valoris equi.
Nach dem Rostocker Kämmerei -Register ron 1270 f., p. 18, 19.
1275. Nov. 21. Rostock. 137a
Albert von Kosfdd lässt Mehrere, die ihn ohne Ursache verumndet haben,
nach wiederhoUer Ladung verfesten.
In vigilia beate Cecilie iudicio existente, Albertus de Cosfelde per iustas
sentencias fecit proscribi Hermannum niium domini Alberni de Butzow et Con-
radum famulum suum, Bernardum fralrem Andree, Johannem de Drecsen et Ber-
toldum Senium Tidemanni de Exen, qui ipsum vulneraverunt sine causa. Hiis
primis placilis proscriptionis presens füll Bernardus de Cropelln et Hermannns
de Lawe. Jn ultimis placitis fuit Johannes Seghefridi et Reineco de Lawe,
Heinricus Adolphi, consules ; bvrgenses vero : Elerus Pannicida, Johannes Slichtop,
Heseler et Rotgherus, vicinus suus, et alii quam plures.
Nach dem Rostocker Kämmeret -Register von 1270 f., p. 19.
1275. Rostock. 1379.
Verordnungen des Rathes zu Rostock über IVocessverfahren, Marktverkehr
und Geldstrafen.
Consules arbitrati sunt, quod, quicunque vadiaverit XX solidos, illos dabit
drititL Si autem poterit gratiam consequi, non dabit minus quam X solidos.
Digitized by
Google
1380 127&. ^27
Jtem quicunque voluerit humulum vendere assidue, debet habere ddioiii
in foro, et inde dabit in anno I marcam. Si duo simul stant et vendunt, dabunt
II marcas; et si qualuor socii de tino dolio vendont, dabunt IHI marcas in anno»
Jtem quicunque vir [darüber civis] res mutuo conlrahit ab aliis burgensibus
in lantum, quod clam recedtt, hü, quorum bona sunt delata, cum hereditate fugi-
tivi debent prosequi causas suas, ut sua rehabeant. Et qui se abslraxerit, nolens
exequi causam cum aliis, cum ipsis postea non poterit inire participationem de
debilis acquisitis.
Jtem cum rethores pro intricata sententia Lubecam destinantur, si hoc
contingit feria III. vel lY. vel sexta precedentis ebdomade, proxima feria quarta
sequentis ebdomade debent esse Lubece et causas promovere.
Jtem qui primo iussu noluerit vadiare, secundo mandabilur ei sub arbitrio
X marcarum argen ti, et si hoc neglexerit, tertio mandabitur sub XY marcis. Si
lunc vadiat, pro tali vadio tollentur Y marce argenti et non minus.
Nach dem Rostocker Kämroerei - Register von 1270 f., p. 20.
1275. Nov. 30. 1380.
Wtdav, Fürst von Rügen, verleiht dem Kloster Dargun die Freiheit vom
Brücken- und WasserzoU in Loiz.
vf . dei gracia nobilis princeps Ruyanorum omnibus lilteram presentem
visuris salutem in domino. Cum teste scriptura omnia cum tempore transeant,
ditticie, fastus et gloria, hoc solum e cunctis estimamus salubrins, si terrenis
celestia et transitoriis contrahamus sempiterna. Hinc est, quod omnes presentis
littere perlectores volumus non latere, quod ob fauorem religionis et religiosorum
solacium thelonium, quod in Lozeze a transeuntibus requiritur, cenobio Darghun
liberum relaxamus in ponte aquaque, ita vt, cum negociatores et quoscumque
dicto cenobio adherentes transire contingerit, huiusmodi thelonii exactionem mi-
nime incurrant, et presencium testimonio ipsos perpetuo solutos et liberos pror
testamur. Ne ergo de hoc facto scrupulum oriatur, hanc lilteram dedimus sigilU
nostri robore communitam. Datum anno domini M"" CC^LXXY., pridie kal. De-
cembris.
Nach einem Notariats -Traossumpte vom 27. Nov. 1342 im Haupt- Archiv zu Schwerin. In der Vidi-
niations -Formel heisst es:
„Littera vero suprascripta sigillata erat sigillo rotundo de cera fusci colqris pendenti, in cuius
medium erat scnlpta ymago in modum dimidii leonis in superiore parte clipei, in medio
eiusdem sigilli sohulpti, sed in inferior! parte eiusdem clipei erat sculpta quedam pars io
modum, quod yulgariter dicitur stejnaftech; circumferenoia dicti sigilli continebat: „Sigillum
Wiizslai dei gra. Ruyanorum principis."
— Gedruckt in Lisch Mekl. Urk. I, S. 154, und bei Fabricius, Rag. ürk. II, S. 22 (Nr. CXJX).
Digitized by
Google
53a 1275 1383
therom de Leuetzoywe. Hiis gestis militibus el famulis et vniaersis vasalb
domini nostri fuit inlimalum, quibus beoe phcaiL CoBsules eciam preseoto
fDenmt et hee aodierunt et mulli alii bargenses Wismarie ciuitatis. Acta sonl
hec anno gracie M*C**C*LXXV-
(n.) Hiis Omnibus sie peractis dixit domicellus Johannes, si ueDent lemn)
in tali statu perdurare, sicut dominus H[enricus] frater suus slatuit, anlequani
exir^t^ hoc sibi bene placeret et de omnibus sie uellet acquiespere; sin aolem^
sibi uideretnr, quod ipse potius esset tulor, quam alter aliquis. Dum autem do-
miceHns Johannes ex uohmtate et iussu dom?horum de Werfe et domhie Dostre
Anastasie et comitis de Zwerin et domini de Ruzstoc et domini de Rogia et
comitis Holtsacie et omnium vasallorum dominii Magnopolensis in tutorem esset
constitutus, predicti domini dederunt priuilegium suum super eo, quod domiceOns
Johannes et frater suus dominus prepositus deberent esse ueri lutores. Post hec
contigit, quod marchio Otto de Brandenborg impugnauit cum adiutorio comitis de
Zwerin dominos Slauie; et tunc fuit adiutor domicellus Johannes illonim de
Werle, sicut dominus H[enricus] Magnopolensis commiserat suis, anteqaam exirel
Tunc temporis predictus marchio intrauit Zwerin cum comite Holtsacie et intn-
uerunt terram Magnopolensem cum comite Zwerinensi et potenter deoastaueniot
et conbnsserunt, et conuenlionem fecerunt, dominium Magnopolense, el propter
illum timorem firmata fuit ciuitas Wismariensis secundum commissum domini Henrci
Magnopolensis, sicut oretenus locutus fuit suis burgensibus Wismarie, sibi et
pueris suis ad manus. •
(lil.) Hec gwerra sletit per dimidium annum, in qua gwerra domiceSv
Johannes cum propriis expensis et suis hominibus adiutor fuil dominorum [de]
Werfe, et sedata gwerra domicellus Jo [hannes] dedit dominis de Werfe quingesti!
marcas Brandeborgensis argenti ad compositionem eorum. Post hec oriebate
inier domicellum Jo[hannem] et dominum Vlricum de Bluchere quedam discordii.
ad quam uenit ciuitas Wismarie et rogauit, ut diem et inducias acciperent Ai
eundem diem uenit dominus Yiricus cum exiraneis dominis, scilicel episcopo
Zwerinensi et dominis de Werfe et comite Zwerinensi, cum armata manu, sicoi
non erat placitatum, et in eodem die contradixerunt domicello nostro et domino
preposilo fralri suo, quod non deberent de cetero esse tutores potenter. Twc
domicellus Jo [hannes] et frater eins prepositus rogauerunt eos, quod sie doi
facerent, sed permitterent eos uenire in presentiam dominorum et pnncipum: si
excessissent in tutela, quod de iure non possent esse tutores nee debereiri*
libenler uellent tutelam resignare. Jllud fuit ipsis denegatum, nee apud lusticiaB
islos dimittere uolebant. Post hec episcopus Zwerinensis sumpsit de hiis diet
ante ciuitatem Stemenberg, et ibi uenerunt vniuersi vasalli dominii Magnopoleiiss
Tocati. Cum autem uasalli uenissent ad iam dictum amicabilem [diem], inuenenit
Digitized by
Google
im 1275- ^t
jdqminos de Werle et comileiu Zwerinensem et aliquos de vasalKs dominii
:MagnopoIensis armata manu ante Sternenber^, et iUi coegerunt vniuersos vasallos
ad hoc, quod adherebant dominis de Werle, et lunc ipso die illi de Werte et
' comes de Zwenn sumpserunt in suam poteslatem Sternenberg et Godebuz. Post
liec in Iribus diebus uenerunl ante ciuitatem Wismariam armata raanu, erectis
uexillis scilicet baner, et posuerunl se in terraoi et edificauerunt Mekelingeborg,
et ex Mekelinborg equitauerunt et combusserunt reddilus puerorum et quicquid
allinebat ciuilali Wismarie. Et post hec equitauerunt ante Gnewismolen et con-
busserunt molendina eorum et subdiderunt sibi ciuitatem et dominum Nicolaum
prepositum eiecerunl de ciuilate et suos, et potentes erant in omni terra et
statuerunt aduocatos suos. Cum autem ciuitas Wismarie in magna necessitate
posila esset, venit eis rumor, quod dominus H[enricus] Magnopolensis esset
mortuiis. Tunc miserunt nuncios suos domino Barnim et domino Ruianorum et
äomino de Rozstoc, amicis puerorum, et comili Holtsacie et intimauerunt ipsis
^uerulando necessilatem eorum et rogauerunt, ut tale consilium apponerent, vt
pueri apud dominium ipsorum et terram permanerent. Tunc dicti domini uene-
runt et fecerunt diem, sub qua die uenerunt de Mekelinborg et spoliauerunl ante
civitatem ex aratro equos. Tunc ciuitas insequebatur eos ante collem Mekelin-
borg et deo adiuuante ceperunt IX uiros, milites et armigeros. Post hec illi de
Werle uoluerunt habere de terra puerorum XXC marcas et X marcas Lubecensis
monete. Hoc conlradixit dominus Barnam et vasalli puerorum et timuerunt, quod
anno quolibet uellent facere id ipsum. Tunc dominjis Barnam et dominus de
Rozstoc placitauerunt sie, quod captiui soluti esse deberent et sere deberent
reddi ad manus puerorum, super quo promiserunt domini ex vtraque parte, et
dominus Barnam et dominus de Rozstoc dederunt priuilegium eorum saper eo.
Ciuitas tenuit, quod Fuit placitatum, et dimisit captiuos solutos, et domini de
Werte et comes de Zwerin, vt antea, seras optlnuerunt et non tenuerunt, que
placitata fuerant.
(IV.) Post hec sequenti anno de eadem (!) seris, scilicet Sternenberg et
Godebuz, uenerunt predicti domini de Werle et comes Zwerinensis et posuerunt
se ante ciuitatem Wismarie VI septimanis et hostiliter deuastauerunt terram domi-
Dorum nostroram cum adtutorio illustris principis Ottonis marchionis de Branden-
borg et edificauerunt castrum Dobe potenter et de eodem Castro combusserunt
terram et spoliauerunt eam. Post hec sepedicti domini ex Godebuz intrauerunt
terram dominorum noslrorum et combusserunt eam sabbato ante feslum beati
Galli videllcet anno domini M CC LXXVIU. Et Jo [hannes] domicellus, lulor puero-
rum, occurrit eis cum suis amicis et cepit ex eis LXXX vires, milites et armi-
geros. Post hec dominus Ruianorum et iunior comes Holtsacie G[erardus] et
dominus de Rozstoc fecerunt firmam composilionem sie, quod pueris sere
07 •
Digitized by
Google
532 1275. 13»
representabantur et dicti LXXX captiui liberi dimittebantor et soluti ; et sie phch
tatum fuit, quod dominus prepositus et domicellus noster totores esse debent
puerorum, quousqne uenerint ad annos discretionis.
Naeh dem Wism. Stadib. B, p. 59. — Gedruckt in Jahrb. III, S. 37 tg^ trnd im Ansnige bäW«^
phalen IV, p. 244; Lisch, Maltzan. Urk. I, S. 42; t. Aspem, Cod. dipl. bist, comit Schauenbarg.il, p.246,
247. Diese chronistischen Aufzeichnungen sind nicht in einem Zuge naeh Beendigung der in ihnen ai^
getbeilten Händel niedergeschrieben, sondern yielmehr neben ihnen, und zwar in yier Malen, wie durch dk
eingeklammerten Zahlen angegeben ist. Die in Jahrb. III, S. 48, mit abgedruckte Nachricht über k
Verpfändung des Wismarschen Zolles gehört nicht zu den obigen Aufzeichnungen, sondern ist eine SUdt-
buchschrift, welche mitten zwischen anderen ihre Stelle hat.
(1275—1294.) 13»
Hinkender Dethlev, Schvhmacher zu Wismar, verpfluAtet sich zu einer ZaUmj
an das Hospital daselbst.
Iheüeuus claudicans sutor dabit Ulf marcam Martini et Illf marcam [ii
] hospitali pro filio suo. Wezcelus de Borken promisil secum.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 64.
(1276. Anfang.) 1384
Hinrich von GrevesmUJden zu Wismar häuft den Zehnten van sechs Hufesi a
Nantrovo zum Besten des H.-- Geist -Hauses zu Wismar.
JJ.enricus de Gnewismolen emit ab Henrico Mulen decimam de VI mansb
in Nantroywe pro C marcis et 11 marcis, vnde soloei sibi in pascha LXII marcas
et in penthecoste XL^ et pheodale eiusdem decime duobus annis stabit in Hen-
rico Mulen et Arnoldo fratri suo. Si pheodalia dicte decime poterunt acquiri
domui saneti Spiritus in.dictis duobus annis , tunc redditus dicte decime pertine-
bunt domui saneti Spiritus in Wismaria post mortem Henrici de Gnewismoleo et
iixoris eins Gertrudis.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 1Q6.
Digitized by
Google
1385
1276.
533
1276. Jan 18. Wismar.
1S8S.
Anastasia, Fürstin^ und Johannes und Nicolam, Fürsten von Meklenburg,
gestatten dem Bath und der Bürgerschaft zu Qrevesmühlen, das Dorf Vüebeke
gegen einen Jahreszins an die lAibeker Kirche zu ihrer Feldmark zu legen.
Anaslasia, dei gracia domina, et Johannes ac Nicolaus Lubicensis et Zwe-
rinensis ecclesiarum preposilus, domini Magnopolenses et tulores ipsius domine et
filiorum eins, omnibus presens scriptum visuris salutem in domino sempiternam.
Cum ea^ que aguntur in tempore, simul labantur cum tempore, consueuit moder-
norum prouidencia contractus inuiolabililer obseruandos litterarum serie perhennare.
Hinc est, quod presenti etati et posteritati notum esse volumus, quod consules
et oppidani in Gnewesmolen, sub noslro dominio constiluti, pro dilatandis terminis
so! districtus et pascuis ampliandis villam Yilebeke pro certa quantitate pecunie
compararunt, et quod se suosque successores ad soluendas et presentandas VI
marcas Lubicensium et legalium denariorum pro censu et decima trium mansorum,
quos et quam venerabilis pater dominus Ylricus Raceburgensis ecclesie episcopus
de consensu capituli sui et pie memorie noster pater dilectissimus cum suis
heredibus in ecclesiam Jiubicensem perpetuo transtulerunt vicario ad altare, quod
inagister Wilhelmus quondam Lubicensis decanus in ipsa ecclesia construxit, et
suis successoribns annis singulis ante festum beati Martini firmiter obligarunt.
Quod si neglexerint uei omiserint^ propter ipsas VI marcas vicario refundent
expensas itineris et laboris; si autem, quod absit, impossibilitas soluendi casu
fortuito se offerret, dicti ecclesia Lubicensis et vicarius perpetuus eosdem mansos
libere rehabebunt et perpetuis temporibus possidebunt. Dictus eciam vicarius
racione decime prefatos redditus de manu dicti episcopi recipiet more canonico
et consueto. Jn cuius rei testimonium et euidenciam pleniorem presentes lilteras
scribi et sigillis dicti episcopi et nostris ac ipsius oppidi fecimus communiri.
Datum Wismarie, anno domini AT CC*^ LXX^ VF, in die beate Prisce virginis.
Nach dem Origioal im Haupt- Archiv zu Schwerin. Von den
an Pergamentstreifen angehängten Siegeln ist nur noch
1) das erste, das zu Nr. 1353 abgebildete Siegel der Färstin
Anastasia, und
2) das letzte, das Siegel der Stadt Greresmühlen , übrig.
Dieses hieneben abgebildete Siegel, welches sich nur in diesem
einen sehr rerletzten Exemplare gefunden hat, ist das Alteste Siegel
der Stadt und bisher nicht bekannt gewesen; leider ist die Um-
schrift ganz abgebrochen. Ein zweites Stadtsiegel yon Greyes-
mühlen wird unten zur Urkunde Tom 11. Aug. 1283 abgebildet;
ein drittes, woTon Hilde und Hasch, Siegel des Hittelalters II,
Taf. 8, Nr. 8, eine Abbildung geben, gehOrt der Hitte des 14.
Jahrhunderts an. — Gedruckt bei Budloff, Urk^Lief. S. 93. — Vgl.
x>beD Nr. 996, 1002 und 1003.
Digitized by
Google
584 • t»7#. m
.W76» März 13. Tribsees. 1J8(.
Widav, Fürst von Eugen, verleiht dem Kloster Neuenhamp das EigenUm
der Mühle von Grud najie der Beknitz.
Ar izlaus dei gracia princeps Ruianorum omnibus presentium lilterarain
Jectoribus uel auditoribus salutem in domino sempiternam. Cum ex sui comip-
tione uitiata natura huius doli trahal prauitatem, vi legilimum rei gesle ordiDen
calumpniandi animo perturbare facili semper impetu mouealur, contra morbidan
huius peslis corruptelam prudentium sollertia commodum satis adinuenit remediocL
iilterarum scilicet fideli memoria in hac re peruersorum conatibus obuiare. Hoiis
jgilur cautele intuitu notum esse uolumus presentibus et futuris, quod nos oi
reuerentiam dei et gloriose uirginis Marie, de consensu dilecli fratris nostri Ja-
romari et heredum noslrorum, contulimus claustro, quod dicitur Nouus Carnpov
proprietatem molendini Gruel et omnium terminorum ad ipsum molendinum per*
tinencium, secundum quod in presenti distincti sunt, uidelicet in agris, cullis ä
colendis, pratis, pascuis, rubetis, paludibus, aquis et tocius aquarum piscaton
usque in fluuium Rekenitze, cum omni iure, cum omni iudicio, maiori et minon.
in omni causa, in omnibus locis terminorum supradictarum possessionum, p
hibentes districtius, ne quis fratres pretaxali cenobii in huiuscemodi proprielaL^
liberlate presumat parle aliqua molestare. Jn cuius rei perhennem memonai
presenlem paginam sigilli nostri munimine duximus roborandam. Hü sunt teste;
dominus Henricus notarius nosler, dominus Nicolaus Hane, dominus HermaDOff
Musteke, dominus Bernardus de Hackenstede, Hermannus de Butsowe et alii quai
plures. Datum anno gracie millesimo ducentesimo sepluagesimo sexto, per mtf
eapellani nostri, in Tribuses, tercio idus Martii.
Nach dem Original im Archive zu Stettin; das Siegel fehlt. — Gruel liegt am rechten Ufer ^
Reknitz, zwischen Tribsees und Damgarten. — Gedruckt bei Lisch, Hahn. Urk. I, S. 67.
1276. März 23. Rom. 138'
Papst Innocenz V. nimmt das NooinenTdoster zum heil. Kreuz in Rostock
seinen Schutz.
Innocenüus episcopus, servus servorum dei, dilectis in Christo filiabiä
priorisse et convenlui monasterii de Rodstoch, Cisterciensis ordinis, ZuerinecN
dioecesis, salutem et aposlolicam benedictionem. Justis pelenlium desiderä
dignum esl nos facile prebere consensum et vola, que a rationis Iramite doj
discordant, effectu prosequente complere. Eapropter, dilecle in domino liü^
veslris poslulationibus grato concurrentes assensu, personas vestras et locum* '^
Digitized by
Google
1388 lä76i iU
quo dittiDO estis obsequio mancipate, cum omnibus bonis, que impreseDtiarani
rationabililer possidelis .aut in futuro iustis modis prestante domino poteritis ad-
ipisci, sub beati Petri et nostrji proleclione suscipiraus et presenlis scripli palro-
cinio communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre pro-
teclionis infringere vel ei ausu temerario conlraire; si quis autem hoc attemptare
presumserit, indignationem omnipotentis dei et beatorom Petri et Pauli aposto-
lofum eius se noverit incursurupi. Datum Lateran [i], X. kalendas Aprilis^ pon«
tificatus nostri anno primo.
Nach dem Original im Ratbs -Archiv zu Rostock. An einer Schnur ron rother und gelber Seide
hängt die bleierne Bulle des Papstes:
IftßO II CEßTIÜS 1 : PP • U^ :
— Vgl. Nr. 1388.
1276. März 23. Rom. 1388.
Papst Innocem V. bestätigt die Freiheiten und Gerechtigkeiten des Nonnen^
Jdosters zum heil. Kreuz in Bostock.
Innocentius episcopus, servus servorum dei, dilectis in Christo filiabus
priorisse et conventui monasterii de Rodestoch, Cisterciensis ordinis, Zuerinensis
dioecesis^ salutem et apostolicam benedictionem. Cum a nobis petitur, quod iustum
est et honestum, tam vigor equitatis, quam ordo exigit rationis, ut id per soUi-
citudinem oflicii nostri ad debitum perducatur efTectum. Quapropter, dilecte in
domino filie, vestris iustis postulationibus grato concurrentes assensu, omnes llber-
lales et immunilates a Romanis pontificibus predecessoribus noslris sive per pri-
vilegia seu ah'as indulgentias vobis et monasterio veslro concessas, necnon liber-
lales et exemptiones secularium exactionum a regibus et principibus aliisque
Christi fidelibus rationabiliter vobis seu monasterio predicto indullas, sicut eas
iuste et pacifice obtinelis, vobis et per vos eidem monasterio auctoritale aposto-
lica confirmamus et presentis scripli patrpcinio communimus. Nulli ergo omni[no]
hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere vel ei ausu teme-
rario contraire; si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omni-
potentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.
Datum Lateran., X. kalendas Aprilis, pontificatus nostri anno primo.
Nach dem Original im Raths- Archiv zu Rostock. An einer Schnur Ton rother und gelber Seide
bangt die bleierne Bulle des Papstes, wie an Nr. 1387. — Vgl Nr. 1387.
Digitized by
Google
9B6 1276. IM
1276. April 13. (LfibeL) ll*
Burckard, Bischof, Nicolaus [Fürst von MMenbwrg], Propst, und das ^
Dom-Capäd zu Lübek genehmigen die Stißung einer Vicarei in ihrer Doft-
Jcv'che durch Ha, Hüdemars Wütwe.
ßui^ardas dei gracia Lubieensis epiMopus, Nicolai» preporitos, Yoindi
decanus totumqae capituhnn ecciesie Lnbicensis Tiiioersis — — — . D*i
anno domini M^CCTLXXVr, in vigiüa Tiburcii el Valeriani martiranu
Nach dem Beg. Capit. Lubic. TL TollsULndig gedroekt bei LeTerkoi I, S. 238.
1276. April 23. Eberswalde. 1391
Albrecht f Markgraf von Brandenburg, schenkt der Stadt Friedland den l\
in den Städten Friedland und Neubrandenburg.
In nomine sancte et indiuidue trinitalis, Amen. Cum sepe cursu fa
lemporis, ut res clara presenlibus obscura reddatur posleris el ignota, de scriplir
suffragio prouidil meraorie indusiria sapientum. Proinde nos Albertus dei gni:
marchio Brandenburgensis recognoscimus, uolenles etiam in publicam deuec^
noliciam singulorum, quod dileclis noslris burgensibus in Vredelanl ob ipson:
preclara raerila, ut ipsius amplius ualeant disponere commoda ciuitatis^ eisdes
burgensibus et ciuitati prelibate contulimus et donauimus nostrum thelonii:
nostrarum ciuitalura scilicet Vredelant et Neue Brandenborgh libcraliter el p^:
petuo habendum, eo iure, quo diele noslre ciuilates vtuntur, coUigendum ^
percipiendura et ea libertate et proprielate, qua personaliter ipsum theloDic
athenus (!) habuimus, possidendum. Et ut nullum super premissis eisdem dubi:^
oriatur et a nobis et noslris heredibus et successoribus perpetuis lemporits
inuiolabiliter et plenius obseruentur, presentem paginam conscribi iussimus ^
sigilli nostri munimine roborari in euidens testimonium et memoriam sempiterDi^
Huius rei testes sunt: dominus Guntherus de Reberghe, dominus Otto de Vi^
kenbergh, dominus Fredericus de Osterwolt et Otto de Stargarl noster aduocab
et alii plurimi fide digni. Datum Euerswolde, anno domini millesimo ducentesii
septuagesimo sexto, in die beati Georgii martiris gloriosi.
Nach dem Original im Archiv der Stadt Friedland. Ad rotben Fäden hängt das parabolische y^
mit dem stehenden Markgrafen , . der in der Rechten eine mit einem Adler bezeichnete Fahne hält. ^
Linke auf einen Schild mit einem Adler stutzt. Von der Umschrift ist erhalten:
Hh AL Chioais BVR©ähSlS
— Gedruckt: bei Klüver II, S. 138; Franck V, S. 67; Hake, Geschichte von Neubrand. S. 21; Rf^
Cod. dipl. Brand. II. Bd. 1, S. 124; Boll, Starg. I, S. 299.
Digitized by
Google
tm «276. «af
1276J Mai 5. Magdeburg. IStlv
Hermann, Bischof von Schtoerin, verleiht der Domkirche ^ Hqllberstadt zu
dem TcosUpidigen Bau derselben einen Ablass, weUiher his Tuwr VoUendtmg des
B(mes geken soU. i , ,
Hermatinüä dei grada Ziv^rinedsis' eecl6siie epiikc^mi'f Christi fidelibi/s
vniuersis presentes ÜHerasaudHuris salatem in doniitiö sent{}iternäHi. QUöniaffly ift
Bit apostolus, omnes stttbimus ante tribunal Christi r^äptüri, '^rottt in oorpbf^
gessimus, siue bonitm fnerit siue maltim, oportet nos diem tnessibnts ejctreitfe
operibus misericordie preueiüre ac eternoriim intuttu Seminar^ in -telrfs, quoil
reddente doroino cum multiplicato fructu recolligerä ualeamus in ceHs, certam spem
fiduciamque tenentes, quoniam qui parce seminat, parce et metet, et qui seminat
in benedictionibus , de benedictionibus et metet uitam eternam. Cum igitur
ecciesia beati Stephani prothomartiris in Halberstat cathedralis cum ahis suis
ofßciis constrnatur opere sumptnoso et ad eins consammaeionem fideliam Christi
subsidia noscantur quam plurimum oportuna, nos de misericordia Jhesu Christi et
beate Marie genitricis ipsius uirginis gloriose meritis conßdentes, omnibus
Christi fidelibus contritis et confessis, qui ad operis ecclesie predicte consnmmar
cionem' et emendacionem de bonis a deo sibi collatis manum |)orrexerint^^(Kli-
tricem, quadraginta dies et karrenam de iniuotcta. 9ibi penitencia ^isericorditer
rdaxamus. Dati^m Magdeburg, anno gracie raiUesimo OQ^'L^XYr, |IL nonas
Maii^ pontißcatus nostri anno Presentibus usqn^ 9^ vCopsum^ma^cionem operis
valituris.
Nach dem OrigiDal, mit einem anhaDgendeo Siegelbruchstüek, im königl. preuss. l^roriDCiaf-ArohiT zu
Magdeburg, roitgetheilt Tom Archirar t. Mfihrerstedt zu Magdeburg.
1276. Mai 13. 1392;
Barnim, Herzog von Pommern, scJienkt dem Kloster Dargtm das Etgenthum
der Dörfer Zetiemin mit dem Rüzenwerder (^uzenfäde) md Rottmann^
hagen, und den Bewohnern der seihen die MarJäßretheit.
ßamim dßi graci« dux Stetinensis omnibus in perpetHum. Cum teste
«crtptura euncta: sub sole traqseant^. diijucie^ fastus et gloria, et yanitati subiaceant
vniuersa, hoc 9olnm iudicauimus vtilius inter opinia, si terrenis celestia et transi-«-
toriis contrabamus eterna. Hinc est, quod nolum esse volumus t^m presentibusi,
quam futuris, quod nos de bona yolunt^te npstra vefierabili dpmino nostro Her-
roanao abbat[i} in Oargun saoque opnuentni deäiiQus proprietatefn . y^e (jJeteqdio
4>um terminis suis et insula Rui^ewerdere, necnon et y^la9l Ratenowe cum ter^
ItkltikirgUckes Ürkaidti-Baek IL QS
Digitized by
Google
1»
Digitized by
Google
rtn. »9«
ffidif 4e Peniz et alii quam phires. Acta sunt hec f i|m j^mipf M^|f|:^LX|^^^
in'' idus Maii.
N»oh dem Origiflai im Haupi-Archir zu Sishpremi. hu pmor S^haw T<to fofikßr^mit» hüßgt dasselbe
Siegel, wie ^^ 4er nächst Ton^H^b^aden Urkun^^t rqo dems^bea Datuq;. — Yffi^ die gena^ot« Urkunde
und die beiden Urkunden Tom 9. Juli 1276, Nr. H03 und 1404.
t27ß. Mai ^. Vicheln. ^394
NtGolaus, CFUbra v&n Mekienburff,) Ptopst zu Mwerm uni MMki verpsftind&t
dem Sekwerinef Dam^Gapäd ßlr eine S^udd $&m ei$Udut$ Binhmnmmi van
der MOme zu Wbmar.
ü. Nicolaua, Probat au Zwerin md Lübeck ^ bokennet) ijaas er dem
Gapittei zu Zwerioi acfauldif sey 84 Mk. rein aäber^ dafür w Auen a^ erbti^
einkommen von der muntze zur Wiasmiur mit coMena wioea brodem Johapaiit
auch seuies bnidero Hinrici Gemalaa Anaateai» ynd ihror Sehn» ye^iHiterpfendet
ynd dameben mit Burgen versichert. Acta in Yigle^ in hßlo beali Yrb&Pft
Anno 1276.
Naok Glaodriao, Protoc. fei. 261.
1276. Mai 28. Wordin^org. IMg.
Eridh, Kdwig von Dänemmiß, verskUM den Stralsrndem auf dsn echonücll^
Märkten die AuäSbvng der gleichen QenchidKxrbmt, mi& eie die IXäbeker icikI
' BoMoeker daedbet haben.
Krtctt? dei gracia Danorup» ^c^auqirumq^e rex — -- conpediiQU^, quodl
quo^enacwnque ip qi^id^iis Sca^ienaibus iqter eo^ materffnf questio^is orin
contingeriit, aiMe inter ip^a et alles ^ dummpdo ^uiusinodi ^estip ad exaii;ien
officialia npftH^ ({ui lu^o tempore ib|deip prefi^erit, noq pejrtinere noscaturp coram
aWQ prcf^iQ oJElciaU po^siot et debeant super huiusmodi c{U9ftioni|i^ps in jforma
iudieii «gßre et reapondere et eam finalifer termin?\ri?i ßlfi}*^ c>»#W Lybicensib^
et 4q R«ßk>k f^ n(Äia et no^ris prpgpnitoribus es^ jcopcefs^um. — — Datum
WoiUiiog^itbargbi ^np d^mini WWhSV sexto^ 1^ J^mi guinto.
N^h «er ürsoftilfl Im Arehir Mr Stadfc Stalaand folWAlidig f^bg^itmM M Saqborius 9t S. )^,
(9f»d tiei Tü^iffff^ flog. %^ »€f* n. a a*.
68*
^
Digitized by
Google
H$ Mn. '
!!»(»/ Jurti 10: Äöbel.
>:)'
Bemrieh und /oftofM, i^Wv^on twi Wm/ie, (mt$iMdtii
Comthurei MmM und dm Herren wm Äawftffy *« ^^^
über die MtihU der JchannÜer- Ritter und hefram dte <-*'™^
aUen Ansprüchen, welche wegen des Wasserstandes an Ote Jtm
werden hönnten.
• ''^Henricus et Johannes dei gratia ßlii nobiUs vir! ddmini ^»<^" *J
«kinitw? hoc. icrlp(um visuii? salulav ii^ domwo **^P'*^™'^^- ^
VAiuenojrum volunus i»erueaire> (pod <no« llttera« pair» iKWff» P^^^^ ^
non cancellatas, non aboütas, nee in aliqua parte ujpWW* * »"^ oslro »
fdgt Nr. 1293.] Hanc lltterara seu donaüonem predicüs fralnbus a ^^^
4omino predlcto oollatam ratam Habemus et *PP'^"'"*": '^JiL *fo^ ■
eurascomque eondUionis in postenmi hanc donttfonem w»i©DW»»«''
valeat, a^gidoniin nostrorum munimine roboramus. ^. ^
Cetewm in t^resentl scriplo protestamur, qnod Bertoldus mües n»
Johannis de Hauelberg coram nobis et noslris feodalibus quam ptan«
tiauit omni iuri, ael dampno, seu inpetilioni uel actioni qualicaroqu^i^^f^
habere dicebat de fralribus predictis uel subraersione aque ipsorum n» ^
Myrouue, sicut ettam notum est quam pluribus et sepius aPP'^**"*''^ " ^
aggerem et molendinum Joco et modo debito positos, *'®"^ ®*'"™j.",^ -^9
«»fiide fignis. Nolumus etiam predictos fralres ab aliquibu^in prediclo ^^
uel aggere suo aliquo modo molestari, vel ad fudicium Irahi seculare. ^
aliqui supar isto dictoa fralres inpelere ac moleslare temptauerinl, **®*A,
i'n tali inuectione responsnri, ab omnlbua exoipiemus eosdem libere ab
r.iini imhii» ralin nmKaKilio ti/. /.»I/Iano laoi:ni/tn:iMn hnnOTUm BC Ifllldw'''
Cum igitur ratio probabilis ac euidens testimonium bonorum ac
obl|
que quandoque confucioni inuoluuntur, inpelitionis ac inuercionis 0 "?
indebite inmunia efßciat, consencientes ueritati scrutali sumus a nostris fe«»
flde dignis, merooratos fratres bis coram dilecto palre nostro ab incusali^
et molendini se penitus per iuris sentencias, quam plurimis hoc *®^*^J?'*^
insultu prefali militis doroini B. et sibi consencienlium excepisse e* '•'"^J^
iudicio euasisse. Quamobrem, cum tarn euidens causa el actio lucida
scrupulo cor nostrum nostramque conscienciam non valeal nee debeal 01
obfuscare, nee a ueritalis serie segregar[e], el quod ""•^"' esl, nmc
coram nobis prehabitos fralres ab eadem incusaii«"'« [muiiisj presem/feuj »0
blliter et Ubere defensos et dimissos cau*e -««owte et inmunet; i„s»|^
sepedictus miles suique fralres cum suis p«renltbus memoralis fralnbus ot
aclionem quoad hanc causam, quam ip*i *«" ''«''«'^«^ ®°''»'" habenl seu A;
possent, perpetuo resignarunl: igitur le«»!»™"^ et nos cum patre noslro drf
Digitized by
Google,
n 1076. 54t
j^^[ceterorum militum ac famulonim testimonio, commevdaÜorett f^Uiesqiq^l
. )s^utiqiie non debere a. diclo domino B., nee suis fratribus, nee a quoqu[amJ
?J* liaclenus inpfetendo perlarbari , nee ad eorum pröprielatem aliquid de dielis
' ,^\is attrahere deposcenles. Jn euius testimonium ptesenlem eärlulatn tiostrorum
^^'tmw sigi}|ermn ipuiiHmo^ TC[^OFf»i; et quia tetnporis labilita^: et ftitur^ | propa-
^^*''*'i» ignoFimcia 4utan et eafHlvm edocui^ experimentp imiltorum scripti memoriank
aliquibus neeessariis sub BO^it)ili: tes^iqionip jqaemoriter notando ep[n]seri]0%
ic cautelam eognoseentes, presentem eartulam subseriptis teslibus eonfirmainus,
'^^'')is uidelicet H. et Joiu dominis de Werle, et domino Her. de Lan[ge]iiorde
' ^ocato tune temporis, et domino H. de Hauelbergh cum ipso aetore fratre suo
^«nino^ Ber., et domino Priseebur, et domino Cummino, et domino Remberto de
licatKiiMieie, et domino Ludolfo de Zuerin, et domino Step[hMa] capp^Iano^ %^
l£f.^nino Johanne aduocati notario, et Rieberto minore aduoeato, et Jacobo iuniore,
w. ^i)s in huius cause determinäcionem et rei conscriptiönem nouimus adiutores.
i^riilum in Robele, anno domini M^CCTLXX^VT, Ilir idus Junii.
Nach dem Original im Staats - Archiv zu Berlin. Die Schrift, eine kleine, cursivische Minuskel, ist
flflbkmljch undeutlich, sö dass Manches hat eigänzt -werden müssen. Von, den Siegeln sind nor npeh einzelne
.^ gucke Wachs Vorhände^, •welph« an xwei Sohnüren Ton rother und grüner Seide hangen. — Die unwe«»
,^ Qtlichen Abweichungen des Tr^ssumpts yom Originale siehe in der Note zu Nr. 1295. — - Gedruckt in
«liß'hrb. n, S. 228, und bei Riedel, Cod. dipl. Brand. I, Bd. 2, S.' 369.
j^,276.) Wismar. 1397.
Zwg}m^^vh» ein^ JljeHreHte Mfboa von Fol zu Wismar vom Khsler Oismar.
'^^' Abbo habet annuatim XIX tremodios, scüicet VI tremodios siliginis el X
^^^aiodios auene et tres tremodios ordei, de claustro Ziscemare temporibus uite
^e ; mortuo uero Abbone in claustrum redundabunt. Jnsuper VI solidos Lube-
'^^Wit monete et tres pullos dabit sibi claustrum prenotatum animatim temporibiis
^^e sue.
x^ Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 110. — Au! pag. 109 begegnete schon der 24. Jun. (1276).
^a ' _..'/'. ,^.. ^ ..
Digitized by
Google
Digitized by
Google
im 1270. 549
(1276.) Wismar. 149S.
Die Mutter Oerberts v. Warendorf zu Wismar ubenoeist diesem emen Antheä
an einer halben Hufe auf dem Felde Dammhusen und an einer Hufe auf
der VTote im Voraus.
JMater Gerberti de Warendorp dedit sibi iMiite dimidium mansuffl in
eampo DamoieDhuseii et mrasum vaum in Cessyn, scilicet fmrtem ipsius^ quam
habnit m predieto altera dimidio maBso.
Na^ dem Wism. Stadtb» B, p. 47. — CesiiB oder, wie man nach Analogie ron Zierow und 2uro^
heute sobreäMBn miUste, Zt SBinUi eine im Wiimarschen Stadtfelde untergegangene Ortschaft. Sie zerfiel
in einen festländischen Theil und die Insel Zessin, welche letztere seit 1277 und früher allmählich in die
Hände der Wismarschen kam, während jener erst 1383, und zwar im Ganzen, ton der Stadt angekauft
wurde. Die Lage der Insel auf der OsftUcben Seite der Aa oder des SohifiEjgp»beaa wird dadurch rerbtb^
dass sie zum Sobweiiner Bistlwutte gehörte (rgL 12S7, Juni 11). Man h^ sie in dem Theile des Stadtfeldeti
welches heutzutage Kosohenort genannt wird, wiederfinden wollen (Lisch, Gesch^ y. Oertzen, Bd. J^
Nr. XI, N.), indem man wahrscheinlich Cessin für Kessln genommen hat; allein das Rabrum der oben
angezogenen Urkunde besagt schon, dass C ^ 8 oder Z' zu nehmen ist, wozn kommt, dass Bioh im Stadlf
buch B die Formen Ceoin, Cesin, Sezin, Seoin und Zucin neben Cessin finden, so dass man die
beiden Oertllohkeiten nach dem Laute nicht identlficlren kann. Auch ist der Koschenort nicht abgesondert
nper aquam circumfiuam et fossatam** (s. d. angef. Urk.), dies ist aber der Fall bei der Vlöte, welche
westlich Tom Hühlenteiche und nOrdlich von den Feldmarken von Alt-Wismar und von Dargetzow be*
grenzt ist; ein ron Grese und weiter herkommender Bach umgibt sie mit einem nördlichen und einem
südlichen Arme, die beide den Mühlenteich speisen. Jener ist die aVlotA propinquior**, dieser die ^Vlota
renooior**, nnd darnach wurden im 14. Jahrhundert die Aecker als auf die yordere und hintere Vlote
tchietseftd bezeichnet, welcher Ausdruck später auf die Aecker so* übertragen wurde, dmss man das Land
selbst unter dem Namen Vlöte verstand. Seit 1411 findet sich, soweit das urkundliche Material reicht,
zuerst ,,minor Tlota** für ,,Vlota propinquior", 1443 zuerst „^1^^ maior** für „Vlota remocior". Der
Name y Iota findet sich Oberhaupt zuerst im Jahre 1800. («Hortus situs in eampo Cessyn ultra Yloten**,
aus dem Stadtb. 1297 — 1317 in Sohröder*s ausführt. Beschr. d. St. u. H. W., Mscr., p. 1383), der Name
Cessin für den insularlschen Theil zuletzt 1303 (Schröder*8 F. M, S. 882).
1276. Juli 9. Dargun. 1403.
Hermann, Bischof von Camin, sichert dem Kloster Dargun die Freiheiten det
Dörfer Zettemin und Bottmannshagen mit dem Btiaernjoerder (Riksenfdde)
gegen einen Zms zu und verheisst, dass das Etgenthum derselben von seinem
Stifte nie veräussert werden soU.
Mermannus dei gratia Camineosis ecclesie episcopos cminibus in per-*
petoum. Notttm esse volnmus YBiuensis^ quod proprietatem vülanim Cethemin^
Haüieiiowe et inaule Rucewerder^ cum termims suis et omni inre^ aquis, mo«^
leodmis^ pascüis, süuis^ piaeationibns, quam eceleaia Dargun a domino Barniiw
dooe Stetinensi tenebat, idem dux nebis et ecolesie nosjlre Caminensi perpetoo
conllüit) et (!) ecclesia Dargun iliam a nobis teneat cum omni iure, quod idem duji
in ea habuit uel habere quoquo modo uidebatur. Hinc est, quod pr«)eotibM9 prp^
Digitized by
Google
Digitized by
Google
1405 1276. 545
Nadi dem Original im Haapt-Ar^hJT sa Schwerin. An einer |^b-ieidenen Schnur hängt das ci9
Urkunde Tom 21. Febr. 1272 beschriebene neue Capitel- Siegel -* YgL Nr. 1392 und 1393 und die
nächst Torauf gehende Urkunde, Nr. 1403.
1276. Juli 12. Tribsees. 1405.
Wülav, Fürst von Bügen, schenkt dem Kloster Ivenak das Dorf Neuendo/rJ
im Lande Loiz.
>T izlaus dei gracia princeps Ruianorum omnibus presentes litteras in-
specturis salutem in vero salutari. Quoniam intra sanctam ecclesiam quam plu-
rimos hodie felicissime ascensionis per aureum reclinatorium veri Salomonis
(ascenditur) uidemus ascendere, videlicet per religionis introitum, vt postposito
libere voluntatis arbitrio seruire domino in timore et sua abnegare eligunt,
omnibus potius obedire humiliter^ quam neglienter amittere dies paucissimos (dies
paucissimos) huius vite penitencie tantum deputatos: cuiuslibet iuriditionis exigit
debitum, religiosam uitam eligentibus digno iuuamine non deesse^ sed totius soia-
minis subsidia que possint potius ministrare, vt, cum ad necessitatem habuerint
temporalia, fidutialius appetant sempiterna. Hinc est, quemadmodum nostri pro-
genitores felicis recordationis, perluslratis rebus temporalibus, inter gradus ordinum
Cistertiensium ordinem propter veram ipsius ordinis obseruantiam pretuierunt et
amabant, tum propter veram et contiuuam diuinorum contemplationem, tum propter
opera karitatis, videlicet hospitalitatis precipue et vere conpassionis erga proximos,
que ex institutionibus patrum ipsius ordinis in prememorato ordine non quiescunt.
Nos itaque nostrorum progenitorum , qui priuilegio uere dilectionis prefatum
ordinem desideriis iugibus dotauerunt, vestigiis inherentes, notum esse uolumus
tarn presentibus, quam futuris et maxime nostris heredibus, nos per consensum
dilecti fratris nostri Jeromari predilecto nobis in Christo cenobio sanctimonialiam
Yvenak a|^ellatOy ordinis Cisterciensis, ob reuerenciam omnipotentis dei et virginig
beatissime Marie ac predecessorum nostrorum salutem cum omni iure proprietatis
villam, que Niendorp vocatur, sitam in terra Losiz, sempitema donatione possi-
dendam libere contulisse, cum vniuersis mansis contentis infra terminos a primeua
situatione distinctos, vsque ad riuulum Karscbov superaugendo, cum omnibus per-
;iiientiis, agris uidelicet cultis et colendis, aquis, piscacionibus, pascuis, pratis^
uluis, paludibus, riuis pariter et rubetis, eidem attribuendo cenobio Yvenak per-
letua coUatione ac donatione omne ins, quod in prefata villa Niendorp haeteBW
labuimus, scilicet indicium mains et minus, in omni causa et in omni loco, se-
^undum ipsius ville distensionem terminorum. Yt hec igitur nostra tam salutifera
lonatio rata, perpetua et inviolabilis perseveret, presentem paginam sigilli nostri
Dunimine iussimus roborari. Hü testes aderant: milites: Johannes de Gristav^
■•kltakugiichM Ürku4n-Iick 0. 09
Digitized by
Google
916 1276. 1491
Chotanus Mordere, Reinrardus de Penz, Borantha, Johannes Mordere, Johanne!
de Osten, Lodewikus Kabolt. Marquardus cum Platha, Hasso de Grammendorp^ ä
alii quam plures viri ßde digni. Datum Tribezes, per manus notarii noslri Hiih
rici Reschinkel, anno ab incarnatione domini millesimo ducentesimo septaage^^
Aexto, quarto ydus Julii.
Nach dem OrigiDal im Haupt-Archiy zu SchweriD, mit anhaDgendem Siegel — Gedruckt ist die [:
jLUDde bei Bodloff, Urk^Lief. Nr. XXXIV, und bei Fabricias, Rüg. Urk. n, S. 25, aus einem Traotnsj^
der Rathmämier zu Malchin Yom 5. Mai 1441 (im Stettiner Fror.- Archiv), worin es von dem Torge^ia
Originale heiist: „Tor yni gebracht twe permyntet brewe sprekcnde yppe Nigendorp, in schooer fcn^
^yngheserghet, ymbeuleket ynde yorbat alles lasters ynde böse wans entberende. De erste was von^^:
„mjd des irluchtiden forsten Wizlaus ingheseghele. Dat ingheseghel was in runder formen an gkk
„wasse, dar apenborde syk an dem mjddele een drehornet schilt in dener staltnisse enes halaeo lonä
„ynde in der circumferencia stunt: „S. Wirzlai (lei gracia Rugianorum princeps", ynde heogbedei^
„roden züden yedemen." — Diese Beschreibung des Siegels am Original ist nicht ganz grenau. Die U>
iehnft lautet:
4i SIOILLVO) • WnZSLÄl • D0I ©RHaiÄ ' RVIÄNORVM • PRINQIPIS
Der Schild ist quer getheilt. Üeber einer Mauerzinne erhebt sich rechtshin ein halber Löwe. TranssiiLi
ist diese Urkunde auch in ein Pn'yilegium des Fürsten Wartislaus, d. d. Stralsundis 1326, in yig. Maii
apostoli.
1276. Aug. 2. Freienstein. im
Otto und Konrad, Markgrafen von Brandenburg, stiften zwischen dem Gmk
Hehnold von Schwerin und seinem Bruder Ounzdin einen Vergleich über &
väterliche Erbschaft, nach welchem Gunzdin mit NeunSchwerin und dem Lod
Daher in Pommern abgefunden wird.
j\os Otto et Conradus dei gracia marchiones Brandenburgenses xm
gnoscimus presentibus publice profitentes, quod vniuersa, que uertebanlur ioH
nobilem virum dominum Helmoldum comitem Zwerinensem, ex vna, et fraM
0uum Gunccelinum, parte ex altera, sunt amicabiliter deposita et sopita in bri
modum, uideiioet quod idem Gunccelinus nobis mediantibus renunciauit omni b^
reditati, quam sibi quondam pater suus nobilis vir comes Gunccelinus felicis w
morie assignauerat, et similiter priuilegio eidem super ea tradito atque dtd
Huius rei occasione idem comes predicto fratri suo dimisit Nouum Zwerin c^
terra Doberen et earum terminis, hoc adiecto, quod ipse Gunccelinus nichil det^
T^ndere in iam dictis terris, sed conferre militibus et vasallis pheodaliter ibidfl
mMieTe volentibus, qui ab ipso comite Helmoldo similiter recipere debent ea(ki
bona ab ipso coUata uero titulo pheodali. Jlli autem, quos dictus Gunccelinus i
dictis terris inpheodauerit, non facient aliquam municionem siue castra^ nisi fo^
de dicti comitis voluntate. Quod autem prescriptus Gunccelinus in prehat^
terris subsistere poterit et subsidium expensarum habere yaleat, sepedictas co0^
Digitized by
Google
1407 1276. 54T
eidem dare debet in festo sancti Martini centum et quinquaginta marcas Zweri-
nensium denariorum siugulis annis percipiendis (!), aut ipse comes in fratris ami-
cicia ordinabit. Et si eciam predictum Gunceelinum de medio tolli contigerit,
dicta bonfi ad ipsius fratres libere reuertenlur. Yt autem hec Inuiolabiliter con-
seruentur, presentem iitleram conscribi iussimus et sigillorum nostrorum appen-
sionibus roborari, adhibitis nichiiominus testibus idoneis, quorum nomina sunt hec:
comef Guntherus de Lindow, et dictus comes et fraler suus, qp promiserunl
supradicta obseruare sab fidei dacione, Bertrammus de Bentz, Beteko de Ecstede,
Johannes de Putlest, Tidericus de Wosterhtisch, Johasnes de Stegelys^ Conradus
de Quiltsow, Johannes Crochere^ Johannes dktus Man^ milites, et atti quam piures
fide digni. Acta sunt in Yriensten, anno domini M^ CC' LXX^ VF, IIIL nonas
Augusti.
Nach dem Original im Haupt-Arehir zu SchweriD. Das an enter Stelle beilndlioh gewesene Siegel
fehlt an dem angehängten Pergamentstreifen. Für ein zweites Siegel ist weder Einsohnitt, neeh Perga»«
mentstreifen vorhanden. — Gedruckt in Jahrb. XI, S. 262, und bei Riedel, Cod. dipL Brand. 11, Bd. 6,
S. U.
1276. Oet. 1. Lfibek. 1407.
JBurckard, Bischof, N(ioolat£s van MeJdenbmg), Propst, und dms ffome Dan^
Capüd zu lAShek verkändtffm die Summe de» Ablasses, mldur aUen, die zur
Vollendung des Dambaues in Lähek beitraffen, vtm verscUedenen Bischiijfem
eriheäjt wird.
TJniuersis Christi fidelibus presentes Gtteras inspecturis B. dei gratla Lu-
bicensis ecclesie episcopus, N. prepositus, W. decanus totumque eiysdem ecclesle
capitulum salutem in domino. — — Dominus Zverinensis episcopus quadragmta
dies 9 dominus Raceburgensis episcopus XL dies et car^nam, — — dominus
Hauelbergensis episcopus quadraginla dies — — omnibus vere penitentibus et
confessis, qui ad hoc manum porrigunt adiutricem, de iniuoctis sibi penitentii«
relaxant. — — Datum Lubeke, anno domini M*" CC* LXXVF, kalendis Octobris.
Nach dam ToUftändigeA Abdruck bei LeTerkus, Urk. des Bisth. Lübek l« & 2li6» ana ^mn Oxi^^ußi,
zu Oldenburg.
1276. 1408.
Bistmomn, Bischof von Schwerin, verleiht allen Bussfertigen, welche bei der
bevorstehenden Weihe der Kirche zu Loccum, bei den einzelnen Memorim im
Laufe des Jahres und am Jahrestage daselbst versammelt sind, emen Abläse
von 40 Tagen nebst einem Fasten.
69*
Digitized by
Google
54» 1276. m
Dieser Ablattbrief ist naoh dem Originale (ohne Ort und Jahrestag der Aasttelliing) abfedraob^
T. Hodenberg, Calenberger U.-B., Abth. III, S. 228. Zu demselben Zwecke wurden auch ron maocbs
andern Bischöfen Ablassbriefe erlassen, z. B. Ton Volrath Ton Halberstadt am 30, No?., yom Eabisek^
•Heinrich • Ton Trier am 1. Sept, Yon den Bischöfen Heinrich Ton Brandenburg am 11. Nor. and Hema
Ton Camin am 19. Dea (nach t. Hodenberg, a« a. 0. Not. 1).
(1276.) Oet. 4. Schwan. 14i
Eemrichf Fürst von Werle, gibt dem VasaUen Hermann Koss die G&
Teschaw tmd Kosscw zu Lehn.
S.enricus dei gracia dominus de Werle vniuersis Christi fidelibus salotes
in domino. Quoniam hominum labilis est memoria, oportet ea, que geruDloi
ad perpetuam rei memoriam scriptis autenticis roborari. Notum igitur esse vo-
lumus tarn presentibns, quam futuris, quod nos dilecto nobis yasallo Hermaim^
Koz suisque veris heredibus omnia bona in viUis videlicet Teskow et CoUof
vna cum stagno, quod fluit inter villam Teskow et villam Kemmyn medio, ein
ipsius incursu et excursu ac eius qnolibet fundo, cum prato, quod exteDdit»
super riuulum Rekeniz, atque cum lignis ipsum pratum circumcirca iacentibos^K
eciam viis ex curia Thessekowe ad ipsum curreotibus ac omnibus et singni
attinenciiS) provt in suis terminis continentur, ac cum hoc precariam qoatoff
mansorum in villa Cotzow et eosdem mansos liberos ab omni seruitio, quod #
gariter dicitur. ynplicht, contulimus in pheudum cum omni iure perpetuo poss-
dendum, ipsumque cum quodam annulo aureo de eisdem manualiter inuestiuiiDi&
subsecuto pacis osculo ac recepto ab eodem fidelitatis homagi[o] per interposila
iuramentum. Ne autem super eo apud posteros dubietatis aut calumpnie scrupuk
oriatur, presentes litteras eo (!) nostri sigilli testimonio roboramus. Testes \m
rei sunt: Conradus de Wyck, Gerhardus de Rostock, Hermannus dictus Mosteti''
Hermannus de Hakenstede, Lambertus de Calend(is), Thidericus dictus Bornen
Echehardus et Herderus de Kemmyn, milites, et alii quam plures fide digni, >^
premissa specialiter vocati et rogati. Datum in domo dotis oppidi Swan, ans
domini M^CC^ quinquagesimo sexto, dominica prima post festum Michaelis arcbs'
geli gloriosi.
Nach einer im J. 1597 yom Original genommenen Abschrift im Haupt- Archir £U Schwerin, hf^
Datum dieser interessanten Urkunde muss ein Fehler stecken: entweder ist der Name des ausstelle»^
J^flrsten oder die Jahreszahl falsch. Wahrscheinlich sind die Zehner in der Jahreszahl rerlesen, rai *
muss 1276 statt 1256 heissen. Denn der Fürst Heinrich yon Werle stellte jedenfalls 1256 noch wf^
'< allein und selbständig Urkunden aus, wohl aber war dies 1276 mOglich. In diese Zeit weisen »od ^
Zeugen unsere Urkunde. Vgl wegen Hermann Koss selbst z. B. Nr. 1350. — Gedruckt in Jahrb. Vit
S. 249.
Digitized by
Google
1410 1276. 549
1276. Oct 28. 1410.
LudoLf MdLtzan, Ritter, Oberlässt dem Kloster Dargun zur Beihgtmg der
Streitigkeäen über die Grenzen zwischen den Dörfern Ournmerow und Scharpeow
zwei Hufen in seinem Dorfe Qrabauo.
Liudolphus miles dictus Molsan vniuersis hanc litteram visuris salptem in
domino. Notum esse uolumus vnjuersis, quod super discordia terminorum uillarum
Kumerowe et Scarpesowe, que uertebatur inter dompnum abbatem de Dargun et
nos, sie exstitit concordatum. Duos mansos in uilla nostra Grabene cenobio
Dargun contulimus, heredibus nostris cönsencientibus, omni iure perpetuo possi-
dendos, ita tarnen ut aduocatus noster ex parte domini abbatis sit aduocatus super
mansos dictos eo iure, quo ceteri aduocati ecciesie superius nominale aduocacias
custodiunt ab eadem. Testes huius rei sunt: Hinricus Luche et frater suus,
Godefridus Bordeke, Hinricus de Colne, Nicolaus Stralendorpe, Fridericus Wlpis^
Wichmannus Glode, milites, et alii quam plures. Acta sunt hec anno domini
M** CC^ LXXVr, die apostolorum Symonis et Jude.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Der aus dem Diplom geschnittene Pergament*
streifen zur Anhängung des Siegeis ist abgerissen. — Das Kloster Dargun besass schon seit dem J. 1229
das Dorf Scharpsow (vgl. Bd. I, Nr. 373). Das Dorf Grabene, welches auch Graba genannt wird (vgl.
Bd. I, Nr. 330), ist ohne Zweifel Grahow, zwischen Loisohentin und Basepol unweit Cummerow. — Ge-
druckt ist diese Urkunde bei Lisch, Maltzan. Urk. I, S. 45.
1276. Nov. 11. Rostock. 1411.
Borwin und dessen Sohn Waldemar, Fürsten von Rostock, verleihen den OeisU
liehen des Landes Rostock das Recht der Testamentserrichtung und das
Gnadenjahr.
In nomine patris et filii et Spiritus sancti. Borwinus et Woidemarus filius
eius dei gratia domini de Rostock vniuersis Ciiristi fidelibus, tam posteris, quam
presentibus, in domino saiutem. Quamuis, ad [rei]^ publice possidenda gubema-»
cula in partem soUicitudinis diuinitus euocati, omnibus in districtu nostro positiv
ad conseruationem iusticie, que vnicuique quod suum est tribuit, ex zelo rectitu-
dinis teneamnr, maxime tamen ecclesias et personas ecclesiasticas, sine quibucr
Bdei sacre relligio stare non preuaiet, pie defensionis presidio debemus in snin
emunitatibus et Ubertatibus confouere. Cum igitur pretextu cuiusdam praue coti-
suetudinis, quam vetnstas erroris et hominum effrenata cupiditas in quibusdam
pariibus contra statuta canonum in libertatis ecciesiastice preiudicium damnabillter
introduxit, dericomm bona mobilia et immobilia per mortem eomndem plerumque
relicta in ecclesiis vel benefitiis, in quibus dum viuerent residebant, passim a
Digitized by
Google
«50 1276. 1411
dOninÜ temporalibus ius patronatus in huiusmodi benefitiis obÜDenlttMis p,9t llür
calem potenciam rapiantur et pro voluntatis eorum libito distracta in vsus illicitos
eonuertontnr^ ex quo hec inconaenientia frequenter accidunl, quod eisdem clericis
idecedentfbus testandi de bonis suis fecultas adimitur, et si quandoque testamentom
condiderint, hü, quos ad hoc in vultima voluntate sua eiegerint, iHud exequi
prohibentur, ac per hoc nonnuUos eorum sepe contigit decedere iotestatos, nee
etiam tantum in dote vel domibus eorum de patrimonio oruciQxi relinquitur, ynde
eorum debita pro sua et ecclesie legitima necessltate contracta persoluantur^ aiit
persone, quas in huiusmodi beneQciis postmodum deseruire contigerit, congrue
yaleanl sustentari: nos, qui similiter huiusmodi prauam ac detestabilem consueta*
dinem a nostris progenitoribus obseruatam inueuimus et etiam aliquoliens permi-
simus ac mandauimus obseruari, saniori nunc vsi consilio et ad cor penitentie
miserante domino sub ßdutia gratie redeundo, quo facilius nostris progenitoribus
nobisque ac nostris in futurum heredibus peccatorum veniam ac eterne beati-
tudinis premium a misericordiarum domino impetremus, eidem consuetudini^ immo
verius corruptele in hiis nostris litteris de piano renunciamus ac expresse, m
prescriptioni longeui temporis, exceptioni doli mali et in factum omnique iuris ac
legum auxilio, canonici et ciuilis, ac cuilibet actioni, que nobis ac nostris here-
dibus in futurum posset competere ac contra hoc instrumentum ac eius tenorera
obici vel opponi, ac ipsam consuetudinem tamquam sacrilegium et animaram
saluti contrariam omnimodo reprobamus, per omnem districtum nostrum penitus
^brogamus, dantes et concedentes vniuersis ecclesiarum rectoribus, cappellanis et
vicariis aliisque clericis in nostro districtu videlicet Rostoc et vbilibet ecclesiastica
beiefitia cum cura vel sine cura obtinentibus, siue sants mente et corpore exi*
istentibus aut in egritudinis lecto positis seu laborantibus in extremis., plenam ac
liberam potestatem disponendi, ordinandi ac testandi de bonis suis mobilibus et
immobilibus, tarn ratione ecclesie, quam de patrimonio vel emptione seu alia
quauis arte vel industria conquisitis, et in vsus ecclesiarum ac ßdelium pauperum
€onuertendi ac largiendi suis amieis indigentibus pro sue voluntatis arbitrio
fiuorumque consilio confessorum, obseruata tamen in omnibus ea forma, qvam
circa huiusmodi sacrorum statuta canonum approbant et perraittunt. Et vt ea se
iiberius posse gaudeant, vniuersis aduocatis, officialibus seu nunciis nostris sub
obtentu fauoris noslri et gracie dista^icttus inhibemus ac perpetuam inhibitioneB
faeimus, ne de bonis supradictis nomine nostro vel auctoritate propria seu alia
quauts ocoesione quomodolibet intromittere se presumaat, quominus clerici predicti
ppeoominala gaudere vsrieanl libertate. Cetenun cum secondum laadabileoi ac
piam terra consuetudinem nonnulli ex dictis cieriois, quenuu (kmas adeo wfmi
comanines, vt ihospilalitatis gratta ceteriaque pietatis operibus, que in ipsia plmn^
nitm in 4oiihii9 ^M>mmendantur, taolo pleruatque debiloram onere pregraaentaf,
quad ipsis nee viuts, nee defunctis ad solutionam dabttoram Imiusmodi prc^rie
X
Digitized by ViiOOQIC
Uli 1^76. 551
suppelint facoltales, ne de bonis suis operibus videantor incommoduin reportar^^
quin poKus ad caritatis opera per largiora beneficia affectuosius accendantur: de
consensu yenerabilis in Christo patris ac domini nostri Hermanni episcopi
Zwerinensis, cuius ad boc auctoritas est potissimum requirenda, {»epedietis clericis^
ad Solutionen! huiusmodi debitorum annum gratie a die mortis eorum in benefitiis,
que habuerant^ liberaliter indulgemus. Distinetionem autem ac impetracionem
huiusmodi anni gratie predictö domino episcopo per suas patentes literas, provt
sibi secundum deum expedire videbitur, reseruamus et committimus exprimendas.
Jn libertatis vero et gratie predictarum recompensam sepedictos clericos humiHler
petimus et in domino exhortamur, yt ad loca eisdem a nofeis deputata semel in
singulis annis deuote conueniant, memoriam oronium progenitorum nostrorum ac
heredum post nos nostramque et vxoris nostre ibidem cum missarum solenniis,
vigiliis et orationibus, necnon elemosinarum largitionibos ad honorem omnipotentis
dei et animarum nostrarum remedium deuotius peractari. Sane cum yenerabilium in
Christo abbat [um], prepositorum, necnon dilectorum ac fideiium nostrorum miliUim
et arraigerorum nostrorum iura patronatus a nobis tenencium communicato constiio
et assensu omnia predicta et singula eorum accedente fauorabili ratihabitione
fecerimus, ipsis firmiter precipimus et mandamus, vt libertatis huiusmodi gratiam
circa clericos sibi subditos modis premissis inuiolabiliter studeant obseruare,
mercedem a domino et ea suis clericis, vt predictum est, in diuinis ofBtiis
orationum ac bonorum operum sufTragia perpetuo recepturi. Si vero huiusmodi
gratiam libertatis aliqui suadente diabolo mutare presnmpserint, yenerabilis in
Christo pater dominus episcopus Zwerinensis contra tales nobis irrequisit[i}s
procedat iure suo. Vt igitur hec nostra tam salubris ordinatio futuris temporibus
permaneat inconuulsa, presentes literas inde confectas nostrorum ac testium infra-
scriptorum sigiHorum appensionibus communimus. Testes: relligiosi viri Georgius
de Dobbran, Johannes de Dargun monasteriorum abbates, ordinis Cistertnensis,^
Joannes montalium de Nouo Claustro prepositus; Gerhardus dictus de Snaken-
burgh, Gherardus d[ict]us^ de Rostoc, Joannes dictus Babbe, Joannes dictus
Molteke, Georgius dictus Molteke, Gottanus dictus Morthere, Joannes de Swe{r]ze^,
Rethdagus, Godefridus dictus de Tribowe, Wemerus dictus de Haken [stede] \
Joannes dictus Kat, Henricus dictus Wulff, milites, et alii quam plures clerici et
laici fide digni. Acta sunt hec Rostoc, anno domini M. CC° septuagesimo sexto^
lir idus Nouembris, in festo beati Martini episcopi.
Nach einer beglaubigten Abschrift in dem Copiarium des Rostocker Dom - Capitels , fol. CLXII. —
Wir geben ^ rei statt per, * dictus statt dominus, * Swerze statt Sweze, *Hakenstede statt
Hakettsche, amsh abbat[am] statt abbatis. — ygl. Nr. 1412 oad Nr. 1415.
Digitized by
Google
552 1276. 14«
1276. Nov. 11. Rostock. 141t
Waldemar, Fürst von Rostock, verleAt den GeisiUcken m seiner Berrsdafi
das Recht der Testamenterrichtwng und das Qnadenjahr.
In nomine patris et fiiii et spiritus sancli. Amen. Woldemarus dei gnUs
dominus de Rostoc vniuersis Christi fidelibus, tarn presentibus, quam posteris,
salutem in domino. Ne ea, que prouide et mature geruntur sub tempore, fiicilies
labantur cum tempore, dignum est ea scripturis auctenticis perhennari. Eapropter
ad notitiam et memoriam tam presencium, quam posterorum cnpimus penieDire,
quod nos vniuersis ecclesiarum rectoribus, capellanis, vicariis, scholarium magistris
aliisque cuiuscunque conditionis clericis in nostro dominio ecclesiastica benefidi
cum cura siue sine cura obtinentibus siue morantibus, sanis mente siue corpore
existentibus aut in egritudinis lecto positis vei laborantibus in extremis, dam»
pure et concedimus propter deum, de bonis suis mobilibus et immobiiibus ac de
prouentibus anni gratie a die mortis eorum in benefitiis, que obtinuerant, dum
viuerent, ad eorum debita persoluenda et elemosinas ac donationes salubrito
faciendas plenam ac liberam potestatem disponendi, ordinandi, donandi ac testanl
pro sue arbitrio voluntatis suorumue consilio confessorum ac aiiorum quoramiiis-
cunque, quibus ipsi clerici decreuerint committendum. Si vero quempiam dicto-
rum clericorum intestatum quocunque casu decedere contigerit, ordinatores sioe
procuratores, qui a communi clero noslri dominii ad hec fuerint electi, de rebus
sie decedentis ordinandi secundum formam prescriptam habebunt liberam po-
testatem. Et vt ea se liberius posse gaudeant, vniuersis aduocatis, officialibos
subditis seu nunciis nostris sub obtentu fauoris nostri et gratie districtius inhibe-
mus, ne de bonis supradictorum clericorum nomine nostro vel auctoritate propm
seu alia quauis occasione intromittere se presumant. Ceterum in libertatis et
gratie predictarum recompensam volumus, vt prefati clerici bis singuiis aoob
Rostoc in ecclesia beate virginis conueniant, memoriam progenitorum nostromn
et nostram aic heredum nostrorum post nos ibidem cum missarum solenaib,
vigiliis et orationibus , necnon oblationibus , ad honorem omnipotentis dei et
animarum nostrarum remedium deuotius peracturi. Sane cum nos et venerabiles
in Christo abbates, prepositi, necnon dilecti nostri ac ßdeles milites et armigeri
nostri iura patronatus a nobis tenentes communicato nobis inuicem mutuo consHio
et consensu omnia predicta et singula accedente vtrobique fauorabili ratihabitioDe
fecerimus et iidem quoad beneficia, in quibus et ipsi ins obtinent patronatus,
eadem vna nobiscum fecerint, ipsis firmiter precipimus et mandamus, vt libertatis
fauiusmodi gratiam circa clericos sibi subditos modis premissis inuiolabiliter sto*
deant obseruare, proinde mercedem a domino recepturi; si qui vero huinsmodi
gratiam libertatis suadente diabulo infringere presumpserint, omnipotentis dei et
Digitized by
Google
gloriose genitricis eios virginis Marie ac «m^ nckhero^.-^ruiMlw
lionem, necnon et nostram indignatioöem t^L^*«^ schlfigen oder
igilur hec nostra tum salubris ordinatio ac donafti*^ %^ " darupjb Ii€k
8 quücunque permaneat iaeonuulBa, preseutes litteraa^?^ C n di* tow
infrascriplorum [sigillorum] appensionibus cohibkui^J^^'^' be», ym
Georgias de Doberan, Joanmes de Dargun monaai^JiJ^ -^^-T*' ^"^ »Wfjf*
tiensis, Joannes monialium de Neue Claustro prepo^i^^ ^ t%7^
Snakenburch, Gherardus dictos de Rostock^ Joamies Li^?^ '
Georgius dicti Molteke, Gottannus dictus Mordere, Joannes tTlljS ^yf^ibi
diclus de Tribowe, Retdagus, Wernerus dictus de Hakeii8|i^|i*^>*'
Kat, Henrichs dictus Wulff, mijütes; Henricus sancte M»w ' '^^^
Jacobi, Lodewicus sancti Nicolai in Rostoc, Henricus de Bä^*^"**^
M[ar]lowe^, Albertus de Sulta, Ludolphus de Cropelm e^S^ll*''*^
quam plures derlei et layci fide digni. Acta sunt hec Roa^T
alii
M.CC.LXX. sexto, III'' idus Nouembris, in festo beati Martini
- Nach einer beglaubigten Absehrift in dem Copiariiim des Bostooker Bom-Cap't*!
der ersten Hälfte des 16. Jahrb., im Haupt -Arofair zu Schwerin. — Diese Abschrift '•^^'^-^l
— 2 Melowe. — Vgl. Nr. 1411. ^^'' * »w^ /^
epbctii.
1276. Nov. 12. ^^
Heinrich und Johann, Fürsten van Werte, geben ihren Mcmnen und
des Landes Gnoien eine Zusicherung wegen ausserordenütch^ BedenL^
wegen der Gerichtsbarkeit der Väschen über ihre Hintersassen.
Minricus et Johannes dei gracia domini de Werte omnibus presen«
scriptum intuentibus salutem in vero salutarl. Clara acta nobilium, que deside--
rantur haberi memoria perpetua, necessarium est scriptis perhennari, ^ ea^ que
ab ipsis rite et laudabiliter gesta sunt, obliuio simnl ' cum lapsu temporis auferat
a memoria posterorum. Hinc est, quod notum esse volumus tam presentibus
quam futuris: quondam, cum debitis grauati essemus, petiuimus nostros vasallos
dilectos in nostro dominio Gnoyen vna cum subditis nostris spiritualibus, yt
Qobis venirent in auxilium ad noslrorum expurgationem debitorum; ipsi tandem
3eticionibus nostris laudabiliter acquieuerunt, super qua ipsis referimus actiones
nultimodas gratiarum, exaudientes nos taliter, quod de quolibet manso in eodem
lominio simul cum mansis sub cultura ipsorum debent per triennium quolibet
Inno octo solidos nobis in subsidium ministrare. Hiis annis autem reuolutis
lUectos vass^s nostros cum subditis nostris spiritualibus lib^tauimus ab |iap
)elicioiie, tempora vite nostre (h)ac nostrorum heredum bona ipsorum quiete per-
>etua poasidere cum iure tali, siouti a nobis a nouella plimtAtione sub feodo.^ub
■•UrabirglflckM Crkiidei-Bsck 11. 20
Digitized by ^
Google
654 1376. MÜ
hac fofina sttscepetunt, cprod nullM cinitatensis nodter detkiebit aKqoen ipri
i^obditorum debitorum causa, quin primo eoiiHeniat ipaum coram dommo soo. sd
quo residens est, vel suo viilteo; sl tttnc prefato ciuitateMi nostro conn n
dömmo vel Tiliico insticia deperierit et hoc poterit demMstrare, Ivnc potesi m
\h ciuitate nostra, vbieunque ipsom itiuenerit, adiuMrio nostri aduocati lidte deii
nere; item si aliquis subdilus yasaUorum nostroram peregwit homicidiiini ti
wlniis^ aut quodifcnmque delictum fiierit, et in ilio manifeato deKcto dod ükt
deprehensus vel detentus, quicumque illum pro tali deKcto incausare aoheti
debet ipsum sequi in bonis domini sui et incausare ipsum coram domioo saopf
delicto perpetrato: quicquid ibidem sibi tus ostenderit, in illo sit contentos. J
hac prehabita peticione ipsos tali conditione libertauimus sob consenso eon
groprio addito: si nobis deus sua gracia annueril, quod diem Tixerimus, aliqi«
liorum nostrorum suscipere militaris dignitatem vel aliquam filiarum nostran
marito copulandam, et per nos ipsos festum filii nostri vel filie nostre feceriisa
tunc vasalli nostri cum subditis nostris spiritualibus ad festum filii nostri de q»
übet manso duos solides, cultura eorum excepta, et ad festum filie noslre qoatn
solides in subsidium nobis dabunt. Ne igitur vasallis nostris et eorum heredih
ac nostris subditis spiritualibus super hoc facto aliqua calumpnia oriatur, presei
tem ipsis paginam in perhenne testimonium donauimus sigillorum nostron
munimme roboratam. Acta sunt hec anno domini M*" CC*" LXX"" VF. Datum I
lAtiS Nouembris.
Naok dem Original im Havpt-ArdiiT zu Sohwerin, unter den Urkunden des Klosters Dargoo. i
Schnüren Ton rother und grfiner Seide hangen die zu Nr. 1347 abgebildeten Siegel der beiden fim
Umschriften :
1) ♦Sie • m ai * Da * . . RLa
2) ♦ siei..VM ♦ DomiN. • ..hRNNis * Da ♦ waRLa
Eine gleichzeitige Registratur auf dem Umschlage der Charte lautet:
De eo qaod noslri non teneantur dare exactionefn in terra Gnogen.
-^ Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. I, S. 166. — Vgl. Nr. 1414.
1276. Nov. 12. 141
Beinrich und Johann, Fürsten von Werk, gehen ihren Mannen und GaSi
in der B.err8<^aft Güstrow eine Zuskherwng wegen ausserordentlicher Bei
und wegen der GerichtsbarJceit der Vasallen über ihre Hintersasseru
Ein brieff Henrici vnd Johannis von Werte, darin sie die vom Add
dcF Herscha» Güstrow vnd die Geistlichen, weil sie za Ablegun^ der H«
schulde von jeder Hufe achte schiHinge drey jar lang jeriichs zu entrichko t
^^nOHiflien, priuilegyret, das kein burger ihre der vom Adel vndersasseo iM
Digitized by
Google
141$ t27a »$15
Jialben aniwke» soU, er habe »e dw vor ihre« Hern o4er Jw^kheniv^ruii^tor
aie gesessed) vorerst bespro^he«. Jtem, 90 ein baiir einen todt gesohlfigei) oder
verwunden wurde vnd nicht anff frischer thatt angegriffen, der ihn darumb be-»
sebuldigen wiU, 90II so)di9 vor aeinem Janekern tbuen. Hierfür sollen die vom
Adel vnd die Geistlichen, wan die Hern Sohne oder Tochter aussgeben, vom
jeder Hufen, aiiss§;enoaimen die sie selbst baweo, gur Hochzeit der Sohne »wfy;
Schillinge, vnd zm hochEeit der Tochter vier schilUnge geben. Datum 197^
aecundo idus Nouembrjs«
Nach GlaadfiAD*B Dobb. Reg., Nr. VIIL — Das Original atiiiiiiite femem Inhalte »aoh qIa« ZweiAd
aherein mit Nr. ]413.
1276. Nov. 30. Büteow. 1415.
Hermann, Bischof von Schwerin, bestätigt tmd ordnet die Verleiihung deg^
Hechtes der Testamentserrichtung tmd des Onadenjakres von Seiten der
Fürsten Borwin und Wäldemar von Rostock für die OeisiUchkeit in den
Ländern Rostock und Kaien.
xlermannus dei gratia episcopus Zwerinensis vnluersis ecclesiarum reoto-*
ribus, capeUams et vicariis aliisque clericis in lerritorio Rostoc et Kalant coosti^
Uitis salutem in domino sempiternam. Ea que ad iuris equitatem et iusticie
finüfttadinem prouide dispoi^unlur, firma debent et illibata persislere, et ne in
recidiue conlencioijas scrupulum relabantur, scripturis conuenit auqtenticis roborarU
Dum igitur dilecti ac ßdeles nostri Borwinus et WQl[de]marus filius suus domini
le Rostock suo nomine ac heredum suorum eis in futurum legitime succe-
lencium, spiritu ducti diuino, vtpole veri iusticie zelatores, prauam consuetudinem,
mmo verius corruplelam in districtu suo predicto in ecclesiastice libertatis
ireiuditium diutius obseruatam, per quam videlicet bona mobilia in ecclesiis
ue]stris ^ et beneßciis ecclesiasticis per mortem predecessorum [uejstrorum^
elicta per laicalem potenciam distrahi consueuerant, onnibus modis obrogantes^
u]obis^ [ue]strisque^ successoribus de bonis ipsis testandi, statuendi et ordinandi,
ecundum quod competit de iure communi, vobis liberam dimiserint facultatem,
rovt in instrumentis eorum inde confectis expressius continetur: nos itaque
>sorum pie deuotionis aflectum quam plurimum in domino commendantes ac
ictum huiusmodi rationabile et honestum fauore prosequentes beniuolo, illud
uetoritate ordinaria confirmanws ac presenUs scripti patrocinio comm^iimus^
t auteni hninsraodi ordinatio [ujobis' videatur taliter prodesse, qupd per hac
ia]9lris successoribus preinditium nullurn fiat, volumus, mandamos et eonsulimiis
Dna fide, vt quilibet vestnvn corpore sqnus Qxistens et meote dvos vel ties
70*
Digitized by
Google
556 12m Uli
Tiros idoneos exequQtores testamenti sab aoctentica scriptara vel
solenni eligat, qui teatamentiim säum, quod qoidera de bonis mobfflras, qie
Tidelicet pecuUom adoenlicium nuncupantur, condere poteritis, exeqoaDtor, qiik|ie
de anno gratie, quem vobis presentibus indulgemus, debita vestra persohnDt) ^
pro vestra et ecclesie vestre necessitate legitima contraxistis , prouiso Ihm
altenciQs, vt successori, quem in ipso benefitio postmodum deseruire cooligcnl,
tantum de bonis ecclesie vel beneßtii relinquatur, quod possit commode stuteibri
Ceterum cum nonnulli presbiteri nullos alios redditus aut pronentos habeant pnter
illos, qui eis de fidelium obhtionibus vel elemosinis aut schcriariam regimi»
poterint prouenire, volumus auctoritate presencium decernentes, vt talibos post
eorum obitum ad solutionem debitorum suorum tantum de eisdem oblationibos sei
elemosinis aut scolarum precio pretextu anni gratie deducatur, quantam k
beneficiis ipsis absentes percepisse equo adhibito moderamine potuissenL Si qo«
«ciam, quod absit, per mortem subitaneam aut alias improuisam decedere toi^
gerit intestatos, qui forte dum viuerent aliquibus fuerant debitis obligatio bk;
buiusmodi anni gratie decreuimus aliquatenus non expertes, quin potius eonn
debita modis premissis de anno gratie persoluentur, que quidem in vsus neees-
sarios, licitos et honestos esse conuersa probationibus verisimilibus quibusauKp;
legitimis constiterit documentis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc pagoa
nostre confirmationis ac ordinationis inMngere vel ei ausu temerario contnirt;
si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei, beaif
Marie semper virginis matris eins, necnon excommunicationis sentenciam, quam i
talem in hiis scriptis sentencialiter proferimus, se nouerit incurrisse. DalD
Butzow, anno domini M^CC^LXXYL, in feste beati Andree apostoli.
Nach einer beglaubigten Abschrift im Copialbuche des Rostocker Dom-Capitels, foL CLXIY. ^
gibt diese irrthümlich * DOstris, ^ DOstrorum, ' Dobis, ^ DOstrisque, Termathlich, weil der Schreiber Qni si
Urön für Om und Drör. nahm. — Vgl. Nr. 1411 und 1412.
1276. Dec. 28. Schwerin. 141ft
Hdmold, Graf von Schwerin, verkauft mä Zustimmung seiner Brüder fe
zelm und Johann dem Dom^CapiteL zu Schwerin das Eigenthum von 1 Buk
zu Medewege.
Xlelmoldus^ GralT zu Schwerin, verkauflt mit bewÜligung seiner brod^
Guncelini vnd Johannis dem Capitul dess Stiffls zu Zweryn den eigenthumb »
sieben hufen im dorfle Metwede mit aller derselben nutzung vor ^0 Mk. lut^i
jedoch furbehaltlich das hohiste gerichte vnd die Landtware, item das Borehwer^
Datum Zweryn, anno domini 1277., in die Jnnocentom.
Digitized by
Google
14« 1276. 557
Nftch CQbindmo, Pxotoe. (oL 1B^ — Clandrian bemerkt über "^das Origioal: „I^ms Sigil biran isi^
qodi kenlicb, aber der brieff ist s^r locherig/ — Das Jabr Ut ungewiss; wenn Graf Helmold den Jabret«
aofang nicht nacb Weihnacbten, sondern nacb dem 1. Januar reebnete, so würde die Urkunde erst auf den
28. Dec. 1277 zu setzen sein.
(1276—1278.) 1417.
Aufzeichnung über eine Bürgschaft für drei Wenden zu Wismar.
i>ertoldus Vogel proroisit XII solidos pro tribus Slavis, quos soluet in
nathiitate domini.
Nacb dem Wism. Stadtb. B, p. 58.
(1276—1278). 1418.
Aufzeichmmgen über Ausstände der Stadt WiSTnar.
JJouiinus Gerardus Metzeke et frater eius dominus Hartwicus et dominus
Hermannus Storm et dominus Conradus Pren et dominus Godescalcus Pren et
dominus Gunterus de Leuezoywe promiserunt consulibus CC marcas Lubecensis
monete media fide. Martini intrabunt et non exibunt nisi cum voluntate consulum.
Gerewinus monetarius et Swedherus promiserunt LX marcas consulibus
pro domicello nostro. Quandocumque consules uoluerint, soluent.
Nacb dem "Wism. Stadtb. B, p. 58. — Genau lässt sich die Zeit dieser Aufzeichnungen nicht an-
geben« Keinesfalls fallen sie ror 1276, nacb Personen, die in einem unmittelbar yorbergebenden Anlage-
register Torkommen, zu scbliessen, und beziehen sich wahrscheinlich auf Darleben oder Schäden, welche
die Stadt in der Vormundschaftsfehde gemacht hatte. Zwischen beiden Aufzeichnungen steht auch: „Petra
de Crucoywe remisse (!) sunt XU solidi de coilecta pro armis suis, que perdidit in gwerra.**
1277. Lüneburg. 1419.
Vogi und Roth zu iMndmrg bezeugen, dass der läSbeker Bürger Siegfried
van der Brügge der Domkirche zu Satzeburg eme SaJzhebung auf der lAin^
burger Sülze geschenkt hat.
A^duocatus et consules in ciuitate Lüneburg omnibus hanc lilteram visuris
;alutem in domino. Nolum facimus tam presentibus, quam futuris, quod Sifridus
Fe Ponte, ciuis et burgensis Lubicensis, contulit liberaliter ecclesie in Raceburg
mnuatim, videlicet in festo beati Michaelis, duo talenta, que iacent in domo, que
locatur Jnferior Cluuinge, in duabus sartaginibus ad dextram manum, cum eadem
lomus intratur. Jgitur rie ista donacio in posterum ab aliquo valeat reuocari,
»resentem litteram appensione sigilli nostre ciuitatis duximus roborandam. Huius
Digitized by
Google
Ii58
1277. UM
rei lestes sunt: dominas WiUikinus de Gustede adaocatus, consules de dniliile;
Wulboldus, Bertoldus Longus, Albertus Holle, Johan Om, Johan de Visen, li-
dingerus, Johannes Bertoldi, Tidemannus Zabelli, Verdewardus aurifaber, Maie
Zabel, Titmarus Eerenberli (!), Alart de Scilslene, et alii quam plures viri proli
el fide digni. Datum Lüneburg, anno domini milleslmo ducenlesimo seploagesi»
Septime.
Nach dem Copiar I. der Ratzeburger Kirche im Archir zn Neustrelita. — Gedruckt bei t. W»
phalen II, p. 2095, und daraus bei Schröder, P. M. U, S. 2944.
1277. Wismar. 14»
Barnim, Heriog von Pommern, schenkt dem Antomus-Hospitcde zu Tempi
den Ort Sckwantust bei Camin mit allem Eigenthum^.
ßarnim dux Slauorum donauit maglstro et fratribus hospilalls sancli An-
lonii locum silum apud Gamin, qui uulgariter uocatur Zwanteböcde, cum m
iure el proprietate. Datum Wismar, anno 1277.
Nadi Regesten der Urkunden des Klosters Tempzin aus der Mitte des 16. Jahrh. Die ÜrkunaeJ
nicht mehr vorhanden. Der in der Urkunde genannte Ort heisst jetzt Schwan tust und liegt auf ^
Insel WolUn, am Caminer Bodden, der Stadt Camin gegenfiber. Die vorstehende Begeste hat in to B»
Schrift sicher „ZwantehuCde**, doch muss wohl „ZwantehuSde" gelesen wetdan; denn im J. 1243 vsi*
naues et tabernac inter Zwinam et ^.ZwantuuSt", und in den Statuta ecclesio Camin. Hebungen eis
Caminer Dompräbende in „SwantuCZ** oder „SwantuS" genannt; vgl. Klempin's diplomatische Beiträgt a
Geschichte Pommerns, 1859, S. 312 und 860. „Das böhmische Substantiv swatost bedeutet: HeilifW
Heiligthum"; vgl. Kosegarten, Cod. Pom. I, S. 620.
1277. Lübek. 1421
Burchard, BiscJwf, der Propst Nicolaus (von Meklenbtirg) und das 0
Gapitd zu LubeJc bestimmen, dass Tcünftig jedes Jahr am Freitage nach^\
Jiannis die beamteten Domherren Rechnung ablegen und die Aemter von «äö
besetzt werden sollen.
Anno domini M^CC'LXXYir stalutum est in cjapitulo^ prei6Btibus dom^
Burghardo episcopo, Nicholao preposllo et vnluersis canonicis — — — .
Nach Leverkus, Urk. des Biith. Lübek 1, S. 249, aus dem Reg. Cap. Lub. I, S. 188\
1277. Rostock. > 1421
Eiko verkauft an Hermann Ome eine Baustelle bei dem Fvarslenhofe zu Bo^^
fiiko vendidit Hermanno Ome aream unam iuxta curiam doBuai ^
<iuam sibi racionabiliter coram consilio resignauil.
Digitized by
Google
1428 1277. 559
Nach dem Bosi. Siadtb. C, fol. 18. — Der Fürstenbof zu Rostock kommt niciit l^nß^e herz^ck
an mehreren Stadtbuoh-Aufzeichnungen yor, welche seine Lage und Umgebung etwas yerdeutlichen:
„Petrus Scarpesuert yendidit Thideroanno fratri suo mediam partem hereditatis sue site in
, longa platea supra curiam domini de Rozstoc.** 1297. (Rost. Stadtb. 1295 flgd., f. 57.)
„Borchardus carpentator yendidit Botghero Soltman hereditatem ligneam, in longa pla*
„thea in opposito curie domini terre sitam.** 1325. (Stadtb. 1324 — 1337, fol. 25.)
^Domina Gerburgis de Altena — — yendidit Mathye claudtcanti hereditatem ynam in
„plathea transuersa iurta curiam domini terre sitam, que quond am Martini de Badelt
„fuerat." 1305. (Stadtb. 1304—1314, foL 16\)
„Johannes Tolner yendidit Gotfrido stupanatori et suis iustis heredibus stupam ynara, quam
„habuit in noua ciuitate iUxta curiam domini terre, ab yno triangulo ad alium, sicut
ndofflui et stupa conprebense sunt, ita quod extra stupam nichil habeat. Sed Johannes Tolntr
„yiam apponet quatuor pedum circa puteum in circuitu . Anno domini M° CCC° Vn*^,
„Egidii (Sept. 1). Aqueductum autem habebit dictus Gotfridus de dicta stupa per hereditatem
„Johannis Tolner perpetuo, quem conductum ipse Gotfridus emendabit.** (Daselbst fol. 50 ^)
Diese Badstube lag „iaffa plateam transuersam platee stupenatorum et piscatorum."^ (Stadtb. 1324 f.,
fol. 81.) (Dass der Fürstenhof „auf der Neustadt**, „unweit des Bramowcr Tbores"* gelegen habe, haben
schon Lisch und Mann in Jahrb. XXI, S. 50, yermuthet. „Denn im Jahre 1329 erwarben die Grapen-
giesser eine Hausstätte auf der Huder hinter dem Hofe des Landesherrn [supra Hude retro curiam
domini terre].**)
„Domina Hildeburgis relicta Conradi de Curia — — resignauit Winando de Sosat, geneto
„suo, hereditatem angularem iuxta curiam domini terre.** 1308. (Daselbst fol. 63.)
Der Hoffischer Peter (1289: „hereditatem quandam iuxta Petrum piscatorem curie**, Stadtb. A,
Heft 5, Lage 4, fol. 4) wohnte ebenfalls beim Fürstenhofe. Denn es heisst 1329 (im Stadtb. 1324 — 35):
„Dominus Johannes monaehus in Doberan, filius £yghelberti, enm consensu Hermann! Cimi-
„terii, sui tutoris, yendidit Johanni Ruber mediam partem hereditatis, que quondam Petri
„hoyeyischer fuerat, apud curiam domini terre sitam.**
Im Jahre 1319 wird auch die Hof kü che erwähnt: „Domina Gesa filia Segebo[do]nis yendidit Con-
„rado Hoppener hereditatem ynam ex opposito coqnine domini terre.** (Stadtb. 1817 — 13211;
fol. 51.) — Endlich kommt 1308 (Stadtb. 1304 — 1314, fol. 64) auch eine „yalua domini terre** vor;
„Amoldus de Hamme yendidit Arnolde de Dote curiam et itabulura inter Sjrich Frisonem et ipsum-Ar-
„noldnm, sicnt sibi cum amicis suis demonstrauit, cum aqueductu perpetuo per curiam suam ysque la
„platheam, ex opposito yaloe domini terre.**
1277. Wismar. 1483.
Der Wismarscke Rath stellt Johann Dargetzow als seinen Diener und bei der
Waage an.
Anno domini M'^CCTLXXVir conuenerunt consules Johannem de Darge-
oywe famulum eorum et nuncium ciuitatis, quod quoiibet anno dabunt sibi X
larcas denariorum in IUP temporibus anni, et super hoc leuabit omnem iu-
ticiam^ quam habuit antecessor suus Henricus Lithcop; sed Johannes represen-
ibit consulibus de libra et denarios de modus, et super hiis tenebrt Johannet
num famulum ciuitati in expensis; et Johanni dabunt constdes duas tunicas ad
inum. Hanc graciam habebit, tamdiu deseruire poterit et consules sibi fanent.^'
Nach dem Wiim. Stadtb. B, p. 62.
Digitized by
Google
Q60 1277. m
(1277.) Wismar. 1424
Aufzeichnung über die Begnadigung eines Friedebrechers von Seiten der Stot
Wismar.
Quidam famulus Albertus nomine de Gripeswolde fuit detentus pro eo.
quod noctumo tempore vulnerauerat vigilem ciuitatis. Pro quo excessu sente-
tiam capitalem debuerat sustinuisse, sed ad peticionem multorum proboram viroru
Ulla fuit sibi data. Pater uero suus ueniens huc de Gripeswolde Albertus no-
mine, water^'orere, et fratres iam dicti famuli Johannes et Johannes iurauenint »
firmam pacem tenendo in sanctis pro causa predicta et fecerunt orweydhe com
consulibus et actoribus per colla ipsorum.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 62.
(1277.) Wismar. 1425
Hinze Tessiken Sohn und die Seinen schworen der Stadt Wismar XJrjMu
Hince Tessiken filius et Tessike et Mertin fratres et Otto patruus eona
et Hince Tessiken filius de Coselowe et Radazce villicus de Butlingin et Tril^
de Malentin et Bernardus de Pfuzcecowe et Dargaz de Coselowe et Hince Vt^
seken filius de Coselowe et Gerhardus et Radolf de Holtorpe et Hinricus \^
filius et Ciren de Butlingin: isti promiserunt et iurauerunt orueyde pro eo, qü
detentus fuit idem Hince pro quodam excessu, per colla sua. Jnsuper Ba
dictus de Barnecowe promisit pro suo Slauo, quod eandem cautionem tes«
debeat et seruare.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 62.
(1277.) Wismar. 1421
Aufzeichnung über Besitz, todchen. Namno von Krvkow und sein Seht, Fin
zu Wismar in der Stadt und zu. KmJeouo und in der Köppemäz-MM
Oäbem übertragen haben.
Osbernus habet in Crukoywe 111 quartalia in libertate el. hereditates \
resignauerant sibi Nanno de Crukoywe et filius eius Wemerus, el VI wk
annone in molendino Copernisce, que habet Osberaus ab Nannone et filio e
Wernero in pheodo et sui heredes scilicet Osberni, scillcet filii uel filie, ^
seruienl sibi cum aquo. Jnsuper aream apud cimiterium prope aream Willei
«artoris eciam resignauerunl sibi.
Digitized by
Google
1437 1277. 561
Nach dem Wism. Siadtb. B, p. 51. — Krukow lag zwivehen S. Jacob und der Lübfchen Burg,>
westlich TOD Wismar. Das Feld links yod der Strasse heilst noch heute das Krukower Feld. Dasselbe
wird aber ursprünglich bis an die See gereicht haben, wie es scheint. MNicolaus Gode emit de domino
Kadowen tres ingeres agrorum sitos super campo Crucowe circa lacus, quos sibi resignauit, sicut
Borste pertinebant, et warandiam promisit annum et diem.** 1337, Aegydii. Stadtb. II^ Fragm. fol. 31^
1277. Jan. 18. 1487;
Wizlav^ Fürst von Bügen, verkauft den Markgrafen van Brandenburg das
Land Scklawe und die Stadt Bügenwalde^
— — Nos Wizlaus dei gralia Ruyanorum princeps recognoscimus et publice
irotestamur presenlibus, quod cum dilectis soceris oostris illustribus principibus
[ohanne, Ottone et C[onrado] marchionibus Brandenburgensibus placitaodo con-
lenimus in hunc modum^ quod vendendo terram Zlauuam cum castris suis et
^iuitate Ruyenwolde ipsi domini marchiooes nobis promiserunt cum XX militibus
ide data tria milia DC^ marcas argenti Brand., tali couditione interposita, quod
luo milia trecentas marcas, quas pro glorioso domino nostro Eryco rege Danorum
mm nostris compromissoribus, domino videlicet Barnim duce Slauorum et domino
iVoldemaro de Rodstok nostro consanguineo, tenemur, debemus de summa de-
mrtare prenotata, si ipse predictus dominus noster rex Dacie et sui compromis-
;ores supervixerint et soluerint, ut tenentur. Si vero, quod absit, contingeret,
mndem Erycum regem decedere, et ipsi promissores casu emergente non sol-
lerint dictam summam, extunc prescripti marchiones nobis ipsa duo milia GCC^
narcas soluere tenebuntur — — — . Acta sunt hec circa pontem, que vocatur
]!ynsowe, anno domini W CC LXXVIF, in die sancte Prisce virginis. Data in
jolenbeke etc.
Aus dem Copialboche des Kdnigl. Geh. Kabinets-Archiys in Berlin bei Riedel, Cod« dipL Brand. 11,
Bd. 1, S. 129. — Vgl. Geroken, Cod. Brand. I, S. 247.
1277. Febr. 24. 1488.
Das Kloster Bühn verkauft an Herder von Dömdow 12 Hufen zu Oranzin
zu Lehn, unter Vorbehalt des Vorkaufsrechtes.
Minricus, Propst, vnd Heylewig, Priorin, vnd ganlz Conuent zu Rune
erkauffen mit consens des BischotTs zu Zwerin zwolff hufen zu Grantzin mit
Her nutzung vnd frucht vnd gericbte an 24 ss. vnd darunter Herdero von
)omelow vor 312 Mk., welche hufen sie ihm zu lehne eingethan, das er vnd
M«klMWrgiichM Ürkii4«i-Iich II. 71
Digitized by
Google
998 1277. 1421
seiee erben dieselben nicht verkauffen sollen, sie haben sie dan dem Gofltet
vorerst angebolten. Datum 1277., in die sancti Mathias apostoii.
Nach Clandrian, Frotoc. fol. 231 ^ — Clandrian bemerkt dazu: nDIser brieff ist sehr TermnUdet ni
löcherig." — Gedruckt in Jahrb. XXV, S. 295.
1277. März. Güstrow. 1421
Heinrich und Johaam, Fürsten von Werte, verhaufen dem Kloster, zum hi
Kreuz in Bestock 6 Hufen in Damm, wdche früher dem Ritter Eam
von FlototJO gekört hatten, mit Zustimmung desselben.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Heinricus et Johannes dei gnd
domini de Werle vniuersis Christi fidellbus presens scriptum visuris imperpetnuH
Piropter labilem memoriam variasque hominum voluntates dignum duximus esü
maüdum, vt ea, que debent inconwisa manere, litterarum testimonio roborenbi
quatinus exinde habeatur cognicio veritatis, si super hiis, que acta sunt, snbori
contingat aliqnid questionis. Scire igitur volumus tam natos, quam nascitoit
vniuersos Christi fideles, nos ob reuerentiam dei omnipotentis et beate Marlene
consensu vnanimi, prehabito mature deüberationis consilio, vendidisse cenoi»
sanctemonialium sancte Crucis in Bozstok sex mansos in villa Damme, qui qoos
dam fuerant Heinrici de Ylotov militis nostri, pro ducentis marcis et X mard
denariorum, soluentes annis singulis viginti marcas, cum omni iure et proprieU
integra, quemadmodum iam fate sanctemoniales villam Bandowe in suis teraii
possidere dikioscuntur, accedente ad hoc libem voluntate memorati Heinrici mi
de Ylotov heredumque suorum, libere imperpetuum possidendos. Ne autem Ih
factum nostrum racionabile per processum temporis a nobis aut nostris posier
vel dicti Heinrici heredibus aliquatenus valeat irritari, presens scriptum inde coe
fectum sigillorum nostrorum appensionibus et Heinrici fecimus in testimoDk
roborari. Testes huius rei sunt: Heinricus ecclesie sancte Marie plebanns
Rozstok, Heinricus plebanus de sancto Jacobo, Wolterus de sancto Petro, Lodi
wicus de sancto Nicoiao, magister Theodoricus de Bepin, clerici; Nicolaus Galh
Heinricus de Ylotov, Jordanus de Kropelin, Johannes de Antiqua Ciuitate, Hä
ricus de Kremun, Raddagus, Godeco Luch, milites; burgenses vero: Heinrict
filius Adolphi, Johannes aurifaber, Johannes filius Jken, Heinricus Miles, Hei
mannus Psalme et alii quam plnres. Datum Guzterowe, anno gracle RT ducfi
tesimo septaagesimo septimo, mense Harcio.
Nach dem Original im Archiy des Klosters zum heil Kreuz in Rostock. An Schnüren tod n^
tnid gelber Seide hanjren drei Siegel:
Digitized by
Google
1430 1277. 66S
1) das lohild förmige Siegel des Fünten Heinrich (abgebildet
zu Nr. 1347) mit der Umschrift:
Sie • ..(BIN. • ...,101 » Da ♦ waRLa
2) das Siegel des Fürsten Jobann (ebendas. abgebildet) mit
der Umschrift:
^ 816.. LVM « DOmiNI • ..hRNNIS * Da * ..RLa
3) ein hieneben auf Kosten des Herrn Yon Flotow auf Kogel
abgebildetes schildförmiges, grosses Siegel mit zwei in*8 An-
dreaskeuz gestellten Balken und einem Qinge in jadeja Wickel;
IJmscbrif t :
»ii s # a)[qLms # haB[Ri]ci # Da # VLO^[ojwa
In der ganzen älteren Zeit führen die y. Flotow nicht (wie seit
dem 16. Jahrb.) ein stehendos, sondern ein sogenanntes Andreas-
kreuz im Schilde. Auf diesem in seiner Art hdchst seltenen Siegel
des Stammraters dos Geschleofats ist aber das Andreaskreuz sehr
uoregelmässig, indem die beiden oberen Balkenenden noch ein lial
so lang sind, als die unteren. Man konnte daher nach diesem
ältesten Siegel auch annehmen, dass das Wappen der r. Flotow
ursprfiQgUeh aus einem rechten und einem liaken Schrägebalken, welche too eelbtt ungefähr ein oareg«!-
mässiges Andreaskreuz bilden, und den Tier Bingen bestand. — Gedruckt bei Lisch, Habo. Urk. I ß^
S. 68.
1277. März 17. Plan. 1430.
Heinrich und Johann, Fürsten van Werle, verleihen dem Kloster Dargtm, auf
Bitte des Ritters Hermann Mustehe und seiner Freundet das Eigen(hum des
Dorfes Klem-MethUng.
xiimricus et JobaiiBes dei gracia domini de Werle onmibus ib perpetnm«.
Qtioniam amnes stabimus ante tribunal Christi recepluri, prout in corpore ges*
sinius, salubre animabus aostris duximus^ diem messionis extreme elemosinis ac
piis operibus preuenire. Hinc est^ quod notum esse uoluiuus tarn presentibus,
quam futuris, quod nos ob reuerentiam dei ac gloriose virginis Marie ac remis^
sionem peccaminum aostrorum necnon et heredum noslrorum^ simulque ad peti^
[^ionero Hermanni militis dicti Musteke et amicorum suorum, proprietatem ytfto
\Ietnic Minoris cum terminis et ^istinctionem terminorum cum onmi iure^ quo4
n ea habuimus^ ifi siluis, nemoribus, pratis^ aquis et pascuis, liberaliter dedimus
:enobio Dargun^ cum iudicio, sicut alia bona sua a no)^is possident, iure perpetuo
K>ssideBdam. Testes huius rei sunt: Nicolaus Gallus^ Johannes de Belin, Godeioe
iuoh, Hinricos de Ulotowe, Johannes Coz, Johannes de Dwu)in, mHRes,' et alM
|uam plures. Ut igitur bec donacio semper firma permaneat, presentem Ulteram
»de conscriptam sigiUi nostri munimine fecimus communiri. Datum in Plawe,
nno domini M^ CC" LXX^ VIF, \W kal. Aprilis.
71-
Digitized by
Google
1277.
t«
Smck ^%m Original im Haupt-Archir su Schwerin. An der ersten Stelle hängt an eioer Scboi«-
rc^tWr »a^ grüner Soide das xu Nr. J 347 abgebildete schildförmige Siegel des Fürsten Heinrich- Uiiis<k
4« SI(9ILLV. • DO©I • .INRl.I • Da • ..RLa
TW' t%>^:t«* Skgifl fehlt gan«, — Gedruckt bei Lisch, Qesch. des Geschl. Hahn I B, S. 70.
i'irr. Märt 19. Wismar. y^
AmtMasia, f'Uratm von Meldenburg, Nioolaus, Propst m Lübek und Sckm
nnd JohtMH, Fürst von Meklenbwg, genehmigen den Ankauf des M
rhrftt(^t </f«YA die Stadt Wismar und legen denselben zu WeuMüdsr&k
tn nomino sanclo et indiuidue trinitalis. Anastasia dei gracia doii
^<tr»v»jv»k^«ij«, Nioolaus eadem gracia Lubicensis ac Zwerinensis efccIesiarB
ifns Ol Johannos domicellus Alagnopolensis omnibus presens scriptum \m
loVM« )f«r<''M'nriuin o( subsidium fulurorum. Humanarum mulUkido et nvä
«.Mx^nufK 4MKt^UtM noalro menlis excedit, el propterea ita ordinauit sapienli
^vM.wi,»n,>s*, ><» quod cnpore in nobis memoria non polest, liUeramm capaciUs
♦i-^^n <.^M>Hrmw «olloiHm enulrireU Nouerint ergo lam posleri, quam preseDb
^^v ^>M>*»V\t »^ vnluorsllas bui^nsium nostrorum de Wismaria curiam dicia
H,»*\%« xs^ <mw. pn»Us, pascuis, palude, qoe wigo moor noncapaUur, el ot
*,«vx i»«**Vx ü«!?»» «icul aclenus in longum el laliun circnmqnaqoe distiocb!
i:. .;»,iK Uv>..Sv \^\^^ !*«»\cenlis marcis denariorum iuste empcionis lytalo ememi:
...UV «\»H>.^>^ <'l « domlno Heynone fntribiis de Lewetzowe el eonim het
: -^v viK ;^v hi»M<«»rt* suecossuris. Xos ergo, vi exfaiberenos clarins io op]
^.,> «N>«v>^v«Ax ^m)H>«j<i\s «mpiecUmur. dilecUonis prabadonea^ ipsis predicleßS
..v,, ,«♦ v^w omni llborlato, gnci« el coin omni iure, qaod wicbddesKa
»vsv is^vw '♦^^M^mi'l noloU adhibilo ctua ■alarilale boaa coBsilio et optenloca
.N.V.. ;^^^« (K>^vU ooMMonsu eorwideai nintiun. q« Unc mImsciub stabil et»
SS \ v>vv yv^v^HO)^« oonsuouertuit« per sonempnea stipabcämieai de maoa pia
X .vAv* A.»*»^!^ Wa<rm>H<'ns's» «* «!•«■ doaini— Teodi pertncbal, in mM
^.v«♦^^ >x,s..a N^M^*«l«m »ooundum ct>n$iiet«iuKW palrie fiKlaB diaisimis elt»
s vv. \ vv. Nvi^s^vl««» Ol ulllilaUH» locitts TniuersitaÜs petpetais teaporibos
,. v.x^K \v v^vS^ Ih'O donaoio « »ullo «Kressorua cdsironBa
V, x,.^ vvxv\W»IU »««'«^ dobilo finnilatis rx^hur ofO^ineal.
>nU«.,xv vrti\H»«Mi«i no.sl^>n^l«l appt^nsivn'bms finrJler
,, vv>vs.M ^v»^wmlbiw, q««>s huic fock» ««ilir-i cx^tportöer
^ -, vvv«s^ !»>v ««»blli« >ir CJonirdws (\W)<r$ Hö^lacie e*
V» > >^)»A**> N^^* lUvobor»^ tJhwiwhas ÄHrtw. Os« ie BeaeHo
H>. sv»^J»VA 0» Uoyn« (V*lro* d^ l^wtto»^*. G«iscakas ^«ea, Bäett
. vNv\ S\\jibobod«>» UinrtCH$ fhilor Werwrl. J»eik Tessdie. Ai£«
V
Digitized by
Google
1432 1277. 56J>
Bernardus dictus Nenneke, B0ge^ Wernerus Wulfhaghen, Johannes de Krukowe^
Marquardus de Walmerstorp , Hinricus Albus, Hinricus Kvle, Bartrammus Ermi-
gardissone, consules anni illius, et alii quam plures clerici et laycL Acta sunt
hec in Castro Wismarie, anno dominice incarnacionis M'' CC" LXX"" VIF, Xllir
kalendas Aprilis, per manus Gozscalci notarii curie.
Nach der Abschrift im Wism. Priy.-Buehe, mit dem Rubrum : ^De empciooe curie diote Dorsten." —
Yielleicht ist es nur ein Theil der Feldmark dieses Hofes, der noch heute als „Doorsteen^ bekannt ist.
Westlich grenzte damit Vinekendorp, südlich die Feldmark von Alt -Wismar. — Gedruckt in Schröder's-
P. M., S. 1028; Lisch, Maltzan. Urk. I, S. 46.
1277. April 10. Winsen. 1438.
JoTiann, Herzog von Braunsckweig Q-lrnieharg^^ widerruft die dem Bathe zu
iMnehurg ertheilte Erlaubniss, einige Jahre hindurch von den Sahsgüfem der
Dornkvrche zu Lübek und der Kloster Doberan und Beinfeld jährlich eine Flut
als Beisteuer zur Herstellung der Stadtmauern zu erheben.
Nach dem Original gedruckt bei Leyerkus, Urk. des Bisth. Lübek I; S. 249.
1277. Mai 2. 1433-
Hdmold, Qraf von Schwerin, gibt mit Zustimmung seiner Brüder Gunzelin
und Johann dem Schweriner Dom-Capitel das Eigenthum von Lewenberg*
Melmoldus, Graue zu Zwerin, gibt mit bewilllgung seiner bruder Gun-
celini vnd Johannis dem CapituI vnd der Kirchen zu Zwerin den eigenthumb an
jem hofe vnd Hufen zu Leuenberg, die Fridericus Hasenkop, Canonicus, von
hm zu lehne gehabt vnd dem Capitlul verkaulU hat. Datum et actum 1277.,,
sexto nonas Mail.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 30 \ wo dieser über das Original bemerkt: ^.Das Sigil ist mehrenteiU
dauon.** — An Lewenberg (Lilwenberg) erinnert noch der Name des „Lehmberges"* links an der
Chaussee yon Schwerin nach dem Sachsenberge. — Vgl. 1284, Deo. 6.
1277. Mai 7 (?). 1434^
Nicolaus, Fürst von Werls, stirbt.
JNicolaus dei gratia dominus in Sciauia. Obiit anno domini M.CC.LXXYIL^
lonas May. Hie dedlt ecclesie bona Sechelin.
Nach der im Haupt- Archir zu Schwerin befindlichen, um 1500 angefertigten Abschrift des Necrolo-
gioms im Doberaner Kreuzgangsfenster, gedruckt in Jahrb. 1, zu S. 136. Diese Angabe über den Todes-
tag des Fürsten Nicolaus steht im Widerspruche mit Nr. 1435, wonach der Fürst noch am 10. Mai eine-
Urkunde ausstellte. — Vgl. Nr. 1437.
Digitized by
Google
566 1277. m
1277. Mai 10. 14»
Nicolaus, Fürst von Werte, schlichtet den Streit der Stadt Malchin mit ii
Kloster Dargun über die Orenzen des Hofes OHow und bestimmt diesefha
rN^icolaus dei gratia dominus de Werle omnibus hanc Iftteram [mm
salulem in domijno. Notum esse uolumus vniuersis^ quod, cum dominos abb
Dar[gunen$is et] burgenses noslri de Malchin discordarent de terminis proft
curiam Gliilowe, nos personaliter ad locum accedentes concordaüimus eos s^
hac forma, vt a magno lapide sito aput viam communem recta linea diuislo ter-
minorum protendatur usque in angulum campi, de anguio in fossatum, de fossak
in Penem. Yt igitur hec nostra ordinatio et distinctio lerminorum semper fim
permaneat, presentem ülteram [inde conscriptam] sigilli munimine fecimos ifk
rari. Huius rei lestes sunt: Ghodefridus [prepositus] Guzstrowensis,. Conra<li
tustos, Hinricus miles dictus Luh, Hinricus V[IotowJ ^ aduocalus noster. Aä
sunt hec anno domini M^ C(7 LW Vir, \V idus Mali."
Nach dem Original unter den Darguner Urkunden im Haupt-Archiv zu Schwerin, toq derselben Ba
wie Nr. 1436, in den Schriftzttgen jener Zeit. Die Schrift ui stellenwei&e ganc yerhlichen; es haben i.^
die Lücken nach einer im Haupt -Archiv aufbewahrten Abschrift det» 16. Jahrh. ergänzt werden k(^-i
Nur gibt diese Abschrift ' statt V unrichtig de Sulomo. — -Der Mooatstag stimmt zu Kr. U
^Üei^richt aber Nr. 1434. Vgl. Nr. 1437. Der aus der Charte zur AnhäAgung d«t Sifigek ^
schnitt cnc Fergamciitstreifcn i»t abgerissen, und das biege! fehlt.
1277. Mai 10. 14»
Der BaÜi der Stadt Maldüm nimmt die von Nicolaus, Fürsten van IF^
zur SchUchtung des Streites mit dem Kloster Dargun bestimmten Orenzen b
Hofes Oüov) an.
Vniuersitas consulum ciuitatis Malechin omnibus hanc llRerani oiM
salutem in domino. Notum esse uolumus vniuersis^ quod, cum discori
uerteretur inter nos et dominum abbatem de Dargun de terminis prope cmfli
Ohilowe, dominus Nicolaus nos ad invicem concordauit sub hac forma, vti
magno lapide sito aput viam communem recta linea diuisio terminorum prok»
dMbr tsque in angulum campi, de anguio in fossatum, de fossato in Penan. ^
igitur hec distinctio terminorum a ciuitate nostra semper firma teneatur, preseoia
litteram inde conscriptam sigillo nostre ciuitatis fecimus communiri. Testes boi
rei ^nt: Gcbertus de Sulla, Hinricus de Yisghen, Hermannus Yrvnt, Hinrki
Wolderici, Massove, Johannes de Wolkeviz, consules nostri, et alii multi bt
genses nostri. Acta sunt hec anno domini Iir'CC^LXX''Yir, VF idus Mail.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. Der aut» der Charte zur Anhänguog des S<e^
geschnittene Pcrgamcntstrcifon ist abgerissen. -— Vgl. Nr. 1435 mit der Note.
Digitized by
Google
1437 1277. 567
1277. (Mai 14. Flau.) 1437.
Heinrich und Johann, Fürsten von Wearle, verleihen den Qeistlicken ihrea
Landes das Gnadenjahr unter Zustimmung der Bischöfe von Schwerin, Camin
und HaveJberg, mit der Verpflichtung zu gemeinschafüicher jährUcker Memorie
und Todtenmesse für das ßlrstliche Baus.
In nomine sancle et indiuidue trinitatis. Amen. Nos Henricus et Johannes
miseratione diuina domini de Werte omnibus imperpetuum. Que conßrmat uox
teslium uel yiuax littera, permanere debent firmiter inconcussa. Hinc est, quod
ad vniuersorum, tarn presentium, quam futnroruro, noliliam uolumus deuenire,
quod nos, qui omnes in districlu nostro positos tenemur in sua iusticia ex zelo
rectitudinis confouere, roaxime tarnen ecclesias et personas ecclesiasticas, sine
quibus Pidei sacre religio stare non poterit, (debere) in suis übertatibus promouere,
vniuersis ecclesiarum rectoribus aliisque clericis per omnem nostrum districtum
ecclesiastica beneficia cum cura optinentibus, quorum domus adeo sunt communes,
quod propter hospitalitatem et alia caritatis opera post obitum ipsorum tanto pre-
muntur onere debitorum, quod ad persolutionem ipsorum proprio non suppetunt
facultates, de consensu venerabilis in Christo patris ac domini nostri Hermanni
episcopi Zwerinensis \ annum gratie a die mortis eorum in beneficiis, que
fiabuerant, de bona uoluntate et maturo consilio contulimus sub hac forma, qupd»
si contra ipsorum aliquero legitime probatum fuerit, quod detesserator ecciesiasti-
corum bonorum uel publicus potator exstiterit aut manifestam cohabitacionem
fiabuerit, a predicta reddatur gratia alienus; ecclesiam vero testatoris (!) uel amici
discedentis, si testatores defuerint, per idoneas personas interpositas de bonis
ecclesie per illius anni circulum ofßciare debebunt. Hanc tamen gratiam ipsis
contulimus ob hanc causam, quod vniuersi in ecclesiis sibi propinquioribus et
magis sollempnibüs die dominica post ascensionem domini insimul in religione
sua compareant, vigilias de vespere, necnon de mane missarum sollempnia ob
salutem anime dilecti patris nostri domini Nicolai de Werle felicis memorie et
matris nostre domine Jutte, necnon et nostri, postquam nos obire contigerit,
prout deuotius poterunt, peragendo. Volumus etiam, quod, si quis eorum pro-
3abili ac legitima neCessitate non compulsus, sicut premissum est, comparere
leglexerit, in pena pecuniaria condempnetur, videlicet in talento, quod ipso tem-
)ore pro sociorum arbitrio in eorundem consolationem omnium expendatur. Ut
gilvLT hec nostra tam salubris coUatio futuris temporibus maneat inconuulsa, pre-
;entes litleras sigillorum nostrorum ac venerabilis patris nostri domini Hermanni
Zwerinensis episcopi^ munimine fecimus roborari. Testes huius facti sunt: do-
ninus Nicolaus Gallus, promotor huius negotii principalis, in cuius facti recom-
>ensalionem memoria ipsius non deerit, debet roerito nee deesse; milites et alii:
Flinricus de Cremun, Gerardus Ketelhot, Johannes Coz et Hermannus Coz,
Digitized by
Google
568 1277. m
Hlnricus de VIotowe, Hinricus Luch et Godeke Luch, Nicolaus de Bmei
Brizzebur et Johannes frater suus et alii quam plures milites ydonei et honcsü
Datum anno domini M^CCLXXVir, per roanum Hermann! notarii.
Nach einer OriginaUAusfertiguDg im Haupt-Archiv zu Schwerin, an welcher noch die erste der b^
Schnüre yon rother und gelber Seide ein Bruchstfick von oinem Siegel mit etnem werlesdieo Sdetkip
trägt, während die zweite ihr Siegel ganz rerloren hat. Ein drittes Siegel, nämlich das des KicholtTi
Schwerin, ist nie angehängt gewesen. — Gedruckt bei Lisch, Hahn. ürk. I, S. 71. — Vgl Nr. Itl
und 1435.
Eine zweite Ausfertigung ist aufbewahrt im Diplomatartum des Dom - Collegiatstifts Giistrov (Ci
Nr. Lni). Obwohl in dieser auch steht: ^„de consensu uenerabilis in Christo patris ac domioi ib
Hermanni cpiscopi Zwerinensis*", so heisst es später doch: ^ „sig, nostr. ac uener. p. n. domioi B;
manni Caminensis episcopi**, ohne Zweifel, weil Güstrow in dem Caminer Sprengel lag.
Eine dritte Ausfertigung ist nur bekannt aus D. Clandriau*8 Extract der RObelschen Kircfani»
Tom J. 1577, im Haupt-Archi? zu Schwerin. Clandrian*s Auszug lautet:
Hinricus et Johannes domini de Werle de consensu Schwerinensis et Hauelbergei
episcoporum clericis infra terminos ipsorum dominii ecclesiastiea benefioia obtinentibas am
gratiae post diem obitus in beneficiis, quae habuerunt, uoluntate libera contolerunt, iU tuf
ut, si probatum contra aliquem ex ipsis fuerit, quod tesserando seu. tabernas freqaeco:^
ecclesiae suae bona dissipauerit« nisi anno ante diem obitus se emendauerit, a di^a gnmn
immunis. Acta in ciuitate Plawe, anno domini 1277., 2. idus Maii.
Die Zustimmung der beiden Bischöfe in dieser für Bö bei bestimmten Ausfertigung hat darin ihren Gr4
das8 die Grenze des Schwerinschcn und des Havclbergschen Sprengeis die Neustadt und die iV^
Bö bei sdiied.
1277. Mai 15. (Parchim.) 14*
Hemrtch und Johann, Fürsten von Werle, verleffien der GeistUdihi^
Parckdm das Recht zu testiren, gegen die Verpflichtung zu Sedenmessen^
Gedächtniss ihres Grossvaters, des weiland Fürsten Heinrich von Werls.
xLinricus et Johannes dei gracia domini de Werle omnibus preseoici
pagioam inspecturis salutem in domino Jhesu Christo. Justorum virorain t
honestorum discrecio postulat et requirit^ vt pia facta hominum, que pro pecai
fiunt^ propter memorie labilitatem litteris conscribantur. Hinc est^ quod oo^
6sse volumus tam posteris, quam modemis, quod nos plebanis nostris in Parc^
ac sacerdodibus (!) nostris in eodem nostro dominio commorantibus de bc^
Dostra voluntate res suas in tres partes distribuendi, si quas post obiUim ipsor^
relinquerint (!), contulimus libertatem, primam principaliter pro debitis eorä
persoluendis, ita quod due sequentes non diuidantur, quousque debita foeit
persoluta, secundam ecclesie, terciam amicis pauperibus; si hec due extr^
partes preter debitum in rebus relictis inueniri poterunt, per amicoram persori
inter medias erogabunt. Hanc tamen graciam ipsis sciant coUatanoi et eibibü^
sub hac forma, vt in anniuersario dilecti aui nostri domini Hinrici de Werle J
die beati Bonifacii, ad vesperam prefati sacerdotes in ciuitate Parchem ad sumis^
ecclesiam conueniant et in religione in vigiliis ipso vespere compareant, de ib^
Digitized by
Google
1277. 569
iro saliile anime aui nostri predicti quilibet missarum solempnia, si locum et
empus habuerint, peragendo. Jnsuper ipsis pro miinere contulimus speciali, ut
sorum homines sub ecclesiis commorantes a uectigalibus et strucluris yrbiuin,
lecnon a celeris seruiciis sint exemptL Vt igitur huiusmodi factum stabile per-
naneat atque firmum, et ne possit a nostris successoribus aliquatenus dubitari,
igiUorum nostrorum appensione duximus efficaciter roborandum. Testes huius
acti sunt: dominus noster et reuerendus in Christo pater Hermannus episcopus
iwerinensis; miiites: Nicolaus de Belewe, Bruningus de Redingestorpe, Sifridus
e Keredorpe^ Gheroldus Hasencop, Johannes Coz, Hermannus Coz, Nicolaus de
truseuiz, Hermannus de Poterowe^ Conradus de Lanken; famuli: Hinricus de
^remun, Sone(ne)ke, Gherardus de Malin, Bernardus de Malin, Martinus de Malin,
t alii quam plures viri idonei et honesti. Acta sunt hec anno domini M^C(7
iXX^'Vn^ Datum in vigilia pentecostes, per manum Hermann! notarii.
Nach dem Original im Haupt-Arohir zu Schwerin. Die Siegel lind mit den Siegelb&ndern ausgerissen.
— Vgl. Bd. 1, Nr. 324, und Nr. 1437.
277 (?). Mai 25. Wusterhausen. 1439-
Otto und Jlbrecht, Markgrafen von Brandenburg, verleihen dem Bischöfe
Heinrich von Havelberg das Eigenthum der Ländereien hei Babitz.
In nomine domini. Amen. Nos Otto et Albertus dei gratia marchiones
randenburg^enses recognoscimus et tenore presentium protestamur, quod, quicquid
3t inter [villam] Babyz per metas nunc signatas usque in paludem, que vocatur
abyz, sive ligna, siue agri, siue pascua sint sive prata, versus ciuitatem
^itstock^ eins proprietatem damus domino Henrico Havelbergensis ecclesie
)iscopo*, amico nostro dilecto, et eins ecclesie, ita tamen, quod eadem propri-
as, id est ligna predicta, pascua atque prata vel agri, ad eandem ciuitatem
nistock debeant perpetuo pertinere. Ut autem hec nostra donatio in perpetuum
ta et immobilis perseveret, presens scriptum de certa nostra conscientia sigiflo-
im nostrorum appensione fecimus communiri. Testes autem, qui presentes
enint, sunt: Zabellus de Redicstorp, Zabellus de Plawe, Yo de Konigsmark et
ermannus de Plawe, miiites; dominus Petrus prepositus in Witslock, dominus
*uningus plebanus in Wuzterhusen et canonicus ecclesie Lubucensis et noster
^tarius, et BartholduR noster notarius, canonicus ecclesie Lubucensis. Datum
^uzsterhusen, anno domini MCCLXXYH., VIU. kalendas Junii.
Gedruckt bei Riedel I, Bd. 2, S. 452 (nach Stein's Abschrift), und bei Buohholz, UrL-Anh. S. 105
ius der Süssmilch^acben Sammlung), auch bei Bell, Starg. I, S. 300, mit der Jahreszahl 1277; dagegen
ei Ludewig, Reliqu. VTII, p. 272, und danach bei Riedel I, Bd. 25, S. 4, mit der Jahreszahl 1276.
■•kleibnr^chei Vrkulei-lBch II. 72
Digitized by
Google
st» 1277. Kl
1277. Juni 20. 1441
Heinrich und Johann, Fürsten von Werle, schenken dem Kloster Doüm
das Eigenthum des Dorfes Oldenstorf und des Sees Jatcer, soweit er i
Grenzen des Dorfes Dobvn berührt.
Hmricus et Johannes dei gracia domini de Werte omnibas pres«
licriptom intoenfibus salutem in nero sahitari. Notum esse voloniiis tarn pres«
(ibos, quam füturis, quod nos ob reaerenciam dei omnipotentis et beate Mir
Tirginis matris sue, ad nostronim veniam peccatonim sancfimoniaKbns ceooi
Bobertin in introitu nostri capellani Herroanni prepositi eiosdem cenobii denauii
proprietatem yflie Otwinestorpe cum termhiis suis et proprtetatem stag^i Jawer
secundum quod tangit terminos TiHe Dobin, cum omni vtlfitate, quibw prefsls
stagnum habaimus^ et sub iure tali, sicuti habent alia bona claustri, quiete pe
pefua possidere. IVe igitur ipsis super hac donacione dubium orialiir et a noä
heredibus in posterum aliqua possit calumpnia exoriri, presentem paginam ebd«
contulimus in perhenne testimonium sigillorum nostronim muniroine robonli
Testes huius facti sunt milites: Hinricus de Cremun, Gherardus filius sui
jinoldis Brusehauere, Johannes CoZj HerväBvmw frater saus^ fficolaos Gi
Nicolaus de Bruseuiz, Heyne de Hauelberche, Johannes de Duzein, Johannes
Bernardus fratres de Beliri, et alii quam plures viri idonei et honesti. Actas
hec anno domini M^CCTLXX'^Vir, Datum in die beatorum apostolorum Pf
et PauIL.
Nach ^eim Ori^nal im ArcluT des Klo«len Dobbertin. Aagebäogt siad swei Sdinöre toi n<
Seide; an der ersten hängt das zu Nr. 1347 abgebildete Siegel des Fürsten Heinrich mit Tolbtäfiii
Umschrift. Das zweite Siegel fehlt. — Gedruckt in RudloflTt Ürk.-Lief. 97, und bei Lisch, B)
ViJis I B, S. t7. ' — Glandrian yerzeichnet in seinen Dobbertiner Regesten unter Nr. CCLXXXll folfi
Urkvnde:
«Bernardus, Her zu Werle, hat dem Closter Dobertin den eigenthumb des Dorfis .Oldesü
^wie es in seinen schieden belegen, gegeben. Actum Rostogk, et datum per manus Jo. pkl
„de Hobele, 1272., & Calend. Martii."
Pa Fürst Bernhard, Nicolaut Sohn, in^ Jahre 1272 überhaupt noch nicht selbstdadig etwas Terla
konnte, auch in obiger Urkunde seiner Verleihung gar nicht gedacht wird, so ist die Jahreszahl ,1-^
ohne 2weifel nicht richtig.
1277. Aug. 24. Dömitz. 14^
Adolf, Oraf von Danwherg, verleiht dem JÜare der Kirche zu Dömitz j\
Wispd Koma jährlich, und Ulrich, Bischof von Batzeburg, bestätigt i
Verleihung.
Adolftts dei graoia comes de Dannenbergh omnibus presencin inspecti
perpetuam in domino salutem. Notum esse uolumus presentibus et füturis, (f
Digitized by
Google
MS de cammuni cooBeiuni Jierediim nostronmi pro iremedio ammarom antf&cesso«-
um noatrorom necnon el noslie eontulimus altari in ecclesia DomoleoeiiBi ad
^elebrandam priwem missam quinque chorös aifiginis in rediUbus libere et p»«-
)etuo possidendos, ymmt scilicet chomm in molendino in Domeltz^ yflum icbocum
n inoleiidino 'in iireiierdesbrughe^ vnuin cliOTum in molendino Wialrowe«, vnum
^horum in «dtta Conowe, yniim chorum in uiila Melchiat. Yerumptamen saoerdos,
^m iam dicUm altare coUatom fuerit, dicet bis in iepUmana missam pro de¬is,
*eliqms uero diebus^ quicquid plebanos eiiisdem ecdesie iusserit, celebrabit. Ne
gitur hec nostra dmiatio ab aliqoo successorum nostrorum in irritum reuocetur, pre-
imitem paginam testibus flermanno Racebnrgensi canonico diclo de Bluohere, Her-^
nanno preposito de Sametin^ Johanne preposito de Heldena^ Hetnrico Darkeslawet,
Sasiüo de Gartow^ Kristiano de Dertsowe^ miiitibus^ el nostri sigiUi miuumine
bcimus icommonira. Nos uero Yliiciis dei gracia Raceburgensis «epiacopus banc
»llatioiiem uiri npbilis sspradicli in nomine palrts et filii et spirilos sanoti confir^
mrmus. Si quis vero redHus altaris mm sepius dicti ausu temerario infringere
lel roolestare presumpserit, indignationem dei omnipotentis et anathematis uinctdum
pe Bouerit inoursurwi. Datum et wtum Domeliz^ ;anno domini M''GC''LXX''¥ir^
n die beati Bartholomei apostoli.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. An einem Pergamentoireifen hängt an zweiter
Stelle das schildförmige Siegel des Grafen Adolf Ton Danneberg mit dem rechts gekehrten aufgerichtetes
Löwen. Vgl. Nr. 1301. Von der im rechten Schild winkel beginnenden Umschrift ist zu lesen:
• .leiLLV, ..(DITIS
An erster Stelle sind Löcher zu einem Siegel eingeschnittenf weichet jedoch mit dem Siegelbande fehlt.
1277. Sept 9. Varchau. 1442.
Ulrich, Bischof von Batzeburg, bestimmt die Zehnten aus mehreren B'örfem
zur Feier kirchlicher Festtage und zu seinem Oedächtnisse in der Kirche zu
Batzeburg.
^[iricus dei gratia Raceburgensis episcopus vniuersis Christi fidelibus in
)erpetuum. Licet omnibus quibus possumus affectu caritatis et opere teneamur
;t ecciesias nostre dyocesis erigere et erectis, qualiter subsistere valeant, patema
ollicitudine, in qnantum .suf&Gimtis, prouidere^ precipue tarnen circa illam zelus
iostre dilectionis ardentior esse debel, cui disponente domino presidemus. Ea^
irqpter nouerint vniuersi, quos id nosse fuerit oportunum, quod nos pro reue-
entia gloriose virginis Marie et affectu special!, quo noslram ecciesiam amplec--
imur et fouemus, proprietatem quarundam decimanim cum fructibus earundem
widern nostre ecdesie conferimus in perpetuum el donamus, quas etiam nominatim
luximus exprimendas, et in quibus site sint villis aut quibus debeant vsibus
72»
Digitized by
Google
572 1277. Itt
applicari, presenlibus aperimus. Medietatem decime totins nille Torowe Siaoiei
et decimam duorum mansoram in Echorst com quarta parte decime totios Petseb
-et declma duorum roansorum el dimidii in Bocholt ad induendum singoGs m\
conuentum nouis cappis irreuocabiliter assignamus. Ad decorem^ vero ioamk
et honorem ac laudem diuini nominis ampliorem decimam trium maBsonnül
dimidii in Clokestfiorpe pro luminaribus XX^ YIIF in summis festiuitatibiis, id a
pascha, penthecoste, ascensione, natiuitate Christi, epiphania ac in quatuor fesb
talibus domine nostre, Johannis euangeliste et omnium sanctorum^ ad prie
Tesperas, completorium, matutinas, missam in choro iugiter accendendis, necoi
duabus candeb's triplicatis, que a ministris ante altare infra canonem vsque ^
missam teneantur ad custodiam, volumus pertinere. Ad consolationem eüi
canonicorum decimam quatuor mansorum in Cloderem pro anniuersaria comiDefi-
ratione felicis recordationis iilustrissimi quondam principis ducis Hemrici, fiiote
nostri, duximus assignandam. Verum dimidiam decimam totius ville Cowallei
terciam partem decime in Dargowe cum decima trium mansorum in Degoi^
cum decima^ dimidia campi in Raceburg apud sanctum Georgivm ad refectioH
fratrum in esu camium in aliqua feria septimane secundum dispositioneo i
dispensationem preposili vel prioris, quoad uixerimus, deputamus. Postquam^s
nos vocante domino diem clauserimus extremuro, eedem decime yniuersaliter ii
prefate ^ pro nostri memoria annuatim deuotius ac solempnius peragenda ad ca
solationem conuentus irrefragabiliter pertinebunt, vna tarnen ^ marca de sm
totali ad patris noslri et matris noslre anniuersarium reseruata. Preterea decii
quatuor mansorum in Slabrvcke, quorum duo spectabunt ad uestiarium et alii ^
ad seruicium^ cum proprietate liberaliter elargimur, ceterum duorum manson
decimam in Bresen^ quorum alterum ^ ad diem beate virginis Margarete in no«
leccionibus festiuius peragendum deputauimus, alterum vero (!) anniuersar^
Bemardi quondam canonici Lubicensis duximus conferendam (!). NuUi ergo hoi
num contra hanc noslre donalionis paginam venire liceat ^ Si quis aot
contraire presumpserit^ indignalionem dei omnipotentis et gloriose genetricis ei
apostolorum eins Petri et Pauli et bannum nostrum se nouerit incursurum. Hi
rei testes sunt^: Heinricus noster notarius, magister Luderus plebanus. in Witt«
borg, frater Woldewerus el frater Johannes ordinis predicatorum, Volcmaros
Gronowe miles, et alii quam plures. Datum Vergowe, anno M^'CC^LXX'V
pontiflcatus ^^ nostri anno XX^, in die sancti Gorgonii ^^, per manunoi Hildebn
noslre ecclesie canonici.
Nach dem OrigiDal im Ratzeburger Archiv zu Neustrelitz. Das an weissen leinenen F&den ao^
Siegel ist abgefallen.
Von einer andern Ausfertigung dieser Urkunde steht eine Abschrift im Copiar (I) der Battebi
£irche. Diese g^bt folgende Abweichungen Ton unserm Original: ^ ad laudem yero — * ac dedai
^ iam prefate, exceptis illis dumtaxat, quas uestiario duximus assignandas» pro oostri ^
— ^ yna tantum marca de summa totali ad patrii nostri Johannis militis dicti de Blncker
Digitized by
Google
14^ t«77. &78
mairi» nostre li e c th 1 1 d i t anniuersarium specialiter resernata. — ^ et duo r e s i d u i ad seniioinm canonico-
Tum — • alterum qaidem — "^ festiuius excolendum, alterum vero ad Lubicensis deputaui-
mns, — ^liceatausu temerario sen prophano. — ^ testes sunt: Heinricus prepositns, Con-
radns prior, Oliuerus, Thidericus de Fago, Hermanniis de Blnehere, canoni&i Baoebur-
genses, Heinricus noster notarius, — — — Volcmams de Gronowe, Wipertus de Meleoteke,
milites, — '^indictioDe quinta, pontificatus autem — ^ ^ sancti GorgODÜ martiris gloriesi (per
iDanuin etc. fehlt). — Anf dieser zweiten Ausfertigung beruhen die Abdrücke bei Westphalen II, p. 2096»
uod bei Schröder, P. M. II, S. 2945.
1277. Sept. 27. Wien. 1443.
Rudolf, r'ömischer König, vberträgt den Herzogen Albrecht von Sachsen und
Albrecht von Braunschweig die Wahrnehmung semer Rechte in den Reichs^
Städten LÜbek, Goslar, MÜhUiausen, Nordhausen, so wie in Betreff alles
Reichseigenikums in Sachsen, TfMringen und m Wendenkmde.
xiudolfus dei gratia Romanorum rex semper augustus vniuersis imperii
Romani fidelibus presentes litteras inspecturis gratiam suam et omne bonum.
leDore presencium recognoscimus et publice profitemur, quod nos, gerentes de
[^ircumspectione et fide illustrium principum nostrorum Alberti Saxonie, filii nostri,
3t Alberti Bruneswicensis ducum fiduciam ioconcussam, eisdem ac eorum sollici-
ludioi nostras et imperii ciuitates Lubeke, Goslariam, Mulenhusen, Northusen et
(rniuersas mimiciones, castra, villas et oppida, quocumque nomine nuncupentur,
ninisteriales homines et vasallos ac omnia et singula iura, possessiones et reddi-
xxs^ quos in terris Saxonie, Thuringie et Slauie possidemus seu de iure racione
mperii possidere debemus, committimus per presentes, sie quod iidem principes
lostri nostro et imperii nomine ipsls terris presint salubriter et easdem dirigant
lapienter, et quod de ipsis possint et valeant libere ordinäre et facere omnia,
[ue nobis et imperio nouerint expedire. Jtem predictis nostris principibus plenam
radimus potestatem retractandi et reuocandi ad ins et proprietatem imperii ministe-
jales homines et vasallos, possessiones, redditus atque iura, quos et que ab
mperio inuenerint alienata illicite et distracta, item iudicandi et iurisdictionem
^xercendi nomine nostro in terris et prouinciis antedictis, et omnia et singula
aciendi, que nostris et imperii vtilitatibus viderint profutura. Propter quod vni-
ersis et singulis nostris et imperii fidelibus in predictis prouinciis habitantibus
amus districcius in mandatis, vt supradictis nostris principibus in omnibus et
ingulis suprascriptis articulis nostro et imperii nomine obediant humiliter et
itendant. Jn cuius testimonium presens scriptum maiestatis nostre sigillo
lULimus roborandum. Datum Wienne, V^ kaL Octobris, indictione YI^, anno
oniini millesimo ducentesimo septuagesimo septimo, regni vero nostri anno
uarto.
y
Digitized by
Google
«74 1277.
Kach dem Original des Braansdiweig-LünebargUclieii Arehirs abgedruckt in den
T. IV, Praef. p. 3; Pötker I, S. 16, ans dem „Bericht roü dem Rechte d, H. r. Braoiuehweig oi U-
bürg an denen Lauenb. Landen*, Beil. XXVII, pag. 36; Ü.-B. der SUdt Lübek I, S. 35J ^x»a e
Orig. Güelf.).
1277. Dec. 2. Rostock. 1441
Wcddemar, Fürst von Rostock, ertheüt den Besitzern von SiUzffiUem a i
mehrere Privilegien.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Waldemaros dei gracia doü
^e Roslok vniuenriis Christi fidelibus presencia nrisuris imperpetuum. Prof^
jilbilelli memofiam variasque hominum voluntates dignum duximas estimandoni.
ea, que debent inconuulsa manere, litterartim testimanio roborentur, ^(oateDiis &|
inde habeatur congnicio veritatis, si super hiis, que gesta sunt^ suboriri eoote
Valiquid questionis. Noscat igitur presens etas et discat feiix successlo fatoroii^
Hcjs de pleno consensu et voluntate nobllis vhi patris nostri dotttini B^ con^
vasällorüm noslrornm iBt burgensium de Ro^tok poStuMidtim aceedeirte, onnäj
iiereditarios redditus possidentlbus in palude Suite hanc graciam finniter perpeU
contulisse, viis aquestribus simul et terrestribus de palude Suite inemorat[a] gaoöd
libere exeimdo pariter et redeundo in dominii nostri temrinis vniuersis, ^110%
in eisdem lingna comparandi ipsonim ct(m denariis^ vbicumque poterant, in gna
aliqua (!) libertate fruantur obünendo. Memoratam vero paiudem Suite aliis tä
si^)eredificandis nullatenus volumus pregrauari, sed quetnadmodum ab inido cH
)iümero salinarum est fundata, perpetuo permanebit. Accedit eciam ad hec, qil
omnes habentes salinas in sepedicta palude Sülle ipsas suis non solitm here(i
iieredilare poterunt, verum eciam quibuscunque heredes tunc viuemtes de berfi
^d heredem easdem pro tempore vendere decreuerint, emptores absque omni a
actione, peticione et seruicio liberas perpetuo possidebnnt, tali quidem condick^
taediante, quod nobis aut heredibus nostris de dictis salinis census debKus t^
^ore congruo persoluatur. Pro tali enim donacionis causa a nobis racionabi
tollata possessores salinarum memorate paludis Suite clenodiis ipsomm et pecia
ntfs gratuite respexerunt, quod, quantacunque necessitas nostro emerseril in i
Iminio, dicti possessores salinarum liberi perpetuo permanebunt. Ne autem b
^ctum nostrum racionabile a nobis vel nostris succiessoribus in postenitn tsI^
Irritari, ptetsens scriptum inde conrectum sigiHis patris nostri domini ^B. et nosü
Yiecnon btirg^ensium de Rostok fecimus in 4estimonium roborari. Testes sunt!
Tititds: dominus Johannes iMIoltico, dominus Georgius de Maiorke, ' dominus Ib*
^gus, dominus Johannes Babbe, dominus Lodowicus de Ribbenisse, miiil^
consules vero et burgenses de Roslok: Johannes filius Seghefridi, Albertus f^
Digitized by
Google
Iieii[?iqDs] ^ Sapiens, Hen[ricus]^ Adolph!, Arnoldus Copman, Ernestfujs fil^uf.
Symeri, Hen[ricus]^ Dannenberch, Johannes de Sladen, Thidericus de Subbecin
el Ekighetbertus^ de Ponerio; de Sulta vero hurgenses et consiules: Arnoldus
Bogg^beman, Nicokius Pape^ Hen[ricus}^ Arnesberch, Hermanniis Copman, Ar-
loldM Spede, FViderieiis AniUias, Andfeafi^ Olricus Requoyogh, et aüi quam plures
viri fide dingni. Datum Rostok, anno gracie M"" CC^LXXYH., IUI. nonas De-
cembris.
Nach, einer Absclirift a,u8 dem 15. Jahriiundert im Hau^.- Archir zu Schweijo. Eine Abschrift des
Archivars Ring (17. Jahrh.)« ohne sonstige 'wesentliche Abweichungen, gibt in den Zeugennamen statt
^^Hennjnghus** richtiger Henricus. Es tohetnt danach im Origina) nur „Hen*.^ gestanden m habeiu
Eine Uebersttzung aus dem J. 1400 ungel^hr hat folgende bemerkenswerthe Interpretatio^ei^ : burgens^/l
de Rozstok = de bure yan Rozstok; redditus in palude Suite = de ghu^lde in den^ loltbroke
tho der Suhlten, und so immer palus ^ soltbroke; Albertus Cerdo s: Albrecht Gherwer. Da»
neben hat der Uebersetzer fiUschlich B. mit: Bernd (statt Borwiu) aufgeführt, und ^Sog^ßHiA^us de
Pomerio** durch: „Enghelbrecht Yon Pomeren** (statt yam Bomgarden) gegeben. — Gedruckt ist
diese Urkunde in Rudioff *8 Urk.-Lief. Nr. XXXVI, und Jahrb. XI, S. 277.
1277. Dec. 5. 1445.
Barnim, Herzog von Pommern, schenkt dem Kloster Dargun das Eigenifmm
von 6 Eufe;n mit der Mühle in Strdow.
* £larnim dei gracia dux St^tinensis omnibus in perpetuum. Cum memoria
^hominum] labilis sit, necesse est, acta nobilium scrlptura et testibus perhennari.
^inc [est^ quod nojtum esse uolumus omnibus hanc litteram visuris, quod nos
)b reu[erenciam dei et] remissionem peccaminum nostrorum dedimus ecclesie
)argunensi proprietatem sex [mansorum] cum molendino in villa Strelowe, cum
)mni iure et pleno iudicio perp[etuo posjsidendam. Habebat autem lam dicta
^cclesia in villa iam nominata antea [proprietatem] quatuor mansorum, et sie nunc
»roprietas tocius ville cum terminis suis [perti]net ad ecclesiam Dargunensem.
\n cttins rei testimonium presentes sigilli nostri muninun? fecimus ral]i6r9|ri^
Testes huius rei sunt: Andreas plebanus Diminensis, Burchardus, Lippoldus, mi-
ites; Luthardus, Hinricus camerarius noster et alii quam phires. Acta sunt hec
nno domini M"" CC LXXYIF, nonas Decembris.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. Das ungewöhnlich dünne Pergament der Urkunde
bat dmok Moder lo aohr gelitten, dass der rechte Band derselbe« grossentheil» fehlt. Das eingehängt»
Pergamentband iit abgeriflsen.
Digitized by
Google
576 1278. ttl
1278. Rostock. 1441
Ladung, Pfarrer an der NicaUnkirche zu Bestock, exinmi, unter Gendmi^
des Bischofs van Schwerin und des Fürsten Waldemar, die Georgen-C^
auf immer vom Sprengel der NiooUxOeirche gegen eine vom Bathe Um 3
zahlende Leibrente.
Dominus Ludovicus plebanus de sancto Nicoiao cum voluntate donü
episcopi Suerinensis et domini Waidemari resignavil capellam sancli Georgii api
infirmos tali conditione, quod sibi omni anno IV marce in anno a consui
presententur per tempore vite sue, et post obilum eius libera esse debet. Ae
gracie M.CC.LXXVUr.
Nach dem Bostocker Stadtbueh A. — Gedruckt ia Jahrb. XXI, S. 21.
1278. Rostock. 144'
Der Raih zu Rostock erlässt eine Verordnung über die Vedoosung der U
buden im, Rathhause.
Anno M. CC. LXX. VIII. consules cum senioribus ciuitatis communiter (
arbitrium decreuerunl, quod omnes burgenses habentes oflicia bis in anno sorl
mittent in locis ipsorum, in festo nativitatis Christi videlicet et Johannis bapö
Jtem si quis burgensis non habens officium vult fieri pannicida, ille stabit in k
licet Sit obscurus, si vacat in teatro, donec sortes sint mittende. Et non sei
est hoc de pannicidis, sed de omnibus aliis ciuibus, qui officia volunt Bol^
exercere.
Gedruckt bei Nettelbladt, Urspr. der Stadt Rostock Gerechtsame, f. XLVL
(1278.) Wismar. IH
Eggert Krummendik verpfändet Oerwin, dem Mümer zu Wismar, sem
sammten Besitz zu Meldenburg.
fikkehardus Crummendic impignoreuit Gerewino monetario omnia bl
sua, domum et curiam^ pecora, equos, ligna, paschua et aquam, campus
semina et omnia, que habet mobilia et immobilia in Magnopoli.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 53. — Die EiDzeichnung fällt ror den 3. Febr. 1278.
Digitized by
Google
144§ f3T8. ^^t
1278. 144».
Otto, Mmlcgfuf wm Brm/^dem^^ bestätigt der Stadt Femün das &^Mermr
schs Stadtreeht. ,.
Eise Urkviide dieMt Inhaltes ist nioht au%e{o]iden ; aber eise Hindeiilttig auf lolohe fladeB'wir bei
T. Westpbalen. Monum. iaed. IV, p. 236, wo zu den Worten dea B. Latomus; .„Des folg^den Jahr^
[1263] hat der ... Herr ton Werle Nicolaus auch der Stadt Fentzelin den Gebrauch des Schwerinischen
Rechts erlaubet und gegeben** [s. Nr. 987] — folgende Note unter den Text gesetzt ist: „Ciiius usum
Marchio Otto, ^ui urbem ^evioerat, ao. 1278 stubilivH.*' Vgl Nr. 1450, 1382 (S. 530). Hinler da
Urkunden yom Jahre 1280 geben wir zwei Urkunden der brandenburgiscben Markgrafen, deren eine den^
Kloster Dargun rerliehen ist, die andere dem Kloster Doberan, in welchen die drei Markgrafen Otto,
Albert und Otto' diesen KKtotem ihre dtomtlichen Gflt^r bestMgen, dabei aber bemerken, das^ dieselben
deo Klöstern nicht hätten geschenkt werden dürfen ohne die Qeoohmigang üirea Yaten (Otto*s fif«
t 1267). Beide Urkunden könnten ihrem Inhalte nach auch in. die Zeit der Fehde der Markgrafen gegen
Nicolaus Ton Werle fallen; da sie aber you dem Markgrafen Otteke mitausgestellt sind, was seit 1280
zu geschehen pflegte, so werden sie in die Zeit des Krieges der Markgrafen gegen den Herzog Bogislav
und dessen Verbfindete, unter denen die Fürsten Ton Werle waren, gesetzt werden mfitoien.
278. 1450;
Otto, Markgraf van Brandenburg, bestätigt der Stadt Wesenberg das Sc/ms*
rinschs Stadtreeht.
Eine Urkunde über diese Handlung hat sich nicht erh^teu, aber Latoidus wird sie'DOch gesehen
babeo. Er schreibt bei t. Westpbalen IV, p. 246: «Margf^ff Otto stercket sich geiiraltig wider
hn [Nicolaus ron Werle] und erlangt beistand Tom Graren zu Schwerin Guncelino 3. [vielmehr Helmold,
t. Nr. 1382] und ziehet ihm in sein Land, dem anch der alte Herr yon Werle- mit seine [n] SOhnen und
[Jnterthanep zwischen, Wefemberg und dem Dorff Strelitz bei grossen Treb^w sei liegegset xmi , etnei
»chlachtuDg gelierert haben, aber der MarggrafT hat den sieg behalten, und nicht allein drei Dörfer als
Oamute, Karelsbrock und Börgstorff verheeret, sondern auch die Statt Wesenberg eingekriegt, und ron
Land zu Wenden abwendig gemacht, und bei das Land Staigard gebracht, wie daß ron Majrggribff
}tten im jähr Christi 1278« der sta^tt Weeenberg gegebene Privilegii^m beweiset; jl|^
welchem er ihnen den gebrauch des Schwerinschen Rechts ebenermassen, wie ihnen
-•orhin ihr gewesener Herr Niclotui, wie er ihn nennt, ehe dan er sie ihm abgewonnen,'
pegtibeo h»ite, in gnaden erlaubt. Ist demnach <lie statt Wesenberg vor Zeiten zum Landet zil^
Menden gehörig gewesen, ihr fundation aber und andere Privilegien werdiep ihnen zweifeis frei ii^,,4ie0O?)
7ehd genommen sein.^ [Die drei oben genannten Dörfer, welche zerstört wurden, blieben wohl Yorläujäg
vüste; 1292 ward etii Sehloss zu Kobelbruck erbaut (s. unten die Urkunde 4on 1292, Aug. 29, und'
ahrb. XXVI, S. 76 u. 96), dessen Zerstörung aber im Bruderstorfer Frieden (1315, Jun. 10)' tiedokigeil^
Jahrb. XXVI, S. 303.) Alle drei Feldmarken wurden der Stadt Strelitz bei ihrer Gründung im Jahre
349 verliehen. (BoU, Starg. II, S. 29 u. 223.).]
278. Jan. 1. Waren. ; . ^ 1451^
Henrnm, J^isfifqf von ßchip^sf^ v/arle^ dem^.Schufaer^ den
^halben Z^Tiafiai^v<m 5 J^^
HörmanhuS det gracia CWermeni^is episcopuk omnibus^ pi-ei^nsi scriptum
suris salutem in eo, qui est salus et vita credencium. Temptis flutt et mundus
MeUMkirgtKliei Ürkii4«i-Biek IL 73
r
Digitized by
Google
^•flkiR et cum eis flount, quas (!) muDdos ordinal et dispoott, nisi Bta»
testimonio roborantur. Eapropter notnm esse uolunuui tarn presenlibis^ f
jMfSKnte^ i(tK)d Hüi^ Hmiico ulHieo de Rosie dhnidletateiii dedine de qw
mansis in memorata uilla suisque heredibus, tarn minutam, quam agtsrnm. c
feriiDUi liberaliter et «bMlute in perpetnum possidendam, tall tanen tppo^ o
dicione, quod nobis et successoribus nostris YI modios siliginis, unom Itm^
ordei et XYIIF modios auene annis singulis persoluanL Yt autem hän
•trum stabile perseoeret et ne ab riiquo successorum nostroram in posle
ualeat inmutari, presens scriptum eisdem dedimus appensione nostri sigiUi fin
insignilum. Acta sunt hec anno domini M"" ducentesimo LXX^'YIir. Di
YITame, in circumcisione domini.
Nach dem Original im Arohir des Klosters Maldiow. An einem aus der Charte geeckaittcsci
gaaentstreifeB hftogt ein kleines Braehstück des grossen bischöflichen Siegels, von welehsM md
hischAfliohe Gewand vor der Brost zu erkennen ist — Gedmekt in Budloffs Urk.-Liel« & ISl; J
XVI. 8. 214.
im Jan. 25. Warin. II
Hermann, Bischof von Schwerin, verzichtet auf seine Jtftprüche 4m 6^ih
zu Nontrow,, welche das H^Oeist-Baus zu Wismar gekauft haL
Mermannus dei gracia episcopus Zwerinensis dilectis in Cristo mif
et fratribus hospitalis domus sancti Spiritus in Wisroaria stintem el sineert
dommo karitatem. JncKnati vestris precibns^ diuine retribncionis intaitD^
iiderata eciam necessitate pauperum, circa quos in domo vestra fieri cansoet
opera pietatis^ proprietatero Yff mansorum de Nantrowe, quos emMm ab eis
dictos mansos a nobis tenebant in feodum, Yobis et dicte domui de conseu
Yoluntate capituli ecciesie Zwerinensis liberaliter duxhnus conferendam, re
eiantes in hiis scriptis omni iuri, quod habuimus in predictis. Jn coiiis rei l
Ibonium presentes littere nostri et capituli supradicti sigillomm appensio
roborantur. Datum Waryn, anno domini M^CC^LXX. octaoo, in die conueri
sancti Pauli.
Nach der Abschrift im Wism. P.-B. mit dem Rubrum: ^De VI mansis et dimidio in Nantrovi
Gedmekt in SchrOder's P. M. I, S. 746.
Ii78. Jan. 26. U
Oisdbert, Erzbiat^f von Bremen, wmdet steh mit dm Biat^fen semr
vitKs ßir ätn Buckof und das Dom-Capdd zu lAAtk an den Enk
[Si^lfriedJ von £b2n um Bath und MÜ/e wider die BettebMnAe m
BaA m Lilbek,
Digitized by
Google
14M titm. m^
Ofdrufki Mok 4« Rag. Gtkf, Uih, U 1T1% bei jAifmkn$: JJ$k. Am HUli. lA»^ U S. 2^8. -^
Mit den ^.TeoerabiUbui fmirthus tuia eoepucdpis por luaipi prouinciam coDflitotis** kaiui KKüifbert hier nur
die Bischöfe Hermann roa Schwerin und Ulrich ron Ratzeburg beseiohnen. -— In derselben An*
gelegenbeit erliett QUelberi an demseMieii Tage atteh »a da« Dom-Capitd la Kola ein Afanlidies Sohre^ti,
welches gedruckt iat in Falk'i Sü^ftUb. MafffHiia Vin. S. 236 f.
1278. Febr. 25. Plan. 1454.
Hemriek und Johann, FUrOen van Werls, verpfämden d&n Knappen Wedekm
von der Brügge und Bernhard von Wtttenburg eine Hebung von Boggen und
Oerstennudz aus der MOhle innerhalb der Stadt Flau.
Meioricus et JohaooeB dei gratia domini de Werle omiribtis, ad quo«
»resew aeriphim pewenerit, salutem cum plenitiidiiia karitoti^« , piufi ficta tem-
loraUa corniptipni^ qaam «rtabilitati videantnr praniora^ igHw necem« est ea per
cripture testimonia confinnajri. Nquerit ilaq^e viimeniit^s tarn pracieotiimi, quam
uturonim, quod nos ex bona voluntate et maturo cooseosu Wedekino dicto de
V)iite et Bernardo de Wittenborg Ylli choroa «fligiuis et Yltt choroB ordeacei
>rasei in mdendino Plawe intra ciuttatem ^itoato pro CCG mantia Ltbicraakim
lenarioram, quaa ipais soluere tenebamur, porrexlmus Becundilm iura pbeodalia
[ostris TaaalliB communta, absque omni aeruitio libere possidendo, hae eondilione
iterposita: iA predictoa redilus ad priatinam fibertatem reemere deereuerimtM,
refatam peeuniam viria noMinalis YUF die poiM featum pentecoatea abaque aliqua
rotractione LvJMke aatri&gimur erogare; si Tero hoc tempus persohitfonia aKqua
ilatione neglexerimua, femuli aepedicti reditua pretaxatos i^gidis annia redpiaM
xpedüe, quemadmodum Aoa in predicto mi4endino per quemfibet menaem prb-
entua tollere conaueiimua. Soieodum etia« •eat, qood eorandem legitmria bere^
ibua aiue emptoribtta reditua sepediotoa aine vUa remunerttione aecundura dictum
la porrigere promiaimua, a quibua etiam predictam conditionem inuiolablliter vp-
imus obaeruari. Pro cuiua rei cerlitudine nostri militea dominus Bertoldus de
^anbeke et dominus Johannes Coz, famuli videlicet Martinus de Malin^ Hartwicua
e Tralowe sub fide promiserunt, si nos aliter, quam litteranun eortineptja prf-t
fstatur, procedere vellemus, Parchem intrare, non exituri, nisl cum famidis sepe-
ictia amicahiUler oompönatiir ast pnedicta srnnma pecmiie eMdem integraliter
srsoluatur. Jbauper si fideiuaaeram quiaquan medio iMipore carnia debitum ex-
iluerit, ceteri post perceptionem obitus ipsius defuncti XIIIF die Parchem debent
trare, deinde non exeuntes, donec per personam tanie nobtiitatis probltalisque
qua tantarum diuitiarum ipsorum numerus eompleatur. Jtem predicti fideiussores
ib fide obligati sunt, si dictos fattlütos scilicet W. et Ber. predictos reditua
andere contingerit, sub eadem promisaione vherius permanere. * Ut autem omnia
(condum conacripta rata et inuiolabilia teneamus, nee ab aliquorum nostrorum
73 •
Digitized by
Google
beredum socmssorImb ^infriDgi yaleant, presens attenliciHB s^arm lofllroi«
mnnimine roborätum eisdem famalis in testimoninm duximus conferenduiiu Höe
ordinatioois testes siml:. milites: domious Hermaonus.Cos, dominus Johaooes«
Duzein, dominus Sifridus de Kercdorp, doniinils Johannes de Beün, donigi
Conradus de Lanken, Sonekinus et alii quam plures fide digni. Datum Pbt
anno domini M''CC''LXX''yiII'', sequenli die Mathie apostoli.
.i: . ^a«h dem Original im Haupt- Archir zu Schwerin. An SchnfiireD Ton rotiier Seide httigeidit»
kannten Siegel der beiden ausstellenden Fürsten, abgebildet zu Nr. 1347. — Gedruckt in Jährt II
f^^lZi Nr. Xai; lisdi, Coi. itewoiiBii, Nr. 14; U>3. der StÄdt.UAbek II, S. 86. ' ^^
15178. Mwzi, 12. Siettin. , m
' Barnim, Htrzog von Pommern, verleAt dem Kloster ßroda düsdbe Ik?*
gerechtigkSit (Mahlschatz) in der vor dem Kloster gelegenen l^Uäe, ^
die Miller in den i/Mden vor der Stadt Neubrandenburg JuAefi.
jDdxmm dei gracia 4ux Siauovu«! vtiiiersis Gristi Adelibus^ jad quos presti
i^riptom peruen^nt, salutem in omnimn «laator^ Aota homittum, ne natu
t^mpons imitantair^ debent instruofßutis pi^licis , perbennari. Quam ob lem ook
Qi^e Ui^lumus generationibus presentibus «t fuluris^ quod , nos dileclis note
Gbristp • • preposito et conuentui de claustro Brode UcenciaMimus et pb
dßdimus potestat^m habendi mensuram, que matta uocalur, talem.iii mokm
ipsoruni) qupd situm est pr^hahitum ante clanstrum^ qnalem m^osuragi bb
lAolendinarii in molendinis iacentibus circa No«ium Brand^nborch ciuitatem.
rei euidenciam ipsis dari fecimus presens instrumentaun nostri sigiUi mioii
roboratum. Datum Stelin, anno domiAi M^'CCLXXVIU^ Gregprii pape.
Naett d«m> Original ia groukenogl. ArehiT zu Neuitreikfl. Aa einem ans der Charte gescfasiE
Fergamentstreifen biog dei Herzogs Barnim Reitersiegel, von dem jedoch nur der Leib des fiosfö
der Schild des Deiters mit dem pommerschen Greifen übrig ist. — Gedruckt in Jahrb. III, S. 221
(12780 Wismar. 14i
Meidmmeioh, Bättcher, Ni&daus Vrese md tkr Bmebsr SrnmOoe Vm
Wismar ^häufen van der St. Niooiaikirchs einm ^Hieü ihres Kirchhofes.
JEIeydenricus doUfex et Nicolaus. Friso et Henneco Friso dolifex eme
die sancto Nicoiao quilibet eorum [spacium] tarn Jatum retro heredi^lem eoi
sicut hereditas eorum lata est, de cymiterio.
Nach d^m Wiim« Stadtb. Bi^ p« 54. — Voran gahi ^e Aulxei^ang rom d..Fe|>c. ,1238.
Digitized by
Google
«7 fSPm. 964
^JRadplf von Krukow zu Wismar ujid sein Sohn Johann , vereinigen sich iß'er
B^tz in RaJfoyound Neuhfjifcpv). / .
Dominus Radolfus de (Crukoywe et fiHiis eius Johannes sie vnili sunt,
ttod Johannes habebft' bona in Ttacoywe et pater eius poterit vendere cuiiam et
ona hl Bvcoywe, si uoluerit, et resignauit Johannes de aliis omnfbuä bonis
Btris sui et matris sue, quatidiu pater et mater uiuH, in ciuitate et extra ciul-^
Item. Jtem Johannes seruiet * dominö terre pro omnibus boniis eorum, sed* pater
linistnibit sibi dextrarium et arraa et vnum equum^ et Johannes resignabit bona
i Bucoywe.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 56. — Auf p. 54 kommt schon das Datum 1278, April 1, yor.
1278.) Wismar. . k . 1458.
Aufz^hmmg^iSber die Pacht einer Wiese und eines Kohlgartens zu Wismar.
Johannes Cocus, custos porte antique Wismarie, dabit annuatim XYI
}lidos cioitati pro palude, que tacel ante portam Wismarie antique apud fossatam,
uamdiu in seruitio est ciuitatis. Sed [de] ortulo olerum dabit annuatim I solidum
cuti alii ciues. Annum uero incarnalionis domini MC€LXXIX habebit liberum.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 56. — Getilgt.
278. April. Rostock. 1459.
Heinrith und Johann, Fürsten von Werte, verkaufen dem RostocJeer Bürger
Gerhard von Lage das DorJ Bolkovo zu Lehn.
In nomine sancte et indiuidue trinitalis. Heinricus et Johannes dei gratia
>mini de Werte vniuersis Christi fidelibus presentia visuris imperpetuum. Scire
)lumus tam natos, quam nascituros vniuersos Christi fideles, nos maturo delibe-
tionid prehabito consilio nostrorum vassallorum^ heredumque nostrerum pleno
cedente consensu, vendidisse fideli nostro Gherardo de Lawe, burgensi de
)zstok, fratribus suis necnon heredibus eorundem villam Bolekowe plenarie
fra terminos ipsius comprehensam , cum molendino adiacente omnique vtilitate
3morate ville et molendini, ipsisque ad eandem iusticiam porrexisse, qua ceteri-
e.yagsaUi nostri bona ipsorum a nobis possidere dinoscuntur, qualibet seruitute
mota disponendam ac imperpetuum libeje possidendam. Ut autem hoc factum
strum in futairis temporibus firmius habeatur ac stabilhis a nostrisqoe successo?*
Digitized by
Google
127a H
fÜMUi imUatenufl infringatar, preseoi scriptam inde coDfeetom figiiipniBi Mrtnr
appensionibos duximus roborandimi. Tertei huius rei sunt: Nicdus Gil
Heinricns de Ylotowe, HeinricoB Gnibo, Godeco Loch, HeinriGos de Kil
Johannes Kabolt, Johannes Meghethetrost, Johannes de Antiqua Giaitate, Jordi
de Kropelin, Johannes de Lipen, Bernardus de Belin, Johannes BaUie, Job»
Bloltico, Raddagus, Heinricus Kat, milites; tuo^enses vero: Sjmon, EnMi
Hennannus de Lawe, Reineco de Lawe, Conradus de Lawe^ Beineco I
Reimberti, Johannes frater suus et alii quam plures. Datum Bosstok, aaao p
Jl^ ducentesimo septnagesimo octauo, mense Aprili.
Nftoh den im Bavpi^robiy xa Sohwem aufbcwAhrtoo Ofifiiisl. An Sduififfp roa ntfier mi f
Seide hangen die beiden su Nr. 1347 abgebildeten sohildfflnnigen Siegel der Aussteller, mit ToOsä
erhaltenen Umschriften. — Gedruckt bei Lisch, Hahn. Urk. IB. S. 78. — Vgl. unten die UAoo^
22. JuU 1281.
.127a April 4. Marlow. 141
Waldemar, Fürst von Boßtock, entsagt zu Gunsten des Klosters Dargm i
Ansprüchen an das Darf Clobezaw (bei Wagun).
Woldemarns dei gracia nobilis de Rostok omnibus in, perpetouL N«
esse vohimus vniuersis hanc litteram yisuris, quod nos soper questione, f
habuimus aduersus claustrum Dargun de villa^ que dicitur Clobexowe, (|
destruxerunt, quam villam modo propriis aratris excolunt, concordauimus *
eodem, ita ul nee nos, nee heredes nostri in perpetuum de predicta villa vaif
aliquam mouere debeant queslionem. Jn cuius rei tesUmonium presentem liM
dedimup sigilli nostri munimine roboratam. Testes huius rei sunt: Jobi
Molleko, Johannes Ba[b]ba, Beddagus, milites, Fridericus de Kercdhorp, Heno«
«otarius Doster et alii quam plures. Data Mariowe, anno domini STCCTiXX^
IL nonas Aprilis.
Nach dem Original im Haupt •Archir zu Schwerin. Von dem ans der Charte geschaitteueo l
imeatstreifen ist das Siegel abgefallen. — Gedruckt bei Lisch, Mekl. ürk. I, S. 158.
1278. April 10. Schwerin. II
Hdmold und Nicolaus, Grafen von Schwerin, verkaufen mit Zustinn^
ihrer Brüder Gumdin und Johann der Domkircke zu Schwerin 5 Bufo
Wamitz.
In ■flwiip sancte et bidinidue trintittis. Amen. Nm Heimoldus et ü
laus dei gratia oomiles Swerinmses oamibus has Ktten» auditaris in perp<M
Cbotracttts smipfti refuirut^ ne uel obltuione depereait od ignoranth H
Digitized by
Google
1492 12Ta 188
^noti permaneant vel IHibus cansam prebeant^, aut eontrahenfibiis damna f)ai^
linc est^ quod yniuersis, tarn presenKbus, quam faturis^ cupimas esse notom^
ood DOS de mera ac libera voluntate ac consensu dilectorum fratrum nostrorurq
runtzelini videlicet et Johannis necnon et heredüm nöstrot*uin proprietatem
ainque idansoram sitorum in villa Wenrit2e cum redditibus ac proaentibu»
orundem ecclesie sancte Marie sanctique Johannis ewangeliste in Swerin vendi<i^
imus, quemadmoduiB nos possedimus, Hbere perpetao possidendos in terminis^
ratis, pascuis, sihiis^ aqnis et piscalionibus, iure tarnen vltimi supplicii, scificei
lanus et colli, nobis integraliter reseniato. Coloni vero dictonim mansbrum ad
[ibsidiom terre, quod vulgo lanthwere dicitur, et ad omnia nostra iura sicut
Jlitum et yasallorum nostrorum homines tenebuntur. Huius vendilionis testet
mt: milites: Hinricus Hu[x]et*, Vipertus de Molenleke, Anthonius de Trebbow,
udolfus Ha[z]e[n]kop^; clerici rera: dominus Albertus decanus, Johannes
lezaurarius, Fridericus Hazenkop, Mauritius scolasticus, Johannes dß Trebbow
monicus ecclesie memorate, et alii quam plures clerici et laici flde digni. Jn
lius rei noticiam, et cum dicta ecclesia et canonici eiusdem de plena sibi
3iudeant libertate, uolulmus, ut et nostra ac nostrorum progenltorum inibi iugis
emoria habeatur, presentes litteras conscribi iussimus ac sigillorum nostrorum
»pensionibns fecimus roborari. Datum Swerin, anno domini miDesimo ducente-
mo septuagesimo octauo, quarto idus Aprilis.
Nach eiDer beglaubigten Abschrift aus dem 16. Jahrh. im Haupt- Archiv zii Schwerin (s. Nr. 949,
[. d. 1262, Mai 13!). In der Zeugenreihe ist dort ^ Hinricus Huret, später ^ Ludolfus Haicekop ge*
chrieben. — In einer lateinischen Inhaltsangabe aus dem 16. Jahrh. lautet das Datum: „Datum anno
omini M^CC^LXXVII^*' — Clandrian rerzeichnet diese Urkunde in seinem Protocolle nicht.
278. April 21. Saxköping. 1462.
Erich, König von Dänemark, verkündet den Bürgern von lAlbek, Wismar,
Rostock, Stralsund, Qreifswald und Stettin für aÜe die, wdcke die Märkte
von Euistanger auf Seeland besuchen, ZoUfreQveit und Schutz.
Jbiricus dei gracia Danorum Slaoorumque rex ciuibns Lubicensibus, Wis-
^rriensibus, Bozstokiensibus, Stralessundis^ Gripeswaldis, Sthetynensibus ceteris-
e ciaibus ac aliis uniuersis per Slauiam constitutis salutem et in domino
ectionem. Quia nundinas apud Hwitangherr in Selandia singulis annis ad duas
)timanas ante festum beati Johannis baptiste proximum et ad duas septimanas
st idem festum volumus celebrari, sicut a nobis prius dinoscitur esse statotum
ordinandom (!), scire uos ooIuibus, quod omnes* et singulos ad dictas nundinas
icia mercandi dedinantes ab omni solutione thelonei dimittfmus liberos ef^
snplos. Jnsuper scire debetis, quod apud omnes boüos et iustos, qui diötaif-
Digitized by
Google
884 1278. m
nundinas uisitauerint, firmam pacetn ad easdem nimdlnas ueniendt, ibidein (n
oegoUis suis expediendis comroorandi ac illinc recedeiidi Tolumufl obsemri
prohibentes, ne quis dictam pacem infringat uel contra tenorem presesc«
«liquid facere attemptet, sicut graciam noslram diKglt inoffensain et x^
effugere uoluerit ultionem. Datum Saxsekoping, anno domini M^GCTLXX^Yn^
XI^ kalendas Maii.
Nach dem (7.-B. der Stadt Lfibek I, S. 362, aus einer Abschrift im Bardewik'sohen CeplviiL-
Eine UebersetXDog (mit dem falseben Datum: Gheuen to Saxsekopiag amio M« C, C. L. X. X.) §. bd Sa
rius U, S. 101, 102.
1278. April 23. 14ä
Das Dam - Ceg^äel zu Schwerin verkauft dem Sckweriner BUrger Jdk
Segenrut und seiner Frau den Besitz von 2^1 2 Hufen zu WenddstmJ d
ihre Lebenszeit.
Des Capituls briefT, das ein burger zu Zuerin, Johannes Segairvt^ ^
seine hausfraw Gerburg von ihnen gekaufH haben drittehalb hufe in ihrem deii
Wendelstorp vor 100 Mk. lub., welche nach ihrem absterben dem Capäui n
heimfallen sollen. Datum 1278«, IX. kalendas Maii.
Nach Clandrian. Protoc. fol. 32'.
1278. Mai 17. Rostock. 14(
Heinrich und Johann, Fürsten von Werle, verkaufen dem Kloster Bd^
das Dorf Ghrenz mit der Mühle daselbst.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Nos dei gracia Henricos
Johannes dicti de Werle et domini in Guzstrowe uniuersis sancte matris eccfe
filiis in perpetuum. Quoniam generatio preterit et generatio aduenit et omnia instii
litati sunt subiecta, idcirco necesse est, vt ea, que geruntur in tempore, ne ^
labantur cum tempore, scripturarum leslimonio iugiter perhennentur. Hiac est, f
tarn presentibus, quam futuris notum esse volumus, quod nos de matoro mi
terre nostre consilio villam, que Grenzce dieitur, ac molendinum, quod ejden ^
adiacet, cum omnibus vtilitatibtts et prouentibus, quos eadem vilia habet in sA
pratis, pascuis, aquis aquarumque decursibus, piscinis et pisoationibus ac stagnis
bosco et piano, nemoribus, vsuagiis, cultis et incullis, in viis et semitis, oommofi^
et priuatis, venerabili domino Seghebodoni abbati in Doberan pro viginti rsai^
minus quam pro sexcentis marcis denariorum Lubicensium liberam et absolii^
irine numero mansorunh, sed sub temUim, quo» hucusque habuisse et ädhuc h^
Digitized by
Google
im m9* $g5
iinoscitiir, cum omni iure et iudicio, qiiad ecctesia Doberanensis in abbaeia siia
labet, vendidimiis perpetuo possidendam. Uolumus eciam, vt homines in prefata
liUa et molendino commorantes ab exstructione vrbium et pontium, ab exactione
rectigalium et thelon^orum et ab omni expeditione sinl Ilberi et inmunes, ita vt
lemini ex debito nisi soli deo et Doberanensi ecclesie de seruitutis iure respon-
lere teneantur, nee aduocatum quemquam de noslris habeant super se vel iudicem
lisi abbatem solum vel cui abbas vicem pro se commiserit iudicandi, hoc ad-
ientes, vt nemo de nostris, presentibus vel futuris, predictam villam de numero
nansorum conueniat, nee prefatum molendinum superius in aquarum exlensionlbus
nferius in earum decursibus de cetero presumat impedire. Ne autem ab heredi-
)us nostris vel a quoquam alio iam dicte ecclesie vlla in posterum oriri possit
jalumpnia, quod absit, presentem paginam ''inde plenius scriptam testium annota-
ione et sigillorum nostrorum appensionibus , vt iugiler inconwlsa permaneat
ecimus roborari. Testes vero hü sunt: clerici: dominus Hermannus prepositus
n Dobertin, dominus Henricus prepositus in Rune, Henricus plebanus ad sanctam
llariam in Rozstok; milites: Henricus dictus de Flotowe, Nicolaus Gallus, Henri-
ks dictus Luch, Godefridus frater suus, Bemardus de Hakensiede, Johannes
jabolt, Hermannus Mustico, Johannes de Belin; burgenses vero in Rozstok:
$ymon, Henricus Adolfi, Henricus Sapiens et quamplures alii, tarn clerici, quam
aici fide digni. Datum in Rozstok, anno ab incamatlone veri)i M*'CC'LXX''VIir
iyr kal. Junii. '
Nadi dem Original im Hanpi-Arohir zu Sohwerin. Es ist yon derselben schaoen und kräftigen Hand
des Notars Gerhard geschrieben, welche die oben (Nr. 1297) mitgetheilte Doberaner Zehnten- Confirmatidn
des Bischofs Hermann yon Schwerin d. d. IV. non. Oct. 1273 ausgefertigt hat. An Schnüren yon rother
und gelber Seide hangen die zu Nr. 1347 abgebildeten Siegel der beiden Aussteller mit yoUständiger Um-
Schrift. — Gedruckt bei Westphalen III, p. 1521, und bei Lisch, Hahn. ürk. I, S. 80.
1278. Mai 20. 1405.
Johann Höbe, Ritter, bekennt, dass das Kloster Dargun seinem Bruder
Beimbem den Zins von einer Hufe in Usatlin nur auf Lebenszeit über-'
tragen habe.
Uniuersis, ad quos presentes penienerint, Johannes mUes dictus Höbe
Bilutem in domioo. Jnstitutum dinoscitur a uiris prudentibus et solierter proui«-
am^ ut, que uolebant mauere stabilius, litterarum indicio perhennarent. Sciant
^Hur uniuersi, quod, cum ecd^ia Dargunensis in uilla Ussatiin haberet scensum
ma$ mandi, quem percipiebat singuUs annis., scensum eundem abbas dicti loci
leyb^no fratri nostro contiilit ad uite sue tampora sub hac forma, ut, cum
rater noster debitum uniuerse camis adinpleuerit, sceosus eiosdem mansi cum
■•Urabvgiieku ürku4ei*Biek IK ^1
Digitized by
Google
im md. M
äilegra dttsdem dedna sine omtii wntradiotiotie herediim ad eedesmm im
redibit Kbere ac solute. Jn ctnus rei testimonionti preaentem litteram confec^
eum freier noster sigiUum non habeat, sigiHo nostro fecimos commonirL Te*
biiioa rei sunt: Jobannes cognatus noster de Peniz et alii qinim plures. ib
yero sunt bec anno domini M''CCLXXYin^, Xm. kalendas Jonii.
Nach dem Original im Haopt-Arcbir zn Schwerin. An dem eingehängten FergamentstieHen fibh i
Si^el.
1278. Juli 18. Güstrow. IM
Heinrich, Johann und Bernhard, Fürsten von Weiie, verkaufen dm, KM
zum heü. Kreuz in Bostock das Dorf Or.-Sprem.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Henricus, Johannes, Bernd
dei gracia domini de Werle omnibus presens scriptum tisoris salutem in peq
tnum. Ne gestarum rerum compositio decursu temporis euanesciA et pen
discrelorum prouidencia solet eas per litteras etemare. Mino esl, quod ae
Tolumus presentes et posteros non latere, quod nos de bona volunlate nosbi
vnanimi consilio et consensu ad honorem omnipotentis dei et beate Tirgmisli
cenobio sanctimonialium sancte Crucis in Rozstok, quarum orationibus prog«
tores noslroS) nos et nostras vxores participes esse fecerunt, viUam inte^
Sprence et ipsius proprietatem cnm terminis suis, sine mansorum dhnensiom.
omni iure, videlicel pratis, paschuis, siluis, agris cultis et incultis, viis et int
piscationibus in stegnis, secundum vasallorum nostronim consuetudineHi, petiä
bus et exactionibus, vrbium et poncium slructuris et vectigalibus, et quibuscim
censeantur y4)cabulis uel nominibus, vendidimus et dimisimus pro nongentb
quinquaginta marcis denariorum libere in perpetuum possidendam, ordioand
dlsponendam et ad usum suum, prout melius poterint, ampliandan, ipsi d
iudicia minora secundum [ius] vasallorum noslrorum plenaria dimittantes:
maioribus vero iüdiciis, colli uidelicel et manus, aduocalo nostro in eademi
iudicante supradicto cenobio medietatem emende, si qua emerserit^ dimittimoi
quicquid homines vadiauerint iudicio assistentes, nobis uero medietatem reliip
reseruando. Ne igitnr hurasmodi factom possit a nostris soccesseribils dubü
sygiHonim nostronim testhnoniQ daxhnns roborandum« TeiAes «lat milites: i
miDus Nyohohm GaUus aduocatos in Guzstrowe, doniMs Henrious de Floto
dMiinus Henricus Luch et dominus Godefridus £reter ehis,^ dominus Henric«
Colonia, dominus Johmnes de Belyn, dominw Jordtnns de Cropdyn et ai f
phires prouidi et h«nesti. Atta sunt hec anno domini M''CC?'LXX''Yin'4 W
Guutrowe, de manu prepwiti Hermanni de Doberlyn, XV^ kalendas Angnsti
Digitized by
Google
m 1«78. 587
NM^ dem Original im Arohir di» Kloiiery zum |i«i|ife» fftßifz u^ Ro|toek« An Sehnaren ron roth^r
md gelber Seide hangen die zu Nr. 1347 abgebildeten Sieeel der Fürsten Heinrich und Johann yo^
Vf erle. — Gedrückt bei Lisch, Hahn. Urk. I B, 8. 84.
278. Juli 18. Tönsberg. 1497.
Magnus, Kcmg von Norwegen, ertheät auf Anstichen vieler deutscher Seestädte,
und besonders LÜbeks, den deutschen Kaufleuten, welche sein Beich besuchen,
mehrere Freiheiten m Bezug auf Kauf und Verhmf von Woaxen, OericMsver^
fahren und Bergung der Ladung heim ScMff brücke.
jMagnus dei gracia rex Norwegie — — . Ad instanciam itaqoe ac pe-
Monem prudentum virorum consulum et commanitatum raoltaram ciuitatam raari-
narum Theutonie, et precipue ad supplicaciones specialium amicorum nostrorum
luocati, consulum et communitatis ciuitatis Lybicensis nobis per viros prouidos
. honestos dominos Hinricum Steneken et Alexandrum consules prefate ciuitatis
unsbergts. porrectas, pro hoc eciam ex parte eiusdem ciuitatis Lybicensis spe-
aliter destinatos, dignum duximus quasdam immunitates mercatoribus lingue
heutonice, hospitibus et aduenis regnum nostrum cum mercimoniis frequentan-
}us, ad dei honorem et corum vtilitatem ex noslra munificencia elargiri. — —
- — Datum Tunsbergis, anno domini millesimo ducentesimo septuagesimo
)taao, quinto decimo kalendas Augusti, anno regni nostri quinto decimo.
Nach dem besiegelten Original auf der Lübeker Trese gedruckt im U.-B. der Stadt Lübek I, S. 364,
uch bei Sartorius II, S. 114, Dreyer, Strandr. p. 91 — 93. — Genannt wird ausser Lübek keine deutsche
»tadt. £ine alte Abschrift auf Pergament befindet sich im Baths-Archir zu Rostock.
^#. JuU 21. Schowe. 14^
Alexander, Abt von Neuenkamp, bezeugt, dass der Bischof .van Schtoerin sich
mit seinem Lehnsmanne Arnold von Orimmen wegen der Zehnten von des
Letzteren Gütern verglichen hat*
In nomine domini. Amen. Yniuersis CSuisti fidelibus, tam presentibus,
tarn fittttria, ad q«orom notitiam iie Itttepe peroeDerint, frater Alexander abbas
[lui Ganq)i adiitem ki domino Jhesu Qiristo. Recognosciims et tenore presen-
tm protestamur, quod interfiiimus, vidiaHis, radiuimus, quod, cum uenerabiiis
Christo pater et idominus noster Itarmaonus episcopus Zpuerinensis dilectum in
irialo Afnoldum de Qrinms militeMi iaoosqret super eo, <iuod quasdam decimas
ciesie SbiuerineDflis detinuit, qiuu) d« qnibusdara teffr,is cfuis debuer^t am[di«s
74*
Digitized by
Google
58& 127Ö. 11
persolnisse, dictas miles respondehdo proposoit: se nihil de boiiiff gm npi
debere episcopo preter quintum mansum bonorum inorum nomine decimaniiD^ i
tamen exceptis et deductis, qui besettinge uulgariter nuncnpanlur, asserens, f
venerabilis in Christo bone memorie dominns Brunuuardas Zonerinensis episcoi
bone memorie quondam patri suo bona predicta tempore uaste soUtudinis do
predictis in feodum excolenda contulit, et eodem iure ab ipro et suis hert&
perpetuo possidenda , prout snper hoc more uasalüco se dictus Amoldos ob!
ad prestandum corporaliter iuramentum. Cumqoe more prediclo dictus epis(^
iuramentum deferret eidem, ipse com quibusdam familiaribus suis se ad pail
recipiens, saniori ductus consilio et uoluntate matata de iuramento presbi
coram dicto episcopo per confession^ propriam publice recognoüit: se del!
eidem episcopo et Zuuerinensi ecclesie de predictis bonis suis dimidiam decii
(ru)m. Quam eliam sepedictus episcopus prefato militi ad preces et instanl
amicorum suorum ibidem presentium ad uitam suam in feodum contolit^ |
decessum suum ad mensam episcopalem libere et sine contradictione quai
reuersur[a]m; quintum uero mansum in bonis ipsis dictus episcopus medio temp
percipiet annuatim. Jn cuius rei testimonium presentes litere ad requisicioi
ulriusque partis conscripte sigilli nostri munimine roborantur. Actum in ah
nostro Scheue, anno domlni M^'CC'LXXVIIL, feria V* proxima ante festum [m
Marie Magdalene, presentibus Symone canlore et Gerardo notario, cauoi
Zuuerinensibus, Henrico officiali nostro et plebano de Tribses, Hermanne plel
de Baggendorff et Conrado de Grimmis, clericis; item Friderico dicto Ca
Godefrido de Dudendorp et Godescalcho de Wik, militibus, et Hartaoico
Exsen cum aliis, tam clericis, quam laicis fide dignis.
Nach Fabricius, Büg. ürk. Nr. CXXXV, aus einer tod Clandrian beglaubigten Copie. — Eice
recte Abschrift aus dem 16. Jahrh. findet sich im Hanpt-ArchiT zu Schwerin.
1278. Aug. 22. • H
Wtzlav, Fürst von Rügen, bestätigt den vom Ritter Markward mit der
vollzogenen Verhau/ des Dorfes Wosen an den Bischof von Sekwerm^
schenkt dem Stifte das Eigenthum des Dorfes.
Wiszlaus dei gratia Buianorum princeps vniuersis, ad quos he
peruenerint, salutem in eo, qui neminem uult perire. Notum esse uolami
presentibus, quam futuris, quod, cum venerabilis in Christo pater'ac di
Zuuerinensis episcopus ad usus episcopalis mense soe nomine ecclesie
pro certa pecunie quantitate emisset a strenuo milHe fideli nostax) Marqoai
cum Thorace villam Wosen dictam, positam in terra Tribuses, cum
undecim mansorum decima et duorum mansorum semitio ibidem^ auDi
Digitized by
Google
im 1278. 58»
ntilitate et fracta, cum omnibus accessibus et egressibus eius, agm cultis pariter
et incultis, siluis, pratis, pascuis, aquis et aquarum discorsibus^ uns ac inoiis et
omnibus perlinenliis suis, prout in suis lerminis in latum protenditur et in. longum,
quemadmodum a nobis omnia et singula supradieta idem Marquardus dinoscitur
habuisse: nos contractum buiusmodi rite factum, reuerentiam et amorem ecciesie
sapradicte fauore benigne prosequentes et consensu beniuolo approbantes, ratum
tenemus et firmum in suo semper robore permansurum, adycientes eidem ecciesie
proprietatem et fundum eiusdem uille, cum iudicio sanguinis ac mutilatione mem-
brorum, que uulgariter manus et colla uocantur; que omnia de mera liberalitate
donamus bi libere resignamus ecciesie predicte in perpetuum possidenda, renun-
Dianles erpresse in bis scriptis omnibus ac singulis supradictis exactionibus et
seruitiis ac omni honeri , quod ab incolis predicte uille ratione dominii uel
iistrictus habuimus uel habere possimus de consuetudine uel de iure. Yt omnia
^t singula supradieta, nuUa unquam preualente importunitate uel malitia aliquorum,
n sua semper possint et debeant finnitudine permanere, presentes litteras vene-
"abili antistiti et ecciesie supradictis sigilli nostri appensione duximus roborandas.
Testes huius rei sunt: nobiles viri dominus Jobannes de Christouue, dominus
Lorant; Ghutanus Morder, Joannes Morder, Joannes de Osten, Thomas et Mar-
[uardus cum Plata, Mattbeus Moltik, Reinuuardus de Penz, Euuerhardus Moltik,
Qilites, et alii. quam plures fide digni, uocati ad hoc specialiter et rogati. Acta
unt hec anno domini M^ CG^ LXXVIIF ^, in octaua assumptionis uirginis Marie.
Nach Fabrioius, Küg. tirk. 11, S. 31, aus einer Ton Clandrian beglaubigten, Tom besiegelten Original
genommenen Abschrift im Besitz der Pommersohen Gesellschaft. — * Abschriften aus dem 16. Jahrb. im
Haupt-ArchiT zu Schwerin geben das Jahr 127? an; doch gibt Clandrian im Protoc. fol. 214* ebenfalls:
„Acta 1278., in 8. assumptionis Marise.*'
278. Oet. 7. Ratzeburg. 1470.
Johann und Albreckt, Herzoge von Sachsen, verleihen der neu gegründeten
Kirche zu Sandesnehen die von dem verstorbenen Bitter Marquard von Par^
kentin und seinen Söhnen Volraih und Dethlev zugelegten Eufen zu Sandes-
neben und Schiphorst, und erkennen dem Bischöfe Ulrich von Batzeburg und
seinen Na^chfolgem das Patronat über dieselbe zu.
Johannes et Albertus dei gratia duces Saxonie, Angarie et Vestfalie —
- — . Becognoscentes, quod dictus ' venerabiüs dominus Raceburgensis epi-
opus suique successores post ipsum ins patronatus in ipsa [sc. ecclesia in
^hanezegnewe] perpetuo debeant obtinere. Datum et actum Raceburg, anno
^mini M' CC LXXYin', nonas Octobris.
Digitized by
Google
590 1878. tt
Nadb d«B im tiichOdicii BatatbargMitii Arekira la Nevttmlils sof bewahrten Ot^pm^ vw 4a
beiden Siegel abgerissen sind. (Vollständig, doch nicht ganz eorrect gedruckt in der SchL-Holit-Liii
Urk.- Samml. I, S. 103.) — ^ Der Name des Bischofs Ulrich ist rorher durch den Aofangikcbtä
«W.* bezeichnet.
1278. Oct 23. Rostock. Ui
Wcddemar, Fürst von Eostoch, nimmt das Kloster zum heä. Krem in Bo^
in seinen Schutz und Überweiset demselben die dort gespendeten Opfer, in
er sie der Jacobikirche abspricht.
Woldemarus dei gratis dominus de Rozstoc untversis Christi fiddibos.
qyos presens scriptum pervenerit, in domino salutem. Sicut pia loca et retigi
ut ad honorem domini amplius proficiant, promovere debemus, iw noveDasp
tationes de novo plantatas per opera miserieordie rifare tenemur, ut in conti
profectibus ampliori gaudeant incremento. Noverint igitur universi, tarn presa
qvam posteri, qvod nos ecdesiam sanctimonialium saecte Crucis civitatis nt
in Rozstoc 4n nosU*am protectionem recepimus, Tolentes, ut nuUus eas inl
earum molestare presumat gravamen aliqvod inferendo, hoc adicientes, it pk
ecciesie sancli Jacobi domino Heynrico succedentes, si forte asserere vohu
qvod aliqvid iuris habeant ad sacrificium altarium dicte ecciesie sancte Crucis^
exigere presumserint, aut alicuius elemosine partem sibi collate, niohtt eis dil
qvia in remedium anime nostre ad ecclesiam iam dictam sancte Crucis toIi
pertinere, dummodo ecclesia sancti Jacobi exinde suis debitis et consvetis s
ficiis non fraudetur. Jn huius rei testimonium sanctimonialibus supradiclis Gl
presentes contulimus nostri sigilli munimine roboratas. Testes huius facti
dominus Seghebodo abbas in Doberan, dominus Johannes prior, frater Gherra
cives in Rozstoc: Heinricus Adolphi filius, Heinricus Riddere. Actum et (
Rozstoc, anno domini M. CC.LXXYIIL, X. kalendas Novembris^ in die Se^
episcopi.
Nach dem Original im Raths- Archiv zu Rostock. An einer roth-gelb-seidenen Sdutnr bis
Siegel des Fürsten Waldemar (s. Nr. 1125).
1278. Dec. 3. Schwerin. l\
EdmM und Nicolaus, Grafen von Schwerin, verleihen mit Zustimmung
Brüder Ounzelin und Johann dem Schweriner Dom - Capitel 5 Biiy
Gramm.
In nomine sancte et ittdiuidue trinitatis. Amen. Nm Hebnoldos et Nk
dei gratia comites Zuerinenses omnibus presentes lltteras audituris in perpel
Digitized by
Google
1473 1278. 59t
lustom est et ratio imggeril eqaitalis^ ut ea, que piis locis liberaliter confenintur,
rata sint et nullo necessUatis articulo varieDtur. Hinc est, quod ad uniuersorum,
am futuroruni, quam presentium, cupimus qotitiam deuenire, quod nos de bona
IC mera aniini nostri liberalitate ac dilectorum fratrum nostrorum Guncelini vide-
icet et Johannis consensu^ ecclesie sancte Marie sanctique Johannis euangeliste
a Zoefin proprietatem quinque mansorum sitorum in villa Oremun ' contuKmus
:um redditibus ac prouentibus eorundem, cum areis et agris quibusdam, qui cot-
int Vttigariter nuncupantur, cum terminis et distermhiationibuis, pratis, pascuis,
iseatoris et aquis, prout progenitores nostri dicta bona libere possederunt, reser-
ato tarnen nobis iure Ultimi supplicii, scilicet colti et manus. Coloni vero die-
)rum mansorum ad omnia iura nostra et ad petitionem generalem ac ad defen-
ionem terre, que vulgo lantwere dicitur, sicut ceterorum vasallorum nostrorum
Dmines tenebuntur. Huius donationis testes sunt: dominus Albertus decanus^
)hannes thesaurarius, Mauritius scholaslicus, Johannes de Tribow^, Fredericus
asenkop et Conradus, canonici dicte ecclesie; milites vero: Vlricus de Blücher,
uno de Karow, Johannes dictus Man, et alii quam plures derlei ac laici fide
gni. Yt autem ecclesia sepius memorata ac canonici eiusdem de plena ae in-
olata gaudeant libertate et nostra donatio perpetua maneat et illesa, hanc pa-
nam conscribi fecimus ac sigillorum nostrorum appensionibus iussimus communiri
testimonium futurorum. Datum Zuerin, anno domini millesimo ducentesimo
sp]tuagesimo octauo ^ tertio nonas Decembris.
Nach einer Abtchrift im Diplomat. eccL Suerin. A^ fol. 30, wo das Jahr ' noctuagesimo oetauo"
^schrieben ist. Clandrian gibt im Frotocoll, fol. 12 ^ eine ausführliche iDhaltsangabe nach dem Original
id das Datum: „Zwerin, anno Domini 1278, tertio Nonas Decembris."* Ebenso ist eine zweit« Abschrift
is dem 16. Jahrb. im Haupt* Archiy zu Schwerin datirt: „anno etc. ducentesimo S^ptuagesimo octaoo,
rtio nonas Decembris." -^ Vorher gibt diese zweite Abschrift: ^ CremOn, ^ Trebbouu.
578. Dec. 14. Stettin. 1473.
Boffislav, Herzog von Pommern, bestätigt die Privilegien der Stadt Arüdam.
— Huius autem facti testes sunt: iilustris princeps dominus Conradus marchio
ndenburgensis, dilectissimus gener noster, et nobilis vir dominus Hinricus de
Tle, avunculus noster charus, Borcko, Dubbislaus de Wotich, Gherbertus Balke
Bemardus frater suus, Har[n]i[d]us Ursus, Kerstianus de Bresen, Johannes
Leuenow, Otto de Teen, Hinricus de StafTelde, Ghobele, Fredericus de Hin-
borg, Heidenricus de Clutzow, Johannes de Scholentin, Wigherus de Eisholt,
tes, et plures alii fide digni. Actum et datum Stetin, per manum Bodolphi
irii nostri, anno domini M.CC.LXXVIII., XIX. calendas Januarii.
Digitized by
Google
«« 0».
i77S. ihx. 2L BMtodt 11
W^d^»*», /«raf vm ^MiKSr. vahmf: ier Suät Tiiiiii dim &äws i
4Li3if/«rij, lad ^^rr^niii AnwJfaa, dbw iaBiw Featmag wm der Wlrür
imfi^i^n^ vAitUm '» f 1 1/ i—
iTMMi^ mm^at,, mtf, *^. fM«d
\ttrmet«K vAimm
Um ^ci'HfrtUMf
fcW* ß^/0Utmmtfßv
jl« ifä^tirJH^, ik«t ik« fK/«»e4iJHtf. dSecUs bar^nsflMs Bostris in Rocäci
^y^iMMf M ktf«« «<><1mi; «nCcel vt de tpso^ dtsqoe stractan aficwss Km:!
»4 ttmtMmm ttiüiid*m yttAtX/t äuiuah nostre possol, <l>>cfnd nsde« ]
^M^UMt Vmm fm^^ nr4amrt. AapCu rero ad mmonm proTeclmB ^i
Muslim iMür« Itoe adkiewlo Teadidiaiu, 4|iiod a aari et a porta Wanei
munum M^att 9 wAA»^ oeque a oofUis here<fibas aliiiiiod castram sen e
«;« fMMl« «1rliMW|M; rif»e flaoii Wanu»ire edificabitar, qne propinqu sft eädes
p4rr l«f)U<iii if»Mtofii, r|aaiitiifli appeUari soeliim est in terra Siaoie niDar.
auUm htm Vfftt4ilUf notU» rite et rationabiliter facta lam a nobis, quam a a
muA'A',imn\\mn Ürm» H ioeonuaba permaneat, presens scriptum com noej
WnUmn Utdti am§et\U ftidmm et figilli nostri moniinine roborari. Testes i
MUf f*t»4\Um\ Uu\c lot^reraot, nrot hü: dominus Johannes Moltdio, 6(S
tiUnruf^m <\*i Bo/.»U>k, domioos Beddagns, dominus Johannes Babbe, icn
Vrtnk,r\m» an Kercdorpp« advocahis noster in Rozstok, dominus Hinric«
milJM^N; l\\nr\m (llio AdolphI, Hiorico Sapiente, Alberto Cerdone, HennannoJ
Ariioldo IWtjfdbifrti, Krn^Mlo, Hermanno de Bilrebeke, Hinrico de Dannesi«
TUUUirko Hul»<yri, Johunnu de Htaden, Bennone, Hinrico de Hart, Herdero-i
r\m dl) \\mU',mwn^ Keynekone, (jhcrardo de Brema consilio presidentibus. Ai
dt (Utum in ciultuli) tumXra Hozstok, anno domini M" CC LXXVIIT, XD.
JuiiMurii, In dht boMli Tiiumu apostoll, per manum Hermanni notarii.
NmIi *l»r OrlMimil • Cunitriulili'm d«t t'ttr«Ua Uoioriob des LOwea, 1325, Sonnabend oftdi JuJ
HudnArMliI* r« l(«»l<i«l», Um (»rl((lii»l Ut »iolit molir yorhanden. — Eine Abschria jener Onpa.
flriimllim »leltt- Im •''•'•' |»rlulli>fl«rutii Nr. VU, (ol. 4*. — Gedruckt: Lünig, P. spec. IV. Cer» rl
Digitized by
Google
5 1278. 593
^'is. S. 688; r. Beehr p. 428; Wakrer Abdrook der toq K. Karl VL beiUtigten PriTilegien der Stadt
^toek 36; Rost. Nachr. und Anzeigen 1752, St. 31, & 125; Nettelbladt, Urspr. der Stadt Rostook
•echtsame, Cod. prob. p. XVQI; zurNedden Nr. 7; Ditmar, Landesfürst in Rostock Nr. 9; Franck V, S, 74.
278—1281.) 1475.
Nftcolaus von Meklenburg] , Propst, AlfbrechtJ, Decan, und das ganze
Schweriner Dom-Capitel ersuchen den Vogt, Raih und Gemeine der Stadt
LubeJc um Zurücknahme der beschränkenden Verordnungen in Beziehung auf
Opfergaben und Seelenmessen in den Lübischen Kirchen.
Abgedruckt (nach dem Original auf der Trese) im U.-B. der Stadt Lübek II, S. 932. — Das Schreiben
[f *ieht sich auf die Streitigkeiten , welche in Lübek zwischen der Geistlichkeit und dem Rathe Statt
„ten und durch den letzten schiedsrichterlichen Ausspruch des Cardinais Jacob Colonna 1282 ihr Ende
"^^ichten. (U.-B. der Stadt Lübek I, Nr. 282.) Albrecht kommt als Schweriner Decan zuerst 1278 vor
.. 1461), 1282 schon Johannes.
278—1282.) 147«.
ic Aufzeichnungen über Einnahmen und Ausgaben der Stadt Wismar.
A.
* Consules dimiserunt Nicoiao Tunneken fabro V solides Ilir"^ denariis
-lus de sua collecta pro dampno aree sue.
n ^ Tidemannus de Cluce prestitit ciuitati II marcas, et in prima coUecta
^•onetur sibi, in quantum debet dare ad coUectam, et residua pars soluetur sibi.
y, ^ Hinricus de Borken et filius eins Johannes et Tymmo de Blengoywe et
^rdherus de Twenhusen et Volcolfus de Karllo filius Rederi promisenint C
. f cas et L marcas consulibus, vnde dabunt C marcas dominica die Jnuocauit et
Dominica die Letare.
* Albertus de Gogelloywe tenelur ciuitati XXIIII M* laterum.
I * Ciuitas tenetur sancto Nicoiao Xlf M* laterum.
* Jvrali sancli Nicolai tenentur ciuitati XXXI M* laterum et VIII marcas
I* C.
n, Martinus faber grossus prestitit ciuitati VI marcas, vnde deponetur sibi in
ma collecta, quantum debet dare de collecta, IX solidis minus.
'^ Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 58. — Die mit einem * bezeichneten Sätze sind getilgt.
Johanni Cronen est persoluta curia sua.
Nicoiao laneo textori persoluta est dimidia curia sua et quicquid sibi fuit
^V>ssum.
VekleibugiMkcf Vrkiiles-Bick IL 75
^
Digitized by
Google
594 127& tC
Bertoldo de Molne diHiisse sunt XII so\\do§ (!) de coüecta sm ^h
trammo Sostraten XYI solides de dampno, quod receperant in gwerra, etP«^
n marcas (!) de sdo dampno* et Marquardo de Dammenhusen XVIII solides p
SUD dampno.
Nicbolao Tunnen lotaliler est persolutum, quod sibi fuit defossmn.
Bertoldo de LvDebqrg lolaKter est persolutum, quod sibi foit defossm
Petras de Craeoywe totaliter compositus est de dampno, quod ao^li
gwem.
Nach dem Witm. Stadtb. B, p. 77. — Die Worte: * «et Petro II marcas de suo dampao* üd\
•tneben. — Die Anfzeichntingen üoter A. sind hinter einem undatirten, die unter B. hinter ebeau
nahmeregister, welches das Datum 1281 trägt, eingeschrieben. Da nnn die letzteren zum Theil t:^
stens auf die ersteren sich zu beziehen scheinen (Nicolaus Tunneke, Nico laus Tunne), und dieinli
w&hnte «gwerra*" wohl ohne Zweifel die Vormundschaflsfehde (s. Nr. 1382 und Nr. 1418» Not«) is
wird man die Notizen in die Jahre 1278 bis 1282 setzen können.
1279. Rostock. • 147
Eberhard, Pfarrer zu Lamhrecktahagen, setzt sich auseinander mü dem fi
Oeist' Hospital zu Rostock.
bciant universl, quod domus sancti Spiritus diroisit domino ETen
piebano in Lamberteshaghen ecciesiam suam liberam. Jnsuper addidit ei la
maream. Et sie idem dominus E. ab eadem domo est omnino amicabililer sc^
ratus, et ab omni actione contra dictam domum cessavit.
Nach dem Recipienden-Register des HelL-Geist-Hospitals im Baths-Archiir zu Rostock. — Vgl Nr. '
1279. Rostock. 14i
Ludolf verkauft an Bernhard, der Frau Wendete Sohn, eine Bausti'
Bostock auf dem Küteiirucbe neben dem Bathhause (der JUstadt).
Ludolfus vendidit Bernardo domine Wendelen aream unam in palude i
toruin iuxta domum burgensium sllam, quam sibi ralionabiliter resignavit
Nach dem Roitocker Stadtbuoh C, fol. 23.
Digitized by
Google
m nii9. 595
Btd. Rostock. 1476.
Oeriach van Ko^dd verfüg Utztwülig Über seinen Nachlass.
(jTerlacus de Cosfelt coram communi consilio resignavit sorori sue Sophye,
le est heres sua legitima^ domum suam, in qua residet, si deus eam sibi reti-
iierit, cum omnibus utensilibus et suppellectilibus in ipsa remanentibus, tali con-
lione^ quod non vendat, nee impignoret, sed in ipsa ad dies vite sue manebit,
mortem suam supervixerit ; sed post mortem predictl Gerlaci vel sue sororis
idem domus cum supellectilibus domus sancti Spiritus erit, que iam sancto
piritui ab utroque cum omnibus utensilibus, que superesse potuerint, est coram
)nsilio rationabiliter resignata. Ob hanc autem gratiam ancilla sua Ascele in
)mum sancti Spiritus recipietur, et ipsam supra domum decem marce comita-
mtur. Jtem contulit eidem sorori sue et filie sue XX marcas, item ad struc-
ram beate virginis X marcas, ibidem ad librum matutinalem comparandum III
arcaS) item sancto Petro III marcas, sancto Nicoiao III marcas^ id hospitäle
prosorum Y marcas, sancto Johanni X marcas, sancte Catharine X marcas,
nctimonialibus V marcas^ sancto Jacobe in marcas, ad claustrum Doberan Y
arcas, ad claustrum Rune Y marcas. Jtem pauperibus magis indigentibus ad
»stes et calceos X marcas, item ad cdemosinam pauperum III marcas super id,
lod amici mei pro me dare decreverint; item begginis in Rostok XXX marcas
emendum domum, in qua commaneant, si in favore civitatis haberi poterunt.
sm pueris fratris ego Gerlacus confero, illis scilicet, qui adhuc cum matre sunt
domo, XXX marcas, que matri non presentabuntur, sed testamentarii mei cum
313 utilitatem puerorum usque ad annos suos ordlnabunt; item duobus filiis Thome
I Oslerrode V marcas, filie sue Y marcas. Predicti denarii omnes erogabuntur,
dominus michi eos supra necessitates vite mee retinuerit; sin autem, mei testa-
sntarii, quos elegi, scilicet dominus Henricus plebanus beate virginis, dominus
idovicus plebanus sancti Nicolai, dominus Henricus Adolphi, Yolmarus de Cos-
t, Engelbertus de Pomerio, de eis secunduro possibilitatem rerum a me relic-
^m et secundum quod eis magis expediens visum fuerit, ordinabunt. Jnsuper
o Gerlacus contuli nostro vero plebano domino Henrico de sancta Maria, qui
narii cum ceteri:» sequenlibus indobitanter erogabuntur, lY marcas, cuilibet cete-
rum plebanorum Ylfl solidos, cuilibet capellano lY solides. Jtem centuli ple-
nis cunctis in dominio Rostok, qui me in suam confraternitatem receperunt,
iJL mareas ad cemparandtm redditus ad expensas suas, dun) conveniunt, et
> eis memeriam mei iugiter facient, sicutl alius sui confratris, sacerdotis scilicet;
^moriam facere censueverunt.
Nach dem Rostocker Stadtbuch C, fol. 25.
73^
Digitized by
Google
596 1279. %
1279. RostoeL m
Bembofd verkauß dem Bitter Beddag ein OrumdMdt m BedoA mk i
Vcfhdiak, dass es ukuA^ und schasspfliMg UeSbe, dan middM C^eiörj
darauf ffebauet toerde und dass es nur an einen Bürger wieder vak
voerden dürfe.
rveimboldus gener LodoTici vendidit domino Redago mffiti ho^U
saam tali pacto, qood de ea uigilel et collectam faciat et in ea, quod sbi es
petit, edificet, et in ea ad dies yite soe commoretor; et si eam TOddere Tob
nulli eam vendere potest preterquam oni civiam.
Nach dem Rostocker Stadibn^e C, loL 26«
1279. Wismar. II
Albert von Oögdow pachtet den WaUfisch bei Wismar.
Albertus de GogeDofwe habebit Naderholm X annis, pro quo dabä«
Übet anno XL solidos. Hoc nolom est consulibos. Actum anno domini I
LxxIX^
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 73. Die IiucriptioD ist zunäcbit 1271 oder 1272 gemacht-
teres Jahr findet lich auf der folgeodeo Seite — nad der Holm damals auf adit Jahre Terpachtet fi
ist 1279 derselbe tod Neuem auf zehn Jahre yerpachtet, weshalb OCtO ausgestriehen « X dariberp
uod die Jahreszahl hiDzugeffigt ist. — Dass der Naderholm oder Aderholm oder Holm öer^
fisch ist, erhellt ans einem ZeugenrerhOr Ton 1597 in Sachen Wismars wider den Amtmanii lo ^
mühlen wegen Störung im Besitze. Den Namen Wallfi seh ffihrt die Insel erst seit dem drcii&s^
Kriege, in welchem dieselbe zuerst Tom Herzoge Ton Friedland, dann Ton den Schweden weiter befestig i
(1279.) Wismar. II
Aufzeichnung Über den Kauf eines Hauses beim Hause und Garten der l
Herren von Schwerin zu Wismar.
JtLenricus Niger, pistor, emit domum Johannis Wulfhagea sitam <
domum et ortum canonicorum de Zwerin.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 18.
Digitized by
Google
183 127». 597
1279.) Wismar. 148»
Oerwin, der Münzer zu Wismar, und seine Frau vermachet dem Kloster Cismar
ihren Besitz in Sckmakentin.
Omnia bona, que habent Gerewinus monetarius et uxor eius Wendete in
nakentyn, dederunt claustro in Cyscemare post finem uite soe, exceptis bonis
obilibus, que habent in uilla eadem.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 18. — Vgl. unten 1280, Juli 31.
1279.) Wismar. 1484.
Aufzeichnung vher eine Gabe Abbos von Pol an den EL Oeist und S. Jacok
zu Wismar.
In presentia consulum loquebatur Abbo de Pole, quod domui sancti
nritus et hospitali in Wismaria, qualiter de rebus suis accideret, LX marc[e]
uanimiler diuidende de suis bonis debent dari, et hoc commisit consulibus
per animas eorum, et cum hiis LX marcis debent bona emi perpetualiter.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 19.
1279.) Wismar. 1485.
Ahbo von Pol zu Wismar vermacht dem Kloster Doberan Aües^ was er in
demselben hat.
Abbo resignauit claustro Doberan post mortem suam omnia, que habet in
dem claustro, ita quod nullus here[dum] suorum aliquid inde requirere polerit^
I alter, quicumque sit. Hec contigerunt in presentia illustris domine Anastasie
ignopolensis et militum eiusdem dominii et consulum Wismarie.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 19. — Gedruckt bei Burmeister, Alterthümer des Wism. Stadtrechtes»
37. — Vgl. oben Nr. 1365.
^79. Febr. 2. 148«.
Johann j Propst von Sonnenkamp C^euldoster) , bestimmt die Verwendung der
seinem Kloster von dem Bitter Hartwig Metzeke geschenkten jährlichen Hebung
von 12 DrGmt Korn aus dem Dorfe Karin.
In nomine domlni. Johannes dei gracia prepositus in Campo Solis
nibus Christi fidelibus presentibus et futuris salutem in domino sempitemam.
Digitized by
Google
W8 12T». »
.^^atuä futuri temporis, qui humanis sensibus est ignotus, reqoirit^ at ipsios vu
titudo propter res^ quas durare cupimus, certificetur per litteras et perlen
Nouerint igilur uniuersi, quibus presens scriptum uidere contigerit uel and
quod dominus Hartvicus miles dictus Metsike, attendens, quia elemosinis sufn;
ecclesiarum acquisita ad indulgenciam proGciant defunctorum^ de quatoor m
in Villa Corin silis ecclesie Campi Solls emit XII tremodiarum reddilusi, <M
quatuor tremodia siliginis et tolidem ordei el auene, a quodam Heynrico. Si
inoranti quondam, qui Clauiger fuerat appellatus, predictos reditus inlegr^
conferens dominabus, ut de isdem consolacionem quater in anno habeani
refeclorio specialem in quatuor anniuersariis^ scilicet patris et matris et u:
sopradicti militis el cuiusdam Reymberni avunculi eiusdem^ quorüra ibidem c
pora sunt sepulta, supradicta bona ideo conuentui specialiler deputans. ul
dictorum memoria in mcmasterio missis et vigiliis sollempniter peragatur. Propl^
neque prepositus^ nee aliquis huiusmodi redditus debebit conseruare siue exquin
nisi quem domine specia|iter ad hoc uoluerint ordinäre. Yt autem predicta
dinacio a nostris successoribus non irritelur uel per heredes supradicli info
militis et cassetur, presens scriptum in huius euidenciam sigillis nostris a[f
dentibus duximus roborari, Testes autem afTuerunt: dominus Gerardus Md
dominus Gerardus et dominus Wernerus Reseuize^ dominus Otto de Reueulii
dominus Heynricus Lupus, milites, et alii quam plures fide digni. Acta sunt
anno domini M'' ducentesimo LXXIX^, IIIF nonas Februarii, in die purificad
sandte Marie.
Nach dem Original im Haupt-Archir zu Schwerin. An Pe^^
streifen haagen zwei SiegeL An der ersten Stelle hängt das ji
lische, durch einen dreifachen, nicht verzierten Bogen quer ^^
Siegel des Propstes Johann, in dessen oberer Hälfte ein Mariecb
Brustbilde mit dem Christkinde steht , während in der unten: 1
ein betender Geistlicher knieet, mit der Umschrift:
4< S. lOHÄniS. PPOSITI. in. cämpo. solis
An der zweiten Stelle hängt das hieneben abgebiUe.:!
des Convents Ton Neukloster. Dies ist ein neues Convento^
welches dem altern, in Bd. I, zu Nr. 387 abgebildeten sek: *3
nur etwas schmäler geformt und besser gestochen ist und i^>
einige Abweichungen hat: die Maria hält das Christkind ge.v
dem linken Arme (während sie es auf dem alten Siegel sciuir'
mit der rechten Hand hält sie eine kurze Lilienblume Tor if\
(während sie auf dem alten Siegel einen Lilienstengel ia d^"
Hand hält), und die Umschrift lautet:
4i s\ Benr«. muri«, in. oämpo. solis
Das alte CoBrentssiegcl kommt jedoch noch einige Jahre ^
Ä. B. im J. 12S2. — Zu einem dritten Siegelest ein Loch eiap*
— Gedruckt bei Lisch, MekL Urk. H. S. 62.
Digitized by
Google
m 127a 599
1279?) Febr. 7. Rom. 1487*
Papst Ntcolaus (III 9) bestätigt dem Schweriner Dom^Capitel die demselben
vom Grafen Ghimeltn^vpn Schtoerin geschenkten Hufen zu Gr.'Trebbow.
Des Bapsts Nicolai Conßrmation hiruber, das GuDcelinus, Graue zu Zwerin^
fche Hufen im dorlFe Grossen Trebbow der Kirchen zu Zwerin gegeben,
ilum Romae apud sanctam Mariam maioreni, YII. idns Februarii^ ponlificatus
stri anno secundo.
Nach Clandrian, Prot oc. fol. 187 •, mit der BemerkuDg: „Bas Sigil ist abgefallen.** — Vgl. Nr. 948.
- Sollte die Bestäügung erst durch Papst Nicolaus IV. geschehen sein, so würäe die Urkunde auf den
Pebr. 1290 faUeo.
»79. Febr. 26. 1488.
Anastasta, Fürstin von Meklenburg, Nicolaus, Propst zu Schwerin und Lübehf
und Johann, Fürsten von MeMenburg, verkaufen dem heü. Geiste zu Wismar
vier Hufen zu Nantrow.
Anastasia dei gracia domina Magnopolensis , Nicolaus Zwerinensis ac
}icensis ecclesiarum prepositus et frater eins domini Magnopolenses omnibus
sencia visuris salutem in eo, qui est salus omninm. Ne rerum memoria
Itarum, que nostris agunlur in temporibus, cum volubilitate euanescat tempo-^
1, expedit, vi ea, que ad futurorum deducenda sunt noticiam, scriptis com-«
adata viuacibus post multas temporum vices denuo reuiuiscant. Jude est, quod
Stare volumus vniuersis, quod nos mutuo et vnanimi de consensu quatuor
isos in Villa Nantrowe cum omni fructu et proprietate, quam dominium Mag-
olense habuit in eisdem, domui sancti Spiritus in ciuitate Wismaria constitute
quinquagynta marcis denariorum vendidimus in sustentacionem pauperum et
monim, qui in eadem coUigendi fuerint, conuertendos et quiete in perpetuum
;idendos. Jgitur ne domui prefate vel eins prouisoribus aliqua in posterum a
ris successoribus ex hoc facto suboriri possit cahimpnia, presentem litteram
ulimus eisdem sigillorum nostrorum appensionibus et asscripcione testium
iter roboratam. Quorum nomina sunt: Helmoldus de Plesse, Eghardus Schele,
*icus Pren, Gozscalcus Pren, Gvntherus de Lewetzowe, Conradus Pren, Hin--
3 Klawe, milites, Hince Smekere, Yolradus Scotze, Fredericns Smßkere,
eko Hardenacke, Reymbernus de Bamekowe, magister Olricus de Zwerin,
ules ciuitatis Wiimarie. Datum anno domini M'' CC' LXX"" IX% quarto kalendas
Nach der Abschrift im Winn. P.-B. mit dem Rubrum: „De Uli mansis in Nantrowe.^
Digitized by
Google
COO 1279. iO
127». April 8. Camin. M
Hermann, Bischof von Gamm, bestätigt dem Kloster Verchen die dmd^
v(m seinem Vorgänger, dem Bischöfe Wilhelm, verliehenen Zehnten,
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Hermannus dei ^
episcopus Caminensis omnibus in perpeluum. Licet iuxta suscepti ponliN
officii debitum singularum ecclesiarum profectibus intendere teneamur, illiosta
gloriose semperque virginis Marie ecclesiam^ que summi patris maier esl eil
nostro subsidio dinoscimur honorandam, ut, quo apud filium suum prerogati
optinet ampliorem, tanto maiorem mereamur in eins oculis gratiam inuenire. l
propler nolum esse volumus vniuersis, tam presenlibus, quam futuris, quodi
uenerabilis predecessoris nostri felicis recordationis Wilhelmi quondam epbci
Caminensis factum approbantes^ coUationem decime villarum scilicet üadessoi
Rosemersowe, Buchur, Barthowe, Lockencin, Zimmale, Noue Jnsule^ qoe cpod
Miliziz uocabalur, Colne, Konerowe, quas quidem decimas dictus antecessor diu
de benigno consensu sui capituli claustro sanctimo/iialium in Yirchin et saDcä
nialibus ibidem pro tempore domino famulantibus perpetuo contulit, ratum haba
in nomine domini presentibus conßrmamus. Nos quoque predicti anlece^^
vestigiis inherentes, de communi consensu capituli nostri^ ob reuerentiam ii^
precelse Marie virginis matris eius, in remissionem nostrorum peccani
proprietatem decimarum viHarum subsequentium , videlicet Yirchin^ Hese;
Sconeuelde, Metcecowe, Borent'm, Yoltseeowe, Bussowe, Cado^e, Borch^i
Burouue, Siltitz, Suichtenberge, Dobercowe, Smachtenhagen, ecclesiam quof
Cartlowe cum omni iure, quod nobis in ipsa ecclesia et suis attinentiis co^
vel possit competere in futuro, damus cenobio supradicto, cuius ecclesie attiß^
in decimis sunt in villa Carthlowe viginti quatuor mansi, in Crucowe ei Si
sowe medietas decime, in villa Calubbe decimam decem et septem mansd
Tributowe quatuor mansorum, Plesteiin trium mansorum, Tutzen quatuor i^
rum, Prucen unius mansi, Triteruitz duorum mansorum, Ylemingestorpe seil
sorum, ne propter defectum temporalium ibidem contingat cultum diuini M
minorari, et opera karitatis habundantius valeant exerceri, districtius sob ini«
natione anathematis inhibentes, ne quis huic nostre conßrmationi et dos
presumat quomodolibet contraire. Ne autem super premissis succedentibos
poribus contingat dubium suboriri, presens scriptum desuper confectum i
nostri et capituli nostri impressione fecimus roborari, Testes huius sunt: Jota
decanus, Hinricus thesaurarius, magister Gherhardus [scolasticus], preposilusl
radus canoni[cus] sancte Marie virginis in Sletin, Mauritius et Wizlaus, cri
Caminenses; item dominus Fredericus abbas in Bucowe, Johannes prior iofJ
Theodericus de Germin et Johannes de Rozstoc, canonici Colbergeoses;
Borco, Romele, Dubuzlaus de Wothec, Reynbemus de WachhoUe, Johanii^
Digitized by
Google
1279. 601
EJrlheneburg, Johannes de Scolenlin, Hinricus Vrsus, Johannes de Gramsouue,
linricus Wlpes et Johannes de Heybracke, milites, et alii quam plures, tarn
lerici, quam layci fide digni. Actum Camin et datum ibidem, anno gratie
rCC''LXXIX°, Vr idus ApriHs, ponlificatus nostri anno vicesimo quinto.
Nach einer Dreger*8cben Abschrift in der Löper'schen Sammlung im kdnigl preuss. Proyinoial-Archive
Yon Pommern zu Stettin gedruckt bei Lisch, Behr. Urk. I B, S. 147.
1279.) Mai 30. 1490.
Johann, Fürst von Werte, verleiht der Pfarre zu Wattmannshagen Eigenthum,
Recht und Freiheit von 3 Hufen und 8 Käthen daselbst, mit welchen die--
selbe von Matthias, Nicolaus und Gerhard KeteUiot ausgestattet ist.
in nomine domini. Amen. Universis Christi Odelibus, ad qvos presens
riptum pervenerit, Johannes dei gratia [dominus]^ de Werle salutem in domino
mpiternam. Ne gesta mortalium fiuxu temporis evanescant, expedit ea serie
erarum idoneitateque ^ testium perhennari. Notum igitur facimus universis pre-
ntibus et futuris, qvod fideles nostri Matthias, Nicolaus, Gerardus milites fratres
)ti Ketelhot de consensu omnium, quorum interest, animarum suarum salutem
endentes, donaverunt et dimiserunt tres mansos et octo casas ville Wademes-
gen ^ adiacentes, dotantes ecciesiam parochialem in Wademeshagen predictam cum
idem, [i]ta quod^ rector, qvi pro tempore fuerit, predictos mansos et casas cum
riis et areis adiacentibus, cum agris cultis et incultis, lignis et cespitibus, aqvis,
v'arum decursibus, piscaturis, cum omni iure et utilitate, sicuti ipsi et parentes
rum ex antiqyo habuisse noscuntur, perpetuis temporibus possidebit, ipsis in
lern nihil reservantes. Nds vero cultum divinum intuitu dei et matris sue
rie et beati Pauli apostoli augeri cupientes, dictam donationem et voluntatem
^dictorum ratam et gratam habere volentes, Sano fidelium nostrorum ducti con-
o, damus liberaliter et donamus super bona prefata proprietatem perpetue
3rtatis, videlicet quod rector ecclesie Wademeshagen predicte, qvi pro tempore
rit, predicta bona cum omni iure, iudicio maiore et minore, scilicet manus et
li, cum reditibus, proventibus ^, fructibus, usibus, commodis, utilitatibus, emolu--
ntis ac libertatibus universis, cum omni precaria, qvotiescunqve, qvandocunqve
qvantumcunqve de aliis mansis in terris^ nostris petierimus, toties et tantum
dicto rectori et omnibus in perpetuum successoribus de omnibus bonis totaliter
ent cedere, et non aliler, perpetuis temporibus, ut premittitur, possidebit. Qvorum
torum confirmationem de consensu nostro expresso et petitione porrecta vene-*
ilis pater dominus episcopus Camminensis decrevit, invasores ipsorum potestate
ODica arcendo et, ut moris est, sententi(on)aliter puniendo^ Jnsuper renun-
nus omni dominattoni ^, devol[u]tioni\ omni iuri, iustitie et iniustitie, si qvhl
ffeUeibwgbchM Urfcuioi-Bick U. 7g
Digitized by
Google
602 1279. 1
istorum nobis aat soccessoribus nostris in ipsis bonis posset competere in fobt
nobis, heredibos et soccessoribus nostris in perpetoum in iisdem nihil pei
reservantes. Predicti etiam mansi et eorum cultores in perpetuum a sex
castrensibus borgdeenst dictis et a defensione terra landwehre dicta et geDer
ab omni servitio nostro nomine reqvirendo omnino sint liberi et eierati, sed c
onus exactionis et servitii, qyod ipsis infligi poterit, rectori predicto et eins
cessoribus ipsi facere tenebuntur. Yt autem singula premissa robur per;
firmitatis ^^ obtineant, presentem literam desuper conscribi fecimus eamque '^ si
nostro avtentico sigillari procuravimus in testimoni [um] '^ omnium preroisso
Testes sunt: Nicolaus Gallus advocatus in Güstrow, Hinricus de Flotaw, Hen
de Colonia, Johannes Caboldus, Henricus^^ Caboldus, fratres, Gerardos de
pelin, milites, et plures alii fide digni* Acta sunt hec anno dominice incamal
M.CC.L(X)XXIX.*\ tertio calendas Junii.
Nach den Bützowschen Ruhestunden XIX, S. 24, aus dem Original. -— Dieser Abdruck gibt:
' Waedemeshagen — ^ «Bdem cuncta, quod — ^^SobrOder, P. M. I, 8. 748, hat diese Urkaiid
J. 1278, jedoch (wohl durch ein Versehen, welches Ditmar, Letztes Wort, & 144, wiederholt) mit d^
reszabl: 1277. Aber die Jahreszahl 1289 in den Ruhestunden ist nach den Zeugen ohne Zweife
ein Fehler statt 1279. Denn Nicolaus Hahn war 1289 nicht mehr Vogt zu Güstrow. — Vgl. Nr. U
Sohr6der*s Abdruck wird in den Bfitsow. Ruhestunden a. a. 0. wegen seiaer UngemMigkeit geimit
weicht yon dem in den Ruhestunden gegebenen an folgenden Stellen ab: ^ gibt $. „dominus ** —
et ore — * doDantes ecclesie Wademeshagcn predicta cum eisdem cuncta, quod — * prorentibw
— • in terris: fehlt — "^ sententialiter banniendo — ' donationi — ^ denolutorum — ■^^firfflii
— '* et cum — ** testimonium (iO: B. R.) — *' et Henr. — Gedraokt bei Lisch, Hahn. Url
S. 74.
1279. Mai 30. 1^
Oerhard KeteOiot, Ritter, schenkt der Kirche zu Wattmannshagen das 1
ihum einer Eufe in Raden zur Stiftung von Seelenmessen für sein Gest
und seine Verwandten.
Grcrardns miles dictus Ketelhot omnibus Christi fidelibus, ad quos pr
fcriptum fuerit devotatam, sahitem in eo, qui suis premium perpetne dat s
Qvoniam omnes ante tribunal iudtds sunnii statuenrar, ratioaem reddiUii
fingulis bonis sive maus, que gessimus in iiac vita, expedit dien mdlcii di
iKvaa snffragante gratia prevenire operibns, que pietatem respiciuiit €t «d st
pertinent animaruin. Hinc est, quod notum esse volumus universis preseotib
fbturis, qui presens scriptum susceperint perlegendum, quod nos matore di
ratione prehabita, de bona nostra voluntale, commnni consenra et asseiisa M
mm heredom acceöente, ecdesie beati Pauli in Wademanneshagen proprio
Hnk» mansi in Radvai cum ornnibM proventibus, qui ex eo potennt dd
excepto iudieio, contulimos libere et perpetue sub hac forsM, vydelicet vi a
Digitized by
Google
192 1279. ß03
mo memorate ecclesie nostrorum consangvineorum, qvi iam de hoc seculo
igraverunt, quorum hec sunt nomioa: Vredeber[nus]\ Gertrudis, Ekke(n)hardus
alius , Salborgh , Hermannus , Arnoldus , memoria cum vigiliis et missarum
)lemnüs ad hoc specialiler deputatis dominicis diebus, nisi festum excellens
tervenerit, perhenniter more fidelium peragatur; nostri vero et vxoris nostre
im noslris heredibus, postqvam viam ingressi carnis fuerimus universe, cum
redictis nostris consangvineis ibidem servabitur memoria, veluti in prioribus
enius est distinctum. Ne autem nostram donationem seu donationis piam recor--
itionem cuiusqv[am] impediat calumnia, presentem paginao) cum nominibus
3rum, qui tunc, cum sie fieret, affuerunt, conscribi fecimus et ad cautelam ple-
orem sigilli domini G. prepositi Gustroviensis et nostri firmavimus munimento.
omina testium sunt: clerici: Hermannus decanus Gustroviensis, Conradus custos,
ambertus, Adam, Otto, Ludolplius, canonici eiusdem ecclesie; milites: Nicolaus
allus advocatus in Güstrow, Hinricus de Ylotow, Heinricus de Colonia, Johannes
aboldus, Hinricus Caboldus, fratres, Gerardus de Croepelin; laici: [Arnoldus]^
onradus de Arnoideshagen, Arnoldus de Demen, [Gerwigus], Hermannus de
ntiqua Curia, Ludibertus Pinguis et alii quam plures fide digni. Acta sunt hec
mo dominice incamaUonis M. CC. LXXVIIIL, UL kalendas Junii.
Nach den BQtzow. RuheetondeD XIX, p. 22, aus dem OrigiDa]. — Gedruckt id Schröder*8 P. M. I«
>. 747, und bei Lisch, Halin. Urk. I B, S. 82. — Der Name des ersten Verwandten des Ritters Gerhard
ietelhot ist in der Form ^ Vredenberg, die die alten Abdrücke haben, offenbar falsch gelesen oder
geschrieben; ohne Zweifel wird im Originale Vredebern^ d. i. Vredebernus, gestanden haben, wio
^isch (H. U.) verbessert. lo den Bützow. Ruhest, fehlt der erste Zeuge unter den Laien: Arnoldus,
ibenso Gerwigus. — Schröder datirt die Urk. vom Jahre 1278. — Vgl. Nr. 1490.
279. Juni 9. Wittenburg. 1498.
Helmold und Nicolaus, Grafen von Schwerin, verkaujen mit Zustimmung ihrer
Brüder, der Schweriner Domherren Gunzdin und Joharm, den Aalfang im
Schalsee und zwei Hufen in Schaliss an das Kloster Zarrentin und bestä--
tigen demselben zugleich die Schenkungen und Verleihungen ihrer Vorfahren.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Nos Helmoldus et Nico-
is dei gracia comiles Zwerinenses omnibus has litteras visuris in . perpetuum.
uamuis vniuerse sacre religionis plena attentione diligamus auc(t)mentum, reli«
osarum tamen uirginum deo dicatarum abbatisse et conuentus sanctimonialium in
sarnetin merita et sedule deuotioiiis obsequia promerentur, ut speciali prerogatiua
uoris et gracie ordinem ipsarum prosequamur et locum, et desideremus easdem
)tiuis semper in domino successibus ampliari. Cupfentesque alTectum ad dictum
mobium iam dudum liabitum salubrem oslendere per effectum, ad vniuersorum
70*
Digitized by
Google
604 1279. W
itaqiie, tarn fataroram, quam presencium, uolumus noticiam deuenire, qood pn».
silQS, abbatissa et conuenlus ecclesie prelibate gurgustrum siue capUinB aei^
lamm, quod in stagno, quod Scalse dicitur in wlgo, libere et iare henk^
tenuimus, cum duobus roansis in uilla Scalizze sitis, quibos vUIicalioius dSa
est annexum, a nobis emerunl pro trecenlis et quinquaginta marcis Lobic^
roonete, quod ipsis et earum successoribus de mera animi nostri UbeniU;!
laude ac bono assensu dileclorum fratrum nostroruro, GunceUni videlicet ft Ju
hannis canonicorum Zwerinensium, necnob et omnium heredum nostronoD. :i
animararo nostrarum salute contulimus proprietalis iure perpetuo libere pog
dendum, dictos uero mansos sub eis terminis, quibus eos dislerminatos habira
Gumque omnibus pertinenciis et Ytililalibus , videlicet agris coltis et inoi
aquis, aquarum decursibus, siluis, pralis, paseuis^ liberos et immunes ab c^
exactione, petitione, procuratione non debita, seruicio et omni angaria Tiob
Colonus uero diclorum mansorum ad defensionem terre nostre, qae lsni%
dicitur, cum celeris hominibus nostris ueniet se suaque cum aliis defendende.
uero possessor siue procurator dicti gurgustri, tempestate, estu aut aHo c^u i
opinato impedilus, eslimationem anguillarum iure debilarum soluere non vik
quantum pecunie prepositus, abbatissa et conuentus pro dictis angoiUis accf
decreuerint, ipsorum arbilrio committetur, quod sepedictus possessor pro eoc
beneplacito ordinabil. Recognoscimus etiam publice protestantes, qaod eccl^
prehabita a nostris progeniloribus tenuit et a nobis tenet proprietates vilki
infrascriptarum, quarum nomina sunt hec: Tzamtin cum molendino adiaca
quod Scalenmole wlgariter nuncupatur, villam Cullzin, Cowal, Bantin, Wokencj
Thessenstorp, Sconenlo, Badow cum molendino, molendinum prope Yilan^ in \
Twedhorp quatuordecim mansorum censum et viginti sex solidos usualis mc]
de hominibus, qui co^'tere nominantur. Uolumus etiam, ut in ecclesia sej
pretaxata progenilorum nostrorum ac nostri in uigiliis, ieiuniis, orationibus (
deuocione solempnior ac iugis memoria habeatur, quam hactenus sit consuel
ut extunc ipsius ecclesie vtililati, profectui diligencius possimus intendere psi
et honori. Huius igitur vendicionis et donacionis testes sunt: Hinricus Hi
Wiperlus de Melentike, Hermannus, Ylricus, Vlricus, Hinricus et Gotdesd
dicti de Blücher, Huno de Karow, Ludolfus Hasencop, Hermannus de Warsd
Martinus, Wernerus et Heinricus dicti de Marsow, Nicolaus Vos, Borchardos
Jesow, Hartwicus de Buzzicow, Hinricus de Bamicow, nostri mHites et 6dd
clerici uero: dominus Albertus decanus, Fredericus Hasencop et Conradus, ai
nici Zwerinenses, Luderus plebanus in Wittenborch, Hugoldus rector ecclesr
Yilan, et alii quam plures clerici et layci Tide digni. Ut autem hec nostra ^
natio a nostris heredibus inconwlsa maneat et stabilis perseueret, presentes K^
conscribi iussimus et sigillorum nostrorum appensionibus fecimus roborare is i
stimonium Tuturorum. Datum et actum Wittenborch, anno dominice incamaciü
Digitized by
Google
1493 1279. 605
VI'CC sepluagesimo nono^ quinto ydus Junii^ in die beatorum martiram Primi
^t Feliciani.
Nach dem Original im Haupt -Archiv zu Schwerin. An
roth- seidenen Schnüren hangen zwei Siegel ron ungebleichtem
Wachs:
1) rechts: das zu Nr. 1201 abgebildete grosse runde Siegel
des Grafen Helmold Ton Schwerin mit einem nach rechts hin
schreitenden Pferde; Umschrift:
. sieiLLVCD . Hat o.iTis . zwöRiaaNSis
2) links: das hieneben abgebildete schildförmige Siegel
des Grafen Nicolaus yon Schwerin mit den beiden gegeneinander
gekehrten Lindwürmern an einem Baume. Der untere Thcil des
Siegels ist abgebrochen. Von der Umschrift ist zu erkennet:
^ S' ni...Äi ': CO : ..öRittNasis
Neben dem Original wird bei den Urkunden des Klosters
Zarrentin im Haupt- Archiv zu Schwerin auch noch eine Abschrift
luf einem unregelmässig beschnittenen Pergamentblatte aufbe-
t^ahrt. Sie ist in sehr schöner Handschrift etwa am Ende des
1 3. Jahrb. angefertigt, aber nicht ganz correct. Die Abweichungen
)ieten kein Interesse.
279. Juni 18. Grotte Ferrata bei Rom. 1403.
Das Kloster Orotta Ferrata nimmt den Bischof Burchard, den Dompropst
Nicolatis [von MeMenburg] und das ganze Dom-Capitel zu Lubeh in seine
Brüderschaft auf
Vniuersis presentia visuris Ylarius abbas totusque conuentus monasterii
ncle Marie virginis in Grotta Ferrata de ordine Grecorum aput vrbem Romanam
- — . Nos venerabilem patrem dominum Burchardum Lubicensem episcopum,
fcolaum prepositum^ Nycolaum decanum tolumque eiusdem ecclesie capitulam
cepimus in confratres uostros propter suorum exigentiam merilorum et facimus
>s participes omnium bonorum operum, que fiunt et fieri possunt in ecclesia
►stra — — — . Datum in Grutta Ferrata aput Bomam, anno domini M^CC*
ÖUX% Xlir kalendas Julii.
Nach dem zu. Oldenburg befindlichen Original ToUstandig abgedruckt bei Lererkus I, S. 264. Da*
^beo wird auch eine griechische Ausfertigung aufbewahrt, Ton welcher Leverkus auf Taf. II ein Fac«
mile gibt:
4« ^Xaqliov xaqii:i, Btov ^otfusvog awEtZ xoivoßf trjg vneQctylag &€Ot6xov^ xgvnv
0€QQCttag Tolg iv tdig nkqeai %rjg fie^akoncX€(ag *Ptofi.^ naat. Toig dvayivwaxovaiv
iv XQiüTOß YjyaoC xatpetv. rviOQltw vuXv dicettZv naQOvxwv yQafifiaTWVy ort ^/xeig
Tov TiiiiiüitccTov nari^ BovgxxaQO imaxonov ir^g fieyaXortoXecog AovnTtLxlag ToXg
ivToig fdgeai ffjg jiXafiawlag avv tw NlxoX' TtQenoair rr;g atTijg ixxXrjclagy
NixoX* dexav^og (!) z^g ccvtijg ixxXr^alag xai naaoig %olg cnkov awodlag dvalaßa/xev
elgr^ mietiQav ddeig>6TiTa , ^w5'' ivrui %qov tov xvqLov i^fiwv ijjaot
Xqictov a 0 o 9 iv ^rjvi *lovv i d (!).
Digitized by
Google
e06 1279.
(1279.) Wismar.
Vier Wtsmarsche Bürger sagen gut ßir ihre Stadt.
Ciuilas lenetur Hermanno Paruo, ciui de Lubeke, C marcas et XU
marcas et XXXII denarios Lubecensis monele. Pro hüs denariis promisert
Johannes de Crukoywe et Conradus filius Reynoldi et Henricus de Weserei
Gerbertus de Warendorp. Martini soluetur-
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 20. — Getilgt.
(1279.) Wismar.
Die Bathmänner zu Wismar kaufen eine Worth an die Stadt.
Consules emerunt aream vnam ante ciuitatem de Theoderico laneo \txi
ciuitati.
Nach dem Wism. SUdtb. B, p. 20.
(1279.) Wismar. 14«
Aufzeichnung über den Kauf zweier Häuser zu Wismar dem Gewandsdn^l
hause gegenüber.
Hildebrandus Bikeland de Slerrenberg erait duas domus erga dos
pannicidorum (!) sitas apud hereditatem Andree sarloris ab Gerardo de Warin. I
notum est consulibus.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 20. — HOchst wahrscheiolich ist „domus pannicidarum*'. f>
weiter nicht Torkommt, einerlei mit ^consistorium'', Rathhaus, in dessen unteren Rfiumen dl^ Ge«
Bohneider ihre Buden hatten. — Vgl Nr. 1447.
1279. Vor Juni 24. Wismar. 141
Johann, Fürst von Meldenburg, verpfändet den Zoll zu Wismar an KTi
Hanenstert und seine Brüder.
Anno doniini M^CC^LXXIX. impignorauit domicellus Johannes ^sU
Hanstert et suis fratribus theloneum in ciuitate Wismaria pro centum marci
XII marcis Lubecensis monete et pro C et XIII marcis vsualis monete, \
sibi mutuo prestiterat, et pro nonaginta tribus marcis et HU solidis ysualisi
nete, quas Gerewinus monetarius nomine predicti domiceüi ab ipsis mutuo ^
perat ; et a festo beali Johannis predicto anno instant! leuabunl theloneum s
notatum^ donec rehabeant summam prelibatam.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 20. — Gedruckt in Jahrb. III. S. 49.
Digitized by
Google
m 1279. 6a7
1279.) Wismar. 1498.
Aufzeichnung über den Verkauf eines Speichern und einer Worth dazu bei
Kdings Mühle zu Wismar.
Johannes Gir emit granarium et aream sitam apud molendinum Kelig erga
ienricum de Borke [n] et Henricum CruUig.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 20. — Die Kelings-Mühle wird dasselbe sein, wai Grubeo-Mühle
tit, da eine zweite Mahle in der Stadt der Höhenverhältoisse des Bodens nach nicht wohl zu vermuthen
st. Unterstützung erhält diese Meinung durch eine spätere Inscription: „Jordanus pellifex emit dimidium
^anarium situm apud molendinum super recentem fossam. — Predicti im*'' viri resignauerunt sibi dimi-
lium ortum humuii — , qui Jobanni Gyr pertinebat." — Vgl. Bd. I, Nr. 65l, Bd. II, Nr. 890 und 90J.
1279.) Wismar. . 149».
Zeugniss über die Einwiüigung der Mutter und der Frau AUnrechts voß
iMchow m den Verkauf von drütehalb Hufen von Cessin (Vlote) an drei Wisr
marsche Bürger.
Consules Jacobus Tesseke et Johannes de Lewitzoywe et Bertrammus
iper recentem fossam presentes fuerunt et audierunt, quod domina Aleydis mater
Iberti de Luchoywe et uxor eins dixerunt, quod ratum haberent emptionem,
lam Henricus de Boluestorp et Henricus Kule et Johannes Moderiz emerunt de
edicto Alberto, 3PiUcejt terciuin dimidium mansum in Cessin.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 21. — Vgl. die Note zu Nr. U02.
1279.) Wismar. 1500»
Aufzeichnung über eine gegen Ditmar Witthon zu Wismar erhobene falsche
Anklage und die Urfehde des Klägers.
xiic uenit quidam famulus Gerardus dolifex et ineusauit Thitmarum Withon
ram iudicio, quod oecidisset patrem suum; et Hiitmartts respondit sibi dioentf,
od antea dedisset sibi culpam pro eodem homicidio, attamen causa iUa finaliter
set terminata; et hoc per testimonium ' nobilis domini Woldemari de Bozsloc et
mini Riddagi, qui tunc temporis erat aduocatus, necnon consulum de Bozstoc
3m Thitmarus probauit, quod prefata causa finaliter esset terminata. Et sie per
ras et reclas Mntentias Thitmarus über faetus foit et solutus, et Gerardus per-
IH denarios suos, quia aduersus Thitmarum iniustam fecit querimoniam, et postea
^enäük domum et ooram coMulibus et multis probis uiris fecit Thitmaro or^
;ydhe pro se et pro omnibos, qui pro ipso aliquid aelleHt facere uel dimittere»
Nach dttm Wism. Stadtb. B, p. 21.
Digitized by
Google
608 1279. t
(1279.) Wismar. 1»
Jacob Tesseke, Bathmann zu Wismar, und seine Frau bestimmen den Km
zu Wismar Vermächtnisse.
Jacübus Tesseke et uxor eius Herburgis habent III tremodios in T;
mendorp, scilicet XVIII modios ordei et XVIII modios auene. Ordeum dedei
domui sancti Spiritus et auenam hospitali post mortem suam, videlicet in ai
dimidio manso, quos possidet Bandoywe et Boye^ dominus eius. J[d]em duo
derunt dimidium granarium prope cimiterium beati Nicolai in dimidio ecd
sancte Marie et in dimidio sancto Ntcolao. Granarium optinebunt temporibos
sue^ sed annonam recipient predicte due domus in continenti et semper. J
dederunt vnum argenteum ciphum sancto Nicoiao ad calicem, [ad] quem d^
III marcas 'denariorum^ vt calix abinde operetur^ hoc faciet^ quicumque sn:
uixerit [ab ijpsis^ et III marcas dederunt ad casulam simili modo. Jdem
dederunt VIII solidos ecclesie antique Wisraarie et sancto Georgio VIII sei
et V marcas, vt memoria anime eorum fiat.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 22. — Die Aufzeiohoung ist getilgt
(1279.) Wismar. 131
Aufzeichnung über den Verkauf des Mühleuerbes von Alt-Steffin.
(jrodescaicus Sternenberg emit heredilatem molendini Antique Steuiot
amicis filie Theoderici Kelinges pro V marcis denariorum, quas dabit pre^
puero, dum uenerit ad annos discretionis.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 25.
1279. Juni 29. Stargard. 131
Otto, Markgraf von Brandenburg, erlässt der Stadt Neuhrandenburg tXr
gahe vom See ToUense mit der Ldepz und verleiht derselben die Wky
ToUense-Bach.
JN OS Otto dei gratia marchto Brandenburgensis et regni Bohemie a
generalis recognoseimus et tenore presentinm protestamur, quod ciTitati ih
Nove Brandenborch quinque talenta, que de stagno, quod Tholense vocatair. ^
gulis annis nobis dare consuevit, in perpetuum relaxamus, ita videlicet, c
predictum stagnum et omnisusus, qui ex eo provenire poterit, ad ipsam ft
debeat pertinere, exceptis tantum duobus talentis, que Bernhardus molenifiir^
Digitized by
Google
1504 1279. 609
liogulis annis habere debet de eod^tai. Damus etiam eidem civitati totum pratiiro^
|uod apud flumen, quod etiam Tholense vocatur, de civitate deorsum usque Po«
lewal protenditur, excepto eo spacio, quod cives de Honhaven de iure habere
lebent in eodem. Ad hec etiam supradicte civitati taiem damus libertatem, quod,
[Uandocumque aliquid ab ea nomine contributionis sive nomine eins, quod teu-
OQJce Scott Yocatur, petere decrev[er]imus, ultra viginti marcas argenti simul e(
emel nichil ab ipsa exigere debeamus. Sub nomine autem stagni supradicti
'holense videlicet etiam eam partem stagni, que Liptz vulgariter dicitur, volumus
ontineri. Jn herum igitur omxiium evidens testimonium damus presentes nostras
leras^ quas, quia sigillum nostrum penes nos ad presens non habemus, sigillo
ilecte uxoris nostre sigillari iussimus, volentes, quod eandem habeant firmitatem,
) si nostri propra sigilli essent appensione roborate. Testes autem herum sunt:
)minus Henricus Spole, dominus Gunter de Rebargen, dominus Misnerus, do-
inus Ludolff de Plote, et dominus Heinricus curie nostre marschalcus, et quam
ures alii nostri milites et vasalli. Datum Stargardt, anno domini millesimo du-
»tesimo septuagesimo nono, in sancto die Petri et Pauli apostolorum.
Nach „der aufgenommenen Be Weisung Bürgermeister und Baths zu, Neubrandenburg ** (1605) aus
em Original auf Pergament mit einem Wachssiegel, das die Umschrift fahrte:
S. Jutte Dei gratia BrandenburgeD. Marcbionisse.
179, Juli 27. Wittenburg. 1504.
Hdmold und Ntoolaus, Orafen von Schwerm, erlassen den Vasallen des Landes
Wittenburg und ebenso denen des Landes Bokenburg die regdmässtge Bede
und bestimmen ihre Bechte und Freiheiten.
A.
In nomine domini. Amen. Nos Helmoldus et Nicolaus dei gracia comites
erinenses omnibus presentes litteras audituris salutem in omnium saluatore.
[^ognoscimus publice protestantes et ad uniuersorum volumus noticiam deuenire,
»d de mera animi nostri liberalitate cum dilectis ac fidelibus nostris militibus
vasallis in terra Wittenborch^ manentibus super quadam gracia eisdem facienda
'.itauimus et conuenimus in hunc modum: quod subditi ipsorum^ hoc anno
um dabunt nobis pro peticione de quolibet manso marcam Lubicensium dena-
um, ea tamen condicione, quod nos et heredes nostri ipsos ab omni peticione
letuo habebimus supportatos; hoc tamen excepto, si aliquis nostrum occasione
;rre siue aliter casu inopinato ab hostibus caperetur, quod dominus auertat^,
saltem parwlos nostros thoro legitime pro amicorum nostrorum consilio loca-
[eUeabirglfckn Ürkuiei-Btck IL 77
y
Digitized by
Google
S10 1279.
remos, tunc terram nostram petere possumus^, ut nobts subuenmnt'
expensaniiD. Preterea in terra nostre mooetarios ad faciendos dem
lion habebimus, set denarif Lnbicenses vel HammenbnrgeBses * ei
dominii noatri perpetoo usuaies. Dabunt etiam nobia singiilis annis
sationem diele monete per totam terram nostram duos denarios
Dedimus itaqne dictis vasaUls no^^is, quod ofßciales nostri oranes
natos, qni wlgo vngberad dicuntur, non debeant iudieare. NvUns etil
noster bona ipsoram intrare debet ratione alicuins excesaos, nisi
inuitatus ; et si ^ excessum ad nos pertinentem nobis occultauerint alic
recptireraos, ut* diotauerit ordo iuris. Burgenses vero civitatum nc
lonos vasallorum nostrorum in ciuitatibus inpedire aut* detinere absc
excessu non debent, antequam coram ipsorum iudicio pro suis det
monerint questionem. Si uero vasallis nostris sepius prelibatis ej:pedi
siram indixerimus, qni eam supersederit, intra quatuordecim dies ipi
rare possumus licite ^ pro talento; si yero secundo et tercio ei
supersederit ^* antedictam, tociens ipsum inpignorare possumus pro
si aliqui ex sepedict^ yasaUis nostris vlterius nostram expeditionem i
aut se nostro seruicio absentarent '^, contra eosdem procedere debef
cundum consuetudinem terre nostre ''. Jtem milites et vasalli DOstri<
suas in nostro seruicio scienler^^ perdiderunt, ad noslra seruicia ex d
tenentur, antequam ipsorum res integraliter persoluamus ^', uel in eorun
ordinabimus aut^^ fauore. Uolumus etiam ^ vt milites et armigeri in
terra manentes eo iure sibi gaudeant, quo terra Raceborg a nouela p
possessa dinoscitur et fundata ^^ Huius nostre ordinationis tesles sc
milites et fid^les infrascripti: dominus Hucsit^ Wipertus de Molentike^ H
et Vlricus " fratres de Blücher, Antonius de Tribow, Bolto de Driben
rardus de Exen, Ludolfus Hasenkop, Nicolaus de Bruseuiz, Huno di
Johannes dictus Huno, Hermannus dictus Bibe '^, Martinus et Wemeros
dicti de Marsow, et alii quam^' plures fide digni. Yt autem hec nostr
stabüis maneat et a nostris successoribus firmiter obsernetnr^, present^
conscribi et sigillorum nostrorum munimine iussimus roborari. Datum
borch, anno domini M ^ CT" C LXX^ IX^, sexto kalendas Augusti.
Naoh dem Origiiial im Haupt-Archiy xu Schwerin. An gedrehton Schnären Ton rother S
die heiden ziemlich wohl erhaltenen Siegel:
1) das grosse, ninde Siegel des Qrafea Helmold mit dem nadi rechts schreitenden, oMgezia
abgebildet xu Nr. 1201. Von der Umschrift Uest man noch:
4> SieiLL.. .aLWOLDI n«NSIS
2) das xu Nr. 1492 abgebildete tckUdftrmige Siegel des Grafea Nioolaoi. Vit Mlcn %
gebrochen« das Siegel bild aber, die beidea Lindwürmer« und zwischen ihnen ein Baom, ist wek
Umschrift:
4« s* niooLni co[ z]waRniNasis.
Digitized by
Google
1279. »li
, W für d48 Land Boizenburf bestimtrite AiiiitTtigVLng wekht nuch dem Abdrucke ia der Scblesw.-
^ ^Laueob. C^ !• S» 104 (aus dem Copiar II der Balieb. Kirche), in folgenden Steilen von ▲. ab;
^^ ^ac vasaltis in terra B§jenk»rgli — ^ 'videlicet quod sabditi eorom ^- ^sme^
l den alio casu ioopinato, quod dominus avertat, a. h. c. — ^debemus — ^subueniatur
^ — • Lub. et Hamb. denarii — ""^ si forte — » prout — ^ vel — *^Iicite: fehlt —
\x **neglexeril — - »* Verum si allquis ex vasallis nostris sepius prehabifis siipra
m\ niodülii prescriplom ae Dostro seruitio abseot^ret — ^'see. terre nostre eoasoe^
505 ij todinem, nullo penitus prohibente — '*scienlers fMt — ** persoluerimus — .
. . ordinauerimus et fav. — ^* ut milKes et armigerl nostri in terra supradicla eo iure
^^ pletiius p^rfrüanttif, quo sepedicta terra a novella plantatione Tundata dinosdtur
Tita et possessa — ^ ^ üerniannus et Hinricus et ülricus — ^«B. d. Dr., Hermaonus
.„p^, Rike (?) — '«^Hernu diclus Ribe: fehU — ^^^fratres: fehlt — ^^quara: fehlt —
^""^' «-^ fuerit obseruala.
am
'^9. Aug. 2. 1505.
Bpii Anastasia, Fürstin von Meldenburg, Nicolaus, Propst zu Uühek und Schwerin,
lA und Johxnn, Fürsten von MeMenburg, genehmigen den Verkauf des Dorfes
^\ Dargefzow an die Stadt Wismar und legen dasselbe zu WeichbUdsrecJU.
• In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anastasia dei gracia domina
l'iiopolensis, Nicolaus Lubicensis ac Zwerinensis ecclesiarum prepositus et Jo«
les frater eiuß dei gracia dominus Magnopolensis omnibus presens scriptum
%is salutem in eo, qui salus est omnium. Humanarum multitudo ac uarielas
»num anguslias nostre mentis excedil, et propterea ita ordinauit sapientum
^idencia, vt, quod capere in nobis memoria non potest, litterarum capacilas
^^rmam futurorum noticiam enutriret. Nouerint ergo tarn posteri, quam pre-
^.es, quod consules et vniuersitas burgensium nostrorum de Wismaria viUam
hm Darghetzowe cum agris, pratis et pascuis et omnibus terminis suis, sicut
' nus in longimi et latum circumqoaque distincta et limitata iacuit, iusto emp«
^lis tytulo emeruttt a domino Conrado Pren et suis heredibus sibi pro tempore
-^^essttris. Nos ergo, vt exhiberemus clarius in opere, qua memoratos bur-*
ses amplectimur^ dilectionis probacionem,- ipsis predicte ville proprietatem com
li libertate, gracia et iure municipii, quod wikbelderech[t] wlgo nuncupari
4, adhibito cum maturitate bona et optenlo cum liberalitate perfecta consensu
undem iBilitum^ qui tanc nobtscum statui et negociis terre disponere consue-'
^^nl, per soUempnem stipulacionem de manu pueri Hinceken domicelli Magno-
3nsis, ad quem daaiinHim feodi pertinebat, in manus dictorum consulum sccun-*
ü cousuetudiBem patrie factem dimisimus et contulimus ad comodum et vtili-
'm toeius ciuitatis perpetuki temporibus possidendam; hoc eciam addito, quod
iUa^ per quam pateiwrt tiransüiis, desolabitur, et agri predicte Tille Darghetzowe
77 ♦
Digitized by
Google
612 1279. Ij
mlra se claudentur, et ignordbitor transitus, neqoe via erit ampKos per eos.
ergo hec donacio a nullo successoram nostrorum inmotari ualeat in postenn
rescindi, sed debite firmitatis robur optineat, preseDS scriptom dedimus eisl
sigiDoram nostrorum appensionibus finniler commonitnm, asscriptis ecian 9«
nominibus, quos facto huic contigit corporaltter interesse, quomm nomioii
hec: Hinricus Pren, Gozscalcus Preen, Gunterus et Heyno fratres dicti de
wetzowe, Heydenricus Babbo, Stratzeborg, Hermannus de Lv, Thiderieos et l
wigus fratres dicti de 0rtzen, Hinricus Klawe, mih*tes; Timme de Torde^
Hinricus de Zwerin, Gadeke de Plole, Hince Klawe, anvigeri ; Thiderieos cogi
Ricolß, Bemardus Nenneke, Hinricns Olrici, Hince de Rolnestorp, Conradosl
noldi^ Thidericus gener Cristiani Uoghel, Albertus de Gaghelowe, lobxm
Krukowe, Deghenardns Bodz, Johannes Albus, Johannes de Lewetzowe et
quardus de Walmerstorp, consules Wismarie. Datum anno domini WCV\
IX\ ad uincula beati Petri apostoli, per manum Gozscalci plebani in Pele.
citer. Amen.
Nach der Abschrift im Priyilegienbuche der Stadt Wismar mit dem Rabmm: «De empdos
Darghitzowe.** — Dargetsow lag Ostlich rom Felde tod Alt -Wismar nach Kritzow hiaaiti. — G(
in Schröders F. M. I, S. 785; Lisch, Gertz. Urk. I, Nr. 8.
1279. Aug. 6. 11
Anastasia, Fürstin, Propst Nicolaus und Johann, Fürsten von Meht
überlassen den Rathmännem von Wismar das Patronat der Scktden i
und bestimmen über deren Ertrag.
In nomine sancte et indinidue trinitatis. Anastasia dei grada i
Magnopolensis, Nicolaus Lubicensis ac Zwerinensis ecclesiarum prepositus i
hannes eadem gracia dominus Magnopolensis omnibus presens scriptum Tisi
omnium saluatore salutem. Humanarum multitudo et varietas actionom m
nostre mentis excedit, et propterea ita sapientum ordinauit prouidencia, vt^
capere in nobis memoria non polest^ lilterarum capacitas ad firmem fato
noticiam enutriret« Hinc est^ quod notum fieri volumns vniuersis, quod not
operis cultum dilatare pio cupientes desiderio, ne traditi nobis a domino
dispensatores pigri et inutiles iudicemur^ viris prouidis et honestis cooi
Wismarie patronatum scolamm ciuitatis eiusdem per soUempnem stipolac
de mann pueri Hinceke domicelli Magnopolensis, ad quem dominiom feodi
Bebat, in manns dictomm consulum factam dimisimus, discrecioni eoram co
leBtes de consensn manimi, vi, cum dictas scolas ex morte Gozscalci pre
d scofaslici ibidem racare contigerit, extunc de patronatu scolarum se
mHtiai et de eetero in riro bonesto et ad regimen scolarum ydoneo proffl
Digitized by
Google
501 1279. 613
rout expedit^ instituendo et desKtuendo ad dictiiin regimen, quemcum({ae yolae->
int^ pro sue racionis arbitario, sub hac forma scilicet, vt de parte frucluum siue
recii scolastici laboribus rectoris puerorum competenter satisfiat et de parte re--
mneretur presbiter quispiam coDuersacionis honeste, quem voluerint, qui in
cclesia beate virginis Marie cioitatis eiusdem singulis diebus hora tercia post-*
osita omni negligencia et remota ad altare tanlum sibi deputatnm, de fructibus
3oIarum pulchre et decenter secundnm temporis exigenciam libris et omamentis
istructum, missam ad honorem dei et ad salutem animarum onmium prögenitorum
oslrorum, die dominica de trinitate, secunda feria pro defunctis, tercia feria de
igelis, quarta feria pro peccatis, quinta feria de sancto spiritu, sexta feria de
incta cruce, sabbato de domina noslra, sollempnitatibus tarnen interuenientibus
issam, que feste competit, decantare nullatenus pretermittat, patris nostri domini
»hannis domini Magnopolensis, matris nostre domine Lvdgardis^ fratris nostri do-*
ini Alberti et aliorum predecessorum nostrorum pariter et nostri in missis sin*
ilis memoriam habiturus. Quem eciam presbilerum consules ciuitatis destituendi
alium instituendi, sicut de rectore scolarum premissum est, facultatem habebunt
»eram secundnm sue prouidencie racionem, hoc addilo, quod deductis expensis
m circa rectorem scolarum, quam circa presbiterum memoratos, necnon et circa
Datum altaris necessario faciendis, si fructus scolarum forte affluencius accepe-
it secundnm temporis graciam incrementum, quicquid de scolarum emolumeuto
perfuerit, in sumplus fabrice ecclesie beate virginis fideliter conuertatur. De-*
euimus quoque, vt omnem turbacionis materiam, qne inter plebanum dicte ec-
^sie siue eins vicarium et inter presbiterum sepedictum misse huiüs occasione
ssit oriri, tollamus, quicquid sacrificii oblatum fuerit ad altare predictum, abs-
e omni fraude et diminucione rectori ecclesie integraliter exhibendum« Jdeo-
e plebanus ecclesie siue eins vicarius huius misse celebracionem nequaquam
pediat neque indigne ferat, sicut omnipotentis dei et patroni sui graciam diligat
)ffensam. Sepedictis ciuitatis consulibns sub testimonio crucifixi et tocius ec-
(sie committentes, quatenus premissis taliter prouideant secundam deuocionis
stre intencionem, sicut velint super credita sibi huiusmodi dispensacionis solli-*
udine raqy)nem in supremo examine deo reddere et digne reiribucionis proinde
Titum reportare. Vt ergo tam salubris ordinacio nuUo obliuionis obscurata
lamento iugis memorie optineat firmitatem, presentem litteram conscribi iussimus
nomina eorum, quos huic facto presentes habuimus, que sunt: Hinricus Pren,
ntherus et Heyne fratres dicti de Lewitzowe, Gozscalcus Pren, Hinricus Babbo,
rmannus Storm, Hinricus Klawe, milites, Thidericus cognatus Ricolfi, Bemardus
nnike, Hinricus filius Ylrici, Hinricus de Boleuestorp, Thidericus Yoghel, Jo-
ines de Lewetzowe, Conradus füius Reynoldi, Albertus de Gaghelowe, Johannes
Krucowe, Marquardus de Walmerstorp, Johannes Albus, Deghenardus Bodz,
isules ciuitatis Wismarie, et Hinricus de Zwerin, et sigillomm nostrorum appen-
Digitized by
Google
614 1279. tS
MNybns roborari. Datum aono doii^i M^'CC^LXX^ nono^ im die beatonraSi]
Fdicissiiiii et Agapiti martinim^ per maauin Goucalei prasbUeri in Pole^ fefid
Amen.
Nach der Abtchrift im Wismarsdien Privilefplenbache mit dem Aubnuii: «De iure patnnaii}
larum ciuitatis Wismarie.** — Gedruckt bei Senkenberg, Selecta iuris et faiitoriarum T. ü, fl
Schröder'« P. M. I. S. 750; Burmeister, Geschichte der Schulen in Wismar, S. 26.
1279. Aug. 23. (Rostock.) 13!
Arnold, Raihsschreiber zu Rostock, legt ein Pfandbuch und ein ErbMi
die Stadt an.
A.
Anno domini M'' CCT LXXIX'', in vtgUia beati Bartholomei, inchoatos
Kber isle per manom Amoldi^ continens pignora et obllgationes^ conditio pd
dentibüs: Henrieo filio Adolph! , Henrico Sapiente^ Emesto, Symone, Engel
de Pomerio, Hinrico de Oopelin^ Alberto de Cosfelt^ Petro de Botzowe, Hd
Thiderico Frisone, Jobanne de Lemhus^ Hermanno de Echom, Jbone, Hinrico
Hart, Elero Pannicida, Arnolde de Susato, Johanne Clerico, Coiifado de Lii
Hmrico Milile, Hermanno domine Lyse, Reynero genero G. Cerdonis, Job
filio Reymberti, (Alberto) Gerardo^ Hologher, Henrico Monacho.
Nach dem Rostocker Stadtbuch A, Heft 5, Lage 2, S. 1. — ^ Alberto ist nicht gestricheo, Geri
aber tqb einer gleichzeitigen Hand darüber gesckriebeo.
B.
Anno domini M'' CO'' LXXIX% in vigilia Bartholomei, inchoatus esl S
iste per manum Arnoldi, continens hereditates, consilio presidentibus : Hefl
filio Adolphi, Hinrico Sapiente, Ernesto, Symone, Engelberlo de Pomerio, Hfl
de Cropelin, Alberto de Cosfelt, Petro de Butzowe, Herdero, Tbiderico Fri««
Johanne de Lemhus, Hermanno de Echorn, Jkone, Hinrico de Hart. B
Pannicida, Reynero genero Cerdonis, Johanne Clerico, Arnolde de Susato, U
rico Milite, Hermanno domine Lyse, Conrado de Lawe, Gertrd<^ HoHod
Johanne filio Reymberti, Henrico Monacho.
Ueberschrift der 4. Lage des Rostocker Stadtbuches 0, fol. 25.
1279. Sept. 29. Rostock. 13^
Die Stadt Rostock überlässt den Juden einen BegrShnissplatz gegen emenJ
Anno domini M. CC. LXXIX.^ in feato HyphaeUs, ciitl» Ucenciank k^
extra ciuitatem tantnm campi, (|ttanto ad cimiterinm ipmcora indigent, et ^
Digitized by
Google
m 1279. 61S
lamdin seciindiun voluntalem ciuitatis fueri(n)t Et abinde quolibet anno ciuitati
luent unam marcam semper in festo pasche.
Nach eioem Rostocker Stadtbuche gedruckt: (Nettelbladt) Urspr. der Stadt Rostock Gerechts., f. XCV.
279. Nov. 11. 1509.
Hemrich und Johann, Fürsten von Werk, verTcaufen ihrem Vasallen Dietrich
von Subzin das Dorf Levekendorf mü aUen Freiheiten, unter der Bedingung,
dass derselbe von diesem Dorfe und von den 8 Hufen, welche er in Kankd
besitzt, jährlich 2 Tfmd Honig für den Rossdienst gebe.
In nomine domini. Amen. Heinricus et Johannes dei gracia domini de
trle yniuersis Christi fidelibus, ad quos presens scriptum peruenerit, in domino
utem. Fata rerum cum cursu temporis absorbet obliuio, nisi litterarum com-«
ndio fulciantur. Jdcirco notum esse volumus tam posteris^ quam presentibus,
od nos de vnanimi consensu nostro dilecto vasallo Theoderico dicto de Snb-
ein et suis heredibus villam Levkendorp vendidimus cum omni iure, limitibus
libertatibus, quas coloni eiusdem ville hactenus habuerunt, libere possidendam,
quod coloni memorale ville nullam exactionem dabunt, nee ad opera vectiga-
m, vrbium sine poncium, aed tantum ad communem terre nostre defensionem,
hostiliter invasa fuerit^ sunt astrictL Jdem vero Tb. siue sui heredes tam de
^o mansis, quos in villa Kankle habere dinoscuntur, quam de villa prelibata
as libras mellis annuatim pro debito seruicii nobis dabunt, bona eciam in villa
nkle ab eiactione, ab operibus siue a seruiciis non sunt exempta, sed communi
e et libertate nostrorum ßdelium perfruentur. Post mortem autem sepedicti
.^ si sui heredes iam dictum censum mellis persoluere noluerint, nobis sicut
eri vasalli noslri seruient in dextrario falerato. Nee eundem Tb. aut suos
^edes ad aliquem alium nomine venditionis aut dominii transferre volumus aut
)emus, sed eadem bona cum omni iure nostrorum vasallorum libere possidebU.
temm si prohibitionem communem Taceremus, ne annona aliqua de terra nostra
ciuitatem Rozstok deferretur^ iam dicti fidelis nostri Tb. census de bonis me-
ratis sine omni inpedimento deporlabilur de nostra gracia speciali. Yt autem
^ factum perpetuo permaneat inconwlsum, presens scriptum sigilli nostri muni-*
le roboramus. Huins rei testes sunt: Nicolaus Gallus, Heinricus de Vlothowe^
tannes Cabolt, Heinricus et Gotfridus Lvch, Godeke de Tribbowe et Johannen
rtman, milites, Ludolphus Struk, Symon et Johannes suus frater, et alii quam
res. Actum et datum anno domini M^CC^LXX^IX^, in die beati Martini
ifessoris atque pontificis, tercio ydus Nouembris. Datum per manum Gerhardt
ellani nostri dicti Floris.
Digitized by
Google
616 127§. fil
Nach dem Original . im Aiohir de« Klosters zun heiligeii Krem in Rostock. Angehingt i^ n
Schnüre ron rother Seide, Ton denen die erste das zu Nr. 1347 abgebildet« schildförmige Siegt j
Fürsten Heinrich trägt. Das zweite Siegel ist verloren gegangen.
1279. Dec. 4. Gadebusch. 1
Johann, Fürst von MelderJburg, und Nicolaus, Graf von Schwerin, sM
den Streu des Schwertner Dom-Capitels mit Friedrich Hasenkap w^i
Hofes zu Lewenberg.
Johannes, her zu Mekehiburgk, vnd Nicolaus, Graue zu Zwerin, y
den streit zwischen dem Capittel zu Schwerin vnd Fridrich Hasenkop, iu
wegen des hofes zu Leuenberg vnd dessen guter beigelegt, dergestalt!
Fridrich Hasencop seines Rechtes vnd anspräche darzu sich verzeihen, Tod
Capittel den Schaden, so er Ihnen daran gethan, nachgegeben. Datum Godel
1279., pridie Nonas Decembris.
Nach Clandrian, Protoc. fol. 256*. — VgL Nr. 1433.
1279. Dec. 26. Ralzeburg. 13
Ulrich^ Bischof von Ratzeburg, bewilligt allen, die zum Bau des Mik
Jdosters zu Lüneburg beitragen, einen Ablass von 40 Tagen nAä \
Fastenzeit.
— — Datum Raceborch, anno ab incamatione domini M^C(7LXXX., fe
beati Stephan! prothomartiris.
Nach dem Copialbuche Nr. 3» S. 14, des Klosters St Michaelis im k. Archiy zu HannoTer sbfj
in T. Hodenbergs Lüneb. Ü.-B. VII, 1, S. 82.
(1280?) 151
Bestimmung der jährlichen Einnahmen und der stiftungsmässigen Abgd)^
Klosters Zarrentin.
rSotum Sit Omnibus, quod claustrum in Cernetyn habet in reditibas <]
gentas marcas in vniuerso, et de illis ad dotalia dat singulis annis CC na
XXV marcis minus.
Auf einem ganz kleinen Pergament, in fester, weiter Minuskel, im Haupt- Archiy zu Schvcnt
gehängt ist ein sehr langer, breiter Pergamentstreifen, Ton welchem das Siegel abgefallen ist Di* ^
ist offenbar sehr gross gewesen, vielleicht das dritte Capitelsiegel yon Ratzeburg, welcbesJ
im J. 1282 Torkommt; die Urkunde dürfte auch vom Bischöfe oder Dom-Capitel zu Batzdborg sbä^
Digitized by
Google
ÜIS t280. «IT
iin. DiiaSchnft ist idir klar und attsgeprägt imd gehört üektr der ICMe der zweiten ffillte des 13«
ibrh. ao. Nach allen Zeichen ist die Urkunde unter dem thätigen Bischöfe Ulrich (1257 — 1284) ge«
ihrieben.
m Jan. 9. Kyritz. 1513.
Otto, Ätbrecht und Otto, Markgrafen von Brandenburg, gehen dem Nonnen-
Moster zu Dobbertm das Dorf Sagwäz (in der Sandpropstet).
Iq nomine sancte et indiuidue trini[tatis. Amen. Nos Otto^ Albertus et
to] dei gracia marchiones Brandenburgenses omni[bus in perpetuum. Humane
iones a me]moria hominum laberentur, si non voce [testium Tel lltterarum
timonio firmarentur]. Fidele namque scriptura tenet testimonium [atque ratum.
IC est, quod nos pietate] moti claustro Dobertin sanctimonialium ordinis sancti
[nedicti damus villam Sagheuitze cum] omni proprietate et cum omni potestate
is, nichil iu[r!s in eadem villa prehabita retinentes]. DamuS' itaque cum eisdem
itibus siue metis, sicut ip[sa villa nunc locata consistit,] et si qui sunt aque-
;tus, in quibus possent conslrui mo[lendina, et cum omnibus attinenciis], lignis,
cuis atque pratis. Jn herum prediclorum presens scriptum [certitudinem eui-
Item] fecimus et sigiHorum nostrorum appensione iussimus roborari. Rei h[uius
Las sunt: Gheuehardus] venerabilis episcopus Brandeburgensis, Helmoldus et
olaus comites Zverinenses, de Gutzekov, Geuehardus de Aluensleue,
loldus Jagov, Zabelinus de R[eddigstorpJ nostri milites predilecti. Datum in
iz, anno domini M^CC^LXXX^ Y. [idus Januarii.]
Nach dem Original im Archir des Klosters Dohbertin. An einer Schnur ron rother, grüner und gelber
de hängt noch die obere Hälfte eines scharf ausgedrückten, parabolischen, schflsselfOrmigen Siegels mit
a Bilde des siehenden Markgrafen; Umschrift:
•ii S' . ÄLBaR nDöBYReöÄSIS
hr Siegel haben an der Urkunde nicht gehangen. Das Original ist an der rechten Seite von Mäusen
gefressen. Die dadurch entstandenen Lücken sind ergänzt aus der Abiohrift eines Transsumpts Tom
re 1323 im Dobbert. Diplomatarium rem Jahre 1748. — Auf der Rückseite des Originals liest man
h Ton einer gleichzeitigen Hand die Registratur: «de ufUa Sagewiz.** — Ueber die Lage des Dorfes
. die Urk. d. d. 1274, Dec. 15 (Nr. 1347) mit der Anmerkung. — Gedruckt bei RudlofE; Urkunden-
Ferung Nr. XXXII.
SO. Febr. 2. Rostock. 1514.
Wdldemar, Fürst von Rostock, verkauft an Bertram Dam^ jährliche Hebungen
von Korn und Malz aus 2 Rostocker Mühlen, rrdt dem Vorbehalt, diese
Hebungen binnen 4 Jahren wieder einzulösen.
xvecognovit dominus Waldemarus de Roztoc^ quod vendiderit Bertramo
len VI last fmmenti ad quadriennium pro CCC mards denariorum in molen-
Meklrabirglickci ürkuAM-Btek II. 78
Digitized by
Google
616 t8M. H
dino Tiddicet Ghisle reficte Eleri Adrocati pistoris et Thancmari, In quo Ik
mannus residet, quolibet anno unum last sigilinis, duo last ordeacei bndj
last avenatici bracii, et in molendino Bernardi Sapientis unum last siligins.i
pacto, quod, si infra iam dictum quadriennium ad tantam rerum facohaleiD^
mrit) eadem VI last frumenti pro eisdem CCC marcis reemere poterit. M\
in die puriflcatienis beate vlrginis semper erit. Si autem infra predictun s^
quatuor annorum reemptlo facta non fuerit^ extunc iam dicUis Bertranosb
et sui heredes iam dicta VI last frumenti, scilicet 11 last siliginis, duo ladtr
acii bracii, H last avenatid bracii, iure hereditario perpetno posridebunt. k
anno M. CG. LXXX., in die purificationis.
N&eh dem Rosto^er Sladtbuehe C, foL 29.
1280. Rostock. 11
Dietrich, Bteinmebmeister, verhauß an die Kirche 8t Jaeobi in h
seinen Ziegdhof vor dem Bramowschen Thore.
Magister Thidericus lapicida vendidit ecclesie sancti Jaeobi, quidqnid \
in domo lat^iim extra portara Bramowe, et illud sibi coram consilio ratioid
resignavit
Hlwb dem SMtockfr Stodtlmoh C, fei. 29. *-- Dm obrt genanote Eiegelhaus lag ia deaj
Hädge*scheD Garten.
1280. Rostock. l
Johann, Hermann und Arnold Isem überlassen eine Bausidle zu Botk
ncei dortige Bürger.
Johannes filius domini Ysem et sui fratres Hermannus et Amoidos
gnauerunt aream suam, que iacet apud Botherum Paruum^ Nicoiao et B
Sartori, ita (a) longo, quam longe inedlficata est Et de illa predictis firatri
H. et A. iidem duo, scilicet N. et H., quatuor marcas pro censu areali pe
9|ifi£l annis dabunt.
Nacb danBostpoker Studtbuohe C, fol. 29. — In den Rottoeker Stadibfichern mns dea I
18. utrd aus d«r «rtWn SlITto dvi 14. lalnfiuadertt komaiaa nncAhlige Beiipiela davon tot, dut
iaoto ,m AafHdR affhHn Baust^tlMi gegen «iaea Erbcins übeilieftea, und dass die auf e««
^area** erbaueten ^aedificia" oder MStrncturae** oder «ligaa et stmotarae" mit der Verpflichtiuy nrl
des «censni arealis** an den Besitzer der n&rea** (dessen Consens auch gewöhnlich bei dem Toi
^&hnt wird) auf einen Dritten übergingen, wie andererseits dar Grundeigenthamer seinen Gw
einen Dritten Überlassen konnte. Um IViederholnngen zu rermeiden, geben wir einige Beispiek
^Jok«anes Vogbi iwaüdH WiSaUio Sartori ligna e» edifieiam Ia area au», wtU iuta Alteifi
Digitized by
Google
17 nso. ms"
ß^ n^uf forum. Similiter looanit ei aream dicte stracture perpetuo, 4lr |na «ol^e^Qaaa iiAr6l4
o eeirsu aree, et sie diotam aream possidebit." — 1298: „Domina Adelheydis relicta Jolianois Rige-
m de coDsenfu filiorum saonim et heredam refignauit Hermaooo Bjge^nan Btrvotnram et edificium,
od babttit in area Nico Tai de Hölendino iuxta sanotam Katherinam, et qaic(^uit eadem ibi habnit,
eto üioieiftA coatentfieiDte, de ^m» dictos Hermann«! dabit annis lingulb Nicola £o] et imf beredibus
inque marca« denariorum pro eensu areali». et sie perpetuo poisidebit.** -^ ISOl: «B^ttilunuf- Operator
bi corei yendidit Tbiderico lanifici ligna et structuram, quam habuit in area domini Henrici
cerdotiv de ilionin, »ita tränt pontem alneum, ipso domino flenrico oonsencfente, quam struc-
ram sibi resignauit, promittens warandiam. Dictus dominus Henrious sacerdos optinet. in dicta area red-
us XXVH solidorom oensus perpetui, quatuor anni temporibus erogandos.** (Rost. Stadtb. 1295 — 1304,
. 50\ 96« 14lM -*• 1305: ^Jaooibus de Pattenbusea locauit Henrico Lofimaker aream THaat sitaai
autiqua [so^ cinilate] iuxta Dunelsroeh ad censum arealem perpetuum, de qua area idem HeooLr
( soluet annis singulis XXVm solides, et sie suis bereditandam heredibus perpetuo possidebit.^
adtb. Ton 1304 — -1814, fol. 4.) — 1302: ^Henricus de Lippe et domina Johanna vzor sua vendide«
it HenBAmui Soakelet ligna et edifieium, quod baboerunt in area ipsitts Hermanni sapia
atam pistorum in angulo, sicut ibidem babuerunt, et sibi reaignaiierttnt. Sie hereditär est Hermanni. **
»dtb. Yon 1295 — 1304, fol. 1281)
80. Febr. 9, 1517.
Bat^ und Gememde von Cöslifi bezeugen, dass Frau Gertrud von Jarmen
das Dorf Bork (hei GoTberg), welches sie vom Kloster Doheran zu Lehn ge^
fragen, zurückgegeben hat.
XJniuersis Christi fidelibus presens scriptum visuris consules totique bur-
ses ciuitatis Cussalin salutem in domino Jhesu Christo. Qüe geruntur in
pore, ne sequantur naturam temporis, firmari solent testimonio litterarum. Hinc
quod tenore presentium protestamur, quod domina Gertrudis dicta de Germen
na dictam Bork, quam a claustro Doberanei^si sub feodo possUebat, coram.
ino nostro Her[manno] episcopo Caminensi et domino Nycolao canonico Col-
^ens! et domino Andrea pIeba[n]o Deminensi et domino Nycolao nostro par-
riano, domiho Borkonev domino Dauid, domicello Ottone, domino Burizlao et
ino Olrico de Beuenhusen et aliis quam pluribus fide dignis dbmino abbat[i]
^onventui eiusdem claustri, sicut possidebat, cum omni iure resignauit Jn
s rei testimoni[um] presentem littetam nostri sigilli munimine. iussimus lohorarU
im anno domini M'CC'LXXX^ V" idus Februarii,
NiMsh dem Dipforaatar. Doberan«^ foli OSIIII^ — Im Datum «teilt ror T^ nioht dahinter, ein Punkt*
Gredrupkt bei t. Wes^alcn IU, p. 1532. — Vgl Nr. 1518 und 1519.
78-
Digitized by
GdDQl€
1280. Febr. 13. ISl
Roth und tjtememde der Stadt Coslin hezeugen^ dass Frau Gertrud tm Jt\
das Gut Bork, u>dches sie vom Kloster Doberan einst mit thtem Ca
Dietrich erhauß, und 4 Hujen daseibst, deren Eigenihum sie enooria
dem Kloster Doberan vor dem Bischöfe von Camin aufgelassen hat
Vniuersis Christi fidelibus presens scriptum visuris consules et cons
ciuitalis Cusalyn salutem in domino Jesu Christo. Que ^runtur in tempore.
sequantur naturam temporis, firmari solent testimonio litterarum. Hinc est^t
teoore presentium protestamur^ quöd domina Gertrudis dicta de Germeo i
dictam Bork, quam vna cum viro suo quondam pie recordationis Thiderk
claustro Doberan iusto emptionis precio comparauerat , necnon propriei
quatuor mansorum, quos sibi ibidem postea emerat, coram domino nostrol
[manno] episcopo Caminensi abbati et conuentui eiusdem monasterii, sicutp
debat, voluntarie et libere cum omni iure resignauit. Jn cuius rei testim^
presentem litteram sigillt nostri munimine, sed et sigillo venerabilis patris i
de Bucowe iussimus roborari. Testes huius rei sunt clerici: Nycolans caooi
Colbergensis, Andreas plebanus Deminensis, Nycolaus plebanus de Cussalp:
micellus Otto de Eversten; milites: Borko, Dauid, Borizlaus, Olricus de Bevenb
et alii quam plures iide digni. Acta sunt hec anno domini M^CC^LXXX*^
Februarii.
Nach dem Diplomatar. Doberan., foL CXIV\ — Gedruckt bei r. Wesiphalen III, p. 1523.-
Nr. 1517 und 1519.
1280. Febr. 13. Colberg. IS
Hemumn, Bischof von Camm, verkauft mä 2kistiaivmng des Capk.
Colberg dem Kloster Doberan das Dorf Bork (bei Colberg) snä ^
allem Gerichte und Freiheilen.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Hermannus dei gratia Camis
ecclesie episcopus omnibus in perpetuum. Summa eteme pietatis dispositloj
statem et amministrationem tarn in rebus temporalibus, quam eciam in spiritD
nobis idcirco contulit, ut bonum operemur ad omnes, maxime aotem ad ^
sticos fidei, quia nostro patrocinio specialius sunt addicti. Si itaque in pn
uendis et ordinandis ecciesiis seu eciam ecciesiasticarum personarum commodib
deuoti et Studiosi emulatores fuerimus, emolumentum nostri laboris ab eo eB
tamus, qui bonam dat sustinentibus se mercedem. Eapropter notum fieri ^
Tniuersis Christi fidelibus presentis temporis et futuri^ quod nos de tm
Digitized by
Google
m 1280. 62^1
insenso canonicorum nostrorom in Colberg villam, que dicitur Borcb, cum integra
xima pro ducentis et quadraginta marcis denariorum domino Segebodoni abbati
conuentui Doberanensis ecciesie, Cysterciensis ordinis, vendidimus cum terminis
lis, quos bucusque habuisse vel adhuc habere dinoscilur, absque certo mansorum
imero, cum iudicio sanguinis, videlicet colli et manus, et ciuili, ac cum omni
re et vtflitale, que nunc in ipsa Tilla est et suis terminis vel haberi poterit in
Iure, scilicet in pratis, pascuis, paludibus, siluis, aquis, yiis, semitis, perpetuis
mporibus quiete et pacifiee possidendam, decementes, Tt homines in prefatis
>nis pro tempore commorantes, siue conuersi dicte ecclesie fuerint siue secu-
*es, a constructione vrbium et pontium, al) exactione rectigatium, a peticione
alibet, seruicio et ab omni expedicione perpetuo irint liberi et immunes, nisi
opter defensionem terre aliud exigatur. Ne autem a quoquam successore nostro
u per aliam personam iam dicte ecclesie super premissis uUa possit cahimpnia
boriri, presentem paginam cum appensione nostri sigilli et sigiUo predictorum
nonicorum in Colberg roborari fecimus, vt eorum munimine hec nostra con^
ntio seu venditio iugiter permaneat inconwlsa. Testes huius sunt: Henricus
epositus ecclesie Colbergensis, Johannes custos, Andreas scolasticus^ magister
hannes Scureke, Nycolaus, Albertus, Heydenricus, Thidemannns, magister Jo-
nnes et Helmoldus, canonici eiusdem ecclesie; item Otto comes de Evq^sten,
antus, Karzeuiz, Fredericus et Olrieus de Beuenhusen, Zhechelyn et Burizlaus,
lites, et alii plures, tam clerici, quam layci fide digni. Actum Colberg et datum
dem per manum Johannis notarii nostri, anno domini M^CC^LXXX^ idus Fe-
larii.
Nach dem Diplomatar. Doberao., fol. CXIIl*. — Gedruckt bei t. Westphalen lH, p. 1522. — Vgl.
•. 1517 und 1518.
!S0. Rostock. 1520.
Der sitzende Roth zu Rostock vom Jahre 1280.
^nno domini M^ CC^ LXXX"" consilio presidebant Hinricus de Cropelin^
^elbertus de Pomerio, Symon, Johannes.de Staden, Petrus de Butzow, Thi-
icus Subecin, Thidericus Friso, Johannes de Lemhus, Jko, Hermannus de
lorn^ Elerus Pannicida, Heyno de Dannenberg, Johannes Clericus, Amoldus
Susato, Gerardus de Lawe^ Conradus de Lawe, Hermannus Lyse, Hinricus
es, Nicolaus de Molendino, Hinricus Monachus, Gerardus HoUogher, Johannes
fmberti, Albertus de Cosfelt, Hermannus de Bilrebeke.
Nach dem Rostocker Stadtbucb C, fol. 30.
Digitized by
Google
ea» 1980. n
128a Rostock ISII
Adelheid Hedshaffen verkauft ihr Erbe auf dem BurgwaRe hei dem Brcmm
Thore zu Rostock an das H.^Oeist^Haus um eine Leibrente und die Bny]^
Schaft des Hauses.
iJoniiDa Aiheydis relicta Halshagen vendidit saDcto Spiritai heredüatei
siiam, quam babuit in valio castri apud portam Bramow, pro XXV mards el illn
sibi coram consilio raüonabiliter resignauit. E coouerso sanctus Spiritus Teodii
eidem domine AUieydi ad dies vUe sue redditus duanim marcanim et dioiä
singulia anais, de quibus quolibet tempore anni X solidi (!)• Josuper fraten
U|le« eiusdem domus habebiL
Nach dem Bostockec Stadtboch C, fbi 37. Im Auszüge gedruckt ia Jisüirb. XXI, S. 26. —S
Ji^age 4«s MT&Uiiin> castri apud portam Bramowe*", welches 1266 (s. Nr. 1096) ang^eCangen, ab« viel
abgetragen ward, ist nirgends genauer bezeichnet, Yermuthlich aber lag jenes Erbe der Wittwe M
htigesi dort, wo wir bald nachher of^ einen „Hof des Hauses zum heil (leis^** genannt iUiden, oäaEl
i«ih^erhalb der Sladimauer an der Nordseite der „Qramower** [13iQ6: platea^ Bramowe, Sttuttb. \^
{. 231 oder bald sogenannten „la^igen Strasse** [longa platea, 1309, daselbst f. 85] zwischen dem Xbore;!
der ^ischerstrasse. Vgl. 1313: .Johannes de Magdeburg camifex rendidit .. redditus .. in httt&i
8lia iaxta curiara sancti Spiritus^ [StadtK. 1304 1, foL 132], und: ISIT: „ rendidemt
haneditatem raam iuxta euriam aanoti Spiritus ante raluam Bramowe sitMi» sicat Johamtii
Magdeburg camificis fuerat [Stadtb. 1314 f., fol. 47]. Der Ausdruck „ftote raluam** bedeutet lA
„innerhalb der Stadt am Thore", wie oft in den Rost. Stadtb. [z. B. 1347: hereditatem ligneam äii
Takam Bramowen in longa platea sitam, Stadtb. 1337 f., foL 132]; Tgl. 1340: „boda in lo£|
ylalea, in opposito ou^rie sancti Spiritus**; 1341: hereditas apud Taluam Bram^owes. I
oppesito curia saneti Spiritus**; 1352: „hereditatem ligneam in platea longa ante rshu
Bramowe inter aream sancti Spiritus et Rodgherum Soltman sitam**; und besonders: 1342, ^tei
quarta post Katherine Petrus Gronenhaghen yendidit Hennekino Amdessone hereditatem suam in pUt4
piscatorum apud Scuneken sitam, quam sibi, sicut sua fuerat, resignauit warandiam promitteos, :ii
curia, prout domus lata est, ysque ad curiam sancti Spiritus [Stadtb. 1338 f., fol. 37, 51, ^
75^]. Vgl. auch 1325: „Thidemannus de Colonia yendidit Henneke Reschoke hereditatem suam is la|
platea in opposito horrei sancti Spiritus**, und 1330: ^Joh. Reschoke — yendidit — reddit&s -*
in hereditate sua, quam inhabitat, apud yaluam Bramowe*" [Stadtb. 1324 f., fol. 25 u. 141]. Auä
AasdheiBe nach schied die Fischerstrasse diesen Hof des H.- Geist -Hauses yon dem Füfsteohole, ve)^
sieh HLags der langen Strasse bis zur Huder hin erstreckte. Vgl. die Note zu Nr. 1422 und et^a t^'^
eine Einzeichnuog yom J. 1351: «Domina Wyba relicta Johaonis Putzekowe yendidit hereditatem —
in platea Huda in opposito curie domini Magnopolensis sitam** [Stadtb. 1337 1, fol. 18^^. — Im Su^
yon 1304 flgd., fol. 152, wird ohne nähere Bezeichnung ein «spacium iuxta murum ysque ad pootii
cAstri** erwähnt, 1348 [im Stadtb. 1337 ügd., fol. 153^] ,,boda yna angularis prope yaluam cäiti
Sita.**
1280. Rostock. 15St
JohoTm, Olasermeister zu Rostock, verpftindet dem H.- Geist - Hause dasi^
' ein von demselben erkauftes Baus ftir rückstimdiges Kaufgdd und Uhertm^
den Grundzins von dem zu bebauende Grundstücke.
iJomus sancti Spiritus vendidit magistro Johanni factori vitrorum ^
media macella domum unam et illam sibi rationabiliter resignavit. Jdem magi^
Digitized by
Google
1S23 1860.
Johannes posuit eandem domum eancto S)^iriUii pro VIII inards. et dittidia^ dB
quibvB (Solvet ad qidndenam post pascha II marcas, medietatan residui äolvet Jo*r
liannis babtiste^ in festo Mychaelis debet integraüter persolvisse. Cetenim ideoii
Johannes dabit pro censu aree, quam edificabit, sicut alter inxta eüm, Bertraiso
Dauponi singnlis annis perpetuo XXYIII solidos.
Nteh d^m Boitocker Stadtbvcb C, iol 88.
[280. März. 158S.
Konrad PreeUf Bitter, genehmigt den Verkauf von 7 Evfen zu Börwno vpd^
Seiten des Klosters Doberan an das Kloster Beinfeld und Üb&rträgt deiH^
letakren das Eigeaükum.
Yniuersis Christi fidelibus hoc scriptum uisuris Conradus miles dictus
Vene salutem in domino. Protestamur presentibus, nobis et heredibus nostris
iiisse ratum et gratum et assensum beniuolum prebuisse, quod dominus • . abbas
t conuentus ecclesie monasterii in Doberan uendiderunt ecclesie monasterii in
teyneuelde Septem mansos in uiUa Burtsowe, quos a nobis et nostris progeni-
)ribus habuerant^ domino nostro Johanni Magnopolensi et domina nostra Ana-
tasia uxore fratris sui cum suis filiis Heinrico et Johanne adhuc pueris assensum
rebentibus, proprietatem eorundem cum omni iure et libertate, sicut illa ecclesia
I Doberan possederat, transferentes ab eis et condonantes predicte ecclesie Rey-
eueldensi perpetuo possidendam. Jn quorum testimonium presentem eis paginam
3nferimus sigilli nostri robore communitam. Datum in quadragesima, anno do-
iini M^CC^LXXX^
Nach dem angeblicheD Original im Haupt-Arcbir zu Schwerin. An einem F^rgamentbande h&ngt ein
childfOrmiges Siegel, welches die Umschrift grössteniheils verloren hat. Man erke^bt darauf drei Pfriemen,
^on der Umschrift liest man noch:
4< SK8ILL — — DI P. . N
Tgl. Nr. 1524,
280. März. 15S4
Johann, Fürst von MädefJywrg, verleiht mit seiner Schwägerin Anastasia und
deren Söhnen Heimah und Johann dem Kloster Bein/dd das Eigenthum von
7 Hufen zu Börzow, wdche dasselbe vom Kloster Doberan gekauft hat^
Johannes dei gracia dominus Magnopolensis Tnfuersis bot scriptum aiwritf
perpetuum. Que geruntur in tempore^ ae labanlur cum tempore , litterarttin
bent apieibus confirmari« Hinc est^ quod notum esse iMdiiaitt» tarn presentUwH
Digitized by
Google
«314
1280.
fi
quam fotaris, nos et dominam Anastasiam iixorem fratris nostri mas^ee i
scilicet Heinricum et Johannem Septem mansorum proprietatem in uiHa BiirtRv
quam ecclesia mouasterii in Doberan a nostro patre habuerat, et eam nostroc«
sensu ecclesie monasterii in Reyneuelde uendidit, transtulisse in eandem ecdeä
Reyneueldensem cum omni iure et libertate^ sine aliqua exactione Tel gma
perpetuo possidendam. Predictos enim Septem mansos, quos antedicti ecciä
in Doberan a domino Conrado nostro milite dicto Prene receperat^ eidem ecda
scilicet in Reyneuelde uendidit cum proprietate et omni iure et Übertäte, sie«
nostro patre possederat, pro centum et XX^ marcis Lubicenslum denarkin
Quod factum presentibus protestamur et nostrorum sigillorum appensionibus c^
firmamus. Testes huius rei sunt nostri milites: Conradus Prene, Gunthenb
Lewce, Marquardus de Lo, Helmoldus de Plesse, Fredericus Smekere, Jobaa
Storm, et alii quam plures. Et nos Heinricus et Joliannes, quod nondum k
habuimus, contenti sumus sigillis videlicet matris nostre et patruorum nostron
Datum anno domini M^'CCLXXX'', indictione VIII*, tempore quadragesimali.
Nach dem gefälschten OrigiDai im Havpt-Archir zu Schwerin. An grünen und rothen YU&
Seide hangen 3 Siegel:
1) ein grosses rundes Siegel, dem eine Platte ron Wachs aufgelegt ist, auf der man eioa^
köpf mit Halsfell und mit der Lilienkrone sieht. Umschrift:
s\ iOHpinjni[s Doai]iaaLLi : a)Äeno[P]OLa[BS']
Es ist dies das zu Nr. 1353 abgebildete Siegel Johannas III., welches k
Fälschung yersehentlich statt des Siegels Johann*s IL (yon GkMlebnsd) i^
hängt ist. Vgl. die Abbildung des letzteren zur Urkunde rom 29. Mai \'
Das Siegel des Fürsten Johann IL, welches an der echten Urkunde t«
1280 hing, mag dasjenige sein, welches bei der Fälschung der Beinfej^
künden yersehentlich an das gefälschte Original unserer Nr. 461 gehlst
Vgl Bd. I, Vorr. S XltXIV.
2) An zweiter Stelle hänget das hieneben abgebildete parabolische ^
des Propstes Nicolaus. Ceber einem Schilde, der einen Stierkopf ie:
Lilienkrone träg^ , steht eine halbe männliche Fig^r mit einem Boehe ii
Linken und einem Falmzweig (?) in der Rechten. Die Umschrift ist uAletfi
3) An dritter Stelle hängt das zu Nr. 1353 abgebildete Siegel der Ba
Anastasia.
1280. März 18. Gramzow.
m
Joharm, Propst, Johann, Prior, und der Gcnvent in Gramzow ermim
ihnen gewährte Brüderschaft der Ratzeburger Kirche.
V enerabilibus viris ac dominis preposito^ priori tolique capitulo in ^
burch Jo [Hannes] dei gracia prepositus, Jo [Hannes] prior totusqüe conaeofe
Gramsowe oraciones in Christo humiles et deuotas. Discrecionem vestni
Onmibus semper commendandam honore debito deGcimus reuereri^ tarnen i^
Digitized by
Google
m 1290. «2§
ncie uestre super omni amicicia et maxime beodicio fraternitatis, quod nobis
uorabiliter erogastis, inclinamus et fraternitatem ecclesie nostre^ prout desideratis,
acionum et deuocionum nostrarum sufTragia vobis ofTeriiniis exultanter, postu-
Qtes, quaÜDUS eadem a nobis humiliter acceptetis. Preterea cum obitus fratrum
^clesie uestre nobis fuerint nunciati, eorum memoriam uelut nostrorum in missis,
giliis, commendacionibus, elemosinis et omnibus^ quibuscunque talibus oportet
^nefieri, annuente domino debitum exsoluemus, et hoc per presentes litteras cum
pensione sigiUi nostre ecclesie confirmamus. Datum Gramzowe, anno domini
illesimo ducentesimo octuagesimo, XV^ kalendas Aprilis, sequenti die Gertrudis
rginis.
Nach dem Copiar (I) der Ratzeburger Kirche im Archire zu Neuitrelitz. — Gedruckt bei t. West-
haien II,. S. 2197; Schröder. P. M. S. 754.
280. April 9. Schwerin. 1526.
Helmold und Nicolaus, Grafen von Schwerin, verkaufen dem Kloster Zarrentin
das Eigenthum des Dorfes EoÜkusen.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Nos Helmoldus et Nico-
IS dei gracia comites Zwerinenses omnibus hoc scriptum cernentibus in per-
ituum. Contractus scripta requirunt, ne vel obliuione depereant^ uel ignorancia
initus ignoti permaneant, vel litibus causam prebeant, aut contrahentibus dampno
nt. Hinc est, quod ad uniuersorum noticiam volumus deuenire, quod nos de
era ac spontanea uoluntate et consensu dilectorum fratrum nostrorum Guncelini
delicet et Johannis ac omnium heredum nostrorum proprietatem ville Holthusen
m Omnibus redditibus et prouentibus eiusdem preposito et conuentui ecclesie
nctimonialium in Tzarntin vendidimus libere perpetuo possidendam in terminis
disterminationibus, pratis, pascuis, siluis, aquis et piscaturis, quemadmodum
jam tenuimus, expedite. Coloni uero dictorum bonorum ad subsidium terre,
iod landwere dicitur, et ad omnia iura nostra, sicut aliornm uasallorum nostro-
m homines, tenebuntur. Huius facti testes sunt milites nostri: Hinricns Huxit,
'^ipertus de Melentike, Vlricus et Hermannus de Blücher, Ludenis plebanus in
'ittenborch, Hugoldus plebanus in Vilan, Hermannus de Warscow, MarUnus et
'ernerus fratres de Marsow, et alii quam (!) clerici et layci Tide digni. Ut etiam
clesia prelibata de plena sibi gaudeat libertate, has litteras conscribi fecimus ac
pllorum nostrorum appensionibus iussimus roborari. Datum Zwerin, anno do-
m M'C'C'LXXX^ quinto ydus Aprilis-
Naeh dem Oiligiiial im Haupt« Archir zu Schwerin. An roth- seidenen Schnüren hangen zwei Siegel
DO nngebleichtem Wachse:
MeUeibirgiichet Ürkii46a-Iick II. 79
Digitized by
Google
62« 1280. fi
1) das runde Sitgel des Qrafen Helmold toü Sehwerin mit dem rechttliilk tehmieidci ffaki
der Umtohrift:
44 siciLLVoo : HaLflo.... • aoÄflTis • zwaRinaNSis
wie eg zur ürk. Nr. 1201 abgebildet ist;
2) das xerbrochene sebildfdniiige Siegel des Grafen Nieolant mit den beiden Lindwineen. Tb
Umscbrift ist nur xu erkennen:
ni . OLÄi
— S. die Abbildung zu Nr. 1492. — Vgl. Bd. I. Nr. 612.
1280. April 11. 151
Das Dom - Capitd zu Schwerin bestätigt die im Dome daselbst m i
Schweriner Bürger Johann von Orivitz und seiner Frau gestt/iete Vicari
Des Capiltels zu Zwerin Consensbrieff, das Johannes von Criwese, k
zu Zwerin , vnd seine hausfraw Guese eine Vicarey vnd altar in GoUes vd
Petri ehren gestifilet vnd darzu etliche guter ^ die sie von ihnen erkanill, ^
ben haben, alss 3 Hufen im dorlTe Wernese, item die hufen, die da ligenj
Leuenberge, die sie gekaulR haben vom Canonico Friderico Asencoph. I
zehende vnd pacht von solchen hufen bleibt nichts weiniger der Kircbei
Zwerin. So soll auch der Yicarius nach ihrem absterben ieriichs 8 Schi
ihrer Jarbegengnuss geben. Datum 1280., in qulnta feria proxima ante im
cam palmarum.
Nach Clandrian, Frotoe. foJ. 183^
1280. April 15. Rostock. 131
Wtzlav, Fürst von Bügen, verspricht, dass die 20 Last Korn m U
Tribsees, welche der Bischof von Schioerin an des Fürsten Sohn Jarhm i
liehen hat, wenn dieser gestorben oder zu einer geistlichen Würde ^^i
sein wird, an die bischöfliche Tafel zurückfallen soÜen.
Wltzlaus dei gratia prineeps Ruianorum omnibus presentes [lill^
inspecturis salutem et omne bonum. Cum uenerabilis in Christo pater et M
Aoster . . Suerinensis episcopus ^ personam Jeromari scholaris, carissimi nostri I
imo nostram in Christo fauöre et gratia special! duxerit honorandam confer^
eidem Jeromaro ad uitam suam XX last frumenti in siligine, ordeo et 0
distincta iuxta coromunem regionis consuetudinem, sibi de granariis episcop^
in terra Tribesess annis singulis presentanda, excepto graDario de Stnl^
nos, ipsius episcopi muniftcentiam condignis gratiarum actionibus proseqoei^
recognoscimus et tenore presentium protestamur, dictam annonam filio o^
Digitized by
Google
29 1280. 627
Bdictö existenti clerico tantummodo ministrandam. Qui si ad laiGatum redierit,
t domino uocante decesserit, uel forsitan ad pontificalem in aliqua ecciesiarum
Dinotus fuerit dignitatem, extunc [ejiusmodi reditus ad mensam episcopalem
sque Ulla conlradictione libere reuertentur, prout hec omnia in litteris ipsius
iscopi inde confectis plenius continentur; nosque uel heredes nostri nihil iuris
bis uendicare poterimus aut debebimus in eisdem. Jn cuius rei testimonium
stro sigillo presentes liUere roborantur. Datum Rostock, anno domini M. CG.
iXX.^ fem secunda proxiroa post dominicam palmarum.
Nach dem Coocept zum Diplomat, eecles. Saerin. B, fol. 18 \ Diese Abschrifl gibt ^^I^ns nr N. Sue-
DeDsis episcopus,** wie auch tonst in diesem Diplomatar der ausgelassene Name nicht durch zwei Punkte,
>ndern durch ^N.** bezeichnet ist. Gemeint ist ohne Zweifel Bischof Hermann ron Schwerin.
im. AprU 21. Wismar. 1529.
Arnold von KUUz pachtet von Ermegard und ihren Kindern die Mühle vor
dem LÜbschen Thore zu Wismar auf zehn Jahre.
Anno domini M**CC**LXXX°, in festo pasche, decem annis conduxit Ar-
»Idus de Cluce molendinum ante portam Lubecensem a domina Ermegarde et
Lobus filiis suis Friderico et Johanne et Greta filia eins, de quo molendino dedit
em Arnoldns totum censuro de predictis X annis, scilicet quod tangit predictam
iminam et pueros eius. Si uero Arnoldus aliqnem defectum haberet in predicto
olendino, pro eo promiserunt dominus Henricus Clawe et Tidemannus frater
efate domine et predicti duo filii sui media fide, Wismariam intraturi, non
ituri, donec Arnoldo fuerit satisfaclum. Si uero vnus de hiis promissoribus
3ritur, Arnoldus in XIIII diebus intimabit eis, et Wismariam intrabunt, non
ituri, donec alter loco defuncti promittat. Super hiis omnibus Arnoldus prestitit
X raarcas predicte domine, quas X annis prescriptis eadem domina soluere
bet Arnoldo, pro quibus predicti promissores promiserunt. Si predictam mo-^
odinum de igne dieti Arnoldi fuerit exustum uel combustum, idem Arnoldus
edificabit tarn bonum, sicuti sibi fuerit presentatum; et omnia instrumenta, que
)cantur slitenetoywe, transactis X annis tam bona represe[nt]abit, vt recepit*
in edifieiis et grund werke dictus Arnoldus aliquid expen(di)derit, sibi restituetur.
*idericus frater predicte domine et Hence Clawe de Overberge data fide etiam
omiserunt.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 27. — Gedruckt in Burmei3ter8 Wism. BechisaltertlL, S. 31.
79'
Digitized by
Google
628 1280.
(1280.) Wismar. IS
Friedrich von der Weser zu Wismar Tcavft von Nonne von KriJcou) ö^,il
Oerste und 3^l2 Drömt Ha/er Rente, tooför ihm Norme sein Querhh
Markte oder nach Belieben zwei Hufen in Hinter- Wendorf zum Pfasdc
Fridericus de Wesere einll ab Nannone de Crukoywe Vf tremodios
et WVt tremodios auene, pro quibus impignorauit idem Nanno Friderico da
que uulgo dwerhus appellatur, apud forum sitain. Prediclam annonam dab}
omni anno, pro quo promiserunt ipse Nanno et tres filii sui. Jn' voIoDtate
derici erit^ si domum prefatam uoluerit optinere pro predicta annona, uel si
roansos duos in Poppendorp uelit habere respectum. Si uero Fridericus el«
mansos prefatos^ Nanno et pueri sui debent imperpetuum pro eis domioo
seruire, el dominus terre debet porrigere in iusto pheodo Friderico sep^
mansos, et Nanno procurabit Friderico pheoditatem.
Nach dem Wisra. Stadtb. B, p. 27. — * Der Schluss von „In Toliintatfr"* ab ist getilgt -
und die beiden nächstfolgenden Nummern sind zwischen dem 21. April und dem 10. Mai geschmb
(1280.) Wismar. 1!
Der Roth zu Wismar und die Vorsteher des Hauses zum heu Geist k
verpachten Gerhard vom Rhein den Hof des H. Geistes zu Martenstori
Consules et Johannes de Gogelloywe et Jordanus pellirex^ qai pi
domui sancti Spiritus in Wismaria, porrexerunt Gerardo de Reno curiam
Spiritus in Mertineslorp, quam intrabit anno domini M'^CC^LXXXI., in die ca^
sancti Petri, et in tantum, quantum Henricus atitecessor suus dedit de e
curia, tantum dabit annuatim, et sex annis manebit in ea; et Henricus deB<
et iilius eins Johannes et Wezcelus de Borken promiserunt pro eo, quod d
satisfacere.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 28. — Gedruckt in Burmeisteri Wism. Rechtsaltertii^ S. 32.
(1280.) Wismar. 13
Johann KocJc, Wächter am Alt -Wismar' Thor e zu Wismar, erhält ekA
zur Nutzniessung.
Johannes Cocus^ custos porte antique Wismarie, habebit paludem,
iacet ant[e] portam Wismarie prope fossatam, libere absque ullo precio, ^
fuerit famulus ciuitatis. Si uero cessauerit tsse famulus ciuitatis, quolibet^
dabit XII solides. Si autem ipse uel uxor eius moritur, qui superuixerit, 1^
pro eodem precio, quamdiu habere uoluerint.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 28.
Digitized by
Google
33 1280. 629
280. April 25. 1533.
Bogülav, Herzog von Pommern, schenkt, mit Zustimmung semer Brüder
Barnim und Otto und ihres Oheims Heinrich von Werle, dem Kloster Ivenach
das Eigenthum der Dörfer Ivenach, Zolkendorf, Fohrenholz, Orischow,
Wacicerow, Klokow, Wrodow und Ghnddin, sowie das Eigenihwm von 2
Hufen zu Goddin, von 8 Hufen zu Bentzin, von 4 zu Zarrenthin, 8 zu
KastorJ und 10 zu Pinnow, endlich auch von 100 Hufen, die dasselbe noch
in seinem La^de erwerben möchte.
In nomine domini. Amen. Buguzlaus dei gracia dux Slauorum omnibus
esens scriptum visuris uel audituris salutem in domino sempilernam. Ne acta
V nos facta, que debent esse perpetua, obliuionis nebula obtegantur, consue-
mus ea per ydoneorum uirorum et aulenlicarum scripturarum testimonium per-
innare. Notum igitur esse uolumus tarn posteris, quam presentibus, quod nos
) consensu plenario et voluntate bona dilectorum fratrum nostrorum Barnim
ilicet et Ottonis, insuper et de voluntate nobilis viri nostri awnculi dilecti do-^
ini Henrici de Werle, pro salute anime nostre et in remissionem nostrorum
xcaminum, ad honorem omnipotentis dei dedimus et optulimus ecclesie. sancte
»i genitricis et gloriose virginis Marie in Yuenac et sanctimonialibus Cyster-
ensis ordinis ibidem deo seruientibus, vt ad orandum pro nobis eo magis obli-
ili (!) sint, proprietates villarum Yuenac, Zollekendorp , Vorenholt, Grissekowe,
/^ackerowe, Clocowe, Wrodowe, Grandelin, similiter et duorum mansorum pro-^
ietatem in Godin et octo mansorum in Bencin, quaiuor in Cerbencin, octo in
erstianesdorp et decem mansorum in Pinnowe. Jnsuper et ipsis pro dono con-
limus speciali centum mansorum proprielatem , vbicumque procedente tempore
nostro dominio pro sua pecunia ipsos poterunt conparare, et hoc cum pratis^
luis, pascuis, paludibus, aquis aquarumve discursibus, agris cultis et incultis et
nnibus attinenciis, prout infra terminos et per terminos suos in latum proten-
tur et in longum. Et vt huiusmodi nostra donatio firma permaneat et stabilis
^rseueret, nee per aliquem futuris tempöribus immutari valeat aut infringi, pre^
intem litteram inde conscribi fecimus et sigilli nostri munimine roborari. Testes
inl: Nicolaus marscalcus curie noslre dictus Draco, Fredericus Wlpes, Fredericus
^ Kercdorp, Arnoldus de Sconenuelde, Trampo, Johannes de Wacholt, milites;
Ito Draco, Heynricus Wlpes, Johannes de Goltstede,. Conradus Wlpes, Frede-
[^us (de) et Heyso dicti de Broke et alii quam plures fide digni. Datum anno
)mini M^CC°LXXX% VII. kalendas Maii.
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin. An gelben und röthen seidenen Fäden häng^ da^
iegel des Herzogs Bogislar yon ungeläutertem Wachs. Der rechtshin sprengende Reiter mit der Fahne
od dem mit Pfauenfedern geschmückten Helme ist noch deutlieh zu sehen, die Umschrift ist grOssten*
heils verloren gegangen..
Digitized by
Goo^
680 1280.
J280. April 26.
Ulrich, Bischof van Batzeburg, verleiht alien denen, vodche zum Bau asi:
Nothdurft des Klosters ileumünster beitragen, einen Ablass van 40 Taja
Ulricus dei gratia Raceburgensis ecclesie eplscopus — —
— — . Datum (ab) anno incarnalionis doraini M. CC.LXXX., VI. kaleodasi
Abgedruckt bei t. Westphaleo II, p. 49, Schröder. P. M. II, S. 2947.
(1280.) Wismar. 18
Heinrich van SckuDerin zu Wismar verkauft seinem Sckwestersohm Jit
8 Mark Rente aus der MüMe Dammhusen.
xligo Henricus de Zwerin uendidi Johanni filio sororis mee YIII m
denariorum redditus in moiendino Dammenhusen. Dum dictus puer oeneri
annos discretionis^ si placuerit sibi, has VIII marcarum denariorum redditus is
nere poleril; sin aulem, ego uel raei heredes reddenl sibi LXXX marcas ia
riorum..
Nach dem Wism. Stadtl). B, p. 30. — Auf p. 20 sttht schon eine EiDzelchouog vom 10. Mi;
(1280.) Wismar. 13
Die Tochter des Johann Persik, Bürgers zu Wismar, tritt ins Kloster 2u f
Jb ilia Johannis Persic tradita est religioni in claustro Runensi com c
sensu amicorum ipsius puelle.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 31. — Gedruckt in Burmei$ter*s Wism. Rechtsalterth., S. 4i
(1280.) Wismar. iS
Timmo, Hake zu Wismar, und seine Frau geben der Marienkirck m
einen Hof, Speicher und Bude auf ihren Todesfall.
lymmo hokeman et uxor eins dederunt domine nostre sancle 1
curiam et granarium et domunculam sitam erga curiam et granarium Gerold!
nicide post mortem ipsorum. Si quis uero eorum superuixerit, optinebiir
dictam curiam et granarium cum domuncula temporibus aite sue.
Nach dem Wism. Sladtb. B, p. 31.
Digitized by
Google
IS 1280. 631
280.) Wismar. 1588.
LiideJce, Vogt zu Boizerümrg und Wütenburg, Icauft ein Haus in Wismar.
Ijudeco aduocatus comilis de Zwerin in Boyceneborg el Willenborg emit
editatem Rederi fabri, quam resignauerunt sibi relicta illius Rederi et maritus
s cum consensu filii iam dicte matrone.
Nach dem Wism. Stadtb. B, p. 33.
280.) Wismar. 1530.
Rikolf auf der Grube, Bathmann zu Wismar, macht sein Testament.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Ego Ricolfus Wismariensis
nus] mente et corpore statuo et ordino testamentum meum hoc modo. Primo
t mortem meam de bonis michi a deo concessis solui debent debita mea, qua
viuente non fuerint persoluta. Post dabuntur X marce in elemosinam, de
bus X marcis dabuntur VII ad structuram ecclesie minorum fratrum et alie tres
rce filie sororis mee Gertrudi. Jtem X marce in Rigam, s\ uiuens idem X
rcas non persoluo. Jlem dabuntur infra muros ciuita[li]s (ad) ecclesie
te virginis Marie II marcas (!)^ ad ecclesiam beati Nicolai II marcas, ecclesie
ti Georrii II marcas, ad domum sancti Spiritus II marcas, item II marcas
rosis extra muros. Preterea dabuntur vxori mee principallter sex [caldaria?]
rea et omnia vasa bracsatoria et ortus extra ciuitatem, in qua humulus crescit.
erum in omnibus mobilibus et inmobillbus, que residua fuerint, ecclesia Rey-
eldensis dimidietatem recipiet, et aliam parlem, que residua fuerit, vxor mea
ipiet tali [condijtione^ vt filie fratris mei, moniali in Campo Solis, I marcam,
ddiu yixerit, ipsa [annuatim?] procurabit.
Nach dem Wism. Stadtb. B auf einem Blatt Pergament, an fol. 38 genäht. — Rikolf ^ird noch im
ire 1280 im Sommer genannt (B, p. 30), auch noch in einem Anlageregister von 1281 (ebend. p. 78).
r Sohn Rikolf war Mönch zu Reinfeld. (B, p. 182.)
80. Mai 25. Görlitz. 1340.
Otto, Markgraf von Brandenburg, tritt als Vormund König Wenzels von
Böhmen dem Kloster Marienstem in der Diocese Meissen einen Wald, Luk
genannt, ab.
— Testibus, qui presentibus interfuerant^ subnotatis: nobili viro domino Hei-
de eomite de Zwerin, Ottone burgrauio de Donin, Zabello de Redi{k}iisdoif,
hero de Scribersdorf, Arnolde de [JJagowe, Ottone de Pelsnicz, Ottone de
Digitized by
Google 1.
633 .128Q. \
Malzwicz, Henrico de Wildenhagyn, militibus^ et aliis quam pluribus cUriUtel
conprobatis. Datum in Gorlicz, anno domini millesimo ducenlesimo oclo^
octauo kalendas Junii.
Nach dem Neuen Lausitz. Magazin, Bd. 35, Heft 3, 1859, Urkunden, S. 9, Nr. V, bei Bic^k
' dipl. Brand. III, Bd. 2, S. 4.
1280. Mai 26. 13
Hermann, Bischof von Schwerin, verstattet dem Kloster Doberan em K\
auf dem Klosterhofe zu Rostock und öffentlichen Gottesdienst in der^
xlermannus dei gracia Cwerinensis episcopus venerabilibus et diled
Christo abbat! et conuentui monasterii de Doberan salutem et sinceram in k
paritatem. Cum ex ofiicii nostri debito teneamur cultum diuinum pro i
viribus ampliare^ vobis vestrisque successoribus in perpetuum auctoritate pn
dum indulgemus, ut in area vestri monasterii, quam habelis in Rozstoc
terminos parrochie sancti Jacobi, Oratorium siue capellulam habeatis, in qua
num audire possitis officium et per vos aut aliquem vestrum in eadem d:^
minus celebrare, adicientes etiam de consensu dilecti in Christo Henrici ^
loci eiusdem, quod, si qui seculares clerici vel laici quandoque ad audiei
diuinum officium causa deuocionis accesserint ibique suas oblationes pro \
rencia diuina obtulerint, eas licite retinere et in vsus vestri monasterii codd^
valeatis, ita tarnen, quod per hoc eadem parrochialis ecclesia debitis et m
oblationibus non fraudetur. Jn cuius rei testimonium nostro sigiilo pre^
littere roborantur. Datum anno domini M'' CC" LXXX. , dominica qua r^
Vocem iucunditatis.
Nach dem Original im Haupt-Archiy zu Schwerin. Das Siegel des Bischofs Hermann, abgeiJ
Nr. 1297. hängt an einem Pergamentstreifen. Umschrift:
^ KaRMÄNNVS • D01 : C.Ä • SWlRaN0NSIS : aOaLö... aPISQhOPVS
— Gedruckt bei v. Westphalen III, p. 1523.
1280. Mai 29. Gadebusch. 13
Johann, Fürst von Meldenburg zu Gadebusch, setzt das Dom-Qxpüel^^^
in den Besitz der Hebung von 39 Dromt Korn oms Fäkrdarf «b
welche mit dem Tode des Ahbo von Pol an dasselbe zuriickgefallm i^-
Johannes dei gracia dominus Magnopolensis vniuersis presencia ^'
imperpeluum. Nouerint vniuersi^ quod Abbo de Puie^ cum adhuc viuerel.
biice recognouit, que in terra Pole in villa, que Vera dicitur, diebus suisl^
Digitized by
Google
»42 issa
rat, videlicet XXXVIHI tremodia siliginis, ordei et auene, ea esse et fuisse
pituli Lubicensis, et post obitum suum dictos redditus, quos ex gracia special!
ms capiluli ibidem singulis annis perceperat, ad ius et proprietatem dicti
pituli debere de iure reuolni, licet ex calore animi contra deum et iusticiam
;tos reddilus diclus Abbo post mortem suam a dictö capitulo alienare et nostro
minio de facto applicare aliquando attemptasset, ex quo timebalur, quod eidem
pitulo posset aliqua turbatio in posterum suscitari. Ynde idem Abbo cum
itancia nobis supplicauit et XL^ marcas denariorum Lubicensium in promptu
bis tradidit, ut capitulum antedictum in pristinam bonorum suorum possessionem
sque omni scrupulo reducere dignaremur. Nos itaque pro reuerencia dicti ca-
uli et pro instancia dicti Abbonis ipsum capitulum in persona magistri Gerardi
(saurarii ecclesie Lubicensis in corporalem et^ pacificam predictorum bonorum
)rum possessionem reduci fecimus per nostrum siquidem aduocatum, prote-
ntes, quod idem capitulum in futurum nee a nobis, nee a quibuscunque aliis
)er huiusmodi redditibus aliquam sustinere debeat questionem, presencium testi-
nio litterarum. Testes huius rei sunt: Conradus miles dictus Pren, Gunterus
es dictus de Lewitzowe, Hinricus de Zwerin, Wernerus et Hinricus frater
s et alii plures. Datum Godebuz, anno domini M^'CC'^LXXX'^, in vigilia
ensionis domini nostri Jhesu Christi, feliciter. Amen..
Nach dem Original im Haupt-Archiv zu Schwerin.
I einem Pergamentstreifen hängt das hieneben ab-
ibildete runde Siegel des Fürsten Johann yon Mek-
iburg-Gadebusch. £s ist bereits ziemlich schadhaft
worden, lässt aber den meklenburgisohen Stierkopf
b abgerissenem, zottigem Halsfelle noch ganz erkennen.
e Umschrift lautet mit der £rg&nzung aus einem
emplare Yom 18. Oct 1286: ^ _
H S' • lOHÄNttirS • Dai • ©RA • DNI •
MÄ0NOPOL]ailS'
An die Siegel bäoder dieser Urkunde ist folgendes
Dgniss, auf Pergament ron schlechter Beschaffenheit
ir flüchtig geschrieben, angenäht:
Omnibus presencia yisuris aduocatus et con-
sules Wismarie in perpetuum. In nostra
constitutus presencia Abbo dictus de Pule,
noster conciuis, puplice recognouit, que in
terra Pule in yilla, que dicitur Vera, diebus
suis perceperat, yidelicet XXXVIIII tremodia
siliginis, ordei et aaene, ea esse et fuisse
capituli Lubicensis, et post obitum suum dictos
redditus, quos ex gracia speciali ipsius capituli ibidem singulis annis perceperat, ad ius et pro-
prietatem dicti capituli debere de iure reuolui, licet ex calore animi contra deum et iusticiam
dictos redditus diotus Abbo post mortem suam a dicto capitolo alienare et domino nostro Mag-
nopolensi de facto applicare aliquando attemptasset, ex quo dicto capitulo imminere dispendium
et periculum poterat in futurum. Propter quod idem Abbo cum instancia domino nostro Mag-
nopolensi suplicauit et XL marcas denariorum Lubicensium eidem in promptu tradidit, yt oapi-
XeUem¥arglf chM VrimaeB-Biieh II. gQ
Digitized by
Google
iMa m
tttlvm aaftedietiim post ivnm ol»itiim in pfiftinam bonovwi imnit foitetMiitm abaqiie «■■
scrupulo per luuin reducerei adnooatum. Defuncto itaqueAbbone predicto nuociiiA eodeiii
Lubioensls [ad] lioo specialiter destinatoB per eundem dominum Magnopoleniem in oorporakn
•t paeMeub predidlorum boDorttin poiseaiionem «um soilttapaitate dtbita [est rtadoslku, ^fld
presentiboi litten« ligillo noitra eioitatis conununitis duximo« protattaodwn. T«tt«B haiai m
sunt a. b. o. d. e, i g. et alii quam plures. Datum Wismarie, anno domiui ir*CC°LX2X",
feria secunda proxima pott aaceusionem domini.
Yerto il[at]iai.
Auf der Riekjeite fttcht folgende gUtdizeitige Begiitrator in einer kleinen, fetten Sehnft« wolohe ab«
theils durch Abscheuem, UieilB durch LOoher im Pergament äuaterst undeutlich geworden ist:
Banc litteram nolebant sigillare consules [in] Wismaria, sed [dic]ebant, quod s[ine] litten
p[a]r[at]] essent, quamdiu Tiuerent, testimonium perhibere yeritati, prout superim est [dietan^
Fuerunt tnno consules in Wismaria et sunt testes: Bemardus dictus Nenneke, Hennem Inttc
Wemeri, Johannes de Crucowe, Albertus de Gogelowe, De[gbena]rdus dictus Boz, Wolteros de
Cluce, DegenarduB in noua ciuitate, Henricus dictus Cule (?), Johannes Albus, Ifarquardus de Wü-
mersdorpe: hec sunt nomina oonsulum. Jtem Henricus de Zwerin, Marquardus molendiBarin,
Gereldus: hü d • r . et affnerunt.
1280. Juni 1. 1543.
Segd>od, Abt von Doberan, urhmdet Über eine Komrente, todche Alexander
von Schwerin dem Kloster zum Begängniss seines Todestages verliehen hü.
Vniuersis, qui chrisUana professione censentur, presentes litteras auditoris
frater Segebodo diuina miseracione abbas in Doberan salutem corporum et e(er-
nam requiem animarum. Licet substancia verttatis verborum amminicula non re-
quirat, tarnen expedit aliquando scripturam fieri, per quam geste rei veritas clarios
elucescat. Presentibus igitur litleris protestamur, quod dominus Alexander de
Cwerin ab ecclesia nostra quatuor last frumenti quatuor punt minus sibi dena-
riorum suorum precio comparauit, qui diem messionis extreme volens misericordie
operibus preuenire ac eternorum intuitu seminare in terris, quod cum multiplicalo
fructu reddente domino recoUigere possit in cells, de consensu et beneplacilo
omnium heredum suorum ordinauit, ut de prenotatis redditibus post obitum suum
ad ecclesiam nostram viginti punt frumenti, videlicet quinque punt siliginis, quin-
que punt ordei et decem punt auene, libere reuertanlur ob hoc, ut convenlui
nostro in anniuersario eiusdem de ipsis in perpeluum seruiatur. Quatuor üben
sui, videlicet dominus Adam canonicus in Guzstrowe, Alexander, Henricus et
Johannes, duo tantum last residua, scilicet quatuor tremodia siliginis, quatuor
tremodia ordei et vnum last auene, annualim a nobis, quoad uixerint, recepturi
[sunt], que nichilominus post decessus eorundem ad nostram ecclesiam integraliter
deuoluentur. Ne autem hec racionabilis ordinacio alicuius malignantis ingenio in
posterum mutari valeat uel infringi, presentes litteras inde conscriptas sigillo
venerabilis domini Hermanni Cwerinensis episcopi et nostro vna cum sigillo do-
mini Ade canonici in Guzstrowe, memorati Alexandri Ulii^ fecimus commw^
Digitized by
Google
t§44 1880.
teslibns annotatis, qmnnm nomina subseqiiantur: dominus HeydeDricni plebanns
in WTarin; Fredericus de Bergliog, Hermannus Broielant, milites; item Jobannei
de Migendorp et alii plures fide digoi. Datum et actum anno domioi WC(?
LXXX"", kaleudas Junii.
An dem Original im Haapt-Archir lu Schwerin hängt noch wohl erhalten, an grünen Seidenfäden,
das erste Siegel, nämlich das zu Nr. 1297 abgebildete des Bischofs Hermann; yon dem zweiten sieht jnan
skts mehr, ron dem dritten nur noch die schwarzen seidenen Fäden.
(1280. Juni 30.) Görke. 1544.
Der Roth von Stettin bittet den Rath von lAibek um Hiäfe gegen die Marhf
grafen von Brandenburg.
V iris prouidis et honestis dominis coDsulibus io Lubek conaules ciuitatip
Stetin cum integritirte fidei, honoris et seruicii, quantum possnitf. Honestati vestro
com graciarum assurgimus actione, quod ad ea operam prestitistis in omnibus
efficacem, quod nos iam quasi minas marchionum Brandeburgensium, nostrarum
pariter et vestrorum euasimus cnideliiMB tyrannoram, qui vere saluti nostre inul«
dent et nulKs nostris meritis precedenttbus »alum nostrum iugiter macbinantur.
Cum igitur furori ipsorum sine adiulorio vestro non possumus occursare, petimus
omni diligentia integritatem vestram in omnibus inconoussara, quatenus sakill
omniim nostrorum dignemtni intendere et, quemadmodum polliciti estis, a domi-
niea proxima post feslum Petri et Pauli beatorum apostolorum ad quatuordecim
noctes ad traduclum apud Tanglim, qui dicitur Ölten Yhir, nauigio veniatis in
adiutorium nobis subsidio manuali. Speramus enim et certi sumus in domino,
quod ea adiutorio dei et vestro agere et perficere debeamus, que vestre 13>ertili
et nostre et omnibus mercatoribus sunt proficua et honesta, scientes etiam pro
certo et in nuUo hesitantes, quod dominus noster Bugislaus omnia wlt seruare
firma et rata, que sunt ab auunculis suis dilectis et ab aliis principibus et a
communibus ciuitatibus confederatis ad inuicem placitata. Datum Quorekow,
dominica Respice. Sigillo ciuitatis nostre Stetin ad presens caruimus, quare
sigillo domini nostri Bugislai illustris principis vsi sumus.
Auf der Rückseite: Discretis viris et honestis dominis consulibus in Lubek»
Nach dem Ü.-B. der Stadt Lfibek 1, S. 372, aus „der Urschrift, auf der Trese [zu Lübek]. Von
der Umschrift des selir beschädigten Rcitersiegels in grünem Wachse ist nur noch sichtbar: 8 . B . .
.i.e. ^t% . . . €t ftas.vUe.^ — Das vorstehende Schreiben des Ratfaes von Stettin bezieht sich ohne
Zweifel auf den Krieg der Markg^fen von Brandenburg g^gen den Herzog Bogislar ron Pommern und
dessen Verbündete, zu denen die „ayiincttli*' des Herzogs, d. h., wie aus Nr. 1545 herrorgeht, die Fürsten
yoa Werle ^^ehörten. Dieser Hfilferuf der Stettiner ist gewiss gleichzeitig an Lübek ergangen mit
dem unter Nr. 1545 abgedruckten Hälferufe des Herzogs Bogislar. Da nun dieser letztere „dominica
proxima post Petri et Paali** datirt ist, und der Sonntag „Respice^ im Jahre I2S0 (aber weder in den
80"
Digitized by
Google
•80 lB8a tM
; )0tB4cii JAhnn Toriier, npoh in (j^en nichita» riet Jtikfn) vit dem BAohaUa SoonUge qmIi £«lec i^ Pal
zusaromeofiel , so setzen wir beide Schreiben in's Jahr 1280. Wahrscheinlich fand eben am SoiiUf
' Respice, dem 30. Juni, die Zusammenkunft des Herzogs Bogislar mit dem Stettiner Rathe statt, voruf
das ^egel des Herzogs an dem Stettiner Briefe hindeutet, und zwar zu QOrke bei Anklam, Ton vo k
Heraog dann noch an demselben Tage in Gutzkow eintreffen und dort seinen Bnef aotfertigen lassen kuK
(1280. Juni 30.) Gutzkow. 15^
Bogislav, Herzog von Pommern, hütet die Stadt Lübek um Hvlfe gegen iu
Markgrafen von Brandenburg.
viris prouidis ac honestis [dominis consulibus et] burgeosibos ii
Lubeke^, amicis suis karissimis, aroicicie plenitudinem [Honejstati yestr!
cum [graciarum assurgimus actione, quod] ad ea prestitistis operam efficacm
qttod DOS iam quasi [tjyrannorum, qui ...
malum nostrum lugiter nidlis nostris meritis exigentibus mac[hinaDtur]
• . . . ritate fldei, n icia, nos oporleal eorum insultibus
vt eorom possimus et . nostrum, sioü
salubriter promisistis, ad quatuordecim noctes tam
...... qui dicitur Oide Vir, nobis nauigio veniatis ferentes [auXiUum]
... Certi sumus in domino, quod [injimicos nostros bene nosim
dd[)ebimus perficere voluntatem sum gerentes, quod om[nia] .
..... nostros awnculos dominos de Werle et communes ciuitates coDfede[raia$|
firma, grata et rata ca Gutzekowe, dominica proxima poä
Pelri. et Pauli apostolorum.
Auf der Bückseite: Yiris prouidis et honestis . . consulibus ac b[urgeiH
sibus in Lubeke.]
Nach dem U.-B. der Stadt Lübek II, S. 37, aus „dem Originale auf der Trese, welches in Folge tb
Nässe mit andern Urkunden zusammengeklebt, gänzlich zerrissen und verdorben ist. Siegelband uod ^
Best des grossen heUgrünen Wachssiegels, das den Brief scbloss, sind noch Torhanden. Umschrift:
BV[GVSJLAI . DEI GRA [K]ASSVBIE.«
— Vgl. Nr. 1544 und die Note zu derselben.
1280. Juli 31 (?). Wismar. 15«
Johann, Fürst von Meldenhurg, bezeugt, dass Gerwin, vormals Mibizer tsd
Bürger zu Wismar, seine Besitzungen zu Schmakentin dem Kloster zu G^
geschenkt hat.
Johannes dei gratia dominus Magnopolensis omnibus presentia fisun^
salutem in domino Jesu Christo. Jn nostra presentia constitulus GerwioQ^
Digitized by
Google
fS47 «280. 639
^ ^ondam monetarius et civis Wismariensis, YoleDS effectui preseati suum manci-
pare propositum, heredHatem sive proprietatem omnium mansorum^ qvos hactenus
in Yilia Smagontin diD0:3citur possedisse, pro remedio^ anime sue et uxoris sue
Wendelburg defuncte in manils venerabilis patris domini Jobannis abbatis et
convenlBS monasterii Ciceraer puMice resignavit^ tali conditione prehabita, ut
predicU abbas et conventus singulis annis in festo beati Martini eidem G. unum
last siliginis et unum last avene, qvoad vixerit, sine difßcultate qvsdibet admini-
strent. Jtem immpbilia omnia, qve in dicta villa dictus G. obtinet, diclo mona-
sterio liberaliter condonavit De rebus autem mobilibus in predicta villa sibi
pertinentibus ipse G. ordinabit et disponet in futurum, prout secundum deum sibi
Visum fuerit expedire. Decrevitque, ut a prefato monasterio de repetitione bono*
rum eorundem nuUa competat repetitio a qvibuscunque(o) suis posteris seu eliam
heredibus in futurum. Jn cuius rei evidentiam sigilli nostri ac [frjatris^ nostri
domini N[icolai] Lubicensis [et] ^ Zverinensis prepositi ecclesiarum munimine
presentia fecimus roborari. Testes autem sunt hi: Olricus et Hermannus canonici
Zverinenses, et Henricus dictus Go[t]iar^ clericus fratris nostri, et magister
Goswinus notarius noster, et Henricus miles dictus Smekere et alii qvam plures.
Ceterum hec in annali codice eiusdem civitatis Wismarie memoriter continentur. ^
Acta sunt hec anno domini M CC LXXX., pridie ^ kalendas Augusti, in die ad vin-
cula Petri, in Castro civitatis Wismarie.
Nach der Schle8W.-Holst.-Laoenb. Urk.-Samml. I, S. 107. („Arcb. Reg.**) — Dieser Abdruck gibt
unrichtig ^ redemio — ^ patris — ^ et: fehlt — "* Gociar — * Vgl. Nr. 1483. — * M.CC.LXXX. primo,
kal. Aug.? Denn „ad vincula Petri"* ist Aug. 1.
1280. Aug. 17. 1547.
Hermann, Bischof von Schwerin, verkauß an das Coüegiatstift zu BiUzow
5 Rufen in Dietnchshxxgen, 2^l2 Hufen in Bartelstorf und das Dorf Clevena
zur Verbesserung der Probenden.
In nomine domini. Amen. Yniuersis Christi fidelibus, tam presentibus^
quam futuris, ad quorum noticiam presentes littere peruenerint, Hermannus dei
gracia Zwerinensis ecclesie episcopus salutem et etemam in domino caritatem.
Cum dilectorum in Christo canonicorum ecclesie nostre Butzowensis redditus
prebendales adeo tenues sunt et exiles, quod de ipsis non poterunt commode
sustentari, eo quod felicis recordacionis predecessores nostri, qui ipsam funda-
uerunt ecclesiam et de redditibus episcopalis mense cum intencione augmentandi
prebendas instituerunt ibidem, opere quasi quodammodo decesserint incompleto:
nos, quos miseracio diuina licet immeritos in sortem vocauit illorum, vestigiis in
hoc inherentes, eorum et canonicorum ipsorum inopie condolentes, recepta ab eis
quadam pecunie quantitale in vsus ecclesie nostre necessarios ac legitimes con-
Digitized by
Google
«88 laao.
oertaida, quedmn de bonis episcopalis meiwe nostre nabis per mofftea qo»^
mndam vacancia ipsis canonicis in aagmentum prebendanun doxiniiis aasignaiida,
siqüideiB in Diderikeshagen V mansos et in Berteldatorpe duos ewn dimidio de-
dmaies pro centum et LXX marcis ysiialis monete etsdem Tendidimus. Preteret
tUiam Clenena' pro centum LXV marcis eiuadem monete, ita qiiod pro decem
marcis singulamm marcannn redditi» estimantur, canonicia predictis venc
prout per terminos snos in latum protenditnr et in longmi, com siluia et
ribos, cultis pariter et incultis, pratis et pascuis, oqoia et aqiiarum decoratbiia,
com fructibus et prouentibus, accessibus et egressibus et omni vtilitate ac per-
tinenciis, que nunc de ipsa villa proueniunt uel in futurum poterunt prouenm,
cum iudicio tarn sanguinis, quam mutilacione membrorum, iuxta quod alia loca
religiosa et vasalli nostri in terra Butzowe teaent communiter bona sua, dantes
eisdem canonicis plenam ac liberam potestalem I>ona in vsus suos libere conoer«
tendi, ordinandi ac disponendi de ipsis, prout eorum placuerit opcioni, cuiuslibel
tamen permutacionis et alienacionis ^titulo eis penitus interdicto, saioa eciam eis
empcione molendini adiacentis viHe predicte iuxta estimacionem predicti precii, ai
qumdo illud contigerit ad statum pristinum restaurari. Jn caiiis rei testimoaiwn
nostro sigillo presrates littere roborantur. Testes huius rei sunt: Yolradus ca^
nonicus Zwerinensis et prepositus Butzowensis, Hinricus preposilus de Rune,
Helwicus rector ecclesie et Gherhardus notarius noster, canonici Butzoweosea;
item Johannes de Cernyn, Hermannus Hasenkop, Detleuus de Reuentlo et Fre-
dericus dictus Mohzan miles, Hinricus de Cemyn et Conradus de Parem, fauci,
et alii quam plures clerici et laici vocati ad hoc specialiter et rogati. Datum
anno domini M"^ CC" LXXX"^, in octaua sancti Laurencii.
Ka«h dem Diplom, eooles. Butzow., Cap. XI. — Gedruckt bei y. Wettphalei IV, p. 945 ; Schweriner
Gelehrte Beiträge y. J. 1765, Nr. 23, S. 90 ff.; Lisch, Maltzan. Urk. I, S. 49. — > Glosse: „Die Cleue*
Ben wen Houen gebrauchen die Yiereggea yon Wohkrenthe, ynd Ire leute im dorff Yytzen gebea
Jerliche pecbte.**
1280. Aug. 18. Berlin. 1548.
Otto, Albreckt und Otto, Markgrafen von Brandenburg, vergleiaJien sich mk
den Vasallen ihrer Lande (wozu Stargard gehörte) Über die Aufhebung der
Bede und der ausserordentlichen Frohnen.
In ftomine sancte et indiuidue trinitatia, patris et filii et Spiritus sanctL
Anrai. Cum omnium habere memoriam et in nidk) delinquere magis sit diuiai-
taÜB, quam kumanitatis, eo quod diuine res permanentes sunt et in suo stata
sislunt, hummi autem generis condicio semper in futurum seu in infinitum de-
eurrit, et nichil est, quod in ea perpetuo stare possit, nisi firmetur vocibus testhm
^ testimonie literanim, ut, si qua de hiis, que aguntur, deteat obliuio, reeamM
Digitized by
Google
m 1880. 688
I scriptore tesliinoBhiio hi^eaUir: «apropter nos Otto^ Albertus et Otto fratres
A gratia Bfandenburgenses marchiones notum faciams perpetuo teoore preseiw
um publice proteatantes^ quod super omni genere exactionis, precarie et paran^
irie in terram noatram ubilibet aepe facto dimittendo de cetero, omni fraude et
Ao sublatis, cum bona et sincera fide perpetuoque delendo, cum terre noatria
inisterialibus, militibus, armigeris, yaaallis quibvslibet et subditis uniuerafs con-
actum manifestum fecimus et commun^n, quem vasalli • nostri ex parte sua pro-
iserunt fide prestita corporali et iurauerunt fideliter obseruandum, nosque vice
^rsa super sancta sanctorum iurauimus omnibus nostris vasallls promittentes
anualiter et erpresse super predicto contractu, omne genus exactionis, precarie
parangarie per totam terram nostram omnimodo esse mprtuuro et deletum;
eterquam si de consüio nostrorum vasallorum munitionem aliquam processu
roporis construemus, ad quam constructionem cuiuslibet vasalli nostri subditi,
II possunt attingere, laborabunt corporaliter et se denariis eximere non debe-
mt. Verum si in posterum aliquorum non sano consilio uteremur, volentea
ique malignari, contra iuramentum nostrum et promissum fidei facere niteremur,
^1 nostri successores idem vellent facere et heredes, extunc recognoscimus pre-
^ntibus protestantes omnibus nostris vasallis et civitatibus personalfter iniunxisse,
, in nostra presentia primo prestito iuramento mutuo promiUe[re]nt(ur) data fide
bi in inuicem aasistere fideliter et efficaciter toto posse, tamdiu nobis contrarii
. oppositi existentes, quousque talem a se iniuriam remoueant, seu violentiam
indem totaliter compescentes, pro quo ingratitudinem nostram vel odium incur-
ire non debebunt. Vt igitur predicta omnia per nos nostrosque heredes perpetuo
violabiliter obseruentur et ne aliquibus malignare volentibus occasio tribuatur,
esentes literas de certa nostra scientia scriptas sigiUorum nostrorum suffragiis
cimus roborari, mediantibus nostris fidelibus et vasallis, ut venerabili domino
euehardo episcopo Brandenburgensi , Geuehardo seniore de Aluensleue, Henrico
3 Yrisak, Arnolde de Jagow, Zabel de Redingestorp, Henrico Misnero, Ludolfo
i Plote, Frederico (de) Dargaz, Henrico et Heydenrico fratribus de Heydebrak,
enrico de Lankow, Gunthero de Reberch, Henrico Soneke, Conrado de Ek-
ede, Hinrico de Polchow pincema, Johanne de Stendal, Johanne de Boyster,
erhardo de Redingestorp, Conrado de Stendal, Olrico de Osterborch, Johanne
^ Cummelosen, Johanne Balch, Helmoldo de Dreinleue, Wernero de Sculen-
)rch, Bodone de Walstoue, Rabodone de Lüchow, Henrico Tzabel, Geuehardo
niore de Aluensleue, Rodolfo et Johanne fratribus de Nemik, Wernero de Am-
»rch, Conrado de Coningesmark, Johanne de HerUyelde, Alberto de Redinge-
orp, Johanne de Crakow, Johanne de Meyendorp, Hermanne de Carpzow,
iieodolfo de Plote, Henrico et Gunthero de Sandow iratribus, Arnolde Weier,
cobo de Nebed, Araoldo de Snetiinge, Alberto de Berkzow, Henrico de Bredow,
raoldo de Grobene, Henrico de Bardendorp, Johanne Sparren, Conrado de
Digitized by
Google
640 1280. lil
Zachow^, Hermaano Botels Henrico de Rochow^ lohmne de Wdlkow, Job
Baruth, Frederico de Brunkow, HeDiicö de Sydow, OUone el Coondolhtä
de WinBinge, Theoderico de Leuendale et aliis quam plaribiia noatris mlXk)
▼aaallts. Actam Beiim, anno* dominice incaraationis M^CSCTLXXX^ XV. ^
Septembris.
Nach €torcken*8 Cod. diplom. Brandenb. II, S. 353, aas den Original im kAatgl. Aitün n k
«Die drei Sieg«!, to daraa gtbaege«, sind abgeriaaeo.*^ — Auch gedmok* bei BoU, SUfgiidUf
l!^a Aug. 23. Boizenburg. Y^
Die Raihmänner zu Botzenhurg beurkunden einen zwischen dem Btdoji
Verden Namens des Herzogs von Lüneburg und den Ora/en von &k
geschlossenen Vertrag, nach welchem wahrend der ersten vier Wodm >
zmschen denselben ausbrechenden Krieges die Kaufleute des Serzog&m
ihren Gütern im Lande der Grafen Sicherheit gemessen sollen.
V niuersis has liUeras visuris consoles Boyzeneburg cubi omni i
dilectione, qufcquid possant. Noscant vniuersi, quod domini ridelicet t^m
Verdeosis ex parte ducis Luneburgensis et comites Zwerinenses arbitnii \
qaoddam fedus et promissum perhenne, quod omnes mercatorea seo merdi
facientea de dominio Luneborch, si predicti domini discordiam vel guerram m
tuti ac securi cum ipsarum rerum (!) in terra ac dominio noatrorum domb^
posaunt esse/ et hec securilas a prima die discordie per quatuor septimaoaf
rabit, quilibet medio tempore suas res bona pace disponendo. Jnsoper ös
mercatores de terra uel dominio Luneborgensi vti possunt libere ysuali vel l
zeneborgenats monete (!) tamquam eines nostri. Datum et actum BoyzeD^
in vigilia Bartholomei, anno domini M^CC^LXXX^
Kach Sadendorf, Braunschw.- Lüneburg. Urk. I, S. 58, aus einem Copiar des 14. Jahrh^ ^(s
gistnim prineipiini*', auf der ktfnigL Bibliothek zu Hannorer. — Vgl. die Urk. Tom 10. Febr. ^^
1280. Nov. 2. Lauenburg. Xi
Johann, Herzog von Sachsen .(- Lauenburg), hebt für eine zur ^^4
seiner und seines Bruders Schulden bewUUgte Abgabe den gerichtlich^^
Jcampf auf, ordnet dafür die Beinigung mit Eideshdfem an und vmf
keine toilUcürlichen Abgeben zu erheben.
Nos Johannes dei gracia Saxonie, Angarie, Weatfatie dux burgraitf
Magdeburgensis constare uolumus yninersia preaeiriibiia et foturis, qäod diflü^
integraliter de conflictu siue duello, quod milgariter dieitar canp, quod
Digitized by
Google
4551 1280. 641
per terminos Racebargensis territorii in commum^usu siue excercicio habebatur,
et dedimus tale ius vniuersis incolis et terrigepis eiusdem terre, quod, quicunque
pro wlnere fuerit iDcusatus^ cum hominibus mansionem habeotibus in memoratis
terminis, qui sint bone fame et iure suo indeiecti, talis mettercius et pro homi-
cidio metseptimus iuramento tactis reliquiis se expurget. Si uero aliquis mani-
festum excessum et notorium commiserit, pro tali excessu publico nobis vel
nostris ofliciaiibus, qui pro tempore in nostra aduocacia ex parte noslra fuerint
constituti, satisfaciet in gracia uel in iure. Huius igitur beneßcii et gracie nostri
vasalli ac vniuersi terrigene non inmemores ut ingrati, nobis per totam terram
Raceburgensem predictam dederunt de quolibet manso in recompensam et restau7
rum diiodecim solides denariorum Hamburgensium, que pecunia pro nostris et
fratris nostri karissimi domini Alberti debitis est Lubeke persoluta. Recognosci-
mus eciam, quod nos, nee heredes nostri nobis succedentes, nuUam in bonis
liberis nostrorum vasallorum debemus facere peticionem siue exactionem aliquam
de cetero uiolentam, sed prorsus predicta[m]; et liberi homines predictorum
nostrorum vasallorum absque aliqua exactionis siue peticionis specie deinceps
remanebunt, exclusis illis, qui nobis ad dandam sunt astricti peticionem et ligati.
Ne igitur supradicta a nobis et nostris successoribus et heredibus nostris tempore
procedente infri[n]gantur, presentem litteram cum subscripcione testium nostri
sigilli munimine roboratam conscribi iussimus in euidens testimonium et munimen.
El lestes huius sunt: Yolcmarus de Gronowe, Dauid de Carlowe, Walravenus de
Rizerowe, Johannes de Colpin, Thellevus de Parchentin, Hartwicus de Rizerowe,
Johannes de Crumesse, castelani nostri de Raceburg, Hechardus Scakke, Hinricus
de Withorpe, Scacko de Lunenbürch, Johannes de Berge, Hermannus Ribo, Rey-
wardus de Schorlemere, Ludolfus Scacke et Bertrammus, nostri castelani de
Louenburg, et alii quam plures. Factum nostrum frater noster karissimus dominus
Albertus, cum ad propria redierit, suis lileris confirmabit. Acta sunt hec anno
domini M^CC^LXXX^ in crastino omnium sanctorum, in Castro nostro Louenburg.
Nach dem Copiar I der Ratzeburger Kirche im Archive zu Neuatrelitz. Da diese Begünstigung daselbst
eingetragen ward, so muss sie auch für die im Lande Ratzeburg belegenen Stiftsgflter des Bischofs ron
Ratzeburg Geltung gehabt haben. — Gedruckt bei v. Westphalen II, S. 2198; SchrOder, P. M. II, S. 2948;
Schlesw.-Holst.-Lauenb. Urk.-Sammlung I, S. 510.
l 1280. Nov. 5. Ratzeburg. 1551.
^ Heinrich, Propst des Dom^CapUds zu Batzeburg, bestimmt über die Venver^
düng der alten Kleider des Gonvents.
f JLLenricus diuina miseracione prepositus Raceburgensis Omnibus, ad quos
tJ ea nosse pertinet, que secuntur, salutem in domino. Ordinis consuetudinem in
^ ItklMkirgUckM ürkuiM-lick IL g |
Digitized by
Google
$42 IdSO. 1552
osii lanee aestis ad earaem erneutes a fralribus nostris sUidiosius obsemri,
preuidimus ordiDandom, Dt defectum non sustineant, sed mutaoionem in ipsa oesle
habeant congnientem, ne ex vsu vestis unius assiduo sordes contrahant et poN
tantibus siDt horrori. Jgitur de aoluntate et pelicione deuota tocius conaenta
staluimus, ut iratres noslri vestimenta uetera, que hactenus camerario resigBure
consueuerunt, non resignent; sed habeant ea comnratandi in laneas Teste ad
carnem cum dei et nostra benedictione plenariam potestatem. Nos vero necessi-
tatibos nostre amministracionis exigentibus ad solucionem debitoram ecclesie nosbe
octoginta marcas denariorum Lubicensium a eapitulo reoepimus, camerarimn A
annua pensione Septem marcarum domino Nicoiao dicto Wsinc racione offidi
camere debita penitus absoluentes, adiecta eidem camerario decima dimidia qoiloor
mansorum et dimidii mansi in Sicco Allodio, que ad prepositure officiam ha^
tenus pertinebant, prouiso vt conuentu secundum consuetudinem nouis capps
uestito regulariter et decenter annis singulis, ut est moris, cappis ueteribusk
pupplico inantea quispiam non vtatur, immo vsibus expressis superius appficeDtor.
Si quis autem camerarius s(c)eu quiuis alius de conuentu hanc nostram pro#
onem ac statutum immutare temptauerit, sit extunc ex hac nostra senteneiasa
in eapitulo et in aliis communibus tractatibus uoce priuatus, donec DOstram aiper
eo et tocius capituli graciam assequi mereatur. Jn cuius sentencie ratificadonei
lotum capitulum suo sigiUo iussit presentem paginam consignari. Ne uero aliqcs
prepositorum in simili potestate nobis succedencium statutum nostrum cum \m
capituli consensu plenario promulgatum valeat aliquatenus retractare, confinDsdo*
nem venerabilis patris domini nostri Ylrici episcopi super eo optinuimus in sp^
ciali cartula huic nostro priuilegio inserta breuiter annotatam. Datum Raceburf.
anno gracie M^CC^L^XXX^, nonas Nouenbris, per manum Hildebrandi cmm
huius loci.
Nach dem Copiar I der Ratzeburger Kirche im Archiv zu Neuitrelitz. ^— Gedruckt bei t. ^^
phalen II, S. 2199; Schröder, P. M. II, S. 2949.
1280. Nov. 25. 1551
Johann, Propst von Sonnenkamp (NeuJdosterJ, bestimmt die Venoendtmg ii^
Aufkünfte aus dem Gute Nepersmühlen mit Mühle, Waldung und Fisdati
aus zwei Hufen in Remsdorf und aus der ehern Mühle zu Brunshmt^
welche Güter er vor seiner Berufung zur Propstei aus eigenen Mitteln gehof*
und dem Kloster geschenkt hat.
In nomine sancte trinitatis. Johannes miseracione diuina prepositos is
Campo Solis omnibus presentem paginam inspecturis salutem in eo, qui omne
saluos fieri et neminem vult perire. Quod temporaliter geritur, ab hamaos cäo
Digitized by
Google
m 1^80. 648
nemori« toffitur, nisi MripUmram Braniinine solidetur. Noueriiit jgitur Tnluersfi
am presMites, quam futuri, quad dos attendentes, quam vtile et salubre sit res
empandes ia Celestes dhiicias commutarei inspirante Dobis dei demenoia de
leneficio et ecelesia babita ante temf^us vocacionis nostre ad ecelesiam Gampi
iolis conuentui eiusdem monasterii comparauimus villam Newopperesmoien voca^
MD cum molendino et sHua et piscalura et anguiilis de eodem molendino persol-
^ndis annuatim. Jnsuper propriis, ut iam diximuS| faeultatibus emimiis duos
lansos in viUa Reynerstorpe a quodam iudice eiusdem viHe dicto Herdewic et in
trunesbouede molendioam, quod ibidem vocatur superius, Tolentes, ut emnia, que
b eisdem bonis poteriint proueahre frumento, anguiilis et pisoUnis ceterisque
tlineneiis in deiarios commutatis, quater in anno cofiuenlus percipiat distribuente
ili ordine: m aneundaoione beate Marie vir^inis VI marcas et IUI solides et ib
^sto corporis domini totidem; item in assumpeioBe beate Marie VI marcas et
III solidus et totidem in sollempnitate beate virginis Katerine; de parte uero
ipereminenU quater m anno^ quando cantatur sequencia: Aue predara, scüicet
i octaua assumpcionis et natiuitatis domine nostre^ et sabbato ante aduentum, et
oando depoaiter aevia (1)^ ad refectionem fiet conuentui consolacio specialis;
milHer in feste sancte Kateriae huiusmodi consolacio erit cum gracia supradicta;
>c adicientes, quod neque prepositus, nee aUquis ad familiam dauslri pertinens
3 exquisicione bonorum prehabitorum se intromiltere debeat, nisi hoc fiat ex
ssu et consiiio dominarum. Hec autem sunt ideo conuentui deputata, ne me-
oria nostri, nee amicorum nostrorum ab oracione et parlicipacione bonorum
)erum in perpetuum separetur. Huius autem ordinacionis et donacionis tesles
fuerunt: dominus Gherardus de Naquinstorpe, Jo. de Merica et Jo. de Reze,
cerdotes; dominus Hinricus miles de Demene et Hermannus frater eiusdem,
fridus de Woroldestorpe , Amoldus de Gustroe et plures alii fide digni. Acta
tem sunt hec anno domini M^CC.LXXX., YII. kalendas Decembris, natali
Dcte Katerine virginis et martiris.
Nach dem Original im Haupt-Arcbiy zu Schwerin. An zwei Pergamentstreifen hangen zwei Siegel:
1) das neue Sonncnkamp*sche Klostersiegel, abgebildet zu Nr. 1486,
2) das ebendaselbst beschriebene Siegel des Propstes Johann.
- Gedruckt bei Liscb, Mekl. Urk. It S. 64.
^80. Dec. 27. Ribnitz. 1533.
Wcddemar, FUrst van Rostock, schenkt der Stadt Kröpdin eine Hufe Ackers
ftnd gestattet ^ die Dinghank von d&sdben nach Gefallen zu vefiegen.
In nomine sancte et indiuidue trinitalis. Woldemanis dei gracia dominus
Rozstok Omnibus hoc scriptum visuris seu auditoris in perpetuum duraturum.
81*
Digitized by
Google
644 1280. 1534
Com infirma sit humana memoria et labilis, commendare solemus litteris auctenticts
ea^ que manere voluroas inoblita. Ad noticiam igitur tarn presencium, quam
futuromm volumus peruenire, quod nos de libera nostra Toläntate ciuitati nostre
CropeKn ad maius ipsius incrementum vnum mansum, quem Wedekinus de Bru-
80we et fratres sui^ aucupes nostri, possederunt, conlulimus cum omni iure et
taK Übertäte, quali dicta ciuitas a prima fundacione sua est in mansis suis vsa et
adhuc Ttitur^ libere possidendum; hoc addentes, quod scampnum iudicale^ wlg^ri
nomine dictum dingbanch^ in dicto manso situm, in quo aduocatus domini abbatis
de Doberan solebat iudicio presidere, memorata ciuitas Cropelin potest et debet
in locum alium ciuitati minus nociuum secundum suum beneplacitum transmutare.
Vt autem hec donacio racionabiliter facta tam a nobis, quam a nostris heredibos
firma et inuiolabilis in perpetuum obseruetur, presens scriptum inde Confectum
sepedicte ciuitati et eins inhabitatoribus cum nominibus testium, qui presentes
aderant, ad cautelam tradidimus sigilli nostri munimine firmiter roboratum. Testes
hü sunt: magister Johannes capellanus noster, Johannes Molteke, Johannes Babbe,
Bedagus de Kercdorpe*, Godscalcus de Polene, Georgius Molteke, milites, Jo-
hannes filius Wulfardi, Albertus Tilius Euerhardi, Hermannus de Satowe et Hid-
ricus, consules in CropeHn. Actum et datum in Bibnitz, anno domini millesimo
ducentesimo 'octogesimo primo^ in die sancti Johannis ewangeliste, per manura
Hermanni notarii.
Nach der unbesiegelten ConfinnationsurkuDdc der Fürsten Albrecht und Johann von Meklenburg, Star-
gard und Rostock ( d. d. Rozstok, a. d. 1347, feria 4. post dominicam, qua cantatur Quasi modo geniti)
im Haupt- Archiv zu Schwerin. — ^ Statt ^Bedagus de Kercdorpe** schlägt Masob, Gesch. u. Urk. der
Familie v. Kardorff, S. 47, vor: ,»Redagus, Fridericus de Kercdorpe". (Vgl. 1283, April 9) — Ge-
druckt in Rudioff *8 Urk.-Licf., S. 103.
(Um 1280.) 1554.
Aics dem Verzeichnisse der MnJcünfte der bischöflichen Tafel zu Lubek.
X)e numero vasallorum ab episcopo infeodatorum. Ecce hü sunt vasalli
Lubicensis episcopi: comites Holtsatie, siue fuerint comites plures uel pauciores;
item dominus Magnopolitanus ex eo, quod percipit decimas in Pule, item alii
tres in terra Pule sunt vasalli episcopi, qui percipiunt decimas ibidem *. — —
Post omnia supradicta diligenter notabis de excrescentiis, que faciunt epi-
scopo suorum prouentuum grande supplementum. Ecce coUector maior con-
sueuit prebendas canonicorum exhibere de locis infrascriptis, videlicet de Alden-
bürg, de Luttikenburg, de decima ordei apud Dolge intra et extra, de Gummale,
Äe Scemecöwe, de Ratecowe, de Susele, de Krempa, de Trauena, de Pule,
de Drogen Worwerch, de Padeluche, Jste omnes prouincie canonicis sunt ob-
Digitized by
Google
1554 1280. 645
noxie, donec CC mese frumeDti et XL mese pro canonicis educantur, et dne
mese pro campenario. — — — Colleclor ergo maior dabit unicuique canonico
integrato siDgulis annis in festo Martini X mesas siliginis de granario, quod est
in Sussowe. Jtem vnicaiqae canonico integrato dabit de Pule duas mesas ordei
et duas mesas auene et VI roodios ordei de indulto. — — —
Vnde toUatur pecunia canonicis debita. Preterea de pecunia numerata
maior collector dabit vnicuique integrato duas marcas denariorum, et cuilibet pre-
lato tres marcas, hoc est preposito, decano, scolastico, custodi, cantori, cellerario,
item campenario marcam; item ipse collector pro suo salario accipit VI marcas.
Summa pecunie XLV marce. — — — Alia omnia, que superexcrescunt, per-
tinent episcopo, scilicet de parrochia Ratecowe, de parrochia Trauenemunde, de
parrochia Rensuelde, de parrochia Kurowe, de parrochia Gholeskendorpe et quid-
quid in Aldenburg et Pule et in ceteris prouinciis supra memoratis episcopo et
canonicis communibus [excrescit]. Jn quibus ecclesia Lubicensis sedulo et vigi-
lanti indiget prouisore.
De decimis neglectis. — — — Jtem summam mansorum in Pule dicil
Abbo de Pule, vetus illius terre colonus, extendi ad ducentos mansos neuem
minus. Alii autem affirmant ducentos esse mansos XY minus. De hiis omnibus
Olim episcopus Lubicensis decimam agrariam percepit; sed quia terre dominus
factus est ei aduersarius et validus contradictor, sua tandem instantia importuna
extorsit, ut medietas decimarum in Pule eidem relinqueretur, tali conditione ad-
hibita et firmata, quod ipse dominus omnem difficultatem tolleret de alia medietate
episcopo soluenda, quin etiam colonos compelleret, ut prompte soluerent annis
singulis suam episcopo portionem. Verumptamen non obstante tali pactione de
die in diem predicta episcopi decima restringitur, subtrahitur, defalcatur, vt mo-
derne^ tempore quinquaginta duo mansi, et non plures, episcopo decimales
valeant inveniri. Super quo grandi dispendio ecclesie collector pro suis viribus
erit diligens Inquisitor et uiuidus explorator. — — —
Jtem notandum, quod sub similibus priuilegiis sicut Raceburgensis et Zwe-
rinensis ecclesie, que largos habent terminos et mansos, ecclesia Lubicensis est
fündata. — — —
Nacb Leverkus, Urk. des Bisth. Lübek I, S. 294 flgd., aus dem Registr. episc. Lubic I, fol. 17 — 25.
Auf dieses Verzeichniss wird scbon iu der Vorrede zum Registmm, d. d. 1276, m. Sept., hingewiesen:
„In presenti registro priroo inueniet in ordine positos omnes redditus menst episcopali pertinentes, quao-
ium in pecunia, quantum in annona singulis annis proueniat.** Doob ist das Verzeichniss erst nach 1278,
Not. 29, geschrieben, da in demselben die an jenem Tage Tom Bischöfe Burkhard gestiftete Domkellnerei
berücksichtigt ist. — Von den Bandbemerkungen heben wir folgende auf Meklenburg bezügliche herror:
* Von sehr alter Hand, unzweifelhaft aus der Zeit des Bischofs Burkhard (f 1317), wie Leyerkns
uriheilt:
^[Item illi de] Dotenberge de duorum mansorum decima rille dicie Se, et filii mon[e]tarii de
„trium mansorum decima curie Vppenuelde, et Johannes filius Elerici de ynius mansi decima
„Tille W[ei]tendorpe.**
Digitized by
Google
94ft 1280. m
Daswifohen .M«lit von der Baoud Bischof JSfiioridis II. (f 1841): ,»oiii smoceBait NiooUos ElerioL"
^ Von der Hand des Bischofs Nicolaus Saehow:
^Hodie, anno 1440, et diu ante eapiitalum habet toium, nescio qua auetoritale. Vidt rNaa-
^pensam Reg. £p. HI, ITS"* [die Urkunde rom 1. Sept. 1424].
(1280—1284.) 1555.
Otto, Albreckt und Otto, Markgrafen von Br€mdenbtirg^ heetätigen dem Kloätr
Dargtm alles Eigenthum, welches demselben van den Fürsten vofi Fimmm
und Wenden verliehen ist.
In nomine palris et filii et Spiritus sancti. Otto, Albertus, Otto dei gracia
marchiones de Brandeburch omnibus in perpetuum. Cum dilectio dei, plelas
simul et honestas omnes homines ad hoc inducere debeant, ut viros religiöses
promoueant et defendant, vt a causarum tumultibus exuti, in multitudine pacis el
quietis liberi solummodo uacent laudibus creatoris, maxime tamen principes ter-
rarum ad hoc inclinari debent, quos deus intelligencia saniori illuminauit, maiori
potentia firmauit diuiciisque amplioribus honorauit, vt eorum oracionibus adisli
sie transeant per bona temporalia, ut non amittant etema. Hinc est, quod ad
preserites et posteros volumus peruenire, quod nos ob honorem dei et gloriose
virginis Marie claustro Dargun, Cysterciensis ordinis, fratribusque ibidem perpetoo
(|eo famulantibus omnem proprietatem, quam habent usque ad hanc diem a dt-
cibus Pomeranie, Buchezlao videlicet et Cazimaro, Wartizlao ac Barnim, el a
Qobilibus' dominis Slaüie, Hinrico videlicet de Werle filiisque suis Johanne, Ni-
coiao, Burwino, Pribizlao et heredibus eorum, sicut priuilegiis suis probare
possunt, quam isti sine consensu patris nostri dare non potuerunt prenomioata
claustro, liberaliter damus et presentibus in perpetuum confirmamus, ita dumlaial
Yt, si predictam proprietatem per mortem dominorum terre seu quocumque modo
ad nos uel ad nostros heredes deuenire contigerit, nichil iuris in proprietate dicti
claustri nos, nee heredes nostri, nobis addicere debeamus, sed fratres predicte
domus tunc sicut nunc gaudere debent perpetua libertate. Yt igitur hec ooslra
liberalis donatio semper firma permaneat, presentem lilteram inde conscriptam
sigillorum nostrorum munimine fecimus roborari. Testes huius rei sunt:
Nach dem im Haupt -Archir zu Schwerin unter den Urkunden des Klosters Dargun aufbewabi^B
Origioal auf einem grossen Pergament, in weit aus einander stehenden Zeilen schön geschrieben. Fir
Zeugen und Datum ist reichlicher Raum freigelassen , doch ist die Urkunde dem Kloster Darguo aodi a
dieser Form fibergeben. Jetet hängt kein Siegel mehr daran, in den Löchern an erster und dritter Stelle
ist auch keine Siegelscbnur mehr vorhanden ; die Siegelschnur, welche an zweiter Stelle gehangren bsi» i*^
mit dem umgebenden Pergament ausgerissen, wird aber noch neben der Urkunde aufbewahrte Sie gleicht
l^anz der an der folgenden, offenbar gleichzeitig ausgefertigten Urkunde, Nr. 1556, hangenden, besteM
nämlich aus rother, grüner und gelber Seide, und trägt auch dasselbe Siegel, welches an Nr. 1556 noch
erhalten ist, nämlich das ovale Siegel des Markgrafen Albrecht mit dem stehenden Markgrafen In BOito^
Digitized by
Google
455« 128Ö. 64t
und Mantel, die Fahne mit dem Adler in der Rechten, den Sdiild mit dem Adler in der Linken. Von der
Umschrift ist zu lesen:
HH S . ÄLBem,. Ä . ODÄR.JOniS — DöBVRßöiiSIS
— Gedruckt bei Lisch, Mekl. Urk. I, S. 159.
Anm. Da der jüngere Otto (der Kleine) erst seit dem Jahre 1280 mit dem älteren Otto (dem
Langen) und Albrecht, seinen Brüdern, . Urkunden ausstellte, so fallt die yorstehendc Urkunde für das Kloster
Dargnn und die nächstfolgende für das Kloster Doberan ohne Zweifel in die Zeit des Krieges der Mark-
grafen Ton Brandenburg gegen den Herzog Bogislay von Pommern und die mit ihm verbündeten Fürsten von
Werle und Rügen, die Grafen von Schwerin und die Seestädte (vgl. oben Nr. 1544 und 1545), also in
die Jahre 1280 — 1284. Genauer dürfte sich die Zeit kaum bestimmen lassen. £s ist auffallend ge^g,
dass beide Urkunden den Klöstern, für welche sie bestimmt waren, auch m ihrer unfertigen Gestalt über-
geben sind, und dass von der Darguner Urkunde die Siegel gewaltsam entfernt sind, von der Doberaner
aber gerade die Ecke weggeschnitten ist, wo die Namen der Markgrafen standen.
(1280—1284.) 1556.
Otto, Albrecht und Otto, Markgrafen von Brandenburg, bestätigen dem Kloster
Doberan alles Eigenthum, welches demselben die Fürsten von Meldenburg,
Werle und Bügen, sowie die Grafen von Schwerin verliehen haben^
Lln nomine patris et filii et Spiritus sancti. Otto, Albertus, Otto dei
gracia marchiones de Brandeburch omnibus in] perpetuum. [Cum dilectio dei,
pietas simul et honestas omnes homines ad hoc inducere debeant, ut viros reli-]
giosos promoueant et [defendant, vt a causarum tumultibus exuti, in multitudine
pacis et quietis liberi solummodo] uacent laudibus creatoris, [maxime tarnen
principes terrarum ad hoc inclinari debent, quos deus inteUigencia sani]ori illu-
minauit, maiori potencia [firmauit diuiciisque amplioribus honorauit, vt eorum
oracionibus adijuti, sie transeant per bona temporalia, ut non amittant etema.
[Hinc est, quod ad presentes et posteros voljumus peruenire, quod nos ob ho-
norem dei et gloriose virginis Marie claustro Dobe[ran, Cysterciens] is ordjnis,*
fratribusque ibidem perpetuo deo famulantibus omnem proprietatem, quam habent
usque ad hanc diem a nöbilibus dominis Slauie Pribizlao, Burwino, Hinrico de
Werle filüsque suis Johanne, Nicoiao, Burwino, Pribizlao et heredibus eorum, et
a domino Wizlao de Rugia et progenitoribus suis, et a nobili viro Helmoldo
comite Zwerinensi et progenitoribus suis, sicut priuilegiis suis probare possunt,
quam isti sine consensu patris nostri dare non potuerunt predicto claustro, libe-
raliter damus et presentibus in perpetuum confirmamus, ita dumtaxat vt, si pre-
dictam proprietatem per mortem dominorum terre seu quocumque modo ad nos
vel ad noslros heredes deuenire contigerit, nichil iuris in proprietate dicti claustri
nos, nee heredes nostri, nobis addicere debeamus, sed fratres dicte domus tunc
sicut nunc gaudere debent perpetua libertate. Vt igitur hec nostra liberalis do-
natio semper firma permaneat, presentem litteram inde conscriptam sigillorum
nostrorum munimine fecimus roborari. Testes huius rei sunt:
Digitized by
Google
648
1280.
m
Nach dem Origioal unter den Doberaoer Urkoodeii im Haopt-Arehir zu Schwerin, welches gaox it
Kr. 1555 ausgestattet und geschrieben ist. Von den drei anhangenden Schnüren ron rother, gelber hI
grüner Seide trägt jetzt nur noch die mittlere ein Siegel, welches dem zu Nr. 1555 beschriebeaeD g\wk,
Umsohrift:
4i S ÄLBaRTI K . QDnROhlOaiS . BRKIlDaBVRGnaÜlSIS
Die ganze Tordere obere Ecke der Urkunde ist weggeschnitten. Die dadurch im Texte entstandeoen Lückei
haben wir aus Nr. 1555 ergänzt. Vgl. die Note zu derselben.
(1280—1294.) Wismar.
1^7.
Johann und Marquard, Haken zu Wismar, leisten Urfehde voegen der di
Brandstifterin verbrannten Frau Johanns.
Johannes et Marquardus frater suus, penestici, fecerimt caucionem, qie
vulgo dicitur orueyde^ pro eo, quod Greta uxor dicti Johannis combusta fuit ifi
igne super cratem iustis sentenciis, quia iocenderat ciuitatem, ila, quod nee ipi
nee eorum posteri, nee aliqui amici sui debeant super eo aliquem inculpare.
Nach dem Wism. Stadtb. A, p. 76.
BerichtiguiigeiL
a. Im Texte.
Nr. 676, am Ende, lies: tenore(ra) .. ltf^CC'll°.
Nr 1059, Z. 1: Mangnop^Iensis.
Nr. 1076, Z. 4: Vrowini (st. Jronimi).
Nr. 1079, Z. 17: Niygenkerken (st. Niggenk.).
Nr. 1105, Z.4: domino Hinrico de Vlotowe.
Nr. 1342, Z 13: Parlo Lubowe.
Nr. 1431, Z. 14: pr«bacionem (st. prab.).
Nr. 1489, Z.10, rerb. Bar[e]howe (tt. Btfftin
Tgl. Nr. 749).
b. In den üefcaadiriftep.
Nr. 989 lies: 1263 (st. 1262).
Nr. 1030 tilge: „Trebda.**
Nr. 1157 gehört ins Jahr 1268. (Papst CleseoslT.
t 1268, Nor. 29.)
Nr. 1400 lies: Schwiegersohn (st. Schwager).
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google