Metrologicorum scriptorum reliquiae

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work 15 expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

- Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

alhttb://books.;coodle.comj

u Cokolocund. ÜLoenecharu t

" 111}}}}1}}

6000080550

-- fd. reo 2

I$06 ς 6l

Lehm nnd

€) i
i

METROLOGIOORUM SCRIPTORUM ᾿
RELIQUIA FE.

— —À — — ——— —

COLLEGIT RECENSUIT PARTIM NUNC PRIMUM

EDIDIT

FRIDERICUS HULTSCH.

YOLUMEN I

QUO SCRIPTORES GRAECI CONTINENTUR.

LIPSIAE
IN AEDIBUS B. G. TEUBNERI.

MDCCCLXIV.

LIPBIAE: TYPIS B, G. TEUBNERI.

"ὦ ' A3 f JN
ἧς j Lad " δὴ owl UR.
m - bul, rid N^

z] LEYUT
—À pite
Ls

PRAEFATIO CS
UN
a

Cum quattuor fere abhinc annis res metrologicas Grae-
corum et Romanorum describere instituissem, non medio-
cris periculi casus incidit, ut statim in primordiis operis
multis obstaculis implicitus propositum iusto ae dofnito
spatio exsequi non possem. Nam cum alias eius disciplinae
partes vidi adeo incultas iacere, ut brevius de iis disputare
difficillimum esset, tum, quo altius inquisivi, eo magis in-
tellexi ad veteres scriptores, quorum auctoritate in rebus
metrologicis nitimur, minime ita aditum patefactum esse,
ut commode aut aliquo cum fructu uti iis liceret. — Qua-
propter simulae metrologiam absolvi, tamquam incohato,
non perfetto opere accinxi me ad seriptorum metrologico-
rum reliquias et colligendas οἱ edendas. Nec tamen hoc
uno munere suscepto rem bene peragi posse existimabam,
quippe cum Heronis etiam libri geormetrici et stereometrici.
quibus gravissima de mensuris praécepta contineri cogno-
visstem, quasi viva voce me. admonerent, ut tahdem ah-
quando ederentur. Haec igitur mihi proposueram, et para-
tus eram, quidquid in me esset virium ac studii, ea consilia
impigre ad exitum perducere, Verum tarben, credo, infini-
tam moram et sustestationem ea res habuisset, nisi vlri
excellentissimi duo, qui Regi Saxoniae adsunt supremi coh-
siliorum administri, FRIDERICUS FHRDINANDUS LIBÉR
BARO DE BEUST el IOANNES PAULUS DE FALKENSTBIN
msigni favore ita adiuvare voluissent meam quattülameuh-
que operam, ut libri manu scripti tres, quibus omniam
primum egerem, Parisiis ex biblietheca Imperatoria mihi
mitteretur, et postea, cur ipse Parisios profectus essem,
reliqui codicós ques aditurus esser sime alla cunetatione

etiatn ad denwesticas lucubrationes traderentur. Sic períl-
a*

bl

IV PRAEFATIO IN

lustrium virorum benevolentia effecit id quod alioqui fieri
non potuit, ut inter media scholastici muneris officia Pari-
sinae bibliothecae copiis satis ad propositum uterer; cuius
rei gratias quantas: maximas possum omni qua par est re-
verentia hic refero.

Eiusdem commorationis Parisinae nunquam recordor, :
quin gratissimam memoriam repetam spectatissimorum vi-
rorun ΡῈ WaiLLYy et CLAUDE, quorum alter quaerenti
mihi per litteras de Heronianis libris non gravate respondit
spemque propositi exsequendi, cum etiamtum dubia esset,
confirmavit, alter, cum Parisiis alia super alia brevi spatio
poscerem — nam ex permultis codicibus fragmenta colli-
genda erant — indefesso studio nulla in re defuit.

Prima consilia et huius libri et Heronis edendi commu-
nicavi cum THEODORO MOMMSEN, cuius auctoritatem ita
colo ac suspicio, ut nihil in litteris elaborare soleam, nisi si
ille cognoverit cognitumque probaverit. Atque idem non
solum petenti mibi facile concessit repeti a me in hac colle-
ctione Maeciani librum de asse, quem ipse tam emendate
edidit, ut vix quicquam mea opera addi posse viderem; sed
etiam de Columellae codice olim Sangermanensi Petropolim
scripsit ad AUGUSTUM Nauck, qui ad libri V initium, quod
in altero volumine editurus sum, variis scripturis sedulo
aduotatis magno me obligavit beneficio.

Praeter codices Parisinos quattuordecim ipse usus sum
Vindobonensibus tribus, cum ante hoc biennium aliquot
dies in illa urbe moratus sum, et Monacensi uno, qui inter
omnes Heronianos propriis quibusdam virtutibus excellit.
Praeterea Vossiani codicis qui Eusebiana et Didymea con-
tinet apographum accepi amicissimo studio oTTONIS lAHN,
cui me uberrimam de disciplina philologica institutionem
debere usque pio animo recordor. Ac tabulas duas ponde-
rum et mensurarum e Mutinensi codice descriptas nuper
misit ad me per Theodorum Mommsen DpETLEFUS DkETLEF-
SEN, cuius benevolam operam iam Parisiis multis in rebus
expertus eram.. Tum ex Vaticano codice nonnulla metro-
logica precibus meis contulit wornrGANGUS lprsIG, qui
hunc alterum aunum in Italia versatur in omni antiquitatis
genere curiosissimus,, Denique dicere vix possum, quan-

SCRIPTORES GRAECOR. v

tum debeat hic liber ALFREDO FLECKEISEN, viro amicis-
simo, qui et nonnullos libros ignotos mihi — quis enim
in tanta tam variorum scriptorum copia unus sciat omnia?
— indicavit, et commendavit me viris doctissimis ac specta-
tissimis CAROLO HALM, GUILIELMO CHRIST, LBEONHARDO
SPENGEL, HENRICO KEIL, HERMANNO UsENER. Quorum
meritis quem quaeque huius libri pars fructum ceperit,
infra singillatim demonstrabo; hic autem cunctis gratam
tantae benevolentiae memoriam, sicuti par est, profiteor.
Priusquam ad id me converto quod maxime in hac
praefatione propositum est, non alienum videtur rem diu
variis iudieiis iaclatam nunc tandem metrologicae scientiae
auxilio absolvere. Niebuhrius enim cum Ciceronis ora-
tionum pro Fonteio et pro Rabirio fragmenta ex membra-
nis rescriptis bibliothecae Vaticanae ederet (Romae 1820),
in eo codice invenit duas paginas minoris formae, quae
medici alicuius Graeci formulas quasdam medicinales, ad-
scripto medicamentorum pondere, continere viderentur (v.
apud Niebuhr. p. 16). Quam in rem accuratius inquirere
noluit vir praestantissimus , gravioribus studiis intentus;
illud autem, inquit, nullo modo praelermittam, tribus in
locis ubi pondera indicantur, conspectas esse notas nu-
merorum quas indicas sive arabicas dicere consueci-
mus: et sia plane formatas quales antiquitus apud In-
dos et nunc apud universas Europae gentes scribuntur.
— Illis certe locis numeri 10. 100. 14. perspicue appa-
rent, quorum imaginem, propter rei nocilatem, in (a-
bula expressi. Atque ul testem haberem locupletem me
vana specie deceptum haud fuisse, adeocati Iohannem
Playfair V. Cl., professorem Edinensem, qui forte in
urbe aderat, isque me recte vidisse protinus agnovit.
Haec Niebuhrius: quae tanti momenti fuerunt ad historiam
rerum mathematicarum, ut omnium quorum id interesset
studia excitare deberent. Nec tamen plus quadraginta an-
norum spatio quisquam eam quaestionem persecutus esse
videtur, cum nuper demum Cantor de originibus littera-
rum mathematicarum scribens (Mathematische Beitrdge
zum Culturleben der Volker. Halae 1803) rem impeditis-
simam ad liquidum perducere insigni animi ardore susce-

VI PRAEFATIO IN

pit. Scripsit enin ad Principem Boncompagnium, qui
nuper libris Leonardi Pisani editis summae laudis titulum
meritus est; is vero mandavit Spezio, professori Romano,
ut codicem denuo diligenter exploraret (v. apud Cantorem
p. 123 s. 886 ss.). Qui re subtiliter pervestigata respondit
se easdem Graecas voces quas Niebuhrium, ut KHPOY,
MICIOC (Nieb.: MICYOC) cet., legisse, numeros vero ἡ
Indicos minime inveniri, sed islas notas quasdam esse vel
modum vel numerum medicamentorum significantes: [»e,
[^À, "ξ΄, quae se interpretari γίγνεται ὄγδοα g, γίγνεται
ὄγδοον ἃ. Haec cum Spezius scripsisset, omnia compro-
bavit Cantor: qui si libros vel Galeni vel Dioscoridis vel
Oribasii inspexissent, facillime verum invenire potuerunt.
Scilioet et apud illos et apud omnes qui de ponderibus ac
mensuris scripserunt pervulgatam esse constat unciae no-
tam [?, quae in hoc nostro libro saepissime invenitur (p.
171. 207, 18. 220, 17. 221, 16 cet.). Uncias igitur vel VI
vel I medicus ille ignotus perseripsit, nec, ubi in codice le
exstat, ipse quidquam aliud scripsit nisi [», Quid autem
eo loco voluerit, ubi Niebuhrius legit 14, non satis liquet.
Verum aut eadem est unciae nota minus perspicue exarata,
aut latet in eo ductu l'P vel If, i. e. γράμμα sive scripu-
lum. Denique quod dixi ignoti medici id fragmentum esse,
minime desperandum esse censeo eumdem aliquando notum
futurum esse. Equidem, cum primum vacabit, pervolvam
medicorum Graecorum libros, sicubi forte istum loeum in-
veniam. Quod si contigerit, nulla omnino dubitatio relin-
quetur, quin vera sint ea quae hic in medium protuli.

lam vero nou moror id quod hic propositum est, ut,
quibus ubique criticis subsidiis usus sim, accurate ex-
ponam.

1l. In loco Pollucis exscribendo lmm. Bekkeri editionem
secutus sum, nisi quod in verbis εἰ δὲ ευγκάμψειας τοὺς
δακτύλους cet. commate ante ἀπ᾽ ἀγκῶνος, non ante
πυγὼν ,; posito veram restitui sententiam.

2. De fragmento Greavesiano v. prol. ὃ 2.

3. Ad Didymi libellum, quem proxime ig publicum edi-
turus sum contuli codicem Parisinum 2475 et Moenacensem
165. E priore recepi Πτολομαϊκός. — ἃ 3 et 4 omisi

SCRIPTORES GRAECOS. VII

μὲν post xod, quoniam ea quae de quadrata et cubica
mensura adduntur adiungere nolui.

4. Tabulam Heronianam I e codice Graeco Paris. 1670
(olim 2784) fol. 130* — 131^ primus edidit Montfauconus
in Analectis Graecis (Par. 1688) p. 811—195, repetivit nuper
Letronnius (Reeherches sur Héron p. 47 ss.). Idem frag-
mentum inter eas Heronianas reliquias legitur quas sub
Didymi tituló Ang. Maius e codice Ambrosiano edidit (v.
prol. S 14). Nos denuo inspeximus Paris. 1070 (P*). Prae-
terea contulimus Paris. 2476 (P^), Vindobonensem philos.
Gr. 300 (V), Monacensem 165 (M), neque omisimus Ambro-
sianum a Maio editum (N), quorum consensum significavi-
mus littera €. Aliquoties etiam adscripsimus illius brevio- .
ris fragmenti varietatem, de quo in prol. S 19 diximus:
designavimus nota 1", Mo est Montfauconi, Le Letronnii
editio. — De reliquis libris manu scriptis qui idem frag-
mentum continere dicuntur vide Letronn. p. 40, Martin.
Recherches sur Héron p. 203; videntur etiam nonnulli ex
lis quos Maius p. 151 commemorat hanc tabulam habere.
Omnino inter omnes et vetustissimus est et praestantissimus
Parisinus 1070, saeculi aut XIV aut XIII; reliqui fere sae-
culi XVI. Illum igitur maxime, ut par fuit, in edendo frag-
mento secuti sumus; sed quaedam tamen ex Ambrosiano
repetenda esse vidimus. Nam statim initio, cum vulgata
scriptura τὰ περὶ τὴν γεωμετρίαν ferri non posset, ex
Ambrosiano τὰ περὶ τὴν γαϊῶν μέτρηςιν recepimus ac
postea ex eodem concinne διανομὴν scripsimus. Poeticam
formam γαιϊν praetulisse videtur scriptor, quoniam voca-
buli fj genetivus pluralis in usu non fuit. (l'üc accusati-
vum habet Etymol. M. sub &korva.) — Paullo infra cor-
rexi ὑπὸ ToO Νείλου pro ἀπό. — $ 4. 19 cet. ἄκενα,
quae est recentior pro ἄκαινα forma, e constanti codicum
seriptura retinni. —'$ 9 reliquisque loeis Φιλεταίρειος
(pro Φιλεταίριοο) scripsi. Nam nec tanta est in his minu-
tis rebus cedicttm non admodum antiquorum auctoritas, et
multorum adiectiverum similitudo suadet, ut id vocabulum
per εἰ scribater. Quam diphthongum olim etiam Salmasius
praetulit (v. not. ad script. hist. August. p. 248^ C), quam-
quam alioquin Φιλεταίριος scribere consueverat. — $ 20

VHI PRAEFATIO IN

ἐμβαδικοὺς eorrexi pro éuBábouc. — $ 8. 12. 19. 26 cur
nonnulla uncis incluserim , in prol. $ 20 demonstravi.

9. Tab. Heroniana II in iisdem libris qui primam con-
tinent, praeter Parisinum 1670, statim post illam legitur.
Edita est a Maio ex Ambrosiano, .tum a Letronnio p. 49 s.
e Parisino 2475. — $ 1. 4 cet. παλαιςτὴ scripsi, etsi libri
constanter παλαιϊιςτὴς habent. Sed cum Ambrosianus et
feminini articulum ἣ praefigat et $ 16 ἣ δὲ ἑτέρα παλαι-
«τὴς habeat , dubium non est, quin olim antiquior forma
'“παλαιςτὴ scripta fuerit, quae etiam in tab. III ($3) et
apud lulianum Ascalonitam (fr. 16, 2) exstat. — $ 11 post
τετραγώνῳ numerum à, ἢ. e. decem milia, addidi. —
$ 12 ἐμβαδικοὺς correxi ut in tab. 1 $ 20. — Quod $ 17
Paris. ὁ ςπιθαμὴ habet, levior error est, quoniam hae
articuli formae initio rubro liquore appictae sunt. — De
reliquis quae in hac tabula emendavimus vide prol. $ 21.
6. Tábulam Heronianam III Vincentius (apud Letron-

nium p. 70) e cod. Paris. Gr. supplementi 387 edidit. Quo
ego denuo collato duobus tribusve locis illum minus accu-
rate codicis scripturam exhibuisse inveni.

7. Tabulam IV Letronnius (p. 07) e codice Vaticano
(conf. eund. p. 54 adn. 1) in lucem protulit. Ex eodem
autem libro descriptum esse dicit Parisinum 2488 (fol. 101*),
quem nos cum denuo inspexissemus, et nonnulla e vestigiis
quae ibi exstant antiquissimae scripturae emendanda et
pauca addenda esse vidimus (conf. prol. S 23). Signavimus
nota P*,

8. Tab. Heroniana V e codice Paris. 1670 edita est a
Montfaucono, repetita a Letronnio (p. 42s.). A nobis prae-
terea collati sunt Parisinus 2013 et Vindobonensis philos.
Gr. 179 fol. 112^—114^ (V). Parisinus 2013 duos diversos
codices complectitur. Nam primum in Heronis Geometria
(fol. 100^ — 102*), deinde in altero libro qui Γεωδαιεία
inscribitur (fol. 143^—145") ea tabula legitur. Nos prio-
rem librum nota P, alterum P*, horum autem et Vindo-
bonensis consensum littera C significavimus. Be aliis codi-
eibus vide Martin. p. 125 n. 1. 3. Ex hoc numero alii libri
alias eius tabulae formas exhibent. Atque eam quidem
formam quae in Paris. 16070 reperitur mox inter Heronis

SCRIPTORES GRAECOS. IX

reliquias edemus; hic autem alteram trium codicum fami-
llam quam littera C notamus secuti sumus. Sed tamen ne
hi quidem codices plane inter se consentiunt. Quem enim
contextum verborum exhibuimus , is maxime descriptus est
ex P2, a quo P* et V cum multis aliis in rebus, tum in ex-
trema tabula agrestium mensurarum discrepant. — $ 1 cet.
Per totam tabulam in C κονδύλου mensura omissa est,
quae cum abesse ab hac collectione non posset, nos eam
uncis inclusam ubique ex P* addidimus. — $ 5 cum initio
διχὰς definita sit, postea pro διχὰς scripsi λιχὰς collato
Pollucis loco (fr. 1). Ibidem kuvócropov cum Letronnio,
qui id in uno libro legi dicit, dedi pro κοινόςτόμον. —
$ 12 ἀντίχειρον servavi, quamquam duo libri ἀντίχειρα
(conf. $ 5) praeferunt. Hoc autem discriminis esse videtur,
ut ἀντιχεὶρ pollex, ἀντίχειρον mensura a pollice derivata
intellegatur. Ibidem μεθὸ δέ, etsi δὲ in V omittitur, ser-
vavi, cum hoc dicendi genus a recentiore usu non alienum
esse videretur. — $ 14 cum vulgo εἰ μετρηθῶςειν legere-
tur, in uno autem libro αἷ pro εἶ exstaret, ἂν sine dubio
corrigendum fuit. — $ 16 in tabula agrestium mensurarum
edenda Parisinum d secutus sum, qui eandem formam ac
Parisinus a habet, nisi quod non ultra mille orgyias ratio-
nes subductae sunt, cum ad decem milia progwediatur P*.
Ea autem quae P? et V habent infra breviter adnotavimus.
— De errore qui latet in verbis πλάτος καὶ μῆκος óp-
γυμνῶν nostraque emendatione vide prol. $ 25 adn. 2.

9. Fragmentum de orgyiae mensura nondum editum
descripsi e cod. Paris. 2018 fol. 112*, cuius scripturam non-
nullis loeis corruptam ita correxi, ut infra adnotatum est.

10. Tab. Heronianam VI Letronnius (p. 65) edidit e
cod. Paris. 2371 (P^. Nos contulimus Paris. 2013 fol. 143?
(P*). — $ 7 quid scribendum videatur, demonstravimus in
prol. $ 29.

11. Tab. Heronianam VII Letronnius (p. 50— 61) ex
iisdem libris edidit, unde IV tabulam petivit. Nos Parisinos
2475 fol. 27*——28^ et 2438 fol. 100 contulimus, quorum
notae, ut iam diximus, sunt P^ et P^, Ex his Letronnii
scripturam minus accuratam aliquoties emendavimus. De
eiusdem coniectura πλέθρα ε΄ vide prol. $ 30 adn. 1.

X. PRAEFATIO IN

12. Fragmentum de quadratis et cubicis mensuris edidi
e Paris. 2475 fol. 28^ (P^) et 2438 fol. 100^ (P^.

13. Tab. Heromianam VIII Letrozímius (p. 63) edidit e
Paris. 2013 fol. 154^, quem nos cum denuo inspiceremus,
gravissimis in rebus ab- illo erratum esse vidimus. ἔχρο-
suimus de bis in prol. $ 31.

14. Tabulam quae ξὐκλείδσυ εὐθυμετρικά inscribitur
edidi e Paris. 2438 fol. 100* (P^), — S 13 nonnulla prave
scripta reperi (ter τούτῳ pro τούτου vel ταῦτα corrigen-
dum fuit), et in cubici pedis definitione βάθος ποδὸς α΄
(eoll. Didymo de mens. marm. 1) addidi.

15. In libro qui inscribitur Varia sacra (tom. 1 p. 499
—508) Stephanus Le Moyne fragmentum quoddam [Tei
πηλεκότητος uérpuv edidit e codice quem dicit Sarra-
viano. De quo v. eius prol. p. 17: [n eodem vero codice
Sarratieno — ezcerpla quaedam legebantur de ponde-
rébus ac mensuris. Ibidem autem (p. 10 extr.) legimus
haec descripsisse Claudium Sarravium ex codice Antonii
Eparcehi, qui exstet in Regia Bibliotheca num. 2210. Cuius
copiosissimi codicis ipse Le-Moynius in suo libro (p. 917
— 29) indicem edidit. Nunc in lmperatoria Francorum
Biblioth. est inter cod. Gr. num. 1630 (bornbyc., saec. XIV),
ubi fol. 114^ hanc de mensuris tabulam invenimus denuo-
que contulimus.

16. Tabulam Iuliani Ascalonitae repetivi ex Heimbachii
editione (v. prol. $ 35 adn. 2). Scripturam οὐργία intactam
reliqui, quamquam οὐργυϊά, quod Paris. 2013 in tab. He-
ron. V exhibet, praeferendum videtur. Sed S 8 βήματα «μ΄
cum Meroero mutavi in βήματα ς΄, cum tanti erroris culpa
auctori tabulae adsignari non possit. De reliquis vide prol.

39.
17. Vide prol. $ 30.

18—27. Fragm. 18 edidi e Paris. 2475 et Monac. 165,
tum fragm. 19— 21 ex iisdem et Paris. 2488, denique fragm.
22—25 e Parisinis 1042. 2961. 2438. De fontibus fr. 26 et
27 vide supra ad fr. 14 et 7. — Varias scripturas adnotare
omisi, quia iis longior explicatio praemittenda fuit; nam
et nonnalla ex his fragmentis binis locis in libris manu
scriptis leguntur, nec omnino de codicum scriptura recte

*

τ ὡς

ΒΟΒΙΡΥΟΒΕΒ GRAECOS. ᾿ ΧΙ

iudicari prius poterit, quam universae illae collectiones in
lucem prolatae erunt.

28. in Pollucis ioco qui est περὶ μέτριυν Bekkeri ma-
xime editionem secutus sum (Be); adscripsi tamen vulgatae
olim scripterae a Dindorfio editae varietatem (Ds). — in
iis versibus qui e Strattidis fabula GCinesia citantur aon-
nulla ita corrupta sum£, ut vix sapari posse videantur. Αρ-
paret duos inter se colloqui , alterum Boeotum, alterum
homipem ex alia civitate, Atheniensem puto. Prima verba
sunt Athemiensis de hordei prelio quaerentis: respondet
aller κόφινον mensuram afferens: quod cum ille non in-
tellegat, rursus τί λέγεις quaerit: tunc Boeotus μέτρῳ
ἐχρῶντο κοφίνῳ. Denique ea quae sequuntur corrupta
sunt. Fersitan in lacuna novem decemve litterarum, quae.
post ἢ est, brevior quaedam interrogatio alterius interci-
derit, ad quam rursus respondet Boeotus τοῦτ᾽ αὖθ᾽ (vel
αὖθ᾽ quod ex A edidit Be) ὅτι etc.; hic autem metrum
turbatum vel sic restitui posse videtur: o$you κόφινος
δύναταί γε τρεῖς πυρῶν χόας (τε me invito intercidit
in adnot. ad p. 206, 19); vel, si id audacius videatur, hoc
modo: oi. κ. τρεῖς buvápevoc T. X.; ac tum im altero
versu δύναται suaserim pro δυνάμενος.

29. Vetustissimam tabulam de mensuris ac ponderibus
Montfauconus in Apalectis (p. 393—305) edidit e: codice
Parisino olim 3284, quem ego, cum tempus deesset eius
numeri quo numBc numeratur quaerendi, denuo conferre
non potui. Sed confido Montfaucenum, quae fuit in illo
Cura ae diligentia, fere omuia accurate "edidissb. Praeterea
autem nonnulla inveni, quae coniectura emendanda essent.
Ut $ 1 ἀπερίετικτοι scripsi pro περίςτικτοι collato Ga-
leneae collectionis cap. Il, 4, tumque notam zc restitui.
lbidem drachmae veram notam « revocavi ex auctoritate
eiusdem capitis Galeneae collectionis (Il, 5). Be reliquis
quae mutanda fuerunt vide prol. $ 41. 42. .

90--.60. Locos e Galeni libris excerptos e Charteriana
editione repetivi, et si quae discreparent apud Kühnmium
adnotavi. Nonnulla earrexi coniectura. Omnino autem vidi
vehementer optandum esse, ut quam primum Galeni scripta
accurate ad librorum antiquorum fidem edantur.

*4

XII PRAEFATIO IN

51—-66. Ad eam ponderum et mensurarum collectio-
nem quam Galeneam appellare consuevimus etsi libros
manu scriptos conferre non potui, tamen apparatum non
spernendum ad eas tabulas emendandas me congessisse
existimo. Nam in nonnullis libris partes quaedam eius
collectionis ita editae sunt, ut scriptura typis expressa
fere codicum manu scriptorum -auctoritatem habeat. Mitto
editiones Aldinam (vol. IV extr. fol. 48") et Basileensem (IV p.
4066), ubi e codicibus deterioris notae eas tabulas expressas
esse vidi, quapropter post cap. II scripturae varietatem ad-
notare desii; sed magnam auctoritatem inveni tribuendam
esse ei collectioni quam Neander edidit in libro qui inscri-
bitur ζύνοψις mensurarum et ponderum (Basil. 1554) p.
85 ss. Namque haec Neandrea ex codice manu scripto pe-
tita esse, etsi nihil editor de ea re commemorat, tamen
dilucide inde apparet, quod permulta ab editionibus Aldina
et Basileensi ita discrepant, ut ea ex ingepio corrigi non
potuerint. Non minoris momenti est ea collectio quae in
Η. Stephani Appendice libellorum ad thesaurum Graecae
linguae pertinentium p. 213 ss. reperitur. Etenim et bono
codice usus est Stephanus et, qua praestitit linguae Graecae
peritia, emendatius quam quisquam adhuc eas tabulas edi-
dit. Denique etiam post Nicandrum Aldinum (v. prol. S 83
adn. 1) tres eiusdem collectionis tabulae e codice aliquo
antiquo expressae sunt. Sed omnibus his libris nemo fere
virorum doctorum usus est, postquam Charterius in Hippo-
eratis et Galeni operum tomo XIII (p. 975 ss.) easdem tabu-
las edidit. Qui quidem haec in ea re se egisse profitetur:
Versionem Cadaldini legimus, alteram quoque Ander-
naci eL teram H. Stephani; sed Graecum textum cum
manu scripto codice legio el cum Cai Britannici, Mo-
rellis et quorundam aliorum editionibus contulimus; ac
demum Latinam versionem novam ac nostram Graeco
exemplari magis analogam condidimus et textuum com-
pertorum incremento locupletatimus (tom. XIII p. 1022).
Vides multis subsidiis usum esse Charterium ; nec tamen is
hac ipsa copia multum utilitatis attulit, quoniam singulis
locis, unde quaeque repetiverit, non adnotavit. Α΄ vide-
tur aliquotiens, ubi ἄλλοι vel ἢ habet alterumque nume-

SCRIPTORE8 GRAECOS. ΧΙΠ

rum addit priori, eam varietatem in alio libro invenisse
eamque in contextum recepisse. Multa igitur in Charteriuna
collectione suspecta sunt. Quae cum ita sint, certe non id
quasi fundamentum nostrae editionis fecissemus, nisi et
plurimi adhuc viri docti Charterium citare consuevissent et
eadem collectio una plenior esset reliquis ac multis etiam
locis praestantior. Ita Charteriana quidem repetivimus, sed
ea repurgata ab omnibus quaecunque vitiosa esse vide-
bantur, quae nos uncis ubique seclusimus. Magnopere vero
optavimus, ut codicem Parisinum quo Charterius se usum
esse scribit inveniremus, sed id ut fieret, non contigit
longiore ad quaerendum otio non concesso. Sed similia
tamen nonnulla eaque gravissima invenimus, de quibus
statim dicemus. Restat ut demonstretur, quae quique ex
iis libris quos citavi quibusque locis habeant. Quod pro-
ponam in hac tabula, ubi numeri significant capita Char-
teriana:

Chart. Ald. et Bas. Steph. Neander Nic.app.

I I I I —
II II I! II —
Iii Iii iil v —
IV IV IV Ii —-
V V V IV —
Ma T v Y ! VII
VII — — — νι»
VIII — — — VIII
IX IX IX — —
X X X X —
XI XI XI XI —
XII XII XII XII —
XIll XIII AHI -— -—
XIV XIV XIV XIV —
XV XV XV — —
XVI — XVI — — —

Cetera quae aut aliorum auctoritate aut hostra coniectura
emendavimus ih prolegomenis suis quaeque locis explicui-
mus, — Notae A, B, Ne, St, Ch significant editiones Aldi-

XIV PRAEFATIO IN

nam; Basileensem, Neandream, Stephanianam, Charteria-
nam; Néc.app. est Nicandri Aldini appendix.

67—10. Tabulas Oribasianas inveni in codice Parisino
2248 (fol. 640 s.), eodem quo Du- Cangius usus est (prol.
$ 48). Est membranaceus sec. XIV (an XIII?), elegantissi-
me exaratus, continetque post Nicolaum Myrepsum has ta-
bulas ponderum et mensurarum. In quibus edendis, quam
accuratissime fieri potuit, ipsam codicis scripturam exhi-,
bui. Nam Galeneas quidem tabulas, ubi nullo codice manu
scripto uli licuit, ita emendare conatus sum, ut eam scri-
pturam restituerem quae' omnibus illarum tabularum codi-
cibus antiquior esset: at in Oribasiana collectione edenda,
cum bono codice uterer, id agendum fuit, ut eam formam
exhiberem, in quam decimo fere saeculo nonnullae ex his
tabulis redactae esse videntur. Nihil igitur nisi manifestos
. quosdam librariorum errores correxi: reliqua, etiamsi vi-
liosa essent, servavi. Emendatas igitur mensurarum ratio-
nes qui legere volet, adito Galeneas tabulas; qui autem
scripturam aetatis Byzantinae cognoscere malet, is legito
haec Oribasiana.

71—77 et 78— 80. Harum collectionem priorem edidi
e codice Paris. 2327 (fol. 292 s.), qui scriptus est in Creta
a. 1486, alteram e Paris. 2275 (fol. 1 s.), quem Manuel Ro-
satius exaravit anno 1467. Hae duae collectiones reperiun-
tur etiam in cod. 2329 (fol. 216^ s.). Scriptus est hic ipse
codex manu elegantissima saeculo XV; sed in fine plagulis
paucis relictis aliquis vir doctus saeculo XVI vel etiam XVII
festinanter et quam minutissimis litterarum ductibus ad-
scripsit primum collectionem Cleopatranam, tum eam quae
nobis est tertia. Quae nos praeter initium non contulimus.
Ceterum in his collectionibus edendis eandem rationem se-
cuti sumus quam modo ad tabulas Oribasianas explicuimus.

81, Fragmentum TTepi μέτρων ex Ambrosiano codice
(N) edidit Maius p. 155 (vide supra ad 4). Ego contuli Pa-
risiensem 2475 fol. 79" (P*?), Vindobonensem philos. 309
fol. 79" (V), Monacensem 165 fol. 69^ (M). — $ 3 corrupta
esse apparet verba δυνατὰ Éyuv, ubi fersitan olim scri-
ptum fuerit ἔςτι δὲ ὃ μετρητὴς ἐλαιρὸς δυνάμει
X0 v 1τ6΄. Quanquam alia suadet Calvus in versione Latina

SCRIPTORNS GRAECOS. Xv

maiorem lacunam in Graeca scriptura esse indicans. Sed de
his in altero volumine exponam. Quae eodem loco eorrexi
ὁ μόδιος éxreUc, et $ 7 ὁ χοῦς τὸ ἐξάξεετον μέτρον,
ea postea vidi comprobari auctoritate versionis Latinae.
Denique eadem viam demonstravit ad reliqua verba quae
$ 7 leguntur emendanda. lbi in codicibus inveniuntur nu--
meri ΚΑ θ΄ et 2€ , in quibus explicandis diu frustra labo-
ravi. Sed recordari debebam librae notam Hy saepe negle-
gentius ita exarari, ut numerali 7À similis existat. Recte
igitur 3m versione Latina IX et XV librae expressae sunt.
Unde facile fuit reliqua certa ratione emendare.

82. Excerpta ex Epiphanii libro de mensuris ac pende-
ribus, cum libris manu scriptis nti non liceret, repetita ex
Petavit editione partim coniectura, partim ex versione La-
una reliquisque eius tractatus formis, quantum potui, emen-
davi. Dindorfianam autem eiusdeni libelli editionem, quae
superrime prodüt, postea demum accepi quam haec mei
libri pars typis expressa est. Erge hic et ea adnotanda
sunt quae secus leguntur apud G. Dindorfium, et expo-
nendum, quae ipse quibusque de causis novaverim. P. 259,
12. ὑπεςχόμεθα, Petavii coniecturam, recepit Di. «— 22.
TOCOUTOUC pro TOCOUTUJV ante me correxit Di, idemque
vs. 24 TOCOUTOUC pro τοςαῦτα suadet. — 28. βάδων Di
et sie per ὃ ubique (vide tamen infra variam scriptuf&m
' ad p. 260, 25). — P. 2060, 2 κάβος pro κάμος iam Scalige-
rum emendavisse adnotat DW. Notum est litteram f in
multis veteribus libris ia duci solere, ut a j4 discerni vix
queat!) Ut fragm. 84, 8 extr. κάμος habet codex 2031,
at recte κάβος cod. 2861. Bt in antiqua versione Epiphanii
Latina in cod. Vatie. 3852 scriptum fuit Cauus, priusque u,
id est B, correctum in B. — 12. χορία] xapta Di, ut
vulgo; item 17. eict. — 25. 26. Vulgo legitur δώδεκα βά-
60v, et Dindorfiüi οσάοχ I habet 1β8΄ βάδου. B ιβ΄ βάθου ;
ipse Dindorfius edidit ιβ΄ βάδωμ. ϑρὰ apparet βάθος scri-
bendum esse idque pertinere ad proxima καὶ τοῦτο etc.,

' 1) Hamo litterae & formam signife&wi. etiam in prel,
8 108,. ubi cum u expeossum sit, nom spsum μ exhibere
vohü, sed similem istmm formam quam dixi, sic fere wr.

XVI . PRAEFATIO IN

ad δώδεκα autem repetendum esse μοδίων. V. fr. 85, 2
extr. — P. 261, 1 βάθος] δὲ tenuit vulgatum gábov. —
5. παρήχθηςαν] *immo παρήχθη᾽ Di. — 6. αὐτῇ] ταύτῃ
Di scripsit e coni., ibidemque μγαςὶς pro μαναεὴς. ---
7. δὲ δέκα] vulgatum δὲ καὶ servavit Di. — 12. ἥμιςυ
Di, ut vulgo. — 14. córoc Di (cárov B, ut vulgo, care
ἢ. — 18. δεῖν δὲ ἔτι] vulgatum διὰ δὲ τοῦ repetivit Di.
— 20. καὶ] ἢ Di. — 28. ηὑρέθη Di. — P. 262, 7 ἐν ταῖς
κβ΄ βίβλοις Di. — 8. ἡμῖν ἐγενήθηςαν δὲ ex 1, sine la-
. cunae nota. — 11. De μέντοι (sic etiam Ds), Aegyptia
modii appellatione , adii locupletissimum in hoc genere au-
ctorem R. Lepsium, simulque quaesivi de Aegyptiis voci-
bus ἵν vel ἵνιον vel ἵνιον (fr. 60, 23. 78, 20. 82, 28) et
ὀρτόβ (fr. 84, 11). Ad quae vir illustris humanissime haec
fere respondit: videri ea vocabula adhuc in Coptica lingua
exstare; nam ἵν (tiviov, viov) derivandum esse ex πὶ
Qvo?) (hno), i. e. tas; tum μέντοι, ubi ot sit Graeca ter-
minatio, esse Copticum πὶ μέντ (generis masc.), i. e. mo-
díus; denique ὀρτόβ in eadem dialecto sonare πὶ €epru,
eproB, eprom, i. e. artaba. His igitur omnino ea com-
probaptur quae Epiphanius reliquique Graeci scriptores de
istis mensuris tradunt. Addo minime haerendum esse in
. verborum structura quae est apud Epiphanium: Αἰγύπτιοι
μέντοι τοῦτο καλοῦςι: nam et pluralis convenit cum plu-
rali μόδια qui eodem loco bis legitur (vs. 9 et 12), et no-
minativum tuetur Epiphanianum fr. 88, 16: οὗς νουμμοὶ
ἐκάλουν ἀπὸ Νούμμα. — 21. post. Αἰγυπτίοις apparet
deesse ὀρτόβ: vide fr. 84, 11. — 27. τὸ δ᾽ αὐτὸ μέτρον
Di; delendum igitur alterum τὸ in meo libro. — P. 208, 3
ἐγκρυφίας ἄρτους, quod Petavius coniecit, recepit Di. —
4. 5. γόμον Di, ut vulgo; item 6, ξεςτῶν et 19. τὸ (ubi
ego Ti correxi). — 22. μεδεκὼθ Dij. — 25. ἀμφότεροι)
ἀμφότερα Di. — P. 264, 1 ᾿Αλεξανδρῖνος suadet. Di,
idemque 15. ᾿Αλεξανδρίνων, ubi e libris suis edidit 'AAc-
Eavbpeivü)v. — P. 265,1 nota quaedam ex cod. Paris. 2665

2) Coptica vocabula Graecis litteris descripsi, cum
ipsis Copticis fgrmis officina careret. Et concedent
omnes harum rerum periti his novis typis Teubnerianis
percommode plerasque Copticas litteras exprimi posse,

SCRIPTORES GRAECOS. XVIH

excerpta me induxit, ut apud Epiphanium ςταθμούμενον
ederem ; sed nunc (ταθμιώμενον restituo. — 2. λιτριςμὸν
primus coniecit Scaliger. — 7. 'Accupiuv] áccapíuv Ds,
ut vulgo ; item 10. τῶν pke', et 11. οὐγγίαι. — 18. δύο]
δὲ δύο δὲ secundum Scaligerum. — 15. CíxAoc Di, ut
vulgo. — 17. η΄ om. Di, ut vulgo. — 21. ἔχουςα] ἔχου-
cav Di. — ρκεΊ κε΄ Di secundum Scaligerum; at verum
esse pxe' ipsa Epiphanii ratio efficit, qui unciae tribuit si-
cla IV. Sie CXXV sicla efficiunt ll SJibras et unciam cum
uno siclo. Atque hoc extremum est εἰκλου ἑνὸς mt poc-
γινομένου, ut correxi vulgatam scripturam. — P. 266,
2 μέρος (μέτρον Ds, ut vulgo) correxi collata versione
Latina. Ibidem η΄ (non receptum a D) addidit Salmasius
(v. prol. $ 88 adn. 2), quod comprobat scriptura codicis
2065 ὄγδοον δ᾽ ἦν (pro μέτρον δὲ εἶχε). --- 5. ὃν post
ὀγδοηκοεςτὸν ex I add. Di. --- 9. ἐφηύροντο et p. 267, 1
ηὑρέθη Di invitis libris. — 13. 14. Mvác Di, ut vulgo;
iem 13. μνήμη. Quae ego edidi repetivi partim e cod.
2005, partim e fragm. 83, 14, cui similis est locus Sal-
masianus exscriptus a me prol. $ 88 adn. 2 extr. — 21.
ἀγρύρου. τὸ δὲ ἄργυρον Di, ut vulgo. Ego gravissimos
errores correxi et ex eodem codice et secundum Salma-
sium. Is enim hos locos multo emendatius edidit e libris
quibusdam manu scriptis, qua de re vide $ 88 adn. 4. —
P. 267, 4 φόλης ὃ καὶ ταλάντιον Di , ut vulgo; item 6.
φόλης. — 6. λεπτὰ] λεπτοὶ Di. — Notae quibus in ad-
notatione critica usus sum significant Petavii et Le-Moynii
editiones (v. prol. $ 87 adn. 1. 3), praeterea $a Salmasii
Confutationem et Refutationem (v. $ 13 cum adn. 3).

83. 84. Est codex Paris. 2361 (P") qui continet Hero-
nianam collectionem TTepi μέτρων. His Heronianis ad-
scripta sunt duo capita, alterum Περὶ ταλάντων, alterum
Περὶ μέτρων (cod. pag. 466—909), quae nos inter tracta-
tus Epiphanianos recepimus. Nec vero ulla est eorum cum
Heronianis cognatio, nec probari potest, quod Salmasius
Heroni ea tribuit (prol. $ 90). Eiusdem collectionis frag-
mentum quoddam abseissum invenitur in codicis Paris.
2013 (P!) folio 158. Ibi reliquae plagulae continent Isaaci
Argyri monachi tractatum quendam geometricum; inter-

SCRIPT. MRTROL. I. b

XVIH PRAEFATIO IN

sertae autem sunt quattuor plagulae alia manu scriptae,
e quibus extrema continet hunc Epiphaniamum tractatum
inde a verbis ἀπὸ * ἐξ οὗ καὶ τὸ νόμιςμα (p. 269, 16)
usque ad παρ᾽ αὐτῶν ξεςτῶ (p. 272, 7). — Verborum
contextum multis locis turbatum et corruptum, quantum
fieri potuit, emendavi: nennulla tamen intacta relinquere
quam dubia coniectura immutare malui. — Fr. 83, 3, qui
locus primum inexplicabilis mihi videbatur, denique veram
rationem inveni, cum erpá, alteram vocis λίτρα partem, ex
Hebraico 5m (Arameico 918). ἢ. e. findit, derivari recor-
datus sum.

85-——87. Haec fragmenta, ut in prol. $ 91 demonstta-
tum est, repetivi e cod. Par. 1680 fol. 104 et 114, Fragm.
86 et 87 ante me ediderat Le-Moyne in Variis Sacris (I p.
498. 406). — In fr. 85 nibil in codicis scriptura mutavi. —
In fr. 80 cum alia rectius edidi quum Le-Moyne, tum $ 12
b crepeOUc, quod exstat in codice, distinxi in ὃς΄ τέ-
peoUc atque ex T€0€OUC restitui Φιλεταιρείους (cenf.
prol. $ 21). -

88. Fragmentum Eusebianum descripsi e cod. Peris.
2065 fol. 209*, et praeterea usus sum apogrepho codicis
Vossiani Lugdunensis O. 17 fol. 12—18. Conf. prol. $ 88,
VII. 92 adn. 8. Netavi priorem librum littera A, alterum
B. — $ 6 γραμμὰς xb cm Vossiimo scripsi, quamquam
scribi debuit γράμματα. Sed haec depravata forma (γραμ-
μή pro γράμμα) non aliena fuisse videtur ab usu dicendi
qui post sueculum VI obtinwit. Confer fragm. 72, 8, ubi
γραμμᾶς in accusative habet codex, quod illo loco propter-
ea non recepi, quia e vetustiore tabula errorem corrigere
licuit.

89. Excerpta e losephe leguntur in cod. Paris. 2665
fol. 2075. Vide prol. $ 88, IH.

90. Fragmentum de sextario seholii instor adscriptum
est in cod. Paris. 2327 fol. 291*, cuius scripturam ita
emendavi, ut, quid expenere voluisset auctor, intellegi pos-
set. [Postea demum cognovi eum locum in brevius con-
tractum esse ex Etymol. M. v. ξέςτης ac vidi non irrita me
coniecisse. ]

91. Vide prol. $ 98.

SCRIPTORES GRAECOR. XIX

92. In. Pellucis capite περὶ νομιςμάτιυν recensendo
elsi nevis eadicum subeidiis son usus sum, tamen nonnulla
rectius quam vulgo ferunt acripsisse mihi videor. Et haec
igitur bic ezplieopds sunt et quaedam alioram coniecturae
aferendae, quas im adnotatione proponere non potui. —
$ 62 (p. 284, 38) in Cratetig versa Bekkarus nom recepit
ὀκτὼ βολοί a Mainekio (Il p. 241) correctum; sed eam
aphaeresin laowlenter nuper eonfirmevit M. Schmidtius
apud Hesychium 'Roloí: ὀβολοί restituens. (Per crasim
ὀκπὺ ὀβολοί coniungit Ahrena. de cres. et aph. p. 18.) —
$ 71 (p. 288, 13) Hermippi verba sic scribenda proposuit -
lergkius (Fr. com. Gr. V p. LXI): οἴμοι, τί 6pácu, cup-
βόλον xexeuppuévoc; [[τϑύμοῦ βίθυ κεκάρθ᾽ ἔοικε θῶ-
μευ, — $ 12 (p. 2890, 6) vulgatam seripturam ὡς ὑπό τι
εὔηθες τοῦτο ὑπολαμβάνονειν Ὁμήρῳ μάρτυρι Kueh-
Bus inferpretatur: ἁἀμραῤταδ pulent Homero tene. Αἱ
qid tapdem, quaese, est ὑπολαμβάνειν τινί pro πι-
αεύειν, oredere, dictum? tum vero quae sana aententia
ek ὑπό τι eliei peiest? Mihi nom dubium videtur , quin in
ὑπό τι verbi alicuius vestigia lateant, quo corrupto glossa
ὑπολαμβάνουσιν primum im margine adscripta, tum in
contextum ineuleata sit. Minc ὑποτιθέαοιν scripsi, h. e.
ulsd qui. déctnl falsam sententiam supponunt Homera.
-— $74 (p. 289, 16) ubi καλεῖφθρι carrexi pro καλεῖν,
9lim καλεῖςθ᾽ (anto ἀπό) scriptum fuisse existimo. Con-
fer similia quae ex Polybio attuli in Philol. XIV p. 310 s.
— Difficillimus eat locus ex Menaudri TTapaxataónkg $ 76
(p.290, 20) eitatus, uhi cum libri perwerse habeant óc*m
κατηγορῶν, Gasaubenus auetor exatitit vulgatae scripturae
. tema τηρῶν. Verum in his ἕςτηκα plane abundat, nec

imprebahile videtur ἔστηςα, eppeuds, praesertim cum ὁλ-
κὴν ταλάντου inde suspensum sit. Tamen ne ita quidem
δὰ peraanata es48 axbitrer: quidni igitur, quoniam gra-
*iis loens turbatus fest, paucas litteras inter se commutare
Weamus Menondromque scripsisse statuamus ἐκτήζοθ᾽ ὁ
Ἰέρων, eeneo (pater reorénts scilicel) eec tihi aduie-
teniuis ραραρ ἢ Quoe existimo verba esse aut tutoris
aut ius hominis natu maioris puero summam pecuniae a
patre relictae indicantis. — S 79 (p. 201, 18). ἄτομον si

b*

Xx PRAEFATIO IN

genuinum esset, explicari deberet. μὴ ἱκανὸν τέμνειν ;᾿
quod cum fieri non possit, ἄτονον potius legendum vide-
tur. — lure mireris S 81 (p. 292, 11) Dindorfium et Bekke-
rum auctore lungermanno edidisse διξᾶντα et τριξᾶντα,
foedas vocabulorum formas. Qui si ea meminissent, quae
Pollux ex eodem Aristotele lib. 4, 174 attulit, sine negotio
verum invenissent. Nam etsi hoc loco prave in libris scri-
ptum est ἕξ τάλαντα et τρία τάλαντα, tamen et ex ipsis
corruptae scripturae vestigiis et collato altero loco apparet
legenda esse ἐξᾶντα et τριᾶντα, quae iamdudum coniece-
rat Bentleius (v. Opusc. philol. Lips. 1781 p. 416 s.). Cete-
rum accentum circumflexum servavi, quamquam Ahrensius
de dial, Dor. p. 392 praefert ἕξας, gen. ἑξάντος, τέτρας,
tplac, Nam haec ut proprie Dorica esse concedo, ita alie-
na exo contendo ab Attici sermonis legibus. — $ 82 prio-
vem Kpieharmi locum (p. 392, 23) egregie restituit Ahren-
alia p. 43 s. Nam et ὡςπεραὶ, mon ὥςπερ αἱ (quod ταὶ
enne debebat), scripsit Epicharmus , et ἀργύριον. h. e. ἀρ-
vupov, vecte habet. fungermanni codex, ubi vulgo ἀργυ-
Yeu editum est, Nec tamen consentio de ταὶ δ᾽ ἀν᾽ fyu-
Aro. εἰν « librorum scriptura servari debuit accentu
iolativi jrowonsinis addite,. Altero Epicharmi loco (p. 293, 1)
proa vali vulgatam senipturam minime probari posse quam,
quid legend exse videretur, expedirem. Sic enim haec
dosi Bekk: ἐγνὼ γὰρ τό γε βαλάντιον λίτρα ἢ καὶ
δυνλιγοον cepe. ἐξάντιόν TE καὶ πεντώγκιον. ubi
αν Under ux: πεντόγαιον per ὁ (πεττόγκιον libri),
ἀνὰ ἐν teu vede Alten, p. OD. Sed his emissis nec
wwe βαλάντιον λιτὰ cet, osmvenieat cam ἐγώ,
uev Magy hat syllaba carripi pesse videtur (v.
po€9, QS, Wwe wed quem (uL, ROC ONRERO anqua
Ae. ἀν. weder ex xmi Wris δὰ benc locam attu-
Waset Mel hers, eoweemra. Ad νας e C. V.: τόγε
Roos Mays cmo ἐξάντων τε πεττόγκιον,
sun? viv Iani hevone, Xo qued δεάντοἼν. Mic appa-
(etw Mao νὰ νὰν ameet. quim veo et Pho-
Mu v Mw ele x hec lese. cessa τό ve ϑαλάντιον
Mbrieetanws wwe pNSA quis encenda sk. Hem debitsri
Www aee Draw? ew STAR ho ToDHUDP preprediamur.

SCRIPTORES GRAECOS. XXI

Non est quod ἐγὼ γάρ suspectum videatur. Post haec igi-
tur excidit verbum quoddam , quod quidem ipsa ista glossa
suo loco expulit. Inde consentaneum est suspensos fuisse
accusativos nummorum quos illa Epicharmi persona in
sacculo se habere significat, et relinquitur voci λιτροδόκα
nulus nisi dativi locus. Denique T€ quod facile per erro-
rem addi potuit expellendum, quo facto sic emendatus
prodit locus: ἐγὼ yàp . . (ἐμβαλιὼν vel simile quid) ||
λιτροδόκᾳ Aírpav «ςτατῆρ᾽ ἑξάντιον πεντόγκιον. —
$ 83 (p. 293, 17) ᾿Αθηναίοις inepte scriptum est δὰ simili-
tudinem. dativi Míba τῷ Φρυγί; minime enim interest,
quorum in usum Erichthonius et Lycus nummos signave-
rint, sed illos ipsos Athenienses fuisse, idque scripsit
Pollux: etre ᾿Αθηναῖοι etc. — $.84 (p. 294, 1) vulgatum
ὀνομάτων καταλόγῳ ferri non potuit. Confer paullo
post $ 87 τῷ περὶ νομιομάτων λόγῳ. atque omnino in
hoc edpite περὶ νομιςμάτων agitur. Eundem errorem
commisit is qui inscriptionem TTepi eibu)v etc. huic Pol-
lucis capiti praefixit. Ego utroque loco voutcuátuv resti-
tui. — $ 88 (p. 295, 9) Philippidis verba Cobetus (Mnem.
IV p. 128) sic mavult dividi: οὗτος οἴεται περιςπάεειν |
κερμάτιον αὐτοῦ. — Ibidem (vs. 13) Aristophanis versum
Bergkius (Fr. com. Il p.2 p. 1043) sic edidit: οὐδ᾽ ἀργύρι᾽
écri κατακεκερματιςμένα. Ac recte quidem scribit κατα-
κερματίζειν, non kepuarüZetv, illustrari a Polluce et
eundem versum legi lib. 7, 170. Atque ibi κατακερματί-
(ματὰ ex A affert Bekkerus, quae scriptura egregie con-
firmare videtur Bergkii coniecturam. Verumtamen cum hoc
loco (vs. 20) Pollux pluralem ἀργύρια raro apud Atticos
reperiri, eiusque usus nullum certum exemplum apud Ari-
stophanem exstare commemoret, apparet eundem scripto-
rem non potuisse statim antea ἀργύρια ex Aristophane
diare. Ergo ἀργύριον singulare servari necesse est;
nec tamen κατακεκερματιςμένον spernendum, siquidem
sic versus trochaicus recte legitur primo pede truncatus:
(— Ὁ οὐδ᾽ ἀργύριον ἔςτι κατακεκερματιςμένον (similes
numerós habes in Equ. vs. 280 s.) — $ 89 (p. 295, 23)
cum oU ante γνήςιον absit a libris, non immerito haec
cuncta ὡς "Apicropéávouc vvfjciov inepti glossematis

bi

XX PRAEFATIO IN

genuinum esset, explicari deberet μὴ ἱκανὸν τέμνειν ; '
quod cum fieri non possit, ἄτονον potius legendum vide-
tur. — lure mireris $ 81 (p. 202, 11) Dindorfium et Bekke-
rum auctore lungermanno edidisse διξᾶντα et τριξᾶντα,
foedas vocabulorum formas. Qui si ea meminissent, quae
Pollux ex eodem Aristotele lib. 4, 174 attulit, sine negotio
verum invenissent. Nam etsi hoc loco prave in libris scri-
ptum est ἕξ τάλαντα et τρία TáAavta , tamen et ex ipsis
corruptae scripturae vestigiis et collato altero loco apparet
legenda esse ἐξᾶντα et τριᾶντα, quae iamdudum coniece-
rat Bentleius (v. Opusc. philol. Lips. 1781 p. 416 s.). Cete-
rum accentum circumflexum servavi, quamquam Ahrensius
de dial. Dor. p. 392 praefert €Eac, gen. é£óvroc, τέτρας,
Tpíac. Nam haec ut proprie Dorica esse concedo, ita alie-
na esse contendo ab Attici sermonis legibus. — $ 82 prio-
rem Epicharmi locum (p. 292, 23) egregie restituit Ahren-
sius p. 435 s. Nam et ducrrepad, non ὥςπερ αἱ (quod ταὶ
esse debebat), scripsit Epicharmus , et ἀργύριον. ἢ. e. ἀρ-
γυροῦν, recte habet Iungermanni codex, ubi vulgo ἀργυ-
ρίου editum est. Nec tamen consentio de ταὶ δ᾽ àv? ἧμι-
λίτριον. ubi oi librorum scriptura servari debuit accentu
relativi pronominis addito. Altero Epicharmi loco (p. 298, 1)
prius vidi vulgatam scripturam minime probari posse quam,
quid legendum esse videretur, expedirem. Sic enim haec
dedit Bekkerus: ἐγὼ γὰρ τό γε βαλάντιον Arpa || koi
δεκάλιτρος craráp, ἑξάντιόν τε καὶ πεντώγκιον. ubi
rectius Dindorfius πεντόγκιον per o (πεττόγκιον libri),
qua de forma vide Ahrens. p. 392. Sed his omissis nec
nominativi βαλάντιον Aérpa cet. conveniunt cum ἐγώ,
nec Arpa vocabuli prior syllaba corripi posse videtur (v.
p. 292, 25), nec καὶ genuinum est, nec omnino antiqua
scriptura, quam vellem ex suis libris ad hunc locum attu-
Hisset Bekkerus, consentit. Affert Kuehnius e C. V.: τόγε
B. λιτροκεδεκάλιτρος «ςτατὴρ ἐξάντιύν τε πεττόγκιον,
atque eadem Iungermannus, nisi quod ἐξάντιόν. Hic appa-
ret in λιτροκεδεκα latere λιτροδόκα, quam vocem et Pho-
tius v. Arpa explicat et hoc loco glossa τό γε βαλάντιον
interpretatur, quae glossa quin eiicienda sit, iam dubitari
non potest. Itaque sic certa via ac ratione progrediamur.

SCRIPTOREB8 GRAECOS. XXI

Non est quod. ἐγὼ γάρ suspectum videatur. Post haec igi-
tur excidit verbum quoddam, quod quidem ipsa ista glossa
suo loco expulit. Inde consentaneum est suspensos fuisse
accusativos nummorum quos illa Epicharmi persona in
sacculo se habere significat, et relinquitur voci λιτροδόκα
nulus nisi dativi locus. Denique T€ quod facile per erro-
rem addi potuit expellendum, quo facto sic emendatus
prodit 1ocus: ἐγὼ γὰρ... (ἐμβαλὼν vel simile quid) |l
λιροδόκᾳ Atrpav crarfjp'! é£ávriov πεντόγκιον. ---
$ 83 (p. 293, 17) ᾿Αθηναίοις inepte scriptum est ad simili-
tudinem dativi Míbq τῷ Φρυγί; minime enim interest,
quorum in usum Erichthonius et Lycus nummos signave-
rint, sed illos ipsos Athenienses fuisse, idque scripsit
Pollux: εἴτε ᾿Αθηναῖοι etc. — $ 84 (p. 294, 1) vulgatum
ὀνομάτων καταλόγῳ ferri non potuit. Confer paullo
post $ 87 τῷ περὶ νομιςμάτων Aóvu, atque omnino in
hoc eapite περὶ νομιςμάτιυν agitur. Eundem errorem
commisit is qui inscriptionem Περὶ εἰδῶν etc. huic Pol-
lucis capiti praefixit. Ego utroque loco νομιςμάτων resti-
tui. — $ 88 (p. 295, 9) Philippidis verba Cobetus (Mnem.
]V p. 128) sic mavult dividi: οὗτος οἴεται περιςπάςειν ||
κερμάτιον αὐτοῦ. — Ibidem (vs. 13) Aristophanis versum
Bergkius (Fr. com. II p. 2 p. 1043) sic edidit: οὐδ᾽ ἀργύρι᾽
écri κατακεέκερματιςμένα. Ac recte quidem scribit κατα-
κερματίζειν., non κεῤματίζειν., illustrari a Polluce et
eundem versum legi lib. 7, 170. Atque ibi κατακερματί-
cuara ex À affert Bekkerus, quae scriptura egregie con-
firmare videtur Bergkii coniecturam. Verumtamen cum hoc
loco (vs. 20) Pollux pluralem ἀργύρια raro apud Atticos
reperiri, eiusque usus nullum certum exemplum apud Ari-
stophanem exstare commemoret, apparet eundem scripto-
rem non potuisse statim antea ἀργύρια ex Aristophane
citare. Ergo ἀργύριον singulare servari necesse est;
nec tamen κατακεκερματιςμένον spernendum, siquidem
sic versus trochaicus recte legitur primo pede truncatus:
(— Ὁ οὐδ᾽ ἀργύριον ἔςτι karaxexepuaricuévov (similes
mumerüs habes in Equ. vs. 280 3.). — $ 89 (p. 295, 23)
cum oU ante γνήςιον absit a libris, non immerito haec
cuncta ὡς "Apicrogévouc γνήςσιον inepti glossematis

Ν

XXII - PRAEFATIO IN

loco habeas. — $ 93 (p. 296, 30) pro ἀμφίβολον ἀναμ-
φίβολον correxi, quod sententiarum connexus sine dubio
requirebat. Etenim inde ἃ $ 90 scriptor de aeneis nummis
instituit dicere, ac primuso commemorat, qued nunc, h. e.
Bub Romanorum imperio, χαλκός appelletur, quam vocem
oellective accipit pro Latino aes, id olim apud Atticos
fuisse χαλιώον (immo χαλκία)., ipsum autem nummum
aeneum ab iisdem nuncupatum esse χαλκοῦν. Tum addit
in cammuni sermone nunc omsino Καλκὸν dici. pre ἀργύ-
ριον. h. e. aes pre peounés sive swim, atque eundem
usum ex veleribus poetis secutum esse Epicharmum Sicu-
lum. Sed Atticos eo dieendi genere videri abstinuisse.
Quamquam sí quis vim quasi inferre velit Aristophanis
verhis, eum demonstrare posse illos χαλκοῦς qui in Ec-
clesiazusis afferantur esse vÓpucua, b. e. pecuniam argen-
team (que de loco hie explicare non licet, sed peritos non
fugiet aliter Aristophamea inkerpretauda esse, atque eadem
est Pollucis sententia); sed utut ea res se habeat, certe id
quad paulle pest apud Aristephesem legatur minime
ambiguum esse, nam cum diserte χαλκὰς ἀργύρῳ op-
peuatur, apparere non idem quod ἀργύριον significare
posae ipsum χαλκόν. Quis igitur dubitet, quip ἀνομφί-
Bohov Pollux scripserit. Sed latet etiam alia labes hoc
loce. Nam in verbis (vs. 20) ἴςως δὲ καὶ παρὰ toic 'Ac-
τικοῖς cet. corruptelae suspitiomem movet εἰ sine suo
verbo pesitum, atque insuper requiritur verbum in sen-
teniia quae imeipit ab ἴζςωις δέ, Nimirum καιγάρει cer-
ruptum est ex κατήγοροι, quod mendum cum irrepsigset,
et καὶ (vs. 26) scriptura est pro κἂν, et δηλοῖ (vs. 28) pro
δηλοῦν. Haec viz dubia esse arbitror: ac vero si quis ob-
iecerit participium noa solere appeni ad κατηγορεῖν, etiam
hoc defendere paratus sum. —- De notis quibus in adnotà-
tione ad Pellucem usus sum vide supra ad fragm. 28.

98. Vide prel. $ 96.

94. Scholierum Homericorum lecos descripsi e Bekke-
riana, Eustathii e Lipsiensi editione.

9$. Fragmentum Alexandrinum de talentis itf varias
partes distractum primus edidit Scaliger ($ 99 adn. 1), tum
Maius ex Ambrosiano codice (N) una cum Didymo ($ 14),

SCRIPTORES GRAECOR. XXIII

denique Vincentius ex schedis Letronnianis (Rech. p. 50 s.).
Ege usus sum Paris. 2475 (P^) et Monacensi 165 (M). In
his libris perinde atque i» Ambrosiano id fragmentum ta-
bulas Heronianas sequitwr hoc ordine: 1. tabula Heroniana
Ι, 2. tabula Heronima H, 8. Περὶ ταλάντων, 4. Περὶ
μέτρων (fr. 81). His subiuncta sunt in Ambrosiano et Pa-
risino varia problemata Heroaiana, in Monacensi autem
ipse Bidyti Rbellus qui in reliquis codicibus ante tabulam
Heroniamam 1 invenitur. Alios libros manu scriptos affert
Martinus p. 212. Benique codice diverso ab his omnibus
usus est Salmasius (v. S 99 adn. 2). — Inscriptio Περὶ
ταλάντιυυν Martino teste legitur etiem in Paris. 2351 et
1642, altera Περὶ μέτρων καὶ cra0udv ὀνομαςίας in.
cod. 387 suppl. — Ad $ 4 Sealiger p.20 adnotat: χρυςοῦν
τάλαντον déséi, quod χρυςοῦ décendum eret. χρύςεια
τάλαντα sunt lances pondereríae eat libra momentanea,
χρυςοῦ τάλαντα est vóutcpa. — $ 8 numerus ἀρνβ΄ a
Salmasie sive €oniectura sive e codice editas comprobatur
el Calvi versione et Hesychii glossa Τάλαντον (quamquam
haec inter se comparanda esse negat Boeckhius p. 297).

96. Fragmentum Maximi ante me edidit Le-Moyne
p. 497 e codice Paris. 1830. Quem cum denuo conferrem,
id fragmentum duobus locis inveni , primum fol. 114^, tum
fol 1940, Significari alterum locum nota A, alterum B.

97—-101. Vide prol. $ 101. 102.

102— 1607. Apud lexicographos Graecos cum alia
inveni permulta, quae minus recte edita essent, tum nu-
meros nonnules foede corruptos certa via ac ratione sa-
navi. Quod quam facli epera plerumque fieri potuerit,
dummodo notae ac signa numerorum recte et intellegantur
et adhibeantur, cum aliis ex locis tum ex Suidae glossa
πλέθρον licet perspicere. Ubi non solum notem bessis
restitui, sed etíam perrersum illud πόδας λη΄ distraxi in
πόδας ü, h. e. μυρίους, atque ἢ praefixi sententiae ei
quae sequitur.(conf. prol. $ 106 extr. Praeterea haec
commemoranda videntur. Apud Hesychium in voce μί-
Mov recepi emendationem lIdeleri (Abhandl. d. Berlin.
Akad. Hist. Cl. 1812—13 p. 192); addo autem in ipsa
forma UTtODUy latere 9 ποδῶν; nam nota semissis in

XXIV. PRAEFATIO IN SCRIPTORES GRAECOS.

libris ita duci solet, ut ab v vix differat. Nihil igitur nisi
C post δὲ et φ' in fine Idelerus addidit, Quae quod fuge-
rint Schmidtium, non reprehendo equidem — tum enim,
cum illa edidit vir de Hesychio omnium optime meritus,
nondum erat vulgata earum rerum notitia — sed tamen,
ut in re incerta, abstinere debebat iis coniecturis quibus
depravaretur genuina scriptura, non emendaretur. Quod
maxime factum est in glossis ἀςάριον et κοδράντης, de
quibus in prol. $ 103 accuratius disserui.

Postquam Hesychii locos sedulo conquisitos et electos
in meum librum iamdudum contuleram, prodierunt huius
anni initio Schmidtianae editionis fasciculi ultimi, quibus
indices copiosissimi continentur. Hic mensurarum, ponde-
rum nummorum appellationes collectae sunt p. δὸ — 58.
Quae cum viderem, primum aegre ferre coepi, quod ipse
tantum laborem inutiliter suscepisse viderer; sed tamen
mox intellexi nonnulla a me collecta esse quae aut consilio
aut casu Schmidtius praeteriisset. Sic legis in meo libro
haec omissa in catalogo Sehmidtiano: ἀςαρθά, δαρχμάς,
iBavov , káboc, μεδιμναῖον, ὁλκή,. CoAorrumoc, τρυ-
βλίον, xpucía. His accedunt plurima quae vocabulis κυ-
τύλη vel τρυβλίον vel ὀξύβαφον vel similibus explicat
Hesychius, ut ἄλιρ, dipuccav, ἀφύετα,. βάφιον, γαβα-
θόν, γάβενα, γάμβριον, ἐμβάφιον. ζαμάτιον, λιδρίον,
παντάνα, πάτανα, πελάχνιν. Quae Schmidtius suo iure
aliis sub titulis collegit: ego tamen eadem hinc abesse no-
lui, quia facile in iis mensurarum, non vasorum, appella-
tiones latere possent. Ac similibus de causis nonnulla alia
recepi praeter Schmidtiana, alia contra quae nihil ad res
ipsas metrologicas pertinere viderentur omisi, quae vide
apud' Schmidtium.

Denique ex iis quae apud Suidam correxi unum hic
affero τρικότυλον p. 337, 9 ex τριώβολον, quod neuti-
quam ferri potuit, emendatum. Nimirum is auctor quo
Suidas usus est Aegyptiam choenicem significavit, quae est
cotylarum III (v. prol. $ 78. 76); idem autem in eo erravit,
quod eam choenicem cum Attico modio comparavit.

/

PROLEGOMENA

IN

SCRIPTORES GRAECOS.

SCRIPT. METBROL. I. 1

De scriptoribus setrologicis in universum exponitur.

Nullum fere esse doctrimae et litterarum genus, quod 1
Alexandriae, in nobilissimo Aegypti capite, non diligentis-
sime excultum sit et mirificum. ad florem perductum, ita
inter omnes constat, ut vix quidquam novi ad eam rem
afferri posse videatur. Tamen plerosque adhuc fupit illa-
rum etiam litterarum, quae spectant. ad mensurarum pon-
derum nummorum scientiam, et fontem et sedem eadem
in urbe fuisse. Nam superioribus saeculis etsi Herodotus
primus omnium de mensuris ponderibusque cum aliarum
genium tum Graecorum quaedam tradiderat, atque ali-
quanto post Aristoteles in rerum publicarum libris varia-
rum civitatum mensuras et nummos brevius descripserat,
tui accesserunt Theophrastus, discipulus eius, aliique, ta-
men ante. Ptolemaeorum aetatem nemo videtur exstitisse,
qui ex professo, ut aiunt, in has res inquireret earumque
scientiam redigeret in artis modur.

Omnino nulla gens prius agrorum omniumque rerum
quas longitudine et latitudine metimur certas mensuras
invenit, nulla accuratius mutuas earum rationes constituit,
nula denique sanctius per plurima saecula servavit quam
veteres Aegyptii. Cuius artis et disciplinae cum Ptolemaei
reges heredes quasi facti essent, quamquam novas quas-
dam mensuras, accommodatas ad Graecorum usum, in re-
gnum introducebant, tamen et modum antiqui cubiti regii
et plerasque agrorum mensuras, ne multa, gravissima
quaeque intaeta reliquerunt. Atque iidem priorum regum
exemplo edixisse videntur, ut mensurarum et veterum et
novarum rationes in tabulas redigerentur, quibus omnes

1 Lad

1

4 PROLEGOMENA IN

uti possent. Cuius generis tabulas Hero Alexandrinus, qui
varia geometricg οἱ stereometrica in usum popularem
scripsit, in libros suos recepit. His deinde Romani usi
sunt, cum Aegypto in provinciae formam redacta antiquis
mensuris, quas quidem minime aboleverunt, addiderunt
Romanum pedem et iugerum. Hinc novae tum tabularum
formae atque aliae porro posterioribus temporibus factae,
e quibus nonnullae inter reliquias Heronianas ad nostram
aetatem permanserunt. ΑΘ vero quaecumque aut Hebraei
Graecas litteras docti, ut Iulianus Ascalonita, aut Romani
de mensuris porrectis et agrestibus scripserunt, ea omnia
composita sunt ad similitudinem tabularum Heronianarum.

Non minorem euram ac diligentiam Ptolemaei impende-
runt et mensuris frumentariis vinariis reliquisque et num-
morum ponderibus definiendis, quorum cum studium po-
stea imitarentur Romani, non defuerunt qui de his men-
surarum rationibus accurate scriberent, ut optimus ille
Scriptor περὶ ταλάντων (S 99), ut alius quidam περὶ
μέτρων (δ 86), ut auctor ille quo Pollux usus est in de-
finiendis talentis (δ 95).

Primum Alexandriae floruit etiam ea mensurarum et
ponderum scientia qua medicis opus est in formulis medi-
camentorum perscribendis. Quo de argumento permultos
diligenter exposuisse et Galeno auctore scimus et plurimis
aliis e vestigiis colligimus. Hinc variae illae tabulae ortae
sunt quas medicinales appellamus ($ 40), eaeque variis ra-
tionibus temporum decursu immutatae, cum denique post
Constantinum in eam formam redactae sunt quae nunc ex-
stat. Quibus tabulis quanta auctoritas per omnem antiqui-
tatem tributa sit, gravissimum documentum hoc est, quod
iisdem usque ad saeculum tertium decimum in imperio Βγ-
zantino medici usi sunt. Atque ad alias etiam regiones et
ad recentiora tempora earundem usus valuisse videtur.

Haeo quidem de mensuris ac ponderibus scripta Ale-
xandriae fontem et originem habuerunt: aliud autem earum
litterarum genus. excultum est a viris doctis Christianae
aetatis, qui cum ad scripturam Sacram interpretandam
omne studium conferrent, mensuras etiam et pondera ac
nummos. quae ibi inveniuntur explicare sibi proposuerunt.

SCRIPTORES GRAECOS. 5

Hoc in genere quoniam maxime insignis fuit Epiphanius
episcopus, qui librum περὶ μέτρων xal ςταθμῶν com-
posuit, multi secuti sunt qui ex illo libro quae sibi place-
rent eligerent brevioresque inde tractatus aut ipsius Epi-
phanii nomine, aut aliorum, ut Eusebii, conficerent.

Denique postquam Constantinus imperator totam rem
nummariam restituit atque inde nova nummorum genera
vulgata sunt, utile visum est quibusdam eorum rationes
accuratius exponere et cum vetustioribus comparare. Quo
ex genere pauca breviora fragmenta nobis relicta sunt.

Haec sunt quae de scriptoribus metrologicis Graecorum
in universum disserenda existimaverim. Quod argumentum,
ut res ipsa ferebat, breviore disputatione absolvi: iam
vero restat, ut ex ordine de singulis fragmentis quae hoc
volumine continentur copiosius exponatur.

Primum igitur in ea fragmenta quibus de porrectis et
quadratis mensuris agitur est inquirendum.

De Pollucis loco quo mensurae exponuntur et fragmento
Greavesiano.

Quibus mensuris Graeci antiquitus uti consueverint,
breviter exponit Herodotus, vetustissimus auctor idemque
gravissimus, qui, cum pyramides in Moeride ldtu conditas
centenarum orgyiarum altitudine fuisse scribit, haec de
mensurarum ratione addit (2, 149): αἱ δ᾽ ἑκατὸν ὀργυιαὶ
δίκαιαί elici «τάδιον ἐἑξάπλεθρον. ἑξαπέδου μὲν τῆς
ὀργυιῆς μετρεομένης καὶ τετραπήχεος, τῶν ποδῶν
δὲ τετραπαλαίςτων ἐόντων, τοῦ δὲ πήχεος é£arra-
Aaícrou. Atque his verbis non solum, quae sit singula-
rum mensurarum inter se ratio, docet, sed etiam omnem
mensurarum definitionem revocandam esse significat ad
pertes corporis humani, cubitum, pedem, palmum. Ne-
que aliter Heronem Alexandrinum statuisse ex initio quin-
tae tabulae Heronianae perspicitur: τὰ μέτρα ἐξηύρην-
ται ἐξ ἀνθρωπίνων μελῶν, ἤγουν δακτύλου. κονδύ-
Aou, παλαιςτοῦ. επιθαμῆς, ποδός, πήχεως, βήματος,
ὀργυιᾶς καὶ λοιπῶν. lam cum paullo accuratius de his
corporis humani mensuris exponat Pollux in Onomastico

6 PROLEGOMENA IN

(2, 157 &.), hune locum primum omnium ponendum esse
existimavimus, cui statim memorabile illud fragmentum
subiunximus, quod ficto Heronis nomine attulit J. Greave-
sius, cum de Bomano pede et denario disputaret!). Differt
hoc fragmentum ab omnibus et Heronianis et reliquis , nec
tamen, etsi quo ex libro manu scripto petitum sit non do-
cemur, fides eius suspecta esse videtur. Nam quae ibi
proponitur mensurarum definitio et cum corporis humani
natura optime congruit et egregie accommodata est ad
Pollucis locum illustrandum; quoniam eaedem mensurae,
quae ab illo scriptore afferuntur, hoc loco et repetuntur
et eum digito, minima mensura, comparantur. ..

Graecorum mensurae ín degyptum translatae.

8 Quae praeterea de mensuris Graeco sermone scripta
exstant, ea nec in ipsa terra Graecia nec florentibus libe-
ris Graecorum civitatibus, sed post Alexandri Magni aeta-
tem in regnis ad quae tum Graecorum cultus et litterae
permanaverunt, maxime in Aegypto, orta sunt. Nam velut
linguae vernaculae leges et propriam consuetudinem non
satis bene cognoscimus, nisi contulerimus aliarum gentium
sermones: sic mensurarum quibus vulgo utimur certas et
exactas rationes non prius curare solemus quam cum cete-
rarum gentium mensuris has comparare necesse sit. Quod
verissime etiam de Graecis dici potest. Etenim nec Hero-
dotus Graeci eubiti quem μέτριον vocat mensuram trium
digitorum discrimine definivisset, nisi hunc a regio vel
Persico cubito distinguendum esse vidisset, nec vero Pto-
lemaei Aegypti reges accuratas mensurarum tabulas pro-
poni easque ad populares rationes accommodari iussissent,
nisi diversa ab his mensurarum genera antea apud Aegy-
ptios usitata fuissent. Qua de re, quoniam omnis de Hero-
nianis fragmentis disputatio hoc habet quasi fundamentum,
statim hoc loco breviter exponenduni esse videtur, quam-
quam accuratius de eodem argumento postea disseremus.

Ab antiquissimis temporibus cubitum Graeca mensura

1) Miscellaneous τόνδ, Discourse of the Roman foot
and denarius p. 187.

SCRIPTORES GRABOOS. T

paullo longiorem qui regius vocabatur Aegyptiis iu usu
fuisse satis constat (ἢ 16). Cum vero Ptolemaeus, Lagi
filius, Aegypti regno potiretur, etsi ipsam cubiti mensu-
ram immutare non ausus est, tamen et novam eius descri-
ptionem fecit, quae prorsus accommodata esset ad Grae-
cam consuetudinem, et mensuras quasdam Aegyptiis antea
ignotas, ut plethrum et stadium, addidit!). Unde cubitum
Aegyptiump, qui differret a vulgari Graecorum usu, Ptole-
maicum appellare coeperunt. Atque hoc quidem nomen
maxime memorabile exstat in illo Didymi Alexandrini libello
quem de mensuris marmorum et lignorum scripsit, de quo,
cum ab hqc loco alienum sit, infra ($ 14) uberius dicemus.
Sed electa quaedam ex eo ipso libello, ne omnibus frag-
mentis metrologicis in unum corpus redaetis gravissimum
testimonium iniuria abesse videretur, in conspectu posui-
mus. Quae quidem electa cur praemiserimus tabulis Here-
nianis, postea satis demonstrabitur. Haec igitur Didymea
in nostro libro excipiuntur fragmentis Heronianis quibus
nihil memorabilius exstat ad veterum mensuras porrectas
cognoscendas. Atque equidem cum ad id argumentum dif-
ficillimum pervenerim, unde initium disputandi faciam, ad-
modum ambigo: sed tamen hoc primum commemorandum
videtur ad eundem cubitum Ptolemaicum atque apud Didy-
mum in vetustissimo ex his fragmentis omnes mensuras
definiri, nomen tamen cubiti aliud esse, quippe qui et re-
gius dicatur et Philetaereus ; ; praeterea autem in easdem
tabulas pedem Italicum et jugerum, Romanorum mensuras,
receptas esse. Quae cum praemisimus mox ad eandem rem
redituri, iam de origine horum fragmentorum quaerere in-
stituamus.

. Quaestionis de Heronibus initiwn.

Totius autem disputationis initium fieri debet ab ea
quaestione, quisnam ille Hero cujus nomine hae reliquiae
* inscribuntur fuisse videatur. Ac multorum quidem Hero-

1) À primo Ptolemaeo rege haec institut& esse nostra
est coniectura, de qua vide Fleckeiseni Annales eo loco
quem ἃ 16 adn. 2 extr. oitabimus.

8 PROLEGOMENA IN

num qui libros conscripserint notitiam habemus — decem
fere video enumerari — verum tamen ex omni numero
tres iure elegerunt quos de mensuris et geometria scri-
psisse aut exploratum esset aut probabile videretur. Qua
de re cum primus Fabricius in Bibliotheca Graeca!) quae-
dam attulisset, satis longo intervallo nostra demum aetate
id argumentum accuratius retractare coeperunt. Nam cum
anno huius saeculi XVI ab Academicis Parisiensibus propo-
situm esset, ut ratio mensurarum ab Herone Alexandrino
traditarum explicaretur et cum ceteris veterum mensuris
compararetur?), Letronnius, vir praeter ceteros subtilis
iudicii, tam egregie de hoc argumento disputavit, ut sol-
lemne doctrinae praemium ei tribueretur. Sed ipse postea
hunc librum vel aliis studiis occupatus vel religiosa qua-
dam modestia retentus edere noluit, quem post mortem
eius anno demum huius saeculi LI edidit Vincentius?). In
idem argumentum ab Academicis propositum simul cum Le-
tronnio inquisiverat comes Fortia d'Urban, qui tamen in
commentatione sua paullo post edita) nihil fere quod ad
rem explicandam pertineret attulit. Porro de Herone ut
quaereret adductus est Augustus Boeckh , cum de mensuris
et ponderibus ac nummis veterum scriberet"), qui, etsi

— ——

1) Tom. II p. 591—595, tom. XIV p. 546 editionis
veteris (a. 1707 et 1728); quae nonnullis additis aucta
sunt 820 Harlesio in nova Bibliothecae editione, tom. IV
p. 234—289.

2) Question proposée par la classe d'histoire et de litté-
rature ancienne pour l'année 1816: Expliquer le systéme
métrique d' Héron d' Alexandrie, et en déterminer les rapports
avec les autres mesures de longueur des anciens.

8) Hecherches critiques, historiques et géographiques sur
les fragments d'Héron d'Alexandrie ou du systéme metrique
Egyptien. Ouvrage posthume de M. Letronne revu par A. I.
H. Vincent. Paris 1851.

4) Ezplication du sistóme métrique de Héron d' Alezan-
drie et determination de ses rapporis avec les autres mesu-
res de longueur des anciens. Vide Litterarische Analecten
von Fr. 4. Wolf tom. 111 p. 205—226 (a. 1818), vel For-
tiae Traduction francaise d' Aristarque de Samos, Paris 1823
(indicatam ἃ Martino p. 244 n. 12).

δ) Metrologísche Untersuchungen p. 8—11.

SCRIPTORES GRAECOS. 9

paucis admodum de ea re disseruit, luculenter tamen non-
nulla quae obscura essent illustravit. Nuper vero bene ac
feliciter contigit, ut statim postea quam Letronnianum
opus editum esset, ad eandem quaestionem Henricus Mar-
tinus studia conferret atque uberrime de Heronianis reli-
quiis scriberet ). Quem praestantissimum librum cum iam
in manibus habeamus, tandem aliquando de argumento
gravissimo certius licet iudicare.

De Herone Alexandrino, Ctesibii discipulo.

Tres Herones veterum memoria fuisse diximus qui de
mensuris scripsisse viderentur. Horum primus est ille Ale-
xandrinus, Ctesibii discipulus, rerum mathematicarum et
mechanicarum scientia nobilissimus ἢ. Qui quo tempore
vixerit, ex Aristoclis testimonio colligitur quod apud Athe-
naeum ?) legimus: aequalem fuisse Ctesibium regi Euerge-
tae alteri, hoc est Ptolemaeo VII Physconi, qui ab anno
CLXX ad CXVII a. Chr. n. regnavit. Sequitur igitur, ut He-
ro, discipulus illius, exeunte fere, saeculo secundo a. Chr.
n. floruerit. Eundem ad primi saeculi initia vitam perdu-
xisse non negdverim equidem, nec tamen Martini?) senten-
tia, qui ad medium saeculum primum illum vixisse statuit,
satis mihi probabilis videtur. Qui quidem ita ratiocinatur:
in fragmento libri Heroniani qui BapoóAxoc inscribitur
vocabula e Latino sermone petita, Ttáccoc, μιλιάριον,

6) fHecherches sur la vie et les ouvrages d' Héron d' Ale-
zandrie et sur tous les ouvrages mathématiques Grecs qui ont
été attribués d un auteur nommé Héron. Editus est hic li-
ber in annalibus Academiae Parisiensis qui inscribuntur
Mémoires présentés par divers savants à lAcad. des Inscr.,
serie 7, tome IV, Paris 1854.

1) Vide Fabricii Biblioth. Gr. IV p. 284 (Harles.),
Letronnii /lech. p. 26 s., Martin. p. 22—-240. '

2) Deipnos. 4 p. 174 D. Iniuria Fabricius aliique
(citati à Martino p. 28) Ctesibium sub Ptolemaeo II Phi-
ladelpho et Ptolemaeo III Euergeta, hoc est tertio sae-
eulo, vixisse statuerunt, quam opinionem luculenter re- :
fellit Schweighaeuser. Animadv. in Athen. tom. II p. 686 s.,
cui assentiuntur Boeckh. p. 8 et Martin. p. 924.

8) P. 26—928.

10 PROLEGOMENA IN

&ccápiov , reperiri; haec autem non ante Ptolemaeum X,
qui a Sulla rex institutus est, Aegyptiis usitata fuisse vi-
deri; ergo post illum ad annum L a. Chr. n. vixisse Hero-
nem. Αἰ vero non abte quam provincia facta est Áegyptus,
aliquanto igitur post Ptolemaeum X, ista Latina vocabula
ab illis recepta esse apparet, quae cum in fragmento operis
quod Heronis nomen prae se fert legantur, hinc potius ef-
ficitur non ab ipso Herone illam Barulci partem quae a
Martino citatur scriptam esse, sed posteriore tempore a
viro harum rerum perito ita e genuino Heronis libro esse
transcriptam et mutatam, qualem nunc legimus. Quae ar-
gumentalio vereor ne quibusdam non satis perspicua sit,
nisi in universum de variis illis libris mathematicis et me-
chanicis qui Heronis nomine inscripti sunt disseratur: sed
tamen et longum est haec exponere et alienum ab hoc loco,
nec paullo post ad eandem rem redeundi deerit occasio.

De Herone altero, Procli magistro.

6 X Alterum Heronem mathematicum quinto p. Chr. n. sae-
culo fuisse traditur, euius cum olim nulla fere ratio habe-
retur, nuper gravissima de eo disceptatio orta est, cum a
Letronnio et geodaesiae et eorum fragmentorum de quibus
agimus auctor esse iudicaretur. Sed baec quaestio Martini
acumine et sollertia nunc ad finem adducta est, nec quem-
quam fore existimo qui iam hunc Heronem illum librum
scripsisse arbitretur. Auctor est in vita Procli Marinus!)
usum esse Proclum Alexandriae in mathematicis magistro
Herone. lam cum Proclus anno XII quinti saeculi natus
sit, eodem igitur saeculo. fere medio ad maturiorem aeta-
tem pervenerit, sequitur, ut Hero ille anno fere XXX vel
XL Alexandriae de rebus mathematicis scholas habuisse
putandus sit?) Praeterea autem nihil de eo compertum

1) Marini Vite Procli ed. Boissonade (Lips. 1814) p. 7:
ἐπανελθὼν δὲ πρότερον εἰς ᾿Αλεξάνδρειαν — φοιτᾷ ἐπὶ
μὲν ᾿Αριετοτελικοῖς παρ᾽ Ὀλυμπιόδωρον τὸν φιλόςοφον,
οὗ κλέος εὐρύ, ἐπὶ δὲ μαθήμασιν "Heguwv ἐπέτρεψεν ἕαυ-
τόν, ἀνδρὶ θεοςεβεῖ καὶ τελείαν παραςκευὴν ἐςχηκότι τῶν
κατὰ παίδευειν ὁδῶν

2) Letronn. p. 28.

SCRIPTORES GRAEOCOB. 11

habemus. Nam quod Letronnius librum de elementis geo-
metriae ab eo scriptum esse Eutocio ἢ auctere existimavit,
in duplicem errerem inductus est, cum nec Hero eius ope-
ris auctor sit, sed, ut in omnibus libris legitur, Heronas
quidam, et liber iste ab Eutocio citatus non tam ipsa ele-
menta geometriae quam commentarium in Nicomachi intro-
ductionem arithmeticam contineat*).

De Herone tertio Byzantino.

Restat, ut de tertio Herone quaeramus. De quo etsi
nemo veterum scriptorum quidquam prodidit, satis tamen
notus est ex iis quae scripta reliquit. Extant enim et libri
eius de machinis bellicis ac de geodaesia, quos in Latinum
sermonem e codice Graeco Bononiensi conversos edidit
Franciscus Barocius!'), et alia nonnulla de re militari et
agricultura ab eodem scripta esse videntur*) Qui quo
tempore vixerit, a multis et doctissimis viris singulari acu-
mine quaesitum est. Nam cum in loco geodaesiae auctor
de stellarum quarundam progressu inde a Ptolemaei aetate
facto commemoraret, inde, quot saecula a Ptolemaeo ad

3) Eutocii in Archim. comment. (ed, Hervag. Basil.
1544) p. 28: ὥς aav ἄλλοι τε καὶ Νικόμαχος ἐν τῷ
πρώτῳ τῷ περὶ μουεικῆς καὶ Ἡρωνᾶς ἐν τῷ ὑπομνήματι
τῷ eic τὴν ἀριθμητικὴν εἰςαγωγήν.

4) Martin. p. 240. -

1) Heronis liber de machinis bellicis nec non liber
de geodaesia & Frane. Barocio versi. Venet. 1572. Grae-
eus contextus praeterea exstat in codice Bodleiano, unde
decimum caput sibi describendum curavit Letronnius
(Rech. p. 31). Accuratissime, ut solet, et de Barocii
editione et de codicibus manu scriptis Graecis disputavit
Martinus p. 250—251, qui etiam partem Πολιορκητικῶν —
is enim est Graecus titulus — primus edidit (p. 446—413).

2) Vide Martin. p. 324—387, quem tamen non ita cita-
mus, πὶ omnia quaecunque Heroni suo tribuit, ad illum
pertinere consentiamus — nam de nonnullis quidem du-
bium est, &n fictum potius Heronis veteris mathematici
nomen libris inscriptum sit. Sed breviter haec quaestio
admodum subtilis et paene inexplicabilis absolvi non po-
test. Quam si quis ad liquidum perducere sibi proposue-
rt, vix minore volumine quam quod Martinus scripsit
rem conficiat.

1

γι

19 PROLEGOMENA IN

Heronem praeteriissent, sollertibus rationibus computave-
runt. Quae res quam subtilis sit, dici vix potest; unde plu-
rimos in errorem inductos esse non mirum videtur; sed alii
non dubium est quin verum invenerint. Etenim cum prio-
res a Blancano ad Letronnium omnes?) initio septimi sae-
culi Heronem vixisse statuissent, recte ldelerus^) longius
annorum spatium computandum et Heronis aetatem ad de-
cimum saeculum proferendum esse vidit. Hinc porro effici-
tur eum non, ut nonnulli opinati sunt, Alexandriae, quae
tum iam a barbaris tenebatur, vixisse. Immo Constantino-
poli libros suos illum scripsisse ex accurata geodaesiae ex-
ploratione effecit Martinus"), ac praeterea et de persona
auctoris eiusque studiis et de proposito quod in libris scri-
bendis tenuisset plurima ingeniosissime eruit atque indaga-
vit. Quamquam unum quod etiam nunc dubium videtur
nolim silentio praetermittere. Etsi enim pro comperto
habemus , quo et loco et tempore auctor vixerit, nec quis-
quam haec opera ad antiquiorem Heronem pertinere potest
dicere — nam, ut significavi, certa est auctoris persona
— tamen nomen certum esse affinmare non ausim. Etenim
quam facile fieri potuisse censemus, ut, cum nomen aucto-
ris ignoraretur, opera illa, ut tot similia, veteri Heroni
tribuerentur? Qua de re ipse Martinus suspicionem movit) ;
sed tam caute et prudenter omnibus rebus circumspectis
rationem duxit, ut nobis quoque illi de quo agitur Heroni
nomen fuisse etsi non certum, tamen veri simile videretur.

Ad quem Heronem fragmenta de mensuris pertíneant.

8 Ita cum de Heronibus mathematicis, qui fuerint et quo
quisque tempore vixerit, satis pro proposito dictum videa-
tur, iam hoc quaerendum est, quaenam sit illorum frag-
mentorum de mensuris origo quae Heronis nomine inscri-

3) De his quoque uberrime et diligentissime exponit
Martinus p. 267—212, quae hic vel brevissime repetere
longum est. N

4) .4bhandl der Berliner Akad. 1819 — 1813 p. 198.
Cuius ratio egregie confirmata est a Martino p. 272—276.

e P. 271—321.

6) P. 322 s.

ΠΥ τ΄ 3

SCRIPTORES GRAECOS. 13

pta sunt. Nimirum summa fuit dé ea re dubitatio, nec
certi quidquam, cum cardo quasi quaestionis non 'inveni-
retur, erui potuit. Etenim olim Heroni tertio tribuerunt,
cuius opinionis cum auctor esset Fabricius*), secuti sunt
ante Letronnium omnes. Is vero, etsi falsam esse istam
epinionem recte vidit, tamen in alium errorem inductus est,
cum secundum Heronem, Procli magistrum , auctorem esse
statueret?) Quae autem cgusa fuit erroris? Nec tertio
Heroni haec fragmenta tribui posse intellexit, nec per tem-
porum rationem ad antiquum Heronem ea referre licere:
ergo unum relinqui secundum Heronem, quem quidem ea
scripsisse necesse si. At Martinus, qui accuratissime
omnia exegit, nec credibile esse demonstravit alterum He-
ronem libros mathematicos maiores scripsisse*), et rei a tot
viris doctis frustra tentatae novam lucem eo attulit, quod,
quemadmodum omnino quaestio instituenda esset, primus
ingeniosa coniectura invenit. Cum enim variis temporibus
atque a variis aucforibus illa fragmenta scripta esse appa-

reret, omnino nullum ex tribus Heronem eorum auctorem :

dic posse, sed noyum quaerendi modum incohandum esse
rectissime collegit. Quid? si nemo ex tribus Heronibus
ista fragmenta seripsit, quae quidem omnia, quamvis varia
sint, Heroniana perhibeantur: quidni communis eorum
fons.fuerit, unde primum hausta, postea ab aliis aliter
immutata et variata sint? Hoc si concesseris, cetera sine
negoLio expediuntur. Facile enim ab Herone Alexandrino,
velere mathematico, primam illarum reliquiarum originem
repetendam esse demonstratur. .

De Heronis Alexandrini libris mathematicis.

His igitur οἱ inventis et. constitutis summa laude di-
gnum esse Martinum diximus: nec tamen omnis eius argu-
mentatio probari nobis potest. Qua de re quo expeditius
dicamus, primum quae ab isto proposita sint!), breviter

1) Biblioth. Gr. tom. II p.,594 s. ed, vet.
2) Hech. p. 4—18.

1 P. 240—242.

1) P. 98 ss. 102. 104, 120. 176.

9

14 ον PROLEGOMENA IN

enarremus, Scriptum esse ab Herene Alexandrino maxi-
mum opus geometricum, cui Metpixà titulus esset: eius
quattuor partes fuisse Τὰ πρὸ τῆς ἀριθμητικῆς crotyet-
diceuc, Τὰ πρὸ τῆς τεωμετρικῆς croueubceuc, Cica-
τωγὰς τῶν γεωμετρουμένων, Εἰςαγωγὰς τῶν crepeo-
μετρουμένων. Hos omnes libros nunc perditos esse, sed
varia ex his excerpta exstare,' quae ab aliis alio tempore
facta atque omnia Heronis nomine propagata essent. De
mensuris ipsum Heronem non videri scripsisse, sed tabulas
mensurarum postea ab iis qui illas epitomas facerent inter-
polatas esse?) Haec fere est summa eorum quae Martinus
copiosissime ac diligentissime disseruit, in quibus quam
multa inveniantur aut sagaciter inventa aut probabiliter
iudicata, vellem equidem pro meritis doctissimi viri mihi
exponere liceret; sed ne propositum egrediamur, his omni-
bus praetermissis ea tantum proponenda sunt in quibus
sententia nostra cum illo non congruit. Primum ipse titulus

operis quem Martinus fingit quam maxime dubius est.

Namque unus Eutocins in commentariis in Archimedem?)

de mensura circuli exponens Heronis Μετρικὰ citat. Quae- .
nam autem haec fuisse censemus? Certe nemo unquam |

Graecus operi quod totam fere arithmeticam et geometriam -
contineret — nam haec est Martini sententia — Μετρικὰ ᾿
inscripsisset. Est in fragmentis Heronianis titulus Ἥρω- ἡ

voc ἀρχὴ τῶν τεωμετρουμένων: hunc excipit alius -

"Hpuvoc Merpiká*), qui id fragmentum quod nobis est -
Heronianum IV continet: inde legitur Μέτρηςις χωρῶν ᾿

(vel χώρων). ubi varia problemata et de figuris planis et ^

de vasis aliisque cavis metiendis proponuntur". Simile
argumentum in iisdem libris manu scriptis sub alio titulo

2 P. 216 s.
8

T
ἸΤτολεμαίου.

4) Ms. Paris. Gr. 2488 fol. 1015 (quem nos ipsi de- ^
nuo contulimus), suppl. 452, cod. Vatic: vide Leironn. -

p. 67. 68, Martin. p
δ) Letronn, p. 68.

P. 49 edit, Hervag. (Basil. 1544): “Ὅπιυς δὲ bei — .
τὸν δοθέντα ἀριθμὸν εὑρεῖν, εἴρηται μὲν Ἥρωνι ἐν τοῖς ᾿᾿
Μετρικοῖς, εἴρηται δὲ Πάππῳ καὶ Θέωνι καὶ ἑτέροις ᾿

λείοειν ἐξηγουμένοις τὴν μεγάλην cóvrakiv τοῦ Κλαυδίου ᾿.

up

SORIPTORPS GRAECOS. 15

repetitum est-ac paüllo latius tractatum: nam quae pars
inscripta est “Ἥρωγος περὶ μέτρων, hac et ea quae sta-
tim significavimus et nonnuMa similia problemata continen-
tur^). lam priusquam conclusio fiat, videamus, quinam alii
tituli librorum Heronianorum reperiantur. Taceo eos libros
quos communi nomine mechanicos appellare licet"), taceo
Κατοττρικὰ et librum Περὶ διόπτρας, quae nibil huc
pertinent^) : omitto etiam inquirere, num commentarios in
Euclidis elementa Hero scripserit, quod non satis probabi-
liter statuisse videtur Martinus*): verum ex iis quae de re-
bus mathematicis et geometricis ab Herone scripta esse
constat primum aíferenda sunt τὰ πρὸ τῆς ἀριθμητικῆς
«τοιχειώςεως et τὰ πρὸ τῆς γεωμετρικῆς ςτοιχειώςεως,
qui tituli ab ipso Herone citantur"). Fuisse has introdu-
ciones in Euclidis Crotxeia recte vidit Martinus, qui pri-
mus hos titulos antea ignotos iu lucem protulit. Atque
eorum quae πρὸ τῆς γεωμετρικῆς ςτοιχειώςεως in-
scripta erant pars quaedam fuisse videtur libellus ille de
definitionibus nominum geometricorum, hoc est Ὅροι τῶν
γεωμετρίας ὀνομάτων, cuius libelli reliquiae partim in-
tegrae, partim interpolatae et immutatae ad nos pervene-
runt!!). Praeterea maximum opus de geometria ab Herone
scriptum esse satis constat, cuius reliquiae exstant in non-
nulis libris manu scriptis. Àc mihi quidem vestigiis quae-
cumque in illis libris inveniuntur accurate circumspectis
non dubium videtur, quin summae totius titulus fuerit vel
Γεωμετρούμενα vel Γεωμετρία : prior autem pars operis

6) Idem p. 68 s.

7) Accurate de his disseruit Martinus p. 28—51.

8) Vide eundem p. 52—96.

9) P. 95—98. Nititur Martinus quibusdam Procli lo-
eis quibus ille Heronem aliquas Euclidis propositiones
aut explicuisse aut paullum immutasse commemorat. Sed
commentarios in Euclidem ab Herone scriptos esse mini-
me inde effici potest, nec quicquam obstat, quin in iis
libris quorum titulos statim afferemus talia ab Herone
demonstrata esse videantur.

10) Vide Martin, p. 102 s.

11) Idem p. 104—120. '

- atu m

- — o — M —

16 PROLEGOMENA IN

inscripta fuerit Εἰςταγωγαὶ τῶν τγεωμετρουμένων ?).
Denique de introductione in stereometriam , quae Εἰςαγω-
γαὶ τῶν ετερεομετρουμένων inscribitur, quoniam alie-
num est ab hoc argumento, supersedeo dicere").

Metrica Heronis geometriae partem fuisse.

lam Martinus, ut supra vidimus, bos omnes Heronis

. Jibros partes fuisse suspicatus est unius amplissimi operis,

quod Μετρικὰ inscriptum fuisse censeret. Verum tamen,
ut iam significatum est, hanc ipsam inscriptionem tali operi
praetextam fuisse quam maxime est incredibile. Huc acce-
dit, quod nulla omnino causa nec cogitari nec proponi
posse videtur, unde illos varios libros unius operis partes
fuisse cum aliqua veri specie statuas; qui quidem singuli
quidni separatim editi fuerint ab Herone? Denique, quod
est omnium gravissimum, si ipsos codices manu scriptos
inspicimus, expressis vestigiis, quid de metricis Heronis
iudicandum sit, cognoscimus. Nam tantum abest, ut hoc
nomine omnes Heroniani libri de rebus arithmeticis et
geometricis scripti comprehendi possint, ut nihil nisi pars
quaedam eius libri, quem Γεωμετρούμενα inscriptum
fuisse supra demonsiravimus, metrica fuisse videantur.
Quid enim, quaeso, Merpikxà, Graecum vocabulum signi-
ficat nisi doctrinam metiendi, vel dicam, praecepta de men-

12) In codice Parisiensi 1670, qui ceteris Heronianis
et vetustior est et praestantior (Martin. p. 120) haec in-
scriptio legitur: ᾿Αρχὴ cüv θεῷ τῆς γεωμετρίας; hinc
statim altera inscriptio sequitur Εὐκλείδου περὶ Yeupe-
Tplac, ubi in cod. 2013 Εὐκλείδου interpunctum et "Hpu-
voc suprascriptum est. Paullo post reperiuntur "Hpuwvoc

ἀρχὴ τῶν γεωμετρουμένων, tum "Hpuvoc εἰςαγωγαὶ τῶν ,

γεωμετρουμένων. Quod vero in fine legitur Πεπλήρωται
ἡ τῶν ἐπιπέδων κατὰ éx0eciv Ἥρωνος μέτρηεις, hoc ipsum
etiam geometriam significare vides collata alius codicis
clausula "Hpuvoc γεωμετρικὴ εἴτουν ἐπίπεδος μέτρηεις —
ἤδη πεπλήρωται. Ex his igitur vestigiis satis perspicuum
est ipsi Heronis operi Γεωμετρούμενα (vel Γεωμετρία,
sed alterum probabilius videtur) inscriptum fuisse atque
illas €icavwvráàc τῶν γεωμετρουμένων partem fuisse eius
ipsius operis.
13) Vide Martin. p. 176—187, et nos infra 8 38.

- CKEE"UERXR——

SCRIPTORES GRAECOS. 11

suris et rebus dimetiendis? Quapropter iam non mirandum
est, quod idem argumentum in eodem codice et Merpixà
et paullo post Περὶ μέτρων inscriptum est. Unum tamen
in:quaestione difficillima ad liquidum perduci vix posse non
me fugit: utrum ipse Hero suae geometriae partem Me-
τρικὰ dixerit, an ii qui postea libros eius vel interpolave-
runt vel contraxerunt id nomen invenerint. Quamquam
ego, quoniam in rebus tam obscuris, ubi deficit ratio, pe-
riis et expertis suo cuique iudicio ac probabili suspicione
uti licet, ab interpolatóribus demum hoc nomen inventum

"n . " . 9
esse existimaverim. ÀÁc nescio an Eutocius de mensura cir-

culi scribens minus recte Merpikà Heronis citaverit, quae
Γεωμετρούμενγα potius dicenda fuerint. Quod utcunque
se habet, hoc certe dubitari non posse arbitror, quin Hero-
nis metrica eiusdem geometrico operi, non geometria me-
tricis subiungenda sint.

Heronem ín geometria de mensuris scripsisse.

Jam vero accedimus ad alterum locum, de quo, cum de
metricis quid iudicandum sit, salis explanaverimus, facilius
disputatur. Vidimus Martinum vel negare vel non satis sibi
persuadere ab ipso Herone in geometria de mensuris scri-
pium esse. Hoc tamen ipsum ut per se maxime probabile
est — nam quo pacto, nisi fons esset in Heronis opere,
illae tabulae de mensuris Heronis nomine propagatae essent?
— ita, dummodo ipsis libris manu scriptis utamur ducibus,
quid statuendum sit, facile demonstratur. Est inter codi-
ces Parisienses, qui excerpta ex Heronis geometria conti-
nent, unus ceteris et vetustate et auctoritate praestantior!)
In hoc est locus Αρχὴ τῶν γεωμετρουμένων, ubi de
arte agros metiendi ab Aegyptiis inventa ea leguntur quae
nos statim in conspectum producemus (δ 19). Atque haec
quidem ab auctore mutati operis in brevius contracta sunt:
copiosius autem eadem in eodem codice ad finem geome-
triae leguntur, qui locus nobis est tabula Heroniana prima:
*H πρώτη γεωμετρία, καθὼς fjuüc ὃ παλαιὸς διδάςκει

1) Dico cod. Gr. 1670. Vide Martin. p. 120 et supra
5$ 9 adn. 12.

SCRIPT. METROL, I. 2

1

18 PROLEGOMENA IN

λόγος et quae sequuntur. lam haec tàm pure et ad rem
accomedate scripta sumt, ut originem eorum ab ipso He-
rone, minime a quoquam recentiore repetendam esse appa-
reat. Quod si concesseris, etiam de mensurarum ratione
nonhulla ab Herone scripta esse ex illa mensurarum tabula
quae addita est efficitur. Etenim ab illa expositione de arte
meliendi ab Aegyptiis inventa ad hane mensurarum tabu-
lam necessaria quaedam est orationis coniunctio et perpe-

" tuitas, quae ab initio in ipso Heronis opere fuerit necesse
est. Sic igitur statuimus: mensurarum tabulam de qua
agimus factam esse illam quidem posteriore aetate, sed eius
loco aliam similem tabulam in Heronis libro de geometria
fuisse, unde ila recentior quibusdam mutat et additis
transcripta sit. Quod autem ex uuo codice Parisiensi nunc
demonstravimus, idem fere ceterorum quoque qui Hero-
nianae geometriae reliquias continent auctoritate confirma-
tur, quoniam in omnibus eodem: fere modo fragmenta de
mensuris perscripta inveniuntur.

Conclusio de fragmentis Heronianis.

12 Sed haec hactenus. Restat denique, ut eius disputatio-
nis in quam adhuc incubuimus conclusio quaedam fiat.
Scripsisse igitur Hetonem opus, quod Γεωμετρούμενα
inscribebatur, compertum habemus. Eius duas partes fuisse
suspicati sumus, quarum in altera in universum de arte
geometrica praecepisse eiusque gravissima el axiomala eL
theoremata proposuisse, in altera problemata ad usum po-
pularem accommodata et proposuisse et solvisse videtur.
Maxime autem id egit, ut quaecunque ad artem agros me-
tiendi, quam nos geodaesiam dicimus, pertinerent in eodem
libro explicaret, quapropter etiam mensurarum tabulam
interposuit *). lam hic Heronis liber non solum in scholis

*

1) Exscribenda hic videntur quae Letronnius (Hec.
p. 7358.) extrema disputatione de Heronis geometria sum-
matim proponit: Cet ouvrage, maintenant perdu, était un
traité complet de Géometrie pratique ou de Géodésie (suivant
l'expression grecque), οὐ la solution de tous les doblémes
était rapporiée aux mesures légales établies en Kgypte au
temps de l'auteur. Cet ouvrage était précédé d'un tableau de

SCRIPTORES GRAECOR. 19

quae de geometricis institutionibus habebantur studiosis
eios disciplinae tradi solebat, sed etiam ii qui artem gro-
maticam profitebantur Heronis aucteritstem sequebantur,
nec mimus publicae ratienes quibus vectigalia agrorum
pessesseribus imponebantur ad eiusdem praecepta com-
putatae esse videntur. Itaque cum tam multi ad res tam
varias hrec libre usi smt, lengrore amnorum spatio nequa-
quam mirum est alios aliter, prout cujusque usus ferebat,
eum immutasse, cum vel in aliam ordtnem Heronis propo-
sitbenes redigerent, vel verborum contextum eircumeiderent
el centraherent vel, ubi ad rem accommodatum videretur,
nonnulla adderent. ln tabulis vero mensurarum mutandi et
novandi tum exstitit &ecessitas, eum provincia Romanorum
Aegyptus facta est. Qui tum novas mensuras Romanum pe-
dem οἱ passum et iugerum attulerunt atque ad haec Pto-
lemaicas mensuras accommodari iusserunt. (uod quemad-
modum factum sit, infra in explicanda tabula prima (S 18)
videbimus: nunc hoc tantum commemoramus in illa ipsa
tabula mensuras Ptolemaicas cum Romanis coniunctas ex-
hiberi eamque ad primum secundumve post Chr. n. saecu-
lum referendam esse videri. Porro posterioribus tempori-
bus, cum in ipsis mensuris novaretur, eiiam mensurarum
tabulae saepius sunt immutatae, unde recentiores tabulae
ortae sunt, quae cum omnes continuo quodam progressu
ex eodem fonte derivatae essent, quamvis diversae ab He-
ronis opere mensurae proponerentur, nomen tamen Hero-
Biamarum retinuerunt. Quo quidem nomine nos quoque
iure wtemur, dummodo de origine et quasi fonte, non de
ipso auctore intellegamus.

Alia fragmenta metrologica Heroni tributa.

lam haec fragmenta etsi pro temporum ratione multum
inter se differunt, omnia congruunt in eo, quod nihil nisi
mensuras, quas geometricas dicere licet, continent. Verum
lamen cum tot et tam varia fragmenta de mensuris por-

ces mesures, d'aprés lesquelles étaient assises les contribu-
lions fonciéres, directes et indirectes, et suivi d'un tableau
des mesvwres tombées en désuétude.

9 *

18

20 PROLEGOMENA IN

rectis Heroni tribuere consuevissent, quam facile fieri po-
tuisse censemus, ut eliam alia fragmenta, quibus de men-
suris cavis vel de ponderibus et nummis ageretur, ad He-
roniana adscriberent? Et sane multa eius rei vestigia ex-
stant. Nam et in codicibus Heronianis, quorum nos noti-
tiam habemus, nonnulla de ponderibus et nummis excerpta
inveniuntur, et docti quidam viri, qui duobus fere abhinc
saeculis de mensuris et nummis scripserunt, e codicibus
manu scriptis non solum ea fragmenta Heroniana, quae in
vulgus nota sunt, sed etiam alia quaedam protulerunt quae
postea paene ad oblivionem reduci coeperunt. Qua de re
ne infra saepius et cum magna mora dicendum sit, hic
locus esse videtur, ut quaecunque ad id argumentum per-
linent in brevi conspectu ponantur.

Primum los. Scaliger in Dissertatione de re numma-
ria sub Heronis nomine passim illud fragmentum ab Ale-
xandrino quodam homine scriptum affert quod TTepi τα-
λάγτων vel Περὶ μέτρων xai «ταθμῶν ὀνομαείας in-
scribitur *). ldem aliquoties citatur a Sal masio in Refu-
tatione utriusque elenchi Cercopetaviani, qui in pluribus
libris manu scriptis id se invenisse dicit et ex his nonnulla
emendatius edidit: pro Herone autem in quibusdam codici-
bus Africani nomen legi commemorat, qua de re posthac
videbimus ?). Ex alio fragmento inter Heronianas reliquias
servato Salmasius in Confutatione animadversionum Anto-
nii Cercoétii — hic est alter liber in Petavium scriptus ?)
— complures locos affert, quos ad tractatum quendam
Epiphanianum pertinere infra demonstrabimus*). Denique
in opere illo ingentis studii et laboris, Plinianis exercita-
tionibus in Solinum, idem plurima Heroniana de mensuris
porrectis citat, quae quidem omnia e tabulis Heronianis

D—— n -- ——

1) Vide proleg. 8 99 et in contextu fragm. 965.

2) Confer infra 8 47 et 99 adn. 2.

8) Et Confutatio et Refutatio ficto auctore Francisco
Franco anno 1623, altera Midelburgi, altera Parisiis,
prodierunt. Prius scriptam esse Confutationém e com-
pluribus Refutationis locis satis apparet.

4) Vide proleg. 8 90 adn. 8

SCRIPTORES GRAECOS. 21

prima et quinta repetivit? Post hunc Gronovius in
libris de sestertiis passim Heroniana fragmenta de nummis
et ponderibus attulit, nec tamen aliunde nisi a Scaligero
et Salmasio mutuatus. Excipiunt hos Angli I. Greave-
sius, qui in commentatione de Romano pede et denario
praeter locum breviorem e tabula Heroniana prima?) gra-
vissimum illud fragmentum, Pollucis loco cognatum, ex-
hibet de quo supra (δ 2) diximus; et Ed. Bernardus in
libris de mensuris et ponderibus antiquis, ubi Hero, etsi
verba eius uon exscribuntur, tamen passim e libris manu
scriptis citatur"). Denique Pauctonus e codicibus Pari-
sinis pauca Heroniana affert, quae ad mensuras cubicas
pertinent).

Heronis fragmenta ad Didymi librum adscripta.

Haec igitur Heroniana a viris doctis e libris antiquis
citata sunt, Restat ut aliam quaestionem aggrediamur, quae
etsi specie diversa videtur, tamen hoc statim loco disce-
ptanda est. Nonnulla enim et Heroniana et alia fragmenta

5) Pag. 242 b E affertur tabulae I 8 15; p. 411a F
eiusdem tabulae 8 20; p. 481 à D 8 1 extrema et 8 19;
p. 481 b B 8 9 et 10; p. 482 à D 8 18; p. 712 à B $ 12;
p. 841 b D $ 25; p. 851b A 8 10, ibidem sub D et E 8. 21.
Porro p. 481 b B tabulae quintae ὃ 12 extrema et 8 13;
p. 7128 B $ 11, quae e codice Paris, 2018 petita esse
videntur (v. adnot. crit. ad huius tabulae $8 12); tum
p. 481 64 D, ubi aker Hero geodaetes qui acenae sede-
eim spithamas tribuat citatur, respici videtur tabulae VIY
S 11. [Quae p. 492 b D afferuntur, ea non ad mensuras
pertinent. — Denique etiam in notis ad historiae Augu-
stae scriptores ab eodem citantur tabulae I $ 3 (p. 405 a F)
et 8 9. 10 (p. 248 b C).

6) Discourse etc. (v. supra 8 2 adn.) p. 187: ὁ δὲ Ἰτα-
λικὸς ποὺς δακτύλους ἔχει τρεῖς xal δέκα καὶ τρίτον, quae
fere congruunt cum tabulae I $ 10.

7) Ut alia quae mentione non digna sunt taceam,
Bernardus p. 235 tabulae VII paragraphum 15 e tribus
libris manu scriptis, atque haec praeterea ex Heronis
eodiee Bembino affert: τὸ μίλιον: ἔχει crábia. Z's, πόδας
͵δῳ΄: τὸ δὲ Ῥωμαϊκὸν μίλιον ἔχει πόδας eu: quae conve-
niunt cum tabula Euclidea (fr. 14, 12).

8) Métrologie p. 266; vide infra 8 38 adn. 1.

14

22 ' PROLEGOMENA IN

per errorem Didymo cuidam Alexandrino tribuerunt, cuius
libellum de mensuris marmorum et ligaorum e codice Am-
brosiano non ita longe abhinc spatio edidit Ang. Maius).
Ibi a capite XIV prima et secunda tabula Heroniana, tum
fragmentum Alexandrinum de talentis (95) et aliud de men-
suris (81), deinde varia problemata stereometrica et geome-
trica leguntur. Haec autem minime Didymo tribui posse
iam Maius, quamvis levissime tantum et quasi praeteriens
eam quaestionem in praefatione attingeret, suspicatus est*).
Lucem deinde attulit Martinus, qui Parisinis Didymi codi-
cibus perlustratis reliquiisque Heronianis collatis, quae
Didymea quaeque Heroniana essent, acutissime distinxit).
Qua de re ne ulla dubitatio relinqueretur, idem praeterea
testimonio usus est codicis Monacensis*), in quo cum alia
tum fragmenta illa de mensuris praefixo Heronis nomine
antecedunt Didymi eidem libello, neque quidquam praeterea
quod Heronianum sit sequitur. Nullus igitur iam Hero-Di-
dymus, quod ambiguum nomen, ut in re incerta finxit
Boeckhius*), nihil etiam ab ullo Didymo de mensuris cubi-
cis aut talentis scriptum, nec quidquam praeter parvum
illum libellum de marmorum et lignorum mensuris ad Didy-
mum auctorem revocandum. Haec vero nostra sententia
non Martini solum auctoritate nititur, sed ipsi et Monacen-
sem codicem et e Parasinis unum) accurate inspeximus,
atque apographum codicis Vossiani Lugdunensis in nostris

1) Iliadis fragmenta et picturae. Accedunt scholia
vetera ad Odysseam. Item Didymi Alexandrini marmo-
rum et lignorum mensurae. Edente Ang. Maio. Mediol,
1819. — Incipiunt p. 149 Διδύμου ᾿Αλεξανδρέως μέτρα
μαρμάρων xai παντοίων ξύλων

2) P. 151: Etsi vero hi codices et fortasse alii plures
Didymo hoc opus víndicant, nihilo minus haud scio an id
maioris operis, cuius parens laudatur Hero, pars edam
aut excerptum dicendum sit, Quod addit etiam fieri po-
tuisse, ut ipse contra Hero ex antiquioribus Didymi scri-
ptis multa sibi sumpserit, id minime probari potest.

8) P. 187—193.

4) Cod, Graec. n. 166.

δ) Metrol. Unters. p. 965. ᾿

6) Cod. Paris. Graec. n. 24765.

SCRIPTORES GRAECOS. 23

manibus tenemus. Qua de re uberius disserendi alio loco
erit occasio.

De tabula Heroniana prima.

Haec in universum de fragmentis Heronianis disputanda
fuerunt. Quibus tandem ad finem perductis iam bene in-
strucli ad alteram huius quaestionis partem accedimus,
qua de singulis tabulis ita disseremus, ut et omnes in his
mensurarum rationes explicemus et, quam quaeque ad aeta-
tem referenda videatur, quantum fieri possit, definiamus.

In vetustissimo e codicibus Parisinis qui Heronis geo-
metriam continent (S 11) non .procul ab initio!) ea men-
surarum tabula legitur quam nos quarto loco inter Hero-
ujanas posuimus. Verum in eodem libro post clausulam
geometriae?) et alia quaedam geometrica et illa duo Hero-
nis fragmenta?) reperiuntur quae nos tahula prima compre-
hendimus. lam cum in fine huius tabulae legamus: ᾿Αλλὰ
ταῦτα μὲν κατὰ τὴν παλαιὰν ἔκθεςιν᾽ τὴν δὲ γῦν κρα-
τοῦςαν δύναμιν ἐν τοῖς προοιμίοις τοῦ λόγου ὑπετά-
ξαμεν, inde facili coniectura colligimus eos qui olim He
ronis geometriam contraxerunt initio mutati operis omissa
velustiore mensurarum tabula, quae antea ibi scripta erat,
eas mensuras in conspectu posuisse quae tum in usu essent,
illam autem vetustiorem tabulam in appendicem operis reie-
cisse^). Unde factum est, ut praeter Letronnium omnes qui
antea haec fragmenta ediderunt, cum eum ordinem quem
ín recentiore opere Heroniano invenissent mutare nollent,
recentiorem tabulam primo, vetustiorem secundo loco po-
nerent. Nos tamen cum omnes eius generis reliquias e
variis libris manu scriptis petitas colligeremus et quo tan-
dem ordine eae in hoc libello exhibendae essent diu ambi-
geremus, postremo nullam aliam nisi temporum rationem

1) Cod. Gr. 1670 fol. 64^; incipit autem Heronis geo-
meitria ibid. fol..62*. Haec omnia facilius tum perspici
poterunt, cum Heronis geometria à me edita erit,

2) Fol. 1291: TTemAnpurat ἡ τῶν ἐπιπέδων κατὰ ἔκ-
θεεῖν "Hpuvoc μέτρηεις. Vide Martin. p. 133.

8) Fol, 130b— 132*, Conf. Martin. p. 133 s.

4) Letronn. p. 52, Martin. p. 204.

15

24 PROLEGOMENA IN

haberi posse intelleximus. Haec igitur tabula de qua agi-
mus, ut aetate, ita etiam loco uobis est prima. Atque iis-
dem fere verbis eam in illa Heronianae geometriae editione
qua primo secündove post Chr. n. saeculo vulgo uti sole-
bant ($-12) scriptam fuisse existimamus; pauca tamen a
recentiore auctore eius geometriae quae in codicibus Pari-
sinis exstat addita esse apparet, quae nos, ut quam inte-
gerrima vetustioris tabulae species praeberetur, in hac edi-
tione uncis inclusimus (S 20).

De pede Philetaereo.

Jam in hac vetustiore tabula quaenam mensurae propo-
nantur inquiramus. Graeca pleraque sunt nomina, occur-
runt tamen etiam Aegyptiae mensurae, ξύλον, puo,
CXOivoc, nec desunt Romanae, pes ltalicus et iugerum.
Denique 681 pes quidam (iAeraípeioc!), ad quem omnes
reliquae mensurae definiuntur. Varia igitur mensurarum
genera mixta et consociata esse videmus. Qua de re longo
verborum circuitu dicendum esset magnaque nobis ad con-
clusionem properantibus mora afferretur, nisi ea quae ab
aliis diligenter quaesita et enucleata atque a nobis alio loco
retractala et comprobata sunt?) hreviter hic repetere satis
esset. .

Aegyptis antiquilus cubitus qui regius vocabatur in

1) De forma vocabuli Φιλεταίρειος (non Φιλεταίριος)
vide praefationem criticam ad tab. Heron. I.

2) Pedem Italicum, qui in secunda tabula comme-
moratur, Romanum esse primus suspicatus est D'An-
ville (Traité des mesures p. 18); idem &accuratius de-
monstravit atque inde mensuram Ptolemaici sive Phile-
taerei pedis definivit Hase (in Palaeologo p. 20 ss.).
Denique &cutissime de eodem argumento disputavit Le-
ironne (/echerches p. 104—118). Hi quidem omnes eas
mensuras Áegyptias aetatis Ptolemaicae esse recte con-
tenderunt. | Obstabat tamen Philetaerei pedis nomen,
quod 4 Pergameno regno ductum esse egregie coniecit
Boeckh (/Metrol. Unters. p. 215 8.). Sed quomodo factum
esse videatur, ut Ásiaticae mensurae nomen in Áegyptum
transferretur, nuper ἃ nobis explanatum est in Fleckeiseni
annalibus philologieis (Jahrbücher für Philol. v. Paedag.
1863 p. 162 ss.).

| Meme i
SCRIPTORES GRAECOS. 25

usu fuit, cuius exactam mensuram e vetustissimis illius
gentis monumentis cognitam habemus?) Quae mensura
etiamtum , cum Ptolemaei Aegypti regnum tenebant, et in-
tacta mansit et regii cubiti (BacilixoÓ πήχεως) nomen
retinuit. Sed Graecorum consuetudine ei cubito addita est
sua bessalis mensura, hoc est pes, quem Ptolemaicum a
rege aucLore dicere consueverunt. Quid vero? quomodo
alterum nomen a Philetaero ductum in Heronianam tabulam
irrepsit? Scilicet Aegyptio cubito par fuit ea mensura quae
in Persarum regno legitima erat, unde βαςιλήϊιος πῆχυς
ab Herodoto nuncupatur^). Hunc cubitum et in aliis regni
provinciis et per Asiam minorem usitatum fuisse satis con- .
stat. Iam cum Philetaerus regni Pergameni fundamenta
jecisset, vel ipse vel, quod magis probabile videtur, succes-
sor ejus Eumenes praeter regium cubitum, quem intactum
reliquit, bessalis mensurae sive pedis legitimum usum esse
voluit, qui pes inde Philetaereus dictus est. Quae omnia,
elsi a nullo scriptore prodita sunt, certis tamen rationibus
colligere licet. Fuerunt igitur pares et cubitales et pedales
mensurae in Aegyptio atque in Pergameno regno: nec ta-
men Ptolemaeos suum pedem e Philetaeri regno petivisse
aut Philetaereum potius quam Ptolemaicum appellasse cre-
dibile est. Verum id nomen Romani demum in Aegyptum
transtulerunt. Utram enim, quaeso, mensuram illi prius
cognoverunt, Pergamenam an Ptolemaicam? Quid? cum
anno CXXXIII ante Chr. n. Attalus III regni sui heredem
populum Romanum instituisset, nonne his agrorum Perga-
menorum mensura cum pede et iugero Romano compa-
randa fuit? Quo facto necesse est haec eos et invenisse et
legibus sanxisse: primum quinos pedes Philetaereos ae-
quare senos Romanos, deinde bina plethra singula iugera
efficere. Porro in continuatione huius quaestionis non
omittendum videtur in Cyrenaica, quam anno XCVI Ptole-
maeus Ápion populo Romano testamento reliquerat, pedem
vulgarem Graecorum quem nos Olympium dicere solemus

3) Vide nos in Metrol. p. 279 s., ubi eos qui uberius
de ea re exposuerunt citavimus,
4) Ibid. p. 41. 274.

26 PROLEGOMENA IN

legitimum eique Plolemaico nomen fuisse"). Denique cum
non multo post etiam Aegyptus in provinciae formam red-
acta esset ibique eadem pedis mensura atque olim in Attali
regno, sed diversa a Ptolemaico Cyrenensium pede, reperi-
retur, quo tandem alie nomine nisi Philetaerei pedem
Aegyptium Romanos appellasse censemus? Tum igitur Ro-
manis auctoribus Ptolemaica mensura Philetaerese nomen
obtinuit, nec iam mirum est in tabulas Heronianas eam
appellationem translatam esse. Nam primam tabulam,
quam vetustissimam esse diximus, inveterata iam Romano-
rum potestate in Aegypto scriptam esse res ipsa declarat.
Hinc etiam de Didymi aetate illius qui de mensuris marmo-
rum et lignorum scripsit (S 14) coniecturam facere licet.
Is enim nec Philetaereum pedem novisse videtur, sed pro-
pria appellatione Ptolemaici usus est, nec Romanum pedem,
ut in tabula Heroniana legitur, Ἰταλικόν,, sed accuratius

. Ῥωμαϊκόν dieit. Ergo nec multo postea quam Aegyptus
provincia facta est et ante auctorem Heronianae tabulae,
initio primi post Chr. n. seculi, eum vixisse suspicamur.
Nec tamen multo post vel primo saeculo vel initio secundi
Philetaereum pedem in Heronianas tabulas illatum esse
existimamus). Hoc igitur tempore prima tabula scripta
esse videtur, quam postea recentior quidam auctor appen-
dicis loco ad geometriam Heronianam sua manu in novam
formam redactam adscripsit.

De Aegyptiis mensurís.

17 Quae praeterea de mensuris primae tabulae dicenda
sunt, ea quam brevissima expositione complectemur.
Tria ibi mensurarum genera reperiri supra diximus,

5) Hygin. de condic. agr. p. 123 ed. Lachmann.

6) Idem de aetate secundae tabulae Heronianae iu- .
dicant Boeckbius p. 10 et Martinus p. 204; nec vero op-
poni potest, quod vocabula ςκουτλώςεις, ςτροφίολοι, κυ-
μάτια, quae initio eius tabulae (8 3) leguntur, posterioris
Graecitatis sunt. Nam haec ab eo qui recentius Hero-
nianum opus confecit addita sunt, cetera autem sine du-
bio ad secundum vel etiam primum post Chr. n. saeculum
pertinent,

SCRIPTORES GRAECOS. 91 .

nam ad Aegyptias mensuras additas esse Graecas, ad has
porro Romanas.

De Aegyptiorum mensuris fere nihil a veteribus scri-
ptoribus traditum habemus. Nam praeter cubitum , cuius
Herodotus mentionem facit, unum schoenum, maximam
itaerum mensuram , et ille et alii quidam commemorant !).
Verum in bac tabula Heronianma, si accurate quaerimus,
nonnullas alias eius gentis mensuras indagare licet*). Pri-
mum ξύλον. quod trium esse cubitorum dicitur, etsi Grae-
cum nomen est, Aegyptiorum esse apparet. Nusquam enim
aut in Graecia aut apud Romanos talis mensura usitata fuit,
quae quidem nec plethro nec stadio nec ulli praeterea
Graecorum mensurae accomodata esset, Servat&m igitur ex
Aegyptiorum consuetudine hanc mensuram a Ptolemaeis et
Graeco nomine in tabulas geometricas receptam esse exi-
simamus. Huc accedit ἄμμα quadraginta eubitorum, cuius
quae sit origo ipso nomine declaratur ἢ. Quae utinam ]la-
tiore disputatione persequi liceret. Sed haec quaestio, nisi
ampliorem librum scripseris, ad finem nequit perduci;
nunc autem cum aliud agamus, nihil nisi breviter propo-

1) De cubito vide Herod. 2, 168, de schoeno eundem
2; 6 et alios qui in nostra Metrologia p. 282 s. citantur.

2) Ex iis quae Queipo (Essai sur les systémes métriqueg
I p. 159 ss.) de his Aegyptiis mensuris disserüit nonnulla
probanda, cetera aspernanda osse vidi. Nam de xylo
qudem recte statuit (p. 159), verum et in aliis et in hoc
maxime fallitur, quod μίλιον Heronianum mille orgyiarum
et quartam partem parasangae fuisse opinatur (p.160—163).
Quae ut refutentur, hic non est locus: sed unum com-
memoro iniuria Heronem e Bernardi libro auctorem citari,
nam nihi] ille nisi locum quendam e septima tabula (supra
αὶ 13 adn. 7) affert; haec autem, cum multo posteriore
tempore scripta sit, nihil nec ad primam Heronianam
tabulam nec ad veteres Aegyptiorum mensuras pertinet.

3) Vocem ἄμμα Aegyptiam esse inde concludo, quod
Graeca non est, nam ἅμμα, quod Lepsius p. 106 (v. infra
adn. 6) suadet, repugnat librorum auctoritati. Quaecumque
autem in hac tabula nec Graeca nec Romana sunt, ea Áe-
gypüi& esse quis negaverit? Et Hebraici ammah eadem est
origo, significatio autem diversa, nam cubitum apud illos
denotat, fimiliter Graecum ἄκαινα et Baeticum acnua
eiusdem originis esse videntur, sed hoc decemplicem illius
modum significat,

28 PROLEGOMENA IN |

nere possumus nostram sententiam, quae eisi argumentis
et certa ralione a nobis non comprobata est, tamen spera-
mus fore ut multis probabilis videatur. Haec autem sta-
tuimus: a cubito regio qui septem palmorum vel duode-
triginta digitorum fuit omnes maiores mensuras derivatas
esse, sed alia ratione in agris alia in itineribus metiendis
usos esse. Etenim agrorum mensuras fuisse constat

orgyiam quattuor cubitorum,

amma quadraginta cub. vel decem orgyiarum *).

Ad quae num accesserit stadium quadringentorum cu-
bitorum vel centum orgyiarum, in medio relinquimus. Nam
etsi numerorum ratione egregie haec inter se congruunt,
quoniam, ut amma decem orgyias, ita stadium decem am-
mata efficit; tamen nec satis certa eius rei vestigia extant,
neque equidem persuadere mihi possum ab ulla unquam
gente quadratum stadii modum factum esse — omnes autem.
agrorum mensuras quadratas esse necesse est. |

Praeterea ne omittamus aliam agros metiendi rationem.
olim in usu fuisse, qua non orgyia, hoc est quadrupla cu--
biti mensura, sed ipse cubitus denaria ralione multiplica-.
retur. Nam ita factam esse aruram centenorum cubitorum.
Herodotus scribit). Quae duo diversa mensurarum genera
quibus vel locorum vel temporum disceriminibus usitata
fuerint, alienum est ab hoc loco inquirere).

Denique in itineribus metiendis a cubito ductam esse
arbitramur triplam eius mensuram, ξύλον, quo tantum
spatii significasse videntur quantum duobus gradibus con-
ficitur. Haec xyla in itineribus proinde atque Romani suos :
passus miliario numero computabant, quaterna autem mi- -
lia schoenum efficiehant.

4) Gravissimum eius rei hoc est testimonium, quod |
in tabula V omnis agrorum mensura orgyia et funiculo
'denarum orgyiarum fieri dicitur. Hoc autem cyotvíov 5e-
kaópyutov ipsum antiquum amma esse apparet. Conf.
infra ὃ 925.

5) 2, 168. Vide Metrol. p. 284. |

6) Hie egregie viam aperuit Lepsius extrema ea dispu-
tatione quae inscribitur Ueber eine Hterogl. Inschr. am Tem-
pel von Edfu ( Abh. d. Berl. Akad. philos. hist. Kl. 1856 p.69 88.).
Quae ego alio loco accuratius persequar.

SCRIPTORES GRAECOS. 20

De reliquis primae tabulae mensuris.

Porro, ut saepius diximus, ad antiquum Aegyptiorum 18
cubitum a Ptolemaeis Graeca mensurarum ratio translata
es. Hinc et minores cubito mensurae , δάκτυλος, παλαι-
τής, ótxác, crap, πούς, πυγών,. πῆχυς, et maío-
res, ὀργυιά, πλέθρον, crábtov, δίαυλον., ortae sunt.
(uae etsi verbis Graecae videntur, tamen ab his tanto di-
vrsae sunt, quanto cubitus Aegyptiorum vulgarem Grae-
eorum cubitum superat!). Accedit ἄκαινα sive κάλαμος
decem pedum , cuius mensurae originem e Graecia, non ex
Aegypto, repetendam esse alio loco demonstravimus?).

Denique postquam Aegyptus in Romanorum potestatem
rdacta est, quomodo pes monetalis et iugerum, Romano-
rum mensurae, cum Ptolemaieis composita sint, iam supra
sgnificavimus (S 16). Nam perinde atque antea in regno
Pergameno , ita tum in Aegypto Romani hanc certam et
legitimam rationem inter suas et Aegyptias mensuras inter-
celere voluerunt, ut quini pedes Ptolemaici senos mone-
lales, sive quini cubiti regii novenos pedes Romanos ae-
quarent?). Hinc in tabula Heroniana pes Italicus, hoc est
homanus, tredecim digitos cum trienle, qui digiti sunt
Philetaerei, habere dicitur, atque ubicunque praeterea Ita-
lici pedes cum Philetaereis comparantur, eadem valet ratio ;
hinc etiam TtUTU)V, mensurae modus Graecis non ita usi-
latus, in tabulas Heronianas receptus esse videtur, quippe

1) Vide nos in Metrol. p. 283.

2) Est locus Apollonii Rhodii (3, 1323): ἐργατίνης ὥς
τίς τε ἸΤελαςγίδι voccev 'ákalvg, ubi scholiasta adnotat:
ἀκαινά écrit μέτρον δεκάπουν, Θεςςαλῶν εὕρεμα“ ἢ ῥάβδος
ποιμενικὴ τταρὰ ἸΤελαςγοῖς ηὑρημένη. Hinc nos ἴῃ Fleckeis.
annal. (a. 1863 p. 169 s.) demonstravimus hac decempeda
àb antiquissimis temporibus Graecos in agris metiendis
1808 esse, inepte vero in Etymol, M. tradi in Aegypto
eam inventam esse. De forma ἄκενα, quae est recentio-
ris consuetudinis, vide praef. crit. ad hanc tabulam. Vox
κάλαμος, quam praeter acaenam auctor,huius tabulae
affert, etiam in inscriptionibus legi auctor est Passow inu
lexico Graeco.

3) Didym. de mens. 12 (in nostra collectione fragm.
3 84) Confer Hasium in Palaeol. p. 36, vel nos iu
Metrol, p. 281,

80 PROLEGOMENA IN

qui par esset Romano cubito? Porro cum ex eadem ra-
tione plethrum Ptolemaicum oentum pedum non diversum
esset ab actu Romanorum, qui centum et viginti est. pe-
dum, facile additum est iugerum, hoc est duerum plethro-
rum vel actuum mensura, qua Romani in omnibus publicis
ratenibus uti solebant. Postremo etiam in mensuris itine-
rum, quantum fieri potuit, similitudo et censensus quae-
sita. Nam Romano passui respondere volebant βῆμα, quod,
perinde ac gradus sive dimidius passus, duorum pedum et
semissis esset; sed cum hi pedes essent Philetaerei , βῆμα
tres pedes Romanos aequabat (v. infra $ 38). Magis etiam
μίλιον Ptolemaicum a simili Romanorum mensura discre-
pabat. Etenim ex Aegyptiorum censuetudine mille ξύλα,
non passus, miliarhum mensuram effecisse vidimus ($ 17),
unde factum est, ut illud μίλεον mille octingenta βήματα
(non duo milia), sive quattuor milia quingentos pedes Phi-
letaereos haberet, Romanorum igitur mille passus supera-
ret pedibus quadringentis.

De introductione primae tabulae Heronianae.

19 Diximus adhuc de ipsis mensuris quae prima tabulg He-
roniana continentur. Verum in codicibus Heronianis prae-
missa est introductio quaedam de arte metiendi ab Aegy-
ptiis inventa. Ác primum quidem, quae in codice Parisino -
vetustissimo (S 11) scripta sint, videamus. Ibi, ut supra
demonstravimus (S 15), non procul ab initio recentior
mensurarum tabula legitur, cui haec praemissa sunt:

Ἥρωνος ἀρχὴ τῶν γεωώωμετρουμένων.

Καθὼς ἡμᾶς ὁ παλαιὸς διδάςκει λόγος, οἱ πλεῖςτοι,
τοῖς περὶ τὴν γῆν μέτροις καὶ διανομαῖς ἀπηςχο-
λοῦντο᾽ ὅθεν καὶ γεωμετρία ἐκλήθη. fj δὲ τῆς μετρή-
οεως ἐπίνοια ηὕρηται παρ᾽ Αἰγυπτίοις. διὰ τὰρ τὴν
τοῦ Νείλου àváfaciv πολλὰ χωρία φανερὰ ὄντα τῇ
ἀναβάςεει ἀφανῆ ἐγίνετο, πολλὰ δὲ καὶ μετὰ τὴν ἀπό-

-- À—

4) Ex hac ipsa mensura & Romanis Aegyptium ηπ8-
drantal novaque artaba derivata sunt. V. infra $ 89.

BORIPTORES GRAECOS. 31

paciv !): xol οὐκέτι ἦν δυνατὸν ἕκαςτον διακρίνειν τὰ
ἴδια. διὰ τοῦτο ἐπενόηςαν οἱ Αἰγύπτιοι τήνδε τὴν
uérpnciv, ποτὲ μὲν τῷ καλουμένῳ «χοινίῳ, ποτὲ δὲ
καλάμῳ,, ποτὲ δὲ καὶ ἑτέροις μέτροις. ἀναγκαίας τοί-
γυν τῆς μετρήςεως οὔεης εἰς πάντα ἄνθρωπον φιλο-
μαθῆ παριῆλθεν ἡ χρεία ἢ.

Eadem verba et in aliis libris Parisinis?) et in Vindebo-
nensi*) reperiuntur. Sed haec est recentior et brevior eius
loci forma, vetustier autem in illo codice Parisino una cum
prima mensurarum tabula appendicis loco post geometriam
Heronianam addita est (S 15). Haec igitur forma in nostro
fragmentorum contextu primo loco posita est, quae etsi
non ipsam Heronis orationem exhibet, multo tamen pro-
pius quam illa recentior ad eam accedere videtur.

Adsceribere hic placet similem locum ex Etymologico
Magno, quem e fonte Heroniano derivatum esse apparet.
Ibi vox &xatva quae apud Apollonium Rhodium) legitur
sic explicatur: Νεῖλος ὁ τῶν Αἰγυπτίων ποταμὸς ἀνα-
βλύζων καὶ ἀνερχόμενος διὰ τοῦ θέρους τὰ ὅρια τῆς
τῶν Αἰγυπτίων γῆς τῇ ὑγραςίᾳ λύων καὶ μιγνύων
ἀπώλλυεν. Ücrepov δὲ “ῥάβδον λαβόντες τᾶς ἑαυτῶν
τᾶς ἐγεωμέτρουν πρὸ τῆς ἀναβάςεως τοῦ ποταμοῦ
καὶ ἐοημειοῦντο᾽ καὶ πάλιν μετὰ τὴν ἀπόβαςιν τοῦ

»^

ποταμοῦ τῇ αὐτῇ ῥάβδῳ ἐγεωμέτρουν, καὶ γεωμε-

1) Hie φανερὰ addendum videtut collata wetustiore
eius fragmenti forma.

2) In nostra verborum scriptura quae discrepenj 8
Parisino 1670, demonstrabo in Heronianis reliquiis, Mar-
mus p. 486 s. de plerisque graviter errat.

8) Vide Martin. p. 436. Ipsi denuo contulimus Paris.
2013 fol. 998, eundem fol. 141^, 2438 fol. 1018, in quibus
nihil ita diserepat ἃ nostra scriptura, ut memoratu dignum
sit [nisi forte quod εὕρηται habent pro ηὕρηται]. In aliis
librig non ea verba quae supra leguntur, sed haec in-
scripta sunt: “Ὅπως εὕρηται ἡ ἐπίνοια τῆς μετρήςεεως.

4) Cod, philes, Gr. CLXXIX (Nessel) fol. 1118, Is in
his discrepat ἃ Parisinis: μὲν addit post "Hpuvoc, τε
omittit post μέτροις, «ἀπηςχολούντων habet pro ἀπηςχο-
λοῦντο, ἐγίγνοντο pro ἐγίνετο, οὐκἔτινων οὐ vitiose pro
οὐκέτι ἦν, ᾿οοὔεης τῆς μετρήςεως pro τῆς μετρ. οὔς.

D) Vide supra 8 18 adn. 2.

32 PROLEGOMENA IN

τροῦντες ἕκαςτος τὴν ἰδίαν γῆν ἀπελάμβανε δίχα μά-
χης καὶ φόνου. ἐκλήθη οὖν fj ῥάβδος [ἐν] f) ἐγεωμέ-
τρουν ἄκαινα, fj ςτερεοῦςα αὐτοὺς τοῦ καίνειν ἀλλῆ-
λους ὅ ἐςτι φονεύειν. Ex his extrema perversa sunt,
nam alia est vocis ἄκαινα origo), sed de arte quidem
metiendi qualis apud Aegyptios in usu esset recte auctor
secutus est Heronem Alexandrinum.

In eadem tabula quaedam a recentiore manu addita.

20 Restat denique, ut de additamentis quae in prima tabula
inveniuntur paucis dicamus. Nam cum omnino eius tabulae
forma ac ratio ad saeculum primum vel secundum post Chr.
n. pertineat, nonnulla tamen aetate multo recentiore addita
esse apparet. Primum post verba εὐθυμετρικὸν μὲν οὖν
écri πᾶν τὸ κατὰ μῆκος μόνον μετρούμενον (δ 3) haec
adiecta sunt: ὥςπερ ἐν ταῖς ς«κουτλώςεςιν οἱ ςτροφίο-
λοι καὶ ἐν τοῖς ξυλικοῖς τὰ κυμάτια καὶ ὅςα πρὸς μῆ-
Koc μόνον μετρεῖται. ἴπ quibus explicandis auctorem
sequimur Salmasium in notis in Vopiscum!), ubi allata
quorundam et Graecorum et Latinorum vocabulorum simi-
litudine ckouTAd)ceic vocem e Latino sermone petitam
vestium praetexturas (vel circumtexturas) significare docet.
CrpoqióAouc autem parva strophia ἢ. e. fascias vel vittas
quibus vestium extremilates praelexuntur interpretatur.
Quid vero kuuária? Depingi res facilius potest quam ver-
bis describi. Apud Vitruvium*?) sunt ea quae tori vel spirae
instar prominent in columnis; sunt vero etiam in opere
ligneo taeniae quae per extremitates in longitudinem affigi
solent5). — Porro ubi de cubiti mensura agitur (ἢ 12) sine

H Vide nos eo loco quem ὃ 18 adn. 2 citavimus,
1) Historiae Augustae scriptores VI rec. Claud. Salma-
sius (Paris 1620), tom. II (Salmasii notae) p. 405 a F — b B.

2) De archit. 8, 6, 7; 8, 5, 10; 4, 1, 7 al.

3) V. Hesych. s. v.: αἱ ὑπεροχαὶ παρὰ τέκτοςι καὶ
λιθοποιοῖς. — Sic igitur vernaculo sermone locus inter-
pretandus videtur: *mie bei den Kleiderbesátzen die Fran-
sen und bei dem Holzwerk die Leisten. Letronnius p. 51
locum sie interpretatus est: comme quand il s'agit de me-
surer des bandes de franges, ou des planchettes de bois

SORIPTORES GHEAECOS. 393

dubio interpolata sunt verba: καλεῖται δὲ καὶ ξυλοπρι-
cnkóc πῆχυς. Quae tum addita sunt, cum vulgaris cubi-
tus duorum pedum erat, vetus autem mensura tantum
in lapidibus et lignis metiendis servabatur (tab. V, 11).
Deinde verba fj δὲ ἄκενα ἔχει πόδας Φιλεταιρείους v
iot δακτύλους pE ($ 19) suspitionem movent. Nam et
aliena sunt ab hoc loco et antea (S 16) eadem mensura iam
explicata est. Quae quidem illic κάλαμος dicitur; sed alte-
rum nomen ἄκαινα,. si initium tabulae contuleris ($ 4),
eodem loco, quo κάλαμος, olim scriptum fuisse facile tibi
persuadebis. Denique extrema verba ($ 20): ἀλλὰ ταῦτα
μὲν κατὰ τὴν παλαιὰν ἔκθεςιν Tijv δὲ νῦν xparoücay
δύναμιν ἐν τοῖς προοιμίοις τοῦ λόγου ὑπετάξαμεν ab
ilo qui recentiorem Heroniani operis editionem confecit
addita esse ipsa res declarat.

De tabula Heroniana 11.

Vetustissimam tabulam Heronianam de qua adhuc dis-
seruimus in libris manu scriptis simile fragmentum sequi-
tur uncia Romanorum mensura memorabile. In hoc primum
quae congruant cum illa prima tabula, deinde quae ab ea
differant, videamus. Eadem omnino sunt mensurarum no-
mina, eaedem mutuae earum rationes; sed omissa sunt et
mensurae quas proprie Aegyptias diximus: ξύλον, ἄμμα,
Cy oivoc (rrapac&rrc), et nonnullae Graecae minus usita-
lae: διχάς, πυγών, δίαυλον. Pedis modum perinde atque in
prima tabula Philetaereum esse ex acaenae definitione ($ 10)
colligimus; unde etiam in fine pro corrupta scriptura CTE-
peoUc sine dubio Φιλεταιρείους est restituendum. Sed
praeterea Romanum quoque pedem in eadem tabula latere
certis rationibus evincitur. Nam et μίλιον (S 14) quinque
milia pedum habere dicitur, qui pedes sunt Romani, et iu-
gerum (S 12) ad eandem pedalem mensuram definitur, qua-

propter hoc loco τὸ Ἑλληνικόν, quod modo πλέθρῳ,

Graecorum mensurae, recte appositum fuit, ad iugerum

Denique à Du-Cangio in Gloss. med. et inf, Graecit.
«κούτλωςις explicatur: scutulatio, vestis praetextura,
instita,, ornatura in ima vestis parte.

SCRIPT. METROL. I, 3

21

84 PROLEGOMENA IN

autem nihil pertinet, uncis inclusimus. Denique etiam un-
cia sive duodecima pedis pars nisi ad Romani pedis mensu-
ram recte referri non potest. Sic igitur conéludimus: au-
ctorem huius tabulae id egisse, ut et Romanas et Philetae-
reas mensuras sub uno conspectu poneret, sed in eo quam
gravissime lapsum esse, quod nullo prorsus utriusque men-
surae discrimine facto parem esse Philetaereo Romanum
pedem existimaverit.

Praeterea auctor eius tabulae de quadratis et cubicis
mensuris quaedam exponit: primum enim docet, quot digi-
torum quadrata sit uncia, deinde omnes mensurae a palmo
ad cubitum quot uncias quotque digitos et quadrata et cu-
bica ratione habeant!), postremo quae sit gradus, orgyiae,
acaenae, agrestium mensurarum quadrata ratio.

De tabula Heroniana III.

99 Tertia tabula nihil nisi breviorem conspectum earum
mensurarum exhibet quae prima tabula continentur. ]ta
autem auctor in enumerandis mensuris versatus est, ut
posteriores quasque cum prioribus ex ordine compararet.
Cubitum igitur primum pedali, deinceps palmorum et digi-
torum mensura expressit; βῆμα primum cum cubito, deinde
rursus cum minoribus, orgyiam cum gradu et reliquis, ce-
tera eodem ordine cum minoribus quibusque comparavit.

De tabula Heroniana IF.

98 Quarto loco posuimus gravissimam illam tabulam de
iugeri divisione agrestibusque qui dicuntur pedibus, in qua
quae mensurarum ratio tradatur cum per se admodum difti-
cile sit intellectu, non parum nonnullorum locorum dubia
scriptura auget obscuritatem. Quam cautissime igitur in
tanta ambiguitate versemur necesse est. Fuerunt qui hoc

1) Cum & ὃ 16 ad 18 παλαιςτή, ςπιθαμὴ, πούς et
quadrata et cubica ratione explicentur, dubitari non
potest, quin etiam cubiti quadrata mensura ab auctore
iebulae definita sit. Unde initio paragraphi 19 haec
addenda sunt: Ὁ τετράγωνος πῆχυς ἔχει οὐγγίας τκδ΄,
δακτύλους φος΄. Conf. tab. IV 8 ὅ.

— CHEER *—7 το --

SCRIPTOREB GRAECOR. 85

fragmentum ad aetatem Byzantinam referrent. At vero tum
bipedali cubito facto prorsus alia fuit agrestium mensura-
rum ratio ($ 24); in hac autem tabula eodem modo atque
in prima et iugerum et reliquae mensurae definiuntur. Nam
in illa antiquissima tabula iugerum habere dicitur
in longitudinem pedes CCXL Rom., CC Philetaereos,
in latitudinem pedes CXX Rom., € Philet.,
idem
in longitudinem XXIV decemp. Rom., XX acaenas Phil.,
in latitudinem XII decernp. Rotn., X acaenas Phil,
idem quadrata mensura

XXVIII DCCC ped. Rom., CC acaen. Phil.

Eaedem mensurae in hac quarta tabula comparent, etsi
auctor in eo vel negligenter vel imperite versatus est,
quod nullum nec Romanae nec Philetaereae mensurae di-
scrimen fecit. Qui quod CC acaenas iugero tribuit, signifi-
cat acaenas quadratas Philetaereas; quod vero statim post-
ea iugerum XXIV acaenas longum esse dicit, has Romanas
decempedas esse apparet. lam ad maximam diffieultatem
pervenimus, quae e corrupta codicis scriptura oritur. Ete-
nim longitudinis acaenis XXIV non, ut consentaneum est,
ΧΙ latitudinis acaenae respondent, sed miro errore A in
codice scriptum est. Iam hoc in promptu est dicere A ve-
tustius denarii numeri signum esse 5), ac facile, quod mihi
quidem statim in mentem venit, superius κδ΄ e AA (h. e.
viginti) depravatum esse suspicerjis. Sed tamen ne vanis
indulgeamus coniecturis. Nam cum omnes reliqui numeri
vulgaribus illis litterarum signis perscripti sint, qua tandem
ratione fieri potuit, ut ex antiquiore consuetudine A huc
irreperet. Immo id corruptum iudicemus necesse est. Ac
proclive est dictu olim plenis litteris δέκα scriptum fuisse;
quod si verum est, antea κδ΄ mutandum est in κ΄, quo facto,
verba quae sequuntur διαιρεῖται δὲ eic κ΄ μέρη optime
congruere videntur. At vero aliam esse huius additamenti
rationem statim demonstrabimus: ergo nec illud κδ΄ mutan-
dum est nec A in δέκα mutandum, quod quidni etiam e
δώδεκα compendio scripturae ortum esse existimemus?

1) Vide Franzium in Element, epigr. Gr. p. 347.
- 3*

36 PROLEGOMENA IN

,

Sic igitur statuimus : verbis μήκους γὰρ ἔχει ἀκαίνας «x
et πλάτους δὲ ἔχει δώδεκα ἀκαίνας Romanam decempe-
dalem mensuram ab auctore tabulae significari. Verum idem,
memor Philetaereae divisionis, ad priora verba addit: διαῖ-
ρεῖται δὲ eic κ΄ μέρη ἀνὰ ιβ΄, quae quidem, si antea
ἀκαίνας κ΄ scriptum esset, prorsus abundarent. Exponere
igitur voluit, prout Romanam vel Philetaeream mensuram
sequereris , duplicem iugeri divisionem esse, nam ex altera
ratione iugerum XXIV acaenas denorum pedum Romanorum,
ex altera XX acaenas duodenum pedum habere: verum haec
omnia, cum utriusque mensurae generis nomina nesciret,
ita inter se confudit, ut, nisi prima tabula Heroniana ser-
vata esset, ne a nobis quidem possent explicari.

His expositis iam ad id transeamus quod in hoc frag-
mento omnium est maxime memorabile: novam dico mensu-
ram, quae γεϊκοὶ πόδες vocatur. Quod vocabulum cum
inauditum esset, primum ἐπιπέδων legendum esse suspi-
catus sum; sed id si scriberetur, et numerus qui sequitur
mutandus esset et ipsum ἐπιπέδων, cum aliis lócis nihil
nisi ποδιὼν legatur, abundare videretur. Immo vero repu-
tantes, quam multa nova nec prius cognita' in his tabulis
occurrant, teneamus codicis scripturam. lam horum γεῖ-
κῶν ποδῶν. quos agrestes pedes latine vocare licet, duo
milia et quadringenti iugerum efficere dicuntur; duodeni
igitur singulas quadratas acaenas Philetaereas aequant.
Atque haec quidem ipsa est uncialis Romanorum ratio.
Quorum agri mensores Philetaeream mensuram interdum
ita ad suam consuetudinem accommodasse videntur, ut
quadratam acaenam Philetaeream, quae est ducentesima iu-
geri pars, assis instar ad uncias redigerent. Uncia ipsa au-
tem Graece γεϊκὸς ποὺς appellata est. Quae illa aetate
minutissima pars agrestium mensurarum fuisse videtur, qua
minores in rationibus non computarentur.

Hoc igitur de duplici iugeri divisione proponendum vi-
detur: aut Romana ratione iugero XXIV acaenas decempe-
dales in longitudinem, XII in latitudinem, omnino pedum
quadratorum XXVIII DCCC tributa esse, aut ad Philetaeream
mensuram in CC acaenas quadratas, quae singulae duodenos
pedes Romanos in longitudinem et latitudinem haberent, '

.SCRIPTORES GRAECOS. 81

iugerum divisum esse, ipsas autem quadratas acaenas in
agri mensorum rationibus ad duodenas uncias vel γεϊκοὺς
πόδας redactas esse.

Denique totum locum Latino sermone ita interpretemur,
ut quae minus accurate ab auctore tabulae omissa sunt, ea
suis quaeque locis adscribamus: *'lugerum habet acaenas
quadratas Philetaereas CC et est agrestium pedum MMCCCC.
Nam in longitudinem habet acaenas sive decempedas Ro-
manas XXIV, dividitur autem in XX partes (A. e. acaenas
Philetaereas), quae singulae sunt duodenum pedum Ro-
manorum, unde fiunt pedes omani CCXL. 1n latitudinem
autem habet XII acaenas Romanas, quae fiunt pedes CXX
Romani. Sin longitudinem cum latitudine multiplicaveris,

fiunt ped. Rom. XXVHI DCCC.^

Quae praeterea in quarta tabula leguntur, de his, quo-
niam plane cum prima tabula congruunt, nihil est adden-
dum, nisi quod ex epithetis cubiti εὐθυμετρικὸς et λιθι-
«óc colligitur illo tempore tabulam in hanc formam reda-
ctam esse, quo bipedali cubito uti coeperunt.

In fine addita est cubicae pedis mensurae computatio
similis illi quae in secunda tubula legitur. Ubi ἀγελαῖοι
δάκτυλοι quid significent, cum probabilis ratio inveniri
non possit, in medio relinquimus*).

-

De tabula Heroniana V.

Quae adhuc de Aegyptiis mensuris, quales sub jmperio 24
Romanorum fuerint, e variis tabulis Heronianis cognovimus,
ea omnia ad unum mensurarum genus pertinent Philetae-
reum, cubito sesquipedali notabile. Iam vero ad alte-
rum genus accedimus, quo posteriore aetate uti coeperunt,
cum bipedalis cubitus factus est. Quam in rem difficilli-

2) In re tam obscura si coniecturam facere licet,
ἀγελαῖος novo dicendi usu cubicam mensuram significare
suspicer. Nam altera suspitio, ἀγελαίους esse pedes
universos sive summam pedum, minus etiam proba-
bils videtur, Bed vereor ne hic locus non minus quam
ea quae in codice statim subiunguntur, corruptus sit, de
quibus vide infra 8738 extr.

- --c9—--——9— --- -—— — —

38 PROLEGOMENA IN

mam maximeque obscuram quam multifariam ego inquirere
conatus sim et quotiens re frustra tentata aliam super
aliam viam, qua e tenebris quasi ad lucem penetrare viderer,
ingressus sim, dicere vix possum. Nam cum ante Letron-
nium nemo quidquam de eo argumento disseruisset, ipse
autem vir ille sollertissimus, quamquam nonnulla recte
explicuerat, plurima tamen intacta reliquisset, equidem
denuo rem exquirendam esse statim intellexi, sed, ut dixi,
qua ratione aenigmata quasi proposita solverem, diu mente
et, cogitatione laboravi: cum tandem collatis modii et me-
dimni agrestibus mensuris certa ratione, non casu et for-
tuito, verum inveni, Verum omnes illas.tentandi et quae-
rendi ambages exponere longum est, nec hic locus est, ut
ea quam res postulat verborum copia omnia explicentur :
sic igitur haec disputatio contrahenda videtur, ut enarran-
tis magis quam quaerentis et ambigentis orationem perse-
quamur.

Ante omnia breviter summam eorum proponamus quae
demonstraturi sumus: primum omnes quintae tabulae men-
suras praeter cubitum et orgyiam Romanas esse; tum no-
vum cubitum, qui binos Romanos pedes aequaret, parvo
incremento addito ex antiquo Aegyptio cubito ortum esse ;
denique orgyiam quoque quae in hac tabula reperitur anti-
quam Aegyptiorum mensuram esse, sed modum eius levis-
simo momento ita deminutum esse, ut crrópytoc uóbioc,
quae inde facta est agrestis mensura, tertiam iugeri partem
plane aequaret.

De orgyia et satorio modio.

lam in ipsa quaestione contrarium ordinem ei quem
statim proposuimus sequi necesse est. De orgyia igitur
quid statuamus? Primum nemini dubium esse censemus,
quin haec quinta tabula cum prioribus Heronianis ita
cognata sit, ut, etsi aetate diversae sint mensurae, tamen
ad unam regionem omnes pertineant. Quae res tam mani-
festa est, ut demonstratione non egeat, quapropter multa
et certissima argumenta quae in promptu habemus hic
supersedemus afferre. lam orgyia novem ςπιθαμὰς βαει-
λικὰς cum quadrante habere dicitur (S 12), at vero non

SCRIPTORES GRANOOS. 89

suas — nam omnis orgyia sex suos pedes vel octo spi-
thamas habet — sed alias spithamas diversi cuiusdam men-
surarum generis. Has autem Romanas esse egregie Letron-
nius vidit^. Nam cum in prima tabula (l, 15) antiqua
Aegyptiorum orgyia septem pedes Romanos quintamque
pedis partem habere dicatur, huius orgyiae eadem quidem
est mensura, sed levissimo discrimine imminuta, siquidem
novem spithamae cum quadrante septem pedes Romanos
iia aequant, ul unus tantum digitus desit. "Verum hanc
ipsam deminutionem qua ex causa ortam esse putamus?
Quidni exactam septem pedum mensuram illa orgyia aequa-
verit? Hoc ut erzplanari possit, iam videndum est de agre-
sti mensura quae ab orgyia derivata est.

Ex antiqua orgyia factam esse decemplicem mensuram,
eui ἄμμα ex Aegyptiorum sermone nomen fuit, supra de-
monstratum est ($ 17). Pariter in hac quinta tabula (12)
agri mensores (χοινίον sive ςιυκάριον δεκαόργνιον,
h. e. funiculum mensorium X orgyiarum facere iubentur.
Quinae autem orgyiae quadratae eam agri mensuram quae
λίτρα vocatur, quadragenae λίτραι sive libellae ςπόριμον
μόδιον efficere dicuntur*). Omnino igitur ducenae orgyiae

1) Hecherches p. 258 s. — Posteriore aetate βαςιλέα
praeter ceteros diei imperatorem Romanum, maxime
orientis, in vulgus constat (v. Du-Cangium in Glossar.
med. et inf. Graec. s. βαειλεύς). Βαειλικαί igitur gpitha-
mae sunt legitimae in publicis imperii rationibus. Legi-
timum autem fuisse etiam posteriore aetate antiquum
pedem Homanum e Geodaesia Heronis Byzantini (prol.
ὃ 7) demonstravit Martinus p. 279 s.

2) Recte δ auctore quintae tabulae (8 15) scriptum
est: ὁ ςπόριμος μόδιος ἔχει λίτρας Teccapákovra: μία δὲ
ἑκάετη λίτρα ςπείρει γῆν ὀργυιῶν πέντε, h. e. quinque or--
γίατυμα quadratarum. Quod vero aut idem aut alius
addidit (S 16): TTAároc καὶ μῆκος ὀργυιῶν πέντε ποιοῦει
λίτραν μίαν, tum TTA. καὶ μῆκ. ópy. V ποιοῦςι λίτρ. β΄, in
his latet gravissimus error. Nam si quinae orgyiae qua-
drata ratione (bh. e. in longitudinem et latitudinem) unam
libellam efficerent, decem orgyiae eadem ratione efficerent
quattuor, non duas libellas. Idem error in reliquam or-
gyiarum et libellarum computationem propagatus est.
Fortasse etiam auetor eius loci vel scripsit vel scribere
voluit: Τλάτους καὶ μήκους ópyuxal πέντε ποιοῦςι λίτραν
μίαν pro ἐπίπεδοι vel ἐμβαδικαὶ ὀργυταὶ etc.

40 - PROLEGOMENA IN

quadratae illum modium quem e Graeci vocabuli similitudine
satorium appellare placet complebant. Iam vero recor-
demur etiam antiquum, amma agrestem mensuram fuisse,
quae denas orgyias in longitudinem et latitudinem, omnino
igitur centum quadratas orgyias haberet. Modius igitur
ducentarum orgyiarum nihil nisi duplex est amma. Quae
sj reputamus, cuinam latere potest iugeri similitudine Ro-
manos hane mensuram effecisse, quae duplo longior esset
quam latior. Atque aptissime quidem quartam tabulam
conferre licet, ubi.iugero decem acaenae in latitudinern,
viginti in longitudinem, omnino ducentae acaenae quadratae
tribuuntur (prol. $ 23). Quot igitur acaenas in longitu-
dinem et latitudinem iugerum habebat, tot orgyiae fue-
runt modii salorii, quem quodammodo iugerum orgyiae di-
cere licet.

Sed tamen unum nondum explicuimus, quomodo evene-
rit, ut orgyia, quae paullo maior septem pedibus Romanis
esse debebat, iisdem uno digito minor fieret. Nimirum
modium satorium qui ex hac orgyia factus est Romani
quam exactissima ratione tertiam iugeri partem esse
voluerunt; ipsius igitur orgyiae modum adeo deminuerunt,
ut ista exacta quam dixi ratio valeret?). Sed quaeramus,
quantum frumenti in modio satorio sevisse videantur. In

iugero fere unum medimnum tritici, quae. Graecorum men-

sura sex Romanos modios aequat, agricolas serere solitos
esse satis constat*): apparet igitur satorium modium, quo-

8) Primum ita calculos ponamus, ut antiquam Ae-

tiorum orgyiam subiiciamus, quae cum pedes Rom.
ΠΡ &equet, quadrata orgyia efficit pedes quadratos 8151}...
modius satorius ped. quadr. 10368; tres igitur modii, qui
sunt pedum fere 31000, longe superant iugerum Romanum,
quod est pedum 28800. Iam vero ex ea orgyia quae est
in quinta tabula rationem subducamus, "Tum quadrata
orgyia habet ped. quadr, 48*'5/,,.. Hic omittenda est e
veterum consuetudine excurrentis numeri minutissima
particula, Modius igitur habet ped. 9600, et tres modii
ipsum iugerum faciunt,

4) Cic. in Verr. act. II 8, 47: ín ivgero Leontini agri
medimnum fere tritici seritur perpetua atque aequabili satione,
De iugero Cyrenensium vide nostram Metrol. p. 286.

SORIPTORES GRAECOS. 41

niam tertia pars iugeri fuit, binos tritici modios in se re-
cepisse. Iam hoc unum peto ut mihi concedatur, cum illa
agrestis mensura modii nomen acceperit, habuisse eam
suum modium frumenti, vel, ne per ambages loquar, fuisse
quendam frumenti modium talem, qualis illi satorio modio
conveniret. Colligimus igitur tum in Aegypto frumenti
quandam mensuram in usu fuisse quae binos Romanos
modios aequaret: quae quidem mensura num cognata sit
castrensi modio, cuius idem fuit modus, equidem ne con-
iettura quidem diiudicare ausim"),

Denique restat, ut de quadragenaria modii satorii divi-
sione dicamus. Docet Plinius Alexandrini frumenti modium
pependisse vicenas libras cum dextante*). Qua ex ratione
mensurae modii satorii conveniunt frumenti pondo XL cum
XX unciis. lam in promptu est dicere Romanos abiectis
unciis quae excurrebant ipsas quadraginta libras tribuisse
modio Aegyptio. Verum et maius est vinginti unciarum
pondus, quam ut temere in ponderando frumento neglegi
petuerit, et illae λίτραι quae in tabula Heroniana comme-
morantur non tam ad pondus quam ad agrorum dimensio-
nes spectant. Omnino autem certa et exacta mensura agri
definiri nequit e pondere frumenti quod in agro seratur.

5) De castrensi modio confer Eisenschmid, et Momm-
sen, citatos in Metrol. p. 94 adn. 25. Addo locum Ab-
Hippiatr. lib. II oap. 129, ἃ Du-Cangio allatum:
δίδου ἡμιμόδιον καςτρίειον ἑςπέρας xal ἡμιμόδιον ἕωθεν,
ἵνα καθ᾽ ἡμέραν μόδιον καςτρίειον ἐςθίει τὸ κτῆνος (equus).
Polybii aetate (6, 39, 18) equiti ad equi victum menstruum
praebebantur 8 modii tritiei et 49 modii hordei, omnino
igitur 60 modii, unde fiunt in singulos dies modii 1?/,,
qui non plane explent modium castrensem ab Absyrto
eommemoratum. Verum memineris in Polybiano numero
inesse sextam partem tritici, quod gravius, ut ita dicam, :
est alimentum hordeo, Facile igitur mihi persuadeo, si .
nihil nisi hordeum equo praeberetur, binos modios in
singulos dies computatos esse, hosque ipsos esse modios
castrenses.

δ) N. ἢ. 18 8 66: levissimvm (frumentum) est Gallicum
atque e Chersoneso advectum, quippe non excedunt modii vi-
cenas libras, si qui granum ipsum ponderet. Sardum adicit
selibras, Alexandrinum et trientís. Exactam esse hanc ra-
tionem demonstrat Queipo I p. 220 s. .

42 PROLEGOMENA IN

Aliam igitur caussam cireumspicientibus, qua adducti Ro-
mani eL quadraginta partes modii satorii fecerint et eas
ipsas λίτρας appellaverint, gravissimus auctor occurrit Vo-
lusius Maecianus") Nimirum λίτραι Latino sermone sunt
libellae, quihus in argentariis rationibus utebantur. Erat
autem libella aut denarii decima pars aut sestertii: ergo
sestertiaria ratione libella dici potest denarii pars quadra-
gesima. [am vero haec argentaria ratio ad alias quascun-
que res interdum ita transferebatur, ut as sive solidum
computaretur pro denario, partes autem eius fierent et de-
nariae et vicenariae et quadragenariae. lta existimo Roma-
nos, cum pondus modii Aegyptii quadraginta fere librarum
esse scirent, argentaria ratione ad agrestem mensuram
translata modii satorii fecisse partes quadraginta easque
libellas, Graecos autem λίτρας appellavisse.

Neque hoc omittendum videtur, libellae quintam par-
tem, orgyiam quadratam, tantum non parem fuisse dimidio
scripulo, minimae iugeri parti?). Omnino igitur tota mo-
dii βίου! et mensura et descriptio aptissima fuit ad Ro-
manam consuetudinem, qua de re postea pauca addemus

(S 27). τ
. De cubito bipedali.

26 Altera buius quaestionis pars, quae est de bipedali
cubito, cum de orgyia satis exploratum sit, iam facilius
"potest absolvi. Nam et Romanum fuisse pedem qui dupli-
catus cubitum efficeret, et ipsum cubitum ad Aegyptum
terram pertinere certum est. lam ex antiqua ratione quini
cubiti Philetaerei novenos aequabant pedes Romanos (8 18),
unde in computando molestissimae oriebantur ambages et
difficultates. Cum igitur in Aegypto Romanorum mensuris
magis magisque principatus quasi concederetur, factum est,
ut antiquus cubitus Ptolemaieus sive Philetaereus levissimo

1T) Distrib. part. 8 65. 74. Conf. Mommsen. 6. R. M.
p. 200. Bed explicatius de his disserendi locus erit, cum
in altera huius libri parte ad Maecianum pervenerirmus.

8) V. nos in Metrol. p. 68 adn. 2. Dimidium scripu-
lum habet ped. quadr. 50, orgyia quadrata ped. 48.

00cm» D — 2
.

ΒΟΒΙΡΤΟΒΕΒ GRABRBQOOR. 43

incremento addito produceretur ad duorum pedum Roma-
norum modum. Quae mensura quam commoda maxime ad
agri mensorum rationes fuerit, non est quod dicam !). Hunc
igitur habes bipedalem cubitum ex antiquo cubito Aegyptio
alque in ipsa Aegypto ortum. Quod nostrum inventum
quanti momenti sit, omnes, puto, qui ad has res studia
contulerunt agnoscent. Nam cum nuper incerta coniectura
Constantinopoli bipedalem cubitum inventum esse Letron-
nius aliique statuissent*), nec, qua de causa inventus esset,
quidquam constaret: iam et qua ex antiqua mensura et
qua in terra atque etiam quibus ex causis bipedalis men-
sura facta sit, compertum habemus. De tempore autem
non minus quam de reliquis dissentio. Nam cum Letron-
nius ad Theodosii aetatem, Fennebergius etiam ad decimum
saeculum bipedalis cubiti originem retulerit*), mihi quidem
illam quam dixi argentariam rationem, etsi ab antiquissima
aetate ad secundum p. Chr. n. saeculum propagatam esse
constat, tamen longo inde temporis spatio servatam esse
minime probabile videtur. Certe non ultra Constantini
aetatem, qui novum aureum nummum novamque pecuniae
computandae rationem fecit, illam argentariam rationem
in usu fuisse meo me iure affirmare existimo. Ergo non
pest tertium saeculum ea agrestium mensurarum ratio quae
est in quinta tabula instituta esse potest." Unde necessario
alterum efficitur, iam tertio saeculo in Aegypto provinciales

1) Recte Letronnius p. 266 paucis exponit, bipedalis
ratio quanto aptior quam sesquipedalis ad iugeri descri-
ptionem fuerit, Nam scripulum habet bipedales cubitos
quadr. 25, sesquipedales Romanos 44$ , antiquos Aegyptios
80 12.

i^ Quod Letronnius p. 266 e loco quodam Ioa. Pedia-
simi, scriptoris Byzantini, qui XIV saeculo vixit, demon-
stravit bipedalem cubitum illa aetate Constantinopoli usi-
tatum fuisse (v. infra 8 37), nemo eerte obloquetur; mi-
nime autem inde conelydere licuit eadem in urbe ortum
atque inventum esse hunc cubitum. Letronii sententiam
amplexi sunt Martinus p. 206 et Fennebergius p. 47.

8) Letronnius p. 267—271 de Theodosii aetate non
mprobabiliter suspieatas est; at quae Fennebergius (Un-
tersuchungen etc.) p. 41 statuit e& miram coniectandi ar-
tem produnt.

44 PROLEGOMENA IN

bipedali cubito uti coepisse. Atque hinc quidem ea con-
suetudo etiam Constantinopolim pervenit ibique ad quartum
decimum usque saeculum propagata est. Quamquam prae-
terea genuinum Romanum cubitum qui est sesquipedalis
suum locum tenuisse constat.

De mensuris quintae tabulae conclusio.

27 Sed redeamus ad ipsam quintam tabulam. Vidimus an-
tiquas Aegyptiorum mensuras cubitum et orgyiam ita im-
mutatas esse, ut commoda ratione cum Romanis mensuris
convenirent. Unde hoc etiam pro certo cognovimus et pe-
dem et βαςειλικὴν ςπιθαμήν Romanas mensuras esse.
Ergo et minores pede mensurae quae in eadem tabula
alleruntur et ἁπλοῦν ac διπλοῦν βῆμα, h. e. gradus et
passus, Romanorum sunt. lfanc igitur proponimus nostrae
argumentationis summam. Postquam Aegypto in Romano-
rum potestatem redacta mensuris Ptolemaicis sive Phile-
taereis Romanorum pes et iugerum addita sunt (δ 18), lon-
giore temporis spatio utroque mensurae genere ita uti
consuerunt, ut et provinciales et Romani suas utrique ra-
tiones tenerent, nec vero hi illorum mensuras tollerent.
Sed tamen annis circumactis magis magisque Romanorum
consuetudo illas provinciales mensuras ex usu hominum
tamquam removerat. lam tertio fere saeculo publice edi-
ctum est, ut et minores mensurae ad pedem omnes et gra-
dus et passus Romana essent, cubitus autem antiquus
Ptolemaicus, qui paullo minor fuit binis pedibus Romanis,
ad ipsum bipedalem modum augeretur, denique orgyia,
quae olim paullo maior fuit septenis pedibus Romanis, iis-
dem uno digito minor, et ducentae orgyiae quadratae tertia
pars iugeri essent.

Adiungenda sunt pauca de aliis quibusdam mensuris
quae in hac tabula reperiuntur. Primum in antiquissimo
libro manu scripto*) additus est kóvbuAoc, duorum digi-
torum mensura, de qua alio luco explicuimus*). Tum λι-
χάς, quae vox in libris corrupta reperitur, nostra coniectura

- 1) V. praef. crit, ad hanc tabulam,
2) Metrol. p. 88.

SCRIPTORES GRAECOS. 45

collato Pollucis loco restituta est. — Eadem miro nomine
κυνόετομον appellatur. Et palmus sive παλαϊςτής etiam
τρόνθος, h. e. pugnus, nuncupatur. Denique uude nova
ἀντιχείρου vel trium digitorum mensura orta sit, proclive
est dictu. Nam cum orgyia septem pedibus Romanis vel
duodetriginta palmis uno digito minor esset, institutum
est, ut, si quis ad manum suam orgyiam faceret, semel
pro palmo pollicem porrectum, qui est trium digitorum,
apponeret. Haec enim est sententia verborum ($ 12):
τοῦτ᾽ ἔςτι τοὺς μὲν εἴκοςι ἕξ (παλαιςτὰς) ἐςφιγμένης
oücnc τῆς χειρός, τὸν δὲ τελευταῖον ἢ πρῶτον ἧπλω-
μένου καὶ τοῦ μεγάλου δακτύλου τῆς χειρός.

Praeter bipedalem cubitum vetustioris cubili, qui ses-
quipedalis fuit, non prorsus oblitterata est memoria,
quippe quo in lapidibus et lignis metiendis etiamtum uti
solerent, unde λιθικός vel ξυλοπριςτικός dictus est ($ 11).
Etsi enim vox ξυλοπριςτικός in ipsa tabula non legitur,
exstat tamen in illo primae tabulae additamento (S 12, prol.
$20). Est autem, ut significavi, haec ipsa antiqui Ptole-
maici cubiti mensura, non Romani, ut Letronnio visum est).

Taceo cum de aliis quae de arte metiendi in eadem
tabula (12—14) praecipiuntur tum de funiculo duodecim
orgyiarum, quo qua de causa praeter iustum ςὠκάριον
δεκαόργυιον uli consueverint, satis perspicue ab ipso ta-
bulae auctore explanatur.

Denique cum omnes has mensuras nemo adhuc cum
nostris comparaverit, tabulam earum apponendam esse iu-
dicavimus. Duximus autem rationem ab eo pedis Romani
modo quem tertio saeculo legitimum fuisse constat*). Ae-
quant igitur, si cum Francogallorum mensuris comparantur,

óRKkKTUÀOC .. . . . . . . . 0,184 metr.
«Kóvbuloc . . . "e. . 0,068 —
ἀντίχειρον (τέταρτον «πιθαμῆς). . 0,0051 ---
παλαιςτής (τέταρτον. vpóvOoc) . 0,0730 —

8) Hec. p. 264 s.

4) V. nostram Metrol. p. 75 adn. 12. Quae ibi Ra-
pero auctore pedis posterioris mensura proposita est, ea
aequat metr. Francog. 0,29422. οὔ

bl

46 PROLEGOMENA IN

διχάς "m 0,1471 metr.
«πιθαμή (h βαειλική). ον. 02200 —

πούς. . . 0,294 —
[πῆχυς (ὁ λιθικός, 6 ξυλοπριετικόο) 0, ᾿δ25 “.}
πῆχυς. . 0. 0,588 —
βῆμα τὸ ἁπλοῦν, 2.5.5. 006 —
βῆμα τὸ διπλοῦν. . . . . 1,4] —
ὄὀργυιά . . 2... 3,88] —

CUKÓptov (cxotwiov) 0. . . 20,411

ὀργυιά (quadrata) 00. 5. 2. . 4,166 metr. quadr.
λίρα. . 2. 5. . 208820 — —

ςπόριμος μόδιος, 0... ,888.26. -- —

Postremo commemoro in inscriptione hieroglyphica,
quae olim posita est in templo Apollinopolis Magnae (Edfic)
sub Ptolemaeo XI Alexandro 1 (a. 107—89), agrorum templi
ambitum accuratissime descriptum ac dimensum inveniri
non schoeniis quadratis, ut Lepsio*) visum est — haec enim
schoenia recentiora esse demonstravimus — sed antiquis

, ammatis ($ 17) eorumque partibus dimidiis, quartis, octa-
vis, sextis decimis, tricesimis secundis.

De fragmento quo orgyia definitur.

98 Quintae tabulae subiunximus brevius fragmentum recen-
tiore aetate scriptum), ubi varia ratione orgyiae mensura
et explicatur et definitur. Quae orgyia cum initio novem
spithamas cum quadrante habere dicatur, apparet de eadem
mensura atque in quinta tabula agi. Sed quae addita sunt,
in iis iure haereas et ambigas. Nam pro ἀντιχείρῳ vel
tribus digitis (tab. V, 12) κόνδυλος, ἢ. e. duorum digito-
rum mensura, ad palmorum summam addi iubetur. Ac vero
etiam in ipso palmorum numero (kr) erratum est, cum vera
ratione KC scribendum sit. Sed vereor, ne ab ipso frag-

6) V. commentationis supra $ 17 adn. 6 citatae p. 105 ss.

1) Legitur ibi xovróc, i. e. parvus, statura pusillus,
uae vor est recentioris sive Byzantini sermonis. V. Du-
angium in Glossar. med. et inf. Graec,

SCRIPTORES GRAECOS. 41

menti auctore, qui id nescio quo ex libro in brevius con-
traxerit*) , hic error sit profectus, quapropter codicis scri-
puram nolui immutare.

De tabula P1 Heroniana.

Sequitur sexta tabula. (Quam ad idem genus cum 29
quinta referendam esse e plethri et stadii definitione colli-
gitur. Quod enim stadium decem socaria habere dicitur,
idem decem orgyiarum socarium hic atque illic deprehen-
dimus. Sed dilfert haec tabula eo, quod praeter socarium,
qu6d ex antiqua orgyia Philetaerea ortum esse demonstra-
vimus ($ 25), aliae quoque mensurae Philetaereae afferun-
tur. Nam cum acaenae tribuantur spithamae sedecim, qui
sunt duodecim pedes, efficitur, ut acaena Philetaerea, spi-
thamae Romanae sint. Ergo etiam pletbrum et stadium ad
Philetaeream ralionem referenda sunt. lIugerum autem hoc
loco non est quadrata, sed porrecta mensura, duplici ple-
tri longitudine. De miliario ambigitur. Etenim quod in
codice Letronnius scriptum invenit Τὸ μίλιον Zcx« 0, id
speciosa coniectura in CC ςπιθ. mutavit, quae quidem
summa egregie cum acaena sedecim spithamarum convenit.
Sed tamen cum in omnibus reliquis tabulis stadiorum, non
spithamarum numero miliarium definiatur, ego re diu mul-
tumque considerata Z 9 cráóia scribendum esse iudicavi.

UL breviter dicam, ex antiqua consuetudine repetuntur
in hac tabula omnes Philetaereae mensurae ab acaena ad
schoenum, quibus additur illud socarium quod ad V tabu-
lam (prol. $ 25) explicuimus. Omittuntur autem orgyia cu-
bitus pes minoresque mensurae praeter spithamam, ex qua
acaenae modus definitur. Unde collata tabula V (δ 12), ubi
orgyiae mensura ad ςπιθαμὴν βαςιλικήν revocatur, col-
ligimus illa aetate praeter pedalem mensuram etiam ad
spithamas Romanas calculos qui de mensuris ponebantur
subductos esse.

2) Etiam loannes Pediasimus, scriptor saeculi XIV,
de ea orgyia commemorat quae est in tab. Heron. v.
Quam quidem orgyiam vel accurate palmis 27!/, vel bre-
vius palmis 28 definit. Vide Letronnii locum extremum,
exscriptum ἃ nobis infra 8 37.

48 PROLEGOMENA IN

. De tabula VII Heroniana.

90 Iam accedimus ad illam tabulam, quae et a prioribus
omnibus prorsus diversa est nec omnino in tota antiqua-
rum mensurarum ralione simile sui quidquam habet. Quae .
quo facilius explicari possit, primum conspectus quidam -
omnium mensurarum quae ibi afferuntur proponendus esse .
videtur (vide p. 49). |

Quem conspectum si oculis perlustraveris et cum prio-
ribus mensuris contuleris, profecto miram quandam men-
surarum colluviem ac multo etiam notabiliores earum ra-
tiones deprehendes. Qua in re ne frustra fluctues et labores,
hoc primum commemoro gravissimi erroris convinci huius
tabulae auctorem. Nam quod plethro centum acaenas, iu-
gero ducentas tribuit, id recte ille quidem e vetustiore
aliqua tabula repetivit, at vero idem, cum eas quadratas
acaenas esse nesciret, ceteras et plethri et iugeri rationes
imperitissime ita subduxit, quasi porrectae acaenae es-
sent. Nam si plethron C porrectas acaenas haberet, idem
sane esset CC Ttáccuv: at vero C quadratas acaenas habet
et Trácca quadrata CCCC (non CC). Perquam vero absurde
hic error propagatus est ad stadii mensuram. Nam cum
auctor tabulae e falsa sua ratione MCC pedes plethro tri-
buisset, stadium autem DC pedum esse sciret, mirum quid
inepti commentus stadium dimidiam plethri partem esse
finxit. Quod si animadvertisset Letronnius, non variis mo-
dis frustra tabulae scripturam tentavisset!). Denique idem
error in miliarii definitione redit, quod cum stadiorum se-
ptem et semissis esse recte dicatur, falso adiunguntur ple-
thra tria et dodrans.

In his cum nullum iudicium inesse demonstraverimus,
iam cetera quae insolita in hac tabula reperiuntur non va-
care suspitione videntur. Certe βῆμα. quod cubito par
sit, nihil est. Praeterea quam mira haec sunt, et orgyiam

1) Pro πλέθρου 5 ($ 14) Letronnius (p. 61) scribit
πλέθρα €; idem pro πλέθρα γ' 5 5" (8 15) coniicit πλέθρα
AZ 5 (p.61 adn.4). Conf. tamen eundem p. 256 ss, ubi
erratum esse ab auctore tabulae et nonnullas mensuras
e tabula eiiciendas esse recte statuit.

49

SCRIPTORES GRAECOR.

'juns IS8TUIO0 98[Π481 ΘΧΟΊΟΠΒ q*€ rjejou 915 HieumN (,

Ο001| 09&2| 0955 | 0095| 0009 ΟΟΟΒῚ | O0082 | ^oi

——À 1 ————— | MM — | —M | ——— d —Ó—Ó— —— —

0076 0096 ^0tQp1» | τῇ

— —— D ———À 4a LÁÁ— ———————— dp ———— [— |.—————— | ———— |————M 4d ———————9

00788 |^075400|

-—— — — — ——M | ——— 1———d— 1 ——— |f ————————- | ———— [ ——— a —————À M
—————À— ua$Ó ἢ m—————— | ———— ———————— | —————— M— | ———— —— MM | ——M | — áÁ— || —MÓÓÓM
——— — | aaÜ—Ó—À—— áM— | — | —— M d dM 1 — P ——————— | ———— |————— 4 —————— | ———

T —— ÓM—MMÀM | —À—— d o— [| —ÀÁ ÀJ €— ———— | a — D. —À— | ———- ——— qe——Ó—ÓÀ a MÀ

— t D À——— | ————— | —————— | — Ja o——À D ————

UiotmpYDi
^01QD12 | ^0dgs 1. |oA1TOXD ^022p11| 2oN321Tlp [pin Ado] priug| σαχίμν | 5002. |uripgiz» | Uzowovoi »ova1pg|

METBOL. I.

8CRIPT.

50 PROLEGOMENA IN

pro pedibus spithamas sex habere, et ἄμπελον vocari qui
Romanis est passus, et πάςςον, vocabulum e Latino passu
derivatum, eam mensuram quae olim orgyia fuit significare.
Haec profecto nec Graeca nec Romana sunt, et quacunque
in terra ea in usu fuerunt, quam maxime abhorrent a reli-
quis veterum mensuris. Verum etsi haec satis explicare
non possumus, caveamus lamen, ne omnia reiiciamus et
aspernemur. Nam etsi ea tabulae forma quam in libris
legimus ab imperito homiue est confecta, tamen illum bo-
nis auctoribus usum esse veri simile est. Neve omittamus
illas mensuras non solum ad geometriam, sed etiam ad
census aestimationem, quae ἀπογραφὴ τοῦ κίνεου dici-
tur (S 10), pertinuisse. Qua de re cum egregie exponat
Letronmius*), nos nihil habemus quod addatur. Nec ta-
men, quoniam incerta atque ambigua vestigia nolumus per-
sequi, amplius in mensuras huius tabulae inquirimus, aliis,
siquid certius inventuri sint, rem commendantes.

De tabula ΚΠ] Heroniana.

31 Exstat in codice Parisino qui varia Heroniana continet
Isaaci cuiusdam monachi libellus geometricus, qui inscri-
bitur 'Icaàx μοναχοῦ τοῦ ᾿Αργυροῦ πῶς ἂν τὰ μὴ
ὀρθὰ τῶν τριγώνων εἰς ὀρθὰ μεταποιήςαιμεν καὶ περί
τινων ἄλλων cynu&ruv!). Ibi perinde atque in Heronis
geometria inter problemata geometrica interiecta est tabula
quaedam de mensuris*), quam nos in hac nostra collectione
octavo loco posuimus. lam haec tabula prorsus congruit
cum Heroniana septima ,' unde eam repetitam et in brevius
contractam esse apparet. Atque ab initio usque ad acaenae
definitionem nihil differt. Tum autem in codice haec le-

2) P. 68 adn. 1.

1) Cod. Gr. 2013 fol. 151^. Continuatur contextus
foliis 152. 163. 164. Tum interiecta sunt folia tria quae
et alia manu et de diverso argumento scripta sunt. Porto
folio 158 eadem manus quae Isaacum scripsit ex Epipha-
nio nonnulla collegit, quae nos infra exhibebimus (fr. 83.
84, conf. praef, crit.). Denique folio 159 Isaaci libellus
continuatur et concluditur,

2) Fol. 154^.

——'

guntur: τὸ πλέθρον ἄκαινας ρ΄ acá Γ΄ (boc Γ΄ primum
omissum, postea supra scriptum est) οὐργυιάς ἐεξς «ὦ βή-
ματα τριάκοντα. Ex his Letronnius effecit: Τὸ πλέθρον
ἄκαινας τ΄, παςςὰ κ΄, ὀργυιὰς κς΄ 3 ς΄, βήματα ἐξή-
κοντὰ, quae minime possunt proberi. Nam etsi p in co-
dice parum perspicue seriptum est, tamen eius litterae du-
ctus satis dilucide ab i distinguitur. Tum orgyiarum
numerus levissimo discrimine mutandus est in cEg/ us".
Γ΄ autem suprascriptum ex C corruptum esse apparet.
Denique qui librarius τριάκοντα scripsit, À aibi legere
visus est in archetypo, cum y scriptum esset. lam igitur
sic habes lecum sanum atque emendatum: Τὸ πλέθρον
ἀκαίνας ρ΄, tácca c, ὀργυιὰς c£g us", βήματα x', quae
prorsus eongruunt cum tabula septima. Nec vero in iis
quae de iugeri, stadii, miliarii mensura addita sunt quid-
quam ab illa tabula differt.

SCRIPTORES GRAECOS. 51

De fragmento septimae tabulae subiuncto.

Nolui omittere brevius fragmentum quod in duobus 82
libris Parisinis septimae tabulae subiunctum est. Quod
quamquam nihil nisi quadratas et cubicas palmi, pedis,
cubiti rationes exhibet, tamen eo ipso memorabile est,
quod abolita vetustiore sesquipedali mensura bipedalem
cubitum etiam his mathematicorum rationibus subiectum
esse reperimus. |

De tabula Euclidí tributa.

Legitur inter Heronianas reliquias etiam tabula quae- 88
dam ξὐκλείδου εὐθυμετρικά inscripta, quae proxime ac-
cedit ad Heéronianam secundam (prol. $ 21). Nam et uncia
hic exstat et paene omnes mensurae eundem in modum de-

finantur. Miliarium autem iure IVD ped. habere dicitur,
quippe qui sint Philetaerei. Nec tamen reete haec addita
sunt: τὸ δὲ Ρρωμαϊκὸν μίλιον ἔχει πόδας εν΄, nam tot
pedes Romani Aegyptio miliario conveniunt, Romanorum
autem miliarium V milia pedum habet. In his igitur etsi
auctor tabulae errorem commisit, tamen omnino mensura-
rum ratio Philetaerea valet. Quid vero de gradu statua-

4* .

52 "PROLEGOMENA IN

mus, cui praeter exspectationem duo cubiti sive tres pedes
tribuuntur? Nimirum haec ad Romanam mensuram redacta
sunt. Nam cum βῆμα Philetaereum suos pedes habeat
119 (δ 18), V autem pedes Philetaerei efficiant sex Roma-
nos, sequitur ut idem βῆμα Romanos pedes habeat III sive
cubitos II. Omnino igitur Philetaereae mensurae in hac
tabula reperiuntur, praeterquam quod βῆμα ad Romanos
pedes ef cubitos redigitur. Quod factum esse videtur He-
braicarum mensurarum similitudine, de quibus vide tabu-
lam luliani Ascalonitae (fr. 16, prol. $ 35). Denique hoc
luce clarius apparet non ab Euclide hanc tabulam scriptam
esse, quae et loco et re artissime cum Heroníanis vetustis-
simis coniuncta ad eandem fere aetatem atque illae refe-
renda esse videatur. Sed tamen, ut breviter eam tabulam
appellare liceat, Euclideae nomen teneamus.

De fragmento Tlepi πηλικότητος μέτρων.

84 . Fragmentum Περὶ πηλικότητος μέτρων priusquam
explicemus, id nequaquam ad Epiphanium auctorem refe-
rendum esse commemoramus. Nam cum ex editione Le-
Moynii (v. praef. crit.) veri simile videretur hanc quoque
tabulam ex Epiphanii libro περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν,
qui integer non exstat (S 87), repetitam esse, postea vidi-
mus nec ex inscriptione fragmenti neque ex loco, quo id
in codice Antonii Eparchi scriptum reperitur, quidquam
eiusmodi coniici posse. Maxime autem et orationis color,
qualis est in hac tabula, et universa argumenti tractandi
ratio longe distat ab Epiphaniani operis contextu. Quapro-
pter, ut in re incerta, auctorem fragmenti ne anquiramus :
ea autem quae in ipso fragmento leguntur quam accura-
tissime expendamus.

Initium autem explicandi faciendum esse videtur a mi-
liarii mensura, quae septem stadiorum esse dicitur. Omni-
no videmus auctorem tabulae, qui aetate Byzantina post
saeculum V scripsit!), fuisse οἱ hominem non indoctum,
qui multa de mensuris a vetustioribus scripta legisset et

1) Paeanius, Eutropii interpres, qui in hac tabula
(8 12) citatur, vixit Saeculo V exeunte,

τσ πὰ 00-7 τ

SCRIPTORES GRAECOS. 53

bene versatum in ea mensurarum ratione quae sua aetate
valeret. Μίλιον igitur quod dicit Romanorum miliarium
significari necesse est, quod imperatores Byzantinos non
magis quam reliquas Romanorum mensuras immutavisse
constat. lam vero quale est stadium, quod septies multi-
plicatum Romanorum miliarium efficiat? Ad haec quid re-
spondeamus, dubitari nequit. Nimirum est Philetaerei sive
Asiatici pedis stadium. Sed statim, ne quis haec legens.in
errorem inducatur, unum monendum est. Scripsimus ad-
huc de tabulis Heronianis disserentes de illo pede Philetae-
reo quo in Aegypto utebantur, qui cum proprie Ptolemaicus
vocaretur Philetaereus e Romanorum consuetudine appellatus
est (816). Ex hoc pede quod factum est stadium, eius dimi-
diae partes XV (— 71/,) miliarium complebant, illud au-
tem miliarium non Romanum sed Aegyptium fuit, Romano
quadringentis pedibus longius (S 18 extr.) Praeterea au-
tem pedem, qui Ptolemaico par esset, e Persarum regio
cubito deductum, per Asiam minorem in usu fuisse supra
docuimus (S 16). Quem Romani cum in Pergameno regno
invenissent, Philetaereum dixerunt: nos quoniam Philetae-
rei nomen ad Aegyptium pedem transferre secundum tabu-
las Heronianas consuevimus, Asiaticum, ἢ. e. Asiae minoris
pedem appellemus. Huius pedis stadium septies multipli-
catum ipsum Romanorum miliarium efficit*). Sic igitur
concludimus: Asiae minoris mensuras a Romanis eodem
fere modo quo Aegyptias receptas atque ad suam mensu-
rarum rationem accommodatas esse; in illa autem terra non
ut in Aegypto aliud' miliarium Romano longius in usu
fuisse, sed ipsum Romanorum miliarium in eam provin-
ciam translatum esse. Quod quemadmodum coniunctum sit
cum Asiaticis mensuris, ex hac maxime tabula TTepi πηλι-
κότητος μέτρων perspicimus, cuius etsi aetas est recen-
tior, auctoritas tamen valet ad multo priora saecula.

In minoribus mensuris a palmo ad acaenam (1— 7) omni-

2) Asiae minoris pedi cum H. Wittichio (.drcAhdol. Ζεῖ-
tung 1862, XX n. 162 B) 350 millim. tribuimus. Inde fit sta-
dium 210 metr., quae summa septies ducta facit 1470 metr.
Romanorum autem miliarium 1478,7 metr. habet. Haec
igitur quam fieri potest exactissime inter se congruunt.

. 584 PROLEGOMENA IN

no valet vulgaris Graecorum ratio eadem atque in prima
tabula Heroniana. Atque hoc non praetermittendum est,
auctorem tabulae fractis numeris praeter semissem uti no-
luisse, sed pro his minores mensuras, quae quoque loco
aptae essent, posuisse. Ut βῆμα (5) non cubitum unum
cum besse, sed cubitum unum et pedem habere dicit (conf.
tab. Her. IlI, 5), idemque non ad tres spithamas cum triente,
sed cum uno palmo redigit eodemque modo reliqua. Inde
ortus est error in plethri definitione (8), ubi cum in or-
gyiarum numero omisisset bessem excurrentem*) , error
propagatus est ad ceteras plethri partes. Nam XCIV pedes
pro C tribuit plethro ac reliqua eadem ratione. Sed porro
in stadii et miliarii definitione omuia recte computata sunt.

Denique quae scriptor tabulae de diversa miliarii ratione
ac de aliis maioribus mensuris affert, ex his omnibus illum
in his rebus versatum bonumque auctorem esse cogno-
scitur.

In fine (16) pro βασιλικῶν editum est μα... apud
Le-Moynium. Nimirum Sarravius, euius apographo usus
est Le-Moynius (v. praef. crit.), non intellexit ductus litte-
rarum admodum sane impeditos qui inveniuntur in codice.
Nec tamen dubium est, quin βαςιλικιῶν voluerit librarius,
idemque recte legit Du-Cangius, qui sub voce κούντουρος
haec: “κούντουροι praeterea dicuntur equi quibus cauda
est decurtata?; ac postea citatur 'Anonymus περὶ πηλικο-
τήτων τῶν μέτρων ex Bibl. Reg.?, afferturque hic de
quo agitur locus, ubi recte βαςιλικῶν scriptum est.

De tabula Iuliani 4Ascalonitae.

Seripsimus adhuc et de ipsis Graecis mensuris et de
iis mensurarum rationibus quae Graecis et Romanis aucto-
ribus in Aegypto atque Asia minore valuerunt. Exstat vero
etiam tabula de Hebraicis mensuris Graeco sermone scri-
pta. Quo de argumento vellem equidem me tam copiose
exponere posse quam rei difficultas atque obscuritas po-
stulat; sed video istam disputationem eos fines longe exces-
suram esse quibus haec circumscribuntur prolegomena,

3) Nam 1s scripsit pro ις΄ b(uotpov.

SCRIPTORES GRAECOS. 55

Quae quidem ipsa, puto, non exigui libelli modum ezpleret.
Atque utinam mor existat qui de Hebraicis mensuris ita
scribat, ut, sin minus omnia, nonnulla tamen probari pos-
sint; nam nunc quidem res in tantis tenebris tantaque
quasi colluvie demersa iacet, ut Herculeus labór, quo ve-
rum exquiratur omniaque illustrentur, impendendus esse
videatur. Qua de causa nunc nihil nisi eos qui proxime de
Hebraieis mensuris scripserunt, Boeckhium et, Fenneber-
gium , appellamus '), ac de hac Iuliani tabula ea quae omit-
tere vel praetereuntibus non licet addimus. ᾿
Primum nec de auctore tabulae nec de aetate qua vi-
verit quidquam compertum habemus. Neque id quod
Fennebergius (p. 109) suspicatur, fuisse illum Juliano im-
peratori qui Ápostata dictus est. aequalem, satis firma aut
probabili auctoritate nititur. Hoc tamen non parvi mo-
menti esse videtur, quod haec tabula inter leges imperii
Byzantini, quas Constantinus Harmenopulus saeculo XIV
collegit, recepta est?). Ergo etiam quo tempore ea primum
scripta est, iussu imperatoris cuiusdam Byzantini ab illo
luliano Ascalonita ad mensuras provinciae Palaestinae defi-
niendas facta esse videtur, ut ipsa legis instar habenda sit.
Praeterea commemoro Bernardum in libris de mensuris
et ponderibus Iuliani duos locos citare, quorum alter de
plethri mensura prorsus cum hac tabula congruit?), alter
paullo diversis verbis sic scriptus est*): τὸ νῦν μίλιον
ἤτοι τῶν Z' 5 ςταδίων ἔχει ὀργυιὰς μὲν γεωμετρικὰς
yv, ἁπλᾶς δὲ ὡμ΄, βήματα αφ΄, πήχεις s. κατὰ δὲ
τὸν Ἐρατοςθένην καὶ (τράβωνα γεωγράφους τὸ μί-

1) V. Boeckh. M. U. p. 265—273, Fenneberg. Unter-
suchungen ete. p. 871—118. Alii qui de eodem argumento
scripserunt afferuntur apud Fenneberg. p. 95 et ἃ nobis
in Metrol. p. 272 adn. 1.

2) ἸΤρόχειρον νόμων Kovcravrívou τοῦ 'Apuevotror-
lov. Promptuarium iuris etc. interprete I. Mercero 1687
p. 144 s. — Const. Harmenopuli Manuale legum sive
hexabiblos ill. G. Heimbach (Lips. 1851) p. 238 s.

3) P. 226: τὸ πλέϑρον ἔχει ἄκαινας (sic) i, ὀργυιὰς
ιε΄, βήματα λ΄, πήχεις ξ΄, πόδας α΄. lulianus Ascalonita.
Quae respondent nostrae tabulae 8 7.

4) P. 235 &,, conf, nostrae tabulae 8 9 s.

56 PROLEGOMENA IN

λιον ἔχει crabíouc n Y^ ἤτοι ὀργυιὰς ὡλγ΄. In his orgyia-
rum numerus uAY rectius se habet quam ille qui in Manuali
Harmenopuli editus est uyAg'. Proprie scribendum erat uv
Y^; sed videtur triens qui excurrit ab ipso auctore, non a
librario, omissus esse. Verum error in cubitorum numero
apud Bernardum idem est atque in vulgata editione; neque
enim e, sed y cubiti miliarium conficiunt. Coniecit Heim-
bachius (quem laudare debebat Fennebergius) scribendum
esse πήχεις Υ ἤγουν ςπιθαμὰς e: nos ipsum s in 'f mu-
tavimus ex auctoritate alius similis fragmenti, quod tabulae
cuidam de nummis affixum est (fr. 77 extr.). Ubi distincte
scripta sunt: Τὸ μίλιον ἔχει crabiouc ζ΄ 8 ---- πήχεις Y.

Exstat etiam in uno libro manu scripto*) brevius frag-
mentum ad marginem Iulianeae tabulae adscriptum : ὁ ποὺς
ἔχει παλαιςτὰς δ΄, ὁ δὲ παλαιςτὴς δακτύλους δ΄, ὃ δὲ
πῆχυς ἔχει παλαιςτὰς η΄. Haec aliena esse apparet ἃ Iu-
liani tabula, quae cubito sex palmos tribuit; petita autem
sunt e tabula Heroniana V (4. 7. 8).

Denique hoc loco mentio facienda esse videtur mirae
cuiusdam tabulae, quae iuter varia fragmenta de mensuris
- et ponderibus Hebraicis legitur (infra $ 88, 1V). Quam nos,
qualiscumque est, codicis scriptura nisi in apertis quibus-
dam mendis non mutata hic exscribimus:

Περὶ μέτρων) γῆι. —

Τὸ ἰουγὸν ἔχει ἀρούρας €, εατίαις Δ. fj ἄρουρα
ἔχει cára ξ΄ ἔχει δὲ εἰς μῆκος πήχεις pÀ καὶ εἰς τὸ
πλάτος dicaUTuc?) ἔςτιν ἡ ἄρουρα πηχῶν ρλ.

Τὸ πλέθρον ἔχει εἰς μῆκος πήχεις ke καὶ εἰς τὸ
πλάτος ὡςαύτως. ἔχει fj caríga?) καβίςας ξ΄ κορίβα.

Τὸ ἰουγὸν λέγεται coríBuv λ. ἔχει δὲ ἣ κουρία ἢ
ἰούγερα μικρὰ ιγ΄. ἀροτριᾷ τὸ ζεῦγος τῶν βοῶν τῆς
ἡμέρας ςατίβας gs 2).

δὴ Heimbach. p. 289 adnot.

6) Aierpuv cod.

7) ὠςεαύτος cod.

8) cat'Ba cod.

9) koupta sine &cc. cod.

10) Bs in codice minus distincte scriptum.

“τσ. τ 00

SCRIPTORES GRAECOS, 51

Ὁ πήχυς ἔχει δακτύλους x5. ὁ παλαιςτὴς ἔχει
δακτύλους δ᾽". f ςπιθαμὴ ἔχει δακτύλους ιβ. [ὃ πο-
διιμὸς ἔχει δακτύλους ὃ. f ςεπιθαμὴ ἔχει δακτύλους
ig.] ὁ ποδιςμὸς ἔχει δακτύλους ig. τὸ πλέτον ἐςτὶν
δακτύλου τὸ s.

Τὸ μίλιον ἔχει crábia Zg.

Ἡ λίτρα ἔχει οὐγκίας 1B, γράμματα "ἢ «τῆ.

Hanc novam οἱ inauditam mensurarum farraginem nonne
mireris? Quam explicare — siquidem omnino id fieri po-
test — nobis nunc nec libet nec vacat. Sed alii forsitan hic
inveniant , quae in suum usum convertant.

De loco ea: Tacticis Constantini Porphyrogennetae petito,

In quaestionibus Heronianis Martinus de Herone tertio 86
Byzantino scribens mentionem facit loci cuiusdam de men-
suris qui legitur in Constantini Porphyrogennetae Tactico-
rum parte nondum edita!). Hunc nos e Martini libro repe-
tendum esse duximus, nec tamen iis quae vir doctissimus
ex eo loco concludit possumus adstipulari. Nam his verbis
omnem mensurarum rationem, qualis in imperio Byzantino
tum (ἢ. e. saeculo X) legitima fuerit, tradi existimat. Iam
eum Romanum pedem ex imperio occidentis petitum man-
sisse constet, Martini sententia eo deducitur, ut miliarium

quo tum uterentur IV D ped. Romanorum fuerit. Quod
neutiquam nec probari nec credi potest, Nam nullum nisi
iustum miliarium V milium ped. Romanorum imperatores
orientis habuerunt. Quid igitur ex hoc Constantini loco
eiciendum ? num Philetaereum pedem — nam est ista omni-
no Philetaerea ratio — etiamtum in usu fuisse? Minime
gentium. Est omnino illud Constantini opus e diversis
scriptoribus collectum et compilatum*). In quo quod is
locus de quo agimus legitur, nihil inde effici potest nisi ut
auctori operis Philetaerea mensurarum ratio e tabulis He-

11) A cod.

12) 9a ..... cod.

1) P. 280. 385. 387.

2) V. Martin. p. 836 s. 368 s. 385—87.

58 " PROLEGOMENA IN

U

*

ronianis cognita fuerit dignaque cuius mentionem faceret
visa.

Pediasimi de orgyia locus.

97 Sed quoniam ad recentiorem aetatem Byzantinam de-
scendimus, nolumus omittere locum loannis Pediasimi,
scriptoris saeculi XIV, laudatum a Letronnio*) Is in Geo-
daesia haec scribit: τὴν μὲν οὖν ςπόριμον καὶ ὑπάμπε-
λον γῆν ἐν ταῖς βαςιλικαῖς ἀπογραφαῖς ταύτῃ τῇ ὀρ-
γυϊιᾷ παραδιδόαςι, διὸ καὶ βαειλικὴ αὕτη καλεῖται. fi
ἐνδεκαςπίθαμος δηλαδή. *I| fait, inquit Letronnius,
mention d'une orgye de 11 spithames, appelée, dit-il,
royale, parce que c'élait celle dont on se servait dans
les relevés faits au nom de l'empereur , pour la distin-
guer d'une plus petite emplogée dans les transactions
particuliéres. Cette orgye de 11 spithames n'est autre
chose que l'orgye de la coudée de 32 doigts; car l'or-
gye composée de 4 de ces coudées eaut 128 doigts ou
10?/, spitlhames. Pédiasimus a dit 11 spsthames en nom-
bre rond, pour étiter la fraction, selon son habitude ;
el c'est ainsi qu'aprés avoir fait une autre orgye de
273], palmes, 1l la suppose partout de 28 palmes? Ex
his igitur colligimus duas orgyias Pediasimo notas fuisse,
alteram minorem, eandem quam e tabula Heroniana V co-
gnovimus (prol. $ 25), alteram factam e cubito bipedali
cuius ipsa quadrupla esset mensura. Video equidem de eo
argumento multa addi posse; sed de his certa ratione iu-
dicare non prius licebit quam et Heronis tertii et Pedia-
simi libri editi erunt. Sed quoniam non omnia possumus
omnes, mittamus haec, et tota quaestione de mensuris por-
rectis absoluta iam. quaedam de mensuris cubicis ad-
iungamus.

De mensuris cubicis quae in Heronis stereometrícis
commenorantur.

88 Vidimus Heronis geometriam ab aliis in alias formas
redactam in variis collectionibus propagatam esse ($ 12).

8) Hech. p. 264. 266. Petita haec sunt e cod. Paris.
2373 fol, 108* et 2496 fol. 65 init.

SCRIPTORES GRAECOS. 59

Exstant vero etiam stereometricae collectiones, Heronis
titulo inscriptae atque eiusdem e stereometria petitae. In
his nonnulla problemata inveniuntur, quibus mensurarum
quas cavas dicunt rationes vel ad pedem vel cubitum soli-
dum definiuntur. Quae nos eodem ordine exscripsimus quo
ipsas stereometricas collectiones a nobis e codicibus Parisi-
nis unoque Monacensi descriptas moxque edendas colloca-
vimus. Primum igitur mensuram navis ex eo libro qui in-
scribitur Εἰςταγωγαὶ τῶν crepeoperpoupuévuv Ἥρωνος
exhibuimus (fr. 18), tum tria problemata de mensura dolio-
rum ex altera collectione stereometrica, quae incipit verbis
"Hpuvvoc uérpncic τετραςτέγου (fr. 19—21), porro duas
mensuras navium et mensuram foveae ex eo libro assum-
psimus qui inscribitur aut Περὶ μέτρων aut (τερεομε-
τρικά (fr. 22—24), atque indidem fragmentum de pede so-
lido e problemate quod Οὐγκιαςμὸς ὕδατος appellatur
excerpsimus (fr. 25). Denique e tabula Euclidea (fr. 14)
extrema verba, quae huc maxime pertinent, repetivimus,
et fragmentum quoddam mutilum misereque corruptum,
quod in Geeponico libro sequitur tabulam Herouianam IV,
addidimus. |

Duo eius generis fragmenta iampridem Pauctonus e
codicibus Parisinis citaverat, quorum alterum plane conve-
uit cum uno ex nostris, alterum in una re differt ἢ).

lam id quod gravissimum est restat, ut de mensurarum
rationibus quae in his fragmentis traduntur exponamus.
Quae partim facillime explicantur, partim tam obscura et
dubia sunt, ut nullo modo illustrari posse videantur. ]n
plerisque ipsa Romanorum mensurarum valet ratio. Nam
dicitur

ὁ crepeóc ποὺς, ἢ. e. pes solidus Romanus, aequare

, 1) Métrol. p. 266 primum haec ex Herone afferuntur:
0 στερεὸς ποὺς κατὰ τὴν τῶν μηχανικῶν διατύποσιν καὶ
καράδοσιν δέχεται μοδέους τρεῖς, quae fere congruunt
cum nostro fragm. 26, tum citatur Hero e tribus MSS.:

χωρεῖ μὲν ὁ στερεὸς ποὺς κεράμιον ἕν, μοδίους τρεῖς.
ἕκαστος μόδιος ἀπὸ ξεστῶν Ἰταλικῶν ἀριϑμῷ is, ἕκαστος
δὲ ξέστης ἀπὸ οὐγκιῶν κ΄. Vide nostrum fragm. 26, ubi
eadem omissis unciis leguntur.

60 PROLEGOMENA IN

unum ἀμφορέα (fr. 19. 20) sive ἀμφορίςκον (fr. 21)
sive κεράμιον (fr. 26), quae vocabula Romanorum
quadrantal sive amphoram significant ; |

idem pes solidus sive quadrantal Romanum ad tres μΟ --
δίους (fr. 21. 25. 26), qui sunt modii Romani, sive δεῖ
duodequinquaginta £écrac Ἰταλικοὺς (fr. 19. 21) h. e-
sextarios redigitur ;

item modius dicitur esse sedecim sextariorum (fr. 21. 26).

Minus accurate mensura quadrantalis μετρητής dicitur
(fr. 24), quoniam haec Graeca mensura diversa est a Ro-
mana amphora. Nec reliqua conveniunt, nam amphorae
tribuuntur octo congii , congio novem sextarii. Ubi pro-
clive est dictu g^ pro θ΄ scribendum esse, quo facto iusta
Romanae amphorae mensura restituta fuerit: at vero scri-
ptor illius loci id egisse videtur, ut metretae LXXII sexta-
rios, quae est Áttica mensura, tribueret; cum igitur octo
congiorum fecerit metretam, coactus est in congium novem.
sextarios computare. Quae quidem falsa esse apparet, sed.
eadem ita comparata , ut a nobis mutari non debeant. |

Porro ad Romanam mensuram pertinet illa modii defi--
nitio qua is decima cubiti pars esse dicitur. Nam cum pes.
solidus tres modios habeat, cubitum implent modii fere
decem*). ld est κεράμιον illud decem modiorum de quo
in prima meusura navis legimus (fr. 18), prorsus diversum
a κεραμίῳ Romanorum quadrantali. Idem vero etiam alio.
loco (fr. 22) latet. Nam cum ibi cubitorum numerus decies.
ducatur, quo círou μόδιοι Ἰταλικοὶ fiant, efficitur pari |
modo cubitus Romanus decemplex modio, sive κεράμιον.
tale quale statim descripsimus.

Quae autem eodem loco (fr. 22) de castrensibus modiis
— nam hi sunt xacrpriciot μόδιοι — leguntur, ea sic
depravata sunt, ut nihil inde effici possit. Nam cum omnino |
castrensem modium duplicem vulgaris modii mensuram
fuisse constet (supra $ 25), hoc loco, quantum e corrupta
scriptura coniicere licet, alius eius modus intellegi videtur. -

2) Cubitus porrectus sesquipedem habet; solidgus igi-
tur pedes solidos 88 efficit, qui sunt modii 10g. Sed
sescuncia excurrens omissa est.

τα

e

SCRIPTORES GRAECOS. 61

Non minus corruptus est is locus quem nos extremum
collocavimus (fr. 27). Excipiunt verba ἐὰν τὸ πλάτος et
quae sequuntur tabulam Heronianam IV, atque eo consilio
stipta esse videntur, ut solida cubiti mensura digitis ex-
primatur (supra $ 23). Qui vero adduntur ξέςται ov poi et
]escio qui ξηρός, de his, quamvis multimodis rem tentave-
rim, non habeo quod probabiliter proponam. Nam omnia
misere corrupta esse apparet.

De artaba Aegyptia.

Praeterea paucis disserendum est de Aegyptiorum ar- 99
ba, quae et in uno ex his problematis (fr. 23) et infra in
tabula Περὶ μέτρων (fr. 81) commemoratur. Sed id rursus
sentio argumentum tam difficile esse, ut brevius de eo di-
sputare verear. Quam variae de his Aegyptiorum mensuris
cum aliorum metrologorum tum Boeckhii et Queiponis sunt
sententiae ἢ. Nec vero ego me rem hic in transcursu absol-
vere posse profiteor. Sed vestigia quaedam mihi invenisse
videor, quibus forsitan ii qui rem accuratius exquirendam
sibi proposituri sint feliciter insistant.

Legimus in tabula TTepi μέτρων (prol. ὃ 86), quod
fragnentum antehac Didymo vulgo tribuebatur , Ptolemai-
«cm medimnum Attico medimno sesqui fuisse maiorem, et
dimidiam illius medimni partem, quae artaba vocabatur,
modios Romanos IV S cepisse? Iam nemo negabit eas
mensuras proprie Áegyptias esse; nam si Ptolemaei reges
Uraecas introducere voluissent, quidni ipso Attico medimno
Aegyptios uti iussissent? Immo, ut porrectas mensuras,
ita etiam cavas e populari consuetüdine retinuerunt, sed
simul ad Graecas rationes accommodaverunt. Iam hoc unum
velim mihi concedi, Aegyptiam artabam ex antiquo regio
cubito (S 16) aliquo modo ductam fuisse. Scilicet profe-
ram simplicissimam rationem: nam artabam quartam cubiti

1) V. Boeckh p. 242—456, Queiponem I p. 211—48.

2) Ne quis sit immemor has rationes plane inter se
eonyenire. Nam cum Atticus medimnus modios Rom, sex
habeat, Ptolemaieo medimuo novem modii conveniunt,
artabae igitur sive dimidio medimno modii quattuor semis.

62 PROLEGOMENA IN

solidi partem fuisse existimo?). Hac artaba cum Ptolemaei
Aegyptios uti viderent, non aboleverunt illam quidem, sed
tamen secundum Graecas mensuras paullulum immutave-
runt. Namque Attico metretae eam aequalem esse iusse-
runt, unde mensura eius aliquantulum amplior facta est ^);
eidem autem artabae addiderunt medimnum, duplam men-
suram, quae quidem, ut supra demonstratum est, sesqui-
alterum Atticum medimnum caperet. [s medimnus exinde
Ptolemaicus dictus est.

Tum Romani Aegyptiis imperare coeperunt. lam facile
existimes fieri potuisse, ut antiqua artaba servaretur. At-
qui eam non servatam esse demonstrat scriptor tabulae
περὶ μέτρων. cuius in his rebus firmissimam auctoritatem
esse omnes consentiunt. Is plane atque aperte dicit: γῦν
δὲ διὰ τὴν Ῥωμαϊκὴν xpficw f) ἀρτάβη χρηματίζει
(μοδίουο) τ΄ γ΄. A Romanis igitur haec nova arlabae men-
sura instituta est. Unde autem eam ortam esse censemus?
Admodum sagaciter Boeckhius aliique indagaverunt eam
artabam cubico pedi Graeco aequalem fuisse". At quam
maxime mirum esset, si Romani novam artabae mensuram.
ad Graeci pedis normam definivissent, qui uec in Aegypto
nec apud ipsos usitatus erat. Immo vero ex Heronianae
stereometriae reliquiis pro certo cognoscimus e Romano
cubito illam novam mensuram ortam esse. Qua in re.
excogitanda et instituenda singularem sollertiam Romani
praestiterunt. Inprimis enim id agebant, ne novam et in-
solitam, sed eam mensuram introducerent, quae non solum
ad suas rationes apta sed etiam a provincialium cónsuetu-
dine non plane aliena esset. lam Ptolemaicum medimnum,

—-—— — — —————

8) Aegyptium cubitum cum Letronnio (p. 116) ad
mensuram 527 millim. (omisso excurrente semisse) exiga-
mus. Inde solidus cubitus capit litra Francogallics
146,86, et quarta eius pars sive antiquissima artaba,
quam statuimus, litr. 36,59.

4) Ex artaba litr. 36,59 Ptolemaei fecerunt artabam
litr. 89,89, Attico metretae aequalem. Medimnus igitur
Ptolemaious fuit litr. 78,78.

δ) Cum pes Graecus 308 millim, aequet, cubica eius
mensura capit litr. 29,28. Modii autem Romani 8$ efü-
ciunt litr. 29,18. Haec igitur plane inter se conveniunt.

— 7 --

SCRIPTORES GRAECOS. — 63

qui novem Romanos modios capiebat, exiguo discrimine
minorem esse intellexerunt eo spatio quod solidus cubitus
Romanus impleret. Hinc suae amphorae similitudine me-
dimmum ad ilium ipsum modum auxerunt. Nam ut am-
phora sive quadrantal pedis Romani cubici spatium conti-
nebat ita tum cubitale quoddam quadrantal effecerunt,
et quemadmodum amphora Romana in tres modios divi-
debatur, ita cubito solido sive Aegyptio quadrantali tribue-
runt tres novas artabas. Porro cum cubitus solidus
caperet modies decem , nova artaba habebat modios tres et
trientem. Quod autem eadem artaba Graecum pedem soli-
dum aequabat, id non tam consilio Romanorum quam
sponte et necessitate quadam factum esse videtur, ut infra
in adnotatione exponam).

lam eorum quae dixi testimonia in unum conferenda
unt Cubitum solidum Romanum decem modios cepisse
supra ex Heronme demonstravimus (ἢ 38). Artabam modio-
rum trium et trientis fuisse confirmat scriptor tabulae
περὶ μέτρων. Ex his necessario efficitur tres artabas cu-
bito solido convenisse. Sed id ipsum expressis verbis do-
cet is qui ex Heronis stereometria mensuram navis excer-
psit (fr. 23). Ibi enim leguntur ὁ πῆχυς χωρεῖ ἀρτάβας
T, eademque olim Bernardus ex Herone attulit"). Sed ex
lis quae eodem loco addita sunt magnae oriuntur difficul-
lates : ἔχει ἣ ἀρτάβη μοδίους ὃ. ὃ πῆχυς χωρεῖ μο-
δίους τ, Ἰταλικοὺς μοδίους ιγ΄ 55. Hic primum quae-

6) Romani, ut dixi, artabam tertiam solidi cubiti par-
tem esse voluerunt. Iam cum pes Graecus unum pedem
Romanum et semunciam habeat, apparet quadrantal pe-
dis Graeci aequale esse tertiae "cubiti solidi parte. Nam
aequatio quam dicunt haec est:

(13 : 8 — (12)
haec solvuntur in lj — 1 “ $ Ἢ τὴν Ἔ Gp.
Vides omissis exiguis fracturis τὸς et (οὐ) exactam esse
aequationem.

7T) De mensur, p. 84: cubitus cubicus, ὁ πῆχυς στερεὸς
capit tres Ar(abas: rtaba vero quatuor modios Castrenses,
P modios ltalicos 43: Hero Hwypobolimaeus αὖ Epiphan.
IH, aet.

8) Pro ty'$ duo libriiy' exhibent, Sed ne sic quidem
ulla ex iis diffionHatibus quas significnvi tollitur.

----- — — —— ——— —— — -“-- — —- —--—.-

64 PROLEGOMENA IN

ramus, num in tota antiquitate ullus cubitus fuerit cuius -
quadrantal modios XIII S caperet. Minime vero. Rationem -
subducas: nullum talem cubitum fingi posse invenies?) -
Itaque gravissimi erroris convincitur quisquis ea quae dixi-

mus verba ad Heronianum problema adscripsit. Causa au-
tem erroris inde facile explicatur, quod ille antiquam
Ptolemaeorum artabam et recentiorem Romanam inter se

confudit. Nam cum eam artabam, quae tertia pars cubiti -
est, vetustiorem illam, non recentiorem esse opinaretur -

eique modios IV S tribueret, porro adductus est, ut decem
illos modios qui cubitum aequarent Romanos esse negaret -

et cubitum modios XIII S habere diceret. Denique quod
idem artabam quattuor modios habere scribit, etsi ne id
quidem cum ceteris convenit, tamen non prorsus aspernan-
dum videtur. Puta enim modios illum minus accurate di-

xisse artabae quadrantes: colliges igitur ex hoc loco, quod -
per se fere consentaneum est, artabae fuisse partes qua-

drantales, quae singulae capiebant sextarios XIII et trientem.
Unum hoc loco addendum videtur, artabam minorem

sive modiorum III et trientis mensuram etiam ab Epiphanio -
et Hieronymo, qui exeunte fere saeculo IV scripserunt, et |.

in carmine de ponderibus et mensuris commemorari '^),

De vetustissima tabula ponderum et mensurarum.

Hac quaestione ad finem perducta non exiguam par-

tem praefationis nostrae absolvimus, quae quidem praeci- |

pue versabatur in fragmentis Heronianis quae sunt de

mensuris explicandis et illustrandis. lam in alium quasi |

campum descendamus ac praeterito Pollucis loco de men-

suris cavis!), qui nullam difficultatem habet, inquiramus |

9) Modii 134 faciunt litr. 118,2, unde fit porrecta
mensura millim, 490,6, Αἱ nullus antiquus cubitus hunc
modum habet.

10) V. infra prol. 8 87, Pseudo-Priscianum v. 89, et -

de Hieronymo Queiponem I p. 212 s.

1) Est nobis fragm. 28. Qui locus longiore explica-
tione non eget. Medimnus enim et choenix reliquaeque
mensurae Átticae sunt. Sed tamen diversum etiam men-

Surae genus imprudens Pollux immiscuit; nam quae choe-

—-r ----- -

SORIPTORES GRAECOS. 65

in varias Hlas tabulas quibus μέτρων καὶ craOuüv ex-
positio continetur.

Plurimae ex his tabulis propagatae sunt in iis codici-
bus manu scriptis qui Galeni libros continent, atque in-
scriptae sunt aut Galeni aut Cleopatrae aut Dioscoridis no-
mine, nonnullae etiam auctoris titulo carent. Omnes autem
pertinent ad artem medicinam, omnium est ea ratio, ut
et notae quibus mensurae et pondera per compendia scri-
pturae designentur, et mutuae mensurarum inter se ratio-
ues, et pondera liquorum qui quibusque infundantur accu-
rate describantür. Quarum tabularum ut brevis sit in hac
disputatione significatio, medicinales appellemus.

Vetustissima ex his tabulis est illa TTepi μέτρων καὶ
«(ταθμῶν xai τῶν δηλούντων αὐτὰ εημάτων, a Mont-
faucono inter Analecta Benedictinorum edita*), cuius in-
certum auctorem metrologum Benedictinorum vocare con-
suevimus , quamquam rectius forsitan ipsam tabulam ap-
pellemus vetustissimam medicinalem. Quam praeter unum
loeum de Alexandrina mina ante Neronis aetatem scriptam
esse certis argumentis probatum est?) Sed etiam ab al-
tera parte aetas eius tabulae circumscribi potest. Etenim
cum inter pondera libra et uncia Romana afferantur, appa-
rel tabulam eo tempore ortam esse quo medici Graeci qui
Romae versabantur artis medicinae aut praecepta scribere
aut Scholas quasdam habere coeperunt. ld autem non ante
Augustum factum esse constat. Ergo sequitur, ut sub
primis imperatoribus Romanis ab Augusto ad Claudium .ea
de qua agimus tabula composita sit.

Iam videamus quae deinceps ibi legantur. Primum noó-
tae quaedam ponderum et mensurarum perscriptae sunt
quibus tum medici uti solebant. Oboli nota in inscriptio-

nix trium cotylarum esse dicitur, ea nec Attica est nec
medimni pars duodequinquagesima sed Ptolemaica potius
(8 T3). Ceteras mensuras & Polluce commemoratas in
metrologia suo quamque loco explicuimus.

2) Analecta Graeca ex MSS. codicibus eruerunt mo-
nachi Benedictini (Paris. 1688) p. 893—968.

3) V. nos in Metrol. p. 8. 214. 235, et infra ὃ 41.
Locus de Alexandrina mina explicabitur $ 66,

SCRIPT. METROL. I. 5

66 . PROLEGOMENA IN

nibus Atticis est linea recta |, eadem postea oblique ducta
est, V (fr. 52, 4. 56, 14. 66, 8). Sic etiam hoc loco scri-
bendum esse videtur, siquidem id quod Montfauconus edi-
dit, —, ea non est γραμμή τις πλαγία, ut scriptor tabu-
lae expressis verbis dicit. Tum δύο ἀπερίετικτοι correxi
pro περίςτικτοι collatis tabulis Galeneis (cap. II, 4. VI, 14).
Porro ἀνδρεῖος καθετήρ quid sit, Montfauconus his ver-
bis explicat: 'dicitur instrumentum chirurgicum concavum
et altera parte recurvum, quo urina in vesica detenta eli-
citur et vesicae vitia probantur , quod litteram S fere refe-
rebat. Atque ipse Galenus: ἔοικε δὲ ὁ καθετὴρ τῷ
Ῥωμαϊκῷ S, quo loco etiam adhibendi eius ratio descri-
bitur ^)

' De ponderibus quae in eadem tabula afferuntur.

De reliquis quae in eadem tabula leguntur pro rei gra-
vitate paullo uberius disserendum est. Ante omnia autem
hoc commemorandum videtur, scriptorem tabulae variis e
libris ea quae de ponderibus et mensuris memorabilia vi-
derentur excerpsisse atque in sua expositione coniunxisse.
Quapropter non mirandum est easdem mensuras ab eodem
variis rationibus definiri. |

Primum quid tradit de ponderibus? Initium facit a
mina eique C drachmas, drachmae VI obolos, obolo VIII
chalcos tribuit!). Haec omnino est Atticorum ponderum
ratio. Chalcus autem iste non est aeneus Atheniensium
nummus, sed octava argentei oboli pars, minutissimum
Graecorum pondus. Praeterea Attica pondera comparavit
cüm Romanis. Romanam libram Attici talenti partem octo-
gesimam fuisse pro certo compertum habemus?): mina igi-
tur Attica, quae est talenti pars sexagesima, aequabat
libram Romanam cum triente; porro eadem ratione effici-
tur, ut uncia quae est librae pars duodecima, habeat Atti-

4) Galeni op. ed. Kühn tom, XIV p. 788.

1) Pro numero obolorum & Montfaucono editum 1 le-
gendum esse ἢ ex iis rationibus quae postea & seriptore
tabulae subducuntur apparet. V. Boeckh. p. 24 et Christ.
p. 61 8. eius commentarii qui infra in adn. 6 citabitur,

2) V. Metrol, p. 146 s5.

SCRIPTORES GRAECOS. 61

eas drachmas VI et quadrantem. id autem ipsum in tabula
recte" expressum est, cum uncia drachmas ᾿Αττικὰς ς΄ καὶ
ὀβολὸν α΄ xoi χαλκοῦς δ΄ habere dicatur, nam haec con-
iuncta faciunt drachmas VI et quadrantem. Quid vero?
unciae praeterea VII drachmae tribuuntur, minaeque drach-
mae CXII? Seilicet hi sunt denarii Romani, quod quidem
ipse auctor his verbis significat: ἔχει δὲ ἣ μνᾶ ὁλκὰς
ἑκατόν, πρὸς δὲ τὸ Ἰταλικόν pig. Intellegit enim
τὸ Ἰταλικόν Romanam ponderis rationem, qua CXII de-
marii minae, sive LXXXIV denarii librae, sive VII singulis
unciis convenerunt inde a tempore belli Hannibalici usque
ad Neronem. .

Sed latet in eadem tabula etiam alia denarii ratio, quam
antiquissimam et primariam esse nuper a Borghesio cogni-
tum 651). Nam cum primum Romani argenteos nummos
signare coeperunt, quod factum est paullo ante bellum
Punicum primum, tum denarium sextam partem unciae
esse voluerunt. Et cum praeter denarium summi momenti
ad omnes nummarias rationes esset sestertius, quarta de-
narii pars, nummo sestertio addiderunt suam ponderis
significationem, pondus enim sestertii scriptulum dixe-
runt; denarii autem pondus sextulam, h. e. sextam unciae
partem appellaverunt). Ex tota igitur libra septuaginta
duo denarii facti sunt. Hoc autem ipsum scriptor eius ta-
bulae de qua agimus alicubi legerat; nam haec affert (4):
fj δὲ λίτρα ἔχει oUrríac ιβ΄, ὁλκὰς οε΄, ἐν ἄλλῳ οβ΄.
Hic ὁλκὰς οε΄ Atticas drachmas esse facile perspicitur;
illae autem og', de quibus idem in alio libro legit, sunt
denarii Romani antiquissimi"). Eodem redit scripuli defi-

8) Ibid. p. 202. |

4) De horum ponderum origine cum antehac nihil
exploratum fuerit, iam certius de e& re iudicari posse
videtur. Nam et sicilico et sextula et scripulo ex eo ipso
tempore quo primum a&rgentum signaverunt Romanos in
ponderationibus uti coepisse existimo, Qua de re copio-
sius disputare alienum est ab hoc loco.

5) Hoe primus demonstravit Boeckh p. 24, cui nuper
accessit Christius in commentario quem inscripsit Zeítráge
zur Bestímmung des altischen und anderer damtt zusammen-

5*

68 PROLEGOMENA IN

nitio (2): τὸ δὲ γράμμα écriv ὀβολὸς χαλκοῖ δ΄, hoc |
est, drachmae sive denarii pars quarta, unde rursus ad eum
denarium deducimur qui sextulam unciae pendit.

Ὁλκή eodem sensu quo δραχμή dieta hic perinde
atque in reliquis ponderum tabulis et apud medicos non-
nullos reperitur"). |

De mensuris eiusdem tabulae.

49 . Postquam de ponderibus scriptor tabulae exposuit, de
mensuris frumentariis instituit dicere(3). Hae autem omnes
ad ipsam Atticam normam referuntur: medimnus XII ἣμίε-

“κτα sive semodios habere dicitur, semodius choenices IV,
choenix Atticas cotylas IV!). Tum ad Romanas mensuras ita
fit transitio, ut cotyla dimidia sextarii pars esse dicatur.
Praeterea aliud Atticae cotylae nomen τρυβλίον affertur,
et oxybaphum quarta pars cotylae additur.

Oxybaphi mensura cum ad liquidas res pertineat, iam
ad aliud argumentum scriptor transgreditur, quod totum
in mensuris pondere liquorum definiendis versatur. Qua
de re infra saepius commemorabimus: hic nihil nisi brevi-
ter tabulam et explicamus et emendamus.

Verba quae eodem loco (3) sequuntur plane corrupta
sunt, quorum emendandorum via ac ratio petenda est ἃ
proximis (5). Ibi Ἰταλικὸς ξέςτης, h. e. sextarius Roma-

Àángenden Talente, qui editus est in Annalibus Acad. Mo-
nac. 1862 I, ubi vide p. 52 8.

6) Quaenam eius usus origo sit, cum antea obscurum
fuerit, iam dilucide perspicitur e locis medicorum Grae-
corum quos infr& afferam (844). Reperiuntur enim prae-
ter 5paxunv passim haec quoque: δραχμὴ ὁλκῇ, δραχμὴ
ὁλκὴν, ὁλκὴ ὁραχμῆς, denique simplex ὁλκή. δϊο igitur
ὁλκή in drachmae significationem abiit, Maxime autem
id in Aegypto factum esse arbitror, ubi cum praeter ar-
genteam drachmam in rationibus altera drachma uteren-
tur quae esset pars magni aurei stateris sexies millesima,
ipsam argenteam drachmam addito ὁλκῆς vocabulo distin-
xisse videntur. Atque aliis etiam de caussis veri simile
mihi videtur plurimos ex illis libris Hippocraticis spuriis
in Aegypto ortos esse.

1) V. Metrol. p. 82.

rK--w "t —

BCRIPTORES GRAECOS. 69 .

nus olei libram unam et dimidiam pendere traditur. Quod
quidem rectissime dici cognosces e tabulis Galeneis (cap.
IV, 14. XII, 8 al. Inde etiam antea (3) pro & δὲ χήμη
ἄγει λίτραν μίαν ἥμιευ scribenda sunt ὁ δὲ ξέστης
eic. Iam constat, si liquoris significatio in ponderandis
mensuris omittatur, plerumque vinum vel aquam, unde
omnis fit ponderis definitio, intellegi; verum ex hoc loco
colligimus etiam ad olei pondus mensuras ita definiri pos-
se, ut eius ipsius liquoris nulla fiat mentio*). Quod maxi-
mi momenti est ad multos locos qui sequuntur explicandos.
les autem ipsa inde orta est, quod medici plerumque olei
fiquorem, non vini aut aquae, in formulis medicamentorum
perscribebant.

Porro eo loco de quo agimus etiam haec leguntur: τὸ
& ὀξύβαφον τέταρτόν écr κοτύλης, ὁλκὰς δὲ ἔχει
δύο ὀβολὸν α΄ χαλκοῦς δ΄ ὁ δὲ κύαθος ἔχει κοτύλης
ἕκτον, ὁλκὰς n. Haec corrupta esse apparet. Nam cum
exybaphum quarta cotylae pars sit, cotyla autem dimidia
sxtarii, necesse est oxybaphum habeat uncias duas et
quadrantem. In tabula autem ὁλκαΐ duae cum quadrante
afferuntur. fam vides in quo sit peccatum: uncias et δλ-
Xüc sive drachmas scriptor inter se confudit. Nec tamen
hunc errorem nobis corrigere licet, quia pro quadrante
unciae posuit obolum et chalcos, drachmae partes.
Quo demonstrato iam equidem in explicanda cyathi men-
sura, cui octo drachmae perverse tribuuntur, non laboro,
quoniam quae falso ab ipso auctore scripta esse appareat,
&à non emendanda esse censeo.

Praeterea sextarius ad duas libras, et cotyla quae '€À-
Anvikf] appellatur ad unam libram rediguntur (5). Hae ni-
mirum sunt μετρικαΐ sive librae cornus olearii, de quo
continuo docebimus (S 46). Ibidem sextarius primum olei
pondere, de quo iam diximus, tum vini pondere exigitur.
Interiecta autem est Alexandrinae cotylae definitio. Hic

Montfauconus non recte οὐγγίας 'κ edidit, cum η΄ collato -

2) De hae re si cui dubitatio inhaereat, legat Galen.
coll cap. IX (fr. ὅθ, 19), ubi eadem verba addito ἐλαίου
voeabulo inveniuntur,

. 1O ' PROLEGOMENA IN

vini pondere scribi necesse sit?). Sic igitur haec inter se
sunt comparanda: habebat

Attica cotyla olei uncias IX, vini X (Gal. cap. IV, 14 al.)

Alexandrina olei uncias VIII, vini IX.
Fuit igitur cotyla qua medici Alexandrini uti solebant, vel
nona vel decima parte minor quam Attica; nec tamen pro-
prie eam diversam fuisse ab Attica iudicaverim, sed per
abusum, ut aiunt, modum eius paullum imminutum esse.

De mina Alexandrina (0) quid iudicandum sit infra
aptior disserendi erit locus (S 66).
. Sequuntur deinde et sevi et picis et ἐρυείμου 5) in
cotylam infusorum pondera. Hic pro μνᾶν, quod absur-
dum est, scripsi fjuivav porroque pro ὁλκὰς ιβ΄ emen-
davi οβ΄. Dicitur igitur. cotyla habere
sevi liquidi drachmas 72

sevi solidi — 7$
picis — 80
épuciuou libras 4.

De emtrema eiusdem tabulae parte.

{1 Tum congii Attici et mensura et pondus his verbis
definiuntur (8): ὁ δὲ χοῦς écri μέτρον ᾿Αττικόν, κοτύ-
Aot ᾿Αττικαὶ ιβ΄. «ταθμοῦ δὲ ἄγει ὁλκὰς wx. Redit
haec ponderis aestimatio ad cotylam Atticam LX drachma-
rum, quam Galenus commemorat (S 45), eademque repe-
ritur in Galeneae collectionis tabula quarta, quinta (Cleo-
patrana), decimá!). Quae pondera et ego quondam ad
vetustissimum Romanorum denarium referenda esse diu
existimavi, el nuper, cum ipse gravissimis argumentis ad
' diversam rationem deductus essem, Christium, virum sub-

3) Litterae numeráles ἢ et x in quibusdam codicibus
saepissime inter 8e sunt commutatae; quin etiam fuerunt
librarii qui constanter easdem una tantum noia designa-
rent.

4) Ἐρύειμον est planta quaedam descripta ἃ Theo-
phrasto (hist. pl. 8, 8, 1—3. 8, 7, 3). S&epissime eadem
apud medicos occurrit: vide. Hippocr. (spurium) vol. XXII
p. 676. 720. 721. 856 al, Galen. vol. VI p. 548 (ed. Kühn).

1) V. infra 8 46 adn. 7. .

(CUBE M

SCRIPTORES GRAROOR. 11

tilissimum, vidi eandem sententiam amplexum esse*). Ac
vero proclive erat in eam opinionem incidere; nam et 'in
hac ipsa tabula vetustissimus ille denarius occurrit, cuius
pondus plane ad cotylam LX drachmarum quadrat, et in
quarta tabula Galenea eadem aestimatio παρὰ τοῖς 'Ira-
Mkoic usitata fuisse dicitur. Nec tamen, cum alia super
aliam ratione in rem impeditissimam inquirerem, verum
quid esset, quamvis occultum iaceret, latere me potuit.
Primum in hac vetustissima tabula eo loco quem statim
attulimus omnis aestimatio ad Atticam mensuram facta est,
aliena igitur est a Romanorum usu, de quo idem scriptor
antea exposuit. Tum vero in tribus illis tabulis Galeneae
collectionis, ubi eadem aestimatio invenitur, minime de
Romanis mensuris, sed ubique de Aegyptiis agitur?*). Porro
neutiquam veri simile est Romanos illo tempore quo de-
narii sextulae pondere fiebant, ipso denarii nomine in

2) Ut in quaestione difficillima licere mihi arbitror
88 quae primum de ea re commentatus eram hic adscribere:
'Cum congium Romanum, qui aequalis fuit Attico, decem
libras vel vini vel aquae pependisse constet, eidem au-
tem hoec loco DCCXX drachmae tribuantur, efficitur, ut
ii denarii intellegantur, qui singuli sextam unciae Ro-
manae partem pendant. Quid vero ex hac ponderis ra-
tione coneludendum? "Vix dubium videtur, quin iam illis
temporibus, quibus primum argentei nummi signati dena-
rique ad sextulae pondus exacti sunt, non solum maio-
res liquorum mensurae, id quod e plebiscito BSiliano
compertum habemus, sed etiam minores suis quaeque
ponderibus accurate definitae fuerint. Et minores qui-
dem mensuras denariis definitas esse veri simile videtur.
Ubicumque igitur in tabulis metrologicis mensuras liqui-
dorum iis denariis qui singuli sextulam pendunt expressas
esse invenimus, has rationes e vetustiore tempore serva-
tas esse existimabimus. Haec cum iis de causis quas
supra attuli non recte se habere et delenda esse cogno-
vissem, vidi Christium in commentario de Victorii argu-
mento caleulandi (Sitzungsbericht d. Münch. Akad. 1863. I
p.127—29) eandem viam unde ego discesseram ingressum
esse. Quae res necopinata etsi novas' dubitandi et &m-
bigendi causas mihi attulit, tamen postquam omnia repe-
titis curis diligenter examinavi in ea sententia quam su-
pra proposui mihi persistendum esse duxi. Utrum verum
sit, diiudicent viri harum rerum periti,

3) Haec accuratius demonstrata sunt infra $ 63.76.82.

- — 2. ————M — ———— — ———— —- .

12 , PROLEGOMENA IN

mensuris definiendis usos esse. Nam cum e plebiscito Si-
liano oongius vini decem pondo sit, in sextarium incurrunt
unciae XX, ín heminam X, in quartarium V, nec vero aliter
nisi unciis eae mensurae exprimebantur; minores autem,
ubi divisio ad denerium descendere posset, vixdum ilo
tempore sic. pondere exigebantur. Ne multa, quam maxime
abest a.Romanorum consuetudine, ut congius DCCXX dena-
rios, cotyla LX habere dicatur.

Adhuc eius qui negaret partes egimus: iam altera ratio-
ne reiecta quid nobis probabile esse videatur, proponamus.
Non audeo equidem affirmare Athenienses eodem modo quo
postea Romanos ponderibus mensuras definivisse — quod
si fecerunt, metretes vini aquaeve habuit sesquialterum ta-
lentum, congius drachmas DCCL, cotyla LXII 52) — sed
utcunque ea res se habet, hoc certum et exploratum est,
vetustiores medicos, id est eos qui Atticis ponderibus et

"mensuris utebantur, Atticae cotylae oleo impletae pondus

LX drachmis aestimavisse?) Quod cum ii qui in Aegypto
de ponderibus et mensuris scripserunt in medicorum libris
passim reperirent, id in tabulis suis adnotaverunt: unde
demum ea ratio et in hanc tabulam et in tres illas Galeneas
propagata est. Atque.hoc etiam Aegyptiorum, non Graeco-
rum aut Romanorum, consuetudine factum esse apparet, ut
choenicem (Aegyptiam scilicet, non Graecam), perinde ac
si ea mensura liquorum esset, pondere definirent).

4) In promptu est coniicere, id quod Christius p. 129
significare videtur, legitima ratione cotylam ab Athenien-
sibus 60 drachmis aestimatam esse. Αἴ sic metretes ha-
beret drachmas 8640, qui numerus a simplici ratione tan-
tum abest, ut ipse per se rem incredibilem reddat. Immo
si quis Áthenienses mensuras pondere definisse contendat,
is metret&e sesquialterum talentum tribuat necesse est.
Sed haec quaestio in eo quod nos agimus explicando fa-
cile omitti potest. Nam nihil nisi hoc proponimus, quod
e Galeni libris compertum habemus, cotylam olei & ve-
tustioribus medicis 60 drachmis &estimatam esse, eamque
aestimationem in nonnullas tabulas de mensuris illatam
esse.

5) V, locum Galeni (fr. 47) et infra 8 45.
6) V. hanc tab. 8 8, tab. Cleop. 8 28, cap. XV 8 4.

LI

SCRIPTORES GRAECOS. 13

Etemim choenix, quae extrema hac tabula explicatur,
queniam trium cotylarum modum habere dicitur, Aegyptia
est, non Attiea (S 73). Pondus autem eius a cotyla deriva-
tur, quae.cum LX drachmas pendat, choenici trium cotyla-
rum conveniunt drachmae CLXXX. Atque eadem ratione
sextario , qui duas cotylas capit, CXX drachmae tribuuntur:
sed hoc demum ab huius tabulae scriptore, qui Bomae
vixit, additum est ad Aegyptii auctoris praecepta.

De mensuris ac ponderibus quae apud vetustiores medícos
repertuntur.

Reliquae eius generis tabulae multo posterioribus tem- 44
poribus, quarto fere quintove saeculo, iu eam formam quae
nunc exstat redactae sunt. Nec tamen omnia quaecumque
ibi traduntur ad illam ipsam aetatem pertinent, sed multa
a vetustioribus auctoribus repetita sunt. Omni igilur cura
quaerendum est, possintne aliqua eius rei vestigia in iis
medicorum libris qui ad nostra tempora servati sunt inda-
gari. Itaque ego, quamvis longam et molestam operam me
suscipere intellegerem, tamen non dubitavi, quin gravissi-
morum medicorum libros perlustrarem quibusque ii men-
suris ac ponderibus uterenter diligenter exquirerem.

Quae quidem nunc longa oratione exponere non pos-
sum: at hanc habes eorum quae inveni summam. .

In Hippocratis libris — eos dico quos genuinos esse
subtilissimis quaestionibus factis exploratum est!) — nulla

1) In eam rem cum a prioribus non ea qua par erat
eura ac diligentia inquisitum esset, nuper Franciscus
Ermerins in prolegomenis ad Hippocratis reliquias (vol. I,
Traiect. ad Eh. 1859) tam egregie de eo argumento dis-
putavit, ut nihil fere quod. dubium et ambiguum sit re-
linquatur. Gravissimi autem eius commentationis loci hi
sunt: Iusiurandum ab ignoto auctore antiquissimo tem-
pore confectum esse eamque formulam Hippocratis &etate
fuisse usitatam (p. XIII 8.); prorrhetoricum primum, prae-
notiones Coacas, prognosticum varias sententias continere
nec eadem aetate nec ab eodem viro scriptas: inesse
locos e libris vere Hippocrateis, sed pleraque esse recen-
tioris originis (p. XVII. XXV. XXXV, XLIID); epidemio-

14 PROLEGOMENA IN

pondera aut mensuras reperi. Nec vero illa aetate iam. for-
mulas medicamentorum certis et ponderibus et mensuris
expressas habebant, sed ex usu et consuetudine iustae ra-
tiones aliis ab aliis tradebantur.

Plurima maximeque varia in spuriis libris Hippocra-
ticis inveniuntur. Quae res quanti momenti sit, dici vix
. potest. Mihi certe persuasum est ex ipsarum mensurarum
variis rationibus multa ad aetatem et originem Hippocrati-
corum indagandam colligi posse. Sed in hanc rem alio
tempore, si otium erit, inquiram: nunc nihil nisi brevem
earum rerum tabulam e librisHippocraticis excerptam pro-
pono.

Pondera sunt τεταρτημόριον μνᾶς, ςτατὴρ Αἰτγι-
ναῖος, δραχμὴ Atvivain, δραχμή (sive 6p. ὁλκήν sive

rum libros I et III nonnullis locis exceptis (p. LI) genni-
.nos esse (p. LXI s.); item librum de aére aquis et locis
ab ipso Hippocrate scriptum (p. LXIV); tum libri de vi-
etus ratione in morbis acutis priorem partem (p. 287—327)
genuini operis Hippocratei fragmentum esse (p. LXXX),
alteram partem spuriam (p. LXXXII s8.); librum de vul-
neribus capitis totum Hippocrati tribuendum esse (p. X CI);
aphorismos multo post Hippocratis aetatem collectos esse
et pauca in his reperiri ab ipso Hippocrate profecta
(p. CIV); epidemiorum libros II, IV ceteros itemque
omnis reliqua scripta quae Hippocratis nomine feruntur
spuria esse. Cuius copiosissimae disputationis summam
habes in iisdem prolegomenis p. CXXXI ss. — Haec qui-
dem Ermerins: ego addo argumentum illud e mensuris
et ponderibus ductum, quae in genuinis libris nulla, in
Spuriis plurima inveniuntur. Dilucidissime res perspici-
tur libri de victus ratione in morbis acutis duabus parti-
bus, altera genuina, altera spuria, inter 86 collatis. In
parte genuina ne 118 quidem locis, ubi res id postulare
videtur, certae mensurae afferuntur (conf. ὃ 11. 12. 19.
21. 83. 56. 60. 63). Partis spuriae duae sunt distinguen-
dae particulae, altera vetustior, quae ab initio pertinet
ad $ 57, ubi nullae dum mensurae inveniuntur; altera
recentior, ubi et diversus est orationis color et passim

ondera ac mensurae afferuntur: κύαθος καὶ 68, ἡμιόλιον

ραχμῆς 60, τεταρτημόριον 64 (conf. adn, 2), δραχμή,
ὀβολός, τριώβολον, κοτύλη ᾿Αττική 66, δραχμὴ 67, λεκί-
cktov ᾿Αττικὸν ςτρογγύλον (acetabulum) 71.

SORIPTORES GRAECOS. 15

ὁλκή), τριώβολον, ὀβολὸς 'Arnixóc, ὀβολός, ἡμιωβό-
λιον ᾿Αττικόν, ἡμιωβόλιον ὃ.

Mensurae: xoeuc, ἡμιχόεον, χοῖνιξ ᾿'Αττική, χοῖνιξ,
ἡμιχοίνικον, κοτύλη Αἰγιναία, κοτύλη ᾿Αττική, κοτύλη,
τρυβλίον, ἡμικοτύλιον, τεταρτημόριον, ὀξύβαφον, κύα-
θος, ἥμιευ κυάθου, κύαμος, κύαμος ᾿Ἑλληνικός, Αἰγύ-
πτιος κύαμος, κάρυον, χήμη, κόγχη χηραμίς, κόγχη ).

2) Locos minime omnes, sed paucos tantummodo ex
ingenti copia afferre possum: τεταρτημόριον μνᾶς in libro
T. τῶν ἐντὸς παθῶν XXII, 520 (Kühn); idem significat
solum τεταρτημόριον ib. p. 477, neque aliter explicandum
videtur τεταρτημόριον quod legitur libri περὶ διαίτης in
parte spuria (XXII, 99); — crar? Αἰγιναῖος in libro I
γυναικείων (XXII, 745); — δραχμὴ Αἰγιναίη ib. 726; δρα-
Xu, περὶ διαίτης in parte spuria (XXII, 99. 100), γυναι-
κείων α΄ (XXII, 718. 727) passimque aliis locis; τέταρτον
δραχμῆς, vuv. 760; — δραχμὴ ὁλκήν ib. 728 (conf. bpa-
χμὴν «ταθμόν 769); — ὁλκή ib. 765. 759; — τριώβολον
ib 708. 725. 731. 846 cet., τριώβολον ὁλκῆν 804; — ófo-
Mc, περὶ διαίτης in parte spuria (XXII, 99), γυναικείων
d (715 al.), ὁλκῆς ὀβολοὺς δύο ib. β΄ (852), ὀβολὸς ᾿Αττι-
κῷ craOud) ib. 860; --- ἡμιωβόλιον ᾿Αττικῷ «ταθμῷ ib. a
(158), ς«ταθμὸς ἡμιωβόλιον ᾿Αττικόν ib. 765, ἡμιωβόλιον
ib. 715. 752 cet.

3) Loci hi sunt: χοεύς, περὶ vobcuv (XXII, 821 s.);
— τρία ἡμιχόεα ib. 321, γυναικείων α΄ 746. 748, τρία ἡμι-
χόεα ᾿Αττικά ib. β΄ 873. 876; --- χοῖνιξ ᾿Αττική ib. 859,
χοῖνιξ ib. α΄ 719, 746. 747; — ἡμιχοίνικον, πινούςτων 822,
ἴυναικ. α΄ 726; — κοτύλῃ Αἰγιναία, T. voUcuv 281, κο-
τύλη ᾿Αττίκη, T. διαίτης in parte spuria 99, γυναῖκ. α΄
621, 705. 757, β΄ 711. 119; κοτύλη, π. νούςων 320. 322 cet.,
t. τῶν ἐντὸς παθῶν 464. 477. 621 cet., γυναικ. α΄ 719.
126. 729. 781. 788 cet., ἐπιδημίων β΄ XXIII, 467; — τρυ-
βλίον, περὶ τῶν ἐντὸς παθῶν 466. 521, qui loci diversos
auctores habent ab iis ubi κοτύλη reperitur; --- ἡμικοτύ-
Mov, T. τῶν ἐντὸς παθῶν 464. 477. 520, γυναικ. α΄ 727.
160 cet, (idem ap. Galen. Xl1II, 647); — τεταρτημόριον
κοτύλης, vuv. β΄ 777, ut τέταρτον μέρος κοτύλης ib. 779;
idem significat μέλιτος Ócov τεταρτημόριον ib. α΄ 780;
sed créap χηνὸς ócov τεταρτημόριον (ib. 729) utrum pon-

sit an mensura ambigo; — ῥεύβαφον, γύναικ. α΄ 727.
762 cet., ἥμιευ ὀξυβάφου ib. 717. 727; — κύαθος, Tt. νού-
Cuv 898, uv. α΄ 718. 725. 787 cet.; ἥμιςυ κυάθου ib. 752;
— κύαμος, vuv. α΄ 708. 717.724. 730; κύαμος Ἑλληνικός ib.
072; Αἰγύπτιος κύαμος “ἰ". β΄ 850; — κάρυον, vuv. a 708

16 PROLEGOMENA IN

Nicander, Theriacorum et Alexipharmacorum scri-
ptor, paucis admodum mensuris et.ponderibus usus est.
Nam praeter χοῦν, κοτύλην, κύαθον, ὀξύβαφον, ὃδρα-
χμήν, ὀδελόν nihil eius generis commemorat , nisi quod
uno loco κύμβοιο τραπεζήεντος modum proponit, quem
acetabulo aequalem fuisse scholiasta adnotat ἢ).

Dioscorides omnino, nisi fallor, ipse Romanis men-
suris et ponderibus usus est. lnveniuntur apud. eum sae-
pissime Arpa, οὐγγία, δραχμή sive ὁλκή, ὀβολός, tum

κεράμιον, χοῦς, Eécmc, κοτύλη, ὀξύβαφον, κύαθος).

(um& cum cyamo); — χήῆήμη ἁδρή, vuv. α΄ 726; — κόγχνη
χηραμίς, m. νούεων 309; kóvyn, vuv. α΄ 726.

4) Locis Nicandri statim addam scholia a Schneidero
edita. Ther. 103: ἐν δὲ τρίτην μοῖραν ῥοδέου χοός] schol.:
ἀντὶ τοῦ δ΄ κοτύλας. iB γὰρ κοτυλῶν ἐςτιν ὁ χοῦς. ---
526: ς«πέρμαθ᾽ ὅεον κύμβοιο τραπεζήεντος] schol: ὅςον
κύμβοιο, ἤγουν ὀξυβάφου᾽ ἐπειδὴ κυφόν écri. εημαίνει δὲ
ἐκ τοῦ ἐπιφερομένου τραπεζήεντος. καὶ τὸ παρὰ Cippovi
κύμβου ἔχον ὄγκον, ἀντὶ τοῦ ckugoeiboüc ποτηρίου. ἢ
τραπεζήεντος εἶπε τοῦ εἰς τράπεζαν πεποιημένου. τὸ δὲ
κύμβον λέγεται καὶ κυμβίον καὶ ἐμβάφιον καὶ ó£(c: ἡ δὲ
ευνήθεια γαράριον καλεῖ. τοῦτο οὖν φηςεῖν ὅτι λάβε το-
καῦτα crépuara, Ócov γεμιςθῆναι τὸ ὀξύβαφον. --- 581
κύαθος] scbol.:: ὁ δὲ κύαθος μέτρον écr(v. — 594 ἑξάμορον
κοτύλης] 8chol.: ἑξάμορον λέγεται τὸ ἕκτον τῆς κοτύλης.
— 598 ὀξύβαφον. --- 619 χοὸς δεκάτῃ ἐνὶ μοίρᾳ] schol.:
ἤγουν τὸν οἶνον ἔμβαλε εἰς τὰ εἰρημένα τῇ δεκάτῃ τοῦ
χοός, ἢ τὸ ὑπὸ τοῦ χοὸς δεκατευόμενον, δηλαδὴ κοτύλην
καὶ πλέον. FPiebant igitur decem partes congii similiter
&c duodecim partes heminae apud Romanos (846). Item
κοτύλη in libro Hippocratico περὶ voUcuv p. 321 dividi-
tur: κοτύλης δέκατον μέρος. — 655 τριπλόον ἐνθρύπτιυν
ὀδελοῦ βάρος ἔνδοθεν olvnc] schol.:: τουτέςτι τριώβολον,
τρεῖς ὁβολούς.

δ) Λίτρα, T. ὕλης ἰατρικῆς p. δδ. 62 cet. (ed. Sprengel,
vol. XXV collectionis Kühn.), οὐγγία 56. 62 cet., δραχμὴ
40. 45 cet,, ὀβολός 279. 639 cet. Praeter simplicem vocem
bpaxufj, quae plerumque nota ( scribitur, etiam haec ha-
bet: δραχμὴ ὁλκῇ 279. 840. 499 cet, δραχμὴ ὁλκήν 511.
616. 512 (λαμβάνεται ὁλκὴν € a), δραχμῆς ὁλκή 604 (( α΄
ὀλκή), 505. 567 (( ὁλκὴ ὑπνωτικὴν ἔχει δύναμιν), 657
(X B ὁλκὴ δοθεῖςα), 676 (( ὁλκὴ ποθεῖςα, δυοῖν { ὁλκὴ).
Sed etiam ipsam ὁλκὴν habet pro drachma: 64. 212 (una
cum uncia), 504 (ὁλκαὶ Y^), 662. 730; περὶ δηλητρίων qap-

——h3

| epum m

SCRIPTORES GRAECOS. riri

Sed ad grana metienda non tam modio utitur quam choe-
nice Attica quattuor cotylarum*). Atque etiam aliis locis,
ubi superiorum medicorum formulas exscribit, Attica pon-
dera habet"), itemque praeter amphoram Romanam metre-
tam Atticum affert). — Rarius reperiuntur fjutÀtrpov,
ἡμιμγαῖον, ἡμίχους, ἡμιχοίνικον, ἡμικοτύλιον, κύαμος
Αἰγύπτιος. κάρυον ἸΠοντικόν,. κοχλιάριον ἢ.

De Galeno, «παγοπιαολο, Hera. De pondere Atticae cotylae.

Pervenimus iam ad Galenum, gravissimum et copio- 46
sissimum de ponderibus ac mensuris auctorem. Qui non
solum aliorum libros de eo argumento scriptos diligenter
perlegit*), sed etiam ipse in iis rebus accurate cognoscen-

*

μάκων 39 cet. — Amphoram Romanam Ἰταλικὸν κεράμιον
appellat (724), eiusque partes affert et ξέςτας (720. 724),
et κύαθον (722), Eadem mensurae praeterea passim oc-
eurrunt, itemque χοῦς (718. 722), κοτύλη (49. 50. 504 cet.),
ὀξύβαφον (671. 709, x. ἰοβόλων 86, 1. εὔπορ. 104).

6) Nominatim Atticam choenicem affert p. 766, eadem-

que (non Ptolemaica) intellegenda esse videtur reliquis
locis 49. 718. 729 al.

7) Atticas drachmas uno loeo inveni (768). Nescio
an ad idem ponderis genus referenda sint τριώβολον 662,
T. εὐπορίςτων 239, τετριύβολον 662, τριωβολιαῖος 124.
Etiam de minae pondere, quod non raro legitur (89. 572.
110. 711. 734 al), sitne Atticum δὴ Ptolemaicum, non li-
quet; sed prius utique probabilius videtur. Certe p. 572
μνᾶ una cum Attico metreta commemoratur. ᾿

8) P. 737: ἔςτι δὲ ὁ μετρητὴς χόες ιβ΄ (sie Sprengel.
pro v, Aldina lectione) Idem Atticus metreta significari
videtur p. 572. 714. 724 al. |

9) Ἡμίλιτρον 724; ἡμιμναῖον 722; ἡμίχους, T. εὐπο-
picruv 133; ἡμιχοίνικον 737; ἡμικοτύλιον 710; π. ἰοβόλων
80 al.; κυάμου μέγεθος Αἰγυπτίου, T. ἰοβόλων 79; καρύου
ἸΤοντικοῦ τὸ μέγεθος, T. εὐπορίςτων 257; κοχλιάριον, π.
ὕλ. 662, T. εὐπορ. 257. Addo denique ópófiov ponderis
instar T. εὐπορίςτων p. 99 usurpatum: μηκωνείου € à
μετὰ ετύρακος καὶ «μόρνας icuv δίδου ὀρόβια γ΄: dosis,
quanta est trium ervi granulorum maghitudo, Conf. infra
8 82 adn. 2.

1) V. nostrae collectionis fr, 35. 44. 49.

18 , PROLEGOMENA IN

dis studium collacavit?), pluribusque locis priorum medi-
corum praecepta ita explicare et inter se conciliare studuit,
ut quibus quique mensuris usi essent demonstraret?). Haec
omnia tanti momenti esse iudicavi, ut omnes leegs quibus
de eo argumento agitur sedulo conquirendos et sub uno
conspectu proponendos esse síatuerem. (Quam meam ope-
ram multis qui his studiis incumbunt gratam confido futu-
ram esse et fructuosam: his igitur, cum ipse hoc tempore
omnia exsequi non possim, illa Galenea excutienda et illu-
stranda commendo.

Galenus ipse nullis nisi Romanis ponderibus et men-
suris usus est, aliosque medicos qui sub Romanorum im-
perio scripserunt reprehendit, quod aliquoties Graecas
mensuras afferentes ambiguitatem relinquant). Quo in
numero fuit Andromachus, Andromachi filius, Neronis ar-
chiater; fuit etiam Heras, Heraclidis Tarentini discipulus).
Atque ex Herae quidem censura a Galeno instituta nobis res
omnium gravissima elicienda est, quae ipsum Galenum fu-
git. Etenim Atticam cotylam LX olei drachmas pendere
Heras significavit (fr. 47), quam rem quomodo Galenus
explicuerit, statim videbimus: at nobis, qui certissimis
argumentis effecerimus Atticam cotylam heminae Romanae
aequalem fuisse, minime dubium videtur, quin aut ipse He-
ras aut vetustior quidam medicus, quem is auctorem secu-
tus sit, Atticas drachmas in illo cotylae pondere intellexe-
rit. Ac certe quidem LX olei drachmae Atticae fere im-
plent cotylae mensuram). Eadem autem aestimatio in
vetustiorum medicorum libris pervulgata fuerit necesse est,
quippe quae pluribus locis in tabulis ponderum ac mensu-
rarum servata 5117).

2) V. locum de heminae pondere a Galeno exacto:
ἐγὼ γοῦν ἐν Tf) Ῥώμῃ τὴν τοῦ ἐλαίου καλουμένην λίτραν
— ἔςτηςά ποτε cet. fr. 49.

8) Fr. 81. 38. 34. 36. 38. 40. 43. 44, 45. 46. 4T. 49. 50.

4) Fr. 33. 84. 44. 49. 50.

b) V. de his Fabricium in Bibl. Gr. vol. XIII p. 01.178.

6) V. ea quae in Metrol. p. 8b adn. 26 et supra 8 43
exposuimus.

17) V. tabulam de mens, et pond. vetustissimam $ 8

,

SCRIPTORES GRAECOS. 19

lam vero posteriores medici, qui pro Attica drachma
Romana illa quae est octava unciae pars uti consuevissent
atque ad vini vel aquae, non olei, pondus illam aestimatio-
nem revocarent, in eum errorem inciderunt, ut Atticam
cotylam uno quadrante minorem esse quam Romanam hemi-
nm existimarent?). Qua quidem in opinione firmiter insi-
sere Galenum permultis e locis cognoscitur).

Reliqua deinceps cum de aliis apud Galenum mensuris tum de
cornu olearío.

Ponderibus, ut iam significavimus, Galenus ipse omnino 46
Memanis utitur, libra, uncia, drachma sive denario qui
est octava pars unciae!) Sed alios dicit unciam aut septem
drachmis aut septem et semisse aestimare (fr. 44), quibus
de rationibus partim supra diximus ($ 41), partim posthac
ditemus ($ 71).

Mina ea uti solet quae constat C drachmis Ptolemai-
ds sive Romanis (S 67), quam librae Romanae fere ae-
qualem esse diserte dicit (fr. 38). Praeterea aliam quan-
dam minam XV] unciarum commemorat (fr. 40. 44), quam
hos Àtticam esse demonstravimus (S 41. 51). Denique Ale-
xndrinam minam XX uncias sive CLX drachmas habere
tradit (fr. 39. 42. 44), cuius rei alia quoque testimonia
exstant (prol. $ 66).

In mensuris affero modium Remanum (fr. 30), sextarium
(r. 90), tum omissis aliis) heminam, dimidiam sextarii
partem ,, quam ipse cormu olearium, eiusque partes uncias

(prol. 8 483), tab. quartam Gal. coll. $ 15 ss. (prol. $ 63),
tab. Cleop. $ 20 ss. (prol. $8 76), tab. decimam δὶ 4 ss.
(prol. 8 82).

8) Plura de ea re vide in Metrol. p. 86 adn. 37.
9) Conf. nostrae eollectionis fragm. 84. 37. 47. 49. 50.
" Plurimi de bac drachma loci afferri possunt. Conf.
fr. 31. 88. 44 al., de sanit. tu. IV p. 288 (Kühn. vol. VI),
δὲ tertia pars librae sunt drachmae 32; de compos. med.
P. gen. IV p. 764 s. (vol. XIII) aliquoties.

2) Nen vacat nunc dicere nec de cotyla quae 104
sve 16 uncias habere dicitur (fr. 86. 48), nec de congii
aestimatione (fr. 45. 46. 47), in qua quam maxime falli-

80 PROLEGOMENA IN

appellare solet?). Satis aperta res est e Galeni descriptione.

Dividebatur cornu olearium, quod heminae modum habebat, .
circulis incisis in duodecim partes, quae e Romana consue- -
tudine unciae vocabantur, atque inde ipsam heminam Gale- -
nus libram appellare consuevit. Sed hanc quo a ponderali
libra discerneret, oleariam dixit, eiusque partes metricas -
uncias; illas autem quibus in ponderationibus utebantur,

stathmicas^. Habebat igitur sextarius vini vel aquae -
stathmicas uncias XX, metricas XXIV sive libras metricas -
11: item cotyla stathmicas uncias X, metricas XII sive libram
metricam I. ) |

De lulio Africano.

47 . Passim a Salmasio, Savoto, Gronovio citantur varia frag-
menta Iulii Africani quibus et de nummis et de mensuris -
ac ponderibus agitur. Scimus lulium Africanum, Emmai
in Palaestina natum, initio tertii saeculi et chronographiam
et opus quoddam collecticium quod KecroUc inscripsit
composuisse!) In his autem IX Cestorum libris incredibile
est quam variae et mirae res congestae fuerint?) Ex his |
mihi hoc commemorare satis est quod ad nostrum argu-
mentum pertineat, cum multa de re medicinali praecepta
tium nonnulla de ponderibus ac mensuris illic perscripta
fuisse. Quod cum variis e testimoniis cognovissem, magno
desiderio tenebar illa ipsa, si fieri posset, e libris manu
scriptis repetendi. Quod cum non contigerit, acquiescendum

8) V. fr. 80. 82. 33. 84. 36. 87. 41. 48. 47. 49. DO.

ἢ Conf. Metrol. p. 98 s.

1) Primum cito Fabricium in Bibl. Gr. tom. II p.
596 —99, qui tamen de aetate vitaque Africani paene nui- .
hil affert, Omitto Tillemontium (a Fabricio citatum), |
Lambecium (comm. in Bibl. Caes. VII p. 198 ss.)), Boi-
vinum (Mathem. vet. ed. Thevenot p. 274 88.); nam egre-
gie, ut solet, Martinus (Hech. p. 848 s. 849 s.) de eo ar-
gumento disputavit, et quae aut certa aut probabilia |
essent exposuit. Cestorum libros is inter annos 210 et

. 917 scriptos esse iudicat: chronographiam, quae ad an-
num 221 perducta est, apparet aut eo ipso anno aut non
multo post confectam esse.

2) V. Martinum p. 848 s,

SCRIPTORES GRAECOS. 81

est in repetendis iis locis quos Salmasius in Plinianis exer-
cilationibus et in Refutatione e codicibus Parisinis affert):

l lulius Africanus in fragmento περὶ μέτρων —
Africanus in. Cestis capite περὶ μέτρων xal σταϑμῶν:
Ὁ τοῦ οἴνου ἀμφορεύς, ὃν καὶ μετρητὴν λέγουει
πολλοὶ, ἡμιαμφόρια μὲν ἔχει") δύο, ἃ καλοῦει κά-
δους ὀνόματι κοινῷ. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι οὔρνας. Haec
similia sunt fragmenti περὶ μέτρων initio (81, 1).

IL. Africanus: τὸ γραμμάριον θέρμους ἔχει τρεῖς,
ὁ δὲ θέρμος κεράτια δύο. Haec in brevius contracta e
quarta collectione ponderum et mensurarum (fr. 78, 5. 8).

Ili. Koi ó ξέετης ἄρα eic κοχλιάρια ἀναλύεται ἐν-
γήκοντα (sic) ς΄. Eadem leguntur in fragmento Eusebiano
(88, 2). |

IV. Africanus, Orsbasius, Adamantius de ponderi-
bus: *O Κύαμος ὃ Αἰγύπτιος ἢ ἔχει ὀβολοὺς Téccapac,
ὁ ᾿Αλεξανδρινὸς ὀβολοὺς τρεῖς, ὃ δὲ Ἑελληνικὸς Óflo-
λοὺς δύο. .

V. Apud Africanum in capite de ponderibus: Τὸ
μὲν τάλαντον ςημειωτέον τῷ E croixetu διὰ μέζον
γραμμὴν ἔχοντι, £.

Praeterea Salmasíus scribit fragmentum de talentis (θὅ)
in quibusdam libris Africano tribui?), id quod non magis
probandum est quam Galenum, Dioscoridem, Eusebium
ilios ea de mensuris et ponderibus scripsisse quae in codi-
dibus illis assignantur. /

Je Oribasio, Adamantio , Myrepso.

Pervenio nunc ad Oribasium, luliani imperatoris qui 48

apostata vocatur archiatrum!). Is amplissimum opus 'la-

3) Hi sunt numeri paginarum: I Plin. ex. p. 163 b B,
8417 4. Β — II ibid. p. 327 b B — III p. 417 4 G — IV p.
689a F — V Refut. p. 40. ᾿

4) ἔχει Salm. p. 168, ἔχουςι idem p. 847.

5) κάδους Salm. 847, xábbouc idem p. 163.

6) Ibidem citatur Neophytus Monachus in Lexico
Herbario: Αἰγύπτιος κύαμος ὁ μέγας κύαμος.

ἢ Refut. p. 19. 32. 58; vide infra prol. 8 99 adn, 2.

1) V. Fabricium in Bibl. Gr. vol. XIII p. 853.

SCRIPT. METROL. IL - 6

82 PROLEGOMENA IN

τρικῶν ευναγωγῶν libris LXXIl confecit, ubi omnia
quaecumque a prioribus medicis egregie et utililer scripta
esse viderentur ex eorum libris compilavit certoque ordine
disposuit?). Cuius vastae et ingentis collectionis ipse post-
ea breviorem epitomen fecit, quae Cóvowyic | inscribitur.
Eundem vero etiam de mensuris et ponderibus scripsisse
testatur scriptor illius expositionis quae primum locum in
collectione Galenea obtinet ($ 50. 52). Quod ego cum co-
gnovissem primum inquirendum esse duxi, num forte in
libris ουναγωγῶν de eo argumento quaedam traderentur.
Sed ibi in variorum medicorum locis varias quidem mensu-
ras afferri vidi, nihil tamen quod ab ipso Oribasio de ea
re commemoraretur inveni?) Tum vero maiore etiam stu-

2) Confer praefationem ipsius operis ad Iulianum
scriptam: δευτέραν ἐπέταξας πρᾶξιν πάντων τῶν ἀρίστων
ἰατρῶν ἀναζητήςαντά με τὰ καιριώτατα ευναγαγεῖν καὶ
πανθ᾽ óca χρηςιμεύει πρὸς αὐτὸ τὸ τέλος τῆς ἰατρικῆς.
Libros LXXII id opus habuisse scribit Suidas s. v. Ὄρει-
Bácioc; septuaginta tantum libros eidem tribuit Photius
in Bibl. cod. 217. Qui omnino copiosius (inde & cap. 216)
de Oribasii scriptis disserit.

8) Omiíissis brevioribus eius operis reliquiis quae ad-
huc editae sunt (v. Choulant. I p. 122 s.) adhibui Mat-
thaei priorum quindecim librorum editionem, quae in-
scribitur XXI veterum medicorum Graecorum opuscula
(Mosquae 1808). Unde haec de mensuris excerpsi: An-
tyllus, medicus incertae aetatis (Fabr. XIII p. 71) ha-
bet δραχμὴν (p. 168), τριώβολον (p. 174), κοτύλης ᾿᾽Αττι-
«fic ἥμιου (168), κύαθον (174), μύςετρον (171). Adde p. 186:
ὁπὸς Kupnvaikóc cüv ὕδατι διειμένος — πινόμενος μέγε-
θος ὅςεον ἐρεβίνθονυ. --- Archigenes, qui ante Galenum
Romae artem medicinam exercuit (Fabric. p. 80), et Ro-
manis et Graecis vel Aegyptiis mensuris usus est. In-
veniuntur apud eum ξέζτης (163), ἡμικοτύλιον (167), κύα-
θος (221), λῖτρα (162. 168), ἡμιλίτριον (156), δραχμή (162.
221), ὁλκή (221. 222), ἡμιόλκιον (222), quod quidem nullo
alio loco legi, denique μύςτρου ςυμμέτρου πλῆθος (163).
Uno loco cpaipa, i. e. globulus, magnitudine TlovrtkoO
καρύου definitur (221). — Dieuches, qui 8 Plinio cita-
tur (Fabr. 141), plane Graecam consuetudinem sequitur.
Pondera sunt μνᾶ (40), δραχμὴ (44. 45. 46. 216), τριώβο-
λον (39: 6cov Tp. ὁλκῆς) ; mensurae κοτύλη (88. 40. 42 al.),

SCRIPTORES GRAECOS. 83

dio quaerere coepi, si quid praeterea de mensuris Oriba-
sius scriptum reliquisset. ΑΘ mox vidi Du- Cangium sae-
pius citare Oribasium de ponderibus et mensuris manu
scriptum); quibus vestigiis cum insisterem , contigit mihi,
ut eundem librum quo ille usus est Parisiis reperirem.
Hinc quattuor illas tabulas Oribasianas descripsi (fr.67—70),
de quibus iam breviter dicendum est. Primum omnium ap-
paret eas tabulas non magis ab Oribasio quam Galeneas a
Galeno vel Dioscorideam a Dioscoride scriptas esse ($ 49.81).

ἡμικοτύλιον (46), ὀξύβαφον (47. 216); tum τέταρτον μέρος
vel τεταρτημόριον τῆς χοίνικος (45. 48), unde alio loco
prava scriptura τεταρτημόριον τῆς χόας in χοίνικος mu-
tanda (38); ἡμιχοινίκιον (42). — Diocles, 8 Galeno ci-
tatus, habet: εἰς μέτρητὰς (pro μετρίτας) δέκα Tpacíou
μνᾶν (67), ἡμίεκτον eic ἀμφορέα (54), κύαθον (187. 215),
denique ócov ἰςχάδα μετρίαν, ecaricae mediocris magnitu-
dine (215). — Apud Herodotum, qui ante Galenum vi-
iit (Fabr. p. 184), praeter κοτύλην (70. 164. 165) et κύα-
θον (80. 294) inveni κοχλιάριον (165) et μύετρου πλῆθος
(ibid), — J'ustus, nisi fallor is qui Galeno aequalis fuit
(Fabric. p. 306), δραχμάς aliquoties scripsit (223). — Item
apid Ly cum, & Galeno citatum, reperi δραχμὴν (194);
tum: cpoipía τίνεται ἡλίκα κυάμου (217: haec igitur non
propia mensura) — Philagrius, Galeno posterior (Ea-
brie. p. 864) partes, non mensuras, in formulis medica-
mentorum perscribere solitus est, habet tamen κοχλιάρια
(68). — Philotimus, non is qui Erasistrato, Theophra-
sti disezipulo, aequalis fuisse dicitur (Fabric. p. 369), nul-
lis nisi Romanis ponderibus et mensuris usus est: libra,
uncia, scripulo, sextario (82—86). Uno loco (86) drach.
mae nota «X excidisse videtur. — Philumenus (Fabric.
P. 367) habet δραχμήν, ὀβολόν, κύαθον (219); denique
Xenoerates, qui sub "Tiberio vixit (Fabric. p. 452),
δραχμὴν et κοτύλην (857). Haec sunt quae apud Oriba-
sium de mensuris inveni.

4) Vide s. θερμός: Oribasius de ponderib. et mensuris
MS: ὁ θερμὸς ἔχει κέρατον o καὶ ἥμισυ, qui est locus
fr. 61, 88. "Tum &ub κεράτιον idem affert fr. 67 $ 27, sub
ατάπιον eiusdem fragmenti $ 14. 16. 16. 26. Alio autem
libro usus est (nisi ipse erravit) in afferendis his: δράμη
Donderis species apud medicos. Oribasius MS δραινὴ κέρα-
Toy α΄ — ubi nostra tabula (fr. 67, 35) habet: $ opos
ἔχει κέρατον α΄ C, Quae ibidem addit Du-Cangius, ea
rursus congruunt cum 8 28.

84 PROLEGOMENA IN

Nimirum et in tertia tabula (fr. 69, 4) ipse Oribasius auctor
citatur, nec per dicendi genus ulla e reliquis tabulis ab Ori-
basio scripta esse potest. Quid multa? Pertinent omnes
ad collectionem Galeneam, a qua nisi levioribus in rebus
non dissentiunt. Prima enim Oribasiana tabula similis est
capiti Galeneae collectionis octavo, tum secunda tabula re-
spondet capiti V, tertia capiti IV, denique quarta capiti ILI.
Quaecumque igitur infra de illis Galeneis capitibus dispu-
tabimus, eadem ad has Oribasianas tabulas pertinebunt.
Praeterea quid discriminis in utraque collectione edenda
fecerimus , expositum est in praefatione.

Addo hoc statim loco Adamantii mentionem. Scripsit
is Φυειογνωμικά, quae dedicavit Constantio, Constantini
Magni filio*). Unde colligimus eum in honore fuisse apud
illum imperatorem, qui cum inimicus fuerit Iuliano, admo-
dum verisimile videtur Oribasium, Iuliani archiatrum, librum
quendam composuisse adversus Adamantium, κατὰ ᾿Αδα-
puavríou, quam scripturam in libris corruptam duobus
locis restituimus?). Ceterum nonnulla de ponderibus et
mensuris scripta ab Adamantio invenerunt Salmasius et
Du-Cangius"), quae si quis Parisiis sedulo quaerat, facile

5) De scriptis Adamantii v. Fabricium in Bibl, vol. II
p. 171. Sed idem in eo errare videtur, quod Constantio
ili, qui sub Honorio fuit eiusque sororem (non uxorem,
quod habet Fabricius) in matrimonium duxit (a 417), phy-
Siognomica ab Adamantio dedicata esse opinatur. Nam
ex illo Ὀρειβάειος κατὰ ᾿Αδαμαντίου (v. adn, 6) utique
apparet non po8t Oribasium floruisse Ádamantium, unde
porro probabile est eum Constantio imperatori, qui de-
cessit anno 861, physiognomica dedicasse atque apud eun-
dem in honore fuisse.

6) Fr. 64, 15 libri omnes 'Opifácioc κατὰ ᾿Αδαμάντιον
habere videntur, altero autem loco (fr. 69, 4) ἀδάμαντι
in codice legitur. Iam κατὰ ᾿Αδαμάντιον it& quodam-
modo potest defendi, ut ea pars Oribasii librorum, ubi
Adamantius citatur (nam huius etiam medicamenta ex-
seripsit Oribasius), significetur. Hoc si cui arrideat, non
repugno: mihi diu ac multum ea re considerata non du-
bium est, quin κατὰ ᾿Αδαμαντίου eo quo supra demon-
Biravi sensu scribendum sit.

7) Salmasii locum vide supra ὃ 47. Du-Cangius (tom.

BSCRIPTOREB GRANCOS. 8b

in lucem proferat: nobis quamvis cupientibus otium eius
rei exsequendae non concessum fuit.

Denique uno loco etiam Myrepsus de ponderibus cita--
tur a Salmasio*). - Ne tamen hic novum quendam auctorem
afferri existimes, ea ipsa quae ab illo tribuuntur Myrepso
petita sunt e prima tabula Oribasiana. In eo autem codice
unde nós has tabulas edidimus, quo eodem usus est Sal-
masius, Oribasiana appendicem quasi faciunt amplissimae
Nicolai Myrepsi medici collectíonis: nihil igitur nisi Myrepsi
nomen ad has tabulas, quas ab Oribasio non scriptas esse
intellegeret, transtulit Salmasius.

De tabulis Galeneae collectionis in universum disseritur,

Hoc longiore apparatu praemisso iam aggredior rem 49
longe difficillimam, ut de iis tabulis mensurarum ac pon-
derum quae Galeni libris affixae atque initio ipso Galeni
nomine inscriptae sunt accuratius exponam. Ác sperave-
ram equidem, cum de Heronianis tabulis explicuissem, gra-
vissimam huius praefationis partem me confecisse; sed
tamen hic multo plures multoque maiores video difficulta-
tes. Nam in illis Heronianis, etsi multo obscura essent,
tamen sua cuique tabulae aetas tribui poterat et per se
quaeque quasi certam et definitam mensurarum rationem
exhibebat: at in his tabulis mirum quantum fere omnia
confusa sunt et perturbata. Verum tamen cum pleraque
quae in iis traduntur quam maximi sint momenti, summa
ope enitendum videtur, ut, quantum fieri possit, omnia ex-
plicentur et illustrentur. Qua in re eandem fere viam ac

JH, Indicis p. 24) inter auctores Graecos ineditos, quibus
se usum esse dicit, affert 4damantinum (voluit 4damantium)
de ponderibus et mensuris, maxime medicorum, ex cod. Reg.
i 2690. Vide etiam Labbaeum in Bibl. nova M88. (a. 1653)
p. 1283: Adamantiüi, Africani, Dioscoridis Sorani et aliorum
de ponderibus et mensuris ex cod. Heg. 36. 223. 299. 1305
a ^) Ref 37: M de, ponderib
8) Refut. yrepsus de ponderibus: τὸ γράμμα
ἔχει κέρατα ς΄ Prot ξυλόκοκκα. ὁ ὁῤολὸς ἔχει κέρατα τρία,
quae apud nos leguntur in fragm. 67, 81. 32. Idem cita-
tur in Plin. Exerc. p. 327 b B.

86 PROLEGOMENA IN

Pd

rationem sequendam esse duxi qua in Heronianis tabulis
usus sum. ——

Nullam ex his tabulis ab ipso Galeno scriptam esse et
ne originem quidem ullius ad eum referri posse, tam dilu-
cide apparet, ut demonstratione non egeat". Iam sub
primis imperatoribus tabulam de medicorum mensuris et
ponderibus compositam esse vidimus eiusque auctorem
alios qui antea de eodem argumento scripsissent secutum
esse ($ 40). Tum Galenum, qui secundo saeculo vixit, le-
gimus multos libros de ponderibus et mensuris scriptos
cognovisse eorumque auctoritate usum esse ($ 45). Qua
autem in terra et quo tempore primum de iis rebus scri-
ptum esse censemus? An dubium est, quid sit responden-
dum? Profecto cum in Aegypto sub Ptolemaeis regibus
artis medicinae studia mirifice florerent, et quaecumque
a medicis scripta erant diligenter legerentur, tunc etiam
primum exstiterunt qui varias mensurarum rationes in
tabulas componerent atque inter se compararent*). Hinc
postea ea mensurarum scientia translata est Romam, atque
ut Heronianae tabulae sic etiam medicinales temporum de-
cursu, prout cuiusque aetatis usus ferebat, multimodis im-
mutatae et in alias ab aliis formas redactae sunt.

Ante omnia igitur quaerendum est, quaenam primaria
earum tabularum forma fuisse videatur. Hic recentiores
quaedam tabulae propius ad antiquam formam accedere

1) Primus, quantum scio, Neander in Synopsi men-
surarum (Basil. 1555) p. 64 Galenum earum tabularum
auctorem esse negavit: Sed procul dubio, inquit, quilibet
ista legens mecum ita iudicabit, ista non a Galeno sic mutile
et confuse scripta: sed cum iniuria temporum vel neglectius
habita, vel violentius disturbata essent, deinceps ab alio. quo-
dam, cui tamen sua debetur gratia, turbide et quomodocum-
que convoluta et consarcinata esse,

2) Maximum eius rei documentum repeto ex illo Ga-
leni loco (fr. 44), ubi οἱ πλεῖςτοι τῶν περὶ τῶν craOuuüv
«xal μέτρων γραψάντων unciae drachmas septem et se-
missem tribuere dicuntur: hanc enim aestimationem ad
Ptolemaicam drachmam pertinere constat (S 71). Verum
etiam multa alia Aegyptiae originis vestigia exstant, quae
infra suo quaeque loco notabimus.

SCRIPTORES GRAECOS. 81

videntur quam illa vetustissima Benedictinorum (Ὁ 40).
Omnino earum tabularum scriptoribus id propositum fuisse
iudicamus, ut quaecumque medicos in formulis medica-
mentorum perscribendis de ponderibus et mensuris scire
necesse esset, ea breviter proponerent. Primum igitur —
quamquam non omnes id fecisse videntur — notas ponde-
rum et mensurarum describebant, tum separatim de pon-
deribus, deinceps de mensuris et liquorum et granorum
exponebant. Atque in liquidorum mensuris definiendis non
omiserunt rem gravissimam, ut aut vini aquaeve aut olei
pondera singulis mensuris adscriberent. lidem varias pon-
derum rationes ita explicabant, ut primum Attica pondera
cum Ptolemaicis, tum alii qui Romae scribebant utraque
cum Romanis compararent, deinde mensuras quoque et At-
ticas et Aegyptias et Romanas componerent.

Huius antiquae et primariae formae speciem praebet
in Galenea collectione prima expositio de ponderibus et
mensuris, de qua continuo dicturi sumus. Quamquam
etiam in aliis tabulis satis certa eius rei vestigia servata
sunt. Αἱ vero temporis intervallo longissimo omnes eae
tabulae absunt a prima origine. Nam quarto demum et
quinto saeculo in eam formam redactae sunt quae nunc
exstat. Quod cum infra pluribus locis demonstraturi simus,
hic id praeterimus, nisi quod in prima expositione Ori-
basium citari commemoramus, unde merito concludimus
non ante quinti saeculi initium eam expositionem scriptam
esse.

" Sed tamen multum abest, ut omnia quaecumque In his
tabulis traduntur ad illa recentiora tempora revocari de-
beant. Immo plurima e vetustioribus libris petita et cum
recentioribus rationibus conglutinata sunt. Hoc igitur
maxime nobis agendum erit, ut has tabulas in sua quasi
elementa resolvamus , quantumque fleri possit, singulorum
locorum et aetatem et auctoritatem definiamus.

Unum hoc loco non omittendum est, quod ad totam
eam disputationem quam aggredimur pertineat, capita a
nobis numerari eius collectionis quam Charterius in extre-
mo volumine Hippocratis et Galeni operum edidit. Nam
praeterea aliae in aliis libris eius collectionis formae ex-

88 . PROLEGOMENA IN

stant, qua de re in práefatione critica exposuimus. Sed
Charterianam editionem non solum propterea sequendam
esse duximus, quod plurimi viri docti adhuc eam citare
consuerunt, sed etiam quia eadem ita plenior et copiosior
est celeris, ut si varias collectionis formas intér se compa-
rare velis, hoc quasi fundamentum subiici necesse sit.

Prima expositio de medicorum mensuris et ponderibus
illustratur.

50 ^ Primam expositionem. de medicorum mensuris et pon-
deribus, quae Galeneae collectionis capita I ad V comple-
ctitur, non ante saeculi V initium scriptam esse iam signi-
fieavimus. Sed scripta est ab homine nec indocto nec in-
considerato. Is priorum medicorum eorumque qui de pon-
deribus scripserant libros, quantum res postulabat, satis
cognoverat. Omitto titulum Γαλήνου τοῦ copurárou
et cetera, qui nescio an ab aliena manu postea adscriptus
sit, sed ipse expositionis scriptor infinitam esse secundum
regiones hominumque mores ponderum et mensurarum
varietatem non ignorat, atque de iis quae maxime vulgata
sint explicare sibi proponit (cap. I). Iam primum de notis
ponderum et mensurarum accuratissime ita exponit, ut
veterum, ἢ. e. scriptorum primi secundive saeculi, prae-
cepta sequatur (II, 1: τοῖς παλαιοῖς κατακολουθοῦντα.,
ib. 6: παρὰ παλαιοῖς); tum de ponderibus, deinde de
mensuris liquorum , extremo brevius de mensuris aridorum
tradit. [In ea autem parte quae est de mensuris liquidorum
(cap. IV) admodum scienter pondera variorum liquorum
definiuntur et in tabula quadam proponuntur, ibidemque
Oribasius citatur, gravissimus illius aetatis auctor (S 48).
Denique extrema expositione (cap. V, 8) infinita solidarum
rerum ponderis varietas esse dicitur κατὰ τὴν τῆς latpi-
κῆς τέχνης $ibackaMay καθὼς oi πρὸ ἡμῶν cogoi
ἰατροί τε καὶ διδάςκαλοι ταῦτα ἡμῖν διεςαφήνιςαν.

Haec igitur de doctrina scriptoris ac de auctoribus
quibus usus est: iam ipsas eius tabulas, si quid in his ob-
scurius esse videatur, explicemus.

Ad capita primum et secundum nihil adnotandum est.

BORIPTORES GRAECOS. . 89

De ponderibus quae ibidem afferuntur.

"τῶν

Capite tertio de ponderibus agitur. Hic praetermissa 51

mina primum de libra eiusque partibus quaeramus. Haec
omnia proprie ad Romanam normam descripta sunt. Libra
uncias habet ΧΙ, uncia denarios sive drachmas sive ὁλκάς
VIII, drachma γράμματα sive scripula lI, scripulum obo-
los Il. Ea fuit ponderum ratio inde a Neronis aetate, ubi
primum octo denarii ex uncia facti sunt). Ad haec vero,
postquam Constantinus imperator totam rem nummariam
restituit et ad auri libram omnes rationes revocavit, acces-
sit κεράτιον sive siliqua, quod proprie fructus nomen
fuit*), sed tum sextam scripuli partem, minutissimum pon-
dus, significare coepit?). Quin etiam ipsa siliqua, ut scri-
ptor tabulae docet, tum in IV ctrápia sive granula divide-
batur; sed servabatur praeterea chalci memoria, qui cum
octava oboli pars esset, κεράτιον sive tertia oboli pars
habebat chalcos duo et bessem (χαλκοῦς δύο δίμοιρον᾽
ὃ γὰρ ὀβολὸς ἔχει χαλκοῦς m).

. Sed restat ut de initio eiusdem capitis dicatur, ubi haec
leguntur: Ἧ μνᾶ fj Ἀττικὴ καὶ fj Αἰγυπτία ἔχει [5 ig:
f μνᾶ ἣ Ῥωμαϊκὴ ἔχει [s κ΄, Hie prima definitio facile

1) V. Metrol. p. 235. 113 s.

2) V. Sprengel. in comment, in Dioscoridem p. 410:
κεράτια sunt legumina Ceratoniae Siliquae L., Romani sili-
quas Graecas fructum dicebant.

3) Siliqua quonam tempore inter pondera recepta es-
set, praeter Christium p. 47 (conf. 8 41 adn. 5), qui rem
in transitu attigit, nemo adhuc quaesivit, Iam vetustiore
tempore Aegyptii atque Hebraei frugum grana pondera
fecisse videntur. Romanis antem tam exiguis ponderibus
non prius opus fuit quam ad auri libram omnia rerum
pretia referebantur, quod sub Constantino imperatore fa-
etum esse constat (v. Metrol. p. 245 s.). Tum minutissi-
mum pondus fieri necesse fuit, quo in rationibus subdu-
cendis uterentur. Itaque siliqua, sexta pars scripuli,
ponderibus addita est. Cuius primus mentionem facit
Vegetius, qui exeunte saeculo IV scripsit, in formula
medicinali (art. vet. 1, 20: auri semunciam, ballucae siliquam).
Eodem tempore siliquae nomen impositum est argenteo
illi nummo qui tantundem quantum una auri siliqua va-
leret (v. Metrol. p. 249). .

90 PROLEGOMENA IN

explicatur. Nam Attica mina, quae XVI uncias sive unam
libram et trienter babet, convenit cum proprio Atticorum
talento quod fuit octoginta librarum Romanarum). Vetusti
igitur Attici talenti memoria ne quarto quidem saeculo vel
quinto post Chr. n. apud medicos oblitterata erat. Quod
egregie confirmatur testimonio Dioscorideae tabulae (cap.
XIV, 8): fj μνᾶ κατὰ τὴν ἰατρικὴν xpfjciv ἄγει [5 1G,
h. e. medicorum in usu vetus Attica mina servabatur. Quid.
autem de Aegyptia mina statuamus, quae aequalis Atticae.
esse dicatur? Nunquam Aegyptiorum nummi ad Atticam.
normam facti sunt, et diversa Ptolemaica mina fuit ab At-

tica. Nec vero hoc loco Aegyptia mina proprie est acci-

pienda, sed dicta pro Attica. Unde hoc factum? Memine-

ris, quaeso, artis medicinae sedem et quasi domicilium -
inde a Ptolemaeorum regno usque ad Augusti tempora
Alexandriam fuisse; medici autem Alexandrini Áttico maxi- -

me pondere utebantur: quapropter non mirum est Atticam
minam etiam Aegyptiam dici.

Denique in Romana illa mina cui XX unciae tribuuntur
explicanda ne praeter necessitatem inmoremur. Nam ea
res egregie a Boeckhio) illustrata est. Nimirum posteriore

aetate — puto equidem a quarto inde saeculo — centum- -

pondium Romanum etiam talenti modo dividere consueve-
runt. Sic exstitit sexagesima pars sive mina, quae habebat

libram Romanam unam cum besse sive uncias XX. Quae
ut hoc loco *Pupaikr], ita ab Epiphanio Ἰταλική vocatur -

(fr. 82, 44).

De mensuris. líquorum.

De mensuris is qui hanc expositionem scripsit duobus

capitibus (IV et V) disserit. "

. Primum mensuras liquorum prorsus e Romanorum ra- .
tione describit. Nam τὸ Ἰταλικὸν κεράμιον est amphora —
Romana, quae VIII xóac sive congios habet. Congio au- -
tem VI sextarii conveniunt. Dimidia sextarii pars vulgato -

4) Multiplica libram 1j cum 60, ut e mina taslentum |

fiat: habes libras Romanas 80. Conf. Metrol. p. 147.
5) M. U. p. 299 s. Conf. etiam Christium. p. 77 8.

e
SCRIPTORES GRAECOS. 91

nomine κοτύλῃ vacatur; praeterea autem Attica appellatio
τρυβλίον affertur. Quod autem eadem mensura etiam ko-
χλιάριον vocatur, id ab interpolatore additum esse postea
demonstrabimus ($ 80).

^ Sextarius et τρυβλίον olei pondere, alter ad libram
I 5$, alterum ad uncias IX definiuntur, ipsa tamen olei si-
gnificatio omissa est (supra $ 42). Sed totus hic locus,
eum merito suspectus videatur, a nobis uncis notatus est
(v. $ 80).

Eo loco quo de cotylae divisione agitur multa in codi-
cibus turbata esse videnturí). Nos primum post τὸ Tpu-
βλίον δὲ eiecimus τὸ μικρόν. tum Neandrum secuti reli-
qua quae inepte addita sunt extrusimus. Sic igitur pure
atque emendate locus scribendus est: τὸ τρυβλίον δὲ ἔχει
uócrpa μεγάλα τ΄, ὀξύβαφὰ δὲ δ΄" τὸ γὰρ μέγα μύ-
ctpov ἔχει ὀξύβαφον α΄ καὶ γ΄.

Cotylae partes praeter maius mystrum et oxybaphum
sunt cyathus, sexta pars cotylae, tum χήμη μικρά sive
pócrpov μικρόν, quae dimidia cyathl pars esse dicitur.
Hae igitur secundum scriptorem tabulae minimae sunt li-
quorum mensurae |

κοτύλη sive τρυβλίον [κοχλιάριον] 1

μύετρον έζχουθυ . . . . .. 81
ὀξύβαφον. . . . . . . . 411
κύαθος. . . : . . . . . 62 1} 1
χήμη μικρά sive μύςτρον μικρόν 124 3 2

1) Quae infra in contextu (fr. 64, 6) exhibuimus, ea
est vulgata Charterii scriptura, cum qua Stephanus con-
sentit usque ad ὀξύβαφα γ΄, omittit autem reliqua. At
perversum est, quod mystro tribuuntur ὀξύβαφα γ΄, cum
eodem loco tria mystra cum quattuor oxybaphis aequipa-
rentur. Ac facile perspicitur ὀξύβαφα Y! prave scriptum
esse pro ὀξύβαφῷ. α' γ΄, unde efficitur genuinam loci scri-
pturam exstare apud Neandrum, quam in nostto libro
habes, 8: ea quae uncis inclusa sunt omittis. Idem prae-
terea confirmatur auctoritate eius qui cap. XIII compo-
suit, nisi quod illic perinde ὀξύβαφον α' Y" in ὀξύβαφᾳ γ΄
eorruptum est. Denique insigniter comprobatur Bernardi
eoniectur&a μυςτρῶν τριῶν apud Hesychium v. τρυβλίον
scribentis, -

1
92 PROLEGOMENA IN |
Sequitur altera pars capitis IV, ubi copiosius de pon-
deribus liquorum exponitur. Mel vino gravius esse dicitur
septem vicesimis partibus?) sive una fere tertia, idem oleo.
gravius dimidia parte. Vinum autem olei pondus nona
parte superat. Unde fit ut Romana amphora, quae vini
habet pondo LXXX, eadem olei habeat pondo LXXII, mellis
ΟΥ̓. Eadem ratio ad omnes minores mensuras valet, quod
quo facilius perspiceretur, haec omnia in tabula quadam
accurate descripta sunt. |
Porro Oribasius auctor de mensuris citatur (supra $ 48).
Is quod sextarium vini μέτρῳ μὲν ἔχειν [5 xb dicit, me-
tricas uncias, quae sunt cornus olearii, intellegit ($ 46);
idem autem recte vini sextario pondo I uncias VIII tribuit.
Mellis pondus paullo maius esse statuit quam scriptor
huius tabulae; sextario enim mellis tribuit pondo Il $, non
Il et quadrantem?)

De mensuris frumentartis, y

58 Denique capite V de frumentariis mensuris agitur.
Omittamus primum Aegyptiam artabam et modium. Sed
modii Italici, i. e. Romani, legitima divisio traditur eaque
cum Atticis mensuris componitur. Haec omnia tam perite
ac diligenter scripta, ut unus error κυάθους η΄ pro ς΄ (5)
scriptori expositionis tribui non possit; merito igitur &
coniectura restituimus).

Inexplicabilis difficultas in eo inesse videtur, quod Ae-
gyptiae artabae quinque modii tribuuntur. Quos modios
Romanos esse ex ipsa tabula cognoscitur; sed iidem prae-

2) Bic enim accipienda sunt Graeca verba τετάρτιμ
μέρει xal προςέτι δεκάτῳ. Adde 4 ad 1, fiunt JL.

8) Cum Oribasii ratione prorsus convenit tabula Dio-
Scoridea, de qua vide infra $8 81.

1) Tabula Oribasiana secunda (fr. 68, 1), quae re-
Spondet huic V capiti, eodem loco habet ἡ δὲ μήκωνα
ἔχει κυάθους n. Videtur igitur scriptor aliam mensuram
intellexisse. Sed in emendata tabulae forma utique ex
legitima ratione ἡ ἡμίνα ἔχει κυάθους ς΄ restituendum
uit. .

—E*—— --

SCRIPTORES GRAECOS. 903

terea Aegyptii recte appellantur, quoniam in Aegypto ve-
tus artaba ex Romano modio definita erat ($ 89). Verum
ipsa artaba quae hic affertur nec recentior est modiorum
rium et trientis nec vetustior illa sive Ptolemaica modio-
rum quattuor semissis. HRevocanda tamen sunt in me-
meriam quae supra eodem loco (ἢ 39) de Aegyptiis men-
suris sub Bomanorum imperio mutatis diximus. Universa
mensurarum ratio e cubito solido Romanorum, qui decém
modios capiebat, derivabatur. lam si omnes vetustiores
mensuras servare voluissent, Ptolemaicum medimnum, qui
antea IX modiorum fuerat, decemmodium facere debebant.
(uedsi hoc minus placebat, tamen Ptolemaica artaba, di-
midia medimni pars, ita recipi poterat, ut iam dimidia cu-

biti pars sive V modiorum fieret. Hoc etsi ad ipsam Aegy-

ptum non valuit — nam ibi omnino minor artaba modium
trium et trientis in usu fuisse videlur — tamen ab illa pro-
vincia quae olim Aegyptiorum fuerat, Cyprum insulam dico,
mensuram quinque modiorum non alienam fuisse cognosci-
mus ex Epiphanio?) Ea igitur est Aegyptia artaba quae
hoc loco commemoratur.

De iis tabulis quae primam expositionem procime sequuntur.

Hactenus de prima ponderum et mensurarum exposi-
tione quae Galeni nomine inscribitur. Cuius etsi auctorem
frustra quaesivimus, tamen et qua fere aetate scripta esse
videretur, coniicere potuimus, et ab uno illa omnia certo
ordine et consilio composita esse cognovimus. lam vero
sequitur apud Charterium!) collectio quaedam indigesta,

2) V. infra fr. 82, 7. Nonnullos alios locos de artuba
V modiorum obscure, ut solet, affert Bernardus p. 66 s.
Bed tamen quae de Hieronymo significat ea corriges sub-
tili Queiponis disputatione perlecta (I p. 212 s.).

1) Primo dubitavi, num Charterius omnes illas tabu-
las inde & capite VI eodem ordine in codice aliquo per-
scriptas invenisset; ac veri similius mihi videbatur ea
variis e libris et manu scriptis et editis compilata esse.
Sed t&men in iis copiis quae mihi suppeditarunt nullum
inveni fragmentum quod plane congrueret cum ullo Char-
teriano, similia autem plurima. Quo facto, si minus cer-

δε

94. PROLEGOMENA IN

ubi varia admodum variis e libris compilata sunt (cap. VI
—]X). Inscripta sunt Περὶ εημείων καὶ χαρακτήρων.
τῶν ἐν ταῖς ευςταθμίαις καὶ περὶ «ςταθμῶν καὶ μέτρων,
continentur autem hoc titulo primum duae notarum tabulae.
uno capite (VI) comprehensae, quas ego distinguendas et.
discernendas esse statim demonstrabo, tum.tres tabulae
ponderum et mensurarum a variis scriptoribus profectae
(cap. VII. VIII. IX).

Multo brevior est illa eius collectionis forma quam edi-
tiones Aldina ac Basileensis et Stephanus exhibent, qui et
capitis VI partem alteram et caput VII et VIII omiserint ?).
A Neandri vero libro etiam caput IX abest, et capitis VI
pars prior legitur post caput ll. Ne tamen eae tabulae
quas ab his omissas esse dixi aut suspectae aut neglegendae
esse videantur: exstant et eadem, quae in Galenea colle-
ctione solus habet Charterius, in appendice Nicandri Al-
dini, quae suam per se habet auctoritatem, et nonnulla ex -
his continentur tabulis Oribasianis ex pervetusto codice a
me editis (fr. 602—70). "Videmus igitur permultos aetate
Byzantina eas tabulas in suum usum descripsisse aliosque
alium in ordinem redegisse. Nobis autem de eo argumento
iam ita disputandum est, ut separatim per se quamque ta-
bulam illustremus.

Secunda tabula de notis ponderum et mensurarum explicatur.

Initio eius collectionis de qua agimus primum separanda
est capitis VI pars prior (1—10), quam singulari quadam
auctoritate esse facile demonstratur. Nam is qui eam ta-
bulam scripsit breviter praefatus de rei gravitate primum
de ponderum notis ita exponit, ut a summo minae pondere
descendat ad libram et unciam et sic porro ad fjuuboAov,
minimum pondus; tum idem e mensuris liquidorum sexta-
rii et cyathi notas affert. (Quae cum peritissime eoque or-
dine qui ad rem aptissimus est composita sint, sine dubio
spurii iudicandi sunt duo illi loci de μέρους et ὁλκῆς

tum, at probabile est eas tabulas ἃ Charterio ex uno
codice editas esse.
2) Conf. praef. crit. ad Galen. coll.

SCRIPTORES GRAECOS. 95

notis (5. 11), quos minime ad contextum expositionis per-
tinere, sed a recentiore manu adscriptos esse apparet.

Atque in promptu est etiam de aetate huius tabulae
coniecturam facere. Nempe aut ipsa vetustior est reliquis
huius collectionis fragmentis, aut e vetustiore fonte ita de-
rivata, ut nihil, quod ad posteriora tempora pertineret,
sit additum. Nam maximum momentum in Graecis ponde-
ribus ponitur, atque ex his minimum ἡμιύβολον affertur
ex ipsa Attica ratione. Romanorum pondera nulla nisi
libra et uncia commemorantur; minime vero siliqua, re-
centioris aetatis index. Haec omnia tum scripla esse vi-
dentur cum primum Romani Graecorum medicorum libris
cognoscendis incumbere ipsique medicinae arti tractandae
studere coeperunt.

Qe tertia et quarta notarum tabula.

In altera capitis VI parte alia notarum tabula reperi- 56
tur, quae proxime cum prima expositione (cap. II) convenit.
Quod quo facilius perspiciatur, singula sic inter se compo-
namus :
cap. VI, 12 —— cap. II, 2 nisi quod nota choenicis X

omissa est.

-

— - 13 — — Ὁ» 9

— - ]14.15— -—— - A4, sed omissa est oboli nota eo
(γραμμὴ mepicmupgévn τε-
θεῖςα)

— - 10 ——-5

— - 17 -— — - 6,sed librae una tantum nota
affertur.

— . 18 m— — - 7

— - 19 zz — - 8

— 90 -ξῷ — - 9

— 2] — — -10

— - 22 cz — -1l, nisi quod hemina omissa est.

Omnino igitur praeter leviores quasdam res eandem
notarum descriptionem hic atque illic legimus. Ne tamen
hanc alteram descriptionem ex illa priore ortam esse exi-

96 . PROLEGOMENA IN

stimes; sed potius prior ita facta esse videtur, ut scriptor
eius eodem quasi fonte atque alter uteretur, sed his non-
nulla pro suo arbitrio adiungeret.

Denique in fine totius Charterianae collectionis (cap. X VI)
addita est brevis quaedam tabula, quae et re et fere etiam
verbis congruit cum secunda notarum tabula (1—7).

De ponderum ratione ín secunda ponderum et mensurarum
tabula (cap. V1I).

57 Sequitur Charterianum caput VII sive nostra secunda
tabula de ponderibus et mensuris, quae inscribitur Ἔκθε-
cic περὶ «ςταθμῶν καὶ μέτρων ἀκριβεςτάτη.

Huius quattuor partes discernere licet, quarum prima
ponderum tabulam continet (1—11). Ea prorsus ad simi-
litudinem Heronianarum tabularum composita est. Nam ut
illic a digito, ita hic initium fit a siliqua, minimo pondere,
quae μονάς vocatur). Tum certo ordine maiora quaeque
pondera ex prioribus quibusque definiuntur, ut obolus e
siliqua, scripulum ex obolo, cetera eodem modo. Sed uno
loco error latet, cuius culpa librario alicui, non scriptori
tabulae, assignanda est, Nam cum drachmae scripula tria
tribuantur ita, ut sit librae pars nonagesima sexta, eadem
drachma cum suo semisse non potest efficere δηνάριον,
quod pro septuagesima secunda parte librae computatur,
sed id δηνάριον drachma cum suo triente efficiat necesse
est. Scribendum igitur (5) τὸ δηνάριον δραχμὴν μίαν
Y" (h. e. Γ pro C nota semissis). Iam omnia egregie inter
se congruunt, quemadmodum haec tabula docet:

κεράτια 8. habet ὀβολός, 1728 libra
ὀβολούς 2 --- γράμμα, 5760 —

1) Siliquae appellatio praeter κεράτιον affertur etiam
κόκκιον, quae quidem vox ad vulgarem sermonem perti-
nere dicitur (ἰδιωτικῶς λεγόμενον). Κόκκος apud Hero-
dotum (4, 148) est nucleus mali Punici (Granatapfel): tum
apud medicos variorum fructuum grana κόκκοι appellari
solent, Sic etiam hoc loco alicuius fruticis granulum in-
tellegendum est, quo minimi ponderis loco utebantur. In
fragmento Περὶ μέτρων (8 86 extr.) κόκκοι piperis tam-
quam minimum pondus afferuntur. .

SORIPTORES GRAECOS. 91

γράμματα 3 habet δραχμή, 288 libra

δραχμὰς 14$ — δηνάριον, 96 —
δηνάρια sive

crévia 114 — áccópiov, 72 —
ἀςςάρια 2 — crarp, 48 —
craijpac 2 — οὐγγτία, 24 —
. οὐγγίας 2 — ὁδλκή, 12 —
ὁλκὰς 6 --- λίτρα sive libra.

Reperiuntur hic nova quaedam pondera, δλκή, cra-
τήρ, &ccáptov, δηνάριον sive «τάγιον. De holce, quae
sexta librae pars esse dicitur, supersedeo quaerere. Nul-
lum uspiam praeterea tale pondus commemoratur, sed cum
δλκή per se quodvis pondus significet, nihil obstat quin
etiam sexta librae pars alicubi ita appellata sit.

"Accáópiov, quod quarta unciae parte aestimatur, est
ex eo nummorum aeneorum genere qui inde ab anno XV
a. Chr. n. Romae a senatu signabantur?). Tum enim pri-
mum sestertius ex aere unciae pondere, dupondius semun-
ciae factus est. De assis pondere dubitaverunt, num id
quarta pars unciae fuerit?), sed ex hoc quidem loco colli-
gitur dccápiov posteriore aetate tanti aestimatum esse.

Qui post áccápiov «τατήρ affertur, eum, quoniam
cum asse coniunctus sit, pro dupondio babere possis. At.
in tabula Cleopatrae (X, 15) praeter staterem διπούντιον.
sive dupondius commemoratur; vides igitur, etsi pondus
idem sit, diversos tamen nummos significari. Accedunt
aliae caussae gravissimae, quibus hunc ςτατῆρα Aegyptium
tetradrachmum fuisse confirmatur. Sed de his infra dice-
mus ($ 72).

De denario quod ςτάγιον vocatur reliquisque ponderibus.

Porro maxime mirum videtur, quod praeter δραχμήν 58
diversum pondus, δηνάριον, affertur, cum proprie δρα-
χμή ipsum Romani denarii nomen fuerit. Hoc recte expli-

2) V. Borghesium in Cavedon. Numism. bibl. p. 118 88.,
Mommsen. p. 761 ss.
3) V. Mommsen. p. 765 adn. 85.

SCRIPT, METROL. I. ει

. 98 PROLEGOMENA IN

cari nequit nisi ex ea rei nummariae ratione quae a Con-
stantino imperatore instituta est; rursus igitur ad saeculum
quartum et posteriorem aetatem deducimur. Omnes autem
qui his rebus student magnopere ego oro et obtestor, ut
et quae nova a me hic afferuntur diligenter exquirant, et,
si quid ipsi rectius invenerint, id publice proponant, quo -
tandem aliquando tenebrae illis rebus offusae expellantur.

Constantinus cum rem nummariam [raude et furto
priorum imperatorum paene ad exitium prolapsam ita re-
stitueret, ut omnes rationes ad auri puri libram revocaret,
nummorum pondus et aureorum et argenteorum voluit
idem esse atque olim antiquissimi denarii. Nam et LXXII
aureos sive solidos et totidem argenteos sive miliarensia e
singulis libris fieri iussit*). Huius igitur ponderis ut sum-
mum ad omnem rem nummariam fuit momentum, ita id
ipsum suo nomine non caruit. Etenim dictum est exagium
sive ἐξάγιον. ἢ. e. pondus exactum, idque vulgo mutila-
tum est in crávioy?). Idem autem etiam δηνάριον ap-
pellatum esse cum aliis ex locis (fr. 58, 20. 77, 7. 15) tum
ex hac tabula perspicimus. Hic.primum commemorandum
est denarios, nummos argenteos, illo tempore non in usu
fuisse. Nam ipsum denarii nomen, siquidem moneta in-
tellegebatur, abierat in minutissimi nummuli significatio-
nem; pondus autem quod olim denarii fuerat drachmae vo-
cabulo designabatur. . Itaque facile fieri potuit, ut pondus
aurei et argentei nummi, quoniam restitutum esset ad an-
.tiquissimi denarii normam, ipsum δηνάριον vocaretur.
Certe et in hac tabula et in posterioribus ita nuncupatur,
neque equidem despero alios etiam locos apud scriptores
illius aetatis inventum iri, ubi idem denarii pondus depre-
hendatur. .

οὖν V. Mommsen, p. 779. 787. 790, vel Metrol. p. 246

Ὁ V. tab. Oribas. (fr. 67, 14. 18): ἡ οὐγγία ἔχει crá-
γιὰ ς΄. τὸ «τάγιον ἔχει ἐξάγιον α΄. Conf. Du-Cangium B.
ἐξάγιον et in Gloss. med. Lat. s. ezagíma, eosque qui illic
citantur. Optandum autem est, ut tota haec quaestio ab
aliquo omnibus locis collectis 'et illstratis plane absol-
vatur.

SCRIPTORES GRAECOS. 99

Extrema ponderum tabula, quam totius tabulae primam
partem esse diximus, tria minarum genera definiuntur. Hic
prinum sesquilibra tribuitur ltalicae cuidam minae, de
qua infra exponemus (δ 61). Tum ad verba fj δὲ ᾿Αττικὴ
σάγια τρία e prioribus addendum est Aírpav μίαν ἢ).
Nam libra una cum tribus stagiis ex ipsa huius tabulae
rione facit uncias XII S, quae solvuntur in denarios Ne-
ronanos sive drachmas C, et cum Attica drachma cum de-
nario aequiperaretur, exstitit haec Atticae minae definitio,
de qua infra paullo uberius dicemus ($ 67). Item de Pto-
lemaica mina sesquilibrali mox suo loco disputabitur (S 65).

Reliqua deinceps de mensuris secundae tabulae.

In secunda huius tabulae parte mensurae liquidorum 59
ila exhibentur, ut primum minima mensura, quae κοχλιά-
pl0y vocatur, unius et dimidii denarii sive stagii pondere
dünialur, tum reliquae mensurae perinde ac modo pon-
lera cum minoribus quibusque comparentur.

Omnino hic peculiaris quaedam mensurarum ratio de-
prehenditur, quod quo facilius perspiciatur, compares,
quaeso, hanc tabulam cum ea quam supra proposui (S 52):

κοτύλη, τρυβλίον. . . 1

ὀξύβαφον, μέγα μύετρον 2 1

κύαθος . . . . . . 6 81

μικρὸν μύετριν . . . 2412 41

κοχλιάριον. . . . . 48 248 2. .
(uid in hae praeter cyathum simile est alteri tabulae? At
tat alia eius. generis tabula quae Περὶ μέτρων καὶ
(αθμῶν ἱππιατρικιῶν inscribitur (infra $ 79), ubi plane
"dem modo minores mensurae definiuntur. Qua quidem
tllata hic nonnulla aut emendari aut illustrari potuerunt.
"rimum in cochlearis pondere correxi δηνάριον ἤτοι crá-
Ttov ἕν ἥμιςυ, quod quemadmodum accipiendum sit, post-
hac erplicabitur!). Tum cíkÀov apparet perperam inter

1 Haec est luculenta Christii coniectura l. c. p. 55.
1) Ex ratione huius tabulae amphora Romana habet
tochlearia 4608; eidem a&utem conveniunt stagia 5760;

T*

100 PROLEGOMENA IN

mensuras receptum esse, cum omnes reliqui auctores id
nummi genus esse recte tradant?) Denique merito in eo
offendimus quod tertia huius tabulae pars incipit verbis:
δεῖ γινώςκειν dic οἱ ἐνταῦθα καταγεγραμμένοι crao-
μοὶ ἐπὶ τῶν ὑγρῶν μέτρων, ἐπὶ τοῦ οἴνου καὶ τοῦ
ὕδατος ευνετέθηςαν. Quid? ubinam inveniuntur oi ἐν -
ταῦθα καταγεγραμμένοι «ςταθμοίἢ Nisi forte una coch--
learis ponderatio cuipiam satisfacit. Immo manifesto per-
spicitur non genuinam tabulae formam in hac secunda
parte servatam esse, sed eum locum olim similiter scriptum
fuisse atque in tabula hippiatrica.

Tertiae partis argumentum hoc est, ut vini aquaeve et
olei et mellis pondera inter se comparentur. Similis igitur
haec est expositio ei de qua supra diximus (δ 95), sed in
ipsa ponderum ratione maximum discrjmen deprehenditur.
Nam hic initium fit a vase aliquo quod unam olei libram
sive LXXII stagia capiat, atque idem vas aquae vel vini
stagia LXXVIII, mellis XCIIl 3*) pendere dicitur. Est igitur
ratio

olei ad vinum ad mel
72 78 | 98l/,
sive 12 18 1957/, (vel 18!/,)
Atqui secundum primam tabulam (fr. $4, 14) eorundem est
ratio

ergo cochlear pendit stagia 14. Nec tamen ego, cum
ἥμιου in libris scriptum inveniatur, α΄ 5" emendari posse,
sed potius ἕν fjuicu restituendum esse existimavi. Quod
qua de caussa fecerim, infra exponam (8 79). ]
2) V. prol. 8 72 extr. Apparet scriptorem huius ta-
bulae in eo libro unde haec petivit invenisse: τὸ εἰκλον
ἔχει «τάγια τρία (v. cap. VIII, 17). lam eum μύςτρον
quoque tria stagia habere legeret, ea ita inter se confu-
dit, ut εἰκλον mensuram aequalem mystro esse opina-
retur. Ineptissime id quidem: ceteroquin hoc ipso loco
emendatio nostra ζτάγιον ἕν fjuicu. (adn. 1) mirifice con-
firmatur, nam ita tantummodo μικρὸν póctpov cum siclo

. confundi potuit, si cochlear, dimidia mystri pars, habuit

Btagia 1j.

3) Vulgo editum est εἴκοςι ἐννέα, quod nibil esse ap-
peret. Ego coniectura correxi ΟΥ̓ 5, quoniam 78 -]- 151
faciunt 934.

SCRIPTORES GRAECOS. ' 10]

9 I0 181.
quae ut cum illis comparari possint, mutanda sunt in
12 18!/, 18.

Videmus igitur olei ad vinum eandem fere in utraque tabula
ralionem esse, at in mellis pondere non exiguum discrimen
observari. Quid vero? etiam Oribasium aliud mellis pondus
slatuisse supra vidimus ($ 52 extr.), idemque tradit auctor
tabulae Dioscorideae (S 81). Triplici igitur modo mellis
pondus definitur, siquidem sextario mellis tribuuntur

ab Oribasio et in tab. Dioscoridea 30 unciae

in prima exposilione 27 ,

in hac secunda tabula 23/5 »
Denique ut in prima expositione quarto loco (cap. V) de
mensuris frumentariis agitur, ita quartae etiam huius tabu-
le partis idem est argumentum (23—26). "Verba autem
quae inter tertiam et quartam partem interposita sunt:
ἣ μεγάλη κοτύλη ἴςη τῷ ὀξυβάφῳ et plane aliena ab
hoc loco et ipsa per se absurda sunt, quoniam magna
quae dicitur cotyle dimidiae vulgari cotylae aequalis esse
non potest.

Choenix trium cotylarum Aegyptia mensura est, de qua
vide infra (S 73).

᾿Αμφορεύς cui XXXVI sextarii tribuuntur et metretes
LXXII medimnusque (11 sextariorum inter georgicas men-
suras referendi sint, de quibus posthac exponemus ($ 77).
| Metretes qui κατὰ Cüpouc dicitur est Antiochensis
$ 74).

Omnino hanc. quartam particulam ex eodem fonte deri-
"tam esse apparet unde auctor tabulae Cleopatranae de
choenice reliquisque mensuris exposuit ($ 76 extr.). Qua-
propter dubitari nequit, quin, si minus tota tabula secunda,
à haec extrema eius pars ex Aegypto originem ducat.

De tertia tabula mensurarum et ponderum (cap. V 111).

De tabula tertia, sive Oribasiana prima (6 48), aceura- 60
lior quaestio in aliam opportunitatem aliudque otium diffe-
renda videtur, quoniam non eos nos esse arbitramur qui
emnia uno tempore cum fructu aliquo exsequi possimus.

102 PROLEGOMENA IN

Nunc euim id agimus, ut ex iis quae adhuc obscura fuerunt
gravissima quaeque eaque sana et a bonis auctoribus tra-
dita, quantum in nobis est, illustremus; nec vero nunc
eadem manu abiectissima quaeque tractare volumus. Sane
aliquam huius tabulae explicationem componere potera-.
mus; sed cum de plurimis rebus dubitatio relinquenda
esset, quid tandem iuvabat frustra tantam operam impen-
dere? Sed unum, quod nostrum sit, non supersedemus
facere, ut totius tabulae argumentum enarremus quodam-
modo eiusque quasi elementa secernamus.

Confusa sunt mirum in modum et pondera et mensurae.
Nam promiscue et ponderum mutuae inter se rationes de-
finiuntur et mensurae ponderibus exiguntur. Quae nos ita
in conspectum producemus, ut singüla in certum ordinem
redacta cum reliquis tabulis comparemus.

Pondera sunt mina sesquilibralis (10, v. prol. $ 61. 65),
mina sedecim unciarum (6, v. prol. $ 51), libra Romana .
(7), uncia sex stagiorum (14 — VII, 8), crat']p trium sta-
giorum (15 — VII, 7), cíkAov eiusdem ponderis (17 —
XII, 13), δηνάριον aequale stagio (20 — VII, 6), xepá-
tiov stagii pars XXIV (25 —— VII, 1 ss.), cvrápiov siliquae
pars quarta (26 — lI, 8). Ita cum scriptor tabulae ad
minimum pondus pervenit, his nonnulla adiungit quae ali-
unde petivisse videtur: drachmam et ὁλκήν XVIII siliqua- ,
rum (27. 28 — III, 5), γράμμα VI siliquarum (30 — III, 6
al), obolum trium siliquarum (31 — III, 7 al.), denique
θέρμην unius et dimidiae siliquae (32; aliter X, 10). Om-
nino igitur hanc ponderum descriptionem varüs e libris
fabulisque medicorum compilatam esse apparet. Propria
huius tabulae est θέρμη, pro qua et Oribasiana (67, 33) et
aliae habent θέρμος; insolitum cikAov aequale stateri (in-
fra $ 68. 72).

Inter mensuras primo medimno duodequinquaginta
librae tribuuntur. Quid hoc? num sunt librae frumenti?
At vero modius, sexta medimni pars, secundum Plinium
viginti fere libras habet (S 25 adn. 6). Haec quomodo con-
socianda sint, videant alii: ego in tenebris, ut aiunt, quae-
rere nolo. Nec de reliquis mensuris nunc libet disputare;
sed quidquid ex his memoratu dignum videbitur, posthac,

SCRIPTORES GRAECOS. 103

«um ad decimam tabulam pervenerimus, afferemus (S 82
adn. 1).

De mina Italica sesquilibrali,

Quarta ponderum et mensurarum tabula (sive Charte- 61

ranum caput IX) duas babet partes, quarum jn priore de
ponderibus eodem fere modo quo in prima expositione
(cap. IIl) agitur.

Hic primum disputandum est de mina illa Italica ses-
qulibrali, cuius iam bis in superioribus facta est mentio
(cap. VII, 11. VHI, 10). Ea sic definitur: f| μνᾶ πρὸς τὸ
Ἰταλικὸν ἔχει δραχμὰς ρμδ΄, et porro: ὥςτε τὴν Ἰτα-
λικὴν μνᾶν εἶναι V α΄ ἡμίςειαν. Item scriptor tabulae
Dioscorideae (XIV, 8): fj μνᾶ — κατὰ τὴν Ἰταλικὴν
(xpfictv. ἔχει) [5 τη, τουτέςτι λίτραν μίαν ἡμίςειαν,
(δὲ ρμδ΄. lam primum recordemur Atticam minam fuisse
V] unciarum, tum Romanam illam, quae e centumpondio
fta est, habuisse uncias XX (supra ᾧ 51 extr.): iam hoc
loco tertia quaedam additur, quae, cum XVIII unciarum sit,
ipum medium locum inter Atticam et Romanam obtinet.
Quid? tantamne minarum varietatem in Romano imperio
luisse? Immo etiam multo plures minae fuerunt. Sed hic
de iis tantum dicendum quibus in Italia utebantur, Ingens
ponderum Italicorum multitudo ad nostra tempora servata
est, quo e numero ducenta fere Boeckhius in uno conspectu
proposuit!). Ex his pleraque ad ipsam Romanam libram
exacla esse et per se consentaneum est et calculis subdu-
dis facile apparet. Sed dubitari non potest, quin etiam
Miarum pondera in illa multitudine reperiantur. Ut duo
Hereulanensia pondera a Bayardo descripta ad ipsam Atti-
cm minam exacta sunt"), quae ego pharmaceutica pon-
dera fuisse existimo. Sunt vero etiam alia, unde maior
mina cognoscatur. De quibus priusquam singillatim dicam,

1) P. 170—188.

2) Afferuntur haec pondera a Boeckhio p. 183 extr.
Alterum pendit gramm. 424, alterum 452. Fac medium
ἐχ duobus: habes gramm. 488," ἢ. e. ipsum Atticae minae
&ive XVI unciarum pondus.

104 PROLEGOMENA IN -

primum summam sententiae meae expromam. Cum Graecae
Italiae civitates aliae aliis ponderibus in commercio uteren-
tur, has Romani non aboleverunt, sed tamen ita paullum
immutarunt, ut eas certo unciarum numero ex sua libra
definirent. Sic praeter Atticam minam XVI unciarum , qua
medici maxime utebantur ($ 81), aliam pro usu civitatum
minam faciebant XVIII unciarum, tum rursus alio ex usu
tertiam eamque maiorem minam XX unciarum; quin etiam
minam quandam Herculanensem fuisse XXVI unciarum sive
librarum ΠΕ et sextantis compertum haberfíus?) Haec non
solum locorum, sed etiam temporum discriminibus distin-
guenda esse videntur. Maxime mina XX unciarum, quae e
centumpondio Romano facta est, in Italia quidem posteriore
demum aetate pervulgata esse videtur, quamquam in Asia
et Aegypto simile quoddam pondus antiquitus in usu fuit
(S 66). Mina autem sesquilibralis, siquidem vera est nostra
suspitio de Herculanensibus ponderibus, iam sub primis
imperatoribus reperitur eademque et multo antea in usu
fuisse videtur^) et porro ad quartum usque saeculum per-
mansit).

Verum tamen restat, ut ex ipsis ponderibus adhuc ser-
valis mina sesquilibralis demonstretur. Est marmoreum
pondus non prorsus integrum, a Montfaucono descriptum),
quod non tam centumpondium Romanum quam minae ses-

8) Est talentum Herculanense (apud Boeckh. p. 182)
pondere gramm. fere 42700, unde fit mina gramm. 712
sive unciarum XXVI. Quae num cognata sit illi minae
de qua infra ($ 68) exponetur, non meum est hoc loco
exquirere.

4) Non possum hoc loco historiam quandam ponderum
scribere. Sed, si quid video, illa mina, quam Romani
cum in Italiae quibusdam civitatibus invenirent, suae

^gsesquilibrae aequiperaverunt,. est antiquissimum omniumi
pondus ex Aegypto ad Phoenices, porro ad Babylonios,
Assyrios, Persas translatum, idemque etiam occidentem
versus propagatum. Confer infra $ 665.

5) Q. Junius Rusticus, praefectus urbi, cuius nomen
duobus ex his ponderibus inscriptum est, eum magistra-
tum gessit 8. p. Chr. 346. V. Corsinium de praefectis ur-
bis (Pisis 1766) p. 206.

6) V. Boeckh. p. 174.

SCRIPTORES GRAECOS. 105

uilibralis talentum esse videtur"). Eadem vero mina etiam
x aliis ponderibus cognoscitur. In museo Britannico ser-
atur pondus nomine Q. Iunii Rustici inscriptum, quod cum
ex Romanas libras habere videretur, a nemine adhuc ex-
licari potuit9). Nam plurima I, II, V, X librarum pondera,
t nulla VI librarum inveniri solent. At. vero sunt illae
llibrae Romanae, eaedem autem IV minae Italicae ses-
ulibrales*). Qua de re ne ulla dubitatio relinquatur, his
cedit duplum eiusdem generis pondus, quod duo lapides
lereulanenses exhibent. Namque hi duodenas libras sive
donas minas pendunt '?). Item denique alia pondera, quo-
um unum ex eiusdem Q. lunii Rustici auctoritate factum
il, et duas minas et tres libras significare videntur!)

De relíquis tabulae IV (cap. 1X) ponderibus.

Longiore hac disputatione interiecta iam ad propositum 62
cet reverti. Ipsa mina sesquilibralis a scriptore tabulae

7) Pendit illud marmor libr. Paris. 59 sive gramm.
3900, unde fit mina gramm. 482 sive unciarum fere 17$.
um marmor non integrum sit, habes hic ipsum minae
'squilibralis pondus.

8) V. Boeckh. p. 188.

9) Pendit lapis gramm. 1822,60, quorum quarta pars
int gramm. 455,6 sive unciae fere 17. Iam forsitan
li has esse Atticas minas dicat paullo ultra iustum
(dum exaggeratas. Minime vero. Nam Atticae minae
lattuor faciunt libras δὲ, quo pondere nulla certe civi-
8 Italiae sub Romanorum imperio usa est. Immo id
pideum pondus necesse est et in minas et in libras fa-
le solvi possit. Ne multa, sunt Vllibrae Romanae sive
iattuor minae sesquilibrales; ipsum autem lapidis pon-
is paullo levius est.

10) Sunt apud Bayardum num. 190 et 191 (v. Boeckh,
183), penduntque singuli gramm. 3731, unde fit duo-
'rima pars gramm. 311, quae est libra Romana; octava
item pars sive gramm. 466,5 sesquilibralem fere minam
ciunt.

11) V. Boeckh. p. 172 extr. et 174 init. Ne quis ta-
en omnia Iunii Rustici pondera huc pertinere existimet.
u eum praefectus urbi esset, profecto etiam pondera
Oprie Romana ex sua auctoritíte facienda curavit, qua-
à exstant in Boeckhii tabula p. 172. 175 al.

106 PROLEGOMENA IN

explicatur his verbis: f μνᾶ πρὸς τὸ Ἰταλικὸν ἔχει |

δραχμὰς ρμδ΄, πρὸς δὲ τὸ ᾿Αττικὸν δραχμὰς px

ὥςτε τὴν Ἰταλικὴν μνᾶν εἶναι λ' α΄ ἡμίςειαν, τὴν δὲ |

᾿Αττικὴν (vel πρὸς δὲ τὴν ᾿Αττικὴν) M α΄ Καὶ γ' δραχμὰς
δ΄, Quibuseum primum comparemus similem loeum tabu-
lae Dioscorideae (XIV, 8): fj μνᾶ κατὰ μὲν τὴν ἰατρικὴν
xpficiv ἄγει [o Lf TOUTÉCTIV ὁλκὰς pk κατὰ δὲ τὴν
Ἰταλικὴν lm, τουτέςτι λίτραν μίαν fjuiceiav, € δὲ
pub. Similes esse dixi duos locos, minime tamen aequales.
Primum enim numeri differunt in mina Attica sive medici-
nali , quae in priore tabula vel CXXIV drachmas (tot- enim
sunt A* α' [» γ΄ 6p. $6) vel CXXII, contra in Dioscoridea
CXXVIIMH habere dicatur. Tum accuratius si priorem locum
inspicimus, apparet non tam de duabus diversis minis, ut
in tabula Dioscoridea, quam de una mina sesquilibrali agi,
quae et Atticis et Italicis drachmis definiatur. Quid? quod
ibidem (2) uncia Atticis drachmis VII, Italicis VIII exprimi-
tur? certe uncia nulla est nisi una Romana. Cum igitur
.Jegamus minam, sesquilibralem scilicet, πρὸς τὸ ᾿Αττι-
κὸν habere drachmas CXXII, ex ea ipsa ratione pondus
Atticae drachmae efficiendum est; efficitur autem numerus
qui quam proxime accedat ad recentiora tetradrachma At-
tica!) Verum tamen minime in hac ratione satis proba-
bili licet acquiescere. Etenim cum ab eodem scriptore
uncia παρὰ τοῖς ᾿Αττικοῖς drachmas VII habere dicatur,
aut hic ipse numerus minus accurate se habet, aut antea
pro ρκβ΄ scribendum est ρκα' ἢ. Quod nos in medio relin-
quimus, quamquam magis in id inclinamus, ut pxg' verum,
Z autem rotundum, ut aiunt, numerum esse existimemus.
Utique autem aliena sunt a , genuina tabulae forma verba
τὴν δὲ ᾿Αττικὴν λ' αἱ [Καὶ Y' δραχμὰς δ΄, nam nec ullam
Atticam minam ipse scriptor afferre voluit, nec summa

1) Mina sesquilibralis habet gramm. 491,2, cuius pars
122* sunt gramm. 4,03, quod pondus fere congruit cum
tetradrachmis Atticis gramm. 16, 5 post Alexandrum signa-
tis (Metrol. Ῥ. 161).

2) Cum unciae 7 drachmae Atticae tribuantur, in
minam sesquilibralem incurrunt duodevicies septem drach-
mae —3 126.

BCRIPTORES GRAECOS. 101

drachmarum (124) aut cum vera Attica mina (128) aut cum
priore numero (122) convenit. Haec igitur uncis inclusi-
mus. Jemique non praetermittendum est ipsam minam
sesquilibralem de qua in hac tabula agitur ad Aegyptum

lerram Áegyptiumque scriptorem referendam videri ($ 65).

Porro ad vulgarem rationem drachma et uncia scripu-
lis, libra unciis definiuntur.

Haec est ponderum tabulae ea pars quae e vetustiore
quodam fonte (saeculi fere I p. Chr. n.) derivata esse vide- .
tur. Quibus recentiora quaedam postea addita sunt. Pri-
mum δίδραχμα, quae ipsa est forma adulterina, δλκάς
Il habere dicitur, quae vox cum a vetustiore tabulae parte
aliena sit, nunc demum explicatur: τὴν δὲ δλκὴν cuvu-
γύμως καὶ δραχμὴν Aérouciv. Tum γράμμα eodem
modo quo in vetustissima tabula (fr. 28, 2) definitur; sed
id absurde ín hanc tabulam illatum est, quoniam illic sexta
pars unciae, hic octava denarium facit (S 41 extr.). Deni-
que non minus falso VI chalci tribuuntur obolo (S 98).
Hoc etiam merito mireris, quod scriptor tabulae chalcum,
non sHiquam, minimi ponderis Joco attulerit. (Quamquam
non prorsus omisit siliquae mentionem breviter in fine ad-
dens: ὁ δὲ χαλκοῦς καὶ τὸ kepáriov παντὸς γράμμα-
τός écti μικρότατον.

De mensuris quartae tabulae.

- De mensuris quae in eadem tabula afferuntur longa et 68

copiosa disputatio institui possit, si quis omnia quae hic
traduntur recte tradi existimet. Ego vero, cum in nonnul-
lis tabulae scriptor erroris convincatur, ne cetera quidem
quae insolita afferuntur suspitione vacare censeo, Quod
ita facillime me demonstrare posse spero, ut argumentum
tabulae breviter et summatim proponam.

Initium fit a medimno, cui recte XII ἡμίεκτα, XLVIII
choenices, et ἡμιέκτῳ IV choenices, tribuuntur. Hae sunt
Atticae mensurae frumentariae. Praeterea autem inter
ipsas frumentarias mensuras χοῦς quidam affértur, qui II
choenices, VIII sextarios habeat. At vero Atticus χοῦς
babet choenices III, sextarios VI. Deprehendere hic mihi

108 ^. PROLEGOMENA IN

videor congium Ptolemaicum, qui fuit medimni Ptolemaici
pars XXIV (infra $ 73). Sic in hac quoque tabula: τὸ ἣμί-
€krov xóac β΄. Cetera autem perverse. Nam Ptolemaicus
congius IV choenices habuit; huic autem congio II choeni-
ces tribuuntur. Quid multa? et haec perturbata sunt et ea
quae de sextariis adduntur. Nam cum choenix IV sextarios,
medimnus CXCII sextarios habere dicatur, non sextarii,
sed cotylae intellegendae sunt. Taceo cetera: satis est
commemorare omnino in hac tabula Atticarum et Aegy-
piarum mensurarum rationes misere inter se confusas
esse.

Sequitur altera pars tabulae inde a verbis καὶ διὰ TOÓ-
τῶν οἱ TÀeicro: τῶν Ἑλλήνων μετροῦςει᾽ παρὰ δὲ
τοῖς Ἰταλικοῖς cet. Eae igitur mensurae de quibus antea
expositum est vulgares Graecorum esse dicuntur: his iam
additur Romanus congius, cuius pondus eadem ratione
atque in vetustissima tabula (fr. 28, 8, prol. $ 43) definitur.
Item de sextarii et cotylae mensura vide quae supra suis
quaeque locis scripsimus (S 42. 43).

Inculcata est autem in mediam expositionem alius cu-
iusdam choenicis mensura atque inepta Atticae vocis τρυ-
βλίου interpretatio f).

De tabula Cleopatrae (cap. X).

64 Caput X inscriptum est Ἐκ τῶν Κλεοπάτρας xocun-
τικῶν περὶ «ταθμῶν καὶ μέτρων. Quaenam Cleopatra

1) Video equidem hane choenicis mensuram aliquo
modo cum priore tabulae parte componi posse. Quod sic
illustrare conabor, ut ad Graeca verba meam interpre-
tationem statim adscribam: ὁ μέδιμνος (Ptolemaicus 144
sextariornm) ἔχει ἡμίεκτα ιβ΄ (singula 19 sextariorum).
τὸ δὲ ἡμίεκτον xóac μὲν β΄ (singulos 6 sextariorum)
χοίνικας δὲ δ΄: hae nimirum non sunt eae choenices
Aegyptiae quae vulgo dicuntur, quas ipse scriptor. ta-
bulae postea (8 18) tres cotylas habere dicit, sed sunt
choenices aliae quaedam, altero tanto maiores, h. e. il-
lae quas ibidem (8 16) explicat: ὁ δὲ χοῖνιξ ἔχει 86 v,
κοτύλας ς΄. Denique ὁ δὲ χοῦς χοίνικας β΄ (scilicet maio-
res sive duplas) Verum tamen, quamvis haec ita expli-

BCRIPTORES GRAECOS. 109

talem librum scripsisse putanda est? Nulla omnino: sed
quisquis Κοςμητικά illa composuit, quo maior libello suo
auctoritas tribueretur, inscripsit eum Cleopatrae, Aegyptio-
rum reginae, nomine. Cuius ut insignis pulchritudinis et '
elegantissimi cultus fama apud omnes celebrabatur, ita
aptissima visa est cui praecepta cum de alio ornatu mulie-
bri tum de unguentis parandis tribuerentur. ltaque in illo
Κοςμητικῶν libro etiam de ponderibus et mensuris expo-
situm est. Hinc ea quae sub manibus est tabula excerpta
esse dicitur.

Àd Aegyptum originem tabulae revocandam esse ipso
Cleopatrae nomine significatur. Verum aliis etiam certiori-
bus vestigiis idem probatur. Nam et in ponderibus et in
mensuris multa ad Aegyptias rationes pertinent. Quapro-
pter, priusquam ipsa tabula explicari possit, nonnulla in
universum de eo argumento praemitti necesse est.

De antiquissima mina Aegyptia, quae in his tabulis
ἸΤτολεμαΐκη vocatur.

Initio tabulae tres minae describuntur, e quibus tertia 65
Πτολεμαϊκή vocatur eique XVIII unciae tribuuntur. Eadem
Ptolemaicae minae definitio etiam in duabus aliis tabulis
(VII, 11. XI, 1) reperitur. lam quaeritur, quale id pondus
atque unde ortum esse videatur. Ut autem a certis ordia-
mur, ex uncia Romana calculos subducamus. Efficitur inde
minae pondus, quod quin antiquae Ássyriae minae cogna-
tum sit mihi quidem non dubium videtur?) Hic Assyriam
sive Babyloniam illam minam dico, cuius exactum pondus
ex aeneis leonibus marmoreisque anatibus Nini Assyriae in
urbe nuper inventis exploratum est?) Quod quanti mo-

centur, manent gravissimi scriptoris errores: ὁ χοῦς ξέ η΄,
dic ἔχειν τὸν μέδιμνον — £€ pGp', et ὁ δὲ χοῖνιξ. κοτύλας
Y (cum antea duplam choenicem intellexerit).

1) Unciae Romanae 18 faciunt gramm. 491, mina
autem Babylonia habet gramm. 510. Interest sane ali-
quantulum, sed plurimis de caussis, quas hic in medium
proferre non possum, haec duo pondera inter se cognata
esse probatur, Unum quod huc pertineat leges adn. 4 extr.

2) Inventa sunt haec pondera in ruinis Nini ἃ Layar-

110 PROLEGOMENA IN

menti sít ad omnem ponderum historiam cognoscendam, di-
cere vix possum, neque in praesentia res iam eo usque
exquisita et illustrata est, ut breviter de eo argumento di-
cere liceat. Sed hoc meo me iure suspicari posse videor,
quae mina Assyria et Babylonia et Persica fuerit, eandem
fuisse Aegyptiam, nec vero a Persis eam in Aegyptum
translatam esse, sed contra antiquitus Aegyptiorum pro-
priam fuisse atque ex Aegypto ad Asiae gentes et regna
traductam esse. Quam minam cum Ptolemaei in Aegypto
invenirent, eam non magis quam regium cubitum aut arta-
bam aboleverunt, sed nihil nisi huius antiquae popularisque
minae certam rationem ad nummaria pondera definiverunt.
Fuit igitur in Aegypto perinde atque Athenis ex Solonis
temporibus aliud nummarium, aliud mercatorium et popu-
lare pondus. Atque Athenis quidem quae ratio inter num-
maria et mercatoria pondera intercesserit, accurate cogni-
tum habemus): de Aegypto nondum exploratum est, nec
tamen ego despero futurum esse ut quando ea ratio inda-
getur ^.

do, descripta ἃ Norrisio, Tum de iis exposuit Queipo I
p '884—8350. Nonnulla ad idem argumentum ego attuli
in Fleckeiseni Annal. philol a. 1862 p. 387 ss. "Unde,
quae ponderum vel Assyriorum vel Babyloniorum quasi
norma fuerit, iam dubitari non potest. Nempe maiori
minae tribuenda sunt gramm. 1020, minori sive dimidiae
gramm. 510, Porro quae ex iisdem ponderibus ad omnem
veterum rem nummariam :concludenda sint, adhuc, ut
aiunt, sub iudice lis est: tamen, si quid video, verum
inveni non ego (l. c.), sed Mommsenus, qui paullo post
de ea re quaedam breviter tradidit (v. Grenzboten, Zeit-
schrift für Polit. v. Lit. 1868 p. 395 ss.).

8) V. Metrol, p. 108. 138—40.

4) Duabus diversis rationibus ego ad eandem suspi-
tionem deductus sum, minam antiquam 8 Ptolemaeis de-
finitam esse 186 drachmis Ptolemaicis nummariis. Quae
etsi praepropere et re nondum satis ab omnibus partibus
expensa eloqui vereor, tamen, ut alii habeant qüibus aut :
assentiantur aut refragentur, nune, quibus fundamentis
mea nitatur coniectura, in medio proponam, Prior ratio
haec est: Esto À maior mina Assyria. Ex hac Momm-
seni iudicio facti sunt argentei stateres 90. Huius sta-
teris pars tertia fuit Ptolemaica drachma, Denique haec

SORIPTORES GRAECOS. 111

De mina Alexandrina.

Antiquissima igitur et popularis Aegyptiorum mina a 66
Ptolemaeis servata atque exinde Ptolemaica appellata est.
Sed apud alios auctores non spernendos etiam mina 4μ86-
làm Alexandrina invenitur, quae cum XX unciarum
5486 dicatur, minime eum priore confundi et misceri debet.
;eni locos supra exhibuimus ($ 46), quibus accedit tabula
Jioscoridea (prol. $ 81). Praeterea in vetustissima tabula
nderum (fr. 28, 6) legimus: f| δὲ ᾿Αλεξανδρινὴ μνᾶ
tret ὁλκὰς pv', ἀλλαχοῦ pvn. Quid? possuntne haec
estimonia inter se comiungi? Possunt vero facillime, dum-
10do unum, quod consentaneum esl, concedatur, huius
lexandrinae minae pondus ad Ptolemaicam drachmam re-
ocandum esse!) Ptelemaei reges quo genere nummorum
sisint, satis constat?). Nam cum reliqui, qui post Ale-
andri mortem reges facti sunt, nummos ad Atticum pon-
us exprimere pergerent, Ptolemaeus, Lagi filius, diversum
'ummorum pondus, quod maxime in Phoenicum civitatibus

Itera mina de qua agimus fuit dimidia pars maioris Ás-
jyriae minae. Haec igitur est aequatio-

A —— Ax

2 ' 90x3
nde δὲ x — 270 : 2 —1 185. Tot igitur drachmae con-
eniunt minae Ptolemasicae mercatoriae, — Altera ratio
endet ex iis quae de mina Alexandrina et de ponderis
ttiei ac Ptolemaici ratione suspicor (8 66). Mina Pto-
maeorum mercatoria, quoniam & Romanis cum 18 un-
is aequiperafa est, Atticam minam habuit 1j sive At-
eas drachmas 1124, Iam sumpta Atticae drachmae
uwione ad Ptolemaicam 6 : 5 (8 66 adn. 3) efficiuntur
rachmae Ptolemaicae 186. Rursus igitur idem habes
ereatoriae minae pondus, Quae rationes si verae sunt,
»n id quidem sequitur, ut hoc proprium &ntiquae mi-
ae Áegyptiae pondus fuerit, sed tantummodo, ut Pto-
Tiaei hane mereatoriae minae ad drachmas nummarias
gitimam rationem esse iusserint.

1) Ut saepe fieri solet, facillima quaeque diu non
wweniuntur. Sed tamen postquam mihi ilud quod dixi
| mentem venit, vidi iam Christium p. 86 s. de Ptole-
aicis nummis in ea re explicanda cogitasse. Ceterum
70 in his meam viam ingredi perrexi,

2) V. Mommsen. p. 40 s. ἢ

112 PROLEGOMENA IN

multisque Ásiae minoris regionibus usitatum erat, secutus
est. Qod qua de causa fecerit, hic non est disputandi
locus: hoc autem quaeramus, nullane ratio Ptolemaici
nummorum ponderis ad Atticum fuerit. Certe si rationes
mensurarum et porrectarum et cubicarum a Ptolemaeis in-
stitutas comparamus, dubitari vix potest, quin nummarium
etiam pondus ex Attica norma a Ptolemaeo I definitum sit.
Age vero, Atticae drachmae V exactis calculis faciunt Pto-
lemaicas drachmas VI*): hanc habes simplicissimam et, ut
mihi videtur, legitimam utriusque monetae rationem.

Iam satis constat hanc Ptolemaicam drachmam et in
computandis nummis et in ponderationibus suam minam
centenariam habuisse ($ 67); sed eam rem hoc loco non
curo: illud potius quaero, Alexandrina miná quale pondus
fuerit. Hic rursus nonnulla eaque gravissima nondum expla-
nata sunt nec satis certis vestigiis insislimus; sed tamen,
etsi demonstratio fieri non potest, temptanda est probabilis
coniectura. Ptolemaica sive Tyria sive Asiatica drachma

tertia pars fuit Asiatici illius stateris, cuius in pondus anti- -
quitus omne argentum in Asia signatum est*. Ex eo sta-

tere primum centenaria ratione derivata est magna illa
mina quam popularem Syrorum fuisse constat ($ 69), tum

quinquagenaria ratione ex eodem orta est altera quaedam .

dimidio minor, quam Babyloniam Herodoto auctore vocare
consuevimus") Eadem autem est Alexandrina mina, de

3) Legitimum Atticae drachmae pondus est gramm.

4,366; haec quinquies ducta faciunt gramm. 21,83; ho-
rum sexta pars gr. 8,64: id legitimum pondus Ptole-
maicae drachmae fuisse existimo. Idem, si vera est

mea sententia, efficitur ex mina Alexandrina, quae cum -

150 drachmas Ptolemaicas, Romano autem pondere 90
uncias habeat, fit drachma 3,64 gr. Quin etiam vetu-
stissima Ptolemaicae drachmae aestimatio & Romanis

fact& plane idem prodit (v, 8 71 adn. 8). Ad hoc le-

gitimum quod statuo pondus ipsi Ptolemaici nummi pro-
xime accedunt.

4) Mommsen P 14—18 (Metrol, p. 269).

b) V. me eo loco queni 8 65 adn. 3 citavi. Ne quis
tamen hanc Herodoteam minamBabyloniam confundat cum
illa quae ex ponderibus Nini inventis cognita est, hae

|

SCRIPTORES GRAECOS. 113

jua nunc agimus: hanc igitur drachmas Ptolemaicas CL
iabuisse necesse est.

Iam vide, quae meae sententiae, quatenus hic explicari
)olest, sit summa. Praeter antiquam minam, de qua supra
liximus ($ 65), mercatorum frequentia etiam illam minam,
[iae ex Asiatico statere facta est, ab Aegyptiis receptam
sse eamque maxime Alexandriae, in celebratissimo empo-
io, usitatam fuisse. Hinc Alerandrinam eam dictam esse.
'ondus autem eius a Ptolemaeo primo ita definitum esse,
t aequaret drachmas Ptolemaicas CL, sive Atticas drach-
às CXXV, sive Atticam minam unam et quadrantem).
lud pondus postea Romanos tenuisse et cum suis XX
inciis comparavisse.

Denique restat ut is locus quem initio e ponderum
abula attulimus explicetur, lam apparet illas δραχμὰς
iV Ptolemaicas intellegi. Quid vero ἀλλαχοῦ ρνη
lihi non dubium est, quin hi sint Bomani denarii eius
onderis quod post Neronem legitimum fuit") Videtur -
gitur illo tempore legatus quidam , qui Aegypto praefuit,
lligenter exacto librae Alexandrinae pondere edixisse, ne
a minus CLVIII denariis penderet. Quod quidem pondus,
tsi duo denarii de summa XX unciarum desunt, tamen
ro usu vulgari popularibusque rationibus satis accuratum

uit).

uae sic inter se differunt: ex minore illa mina quam
iondera Assyria ostendunt, facti sunt argentei Persici
ive είγλοι 90 (singuli gr. 5,6); tales autem argentei 100
ecerunt Babyloniam minam ab Herodoto commemoratam
conf. infra 8 69 adn. 1).

6) Haec sunt gramm. 646. Item unciae 20 faciunt
"m. 546.
7) Hie igitur locus post Neronem scriptus est, quod
'epugnare videtur cum nostra de aetate illius tabulae
iententia (8 40). Verum ita distinguendum videtur, sum-
nam tabulae totius ad aetatem ante Neronem pertinere,
1c autem locum postea additum esse. Nam unum quod
relinquitur, totam tabulam post Neronem compositam
8886, propterea statuere non licet, quia omnino ab eo
denario qui est septima unciae pars ponderum et mensu-
rarum fit &estimatio.

8) Denarii 158 Neroniani faciunt gramm, 589, quae

SCRIPT, METROL. I.

114 PROLEGOMENA IN

De propria Ptolemaeorum mína, quae postea Attica vocata est.

Adhuc in tabulis ponderum et mensurarum duas Aegy-
ptias minas commemorari vidimus, quarum altera Ptole-
maica appellatur, quod antiquissimum Aegyptiorum pon-
dus fuisse suspicamur, altera Alexandrina, quae ex argenteo
statere Asiatico deducta est habuitque Ptolemaicas drach-
mas CL. Age vero: nullane sua mina Ptolemaeos usos
esse? quid, cum omni drachmae e Graecorum ratione suam
minam centenariam convenisse necesse sit, illosne reges
proprium drachmae pondus habuisse, minam non habuisse?
. Sed quid multa? exstant certissima eius quam dico minae

documenta. Servantur Parisiis et Berolini complura Aegy-

piorum pondera, ex quibus et ipsa Ptolemalca mina cente-
naria et variae eius partes a setnisse ad drachmam dilucide
cognoscantur!. Hinc íustam Ptolemaicam minam XII un-
cias Romanas tantum non aequasse exploratum habemus.
lam inter omnes et veteres auctores et eos qui nostra
aetate de ponderibus scripserunt hoc constat, Atticam

&dmodum exiguo momento differunt a legitimo quod dixi-

mus Ptolemaeorum pondere (adn. 6).
1) Primus Saigey nonnulla ex his ponderibus protulit
(Métrologie p. 58). Alia addidit Queipo, cuius e libro
(Ip. 188—193) ego hanc quae sequitur tabulam com-
osti:
d 1 (Queipo p. 188): caillou roulé à surface raboteu-
se, portant une ínscríption hiéroglyphique, Musée
du Louvre, pendit gramm. . . 5 .95629,16
2 (d p. 189): petit poids, Musée du L. n. 8118 176, 75
8 (id p. 190): poids en serpentíne, marqué de trois

poínts, Musée du L. n. 8060 . . . « 89,06
4 uA . 68): poíds en bronze, ibidem ' . . 09,13
4 id. ibid.): alterum ibidem . . 58, ,65

Jii p. 190): petit poids en serpentíne, ibidem 29 ,48
1 Saigey p. 53): poids en bronze, ibidem . . . 929, ,87
8 (Queipo p. 192, coll. p. 564): cube d'un travail
achevé, orné d'un filet d'argent incrusté sur. tou-
tes ses faces, et lon vott sur l'une d'elles les cha-
raciéres grecs gamma et alpha, c'est-à-dire 1
o ner ibidem . . . 38,10
9 (id, p. 191): petit poids en fer, Berolini i in mu-
860 Megy tio . . . 14,68
10 (id. p.1 199): poids en bronze, Musée du L..u. 8081 14,23

BCRIPTORES GRAECOS. - 115

lrachmam a Romanis cum suo denario ita aeqhiperatam
sse, ut et talentum Atticum VI milia denarium, non
irachmarum, significaret et Graeci illorum temporum scri-
itores fere semper, ubi denarios intellegerent, δραχμάς
icerent. Omnino igitur in vulgaribus rationibus nullum
ier haec discrimen faciebant*). Quibus autem in pro-
inciis Romani imperatores edixerunt, ut Attica drachma
enario aestimaretur, ibi ipsum denarium Atticae drachmae

1—13 (id. p.189): troís petits poids carrés, en bronze,
ibidem n, 3085. 8051. 30652, quae pendunt gr.

8,62. 8,57. 8,50.
[ic tabulae non dubito quin plurima ex aliis museis
ondera addi possint; sed haec ipsa, quanti res momenti
it, declarant. Quod nunc pro rei gravitate satis expla-
are non possum. Sed tamen hoe commemoro nostrae
abulae pondera 1. 2. 9 exhibere ipsam minam Ptolemai-
am eiusque semissem ef semunciam, Exactum igitur
ius minae pondus sub Eomanis imperatoribus concludi-
ius fuisse medium ex his — gr. 352,0, quae summa quam
roxdime cum drachma gr. 3,57 convenifí, quod pondus
'tolemaei in signandis nummis secuti sunt (v. Mommsen.
.40) Komano autem pondere eadem summa est un-
iarum 13 (tot enim unciae faciunt gr. 354,7). Cetera quae
| hac tabula latent brevi oratione expediri non possunt.
amen hoe certe manifestum esse videtur minam Ptole-
iaicam sub Eomanorum imperio non in 100 draehmas,
:d plane ad librae Romanae similitudinem divisam esse.
rgo, siquidem omnia haec pondera ad Romanam aetatem
ertinent, pondus nostrae tabulae 8 habendum est pro
uadrante sive tribus unciis, pondera 4 et 5 pro sextan-
bus; tum pondera 6. 7. 8 sunt unciae (ut expressis no-
8 i» pondere 8 seriptum exstat), 9 et 10 semunciae,
orro, si nostra ratio valet, semuncia habet 4 drachmas
- et reperiuntur 4 puncta in pondere 9 (v. Queip. p. 191)
- tota mina, quoniam librae instar dividitur, drachmas
6, non 100. Haec omnino satis probabilia sunt, Sed
e quis iam omnia inter se misceri posse existimet, Uti-
ue et mina Ptolemaica secernenda est & Romana libra
t uncia Ptolemaic& & Romana, quippe quae Romanum
ondus aliquanto superent, et quae drachma ex unciali
atione pars 96"* Ptolemaicae minae fuit, ea diversa est
on solum ἃ Romano denario sed etiam 8 vetere Ptole-
13iea dracbma, quae eiusdem minae pars fuit 1007,

2) V. Metrol. p. 185 s.
Q7 " 8*

116 PROLEGOMENA IN

locum, hec est regiae Alexandreae, occupare voluerunt?)
Porro cum Attici tetradrachmi pondus quaternos denarios
manifesto exsuperaret eoque maiore argenti pretio tetra-
drachma essent, necessario factum est, ut ea loco mercis
haberentur. Minime vero haec Romanorum aestimatio
ad exactum minae aut talenti Attici pondus pertinere po-
tuit. Nam id nullum est pondus, quod ex nummis pretio
imminutis suspensum sit. Quid, quod ipse denarius, cum
primum Attica drachma a Romanis aestimata est, septima
pars unciae, tum autem a Neronis temporibus octava fuit?
Neutiquam ex incerto denarii pondere illud Attici talenti
pondus repeti potest quod a scriptoribus aetatis imperato-
riae saepius commemoratur. Nempe cum Attica drachma
denario aequalis esse putaretur, denarius autem octava
pars unciae esset, mina Attica habebat uncias XII S et ta-
lentum libras LXIl 3. At tamen verum Atticae minae pon-
dus esse XVI unciarum ne illis quidem temporibus ignora-

batur". Ne multa, postquam Attica drachma cum denario .
aequiperata est, ipsum quidem Atticum pondus integrum .

mansit minimeque eius memoria oblitterata est; sed nomen
Attici talenti Atticaeque minae post Neronem zulgo ad
aliud pondus transferre coeperunt, Ptolemaicum scilicet
dico. Etenim cum Ptolemaicae drachmae pondus vix ab eo
denario qui est octava pars unciae differret, mina Ptole-

maica unciis XII 3, talentum libris LXII 3 aestimata sunt.
Haec igitur meae argumentationis est summa: Attici talenti ἢ

pondus vulgari ratione non propterea ad libras LXII 5 re-

dactumt esse, quod Attica drachma denario aestimari sole-
bat, sed Ptolemaicum istud talentum fuisse eique, quoniam
et Ptolemaica et Attica drachma denario aequiperabatur,
minus accurate Áttici nomen impositum esse.

Restat ut illum Alexandrinum scriptorem, de quo infra -

disseremus (Ὁ 99), gravissimum testem citemus. Qui er-

8) V. Mommsen. p. 690 s.

δὶ Volus. Maec. distrib. 8 465.

δὴ V. Galen. coll. cap. III, 1 (prol. 8 51), IX, 1 (prol
8 62). Constat etiam Euboicum appellatum esse proprium
Attici talenti pondus (v. Metrol, p. 148 adn. 11).

SCRIPTOBES GRAECOS. 117

pressis verbis dicit (fr. 95, 2): τὸ ᾿Αττικὸν τάλαντον
icoctáciov. τῷ Πτολεμαϊκῷ καὶ 'Avrioyixd καὶ icópi-
θμον ἐν πᾶςι. Ptolemaicum igitur talentum quasi funda-
mentum subiicit eique Atticum aequale esse significat.

Denique ad id unde digressa est oratio mea revertitur.
Fut in Aegypto Ptolemaica mina C drachmarum Ptole-
maicarum, quam intactam Romani reliquerunt, nisi quod
unciali ratione, ut videtur, eam dividebant. Praeterea autem
ilia minus accurata minae et talenti aestimatio obtinuit, ex
qua drachma cum denario aequiperata talentum ad libras
LXIl 5 redactum est, idque, sicut demonstravimus, Atticum
appellatum.

De talento Tyrio, Antiochensi, Hebraico.

ldem ille Alexandrinus scriptor quem modo citavimus 68 -
Plolemaico talento aequale fuisse docet Antiochense et
Tyrium. Rectissime haec quidem; nam et Tyrii antiqui-
lus eodem quo postea Ptolemaei nummorum pondere usi
erant! et Seleucidae Syriae reges, qui Antiochiam regni
sdem habuerunt, etsi ipsi ad Atticam normam nummos
sgnabant, tamen alterum vetustum et populare ponderis
8enus non expulerunt. Tum sub Augusti imperio cum no-
"um nummos signandi ius Antiochensibus permitteretur, hi
»0n Atticam normam, sed Tyrium sive Ptolemaicum pondus,
quippe quod Romano denario proximum esset, sequi iussi
sun?) Hinc ᾿Αντιοχικόν id talentum appellatum atque
e denario libris LXII 3 aestimatum.

Denique quarto loco illud talentum afferendum est quod
«m Epiphanius (fr. 82, 34, 37) libras Romanas CXXV ha-
buisse scribat, apparet id et Ptolemaico et Tyrio et Antio-
chensi talento duplo maius fuisse, Est hoc Hebraeorum,
qui et antiquitus idem ac Phoenices pondus habuerunt, et
«m primum nummos signare coeperunt, ad Tyriorum
ltradrachmorum similitudinem illos fecerunt siclos lsraelis
quos dicebant*). Sicli autem vocabulum cum staterem sive :

1) V. Mommsen. p. 36 8. et Queiponem I p. 818 s.,
IlI p. 30 ss,

2) V. Mommsen. p. 7165 s.

3) V. Boeckh. p. 67, Queip. I p. 94 s&, Levy, Ge-

118 PROLEGOMENA IN

didrachmum significet, Hebraicum talentum constat Ilf milia.
siclorum habuisse Tyrioque sive Ptolemaico talento altero
tanto maius fuisse. Atque exstat eiusmodi pondus admo-
dum memorabile, quod Montfauconus descripsit ), ubi cum
inscriptum sit PONDO. CXXV. TALENTVM SICLORVM Ill,
habes ipsum Hebraicum talentum eiusque ad Romanum
denarium aestimationem. — Sed ut iustum Ptolemaicae
drachmae pondus paullo maius fuit eo denario qui est
unciae octava pars, cuius talentum facit libras LXII S, ita
exactum Hebraici talenti pondus illam aestimationem a Ro-
manis factam superavit, Quid, quod losephus idem He-
braeorum talentum C Atticas minas, hoc est CXXXIII libras
Romanas, habuisse significat, et, quod ad idem fere redit,
singulis minis libras II 3 tribuit*)? Hine olim exactum et
legitimum Hebraici talenti pondus prorsus ad Ptolemaicam
ralionem accomodatum fuisse videtur); verum Romani,
cum omnia illorum talentorum genera e denario suo aesli- -

' marent, post Neronis aetatem etiam Hebraicum talentum ad
libras CXXV redegerunt.

Je talento zntiochensi populari alteroque lignarío.

69 . Hac longiore quaestione de variis et Aegypti et Asiae
ponderibus instituta commodissimum videtur, ut res quam
brevissime absolvatur, statim quaecunque praeterea scri-
ptores veteres de eo argumento tradunt hic proponere.

schichte der jüd. Münzen (Breslau 18029) p. 40 ss. coll. p.
155 s.

4) Antiquité expliquée par Montfaucon vol, III p. 169
pl. XCIV.

δ) Haec egregie explanata sunt & Boeckhio p. 52.

6) Si verum est quod supra statuimus (8 66 adn. 3)
Ptolemaicas drachmas 6 exacta ratione fecisse Atticas D,
sique iustum Hebraicum talentum duplo Ptolemaico ae-
quale fuisse recte existimamus, sequitur, ut Hebraica
mina Átticas pendat minas 1$ (sive libras 24, ubi Iose-
phus minus aceurate 21); eademque ratione talento He-
braico conveniunt minae Atticae 100. Fuit igitur olim
iustum Hebraici talenti pondus kilogr. 48,0, minae gr. 725.
Haec postea Romani imminuerunt, cum talentum face-
rent kilogr. 41, minam gr. 682. Ceterum commemoro idem
talentum inter Hereulanensia pondera exstare (ὃ 61 adn. 8).

SCRIPTORES GRAECOS. 119

Primum scriptor fragmenti de talentis (fr. 05,8) prae-
ter ᾿Αντιοχικόν talentum, quod eodem pondere quo Ptole-
maicum fuisse scribit, aliud quoddam commemvorat his ver»
bis: οἶδα δὲ καὶ ξυλικὸν ἐν ᾿Αντιοχείᾳ τάλαντον ἕτε-
pov, ὃ μνᾶς μὲν ἰδίας ἔχει ξ΄, ἑξαπλάειον δὲ cxebóv
τῷ τοῦ νομίεματος ἀριθμῷ. Hic ὁ τοῦ νομίεματος
ἀριθμός illud talentum e denario factum significat , quod
ipse scriptor Atticum antea appellavit et Ptolemaico ae-
quale esse dixit. Inde lignario talento Antiochensi, quippe
quod sexies tantum sit, conveniunt librae CCCLXXV, ut in
eodem fragmento infra (7), sive is locus ab eodem auctore
sve a recentiore quopiam scriptus est, rectd calculis e
denarii ratione subductis legimus.

Tamen ne iam verum et genuinum lignarii talenti pon-
dus invenisse nobis videamur. Etenim quo id talentum
quod e denarii ratione computatur levius est iusto Ptole-
maico talento (S 67), eo plus etiam interest, utro ex pon-
dere lignarium talentum derivemus. lam ex ponderibus
quibusdam in Syria nuper repertis cognitum habemus et
Antiochiae et aliis Syriae locis órjiocíay , i. e. popularem
quandam minam in usu fuisse, quae Herodoteam minam
Babyloniam altero tanto superaret). Hanc centenaria ra-

1) Es quse dixi pondera descripsit Longperrier in
Ànnal. Instit, arch. vol. XIX (1847) p. 840 ss. Sunt au-
tem haec: ᾿

1. Pondus plumbeum in Syria inventum, inscriptum
praeter alia. verbis AHMOZIA MNA, factum anno 57 a.
Chr. n. (μπᾶ petite. portion du métal a été enlevée par une
fracture), pendit gr. 1068,20

2. Pondus aeneum ibidem inventum, inscriptum prae-
ter alia verbis AHMOZION HMIMNAION, factum secundo
anno post Actiacum proelium (29 a, Chr. n.), dimidia pars
prioris, pendit gr. 535,15 .

3. Pondus plumbeum Berytense, quarta pars minae,
pendit gr. 267,80.

Hinc efficitur pondus popularis Syrorum minae non
inferius fuisse gr. 1070. Quomodo &utem haec mina orta
esse videtur? In ruinis Nini, ut supra commemoravimus
(8 65 adn. 2), inventa sunt vari& pondera, unde duas in
Ássyria minas füisse cognoscitur, alteram maiorem
£r. 1020, alteram minorem sive dimidiam gr. 510. Iam

190 PROLEGOMENA IN

tione constat derivatam esse ex Ásiatico statere; eiusdem
autem minae tertia pars fuit Ptolemaica*) Atqui si recte
statuimus non tam e denario Romano quam Ptolemaica sive
Tyria drachma lignarium talentum definiendum esse, sequi-
tur, ut eius talenti minam duplo maiorem populari Syro-
rum mina fuisse existimemus?).

De 4lexandríno talento lignario.

70 Breviter dicam de Alexandrino talento lignario, quod.
auctor de talentis (fr. 95,3) sic explicat: τὸ ἐν 'AAeEav-.
δρείᾳ ξυλμκὸν (τάλαντον) τῷ πέμπτῳ biagépé πρὸς
τὸ προειρημένον ἐπιχιύριον περιττεῦον. Hic cum.
τὸ προειρημένον ἐπιχώριον intellegatur Ptolemaicum -
talentum, lignarium talentum aestimatur minis Ptolemaicis

nonagenaria ratione e maiore mina factus est argen-
teus stater Asiaticus gr. 11,8, e minore siclus Persarum
sive daricus argenteus gr. 5,06 (v. Mommsen, eo loco
quem $ 65 adn, 2 citavi) Porro centenaria ratione
primum e siclo facta est mina Babylonia quam Hero-
dotus commemorat, unde postea orta est mina Álexan-
drina ($ 66), tum ex Asiatico statere popularis Syrorum
mina. Hanc tamen, cum exacta ratione gr. 11830 habere |
deberet, posteriore aetate paullo leviorem (gr. 1070) fa-
ctam esse ex ipsis ponderibus quae attuli cognoscitur. —
Praeterea non omittendum videtur Babyloniam minam
etiam & Chiis receptam fuisse. Nam ab eodem Long-
perriero (p. 334) duo Chiorum pondera descripta sunt,
alterum inscriptum AYO MNAA[I], alterum MNA, quo-
rum prius gr. 1124,10, alterum 5477 pendit, quae proxime
conveniunt cum centenario pondere sicli (gr. 6,6). |

2) Ptolemaicam drachmam tertiam partem Asiatici ᾿
siateris fuisse ips& nummorum pondera demonstrant. Ita-
que non casu 86 fortuito, sed necessaria ratione Ptole-
maica mina fuit tertia pars illius Syriae. Recte igitur
lignarium talentum, quod auctor de talentis e denario, -
hoec est ex Ptolemaico pondere, definit, & nobis cum po- |
pulari Syriae talento comparatur.

3) Hinc eius talenti lignarii haec pondera efficiuntur: |
primum e iusto Syriae minae pondere, derivato ab Assy-
ria mina, kilogr. 185,9, tum ex ipsis ponderibus in Syria
inventis kilogr. 128,4 denique ex Romanorum aestimatione,
qui id ad 375 libras redegerunt, kilogr. 122,8. |

-o——w— -y---

BCRIPTORES GRAECOS. 121

LXXII, eiusque mina unciis Romanis XV*). Haec ipsa mina
in tabula hippiatrica (cap. XII) reperitur: f$ μνᾶ ἔχει
Ρ ie.

De vetustissima Ptolemaicae drachmae aestimatione a Homa-
nis facta.

Monet me is locus quem statim attuli, ut alia de re
gravissima commemorem. ldem enim auctor minam ὁλκὰς
pig 3 habere dicit et continuo addit ἣ Arpa ἔχει ὁλκὰς
Q. Haec quamvis mira videantur, facillime tamen illustran-
lur. Etenim cum eidem minae tribuantur et unciae XV et
drachmae CXII S, efficitur, ut eiusmodi drachmas uncia
habeat VII S, libra XC. Item Galenus eo loco ubi de drach-
marum varietate agit (fr. 44) plurimos dicit unciae
drachmas VII S tribuere. Iam véro memoria repetamus id -
quod totiens diximus, Ptolemaicam drachmam a Romanis
cum eo denario qui est unciae octava pars aequiperatam
esse, Sed Neronis demum aetate ad id pondus denarius
redactus est; haec ipsa igitur aestimatio neutiquam ad id
tempus perlinere potest quo primum provincia facta est
Aegyptus. Atqui vetustiori denario tum drachma aequi-
perata est? Minime; nam cum is denarius septima pars
unciae esset, Ptolemaica autem drachma manifesto esset
levior, fieri non potuit, ut Romani extermnum pondus idque
levius cum denarii sui maiore pondere miscerent. lmmo
exacta ratione calculos subducamus. Ex ipsis ponderum
monumentis cognovimus, quanta sub Romanorum imperio
Ptolemaica mina fuerit (S 67). Cuius drachmam sive cen-
tesimam partem si cum uncia comparamus, quot drachmae
in unciam incurrunt? Utique septem cum semisse?), per-

1) Mina Ptolemaica ex Romanorum ratione, quam
auctor de talentis sequitur, est unciarum 124; adde his
quintam partem: fiunt unciae 15. "Vide Christ, p. 82.

2) Rectam eius rei cognoscendae viam monstravit
Christ. p. 82 s. 84 s.

3) Pondera ipsa, ut demonstratum est (8 67 adn. 1),
produnt minam gr. 852,6, drachmam gr. 3,53. Hanc drach-
mam compara eum uncia Romana gr. 27,29: efficitur, ut
drachmae 7,74 incurrant in nnciam, Αἱ id quod dixi
drachmae pondus paullo levius fuit. Divide unciam in

122 PROLEGOMENA IN

" inde atque Galenus et auctor ille quem initio citavimus
tradunt. Hanc igitur vetustissimam Ptolemaicae drachmae
aestimalionem esse arbitramur eamque tum a Romanis fa-
ctam esse, cum primum Aegyptum in provinciae formam
redegerunt et pondera illa de quibus supra diximus (S 67)
facienda curaverunt.

Ne quis tamen ea quae dixi ad nummorum pretía per-
tinere existimet. Haec enim omnino, ut auctor de talentis
dilucide explanat (fr. 95, 9) sub aliam legem cadunt.

De statere qui ín his tabulis reperitur.

72 Quoniam accuratiore de Ptolemaicis et ponderibus et
nummis disputatione abstinere non potui, hoc ipso loco
adiungenda est eius stateris memoria qui et in fragmento
de talentis et aliis locis affertur. De quo Alexandrinus ille
scriptor ita exponit, ut eum necessariam quasi talenti par-
tem faciat: πᾶν τάλαντον ἰδίας ἔχει μνᾶς E, f| δὲ μνᾶ
«τατῆρας κε΄, ὃ δὲ «τατὴρ δραχμάς, αἵ eic ὁλκαί,
ὃ΄. lam cum idem scriptor, quippe qui Alexandrinus sit,
omnino Ptolemaicas et ponderum et nummorum rationes
sequatur, hunc quoque staterem inter Ptolemaicos num-
mos referendum esse neminem negaturum esse arbitror.
Accedit vero aliud momentum gravissimum. Memineris,
quaeso, imperatores Romani quam rei nummariae rationem
toto imperio instituerint. Etsi nonnullis civitatibus ius
nummos signandi aliquamdiu relictum est, tamen ea licen
tia quam angustissimis finibus circumscribebatur omnino-
que Romanorum et aurei et argentei nummi in omnibus pro-
vinciis principatum quasi tenebant. Denique Marcus Aure-
lius edixit, ne ulla in provinciis civitas nummos signaret.
Verum tamen unam excepit Aegyptum, quae singulari loco
inter omnes provincias semper habebatur"). lbi inde a
Tiberii temporibus tetradrachma aenea admixto argento
signabantur, quorum pondus vetustis Ptolemaicis tetra-

partes 7j : fiunt gr. 3,64. Hoo habes legitimum Ptole-
maicae drachmae ondus, quod ipsum supra longe alia
ratione invenimus ς 66 adn. 8).

1) V. Mommsen. p. 728.

SCRIPTORES GRAECOS. 123

drachmis simile erat"). Ea in Cleopatrae tabula (X, 14,
ilem XI, 11) proprio nomine Terpóbpaxpa appellantur
denariisque Romanis IV aequiperantur. Quod autem eadem
(τατῆρες nuncupantur?), id ad Hebraeorum hominum
disciplinam et studia, quae Alexandriae floruerunt, revo-
candum videtur. Nam qui Ptolemaeorum nummus Graeco
more τετράδραχμον vocabatur, eum shekel sive ςίκλον
Hebraeos pro sua consuetudine dicere solitos esse satis
constat. Eius autem vocis Graeca interpretatio est ςτατήρ.

Quid, quod ipsum cíxÀou vocabulum et in lapide illo
qu talentum Hebraicum pendit et in his tabulis exstat)? .
Utique haec est propria vocis significatio; quamquam post-
& Sacrae scripturae interpretes dimidium staterem cíkAov
appellare consueverunt (fr. 82, 40).

De medimno Ptolemaico eiusque partibus.
Postquam ad Cleopatrae tabulam aliasque explicandas 78

de ponderibus et nummis Aegyptiorum copiosius disserui-
mus, etiam de medimno Ptolemaico, priusquam ad ipsam
tbulam transeamus, breviter commemorandum videtur.
Cuius mensurae qui modus fuerit, supra cum satis demon-
stratum sit (S 39), hic tantummodo de partibus eius agi-
tur. Sed ne in ea quidem re, postquam Boeckhius lucu-
leer omnia explanavit!), ulla difficultas relinquitur. Et-
enim in cap. XV Galeneae collectionis accurata Ptolemaici
medimni divisio exstat, cui si artabam addimus*), hanc
habemus omnium mensurarum tabulam:

2) Ibid. p. 723 s.; conf. infra 8 99.

3) Cap. X, 14. XI, 11. VII, 7 (ubi áccápia δύο quat-
tuor denarios significant: conf. supra 8 67), VIII, 15 (ubi
idem pondus tribus stagiis Constantinianis expressum est:
vide $ 58), Epiphanins (fr. 82, 39) al.

4) V. supra $ 68 et Gal. cap. VIII, 17. XII 18,

1) V. M. U.,p. 202.

2) V. fragm. Περὶ μέτρων (81, 5). Praeterea inter
Áegyptias mensuras in tabula Cleopatrae (60, 28) lviov
alertur eique modus sextarii Romani tribuitur. Quod
ego hoc loco eautius omittendum esse duxi, quoniam id
ἃ Ptolemaeis receptum esse non satis constat. Omnino
aulem, quid de hac mensura statuendum sit, nondum li-
quet. V. Boeckh. p. 244.

124 PROLEGOMENA IN

μέδιμνος 1

ἀρτάβη 2 1

ἡμίεκτον 15 6 1

χοῦς 2412 2 1

χοῖνιξ 96 48 8 4 1!

κοτύλη 288 144 24 12 8.
Quae facile ita distinguuntur, αἱ χοῦς tantum liquorum,
μέδιμνος et ἡμίεκτον et χοῖνιξ modo frumentorum esse
mensurae, ἀρτάβη et κοτύλη ad utrumque genus perti-
nere dicantur.

Ad Atticam autem rationem ea sic conveniunt: κοτύλη
et χοῦς eiusdem modi sunt atque Atticae mensurae; &p-
τάβη aequalis est metretae; χοῖνιξ autem, quippe quae
III, non 1V cotylas habeat, Attica choénice minor est qua-
drante, eademque de causa congii est quarta, non ut apud
Atticos, tertia pars. Denique μέδιμνος et ἡμίεκτον iis-
dem Atticis mensuris sesqui maiora sunt.

Haec est mensurarum ratio a Ptolemaeis instituta.
Quam quomodo Romani immutaverint, supra demonstravi-
mus (S 39). Modii autem satorii usus, de quo suo loco
diximus (S 25) deinceps ad posteriora tempora pertinet.

Non omitto hoc loco spem meam quandam expromere
fore ut aliquando Persarum mensurae frumentariae, quae
ab aliis aliter definiuntur?), comparatis Aegyptiis mensuris
explicentur. Sed nobis nunc in eam rem inquirere non vacat.

De metreta Antiochensi sive Syrio.

74 Aliquantum etiam ad id argumentum conferre posse
suspicor Antiochensis amphorae modum, cui tres auctores
de mensuris sextarios Romanos CXX tribuunt. Primum
appello scriptorem fragmenti TTepi μέτρων (fr. 81, 2): ὁ
δὲ 'Avrioyixóc μετρητὴς τοῦ Ἰταλικοῦ ἐςτι διπλάςειος
καὶ 3. ln amphoram Romanam --- Π8Π| is est Ἰταλικὸς
μετρητής --- cum XLVIII sextarii incurrant, Antiochensi
metretae sextarii conveniunt CXX. Idem autem in Galeneo
cap. VII (25) et in Cleopatrae tabula (30) legimus, ubi ea-

' dem mensura ὁ xarà Cópouc μετρητής vocatur. Qui

8) V. Metrol. p. 275. Queiponiana (I p. 8358 ss.) pro-
bare non potui.

BCRIPTORES GRAECOS. 125

10d a Cleopatra £écrac ς΄ habere dicitur, sextantes ipsius
iriae amphorae intelleguntur , non sextarii Romani.

De ponderum expositione secundum Cleopatrae tabulam.

Tandem aliquando via ab omnibus partibus quasi pate- 76
ἴδ et munita ad id quod ab initio propositum fuit rever-
mur. [n Cleopatrae tabula primum de ponderibus ita agi-
', ut initio a mina facto omnium minorum ponderum
jones, similiter ac mensurarum ín tabula Heroniana VII,
xeribantur.

Minae tres afferuntur, primum f| pvG per. se: haec
propria Atticorum mina, qua medici utebantur (S 51);
n fj Αττικὴ μνᾶ unciarum XII $ est Ptolemaica (δὶ 67);
iique ἣ Πτολεμαϊκὴ μνᾶ unciarum XVIII quid sit, su-
t accurate explanavimus (δ 65).

Tum librae partes οὐγγία, δραχμή sive Ἰταλικὸν
γάριον, γράμμα, ὀβολός, κεράτιον prorsus ex Ro-
na ratione ($ 51) enumerantur. His autem adduntur
"μος, tertia pars scripuli, et ex Attica ratione χαλκοῦς,
ava oboli pars. Inde haec Cleopatranae tabulae forma
Ificitur:

và ὄνομα
(ταθμοῦ

ττικὴ μνᾶ —

[τολεμαϊκὴ
μνᾶ

Mya | —
οὐγγία 16
δραχμὴ | 128
γράμμα | 384

—nÀ—Ó ὦ € — —— | —M]m— δ ........... ἡ má

800] 482] 288| 94

—— | aum | ——————— | l—— MÀ ded —

ὀβολός | 768| 600| 864. 576| 48
θέρμος [1165] 90011296| 864| 79 ΕΝ
κεράτιον

χαλκοῦς [6144 |480069124608] 384 | 48 | 16

126 PROLEGOMENA IN

Praeterea afferuntur ἡμιώβολον,, dimidia oboli pars
(9), «τατήρ sive τετράδραχμον (14), Ptolemaicum scilicet
(prol. $ 72). Tum nummi aenei, qui a Romanis imperato-
ribus signari solebant (S 59) extr.), hunc in modum expli-
eantur:

unciam vocari Terpáccapov Ἰταλικόν (3),

διπούντιον, i. e. dupondium, IV drachmas pendere (15),

ἀςεάριον habere II drachmas (18).
Admodum memorabile hoc videtur, quod Atticum hemio-
bolum ἑτέρου ἡμιωβόλου téccapa πέμπτα habere dici-
tur (11). Sed ea res quid significet, in promptu est di-
cere. Nam cum f| ᾿Αττικὴ μνᾶ Ptolemaica illa quae e
denario Romano aestimata est intellegatur (S 67 extr.), etiam
᾿Αττικὸν ἡμιώβολον eadem ratione accipiendum est.
“Ἕτερον autem esse proprie Atticum dilucide perspicitur
ex proximae tabulae initio (XI, 1): fj uva fj ᾿Αττικὴ ἔχει
[5 18 5, fj δὲ ἑτέρα [» ig. Inde iam efficitur, ut id
hemiobolum quod 'Arrwóv dicitur alterius habeat quat-
tuor fere quintas partes!). Idem autem expressit scriptor
alterius collectionis Cleopatranae (fr. 70, 2) his verbis: ὁ
χαλκοῦς δὲ ε΄ ᾿Αττικοῦ ἡμιωβολίου.

Quoniam dubitari nequit, quin et ᾿Αττικὴ μνᾶ et 'At-
TiKÓv ἡμιώβολον in hac tabula plane ad denarii rationem
spectent, porro efficitur drachma etiam illa Attica, cuius
sexta pars Aegyptia drachma esse dicitur (0), ipsum dena-
rium significari. lam compertum habemus drachmam Pto-
lemaicam inde a Tiberio imperatore quarta denarii parte
aestimatam esse (S 72. 99). Quid vero ex hoc loco colli-
gimus? Nimirum, id quod gravissimum est, posteriore
aetate eandem Ptolemaicam drachmam, quae quidem ab
hoc auctore Αἰγυπτιακή vocatur, ad sextam denarii par-
tem redactam esse*). Tum igitur non C'Aegyptiae drach-
mae, sed CL demum, aurei Romani pretium aequabant.

1) Conf. Christ. p. 62 s. Exacta ratio haec est:
Vera Attica mina habet uncias 16, et ea quae ᾿Αττικὴ
dicitur uncias 121; ergo prioris minae hemiobola 25 fa-
ciunt alterius hemiobola 82. Pro quibus scriptor tabulae
minus accurate 4 et 5 computavit.

2) Non me fugit scriptorem tabulae addere ἄγονςα

BCRIPTORES GRAECOS. 121

De mensuris eiusdem tabulae,

Primum a contextu tabulae quattuor exiguae mensurae 70

separandae sunt, quae nihil ad reliquas pertinent. Alienis
locis inter media pondera interserta sunt βαςιλικὸν xá-
νον (16) et χήμη ἣ μεγάλη καὶ f μικρά (17), quae post
(οχλιάριον (19) collocari debebant. Atque etiam κοχλιά-
ἘῸΝ propterea ab iis quae sequuntur alienum esse videtur,
juod id solum pondere, non mensurae ratione definitur.
laec igitur separatim ponamus!):

κοχλιάριον éxei4 α'

χήμη f μικρὰ ἔχει C β΄

χήμη f) μεγάλη ἔχει 4 Y

τὸ βαειλικὸν xápuov ἔχει 4 δ΄

Deinceps genuina mensurarum tabula sequitur (20 ----28).

bi primum κύαθος, κοτύλη sive τρυβλίον, Eéctmc sive
vtoy vulgari ratione definiuntur; tum minus usitatae, ut
idetur, mensurae adduntur ὀξύβαφον sive κόγχη f| ue-
άλη, fj ἐλάττων κόγχη, uücrpov τὸ μέγα, τὸ μικρό-
epov (μύςτρον); denique χοῦς et χοῖνιξ explicantur.
uaum mensurarum summam habes hanc: ;

χοῦς
χοῖνιξ

ξέςτης, ἵνιον

κοτύλη, τρυβλίον
ὀξύβαφον, μεγάλη κόγχη
ΠῚ] κύαθς.
ἐλάττων κόγχη
μέτα μύετρον
μικρότερον μύςτρον

βολὸν α΄, At hoc nihil est, nam ea drachma pretio, non
ondere, est sexta denarii pars. Atque aliis etiam locis
γεῖν et ἔχειν a posterioribus scriptoribus inter se confusa
int vide: fr. 65, 4.

1) Ad ea argumenta gravissimum illud accedit, quod
| altera tabula Cleopatrana extrema est cochlearis men-

128 . PBOLEGOMENA IN

Aegyptias has mensuras esse et e verbis: καλεῖται
παρὰ Αἰγυπτίοις ὃ ξέςτης Iviov, et e choenicis modo
cognoscitur. Quibus de rebus supra diximus ($ 73).

Consulto adhuc omisi de ponderibus commemorare.
Etenim non solum mutuae mensurarum inter se rationes
definiuntur, sed etiam, quot quibusque unciae et drachmae
aliaque minora pondera conveniant, diligenter perscriptum
est, Haec omnia ad illam medicorum aestimationem re-
vocanda sunt,.ex qua cotylae LX drachmae tribuuntur
(S 43. 45).

Restat tertia particula tabulae mensurarum (29 —31),
ubi et georgicae quaedam mensurae, de quibus continuo
separatim dicemus , et Syrius metretes (supra $ 74) expli-
cantur. Denique ab alio grammatico quaedam de cotyla
minoribusque mensuris adscripta sunt, quae, nisi quod
τρυβλίον oxybapho aequale esse dicitur, non differunt a
prioribus.

De georgíicis mensuris.

*4 . Singulare quoddam mensurarum genus illud est. quod
.scriptor tabulae Cleopatranae ἐν τοῖς γεωργικοῖς se in-
venisse tradit (29). Quibus verbis utrum librum quendam
georgicorum an omuino rem rusticam agricolarumque
usum significet, non satis liquet; at hoc dubitari non posse
videtur, quin ad Aegyptum eae mensurae pertineant. Quas
nos iam georgicas breviter appellemus,

In his κοτύλη sesqui maior est Attica cotyle, quippe
quae sextarii sit dodrans, non semis!) Reliqua sic de-
finiuntur:

κοτύλη 1
ξέςτης 15 1
χοῦς 12 9

ἀμφορεύς 48 86
μετρητής 96 72
μέδιμνος 16 102.

sura. Ergo etiam huius prioris tabulae secunda pars
post eum ipsum locum incipit.

1) In ipsa Cleopatrse tabula vitiose legitur εὗρον
τὴν κοτύλην τρίτον ἢ τέταρτον Eécrov, nam in omni re-

SCRIPTORES GRAECOS. 129

μμφορεύς, μετρητής, uébiuvoc eodem modo in se-
inda mensurarum tabula explicantur.

En miram habes mensurarum rationem, ad quam illu-
randam haec in praesentia afferri posse arbitror. Me-
mc est Aegyptia artaba vetustior, aequalis Attico me-
ae ($ 89. 73), ἀμφορεύς autem qui dicitur est dimidia
ius pars. Tum χοῦς perinde atque Atticus et Ptolemai-
8 XII cotylas habet, sed cum hae georgicae cotylae maio-
!sint, ipse etiam congius vulgarem congium dimidia
rle exsuperat. Denique medimni mensura, nisi fallor ad
rerum Romanum ita accommodata est, ut, cum sex fere
dii sive singuli Attici medimni in iugero seri solerent?),
agricolarum medimnus sex sextariis Átticae mensurae
dum exsuperaret.

De altera tabula Cleopatrana (cap. XI).

Sequitur hanc quam modo explanavimus Cleopatrae 78
lam altera simillima, quae nihil nisi primam prioris
buae partem (1—-19) hic illic in brevius contractam
QUnet, ceteroquin nulla in re ab ea differt. Nam quod
lgo nonnulli loci minus recte legebantur, eam non tam
"poris quam librariorum culpam esse iamdudum de-
siraverat Neander, qui nonnulla rectius edidit quam
steriores?), Unum autem excipio in quo ipse scriptor
"visse videtur, quod slliquae duos chalcos et duas
itas (non tertias) partes tribuit; sed idem adscripsit
tra manus in priore tabula Cleopatrana.

De tabula hippiatrica (cap. XII).

Tabula TTepi μέτρων καὶ «ταθμῶν ἱππιατρικῶν, 79
amvis brevis sit, tamen e tribus diversis partibus com-

[18 tabula e& ratio valet, ut terni sextarii faciant co-
las quaternas. Apparet igitur vulgatam scripturam cor-
ptam esse ex γ΄ ὃ΄, h. e. τρία τέταρτα.

2) V. supra 8 25 adn. 4.

3) Initio 5, quod nuper Christius addidit, iam habet
"der, Eundem secuti sumus in edendis $ 7 (ubi ε΄
*Yvlor numerus est pro 54) et 14.

SCHIPT, METROL. I. 9

130 . PROLEGOMENA IN

posita est. In prima parte brevem penderum expositionem
sequitur cotylae minorumque mensurarum descriptio (1—
10) Idem secundae partis (11—15) argumentem est, nisi
quod omnia in brevius contraeta sunt. Denique in tertia
parte (16— 18) mina quaedam XV umciarum et δηνάριον
1V scripulorum afferuntur.

Primum uncia secundum legitimam rationem im VII
drachmas, drachma in HI scripula sive VI obolos dividun-
tur. His praemissis κοτύλῃ reliquaeque mensurae et pon-
dere et mutuis inter se rationibus definiuntur. Quarum
hanc habes plenam tabulam:

κοτύλῃη 1
ὀξύβαφν 2 1
κύαθος 6 3 1

μύςτρον 24 12 4 1
κοχλιάριον 48 24 8 2

Vides haec plane cum ea expositione quae in secunda ta-
bula exstat (prol. S 59) convenire, eoque esse praestantiora,
quod et unum μύςτρον invenitur et siclum omissum est.
Eandem minorum mensurarum tabulam etiam auctor TTepi
μέτρων exhibet ($ 86). .

Ponderum autem ratio a cotyla XII unciarum derivatur.
Quid hoc? Vini habet cotyla uncias X, olei IX: ergone haec
veterinariorum cotyla maior fuit quam vulgaris mensur2?
Ego vero, si de lege quaeris veraque norma, nego; si usum
spectas, concedo. Nam primum de legitimo eius mensurae
modo sic concludo. In secunda ponderum et mensurarum
tabula eadem cotylae divisio atque in hae hippiatrica repe-
ritur: ergo huius cotylae modus idem atque illius. Iam illam
cotylam semissem sextarii, h. e. legitimam Romanorum
mensuram esse e reliqua tabula efficitur: igitur huic quo-
que veterinariorum cotylae eundem modum tribüi necesse
est.

Attamen per usum illorum medicorum aliam praeter
ea aestimationem obtinuisse ex hac ipsa tabula cognosci
mus, Supra de metricis unciis demonstravimus quas
cotyla habebat XII ($ 46). Eae quidem hic stathmicae

SCRIPTORES GRAECOS. 181

factae sunt!) atque ita et cotylae et reliquarum mensura-
rum medus quinta parte est auctus.

Inde etiam locus secundae tabulae quem supra emen-
davimus egregie illustratur. Etenim quod in libris inveni-
tur: τὸ κοχλιάριον δηνάριον ἤτοι «τάγιον ἥμιευ pro-
pterea corruptum esse apparet, quod ex ipsa eiusdem tabu-
le ratione cochleari stagium unum cum quadrante convenit *).
. Mw autem ratione subducta e cotyla XH unciarum illic
cümovy ἕν ἥμιςυ scripsimus, quod quidem prorsus con-
prut eum hac hippiatrica tabula, ubi VI scripula cochleari
tribuuntur. Ne multa, etiam in secunda tabula, etsi reli-
quae mensurae e.legitima Romanorum ratione definitae
sut, tamen cochlear perinde atque in hippiatrica tabula

al cotylam XII unciarum revocatum est.

Secunda huius tabulae pars, ut iam significavimus, e
priore in. brevius contracta est, nec quidquam ad eam
alotandum, nisi quod post γράμμα (12) semissis nota
"go omissa est, et inter pondera cíkAov affertur (S 72
atr.

Minam quae in tertia parte explicatur ad lignarium
tentum Alexandrinum pertinere supra demonstratum est
($70), eodemque loco de libra XC holcarum diximus ($ 71).
Denique δηνάριον ΕΥ̓͂ scripulorum est exagium Constanti-
&ianum (S 58), cuius im reliqua tabula nulla fit mentio.

De octava mensurarum tabula (eap. X441).

Tabula TTepi μέτρων ὑγρῶν quam nos octavo loco 80
numeramus?) ex eodem fonte quo prima expositio de men-

1) Ne quis in hae tabula metricas uncias intellegi
Poe existimet, meminerit cochleari tribui scripula 6,
unde fit cotyla unciarum 12, stathmiearum scilicet. Ἀ6-
cedit omnium reliquarum tabularum similitudo , in quibus
bie etathmicae unciae inveniuntur.

2) V. supra 8$ 59 adn. 1.

8) Quart&m tabulam (prol. $ 61) sequuntur Cleopa-
üanae duae et uma hippiatrica. Inde haec περὶ μέτρων
ὑγρῶν octavum locum obtinet.

9 *

132 PROLEGOMENA IN

*

suris liquorum derivata est). Pariter hic atque illic ab Italica
amphora ad parvum mystrum mensurae describuntur. Sed in
hac tabula nonnulla recte omittuntur quae in illa aut alieno
loco aut perperam addita sunt. Nam primum κοχλιάριον
quod aequale sit cotylae quam maxime suspectum videtur,
quoniam et ipsum cochlearis vocabulum et reliquarum ta-
bularum auctoritas eam exiguam cotylae partem, minimam
mensuram, esse demonstrat. Ergo id ex illa tabula eii-
ciendum esse duximus. Tum ibidem sextarii et cotylae
pondera non suo loco afferri et ex hac tabula et iis verbis
quae illic paullo post sequuntur: εἶ δὲ βούλοιο καὶ τὸν
ςταθμὸν τῶν ὑγρῶν εἰδέναι μέτρων pro certo cogno-
scitur; quapropter nos totum illum locum seclusimus.

Quae in prima expositione (IV, 9—13) in universum
de ponderibus liquorum traduntur, ea hic omissa sunt, sed
tabula illa qua pondera singillatim describuntur (IV, 14)
hic eodem plane modo repetita est).

De tabula Dioscoridea (cap. XIV).

81 . Nona huius collectionis tabula Dioscoridis nomine in-
Scripta est, quamquam non magis verum eum auctorem
esse apparet quam aliarum Galenum aut Cleopatram!) Ce-
terum singularis praestantia huic tabulae propterea tri-
buenda est, quod ea pure atque integre Romanas ponderum
et mensurarum rationes exhibet.

Initio scriptor tabulam suam, quam summa cura ac
diligentia compositam esse dicit, amico cuidam dedicat se-

4) Huius tabulae $ 1—7 congruunt cum cap. IV, 1—
8, et haec ὃ 8 cum illa 8 14. Conf. etiam prol. 8$ 52.

5) Nonnullis locis appellatio ponderum differt, sed
res ad idem redit, Ut in illa tabula oxybaphum vini
unciis 2 scrip. 12, in hac drachmis 20 definitur, quae
Sono, non re differunt.

1) Conf. ea quae ego e Dioscoride excerpta supra
(844) proposui. Primum κεράτιον et χαλκοῦν apud illum
non inveni. Tum neque ἡμίναν neque ἡμικόγγιον neque
κόγγιον legi. Denique minima mensura apud Dioscoridem
est κοχλιάριον, in hae tabula χήμη. Sed tamen nonnulla
in hac tabula cognata esse Dioscorideis minime nego.

SCRIPTORES GRAECOS. 133

[16 ἃ minimo pondere usque ad minam omnia persecutu-
um esse profitetur. Prima igitur huius tabulae pars (1—8)
er se stat; quam excipit altera pars Περὶ μέτρων ὑγρῶν
J—39), cuius in praefatione nulla mentio fit.

In ponderibus χαλκοῦς cum siliqua aequiperatur, quod
isi novum et inauditum nobis videtur, tamen ea res, ut
ἡ bono auctore tradita, non in suspitionem vocanda. Re-
qua pondera usque ad libram accurate ex Romanorum
tione descripta sunt.

Minae tres distinguuntur, prima medicinalis (κατὰ
Ἰν ἰατρικὴν xpfjictv), quae est vetusta Attica, secunda
dica XVIII unciarum, tertia Alexandrina XX unciarum.
uae omnia supra suis quaeque locis illustravimus?*).

In altera huius tabulae parte Romanae mensurae defi-
iuntur vini, olei, mellis ponderibus. Sunt autem hae: xe-
üutov, οὔργα, χοῦς sive κόγγιον. ἡμικόγγιον, £écrnc,
μίνα sive κοτύλη, τέταρτον, ὀξύβαφον, κύαθος, χή-
ἢ; quae vocabula si in Latinum sermonem convertis, ha-
ἐδ ipsas Romanas mensuras, amphoram, urnam, congium,
erlarium , heminam, quartarium, acetabulum, cyathum*),
uübus adiiciendi sunt semicongius — nam hanc quo-
18 mensuram, etsi ab aliis scriptoribus non commemora-
r, apud Romanos in usu fuisse ex hac ipsa tabula co-
|oscitur — et cochlear, quarta pars cyathi*.

Hae mensurae tripliciter, primum vini, tum olei, de-
ime mellis pondere exiguntur. Amphorae vini ex legiti-
aratione tribuuntur librae LXXX, olei LXXII, mellis CXX,
de deinceps omnes minores mensurae definiuntur. De
ellis pondere, ut supra vidimus (S 59), non convenit in-
T veteres auctores: sed haec quidem Dioscoridea tabula
ἴῃ Oribasii aestimatione consentit. -

2) De Attica mina v. supra 8 51, de Italica αὶ 61,
9 Alexandrina 8 66.

8) V. Metrol. p. 91.

4) Romanum hoc cochlear dico, explicatum & Colu-
illa de r. r. 12, 21 (conf. Metrol. p. 91 adn. 11), quod
cheme Graecorum derivatum esse ex hac Dioscoridea
^bula eolligitur. Prorsus autem diversae mensurae sunt

82

Ι

184 PROLEGOMENA IN

De decima ponderum et mensurarum tabula (cap. XV).

In tabula decima quae Ἄλλως περὶ μέτρων καὶ cra-
θμίῶν inscribitur primum mensurae a medimmo ad chemen
definiuntur. Medimnum Ptolemaicum esse supra ostendi-
mus (δ 78). Partes cotylae sunt ὀξύβαφον, κύαθος, χή-
μη. eaedemque earum rationes atque in tabula Dioscoridea
(8$ 81). Pondera mensurarum descripta sunt secundum co-
tylam LX drachmarum (δ 45).

His addita sunt alia variis e libris compilata. Müctpov
tripliciter explicatur, tum κοχλιάριον, βαςιλικὸν κάρυον,
alia afferuntur, de quibus latius exponere non operae pre-
tium esse ducof). Sed hoc non omitto nonnulla cognata
esse cum Dioscorideis *).

ἬΝ μικρά (prol. 8 52) et κοχλιάριον (8 69. 79) aliaque
17 .

1) Satis esse videtur ha&ec breviter adnotare: μέγα
pücrpov, quod cotylae pars 18* esse dicitur, simile est
ili quod apud Cleopatram cotylae parte 16* aestimatur
(8 76). Tum μικρὸν μύεστρον &equale est chemae quae
in priore huius tabulae parte affertur. Δικαιότατον au-
tem μύςτρον , €ul 8 scripula tribuuntur, aequale est illi
μικροτέρῳ μύετρῳ quod apud Cleopatram pars 325 coty-
lae dicitur. Porro κοχλιάριον 3 scripulorum aequale est
Cleopatrano cui unius drachmae pondus tribuitur (8 76);
βαειλικὸν κάρυον apud Cleopatram est drachm. 4 (8 76)
consentitque scriptor tabulae tertiae (cap. VIII, 18) tria
stagia scribens; sed in hac tabula eidem 7 drachmae
tribuuntur (δ΄ corrigendum videtur); ἸΤοντικὸν κάρυον hic
habet drachmam 1, in tabula tertia 18 siliquas, quod ad
idem redit, Eandem mensuram significare videtur Gale-
nus (tom, XIII p. 431 Kn). Huic accedunt dimidia pars,
βάλανος et quarta, Αἰγυπτιακὸς κύαμος. Denique Ópopoc
inter mensuras affertur; sed es res incredibilis est, quo-
niam mensura, quae cotylae sit pars 144075, fingi non
potest, Vehementer hic erravit auctor tabulae, qui, cum
haec e Dioscoride excerperet (v. adn. 2), pondus signi-
ficari non intellexerit.

2) Inter medicamenta 8 Díoscoride π. ὕλης I p. 156 s.
describuntur xápuov βαςιλικόν et κάρυον TTovttkÓv. Prius
quid sit, ipse explicat: κάρυα βαειλικά, ἃ ἔνιοι TTepcikà
καλοῦει. Tum in libro II explicantur κύαμος '€AAnvixóc
p. 246 &3., Αἰγύπτιος κύαμος, ὃν ἔνιοι TTovrixóv καλοῦςι
p. 248 5., ὀροβός p. 251 s., θέρμος p. 262 ss. His locis

SCRIPTORES GRARCOS. 135

De Níeandri interprete a Scaligero aliisque cífato.

Diu frustra laboravi de Nicandri interprete, qui sae- 88

pius a Sealigero, Gronovio, Pauctono, Du-Cangio citatur,
cum denique eas tabulas ponderum et mensurarum cognovi
significari quae in fme Aldinae Wieandri editionis additae
sunt. Quarem prima inscripta est "CxOecic περὶ cra-
θμῶν καὶ μέτρων ἀκριβεςτάτη. secunda "ExOecic τῶν
αμείων καὶ χαρακτήρων. tertia Ἔτι περὶ μέτρων καὶ
ααθμῶν ἰατρικῶν ευντομιίύτατος ék8ecic ἁπλσυςτάτη.
Ne tamen novi quidquam in his tabulis scriptum esse exi-
simes: cengraunt eae plane cum Charterianae collectionis
aGpitibus Vli, VI, VIII, nisi quod in fine ultimae tabulae in
Aldina editiene haee adiecta sunt: γίνωςκε δὲ ὅτι τὸ cn-
μεῖον τόδε - εκροπλ - écrit κεράτια - €- ὁμοίως δὲ καὶ
τόδε - τὰρ (?) οἷον ξυρ - e?). Praeter hoc autem Aldinae
tabulae levieribus tantum in rebus a Charterianis disere-
pat, ut fere variorum codicum variae sunt in eodem ar-
gumento seripturae. Nullus igitur iam Nicandri interpres,
Οὐ peculiaris quaedam auctoritas debeatur; verum omnia
illa quae imde afferuntur ad tabulas Galeneas quas dixi re-
lienda?); quim etiam ipsa appellatie interpretis Nicandrei

nula omnino de ponderibus aut mensuris fit mentio; at
ID libris περὶ ἰοβόλων et περὶ εὐπορίςτων, ut supra vi-
ümus (8 44 adn. 9), κυάμου μέγεθος Αἰγυπτίου, καρύου
Ποντικοῦ τὸ μέγεθος inter mensuras et ὀρόβια ponderis
loto afferuntur, quae utique cognata esse apparet cum
18 quae in hac tabula leguntur,

1) Princeps Nieandri editio Aldina prodii£ 4. 1499:
&0 e& usus Sum quae ἃ. 1523 iypis expressa est.: Hic
«€ tabulae fol 89b subiunctae sunt scholiis. .

2) Extrema verba in Aldina eompendiis expressa
$t. Apparet in τὰρ notam alicuius ponderis latere; et
Pro £up. nescio an κερ., i. e. κεράτια, legendum sit, Ce-
terum confer tabulam Oribasianam (fr. 67, 36).

ὃ) Loci Scaligeri aliorumque hi sunt: Scalig. de re
umm. p 35: Italicam minam ab Attica distinguit ἀνώ-
γυμος Nicandri interpres: '"H Ἰταλικὴ ped et cet, quae
habes in Galen, cap. VIL $ 11. Ergo minus recte Boeckh.
» 99 huic loco propriam quandam auctoritatem tribuit.
τ lem p. 48: sane interpres Nicandri dizit: τὸ δηνάριον
58 δραχμὴν μέωμ ἡμίσειαν, quae petita sunt e cap. VIL

196 PROLEGOMENA IN

per se falsa est, quoniam eae tabulae et a Nicandri carmi-
nibus et a scholiis eorum prorsus alienae sunt ἢ).

De tertia collectione ponderum et mensurarum.

Vidimus eius collectionis quam Galeneam vocamus alias
partes aliis in libris servatas esse; sed fuerunt praeterea
qui nonnullas ex his tabulis in novas formas redigerent
aliaque quae ad id argumentum pertinere viderentur im-
miscerent. Cuius rei luculentum exemplum praebet ea col
lectio quae a nobis post tabulas Oribasianas posita est
(fr. 71—77). Nam usus est scriptor quasi fundamento ta-
bula Dioscoridea (fr. 64), cuius initium fecit suae collectio-
nis primam partem, tum pondera secundum caput tertium
Galeneae collectionis persecutus est, notas ponderum et
mensurarum, quae ibidem capite II et VII reperiuntur,

quam brevissime proposuit, nonnulla e capite VIII excer- |

psit, deinde reliquas partes tabulae Dioscorideae adscripsit,
iisque eam tabulam quae inter Galeneas est decima (fr. 65)
adiunxit"). In fine autem nescio an ab alio scriptore ad-
dita est mira quaedam farrago, ubi promiscue atque in
£ondite varia de mensuris ponderibus nummis Hebraeorum
compilata sunt et ex Epiphanio et iis fragmentis quae sub
Eusebii, Maximi, Iuliani titulis feruntur *).

8 5b. — Gronov. de sest. p. 862 citat sub eodem titulo
cap. VIII $ 14. 25. — Paucton. p. 286 affert cap. VII $ 26;
idem autem per errorem Nicandri interpreti tribuit verba
ὁ χοῦς ἔχει μέτρῳ μὲν κοτύλας ᾿Αττικάς διώδεκα, ξέςτας
δὲ ἕξ: quae potius petita sunt e tabulae Cleop. 8 27. —
Du-Cangius in Lexico sub cráyvi0v: Ecpositio ponderum
et mensurarum subiecta Nicandro Gorraei: τὸ ἀσσάριον et
cet. quae cap. VII 8 6 leguntur. Idem sub κοκκίον af-
fert initium cap. VII.

4) Vide ea quae supra $ 44 e Nicandro eiusque scho-
liis allata sunt.

1) Singula it& inter 8e respondent: fr. 71 — 64, 2—8;
fr. 72 simile fragmento 68; fr. 73 in brevius contractum
e fr. 52 et 56; fr. 74 excerptum e fr. ὅδ; fr. 75 — 64, 9
—889; fr. 16 — 65.

2) Haec brevissime sic proponam: fr. 77 $8 1 εξ 88, ὃ
κοδράντης. — 8 2 artabae definitio desumpta ex Epipha-

BCRIPTORES GRAECOB. 131

De quaria collectione, quae tabulam Cleopatranam aliasque
continet. Ν

Ut is scriptor de quo statim disputavimus in tractatu 8ὅ
suo componendo Dioscoridea maxime tabula usus est eique
similia quaedam admiscuit, ita alius vir harum rerum stu-
diosus e tabula Cleopatrana et duabus illis quae in Galenea
collectione proxime sequuntur peculiarem et novam expo-
sitionem de ponderibus et mensuris confecit (fr. 78—80).
Hic primum legimus inscriptionem admodum prolixam
quaeque stilum aetatis Byzantinae prodat. Tum Cleopatrae
tabula sequitur nullis nisi levioribus rebus mutatis. Sed
etrema illius pars (inde a αὶ 25) hic omissa, et breviter
sic concluditur: ταῦτα ἀπὸ τῶν γεωργικῶν. Praeterea
atem memorabile videtur in ponderibus definiendis fere
ubique additum esse νόμιςμα, 1. e. solidum Constantinia-
nun, librae Romanae partem LXXII; id quod rectissime
factum est e consuetudine illius aetatis omnia pondera ad
liram et exagium revocantis. Denique miro modo inter
medias mensuras inculcatum est Hebraici talenti pondus
libris et solidis expressum !).

Secunda pars huius collectionis (fr. 79) composita est
ecapiteGaleneo XI in brevius contracto et tabula hippiatrica
sive capite XII. Chalcus, qui hemioboli quinta pars dicitur,
est Ptolemaicus, quemadmodum supra ($ 75) demonstravi-
mus. Quae autem postea eodem loco leguntur (fr. 79, 2),

nio (82, 14), nisi quod illic tot sextarii, quot hie litrae
atabae tribuuntur. — 8 3 corrupta est; sanam .scriptu-
ram habes fr. 80, 3. 4, quae cognata est cum fr. 88, 3.—
$4: confer 88, 3. — 8 5: vide fr. 96. — 8 6 ex Epipha-
nio. — 8 7 id δηνάριον intellegi videtur quod exagio par
e&t: vide fr. 68, 20, prol. 8 58. — 8 8: vide fr. 96. — 8 9
"que ad 14 e tabulis Epiphanianis. — 8 15 δινάριον
aequale solido idem est quod 8 7 definitur, — $ 16 —— 88,
3 init, — 8 17 et 18 e Iuliani tabula (fr. 16).

1) Est locus fr. 78, 17: τὸ τάλαντον ἄγει λίτρας pxe,
Voucuara 0. Librae 125 sunt talenti Epiphaniani sive
Hebraici (prol. 8 68); eaedem multiplicatae cum numero
(lidorum qui in unam libram incurrunt faciunt solido-
Ium novem milia.

Pd

138 . PROLEGOMENA IN

ea tam misere corrupta sunt, ut ea, qualiacunque sunt,
intacta relinquenda esse viderim. E

Extrema pars (fr. 80) eodem consilio atque iisdem e
fontibus composita est ac tabula TTepi μέτρων καὶ cra-
θμῶν in priore collectione (fr. 77). Sed hic omnia deside-
rantur quae illic post ςάτον (S 6) inveniuntur.

De fragmento ἸΤερὶ μέτρων inter Heronianas reliquias
servato.

86 Aliquoties supra citavimus fragmentum quoddam Περὶ
μέτρων. cuius ubique egregiam esse fidem cognovimus
(S 89. 73. 74). Ea tabula in libris manuscriptis post frag-
mentum de talentis et denario (95) invenitur unaque cum
illo Heroni tribuitur. At vero nec ab Herone nec a Didymo
eam seriptam esse satis demonstravimus ($ 14): nunc ad-
dimus eandem ne ad íllum quidem auctorem referri posse
qui de talentis et denario scripsit. Nam illum quidem Ale-
xandrinum fuisse constat; haec autem tabula ab Hebraeo
quodam homine non indocto composita est, quem ipsum
quoque Alexandriae vixisse, etsi veri simile, tamen non
certum est!). Etiam quo tempore ea scripta sit, ambigitur.
Nec tamen satis idoneam causam esse arbitror, cur de
quarto quintove saeculo cogitetur*): immo nihil impedit,
quominus ad primum saeculum aut ipsam tabulam aut ar-
chetypum quoddam, unde derivata sit, revocemus.

Iam quae in hac tabula (fr. 81) perscripta sunt ea ex
ordine percenseamus et cum prioribus comparemus.

Primum amphora Romana eiusque partes, urna, con-
gius, sextarius definiuntur. Amphora a quibusdam μετρῆ-
TfjC , urna xóboc appellari traditur. Congius cum Hebraico

1) Hebraea stirpe auctorem ortum esse e verbis κά“
βους ἡμεῖς (xóac λέγομεν) cognoscitur, nam haec Hebraeo-
rum est mensura. Inde Martinus rectissime: Z'aufeur, 1D-
quit, de ce morceau est un juif vivant au milieu des Grecs
sous la domination romaíne (p. 212).

2) Haec est sententia Martini (p. 218), qui et hoc
fragmentum et alterum de talentis vel ab Epiphanio ipto(?)
vel ἃ posteriore quopiam scripta esse statuit.

SCRIPTORES GRAECOS. 139

cabe cemparatur?) Noyuu: nomen novaque mensura est
βρόχος, quaxta- pars. amphorae.
Tum Antiachensi metreta.breviter explicato ($.74) sex- Ὁ
tarii partes- hae- afferuntur:
Eécme.. . . . 1
konn. . . . 2
ὀξύβαφο 2004
κύαθος. . . . 12 6 8 1
μύςτριον. λίετριον 48 24 12 4 1
κοχλιάριν . . 90 48 24 8 2

Quae prorsus congruunt cum secunda et septima mensura-

rum tabula ($ 59. 79), nisi quod mystrum hic μύςτριον

sive λίςτριον vocatur.

Quae deinde verba sequuntur: καὶ. τὰ ἐλαιρὰ παρα-
πληςίως cet., ea commode explicari non possunt nisi
comparata antiqua illa versione Latina quae sub Africani
titulo fertur. Quapropter ad alteram huius libri partem
eam disputationem reiicimus. Sed hoc in praesentia nom
omittimus τὰ ἐλαϊρά. esse mensuras olearias, quarum ma«
xima dicitur esse μετρητὴς ἐλαιρός, qui centunpondió
Homano. definitur.

Porro modii Romani partes, semodius (ἡμίεκτον) et
seXtarius afferuntur, hisque Attica χοῖνιξ, octava pars
modii, addituz.

jam sequitur gravissimus ille:locus de Ptolemaieo mes
dimno deque vetustiore et recentiore artaba; quem supr
illustravimus (S 39). |

Excipit haec κόρος. ὃ Φοινικικός. cui XXX cára.tri-
buuntur; ζάτον. autem sesquimodium habere dieitur).

Tum congii pondera vino vel oleo vel melle impleti pere

3) Scriptor nihi] nisi. hoc dieere videtur congjum. ei
κάβογ. fere. easdem .mensuras.significare; cui rei non ob-
stat quod. ab Epiphanio (fr. 82, 11) aliisque. cabo 4 sem-
tarii tribuuntur. |

4) Sic Boeckhius p. 259 locum reote interpretaíus
est, Ego etiam. ipsam scripiuram corrigendam esse cen-
ui; nam- uQà..TÓ S", quod;libri habent, semodium si-
gnificaret; scripsi igitur. μόδιος a'S.. Idem. cárov ab Epi-
phanio (fr, 82, 8. s] μόδιος. appellatur: eique. 22. sextarii:
frbwuntur, quae ratio cum hac tabula fere congkuit.

140 PROLEGOMENA IN

inde definiuntur atque in tabula Dioscoridea (fr. 64, 11.22. 32).
Hic in libris manu scriptis nonnulla corrupta sunt, quae
certa ratione emendavimus secundum versionem Latinam?)

Denique unciae κόκκοι τοῦ πεπέρεος CCCC, librae
summatim (Ug ἕν) V milia tribuuntur. Quod pondus in
promptu est dicere chalco illi qui in Galeneis tabulis repe-
ritur cognatum fuisse *).

De Epiphanio Cypríio eiusque libro de mensuris ac ponderibus.

87 Medium quasi locum inter tabulas mensurarum ac pon-
. derum et inter fragmenta de nummis obtinet Epiphanii ille
libellus TTepl μέτρων καὶ ςταθμῶν. qui a Petavio una
cum reliquis eius scriptis editus est!). Quem quidem libel-
lum ab Epiphanio, Constantiae Cypriae episcopo, scriptum
esse constat anno CCCXCII paullove post?)
lam primum videamus, quod sit libelli argumentum
quidque de eius forma qualis nunc exstat iudicandum vi-
deatur. Inseripta sunt ToO ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν
"€migavíou Trepi. μέτρων καὶ «ταθμῶν,, quae orta esse
apparet a recentiore quodam sive librario sive interpola-
tore. Tum inilio haec leguntur: €i τις δὲ θέλει τῶν ἐν

5) Antequam versionem Latinam inveneram, ςταθμίων
écriv λθ΄ ete. ex scriptura codicis P^ legenda esse exi-
stimabam, quae craOuía conferebam cum Ptolemaica
drachma, quoniam drachmae 960 libras 10, congii pondus,
efficerent. Sed ea omnia irrita esse vidi, ut primum
versionem Latifam inspexi.

6)-Ex e& ponderum. ratione quae ín capite Galeneo
III aliisque exstat (prol. $ 50. 75) in unciam 384 chalci,
in libram 4608 incurrunt. Vides hune κόκκον piperis non
ita & Ptolemaico et Romano chalco diversum fuisse. .

1) Ipsam Parisinam editionem, quae a. 1622 prodiit,
cum Dresdae non invenirem, usus sum repetitione Lip-
siensi,' quae Coloniae nomen praefixum habet (Fabric.
Bibl. vol. VII p. 420): Epiphanii opera omníia rec. Dio-
nys. Petavius. Editio nova iuxta Parisinam adornata.
'Tom. II. Colon. 1682. .

2) Omnino de Epiphanii vita et scriptis conf, Fabri
cium in Bibl. Gr. vol. VII p. 415. 418 ss. Anno 392 paul-
love post librum de mensuris et ponderibus scriptum esse
inde efficitur, quod chronologia usque ad eum ipsum &n-
num perducta est.

SORIPTORBS GRAECOS. 141

ταῖς θείαις γραφαῖς εἰδέναι τὰ πρὸς πολυπειρίαν
μέρη, λέγω δὴ περὶ μέτρων καὶ ς«ταθμῶν, τούτῳ τῷ
ὑπομγηςτικῷ ἐντυγχάνειν μὴ κοτοκνείτιυ. Hic statim
e particula δὲ libellum aut partem maioris alicuius operis
fnisse aut initium non integrum servatum esse concludimus.
lm longiore sermone μέρη ἐν ταῖς προφητείαις expli-
cantur variaeque notae, quibus in sacris litteris uti sole-
lant, illustrantur (p. 158—060). Tum varia aut brevius
commemorantur aut latius exponuntur de septuaginta in-
terpretibus (p. 160 &.), de numero librorum Sacrae scriptu-
re (p. 161 s.), de interpretatione eiusdem, quibus additur
sorum interpretum historia (p. 162—608). Deinde chro- -
1»0logia perscripta est a Ptolemaeo, Lagi filio, ad annum
(CCXCII, qui annus ex extremis verbis efficitur (p. 177):
ὧν τὰ ἔτη μέχρι τῆς "Apkabíou ὑπατείας τὸ δεύτερον
καὶ Ῥουφίνου ἀριθμοῦνται νζ΄. ἐφ᾽ ὧν ἐτελεύτηςεν
ὁ Οὐαλεντινιανὸς ὃ γεώτερος υἱὸς Οὐαλεντινιανοῦ
τοῦ μεγάλου cet. Hic est finis prioris partis libelli, in
qua vides res quam variae quamque alienae ab ipso propo-
sito congestae sint.

Sequitur altera pars, quam praeter Petavium edidit
Stephanus Le Moyne*), inde a verbis Ἕως ἐνταῦθα,
φιλοκαλώτατε cet, quae in nostra quoque collectione
primo loco leguntur (fr.82). Iam vero dilucidissime perspi-
dur eam libelli formam quae a Petavio edita est non ge-
Duünam esse. Nam cum scriptor omnino de proposito suo
eposuerit (1) et de coro, Hebraica mensura, explicare in-
tperit (2) , inepte interposita est omnium mensurarum ta-
bua quaedam sive index (3); tum vero rursus de coro ex-
ponitur (4), cui subiiciuntur λεθέκ, γόμορ, pvacic, cá-
τον, μόδιος (5—9). Modius autem, Hebraicus scilicet ἢ),
cum XXII sextarios eapere eaque mensura sacra esse dica-
ur, sequitur longior degressio de XXII operibus a deo in
ceatione factis eodemque de numero aliis in rebus sacris

3) Varia saer& cura et studio Stephani Le Moyne.
Tom. I. Lugd, Batav. 1686. Qui in edendo libello edi-
uüone Petaviana, mullo codice manu scripto usus est.

4) Conf. supra 8 86 adn. 4.

142 PROLEGOMENA IN

exstante (p. 178— 61), qua ex farragine ego nihil nisi eum -
locum -excerpsi, ubi rursus de modio agitur (10).

Hac digressione finita .seriptor ad mensuras axplican-
das redit. Sed iam iHum qui in hanc quae nobis in mmei-
bus est formam genuinum opus redegit videmus in brevius
omnia eontrexisse. Praeterea mirum quiddam legentibus
occurrit. Comparantes enim eam tabulum smenmariam
quam initio praemissam esse dixi (3) ommes quidem men-
suras quae illic afferuntur postea eodem fere ordime expli-
cari videmus (p. 181-—84), sed post congium (20) omissam
esse ςτάμνον xpucfiv, eiusque loco interiectam esse ex--
positionem de ponderibus et nummis (84— 49), denique
reditum fleri ad eas ntfensuras quae restant explicandas
(30—88) ewmque esse finem totius libellí. Quae cum ita
sint, num cniquam dubium esse potest, quin haec sit in-
terpolata operis forma, non genuina? Sane quidem, id
quod ex mscriptione περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν co-
gnoscitur, locus de ponderibus et nummis pars fuit Epi-
phaníi libelli; sed tamen ipse scriptor non potuit ea tam
inepte inter medias mensuras inculcare.

De aliis libelli Epiphaniani formis.

88 . Adhuc de integritate libelli Epiphaniani quaerentes ea
vestigia secuti sumus quae in ipsa Petavii editione exstant.
Sed clarior etiam lux rei affertur e variorum codicum manu
scriptorum comparatione; Qua de re iam Salmasius quae-
dam commemoraverat *), idemque nonnullos locos emenda-
tius ediderat quam apud Petavium leguntur?) Ommino

1) V. Refut. p. 45: nam sub diversis titulis haec conci-
piuntur- in. veteribus libris ac in versione antiqua, hoc modo:
de argenteis, de nummis, de milliarensibus, de folii. lbid.
p. 49: vidi plures manu scriptos codíces, qui sub nomine Epi-
phanii tractatum illum de ponderibus — seorsim continebant.

2) Primum verba nostrae editionis 8 84 s. Salmasius
Confut, p. 96 affert ita ut apud Petavium leguntur; ium
vero eadem sic emendat: ἑξακιςχίλια λεπτὰ ταλάντον, ἃ
λεπτὰ καλεῖται áccápia, ἑξήκοντα δὲ dccapiuv ὑπάρχει τὸ
δηνάριον. ρ΄ δὲ δηναρίων ὑπῆρχεν ὁ ἄργνυροθε. ἀργυροῦς
δὲ ἐτυπώθη ἀπ᾿ ἀρχῆς τὸ νόμιςμα, Quae quidem non

- ——w- -—-— oc --

SCRIPTORES GRARCOS. 143

cum in aliis bibliothecis tum in Parisina tot eius generis
lragmemta latere suspicor, ut si quis omnia ooliegerit,
facile viginti trigintave varias illius tractetus formas exhi-
bere possit, Ego in tamta copia, cum omnibus uti non
lieret, ea elegi quae satis esse viderentur ad demonstran-
dam miram in eo genere varietatem. Quae nunc ex ordine
persecuturus sum.

Secundo loco post eum tractatum qui modo adumbra-
tus est — quem Petavianum breviter appellabimus — af-
lero collectionem quandam copiosissimam, ex Epiphanio .
mime derivatam, qua haec continentur?) :

l. ToO ἁγίου Ἐπιφανίου περὶ, μέτρων καὶ ς«ταθμῶν.
lic brevius explicantur κόρος, O€xéÀ, nvócic, ςάτον,
Ἰομόρ. χοίνιξ καὶ ὑφή cet. Nummi magis etiam incón-
lite intermixti sunt mensuris quam in tractatu Petaviano.

Hl. Περὶ μέτρων ἑτέρων. | Est haec rursus alia forma
eusdem tractatus, quae magis quam prior accedit ad simi-
litulinem formae Petavianae, sed ipsa quoque brevior est
qum iHa. Ea pars ubi de nummis agitur sic incipit: Tà-
λαγτόν ἐςτι τὸ ὑπερβάλλον πᾶν «ςταθμιζόμενον pé-
Tpoy. κατὰ δὲ τὸν λιτριςμὸν ρκε΄ λιτρῶν ὑπάρχει.
$ λεπτὰ τοῦ ταλάντου. ἃ (cod. ἃ) λεπτὰ καλεῖται
ἰάρια. ξ΄ δὲ ἀςςάρια ὑπάρχει τὸ δηνάριον. ρ΄ δὲ

ἐϑυϊοοΐητα, assecutus est, ut ipse iactat, sed desumsit e
tdice Par. 92666, quod facile perspicitur collato eo loco
qvem supra inde attuli (8 88, II). — Ibidem p. 92 Salma-
$$ affert $ 40, ubi τέταρτον addidit (v. adnot. crit); at
ibuit ἡ" scribere. — Porro Refut. p. 94 s. in 8 42 egre-
[8 addit ὄγδοον ante τῆς οὐγγίας (s. praef. erit.) Eun-
ilem locum p. 87 minus accurate repetit. — Ibidem p. 77
lat 8 44 hoc modo: μνᾶ ἀντὶ τοῦ μανή. τῇ μὲν γὰρ
Goat μανὴ ὁ ἀργυροῦς καλεῖται. ἡ δὲ μνᾶ ἡ Ἰταλικὴ
τεςαράκοντα «τατήρων ἐςτί, τουτέςτιν οὐγκιῶν x' λίτρας
μίας (sic) καὶ διμοίρου. Haec ex libro quodam manu
$riMo petita esse apparet.non aliter atque illos locos
le argyro, diehryso, folle, de quibus.statim separatim
liram (adn. 4).

9) Inveniuntur haec in codice Paris, 2665, ac I qui-
iem pars inde a fol. 204*, II fol, 906», III fol. 2075, IV
*" V fol, 3085, VI fol. 2085, VII fol. 209,

144 PROLBGOMENA IN

δηναρίων ὑπῆρχεν ὁ ἄργυρος. Quae aliquantum diffe-
runt a tractatu Petaviano (fr. 82, 84. 85), verum his ipsis
genuina scriptoris verba continentur, cum illic omnia ma-
xime corrupta sint. Reliqua de nummis eodem ordine at-
que illic eademque fere forma perscripta sunt; sed rursus
nonnulla hic rectius leguntur, quae suis Jocis adnotavi-
mus *). ΄

4) Aegerrime nunc fero, quod tum, cum Parisiis fui, *
non totum hunc tractatum e codice 20665 descripsi. Tunc
enim in tanta abundantia fragmentorum Epiphanianorum,
quoniam omnia in meam collectionem recipere non pote-
" ram neo vero volebam, .ea elegi quae maxime ab editione
Petaviana discreparent, ut quam diversissimas eius tra-
ctatus formas in medium conferrem, Ex hoc autem co-
dice de quo agitur tum satis duxi nonnulla, sicut supra
demonstravi, enotare, At vero, si Salmasii Refutationem
et Confutationem in manibus habuissem — quos Jibros
multo antea perlegeram nec omnia recordabar — certe
eam partem quae est de nummis e codice exscribere non
omisissem, Nune uns de re maxime laboro, unde fSal-
masius et illum locum adn. 2 extr. citatum et hos quos
iam allaturus sum repetiverit, Non incredibile est non-
nulla, perinde ac genuinam scripturam paragraphi Epi-
phanianae 386 (v. adn. 2), ex codice 2665 fluxisse, eum-
que ipsum es8e codicem in quem incidisse se scribit Ref.
p.49. Praeterea autem aliis efiam libris eum usum esse
ex ipsius verbis cognoscitur. Quod utut est, cum res
,Acta mutari non possit, hic affero locos Epiphanianos,
quo8 diversos & Petaviano tractatu citat Salmasius. Ref.
p. 65: Epiphanii, inquit, verba de illo miliarensi quia vulgo
corruptissima sunt, heic adscribam, ut legi debent ac distingui:
“έίχρυσον δὲ ἐκάλουν οἵ παλαιοὶ τὸ ἥμισυ τοῦ ἀργυροῦ.
τὸ δὲ ἀργυροῦν τοῦτο ἐστὶν ὃ o[ Ῥωμαῖοι μιλιαρήσιον
καλοῦσιν, ὃ ἑρμηνεύεται στρατιωτιπόν᾽ τὸ δὲ δέχρυσον
καὶ τοῦτο ἀργύριον 9v ὅπερ κίβδηλον ὕστερον ἐκλήϑη,
ἀναιρεϑέντος δὲ τοῦ βασιλέως τότε, οὗ τὸ ὄνομα ἐν τῷ
διχρύσῳ ἐκεχάρακτο, τὸ νόμισμα αὐτοῦ ἀποβαλλόμενον
κίβδηλον ἐκλήθη, τουτέστιν ἀδόκιμον. .Ad quae paullo
post addit: Aane emendationem veleribus libris et antiquae
versioni debemus. — Plurim& vero attulit ad extremam
tractatus Epiphaniani partem, ubi de folle agitur. Conf.
p. 101 85, ubi verba & Petavio edita corrupta esse de-
monstrat, probataque emendatione Scaligeri βαλλάντιον
scribentis locum sic proponit (p. 104): φόλλες, 0 καὶ βαλ-
λάντιον' διπλοῦν δὲ ἐστίν, ὑπὸ δύο ἀργύρων καὶ ἥμισυ

SCRIPTORES GRAECOS. 145

Ill. Ἐκ τῆς ἀρχαιολογίας Ἰωείππου. — Haec infra In
nostro libro edidimus (fr. 80), ubi singulos losephi locos
adscripsimus. :

IV. Περὶ μέτρων γῆς. Vide prolegomena ad Iulianum
Asealonitam ($ 85 extr.).

V. Ὁ δάκτυλος πρῶτός ἐξςτιν etc, quae in tabula
Heroniana IIl leguntur. Omissa autem hic sunt prima verba
Εἰδέναι χρὴ ὅτι et postea ὥςπερ καὶ μονάς. Praeterea
uihil fere discrepat.

VI. Περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν. Explicantur cárOV,
τάλαντον, ἀλάβαετρον, ὀβολός cet, quae rursus ex-
terpta sunt ex Epiphanii tractatu.

Vil. Εὐςεβίου τοῦ Παμφίλου ἐκλογὴ cuvrouurépa
περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν. quam infra edidi (fr. 88;
conf. prol. $ 92).

Vides, in una collectione quam varia de Hebraeorum
maxime ponderibus et mensuris sint compilata: habes tres
diversas formas tractatus Epiphaniani, habes Eusebium si-
milem Epiphanio, nec desunt excerpta e Iosepho nec tabu-
lae agrestium mensurarum.

De tractatu Epiphaniano secundum litterarum ordinem
disposito.

Tertio loco illustranda videtur ea tractatus Epiphaniani 89
forma quam Vindobonae inveni!) Titulus est Τοῦ ἁγίου

συγκείμενον, οὗ γένονται cy, δηνάρια, φόλλιρ κατὰ τὸν
ϑηναρισμόν, dAÀ οὐ κατ᾽ ἀργυρισμόν. Ac paullo post
addit (p. 104 s.): Epiphanius in veteri codice: τὸ δηνάριον
ἑξήκοντα δηνάρια ὑπῆρχεν, ὁ δὲ ἀργυροῦς δηνάρια $xa-
t», De eodem loco latius disserit Refut. p. 45 58. suam-
que sententiam his confirmat (p. 49): ín sanioribus et ve-
tutioribus (codicibus) hic locus de folle ita concipiebatur:
ptus ὃ xal βαλλάντιον καλεῖται, ἔχει ἀργυροῦς δύο
μισυ, δηνάρια ov, λίτρας iB. φόλλις κατὰ τὸν δηνα-
ρισμόν, αλλ᾽ οὐ κατ᾽ ἀργυρισμόν. Denique ibidem: ín-
cidi ipse in manuscriptum codicem quemdam, in quo ita lege-
batur: φόλλις ὃ καὶ βαλλαντίον καλεῖται, ὅτι διπλοῦται,
δύο γὰρ εἰσὶν ἀργυροῖ, 0 γίνεται σν' δηνάρια λεπτοὶ δύο.
φύλλεις κατὰ τὸν δηναρισμόν, ἀλλ᾽ οὐ κατὰ τὸν ἀργυ-
ρισμόν.
1) Cod. philos. Gr. 178 (Nessel) fol. 2785. Alia Epi-
SCRIPT, METROL, I. 10

146 PROLEGOMENA IN

Ἐπιφανίου περὶ τῶν ἐν τῇ θείᾳ γραφῇ μέτρων. Tam
sequitur mensurarum collectio secundum ordinem littera-
rum disposita hoc modó: |

᾿ἸΑλάβαςτρον Qnccíov μέν ἐςτι τῷ ὀνόματι, Arpa!)
δέ écriv ὁ ἐν αὐτῷ ἐλαίου «ταθμός, ὅ ἐετι ξεςτοῦ τὸ
9". ἀλάβαςτρον δὲ κέκληται διὰ τὸ ἄθρυπτον (ἄθρι-
πτον cod.) ἄλλο ἀπεικαζόμενον.

᾿Απόρυμα παρὰ μόνοις Θηβαίοις μετρεῖται. ἥμιου
γὰρ τοῦ córou écrív. ὁ δὲ εάτης ἐςτὶν ὁ ἀληθιγὸς
εἴκοει καὶ δύο ξεςτῶν. τὸ οὖν ἀπόρνμα ἔὄςτι ξεςτῶν
ια΄ ὃ.

᾿Αρτάβη. τοῦτο μέτρον παρ᾽ Αἰγυπτίοις ἐκλήθη,
6 (eod. δ) καὶ μετριτής᾽ ἔςτιν δὲ ἑβδομηκονταδύο
ξεςτῶν. πολλῆς δὲ ἀκριβείας καὶ τοῦτο οὕτως
οςυνήχθη.

Γάβος (κάβος cod.), κόμος, μέτρον ciríou ἐςτίν.
ἔστιν δὲ τὸ τέταρτον τοῦ μοδίον. c&rov ἢ βάδος
καλεῖται καὶ αὐτὸ ἀπὸ τοῦ Ἑβραίΐου (an τῆς Ἑβραΐῖ-
δος — éfpot cum nota compendii habet codex).

Porro explicantur γομόρ (bis), δραγμή. δράξ, ἵν,
καμψάκις, κόλαθος, κόρ (χωρ cod.), κοτύλη,, κύαθος,
κύπρος cetera.

Tum sequitur altera huius tractatus pars sub titulo
Περὶ craOud)v , quae sic incipit:

᾿ἈΑργύριὰ τὰ καὶ χαλκᾶ cróopia γραμμάτων τριῶν.
ἄργυρος ὁ τέλειος. ἄργυρος καὶ μνὰ καὶ μάνης οὐγ-
σιῶν (oU eod.) κ΄, ὃ γίνεται λίτρ. α΄ οὐτγ. η΄.

Haec excipit alia vox 'À ...., quam legere non po-
tui, tum βαλάντιον ὃ xal φόλης, δίδραχμον, δραχμή;,
κοδράντης. λεπτόν, μνά. Porro haec, quae non prae-
termittenda esse videntur :

Μιλιαρίειον, ὃ xol xpucoüv καὶ fiutcu τοῦ ἀρτγυ-

ροῦ, ἄγει our. 1.

phaniana de mensuris continentur ibidem in cod. philos.
68 fol, 125* et theol. 288, qui libri tum, cum Vindobonae
fui, non in promptu fuerunt,

2) λιτρῶν legi in codíce.

8) Hic numerus, sicut multa alia in eodem codice,
ambiguis ductibus scriptus est.

BCRIPTORES GRAECOS. 147

Νόμιςμα Hy pxe.
Νόμιωομα ἄλλο γραμμάτ. Y.
Νουμμὸν Νούμας τὶς βαειλεὺς “Ῥωμαίων ἐποίη-
cey* καὶ πρὸς τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐκλήθη.
: Ὀβολὸς ὁ ἐξ ἀργύρου ἢ ἄγων γράμματα T ἤγουν
ἢ

ὋὉλκὴ ἄγει γράμματα Γ ἢ Καὶ η΄ (ὃ cod).

Ciàov ἄγει γράμματα €, ἔςτι δὲ τὸ δ΄ τῆς ls. ὁ
diàoc ὁ ἅγιος ἄγει γράμματα i.

Τάλαντον ἄγει ΗΝ pke'* καὶ ἄγει λεπτὰ δ et ce-
tera quae similiter in aliis fragmentis leguntur. Extrema
sunt φόλλης et appendicis instar alius. quidam locus de
talento.

Haec ita me satis exposuisse arbitror, ut, quae forma
illius tractatus in codice Vindobonensi exstet, intellegi
possit. Sane multa corrupta sunt: at multa etiam ita com-
parata, ut vel in tanta abundantia aliorum eiusdem argu-
menti fragmentorum aliquam auctoritatem habeant.

De tractatu Epiphaniano qui íncipit a talento.

Quarta huius generis forma, quam edidi e duobus libris 90

Parisinis (fr. 83. 84), eo insignis est, quod inverso ordine
primum de nummis et ponderibus, tum de mensuris ex-
ponitur. Ac prior quidem pars et copiosior est et multis
rebus praestantior quam tractatus Petavianus, altera au-
tem, ubi de mensuris agitur, etsi brevior est, multa ta-
men habet quae omisit auctor Petavianus. Ut alia taceam,
atabae vocis originem ex Aegyptio sermone derivatam
apud hunc solum legis scriptorem.

Paucis illustrandus videtur is locus ubi de litrae parti-
bus agitur (fr. 88, 21). Hic scripulo ex legitima illius ae-
tais ratione tribuuntur VI siliquae sive κεράτια, ἢ. e.
0888 sive nuclei fructus ceratoniae: ÓcTG ἀπὸ κεραταίας
(pro xeparéac) καρποῦ. Tum scriptor ex Ócrà novam
finxit singularis numeri formam ὁ ὀςτῶν 3), atque unam

,,, 5) ὁ ἐξ ἀργύρου in codice non distincte scripta; ad-
didi e Salmas. Confut. P 91.
1) Similiter in eiusdem fragmenti 8 19 nescio quis
10*

148 ' PROLEGOMENA IN

siliquam dicit duplex pondus habere grani hordei quod ad
iustam maturitatem pervenerit: δλκὴν ποιεῖ κριθῆς εὐ-
κάρπου διπλαςίαν ᾿). Qua ex ratione reliqua quae eodem
loco leguntur recte computata sunt. |

Tum non omitto nonnullos locos ex hoc tractatu citari
a Salmasio, qui eius fragmenti apographum e Parisino
codice, ut videtur, repetitum penes se habuit?). Quod
autem hos locos Heroni tribuit, secutus est eiusdem Iibri
Parisini auctoritatem, in quo haec Heroniano cuidam libello
adiuncta sunt (v. praef.). Nec tamen quidquam in his co-
gnatum cum Heronianis. |

Porro de aliis tabulis Epiphanianis.

91 Restat ut ea collectio mensurarum et ponderum ac
nummorum describatur quae a nobis edita est e codice
Antonii Eparchi*) Cuius hae sunt partes?):

novam fecit nominativi formam μοδίων vel μοδιὼν, ut
adnotatum est ad illum locum. ΕΝ

2) Aut sic, διπλαςίαν, legendum est pro B quod in
libris exstat, aut κόκκους β΄.

8) Vide Refut. p. 17: Zeronis auctoritatem elevas quia
ἐξ auctor nondum editus est, et eum penes me habere dixi.
suppositium itaque putas esse. ut ne diutius ín eo errore
&i$, indicare tibi non gravabor, non unde illud fragmentum
acceperim, sed unde ipse accipere possis. Simile extat frag-
mentum illi quod penes me habeo in RHegia Bibliotheca sub
Heronis nomine, Potes adire et videre. Hic non dubium
est, quin Salmasius designet codicem 2361 (v. praef.);
atque ex eodem apographum suum videtur descripsisse.
Loci autem quos passim citat hi sunt. Varia e fragm.
83 81 afferuntur Conf. p. 90. 91, Ref, p. 19. 25. 26. 77;
porro e 8 5—8 Conf. p. 90. 91, Ref, p. 18; tum $ 11 ini-
tium Ref. p. 37; 8 17 Conf. p. 102, Ref. p. 72; denique
varia e 8 22—24 Conf, p. 90, Ref. 24, 77. Ex his quae
discrepant & contextu fragmenti a me editi suis quaeque
locis adnotavi, — Multa etiam ex eodem fragmento citat
Gronovius, quae tamen omnia repetivit e Salmasii libris
auctoris nomine plerumque omisso.

1) Est nunc inter Parisinos Gr. 1630, olim 2216. Hinc
Sarravius cum alia tum ea fragmenta descripserat, quae
edita sunt & Le-Moynio. V. huius prol. ad Var. sacra I
p. 17 extr. coll. p. 10 extr, et nostram praef, ad fr. 15.

2) Cod. 1630 fol, 194.

SCRIPTORES GRAECOS. 149

I. Περὶ κόρου, ὃς καὶ xóp λέγεται etc. (fr. 85). Hic
sub quinque titulis primum de mensuris, tum de talento
eiusque partibus agitur. Omnia ex Epiphanii libro repetita
esse apparet, sed tamen verba aliter composita sunt quam
in reliquis eius tractatus formis.

Il. Τοῦ ἁτίου Μαξίμου περὶ τῆς τιμῆς τῶν λ΄ ἀργυ-.
ρίων ὧν ἔλαβεν Ἰούδας ὑπὲρ προδοείας τοῦ Χριςτοῦ.
le his vide infra (S 100).

lll. ToO ἁγίου Ἐπιφανίου Κύπρου (fr. 86). Pauca
hic habes excerpta de nummis et mensuris ex Epiphanio,
qui disertis. verbis citatur; ὡς παραδίδωςιν Ἐπιφάνιος
ὑ Κύπρου, Quibus addita sunt quaedam aliena, ut vide-
ur, ab Epiphanii libro.

Praeterea in eodem codice altera collectio exstat
(fol. 14), qua continentur

primum- "TTepi πηλικότητος μέτρων (fr. 1),

tum TTepi τῶν ὑποκειμένων «ταθμῶν Ἑβραίων
(fr. 87), quo e fragmento unum locum laudat Sal-
masius ? -

Haec sunt varia ex Epiphanio excerpta, quae in nostro
libro edidimus. Multa praeterea eiusdem generis fragmenta
his addi posse supra significavimus: ac nonnulla etiam ci-
tantur a Salmasio, quae infra inter fragmenta de nummis
recepimus (S 101). Omnino autem materiam quasi satis
superque a nobis congestam esse arbitramur, qua alii utan-
tur ad illustranda ea quaecunque in his Epiphanianis ob-
scura sunt.

De tabulis Eusebianis.

Appendicis loco ad tabulas Epiphanianas habenda est 92
a collectio quae €ocefBíou τοῦ Παμφίλου ἐκλογὴ cuv-
τομωτέρα περὶ μέτρων καὶ ςταθμῶν inscribitur (ἔν. 88).
Cuius primus mentionem fecit Salmasius!), post hunc Gro-

MNT

3) Ref. p. 38: auctor incertus περὶ 4 έγετο Znva-
Qo» qv ἑξήκοντα ἀσσάρφια & καὶ λεπτὰ λέγεται, quae
legis apud nos fr. 87,

1) Eusebius Pamphilus (sic) in Ecloge περὶ «ταθμῶν
titatur a Salmasio in Refut, p. 43. 57. 81, ubi afferuntur

150 PROLEGOMENA IN

novius?) Ac mihi, cum primum id cognovi, ea res mini-
me neglegenda visa est. Quis enim gravior auctor de men-
suris inveniri potuit Eusebio Pamphili, viro suae aetatis
eruditissimo rerumque antiquarum studiosissimo? Qua-
propter cum Gronovium legissem in manibus habuisse co-
dicem manu scriptum Isaaci Vossii, primum, exstaretne
adhuc is codex, quaerere coepi. Ac vero etiam nunc eum
comperi esse inter libros Vossianos bibliothecae Lugdu-
nensis Batavae*). Tum et Parisiis .casu felici in eum ipsum
codicem incidi quo Salmasius usus est atque inde hoc Eu-
sebianum fragmentum descripsi, et id cum apographo libri
Vossiani contuli.

Eusebianum inquam fragmentum, non. Eusebii. Nam
id ab ipso Eusebio non scriptum esse tam dilucide apparet,
ut res demonstratione non egeat. Immo vero quisquis
auctor eius collectionis fuit, nec ante saeculum VI scripsit
—- id quod ex initio maxime et clausula tractatus colligo
— et quae scripsit ea partim ex Epiphanio, partim e col-
lectione Galenea, nonnulla etiam, ut videtur, aliis e fonti-
bus compilavit. Atque in his, ut fere fit, multa sunt quae
recte se habeant magnique momenti esse videantur; contra

e tractatu ἃ nobis edito (fr. 88) 8 5 initium usque ad
εἰκλον (Salm. p. 57), tum proxima usque ad κοδράντης
(p. 43), denique $8 7 (p. 81). Quae autem idem p. 25 af-
fert: Eusebius περὶ σταϑμῶν" κοδράντης νοῦμμος ἄγων
γράμματα ς΄. λεπτὸν ἄγει γράμματα τρία (&pud nos fr.
97, 10), ea iniuria inter Eusebiana rettulisse videtur, nam
apud nostrum quidem Eusebium non leguntur.

2) De sest. p. 421 8.: Nos ipsi notavimus in Eusebü
Pamphili ἐκλογῇ περὶ σταϑμῶν, quam MS. communicavit
Tecum pro humanitate sua lsaacus Vossius. In ea inveni-
mus: 4Δηνάριον yo d. id est, οὐγκίαι τέσσαρες, unciae qua-
tuor. Νοῦμμος yo « etc.,, quae legis apud nos fr. 88, 5.

8) Certam huius codicis notitiam (quem commemorat
etiam Fabricius in Bibl. Gr. vol, VI p. 104) aperuit mihi
W. G. Pluygers, vir humanissimus, qui promptissimo ani-
mo precibus meis satisfecit eumque codicem Lugduni
Batavorum in bibliotheca, cuius ipsi cura tradita est,
servari inter Vossianos (O. 17) septemque pagellis pauca
de mensuris continere scripsit, Cuius codicis apographum
postea &ccepi amicissimo Ottonis Jahni studio.

SCRIPTORES GRAEOOS. 151

alia sunt improbanda et reiicienda. Velut absurde scriptum
legimus denarium IV uncias habere (5), qui error inde or-
tas est, quod γοῦμμος, h. e. sestertius , quae fuit quarta
pars denarii, sub primis imperatoribus ex aere factus est
unciae pondere: unde ille scriptor denarium quattuor un-
darum pondere olim fuisse opinatus est, qui nunquam
fait.

Absolvuntur prolegomena de mensuris ac ponderibus.

Sequuntur in nostra collectione excerpta quaedam de 98
mensuris e losephi archaeologia, tum fragmentum de vo-
dis ξέςττης origine e Latino sermone derivanda (fr. 90).

Denique commemoro me his ponderum et mensurarum
tabulis subiecisse brevissima duo fragmenta a Bernardo (de
mens. p. 70. 72) e libris manu scriptis citata. Quorum in
priore λίτραιϊ appellantur quae sunt cotylae, et qui prior
affertur μέδιμνος, is est metretes Atticus, alter autem ipse
Atticus medimnus. Item in altero fragmento λίτραι sunt
heminae, recteque amphorae Romanae tales librae XCVI
tribuuntur. Colligimus igitur ex his quoque locis hemi-
nam λίτραν appellatam esse ($ 46). .

De Pollucis capite περὶ vopicuátuv.

Restat, ut in extrema huius praefationis parte de iis 94
fragmentis quibus num mi veteres explicantur breviter di-
camus, Nam uberiore disputatiene duabus de causis in ea
re uli nolumus. Primum plurima ex his iam satis ab iis
qui de nummis scripserunt explanata sunt; tum vero, quae
nondum satis sunt illustrata, ea tam incredibilem in mo- |
dum obscura et impedita sunt, ut haec in peculiari quo-
dam libro, non in praefatione brevioribus finibus circum-
scripta tractanda sint. Hic ego follem maxime dico et λε-
πτόν et quidquid ad ea nummerum genera pertinet.

Pollucis caput περὶ νομιςμάτων propterea primo
loco posui, quod is optimis et vetustissimis auctoribus
. Usus est. Sed priusquam de his dicamus, paucis, quid sit
tolius capitis argumentum, exponendum videtur. Profite-
tur initio Pollux de nummis se certa ratione dicturum eo-
rumque partes definiturum esse. Itaque exorsus a talento,

152 PROLEGOMENA IN

maximo nummorum numero, deinceps agit de mina, sta-
tere, drachma, obolo, chalco aliisque minutis nummis.
Haec igitur omnia ex ordine usque ad minimum nummulum
tractata. Tum digressio quaedam sequitur de verborum
χαλκοῦ θερμὸν ἦν interpretatione; qua finita addit alia
quaedam de variis nummorum appellationibus, ubi quasi
in transcursu commemorat de Aegineticae drachmae pretio
deque auri ad argentum ratione. Extrema hac parte νοῦμ-
μον et λίτραν aliosque Siculorum nummos explicat.

lam haec excipit brevior locus de primis monetae in-
ventoribus variisque de signis nummorum. Denique brevis
comparatio variorum talentorum minorumque nummorum
instituitur. Haec quidem Pollux in capite περὶ voutcuá-
τῶν, quibus cum cognatus sit is locus qui proxime sequi-
tur: διότι χρήματα μὲν εἴποιεν ἂν oi 'Arrixofí, hunc
statim adiunxi.

De auctoribus quibus Pollux: usus est cum aliis tum Aristotele.

95 Auctorum quibus usus est Pollux in scribendo capite
περὶ γομιςμάτων duo genera distinguo, alterum eorum

' qui omnino nummorum nomina afferunt nec tamen id agunt
ut ea explicent, alterum illorum qui de nummorum ratio-
nibus et pretiis de industria scribere sibi proposuerunt.
Ác priorem quidem ordinem multo latius patere et per se
consentaneum est et Pollucis loco perlustrato facile cogno-
scitur. Hic optimos quosque veteris aetatis auctores Pol-
lux adhibuit. Affero primum ex poetis Homerum, Euripi-
dem, ex historicorum numero Herodotum, Thucydidem
Xenophontem, ex oratoribus et philosophis Lysiam, Hype-
ridem, Demosthenem , Xenophanem Colophonium. Studio-
sissime autem comicos legit éorumque locos et: exscripsit
et interpretatus est; hi enim, quoniam maxime de rebus
quae pertinent ad vitae quotidianae consuetudinem agere
solent, nummorum quoque non raro mentionem faciunt.
Ex his omnium saepissime, ut par fuit, citavit Aristopha-
nem; praeterea autem alios permultos et vetustioris et re-
centioris comoediae scriptores!). Omitto singulorum no-

1) In his Platonem citari comicum, non philosophum

. a pu

CUMEEERRC. U
SCRIPTORES GRAECOS. 153

mina hic afferre, quae apud ipsum Pollucem legi possunt ;
hoc tamen. commemorandum videtur, laudabile ingenii
acumen Pollucem in eo adhibuisse, quod, si quid lateret,
id interpretationis arte ex locis scriptorum eliceret. Ut
llentum auri denis fere argenti talentis aestimatum esse
egregie ex Menandri duobus locis inter se comparatis effe-
dt, similiterque de oboli partibus acutissime testimoniis
comicorum usus est. |

lam me converto ad alterum auctorum genus, quod. ut
mmero inferius est, ita gravitate longe praestat. Mirum for-
san videatur quod hic dicturus sum ; sed tamen firmis argu-
nentis id potest stabiliri. Duobus tantummodo auctoribus
ἢ eorum numero qui ex professo, ut aiunt, de nummis
sripserunt usus est Pollux, Aristotele atque altero quo-
dan ignoto nec tamen spernendo. ἡ 2

Plurima de mensuris et nummis tradidit Aristoteles in
amplissimo illo opere quo varias πολιτείας civitatium
cntum quinquaginta octo descripsit?) Quibus libris amis-
sis quanta. iactura facta sit, vel ex eorum fragmentorum pau-
dtate quae servata sunt perspicitur. Ac de mensuris qui-
dem Pollux eum dicit scripsisse in libris de rebus publicis
Argivorum et Orchomeniorum?), de nummis autem in libris
Agrigentinorum, Himerensium, Tarentinorum, Sicyonio-
πῃ ἢ, Unde quam maxime veri simile videtur locum qui
est de Cyrenensiam nummis (9, 62) petitum esse e Kupn-

(9, M demonstravit Boeckhius (rchaeol. Zeitung 1841
P. e.

2) In numero definiendo seeutus sum Valentinum Rose,
qi nuper in Aristotele suo Pseudepigrapho (Lips. 1863)
p. 3993 ss. de illo Aristotelis opere copiosissime exposuit.
Verum is ipse πολιτείας ab Aristotele scriptas esse negat
εἰ alii cuidam Peripatetico, qui historicus potius et pbi-
ldlogus fuerit quam philosophus, tribuendas esse suspica-
fur, quales fuerint Demetrius Phalereus et Dicaearchus
eorumque similes. Quod proptere& hic commemoro, ne
qus me id fugisse obiiciat; assentiri autem minime
possum,

9) V, Poll. 10, 179. 165.

4) Idem 4, 174. 9, 80. 9, 77. — Addo hoc loco Roseo
recte videri Pollucem haec e Didymi lexico, non ex ipso
Áristoteleo opere repetivisse (p. 400 s.).

154 PROLEGOMENA IN .

ναίων πολιτείᾳ, eodemque referenda sunt ea quae paullo |
supra auctore non appellato Pollux de aliis Cyrenensium |
nummis tradit (600). Porro ad Cupaxociuv πολιτείαν ea.
pertinuisse mihi persuasum est quae de Siculorum talento |
traduntur (87), quippe cum Syracusis a Dionysio maiore
illa talenti diminutio facta sit"). Denique etiam locum de
talenti Homerici pondere (59) ex Aristotele petitum esse
apparet collatis scholiis in Iliadem (infra S 97). |

Prorsus alio e fonte Pollux recepit ea quae de talentis
Attico, Babylonio, Aeginetico aliisque scripsit (89. 80).
Hic primum satis certam temporis definitionem inde elici-
mus, quod Aegyptium talentum quarta Attici talenti parte
aestimatur; hinc enim efficitur auctorem eius loci non ante
Tiberii aetatem scripsisse (S 99). Porro hunc locum cum
fragmento de talentis (fr. 095) comparemus: quam multa
similiter in his scripta esse cognoscimus. Recte igitur su-
spicari videmur origine cogBatum esse alterum locum al-
teri, et, quoniam illam tabulam de talentis ab Alexandrino
quodam homine compositam esse constat, eadem in urbe
, etjam illum auctorem scripsisse quo Pollux usus est. Unde
facile fieri potuisse intellegimus, ut is in definiendo Aegi-
netico talento, quod nunquam in Aegypto usitatum fuit,
errorem committeret. Sic enim ego statuo multosque mili
in ea re adstipulaturos esse confido, cum Aeginetico talento
minime decem milia Atticarum drachmarum tribui possint,
falso nomine illum auctorem appellavisse id talentum, quod
re vera Hebraicum fuit: in hoc enim solo, idque aptissime,
illa ratio convenit?). Quae nunc etsi latiore sermone ex-

5) Haec posteaquam scripsi, confirmavit Roseus p.529.
Idem verba δύναςθαι δὲ τὸν νρῦμμον τρία ἡμιωβόλια de-
monstrat derivata esse ex Apollodori in Sophronem Syra-
eusanum commentario.

6) Talentum Hebraicum centum Atticas minas ba-
buisse e Iosepho demonstravit Boeckhius 7M. U. p. 52
(conf, supra ὃ 68 extr.). Conveniunt igitur eidem X milia
Atticarum drachmarum, qui numerus apud Pollucem legi-
tur. Porro Hebraicus stater habuit viginti gera, quae
singula accurate cum Atticis obolis conveniunt (nam utro-
runque pondus est gramm. 0,78). Atque haec ipsa ρέγᾷ
ὀβολοὶ vocantur ab Épiphanio (fr, 82, 42, 88, 11). HRecíe

SCRIPTORES GRAECOS. 155

plicare non possum, tamen breviorem eius rei mentionem
nolui omittere.

De Pollucis loco περὶ cramwfc.

Nonnulla ex iis quae in capite περὶ νομιςμάτων scri- 96
psit iam in priore operis parte Pollux attulerat. Est enim
locus περὶ ςτατικῆς (4, 171 ss.), ubi cum alia quaedam de
ponderibus traduntur, tum ii nummi explicantur quibus
ponderum nomina imposita sunt, ut Arpa, crap cetera.
Haec igitur inter locos de nummis referenda esse apparet,
quapropter ego ea capiti περὶ νομιςμάτων subiungenda
esse existimavi (fr. 93).

Aristotelem, Theophrastum, Polemarchum, Timaeum scrípsisse
de Homerico aliisque talentis.

In Pollucis loco qui est de nummis explicando multis 97
et gravissimis in rebus eum Aristetele auctore usum esse
vidimus. Quae res me monuit, ut et illud Aristotelis testi-
monium quod de Homerico talento in scholiis ad Iliadem
scriptis exstat et similes quosdam aliorum locos exscribe-
rem atque in hanc meam collectionem reciperem (04).

Primum Aristotelem legimus talentum Homericum ita
erplicuisse, ut id certum pondus fuisse negaret, aliisque
Homeri locis aliud pretium, sed tamen ubique multo infe-
rius Attico talento, significari diceret. Proposuit haec
Aristoteles in libris ᾿Απορημάτων Ὁμηρικῶν ; ex his
autem quae fragmenta ad nostram aelatem permanserunt,
ea fere omnia servavit Porphyrius Platonicus in commen-
tariis Homericis quos Ὁμηρικὰ ζητήματα inscripsit. Quo
ἐσ fonte porro scholia Homerica derivata sunt, unde nos
illos locos repetivimus!). In his, ut.significavimus, ipse

igitur Hebraicae drachmae, id est dimidio staterí, decem
Attiei oboli tribuuntur; id ipsum autem apud Pollucem
(8, 76) legitur, ex eodem illo Alexandrino auctore de quo
agimus petitum; sed rursus Áeginetica drachma appella-
tur quae Hebraica voeari debuit.

1) Quae hic de Aristotele et Porphyrio scripsi ea
omnia debeo Val. Roseo in Arist, Pseudepigr. p. 148 ss.

E
156 | PROLEGOMENA IN

Aristoteles tamquam auctor citatur; verum exstant etiam
duo Eustathii loci (04, 5. 6), ubi idem de talento iudicium
. ad Porphyrium refertur: in quibus iam nihil inesse apparet
quod alteri testimonio repugnet.

Praeterea de talentis tradidisse ferunt Theophrastum,
Polemarchum, Timaeum (94, 3. 4. Hic ego de Theophrasto
et Timaeo ambigi non posse censeo, quin alter intellegatur
Aristotelis discipulus et amicus, philosophus nobilissimus,
alter Tauromenitanus, rerum Sicularum copiosissimus scri-
ptor*). Polemarchus autem quis fuisse videatur, non ita
constat, Licet afferre Polemarchum Cyzicenum, quem me-
dio fere saeculo quarto floruisse inde colligitur, quod idem
et Eudoxum audiverat et Callippi praeceptor fuit, Callippus
autem a. CCCXXX phases inerrantium stellarum observavisse
dicitur a Ptolemaeo*). Quod utcunque se habet, utique
Polemarchum eum qui in scholiis Homericis affertur non
spernendum auctorem esse perspicitur collato eiusdem
lestimonio de aureo Atticorum statere eiusque ad argen-
tum ratione (vide fr. 100 et Hesych. v. xpucoüc).

Diodorus et Dardanus, auctores de talento, qua aetate
vixerint.

98 Denique e scholiis Homericis exscripsi etiam locum de
talento. eiusque partibus, scriptum a.Diodoro quodam in
libro περὶ ςταθμῶν. Qui qua aetate vixisse videatur quae-
rentibus initium disputandi faciendum est a verbis: ὁ δὲ
χαλκοῦς λεπτῶν Z. In vulgus notum est, quam vilis
nummus chalcus fuerit, octava oboli pars: hunc vero ipsum
minutissimum nummum Diodorus prodit in septem partes
divisum esse, quae AerttÓ vocarentur. At id nec ab Athe-
niensibus unquam factum esse contendo — quamquam sic

2) Biculum esse talentum illud quod 4 Timaeo vi-
ginti quattuor drachmis aestimatur (94, 4) neminem fu-
ere potest harum rerum peritum. Conf. Mommsen. p 79.
]terum locum (94, 3), ubi idem Timaeus dicitur unam
dracbmem talento tribuere, in praesentia non plane ex-
pedio.
8) Conf. Fabricium in Bibl. Gr. vol. II p. 87.

SCRIPTORES GRAECOS. 151

nonnulli existimaverunt — neque omnino vetustiore tem-
pore usque ad saeculum tertium p. Chr. n. Cuius rei gra-
vissimum argumentum hoc mihi esse videtur, quod Pollux,
qui diligentissime de nummis veterum scripserit, nullum
tale λεπτόν. quale Diodorus habet, novit, sed id: vocabu-
lum tribus locis pro ipso chalco — minime pro septima
eiusdem. parte — posuit (9, 70. 78. 92). Ergo quisquis
λεπτόν septimam chalei partem esse tradidit, eum post
Pollucem scripsisse veri simile est. Praeterea ratio ha-
benda est loci Photiani (quem Suidas repetivit), ubi de
0bolo agitur. Hic primum pauca ex eo fragmento Diodori
escripta sunt quod in scholiis Homericis legitur, sequuntur
item alia quaedam, quae cum genere non diversa sint a
prioribus, ab eodem auctore repetita esse videantur. Quod
si recte statuimus, facillime fit conclusio de aetate Diodori:
nam cum illo loco ad solidos aureos talenti pretium revo-
cetur, necesse est eius loci auctorem non ante Constanti-
num scripsisse.

Àd hanc igitur aetatem pertinet Aerttóv , septima pars
chalei. Quod quid sit, ubique ortum esse videatur, etsi
nemo adhuc exploravit, tamen in hoc ipso magnum mo-
mentum ponendum esse existimo, quod modo demonstravi.
id ad priora tempora referri non posse.

Reliquae talenti partes a Diodoro recte sic explicantur:
τάλαντόν écrt μνῶν E, ἣ δὲ μνᾶ δραχμῶν ρ΄, f) δὲ
δραχμὴ ὀβολῶν ς΄, ὃ δὲ ὀβολὸς χαλκῶν η΄. Quam-
quam pro chaleorum numero Ἡ΄ antiquitus in aliquo libro
sriptum fuit c, qui numerus et in tabulam Galeneam IX
(fr. 59, 8) et in Photii aliorumque lexica propagatus est.
Sed id minime posse probari luculenter demonstravit
Boeckhius *).

De Dardano, qui eadem fere aetate ac Diodorus dé
nummis et ponderibus scripsisse videtur, aptior dicendi ᾿
locus tum erit, cum ad Prisciani librum de figuris nume-
rorum pervenero.. '

΄

4) Archaeol. Zeitung 1847 p. 44 s.

99

158 PROLEGOMENA IN

De fragmento ἸΤερὶ ταλάντων eiusque auctore Alexandrino.

Orsa ab Aristotele mea disputatio, cum interpretum
Homericorum locos persequeretur, sensim delapsa est ad
scripLores qui extremis temporibus Romanorum imperii
vixerunt. Verum iam inde redeamus ad vetustiorem aeta-
tem auctoremque in suo genere gravissimum. Exstat inter
Heronianas reliquias fragmentum quoddam TTepi ταλάν-
TUV, quo summatim de Graecis et Romanis ponderibus
exponitur. In quo quanta auctoritas inesset , primus intel-
lexit Scaliger, qui, cum de re nummaria scribere instituis-
set, id satis explicate fieri non posse existimaret, nisi et
illud fragmentum, tunc nondum editum, ex antiquo libro
sibi descripsisset et omnia quaecunque de variis ponde-
ribus et nummis ibi leguntur in suum libellum reciperet ἢ).
Hunc secutus est Salmasius*). Postea autem id fragmen-

1) Loci e Scaligeri libro de re nummaria hi sunt:
p. 99: Sed Hero Alemzandrinus mathematicus τάλαντον Ho-
mericum falso interpretatur Ζαρδικόν. Τὸ δὲ παρ᾽ Ὁμήρω
τάλαντον cet. quae legis 8 4. Porro p. 85 citatur eius-
dem fragmenti $ 6 omissis extremis voeabulis αἱ δὲ λοιπαὶ
μναῖ διάφοροι; tum p. 41 et 48 8 2; p. 48 8 1; p. 4 $ 2
usque ad 4; p. 46 8 66et6; p. 4888. Totum igitur frag-
mentum exhibet Scaliger praeter paragraphum septimam;
verum etiam ex hac pauca p.85 exscripsit. Quod autem

Heroni Alexandrino haec tribuit, id factum esse apparet

ex eius codicis auctoritate unde ea exscripsit. Usus enim

est aut Parisino 2476 aut alio simili, quibus in libris in- |

ter medias Heronianas reliquias id fragmeníum reperitur
(vide praef. crit. ad 99). Ceterum quae in Sealigerianis
non conveniunt cum fragmenti forma a nobis edita, 68 in
adnotatione singulis locis adscripsimus praeter hoc unum
quod 8 ὁ pro verbis πρός τε cra0póv xal νόμιεμα apud

Scaligerum p. 35 leguntur πρὸς τὸ Ἰταλικὸν νόμιςμα, et |

p. 46 πρὸς τὴν Ἰταλικὴν καὶ νόμιςμα. — Sed nostra utique
rectius se habent,

2) Primum Refut. p. 19 baee leguntur: idem Hero,
sive is est Africanus, ut quidam libri praeferunt, in alio
fragmento quod Scaliger edidit τὸ δηνάριον non aliter sun-
psit: τῇ ᾿Αττικῇ δραχμῇ, inquit, χρηστέον πρὸς σταϑμὸν
καὶ νόμισμα, ἐπειδήπερ ἰσοδύναμος ἐστὶ τῇ 1εαλικῇ ἢ
καλεῖται ϑηνάριον. ita enim in optimo codice quem vidi
legitur. haec paulo aliter apud Scaligerum. idem paulo post:

SCRIPTORES GRAECOS. 159

tum fere in oblivionem abiisse videbatur, eum Boeckhius
idem ab Angelo Maio in appendice ad Didymum (S 14), edi-
tum esse animadvertit eique pristinum auctoritatis locum
rstituit, quem confirmavit nuper Mommsenus*). Ac mihi
vero, eum tot tamque varia incertorum auctorum fragmenta
in hoe libro scribendo diligenter pertractavi, ex toto nu-
nero nuHum afferri posse videtur, quod quopiam pacto ad
huus de quo agimus integritatem auctoritatemque acce-
dat Quin etiam praeter Herodetum, Aristotelem, Didy-
mum, idum denique qui vetustissimam tabulam Heronianam
confecit — praeter hos, inquam, nullum graviorem aucto-
Tm Graecum de nummis ac ponderibus nostra memoria
"stare arbitror quam hunc Alexandrinum scriptorem.
Alxandríae autem eum vixisse primum inde colligitur,
quod omnes penderum et nummorum rationes ad Ptole-
maieum talentum revocantur; tum quod ςτατήρ ille qui
pondere quattuor drachmarum, pretio autem unius drach-
mae esse dicitur, itemque vocabula ὁλκή ac ψεμμός

διαιρεῖται δὲ ἐκ περιουσίας xal τὸ δηνάριον κατὰ '"Po-
βαίους εἰς μέρη αρνβ΄. ἔχει γὰρ τροπαΐκα. β΄, νούμμους
δ, ἀσσάρια ις΄. Haec apud Scaligerum etiam corrupta.
τροχαϊκὰ vocat victoriatos, Ex his apparet Salmasium
(dice aliquo usum esse diverso non solum a Sealigeriano
sd etiam &b iis quos ego contuli; ac videtur ille ipse
(dex Salmasianus sub Iuli Africani titulo (8 47) id
fragmentum exhibuisse. Quem codicem verissime dixit
optinum Salmasius, siquidem haec duo gravissima: μέρη
üpvB et τροπαϊκὰ B' recte habet, quae in nostris libris
depravata sunt, — Porro Refüt. P 82 e nostri fragmenti
$8 afferuntur: ὁ δὲ νοῦμμος οὐγκίαν ἔχει τῷ «ςταθμῷ,
tum ibidem e 8 4: ἄγει οὖν τὸ xpucoüv τάλαντον ᾿Αττι-
κἀς δραχμὰς δύο, γράμματα ς΄, τετάρτας δηλαδὴ B, ubi
Bamasius haec addit: perperam vulgo legitur δ΄, Talentum
ari Homericum idem tradit fuisse cum Darico qui duas
dratkmas pendebat, scriptula 8ec, et duas quartas, hoc est
duy quadrantes vel duos asses, nam assis Homanus duarum
drackmarum Aiticarum pondus habuit. — Denique p. 58
haec: Julius Africanus: τὸ δηνάριον κατὰ Ῥωμαίους ἔχει
τροκαϊχὰ ϑύο, νούμμους δ΄, ἀσσάρια ιε΄. ὁ δὲ νοῦμμος
1& οὐγκίας τὸν σταϑμόν.

Ν᾽ Vide Boeckh. M. U. p. 11, Mommsen, G. R. M,
P * -

160 PROLEGOMENA IN

Aegyptiacam fragmenti originem luculenter produnt. Qui-
bus argumentis si cui non satis persuadeatur, ego non
prius verbum addam, quam ille aliquo loco praeter Ale-
xandriam ea scripta esse demonstrare conatus sit.

Tum ad aetatem eiusdem scriptoris definiendam pri-
mum in memoriam revocanda sunt ea quae Mommsenus de
ea re disputavit (p. 723 s.).. Quae hic a me, quoniam diffi-
cillima est quaestio, breviter- repeti non possunt; at vero
satis est haec duo quae pro certis habenda sunt proponere:
primum Atticam drachmam ab Alexandrino scriptore com-
memoratam Romanorum esse denarium (S 07), deinde sta-
teris appellatione apud eundem significari Aegyptiaca-tetra-
drachma, quae inde a Tiberii temporibus ex aere admixto
argento signabantur, quorum pondus ad quattuor denarios
accedebat, pretium autem aequabat unum denarium (ὃ 72).
Hinc statim efficitur scriptorem non ante Tiberium vixisse;
nec vero ante Neronem, cum idem octo denarios unciae
tribuat. Quamquam id ipsum per se parum interest, si-
quidem hoc maxime est demonstrandum eundem non quarto
;quintove saeculo scripsisse velut plerosque eius generis
auctores quorum fragmenta exstant. Hic primum comme-
moro eam rei nummariae rationem quam Alexandrinus
accuratissime exponit iam tertio saeculo plane immutari
coepisse: restant igitur ducenti fere anni inde a Nerone,
quibus illius aetas circumscribatur. Verum multae ratio-
nes probabiliter afferri possunt, quibus id spatium ad an-
gustiores fines redigatur. Quae quidem omnia ex eo argu-
mento pendent quod Mommsenus comprobavit: quaecumque
apud hunc Alexandrinum legantur, ea pertinere ad legitimas
nummorum et ponderum rationes a primis imperatoribus
institutas. Iam vero si ad hanc quasi normam totum frag-
mentum erigitur, dubitari non potest, quin scriptor eius
extrema parte primi saeculi p. Chr. n. vel initio secundi
vixerit.

Omnia si exsequi vellem quae sibi proponere solent
ii qui praefationes scribunt, etiam de fide et auctoritate
eiusdem scriptoris ita disserendum esset, ut quae ab eo
traduntur et uberius explicarem et omnia recte se habere
demonstrarem. Ac ponderum quidem rationes iam supra

SORIPTORBS GRAEOOB. ᾿ 161

suis locis illustratae sunt*): restat igitur, ut de variis num-
morum generibus exponatur. Sed tamen totam hanc quae-
stionem omittendam esse existimo, quam si aggrederer,
ipsam illius aetatis historiam quam dicunt nummariam scri-
bere necesse esset, Accedit, quod plurima iam a Momm-
seno egregie explanata sunt, a quo etsi paucis in rebus
dissentio , tamen hic non est locus ea disputandi. Denique
de extrema fragmenti parte, ubi de denarii divisione agitur,
commodius tum dicam, cum Volusii Maeciani libellum ex-
plicabo.

Verum unum hoc loco addendum videtur, merito dubi-
tari posse, num altera fragmenti pars inde a verbis Ἢ M-
τρα ποιεῖ (7) eidem auctori tribuenda sit atque ea quae
antecedunt, Sane quidem utraque pars per se stat nec
desiderat altera alteram. Quod si verum sit, minime tamen
ea quae modo de aetate scriptoris conclusi infringuntur:
nisi forte ita discernendum erit, priorem partem videri ad
primum saeculum pertinere, alteram certe non recentiorem
esse saeculo secundo.

Postremo repeto id quod iam supra dixi (S 86), frag-
mentum illud de mensuris qued in libris manu scriptis hoc
Alexandrinum sequitur non ad eundem auctorem referen-
dum esse.

De Sumncto Maximo.
Nonnullornm saeculorum intervallo ab Alexandrino scri-

100

ptore omninoque iis litteris quae classicae vocantur iam de- -

scendimus ad breve quoddam fragmentum quod inscribitur
Τοῦ ἁγίου Μαξίμου περὶ τῆς τιμῆς τῶν λ΄ ἀργυρίων
ὧν ἔλαβεν Ἰούδας ὑπὲρ προδοείας τοῦ Χριςτοῦ (96).
Vixit Maximus Confessor, qui et theologus et qiÀócoqoc
appellari solet, a saeculo sexto exeunte ad septimi saeculi
amnum LXII^. Qui cum plurimos libros et exegeticos et
dogmaticos scripserit, nihil impedit, quin eundem de pre-

4) Vide de talento Ptolemaico 8 67, Antiochensi et
Tjrio θα 68, Antioebensi lignario $ 69, aliaque passim
ais locis.

. 1) V. Fabric. in B. Gr. vol. VIII p. 731.
SCRIPT, MRTROL. I. 11

101

162 PROLEGOMENA IN

tio quo Christus venditus sit aliquo loco scripsisse existi-
memus , unde hoc breve fragmentum excerptum sit.

Res autem ibi traduntur admodum mirae, quas pro ve-
ris haberi non posse quivis sentiat. Apparet enim Maxi-
mum id egisse, ut pretio non mediocri Christum proditum
esse demonstraret, itaque summam triginta argenteorum
computavisse ad centum solidos Constantinianos. Iure lau-
daveris pietatem hominis, qua permotus Dominum ne tum
quidem vili pretio aestimatum esse crediderit, cum a Iuda
proditus est; verum ipsa ratio minime stare potest. Ne
tamen hac de caussa omnia quae hic leguntur temere reii-
cius: immo veri simile est in his nummorum rationibus
nonnulla latere quae ad ipsam aetatem Byzantinam spe-
cLent.

Idem Maximi fragmentum nonnullis locis citat Salma-
sius*); brevior autem eius forma latet alio loco quem nos
in lertia collectione ponderum et mensurarum edidimus
(fr. 77, 8).

De variis locis a Salmasio citatis.

Multos locos quibus de nummis agitur in tertiam no-
strae collectionis partem inter mensuras et pondera reci-
pere coegit nos Epiphanius, qui promiscue de ponderibus
ac nummis in suo libello disseruerit ($ 87 extr.), eademque
de caussa omnia quaecumque Salmasius ex Epiphanianis
citavit supra attulimus (S 88. 90). Sed praeterea apud
eundem plurimi loci leguntur variis e libris manu scriptis
repeliti, quorum nonnulli cognati sunt cum Epiphanianis
— id quod ipsum Salmasium minime fefellit?) — alii aliis

2) Initium fragmenti exscripsit atque interpretatus est
in Conf. p. 107 et Eefut. p. 33. Quae autem Ref. p. 38
his verbis affert: ^ Fetus auctor de triginta argenteis quae
Judas accepit: κοδράντης ἐστὶ τὸ τέταρτον τῆς οὐγκίας.
TU τριάκοντα ἀργύρια γένονται νομίσματα τριακόσια, τὸ
γὰρ ἀργύριον ἔχει νομίσματα δέκα, λίτρας δ΄, οὐγκίας
p — ea nonnullis rebus emendatis petivit e fr. 77, 1. 6.

3) V. Conf. p. 102: Fragmentum vetus m&gl σταϑμῶν:
βαλλάντιον etc. (fr. 97, 3), quae tlle habet ex Epíiphanio,
quisquis auctor fragmenti. :

SCRIPTORES GRAECOS. 168

᾿.

e fontibus derivati. Nam hi tituli a Salmasio passim citan
tur: Fragmentum vetus incerti περὶ craOud)v , Fragmen-
tum de ponderibus, Vetus fragmentum, Vetus et optimum

fragmentum ἀνέκδοτον de ponderibus, Anonymus de pon- -

deribus, Vetus lexicon manuscriptum, Lexicon vetus veteris
testamenti, denique omnino Lexica. Quae nos ad singulos
locos in nostra collectione adnotavimus (97. 98).

De reliquis fragmentis nummariis.

Denique breviter commemorandum est de nonnullis
fragmentis quae ad finem huius partis reiecimus.

L (99). Primum loachimus Camerarius e codice DBu-
densi locum breviorem descripsit! , ubi de statere, siclo
disque nummis similiter atque in reliquiis Epiphanianis
agitur, quamquam nonnulla ab istis multum differunt. In
eodem fragmento postea Salmasius .ex alio vetere codice
quaedam emendavit?)

I. (100). Admodum memorabile fragmentum e codice
manu scripto Georgii Wheleri affert Bernardus in libri sui
appendice quam Restituenda inscripsit?). Qui locus quam
maxime commendandus esse videtur omnibus qui his rebus
operam dant, nam et Polemarcho auctore (S 97) nonnulla
de nummis Atticis recte traduntur, et de folle, quadrante,
lepto, talenti partibus, exstat hic vera scriptura, quae cor-

1) Notatio figurarum sermonis in libris quatuor Evan-
geliorum. Lipsiae 1572. 4. p. 78: aec est sententia a
Graecis iraditorum et repertorum a mobis in quodam libro
sine nomine autoris, allato illo ad dignitate et doctrina cla-
rüsunum V. Bilibaldum Pircamerum ex Bibliotheca Budensi
Anno Christi lesu M.D.XXFVI. | Putavi autem Graeca etiam
ipsa adscribenda. Cuius loci notitiam debeo Bernaysio.

2) Refut. p. 28: etus auctor fragmenti Budensis, quod
& Camerario vulgatum esi, λεπτὸν clare drachmam esse scri-
lit, si verba eius recie legantur, quae in editis corrupta sunt,
»95 ea ex veleri codice sic corrigenda asserrimus: ἔχει δὲ
0 στατὴρ et cet. (usque ad ófloAóc kaAeirat).

3) Ipsi Bernardi libro de mensuris et ponderibus haec
appendix sine paginarum numeris affixa est. Legitur
autem is locus quem supra significavi pag. 5.

11*

102

164. PROLEGOMENA IN

rupta est apud Hesychium aliosque. Omnino autem id frag-
mentum multo propius quam lexicographorum loci abest
ab ignoto illo fonte, unde scriptores aetatis posterioris
omnem veterum rei nummariae notitiam repetivisse vi-
dentur.

IIT. (101). Non omisi colligere locos de nummis aetatis
Byzantinae, qui in Glossis nomicis a Lahbaeo editis) repe-
riuntur. [n quibus gravissima esse ea quae de miliarensi
et de folle traduntur non latuit Salmasium et Gronovium,
qui aliquotiens eos locos citáverunt*).

Addo stadii quoque mentionem in his Glosais fieri").

IV. Postremo adiungere poteram pauca breviora frag-
menta, in quae casu magis quam consilio incurreram, cum
Du-Cangii lexicon pervolvebam. At multa praeterea ihidem
latere existimo quae ad rem nummariam aetatis Byzantipae
pertineant, nec tamen meum esse duxi ea perquirere. Qua-
propter et haec praetermisi et nonnulla alia quae e scri-
ptoribus Byzantinis citata hic illic reperi, quam litterarum
partem si attingere vellem, iu campum mihi descendendum
esse videbam, unde excedere non liceret nisi multorum an-
norum labore exacto. m

Non omitto tamen commemorare maximi, momenti esse
ad nummorum Byzantinorum rationes cognoscendas duo
illa Ratiocinaria, a]terum antiquum, Augusti Caesaris no-

4) Veteres glossae verborum iuris quae passim in
Basilicis reperiuntur. quas ex variis MSS. codd. Bibl. Reg.
arolus Labbaeus eruit etc., quae recepta sunt in Otto-
nis Thesaurum iuris Romani, vol. III p. 1697 ss. De
libris manu seriptis quibus Labbaeus usus est vide ibid.
p. 1706 med.

6) Vide Salmasium in Confut. p. 102. 104. 107, in
Refut. p. 51. 58. 68. 70; Gronovium de sestert. p. 812.
816, 829. 830. 839. A quibus qui loci emendati sin£, ad-
scripsi in adnotatione ad ipsas glossas; acriter. autem
castigandus est Gronovius, qui nonnullas Salmasii emen-
dationes, auctoris nomine omisso, pro suis venditavit
eiusque rei laudem habuit apud recentiores, Ego, nisi
quid me fugit, Salmasio ubique sua restitui.

6) Cráótoc xal cróbiov* μέτρον ὁδοῦ παρὰ ἵςταςθαι
τὸν ὁδεύοντα.

BCRÍPTORES GRAECOS. 165

mine inscriptum, alterum novum Alexii Comneni, quae
Montfanconus edidit").

Hesychii glossae ἀςάριον et κοδράντης emendantur.

ldemtidem in hac praefationis parte significavi minime
me eam operam aggredi posse, ut quaecunque de nummis
veteribus scripta collegi eadem plane et copiose explicarem.
Sed tamen unum eius géneris non omittendum esse video,
ut duobus Hesychii locis qui magis etiam ab editoribus
quam a librariis corrupti sunt genuina et integra forma
restituatur. Quos primum ita exhibeo, ut ab una parte
codicis, ab altera recentissimi editoris scripturam pro-
ponam:

ἀςάριον καὶ λεπιὸν ἕν[ dcóápioy xol λεπτὸν ἕν

ων TM
cav. ἤγουν ς΄ τ΄ ta-|elciv.. ἤγουν ἑξακιςχιλίων
λάγτων, ὅ ἐςτι ἕν fiuicu | τριακοτίων ταλάντων, ὅ
0

λ, τὰ δὲ δύο λεπτὰ κο- | ἐςτι ἕν rjuicu λεπτοῦ. τὰ δὲ
δράντης eic, ἤγουν V V [δύο λεπτὰ κοδράντης εἷς;
᾿ ἤγουν νουμμία γ΄.
κοδράντης τὸ πᾶν ἢΪ κοδράντης᾽ τὸ πᾶν, ἢ τὸ
τὸ τέταρτον τῆς φόλεως | τέταρτον τῆς φόλλεως, ἢ
f λεπτόν᾽ τὸ δὲ λεπτὸν | λεπτὰ 000: τὸ δὲ λεπτὸν
ἑξακιςχιλιοςτὸν ταλάν- ἑξακιςχιλιοςτὸν ταλάντου,
tov, ὅ ἐςτι νόμιςμα ἕν | ὅ écrit νουμμίον ἕν fipicu, ἢ
ἢ κόκκοι τρεῖς, τὸ δὲ | κόκκοι τρεῖς. τὸ δὲ τάλαν-
τάλαντον λίτραι ἑκατὸν | tov. Χίτραι ἑκατὸν cikoci-
εκοςιπέντε. ὃ δὲ κο- πέντε. ὁ δὲ κοδράντης
δράντηςνομίεματα τρία. | νουμμία τρία.

ἴῃ his quae discrepant a codicis scriptura — quam-
quam nonnulla non satis accurate e codice enotata esse
Suspicor — éa Schmidtius partim secundum Scaligerum,
Salmasium, Musurum, partim sua coniectura edidit. Quae
si quibus placeant, habeant sibi; audiant tamen, quaeso,

7) Analecta Graeca etc. eruerunt monachi Benedi-
etini p. 816—392.

108

166 PROLEGOMENA IN

quae mihi scripsisse videatur Hesychius. Primum in glossa
ἀςάριον apparet ς΄ τῶν ταλάντων corruptum esse ex
S ταλάντου ἢ. e. ἑξακιςχιλιοςτόν, quod recte iamdu-
dum viderat Scaliger"). Atque idem legitur apud Hesychium
sub voce κοδράντης et in fragmento Bernardiano (100, 1).

0

l'um in iis quae in codice sequuntur: Ó écrit ἕν ἥμιευ à,
pro ἥμισυ olim scriptum esse puta S vel potius g, quae
notae non raro in codicibus inter se sunt confusae. Ipsum
autem c nota fuit vocabuli ςτάγιον sive ἐξάγιον ($ 58).

0
Porro notam ἃ significare δλκήν perspicitur collatis simi-
libus notis ἃ et o (δ 105). Legendum igitur Ó écrit ἕν

ἐξάγιον Ólxrjv, quibus verbis designatur vópicya sive
solidus Constantinianus , qui talenti instar in partes sexies
millesimas dividebatur?) Denique eadem ratione e notis

o0 ^?» --— . , "
v VY elicimus antiquam scripturam νομίςματος v,
l. e. τριςχιλιοςτόν.

Altero loco AertTóv , siquidem sic vere in codice legi-
tur, corruptum est e λεπτὰ β΄ sive δύο. Auctores sunt
et Hesychius sub ácópiov idemque in altera glossa Ko-
δράντης, quae sequitur vocem κοδομία, et scriptor frag-
menti Bernardiani. Tum κόκκοι τρεῖς, etsi idem apud
Dernardum legitur, tolerari non potest: quales enim fue-
rint κόκκοι sive grana, quorum tres solidi pondus aequa-
verint? Immo κόκκοι corruptum esse videtur e KO, KO,
h. e. κοδράνται; quo concesso pro τρεῖς non dubium est
quin seribatur Ὑ sive tria milia *). Denique νομίςματα
τρία corrigere sibi visi sunt Scaliger et Salmasius voup-

", De re numm. p. 60.
2) Non possum hoc loco omnibus argumentis allatis
demonstrare solidum Constantinianum talento aestimatum
esse, quae res acerrime disceptata est inter Petavium et
Salmasium (conf. hunc in Conf. p. 94 s,, Ref. p. 31 ss.)
Verum ipsi Hesychii et scriptoris Bernardiani loci hoc
satis confirmant, quibus facile alios auctores addere licet.
3) Finge hanc scripturam KoKo/l olim in aliquo co-
dice inventam esse (ubi lineola ante l significavit milia):
vides quam facile inde κόκκοι τρεῖς oriri potuerit.

- τ ccm - gps παπιπαων Ea emp car Hg ΄- ραν τον ORC RU πον pm — — À — —— 7

SCRIPTORES GRAECOS. 167

μία τρία scribentes, quos secutus est Schmidtius: ego
vero vouicuaToc Y" perinde scribo atque in glossa ἀςά-
piov.

Haec omnia si in unum colligis, eam habes scripturam

- quam infra in Hesychianis edidi.

-

De lexicographis Graecis.

Multum diuque mecum reputavi, num loci qui in lexi-
εἷς veteribus Graecis de mensuris et nummis scripti sunt,
in hoc meum opus reciperem. Quod negotium tam diu
minus necessarium mihi videbatur, quamdiu omnia quae-
cunque eius generis in lexicis exstant iam ab aliis viris
doctis citata et in usum huius disciplinae collata esse exi-
simabam. Sed cum magis magisque perspicerem multa
nondum in medium prolata aut cognita esse, tum laborem
non subterfugiendum esse statui. Apollonium igitur, Har-
pocrationem, Hesychium, Photium, Suidam, Etymologicum
magnum perlustravi attente locos qui in meum usum
convenirent quaerens et circumspiciens. Quae opera paene
infinita quantum saepe taedium mihi attulerit, omitto di-
cere — nam interdum centum ducentaeve paginae ubi ni-
hil invenirem erant perlegendae — at hoc precor, si quid
in tanta copia me fugerit, ut venia habeatur non tam
menti meae et voluntati quam oculis quaerendi labore
saepe defatigatis.

Facile me omnibus persuadere posse existimo recte
hunc apparatum separatim a reliquis fragmentis a me po-
situm esse. Maxime enim interest scire, quid habeant He-
syehius aliique, quid non habeant; quod, si locos in singula
capita mensurarum et nummorum diremissem , cognoscere
vitlieuisset: nunc vero uno quasi oculorum obtutu omnia
possunt perlustrari.

Simili caussa adductus sum, ut unum quemque ex ho-
rum scriptorum numero per se ponerem. Quamquam mul-
los optaturos esse puto me singula vocabula ita coniun-
Isse, ut una variorum auctorum locos deinceps perscri-
beem, quam rationem synopticam solent appellare. Sane
id aliquatenus commodius fuisse non nego; sed tamen il-

104

168 PROLEGOMENA IN

lud etiam interest scire ac perspicere, quae omnino singuli
lexicographi in suis libris collegerint: id autem, si illam
rationem secutus essem, fieri non potuit. Tum vero res
criticas in adnotatione satis distincte illustrare non licuis-
set, nisi singulos auctores separarem; nam ut alii aliorum
sunt et codices manu scripti et editores, ita etiam officium
eius qui artem criticam in his exerceat suam in quoque
rationem sequi debet.

Quod non descendi ad Zonaram, Phavorinum, lexicon
Seguerianum, neminem credo mihi exprobraturum esse:
quorum locos si addere voluissem, rerum serie porro ad
alia atque alia recentiora perductus essem, nec vero quid-
quam quod magni momenti esset invenissem. Valuit igitur
mihi quoque Horatianum illud, certos esse denique fines.

Non hic est locus omnia explicandi quae nova ex lexi-
cographis in eo quem dixi apparatu congessi. Quorum tum
aptius et commodius rationem habebo, cum liber de me-
trologia retractandus denuoque edendus erit. Interim si
quid alii ad id argumentum afferent, magnam his gratiam
habebo. Unum tamen nunc praetermittere nequeo, non-
nullis locis a Phetio Sophoclem autorem non sine magna
offensione citari, Ac de sicli quidem aestimatione (v. cíxÀoc)
recte iudicavit Dindorfius Sophoclem per errorem pro Xeno-
phonte!) scriptum esse. Nec magis Sophocles voce λιτρο-
(κόπος pro ἀργυραμοιβός (ἀπὸ τοῦ (ικελικοῦ vopí-
(ματος) usus esse potest*); quod dicendi genus potius ad
aliquem recentioris comoediae poetam pertinere videtur.
Atque etiam οὐράν pro αἰδοῖον num recte a Photio So-
phocli tributum sit, dubitari potest. Quae cum ita sint,
veri simile forsitan videatur alium fuisse Sophoclem recen-
tioris comoediae scriptoribus aequalem. Sed id nunc, quo-
niam certiora argumenta non suppeditant, in medio re-
linquo.

Loci Hesychii difficillimi de asse et quadrante supra
sunt illustrati et emendati (S 103). Addo praeterea consi-
lio omissam esse a me glossam πεντεζτατήριον,. quia al-

1) Anab. 1, 5, 6.
2) Phot, v. Arpa, conf. Hesych. v. λιτροςκόπους.

, . τ -

SORIPTOREB GRAEOORS. 169

tera vor, qua id explicatur, πενταετῆ. aliena est ἃ re
nummaria. Quanquam πεντάλιτρον coniecit Bernardus:
sd id parum certum esse videbatur. De aliis eiusmodi
ambiguis vocabulis vide praefationem ad Hesychium.

De notis mensurarum et ponderum.

Cum jam in eo esset, ut hic liber typothetis mandare-
. tur, difficultatem necopinatam praebuerunt notae mensu-
. Mrum et ponderum, quas fide quam maxima fieri posset
Wwprimendas esse censueram. Tum vero certior factus fore
Wsumptus immodici in eam rem impendendi essent , quos
wscipere homestissimus bibliopola non posset, hoc meo
ensilio vidi absistendum iisque typis utendum esse qui in
Mficinis praesto sunt. Nonnulla tamen quae necessaria erant
iwisiisque elegantissimis typis expressa sunt. In ceteris

5ia librorum manu scriptorum auctoritate in ductibus no-
tum exhibendis paulum recessi, meminerint lectores
4m non tam meam culpam esse quam nimii sumptus evi-
landi necessitatem.

Non raro iu codicibus compendia scripturae notantur

lineola aut directa aut obliqua addita, ut Ec vel E*' pro
&cmc!) Eadem lineola saepe infra ad notam, velut ἃ et
μ᾽ affixa est, unde novae litterarum formae oriuntur, quas
hit exhibere non possum. Nonmulla eius generis expressa
snt apud Montfauconum (Anal. p. 393 s.), Neandrum, Ste-
Phanum aliosque passim. '

Sequitur conspectus notarum quae in nostro libro re-
Mriuntur, secundum ordinem litterarum dispositus.

γράμμα fr. 52, 4. 64, 14, 56, 15. 62, 2 etc.

T9 idem 53, 5 adn. 54, 14 adn. etc.

€ δραχμή 29, 1. 52, 5 etc. Est haec proprie nota vo-
eis ὁλκή, ubi vide.

2 ἡμίεεια δραχμή 56, 6. 66, 6.

1) Haee exempla repetita sunt e cod. Paris. 2475
fol. 190, 2438 fol. 1120, Monac. 165 fol. 695, quibus facile
Pluima alia addi possunt, Vide etiam infra fr. 73.

105

1170 PROLEGOMENA IN

ἢ ἡμίνα 52, 11.

9. ἡμιώβολον 56, 8.

Kb vel κρ κεράμιον 52, 11. 506, 21, 73.

€ κεράτιον 52, 3. ὅθ, 13.

ΚΕ idem 73.

Qj idem 78, 9.

idem duplicatum: κεράτια 78, 1. 8. 5 etc.

2» duplicatum: κεράτια 78, 1.

lk? κοτύλη 52, 3. 56, 18.

k idem 73. 78, 20. 21. 23.

K" κύαθος 29, 1 (ubi aliam formam e codice exhibet
Montfaucon, quam vide apud illum). 50, 10.

I&" idem 52, 3. 56, 13.

λ λίτρα 29, 1. 52, 6. 56, 17. 66, 8.

λι idem 52, 6. 54, 14.

X idem 52, 6. 56, 3. 50, 19. 63, 8 etc.

k idem 52, 6. 54, 14 adn. 80.

Hv idem 73, Haec et proxima nota proprie significant
sestertium, II9, qui cum assis antiqui libralis locum
obtinuerit, nota eius etiam pro ipsa libra posita est.

HY idem 75, 13. 14, 21. 24. 25.

B μέδιμνος 52, 8. 56, 5. 19.

idem: μέρος 56, 5. 66, 5. 78.

ἢ μέρος (immo μόριον) 73. |

p" μνᾶ 29, 1 (ubi aliam formam e codice exhibet Mont- -
faucon). 73.

M ^ idem 52, 8. 56, 2. 19.
“ἢ μόδιος 52, 8. 56, 19.

ἣ vel M idem 88, 4 adn.

ἢ μύετρον 52, 8. 56, 19.

9 νόμιεμα 78, 4 adn. 87, 14 adn., prol. $ 103.-
E£€ ξέετης 29, 1. 52, 10, 56, 9. 20.

E idem 52, 10. 54, 15 adn. 56, 20 etc.

δέ idem 56, 21. 59, 13. 73.

C2
Cw

//

We €o “Ἴ 4o V] t »"e

$-
5

eus
X
C9)
/ idem 78.
-—

SCRIPTORES GRAECOS. 171

idem 52, 4. 50, 14. 60, 8.
idem 53, 6 adn, ὅθ, 7. 66, 8.

δύο ὀβολοί 29, t.
idem 52, 4.

idem 52, 4. 56, 14.
διώβολον 56, 7.
ὀβολοί 73.

ὁλκή 52, 6. 56, 11. 17.

idem 78, 13. 14. 16 etc.

idem 29, 1 etc. Apparet hanc notam e priore ortam
esse omisso 0: eadem autem, quoniam ὁλκή et
δραχμή synonyma erant, pro drachma poni solebat.
idem prol. $ 103. |

ὀξύβαφον 29, 1. 52, 10. 56, 21. 78.

οὐγγία 29, 1. 52, 7 etc.

idem 66, 4.

idem 79.

idem 56, 4. 006, 4.

τάλαντον prol. $ 47, V.
τετρώβολον 29, 1.
τριώβολον 29, 1. 56, 7. 66, 7.

gv τρυβλίον 52, 8. 50, 20. -

7p
a
X

»ox9* XI

idem 52, 8 adn. ὅθ. 20 adn. 78.

χαλκοῦς 52, 2. 53, 8 adn. ὅθ, 12. 73. In abaco At-
tico pervetusto reperitur nota X (Archaeol. Ztg. 1847
p. 42).

χήμη 52, 2.56, 12. 78. —
χοῖνιξ 52, 2. ὅθ, 12. 78.

idem 52, 2. 78.

χοῦς 52, 2. 56, 12. 73.

w--—-———— —-— €

106

172 PROLEGOMENA IN

De notis numerorum.

Postquam notas ponderum et mensurarum explicui,
adiicio ea quae de numeris in codicibus Heronianis aliisque
inveni.

Litterae et vulgares et priscae illae & G C$ numeros ab
I usque ad DCCCC significant adscripta lineola aut directa
aut obliqua sic: ἃ vel α΄, B vel β΄ et cetera. Hae notae
iam in eo codice qui inter Heronianos est ahtiquissimus!)
promiscue reperiuntur, nec facile discernere queas utra :
ex duabus sit usitatior. ldem de reliquis codicibus valet
paene omnibus quos inspexi; fuerunt tamen etiam qui in
brevioribus fragmentis de mensuris , velut Eusebiano , tan-

tum directam lineolam exhiberent. Ego ubique obliqua

lineola propterea usus sum, quia altera minus quadrat in
litteras typis expressas minusque elegantem adspectum ha-
bet. Interdum in codicibus lineola numerüm notans plane
omissa est, idque eo saepius quo neglegentius sunt ex-
arati. Denique ii codices qui antiquioris scripturae spe-
ciem servarunt aliquoties hoc signum ^ exhibent, ut Γ,
h. e. tres, quamquam id saepius reperitur in milibus. In
Heroniano antiquissimo inveni etiam notulam quandam lit-
terae Tt similem appositam, ut y**, uw, i7.

Milia singula usque ad novem designantur litteris α
proximisque, praefixa infra lineola obliqua sic: «t f etc.,
quae lineola cum ipsa littera in unum coalescere solet, id
quod describere per typos non licuit. Inter omnes constat
antiquitus eandem lineolam et maiorem fuisse et iuxta lit-
teram, non infra, positam esse, ut /A, /B*), sed eius
usus in codicibus quibus usus sum nullum exemplum ex-
stat. Praeterea autem eaedem litterae nummerales signifi-
cantur aut lineola directa, ij, aut his notulis ", ut [^
Δ΄, aut alterutra sola, ut ^ €^ — β΄ Δ' etc.?).

Dena milia et cetera, ἢ. e. μυριάδες, ut in sermone

1) Est Paris. 1670 sec, XIV vel XIII, unde pleraque
quae hic trado repetivi (maxime e fol. 66 et 67).

2) V. Franzium in Elem. epigr. Gr. p. 852.

8) Haec omnia desumpsi e Paris. 1670; v. infra $ 108.

SCRIPTORES GRAECOS. 173

Graeco ab initio numerantur, ita etiam scribuntur, nec
quidquam perversius cogitari potest notis 1 X pro denis
vicenisque milibus , quarum usus pueris Graecarum littera-
rum studiosis in omnibus libris scholasticis tradi solet*).
Inmo dena milia Graeoo homini et cogitanti et loquenti et
scribenti fuerunt μυριὰς α΄, vicena μυριάδες e ete. Ut
in tabula Heroniana 1I (12) legimus μυριάδας β΄ nu. Sed
ubi Muptáboc vocahulum in scriptura omissum est, ibi
duabus punctis dena milia significari solent, ut ἃ 8 eto. 5)

Alibi aliae etiam notae in codicibus reperiuntur, ut ἃ ui

ὦ vel f*), quae minus accurate scripta esse apparet.

Non inutilem esse hanc numerorum doctrinam ipge ex-
pertus sum, cum Suidae locum de plethra, adhuc absurde
editum , emendavi. Nam cum vulgo legeretur πλέθρον ...
ἢ πανταχόθεν ἔχον πόδας λη΄. καὶ πλεθριαῖον διά-
μα. nihil nisi À mutavi in Α., ex altera autem littera
quae pro numero habebatur , feci ἢ hunc in modum: παν».
ταχόθεν ἔχον πόδας ἃ. ἢ καὶ πλεθριαῖον διάςτημᾳ.

De notis numerorum fractorum.

Nota semissis in codice Heroniano antiquissimo ubique
est C" (accuratiorem formam vide apud Montfaucon. Anal.
P. 310), in aliis simplex C perinde atque in inscriptionibus
Atticis saeculi quinti!). Saepius tamen in libris altera
ferma 3 reperitur, sed depravata illa quidem varios in
ductus, quos hic exhibere non possum?) Et solent addi

4) Semel in cod. Paris. 2013 fol. 145* (tab. Her. V)
inveni 0, sed id ἃ manu rec. δὰ genuinum ἃ adscriptum.

δ) Ídem testatur Montfancon in Anal. ἃς, p. 314. Sic
ü legitgg. in Paris. 1670 fol. 66", Monaee. fol. ((*, Addi.
tur etiam hic obliqua lines, ut ἃ in Vindob, 179, ζ in
Paris, 2475; in eodem inveni etiam à. Quae vetustior
eiusdem notationis forma fuerit, docet Ritachelius in Bibl.
Alexandr. (die Alezandrinischen ' Bibliotheken) p. 120.

6) Cod. Paris, 2013. 3488,

1) V. Boeckh. Stagtshaush, II p, 162, 22, 166, 32. 172,25.
261. 267, 27 al.

2) Solet hoe 8 aut eum iis numeris .qui &ntecedunt in
"num coninngi, aut quasi iacens pingi et depravari in
formas. 5. (fr. 73), v dilatatum. aliasque plurimas.

^

107

T.

174 PROLEGOMENA IN

duae lineolae", quas ego omisi, quoniam certum est 9 per
se significare dimidiam partem. In scriptura C" video ve-
stigia vocis ἥμιου.

Saepissime occurrit in libris Heronianis nota bessis
sive διμοίρου ὦ ὃ). quae unde orta sit, re multum per-
quisita pro certo inveni. Nimirum Graeci plerumque iis
fracturis utuntur quas simplices vocare licet, quarum nu-
merator est I; δίμοιρον autem idem est ac semis cum ser-
tante, sive Cg", unde contractum est ux". Praeterea aliis
in codicibus, utique recentioribus, bessis nota est B trans-
versa lineola distinctum, qua significari apparet duas par-
tes, ἢ. e. ipsum δίμοιρον.

Reliquae fracturae, tertia, quarta ceteraeque partes,
in codicibus significantur orbiculo quodam ad litteram nu-
meralem appicto duabusque obliquis lineolis additis. Ipsas
formas exhibent Montfauconus (p. 319) et Maius in Didymo.
Unde autem id sit ortum quaerentibus in promptu est quid
respondeam. Etenim interdum in codicibus servatae sunt

— 0v -ον , ,
hae formae [, 155), ἢ. e. τρίτον, τεςςαρεςκαιδέκα-
TOV. Est igitur id compendium quod modo descripsi or-

tum ex Oy, perinde ac T scribi solet pro TóvP). Ego in
scriptura typis expressa abiecto orbiculo illo, qui quidem
etiam in codicibus non raro omittitur, fractos numeros
binis lineolis significavi, ut Y" δ΄ etc. Apud Hesychium
(S 103) restitui e" et y^, ἢ. e. partem sexies millesimam
et ter millesimam.

Notum est Graecos fere semper ita expressisse fractos
numeros, ut simplices partes enumerarent. Velut quas
nos dicimis quadraginta tres partes ducentesimas vicesimas
quartas (31). eas Graeci solverunt in Z" xn" pig" (κδ΄

3) Haec forma desumpta est e Paris. 1670, Monac.
165, Vindob. 309, eandemque exhibet Montfauc. p. 319;
paullo aliam habent Paris. 2476 et Ambrosianus editus a
Maio (quem vide); rursus alii ductus exstant in Paris.
2013 aliisque, ubi nota similis ei formae diphthongi ον
quae olim vulgata erat.

4) Enotavi haec e cod. Paris. 2488 fol. 09». 111*.

5) Conf. Mehlhorn, Griech. Gramm. in tabula ad p. 9.

U-eomMm00

SCRIPTORES GRAECOS. (0175

(1 ἢ us Ἔ τῆς Ἔ τη): quarum partium summa idem
efficit"). Interdum tamen etiam tales fracturae inveniuntur,
quales nos frequentamus, quarum numerator est multiplus:
tum is qui index vocatur bis scribendus est, velut iZ' καὶ
κα΄, f. e. ἑπτακαίδεκα eikocrórmpura?). Sed haec quia
non tam ad. scriptores metrologicos quam ad Heronem per-
ünent, iam missa facio atque omnino huic praefationi finem
impono, qua etsi nequaquam omnia explicare et illustrare
potui, tamen id me assecutum esse confido, ut iam ad hoc
literarum genus olim penitus abstrusum ac reconditum
omnibus quorumcunque interest aditus pateat.

Üonspectus mumerorum quos in tabula V Heroniana codices
exhibent.

Extremis his prolegomenis bene mihi occasionem ob-
latam esse existimo, ut huius scidae explendae gratia nu-
merorum notas quas in tabula V Heroniana codices Parisini
ethibent ex ordine describam. Quae tabula cum plurimos
4c maxime varios numeros contineat, eadem omnino spe-
. Gem praebet earum formarum quas aliis quoque locis in
isdem libris litterae numerales habere solent.

Codices Graeci Parisini

P* (1670) P* (2013) P* (2013)

l. eic, μία: ἕν idem . idem vel α΄
2, δύο vel u^, δύο vel β΄ β΄

3. τρεῖς vel Γ γ΄ idem

4. 1éccapec vel δ' δ΄ idem

9. πέντε vel εἰ € idem

6. ς΄ idem idem

1. ζ' idem idem

8, η΄ idem idem

9. θ΄ idem idem

10. δέκα vel v Ἢ idem

15. te" (duobus locis) ιε΄ idem

6) Legitur hoc exemplum apud Heronem mot nobis
edendum in Stereom. I, 52, 2.
7) Idem Stereom. I, 8.

108

: ΕΝ τ TDGTHEUNEgT wr
$- 5 Es μὰ σ΄. «--

116 | PROLEGOMENA IN SCRIPTORES GRAECOS.

p* P1 P?
20. εἴκοςι vel x κ΄ idem
25. κεῖ vel κε΄ κε΄ idem
30. τριάκοντα vel λ λ΄ λ
8ὅ. Ae" vel λε΄ λε΄ λε
40. Teccápoxovra νοὶ] μ΄ μ΄ idem
45. He" με΄ με
ὅ0. πεντήκοντα vel ν᾿ v idem
55. ve in tribus Parisinis, ac similiter proximi numeri
200. C vel σ΄ σ΄ idem
300. T vel T t idem
400. U vel v' U idem
900. Q' vel φ φ΄ idem
600. X^ vel X X idem
700, W* vel y y' idem
800. u" vel cn" Ww ὥ vel ὦ
900. 2" vel O^ ^ P, Y
1000. χίλιοι vel Q ᾷ νοὶ α΄ ἃ νεὶ α΄
2000. β΄ vel B^ — Μ΄ vel β΄
8000. [^ vel Γἕ -- f
4000. Δ΄ vel A" — δ
ὅ000. εἶ vel € — Ξ
6000. g^ (duobus locis) — e
7000. 3 vel Z" — ζ
8000, H^ vel n — m"
9000, e vel 0" — e
10000. μύριοι vel ü — c

Addo denique e P* compositos numeros Q6, QU, Qy, QU.

METROLOGICI SCRIPTORES :
- GRAECI. '

SCRIPT. METROL. I, 12

L Fragmenta de mensuris porrectis et.
quadratis.

1. E Iulii Pollucis onomastico (2. 157. 158).
(Vide prol. 8 2.) :

Τῶν δὲ μέτρων ἔςτι μέν m xal δάκτυλος δοχμὴ is;
δὲ ουγκλειεθέντες οἱ τέτταρες δάκτυλοι, καὶ δακτυλο-

. δύχμη, τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ παλαιςτὴ θηλυκῶς καὶ παλαι-

αὴς ἀρρενικῶς, καὶ δῶρον, καὶ ἑκκαιδεκάδωρα τὰ
ἑκκαιδεκαπάλαιςετα. τὸ δὲ ἀπὸ καρποῦ ἕως ἄκρων
δακτύλων, ἡ πᾶςα χείρ. ὀρθόδωρον. εἰ δὲ τοὺς δα-
τύλους ἀποτείνας ἀπὸ τοῦ μεγάλου πρὸς τὸν μι-
χρότατον uerpoic, ςπιθαμὴ τὸ μέτρον᾽ εἰ δὲ τὸν μέ- 158
τὰν δάκτυλον τῷ λιχανῷ ἀντιτείνας, τὸ μέτρον λι-
χάς. ἀπὸ δὲ ὠλεκράνου πρὸς τὸν uécov δάκτυλον 10
ἄκρον τὸ διάςτημα πῆχυς. εἰ δὲ ευγκάμψειας τοὺς
δακτύλους, ἀπ᾽ ἀγκῶνος ἐπ᾽ αὐτοὺς πυγὼν τὸ μέ-
τρον, εἰ δὲ ευτκλείςειας, πυγμή. εἰ δ᾽ ἄμφω τὰς χεῖ-
ρας ἐκτείνειας, ὡς καὶ τὸ crépvov αὐταῖς ευμμετρεῖν,
ὀργυιὰ καλεῖται τὸ μέτρον. (15

e

2. Fragmentum a Greavesio allatum , quo mensurae
& Polluce propositae illustrantur.

(Vide prol. $ 2.)
Ὁ μὲν δάκτυλος μέτρον écri cuuxpórarov. fi δὲ

, e

δοχμή ἐςτι δακτύλων δ΄, ὅπερ μέτρον καὶ boxruAo-
ἜΡΟΝ 193

180 FRAGMENTA DE MENSURIS [3. 4]

δόχμη παλαιςτή τε καὶ δῶρον καλεῖται. fj δὲ λιχάς

écri δακτύλων v, τὸ δ᾽ ὀρθόδωρον ια΄, ἣ δὲ ςπιθαμὴ

ιβ΄, ὃ δὲ ποὺς δοχμῶν δ΄ ἤτοι δακτύλων τις΄, fj δὲ πυ-

γμὴ δακτύλων tj, ὃ δὲ πυγὼν κ΄, ὁ δὲ πῆχυς κδ΄ ἤτοι
5 δοχμῶν᾽ ς΄, fj δὲ ὀργυιὰ πήχεων δ΄ ἤτοι ποδῶν ς΄.

ὃ. Electa quaedam e Ῥὲαψηιξ libello de mensuris
marmorum.

(Vide prol. 8 8. 14.)

1. «*O πῆχυς ἔχει παλαιςτὰς ς΄, δακτύλους xb,
10 πόδα ἸΠτολομαϊκὸν α΄5, Ρωμαϊκὸόν δὲ πόδα α΄ S e".
2, Ὁ ποὺς ὃ Πτολομαϊκὸς ἔχει εὐθυμετρικοὺς
παλαιςτὰς ὃ, ἐμβαδικοὺς ig, crepeoüc ξδ΄. ὁ δὲ
“Ῥωμαϊκὸς͵ ποὺς ἔχει εὐθυμετρικοὺς παλαιςτὰς γ' τ΄,
ἐμβαδικοὺς δὲ ια΄ θ΄, ςετερεοὺς δὲ λς΄ κζ΄.
15 9. χα Ἔχει δὲ καὶ λόγον ὁ Πτολομαϊκὸς ποὺς πρὸς
τὸν βαςιλικὸν πῆχυν κατὰ εὐθυμετρίαν ὡς β΄ πρὸς Y.
4. «*O Ῥωμαϊκὸς ποὺς πρὸς τὸν βαειλικὸν πῆχυν
λότον ἔχει κατὰ εὐθυμετρίαν doc ε΄ πρὸς θ΄.

4, Tabula Heroniana I.
90 (Vide prol. $ 165—920.)
['Hpuvoc εἰεαγωγαί.]

1, *H πρώτη τεωμετρία, καθὼς fjuác ὁ παλαιὸς
διδάςκει λόγος, τὰ περὶ τὴν γαιῶν μέτρηςιν καὶ δια-
γομὴν κατηςχολεῖτο, ὅθεν καὶ γεωμετρία ἐκλήθη. ἣ

21. "Hpuvoc εἰςαγωγαί om. N, Τοῦ αὐτοῦ "H. εἷς. M
22. Ἢ om. Le καθὼς] καθ P^ 238. γαιῶν μέτρηειν
N, γεωμετρίαν rel. (τοῖς περὶ τὴν γῆν μέτροις Ib) δια-
νομὴν N, διανομὰς rel. (διανομαῖς Ib) — 24. κατηςχολεῖτο)
διηςχολεῖτο N (ἀπηςχολοῦντο Ib)

*

[1] PORRECTIS ET QUADRATIS. 181
τὰρ τῆς uerpriceuc ἐπίνοια παρ᾽ Αἰγυπτίοις εὑρέθη

διὰ τὴν τοῦ Νείλου ἀνάβαςειν᾽ πολλὰ τὰρ χωρία φα-
γερὰ ὄντα πρὸ τῆς ἀναβάςεως τῇ ἀναβάςει ἀφανῆ

ἐποίει, πολλὰ δὲ μετὰ τὴν ἀπόβαςειν φανερὰ ἐγίνετο, ᾿
καὶ οὐκέτι ἦν δυνατὸν ἕκαςτον διακρῖναι τὰ ἴδια’ ἐξ 5

οὗ ἐπενόηςαν οἱ Αἰγύπτιοι τήνδε τὴν μέτρηςειν τῆς
ἀπολειπομένης ὑπὸ τοῦ Νείλου γῆς χρῶνται δὲ τῇ
μετρήςει πρὸς ἑκάςτην πλευρὰν τοῦ χωρίου ὅτε μὲν
τῷ καλουμένῳ cxotviu, ὅτε δὲ καλάμῳ, ὅτε δὲ πή-
χει, ὅτε δὲ καὶ ἑτέροις μέτροις᾽ χρειώδους δὲ τοῦ
πράγματος τοῖς ἀνθρώποις ὑπάρχοντος ἐπὶ πλέον
προήχθη τὸ γεγονὸς ὥςτε καὶ ἐπὶ τὰ ςτερεὰ ς«ὦματα
χωρῆςαι τὴν διοίκηειν τῶν μετρήςεων καὶ τῶν δια-
γομῶν.

2. Cic οὖν τὸν περὶ τῆς μετρήςεως λόγον ἀναγ-:

καϊόν ἐςτιν εἰδέναι τὴν τῶν μέτρων ἰδέαν. πρὸς ὃ
βούλεταί τις ἀναμετρεῖν. καὶ ἑκάςτου ςχήματος τὸ
εἶδος, καὶ πῶς δεῖ ἀναμετρεῖν. ὑποδείξομεν δὲ
[πρῶτον] τὴν τῶν μέτρων ἰδέαν.

ἹΤερὶ εὐθυμετρικῶν.

3. Εὐθυμετρικὸν μὲν οὖν ἐςτι πᾶν τὸ κατὰ μῆκος
μόνον μετρούμενον [ὥςπερ ἐν ταῖς «κουτλύώςεειν oi

2, φανερὰ ὄντα χωρία ὁ 4. ποιεῖ ὁ καὶ ante μετὰ
ad C ἀνάβαειν Le ἐγένετο PbNV, éyfévovroM — Db.
οὐκέτι] οὐκ Ν διακρίναι P*MoZe, διακρίνειν C Ib. ἐξ
οὗ] διὰ τοῦτο ΟΡ ὅ. ἀπολειμένης P^, ἀπολημένης N
ὑπὸ] ἀπὸ P*MoLe, bà C χρῶνται] χρᾶται N, χρᾶτε Ph

20

3. κχοίνῳ Mo, cukaply Ze καὶ ante καλάμῳ add. ΡΡΧΜ.

καὶ ante πήχει vitiose add. Le 10. δὲ ToO πράγματος
δεὶ πραγματείας Pb, δὲ πραγματείας ΝΜΥ͂ 11. ὑπάρχον-

τος PM, ómapyoócnc NV 18. τῶν (ante uerp.)] τὴν —

le 19, πρῶτον om. PA^MoLe 22, ςκουλύώςεειν N

182 | FRAGMENTA DE MENSURIS [4]

ςτροφίολοι xoi ἐν τοῖς ξυλικοῖς τὰ κυμάτια καὶ ὅςεα
πρὸς μῆκος μόνον μετρεῖται].
4, "Ccr τῶν μέτρων εἴδη τάδε“ δάκτυλος, παλαι-
«τής, διχάς, επιθαμή, πούς, πυγών, πῆχυς, βῆμα,
ὅ ξύλον, ὀργυιά, κάλαμος, ἄκενα, ἄμμα, πλέθρον,
ἰούγερον, «τάδιον, δίαυλον, μίλιον, ςχοῖνος, παρα-
ςάγγῃης.
5. Ἐλάχιςτον δὲ τούτων ἐςτὶ δάκτυλος καὶ πάντα
τὰ ἐλάττονα μόρια καλεῖται.
10 6. Ὁ μὲν οὖν παλαιςτὴς ἔχει δακτύλους δ΄.
1. Ἢ δὲ διχὰς παλαιςτὰς β΄, δακτύλους η΄.
8. Ἡ ςπιθαμὴ ἔχει παλαιςτὰς τ΄, δακτύλους ιβ΄.
9. *O ποὺς ὁ μὲν βαειλικὸς καὶ Φιλεταίρειος λε-
τόμενος ἔχει παλαιςτὰς δ΄, δακτύλους ις΄.
16 10. Ὁ δὲ Ἰταλικὸς ποὺς ἔχει δακτύλους tv τῇ.
11. Ἡ πυγὼν ἔχει παλαιετὰς ε΄, δακτύλους κ΄.
12. Ὃ πῆχυς ἔχει παλαιετὰς ς΄, δακτύλους "xb.
[καλεῖται δὲ καὶ ξυλοπριςτικὸς πῆχυς.] -
18, Τὸ βῆμα ἔχει πῆχυν α' ὦ΄, παλαιςτὰς ι΄, δα-
20 κτύλους μ΄..
14, Τὸ ξύλον ἔχει πήχεις γ΄, πόδας δ΄5, παλαιςτὰς
ιη΄, δακτύλους οβ΄.

1, «τροφύολοι C cxauAdiceciv add, ante ἐν τοῖς P»
κύματα ὅ. ξύλον usque ad ἄμμα om, ἅμμα
P»N À8.9.o0m.C, 10, Ὁ] ἩΝ oóvom.P^ 11.
*H] Ὁ P^ 13. Φιλεταίριος libri et hic et infra 16.
Y ] τρίμοιρον MoLe 16, 'H] 'O PPNZe παλαιςτὰς]
πόδας C δοακτύλους κ' om. C 17. ἔχει om, C 18.
καὶ ξυλοπριςτικὸς] "IraÀukóc 5 19. πήχεις MoLe ὦ
δίμοιρον MoLe 21. 8 14 legitur in C ante 8 1' πό-
δας 6s om. C s] fiutcu MoLe

[4] PORREOTIS ET QUADRATIS. 183

15. *H ὀργυιὰ ἔχει πήχεις ὃ, πόδας Φιλεταιρείους
ς΄, Ἰταλικοὺς Ζ ε΄.

16. Ὁ κάλαμος ἔχει πήχεις ς΄ ζ΄, πόδας Φιλεῖαι-
ρείους v, Ἰταλικοὺς ιβ΄.

11. Τὸ ἄμμα ἔχει πήχεις μ΄, πόδας Φιλεταιρείους ὅ

ξ΄, Ἰταλικοὺς οβ΄.

18. Τὸ πλέθρον ἔχει ἀκένας v, πήχεις ξς΄ ὦ“, πό-
δας Φιλεταιρείους μὲν ρ΄, Ἰταλικοὺς δὲ ρκ΄.

[19. Ἡ δὲ ἄκενα ἔχει πόδας Φιλεταιρείους τ΄, ἤτοι
δακτύλους p£.]

20. Τὸ ἰούγερον ἔχει πλέθρα β΄, ἀκένας κ΄, πήχεις
Qv. γ΄, πόδας Φιλεταιρείους μῆκος μὲν ς΄, πλάτος
δὲ ρ΄, Ἰταλικοὺς δὲ τὸ μὲν μῆκος πόδας «μ΄, τὸ δὲ
πλάτος ρκ΄" ὡς vívecOat ἐμβαδικοὺς ἐν τετραγώνῳ
B nu'

21. Τὸ cróbioy ἔχει πλέθρα ς΄, ἀκένας E, πήχεις
v, πόδας Φιλεταιρείους μὲν χ᾽, Ἰταλικοὺς δὲ yx.

22. Τὸ δίαυλον ἔχει πλέθρα ιβ΄, ἤτοι «ςτάδια β΄,
ἀκένας ρκ΄, πήχεις w', πόδας Φιλεταιρείους μὲν ac",
Ἰταλικοὺς δὲ πόδας aug.

1. post ἔχει in P^ e 6 16 statim additur πήχ. &' u^,
deinde e 8 17 πόδας Φιλεταιρικοὺς ξ΄, Ἰταλικούς οβ΄; re-
liqu& om, — 2. δὲ post Ἰταλικοὺς add. Le ε΄ πέμπτον
μέρος Mo, καὶ πέμπτον μέρος Le 8. uj"] δίμοιρον MoLe
5. ἅμμα N Φιλεταιρικοὺς Ph, idemque infra 7. δὲ
ante πλέθρον add. PPNf£e dxcvac P* aliique et hic et
infa — w"] δίμοιρον Mobe — 8.9] ἑκατόν N 9. 10.
om. C 11. $00 N 12. ΥἽ1 τρίμοιρον MoLe μήκους
et πλάτους libri, eorr, Le μὲν ante μήκους habent P5N,
μὲν et compezdiuth voéulae καὶ eodem 16co V, utide μὲν
λ ἢ Μ πλάτος δὲ pom, C 13. τὸ μὲν μῆκος 'πόδας]
πόδας μήκους ὁ τὸ δὲ πλάτος] πλάτους πόδας C (per
comp. scr) 14. ὡς γίνεεθαι usque ad mu'om.C ἐμ-
Bábouc P* 16, πήχυς P^ 18, crabíouc δύο πλέθρα ιβ΄ C

10

15

20

8
184: FRAGMENTA DE MEN&URIS |. [8]

28. Τὸ μίλιον ἔχει ςτάδια ἑπτὰ fiutcu , πλέθρα με΄,
ἀκένας υν΄, ὀργυιὰς ψν΄, βήματα au, πήχεις v, πό-
δας Φιλεταιρείους μὲν o, Ἰταλικοὺς δὲ ev.
᾿ 24. Ὁ cxoivoc ἔχει μίλια δ΄, crabiouc λ΄.

. & 920, Ὁ παρακάγτγης ἔχει μίλια δ΄, crabtouc λ΄ ἔεςτι
δὲ τὸ μέτρον TTepcikóv.

[26. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν κατὰ τὴν παλαιὰν ἔκθεειν"
τὴν δὲ νῦν κρατοῦςαν δύγαμιν ἐν τοῖς προοιμίοις
τοῦ λόγου ὑπετάξαμεν.]

. 10 8, Tabula Heroniana II.
(Vide prol. 8 21.)

1. Τὰ μὲν οὖν εὐθυμετρικὰ εἴδη eiciy ια΄, δάκτυ-
λος, οὐγγία, παλαιςτή, ςπιθαμή, πούς, πῆχυς, βῆμα,
ὀργυιά, ἄκενα, πλέθρον,, «τάδιον.

158 52, Ἐλάχιςτον δὲ τούτων ἐςτὶ δάκτυλος, καὶ πάντα
τὰ ἐλάττονα μόρια καλεῖται.
8, Ἧ οὐγγία ἔχει δακτύλους α΄ γ΄.
4, Ἢ παλαιςτὴ ἔχει δακτύλους δ΄, οὐγγίας γ΄.
. *H επιθαμὴ ἔχει παλαιςτὰς γ΄, δακτύλους ιβ΄.
. Ὁ ποὺς ἔχει παλαιςτὰς δ΄, δακτύλους ig.
. *O πῆχυς παλαιςτὰς ς΄, δακτύλους κδ΄.
. Τὸ βῆμα ἔχει παλαιςτὰς (τ΄, δακτύλους gu.
. *H ὀρτγυιὰ ἔχει δακτύλους ης΄, πόδας ς΄.
10. Ἡ ἄκενα ἔχει δακτύλους p£', πόδας v Φιλεται-
" 25 ρείους, καλεῖται δὲ ῥωμαϊςτὶ περτικά.

20

ὦ 00-10) q

1. ἑπτὰ ἥμιςυ] Z 5" PPVM — 2. ὀργυιὰς yv' βήματα
Ou om. C 4, Ὁ] Ἡ P*MoLe 6.10 om. Le 7.
$260m.C 18. ὀγγία Pb παλαιϊιςτὴς libri (vide praef.
erit) 18, 'H] Ὁ PbV παλαιςτὴς libri — 21. Ὁ om.
N 24, Φιλεταιρίους NVM, Φιλεταιρικοὺ ΡΡ 25, ῥω-
μαϊςτὴ P^ περτικά] αερτίκα V, τερτίκα ῬΡΜ

,

Oo MMC 0707 m
"» -
a - ..

-

[9] - PORRECTIS ET QUADBATIS. 185

11. Τὸ πλέθρον ἔχει τὸ Ἑλληνικὸν πόδας ρ΄ τὸ
μῆκος καὶ τὸ πλάτος p, ἐν τετραγώνῳ à.

12, Τὸ ἰούτερον ἔχει [τὸ “Ελληνικὸν] τὸ μὲν μῆκος
πόδας ῳ΄, τὸ δὲ πλάτος px' ὡς γίνεεθαι ἐμβαδικοὺς
ἐν τετραγώνῳ μυριάδας β΄ ηω΄.

18, Τὸ «τάδιον ἔχει πλέθρα ς΄, ἀκένας £.

14, Τὸ μίλιον ἔχει πόδας e, βήματα B, ἀκένας φ΄.

15. Ἡ οὐγγία ἔχει ἐν τετραγώνῳ δάκτυλον au" θ΄.

16. Ἡ παλαιςτὴ ἔχει ἐν τετραγώνῳ δακτύλους 18^
ἡ δὲ crepeà παλαιςτὴ ἔχει οὐγγίας κζ΄, δακτύλους ξδ΄.

11, Ἧ δὲ τετράγωνος ςπιθαμὴ ἔχει οὐγγίας πα΄,
δακτύλους pub'* fj δὲ «ςτερεὰ ςπιθαμὴ ἔχει οὐγγίας
ψκθ΄, δακτύλους αψκη΄.

18, Ὁ ποὺς ὁ τετράγωνος ἔχει οὐγγίας pub, ba-

κτύλους cve/, crepeóc δὲ οὐγγίας αψκη΄, δακτύλους 15

Ms.
19, ... δ δὲ crepeóc πῆχυς ἔχει οὐγγίας ew,
παλαιςτὰς εἰς΄, δακτύλους à γωκδ΄.

20, Τὸ βῆμα ἔχει ἐν τετραγώνῳ παλαιςτὰς ρ΄,
οὐγγίας Oy , δακτύλους αχ΄.

21. Ἢ τετράγωνος ὀργυιὰ ἔχει πόδας ἃς΄, fj δὲ
τράγωνος ἄκενα ἔχει πόδας ρ΄ Φιλεταιρείους.

2. μὲν ante μῆκος add. PP πλάτος om. M πό-
δας ante ρ΄ add. PPVM ἃ om. libri — 4. πόδας] ποδῶν
PM &ugabo)clibri — 5. μυριὰ VM, μυριάδες PBN — 9.
H παλαιετὴς N, Ὁ παλαιςτὴς P»VM 10. ἡ δὲ ἑτέρα
παλαιςτὴς N, ὁ δὲ ἕτερος παλαιςτὴς PPVM 11. Ὁ Ph
12. ἢ Ὁ ΡΡ érépalibri 14. ὁ ante τετρ. om. Ν οὐγ-
Tüc bis habet P^ ρμδ' ad 15. οὐγγίας om. V. 1,
(τερεὰς PPNM 17. Initio addenda videntur: 'O τετρά-
Tuvoc πῆχυς ἔχει οὐγγίας τκδ΄, δακτύλους qos — 18. ü
ΧωκδἼ] ayub N teste Ma 20. ox] ante hoc N add. ἀψ
22 Φιλεταιρείους7 crepeoíclibri, quod eiiciendum censebat Ze

186 FRAGMENTA DE MENSURIS [e. 7]

6. Tabula Heronéana II.
(Vide prol. $ 22.)

1. Εἰδέναι χρή. ὅτι δάκτυλος πρῶτός écriv ὥςπερ

καὶ μονάς. |
ὅ 2, Ἡ παλαιςτὴ δακτύλουϊ ἔχει δ΄.

3. Ὁ ποὺς ἔχει παλαιετὰς δ.

4, Ὁ πῆχυς ἔχει πόδας α΄8, τουτέςτι παλαιετὰς.
σ΄, δακτύλους κδ΄. |

5. Τὸ βῆμα ἔχει πῆχυν α΄ καὶ πόδα α΄, 6 ἐςτι mó-

10 δας β΄, παλαιςτὰς τ΄, δακτύλους gu...

6. Ἡ ὀργυιὰ ἔχει βήματα β΄ καὶ πόδα α΄, ὅ ἐςτι
πήχεις δ΄, τουτέςτι πόδας ς΄, παλαιςτὰς κὃ΄, δακτύ-
λους Gg.

1. Ἢ ἄκενα ἔχει ὀργυιὰν α΄ ὦ, ὅ ἐςτι βήματα

16 Téccapa, τουτέςτι πήχεις ς΄ καὶ πόδα α΄, τουτέστι
᾿ς πόδας v, παλαιςτὰς μ΄, δακτύλους p£.

8. Τὸ πλέθρον ἔχει ἀκένας 1 — γίνονται ὀργυιαὶ
tg πόδες δ΄ --- τουτέςτι βήματα μ΄, ἢ πήχεις Eg" καὶ
πόδα α΄, πόδας ρ΄, παλαιςτὰς v.

?0 96, Τὸ ετάδιον ἔχει πλέθρα ς΄, ἀκένας ξ΄, ὀργυιὰς
ρ΄, βήματα cy, πήχεις υ΄, πόδας χ΄.
10. Τὸ μίλιον ἔχει «τάδια Z' ἥμιου, πλέθρα ue,
ἀκένας uv', ὀργυιὰς ψν΄, βήματα aw", πήχεις γ΄, πό-
δας 5g.

25 1. Tabula Heroniana IV.
(Vide prol. 8ὶ 28.)
['Hpuvoc petptkd.]
1. Τὸ ἰούγερον ἔχει ἀκαίνας ς΄ γεϊκῶν ποδῶν v.
μήκους γὰρ ἔχει ἀκαίνας κδ΄, διαιρεῖται δὲ εἰς κ΄ μέρη
8. xb] δ΄ cod. 14.’ ὀργυῖαν cod. δίμοιρον Vincent.

17. ἄκενας cod, idem etiam infra γίνονται) γί cod.
om. inc. ὀργυιὰς et πόδας Vinc.

[8] ' — PORRECTIS ET QUADRATIS. 181

ἀνὰ ιβ΄, γίνονται πόδες «μ΄. πλάτους δὲ ἔχει δώδεκα
ἀκαίνας, γίνονται πόδες ok ἐὰν δὲ τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ
πλάτος. γίνονται πόδες B. nu.

᾿ 2. *H ἄκαινα πόδας ἔχει ιβ΄, γίνονται παλαιςταὶ

,

μη΄.

8. Ὁ ποὺς ἔχει παλαιετὰς δ΄, δακτύλους τς΄.

4. *O πῆχυς ὁ εὐθυμετρικὸς ἔχει πόδα ἕνα C^ 6
πῆχυς ὃ λιθικὸς ἔχει ὁμοίως πόδα a'C, δακτύλους κδ΄.

4 P 4 , 4 / ,
[ῦ. Ἐὰν τὸ πλάτος τοὺς κδ΄ ἐπὶ τοὺς κδ΄, γίνονται

δάκτυλσι φος΄ " τούτους ἐπὶ τὸ πάχος γίνονται ἀγε-
λαῖοι δάκτυλοι ἃ τωκδ΄.]

8. Tabula Heroniana V.
"A (Vide prol. $ 24—27.)

1. Τὰ δὲ μέτρα ἐξεύρηνται ἐξ ἀνθρωπίνων μελῶν,
δακτύλου. [κονδύλου.]7 παλαιςτοῦ,. ςπιθαμῆς, ποδός,
πήχεως, βήματος, ὀργυιᾶς καὶ λοιπῶν.

2. ἸΤάντων δὲ ἐλαχιςτότερός ἐςτιν ὁ δάκτυλος,
ὅςτις καὶ μονὰς καλεῖται διαιρεῖται δὲ ἔςθ᾽ ὅτε μὲν
καὶ εἰς ἥμιου καὶ τρίτον καὶ λοιπὰ μόρια.

8. Μετὰ δὲ τὸν δάκτυλον. ὅς ἐςτι μέρος ἐλάχι-
Ccrov πάντων, ἔςτιν [6 κόνδυλος, ὃς ἔχει δακτύλους
δύο.

1. πόδες] πὸ P^, om. Le δώδεκα] A P» 8. Bu
P*, corr. Le 4, γίνονται παλαιϊςταὶ P^, γίνεται παλαι-
«τὰς Ze ὅ. μη ΞΘ 7. πόδα] tob Ῥὸ ἕνα ἃ Ze
10. φοςξΊ qof' P*.

14. ΤΙερὶ μέτρων. inscriptum habet V ἐξηύρηνται
Pa pr. m. — 15. κονδύλου om. παλαιςτοῦ om, PH
16. πήχεος V 17. ἐλαχιςτότερος P4, ἐλαχιςτότατον V,
ἐλαχιςτώτερον P^ ὁ om. V 18. μὲν καὶ om. V — 19.
ἡμίςει P* τρίτον xol λοιπὰ μόρια] εἰς τρίτον καὶ eic 5"
καὶ εἰς λοιπὰ μόριαῬΡΘ 21. ὁ κόνδυλος usque δἀξῖτα om. C

188 FRAGMENTA DE MENSURIS [8]

4. Εἶτα] ὃ παλαιςτής, ὃν καὶ τέταρτόν τινες xa-
λοῦςει διὰ τὸ τέεςαρας ἔχειν δακτύλους, ἢ διὰ τὸ εἶναι
δ΄ τοῦ ποδός, τινὲς δὲ καὶ τρίτον διὰ τὸ εἶναι Y τῆς
ςπιθαμῆς᾽ f γὰρ ςπιθαμὴ τρία τέταρτα ἔχει, ὃ δὲ

ὅ ποὺς τέςςαρα. ᾿

D. 'H διχὰς 6€ ἔχει παλαιετὰς δύο, ἤγουν δακτύ-
λους ὀκτώ [κονδύλους réccapac], καὶ καλεῖται δίμοι-
ρον ςπιθαμῆς. λιχὰς δὲ λέγετῳ τὸ τῶν δύο δακτύ-
λων ἄνοιγμα, τοῦ ἀντίχειρος λέγω καὶ τοῦ λιχανοῦ᾽

, 10 τοῦτο καὶ κυνόςτομον καλοῦεί τινες.

6. Ἡ επιθαμὴ ἔχει παλαιετὰς τρεῖς, ἤγουν δακτύ-
λους ιβ΄ [κονδύλους ἕξ].
1. *O ποὺς ἔχει ςπιθαμὴν μίαν γ΄, ἤγουν παλαι-
«τὰς δ΄, [κονδύλους ὀκτώ,.7 ἤτοι δακτύλους ig.
15 8, Ὁ πῆχυς ἔχει πόδας δύο, ἤγουν .crigapác
δύο ὦ΄΄, παλαιςτὰς ὀκτώ, [κονδύλους ι:ις΄.] δακτύλους
λβ΄. |
9. Τὸ βῆμα τὸ ἁπλοῦν ἔχει ςπιθαμὰς Y τ΄, ἢ πό-
δας B's, ἢ παλαιςτὰς v, [ἢ κονδύλους x',] ἢ δακτύ-
20 λους μ΄.

. 1. τινες om. V, — 2, réccapec Ῥό ἢ διὰ τὸ usque

᾿ ad τῆς ςπιθαμῆς om. P*V — 5. téccapa] δ P* 6, δὲ
om. PeV παλαιςτὰς δύ᾽ ἔχει V, παλαιςτὰς β΄ ἔχει Pe
7. ὀκτιῦ7] η Ῥ6ῪῚ κονδύλους réccapac om. C καὶ κα-
λεῖτα!)] καλεῖται δὲΥὦἮῪ 8. λιχὰς] διχὰξς libri δύο] β΄
Pe 9, ἀντιχείρου V ἃ Bec. m. 10, τοῦτο τινὲς xa-
λοῦει V κυνόςτομον Le (fun manuscrit donne xuvócto-
μον: c'est, je crois, la vraie lecon), κοινόςτομον C 11.
ἤγουν] ἢ 129. 1:9] € P^ κονδύλους E£om. CO 13.
Ὁ om. P4 «"] xal γ΄ Pe, καὶ V ἤγουν] ἤτοι P*
14, κονδύλους ὀκτώ om. C ἥἤτοι] ἤγουν P* 15. '0]
'H P* δύο] P P* ἥἤγουν] ἢ P* 16. δύο] β΄ P*
ὀκτώ] n P*V κονδύλους ig om. C 17. AB] λε P^ 18.
4] τρεῖς ΡΥ Υ τρίτον V. 19, ἢ κονδύλους κ΄ om. C

[8] PORREOTIS ET QUADBATIS. 189

10. Τὸ βῆμα τὸ διπλοῦν ἔχει πόδας ε΄, ἢ cri0a-
μὰς ew", ἢ παλαιςτὰς κ΄, [ἢ κονδύχους yu] ἢ δακτύ-
λους π΄.

11, Ὁ πῆχυς 6 λιθικὸς ἔχει ἐπιθαμὰς β΄, ἢ πόδα

ἕγα πρὸς τῷ ἡμίςει, ἢ παλαιςτὰς ς΄, [ἢ κονδύλους 5

ι5β.] ἢ δακτύλους κδ΄. ὡςαύτως καὶ ὃ τοῦ πριςτικοῦ
ξύλου.

12. Ἥ ὀργυιὰ μεθ᾽ ἧς μετρεῖται f$ ςπόριμος γῆ
ἔχει ςπιθαμὰς βαςιλικὰς θ΄ δ΄, ἢ πόδας ἕξ καὶ ςπιθα-
μὴν α΄ δ΄, ἢ παλαιςετὰς ἤγουν γρόνθους κζ΄ καὶ ἀντί-
Yepov* τουτέςετι τοὺς μὲν κα΄ ἐςφιγμένης οὔςης τῆς
χειρός, τὸν δὲ τελευταῖον ἢ πρῶτον ἡπλωμένου καὶ
αὐτοῦ τοῦ μεγάλου δακτύλου τῆς χειρός, ὃς δὴ καὶ
λέγεται τέταρτον ςπιθαμῆς, ἔχει δὲ δακτύλους τρεῖς.
μεθὸ δὲ ποιήςεις ὀργυιὰν ἐν καλάμῳ ἢ ἔν τινι ξύλῳ.
μετὰ τοῦτο ὀφείλεις ποιῆςαι ςκχοινίον ἤγουν cuxápiov
δεκαόργυιον καὶ οὕτως μετρεῖν ὃν μέλλεις μετρῆςαι
τόπον τὸ γὰρ cuxdáptov τῆς ςπορίμου γῆς δέκα ὀρ-

1, εἰ om. Pe 2. ὦ Ἵ δίμοιρον 7ὦ κΊ εἴκοςι P4
ἢ κονδύλους μ΄ om. C 4. Ὁ] 'H P? 5. πρὸς om. V
τῷ "uice] τῶν fiutcu P4, τὸ s" Pe, 4; ]ἷ|Θ ἢ κονδύλους
if om. C 6. óom. P* 8. Hom. V οὐργιὰ (sic)
P*, qui postea eonstanter οὐργυά μετρᾶται Ρὸ — 9. 07]
tva V 5"] τέταρτον V, om. P* ἕξ om. P* 10.
δ τέταρτον P*V — ὄἤτγουν] ἤτοι P*V ἀντίχειρα P*V
11, ἐἐφηγμένη V 12. τὸν δὲ] 10 V. ἣ οι. Ρὰ f
πλωμένον Ῥὰ 18. μεγάλου om. PeV δε] ἧς P4 14.
τέταρτον λέγεται P* τρεῖς] yP* — 15. μεθ᾽ ὃ Ρά δὲ
om. V 16. μετὰ τούτου P* et Salmasius Plin. Ex. p.

με

48158 17. δεκαόργυιον] δέκα οὐργυιῶν P*, ὀργυιῶν —

δέα Y οὕτω P*V μετρεῖν] μετρᾶν Ῥά, μετρῆςαι Pe
Sa (h. e, Salmasius) μέλλεις om. P4 μετρῆςαι] με-
τρεῖν PeSa 18. ὀργυιὰς δέκα V

6

b

190 X FRAGMENTA DE MENBURIS [8]

γυιὰς ὀφείλει ἔχειν, τοῦ δὲ λιβαδίου xal τῶν περιο-
ριςμῶν ιβ΄.

13. Καὶ μετὰ μὲν τοῦ δεκαοργυίου ςχοινίου ἔχει
ὃ τόπος τοῦ μοδίου ὀργυιὰς ς΄ μόνας, μετὰ δὲ τοῦ
διωδεκαοργυίου ἔχει ὀργυιὰς cmm.

14. Ἰήλὴν oí βραχύτατοι καὶ πεδινοὶ τόποι μετὰ
τοῦ δεκαοργυίου cxotviou ὀφείλουει μετρεῖςεθαι" oí δὲ
περιοριςμοὲ τῶν προαςτείων καὶ τῶν χωρίων τῶν
ὁλογύρως μετρουμένων μετὰ τοῦ δωδεκαοργυίου

10. (χοινίου διὰ τὸ eópíckecOat ἔςωθεν τῶν περιοριςμῶν

1

Q

αὐτῶν πολλάκις ξηροχειμάρρους καὶ ῥύακας καὶ λό-
χμας καὶ ἀχρήςτους τόπους, ἂν δὲ καὶ μετὰ τοῦ δε-
καοργυίου ςχοινίου μετρηθῶειν. ὀφείλουειν ὑὕπεξαι-
ρεῖςεθαι εἴτε ἀπὸ τοῦ ἀναβιβαςμοῦ τῶν cukapíuv
κατὰ 1 cukápia εὐκάριον α΄, εἴτε ἀπὸ τοῦ μοδιςμοῦ
κατὰ δέκα μόδια μόδιον ἕν διὰ τὰς εἰρημένας αἰτίας.

15. Δεῖ δὲ γινώςκειν, ὅτι ὃ ς«πόριμος μόδιος ἔχει

- λίτρας τεςςαράκοντα᾽ μία δὲ ἑκάςτη λίτρα ςπείρει γῆν

ὀργυιῶν «ε΄.

1, τοῦ δὲ λιβαδίου] τοῦ δ΄ ἐμβαδίου Pe τῶν περι-
οριςμένων P4, τὸν περιοριςμὸν ὦ 8. δεκαουργίου P^ a
pr. m., δεκαουργυιαίου idem ἃ sec. m. (itemque infra),
δεκαοργυιαίου Sa εεοχοινίου] cuxaplou ὦ 4. ὁ om. P*
C] διακοείας P* καὶ ante μόνας add, P4d* ὅ͵, δωδε-
καοργυίου] (B ὀργίου P4, δωδεκαουργυιαίου P* (itemque
infra cmm] cr P* ^ 8. xal τῶν χωρίων om. P* — 10.
post cxyoiv(ou P4 add. ópelAouci μετρεῖτθαι περιοριεμέ-
vuv P4 11. xal λόχμας om, V λόχμας] kovy cum
corrupto compendio P4 12, ἀχρίετους P*, áxpicrouc P4
ἂν] αἱ P*, εἰ P4 ἂν δὲ καὶ usque ad αἰτίας om.V 138.
μετρηθῶςι Ῥὲ — 15. post μοδιςμοῦ P* add. ὑπεξαιρεῖςθαι
16. ἕν] à P*. 17. ΔΕΙ͂ Χρὴ V. 18. λύτρα P* 19,
€] πέντε P* . .

—— — ———— ———— ———— —— —————— —

[8] . PORREOTIS HT QUADRATIB. 191

16. Πλάτος γὰρ καὶ μῆκος ὀργυιῶν πέντε Tto100ct
λίτραν μίαν.

Πλάτος καὶ μῆκος ὀργυιῶν τ΄ ποιοῦςι λίτρας β΄.
Πλάτος καὶ μῆκος ὀργυιῶν 1€' ποιοῦςι λίτρας τ΄.
[Haec eadem ratione quinis orgyiis singulisque litris ὅ
additis contiruantur ad:]
TIAároc καὶ μῆκος ὀργυιῶν ρ΄ ποιοῦει λίτρας x.
Πλάτος καὶ μῆκος ὀργυϊῶν ς΄ ποιοῦει λίτρας μ΄.
[Haec centenarum orgyíarum ratione continuantur ad:]
Πλάτος καὶ μῆκος ὀργυιῶν α ποιοῦει λίτρας c.

11. Αἴ c' ὀρτυιαί eict τόπος μοδίου ἑνός

Αἱ τ΄ ὀργυιαί cici τόπος μοδίου ἑνὸς 3.
Ai ν΄ ὀργυιαί εἰει τόπος μοδίων β΄.

Ai φ΄ ὀργυιαί elci τόπος μοδίων β΄ S.
Αἱ x' ὀργυιαΐί elici τόπος μοδίων γ΄.

Ai w' ὀργυιαί elci τόπος μοδίων Y' 5.
Αἴ w' ὀργυιαί εἰει τόπος μοδίων δ΄.

Ai Oy ὀργυιαί elci τόπος μόδίων δ΄ 3.
Ai α ὀργυιαί elect τόπος μοδίων ε΄.

1. γὰρ om. V 1. ea quae supra usque ad finem
perscripta sunt solus habet P3; in P* et V tabula sic con-
tinuatur:

Πλάτος καὶ μῆκος ὀργυιῶν ρ΄ ποιοῦς! λίτρας κ΄ ἤτοι
μόδιον 5 (ἤγουν μοδίου τὸ ἥμιου M.

Πλάτος καὶ μῆκος ὀργυιῶν c' ποιοῦει λίτρας μ΄ ἤτοι
(ἤγουν V) μόδιον α΄ (ἕν V).

Haec centengrum orgyiarum ratione ad mille orgyias,
deinceps aingulis milibus orgyiarum additis continuantur
ad:

Πλάτος καὶ μῆκος ὀργυιῶν à ποιοῦει λίτρας β ἢ (ἤ-
Yoww V) μόδια. v. (Hic est finis tabulae in P*V.)

18, μοδίυ P4? 14, μοδ΄ P4 itemque infra.

192 .FRAGMENTA DE MENSURIS [9. 10]

9. Fragmentum de orgyia.
(Vide prol. 8 28.) |

Δεῖ γινώςκειν ὅτι fj ὀργυιὰ ἔχει ςπιθαμὰς θ΄ δ΄ ἢ
παλαιςτὰς κη΄ ἐχούςης τῆς πρώτης παλαιςτῆς προς-
ὅ θήκην κονδύλου. Καὶ ἄλλως. ἀνὴρ uécoc μήτε κον-
τὸς μήτε μακρὸς ςταθεὶς ὄρθιος ἐκτεινάτω τὴν δεξιὰν
αὑτοῦ χεῖρα ἄνω, καὶ ἔνβα ἂν φθάςῃ τὰ ἄκρα τῶν
δακτύλων αὐτοῦ, ἐκεῖ ἐςτι μέτρον δικαίας ὀργυιᾶς.
Καὶ ἄλλως, λαβὼν cyxotvíov ἢ κάλαμον ὁ τῆς μέςης
10 ἡλικίας ἀνὴρ πατηςάτω τὴν ἄκραν ἐν τοῖς δακτύλοις
τοῦ ποδὸς αὑτοῦ. εἴτα ἀναβιβαςάτω τὸ εχοινίον
ἄχρι τοῦ diuou αὑτοῦ, εἶθ᾽ οὕτως καμψάτω τοῦτο
ὄπιςθεν ἄχρι τοῦ κώλου αὑτοῦ, καὶ ποιήςει ὀργυιὰν
πάνυ δικαιοτάτην.

15 10. Tabula Heroniana VI.
(Vide prol. 8 29.)

1. Cid δὲ xal μέτρα τάδε’ δάκτυλος, xóvbuXoc,
παλαιςτή, διχάς. ςπιθαμή. πούς, πῆχυς, βῆμα, óp-
γυιά. cuxápiov, πλέθρον, ἰούγερον, δίαυλος, ετά-

20 biov, ἄκαινα, μίλιον, cxoivoc καὶ παραςάγγης.

2, Τὸ πλέθρον cuxápiov α΄ ς΄.

9. Τὸ ἰούγερον τ΄ καὶ v".

4, Ὁ δίαυλος ετάδια β΄.

5. Τὸ cróbiov τ΄ cuxápia.

4. προςθήκης κόνδυλον cod. 7T. αὐτοῦ eod. et hic.

et infra 10. ἐν toic] ἐντὸς cod. 13, τοῦ ὥμου] τῆς
ὅμου cod. 14, δικαιότατον cod,
17. καὶ om, Ze 18. οὐργυιάΩΡὲ 19, πλεῦθρον P*,

itemque 21 921. α΄ Φ ς΄ Le, α΄ 4t ιε΄ P! (teste Le), o^ v —

i€ Pe 23 δύο Le 84. τ εὠκάρια] 'ic P, ἥς Pe

[11] PORREOTIS ET QUADRATIS. 193

6. *H ἄκαινα επιθαμὰς ις΄.
1. Τὸ μίλιον Z' 5 cróbia.
8. Ὁ εχοῖνος μίλια δ΄ καὶ ὃ παρατάγτγης δ΄.

-11. Tabula Heroniana VII.
(Vide prol 8 80.)
Τίνα μέρη τῶν ἐν τοῖς μετέθεςι μετρήςεων καταμε-
τροῦντα τὰ ὅλα;

1. Τῶν δὲ ἐν τοῖς μεγέθεει μετρήςεων μέρη κα-
ταμετροῦντα τὰ ὅλα ἐςτὶ τάδε" δάκτυλος, παλαιςτή,
«πιθαμή. πούς, πῆχυς, βῆμα. ὀργυιά. πάντων δὲ
ἐλαχιςτότερόν ἐςετι δάκτυλος διαιρεῖται δὲ καὶ εἰς
μέρη &cO' ὅτε μὲν yàp καὶ 5 καὶ γ΄ καὶ λοιπὰ μόρια,
εἰὰ δὲ καὶ ἕτερα μέρη ἐπινενοημένα τιςὶ Tábe* ἄμπε-
Aoc, πάςςον, dkeva, πλέθρον, ἰούγερον, crábiov,
μίλιον. cxotvoc, cxoivoc Περεικὴ καὶ ςχοῖνος *€AAn- 16
γικὴ καὶ λοῖπά. "

Tí τῶν εἰρημένων ἕκαςτον δύναται;

2. Κατὰ μὲν τὴν παλαιὰν ἔκθεςιν παραλιπόντες
τὰ περιςςὰ τὴν νῦν κρατοῦςαν δύναμιν ὑπετάξαμεν.

9. Ὁ παλαιςτὴς ἔχει δακτύλους δ΄, - 90

4. *H ςπιθαμὴ ἔχει παλαιςτὰς τρεῖς, δακτύλους
ιβ΄,

5. Ὁ ποὺς ἔχει «πιθαμὴν € α Y", παλαιςτὰς δ΄, δα-
κτύλους ις΄.

ὕ

bs

0

2. Us «ςτάδια] Cc x 0 Pf, E' uf co Pe, Zc ἐπιθ. Le
8. 'O om, P*

6. roic] ταῖς P* — 7. post ὅλα add. κεφα P^ 8,
Τῶν] Τὸν P*, Τὰ Ze e Vat. α rec. m. évom. Ze τῶν
ante μετρήτεων add, P^» Ze μέρη om. Ph» Ze — 10.
Tüvtuy]-máv..P* 11. ἔετιν ὁ δάκτυλος P* καὶ ante
εἰς μέρη om. Ze 18. δὲ om. P* 14, παςςὸν Le 16.
μήλιον ῬΡξ 21, τρεῖς] γΥ' P* Le .

SCRIPT, METBROL. I, 13

194 FRAGMENTA DE MENBURIS [11]

6. Ὁ πῆχυς ἔχει πόδας β΄, ςπιθαμὰς β΄ u^, δα-
κτύλους λβ΄.

1. Τὸ βῆμα ἔχει πῆχυν ἕνα, πόδας β΄, ςπιθαμὰς
pw. ’

ὃ 8. Ἡ ὀργυιὰ ἔχει βήματα β΄ δ΄, πήχεις β΄ δ΄, πό-
δας δ΄ 8, ςπιθαμὰς ς΄, δακτύλους οβ΄.

9. *H ἄμπελος ἔχει ὀργυιὰν α΄ 0", βήματα Q' S,
πόδας ε΄, ςπιθαμὰς ew, πὰαλαιςτὰς κ΄, δακτύλους τ΄.

10. Τὸ πάςοον ἔχει ἄμπελον α΄ ε΄. ὀργυιὰν αἱ v^,

10 βήματα γ΄, πήχεις γ΄, πόδας ς΄, ςπιθαμὰς η΄, παλαι-
«τὰς κδ΄, δακτύλους (ς΄.

11. Ἡ ἄκενα ἔχει πάςςα β΄, ἀμπέλους β΄ Y^ ie",
ὀργυιὰς β΄ 5 ς΄, βήματα ς΄, πήχεις ς΄, πόδας ιβ΄, cm-
θαμὰε ις΄, παλαιςτὰς μη΄, δακτύλους pGp.

15 12, Τὸ πλέθρον ἔχει ἀκένας ρ΄, πάςκα c', ἀμπέ-
λους cy', ὀργυιὰς c£g w^, βήματα x', πήχεις x, πό-
δας ac, ςπιθαμὰς αχ΄, παλαιςτὰς δω΄, δακτύλους ἅ
Oc.

18. Τὸ ἰούγερον ἔχει ἀμπέλους vm, móácca v',

20 ὀργυιὰς φλγ΄ γ΄, πλέθρα β΄, ἀκένας c', βήματα ac',
πήχεις ας΄, πόδας βυ΄, ςπιθαμὰς vc, παλαιςτὰς θχ΄,
δακτύλους Y mu.

14, Τὸ cróbioy ἔχει ἀμπέλους px', mácca ρ΄, óp-
vut&c ρλγ' γ΄, πλέθρου 8, áxévac ν΄, βήματα 7^, πή-

1. πύχης P^ ᾧΊῇ 8" P* Le (sic etiam infra) ὅ.
Txuv PP» 6. 5 om. PP δακτύλονς] πο P* 7. ópy
P5, ὀργυιὰς P*Le — 9. ὀργυιὰς P*Le a om. P^ 12.
ἄκαινα P*Le (sic etiam infra) y" om. P* 14, παλαι-
«τὰς máccac P* — 15. máccac P^. 16, u^] CA^ P5, s
€" Le πήχεις y om. P» 17. ἃ 6c] à Ὁ O6c-P» 90.
Y] 4 ΡΞ 21 0x, δακτύλους om. ῬΡΡ 24. "] A^ P*
πλέθρα PhZe, rÀe P* ἄκαιγα Ῥο

ὦ - ως
. 5 -

[i] "PORRECTIS ET QUADRATIS. 195

χεις τ΄, πόδας x', ςπιθαμὰς w', παλαιςτὰς Bv', δακτύ-
λους θχ΄. |

15. Τὸ μίλιον ἔχει crabíouc Z 3, πλέθρα τ΄ 8 δ΄,
ἀκένας τοε΄, πάεςα ψν΄, ἀμπέλια ON, ὀργυιὰς a,
βήματα βεν΄,. πήχεις βεν΄, πόδας ὃφ΄, ςπιθαμὰς s,
παλαιςτὰς ἃ n, δακτύλους Z B.

16. Ἐν ευντόμψ δὲ ἔχει ἕκαετον οὕτως ὡς προ-
εἰρηται κατὰ τὴν νῦν xarácracty τῆς γεωμετρίας εἴτ-
ουν τῆς ἀπογραφῆς τοῦ κίνοου.

11. Μετὰ τὸν δάκτυλον, ὅς écri μέρος ἐλάχιετον
πάντων, ἔςτιν ὁ παλαιςτής, ὃν καὶ τέταρτόν τινες
καλοῦςι διὰ τὸ τέςεαρας ἔχειν δακτύλους.

18, Μετὰ τοῦτον fj ςεπιθαμὴ παλαιςτῶν τ΄.

19, Εἴτα [ἐν κεφαλαίῳ] ὃ ποὺς ἔχει παλαιςτὰς δ΄.
20. Εἶτα ὁ πῆχυς ἔχει πόδας β΄, παλαιςτὰς η΄.
21. Βῆμα (cov τοῦ πήχεως.

22. Ὀργυιὰ ἔχει πόδας δ΄ 3, παλαιςτὰς m.

29. Ἄκενα πόδας ιβ΄, rraAatcrác μη΄.

24, ἌἌμπελος ἔχει πόδας ε΄, παλαιςτὰς κ΄.

25, Πάςςον ἔχει πόδας ς΄, παλαιςτὰς κδ΄.

26. Πλέθρον πόδας ας΄, παλαιςτὰς bu.

21. Ἰούγερον πόδας βυ΄, παλαιςτὰς θχ΄.

28. (τάδιον πόδας χ΄, παλαιςτὰς βυ΄.

29, Μίλιον πόδας δφ΄.

3. μήλιον P^. ετάδια P*Ze 4. ἄκαινα P*. ἀμπ
Ρε ἀμπέλους Le ὅ. βήματα cy, πήχεις cm ῬΡ 7,
οὕτως om. Le 8. εἴτουν] ἤτουν P* Ze 11. τέταρ-
Tov] b' P^ 14. Εἴτα usque ad δ' om, P*Ze 19. ἔχει
om, PcZe 20. Tfáccov] πλεθ΄ P« 24, μήλιον P*

13*

b

196 FRAGMENTA DE MENSURIS [12. 13]

12. Fragmentum de quadratis et cubicis mensuris
priori tabulae subiunctum.
(Vide prol. 8 32.)
Εὐθυμετρικά, ἐμβαδομετρικὰ καὶ crepeouerpikó. ——
δ 1. 'O παλαιςτὴς ὃ εὐθυμετρικὸς ἔχει δακτύλους
δ΄, ὃ ἐπίπεδος δακτύλους tg, ὃ δὲ ςτερεὸς δακτύλους
ξὸ. .
2. Ὅ ποὺς ὁ εὐθυμετρικὸς ἔχει παλαιςτὰς δ΄, ba-
κτύλους ις΄"
1 8. Ὁ δὲ ἐπίπεδος ἔχει παλαιςτὰς ις΄, δακτύλους |,
cvs. | .
4, Ὃ δὲ crepeóc ποὺς ἔχει παλαιςτὰς ξδ΄, δακτύ-
λους Gg".
5. Ὁ πῆχυς ἔχει ὁ εὐθυμετρικὸς πόδας β΄, παλαι-
, 15 «τὰς η΄, δακτύλους λβ΄.
6. Ὁ δὲ ἐπίπεδος πῆχυς ἔχει πόδας δ΄, παλαιζτὰς
ξδ΄, δακτύλους ακδ΄,
1. Ὁ δὲ ετερεὸς πῆχυς ἔχει πόδας η΄, παλαιςτὰς
φιβ΄, δακτύλους T Bun.

20 ᾿ 18, Tabula Heroniana VIII.
| (Vide prol. $ 31.)

. Ὁ παλαιοτὴς ἔχει δακτύλους δ΄.

. Ἡ -ςπιθαμὴ παλαιςτὰς γ΄.

. Ὁ ποὺς ςπιθαμὴν o τ΄.

. *O πῆχυς πόδας β΄, ςπιθαμὰς β΄ ὦ".

. Τὸ βῆμα ἔχει πῆχυν ἕνα.

2ὅ

QU, CO») ND μὰ

6. ὁ δὲ cr. ὃ. Eb om. P^ 11. cvg] ED P^. 18.
qs] Gs P^, axb P* 11. ακδΊ pxb Pe — 18, πῆχυ(
ποῦς P^ 19. φιβΊ δαοβ' P» Y wxn' P5, T Byb' P-.

26. Ὁ] ἡ cod. 26. πήχην ἵνα cod.

[4] PORREOTIS ET QUADRATIS. : 197

6. Ἡ ὀργυιὰ βήματα β΄ δ΄, πόδας δ΄ 5.
1. Ἡ ἄμπελος ὀργυιὰν α΄ θ΄, βήματα β΄ 5.
8, Τὸ πάςςον ἄμπελον α΄ €".
9. *H ἄκαινα πάςςα β΄.
10. Τὸ πλέθρον ἀκαΐνας ρ΄, πάςεα c', ὀργυιὰς ςξς΄ 5
σ΄͵ βήματα χ΄.
11, Τὸ ἰούγερον πλέθρα β΄.
12, Τὸ ctábióv ἐςτι πλέθρου τὸ 3.
13, Τὸ μίλιον «τάδια ζ΄ 3, πλέθρα τ΄ 3 δ΄.

14, Tabula Euclidi tribula, similis Heronianae II. 10
. (Vide prol. 8 33.)
Εὐκλείδου εὐθυμετρικά.

1, Τῶν εὐθυμετρικῶν διαςτημάτων μέτρα ἐςτὶ ᾿
τάδε δάκτυλος, παλαιςτής,. ςπιθαμή, πούς, πῆχυς,
βῆμα, ὀργυιά, ἄκαινα. πλέθρον, cróábtov, μίλιον. 1ὅ

2. Τούτων δὲ ἐλάχιςτόν écri δάκτυλο.

8. Ἔχει μὲν ὃ παλαιςτὴς δακτύλους δ΄, οὐγγίας γ΄.

4. *H δὲ επιθαμὴ ἔχει παλαιςτὰς τ΄, δακτύλους ιβ΄.
οὐγγίας θ΄.

ὅ, Ὁ δὲ ποὺς ἔχει παλαιετὰς δ΄, δακτύλους te", 20
οὐγγίας ιβ΄.

6. Ὁ πῆχυς ἔχει πόδα α΄ C.

1. Τὸ βῆμα ἔχει πήχεις β΄, πόδας γ΄.

8, Ἡ ὀργυιὰ ἔχει πήχεις δ΄, πόδας ς΄.

9. *H ἄκαινα ἔχει πήχεις ς΄ β΄, πόδας γ΄. 25

1, 5] ὦ cod. 3. πάςςον] mocóv cod. ε΄ non sa-
tis perspieue scriptum in cod.; 0" legere sibi visus est Le
4 ἄκεγα cod. ἃ pr. m. ποκςὰ f' cod. (minime πόδας €
quod legit Le) 5. παςὰ Γ’ οὐργυιάς cod. 6.. 7]
& eod, ΧΊ τριάκοντα cod, 7. πλεύθρα cod. — 8.
πλευθρον τὸ ὦ cod.

198 . FRAGMENTA DE MENBSURIS [15]

10, Τὸ δὲ πλέθρον τὸ εὐθυμετρικὰν ἔχει πήχεις
Ec/ β΄, πόδας ρ΄.

11. Τὸ ετάδιον ἔχει πλέθρα ς΄, ὀργυιὰς ρ΄ πήχεις

υ΄, πόδας χ΄.

5 12, Τὸ μίλιον ἔχει «τάδια CC, πόδας bo" τὸ δὲ

Ῥωμαϊκὸν μίλιον ἔχει πόδας ev' [τὸ καλούμενον παρ᾽
αὐτοῖς].
18. Τοῦ δὲ ποδός écriv εἴδη γ΄ * εὐθυμετρικός, ἐπί-

πεδος, crepeóc. εὐθυμετρικὸς μέν écriv ὃ ἔχων μῆ-

10 xoc [καὶ πλάτος7᾽ τούτῳ δὲ τὸ μῆκος καταμετρεῖται.
ἐπίπεδός ἐςτιν ὁ ἔχων μῆκος ποδὸς α΄, πλάτος πο-
δὸς α΄" τούτῳ μὲν τὰ ἐπίπεδα εχήματα καταμετρεῖται.
ὁ δὲ crepeóc ποὺς ἔχει μῆκος ποδὸς α΄, πλάτος πο-
δός α΄, βάθος ποδὸς α΄" τούτῳ δὲ τὰ ετερεὰ εχήματα

'15 καταμετρεῖται' χωρεῖ δὲ ὃ crepeóc ποὺς κεράμιον α΄,

μοδίους γ΄ ἕκαετος μόδιος ἀπὸ ξεετῶν Ἰταλικῶν

ἀριθμῷ ις΄.

15. Fragmentum incerti aüctoris de mensuris.
(Vide prol. $ 34.)
20 TTepi πηλικότητος μέτρων.
1, Ἡ παλαιετὴ ἔχει δακτύλους δ΄. ὁ γὰρ δάκτυ-
λος ἀρχὴ καὶ οἷον μονάς.
2. Ἢ ςπιθαμὴ ἔχει παλαιςτὰς γ΄, ἤγουν δακτύ-
λους tf. '
95 8. Ὁ ποὺς ἔχει ςεπιθαμὴν μίαν καὶ ἐπέκεινα πα-

8. πλέθρα c] πο € cum suprascripto x P* [10. καὶ
πλάτος] ποδὸς α΄ legendum videtur τούτῳ] τούτου P*
12, τούτῳ] ταῦτα P* 14. βάθος ποδὸς α΄ om. ῬΡό τού-
TU] τούτου Ῥ 21. Ἢ olim rubro liquore appictum eva-
nuit, itemque infra fere ubique litterae rubrae initiales

[15] PORREOTIS ET QUADRATIS. 199

λαιςτὴν μίαν, ἤγουν παλαιςτὰς véccapac, ἤγουν δα-
κτύλους ις΄.

4, Ὁ πῆχυς ἔχει πόδα α΄ 5. ἤγουν ςπιθαμὰς β΄,
ἤγουν παλαιοτὰς ς΄, ἤγουν δακτύλους κδ΄,

5. Τὸ βῆμα ἔχει πῆχυν α΄ καὶ ἐπέκεινα πόδα α΄,
ἤγουν πόδας β'5. ἤγουν ςπιθαμὰς γ΄ καὶ ἐπέκεινα
παλαιςτὴν μίαν. ἤγουν παλαιςτὰς δέκα, ἤγουν δα-
κτύλους μ΄.

6. Ἧ ὀργυιὰ ἔχει βήματα β΄ καὶ ἐπέκεινα πόδα α΄,
ἤγουν πήχεις δ΄, ἤγουν πόδας ς΄, ἤγουν ςπιθαμὰς 10
ὀκτώ, ἤγουν παλαιςτὰς κδ΄, ἤγουν δακτύλους Gs.

T. *H ἄκαινα ἔχει ὀργυιὰν o/S καὶ ἐπέκεινα πόδα
α΄, ἤγουν βήματα δ΄, ἤγουν πήχεις ς΄ καὶ ἐπέκεινα
πόδα α΄, ἤγουν πόδας τ΄, ἤγουν ςπιθαμὰς ιγ΄ καὶ ἐπέ-
κεινα παλαιοτὴν μίαν, ἤγουν παλαιςτὰς μ΄, ἤγουν 15
δακτύλους p£'.

8, Τὸ πλέθρον ἔχει ἀκαίνας Ü ἥτουν ὀργυιὰς tg,
ἤγουν βήματα λη΄ καὶ ἐπέκεινα πόδα α΄, ἤγουν πήχεις
ξδ΄, ἤγουν πόδας ης΄, ἤγουν ςπιθαμὰς ρκη΄, ἤγουν
παλαιςτὰς τπδ΄, ἤγουν δακτύλους αφλς'. 90

9, Τὸ «τάδιον ἔχει πλέθρα ς΄, ἤγουν ἀκαίνας ξ΄,
ἤζουν ὀργυιὰς ρ΄, ἤγουν βήματα «μ΄, ἤγουν πήχεις
V, ἤγουν πόδας χ΄, ἤγουν ςπιθαμὰς v, ἤγουν παλαι-
πὰς βυ΄, ἤγουν. δακτύλους Ox.

10. Τὸ μίλιον ἔχει crábia Z', ἤγουν πλέθρα μβ΄. 25
ἤγουν ἀκαίνας υκ΄, ἤγουν ὀργυιὰς ψ΄, ἤγουν βήματα
αχπ΄, ἤγουν πήχεις βω΄, ἤγουν πόδας bc, ἤγουν
(πιθαμὰς εχ΄, ἤγουν παλαιοτὰς ἃ eu, ἤγουν δακτύ-
λους € Zc.

οι

8. α΄5] ag" eod, ἥμιουν Le 12. πόδα] πὸ cum
suprascr. A' cod., ποδ. LeM, idemque infra saepius

200 FRAGMENTA DE MENSURIB . [16]

: 11. Ἔνιοι δὲ τὸ μίλιογ ἑπτὰ καὶ fjuicu ςτάδια λέ-
γόυςιν ἔχειν. .

12, Πάλιν δὲ ἐξ ἱςτορικοῦ τοῦ Εὐτροπίου, ὃν

μετέφραςε Παιάνιος, ςήμαιγε ὅτι τὰ εημεῖα μίλια κα-
ὅ λοῦςει Ῥωμαῖοι" τὰ a γὰρ οὕτως óvouáZouci, τοςού-
τοῖς βήμαςει ευμμετρούμενοι τὸ εημεῖον.

183. Ἐκτὸς δὲ τῶν προδηλωθέντων μέτρων écri
καὶ ὁ λεγόμενος παρὰ τοῖς παλαιοῖς δίαυλος, καὶ cn-
μαίνει «τάδια β΄, ὡς καὶ ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦ ὀνόματος

10 δῆλον. τὸ γὰρ αὐτὸ «ςτάδιον δὶς ἐπανατρέχων ὁ
ἀθλητὴς ἐλέγετο διηνυκέναι τὸν δίαυλον.

14. Καὶ ὁ δόλιχος, οὗτος δέ ἐςτι ςταδίων ιβ΄.

15. Καὶ ὁ παραςάγγης, μέτρον Περεικόν, ἔχει
«τάδια λ΄, ἤγουν μίλια δ΄.

15 16. Καὶ f παρ᾽ ἡμῖν ἐπινενοημένη eic ὑπουργίαν
τῶν βαειλικιν προςτάξεων ἀλλαγὴ διὰ τῶν κοντού-
ρων μίλια ς΄, ἤγουν crábia με΄.

16. Tabula Iuliani Ascalonitae.
(Vide prol. 8 38.)
90 Ἐπαρχικὰ ἀπὸ τῶν τοῦ ᾿Αςκαλωνίτου Ἰουλιανοῦ
τοῦ ἀρχιτέκτονος ἐκ τῶν νόμων ἤτοι ἐθῶν τῶν ἐν
. Παλαιςτίνῃ.
ἸΤρῶτον περὶ μέτρων.

1. “τι ó δάκτυλος πρῶτός ἐςτιν ὥςπερ καὶ f|

o5 μογὰς ἐπὶ τῶν ἀριθμῶν. |

1. ad verba Ἔνιοι bé τὸ μίλιον ἑπτά, quae extremo
fol. 114* leguntur, ab alia manu haec adscripta sunt:
ἀπὸ Ἰερουςαλὴμ μέχρι Βιθανίας «τάδια ξ΄ ἤγουν μίλια η΄.
ἡ ὁδὸς τοῦ εαββατοῦ μιλ΄...... (haec legi non possunt)
8. ὃν] οὗ cod. LeM — 4. εήμαινε] εημ΄ cod., item 8 — 5.
ἃ cod. 16. βαειλικῶν codex difficili quidem, sed haud
ambiguo compendio scriptum, ua LLe/M

po vg
Ι -

[n] PORREOTIS ET QUADRATIS. 201

2, Ἡ παλαιοτὴ ἔχει δακτύλους δ΄.

ὃ. Ὁ πῆχυς ἔχει πόδας α΄ 5, ἤτοι παλαιςτὰς ς΄.

4, Τὸ βῆμα ἔχει πήχεις β΄, ἤτοι πόδας γ΄, παλαι-
crc ιβ΄.

5. 'H οὐργία ἔχει βήματα β΄, ἤτοι πήχεις δ΄, ἤτοι 5
πόδας ς΄, ἤγουν ςπιθαμὰς θ΄ δακτύλους ὅ΄.

6. *H ἄκαινα ἔχει οὐργίας α΄ 5. ἤτοι πήχεις ς΄,
ἤτοι πόδας θ΄, παλαιςτὰς Ag.

1. Τὸ πλέθρον ἔχει ἀκαίνας v, ἤτοι οὐργίας ιθ΄, ΄
ἤτοι βήματα λ΄, πήχεις ξ΄, πόδας ψ. 10
8. Τὸ crábiov ἔχει πλέθρα ς΄, ἤτοι ἀκαίνας ξ΄,

ἤτοι οὐργίας ρ΄, βήματα c, πήχεις υ΄, πόδας Xx.

9, Τὸ μίλιον κατὰ μὲν Ἐρρατοςθένην καὶ (τράβωνα
τοὺς γεωγράφους ἔχει εταδίους η΄ καὶ ^, ἤτοι οὐρ-
Tc ὡλγ΄" κατὰ δὲ τὸ νῦν κρατοῦν ἔθος crábia μὲν 16
ἔχει C3, ἤτοι οὐργίας ψν΄, ἤτοι βήματα ag, ἤτοι πή-
χεῖς Y.

10. Δεῖ δὲ γινώςκειν ὧς τὸ νῦν μίλιον ἤτοι τῶν
CS «ταδίων οὐργίας "uév γεωμετρικάς, dc ἔφημεν,
ἔχει yv, ἁπλᾶς δὲ wp. αἱ γὰρ ρ΄ οὐργίαι γεωμετρι- 20
καὶ ριβ΄ ἀποτελοῦειν ἁπλᾶς οὐργίας,

11. E Tacticis Constantini Porphyrogennetae.
(Vide prol; 8 36.)

"leréov ὅτι ἕξ πόδες «ποιοῦςειν ὀργυιὰν μίαν, od δ᾽
ἑκατὸν ὀργυιαὶ crábiov ἕν, τὰ δὲ ἑπτὰ καὶ ἥμιου crá- 25
δια μίλιον ἕν, ὥςτε ἔχειν τὸ μίλιον πόδας τετρακιεχι-
λίους πεντακοείους,

6. οὐργυιὰ Mercer (infra οὐργυίας ete.) 6. δακτ,
QD coni, Mercer 12. ς΄ corr. idem, cy' libri 16. ὡλγ'
ali teste eodem, wc libi 16. πήχεις ,s libri, πήχεις
T "irovy ε«πιθαμὰς s coni. Zeimbach.

Fo. ͵

202 FRAGMENTA DN MENSURIS [18. 19]

II. Fragmenta de mensuris cubicis.
(Vide prol. 8 38. 89.)

18. Mensura nacis ex Heronis introductione stereo-
metrica. ]

$ ὙἩἊᾳλοῖον οὗ τὸ μὲν μῆκος πηχῶν κδ΄, fj δὲ βάεις
πηχῶν ς΄, fj δὲ κάτω βάςις πηχῶν δ΄" εὑρεῖν πόκα
κεράμια χωρεῖ᾽ ποίει οὕτως᾽ τὴν βάειν ἐπὶ τὴν Bácty
γίνονται κδ΄ ταῦτα πάλιν ἐπὶ τὰ κδ΄ τοῦ μήκους τί-
vovtai φος΄" τούτων ἀεὶ τὸ γ΄ " γίνονται ραᾳβ΄ " ταῦτα

10 εύνθες μετὰ τῶν qosg'* γίνονται ψξη΄, ἅπερ εἰεὶ κε-
ράμια’ χωρεῖ δὲ τὸ κεράμιον μοδίους v'* γίνονται μό-
6101 Zxm'* τοζςούτους μοδίους χωρεῖ τὸ πλοῖον.

19. Mensura doli ex altera collectione stereo-
melrica. |
15 Πιθοειδὲς οχῆμα μετρήςωμεν, οὗ f| μὲν μείζων
διάμετρος ποδῶν δ΄, fj δὲ μικροτέρα ποδῶν τ΄, τὸ
ὕψος ποδῶν θ΄. εὑρεῖν rrócouc χωρήςει ἀμφορέαζ᾽
ποιῶ οὕτως" ευντιθῶ τὰς δύο διαμέτρους γίνονται
C* ὧν τὸ 5 γίνονταί γ΄ 5’ ταῦτα ἐφ᾽ ἑαυτὰ γίνονται
90 πόδες ιβ΄ δ΄ - ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται pAe': ὧν τὸ
ιδ΄ γίνονται πόδες 0' 8 Z"* ταῦτα πρὸς τὸ ὕψος ἀνα-
λόγως τοῦ 0' γίνονται πς΄ 5 ζ΄ Ζ΄ " τοςούτους ἀμφο-
ρέας χωρεῖ. ἔχει δὲ ὁ ἀμφορεὺς ξέςτας Ἰταλικοὺς
' ἀριθμῷ μη΄.

Uc mw R0

[20—22] CUBICIS. * 208

20. Simile problema ez eodem libro.

Πίθου εφαιροειδοῦς fj πρὸς τὸ χεῖλος διάμετρος
ποδῶν ε΄, τὸ δὲ βάθος ποδῶν η΄. εὑρεῖν πόοους ἀμ-
qopéac xupricet* ποιῶ οὕτως" τῆς διαμέτρου τὸ ἥμιςυ
γίνονται πόδες β΄ 5’ ταῦτα ποιῶ τριςςάκις᾽ γίνονται
Ü $* τούτοις προςτιθῶ τὸ βάθος' ὁμοῦ γίνονται πό-
δες τε΄ 5: ταῦτα ἐφ᾽ ἑαυτὰ γίνονται πόδες «μ΄ δ΄"
ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται πόδες βχμβ' 5 δ΄ " ἄρτι με-
ρίζω" ὧν κα΄ γίνονται πόδες ρκε΄ 5 4" πδ΄" τοςού-
τους ἀμφορέας χωρήτει, διότι ὃ ποὺς ὁ crepeóc χω- 10
ρεῖ ἀμφορίςκον. |

e

21. Tertium eiusdem generis problema.

"AM ov πίθου f] κάτω διάμετρος ποδῶν β΄ 9, f| δὲ
ἄνω ποδῶν γ΄, τὸ δὲ βάθος ἔχει πόδας ς΄. εὑρεῖν
πότους ἀμφορέας χωρεῖ’ ποίει οὕτως’ cóvOec τὰς 15
δύο διαμέτρους᾽ γίνονται πόδες ε΄ 5’ ὧν τὸ 5 γίνον-
ται β΄ 5 δ΄. ταῦτα ἐφ᾽ ἑαυτὰ γίνονται πόδες ζ΄ 8
ι΄" ταῦτα ἐπὶ τὸ βάθος, ἐπὶ τοὺς ς΄ πόδας, γίνονται
uc δ΄ η΄" ταῦτα ἑνδεκάκις γίνονται υᾳθ΄ η΄" ἄρτι με-
ρίζω" ὧν 16" γίνονται πόδες λε΄ S Z" ριβ΄ " τοςούτους 20
ἀμφορίεκους χωρήςει. ὃ δὲ ἀμφορίεκος ἔχει πόδα α΄
Crepeóv. χωρεῖ δὲ ὃ crepeóc ποὺς ξέετας Ἰταλικοὺς
ἀριθμῷ pum * γίνονται μόδιοι γί. ἕκαςτος μόδιος ἐκ
ξεςτῶν Ἰταλικῶν ἀριθμῷ τις΄.

22. Mensura naeis ex Heronis libro Τερὶ μέτρων. 25.
Métpncic πλοίου.

Πλοῖον uerpficupev οὕτως" écru πλοῖον ἔχον τὸ
μῆκος πηχῶν μ΄, πλάτος πηχῶν ιβ΄, τὸ δὲ βάθος πη-
χῶν δ΄" εὑρεῖν mócuv μοδίων ἐςτὶ τὸ πλοῖον ποίει
οὕτως’ πολυπλαείαςον τὸ μῆκος ἐπὶ τὸ πλάτος᾽ γί- 80

224. . FRAGMENTA DE MENSURIS ..— [23.24]

γονται πήχεις ur * τούτους πολυπλαείαςον δεκάκις *
καὶ τὰ γινόμενα πάλιν ToÀÀamAacíacoy ἐπὶ τοὺς δ΄
πήχεις τοῦ βάθους καὶ εὑρήςεις χωροῦν τὸ πλοῖον
cítou μοδίους à Gc Ἰταλικούς. ἐὰν δέ τις eic καετρη-

ὅ cíouc εἴπῃ μοδίους, ἀνάλυςον τοὺς μοδίους cic ξέ-
crac, καὶ ψήφιςον «τὸν μόδιον τοῦ círov κατὰ δ΄ ξέ-
«τας᾽ γίνονται círou μόδιοι μυριάδες β΄ ατκ΄, ὁ ποὺς
δέχεται μοδίους β΄.

29, Simile problema ex eodem libro.
10 Ἑτέρα μέτρηεις πλοίου.

Πλοῖον μετρήεωμεν οὕτως᾽ ἐὰν ἔχῃ πήχεις μ΄ τὸ
μῆκος[τὸ βάθοςδΊ, fj δὲ διάμετρος τῆς πρώρας πήχεις
ς΄, τῆς πρύμνης πήχεις ς΄, κοιλίας πήχεις n, ὕψος πη-
χῶν $^ πολυπλαείΐαςον τὴν πρώραν ἐπὶ τοὺς τὴς πρύ-

15 μνης᾽ γίνονται Ae * cóvOec τοὺς ς΄ καὶ τοὺς η΄" γίνον-
ται 15 * ὧν τὸ ἥμιου γίνεται Z'* τούτους ἐπὶ τὸ βάθος
γίνονται πήχεις κη΄ τούτους ἐπὶ τὸ μῆκος γίνονται
πήχεις ἀρκ΄, ὁ πῆχυς χωρεῖ ἀρτάβας Y'* γίνονται
ἀρτάβαι γτξ΄. ἔχει fj ἀρτάβα μοδίους β΄. ὁ πῆχυς

20 χωρεῖ μοδίους v, Ἰταλικοὺς μοδίους i 5.

24. Mensura fossae er eodem libro.
Métgncic. κολύμβου.

Κόλυμβον μετρήςωμεν οὕτως" écru κόλυμβος

ἔχων μῆκος ποδῶν μ΄, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν κί, τὸ
25 δὲ βάθος ποδῶν δ΄ εὑρεῖν πόςους μετρητὰς χωρεῖ ὃ
κόλυμβος᾽ ποίει οὕτως πολυπλαείαςον τὸ μῆκος ἐπὶ
τὸ πλάτος’ γίνονται πόδες w'* τούτους πολυπλαεία-
coy ἐπὶ τὸ βάθος’ γίνονται πόδες γος" λέγε ὅτι το-

20. τῦ΄ 5] vr' duo libri

ini. c

[25 —21] CUBICIS. 205

coUrouc μετρητὰς δέχεται. ὁ δὲ μετρητὴς χωρεῖ xóac
η΄ ὁ δὲ χοῦς χωρεῖ Eécrac θ΄.

25. Fragmentum loci Heroniani qui inscribitur
Οὐγκιαςμὸς ὕδατος.

εΔέχεται ὃ ςτερεὸς ποὺς κατὰ τὴν τῶν μηχανι- ὅ
κῶν διατύπωειν καὶ παράδοειν μοδίους τ΄.

20. Similis locus e tabula Euclidea (supra fr. 14).

εΧωρεῖ δὲ ὃ crepeóc ποὺς κεράμιον α΄, μοδίους
Y. ἕκαςτος μόδιος ἀπὸ ξεςτῶν Ἰταλικῶν ἀριθμῷ ις΄.

21. Incertum fragmentum de sexlario. 10
α Ἐὰν τὸ πλάτος τοὺς κδ΄ ἐπὶ τοὺς κδ΄, γίνονται
δάκτυλοι φος΄. τούτους ἐπὶ τὸ πάχος γίνονται ἀγε-
λαῖοι δάκτυλοι à ub, ξέςται ὑγροὶ μη. ξηρὸς δὲ
χωρεῖ puo. 0 Ὁ Ἰταλικοὺς λε΄. ἐπὶ λε΄ γίνονται acxe.
καὶ ταῦτα πολυπλακίακον ἑνδεκάκις᾽ γίνονται à 16
- fvoe. '

200 — rmáaGMENTA DE MENSURIS — ^ — [28]

III. Fragmenta de mensuris cavis ac
-ponderibus.

28. E Pollucis capite περὶ μετρικῆς (4, 168 s.).
(Vide prol. 8 40 adn, 1.)

5 »Métpuv δὲ ὀνόματα μέδιμνος, ἡμιμέδιμνος,
χοῖνιξ, τριχοίνικον, πενταχοίνικον, καπίθη ὧς Ξενο-
φῶν, ἀρτάβη ὡς Ἡρόδοτος fj δὲ ἄδδιξ μέτρον τε-
τραχοίνικον. μάρις δὲ ἑξακότυλον, κοτύλη δὲ τὸ τρί-
τον τῆς χοίνικος. ὁ δὲ μέδιμνος χοίνικες ὀκτιὺ καὶ

10 τεςςαράκοντα, ó δὲ ἡμιμέδιμνος τέςςαρες καὶ εἴκοειν,
ὃ δὲ τριτεὺς ἑκκαίδεκα, éxreüc δὲ ὀκτιίύ, ἡμίεκτον
"τέτταρες. οὐ μόνον δὲ fj κοτύλη ὑγρῶν ἦν καὶ ξηρῶν
μέτρον, ὡς πολλαχόθεν fà κωμῳδία ὑποδηλοῖ. ἀλλὰ

᾿ καὶ κόφινος μέτρον Βοιώτιον ἄμφω μετροῦν. (τράτ-
15 TIC γοῦν φηςιν ἐν τῷ Κινηείᾳ
τὰ δ᾽ ἄλφιθ᾽ ὑμῖν πῶς ἐπώλουν ; τεττάρων
δραχμῶν μάλιςτα τὸν κόφινον. τί λέγεις; μέτρῳ
ἐχρῶντο κοφίνῳ. ἢ..... τοῦτ᾽ αὖθ᾽ ὅτι
οἴνου κόφινος δυνάμενος τρεῖς χόας πυρῶν

20: ταῖς κοφίναις ταὐτὰ ταῦτα δυνάμενος;

7. ἡ δὲ δάδιξ μέτρον ἐξαχοίνικον δὲ 1]. ὁ δὲ ἐκ-
τεὺς οἱ τὸ δὲ ἡμίεκτον δὲ 12. καὶ ὑγρῶν 2ὲ 18.
τοῦτ᾽ αὖθἾ τοῦ ταῦθ᾽ Di 19. πυρρῶν vulgo: legen-
dum videtur δύναται τρεῖς πυρῶν χόας 20. ταῦτα δυ-
γάμενος Ze add, ex A (Paris, 2670)

-€—á "E

[29] CAVIS AC PONDERIBUS, 201

κύπρον δὲ τὸ οὕτω καλούμενον μέτρον εὕροις ἂν
παρὰ ᾿Αλκμαίῳ ἐν δευτέρῳ μελῶν. καὶ ἡμίκυπρον
παρ᾽ Ἱππώνακτι ἐν τῷ πρώτῳ τῶν ἰάμβων. καὶ κο-
τύλη, ἀμφορεύς, χοεύς.

29. Tabula de mensuris ac ponderibus vetustissima. ὅ

(Vide prol. 8 40—43.)
Περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν καὶ τῶν δηλούντων αὐτὰ
cnuátuvy,
1, Ἡ ἀπερίςτικτος ἁπλῆ γραμμή ric oca πλαγία,

- δηλοῖ κατὰ πάντα ὀβολόν᾽ αἱ δὲ δύο ἀπερίεςτι- 10

κτοι ἁπλαῖ, — , δύο ὀβολούς᾽ τὸ δὲ 'Ρωμάϊκὸν είγμα,

ὅπερ ἀνδρείῳ καθετῆρι παρέοικε, 5. τριώβολον’ εἰ

ὑξ μέτην ἁπλῆν ἀπερίςτικτον ἔχει γραμμήν, 5-. τε-

τρώβολον * ἣ δὲ διπλῆ ἀπερίςτικτος ευνέλευςεις οὖςα

δυοῖν λοξῦν κατὰ τὸ πέρας πρὸς ἀλλήλας, « , ὁλκὴν

τὴν ουνωνύμως δραχμὴν προςαγορευομέγην᾽ τὸ δὲ
τάμμα Κατὰ τὸ πέρας ἔχον τῆς αὐτοῦ πλαγίας προς-
κείμενον o, [5, οὐγγίαν " κάππα δὲ κατὰ μιᾶς κεραίας
ἔχον προςκείμενον v, K", κύαθον᾽ λάμβδα δὲ κατὰ
μέτον ἔχον ἰῶτα προεκείμενον , À, λίτραν. £i δὲ cl
μὲν ἔχει rpockeluevov e, ξ΄, ξέςτην, el δὲ o, ξ9, ὀξύ-
βαφον’ μῦ δὲ κατ᾽ αὐτοῦ τεταγμένον ἔχον v, y,

uvGy,

2, Ἔχει δὲ f) μνᾶ ὁλκὰς ἑκατόν, πρὸς δὲ τὸ Ἶτα-

10. ὀβολός Mo περίςτικτοι ἅπλαί, — Mo 11.
ὀβολοὶ Mo 12, τριόβολον Mo 18. rerpófoÀov Mo
1.«] Z Mo 11. αὐτοῦ Mo 18. xepéac Mo —— 19.
KV] aliam formam e codice exhibet Mo, quam vide apud
ilum 20. λ] λῖ Mo 21. ξε΄ et Eo Mo ὀὄὀξύβαφον)
ὀξόβαθον Mo 22. μῦ] u/ Mo 28. μνᾶν] uvá Mo 24,

μνὰ Mo, idemque infra

208 FRAGMENTA DE MENSURIS [29]

λικὸν pip... ἡ οὐγγία δὲ ὁλκὰς Z', ᾿Αττικὰς δὲ ς΄ xoi
ὀβολὸν α΄ καὶ χαλκοῦς δ΄" fj δὲ οὐγγία ἔχει γράμματα
κδ΄" τὸ δὲ γράμμα écriv ὀβολὸς χαλκοῖ δ΄" fj δὲ ὁλκὴ -
ἔχει ὀβολοὺς ς΄" ὃ δὲ ὀβολὸς χαλκοῦς n...
ὅ 8. Ὁ δέ μέδιμνος ἔχει ἡμίεκτα ιβ΄, τὸ δὲ ἡμίεκτον
χοίνικας δ΄, ἣ δὲ χοῖνιξ κοτύλας ᾿Αττικὰς δ΄΄ κστύλη
δέ écrt τὸ ἥμιευ τοῦ ξέςτου᾽ καὶ τὸ τρυβλίον δὲ λεγό-
μεγον κοτύλη ἐςτὶν ᾿Αττική᾽ τὸ δὲ ὀξύβαφον τέταρ-
τόν ἐςτι κοτύλης, ὁλκὰς δὲ ἔχει δύο ὀβολὸν à χαλ- —
10 κοῦς δ΄" ὃ δὲ κύαθος ἔχει κοτύλης ἕκτον, ὁλκὰς ξη΄
ὃ δὲ ξέετης ἄγει λίτραν μίαν ἥμιευ. |
, 4. Ἡ δὲ λίτρα ἔχει οὐγγίας ιβ΄, ὁλκὰς oe, ἐν ἄλλῳ
οβ΄.
ὃ, Ἰδίως δὲ ἡ Ἑλληνικὴ κοτύλη τοῦ ἐλαίου ἔχει
15 λίτραν μίαν, ὁ δὲ ξέςτης λίτρας β΄, ó δὲ Ἰταλικὸς ξέ-
crc λίτραν μίαν ἥμιευ" fj δὲ ᾿Αλεξανδρινὴ κοτύλη
τοῦ ἐλαίου ἔχει οὐγγίας η΄, οἴνου δὲ οὐγγίας 0'* ὃ δὲ
Ἰταλικὸς ξέετης τοῦ οἴνου λίτραν μίαν οὐγγίας η΄.
... 6. *H ᾿Ἀλεξανδρινὴ μνᾶ ἄγει ὁλκὰς ρν΄, ἀλλαχοῦ
20 pvw. ᾿
1. Τὸ δὲ créap ὑγρὸν μὲν ὃν ἄγει εἰς τὴν ἣμίναν
ὁλκὰς οβ΄, ξηρανθὲν δὲ ὁλκὰς οε΄" fj δὲ τῆς ὑγρᾶς
πίεςης κοτύλη ἄγει ὁλκὰς π΄, τοῦ δὲ ἐρυείμου λίτρας δ΄.
8. Ὁ δὲ χοῦς ἐςτι μέτρον ᾿Αττικόν, κοτύλαι Αττι-
25 καὶ ιβ΄. ςταθμοῦ δὲ ἄγει ὁλκὰς ψκ'" fj δὲ χοῖνιξ με-
τρουμένη ἐςτὶ κοτύλαι γ΄, ςταθμοῦ δὲ ὁλκαὶ ρπ' ὃ δὲ
ξέςτης μετρούμενός écri κοτύλαι β΄, «ταθμοῦ δὲ ὁλ-
καὶ px.

4. n] 1 Mo (v. prol. 8. 41 &dn. 1) 6, χοίνιξ κοτύλας
᾿Αττικοὺς Mo 8. ὀξόβαθον Mo 9. ὁλκὰς usque ad $7]
potius οὐγγίας β΄ 5", vide prol. 8 42 extr, 11. ὁ δὲ &-
ςτης] ἡ δὲ χήμη Mo (v. prol. 842) 17m]x Mo 21.
fiuivav] μνᾶν Mo 223, of] 18 Mo. 95. xolviE Mo

- -—— —— ——
. -

[30—32] CAVIS AC PONDERIBUS. 200

30—50. Loci de mensuris ac ponderibus e Galeni
libris ezcerpti.
(Yide prol. $ 45. 46.)
90. E libro IV de sanitate tuenda (Chart. VI, 132.
Kühn VI, 287). | 5
. «'ICcmu δὲ τὸ μὲν ἔλαιον ἕν τι τῶν χαλαςτικῶν,
οἷόν περ ἐν Ἰταλίᾳ τὸ Cofivov, ἐμβαλλέςθω δ᾽ εἰς
τὰς εἴκοει καὶ πέντε κοτύλας αὐτοῦ μόδιος Ἰταλικὸς
τοῦ ςπέρματος τῆς ἐλάτης, οὐςῶν δὲ καὶ τῶν koru-
λῶν Ἰταλικῶν. ἃς δὴ καὶ λίτρας ὀνομάζουει. . 10

91. E libro VIII πεῤὶ ευνθέεεως φαρμάκων TN
κατὰ τόπους. |
(Ch. XIII, 573. K. XIII, 160).

«Td 6^ ᾿Ατκληπιάδῃ πλείω περὶ τῆς xpriceuc
ἔρηται τῆς προκειμένης ἀντιδότου. πρὸς μὲν vàp 15
τὰς δυσπεψίας τῶν ὑγιαινόντων κελεύοι δίδοςθαι μίαν
ὁλκὴν μέθ᾽ ὕδατος ψυχροῦ κυάθων δ΄, ἡγοῦμαι δὲ
λέγειν αὐτὸν δραχμὴν ἀργυρᾶν" καὶ γὰρ οὕτω οχεδὸν
ἅπατι τοῖς νεωτέροις ἰατροῖς ἔθος ὀνομάζειν. ἄλλο
δὲ γοεῖν μᾶς οὐδὲν ἢ τοῦ πράγματος φύεις ἀναγ- 20
κάζει. πρόδηλον δ᾽ ὅτι δραχμὴν λέγομεν νῦν ἐν τοῖς
τοιούτοις ἅπαντες ὅπερ Ῥωμαῖοι δηνάριον ὀγομά-
tovav.

32. E libro 1 περὶ τυνθέκεινς φαρμάκων τῶν κατὰ
γέ vn. 95
(Ch. XIII, 657. K. XIII, 415.)

«Γέγονε τοίνυν πάντα ἐφεξῆς καταλέγοντι τὸ
φάρμακον ἐκ τῶνδε cuvketuevov* λιθαργύρον μὲν καὶ
ψιμυθίου λέτρας ἑκατέρου «τοαθμῷ., δνοῖν δὲ λιτρῶν
ἐλαίου μέτριν. καλεῖται γὰρ ὑπὸ Ῥωμαίων ὁμωνύ- 80

SCRIPT. METBROL. I. 14

͵

210 FRAGMENTA DE MENSURIS [33—35]

| μως ὁ λιτραῖος craóuóc τῶν creppüv cupáruv τῷ
λιτραίῳ μέτρῳ τῶν ὑγρῶν, ὃ πάμπολυ καθ᾽ ὅλην
τὴν πόλιν ἐςτὶν ἐξ ὕλης xeparivnc γιγνόμενον.

99. Indidem (Ch. XIII, 658. K. XIII, 416 s.).

5 «Τὰ δ᾽ ἄλλα τῆς cuuperpíac (ἐν τῷ Ἡρᾶ βιβλίῳ
τῶν φαρμάκων), ὡς ὑπ᾽ ἐμοῦ γέγραπται, πλὴν ὅτι
κοτύλας ἐκεῖνος, οὐ λίτρας ἔγραψε τοῦ τε ὕδατος
καὶ τοῦ ἐλαίου μὴ δηλώςας ὁπόεων οὐγγιῶν βούλε-
ται εἶναι τὴν κοτύλην ἤτοι ςταθμικῶν ἢ μετρικῶν.

10 αἱ μὲν γὰρ «ταθμικαὶ τὸ βάρος κρίνουει τῶν cupá-
TUV , αἱ δὲ μετρικαὶ τὸν ὄγκον.

84. Indidem (Ch. XIII, 661. K. XIII, 428 $.).
x Ἐλαίου δὲ κοτύλας τρεῖς ἡγοῦμαι γράφειν αὐτὸν
(Avbpópaxov) τὰς Ἀττικὰς ἢ πάντως ἂν ἐγεγράφει
15 λίτρας. καίτοι θαυμάςειεν ἄν τις ὅπως ἐν Ρώμῃ δια-
τρίβων ἀντὶ λιτρῶν ὠνόμαζε κοτύλας" ἐπιχώρια γὰρ
ταῦτα ὀνόματα τό τε τῆς λίτρας καὶ TÓ τοῦ ξέετου
καὶ τὸ τῆς οὐγγίας, ἐκ πολλῶν φαρμάκων πάλαι
49 ςυγγεγραμμένων plv eic Tocoüro δυνάμεως ηὐξῆ-
20 (θαί τὰ τῶν Ρωμαίων ἐςετοχαςάμην ἣν ὀνομάζουειν
ἐκεῖνοι κοτύλην ἴτην εἶναι ταῖς κατὰ τὴν νῦν ἐν
“Ῥώμῃ λίτραν οὐγγίαις ἐννέα. μή τι οὖν καὶ ὁ ᾿Αγ-
ὁρόμαχος τὰς τρεῖς κοτύλας ἀξιοῖ βάλλειν, ὡς éxá-
ετης αὐτῶν οὔεης οὐγγιῶν θ΄, καὶ κατὰ τὸν αὐτὸν

^ 4

φῦ λόγον καὶ τὰς τοῦ ὕδατος δύο;

95. Indidem (Ch. XIII, 662. K. XIII, 429).
x Alti] fj ἔμπλαετρος — ῥᾳδίως (ἂν γένοιτο) ἀπο-
πίπτονςα, κἂν ἑκκαίδεκα καὶ δίμοιρον οὐγγίας τὴν
κοτύλην ἔχειν ὑποθιύμεθα, καθάπερ ἔνιοί pact.

OW
[36--- 38] CAVIS AO PONDERIBUS, 211

36. Indidem (Ch. XIII, 663. K. XIII, 435).

»zécrou δὲ νομίζω μεμνῆεθαι τὸν 'Hpüv τοῦ
Ῥωμαϊκοῦ. παρὰ μὲν τὰρ τοῖς ᾿Αθηναίοις οὔτε τὸ
μέτρον ἦν οὔτε τοὔνομα τοῦτο. γυνὶ δὲ ἀφ᾽ οὗ
Ῥωμαῖοι κρατοῦςι, τὸ μὲν ὄνομα τοῦ ξέετου παρὰ 5
"ücly ἐετι τοῖς “Ἑλληνικῇ διαλέκτῳ χρωμένοις ἔθνε-
αν, αὐτὸ δὲ τὸ μέτρον οὐκ ἴοον τῷ ρΡωμαϊκῷ " χρῶν-
ταὶ γὰρ ἄλλος ἄλλῳ ξεςτιαίΐῳ μέτρῳ. παρὰ γοῦν
τοῖς Ῥωμαϊκοῖς ὃ ξέετης ἔχει μίαν λίτραν καὶ ἧμί-
(εἰαν καὶ ἕκτον, ὡς εἶναι τὰς πάςας οὐγγίας κ΄, ἃς 10
ὡς τὸ πολὺ τοῖς κέραςι μετροῦςειν ἐπιτετμημένοις
ἔξωθεν γραμμαῖς Tict kuxAoTepéciv.. ἔνιοι δὲ ψευδῶς
ὑπειλήφαςι τὸν 'Ρωμαϊκὸν -ξέττην ὀκτιυυκαίδεκα με-
τρικὰς ἔχειν οὐγγίας. ἔοικεν οὖν καὶ ó Ἡρᾶς, ὅταν
κοτύλην γράφῃ, τὸ μὲν fijucu τοῦ Eécrou εημαίνειν. 15
ἤτοι δὲ τὰς θ΄ δηλοῦςειν οὐγγίας ἐκ τοῦ λιτραίου κέρα-
ToC ἢ τὰς δέκα. τοῦτο γὰρ ἄδηλον.

81. Indidem (Ch. XII, 666. K. XIII, 443). -

*Toüto τὸ φάρμακον ὀλίγον ἔχει ἔλαιον ὡς πρὸς
τὴν τῶν μεταλλικῶν ἀναλογίαν, ἐάν τις ὑπόθηται 20
τὴν κοτύλην ἔχειν οὐγτίας θ΄ ἹΡωμαϊκὰς τὰς καταγε-
τραμμένας ἐν τοῖς ευνήθεςι κέραςι λιτραίοις,

98. Indédem (Ch. XIII, 666 s. K. XIII, 445).

ἐΜὴ νομίεητε δὲ διαφέρειν, ἐὰν eüpnré που ( ρ΄
ἀγὴ μιᾶς λίτρας γεγραμμένας, ἀλλ᾽ ἐκεῖνο cxomeire 96
πότερον ὃ γράψας τὰς ( ρ΄ τὸ ἥμιευ τοῦ κηροῦ μίγνυ-
y αὐταῖς, εἶτ᾽ ἐκείνῳ τὸ ἥμιου τῆς τερμινθίνης, ὡς
εἶναι τοῦ μὲν κηροῦ ν΄, τῆς δὲ τερμινθίνης { κε΄, fj

27. εἴτ᾽ ἐκείνου οἱ 28, θερμινθίνης CAX
14:

212 FRAGMENTA DE MENSURIS . [39—41]

τινα ἑτέραν ποιεῖται cupperpíav. el μὲν γὰρ τὴν εἶ- |

ρημένην, οὐδὲν διοίςει τοῦ λέγοντος λίτραν καὶ fiut-
λιτρον καὶ τρεῖς οὐγγίας" fj μὲν τὰρ λίτρα ( σ΄ ἔχει
πρὸς ταῖς ἐνενήκονταϊ, τὸ δὲ ἡμίλιτρον ὀκτὼ καὶ μ΄

ὅ δηλονότι, καθάπερ καὶ τούτου πάλιν τὸ ἥμιου τέττα- —

ρας καὶ κ΄ ὥςθ᾽ fj αὐτὴ ἀναλογία εώζεται μηδὲν με-
γάλου διαφέροντος εἴτε ταῖς ( ρ΄ τῶν μεταλλικῶν

εἴτε ταῖς ἐνενήκοντα ἕξ ai δύο κοτύλαι τοῦ ἐλαίου,

μιγνύοιντο. κατὰ τοῦτο μὲν οὖν οὐ biolcei τὰ φάρ-
10 μακα λίτρας ὀνομαζομένης ἣ 4 ρ΄.

39. Indidem e libro 11 (Ch. XIII, 697. K. XIII, 638).

κλαιθαργύρου μνᾶ α΄. ἣ δὲ μνᾶ ἐπὶ τούτου τοῦ
φαρμάκου ἔχει ὁλκὰς ρξ΄. x (ὃ ἡμέτερος καθητζητὴς
Λεύκιοο) καὶ κατὰ τοῦτο τὸ φάρμακον καὶ κατὰ τὸ
16 ἐφεξῆς ἀὐτῷ γεγραμμένον o£ δραχμάς φῆςιν ἄκειν
τὴν μνᾶν. εὔδηλον οὖν ὅτι τὴν ᾿Αλεξανδρεωτικὴν
λέγει μνᾶν οὐγγίας κ΄ ἔχουςαν, ὅπως ἑκάςτη τῶν
οὐγγιῶν ἔχῃ « n^ οὕτω γὰρ ςυμβήςεται [τὰς] 4 p£
ἔχειν τὴν μνᾶν.

20 40. Indidem (Ch. XIII, 699 8. K. XIII, 547).
x Ἐν τούτῳ τῷ φαρμάκῳ ὃ Ἡρᾶς δῆλός écm τὴν
μνᾶν ις΄ οὐγγιῶν βουλόμενος εἶναι. οὐ γὰρ ἂν ἐκ-
καιδέκατον ἐγεγράφει μνᾶς, εἰ μὴ τοῦτ᾽ ἐβούλετο.

41. Indidem e libro III (Ck. XIII, 723. K. XIII, 615 s.).
26 Ἐάν τε οὖν( α' ὑποθῆς τὸ ἕν εἶναι μέρος ἁπάγ-
616 τῶν δηλογότι, τοςαύτας βαλεῖς δραχμὰς ὅςαπερ τὰ
μέρη. ἐάν Te οὐγγίαν f| λίτραν, οὕτω vào εἴθιεται

6, μεγάλου] μέγαν Ch, μέγα K 56. βάλλῃς CK

υἷι
[42—44] CAVIS AC PONDERIBUS. 218

παρὰ τοῖς Ρωμαίοις ὀνομάζεςθαι, τοςαύτας οὐγγίας
ἢ λίτρας. ἔςτι δὲ παρ᾽ αὐτοῖς μέτρον ᾧ τὸ ἔλαιον
μετρρῆςξιν ἐντετμημένον γραμμαῖς διαιρούςαις τὸ
οὔμπαν εἰς μέρη ιβ΄, καὶ καλεῖται μὲν τὸ ὅλον μέτρον
ὑπ᾽ αὐτῷν λίτρα, τὸ δωδέκατον δ᾽ αὐτῆς οὐγγία. τὰ 5
μὲν οὖν μεταλλικὰ καὶ ὁ κηρὸς ἐπὶ ζυγοῦ δι᾽ ἑτέρᾳς
οὐγγίας ἵςταται, τὸ δ᾽ ἔλαιον τῷ κέρατι μετρεῖται.

42. Indidem (Ch. XIII, 798. K, XIII, 647).
*Aigaprogov μγᾶν α΄. $ δὲ μνᾶ ἔχει ( pg.

49. Indidem e libro IV (Ch. XIII, 765 ς. K. XIII, 7495.). 10

1 Ἐπεὶ δὲ καὶ μνᾶς ἐμνημόνευςς καὶ κοτύλῃς. M
θαρτύροῃυ μὲν μγᾷν α΄ κελεύςας ἐμβαλεῖν, ἐλαίου δὲ
κοτύλην, εἴρηται γάρ μοὶ καὶ διὰ τῶν ξμπροεθεν᾽
ὑπομνημάτιν ἐνίους μὲν εἴκοςιν οὐγγιῶν, ἐνίους δὲ
ἑκκαίδεκα, veyizew τὴν μνᾶν, ὥςπερ τε καὶ κοτύλην 15
ἐνίσυς μὲν [α €, τινὰς δὲ ιβ΄, διορίςαι χρὴ καὶ περὶ
τούτωγ. ἐξὰν μὲν οὖν Uc πρὸς εἴκοςι οὐγγίας τὴν 150
μνᾶν λογιζχῴμεθα, βαλοῦμεν ἐλαίου πάντῳς τρεῖς
κατύλας ἑκάςτὴν oU riy iB, ἐὰν δὲ ἑκκαίδεκῳ, ὃν-
γατὸν μέν ἐςτι καὶ τὴν τοῦ ἐλαίου κοτύλην ὡς πρὸς 20
ἐννέα οὐγγίας ἐμβαλεῖν, δυνατὸν δὲ καὶ ὡς πρὸς ιβ΄.

44. Indidem e libro V (Ch. XIII, 778. K. XIII , 789 s.).

«Ταῦτα μὲν ἔγραψεν ὃ Κρίτων περὶ τῆς "Ikxecíou
(immMacrpou) Φαίνεται δὲ διαφερόμενος τῷ ἪἬρᾷ
περὶ τῆς ευμμετρίας τῶν ἁπλῶν φαρμάκων, ἐξ ὧν 25
ὅλη εύγκειται. καὶ τῆς διαφωνίας fj μέν τίς ἐξετι
(φής, fj δὲ δυςεπίκριτος. ὁ μὲν γὰρ Ἥρᾶς καλῶς

nmn c RN

24. Hpa. CA, Ἥρᾳ K: sic etiam infra uterque

214 .FRAGMENTA DE MENSURIS [45]

ποιῶν τὸν «ταθμὸν ἁπάντων τῶν φαρμάκιυν elc
δραχμὰς ἀνῆγεν, 6 δὲ Κρίτων τὴν μὲν ἀμπελῖτιν γῆν
καὶ τὴν ἄςφαλτον καὶ τὴν λιθάργυρον οὐ κατὰ τὸν
τῶν δραχμῶν «ταθμὸν ἔγραψεν, ἀλλὰ μνᾶς β΄ ἑκάςτης
- δ αὐτῶν ἠξίωςεν ἐμβάλλειν. διαπεφώγηται δὲ τοῖς περὶ
τῶν «ταθμῶν καὶ μέτρων γράψαειν, órtócoc ἐςτὶν ὃ
τῆς μνᾶς «εταθμός, ἐνίων μὲν ἑκκαίδεκα λεγόντων
οὐγγιῶν εἶναι τὴν μνᾶν. ἐνίων δὲ εἴκοςι, ἐνίων δὲ
καὶ διοριζομένων καὶ τὴν μὲν ᾿Αλεξανδρινὴν εἴκοςι
10 φαςκόντων εἶναι οὐγγιῶν, τὴν δὲ ἄλλην ἑκκαίδεκα.
καὶ τοῦτο μὲν ἔτι μικρότερον, ἀλλὰ τῶν elc δραχμὰς
ἀναγόντων τὴν μνᾶν εἰεὶν οἵ φαειν ἑκατὸν εἶναι
δραχμῶν τὴν μνᾶν, ἔνιοι δὲ πλειόνων᾽ ἐπειδὴ καὶ
τὴν οὐγγίαν οἱ πλεῖςτοι μὲν ἑπτὰ καὶ ἣμιςείας δρα-
16 χμῶν εἶναί φαειν. ἔνιοι δὲ Z' μόνον, ἕτεροι δὲ η΄.
790 τούτων οὖν οὕτως ἐχόντων, πόζςων δραχμῶν χρὴ
AovícacOat τὴν ὑπὸ τοῦ Κρίτωνος ἐγγεγραμμένην
μνᾶν εἶναι χαλεπὸν εὑρεῖν. φαίνεται δὲ καὶ ἐν ἄλλοις
μὲν € ρ΄ βουλόμενος εἶναι τὴν μνᾶν. καὶ εἴπερ τόῦτο
20 οὕτως ἔχει, κατὰ τὸ διπλάςειον χρὴ νοεῖν τῆς Ἱκέςίου
τὴν cóvOeciv γεγράφθαι παρ᾽ αὐτοῦ, τοῦ μὲν Ἥρᾶ
' γράψαντος περὶ τῶν τριῶν τούτων φαρμάκων τῶν
πρώτων ---- ἑκατὸν ἑκάετου δραχμὰς τὸ βάρος, εἰς c'
δὲ τοῦ Κρίτωνϑςε ἀνάγοντος.

25 45. Indidem (Ch. XIII, 779. K. XIII, 793).

κΓεγραμμένων οὖν ἕξ κοτυλῶν παρὰ τοῦ 'Hpà,
δῆλον ὅτι ιβ΄ τὸν Κρίτωνα τὰς κοτύλας ἐχρῆν ἐμβάλ-
λειν, ἵνα καὶ κατὰ τοῦτο διπλάςιον ἧ τὸ μέτρον. ὡς
ἐπὶ τῶν ἄλλων. ἀλλὰ γέγραπταί γε παρ᾽ αὐτῷ ἐλαίου

9. ᾿Αλεξανδρικὴν Οὐ 14. ἡμίςεος vulgo 19. ὁ ante
βουλόμενος vulgo add.; at conf. p. 817 (Kühn.): δῆλός ἐςτι

Oe.

[46. 47] OAVIS AC PONDERIBUB. ᾿ 215

ὀμφακίνου χόες δύο. πάλιν κἀνταῦθα xara vucréov
τῶν γραψάντων κοτύλας β΄. τὸν μὲν οὖν χοέα, εἰ
μὲν ἐξ κοτυλῶν ἀριθμοίημεν., f) cuupuvia μένει τοῖς
ἀγδράειν, εἰ δὲ οὐ κοτυλῶν ς΄, ἀλλὰ ξεετῶν ς΄, οὐ
μικρὰ διαφωνία γενήςεται᾽ πολὺ γὰρ ἔςται τὸ πλῆ- 5
Boc ὧς πρὸς τὴν τῶν ἄλλων ἀναλογίαν, εἴ τις ἐμ-
βάλλοι ξέςτας ιβ΄ ἐλαίου.

46. Indidem (Ch. XIII, 785 s. K. XIII, 810 s).
«Καλῶς μὲν ἐποίηςε (Ἀνδρόμαχος) τὴν περὶ τῆς
μνᾶς ἀμφιβολίαν ἐξελὼν καὶ πάντα γράψας διὰ δρα- 10

χμῶν, ὡς ἐπὶ μόνου τοῦ χοέως ἧμᾶς ζητεῖν. ἐν τού-

τῷ vàp ἄμεινον οἱ τὰς ς΄ κοτύλας γράψαντες. «oUru) 8tt
δὲ καὶ κατὰ τὸ ἔλαιον duc πρὸς τὸν Κρίτωνα τρεῖς
ἐχρῆν αὐτὸν ἐμβεβληκέναι xoéac, duc δὲ πρὸς τὸν
Ἡρᾶν ὀκτωκαίδεκα κοτύλας’ ὃ δὲ yoéa καὶ ἥμιουν 3
ζυγέγραψεν. . '

41. Indidem (Ch. XIII, 186. K. XIII, 812 s.).

«Ὁ μὲν οὖν *Hpác ἠκολουθηκέναι πάντη. φαίνεται
τῷ Ἡρακλείδῃ, --- καὶ παρ᾽ ᾿Αςκληπιάδῃ δὲ κατὰ τὸ eis
δεύτερον τιῶν ἐκτὸς ἐν τετραπλαείονι “τῇ ἀναλογίᾳ 20
πάντα γέγραπται ὡς πρὸς τὸν Ἡρᾶν μετὰ τοῦ καὶ
κοτύλας ἐλαίου ὀμφακίνου γεγράφθαι ιβ΄, τοῦ Κρί-
τωνος χοέας δύο γεγραφότος. καίτοι πάντα κατὰ τὸὀ
διπλάςιον fj ᾿εύνθεεις εἶχεν αὐτοῦ. διὸ καὶ προςγε-
γραφέναι μοι. δοκοῦςΐ τινες κοτύλας β΄, τοῦτο δ᾽ 2ὅ
αὐτὸ πάλιν μειζόνως ἐναντιοῦται τῇ τ᾽ ἀληθείᾳ καὶ
τῇ τοῦ Ταραντίνου τε καὶ Ἥρᾶ γραφῇ. ὃ μὲν vàp.
Ἡρᾶς ρπ΄ δραχμὰς ἔγραψεν eic «ταθμὸν ἀνάγων,
οὐκ εἰς μέτρον τὸ ἔλαιον, ὡς ξ΄ ( ἑλκούςεης τῆς

βουλόμενος et supra fr. 40 || 29. ( E' K.

216 FRAGMENTA DE MENBURIS [48, 49]

κοτύλης. καὶ γὰρ ἕλκει fj γε ᾿Αττική, θ΄ οὐγτιῶν οὖςα
τῶν Ἰταλικῶν. ἕλκουςι γὰρ αἱ θ΄ οὐγγίαι [Πταλικαὶ]
αἱ ἐν τοῖς κατατετμημένοις κέραςιν ἑπτὰ καὶ ἡμίεειαν
οὐγγίας εταθμικάς; αἵτινες ξ΄ δραχμαὶ γίνονται τῆς

5 μιᾶς οὐγγίας η΄ δραχμὰς δεχομένης, ὥςτε καὶ κατὰ
τοῦτο ςυμφωνεῖν τὸν Ἡρᾶν τῷ Ἡρακλείδῃ τρεῖς
βάλλοντα κοτύλας, τοῦ ᾿Αςκληπιάδου ιβ΄ γεγραφότος,
ἐπειδὴ τετραπλάςια πάντα κατὰ τὴν εύνθεςειν αὐτοῦ
γέγραπται.

10 48. Indidem e libro VI (Ch. ΧΗ], 810. K. XIII, 888).
&"Cuot δ’ οὐκ ἀρέςκει ἀντὶ τῶν € λιτρῶν. τοῦ
κηροῦ μυγνύνατ τῷ φαρμάκῳ € cu. ποτὲ μὲν τὰρ
ἀντὶ τῆς λίτρας ( ρ΄ γράφουειν αὐτοί. πατὲ δὲ ἀντὶ
τῆς μνᾶς. οὐδέποτε δὲ λίτραν οὕτως μιορὰν οὐδεὶς
16 ἔγραψεν, ὡς ( μη εἶναι. τοῦτο γὰρ' ςυμβαίνει βαλ-
λομένων « «μ΄.

49. Indidem (Ch. XIII, 813 s. K. XIII, 893 ss.).

“Νυνὶ μέντοι ζήτημά ἔςτι ἐπὶ πόεον ἐψηθήςεται

(5; ἔμπλαεῦροῦ), κοτύλας s^ τράψαντος τοῦ 'Avbpo-
40 μάχου μίτνυςθαι χρῆναν τοῦ κίκειως, ὅπεριἐετὶν ἐλαίου
Kikívou. Tócuv γὰρ οὐτγιῶν τὴν ἐκ τῆς Ῥωμαϊκῆς
λίτρας εἶναι βούλεται κοτύχην, οὐκ ἐδήλωςε" καίτοι
βέλτισν ἦν ἕν Ρώμῃ βεβιωκότα λιτρῶν μὲν: καὶ ξε-
ςτῶν καὶ οὐγγιῶν μεμνῆςεθαι, παραλετεῖν δὲ τὸ τῆς
25 κστύλχης ὄνομα ταῖς ἔξω τῆς Ἰταλίας πόλεςιν Ἕλλη-
γικαῖς ὑπάρχον ἐν χρήκει. εἰ μὲν οὖν ἐν ἁπάεαις
αὐταῖς ταὐτὸ ἦν ὄνομα τῆς κοτύλης, οὐδὲν ἂν ἦν
ζήτημα. νυνὶ δὲ ἐπειδὴ παμπόλλῃ διαφορὰ κατὰ τὸ
ποςὸν ἐν αὐταῖς écnv, ἐχρῆν αὐτὸν εἰπεῖν ἤτοι γε

8, ἥμιευ vulgo 22, καίτοι] καί τι CÀ

HNNTERKTmO — . D —

[9] CAVIS AC PONDEBRIBUS. 217 —

ὅτι τὴν ᾿Αττικὴν λέγω κοτύλην ἢ τὴν ᾿Αλεξανδρεωτι-
κὴν ἢ τὴν "€geciay ἤ τινα ἄλλην. οἱ μὲν αὖν πλεῖςτοι ᾿
τῶν τραψάντων περὶ μέτρων καὶ «ταθμιῦν θ΄ gaciv
οὐγμῶν τῶν ἐκ τῆς Ῥωμαϊκῆς λίτρας τὴν ὑπὸ τῶν
ἰατρῶν ἐν ταῖς φαρμακίτιει βίβλοις γεγραμμένην κα-
τύλην. ἄλλοι δὲ τὴν τῶν 18 gactv οὐγγιῶν ὑπ᾽
αὐτῶν λέτεςθαι, καθάπερ ἐν Ρώμῃ τὴν λίτραν τοῦ
ἐλαίου εὐυνήθιυς ὀνομάζουκιν. ἤδη δέ τινος ἤκονεα
λέγοντος [αὶ ισ΄ Ῥωμαϊκὰς ἔχειν τὴν ἐν ταῖς φαρμα- 894
kii βίβλοις γεγραμμένην ὑπὰ τῶν ἰατρῶν κοτύλην, 10
09 μικρὰ δέ ἐςτι διαφορὰ πρὸς τὴν τοῦ φαρμάκου
δύγαμιν ἢ μετζάλχας ἐμβάλλειν f) μικρὰς τὰς κοτύλας.
ἐγὼ τοῦν ἐν τῇ Ρώμῃ τὴν τοῦ ἐλαίου καλουμένην
λίτραν, ἣν ἁιὰ τῶν κατατετμημένων κεράτων μετροῦ-
Qv, ἔςτηοά ποτε βουλόμενος μαθεῖν ὁπόεον ἔχει 15
(ταθμὸν τοῦ βάρους. εὗρον δὲ καὶ ταῖς ςταθμικαῖς
δέκα οὐγγίαις Ícac τὰς μετρικὰς τοῦ ἐλαίου ιβ΄, διὸ ᾿
τράφειν ἐχρῆν ἐπιμελέςτερον ἐν ταῖς φαρμακίτιει
βίβλοις τοὺς ἰατρούς, ὁποίας τινὰς κελεύουει βάλλε-
(θα! τὰς οὐγγίας ἢ τὰς λίτρας τῶν ὑγρῶν φαρμάκων, 20
πότερα τὰς μετρικὰς ἢ τὰς εταθμικάς. πρόδηλον γὰρ

ὅτι τῶν ὑγρῶν τούτων εὠμάτων ὥςπερ καὶ τῶν cre--
ρεῶν τὰ μέν ἐςετι βαρύτερα, τὰ δὲ “κουφότερα. καὶ
λέλεκταί μοι κατὰ λόγον ἕτερον ἑκάςτου τῶν εἰς τὰ
φάρμακα βαλλομένων ὑγρῶν ὃ craOuóc. 2ὅ

οι

ἡ Εἰκὸς οὖν écri τὸν ᾿Ανδρόμαχον θ΄ τῶν μετρι- 896
κῶν οὐγγιῶν ἀξιοῦν ἐμβάλλεεθαι τὸ κίκινον ἔλαιον,
ὑς γίγνεεθαι τῶν ἕξ κοτυλῶν οὐγγίας νδ΄ μετρικάς,
ὅπερ ἐςτὶ ταὐτὸν λίτραις μετρικαῖς Ῥωμαϊκαῖς δ΄

καὶ 8, | | |. 80

5. τοῖς φ. βιβλίοις vulgo

i]

218 FRAGMENTA DE MENSURIS [50. 51]

BO. Indidem (Ch. XIII, 819. K. XIII, 910 s.).
x Aravta δὲ διὰ δραχμῶν γράψας ὃ "Avbpóuayxoc
Tà φάρμακα κάλλιον ἂν ἐπεποιήκει κατὰ τὴν αὐτὴν
ευμμετρίαν καὶ τοῦ ἐλαίου μνημονεῦςαι, ὡς ἕλκειν τὸ
5 βαλλόμενον δραχμὰς rocácbe: ἢ εἰ μὴ τοῦτο, πάντως
τς γοῦν ἐχρῆν αὐτὸν τῆς Ῥωμαϊκῆς λίτρας μνημονεῦκαι.
νυνὶ δὲ κοτύλην γράφει, τὴν ευνήθη περὶ τοῦ μέτρου
— 91 τούτου καταλιπὼν ἡμῖν ἀμφιβολίαν, εἴτ᾽ ἐννέα με-
τρικῶν οὐγγιῶν εἴτε δώδεκα βούλεται τὴν κοτύλην
10 εἶναι. κατὰ δὲ τὴν ἐμὴν γνώμην ἣ μὲν τελεία ευμ-
μετρία τὰς [δ᾽ ς΄ τοῦ «ταθμοῦ λαμβανέτω, διὰ τὸ τὴν
Ῥωμαϊκὴν λίτραν ἕλκειν [5 1B'. κατὰ δὲ τὸ δ΄ ἂν εκευά-
cnc, εὔδηλος fj ἀναλογία. εὔδηλον δὲ καὶ ἐὰν δρα-
χμὰς εἴπῃ τις εἰς τὴν τελείαν ςυμμετρίαν λαμβάνεςθαι
15 υπ' διὰ τὸ τὴν ςταθμικὴν οὐγγίαν η΄ δραχμὰς ἕλκειν.

81---66. Collectio de mensuris et ponderibus Galenea.
(Vide prol. $ 49.)

91—95. Prima expositio de medicorum ponderibus

ac mensuris.

20 (Vide prol. $ 50—583.)

Kuhn [l'oMvou τοῦ ςοφωτάτου περὶ μέτρων καὶ ςταθμῶν
διδαςκαλία]. ᾿
51 (cap. I).

Tí ὃ ςταθμός, τί τὸ μέτρον καὶ ἀμφοτέρων διαφοραί;

25 “ὋὉ εταθμὸς βάρει μετρούμενος κρίνεται, τὸ δὲ
μέτρον ἀγτείου κοιλότητι᾽ τὸ δὲ ἀγγεῖον ἢ ξηροῦ

21. τοῦ ςοφωυτάτου om. St, τοῦ ςοφωτάτου (cogpotá-
του 44D) post διδαςκαλία habent NeAB 22. bibackaMa
om. St 28. Κεφάλαιον α΄ CÀ 24. huno titulum om. .
NeSt . 95. μὲν post Ὁ add. Ne εςταθμὸν A 26. τὸ
δὲ ἀγγεῖον om. 4BNe ἢ om. St

.

[52] CAVIS AC PONDERIBUS. 219

ποτοῦ μέτρον écriv ἣ ὑγροῦ" duc εἶναι τρεῖς τοῦ με. -
τρουμένου ποςοῦ διαφοράς, μίαν μὲν τοῦ «ταθμοῦ,
ἑτέραν δὲ τοῦ τῆς ξηρᾶς οὐςείας οἷον χώματος, καὶ
τρίτην τοῦ τῆς ὑγρᾶς. πολλῶν δὲ καὶ cxebóv ἀπεί-
ρων ὑπαρχόντων τῶν τε «ταθμῶν καὶ τῶν μέτρων 5
παρά τε τὰς χώρας καὶ rà ἔθη τῶν χρωμένων περὶ
τῶν μάλιετα ευνήθων Grac ὃ λόγος ἡμῖν ἔεται.

52 (cap. IT).
Περὶ τῶν δηλσύντων τοὺς «εταθμοὺς καὶ τὰ μέτρα
^— χαρακτήρων. 10

1. Ἀλλ᾽ ἐπειδή τινες οὐχ ὁλογρὰαμμάτως, ἀλλὰ
διὰ χαρακτήρων ταῦτα ςημαίνουςει, βέλτιον ἂν εἴη
τοῖς παλαιοῖς κατακολουθοῦντα πρῶτον τοὺς χαρα-
κτῆρας αὐτοὺς διαςαφηνίςαι.

2. Πρῶτον μὲν οὖν τὸ X «τοιχεῖον ἔχον ἐπικεί- 15
μενον αὑτῷ τὸ ἄλφα χαλκοῦν ςημαίνει, καθὼς ὁρᾷς,

i εἰ δὲ ὁ ἔχει τὸ X, χόα, X χ᾽ εἰ δὲ vi) οι. xolvika, Y:
^"
y ἐἰ δὲ η, χήμην, X.

ὃ. Τὸ δὲ K ἐτοιχεῖον, εἰ μὲν ἔχει e ἐπικείμενον
αὑτῷ καὶ λοξὴν εὐθεῖαν γραμμὴν τέμνουςαν τὴν 20
κάτω κεραίαν αὐτοῦ, κεράτιον δηλοῖ, K** εἰ δὲ v
ἔχει τὸ Κ, κύαθον εημαίνει, Kk" " εἰ δὲ o, κοτύλην, KK?.

4. Ἢ δὲ ἀπερίετικτος εὐθεῖα γραμμὴ πλαγία ἢ 750

2, μία 44 6, ἔθη] εἴθη 4, ἔθνη Ne 8. Κεφάλαιον
P Ch 10..post χαρακτήρων St add. κεφ. f. 18. τοῖς
om 4 10, αὑτῷ St, αὐτῷ NeCh, αὐτὸ AB ἄλφα] a
δε 17, ἢ ov et V om, ABNeSt 18. χῆμαι 48 19.
Τὸ] εἰ 4 ετοιχεῖον om. 4BNeSt 50. αὑτῷ St, αὐτῷ
NeCh,-nütà 48. 21. κερέξέαλζν 4 52. εἰ δὲ o, κοτύλην;
WV? om. S£ . 88. πλαγεῖα 4BNe ἢ περιςπωμένη om,
ABNeSt

220 FRAGMENTA DE MENSURIS [52]

περιςπωμένη TeOeica κατὰ πᾶν ὀβολὸν δηλοῖ". ^,
oi δὲ δύο ἀπερίςετικτοι δύο ὀβολούς, W, 5.9 oi ποι-
00ct τὸ γράμμα δηλούμενον ὑπὸ ταῦ Γ κληείον ἔχον-
τὸς τὸ p τεμνόμενον ὑπό τινος εὐθείας γραμμῆς, Iy.

6 B. Αἴ δὲ δύο γραμμαὶ cuvámrQucat κατὰ θάτερον
πέρας ὥςτε γωνίαν ποιεῖν ἐμφερῶς ταῖς τοῦ K δύο
κεραίαϊε ταῖς πρὸς τῇ ὀρθῇ γῤαμμῇ [ἢ κατὰ κάθετον]
δραχμὴν cnuoivouct, «, τὴν ευνωνύμως καὶ ὁλκὴν
καλουμένην.

10 — 6, Ἰδίως δὲ παρὰ παλαϊοῖς τὴν. δλκὴν τὸ À δηλοῖ
ἔχον uécov τὸ o, ἡμεῖς δὲ καὶ ταύτην ὁλκὴν καλοῦ-
μεν]. εἰ δὲ τὰ 1 μέςτην ἢ προςτεθειμένον ἢ ἐπικείμε-
vov ἔχει τὸ k, λίτραν euuadver, V, λι, M. τινὲς δὲ τὴν
ἑτέραν τοῦ λ γραμμὴν λοξῶς γέμναντες δηλροῦςι τὴν.

16 λίτραν, Δ.

4. Τὸ δὲ Γ ἔχον ἐν ταῖς ἑαυτοῦ, γωνίαις τὸ o οὐγ-
γίαν δηλοῖ, [*

*1 8, Τὸ δὲ u κατὰ τὸ μέςον αὑτοῦ ἔχον τὸ v μνᾶν

€

| 1. No om. S, Vom. Ne 2, αἱ ct 4B. WM on.
Ne, S5 om. δὲ oi] εἰ 4, 6 B. 9, δηλούμενοι 4B. ὑπὸ
τοῦ Γ usque ad τεμνόμενον om. 4B 4. τραμμῆς IY]
τράφεται 42 5. τε post ευνάπτουςαι add. Ne 7. τῇ
ὄρθῇ γραμμῇ] τὴν ὀρθὴν AD, τὴν ὀρθὴν γραμμὴν Ch. ἢ
κατὰ κάθετον om. 4BNeSt 8, 4] 5 A ουνώγνυμον
4 καὶ ὁλκὴν καλουμένην] ἣν καὶ ταύτην ὁλκὴν καλοῦ-
μεν 4, idemque 8, nisi quod καλούμενον legitur 10.
παλαιοῖς St, παλαιῶν rel. τὴν ὁλκὴν ante παρὰ παλ,
habet Ne 11. ἡμεῖς usque φὰ καλοῦμεν om, NeS? 12,
τὸ om. Ne puáécov usque ad ἐπικείμενον om. 42 NeSI
18. λίτραν cnuatve] λι ςημαίνει 42, cnpolvet λίτραν Ne
λ λι N] Av Ne, X St, om. 4B. 14. ἀλλήλοξον ἢ ante
οξῶς add. Ne — 15. 9! C, λ 48 16. ἐντὸς τῆς &n-
τοῦ γωνίας Ne οὐγγίαν] [5 48 18. τὸ πὶ δὲ SIC
αὐτοῦ ἔχον NeCh, ἔχον αὐτοῦ AB.

mme

[53] CAVIS AC PONDERIBUS. 221

πημαίνει, Μ΄ εἰ δὲ τὸ v ἔχει τὸ μ, μύετρον cnuotvet,
"t d: δὲ τὸ €, μέδιμνον, ᾽ εἶ δὲ τὸ o, μόδιον εημαί-
ye, B.

9, Τὸ δὲ τ ἔχον ἔμπροςθεν αὑτοῦ 0p καὶ v ἐπικεί-
μενον τρυβλίον δηλοῖ, ju. b
10. Τὸ δὲ ξ ἐπικείμενον ἔχον τὸ € ξέετην εημαί-

γει, £€ εἰ δὲ o ἔχει, ὀξύβαφον, E9. τινὲς δὲ τὸν ξέ-
(τὴν διὰ τοῦ ξ τεμνούεης αὐτὸ εὐθείας γραμμῆς δη-
loüct, E.
11. Τὸ δὲ n ἔχον ἐπικείμενον τὸ p ἣμίναν δηλοῖ, 10 ^
y εἰ δὲ Κ καὶ p ἐπικείμενον ἔχουει τὸ μ, κεράμιον
δηλοῦει, Κρ.
58 (cap. III).
Περὶ «ταθμῶν.
L Ή μνᾶ ἡ "Atrei καὶ f Αἰτυπτία ἔχει TP το, 15
2. Ἡ avà ἡ Ῥωμαϊκὴ ἔχει b κ΄.
τ 8, Μλίτρα ἔχει fe ip. 752
4, Ἢ δὲ οὐττία δραχμὰς η΄, αἵτινες καὶ δλκαὶ Ké-
ονται.
5, Ἡ 6€ δλκὴ ἢ δραχμὴ κεράτια ἔχει m ἄλλοι δὲ 20
λέτουςει γράμματα γ΄.

/

1. ε«ημαΐίνε!] δηλοῖ Ne. 4. τὸ δὲ t0 t 48. ἔμπρο-
(θεν] εὖὧν 44BNe οὗτοῦ St, αὐτοῦ rel. τὸ ante ρ add,
δὶ ἐπικείμενον 4. habet post δηλοῖ ὅ, notam tryblii
quam βία exhibui 'eola habet 44, om. B, "b rel. 6.
ἔχον ἐπικείμενον Ne, εἰ μὲν ἔχει ἐπικείμενον A87, in B
omnia perturbata 8. τέμνουσιν 415. αὐτὸ] αὐτοῦ 2
10. τὸ ante 4 om. Ne 11. post not&m .heminae δ add.
t Hu ἔχει Ne, Éyov AB τὸ om. δέ, 12. δηλοῖ 42Ν 6
13. Κεφάλαιον γ΄ Ch — 14. post «ςταθμῶν St add. κεφ. Y
15. οὐγγίας Ne 16. ἔχει fe] οὐγγίας δὲ 17. [s] τὸ Ne
18. οὐγγία] [e StCk.— δραχμὰς] { NeCA 520. ἢ] ἥτοι ἡ
δὲ ἡ δὲ δραχμὴ ἢ ὁλκὴ ἔχει vg γ΄ ἢ κεράτια m Ne

222 FRAGMENTA DE MENSURIS [54]

6. Τὸ δὲ γράμμα ὀβολοὺς β΄. .

1, Ὁ δὲ ὀβολὸς κεράτια v. "

8, Τὸ δὲ κεράτιον ἔχει cirópia δ΄ " ἄλλοι δὲ χαλ-
κοῦς δύο δίμοιρον᾽ ὁ τὰρ ὀβολὸς ἔχει χαλκοῦς η΄.

b 54 (cap. IV).
| TIepi μέτρων ὑγρῶν.
1, Τὸ Ἰταλικὸν κεράμιον ἔχει χόας η΄.
2. Ὁ χοῦς ξέετας ς΄.
8. Ὁ ξέετης [κοχλιάρια ἢ] κοτύλας β΄, αἵτινες καὶ
10 τρυβλία λέγονται. [ἄλλοι ὃὲ. λέγονειν᾽ ἔχει ὁ ξέςτης
ςταθμὸν λ' α' 8
4, Τὸ δὲ τρυβλίον [5 θ΄.
5. Τὸν αὐτὸν δὲ ς«ταθμὸν ἔχει τὸ κοχλιάριον καὶ
188 ἣ κοτύλη. f) κοτύλη ταὐτὸν δὲ εἰπεῖν ὡς τὸ τρυβλίον.]
15 — 6. Τὸ τρυβλίον δὲ [τὸ μικρὸν] ἔχει μύςετρα μεγάλα
γ΄. ὀξύβαφα δὲ δ΄. τὸ γὰρ μέγα μύςτρον ἔχει [ὀξύ-
βαφα γ΄. τὸ δὲ μικρὸν μύςετρον ἔχει] ὀξύβαφον α΄
καὶ [τὸ] Y" [αὐτοῦ pépoc].
1. Τὸ δὲ ὀξύβαφον ἔχει κύαθον α΄ καὶ ἥμιευ.

a 1. ὀβολοὺς} eo Ne — 3. ἄλλοι δὲ] P] Ne 4, χαλκοῦς)
x Ne

δ. Κεφάλαιον δ' Οὐ 6. post ὑγρῶν St add, κεφ. δ΄.
8. E€ Ne 9. Ὁ &éctnc om. St κοχλιάρια ?| om.
NeSt κοτύλας] KO Ne p] δύο ϑὲ 10. ἄλλοι δὲ etc]
vide prol 8 52. 80; Ne omissis ἄλλοι δὲ usque ad καὶ ἡ
κοτύλη habet: ἡ κοτύλη γὰρ ταῦτον ἐςτὶν εἰπεῖν, ὧς τὸ
τρυβλίον ἔξέςτης] E St, E€ Ch. 11. N] M1 Οὐ 14. ἡ
κοτύλη alterum et ὡς om, S; 106. ('] τρία St, item 17
ὀξύβαφα] EO Ne, qui deinde om. ὀξύβαφα usque ad ἔχει
(v. prol. 8 52) 17. τὸ δὲ μικρὸν usque ad μέρος om, St
18. τὸ γ΄ αὐτοῦ μέρος CA, solum γ΄ Ne — 19. καὶ fiuicu)
5 NeSi

[54] CAVIS AO PONDERIBUS. .. 823

8. Ὁ δὲ κύαθος ἔχει χήμας μικρὰς ἤτοι μύετρα
μικρὰ β΄.

9. Εἰ δὲ βούλοιο καὶ τὸν «ταθμὸν τῶν ὑγρῶν ci-
δέγαι μέτρων, πάμπολλοι μὲν αἱ τῶν ὑγρῶν οὐειῶν
ta κατὰ τὴν ῥοπὴν διαφοραί, ὡς ἐπὶ παραδείγματος ὅ
ἐλαίου τε καὶ οἴνου καὶ μέλιτος λέξομεν.

10. Τὸ μὲν οὖν μέλι τοῦ οἴνου βαρύτερόν écri
τετάρτῳ μέρει καὶ προςέτι δεκάτῳ, ὅπερ ἐςτὶ τὸ ὅλον
cverruc τρίτῳ. ἔχει γὰρ [τὸ αὐτὸ τῷ οἴνῳ τοῦ μέ-
λιῖος ποςὸν] ὅλον τὸν τοῦ οἴνου ςταθμὸν καὶ προςέτι 10
τὸ τρίτον αὐτοῦ [μέρος].

11, Τοῦ δὲ ἐλαίου τὸ μέλι τῷ ἡμίςει μέρει βαρύ-
τερόν ἐετιν. ἔχει γὰρ ὅλον τὸν τοῦ ἐλαίου «ταὐμὸν
καὶ προςέτι τὸ ἥμιου αὐτοῦ. ᾿

12. Ὁ δὲ οἶνος τοῦ ἐλαίου ἐννάτῳ μέρει ὑπερέ- 15
χει. ὅλον γὰρ αὐτὸ ἔχει καὶ τὸ ἔννατον αὐτοῦ.

13. Πρὸς ςαφήνειαν δὲ πλείονα καὶ ὡς ἐν δια-
Τράμματι τῶν κατὰ μέρος μέτρων τὸν «ταθμὸν ὑπε-
τάξαμεν, δήλου καθεςτῶτος ὡς κατὰ κοινοῦ πάντων
τῶν ὑποκειμένων αὐτοῖς κατὰ τὸν «τοῖχον τό τε 20
ἔλαιον καὶ ὃ οἶνος καὶ τὸ μέλι κατηγορούμενα κεῖται.

14, Τὸ Ἰταλικὸν

κεράμιον ἔχει éAaiou οἴνου μέλιτος

0 Mop mz .A pn
óyoüc — λ' θ΄ Mr M ws 25
ὁ ξέςτης bm bx P x

4. πάμπολλαι Ne 9, τὸ αὐτὸ usque ad ποζὸν om.
δι 11. μέρος om. NeSt 18. «ταθμὸν om, Ne 17.
ἐπὶ διαγράμματος Ne 19. δῆλον NeSt 21, καταγο-
ρούμενα CÀ — post κεῖται Ch add.: Τὸ διάγραμμα χεῖται
23. ἔχει om. Ne 94. X) A'! Ne, M St, λὶ CÀ et hic et
reliquis locis — 25. ὁ et reliquos articulos om, Ne

224 FRAGMENTA DE MENSURIS - [55]

" ἐλαίου οἵνου * μέλιτος
fj κοτύλῃ [o Fu [ws
τὸ μέγα uócvpov b Y — Prin ΒΕ δ
τὸ μικρὸν μύετρον (e «sgg «e

5 τὸ ὀξύβαφον «wq πΒπΒβῆμβ μυςφτ
ὁ κύαθος {(ι13΄ Fosltb Κβ' (β΄.

75 . 15. Ὃ δὲ 'OpeiBációc φηςει κατὰ ᾿Αδαμαντίου τὸν
ξέςτην τὸν Ἰταλικὸν τοῦ οἴνου μέτρῳ μὲν ἔχειν [5 κδ΄,
ςταθμῷ 6€ M. α΄ [5 n, τὸν δὲ ξέοτην ἐπὶ μέτρου τοῦ

10 μέλιτος ἄγειν ςταθμῷ λ' β΄ s.

55 (cap. V).
TTepi μέτρων ξηρῶν [διδαοκαλία cagfc].
1. Ἧ Αἰγυπτία ἀρτάβη ἔχει 'ιμοδίους «΄.
2. *Q δὲ μύδιος. δ᾽ Αἰγύπτιος καὶ Ἰταλικὸς ἔχει
16 χοίνικας "n.
ὃ. Ὁ δὲ χοίνιξ β΄.
; 4. Ὁ δὲ :ξέετης ἡμίξεετα Β΄, ἃ δὴ καὶ ἡμίνας προς-
αγορεύονυειν.
D. Ἡ δὲ ἡμίνα ἔχει κυάθους ς΄.
20 6. Ὃ ᾿Αττικὸς μέδιμνος ἔχει ἡμίεκτα 18".

1. ἐλαίου οἴνου μέλιτος repetivi e priore pagina 4.
τὸ μικρὸν μύςτρον ete. habet St post vers. 6 hoc modo:
τὸ μικρὸν μύςτρον ὁλκ. ς΄ [e x' ὁλκὰς θ΄, ac pariter fere
Ne eodem loco: -μικρὸν μύςτρον ( ς΄ γμ κ΄ (0 ὅ,
€ 1] v9 9' Ne, If 0' St 7. 'OpiBácioc NeCÀh ᾿Ἀδα-
μάντιον vulgo 8. E St, E€ CÀ; perinde vers. 9 9
N] M Ch ἐπὶ μέτρου om. Ne 10. ἄγειν] ἔχειν Ne. X]
λὶ CA, λίτρας St

11. Κεφάλαιον ε΄ Οὐ 12. διδαςκαλία «αφὴς om. δέ,
qui add. κεφ. € — 18. μόδια Ne, BSt 106. EE CA. 1.
E St 8]6vo0 S; 190. 951 η΄ vulgo (v. prol. 8 53) 90.
ὁ δὲ ᾿Αττικὸς Ne ΜΕΝ

Bic. codi

-

[01 CAVIS AO PONDERIBUS. 225

1. Τὸ δὲ ἡμίεκτον ἔχει χοίνικας δ΄ ὥςτε τὸν μέ-
διμνον ἔχειν μοδίους ς΄, χοίνικας μη΄, ξέςτας (σ΄.

8. Τούτων δὲ τὸν «ταθμὸν εἰπεῖν οὐκ εὔκολον,
ὅτι τῶν ξηρῶν οὐειῶν ἄπειρός écrtv ἣ κατὰ τὴν ῥο- 156
πὴν διαφορὰ κατὰ τὴν τῆς ἰατρικῆς τέχνης διδαςκα- ὅ
λίαν, καθὼς οἱ πρὸ ἡμῶν εοφοὶ ἰατροί τε καὶ διδά-
(λοι ταῦτα ἡμῖν διεςκαφήνιςαν [θαυμαςτώε].

δ0--ὅ9, Varia collecta de ponderibus ac mensuris.
(Vide prol. $ 54—63.)
Περὶ cnueiuv καὶ χαρακτήρων τῶν ἐν ταῖς ευςταθμίαις 10
καὶ περὶ ςταθμῶν καὶ μέτρων.

06) (cap. VI*) Secunda tabula de notis ponderum

el mensurarum.

1, Τὴν τῶν εημείων καὶ χαρακτήρων διδαςκαλίαν
ἀγαγκαιοτάτην οὖταν οὐ πάρεργον ἀναγράψαεθαι, 15
ὅπως ἐν ταῖς τῶν φαρμάκων εκευαείαις ςυμβολικῶς
εὑρόντες κείμενά τινα αὐτίκα γνωρίζωμεν τὴν ἐξ
αὐτῶν ςημαινομένην ευςταθμίαν.

2. Τὴν οὖν μνᾶν εημαίνει τὸ p ςτοιχεῖον ἐπικεί-
Mvov ἔχον τὸ V, 20

9. Τὴν δὲ λίτραν τὸ λ ἐπικείμενον ἔχον τὸ 1, X.

!

T. biecápncav. Ne θαυμαςτῶς om. St

8, Κεφάλαιον ς΄ Οὐ 10. 11. Tfepi usque ad μέτρων]
Ἄλλως περὶ εημείων καὶ χαρακτήρων τῶν ἐν ταῖς cu-
(ταθμίαις Ne, Ἔκθεεις τῶν cnueluv καὶ χαρακτήρων Διο.
(pp. Post titulum δέ habet κεφ. α΄, CA Ἢ ἄλλη ἔκθεεις
16, ἐν om. Ne Nic.app. 17. τινα om, Ne Tvupícu-
μὲν Ne, γνωρίζειν ἔχωμεν IVie.app. 18, craOyuíav Vic.
(pp. 19, τὴν μὲν οὖν Ne 21. ἔχον ἐπικείμενον Ne
N] M CA

SCRIPT, METROL. I. 15

.- τ στ τσ

220 FRAGMENTA DB MENSURIS [56]

4, Τὴν δὲ οὐγγτίαν τὸ Γ ἔχον ευγκείμενον τὸ 0, P.

7? παρ᾽ ἐνίοις δὲ εὗρον τὸ v ἐπικείμενον ἔχον τὸ o
[οὐγγίαν ςημαῖνον], v.
[D. M δὲ ἔχον τὸ ε ἐπικείμενον μέρος δηλοῖ, 41

6 6. Πλάτγιον δὲ A eic μὲν τὰ δεξιὰ ταῖς κεραίαις
νεῦον δραχμὴν δηλοῖ, €, εἰς. δὲ τὰ εὐώνυμα ἡἧμί-
ceav, 2.

1. Τὸ δὲ Ῥωμαϊκὸν εἰγμα παρ᾽ ἐνίοις μὲν vpw-
BoXov, παρ᾽ ἡμῖν δὲ παντὸς ςταθμοῦ τὸ ἥμιευ. 5.
10 πλάγιον δὲ ἕν μὲν ὀβολόν, .», δύο δὲ διώβολον, 2.

8. "C€cu δὲ ἐετραμμένον τὸ Ἑλληνικὸν ciypo
ἡμιώβολον. 2.
9. 3: δὲ e ἐπικείμενον ἔχον ξέςτην δηλοῖ, E*.
10. Τὸ δὲ κ ἐπικείμενον ἔχον τὸ vu κύαθον, K".

16 [11]. Ὑπερκείμενον δὲ τὸ À τῷ o ὁλκὴν εημαίνει
τὴν καὶ δραχμὴν ευνωνύμως καλουμένην, λ.]

1, ευὐγκείμενον] ἐπικείμενον Ne, ὑποκείμενον St 2.
παρὰ Ne παρ᾽ ἐνίοις usque ad 9 om, Nic.app. 3.
οὐγγίαν εημαῖνον om. NeSt, οὐγγίαν ςημαίνειν Ch. — V]
vo Ne, ov ὅ CÀ 4. τὸ om, $t; totus versus sic editus
apud Je: μ δὲ καὶ ε ἐπικείμενον, ἡ, μέρος δηλοῖ, tum in

Nic.app.: τὸ δέ γε μέρος τὸ μ δηλοῖ ἐπικείμενον ἔχον τὸ"

€ Hi. ὅ. τὸ A δὲ τὰς κεραίας Ne, τῆς κεραίας Nic.app.
8. εἰγμα παρ᾽ ἐνίοις] 5 παρὰ Ῥωμαίοις CANic.app. — post
τριώβολον Níc.app. add. ἢ ἥμιου 10. δηλοῖ post ὀβολὸν
add. Ne 12. ἡμιώβολον 2] 9 ἡμιώβολον 23 X ἢ 9 CÀ,
ἡμιόβολον X ἢ ὃ Nic.app. 18. € post ἔχον hab. StNic.
app. E€ Ch 14. KV NeCÀ, k δὲ 16. προςκείμενον
Ne τὸλ τῷ o] τῷ o τὸ A Ne, τοῦ 0 τὸ λ St. εημαί-
vet usque ad 1] λ ευνωνύμως τὴν καὶ δραχμὴν καλουμέ-

νὴν Ne, εημαίνει λ omissis reliquis Vic.app. 16. À om. δὲ

M. Lc ci Υ ΡΝ

[56*] CAVIS AC PONDERIBUS. 221

56^ (cap. VI"). Tertia eiusdem generis tabula.

12. Τῷ δὲ χ ςτοιχείῳ ἐπικείμενον αὐτὸ τὸ α χαλ-
κοῦν «ημαίνει; X. εἰ δὲ τὸ ο ST τὸ Y xóa, x. εἰ δὲ v,

γοίνικα, X X. εἰ δὲ m, χήμην, Χ.!

13. Τὸ δὲ K, εἰ μὲν ἔχει e ἐπικείμενον καὶ i λοξὴν LA
εὐθεῖαν γραμμὴν réuvoucav τὴν κάτω κεραίαν αὐτοῦ,
κεράτιον δηλοῖ, Κα. εἰ δὲ v, κύαθον, KV. εἰ δὲ o,
κοτύλην, 9.

14. Ἢ δὲ ἀπερίςτικτος εὐθεῖα γραμμὴ πλαγία τε-
θεῖα κατὰ πᾶν ὀβολὸν δηλοῖ. V. αἱ δὲ δύο ἀπερί- 10
cnxroi δύο ὀβολοὺς ποιοῦςει, V.

16, Δηλοῖ δὲ γράμμα τὸ Y πληςίον ἔχον τὸ p
τεμγόμενον per? εὐθείας γραμμῆς. If.

16. Ai δὲ δύο γραμμαὶ. εὐμπίπτουςαι κατὰ θάτε-
pov μέρος ὥςτε γωνίαν ποιεῖν ἐμφερὲς ταῖς τοῦ K 15
δύο xepataic ταῖς πρὸς τῇ ὀρθῇ γραμμῇ ςεημαίνουει
ὁραχμήν, «, τὴν cuvuvüpuc καὶ ὁλκὴν καλουμένην.

17. Ἰδίως δὲ τὴν ὁλκὴν τὸ λ δηλοῖ ἔχον μέςον τὸ

..0,. εἶ δὲ 1 ἔχει τὸ λ, ςημαίνει λίτραν, λ.

18, Τὸ δὲ Γ ἔχον ἐν ταῖς γωνίαις αὑτοῦ τὸ o 20

. Οὐγγίαν δηλοῖ, [5.

2. Τῷ 6€ et cetera usque ad cap. VIII ult. om. S/,
eadem usque ad cap. IX ult. om. Ne ctoweiov CÀ 8.
τὸ y om. Nic.app. | xóav Ch 9. 'H usque ad 13. If]
laee sic in JNic.app.: εἰ δὲ ἀπερίςτικτος εὐθεῖα γραμμὴ
πλατεῖα τεθεῖςα, Δ. κατὰ πᾶν δηλοῖ, εἰ δὲ δύο ἀπεριςτί-
κτως δύο ὀβολούς, οἱ ποιοῦςιν, λλ. δηλοῖ μὲν ὑπὸ τοῦ Y
πληςίον ἔχον τὸ p τεμνόμενον μετὰ εὐθείας γραμμῆς, It.
10. post V Ch add. c», idemque 11. post W add, 2. 19.
À Ch add, M 20. αὐτοῦ vulgo, item P 298 vs. ΜΕ et 4

15*

--CC-X—REA—

-

228 FKAGMENTA DE MENSURIS [57]

19. Τὸ μ ἔχον xarà τὸ μέςον αὑτοῦ τὸ v μνᾶν
159 δηλοῖ, h εἰ δὲ τὸ €, μέδιμνον. h: εἰ δὲ τὸ v, μύ-
ετρον, Μ᾽ εἰ δὲ τὸ o, μόδιον, ἢ. |
“20. Τὸ δὲ τ ἔχον ἔμπροςθεν αὑτοῦ p καὶ u tpu-
5 βλίον δηλοῖ, jj.
21. Τὸ δὲ E, εἰ μὲν ἔχει ἐπάνω €, ξέςτην δηλοῖ
EC. τινὲς δὲ τέμνουει τὸ ξ ἀντὶ τοῦ ξέετην. E, δ΄. εἰ
δὲ τὸ o ἔχει, ὀξύβαφον. E?.
22. Εἰ δὲ x καὶ p ἐπάνω ἔχουει p, κεράμιον δη-
10 Àoi, Κρ.

51 (cap. VIT). Secunda tabula ponderum et
mensurarum.

"Ex0ecic περὶ ς«ταθμῶν καὶ μέτρων ἀκριβεςτάτη.
1. Κεράτιον τὸ ἰδιωτικῶς λεγόμενον κόκκιόν ἐςτιν
15 α΄, ὥςπερ δὴ καὶ ἣ μονὰς ἐπὶ ἀριθμοῦ.
. Ὁ ὀβολὸς ἔχει κεράτια ἤτοι κόκκια τρία.
. Τὸ γράμμα ὀβολοὺς δύο.
. Ἡ δραχμὴ γράμματα τρία.
. Τὸ δηνάριον δραχμὴν μίαν τ΄.
. Τὸ ἀςςάριον δηνάριον ἤτοι ςτάγιον ἕν ἥμιεου.
. Ὁ «τατὴρ ἀςςάρια δύο.
.''*H οὐγγία «τατῆρας δύο.
. Ἡ ὁλκὴ οὐγτίας δύο.
. *H λίτρα ὁλκὰς ἕξ.
. Ἢ Ἰταλικὴ μνᾶ λίτραν μίαν ἥμιου. f] δὲ ᾿Αττικὴ
«ςτάγια τρία. f$ Πτολεμαϊκὴ λίτραν μίαν καὶ ἡμίςειαν.

,»»"»ἀ
μὰ VO Q0 «10 O i» Q? ho

.95

4. τρυβλίον] τρούλους Níc.app. 4p vulgo — 7. E€] EE C^
8. ὀξύβαφον] ξόανον Nic.app. EO CÀ 9. κέραμον Nic.app.

11. Κεφάλαιον Z' CÀ 10. ἔχει post δηνάριον add.
Scal. (v. prol, $ 83 adn. 3) Υ] ἥμιευ CA Nic.app., ἡμί-
ceiav Scal. (v. prol. 8 67)

[57] CAVIS AC PONDERIBUR. 229

12. Τὸ κοχλιάριον δηνάριον ἤτοι ςτάγιον ἕν ἥμιευ.
19. Τὸ μικρὸν μύετρον καὶ τὸ εἶκλον κοχλιάρια δύο.
14. Ὃ κύαθος μικρὰ μύετρα τέςεαρα.

15, Τὸ ὀξύβαφον καὶ τὸ μέγα μύετρον κυάθους
τῤεῖς. ὄ

16. Ἡ κοτύλη καὶ τὸ τρυβλίον ὀξύβαφα δύο.

11. Ὁ ξέετης κοτύλας δύο.

18, Ὁ χοῦς ξέετας ἕξ.

19. Τὸ Ἰταλικὸν κεράμιον χόας ὀκτώ.

20. Δεῖ γινώςκειν ὡς οἱ ἐνταῦθα καταγεγραμμένοι 10
(ταθμοὶ ἐπὶ τῶν ὑγρῶν μέτρων. ἐπὶ τοῦ οἴνου καὶ
τοῦ ὕδατος cuveréOncav. ἐπὶ δὲ ἐλαίου καὶ μέλιτος
ἀγαλογίζεςθαι χρὴ ἕκαςτον «ςταθμὸν ἐπὶ τῶν ὑγρῶν 761
μέτρων κατ᾽ ἀναλογίαν τῆς τοῦ βάρους ἑκάςτου εἴ-
bouc διαφορᾶς κατὰ τὴν ἔκπαλαι γενομένην ἀποπεῖ- 15
ρίαν καὶ δοκιμαςίαν τοῦ βάροὺὐς ἑκάςτου εἴδους τῶν
ὑγρῶν.

21. Ἔχει δὲ obtu τὸ ὕδωρ καὶ ὁ οἶνος ἰςόςταθμα
λογίζονται. ἤγουν λίτρα τοῦ ἐλαίου ἐὰν εἰς ἀγγεῖον
εἰιαχθῇ καὶ πληρώςῃ τοῦτο, εἶτα εἰς τὸ αὐτὸ ἀγγεῖον 20
εςαχθῇ ὕδωρ ἢ οἶνος, πλέον τῆς λίτρας καὶ ἕτερα ἕξ |
(τάγια eüpeOrjcerat, διὰ τὸ φύςει εἶναι καὶ τὸν οἶνον
καὶ τὸ ὕδωρ βαρύτερον τοῦ ἐλαίου. εἰ δὲ εἰς τὸ αὐτὸ *
ἐμβληθῇ μέλι, πλέον πάλιν τῶν ἑβδομήκοντα ὀκτὼ
(ταγίων καὶ ἕτερα «τάγια δέκα πέντε ἥμιευ εὑρεθή- 25
ἴονται, ἤγουν τὸ αὐτὸ ἀγγεῖον, ὅπερ χωρὶς ἐλαίου
λίτραν ἐχώρει ἤτοι «τάγια ἑβδομήκοντα δύο, ὕδατος
μὲν καὶ οἴνου ἑβδομήκοντα ὀκτὼ ςτάγια πάντως χω-
ρήςτει, μέλιτος δὲ crá ia ογ΄ 5. καὶ δεῖ διὰ τοῦτο κατ᾽

1, ἕν vulgo om. (v. prol. 8 59. 79) 10. ἐνταῦτα Ch
D. μέλιτος] ὕδατος vulgo 27, ἐχιίύρει om. Nic.app. 99.
Qr 5] εἴκοςι ἐννέα vulgo (v. prol. $ 59 adn, 3)

290 FRAGMENTA DE MENSURIS [58]

ἀναλογίαν ἑκάςτου εἴδους ἢ προςτιθέναι ἢ ἀφαιρεῖν
ἀπὸ τοῦ ποςοῦ τῶν ἀναγεγραμμένων craguüv, ἐπεὶ
762 ἐπὶ οἴνου καὶ ὕδατος, ὧς ἔφαμεν, κατεγράφηκςαν. οἷς
καὶ δεῖ προςέχειν ἐπιμελῶς, ἵνα μὴ βλάβη μεγίετη ἐν

5 ταῖς ckeuacíaic προςγένηται.

[22. Ἢ μεγάλη κοτύλη ἴςη τῷ ὀξυβάφῳ.]

28. Ὁ χοῖνιξ ἔχει κοτύλας τρεῖς.

24. *O ἀμφορεὺς Eécrac τριάκοντα ἕξ.

25. Ὃ μετρητὴς ξέςτας ἑβδομήκοντα δύο, κατὰ δὲ
10 ζύρους ἑκατὸν εἴκοειν.

26. Ὁ μέδιμνος Eéccrac ἑκατὸν δύο.

58 (cap. VIIT). Tertia tabula mensurarum οἱ

ponderum.
"Ett περὶ μέτρων καὶ ς«ταθμῶν ἰατρικῶν ευντομωτάτως
15 ἔκθεεις ἁπλουςτάτη.

. Ὁ μέδιμνος ἔχει λίτρας μη΄.
. Τὸ ἡμιμέδιμνον ἔχει λίτρας κδ΄.
. Ὁ χοῦς ἔχει λίτρας δέκα.

*O χοῖνιξ ἔχει λίτρας ἕξ.

1
2
8
4,
b
6. Ἡ μνᾶ ἔχει Mrpav α΄ οὐγγίας δ΄.
8
9,
0.

20 . Ὁ ξέετης ἔχει λίτραν α΄ ἥμιου.
. Ἡλίτρα ἔχει οὐγγίας ιβ΄.
. Ἧ κοτύλη ἔχει οὐγγίας θ΄.

25 Τὸ τρυβλίον οὐγγίας θ΄.

15. 10. Ἡ μνᾶ ἔχει λίτραν α΄ fiutcu.

8. ἔφημεν Níc.app. 6. ὀξυγράφῳ Μίς.αρ». T. ἔχει
om. eadem

12. Κεφάλαιον η Οὐ 25. λίτραν α΄ fipicu] οὐγγίας 9
Nic.app.

[$8] CAVIS AC PONDERIBUS. 231

11, Τὸ ὀξύβαφον ἔχει οὐγγίας β΄. cráma β΄.

12, Ὁ κύαμος ἔχει οὐγγίαν α΄ ἥμιευ.

13. Τὸ μέγα ἐλείτρον οὐγγίαν α΄.

14, *H οὐγγία ετάγια ἕξ.

18. Ὁ ετατὴρ ετάτια τρία.

16. Τὸ μνῆςετρον ετάγια τρία.

11, Τὸ εἶκλον «ετάγια τρία.

18. Τὸ βαειλικὸν κάρυον «ςτάτγια τρία.

19. Τὸ ἕκτον μόριον ςτάγια τρία.

20, Τὸ «τάγιον δηνάριον ἕν.

21. Ἡ χήμη «ςτάγια δύο κεράτια ἕξ.

22. Τὸ ὀξύβαφον οὐγγίας δύο ςτάγια δύο.

29. Τὸ κοχλιάριον ετάγια Ζ΄.

24, Τὸ μικρὸν είκλον ςτάτγια Ζ΄

25. Τὸ «τάτιον κεράτια κδ΄,

26. Τὸ κεράτιον cirápia δ΄.

21. Ἥ δραχμὴ κεράτια tn.

28. Ἧ ὁλκὴ κεράτια τη΄.

29, Τὸ ΤΤοντικὸν κάρυον κεράτια wy.

90. Τὸ γράμμα κεράτια ἕξ.

31. Ὁ ὀβολὸς κεράτια τρία.

82, Ἡ θέρμη κεράτιον ἕν ἥμιευ.

89. 'H παροξὶς κεράτιον ἕν fjuicu.

84, Ὁ κύαθος ἔχει μνᾶς μικρὰς ἤτοι μύςτρα μικρὰ
δύο. τὸ γὰρ μύετρον ἔχει εταθμὸν εταγίων τριῶν
ἤτοι οὐγγίαν ἡμίςειαν. ἐν ἄλλοις δέ gaciv, ὅτι ὃ
κύαθος ἔχει «ταθμὸν οὐγγίας α΄ ἡμιεείας.

3. οὐγγία eadem 4, ἔχει add. Gronov. (v. prol.

10

764

15

20

26

$ 83 adn, 3) 10. δηνάριον om. Nic.app. 11. xóun:

eadem 13, koyAudpiov vulgo 19, καρίον (an καρύον ὃ)
Nieapp. 21. καὶ ὁ ὀβολὸς Nic.app. 26. fijicu vulgo
21. d] μιᾶς Nic.app.

232 FRAGMENTA DE MENBURIS [59]

59 (cap. IX). Quarta tabula ponderum et
mensurarum.
TTepi μέτρων καὶ «εταθμῶν.
1. Ἡ μνᾶ πρὸς τὸ Ἰταλικὸν ἔχει δραχμὰς pub,
τ΄ πρὸς δὲ τὸ ᾿Αττικὸν δραχμὰς pxg^ ὥςτε τὴν Ἰταλικὴν
μνᾶν εἶναι λ᾽ α΄ ἡμίςειαν [τὴν δὲ ᾿Αττικὴν M αἱ Καὶ Y
δραχμὰς ὃ 1
2. Ἢ οὐγγία ἄγει παρὰ μὲν τοῖς ᾿Αττικοῖς δραχμὰς
C, παρὰ δὲ τοῖς Ἰταλικοῖς δραχμὰς n.
10 8. Ἡ δὲ δραχμὴ γράμματα ἔχει τ΄.
4. *H δὲ οὐγγία I$ κδ΄. .
5. Ἢ δὲ λίτρα ἔχει [» δίύδεκα.

6. Δίδραχμα ἔχει ὁλκὰς β΄. τὴν δὲ δλκὴν cuvu-
νύμως καὶ δραχμὴν λέγουειν.
196 7. Τὸ δὲ γράμμα ἔχει ὀβολὸν α΄ χαλκοῦς δ΄.
8. Ὁ δὲ ὀβολὸς χαλκοῦς ς΄.᾿
9. Ὁ δὲ χαλκοῦς καὶ τὸ κεράτιον παντὺς γράμ-
ματός écri «μικρότατον πρὸς ἐκπλήρωμα τιθέμενον
τῶν «ςταθμῶν.

20 10. Ὁ μέδιμνος ἔχει ἡμίεκτα ig.
11. Τὸ δὲ ἡμίεκτον χόας μὲν β΄, χοίνικας δὲ δ΄.
12. Ὁ € χοῦς χοίνικας β΄. E η΄ ὡς ἔχειν τὸν μέ-
διμνον χοίνικας μη΄, ἃ pa.

1. Κεφάλαιον θ΄ Οὐ 8. ἸΤερὶ μέτρων κεφ. β΄ St. 5.
τὸ om. Οὐ ρκβΊ forsitan ρκς΄, vide prol. 8 62 6, λίτραν
St, M' CÀ utroque loco o] μίαν St τὴν δὲ ᾿᾽Αττι-
xv] πρὸς δὲ τὴν ᾿᾽Αττ. Ch. 11. [5 CASt Ir om. δὲ
19. δὲ om, St οὐγγίας St 18. Δίδραχμα ἔχει om. 5t
15. τέεςαρας Si 21. δὲ χοίνικας CÀ 929, E€ CA, item
vers. 28

Ἐκ τῶν Κλεοπάτρας κοςμητικῶν περὶ «ςταθμῶν καὶ 44

[60] CAVIS AC PONDERIBUB. 288

18, Ὁ δὲ χοῖνιξ κοτύλας "; fev ἰχοῖν!ε κοτύλας 766
τ, ξέςτην α΄ 5].

14, Ὁ δὲ ξέςτης κοτύλας β΄, κυάθους ιβ΄.

15. Καὶ διὰ τούτων οἱ πλεῖςτοι τῶν Ἑλλήνων με-
τροῦςι. παρὰ δὲ τοῖς " Ἰταλικοῖς εὑρίςκεται ὁ χοῦς
μέτρῳ μὲν ἔχων ξέετας ς΄, κοτύλας ιβ΄, «ταθμῷ δὲ
ὕδατος ὀμβρίου, ὅπερ écriv ἀψευδέετατον., δραχμὰς

σι

16. Ὁ δὲ χοῖνιξ ἔχει B Y', κοτύλας ς΄. καὶ οὗτος
δὲ παρὰ τοῖς ᾿Αττικοῖς τρυβλίον ὀνομάζεται. 10
11, Τὸ δὲ ὀξύβαφον τέταρτόν ἐςτι τῆς κοτύλης.
18. Ἔχει δὲ ὁ ξέετης «ταθμῷ δραχμὰς px.
19. Ἰδίως δὲ ελληνικὴ κοτύλῃ fj ἐλαίου ἕλκει M α΄,

ὁ δὲ ξέετης λ' β΄, ὁ δὲ Ἰταλικὸς λ' α΄ [ἐλαίου] [5 η΄,
τοῦ δὲ οἴνου [» θ΄. 15
20. Εἰδέναι δὲ δεῖ ὡς τὰ μέτρα xarà τὸν ς«ταθμὸν

οὐ μετρίως ἐξαλλάςςεται κατὰ τὴν τῆς ὕλης διαφοράν.

60. Cleopatrae iabula (cap. X).
(Vide prol. 8 64—77.)
20
μέτρων...

1, *H μνᾶ ὄνομα εταθμοῦ ἔχει οὐγγίας 19, ( ρκη΄,
τράμματα τπδ΄, ὀβολοὺς ψξη΄, θέρμους αἀρνβ΄, κερά-
na βτδ΄, χαλκοῦς ,spub. fj ᾿Αττικὴ μνᾶ ἔχει οὐγγίας
ιβ8, € ρ΄, γράμματα T, ὀβολοὺς χ΄, θέρμους ON, κε- 25

1. χοῖνιξ usque ad δ' om. St 6. FE Οὐ σεσταθμὸν

Οὐ 9.£€ Ch, idemque infra saepius — 13. M CA, sic

etiam infra 14. ἐλαίου om. St

18, Κεφάλαιον ' Οὐ 92. ἔχει ς«ταθμοῦ ἔχει Ne. 98.
γράμματα! vg Ne ὀβολοὺς] «^ Ne αρνβΊ ανβ΄ NeSt
24, [s NeSt 25.9 Ne, itemque infra ὀβολοὺς} ὦ» Ne,
itemque infra

1 «
— A——

294 FRAGMENTA DE MENSURIS [0]

ράτια aw', χαλκοῦς δω΄ [ἄλλοι yx]. f Πτολεμαϊκὴ
μνᾶ ἔχει [΄ wy, ( ρμδ΄, γράμματα υλβ΄, ὀβολοὺς wEb,
θέρμους acGs, κεράτια Bop", χαλκοῦς s2y8.
2. Ἢ λίτρα ἔχει [s ιβ΄. (Ge, γράμματα «πη, ὀβο-
5 λοὺς φος΄, θέρμους ὡξδ΄, κεράτια ἀαψκη΄, χαλκοῦς
xn. [ἢ ΥχηΊ.
8. 'H οὐγτγία ἔχει δραχμὰς η΄, γράμματα κδ΄, ófo-
* λοὺς μη΄, θέρμους οβ΄, κεράτια ρμδ΄, χαλκοῦς τπᾶδ΄.
καλεῖται δὲ ἣ οὐγγία τετράςςαρον Ἰταλικόν.
10 4, Ἡ δραχμὴ ἔχει γράμματα γ΄, ὀβολοὺς ς΄, θέρ-
μους θ΄, κεράτια tn, χαλκοῦς μη΄.
186 . Db. Τὸ Ἰταλικὸν δηνάριον ἔχει δραχμὴν α΄.
6. Δραχμὴ δὲ καὶ ἄλλη ὁμωνύμως καλεῖται Αἰτυ-
πτιακή. ἥτις ἕκτον μέρος ἐςτὶ τῆς ᾿Αττικῆς δραχμῆς
15 ἄγουςα ὀβολὸν α΄.
1. Τὸ τράμμα ἔχει ὀβολοὺς β΄, θέρμους γ΄, κερά-
τιὰ ς΄, χαλκοῦς ig.
8. Ὀβολὸς ᾿ἔχει θέρμον α΄ 5, κεράτια τ΄, χαλ-
κοῦς η΄.
20 9. Τὸ ἡμιώβολον ἔχει κεράτιον α΄ 9, χαλκοῦς δ΄.
10. Θέρμος ἔχει κεράτια β΄, χαλκοῦς εἰ καὶ τριτη-
μόριον [ἢ χαλκοῦς ΥἹ.
11. ᾿Αττικὸν δὲ ἡμιώβολον érépou ἡμιωβόλου τές-
capa πέμπτα.
25 12. Τὸ κεράτιον ἔχει ᾿Αττικοὺς χαλκοῦς β΄ καὶ χαλ-
κοῦ [ἑτέρου] δύο τρίτα [ἢ δύο πέμπτα].

1, bw' ἄλλοι om. NeSt 8, BoqB] Boi CÀ 6.
xn ἢ om. St, ἢ Υχη om. Ne 7. δραχμὰς] ( NeCA 9.
ἡ om. Ch [e StCh 12. ( Ne. 920. κεράτια Ne. 21.
χαλκοῦς € xal τριτημόριον ἢ om. St., καὶ τριτημόριον ἢ
χαλκοῦς 4' om. Ne 538. ἑτέρου] ἑτεροῦ Ch, καὶ Ne, om.
St Téccopa] b' Ne 25. χαλκοῦ ἑτέρου δύο τρίτα ἢ om.

- -ς "wan - ------------- -

cC-——

[60] CAVIS AO PONDERIBUS. 280

19. Χαλκοῦς ἔχει ἡμιωβόλου τὸ b": ὥετε τοὺς
τέκεκαρας χαλκοῦς ἄγειν ἡμιώβολον.
14. Ὁ ετατὴρ ἄγει { δ΄. καλοῦςι δὲ αὐτὸν τετρά-

δράχμον.

15. Καὶ τὸ διπούντιον δὲ ὁμοίως ἄγει ( δ΄. LM

16. Kai τὸ βαειλικὸν κάρυον ὁμοίως ἄτει ( 6.
17. Χήμη fj μεγάλη ἔχει ( τ΄ καὶ fj μικρὰ ( β΄.
18. "Accápiov ἔχει 4 β΄.

19, Κοχλιάριον ἔχει ( α΄.

20, *O κύαθος ἔχει ( ι΄ ἢ [e α΄ καὶ οὐγγίας τεταρ- 10
muópiov , I$ λ΄, ὀβολοὺς ξ΄, θέρμους ᾳ΄, κεράτια pm,
χυλκοῦς υπ΄. ἔςτι δὲ ὃ κύαθος κοτύλης τὸ ς΄.

21, Ἢ κοτύλη μέτρῳ μὲν ἔχει κυάθους ς΄, εταθμῷ
δὲ { ξ΄, [5 Z' καὶ 5, If ρπ΄, ὀβολοὺς τξ΄, θέρμους gy,
κεράτια απ΄, χαλκοῦς βωπ΄. 15

22. Τὸ τρυβλίον τὸ αὐτὸ μέτρον χωρεῖ τῇ κοτύλῃ,
ἔχει γὰρ μέτρῳ μὲν κυάθους ς΄, «ταθμῷ δὲ « ξ΄.

29. Ὃ ξέςτης μέτρῳ μὲν ἔχει κοτύλας β΄, «ταθμῷ
δὲ ( pk. καλεῖται δὲ παρὰ Αἰγυπτίοις ὃ ξέετης ἵνιον.

24, Τὸ ὀξύβαφον ἔχει μέτρῳ μὲν κοτύλης τέταρ- 20
Tov, κύαθον α΄ 5, ςταθμῷ δὲ ( ie.

25. Ἢ κόγχη fj μεγάλη τὸ αὐτὸ μέτρον cóZa τῷ
ὀξυβάφῳ., ἔχει γὰρ μέτρῳ μὲν κύαθον α΄ S, ςταθμῷ Tro

δι, ἑτέρου δύο τρίτα ἢ om. Ne, ἑτέρου eiecit Boeckh. M.U.
P. 157

! 10. ἢ om, NeSt οὐγγίας om. NeSt τεταρτημόριον)
ὃ Ne, τὸ τέταρτον St 19. ὁ om, St 14. [4 ΖΊ τουτ-
«n RE£Ne καὶ οι. Νεϑέ 20. μέτρῳ μὲν om. NeSt
τέταρτον] δ΄ Ne 21. δραχμὰς St, item p. 286, 1. 9. 11

[4

286 FRAGMENTA DE MENSURIS [61]

δὲ { τε΄, fi δὲ ἐλάττων κόγχη ἔχει μέτρῳ μὲν ἡμικύα-
00v, «ταθμῷ δὲ q ε΄.

26. Μύετρον τὸ μέτα ἔχει κοτύλης τὸ ἑκκαιδέκα-
τον, ὃ γίνεται € Y 5 τέταρτον. τὸ δὲ μικρότερον κο-

5 τύλης τὸ κβ΄, ὃ γίνεται δραχμαὶ δύο I$ β΄ κεράτιον α΄
καὶ κερατίου τὸ ἑνδέκατον.

21. *O χοῦς ἔχει μέτρῳ μὲν κοτύλας ᾿Αττικὰς δίύ-
δεκα, ξέετας δὲ ς΄, χοίνικας δὲ δ΄, «ταθμῷ δὲ ἔχει ὁ
χοῦς (yx.

i0 28. Ὁ χοῖνιξ ἔχει μέτρῳ μὲν κοτύλας ᾿Αττικὰς
τρεῖς, ᾿ςταθμῷ δὲ ( pm.

29, Ἐν δὲ τοῖς γεωργικοῖς εὗρον τὴν κοτύλην
tTpírov ἢ τέταρτον Eécrovu: τὸν δὲ χοῦν ξεςτῶν 0",
κοτυλῶν δὲ ιβ΄" καὶ τὸν ἀμφορέα ξεετῶν ἃς΄, κοτυ-

16 λῶν μη΄" τὸν δὲ μετρητὴν ξεςτιῦν οβ΄, κοτυλῶν Ge"
τὸν δὲ μέδιμνον ξεςτῶν ρβ΄, κοτυλῶν ρλς΄.

80. Ὁ δὲ xarà Cópouc μετρητὴς & σ΄, Ἰταλικῶν gx.

71 581]. Τὸ τρυβλίον καὶ τὸ ὀξύβαφον ὁμοίως ἔχουει
κοτύλης τὸ δ΄" 6 δὲ κύαθος κοτύλης τὸ ς΄.

20 61 (cap. XI). |
(Vide prol. 8 78.)
Ἄλλως περὶ τῶν αὐτῶν.
1. Ἡ μνᾶ ἡ ᾿Αττικὴ ἔχει [5 ιβ΄ 8. ἣ δὲ ἑτέρα f τ5΄,
fj δὲ ἸΠτολεμαϊκὴ ἔχει [e wm.

4. δραχμαὶ St 5. {β΄ Ne 6. κερατίου om. Ne f.
$ Ne 8. ςΊ fipicu St. 10. ᾿Αττικὰς om. NeSt. 1.
τρεῖς] Y' Ne 18. τρίτον ἢ τέταρτον] lege τρία τέταρτα
(v. prol. 8 77) 10. E€ NeCh. 17, Ὁ bé usque ad finem
om, Ne ἔξ Ch post ς΄ Ch add. ἄλλ. ς΄ (voluisse vide-
tur ἄλλοι α΄, nam pro α΄ saepius habet notam 6)

20. Κεφάλαιον ια΄ Οὐ 28. 5 habet. Ne, om. StCh

[62] CAVIS AC PONDEBRIBUS. 291

2, Ἡ λίτρα ἔχει [αὶ ιβ΄. .
8, 'H οὐγτία ἔχει 4 η΄.
4, Ἡ δραχμὴ ἔχει I$ γ΄.
ὅ, Τὸ γράμμα ἔχει ὀβολοὺς β΄.
6. Ὁ ὀβολὸς ἔχει θέρμον α΄ 3. b
1. Ὁ θέρμος ἔχει κεράτια β΄, χαλκοῦς δὲ [γ΄ ἢ] ε΄.
8, ᾿Αττικὸν δὲ ἡμιώβολον ἔχει ἡμιωβόλου τέεςαρα
πέμπτα.
9, Τὸ κεράτιον ἔχει ᾿Αττικοὺς χαλκοῦς β΄ καὶ χαλ-
κοῦ β΄ πέμπτα. 10
10, Ὁ χαλκοῦς ἔχει ἡμιωβόλου τὸ τέταρτον ὥςτε 772
τοὺς Téccapac χαλκοῦς ἄγειν ἡμιώβολον.
11, Ὁ ετατὴρ ἄγει { δ΄" καλοῦςει δὲ αὐτὸν τετρά-
δραχμον.
12. Καὶ τὸ διπούντιον δὲ « δ΄. 1ὅ
18, Καὶ τὸ βαειλικὸν δὲ κάρυον ὁμοίως ἄγει ( δ΄.
14, Ἡ χήμη fi μεγάλη ἔχει € γ΄, ἣ μικρὰ Q β΄.
10. Τὸ ἀςςάριον ἔχει (β. ᾿
10, Τὸ κοχλιάριον (« α΄.

62 (cap. XII). 20
(Vide prol. $ 79.)
Περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν ἱππιατρικῶν.
1. Οὐγγία ἔχει { η΄.
2. *H δραχμὴ ἔχει If 4^, ὀβολοὺς ς΄.
.9. Ἡ κοτύλη ἔχει [5 :1£', ὀξύβαφα δύο. 25

2. [e StCh δραχμὰς St 8. ἡ δὲ δραχμὴ Ne 6.
Yom. Ne 7. ἔχει] καὶ Ne, om. St «éccopa] δ΄ Ne
11, τέταρτον] δ Ne 12. récapac] 9 δὲ 18. δραχμὰς
St δὲ καὶ αὐτὸν Ne 16. δὲ om. Ne 17. ΥἹ δ΄ SIC

20. Κεφάλαιον ιβ' Ch 24. γράμματα δέ Φ8. EO β’'
Ne, ὀξύβαφα β΄ St

uu E -
4.
PM

πὸ τ
4 Nu

TN
w

pea
nO "o 7

ττ κὰν anm -

208 FRAGMENTA DE MENSURIS [65]

vs 44. Τὸ δὲ ὀξύβαφον κυάθους Y.
5. Κύαθος ἔχει μύςτρα δ΄.
6. Κοχλιάριον δέ écri μύςτρου τὸ ἥμιου.
1. Τὸ δὲ ὀξύβαφον ποιεῖ [5 ς΄.
6 8. Ὁ κύαθος ποιεῖ [» β΄,
9. Τὸ μύςτρον ποιεῖ [5 τὸ ἥμιου.
0. Τὸ κοχλιάριον ποιεῖ [f ς΄.

11. Ἡ δραχμὴ ποιεῖ I$ γ΄.
12. *O ὀβολὸς ποιεῖ γράμμα 3.
10 18, Τὸ εἰκλον ἔχει [5 τὸ 5 [ἢ [5 α΄ καὶ 3].
14, Ὃ κύαθος μύςτρα δ΄ ' ὡς εἶναι τὸ μύετρον PF

15. Τὸ δὲ μύετρον κοχλιάρια P" ὡς εἶναι τὸ κο-
χλιάριον [5 δ΄.

166 10. Ἡ μνᾶ ἔχει [s ie, ὁλκὰς pif 5.
11. Ἢ λίτρα ἔχει ὁλκὰς q.
18. Τὸ δὲ δηνάριον ἔχει γράμματα δ΄.

68 (cap. XIII). Octaea mensurarum tabula.
| (Vide prol. 8 80.)
20 TTepi μέτρων ὑγρῶν.
. Τὸ Ἰταλικὸν κεράμιον ἔχει χόας η΄.
. Ὁ χοῦς ἔχει ξέετας ς΄.
. Ὁ ξέετης κοτύλας β΄, αἱ καὶ [τρίβανα ἢ] τρυ-
βλία λέγονται.

Q2 τὸ μὰ

114

2. M Ne 6. οὐγγίας δέ 9. et 10. om. Ne 9.8
vulgo om. (v. prol. $8 79 extr.) 10. ἢ [s α' xai 5 om. St
12, s] ficu St 14. [850] CP Ne. 17. δὲ om. Si

18. Κεφάλαιον t(' Ch; totum caput om. Ne 2238. τρί-
βανα ἢ om. St

E.

7

—» --

[64]

CAVIR AC PONDERIBUS.

299

4. Ἢ κοτύλη Tàp τὸ αὐτὸ ἔχει καὶ τὸ [rpífavov
ἢ] τρυβλίον μύετρα μεγάλα τ΄, ὀξύβαφα δὲ δ΄.

5. Τὸ γὰρ μέγα μύςετρον ἔχει ὀξύβαφον α΄ τ΄΄.

6. Τὸ ὀξύβαφον ἔχει κυάθους αἰ 5.

1. Ὃ 5€ κύαθος ἔχει χήμας μικρὰς ἤτοι μύςτρα 5

μικρὰ β΄.

8. Ἱταλικὸν κεράμιον

ἔχει

ὃ χοῦς

ὁ ξέετης

ἣ κοτύλη

τὸ μέτα μύςτρον

τὸ μικρὸν μύςετρον

τὸ ὀξύβαφον
ó κύαθος

ἐλαίου
λ' οβ΄
A θ΄
[5 τη
[5 θ΄
[Y
(e
Cm

[5 α' 8

οἴνου
λ' π΄
A v
[Fx
κι
5 τγη
Cel g
CK
Cwifa

μέλιτος
M ρηΊἀλιρκΊ
Mais 10
[5 κζ΄
few 9
β δ 8
{θ᾽
PYCY 15
( m.

64. Dioscoridis tabula (cap. XIV). “"

(Vide prol. 8 81.)

Διοςκορίδου περὶ μέτρων καὶ ςταθμῶν. Tib

1. Ἐτώ, φίλτατε, περὶ «ςταθμῶν xoi μέτρων oU- 20
τως ἠκρίβωςα' ἀπὸ τῶν ἐλαχίςτων ἀρξάμενος ἐπὶ
τὴν μνᾶν πολυπλαςιάζων ἀνῆλθον.

1. τρίβανον ἢ om. St
7. τὸ ante κεράμιον add. St
pn ἀλ. om. St

ex ὀξύβαφ. a' Y^)
übique

Cw.

17. Κεφάλαιον ιδ΄ CÀ -

8. ὀξύβαφα γ΄ vulgo (corruptum

9. M CÀ

14. τὸ μικρὸν usque ad finem]
haec sic habet St: τὸ ὀξύβαφον ( m, [eg [Κ' ιβ΄, [5 Y sl
τὸ μικρὸν μύςτρον € se, [f κ΄, 19" [| ὁ κύαθος [s 0.5, € ιβ΄,

229. πολλαπλαςιάζων St

b

10

COM oe

240 FRAGMENTA DE MENSURIS [64]

[Περὶ «ταθμῶν.]

2. Tà: κεράτιον τὸν αὐτὸν craO0uóv ἔχει τῶ
χαλκῷ.

8. Ὁ δὲ ὀβολὸς χαλκοῦς ἔχει τρεῖς" ὅθεν τὸ
ἡμιωβόλιον ἔχει εταθμῷ κεράτιον ἕν ἥμιου.

4. Γράμμα ἄγει ὀβολοὺς δύο, Tovurécri χαλκοῦς ἕξ.

δ, Ἢ δὲ δραχμὴ ἣ καὶ ὁλκὴ λεγομένη ἄγει γράμ-
ματα τρία, τουτέςτιν ὀβολοὺς e.

6. Ἡ δὲ οὐγγία ἔχει ( η΄, Ig κδ΄.

1. Ἢ λίτρα δὲ ἔχει [e ιβ΄, ( δὲ Gg.

8, Ἧ μνᾶ κατὰ μὲν τὴν ἰατρικὴν χρῆςιν ἄτει F J
t€, τουτέςτιν ὁλκὰς px * κατὰ δὲ τὴν Ἰταλικὴν [μνᾶ]

716 [$ i], τουτέςτι λίτραν μίαν ἡμίςειαν, ( δὲ ρμδ΄, ἢ δὲ

15

90

᾿Αλεξανδρινὴ μνᾶ ἄγει [e κ΄, rovrécriy. ὁλκὰς ρξ΄.

TTepi μέτρων ὑγρῶν οἴνον [ὕδατος καὶ ὄξους].
9, Τὸ κεράμιον ἄγει V m
10. Ἡ δὲ οὔρνα λ' μ΄.
11. Ὁ χοῦς, τουτέςτι τὸ κόγγιον, ἔχει λ' τ.
12, Τὸ ἡμικόγγιον ἔχει Y €.
18. Ὁ ξέετης ἔχει λίτραν μίαν [o η΄.
14. Ἡμίνα, τουτέςτι f] xoróMn, f» v.
15. Τὸ τέταρτον ἔχει [5 ε΄.
16. Τὸ ὀξύβαφον, ὅπερ ἐςτὶ τέταρτον κοτύλης c,
ἄγει [v β΄ 3.

1. ΤΙερὶ «ταθμῶν om. NeSt δ. ἡμιώβολον Ne. α΄ 5
Ne 6.cog Ne Ys Ne 7. λεγομένη om. NeSt
γράμματα] vo Ne 8. τρία] γ΄ NeSt g&]0 St 9h
StCh 10. δὲ om, Ne 12. ὁλκὰς] ) Ne μνᾶ om. St
13. ἔχει ante [e add. Ne α' 8 Ne ? δραχμὰς St — 15.
ὕδατος καὶ ὄξους] ἐν πλάτει Ne, om, St 16. à! CÀ ubi-
que 20. μίαν] α΄ Ne 21. ἡ om, Ne 2322. om. NeSt
(iniuria, v. infra 8 26. 36)

[64] CAVIS AO PONDERIBUS. 241

17. Ὁ δὲ κύαθος, ὅπερ écriv ἕκτον κοτύλης, ἄγει
b d ἡμίεειαν, γράμματα o.

18. Ἡ δὲ χήμη écri κυάθου τέταρτον, ἄτει δὲ ( Y
Ἰράμμα ἕν.

190, Ὁ αὐτὸς δὲ εταθμός écri τοῦ ὕδατος καὶ ὄξους. 5
gad δὲ τοῦ ὀμβρίου ὕδατος πληρωθῆναι ἀψευδέετα- 777

τὸν εἶναι τὸν «ταθμόν᾽ ἄγειν δὲ ὁλκὰς ψκ΄ τὸν χοῦν.

Ἐλαίου.
20, Τὸ κεράμιον ἔχει X οβ΄.
21. *H οὔρνα ἔχει λ' λα΄.
22. Ὁ χοῦς ἢ τὸ κόγγιον ἔχει λίτρας θ΄.
29. Τὸ ἡμικόγγιον λ' δ΄ 5.
24, *O ξέετης ἔχει V α΄ 3.
25. Ἡμίνα, τουτέςτιν fj κοτύλη, [αὶ θ΄.
26. Τὸ τέταρτον ἔχει [5 δ΄ 8.
21. Τὸ ὀξύβαφον, ὅπερ ἐςτὶ κοτύλης τέταρτον,
ἔχει Ρ β' C [ἢ F β' 5].
28, Ὁ δὲ κύαθος, ὅπερ ἐςτὶν ἕκτον κοτύλης, ἄγει
P αἱ 8.
29, Ἧ χήμη κνάθου τέταρτον ἄγει δραχμὰς γ΄.
Μέλιτος.
30. Τοῦ μέλιτος τὸ κεράμιον ἔχει X px.
ὃ]. Ἡ οὔρνα ἔχει λίτρας ξ΄.
92, Τὸ κόγγιον ἔχει λίτρας 1e.
39. Τὸ ἡμικόγγιον ἔχει λίτρας ζ΄ 8.

23. à s Ne YQ Ne, I$ St 3. ἄγει] ἔχει Ne
δραχμὰς St — 4. vg à Ne — 5. ὕδατος ὀμβρίου Ne 6.
φαςὶ δὲ usque ad χοῦν om. Ne 8. ΤΤερὶ ἐλαίου NeSt
10. ἔχει om. St 11. Ὁ χοῦς ἢ om. NeSt X» Ne 14.
om. Ne — 17. RB B ἢ om. NeSt 18. κοτύλης ἕκτον
δ 99.C Y' Ne. 21. TTepl μέλιτος Νεϑὲέ 24. αὶ NeSt
20. M St

SCRIPT. METROL. I. 16

10

15

20

118

25

242 FRAGMENTA DE MENSURIS [65]

94. Ὁ ξέετης ἔχει λ' β΄ s.
35. Ἡμίνα ἔχει λίτραν α΄ [e τ΄.
86, Τὸ τέταρτον ἔχει [5 Z' 3.
81. Τὸ ὀξύβαφον ἔχει [5 γτ' 3 { β΄.
ὅ 88. Ὁ δὲ κύαθος ἔχει Ie β΄ 5.
39. Ἡ δὲ χήμη, ὅπερ ἐςτὶ κυάθου téraprov , ἄγει

᾿θὅ (cap. XV). Decima mensurarum et ponderum
tabula.
10 (Vide prol. 8 82.)
Ἄλλως περὶ μέτρων καὶ ςταθμῶν.
1. Μέδιμνος ἔχει ἡμίεκτα ιβ΄.
2. Τὸ δὲ ἡμίεκτον χόας δύο.
9. Ὁ δὲ χοῦς χοίνικας réccapac.
18 4, 'O δὲ χοῖνιξ κοτύλας ᾿Αττικὰς ἔχει τρεῖς. cra-
θμῷ δὲ ἄγει ὁλκὰς prr.
79 . D. Ὁ δὲ χοῦς ἐςτι μὲν μέτρῳ κοτυλῶν ᾿Αττικῶν
ιβ΄, «ταθμῷ δὲ ἄγει ( yx.
6. Ὁ δὲ ξέετης μέτρῳ μὲν κοτυλῶν β΄, «ταθμῷ δὲ
40 ἄγει px.
1. Ἢ δὲ κοτύλη ἔχει κυάθους ἕξ, «ταθμῷ δὲ «E.
τὴν δὲ κοτύλην οἱ ᾿Αττικοὶ καὶ τρυβλίον ὀνομάζουει.
8. Τὸ ὀξύβαφον μέτρῳ μὲν κοτύλης τέταρτον,
ὅπερ écri κύαθος eic fjutcu, «ταθμῷ δὲ ἔχει δραχμὰς,
25 t€.
9. Ὁ κύαθός ἐςτι δραχμῶν δέκα.
10. Ἡ δὲ χήμη ἐςτὶ κυάθου τέταρτον « β΄ 5.

2. M NeSt 5. ὁ κύαθος δὲ Ne

8, Κεφάλαιον i:€ Οὐ 11. καὶ «ταθμῶν om. St 1ῦ.
16. ἔχει οἱ ἄγει] ἄγει et ἔχει vulgo 18. δραχμὰς St. 19.
δύο St

[6] CAVIS AO PONDERIBUS. 248

11, Τὸ μέτα μύετρον κοτύλης écriv ὀκτωκαιδέκα-
Toy. ἄγει δραχμὰς γ΄ γράμμα .α΄.

12, [Μύετρον] τὸ δὲ μικρὸν κοτύλης εἰκοςτὸν τέ-
ταρτον ἄγει ( β΄ 5.

13, Τὸ δὲ δικαιότατον μύςτρον γράμματα ἔχει ὅ
ὀκτώ.

14, Τὸ δὲ κοχλιάριον γράμματα ἔχει τρία. .

15. Τοῦ βαειλικοῦ καρύου τὸ μέγεθος ( ἄγει ἑπτά.

16. Τοῦ δὲ Ποντικοῦ « α΄.

11. Τὸ δὲ τῆς βαλάνου δραχμῆς ἥμιεου. 10
18. Τὸ δὲ τοῦ Αἰγυπτιακοῦ κυάμου ἔχει ὀβολὸν
καὶ ἥμιςυ.

19, Τοῦ ὀρόβου [μέγεθος] χαλκοῦς β΄.

66 (cap. XVI).
(Vide prol. $ 56.) 16
Περὶ cnuetuv τῶν μέτρων καὶ ςταθμῶν.

1. Τῶν «εταθμῶν καὶ μέτρων διδαςκαλίαν καὶ τὴν
τῶν ςημείων τῶν ἐν αὐτοῖς ἔκθεςειν ἀναγκαίαν οὖςαν
ἀνεγραψάμην,, ἵν᾽ ἔχοις ἄπταιετον τὴν ἐν τοῖς βοη-
θήμαειν eüpectv. 20

2. Τὴν οὖν μνᾶν δηλοῖ ἐπιτιθέμενον τῷ μ. «τοι-
χείῳ τὸ ν.

9. Τὴν δὲ λίτραν τὸ λ ἔχον ὑποκείμενον τὸ ι, λ.

4. Τὴν δὲ οὐγγίαν τὸ Γ ἔχον ὑποκείμενον ἢ ὑπερ-

2. τρεῖς et ἵν δ. 3. Μύετρον om. δέ 4. δύο St
8, ἑπτά] δ΄ scribendum videtur (v. prol. 8 82 adn. 1) 13.
μέγεθος om. S£ — post χαλκοῦς f' St subiungit "Hactenus
ex Galeno', omittitque cap. XVI.
14, Κεφάλαιον ις΄ CÀ 21. ἐπιθέμενον CA^ 238. ^]
À Ch — 24. οὐγγίαν] [5 Οἱ
16*

244 FRAGMENTA DE MENBSURIS [67]

κείμενον τὸ o, [» Υ. παρ᾽ ἐνίοις δὲ εὗρον οὐγτίαν τῷ
v ἐπικείμενον τὸ O, v.

9. Td δὲ μ ἐπικείμενον € μέρος δηλοῖ, l.

6. Πλάγιον δὲ λ τὰς κεραίας ἔχον δραχμὴν δηλοῖ,

5 €. εἷς δὲ τὰ εὐώνυμα ἡμίεειαν, 2.
Ti : 7. Τὸ δὲ Ῥωμαϊκὸν S παρ᾽ ἐνίοις μὲν τριιύβολον,

παρ᾽ ἡμῖν δὲ παντὸς craouo0 τὸ ἥμιευ,

8. Πλάτγιον δὲ | ἢ 5 ὀβολόν, V, 2.

61—10. Tabulae Oribasianae.
10 (Vide prol. $ 48.)
['Apxi?) cóv θεῷ ἁγίῳ περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν
"Opifacíiov.]

61. Περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν ἰατρικὸν "Opifacíov
cagéc, κατὰ ἐμπειρίαν δόκιμον.

. Ὁ μέδιμνος ἔχει λίτρας μη΄.

. Τὸ ἡμέδιμνον λίτρας κδ΄.

. Ὁ χόας ἔχει λίτρας t.

. Ὁ χοίνιξ ἔχει λίτρας ς΄.

. Ὁ Eécrnc ἔχει λίτραν α΄ C.

. Ἡ μνᾶ ἔχει λίτραν α΄ καὶ οὐγγίας δ΄.

. Ἡ λίτρα ἔχει οὐγγίας ιβ΄.

. 'H κοτύλη ἔχει οὐγγίας θ΄.

. Τὸ τρίβλιον ἔχει οὐγγίας θ΄.

.. Ἢ μνέα ἔχει οὐγγίας θ΄. -

1ὅ

20

oo “2 δὺ ὅι ὦ o tr

E
e t:

1. οὐγγίαν τῷ] [s τὸ Ch. 8. Τὸ δὲμ Ch 8. bis
habet CÀh

14. ἐμπηρίαν cod, 15. λίτρας] AnTp' cod, 17.
λήτρας cod., item 18 19. λήτραν a^ C" cod. 30.
λήτραν cod, 2421, λήτρα cod, 24. θΊ ιη΄ suadet fr.
58, 10 |

[08] CAVIS AO PONDERIBUS. 245

11. Τὸ ὀξύβαφον ἔχει οὐγγίας β΄ «τάγια β΄.
12. Ὁ κύαθος ἔχει οὐγτίας α΄ C.

18. Τὸ μεγάλητρον ἔχει οὐγγίαν α΄.

14, Ἡ οὐγγία ἔχει «τάγια ς΄.

15. Τὸ «τάγιον ἔχει ἐξάγιον α΄.

16. Ὁ «τατὴρ ἔχει ἐξάγια τρία.

17. Τὸ μνῆετρον ἔχει ἐξάγια τρία.

18, Τὸ εἰκλον ἔχει «τάτια τρία.

19. Τὸ βαειλικὸν κάρυον ἔχει ςτάτια T.
20, Τὸ ἕκτον μόριον ἔχει crávia γ΄.

21. -Tó «τάγιον ἔχει ἐξάγιον α΄.

22, Ἢ χύμα ἔχει ἐτάγια β΄, κέρατα ς΄.
23. Τὸ ΤΤοντικὸν κάρυον κέρατα ιη΄.

24. Τὸ κοχλυάριον ἔχει «ετάγια ζ΄.

25. Τὸ μικρὸν είκλον ἔχει «τάγια ζ΄.

26, Τὸ ἐτάγιον ἔχει κέρατα κδ΄.

21. Τὸ κέρατον ἔχει εἰτάρια δ΄.

28, Ἡ δραχμὴ ἔχει κέρατα my.

20, Τὸ δηνάριον ἔχει κέρατα wj.

90. Ἢ οὐλκὴ ἔχει κέρατα m.

81. Τὸ γράμμα ἔχει κέρατα σ΄ ἤτοι ευλόκοκκα.
32. Ὁ ὀβολὸς ἔχει κέρατα τρία.

89, Ὁ θέρμος ἔχει κέρατον a C.

84, Ἢ παροξὶς ἔχει κέρατον α΄ C.

35. Ἢ δραχμὴ ἔχει κέρατον α΄ C.

80, Τὸ «κρόπουλον ἔχει τουρνέειον α΄.

68. Περὶ μέτρων ξηρῶν.
1, Ἡ Αἰγυπτία ἀρτάβα ἔχει μοδίους ε΄. ὁ δὲ μό-

b

διος ὁ Αἰτύπτιος καὶ Ἰταλικὸς ἔχει χοίνικας η΄, ὃ δὲ

1. «τάγια] σὰ eum supraser. Γ cod. 7. μνήςτρον cod.

10, μώριον cod, 22. ὁβολὸς cod. 94, Ὁ παρ᾽ ὀξὺσ cod.

10.

15

20

25

946 FRAGMENTA DE MENSURIS [69]

xotvi£ £ecría β΄, ὁ δὲ ξέετης ἡμίξεςτα β΄, ἃ δὴ καὶ ἧἡμί-
νας προςεαγορεύουειν. fj δὲ μήκωνα ἔχει κυάθους η΄.
2. Ὃ ᾿Αττικὸς μέδιμνος ἔχει ἡμίεκτα ιβ΄, τὸ δὲ
ἡμίεκτον ἔχει χοίνικας δ΄" ὥςτε τὸν μέδιμνον ἔχειν
6 μνᾶς μη΄, ξεςτία Ge.
- 8, Τούτων δὲ τὸν «εταθμὸν εἰπεῖν οὐκ εὔκολον,
ὅτι τῶν οὐειῶν ἄπειρός écriv fj κατὰ τὴν ῥοπὴν διὰ-

φορά. |
69. Περὶ μέτρων ὑγρῶν.

10. 1, Τὸ Ἰταλικὸν κεράμιον ἔχει χοᾶς η΄ ὁ χοῦς,
ξέετας ς΄, ὁ ξέετης κοχλυάρια β΄, αἵτινες καὶ τριβλία.
λέτονται. ἄλλοι δὲ λέγουςιν᾽" ἔχει ὃ ξέςτης AMrpav —
o' C. καὶ τὸ τρίβλιον οὐγγίας θ΄, τὸν αὐτὸν «ταθμὸν
ἔχει τὸ κοχλιάριον. fj δὲ κοτύλη τὸν αὐτὸν ἔχει «τα-

. 15 θμὸν ὧς τὸ τρίβλιον. τὸ τρίβλιον τὸ μικρὸν ἔχει μί-
| crpa μεγάλα τρία, ὀξύβαφα 5'* τὸ γὰρ μέγα μίετρον
ἔχει ὀξύβαφα τρία. τὸ δὲ ὀξύβαφον ἔχει κύαθον α΄
ὃ δὲ κύαθος ἔχει χυμὰς μικρὰς ἤτοι μίετρα μικρὰ β΄.
2. Εἰ δὲ βούλῃ καὶ τὸν «ταθμὸν τῶν ὑγρῶν εἰδέ-

90 ναι μέτρων πάμπολαι μὲν ai τῶν ὑγρῶν οὐειῶν εἰεὶν
κατὰ τὴν ῥοπὴν διαφοραί, ὧς ἐπὶ παραδείγματος
ἐλαίου τε καὶ οἴνου καὶ μέλιτος λέξομεν. τὸ μὲν οὖν
μέλι τοῦ οἴνου βαρύτερόν ἐςτι τετάρτου μέρους καὶ
προςέτι δεκάτου, ὅπερ ἐςτὶ τὸ ὅλον εὐνεγγυς τρίτον᾽

25 ἔχει γὰρ τὸ αὐτὸ τῷ οἴνῳ τοῦ μέλιτος ποςὸν ὅλον
τὸν τοῦ οἴνου «ταθμὸν καὶ προςέτι. . . τὸ[ν] fiuicu

1. ἡμήνας cod. 2, μήκωνα] ἡμίνα fr. 55, 5 (conf.
prol. $ 53 adn. 1) 4. μέδημνον cod. 5. μνᾶς un]
μοδίους ς΄ χοίνικας μη΄ fr. ὅδ, 7 7. ῥωπὴν cod., item
21 11. Eé&' cod. 129. λέγωνται cod, λητρ' cod. 20.
μετρῶν eod, item p.247 v.4 — 29. λέξωμεν cod. — 26. post
Tpocéri nonnulla omissa sunt quae leguntur fr. 64, 10 9,

|

|

D
!
[

[69] CAVIS AO PONDERIBUS. 241

αὐτοῦ. ὁ δὲ οἶνος τοῦ ἐλαίου ἐννάτου μέρος ὑπερέ-
ye καὶ τὸ ἔννατον αὐτοῦ.

8. Πρὸς ςαφήνειαν πλείονα καὶ ὡς ἐκ διαγράμ-
ματος τῶν κατὰ μέρος μέτρων «ςταθμὸν ὑπετάξαμεν,
δήλου καθεετότος ὡς κατὰ κοινοῦ πάντων τῶν ὕπο-
κειμένων αὐτοῖς κατὰ τῶν ςετίχων τό τε ἔλαιον καὶ ὁ
οἶνος καὶ τὸ μέλι κατηγορούμενα κεῖται.

Τὸ Ἰταλικὸν κε- ἐλαίου οἴνου μέλιτος.
ράμιον ἔχει λίτρας οβ΄ λίτρας π΄ λίτρας ρη΄

ὃ χοῦς λίτρας 0 λίτρας τ'΄' λίτρας C

ὁ ξέοττης ἔχει οὐγγίας wj οὐγγίας κ΄ οὐγγίας κζ΄

f κοτύλη οὐγγίας θ΄ οὐγγίας i οὐγγίαειτ C

τὸ μεγάμιοττρον οὐγτγίας γ΄ οὐγγίας γ΄ οὐγγίας δ΄ C

γράμματα η΄

τὸ ὀξύβαφον οὐλκὰς ιη΄ οὐγτγίας β΄ Τοὐγγίας κγ΄
| γράμματα ιδ΄

ὁ κύαθος ᾿οὐλκὰς ιβ΄ οὐγγίαν α΄ C οὐγγίας β΄

γράμματα δ΄ οὐλκὰς β΄
τὸ μικρὸν μίετρον οὐλκὰς ς΄ γράμματα κ΄ οὐλκὰς θ΄

4, Ὁ δὲ Ὀριβάειος φηςὶ κατὰ ᾿Αδαμαντίου τὸν

ξέττην τὸν Ἰταλικὸν τοῦ οἴνου μέτρῳ μὲν ἔχειν οὐγ-

γίας κδ΄, «ταθμῷ δὲ λίτραν α΄ οὐγγίας η΄, τὸν δὲ ξέ-
(ν τοῦ μέτρου τοῦ μέλιτος ἄγειν «ταθμὸν λίτρας
gc

l. rectius fr, 54, 1. 3. ἐκ] ἐν cod. 8. κεράμιον
ἔχει cod, habet post μέλιτος 9, λήτρ' cod. ubique 10.
1 Γ eum suprascr. C" cod. 18. οὐγγίας Y alterum om.
cod, 15. οὐγγίας "κγ΄ cod.; legendum οὐγγίας γ΄ οὐλκὰς Y
» γράμματα 15] Ie ιβ΄ rectius fr. 54, 14. 20. ἀδάμαντι
cod, ;

248 FRAGMENTA DE MENÉURIS [70. 71]

10. Περὶ ς«ταθμῶν eic τὸ αὐτὸ ἐκ τοῦ Γαληνοῦ.

Ἡ μνᾶ fj ᾿Αττικὴ καὶ f) Αἰγυπτία ἔχει οὐγγίας ig".
f μνᾶ fj Ῥωμαϊκὴ ἔχει οὐγγίας κ΄. ἣ λίτρα οὐγτγίας
ip. f] δὲ οὐγγία οὐλκὰς η΄, αἵτινες καὶ ὀλκαὶ λέγον-
δ tat. fj δὲ ὀλκὴ κέρατα τη. ἣ δὲ δραχμὴ κέρατα m.
ἄλλοι δὲ Aéfouciv: ἔχει γραμμὰς τρεῖς. τὸ γράμμα
ὀβολοὺς β΄. ó δὲ ὀβολὸς κέρατα Υ΄.. τὸ δὲ κεράτιον
ἔχει ciróápia δ΄. ἄλλοι δὲ χαλκοῦς δύο δίμοιρον écriv
τὸ παρὸν μέτρον.

10 11---[. Tertia collectio ponderum et mensurarum.
(Vide prol. $ 84.)

11. Tfepi μέτρων καὶ ς«ταθμῶν.

1. Τὸ κεράτιον τὸ αὐτὸ «ταθμῷ ἔχει τῷ χαλκῷ.
2. Ὁ δ᾽ ὀβολὸς χαλκοῦς ἔχει τ΄, ὅθεν τὸ ἡμιβό-
15 λιον ἔχει ςταθμὸν κερατίων α΄ S.
8. Τὸ γράμμα ἔχει ὀβολοὺς β΄, τουτέετι χαλκοῦςς΄
4, *H δὲ δραχμὴ καὶ fi d ἄγει γράμματα τ΄,
τοντέςτιν ὀβολοὺς "m.
5. Ἢ δὲ οὐγγία ἔχει δραχμὰς η΄, γράμματα xb.
20 6. Ἡ λίτρα ἔχει οὐγγίας ιβ΄. δραχμὰς ας΄.
1. *H μνᾶ κατὰ μὲν τὴν ἰατρικὴν χρῆςιν ἄγει οὐγ-
γίας 1g, τουτέςτιν ὁλκὰς ρκη΄... τουτέςτι λίτραν α΄ 3,
δραχμὰς pub. fj δὲ ᾿Αλεξανδρινὴ μνᾶ ἄγει οὐγγίας
κ΄, τουτέςτιν ὁλκὰς p£.

1. γαλινοῦ cod, 8. crap. eod. 193, μετρῶν cod,
13. τῷ] τὸ cod, 14. δ᾽ ὀβολὸς] δὲ fioAóc cod. — 15.
Tiepariuv cod. α΄ s] ἕν ἥμιευ cod. 21. χρήςιν cod.
22. post pxn' desunt pauea; vide fr. 64,8

[01—14] CAVIS AC PONDERIBUS. 249

12. TTepi «ταθμῶν.

1, Ἡ μνᾶ f$ ᾿Αττικὴ καὶ Αἰγυπτία ἔχει οὐγγίας ig.
ἡ δὲ μνᾶ f ῬΡωμαϊκὴ ἄτει οὐγγίας κ΄.

2. Ἡ λίτρα οὐγγίας ιβ΄. fj δὲ οὐγγία δραχμὰς η΄.

ὃ, Ἡ δὲ δραχμὴ ἔχει γράμματα γ΄.

4, Ἡ δὲ ἐμιᾶ δραχμὴ ἔχει ὀβολοὺς ιβ΄.

5. Ὁ δὲ ὀβολὸς κεῤάτια γ΄.

6. Τὸ δὲ κεράτιον χαλκοῦὲ f 3.

T. Ὃ ὀβολὸς ἔχει χαλκοῦς η΄.

19. Αἱ χαρακτήραι τῶν ςταθμῶν.
χαλκὸν X μνᾶν yu" ον
χοίγιξ € Y | τρυβλίον τρ
ia X | &cmc Ff

X ; EN
"m S ὀξύβαφον £
ym X MM:
κεράτιον KE Kep piov xp
χοτύλη K λίτραν ἃ "v
ὀβολὸς / οὐγτγίαν fe T
(ooo / . ficu δ ᾿
δραχμὴ Ὁ μέρος μέ μ

14.
1. Τὸ κεράτιον cirópia δ΄.
2. Ἡ ( κέ m.
3. 'H λ΄ οὐγτίας ιβ΄.
4, Ἡ k οὐγτίας θ΄
ὅ, Τὸ ἑκτομόριον οὐγγίας γ΄.

5. γραμμᾶσ cod. 6. rectius fr, 53, 6: τὸ δὲ γράμμα
ὀβολοὺς β'΄ 7. Ὁ] Τὸ cod. 11. μνάν cod. 17. ὀβὸς
cod, 24, *H] ὁ cod.

b

10

15

20

25

250 FRAGMENTA DE MENSURIS [75]

. Τὸ ἐξάγιον ke κδ΄.
. Τὸ γραμμάριον ke ς΄.
. Ὁ ὀβολὸς xe γ΄.
. Ὁ θέρμος ke α΄ 3.
5 10. Τὸ μύεςετρον ἐξάγια γ΄.
11, Ἡ μνᾶ οὐγγίας θ΄.
12, Τὸ ὀξύβαφον οὐγτγίας β΄ ἐξάγια β΄.

ἑῷ Οὐ “2 5

15. TTepi μέτρων ὑγρῶν οἴνου.
1, Τὸ κεράμιον ἄγει λίτρας π΄. fj δὲ οὔρνα λί-
10 τρας μ΄. !
.... 4. Ὁ χοὺς τουτέςτι τὸ κόγγιον ἔχει λίτρας τ΄. τὸ
ἡμικόγγιον λίτρας εἰ. ,
8. Ὁ ξέετης λίτραν α΄ οὐγγίας η΄.
4, *Hytva fj κοτύλη οὐγγίας v.
1 ὅ, Τὸ δὲ ὀξύβαφον, ὅπερ ἐςτὶν τέταρτον κοτύλης,
ἄγει οὐγγίας β΄ 5.
6. Ὁ δὲ κύαθος, ὅπερ ἐςτὶν ἕκτον κοτύλης, ἄγει
οὐγγίαν α΄ 5 γράμμα α΄.
1. 'H δὲ χύμη écrlv κυάθου τέταρτον, ἄγει δὲ
90 δραχμὰς γ΄ γράμμα α΄.
8. Ὃ αὐτὸς ςταθμός écri καὶ ὕδατος καὶ ὄξους,
φαςὶ δὲ ὀμβρίου ὕδατος πληρωθῆναι ἀψευδέετατον
᾿ εἶναι τὸν ςταθμόν,
9, Ὁ χοὺς ἄγει ὁλκὰς ψκ'
25 10. Τὸ κεράμιον ἄγει λίτρας οβ΄. .
11. Ἡ οὔρνα ἔχει λ λα΄.
12, Τὸ κόγτιον ἔχει λ θ΄.

3. Ὁ βολὸς cod. :

ὃ. οἴνου cod, — 12. €'] pi eod. 14. ἢ] ἡ cod. 17.
κοτύλη cod, 22. paci] φύει cod. 28. crapóv cod.
25. ante 8 10 adde fitulum '€Aaíou coll, fr. 64, 20

παν —r-— -- ....---- -

ΝΣ ὍΝ
[76] CAVIS AO PONDERIBUS. 251

18, Τὸ ἡμικόγγιον H8 δ΄ 3.

14. Ὁ ξέετης ἔχει H3 α΄ 8.

15. Ἡμίνα τουτέςτι f] κοτύλῃ οὐγγίας θ΄,

16. Τὸ τέταρτον ἔχει οὐγγίας δ΄ 3.

11. Τὸ ὀξύβαφον, ὅ ἐςτι κοτύλης τέταρτον, ἄγει 5
οὐγγίας β΄ 9.

18, Ὁ δὲ κύαθος, ὅπερ ἐςτὶν ἕκτον τῆς κοτύλης,
ἄγει οὐγγίαν α΄ 8.

19, *H χύμη, 6 ἐςτι κυάθου τὸ τέταρτον, ἄγει bpa-
χμὰς γ΄.

[TTepi μέλιτος.

20, Τοῦ μέλιτος τὸ κεράμιον ἔχει λίτρας ρκ΄..

21. 'H οὔρνα ἔχει Hs £

22. Τὸ κόγγιον ἔχει λίτρας ιε΄.

28, Τὸ ἡμικόγγιον Z' 5.

24, Ὁ ξέετης ἔχει Hs β΄ s.

25. Ἡμίνα ἔχει H3 α΄ οὐγγίας τ΄.

20, Τὸ τέταρτον ἔχει οὐγγίας ζ΄ 8.

21. Τὸ ὀξύβαφον ἔχει οὐγγίας Y s 4 p.

28. Ὁ κύαθος ἔχει οὐγγίας β΄ 3.

29. *H δὲ χύμη, ὅπερ ἐςτὶν κυάθου τέταρτον; ἄχει

16. Περὶ μέτρων.
1, Ὁ μέδιμνος ἔχει ἡμίεκτα ιβ΄.
2. Τὸ δὲ ἡμίεκτον χοῦς β΄.
3. Ὁ δὲ χοὺς χοίνικας δ΄.

1. Hs] librae notam sic Hi' habet cod. et hic et infra
$14, 21, 94. 95 8. κοτύλη] ἡμικοτύλη cod. 9. ὅ
ἐςτι] àt eum ambiguo compendio cod. (voluisse videtur οἷον)
12, κεράτιον cod. 18. £'.om. cod. 38. μετρῶν cod.
24, ἡμίεκτα 19] ἡ ἔκτον cod. 86. χοὺς cod.

252 FRAGMENTA DE MENSURIS [77]

4, Ὁ δὲ χοὺς écri μέτρον κοτυλῶν ᾿Αττικῶν ιβ΄.
ςταθμῷ δὲ ( ἵρκη΄.
ὅ. *H δὲ κοτύλη ἔχει κυάθους ς΄, «ταθμῷ (E.
τὴν δὲ κοτύλην οἱ ᾿Αττικοὶ καὶ τρυβλίον ὀνομάζουει.
δ 6. Τὸ ὀξύβαφον μέτρῳ μὲν κοτύλης τέταρτον,
ὅπερ ἐςτὶν κύαθος εἷς ἥμιου, ςταθμῷ δὲ ie".
1. Ὁ κύαθος ἐςτὶν { t.
8. *H δὲ χύμη ἐςτὶν κυάθον τέταρτον « β΄ 9.
9, Τὸ μέγα μύςτρον κοτύλης ἐςτὶν ὀκτωκαιδέκα-
10 τον, ἄγει δὲ ( τ΄ γράμμα α΄. τὸ δὲ μικρὸν κοτύλης
εἰκοςτὸν τέταρτον ἄτει ( β΄ 3.
10. Τὸ δὲ δικαιότατον μύετρον γράμματα ἔχει n.
11. Τὸ δὲ κοχλιάριον γράμματα ἔχει γ΄.
12, Τοῦ βαειλικοῦ καρίου τὸ μέγεθος ( ἄγει ζ΄, τοῦ
15 δὲ Ποντικοῦ ( α΄" τὸ δὲ τῆς βαλάνου « α΄ 8᾽ τὸ δὲ
τοῦ Αἰτυπτιακοῦ κυάμου ἔχει ὀβολὸν καὶ 5’ τοῦ ὀρό-
βου χαλκοῦς β΄.

14. ἸΤερὶ μέτρων καὶ ςταθμῶν.

" Κονδράντης écriv τὸ δ΄ τῆς οὐγγίας.
90 2. ᾿Αρτάβη ἐετὶν. x οβ΄.
3. *Métpov ςεμιδάλην ποιοῦν νεφέλην à T.
4. Καμψάκις ἐςτὶν y κδ΄ £écrac ιβ΄.
ὅ. Τὰ X ἀργύρια νομίεματα τ΄. τὸ ἀργύριον γο--:
μίεματα v λ΄ δ΄ "αὶ β΄.
26 6. (άτα τ΄ μόδιοι γ΄.
1. Τὸ δηνάριον γραμμάρια δ΄.

1.. μετρῶν κοτύλων cod, 2. ρκηΊ lege ψκ᾿ — 6.
ante € adde ( 15. ( α' 3] δραχμῆς ἥμιευ fr. 65,17

21, MéTpov etc. corrupta; vide fr. 80, 8, 4 922, x5]
κα΄ cod. 24. v] Γ cum supraser. c» cod. (conf. ad p.
247 v. 10); emend, Salmasius Ref. p. 88

M. ou DEM va - "
[Π] CAVIS AC PONDERIBUB. 203

8. Λεπτὰ καλοῦνται τὰ ἀςάρια, ἤγουν τὰ νουμία.
ἑξήκοντα δὲ ἀςαρίων ὑπῆρχε τότε τὸ δηνάριον. p'
δηνάρια ὃ ἄργυρος. καὶ πέπραται ὁ κύριος εἰς λ΄ ἀρ-
τύρια, ἅτινα ευνάγονται γ᾽ δηνάρια, γινόμενα ἐν
χρυεῷ νομίεματα ρ΄.

9, Τὸ τάλαντόν ἐςτιν λίτραι ρκε΄. )

10. Τὸ áccápióv ἐςτι λεπτὰ E.

11. Ἡ οὐγγία ἔχει ετατῆρας β΄.

12. Ὁ ετατὴρ ἔχει δίδραμα β΄.

18, Ἢ δραχμή écri τὸ η΄ τῆς οὐγγίας.

14, Ὃ κοδράντης καλεῖται ςίκλον, ἔςτι δὲ τὸ τέ-
ταρτον τῆς οὐγγίας, ᾿

15. Τὸ δινάριον ἐςτὶν νόμιςμα ἕν.

16. Τὸ νέβελ écriv μέτρον ξεςτῶν ρν΄.

11. Τὸ ςτάδιον ἔχει οὐργίας ρ΄, βήματα «μ΄, πήχεις
T, πόδας X.

18. Τὸ μίλιον ἔχει crabíouc ζ΄ 8, οὐργύας * acp,
πήχεις v, πόδας 59.

18---80, Quarta collectio, derivata ez tabulis
Cleopatranis et hippsatrica.
(Vide prol. $ 85.)

18.

- 10

20

Ἐκ τῶν Κλεοπάτρας περὶ «ταθμῶν xoi μέτρων ἐξή- |

Tncic κατὰ πλάτος πρὸς εὐχερῆ eüpeciv ἑκάςτης
μνᾶς καὶ λίτρας καὶ οὐγγίας καὶ δραχμῆς καὶ

γράμματος, πόςους éxouciv ὀβολοὺς καὶ θέρμους.

2, ἐξήγια δὲ cod, 8. πέπρακται cod. 10. η 8 cod.
li, κοδράτης eod. ἔςτι] ἔνι cod. 13. δινάριον com-
pendio ser, in cod, 16, τῇ v' fr. 16,8 17, οὐργύας
0p et suprascr. ru cod. acu'] lege ὡμ΄ coll. fr. 16, 10
28, τῶν] τῆς cod. 2829

254 FRAGMENTA DE MENSUBIS [78]

καὶ κεράτια καὶ χαλκοῦς, ἐν οἷς ἣ λεπτότης τοῦ
«ταθμοῦ ἐν τοῖς δυναμιδίοις εὑρίςκεται λειουμέ-
vr, ἣν ὑπέταξα᾽ μετὰ δὲ τὴν τούτων λεπτότητα
καὶ ἁδρομερῶς ἑκάςτου craO0uóv ὑπέταξα. ἵνα
b καὶ τῷ τεύχει eüpickrre τὸν ζητούμενον crauóv.

1. 'H μνᾶς ὄνομα [ἔχει] «ταθμοῦ. ἔχει δὲ [e ig,
δραχμὰς ρκη΄, γραμμάρια δὲ τπδ΄, ὀβολοὺς δὲ ψξη,
θέρμους δὲ ἀρνβ΄, κεράτια pro. χαλκοῦς δὲ gpub,
νομίεματα Gs. ἣ ᾿Αττικὴ μνᾶς ἔχει [5 ιβ΄ 3, δραχμὰς

10 ρ΄, γραμμάρια τί, ὀβολοὺς xy, θέρμους ON, κεράτια
Aw, χαλκοῦς δὲ δω΄, νομίεματα οε΄. fj Πτολεμαϊκὴ
μνᾶς ἔχει [e wm, δραχμὰς ρμδ΄, γραμμάρια υλβ΄, ὀβο-
λοὺς ὡξδ΄, θέρμους αςας΄, κεράτια βφαβ΄, χαλκοῦς
δὲ cONP', νομίεματα pn.

18 2, 'H λίτρα ἔχει [αὶ ιβ΄, δραχμὰς Ge/, γραμμάρια
(πῇ.

8. Ἡ [* ἔχει δραχμὰς η΄, γραμμάρια κδ΄, ὀβολοὺς
μη΄, θέρμους οβ΄, κεράτια ρμδ΄, χαλκοῦς τπδ΄, νομί-
“ματα ς΄. καλεῖται δὲ ἣ [e τετραςάριον Ἰταλικόν.

80 44. Ἡ δραχμὴ ἔχει γραμμάρια γ΄, ὀβολοὺς ς΄, θέρ-
μους θ΄, κεράτια im', χαλκοῦς μη΄, νομίεματος us" καὶ
ιβ΄. καὶ τὸ Ἰταλικὸν δηνάριον ἔχει δραχμὴν α΄. ἣ
δραχμὴ δὲ καὶ ἄλλη ὁμώνυμος καλεῖται fj Αἰγυπτιακή,
ἥτις ἕκτον μέρος ἐςτὶ τῆς ᾿Αττικῆς, ἄγουςα ὀβολὸν α΄.

1, kepat/ cod. 2216 δ. δὲ om. cod, 2829 4«Α. ἀδρο-
μερῶς cod. 2276 ἕκαςτον cod. 2329 6. eópicknro:
cod. 2276 717. ὀψολοὺς cod, (scilicet 2276, nam alter
post vers, 6 non collatus) 8. κεράτια βτδ »» βδ΄
cod. 10. κεράτια] notam *« bis habet codex et hic et
infra ubique 18, acGs'] jas eod. 21. νομίεματος]
V cod, v] ὦ dilatatum oblique positum cum " habet

cod.

[18] CAVIS AC PONDERIBUR. 25b

5. Τὸ γραμμάριον ἔχει ὀβολοὺς β΄, θέρμους Y,
κεράτια ς΄, χαλκοῦς 1g".

6. Ὁ ὀβολὸς ἔχει θέρμον α' 8, κεράτια τ΄, χαλ-
κοῦς η΄.

1. Τὸ ἡμιβόλιον ἔχει κεράτια α΄ 3, χαλκοῦς ὃ. 5

8, Ὁ θέρμος ἔχει κεράτια β΄, χαλκοὺς τ΄, ᾿Αττικὸν
δὲ ἡμιοβόλιον ἔχει τέεκεαρα πέμπτα.

9, Τὸ κεράτιον ἔχει ᾿Αττικοὺς χαλκοῦς β΄. καὶ ὃ
χαλκὸς β΄ πέμπτα.

10, Ὁ χαλκὸς ἔχει ἡμιοβολίου τὸ δ΄" ὥετε τοὺς δ΄ 10
χαλκοῦς ἄγειν ἡμιοβόλιον.

11, Ὁ ετατὴρ ἔχει δραχμὰς δ΄, νομίςματα γ΄" κα-
λοῦςι δὲ αὐτὸ τετράδραχμον.

12. Τὸ δίδραχμον &yev vópicua α΄ S, κεράτια Ag.
καὶ τὸ διπλοῦν δίδραχμον ὁμοίως ἄγει δραχμὰς ', 15
vouícuara τ΄. καὶ τὸ βαςιλικὸν κάρυον ὁμοίως ἄτγει
κοτύλας δ΄.

18, Ἡ χίμη ^ μεγάλη ἔχει € τ΄. koi ἣ μικρὰ χίβη
ἔχει € β.

14, Τὸ ácápiov ἔχει Φ β΄. 20

15. Τὸ κοχλιάριον ἔχει. ...

16, Ὁ κύαθος € v', [» δὲ α΄ δ΄, γραμμάρια λ΄, ὀβο-
λοὺς ξ΄, θέρμους ΄, κεράτια δὲ pm, χαλκοῦς δὲ vum,
γομίςματα Z 8.

11. Τὸ τάλαντον ἄγει λίτρας ρκε,, , γομίεματα 8. 96

18, Ἔςτι δὲ ὁ κύαθος Κὶ τὸ ς΄. ἡ K μέτρῳ μὲν ἔχει
κυάθους ς΄, «ταθμῷ δὲ € € ξ΄. ἄγουειν [s Z 5, γραμ-
μάρια δὲ ρπ΄, ὀβολοὺς τξ΄, θέρμα φμ΄, κεράτια δὲ απ΄,
χαλκοῦς βωπ΄, vouícuara με΄.

8. κεράτιον] eam notam quam ad p. 254 v. 10 exhibui
semelhabet cod. 21. adde ᾧ α΄ ex fr. 60, 19 926. K]
€codex utroque loco 29. βωπΊ w' cod.

256 FRAGMENTA DE MENSURIS [19]

19. Τὸ τριβλίον τὸ αὐτὸ μέτρον χωρεῖ τῇ Κ, ἔχει
γὰρ μέτρῳ μὲν κυάθους ς΄, «ταθμῷ δὲ Φ ξ΄.
20. Ὁ ,Eécmc ὁ ᾿Αλεξανδρείτης [ἔχει 5β1 μέτρον
μὲν ἔχει Κ β΄, ςταθμῷ δὲ € € pk. καλεῖται δὲ παρ᾽
ὅ Αἰγυπτίοις ὃ ξέςτης ἱνίον.
. 21. Τὸ ἀξύβαφον ἔχει X v, κύαθον α΄ 5, «ταθμῶ
δὲ € € ie. .
22. Κόγχη fy μεγάλη τὸ αὐτὸ μέτρον ςύζει τῷ ó£v-
βάφῳ᾽ ἔχει γὰρ μέτρον μὲν κύαθον α΄ 5, ς«ταθμῷ δὲ
10 € ιε΄, fj δὲ ἐλάττων κόγχη ἡμικύαθον, ς«ταθμῷ δὲ € c.
23. Ὁ κύαθος ἔχει ὃραχ. :. K τὸ ς΄.
24. Ταῦτα ἀπὸ τῶν γεωργικιῦν.

| 19.
1l. Ἥ μνᾶς ἔχει [s 18, νομίεματα Gg. f ᾿Αττικὴ
15 μνᾶς ἔχει [s ιβ' 3, vouícuara οε΄. f) Ῥωμαϊκὴ FP x. ἡ
Πτολεμαϊκὴ [δ᾽ t, vouícuara ρη΄.

2. Ὃ χαλκοῦς δὲ ε΄ ᾿Αττικοῦ ἡμιοβολίου..- *xai
ἡμιοβολίου τὸ δ΄ πέμπτον τὸ ς΄ ἔχει ᾿Αττικοῦ B. χαλ-
κοῦ καὶ χαλκ.. β΄ πέμπτα. [καὶ τὸ διπλούνδιον ὁμοίως

80 ἄγει δραχμὰς δ΄.

8. Ἡ Κα ἔχει € η΄. ἣ € ἔχει [5 τὸ 1"... ὀξύβαφα P.
τὸ δὲ ὀξύβαφον κυάθους τ΄.

4. *O κύαθος ἔχει μύετρα μικρὰ β΄.

ὅ. Τὸ κοχλιάριον δὲ μύςτρου τὸ 9.

265 6, Τὸ δὲ ὀξύβαφον ποιεῖ P ς΄.

1, &] o cod, 3, ἀλεξανδρει et in fine suprascr. 1
cod. 4. K] € cod. 5. ἡνίον cod, 6, & δ΄ Φ δ΄ cod.
cra0uQ] ς cum nota compendii cod, item 9 8. τῷ
αὐτῷ μέτρῳ cod. 11. δραχ cum obscuro compendio
cod.; voluit δραχμὰς 1 &] (€ cod.

21. ante ὀξύβαφα desunt nonnulla; vide fr. 62 —.

[80, 81] CAVIS AC PONDERIBUS. 251

T. Ὁ κύαθος ποιεῖ F β΄.

8, Τὸ μύετρον ποιεῖ f$ τὸ 3.

9, Τὸ δὲ μύετρον κοχλιάρια β΄. dic εἶναι τὸ κο-
χλιάριον αὶ δ΄.

10, Ἡ μνᾶς ἔχει I ιε΄, ὁλκὰς pip 5. Τκαὶ ἔχει δλ- ὅ
κὰς 6΄.

11, Τὸ δηνάριον ἔχει γράμματα δ΄.
80. !

1, Ὁ κοδράντης écrl τὸ δ΄ τῆς fs. -

2, *H ἀρτάβη ἔχει A οβ΄. ᾿ς 10

8, Μέτρον ςεμιδάλεως ποιοῦν ἀρτάβην μίαν.

4. Νέβελ οἴνου A τ΄.

5. Καμψάκης ἐςτὶ Δι κδ΄, ξέεται ιβ΄.

6. Τὰ λ΄ ἀργύρια γίνονται νομίεματα τ΄, τὸ γὰρ
ἀργύριον ἔχει νομίεματα 1 A δ΄ [s β΄" ἅπερ ἔλαβεν ὃ 15
Ἰούδας.

1. Τὸ εάτον écri μόδιος Τκούμουλος. εάτα r uó-
διοι γ΄,

81. Fragmentum TTepi μέτρων inter Heronianas
reliquias sereatum. ) 20
(Vide prol. 8 86.)
Περὶ μέτρων.

1, 'O ἀμφορεὺς παρ᾽ ἐνίοις λέγεται μετρητής,
ἔχει οὖν ἡμιαμφόρια δύο, ἃ καλοῦςεΐ τινες κάδους,
Ῥωμαῖοι δὲ οὔρνας᾽ βρόχους δὲ ἔχει δ΄, χόας η΄, οὗς 95

Ν

5. καὶ] lege λίτραι 10. librae compendium in cod.
paulo aliter it& scriptum, ut transversa lineola eodem
calami ductu ad A affixa sit 12. νεβελ sine accentu cod.
17, lege κουμουλᾶτος coll.fr. 84,27 54. δύο] Ph X 25.
Bpoóyuc V χόας m usque &d ὁ δὲ om, P^.

SCRIPT. METROL. 1. (01

5

10

15

20

258 FRAGMENTA DE MENSURIS [81]

δὴ κογγία λέγουςι, xáBouc δὲ ἡμεῖς. ὃ δὲ χοῦς χω-
pei ξέετας ς΄, ὡς τὸν ἀμφορέα εἶναι ξεςτῶν μη΄.

2, Ὁ δὲ ᾿Αντιοχικὸς μετρητὴς τοῦ Ἰταλικοῦ ἐςτι
διπλάειος καὶ 3.

8. Ὁ ξέετης διαιρεῖται εἰς κοτύλας ὃ δύο᾽ f κοτύλη
εἰς ὀξύβαφα β΄" τὸ ὀξύβαφον cic κυάθους γ΄" ὃ κύα-
θος εἰς μύετρια δ΄, ἃ δὴ λίετρια ὀνομάζονειν ó- μύ-
crpoc ἤτοι τὸ λίετριον εἷς κοχλιάρια δύο. ὁ ξέετης
ἀναλύεται εἰς κοχλιάρια Gg. καὶ τὰ ἐλαιρὰ παραπλη-
cíuc, πλὴν ὅτι ἀπὸ τοῦ καλουμένου κεντηναρίου τὴν
ἀρχὴν ἔχει" ἔςτι δὲ ὃ μετρητὴς ἐλαιρὸς δυνατὰ
ἔχωνξἑ ig. « «xol καλεῖται ὃ μόδιος ἑκτεύς.

4, 'O μόδιος ἔχει ἡμίεκτα δύο᾽ τὸ ἡμίεκτον χοίνι-
«ac δ΄. ὃ χοῖνιξ ξέςτάς β΄" ὧς τὸν μόδιον εἶναι ξεςκτῶν
is. καὶ τὰ λεπτὰ δὲ μέτρα τῶν ξηρῶν ὁμοίως τοῖς
τῶν ὑγρῶν.

ὅ. Ὁ Πτολομαϊκὸς δὲ μέδιμνος ἡμιόλιός ἐςτι τοῦ
Ἀττικοῦ καὶ ευνέςτηκεν ἐξ ἀρταβῶν μὲν τῶν πα-
λαιῶν β΄. ἦν γὰρ ἣ ἀρτάβη μοδίων δ΄ 8. νῦν δὲ διὰ
τὴν Ῥωμαϊκὴν χρῆςιν fj ἀρτάβη χρηματίζει τ΄ γ΄.

6. Ὁ κόρος ὁ Φοινικικὸς καλούμενος cáruv ἐςτὶ
λ΄. τὸ córov μόδιος α΄ 8. ᾿

1. δὴ] δὲ M, μὲν N 2. ξεςτῶν] £e variis compen-
diis scr. in P»VM (puto etiam in N), ξεςτὰς Ma 9. 4.
τοῦ Ἰταλικοῦ et διπλάςιος καὶ 5 non satis perspicue scr.
in V ὅ, κοτύλους β΄ ΡΡ 6.8]6900N 7:6 μύςτριον
N 8.pP^5 9 &opàete,]v.praef. 10. κεντιναρίου P^,
μὲν τιναρίου VM. 11. ἀρχὴν] ἀρὰν N ἐλαιρὸς] αἶλε-
pócP^ 12. ὁ μόδιος ἐκτεύς] ὁ μοεκτεὺς VM, ὁμυεκτεύς N,
ὁμοευκταῖς Pb. 14, εἶναι τὸν μόδιονν᾽΄ , ξεςτὰς Ma 186.
ξηρῶν] ξυρῶν ΡΡΥ͂Μ 17. πτολομαῖκος ῬΡ, πτολεμαϊκὸς
rell 18. ἀρτύβων VM 19. μοδίων] uob. VM, μόδια Ph
21. Φοινικὸς libri , 22, μόδιος α΄8] μοδ. τὸ $" libri

[82] CAVIS AC PONDERIBUS. 209.

T. Ὁ χοῦς τὸ ἑξάξεετον μέτρον τὸ μὲν τοῦ οἴνου
(ταθμῷ écriv Δ ΄τ΄, τὸ δὲ τοῦ ἐλαίου A θ΄, τὸ δὲ τοῦ
μέλιτος A ιε΄. καὶ πάςης ὕλης ςταθμὸς διάφορος.

8, Ἡ οὐγγία τοῦ πεπέρεος κόκκους ἔχει υ΄, ἣ δὲ
Mrpa ὑφ᾽ ἕν ,e. | 5

82, Excerpia ex Epiphanii libro de mensuris et
ponderibus.
(Vide prol. 8 87.)
*

" *
Petav.
1, Ἕως ἐνταῦθα, φιλοκαλώτατε., ἀρκεεθέντες 177

τοῖς προειρημένοις ἅπαςι τὴν τῶν ἑρμηνευτῶν ὑπό- 10
θεεῖιν ἐδηλώςεαμεν " εἶθ᾽ ἑξῆς eic τὰ ἐπίλοιπα, καθὼς
ὑπευχόμεθα, caic εὐχαῖς, ἄνθρωπε τοῦ θεοῦ, τὸν
γοῦν ἐπιδῶμεν περὶ τῶν ἐν ταῖς θείαις γραφαῖς cra-
θμῶν τε καὶ μέτρων καὶ ἀριθμῶν δηλώςοντες, πόθεν
&oecrov ὠνόμαεται καὶ τίνος ἕνεκα οὕτως κέκληται 15
καὶ πόθεν τὴν πρόφαςιν τῆς Óvouacíac εἴληφε καὶ
τς éxácrou τούτων f] ποιότης καὶ fj ὁλκὴ καὶ ἣ δύ-
γαμις.

2. Μέτρον οὖν ἐετι κόρος, κεῖται δὲ ἐν τῷ κατὰ
Λουκᾶν Εὐαγγελίῳ, ὅθεν ὃ ζωτὴρ ἐπαινεῖ τὸν φρό- 20
γιμον οἰκονόμον τοῖς χρεωφειλέταις ἀντὶ κόρων το-
τοὕτων ἐν τοῖς εφῶν αὐτῶν χειρογράφοις τοςούτους
μεταγραψάμενον, ἀντὶ δὲ τοςούτων βάθων ἐλαίου
tocaüra ποιήςαντα.

1. τὸ 飣dEecrov] τὸ ἐξαξ Pb, τὸ ἐξα E VM, τὸ μὲν
ἐξά" ΣΝ 2. «ταθμῶν (ςταθμῖον Pb) ἐςτὶν 2A0', τὸ δὲ
τοῦ (om. N) μέλιτος uie libri 4. πεπέρεως Ν ἔχει
κόκκου. N κόννγονς Pb

19, ὑπευχόμεθα] 'fort. ὑπεςχόμεθα᾽ Pet in margine
22, tocoUTouc] TocoUTuv vulgo 28. βάδων LeM

17*

260 . FRAGMENTA DE MENSURIS [82]

3. Ὀνόματα γάρ eict μέτρων τάδε᾽ λεθέκ, γόμορ,
βάθος, εάτον, μόδιος, κάβος, χοῖνιξ, ὑφή [ςεμιδά-
λεως], δρὰξ ἀλεύρου, ἀρτάβη, τρία μέτρα ςεμιδάλεως,
τρία κανᾶ χονδριτῶν, νέβελ οἴνου, κόλλαθον,. ἀλά-

5 Bacrpov μύρου, καμψάκης ὕδατος, κοτύλη ἐλαίου,
κύαθος, μετρητὴς οἴνου, μετρητὴς ἐλαίου, τρυβλίον,
ξέςτης, ἀμφορεύε, ἀπόρρυμα, ςαβιθά, ἵν, χοῦς, ςτά-
μνος χρυςῆ ἐν fj ἀπέκειτο τὸ μάννα, μάρης, κύπρος,
κουγγιάριον.

1. 4. Εἴληπται τοίνυν ὃ κόρος ἐκ τῆς Ἑβραϊκῆς δια-
λέκτου, ὃς καλεῖται χόρ. εἰςὶ δὲ μόδιοι λ΄. χὸρ δὲ
λέγεται ἀπὸ τοῦ βουνοῦ ὑποθέςεως. χορία γὰρ κα-
λεῖται βουνός. BouvicOÉvrec δὲ καὶ oi τριάκοντα μό-
διοι ποιοῦςι φορτίον καμήλου.

16 D. Λεθὲκ δὲ ὡς ἐν τῷ Ὥςηὲ τῷ προφήτῃ εἴρηται,

4186 ὅτι ἐμιτθωςάμην ἐμαυτῷ λεθὲκ κριθῶν. ἐν ἀντιγρά-
Qoic δὲ γόμορ κριθῶν τὸ αὐτό ἐςτι. δέκα γὰρ καὶ
πέντε μόδιοι ςημαίνονται οὗτοι. λεθὲκ δὲ κατὰ τὴν
τῶν Ἑβραίων φωνὴν κέκληται, ὅ écriv ἔπαρμα, ἀπὸ

20 τοῦ δύναςθαι τῷ νεανίᾳ ἐπαρθῆναι τοὺς δέκα πέντε
μοδίους καὶ ἐπιτεθῆναι τῷ ὄνῳ.

6. Τὸ δὲ αὐτὸ καὶ τὸ Yóuop καλεῖται. δύο δέ ela
γόμορ, μέγα καὶ μικρόν ὧν τὸ μέγα icóuerpóv ἐςτι
τῷ λεθὲκ δέκα πέντε καὶ αὐτὸ ὃν μοδίων, τὸ δὲ μι-

2ὅ κρὸν δώδεκα.

6*. Βάθος. καὶ τοῦτο ἀπὸ τῆς Ἑβραϊκῆς δια-
λέκτου παρῆκται cuvuvünuc τῷ ἐλαιοτριβείῳ κα-

2. βάτος Pet, Báboc LeM — xófoccorrexi(v. praef.), κάμος
LeM, κόμος Pet (conf. cod, Vindob, prol. $ 89) xoivi£]
φοῖνιξ Pet 8. ἀρτάμη LeM 1. ἀμφορεύς] φορεὺς
LeM 8. κύμπρος LeM 12. χαρία Pet 1ὅ. λεδὲκ
Pet 11. εἰςί vulgo 21. ἐπιτεθεῖναι vulgo 2826, 36.
δώδεκα βάθου. καὶ τοῦτο etc. vulgo

[82] CAVIS AC PONDERIBUS. 261

λούμενον gio. βάθος τὰρ ἑρμηνεύεται ἐλαιοτριβεῖον,
im δὲ Zecrüv πεντήκοντα. τὸ δὲ μέτρον ἐςτὶ τῆς
100 ἐλαιοτριβείου épracíac.

1. Μναεὶς ἢ μέδιμνος οἶμαι ἐκ τῆς Ῥωμαϊκῆς
τλώςςης παρήχθηςαν. τὸ γὰρ μεδιοὺμ μέςον ἑρμη- ὅ
γεύεται ἐν αὐτῇ τῇ γλώςςῃ. μαναςὴς τοίνυν παρὰ
Κυπρίοις μετρεῖται καὶ παρ᾽ ἄλλοις ἔθνεςειν. εἰςὶ δὲ
δέκα μόδιοι cítou ἢ κριθῶν εἰς τὸν τῶν δέκα καὶ ἑπτὰ
ξειτῶν παρὰ Κυπρίοις μόδιον. μέδιμνος δὲ παρ᾽
αὐτοῖς τοῖς Κυπρίοις διάφορος. τὸν γὰρ μέδιμνον 10
(ὐλαμίνιοι εἴτουν Κωνςοτάντιοι ἐκ πέντε μοδίων
tova, Πάφιοι δὲ καὶ (ικελοὶ τεςςάρων ἡμίςεος μο-
δίων αὐτὸν μετροῦειν.

8. (άτον καλεῖται ἐξ αὐτῆς τῆς Ἑβραῖδος διαλη-
φθέν, θηλυκῶς δὲ ἐκφωνούμενον. ἐν δὲ τῇ Ἑλληνίδι 15
οὐδετέρως" cárov γὰρ λέγεται καὶ οὐχὶ ςάτος. ἔςτι δὲ
μόδιος ὑπέργομος ὥςτε πληροῦςθαι μὲν τὸν μόδιον,
δεῖν δὲ ἔτι ὑπεργίνεεςθαι τὸ τέταρτον τοῦ μοδίον. κέ-
κληται δὲ ςάτα κατὰ τὴν αὐτὴν διάλεκτον ἐκφωνού-
μενον λῆψις καὶ ἄρεις, ἀπὸ τοῦ τὸν μετροῦντα ἕξει 20
τινὶ τὸ μέτρον λαμβάνειν τε καὶ κουφίζειν..

9. Τοῦ δὲ μοδίου τὸ ὄνομα διὰ πολλῆς ἀκριβείας
ὑπὸ τῶν Ἑβραίων εὑρέθη εἴκοςι δύο ξεςτῶν ὑπάρ-
Xoy* οὐχ ἁπλῶς δὲ οὐδ᾽ ὡς ἔτυχεν, ἀλλὰ διὰ πολλὴν
ἀκρίβειαν. ὁ γὰρ δίκαιος μόδιος, καθὡὼς εἴωθεν ὃ 25
γόμος λέγειν, κατὰ τὸ μέτρον τὸ ἅγιον ἐμετρήθη. τὸ
δὲ ἅγιον μέτρον οὐδὲν ἄλλο ἐςτὶν ἢ τὰ κβ΄ ἔργα, ἃ
ἐποίηςεν ὁ Θεὸς ἐν ταῖς Ἐξ ἡμέραις τῆς ἑβδομάδος.

1, βάθος corr. Pet in marg., άδου vulgo — 8. ἐλαιο-
τρίπτου ἐργαςίας Pet, ἐλαίο.... aciac LeM — 7. δὲ δέκα]
δὲ καὶ vulgo (conf. fr. 84, ἢ) — 8. τὸν] illum versio Latina,
τὴν vulgo 12. fjuicu vulgo. 18. δεῖν δὲ ἔτι correxi ex
vulgato διὰ δὲ τοῦ

Pd

262 FRAGMENTA DE MENSURIS [82]

180. 10. Οὗτοι οἱ εἴκοςι, δύο ἀριθμοὶ πανταχοῦ εὑριςκό-
μενοι καὶ ἐν διαφόροις εἴδεειν ἀριθμόύμενοι. ἔν τε
τοῖς εἴκοςι δύο ἔργοις οἷς ἐποίηςεν ὃ Θεὸς ἐν ταῖς
ἕξ ἡμέραις τῆς κοςμοποιίαε, καὶ ἐν εἴκοςι δύο γενεαῖς

5 ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἄχρι τοῦ Ἰςεραήλ, καὶ ἐν τοῖς εἴκοςι δύο
«τοιχείοις τῶν γραμμάτων ἀπὸ τοῦ ἄλεφ ἄχρι τοῦ
θαῦ, καὶ ἐν τοῖς κβ΄ βιβλίοις ἀπὸ τῆς Γενέεεως ἄχρι

τῆς "€cOrjp, μέτρον fjuiv * ἐγεννήθηςαν κβ΄ ξεςτῶν,
ὃ καλεῖται παρ᾽ Ἑβραίοις μόδη, παρ᾽ “Ἕλληςι δὲ μό-

10 δια διὰ τὴν τρανότητα. παραπληείως δὲ καὶ Αἰγύπτιοι
μέντοι τοῦτο καλοῦειν, ὁμοίως δὲ καὶ ζύροι καὶ
Ἄραβες μόδια λέγουςιν, ὃ ἑρμηνεύεται ὁμολογία.
πληρωθεὶς γὰρ ὁ μόδιος ὁμολογεῖ ὅτι πεπλήρωμαι.
καλεῖται δὲ καὶ γνώμων,

r^
16 11. Kófgoc δὲ ἐξ αὐτῆς τῆς διαλέκτου διάφορον
μέτρον écrív, ἤγουν τὸ τέταρτον uobtov.
᾿. 12. Χοῖνιξ δὲ καὶ ὑφὴ ἕν μέν écrt, διττῷ δὲ Óvó-
ματι κέκληται. ἔςτι δὲ δύο ξεςτῶν καὶ ποςτημορίου.
18. Δρὰξ ἀλεύρου. τοῦτο ἀπερίεργόν écmi καὶ
20 πᾶςι δῆλον.

14, ᾿Αρτάβη. τοῦτο τὸ μέτρον παρ᾽ Αἰγυπτίοις
ἐκλήθη. ἔςτι δὲ ἑβδομήκοντα δύο ξεςτῶν. ἐκ πολλῆς
δὲ ἀκριβείας καὶ τοῦτο οὕτως ευνήχθη. ἑβδομήκοντα

182 δύο ἄνδρες τότε τὸν πύργον ῳκοδόμουν, ὅτε καὶ εἰς

96 ἑβδομήκοντα δύο τλώςςας ἐκ μιᾶς ευνεχέθηςαν. ὅθεν

καὶ μέροπες ἐκλήθηςαν εἰς τὴν μεμεριομένην φωνήν.

τὸ δ᾽ αὐτὸ τὸ μέτρον καὶ ὃ μετρητὴς ἔχει κατὰ τὸ
μέτρον τὸ ἅγιον.

8. *'deest aliquid* Pet in marg. — 11. μέντοι Ζερείμ

(v. praef.), μέν τοι vulgo 15. Κάμος vulgo 18. Tocth-

μορίου] alíquantula pars versio Lat. 27. τὸ &nte μέτρον
uncis incl. Pet

Ow
[82] CAVIS AO PONDERIBUS. 263

15. Τρία μέτρα εεμιδάλεως, ἃ τοῖς ἀγγέλοις
᾿Αβραὰμ τῇ Cóppq ἑτοιμάζειν προςέταττεν, ἐξ ὧν |
μέτρων ἐγκρυφίαν ἄρτου γενέςϑαι ἐνετείλατο. ταῦτα
δὲ τὰ μέτρα ἕκαςτον γόμορ ἐχώρει.

16. Τὸ δὲ γόμορ δέκατον ἦν τοῦ μεγάλου μέτρου, 5
τουτέςτι τῆς ἀρτάβης, ὃ γίνεται ἑπτὰ ξέςται καὶ πέμ-
πτον. i
17. Τρία κανᾶ χονδριτῶν, ἔνθα εἰώθαςει τάτε ἀπο-
τίθεεθαι τοὺς χονδρίτας. ἔςτι δὲ εἶδος ἄρτου εἰς δύο
τεμγομένου. 10

18. Νέβελ οἴνου, ὅπερ ἐςτὶ μέτρον ξεςτῶν ρν΄.

19, Τὸ ςάτον ve Eccrüv ὑπάρχει.

20, ᾿Αλάβαςετρον μύρον βικίον μέν͵ ἐςτιν ὑέλινον
χωροῦν λίτραν ἐλαίου. τὸ δὲ μέτρον écri Eécrou τὸ
ἥμιου. ἀλάβαςετρον δὲ κέκληται διὰ τὸ εὔθρυπτον. — 16

21. Καμψάκης ὕδατος ιβ΄ ξεςιτῶν ὕδατός écrit τὸ
μέτρον. ὁ δὲ τῷ Ἠλίᾳ ἑτοιμαςθεὶς καμψάκης τεςςά-
ρὼν écri ξεςτῶν.

22. Ἔστι τι μέτρον κοτύλη. ficu ξέετου ὑπάρχει.
κέκληται δὲ κοτύλη ἀπὸ τοῦ τὸν ξέςτην εἰς δύο κό- 20
TrrecOot.

23. Κύαθός écriv ἕκτον ξέετου. μεθεκὼθ δὲ λέγει
τοὺς κυάθους fj γραφή᾽ τὰ δὲ μαςμαρὼθ λέγει τοὺς
διυλιςτῆρας, ὀῦς καὶ ἠθμοὺς καλοῦμεν. τῷ αὐτῷ δὲ
ὀνόματι ἀμφότεροι κέχρηνται, ἐπεὶ καὶ τὴν αὐτὴν 26
ἐνέργειαν ἔχουει.

24. Τρυβλίον ὀψόβαφόν écri τὴν πλάειν ἤτοι πα-
poyic, ἥμιευ δὲ ξέετου τὸ μέτρον ἔχει.

3. ἐγκρυφίας ἄρτους coni, Pet in marg. 4. et b.
γόμον vulgo 6. ξέςττων vulgo 8. post κανᾶ notam
laeunge ponit ΖΕΙ͂ 14. ἐλαίου corr. Pet in mar
ἔλαιον vulgo 16, Καμψάκις ZeM 19. ti] τὸ vulgo
22. μεδεκὼθ LeM [n

Urw

C

2064 FRAGMENTA DE MENSURIS [82] '

25. zécmc 6 ᾿Αλεξανδριγὸς δύο λιτρῶν φέρει ὁλ-
κὴν ἐν τῷ ἐλαίῳ.

- 96. ᾿Απόρρυμα δὲ παρὰ μόνοις Θηβαίοις μετρεῖται.
ἥμιευ γὰρ τοῦ εαἴτου ἐςτίν. 6 δὲ ἀληθινὸς catmc
ὅ ξεςτῶν écriv κβ΄.

21. ζαβιθά. τοῦτο Cuptaxóv écri τὸ ὄνομα, δ Éép-
μηνεύεται ληνιαῖον ἄντλημα. παρὰ "Ackaluvíiraic
ξεςτῶν κβ΄.

28. Ἵν. τὸ ἵν μέτα ξεετῶν ἐςτι τη΄, τὸ δὲ ἅτιον 1v

10 ξεςτῶν θ΄.
29. Χοῦς écri ξεςτῶν η΄. τὸ δὲ καλούμενον ἅγιον
ξεςτῶν ς΄, 6 ἐςτι δωδέκατον μετρήτου.
' *& * 4
14 30. Μάρης μέτρον ἐςτὶ παρὰ τοῖς Ποντικοῖς δύο
ὑδριῶν. fj δὲ ὑδρία αὐτοῖο δέκα ξεςτῶν écriv* ὥστε
15 εἶναι τὸν κύπρον elkoci ξεςτῶν ᾿Αλεξανδρινῶν.

81. Κύπρος παρὰ τοῖς αὐτοῖς TTovrixoic μέτρον
ἐςτὶ ξηρῶν γεννημάτων, μόδιοι δύο, ὃ λέγεται εἶναι
παρ᾽ αὐτοῖς χοινίκων πέντε. 6 δὲ χοῖνιξ παρ᾽ αὐτοῖς
ξεςτῶν écri πέντε᾽ ὥςτε εἶναι τὸν κύπρον ξεςτῶν κ΄.

20 ὃ γὰρ μέγας παρ᾽ αὐτοῖς μόδιος ξεςτῶν κδ΄.

82. Κόλλαθόν ἐςτι παρὰ τοῖς Cópoic τὸ ἥμιςυ τοῦ
ὑγροῦ εάτου. ἔςτι δὲ ξεςτῶν κε΄. |

33. Κογγιάριον δὲ μέτρον écriv ὑγροῦ καὶ αὐτὸ
παρ᾽ Ἑβραίοις ἐκφωνούμενον. τοῦτο τὸ μέτρον ἐςτὶν

$25 ἐν χρονογραφίαις Εὐςεβίου καὶ τῶν ἄλλων χρονο-
γράφων δηλούμενον, ὡς ἕκαςτος τῶν τότε βαειλέων
κατὰ φιλοτιμίαν τῷ δήμῳ Ρωμαίων πρὸς εὐφραςείαν
ἐχαρίζοντο᾽ ὃ ἑρμηνεύεται ευγημμένον ἢ εὐυνεςτραμ-
μένον.
4 *& * *&

7. ληνιαῖον] *Reg. Anuviatov? Pet in marg.

we | ΝΕ

[85] CAVIS AC PONDEBRIBUS. 265

34. Τάλαντόν écr τὸ ὑπερβάλλον πᾶν «ςταθμού- 188
μενον μέτρον. κατὰ δὲ τὸν λιτριςμὸν ρκε΄ λιτρῶν
ὑπάρχει.

85, 1*€E λεπτὰ ταλάντου ἑπτὰ ἀςςάρια. τὰ δὲ ἑπτὰ
λεπτὰ τῶν &ccapiuv ρ΄ ὑπάρχει δηνάρια, δ
96. Ὁ ἀργυροῦς δὲ ἐτυπώθη ἀπ᾿ ἀρχῆς τὸ νόμι-
cpa. ἐκ δὲ τῶν ᾿Αςουρίων τοῦτο ἐτυπιύθη. paci δὲ
τὸν ᾿Αβραὰμ εἰς τὴν Χαναναίαν τὸν τύπον ἐνηνο-

χέναι.

91. Τοῦ δὲ ταλάντου τὸ pxe" λίτρα μία. fj δὲ λίτρα 10
δέκα δύο οὐγγιῶν ὑπάρχει.

38. Ἡ δὲ οὐγγία ἔχει ςτατῆρας δύο.

89. Ὁ δὲ ετατὴρ ἥμιευ μὲν οὐγγίας, ἔχων δύο δί-
δραγμα. |

40. TTepi εἰκλου. (ίκλον ὃ λέγεται καὶ κοδράντης 15
τέταρτον μέν écrit τῆς οὐγγίας, fijucu δὲ τοῦ ετατῆ-
poc, δύο δραγμὰς ἔχον. τῆς γὰρ οὐγτγίας η΄ ἦν fi
δραγμή.

41. Ἐκαλεῖτο δὲ ὁλκὴ fj δραγμὴ τοῦ αὐτοῦ cra-
θμοῦ τῷ εἰκλῳ τῷ εταθμίζοντι κατὰ καιρὸν τὴν τρίχα 30
τοῦ ᾿Αβεςκαλώμ, ὅτε ἐκουρεύετο, ὁλκὴν ἔχουεα ρκε΄
εἴκλων, 6 ἐςτιν οὐγτία εἰκλου ἑνὸς προςγινομένου
λίτραι δύο ἥμιεου.

1. «ταθμιύμενον vulgo (sic etiam Sa) ὃ. λιτριςμὸν
Pet in marg., Sa, ληριςμὸν vulgo — 4. totus locus foede
corruptus: veram scripturam e codice Paris. 2665 exhibui
in prol. 8 88, 2; vide etiam Salmasium ibid. adn. 2 4.
"Accupiwv] ἀςςαρίων vulgo — 10. τὸ ρκε τῶν pxe vulgo
ἡ δὲ λύτρα vulgo 11. οὐγγίαι vulgo 18. δύο correxi
e cod, 2665, δὲ vulgo 15. εἰκλου] cíuou Pet (corr. in
marg.) CíxAoc vulgo (sic etiam Sa) 16. οὐγκίας Sa
17. δραχμὰς Sa " addidi ego, τέταρτον Sa 18.
δραχμή᾽ δα 22. προςγινομένου] γινομένη vulgo

Pd

. 266 FRAGMENTA DE MENSURIS [82]

492. Ὀβολὸς καὶ αὐτὸς ἐν ἀργυρίοις τετύπωτο.
'“μέρος δὲ εἶχε καὶ οὗτος η΄ τῆς οὐγγίας, οὐκ ἐξ ἀρ-
γύρου πεποιημένος, ἀλλὰ ἀπὸ εἰδήρου. ἦν δὲ καὶ
ἕτερος ὀβολὸς ἐξ ἀργύρου τυπούμενος,. νόμιεμα ὦν,

δ ὃ ἦν λεπτότατον, ὀγδοηκοςτὸν τῆς οὐγγίας. λέγει
γὰρ ἐν τῷ Λευιτικῷ᾽ τὸ δὲ .δίδραχμον εἴκοςει ὀβολοί.
ὅτι δὲ τέταρτόν écri τῆς οὐγγίας τὸ δίδραγμον, ἤδη
ἐδιδάξαμεν.

43, Χαλκοῖ. τούτους οἱ Αἰγύπτιοι ἐφεύροντο. ἀρ-

10 γύρια δέ écri τετυπωμένα δύο. καὶ παρὰ ᾿Αλεξαν-
δρεῦςει τὰ ἀργύρια καλοῦνται χάλκινα. ἔςτι δὲ ὁ χαλ-
κοῦς τῷ «ταθμῷ ὄγδοον οὐγγίας.. ὧς fj δραγμή.

44. Μνᾶ, ἥτις τῇ Ἑβραΐδι μάνη καλεῖται. fi δὲ
Ἰταλικὴ μνᾶ τεςςαράκοντα «τατήρων ἐςτίν., ὅπερ

15 οὐγγιῶν κ΄, λίτρας μιᾶς καὶ διμοίρου.

.. 4D. ᾿Αργυρίων δὲ πολλοὶ τύποι κατὰ καιροὺς Ὑγε-
γόναςει.

40. Τὸ δὲ νουμίον τετύπωται ἀπὸ τοῦ Νουμᾶ τινος
βασιλέως τῶν Ῥωμαίων.

20 41. Δίχρυςον δὲ ἐκάλουν oi παλαιοὶ τὸ ἥμιευ τοῦ

1844 ἀργυροῦ, τὸ δὲ ἀργυροῦν τοῦτό ἐςτιν ὃ oi Ῥωμαῖοι
μιλιαρίειον καλοῦςειν, ὃ ἑρμηνεύεται ςτρατιωτικὸν
δόμα. |

48. Τὸ δὲ biypucov καὶ τοῦτο ἀργύριον ἦν, ὅπερ

-95 ὕςτερον κίβδηλον ἐκλήθη ἐξ αἰτίας τοῦ ἀγαιρεθῆναι

τὸν κατὰ καιρὸν βαειλέα καὶ ἐκβληθῆναι τὸν αὐτοῦ
χαρακτῆρα ἐκ τοῦ διχρύςουν, ὃς ἦν αὐτῷ ἐμφερόμε-

2. μέρος] μέτρον vulgo η΄ add. Sa 18. Mvàc
Pet,LeM, item 14 μάνῃ correxi e cod. 2665, μανὴ Sa,
μνήμη vulgo καλῆται Pet 421. ἀργύρου vulgo, corr.
Sa ἀργυροῦν cod. 2666, Sa, ἄργυρον vulgo 22. μιλια-
ρήῆςιον Sa .

εν “τ΄
"
5...

[83] CAVIS AC PONDERIBUS. 261

γος. ἔκτοτε γὰρ ἔνθα ἂν εὑρέθη τὴν τοῦ ἀναιρεθέν-
τος βαειλέως φέρων εἰκόνα, κίβδηλος ὠνομάζετο
ἤγουν ἀδόκιμος.

49, Φόλλις ὃ καὶ βαλάντιον καλεῖται. διπλοῦν δέ
&civ ὑπὸ δύο ἀργύρων εὐγκείμενον, οἷ γίνονται «η΄
δηνάρια. καὶ φόλλις δύο λεπτὰ κατὰ τὸν 6nvaptcuóy,
ἀλλ᾽ οὐ κατὰ τὸν ἀργυριςμόν.

82. 84. Alia ἱραοίαίιι5 Epiphaniani forma.
(Vide prol. $ 90.)
83. TTepi ταλάντων.

1. Τάλαντον. τοῦτο pxe λιτρῶν ὑπάρχει, κατὰ
δὲ τὰς λεπτότητας ἐν τῷ vouícuart εἰς λεπτὸν κο-
πείςας εἰς σ᾽ λεπτὰ διαιρεῖται" ἃ καλεῖται ἀςςάρια᾽ ὃ
ἑρμηνεύεται ἐκ τῆς Ἑβραῖΐδος ἠλαττωμένον. ξ΄ δὲ
ἀςςάρια ὑπῆρχεν ὃ ἀργυροῦς δηνάρια δὲ ἦεαν ἐκεῖνα
β΄ τὰ ὑπὸ τῆς χήρας εἰς τὸ γαζοφυλάκιον βεβλημένα.
ἃ καὶ δύο λεπτὰ ἐκαλεῖτο τὰ γὰρ ἀςςάρια λεπτεπί-
λεπτὰ ἦν.

2. Κεντινάριον ἀπὸ τοῦ παρὰ Ῥωμαίοις κεντούμ,
ὅ ἐςτιν ρ΄.

ὃ, Λίτρα δὲ ἐξ '€Bpofboc: λὶ γὰρ λέγεται ἐμοί,
τρὰ δὲ τὸ διαφέρει.

4. Ἢ οὐγκία ἔχει ς«τατῆρας β΄" ἑβραϊςτὶ δὲ λέγεται

4. φόλλις cod. 2665, Sa, φόλης vulgo RaXávtiov
cod, 2665, βαλλάντιον Scaliger, Sa, ταλάντιον vulgo b,
δύρ ἀργύρων καὶ fjuicu et cv' δηνάρια Sa 6. φόλης
vulgo. δύο λεπτὰ om. Sa 7. In fine vulgo add.:
Ἐπιφανίου περὶ μέτρων xal «ταθμῶν τέλος.

11, λιτρῶν Sa, Hv ambigue scr. in Pi 12, τὰς om.
Sa 18. λεπτὰ om, Sa 14. ἠλαγωμένον cod. — 165.
éccapiuv Sa 17. λέπτ᾽ ἐπὶ λεπτὰ Pi, corr. Sa 18.
ἦταν Sa — 21. λι γὰρ λέγεται" euorrpabero διαφέρει Pi .

20

10

208 FBAGMENTA DE MENSURIS [83]

χουτρά᾽ ἔςτι δὲ ὁ ετατὴρ C μὲν fe, δύο δὲ δίδραγμα,
ἃ καλεῖται ἐπικεφάλαια, κατὰ δὲ “Ῥωμαϊκὴν διάλεκτον
καπίτιογ᾽ καποὺτ γὰρ τὴν κεφαλὴν καλοῦςιν. ἔςτι δὲ
τὸ δίδραγμον δύο δράγμαι.

5 ὅ. Ὕαἴἶκλον ἀπὸ τῆς ςεκὲλ Ἑβραΐῖδος, ὅ ἐςτι ῥοπή.
ἔχει δὲ δύο τὰ λεπτὰ καλούμενα, ἅ εἰςι δράγμαι δύο.

6. Δύο δὲ δίδραγμά εἶει δύο εἰκλοι κατὰ τὸ εἶκλον
τὸ ἅγιον, oi ποιοῦςι ςτατῆρα ἕνα.

1. Ὃ ετατὴρ f$ δλκὴ β΄ διδράγμων ἀποτελεῖ μέ-

10 τρον.

8. « καλεῖται δὲ κοδράντης [τὸ εἶκλον γάρ, τουτ-
écnv α΄ C ἐξάγιον]7᾽" ἑρμηνεύεται δὲ ἐκ τῆς Εβραΐῖδος
κοδράντης ἤγουν &róbecuoc.

9, Αὐτὸ δὲ εἰκλον δ΄ μὲν τῆς Καὶ écriv, C δὲ τοῦ

16 ςτατῆρος. δύο δὲ δράχμας ἔχει" η΄ yàp τῆς [s écriv
fj δράγμη. καλεῖται δὲ fj δράχμη καὶ δλκή.
10. Ἡ θρὶξ δὲ τοῦ κουρεύματος τοῦ ᾿Αβεςςαλιὺμ
ἦν ὁλκῆς εἰκλων pxe'* 6 ἐξςτιν [5 λα΄ καὶ είκλου α΄ ἢ
& (λιτρῶν .... καὶ εἰκλοὺ ἑνός.
20 11. Ὀβολός. τοῦτο ὀγδοόν ἐςτι τῆς [s ἀπὸ εἰδή-
ρου πεποιημένον. βέλος δὲ τοῦτο ἦν᾽ πρὸ γὰρ τῆς
Χριςτοῦ παρουείας διὰ τὸ ἐν πολέμῳ ευγκεῖςθαι τὴν

3. καπίτιων P! 6, τὰ om. Sa εἰεὶν P! (item 7)
δῥαχμαὶ Sa 7. δίδραχμα Sa 9. ἢ 6 Pi, τῇ ὁλκῇ
Sa διδράχμων Sa 11. *] lacuna in Pi, cíxAov S6
τὸ cíkÀov usque ad ἐξάγιον uncis interclusa sunt in P!
atque in margine baec adscripta: “ςίκλον δίδραγμον xo-
δράντης κατὰ cra0uóv τὸ αὐτὸ γίνεται τουτέςτιν α C
ἐξαγ.᾽; eadem om, Sa 18. post ἀπόδεςμος add, Sa: δύο
δὲ δραχμὰς εἶχε .16, ὅλκη P! (at recte ὁλκὴν idem
p. 269 v. 4) 18, ςίκλου] εἰκλον P! ἢ] € obliquum P'
19. post λιτρῶν adde καὶ οὐγγίας μιᾶς 21. πεποιημές
voc $a .

tac. o c M

[83] CAVIS AC PONDERIBUS. 260

ζυὴν αὐτῶν χρείαν εἶχον πρὸς τοὺς ὑπεναντίους,
καὶ διὰ τῶν τοιούτων τὰς διοικήςεις ἐποιοῦντο, ἑκά-
crou ε΄ βέλη καὶ τ΄ καὶ ἄρτον ἀγοράζοντος ij τι ἄλλο.
&n δὲ τοῦτο κατὰ μὲν τὴν ὁλκὴν η΄ τῆς [5, ἦν δὲ
καὶ ἕτερος ὀβολὸς ἐξ ἀργύρου τυπτόμενον νόμιςμα,
ὃ ἦν λεπτότατον. ὀγδοηκοςτὸν δὲ τῆς [. τὸ δὲ δί-
peruov κ΄ ὀβολοί, ὅ écri 5" τῆς [5.Ψ

12, Ὁ δὲ χαλκὸς ἀργύριόν ἐετι τετυμμένον, ὅθεν
παρ᾽ ᾿Αλεξανδρεῦει τὰ ἀργύρια χαλκινὰ καλεῖται.

18, "€cr1 δὲ η΄ τῆς [* fj δράχμη.

14, Μνᾶ ἀντὶ τοῦ pav" τῇ γὰρ Ἑβραΐδι μανὴ ὃ
ἄργυρος καλεῖται. fj μὲν Ἰταλικὴ μ΄ «τατήρων écrí,
τουτέςτιν [5 κ΄ A α' καὶ διμοίρου. fj δὲ Θηβαϊκὴ cra-
τήρων ξ΄, τουτέςτι λιτρῶν β΄ C.

15. Πολλοὶ δὲ τύποι ἀργυρίων τοπάλαι, οὖς νουμ-
μοὶ ἐκάλουν ἀπὸ Νούμμα,, ἐξ οὗ καὶ τὸ νόμιεμα.

16. Μιλιαρίειον δὲ τὸ ἀργυροῦν, ὅ écri [καὶ ἀ]ετρα-

τιωτικὸν δόμα᾽ μιλίτια γὰρ fj ςτρατεία.

. 11. Ὁ φόλλις ρκε΄ ἀργύρια πληροῖ" καλεῖται δὲ
παρὰ Ῥωμαίοις θύλακος. ͵

18, Μάρις μέτρον ἐςτὶ ἸΤοντικὸν β΄ ὑδριῶν. fj δὲ
ὑδρία παρ᾽ αὐτοῖς 1 ξεετῶν écriv, ὡς εἶναι τὸν κύ-
προν κ΄ ξεετῶν ᾿Αλεξανδρινῶν. |

19. *O κύπρος μέτρον ἐςτὶ μοδίων β΄, λέγεται δὲ
εἶναι παρὰ τοῖς ΤΤοντικοῖς χοινίκων ε΄. fj δὲ χοῖνίξ

13. k cursim scriptum in P! (ut supra fr. 80,2) 16.
ἀπὸ] hie incipit P! 17. μελιαρίειον P! καὶ à om, P!
18, μιλίτις Pl, μιλίεις P! ετρατιά P! 19. Ὁ φόλλις
Sa, Ὀβόλους Pi, ὀφελὴῆς P! ἀργύριον P! πληροῖς P!
?1. Μαρὴς P! ποντικῶν P! — 22, ὑδριὰ P! ξεςτῶν)
EP 98, ΚΊ ἢ P! ἀλεξανδρίνων Pi — 25. παρὰ] τὸ
ἄρα P! — yowixuv] ςχοινικῶν P!

σι

10

20

285

210 FRAGMENTA DE MENSURIS [83]

écri ξεςτῶν β΄ ὡς εἶναι τὸν κύπρον κ΄. ὃ yàp μέγας
παρ᾽ αὐτοῖς μόδιος ξεςτῶν écri κδ΄.

20. Λίτρα παρὰ Ρωμαίοις ἑρμηνεύεται λίβρα, ἥτις

ἐτυμολογεῖται παρ᾽ αὐτοῖς icórnc ἤγουν ἰςοκανονία.

5 ἔχει δὲ οὐγκίας ιβ΄. παρήχθη δὲ τὸ τῆς [e ὄνομα ἐξ
Ἑλληνίδος ἀπὸ τοῦ ὄγκου.

21. Ἡ δὲ λίτρα ἐςτὶ «πη΄ γραμμάτων. ἕκαςτον δὲ
γράμμα κερατίων écriv ς΄ ταῦτα δέ ἐςτιν ὀςτᾶ ἀπὸ
κεραταίας καρποῦ. ὃ δὲ ὀςτῶν οὗτος ἂν ἢ τέλειος,

10 δλκὴν ποιεῖ κριθῆς εὐκάρπου B* ὡς εἶναι τὴν μὲν
λίτραν κριθῆς κόκκων τυνς΄, κερατίων onm], γραμ-
μάτων cmm, οὐγκιῶν β΄. fj δὲ οὐγκία ἐςτὶ γραμμά- -
τῶν κδ΄.

22. Ἄλλως δὲ πάλιν μερίζεται fj οὐγκία παρὰ

16 Ἑβραίοις εἰς crarfjpac β΄. ὁ δὲ «ςτατὴρ ἔχει εἰκλους
β΄ τὸ δὲ εἶκλον ἔχει λεπτὰ δύο. τὸ δὲ λεπτὸν ὁλκὴ
α΄ ἐετί, η΄ τῆς Κα.

28. TTapá τιεῖ δὲ καὶ ὀβολὸς γόμιεμα ἀπὸ τοῦ παρὰ
τῶν βαειλέων ἐν τούτῳ τῷ νομίεματι τὸν κόςμον

1.xX]nP! 2, μοδίων Pi, μοδιῶν P! x6] qb P
8. ἥτις] ἥτης P! 4. ἤτουν P! 6. ὄγγου P! 7, γράμ-
ματα P! — 8. ὀςτᾶ etc.] ὡς τὰ ἀπόκερα τὰ καρπῶν P!
9. οὗτος] οὕτως libri — àv jj] ὧν ἡ Pi 10. κριθῆς]
Κρι cum suprascr, θ libri εὐκάρπου] εὖ καρκοῦ Ρί, εὖ-
κάρπων P! Ββ[]) διπλαςείαν conieci in prol. $ 90 11. xp!
cum suprascr, Oc P! κόκκον libi 112, οὐγγιῶν vf P!
[5 ἐςτὶ γράμματα P! 14 [6 P! 15. crap] γαςτὴρ
P! 16. τὸ λεπτὸν ὁλκὴν μίαν P! 17. "] ἡ P!, ἔστι
δὲ ὄγδοον Sa ἴδ non comparet in P! parte plagulae ab-
scissa, οὐγκίας Sa 18, xai] οὖν P! νόμιςμα)] καλεῖ-
ται $a ἀπὸ τοῦ παρὰ τῶν βακςιλέων] παρὰ τοῖς βας!-
λεῦειν P! 19. ἐν τούτου P! τῷ vouícuami] νομίκαι
libri et Sa .

! one dol πο

[5] CAVIS AC PONDERIBUS. 2171

διοικεῖςζθαι. ἀργύριον καλοῦμεν διὰ τὸ ἐξ ἀργύρου
τετύφθαι. μέτα δέ ἐςτιν, ὃς ἐκλήθη ἀργυροῦς, δηνα-
. piv p. ἕκαετον δὲ δηνάριον ἀςςαρίων écriv ξ΄.

24, Ὃ δὲ ἀρτυροῦς μανὴ παρ᾽ Ἑβραίοις λέγεται.

.. 29. Ξέςτης Ἑλληνικὸς ἀπὸ τοῦ ξέεςθαι τὰ μεγάλα
. μέτρα εἰς λεπτότητα.

84, TTepi μέτρων.
1. Kópoc μόδιοι λ΄" παρ᾽ Ἑβραίοις δὲ χὸρ λέγεται.
2. Λεθὲκ μόδιοι ιε΄.
9. Γόμορ ὁμοίως μόδιοι τε΄,
4, Βάτον μέτρον ξεςτῶν ν΄.

10

9. Μναεὶς δέκα μόδιοι εἰτου ἢ κριθῆς εἴληπται ἐκ

τοῦ μεδιοὺμ Ῥωμαίου, ó écr μέςον.

6. Μέδιμνος᾽ (ζαλαμινοὶ μοδίους ε΄, ζικελοὶ δὲ δ.

1. ζάτον μόδιον κουμουλάτον᾽ παρ᾽ Ἕβραίοις
θηλυκῶς, παρ᾽ "CAAnci δὲ οὐδετέρως. ἔεςτι δὲ μό-
διος κουμουλάτος παρ᾽ Ἑβραίοις, καὶ διὰ .τοῦ κου-
μουλάτου τὸ δ΄ τοῦ μοδίου τὸ ὑπέρχυμα εἴρηται cau,
ἤγουν λῆψις ἢ ἄρεις: μόδιον παρ᾽ Ἑβραίοις ξεςετῶν
xp.

8. Κάβος πῇ μὲν τὸ δ΄ τοῦ pobíou, πῇ δὲ τὸ εἴ,
πῇ δὲ τὸ ς΄" καβὰ δέ ἐετιν éppaicri τὸ ἔτεμεν, ὡς

1. δὲ post ἀργύριον add. Sa 2, post ἐςτιν add. ἀρ-
Tov Sa ὃς] ὃ Gronov. de sest. p. 198 διναρίων
P 8. ἕκαςτον] ἑκατὸν P! δεινάριον P! 4, ἄργυρος
P^ λέγεται] καλεῖται Ξ'ὶ ὅὄὅ. Ἑλληνίδος libri τὰ om.
P^ 7, μέτρω P! 8. xópo- P! A] ν Ρ' 10. γομορ-
Oud, P! — 11. βατὸν Ρ', βούτον P! 12. μνᾶς libri ἢ
om libri — 13. Ῥωμαίος Pi ὅ om, Pi 10. οὐδετέραν
P^ 17. map? Ἑβραίοις καὶ interpuncta in Pi 19, ἤγουν}
ἢ γὰρ P! — 20,-xp'] xp P! 22. dc] τὸ P!

20

Ἐπ -—£gp—-—
-

212 FRAGMENTA DE MENSURIS [84]

διὰ τὸ τέμνεεθαι εἰς μικρὰ τὸ μόδιον οὕτως ὠνομά-
cOn. παρὰ δὲ "CAAnciv ἐλέχθη κάβος διὰ τὴν τρανό-
TUTO.

$ ὄγομα κέκληται, ἐν μὲν τῇ '€Bpalbi dpcevixüc, ἐν bt

τῇ Ἑλληνίδι θηλυκῶς. ἔςτι ὃ η΄ τοῦ παρὰ Κυπρίοις
μοδίου, óc ἐετι μόδιος map? αὐτῶν ξεςτῶν ιζ΄ καὶ
ὑποτηρίου. τὸ δὲ ὑφεὶ ἐξ αὐτῆς τῆς '€Bpatboc λέγε-
ται ὀφεί, ὅ ἐςτι τῶν β΄ δρακῶν τῆς χειρὸς τὸ μέτρον.

10 10. Δρὰξ τὸ χειρόπληθες τῆς μιᾶς χειρός.

11. ᾿Αρτάβη παρ᾽ Ἑβραίοις ξεςτῶν οβ΄. ὁμοίως δὲ
καὶ 6 μετρητὴς οβ΄ ἐςτὶ ξεετῶν' καὶ τὸ μέτρον τὸ
ἅγιον, ὅ τε ὑγρὸς μετρητὴς καὶ fj ἀρτάβη τοῦ τεννή-
ματος’ ἀρτάβη δὲ ἐκλήθη ἀπὸ τοῦ παρ᾽ Αἰγυπτίοις

15 ὀρτόβ, ὅ écri καλῶς εὐυγκείμενον.

12. Μέτρα v τὸ μικρὸν γομόρ, ὅ ἐςτι ξεςτῶν ς΄

ὥςτε εἶναι τὸ τ΄ τῆς ἀρτάβης.

.. 18, Τρία μέτρα εεμιδάλεως. ταῦτα τὰ τρία μέτρα
ἕκαςτον γομὸρ ἐχώρει. τὸ δὲ γομὸρ δέκατον ἦν τοῦ

20 μεγάλου μέτρου, τουτέετι τῆς ἀρτάβης᾽ ὃ τίνεται ζ΄
ξέςται καὶ ε΄" ὥςτε εἶναι τὸ αὐτὸ μέτρον τοῦ γομόρ.
τρία μέτρα πάλιν ὑπῆρχεν, ἃ ἐγίνοντο ἀπὸ ξεςτῶν
β΄" καὶ γίνονται 1€. καὶ τὸ μὲν μέτρον τοῦτον ἔχει
τὸν τρόπον.

1, οὕτως] οὗ P! 2, κάμος P! 4. καὶ] xà libri
Ópeioy.P! δίττα P! ὄ. ἐν] ἕν P! utroque loco 6. Kv-
πρίων μόδιος P! 7. ξεςτῶ sic desinit P! 8, ποτηρίου]
lege ποςτημορίου coll. fr. 82,102 9. ὀφέν P! p]xP
10. χειροπληθὲς P! 12. μετρήτης P! (item 13) 18. Te
νήματος Pi — 23. γίνονται] vy P!

9. Χοῖνιξ xal ὑφεὶ ἕν μέν ἐετι μέτρον, διττὸν δὲ

("Ex

[8] CAVIS AC PONDERIBUS. 213

85—81. Alia eiusdem generis ex codice Antonii
EparcM.
(Vide prol. $ 91.)
85.
1. Περὶ κόρου, Oc καὶ xóp λέγεται.

Ὁ κόρος εἴληπται ἐκ τῆς Ἕβραΐδος διαλέκτου, ὃς
καλεῖται χόρ᾽ εἰςὶ δὲ μόδιοι λ΄. χὸρ δὲ λέγεται ἀπὸ
τῆς τοῦ βουνοῦ ὑποθέςεως᾽ χορίον τὰρ λέγεται βου-
γός᾽ βουνιςθέντες γὰρ οἱ λ΄ μόδιοι φορτίον motoüci
καμήλου.

2, TTepi τοῦ λεκὲθ f) θεκέλ.

Λεκέθ, ὡς ἐν τῷ Ὡεηὲ τῷ προφήτῃ εἴρηται ὅτι
ἐμιθθωςεάμην ἐμαυτῷ λεκὲθ κριθῆς. ἐν ἀντιςτροφῇ δὲ
τομὸρ κριθῶν τὸ αὐτὸ μέν éctt, πεντεκαίδεκα δὲ μό-
διοι ςημαίνονται. λεκὲθ δὲ ᾿ἀπὸ τῆς τῶν Ἑβραίων
φωγῆς εἴρηται, 6 ἐετίῖν ἔπαρμα ἀπὸ τοῦ δύναςθαι
γεαγίαν ἐπάραντα w' μοδίους εοἰτσυ ἢ κριθῆὲ καὶ ἐπι-
τιθέναι τῷ ὄνῳ. τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ γομὸρ καλεῖται ἔςτι
yàp τὸ μέγα, ὅπερ ἐκ τῆς '€ppatboc διαλέκτου γομὸρ
καλεῖται. ἔςτι δὲ καὶ μικρὸν γομὸρ μοδίων δώδεκα.

8. Περὶ βάδου ἢ βάτου.

Βάδον καλεῖται ὑγρὸν ξεςτῶν πεντήκοντα. καὶ
αὐτὸ ἀπὸ τῆς Ἑβραΐδος διαλέκτου παρηγμένον. cuv-
ὠγύμως τῷ ἐλαιοτριβίῳ καλουμένῳ βήθ᾽ βάδα Tàp
ἑρμηνεύςται ἐλαιοτριβίον * ἔετὶ δὲ ξεετῶν πεντήκοντα᾽
τὸ δὲ μέτρον écri τοῦ ἐλαίου ἐργαείον.

4, ἸΠερὶ μναείδος 7 μεδίμνου.
'Mvacic καὶ μέδιμνος, οἶμαι, ἐκ Ρωμαϊκῆς γὙλώε-
qc παρήχθηςαν᾽ τὸ γὰρ μεδιοὺμ μέζον ἑρμηνεύεται

ἐν αὐτῇ τῇ τλώςτεῃ. μναεὶς τοίνυν παρὰ Κυπρίοις
SORIPT, MRTROL, I. 18

10

16

20

25

214 FRAGMENTA DE MENSURIS [86]

μετρηταῖον καὶ παρ᾽ ἄλλοις ἔθνεςι. elici δὲ δέκα μό-
διοι círovu ἢ κριθῆς.

ὅ. Περὶ μέτρων καὶ «εταθμῶν.
Córov δέ écri μόδιος κουμουλάτος᾽ καὶ διὰ τὸ
5 ὑπέρχυμα καλεῖται εάτον.
6. Τάλαντον λίτρα λεπτὴ ἐλέγετο. λεπτὰ δὲ éxa-
λοῦντο τὰ ἀςςάρια, ἤγουν τὰ δέκα vouupía: ἑξήκοντα
4 δὲ ἀκεαρίων ὑπῆρχε τότε τὸ δηνάριον, τουτέετι τὸ
κεράτιον. ἑκατὸν δὲ δηναρίων ὑπῆρχεν 6 ἄργυρος.
10 Τἀργύρου δὲ ἀπ᾽ ἀρχῆς ἐτυπώθη τὸ νόμιςμα. τάλαν-
τον δὲ κατὰ λιτριςμὸν ρκε΄ λίτραι εἰςί, τάλαντον δὲ
πάλιν ἐςτὶ τὸ ὑπερβάλλον πᾶν ςταθμιζόμενον μέτρον.
1. "AkágBacrpóv ἐςτι βιεείον ὑελοῦν, χωροῦν ἐλαίου
λίτραν μίαν. ἀλάβαςετρον δὲ λέγεται ἀλιπαρεὶ κομι-
15 ζόμενον διὰ τὸ εὔθρυπτον.

8. Δραχμὴ δὲ οὐγγίας η΄ καλεῖται δὲ καὶ δλκχή᾽
ἔχει δὲ γράμματα τρία. 6 ὀβολὸς ἔχει γράμματα α' 5.

καὶ τὸ ἥμιου τῆς δραχμῆς ὁ κύαθος ὀγγίαι β΄.

86.
40 Τοῦ ἁγίου Ἐπιφανίου Κύπρου.
1. Τάλαντόν écn ρκε΄ λιτρῶν.
2. Κοδράντης ἐςτὶ νομίεματος xv".
9. Τὸ áccópiov , ὥς gací τινες, δεκάνουμμον εἶ-
vat καὶ λεπτὸν τὸ αὐτό.
95 4, Τὸ δίδραχμον τὸ τέταρτον τῆς οὐγγίας ἐςτίν.
5. Ὁ ετατὴρ ἥμιευ τῆς οὐγγίας ἐςτίν, ὡς mapa-
δίδωςιν Ἐπιφάνιος ó Κύπρου.

10. ἀργύρου bé non satis distinete scr. in cod.; lege
aut ἐξ ἀργύρου δὲ aut ἀργυροῦν δὲ 17, malim γράμμα
a 3 22. yopicuaroc ,v"] NI cod. LeM

79770

[87] CAVIS AO PONDERIBUS. 215 ,

6. Δηνάριον τὸ η΄ οὐγγίας.

T. ᾿Αλάβαςτρόν ἐςτιν ἀγγεῖον crevóunxec. πρὸς
πολυποςίαν ἐπιτήδειον τερπνὸν εἰς πόειν.

8. Τρυβλίον τὸ ἐν τῇ ευνηθείᾳ λεγόμενον ὃι-
CKÓpIOV. 5

9. Κορβανῶν ἑρμηνεύεται bupoboyeiov.

10. Γολγοθᾶ, ἔνθα φαεὶν Ἑβραῖοι τὸν ᾿Αδὰμ τα-
φῆναι, ὅθεν καὶ τὸ ἐπώνυμον Exe: ἢ Ócov ὃ τόπος
ὑψηλότερος πάςης τῆς οἰκουμένης.

ll. Τὸν Βεελζεβοὺλ ἄρχοντα τῶν νεκρῶν οἷ περὶ 10. «
᾿Ακύλαν τὸν ἑρμηνευτὴν ἐκδεδίκαςιν, ὡς ἐν β΄ εὕ-
poptey.

12. Τὸ μίλιον ἔχει «ςτάδια ἑπτά, πόδας δὲ bc
Φιλεταιρείους καλουμένους παρ᾽ ἡμῖν.

18, Ὁ πῆχυς ἕνα ἥμιευν πόδα ἔχει. [τὸ καλούμε-
voy παρ᾽ ἡμῖν crepeóv.]

jt

6

81.
Περὶ τῶν ὑποκειμένων εταθμῶν Ἑβραίων.

1. Νέβελ ξέεςται κδ΄.

2. "|y ξέεται ig. 20

ὃ. Γόμορ Eéctai t(^ ἤγουν τὸ δέκατον τῶν τριῶν
Cru.

4. Cóárov δέ ἐςτι μέτρον ἔχον είκλους ig.

9. (ίκλος δέ ἐετι ςταθμὸς εἷς, πρὸς δὲ τὸ ἀργύ-
(tov δύο. καὶ γίνονται ὀβολοὶ κ΄. ὃ γὰρ εἶκλος ὁ 25
βααλικὸς κ΄ ὀβολοί eici καὶ παρ᾽ ἄλλοις τὸ τέταρτον
τῆς οὐγκίας,

1, η΄ οὐγγίας] Hv cum suprascr. 9' cod. (voluit H ovy^),
NT LeM 71. τολγοθα sine accentu cod, 11, dxÜüAC
eod. 18. ἑπτὰ «τάδια LeM — 5c Φιλεταιρείονυς] δ΄.
(τερεοὺς cod. eM 14. καλούμενος LeM — 1. fijicu
€d LeM τὸ καλούμενον et Crepeóv om, LeM

18*

, 216 FRAGMENTA DE MENSURIS [88]

6. Ἀςςάριον χάλκεον ἦν νόμιεςμα βάρος ἕλκον
τριλιτραῖον.
7. Τάλαντόν ἐςτιν αἱ ξ΄ μναῖ.
8. Μνᾶ δέ ἐςτιν oi ρ΄ δραχμαί.
ὅδ 9. Δραχμὴ ὃέ écriv οἱ ἕξ ὀβολοί.
10. *O ετατὴρ ἔχει δίδραγμα δύο.
11. Δηνάριον ἦν τὰ ἑξήκοντα ἀςεάρια, ἃ καὶ λεπτὰ
λέγονται.
12. Τὸ cárov πάλιν παρ᾽ ἄλλοις μόδιός ἐςτι *koU-
10 μουλος.
18, Τὸ δὲ μέδιμνον μέτρα ρη΄.
14. Καὶ τὸ τάλαντον νόμιεμα α΄.

88. Fragmentum Eusebianum.
(Vide prol. ὃ 92.)
15 Εὐςεβίου τοῦ Παμφίλου
ἐκλογὴ ςυντομωτέρα περὶ μέτρων καὶ ςταθμῶν.
1. Εἰεὶ διαφοραὶ μὲν αὐτῶν πολλαὶ κατὰ διαφό-
ρους χώρας, ἀλλ᾽ ἑνὶ εἱρμῷ ἐν πληροφορίᾳ κεῖται τὰ
ὑποκείμενα ἔχει δὲ καὶ ὠφέλειαν οὐκ ὀλίγην fj ὑπό-
20 θεεῖς διὰ τὸ πλεῖςτα ἐμφέρεεθαι ἐν ταῖς Ocorrveücroic
γραφαῖς.
2. TTepi τῶν ὑγρῶν μέτρων.
᾿Αλάβαεςτρος λίτρα α΄. Κάδος ξεςτῶν κδ΄.
*O τοῦ οἴνου ἀμφορεύς | Πρόχος ξεςτῶν ιβ΄.
25 ἐςτι μετρητὴς ξεςτῶν μη. | Χοῦς ξεςτῶν ς΄.

1. ἕλκων cod. LeM 9. lege κουμουλᾶτος —— 1L
μέτρα ρηΊ μ΄ pm cod, (sed ad p lineola ad significandum
compendium adiecta) N' ΡΗ LeM 12. νόμιςμα a]

ἃ cod, N'. A' LeM

15. TAMOYAOY B 1T7.€ld] iE A, καὶ Β 20.

τὸ] τὰ B θεοπνεύτοις A. 25*. μετριτῆς ΑΒ

να. Δ εὐ ΝΕ

[88] CAVIS AC PONDERIBUS. 2101
Káfoc ξεςτῶν ς΄. Κύαθος [Κα β΄. .
Ξέςτης λιτρῶν β΄. Μύςτρον [v 2.

Κοτύλη λίτρας α΄. Κοχλιάριον Κα δ΄.

Τρυβλίον [s δ΄. Ὁ ξέετης οὖν ἄρα εἰς

Ὀξύβαφον Καὶ τ΄. κοχλιάρια ἀναλύεται ης΄. 5
9. Ἔτι περὶ τῶν ὑγρῶν μέτρων.

Νέβελ οἴνου ξεετῶν ρν΄. Ὑδρία ξεςτῶν v.

Κάδος ἐλαίου ξεςτῶν ν΄. (τάμνος ξεςτῶν τ.

Βάτος ξεςτῶν ν΄. Καμψάκκης ξεςτῶν à.

Κόλαθος ξεςτῶν κ΄ Ὃ τοῦ οἴνου ε«ταθμὸς 10

(αφιθὰ ξεςτῶν κβ΄. τῶν 1' λιτρῶν ἐλαίου

Μάρις ξεςτῶν κ΄. γίνονται λίτραι θ΄,

Ἢν τὸ μέτα ξεςτῶν m. μέλιτος δὲ λίτραι ιε΄.

Τὸ δὲ ἅγιον ξεςτῶν θ΄.

4, TTepi τῶν ξηρῶν μέτρων. 1ὅ

Κόρος εάτων λ΄, μοδίων * 6€ Y.

ye. Κύπρος ὁ Tlovrixóc uo-
l'ónop μοδίων 1e". δίων β΄.
Μέδιμγον μοδίων ς΄. ζάτον ἡμιόλιον τοῦ μο-
Μετρητὴς μοδίων δ΄ 5, δίου, τουτέετι τὸ ἥμιευ 20
Λεκὲθ μοδίων te". μετὰ τοῦ ὅλου, ξεετῶν
Apráfn μοδίων δ΄" νῦν xo.

11. KápocB — 85 λίτραΒ — 5*, Οξυβάφη (sine spir.) B
^, Νέβελ] Héue et “1, νεβελ᾽ in marg. B 8* ν] B
9. Bároc] Σάτος B (in A legitur C haud diversum a B)
9^, Καμψάκης B 11*. ξεςτῶν] E. B itemque infra
3. 1]ia AB — 165 «τῶν A. pobluv] M M A, MM
B (item iidem infra ubique) — 17* ΜΕ et suprascr. A B
0», μετριτής AB. 55] ASA, AB. 215, λεβθ αὶ 222,
ApáupB δΊΑΑ, Δ B; lege 0 5

218 FRAGMENTA DE MENSURIS [88]

Mf6bioc Eccrüv ie. Ὕφι ξεςτῶν β΄.

Μέτρον Eectüv Z'. .| Ξέετης λιτρῶν β΄.
Γόμορ μικρὸν ξεζτῶν C. Δρὰξ τῆς χειρὸς f] κρά-
Χοῖνιξ ξεςτῶν β΄. τήςις.

5 Καὶ τὰ λεπτὰ δὲ μέτρα τῶν ξηρῶν ὁμοίως τοῖς
προειρημένοις ὑγροῖς. |
Caitnc ξεςτῶν xg. | ᾿Ἀπόρυμα ξεςτῶν ια΄.

5. ἸΤερὶ εταθμῶν.

Τάλαντον λιτρῶν ξ΄. Δραγμὴ κερατίων m.

10 Μνᾶ λίτρας α΄. Ὃλκὴ κερατίων wm. '
Λίτρα οὐγκιῶν ιβ΄. Γραμμὴ κερατίων ς΄.

᾿Δηνάριον [s δ΄. | Ὀβολὸς κερατίων Y.
Νουμμὸς Καὶ α΄. Ὀβολὸς λεπτὸς ὀγδοη-
(τατὴρ [5 τὸ 5. κοςτὸν τῆς f».

15 (ζίκλον [5 τὸ δ΄. Κεράτιον φόλλεις κ΄.
'"Accápiov [δ τὸ δ΄. "| Θερμὸς κερατίων α' 5.
Κοδράντης Καὶ τὸ δ΄. Χαλκοῦς φόλλεις γ΄.
᾿Αργυροῦς κερατίων wm. Μιλιαρίειον f κ΄.
Νόμιεομα κερατίων tn. Βαλάντιον κερατίων pe.

40 6, Ἡ οὐγκία ἔχει ετατῆρας β΄, είκλους δ΄, δραγ-
μὰς η΄, γραμμὰς κδ΄, ὀβολοὺς μη΄, κεράτια ρμδ΄.

1. Οἱ προειρημένοι craOpol ποτὲ ἐκ χρυςίου ἐτυ-
ποῦντο πάλαι, ποτὲ δὲ ἐξ ἀργυρίου. ἦν δὲ ὅτε καὶ
ἐκ χαλκοῦ καὶ ςιἰδήρου, καθὼς εἶχον oi χρόνοι καὶ οἱ

25 τόποι.

85, δάξ A — 105. uvá ἃ 105. κερατίων] x. B item-
que infra . 125 δινάριον 5 A A. 165. δ A A (item
16) — 15. «]HB 185. xepárov A. 185. μιμαρίειον
A 30. εἰκλος A A 81. γραμμὰς xb] δραγμὰς KA ἃ
pub] ρμὰ A

[990-91] CAVIS AC PONDERIBUS. 219

^
89. Excerpta de mensuris e Iosephi archaeologia.
(Vide prol. $ 88, IIL)
Ἐκ τῆς ἀρχαιολογίας Ἰωςείππου.
1, Ὅτι τὸ ἵν παρ᾽ Ἑβραίοις περιέχει δύο χόας
"Armkoóc* ὁ δὲ χοῦς ἔχει Eécrac ς΄: ἔνθεν τὰρ καὶ δ
ξέτης ὠνομάςθη ἀπὸ τοῦ céE, ὅπερ ςημαΐνει κατὰ
Ῥωμαίους τὸ ἕξ.
2, Ἐκ τοῦ η΄ τῆς ἀρχαιολογίας τοῦ αὐτοῦ.
Ὅτι ὁ βάδος ἔχει ξέςτας οβ΄.

8, Ἐκ τοῦ θ΄ τοῦ αὐτοῦ. 10
"Ort τὸ córov περιέχει μόδιον ἕνα Ἰταλικόν.

4, Ἐκ τοῦ 1€' τοῦ αὐτοῦ.
"On 6 κόρος ἔχει μεδίμνους ᾿Αττικοὺς r.

90, Fragmentum de sextario.
(Vide prol. 8 98.) 15
Zécmc. Ῥωμαϊκὸν τὸ ὄνομα. τὸν γὰρ παρ᾽ ἡμῖν
ἕξ ἀριθμὸν αὐτοὶ cé£, cé£rov λέγουειν. διὰ δὲ εὐφω-
γίαν τὸ ςἐξτης λέγεται ξέετης μεταθέςει τῶν εςτοιχείων.

91. Fragmenta duo de mensuris a Bernardo citata.
(Vide prol. 8 93.) 90
1, Ὁ μέδιμνος λίτρας ἔχει ρμδ΄, ὁ δὲ ἄλλος paf.
2. Τὸ κεράμιογ λίτρας Ge', «εταθμικὰς δηλονότι.

4, τὸ 1v] toic cod., ὁ εἷν Ios. Arch. 8, 9, 4 (conf. ib.
8, 8, 4, 6. τοῦ céE, ὅπερ] τοὺς ἕξ ὥπερ cod. κατὰ
ῥωμαΐοις οἱἷἱσ τὸ ἐξ΄ cod. 8. Ios. Arch. 8, 2, 9 10.
idem 9, 4, ὅ (p. 254 Bekk.) 1ϊ, ἕνα] adde 858 12. idem
15, 9, 2 (p. 332, 19) 17. ἐξ cod. — cé£, cé£rov] ce£éccov
eod. εὐφωνία cod. . 18. ςέξτης] ςεξέςτης eod. 22.
«ταθμικαὶ Zern. ᾿

--.-. - —— À——— . 2-4 ΜΝ - -

280 FRAGMENTA [92]

IV. Fragmenta de nummis,

92. Ex Pollucis onomastico caput περὶ γομιομάτων
(9, 51—93).
(Vide prol. 8 94. 95.)
5 [TTepi εἰδῶν καὶ μερῶν νομιεμάτων, ταλάντου τε καὶ
μνᾶς καὶ ςτατῆρος καὶ δραχμῆς καὶ πεντηκονταδρά-
χμου καὶ πενταδράχμου καὶ τῶν μερῶν αὐτῆς.

$1. OU) φαῦλον δ᾽ ἂν εἴη βραχέα καὶ περὶ νομιεμά-

10 τῶν εἰπεῖν " τὰ μὲν γὰρ περὶ τραπεζίτας κίβδηλόν Te
καὶ ἐπίςημον νόμιεςμα. ἔχεις προειρημένα, κωλύοι δ᾽
ἂν οὐδὲν εἴδη τε καὶ μέρη νομιςμάτων ὁρίςαεθαι.
Πλάτωνι μὲν γὰρ καὶ τέχνη τις ἔςτι νομιςματοπω-

& Mk", καὶ νομιςοματοπωλικὸν πρᾶγμα, εἰ δὲ τὸ. τά -

15 λαντον μέγιςτόν ἐςτι χρυςίου καὶ ἀργυρίου μέρος,
ἐναρμόςαι ἂν ἴεως eic τοῦτο xal fj Δημοεθένους
πεντηκονταταλαντία, ῥάδιον δὰ αὐτὴν κατὰ τὸ προ-
κείμενον cxfiua αὔξειν τε καὶ ἐλαττοῦν᾽ καὶ γὰρ ἕκα-
τονταλαγτίαν ἔςτιν εἰπεῖν κατὰ τὴν ὑφήγηειν τοῦ

40 προειρημένου καὶ δεκαταλαντίαν καὶ ἀπὸ παντὸς
ἀριθμοῦ πλείονός τε καὶ ἐλάττονος, ὅπου μὴ τὸ δύς-
φθεγκτον καὶ τὸ τραχὺ πρὸς τὴν ἀκοὴν ἐμποδίζοι.
τὸ δὲ τάλαντον ἦν μὲν καὶ ςταθμοῦ τι ὄνομα. ὅθεν
καὶ παρὰ ᾿Αριετοφάνει ἔςτιν εἰρημένον

5. ΤΙερὶ εἰδῶν usque ad αὐτῆς om. Ze νομιςμάτων
eorrexi pro ὀνομάτων 11. κωλύει δὲ 22. καὶ τὸ] τε
καὶ Di

[92] DE NUMMIS. 281

ἀλλ᾽ ἦ ταλάντῳ μονεικὴ κριθήςεται,
καὶ τὸ Ὁμηρικὸν

καὶ τότε δὴ χρύςεια πατὴρ ἐτίταινε τάλαντα.
τοῦτο μὲν αὐτῶν τῶν «ταθμῶν τοὔνομα᾽ τὸ δὲ ἐν s
ταῖς Κράτητος Τόλμαις b

πρῶτα μὲν ταλαντιαῖος ὅςτις ἔςτ᾽ αὐτῶν λέγε
ἄδηλον εἴτε τιμὴν εἴτε ῥοπὴν λέγει, ὥςπερ ὅταν ᾿Αλ-
καῖος ὃ κωμικὸς ἐν Ἐνδυμίωνι εἴπῃ νοςημάτων τα-
λαντιαίων. fj μὲν γὰρ ᾿Αγτιφῶντος ταλάντωεις τὸ
Bápec δηλοῖ, καὶ ὁ ᾿Αριετοφάνους ἐν Δράμαειν ἣ 10
Κενταύρῳ λίθος δεκατάλαντος. ἠδύνατο δὲ τὸ τοῦ
χρυείου τάλαντον τρεῖς χρυςοῦς ᾿Αττικούς, τὸ δὲ τοῦ
ἀργυρίου ἑξήκοντα μνᾶς ᾿Αττικάς. ἦν δὲ καὶ ἀριθμοῦ 5
τοὔνομα, ὅπον καὶ πολυτάλαντος ὁ πλούειος καὶ
πολυτάλαντον πρᾶγμα τὸ πολλοῦ ὥνιον᾽ καὶ παρ᾽ 15
Ὁμήρῳ

κεῖτο δ᾽ ἄρ᾽ ἐν uéccoict δύο χρυςοῖο τάλαντα.
διτάλαντον δ᾽ ἂν εἴποις κατὰ Δημοςθέγην καὶ τρι-
τάλαντον καὶ δεκατάλαντον., καὶ ἡμιτάλαντον. ὡς
Ὅμηρος 20

ἀλλά τοι ἡμιτάλαντον ἐγὼ χρυςοῦ ἐπιθήςω.
ἀρχαία δ᾽ ἦν χρῆςεις καὶ fj τοῦ πέμπτον ἡμιτάλαντον
καὶ τρίτον ἡμιτάλαντον καὶ ἕβδομον ἡμιτάλαντον᾽ τὸ
δ᾽ ἦν τέτταρα ἥμιου τάλαντα ἢ δύο ἥμιου fj ἕξ ἥμιευ᾽
καὶ ὅλως ὁπόςτον φήςει τις εἶναι! τὸ ἡμιτάλαντον, 26
τὸν πρὸ αὐτοῦ ἀριθμὸν ὁλόκληρον εἶναι δεῖ, ἐὰν μὲν 55

1. ἀλλ᾽ 3] καὶ γὰρ Di 6. ἔετιν Di 8. εἴποι 2i
10, "Apicropávnc vulgo, corr. Pe 11. τοῦ xpuciou τὸ
τάλαντον Di 16, τὸ ante παρ᾽ add. Di 18, καὶ ante
διτάλαντον add, Di X 19. καὶ δεκατάλαντον om. δὲ — 22.
δ᾽ fv ego, δ᾽ ἡ vulgo, δὲ coni, Ze — 25. ónócov vulgo,
corr. Be εἶναι om, Di , .. —

282. FRAGMENTA [92]

ἕβδομον, τὸν ἕξ, ἂν δὲ τρίτον, τὸν δύο, civ δὲ τούτω
τὸ ἥμιου πάντως ἐπαριθμεῖν. φίλον δὲ τοῖς ápyatotc
καὶ τὸ ἕν ἥμιου τάλαντον τρία ἡμιτάλαντα λέγειν, dc
καὶ τρία ἡμίμναια τὴν μίαν ἡμίςειαν μνᾶν. ὅτι δὲ
5 παρὰ τοῖς ἐφ᾽ Ὁμήρου ὀλίγον τὸ τάλαντον ἠδύνατο.
μάθοις ἂν ἐκ τῆς ἱπποδρομίας, ἐν fj τῷ μὲν τρίτῳ
τὸ ἄθλόν ἐςτι λέβης, τῷ δὲ τετάρτῳ δύο χρυςοῖο
τάλαντα.
$6 Ὃὥ μνᾶ δ᾽ ἐςτὶ τὸ μέγιετον τοῦ ταλάντου μέρος,
10 ὡς εἰς ὄνομα κατακερματίςαι λύςαντα τὸ τάλαντον,
ἐπεὶ καὶ τρίτον ἂν εἴποις ταλάντου καὶ τέταρτον, καὶ
τριτημόριον ταλάντου καὶ τεταρτημόριον’ τὰ δὲ τοι-
αῦτα μέρη ἐςτὶν ἐξ ἀριθμοῦ δηλούμενα, ἀλλ᾽ οὐκ ἐξ
ὀνόματος. ἦν δὲ καὶ fj μνᾶ «ταθμοῦ τε ὁμοῦ καὶ vo-
15 μίεματος ὄνομα' οὗ τὸ ἥμιου ἡμίμναιον᾽ κἂν τρίτον
ἡμίμγαιον εἴπῃς, δύο καὶ ἡμίςειαν μνᾶν ἐρεῖς. καὶ
ευντιθέντες δὲ τὴν μνᾶν ἔλεγον, dic Ἡρόδοτος μὲν
8: ἐν τῷ πέμπτῳ βιβλίψ δίμνως εἴρηκεν, ὁ δὲ Aucíac
ἐν τῷ κατὰ Αὐτοκράτους “τετύχηκε δέ μοι καὶ εἰκο-
20 εἴμνως ἔρανος.᾽
Ὁ δὲ χρυςοῦς crat?) p μνᾶν ἠδύνατο᾽ καὶ γὰρ ἐν
τοῖς ἱεταμένοις τὴν μνᾶν τῆς ῥοπῆς crarfjpa ὀνομά-
Coucty , καὶ ὅταν εἴπωςι πενταςτάτηρον, πεντάμνουν
δοκοῦςι λέγειν, ὧς ἐν τῇ ζωεικράτους Παρακαταθήκῃ :
26 ὅταν γὰρ. οἶμαι, λευκὸς ἄνθρωπος παχύς
ἀργὸς λάβῃ δίκελλαν, εἰωθὼς τρυφᾶν,

1. τὸν ---τὸν] τὸ ---τὸ vulgo, corr. Be δ. ὀλίγον post
τάλαντον Dt 6. μὲν post τρίτῳ δὲ 7. τὸ om. δὲ 14.
ἡ om.Di ὁμοῦ om.Dí 16.καὶ οἵ 16. εἴποις Di 17. cuv-
θέντες Di ὥςπερ Di μὲν οι. δέ 18. δίμνεως malim
19. εἰκοςίμνεως Lobeck. ad Phryn. p. 564 86. εἰωθὼς
Scaliger Be, εἰδὼς Di

{ι΄ 0

p] . DE NUMMIS. 288

πενταςτάτηρον, τίγνεται τὸ πνεῦμ᾽ ἄνω.
ἔπι μέντοι καὶ νόμιεμα ετατήρ, ὡς ὅταν εἴπῃ "Api- 65
cropávnc

«ςτατῆρει δ᾽ οἱ θεράποντες ἀρτιάζομεν᾽
τὸ τὰρ ἐν ταῖς Ἐκκληςιαζούςαις ἀμφίβολον, 'ευτηρίας ὅ
τετραςτατήρου.᾽ εἴτε ῥοπὴν εἴτε ἀριθμὸν λέγει. εΕὔπο-
λις δ᾽ ἐν μὲν Δήμοις τὸ νόμιεμα δηλοῖ λέγων

ἔχων «ςτατῆρας χρυείου τριςχιλίους,
ἐν δὲ Ταξιάρχοις τὴν ῥοπὴν λέτγει᾽

ὅτ᾽ ἦν μέντοι νεώτερος, κρόκης 10
πέντε «ςτατῆρας εἶχε, ναὶ μὰ τὸν Δία,
νῦν δὲ ῥύπου γε δύο τάλαντα ῥᾳδίως,

καὶ οἱ μὲν Δαρεικοὶ ἐκαλοῦντο crarfjpec, οἱ δὲ Φιλίτπ- so
πειοι, οἱ δ᾽ ᾿Αλεξάνδρειοι, xpucoi πάντες ὄντες. καὶ
εἰ μὲν xpucoüc εἴποις, προουπακούεται ὃ ετατήρ, εἰ 15
δὲ ςτατήρ, οὐ πάντως ὃ χρυςοῦς. ᾿Αναξανδρίδης δ᾽
ἐν ᾿Αγχίςῃ καὶ ἡμιχρύεους λέγει. τὰ δὲ crarí]poc ἄξια
σατηριαῖα φαίης ἄν, ὧς Θεόπομπος ἐν Καλλαίεχρῳ :
οὔ qnciv εἶναι τῶν ἑταιρῶν τὰς uécac
«τατηριαίας. 80
Ἡ μνᾶ δ᾽ εἶχεν fj ᾿Αττικὴ δραχμὰς ἑκατόν, ὡς
ἀκριβέετατα ἔςτιν ἐν τοῖς Εὐπόλιδος Κόλαξιν"
δεῖπνον θὲς ἑκατὸν δραχμάς, ἰδού"
εἶτα ἐπιφέρει
οἶνον θὲς ἑτέραν μνᾶν᾽ 25
δῆλον ὅτι καὶ τὰς ἑτέρας ἑκατὸν δραχμὰς μνᾶν elon- €
κεν. fj μέντοι δραχμὴ εἶχεν ὀβολοὺς ἕξ’ ὅθεν καὶ
ἐπωβελία τὸ ἕκτον τοῦ τιμήματος. καὶ τὸ δραχμῆς
ἄξιον δραχμιαῖον, dic ἐν ᾿Αριςτοφάνους ὋὉλκάειν.

2. μέντοι] δὲ δὲ εἴποι Di 16. εἴποις post cra-
τὴρ add, Di 21. ἡ ᾿Αττικὴ μνᾶ ἔχει Dt

284. FRAGMENTA [92]

ἦν δὲ οὐ δραχμὴ νόμιςμα μόνον, ἀλλὰ καὶ πεντηκογ-
τάδραχμον καὶ πεντάδραχμον παρὰ Κυρηναίοις καὶ
τετράδραχμον ἐκαλεῖτο καὶ τρίδραχμον καὶ δίδραχμον.
τὸ παλαιὸν δὲ τοῦτ᾽ ἦν ᾿Αθηναίοις νόμιεμα, καὶ ἐκα-

ὅ λεῖτο βοῦς, . ὅτι βοῦν εἶχεν ἐντετυπωμένον, εἰδέναι
δ᾽ αὐτὸ καὶ “Ὅμηρον νομίζουςιν εἰπόντα “ἑκατόμβοι᾽

61 ἐγνεαβοίων.᾽ καὶ μὴν κἀν τοῖς Δράκοντος νόμοις
ἔετιν ἀποτίνειν εἰκοςάβοιον᾽ καὶ ἐν τῇ παρὰ Δηλίοις
θεωρίᾳ τὸν κήρυκα κηρύττειν φαςΐν, ὁπότε δωρεά

10 τινι δίδοιτο, ὅτι βόες τοςοῦτοι δοθήςονται αὐτῷ, καὶ
δίδοςεθαι καθ᾽ ἕκαςτον βοῦν δύο δραχμὰς ᾿Αττικάς᾽
ὅθεν ἔνιοι Δηλίων ἀλλ᾽ οὐκ ᾿Αθηναίων νόμιεμα εἶναι
ἴδιον τὸν βοῦν νομίζουειν. ἐντεῦθεν δὲ καὶ τὴν πα-
ροιμίαν εἰρῆςθαι. τὴν * βοῦς ἐπὶ γλώςςῃ βέβηκεν ^ εἴ

15 τις ἐπ᾽ ἀργυρίῳ εἰωπῴη. ἦν μέντοι, ὡς ᾿Αριετοτέλης
qndv, ἐν Κυρήνῃ καὶ τετραςτάτηρον καὶ ςτατὴρ καὶ
ἡμιςτάτηρον χρυςᾶἃ νομίεματα. τῆς δὲ δραχμῆς τὸ
ἥμιςυ ἡμίδραχμον καλεῖται, καὶ τρίτον ἡμίδραχμον
ai δύο ἥμιευ δραχμαΐ.

20 Τὸ δ᾽ ἡμίδραχμον καὶ τριώβολον ἂν καλοῖς. oi
μέντοι ὀκτὼ ὁβ ολοὶ ἡμίεκτον ὠνομάζοντο, ὥς qn-
cy ἐν Λαμίᾳ Κράτης᾽

ἡμίεκτόν ἐςτι χρυςοῦ, μανθάνεις; ὀκτὼ ᾿βολοί.
ἦν δὲ καὶ τριώβολον καὶ διώβολον εἴδη νομιςμάτων
2b ᾿Αττικῶν. τὸ μὲν διώβολον ἔχον ἐντετυπωμένην
γλαῦκα καὶ ἐκ θατέρου πρόςωπον Διός, τὸ δὲ τετρύώ-
βολον τὸ μὲν πρόεωπον ὁμοίως, δύο δὲ τὰς γλαῦκας.
. Δ, ἣν δὲ ἡ δραχμὴ οὐ vóutcua μόνον Di 8. ἀποτεί-
νει) δεκάβοιον Di 10. δίδοιτο ego, ἐδίδοτο Di, δίδοται
Be, δίδοτο vel ἐδίδοτο libri δοθήςονται αὐτῷ τοςοῦτοι
βόες Dí 1ὅ. εἰωπήςειν DE 19. καὶ post δύο add. Dt

23, μανθάνῃς Di 32. ὀβολοί vulgo, corr. Meinekius; conf.
Hesych. v. βολοί — 25. ἔχον ἐντετυπ. Di

[9] DE ΝΌΜΜΙΒ. 285

ἀλλὰ τὸ μὲν τετρώβολον καὶ τριώβολον ἐν τῇ xpricet
τέτριπται" τὸ δὲ διώβολον ὡς ἐπὶ πολὺ λύοντες ἔλε-
τον, ὡς Δημοςθένης “ἀλλ᾽ ἐν τοῖν δνοῖν ὀβολοῖν
ἐθεώρουν ἄν, εἰ μὴ τοῦτ᾽ ἐγράφη.᾽ écri δὲ καὶ τὸ διώ-
βολον ἐν Αἰολοείκωνι ᾿Αριετοφάνους᾽
ὅπερ δὲ λοιπὸν μόνον ἔτ᾽ ἦν ἐν τῇ γνάθῳ
διώβολον, γεγένητ᾽ ἐμοὶ δικόλλυβον.

παρὰ μέντοι Θεοπόμπῳ ἐν Crpamurria καὶ τὸ τετρύ- e

βολον λαμβάνειν τετρωβολίζειν ὠνόμαεται᾽,;

καίτοι τίς οὐκ ἂν εἰκὸς εὖ πράττοι τετρωβολίζων, 10

εἰ vóv γε διώβολον φέρων ἀνὴρ τρέφει γυναῖκα;
τὸ δὲ τοῦ ὀβολοῦ ἥμιου ἡμιωβόλιον, καὶ fjuwgo-
λιαᾶον τὸ τοςούτον ὥνιον, ὡς ἐν τοῖς Βατράχοις
᾿Δριττοφάνης᾽

καὶ κρέα γε πρὸς τούτοιειν ἀνάβραετ᾽ eikociv
ἀν᾽ ἡμιωβολιαῖα.
ἐν δὲ τῷ ᾿Αναγύρῳ τὰ τρία ἡμιωβόλια τριημιωυβόλιον
ερηκεν᾽
ἐν τῷ cróuam τριημιωβόλιον ἔχων.

Ὁ μέντοι ὀβολὸς ὀκτὼ χαλκοῦς εἶχεν. καὶ oi μὲν ἐν
δύο χαλκοῖ τεταρτημόριον καὶ κατὰ ἀποκοπὴν Taprn-
μόριον ὠνομάζετο (οὗτοι δ᾽ ἂν εἶεν καὶ δίχαλκον),
ὅτι ἦν τοῦ ὀβολοῦ τέταρτον, οἱ δὲ τέτταρες χαλκοῖ
ἡμιωβόλιον. oi δ᾽ ἕξ τριτημόριον, ὅτι τὰ τρία μέρη
ἐπὶ τοῦ ὀβολοῦ oi δὲ καὶ τριταρτημόριον αὐτοὺς

3

ὠνόμαζον ὧς τρία τεταρτημόρια ἔχοντας. ὅτι δὲ

6. δὲ οὐ ἔτ᾽ om. Di (add. Bergkius, Be) 7. γεγένητ᾽
ἐμοὶ δικόλλυβον corr. Bergkius ex γένηταί μοι ἰδικολλοικόν,
βερίαχα cod. Falckenburg.; γένηταί uot * Dí 11. φέ-
pa Di τρέφειν Di . 14. ᾿Αριετοφάνους Di 16, àvn-
μιωβολιαᾶῖα Di X. 22. ὠγομάζετο)] ἐκαλεῖτο Ρὲ 24.
χαλκοῖ ante τριτημ. add. Di

15

- —-——- —6-

286 FRAGMENTA [92]

τοὺς ἕξ χαλκοῦς τριτημόριον ὠνόμαζον, ἔςτιν εὑρεῖν
ἐν τῷ Φιλήμονος Capbíu:
χαλκοῦς ὀφείλεις πέντε μοι’ μέμνης᾽"; ἐγώ
col πέντε χαλκοῦς, εὑ δέ τ᾽ ἐμοὶ τριτήμορον.
b τοὺς ἕξ ἀποδοὺς τοὺς πέντε χαλκοῦς ἀπόλαβε.
es καὶ ἔτι ς«αφῶς ἐν τῷ Πιττοκοπουμένῳ᾽
ἰδοὺ πάρεςτιν, ὡς δρᾷς. τριτημόρου
ἕκαςτος ὑμῶν ἦλθεν eic τοὺς τέτταρας
εἴληφεν ἡμῖν οὑτοςεὶ τριώβολον.

10 τεττάρων γὰρ καὶ εἴκοςι χαλκῶν ὄντων ἐν τῷ τριω-
βόλῳ. ἕξ ἑκάςετῳ γίνονται χαλκοῖ τέτταρειν οὖειν,
οὗς εἴρηκεν τριτημόριον. ὅταν μέντοι Θουκυδίδης
εἴπῃ “τριτημόριον δὲ μάλιςτα ἱππικόν". τὴν τρίτην
μοῖραν εἴρηκεν. ὁ δὲ Ἡρόδοτος τριτημορίδα. τὸ δὲ

15 παρὰ Φιλήμονι τριτήμορον τριταρτημόριον καλεῖ

e; ἐνίοτε Πλάτων. ὅτι δὲ οἱ τέτταρες χαλκοῖ ἡμιωβό-
λιόν cicty, ἐν τῷ αὐτῷ δράματι Φιλήμονος écriv:

ὀβολοῦ τὸ πρῶτον ἡμῖν ἐνέχεεν,
καὶ τεττάρων χαλκῶν μετὰ ταῦτα, καὶ μάλα

90 τρί᾽ ἡμιωβόλι᾽ écrí* χαλκοῦ θερμὸν ἦν.

Ἐν τούτῳ καὶ πολλὴν ἀπορίαν τις ἂν ἐπιλύςαιτο,
ὑπὲρ ἧς οἶδα πολλάκις ἀμφιςβητήςκας, εἰ παρά τινι
τῶν ἀρχαίων θερμῷ χρωμένους ἐπὶ τῷ πιεῖν ἔςτιν
ῳ εὑρεῖν. καὶ τὰ μὲν παρ᾽ Ὁμήρῳ πολλὴν εἶχε τὴν

95 99 ἀςάφειαν. καὶ γὰρ εἴ ric τοὺς αἴθωνας λέβητας παρὰ

4. δέ μοι Di 8. τοὺς om. Di (add. Clericus) 9.
ὑμῖν Hemsterh. Be οὑτωςὶ libri Di (corr. Sabnasius)
18. εἴποι Di 15. τριταρτημόριον Boeckh Archaeol. Ztg.
1847 p. 44, τεταρτημόριον vulgo 17. εἰρημένον post
ἔετιν add, Di 18. ἐνεχθὲν Di, corr. Meinekius 19.
καὶ ante μετὰ add. Di 290, τριημιωβολίαι᾽ D 24. τὰ]
ταῦτα Di

— ww. C

[29] DE -NUMMIS. 281

τοὺς ἀπύρους λέβητας ἀντιτιθεὶς οἴοιτο τούτους ἐπὶ
θερμοῦ ὕδατος rrapackeuf) εὐτρεπίζεςθαι, ταὐτὸν ἂν
εἶεν οὗτοι τῷ ἐμπυριβήτῃ τρίποδι, ὃς ἐπὶ λουτροῖς
ἐθερμαίνετο, ὧν fj xpfiic οὐκ ὀλίγη παρ᾽ Ὁμήρψ᾽
οὐδὲ γὰρ κρέα ἑφθὰ τῶν ἡρώων τινὲς ἤςθιον. καίτοι 6
αὐτοῦ γε τὴν τοιαύτην ὀψοποιίαν εἰδότος, ὅταν φῇ

ὡς δὲ λέβης ζεῖ ἔνδον ἐπειγόμενος πυρὶ πολλῷ,

κνίςῃ μελδόμενος ἁπαλοτρεφέος εἰάλοιο.
περὶ μέντοι τοῦ πότου, παρ᾽ Ὅμήρῳ μὲν οὐχ οἷόν τ᾽ €
ἦν ἀνευρεῖν θερμὸν ὕδωρ ἐπὶ πότῳ. παρὰ δὲ τοῖς 10
ἀρχαίοις ἰατροῖς᾽ καὶ γὰρ ὅταν Ἱπποκράτης εἴπῃ "τὸ
ψυχρὸν πολέμιον νεύροιειν δετέοιειν ὁδοῦειν ἐγκε-
φάλῳω.᾽ δῆλον dic οἷδε τὴν τοῦ θερμοῦ προςφορὰν
τοῖς ὀδοῦειν. ἐγὼ δὲ ἐν ταῖς Θεςμοφοριαζούςαις
Apicropávouc εἰρημένον "τὸ χαλκίον θερμαίνεται;
οὕτω πως ἤκουον dic elc πότον εὐτρεπιζομένων
τῶν γυναικῶν. ταὐτὸν δὲ τοῦτο καὶ ἐν τοῖς Εὐπό-
Aoc Δήμοις ἔςτιν εἰρημένον. ἀλλ᾽ ὅτι οὐδὲ τοῦτο
ἀποχρῶν écrwy εἰς πίςτιν τῆς τοῦ θερμοῦ πόςεως,
ὑπηναντιοῦτό μοι τὸ ἐν τοῖς ᾿Αριςτοφάνους Γεωργοῖς 20
(ἀφῶς ἐπὶ λουτροῦ εἰρημένον,

ἐξ ἄετεως νῦν εἰς ἀγρὸν χωρῶμεν, ὧς πάλαι δή
ἡμᾶς ἔδει τῷ χαλκίῳ λελουμένους ςχολάζειν.

με

5

τουτὶ μέντοι τὸ παρὰ τῷ Φιλήμονι “χαλκοῦ θερμὸν so
ἦν’ ευνταττόμενον τῷ πιεῖν ἄντικρυς δηλοῖ τὴν τοῦ 36

1. ἂν post οἴοιτο add. Di 4. fjv post χρῆςις add.
Dt 5. οὐδὲ γὰρ] μὲν yàp οὐδὲ Di 9. μὲν om. Di
10, εὑρεῖν Di 11. εἴποι δὲ 12. ὀςτέοιςι ὀδοῦςι νεύ-
poti Hippocr. aph. 5, 18 (ed. Ermerins.) 20, ὑπεναν-
τιοῦτο Di 22, πάλαι δι᾽ οἱ 38. ἐκεῖ τῷ χαλκῷ ἐλλουςά-
μένον κολάζειν Di, corr. Meinekius Add. p. 60

288 FRAGMENTA | [92]

θερμοῦ πόειν’ καὶ γὰρ τὸ λεπτὸν τοῦ νομίεματος οὐ
λουτροῦ ἐςτιν ἀλλὰ πότου μέτρον.
Καὶ πεντέχαλκον δὲ τοὺς πέντε χλκσοῦς ὑὦνο-
μαςμένους εὕρομεν ἐν τοῖς ᾿Αριοτοφῶντος Διδύμοις
5 fj Πυραύνῳ᾽
ἔπειθ᾽ ἡπάτια καὶ νῆςτίν τινα
προςέθηκεν, οἶμαι, πεντέκαλκον προέλαβών.
Εἴη δ᾽ ἂν καὶ εὔμβολον βραχὺ νόμιομα ἢ ἧἣμί-
" τομὸν vouícuaroc. ὃ γοῦν Ἕρμιππος ἐν μὲν Φορμο-
10 φόροις λέγει
. παρὰ τῶν καπήλων λήψομαι τὸ εύὔμβολον,
ἐν δὲ τοῖς Δημόταις
οἴ μοι, τί δράεω εύμβολον κεκαρμένος;
κεκάρθαι ἔοικε τὸ ἥμιου, ὥςτε f| ἐκ θατέρου μόνγου
16 τετυπῶςθαι τοῦτο δεῖ τὸ νομιςμάτιον νοεῖςθαι, ἢ
διαιρεῖςθαι ὡς ἔχειν τὸ μέρος ἑκάτερον, τόν τε πι-
πράςκοντα καὶ τὸν ὠνούμενον, ἐπὶ ευμβόλῳ τοῦ τὸν
μέν τι προειληφέναι, τῷ δὲ ἐνοφείλεςθαι. διελέγ-
7? Xouci δ᾽ αὐτὸ μικρόν τι δύναςθαι ᾿Αριςτοφάνης μὲν
20 ἐν ᾿Αναγύρῳ λέγων
τοῦτ᾽ αὐτὸ πράττω, δύ᾽ ὀβολὼ καὶ εύμβολον
ὑπὸ τῷ ᾿᾽πικλίντρῳ. μῶν τις αὔτ᾽ ἀνείλετο ;
Ἄρχιππος δ᾽ εἰπὼν ἐν Ἥρακλεϊ γαμοῦντι
ἀνδρῶν ἄριςετος καὶ μάλιςτ᾽ ἐμοὶ ξένος,
25 ἀτὰρ παρ᾽ ἐμοί γ᾽ ὧν εἶχεν οὐδὲ εὐμβολον.
Εἴη δ᾽ ἂν καὶ κόλλυβον λεπτόν τι νομιομάτιον᾽
Καλλίμαχος γοῦν ἔφη, περὶ τῶν ἐν ἅδου λέγων,
ἐκ τῶν ὅκου βοῦν κολλύβου πιπρήςκουειν,

5. ἸΤυραύλῳ Di (eorr. Kuehnius) 7. ευλλαβὼν Di
8. ἢ om. Di ἡμίτομόν τι Di — 9. γοῦν] μὲν Di μὲν
om. Ji 17. τοῦ τὸν corr. Ze, τούτῳ vulgo, item 18.
τῷ Be pro τὸ 21. διωβόλῳ Di (corr, Piersonus)

[po —c DE NUMMIS. | . 989

ὡς ἂν εἴποι τις τοῦ προςτυχόντος. ἔλεγον δέ τι καὶ
τρικόλλυβον οἱ ποιηταὶ «μικρὸν νόμιςμα.

Οἱ μέντοι τὸν βοῦν, τὸ ἐκ τοῦ τυπώματος οὕτω 75
κληθὲν vóuicua, καὶ “Ὅμηρον εἰδέναι νομίζοντες ἐν
τῷ “ἑκατόμβοι᾽ ἐννεαβοίων.᾽ ὧς πρὸς ἀριθμὸν δρα- 5
χμῶν τὴν ἀξίαν τῶν ὅπλων ἀντιτιμώμενον. [ὡς]
ὑποτιθέαςειν εὔηθες τοῦτο “Ὁμήρῳ μάρτυρι, τὴν ἀλλα-
τὴν οὐ νομίεματι γίνεςθαι τὸ παλαιὸν ἡγουμένῳ ἀλλ᾽
áyribóce: τινῶν. ὡς ὅταν φῇ

ἔνθεν ἄρ᾽ οἰνίζοντο καρηκομόωντες ᾿Αχαιοί 10
ἄλλοι μὲν χαλκῷ. ἄλλοι δ᾽ αἴθωνι εἰδήρῳ,
ἄλλοι δὲ fivoic, ἄλλοι δ᾽ αὐτῆςει Bóecciv:

τὰς γὰρ βοῦς πρὸς τὰς ῥινοὺς ἀντιτιθείς, φανερός 79
ἐςτι τὸ ζῷον ἀλλ᾽ οὐ τὸ νόμιεμα δηλῶν. 2
Koi μὴν τὸ TTeXorrovvnciuv vópicua χελώνην τι- 15
vic ἠξίουν καλεῖεθαι ἀπὸ τοῦ τυπώματος᾽ ὅθεν ἡ μὲν
παροιμία
τὰν ἀρετὰν καὶ τὰν ςοφίαν νικᾶντι χελῶναι,

ἐν δὲ τοῖς ξὐπόλιδος Εἵλωςιν εἴρηται “ὀβολὸν τὸν
καλλιχέλωνον.᾽ 20

᾿Αλλὰ καὶ κόρη vópicua ἃ παρ᾽ ᾿Αθηναίοις ἦν, ὡς
Ὑπερίδης φηςίν, τῷ παιδίῳ τῆς ἐν Βραυρῶνι ἱερείας
τῶν ἀναθημάτων τι λαβόντι παραβληθῆναι λέγων ἐπὶ
πείρᾳ cuvéceuc κόρην καὶ τετράδραχμον, κἀπειδὴ τὸ 75
τετράδραχμον εἵλετο, δόξαι διακρίνειν ἤδη τὸ κέρδος 96
δύναςθαι. τάχα δ᾽ ἂν εἴη κόρη. ὡς Εὐριπίδης ὠνό-

e

3. τὸ] τὸν Di 6. doc seclusi eum Ze 7. ὑποτιθέαςσιν
&ripsi pro ὑπό τι, eieci autem ὑπολαμβάνουςιν post τοῦτο
12, δὲ] μὲν Di 18. ἀντιθεὶς Di 16. καλεῖν vulgo ^
μὲν] καὶ δὲ 21. μέντοι post ἀλλὰ add. Di 282, φηείν
om. Di 44, post κόρην add. εἴποις δ᾽ ἂν Di

SCRIPT, METROL. 1. 19

Ww — XV

290 - FRAGMENTA [92]

pace παρθένον ἐν (κίρωνι, λέγων περὶ τῶν ἕταιρί-
δων τῶν ἐν Κορίνθῳ
καὶ τὰς μὲν ἄξῃ, πῶλον ἂν διδῷς ἕνα,
τὰς δὲ ξυνωρίδ᾽" αἱ δὲ κἀπὶ τεττάρων
5 φοιτῶειν ἵππων ἀργυρῶν. φιλοῦςι δέ
τὰς ἐξ ᾿Αθηνῶν παρθένους, ὅταν φέρῃς
«πολλάς.
τὰς μὲν οὖν παρθένους λέτοι ἂν τὰς κόρας, αἷς éve-
16 κεχάρακτο ᾿Αθηνᾶς πρόεωπον, ὅθεν τὸ νόμιεμα τοῦτ᾽
10 Εὔβουλος ἐν ᾿ΑΥχίςῃ καλεῖ Ταλλάδας, πῶλον δὲ τὸ
γόμιςμα τὸ Κορίνθιον, ὅτι ΠΠήγαςον εἶχεν ἐντετυπιυ-
μένον.

᾿Αλλὰ μὴν τὴν μὲν Αἰγιναίαν δραχμὴν μείζω fic -
᾿Αττικῆς οὖςαν (δέκα γὰρ ὀβολοὺς ᾿Αττικοὺς ἴεχυεν)

15 ᾿Αθηναῖοι παχεῖαν δραχμὴν ἐκάλουν, μίςει τῶν Αἰτγι-
νητῶν Αἰγιναίαν καλεῖν μὴ θέλοντες.

Τὸ δὲ χρυείον, ὅτι τοῦ ἀργυρίου δεκαπλάςιον ἦν,
ςαφῶς ἄν τις ἐκ τῆς Μενάνδρου ΤΠαρακαταθήκης μά-
001* προειπὼν γὰρ

20 ὁλκὴν ταλάντου xpucíou cot, παιδίον,
ἕετηκα τηρῶν,
v: ἐπάγει μετὰ ταῦτα περὶ ταὐτοῦ λέγων
μακάριος ἐκεῖνος δέκα τάλαντα καταφαγών.
Τὸ μέντοι τῶν ὀβολῶν ὄνομα oi μὲν ὅτι πάλαι
26 βουπόροις ὀβελοῖς ἐχρῶντο πρὸς τὰς ἀμοιβάς, ὧν τὸ
ὑπὸ τῇ δρακὶ πλῆθος ἐδόκει καλεῖςθαι δραχμή, τὰ δ᾽
ὀνόματα καὶ τοῦ vouícuaroc μεταπεςόγτος eic τὴν

1. περὶ τῶν ἐν Κορίνθῳ ἑταιρονεῶν δὲ 6. φέρῃ Di
(corr. Salmasius) — 14. οὖςαν om, Di 17. bekam dciov
vulgo, bexacráciov Salmasius Be 21, ἔςτη κατηγορῶν

Hbri, ἐκτήςαθ᾽ ὁ γέρων ego malim 28. δεκατάλαντον
Di

[v] DE NUMMIS. 291

γῦν χρείαν ἐνέμεινεν ἐκ τῆς μνήμης τῆς παλαιᾶς"
Ἀριτοτέλης δὲ ταὐτὸν λέγων ἐν (ικυωνίων πολι-
τεία «μικρόν τι καινοτομεῖ, ὀφελοὺς αὐτοὺς τέως
ὠνομάεθαι λέγων, τοῦ μὲν ὀφέλλειν δηλοῦντος τὸ
αὔξειν, αὐτῶν δὲ διὰ τὸ εἰς μῆκος ηὐξῆςθαι ὧδε κλη- ὅ
θέντων. ὅθεν καὶ τὸ ὀφείλειν ὠνομάςθαι qnclv οὐκ 18
οἶδ' ὅπως ἐπὶ μέντοι τῶν ὀβελῶν ὑπηλλάχθαι τὸ φ
εἰς τὸ B κατὰ curréveiuav.

Βυζαντίων γε μὴν εἰδήρῳ νομιζόντων ἦν οὕτω
καλούμενος ci6&peoc vóuicuá τι λεπτόν. ὥςτε ἀντὶ 10
τοῦ πρίω μοι τριῶν χαλκῶν λέγειν πρίω μοι τριῶν
dóapéuy* ὅθεν καὶ ἐν τοῖς (ζτράττιδος Μυρμιδόεςιν
ἔρηται.

ἐν τοῖει βαλανείοις προκέλευθος ἡμέρα,

ἁπαξάπαςα τῆ, ςτρατιαὶ cibapéuv. 1ὅ
αδηρῷ δὲ νομίςεματι καὶ Λακεδαιμόνιοι χρῶνται. ἐκ 79
πολλοῦ ὄγκου ὀλίγον δυναμένῳ᾽ ὄξει δ᾽ αὐτοῦ τὴν
ἀμὴν εἰς τὸ ἄτομον καταςβεννύουειν. τοὺς μέντοι
(υρακουείους καττιτέρῳ ποτὲ ἀντ᾽ ἀργυρίου vopuícoi
Διονύσιος κατηνάγκαςεν " καὶ τὸ νομιςμάτιον τέττα- 20
pac δραχμὰς ᾿Αττικὰς ἴςχυεν ἀντὶ μιᾶς.

Ὁ δὲ νοῦμμοοε, δοκεῖ μὲν εἶναι Ρωμαίων τοὔ-
Yong τοῦ vopuicuaroc, écrit δὲ ξελληνικὸν καὶ τῶν ἐν
᾿παλίᾳ καὶ (ικελίᾳ Δωριέων: Ἐπίχαρμός τε τὰρ ἐν
ταῖς Χύτραις φηεὶν 26

ἀλλ᾽ ὅμως καλαὶ καὶ πῖοι ἄρνες, eópncoüvrí μοι

δέκα γόμους πωλᾷ᾽ τοίας γὰρ ἐντὶ τᾶς ματρός᾽
χαὶ πάλιν 80

2. ταὐτὸν] αὐτὰ ταῦτα Di 8. ὀφέλλους Di 10.
(ἰδήρεον Di 14. τοῖς Di 15. ἅπαςα ἅπαξ δὲ 18.
immo εἰς τὸ ἄτονον — 24. ὁ ante Ἐπίχ. δά. Di 26. 27.
εὑρῆτουτι δέ μοι καὶ νούμμους' πωλατιᾶς γὰρ ἐντὶ vulgo,
Corr, Bentleius οἱ dhrens, (dial. Dor, p. 451)

19*

cocoa -

202 | FRAGMENTA [

KüpuE ἰών |
εὐθὺς πρίω μοι δέκα νόμων uócyov καλάν
καὶ ᾿Αριςτοτέλης ἐν τῇ Ταραντίνων πολιτείᾳ καλεῖ:
ςθαί φηςι νόμιομα παρ᾽ αὐτοῖς νοῦμμον, ἐφ᾽ οὗ ivre
5 τυπῶςθαι Τάραντα τὸν Ποςειδῶνος δελφῖνι ἐποχού-
μεγον. καὶ μὴν ἐν ᾿Ακραγαντίνων πολιτείᾳ φηεὶν
᾿Αριςτοτέλης ζΖημιοῦςθαΐ τινας τριάκοντα λίτρας,
δύναςθαι δὲ τὴν λίτραν ὀβολὸν Αἰγιναῖον. ἀλλ
μέντοι παρ᾽ αὐτῷ τις ἂν ἐν τῇ Ἱμεραίων πολιτείᾳ
10 καὶ ἄλλα εὕροι (ζικελικῶν νομιςμάτων ὀνόματα,., οἷον
8: οὐγκίαν, ὅπερ δύναται χαλκοῦν ἕνα, καὶ ἑξᾶντα,
ὅπερ ἐςτὶ δύο χαλκοῖ, καὶ τριᾶντα, ὅπερ τρεῖς,, καὶ
ἡμίλιτρον. ὅπερ ἕξ, καὶ λίτραν, ἣν εἶναι ὀβολόν᾽ τὸ
μέντοι δεκάλιτρον δύναςθαι μὲν δέκα ὀβολούς.,, εἶναι
15 δὲ ςτατῆρα Κορίνθιον. ὅτι δὲ καὶ τῶν κωμῳδῶν τι-
vec τῆς λίτρας μνημογεύονειν, ἐν τοῖς περὶ «τατικῆς
προείρηται" οὐ γὰρ οἱ Δωριεῖς μόνον ἀλλὰ καὶ τῶν
᾿Αττικῶν τινες, ὡς Δίφιλος ἐν (ζικελικῷ
οἷον ἀγοράζειν πάντα, μηδὲ ἕν δ᾽ ἔχειν
20 εἰ μὴ κικίννους ἀξίους λίτραιν δυοῖν.
civ δὲ τῇ λίτρᾳ καὶ ἄλλα ὠνόμαςε νομιςμάτων ὀνό-
ματα Ἐπίχαρμος ἐν Ἀρπαγαῖς᾽
82 ὡςπεραὶ πονηραὶ μάντιες,
ai0* ὑπονέμονται γυναῖκας μωρὰς ἂμ πεντόγκιον
25 ἀργύριον, ἄλλαι δὲ λίτραν, oi δ᾽ ἀν᾽ ἡμιλίτριον
δεχόμεναι, καὶ πάντα γινιύςκοντι᾽
καὶ πάλιγ

2. νούμμων et καλήν vulgo, corr. 4hrens. 8. κα-
AeicOat post qncl Di 11. διξᾶντα et 129. τριξᾶντα Be
auctore Jungermanno qui δίξαντα et τρίξαντα coniecit pro
librorum scriptura ἕξ τάλαντα et τρία τάλαντα: at vide
praef. crit. 19. legendum videtur μηδ᾽ ἂν ἕν δ᾽ ἔχειν
21. ταῖς λίτραις Dí — 23—90 vide praef. crit.

Uam uc 0

[9] ^ pE NUMMIS. 293

ép γὰρ .. . [τό γε βαλάντιον]
λιτροδόκᾳ λίτραν «τατῆρ᾽ é&ávriov [τε] πεντόγκιον.
Ἔχει μὲν δή τι καὶ φιλόκαλον fj τούτων γνῶςεις᾽
ἴως δὲ οὐδὲ f] χρῆςις ἄτοπος, εἰ μηδὲ τοὺς cífAouc
ó Ξενοφῶν ὄνομα βαρβαρικοῦ νομίεματος εἰπεῖν
ἐφυλάξατο. καὶ μὴν καὶ τὸν δανάκην εἶναί τινές

6

φᾶς vóuicuà τι Περεικόν. ὄνομα δὲ νομίεματος 88

καὶ xparraraÀot, εἴτε παίζων εἴτε «πουδάζων Φερε-
ipimc ὠνόμαζεν ἐν τῷ ὁμωνύμῳ δράματι" λέγει δὲ
τὸν μὲν κραπαταλὸν εἶναι ἐν ἅδου δραχμήν. ἔχειν
δ᾽ αὐτὸν δύο ψωθίας, τὴν δὲ ψωθίαν εἶναι τριώβο-
lov καὶ δύναςθαι ὀκτὼ κικκάβους.

Τάχα δ᾽ ἄν τις φιλότιμον εἶναι νομίζοι καὶ τὸν
ἐπὶ τῷ νομίεματι χόγον ἐπιζητεῖν, εἴτε Φείδων πρῶ-
τος ὁ Αργεῖος ἔκοψε νόμιεμα, εἴτε Δημοδίκη fj Ku-
Mia cuvouricaca Μίδᾳ τῷ Φρυτγί (παῖς δ᾽ ἦν ᾿Αγα-
μέμνονος Κυμαΐων βαειλέωο),, εἴτε ᾿Αθηναῖοι "€pi-
χθόνιος καὶ Λύκος, εἴτε Λυδοί, καθά φηςι Ξενοφάνης,

10

dre Νάξιοι κατὰ τὴν ᾿Αγὐλωςθένους δόξαν οὐ γὰρ 8:
ἀξιώζει τις ἡμᾶς ἐν τῷ παρόντι πολυπραγμονεῖν, εἰ 20

Μιυληναῖοι μὲν ζαπφὼ τῷ νομίεματι ἐνεχαράξαντο,
Χῖοι δὲ “Ὅμηρον, Ἰαςεῖς δὲ παῖδα δελφῖνι ἐποχούμε-
νῦν, Δαρδανεῖς δὲ ἀλεκτρυόνων μάχην, ᾿Αςπένδιοι
δὲ παλαιςτάς, καὶ “Ῥηγῖνοι μὲν λαγτών, Κεφαλλῆνες

δὲ ἵππον, Θάειοι δὲ TTépcnv, ᾿Αργεῖοι δὲ μῦν οὔτε 26

Ἰὰρ κατὰ τὴν ὑπόθεςειν τῶν βιβλίων ἡ πολυπραγμο-
ὕγη, καὶ ἄλλοις ἤδη τὰ τοιαῦτα ἔςτι ευνειλεγμένα.

l. 2, vide praefat, crit. 7. τι om, idemque post
δὲ add, Di 8. κραπατάλλους Di 10. ἔχει δ᾽ αὐτὸς
Di 11. δύο Meinekius pro ὀκτὼ 16. ἔγραψε δὲ 17.
io scripsi pro vulg. ᾿Αθηναίοις 21. ἐνεχάρατ-
0y Di

204. FRAGMENTA [9

ἴςως δὲ νομιςμάτων καταλόγῳ προεήκουειν οἱ Κροί
ceto ςτατῆρες καὶ Φιλίππειοι καὶ Δαρεικοίΐ,, καὶ. τὸ
86 Βερενίκειον vópicua καὶ ᾿Αλεξάνδρειον καὶ Πτολε-
μαϊκὸν καὶ Δημαρέτειον, ὧν τοὺς ἐπωνύμους vvu-
5 ριζόντων ἁπάντων. fj Δημαρέτη Γέλωνος oca γυνή.
κατὰ τὸν πρὸς τοὺς Λίβυας πόλεμον ἀποροῦντοι
αὐτοῦ τὸν κόςμον αἰτηςαμένη παρὰ τῶν τυναικών.
ευγχωνεύςαςα νόμιςμα ἐκόψατο.
Τοῦτό γε μὴν οὐκ ἄκαιρον, ὅτι τὸ μὲν ᾿Αττικὸν
10 τάλαντον ἑξακιςχιλίας ἐδύνατο δραχμὰς ᾿Αττικάς, τὸ
δὲ Βαβυλώνιον ἑπτακιςχιλίας, τὸ δὲ Αἰτιναῖον μυ-
ρίας, τὸ δὲ Cópuv πεντακοείας καὶ τετρακιοχιλίας,
τὸ δὲ Κιλίκων τριςχιλίας, τὸ δὲ Αἰγυπτίων πεντακο-
cíac καὶ χιλίας, ὡς πρὸς τὸν τῆς ᾿Αττικῆς δραχμῆς
16 λογιςμόν, ὥςπερ οὖν καὶ τὰς μνᾶς τὰς ᾿Αττικάς᾽ τὸ
μὲν ᾿Αττικὸν ἑξήκοντα μνᾶς εἶχε, τὸ δὲ Βαβυλώνιον
ἑβδομήκοντα, τὸ δὲ Αἰγιναῖον ἑκατόν, καὶ τἄλλα ἀνά-.
λογον. fj μνᾶ δὲ ὡς παρ᾽ ᾿Αθηναίοις ἑκατὸν εἶχε,
δραχμὰς ᾿Αττικάς, οὕτω καὶ παρὰ τοῖς ἄλλοις τὰς.
20 ἐπιχωρίους δυναμένας πρὸς λόγον τοῦ παρ᾽ ἑκά-
«τοῖς ταλάντου κατά τε προςθήκην καὶ ógaípecv.
81 τὸ μέντοι (ικελικὸν τάλαντον ἐλάχιςτον lcyuev, τὸ
μὲν ἀρχαῖον, ὡς ᾿Αριετοτέλης λέγει, τέτταρας καὶ
εἴκοςει τοὺς νούμμους, τὸ δὲ Ücrepov δυοκαίδεκα᾽ δύ-
25 ναςθαϊ δὲ τὸν νοῦμμον τρία ἡμιωβόλια.

Κωλύοι δ᾽ ἂν οὐδὲν προςθεῖναι τῷ περὶ νομιςμά-
τῶν λότῳ καὶ διότι χρήματα μὲν εἴποιεν ἂν oi ᾿Ατη-
κοί, τὸ δὲ χρῆμα παρὰ μὲν αὐτοῖς ἐπὶ τοῦ πράγμα-

1. γομιςμάτων scripsi pro ὀνομάτων Be, τῶν ὀνομά-
τῶν δὲ 8. Βερενίκιον Di 4. Δημαρέτιον δί[ 2
ἂν εἴποιεν Di

:

[92] ^ DE NUMMIS. 295

τος ἢ κτήματος, παρὰ δὲ τοῖς "luci κἀπὶ τῶν χρημά-
τῶγ. ὥςπερ καὶ κέρματα ἀλλ᾽ οὐ κέρμα λέγειν "At- ss
τικόν, παρὰ μέντοι τοῖς Δωριεῦςι καὶ τὸ κέρμα ἐςτὶν
εἰρημένον εὕροι δ᾽ ἄν τις αὐτὸ καὶ παρὰ τοῖς "Attt-
κοῖς, ὥςπερ ἐν τῷ "Augiboc ᾿Αμπελουργῷ “μικρόν τι ὅ
κέρμα" καὶ παρ᾽ ᾿Αντιφάνει ἐν τῷ Κύκλωπι "κέρμα
γάρ τι τυγχάνω". ἐν μέντοι τῷ Φιλιππίδου Φιλευρι-
πίδῃ
οὗτος οἴεται
περιςπάςειν᾽ κερμάτιον αὐτοῦ. 1
καὶ κατακεκερματίςοθαι ἐπὶ μὲν λόγου Πλάτων, ἐπὶ δὲ
ἀργυρίου ᾿Αριετοφάνης ἐν Δαιταλεῦειν
οὐδ᾽ ἀργύριον Écrtv κεκερματιςμένον,
καὶ ἐν τοῖς (φηξὶ 89
δραχμὴν μετ᾽ ἐμοῦ πρώην λαβών, 16
ἐλθὼν διεκερματίζετ᾽ ἐν τοῖς ἰχθύειν.
ἐν μέντοι τῷ Αἰολοείκωνι τὸ μὴ ἔχειν κέρματα ἀκερ-
ματίαν ὠνόμαςεν. ὡς δ᾽ ἐπὶ τῶν κερμάτων οἱ ἀρ-
χαῖοι ᾿Αττικοὶ ἥκιςτα τῷ ἑνικῷ ἐχρῶντο, οὕτως οὐδ᾽
ἐπὶ τῷ ἀργυρίῳ τῷ πληθυντικῷ΄ τἀρτγύρια γὰρ ἐπὶ 20
τοῦ ἀργυρίου cravíuc dv τις εὕροι παρ᾽ αὐτοῖς, ἐγὼ
δ᾽ εὗρον ἐν ταῖς Νήςοις "Apicropávouc, εἰ μὴ ὑπο-
πτεύεται τὸ δρᾶμα ὡς ['Apicropávouc] οὐ γνήειον,
ἀλλ᾽ οὔτι γε καὶ οἱ Κόλακες Εὐπόλιδος, ἐν oic εἶπε — 9
᾿φοροῦειν áprtáZovciv ἐκ τῆς οἰκίας 95
τὸ xpucíov, τἀργύρια πορθεῖται.
ἐν δὲ τῷ Τριφάλητι ᾿Αριετοφάνης καὶ ἀργυρίδιον
εἴρηκεν" |

1. καὶ ἐπὶ Di — 5. xal post ὥςπερ add. Di 7. Φι-
λίππου Di 11. μὲν ἐπὶ δὲ 16, διεκερμάτιζέ μ᾽ ἐν Di
19. οὐδ᾽ ego, δ᾽ cod. Kuehnii Di, om. Be 238. ᾿Αριςτο-
φάγους seclusit Je

296 FRAGMENTA | [92]

ἤτουν τι τὰς γυναῖκας áprupibioy,
τὸν δὲ νῦν χαλκὸν οἱ ᾿Αττικοὶ χαλκίον εἰώθαςει κα-
λεῖν, dc ἀπὸ τοῦ ἀργύρου ἀργύριον καὶ ἀπὸ τοῦ
χρυζοῦ xpucíoy* ὥςπερ ᾿Ἀριετοφάγης μὲν ἐν θατρά-
δ χοῖς ἔφη | |
οὔτε τὰρ τούτοιειν, oUctv οὐ κεκιβδηλευμένοις
. ἀλλὰ καλλίετοις ἁπάντων, ὡς δοκεῖ, νομιςμάτων
91 καὶ μόνοις ὀρθῶς κοπεῖςι καὶ κεκωδωνιςμένοις,
χρώμεθ᾽ οὐδέν, ἀλλὰ τούτοις τοῖς πονηροϊςχαλκίοις,
10 χθές τε καὶ πρώην κοκεῖει τῷ κακίςτῳ κόμματι"
καφέετερον δ᾽ Εὔβουλος ἐν Παμφίλῳ |
πρῶτον μὲν αὐτοῦ παραλαβὼν τὼ χαλκίω
τὸν ἰὸν ἐκ τῆς χειρὸς ἐξεςπόγγιοεν.
οὕτω δ᾽ ἂν καὶ ὁ Κρατῖνος ἐν ταῖς Θράτταις εἰρηκὼς
15 εἴη τὸν χρυςὸν χρυςία᾽
ὅτι τοὺς κόρακας τἀξ Αἰζύπτου xpucía κλέπτοντας
ἔπαυςαν.
e; Οἱ μὲν οὖν χαλκοῖ νομιομάτιον ἦν λεπτόν, duc ὅταν
εἴπῃ Δημοςθένης “οὐδὲ χαλκοῦν οὐδέπω καὶ τήμε-
40 ρον οὐδένα", f| δὲ τῶν πολλῶν καὶ ἰδιωτῶν χρῆςις
τὸν χαλκὸν τὸ ἀργύριον λέγει. οἷον οὐκ ἔχω χαλκόν
καὶ ὀφείλω χαλκόν. εἴρηται δὲ καὶ τοῦτο ἐν Ἐπιχάρ-
μου ἸΤέρκαις,
| xpucóv xol χαλκὸν ὀφείλων᾽
26 (cuc δὲ καὶ παρὰ τοῖς ᾿Αττικοῖς. ὅςτις βιάζοιτο᾽ *xod
γὰρ εἰ τὸ παρ᾽ ᾿Αριετοφάνει ἐν ταῖς Ἐκκληςιαζούςαις
τὸ νόμιμα δηλοῖ, ὅταν φῇ
μεςτὴν ἀπῆρα τὴν γνάθον χαλκῶν ἔχων,
᾽φ8 ἀλλὰ τὸ μετὰ ταῦτά écr? ἀναμφίβολον,

19. εἴποι δὲ 22. ἔχει Di. — 26. lege ἴοως δὲ κἂν ---,
ὅςτις βιάζοιτο, κατηγοροῖ τὸ παρ᾽ 'Ap. — δηλοῦν (v. praef.)
29, ἀμφίβολον vulgo

CHEY€UU 7

[93] DE NUMMIS. 291

ἀνέκραγ᾽ ὁ κῆρυξ μὴ δέχεςθαι μηδένα
χαλκὸν τὸ λοιπόν " ἀργύρῳ γὰρ χρώμεθα.
θουκυδίδης μὲν δὴ καὶ «τατῆράς τινας Φωκαΐτας

κέκληκεν. ἦν δέ τι καὶ νομίςματος εἶδος οὕτως ὀγο-
μαζόμενον᾽ qnc γοῦν ἐν τοῖς ᾿Αποφθέγμαειν ὃ Καλ- 5
λιςζθένης ὕπ᾽ Εὐβούλου τοῦ ᾿Αταρνείτου τὸν ποιητὴν
Περεῖνον ἀμελούμενον εἰς Μιτυλήνην ἀπελθόντα
θαυμάζοντι Ὑράψαι διότι τὰς Φωκαΐδας, ὃς ἔχων
ἦλθεν, ἥδιον ἐν Μιτυλήνῃ μᾶλλον ἢ ἐν ᾿Ατάρνῃ κατ-
ἀλλάττει, | 10

93. Ex eiusdem capite περὶ ςτατικῆς (4, 173—175).
(Vide prol. 8 96.)

x Τὰ δὲ ὀνομαζόμενα ςταθμία εταθμὰ ἐπίέταθμα 118
καὶ «τάειμα ὠνόμαςς Κηφιςοόδῳρος ὁ κωμικός. cra-
τῆρα δὲ oi τῆς κωμῳδίας ποιηταὶ τὴν λίτραν λέγου- 15
av^ τὴν μὲν γὰρ λίτραν eiprikaciv οἱ (ικελικοὶ κωμῳ-
boi, δίκελλαν δὲ πενταςτάτηρον Cucikpárnc ἐν TTa-
ρακαταθήκῃ τὴν πεντάλιτρον. ὁ δὲ xpucoüc «τατὴρ
δύο ἦγε δραχμὰς ᾿Αττικάς, τὸ δὲ τάλαντον τρεῖς χρυ-
(οῦς, καὶ μὴν οἵ γε Δωριεῖς ποιηταὶ τὴν λίτραν ποτὲ 20
μὲν νόμιομά τι λεπτὸν λέγουςιν. οἷον ὅταν (ιύφρων 114
ἐν τοῖς Γυναικείοις μίμοις λέγῃ ὅτι ὁ μιςθὸς δεκάλι-
τρον, καὶ πάλιν ἐν τοῖς ᾿Ανδρείοις" “εὥςαι δ᾽ οὐδὲ
τὰς δύο λίτρας δύναμαι." ποτὲ δὲ οταθμόν τινα, ὡς
Δεινόλοχος ἐν Μηδείᾳ “τετταρακονταλίτρους τινὶ 25
γεανίςκῳ πέδας.᾽ ᾿Αριςτοτέλης δὲ ἐν μὲν Ἀκραγαν-
τίνων πολιτείᾳ προειπὼν dic ἐζημίουν πεντήκοντα

6. ᾿Αταρνέτου Di

13. «ταθμὰ «ςτάειμα καὶ ἐπίεταθμα Di — 19. ἦγε] εἶχε
Di .26, τετταράκοντα λίτρους Di. 26. ἐν] ἐπὶ δὲ 27.
ἐζημοῦντο Di

208 FRAGMENTA [94]

λίτρας ἐπάγει' “ἣ δὲ λίτρα δύναται ὀβολὸν Aivt-
vaiov,? ἐν δὲ Ἱμεραίων πολιτείᾳ qnciv ὧς oí (ικελιῶ-
175 ταὶ τοὺς μὲν δύο χαλκοῦς ἑξᾶντα καλοῦςει,. τὸν δὲ
ἕνα οὐγκίαν, τοὺς δὲ τρεῖς τριᾶντα. τοὺς δὲ ἕξ ἧἣμί-
ὅ λιτρον, τὸν δὲ ὀβολὸν λίτραν, τὸν δὲ Κορίνθιον
«τατῆρα δεκάλιτρον, ὅτι δέκα ὀβολοὺς δύναται. ἔνιοι -
δὲ καὶ τῶν ᾿Αθήνηει κωυμῳδούντων τῶν véuv, οἷον
Φιλήμων ἐν (ικελικῷ καὶ ἸΠοςείδιππος ἐν Γαλάτῃ,
λίτρας μνημονεύουειν.
10 — Koi ἕβδομον δὲ ἡμιτάλαντον καὶ τρίτον ἡμιτάλαν-
TOV καὶ τὰ τοιαῦτα ςτατικῇ ἂν προςήκοι, ὥςπερ καὶ
ἣ κρεωςτάθμη.

94, Arístolelis aliorumque testimonia de talento ab
finlerpretibus Homeri allata.
15 - (Vide prol. 8 97.)

l. « Λύων 6 "ApicrotéAnc τὸ τάλαντον οὔτε tcov
qnc τότε xol νῦν εἶναι οὔτε dqpupicuévu χρῆςεθαι
«ταθμῷ., ἀλλὰ μέτρον τι μόνον εἶναι, ὡς καὶ φιάλη
ςχῆμά τι ἀφωριεμένον οὐκ ἔχον «ταθμόν, μέτρον δέ

20 τι. καὶ τὸ τάλαντον δὲ μέτρον τί éctt, ποςὸν δὲ οὐ-
κέτι ἀφωριςμένον.

2. «Τὸ τάλαντον ὃ μὲν ᾿Αριςτοτέλης ἄλλως ἐξη-
γεῖται καὶ εὑρήςεις τοῦτο ἔμπροεθεν [ἐν τῷ νΊ εἰς
τὸν οὕτως. ἔχοντα críyov: *üc φάτο, Μηριόνης δὲ

26 θοῷ ἀτάλαντος "Αρηι.᾽

2, μὲν post οἱ add., idem post τοὺς om. Di

16. Schol. B ad Il. B 169 19. ἀφωριςμένον ἔχον
«ταθμόν, μέτρον δ᾽ οὐκέτι vulgo cum cod.; corr. Host
Arist. Pseudepigr. p. 150 22, Schol. BL ad Il, € 616;
conf. Hose 1. c. — 23. ἐν τῷ v' om. B (est N 295)

πα 2 - —

[94] DE NUMMIS. 299

9. x Gncv οὖν ὁ ᾿Αριςτοτέλης μὴ εἶναι τὸ τάλαν-
τον ὡριςμένον ποςόν, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ ficcovoc καὶ μεί-
ζονος λαμβάνεςθαι’ νῦν μὲν γὰρ ὡς ἧττον ἵππου
λαμβάνεται, ἐν δὲ ταῖς λιταῖς ὡς μεῖζον. εἶχε δὲ
ποτὲ μὲν ἑκατὸν δραχμάς, ποτὲ δὲ πεντήκοντα, ποτὲ
δὲ λ΄, ποτὲ eikociréccapac, ποτὲ δ᾽, ὥς φηςι Τίμαιος,
καὶ τὸ τελευταῖον μίαν.

4. « Τὸ δὲ τάλαντον νῦν μὲν px δραχμὰς ἔχει"
τὸ δὲ παλαιὸν ὁ μὲν Πολέμαρχος δ΄ δραχμῶν. Ocó-
φραςτος δὲ ιδ΄, Τίμαιος δὲ κδ΄.

ὅ. «Ὁ δὲ Πορφύριος καὶ αὐτὸς ἀτάλαντον λέγων
τὸν ἴςον, ἄλλως τὴν λέξιν καθίετηςι δεικνύων ἄνιςον
μὲν εἶναι παρὰ τοῖς παλαιοῖς τὸ τάλαντον, ὡς πολ-
λαχοῦ φαίνεται, ἀτάλαντον δὲ ἐντεῦθεν νοεῖεθαι τὸν
μὴ κατὰ τὸ τάλαντον ἄνιςον ἀλλὰ τῆς ἐκείνου écre-
ρημένον ἀνιςότητος.

6. «Ἰςτέον δὲ ὅτι ἀόριετον, ὡς καὶ ἐν ἄλλοις ἐρ-
ρέθη, τὸ τάλαντον παρὰ τοῖς παλαιοῖς, καθὰ καὶ Πορ-
φύριος καὶ ἄλλοι ἀπέδειξαν. ἐπεὶ καὶ παρ᾽ ᾿Αττικοῖς
μὲν ὕετερον eic ἑξακιςχιλίους ς«τατῆρας αὐτὸ περιέςτη.
τὸ δὲ Μακεδονικὸν τάλαντον τρεῖς ἧεαν χρύεινοι.
Δίφιλος δέ πού gnciv ἀργυρίου βραχύ τι τάλαντον.
παρ᾽ ἄλλοις δὲ τάλαντον oi ἑκατὸν εἰκοςιτέζζαρες
δραχμαί. οὕτως ἀνίςως εἶχε.

1. «Ὁ δὲ Διόδωρος ἐν τῷ περὶ ςταθμῶν ' “τάλαν-
τόν ἐςτι μνῶν ξ΄, ἣ δὲ μνᾶ δραχμῶν ρ΄, fj δὲ δραχμὴ
ὀβολῶν ς΄, ὃ δὲ ὀβολὸς χαλκῶν η΄, ὃ δὲ χαλκοῦς
λεπτῶν C. τὸ τάλαντον δὲ: τὸ νῦν λεγόμενον "At-

1. Schol. B ad Il. V 269 4, λιταῖς z— | 122 8.
Schol. A ad Il. V 269 11. Eustath. ad Il. p. 196 (conf.
Rose 1. c.) 17. idem p. 740 21, Μακεδονικὸν] immo
(ικελικόν 25. Schol, BL ad Il. € 576

6

10

μὰ

5

10

15

20

300 FRAGMENTA [95]

τικόν᾽ παρὰ δὲ (ζικελιώταις τὸ μὲν ἀρχαῖον fjv νούμ-
puv κδ΄, νῦν δὲ ιβ΄. δύναται δὲ ὃ νοῦμμος τρία ἥμιω-
βόλια, ὡς ἐν τοῖς περὶ ζύφρονος ᾿Απολλόδωρος. ἐκ
τῶν Διογενιανοῦ τῆς ἐπιτομῆς Ἑλληνικῶν ὀνο-
μάτων.

95. Fragmentum Alezandrini anonymi de talentis
ei denario.
(Vide prol. 8 99.)
Περὶ ταλάντων.

1. Tláv τάλαντον ἰδίας ἔχει μνᾶς ξ΄, fj δὲ μνᾶ
ςτατῆρας κε΄, ó δὲ «τατὴρ δραχμάς, αἵ εἶαιν ὁλκαΐί,
δ΄. ἔχει οὖν τὸ τάλαντον μνᾶς μὲν ξ΄, crarfjpac δὲ
ἀφ΄, δραχμὰς δὲ ς. ἣ δὲ δραχμὴ ὀβολοὺς ἔχει ς΄, ὁ
δὲ ὀβολὸς χαλκοῦς η΄. ἔχει οὖν ἣ δραχμὴ χαλκοῦς μη΄.

2. Τὸ ᾿Αττικὸν τάλαντον ἱἰςοςτάειον μὲν τῷ Πτο-
λεμαϊκῷ καὶ ᾿Αντιοχικῷ καὶ ἰςάριθμον ἐν πᾶςι, δυνά-
uet δὲ τοῦ μὲν Πτολεμαϊκοῦ κατὰ τὸ νόμιομα τετρα-
πλάειον, ἐπίτριτον δὲ τοῦ ᾿Αντιοχικοῦ, τῷ δὲ Τυρίῳ
ícov. ἀναλόγως δὲ τῇ περὶ τὸ τάλαντον εἰρημένῃ
διαφορᾷ καὶ τἄλλα παραληφθήςεται" μνᾶ τε γὰρ μνᾶς
καὶ ςτατὴρ crarfjpoc καὶ δραχμὴ δραχμῆς ταὐτὰ διοί-
cet ὅςην αἱρεϊ ἐπὶ τοῦτο διαφοράν.

1. νούμμων μνῶν libri 2. ὁ νοῦμμος sic correxi
vulg. εἶναι (corruptum ex ὁ νοῦ

9. ΤΤερὶ ταλάντων] TTept μέτρων xal «ταθμῶν ὀνομα-
cíac ῬΡ, idem addito "Hpwvoc M, αἱ τῶν μέτρων καὶ
ς«ταθμῶν ὀνομαείαι N 12. μὲν om. Scal. p. 88 15.
τῶν ἸΤτολεμαϊκῶν καὶ ᾿Αντιοχικῶν libri — 17. rerpamAd-
ctov] τριπλάςσιον coni. Scal. p. 43 920. τἄλλα P» Scal.,
τὰ ἄλλα MN τε] δὲ P 21. post δραχμὴ add. τε
ῬΡΜ Scal.p.44 δραχμῆς] δραχμῶν N 22, αἱρεῖ Scal,
αἵρει ῬΡΝ, αἴρει Μ ταὐτὰ Mommsen, p. 80, ταῦτα libri

[95] DE NUMMIS. 301

3. Οἶδα δὲ καὶ ξυλικὸν ἐν ᾿Αντιοχείᾳ τάλαντον
ἕτερον, ὃ μνᾶς μὲν ἰδίας ἔχει ξ΄, ἐξαπλάςιον δὲ cxe-
δὸν τῷ τοῦ νομίεματος ἀριθμῷ᾽ τὸ δὲ ἐν ᾿Αλεξαν-
δρείᾳ ξυλικὸν τῷ πέμπτῳ διαφέρει πρὸς τὸ προεϊρη-
μένον ἐπιχώριον περιττεῦον.

4, Τὸ δὲ παρ᾽ Ὁμήρῳ τάλαντον ἴςον ἐδύνατο
τῷ μετὰ ταῦτα Δαρεικῷ. ἄγει οὖν τὸ χρυςοῦν τά-
λαντον ᾿Αττικὰς δραχμὰς β΄, γράμματα ς΄, τετάρτας
δηλαδὴ τεςςάρεις.

5. Οὐ λανθάνει δέ με καὶ τῶν δραχμῶν εἶναι.

πλείους διαφοράς᾽ τήν τε γὰρ Αἰγιναίαν καὶ τὴν '"Po-
δίαν μνᾶν τῆς Πτολεμαϊκῆς εἶναι πενταπλάειον, é£a-
fÀóciov δὲ τὴν νηςιϊιωτικὴν οὕτω προςαγορευομένην.

6. Τῇ οὖν ᾿Αττικῇ πρός τε craopóv καὶ νόμιςμα
χρηςτέον, ἰεοδύναμος γάρ ἐςτι καὶ icocráctioc τῇ "Ira-
λικῇ μνᾷ, ςτατήρων δ᾽ ἐςτὶν κε΄, $ δὲ Ἰταλικὴ λίτρα
(τατήρων κδ΄. αἱ δὲ λοιπαὶ μναῖ διάφοροι.

1. *H λίτρα ποιεῖ οὐγτίας ιβ΄ καὶ fj οὐγγία δρα-
χμὰς n. fj δὲ δραχμὴ γραμμάτων ἐςτὶ γ΄. τὸ γράμμα
ὀβολοὶ β΄. πάλιν τὸ γράμμα ψεμμῶν τ΄. ὃ θέρμος
κερατίων β΄. ὡς εἶναι τὴν λίτραν δραχμῶν Ge, αἱ
ποιοῦςι κεράτια αἀψκη. γίνεται οὖν τὸ τάλαντον

1, ᾿Αντιοχίᾳ PPN 82, ἔχει μὲν ἰδίας N 8, τὸ δὲ]
τό τε MN Scal. p. 44, ὅτε P^ ᾿Αλεξανδρίᾳ Ν 4Ἅ4. ci-
ρημένον ΝἯΤ — 7, χρυςοῦ coni, Scal. p. 2 8. δύο Μ 9.
τεςεάρεις] β΄ Salm. Refut. p. 88. 11. τε] δὲ P^ olp-
νέαν ΜΝ 12. é&anAaciav MN Scal, p. 46 13. Tpoc-

ayopebopuev N 14. νομίεματα N 16. «τατήρων δ᾽

ἐςτὶν] «τατήρων écriv ΡῬΡΜ, f) «τατήρων ἐςτὶν N, ςτατή-
puv γάρ ἐςτι Scal. p. 35. 46 A0Tpa N 17, διάφοραι
libri 19. δραχμὴ] γραμμὴ Pb στὸ γράμμα usque ad
ψεμμῶν Y'] καὶ τὸ γράμμα θερμῶν τριῶν Pb 20. καὶ ὁ
θέρμος Pb 22. γίνανται M

15

20

802 FRAGMENTA [96]

λιτρῶν ξβ΄ 5 ἐν νομίεματι. τὸ δὲ ξυλικὸν ἐν Ἄντιο-
χείᾳ τάλαντόν ἐξςτι λιτρῶν Toe.
8. Διαιρεῖται δὲ ἐκ περιουςείας καὶ τὸ δηνάριον
κατὰ Ῥωμαίους εἰς μέρη apvp'* ἔχει γὰρ τροπαϊκὰ
5 β΄, νούμμους δ΄, áccóápia τις΄. ὃ δὲ νοῦμμος οὐγτγίαν
ἔχει τῷ «ταθμῷ. Τὸ ἀςςάριον διαιρεῖται εἴς τε 5 καὶ
Y" καὶ δ΄ καὶ ς΄ καὶ η΄ καὶ €" καὶ τ΄ καὶ τα" καὶ 18" καὶ
tc" καὶ w^ καὶ x5" καὶ Ag" καὶ μ΄ καὶ ν΄ καὶ οβ΄. τὰ
δὲ μέρη ταῦτα ἰδίας óvouaciac ἔχει παρὰ τοῖς Ῥω-
10 μαίοις λογιςταῖς.

96. Fragmentum Sancti Maximi.
(Vide prol. 8 100.)

Τοῦ ἁγίου Μαξίμου περὶ τῆς τιμῆς τῶν λ΄ ἀργυρίων
ὧν ἔλαβεν Ἰούδας ὑπὲρ προδοείας τοῦ Χριςτοῦ.
18 Aentrà καλοῦνται τὰ ἀςςάρια ἤγουν τὰ νουμμία.
ἑξήκοντα δὲ ἀςςαρίων ὑπῆρχε τότε τὸ δηνάριον. ἑκα-
τὸν δὲ δηναρίων ὁ ἄργυρος. καὶ πέπραται ὃ κύριος
eic τριάκοντα ἀργύρια, ἅτινα εὐυνάγονται τριςχίλια
δηνάρια, γινόμενα ἐν χρυςᾧ vouícuara ρ΄. καὶ τὰ μὲν
20 ρ΄ νομίεματα Éyouct y δηνάρια᾽ τὸ γὰρ ἕν νόμιεμα
δηνάρια λ΄. ὁ δὲ εἷς ἄργυρος ἔχει δηνάρια ρ΄, γινό-

1. λίτρας PPM ^ 4. αρνβ΄ Salm. Refut. p. 19 (ex ver-
sione Lat.) acvp' libri τροπαϊκὰ B] μέρη ιβ΄ libri, corr.
Sa 5, οὐγγίας libri, corr. Sa 71. η΄ xai] uw" N (teste
Maio) 8. xal οβ΄ om, P^ τὰ δὲ] καὶ τὰ P^

18. ToO om. B περὶ τῆς τιμῆς usque ad Xpicro0
om. LeM 1. ^reliquaeque litterae unciales evanue-
runt in À γομμία A 17. κύριος] KC AB 19.

vopícuata] N N (sed haec in unum contracta) AB (item
infra vs, 20. 1. 2), Ν LeM 20. vóuicua] N A

EC T π

[97] DE NUMNIS. 303

μενα vouicuara *' τρίτον ὥςτε τὰ τ΄ ἀργύρια ποιοῦει
γομίςματα v, καὶ τὰ τριάκοντα vouícuara ἑκατόν.

91. Varia fragmenta περὶ ςταθμῶν οὐξαία a
Salmasio.
(Vide prol. 8 101.) b
1. Ὀβολὸς ὃ ἐξ ἀργύρου ἄγει γράμματα τρία.
ὁλκὴ ἄγει γράμματα τρία. ὁ είκλος 6 ἅγιος ἄτει
Ἱράμματα δώδεκα.

2. Ὁ ετατὴρ vouícuara τρία, ὅ écri δραχμαὶ δύο,

ὃ καὶ καλεῖται κοδράντης. 10

ὃ, Βαλλάντιον παρὰ τὸ βάλλειν. Écri δὲ «ταθμὸς —
τὸ βαλλάντιον. ὃ καὶ φόλλις, δηγαρίων ρν΄.

4, Τὸ λεπτότατον τοῦ χαλκοῦ νόμιεμα κοδράντην
Ῥωμαῖοι καλοῦει, .

ὅ, Ὀβολὸς ὃ ἐξ ἀργύρου ἄγει γράμματα τρία᾽ 15
ὑμοίως καὶ ἀπὸ cibfpou: καὶ ἄλλος ὀβολὸς καὶ ἐν -
ἀργυρίοις ἐτετύπωτο᾽ ὄγδοον δὲ ἦν καὶ οὗτος τῆς
οὐγκίας.

6. Ὁ κοδράντης καλεῖται είκλον. ἔςτι δὲ τέταρ-
τὸν τῆς οὐγκίας, 20

T. Λεπτόν ἐςτι «ςταθμίον οὐγκίας τὸ τέταρτον,

2. τριάκοντα] X B, Λ΄ LeM

6. Sa Conf. p. 91: Fragmentum vetus incerti περὶ στα-
9nà»: ὀβολὸς et cet, quae similia sunt iis quae e cod.
Vindob, in prol. $ 89 exscripsimus — 9. Conf. p. 99, Ref.
P.26 10, kobpávtnc Ref. p. 25, xovabpávtnc Conf. p. 99
11, Conf. p. 102: conf. cod. Vindob. prol ὃ 89 12, τὸ]
τϑα 18. Conf. p. 1006. xovabpávtnv Sa — 15. Ret.
P. 24: conf. fr, 82, 42 19. Ref. p. 26: ín veteri frag-
Menlo incerti: ὁ στατὴρ' (οἱ cetera: vide 8 2). In alio ὁ
κοδράντης etc. &cri] ἐτὶ Sa 21. Ref. p. 88: Petus

304 ) | FRAGMENTA | [98]

περὶ οὗ ὁ κύριος λέγει᾽ “οὐχὶ δύο crpouO(a áccapíiou
πωλεῖται; ἅςεαρ δὲ ἐβῥαϊοτὶ ἠλαττωμένον καλεῖται.
8. Ὀβολὸς οὐκ ἐξ ἀργύρου, ἀλλ᾽ ἀπὸ εἰδήρου
πεποιημένος ἄγει γράμματα τρία.
ὅ 9. « Τὸ δὲ τάλαντον λέγεται δ.

10. Κοδράντης νοῦμμος ἄγων γράμματα ς΄. λεπτὸν
ἄγει γράμματα τρία.

11. “ἕν ἀεςάριον ςταθμὸς γραμμάτων ἕξ. δίδρα-
χμον γραμμάτων ἕξ.

1 98. Loci e lexicis veteris testamenti citati a
Salmasio.
(Vide prol. $ 101.)

1. (ίκλον ὀβολοὶ réccapec. ó δὲ Θεοδώρητος ἐν
τοῖς ἀπόροις τῆς γραφῆς λέγει είκλον κ΄ ὀβολούς.
18ὃ 2. (τατὴρ ἔχει εταθμὸν ἡμιούγγιον, ἐπὶ δὲ ἀργυ-
ρίου εἴκοςι ὀβολούς. |
9. "Accápioy τοῦ χαλκοῦ, φόλλεως τὸ τέταρτον.
ἀςςάριον τοῦ ἀργύρου, «ταθμὸς γραμμάτων ἕξ.

εἰ optinum fragmentum ἀνέκδοτον de Ponderibus: λεπτὸν
ἐστὶ etc, ςταθμίον] lege ς«ταθμῷ coll. p. 259, 2 cum adn.

8. Ref, p. 37: conf, fr. 82, 42 — 5. Ref, p. 39: 4no-
nymus de ponderibus: τόδε τάλαντον λέγεται ἐξακισχίλιον᾽
quod verbum íta expressum in veteri libro reperi, 5 6.
Ref. p. 25: Eusebius περὶ σταϑμῶν" κοδράντης eto., ubi
in Eusebio auetore afferendo erravisse videtur (v. prol.
8 92 adn. 1) 8. Conf, p. 98: Graecl περὶ σεαϑμῶν:
ἕν etc.

18. Conf. p. 91: vetus Lemíicon manuscriptum: σίκλον
etc, tum ibid. p. 100: Lexicon vetus veteris testamenti.
Σίκλον etc, item: στατὴρ etc. (8 2) 14. κ΄ Sa p. 91,
€(koct p. 100 — 17. Conf. p. 98, Ref. p. 79.

[9] DE NUMMIS. 905

4. Kobpávrnc cxoracpuóc ἢ λεπτὰ δύο ἢ τὸ Écya-
Toy τοῦ λεπτοῦ ἢ fj πρᾶξις καὶ αὐτὸ τὸ ἐνθύμημα.

5. Δηνάριον εταθμίζει λίτραν μίαν, οὐγκίας τρεῖς.

6. Λεπτόν écrt εταθμὸς οὐγκίας τέταρτον.

1. ᾿Αςςάριον τοῦ χαλκοῦ φόλλειως τὸ τέταρτον.
üccápioy ἐξ ἀργύρου λεπτῶν ἑπτά (ἔξ). .

09. Similia e codice Budensi prolata a Camerario.
(Vide prol. ὃ 102, I.)

1. *H λίτρα ἔχει οὐγγίας ιβ΄. Ἑβραῖοι δὲ τὴν οὐγ-
ταν μερίζοντες ἄλλοις ὀνόμαςιν αὐτὴν κεκλήκαειν᾽
τὸ γὰρ ἥμιευ τῆς οὐγγίας «τατῆρα ἐκάλεςαν διὰ τοῦ
ἐξαμφοτέρως τοῦ ζυγοῦ τὰς πλάςτιγτγας ἱςορροπεῖν,
τοῦ ἡμίεεως τῆς οὐγγίας ἐν ἑκατέροις τοῖς uépeciv
ἐπιπθεμένου᾽ ὅθεν τῇ icopporría τοῦ κανόνος κατὰ
τὴν τοῦ ζυγοῦ ἰςότητα «τατὴρ ἐπεκλήθη.

2. Ἔχει δὲ ὃ «τατὴρ ἥμιου τῆς οὐγγίας, είκλους
δύο.

9. Πάλιν δὲ τὸ είκλον. ὅ ἐςτιν ἥμιευ τοῦ ετατῆ-
poc, τέταρτον τῆς οὐγγίας, ἔχει λεπτὰ κ΄.

4, Τὸ δὲ λεπτὸν ὁλκῆς μιᾶς ἐςτιν δέκατον, ὀγδοη-
kocróy τῆς οὐγγίας. παρά τιςει δὲ καὶ ὀβολὸς καλεῖ-

1. Ref. p. 25: Vetus Lexicon quod est in Bibliotheca
Regia nondum editum: Κοδράντης etc. 8. Ref. p. 75:
idem in alio Lexico veteri mihi lectum est: δηνάριον etc.
4, Ref. p. 80: legitur in illis Lexicis: λεπτὸν ἐστὶ etc. ὅ.
Hef, p. 80: i(a in alio Lexico scriptum reperi: ἀσσάριον
τοῦ χαλκοῦ — ἑπτά. in aliis λεπτῶν ἕξ.

18. ἡμιςέως Cam 20. post λεπτὸν asteriscum po-
suit Cam ὀγδόου Cam; contra Salmasius Ref. p. 28: nos
ea (Camerarii verba) ex veteri codice sic corrigenda asse-
rimus: Ἔχει δὲ ὁ crati)p — ἔχει λεπτὰ δύο. τὸ δὲ λεπτὸν
ὁλκὴ μία ἐςτίν, ὄγδοον τῆς οὐγκίας --- καλεῖται.

SCRIPT. METROL. I, 20

σι

b

806 FRAGMENTA [100]

ται. ἐδίδου δέ τις δύο ὀβολοὺς καὶ ἐλάμβανεν ἄρτον
ἢ ἕτερόν τι πρὸς διατροφήν διὸ ἐν Ἱεροςολύμοις ἐν
τῷ ναῷ οἱ κερματιεταὶ ἐκαθέζοντο οἱ καλούμενοι
κολλυβιςταΐ, ὧν κατέςτρεψεν ó κύριος τὰς τραπέζας.

ὅ 5. Ττοΐτινες τὸ κληθὲν νόμιεμα παρὰ τοῖς βαειλεῦ-
εἰν --- ἀργύρεος δὲ καλούμενος διὰ τὸ ἐξ ἀργυρίου
“τότε τετύφθαι εἰκόνα ἔχων βαειλικήν --- μέγα μὲν
εἶναι τῷ χαράγματι καὶ τῇ ὁλκῇ, ὃ ἐκλήθη ἀργυροῦς,
ὥςτε ἔχειν αὐτὸν δηνάρια ρ΄, ἕκαςτον δὲ δηνάριον

10 ἔχειν ἀςςάρια ξ΄. τὸν δὲ ἀτοφερόμενον ἀργύρεον καὶ
μὴ δυνάμενον ἀγοράζειν ἄρτον ἢ λάχανον ἤ τι τῶν
βραχυτίμων διδόναι τῷ κολλυβιςτῇ τὸ μέτα ἀργύριον
καὶ [ἀναλύειν αὐτὸ εἰς βραχύτητα, ἤγουν δηνάρια
καὶ ἀςςάρια] κερματίζειν αὐτό, τουτέςτι. κολλυβίζειν᾽

16 ὅθεν καὶ κερματιςταὶ καὶ κολλυβιεταὶ κέκληνται οἱ
τραπεξῖται.

100. Simile fragmentum a Bernardo allatum.
(Vide prol. 8 102, II.)

1. Κοδράντης τὸ τέταρτον τοῦ φόλεως ἢ δύο
20 λεπτά. τὸ δὲ λεπτὸν ἑξακιςχιλιοςτὸν ταλάντου, ὅ
ἐςτι νόμιομα ἕν ἢ κόκκοι τρεῖς. τὸ δὲ τάλαντον λί-
τρας ἔχει ἑκατὸν εἴκοςι πέντε.
2, Δραχμὴ ἕξ ὀβολοί. ἠδύνατο δὲ τοῦ Xpuciou
τὸ τάλαντον τρεῖς χρυςοῦς ᾿Αττικούς᾽ τὸ δὲ τοῦ ἀβρ-
25 γυρίου ἑξήκοντα μνᾶς ᾿Αττικάς. ᾿ .
3. Νουμιαῖον ἕν καὶ ἥμιευ τοῦ λεπτοῦ κοδράντης
δὲ νουμιαῖα τρία.

ὅ. οἵτινες} sententia requirit λέγεται 6, ἀργυρίων
Sa 10. ξ΄ Sa, C Cam 13. ἤτουν Cam 1. κόκκοι
τρεῖς} κοδράνται Υ legendum videtur, vide prol. $ 103

[101] ' DE NUMMIS. 301

4. Δηνάριον εἶδος ἀργυρίου ὁλοκοτίνου ἔχον
ἰχύν.

5. Ὁ δὲ xpucoüc παρ᾽ ᾿Αττικοῖς δύναται δραχμὰς
δύο, ὡς ἸΤολέμαρχός qna: δραχμὴ δὲ τοῦ χρυςοῦ
vouicuaroc ἀργυρίου δραχμὰς δέκα. μνᾶν δὲ λέγονει 5
τοὺς πέντε χρυςοῦς΄ ἑκατὸν δραχμαὶ ποιοῦςι μνᾶν
μίαν.

6. (τατὴρ τετράδραχμον, ἥμιευ οὐγκίας.

101. Loci e Glossis nomicis.
(Vide prol. 8 102, III.) ^. 10

Κεντηνάριον. λίτραι ρ΄. xévrov γὰρ Ρωμαῖοι τὰ
ρ΄ φάει.
Kevrnváptov , voutcu&ruv ποςότης.
Κολλεκτάριος, ὁ ἀργυραμοιβὸς ἤτοι ὁ κέρμα ἀντὶ
ἀργύρου ἀλλαςεόμενος τραπεζίτης, ὃ ἀργυροπράτης, 15
Λίτεραι, τὰ γράμματα τῆς ευμφωνγίας᾽ ἐξ ὧν καὶ
1 λίτρα ὄνομα τοῦ εταθμοῦ.

Μιλιαρίειον., ςετρατιωτικὸν. δῶρον.

Μιλιαρίειον. ςτρατιωτικὸν δῶρον ἐμφανῶς.

Μιλιαρίειον, τὸ χιλιοςτὸν τῆς τοῦ χρυςοῦ λίτρας. 20
ike γὰρ οἱ ἹΡωμαῖοι τὰ χίλια καλοῦςι᾽ καὶ οὕτω κατ-
ἐκερματίεθθη τὸ ποςὸν τῆς λίτρας, ἵνα δι᾽ αὐτοῦ
citra: τὰ χίλια μιλιαρήεια, ὥςτε καὶ τὸ νόμιςμα
λαγχάνει μιλιαρήςια ιδ΄.

Νούμμην,. νούμμιον. 25

Νούμμοι,. τὰ νομίεματα.

11. 16. λίτρα vulgo 17, ὄνομα] οἶμαι vulgo 20.
χρυςοῦ Scaltger et Du-Cangius, χρόνου vulgo — 21. κατε-
κερμάτωςε vulgo, κατεκερμάτωςαν Gronov. de sest. p. 813
28, καὶ τὸ] κατὰ vulgo, Éxacrov coni. Gro 24. μιλια-
Pica κε΄ coni. idem

20*

308 FRAGMENTA iit]

NoóOpoc, εἶδος νομίεματος,

(ζηςκουάς, ἥμιευ cüv ἀςςαρίῳ, rourécriv ἕν ἥμιου
ἀςςάριον.

(όλιδοι. νομίεματα.

δ ἀτιπένδιον ἔτ τριβοῦτον, τὸ ἀπὸ λεπτῶν ἀργυ-
ρίων ευναγόμενον.

Φόλλις ἐπὶ Θεοδοςίου τοῦ νέου φόρος ἡμιόνων
εἰεήχθη τοῖς Κονεταντινουπολίταις, δεῖςθαι τῶν τοι-
ούτων ὑποζυγίων τὴν ἐν πολέμῳ χρείαν προϊεχομέ-

10 νου. ἕτερος δὲ ὃ κληθεὶς φόλλις τὰς τῶν ἀξιολογυ-
τέρων κατὰ πόλεις οἰκίας κατέλαβεν. ὅτι ἦν αὐτοῖς
τὸ γένος ἄνω τῆς ἀξιώςεως τετυχηκὸς καὶ ἦν ἀτύ-
Xnua τὸ κρεῖττον ἐν τοῖς γένεςι πρὸς τὸ μέγεθος
τῆς ἀξιώςεως διακρινόμενον τῷ ποςῷ. τοῖς μὲν τοῦ

“18 πρωτίςτου τέλους ὀκτὼ χρυείου λίτραι. τοῖς δὲ τοῦ
δευτέρου Téccapec, καὶ δύο τοῖς τρίτοις, ὥς φηήειν
Ἡεύχιος ὃ Ἰλλούετριος ὃ φιλοςοφήςας τῆς Μιληείας
ἐν τῷ ς΄ χρονικῷ διαςτήματι τῆς icropíac.

Φόλλις cra0uóc écri λεγόμενος καὶ βαλάντιον.

20 ἕλκει δὲ δηναρίους διακοςίους πεντήκοντα,, Tourécri
λίτρας TiB' καὶ οὐγγίας ἕξ, ὡς ἔχοντος ἑκάετου δη-
γαρίου λίτραν a' καὶ οὐγγίας γ΄. ἔςτι δὲ ἕτερος φόλ-
λις ευναγόμενος ἐξ ἀργυρίων λεπτῶν τῶν τοῖς crpo-
τιώταις διδομένων καὶ διὰ τοῦτο μιλιαρηςίων καλου-

P L]

2. ἵμιου vulgo utroque loco 4. CóMiboc vulgo, em.
Sca ἢ. Φόλις vulgo 10. ἀξιολογοτέρων vulgo — 13.
πρὸς add. Gro p.839 17. φιλοςοφίας vulgo, emend, Lob).
coll. v. παλματίους: ó Ἰλλούετριος *Hcóyioc ὁ quAocogfi-
cac τῆς Μιληείας, et v. ῥελεβάτους: ὁ Ἶλλ. "Hc. ὁ φιλο-
ςεοφήςας Μιληςίας 22, Y' Sa Οοπξαΐ, p. 104, v vulgo
23. τῶν add. idem p. 107 τοῖς] ταῖς typotheta apud
Ottonem

[101] DE NUMMIS. . $09

μένων. ἔχει δὲ Éxacrov τῶν τοιούτων λεπτῶν ἀρ-
τυρίων κεράτιον ἕν ἥμιου τέταρτον, ὁ δὲ φόλλις
ἀργύρια τοιαῦτα pxe', ἃ ποιοῦςι κεράτια cu] καὶ νούμ-
μους θ΄, ἤτοι πρὸς τὸ νῦν! κρατοῦν μιλιαρήεια ρθ΄

καὶ νούμμους θ΄, γινόμενα ἐν χαράγματι νομίοματα 5

9. μιλιαρήειον ἕν νούμμοι θ΄. τὰ τοίνυν px' καὶ πέντε
ἀργύρια ςυνήγετο εἰς ἀπόδεςμον ἕνα καὶ οὗτος ἐκα-
λεῖτο φόλλις,

Ἔστι δὲ καὶ ἕτερος φόλλις διαφόρους ἔχων πο-
(ότητας᾿ ἀπὸ γὰρ δύο xpucíou λιτρῶν ἀρχόμενος εἰς
ὀκτὼ προήει κατὰ τὴν ἀξίαν καὶ τὴν εὐπορίαν τῶν
ἀπαιτουμένων, οὗ μέμνηται μὲν καὶ Ἡεύχιος ὃ Ἰλ-
Aoücrpioc ἐν τῷ ς΄ χρονικῷ διαςτήματι τῆς icropíac,
μέμνηται δὲ καὶ Θαλελαῖος ἐν τῇ β΄ δι. τοῦ B'?" τίτλ,
τοῦ 1:9" βιβλ. τῶν Kubikuv, οὗτινος τίτλ. ἣ μὲν α΄
διάταξις ἐξελήφθη ἐν βιβλ. τῶν Baci. ς΄ τίτλ. Z' κεφ.
U, f δὲ B' παρελείφθη ὡς πάλαι ἀναιρεθεῖςα παρὰ
τοῦ θείου Μαρκιανοῦ.

Φόλλεις, ὀβολοί.

4. μιλιαρῆςια ρθ΄ Sa Refut. p. 70, μίλλια 9 vulgo
6. μίλλιον vulgo 14. βΌυ i, e, δευτέρου] βου vulgo

ru

5

910 FRAGMENTA [102. 109] .

V. Fragmenta e lexicographis excerpts.

102. Loci ex Apollonio sophista.

᾿Ατάλαντον. ἰεόζυγον, οἷον ἰςόεταθμον ᾿ τάλαντα
γὰρ τὰ «ταθμία.

δ ΦΔΑυυδεκάβοιον, δώδεκα βοῶν ἄξιον.

Δῶρον 6 παλαιςτής᾽ “τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἕκκαι-
δεκάδωρα πεφύκει. |

ΤΤέλεθρον, πλέθρον ἔςτι δὲ μέτρον γῆς, ἕκτον
«ταδίου.

10 ἹΠεντηκοντόγυον, πεντήκοντα γύας ἔχον᾽ qUnc
δὲ μέτρον γῆς.

ΤΤυγούεσιον, πηχυαῖον" “βόθρον ὀρύξαι Ócov τε
πυγούειον.᾽ πυγὼν γάρ écriv εἶδος μέτρου ἀπὸ τοῦ
ἀγκῶνος ἕως ἔξω τῆς χειρός. |

15 ΤΠυγμαῖοι ἔθνος πρὸ τῆς Αἰγύπτου, τὸ μέγεθος
μικρόν, οἷον πηχυαῖον.

Τάλαντα ἐπὶ μὲν τῶν ζυγῶν᾽ “ἀλλ᾽ ἔχεν ὥςτε
τάλαντα γυνὴ χερνῆτις᾽’ ἐπὶ δὲ τῶν ἱεταμένων᾽
“χρυςοῦ δὲ «τήςας Ὀδυςεὺς δέκα πάντα τάλαντα:

80 Τετράγυος, τεςςάρων γυῶν᾽ γύης δὲ μέτρον Υῆς

108. Loci ex Harpocratione.

Δαρεικός. Aucíac ἐν τῷ κατ᾽ '€parocOévouc ἑνὸς
τῶν λ΄. εἰεὶ μὲν χρυςοῖ «τατῆρες οἱ Δαρεικοί, ἠδύνατο

5. δυόδεκα vulgo 12. 13. ὀρύξας et πυγὸν vulg)
16. immo πηχυαῖοι 17. ἔχον Il. M 433 18. χερνήτης
vulgo 19. 'Obucceic vulgo

[103] E LEXICOGRAPHIS EXCERPTA. 911

δὲ ὁ εἷς ταὐτὸ ὅπερ καὶ ὃ χρυςοῦς παρὰ τοῖς "Arrt-
κοῖς ὀνομαζόμενος. ἐκλήθηςαν δὲ Δαρεικοὶ οὐχ, ὡς
οἱ mAeicrot νομίζουειν, ἀπὸ Δαρείου τοῦ Ξέρξου
τατρύός, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ ἑτέρου τινὸς παλαιοτέρου βακι-
λίως, λέγονει δέ τινες δύναςθαι τὸν Δαρεικὸν ἀργυ-
ρύς δραχμὰς κ΄, ὧς τοὺς ε΄ Δαρεικοὺς δύναςθαι μνᾶν
ἀργυρίου.

Ἐπιτρίταις, 'coioc ἐν τῷ κατὰ Καλλιφῶντος᾽
“ἑξακοείαις δραχμαῖς ἐπιτρίταις " ἀντὶ τοῦ ἐπὶ η΄ óo-
λοῖς, κατὰ τὸ τρίτον εἶναι μέρος τοὺς η΄ ὀβολοὺς
τοῦ τετραδράχμου.

᾿ἐπωβελίαι. Δημοεθένης ἐν τῷ κατὰ (τεφάνου.
ἐπιτίμιόν ἐετιν ἣ ἐπωβελία τὸ ἕκτον μέρος τοῦ τιμή-
ματος, ὅπερ ἐδίδοςαν οἱ διώκοντες τοῖς φεύγουειν,
εἰ pi] ἕλοιεν. ἐκαλεῖτο δὲ οὕτως, ὅτι καθ᾽ ἑκάςτην
δραχμὴν ὀβολὸς ἦν. ὅπερ ἕκτον ἐςτὶν ἐν ἐξ ὀβολοῖς
τῆς ἱραχμῆς λογιζομένης. ἐκ πολλῶν δέ ἐςτι τοῦτο
οὕτως ἔχον μαθεῖν.

Ἡμίεκτον καὶ ἡμιμέδιμνον. Δείναρχος ἐν τῇ κατὰ
Καλλιςβένους εἰςαγγελίᾳ. τοῦ μεδίμνου ἔχοντος χοί-
νικας μη΄ τὸ χωροῦν κδ΄ χοίνικας ἡμιμέδιμνόν écriv,

b

,

20.

ἡμίεκτον δὲ τὸ χωροῦν δ΄ χοίνικας, τοῦ ἕκτου, ὅπερ.

ἐςτὶ χοίνικες η΄, τὸ ἥμιου.

Μέδιμνος. Δείναρχος ἐν τῷ: κατὰ Καλλιςθένους.
μέτρον ἐςτὶ ξηρῶν. οἷον πυρῶν ἢ κριθῶν, ἔχει δὲ
χοίγικας μη,, καθά onct Νίκανδρος ὁ Θυατειρηνὸς ἐν
τοῖς ἐξηγητικοῖς τῆς ᾿Αττικῆς διαλέκτου.

᾿ Μετρονόμοι. ἀρχῆ τις ᾿Αθήνηςίν ἐὲτιν f] τῶν με-
τρονόμων, ὡς Δείναρχος ἐν τῷ κατὰ Καλλιςθένους.
ἦταν δὲ τὸν ἀριθμὸν ιε΄, εἰς μὲν τὸν Πειραιᾶ ε΄, i δὲ

—

30. dc μὲν τὸν ΤΤ]ειραιὰᾶ ε΄, ι΄ δὲ elc üctu corr. Boeckh
Staatshaush, I p. 70 (ed. alt.); inverso ordine 1 et € vul

25

30

212 FEAGEPET ed

εἰς ácrv, εἶχον δὲ τὴν éruckemmy. imme tmm |
τὰ μέτρα τῶν πωλούντιυν. ἐκ em CApecrm C ἢ
τή 'Aórrvaiwy πολιτεία δηλοῖ.
Τεταρτημόριον. Δείναρχος £y τῇ πιστὸ Am.cx
6 vouc eicarreíao. τετορτυμόριον Er— τὸ xum.
μέρος τοῦ ὀβολοῦ. τουτέςτι Χαλχο Β΄.
Τριτημόριον. Δεΐναρχος wor& Κοαλειτσδεσος 7
τριτημόριόν ἐςτιν ς΄ χαλκοῖ. Φιλήμισν ἐκ τὰ
Capbíou Ὀιδάςκει
l0 Τρίτον tuibpayuoy. Acfvapyoc wmrà Nur.
τὰς β΄ ficu δραχμὰς οὕτως εἰυδθοςιν Pynux 2
παλαιυὶ,

10£ Loc er Hesgchée.
"Arkupu. τὸ αἰδοῖον παρὰ Ἐπιχάρμωαι Ki
15 δέ τὸ τριόβολον.
Ἄδδιξις : μέτρον τετραχοίνικον.
Akrwvoiov, γόμιςμα ἀργυροῦν μέγα. [Aire
Αἰγιναῖος ὁμοίως ὀβολός.
“Ἀκαινὰ, μέτρον τι. ἢ κέντρον. ἐν ὦ éprrpe-
M) τες κεντοῦει, καὶ ἄκανθα.
— "Aifonkov. καθαρόν, ἁγνόν, cemróy- Ῥ bónpov.
ἀπαρεγχείρητον, ἐπὶ vouícuaroc.
- "Akpóbpvov, πλῆρες μέτρον παρὰ. Ταρεανγτίνοκ.
Ap, ὀξύβαφον.

Ἡυτίν omnibus praeter unum D (Paris. 9558) qui
Lcum Suidae plerisque eodicibus: ιε΄ μὲν et Tla-
δὲ εἰς dcru. Conf. Suidam.

"UE Kuster., Schmidt. τετραχοίνης cod 17.
ἴον cod, Schm. Αἰγενέοι secl Schm, 18. Ak
Leod. ὁμοίως 9^ '-onf. Phavor), Ópotoc cod.

1

E

[104] EX EEZYOHH FIG Nee fx
"AM, πῆχυς. "A&murvim
"Auerpa, ἄκαιρα. zw a—HnHE ΕΣ Τὸ
"Auvuctia , pé T
"Augipopeóc, coc. uhmr. ecpmunc T ien
ἐλαΐου. ξ

᾿Αναποδίζειν. τὸ ἄκ-υπῦς ce10 -3 «mE Τὺ ἘΠ --
εἰν ποδίζειν yàp τὸ μετγχέξν.

᾿Απέλεθρον, ἀμέτρπτεν". ctp τὰς osx λὲ-
τρου.
᾿Απόμακτρα, ξύλα. τὸς cx:-cz&hsc εἰ τὸς ELTDWwuUL 28
τὰ μέτρα.

"Anówynctpov, τὸ ἀπύωακτρον TO02 με: μένοι
ὅτου.

᾿Αργυροῦς, ὃ ετατήρ. fav δὲ ὀὁβολοί ας Ἵ.

᾿Αροανδικόν, νόμιεμα. ὦ χρῶνται Arrimot ἀτὸ 15
᾿Αροάνδου.

Ἄροτρα, τῆ, χώρα. πλέθρα.

᾿Αρτάβη., μέτρον Μηδικὸν εἴτου. ᾿Αττικὸς μέ-
διμγος, .

"Acap0ó, vópicua παρὰ Ἰουδαίοις. 20

᾿Αςάριον καὶ λεπτὸν ἕν eiciv, ἤγουν s" ταλάν-
του, ὅ ἐετι ἕν ἐξάγιον ὁλκήν. τὰ δὲ δύο λεπτὰ κο-
ὁράγτης eic, ἤγουν νομίεματος τ΄. ᾿

2. ἄκαιρα Musur., ἄκερα cod. κεράμια χόες η΄ con-
iectura scripsi, μαχόεςα cod.; totam glossam ϑοῆπι. ad
ἐπαμέτραιον sic dedit: ἄμετρα' κέρατα κ΄ κεράμια μα΄,
χόες δ΄ — 6. ἀναποδείξειν cod, — 10. ἀπομάκτρας et κυ-
τάλας eod, 12. ἀπόψηςτον cod. 14. ΑΆργυρος cod.,
vulg. 15. 'Apoabikóv cod., ᾿Αρυανδικόν suad-^ **---?
4, 166 17. ἄρουρα coni. Zeinsius 20. v
Ἰουδαίοις Schon, V ἦ Ἰούδα cod. 21—;
$ 108

314 FRAGMENTA [194]

"Acnuoc, ἄργυρος.

Αὐςτήρ. μέτρου ὄνομα.

"Aguccav , τὴν κοτύλην Ταραντίνοις.
᾿Αφύεςετα, κοτύλη, ετάμνος.

δ ᾿Αχάναςτινὲς μὲν TTepcixà μέτρα, Φανόδημος δὲ
«ícrac, εἰς ἃς κατετίθεντο τοὺς ἐπιςιτιςμοὺς οἱ ἐπὶ
θεωρίας [ἰόντες, oi εἰς θεοὺς] ςτελλόμενοι.

᾿Αχάνη, μέτρον είτου ἐν Βοιωτίᾳ, χωροῦν μεδί-
μνους με΄. .
10 — Bóboc, ὃ καὶ βάτος, ν΄ ξέεται, ἤγουν λίτραι μη.
Bawüv, ἰχθὺς οὕτως. καὶ μέτρον παρὰ ᾿Αλεξαν-
δρεῦει. |
Βακάϊον,, μέτρον τι.
Βάφιον. ὀξύβαφον᾽ Ταραντῖνοι.

16 Βάττου εἴλφιον] * εἴλφιον, ὃ ἐκτετίμηται παρ᾽
αὐτοῖς, ὥςτε καὶ ἐν τῷ vouícuart ὅπου μὲν Ἄμμωνα,
ὅπου δὲ εἴλφιον ἐγκεχαράχθαι.

Βηματίζειν. τὸ τοῖς ποςὶ μετρεῖν. ἔςτι δέ πως ἣ
λέξις Μακεδονική. |

20 Biórup, κυάθιον μικρόν. ἤγουν κοχλιάριον.

.. Βοῦς ἐπὶ γλώεςῃ. παροιμία ἐπὶ τῶν μὴ δυναμέ-
vuv παῤρηεςειάζεςθαι, ἤτοι διὰ τὴν ἰεχὺν τοῦ ζώον,
ἢ διὰ τὸ τῶν ᾿Αθηναίων νόμιςμα ἔχειν βοῦν ἐγκεχα-
ραγμένον, ὄνπερ ἐκτίνειν τοὺς πέρα τοῦ δέοντος
25 παρρηςιαζομένους ἦν ἔθος.
Γαβαθόν, τρυβλίον.

ι 8. Ταραντῖνοι Mus.; at conf. v. βεβηκῶςθαι 7. ετελ-
λόμενοι Mus, τιλλόμενοι cod. . μέδιμνον ἕν cod,
corr. Albert. 10. λίτραι un] δ΄ μή οοῦ, 11. βαίων cod.
18, βακάριον coni. Sopíng. 15. ἐκτέτμηται cod., corr.
Pearso 18. βηματίζει cod., vulg. 28. νόμιςμα add.
M- "«relvetv cod,

^ s

(194] EX HESYOHIO ExCERPTA. |. 815

Γάβενα, ὀξυβάφια ἤτοι τρυβλία.

Γάμβριον. τρυβλίον.

Γλαῦκες Λαυριωτικαΐ, ᾿Αριςτοφάνης "Opvictv, oi
ἀργυροετατῇρες᾽ ἐν Λαυρίῳ γὰρ τὰ μέταλλα τὰ ἀρ-
γυρεῖα. γλαῦξ δὲ τὸ ἐπιχάραγμα τοῦ «ετατῆρος.

Γλαῦξ,. νόμιςμα ᾿Αθήνηει τετράδραχμον.

Γόμορρα, μέτρον. ετάεις.

Γύαι. δδοί, πλέθρα.

l'ón, μέτρον πλέθρου.

Γύης] κ δηλοῖ δὲ καὶ μέτρον τῆς "δίγυον᾽ καὶ
“πεντηκοντόγυον᾽. |

Aoipa, ςπιθαμήν. καὶ τὸ ἔγκωλον τοῦ cyotvíov:
«τήμονα δὲ Ταραντῖνοι.

Δανάκη. vouicuámóy τι βαρβαρικόν, δυνάμενον
πλέον ὀβολοῦ ὀλίγῳ t. ἐλέγετο δὲ καὶ ὁ τοῖς νεκροῖς
διδόμενος ὀβολός. | |

Δαρεικοί, oi xpucoi ετατῆρες᾽ ἐκλήθηςαν δέ, ὥς
τινές φαεῖιν, ἀπὸ Δαρείου τοῦ τῶν Περεῶν βαειλέως.

Δάρειρ, τὸ ἀπὸ τοῦ μεγάλου δακτύλου ἐπὶ τὸν
μικρὸν διάεςτημα.

Δάριν, επιθαμήν ᾿ ᾿Αρκάδες.

Δαρχμάς, δραχμάς.

Δεκάβοιον, ἀριθμὸς ποςός, καὶ «ταθμὸς ποςός,
ἐφ᾽ ὦ τετύπωτο βοῦς. ἔνιοι δὲ Δηλίων τὸν βοῦν
νόμιομα εἶναί pact.

Δεκαδώρῳ ἁμάξῃ fic fj διάμετρος τῶν τροχῶν
δέκα δώρων. δῶρον δέ, ὧς μέν τινες, f] παλαιεςτή,

1. ὀξυβαφεῖ cod. 6. τετράδραγμον cod, | 14. δα-
váxn 4. Steph., baván cod, 15. post ὀλίγῳ cod. habet
Γ΄ eum suprascr. |l, unde Tivi coni. Mus., τριτημόριον
Sed. 19. τὸ ἀπὸ Mus., τὸ ἐπὶ cod. 94. Δηλίων
τὸν Salmas., δειλιόντων cod.

ex

bet

0

20

25

316 FRAGMENTA - [104]

ὧς δὲ ἕτεροι, ὅταν τοὺς réccapac δακτύλους cucr(-
ψας ἐγείρῃς τὸν ἀντίχειρα, ὡς Πλούταρχος,
Δέμας. εχοινίον.
Δημαρέτειον. vóutcua ἐν CixeMq, ὑπὸ Γέλωνος’
5 κοπέν, ἐπιδούςης αὐτῷ Δημαρέτης τῆς γυναικὸς cic
αὐτὸ τὸν κόεμον.
Δηνάριον, τὸ νόμιςμα, ἢ εἶδος ἀργυρίου.
Δίαυλος, μέτρον πηχῶν ὦ.
Δίδραχμον, τὸ τέταρτον τῆς οὐγκίας,
10 Διητία, ἡμιμέδιμνον.
Aukotocóyn , ἣ χοῖνιξ" μυςτικῶς.
Δίκρατον, νόμιεμα [ἢ δίκρανον].
Διμέδιμνον, μέτρον χωροῦν δύο μοδίους.
Δίπτυον. Κύπριοι μέτρον" oi δὲ τὸ ἡμιμέδιμνον.
15. δΔΔιειτάειον, τὸ πρὸς διπλῆν ἱετάμενον τὴν τιμὴν
xpucíou ἢ ἀργυρίου: ὡς icocráciov τὸ πρὸς τὴν
ἴςτην.
Δόλιχος, μακρός, ἢ μέτρον τῆς.
Δοχμή, επιθαμή. παλαιςτή.
30 ἑδράξ, δράκα. καὶ ξέετου τὸ τέταρτον.
Δραχμή, εἶδος μέτρου, κεράτια wm.
Δραχμή,. τὸ ὄγδοον τῆς οὐγγίας.
Δραχμὴ χρυςίου, δλκὴ νομίοματος εἶς ἀργυρίου
λότον δραχμῶν v.
25 Δραχμὴ τὸ ὄγδοόν écnu τῆς οὐγγίας ἐν χαλκῷ
καὶ τιδήρῳ᾽ ἐν δὲ xpucib καὶ ἀργύρῳ ὀγδοηκοετόν

4, Δημαρέτιον cod, vulg. 6. αὐτὸ Mus,, αὐτόν
eod. 8. w' om. οοᾶ,, add, Palmer. 9. δίδραγμον cod.
11. εχοίνιξ cod. 18. δύο] δώδεκα malim; at conf. μὲ-
διμναῖον 14. κύπρον coni, Schm., Κύπριον ego 21.
κεράτια Salmas, κέρατα cod, . 232, δραγμὴ cod. — 93.
δραγμὴ cod. 94. δραχμῶν Gronov., διδράγμων cod.

[104] EX HESYOHIO EXCERPTA. ἡ 311

ἐςτιν οὐγγίας᾽ οὕτω γὰρ εὑρίεκονται oi εἴκοει ὀβολοὶ
δίδραχμον ἐν τῷ Λεβιτικῷ.
Δωδεκεύς, χοεύς.
Δῶρα, τὰ δωρούμενα. καὶ ἐπὶ μέτρου παλαιςτή.
Δῶρον, παλαιςτή. ἔνιοι τετραδάκτυλον. καὶ τὸ ὅ
cüynOec ἡμῖν. ἑκκαιδεκάδωρα δέ, ἑκκαίδεκα παλαι-
(τῶν.
Δῶρον., παλαιςτής, μέτρον.
“Ἕβδομον ἡμιτάλαντον, τὰ ἕξ ἥμιευ τάλαντα.
Ἑκατόμπεδον, τὸ θέατρον" ἢ ἑκατὸν ποδῶν. 10
“ἝἜκδραχμον, ἑξάδραχμον.
Ἑκκαιδεκάδωρα, ἑκκαίδεκα παλαϊετῶν: δῶρον
γὰρ παλαιετή.
Ἑκταῖον, αἱ δέκα κοτύλαι.
Ἑκταίους, τοὺς ἐκ χοινίκιυν ἕξ. 15
Ἕκτη. τρίτη; τετάρτη, νομίεματα ἀργυρίου καὶ
χρυείου καὶ χαλκοῦ.
Ἐκ τριτημόρου, ἐκ τεςςάρων ἡμιεκτέων.
Ἑλένιος, ἀγγεῖον χωροῦν τέταρτον...
Ἐλέφαντα] « καὶ ῥυτὸν τρεῖς xóac χωροῦν. 40
Ἐμβάφιον, ὀξύβαφον παρὰ Ἱππώνακτι.
'€vveáfotov , ἐννέα βοῶν ἄξιον, ἢ évvápupcov. ὁ
δὲ βοῦς γόμιςμα.
Ἑξᾶς. εἶδος νομίεματος παρὰ Cupaxoucíioic.
'€rapérpaiov , μέτρον τι παρὰ Κνιδίοις. 25
Ἐπίκοπος,. χάραγμα ἐκ δευτέρου πληγέν.

M — — à —

2, δίδραγμον cod. Λεβητικῷ eod., Λευιϊιτικῷ Sehm.,
5, παλαςτὴ cod. 6. ἑκκαιδεκάδωρα δὲ add. Mus. 9.
ἡμίςεια cod, —— 10. ἑκατόπεδον cod. — 12, δῶρον Salmas.,
δῶρα cod. 14. δέκα] δύο coni. Z. Dindorf, recipit Schm.
21. Ἱππόνακτι eod., Ἱπποκράτει Drino et Foes.
ἔξας cod. vouicuaroc add. Salmas,

3808 FRAGMENTA i101]

Νοῦμος, εἶδος vouítcuaroc.

ζηςκουάς, fiuicu εὺν &ccapíu, τουτέςτιν ἕν ἥμιευ
&ccápiov.

(όλιδοι, vouícuara.

5 . Crméybioy ἔτ τριβοῦτον, τὸ ἀπὸ Aerrrüv ἀρτγυ-
ρίων ευνατόμενον.

Φόλλις ἐπὶ Ocobocíou τοῦ νέου φόρος ἡμιόνων
εἰετήχθη τοῖς Κονεταντινουπολίταις, δεῖεθαι τῶν τοι-
ούτων ὑποζυγίων τὴν ἐν πολέμῳ χρείαν προϊεχομέ-

10 νου. ἕτερος δὲ ὃ κληθεὶς φόλλις τὰς τῶν ἀξιολογω-
τέρων κατὰ πόλεις οἰκίας κατέλαβεν. ὅτι ἦν αὐτοῖς
τὸ γένος ἄνω τῆς ἀξιώεεως τετυχηκὸς καὶ ἦν ἀτύ-
χημα τὸ κρεῖττον ἐν τοῖς γένεςι πρὸς τὸ μέγεθος
τῆς ἀξιώςεως διακρινόμενον τῷ oci). τοῖς μὲν τοῦ

“16 πρωτίετου τέλους ὀκτὼ xpuciou λίτραι, τοῖς δὲ τοῦ
δευτέρου τέςςαρες, καὶ δύο τοῖς τρίτοις, ὥς φηξειν
Ἡεύχιος 6 Ἰλλούετριος ὃ φιλοςοφήκεας τῆς Münciac
ἐν τῷ ς΄ χρονικῷ διαςτήματι τῆς icropíac.

Φόλλις cra0uóc écri λεγόμενος καὶ βαλάντιον.

20 ἕλκει δὲ δηναρίους διακοςίους πεντήκοντα, rourécr
λίτρας τιβ΄ καὶ οὐγγίας ἕξ, ὡς ἔχοντος ἑκάετου δη-
ναρίου λίτραν a' καὶ οὐγγίας γ΄. Écrt δὲ ἕτερος φόλ-
Aic ευναγόμενος ἐξ ἀργυρίων λεπτῶν τῶν τοῖς crpa-
τιώταις διδομένων καὶ διὰ τοῦτο μιλιαρηςΐων καλου-

L| ἢ

2. ἵμιτυ vulgo utroque loco — 4. (όλιδος vulgo, em.
Sca 71. Φόλις vulgo 10. ἀξιολογοτέρων vulgo 19.
πρὸς add. Gro p.839 17. φιλοςοφίας vulgo, emend. Lab.
coll. v. παλματίους: ὁ Ἰλλούςτριος Ἡεύχιος ὁ quiocogfi-
cac τῆς Μιληςίας, et v. ῥελεβάτους: ὁ Ἰλλ. "Hc. ὁ φιλο-
ςοφῆςας Μιληείας 22, Y' Sa Confut. p. 104, ty vulgo
23. τῶν add. idem p. 107 τοῖς] ταῖς typotheta apud
Ottonem

παν -- -

[101] DE NUMMIS. 300

μένων. ἔχει δὲ ἕκαςτον τῶν τοιούτων λεπτῶν ἀρ-
τυρίων κεράτιον ἕν ἥμιευ τέταρτον, ὃ δὲ φόλλις
ἀργύρια τοιαῦτα ρκε΄, ἃ ποιοῦςι κεράτια cim καὶ νούμ-
μους θ΄, ἤτοι πρὸς τὸ vOv: κρατοῦν μιλιαρήςια po'

καὶ νούμμους θ΄, γινόμενα ἐν χαράγματι νομίεματα 5

9. μιλιαρήειον ἕν νούμμοι θ΄. τὰ τοίνυν ρκ΄ καὶ πέντε
ἀργύρια ευνήγετο eic ἀπόδεςμον ἕνα καὶ οὗτος éxa-
λεῖτο φόλλις.

Ἔστι δὲ καὶ ἕτερος φόλλις διαφόρους ἔχων πο-
(ὐτητας᾽ ἀπὸ γὰρ δύο xpucíou λιτρῶν ἀρχόμενος εἰς
ὀκτὼ προήει κατὰ τὴν ἀξίαν καὶ τὴν εὐπορίαν τῶν
ἀπαιτουμένων, οὗ μέμνηται μὲν καὶ Ἡεύχιος ὃ ᾿Ἰλ-
λούετριος ἐν τῷ ς΄ χρονικῷ διαςτήματι τῆς ἱετορίας,
μέμνηται δὲ καὶ Θαλελαῖος ἐν τῇ β΄ δι. τοῦ 8?" τίτλ,

BR

0

τοῦ ιβ΄ βιβλ. τῶν Κωδίκων. οὗτινος τίτλ. ἣ μὲν α΄ 15

διάταξις ἐξελήφθη ἐν βιβλ. τῶν Βαειλ. ς΄ τίτλ. Z' κεφ.
δ΄, fj δὲ β' παρελείφθη ὡς πάλαι ἀναιρεθεῖςα παρὰ
τοῦ θείου Μαρκιανοῦ.

Φόλλεις,. ὀβολοί.

4. μιλιαρήςια ρθ΄ Sa Refut. p. 70, μίλλια 0 vulgo
6. μίλλιον vulgo 14, p'OU i, 9, δευτέρου] βου vulgo

4 MT C

910 FRAGMENTA [102. 103]

|
V. Fragmenta e lexicographis excerpta.

102. Loci ex Apollonio sophista.

᾿Ατάλαντον, icóZuvov , οἷον icócraóuov: τάλαντα |

γὰρ τὰ craguía. |
δ Avuubekáfotov, δώδεκα βοῶν ἄξιον. |

Δῶρον ὃ παλαιςτής᾽ *roO κέρα ἐκ κεφαλῆς ἕκκαι-
δεκάδωρα πεφύκει.

ΤΙέλεθρον, πλέθρον ἔςτι δὲ μέτρον γῆς, ἕκτον
«ταδίου. |

10 Tlevmkovrófuov, πεντήκοντα γύας ἔχον᾽ Unc
δὲ μέτρον γῆς.

ἸΤυγούειον, πηχυαῖον" ᾿βόθρον ὀρύξαι Ócov τε
πυγούςειον.᾽ πυγὼν γάρ ἐςτιν εἶδος μέτρου ἀπὸ τοῦ |
ἀγκῶνος ἕως ἔξω τῆς χειρός. |

15 Ἰπυγμαῖοι ἔθνος πρὸ τῆς Αἰγύπτου, τὸ μέγεθος
μικρόν, οἷον πηχυαῖον.

Τάλαντα ἐπὶ μὲν τῶν ζυγῶν᾽ “ἀλλ᾽ ἔχεν ὥςτε
τάλαντα γυνὴ xepvfjic:? ἐπὶ δὲ τῶν ἱεταμένων᾽
“χρυςοῦ δὲ «τήςας Ὀδυςεὺς δέκα πάντα τάλαντα.᾽

20 Τετράγυος, τεςςάρων γυῶν᾽ τύης δὲ μέτρον γῆς.

108. Loci ex Harpocratione.

Aapeikóc. Aucíac ἐν τῷ κατ᾽ '€parocOÉvouc ἑνὸς
τῶν λ΄. εἰεὶ μὲν xpucoi ετατῆρες οἱ Δαρεικοί, ἠδύνατο
5. δυόδεκα vulgo 12. 18. ὀρύξας et πυγὸν vulgo

16. immo πηχυαῖοι 17. ἔχον Il. M 433. 18. χερνήτης
vulgo 19. 'Obucceic vulgo

[103] E LEXICOGRAPHIS EXCERPTA. 911

δὲ ὁ εἷς ταὐτὸ ὅπερ καὶ ὁ xpucoüc παρὰ τοῖς ᾿Αττι-
κοῖς ὀνομαζόμενος. ἐκλήθηςαν δὲ Δαρεικοὶ οὐχ, ὡς
οἱ πλεῖςτοι νομίζουειν. ἀπὸ Δαρείου τοῦ Ξέρξου
τατρός, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ ἑτέρου τινὸς παλαιοτέρου βαει-
λέως. λέτουει δέ τινες δύναςθαι τὸν Δαρεικὸν ἀργυ- 5
p&c δραχμὰς κ΄, ὡς τοὺς ε΄ Δαρεικοὺς δύναςθαι μνᾶν
ἀργυρίου.

Ἐπιτρίταις. ᾿Ικαῖος ἐν τῷ κατὰ Καλλιφῶντος"
'ἑξακοείαις δραχμαῖς ἐπιτρίταις ἀντὶ τοῦ ἐπὶ η΄ ὀβο-
λοῖς, κατὰ τὸ τρίτον εἶναι μέρος τοὺς η΄ ὀβολοὺς 10
τοῦ τετραδράχμου.

Ἐππωβελίαι. Δημοεςεθένης ἐν τῷ κατὰ (τεφάνου.
ἐπιτίμιόν éctiv f] ἐπωβελία τὸ ἕκτον μέρος τοῦ τιμή-
ματος, ὅπερ ἐδίδοςαν οἱ διώκοντες τοῖς φεύτουειν,
εἰ τὴ ἕλοιεν. ἐκαλεῖτο δὲ οὕτως, ὅτι καθ᾽ ἑκάςτην 1ὅ
δραχμὴν ὀβολὸς ἦν, ὅπερ ἕκτον ἐςτὶν ἐν ἕξ ὀβολοῖς
τῆς ἱραχμῆς λογιζομένης. ἐκ πολλῶν bé ἐςτι τοῦτο
οὕτως ἔχον μαθεῖν.

Ἡμίεκτον καὶ ἡμιμέδιμνον. Δείναρχος ἐν τῇ κατὰ
Καλλιςἐένους εἰεςαγγελίᾳ. τοῦ μεδίμνου ἔχοντος χοί- 20
γικας uy τὸ χωροῦν κδ΄ χοίνικας ἡμιμέδιμνόν écriv,
ἡμίεκτον δὲ τὸ χωροῦν δ΄ χοίνικας, τοῦ ἕκτου, ὅπερ.
ἐπὶ χοίνικες η΄, τὸ ἥμιευ.

Μέδιμνος. Δείναρχος ἐν τῷ κατὰ Καλλιςθένους.
μέτρον écd ξηρῶν, οἷον πυρῶν ἢ κριθῶν, ἔχει δὲ 25
χοίνικας μη΄, καθά qnc Νίκανδρος ὁ Θυατειρηνὸς ἐν
τοῖς ἐξηγητικοῖς τῆς ᾿Αττικῆς διαλέκτου.

Μετρονόμοι. ἀρχή τις ᾿Αθήνηείν écriv fj τῶν με-
τρονόφων, ὡς Δείναρχος ἐν τῷ κατὰ Καλλιςθένους.
ἦταν δὲ τὸν ἀριθμὸν 1€, εἰς μὲν τὸν Πειραιᾶ ε΄, τ' δὲ 30

30. ἐς μὲν τὸν TTeipaià. ε΄, V δὲ εἰς ἄςτυ corr. BoeckA.
Staatshaush, I p. 70 (ed. alt.); inverso ordine v et € vulgo

»- "π΄

912 FRAGMENTA [104]

εἷς ácru, εἶχον δὲ τὴν ἐπιμέλειαν, ὅπως δίκαια εἴη
τὰ μέτρα τῶν πωλούντων, duc καὶ "ApicroréAnc ἐν
τῇ ᾿Αθηναίων πολιτείᾳ δηλοῖ.

Τεταρτημόριον. Δείναρχος ἐν τῇ κατὰ Καλλιοθέ

5 νους εἰςαγγελίᾳ. τεταρτημόριόν ἐςτι τὸ τέταρτον
μέρος τοῦ ὀβολοῦ, τουτέςτι χαλκοῖ β΄.

Τριτημόριον. Δείναρχος κατὰ Καλλιςθένους. ὅτι
τριτημόριόν écriv ς΄ χαλκοῖ, Φιλήμων. ἐν ἀρχῇ τοῦ
Capbíou διδάεκει.

1. Τρίτον ἡμίδραχμον. Δείναρχος κατὰ Λυκούρτου.
τὰς β΄ fiuicu δραχμὰς οὕτως εἰώθαειν ὀνομάζειν οἱ
παλαιοί.

104. Loci ex Hesychio.

"Arkupa, τὸ αἰδοῖον παρὰ Ἐπιχάρμῳ. Κύτριοι
16 δὲ τὸ τριόβολον.
"Aebi£ic ; μέτρον τετραχοίνικον.
Αἰγιναῖον, νόμιςμα ἀργυροῦν μέγα. [Αἰγινέοι
Αἰγιναῖος ὁμοίως ὀβολός,
Ἄκαινα, μέτρον τι, ἢ κέντρον, ἐν ᾧ ἀρυτριῶν-
90 τες κεντοῦςι. καὶ ἄκανθα.
᾿Ακίβδηλον. καθαρόν, ἁγνόν, ςεπτόν " ἢ δόκιμον,
ἀπαρεγχείρητον, ἐπὶ νομίεματος.
᾿Ακρόδρυον, πλῆρες μέτρον παρὰ: Ταραντίνοις.
"Alp, ὀξύβαφον.
ed. e libris omnibus praeter unum D (Paris. 255!) qui
congruit cum Suidae plerisque codicibus: ιε΄ μὲν ct TTet-
ραιᾶ, θ΄ δὲ elc dcrv. Conf. Suidam.
16. ἄδδιξ Kuster., Sc/enidt. τετραχοίνης cod, 17.
Αἰγειναῖον eod, Schm. Αἰγενέοι secl. Schm. 18. A

γεινέος cod. ὁμοίως Salmas. (conf. Phavor.), ὅμλιος cod.
21. ἀκίβδιλον cod.

πον Τα

[104] EX HESYCHIO EXCERPTA. . 818

"AME, πῆχυς. ᾿Αθαμάνων.

Ἄμετρα, ἄκαιρα, ἀκεράμια. [κεράμια χόες η΄.

"Auucría , μέτρον τι.

᾿Αμφιφορεύς, copóc, ὑδρία, κέραμος, ἢ μέτρον
ἐλαίου.

᾿Αναποδίζειν. τὸ ἀκριβῶς ἐξετάζειν καὶ ευγκρού-
&v' ποδίζειν γὰρ τὸ μετρεῖν.

᾿Ἀπέλεθρον, ἀμέτρητον᾽ πλέθρον γὰρ εἶδος μέ-
τρου.

᾿Απόμακτρα, ξύλα, τὰς εκυτάλας ἐν αἷς ἀποψῶει
τὰ μέτρα.

᾿Απόψηςτρον, τὸ ἀπόμακτρον τοῦ μετρουμένου
ετου.

᾿Αργυροῦς, ὃ ςτατήρ. Tjcav δὲ ὀβολοί οη΄

᾿Αροανδικόν, νόμιεμα, d) χρῶνται Αἰγύπτιοι. ἀπὸ
Ἀροάνδου —

Ἄροτρα, γῆ, χώρα, πλέθρα.

'Aprágn, μέτρον Μηδικὸν círovu, ᾿Αττικὸς μέ-
διμνος,

᾿Αςαρθά, νόμιεμα παρὰ Ἰουδαίοις.

᾿Αςάριον καὶ λεπτὸν ἕν clay, ἤγουν s" ταλάν-
του, ὅ ἐςτι ἕν ἐξάγιον ὁδλκήν. τὰ δὲ δύο “λεπτὰ κο-
ὁράντης eic, ἤγουν νομίεματος τ΄. ᾿

2, ἄκαιρα Musur., ἄκερα cod. κεράμια χόες m con-
ieetura scripsi, μαχόξεςα cod.; totam glossam .Sc/m. ad
ἐπαμέτραιον sic dedit: ἄμετρα" κέρατα κ΄ κεράμια μα΄,
χόες 9 — 6. ἀναποδείξειν cod, — 10. ἀπομάκτρας et κυ-
τάλας cod. 12. ἀπόψηςτον cod. 14. ἼΑργυρος cod.,
vulg. 15. 'ApoabikÓv cod., ᾿Αρνανδικόν suadet Herod.
4, 165 17. ἄρουρα coni. Zeinsius 20. νόμιςεμα παρὰ
Ἰουδαίοις Schon, V ff Ἰούδα cod. 21—298. vide prol.
δ 108

5

15

20

314 ' FRAGMENTA [104]

"Acnuoc, ἄργυρος.

Αὐςτήρ. “μέτρου ὄνομα.

Ἄφυςςαν, τὴν κοτύλην Ταραντίνοις.
᾿Αφύετα, κοτύλη, cróuvoc.

5 Αχάνας τινὲς μὲν TTepcixà μέτρα, Φανόδημος δὲ
κίοτας, eic ἃς κατετίθεντο τοὺς ἐπιςιτιςμοὺς οἱ ἐπὶ
θεωρίας [ióvrec, oi eic θεοὺς] ςτελλόμενοι.

"Axávn, μέτρον círou ἐν Βοιωτίᾳ, χωροῦν μεδί-
μνους με΄.

10 — Báboc, 6 καὶ βάτος, ν΄ ξέςται, ἤγουν λίτραι μη΄.

Βαιών. ἰχθὺς οὕτως. καὶ μέτρον παρὰ ᾿Αλεξαν-
δρεῦει.

Βακάϊον. μέτρον ri.

Βάφιον, ὀξύβαφον᾽ Ταραντῖνοι.

16 Βάττου εἴλφιον] « είλφιον, ὃ ἐκτετίμηται παρ᾽
αὐτοῖς, ὥςτε καὶ ἐν τῷ νομίεματι ὅπου μὲν "Auuuva,
ὅπου δὲ cíAgiov ἐγκεχαράχθαι.

Βηματίζειν. τὸ τοῖς ποςὶ μετρεῖν. écri δέ πως fi
λέξις Μακεδονική.

20 Βιάτωρ. κυάθιον μικρόν. ἤγουν κοχλιάριον.

Βοῦς ἐπὶ γλώεςῃ. παροιμία ἐπὶ τῶν μὴ δυναμέ-
vuv παῤρηςιάζεεθαι, ἤτοι διὰ τὴν ἰςχὺν τοῦ ζώου,
ἢ διὰ τὸ τῶν ᾿Αθηναίων νόμιεμα ἔχειν βοῦν ἐγκεχα-
ραγμένον, ὅνπερ ἐκτίνειν τοὺς πέρα τοῦ δέοντος

26 παρρηςιαζομένους ἦν ἔθος.

Γαβαθόν. τρυβλίον.

ι 8. Ταραντῖνοι Mus.; at conf. v. βεβηκῶςθαι 7. cro-

λόμενοι Mus, τιλλόμενοι cod. 8. μέδιμνον ἕν cod.
corr. Albert, 10. λίτραι un] 6 μή cod, 11. βαίων cod.
18, βακάριον coni. Sopíng. 15. ἐκτέτμηται cod., cort.

Pearso 18. βηματίζει cod., vulg. 28. νόμιςμα add.

Mus. 94. ἐκτείνειν cod.

Imo

[104] EX HESYOHIO BXCERPTA. . 818

Γάβενα, ó£uBáqia ἤτοι τρυβλία.

l'óugpiov, τρυβλίον.

Γλαῦκες Λαυριωτικαί, ᾿Αριετοφάνης "Opvitctv, οἵ
üprupocraTfjpec: ἐν Λαυρίῳ τὰρ τὰ μέταλλα τὰ ἀρ-
τυρεῖα, γλαῦξ δὲ τὸ ἐπιχάραγμα τοῦ «τατῆρος.

Γλαῦξ, νόμιεομα ᾿Αθήνηςι τετράδραχμον.

Γόμορρα. μέτρον, crácic.

Γύαι. ὁδοί, πλέθρα.

Γύη. μέτρον πλέθρου.

Γύης] κ« δηλοῖ δὲ καὶ μέτρον γῆς “ δίγυον’ καὶ
“πεντηκοντόγυον᾽. |

Aoíiyua, επιθαμήν, καὶ τὸ ἔγκωλον τοῦ cyotviou:
cmjuova δὲ Ταραντῖνοι.

Δανάκη. νομιςμάτιόν τι βαρβαρικόν, δυνάμενον
πλέον ὀβολοῦ ὀλίγῳ t. ἐλέγετο δὲ καὶ ὁ τοῖς νεκροῖς
διδόμενος ὀβολός. |

Δαρεικοΐ, oi xpucoi craTfjpec: ἐκλήθηςαν δέ, ὥς
τινές φαειν, ἀπὸ Δαρείου τοῦ τῶν TTepcóv βαειλέως.

Δάρειρ, τὸ ἀπὸ τοῦ μεγάλου δακτύλου ἐπὶ τὸν
μικρὸν διάετημα.

Δάριν, επιθαμήν᾽ ᾿Αρκάδες.

Δαρχμάς, δραχμάς.

Δεκάβοιον, ἀριθμὸς ποςός, καὶ craguóc ποςός,
ἐφ᾽ dj τετύπωτο βοῦς. ἔνιοι δὲ Δηλίων τὸν βοῦν
γόμιομα εἶναί φαει.

Δεκαδώρῳ ἁμάξῃ ἣς fj διάμετρος τῶν τροχῶν
δέκα δώρων. δῶρον δέ, ὡς μέν τινες, f| παλαιςτή,

1. ὀξυβαφεῖ cod. 6. τετράδραγμον cod, 14. δα-
νάκη 7. δίορλ., δανάη cod. 15. post ὀλίγῳ cod. habet
Γ΄ eum suprascr. |l, unde Tivi coni Mus, τριτημόριον
Schm. 19. τὸ ἀπὸ Mus., τὸ ἐπὶ cod. — 924. Δηλίων
τὸν Salmas., δειλιόντων cod.

μά

ὅ

20

25

316 FRAGMENTA - [104]

ὡς δὲ ἕτεροι, ὅταν τοὺς Téccapac δακτύλους ευςτρέ-
vac ἐγείρῃς τὸν ἀντίχειρα, duc Πλούταρχος,
Δέμας, cxoivíov.
Δημαρέτειον, vóuicua ἐν (ζικελίᾳ, ὑπὸ Γέλωνος ΄
5 κοπέν, ἐπιδούςης αὐτῷ Δημαρέτης τῆς γυναικὸς εἰς
αὐτὸ τὸν κόεμον.
Δηνάριον, τὸ νόμιεμα, ἢ εἶδος ἀρτυρίου.
Δίαυλος, μέτρον πηχῶν w'.
Δίδραχμον, τὸ τέταρτον τῆς οὐγκίας.
10 Διητία, ἡμιμέδιμνον.
Δικαιοεύνη, f) xoivi£* μυςτικῶς.
Δίκρατον, νόμιςμα [ἢ δίκρανον].
Διμέδιμνον., μέτρον χωροῦν δύο μοδίους.
Δίπτυον, Κύπριοι μέτρον’ οἱ δὲ τὸ ἡμιμέδιμνον.
18.— δΔΔιετάειον, τὸ πρὸς διπλῆν ἱετάμενον τὴν τιμὴν
xpucíou ἢ ἀργυρίου ὡς ἰςοςτάςιον τὸ πρὸς τὴν
icnv.
AóMyoc, μακρός, ἢ μέτρον τῆς.
Δοχμή, ςπιθαμή. παλαιςτή.
490 ἵδράξ, δράκα. καὶ ξέςτου τὸ τέταρτον.
Δραχμή, εἶδος μέτρου, κεράτια τη΄.
Δραχμή, τὸ ὄγδοον τῆς οὐτγγίας.
Δραχμὴ xpucíov, ὁλκὴ νομίεματος εἰς ἀρτυρίου
λόγον δραχμῶν v.
δ ΦΔρρχμὴ τὸ ὄγδοόν écri τῆς οὐγγίας ἐν χαλκῷ
καὶ τιδήρῳ᾽ ἐν δὲ χρυεῷ καὶ ἀργύρῳ ὀγδοηκοςτόν

4, Δημαρέτιον cod, vulg. 6. αὐτὸ Mus,, αὐτόν
eod. 8. w' om. οοᾶ,, &dd, Palmer. 9. δίδραγμον cod.
11. εχοίνιξ cod. 18. δύο] δώδεκα malím; at conf, ue
bui vatov 14. κύπρον coni, Schm., Κύπριον ego — ?1.
κεράτια Salmas., κέρατα cod. 22. δραγμὴ cod. — 23.
δραγμὴ cod. 94. δραχμῶν Gronov., διδράγμων cod.

E

[104] EX HESYCHIO EXCERPTA. ^ 211

i&ny οὐγγίας᾽ οὕτω γὰρ eüpickovrat oi εἴκοςι ὀβολοὶ
δίδραχμον ἐν τῷ Λεβιτικῷ.
Δωδεκεύς, χοεύς.
Δῶρα. τὰ δωρούμενα. καὶ ἐπὶ μέτρου παλαιςτή.
Δῶρον, παλαιςτή. ἔνιοι τετραδάκτυλον. καὶ τὸ 5
οὔνηθες ἡμῖν. ἑκκαιδεκάδωρα bé, ἑκκαίδεκα παλαι-
Cv.
Ad)pov , παλαιςτής, μέτρον.
Ἕβδομον ἡμιτάλαντον, và ἕξ ἥμιου τάλαντα.
Ἑκατόμπεδον,. τὸ θέατρον᾽ ἢ ἑκατὸν ποδῶν. 10
Ἕκδραχμον, ἑξάδραχμον.
Ἑκκαιδεκάδωρα, ἑκκαίδεκα παλαιςτῶν᾽ δῶρον
τὰρ παλαιοτή.
Ἑκταῖον, αἱ δέκα κοτύλαι.
Ἑκταίους, τοὺς ἐκ χοινίκων ἕξ. 15
Ἕκτη. τρίτη, τετάρτη, νομίεματα ἀργυρίου καὶ
χρυείου καὶ χαλκοῦ.
Ἐκ τριτημόρου, ἐκ τεεςάρων ἡμιεκτέων.
Ἑλένιος, ἀγγεῖον χωροῦν Téraprov. .
Ἐλέφαντα] * καὶ ῥυτὸν τρεῖς χόας χωροῦν. 20
Ἐμβάφιον. ὀξύβαφον παρὰ Ἱππώνακτι.
Ἐννεάβοιον, ἐννέα βοῶν ἄξιον, ἢ ἐννάβυροον. ὁ
δὲ βοῦς νόμιεμα. |
Ἑξᾶς, εἶδος vouícuaroc παρὰ ζυρακονυείοις.
Ἐπαμέτραιον. μέτρον τι παρὰ Kvibioic. 25
Ἐπίκοπος, χάραγμα ἐκ δευτέρου πληγέν.

———

2, δίδραγμον cod. Λεβητικῷ eod., Λευιτικῷ Scehzi,
5, παλαςτή cod. 6. ἑκκαιδεκάδωρα δὲ add. Mus. 9..
ἡμίςεια cod. —— 10. ἑκατόπεδον cod. — 12, δῶρον Salmas,
δῶρα cod. 14. δέκα] δύο coni. ὦ. Dindorf, recipit Scim.
21. Ἱππόνακτι eod., Ἱπποκράτει Bruno et Foes. 24.-
&ac eod. νομίεματος add. Smaimas,

ΤΣ τ £e

918 FRAGMENTA τ [1&4]

ῬΕπὶ λίτραις τὸ uécov τοῦ Ζυγοῦ.

Ἐπίχυτον, εἶδος πέμματος καὶ vouícuaroc ἐξ ἀρ-
τύρου ἢ μολύβδου κεχυμένον.

Ζαμάτιον, τρυβλίον.

ὅ 6Ζοῦςκςαι, δραχμαί.

Ἡλικία. μέγεθος εὐματος,. μέτρον τι.

Ἤμαιθον, ἡμιωβόλιον.. διύβολον παρὰ KuZikn-
γοῖς.

Ἡμιδανάκιον, νόμιομα ποιόν.

10 Ἡμιδωδέκατον, τὸ ἡμίχουν.

Ἡμίεκτον, τὸ τετραχοίνικον. ὅ éemv ἥμιςτυ τοῦ
ékréuc: ó τὰρ μέδιμνος χοινίκων μη΄: οὕτως ἕκτον
ὀκτὼ χοινίκων. καὶ τὸ ἡμιωβόλιον.

Ἡμικόλλιον,. μέτρον οἴνου. ot δὲ ἡμιχοίνικον.

15 Ἡμίκυπρον, ἥμιευ μεδίμνου.

Ἡμιμέγιςτον, ἡμιμναῖον.

Ἡμίνα, κοτύλη.

Ἡμιόγδοον, οἱ δύο χοεῖς.

Ἡμιπέλεκκον. τριμναῖον ἢ τετραμναῖον f) πεντά-

20 μνουν᾽ τὸ γὰρ δεκάμνουν πέλεκυ καλεῖται παρὰ Πα-
φίοις.

Ἡμιςείκλιον, νομιςομάτιον.

t"Huicu ἢ ἥμιου, τὸ ἡμίεκτον᾽ καὶ ευνημμένως
fiuicu τὸ ἡμίεκτον. ἔςτι δὲ καὶ νόμιςμά τι.

1. ἐπιλίτραις vulgo; forsitan ἐπιλίτρας 4. ζαμάτιον
ls. V oss., ζαλμάτιον cod. 7. ἤμαιθον Schm, ex ordine
litterarum, ἤμαθον cod. ἡμιωβέλιον et f Κυζικῆναι cod.
11. τετραχοίνικον Mus., τετραγώνικον cod, — 12. ἑκτέως
Sehm., ἕκτεος cod, χοινίκων Mus., xuvikuv cod. 18.
ἐκ τῶν χοινικῶν eod., ὀκτὼ xoivixec vulg. ἡμιωβέλιον
cod;, corr. Salmas. 14, ἡμικόριον Albert. , ἡμικάδδιον Pearso
16. ἡμιμναῖον 7Mus., ἡμιόμναιον cod, 9538. plura hic vi-
tiose scripta; pro ευνημμένως forsitan ευνωνύμως

Pd

[104] EX HESYCHIO EXCERPTA. 319

Ἡμίτιον, τετράχουν.
Ἡμίχα, ἡμιςτατῆρα.
Ἡμίχους,, μέτρον, μεδίμνου elkocróy τέταρτον.
Ἡμιωβόλιον, τὸ fjutcu τοῦ ὀβολοῦ.
Ἰαλύεια, τὰ ἐν Ἰαλυοῷ νομίκμαται c
Ἴβανον, κάδον, «ταμνίον, χαλκίέ
Ἱμίνα, χοῖνιξ, | ivi
Ἱμίνη. κοτύλη. :' ema Je]
viov] * ἢ μέτρον. M PP
Ἵππειος δρόμος, τετραςτάδιάς τις. ^
Ἵππορ, τόν τε ἵππον καὶ τὸν τετράχαλκον. ..
" Mxuvec.
. Káfaicoc, ἄπληςτος᾽ κάβος γὰρ μέτρον εἰτικόν.
Κάβος, μέτρον ειτικὸν καὶ olvixóv.
Κάδδιχον, ἡμίεκτον ἢ μέτρον. 1ὅ
Κάδος, κεράμιον.
Καλχιχέλωνος, ὁ ὀβολός’ εἶχε γὰρ τὸ vópicua
χελώνην ἐπικεχαραγμένην.
ο΄ Kapacríc, μέτρον τι. ᾿Αμερίας.
Κάμμαρψις, μέτρον ειτικόν, τὸ ἡμιμέδιμνον. Αἶο- 20
Ac,
Καμμάετην, μέτρον τι.
Καπέτις, χοῖνιξ.
Καπίθη. ἀγγεῖον χωροῦν ᾿Αττικὰς κοτύλας δύο.
Kepáptov , τὸ τοῦ οἴνου ἢ ὕδατος εταμγίον. 26
Képca , "Aciavóv νόμιςμα.

. 10

1, ἡμίεκτον Terpaxoívixov Kuster. — 8, εἰκοςτὸν add.
Kuter, — 4, ἡμιωβόλιον Salmas, ἡμιβόλιον cod, — 5. ἐν -
Ἰαλύςαι cod, 7. ἱμία χύνιξ cod., em, Mus. 8. ἱμίνη
cd. — 1f, ἵχποπορ cod. 14. καὶ οἰνικόν] χοινικαῖον
5c. at conf, v. cuipeUc 20, et 22. singula μ habet
cd, invito ordine litterarum

07e -

320 FRAGMENTA [104]

Kívcoc, εἶδος vopícuaroc, ἐπικεφάλαιον.
Kiícupoc] « κόφινος ᾧ τὸν cirov ἀναβάλλουειν oi
ναυτικοί᾽ f) μέτρον τι.
Κοβελίεκον. τρυβλίον.
δ Κύόγχας, καὶ χήμας, καὶ τὸ μέτρον.
Κοδράντης, τὸ πᾶν, ἢ τὸ τέταρτον τῆς φόλεως,
f) λεπτὰ δύο. τὸ δὲ λεπτὸν ἑξακιςχιλιοςτὸν ταλάντου.
ὅ ἐςτι νόμιμα ἕν ἢ κοδράνται y. τὸ δὲ τάλαντον
λίτραι ἑκατὸν εἴκοςι πέντε. ὁ δὲ κοδράντης νομίςμα-
10 τος γ΄. ó δὲ ἔεχατος κοδράντης τὸ τέταρτον τῆς
φόλεως.
Κοδράντης, τὸ πᾶν f) λεπτὰ δύο. τὸ λεπτὸν ἑξα-
κιςχιλιοςτὸν ταλάντου.
. KoMa] * καὶ μέτρον τι᾿ καὶ τὸ ἡμικόλιον.
180 ΚΟολλυβιςτής, τραπεζίτης (κόλλυβος γὰρ εἶδος
vouícuaroc). καὶ ὃ ἐν τῷ χαλκῷ κεχαραγμένος βοῦς
Κόμμα καινὸν οὐ μόνον ἐπὶ τοῦ νομίςματος, ἀλλ᾽
ἤδη καὶ ἐπὶ τῶν καινῶν πολιτῶν. |

Kópoc] « xoi μέτρον τι citixóv.
40 . Kópcaov, ῥίζα mc: ἢ νόμιεμα παρ ᾿Αἰγυπτίοις τὸ
Kepcatov λεγόμενον.
Κοτύλη, εἶδος μέτρον.
Kógivoc, μέτρον, χωροῦν χοᾶς τρεῖς.
Κραπαταλός, παρὰ πολλοῖς ὃ μωρός, ἢ vopicuo. |
26 Κροίεειοι crarfjpec, Tiwwà *.
Κύαθος. «ταγών, μικρὸν μέτρον. ἢ ἀντλητήριον.

6—11. vide prol. $ 108 15, 16. verba sie inter-
punxi, ut καὶ ὁ cet, ad κολλυβιςτῆς, mon ad κόλλυβος, —
pertinere &ppareat 20, κορείπιον eod., em, Zodaeu ^?
Stapel 234. x«pàmáraAAoc cod, 8, Κρειΐςειοι cod, 20.
ςταγῶν eod, ckágiov coni, Meinek,

toc κῃ τ

.

[104] EX HESYCHIO EXCERPTA. 321

Κυάθους, εκαφιώλια, ὠάρια ciónpa οἷαϊ, κύαθος
δέχεται ὑγροῦ τινος οὐγγίας β΄.

Κυζικηνοὶ ςτατῆρες διεβεβόηντο ὡς εὖ κεχαρα-
Tuévoi* πρόεωπον δὲ ἦν γυναικὸς Ó τύπος.

Κύπρος, μέτρον ειἰτηρόν. b

Κωδάλου xoivi£: παροιμία, ὡς μείζοςι μέτροις
κεχρημένου ἀγορανόμου.

Λεπτὰς καὶ παχείας, Ζάλευκος ἐν Νόμοις τὰς
δραχμάς, λεπτὰς μὲν τὰς ἐξωβόλους, παχείας δὲ τὰς
πλέον ἐχούςας. 10

Λεύγη,. μέτρον τι γάλακτος,

Λιδρίον, τρυβλίον.

Λίετριον, τὸ ὕφ᾽ ἡμῶν λεγόμενον τηγανόςτρο-
φον. oi δὲ μέτρον τι, μεθ᾽ οὗ ἐπὶ τὸ τήγανον ἄλευ-
poy ἐπιχέουειν. 15

Λίτρα, ὀβολός. oi δὲ νόμιςμα παρὰ (ικελοῖς, oi
δὲ ἐπὶ «ταθμῶν. οἱ δὲ Ρωμαῖοι διὰ τοῦ B, λίβρα.

Λιτροςκόπους, ἀργυραμοιβούς. ἀπὸ τοῦ (ικελι-
κοῦ νομίεματος, ὃ καλεῖται λίτῤῥα.

Μαθαλίδεε, ἐκπώματά τινα. oi δὲ μέτρα, ὡς 20
κύαθοι.

Μάρις, τὸ ἑξακότυλον. καλεῖται δὲ ὁμωνύμως
καὶ τὸ μακρὸν rremepiát. |

Μαυλιςτήριον᾽ παρ᾽ Ἱππώνακτ,, Λύδιον vópicua
λεπτόν τι. | | 25

Μεδιμναῖον. μέτρον μοδίου.

9. οὐγγίας] ou cum suprascr. vy habere dicitur cod,
56. ατήριον cod. 11. γάλακτος] Γαλατικόν recte Pale-
sius — 18. λίςτριον Salmas., λίτριον cod, 14. οὗ ZZ. Steph.,
ὅ cod. 99. τὸ ἑξακότυλον coni. Schm., τόν ἕξ κοτύλας
cod, 2428, πέπερι ἥδ. 924. νόμιομα Palmer. et Salmas.,
λέμιςμα cod.

SORIPT. METROL, I. 21

322 FRAGMENTA [104]

Mébiuvoy , μέτρον ὅμοιον, ἢ xowíikuv μη΄.

Μέλιςεςα, ὀβολός, ὅς ἐςτι μέρος ς΄ δραχμῆς.

Μίλιον] * ἢ μέτρον ὁδοῦ, crabiuv Z. οἱ δὲ ζ΄ 8,
ποδῶν δφ΄.

5 MvG, λίτραι δύο. ὃ δὲ ἅγιος Ἐπιφάνιος λίτρας

μιᾶς διμοίρου.
Mvacíov, μέτρον τι διμέδιμνον.
Μολβίε, craOuíov τι ἑπταμναῖον.
Μολυβδίς, εταθμίον τι ἑπταμναῖον. οἱ δὲ μολβίς.

10 Μόρτιον,. μέτρον γῆς, ὅ écri πλέθρον. καὶ εἶδος

ἀμπέλου.

Min, ἐπιγονατίς, τὸ ὀςτέον τὸ ἐπὶ τῷ γόνατι.
καὶ ἀργυρίου τάλαντον.

Μυςημίεκτον. τοῦ ἡμιέκτου τὸ ἥμιου. οὐ καλῶς

18 bé. νομιςμάτιον μικρόν.

Ξύνιςετρον, νόμιςμα.

"OfoAoí, νουμμία, καὶ τόκοι, καὶ εἴδη νομιςμάτων,
καὶ ἐν ἄςτει δικαςτικοὶ μιςθοί.

*Ovoóa , ἡμιχοίνικον.

20 Ὀδολκαί, ógoAot* Κρῆτες. (|
Οἴφιν. μέτρον τι τετραχοίνικον Αἰγύπτιον.
Ὁλκή, δύναμις, ῥοπή, icxóc, Bápoc, ῥυτήρ [ἢ

ῥυτή]. «ταθμός.
Ὀργυιά, fj τῶν ἀμφοτέρων χειρῶν ἔκταςις, καὶ

1. ὅμοιον] ς΄ μοδίων coni, Bernard. χοινίκων] cxot-
νίκων cod. 2. s" addidi ego, Z' ante μέρος Schm. (?)
δραγμῆς cod. 8. οἱ δὲ Z' 5, ποδῶν bq' em. Jdeler., οἱ
δὲ ὑποδῶν δ΄ cod., v. praefat. orit. 6. δίμοιρον cod.
8. 9. ἑπταμηναῖον cod. 9. C ante ἕπταμν. del. Mu.
12. τῷ ἐπὶ cod. σγόνατι add, Mus. 14. οὐ καλῶς δὲ
vopicp. μ. vulgo coniunguntur 22. [ἢ pur] «ςταθμός
Schm., ἢ ῥυρήςταθμος cod,

[104] EX HESYOHIO EXCERPTA. 323

τὸ μέτρον, ἀπὸ τοῦ τὰ γυῖα μετρεῖν. καὶ πήχεις
τρεῖς,

Ὀρθόδωρον, μέτρον, τὸ ὀρθὸν τῆς χειρὸς ἀπὸ
ἄκρου τοῦ καρποῦ μέχρι τοῦ δακτύλου. οἱ δὲ cm
- θαμήν. b

Οὐδραία, ὑδρία, μέτρον τι, ᾿Αττικοῦ μετρητοῦ
fiutcu.

TlaAoicr], παλάμη, τὸ τεττάρων δακτύλων μέ-
τρον. καὶ f) ςπιθαμή,

ΤΙαλλάδος πρόςωπον, ετατήρ, ἐπὶ μὲν ἑνὸς μέ- 10
ρους ᾿Αθηνᾶς πρόεωπον, ἐπὶ δὲ θατέρου τὴν γλαῦκα
ἔχων.

Παντάνα, τρυβλίον.

Παραγάγγας, εἶδος μέτρου Περεικοῦ,

Παρακςάγγας, εἶδος μέτρου Περεικοῦ. ᾿ 15

Tlapacéprrnc, μέτρον ὁδοῦ. τριάκοντα crabíouc
ἔχον.

ἸΤαράεημον, ἀδόκιμον, κίβδηλον, ἀπὸ τοῦ καὶ
γομιομάτων τὰ κίβδηλα παράςημα λέγεεθαι.

Παραψίδες, τὰ μεγάλα τρυβλία. 20

Πάτανα. τρυβλία.

TTaxeía δραχμῇ. τὸ δίδραχμον᾽ ᾿Αχαιοί.

ἸΤεδανός, ταπεινός, πεδεινός, ἢ Ó τῷ μάντει
διδόμενος μιεθός.

ἸΤέλανορ,. τὸ τετράχαλκον᾽ Λάκωνες. 26

TIeháyviv , τρυβλίον ἐκπέταλον.

6, ὑδρεία cod. — 12. ἔχων om. ced. 14. mapaváy.
Yüc, insolitam formam tuetur ordo litterarum — 18. τοῦ]
τὸ eod, 19, λέγεςθαι £Meinek., λέγεται cod. 22. ᾿Αχαῖος
coni JMeinek. Philol. XIII p. 660; idem παχείᾳ e proxima

glossa ad hunc locum revocavit, παχείῃ cod.
21*

ι..

924 FRAGMENTA [104]

TféAe0pov, μέτρον γῆς, 6 «act μυρίους πόδας
ἔχειν. τινὲς δὲ crabíou ἕκτον.
Πέλεκυς. ἀξίνη δίετομος. ἢ «ταθμίον ἑξαμναῖον
ἀρχαῖον. οἱ δὲ δωδεκαμναῖον.
δ ΠΕεντάςχοινον. crábiov.
ἸΠεντηκοντόγυον, πεντήκοντα γύας ἔχον' οἷον
πεντηκοντοπέλεθρον.
TTepíoboc] « καὶ μέτρον τι τῶν μετάλλων.
Tifjxuc, νεῦρον, ἢ τὸ τοῦ τόξου uécov, ἔνιοι τὰ
10 ἄκρα, καὶ κιθάρας δέ. πῆχυς ὁ ἀγκών, ἣ ὁ εἷς καὶ
ἥμιους πούς.
ἸΤΠιάτοις, τὸ ἄζημον ἀργύριον.
Πίχυς, βραχίων, μέτρον.
Πλέθρα, μέτρα γῆς. ἣ διύγρους καὶ βοτανώδεις
16 τόπους.
TIAf6pov, κλῆθρον. ἢ εἶδος μέτρου.
ἸΤοτήρ. μέτρον ποιόν.
ἹΤροῦχος, ξέετης,
Πρόχοος, ξέςτης, μέτρον.
20 Πυτόνος, τοῦ πήχεως. ἔςτι δὲ f| πυγὼν ἀπὸ
ὠλεκράνου ἄχρι τοῦ μικροῦ δακτύλου.
Tfuvóc, ὁ πῆχυς.
ἸΤυγούειον, πηχυαῖον.
ἸΤυχών, μέτρον τὸ ἀπὸ τοῦ ὠλεκράνου, ὅπερ

2. «ταδίου ἕκτον Perizon, ςταδίους ἑκατόν cod. 8
ἑξαμναῖον et 4, δωδεκαμναῖον coni. Poss. (conf, Lobeck.
&d Phryn. p. 553 s, éEauviaiov et δωδεκαμνιαῖον cod.,
vulg. 5. «ςταδίων legendum et numerum &ddendum esse
oni. Albert. 10. καὶ addidi et post δέ interpunxi 11,
fiutcu cod,, vulgo 12, ἄειμον cod. 18, βραχίων Schm.,
Bpaxetov cod. 18, προὐχός cod, Schm., πρόχους Mut.
20, πυγώ cod., eorr, 4ib. - ὀλεκράνου cod,, idem vers. 34,

[104] EX HESYCHIO EXCERPTA. 325

é&rly ὁ ἀγκών, ἕως ἔξω τῆς χειρός, ἐπικεκαμμένων.
τῶν δακτύλων. καὶ ςπιθαμή.

(άτα,, ειτικὸν μέτρον. |

Cárwuv, μόδιος γέμων. ἤγουν ἕν fiuicu μόδιον
Ἰταλικόν.

αἴτγλον, vóutcua ἸΠερεικὸν δυνάμενον ὀκτὼ ὀβο-
λοὺς ᾿Αττικούς, καὶ εἶδος ἐνωτίων. Ξενοφῶν ἐν
Ἰέκτῃ ᾿Αναβάςεως λέγει. δύναται δὲ ὁ εἴγλος δύο
δραχμὰς ᾿Αττικάς.

Cibópeot θεοί. παρὰ ᾿Αριςτοφάνει ἐν Νεφέλαις"

᾿ὩὩδαρέοιειν ὥςπερ ἐν Βυζαντίῳ.". ἐπεὶ oi év τῷ Βυ- .

ζαντίῳ λεπτῷ γνομιεματίῳ εἰδηρῷ καὶ ἐλαχίετῳ
ἐχρῶντο.

Cibópioc, χαλκεύς.

(ζίκλος, βαρβαρικὸς craouóc.

(ίκλος, τετράδραχμον ᾿Αττικόν.

Cuipeóc, μέτρον οἰνικὸν εἰς ΠΠεντάπολιν Λιβύης.
καὶ εμηρεύς.

(ολοιτύπος, μιδρακτύπος. καὶ χαλκός τις ἐν
Κύπρῳ.

Cóccoc, fj δίοπτρα. καὶ τὸ ςταδιαῖον διάςτημα.

(πάδιον. τὸ crábiov.

(πιθαμή,. τὸ μέτρον, τὸ ἀπὸ τοῦ μεγάλου δακτύ-
λου ἐπὶ τὸν μικρὸν διάςτημα ἐκταθέν.

8. cára scripsi ex ordine litterarum, ςάτον cod,, vulg.
4. cátov suadet ibert. 7. ᾿Αττικῶς cod, — 8. ἕκτῃ]
τῇ α᾽ Sopíng. ὃδραγμὰς cod., Schm. 49. ᾿Αττικῶν cod.
10, Cibápeot- et. cet. ϑολπι, secundum Cobetum; (ιδαρέος
παρὰ "Ap. ἐν veg. Cibapéot θεὸς dic ἐν Βυζ. ἔτι eicl Br-
ζάντιοι ἐν τῷ λεπτῷ νομίεματι ᾧ cib. καὶ ἐλ. ἐχρῶντο
eod. 14, χαλκοῦς coni. Meinek. 1, (ικλός' βάρβαρος
αἰκός cod,; εἰκλος, BapBapikóc... eoni, Sc/m,, ad quae addidi
CtG0uóc coll. Photio — 24. ἐκταθέν Scal., ἐκτεθέν cod.

15

826 FRAGMENTA [104]

(ταθμά, θύρετρα, τάλαντα.
(τατήρ, τετράδραχμον, ἤγουν fiutcu οὐγγίας..
Crap, τετράδραχμος.
(τατῆρει προςτιθέντες, ὑπὲρ «τατήρων δριζόμε-
ὅ vot, cuvOrjkac τιθέντες περὶ «τατῆρος. ἐλέγετο δὲ
καὶ τὸ χρυςίον «ςτατήρ.
(τατιαῖον, τὸ πεντάμγουν. καὶ διςτάτους τυροὺς
τοὺς δεκάμνους, :
.. Crároc, ckágn, ἄλλοι δὲ τὰς πέντε μνᾶς.
10 — Cyoívicua, μέτρον ὁδοῦ, f) μέρος.
TéAavra, ζυγά, «ταθμοί.
Τάλαντον, λίτραι ἑκατὸν εἴκοςι πέντε κατὰ τὸν
μέγαν Ἐπιφάνιον.
Ταλανταίων, μεδίμνων καὶ craOpíuv.

15 Τάλαντον. «ςταθμός, ζυγός. ὁλκὴ λιτρῶν ἑκατόν,
ἢ ἑκατὸν εἴκοςει πέντε, ἢ ἑκατὸν ἑξήκοντα πέντε, f)
τετρακοείων, ἢ χιλίων ἑκατὸν πεντήκοντα δύο.

Ταρτημόριον, τὸ τριτημόριον, f) τὸ δίχαλκον.
Τεταρτημόριον, οἱ δύο χαλκοῖ.
40 Τέταρτον ἥμιευ, τὸ τέταρτον ἡμιςτάτηρον.
Τετάρτῳ, μέτρῳ τῶν ὑγρῶν.
Τετράγυον, τεςςάρων γυῶν. γύης δὲ μέτρον
ἕκτον crabíou. καὶ ἐν τῷ ἀρότρῳ τὸ κύρτωμα τοῦ
icroBoéuc γύης." ἔνιοι γύην τὸ ὀργυιαῖον μέτρον.

1. θύρετρα Mus., θῆρατρα cod. 2, τετράδραχμον
Salmas., τατράγραμμον cod., vulg. 8, τετράδραχμος
ÉScal., τετράγραμμος cod. 4. ὁριζόμενοι Meinok., ὄδργιζό-
μενοῖ eod., ὁρκιδόμενοι Salmas. 7. ετατιαῖον Kuster.,
ετατίδιον cod. πενταμνοθν Mus, πενταμιοῦν eod, b
«τάτους et δεκάμνους Salmas. btacrátouc et διαςτάμνονε
cod, 14 ταλανταίων 4ib., TaAavréuv eod, 17. *e-
τρακόεια ἣ χίλια cod. — 22. ὀργυῶν cod,

[104] ἜΣ HESYOHIO EXCERPTA. . 921

Τετρᾶντα, τετράγωνόν τι εχῆμα. δηλοῖ δὲ καὶ
τοὺς τέεςαρας χαλκοῦς.

Τετραςτατήριον,. τὴν τετράμνουν.

Terpáquov, τετραπάλαιςτον.

Térpaxua , τετράδραχμα. | b

Τριᾶντος πόρνη. λαμβάνουςα tpi&vta, ὅ écr
λεπτὰ εἴκοςι.

Τρικόλυβον, νομιςμάτιόν τι.

Τρικότυλος οἶνος, οὗ τρεῖς κοτύλαι ὀβολοῦ πω-
λοῦνται. ΤῸ

Τρίογδον,. μέτρον τι παρὰ Ταραντίνοις.Ώ

Τριτεύς᾽ 3^ χοίνικος οὗτος.

Τριτημόριον. οἱ ἕξ χαλκοῖ.

Τριτημόριον ἐλέγετο καὶ ἐπὶ τῆς μοίρας, καὶ ἐπὶ
γομίςματος ἀργυρίου. 15
Τρίτον ἡμίδραχμον, oi δύο δραχμαὶ καὶ τριώ-

oXov.
Τριώδελον, τριῶν ἡμιμναίΐων craguóc.
Τροπαΐ] « νομίεματά τινα.
Τρυβλίον, ὀξυβάφιον, ἢ ποτήριον μύετρων τριῶν. 20
Τῶπιν, μέτρον δεκαχοίνικον.
Φιλιςτίδειον. νόμιςμά. τι.
Qírpov, μέτρον. μάταιον. ῥάδιον. καὶ τὸ μέςον

1. τετράντα cod. 4. τετράγυον, τετράπλεθρον Lo-
beck, Phryn. p. 494 5. τετρᾶχμα Schm. 6. τριᾶντα
Salmas, τριάκοντα cod. 7. e(koci] κα΄ Salmas. 413.
T] γὰρ cod, Y Schm. χοίνικος] μεδίμνου Phottus v. τρι-
Te 1. ἀρ cum supraser. Υ cod. 19, τροπαϊκὰ suadet
Sum, — 90. μύττρων τριῶν Bernard. de mens. p. 9 (rectius
quam Letronüius & Schmidtio citatus), v. prol. 8 52 adn. 1,
μυζτηρίου cod. . 98, Φιλιςτίδειον Meinek., Φιλιςτίδιον
cod,

A

, 928 FRAGMENTA [105]

τοῦ ῥινίου, τὸ κοῖλον. καὶ ὁ κορμὸς τοῦ ξύλου. παρὰ
τὸ φύεεθαι.

Φωκαεῖς, ὄνομα ἔθνους. καὶ τὸ κάκιςτον xpucíov.

Χαλκίον, τὸν χαλκοῦν.

& Χαλκοκράς, τὸ χαλκόκρατον vópicua.

Χαλκολογεῖ. νουμία ευλλέγει.

Χαλκοῦς᾽ τοῦτο ἐπὶ τοῦ χρυςοῦ καὶ τοῦ ἀργύρου
ἔλεγον. |

Χελώνη] * καὶ vópicua TTeNortovvnciaxóv.

10 — Xi. ἐπὶ τῶν χιλίων δραχμῶν τοῦτο éyóparrov.

Xóa, χοῦν, μέτρον ὑγρῶν.

Χοῖνιξ, μέτρον τι. καὶ πέδη, καὶ νάρθηξ.

Χοῦς, ἄνθρωπος. καὶ τὸ ἐπιβαλλόμενον τῷ ὀρό-
qu χῶμα. καὶ μέτρον κοτυλῶν ιβ΄. καὶ ἐρείπιον.

15 Xpucía, ὃ xpucóc.

Xpucoüc. Πολέμαρχός qnc δύναςθαι τὸν χρυ-
ςοῦν παρὰ τοῖς ᾿Αττικοῖς δραχμὰς δύο, τὴν δὲ τοῦ
χρυςοῦ δραχμὴν νομίεματος ἀργυρίου δραχμὰς δέκα᾽
μνᾶς δὲ λέγεεθαι τοὺς πέντε χρυςοῦς.

20 Χυτρίδιον, μέτρον τι.
᾿Ωρέογ, πηχυαῖον.

105. Loci e Ρλοίίο.
"AbbiE, μέτρον τετραχοίνικον. οὕτως "Apicro-

φάνης.
25 Ἡμέδιμγον, τὸ ἡμιμέδιμνον.

MD t

8. Φωκαῖς cod., em. Schm, — 4, τὸ cod., vulgo. 6.
ευλλέγειν cod. 7. τοῦτο 7Mus., τοῦ cod. 9. vópicud
om. cod. 10. χει et χειλῶν οἱ ἔδραττον cod., χιλιῶν
em. Schm., κιβδήλων Petítus coll. Etymol. M. v. κίβδηλον
11. XoxyoOv: xóa cod., XoOv: xóa Mus., χοδ' χοῦν Schm,
14. ιβ΄ add. Gronov.

[105] - E PHOTIO EXCERPTA. 329

"Huiekrov, τὸ ἕκτον μέρος τοῦ μεδίμνου.

Ἡμίεκτον καὶ ἡμιμέδιμνον. τοῦ μεδίμνου ἔχοντος
χοίνικας μη΄, τὸ ἡμιμέδιμνον δηλονότι κδ΄ εἶχεν. ἡμίε-
κτον δὲ τὸ χωροῦν δ΄ χοίνικας" τὸ γὰρ ἕκτον χοίγι-
κες η΄.

Ἡμιμέδιμνον, μέτρον χωροῦν ἥμιςυ μεδίμνου,
τουτέςτι χοίνικας κδ΄.

Θιβρώνειον νόμιεμα ἐδόκει ἀπὸ Θίβρωνος τοῦ
χαράξαντος εἰρῆςθαι.

“Ἵππειος, ὃ ἐκ τεςςάρων εταδίων δρόμος,

Kófaicoc, ἄπληςτος“ κάβος γὰρ μέτρον ςιτικόν"
καὶ τὸν μέθυςον ἡμεῖς πίθον.

Κίκκαβος ὠνοματοποίηταί τι νομιςμάτιον ἐν
Ἅιδου.

Κίκκαβος, ὀβολοῦ ὄνομα.

Κόγχη. χήμη. craviuc λέγεται χήμη.

Κύαθος, ἀντλητήριον. μέτρον ὑγροῦ ὀγκιῶν δύο.

Κυζικηνοὶ ετατῆρες, οἱ καλοὶ μητέρα θεῶν ἔχοντες.

Λίτρα ἦν μὲν καὶ νόμιεμά τι, ὡς Δίφιλος. ἐπὶ δὲ
τοῦ ςταθμοῦ Ἐπίχαρμός τε καὶ ζώφρων ἐχρήςαντο.
(οφοκλῆς δὲ λιτροςκόπον φηςὶ τὸν ἀργυραμοιβὸν
ἀπὸ τοῦ νομίεματος.

*Airpa τὴν νουμμοδόκην καλοῦςι᾽ τὴν δὲ αὐτὴν
καὶ λιτροδόκην καλοῦειν.

Μέδιμνον,, μέτρον χοινίκων μη΄.

Μετρονόμοι ἄρχοντες ἧςαν δέκα τὸν ἀριθμόν, ὧν

8. Θιβριύνειον Meinek. Philol. XV p. 140, Θιβρώνιον
eod. — 10. ἵππειος ego ex Hesych., ἱππεῖς P (ἢ. e. codex
Photii Galeanus a Porsono descriptus editusque a Dobreeo)
13. ὀνοματοπεποίηται P 15. kÍkkacoc P invito ordine
litterarum 17. ὑγρὸν P 18. KuZnktvol eod. m. pr.
21. CopoxAfjc] an CuiAoc? (conf. prol. p. 168) 28.
γομιμοδόκην cod., νομιςμοδόκην Porson.

1ὅ

25

T. |"

880 FRAGMENTA [105]

πέντε μὲν ἐν ἄετει, πέντε δὲ ἐν Πειραιεῖ" καὶ εἶχον
τὴν ἐπιμέλειαν ὅπως δίκαια ἢ τὰ μέτρα τῶν πυ-
λούντων.
Μετρονόμοι. ἀρχή τις ᾿Αθήνηειν ἣ τῶν μετρονό-
5 μων’ ἧςαν δὲ τὸν ἀριθμὸν ιε΄, € μὲν eic ΤΤειραιᾶ. r
δὲ cic cru: εἶχον δὲ τὴν ἐπιμέλειαν ὅπως δίκαια ij
τὰ μέτρα τῶν πωλούντων.
Μνᾶ. ἑκατὸν δραχμαὶ ποιοῦςι μνᾶν μίαν.
Νόμος] « Δωριεῖς δὲ ἐπὶ νομίεματος χρῶνται τῇ
10 λέξει, καὶ Ρωμαῖοε παραςτρέψαντες νοῦμμον λέ-
Youctv.

"OBoAóc, ὃ τόκος, εἶδος vouícuaroc. ὀβολὸς δὲ
παρ᾽ ᾿Αθηναίοις ἕξ ἐςτι χαλκῶν, ὁ δὲ χαλκοῦς λε-
πτῶν ἑπτά. τὸ δὲ τάλαντον τοῦ ἀργυρίου χιτρῶν

16 τῶν νῦν τεςςάρων καὶ νομιομάτων ὀκτὼ καὶ 5. fj δὲ
μνᾶ ἑξηκοςτόν ἐςτι τοῦ ταλάντου, τὸ δὲ τάλαντον
τοῦ χρυείου ἑξαπλάειόν ἐετιν.

Ὀγκίαν, τὸν ἐταθμόν, ζώφρων καὶ Ἐπίχαρμος.

Ὁλκῇ,, δυνάμει, ἢ βάρει. ἢ «ταθμῷ.

90 — TfoAaicrác, ςπιθαμάς, f) ἔμπαλιν.

Παλλάδος πρόςιυπον, τοὺς ςτατῆρας, ἀπὸ τοῦ
ςεςημαςμένου. ἐκ θατέρου γὰρ ᾿Αθηνᾶς πρόεωπον ἦν.

ἸΤαρακάγγῃς, εἶδος μέτρου TTepcikxoO , ὅ écm crá-
διὰ τριάκοντα.

25 Τελανοῖ) ν λέγεται δὲ πελανός. .. καὶ Ó τῷ μάν-
T€t διδόμενος μιεθὸς ὀβολός.

ἸΠΤέλαθρα, πλέθρα. ἔςτι δὲ μέτρα γῆς. τὸ δὲ πλέ-
θρον crabiou ἕκτον.

Πεντέπηχυ καὶ πεντέκλινον καὶ πεντέχαλκον

4. ἡ} οἱ cod. 5. w', €] δεκαπέντε Ρ᾽ v] ἐννέα
P 315.5] ἕξ P 27. πέλαθρα tuetur ordo littorarum

mV

[105] E PHOTIO EXOERPTA. 381

καὶ πεντέμηνον καὶ πάντα τὰ ὅμοια οὕτω λέτουα
διὰ τοῦ €.

Πλέθρα, μέτρα γῆς ἤγουν ἄρουραι. f) τοὺς διύ-
γρους τόπους καὶ βοτανώδεις. ἔχει δὲ τὸ πλέθρον
πήχεις Eg" δίμοιρον.

Πλέθρον, τὸ τοῦ ςταδίου ἕκτον μέρος, ὅπερ ἐςτὶ
πηχῶν Eg/ ὦ" ὅλον γὰρ τὸ «ςτάδιόν écrt τετρακο-
(ων.

Πρόχους, ξέετης, τὸ μέτρον.

[CikAoc, ὀβολοὶ efkoci.]

(ίκλος καὶ τὸ ἐνώτιον καὶ craOuóc βαρβαρικὸς
δυνάμενος ὀκτὼ ὀβολούς. οὕτως ζοφοκλῆς.

(πιθαμή. τὸ ἀπὸ τοῦ μεγάλου δακτύλου ἐπὶ τὸν
μικρόν. τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ λιχαγοῦ λιχάς. τὴν δὲ ςπιθα-
ijv τινες καὶ δόχμην καλοῦειν. οὕτως Κρατῖνος.

(τάδιον, ὁ τόπος τοῦ ἀγῶνος, καὶ μέρος τι τοῦ
λεομένου μιλίου. ἑπτὰ γὰρ ἥμιου «ςτάδια ποιοῦςι
μίλιον.

(τατήρ, τετράδραχμον νόμιεμα , καὶ τὸ ἐξάγιον,
καὶ τὸ ζύγιον.

(τατῆῇρα καὶ ἐπὶ τῆς ὁλκῆς λέγουει καὶ τὸν cra-
θμὸν ἁπλῶς,

(τατήρ. βάρβαρον οἴονταί τινες εἶναι τὸ ὄνομα.
τὸ δὲ τέτραχμον καὶ τετράδραχμον ᾿Αττικοί.

(ζύμβολα, εημεῖα. μέτρα.

(χοίνιεμα, μέτρου μέρος, κληρουχία.

8, ἡγαῦν Porson. 7. Ec 1 Eq Ρ᾽ 10. haec scri-
Pia codíois in inf. marg. & m. antiq. — 11. ἐνώτιον Din-
dorf, Soph. fr. 944 12. ζοφοκλῆς} Ξενοφῶν Dindorf. ;
conf. Hesych, 16. τί P 19, τετράδραχμον] τετρά»
γρᾶμμον P — 38. τινξς P. 24, ᾿Αττικά P

10

20

25

922 FRAGMENTA [105]

Cxoivoc , μέτρον τεωμετρικόν, ὥς gncy 'Hpóbo-
τος ἐν τῇ β΄ τῶν ἱετοριῶν.
Τάλαντον πολλὰ μὲν ςημαίνει. ἢ γὰρ τὸ μέγιετον
xpucíou καὶ ἀργυρίου μέρος, καθ᾽ ὃ εημαινόμενον
ὅ Δημοςθένης qnd πεντήκοντα τάλαντα. ἢ «ταθμοῦ
τὶ ὄνομα, ὥςπερ ᾿Αριςτοφάνης' “ἀλλ᾽ ἦ ταλάντῳ
μουςικὴ κριθήςεται"᾽ καὶ τὸ 'Ounpikóy* “χρύςεια πα-
τὴρ ἐτίταινε τάλαντα.᾽ τρίτον ςημαϊινόμενον f] ῥοπή.
τέταρτον ἀριθμοῦ τι ὄνομα, ὡς καὶ πολυτάλαντος
10 ὁ πλούειος᾽ καὶ τὸ Ὅμηρικόν᾽ “κεῖτο γὰρ ἐν μέεςοιει
. δύο xpucoio τάλαντα.᾽ καὶ διτάλαντον δὲ καὶ τριτά-
λαντον καὶ ἡμιτάλαντον λέγεται. ἀρχαία δὲ fj xpfjicic
καὶ fj τοῦ τρίτον ἡμίτάλαντογ καὶ πέμπτον ἡμιτάλαν-
τον καὶ ἕβδομον ἡμιτάλαντον. ἔςτι δὲ τὸ μὲν τρίτον
15 ἡμιτάλαντον δύο ficu τάλαντα, τὸ δὲ πέμπτον ἧμι-
τάλαντον τέεεαρα fiuicu, καὶ τὸ ἕβδομον ἡμιτάλαν-
TOv ἕξ ἥμιου. καὶ ὅλως οὗτινος ἀριθμοῦ παρωνύμῳ
μέρει ἐπονομάκαι τις τὸ ἡμιτάλαντον, τούτου Ó προ-
ηγούμενος ἀριθμὸς ἐφαρμόετει τοῖς ταλάντοις οἷον
20 ἂν μὲν ὄγδοον. ἑπτά, ἂν δὲ ἔνατον, ὀκτώ, cuvopi-
θμουμένον δηλονότι καὶ τοῦ -ἥμιου. φίλον δὲ τοῖς
ἀρχαίοις καὶ τὸ ἕν ἥμιευ τάλαντον τρία ἡμιτάλαντα
λέγειν " ὡς καὶ τρία ἡμίμναια τὴν μίαν ἡμίςειαν μνᾶν.
Taprnuópiov, δίχαλκον᾽ ὁ γὰρ χαλκοῦς ὄγδοον
25 τοῦ ὀβολοῦ. καὶ ταρτημοριαῖόν τινα καλοῦειν. οἷον
διχάλκου ἄξιον.
Τεταρτημόριον, τὸ δ΄ μέρος τοῦ ὀβολοῦ, τουτέςτι

7. χρυςία cod. primo 10. “μεζοιῖςει δυο χρυςοταλαν-
τοῖν (v scil. eraso) erat, sed ultima em, m, pr, ut puto'
Dobree. 16. εὔδομον cod. 17, ἐξ cod. 20. ἔνατον]
ἐννέα cod. — 21. δῆλον ὅτι P. 928. ἥμιυ P. 25. τινὰ
P 567. οὐ p. 888 v. 2. 9 P

(106] E SUIDA EXCERPTA. 999

χαλκοῖ 600* καὶ γὰρ ὁ μὲν ὀβολὸς ὀκτὼ χαλκοῦς
ἔχει" τὸ δὲ 6^ αὐτοῦ δηλονότι δύο χαλκοῖ εἶειν.

Τριοβολιμαῖος, τριῶν ὀβολῶν. εὔωνος.

Τριτεύς, τὸ τρίτον τοῦ μεδίμνου.

Τριτημόριον. τοὺς ἕξ χαλκοῦς εἴρηκεν Φιλήμων ὅ
τοῦ ὀβολοῦ τριτημόριον. θαυμάζω οὖν ἐγὼ πῶς τε-
τυρτημόριόν €lct δύο χαλκοῖ, τριτημόριον δὲ ἕξ᾽ εἰ
μὴ ἄρα ἐκεῖνο μὲν κυρίως divouóácOn τέταρτον μέρος
τοῦ ὀβολοῦ. τὸ δὲ τριτημόριον ὡς ἀπὸ τεςςάρων
μερῶν ὄντων ἀνὰ δύο χαλκοῦς τρία ἔχον μέρη ἕξ 10
χυλκοῦς ευνάγει. |

Τριτημόριον. Aetvapyoc κατὰ Καλλιςθένους. ὅτι
V τριτημόριόν ἐςτιν ἕξ χαλκοῖ, Φιλήμων διδάςκει.

Τρίτον ἡμίδραχμον. τὰς δύο fjuicu δραχμὰς οὕ-
Tuc εἰύθαειν ὀνομάζειν oi παλαιοί. 15

Τρίτον ἡμίδραχμον, δύο δραχμαὶ καὶ τῆς τρίτης
lucu" ὡς εἶναι δύο δραχμὰς καὶ τριώβολον.

106. Loci e Suida.

Ἄκαινα, μέτρον δεκάπουν. ἔςτι δὲ ῥάβδος, δι᾽
ἧς κεντοῦει τοὺς βόας, ὡς τῶν TTeAacrüv τοῦτο εὗ- 20
ρβόντων.

᾿λαβαετοθήκας] « 'Apicropávnc: “ἐς τὸν ἀλά-
Bacrov κύαθον. εἰρήνης ἕνα. ὡςεὶ ἔλεγε κοχλιάριον
ἕν.

᾿Αμφορεὺς οὖν ἀγγεῖον, μέτρον, κεράμιον. cn- 25
μαίγει καὶ ἀςεκόν. ἔςτι καὶ ὄνομα κύριον. καὶ ἀμφο-
Pic, κέραμοι. καὶ Θάςεια ἀμφορείδια, τὰ κεράμια.

2, δῆλον ὅτι 7. elici 8Β, ἐκείνου cod, 10.
KÀko0c] χαλκοῖς eod, ἔχων cod. 17. τριόβολον cod,
n. pr. . ᾿

9884 FRAGMENTA [106]

Ἰώεηπος᾽ *cuvuvoupevoc δὲ τοῦ Τυρίου νομίεματος,
ὃ τέεςαρας ᾿Αττικὰς δύναται, τέεςαρας ἀμφορεῖς, τῆς
αὐτῆς émímpacke τιμῆς ἡμιαμφόριον καὶ πλῆθος
ευνῆγε χρημάτων.᾽ xoi "Aptcropáync ἀμφορεῖς Aérea

5 τὰ μέτρα' "xurpíbia καὶ ςανίδια κἀμφορείδια.᾽ καὶ ἀμ-
φορεῖς νενηςμένοι. κέραμοι ςεςωρευμένοι. "Apicro-
φάνης᾽ “τί κάθηςθ᾽ ἀβέλτεροι πρόβατ᾽ ἄλλως óugo-
ρεῖς νενηςμένοι; καὶ ἀμφιφορῆας, καὶ ἀμφορείδια,
τὰ κεράμια.

10 ἘΑργύρειος, «ςτατήρ. ἀργυρίδιον δὲ ὡς ἡμεῖς (ὖ-
πολις Δήμοις" “ἐγὼ δὲ ευμψήςαςα ráprupibiov. óp-
Τύριον δὲ τὸ λεπτὸν νόμιςμα καλοῦειν, ὡς Ape
φάνης Aavoicty.

"On ἡ ἄρουρα πόδας ἔχει pv.
16 ᾿Αρτάβη, μέτρον Μηδικὸν círov, ᾿Αττικὸς pébuivoc.

"Accápia, οἱ ὀβολοί. Νούμμας ó πρῶτος βαειλεὺς
μετὰ Ῥωμύλον Ρωμαίων γεγονὼς ἀπὸ εἰδήρου καὶ
χαλκοῦ πεποιημένα πρῶτος ἐχαρίςατο “Ρωμαίοις
τῶν πρὸ αὐτοῦ πάντων διὰ ckurívuv καὶ ὀςτρακίνω

20 τὴν χρείαν πληρούντων᾽ ἅπερ ὠνόμαςεν ἐκ τοῦ ἰδίο
ὀγόματος νουμμία, ὥς φηςι Τραγκύλιος.

᾿Αχάγη μέτρον ἐςτὶ TTepeikóv*. ὥςπερ f ἀρτάβ
παρὰ Αἰτυπτίοις. ἐχώρει δὲ μεδίμνους ᾿Αττικοὺς με'
ὧς μαρτυρεῖ ᾿Αριςτοτέλης, οἱ δέ φαειν ὅτι κίετη ἐςτίν

25 εἷς ἣν κατετίθεντο τοὺς ἐπιειτιςμοὺς οἱ ἐπὶ τὰς θεω
ρίας ετελλόμενοι.

Βοῦς ἐπὶ γλώττης, ἐπὶ τῶν μὴ δυναμένων nap
ρηςιάζεεθαι" ἢ διὰ τὴν ἰςχὺν τοῦ ζῴου" ἢ διὰ τὸ τῷ

2, τῆς αὐτῆς om, in libris Suidae add. Bekker. )
Ioseph. de b. Iud, 2, 21, 29 14. pv' pro v' corr. Jomar
in Descript. de l'Eypte édit. Panckoucke wol. VII p. 521
18. éxapicaro] lege ἐχάραςςς τότε

[106] E SUIDA EXCERPTA, 395"

᾿Αθηναίων vópicua βοῦν ἔχειν ἐγκεχαραγμένον, ὅπερ
ἐκτίνειν ébet τοὺς παρρηςιαζομένους.

Γλαὺξ ἵπταται. fj πτῆςις τῆς γλαυκὸς εἰς νίκης
(ὕμβολον ἐλογίζετο. καὶ ἑτέρα παροιμία" “γλαῦκες
Λαυριωτικαί.᾽ ἐπὶ τῶν πολλὰ χρήματα ἐχόντων" 5
παρόςον ἐν Λαυρείῳ τῆς ᾿Αττικῆς γίνονται xpüceia
μέταλλα. ἐνεχάραττον δὲ γλαῦκας ἐν τοῖς ypucoic
γομίεμαει.

l'ouóp , εἶδος μέτρου Ἑβραϊκοῦ.

Δανάκη. τοῦτο νομίεματός ἐςτιν ὄνομα. ὃ τοῖς 10
γεκροῖς ἐδίδοςαν πάλαι ευγκηδεύοντες᾽ “νεὺς "Axe-
poucíac ἐπίβαθρον.᾽ "Axepoucía δέ écri λίμνη ἐν “Αι-
δου, ἣν διαπορθμεύονται οἱ τελευτῶντες, τὸ προει-
pnuévoy νόμιεμα τῷ πορθμεῖ διδόντες.

Δαρεικὸς νόμιοεμά τι ἦν χρυςοῦν, ὅπερ Δαρεῖος 15
πρῶτος ἐπενόηςεν. — "Om Ξέρξης ὡς αὐτὸν πρε- ᾿
(eucauévou ᾿Αριςτείδου καὶ τριςχιλίους Δαρεικοὺς
αὐτῷ διδόντος οὐδὲν ἐπιςτρέφεςθαι ἔφη τοῦ ΤΠερεικοῦ
πλούτου τοιαύτῃ χρώμενος διαίτῃ. ἔτυχε δὲ οὐκ ἐπι-
μελῆ τὸν ιἄρτον προςφερόμενος. 20

Δαρεικούς. εἰεὶ μὲν xpucoi ετατῆρες oi Aapeikot:
ἠδύνατο δὲ ἕκαςτος αὐτῶν ὅπερ καὶ ὁ παρὰ τοῖς
Ἀττικοῖς ὀνομαζόμενος χρυςοῦς. οὐκ ἀπὸ Δαρείου
τοῦ Ξέρξου πατρός, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ ἑτέρου τινὸς παλαῖο-
τέρου βαειλέως ὠνομάοθηςαν. λέτουει δέ τινες δύ- 25
γαζθαι τόν Δαρεικὸν δραχμὰς ἀργυρίου εἴκοςι" ὡς
τοὺς πέντε Δαρεικοὺς δύναςθαι μνᾶν ἀργυρίου.

6. Aaupeíu scripsi ex Α (cod. Paris, 2626, optimo)
aliisque (conf. Hesych. Λαύρεια), Λαυρίῳ vulgo 9. haec
desunt in A 16, Ξέρξου ὡς 'Apicrelónv πρεςβευςαμένου
coni, Kuster, 28. xpucóc A aliique plerique, recepit
Gaisford, 26, δραγμὰς A C (Oxoniensis), Gaísf.; at

CAT

336 FRAGMENTA [106]

Δεκαμναιαῖον, δέκα μνᾶς. (κόπας Αἰτωλῶν ετρα-
τηζός. ὃς ἀποτυχὼν τῆς crpareíac νόμους ἔγραφε.
καὶ ὀψώνιον ἐξέθηκεν αὐτῷ ὁ βαειλεὺς ἑκάστης ἧἣμέ-
pac δεκαμναιαῖον, τοῖς δὲ ἐπί τινος ἢγεμονίας τετα-

δ μένοις μναιαῖον. ἀλλ᾽ ὅμως οὐκ ἠρκέςθη τούτοις
καὶ φθονηθεὶς τὸ πνεῦμα προςαπέθηκε τῷ χρυείῳψ.
ἑκατὸν δὲ δραχμαὶ ποιοῦςι μνᾶν. ᾿

Δηνάριον, εἶδος ἀργυρίου, ὁλοκοτίνου ἴων ἔχον
ἰεχύν.

10 ΖΔΔίαυλος, ó bicrábioc τόπος. ἢ μέτρον πήχεων ὦ΄.

Δίδραχμον., cuvrélecic, elcpopá, λειτουργία, ἔχει
δὲ τὸ δίδραχμον οὐγγίας ὃ΄΄. κ΄ ὀβολοί. γράμματα ς΄.

Διώβολον, xai τριώβολον, καὶ ἡμιωβόλιον ὁμοίως.

Δοχμή [ςπιθαμή]. ᾿Αριςτοφάνης᾽ “πρὶν ἡμέραν

15 φορῆςαι, μεῖζον ἦν δυοῖν δοχμαῖν.᾽ δοχμή, ἣ παλαι-
ςτή. λέγει δὲ πρὸς τὸν Bupcobéwnv περὶ τοῦ δέρ-
μᾶτος.

Δραχμή. αἱ ρ΄ δραχμαὶ ποιοῦςι μίαν μνᾶν. δρα-
χμή δὲ ὁλκὴ vouícuaroc εἰς ἀργυρίου δραχμὰς vr,

50 ΦΔΔραχμή, ἕξ ὀβολῶν. καὶ "Apicropávnc: “εἰς χοι-
ρίδιον δάνειςόν μοι τρεῖς δραχμάς.

Δωδεκαδώρψ, δώδεκα παλαιςτῶν ὄντι. δῶρον
γὰρ fj παλαιςτή. ἐν ἐπιγράμματι" “Κυλληνίων ἀνερύ-

Suidam sic non scripsisse inde perspicitur, quod infra
vox ipsa Δραχμή posita est post Δραχαρνεῦ,

1. Ckómac ete.] contracta in brevius e Pelyb. 18, 3
9. δραγμαὶ A Gaisf. 8. ólokorivov ἰδίαν A. 10. w'
pro ς΄ corr. Palmerius δὰ Hesych.; an ὀργυιῶν c' scriben
dum? 12. 9" pro ς΄ corr. Kust. 14. επιθαμή prave
illatum ex Hesychio eiicio 19. ὁλκὴ ete.] v. Hesych.
unde post vouícuaroc add. xpuciou Gronov. de sestert, p.364
38. ἐν ἐπιγράμματι] Erycii in Anthol. Palat. 6,96, ubi rectius
leguntur Κυλληνίῳψ αὐερύςαντες et ἅλῳ et ἔπαξαν

[106] mE E SUIDA EXCERPTA. 881
«ayrec ἔρρεξοιν, καί oi δωδεκάδωρᾳ κόρα ἄλλῳ μῳ-

-χροτένοντι ποτὶ πλᾳτάνιετογ ἐπάξαι.᾽

b

Aüpov, fj παλαιςτή. xpi "Ounpoc- ἐἐκκαιδεκά-
δωρα πεφύκει.

Ἑκκακδεκάδωρᾳ, ἐκκρίδεκαᾳ παλφιρτιῶν᾽ διῶρον 6
γὰρ καλεῖται f) παλαμετή.

Ἑκτεὺς μέτρον écrív, ὃ ταὐτὸν εἶναι λέγρυςι τῇ
χρίνικι. "Apicrepéáync: *eic8" οὖν ἀπολιυλεκνῖα πι-
gy ἐκτέα;᾽ τρυτέςτι τρικόξνλον.

Ἐπιτρίταις. Ἰςαῖος ἐν τῷ κατὰ Καλλιφῶντροο᾽ 10
'&axociqu. δραχιῤθᾷς ἐπλτρίξαις᾽ ἀνπὶ τοῦ ἐπὶ η΄ ὀβο-
Veit κατὰ τὸ τρίτην εἶναι μερίδα τρὺς n ὀβολοὺς τοῦ
τετραδράχμου.

THuiEKréoy , μέτρον. τουτέςτι Ὗ χφινίκων. ὁ τὰρ
μέδιμγος μη΄ χοινίκων ἐςτί. τούτων οὖν. τὸ ἕκτον εἰ- A5
By Ἡ χϑίνικες. τὸ δὲ ἡμίεκτογ, τουτέοξι τὸ δωδέκα-
80v τιον ium χρινίκωγ, δ΄. ἡμιεκτέον δὲ διὰ τοῦ € δλε-
Voy καὶ οὐχὶ ἡμιςκταῖθν.

"Huáekxpy καὶ μιμέδμνον. τοῦ μεδίμνου ἔχογτρς
χοίνικας μη΄ τὸ ἡμιμέδιμνον δηλονότι τὰς kb εἶχαν.
ἡμέεκτον δὲ τὸ χωρρῦν δ΄ χοίνικας T0 γὰρ ἅκτον 30
χρίνικες ὀκτῴ.

Ἡμικῴδιον, τὸ ἡμίμετρρν.

Ἡμιμέδιμνον, μέτρον χοινίκων κδ΄.

Ἡμίνᾳ, μέτρον.

Ἡμιμυβάλμον, τὸ ἥμιεν τοῦ ὀβολοῦ. 26

Kóoc, εἶδος μέτρου. καὶ παροιμία ᾿κάβου κάβος;

Káboc, μέτρον οἰνηρόν.

Κεντηνάριον [νομιςομάτων ποςότης]

Κέρματα, τὰ λεπτότατα. ἐπὶ γὰρ Ἰουςτινιανοῇ

9, πρικότμλον. eorpexi pro τριώβολον: v. praef. orij.
29. νομιςμάτων ποςότης om, ABV Bernhard. Bekk.
SCRIPT, METROL. 1.

338 FRAGMENTA [106]

τοῦ Baciléuc τῶν ἀργυραμοιβιῶν πρότερον δέκα καὶ
c' ὀβολούς, οὖς φόλλεις καλοῦειν, ὑπὲρ ἑνὸς ετατῆ--
ρος xpucoü προΐεςθαι τοῖς ξυμβάλλουειν εἰωθότων,
αὐτὸς ἐπιτεχνώμενος κέρδη οἰκεῖα, π΄ καὶ ρ΄ μόνους

5 ὑπὲρ τοῦ «τατῆρος δίδοεθαι τοὺς ὀβολοὺς διετάξατο,
χρυςοῦ ἕκτην ἀποτεμόμενος μοῖραν.

Κερματίζει, εἰς λέπτὰ διαιρεῖ. καὶ κερματίων, τῶν
εἰς λεπτὰ διακεκομμένων. καὶ μέγα κεφάλαιον ἠθροί-
(θη τῶν λεπτῶν κερματίων. καὶ κατακερματίζει᾽

10 “ἐξήγαγεν ἐκ τῆς ζώνης τοὺς χρυςοῦς Δαρεικοὺς κα-
τακερματίςαι θέλων καὶ διαλύςαςθαι τῷ πανδοκεῖ;᾽

Kfvcoc, τὸ νόμιςμα, ἐτήσιον τέλος. παρὰ τὸ
καίνω, τὸ κόπτω.

᾿ Κοδάλου χοῖνιξ. παρόιμία ἐπὶ τῶν μείζοει μέτροις

16 κεχρημένων.

Κόμμα. ᾿Αριςτοφάνης’ “ἔοικε δ᾽ εἶναι τοῦ movi
ροῦ κόμματος. ἀπὸ μεταφορᾶς τῶν γομιςμάτων, ἐξ
ὀλίγου χρυςίου ἀποκεκομμένων. ἀντὶ τοῦ εἰπεῖν
“φαύλου εὐυςτήματος.᾽ — Πονηρὸν κόμμα, ὃ παρᾶ-

20 κεκομμένος ἄργυρος.

Κοτύλη, ὃ νῦν καλοῦειν ἡμίξεετον. παρὰ τὸ ἐκεῖ
κεῖςθαι τὴν ὕλην. εἶδος ποτηρίου ὁμωνύμου τῷ ἀγ-
γείῳ τῶν ὑγρῶν, ὡς χοῖνιξ. καὶ εἶδος μέτρου.

7. κερματίων τῶν corr. Gronov. pro vulgato κατακερ-
ματιώντων; Bernh. coni. κεκερματιςμένων quod τοο, Bekk,
9. κατακερματίζε!)]͵ κατακερματίςαι Bekk. : 18. ὀλίγου
pro ὅλου corr. Toup. e schol. ad Arist. Plut, 868: κόμμα;
εἶδος φαύλου vopícuaroc. ἀντὶ δὲ τοῦ εἰπεῖν φαύλου
εὐςτήματος, πονηροῦ κόμματος εἶπεν. εἴρηται δὲ ἀπὸ
μεταφορᾶς τῶν κιβδήλων νομιςμάτων διὰ τὸ ὀλίγον μὲν
ἔχειν χρυςόν, πλείονα δὲ χαλκόν. ἀποκεκομμένου ΑΒ
.8liique, Aeruh. 928. τῶν ὑγρῶν] τῷ ὑγρῷ vulgo ante
Bekk. '

—TA-eÁ—2

[106] - E SUIDA EXCERPTA. 939

KoxMópioy , τὸ παρ᾽ fyuiy.
Κύαθος, ἀντλητήριον. μέτρον ὑγροῦ, οὐγγιῶν vg.

ἢ κοχλιάριον ..... κύαθος οὖν παρὰ τὸ xUu , χύαθος
καὶ κύαθος. |
KubaAo0xoc, μέτρον τῆς. 5

Airpa, ὁ εταθμός, ,

Mébiuvoy, μέτρον χοινίκων μη΄. καὶ παροιμία᾽
'μεδίμνῳ ἀπομετρῶ παρὰ τοῦ πατρὸς ἀργύριον.᾽ ἐπὶ
τῶν μεγάλην καὶ ἀθρόαν προςδοκώντων ὠφέλειαν.

Μέδιμνον μέτρον ἐςτὶ ξηρῶν. οἷον πυρῶν ἢ κρι- 10
θῶν. [μέδιμνον οὖν μοδίων ς΄" ὡς εἶναι μέτρον ξε-
«τῶν οβ΄ ἤτοι λιτρῶν pn.]

Μετρονόμοι. ἀρχή τις ᾿Αθήνησιν n τῶν μετρογό-
μων. ἧςεαν δὲ τὸν ἀριθμὸν ιε΄, ε΄ μὲν εἰς Πειραιᾶ, v δὲ
εἰς ἄετυ. εἶχον δὲ τὴν ἐπιμέλειαν, ὅπως δίκαια 7j τὰ 15
μέτρα τῶν πωλούντων.

. Μιλιαρήςσιον [τὸ τοῦ νομίοματος δέκατον].

Μίλιον, μέτρον γῆς. Ὅτι τὰ δέκα μίλια ἔχουεςει
«(τάδια π΄. Ἄλλως. ὅτι τὸ ςτάδιον ἔχει πόδας χ΄, τὸ
δὲ μίλιον πόδας bc. . 20

Μνᾶ. ἑκατὸν δραχμαὶ ποιοῦςι μνᾶν μίαν. [καὶ —
ἔςτιν ἐν τῷ Τάλαντον)

Μόδιον, μέτρον τι. [μόδιος. καὶ écriy ἐν τῷ Μα-

vaip. ]

Νέβελ, ὄνομα κύριον, καὶ εἶδος μέτρον ἙΕβραϊκοῦ..

νι
οι

11, μέδιμνον etc. om. Α Zernh, Bekk. 14. €' post
ιε΄ in libris omissum add. Gaísf. tV Bernh, θ΄ vulgo
17, τὸ τοῦ νομίεματος δέκατον om. AV Bernh. Bekk.; pro
δέκατον probabiliter δωδέκατον coni, Clarke (loco a Gais-
fordio citato) 21. καὶ etc. om. AV Bernh. Bekk.; ad-
sSeripsit V: ὡς vOv παρ᾽ ἡμῖν αἱ οὐγκίαι οὕτως καὶ παρὰ
τοῖς παλαιοῖς καὶ δραχμαί — 23. μόδιος οἷς. om. AV Bern.
Bekk, 86, καὶ εἶδος etc, om, À

. 22*

$40 FRAGMENTA [106]

Νόμιεμα δύο εημαίνει᾽ τὸ νόμιμον ἔθος, ὡς 'Ap-
«τοφάνης ἐν Νεφέλαις" “ἡμῖν νόμιςμ᾽ οὐκ ἔςτι.᾽ καὶ
πὸ κόμμα τοῦ τετυπωμένον χαλκοῦ. λεπτῷ δὲ γομί-
cuam ἐχρῶντο οἱ Βυζάντιοι.

δ Νομιςτευομένων, νομΐμως διοικουμένων "ἐνέ-
βαλε δὲ χρυοοῦς ἐπιεήμους, εἴς"τινας δὲ τετρᾶδραχμα
τῶν ἐπιφανῶς νομιςτευομένων." καὶ αὖθις “χαλκοῦ
00 ἐν "ANéFavbpela νομιςτενομένου τάλαντα verpa-
κιςχίλια.᾽ -

10᾽ Zecríov, μέτρον ἐπὶ ὑγρῶν.

"OBoXóc, ὁ τόκος, εἶδος νομίςματος. ὀβολὸς δὲ
παρὰ ᾿Αθηναίοις ἕξ ἐςτι χαλκῶν, ὃ δὲ 'χαλκϑῦς λε-
πτῶν ἑπτά. τὸ δὲ τάλαντον τοῦ ἀργυρίου Ἀτιρῶν τῶν
“ῦν τεςςάρων xol νομιεμάτων η΄ καὶ 5. ἡ δὲ μνᾶ ἕξη-

τὸ κΌςτόν ἐςτι “τοῦ ταλάντου. τὸ δὲ τάλαντον τοῦ χρυ-
είου ἑξαπλάειόν ἐετι. ᾿

ὈΒβολοῦ] « δβολοὶ δέ εἶσιν σῦς καλοῦμον φόλλεις.
“Ὁ Ἰουςτινιανὸς τῶν ἀῤγυραμοιβῶν ὑπὲρ ἑνὸς crarf-
ρος χρυςοῦ πρόϊεξϑαι τοῖς ξυμβάλλουςιν ἐἰωϑότων

40 δέκα καὶ διακοςείους ὀβολοὺς αὐτὸς ἐπιτεχνώμενος
κέῤδη οἰκεῖα π΄ καὶ ρ΄ μόνους ὑπὲρ τοῦ cratfipoc διε-
τάξατο δίδοςθαι ὀβολούς.
|. "Ont, δυνάμει, ἢ βἄρει, ἢ ςταθμῷ.

Ὀξύβαφον, τὸ δεχόμενον τὸ ὄξος. μεῖζον δὲ τὸ

25 τρυβλίον τοῦ Ὀὀξυβάφου. “Ἀριςτοφάνης "Opviav:
“ὀξύβαφον ἐντευθενὶ πρόεθου λαβὼν f| τρυβλίον."

Ὀργυιά, ἐπὶ τρῦ μέτρον, καὶ τετρόργυιοκ᾽ 'τοῦτο
κατ᾽ εὐφψαμάθου κείμενον ἠιόνος btccáki τετρόργνιομ᾽

| 6. χρυςοῦ AV 18. λιτρῶν omissum in Suidae libris
edd, Kuster. e Photio 14. Teccépuwv Photius, réccopü
vulgo apud Suidam 3 correxi pro vulg. €

— -»-— — -
- τὴ

[106] E SUIDA EXCERPTA. 941

Ὀργυιοῦ, tà μετὰ τῶν ἰδίων χειρῶν μέτρα. καὶ
ὀργνιαῖος., ὃ μέγας,

ἸΠαλαιςοτάς, ςπιθαμάς [ἢ ἔν πάλῃ].

Ἰ]αρακάτγης, εἶδος μέτρου Περεικοῦ, ὅ ἐετι τριά-
κοντὰ cáo Ξενοφμῶν᾽ “ὁ δὲ Κῦρος, ὁπόςον, ἔφη, ἃ
ἄπεςτι τὸ ετράτευμα; οἱ δὲ dic δύο mepacérrac
εἶπον. |

THXayei] - λέγεται δὲ πέλανος ... καὶ ὃ τῷ μάγ-
Tet διδόμενος μιεδὸε ὀβολός.

Τέλεθρα, πλέθρα. ἔςτι δὲ μέτρον γῆς τὸ πλέθρον, 10
ἐταδίου ἕκτον.

ΤΙ]εντώβολον ἡλιάςαςθαι. νικήςαντα τοὺς TTeÀo-
ποννηςίους δικάςαι! μέχρις ᾿Αρκαδίας λαμβάνοντα
picoóv πεντώβολον, ἀλλ᾽ οὐ τριώβολον. καὶ πεμπώ-
βολον ὁμοίως. 15

TTfixuc, πήχεως, τὸ ἀπὸ τοῦ ἀγκῶνος μέχρι τῶν
δακτύλων τῆς χειρὸς ἔκταμα. --- Ὅτι ὃ πῆχυς ἔχει
πόδας α΄, ὁ δὲ ποὺς ἔχει δακτύλους ig.

Πλέθρα, μέτρα γῆς, ἤτουν ἄρουραι. ἢ τοὺς διύ-
ἵρους τόπους καὶ βοτανιύδεις. ἔχει δὲ τὸ πλέθρον 20
πήχεις Eg δίμοιρον.

TIAé0pov, τὸ τοῦ ctabíou ἕκτον μέρος, ὅπερ ἐςτὶ
πηχῶν Eg ὦ΄΄. ὅλον γὰρ «τάδιόν ἐςτι τετρακθοίων.

ἢ πανταχόθεν ἔχον πόδας ü, ἢ καὶ πλεθριαῖον διά-
ἔτημα. — Ὅτι τὸ πλέθρον ἔχει πόδας ρ΄. Ξενοφῶν 985

8. Τ]αλαϊετάς. επιθαμάς habet A in margine omissis
ἣ ἐν πάλῃ, pro quibus Bekk, ἢ ἔμπαλιν coll. Photio 18,
α΄3] αἱ A, ἂῦ B, ἕνα καὶ ἥμιςν ZerzA. Bekk. ἔχει AB,
vulgo om. 21, ἔφ corr. ἄμϑ,. pro ξη΄ 28. Ee w^ cor-
rei pro vulg. £m, Ec bipolpou Perizomius — 94. ἃ. ἢ ego
pre vulg. λη΄ (v. prol, $ 106 etr.) :

942 FRAGMENTA ) [106]

qnc πλεθριαίους φοίνικας φύεεθαι ἐν Βαβυλῶνι ἢ
καὶ μείζονας. --- [(τάδιον πηχῶν υ΄.]

Τούς. ó ποὺς ἔχει δακτύλους ig.

Πρόχους, ξέετης, τὸ μέτρον. “καὶ ἐμβαλὼν ἐς

δ πρόχουν ἀργυρᾶν τὰ ὀςτᾶ᾽ ἐξέπεμψε τῷ παιδὶ τοῦ
πατρὸς κειμήλιον ἔχειν."

Cópot, μέτρον καὶ ἀριθμὸς παρὰ Χαλδαίοις. οἵ
γὰρ px' cápot ποιοῦειν ἐνιαυτοὺς βεκβ΄ κατὰ τὴν τῶν
Χαλδαίων ψῆφον, εἴπερ ὃ cápoc ποιεῖ μῆνας εελη-

10 γιακῶν ckf& oi γίνονται tn' ἐνιαυτοὶ καὶ μῆνες ἕξ.
ζάτα, μέτρον Ἑβραϊκόν. δηλοῖ δὲ μόδιον ὕπερ-
πεπληρωμένον " ὡς εἶναι μόδιον o3. ὑγροῦ δὲ ξεςτῶν
ιε΄ ἤτοι λιτρῶν κε΄. | .
Cixhov, ἀργυρίων €. Muucfic onciv ἐν τῇ πα-
16 λαιᾷ. | |

Cróbiov, ὁ τόπος τοῦ ἀγῶνος. καὶ μέρος τι τοῦ
λεγομένου μιλίου: ἑπτὰ γὰρ ἥμιςυ cróbta ποιοῦει
μίλιον.

κ Ὅτι τὰ ἑπτὰ ἥμιευ οτάδια TtotoOct μίλιον ἕν. τὰ

40 δὲ v μίλια ἔχουει cróbia m.

Ὅτι τὸ cróbiov. ἔχει πόδας χ΄, τὸ δὲ μίλιον mó-
δας bg, τὸ δὲ πλέθρον πόδας ρ΄, [fj ἄρουρα πόδας
ρνΊ ὁ ποὺς δακτύλους ι6΄, ὃ πῆχυς πόδα o'3.

ζτατήρ, τὸ ἐκ χρυςοῦ νόμιομα. "τῶν βαλαντίων

2. crábiov ego; vulgo ςταδίου coniunctum cum. μείζος
vac, quod perversum esse apparet. Est haec glossa ali-
eno loco apposita. Ceterum pro πηχῶν V habet πήχεις
11. (άτα etc. om. A. 12, a'$ ego ex librorum vestigiis,
ἕνα καὶ fiicuv vulgo 14. (ίκλον ete, om. V Bekk. εἸἾ
b eoni.Kust, 20. v A, δέκα vulgo 22. δφΊ 5c Med.,
conf. supra μίλον 28. ρνΊ v' libri et m. scripti et editi,
v. supra ἄρουρα α΄ 5 libri, ἕνα καὶ fjuicuv vulgo 3534.
τῶν βαλαντίων etc. e BSynesii ep, 127 (monente Reines.)

[106] E SUIDA EXCERPTA. 943

ἡ cuyupic τὸ μὲν εἶχεν ὀβολοὺς ἐκ χαλκοῦ, τὸ δὲ
crarfjpac xpuciou, τῶν Εὐμήλου ἵππων πολὺ μᾶλλον
ἀλλήλοις ἐοικότα.᾽

(τατήρ, τετράδραχμον νόμιεμα, τὸ ἐξάγιον, τὸ
ζύγιον, ἢ εἶδος νομίεματος. ᾿Αριςτοφάνης, ἐν Πλού- δ

. τῷ 'crarfjpct δ᾽ οἱ θεράποντες ἀρτιάζομεν.᾽ τουτέςτι

γομίεμαει παίζομεν ἄρτια ἢ περιττά. ᾿δρᾶτε μέν μέ
δεόμενον εωτηρίας τετραςτατήρου *? ᾿Αριςτοφάνης.
ζύμβολα, εημεῖα, μέτρα.

Cxoívicua, μέτρου μέρος, κληρουχία, ,ἣ τῆς γῆς 10
δεςποτεία. ἴδιον γὰρ τῶν κεκτημένων μέτρῳ τὴν τῆν
ὑποβάλλειν.

(χοῖνος, μέτρον γεωργικόν, ὥς qnctv Ἡρόδοτος
ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν ἱςτοριῶν.

Τάλαντα, τὰ ζυγὰ καὶ τὰ ἱετάμενα. | 15

Τάλαντον πολλὰ μὲν εημαΐνει. ἢ γὰρ τὸ μέγιςτον
τοῦ χρυείου καὶ ἀργυρίου μέρος, καθ᾽ ὃ εημαινόμς-

. voy Δημοςθένης φηςί πεντήκοντα τάλαντα. ἢ cra-

. θμοῦ τι óvopa* ὥςπερ ᾿Αριςτοφάνης᾽ “ἀλλ᾽ fj ταλάν-

. τῷ μουεικὴ κριθήςεται.᾽ καὶ Ὁμηρικόν" “χρύςεια πατὴρ 20
— ἐτίταινετάλαντα.᾽ τρίτον «ημαινόμενον ἣ ῥοπή. τέταρ-

᾿ tov ἀριθμοῦ τι ὄνομα᾽ καὶ πολυτάλαντος ὁ πλούειος"

καὶ τὸ Ὁμηρικόν * *xeiro γὰρ ἐν uéccoict δύο χρυςοῖο
τάλαντα.᾽ καὶ διτάλαντον δὲ καὶ τριτάλαντον καὶ fytt-
τάλαντον λέγεται. ἀρχαία δὲ fj χρῆεις καὶ fj τοῦ τρίτον 25

4, τετράδραχμον Scalfger, τετράγραμμον libri Bern.
Bekk. τὸ ἐξάγιον, τὸ Ζύγιον] τὸ 5 cum suprascripto vy,
τὸ Cu cum suprascr. v À; καὶ τὸ ἐξάγιον, καὶ τὸ ζύγιον
vulgo 6. "Apicropávnc ete. om. ἃ 13. .-γεωργικόν]
γεωμετρικόν coni. Kust. e Phot, Etym. aliis 17. τοῦ
ἃς vulgo om. 30. Ὅμηρος Bekk. — 92. καὶ A, ὡς xol
reliqui, idque vulgo editum 2323. yàp AV, δ᾽ ἄρ᾽ vulgo
ex Il. C 501 , ᾿

344 PRAGMENTÁ [106]

ἡμιτάλαντον κἀὶ πέμπτον ἡμιτάχανεόν Καὶ ἔβδόμον
ipnrüNevroy. ἔξ! δὲ τὸ μὲν rpisáv ἡμνεάναγ εν buo
ἥμιευ τάλαντα, τὸ δὲ πέμπτον fiutráXoVEov τέξξδρὰ
ἥμιεου, καὶ τὸ ἕβδομον finerükdvtoy ἘΣ ἤμξίυ. καὶ

δ ὅλως οὗτινος dptOpoU παγωνόμῳ μέῤέεξ énóviiüct
tit τὸ ἡμινάλαντον, τούτου ὃ προηγούμενος ἀῤιθμὸέ
ἐφαρμόςει τοῖς ταχάντδιξς᾽ otov. ἂν μὲν ὄγδοόν, ζ΄,
ἂν δὲ ἕνατον, ἡ΄, εὐναριθμουμένου δηχδνότυ καὶ τοῦ
ἥμιου. φίλον δὲ τοῖς ἀρχάϊΐζοις καὶ τὸ ἕν ἥμιςυ τάλαν-

10 ΤΟΥ τρία ἡμιτάλαντα λέγειν" ὧς xt ἐῤίὰ ἡμίμναια
γὴν μίαν ἢμίςειαν μνᾶν.

Τάλαντον, ὥς qnc Διόδωρος ἐν τῷ περὶ cra-
θμῶν, μνῶν ἐςτιν ξ΄, fj δὲ μνᾶ δραχμῶν ρ΄, fj δὲ bpo-
χμὴ ὀβολῶν ἕξ, ὃ δὲ ὀβολὸξ χαλκῶν ς΄, ὁ δὲ χαλκοῦς

ὁ λεπτῶν Ζ΄. τὸ τάλαντον δὲ τὸ νῦν χέτόμενον "Árn-
KÓv. παρὰ (ικέλιϊίυἑαιέ τὸ μὲν ἀρχαῖον fjv νσύμμων
κδ΄, νυνὶ δὲ ιβ΄. ὁ δὲ “Ὅμηῤοε λέγει "δύο Χρυςοῖο
τάλαντα ὧς μὴ ἐΐναι ἴτον τὸ καθ᾽ ἡμδέ ἑάκχαντον
τῷ πὰρὰ toit ἀρχάίΐοις ὧς γὰῤ tcov τοῦ τρίποδος

96 καὶ τοῦ χέβητος καὶ τοῦ ἵππου τίδεται. τάλαντον δὲ
τὸ παρὰ τῇ θείᾳ Γραφῇ ἡ ἄνωθεν πεμπομένη ἑκάέξτῳ
ϑέία χάρις, --- Ο(ύνταξις. ᾿Αριοτοφάνηςξ᾽ “καίτοι ταλάν-
tóv τοῦτ᾽ ἔμαθεν ὙΝέρβολος ,᾽ τουτέετε χαύνωαιν
ἀναπειςτηρίαν. — “Ὅτι τὸ τάλαντόν παρά τιςῖν ἔχει

$5 χίτράξ ρκέ΄. «-- Καὶταλαντιαῖοι λίθοι" 'ταλανπαῖοί τε

6. τὸ ἡμιτάλαντον] τάλαντον A 8. Evdrov] ἐννέα
A 11. fipiceiav] ἥμιευ vulgo, ut &ojr& eodex Photii et
infra libri p. 845, 21. 854, 19 — - 14 χαλκῶν €] χαλκῶν
η΄ schol Hom., v. prol. p. 157 16, tapà δὲ Bekk.
νούμμων corr. Scaliger ex Ariftotele apud Poll, μνῶν
vulgo spud Suidam e Mbris m.&cr, 94, λίέρας orb, AV
25. ταλαντιαῖοι γε μὴν ete, Ios. b. Iud. 5,6, 8

[106] E BUIDA EXCERPTA. 945

μὴν fav oi βαλλόμενοι πέτροι., δύο δὲ xol πλέον
ἀπήεεαν εταδίους. fj mp δ᾽ οὐ τοῖς προςτυχοῦει
μύνον. érb πυλὺ δὲ καὶ τοῖς Μετ, ἐκείνους ἦν ἀνυπό-
ἐτατος.᾽ s Αἰτιώμενοι δὲ τὸν Περικλέα πεντήκοντα
ταλάντοις ἐζημίωκαν. δ᾽

Τεταρτημόριον, δίχαλκον᾽ ὃ γὰρ χαλκοῦς ὄγδοον
τοῦ ὀβολοῦ. καὶ τεταρτημόριόν τινα καλοῦμεν, οἷον
διχάλκου ἄξιον."

Τεταρτήμόριοσν, {ὸ TÉfaprov μόρος τοῦ ὀβολοῦ,
τουτέστι χαλκοῖ δύο.᾿ 10
Τετρώβολον, τουτέξτι πολυτίμητον. οὕτω δὲ λέ-
ἴουςι τὸ τετρωβολιαῖον, τουτέςτι τετρωβόλου πω- .

λούμεγον.

Τριτημόριον, τοὺς ἕξ χαλκοῦς εἴρηκε Φιλήμων
τοῦ ὀβολοῦ τριτημόριον. θαυμάζω οὖν ἐγὼ πῶς τε- 16
ταρτήμόριόν εἰει δύο χαλκοῖ, τριτημόριον δὲ EE εἰ
μὴ ἄρα ἐκεῖνο μὲν kuptuc ὠνομάςθη τέταρτον μέρσε
τοῦ ὀβολοῦ, τὸ δὲ τριτημόριον. ὡς ἀπὸ δ΄ μερῶν
ὄντων ἀγὰ δύο χαλκοῦς, τρία ἔχον μέρη ς΄ χαλκοῦς
€evépe - - - 20
|: Τρίτον ἡμίδραχμβογ, τὰς δύο 3 δραχμὰς οὕτως
εἰύθαειν ὀνομάζειν οἱ παλαιοί. ᾿

Τριωβολιμαῖος, τριῶν ὀβολῶν, εὔωνος.

Τριύβολον, τὸ τρεῖς ὀβολοὺς ἔχον. ᾿Αριετοφάνης
Πλούτῳ᾽ “δεινὸν γὰρ ei τριωβόλου μὲν οὕνεκα ὠετι- 2ὅ
᾿ἴόμεεθ᾽ ἑκάςτοτ᾽ ἐν. τῇ ἐκκληκίᾳ J οὐδεὶς ἐδίκαζεν, εἰ

: 2. προεντυχοῦει Ios. 11. πολυτίμητον explicatur
8. v, τεττάρων ὀβολῶν, quae omisi, quia non pertinent ad
rem numínariam — 17. ápu om. A — 21. ἥμιευ vulgo 28.
ξὔωνος &BYV, ἄξιος rel. Post haec AV in marg., reliqui in
conté£tüá habent: “Ὅτι τοπαλαιὸν ol ςτρατηγοὶ τριώβολον
ἐλάμβανον βλάκέϊάς χάριν, desumpta ὁ v. βλακεία

946 FRAGMENTA τς [106]

μὴ ἐπέβαινε τῶν ξ΄ ἐνιαυτῶν. ὅςοι δὲ τελείας ἡλικίας
ἧςαν, eichpxovto μὲν εἰς τὴν ἐκκληςίαν, οὐκ ἐδίκαζον
δέ. τούτους οὖν τοὺς ἐκκληςιαςτὰς ἐποίηςαν qave-
ρόν τι λαμβάνειν ἀπὸ τῶν τῆς πόλειυς προςόδων οἱ
5 δημαγωγοὶ πείεαντες τὴν πόλιν ὕςτερον δὲ ὁ Κλέων
ἐποίηςεν αὐτὸ τριώβολον. ἀφῆλιξ δὲ εἰς τὴν ἐκκλη-
cíav οὐκ εἰςήρχετο.
Τρύβλιον., ὀξυβάφιον, πινάκιον, ποτήριον. ὀρ-
θομίλιον. τοῦτο μεῖζον τοῦ ὀξυβάφου ἐετί.
10 ὙὙΨπόχαλκον δέ cou τὸ χρυείον. ἀντὶ τοῦ μίξιμον,
παρακεκομμέγνον τὸ vóuicua, παραχαράξιμον.
Φολίε, τὸ τοῦ θώρακος. φόλλις δέ, φόλλεως, ὁ
ὀβολός.
᾿ς [Χαλκοῦς. λεπτῶν Z'. καὶ ζήτει ἐν τῷ Τάλαντον.]
i5 Χαλκῷ, εἰδήρῳψ. ᾿
᾿Χοᾶ. χοῦς μέτρον ᾿Αττικὸν χωροῦν κοτύλας ὀκτώ.
᾿Αριετοφάνης᾽ “ἐπὶ δεῖπνον ταχὺ βάδιζε τὴν κίςτιν
λαβὼν καὶ τὸν xoà.
Χοᾶς, ὅτε ἐπὶ μέτρου τίθεται, περιςπᾶται.
20 — Xoóc, διξέετου. χοῦς γὰρ δύο ξέςται, χοεὺς δὲ
ἕξ. ᾿Αριετοφάνης᾽ "εἴ τις κάπηλος f) καπηλὶς τοῦ χοὸς
ἢ τῶν κοτυλῶν τὸ vópicua διαλυμαίνεται.᾽

Χοίνικες. οὐ μόνον τὸ μέτρον, ἀλλὰ καὶ τὰς πέ-

δας εημαίνει τὸ ὄνομα. αἱ χοίνικες πέδαι τινές εἶει.
26 χοῖνιξ δὲ πᾶν περιφερές, διὸ καὶ τὸ μέτρον χοῖνιξ
καλεῖται. "Apicropáync Πλούτῳ' Αἴ κνῆμαι δέ cov
βοῶειν, ἰοὺ ἰού, τὰς χοίνικας καὶ τὰς πέδας ποθοῦςαι:

14. Χαλκοῦς etc. om. AC Bernh. Bekk, — 15. Χαλκῷ]
cognata esse videtur glossa cum loco Pollucis qui est
libr. 9, 78 s. 18. quae post xoà apud Suidam legun-
tur, ea ut aliena 8 mensurarum doctrina omisi

m

[Ὁ] ^ Ex ETYMOLOGICO MAGNO EXCERPTA. 941

Xoivixec, οἷς τὰς περιόδους μετροῦειν Αἰγύπτιοι"
᾿πανιώτερον δὲ τὸ γένος τῶν θεωρητικωτάτων. ψυ-
jüv fj τὸ τοῦ χοίνικος, d) τὰς περιόδους perpoOciv

Αἰγύπτιοι " οἷος ἦν "Auoüc καὶ ᾿Αντώνιος.᾽
Xpóceoc, ὃ xpucoóüc. . . 5

101. Loci ex Etymologico magno.

"AbbiE, μέτρον rerpaxoívikov.

- "Abbi£, μέτρον τι οἶμαι τετραχοίνικον.

Αἰγιναῖα] « ἐλέγετο δὲ καὶ τὰ μεγάλα Αἰγιναῖα
ἀπὸ τοῦ νομίςματος᾽ καὶ γὰρ τὸ Αἰγιναῖον τάλαντον 10
πλεῖον ἠδύνατο τοῦ ᾿Αττικοῦ.

Ἀμφορεύς, τὸ ἑκατέρωθεν δίωτον «ταμνίον, ὥς
gent Θεόκριτος “ἀμφορεὺς νεοτευχής.᾽ οἱ δὲ κοινὸν
μὲν κεράμιον, ἢ τὸ ἑκατέρωθεν αἰρόμενον ἀμφοαι-
ρεύς, καὶ ἀμφορεὺς κατὰ ευγκοπὴν καὶ πλεοναςμόν. 15
ὑηλοῖ δὲ μέτρον ὑγροῦ. ᾿

᾿Ἀπέλεθρον, ἀμέτρητον καὶ πολλὴν δύναμιν’ πλέ-
ϑρον γάρ ἐςτι μέτρον γῆς" μακρόν, 'πολυπέλεθρον.
Ἰλιάδος ε. ᾿

᾿Ἀργυρόηλον)] * ἱετέον ὅτι Ttüv. 'νόμιςμα᾽ εἴτ᾽ ἐν 20
χαλκῷ εἴτ᾽ ἐν ἀργύρῳ εἴτ᾽ ἐν χρυςῷ εἰῴθαειν ἀργύ-
piov καλεῖν.

. Ἀρτάβη μέτρον écri Περεικόν, , Ἀττικὸς μέδιμνος,

Αὐλός « καὶ τὸ .crábioy* καὶ ἐν ευνθέςει bíauAoc,

Αὐλός, ετάδιον᾽ καὶ τὸ διςτάδιον δίαυλος cUv- 25
&erov.

—

1. Xoívikec et 3. χοίνικος Suidas per errorem; nam
ipud Synesium Dion. p. 49 A, nnde hic locus petitus est,
φοίνικος legitur (notante Hermsterh.). .

8. legitur alterum ἄδδιξ p. 17, 46, ubi ordo litterarum
Wadet ἄδιξ

848 FRAGMENTA [107]

᾿Αχάναι, εκεϑος eic émcrmicpóy χρήειμον " εἴρηται
παρὰ τὸ χαίνειν, χάνη καὶ àyávn, τοῦ o ἐπιτακτικοῦ
ψοουμένον.

Γύης καὶ μέτρον τι τῆς καὶ uégoc ἀρότρου καὶ

8 τοῦ μὲν μέμνηται “Ὅμηρος ἐν εὐυνθέςει, πεντηκοντό-
γυον, πεντήκόντα γΤυῶν, Ó ἐετι πεντήκοντα πλέθρων"
γύη γὰρ μέτρον γῆς. oi δὲ πεντήκοντα ζευγῶν.

Δανάκης γομίεματός ἐςτιν ὄνομα βαρβαρικόν,
πλέον ὀβολοῦ, ὃ τοῖς νεκροῖς ἐν τοῖς «τόμαειν ἐτί-

10 θεεαγ. Καλλίμαχος" "τοὔνεκα καὶ νέκυες πορθμήιϊον
᾿ οὔτι φέρονται μούνη ἐπιπτολίων ὅτε θυμιονηξςέμεν
᾿ἀλλουςάγοις ἐκ «ςτομάτεςς: νεὼς 'Axepoucíac ἐπὶ
βάθρον δανάκης ".᾽ — ᾿Αχερουςία δέ ἐετι λίμνη ἐν
Ἅιδου, ἣν διάπορθμεύονται οἱ τελευτῶντες, τὸ προ-
15 εἰρημένον νόμιςμα διδόντες τῷ πορθμεῖ. εἴρηται δὲ
. δαγάκῃς ὃ τοῖς δαγαοῖς ἐμβαλλόμενος" δαναοὶ γὰρ
oi νεκροί, τουτέςτι ξηροί. δανὰ γὰρ τὰ ξηρά. Hea-
κλείδης ἐν τῷ δευτέρῳ Περεικῶν.

Δαρεικὸς νόμιςμά τι ἦν χρνοοῦν, ὅπερ Δαρεῖος

20 πρῶτος ἐπενόηςεν᾽ ἀπὸ γὰρ τοῦ Δαρεῖος Δαρειακός"
καὶ κατὰ ευγκοπὴν Διαρεικός.

Δοχμή, ἣ παλαιοτή, 6 ἐςτι τὸ τετραδάκτυλον τῆς
χειρός. "Apicropávnc: “καὶ πρὶν ἡμέραν qiopficou,
μεῖζον ἣν δνσῖν δοχμαῖν’ « ἢ παρὰ τὸ δοχμός᾽ ἐπει-

25 δὴ πλαγίᾳ τῇ χειρὶ μετροῦμεν. ἔετιν σὖν μέτρον τι.

Δραχμή, οταθμὸς ὡριεμένος" ἢ τὸ cuváOgoicuo

τῶν ἕξ ὀβολῶν. παρὰ τὸ δέδραγμαι δραχμή. τὰ πα-

A
6. γύων Galsf. 10. Callimachi locum sio emertdare
eonatug est Naekius: Τοὔνεκα — φέρονταὶ Moóovy ἐνὶ trro-
λίων, 6 τε τέθμιον οἴςεμεν ἄλλους Ἐν «ςτομάτεςει veux
᾿Αχεροντείας ἐπίβαθρον ᾿Ανθρώπους, δανάκην 23. φο-
ρέςεαι Gaisf. .

4

[07] ^ zx ETYwOLOGICO w4GNO ExcERPTA. 9,949

λαιὸν fÓp τῶν ἀνθρώπων ὀβολοῖς κεχρημένιυν ἀντὶ
γομίοματος, οὖς τῇ χειρὶ δραξαμένους δυνατὸν ἦν
περιλαβεῖν, τρύτους δραχμὴν ἐκάλουν, παρὰ σὺ bpá-
iaa αἱ δὲ ἑκατὸν δραχμαὶ ποῖρῦει μνᾶν μίαν.

Δῶρον., fj παλαιςτή. εἴρηται ἀπὸ τοῦ τὰ πλεῖετᾳ s
διὰ τῆς χειρὸς ἡμᾶς δωρεῖεθαι" ἀφ᾽ ἧς μετρεῖται f
παλαιςτή.

Ἑκατάμβῃ] « “ἑκατόμβοιος δὲ ἕκαςτος,᾽ τομτέςτιν
ἑκατὸν βοῶν τιμῆς ἄξιος, ἢ ἑκατὸν χρυρῶν γομιςμά-
των. oi γὰρ παλαιοί, πρὶν ἐπινοηθῆναι τὰ vopicuaro, 10
τὰς υγαλλαγὰς διὰ τῶν τετραπόδων ἐποιοῦντο᾽ ὅθεν
ὕπερον ἐφευρεθέντων τῶν νομιςμάτων βοῦν ἐξετύ-
ποῦν ἐν αὐτῷ, τὸ ἀρχαῖον ἔθος ἐπιδεικνύμενφι.
βοιὸν δὲ λέγουςιν εἶναι εταθμίον τι, ἢ τὴν βοὸς τι-
μήν, ἢ τὸ δίδραχμον, βοῦν ἔχον ἐπίςημον ἑκαὶ τὸν 15
πόδα. ὅθεν καὶ παροιμία * βοῦς ἐπὶ γλῴττης,᾽ ὅ ἐςτι
νόμιμα" ἁρμόζει ἐπὶ τῶν ῥητόρων τῶν λαμβανόντων
νυμίφματα ὑπὲρ τοῦ μὴ ευνηγρρῆςαι κατά mvoc, ἀλλὰ
αὐπῆςαι. ὅθεν καὶ ᾿Αριςτοφάνης κωμῳδῶν αὐτούς
nc "τὸ ετόμ᾽ émipócac κέρμαςι τῶν ῥητόρῳν.᾽ 20

Ἑκτεύς, μέτρον τι, τὸ ἕκτον μέρος, τοῦ μεδίμνον
ἔχοντος χοίνικας μη΄“ ὡς εἶναι τὸν ἕκτέα χοίνικας
ὑκτῴ. καὶ ἡμίεκτον, τὸ δωδέκατον τοῦ μεδίμνου.

ξπίκοποι, οἱ κακῶς τὸ πρῶτον πληγέντες χαρα-
κῆρες, καὶ διὰ τοῦτο ἐπικοπτύμενοι. 25

Ἐκπιτρίταις. "Icatoc ἐν τῷ δευτέρῳ κατὰ Καλλι- -
Qüvroc- “ἑξακοξίαις δραχμαῖς ἐπιτρίταις "“ ἀντὶ τοῦ
ἐπὶ ὀκτὼ ὀβολοῖς κατὰ τὸ Y" ἐΐναι μερίδα τοὺς
ὑκτὼ ὀβολοὺς τοῦ τετραδράχμου.

18, évbeuorüugvot schol. ad Il. P 9 4116. καὶ τὸν
πόδα] lege κατὰ τὸν τύπον 28. κατὰ add. ϑιμδόμιψ.
88, 4^] πρέτρν vnlgo »

950 FRAGMENTA [107]

Ἡμιμέδιμνον. ἡμιμέδιμνόν écri μέτρον χωροῦν
ἥμιευ μεδίμνου, τουτέςετι χοίνικας εἰκοςιτέεςαρας.
ἡμίεκτον δὲ τὸ ἕκτον μέρος τοῦ μεδίμνου.

Κάβαιςος, ὁ ἄπλῃςτος, διὰ διφθόγγονυ, προπαρο-

ὅ ξύνεται. παρὰ τόν κάβον, ὅ écri μέτρον ειτικόν.

Κίβδηλον. ἀπὸ icropíac: οἱ γὰρ ᾿Αθηναῖοι τῷ
πρὸς τοὺς Χίους μίςει φερόμενοι ἐν- τοῖς ἀδοκίμοις
ἑαυτῶν νομίεμαςι τὸν τοῦ Χ τύπον ἐγχαράττοντες
ἀπέρριπτον βδελυςςόμενοι. κυρίως δὲ λέγεται κίβδη-

10 λον τὸ ὑπόχαλκον χρυείον.

Κοτύλη] « λέγεται κοτύλη καὶ εἶδος ποτηρίου, καὶ
εἶδος μέτρου κυρίως δὲ τὸ Órtucoüy μέτρον κοτύλην
ἔλεγον οἱ ἀρχαῖοι διὰ τὴν κοιλότητα᾽ καὶ πᾶν τὸ κοῖ-
λον κοτύλην ἔλεγον.

18 Κύαθος, ἀντλητήριον. μέτρον ὑγροῦ.

Ξέετης. Ῥηωμαϊκόν ἐετι τὸ ὄνομα᾽ τὸν γὰρ παρ᾽
ἡμῖν ἕξ ἀριθμὸν αὐτοὶ Aéfouci céE* καὶ μέτρου τινὸς
παρ᾽ αὐτοῖς τὸ ἕκτον λέγεται cé£roy* διὰ δὲ εὐφυω-
γίαν τὸ ςέξτης λέγεται ξέετης, κατὰ μετάθεςιν τῶν

20 ςτοιχείων. οὕτω Φιλόξενος ἐν τῷ περὶ Ῥωμαίων
διαλέκτου. "Qpoc.

Ὀβελίεκος] « Ὅτι ὀβολὸς ἐκλήθη, ἐπειδὴ τὸ
ἀρχαῖον τὸ χαλκοῦν vóuicua τῶν ᾿Αθηναίων ὀβελί-
ckoy εἶχεν. Φώτιος πατριάρχης. « πάντων δὲ πρῶ-

95 τος Φείδων ᾿Αργεῖος νόμιεμα ἔκοψεν ἐν Αἰγίνῃ᾽ καὶ
δοὺς τὸ νόμιςμα καὶ ἀναλαβὼν τοὺς ὀβελίεκους, ἀνέ-
θηκε τῇ ἐν Ἄργει Ἥρᾳ. ἐπειδὴ δὲ τότε οἱ ὀβελίεκοι
τὴν χεῖρα ἐπλήρουν, τουτέςτι τὴν δράκα, ἡμεῖς, καί-

5. μέτρον εἰτικόν corr, Sylb., μεταςιτικὸν vulgo 8.
“γομίςμαςι em. Schmidtius ad Hesych. v. xe» ὀνόμαςι vulgo
28, δοὺς τὸ νόμιςμα καὶ] διὰ τὸ γόμιςμα vulgo ante Gauf.

wv,

-

[07] Ἐχ ETYMOLOGICO MAGNO EXCERPTA. 980]

περ μὴ πληροῦντες τὴν δράκα τοῖς ἕξ ópoAoic, bpa-
χμὴν αὐτὴν λέγομεν, παρὰ τὸ δράξαςθαι. ὅθεν ἔτι
καὶ νῦν λέγομεν ὀβολοςτάτην τὸν τοκιςτήν. ἐπειδὴ
(ταθμοῖς παρεδίδουν οἱ ἀρχαῖοι. ὁ δὲ Ὦρος λέγει
ὅτι τὸ ςτῆςαι δανείςαςθαι δηλοῖ᾽ ὀβολοςτάτης οὖν ὁ ὅ
τὰ μικρὰ δανείζων φίλοις, ἢ ὁ τοκογλύφος λεγόμε-
voc* καὶ ὀβολοςτατῆςαι, τόκους λαβεῖν.

Ὀργυιὰ εημαίνει τὴν ἔκταειν τῶν χειρῶν cov τῷ
πλάτει τοῦ ςτήθους᾽ παρὰ τὸ ὀρέγειν καὶ ἐκτείνειν
τὰ γυῖα, ὅ ἐςτι τὰς χεῖρας. 10

ἸΤαλαιετὴ ςημαίνει τὴν 'τῶν τεςςάρων δακτύλων.
ὀρδινιαίαν cUvOeciy, πελαςτή τις οὖςα᾽ ὅτι πέλας
ςυνάγει τὰ ὀςτᾶ,. τουτέςτι πληςίον ποιεῖ τοὺς δακτύ-
λους᾽ παρὰ τὸ πελάζειν οὖν τὰ ÓcrG παλαιςτή. ἔςτι
δὲ τετραδάκτυλον μέτρον. λέγεται καὶ δοχμή. ὅτι 16
πλαγίᾳ τῇ χειρὶ μετροῦμεν᾽ ποιεῖ δὲ ἀπὸ τοῦ μεγά-
λου δακτύλου πρὸς τὸν λιχανὸν ἄκρον δακτύλους
δέκα. ἣ δὲ ςπιθβαμὴ ἔχει δοχμὰς τρεῖς, οἷον παλαιςτὰς
τρεῖς. δακτύλους δὲ δώδεκα. ὧς ἐχούςης τῆς δοχμῆς
δακτύλους δ΄΄ ὁμοίως καὶ τῆς παλαιςτῆς. ἀπὸ δὲ 20
τοῦ μικροῦ δακτύλου bucrauéyuy τῶν δακτύλων ἕως
τοῦ ἀντίχειρος λέγεται ςπιθαμή, παρὰ τὸ ἀποςπα-
(μὸν ποιεῖν, διὰ τὸν ἀποςπαςμὸν τὸν ἀπὸ τοῦ μεγά-
λου δακτύλου, τοῦ ἀντίχειρος, πρὸς τὸ τοῦ μικροῦ

20. δ τρεῖς vulgo ἀπὸ etc.] conf. Meletii locum (p.122,
15) aGaisfordio citatum: διιςταμένων δὲ τῶν δακτύλων, ἀπὸ
τοῦ μικροῦ δακτύλου ἕως τοῦ ἀντίχειρος ςπιθαμῆς μέτρον
ἀποτελεῖται" ςπιθαμὴ δὲ παρὰ τὸ ἀποςπαςμὸν ποιεῖν τῶν
δακτύλων’ ἢ διαςπϑέθαι τὴν ὅλην χεῖρα. ἡ δὲ επιθαμὴ
ποιεῖ μὲν παλαιςτὰς τρεῖς, δακτύλους δὲ διίύδεκα. ἀπὸ δὲ
τοῦ μεγάλου δακτύλου ἕως τοῦ λιχανοῦ μετακονδύλιον
δακτύλων δέκα,

- cowA-——-
“

B52 FRAGMENTA [107]

᾿ἄκρον' duc $& Χρύαππος, διὰ τὸ επᾷεθαι τὴν ὅλην
Xeipe. «ol med.eucedc ἐν τῷ λη΄ Ψμαλμῷ ἀνκὶ τοῦ με-
τρητάς. γίνεται ἀπὸ τοῦ πφλοίῳ.
ΤΠαρακάτται, τὰ τριάκοντα στάδια παρὰ Πέρκακ'
δ παρ᾽ Αἰγυπτίοις 5? ἑξήκοντα. παρὰ δὲ (οφοκλεῖ ἐν
᾿Ἀνδρομάχῃ ἐπὶ τοῦ ἀγγέλου εἴρηται.
ΤΤαράεημα τὰ κίβδηλα τῶν νομιεμάτων λέγονται,
τὰ φαῦλα καὶ ἀδόκιμα. παρὰ τὸ κακῶς “εοημάνθαι, ὅ
ἐστιν ξἐοφραγχίοθαι.

10 [Παράκημος, ὁ áboxípaeroc, κακός, μεταφορικῶς:
᾿λόγενοι γὰρ’ παράοημος ἐπὶ τῶν. νομιςμάτων ὑποκι-
Ββδήλων ἀπὸ τοῦ fpe, dp κόπτεται νὰ νομίεματα!

Ττῆχυς, ἐπὶ τῆς χειρός" ἀπὸ τοῦ πεπηγέναι ἄκρῳ

. . τῷ βραχίονι.

15 — Τυγμαίοιειν, Ἰλιάδος γ΄ ἤγουν ἴεοις γρόνθψ᾽
πυγμὴ γὰρ εημαΐνει τὸν γρόνθον τῆς χειρός’ παρὰ
τὸ TT) πτύεοοω, πτυγμὴ καὶ πυγμή- ἐξ οὗ γίνεται καὶ
πτυχία, τὰ ἀςφαλιζόμενα. πυγμὴ cnpoívet καὶ τὸν
πῆχυν, ἐξ οὗ παρώνυμον πυγμαῖος.

80 — TivrocvóAoc] « πυγούειον γὰρ ὃ πῆχυς κεκαμμέ-
vuv τῶν δακτύλων.

(κπιθαμή. eic τὸ παλαιετή.
(τάδιον κατὰ τὸ ἀρχαῖον ἐκαλεῖτο αὐλός ὅθεν
δίαυλος, τὰ δύο «τάδια, ἀπὸ τοῦ δύο αὐλῶνας ἔχειν"

25 « καλεῖται δέ, ὅτι paci Δαναὸν ἐπὶ τοῖς γάμοις τῶν
θυχατέρων ἀγῶνᾳ ἐπιτελοῦντα δεῖξαι τοῖς μνηςτῆρζ!
τὸ τοῦ δρόμον τέρμρι. “ἐν (p ἐπερήκει οέλινα᾽ ἐξ ὧν
«πάσαι τὸν φθάσαντα, καὶ τοῦτο εύμβολον γενέοβαι

“πῆς νίκης, ὥεπερ νῦν τὰ βραβεῖα’ ἀπὸ δὲ τοῦ σπάκαι

10. ἸΤαράςημος ebc. eiecit «σα. 230, κεκαμμένων
Galsf., κεκλειςμένων Sylb. ! :

[107] ἘΣ ETYMOLOG1CO MAGNO ExcERPTA. — 958

κληθῆναι crrábiov καὶ «τάδιον. ἢ ὅτι τετραποδιςτὶ τὸ
πύλαι περιπατοῦντες, μετὰ τὸ εὑρεθῆναι τὸν Δημη-
τριαμὸν καρπὸν ἀνόςτηζαν᾽ καὶ εὐριυςτίας ἐπίδειξιν
ποιούμεγοι δρόμον ἠγιυνίζοντο. διὰ τὴν cróciy οὖν
τάξον. eic tà εχόλια Πιυδάρου. δ

Κτατήρ,. ἀπὸ τοῦ ἵςτημι. «ςτήςω καὶ παρ᾽ ἡμῖν
ἐπὶ τοῦ νομίςματος τίθεται". οἱ δὲ ἀρχαῖοι ἐπὶ τοῦ
δανείζειν. ὀβολοςτάτας γοῦν οἱ ᾿Αττικοὶ τοὺς ὀλέγα
δανθάζοντας ἔλεγον ὑπερβολικῶς. « ó δὲ "Qpoc, cra-
τὴρ τὸ νόμλομα᾽ ἀπὸ τοῦ ἵετημι, τοῦ δανείζεςθαι παρ- 10
κτῶγνος. τὸ νόμιςμα ἂν ἐῤῥήθη, ὁ πρὸς δανειρμοὺς —
καὶ &vebóceic ἐπινοῃθεὶς τῷ βίῳ᾽ ὅθεν καὶ ςτατῆρες
οἱ χρεϊῦεται!" oiov: ᾿πολλοὶ croxfjpec, ἀποδοτῆρες
οὐδ᾽ ἂν εἶς" Ἐπίχαρμος ΤΤρομαθεῖ.

Cxowáov , ἐκ τοῦ .cyotvoc: τοῦτο ἐκ τοῦ CXÀ τὸ 15
κρατῦ * «αἱ ςχοινοφόρος, ἐκ τοῦ cxoivoc καὶ τοῦ φέ-
pu* τὸ δὲ κχοῖνος μέτρογ ἐςτὶ γεωμετρικόν. εημαίνει
τρία. τὴν πόαν ἢ νομήν. dc τὸ ""Acunóv βαθύςχρι-
vov? καὶ μέξρον ΤΤερεικόν, ὃ παρὰ Πέροαις παρα-
Circ: λέγεεαι. ἀπὸ μεεταφορᾶς᾽ καὶ fj κατευθυντη- 20
ρία κάθετος. καὶ ὁ ψαλμῳδός qno τὴν τρίβον μου
καὶ τὴν cxoivóy μου có ἐξιχνίαςας.᾽ ἐκ γοῦν τῆς cxoí-
νὸν τοῦ μετρικοῦ ςπαρτίου καὶ τὰ μετρούμενα τῶν
χωρίων ςχοινέςματα λέγεται,

Τάλαντον᾽ “χρύςεια πατὴρ ἐτίταινε τάλαντα. cn- 26
μένε! δὲ τάλαντον τὸ ζυγόν, παρὰ τὸ raívu ῥῆμα. »
Ἰάλαγτον οὖν f$ «τάθμη᾽ καὶ ταλαντεύειν τὸ «ςταθμί-
ἴξιν καὶ Zvpocvaveiv. ἐν Τιμαίῳψ᾽ “τὴν δὲ γῆν ταλαν-
τουμένην ἀνιυμάλως ςείεεθαι μὲν ὑπ᾽ ἐκείνων κι-
γουμένην δὲ αὖ πάλιν ἐκεῖνα εείειν.᾽ » πολλὰ εὗρον 80
(ἡμαίνειν τὴν λέξιν" ἢ παρὰ τὸ μέγιεςτον χρνείου καὶ

14, ΤΤρομηθεῖ vulgo ante Gaisf.
ΒΟΒΙΡΊ, METROL. I, 28

354 FRAGMENTA E [107]

ἀργυρίου uépoc: καθ᾽ ὃ εημαινόμενον Δημοεθένης
φηςὶ πεντήκοντα τάλαντα. ἢ εταθμοῦ τι ὄνομα,
ὥςπερ ᾿Αριςτοφάνης᾽ “ἀλλ᾽ fj ταλάντῳ μουεικὴ κρι-
θήςεται.᾽ καὶ τὸ Ὁμήρου’ 'χρύεεια πατὴρ ἐτίταινε

5 τάλαντα. τρίτον ςημαινόμενον fj ῥοπή. τέταρτον
ἀριθμοῦ τι ὄγομα. ὡς καὶ πολυτάλαντος ὃ πλούςσιος
καὶ τὸ Ὁμήρου᾽ "κεῖτο δ᾽ ἄρ᾽ ἐν μέεςοιει δύο χρυςοῖο
τάλαντα.᾽ καὶ διτάλαντον δὲ καὶ τριτάλαντον, καὶ
ἡμιτάλαντον λέγεται. ἀρχαία δὲ fj χρῆςις καὶ fj τοῦ
10 τρίτον ἡμιτάλαντον καὶ πέμπτον ἡμιτάλαντον. ἔςτι
δὲ τὸ μὲν τρίτον ἡμιτάλαντον δύο ἥμιευ τάλαντα᾽ τὸ
δὲ πέμπτον ἡμιτάλαντον τέεςαρα ἥμιευ᾽ καὶ τὸ Epbo-
μον ἡμιτάλαντον ἕξ ἥμιεου᾽ καὶ ὅλως οὔτινος ἀριθμοῦ
παρωνύμῳ μέρει. ἐπονομάςει τις τὸ ἡμιτάλαντον,
15 τούτου Ó προηγούμενος ἀριθμὸς ἐφαρμόξεει τοῖς τα-
λάντοις" οἷον ἂν μὲν η΄, ἑπτά, ἂν δὲ θ΄, ὀκτιύ, cuvo-
ριθμουμένου δηλονότι καὶ τοῦ 5. φίλον δὲ τοῖς ἀρ-
χαίοις καὶ τὸ ἕν fjjucu τάλαντον τρία ἡμιτάλαντα M-
γεῖν, ὡς καὶ τρία ἡμίμναια τὴν μίαν ἡμίςειαν μνᾶν. --
0 Καὶ ἄλλως. τὸ τάλαντον κατὰ τοὺς παλαιοὺς ypucoüc
εἶχε τρεῖς διὸ καὶ Φιλήμων 6 κωμικός nct: “δύο εἰ
λάβοι τάλαντα, xpucoüc ἕξ ἔχων ἀποίςεται."--- Εἰς τὸ
λεξικὸν τῆς Ἰλιάδος" “ἕπτ᾽ ἀπύρους τρίποδας, δέκα
δὲ χρυςοἷο τάλαντα."--- Τὰ νῦν ἑξακιςχίλια λεγόμενα
25 παρὰ ᾿Αθηναίοις. διαφόρως δὲ νοεῖται" ἦν γὰρ καὶ
βραχύ τι παρὰ τοῖς ἀρχαίοις. καὶ ὃ ποιητὴς δὲ δῆ-
λον ἡμῖν τοῦτο ποιεῖ, ἐν τῷ ἐπιταφίῳ ἸΤατρόκλου
λέγων “τῷ δὲ τετάρτῳ θῆκε δύο χρυςοῖο τάλαντα:

εἰ γὰρ περὶ τοῦ ταλάντου τῶν Ἑλλήνων écrí, βραχύ
80 τι τὸ τάλαντον τοῦ χρυςοῦ ἦν παρ᾽ αὐτοῖς, ὡς ὁ
Δίφιλος [ἐν ἀργύρῳ] * βραχύ τί écri τάλαντόν᾽ gna.

10, τρίτου ἡμιταλάντου vulgo 19. fiutcu. vulge

[1007] |^ xx RTYMOLOGICO wAGEO ExcyzRPTA. — 300
— Τάλαντον δέ, οὐ τάλαντα. ταῦτα bé écr1 xpuciou
τάλαντον.

Ταρτημόριον, bíyaAxov- ὃ τὰρ χαλκοῦς ὅτδοον
τοῦ ὀβολοῦ. καὶ ταρτημόριόν τινα καλοῦςτιν. οἷον
διχάλκου ἄξιον. s

Τεταρτημύριον, τὸ τέταρτον μέρος τοῦ ὀβολοῦ,
τουτέςτι χαλκοῖ δύο ó yàp ópolóc ὀκτὼ yelxooc
ἔχει. τριτημόριον δὲ τοὺς ἕξ χαλκοῦς εἴρηκε Φι-
λήμων.

Τετρᾶχμον οὐ δύναται κατὰ εὐγκοπὴν τενέσϑαι iv
διὰ τὸν TÓvov- &i yàp εὐτκοκὴ τΤίνοιτο. παράλοτος
ὃ τόνος. τετράδραχμον΄ καὶ ἀποβολῇ τοῦ δρ. τετρά-
üyuov* καὶ ευναλοιφῇ. τετρᾶχμον΄ καὶ περιοπάται.

Τριωβολιμαῖος, τρῶν ὀβολῶν. εὔτυνος.

854 FRAGMENTA 4 [107]

ἀργυρίου μέρος καθ᾽ ὃ εημαινόμενον Anpoc8évnc
qned πεντήκοντα τάλαντα. ἢ εταθμοῦ τι ὄνομα,
ὥςπερ ᾿Αριοτοφάνης" "ἀλλ᾽ fj ταλάντῳ μουςικὴ κρι-
θήςεται.᾽ καὶ τὸ Ὁμήρου 'χρύεεια πατὴρ ἐτίταινε

5 τάλαντα.᾽ τρίτον cnuowópnevov fj ῥοπή. τέταρτον
ἀριθμοῦ τι ὄγομα, ὡς καὶ πολυτάλαντος ὃ πλούειος
καὶ τὸ Ὁμήρου᾽ “κεῖτο δ᾽ ἄρ᾽ ἐν uéccotct δύο χρυςοῖο
τάλαντα.᾽ καὶ διτάλαντον δὲ καὶ τριτάλαντον , καὶ
ἡμιτάλαντον λέγεται. ἀρχαία δὲ fj χρῆεις καὶ fi τοῦ
10 τρίτον ἡμιτάλαντον καὶ πέμπτον ἡμιτάλαντον. Ert
δὲ τὸ μὲν τρίτον ἡμιτάλαντον δύο ἥμιευ τάλαντα᾽ τὸ
δὲ πέμπτον ἡμιτάλαντον téccapo ἥμιευ" καὶ τὸ Epbo-
μον ἡμιτάλαντον ἕξ ἥμιου" καὶ ὅλως οὗτινος ἀριθμοῦ
παρωνύμῳ μέρει. ἐπονομάςει τις τὸ ἡμιτάλαντον,
15 τούτου ὃ προηγούμενος ἀριθμὸς éqpappuócet τοῖς τὰ-
λάντοις" οἷον ἂν μὲν η΄, ἑπτά. ἂν δὲ θ΄, ὀκτώ,, cuva-
ριθμουμένου δηλονότι καὶ τοῦ S. φίλον δὲ τοῖς ἀρ-
χαίοις καὶ τὸ ἕν fiuicu τάλαντον τρία ἡμιτάλαντα λέ-
γεῖν, ὡς καὶ τρία ἡμίμναια τὴν μίαν ἡμίςειαν μνᾶν. —
20 Καὶ ἄλλως. τὸ τάλαντον κατὰ τοὺς παλαιοὺς xpucoüc
εἶχε τρεῖς διὸ καὶ Φιλήμων ὃ κωμικός onc: “δύο εἰ
λάβοι τάλαντα, xpucoüc ἕξ ἔχων ἀποίςεται.’--- Εἰς τὸ
λεξικὸν τῆς Ἰλιάδος’ “ἕπτ᾽ ἀπύρους τρίποδας, δέκα
δὲ χρυςοῖο τάλαντα.᾽--- Τὰ νῦν ἑξακιςχίλια λεγόμενα
25 παρὰ ᾿Αθηναίοις. διαφόρως δὲ νοεῖται" ἦν γὰρ καὶ
βραχύ τι παρὰ τοῖς ἀρχαίοις, καὶ ὃ ποιητὴς δὲ δῆ-
λον ἡμῖν τοῦτο ποιεῖ, ἐν τῷ ἐπιταφίῳ Πατρόκλου
λέγων “τῷ δὲ τετάρτῳ θῆκε δύο χρυςοῖο τάλαντα.

εἰ γὰρ περὶ τοῦ ταλάντου τῶν Ἑλλήνων ἐετί, βραχύ
80 Tt τὸ τάλαντον τοῦ χρυςοῦ ἦν παρ᾽ αὐτοῖς, ὡς ὁ
Δίφιλος [ἐν ἀργύρῳ] * βραχύ τί ἐετι τάλαντόν’ φηζι.

10, τρίτον ἡμιταλάντου vulgo 19, ἥμιου vulge

ταν peel - »
"e. -T

---

[107] ^ £x RrvMOLOGICO MAGNO EXOERPTA. 00

— Τάλαντον δέ, οὐ τάλαντα. ταῦτα bé écri xXpuciou
τάλαντον. |
Ταρτημόριον, δίχαλκον᾽' ὁ γὰρ χαλκοῦς ὄγδοον
τοῦ ὀβολοῦ. καὶ ταρτημόριόν τινα καλοῦςειν, οἷον
διχάλκου ἄξιον. 5
Terapmuópiov, τὸ τέταρτον μέρος τοῦ ὀβολοῦ,
τουτέςτι χαλκοῖ δύο ὁ γὰρ ὀβολὸς ὀκτὼ χαλκοῦς
(e. τριτημόριον δὲ τοὺς ἕξ χαλκοῦς εἴρηκε Φι-
λήμων. |
Τετρᾶχμον οὐ δύναται κατὰ εὐγκοπὴν vevécaot
διὰ τὸν τόνον᾽ εἰ γὰρ ευὐγκοπὴ γίνοιτο, παράλογος
ὃ τόνος. τετράδραχμον᾽ καὶ ἀποβολῇ τοῦ 5p, τετρά-
ayuoy* καὶ ευναλοιφῇ, τετρᾶχμον᾽ καὶ περιςπᾶται.
Τριωβολιμαῖος, τριῶν ὀβολῶν, e0wvoc. -

μ-

0

METROLOGICORUM SORIPTORUM

RELIQUIA E.

COLLEGIT RECENSUIT PARTIM NUNC PRIMUM

EDIDIT

FRIDERICUS HULTSCH.

VOLUMEN II

QUO SCRIPTORES ROMANI ET INDICE8 CONTINENTUR.

di

LIPSIAE
IN AEDIBUS B. G. TEUBNERI.

MDCCCLXVI.

LIPSIAE: TYPIS B. G. TEUBNERI.

ΗΝ

m-—- —

PRAEFATIO. .

Postquam ad prius velumen praefationem scripsi, in
qua ea quoque subsidia enumeravi quae iam ad hanc alte-
ram parlem edendam collegeram, auxi eum apparatum -
Guelferbytanae bibkhothecae copiis quas aestate superioris

anni adii. Praeterea GUuiLIELMUS CuRiIST, vir studiorum

similitudine : mihi coniunctissimus, tribus commentariis
quos infra suo quemque loco laudabo multa et egregia ad
uonnullas res difficiliores illustrandas contulit, Sed iam
singula quaeque persequar.

108. 109. Varronis librorum de lihgua Latina reliquias
quae nunc exstant omnes constat fluxisse e codice Floren-
lino illo saeculi XI (F), quem olim contulit Petrus Victo-
rius. Eundem cum nuper descripsisset H. Keilius idque
apographum concessisset L, Spengelio, hunc precibus adii,
ut ad eos locos quos in hünc librum recepturus essem va-
riam Florentini scripturam ex illo apographo mihi adnota-
re. Respondit pelenti vir egregius paratissimo animo
Disilque mihi ad locum de agrestibus mensuris (V, 34 s.,
Dobis fr. 109) ipsius Florentini scripturam; ad alterum
aulem locum (V, 169 ss., fr. 108), qui in Florentino nunc
desideratur nonnullis foliis abscissis posteaquam Victorius
60 usus est, adnotavit varietatem alius cuiusdam codicis a
Keilio eollati, qui accuratissime ex ipso antiquo Florentino
deseriptus est (N). Atque haec quidem per litteras Spen-
gelius mecum cemmunicavit; praeterea rationem habui
eius commentarii quem tdem de libris Varronis emendandis
sripsit: Ueber die Kritik der Varronischen Bücher de
lingua Latina. Abhandl. d. Bayer. Akad. I Cl. VII Bd.

a*

IV PRAEFATIO. .

11 Abth. 1854 (quem librum significavi nota Spe). Nec ad
locum de agri mensuris omisi ea quae Lachmannus in Mus.
Rhen. ll p. 356 ss. (La) exposuit. Denique adnotavi varias
scripturas quae apud Priscianum in libro de figuris numero-
rum ($ 18 5.) inveniuntur(Prs), ubi usus sum editione Keilii.
Nec lamen persuadere mihi potui omnia quaecumque apud
Varronem leguntur omissa a Prisciano ob eam ipsam cau-
sam Varroni abiudicanda esse. Nam extrema quidem Var-
ronis verba (S 174 quod libram cet.) iniuria sive, Priscia-
nus omisit sive librarii eius,. quam neglegentiam eliam
aliis locis commissam esse consentaneum videtur. Et alio-
quin nonnulla errata sunt apud Priscianum quae recte lia-
bent Varronis libri. — In fr. 109 p. 51, 12 certa con-
ieetura correxi esse p. id est pedes ex Florentini scriptura
esset. De compendio p. conf. p. 54, 10. 55, 14 ss. 58,
27. 59, 23, denique legem parieti faciundo in C. I. L.
vol. 1 p. 577. |

110. Varronis locum de agrestibus mensuris qui legi-
tur in libro de re rust. 1 (cap. 10) vulgatae lectionis erro-
ribus purgatum edere non potuissem, nisi insigni humani-
tate H. Keilius precibus meis satisfaciens ex uberrimo suo
apparatu Varroniano misisset mihi varias scripturas codi-
cum Laurentiani LI, 4 (/) saeculi XV et Caesenatis biblio-
thecae Malatestianae (M) saeculi XV, quorum de origine
atque auctoritate luculenter exposuit iu Obsercationibus
criticis in Calonis el Varronis de re rustica libros,
quae prodierunt Halis a. 1849. Praeterea idem recte me
monuit, ne omitterem variam scripturam codicis antiquis-
simi Florentini nuuc perditi, unde omnes reliqui libri manu
scripli derivati sunt. Quam scripturam olim adnotaveral
Politianus ad marginem Venetae editionis scriptorum rci
rusticae principis !); descripserat inde H. Brencmannus,
quo apparatu tum Gesuerus usus est (v. eiusdem Script. rei
rust. Lipsiae 1736 p. XX). Sed nuper Keilius — siquidem

1) Usus sum exemplo eius editionis Dresdensi, in quo
desunt XII prima et Il ultima folia, sed haec duo sup-
pleta sunt manus scriptura, Leguntur in fine singularum
partium, Catonig, VarrotíiB8 cet.: OPERA RT IMPENSA IRNSON
— ὙΕΆΚΤΙΙΒ — M.CCCC.LXXII. MEM

-

PRAEPATIO. νυ

recte intellexi ea quae per litteras scripsit — invenit ipsum
illud Venetae editionis exemplum Politiani notis nobilissi-
mum, atque inde eas omnes descripsit. Quod exemplum
quoniam vir praestantissimus tum cum ad me scripsit non
in manibus habuit, dubitationem sibi relinqui significavit,
an Politianus p. 52, 19 haberet *'cooo C8 pedes hae", ubi
in Veneta leguntur *M.'M. C. pedes. hae". Omnino autem
cum Politiani notae usui esse non possent sine Venetae
comparatione, huius varietatem ubique adscripsi (Ve), et
praetérea. distinxi Politiani scripturam apud Gesnerum at-
que illam quam Keilius ad me misit notis I? et P*. Deni-
que adnotavi etiam, ubi opus esse videretur, scripturam
Gesneri et Schneideri (Ge, Sch, eorumque consensum.
tulgo). — P. 52, 11 ad seu quid aliud (sic enim emen-
daudam esse censui librorum scripturam si quid aliud)
conf. Cic. de r. p. 1, 17, 29: «ut mihi Platonis illud, seu
quis dizit alius, perelegans esse eideatur.

111. In recensendo Columellae loco qui est de agri
mensuris gratissimam operam mihi navavit A. Nauckius ad
caput I libri V ex codice olim Sangermanensi, nunc Petro-
politano 207 varia scriptura diligentissime adnotata. Sic
contigit ut hanc quamvis exiguam Columellae operis par-
lieulam ex vetustissimi illius libri auctoritate edere possem.
(uae si quis cum Schneideri editione contulerit, vix eun-
dem scriptorem hic atque illic legi dicat. Praeterea autem
cognovi editionem principem Venetam, quae Iensoni studio
prodiit (supra adn. 1), multo propius abesse ab illo Petro-
politano libro quam vulgatam Schneideri scripturam. Ergo
illis vulgatis erroribus omissis praeter Petropolitanum co-
dicem (5) huius tantum editionis rationem habui (Ve), quo
facto simul id assecutus sum, ut Politiani notas e Floren-
lino quodam codice excerptas (P) adscribere possem. In
varia Petropolitani scriptura si quae cursivis litteris ex- 9
pressi, ea in rasura posita sunt. -— P. 54, 10 post passus
librorum ductus variis modis corrupti sunt; sed genuinae
s&ripturae vestigia servavit S. Nam quod.ex hoc affertur
Juni campum , olim fuit svxTEAMPY, id autem facile sol-
"itur in sunt ea m(ilia) pedum) V (conf. scripturam Vati-
cni p. 58, 27). — P. 54, 19 possumus ita quis tueri pos-

-

VI "PRAEFATIO.

sit, ut infinitivum intercidisse dicat; verum apparet ipsum
possumus alienum esse ab hoc loco et posuimus, ut
vulgo, legendum esse. — P. 55, 2 nota Q pro Vl et in
Petropolitano codice saepius et in vetustissimo Isidori libro
.iis locis qui apud nos sunt p. 109, 13 et p. 121, 8 in-
venitur.

112. Vide Gromaticos veteres ex recensione Lachmanni
p. 380. Codices sunt A4 Arcerianus, E Erfurtensis; La si-
gnificat scripturam a Lachmanno editam, a qua ego non-
nulis locis ita recessi, ut velerum librorum auctoritatem
praeferrem. Figuras corruptas in 4 restitui.

113. Vide ibid. p. 94, 9—95, 10 et 96, 21—97,13.
Nam locum jnterpolatum qui p. 95 s. legitur separatim
, edidi (fr. 128).

114. Vide ibid. p. 121, 25 — 123, 10. Codices sunt
Arceriani pars altera B et Gudianus G. Duobus locis nota
trientis in libris corrupta est aut in I. L. (B p. 59, 24) aut
in L (G ibid.) aut in Il (BG p. 61, 1). Ubi Lachmannus
expressit duplicatam illam sextantis notam quae similis es!
litterae S e contrario positae; nos dedimus ZZ, de qua no-
latione iufra ad fr. 133 et extrema hac praefatione dictum
est. — lbidem p. 60 vs. 6 sicut librorum scripturam ser-
vavi ac postea sicut eidetvr interchusi, quo facte nulla
offensio relinquitur. — Tum p. 60, 25 lecum de quo iam
paene desperaveram levissima mutatione sanari posse in-
tellexi. Nam cum B habeat preniuero, id solvi in pro-
deunt vero, reliquam autem Arceriani scripturam intactam
reliqui. — Denique p. 61, 4 medimni aestimatio monetali
mensura, ut recte Lachmaannus adnotat, debet esse s4g€-
rum unum, uh ciam, dimidium scripsum (— 1445); at-
que id ipsum exprimere voluit Lachmannus, posuit autem
pro dimidio scripulo dimidiae sextulae, h. e. binorum
scripulorum, notam, quod probari non posse apparet.
Omnino autem alienum esse duce ullam dimidii scripuli
netam coniectura effingere, quam nusquam inveniri ex-
pressis verbis scribit Maecianus (S 39), nec vero ege us-
quam repperi. Nam de ponderibus quidem si agitur, dimi-
dium scripulum est obelus: at quis sana ratione hoc Hy-
gini loco oboli notam inculcare audeat? Sed tamen per

-—-———-p -᾿

PRAEFATIO - VII

notas illam medimni definitionem ab Hygino scriptam fuisse
codiees testantur. Quid igitur relinquitur, nisi ut statua-
mus Hyginum, qui antea (vs. 1) in simili computatione
unum seripulum omiserit (v. Rudorff. Grom. H p. 421), hoc
loco pro dimidie scripulo posuisse totum sceripulum, serip-
sisse igitur monetali mensura (iugerum) 1—Xc ? Nam hi
quidem netarum ductus proxime accedunt ad scripturam in
B traditam 1 GC. “

115. L. Volusii Maeciani distributionem, ut supra di-
ctum est, repetivi ex recensione Mommseni (Abhandl. d.
Sáchs. Gesellsch. d. Wiss. vol. lll 1853. p. 281 ss.). Qui
litteris a. d. V Cal. Febr. a. 1863 ad me datis scripsit sibi
nunc ὃ 45 tetrachmum pro vulgato tetradrachmum e
librorum auctoritate legendum videri. Sunt autem hi libri
quibus usus est Mommsenus (Mo) Parisinus 8680 (C?) et
Vatieanus 3852 (C"), uterque membr. saec. X, quorum
consensum idem notavit per C. Priores editiones diligen-
ter contulit Bóckingius (Bó), cum Maeciani libellum edidit
Bonnae 1831. Ego, sicut initio praefationis ad prius vo-
lumen demonstravi, mihi non licere existimavi totum
Mommseni apparatum repetere, qui in ipso illius libro
praesto sit omnibus quorum ea accuratius perquirere in-
lerest. Varios autem notarum ductus qui in libris inve-
niuntur, quantum fieri potuit, repetivi extrema hac prae-
fatione, ubi omnia quae ad id genus pertinerent collegi.
Pauca tamen omitti necesse fuit, ne nimii sumptus novis
lypis excudendis bibliopolae fierent; haec igitur quaerenda
sunt in ipso Mommseni libro. In extrema libelli particula,
quam omiserunt editores ante Mommsenum (vide illum
p. 287), addidi variam lectionem codicis Vaticani traditam
ab Helbigio, qui Epiphanii interpretationem Latinam ex
eodem codice mihi descripsit.

116. Liber de asse in editione principe quam indicavi
in prol. $ 114 adn. 1 legitur p. DCC s.; significavi Ro.
Denuo eundem libellum excusserunt Gronovius (Gr) in libris
de sestertiis. (Amstelod. 1656: de reliquis Gronovianis edi-
tienibus vide Bócking. p. 9) et Bóckingius (Bó) una cum
Volusio Maeciano (Bonnae 1831).

vHI PRAEFATIO.

117. Lócis Festi, ut consentaneum erat, statim addidi
ea quae Paulus habet ex Festo excerpta, quae minoribus
litterarum formis distinxi. Ex Festi codice omnem scrip-
Lurae varietatem adscripsi, passim auctam et correctam ab
H. Keilio in Mus. Rhen. VI (1847) p. 618 ss., quae supple-
menta notavi addita littera K. Nonnulla tacite secundum
Keilium correxi, ut p. 77, 7 qwodcumque, p. 79, 19 in-
perfectam. Extremos Festi locos repetivi ex Mommseni
recensione quae nuper prodiit in commentariis Acad. Berol.
a.1864 p. 57ss. Idem initium plebisciti Siliani per litteras
emendatum ad me misit, ubi de nota IIL, i. e. duodequin-
quaginta , conferri iussit legem repetundarum (C. I. L. vol.!
n. 198, 34); ac similiter in aliis inscriptionibus inveniun-
tur ΙΧ. XIIX, XXIIX (v..indices ibid. p. 613). — Pauli lo-
cos edidi e codice Guelferbytano 10. 3 Aug. in 4 membra-
naceo saec. X (G). P. 76, 17 non offendo in verbis singul
pondo libras, quae nuper in dubitationem vocavit Madvi-
gius in Emend. Liv. p. 318. Nam et hoc loco et apud
Varronem de 1l. Lat. S 182 et Livium 26, 47, 7 libras an-
tiqua'genetivi forma mihi esse videtur. — Scaligeri, Ursini,
Muelleri scripturas significavi Sca, Urs, Mue.

118. Prisciani locum e libro de figuris numerorum re-
petitum recognovi secundum codicem Gudianum 132 fol.
66" ss., quem H. Keilius in hoc libro edendo omisit, adhi-
buit autem ad Prisciani Partitiones (v. praef. p. 398 s).
In hoc codice memorabilis est scriptura dardani& (S 14),
de qua vide prol. p. 28. — P. 84, 20 ex librorum aucto-
ritate edidi te£rachma. Praeterea nulla fere in re discessi
ab eo verborum Prisciani contextu quem egregie constituit
Keilius.

119. Victorii argumentum calculandi ex codice Bam-
berg. membr. saec. X vel XI edidit Christius in annalibus
Acad. Monac. (Sitsungsbericht etc. 1863. I. p. 132 83.).
ldem fragmentum inter Bedae Venerabilis scripta exstat
edita Basileae per lo. Hervagium a. 1563, vol. I p. 147.
Ubi hic titulus praefixus: Bedae Presbyteri praefatio in
libellum de ratione calculi. Apparet autem Bedam suo
arbitrio quaedam mutavisse, nonnulla etiam addidisse, mi-

PRAEFATIO. IX.

nime tamen meliore exemplo quam nuper Christum usum
esse.

120. Carminis de ponderibus codex archetypus ipse,
unde omnes nostri libri manu scripti derivati sunt, tot et
lam gravibus mendis inquinatus fuit, ut, etiamsi illum
librum in. manibus haberemus, plurimis tamen locis de
genuina scriptura dubitatio relinqueretur. lam vero ex hoc
quasi impuro fonte turbatior etiam rivulus defluxit in co-
diem illum octavi saeculi, olim Bobiensem, nunc Vindo-
bonensem,, cuius scripturam in lucem protulit Endlicherus
(Prisciani grammatici-carmina. Vindob. 1828) Nam ex-
aratus est is codex magna, ut videtur, scribendi festina-
tione ab homine admodum ignaro atque indiligente, qui
nun solum oscitantia plurima peccaverit, sed etiam, quam-
vis vix Latina sciret, aliquotiens ea quae in archetypo aut
non distincte aut perturbate scripta essent pro arbitrio
mutaverit (vide cum alios locos tum vs. 33: quam dicere
duellam, 16: hoc si bafon, 112: modulatus suo per esse,
133: quis minor argenti). Praeterea ex archetypo alii
libri maiore cum cura et a peritioribus hominibus descripti
sunt iique in variorum grammaticorum manus venerunt,
qui coniecturis et corruptos locos et, ut fieri solet, etiam
integros tentarent. Inde quot fere sunt codices praeter
Wobiensem, tot formas hahemus huius carminis a gramma-
liis partim depravati; quibus libris accedit ipsius Bobien-
sis seriptura secunda ac tertia, utraque ex eodem inter-
polationum genere orta. Nobis in recensendo hoc carmine
necesse visum est primum omnes Bobiensis libri scripturas
adnotare, quae apud Endlicherum inter reliquas adnotatio-
nes dispersae non ita in oculorum obtutum cadunt,, ut et
codicis auctoritas et criticae artis ratio requirit. Praeterea
alterius formae quam interpolatam diximus specimen prae-
buimus ex Guelferbytanis duobus Gudianis, altero 132, al-
tero 64 (utroque membr. saec. X in 4), quos libros admo-
dum neglegenter olim a Wernsdorfio adhibitos ego denuo
cum Endlicheri editione contuli. Significavi Bobiensem co-
dicem Jittera 4 (primam eius manum A, secundam et ter-
Uam 4* et 45), tum Gudianum priorem B, alterum C. His
Codicibus addere poteram Parisinum 7211 ab Angelonio

* PRAEFATIO.

editum et cum Endlicheri libro collatum ab Orellio in app.
ad Phaedri fab. p. 241 s., tum Sangallensem 817 nuper à
Car. Schenkelio collatum (Sitsungsber. d. Wiener Akad.
1863 p. ὅθ ss.); sed cum viderem eos codices nulla re
praestantiores esse Gudianis, nolui hoc supplemento ad-
nolationem criticam onerare magis quam ornare.

lam vero quas leges in recensendo carmine secutus
sim, breviter exponam. Merito supra reprehendi illius
librarii qui Bobiensem codicem exaravit neglegentiam et
imperitiam. Sed tamen ea ipsa ignorantia maiorem efficit
huius libri auctoritatem quam ceterorum omnium; nam in
hoc quidem nihil. coniectura ita immutatum est, ut id pre
vero haberi possit. Ut planius dicam, aut genuinam scrip-
turam habemus in Bobiensi aut ea menda quae facillime
cognoscantur. Ergo quoad aliqua probabilis ratio afferri
poterit, aut ipsa Bobiensis scriptura erit. sequenda, aul,
sicubi eam corruptam esse apparebit, ex his ipsis corrup-
' telae vestigiis elaborandum ut vera lectio inveniatur. Nec
prius, quam id fieri nullo modo poterit, confugiendum ad
interpolatos codices, quorum scripturam ubicunque diver-
sam a Bobiensi recepimus, ea certe dubitatio relinquitur,
sitne illa vera scriptura casu quodam felici servata, an orta
eadem ex hominis grammatici probabili coniectura. Ac vero
saepius coniecturas quam antiqua verba in istis codicihus
exstare arbitror. Reliqua commodissime ita demonstrabo,
ut, quibus locis ab Endlicheri editione discesserim, singil-
latim proponam. Vs. 7 recepi minora ex A, quippe quod
melius respondeat priori mazus quam vulgatum minuta.
lbidem n:/ ex eodem libro videbatur scribendum esse, sed

cum ibi ^ exaratum esse cognovissem (Endl. praef. p. XI,
quo compendio etiam pro nihil festinans librarius facile
uti posset, servavi nihil, quod certe est numero aptius
(et conf. vs. 188). — 11. ee apud Endlicherum a typotheta
erratum esse videri recte scribit Schenkelius l. c. p. 61
adn.; nos eel edidimus ex A. Scripturam /entis eergantur
£n octo, quam altera codicum familia habet, Christius (Mus.
Rhen. XX p. 71) ortam esse suspicatur ex ἐξη 806 grana
ter octo. — 17. dragmam et sic per g ea. vox ubique le-

PRAEFATIO. . XI

gitur in ABC, nec dubitandum est, quin sic scripserit is
qui hoc carmen composuit (v. indicem s. v.). Idem statuen-
dum videtur de olce vs. 17 et eminas vs. 68. — 21. sici-
licum A, ubi vulgatum sicslicus non debebat tenere End-
liclerus (conf vs. 78). — 82. Gras AB, Graii vulgo. —
36. ex corrüpta in ABC scriptura emnam vulgo factum est
hisc Mna, quod recte repudiat Schenkelius, ipse e mnam
coniiciens. Sed potius «&am cum Vineto scribendum, pro-
batum id quidem et Schenkelio et Christio p. 57 (commen-
tarii in vol. I p. 67 adn. 5 citati). — 37. docuisse inter-
polati codices, dizisse À*: neutrum cum. genuinum esse
videretur , ex eocare, antiqua scriptura in A, effeci memo-
rare coll. vs. 98. — 38. dragmis ex A, nam vulgatum
drachmas iam barbarum est, ut scriptori carminis tribui
nor possit, qui quidem dragmis posuit pro dragmarum
numero. — 46. de ac si conf. vs. 116. — 48. nec quae
Endlichetus secundum Wernsdorfii coniecturam: ego neque
quae scripsi cum Schenkelio. — 57. malis nimirum non
ininus recte in A scriptum, quam coniunctivi leguntur vs.
15, 94. 184 s.; falsum igitur vulgatum maets. — 62. cy-
bus hic sine dubio est antiqua scriptura, nam et Aic re-
eüssime est positum et οὐδὲ redit vs. 195. Pessime Aic
vulgo omissum metrumque turbatum. Schenkelius coniecit
Cubus; hanc ne cui; Christius in Mus. Rhen. XX p. 71
cubus hic. — 69. 70. de his versibus multum dubitave-
runt et priores editores et nuper Schenkelius l. c. et Chri-
stius in Mus. Rhen. p. 72. Ego secutus sum Endlicherum
quis ablativo casu scribentem, quae forma redit vs. 187.
Tum proximo versu duos restitui ex ABC, ubi duas End-
licherus praetulit, cum eum lateret choeniz in tabulis me-
dicinalibus idemque apud Epiphanium et in fragmento Trepi
μέτρων masculini generis esse (vide indicem). Nec deest
Latinus auctor Epiphanii interpres p. 106,8. Sic scriptori
huius carminis vera et cum optimis auctoribus congruens
expositio mensurarum vindicata est, ut congius habeat
choenices tres sive sextarios sex sive cotylas duodecim,
choenix sit duorum sextariorum sive quattuor cotylorum:
nulla igitur iam apud hunc poetam choenix quattuor sex-
lariorum, quae efficiebatur ex vulgata olim scriptura qui

XII PRAEFATIO.

quater adsumptus. — 11. seztaris Endlicherus edidit pro
vulgato antea sez(aré, qui cum aliis locis ubique vulgatae
scripturae varietatem afferat, hic autem nihil plane adnotet,
— dubito num seztarii habeat A, certe id non a prima manu.
Utut est, sine dubio seztari scribendum, quoniam quo
emendatior carminis forma prodiit, eo magis declaratum est
scriptorem rei metricae bene gnarum fuisse nec longas
brevesque syllabas inter se coufudisse. Qui cum seztarius
vs. 65 in secunda syllaba recte produxerit, quis neget
quin paulo post seztitris librarius potius scripserit quam
antiquus poela? Accedit quod idem sectari probabiliter
restitui vs. 80, ubi cum. vulgo ex interpolatis libris editum
sit sezturio, in À autem inveniatur sí seztarios, apparet
ex hac corrupta scriptura eodem iure sectari elici posse,
quod unum structurae huius loci conveuiat, De contracla
genetivi forma conf. vs. 127. — 72. recipit A, capiat B
vulgo. — 73. cyatos ex A et sic per / reliquis locis serip-
sissem, nisi vs. 80 cyathus in A! legi Endlicherus doceret
ad vs. (5. Sed 60 ipso loco duo deprehenduntur typothe-
tae errores (chgatos alterum pro chyato, et cyaci pro
cyati), quae editoris neglegentia etiam codicis scripturam
vs. 80 dubiam reddit. — 78. coclearia edidi ex BC idem-
que suadet A; cochlearia vulgo. ltem vs. 88. — 83.
scripulique hoc loco A cum BC; vulgo scriplique, ut À
habet reliquis locis. — 89. superest A' rectissime, superat
vulgo. — 93. addit ABC; temere vulgo addet: conf. vs. 95.
— 95. olivae non dubitavi recipere ex A! pro vulgato οἰ οί;
nam ad olitum appositum epitheton /abens abundat; at
olita labens (die gleitende Oelfrucht) est oliva premeudo
in liquidum oleum mutata, quae locutio etsi contortior vi-
deatur, tamen minime abhorret ab illius saeculi poetarum
usu. — 103. argento edidi ex ABC idemque restituit
Schenkelius; vulgo argenti. — 104. harundo AC, arundo
vulgo. — 108. bene Endlicherus aequa ex A restituit;
sed indicativus secatur requirit relativam sententiam:
scripsi igitur 404 quae aequa $n frusta secatur. — 112.
δὲ A' ; conf. vs. 114; sin vulgo. — vss. 118—115 alieno
loco inculcati et post vs. 118 reponendi esse videntur
Christio in Mus. Rhen. XX p. 72. — 113. quod si et 116.

mme

PRAEFATIO. XIII

uc si edidi ex A; vulgo quodss legitur posteriore, aut si
priore loco. — 120. ut dregma superet gracior editum
est ex AP οἱ vestigiis primae manus in eodem codice. Sed
alius vitium hoc loco latere videtur. Accedit rei ipsius
difficultas, quam non plane expedit Klügelius; sed de ea
re non est hic disserendi locus. — 126. hoc ABC Schen-
kelius, sd vulgo. — 127. Syracusi A'B contracta genetivi
terminatione, ut supra vs. 71. 80. seztari. Vulgo Syra-
cosi, — 130. conperto A. — 144. quotee pro quotque
scribendum esse videtur Christio in Mus. Rhen. XX p. 72 s.
— 151. sub aquis fiet ABC Schenkelius, quod quo iure
Endlichero glossematis loco visum sit, equidem non intel-
lego; immo vulgatum subsistet enim pessime est interpo-
latum. — 157. corrupli codicum scriptura, etsi difficilior
est, tamen nec a rei ratione nec a stilo huius poetae aliena
videtur. Vulgatum corrupto revocat Christius l. c. p. 71.
— 161. quaevis librae ABC Schenkelius. — 179. causa-
que ego, causa et Schenkelius, causa contra numerum
Endlicherus ex A. — 187 s. hos versus recte distinxit et
explicuit Christius 1, c. p. 73. — 195. cybé ex A, ut vs. 62;
cubi Endlicherus.

121. ldem carmen de ponderibus codex Parisinus 7461
membr. saec. XIII alio ordine dispositum et duobus supple-
mentis, sed iis alienis a genuino contextu, auctum exhibet.
Hinc et ipsum carmen et ea quae dixi supplementa edidit
L. Angeloni in libro qui inscribitur Sopra Guido d'Arezzo
dissertazione (Paris. 1811) p. 2277 ss. (supplementa repe-
üvit Orellius in appendice ad Phaedri fabulas p. 240 ss.,
sed falsum codicis numerum 7211 attulit deceptus errore
Angelonii p. 225). Ex his supplementis allerum, quo de
librae partibus agitur, ego Parisiis ex eodem codice 7461
descripsi, quae opera propter multos Angelonii errores
minime inutilis: fuit. Praeterea haec ex eo codice enotavi.
Continet fol. 1—16 Guidonis micrologium in musica, fol.
19—27 Odonem de musica. Folia autem quae interserta
suut, 17 et 18, contrario ordine colligata sunt ac per ar-
gumentum scripturae oportuit. Nam in fol. 18 intipft sine
iscriptiene carmen de ponderibus Pondera poensis uete-

XIV PRAEFATIO.

rum memorata libellis idque perducitur ad vs. 55 semua-
céa maior. Tum intercalali sunt duo versus ᾿

Haec de ponderibus. sé cetera signa requiris

Ez ipsis ueterum poteris cognoscere cartis.
Sequuntur carminis de pouderibus versus 124 Nunc aliud
usque ad 163 sse aquis, ubi omnes libri manu scripti
praeter Bobiensem, ut supra dictum est, desinunt. Haec
excipiunt duodecim versus de planetis iidem quos Ange-
lonius edidit p. 232 (repetivit Orellius p. 242): Signifer
— conficit orbem. Hic desinit scriptura in eedice ac
relinquitur vacuum spatium, unde apparet librarium ipsum
nihil habuisse quod adderet. lam recenseamus fol. 17. In
hoc ea pars carminis de ponderibus perscripta est qua de
mensuris et variis liquorum ponderibus agitur. Sed pro
genuini carmiuis versu 56 Haec de ponderibus: superesl
pars altera nobis, hic substitutus est

Nunc εἰ mensuras dicamus carmine uero;
sequuntur versus genuini carminis 517—121; tuin pro ver-
sibus 122 et 123 haec leguntur

Haec de mensuris tibi sint quae signa requiris;
postremo autem additi sunt viginti illi versus de ponde-
ribus qui in nostra editione locum habent fragmenti 121.
Quos, ut dixi, ipse descripsi e cod. Paris. 7461 (A),
et adnotavi variam scripturam codicis Thuanei a Meyero
cita (Thu). Etenim iidem versus in tria fragmenta di-
stracti leguntur in Anthologia Burmauniana (apud Meyerun
carm. 1066— 68). pse autem Burmannus quibus sub-
sidiis usus sit, haec eius verba declarant (Anthol. Burm.
vol. ll p. 404): '4rsa haec epigrammata — ὅς velustis-
simo codice S. Germans, sn quo subscripta legebaniur
lihemnio Fannio de ponderibus, in suas schedas conit-
cerat N. Heinsius, e quibus ea his inserui , ne perirent.
. eadem aliquando descripsi Lesdae ez codice Vosssano,
ἐπ quO Vno Lenore (tria haec coniuncta legebantur. —
versu primo edidi Libra vel as pro vitiosa codicis scri-
plura Libralis as e£ e. 4 retracta pro tetracte?. Ex his
Burmanni verbis sane cognosci non potest, uirum codicem
his duobus locis ad quos varias scripturas: affert intellexe-
rit. Quod utut est, reliquis locis Burmanni scriptura €39

--emyr —-

PRAEFATIO. xV

habet auctoritatem, ut, sin minus ubique, tamen plerumque
codicis Sangermanensis esse putanda sit, quapropter eam
diligenter adnotavimus (Bw) Nec omisimus Angelonii

editionem (Ang). — Vs. 4. Schenkelius (Sstswngsber.

d. Wiener Akad. 1863 p. 57 adn.) pro ter acta suadet
ter apta; sed quid merito reprehendi potest in illa scri-
pura ex Α repetita? (conf. Christium in Mus. Rhen. XX
p. 65). — 10. stater ac distincte habet A; egregie igitur
confirmata est Schenkelii coniectura idem ex corrupto sta-
terae restituentis. Orellio in mentem venerat statue ac.
— 11. recte libri AB et Thuaneus habent /erna duae ses-
clae pars est, ἢ. e. tertia pars unciae dicitur duae sextu-

lae, Schenkelius vult terna duplae sesclae par est, quod

falsum esse demonstrat Christius l. c. '
122. Latinam Epiphanii versionem primus edidit Le
Moyne (Varia sacra. Lugd. Bat. 1685. vol. I p. 490— 95),
usus codice, ut videtur, Parisino 8680 (vide Mommsen.
ad Maecian. p. 286). Nobis in hac nova editione auxilio
venit prompta Wolfg. Helbigii comitas, qui Vaticanum cod.
3852 (inde a fol. 122^ extr.) accurate cum Le Moynii
libro contulit. Atque huic quidem codici, quem 4 notavi-
mus, merito a nobis maiorem quam Le Moynio auctorita-
tem tributam esse facile cognosces ex variis scripturis quas
ad p. 101, 23. 102, 2 (coll. Epiph. p. 263, 6. 9), vel ad
p.102, 14. 103, 1 adnotavimus. — In scribendo verbo
ersistere librarius codicis Α s post 2 aut posuit (p. 102,
1. 106, 19) aut emisit (p. 108, 21. 104, 1), quem usui
ego ubique secutus sum. At quattuor, quod p. 102, 16
enotatum inveni ex A, dedi etiam p. 101, 4, ubi ex silen-
[10 idem quatwor habere videtur. — P. 101, 15 et saua
grammaticae ratio el contextus Graecus suadent manifestum
pro manifestus. — P. 102, 20 in per, quod seclusi, ve-
stigium antiquae scripturae servatum esse apparet collato
Isid. p. 116, 19 et Epiphan. p. 263, 20. Nimirum pro
κόπτεςθαι, quod apud Epiphanium legitur, in alia eius

lraetatus forma olim fuisse videlur κοπῇ. unde cope pro

per hoc loco, idemque pro cote p. 116, 19 restituendum.

— P. 105, 14 verba q«i coep« ferire pecuniam, quo-.

niam qui abest ab À , pro glossemate habeas, quam suspi-

XVI PRAEFATIO.

tionem augeat collatus Epiphanii locus supra p. 266, 18;
sed vide ibid. p. 269, 16..— Denique hoc loco mentio

' facienda est codicis Bernensis in prol. $ 124 , ] ex Useneri
Jitteris adumbrati.

123—127. Ex Isidori etymologiarum libris quae ca-
pita in hanc collectionem contuli, ea quam emendatissima
edidi ex tribus codicibus vetustissimis quos Frid. Otto in
recensendo [sidori opere turpiter neglexit recentioribus
codicibus iisque multo deterioribus ineredihili animi so-
cordia praelatis. Sunt autem illi vetustiores quos dixi

A — cod. Guelferbytanus Weissenb. 64, membrana-
ceus forma quadrata, saeculi Vlll; continet Isidori etymo-
logiarum libros XX foliis 338;

B —: cod. Monacensis Lat. 6250 saec. ΙΧ (olim Fri-
singensis 50);

C — cod. Monac. Lat. 4541 saec, X (olim Benedict.
41) Ex his Guelferbytanum excussi aestate anni 1864;
Monacensium codicum scripturam insigni humanitate misit
ad me Guil. Christius, cui ob eam rem gratias egi in exor-
dio prioris voluminis. Qui cum ad Ottonianam edilionem
codices contulisset, ego omnem eorum scripturam quae ex
silen&io, ut aiunt, efficitur notavi addita littera e, 1. e.
tulgo. De ratione quam in his [sidoriani operis partibus
secutus sum uberiorem disputationem instituere non pos-
sum, ne angustiores fines quibus haec praefatio circum-
scribitur immodice egrediar: faciam igitur, si potero, alio
loco; sed hoc omitti non posse video permulta glossemata
et interpolationes vel- in hac exigua totius operis parte in-
veniri. Ac primum commemoro duas eius generis corru-
ptelas easque graviores abesse ab A (v. adnot. ad p. 109, 6
el 122, 4 coll. Ottone p. 486, 3. 522, 1); tum alio loco
ex eodem codice similis additamenti originem perspicue
cognosci. Etenim verba quae apud nos p. 110, 20 ss. le
guntur in À sic perscripta sunt:

Pondus prius legilur moyses inuenisse
- Primus fiton argiuus pondery rationem

cetera. Ex his Posdes pertinet ad priora; verba auiem
. prius legitur moyses inuenisse addita esse apparet ab

PRAEFATIO. XVII

homine sacrarum litterarum studioso, qui Phidoni pagano
hunc honorem tribui nollet, ut primus pondera invenisse
dicerelur; ac praeterea ipse Isidorus viam glossematis ad-
scribendi quasi praemonstraverat lis verbis: et licet alii
anliquiores extiterint. lam hoc breve glossema quod in
À deprehenditur, in Monacensibus libris atque Gudiano I
quo Otto usus est sic est amplificatum: Primus Moyses
qui omnes antecedst gentilium philosophos (filosofos B!)
tempore noeit- (nobis Otto) et numeros et mensuras et
pondus in diversis scripturae suae (scripturisue B!) lo-
eis narraeit. Terlia autem eiusdem glossematis forma
vulgata erat ante Ottonem: Primus Moyses in heremo
filiis Israel pondera et mensuras dedit; quarta est in
Gudiano II: Primus Moyses Hebraeis, prius Sidon Argi--
οἷς ponderum rationem cel. Tantam igitur corruptelarum
labem una brevior glossa secum traxit. quo demonstrato
facilius ab omnibus concedetur etiam in Α haec interpolata
esse quae iam in conspectu propositurus sum: p. 108, 1
undique ex vs. 3 inculcatum est ab homine qui quoque
coniunctionem esse putaret. Sed et haec ipsa coniunclio
aliena est ab hac tabula mensurarum et undique, versum
minus aptum quam quoque tersum. Nam aut sic scripsit
lsidorus (ut Caesar d. b. G. 3, 283, 2 et quoque versus
idem 7, 4, 5. 14, 5) aut quoquo versum cum Columella,
quem omnino in hac tabula componenda secutus est (v. fr.
111 $ 4). — p. 111, 11 ea obscurum est post verba
haec et moneta vocata et haec ipsa per se suspecla; qui-
bus eiectis omnis oratio bene procedit. — p. 112, 12
verba latine etc. variant eam sententiam quae ᾧ 9 legitur;
ab hoc autem loco aliena sunt. — p. 115, 9 non potest
Isidoro tanta barbaries tribui, ut talentum minor medius
cet, dixerit, haec igitur omnia sine dubio eiicienda (eadem
corruptissima esse iudicat Ritschelius ad Plaut. Most. v.
647), nec quidquam operae in his explicandis perdendum.
— p. 116, 10 qui iriplicatus est coclear, eadem igitur
Latini sermonis ignorantia hoc etiam loco prodit interpola-
lorem. — p. 118, 2 ss. haec omnia variata sunt ad simi-
litulinem eorum quae antea scripsit ipse Isidorus. —
|. 119, 8 verba modéus enim cet. parlim repetita sunt ex
SCRIPT. METBOL. II. b

t

XVIII PRAEFATIO.

iuitio eiusdem paragraphi, partim plane aliena ab Isidori
argumento; atque eliam vestigia quaedam ín B et C glos-
sema indicant.

Praeterea haec fere adnolanda videntur: p. 109, 2
lira ex C (B), non lyra cum A, scripsimus secundum Colu-
mellam 2, 4,. 8: líras aulem rustici cocant easdem por-
cas, cum sic aratum est, ut inter duos latius distantes
. sulcos medius cumulus siccam sedem frumentis praebeat.
Quamquam huius ipsius loci comparatio aliam suspitionem
movet, utrum genuina illa sint quae contorta e Columellae
verbis apud [sidorum.leguntur, an ea quoque interpolata.
— P. 112, 16 negari vix posse existimo, quin post acce-
pit interciderit Graecum ὀβολός (an ὀβελός ἢ) ; atque idem
valere videtur ad eiusdem paginae vs. 9, ubi Graecam ap-
pellationem eius arboris restituendam esse duxi, cuius
fructus graece κεράτια, latine siliquae vocantur (conf.
vol. 1 p. 89). Vide praeterea infra ad p. 190, 4. -
P. 118, 2 argenti non tentandum, quamvis proclive vi-
deatur orgentes scribere: conf. p. 121, 22. — P. 114, 5
scripturam codicis À appendeat comprobant excerpta ex
]eidoro«p. 140, 17 (appendent pro appenduni) et Apic.
8, 7 extr. (eppendeas) — P. 114, 14 , uhi vulgatum eín-
cíat retinui, Isidorus &nécial scripsisse videtur ex novo
quodam verbo unicire, quod similiter finxerit ac p. 117, 9
congire. — P. 116, 3 dubitatio relinquitur de activa
forma metre, quam pro meliri habent AC. Mihi ex iis
loeis quos novi haec de Isidori usu loquendi regula con-
sttuenda videtur, eum activis formis abstinere, passivis
autem promiscue et aclivam eL passivam vim tribuere.
Nam leguntur cum vi activa metitur p. 114, 17. 119, 16
et metiuntur p. 116, 6; contra cum vi passiva metitur
p. 117, 7 et metiatur p. 120, 16. — P. 116, 19 de cote
vide supra ad fr. 122. — P. 118, 12 integrum est eo in
verbis inde tracia est eo quod: conf. p. 113, 15 ideo —
eo quod, et p. 121, 20 propterea — eo quod. — P. 120,
4 verba haec graece a figura sui cel. per se ita explicari
possunt, ut amphora inepte ex ἀμφί et auris derivatum
esse dicas. Verum certe Isidorus ipse hac culpa purgandus
est, qui amphora recte ex ἀμφί et φέρειν duxerit (vs. 3).

' PRAEFATIO. XIX

Ergo aut ila quae dixi interpolata suut, aut Isidori genuina
oralio turbata est eo loco, ubi dicta dicitur in A suspe-
dum est collatis reliquis codicibus. Quodsi pro dicia
interponas Graecum ὥατον, quod vocabulum servatum est
in Heronianis reliquiis (Ster. Il. 3. 25), nihil iam suspecti
hoc loco relinquitur. — P. 123, 7 notam talenti T^, in
omnibus libris corruptam, servavit integram codex Muti-
nensis fr. 136, 22.

128. Vide Gromat. ed. Lachmann. p. 95, 11—96, 20.

129. V. ibidem p. 245, 5—2406, 6. Ad hanc tabu- ΄
lam omnem codicis Arceriani (4) variam scripturam ex
Lachmanni editione repetivi.

130. 131. V. ibidem p. 354, 2— 10 et p. 359, 11.

132. Tabulam codicis Bobiensis repetivi ex Endlicheri
libro: vide prol. $ 122 adn. 1.

183. Tabulam ponderum ac mensurarum e codice Ber-
nensi 83 saec. IX et X (fol. 84^) descriptam comiter ad
me misit Car. Halmius. llic primum offendit ingratissima
illa difficultas, quae ad proxima quoque fragmenta pertinet,
ut notae ponderum ae mensurarum apte et commede ex
codieibus manu scriptis in hunc librum Lypis, expressum
Éansferrentur. Primum enim, ut iam in priore volumine
significavi, non licuit contendere, ut tanti sumptus in ex-
cudendas novas formas fierent; tum vero ne utile. quidem
esse duxi depravatos codicum ductus typis repelere. lta
cum diu fluctuassem iudicio, quo modo ex his angustiis
salva fide quae criticum decet me expedirem, hanc ratio-
nem sequendam esse existimavi: primum , ubicunque notas
manu seriptas depravalas esse appareret ex antiquioribus
el integris: has infra edidi, illas autem depravatas hic in
praefatione aut verbis descripsi aut novis typis expressi;
deinde, sicubi nota manu scripta non comparari posset
cum antiquiore ulla, illam ipsam infra edidi; denique ex-
uürema hac praefatione conspectum quendam omnium nota-
rum confeci. — lam ut ad propositum perveniam, primum
explicandae sunt notae quibus assis partes et in hac ta-
bula et in proximis librarii veterum codicum expresserunt.
Sextantis sive duarum unciarum nota in codice Bernensi
est "$, similis fere in Gudiano, quam vide apud Lachman-

b*

Q—— — Oa—T—€-—

XX PRAEFATIO. '

num in Gromat. p. 339, 27; paulo diversa legitur in Mu-
tinensi libro sic fere Jj (fr. 125 S 14). Tum in eodem
Mutinensi aliis locis ea forma comparet quae simillima est
Graecae litterae Z,; quam expressit'Christius, cum ex codice
. Bambergensi saec. X et XI Victorium et Abbonem edidit,
p. 136 vs. 7, p. 141 cet... Ego ubique Graecum £C dedi; an-
tiquior autem forma fuit Z, quae saepius reperitur in Fron-
tini codice Cassinensi. lam huic sextantis notae si additur
brevis lineole oblique ducta (quae proprie transversa esse de-
buit sic — , unciam sigificans), fit quadrans, sic C^. Sed
hi ductus, quod nemo mirabitur, in codicibus in unum con-
tracti sunt: vide Lachmann. p. 339, 28, Christ. p. 136
vs. 12, p. 141 vs. 16, p. 143 cet. Porro triens est du-
plicata sextantis nota, sic CC, tum quincunx constat ex
sextante et quadrante, sic CC". Haec accurate expressit
Lachmaunus p. 339, 29, p. 340, 1. Et in codice Bernensi
eodem modo triens contractus est ex duplicata sextauts
nota quam supra exhibui, quincunx eadem duplicata et vir-
gula obliqua addita exaratus. In Mutinensi autem et DBam-
bergepsi codice hae notae turbatae sunt, siquidem triens
compositus est ex quadrante et semisse, C^ 5 (Christ. p.
143 vs. 21), quincunx ex quadrante et septunce, C5

(Christ. ibid. vs. 20), quae perversa esse apparet. — Se-
quitur semis, cuius antiquam notam S ita tantum mutz-
vit librarius codicis Bernensis, ut cornua supra et infra
paulo brevius duceret. In Mutinensi codice itemque in
Gudiano (apud Lachmann. p. 339, 7. 8. 340, 2 ss.) ductus
exstant admodum similes notae S. Denique in Bambergensi
S ita extenuatum est, ut accedat ad formam S (v. Christ.
p. 143, 19 cet.). Tum fit septunx addito unciali ductu,

S^ , qui ductus rursus in unum contracti sunt in codicibus.

Bes compositus est ex semisse et sextante, SC, dodrans

ex semisse et quadrante, SZC^, dextans ex semisse et

triente, SCC, denique deunx ex semisse et quincunce,

SCC". Haec omnia satis perspicue exarata sunt in Ber-

1) Ubicumque infra de his notis breviter Christium
citabo, scito intellegi eius commentarium de Victorii ar-
gumento caleulandi (Sitzungsberichte der Münchener Akad.
18683. I. p. 100 ss.).

PRAEFATIO. - XXI

nensi, eadem diligenter expressa a Lachmanno, pérturbata :
autem in Mutinensi et Bambergensi. Ac de Bambergensi qui-
dem vide Christium p. 143 vs. 14—-17 : in Mutinensi bessis
nota est 88, dodrantis 987 , dextantis 389, deuncis $7 $7" & .
Haec in universum de notis partium assis disserenda

fuerunt: iam redimus ad ipsam codicis Bernensis tabulam
εἰ singula persequimur paragraphorum ordine. — $ 12.
In sescunciae nota lineola quae unciam significat per ipsum
f perducta est sic £, similiter atque in codice Gudiano
(apud Lachm. p. 339, 26). — 5 15. Barbara vox siclo-
sescli composita est ex siclo et sescis, i. e. sextula; nota
igitur huius ponderis haec esse debuit, 2", quae corrupta
est in. codice in ?5. — $ 16. Duo sescli sunt duae sextu-
lae, quarum nota e binis υ in Codice hunc fere in modum
contracta est, ὦ. sed extremus ductus ad dexteram partem
paulo productus est. — S 17. Séclus est sicilicus, cuius
integra nota est 2, quae sic corrupta in codice, ἃ. —
$ 18. Sescli est sextula, cuius antiquam notam X habent
Maeciani libri, similem codex Gudianus (Lachmann. p. 339,
21); recentior nota u exstat in codice Bambergensi (Christ.
p. 143 extr.) et Mutinensi. In Bernensi sic fere corrupte
scriptum, 1... : ego edidi u convenienter cum nota binarum
sextularum. — $ 19. Dimidiae sextulae nota in codice est
?; ego eandem notam edidi atque apud Maecianum, X.
— $ 20. Scriptuli nota 3X eadem atque apud Maecianum -
legitur in codice, nisi quod lineola transversa paulo in
obliquum ducta est. — S 21. Hic incipit secunda pars ta-
bulae diversa a priore: ac porro etiam: tertiam, quartam,
quintam partem distinxi. — $22. Seribolus, i. e. scripulus,
in codice exaratus est per illam sicli notam quam modo ad
$ 16 exhibui, sed eam oblique perscriptam: voluit libra-
rius genuinum 3 exhibere. — δ 23. Dragmae nota in co-
dice est | -—, corrupta ex X vel €: ego edidi €. — $ 28.
Scripuli nota in codice eadem est ac supra $ 22. Ceterum
verba huius et prioris sectionis foede interpolata sunt: vo-
luisse videtur is qui primus haec adscripsit

-- Obolus medius scripulus.

3 Scripulus denr. I.

X id est denr. Il.

XXII ^ . ^PRAEFATIO.

- & 29. Sextarii nota est S perscripta: debuit esse 5. —
$ 31. Nota cotylae LS unde orta sit, non liquet: genui-
num est K9. — $ 32. Sextarii nota eadem quae $ 29. —
$ 33. Corruptam cyathi notam talem qualis in codice est
repelivi: debuit esse KV.. — Ibidem et $ 34 dragmae nola
est L-. , similis ac supra $ 23.

184. Hanc tabulam Lachmannus in Gromat. p. 339 s.
edidit e codice Gudiano 105 saec. IX vel X (v. Blumium in
Gromat. vol. H p..42), quocum tantum non in omnibus rebus
consentire dicitur Vaticanus 1564, olim Palatinus. Con-
stat hoc fragmentum ex duabus partibus el re et auctori-
tate diversis. Nam prior pars quae est de mensuris por-
rectis οἱ quadratis simillima est antiquioribus eius ge-
neris tabulis; altera autem pars exhibet ponderurp appel-
lationes incredibilem in modum corruptas. Quorum notas
iis de causis quae supra demonstratae sunt paulo diversas
edidimus ἃ Lachmannianis e Gudiano repetitis; nam $ 18
el 19 notae dimidiae sextulae et sexiulae paene iacentes
expressae sunt apud Lachmannum, et $ 20 sicilici notà
ibidem est 2 dexteram versus partem iacens. Atque etiam
$21 nola binarum sextularum aliquatenus differt. De par-
tibus assis (S 24— 34) supra dictum est ad fr. 133.

185. Hanc et proximam tabulam e duobus. codicibus
Mutinensibus descripsit D. Detlefsenus, idque apographum
mihi concessit. Atque haec prior tabula in cod. 580 (IV.
' H. B) saec. XIH ineuntis adiuncta est Sereni Sammonici
carmini. — $ 1—12 notas omnes sic exhibui quales sunt
in codice, nisi quod scripuli nota (S 5) similior est binis
SS perscriptis, perinde atque in codice Bambergensi (*.
Christ. p- 142 extr., p. 148 vs. 10. 13). — Φ 13 sescun-
ciae nota est £ perscriptum: vide ad fr. 133 $ 12, —
$ 14 ss. de notis v. praef. ad fr. 133 init. — S$ 24 mir?
est assis nota X, quam tamen ut ab auctore non spernendo
Lraditam nolui immutare.

136. Hoc fragmentum legitur in codice Mutinensi 190
(V. C. 37) saec. XV med. Id plane compositum est secun-
dum Isidorum (apud nos fr. 197). Maximi autem momenti
esse videtur quod hic codex Mutinensis quamvis receutissi-
mus talenti notam ($ 21) fere integram, ut videtur, habet,

τη; τ .τ.
. "m "» ^t

PRAEFATIO. — XXIII

cum eadem iam in antiquissimo Isidori libro (fr. 127 S 20)
corrupta legatur. Quapropter altera huius codicis varietas
minime neglegenda est, qui S 11 addat dimidii solidi no-
lam. Haec cum in codice sic fere exarata sit, 1G (conf. va-
riam scripturam ad p. 122, 4), latere hic videtur illa se-
missis nota quam ex codice Vaticano: descripsit Blumius in

Gromat. vo]. Il p. 43. Tum pro uita, corrupta codicis -

scriptura, haud dubie scribendum erat verga: conf. Abbo-
nem apud Christium p. 141 vs. 12; ipsique figurae si e
latere iungatur virga. :
131—139. Primam partem reliquiarum ex Isidoro ex-
cerptarum, quae est de mensuris agrorum et itinerum (fr.
137), Lachmannus in Gromat. p. 371—373, 19 edidit ex
οὐ, Gudiano 105 (G) Nobis Wulfg. Helbigius contulit
codicem - Vaticanum 3852 fol. 124^ (V). — In Gudiano
libro continuo adscripta sunt duo alia fragmenta ex Isidoro
excerpla, alterum de ponderibus , allerum de mensuris in
liquidis (fr. 138. 139), quae nos repetivimus secundum
Lachmanni editionem et adnotavimus, sicubi Gudianus a
noslra scriptura dicreparet. Vaticani autem libri auctori-
lale ad haec. duo fragmenta edenda uti non licuit; quod
unde factum sit, sic aptissime demonstrabo, ut Helbigii
verba de ea re ad me scripta repetam: In dem Codez sind
die Blátter verheftet, was die Uebersicht ausserordent-
lich erschter]. .. Nachdem ich den Codez Blatt für
Blatt durchgesehen habe, bin ich xu der Getwissheit ge-
kommen, dass die beiden Tractate de ponderibus und
de mensuris in liquidis ἐπ der con Lachmann herausge-
gtbenen Form nicht in dem Codezm stehen. Nach dem
Ende des Tractates de mensuris [fr. 137] folgt in dem
Codez ein Excerpt aus einer Abhandlung des ἢ. Euche-
rius de uariis uocabulis. Fol. 109* beginnt ein Tractat
de ponderibus, dem eine Abhandiung de gemmis vorher-
geht. Er fángt an Corporalia sicut scriptum est admis-
susque ad imum in mensura et numero et pondere dispo-
Sila sunt atque formata. cunctis enim corporeis rebus
pondus eic. [conf. Isidor. fr. 125, 1]. ZHierauf folgen
Bemerkungen dber Gewichte und Münzen, welche sum
Theil dem Lachmannschen Tractat nahe verwandl sind.

XXIV PRAEFATIO

Doch ist die Form thesls ausführlicher, theils gedrün;-
ter. Das Ende lautet centenarium numeri nomen est eo
quod centum librarum ponderis sit, quod pondus propter
perfectionem centenarii numeri instituerunt romani [conf.
Isid, fr. 125, 28]. Hwerauf folgt fol. 111 de mensuris.
Der Anfang lautet mensura est res aliqua mqdo suo uel
tempore circumscripta. haec aut corporis est aut temporis
[conf. sid. fr. 126, 1]; das Ende coaceruati enim modii
triginta instar collis uidentur et onus camelli efficiunt [conf.
ibid. $22]. Die Bemerkungen auch dieses Tractates sind
dem Inhalt nach mít dem Lachmannschen Tezte bei-
nahe sdentisch, aber verschieden abgefasst. Haec Helbi-
gius: unde satis apparet aliam formam excerptorum de
ponderibus et de mensuris in liquidés inesse in Vaticano
codice atque in Gudiano, atque eandem propius accedere
videri ad ipsa Isidori verba quam Gudianum contextum a
Lachmanno editum. — Denique hoc loco commemoran-
dum est in cod. Parisino 8680 omnia tria fragmenta eo-
dem ordine et eadem forma atque in Gudiano legi, sicut
docet Mommsenus ad Volus. Maec. p. 287, qui Parisinum
librum levissimis tantum rebus a Gudiano discrepantem, ex
hoc ipso descriptum esse suspicatur.

140. Salmasius in Refut. utriusque elenchi Cercope-
taviani p. 25 affert cetus fragmentum latinum de ponde-
ribus ἐπ Antidotario R. B. (i. e. Regiae. bibliothecae),
quod nos non omittendum esse duximus. Repetitum est
ex Isidor. fr. 125, 17.

141. Calvi versionem repetivi ex ipsa Hippocratis edi-
tione principe Romana (— Ho), cuius exemplo Berolinensi
uti mihi licuit (vide prol. $ 114 adn. 1), ubi haec Calvi in-
terpretatio legitur p. DCXCVIII s. (in Basileensi repetitione
p. 472 s.).

——— —

Restat denique ut conspectum variarum notarum. qui-
bus pondera et mensurae in his reliquiis significantur pro-
ponam; ac primum quidem assis partes swo ordine usque
ad scripulum, tum reliquas notas secundum litteras per-
sequar.

CONSPECTUS NOTARUM. | XXV

Àssis partes duodenarias constat omnes duabus notis
semissis et unciae significari, unciae autem antiquissimam
uotam faisse globulum vel punctum. Ut de nummis taceam,
puncta incisa sunt in lege parieti faciundo; est igitur :-
quadrans (C. I. L. vol. I 577, 1, 14), :: triens (ibid. 2, 2.
22), S: bes (ibid. 1, 16), S:- dodrans (ibid. 2, 24). . Alia
eiusdem notationis exempla affert Marinus (atti de fratelli
areali vol. I p. 228 vs. 14 ab ult.); idem vero mihi qui-
dem dubitationem relinquit, habeatne inscriptio quam
p. CXXX edidit puncta an, ut ille expressit, lineolas sic c
eurvatas. Tum in codice Cassinensi Frontini praeter lineo-
las saepe puncta reperiri compertum habemus diligenti
F. Buecheleri cura (vide eius edit. p. xr. 19, 1. 6. 14).
Sed in his metrologicorum scriptorum reliquiis semel pun- -
clum exstat in sescunciae nota hac £z, quae est in codice
Vaticano Maeciani (vide infra p. xxvii); reliquis locis uncia
notari solet lineola transversa —, perinde atque in codice
Cassinensi Frontini et in inscriptionibus (Marini l.c. p. 228
5, ὅ ss.), quae interdum aut curvatur sic c (vide infra
p.xxvir, Marini p. 227 s,), aut ubi excurrens uncia de-
uncis, dodrantis, quincuncis, quadrantis significatur, vel
directa est (ut in deunce SC), vel oblique ponitur (vide
infra deuncis, dodrantis, unciae notas, Buechelerum 1. c.
ad p. 22, 4. 7. 10).

Semunciae nota in lege parieti faciundo est & (577,
2, 4. 22); in libris manu scriptis fere ubique exaratum est
C; inveniuntur tamen etiam aliae formae quae ex antiquiore
usu servatae esse videntur (vide infra p. xxvir, Buecheler.
al p. 18, 23..19, 13. 17. 18. 20, 4 cet.). Ego apud Mae-
canum edidi € secutus Mommsenum in hist.; numm. Rom.
p. 199.

AS.

| 127, 13. 130, 24.
T 82, 7 Prisc.
X praef. p. xxi1 ad 135 αὶ 24. p. 132, 6.

*.

λ

. XXVI PRAEFATIO

DEUNX.

511- 68,4. 68, 23 Maec. |
S Z Ξ cod. Vatic. Maeciani apud Mommsen. ad p. 289,16.
S—-^ codices Maeciani ibid. ad p. 293, 15.

SQ^ praef. p. xx. 127, 14. 130, 23. 132, 5,

DEXTANS.

S —- 02,32. 68, 20 Maec.
SCC praef. p. xx. 127, 15. 130, 22. 132, 4.

DODRANS.

SZ- 62,28. 68, 14. 17 Maec.

S— | cod. Vatic. Maeciani apud Mommsen. ad p. 289, 10.
SZ—^ codices Maeciani ibid. ad p. 293, 8.

SC praef. p. xx. 127, 16. 130, 21. 132, 3.

ΒΕ.

SZ 62, 24. 68, 12 Maec.

9C praef. p. xx. 127, 17. 130, 20. 132, 2; eadem nola
restituenda videtur 126, 20 s., ubi omisso wuncias,
quod coniectura addidi, post libras Ixxx pro VIII nunc
scribi malim 97.

SEPTUNX.

S-— 62, 20. 68, 9 Maec.
9/ praef. p. xx. 127, 18. 130, 19. 132,1

SEMIS,

S praef. p. xx. 19. 62, 2. 68, 4. 6. 69,32. 70,3. 7. 11
Maec. 82, 9 Prisc. 128, 1T. 18.

S praef. p. xx.

3 praef. p. xx. 127, 19. 129, 22. 23. 130, 18. 131, 24.

QUINCUNX.

ZZ- 18. 62,18. 68, 1 Maec.
— 11 codices Maeciani apud Mommsen. ad p. 289, 3.
LU praef. p. xx. 127, 20. 130, 17. 131, 23.

CONSPECTU8 NOTARUM. XXVII

TRIENS.

-— 62, 4. 67, 28 Maec.
LL praef. p . VI. xx. 59, 24. 61, 1 Hyg. 127, 21. 130,
16. 131, 22.

QUADRANS,.

—-- 62, 6. 67, 22. 25 Maec.

— ^v cod. Paris. Maeciani apud Mommsen. ad p. 292, 23.

l^ praef. p. xx, 127, 22. v. scr. ad 128, 18. 130, 165.
191, 91.

SEXTANS.

— 62, 1. 67, 20 Maec.

Z praef. p. xx. (Buecheler. ad Frontin. d. aqu. p. xr. 18,
21. 23. 19, 8. 11. 14. 19 cet.)

L praef. p. xx. 127, 23. 130, 14. 131, 20: de aliis huius
notae formis vide supra p. xix extr. xx.

SESCUNCIA,

£^ 62, 9. 67, 18 Maec.

Δ codices Maeciani apud Mommsen. ad p. 288, 17.

K* cod. Vatic. Maeciani ibid. ad p. 292, 18.

f praef. p. xxr ad αὶ 12. xxii ad 135 $ 13. cod. Paris.
Maeciani apud Mommsen. ad p. 292, 18.

τς 127, 24. 130, 13. 131, 19.

UNCIA.

— praef. p. xx. 61, 4 Hyg. 62, 10. 12 Maec. 130, 12. -

/ praef. p. xx; similiter excurrentis in dodrante unciae
nola exarata est in codicibus Maeciani: vide Mommsen.
ad p. 293,8. 15; similis nota ibidem coaluit cum signo
distinctionis: vide ad p. 292, 21.

v» 128, 1. codices Maeciani ibid. ad p. 292, 23.

ru 198, 14.

( 131, 17.

SEMUNCIA.

€ 64, 19, 67, 16. 25. 28. 68, 6. 9. 17. 20 Maec.
£ codices Maeciani apud Mommsen. ad p. 290, 17.

XXVIII PRAEFATIO

£ 1928,92. 13. 130, 11. 131, 15. codices Maeciani fere
ubique (praeter 290, 17. 293, 13).
S codices Maeciani apud Mommsen. ad p. 293, 13.

DUAE sive BINAE SEXTULAE.

W. 62, 10. 64, 21 Maec. 130, 10.

I| codices Maeciani apud Mommsen. ad p. 288, 18.

uu 128, 4. 131, 13; conf. praef. p. xx1 ad $ 16. xxi ad
134 S 21.

SICILICUS.

. 18. 64, 23. 67, 16. 20. 25. 68, 1. 6. 12. 17. 23. 128,
5. 130, 9. 131, 11; aliae notae supra descriptae sunt
p. xxi ad $ 17. xxi1 ad 134 $ 20.

SEXTULA,

X. praef. p. xxr ad δ 18. p. 64, 24 Maec. 130, 8; conf.
praef. p. xxir ad 134 $ 18.

|. praef. p. xxr ad $ 18.

vu praef. p. xxr ad $ 18. p. 128, 6. 131, 9.

DIMIDIA SEXTULA.

X praef. p. xxt ad $ 19. p. 64, 26 Maec. 128, 7. 130,
7; eadem nota paene iacens expressa: vide p. xxir ad
134 S 18.

d praef. p. xx1 ad $ 19.

y 131, 5.

SCRIPULUM.

3 praef. p. xxr ad $ 22. p. 128, 10. 16. 22.

Ak praef. p. vir. xxr ad $ 20. 64, 28 Maec. 128, 8.
131, 3. - —

5 praef. p. xxi1 ad 135 S 5.

Li r

CONSPECTUS8 NOTARUM.

XXIX

RELIQUAE NOTAE PONDERUM ET MEN-

SURARUM.
ACETABULUM, DRACHMA.
z? 123,3 Is. (conf. adnot). | « 122, 5 Is. 128,11. 22.
23. 129, 1. 134, 7.
ABGENTEUS. L.- praef. p. xxxi ad $ 33.
T 128, 12. |— praef. p. xx1 ad S 23.
CERATER. X 131, 7.
2 1931, 1. IZ v. scr. ad 134, 7.
CERATIUM. DUPONDIUR.
K* 184, 21. dt 82, 8 Prisc.
CHALCUS, HEMINA.
Or 130, 26. Q 71, 20 Maec.
CHOENIX. K? 122, 16 Is. 134, 18.

X? 123,9 1s. (conf. adnot.).
135,5.
CONGIUR,
Z 71,17 Maec.
COTYLE.
LS praef. p. xxi1 init. 128,
20.
CYATHUS.

TI 71, 22 Maec.
K 122, 14 Is.
ΚΥ 184. 16. —
(7o 128, 22.

DENARIUS,

X 18. 19. 66, 28. 67, 16
cet. Maec. 83, 6 Prisc.

| 128, 18.
LIBELLA.

— 19. 20. 69, 8. 22. 28.
70, 3. 7. 11 Maec.
LIBRA.

A 122, 12 Is. 194, 14.

1

TW v. scr. ad 122, 12.

J MINA.

M 123, 5 Is. 135, 1.
MODIUR.

51

(Y) 71, 15 Maec.

OBOLUR.
— 121, 14 15. 133, 19.

-- 198, 15.

XXX

x 131,2.
Y e. scr. ad 138, 19.

Dimidius obolus.

Z 121, 13 Is.
T 133, 18.

Duo oboli.

Tres oboli.
T 121, 17 Is. 133, 29.
Quattuor oboli.
F 121, 18 Is. 133, 23.
Quinque oboli. .

E 121, 19 1s.
€ 133, 24.

QUADRANTAL.
q' 71, 13 Maec.

QUARTARIUS.
AQ) 71, 21 Maec.
QUINARTIUR.
V 66, 28 Maec,
SEMODIUS.
(9* 71,16 Haec.

SEMUNCIA.
NI 122, 8 Is. 134, 10;
conf. infra unciae notam.
SESTERTIUS.

HS 66,29 Maec. 82,10
Prisc.

PRAEFATIO

SEXTARIUS.
J sextarius ad vinum 71, 18
Maec.
€, sexlarius ad granum,
11, 19 Maec.
Z* 123,1 Is. (conf. adnot.)
E 128, 17. 21.
5 praef. p. xxir ad $ 29.

SICLOSESCLI.
2" 128, 3; conf. praef. p.
xxt ad S 15.
SILIQUA.
— 128,9.
$ 180, 27. 132, 9.

SINGULA.

€ 19. 20. 69, 22. 28. 70,
1. 11 Maec.

f codices Maeciani apud
Mommsen. p. 294, 10.
14. 22. 26.

SOLIDUR,
N 121,3 Is. 134, 8.

Dimidius solidus.
IB e. scr. ad 122, 4.

l^ 134, 5; conf. praef.
ΧΧΊΙΙ init.

TALENTUM:
T^ 123,7 Is. (conf. adnot.).
135, 3. |
TL v. scr. ad 135, 8.

—T-—-T—Ó—

CONSPECTUS NOTARUM. XXX1
TERUNCIUR. UNCIA.
Τ 19.920. 69, 8. 28. 70,3. [5 122, 10 Is. 134, 12.
11 Maec. |
] URNA.
T REMISRSIS. q' 71, 14 Maec.

H 122, 1 Is. 134, 1.

—MM ἕ —— n

5 ἢ

PROLEGOMENA

IN

SCRIPTORES ROMANOS. -

d

BCRIPT. METROL. II. |

*- —-- ——w---—

Pauca ín universum dicta praemitiuntur.

In Romanis scriptoribus ex ordine componendis aliam 109

rationem sequi debuimus ac prius in Graecis reliquiis. Nam
cum ex illis longe plurima et incertis auctoribus tradita
essent et de plerisque, qua aetate orta essent, ambigeretur,
omnem materiam in quinque maiores partes distinximus,
atque in singulis demum partibus, quantum fieri posset,
temporum ordinem secuti sumus. Sed in hoc volumine
cum maximam partem certi scriptores iique nobilissimi
quasi testes producendi essent, certam temporum seriem
constituere licuit a Varrone usque ad Priscianum et Victo-
rum. Tum priusquam ad Isidorum, hoc est septimum
saeculum , transiremus, carmina duo de ponderibus posui-
mus, quorum alterum fere quarto, alterum quinto sextove
saeculo scriptum esse videtur. Denique post Isidorum re-
lieta sunt pauca fragmenta, quae manifesta aetatis nota ca-
rerent; sed satis probabile videbatur, etsi origo nounullo-
rum ad priora tempora pertineret, tamen in eam formam
quae in libris manu scriptis exstat illas reliquias non ante
Isidori aetatem, multas etiam aliquanto post redactas esse.

E Varronis ljbris tres locos gravissimos illos elegimus
quibus de pecunia signata et de agri mensuris agitur. Ad
quos, si perpetuis commentariis in hac praefatione omnes
Sriptores illustrare vellemus, multa hoc loco addenda es-
seni; at cum ea tantum explicare propositum sit quibus -
aditus quasi patefieret ad auctoritatem singulorum scripto-
rum recte adhibendam, nihil tale postulare videtur Varro
auctor omnium locupletissimus. |

De Columellae tabula mensurarum agrestium.

Initio libri quinti de re rustica Columella omnia se 110

persequi posse negat quae ab aliis velut omissa desideren-
1 Ὁ

ἢ D VNEEEE- -

4 PROLEGOMENA IN

tur. Ut M. Trebellium, familiarem suum, de agris comme-
tendis rationem a se requisivisse. Quod cum ipse non
agricolae, sed mensoris officium esse censeat, tamen se οἱ
Trebellio et Silvino, ad quem libri de re rustica scripti
sunt, desiderantibus praecepta mensurarum obsecuturum
esse; sed. dandam esse veniam, si quid in ea re fuerit er-
ratum, cuius scientiam, geometrarum magis quam rustico-
rum propriam, ipse sibi non vindicet.

His praemissis primum varias agrorum mensuras enume-
rat, tum easdem breviter describit. Ita cum ad iugerum
pervenerit, iugeri partes eas persequi instituit quae cadant
in aestimationem facti operis. Incipit autem a minima
parte, id est a dimidio 'scripulo, idque et quota pars sit
iugeri et quot ipsum pedes habeat accurate exponit, item-
que deinceps in reliquis partibus. Tum praecepta quaedam
addit de iis agris metiendis, in quorum formas ipse iugeri
modus non quadraret, quos aut quadratos esse scribit aut
longos aut cuneatos aut triquetros aut rotundos aut etiam
semicirculos vel arcus, nonnunquam etiam plurium angu-
lorum formam exhibere. Quae formae quomodo comme-
tiendae sint, singillatim demonstrat. Unde autem Columella
hanc mensurae ineundae doctrinam repetivisse videtur!
Nimirum, ut ipse dicit, a geometris, iisque Romanis, quos
gromaticos vocare consueverunt. Sed a quibus illi ipsi eam
artem docti sunt? Sane a Graecis. At ego in hoc non ac
quiescens, quonam ab auctore Graeco, quaero. Evol
Heronis geometriam nuper a nobis editam: habebis fontem
copiosissimum , unde agrimensores Romani praecepta artis
suae hauserunt. Nec omisi ego singulos Heronis locos
conquirere, quorum ad similitudinem exempla a Columella
proposita scripta esse viderentur!). In quibus quamquam
et mensurae, ut Aegyptiae a Romanis, discrepant, et nu-

1) Ad Columellae cap. 2 8 1 et 2 confer Her. geom.
cap. 5, 1 — ad 8 3 Her. cap. 6 — ad 8 4 Her. cap. 62
— δὰ 8 5 Her. cap. 14 — ad 8 6 Her. cap. 7 — ad δ 1
Her. cap. 87, 4. 88, 6 — ad 8 8 Her. cap. 98, 8 — δὰ
8 9 Her. cap. 94, 1 — denique ad $ 10 Her. cap. 102, 4,
ubi apparet Columellam eodem Heronis libro usum esse
quem epitomator ἄλλο βιβλίον appellat.

΄΄ὦὖῪ7΄

SCRIPTORES ROMANOR. oO

meri diversi sunt, ralio tamen metiendi calculosque ponendi
aque ipsa etiam verba mirifice inter se congruunt, ut
quodammodo interpretatum esse dicas Latino sermone He-
ronis locos Columellam.

Quam rem nec neglegendam nec parvi faciendam esse
existimo. Nam cum ea geometriae Heronianae forma quae
inlibris manu scriptis exstat ad tertium fere saeculum p.
Chr. n. referenda esse videatur, facile quis possit suspicari
in hac recentiore forma paene nihil genuini coloris serva-
tum esse. Quod minime verum est. Nam e Columellae
quidem exemplis perspicimus eandem fere geometriae for-
mam quae nobis in manibus est iam Augusti temporibus
vulgatam fuisse, unde et brevior est et expeditior reditus
per unius saeculi spatium ad ipsam Heronis aetatem. Ali-
quintum igitur affert Columellae locus ad nostram senten-
tiam confirmandam, Heronis geometriae eam formam quae
nobis servata est paucis tantum iisque levioribus rebus di-
versam esse ab antiquo ipsius Heronis libro.

De Frontino, Hygino, Balbo, gromaticis.

Omnis gromalicorum disciplina quantum valuerit in
imperio Romano quantoque momento scripta eorum aesti-
manda sint, egregie demonstraverunt Niebuhrius aliique).
Quapropter insignis gratia debetur Lachmanno, qui infinito
paene labore suscepto illos libros primus ita ediderit, ut
genuina seriplura, quantum fieri posset, restitueretur. Nec
defuit eiusdem opera ad íllustranda ea quae, quamvis gra-
vissima essent, omnes tamen priores latuissent. Nam is
primus accurate demonstravit Iulium Frontinum , antiquis-
simum et eruditissimum scriptorem de rebus gromaticis,
eundem esse atque illum Frontinum qui de re militari ac
de aquae ductibus scripsit?). Aequalis igitur fuit impera-
——————

1) Illustrem Niebuhrii locum de ea re seriptum (Kleine
hist, u, pAilol. Schr. IY p. 81) repetivit Blumius in Gromat.
vol. II p. 4. Ac praeter Niebuhrium et ipse Blumius et
reliqui omnes quorum commentarii in altero gromatico-
mm volumine colleeti sunt illorum scriptorum laudes
uaxerunt.

2) V. Gromat. II p. 101 s.

1

6 PROLEGOMENA IN
i

toribus Flaviis vitamque perduxit ad Traiani tempora.
Cuius e libris gromaticis varii loci excerpti exstant, quo-
rum prior pars instructa est commentario Ággeni Urbici.
In altera autem parte, quae ex libro Frontini secundo ex-
cerpta fesse traditur, primum agit scriptor de limitibus,
atque ibi (p. 30) de actu , iugero, sorte, agrestibus men-
suris, ea exponit, quae nos separatim edidimus (fr. 112).

Aequales fere Frontino constat fuisse Balbum et Hygi-
num, ita tamen, ut hi libros suos postea scriberent quam
Frontini libri editi sunt. Nam Hyginus quidem usus est
Frontino auctore?) Scripsit autem Hyginus de limitibus
et de condicionibus agrorum ineunte imperio Traiani anno
fere p. Chr. n. CIII*. Atque eadem prorsus est Balbi aetas,
qui se librum suum consummavisse dicit, postquam Traia-
nus imperator victoria Daciam proxime reseraverit ipsique
e septentrionali plaga annua vice transire permiserit).

Ex Hygini libro (p. 121 ss.) in hac collectione repetivi
ea quae de variis agrorum mensuris traduntur (fr. 114),
quem ad locum illustrandum nihil hic addendum videtur *).

8) V. Lachmann. II p. 139.

4) Conf. ea quae Lachmannus p. 139 collegit. Pri-
mum constat Hygini librum post prius bellum Dacicum
Scriptum esse. Porro si recte suspicatur Lachmannus,
quod provincia Dacia &b Hygino non commemoretur,
scripsisse eundem ante bellum Dacicum alterum, fere re-
linquitur annus 108. Verum etiamsi istam coniecturam
de provincia Daci& non commemorata reiicias, utique
hoc verum manet sub Traiani imperio librum confectum
esse,

6) Non ipso nomine, sed omnino vel sacratissimus im-
perator (p. 92, 7T), vel maximus imperator (p. 99, 7) appel-
latur Traianus; nec tamen dubium esse videtur, quin is
fuerit Traianus, non Domitianus, cuius praeter Traianum
rBtionem habendam esse recte scribit Mommsenus (Gro-
mat.lIIp. 147). Iam cum statim post victoriam Dacicam
redierit Balbus ac deinde annuo spatio librum confecerit
(p. 98, 6), prout prius aut alterum bellum Dacicum in-
tellegendum est, anni relinquuntur inter 1092 et 106 in-
euntem. ]

6) Vide de mensuris ab Hygino traditis Rudorffium
in Gromat. vol. II p. 282. 421 et nos in Metrol. p. 286 s.
288. Praeterea de scriptura verborum passim corrupts

*

SCRIPTORES ROMANOS. 1

De Balbi expositione et ratione omnium formarum.

Frontini et Hygini locos cum paucis absolvimus, restat 112
ul accuratius quaeratur de Balbi scriptis, qua in re nor tam
id quod ipse sentio difficile esse video ad demonstrandum,
quam diversis Lachmanni et Mommseni sententiis mihi non
probatis quodammodo perturbor. Nam ille et novam.pro-
posuit Balbi expositionis inscriptionem et eidem tribuit
librum de asse*); alter autem Balbum de eo maxime ar-
gumento egisse existimat quod continetur libris colonia-
rum, recensuisse igitur in illa expositione formas agri co-
loniarum, id est typos vel tabulas aeris, quibus fines agro-
rum accurate descripti et scripturae contextu illustrati
erant ?).

Quae ego hic, ut par fuit, commemoravi, ne summo-
rum virorum placita leviter neglexisse viderer; at tamen
in hac praefatione brevioribus finibus circumscripta eadem-
que Latini sermonis rigore impedita non id agendum esse -
duxi, ut aliorum sententiis adversarer et quasi bellum in-
ferrem; sed meam opinionem simplici oratione malo ex-
promere, si qui in his quod probabile videatur inveniant. .

Profitetur Balbus in praefatione se scribendo ei libro,
quem tum misit ad Celsum, iamdudum intentum fuisse,
sed intervenisse imperatoris expeditionem. Tum se studia

deque notis partim assis exposui in praefatione. Deni-
que hune Ptolemaicum Cyrenensium pedem accurate di-
stinxi & Ptolemaica Aegyptiorum mensura eo loco quem
vol. I p. 24 adn. 2 extr. citavi; et omnino conf. illam $ 16.

1) Vide Gromat. I adnot. ad p. 91, 2. II p. 133 s.,
unde haec exseribo: W/er kann zmeifeln dass beide Schrif-
len (id est expositio et liber de asse) TAeile desselben
Werkes sind? | Es mochte nach S. 94, 3 zu urtheilen, 6 -
positio et ratio omnium mensurarum heissen, oder
ungeführ so: für den aufgenommenen Abschnitt seizten die
Sammler formarum statt mensurarum. | Contra ego de-
monstrabo verba quae p. 94, 3 leguntur tantummodo ad
ipsam mensurarum tabulam cui praefixa sunt pertinere,
minime vero ad totius operis argumentum. Aliis &rgu-
mentis Mommsenus II p. 149 inscriptum illud omnium
formarum tuetur.

2) V. Gromat. II p. 148—157. 180 s.

8 PROLEGOMENA IN .

artis suae primum intermisisse nec quidquam aliud quam
belli gloriam cogitavisse, sed postquam .hostium terram
exercitus intraverit, varias mensuras ad bellum maxime ne-
cessarias exigendas fuisse, quo facto se rationem qua eae
mensurae fierent religiosius colere coepisse statimque ut
imperator victoria reportata ipsum e Dacia dimiserit, hunc
librum consummavisse.

Haec fere Balbus et praeterea alia minime neglegenda,
quae apud ipsum legantur. Verum ego iam quaerere in-
stituam, quamnam artem coluerit Balbus eandemque Cel-
sus? Etenim non Balbus solum istius artís studio honora-
tus fuit apud imperatorem, sed nobilior etiam Celsus, vir
summae in ea re auctoritatis, penes quem studiorum suo-
rum summam manere scribit Balbus, eundemque in hac
parte plurimum inter aequales posse?). Quid? quod idem
Celsus instrumentum quoddum invenisse dicitur, quo δὰ
spatia easque altitudines metiri liceret, quae nec passibus
aut perticis exigi nec omnino adiri possent? Hic pervenio
ad id quod est gravissimum omnium. Nam etsi Balbus nec
nomen illius instrumenti affert nec eius adhibepdi rationem
describit — quam difficultatem insuper auget dubia verbo:
rum scriptura^ — tamen id in quo maximum momentum
est satis apparet. Atque animum id advertant iam omnes
quorum interest, artem trianguli ex uno latere proximisque
angulis metiendi ab hoc Celso Romanis traditam esse cen-
tesimo fere anno p. Chr. n. Quam ad artem pervulgandam
quid olim contulerit Hero Alexandrinus libro quem περὶ
διόπτρας scripsit, tum quomodo ea ars ad Romanos satis
longo intervallo transierit, non meum est hoc loco exqui-

4

8) Ρ. 94, 1. 91, 8. 8.

4) P. 92, 18: erant dandi interveniente certo itineris
spatio duo rigores ordínati, quibus in tutelam commeandi ín-
gens vallorum adsurgeret molis::hos invento tuo operis decisa
ad aciem parte ferramenti usus explicuit. Bic locum resti-
tuit Lachmannus ex librorum scriptura variis modis de-
pravata. Atque acies utique est oculorum acies, non
exercitus instructi; significat igitur scriptor dioptrae
usum, ad quem pertinet etiam ferramenium ibidem com-
memoratum (conf. Rudorff. II p. 838).

στ pUPUY Uu
αι... τα
ow

«.

SCRIPTORES ROMANOS 9

rere. Sed breviter demonstrabo quam rationem Celsus se-
cutus esse videatur. Spatium quoddam ad quod aditus pa-
teret, vicinum ei loco qui adiri non posset, pertica accuráte
metiendum curabat. Et puta centum perticas in directum .

. inventas esse. Ex his si in tabula quadam dioptrae subie-
ela faceret pedem" unum, hoc est partem millesimam, ac
deinde in extremitatibus rectae illius centum perticarum
lineae angulos metiretur ad certum quoddam punctum,
qued summitas trianguli fleret, .porro hos duos angulos
redigeret in eam quam dixi tabulam ibique triangulum du-
ceret, eiusque trianguli in tabula scripti latera subtilissime
meliretur eamque mensuram millies duceret, efficiebantur
pedes eius trianguli, cuius in terrestri spatio unum tan-
tummodo latus adire liceret. Hinc omnia facile peragi po--
terant quae Balbus se dicit exseeutum esse per rationem.a
Celso inventam).

Certe Celsus in ea re usus est dioptra, quge iamdudum
nota esset — nam ipsa antiquissima groma dioptrae simi-
lis fuit, atque ad perlibrationes dioptrae usus iam ante Vi-
truvium: vulgatus erat) — sed novam eius adhibendae ra-
tionem Romanis primus demonstravit Celsus.

lam vero redeamus ad Balbum. Ut Celsus novum instru-
menti usum primus tradidit, ita Balbus, a Celso institutus,
primus omnium eam rem ad militarem usum transtulit, id
quod ipse plane ac dilucide scribit?. ]nde venerabilis
trianguli ratio?) ab eo laudatur, qua tantas res adse-

5) Ne quis minus recte haec intellegat, neutiquam
eam artem docuit Romanos Celsus, quam nos trigono-
metriam vocamus, ubi angulorum sunt mensurae certis
numeris expressae; sed tantummodo id demonstravit, quo-
modo triangulo amplissimo eique, ut ita dicam, terrestri,
euius unum latus notum esset, simile multo minus trian-
gulum in tabula quadam describi posset, quo subtiliter
dimenso et multiplicatione facta possent inveniri latera
ipsius terrestris trianguli.

6) V. Rudorff. Gromat. II p. 836 &., Vitruv. 8, 5 (6).

7T) P. 92, 11—93, 3. Celsum eum Balbo illi bello in-
terfuisse existimat Mommsenus 1I p. 147; mihi tota prae-
fatio multo aliter Balbo scribenda fuisse videtur, si Cel-
808 partem eiusdem expeditionis cepisset.

8) P. 98, 1 haec leguntur: expugnandorum deinde

10 PROLEGOMENA IN

eutus sit. Ae cum rediisset in Italiam, statim ad studium
paullisper intermissum reversus esL. — Et multa, inquit,
velut scripla folsis et sparsa artis ordini inlalurus re-
collegi. foedum enim mihi eidebatur, si genera angu-
lorum quot sinl inlerrogatus «esponderem Multa: ideo-
que rerum ad professionem nostram pertinenlium, in
quantum polui occupatus , species, qualitates , condici-
ones, modos el numeros excussis. His perlectis quis tan-
dem ambigat, quam artem tractaverit Balbus qualemque
librum composuerit? Haec nisi geometria dicenda, nulla
omnino est. Ac quo accuratius id definiamus, ei geome-
triae generi operam dedit Balbus quod ad usum rei et
agrariae et militaris perlineret, cuius eam partem quae est
de agris metiendis geodaesiam Graeci appellaverunt.
Talem igitur geometriam ad usum gromaticorum ac
commodatam composuit Balbus eamque inscripsit Exposilio-
nem et rationem omnium formarum. Hic formae fere
. eae inteliegendae suut quas nos figuras geometricas voca-
mus, quibus omnis eius disciplinae demonstratio contine-
tur. Quamquam non tam ipsas figuras stilo vel calamo ad-
umbratas significavit Balbus, quam notiones earum ab ocu-
lorum obtutu abstractas mentique peritorum inhaerentes,
ne multa, ipsa geometriae et principia et theoremata, quo-
ad quidem eorum scientia necessaria esset ad disciplinam
gromaticam. Quibus praeceptis geometricis addidit aliam
institutionem quae peculiariter ad Romanorum artem gro-
maticam pertineret, cuius generis et initio libri quaedam
servata sunt et alia excerpta sunt a posterioribus gromati-
cis*). Omnino autem admodum exigua pars ipsius operis

3ontium altitudines τῷ sciremus, venerabilis diis ratio mon-
strabat; ubi codices cum in aliis fluctuant, tum dí pro
diis habet Gudianus. Minime dubium est quin venerabilis
diis ratio absurde scriptum sit, nec id fugit Lachmannum
dea suadentem, Αἱ venerabilis trianguli ratio scripbit Bal-
bus, ubi cum trianguli ab aliquo librario per Ai notatum
esset, inde factum est DI, quod legimus in Gudiano, id-
que porro corruptum in dite (conf. Philol, XXII p. 62).
9) P. 98, 3— 14; p. 99, 14— 100, 4; p»4103, 11—16.
Praeterea in reliquis gromaticorum scriptis Balbus auctor
citatur p. 225, 14. 239, 15. 245, 1. 249, 1. 409, 8. 408, 28.

SCRIPTORES ROMANOR. 11

ad nostram aelatem pervenit): quod si totum exstaret,-
haberemus geometriam ab Romano homine eoque eruditis-
simo conscriptam ac videremus Romanos paullo altius in .
eam scientiam penetravisse quam vulgo putatur; nunc vero
praeter has minimas Balbi reliquias nibil quod dignum
laude sit exstat Latinp sermone de geometria scriptum.
Denique de fontibus breviter dicendum .est, unde sua
derivaverit Balbus. Hic non satis est ad Euclidem referre
verba Romani scriptoris, velut haec: Signum est cuius
pars nulla est, Linea est longitudo sine latitudine, ἰἐ-
seae autem fines signa ; quae sane expressa sunk secun-
dum Euclidem: sed' alium praeterea auctorem adscisci ne-
cesse est, Heronem dico. Cuius si definitiones et geome-
| triae initium oculis perlustramus, insignes similitudines
, . deprehendimus cum hac Balbi expositione. His igitur Grae-
eis scriptoribus ac fortasse aliis quibusdam in scribendo
libro usus est Balbus, quorum praecepta cum diligenter
animo percepisset, inde, elegit ea quae necessaria esse vi-
derentur ad civium suorum usum ac tum Graecam artem
amplificavit Romanorum gromaticorum disciplina.

De Balbi mensurarum tabula. |
Balbus postquam praefationis ad Celsum finem fecit, 113
ergo, inquit, ne quid nos praeterisse videamur, omnium
mensurarum appellationes conferamus. nam mensura
πον, tantum isla de qua loquimur appellatur, sed el
quidquid pondere aut capacitate aut. aliqui!) finitur,
mensuram aeque?) quam longitudinem appellant . . .*).

Qui loci dubium est num omnes ad hanc Balbi expositio-
nem formarum referri possint; nec quidquam impedit, quo-
minus Balbum, virum in arte gromatica principem, alios
praeterea similis argumenti libros scripsisse statuamus.

10) Desinunt Balbi expositionis reliquiae p. 107, 9;
nam pauc& quae in libris insuper adduntur iure uncis
interelusit Lachmannus. Apparet autem Balbum illo loco
non ultra prima operis sui initia progressum esse.

1) Sic emendavi librorum seripturam animi, unde in
aliis factum animo, quod repetivit Isidorus (infra fr. 128, 1).

' 2) Libri eque.

3) Puncta posui, quoniam hic quaedam intercidisse .

videntur. Conf. adn. 5.

DU C— ÁO

12 PROLEGOMENA IN

qutd ergo mensura sit de qua quaeritur, tractemus (his
igitur verbis scriptor redit ad propositum). Hoc loco fa-
cile apparet eadem ratione Balbum usum esse qua Hero-
nem in introductione geometriae ἢ. Quae autem praeterea
interposuit de latiore mensurae appellatione ea nec aliena
sunt a proposito nec vero, nisi plane mutilata esse existi-
mes Balbi verba, abesse possunt).

Sequitur primum brevior mensurae definitio, cuius si-
milia nonnulla inveniuntur apud Heronem*), tum ipsa men-
surarum tabula. . Uno verbo absolvam: Latino sermone
Graecam aliquam tabulam similem Heronianae secundae et
Euclideae ita expressit, ut pauca tanlum quae in Graeco
exemplo abhorrerent a Romanorum usu vel omitteret vel
mutaret ?).

4) In recentiore geometriae forma quae in libris manu
scriptis exstat locus ille Heronis maxime memorabilis
appendicis instar additus est. Vide Her. geom. cap. 106
vel in his metrologicis scriptoribus fr. 4, 2, et conf. ibid.
prol. p. 31. Verba quae Balbus imitatus est sunt haec:
εἰς οὖν τὸν περὶ τῆς μετρήςεως λόγον ἀναγκαῖόν ἐςτιν
εἰδέναι τὴν τῶν μέτρων ἰδέαν, et paullo post: ὑποδείξο-
μεν δὲ τὴν τῶν μέτρων ἰδέαν.

δ) Spuria esse iudicavit Lachmannus loci quem supra
attuli verba nam mensura usque ad longitudinem appellant.
Αἴ, quaeso, tolerarine possunt duae sententiae ergo nequid
cet. et quid ergo cet. altera alteram excipiens? Ego nihil
invenio in eo loco quod 8 Balbi eloquendi genere alie-
num sit. Qui initio omnivm mensurarum appellationes in-
tellegit geometricarum, non aliarum. Sed quoniam statim
meminit esse praeterea alia mensurarum genera, haec
breviter commemorat, sed consulto ommittit explicare.
Tum, nisi forte nonnulla interciderunt, raptim redit ad
propositum verbis quid ergo mensura sit cet.

6) V. Def. 120. 121. Tum Heroniana tabula III plane
it&à composita est, quemadmodum praecipit Balbus, ut
maiores mensurae minoribus quibusque definiantur. Conf.
I prol. 8 22.

7T) Ad $ 2 loci & nobis editi conf. tabulam Heron. II,
1 et Euclideam 1. Graecae orgyiae respondet apud Bal-
bum passus, Reliquae mensurae inter se conveniunt, nisi
quod in tab. Her, miliarium, in Eucl. uncia omissa sunt,
unde in Graecis tabulis undecim, apud Balbum duodecim

SCRIPTORES ROMANOS. 13

Quae cum ita sint, facile demonstratur via a nemine
adhuc inventa ad explicandam seztantem quae eadem do-
drans appellatur (6). Etenim quam Graeci mensuram
ςπιθαμήν vocabant, ea antiquitus aliena erat a Romanorum
usu, unde ne sermo quidem Latinus proprium eius mensu-
rae vocabulum habebat; sed vocabant eam ex assis ratione
dodrantem, hoc est pedis quartas partes tres. [am si ea-
dem a Balbo sextans vocata est, fuisse oportet maiorem
aliquam mensuram, cuius sexta pars ipsa spithama habita
sit. Ubicunque quaeres, nihil invenies quod conveniat huic
sextanti nisi Aegyptiorum ξύλον. cui tres cubiti in tabula

- Heroniana antiquissima tribuunter (fr. 4, 14). Unde baec
iure colligi posse arbitror: ξύλον, antiquam Aegyptiorum
mensuram, qua itinerum spatia metirentur (prol. $ 17 extr), -
fuisse perticam ligneam --- et id quidem ipso nomine de-
monstratur — divisam in tres cubitos binosque cubitorum
semisses, hoc est sex spithamas: cuius xyli usum ad pri-
mum usque p. Chr. n. saeeulum pertinuisse — non enim
antea scriptam esse vidimus tabulam Heronianam I (prol.
$ 12) — atque inde Romanos agrimensores cri80yf|v,
utpote alienam a suo sermone, nuncupasse sextantem;
hinc denique Balbum, cum Romanas mensuras ad Aegy-
piarum tabularum similitudinem describeret , ipsum qui-
dem xylum, proprium Aegyptiorum, recte omisisse, ser-
vasse tamen sextantis appellationem usitatam iis Roma-
norum gromaticis qui in Aegypto provincia agris et itine-
ribus dimetiendis praefecti erant, eandemque a spithama,
Aegyptii cubiti semisse, transtulisse ad pedis Romani do-
drantem.

mensurarum appellationes enumerantur. Tum ad Balb.
8 3 conf, Her. II, 2, Eucl. 2, praeterea etiam Her. I, 5.
V,2; — ad 8 4 Her. II, 8; — δὰ 8 5 Her. 4, Eucl. 3; —
δὰ $ 6 Her. 5, Eucl. 4; δ)ὸ sie reliqua deinceps, quae
singillatim afferre nihil attinet. Sed hoc non omittendum,
iugerum & Balbo omissum esse ex earundem tabularum
auctoritate. Denique altera pars tabulae Balbi, qua de
quadratis. et cubicis mensuris agitur, liberius expressa
est ad similitudinem Heronianae II inde a ϑ 16 et Eu-
clideae 8 13.

0c

14 PROLEGOMENA IN

Librum de asse ínturiía Balbo tributum esse.

114 Calvus Ravennas, qui primus Hippocratis libros in La-
inum sermonem conversos edidit", in fine eius operis
adiunxit breviores duos commentarios, ad quos haec prae-
fatur*): Censuimus praeterea necessario his addendum
esse tractatum de mensuris, et ponderibus Aphricani
medici cum suis notis, quem plurimis quos de his rebus
in manibus habebamus praetulimus , quia magis et cum
Hippocratis medelarum ponderibus, et mensuris et cum
Latinis conuenire, et facere uidebatur. ac ad huius
masorem intelligentiam quaedam de Balbi ad Celsum
agrimensoria, raliocinatoriaque de asse, minulisque
eius parlibus adscripsimus. notas autem horum non
apposuimus , cum apud plurimos inueniantur , praeser-
tim Boetium , Baedam?), Gilbertum et ante hos, Balbum
ipsum , et Priscianum, latius et plurimis*) modis, quae
tamen cum $is, quae in marmoribus, et tabellis aeneis
leguntur, non quadrant. lam sequitur apud Calvum
tractatus qui Africano tribuitur (v. prol. S 123, fr. 141),
quem deinceps excipit commentarius qui inscribitur Bal-
bus ad Celsum de asse minutisque eius portiunculis.
Cuius ad finem haec adscripsit editor: Nec Ass plura de
Balbo addenda putacimus quandoquidem si uita suppe-
ditabitur , totum opus de agrimensoria et numerorum
raliocinatoria cum Vitruuii, Plinii, Capellaeque com-
mentariis edemus. Haec quidem Calvus; quem auctorem

1) Hippocratis Coi — octoginta Volumina — nunc tan-
dem per M. Fabium Calvum Rhavennatem virum unde-
cumque doctissimum latinitate donata, Romae ex aedi-
bus Francisci Minitii Calvi Novocomensis anno — MDXXV.
Ego usus sum huius libri rarissimi exemplo Berolinensi.
Repetita editio prodiit Basileae 8. 1526 ex officina Andr.
Cratandri.

2) P. DCXCVII edit. Rom., p. 471 edit. Basil.

8) Boéthium, Bedam ed, Bas.

.4) Fallitur Lachmannus Gromat, II p. 184 pluribus
citans.

*-

SCRIPTORES ROMANOR. 15

secuti Lachmannus et Mommsenus?) hunc librum de asse
eidem Balbo tribuerunt de quo statim disputavimus. Contra
dubitationem movit Christius, qui tertio demum saeculo
vel etiam quarto eundem librum ab aliquo ignoto scriptore
compositum esse suspicaretur?). Ac vero nobis quid in
hoc argumento videatur, iam paucis exponamus.

Omnia Calvi verba de ea re scripta repetivimus, quo
facilius cuivis ea legenti iudicium facere liceret. Nimirum
apparet gravissimas quasque res tam obscure et ambigue
ἃ Calvo significatas esse; ut. admodum multa quae proba-
bilia videantur, certi autem nihil ad id ipsum de quo agi-
tur inde effici possit. Ergo utamur tamquam teste locu-
pletissimo ipso scriptore huius libelli de quo quaerimus.
Is inter unciae partes enumerat tremissem (15), qui num-
mus aureus, tertia solidi aurei pars, primum signatus est
a Severo Alexandro?): ergo scriptor libri de asse non ante
saeculum tértium vixit. Quod argumentum tam certum
est, ut vix opus sit alia cireumspicere. Αἱ vero sunt plu-
rima: ut scriptorem de asse nonnullas partes afferre quae
ignotae sint Maeciano , qui aliquanto post Balbum scripsit ;
tum formam assis in nominativo casu alienam esse a Mae-
cano nec vero eandem tribui posse Balbo, qui in exposi-
tione formarum usus est dicendi genere emendatissimo*);

5) Vide Grom. II p. 134 s. 160 s.

6) Vide commentarii de Victorio, qui infra $ 117 adn.
1 eitabitur, p. 106 s.

7) Auctor est Lampridius in vita Sev. Alex. c. 39.
Et exstant adhuc tales tremisses ἃ Valeriano aliisque
signati: vide Mommsen. p. 776. Efficitur autem ex pon-
dere tremissis quod in hoc libro de asse affertur aliud
quod gravissimum est ad omnem illius aetatis historiam
nummariam : legitimum aurei pondus, de quo adhuc maxime
ambigebatur (v. Metrol. p. 241), tertio saeculo fuisse
sexagesimam quartam partem librae (nam tremissem
Scriptor de asse 16** unciae partem fuisse dicit, id est
librae 192**, unde 64 aurei conveniunt in libram). At-
que idem pondus fuisse videtur argentei nummi qui AÀu-
relíanus dicitur. Unde quid porro concludendum sit, alio
loco. ac tempore exponam.

8) Haec quoque Christii sunt argumenta p. 106.

-. T -

16 PROLEGOMENA IN

quibus addi possunt alia vocabula permulta quae posterio-
ris quidem aetatis scriptori, minime vero Balbu conveniant,
ut minuliae (1. 10), character (12, pro ποία), medietas
(15), alia id genus.

Quod si quis utique librum de asse Balbo velit vindi-
care, is dixerit forsitan eam libri formam quae in manibus
est spuriam esse et depravatam ex aliqua parte Balbi expo-
sitionis nunc perdita. At si probabiliter supra de illo Balbi
opere disputavi (S 112), quaenam pars eius expositionis
afferri posse videtur, ubi Balbus aut ea quae nunc in libro
de asse legimus aut certe similia tradiderit, quae non mi-
nus à demonstratione geometrica quam ab arte gromatica
aliena sint? Verum ne in his ultra modum immoremur,
cum exploratum sit et eam formam libri quae exstat Balbo
tribui non posse, et unum eius rei esse auctorem Calvum,
qui usus esse videtur illo codice Arceriano nobilissimo"),
unde et Balbi expositionis initium et alia gromaticorum
scripla edita sunt a Lachmanno: inde suspicari licet Cal-
vum in eodem codice, quem olim pleniorem fuisse constat,
invenisse librum de asse nullo auctoris titulo affixum Balbi
expositionis reliquiis, ac cum ipsam expositionem tum
edere non posset, in praesentia exhibuisse commentarium
de asse, quem cum expositionis partem esse opinaretur,
inde aucioris nomine repetito inscriberet Baibus ad Cel-
sum de asse cet.

Verum quod Balbo abiudicandum ésse censemus hunc
de asse librum, minime eiusdem libri auctoritatem volu-
mus infringere. Nam maximi est momenti ad rem numma-
riam saeculi tertii, sicut supra demonstratum est. Alque
eodem saeculo aut ipsum hune librum scriptum esse ne-
cesse est aut ampliorem quendam, unde hic postea com-
mentarius in brevius contractus sit: nam quarto saeculo
postquam Constantinus nova omnium nummorum genera
ac rationes instituit, nemo ea commentari potuit quae legi-
mus in hoc de asse libello.

9) V. Mommsen. in Gromat. II p. 161 coll. Blumio
ibid. p. 6 ss.

-

SCRIPTORES ROMANOS. 11

De PFolusiti Maeciani distributlone.

L. Volusius Maecianus, eques Romanus, iuris scientia 115
uobilissimus, M. Aurelii praeceptor, qui interfectus est
Alexandriae a. CLXXV plus sexaginta annos natus), scri-
psit et quaestionum de fidei commissis libros XVI et hunc
breviorem commentarium de assis. distributione. Quam-
quam ipse non AÁss;s distributio inscripsit libello, sed
pleniore titulo Déstributio stem vocabula ac notae par-
lium in rebus quae constant pondere numero mensura?) ;
quapropter nobis breviter distributio ea appellanda esse
videtur.

Scripsit hunc commentariur) Maecianus ad M. Aurelium
Caesarem, quem tum iuris disciplina instituebat, anno fere
CXLVI?). Qua in re, ut ipse plane et aperte demonstrat in
praefatione, id egit, ne assis distributio et in heredum in-
stitutione et in aliis multis rebus necessaria ignota esset
Caesari. Primum igitur omnem ipsius assis divisionem ac-
curate exponit partesque inter se comparat (1—43), tum .
pecuniae signatae eas appellationes persequitur quae refe-
runtur ad assem, ex quo omnis nummus argenteus pote-
statem habeat (44). Ac vero hac de parte commentarii
paullo latius explicare necesse est. - .

Primum docet scriptor (48— 62) denarium, argenteum
nummum, qui XVI asses habeat, ipsum assis instar dividi
posse. Quod uos facillime ita explicabimus, ut eum assem,

,

' 1) Haec omnia egregie exposuit Mommsenus in prae-
fatione ad Volusii Maeciani distributionem (4bhandl. der
Sáchs, Gesellsch. der Wissensch. Bd. 111. 1853 p. 281—85).
2) Hane inscriptionem quae in libris exstat tuentur
ipsius Maeciani verba: cum partes ipsas tum vocabula et
nolas proponendas existimavi; et deprehendes distributionem
quidem partium infinitam, oppido autem quam exigua vocabula
εἰ notas, "Unde apparet a3sis distributio, quod placuit
Bóckingio, probari non posse. 'Tum distributio partium
praetulit Mommsenus. . Sed mihi aut plenus titulus distri-
butio item vocabula ac notae partium cet. repetendus esse
Videtur — uhi nescio an item inculcatum sit ab aliquo :
librario — aut breviter distributio eadem dicenda, sicut
feej Gronovius. |
3) Vide Mommsen. p. 287 ult.

SCRIPT, METBOL. 1I. 2

18 — PROLEGOMENA IN

-unde fit cuiuslibet rei in computando divisio, solidum
appellemus, illum autem nummum aeneum, qui fuit denarii
pars sextadecima, dicamus assem monetalem. lam ratio
simpliciter sic ducenda: as monetalis quota pars est de-
narii, siquidem hunc assem sive solidum feceris? Nimi-
rum semuncia sicilicus, id est pars sextadecima. Atque id
ipsum solidi parg seztadecima Maecianus his expressit
(48): semunciae enim sedecim el sicilici sedecim assem
efficiunt. Eademque ratione ceteras persequitur denarii
partes singulis assibus monetalibus additis, dupondium,
tressem, reliqua usque ad quindeciaere: hic enim finis ex-
positionis faciendus erat, quoniam sedecim asses ipsum
. denarium efficiunt. Haec vero omnia a Maeciano tradita
si in unum comprehendimus, quid inde conclüdendum?
Primum Maecianus nullis nisi iis partibus lisque appella-
tionibus utitur, quae vulgatae fuerunt in cuiusvis assis
sive solidi divisione; nihil igitur nisi denarium in calculis
ponendis fecit assem, id est solidum, atque asses mone.
tales singulos et binos et ceteros expressit ex solidi dena-
rii ratione. Cuius rei usum ipse loculenter demonstrat his
verbis (63): éngeniosissime autem, cum ad denarium
ratio conficeretur , excurrentis aeris nota inventa esl,
quae sedecies mulliplicata id efficeret: nam cum dena-
rii nota praescribatur , eique subiungatur aeris ezcur-
rentis nota, manifestum est eam sedeciens ducendam
ez adnotatione denarii. Ergo si rationes pecuniariae
subducebantur in denariis et praeter solidos denarios com-
putandae erant denariorum partes, ne ratio turbaretur tol
seslertiis totve assibus adscriptis ad denariorum summam,
tot potius partes denarii pro asse sive solido computlati
adiungebant ratiocinatores Romani. Sic, ut exemplo utar,
summam centum denariorum sestertii unius assium trium
breviter scribebant XCZ2-—2, nam septem asses mone
tales sunt denarii partes septem sextaedecimae, sive quit-
que duodecimae,.id est quinque unciae, et insuper um
quadragesima octava, id est sicilicus *).

4) Redige τς ad 24, unde fiunt j$ -- 4g. — Copiosius
omnem rationem exponit multisque exemplis illustre!

uu

SCRIPTORES ROMANOS. 19

Haec ea maxime de causa latius exposui, ut viam mu-
nirem ad reliqua demonstranda, quae multo sunt diffici-
liora. Ergo ut eadem quae statim dixi paucis repetam:
solebant ratiocinatores Romani altero post Chr. n. saeculo,
eum ad denarium ratio fiebat, singulos asses monetales
redigere ad partes denarii pro asse computati. Nullis au-
tem in ea re partium appellationibus notisque utebantur
nisi vulgaribus ac legitimis, uncia, semuncia, sicilico; quas
partes ad denarium revocandas esse significabant praefixa
nota X. Atqui diversa plane a vulgari assis divisione ea
ratio fuit quam sestertiaria dicit Maecianus (65 — 73).
In hac erant praeter semissem, S, partes sestertii

decima sive libella —

vicesima sive singula?) €

quadragesima sive teruncius T.
Hae non proprie sunt Romanae, sed repetitae illae" quidem
ex Siculorum usu, quorum argenteus nummus fuit didrach-
mum Attico pondere, habuit autem denas litras sive libel-
las, ac litrae conveniebant bina ἡμίλιτρα vel quaterni
τριᾶντες, quae partes latine appellatae sunt sembella et
leruncius. ec

. Haec omnis ratio quanti momenti sit ad historiam rei

nummariae Romanorum illustrandam, non opus est hoc
loco monere, postquam Mommsenus copiosius de eo argu-
mento disseruit"). Sed id nunc agimus, ut Maeciani verba
explicemus. Qui hac sestertiaria ratione uli scribit: ratioci-
Ualores, ut summae sestertiorum statim addere possint
excurrentes asses et semisses, hoc est quaternas et oclo-
Das sestertii partes. Infra autem semissem non descende-
bant; nam etsi quadrantes aeris etiamtum fuisse videntur,
is tamen nummulus minor erat, quam ut in magno pecu-

Gronovius de sest. p. 409—414 (Amstelod, 1656), Nuper
eandem rem attigit Marquardt. Hóm. Aiterth. V p. 102 s.
5) Singulam Maecianus appellat quae Varroni de 1.
L.5, 174. 10,88 est sembella. Utriusque vocis originem
explicat Mommsen. G. FR. M. p. 199 adn. 85.
6) G. H. M. p. 198 ss. |
9*

4^

20 PROLEGOMENA IN

niae numero computaretur. Semissem autem non nejle-
gebant, eoque sestertiaria ralio accuratior fuit quam dena
riaria, ubi infra assem nihil ad calculos vocabatur. Rursus
exemplo utar: si cui persolvendi erant centum sestertii as
-semis , brevis erat notatio H&C— — € T, hoc est € sesterlii
et excurrentes parles decimae tres, vicesima una, quadra-
gesima una, qua coniunctae faciunt sesterlii partes octavas
tres sive in pecunia signata assem et setnissem.

Neminem rei nummariae peritum potest latere eam
rationem quam sestertiariam vocat Maecianus, in qua par-
tes sunt decimae, vicesimae, quadragesimae, proprie per-
tinuisse ad vetustiorem denarium, cui decem asses conve-
niebant, neque ipse Maecianus id omittit commemorare
(14). Tunc enim denarii libella in pecunia signata habebat
assem suum et sembella semissem et teruncius quadran
tem"). Sed postquam denarius in sedecim asses distribui
coepit, illa ratione tantum modo utebantur ad nolandas
sestertii partes excurrentes (75).

Postremo Maecianus breviter exponit de ponderibus,
lum de mensurarum liquoris ac grani divisione (77 —80);

δὰ quae nihil hic adnotandum. Sequitur deinde alius dis-
putationis de eodem argumento initium, ubi deficit codi- .
cum scriptura.

Ita cum Maeciani commentarium satis, ut videtur, ex-
plicuimus, restat ut memoria repetatur fragmenti illius
Alexandrini (95) quo variae denarii partes, usilatae illae
παρὰ τοῖς Ρωμαίοις λογιςταῖς, recensentur. Ergo eius

fragmenti et formam a nobis editam et illam quam Calvus
expressit (prol. S 123) cum Maeciani verbis sic cómpa-
remus:

apudscriptorem Alexandrinum — apud Maecianum
1 5nvópiovír.95,8.141,9 — denarius S 45

| τροπαῖκόν ibid. vicloriatus ibid.
1 νοῦμμος ibid. sestertius ibid.
τὶς Óccápiov ibid. as 8 47 ᾿

7) Mommsen. p. 200 adn. 87.

^

SCRIPTORES ROMANOS. 21

apud scriptorem Alexandrinum apud Maecianum

1 ἀςςάριον ibid. 8 5 1
S ibid. semis 8 1
iT ibid. triens. $ 2. 40
i ibid. ^^ ^ quadrans $ 8. 40
ig ibid. sextans $ 4. 40
in ibid. sescuncia S 5. 40
ἐ θ΄ ibid. uncia duae sextulae $ 6. 40
- [partem decimam et unde-
sU ibid. cimam nec momen proprium
iri fr. 95,8 (om. fr. 141) necnolam habere dicit Maec.
$40]
dy 18" fr. 95, 8. 141, 9 uncia $ 7. 40

ἡ i8" fr. 95 (om. fr. 141) — semuncia sicilicus $ 41
Xs ιη΄ fr. 95 (om. fr. 141) — semuncia sextula $ 41
3r kb" fr. 95. 141 semuncia $ 27. 83. 42
3rÀg' ibid. binae sextulae $ 28. 33.42
i5 μ΄͵ fr. 95 (om. fr. 141) [* teruncius $ 65]
i5 μη΄ fr. 141 (om, fr. 95) sicilicus S 29. 33. 42
sy v n ὃ ταὶ enr 'B?^* Raon habet Maecianus]
35 og" fr. 95. 141 sextula $ 30. 33. 42
^ centesima [in usuris] $ 43
itr [has partes omisit scri- dimidia sextula $ 31. 33. 42
τὴς Ρ scriptulum $ 32. 33. 42
ptor Alexandrinus j J dimidium seri :
ptulum sive
ὅτ simplium $ 39.

Iam sic Graeca tabula cum Maeciano comparata apparet
recte a Serie Alexandrino positas esse partes 5. Y^,
δ΄, ς΄, η΄, θ΄, ιβ΄ οἷα, τη [has duas igitur iniuria omittit
fr. 141], "a Àg , un [sic in fr. 95 pro ν΄ "Scribendum
videtur], og". Dubitatio autem relinquitur de 1^, 10" [hanc
partem om. fr. 141], μ΄ [om. fr. 141], v" [om. fr. 95].
ἔχ his V" iam diximus stare non posse, quod esse debuit
μη΄. Nee magis probari potest tà", quod omittit Calvus
et expressis. verbis expellit Maecianus. Recte atem posita
sunt i" et μ΄, Nam etsi Maecianus in denarii partibus de-
cimam esse negat (S 40), tamen idem in ea ratione quam ᾿

22 PROLEGOMENA IN ^

sestertiariam dicil affert decimam partem, i. e. libellam, et
quadragesimam, i. e. teruncium. Hae, ut dixi, apud Mae-
cianum ad sestertium referuntur; at eaedem olim pertinue-
runt ad denarium (Maec. $ 74); iam cum in ea ratione, ubi
denarii partes sunt duodenariae et reliquae, ipse denarius
assis instar computetur (supra p. 17 s.), facile Graecus
scriptor etiam eum denarium qui in libellas et reliquas
partes divideretur ἀςςάριον vocare potuit. lure igilur
existimare videmur partes τ΄ et μ΄ in illa Alexandrina ἰἃ-
bula significare libellam et teruncium.

De Festo, Prisciano, Dardano, Didymo.

116 Post librum: de asse secundum temporum ordinem po-.
sui reliquias ex Festi libris de verborum significatione re-
petitas, quibus statim addidi Pauli locos (117). Nonnullos
pocos quibus pecuniae nomina commemorantur modo , non
lexplicantur, consulto omisi).

Tum ex Prisciani grammatici libello de finguris nume-
rorum recepi eam partem quae est de ponderibus et num-
mis. Ubi et ipse Priscianus multas res affert admodum
notabiles et alios citat auctores. Ac gravissima erat quae-
stio de illo talento magno quod octoginta libris et quat-
tuor unciis constare dicitur, de quo nos latiorem disputa-
tionem instituimus alio loco*), quo facto iam satis demon-
stratum esse videtur nulla fide dignas esse futiles Prisciani
argumentationes, quippe qui diversissima pondera ac num-
mos imperite inter se confuderit atque omnino rudis fuerit
in hoc doctrinae genere.

Maxime memorabilis inter auctores qui a Prisciano
citantur sine dubio est Dardanus sive Dardanius. - Nam
priore eius nominis forma uti consuevimus secundum vul-
gatam apud Priscianum scripturam, etsi rectius mea qui-

1) Sunt haec fere: aeruscare p. 24 Muell, dirutum
aere 69, equestre aes 81, hordiarium aes 102, piscatorium
aes 210b, peculatus 213* et 286, poenas pendere 243) et
243, resignatum aes 284 et 9855, sacramentum 3445, sti-
patores 350 et 3515, Taurium aes 3605, vectigal 371^.

. 2) V. Philologi vol. XXII p. 202—213.

SCRIPTORES ROMANOS. 23

dem sententia Dardanius iste appelletur, quoniam Lydi
auctoritati accedit Guelferbytani codicis scriptura in ean-
dem formam consentiens?). Sed tamen illam formam quae
nunc omnium usu fertur non prius abiiciendam esse duxi,
quam aliorum iudicio haec .mea coniectura probaretur.
Tum de Dardani aetate quaerenübus salis conslat vixisse '
eum scriptorem aliquanto post Constantini tempora, id est
quaro saeculo exeunte vel ineunte quinto*). Scripsit au-
tem, ut Lydus?) tradit, de ponderibus , quo ex libre et illa
servala sunt quae Priscianus exscripsit (de fig. $ 10) et
haec a Lydo laudata: ὁ δὲ Δαρδάνιος ἐν τῷ περὶ cra0-
μῶν χιλίων ὀβολῶν λέγει πάλαι γενέςεθαι τὸ μιλια-
ρίειον καὶ ἀπὸ τῆς χιλιάδος τῶν ὀβολῶν οὕτως ὀνο-
μαςθῆναι. Quae non recte ab illo scripta esse nos meliora
edocti iam compertum habemus, nec magis probari isla
possunt quaecunque apud Priscianum diversa a reliquis
auctoribus Dardanus tradit. D

De Didymo, cuius libro περὶ τῆς παρὰ Ῥωμαίοις
ἀναλογίας Priscianus et hoc loco et in institutionibus
grammaticis aliquotiens usus est, nihil ipse habeo quod -
addam , quoniam in omnihus fere adstipulor ἢ. Keilio , qui
post M. Schmidtium novam de eo scriptore quaestionem in-
stituit. Unde hic Didymus non Chalcenterus ille plurimis
scriptis nobilis, sed civis Romanus, Neroni et aequalis et
notus fuisse videtur*). Quae aulem Graeca verba Priscianus -

3) Ut Δαρδάνιος .legitur apud Lydum, ita Gudianus
codex 132 eo loco qui apud Keilium est p. 409 vs. 30
(8 14) habet dardani& et in Erlangensi Dardanius (p. 408,
18 Keil) correctum est ab altera manu (Keil. quaest.
gramm. p. 8 adn). Ac multo probabilius est Dardanus
pro Dardanius prave scriptum a librariis Vergilii memo-
ribus, quam contra hoc ex illo corruptum esse.

4) Conf. Henr. Keil quaestiones grammat. p. 9,
Mommsen. hist. Rom. rei numm. p. 790, nostrum conimen-
tarium in Philol. p, 207 adn. 7.

5) De mensibus 4, 9 extr.

6) V. Keilii quaest. gramm. p. 10 (Didymi fragm. ἃ
Schmidtio collecta p. 345—49). — Praéterea hic locus
esse videtur, ut commemorem me consulto in priore huius
libri volumine non quaesivisse, num Didymus ille Alexan-

24 PROLEGOMENA IN

affert (de fig. S 17), ea omuia Didymi esse arbitror, non
partim Dardani, ut statuit Keilius?).

De Victorii argumento calculandi.

117 Pervenio iam ad scriptorem Prisciano fere aequalem,
quem calculatorem studiosissimum imperator Honorius ap-
pellasse fertur, Victorium Aquitanum. Cuius de vita et
scriptis praefari supersedeo, cum nuper copiosius de his
disputaverit Christius*). Sed ut paucis repetam quae omitti
nequeuul, praeter celeberrimum illum canonem paschalem
Victorius scripsit priore parte saeculi V argumentum cal-
culandi, cuius initium olim inter Bedae scripta editum")
nuper a Christio e codice Bambergensi repetitum est una
cum Ábbonis commentarii partibus quibusdam selectis.
Hinc nos excerpsimus ea quae de assis divisione tradun-
tur?), omisimus autem tabulas multiplicationis alienas a
proposito. Quamquam extrema verba loci a nobis editi:
iam reliquae minuliae —, ut sunt sicilici seztulae el
celera, melius ez ipsius calculi inspectione cognoscun-
tur, haec iisdem tabulis quodammodo illustrantur, siquidem
illie legimus omnis multiplicationis principium fieri a di-
midia sex4ula. Haec igitur tamquam minima pars assis
addenda est sextulae sicilico reliquisque minutiis a Victorio
enumeratis.

Carmen de ponderibus illustratur.

18 Didactica Romquorum Musa ut nullym fere doctrinae
genus quamvis alienum a poetica tractatione reliquit inten-

drinus qui de mensuris marmorum ae lignorum scripsit
&ut Chalcenterus esse videretur aut alius quispiam ex iis
Didymis quos scripts reliquisse aliunde novimus. Nam
nulla est in ea re probabilis coniecturae quasi ansa; nisi
forte hoc affirmari potest certe ἃ Chalcentero, qui gram-
maticos tantummodo libros scripserit, alienam fuisse illam
mensurarum scientiam.

7) Quaest. gramm. p. 8.

1) Vide Sitzungsbericht der Münch. Akad.. 1863. I p.
100—152. .

2) V. Christium p. 109.

3) Ibidem p. 188 s.

- T ᾿ ᾿ 5
"5 .- - 2
LI H .

| BCRIPTORES ROMANOS. 925

tatum, ita etiam ponderum et mensurarum scientiam ver-
sibus describere conata est. Quo ex genere ad nostram
aetatem pervenerunt duo carmina, alterum brevius nec
ulla peculiari virtute insigne, alterum satis copiosum ac

| laudabili arte et studio compositum , de quo iam nobis
est disputandum.

Nonnulli veteres codíces una cum Prisciani gramma-

Uci scriptis continent centum sexaginta fere versus de pon
deribus et mensuris, quos et ex ipsa illorum codicum au-
ctóritate et quia Priscianum de simili argumento scripsisse

im libro de figuris numerorum recordabantur, multi eidem

: grammatico tribuere consueverant. Quam opinionem quo-
| modo Wernsdorfius cum reliquis testimoniis quae de au-
ctore carminis feruntur conciliare studuerit, supervaca-

neum est.hic repetere, quoniam alio ex principio totam
quaestionem ordiendam esse recte nunc cognitum habemus.

lam primum videamus, quid ex ipsis veterum librorum
| testimoniis de scriptore carminis statuendum sit. Inscripta
| habet
| De ponderibus codex Bobiensis vetustissimus;

item Prisciani liber de ponderibus οἱ mensuris ez
opere Rufini vel Fuciani. de ponderibus el, mensuris
cod. Vossianus 88 in 4 (Keil. ad Priscian. vol. II p. 391);
similiter codex Reginae Sueciae, ex quo Burmannus (poet.
Lat. min. vol. Il p. 396) affert: Prisciani hber de ponde-
ribus el mensuris ez opere Rufini cel Faciani;

Versus Prisciani grammatici de figuris numerorum ,
et ponderum Sangallensis 817 (Schenkl. p. 59 commen-
tarii infra in adn. 2 citati);

Remi Favcini de ponderibus et mensuris cod. Guelferb.

Gudianus 64 in 4, a nobis collatus, item Vossianus 12 in 8
(Hertz. ad Priscian. vol. I p. XXI), Morbacensis (Endlicher.
p. 99), Monacensis 18375 saec. X, alii (Christ. in Mus.
Rhen. XX p. 69);
. ARemi Favíni epistola de ponderibus ez sensu eius-
dem clari auctoris ad Symmachum melrico iure missa
incipit cod. Parisinus 1498 (Keil. ad Priscian. vol. Il
p. 396);

0o CSPPERBIRT.

26 PROLEGOMENA IN

denique inscriptione omnino carent Guelferb. Gud. 132
in 4, Paris. 7461, editio Veneta princeps (anni 1470).

Haec de inscriplionibus carminis a certis auctoribus
tradita hic proponenda esse existimavi. Quibus testimoniis
perlustratis primus Endlicherus dubitationem movit, num
iure Prisciano id opus tribueretur. Tum H. Keilius!) recte
demonstravit nec librorum manu scriptorum auctoritate
satis defendi eius grammatici nomen, nec rerum de quibus
agitur argumento; ac nomen Prisciani tum demum carmipi
inscriptum videri, postquam in codicibus una cum eius
libris: scribi coeptum sit. Alteram .autem opinionem de
Rufino vel Favino auctere Car. Schenkelius*) inde ortam
esse existimavit, quod olim illud carmen sine auctoris no-
mine ínter scripta Rufini et Remmii Fannii grammatici po-
situm fuerit. Contra G. Christius, qui postremo de hoc
" argumento disputavit), censet auctorem carminis fuisse
Remmium quendam Flavium sive Flavinum, diversum illum
quidem a Remmio Palaemone grammatico, a quo ipso Fan-
nii nomen alienum sit. Sed hi omnes, ut ex parte inter se
discrepant, ita in eo recte consentiunt non a Prisciano
grammalico carmen scriplum esse, quae res, si cui aliis
insuper argumentis indigere videatur, is legat ea quae di-
ligenter Christius explicavit, non solum nonnullas res eas-
que graviores aliter a Prisciano definiri atque ab huius
carminis scriptore*), sed etiam dicendi genus apud utrum-
que plane diversum esse. Quid? cum nuper Priscianum
ponderum et nummorum veterum non. satís peritum fuisse
a nobis demonstratum 5115), nonne haec etiam sententia in

1) Praefat. ad Priscian. vol. II p. 402.

2) Zur Kritik spáterer lat. Dichter (Sitzungsber. d.
Wiener Akad. 1863) p. 69.

3) Mus. Rhenan. XX p. 69 .s.

4) Ibidem p. 66 s. Ut obolus in carmine de porfde-
ribus atque apud omnes vetustiores auctores scripuli est
dimidia pars, ἃ Prisciano autem idem-cum sceripulo ae-
quatur secundum Dardanum (de fig. 10). Tum denarium
quattuor sceripulorum, quo maxime nititur Prisciani ar-
gumentatio, ignorat scriptor carminis. Nec in reliquis
fere simile genus praeceptorum.

5) In Philologi vol. XXII p. 202 ss.

SCRIPTORES ROMANOS. 2"

medium afferri potest, inscitiam Prisciani et laudabilem
doctrinam illius qui hoc carmen scripsit minime convenire
in unum hominem, alterum igitur diversum esse ab altero?

Verum iam in hoc acquiescamus nomen scriptoris non
esee notum; illud autem quaeramus, quocunque is no-
mine fuerit, meritone pro bono auctore habeatur.

Brevi exordio (vs. 1— 5) poeta, cum deelarat se pon-
dera quae medicorum in libris inveniuntur descripturum
esse, ipse nobis ostendit hoc carmen cognatum esse cum
tabulis illis Graecis quas medicinales appellavimus*). Prae-
trea idem de ponderis vi eiusque ad omnem mundi con-
stitutionem momento apte et perite pauca commemorat").

lam primum (vs. 6—31) Romana pondera illustrantur,
additurque in fine Atticae cuiusdam librae mentio. [δὲ
quod poeta a minimis se orsurum esse dicit, recte imita-
tatur bonos in eo genere auctores Graecos?) Tum mi-
nima pondera afferuntur semiobolus, obolus, scriplum ;
scriplo autem tribuuntur vel sex siliquae vel sedecim len-
lis grana vel totidem speltae lupinive. Ex his in vulgari.
usu apud Romanos fuerunt siliqua, obolus, scripulum,
quorum ponderum ipsas legitimas rationes tradit poeta.
Addit semiobolum, h. e. ἡμιωβόλιον Graecum, quod in
tabula Cleopatrae inter pondera receptum legimus (p. 234,
20) Quae autem praeterea frugum grana affert, ea. omnia
ad illud minimum pondus revocanda esse apparet, quod
χαλκοῦς dicitur in eadem tabula Cleopatrae?) Ceterum
recte scriptor monet, ne quis ex his granulis certum ac
quasi naturale pondus definiri posse existimet, quo in
errore multi harum rerum studiosi antiquis temporibus

- —

6) Conf, Burmannum ad h. L, Bernhardyum in hist.
Rom, litt. p. 535 (edit. 4), Schenkelium p. 60: der Ver-
fasser hatte sich zur Aufgabe gestellt, für diejenigen, melche
dltere medicinische Bücher gebrauchen und nach deren An-
léitung Arzneimittel bereiten wollten, die in früheren Zeiten
geltenden Masze und Gewichte angemessen zu erkláren; de-
nique nos vol. I p. 65. .

7) Conf. Ovidii, Germanici, Avieni versus & Bur-
manno aliisque citatos.

8) V. vol. I p. 96. 228. 240. 248.

9) Ibid. p. 125. 235, 1. Conf. praeterea p. 222, 4 al.

28 PROLEGOMENA IN

versali sunt €). Tum a scripulo pergit ad dragmam (hanc
enim formam illa aetas praeferebat), sicilicum, sextulam,
duellam, unciam, denique libram, neque usquam in his a
legitima ratione discedit. '

Extrema hac carminis particula, ut diximus, Attica
quaedam libra septuaginta quinque drachmis definitur.
Hic certe scriptoris errorem deprehendimus, cuius tamen
socium habet Dardanu'n illum a Prisciano citatum. Etenim
cum septuaginta quinque vetustae drachmae Atticae incur-
rerent in libram Romanam, hi duo scriptores, cum plane
nescirent vetustae drachmae Atticae pondus diversum fuisse
a vulgari Romanorum drachma, hoc est denario Neroniano,
finxerunt Atticam quandam libram vel minam septuaginta
quinque drachmarum sive denariorum"). Atque eadem
ratione proximi huius carminis versus (32—40) iudicandi
sunt, ubi Attica pondera, talentum, mina, drachma, obolus
afferuntur. Nimirum cum scriptori persuasum sit Alticae
dfachmae (itemque oboli) pondus non differre a Romana
ponderum ratione quam modo exposuit, sequitur ut Atli-
cam minam faciat quattuor drachmis maiorem Romana libra;
Lum autem repetit falsam istam librae Atticae definitionem.

Sequitur assis distributio (vs. 41— 55) scite in versi-
cülos redacta. Ubi formam decuncis, quam nominativi
loco plurimi falso habuerunt, genitivum esse ex decunsz
acute Christius perspexit!) Praeterea ad haec nihil adno-
tandum. “

Tum *haec de ponderibus', inquit scriptor, *super-
est pars altera nobis', scilicet ut mensurae liquorum
ac frumenti explicentur (vs. 56— 90). Hic recte incipit ab
amphora Romana sive quadrantali, quod quomodo ex pede
porrecto efficiatur, accurate demonstrat. Deinde minora
usque ad cyathum ita explicat, ut et frumenti et liquido-

10) Conf. vol. I p. 96 adn.,-.p. 140. Praesertim multis
ín hoc genere commentos. esse constat Hebraeos veteris
testamenti interpretes.

11) Haec explicata sunt ἃ Boeckhio p. 117, Christio Ὁ
p. ὅθ 8. (commentarii in vol. I p. 67 adn..5 citati), nobis
in Philologi vol. XXII p. 205 s. 210 s.

12) Mus. Rhen. XX p. 66 s.

——mm 0 o

Tc c—ccwa--—R—— ———

SCRIPTORES ROMANOS. 29

rum mensuras promiscue ponat et Atticas slatim adiungat,
medimnum et choenicem. Quae etsi sine ordine composita
sunt, tamen omnino mutuae harum mensurarum raliones
recte traduntur. Difficilior est locus de choenice et congio
(vs. 69 s.). Sed post verba cotylas — recipit geminas sez-
laris unus apparet cum Endlichero legendum esse quis
(i.e. quibus) quater adsumptis ; nam quattuor cotylae sive
duo sextarii choenicem efficiunt. Tum poeta, adde duos,
inquit, nimirum choenices (qua voce masculina usus est
perinde ac Graeci eius generis scriplores); nam si uni
choenici duae praeterea adduntur, fit congius sex sextario-
rum (couf. praef. crit.).

Minimas mensuras, ut in Graecis labulis fieri solet,
pondere exigit. "Cyatho tribuit drachmas decem , quae ra-
tio convenit cum vetustissima tabula medicinali (p. 208, 27)
aliisque. Addit oxybaphum quindecim drachmarum, unde
efficitur id a scriptore quarta heminae parte aestimari con-
venienter ad vulgarem usum. Tum definit reliquas men-
suras , mystrum , chemen, coclear, quarum nos hanc tabu-
lam a 'sextario orsi proponamus:

sextarius ἃ

hemina 2 1 -

oxybaphum 8 4 [1

γαῖ 12 6 1j 1
mystrum. 48 244 6 4 L1

: cheme 144 72 18 12 3 1
coclear 288 144 36 24 6 2.

. Comparemus cum hac tabula Graecas illas quae supra
perscripta sunt (vol. [ p. 91. 99. 127. 130. 139): vide-
mus a primo Galeneae collectionis scriptore (p. 91) et in
Cleopatrana tabula (p. 127) oxybaphum perinde alque in
hac tabula quartam heminae partem dici, reliqua autem
omnia diversa esse. Contra tres reliquae tabulae (p. 99.
130. 139), quae ipsae inter se congruunt, ab hac tabula
discrepant in oxybaphi definitione, sed consentiunt de my-
stro; ac vero consentirent eliam de cocleari, nisi poeta
chemen inter mystrum et coclear interposuisset. Quod qua
de causa fecerit, ipse dilueide exponit: voluit enim sexta-

L0. — —
T4 "CUKMESUET
- LI

30 PROLEGOMENA IN

rium non solum duodenariis partibus, ut vulgo fieri sole-
bat:*), sed continuata assis distributione eundem usque ad
scripulum dividi. Quae descriptio num vulgari in usu apud
Romanos medicos fuerit, ego hic disquirere nolo: satis est
demonsirasse eam diversam esse a bonis illis auctoribus
qui Graecas tabulas, sed eas ipsas maxime Romanorum in
usum, composuerunt.

Postquam poeta de his minimis sextarii partibus absol-
vit, tres mensuras amphora maiores adiungit, Atticum me-
lretam, quem ipse Atticam amphoram sive cadum dicit,
tum culleum, maximam Romanorum mensuram, denique
artabam Aegyptiam illam quam scriptor περὶ μέτρων tri-
bus modiis cum triente definit (I p. 62 s. 258, 20); nec
aliter hic poeta: artabae modii superest pars tertia post
tres (modios scilicet).

Tum perinde atque in Graecis tabulis plerisque sequi-
tur comparatio ponderis variorum liquorum (vs. 91 ss.).
Ubi videmus poetam eam rationem secutum esse quam Qri-
basius et Dioscorides tradiderunt (p. 101. 224, 7. 240 ἐ),
qua quidem aquae vel vini sextarius habet uncias XX sive
libram cum besse, olei uncias XVIII. sive . sesquilibram,
mellis uncias XXX sive libras 115. Prudenter autem poela
addit non plane idem esse aquae et vini pondus, sed multas
esse pro regionibus locorumque natura differentias. Quod
argumentum uf primum attigit , ad latiorem eius rei de-
monsirationem se convertit porroque ad alia perducitur,
quae cum plane pertineant ad doctrinam physicam, hoc
Joco explicari non possunt; sed breviter tamen commemoro
istam alleram carminis partem ea maxime de causa memo-
rabilem esse, quod inde, quantum Romani medici in phy-
sicis processerint, cognosci polest.

Postremo restat -ut de aetate huius docti poelae eà
repelamus quae Schenkelio et Christio visa sunt, quorum
alter saeculo quarto exeunte vel quinto ineunte carmen
scriptum esse coniecit, alter idem ad tertium saeculum
Diocletianique tempora revocavit “ἢ. — Ac' mihi quidem

13) Vide nostram metrologiam p. 92.
14) Schenkelius l. c. p. 60, Christius in Mus. Rhen.
XX p. 70.

T CORNERS 6— τ

SCRIPTORES ROMANOS. 81

Schenkelii sententia probabilior videtur, sed rem in medio
relinquo, queniam certius iudicium fieri non posse intel- /
lego nisi subtilioribus quaestionibus de re metrica institu-
lis, quae alienae sunt ab hoc loco.

De carmine quo librae partes breviter describuntur.

Carmini de ponderibus de quo adhuc diximus in qui- 119
busdam libris manu scriptis (v. praef.) adiunctum est alte-
rum brevius ab alio scriptore ortum, quo librae sive assis
parles breviter explicantur (fr. 121). [ἃ quinto demum
vel potius sexto saeculo scriptum esse probabiliter coniecit
Schenkelius ἢ).

In hoc carmine perinde atque in illo superiore (vs. 45
—92) primum librae partes duodenariae enumerantur (vs.
1—7), quibus additur sescuncia unciolae mediam iun-
gen$ , h. e. ex uncia una et dimidia composita.

Tum scriptor non solum commemorat unciae vicesi-

, mam quartam partem esse scripulum, sed addit etiam ple-
nam unciae divisionem hanc:
pars dimidia est stater sive semuncia ?)

tertia — duae sextplae sive duella?)
quarta — siclus sive sicilicus sive sicel *)
sexta — sextula sive sescla
octava — dragma sive olce
duodenaria est dimidia sextula?)
vigesima quarta est scripulus sive gramma.
Denique scripuli partes hae ponuntur:

dimidia est obolus?)

quarta --- cerates")

sextà — — siliqua

t

1) P. 68 adn. commentarii supra p. 26 adn. 2 citati.
Non post sextum saeculum carmen scriptum esse inde
effieitur, quod eo Isidorus usus est.

2) V. Isid, fr. 126, 16.

3) Ibid. 15.

4) Ibid. 18.

δ) V. Volus. Maec. ὃ 81 et supra prol. 8 117.

6) Isidor. fr. 125, 11.

7) Ibid. 10.

$77 T
. ω 4 .
δὲ 3

32 PROLEGOMENA IN

octava est caleus, qui ipse duo-granula ciceris
pendere dicitur?)

In hac tabula ,. sicut infra adnotavimus, singula quae-
que accurate conveniunt cum rationibus ab Isidoro traditis,
nisi quod ille dimidiam sextulam omittit. Iam si quaeri-
mus, uter horum scriptorum altero usus sit ideoque altero
sit posterior, comparantibus omnem Isidori in libris. con-
scribendis rationem reputantibusque, quemadmodum idem
de mensuris ac ponderibus scribens varios vetustiorum

auctorum libros compilaverit, vix ac ne vix quidem dubium
esse polest, quin ex hoc carmine suam doctrinam de-
prompserit Isidorus, minime vero ab Isidoro hic poeta.

À vulgari Romanorum ralione diversa sunt apud utrum-
que scriptorem calcus, quarta pars oboli, et cerates
sive ceratim. Atque hae quidem barbarae sunt appella-
tiones, ex κεράτιον depravatae; sed hi scriptores cum
nomine etiam rem immutavérunt, semiobolo, non siliquae,
ceratem aequantes.

De vetere Epiphanii versione Latina.

190 Veterem quam dicunt Epiphanii versionem in Franco-
rum regno scriptam esse iudicat Mommsenus!) lam cum
eadem versione sine dubio usus sit Isidorus, apud quem
verba ab initio vero et quae sequuntur non diversa legan-
tur ab illo contextu *), satis arte illius interpretis aetas
cireumscribilur priore saeculi sexti parte, nisi forte eun-
dem iam quinto saeculo, sed eo ipso. extremo, scripsisse
existimabis. . :

Quodsi hanc versionem cum. variis illis Graeci operis
formis quae supra editae sunt comparamus, facile elucet

8) Ibid. 8. .

1) V. ad Volus. Maec. p. 286 (A4bhandl, d. Sáchs. Ges.
d. Wiss. III 1853): Die Schrift gehórt in ihrer jetzigen Form
ín jene merkmürdige Reihe lateinischer Bearbeitungen grie-
chischer, besonders alexandriniacher Schriften im fránkischen
Heiche wie der Barbarus Scaligeri, die Cosmographie von
Ravenna und manches andere Stück. -

2) Sunt hi loci alter versionis Latinae 8 30, alter
Isidori apud nos fr. 126 8 14.

SCRIPTORES ROMANOS. 33

ei quidem traetatui quem primo loco posuimus (I p. 259)
simillimam esse hanc Latinam interpretationem), sed ta-
men Graecum exemplum, quod interpres in manibus ha-
buerit, nonnullis locis propius ad integrum Epiphanii
operis contextum accessisse quam eam Graecam scripturam
quae nunc vulgata est. Nam et stamni mensura, quae legi-
tur in indice Epiphaniani libelli, omissa autem est in ipso
contextu, servata fuit in Graeco Latini interpretis libro),
et locus de talento ibidem integre scriptus exstitit, qui in
nostris libris gravius corruptus est". Quamquam alia in-
super menda hoc loco intulerunt ii librarii qui Latinam
scripturam a nobis editam propagaverunt; minime enim
mihi persuadere possum aut sezcentae millesimae impe-
riissime pro g i. e. sezies millesimae, aut .X assaría
pro LX incuriose scripsisse ipsum interpretem, qui in re-
liquis convertendis et religiosum et bene de his rebus in-
siructum se praestiterit. Ex his igitur mendis alterum in
ipso contextu, alterum certe in adnotatione corrigendum
esse duximus.

De Isidori mensurarum et ponderum descriptione. | De reliquis
fragmentis in hanc collectionem receptís.

Quae Isidorus Hispalensis in uberrimo etymologiarum 191
opere de mensuris ac ponderibus scripta reliquit ea nobis
lu hac praefatione ita quasi termini loco fuerunt, ut, quo-
niam jam ad saeculum sextum extremum ac posteriora tem-

3) Incipit interpres ab Epiphanii & nobis editi $ 4,
ac deinceps singula eodem ordine persequitur. De stamno
apud Epiphanium omisso vide adn. 4. Congii definitio-
nem in interpretatione perinde atque &pud Epiphanium
sequitur ponderum explicatio (vol. I p. 142), cui utrobi-
que adiuncta est extrema pars de mensuris,

4) V. vol. I p. 260, 7, ubi crájvoc xpucfj inter con-
gium et marim posita est, et conf. prol. p. 142. In La-
πᾶ interpretatione stamnus loeum obtinet 8 19 inter
cap$acim et cotylam.

δὴ Scripturam Petavianam a nobis editam non variant
G. Dindorfii libri, At interpretem apparet non haec cor-
Tüpta, sed illa fere in suo libro legisse quae nos e codice
Parisino 2665 attulimus vol, I p. 143 extr.

SCRIPT. METROL. II. 3

- ——P—

24 PROLEGOMENA IN

'" pora pervenimus, continua explicatione harum recentiorum
reliquiarum abstineremus, et quae dicere necesse videretur
ea quam brevissima oratione comprehenderemus.

I. Quemadmodum Isidorus e vetustiorum scriptorum
libris sua de mensuris ac ponderibus praecepta conglutina-
verit, ii demum apte exponere poterunt qui omnem rationem
quam Isidorus in opere componendo secutus sit illustran-
dam sibi proposuerint. Hic satis est breviter commemorare
de mensuris agrorum Isidorum usum esse Balbi expositione
et Columellae libris, de reliquis carmine de ponderibus,
altero carmine de libra partibusque eius, Latina Epiphanii
versione, denique variis Graecis tabulis de eodem argu-
mento conscriptis. |

i. Post Isidorum posuimus nonnullas incertorum
scriptorum tabulas, quas in ista recentiore aetate ex anti-
quioribus exemplis in hanc esse formam redactas aut ex-
ploratum esset aut probabile videretur. Ut primam ex his
tabulis (fr. 128) ab interpolatore insertam esse mediae
Balbi expositioni acute perspexit Lachmannus. Tum altera

(fr. 129) et ex priore tabula et Balbi expositione concin-
᾿ mata est. Additae tamen in centuríae definitione decem-
pedae quadratae et pedes quadrati; et horum quidem

summa recte esse dicitur L DCCLX milia, quae legenda
sunt quinquagies centena seplingena sezagena filia
(— 5760000). Praeterea in eadem tabula (S 2) praeter
decempedam Romanam illustratur pertica quaedam provin-
cialis, quae XII pedes, singulos XVIII digitorum habere di-
citur. Nimirum haec est eadem. pedalis mensura quam in
Germania in Tungris inveniri Drusianamque appellari dicit
Hyginus (fr. 114, 3); etenim monetalis pes et sescuncia
sunt digiti XVIII.

Denique ad hanc nostri libri partem retulimus brevio-
res duos locos de castrensi iugero!) et de mensuratione
iugeri (fr. 130. 131).

1) In hoc fragmento iugerus qui kasfrensis dicitur
non differt & vulgari Romanorum iugero; nam tribuuntur
ei ab hoc scriptore 288 decempedae quadratae stve ped.
quadr, 28800. Sed quia quadrata ea mensura esse non pot-

SCRIPTORES ROMANOS. 85

HJ. Adiunxi deinde quinque tabulas quibus aut sola
pondera aut pondera et mensurae explicantur, primum
illam Bobiensem (fr. 132), de qua infra singillatim dispu-
tatum est (S 122), tum duas e codicibus TX vel X saeculi
repetitas, alteram e Bernensi (fr. 133), e Gudiano alteram
(fr. 184), denique duas e Mutinensibus libris saeculi XIII
et XV descriptas (fr. 135. 136), de quibus quae adnotanda
essent emnia exposui in praefatione.

IV. Tum perveni ed alia quae extrema sunt et aetate
et auctoritate, Sunt excehpta ex Isidoro e Gudiano codice
aLachmanne edita, quae cum partim ἃ nobis: secundum
Vaticanum librum praestantissimum recenseri possent, non
dubitavimus ea in hanc collectionem recipere (fr. 137—
139). 'Sed alienum a proposito duximus illa Isidori capita
repetere quae nulla fere re immutata ex Isidoro descripse-
runt veteres gromaeticae collectionis auctores; ediditque e
codice Gudiano alteroqwe Rostochiensi Lachmannus (p. 366
—10). Haec cum vetustissima Isidori editione nuper con-
luit G. Friedleinius?), eademque nunc maximam partem
comparare licet cum Isidori contextu e vetustissimis libris
ἃ nobis edito, unde apparebit e codicibus qui similes fue-
runt Monacensium duorum?) compilatorem hos Isidori locos
repetivisse. Sunt praeterea loci quidam de mensuris in

est (nulla enim est simplex radix eius numeri quadrata),
initio quadratus correzi in quadratas. Porro antiquior qui
d&m auctor scripserat iugerum imn circuitu (conf. fr.
128, 5) habere perticas 72 (nam habet bina latera 24,
bina 19 perticarum; unde hic scriptor absurde effecit sin-
gula latera esse 18 perticarum (nimirum non vidit talem
quadratam figuram habere perticas 824, non 288). Hoc
igitur de quadrata iugeri figura erravit scriptor: reliqua
autem quae. tradit minime neglegenda: primum esse men-
Suram quandam tabulam, quartam iugeri partem, quae
babeat perticas quadrátas 72; tum iugerum capere ca&-
8irenses modios 8: quo ex loco efficitur castrensem
modium duobus vulgaribus modiis aequalem fuisse (conf. .
vol. I p. 40 s.).

2) V. Fleckeiseni annales 1863 p. 6615s.

8) Conf, verba apud Lachm&nnum p. 367, 14 8, cum
nostra &dn. crit. δὰ ἔν. 128, 1, tum apud Lachmann. p.
908, 11 ss. cum &dnot. ad fr. 123, 14.

gk

936 PROLEGOMENA IN

farragine illa geometricarum et gromaticarum reliquiarum
quae vulgo sub Boetii titulo fertur. E quibus unum emen-
date edidit Lachmannus, alii duo in editione Boetii prin-
cipe exstant repetitique sunt in.posterioribus*); sed hae
reliquiae nec per se ullum fructum afferre possunt ad vete-
rum mensurarum ac ponderum scientiam, nec omnino, ut
opinor, his uti licebit prius quam de omni Boetii geome-
trico opere deque aliis quae iniuria olim Boetio tribuerunt
salis pro rei gravitate disputatum erit5) His accedit scri-
ptor saeculi decimi, non mediocri, ut illis temporibus, do-
ctrina, Abbo Floriacensis, cuius e commentariis in Victorii
calculum scriptis partes selectas nuper edidit Christius").
In quibus nonnulli locí sunt de ponderibus et mensuris
antiquis"), quos minime neglegendos esse existimo ; sed et
aetas ipsa qua haec conscripta sunt me prohibuit, ne ea
in hunc librum reciperem, nec volui, cum ipse plane nihil
meo studio addere possem, tantam partem Christii editio-
nis repetere.

V. De Calvi interpretatione tabularum Alexandrinarum
infra separatim dicemus (S 123).

De tabula codicis Bobiensis.

122 Carmini de ponderibus (5 118) in codice Bobiensi ad-
scripta est brevior quaedam tabula qua Attica pondera
homo quidam grammaticus illustrare conatus est!). In ea
numeros insigniter corruptos esse non latuit Endlicherum,
elsi rectam eos emendandi viam non invenit, quam nuper

4) V. Lachmann. p. 407 —408, 2, Boetii editionem
Basileensem anni 1546 p. 1212 et 1228.

b) Post Blumium et Lachmannum (Gromat. vol. Il
p. 064—906) nuper de hac re impeditissima disputaverunt
G. Friedlein (Gerbert, die Geometrie des Boethius cet. Er-
lang. 1861, idem in Fleckeiseni annalibus 1863 p.495 ss)
et M. Cantor (Mathematische Beitráge zum Culturleben der
Vólker, Hal. 1863 p. 184—198).

6) Sitzungsber. d. Münchener .4kad. 1868 p. 141 ss.
De aetate Abbonis v. ibid. p. 118.

3) V. 1. c. p. 141—146 vs. 8, p. 150 vs. 7—1652.

1) Prisciani gramm, carmina ed. Endlicher p. 108 s.

SCRIPTORES ROMANOS. ^94

demum ingressus est Christius*). Sed nobis ea res ita ex-
ponenda esse videtur, ut non solum rationes a Christio
concinnatas egregie inter se convenire demonstremus, sed
etiam nullam omnino aliam rationem esse convincamus,
qua recte haec tabula explicari possit.

Librae partes ita descriptae sunt, ut duobus locis ubi
numeri leviter corrupti inveniuntur vera ratio sponte pro-
deat. In talenti autem minaeque aestimatione et plures.
numeri iique gravius depravati, nec de ipso drachmarum
numero qui conveniat minae ac talento constat. Quae
lam sic inter se comparemus, ut quot drachmae ex quaque
labulae parte in minam referendae sint videamus. Tradit
scriptor codicis Bobiensis talentum habere

libras 88, ergo minam drachmas 140$
uncias 468 — — — 622
statres | 1935. — — — 129
dragmass 7340 — — — 1224
scripulos 232220 — -- — 129

oboos 45440 — — — 1260 |
siliquas 92880 — | — — 129.

tum idem dicit minam habere
libram 1 uncias 4 dr. 1, i. e. drachmas 129
stateres 22 dragmam 1 — -— 89
dragmas 199 . . .— — 199
scripulos 387 . . . — — 129.

Iam hanc tabulam si oculis collustraveris, sponte appa-
rebit eos numeros in codice integros esse, ex quibus par
drachmarum summa ad miuam redacta oriatur. Redeunt
autem quinquies drachmae CXXIX ex diversis numeris com-
putatae; ergo efficitur hunc unum verum numerum esse
drachmarum quae in minam incurrunt , reliquos autem nu-
meros corruptos ex hac genuina ratione corrigendos esse.
Hinc Christius veram scripturam restituit?), quam nos hac
tabula oculis proponimus:

2) V. commentarii vol. I p. 67 adn. 5 citati p. 64 s.

8) Erratum est in uno numero siliquarum quae in ta-
lentum incurrunt, ubi XCI milia leguntur pro XCII, sicut
recte habet codex.

98 ' PROLEGOMENA IN
talentum 1 | ΄
mna 60 1
libra 80$ 1414 1
uncia 968 -- 12 1
stater 1935 321 24 2 1
dragma 71140.129 96.8 4 1
scripulum 23220. 387 — — 12. 8 1
oblus 46440 — -“- — 234 6 2 1
siliqua 92880 — |. — — 48 12 4 2,

Hi sunt numeri quos ipse scriptor tabulae posuit, in
quibus (ut numerorum notas nunc vulgares teneamus) librae
803 breviatae sunt ex 8043, unde etiam 968 unciae effe-
ctae; reliqua autenr omnia accurate computata.

Postquam hac longiore quaestione antiqua huius tabu-
lae forma restituta est, iam brevius eiusdem de auctoritate
dicere licet. Duo sunt quae diversa ab reliquis auctoribus
hic scriptor tradit, siliquam esse drachmae partem duode-
cimam et minam habere drachmas CXXIX. Ex his. prius
plane incredibile est magnamque prodit scriptoris ignoran-
tiam aut temeritatem. Nam siliquae definitio non minus
certa et immutabilis quam solidi et librae fuit, postquam
Constantinus omnem nummorum et ponderum rationem
constituit; ergo si quis scriptor diversa in hoc genere tra-
dit, eius fides etiam de reliquis suspecta redditur. Nimi-
rum proprium veteris minae Atticae pondus in hac tabula
una drachma auctum), atque hinc reliquae et mimae et
talenti: rationes effectae. Quod minae incrementum quis
hominum qua de causa et quo tempore excogitavérit, ego
ne coniectura quidem definire ausim, nec vero id meum
esse duco, qui huic tabulae minime eam auctoritatem tri-
bui posse censeam, ut inde antiquum et proprium talenti
Attici pondus, diversum a reliquis auctoribus omnibus,
efficiatur).

4) Vetus Attica mina & Solone constituta habuit un-
cias Romanas 16 (vol. I p. 90), sive denarios Neronianos
128, pro quibus in hac tabula ponuntur 129.

5) Conf. Christium 1. c. p. 65 s.

SCRIPTORES ROMANOS.. 99

De ponderum ei mensurarum expositione quam Calvus latine
ea pressit.

Supra demonstravimus Calvum Ravennatem, qui primus 128
Hippocratis libros latine edidit, his sub Africani titulo ad-
iunxisse tractatum quendam de ponderibus et mensuris
(prol. S 114). Iam magna quaestio est, graecene an latine
scriptum hunc locum invenerit Calvus. Possis dicere latine,
cum eodem loco ediderit Latinum scriptorem Balbum (v.
ibid). At hoc neutiquam verum esse videtur. Primum
enim omnis stili habitus ac color, qualis per hunc tracta-
tum a Calvo editum valet, interpretem recentioris aetatis,
non Latinum scriptorem vetustiorem prodit; tum certe
veri similius est Graecae expositioni quam Latinae prae-
fixum esse Africani, Graeci scriptoris, nomen; denique
quod ipse Calvus dicit se hunc tractatum aliis plurimis
quos in manibus habuerit praetulisse, quia magis et cum
Hippocratis medelarum ponderibus et mensuris, et cum
Latinis convenire et facere videretur, quis est qui neget
his verbis Graecum fragmentum significari a Calvo perinde
atque omnia Hippocratis opera in Latinam orationem con-
versum? Quod cum demonstratum sit, facile ab omnibus
hoc alterum concessum iri puto, Calvum, ut qui Hippocra-
team molem indefesso interpretandi studio superaverit,
eliam hunc exiguum tractatum apte et cum fide conver-
lisse. Cuius rei, ne qua dubitatio relinquatur , certa sunt
argumenta: nimirum plurima quae Calvus habet etiamnunc
graece exstant illiusque fidem et diligentiam comprobant.
Quam paucissimis potero absolvam: Calvus per voculam ee
Graecis ponderum et mensurarum vocabulis addere consue-
vit Latinas appellationes, ut nas msnasee (fr. 141, 2),
iropaica duo quinariosve duos (ibid. 9), vel Latinum vo-
cabulum praemisit Graeco, ut seztarsus zestesve in duas
lances cotulasve (ibid. 12); in reliquis autem nihil nec
consilio nec corrigendi studio mutavit; denique sicubi er-
ravit, ipso Graeco libro manu scripto in errorem indu-
clus est.

lam vero omnis haec disputatio ita instituenda est, ut
quaeratur, quale Graecum exemplum Calvus expresserit.

40 PROLEGOMENA IN

Magnam auctoritatem inter Graecas reliquias tribuimus
duobus fragmentis, alteri περὶ ταλάντων (95), alteri
περὶ μέτρων (81), quae in codicibus hoc quo statim dixi
ordine posita sunt (prol. $ 86). Ea iam, ut brevis sit ap-
pellatio, Alexandrinas tabulas vocemus. Has igitur tabulas
Graecus ille scriptor quem Calvus expressit ita in. unum
tractatum coniunxit, ut et initio et in fine pauca aliunde
repetita adderet, et a priore tabula ad alteram transitum
faceret his verbis quae sunt apud Calvum Sed munc de
mensuris (S 10). Iam in libro Graeco quo usus est Calvus
Africano, celeberrimo scriptori, haec expositio tributa est,
eundemque titulum in alio códice invenit Salmasius (vol. I
p. 81), qui amphorae definitionem eandem quam Calvus ex-
pressit Graecam affert ex lulio Africano in fragmento
περὶ μέτρων vel ex Africano in Cestis capite περὶ μέ-
τρῶν καὶ σταϑμῶν. Hic ipsa Salmasii verba magnam du-
bitationem relinquunt; qui si ista Graeca invenit ἐπ frag-
mento περὶ μέτρων, hac statuendum est quod statim
dicturi sumus; sin vero ex Cestorum opere ea repetivit,
longe aliter se res babet nec negari potest ipsum Africa-
num hanc expositionem e vetustioribus tabulis, ipsas illas
Alexandrinas dico, concinnavisse suumque in opus collecti-
cium inseruisse. Sed residet in mente scrupulus, cum
altero loco fragmentum Africani citaverit Salmasius. Ne
multa, equidem arbitror minime omne Cestorum opus aut
maiorem partem eius, unde hoc de mensuris caput lauda-
verit, Salmasium in manibus habuisse, sed solum hoc frag-
mentum in libris invenisse idque sua coniectura ad Cestos
Africani retulisse. Quod si verum est, relinquitur ut mi-
nime pro comperto habendum sit Africanum haec scri-
psisse: quam facile enim censemus fieri potuisse, ut huic
fragmento a librario aliquo, quo maior auctoritas esset,
celeberrimum Africani nomen praefigeretur.

Haec in universum disputanda fuerunt: iam singillatim
Graecum Calvi librum cum Alexandrinis tabulis aliisque
eius generis fragmentis comparemus.

Primum Graecus Calvi scriptor (fr. 141 $ 1) breve
exordium fecit simile quibusdam Graecis tabulis (fr. 91
vs. 4, fr. 66, 1); tum posuit totam Alexandrinam tabulam

(SCRIPTORES ROMAXOS. 41

quae est de ponderibus (τ. 95'. Hic pauca admodum apud
Calvum ab ea forma quam nos edidimus differunt*), in
quibus gravissima sunt duo, primum quod Calvi scriptor
($ 6 — fr. 95, 5) variis drachmis in Alexandrina tabula
enumeratis addidit Deliacam, tum quod in fine ($ 9 —
fr. 95, 8) Calvi liber et nonnullis corruptelis vacavit qui-
bus reliqui codices laborant et quaedam non iniuria omi-
sisse videtur. (Quae iam sic inter se conferamus ut ex
(alvi interpretatione Graeca illius scriptoris verba restitua-
mus eaque quae in Alexandrina tabula differunt uncis in-
dusa adiungamus: Διαιρεῖται δὲ [ἐκ περιουείας καὶ add.
AL] τὸ δηνάριον κατὰ Ῥωμαίους εἰς μέρη αρνβ΄
[acvg. AI.]* ἔχει γὰρ τροπαϊκὰ β΄ [μέρη ιβ΄ AL.], νού-
|. μοὺς δ΄, &ccópia δὲ τις΄. Ó δὲ νοῦμος οὐγγίαν ἔχει τῷ
(ταθμῷ. τὸ δὲ dccápiov διαιρεῖται εἴς τε 5 καὶ τ΄
καὶ δ΄ καὶ ς΄ καὶ η΄ καὶ θ΄ xoi t [καὶ ta^ add. AI.] καὶ
, WW [καὶ ig" καὶ im^ add. AL] καὶ xb", καὶ Ag" καὶ μη
[καὶ μ΄ “καὶ v" ΑΙ.] καὶ οβ΄. τὰ δὲ μέρη ταῦτα ἰδίας
ὀνομαςείας ἔχει παρὰ τοῖς Ρωμαίοις λογιςταῖς. Reli-
qua quae huc pertinent supra explicuimus (S 115 extr.).

In altera parte quae respondet Alexandrino fragmento
περὶ μέτρων (81) praeter leviores quasdam res infra ad-
notatas*) maxima differentia est post verba καὶ τὰ ἐλαιρὰ

1) Omittit Calvi scriptor verba τὸ δὲ ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ
usque ad T€ccápeic (p. 301 vs. 3—9); tum idem post verba
τῇ Ἰταλικῇ uvQ p. 301 vs. 16 addit: quae denarius voca-
tur, plurimi enim nunc fere in omnibus Italica utuntur; tium
pro verbis p. 801 vs, 20 editis πάλιν τὸ γράμμα ψεμμῶν
Y. ὁ. θέρμος κερατίων β΄ Calvi scriptor habuit πάλιν τὸ
γράμμα (ἔχει) θέρμους γ΄, ὁ θέρμος κεράτια β΄, quibuscum
confer verba a Salmasio citata (I p. 81, II) et Parisini
libri scripturam (ad I p. 801 vs. 19); denique Calvi scri-
ptor omisit proxima verba dic εἶναι cet. (p. 301, 21—302, 2).

2) Amphorae definitio in Calvi libro iisdem verbis
Scripta erat quae citat Salmasius: v. vol. I p. 81, I. In
Alexandrina tabula p. 257, 26 libris traditum est βρόχους;
Calvus autem πρόχους legisse videtur. P. 268,1 Alexan-
drina tabula reete δὴ κογγία habet, ubi δικογγία legit
Calvus. Paulo post verba quae apud Calvum inveniun-
tur sextarium. vero seu xesten Aegyptii henion dicunt repe-

42 PROLEGOMENA IN.

παραπληείως cet. (δ 13 — fr. 81, 3 vs. 9). Hic enim
in Alexandrina tabula et corrupte et mutile scripta ἔςτι δὲ
Ó μετρητὴς ἐλαιρὸς ἐδυνατὰ ἔχων ις΄. καὶ καλεῖται ὁ
Ho ἑκτεύς; Calvus autem multo plura in libro suo legit:
metreles autem olearius huius duplus est, caelera. cero
concordant. quam enim comparationem ralionemve li-
brae pondus ad mnam habet, librae sensura. eandem
ad cotulam habet, sextarii scilicel zestaeve dimidium.
: Medimnus qutem Atticus modios sez Italicos capit. mo-
dius aulem hecteus vocatur. In his quae de medimno
leguntur sine dubio vera ac genuina sunt: unde reliqua
eliam quae Calvus addit minime spernenda esse apparet.
Dixit antea scriptor Alexandrinae tabulae itemque is quem
Calvus expressit mensuras olearias a centumpondio Romaso
principium habere. Id equidem re ab omnibus partibus
considerata aliter expedire non possum nisi hoc modo, sub
Romanorum imperio in aliqua provincia eam mensuram
oleariam quae Attico metretae responderet definitam esse
Clibris Romanis pro CVIII*), ipsam autem olei amphoram
in eadem provincia hac quam dixi centenaria mensura duplo
maiorem fuisse. Quid multa? in Aegypto artaba vetustior
(prol. $ 39) aequalis fuit Attico metretae, duae autem ar-
. tabae medimnum Aegyptium effecerunt. Iam concludimus
fuisse in eadem terra antiquam oleariam mensuram eodem
modo ac medimnum, hanc autem postea a Romanis pondere
CC librarum definitam esse, euiusque partem CCLXXXVIII
(vol..I p. 124) fuisse cotylam^*). Haec, ut significavi, eli-

. tita sunt ex fr. 78, 20, ubi ἡνίον habet codex. Tum apud
Calvum 8 15 vitiose addita verba sexque artabts constai
et deinde post modiorum trium omissa trientis nota: inte-
gra habes in Alexandrina tabula p. 258, 18 et 20. Porro
apud Calvum ὃ 16 extr. addita inveniuntur safon autem
satorumve paucae sunt differentiae. Denique Alexandrinae
tabulae paragraphum septimam iam secundum Calvum
emendavimus; ipse autem Calvus vitiose habet vini qua-
tuor et decem librarum (pro decem) et paulo post $ 18 granula
quingenta (pro quadringenta).

8) Sextarius olei pendit sesquilibram (fr. 64, 24 οἷο.)
metretes igitur, qui est 72 s&extariorum, libras 108.

4) Hanc esse iudico cotylam Alexandrinam quae in

SCRIPTORES ROMANOS. 43

cienda sunt e Graeci scriptoris verbis a Calvo expressis,
modo ne quid a Calvo in hac re impeditissima erratum esse
suspicemur. Reliqua autem quae supra ex Calvi interpre-
laione exscripsi: quam enim comparationem cet., Ga
apta ratione explicare non possum.

Denique Graecus scriptor quem Calvus secutus est ad-
didit notas ponderum: ac mensurarum. Hic apparet Calvum
proprios notarum ductus, quos in Graeco libro invenit, ne
novi typi in: officina faciendi essent, exhibere noluisse, pro
his autem primas litteras cuiusque vocabuli posuisse. Sed
in libro ilo Graeco sine dubio similes notae fuerunt iis

quas in priore volumine passim edidimus, et de talenti -

nola eonfer Salmasium supra a nobis citatum (I p. 81, V).

De apparatu Petri Danielis.

Iam cum ad calcem huius praefationis pervenerim, re-
stat ut ex litteris quas prompto ac benevolo studio ad me
dedit H. Usenerus deseribam apparatum Petri Danielis*),
qui Bernae servatur (cod. 189 in fol) Nimirum vir ille
doctus consilium ceperat scriptores de mensuris ac ponde-
ribus edendi, multaque quae ad propositum pertinerent
collegerat. Sic exstitit apparatus manu scriptus, quo haec
continentur: |

I. Apographum codicis Bernensis A 57 saec. X (form.
quadr. Continet hic liber foliis XVI veterem Epiphanii
versionem. hoc titulo: INCIPIT EPIFANII | EPI CYPRIANI
CIROTUS | DE HIS QUAE IN DIUINA SCRIP | TURA SUNT
MENSURIS ATQ. PONDERIBUS. | AANAECCPHAOC. | Si
quis uult eorum cet. Extrema sunt Talentum super om-
"ia pondera quibus alia appenduntur ezcellet. Addit
Usenerus hos duos quaterniones videri maioris cuiusdam
codicis reliquias esse, posteriore demum tempore in singu-

vetustissima tabula medicinali (fr. 29, 5, prol. I p. 69 s.)
oeto' olei unciis aestimatur. Nam divide 200 libras Ro-
manas per 288: prodeunt unciae 8... |

1) Petrus Daniel iuris consultus, Servii editor nobi-
lissimus idemque Plauti et Petronii, mortuus est a, 1608
[sic Jócher, seeundum Baillet jugem. des sav.].

124

COUUENERWEC

44 PROLEGOMENA IN

lare volumen colligatas. Pertinet igitur haec quae servata
est vetustae versionis pars ab initio libri Epiphaniani (p. 4
ed. Dindorf.) paene usque ad finem, nam post talenti defini-
tionem (p. 32 vs. 16 Dind.) pauca admodum in Graeco con-
textu leguntur. Ergo differt eadem ab ea versione quam
nos edidimus (fr. 122), quae tantum mensuras ac pondera
continet, non reliquas res sane alienas a proposito (prol.
$ 87). Sed redeam ad apparatum Danielis. Huius igitur
codicis apographum facit primam partem illius voluminis:
sequitur L. Dànaei, epistula Genabo ad Ligerim data, qua
ille ostendit se apographum a Daniele missum suis adnota-
tionibus auctum remisisse*.. Tum haec inveniuntur:

ll. folium formae octavae hoc titulo *Ez. e. cod. Er-
rici Memmi Volusii Metiani". |

Ill. duo folia formae maioris: *sidor$ Iunioris Hispa-
lensis Episcopi De Ponderibus ez XVI libro Etymolog.
cap. 24'. Adnotata est varia nescio quorum codicum scri-
ptura.

IV. folium unum, ubi follis et μιλιάριον (immo μιλια-
'píctoy) explicantur.

LÀ

2) Hoc est epistulae initium: 2. Danieli Togato et sibi
chariss. | L. Danaeus ín Christo s. p. D. | Remitto ad te mi
Daniel eam quam de Epiphanio 4ncorato Latinam fecisti
partem quae apud me reliqua erat. quae si diutius, quam
speraras, a me retenta est, id non tam tui oblivioni, quam
meae pigritiae et ingenii ruditatt tribuas, quoniam (an qua?)
id non assequebar facile: quod multis in locis occurrebat.
Emendavi igitur multa, sed dum in calce tuae versionis ver-
sarer, ecce e nostris studiosus quidam Epiphanium totum a
Jano Cornario Latine iampridem factum attulit. In qua legi
ea ipsa translata quae a te conversa sunt. Id quod te πέ-
Scire nolui, ut ne actum agas, nisi si quas annotationes forte
edere in ipsam Cornarii versionem malueris. Ad quae Use-
nerus haec acute adnotavit: Hieruus geht hervor, dass
Danaeus den Auftrag des P. Daniel ganz falsch verstanden
haben muss. Die vorhergehende Abschrift des cod. A δ ist
von Danaeus ganz durchcorrigirt (auch gelegentlich mit An-
merkungen versehen, z. B. gleich fol. 1 über dem Titel des
Buches Ancyrotus), offenbar unter der Voraussetzung, dass
P. Daniel die (vermeintlich) selbst gefertigte Version dem
griechischen Texte οἷα Erláuterung gegenüber stellen woll.

SCRIPTORES ROMANOS. 45

V. duo folia, quae continent emendationes in Graecum
Epiphanii contextum. In margine adnotatum *Cassander
(an Cussonides?) ἐπ Liturgia meminit vet. Interpretis
Epiphansv?.

VI. duo folia eiusdem argumenti hoc titulo *In Epiph. |
de ponderibus Et mensuris".

Praeterea Daniel nonnullos libros impressos collegerat
suasque notas et varias codicum scripturas adiecerat, quae
collectio nunc est codex Καὶ 178. In hoc volumine cum
dia tum Prisciani, Rhemnii Fanni, Bedae Angli, Volusii
Maeciani libri inveniuntur.

Haec Usenerus, quae satis demonstrant maximo opere
optandum esse, ut illius apparatus uberiorem cognitionem
quam primum habere liceat.

| METROLOGICI SCRIPTORES
ROMANI.

108. E M. Terentii Varronis de lingua Latina libro V
(169—174).

Multa pecuniae signatae vocabula sunt. aeris et
argenti haec: as ab aere. dupondius a duobus pon-
deribus, quod unum pondus assipondium dicebatur.
id ideo, quod as erat libra pondus. deinde ab nu-
mero reliquum dictum usque ad centussis, ut as sin-
gulari numero, ab tribus assibus tressis, et sic pro-
portione usque ad nonussis. in denario numero hoc
mutat, quod primum est ab decem assibus decussis,
secundum ab duobus decussibus bicessis. reliqua
conveniunt, quod est, ut tricessis, proportione usque
ad centussis, quo maius aeris proprium vocabulum
non est. nam ducenti et sic proportione quae di-
cuntur, non magis asses quam denarii aliaeve quae
res significantur.

4. a] ab Pri 6. pondo JMommsen, Gesch, d. Hóm,
Münzm. p. 193 adm. 75 7. reliquum dictum om. Pri
centussem Pri αἰ as singulari numero om. Pri (pro-
bat Spe p. 13) a anle singulari add, N 10. decusis
N 11, decusibus N bicesis JV, vicessis Pri post bi-
cessis F Ν᾽ add. quod dici solum (solitum Turneb.) a duo-
bus decussibus (om. N) bicensis (bicessis ve! bigessis alii)
12. tricensis NN. 13. post centussis codíces Prisciani add.
quod et Persius ostendit, Et centum Graecos uno cen-
tusse lieetur, quae nom scripsit ipse Priscianus (Spe p. 13)
quo] quod N — 15. aliaeve quae] aliaeque Prí
SCRIPT. METROL. II,

168

b

110

πα τὰ Νὰ
DO Ε VARRONIS LIBRIS DE LINGUA LATINA. [108]

i1 . Aeris minima pars sextula, quod sexta pars un-
ciae. semuncia quod dimidia pars unciae. se valet
dimidium ut in selibra et semodio. uncia ab uno
dicta. sextans ab eo quod sexta pars assis, ut qua-
5 drans quod quarta, et triens quod tertia pars. semis
quod semias, id est [ut] dimidium assis, ut supra
dictum est. septunx a septem et uncia conlisum.
17 reliqua obscuriora, quod ab deminutione, et ea quae
deminuuntur ita sunt, ut extremas syllabas habeant.
10 ut deunx dempta uncia, dextans dempto sextante,
dodrans dempto quadrante, .bes, ut olim des, dempto
triente.
13 [n argento nummi: id ab Siculis. denarii, quod
denos aeris valebant, quinarii, quod quinos. sester-
16 tius, quod semis tertius, dupondius enim et semis
antiquus sestertius est, οἱ veteris consuetudinis ut
retro aere dicerent, ita ut semis tertius, quartus se-
mis pronuntiarent. ab semis tertius sestertius dictus.
114 nummi denarii decuma libella, quod libram pondo 89
20 valebat, et erat ex argento parva. sembella, quod

1. unciae est. semuncia Prí 2. semiuncia δ
se] sic FN rel. se valet usque ad semodio om. Pri
4. assis, ut] assis est Pri 6. semias] semis Pri ut
seclusi idemque om. Pri 1. collisum Pri, conclugum FN
et rel. libri Varronis ὀ 8. diminutione Pri 10. deunx]
de una FN, una Pri, emendavit Spe (p. 14) idemque eiecil
deunx quod libri Varronis et Priscianus post uncia habent
14. sextertius N, idemque vs. 16 . 15. quod semis tertius]
duobus semis Pri, quod duobus semis additur AMueilerus
e coni. 17. aera Pri it& ut — pronuntiarent] ut se-
mis quintus, semis quartus, semis tertius nuntiarent Pri
18. sestertius om. N 19, decuma] a decima Prí quoi

libram cef. om. Pri —— as] aeris Scioppius et Mue 80.
simbella Ν

EM

-L——
y
- «
-

[109. 110] & vARRONIS LIBRIS DE RE RUSTICA. 91

libellae dimidium, quod semis assis. teruncius a tri-
bus unciis, quod libellae ut haec quarta pars, sic
quadrans assis eadem.

109. Ez eodem libro locus de agri mensuris
, (V. 34. 35). 5
Ager dictus in quam terram quid agebant, et unde 34
quid agebant fructus causa: alii, quod id Graeci dicunt
ἀγρόν. ut ager quo' agi poterat, sic qua agi actus.
eius finis minimus constitutus in latitudinem pedes
quattuor — fortasse an ab eo quattuor, quod ea qua- 10
drupes agitur — in longitudinem pedes centum vi-
ginti; [in] quadratum actum et latum et longum esse
p. centum viginti. multa antiqui duodenario numero
finierunt, ut duodecim decuriis actum. - iugerum di- ss
ctum iunctis duobus actibus quadratis. centuria primo 15
ἃ centum iugeribus dicta est, post duplicata retinuit
nomen, ut tribus a tribus multiplicatae idem tenent
nomen. |

110. Ez eiusdem libro de re rustica 1 (10).

Modos quibus metirentur rura alius alios consti- 20
tuit. nam in Hispania ulteriore metiuntur iugis, in

1. terruncius δ 2. quod om, Mue

7. alii quod Spe, aliquod F, an quod Za, qui haec et
cetera usque ad ἀγρόν uncis interclusit 8. arpo F quo
Turnebus, quod F 1]. et 13. centum viginti FLa, CXX
vulgo 129. in seclusi coll. de r. r. lib. 1, 10, hinc Spe

esse p.] e & 7, esse vulgo 14. duodecim FZa, XII
vwdgo ^ actum] actüs F, voluit igitur librarius actum cor-
rigere (Spe) 15. primo a] prima F 16. est F, vulgo
om, 117. ἃ tribus La, actibus F, vulgo om. |

b

10

15

COOU PIENE

52 E VARRONIS LIBRIS DE RE RUSTICA. [110]

Campania versibus, apud nos in agro Romano ac
Latino iugeris. iugum vocant quod iuncti boves uno
die exarare possint. versum dicunt centum pedes
quoquo versum quadratum. iugerum quod quadra-
tos duos actus habeat. actus quadratus qui et latus
est pedes CXX, et longus totidem. is modus acnua
latine appellatur. iugeri pars minima dicitur scri-
pulum, id est decem pedes et longitudine et latitu-
dine quadratum. ab hoc principio mensores non-
nunquam dicunt in subsicivum esse unciam agri aut
sextantem seu quid aliud, cum ad iugerum pervene-
runt, quod habet iugerum scriptula CCLXXXVIII,
quantum as antiquos noster ante bellum Punicum:
pendebat.

Bina iugera, quot a Romulo primum divisa dice-
bantur viritim, quae heredem sequerentur, : heredium :
appellarunt. haec postea centum centuria. centuria
est quadrata in omnes quattuor partes, ut habeat
latera longa pedum MMCD. haec porro quattuor

2. iugum] iugerum 4M 8. possunt M 5. qui est
latus C. XX pedes et longus totidem MM 6. centum viginti
Ve modius Pe acuna M, ac mina 7e 7. latinae
L 8. pedes in longitudinem et latitudinem vulgo 10,
subsicinum MM 11. seu] si LMP*7Pe, aut vulgo per-
venerunt quod habet om. M 12. quod ZP*, quot P*

gcriptula Z, scripula MP$vulgo, scrupula Pe CCkXXVIII
L, CLXXXVIII M4, CCLXXXVIII P*, ducenta octoginta-
octo Pe 418. quantus P falso 88 antiquos ZP'*, ad
antiquos M, autem ad ant. /e — noster] ὩΣ M, nostros Pe
14. pendebant Pe 15, quot La, quod libri ^ 10. quae-
que haeredem Pe haeredium 7e, heredem M 17. 8
centum centuria 7e, & centum centuria dicta vulgo 18,
habeant M . 19. pedum M. M. C. 3. L, pedum M. M. C.
M, M. M. C. pedes Pe (de P víde praef.), pedum oo Οὐ

i

O*-—-——e——— —

[ll] ΒΕ COLUMELLAE LIBRIS DE RE RUSTICA. δῦ

ἢ 3
centuriae coniunctae, ut sint in utramque partem bi-
nae, appellantur in agris divisis viritim publice saltus.

lll Tabula agrestium mensurarum e Columellae
libro V.
(Vide prol, 8 110.)

1. Modus omnis areae pedali mensura conprehen-
ditur, quae est digitorum XVI. pes multiplicatus in
passus et actus et climata et iugera et stadia centu-
risque, mox etiam in maiora spatia procedit.

2. Passus pedes habet quinque.

9. Áctus minimus, ut ait M. Varro, ἐπ latitudinem
pedes Π|. longitudinis habet pedes CXX.

4. Clima quoquo versus pedum est LX.

D. Actus quadratus undique finitur pedibus CXX.
hoc duplicatum fecit iugerum, et ab eo quod erat
iunctum nomen iugeri usurpavit. sed hunc actum
provinciae Baeticae rustici agnuam vocant, itemque
XXX pedum latitudinem et CLXXX longitudinem por-
cam dicunt. «αἱ Galli candetum appellant in areis

10

D (hoc D cum transversa linea) Ge, eadem addito C ante D

Sch — haec L, hec M, hae PeP*

1. "coniunctae "centuriae L utranque LPFe bi-
nae] bene M — 2. et sic ante appellantur add. Pe . pu-
blice L, publice 7e

6. omnis cereae S — comprehenditur 7e 7. quae
est] quia S, qui Pe — pes multiplicatus S 8. climmata
S 10. quique 7e 11. in eddidi e Varrone (supra
p.51,9) 192. quattuor Pe 16. facit Pe — erit .S 16.
usurpabit SP 17. beticae 7e, bethicae P acnuam
vulg, agmià Pe 18. triginta 7e — CXXV Ve, CLXXV
P porea S 19. calli gandetum S, sed ez c cauda ad-
scripla factum g

b

10

δά E COLUMELLAE LIBRIS "fug

urbanis spatium centum pedum, in agrestibus autem
pedum CL [quod aratores candetum nomenant]; se-
miiugerum quoque arepennem vocant.

6. Ergo, ut dixi, duo actus iugeri efficiunt lou-
gitudinem pedum: CCXL, latitudinem pedum CXX,
quae utraeque summae in se multiplicatae quadrato.
rum faciunt pedum milia XXVIII DCCC.

1. Stadium deinde habet passus CXXV, id est pe-
des DCXXV, quae mensura octies efficit oo passus.
sunt ea m. p. V.

8. Centuriam nunc dicimus, ut idem Varro ait,
ducentorum iugerum modum. olim autem ab cen-
tum iugeribus vocabatur centuria, sed mox duplicata
nomen retinuit, sicuti tribus dictae primum a par-

16 tibus populi tripertito divisi, quae tamen nunc mul-

20

tiplicatae pristinum nomen possident,

9. Haec non aliena nec procul a ratiocinio quod
tradituri sumus breviter praefari oportuit. nunc ve-
niamus ad propositum. iugeri partis non ommnis po-
Suimus, sed eas quae cadunt in aestimationem facti
operis. nam minores persequi supervacuum fuit, pro
quibus nulla merces dependitur.

1, cent& S 2. nomenant S, et sic scrípsit interpola-
tor; super e add. i manus paulo recentior 4, iugerum
Ve | 5.CXX] CCXX S 6. quae utraeque om. P f.
XXVIII dCCC S 9. mille 7e — passus: sunt campum
S (v. praef.), passus. sic ueniunt quinque milia pedum
Pe, sunt passus is ueniunt cet. P 12. post ducentorum
Ve add. numero 14. βίου Pe — 1b,tripartito Pe 17.

procul a ratocinio S 18. braeviter 8 19. possumus
SPe (v. praef.) 90. estimationem 8 92, mercede
penditur SP

«——— — ———————2 2l.

[11] ͵ DE RE RUSTICA. 55

10. Igitur, ut diximus, iugerum habet quadrato-
rum pedum XXXVIII DCCC, qui pedes efficiunt scri-
pula CCLXXXVIIT.

11. Ut a minima parte, id egt ab dimidio scri-
pulo incipiam, pars DLXXVI pedes efficit L, id est 5
iugeri dimidium scripulum.

12. Pars CCLXXXVIII pedes centüm, hoc est scri-
pulum.

18. Pars CXLIIII pedes CC, hoc est scripula duo.

14. Pars LXXII pedes CCCC, hoc est sextula, in 10
qua sunt scripula III. 0s

15. Pars XLVIII pedes DC, hoc est sicilicus, in
quo sunt scripula sex: ——

16. Pars XXIII p. ooCC, hoc est semuncia, ἰὴ
qua scripula XII. 15
11. Pars XII p. ll CCCC, hoc est uncia, in qua

sunt scripula XXIIII.

18. Pars VI p. IIII DCCC, hoc est sextans, in
quo scripula XLVIII.

19. Pars IIH p. VII CC, hoc est quadrans in quo 20
scripula LXXII.

20. Pars ΠῚ p. VIIII DC, hoc est triens, in quo
seripula XCVT.

2. XXGlT.acco S, milia XXVIII - dCCC Pe Scru-
pula Pe ubique, corr. P 8. COLXXXQI δ 5. pars
aLXXQ S, pars CCIXXXVIII 7e, pars DLXXII P. ef-
ficiut Ve 7. pedes C quae est Pe 9. et 10. pars
Beptuagensima et secunda pars CXLIIII pedes CC hoc est
àcripula duo, pedes CCCC hoc est sextulà S, Pars. IXXII,
pedes: pars. XÍIIII. pedes. CC. hoc est scrupula duo.
Pedes, OCC. hoc est sextula Pe 12. do S 14. p.
M. CC Pe 16. p. II. CCCC 7e, et sic infra (milibus non
distinctis lineola. superposita) 29. dc S

(cO

δ0 E FRONTINI LIBRIS DE LIMITIBUS. [112]

21, Pars Il et XII p. XII, hoc est; quincunx, in
quo scripula CXX. .
22, Pars dimidia p. XIIII CCCC, hoc est semis,
in quo scripula CXLIIIT.
5 22, Pars dimidia et duodecima p. xvi DCCC, hoc
est septunx, in quo scripula CLXVIII :

24. Partes duae tertiae p. XVIIII CC, hoc est bes,
in quo scripula CXCII.

25. Partes tres quartae p. XXI DC, hoc est do-

10 drans, in quo scripula CCXVI,

26. Pars dimidia et tertia p. XXIIII, hoc est dex-
tans, iu quo scripula CCXL.

27. Partes tertiae II et quarta p. XXVI CCCC,
hoc est deunx, in quo scripula CCLXIIII.

16 28, lugerum p. XXVIII DCCC, hoc est as, in quo
scripula CCLXXXVIII.

112. E Frontüni libro 11 de limitibus.

(Vide prol. $ 111.)

.8ὃ : : ΜΝ
"5 Primum agri modum fecerunt quattuor limitibus

20 clausum ΓῚ

1. quinounexs $,.quincuns 7e 2. CX. S 6. et
XII p. XIIL dCCC 7e 6.septuns 7e — CLXII:X 8,
CIXXXIIX Pe X ".partes duae tertiae supra lineam ha-
bet S ab altera manu, ut videtur — p. XXIIII. CC. hoc est
pes: in quo serupula. CCXIII 7e 9. pedes XX.1d.C-
S 11. destas 3, destans Ve 12. CCXII 7e 18.
pars S . tertiae et II S, tertiae secundae Pe Ρ.
XXIII.CCCC 7e 414, deunxs S, deuns Ve 1. pedes
XXVIII dccó $, pedes XXVII.dCCC Pe

Eu

[112] E BALBI AD CELSUM EXPOSITIONE. |. DT

plerumque centum pedum in utraque parte, quod
Graeci plethron appellant, Osci et Umbri vorsum:
nostri centenos et vicenos in utraque parte, cuius ex

IllI unum latus, sicut diei XII horas, XII menses anni,.
XII decempedas esse voluerunt. ex actibus conicio

acnuam primum appellatum ... dictum fundum. hi
duo fundi iuncti iugerum definiunt

deinde haec duo iugera iuncta in unum quadratuni

agrum efficiunt, quod sint in omnes partes actus bini

in hunc modum
u EE

quidam primum appellatum dicunt sortem, et centies
ducum centuriam. sunt qui centuriam maiorem mo-
dum appellant, ut Cremonae decem et ducentum; sunt
qui minorem, ut in Italia triumviralem iugerum quin-
quagenum.

113. E Balbi ad Celsum expositione et ratione
mensurarum.
(Vide prol. 8 112.)

6

10

15

1. Mensura est conplurium et inter se aequalium?

intervallorum longitudo finita, ut pes per unciam, per

1. centum /ibrí, centenum Za 2. Greci libri La

3, cente?^* et uicenos 44, uicenos et centenos JE, cente-
num et uicenum Za 6. appellatum] conf. vs. 11. 12
post fundum duae falsae figurae sunt in .4 (vide apud La
diagramma 31): ego genuinam figuram eamque post defi
niunt restítui 10. post modum /aisa figura est in .4 (apud
La 32) 13. Cremone 4La, cremonam E . decem
libri, denum Za ducentam 4, ducenta E, ducenum Za

20

MEM. dii

08 ' .EBALBI AD CELSUM EXPOSITIONE. [113]

pedem decempeda, per decempedam actus, per passum
stadium, per stadium miliarium, et his similia.
, 2. Mensurarum appellationes quibus utimur sunt
duodecim, digitus, uncia, palmus, sextans, pes, cubi-
6 tus, gradus, passus, decempeda, actus, stadium, mi-
liarium. Bm |
3. Minima pars harum mensurarum est digitus:
siquid enim infra digitum metiamur, partibus respon-
demus, ut dimidiam aut tertiam.
10 — 4. Uncia habet digitum unum et tertiam partem
digiti. |
5. Palmus habet digitós IIl], uncias Ill.
PAS 6. Sextans, quae eadem dodrans appellatur, ha-
bet palmos III, uncias VIIII, digitos ΧΙ].
15 — 1. Pes habet palmos IIII, uncias XII, digitos XVI.
8. In pede porrecto semipedes duo, in pede con-
strato semipedes IIII, in pede quadrato semipedes VIII.
9. Cubitus habet sesquipedem, sextantes duas, pal-
mos VI, uncias XVIII.
20 |. 10. Gradus habet pedes IIS.
11. Passus habet pedes quinque.
12. Decempeda, quae eadem pertica appellatur,
habet pedes X. '
13. Actus habet longitudinis ped. CXX, latitudinis
25 ped. CXX.
14. Stadium habet pedes DCXXV, passus CXXV.
15. Miliarium habet passus mille, oo p. V, sla-
dios VIII.

10. Uncia habet digitum unum et tertiam AMemmianu
liber apud Rigaltium, om. libri a La collati — 18. quae E,
que reliqui et La — 20. II. S. plerique, duosemis G, wnde
duo semis Za 97. OO p. Y Paticanus, pedes V reliqui,
milia pedum V La

“αὐ

[114] Sx ΒΥΟΊΝΙ LIBRO DE CONDICIONIB. AGRORUM. ὅ9

16. Mensurae aguntur generibus tribus, per lon-P?"
giudinem et latitudinem et altitudinem, hoc est re-
clum, planum, solidum.

17. Rectum est cuius longitudinem sine latitudine
metimur, ut lineas, porticus, stadia, miliaría, flumi-
num longitudines, et bis similia. |

18. Planum est quod Graeci epipedon appellant,
nos constratos pedes, in quo longitudinem et latitu-
dinem habemus. per quae metimur agros, aediflcio-
rum sola, ex quibus altitudo aut crassitudo non pro- 10
ponitur, ut opera tectoria, inauraturas, tabulas, et
his similia.

19. Solidum. est quod Graeci stereon appellant,
nos quadratos pedes appellamus, cuius longitudinem
et latitudinem. et crassitudinem metimur, ut parietum 15
structuras, pilarum, pyramidum aut lapidum materias,
et his similia.

o

114. Ez Hygini libro de condicionibus agrorum.
(Vide prol. 8 111.)

1. Hoc quoque non praetermittam quod plerisque 20
locis inveni, ut modum agri non iugerum sed aliquo
nomine appellarent, ut puta [qua] in Dalmatia versus ἢ
appellant. idem versus habet p. VIII DCXL. ita iu-

gero versus numero sunt III ZC. ego autem quotiens

1. ad S 16—19 ín libris appictae sunt quaedam figurae
(apud La 68—71) 1. Greci libri La

21. aliquo] ímmo alio quo: conf. p.60,9 22. qua B,
om. G, quo La . in Dalmatia]in campania quod C 24.
uersus non sunt ZJ, sunt uersus numero GLa III. I. L.
B, ΤΙ L. G; de nota trientís vide praefationem

CCOCUC U"EEW

60 rx HYGINI LIBRO DE CONDICIONIB. AGRORUM, [114]

egeram mensuram, ita renuntiabam, IVGERA TOT,
VERSVS TOT, ut, si forte controversia esset versum
habere pedes VIII DCXL, in iugeribus tamen fides
constaret. in provincia quoque Narbonensi varia sunt

5 vocabula: alii appellant libram, alii parallelam. in
Hispania centurias. ita, sicut dixi, in consuetudine
alicuius regionis inveniemus [sicut videtur] ita renun-
tiandum, IVGERA TOT, VERSVS TOT, sive LIBRAE
TOT, sive quod aliud vocabulum aliquo modo com-

10 prehensum fuerit. ita cum iugera adscripta fuerint,
licet peregrinis vocabulis possit aliquid ... iugerum
nobis ratio fuit, fidem servabit.

2. Neque hoc praetermittam quod in provincia
Cyrenensium conperi, in qua agri sunt regii, id est
16 illi quos Ptolomaeus rex populo Romano reliquit: sunt
plinthides, id esf laterculi quadrati uti centuriae, per
sena milia pedum limitibus inclusi, habentes singuli
laterculi iugera numero ooCCL. lapides vero inscri-
12s Pt. nomine divi Vespasiani sub clausula tali, OCCV-
29 PATI A PRIVATIS FINES: P. R. RESTITVIT. prae-
terea pes eorum, qui Ptolomeicus appellatur, habet
monetalem pedem et semunciam. ita iugeribus nu-
mero ocCCL, quae eorum mensura inveniuntur, ac-
cedere debet pars XXIIII, et ad effectum iterum pars

25 XXIIII, et prodeunt vero effecto monetali pede iugera

4. narbonensem Z, narbonense GLa 6. hispania
G, spaniam 8, Spania La 6. it& si, ut dixi — inve-
niemus, [sicut] uidetur ita renuntiandum Ze 9. con-
prehensum G, compraehensum ZZLa 12, fuit] sui coni.
La 14, cyrinensium 3 15. ptolomeus Ja, phtolo-
meus G 16. id est Turnebus, om. libri 20. restituit
Turnebus, praestituit BG 25. prodeunt vero effecto]

[15] VOLUSII MAECIANI DISTRIBUTIO. 61

ooCCCLVI ZC. hunc igitur modum quattuor limitibus
mensura S. S. inclusum vocamus medimna ooCCL,
quo apparet medimnon eorum mensura iugerum ha-
bere I, monetali autem mensura I — *,

ὃ. Item dicitur in Germania in Tungris pes Dru-
sianus qui habet monetalem pedem et sescunciam.

115. Volusi Maeciani distributio.
(Vide prol. 8 115.)

VOLVSII MAECIANI
distributio item vocabula &c notae partium in rebus quae
constant pondere numero mensura.

Saepenumero, Caesar, animadverti aegre ferentem
le, quod assis distributionem et in heredum institu-
lione et in aliis multis necessariam ignotam haberes.
quare ne tam exigua res ingenium tuum ullo modo
moraretur, cum partes ipsas tum vocabula et notas
proponendas existimavi; et deprehendes distributio-
fem quidem partium infinitam, oppido autem quam
exigua vocabula et notas.

[1.] Prima divisio solidi, id est librae, quod as

Pd

jr uniuero effecto 2, PE uniuerso effectu G, erunt uni-
uerso effectu coni. La iug. libri et La

1. corruptelas numeri OOCCCL in BG vide apud La;

ezcurrentia autem VICC in codicibus contracta sunt in VIII
2. cooCCL, add. Hudor[fius' Gromat. II p. 4241 4. mensu-
ram Ico. Z2, mensura I. CC. G, 'debet esse unum, unciam,
dimidium scripulum? Za; vide praef.

10. assis distributio Jó e coni. quae constant] pe-
euniariis CZ0, corr. Mo 12. Caesar Mo, coesor C, Cen-
sor δ 15. quare Mo, quae CBó

b

15

20

02 | VOLUSII MAECIANI | [115]

vocatur, in duas partes dimidias diducitur; pars dimi-
dia semis vocatur; nota eius S. [2.] sequens divisio
fit iu tres tertias partes; pars tertia triens vocatur;
nota eius — —. [3.] sequitur divisio in quattuor quar-

5 tas partes; pars quarta quadrans vocatur; nota eius
— —. [4.] deinceps fit divisio in sex sextas partes;
sextae partis nomen est sextans, cuius nota —. [5.]
deinde dividitur in octo octavas, quae sescunciae vo-
cantur, quarum est.nota €—. [0.] item in novem no-

10 nas; nona pars vocatur uncia duae sextulae; nota —W.
[1.1 dividitur item as in duodecim partes duodecimas;
vocantur singulae unciae, cuius nota —.

[8.] Haec velut elementa primae de asse distribu-

tionis aequalitatem servant. si quid quibusdam earum

15 detrahas vel conferas, fient dispares. [9.] quare si
quadranti sextantem, vel trienti unciam applices, fa-
cies quincuncem, qui constat ex quinque unciis, hoc

' est. quinque duodecimis; nota, quincuncis — — -.
[10.] si semissi applices unciam, vel quincunci sex-
20 tantem, vel trienti quadrantem, efficies septuncem,
hoc est septem duodecimas ; nota septuncis S—. [11.]

si septunci applicueris unciam, vel semissi sextantem,
vel quincunci quadrantem, vel trienti tantundem, fa-
cies bessem, id est duodecimas octo; nota bessis ὃ...
25 [12.] si bessi applicueris unciam, vel septunci sex-
tantem, vel semissi quadrantem, vel quincunci trien-
tem, dodrantem efficies, hoc est novem duodecimas;
nota dodrantis S — —. [13.) si dodranti applicueris
unciam, vel bessi sextantem, vel septunci quadrantem,
30 vel semissi trientem, vel quincunci tantundem, facies
dextantem, hoc est decem partes duodecimas; nota
dextantis S Z —. [14.] si dextanti applicueris unciam,

[115] DISTRIBUTIO. 63

vel dodranti sextantem, vel bessi. quadrantem, vel:
septunci trientem, vel semissi quincuncem, facies
| deuncem, id est undecim duodecimas; nota deuncis

δ: σ.

[15.] Ex his apparet in quas partes aequaliter, 5
in quas dispares as dividatur. quo tamen facilius et -
memoria res teneatur, summa divisionis haec est. in
asse sunt unciae XII, hoc est partes duodecimae duo-
decim, unciae et binae sextulae novem, hoc est no-
vem nonae; sescunciae. octo, id est octo octavae; 10
sextantes sex, id est sex partes sextae; quadrantes
quattuor, id est quattuor partes quartae; trientes tres,

id est tres partes tertiae; semisses duo, id est, duae
partes dimidiae. ceterae partes inaequalem faciunt
divisionem. [16. in deunce sunt unciae undecim, 15
sextantes .quinque et uneia, quadrantes tres et sex-
tans, trientes duo et quadrans, quincunces duo et
uncia, semis et quincunx, septunx et triens, bes el
quadrans, dodrans et sextans, dextans et uncia; de-
est assi uncia. [17.] in dextante sunt unciae decem, 20
sextantes. quinque, quadrantes tres et uncia, trien- -
tes duo et sextans, quincunces duo, semis et triens,
septunx et quadrans, bes et sextans, dodrans et un-
da; deest assi sextans. [18.] in dodrante sunt un-
(iae novem, sextantes quattuor et uncia, quadrantes 25
tres, trientes duo et uncia, quincunx et triens, se-
mis οἱ quadrans, septunx et sextans, bes et uncia;
deest assi quadrans. [19.] in besse sunt unciae octo,
sextantes quattuor, quadrantes duo et sextans, trien-
les duo, quincunx et quadrans, semis et sexlans, 30
sSeptunx et uncia; deest assi triens. [20.] in septunce
sunt unciae septem, sextantes tres et uncia, quadran-

64 VOLUSII MAECIANI [115]

'tes duo et uncia, triens et quadrans, quincunx et
sextans, semis et uncia; deest assi quincunx. [21.]
in semisse sunt unciae sex, sextantes tres, quadran-
tes duo, triens et sextans, quincunx et uncia; deest
5 assi alter semis. [22.] in quincunce sunt unciae quin-
que, sextantes duo et uncia, quadrans et sextans,
triens et uncia; deest assi septunx. [23.] in triente
sunt unciae quattuor, sextantes duo, quadrans et un-
cia; deest assi bes. [24.] in quadrante sunt umciae
10 tres, sextans et uncia; deest assi dodrans. [25.] in
Sextante sunt unciae duae; deest assi dextans.

[26.] Huc usque divisio maiorum [τῆς uováboc],
ut ita dictum sit, partium et celebris. et nota est.
sed cum rei natura infinitam partiendi praestet fa-

15 cultatem, succedit unciae quoque, quae est assis, ut
supra dictum est, pars duodecima, divisio, non tam
celebris quidem, sed tamen non adeo ignota. [27.|
ut assis, ita unciae prima divisio fit in duas partes
dimidias, quae vocantur semunciae; nota semunciae €.

20 [28.] item dividitur uncia in tres partes, quae vocan-
tur binae sextulae; nota binarum sextularum X. [29.]
item dividitur uncia in quattuor sicilicos, id est quat.
tuor quartas; nota sicilici 2. [30.] item in sextulas
sex, id esi sex sextas; nota sextulae Ἃ. [31.] item

25 in duodecimas duodecim, quas singulas partes dimi-
dias sextulas vocamus; nota dimidiae sextulae X.
[32.] item in scriptula viginti quattuor; scriptuli nota
Xe. [33.] est autem assis semuncia pars vicesima

12. τῆς μονάδος Mo; in C? satís magnam rasuram et
vestigia Graecae vocis vidit Bursianus; lacunam non indicant
C*Bó

[115] | DISTRIBUTIO. 65

quarta, duae sextulae pars tricesima sexta, sicilicus
quadragesima octava, sextula septuagesima secunda,
dimidia sextula centesima quadragesima quarta, scri-
pulum ducentesima octogesima octava. [34.] semun-
cia habet sicilicos duos, sextulas tres, dimidias sex-
tulas sex, scriptula duodecim. [35.] duae sextulae
habent sicilicum et dimidiam sextulam, sextulas duas,
dimidias sextulas III, scriptula VIII. [36.] sicilicus
habet sextulam et dimidiam, dimidias sextulas tres,
sciptula sex. [37.] sextula habet dimidias sextulas
duas, scriptula quattuor. [98.] dimidia sextula habet
scriptula duo. |

[39.] Has quoque partes in quantum libet divi-
dere possis; verum infra eas neque notas neque pro-

pria vocabula invenies praeter ea. dimidium scriptu- :

lum audio quosdam ratiocinatores simplium vocare,
quod erit totius assis quingentesima septuagesima
sexía, quam et ipsam partem infinito separare pos-
sis. [40.] nec mirum, si infra has partes partitio
facta et nominibus et notis caret, cum eliam inter
superiores primasque divisiones pleraeque partes et
nominibus et notis careant: statim namque undecim
undecimae assem efficiunt, nec aut nomen proprium
aut notam habent; perinde decem decimae. nam
hona assis facit unciam duas sextulas; octava, ut
Supra redditum est, sescuncia vocatur; septem septi-
mae, quae et ipsae assem implent, nec nomen pro-
prium nec notam habent; sextae sextantes vocantur;

1. et ante quarta add. C; numeros olim scriptos fuisse
demonstrat Mo coll. vs. 3, ubi libri tricesima habent pro
quadragesima — .24. nam] iam coní. Mo

SCRIPT. METROL. II, 5

20

25

66 VOLUSII MAECIANI [15]

. ne quintae quidem aut nomen proprium aut notam
habent; iam vero tertias trientes, quartas quadrantes,
sicut. duodecimás uncias vocari ostensum est. [41.]
infra has ceterae usque sextam decimam nomine

ὅ proprio notaque carent; sed sexta decima semuncia
sicilicus dicetur, nam sedecim semuncíae octo sunt
unciae, sedecim sicilici quattuor unciae flunt, iunctae
unciis octo assem implent: septima decima deinde
interiecta nomine notaque caret: octava decima vo-

10 cabitur semuncia sextula, nam hae decies octies du-
ctae assem efficiunt: [42.] post has inferiores par-
tes, excepta semuncia, duabus sextulis, sicilico, sex-
tula, dimidia sextula, seriptulo, neque vocabula pro-
pria neque notas habent. [43.] centesima, quae com-

, 18 modi aut usurarum nomine ad sortem applicaretur,
solebat olim sicilico, id est C averso, eo notari quod
cum C centum significaret, convertebatur ad eam
summam, cuius centesima futura erat, et sive una
convenerat, unus sicilicus, sive plures, tot sicilici

20 ponebantur.

[44.] Sicut autem assis appellatio ad rerum soli-
darum hereditatisque totius, divisio autem eius ad par-
tium demonstrationem pertinet, ita etiam ad pecuniam
numeratam refertur, quae olim in aere erat, postea

25 et in argento feriri coepit ita, ut omhis nutnmus ar-
genteus ex numero aeris potestatem haberet. [45.]
eo in numero sunt hi argentei nummi: denarius, cu-
ius est nota X, quinarius, cuius est nota VM, sester-
tius, cuius nota est HS. victoriatus enim) nunc tan-

30 tundem valet quantum quinarius; olim ut peregrinus

16. solebat olim edd. Mo 23. etiam] et C*Bó
30. ut] at C, ac Bó

e
[115] DISTRIBUTIO. | 61

nummus loco mercis, ut nunc tetrachmum et drachma,
habebatur. [46.] denarius primo asses decern valebat,
unde et nomen traxit; quinarius dimidium eius, id
es quinque asses, unde et ipse vocatur; sestertius
düos asses et semissem, quasi semis tertius, Graeca
figura ἕβδομον ἡμιτάλαντον, nam sex talenta et se-
mitalentum eo verbo significant; lex etiam duodecim
tabularum argumento est, in qua duo pedes et semis
seslertius pes vocatur. (47.] nunc denarius XVI, vi-
doriatus et quinarius VIII, sestertius quattuor asses
valet.

[48.] Infra quam divisionem sequitur alia quae-
dam subdivisio, notas aeque et propria vocabula ha-
bens. quare si ad denarium rationem conficias, as-
sem hac nota scribas ac voces: semuncia sicilicus
X£); semunciae enim sedecim et sicilici , sedecim
assem efficiunt. [49.] dupundium hac nota scribas ac
voces: sescuncia X € —; nam sedecim sescunciae du-
pundium efficiunt. [DO.] tressis hac nota scribas ac
Yoces: sextans sicilicus X 22; aeque enim sedecim
sextantes totidemque sicilici tres asses efficiunt. [51.]
quattrussis hac nota scribas vocesque: quadrans X—- ;
sedecim enim quadrantes quattrussis efficiunt. [52.]
quinques hac nota scribas vocesque: quadrans se-
muncia sicilicus X — — 2 2; nam sedecim quadrantes
ac totidem semunciae sicilicique faciunt quinques.
[59.] sexis hac mota scribas nominesque: triens se-
munia ἈΠ X; aeque enim trientes et semunciae
Sedecies ducti sexis efficiunt. [524.] septus hac nota

1. tetradrachmum Zó et Mo; sed hic nunc praefert
tetrachmum eum C

5*

25

b

10

15

20

25

80

68 |. VOLUSII MAECIANI τς [us]

Scribas ac nomines: quincunx sicilicus X——-2;: -
simili enim modo quincunces ac sicilici multiplicati

septus efficiunt, [55.] octus hac nota scribas ac no-
mines: semis XS, quibus eodem modo multiplicatis
octus reperies. [56.] nonus hac nota scribas appel-
lesque: semis semuncia sicilicus X SZ 2, ut simili-
ter hac quoque nota, quae vocalur semis semuncia

sicilieus, multiplicata nonus invenias. [57.] deous hac
nota scribas atque nomines: septunx semuncia XS-Z; -

septuncem quoque ac semunciam totiens si duxeris,
decus efficies. [58.] undeciaere hac nota scribas ap-
pellesque: bes sicilicus X S—2; nam bes sicilicus
totiens ducti undeciaere efficiunt. [59.] duodeciaere
hac nota scribas ac voces: dodrans X SC -; do-
drantes eodem modo computati duodeciaere efficiunt.
[60.] tredeciaere hac nota scribas vocesque: dodrans
semuncia sicilicus X S 2 —2 2; dodrantibus semun-
ciis sicilicis eadem ratione multiplicatis tredecim as-
ses efficias. [61.] quattuordeciaere hac nota scribas
ac voces: dextans semuncia KS ZZ ; dextantes se-

munciaeque sedecim aeque quattuordeciaere efficiunt.

[62.] quindéciaere hac nota scribas et appelles: deunx
sicilicus X S 2 — —2; deunx quoque ac sicilicus se-
decies ducti quindeciaere efficiunt.

[63.] Ingeniosissime autem, cum ad denarium r2-
tio conficeretur, excurrentis aeris nota inventa est,
quae sedecies multiplicata id efficeret: nam cum de-
narii nota praescribatur, eique subiniungatur aeris ex-
currentis nota, manifestum est eam sedeciens ducen-
dam ex adnotatione denarii.

4. XS om. C ín lacuna 28. subiungatur 26

*

[115] DISTRIBUTIO. 69

[64.] Ad quinarium et victoriatum rationem Ro-
mae confici nescio: quemadmodum tamen, si velis,
conficias, facilius apparebit, si prius inspexeris ad
quem modum sestertiaria ratio conflat; tunc enim
excurrentis aeris leges exemplum denariariae ratio- 5
nis, et dimidiam duces; vel sestertiariae, et duplicabis.-

[65.] Ad sestertium ratio si confiat, semis hac
nota scribitur —T; vocatur libella teruncius. est au-
tem libella sestertii decima pars, teruncius quadrage-
Sima, quae duae partes iunctae octavam sestertii, id 10
. est semissem, efficiunt; nam octo libellis, id est octo
decimis, teruncii oclo, id esL octo quadragesimae
(quae fiunt quattuor vicesimae, hoc est duae deci-
mae) adiectae complent sestertium..[66.] sunt enim .
in sestertio libellae decem, singulae viginti, teruncii 15
quadraginta. [67.] infra semissem nemo temere ra-
tonem sestertiariam ducit. potest tamen: nam qua-
drans, qui est pars sexta decima sestertii, poterit
notari singula, quae est vicesima sestertii, et dimidio
leruncio, qui est octogesima sestertii; nam utraque 20
laec pars iuncta efficit sextam decimam. [68.] as no-
tari dg&À — €. haec ad sestertium nota vocatur
duae libellàé singula; fiunt duae decimae et vicesima,
hoc est quakta pars sestertii; nam quater binae libel-
lae octo fiunt decimae; quattuor singulae quattuor 25.
fiunt vicesimae, hoc est duae decimae, quae superio-
ribus iunctae sestertium complent. [69.] as semis no-
lari debet Z— Z T, vocatur tres libellae singula te-
runcius, et sunt tres decimae, una vicesima, una
quadragesima, hoc est quarta et octava sestertii; su- 30
persunt octavae quinque, id est semisses quinque, ut
Ccompleant sestertium. [70.] dupundius hac nota S;

Á

10 VOLUSII MAECIANI [115]

vecantur quinque libellae, quae sunt quinque decimae;
hae duplicatae sestertium implent. (71.] dupundius
semis hac nota S—- T; vocatur sex libellae teruncius;
sunt autem sex decimae et quadragesima, id est di
ι δ midia et octava totius; supersunt octavae tres, id est
' semisses tres, ut sestertium compleant. [72.] tressis
hac nota SC Z; vocatur septem libellae singula;
sunt autem pars dimidia et duae decimae et vice-
sima, hoc est pars dimidia et quarta; desunt duae
10 octavae, id est quarta, quae iuncta impleat sester-
tium. [73.] tressis semis hac nota SC —Z T; voca-
tur octo libellae singula teruncius; sunt pars dimidia
et tres decimae et vicesima et quadragesima, hoc est
pars dimidia et quarta et octava; superest octava,
15 quae adiecta sestertium conpleat.

[14.] Libella dicta creditur quasi pusilla libra:
nam cum olim asses libriles essent, et denarius de-
cem asses valeret, et decima pars denarii libram,
quae eadem as erat, singula selibram, quae eadem

40 semis erat, teruncius quadrantem haberet; sive de-
nariaria sive sestertiarja ratio conficeretur, iisdem no-
tis, id est libellarum et singularum et terunciorum,
praeposita nota denarii vel sestertii, ul erat ratio,
aera exprimebantur. [0.1 posteaquam in sedecim as-

25 ses denarius distributus est, denariaria ratio expedi-
tius confici coepit, ut supra dictum est; sestertiaria
mansit sub iisdem notis, aucta tamen computatione.
[16.] baec quoque libella exemplo maiorum in duos
velut semisses, qui singulae vocantur, et quattuor

30 velut quadrantes, qui teruncii vocantur, dividitur.

[71.] Ponderis eadem divisio est quae aeris. nam
in quas partes as dividitur, in has et libra dispen-

[115] DISTRIBUTIO. 11

ditur. [78.] dicilur ita as quidem, seu de divisione
solidi; seu de pondere, seu de numerata ín aere pe-
cunia agatur; libra autem in pondere. nummi vero
argentei in pecunia forma publica dumtaxat nomen
accipiunt. 5

[19.] Mensurarum liquoris atque grani expeditior
οἱ forma et appellatio est: nam quadrantal, quod
Dune plerique amphoram vocant, habet urnas duas,
modios tres, semodios sex, congios octo, sextarios
quadraginta octo, heminas nonaginta sex, quartarios 10
centum nonaginta duo, cyathos quingentos septua-
ginta sex. [80.] notae mensurarum:

quadrantalis ᾳι

urnae 8

modii Oy 15
semodii (y

congii Ζ

sextarii ad vinum 9
ad granum Z5

heminae G 20
quartarii t(Y)
cyathi TI

[81.] Partium et numeri naturalis causa durat, quam-

"is nominibus apud quasque gentes differant. pon-
deris οἱ mensurarum modus incertus est; nam eius 25
dispensio ac dimensio ..........

1. dicitur add. Mo 11. cyatos C 28, Partium etc.
om. Bó 24. apud C" ab Helbigio collatus (vide praef.),
aput C» Mo differant Mo, referat C 25. nam eius]
numerus C* ab Helbigio collatus

12 LIBER DE ΑΒ8Ε. [116]

116. Liber de asse.
(Vide prol. 8 114.)

[Balbus ad Celsum de asse minutisque eius
portiunculis.]

δ [11 Quicquid unum est et quod ex integrorum
divisione remanet, assem ratiocinatores vocant. quot-
quol ergo, de integra divisione singulares res unita-
tesve remanebunt, totidem asses erunt: si unitas una
remanebit, unus erit assis asve; si duae, duo; si

10 plures, plures erunt asses. sed quia pauciores inler
aequales aequaliter dividi non possunt, nisi in minu-
tias, quemadmodum dictum est, secentur, oportet
eum qui docet ostendere quibus rationibus ab inte-
gris deriventur minutiae. [2.] assis quidem asve in

15 duas partes sectus sex principales generat divisiones,

. tquibuslibet binis partibus toti suo aequatus et eius-
dem sui totus constilutust. aut enim assis altera pars
est deunx, altera uncia; aut altera dextans, altera
sextans; aut altera dodrans, altera quadrans; aut al-

20 tera bessis (sic enim potius dicendum est, quam aut
bes aut des, quoniam binas ex tribus assis partes
sibi vindicat), altera triens; aut altera septunx, al-
tera quincunx; aut utraeque partes erunt semis. [2.]
harum omnium partium nullae parem quantitatem ha-

25 bent praeter duas ultimas, quemadmodum patuit;
principales ideo dicuntur hae partes, quoniam una-

10. pauciora coni. Gr — 16. aequatas et eiusdem sui
iotius constitutrices, nempe divisiones, coni, Gr, aequatis
ex iisdem sui totus constituitur 2 ὅ 20. quam) quem
Ro 22. uendicat Ho altera triens Ho habet ante sic
enim potius; transposuit Bó

—— "CHEN tm mE

[116] LIBER DE ASSE. ὁ Ὁ 18

quaeque illarum et in alias partes dividitur quae se-
cundariae sunt ad totum; omnis enim pars partis to-
tius pars est. [4.] quod diximus explanandum est:
cuiuslibet integrae rei in duodecim partes divisae
semper duodecima pars uncia dicitur, restat vero
deunx; et hae sunt partes primae divisionis. [5.]
haec de assis partibus tractamus nisi eo modo quo
simpliciter sunt partes ut integri totius, species enim
illius innumerabiles sunt; nam quotquot sunt inte-
grae unitates, totidem necesse est intelligi assis esse
species. [6.1 earum unitatum quaelibet divisa in ae-
quales partes sex sextam habebit sextantem, reliquas
dextantem ; ergo sic potest dividit pars una assis dex-
tans, altera sextans. [7.] item cuiuslibet rei integrae
in quatuor partes aequales divisae quarta pars qua-
drans vocabitur, reliquae dodrans. [8.] item cuius-
libet rei in tres partes divisae duae illarum bessis
nominabitur, reliquae triens. [9.] rursus cuiusvis rei
divisae in tales duas parles, quarum altera alteram
septima sui totius parte superat, septunx nuncupabi-
tur, superata quincunx. [10.] sexto modo res aliqua
integra in duas aequales minutias separatur, quae
utraeque semis dicuntur. [11.] septima divisio his
adiungi potest; nam rei integrae in octo partes di-
Siributae pars quaelibet ex illis sine aliis considerata
Sescuncia dici potest, reliquae semuncideunx.

[12.] Licet assis plures sint divisiones, tamen his
Septem numerarii ratiocinatores magis utuntur, et

5. restat. Z0, sexta Ro, caeterae coni. Gr 7. non
nisi cont. Gr, nisi partictpium esse videri adnotat Bó 12.
Sex add. Gr. 26. illis coni, Gr, iis Bó, aliis Ho

10

15

20

25

14 LIBER DE ABSE. [116]

párs illa quae est semuncideunx, in frequenti usu
non e&t, unde characterem non habet quo designe-
tur. [18.] as ergo habet unum deuucem, unum der.
tantem, unum dodrantem, unum bessem, unum se-

6 ptuncem, duos semisses, duos quincunces, tres trien-
tes, quatuor quadrantes, sex sextantes, octo sescun-
cias, duodecim uncias. [14.] et uncia ablata de asse
remanet deunx, sublata uncia de deunoe remanet dex-
tans, sublata uncia de dextante remanet dodrans,

10 sublata uncia de dodrante remanet bessis, sublata
uncia de besse remanet septunx, sublata uncia de
Septunce remanet semis, sublata uncia de semisse
remanet quincunx, sublata uncia de quincunce re-
manet triens, sublata uncia de triente remanet qua-

16 drans, sublata uncia de quadrante remanet sextans,
sublata uncia de sextante remanet uncia, sublata se-
muncia de sextante remanet sescuncia, hoc est uncia
et dimidia, sublata semuncia de sescuncia remanet
uncia.

20 — [15.] Et uncia quidem sic dividitur: unciae pars
alia semuncia, alia duella, alia siciliquus, alia sex-
tula, alia drachma, alia hemisescla, alia tremissis,
alia scripulus scrupulusve. semuncia quidem est me-
dietas unciae, duella tertia pars, siciliquus quarta,

95 sextula sexta, drachma octava, hemisescla duodecima.
tremissis sextadecima, scrupulus quarta et vigesima.
[16.] quare tremissis continet scrupulum et dimi
dium, hemisescla duos scrupulos, drachma tres, se
tula quatuor, siciliquus sex, duella octo, semunci

30 duodecim, uncia quatuor et viginti, sescuncia sex εἰ
triginta, sextans octo et. quadraginta, quadrans due

6. quatuorque Ao 9. dodràax fio

— 7

nae
! i

li
mul
us
dui
ES
n
ἃ Ut
,,
yn:
T

[17] LOCI E FESTO ET PAULO. 15

et sáptuaginta, triens sex et nonaginta, quincunx cen-
tum et viginti, semis centum et quatuor et quadra-
ginta, septunx centum et octo et sexaginta, bessis cen-
tum et duos et nonaginta, dodrans ducentos et sede-
cim, dextans ducentos et quadraginta, deunx ducen-
tos et quatuor et sexaginta, as ducentos et octo et
octoginta. |

111. Loci e Festi libris de cerborum significatione
atque ex epitome Pauli *).

[17] Actus modo significant — iter inter vicinos quat-
tuor pedum latum, modo in geometrica minorem partem
imgeri, id est centum viginti pedum.

[24] Aestimata poena ab antiquis ab aere dicta est,
qui eam aestimaverunt aere, ovem decussis, bovem centus-

. Sis, hoc est decem vel centum assibus. -

[33] Bessem appellatum esse, quod bis triens sit,

j ' quavis dura compositio fiat. [besis ex triente. besis viril
, Sunt unciae. triens tres.]

[54] Centenariae cenae dicebantur in quas lege Licinia
non plus centussibus praeter terra nata inpendebantur, id
est centum assibus, qui erant breves nummi ex aere.

2. et ante quatuor idemque reliquis locis post centum
et ducentos uncis seclusit Bó 4. et sedecim 33, sedecim
Gr (qui adnotat pro CCXV I librarium accepisse CCXXI), unum
et viginti Ro

ἢ Numeri uncis inclusi indicant pagtnas editionis
Muellerianae. Loci minoribus litteris expressi ex Pauli
epitome repetiti sunt. In Festi locis ea quae probabili
conieetura addita sunt cursivis litteris Muellerus signi&-
cavit,

ll. geometrica] gromatica Lachmann. in Mus. Rhen. II
P. 357 14, estimauerunt G — centusis G 1. decim
G 10. besem G 17. besis efc. sic edidi e αὐ 19.
Centenarig caenae G 20. pterraenatab- G, et ab altera
^". t super ter

10

15

20

10

15

20

25

16 LOCI E FESTO ET PAULO. [117]

[59] Centenas pondo dicebant antiqui referentes ad
libras.

[53] Centuria in agris significat ducenta iugera.

[53] Centuriatus ager in ducena iugera definitus, quia
Romulus centenis civibus ducena iugera tribuit.

[52] Choenica, mensurae genus.

«| 64 | Contrarium aes, grave aes.

[78] Dextans dicitur, quia assi deest sextans, quem-
admodum duodeviginti et 'deunx.

[72] Dispensatores dicti qui aes pensantes expende-
bant, non adnumerabant. hinc deducuntur expensa sive
dispensata vel conpensata; item compendium, dispendium,
assipondium , dupondium.

[78] Euboicum talentum nummo Graeco *septem mi-
lium et quingentorum cistophorum est, nostro quattuor
milium denariorum.

[98] Grave aes dictum a pondere, quia deni asses, sin-
guli pondo libras, efficiebant denarium, ab hoc ipso nu-
mero dictum. sed bello Punico populus Romanus pressus
aere alieno ex singulis assibus librariis senos fecit, qui
tantundem ut illi valerent. item nummi quadrigati et bi-
gati a figura caelaturae dicti.

[100] Hemina ex Graeco £écrou ἡμίσεια, quod est
dimidia pars sextarii.

[108] Impensam stipem, aes sacrum, quod nondum
erat pensum.

[116] Libella deminutivum est a libra.

[120] Lues] . . . Aírpa enim libra est.

1. pando G, sed ab alt. m. o super ἃ 8. sextas G

. 14. Eub. tal. nummo Graeco sex milium cistophorum est,

nostro quattuor milium et quingentorum denariorum coni.
Mommsen. G. R. M. p. 72 (conf. eund. p. 29 adn. 95) 165.
et correxit altera manus in G; prima manus ex vel e-e
scripsisse videtur cistoforum G . quatuor G (recte supra
p. 97 vs. 1) 17. es Gi, es G* 29, caelature G 28.
greco G Eécrou ἡμίςεια correxi e scriptura G xestosimi,
corrupta illa quidem e Graeco ZECTOYHMI' . 98. λίτρα]
litra G

[17] LOCI E FESTO ET PAULO. T1

[144] Maximam multam dixerunt trium milium et vi-
ginti assium, quia non licebat quondam pluribus XXX bo-
bus et duabus ovibus quenquam multari, aestimabaturque
bos centussibus , ovis decussibus.

[157*] Milium quidam putant cepisse nomen a
maxima *nummorum summa quae est mille.

[165*] Nexum est, ut ait Gallus Aelius, quodcum-
que per aes et libram geritur.

[Ibid.| Nexum aes apud antiquos dicebatur pe-
cunia quae per nexum obligatur.

[1155] Nonuncium ef sescunciam quod magistri
ludi appellant significat dodrantem et dimidium te-
runcium, quod singula sescuncia uncia et dimidium
sit.

[172] Nonuncium et teruncium dicitur, quod novem
unciarum sit sive trium.

[115}] Nummum ex Graeco nomismate ezcisti-
mant dictum, idemque nobis quod, νοῦμμον illis
valere, quia pecuniae nomina a Siculis accepimus,
quorum hoc proprium est.

[172] Nummus ex Graeco nomismate dicitur.

[202"] Ovibus duabus multabantur apud antiquos
in minoribus delictis, ut in maioribus XXX bobus,
nec hunc ultra numerum excedebat multatio; quoad,
posteaquam aere signato uti civitas coepit pecora-
que multaticia incuria corrumpebantur, unde etiam
peculatus crimen usurpari coeptum est, facta aesti-

6. “ἐπ cod. videtur esse nummarum? Mue , 18, sescun-

10

20

25

cia Mue, sex . . . cod. 15. Nonunctium 'et terunctium ἡ

G 16. unctiarü G 21. greco G 22. duobus coni.
Sca coll. Paulo v. ovem (p. 195 Mue); at conf. infra pecu-
latus 23, XXX bobus corr. Mue, amb. cod, teste Urs
24. quoad correci ez quod

᾿ O0 ΤΥ

18 LOCI E FESTO ET PAULO. ' [117]

matio peeoralis multae, et boves centenis assibus,
oves denis aestimatae. inde suprema multa, id est
maxima, appellatur tria milia aeris. item: viceseis
minoribus delictis. mE

5 [222] Parasangae apud Persas viarum mensurae.

[237 *] Peculatus furtum publicum dici coeptus est

a pecore, quia ab eo initium eius fraudis esse coepit,
siquidem ante aes aut argentum signatum ob delicta
poena gravissima erat duarum ovium et XXX bovum.

10 ea lege sanxerunt T. Menenius Lanatus et P. Sestius
Capitolinus consules. 4086 pecudes, postquam aere
signato uti coepit populus Romanus, Tarpeia lege
cautum est, ut bos centussibus, ovis decussibus aesti-
maretur.

15 [208] Pendere poenas solvere significat ab eo quod
aere gravi cum uterentur Romani, penso eo, non nume-
rato debitum solvebant: unde etiam pensiones dictae.

[2405] Pondo libram dicebant, quod solebant

iam inde a Roma condita aes appendere, cum non-
20 dum. argenti signati ullus usus esset, quod antiquo-
rum publicae et privatae rationes etiamnunc docent.
[Ibid.] Publica pondera ad legitimam normam
exacta fuisse ex ea causa lunius in ... colligit,
quod duo Silii P. et M. tribuni plebi rogarint his
25 verbis: 'ex ponderibus publicis, quibus hac tempe-
state populus oetier [qui] solet, [uti] coaequator se

3. millia vulgo —— vincesis cod. (?), corr. Urs 10.
eam legem cont, Mue praeter necessitatem —— menonius cod.
( K) 11. cos, cod. 12. P. R. cod. 13. centuüsibus etf

decusibus cod. 16. roma G!, ni add. 6* pense 6!,
penso G* 24. silli cod. trib. pleb. cod. 25. ex
ponderibus cet.] v. praefat. 26. coaequatur sedulum ut

hi quadrantal cod.

[117] LOCI E FESTO ET PAULO. 19

dulo malo, uti quadrantal vini octoginta pondo siet,
congius vini decem pondo siet, sex sextari congius
'siet vini, IIL sextari quadrantal siet vini. sextarius
aequus aequo cum librario siet, sexdecimque librari
in modio sient. si quis magistratus adversus hac 5
dolo malo pondera modiosque vasaque publica mo-
dica minora maiorave faxit iussitve fieri dolumve ad-
duit quo ea flant, eum quis volet magistratus mul-
tare, uti dum minore parti familias taxat, liceto: sive
quis im sacrum iudicare voluerit, liceto.? 10
[258"] Quadrantal vocabant antiqui quam ex
Graeco amphoram dicunt, quod vas pedis quadrati
octo et XL capit sextarios.

[259] Quadrantal vocabant antiqui amphoram, quod
vas pedis quadrati octo et quadraginta sextarios capiat. 15
[275] Ratitum quadrantem dictum putant, quod in eo

et triente ratis fuerit effigies, ut navis in asse.

[265*] Rodus vel raudus significat rem rudem eet
inperfectam. — Vulgus quidem in usu habuit non
modo pro aere inperfecto, ut Lucilius, cum ait: 20
'plumbi pauxillum rodus lignique metaxam"; sed etiam
' signato, quia in mancipando, cum dicitur 'rudusculo ᾿

! 1. pondo siet] p. is cod. 2. vini duo quinquaginta
cod. (K) 8. quadarantal cod. — 4. sex dequinque librae

cod., corr. Sca et Mue 6. dolo malo] d. m. cod. 7.
iussit vere cod., corr. Sca 8. quo coni. Mue, que cod.
(K) multare, uti Urs, multaretur cod. 9. patri cod,

10. im, ἐς e. eum, Sca, in cod. 11. Quadranta cod. 12.
dicant cod. 14. Quadranta G 15. uas G*; prima ma-
"us quid pro u scripserit, cognosci non potest 16. conf.
reliquías eiusdem loci apud Festum 17. fuerint G 18.
conf. Festum v, Raudusculum p. 247^ et Paulum v. Roduscu-
lum p. 275 19. imperfictam cod. 21. paxillum et ma-
texam cod. 22. pro ante signato vulgo add.

80 LOCI E FESTO ET PAULO. [11]

libram ferito, asse tangitur libra. Cincius de verbi:
priscis sic ait: *quemadmodum omnis fere materia
non deformata rudis appellatur, sicut vestimentum
rude, non perpolitum, sic aes infectum rudusculum.

5 apud aedem Apollinis aes conflatum iacuit: id ai.
rudus appellabant. in aestimatione censoria aes in-
fecum rudus appellatur.'

[292] Semis, semodius, semuncia ex Graeco trahuntur,

sicut et alia nonnulla, quae S litteram pro adspiratione eo-

10 rum habent, ut ἑπτά septem, ὕλαι silvae. sic ista ab e
quod illi fjjitcu dicunt declinata sunt.

[934^] Sestertius dicitur quarta pars denari, quo
tempore is decussis valebat, id est dupondius S.

[335] Sestertius dicitur quarta pars denarii, quo tem-
15 pore is decussis valebat, id est dupondius et semis.

[847 "] Sesterti notam . . . ait signa conlinere
dupundi et semissis. unde sestertius dictus quasi
semis terius. sed auctos esse postea asses in se-
sterlio. apud antiquos autem denarii denorum as-

20 sium erant, et valebant decussis dicebaniurque tum
quadrigali bigati. quinquessis item valebat quina-
rius. idem auclor est numerum aeris perductum
esse ad XVI in denario lege Flaminia minus sol-
vendi, cum Hannibalis bello premeretur populus

96 Romanus.

4. rudé cod. ruduscuiu cod. 6. inestimatione

u

cod. 7. rudis cod. — 8. conf. reliquias eiusdem loci apud
Festum - grecothrahuntur G 9. litteram Festus et 6,
literam vulgo 10. eptaG — ylaiG — 11.ymisiG 12.
*denari corr. sec. man, denarii? Keil. 13. his decusis
cod. 15. post semis G add. tertius ἢ 16. supplementa
huíus loci repetivi ex Mommseni G. R. M. p. 2890 11, se-
misis cod. (K) 24. P. R. cod.

[117] LOOI.E FESTO ET PAULO. 81

[9415] Sextantari asses in usu esse coeperunt ex
eo tempore quo propter bellum Punicum secundum
quod cum Hannibale gestum est decreverunt patres,
ut ex assibus, qui tum erant librari, fierent sextan-

tari, per quos cum solvi coeplum esset, et populus 5

aere alieno liberaretur, et privati, quibus debitum
publice solvi oportebat, non magno detrimento ad-
ficerentur.

[386] Sicilicum dictum, quod semunciam secet.

[2915] Stipem esse nummum signatum testimo-
nio' est et id quod datur stipendium militi, et cum
spondetur pecunia, quod stipulari dicitur.

[9095] Talentorum non unum genus. Atticum est
sex milium denarium, Rhodium et Cistophorum quat-
tuor milium et quingentorum denarium, Alexandrinum
XII denarium, Neapolitanum sex denarium, Syracusa-
num trium denarium, Rheginum victoriati.

[363*] Trientem tertium pondo coronam auream
dedisse se lovi donum scripsit T. Quintius dictator,
cum per novem dies totidem urbes et decimam Prae-
neste cepisset. id significare ait Cincius in Mystago-
gicon l. II duas libras pondo et trientem, qua con-
suetudine hodieque utimur, cum lignum bes alterum
dicimus, id est pedem et bessem latitudinis habens,
et sestertium, id est duos asses et semissem tertium.
item si tres asses sunt et quartus quadrans ....

1
Sieum G . semuntiam G . 10. Festi locum integrum re-

petit Paulus; ceterum conf. p. 313^ v. Stipem 11. et id
quod Zrs, et de eo quae cod., boni quod libri Pauli — 13.
v. Mommsen. p. 69 (commentarii ín praef. citati) 18. v.
ibid. p. 73 19. dict . . . Urs 228. immo bessalterum
26. et quadrans quartus Urs — —

BCRIPT. METROL. IT, 6

. 2. quo] qd cod. — bellü punicü secundü qd cod. 9. :
1

9
5

10

15

20

o— — τα ν--
82 EX PRISCIANI LIBRO [118]

[911^] Viginti quinque poenae in XII significat
viginti quinque asses.

118. Ez Prisciani libro de figuris numerorum.
(Vide prol. 8 116.)

De ponderibus etiam necessarium esse putavimus
addere. as nummus est libralis, per I perscriptam
notatur, 4. dupondius nummus est bilibris, per duas
II perscriptas, /H'. sestertius nummus duarum semis-
sis librarum per duas Il et S, ex qua incipit semis,
perscriptas, HS. unde sestertius dicitur quasi semis
tertius. de quo Arruntius haec ait: 'Sestertius olim
dupondius et semis, quasi semis tertius, quo tem-
pore denarius decussis valebat, hoc est, post duo
sequens tertio loco est semis. hoc quoque secundum

Alticos et Ionas, qui fjutcu τρίτον dicebant pro δύο

fjuicu, teste etiam Didymo, qui hoc ponit, ostendens
in omni parte orationis et constructionis analogiam
Graecorum secutos esse Romanos. unde et Herodo-
tus in I historiarum: *'Cmoiiro δὲ καὶ λέοντος εἰ-
κόνα χρυςοῦ ἀπέφθου ἕλκουςαν cra0uóv τάλαντα
δέκα. οὗτος ὁ λέων, ἐπείτε κατεκαίετο ὁ ἐν Δελ-
qoici ναός, κατέπεςεν ἀπὸ τῶν ἡμιπλινθίων — ἐπὶ
γὰρ τούτοις ἵδρυτο --- καὶ νῦν κεῖται ἐν τῷ Κο-
ρινθίων θηςαυρῷ ἕλκων «ταθμὸν ἕβδομον ἡμιτά-

1. v. ibid. p. 11 poenas Urs

6. as numerus G per P perscripta notatur. Dipon-
dius numerus G 7T. per ' perscriptas, omisso Ἦϊ, G
8. numerus G 9. per IL et G 10. quasi om. G 11.
aruntius G 12. dipondius G 13. dnos G 15, HMI-
CYTPITON 6 AIOHMICY G 16, didimo G 19.
Herodoti locum totum om. G

[118] DE FIGURIS NUMERORUM. ' 83

λαντον ἰδοὺ ὅλον εἰπὼν δέκα ταλάντων γεγε-
γῆεθαι τὸν λέοντα. κᾷτα λέγει ἔχειν ἕβδομον ἧμι-
τάλαντον. τουτέςτιν ἕξ ἥμιευ τάλαντα. septimum
semitalentum dixit pro sex semis talenta.

Denarius quoque decem librarum nummus per X 5
perscriptam notatur, X. eorum pleraque in Verrinis 10
Ciceronis licet invenire in antiquissimae scripturae
emendatis codicibus. ᾿

Obolus dicitur, ut Dardanus docet, scripulus esse,

id est sex siliquae; drachma sive argenteus scripuli 10 |
ves; uncia drachmae octo, scripuli viginti quattuor;
"wiiae duodecim libra; libra vel mina Attica dra-
dmae septuaginta quinque; libra vel mina Graia
.lrachmae centum quinque; talentum Atheniense par- )
'"m minae sexaginta, magnum minae octoginta tres 15
δἰ unciae quattuor.

Libra vel as unciae duodecim, deunx unciae un-
(cim, dextans vel decunx unciae decem, dodrans
uiae novem, bessis unciae octo, septunx unciae
$ptem, semis unciae sex, quincunx unciae quinque, 11
tiens unciae quattuor, quadrans unciae tres, sextans
unciae duae, sescunx vel, ut alii, sescuncia uncia et
dimidia: pars unciae, semuncia semis unciae. duae
s1tulae sunt tertia pars unciae, id est scripuli octo,

——————á

3. septimum ceft.] pro septimü semitalentü dixit sex
.Mmitalenta G 6. X] X, omisso deinde X, G 1.
imeniri, omisso in, G 10. Dragma G 11. dragme
8 seripuli XXIIII- unciae XII δ 12. dragme LXXV

14, dragme CV G. 16. mine LX: Magnum LXXXIII:
* unc ΠῚ G 17. une XII-dodraus unc VIIII, omissis

liguis, G 19. Bissis unc VIII: Septunx unc VII G, idem
inde unc VI, unc V ac sic reliqua 22. Sexcuns uel
li sexeuntig-due pastes uncig-Semuntia G

6*

o »

84 EX PRISCIANI LIBRO [118]

sicilicus scripuli sex, sextula scripuli quattuor, dimi-

. dia sextula scripuli duo. rursus sextula et dimidium
sextulae sicilicus appellatur. scripulus siliquae sex.
siliqua est quod dicunt Graeci κεράτιον vel λεπτός.
1: Necessarium tamen existimavi ad confirmanda su-
pra dicta diversis auctoribus de his dicta subicere.
Livius in XXXIIII ab urbe condita: *multitudinis eo
rum argumentum sit, quod Polybius scribit centum
talentis eam rem Achaeis stelisse, cum quingentos
10 denarios pretium in capita, quod redderetur domi-
nis, statuissent. mtlle enim ducentos ea ratione
Achaia habuit captivos Italicos.! qua ralione osten
ditur sex milia denariorum habere talentum. nam

. eum quingeni denarii pro mille ducentis captivis dati
15 colligantur sescenta milia denariorum, : centum e
18 ostendit fuisse talenta. centesima autem pars ses
centorum milium sex milia inveniuntur. denarii au
tem illo tempore nummi argentei erant viginti qui'-
tuor siliquarum, quod in eodem libro ostendit Livius:

20 *signati argenti LXXXHIII milia fuere Atticorum. te
trachma vocant. trium fere denariorum in singuli
argenti est pondus.' vide quod quattuor drachma
sint septuaginta duae siliquae — diximus enim supe .
rius quod tres oboli, quorum singuli sex alique
habeant, drachmam faciunt — tres autem deniri
idem habeant, id est LXXII siliquas. idem Livius in
XXXVIII ab urbe condita ostendit magnum talentum

2

Q

-1. sceripuli-IIII- G — 2. seripuli- II: G.— 4. kerano"
ποὶ αἀπτος G 8. polubiue ὦ 9. Achaeis] atbeis
11. ea] et G 20. signati argenti om. G tetrachn
libri V.A apud Keillum, tethracma P apud eundem, tetragn
G 22. dragme G 26 dragmà G 927. XXXVII €

| wp occ
[118] DE FIGURIS NUMERORUM. 85

Atticum octoginia habere libras et paulo plus, cum
supra dictorum computatio manifestet octoginta tres
libras et quattuor uncias habere talentum, quod est
sex milia denariorum. Livius: *talentum ne minus -
pondo octoginta Romanis ponderibus pendat?; id est, 5
sic decrevii senatus, ut non plus quam ternae librae

et quaternae unciae singulis desint talentis. et scien- 14
dum quod secundum Livii computationem centum
minae Atticae, quarum singulae septuaginta quinque
drachmas habent, faciunt talentuin magnum. nami 10
minus sexaginta habet secundum Dardanum. quod
autem est magnum et minus, ostendit Terentius in
Phormione: 'si quis daret talentum magnum*'. Italica
autem mina drachmas habet, ut supra dictum est,
nonaginta sex, quod est libra duodecim unciarum, id 15
est denarii LXXII. | hac igitur computatione LXXXIII
librae Romanae et quattuor unciae, quod est magnum
talentum, centum minas Atticas faciunt. Seneca in

X epistularum ad Novatum 'viginti quattuor sester-
la^; id est talentum Atticum parvum; viginti quat- 20
luor enim sestertia sexaginta libras habent.

Varronis quoque auctoritate supra dictorum ple- 15
raque comprobemus. Varro de lingua Latina libro V:
'multa pecuniae signatae vocabula sunt? (et cetera
quae supra leguntur p. 49, 3 — 50, 19). |. 95

1. habere LXXX libras G . 2. LXXXIII libras et IIII.
uncG ὅ. pondoLXXX G id est] Ilem G. 9. LXXV
dragmas 67 11. minus LX αὶ dardaniü G, víde proi.
P.23 18. formione G 14. dragmas G 15. XCVI-
quod libra. XII. G 16. LXXXIIII-libre romane et IIII
uncie 19. eplarü, litera 1 perscripta, G — XXIIII
sextaria G 20. paruü atticü- XXIIII enim sextaria LX-

libras 6 283. libro V G

D
86 Ex PRISCIANI LIBRO DE FIGURIS NUMERORUM. [118]

1 Didymus etiam ea confirmet: ᾿καὶ Δίδυμος ἐν τῷ
περὶ τῆς παρὰ “Ῥωμαίοις ἀναλογίας. «Ἴωνες xai
᾿Αττικοὶ τὰ δύο ἥμιευ ἥμιςυ τρίτον φαείν, καὶ τὰ
ἕξ fiucu τάλαντα ἕβδομον ἡμιτάλαντον, καὶ τοὺς

ὅ Téccapac ἥμιευ πήχεις πέμπτην ςπιθαμήν. καθάπερ,
qnciv Ἡρόδοτος. κα προθεὶς τὸ Ἐν δὲ Barovucióbnc
ἐν τῷ περὶ μουςεικῆς ἐπιφέρει Τρίτον ἡμιπόδιον,
ἀντὶ τοῦ δύο ἥμιευ πόδες. καὶ καθόλου ὅταν βού-
λωνται ἀριθμόν τινα δηλοῦν καὶ μόριόν τι προς-
κείμενον, τὸ ὁμώνυμον τοῦ ἀριθμοῦ ἀεὶ τοῦ πλεο-
νάζοντος λαβόντες τὸ ὅλον φαείν᾽ οἷον τὰ ἕξ ἥμιευ
ἕβδομον ἥμιςύ φαειν, τοῦ ἑπτὰ [ἑβδόμου], ὃς μο-

18 νάδι πλεονάζει τοῦ ἕξ, τὸ ὁμώνυμον λαβόντες. καὶ
Ῥωμαῖοι δὲ εὑρεθήςονται τούτῳ χρώμενοι τῷ «χή-

15 ματι. τὰ γὰρ δύο ἥμιευ dccápia, ἅπερ ἦν τέςςαρα
τοῦ δηναρίου --- δέκα γὰρ ἠδύνατο dccópia τὸ δη-
γάριον, ὡς αὐτοὶ Aéfoucty δηναρίους παρὰ τὸ δῆνα
ἐςχηματιςμένοι — ςηςτέρτιούμ φαεῖιν, τοῦ μὲν εὴ
τὸ fjutcu δηλοῦντος, ὡς ἐν τῷ εημόδιουμ, crjckovac

90 CfjckoumAa, τοῦ δὲ τέρτιουμ τὸ τρίτον, καὶ ἔςτιν
ἥμιευ τρίτον. τὰ δὲ χίλια εηςτέρτια ποιεῖ διακό-
cia πεντήκοντα δηνάρια ἀργυρᾶ, δέκα δὲ χρυκᾶ,
ἅπερ καὶ μίλλε νούμμως φαείν. τὸ δὲ εήκςκουας
εύνθετόν ἐετιν ἀπὸ τοῦ εὴ καὶ τοῦ κοὺμ καὶ τοῦ

95 ἂς ἄςεις, καὶ ἔετιν ἥμιευ cóv ἀςςαρίῳ, τουτέςτιν
ἕν fiucu ἀςςάριον. ὥςπερ δὲ ἡμέδιμνον λέτγοναιν
᾿Αττικοὶ ἀντὶ τοῦ ἡμιμέδιμγον, οὕτως καὶ οὗτοι (ἢ-
uóbiouu, πλεονάζοντος τοῦ c.

1

e

1. didimus G!, sed y corr. . KATOIAIMOCENTOTTEPI-
TECYTIAPAQON, omissis reliquis Graecis usque ad finem, 6
18. écyxnparicuévot corr. Spengelius, ἐςχηματιςμένους vulgo
18. cr et 24. cr et κουμ Keilius

[119] Ἑ vicroRgü ARGUMENTO CALCULANDI. | 87 -—

119. E Victorii argumento calculandi.
. (Vide prol. 8 117.) -

1. Ii hoc argumento unitas assís vocatur, cuius
partes iuxta proportionalitatem suam propriis sunt
insignitae vocabulis, notis etiam ad hoc excogitatis,
per quas eadem vocabula exprimantur, ut per dis-
cretionem nominum et notas nominibus affixas unius-
cuiusque particulae notio facilius advertatur.

2. Et assis quidem, qui per I literam, sicut in nu-
meris unum scribi solet, exprimitur, XII partes ha-
het. quarum si unam detraxeris, reliquae XI partes
*jabus dicuntur, illa vero quam detraxisti, id est
duodecima, uncia vocatur. si duas sustuleris, X re-
siduae dextas, et quod sustulisti, id est duae, sextas
appellatur. at si 1Π dempseris, VIIII quae remanse-
runt dodras et III demptae quadras vocatur. quod
si III tollere velis, VIII reliquas bissem et IIII trien-
tem nominabis. V vero sublatis VII residuas septun-
cem et V sublatas quincuncem placuit appellari. cum
per medium fuerit facta divisio, utrumque dimidium
senis partibus constans semissem vocaverunt; unciam
aulem et dimidiam sescunciam, unciaeque dimidium
semunciam. ,

12. iabus cod., sed littera i ín rasura, iabus Abbo, La-
bus Beda, dabum fr. 134, 24; ego deunx Victorio restituen-
dum esse existimo 14. Dextans Beda idemque infra Sex-

15

tans, Dodrans, Quadrans, neque aliter mihi scripsisse vide-

tur. Victorius 17, Bissem vel Bessem Zeda et IIII
sublatas coni. Christ. 22. Sescunciam, vel Sesquunciam,
aut Sesquiunciam nuncuparunt. Postremo, Vnciae dimi-
dium, Semunciam appellarunt Beda

10

15

88 CARMNEDE PONDERIBUS. [120]

. 9. lam reliquae minutiae quarum congestione di-
midium unciae conficitur, ut sunt sicilici sextulae et
cetera, melius ex ipsius calculi inspectione cogno-
scuntur. | |

120. Carmen de ponderibus.
(Vide prol. 8 118.)
'[De ponderibus.]

Pondera Paeoniis veterum memorata libellis
nosse iuvat. pondus rebus natura locavit
corporeis: elementa suum regit omnia pondus.
pondere terra manet: vacuus quoque ponderis aether
indefessa rapit volventis sidera mundi.

Ordiar a minimis: post haec maiora sequentur:
nam maius nihil est aliud quam multa minora.
semioboli duplum est obolus, quem pondere duplo
gramma vocant, scriplum nostri dixere priores.
semina sex alii siliquis latitantia curvis
attribuunt scriplo, lentis vel grana bis octo,
aut totidem speltas numerant tristesve lupinos
bis duo; sed si par generatim his pondus inesset,
servarent eadem diversae pondera gentes.
nunc variant: etenim cuncta haec non foedere certo
naturae, sed lege valent hominumque repertis.

— — —— —

De ponderibus “44, de reliquis libris vide prol. 8 118

1. peonis 41, peoniis “42, poeniis ΟἹ, poeoniis C* 42. re-
rum 4!C . locabit 4! 7. nil 4! (v. praef.) minor&
4!, minuta “448 rel. vulgo 9. gramma 4? rel., dragms
A! scrupulum Z2, scripulü C 11. adtribuunt 4!, at-
tribuo ΑἹ scrupulo 3, scripulo C lentis uergantur
in octo 2C 13. Biduo Z!C 15. etenim 4? rel., et
cum 4! haec non] nune AC!

[120] CARMEN DE PONDERIBUS. 89

scripla tria dragmam vocitant, quo pondere doctis
argenti facilis signatur nummus Athenis;

oleeque a dragma non re, sed nomine differt.
dragmam si gemines, erit is quem dicier audis 20
sicilicum : dragmae scriplum si adiecero, fiet

.sextula quae fertur; nam sex his uncia constat.

sextula cum duph est, veteres dixere duellam.
uncia fit dragmis bis quatuor; unde putandum
grammata dicta, quod haec viginti quattuor in se — 25
uncia habet: tot enim formis vox nostra notatur,
horis quot mundus peragit noctemque diemque.
unciaque in libra pars est quae mensis in anno.
haec magno Latio libra est gentique togatae:
Attica nam minor est: ter quinquehanc denique: dragmis 30
et ter vicenis tradunt explerier unam.

Áccipe praeterea, parvo quam nomine Grai
mnam vocitant, nostrique minam dixere priores,

17. scripla tria “443, scriplaria .4!, Sceripula tria AC
dragmam 4 Z2C, drachmam vulgo (etsicinfra) vocitantom. BC
quo] quam £C 18. facile 4 — Athenis] aenis 5 19.
olee quae 4C, oleaequae 8 a] ad C, om. δ 20. erit
is] erit C, aderit 7 21. sicilicum 4, Sicilicus rel. vulgo
serupulum Z, scripulü C — adicero 4!, adiicero 44? 24,
bis IIII 4 (vide Endlicheri praef. p. X) 26. grammata
4*, dragmata 4!, Gramma 30 XX et quatuor 44 (v.
Endi, ibid.) 36. tot enim] totidem C . uox graeca 43
in marg. 27, hunc versum inler vs. 25 et 26 habet A!,
idemque repetit in se ante horis — *quot] quod 4!C per-
agit 4* rel, peraget 4! 28. Uneiaquae 80 annum
BC 30. quinque hane] quinques ad “411, quinis at 4,
quinque hac “43 in marg., quinque haec C 81. uigenis
B unum B 32. paruo cognomine C, patrio quam
nomine Pinetus grai.A4B, grandiC 88. mnam rel,
nam 4!C nostrique minam dixere priores 4?, quam

. τ ταν.

90 CARMEN DE PONDERIBUS. [120]

centum hae sunt dragmae; quod si decerpseris illis
86 qualtuor, efficies hanc nostram denique libram;

Attica quae flet, si quartam dempseris unam.

Cecropium superest post haec memorare talentum

sexaginta minas, seu vis, sex milia dragmis,

quod summum doctis perhibetur pondus Athenis;
40 nam nihil his obolove minus maiusfe talento.

Nunc dicam solidae quae sit divisio librae
sive assis — nam sic legum dixere periti —
ex quo quod soli capimus perhibemur habere,
dicimur aut partis domini pro partibus huius.
45 uncia si librae desit, dixere deuncem;
ac si sextantem retrahas, erit ille decuncis.
sed nullum reliquo nomen semuncia certum
dempta dabit, neque quae est huius sescuncia triplet.

dixere duellam 44!, nostri mnam dixere priores Z2, nostri
quam mnam dire priores C

94. haec erunt C — quod si] quae si 4 — decepseris
C 86. quae] que C unam P'iínetus, emnam .4BC, hinc
mna vulgo 87. superem 4 uocare 441, dixisse 443,
docuisse rel. vulgo 88. sexaginta] Sex BC minis Δ,
minas “48 rel.; ego malin mnas cum Vineto — seu bis 480
millia vulgo et 44 ex silentio Endlicheri, quod non verum esse
puto, milia P, milia denique CO dragmis 4!, dragmas 4'
BC, drachmas vulgo 89. summus C Athenis] aenis P
40. obolo neminus 2C talentü BC — 41.solideC — 42.
seu assis 4805 48, solidi 4? 44. dicimus 4280
partes 4 huius] usus C 45. deest. BC 46. Ac si
DB, axi Αἱ, at si “43, Assis C extáàntem C retrahas
43B, detrahas 4!C . decuncis 4* rel, deuncis 4! 4.
relinquo 4! 48. Dempto B neque quae est Schenke-
lius, neque est /44!, namque est 4? fn marg., neque inest P,
neque enim est C — huius om. 4 sescuncia .4*, ser
uncía 4!, sexcuncia BC

[120] CARMEN "DE PONDERIBUS. 91

dodrantem reliquum vocitant quadrante retracto;
cumque iriens desit, bessem dixere priores.
idem septuncem dempto quincunce vocarunt.
post haec semissis solidi pars maxima fertur;
nam quae dimidium superat pars esse negatur ;
ut docuit tenui scribens in pulvere Musa.

cetera dicla prius quibus est semuncia maior.

Haec de ponderibus: superest pars altera nobis
humida metiri, seu frugum semina malis.
cuius prineipio nobis pandetur origo.
pes longo in spatio latoque altoque notetur, :
angulus ut par sit quem claudit linea triplex,
quattuor et medium quadris cingatur inane:
amphora fit cybus hic, quam ne violare liceret,
sacravere Iovi Tarpeio in monte Quirites.
huius dimidium fert urna, ut et ipsa medimni
amphora, terque capit modium; sextarius istum
sedecies haurit, quot solvitur in digitos pes.
at cotylas, quas, si placeat, dixisse licebit

-

50. Cunque C ^ besen 4288, uesen 4! 51. sept-
unciem 44', septunte est 7, septuncem ὃ C . quincunce
43, qemque 24!, cineüq. ZC 53. nam quae Z?rel., nam-
que 4! dimedium .4 64. tenuis 4! 65. Caetera
C . est semuncia “48 rel., esse uncia ;4!, esset uncia “45
51. malis 4, mauis 86 vulgo 59. altoque om. PC no-
tatur 45 60. angelus 44! — et par C, et pars B. 61.
quadris medium 3 62. anphora 44 (sed amphora vs. 65)

cybus 4, cuius JC, cubus vulgo — hie vulgo om. 63.
immonte C 64. dimedium 4 fertur nam ipsa 44,
fert urna ut ipsa .4?, fertur nam ut ipsa ZC . medemni

4*, edemni 4t! 66. aurit 41. quot] quod 4!ZC . in

digitos pes “42 rel, indirit ospes 44! — 67. at] ad 4 co-
lias 4350, colittas 4! ^ quas si] quasi C

50

565

60

65

70

15

80

COTUTENK

-

02 CARMEN DE PONDERIBUS. [120]

eminas, recipit geminas sextarius unus,

quis quater adsumptis fit Graio nomine choenix.
adde duos, chus fit, vulgo qui est congius idem,
e quo sextari nomen fecisse priores

crediderim, quod eos recipit sex congius unus.
al cotyle cyathos bis ternos una receptat.

sed cyatho nobis pondus quoque saepe notatur.
bis quinae hunc faciunt dragmae, si adpendere malis:
oxybaphon fiet, si quinque addantur ad istas.

at mystrum cyathi quarta e$t; sed tertia mystri
quam vocitant chemen, capit haec coclearia bina.
quod si mensurae pondus conponere fas est,
sextari cyathus pars est quae est uncia librae;
nec non oxybaphi similis sescuncia flet,

68. eminas .42 rel., emin& :4!, heminas vulgo 69. quis
Endlicherus, qui libri adsumptus 4*, assumptus BC
graia 4 ^ cenis 4!, cenix 4 70. chus .4?B*0, huius
A!, chrus B! 71, E quo Z, aequo 4106] ex quo 442
sextarii 4 (e sil.) C 12. recipit 44, capit et C, capiat
B vulgo 13. cotile “4130, cotilem 4!, cotila 8 cyatos
A!, chyatos 4*, ciatos B, batos C (v. praef.) bis “τοι.
uix 4! 74. chyato 44, deciato P, de bato C quoque
om. BC . sepe αὶ 7. bis 4! rei., *uix 41 quine J
hune] nunc C draecme € — appendere uelis 2C 70.
oxybafon “45, hoc si bafon 44!, Oxabafum BC fient C,
facient δ quinq: si C 117. totum versum omisit A!, in

marg. adscr, 4? Ad mystrum 8, Ad mixtu C ciati

ABC sed]a B,adC mustri C 78. chemen].. emen
A! (puncta rasuram denotant), clemen .48, cyamen P, cia-
men C coclearia 2C, coclaria 44, cochlearia vulgo 79.
pondus óm. BC — conponere 4, componere rel. vulgo 8.
sextario 418 rel, si sextarios 4! . cistus BC est alle-
rum om. ABC 81. hoc so baphi 4!, hoxyibaphi 445, oxi-
bafi JD, exobafit C — sescuncia .4?, uncia 4i!, sexcuncis
B, sex uncia C

[120] CARMEN DE PONDERIBUS. 93

sicilicumque tibi mystro simulare licebit.
coclear extremum est scripulique imitabitur instar.
Attica praeterea discenda est amphora nobis
seu cadus: hanc facies, nostrae si adieceris urnam. 86
est et bis decies quem conficit amphora nostra
culleus: hac maior nulla est mensura liquoris.
est etiam terris quas advena Nilus inundat
artaba, cui superest modii pars tertia post tres,
namque decem modiis explebitur artaba triplex. 90
Illud praeterea veteres perhibere memento,
finitum pondus varios servare liquores.
nam librae, ut memorant, bessem sextarius addit,
seu puros pendas latices seu dona Lyaei.
addun£ semissem librae labentis olivae 95
selibramque ferunt mellis superesse bilibri.
haec tamen adsensu facili sunt credita nobis:
namque nec errantes undis labentibus amnes
ec mersi puteis latices aut fonte perenni

*

82. Siciculuq: 5, Silicumque C mystro 4? rel.,
mistro 44! . similare δ 83. coclear 4f? rel., clocleare
4i scripuli quae 2C — 84. Attico C — dicenda recen-
tior manus in A. 85. facies “443 rel., om. Αἱ urnam]
una C 86. quem conficit] quae confit C hac 4B,
hanc 4!, ac C maior 4? rel, maioris 4! nulla est
ante maior legitur in B 89. artaba 44? rel., arta ua 4!
. superest 4!, superat .48 rel. vulgo 90. modiis 412,
modios 4?, modii C explebitur 4?rel., explebit 411 91.
ueteris 44, om. BC perhibere] coniuere 2, cohibere C
93. besen .4!, besem 45 — addet vulgo 94. plendas .4!,
corr. 4* lyei 4, liei Z, lyei C 98. oliuae 4!, oliui
45 rel. vulgo 96. Sed libramque C . bbilibri] libri 3,
idem C ante superesse 97. asensu D, assensu C fa-
eilis C, qui om. sunt relicto vacup spatio 99. putei BC
fonte “42 rel, forte 4!

100

108

110

115

i - , 5" (OOCUCUPUEREUER

94 CARMEN DE PONDERIBUS. [120]

manantes par pondus habent, non denique vina
quae campi aut colles nuperve aut ante tulere.
quod tibi mechanica promptum est deprendere Musa.
ducitur argento tenuive ex aere cylindrus,

quantum inter nodos fragilis producit harundo,

cui cono interius modico pars ima gravatur,

pe totus sedeat totusve supernatet undis.

lineaque a summo tenuis descendat ad imam

ducta superficiem, tot quae aequa in frusta secatur
quot scriplis gravis est argenti aerisve cylindrus.
hoc cuiusque potes pondus spectare liquoris.

nam 8ὲ tenuis erit, maior pars mergitur unda;

si gravior, plures modulos superesse notabis.

quod si tantumdem laticis sumatur utrimque,
pondere praestabit gravior; si pondera secum
convenient, tunc maior erit quae tenuior unda est;
ac si ter septem numeros texisse cylindri

100. manantes 4*P, manentes 4!C 101. aub tante

C 102. mechanica .4* rel, mecanica .4! ^ deprehen-
dere C 108. ducitur 4?5, dicitur 4!C — argenti vulgo
tenuiue 44? rel, tenuesue 44! cilindrus 44 (et sic infra)
104. arundo 2 vulgo 106. ne] nec 4!C, neu 4 rec. su-
pernatat C 107. descendat .45*, descendet 23, descen-
dit C ima BC 108. Ductam δ superficie BC tot-
que aequa 442, tot aequa 42, totidemque aequa “448, totq:
que Z, tot quo quu € frustra C secetur 2 109.
scripulis ZC . cilindrus 4C 110. potest C 111. si
A* rel, om, Αἱ pars om, BC mergitur 4*C, pergitur
Α΄, gubmergitur 3 112. si grauio 4!, sin grauior Αξ
rel. modulog superesse “43 rel, modulatus suo peresse
Αἱ 118—116. hos versus post vs. 118 poni iubet Christ.
118. quod 4, &c 80, aut vulgo tantunde δα 114. pre-
stabit AC pondera] pondere C 116. Conueniunt JC
116. ac si 4, at si 43, quodsi BC wilgo septem ^? rel.,

-———
[1207 CARMEN DE PONDERIBUS. 95

hos videas latices, illos cepisse ter octo,

his dragma gravius fatearis pondus inesse.

Sed refert aequi tantum conferre liquoris,

ut dragma superet gratior, quantum expulit undae
illius aut huius teretis pars mersa cylindri.

haec de mensuris, quarum si signa requires,

ex ipsis veterum poteris cognoscere chartis.

Nunc aliud partum ingenio trademus eodem.
argentum fulvo si quis permisceat auro,
quantum id sit quove hoc possis deprendere pacto, —
prima Syracusi mens prodidit alta magistri.
regem namque ferunt Siculum quam voverat olim
caelicolum regi ex auro statuisse coronam,
conpertoque dehinc furto — nam parte retenta
argenti tantundem opifex immiscuit auro —
orasse ingenium civis, qui mente sagaci,
quis modus argenti fulvo latitaret in auro,
repperit inlaeso quod dis erat ante dicatum.
quod te, quale siet, paucis, adverte, docebo.

septies Αἴ — "humeros 206 (idque P ante septem) — cilin-
dri 4C!

117. caepisse BC 119. equi 3 120. dragma su-
peret gravior 4?, dragma superet sua 4!, gravior superet
dragma ZO, gr. s. drachma vulgo unde 4:80, undas
43 121. mensa ὃ cilindri 4 122, si] tu C re-
quiris » 123. cartis P 126. hoc 426, id vulgo pos-
sit BC — .deprendere 4*7, reprendere 4!, dephendere C
127. syracusi 4!7, syracusii .4*, siracusii C mens alta
prodidit 41, corr. 44? prodiit C 128. Rege C siculo
quà moverat olim C 130. Comperto dehine 36 forto
A . retentam 4, recepta C 181. tantundem argenti
ABC inmiscuit 5 133. modus 4? rel, minor 4!
134. illaeso 7 diis 8 dicato C 135. siet] sit et C

120

125

| 130

135

140

145

150

96 CARMEN DE PONDEBIBUS. [120]

lancibus aequatis quibus haec perpendere mos est
argenti atque auri quod edax purgaverit ignis
impones libras, neutra ut praeponderet, hasque
summittes in aquam: quas pura ut ceperit unda,
protinus inclinat pars haec quae sustinet aurum;
densius hoc namque est, simul aére crassior unda.
at tu siste iugum mediique a cardine centri
intervalla nota, quantum discesserit illinc

quotque notis distet suspenso pondere filum.

fac dragmis distare tribus. cognoscimus ergo
argenti atque auri discrimina: denique libram
libra tribus dragmis superat, cum mergitur unda.
sume dehinc aurum cui pars argentea mixta est
argentique meri par pondus, itemque sub unda
lancibus impositum specta: propensior auri
materies sub aquis fiet furtumque docebit.

nam si ter senis superabitur altera dragmis

sex solas libras auri dicemus inesse,

argenti reliquum, quia nil in pondere differt

186. haec 4? rel., et Αἱ 137. purgauerat B! 138.
imponas C neultra 44! (corr. m. rec;), neutro ZC Ῥρο-
nere C 139. Sumitis C, submittes vulgo quas] quam
BC coeperit C 140. pars 432, par C, om. 4! 141.
nanq:C simulaére]similare 2, simulari C — crassior κ᾿
grassior Αἱ, crassius BC 142, ἃ Αἱ, in 43}, om. C
148. discerpserit BC 144. quotque 4? rel., quodque 4'

filum 24? rel., filo 4! 145. cognouimus BC 146.

libras C 148. dehinc] hine PC . mixtast 4 149.
meri] metri C — par 4 rec. reL, pars 4! itemque 4'
rel., idemque .4! 150. impositum 4? rel, imposuit 44,

imposuitis 4* — specta 4? in marg., petua 44', expecta P.
exspectare C 151. sub aquis fiet 42 C, subsistet enim
vulgo docebis 4 152. tersenis] terrenis C — superabi
tur 4? rel, superabit ut 4! — 154. quà nihil in pondera C

[120] . | QARMEN DE PONDERIBUS. 91

argentum argento, liquidis cum mergitur undis.

haec eadem puro deprendere possumus auro,

si par corrupti pondus pars altera gestet.

nam quotiens ternis pars inlibata gravarit

corruptam, dragmis sub aqua, tot inesse notabis

argenti libras, quas fraus permiscuit auro.

pars etiam quaevis librae, si forte supersit, .

haec quoque dragmarum simili tibi parte notetur.
Nec non et sine aquis eadem deprendere furtum

ars docuit, quam tu mecum experiare licebit.

ex auro fingis librili pondere formam,

parque ex argento moles siet: ergo duobus

dispar eril pondus paribus, quia densius aurum est.

post haec ad lancem rediges pondusque requires

argenti, nam iam notum est quod diximus auri,

fac et id argento gravius sextante repertum.

lunc auro cuius vitium furtumque requiris

linge parem, argenti formam pondusque notato:

allera quo praestat leviorque est altera moles

sit semissis onus: potes ex hoc dicere quantum

argenti fulvo mixtum celetur in auro.

nam quia semissem triplum sextantis habemus,

tres inerunt auri librae, quodque amplius hoc est, '

155. in liquidis cum uergitur C 156. depndere 2,
dephendere C 157. par] pars C corrupto vulgo ante
Endlicherum — parB om. et in marg. add. 4! 158. ternis]
ter senis 8 pars om. C — inlibato 4, illibata 5 160.
aquà mox esse Z2, aqua totiens ee C 160. auro] λὲς de-
sinit C . 161. librae quaevis vulgo 168. aquis] híc de-
stnit B 167. densior auro libri, corr. Christ. Mus. RA. XX
p. 73 169. auro typotheta apud Endlicherum, certe non
codex (conf. Endlicheri notam) 170. fac et Denisius, fac-
que 4 — 171. requires 4! 174. honus 4!

SCRIPT, METROL. II. 1

155

160

165

170

176

180

185

190

195

200

205

98 CARMEN DE PONDERIBUB. [120]

quantumcumque siet, fraus id permiscuit auro.
causaque, cur ita sit, prompta est, si discere verum
non pigeat veterumque animos intendere chartis.
nam si disparibus numeris accesserit idem,

servat inaequales itidem, tantumque manebit
discrimen quantum fuerat prius, idque notabis, /
sive in temporibus quaeras, seu pondera rerum
seu moles spectare velis spatiumque locorum.
quare diversis argenti aurique metallis,

quis forma ac moles eadem est, par addito pondus,
argento solum id crescit, nihil additur auro.
sextantes igitur quos tu superesse videbis,

in totidem dices aurum consistere libris,

parsque itidem librae sextantis parte notetur.

quod si forte parem corrupto fingere formam
argento nequeas, at. mollem sumito ceram.

atque brevis facilisque tibi formetur imago

Sive cybi seu semiglobi teretisve cylindri,

parque ex argento simuletur forma nitenti,
quarum pondus item nosces. fac denique dragmas
bis sex argenti, cerae tres esse repertas:

ergo in ponderibus cerae argentique liquebit,

si par forma siet, quadrupli discrimen, inesse.
tum par effigies cera simuletur eadem

corruptae, cuius fraudem cognoscere curas.

sic iustum pondus quod lance inveneris aequa

in quadruplum duces; quadrupli nam ponderis esset,
si foret argenti moles quae cerea nunc sit.

cetera iam puto nota tibi — nam diximus ante —
quo pacto furtum sine aquis deprendere possis.
haec eadem in reliquis poteris spectare metallis.

179. cansa cur 44 194. atque Endlicherus, aeque 4

Lb MEN ".

BL
[121] CARMEN DE LIBRAE PARTIBUS. 99

121. . Carmen de librae sive assis partibus.
(Vide prol. 8 119.)

Libra vel as ex unciolis constat duodenis.
uncia de libra linquet subtracta deuncem,
el sextans, hoc est eadem geminata decuncem;
hinc quadrans, haec scilicet ipsa ter acta, dodrantem;
inde triens, ipsius quadruplicatio, bessem; 5
quincunx septuncem, quae sat sua pondera produnt ;
semis semissem, medium dum dividat assem.
nec vacat unciolae mediam sescuncia iungens.
uncia viginti scripulos et quattuor ambit.
dimidium stater ac semuncia dicitur eius. 10
terna duae sesclae pars est eademque duella;
quarta siclus vel sicilicus vel denique sicel.
sextula sexta modo solet et modo sescla vocari.
octavam appellant dragmam vel rarius olcen;
el duodenariam mediam sesclam vocitarunt. 15
vigenam quartam scripulum seu gramma retentant.

1. Libralis as coder apud Bu ex] vel 7)u 2.
linquit Buzng subiecta sing 3. hoe est eadem Zu,
hoc est 4, haec scilicet est ng decuncem] deuncem
Bu 4, hinc] hic 7hu — ipsa ter acta 4, ipsant acta
Thi, ipsa tetracte codex apud Bu, ipsa retracta Bu 5.
bissem 4 Τῆι, bisse 38 6. quincust cum obliquo ductu
per 8t 44 — septunsem 4, septus semis Ju quae] quod
Ang ;. legendum videtur. qui 7. mediam 7hu | dum] immo
cum . dividit Zu4ng 8. nec] haec 7hv . unciole 4

sescuncia 7/u, sexcuncia 4, secuncia Ju 9. viginti]
XX A quatuor 48: 10. stater ac .4, staterae Bu,
stat ac Ang 11. duae sesclae 7v, duae sescle 4, duc

seseclae Bu pars 47/u, par Bu 14 drachmam et
holcen 44ng. 15. sesolam 4 16. scripulum 44, scri-
pulus rej.

1*

20

10

15

D στσσππ τ
Li

100 VETUS VERSIO EPIPHANIL. [122]

unus item scripulus calcis componitur octo.
dimidium scripuli est obolus; pars quarta cerates.
hic sextam fingi placuit siliquamque vocari.
ultimus est calceus ciceris duo granula pensans.

122. Vetus versio tractatus Epiphaniani de mensuris
el ponderibus.
(Vide prol. 8 120.)

DE MENSURIS.
1. Chorus dicitur a similitudine collis. coacervati
enim modii XXX instar collis onus cameli efficiunt.
2. Lethec Hebraeorum lingua vocatum est, quod
est onus eo quod unus iuvenculus XV modia vel or-
dei vel tritici valeat supportare, atque ex eis asini onus

efficere. in Ose propheta dicilur *quia mercedem

mihi assumsi lethec ordei?. in exemplaribus autem
iacet gomor ordei; at idem vero conducit. denique
eadem XV modiorum quantitas gomor: maius vocatur.

3. Baddus efficitur L sextariis. vocatur autem
baddus derivatum ab Hebraica lingua simili nomine
ab olearia mola quae vel bethuel badda nominatur,
capiens L sextaria.

4. Mnasis a Cypriis mensuratur atque ab aliis
gentibus. sunt autem X modii tritici sive ordei ad

17. caliis 7Àu 18. est habent AThu, om. Bu — ce
ratos Zu 19. hinc coni. Orellius fingi sextam Tu
vocare Tu 20. pensens 4

5. ceacervati 4 7. lethaec ebraeorum 44 8. mo-
dios Le/M 9. suportare 4 15. post baddus add. uo-
catur 44 simile 44; legendum videtur simile nomine oles-
riae molae 16. que 4 18. cipriis 4LeM mensura
est LeM

——— s. — "amas RO “-

[122] VETUS VERSIO EPIPHANII. 101

ilum modium qui apud Cyprios XVII sextariis ad-
impletur.

5. Medimna apud eos V modiorum est. Afri vero
ac Siculi quattuor semis metiuntur hanc modiis.

6. Satus modius est cumulatus, ita ut modio ad-
jectus quartae suae mensurae cumulus quinta euin
sui parte superare caeteros faciat.

1. Modius iustus est sextariorum XXII.

8. Cabus pars est modii quarta.

9. Choenix et oephi una quidem mensura est, sed :

duplici nomine nuncupatur. sunt autem sextaria (duo
et aliquantula insuper pars.

10. Drax aleuru tantum farinae est quantum sumi
manus digitis potest. simplex vero est cunctisque
manifestus. ἡ

11. Artaba mensura est apud Aegyptios sextario-
rum LXXII. eundem vero modum secundum scriptu-
ram continet et metreta mensura. δὶ

12. Tres mensuras quas praecepit Sarrae Ahra-

ham, ex quibus subcinericium panem fieri iussit. ?

harum quaeque gomor mensuram continet.

19. Gomor autem decima pars est mensurae ma-
loris, id est artabae, quae fit sextaria VII et pars
unius sextarii quinta.

1l. ciprios 4ZLeM 3. Medimnus LeM . vero ac| «t
LeM 6. quarte 4 7. ceteros. LeM 9. Cauus .4,
sed eadem manus ex ἃ fecit B, Camus LeM 10. Coenix
ALeM 11. dupplici 4 18. aleura 4, aleurae 1. Ἡ

farine 4 sumi] summis 4, quod si verum est, inji-
nitivus ezcidit 18. mensuram 4ZLeM 19. precepit
sarre 4 20. supeiniricium 44, superciniricium Z:.H
21. arum queque 4 mensure 4 23. que fit 4, quod
habet Δ

102 VETUS VERSIO EPIPHANII. . [122]

14. Cana canistros appellant, in quibus solet re-
poni quaedam tritici species in duo divisa, quam
chondrotos vocant.

15. Nebel vini mensura est sextariorum XL.

b 16. Batus L sextariorum est capax.

17. De alabastro unguenti. siquidem vocatur am-
pulla olei, unius autem librae in eo pensus exsistit.
mensura vero est medium sextarium. alus autem
dicunt Graeci sal, et ab alate, id est a sali, est ap-

10 pellatum alabastrum eo quod ampulla vitrea salis in-
star facile conteratur.

18. De capsaci, quae his quidem duodecim ser
tariorum solet esse mensura. nihilominus vero ae-
quivoce huic capsaci appellatur et ille qui Eliae prae-

15 paratus est, cum sextariorum non plus sít ipse quam
quattuor.

19. De stamno. hic quoque urna sextariorum
IV est.

20. De cotyla. cotyla est emina quae ita idcirco

990 vocatur, quia [per] Graeco sermone incisio nomine-
tur, et emina sextarium in duo aequa incidit.
: 21. De cyatho. hic est pars sexta sextarii.

22. De medeccoth. isto nomine ab scriptura cya:
thi appellantur.

95 28. De masmaroth, quae veculatoria dicimus; in-

— m —

2. quedam .4 species indivisa LeM 5. Satur
LeM | ".in ea LeM existit LeM 9. greci 4
alute LeM . 18. mensure .4, mensurae LeM nihilbo
minus 4 —equiuoce J4LeM . 14. appellatus LeM — he
liae 4, helice ZeM 16. quatuor LeM ὀ 17. orna 4
20. greco 4 22, sextarii sexta LeM '28. medeccotho
LeM scripture 4 cyatti LeM 25. que 4, quod
LeM

[122] VETUS VERSIO EPIPHANII. 103

terdum vero et ithmoe eodem nomine vocitantur, quod
eundem compleant usum.

24. De tryblio. hic apud Latinos in passione Do-
mini parapsidis dicitur; est autem quadrangulum et
quadrilaterum vas aequa eminae mensura.

2D. Sextarius tamen Alexandrinus duas capit olei
libras.

26. De aporyma et sato. aporyma apud solos
Thebanos mensuratur, quae est medietas sati; satus
autem verus sextariorum viginti et duorum est.

21. De sapyti. hoc Syriacum nomen est, quod
inlrpretatur de Lorculari hauriens vas. apud Asca-
lenitas. est sextariorum XX et II. .

28. De in. in maius sextariorum est XVIII. sed
aereum vas est. in vero sanctum XV sextaria com-
prehendit.

20. Chus VIII sextariorum est. quod autem vo-
catur sanctum, sex tantum sextaria continet, quae
est duodecima pars metretae. |

30. Talentum super omnia pondera quibus alia:

appenduntur excellit. existit. vero CXXV librarum.
*sexcentae millesimae vero talenti partes assaria no-
minantur. LX vero assaria denarius nominatur. (ἃ

1. ithmos LeM, ἠθμούς Epiph. vol. I p. 263, 24 8.
tribio 4LeM Η dm 4 4. paropsis LeM ὄ. &equae
LeM 6. alexandrinos .4 capit olei] capitoles 4, ca-
pitales LeM 8. aporima 4LeM . stato 4 aporyma

apud usque ad 11. sapyti om. A 11. Siriacum LeM
12. auriens A4LeM 16. sem 4, item vs. 18 XV A,
XVI LeM, 0' Epiph. p. 264, 9 19. metrete 4 ^ 92.
sexcente millesime Αἱ; lege sexies millesimae parentes

À asaria LeM, item posthac 2428, LX] X 4; vide prot.
$ 120 extr.

b

20 T UTUUNPr

104 VETUS VERSIO EPIPHANII. [122]

vero denaria argyrus, id est argenteus existebal. ab

initio vero unum nomisma unus argenteus erat. hoc

" autem ab Assyriis coepit. dicunt enim quod Abraham

in terram Chanaan banc advexerat formam. talenti

n 5 autem [centesima vicentesima quinta] pars CXXY 1
libra est.

31. Libra habet uncias XII.

32. Uncia habet stateres duos.

393. Stater vero, qui est medietas unciae, duas

J0 didragmas habet.

: 94. Quadrans autem vocatur et siclus; sed siclus
quarta pars unciae fuit, at stateris medietas, dragmas
continens duas..

3D. Dragma siquidem fuit octava pars unciae.

15 vocabatur autem dragma et olce, quod eiusdem: sub-
sisteret ponderis, quod ideo dixerim, quia legitur ca-
pillus Abessalom per tempora quibus tondebatur fuisse

appensus habens tponderis CXXV aiclorum, quod est
unciarum XXX unius et sicli unius, id est librarum

20 duarum semis unciae unius et sicli unius.

96. Obolus et ipse in argenteis formabatur, qui
erat et ipse octava pars unciae, non ex argento facta
sed ferro. erat vero et alter obolus, qui ex argento
feriebatur, quasi solidus quidem, qui tam minutissi-

26 mus erat, ut *XXXma pars unciae esset. dicitur
namque in Levitico ita *didragma vero XX sunt oboli";

1. argenteos 4 4. Chanaam LeM 5. CXXVI
libra .4 10. didrachmas LeM 412. at] ad 4( — drach-
mas Le/M, sic etiam posthac 14. Drachma etiam 4 ez sil.
16. dracma 4 — oloe.4 171. fuisset 4 18. ponderis]
lege pondus coll. Epiph. p. 265, 21 19. id est] idem 4
21. et ipse — 22; argento om. 4 25. lege LXXXms
26. didraema 4, didrachma LeM, item uterque p. 105 vs. 1

-^
Ι
|

N

FEE νε t
Hd "e ^ .

Ge

[122] VETUS VERSIO EPIPHANII. 105

quia vero didragma pars quarta sit unciae, ante do-

cuimus. | 27
| 91. Aegyptii autem hos aeneos fieri adinveunerunt,
quorum forma argenteis differens non est. unde apud
Alexandrinos argentea aerea nominantur, quod aes 6
sicut dragma VIII pars unciae est.

38. De mna. mna prout dicatur mani hebraice,

. siquidem manis argdikeus nominatur. mna vero [ta-
lia ΧΙ, stateres babet, item uncias viginti, quod fit
libra una et duae tertiae librae unius. 10

39. Item de argenteis, de nummis, de miliaren-
sibus. argenteorum vero multae circa quodque tem-
pus figurae perculiebantur. qui apud Latinos a Numa

. Romanorum rege nummi vocantur, qué coepit ferire

| pecuniam. bis aureum vero antiqui vocabant argentei 15

| medietatem, id est dichryson. argentea vero sunt
quae militarensia vocant a militibus, quorum sunt
munera, derivando. nam corrupto postea nomine

. miüliarensia dici coepere quae prius militarensia vo-

; cabantur. dumque exstinctus fuisset illius temporis 20

| rex, cuius solidus erat in hoc bis aureo figuratus,

damnata eius pecunia reproba nominata est.

40. De folli. follis qui et ballantion, id est sac-
culus, a duplicatione nominatur; duo namque sunt
et semis argentei, qui faciunt minutos denarios *duo. 25
follis autem secundum denariorum pondus ac nume-
rum, non secundum metalli meritum.

3. Χαλκοῖ. τούτους oí Αἰγύπτιοι Epiph. p. 266, 9.
eneos 4 7. hebraicae 4 9. idem AZLe.M 10. libre
A 12. multe 4 13. figure 4 14. quiom..4 160.
dichrison 4ZLeM 17. que 4 18. numera 4 19. ce-
pere 4 que 4 20. dum quod Le/M 25. duo] cq
Epiph. p. 267, 5, «ν΄ libri p. 145 adn. 4 citati

10

15

20

25

106 ΕΣ 1siDoRI ETYMOLOGIARUM LiBRIS. — [122]

41. De mari, de hydria, de cypro, de choenice.
máris idem quod cypros mensura est apud Ponticae
provinciae homines, quae continet hydrias duas. hy-
dria vero apud eos est sextariorum decem, ita ut sit
maris idemque cyprus XX sextariorum Alexandrino-
rum. cyprus apud eosdem Ponticos est seminum
mensura siccorum, capax hydriarum duarum, idem
continens minora modia duo,Ójuae apud eos choeni-
cum quinorum esse dicuntur. choenix vero apud eos
duo sextaria continet, ita ut sit cyprus sextariorum
XX. nam modius eorum maior sextariorum XX el
Ill capax est, ,

42. De collatho. collathus est apud Syros me
dium sati in liquidis, quod est sextariorum XXIIII.

43. De congiario. congiarium mensura est liqui-
dorum, cuius et res simul et nomen a Romanis po-
situm constat. hanc vero mensuram in descriptione
historiarum circa singula tempora tam Eusebii quam
aliorum qui similis exstiterunt materiae conscriptores
poteris invenire.

1283. Ez Isidori etymologiarum libro XV caput XV.
XV. DE MENSURIS AGRORUM.

1. Mensura est quidquid pondere capacitate lon
gitudine altitudine latitudine animoque finitur. maiores
itaque orbem in partibus, partes in provinciis, pro-
vincias in regionibus, regiones in locis, loca in ter-

9. que 4 6. ponticus Ὁ 8, que 4. 9. quinque
LeM coenix 4. 13. collatus 4LeM

23. quicquid Cv 26. regiones] Regionibs 4

το — MÀ —— — . -, D -— ——

Toi —-—-
e
CEN
4,

-

[123] ^ Ex ΙΒΙΡΟΒῚ ETYMOLOGIARUM LIBRIS. 101

ritoriis, territoria in agris, agros in centoriis, cento-
ria in iugeribus, iugera in climatibus, climata in
actus, actus in perticas, perticas in passus, passus
in gradus, gradus in cubitos, cubitos in pedes, pedes
in palmos, palmos in uncias et digitos diviserunt.
tanta enim fuit illorum sollertia.

. 2. Digitus est pars minima agrestium mensurarum.

9. Inde uncia habens digitos III.

4. Palmus autem quattuor digitos habet, pes se-
decim.

5. Passus pedes quinque.

6. Pertica passus duo id est decem pedes. per-
lica autem a portando dictum quasi portica. omnes
enim praecedentes mensurae in corpore sunt, ut pal-

mus pes passus οἱ reliqua: sola pertica portatur. est !

enim decem pedum ad instar calami in Ezechielo
templum mensurantis.

1. Actus minimus est pedum IIII latitudine, lon-
gitudine CXL.

1. centoriis cenforias B, centuriis centurias Cv 3.
acetus Acetus in perticas 4 . 9— D. actus in perticas
εἰς. perticas passus (passos 5!) gradus (grados 8, om. C)
cubitos (cubitus 850) pedes palmos (palmas 7!) uncias
et digitos B Cv 4. gratus in cub, 4 b, diueserunt 4,

8

diuiderunt C 6. eorum BC 1. menima 44 — agrestiam.
B! — 8.habet B*C* digitus B!, ut videtur — 9. quatuor
Cv, itemque infra pes] pedes 2! sedecem 4 12.
duos PCv — decem pedes] dece 4, pedes decem BC» 13.
dicta BCv 15. pàs C J portatur pertica C 16. de-
cem peduum 4, decim pedum C, pedum decem B(?)» δὰ
om, B Ezechiele 8υ 17.templó δ 18. menimus
4 peduum A

σι

10

10

108 rx ΙΒΙΏΠΟΒΙ ETYMOLOGIARUM LIBRIS. [123]

8. Climata quoque [undique] versum pedes ha-

| LX
bent LX, ita LX L| LX.
| LX

9. Actus quadratus undique finitur pedibus CXX,
CXX

ita CXX | Jexx. - hunc. Baetici arapennem dicunt,

CXX
ab arando scilicet.

-

10. Actus duplicatus iugerum facit. ab eo quod
est iunctum iugeri nomen accepit. -

11. Iugerum autem constat longitudine pedum
. CCXL
CCXL, latitudine CXX, ita CXX | iugerum | CXX.

12. Actum provinciae Baeticae rustici agnos
vocant.
13. Porcam idem Baetici XXX pedum latitudine

1. celimmata C — habet C 2. LX (ante ita)] sexa-
ginta BCv 8. fiitur 44, sed latere videtur sub t vestigium
litterae n — centum viginti PCv 4. betici 44, pedici 8!

arapenne 4 9. ducentorum quadraginta latitudine
centum viginti 2 Ου figuram sic exhibet 4:
CXX CCXL
CCXL | iugerum | CCXL, eandem C: CXX | scotrü | CXX:
CCL ' CCXL
idem in marg.: CXX - CXL | sgoirü| CXL; magis etíam cor-
CCL Er

rupta scriptura in B 10. beticae et 12. betici 4 agnus

Ci, agnum ZC?, agnuam Columella 12. parcam B
baetici triginta A Cv

παν τ΄ |

[124] — Ex 181DORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. 109

LXXX
et longitudine LXXX dicunt: XXX | | XXX. sed

porca quod in arando extat: quod defossum est lira.

14. Canditum appelfant Galli in areis urbanis
spatium centum pedum, quasi centetum. in agresti-
bus autem pedes CL quadratum iustum canditum
vocant.

.

15. Centuria autem ager est ducentorum iugerum,

| quae aput antiquos a centum iugeribus vocabatur,

^ sed postea duplicatà est nomenque pristinum retinuit.

in numero enim centuriae multiplicatae, sed nomen
mutare non potuerunt. '

| 124. Ἔα eiusdem libri capite XVI.
XVI. DE ITINERIBUS.

1l. Mensuras viarum nos miliaria dicimus, Graeci

1. et LXXX longitudine definiunt AC in figura pro
XXX A4 utroque loco habet XU, unde XV C; sed recte XXX
B 2. porca] porca est BC?, pota est.C! — quod A4Z!C!,
quae B*C? — lira Οἵ, lyra A, liram Z!, libram £*C? 8.
Canditum appellant Galli] quo alli candidum appellant Z!,
quo galli canditum appellant 45, quod alli gaudetum ap-
pellant € 4. spatii 4 et ante quasi add. B 5.
quatratum 44 — pedes C C pedum ///////////// et Ἰὼ quadra-

torum iustum canditum B, pedes CL quadratorum iustum
candetum C ᾿ 6. post vocant BC addunt: porro stadialis
(statialis 2) ager habet passus CXXV, id est pedesDCXXV,
euius mensura octies conputata (conpotata 75!) miliarium
faeit qui constat quinque milia pedibus (?) 1. centurio
ABC . agerest] ager es B, est ager Cu — duocentorum
4 8.qui 4BC apud JCv & centum] centum ZC!,
Cac! uocabantur 4 9. post est add.. mensura BC
retenuit 4B 10. sed] sunt BC» 14. miliario 7! στοαὶ

10

15

20

110

stadia, Galli leuvas, Aegyptii *signes, Persae para-
sangas. sunt autem proprio quaeque spatio.

2. Miliarium mille passibus terminatur. et dicium
miliarium quasi mille tadium, habens pedes V milia.

3. Leuva finitur passibus I D.

4. Stadium octava pars miliari est, constans pas-
sibus CXXV. -hoc primum Herculem statuisse dicunt
eumque eo spatio determinasse quod ipse sub uno
spiritu confecisset, ac proinde stadium appellasse;
quod in fine respirasset simulque et stetisset.

*

125. Ex Isidori libro XVI caput de ponderibus
(XXV).

. XXIII. DE PONDERIBUS.

1. Ponderum ac mensurarum lubet cognoscere
modum. nam omnia corporalia, sicut scriptum est,
a.summis usque ad ima in mensura et numero ex
pondere disposita sunt atque formata. cunctis enim
corporeis rebus pondus natura dedit; suum quoque
regit omnia pondus.

2. [Prius legitur Moyses invenisse.] Primus Phi-

1. leugas B! — aegypti 485 . signes] lege schoenos
parusangas P! 2, queque 4, qu//que P, cum superscr. 0

a m. sec. 4. mille//aeum 7 . quinque BC» 5. mille
quingentis Cv 6 . Sstadium 4 . miliarii BCv 17.
hoe 3, hunc 4C» hercólem 5 9. spü conficisse 4
appellasset 3 13. XXV δου 14. iubat 26, iuvat
B*v . cognuscere 4 15. omnia add. sup. lin. C 18.
ἃ summis usque] admissisque Z! imum AC?, imam (Ἷ

mensuris, sed litterae ris obductae et va superscr., A
ex] et ϑν 17. adque 2! 20. Prius — invenisse]
v. praef. crit. — primon et corr. primü C — fiton 4, fidon 8C

[125] ^ xx 18:DoRI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. 111

don Argivus ponderum rationem in Graecia constituit ;
et licet alii antiquiores extiterint, sed iste hac arte
experieotior fuit.

ὃ. Pondus dictum eo quod in statera libratum
pendeat. hinc et pensum. abusive autem pondus
libra una est. unde etiam dipondius dictum est quasi
duo pondera, quod nomen adhuc in usu retinetur.

4. Trutina est geminas ponderum lances aequali
examine pendens, facta propter talenta et centenaria
appendenda, sicut momentanea pro parva modicaque
pecunia [haec et moneta vocata]. ea et statera no-
men ex numero habens, quod duobus lanciis et uno
in medio stilo librata aequaliter stet.

5. Campana a regione Italiae nomen accepit, ubi
primum eius usus repertus est. haec duas lances
non babet, sed virga est signata libris et unciis et
vago pondere mensurata.

6. Examen est filum medium quo trutina et sta-
tera regitur et lances aequantur, unde et in lanciis
amentum dicitur.

l. argibus B greciam 4, gretià C 2. ista 4 4.

Btatere 48 5. pendiat C pinsum 4 6. dictus
BC» 8. est om. C gemina 4237 . lancis J!C ae-
quale 4 10. appenda 4, adpendenda C — momentana
BCv 11. monita 4 19. duabus Zv lancis 4, lan-
cibus A Cv 13. filo vulgo post librata 4 add. in
medio stet, sed ea obducta 14. 8 5 post 8 6 poni iusse-
runt correctores in B. et C numeros adscribentes, et sic vulgo
legitur italis C 15. primo 3 reppertus 4 16.
uncis 4 18. est om. 4 quod £ trutina et] trudine

4, trutinae ZCv 19. inter et ac lances 4 add. lances
aequantur, sed ea obducta — lanciis 41, lancis B*C, lan-
cibus vulgo

20.

10

15

20

112 . rx ΙΒΙΡΟΒῚ ETYMOLOGIARUM LIBRIS. [125]

1. Unicuique autem ponderi certus est modus no-
minibus propriis designatus.

8. Calcus, minima pars ponderis, quarta pars
oboli est constans lentis geminis granis. appellatur
autem calcus, quod sit parvus, sicut et lapis calcu-
lus, qui adeo minimus est, ut sine molestia sui cal-
cetur.

9. Siliqua vicensima quaría pars solidi est, ab
arbore cuius .... nomen est vocàbulum tenens.

10. Ceratim oboli pars media est habens siliquam
unam semis. hunc latinitas semiobolum vocal, cera-
ten autem graece. [latine siliqua cornuum interpre-
tatur. | |

11. Obolus siliquis tribus appenditur, habens ce-
ratim duos, calcus IlHI. fiebat enim olim ex aere ad
instar sagittae, unde et a Graecis nomen accepit .
hoc est sagitta.

12. Scripulus sex siliquarum pondere constat. hic
aput Graecos gramma vocatur. scripulus autem di-
citur per diminutionem a lapillo brevi qui scrupus
vocatur.

—— - — — .. -- -

1. est] e 23: 4. lintis, sed e super prius i , B ὅ.
paruulus JC calcolus 4, idem B, sed u superscr. Ὁ.
qui adeo] corrector in C superscripsit quia ideo 8. Se-
liquà 4 X uicesima 3 quarta om. 4 soledi 4 9.
post cuius intercidisse videtur Graecum κερατέα gemen
BCv uoc&bolum A4 10. seliquam 4 11. ceratin C
19. autem] corrector in C superscripsit vero seliqua 4
15. calcos J*v quatuor B Cv 16. grecis 4BC . no
men ἃ grecis accepit JC post accepit intercidit Grat-
cum ὀβολός 18. scripolus B sex] ex 3536! seliqua-
rum Δ. 19. apud BCv grecos A4 scripolus 4 di-
ctus BCv 20. scripus C ' '

HNEE9PWMÁTO 7 "

[128] Ἐχ iS1DORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. 113

13. Dragma octava pars unciae est et denarii
pondus argenti, tribus constans scripulis, id est de-
cem et octo siliquis. denarium autem dictum, quia
pro decem nummis imputatur. ΄

14. Solidum nuncupatum, quia nihil illi deesse
videtur. solidum enim veteres integrum dicebant et
lolum. ipse quoque nomisma vocatur pro eo quod
nominibus principum effigieque signetur. ab initio
vero unum nomisma unus argenteus erat; hoc enim
ab Assyriis coepit. . dicunt autem Iudaei, quod Abra-
ham in terram Chanaan primus hanc advexerit for-
mam. solidus aput Latinos alio nomine sextula di-
ditur, quod bis sex uncia conpleatur, hunc, ut dixi-
mus, vulgus aureum solidum vocat, cuius tertiam
partem ideo dixerunt tremissem eo quod solidum fa-
ciat ter missus.

15. Sextula bis.adsummata duellam facit, ter po-
sita staterem reddit.

16. Stater autem medietas unciae est, appendens
aureos tres, unde et vocatur stater, quod tribus so-
lidis stet. haec et semuncia, quia semis habet de

Ν

—

1. octaba 4 2. est XVIII δου. 8. seliquis, sed i
super e, C 4. inputatur 8C 5. nuncupata C! — quia]
quód C illi om. δ 1. nummisma .4, nomisma C
8. principatum C! X effigiesque 44, effigiisque PC*, effi-
gisque C! signetur] uocatur 5 9..nummisma 4 10.
asiriis C ^ cepit A4 11. terra (8 chanan 4 ,12.
apud 230 ὺυ 18. his JC, sed in B h punctis nolatum, bia

A4 unciis 4, uncias B, uncias C compleatur ZCv 14,

uocant BC 15. tremisse Jt .17. adsumat Z!, ad-

sumpta C, assumpta JB*v 19. statera C — adpendens C

21. semuntia 3, semiuncia δου quia] quod C
SCRIPT. METROL. II.

ex

b

0

bh

6

114 EX ISIDORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. [125]

uncia. baec et semíssis, "quia ponderis semis est

quasi semis assis.

b

10

15

20

17. Quadrantem Hebraei similiter codrantem vo-
cant; et vocatur quadrans, quod unciae quartam par-
tem appendeat.

18. Sicel, qui Latino sermone siclus corrupte ap-
pellatur, Hebraeum nomen est, habens aput eos un-
ciae pondus. aput Latinos autem et Graecos quarta
pars unciae est et stateris medietas, dragmas appen-
dens duas. unde cum in litteris divinis legatur si-
clus, uncia est, cum vero in gentilium, quarta pars
unciae est.

19. Uncia dicta, quod universitatem, minorum pon-
derum sua unitate vinciat, id est conplectat. constat
autem dragmis octo, id est scripulis XXIIII. quod
proinde legitimum pondus habetur, quia numerus
scripulorum eius horas diei noctisque metitur, vel
quia libram efficit duodecies conputatus.

20. Libra XII unciis perficitur et inde habetur
perfecti ponderis genus, quia tot constat unciis quot
mensibus annus. dicta autem libra, quod sit libera
et cuncta intra se pondera praedicta concludat.

1. semisses C 8. codrantem] quadratem ., qua-
drantem BC* 4. quadrá B!C ὄ. 4dpendat B'C, ap-
pendat B*» 6. corruptae 4, correpte ΟἹ 7. hebreum
A, //ebreum.Z apud δου, item vs. 8 8. grecos 4
9. &dpendens C 10. legitur BC» . sidus, sed superscr.
siclus, C 11. inom. B unciae pars est 5 18. uni-
uersitate 4 14. unciat .4 15, VIII BO» scripolos
A, scrupulis C 17. scripolorum 44 ^ diaei A4 miti
tur 4, meditur P! 18. efficet 4, effecitB ^ duodecies]
duodem est 3 20. quot] quod A42

— OT 4€ € —— -.

[120] ^ Ex 1S1IDORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS., 115

21. Mina in ponderibus centum dragmis appen-
ditur et est nomen Graecum.

22. Talentum summum esse pondus perhibetur
in Graecis; nam nihil est calco minus, nihil talento
maius. cuius varium aput diversas gentes pondus
habetur. aput Romanos autem talentum est septua-
ginta duarum librarum, sicut Plautus ostendit, qui
ait duo talenta esse centum quadraginta quattuor
libras. [est autem triplex, id est minor, medius,
summus. minor quinquaginta, medius septuaginta
duarum librarum, summus centum viginti constat.]

23. Centenarium numeri nomen est eo quod cen-
tum librarum ponderis sit. quod pondus propter
perfectionem centenarii numeri instituerunt Romani.

126. Ez eodem libro caput de mensuris (XXVI).
XXV. DE MENSURIS.

1. Mensura est res aliqua modo suo vel tempore
circumscripta. haec aut corporis est aut temporis.
corporis, ut hominum lignorum et columnarum lon-
gitudo et hrevitas. sed et solem istum propriam sui

--

1. m//na B 2. grecum .4BC post Graecum BC
add. quod sunt siliquae (siliqui C) IDCCC tremisses COXXV
solidi LXXV stateres XXV 3. peribetur in grecis A4
4. caleulo C 5. uarius 4 — apud ZOv, ítem vs. proximo
6. autem] enim ZCv est] esse 4d, om. B! LXXII BCv
8. centum quadragenta 4, CXLIV 2v, CXLIII C 9.
minus medium summum Z?C* eademque ín proximis 10.
quinquagenta .4 septuagenta duarum 4, LXXII ABCv
11, centum vigenti 44, CXX δου 16. XXVI v 18.
inscripta C! haec autem .4

8

20

116 . xx iBiDORI ETYMOLOGIARUM LiBRIS. — [126]

orbis habere mensuram, quod geometrici perscrutare

audent. temporis, ut mensura horarum et dierum

b

10

15

20

et annorum. unde et metiri pedes horarum dicimus,
hoc est mensurare.

2. Proprie autem mensuram vocant, quo ea fru-
ges metiuntur atque frumentum, id est humida et
Sicca, ut modios urnas et amphoras.

3. Mensurarum pars minima coclear, quod est
dimidia pars dragmae, appendens siliquas novem.
[qui triplicatus conculam facit.]

4. Concula dragma una et dimidia adimpletur. .

5. Cyati pondus decem dragmis appenditur. [qui
eliam a quibusdam causatus nominatur. ]

6. tOxifalus fit, si quinque dragmae addeptur ad
decem.

7. Acetabulum quarta pars eminae est, duodecim
dragmas appendens. |

8. Cotula emina est, habens cyatos sex. quae
idcirco cotula vocatur; quia cote Graeco sermone
incisio dicitur, et emina sextarivs in duo aequa

1. geumetrici B perscrutari: Jv 2. ut] et AJ,

om.C mensuras Z, mensuris C aut dierum Cv» 8.
metire 4C 5. Propriue 4 mensurae 2 uocata
BC | quod Cv, quo in 35 7. modius n ornas 4
anforas BC 8. menima 4 9. dragme 4 seliquas
AC! nove 4. 10. treplicatus 5 11. adimplet 4
12. ciati JC adpenditur B'C 18. assatus AC*, cua-
tus vulgo 14. obsifalus P, oxifalus C; lege oxybaphum

adduntur ad X 2C» 16. Acitabulus 44C*, acitabulum
BCiv — XII dragmas adpendens BC 18. cotyla 30

cyatus 4, sciatos 3, ciatos C X 19. cotyla B'*C*v
quia] quod C — greco 4, in greco B 20. sextari A,
sextarii JC» '

[126] ^ zx ΙΒΙΡΟΒῚ ETYMOLOGIARUM LIBRIS. 1117

ineiditur. emina autem appendit libram unam, quae -

geminata sextarium facit.

9. Sextarius duarum librarum est. qui bis ad-
sumptus nominatur bilibris; adsumptus quater fit
Graeco nomine fcenix; quinquies conplicatus tquina-
rem sive gomor facit. adice sextum, congium red-
dit. nam congius sex metitur sextariis, a quo et
sextarii nomen dederunt.

10. Congius autem a congiendo, id est per aug-
mentum crescendo, vocatur. unde postea pecunia
beneficii gratia dari coepta congiarium appellatum
est. unusquisque enim sui temporis imperator favo-
rem populi captans adiciebat, ut largior videretur ex
donis.

11. Congiarium autem specialiter mensura est li-
quidorum, cuius et rem simul et nomen a Romanis
impositum invenimus.

12. Metreta est mensura liquidorum. haec a men-
Sura accepit nomen, μέτρον enim mensuram dicunt
Graeci, et inde appellata metreta, licet. et urna et
amphora et reliqua huiusmodi nomina mensurarum

- -- ----. . --.-- - -

1. post inciditur BC add. et cotolam (cotülam C) fa-
cit adpendet P, adpendit C 8. Sextarium 4B
quiuis P! ὅ. greco 4 cenix bis habet C; lege choe-
nix — quinarem] immo quinarium — 7. coniugius Z!, co-
gium 85 sextarius et ab eadem manu corr. sextariis 4

9. Congium Cv, congio B ad congiendo B 11. gra-

tia] gr&///// B cepta 4 12. laborem 4, faborem C!

13.larguor C! in donis PC» -15. congiliarium 8 iv.

inpositum 230 18. Metrum 42€ 19. accip// C μέ-

Tpov] metro 4356 20. greci 42} et post licet om. B
anfora 4B, amfora C

5

10

20

4

Li
118 EX ISIDORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. [126]

sint, tamen ista loc nomen a denarii numeri per-
fectione accepit,
[Metrum ad omnem mensuram pertinet; metrum
enim graece, latine mensura dicitur. nam et cyatum
ὅ mensura est οἱ anfora mensura est et quidquid plus
minus capit mensura est. sed ideo hoc nomen spe-
cialiter sibi adsumsit, quod sit mensura perfecti nu-
meri, id est denarii.]
13. Modius dictus ab eo quod sit suo modo per-
10 fectus. est autem mensura librarum XLIIII, id est
sextariorum XX duorum. cuius numeri causa inde
wacta est eo quod in principio deus viginti duo opera
fecerit. nam prima die septem opera fecit, id est
materiam informem, angelos, lucem, caelos superio-
16 res, terram, aquam atque aerem. secunda die fir-
mamentum solum. tertia die quattuor, maria, semina,
sationes atque plantaria. quarta die tria, solem, lu-
nam et stellas. quinta die tria, pisces et reptilia
aquarum et volatilia. sexta die quattuor, bestias,
20 pecora, reptilia terrae el hominem. et facta sunt
omnia XXII genera in diebus sex. et XXII genera-
tiones sunt ab Adam usque ad lacob, ex cuius se-

1. sunt C! nomeri.4 perfectionem 4C 4, grece
4 mensura — cyatum] dr mensura ////////// C . ciatum
B*, citatus B, om. C 5. sed anfora C quicquid Jv
6. minusue ACv 7. adsumpsit BC 9. dr BC* εὖ
om. C perfectus //////// est C 11. XXII 2C» 12.
ds 4 XXII δου 13. primo C .VII BCv operas
A 14. coelos BCv 16. diae 4 16. quatuor B6»
seminationes atque C ez corr. 17. planaria.4 17.18.
trea 44, idem B cum superscr.i. 18. stillas 4 19. qua&-
tuor PCv 20. pecodes BC 21. generatines 4 22.
sunt om. C! iacop 4

e
[126] ^ Ex r8IDORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. 119

mine nascitur omnis gens Israel. et XXII libri veteris
testamenti usque ad Hester, et XXll sunt litterarum
elementa, quibus constat divinae legis doctrina. his
igitur exemplis modius viginti duorum sextariorum a
Moyse secundum sacrae legis mensuram effectus est.
el quamvis diversae gentes huic mensurae pondus
vel adiciant ignorantes vel. detrahant, aput Hebraeos
constitutione divina tali ratione servatur. [modius
enim a modo dictus. hinc et modica, id est mode-
rata. modicis enim modus nomen inposuit. nam mo-
dica pro parvis abusive, non proprie dicimus.]

14. Satum genus est mensurae iuxta morem pro-
vinciae Palaestinae, unum et dimidium modium ca-
piens. cuius nomen ex Hebràeo sermone tractum
esi; satum enim aput eos nominatur sumptio sive
levatio eo quod qui metitur eandem mensuram su-
mat ac levet. est et aliud satum mensura sextario-
rum viginti duorum capax quasi modius.

15. Batus vocatur Hebraica lingua ab olearia mola,
quae aput eos *valbata nominatur, capiens quinqua-

1. omnes gens isrl 4 libri veteris] litterarum £5
testamenti om. C! 2. litterarum sunt 30 4. expletis
C uigenti 4 XXII δου 5. mensuram] ///////r& A,
mensu superscr. alio atramento 7. ignoranter C de-

trahunt 2 apud AZ Cv hebreos 4 8. constitutione
C 9. 10. id est -— modica in marg. add. B?, eadem B!
habet post mensura ἃ 14 vs. 17, eadem in C utroque loco
in contextu scripta 9. moderatà δ 10. modicis] adi-
cere 31 12. more 4 13. palestinae 4 14. hebreo
A4 15. apud BCv 16. elevatio δ 17. leuit 351

J/st. // // B 18. υἱροη! 4 XXII JBCv 20. post quae
B add. bet et superser. beta, C in marg. add. beta apud
BCv uel bata 30 (conf. vol. I p. 273,23) - quinquagenta 4

15

20

w
,

120 EX ISIDORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. [126]

»

ginta sextaria, quae mensura una molae vice prote-
ritur.
16. Amphora vocatur, quod hinc et inde levetur.
haec graece a figura sui [dicta] dicitur, quod eius
5 ansae geminatae videantur aures imitari. recipit au-
tem vini vel aquae pedem quadratum, frumenti vero
modios ltalicos tres.
17. Cadus Graeca amphora est, continens urnas lll.
18. Urna mensura est quam quidam quartarium
10 dicunt. proprie autem urna vas est, quod et con-
dendis defunctorum cineribus adhiberi solet, de quo

poeta
caelo tegitur qui non habet urnam. ^

|, 19. Medimna mensura est quinque modiorum.

15 medimna autem Latina lingua vocatur, id est dimi-

dia, eo quod quinque modiis metiatur, qui est dimi-
dius numerus perfecto denario.

20. Arlaba mensura est aput Aegyptios sextario-

rum LXX duorum, conposita ex numero propter LXÀ

20 et duas gentes vel linguas quae orbem impleverunt.

21. Gomor quindecim modiorum onus appendit.

] qua 4d mola 4 vice om. C! 8. Anfora 480
uocata δῦυ 4. grece Α dicta dicitur] dicitur Z,

dieta Cv; legendum videtur ὥατον dieitur b. recepit D
autem] enim C 6. aque 4 8. greca ,4 X anfora
ABC . anfora est graeca P continen .4 9. Orns

A 10. orma 4. quod] quae 4“ et] pro δῦυ 18.
eoelo BCv — ornam 4 15. Medimpna 4 16. dimitius
4 17. a perfecto B*Cv, aperto P! 18. apud δον
egiptios 4 19. LXXII 2Cv LXXII gentes Jv
20. inpleverunt 5 21. XV BO» - unus AC, πᾶπυ P
apendit 3, adpendet Οἱ, appetit C*

[127] | Ex 181DORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. 121

22. Corus XXX modiorum mensura conpletur.
hic ex Hebraico sermone descendit, qui vocatur cor
a similitudine collis. corea enim hebraice colles ap-
pellantur. coacervati enim modii triginta instar col-
lis videntur et onus cameli efficiunt.

1201. Ez eodem libro caput de notis ponderum
el mensurarum (XXVII).

XXVI. DE SIGNIS PONDERUM.

l. Ponderis signa plerisque ignota sunt et inde

5

errorem legentibus faciunt. quapropter formas eo- 10

rum οἱ caracteres, ut a veteribus signata sunt, subi-
ciamus.

2. Z littera significat dimidium obolum.

3. — virgula aequaliter iacens et porrecta sim-
pliciter significat obolum. |

4. z gemina virgula duo oboli sunt.

5. T Latinum significat obolos tres.

6. F Latinum signifie i obolos quattuor.

1. E Latinum dem .nstrat obolos quinque.

8. Oboli vero sex propterea caracterem non ha-
bent eo quod in u'a dragma sex veniant, quod est
pondus denarii ar. enti.

1. Chorus ZC? completur £C 2. discendit 4, idem
BU, sed in his 6 superscr. cor 4 (v. vol. I p. 273, 7),
cora Bv, cora C 8. coria C hebraicae 4 4, tri-
genta 4, XXX BC» 5. camelli AP 10. errare 4
famas P 11. ita ut Cv 13. litterra 4 otelum 2?
14.16. notas — et — om. B'!C* 16. geminata BCv . uir-

u .
gola 7 ' 1T. obolos III JC 18. quatuor JCv- 20.
characterem P Cv 21. veniunt C, idem B, sed corr. ead. m.

15

20

122 rx 1s1DORI ETYMOLOGIARUM LIBRIS. [127]

9. H littera significat siliquas octo, id est tre-
missem.

10. N Latinum significat nomisma Graecum, id
est solidum.

5 11. « virgulae duae ex uno angulo a laeva in
dexteram se dividentes significant dragmam, quam
etiam olcen appellant.

12. NI. N Latinum adiuncta gamma Graeca si-
gnificat semunciam.

10 18. [». gamma autem Graecae litterae o Latinum
in fine adiunctum significat unciam.

14. A. tlauta Graecum per medium sui | Lati-
num adiectum habens significat libram.
15. KV. cappa Graecum circa finem cornu ad-

15 iuncta V Latina significat cyatum.

16. K?. si vero o Latinum habuerit adiunctum,
eminam demonstrat, quam Graeci cotilam vocant.

1. seliquas AB: VIII BC» 8$. nummisma grecum

A 4. post solidum ον add. ΙΒ iota adiuncta beta si-
gnificat dimidium solidum 5. leua 4 6. dextram Jv
deuidentes 4 8. N ante Latinum om. BC! — adiuncto

᾿ς BC» greca 44, graeco δου significat semunciam in
4A distincte legi non possunt, cum scriptura fere evanuerit — 9.

semeunciam B 10. gamme ὃ grece 4 latino BJ,
latine C, sed ín utroque Ὁ superscr. 11. unciam] semwn-
cia 4d (cursivae litterae non perspicuae sunt) 12. ^^] librae
nola in A sic fere ΠΛ: exc BC nulla varietas ab eo signo
quod Otto habet adnotata lauta .4B*C, labda P! gre-
cum “4 18, adiunctum £C* habens om. ABC (conf.
ad p. 123 vs. 2) 14. KV ABC kappa BCo grecum ἡ
. eornu relicto post hoc vocabulum exiguo spatio 4, cornuum
BC adiun-ta 4, adiunctum 8, adiuncto Cv 16. lati-
num Z, latino C — ciatum 86 16. Ko 4, KO δου

latino B adiuneto B 17. heminam ACv greci 4,
grece C : cotile 2C

"c co—--x— 2 -- - .- τ — a . t
SÀA— "5 -
-
.
,

[128] VARIA FRAGMENTA. 123

17. zt. z Graecum si acceperit iunctum e La- '

ünum, significat sextarium.

18. Z?. si'o Latinum adiunctum habuerit, indicat
acetabulum, quod Graeci toxifalon vocant.

N
19. M. M Graecum superposita N Latina signi-
ficat minam. -

20. T^. T Latinum in fine habens *lautum Grae-
cum significat talentum.

21. ΧΟ X Graecum in dextro brachio supero o
littera iuncta *cenix est.

128. Tabula de mensuris porrectis, quadratis,
cubicis Balbi expositioni inculcata.

(Vide prol. 8 121, II.)

1. Mensurae aguntur generibus duodecim: digitis:

digitus est in pede pars XVI. unciis: uncia est in pede

pars XII. palmis: palmus 1Π|. sextantibus: sextans,
quae eadem dodrans appellatur, habet uncias VIIII,

1, Ze 4 (nisi quod Z uno calami ductu scriptum); alii
ductus esse videntur in BC ΞΞ alterum om, ABC — gre-
eum 4 latinam 4 2. sextarium significat C 8.
Zo 4 (conf. ad vs. 1), EO BO» habuerit om. BC 4.
acitabulum 4, ídem BC, sed e superscr. greci 4 — oxi-

falo B! 6. M alterum om. AC grecum 4 super-
posito C, idem DB cum superscr. Ὁ latino C, idem B cum
' superscr. Ὁ 6. minam] zn ΑἹ nihil nisi min idque aegre

legi potest, mina B!Cv, mna Z* 1. T^. T] AK. A A, ^
BC, in marg. N:.add. C — latinam in finem 4 lautam
δῖ, lapdam 2! grecum 4 9. ΧΟ X] Ao A, Xo €,
Xo alfa P grecum .4 superiori δῦυ 10. coniuncta
BC» — kenix 56

b

10

En NN ᾿ “τ 7ocW-» — m» ——
-

124 VARIA FRAGMENTA. [129]

digitos XII. pédibus: pes palmos HL. cubitis: cubi-
tus pedem semis. gradibus: gradus habet pedes Ils.
passibus: passus habet pedes V. decempedis: decem-
peda pedes X. actibus: actus habet pedes CXX. sta-
5 diis: stadium habet pedes DCXXV. — miliariis: milia-
rium habet p. V.
2. Pes prostratus sic observabitur: ducis longitu-
dinem per latitudinem: facit embadon.
9. Pes quadratu' sic observabitur: longitudinem
10 per latitudinem metiemur, deinde per crassitudinem,
et sic efficit pedes solidos.
4. Pes quadratus concavus capit amforam trimo-
diam.
5. In centuria agri iugera CC, modii DC. in cir-
15 cuitu ped. VIIII DC habet. in ea pedum IICCCC per
IICCCC, passus CCCCLXXX per CCCCLXXX, actus
XX per XX, cubita ocDG per ooDC.
6. Pedes ut in cubitos redigamus, semper duco
octies et sumo partem ΧΙ: erunt cubita. cubita vero
20 ut in pedes redigamus, semper duco duodecies et
sumo partem octavam: erunt pedes.

129. Mensurarum tabula. quae ex libro Balbi ez-
cerpia esse dicitur.

(Vide prol. $ 121, IL)

26 11. Centuria habet ped. IICCCC per lICCCC, pas-
sus CCCCLXXX per CCCCLXXX, actus XX per XX,
cubita ooDC per ooDC, perticas CCXL per CCXL,
agnas DC per DC, decempedas LVII DC. fiunt in

— — ——

25. per] ped 4 27. cubita — 28. LVII DC] aec
sic scripta in A (deletis iis quae uncis inclusa sunt): cubita

[130] VARIA FRAGMENTA. 125

centuria acti censtrati CCOC, ped. LDCCLX milia.
efficit iugera CC.
.. 2. Pes habet palmos IlIL — cubitus habet pedem
unum 5. gradus habet ped. IIS. passus habet ped. V.
ulna ped. IIII. decempeda habet ped. X digitorum
XVI. pertica habet ped. XII digitorum XVIII. actus
habet ped. CXX, perticas XII. stadius habet ped.
DCXXV. miliarius habet passus oo, ped. V. porca
habet ped. VII CC. agnua habet ped. XIIII CCCC.. iu-
gerus habet ped. XXVIII DCCC.

3. Mensurarum genera sunt tria, rectum, planum;

solidum. rectum est cuius longitudinem tantummodo

metitur. planum est ... cuius longitudinem et la-
titudinem et crassitudinem metetur.

bd

130. Ex libro de iugeribus metiundis.

Kastrensis iugerus quadratas habet perticas
CCLXXXVIII, pedes autem quadratos XXVIII DCCC,
id est per latus unum perticas XVIII, quae in quat-
tuor latera faciunt perticas LXXII. habet itaque ta-
bula una quadratas perticas LXXII. «si ergo fuerit

10

15

ager Lletragonus .isopleurus, habens per latus unum -

perlicas L, ita eum metiri oportet, ut sciamus quet
iugera habeat intra se. duco unum latus per aliud:

-

GCCC σας CC
mile [oodC — per oodC . perticas CCXL per CCXL Ag-

nas dC. per dC.] ped duxx Vll per dCCVIi. in hoc pede
digiti sunt XVIIl non XVl.decempedas LVII dC per LVII dC

3, palmus 4 gubitus 44 12. soledum 4 lon-
gitudonem 4 18. verba quae post planum est intercide-
runt repete ex Balbo (fr. 113, 18) 16. quadratus libri
La (v. prol. 8 121 adn. 1) 22, quod La

*

τος τ s

126 VARIA FRAGMENTA. [191.122]

fiunt perticae II D, quae faciunt iugera VIII, tabulas II,
perticas LII.
Itaque kastrensis-iugerus capit K. modios III.

131. .
5 DE MENSURATIONE IUGERI.

lugerum unum pedes CCXL et in latitudine pe-
des C*. faciunt terram modiorum ΠΙ.

182. Tabula codicis Bobiensis.
(Vide prol. 8 122.)

10 1. Pondera Attica habent genera VIIII.
I. Talentum.
II. Mna.
1Π. Libra.
IV. Uncia.
15 - V. Stater.
VI. Dragma.
VII. Scripulum.
VIII. Obulus.
VIIII. Siliqua.

20 2. Talentun habet mnas Ix, libras Ixxx uncias
vir, uncias doocolxviu, stateres oodecooxxxv, drag-
mas vii dccxr, scripulos xxim coxx, obolos xrv7 occcxl,
siliquas xcii dccorxxx.

9. Mna habet libram I uncias IIII dragmam I, sta-

2. huc pertinet apud La fig. 333 7. lege CXX
terra libri La 20. Ixxx viri uncias ccccIxvir cod.
22. VII. CCCXL cod. XLVI] XLV cod. 24. libr.
cod. stateres XXII et dragma dragmas habet CXCVIIII
cod.

[133] VARIA FRAGMENTA. 121

teres XXXII et dragmam 1, dragmas habet CXXVIIII,
scripulos cccIxxxvrr. |

4. Libra habet uncias ΧΙ stateres XXIIII, drag-
mas XCVI.

5. Uncia habet stateres II, dragmas VIII. 5

6. Stater habet dragmas IV, scripulos XI, obo-
los XXIIII, siliquas XLVIIJ.

1. Dragma habet scripulos IIÍ, obulos VI, sili-
quas XII.

8. Scripulus habet obolos II, siliquas IIII. 10

9. Obulus habet siliquas II.

133. Tabula codicis Bernensis.

. l Às unc. XII.

. Stt" Labus unc. XI.

SCC Dextas unc. X. 15
SL" Doras unc. VIIII.

SC Beias unc. VIII.

. 55 Septus unc. VII.

. $ Semis unc. VI.

. CC Quincus unc. V. . 20
. CL Treas unc. IlII.

. & Quadres unc. III.

. & Sextas unc. Il.

. —£ Sescuncia unc. I et semis.

co 00 -31 δὸ OU o trn

M μι μὰ
ho n c

8. dragmas XCVII cod. 7. siliquas XLVII cod.
13. unc cod. ubique 14, de notis assis partium vide praef.
15. Destas cod. 21. post IIII cod. add. | ^ et semis
99. post III cod. add. | ^» et media 24, de his et reli-
quis notis vide praef. ad 8$ 12. 15—20, 22. 23. 28. 29. 31—
34 sescuneia cod. . post unc. I cod, add. | e»

10

15

20

128 VARIA FRAGMENTA. [133]

13. e» Uncia tantum unc. I.
14. £ Semuncia media unc.
15. 2" Siclosescli denr. X.
16. uu Duo sescli dnr. VIII.
17. 2 Siclus dnr. VI.

18. v Sescli dur {Π|.

19. X. Dimidii sescli dnr. H.
20. ἂχ. Scriptulus denr. I.

21. — Siliqua grana ordei Ill.
22. 3 Scribolus siliquas VI.

' 28. «€ Dragma scribol. III.
24. T Argenteus scribol. C.
25. £ Semuncia dragmas {ΠΠ|.
26. rv, Uncia dragmas VIII.

[21]. — Obolus medio scripulos.
28. 3 Scribolus Il id est denr. 11.}

29. E Sestarius lib. IIS, id est duas eminas,

30. | Emina lib. *tIS et calices lll. calix ciatus
VIIII.

31. LS Cotilla, id est emina, ciatus XXVII.

[32. ξὶ Sestarius habet cotillas II, id est II eminas.)

89. CXyo Cyatus « X et 3 II... alii dicunt quod
habet « VIII. | Cyatus et quiatus unum est quod vulgo
dicitur plena bucca.]

1. Uncia] Une cod. — 3. v. praef. denr cod., item
v8. 8 et 16 4. dnr cod., item infra 11. 19. scribol
cod. 14. Unci& om. cod. 15. 16. haec misere cor-
rupía: vide praef. 16. id est] | e» cod., item vs. 17. 20.
21, p. 129 vs. 1 18. lege lib. IZ" id est calices ce.
23. « dragmas VIII cod.

[134] VARIA FRAGMENTA, 129
94. « Dragma Egyptiaca, id est faba Egyptiaca.

30. Cadus grece amphora est continens urnas Ill.
[Cadus situla.

96. Corus vero modiis XXX completur.

31. Satum genus mensurae, qui ienet iuxta mo- 5
rem provinciae modium et S.

38. Siliqua folliculus leguminum.

[39. Simphonia consonatio plurimorum verborum.

40. Siclus solidi duo semis.

41. Obolus scripulum dimidium, quod facit sili- 10
(quas tres.

42, Minaque quam Greci mnam vocant centum
dragzmis appenditur.

[49. Tympanum quippe est pellis in ligno extensa.]

134. Tabula codicis Gudiani, — . 15
1. Mensurarum genera snnt XII, digitus, uncia,
palmus, semipes, pes, gradus, passus, decempeda,
pertica, actus, stadius, miliarius.

2. Palmus habet digitos IlII, uncias Ill.

9. Semipes habet palmos II. 20
4. Pes habet palmos Ill.

5. Cubitus habet pedem 153.

6. Gradus habel pedes II 5.

1. Ulna habet pedes ll.

8. Passus habet pedes V. 95
9. Decempeda pedes X digitorum XVI.

10. Pertica habet pedes XII digitorum XVIII.

li. Actus habet pedes CXX, perticas X.

w-

4, XX. cod. 12, Mináque cod, *
SCRIPT. METROL. II. 9

9 wr τισιν τισι στρα À DOT

Ct

10

130 VARIA FRAGMENTA. [135]

12. Stadius habet pedes DCXXV.

13. Miliarius habet pedes V.

14. Porca habet pedes VII CC.

15. Agnya habet pedes XIII CCCC.
16. Iugerus habet pedes XXVIII DCCC.
17. Versus habet pedes VIII DCXL.

18. X Dimidia sela, pars duodecima unciae.
19. X Sela, sexta pars unciae.
20. 2 Lvcus, quarta pars unciae.
21. W Duo sela, tertia pars unciae.
22. £ Semiuncia, dimidia uncia.
. 98. — Uncia.
24. ^£ Sescuncia, uncia semis.
20. C Sextam, duae unciae.
26. C^ Quadran, tres unciae.
21. CC Trian, quattuor unciae.
28. ζζ" Quincum, quinque unciae.
20. 5 Semis, sex unciae.
90. $^ Septum, septem unciae.
391. SZ Vem, octo unciae.
32. St^ Dodran, novem unciae.
99. SCC Dean, decem unciae.
394. SCC^ Dabum, undecim unciae.
3D. | As, duodecim unciae.

135. Tabula codicis Mutinensis prioris.

1. Or Calcus, III pars oboli, VIII scripuli.
2. S Siliqua, VI pars scripuli.

4. de notis vide praef. 26. VIII significat octavs
pars, item IIII p. 131 vs. 1 quarta pars

cwm Ἔ

[135] VARIA FRAGMENTA. 131

9. ὦ Cerales, media pars oboli, {ΠΠ scripuli.

4. χα Obolus, media pars scripuli.

5. Xy Scripulus, Vl siliquae, id est denarius
Gallicus.

Ὁ. w Dimidia sextula, II scripuli, id est siliquae
Xll, id est medium denarii.

e

1. X Dragma, media pars sicilici, id est dn. 11]

Gallici.

8. v Sextula, III scripuli, id est siliquae XXIIII,
id est tremissis.

9. 2 Sicilicus, VI scripuli, id est siliquae XXXVI,
Ill] pars untiae.

10. vuv Duella, VIII scripuli, id est III pars un-
liae, habens siliquas XLVIII.

11. £ Semiuntia, XII scripuli, id est dnrii Gal-
lici XII, siliquae LXXIL

12. ( Untia, XXIIII scripuli, siliquae CXLIIII,
d. Gal. XXIII.

12. —£ Sexcuntia, uncia et dimidia, dnrii XXXVI.

14. Z Sextans, untiae II, et est VI pars librae.

15. Z^ Quadrans, untiae ΠῚ, quarta pars librae.

16. ZZ Triens, untiae IIII, tercia pars librae.

11. Z^ Quincunx, untiae V.

18. 5 Semis, untiae VI, id est media pars librae.

3. silique ἰδ cod. & ibeub — dib6 eu. uem

10

με
e

vs, 6, 13 7. silici cod. id est] :l- cod., item vs. 9. -

10, 11. 15 dn cod. 9. XXIIIS cod. 12. untie
cod. ubique (praeter p. 132 vs. 5) 14. siliquas] sicil
eod. 15. dnrii eod., item vs. 19 18. d" Gal eod.
19. de ποία v. praef. uncia hoe uno loco cod. 20.
de notis sextantis et rel, v. praef. ad fr. 133 est] co-
dez habet longum 8 puncto supposito libre cod,, item vs,
21. 22. 24 24. id^ med" cod.
Q*

132 VARIA FRAGMENTA. [135]

19. $^ Septunx, untiae VII.
20. SZ Bisse, untiae VIII.

21. Sz" Dodrans, untiae VIIII.
22. SCC Dextans, untiae X.

6 28. SCC Deunx, untiae XI,

24. X As, untiae XII, id est libra perfecta, et
dicitur libra quasi libera eo quod liberaliter pondera
cuncta contineat et libret omnia.

20. S Siliqua est humillimum genus ligni nascen-

10 tis in littoribus maris, folliculos. VI habens, vel ge-
nus farris, cuius sex grana scripulum faciunt.

26. Calculus est ciceris grana duo, et est quarta
pars oboli.

21. Quatuor calculi obolum unum faciunt.

15 28. Duo oboli scripulum unum faciunt, id est dn.

29. Tres scripuli dragmam unam complent id est
dn. Ill.

90. Dragma et dimidia et scripulus et obolus qua-
drantem faciunt.

290 81. Duo quadrantes stateram faciunt.

32. Duae staterae untiam unam faciunt.

33. Untiae XII libram unam faciunt.

94. Librae LXXII talentum minus faciunt, LXXX
medium, CXX maximum.

95 . 95. Coclear, id est denarius et semis, habet in se
dimidiam dragmam, id est scripulum et obolum.

4. Dextrans cod. 5. untie cod. 6. id est] id" cod.
8. oia cod. 9. Silic cod. 10. habens] hns cod. — 15
id" dn cod. 16. id est dn.] .1 di cod. 21. Due st«-

tere cod. 23. LXXII cod. 25. id cod., item p. 13)
vs. 1.8.4 hi in se dimid cod. 26. id ὃ cod.

OH--——m m —

n
[136] VARIA FRAGMENTA. 133

26. Coclearii HII, id est ΠΠῚ dn. et semis, con-
clam faciunt.

21. Conclae VIII eminam faciunt, id est sol. XX.

28. Eminae II sextarium complent, id est libra 1,

39. Sextarii VI conzum reddunt. 5

40. Conzia tria modium faciunt.

41. Modius unus et semis urnam reddit.

42. Urnae duae amphoram faciunt.

43. Urnae tres cadum, id est artabam.

44. Modii XIV gomor reddunt. 10

45. Gomor duo chorum faciunt.

136. Tabula codicis Mutinensis alterius.
[Incipit tractatus de signis ponderum.]

1. Ponderum signa plerisque ignota sunt et inde
errorem legentibus faciunt, quapropter formas eo- 15
rum et caracteres, ut a veteribus signata sunt, sub-
iciantur.

2. T littera significat dimidium obolum.

9. — virgula aequaliter iacens et porrecta sim-
pliciter significat obolum. 20

4. Z geminata virgula duo oboli sunt.

. T Latinum significat obolos tres.

. F Latinum significat obolos quatuor.

. € Latinum demonstrat obolos quinque.

. Oboli vero sex propterea caracterem non ha- 25
bent eo quod in una dragma sex veniant, quod est
pondus denarii argenti.

0o -1 σὺ Cc

1. dü cod. 3. Concle*VIII* emitià cod, — sol cod.
4. Emine cod. 8. Vrne due cod. 9. Vrne cod. id
esl] ἃ coq. 19. nota oboli in cod, similis est literae v

-- ctm |

134 YARIA FRAGMENTA. [136]

9. H Graeca littera significat *litteras octo, id est
'tremissem.
10. N Latinum significat nomissa Graecum, id est
solidum.
5 11. l^. iota adiuncta virga significat dimidium so-
lidum. ᾿
12. «. virgulae duae ex uno angulo a laeva in
dexteram se dividentes significant dragmam, quam
etiam olcem appellant.
10 18. NF. N Latinum adiuncto [ Graeco significat
semiunciam.
14. [. gamma autem Graecae litterae o Latinum
in fine iunctum significat unciam.
19. A. lauda Graecum per medium sui | Latino
15 adiecto significat libram.
16. K*. cappa Graecum circa finem cornuum ad-
iuncto y Latino significat ciatum.
17. Si vero o Latinum hoc modo K? iunctum
habuerit, eminam demonstrat, quam Graeci cotillem
20 appellant.
18. Si autem hoc modo K€ iunctum habuerit €
Latinum significat . . . . ..
19. . . . adiunctum indicat accitabulum, quod
Graeci oxiphalon vocant.

1. litteras] siliquas Zsidor. fr. 127, 9 id est] .!.
cod., item vs. ὃ 8. H Latinum cod. grecum cod.
b. de nota vide praef." virga] uita cod. — 7. X] [ΙΖ cod.
uirgula due cod. leu& cod. 10, N ante Latinum om.
cod. 19. gama autem grece littere cod. 14. librae
nota in cod. fere eadem ac supra ad fr. 127, 14 16. Ky
capa cod. 19. eminam) unam cod. 22. post significat

lacuna est ín codice

-- ------ τ - τ
wee " .
*
m *.
-

[137] EXCERPTA EX ISIDORO. 135

N

20. M. moi Graecum superposito N Latino sizni-
ficat minam. ᾿

21. T^. T Latinum in fine thabueris lauda Grae-
cum significat talentum.

22. X?. chi Graecum in dextero brachio superiore
o littera coniuncta cenix est.

[Explicit tractatus de signis ponderum: feliciter. |

137—138. Excerpía ez Isidoro.
181.

1l. Mensura est iuxta Isidorum quicquid pondere
capacitate longitudine latitudine altitudine animoque
finitur. maiores itaque orbem in partibus, partes in
provinciis, provincias in regionibus, regiones in locis,
loca in territoriis, territoria in agris, agros in cen-
turiis, centurias in iugeribus, iugera in climalibus,
cimata in actibus, actus in perticis, perticas in pas-
sus, passus in gradibus, gradus in cubitis, cubitos
in pedibus, pedes.in palmis, palmos in unciis, un-
cias in digitis diviserunt.

2. Digitus est pars minima agrestium mensurarum.

3. Inde uncia habens digitos tres.

4. Palmus autem quattuor digitos habet, pes vero
sedecim.

9. Passus V pedes habet, pertica passus duos, id
est pedes decem.

3. TL. t. cod. 9. G hunc titulum praefigit IN DEI
NOMINE PAVCA DE MENSVRIS SECVNDVM GEO-
METRICAE DISCIPLINAE RATIONEM EX VOLVMI-
NIBVS ERVDITORVM VIRORVM EXCERPTA INCI-
PIVNT 11. animoquae G 18. prouintiis ὦ 23.
quatuor 7 24. ped 6 25. X G

[^1

pei

--

(

2)

-
ὅτε

136 EXCERPTA EX ISIDORO. [13]

6. Perticas autem iuxta loca vel crassitudinem ter-
rarum, prout provincialibus placuit, videmus .esse
dispositas, quasdam decempedas, quibusdam duos
additos pedes, aliquas vero quindecim vel X et VII

5 pedum diffinitas, ita dumtaxat ut crassioribus terris
minores mensuras, sterilioribus maiores tribuissent,
prout modiorum numerus incremento írugum uni
cuique loco sufficeret.

1. Quidam autem quinque grana ordei transversi
10 tam indici quam impudico sive medio convenire iu.
. dicantes, hos tres digitos simul iunctos unciam dixe.
runt, palinum autem minimo addito diffinierunt. qui-
dam ergo VII grana ordei in transverso posita pol-
licem iudicaverunt, ex quibus XV pedem reddunt,
16 pedes duo et semis gressum sive gradum, duo gres
sus passum, duo vero passus decimpedam perticam
faciunt. alii autem voluerunt, ut pertica XL et VIII
palmorum esset, quae pertica ad, manus XII pedis
habet, quod per exténsionem brachiorum verius esse
20 demonstratur. idcirco putamus ministeriales impera-
torum maiores jn accipiendo, minores in dando men-
suras habuisse.

8. Actus minimus habet in latitudine ped. IIII,
ex quibus periíca esse non potest, in longitudine pe-
φῦ des CXX, qui faciunt perticas decempedas XII.

2. prouintialibusG 8. decempedes P, decimpedas 6
4. XVG vel] L7 7. mediorum 9. hordei 7 ez sil.,
bordeiG 10. medico G, modico 7 12, autem fermi?ino
G 13. septem G ordei P, G ut supra 17. XLVIIJ
G 18. que 77 24. ped G 25. Xpedas XIIII.7,

e
decimpedas XII G

—-N——— -

- “ς:
[137] EXCERPTA EX ISIDORO. 191

9. Actus maior, qui quadralus dicitur, habet un-
dique pedes CXX. qui duplicatus iugerum facit.

10. lugerum constat in longitudine pedum CCXL,
quod sunt perticae decimpedae XXIII, in latitudine
pedum CXX, quod sunt perticae duodecim.

11. Clima dicitur pars agri quadrata, quae habet
ex omni parte pedes LX, id est perticas decimpedas
undique VI.

12. Arapennis vero, quem semiiugerum dicunt,
idem est quod eL actus maior, habens undique ver-
sum pedes CXX, perticas vero duodecim.

13. Porcam est pars agri habens in latitudine pe-
des XXX, id est perticas tres, in longitudine LXXX,
id est perticas decimpedas VIII.

14. Porro stadialis ager habet passus CXXV, id
est pedes DCXXV. cuius mensura octies computata
miliarium facit, qui constat quinque milibus pedum.

15. Centuria autem est ager ducentorum iugerum,
qui apud antiquos a centum iugeribus vocabatur. sed

postea duplicata est nomenque pristinum retinuit. 3

in numero enim centuriae multiplicatae sunt, nomen
lamen mutare non potuerunt.

16. Hlud enim sciendum est, quod pes duplici-
ler secundum morem antiquorum'pronuntiatur: uno

modo eo- quod sit naturaliter pes, alio modo quod :

üsurpative per manus melialur. tantum enim prae-

2, ped 6 4. decimpedes P, decimpedae 6G (e ex i
facto) 5. XII αὶ 6. que Κ΄ 7, pedes XL PF, ped
LX 8.sex 6 — 10.idem est] id esse 7 11. XII
8 12. Poreamis G ped G 13. IIIG 15. CXXII
PF 16. pd 6G DCXXII / occies δ 17. milia-
rum qui constat facit P 21. multiplicate 7^ 25.
quod] q 7 26. usurpatiuae PG precellit 7

ea

p
uw

p
zu

138 EXCERPTA EX ISIDORO. [188]

cellit pes manualis pedem naturalem, quantum pol-
lex in longitudinem protendi potest. similiter et cubi-
tus. nam unus cubitus est qui naturaliter a cubito
.ad digitorum summitatem usque pertendit; qualis

5 erat cubitus quo arca testamenti, quam Moyses iussu
dei fecerat, fuerat mensurata. alius cubitus est, qui
et maior dicitur, quo arca Noae demetita esse di-
noscitur, qui brachio extenso toto cubito capiti prae-
lato se esse demonstrat. sic etiam et passus apud

10 antiquos dupliciter haberi uidentur. etenim passus
dicitur quod duobus gressibus gradiendo conficitur:
passus etiam dicitur quantum ambobus brachiis ex-
tensis inter longissimos digitos est. status autem est
unius cuiusque altitudo.

15 17. Illud etenim sciendum est, quia sunt mensau-
rae quae ad viatores seu ad cursores pertinent. mi-
nima pars stadium est, habens passus CXXV. octo
stadia miliarium reddunt, mille passus habentem. mi-
liarius et dimidius apud Gallos leuvam facit, haben-

20 tem passus mille quingentos. duae leuvae sive mi-
liarii tres apud Germanos unam rastam efficiunt.

. 188
DE PONDERIBUS.

1. Ponderum pars minima calculus est, qui con-

25 Stat ex granis ciceris duobus, et apud quosdam sili-

qua pensante, quae tribus granis hordei declaratur
in pondere.

2. longitudine G 7. archa 7 . noe PG . 8.pre-
lato Κα 15. quia sunt] quiaster 7; legendum videtur
quia sunt et 21. restam 7

[138] EXCERPTA EX ISIDORO. 139

2. Duo calculi ceratim faciunt.

9. Quattuor calculi sive duo ceratim obolum red-
dunt.

4. Duo oboli scripulum complent.

ἢ, Tres scripuli dragmam faciunt.

6. Dragma quae constat siliquis X et VIII, et
scripulus qui est ex siliquis sex, et obolus qui est
ex tribus, quadrantem efficiunt continentem in se si-
liquas. XXVII.

1. Duo quadrantes staterem faciunt.

8. Duo stateres unciam reddunt.

9. Iuxta Gallos vigesima pars unciae denarius est,
el duodecim denarii solidum reddunt. ideoque iuxta
numerum denariorum tres unciae quinque solidos
complent. sic et quinque solidi in tres uncias re-
deunt. nam duodecim unciae libram XX solidos cou-
tinentem efficiunt. sed veteres solidum qui nunc au-
reus dicitur nuncupabant.

10. Libra dicitur quicquid per duodenarii numeri

perfectionem adimpletur. nam libra dici potest an- 3

nus, qui constat ex ΠῚῚ temporibus et XII mensibus,
el ex L duabus ebdomadibus et die *vel quadrante.
libra esse potest aequinoclialis dies sina sua nocte,
qui constat XII horis. hora constat ex V punctis,
X minutis, XV partibus, XL momentis, LX ostentis.
hora autem diei secundum solis cursum V punctos
habet, iuxta lunam {Π|. nam libra in ponderibus,
in mensuris arborum vel spatio terrarum vel statu
hominis, per diversas mensuras in duodenario 'nu-
mero conprehendi potest.

12. dinarius 6G (e ec i facto) 22. vel] lege et

10

140 EXCERPTA EX ISIDORO. [129]

11. Mna centum dragmis appenditur.

12. Juxta rationem autem ponderum nihil cal-
culo minus aut talento maius est. etenim L librae
talentum minimum est, LXX duae librae medium ta-

ὅ lentum, CXX librae maximum talentum est.

13. Centenarius autem dicitur eo quod centum

libris constet.

139.
DE MENSURIS IN LIQUIDIS.

10 1. Mensurarum in liquidis coclear est pars mi-
nima, qui habet dimidiam dragmam, id est scripu-
lum et obolum. ,

2. Cocdeares duo chemam faciunt.

9. Cocleares III conculam faciunt.

15 4. Conculae duae cignum sive mistron.

5. Conculae sex et duo coclearia, quae decem
dragmas appendent, ciatum faciunt, additis duabus
dragmis acitabulum complent, additis adhuc tribus
dragmis, quod sunt XV, oxifalum.

20 . 6. Non dubites, apud quosdam ciati novem emi-
nam facere videntur, quod sunt dragmae XC; apud
quosdam vero acetabula quattuor, quod sunt dragmae
XLVII emina autem iuxta quosdam appendit li-
bram unam, apud quosdam vero libram et dimidiam.

25 1. Similiter sextarios duplices iudicaverunt. nam
alii voluerunt ut sextarius duarum esset librarum,
alii vero trium: utrique tamen ut duae eminae sex-
tarium facerent diffinierunt.

8. Est autem sextarius sexta pars congii, qui in

30 divinis scripturis hin appellatur in liquidis.

9. Cenix autem quinque sextariis adimpletur: cui
si sextum addideris, fit congius.

-—-——————

[189] EXCERPTA EX ISIDORO. 141

10, Congius quater missus modium complet. quem
admodum autem de sextario, sic el de modio aliis
placuit XVI sextariis modium impleri, alis XX et
duobus, aliis vero XXIII.

11. Sed has mensuras ad volum principum vel
iudicum esse deprehendimus. nobis aulem visum est
magis convenire ponderum rationi, eo quod de mi-
nimis usque ad maiora ducantur, ut primum finem
habeat modius in mensuris, sicut libra in ponderi-
bus; quia sicut postquam in ponderibus pensando
ad libram pervenitur, cetera quae maiora sunt pon-
dera per librae multiplicationem ponderantur, sic et
in mensuris postquam ad modium ventum erit, quic-
quid amplius mensurandum est, modii multiplicatione
peragitur. nam quem admodum a calculo per obo-
los ac dragmas ceteraque pondera ad libram usque
pervenitur, sic in mensuris a cocleari per conculas
cyatos ac sextarios ad modium usque pertingitur.
est enim modius, ut praedictum est, iuxta quosdam
sextariorum XVI, iuxta quosdam autem XX et duo-
rum, apud quosdam vero XXIIIL. nobis vero videtur
esse rectissimum, ul trium librarum sexlario vicies
et quater multiplicato modius impleatur; qui modius
medii talenti pondere coaequatur, LXX duabus effi-
cilur libris; sive ut quinque libras habens sextarius
similiter vicies et quater ductus maximi talenti, id est
CXX librarum , pondere mensuretur.

12. Modius et semis urnam faciunt.

13. Similiter in aridis mensuram quae dicitur ba-
lum. batus vero constat modiis duobus totidemque
sextariis.

12, multiplieatione 6 19. predietum 6

i——À

0

“0

25

30

142 FRAGMENTUM SALMASIANUM. [140.141]

14. Duo bati metretam faciunt, quod sunt sex-
tarii C.
15. Urnae duae amphoram complent, quod sunt
modia tria, quod in aridis dicitur aephi.
6 16. Urnae tres cadum vel artabam faciunt, quod
sunt modia IIII et semis.
17. Modia quinque medimnam faciunt.
18. Tres medimnae gomor complent.
. 19. Duo gomor chorum reddunt.
10 20. Duo chori chulleum, quod sunt modia LX.

140. Fragmentum de ponderibus a Salmasio citatum.

Quadrantem Hebraei vocant quadram, quod quar-
tam partem unciae appendat.

141. Calei cersio labularum Alexandrtinarum.
15 (V. prol. $ 123.)

[Aphricanus de medelarum ponderibus mensu-
risque.]
1. Quoniam multis in locis de ponderibus et men-
suris mentionem fecimus, commensus horum veros
20 hic addendos esse putavimus, ne quis anceps el am-
bigens medelarum auxilia ex his constantia compo-
sitaque vituperet et damnet. necessarium ergo duxi
differentias horum inter sese, quibusque utendum es-
set, declarare; plurimis siquidem in usu sunt et Αἰ-
25 tica et ltalica, nonnullis vero et Syriaca et Aegyptia,
quae et Ptolemaica dicuntur: quae comparanda inler
sese et conferenda sunt.

11. 7. praef.

FOH—— — »
-——

[141] carvi VERSIO TABULARUM ALEXANDRINARUM. 149

2. Talentum omne mnas minasve suas [circiter]
sexaginta habet, mna vero sive mina stateras quin-
que et viginti, stater vero drachmas holcasve quatuor.
talentum igitur omne mnas sexaginta habet, stateras
quingentos milenos, drachmas sex milenas. drachma
sex obolos, obolus chalcos octo, drachma ergo chal-
cos octo et quadraginta habet.

2. Talentum ergo Atticum Ptolemaico Antiochi-
coque Syriacove pondere, numero, facultate οἱ vi
omni par est; sed quantum ad numismata pertinet,
Ptolemaici quadruplum est, Syriaci vero tertiarium
sesquitertiumvé seu epitriton, Turio vero sive Tyrio
par est.

4. Talenti differentiam hanc et aliae sequuntur,
siquidem mnae et slateres inter sese differunt et
drachmae quantum talenta.

D. Talentum etiam lignorum in Antiochia vidi,
quod suas sexaginta mnas habet, quod talentum ses-
cuplum sive sexies maius erat pondere quam numa-
rium.

6. Nec etiam hoc me latet drachmarum ipsarum
plures esse differentias; Deliacam enim, Aeginelicam,
Rhodiam Ptolemaicae quincuplam, Nesiacam vero sex-
cuplam esse scio.

1. Altica ergo utendum est quo ad pondus et nu- :

mismata, siquidem pondere et facultate sive valore
llalicae par est, quae denarius vocatur; plurimi enim
nunc fere in omnibus Italica utuntur. mna Atlica
ergo stateras quinque et viginli habet, libra vero

en

Ü

L2
ὧι

Italica stateras quatuor et viginti. mnarum vero cae- 30

23, Ptolemaicam /lo; correri ex (iraeco contextu

144 CcALVI VERSIO TABULARUM ALEXANDRINARUM. [141]

terarum infinitae sunt differentiae, nobis nunc fere
nihil necessario declarandae.

8. Libra vero duodecim uncias habet, uncia drach-
mas octo, drachima grammata tria, gramma duos obo-

5 los, gramma rursus thermus lupinosve tres, thermos
lupinusve ceratia granulave siliquae duo..

9. Denarius autem apud Homanos dividitur in
partes milenas centenas duas et quinquaginta; habet
enim tropaica duo quinariosve duos, numos sester-

10 tiosve- quatuor, assaria vero seu asses sex et decem.
numus vero pondere unciam habet. assarion autem
assisve seu as dividitur in dimidium, tertium, quar-
tum, sextum, octavum, nonum, decimum, duodeci-
mum, quartum et vigesimum, sextum et trigesimum,

18 octavum et quadragesimum, secundum et. septuagesi-
mum. partes autem hae apud Romanos ratiocinato-
res suas habent nominationes.

10. Sed nunc de mensuris. Amphora quidem
vini, quam plurimi metreten ,dicunt, semiamphoras

20 habet duas, ques communi nomine cados vocant,
urnas autem Romani; prochus vero quadrantariave
quatuor,, choas octo, quas fdicongia nominant, nos
autem cabus. chus vero xestas sextariosve sex capit
— sextarium vero seu xesten Aegyptii henion di-

25 cunt. — uti amphora xestarum sextariorumve octo
et quadraginta sit.

11, Syriacus vero metretes Italici duplus est.

12. Sextarius ergo xestesve in duas lances cotlu-

b. thermus et thermos sunt Graecae terminationes — 22.
quas] immo quos, ut οὖς vol.I p. 257, 25 dicongia]
in Graeco exemplari δικογγία prave scriptum fuit- pro δὴ
κογγία: v. Z p. 258, 1 .

[141] CALVI VERSIO TABULARUM ALEXANDRINARUM. 14b

lasve dividitur, quas heminas vocamus. lanx vero
cotulave in duo acetabula oxybaphave dividitur. ace-
tabulum oxybaphonve in tres cuathos cyathosve divi-
sum est. cuathus cyathosve mystra quatuor facit,
quae lystra quidam saepe vocitarunt. cochlearium vero 5
mystri dimidium est. sexiariu$ ergo xestesve in coch-
learia sex et nonaginta solvitur.

13. Mensurae etiam olei similiter habent, pisi
quod a centenario principium habent, quod libras
centum habet. metretes autem olearius huius du- 10
plus est, caetera vero concerdant. quam enim com-
parationem rationemve librae pondus ad mnam habet,
librae mensura eandem ad cotulam habet, sextarii
scilicet xestaeve dimidium.

14. Medimnus autem Atticus "modios. sex ltalicos 16
capit. modius autem hecteus vocatur, qui duo he-
mihectea semimodiosve duos habet. hemihecteon vero
choenicas quatuor habet, choenix autem sextarios xe-
Slasve' duos, uli modius sit sextariorum xestarumve
Sex et decem. caeteraque metra mensuraeve sicco- 20
rum cum liquidis dictis similiter habent.

15. Ptolemaicus veró medimnus Attici superdimi-
dium est sesquialterve seu hemiolius, sexque artabis
constat; sed priscis temporibus duabus; nam artabe
modiorum [talicorum quatuor et dimidii fuerat, nunc 26
vero propter Romanum usum artabae modiorum trium
sunt.

16. Coros vero Phoenicius satorum triginta est;
saton vero superdimidium sesquialterumve seu hemio-
lium modii est. saton autem satorumve paucae sunt 30
differentiae.

- 94. artabae Ro — 25. dimidium Ho
SCRIPT. METROL. II. 10

t

146 CALVI VERSIO TABULARUM ALEXANDRINARUM. [141]

17. Chus vero sextariorum xestarumve sex est;
pondere autem vini [quatuor et] decem librarum est,
olei novem, mellis quinque et decem. sunt enim
cuiusque materiae mensurarum pondere plurimae dif-

5 ferentiae.

18. Piperis uncia baccas coccosve seu granula
quingenta habet, libra vero quinque milena.

19. Praeterea ne in notis signisve characteribusve
erraretur, signa cuiusque sic digessimus. talentum

10 per fal notatur, mna per mm, libra per ii, uncia
per πῇ, drachma per drach, eius dimidium semi-
drach, mensura metronve per meír, obolus per obol,
duo oboli déobol, ires íriobol, quinque. pentabol,
dimidium oboli hemiobol; chalcus per chal, qui est

15 oboli pars octava.

20. Numerorum et notae et mensurarum adden-
tur, sextarius xestesve per cest, cotula per col, cua-
thus cyathusve per cuat sive cyath.

10. de notis tal et cet. vide prol. ξ 123 e«tr. 18.
in fine Calvus adscripsit: "Numerorum uero notas non ad-
didimus, quia codices nostri non habuerant.

ADDENDA ET CORRIGENDA.

——

Pag. 23' vs, 12 pro quarto lege quinio.

29 adn. 2 extr. Inscriptio Graeca iu qua κάλαμος ἱπ-

venitur est Dauliensis apud Boeckhium vol. I p. 851: ὁδὸς
δὲ ἣ ἐπὶ τὸν ᾿Αρχαγέτην ἕξει πλάτος καλάμους δύο.

32 adn. 3. 'Olocnpikóv «κουτλᾶτον in edicto Dio-
cleliani de pret. r. ven. restituit Car. Keilius in Mus. Rhen.
XIX p. 612; et confer locos qui ibidem afferuntur.

39 vs. 7 cum scripsi leecissimo discrimine recentiorem
artabam imminutam esse, significavi et quintam par-
tem pedis Romani et unum digitum (conf. p. 44
"$. 9 a. u.), id quod hic addo, quoniam secus verba mea
intellexit Christius p. 452). |

ὅδ vs, 8. Licet nunc multo pleniorem Pediasimi locum
adscribere repetitum a me ex cod. Gudiano Gr. 8 in fol.,
ubi fol, δ᾽ haec leguntur: πρὸ δὲ τῆς θεωρίας xoi τῆς
καταμετρήςεως αἰτιάματά τινα καὶ λήμματα προλαμ-
βάνομεν. καὶ αἰτιάματα μέν eiciv οἷον τὸ εἶναι τὸν ἢ
Ἱεωμετρικὸν μόδιον τεςςαρακοντάλιτρον, καὶ τὴν
λίτραν ἔχειν ὀργυιὰς πέντε, τὴν δὲ ὀργυιὰν ἤτοι τὸν
τεωμετρικὸν κάλαμον ςπιθαμὰς κοινὰς ἕνδεκα ἤτοι

1) Sie solo auctoris nomine et hic et posthac illum

commentarium citavi quo Guil. Christius libri huius cen-
Suram egit in Fleckeiseni annalibus &. 1865 p. 433 ss.
. 2) τὸ habet cod. gr. Monacensis 431, ex quo partem
&ius loei quem supra exscripsi edidit Friedleinius in an-
nalibus paedagogicis Teubnerianis (Neue Jahrbücher für
Philol, v, Pádagogik, zweite Abtheilung) 1866 p. 368.

10*

148 ADDENDA AD VOL. I.

παλαιςτὰς εἰκοςιεπτὰ καὶ κόνδυλον:. παλαιςτὴ δέ
écriv ὁ γρόνθος᾽ γρόνθος δέ écri τῶν τεςςάρων δα-
κτύλων ευνεςφιγμένων τὸ διάςετημα, κόνδυλος δὲ fi
τοῦ ἀντίχειρος ἔκταςις. τὴν μὲν οὖν crropíunv καὶ
ὑπάμπελον γῆν ἐν μὲν ταῖς βαειλικαῖς ἀπογραφαῖς
ταύτῃ τῇ ὀργυιᾷ Trapabibóaci, διὸ καὶ βαςιλικὴ αὕτη
καλεῖται. fj ἑἐνδεκαςπίθαμος δηλαδή᾽ ἐν δὲ ταῖς πρά-
cectv. ἐλάττονι ὀργυιᾷ ποιοῦμεν τὴν καταμέτρηεςιν,
(c καὶ ἐν τοῖς νόμοις διείληπται, ἀεὶ τῆς τῶν πένε-
crépuv καταςτοχαζόμενοι βοηθείας᾽ δοκεῖ γὰρ ὁ πυ-
λῶν, καθὸ πωλεῖ, τοῦ ἀγοράζοντος εἶναι πενέεςτερος,
εἰ καὶ μὴ ἀεὶ τοῦτο ευμβαίνει. ἀλλὰ δὴ καὶ πρὸς τὸ
μέρος τοῦ δημοείου ευγκρινόμενοι oi ἀπογραφικῶς
παραλαμβάνοντες τὰ γήδια μυρίῳ εἰςὶ ταπεινότεροι.
ὁτὲ ἢ μὲν οὖν παραλαμβάνονειν ἐν τῇ ἀπογραφῇ μεί-
Cova δικαίαν ἢ) εἶναι τὴν ὀργυιάν, ὁτὲ δὲ παραδιδοῦα
πιπράςκοντες ἐλάττονα. τὴν δὲ λιβαδαίαν καὶ ὀρεῖ-
γὴν ὡς ἧττον εὔχρηςτον μείζονι ἢ ἑἐνδεκαςπιθάμῳ
ὀργυιᾷ μετροῦμεν ὃ).

69 vs. 3. Vide ea quae ad p. 208, 10 s. addidi. —
Ibid. vs. 7 ab ult. '€AArvix?] κοτύλη,, cui libra una tribui-
tur, Christio p. 458 alia esse cotyla ac vulgaris videtur,
quae tertia parte maior fuerit Attica et Romana cotyla. —
Ibid. vs. 2 ab ult. de Alexandrina cotyla conf. Il p. 42 cum
adn. 4.

100 vs. 14 pro 8 55 lege S 52.

144 adn. 4. Locum de folle e cod. Paris. 2665 nu-
per a Christio editum exhibui infra ad p. 267 vs. 4.

145 adn. vs. 4 lege ἑξήκοντα ἀςςάρια (pro δηνά-
pio) ὑπῆρχεν.

182 vs. 5 ἄκενα delendum esse'censet Christius p. 451.
— lbid. vs. 13 verba xoi du eraípeioc λεγόμενος suspe
cta videntur eidem.

8) ὅτε cod., item mox ὅτε δέ,

4) δίκαιον cod.

δ) Post μετροῦμεν interciderunt nonnulla in Gudiano
codice. Friedleinius ex Monacensi addit: xal καλεῖται
αὕτη τῶν ὑποβόλων ἡ ὀργυιά.

ADDENDA AD VOL. I. 149

185 vs. 7. Τὸ μίλιον cet. eiicit Christ. p. 452 (quae
ego intacta reliqui ea de causa quam vol. I p. 34 init. si-
gnificavi).

186 vs. 28. Ad verba Τὸ ἰούγερον ἔχει cet. conf.
Chr. p. 453.

201 vs. 7. 8. Verba Ἢ ἄκαινα ἔχει ---- πόδας θ΄
Christius p. 453 adn. ita explicat, ut acaenam Graecam
mensuram, pedes Philetaereos esse dicat.

202 vs. 5 pro fj δὲ Bácic coni. τὸ δὲ βάθος Christ.
p. 454, idemque vs. 7 pro ἐπὶ τὴν Báciv ἐπὶ τὸ βάθος,

203 vs. 25 ss. In explicando et emendando hoc diffi-
cillimo problemate elaboravit Christ. p. 454 ss.

204 vs. 6 pro κατὰ δ΄ Eécrac Christ. 1. c. restituit.
κατὰ κδ΄ Eécrac. — Ibid. vs. 8 post δέχεται me invito
intercidit círov. — Ibid. vs. 19 in adnotatione ad μοδίους
β΄ adde “μοδίους δ΄ alius liber? (i. e. G'** in nostra Hero-
nis editione p. 193, 14). Hoc pobíouc δ΄ citavi in prole-
gomenis p. 63 extr, quae tum scripsi cum de hoc loco
nullum codicem nisi illum G (Paris. 2438) inspicere potue-
ram. Postea autem ex libris aliis quorum maiorem aucto-
ritatem esse inveni recepi μοδίους β΄; sed quae vera huius
loci scriptura sit, etiam nunc ambigo.

208 vs. 10 s. ὁ δὲ κύαθος ἔχει cet. Haec verba sic
emendavit Christ. p. 459 additis iis quae uncis inclusa sunt:
ὃ δὲ κύαθος ἔχει κοτύλης ἕκϊον, ὁλκὰς τ΄ ἣ δὲ χήμη
(ἄγει ὁλκὰς δύο ἥμιευ, ὁ δὲ ξέςτης) ἄγει λίτραν μίαν
ἥμιςυ. — Ibid. vs. 14 ἙἙλληνικὴ κοτύλη: vide supra ad
P. 69 vs. 7 ab ult.

216 vs. 21 οὐγγιῶν τῶν (pro τὴν) ἐκ τῆς "Pupoi-
κῆς λίτρας emendavit Christ. p. 459. -— — '

228 vs. 26 ante ςτάγια τρία e prioribus repetendum
esse λίτραν μίαν docui vol. I p. 99; Christius p. 461
Scribit se malle haec ipsa λίτραν μίαν καὶ in contextu
Graeco addita esse.

231 vs. 2 pro κύαμος lege κύαθος coll. p. 246, 2.
231, 24. 27; idem restituit Christ. p. 459.

233 vs. 14 s. Verba ὁ δὲ Ἰταλικὸς cet. qua ratione
. Sananda sint, docet vetustissima tabula medicinalis p. 2608,
15 ss.; etenim interciderunt nonnulla quae iam uncis inter-

150 ADDENDA AD VOL. I.

clusa addam: ὁ δὲ Ἰταλικὸς A a “(δ᾽ ἣ δὲ ᾿Αλεξανδρινὴ
κοτύλῃ τοῦ) ἐλαίου [* η,, τοῦ δὲ οἴνου [» θ΄.

236 vs. 17. Ὁ δὲ κατὰ (ζύρους μετρητὴς E Q (pro
€) Charterio auctore probat Christ. p. 458.

240 vs. 15 in duos distinguendus erat sic

TTepi μέτρων ὑγρῶν.
Οἴνου [ὕδατος καὶ ὄξους];
conf. p. 241, 8. 21.

244 vs. 4 post ἔχον addit eic τὰ δεξιὰ Christ. p. 459.
— lbid. vs. 24 pro pvéa vera scriptura est. ἣμίνα, idque
corrigit Christ. p. 460 (ego librorum scripturam οἱ hoc
loco et aliis quibusdam intactam reliqui ea de causa quam
vol. I praef. p. xiv exposui).

245 vs. 3 μεγάλητρον corruptum esse ex μέγα λί-
Tptov docet Christ. p. 460.

246 vs. 15 post τρίβλιον eiiciendum videtur τὸ μι-
κρόν. — lbid. vs. 17 pro ἔχει ὀξύβαφα τρία veram
scripturam esse ἔχει ὀξύβαφον α΄ v" demonstravi p. 91
adn. 1.

250 vs. 6 de μνᾶ corrupto ex fjutva conf. ad p. 244
vs. 24. — Ibid. vs. 18 γράμμα α΄ corruptum est ex γράμ-
ματα 5.

251 vs. 6 οὐγγίας B3 respondet illi scripturae quam
p. 241, 17 uncis inclusam exhibui. Verum est οὐγγίας

, δ΄.

259 vs. 35. (άτα β΄ (pro ΥἹ μόδιοι γ΄ coni. Christ.
p. 455 adn. 11; vide tamen cátov in indice.

255 vs. 8. Genuina scriptura est illa quae legitur
p. 237,9: ᾿Αττικοὺς χαλκοῦς B' καὶ χαλκοῦ β΄ πέμπτα:
eandem hoc loco restituit Christ. p. 460. ΄

256 vs. 17 καὶ ἡμιοβολίου cet. Rursus genuina scri-
ptura legitur p. 287, 7 ss., quam sic ad hunc locum resli-
tuit Christ. p. 460: ᾿καὶ ἡμιοβόλιον ᾿Αττικὸν ἑτέρου
ἡμιοβολίου τὰ $' πέμπτα᾽ τὸ κεράτιον ἔχει ᾿Αττικοὺς
χαλκοῦς β΄ καὶ χαλκοῦ β΄ πέμπτα.

261 vs. 9. Paulo aliter scriptum locum de medimno
affert Schowius (ad Hesych. p. 524) ex Ms. TTepi μέτρων,
quod Romae se exscripsisse dicit: Mébiuvoc — παρὰ
Κυπρίοις διαφόρως μετρεῖται. (αλαμίνιοι ἤγουν

J

ADDENDA AD VOL. I. 151

Κωνεταντιεῖς ε΄ μόδια μετροῦςι τὸν μέδιμνον. TTá-
qot (sic) δὲ καὶ CixeAoi δ΄ μοδίους αὐτοὶ (lege αὐτὸν)
μετροῦει.

261 vs. 12 pro (ζικελοί suadeam (όλιοι, quoniam
Cypri insulae populum sine dubio intellexit Epiphanius;
sed cum (ικελοί tueantur reliqua fragmenta Epiphaniana
(v. ind. s. v.), nihi] mutare ausus sum, — Ibid, vs. 14 pro
Ἑβραΐδος διαληφθέν Christ. p. 460 coniecit *€gpaiboc
διαλέκτου ληφθέν : at vide indicem s. '€fpoic.

263 vs. 12. Iure offendas quod vg' sextarii sato tri-
buuntur; nec difficultatem levat versio Latina, quae eodem ,
loco (II p. 102, 5) batuin, non satum, definiat. Et si in-
dicem Epiphanianum (p. 260, 4) respicias, apparet hoc
loco κόλλαθον (quod nunc legitur p. 264, 21) expulsum
esse iis ipsis verbis quae offensionem movere dixi. Quae
si sanare velis, possis coniicere τὸ CÓTOV Kg ξεςτῶν
ὑπάρχει (uam habet modium Hebraicum unum, qui est
XXII sextariorum , et quadrantem modii: conf. p. 261, 17.
18. 23); sed tutius esse videtur errorem interpolatori tri-
buere nihilque mutare. .

264 vs. 6. Καβιθά Scaligerum scripsisse pro ςαβιθά
adnotat G. Dindorfius. — Ibid. vs. 19 corrige ξεςτῶν écrit
δύο (pro πέντε) coll. p. 270,1 et versione Latina p.106,
J. — lbid. vs. 22 pro ςάτου forsitan olim scriptum fue-
rit βάτου (v. ind. s. cátov), quamquam vulgarem scriptu-
ram tuetur versio Latina p. 106, 14.

266 vs. 6 δίδραχμον typotheta erravit probibpoyuov.

267 vs. 4. Addo hic varias scripturas loci Epiphaniani
de folle quas Christius ex quinque codicibus Parisinis edi-
dit in commentario &ber den Follis und Denar (Sitsungs-
ber. d. Münchener Akad. 1865. I) p. 145 5. Habet igitur

I. cod. 2665 saec. XV: φόλλις ὃ xoi βαλάντιον xa-
λεῖται ὅτι διπλοῦται᾽ δύο γάρ εἰειν ἀργυροὶ ὃ γίνεται
CV) δενάρια. λεπτοὶ δύο φόλλεις κατὰ τὸν δεναρι-
(μὸν ἀλλ᾽ οὐ κατὰ τὸν ἀργυριεμόν.

6) Sie resolvi notam quam Christius &ccurate ex

eodice descriptam exhibet similem ductibus ΩΝ; sed lit-
terae N ea est forma quae facillime confunditur cum H,

159 ADDENDA AD YOL. I.

II. cod. 2720 8866. XV: φόλλις καὶ βαλάντιον ἔχει
ἀργυροὺς δύο ἥμιευ δενάρια διακόςια πεντήκοντα.

Il[. cod. 2880 saec. XVI: φόλης καὶ βαλάντιον ἔχει
ἀργυροὺς δύο ἥμιευ δενάρια διακόεςια πεντήκοντα
λίτραι.

IV. cod. 2731 saec. XVI: φόλης καὶ βαλάντιον ἔχει
ἀργυροὺς δύο ἥμιςου bevápia διακόεια λίτρας.

V. cod. 888 saec. XVI: φόλλις ὃ βαλάντιον καλεῖται"
διπλοῦν bé ἐετιν ὑπὸ δύο ἀργύρων ευγκείμενον οἷ
γίνονταί cot Κἢ δηνάρια καὶ φόλλις δύο λέπτοι κατὰ
. τὸν δεναριςμὸν ἀλλ᾽ οὐ κατὰ τὸν ἀργυριςμόν.

267 vs. 5. De Petavii scriptura CQ, quae debuit esse
Cy, iam vide in hac ipsa pagina adn. 6. — Ibid. vs. 15
post ἀςςάρια adde notam lacunae et puta ea in codice ex-
cidisse quae p. 143 extr. scripta sunt. Sic igitur locus
legendus est: ξ΄ δὲ ἀςςάρια (ὑπάρχει τὸ δηνάριον. ρ΄
δὲ δηναρίων) ὑπῆρχεν ὁ ἀργυροῦς.

214 vs. 7 pro δέκα νουμμία lege δεκανουμμία coll.
vs. 28.

278 vs. 165^. Kepátiov φόλλεις η΄, scripturam codi-
cis Leidensis, praefert Christius (Ssitsungsb. d. Münchener
Akad. 1865. Tp. 158).

818 vs. 20. Dele glossam dcapOá etc.; nam Iac. Ber-
uaysius nuper in Mus. Rhen. XIX p. 471 ss. demonstrat
codicis scripturam V legendam esse πεντηκοςτή (non vó-
picua) coll. losepho in Antiq. 3, 10, 6; ἀςαρθά igitur
significare ἑορτήν nec vero ullum monetae genus.

822 vs. 19 “Ογδόα typothetae error pro Ὀγδόα.

325 vs. 4 pro ςάτων cá tov praefert Christ. p. 455
adn. 11.

929 vs. 1: vide ad p. 350 vs. 3.

335 vs. 6 Aaupeíw quod ex librorum auctoritate pro
Navpiu edidi confirmatur 1. Classeni adnotatione ad Thu-
cyd. 2, 55, 1.

unde ortus est error in Petavii editione (apud nos p. 267,5)
ol γίνονται «q^ (pro cv) δηνάρια. Idem mumerus cv in
codice 2666 paulo ante legitur: v. Christ. p. 146 adn. 19.

7) Id sine dubio corruptum e γίνονται CN.

[]
ADDENDA AD VOL. I. 153

940 vs. 4 post vouícuarm add. εἰδηρῷ Christ. p. 460
coll: Hesych. v. cibópeot θεοί.

946 vs. 3 £roíncav φλαυρόν (pro φανερόν) τι
λαμβάνειν coni. Christ. p. 460. -

350 vs. 3 pro τὸ ἕκτον τοῦ μεδίμνου Christ. 1. c.
aut τοῦ ἕκτου μεδίμνου (scil. ἥμιευ) aut τὸ ἕκτον pé-
ρος τοῦ ἡμιμεδίμνου scribi iubet, ex quibus ego alterum
ita adopto, ut, τοῦ ἕκτου μέρους τοῦ μεδίβνου,, item
voce fjutcu silentio addita, suadeam. Eodem vitio laborat
glossa apud Photium p. 329, 1.

De arura hic addo locum quem Schowius ad Hesych.
p. 648 ex Ms. Marino Περὶ μέτρων xol «ταθμῶν. quod
Romae compilaverit, invenisse se scribit: "Apoupa ἔςτι
μέτρον “τῆς — ἔετι δὲ τοῦτο τὸ μέτρον Αἰγύπτιον"
ἐν ἀρούρᾳ γὰρ uerpoüctv οἱ Αἰγύπτιοι πᾶςαν τὴν γῆν
αὐτῶν᾽ ἔχει δὲ ἣ ἄρουρα τῷ μέτρῳ τοῦ καλάμου τῷ
ἔχοντι πήχεις ς΄ καὶ δίμοιρον ; ὃ καλεῖται παρὰ γεω-
μέτραις ἄκαινα, κ΄ ἐπὶ κε΄ πλέθρα ---- τὸ δὲ πλέθρον
X ἐπὶ κ΄ ἀκαίνας ἔχει τῷ μέτρῳ τοῦ καλάμου, ὅπερ
παρὰ ἸΠ]αλαιςτίνοις καὶ Ἄραψιν ςαταῖον καλεῖται.
Hoc loco dubitari non potest quin nonnulla corrupta sint;
nam, ut cetera taceam, nullus tam immanis arurae modus
cogitari potest, ut ea 20 plethra (longitudinis) cum 25
multiplicata, h. e. 500 plethra quadrata habeat, siquidem
eident ab Herodoto (2, 168) 100 tantum cubiti in quadra-
tum, in illo autem fragmento περὶ μέτρων γῆς quod vol.
[ p. 56 edidi, 130 cubiti tribuuntur. lam vero hic ipse
, 180 cubitorum numerus viam demonstrat qua locus Scho-
wianus emendandus sit. Apparet enim aruram in longitu-
: dinem et latitudinem 20 acaenas sive 13315 cubitos habere.
Tum πλέθρον illud quod in fragmento περὶ μέτρων τῆς
affertur est 25* pars arurae (uam arurae 130, plethro 26
cubiti, h. e. quinta pars, in longitudinem et latitudinem
(ribuuntur) ; haec igitur sunt κε΄ πλέθρα Schowiana. Ac
porro haec accurata .eius plethri mensura efficitur , ut 4
acaenas sive 2684 cubitos in longitudinem et latitudinem
habeat. Sic igitur in loco Schowiano post verba παρὰ

154 ADDENDA AD VOL. I.

γεωμέτραις ἄκαινα vera scriptura restituenda: κ΄ ἐπὶ κ΄
(scilicet ἀκαίνας), ἤγουν (vel ἤτοι) κε΄ πλέθρα. Reliqua
intacta relinquo; nam hoc quidem facile apparet, si eadem
acaena atque antea intellegatur, scribendum esse: τὸ δὲ
πλέθρον δ΄ ἐπὶ δ΄ ἀκαίνας ; sed aliam quandam acaenae
mensuram, ὅπερ παρὰ ΠΙαλαιςτίνοις καὶ Ἄραψιν ca-
ταῖον καλεῖται. scriptor fragmenti significat, quae verbo
si sana sumt, ζαταῖον habuit 115 cubitum sive 2 pedes:
nec est haec quidem ratio per se improbabilis, nisi quod
appellationes κάλαμος et ἄκαινα in tam exigua mensura
offendunt. Sed utut hoc est, iam comparemus locum
Schowianum cum illo fragmento περὶ μέτρων. Unde ort:
est arura 133!À cubitorum in circuitum? Sunt hi 200
pedes et ii quidem — hoc enim peto ut mihi concedatur —
Philetaerei; ergo 240 pedes Romani, et haec nimirum arura
est duplum iugerum Romanum sive quod illi dixerunt he-
redium. Sic igitur demonstratum est praeter Aegypliam
aruram 100 cubitorum, quam Herodotus commemorat, i
aliqua provincia a Romanis institutam esse aliam aruram
binis iugeribus aequalem, quae in omnes partes 240 pedes
Romanos, proprios autem pedes 200 haberet. Huius aru-
rae in consuetudine illorum provincialium fuisse 25 partes,
quae singulae 4O pedes proprios in quadratum haberent,
eaque πλέθρα appellata esse. Ac videntur etiam iidem
provinciales bina eius modi plethra ἰούγερον μικρόν ex
legitimi iugeri similitudine, quod habuit duo plethra Phi-
letaerea, appellavisse; sic enim emendo verba vol. ΒΡ. 96
' exur.: ἔχει δὲ fj ἄρουρα (pro κουρία) ἰούγερα μικρὰ 1T
(hic est ex consuetudine scriptoris rotundus numerus pro
(3). Sed haec, ut dixi, tenuit provincialium usus; quid
vero Romani ipsi? arurae partes easdem voluerunt esse
quas in Aegypto instituerunt ibique ςπορίμους μοδίους
appellaverunt (I 39 ss.) nam ut tales modios satorios iu-
gerum habuit tres, sic huic arurae (quae constat binis ju-
geribus) tribuuntur sex ςατίβαι sive ςατίαι sive cáTa,
quae voces ductae esse videntur e Latinis saticae et sala
cognatis illi modii appellationi quae graece ςπόριμος S0-
nat. Denique legimus in eodem fragmento quinque aruras
(i. e. 10 iugera sive 30 modios satorios) effecisse ἰουγόν;

ADDENDA AD VOL. I. 155

id est sugum. Hae igitur tabulae provincialium mensura-
rum ex fragmento Trepi μέτρων γῆς et loco Schowiano
prodeunt: primum ex ratione a Romanis instituta

ἰουγόν (iugum) . . . 1΄

ἄρουρα. . . . . 5 1

iugrum . . . . .10 2 1

ςατίβα (modius satorius) 30 6 8
tum ex consuetudine provincialium latera quadratarum
mensurarum sic inter se comparanda |

ἄρουρα 1

“ πλέθρον 5 1

ἄκαινα | 20 4 11

πῆχυς 13315 2636 68. 1

πούς 200 40 10 13.
denique ipsae quadratae mensurae hunc in modum

ἄρουρα 1

πλέθρον 28ὅ 1

ἄκανα 400 16 1

πούς 40000 1600 100.

Ita haec quam brevissime potui comprehendi, cum et

omittere ea nefas ducerem et tamen uberioris disputationis
in calce huius libri locum non esse viderem.

Denique breviter commemoro de tabulis quibusdam
ponderum et mensurarum quae inveniuntur in cod. Ber-
nensi ms. math. 250 in quarto, saec. IX vel X. Ibi post
Calculum Victorii (nuper a Christio editum) variae tabulae
leguntur his titulis praefixis ἮΝ

OLEARIA INCIPIUNT PONDERA

ITEM MELARIA INC: |

DE GEOMETRICA NVNC LOQVITUR

DE REBUS LIQUIDIS

DE SIGNIS PONDERUM

NOMINA PONDERUM MEDICINALIUM QUORUM

MENTIO IN CONFECTIONIBUS CONTINETUR.

Scripsit haec Adolfus Kiessling in epistula ad Th. Momm-
senum data, cuius inspiciendae hic comiter copiam mihi
fecit.

ΤΩΝ

INDICE S.

Gonspectus scripturae compendiorum

quibus in his indicibus usus sum.

——

Afr. — fragmenta quae Iu-
lio Africano Salmasius tri-
buit,

41. — fragm. Alexandrinum
περὶ ταλάντων (96).

Antyll. — Antyllus.

4p. — Apollonius sophista
(102).

4rehig. τε / Archigenes.

4$8. — liber de asse (116).

Balb. — Balbus (113).

Calv. — versio Calvi (141).

C G. ] —3 collectionis Ga-
leneae caput I, et sic c.
G. I1, III cet.

Col. — Columella (111).

Const. — Constantinus Por-
phyrogenneta in Tacticis

17

Did. — Didymi Alex. men-
Surae marmorum cet, (3).

Didym, — Didymus ἐν τῷ
περὶ τῆς παρὰ Ῥωμαίοις
ἀναλογίας.

Dieuch, — Dieuches.

Diocl, — Diocles.

Diod. — Diodorus ἐν τῷ
περὶ ςταθμῶν.
1080. — Dioscorides.

EM. — Etymologicum ma-
gnum (107). E "

p. —excerpta Epiphaniana
(82 —87). PUT

Eucl.—tabula Euclidea (14).

Eus. — fragm. Eusebianum
(88).
Fest. — Festus et Pauli

" epitome (117).
Front. — Frontinus (112).

Gal, — Galenus.

gl. n. — glossae nomieae -
(101).

Greav. — fragm. Greavesia-
num (2).

Harp. — Harpocratio (103).

Her. — Heronianae reliqui-
ae; Her. I, II — Hero-
niana tabula I, II cet.

Herod.—HWHerodotus medicus.

Hes. — Hesychius (104).

Hipp. — libri spurii Hippo-
cratei.

Hyg. — Hyginus (114).

' Jos. — Josephus (89).

Is. — Isidorus(123— 127.137.
138).

Zul. — tabula Juliani Asca-
lonitae (16).

Maec. — Volusius Maecia-
nus (115).

Maz. — Maximus (96).

Nic, — Nicander.

Orib.:—— tabulae Oribasianae-
(67 —10).

Ped. —: Pediasimus.

Phot. — Photius (105).

160

T. μέτρ. — fragm. περὶ μέ-
Tpuv (81).

Poll, — Pollux.

pond. — carmen de ponde-
ribus (120).

T. Tt. μ. —3 fragm. περὶ πη-
λικότητος μέτρων (15).
Prísc. —. Priscianus (118).
pr. scr. — prava scriptura
ex libris m. scr, in con-
textum recepta (conf. v.

scr.).

schol. Jom. — scholia Ho-
merica (94). '

δια. —: Suidas (106).

Varr. —1 Varro (108—110).

vet. m. — tabula vetustissima
medicinalis (29).

Vict. — Victorius (119).

v. Lat. — versio Latina [18-
ctatus Epiphaniani (122).

v. 8Cr. — vV&ria& scriptura co-
dicum vel editorum in ad-
notatione.

Nonnulla breviora minorisque auctoritatis fragmenta
numeris tantum paginarum omissa appellatione significavi.

Numeri primi quique paginas, minores post comma
additi versus significant. Ac cum prolegomenon paginas
tantum, non versus perseripserim, facile hi numeri ab
ilis qui ad scriptores pertinent discernuntur.

Paginas alterius voluminis distinxi praefixa nota II.

I. Index Graecus.

᾿Αβραάμ nummos signatos in Palaestinam attulisse di-
citur 265, 8 Ep. II 104, 3 v.. Lat.

ἀτελαῖοι δάκτυλοι 81 adn. 2. 187, 10 Her. IV. 205, 12
Her. |

ἅγιον ἵν; μέτρον, εἶκλον, ἅγιος c(xAoc: vide haec sub-
atantiva.

ἄγκυρα, trioboli appellatio apud Cyprios, 312, 14 2768.

᾿Αγλωεςεθένης 293, 19 Poll.

᾿Αδαμάντιος 224, 7 c. G. IV. 241, 20 Orib.

ἄδδιξ vel ἄδδιξις, μέτρον τετραχοίνικον, 206, 7 Poll.
312, 16 Hes. 328, 23 Phot. 341, 1. 8 EM.

ἁδρομερῶς (übpouepüxc) 254, 4. .

᾿Αθαμᾶνες 318, 1 7s.

᾿Αθηναῖοι 211, 4 Gal. 284, 4. 19. 290, 15. 293, 17. 294,
18 Poil. 314, 23 Hes. 880, 13 Phot. 335, 1. 340, 12 Suid.
354, 25 EM.

^A6nvàc TpócuTOV in nummis Atheniensium 290, 9
Poll. 323, 11 Hes. 330, 22 Phot.

"A6 vna 311, 28 Harp. 915, 6 Hes.

Αἴγινα 350, 95 EM.

Αἰγιναία δραχμή, κοτύλη, μνᾶ, Αἰγιναῖον νόμιςμα,
τάλαντον, Αἰγιναῖος ὀβολός, «ςτατήρ: vide singula sub-
stantiva.

Αἰγινῆται 290, 15 Poil.

Αἰτυπτία ἀρτάβη, μνᾶ, Αἰγυκτιακὴ δραχμή, Αἰγύπτιος
κύαμος, μόδιος: vide gubstantiva. — Αἰγύπτιον μέτρον
322, 91 Hes. 11 153.

Αἰγύπτιοι 30. 81. 146, 181, 1. 6 Her. 7. 235, 19 c. G. X.
262, 10. 266, 9 Ep. (1I 105, 3 ». Lat.). 212, 14 Ep. 294, 18
Poli. 313, 15. 820, 20 Hes. 334, 23. 341,1 Suid. 9852, 5 EM.
II 153.

Αἰολεῖς 319, 20 77es.

ἄκαινα (ἄκενα), μέτρον τι ἢ κέντρον cet. 312, 19 77es.;
μέτρον bekdmouv. ἔςτι δὲ ῥάβδος cet. 333, 19 Suid. — 1.
ἄκαινα Ptolemaica sive Philetaerea 29. 35. 36; habet 10

SCRIPT. METROL. II. 11

162 INDEX

pedes 188, 9 Aer. I. 184, 14. 24 Her. 11. 186, 14 Her. 11].
197, 15. 25 Euci. (item Asiatica 119, 12 T. Tt. μ.)}; eadem
habet 6?/, cubites 186, 15 Her. 11]. 197, 25 Eucl. II 153;
eadem 12 pedes Romanos 187, 4 Her. JV; est 10* pars
plethri 183, 7 Her. 1; habet 16 spithamas (βαςειλικάς) 198, 1
Her. VI. — ἢ. habet 2 πάςςα, 12 pedes cet. 193, 14. 194,
12. 196, 18 Her. VII. 197, 4 Her. VIII. — 9. habet 6
cubitos, 9 pedes cet. 201, 7 Z7ul. (conf, IL 149). — 4. ἄκ.
quadrata habet 100 pedes quadr. Philetaereos 185, 22 Her.
1]. — 6. origo vocis falso explicatur in EM. 32 «dn. 6.

ἄκενα praef. I p. vir. 29 adn. 2. 33. 182, 5. 183, 7.9.
11 cet. 184, 14. 24. 186, 14. 17 cet. 193, 14. 194, 12 cet.
195, 18. 197, 4: vide ἄκαινα.

ἀκίβδηλον νόμιςμα 319, 21 Zes.

᾿Ακραγαντῖνοι 292, 6. 297, 26 Poll.
H ἀκρόδρυον, πλῆρες μέτρον παρὰ Ταραντίνοις, 312, 23

es.

᾿Ακύλας 275, 11 Ep.

ἀλάβαςτος, dcel κοχλιάριον, 833, 28 Suid.

dAdfacrpov 146. 260, 4. 263, 18. 15. 974, 13. 275,2
Ep. (II 102, 6. 10 v. Lat.); capit libram olei, i. e. dimi-
dium sextarium, 263, 14. 274, 14 Ep. 276, 98 Eus. (II 109,
7. 8 v. Lat.).
p ἀλεκτρυόνων μάχη in nummis Dardanensium 293, 23

oll.

᾿Αλεξάνδρεια 801, 8 Idi. 340, 8 Suid.

᾿Αλεξάνδρειον νόμιεμα 294, 8 Poll.; ᾿Αλεξάνδρειος cra-
τὴρ 288, 14 Poll.

᾿Αλεξανδρεῖς 266, 10. 269, 9 Ep. (II 105, 5 v. Lat.).

᾿Αλεξανδρείτης Eécrnc 256, 3; conf. ξέςτης.

᾿Αλεξανδρεωτικὴ κοτύλη 217, 1 Gal; ᾿Αλ. μνᾶ 212, 16
Gal.;; vide substantiva.

᾿Αλεξανδρινὴ κοτύλη, μνᾶ, ᾿Αλεξανδρινὸς κύαμος, ξέ-
«τῆς: vide substantiva.

ἀλιπαρεί 274, 14 Ep.

ἄλιρ, ὀξύβαφον, 319, 34 7es.

᾿Αλκαῖος ὁ κωμικός 281, 7 Poll.

᾿Αλκμαῖος ἐν δευτέρῳ μελῶν 207,2 Poli.

ἀλλαγὴ ἐπινενοημένη εἰς ὑπουργίαν τῶν βαειλικῶν
προςτάξεων διὰ τῶν κοντούρων fit inter 6 miliaria 200,
15 T. π. μ.

ἄλξ͵ πῆχυς, 318, 1 es.

"Auepiac 319, 19 2768.

ἄμμα, Aegyptiorum mensura, 24. 27. 98. 39. 40; ha-
bet 40 cubitos cet. 183, 5 Zer. 7.

"Auguuv in nummis Cyrenensium 314, 16 266."

ἀμπέλιον 195, 4 Her. VII: vide ἄμπελος.

ἄμπελος, mensura 5 pedum cet., 50, 198, 13. 194, 1.
195, 19 Her. V11. 197, 2 Her. VIII.

"e.

GRAECUS. 163

᾿ἀμυςτία, μέτρον, 818, 3 Hes.

"Anqic 296, ὅ Poll.

ἀμφιφορεύς, μέτρον ἐλαίου, 818, 4 Hes.

ἀμφορείδια Aristoph. apud Suid. 334, ὅ. 8; ἀμφ, Odcia
883, 27 Suid.

ἀμφορεύς ΞΕ. mensura Graeca, i. q. μετρητής, 207, 4
Poll. 960, 1. 333, 25 (conf. 26. 97. 384, 4. δ) Suid. 841, 16
EM. — 9. amphora Romana 60, 81 4fr. 88 adn. 8 Diocl.
209, 17, 229. 203. 3. 10. 15. Her. 385, δῦ Suid. 347, 12 EM.;
habet 48 sextarios 202, 23 Her. 258, 2 T. μέτρ. (II 144, 25
Calv.). 246, 24 Eus.; habet 2 urnas, 4 brochos, 8 congios
cet, 267, 24. 25 Tm. uérp. (II 144, 19 Calv.); παρ᾽ ἐνίοις
λέγεται μετρητῆς 257, 23 T. μέτρ. (II 144, 18 Calv.). — 9.
. ἀμφορεύς Hebraicus ἃ Iosepho commemoratus 334, 2 Suid.
— 4. ἀμφορεύς Aegyptius georgicus habet 36 sextarios
198. 230, 8 e. G. V 1I. 236, 14 c. G. X; conf. ἀρτάβη 5.

ἀμφορίςεκος, amphora Romana, 60; est aequalis pedi
eubico 208, 10. 21 Zer..

ἀναβιβαεμὸς τῶν εὠκαρίων 190, 14 Her. 7.

᾿Αναξανδρίδης 283, 16 Poll. :

᾿Ανδρόμαχος medicus 210, 14. 22. 215, 9. 216, 19. 217,
26. 218, 2 Gal.

᾿Αντιόχεια 301, 1:4.

᾿Αντιοχικὸν τάλαντον 300, 16. 18 41. ; ᾿Αντιοχικὸς με-
TpnTnc 258, 3. π. μέτρ.; conf. substantiva.

᾿Αντιφῶν 281, 9 Poil.

ἀντίχειρ 188, 9 Her. V. 316, 2 Hes. 351, 22. 24 EM.
II 148 Ped.

ἀντίχειρον, mensura, praef. I p. 1x. 45. 189, 10 Her.V.

áTracyoAeicOat 30 Zer.

ἀπερίςετικτος ἁπλῆ (vel εὐθεῖα) γραμμή 207, 9 vet. m.
(eonf. 207, 10. 13. 14). 219, 28. 220, 2 c. G. II. 227, 9.10
ὁ, G. P T^,

ἁπλαῖ οὐργίαι 201, 20. 21 7ul.; conf. γεωμετρικαὶ óp-
χυταί.

ἁπλοῦν βῆμα, gradus Romanus in tab, V Her. 44. 46;

' habet 2!/, pedes, 10 palmos, 40 digitos cet. 188,18 Aer. Κ᾽;

conf. βῆμα 6.

ἀπογραφὴ τοῦ xivcou 50. 195, 9 Her. VII; βαςιλικαὶ
ἀπογραφαί 58. II 148 Ped.

ἀπόρρυμα, mensura Thebanorum, habet 11 sextarios
146. 260, 7. 264, 8 Ep. (IE 108, 8. 9 v. Lat.). 278, 7 Eus.

ἀπόρυμα 278, 7. 11 108, 8: vide ἀπόρρυμα.

"Apafec 262, 19 Ep. II 163.

᾿Αργεῖοι 293, 25 Poll.

"Apyoc 350, 21 E M. ͵

ἀργυρᾶ δραχμὴ: vide bpaxun 8.

ἀργύρειος, «τατήρ, 334, 10 Suid.

ἀργύρεος 806, 6. 10: vide ἀργυροῦς,

164 INDEX

ἀργυρίδιον 295, 27. 296, 1 Poll. 834, 10. 11 Suid.

ἀργύριον 1M. ἀργυρίου δραχμή, τάλαντον: vide sub-
stant, — ὃ. ἀργύριον omnino nummi argentei 144 adn. 4.
146. 966, 1. 9. 11. 16. 269, 9. 15. 271, 1 Ep. (conf. II 105,
12 v. Lat.). 290, 17. 291, 19. 296, 3 Poll. 308, 17; τἀργύρια
pluralis raro apud Atticos legitur praef. I p. xxr. 295, 20 ss.
Poll.; ἀργύριον vocatur omnis et aenea et argentea et δὺ-
rea moneta 347, 20 EM. (conf. ὀβολός, χάλκινα, xaAXxo0c).
— Q9. ἀργύριον, λεπτὸν νόμιςμα, 334, 12 Suid.; 195* pars
' follis 269, 19 Ep.; conf. ἀργύριον λεπτόν. — 4. ἀργύριον,
i. q. ἀργυροῦς (ubi vide), 161 s. 302, 18 Maz.; aestimatur
100 denariis 309, 18 7MMaz. 953, 4. 306, 12 (ubi ἀργύριον
τὸ μέγα dicitur); idem aestimatur 8!/, solidis 302, 24. 303,
1. 2 Maz. 358, 4. 6. — ὥ. aestimatur 10 solidis 162 adn.
2. 959, 98. 24. 257, 14. 15, stque habere dicitur 41/, libras
162 adn. 2. 252, 24. 257, 15. — €. est quint& pars sicli
342, 14 Suid.

ἀργύριον λεπτόν vel ἀργύριος λεπτός pendit yw
quam et est 125* pars follis 809, 2. 3. 6 (808, 6. 28. 9 1)
gl. n.; conf. ἀργύριον 8.

ἀργύριον νόμιεμα 307, 5.

ἀργυριςμός 146 adn. 4. 267, 7 Ep. (II 106, 27 v. Lat.).
II 151 s. r. v.

ἀργυροπράτης 307, 15 gl. n.

ἄργυρος, i. q. ἀργυροῦς, 144 vs. 1. 144 adn. 4. 253,
3. 261, 5. 269, 192. 302, 17.

ἀργυροῦν, i. 4. μιλιαρίςιον, 144 adn. 4. 266, 21 Ep.

ἀργυροῦς X. antiquus nummus ab Assyriis inventus
265, 6 Ep. (conf. 142 adn. 2. II 104, 2 v. Lat.); habuit 100
δηνάρια, singula 60 ἀςςαρίων 142 adn. 2. 143 extr. 146 adn.
4 (265, 5. 267, 15 coll. II 152). 271, 2 Ep. (II 104, 1. 2
v. Lat.). 802, 16. 21 Maz. 9653, 9. 306, 6. 8 8.; idem aesti-
matur 81/, solidis 308, 1 Maz.; conf. ἀργύριον 4. — 2.
ἀργυροῦς aequalis miliarensi habuit 2 δίχρυςα 144 adn. 4,
266, 20 Ep. — 9. aequatur 18 siliquis 278, 18 Eus. —
4. hebraice μάνη vocatur 148 adn. 2, 269, 11. 271, 4 Ep.
(conf. II 105, 7. 8 v. Lat.).

᾿Αριςτοτέλης, auctor de nummis, 153 s. 1565. 284, 1b.
201, 2. 292, 3. 7. 294, 23. 297, 26. 298, 2 Poll. 298, 16. 22.
299, 1 schol. Hom. 312, 9 Harp. 384, 24 Suid.

"Apicropávnc 152. 280, 24. 281, 10. 2893, 9. 5. 29. 285,
b. 14. 17. 287, 15. 20. 288, 19. 295, 6. 12. 14. 17. 22. 21.
296, 4. 26 Poil. 315, 3. 325, 10 Hes. 328, 23. 832, 6 Phot.
888, 22, 834, 4. 6. 19. 836, 14. 20. 337, 8. 338, 16. 340, 1.
25. 343, 6. 8. 19. 344, 29. 845, 24. 846, 17. 21. 26 Suid.
348, 28. 849, 19, 354, 8 EM.

᾿Αριςτοφῶν comicus 288, 4 Poll,

᾿Αρκάδες 815, 21 7Tes.

"Apoávbnc 318, 16 7es.

GRAECUS. . 165

"Apoavbikóv νόμιςμα 818, 16. Hes.

ἄροτρα, πλέθρα, 813, 17 Hes. -

ἄρουρα 1. agrorum mensura Aegyptia, quae secün-
dum Herodotum (2, 168) 100 cubitos (Aegyptios) in qua-
dratum habuit, unde correctus est Suidas duobus locis
(334, 14. 342, 22): ἡ ἄρουρα πόδας ἔχει pv' (libri v). —
2. alia provincialis mensura aequalis binis iugeribus
Romanis 66. II 153 ss.

' ἀρτάβα 63. 204, 18. 246, 28: vide ἀρτάβη.

ἀρτάβη 31. Aegyptia mensura 146. 206, 7 Poil. 260,
9. 262, 21 Ep. (II 101, 16 v. Lat.). 384, 22 Suid.; vocis
origo derivatur ex Aegyptio ópró praef. I p. xvi. 272, 14
Ep. — 2. fuit quarta pars cubiti Aegyptii solidi 61 s.,
quae mensura a Ptolemaeis regibus ita aucta est, ut di-
midia pars medimni Ptolemaici esset et Attico metretae .
aequaretur 62. 258, 18 T. μέτρ.; habuit igitur 72 sextarios
146. 262, 22. 268, 6 Ep. (II 101, 17 v. Lat.), sive Eoma-
norum aestimatione 4!/, modios 258, 18. 19 π. μέτρ. (II 145,
24 Calvp.). 211, 22 (coll. adnot.) Eus.; eadem postea παλαιά
vocata 258, 18 T. μέτρ. — ἃ. a Romanis instituta est re-
centior artaba, quae tertia pars fuit cubiti Romani solidi
hebuitque 3!/ modios Romanos 68. 204, 18 Aer. 258, 20
Tt. μέτρ. (unde corrigendus Calvus II 146, 26); eidem minus
aecurate 3 modii tribuuntur 277, 22 Eus.; eadem habere
dieitur μοδίους β΄ vel δ΄ 63 s. 204, 19 Her. (conf. II 149).
— 4. alia aestimatione artaba, quae ipsa etiam Αἰγυπτία
vocatur, definitur 6 modiis Romanis 93. 224, 13 c. G. V.
245, 28 Orib. (conf. μέδιμνος 5). — ὦ. ἀρτάβη nescio quae
definitur 72 libris 252, 20. 257, 10, quibus locis aut λίτραι
vitiose scriptae pro sextariis, aut sunt oleariae λίτραι,
i. e. dimidii sextarii, unde efficitur mensura aequalis am-
phorae Aegyptiae georgicae: vide ἀμφορεύς 4. — 6. àp-
τάβη Hebraica habet 72 sextarios sive 10 γόμορ 272, 11.
. 19. 20 (conf, 17) Ep. — ἃ. ἀρτάβη, μέτρον Μηδικὸν (vel
Wepcwóv) círou, ᾿Αττικὸς μέδιμνος 318, 18 Zes. 884, 16
Suid. 347, 23 EM.

ἀρτάμη v. scr. pro ἀρτάβη 277, 22.

ἀρχὴ τῶν γεωμετρουμένων Heronis 17. 30.

ΓΑρχιῖππος 288, 23 Poil.

dcápiov 165. 253, 1. 2. 265, 20. 318, 21: vide dccápiov.

"Aciavóv νόμιςμα 319, 26 2762.

᾿Αςκαλωνῖται 264, 7 Ep. (II 108, 12 v. Lat.).

"AckÀnmidónc medicus 209, 14. 215, 19. 216, 7 Gal.

᾿Αςπένδιοι 293, 23 Poil.

ἀςςάριον €M. as vetus Romanus, 10* pars denarii, II
86, 16 s. Didym. — 3. as posterior Romanus, 165 pars
denarii 302, 6 ΑἹ. (II 144, 10 Calv.) ; dividitur in dimidiam,
tertiam aliasque partes 302, 0 ss. Αἱ. (II 144, 11 ss. Calv.)
II 20. 21. 22. 41 (idem commemoratur I 10. 308, 2 gl. n.).

166 . INDEX

— 8. idem, nummus sub imperatoribus &ere expressus,
pendit quartam partem unciae 97. 228, 20 c. G. VII. 218,
16 Eus., sive 6 scripula 304, 8. 304, 18 (hoe loco dicitur
áccápiov τοῦ ἀργύρου et opponitur dccapiu τοῦ χαλκοῦ),
sive 2 drachmas 126. 2835, 8 c. G. X. 237, 18 c. G. XI.
255, 90. — 4. áccáptov sive λεπτόν, 60* pars denarii,
6000* pars talenti, 142 adn. 2. 143, τι. 149 adn. 3. 166.
253, 1. 2. (265, 5). 267. 13. 271, 2. 3. (II 108, 22. 23 v. Lat.).
974, 7. 8. 276, 7 Ep. 302, 15. 16 Maz. 306, 10. 818, 91
Hes. II 162 (addend. ad 267, 15); idem commemoratur
274, 28. 24 Ep.; haec assaria dicuntur λεπτεπίλεπτα 267,
17 Ep. (et pertinere huc videtur glossa áccápia, oi ófoAoí,
384, 16 Suid.); eadem vocantur vouuía 253, 1 vel bexa-
νουμμία (sic enim legendum) 274, 7 Ep. vel δεκάνουμμα
274, 23 Ep. — 4$. ἀςςάριον χάλκεον fjv νόμιεμα βάρος
ἕλκον τριλιτραῖον 276, 1 Ep. — GO. áccápiov ToO χαλκοῦ,
φόλλεως τὸ τέταρτον 304, 17. 305, 5. — 9. áccáptov ἐξ
ἀργύρου λεπτῶν ἑπτά (al ἕξ) 805, 6; huc pertinere vide-
tur locus 253, 7: τὸ ἀςςάριόν ἐςτι λεπτά ξ΄, littera nume-
rali mutata in Z'. — $4. áccápia (vel ὀβολοί) ἀπὸ ειἰδήρου
καὶ χαλκοῦ, à Numa rege facta, 834, 16 ss. Suid. — 9.
vox ex Hebraico sermone derivatur 207, 13. 14 Ep. 304,1.2.

"Accópto: 266, 7 Ep. (II 104, 3 v. Lat.).

᾿Αττικὰ vouícuara 284, 26 Poll. — ᾿Αττικαὶ ὁλκαί:
vide subst. — ᾿Αττικαί, i. e. Atticae drachmae, 884, 2
Suid. — ᾿Αττικὴ δραχμῆ, κοτύλη, μνᾶ, χοῖνιξ: vide subst.
— 5πρὸς τὸ ᾿Αττικόν in computatione minae 106. 232, 5
c. G. 1X, — ᾿Αττικὸν ἡμιχόεον, ἡμιωβόλιον, τάλαντον, Te-
τράδραχμον, ᾿Αττικὸς μέδιμνος, ὀβολός, χαλκοῦς, χοῦς,
χρυςοῦς: v. substant. --- ᾿Αττικὸς «ταθμός 76 δάπ. 2 Hipp.

᾿Αττικοί 232, 8. 233, 10 c. G. IX. 242, 22 c. G. ΧΡ.
252, 4. 292, 18. 295, 4. 19. 296, 2. 25 Poll, 299, 19 schol.
Hom. 807, 3. 811, 1 Harp. 828,17 Hes. 931, 94 Phot. 385,
23 Suid. 353, 9 EM. II 86, 3. 21 Didym.

αὐλός, τὸ crábiov, 347, 24. 26. 352, 28 EM.

αὐςτήρ, μέτρου ὄνομα, 314, 2 Hes.

ἄφυςςα vel ἀφύςτα, κοτύλη, 814, 3. 4 Hes.

'Axavoí 828, 22 Hes.

"Axaioc v. scr. 328, 22.

ἀχάνη, μέτρον círou ἐν Βοιωτίᾳ, 314, 8 Zes., TTepa-
κὸν μέτρον 814, 5 Hes. 334, 22 Suid.; utraque habet 45
medimnos Atticos 314, 8 Zes. 884, 23 Suid.

ἄχρηςτοι τόποι in metiendo & fertili agro discernendi
190, 12 Her. V.

Βαβυλώνιον τάλαντον 294, 11. 16 Poll.; eonf. τάλαντον.

βάδα, i. q. ἐλαιοτριβεῖον, 278, 23 (261, 1 v. ser.) Ep.
(II 100, 16 v. Lat.).

βάδδος legisse videtur interpres Epiphanii II 1090,14:
vide βάδος.

GRAECUS. 167

Bábov 278, 20. 91: vide βάδος, ᾿

βάδος (vel βάδδος, βάδον, βάθος, βάτον, βάτος: ubi
vide; vel βίδος, βάδδης: G. Dindorf. praef. ad Epiphan,
vol. IV part. I p. xiv), mensura Hebraica, 259, 23. 260,
2. 26. 261, 1 Ep.; habet 50 sextarios 961, 2. 271, 11. 279,
21. 94 Ep. (II 100, 14. 17. 102, 5 v. Lat.). 211, 9 Eus. 314,
10 2748. — aliter habet 72 sextarios 279, 9 Jos.; aliter 48
libras 314, 10 Zes.

βάθος 959, 93. 260, 2. 261, 1, quibus locis edere de-
bebam βάδος (conf. var. script. et praef. p. xv).

βαιών, μέτρον παρὰ ᾿Αλεξανδρεῦει, 314, 11 Hes.

βακάϊον, μέτρον, 314, 18 2766.

βάλανος, mensura quaedam, quae aut 1/, drachma 248,
10 c. G. ΧΡ (conf. 134 adn, 1), aut 1!/, drachma defini-
tur 252, 15.

βαλάντιον, omnino follis nummis impletus, 342, 24
Suid. — id quod φόλλις (ubi vide) 146 adn. 4. 267, 4 Ep.
(II 106, 23 v. Lat.). 308, 11. 12. II 161 s.; aestimatur 45
siliquis 278, 19 Eus., aut 150 denariis 303, 12.

βαλλάντιον 144 adn. 4. 267, 4 v. scr. (conf. II 105, 23).
308, 11. 12: vide βαλάντιον.
εμ ἢ αρικὸν vóutcua 293, ὅ Poll, 315, 14 Hes. 348, 8

βαςειλεύς posteriore aetate imperator Romanus dictus
39 adn. 1.
Baci noc πῆχυς: vide πῆχυς.

βαειλικαὶ ἀπογραφαΐ 58. II 148 Ped.; Bacuikol mpoc-
τάξεις 200, 16 0. Tr. μ. — βαςιλικαὶ ςπιθαμαί, Back óp-
γυιά, βαςειλικὸν xápuov, βαειλικὸς πῆχυς, πούς, εἰκλος:
vide substantiva.

βάτον 260, 9 v. scr. 271, 11. 278, 20: vide βάδος.

βάτος 277, 9. (II 102, 5). 314, 10: vide Báóoc.

Báqiov, ὀξυβάφιον, 314, 14 Hes.

Βερενίκειον vópicua 294, 8 Poll.

βῆμα X. Ptolemaicum sive Philetaereum 80.52; ha-
bet 12/, cubitum, 2!/, pedes, 10 palmos, 40 digitos 182, 19
Her. I. 184, 18. 29 Her. 11. 186, 9 Her. 111 (commemo-
ratur 192, 18 Her. PI). — ὃ. βῆμα Asiaticum 53, 54; ha-
bet 2!/, pedes (Asiaticos) cet. 199, ὅ T. T. μ. — 8. βῆμα
habet 2 cubitos, ὃ pedes 197, 15. 23 Eucl. (conf. 52). 201,
9 Jul. — 4. habet 1 cubitum, 2 pedes cet. 193, 10. 194,
3. 196, 16 Her. V II. 190, 26 Her. V111. — 5. βῆμα qua-
dratum (Ptolemaicum) habet 1600 digit. quadr, cet. 185,
19 Her. 11. — 6. ἁπλοῦν βῆμα dicitur gradus Romanus,
eique additur διπλοῦν βῆμα, i. e. passus: vide adiectiva.

βηματίζειν, τοῖς ποςὶ μετρεῖν, 314, 18 77es.; conf. πο-

ey. |
βιάτωρ, κυάθιον, 314, 20 Hes.

168 INDEX

βοηθήματα artis medicinae 243, 19 c. G. XP; cont,
medelarum auxilia YI 142, 21 Calv.

Βοιωτία 314, 8 Hes.

Βοιώτιον μέτρον ὁ κόφινος 206, 14 Poil.

BoOc. Bóec antiquitus pro nummis usurpati 284, 10. 11.
13. 14. (289, 3). 289, 19. 13 Poil. 817, 98 Ies. 349, 9 ss.
EM. — βοῦς in nummis antiquis Atheniensium 284, 6 Poll.
314, 23 Hes. 330, 1 Suid. 349, 12. 16 EM.; idem in num-
mis Deliorum aliisque 315, 24 7es.; idem ἐν χαλκῷ, i. e.
nummis omnino, 820, 16 Zes.

βρόχος, quarta pars amphorae Romanae, 139. 267, 25
T. μέτρ.; conf, πρόχος.

Βυζάντιοι 291, 9 Poll. 840, 4 Suid.

Βυζάντιον 395, 11 7es.

γαβαθόν, τρυβλίον, 814, 26 Hes.

γάβενα, Ὀὀξυβάφια ἤτοι τρυβλία, 815, 1 Zes.

γάβος 146: vide κάβος.

Γαλατικὸν μέτρον 821, 11 (coll. adnot.) 77es.

Γαληνὸς ὁ ςοφώτατος 218, 21 c. G. I (conf. 88); περὶ
«ταθμῶν ἐκ τοῦ Γαληνοῦ 248, 1 Orib.

γάμβριον, τρυβλίον, 816, ? Hes.

γεϊκοὶ πόδες 84. 86. 37. 186, 28 Her. IV.

Γέλων, Syracusanorum rex, 294, 5 Poll, 316, 4 Zes.

γέμων μόδιος: vide μόδιος.

γεωμέτραι II 153.

γεωμετρεῖν 31 EM.

γεωμετρία 30. 180, 24 Zer, 1; ew. ἡ πρώτη 17. 180,
22 Her. 1; ἡ νῦν karácracic τῆς γεωμετρίας. 195, 8 Her.
V1.

γεωμετρικαὶ ὀργυιαί (οὐργίαι) ὅδ, 201, 19 7ul.; 100 org.
geometricae efficiunt 112 simplices org. 901, 20 Iul.

γεωμετρικὸν μέτρον ὁ cxoivoc 332, 1 Phot. [343, 13
Suid. 353, 17 EM.

τεωμετρικὸς κάλαμος II 147 Ped.; γεωμετρικὸς μόδιος
II 147 Ped.: vide μόδιος.

γεωργικός. ἐν τοῖς γεωργικοῖς 128. 236, 12 c. G. X;
ταῦτα ἀπὸ τῶν γεωργικῶν 187. 956, 19.

γῆ. gen. plur. γαιῶν praef, I p. vrr. 180, 23 Zer. I.

γλαῦξ in nummis Atheniensium 9284. 26. 97 Poil. 315,
5. 323, 11 7Zes.;; eadem in aureis nummis Atheniensium
335, 1 Suid. — τλαῦξ, νόμιςμα ᾿Αθήνηςι τετράδραχμον, 315,
6 Hes. --- γλαῦκες Λαυριωτικαί 815, 8 Hes. 885, 4 Suid.

YvUuwv, modii appellatio, 260, 14 Ep.

Γολγοθᾶ 276, 1 Ep.

Yópop (vel Youóp), mensura Hebraica, 260, 1. 17. 22
Ep., εἶδος μέτρου Ἑβραικοῦ 335, 9 Suid. — Δ. habet 15
modios 260, 17. 271, 10. 273, 1T Ep. (II 100, 13 v. Lat.).
211, 18 Eus. ; ; idem "vocatur μέγα γόμορ 260, 23. 24. 218,
18 Ep. (II 100, 13 v. Zat.). — 2. μικρὸν vÓuOp babet 12

GRAECUS. 169

modios 260, 23. 24. 273, 19 Ep. — Q9. γόμορ (v. scr. γό-
μον), decima pars artabae (Hebraicae), habet 7!/, sexta-
rios 268, 6. 6. 272, 19. 20 Ep. (II 101, 22. 23 v. Lat.); idem
dieitur γόμορ μικρόν et minus accurate 7 sextariis defi-
nitur 278, 8 Eus.; corruptus est locus 272, 16 Ep.: μέτρα
Y τὸ μικρὸν γόμορ, ὅ écri Zecrüv ς΄ (lege ΖΕ ὥςτε
εἶναι τὸ 1" τῆς ἀρτάβης. “--- 41. γΤόμορ habet 18 sextarios,
et ϑίᾳᾳ γόμορ efficiunt cárov 275, 21 Ep.; conf. cátov ὅ.

γόμορρα, μέτρον, 315, 7 Hes.

γράμμα, scripulum Romanum, 288* pars librae Roma-
nae 57 (conf. λίτρα), sive 24* pars unciae 89 c. G. 111.
232, 11 c. G. IX (conf. οὐγγία), sive 88 pars drachmae sive
denarii 221, 21 c. G. 111. 232, 10 c. G. IX. 948, 6 Orib.
249, 5. 301, 8. 19 41. (conf, δραχμῆ); habet 6 siliquas 125.
931, 20 c. G. VIII. 234, 16 c. G. X. 281, 4 c. G. XI. 9245,
21 Orib. 255, 2. 270, 8 Ep. 218, 11 Eus., sive 2 obolos 195.
222, 1 c. G. 111. 928, 11 c. G. VII. 234, 16 c. G. X. 9231,
4 c. G. XI. 940, 6 c. G. XIV. 248, 6 Orib. 248, 16. 2565, 1.

301, 19 41. (II 144, 4 Calv.); idem habet 3 θέῤμους 234,:

16 c. G. X. 255, 1. 301, 19 v. scr. (II 144, 5 Calv.), vel 8
ψέμμους 301, 20 ΑἹ]. — idem habet 1 obolum et 4 chal-
co8, i, e. quartam partem illius denarii vetustissimi qui
fuit sexta pars unciae, 68. 107. 208, 3 vet, m. 232, 15 c.
G. IX. — notae praef. I p. vi. 169. 220, 4 c. G. 1]. 221,
12 c. G. V Ib.

γραμμάριον, i. q. γράμμα, habet 3 θέρμους 81 Afr.,
sive 6 siliquas 250, 2; est 4* pars δηναρίου 262, 26, sive
288* pars librae cet. 204, T7. 10. 12, 15. 17. 20. 956, 1.
22. 27,

γραμμή, i. q. γράμμα (ubi vide), praef. I p. xvirr. 248,
6. 278, 11. 21.

γρόνθος, i. q. παλαιςτή, 46. 189, 10 Zer. P. II 148
Ped. — πυγμὴ «εημαίνει τὸν γρόνθον τῆς χειρός 352, 16
EM .

γύη, μέτρον πλέθρου (an μέτρον, πλέθρον legendum?),
315, 9 Hes., Τύη, μέτρον γῆς, 848, 7 EM.; τύαι, ὁδοί,
πλέθρα, 315, 8 Hes.; conf. Unc.
γύης, μέτρον γῆς, 310, 10. 20 4. 815, 10 Zles. 848,
4 EM.; comparatur eum plethro, sexta parte stadii, 324,
6. 7. 326, 22 Hes. — ἔνιοι γύην τὸ ὀργυιαῖον μέτρον 326,
24 Hes.
H γυναικὸς πρόσωπον in nummis Cyzicenorum 321, 4
es. .
δαῖμα, ςπιθαμήν, 8315, 12 7es.
δακτυλοδόχμη, mensura, 179, 2 Poll. 179, 20 Greav.
δάκτυλος, minima mensura, 179, 1 Pol/. 179, 19 Greav.
182, 3. 8 Her. I. 184, 12. 15 Her. 11. 187, 15. 17. 20 Her. V.
192, 17 Her. V1. 193, 9. 11. 195, 10 Her. V 1I. 191, 14.
16 Eucl, 198, 21 T. t. μ. — vocatur μονάς 1806, 3 Her. 117.

NES rf

170 ' INDEX

' 187, 18 Her. V, vel ἀρχὴ καὶ οἷον μονάς 198, 21 π. t. μ.;
πρῶτός écriv ὥςπερ καὶ μονάς 200, 24 Jul. — sunt etiam
partes eius 182, 8 Her. I. 184, 16. Her. 11. 187, 18 Her. V.
193, 11 Her. V 11. — δάκτυλος Ptolemaicus 29. — δάκτυ-
λοι ἀγελαῖοι: vide adiectivum.

δάκτυλος ὁ μέγας τῆς χειρός, óc δὴ καὶ λέγεται TÉ-
ταάρτον ςπιθαμῆς, ἔχει δὲ δακτύλους τρεῖς 189, 18 Her. V.

᾿ς δανάη v. scr. 315, 14: vide δανάκη.

δανάκη (vel baváxnc), νόμιςμά τι Περεικόν 293, 6 Pull.
— νομιςμάτιόν τι βαρβαρικόν, δυνάμενον πλέον ὀβολοῦ
315, 14 Hes, 348, 8 EM.; hoc τοῖς νεκροῖς ἐν τοῖς ςτόμα-
Civ ἐτίθεεαν 835, 10 ss. Suid. 348, 9 ss, EM.

baváknc 293, 6, 348, 8: vide δανάκη.

Aavaóc, inventor stadii, 862, 25 ss. EM.

Aapóaveic 298, 23 Poil.

Aapbávioc ἐν τῷ περὶ «ταθμῶν II 28: conf. Dar-
danus. ,
Aapewóc «τατήρ 283, 13. 294, 2. Poll.; Δαρεικοί, χρυ-
cot craTfjpec, 810, 28 Harp. 316, 17 Hes. 33b, 91 Suid.;
Δαρεικὸς xpucoüc 338, 10 Suid., vel νόμιςμα xpucoOv 335,
15 Suid. 848, 19 EM. — pendit 2 drachmas 301, 7. 8 4l.
est igitur aequalis Attico aureo 311, 1 Zarp. 335, 22 Suid.
— aestimatur 20 drachmis (argenti) 311, 6 αν». 336, 26
Suid. — Δαρεικοὶ τριςχίλιοι (talentum Persicum auri) 335,
17 Suid. — vocis origo explicatur 311, 2 ss. Harp. 315, 11
Hes. 935, 16. 28 ss. Suid. 348, 20 EM.

Δαρεῖος, non Xerxis pater, sed alius quidam antiquus
Persarum rex, 311, 3 7Zarp. 835, 38 Suid. (conf. 315, 18
Hes. 335, 15 Suid. 348, 19 EM.).

δάρειρ, mensura corporis, 315, 19 2766.

-δάριν, ςπιθαμῆν, 315, 21 77es.

δαρχμάς, δραχμάς, 815, 22 Hes.

Δείναρχος 311, 19. 24. 812, 4. 7. 10 Zarp. 333, 12
Phot.

Δεινόλοχος 297, 25 Poil.

δεκάβοιον, numerus vel poudus nummorum, 315, 9?3
Hes.

δεκάδωρος ἅμαξα 315, 26 Hes.

δεκάλιτρον 292, 14. 298, ὅ Poil.

δεκάλιτρος μιςθός 297, 22 Poll. (δεκάλιτρος ςτατήρ v.
scr. praef. I p. xx).

δεκαμναῖον 336, 1. 4 Suid.

δεκάμνουν 318, 90 Hes.

δεκάμνους 326, 5 Hes.

δεκανουμμίον vel δεκάνουμμον (i. q. dccápiov 4) 274,
7 coll. 11 152. 274, 28 Ep.; conf. νουμμῖίον. ,

δεκαόργυιϊιον cxotvíov sive cukdápiov: vide haec sub-
Btantiva.

δεκαούργιος et δεκαουργυιαῖος v. scr. 190, 8.

GRAECUS. 111

δεκαταλαντία 280, 20 Poil.

δεκατάλαντος 281, 11. 19 Poil.

δεκαχοίνικον μέτρον 327, 91 2165.

δενάριον, δεναριςμός II 161. 152: vide δηνάριον, δη-
vapicuóc.

Δήλιοι 284, 8. 12 Poll. 315, 24 Hes.

Δημαρέτη et Δημαρέτειον vópuicua 294, 4. ὅ Poll. 816,
4. 5 Hes. ΄

Δημοδίκη ἡ Κυμαία, coniux Midae, nummos invenisse
dicitur 293, 15 Poil. |

Δημοεθένης 280, 16. 281, 18. 285, 3. 296, 19 Poll.
811, 12 Harp. 382, 5 Phot. 348, 18 Suid. 354, 1 EM.

δημοςία μνᾶ, ónuóciov ἡμίμναιον Syrorum 119 adn. 1.

δηνάριον E. antiquus Romanorum denarius qui 10
asses habuit II 86, 16 Didym. — ὃ. denarius Romanus

inde a Neronis aetate, qui fuit 8* pars unciae: δραχμὴν

λέγομεν vOv, ὅπερ Ῥωμαῖοι δηνάριον óvouáZouciv 209,
91 Gal.; δηνάριον τὸ Ἰταλικὸν ἔχει δραχμὴν α΄ 284, 12
e. G. X. 254, 22; idem dicitur δηνάριον ἀργυροῦν et com-
paratur 4 sestertiis sive 25** parti aurei (aetatis Nero-
nianae) II 86, 21. 22: Didym.; idem simpliciter δηνάριον
vocatur 245, 19 Orib. 275, 1 Ep.; sed vulgaris apud Grae-
cos appellatio est δραχμή, ubi vide, — dividitur in 2 vi-
ctoriatos, 4 sestertios, 16 asses, omnino 1728 partes 302,
8. 4. 5. .4i. (II 144, 7 ss. Calv.). II 20. 41. — . δηνά-
ριον Constantinianum, quod ctré[tov appellatur, est 62
pars unciae sive habet 4 scripula 97 s. 131. 228, 19. 229,
1c. G. VII. 281, 10 c. G. VIII. 238, 11 c. G. XII. 252,
26. 257, 7; idém definitur 1!/, drachma (i. e. 1!/; denario
vulgari) 96. 228, 19 c. G. PII; eodem- pertinere videtur
locug8: τὸ δινάριον écriv νόμιςμα ἕν 258, 18, quoniam 4
scripula solidi pondus efficiunt; minus distincte Hesy-
chius: δηνάριον, τὸ νόμιςμα, ἣ εἶδος ἀργυρίου 316, 7. —
-. denario tribuuntur 4 unciae 160 adn. 2. 218, 19 Eus.,
quae:ratio ducta est ἃ sestertio, nummo a2eneo unciae
pondere. — 4$. δηνάριον, εἶδος ἀργυρίου ὁλοκοτίνου ἔχον
ἰςχύν 307, 1. 336, 8 Suid. — €. δηνάριον est 1008 pars
ἀργυροῦ habetque 60 dccópia (conf, ἀργυροῦς 1, ἀςςά-
ριον 4) 142 adn. 2. 143, 1x. 145 adn. 4 (coll. II 148). 149
adn. 3. 253, 2 (265, 5. 2967, 15 coll. II 152). 271, 2. 8.
274, 8. 9. 276, 7 Ep. (II 103, 23. 104, 1 v. Lat.). 302, 16
Maz. 306, 9. II 152; hoc δηνάριον etiam λεπτόν vocatur
2067,15.17 Ep. ; idem definitur 808 parte νομίεματος, ubi vide.
— V. δηνάριον (vel δηνάριος), 250* pars follis, 145 adn. 4.
(267, 6 Ep. II 105, 25 v. Lat.). 308, 20 gl. n.; habet 1!/,
libram 305, 8. 308, 24 gi. n. — €. δηνάριον xpucoOv, i.
e. aureus Romanus Neronis aetate, habet 25 denarios sive
100 sestertios II 86, 22 Didym.

ónvápioc 308, 20: vide in vápiov T.

172 INDEX

ónvapicuóc 145 adn. 4. 267, 6 Ep. (conf. II 105, 26
v. Lat.). II 151, 1. 152, v.

διακερματίζειν 295, 16 Poll.

διαςχολεῖςθαι 180, 24 v. scr.

δίαυλον Ptolemaicum sive Philetaereum habet 2 sta-
dia cet, 29. 183, 18 Zer. 1; conf. δίαυλος.

δίαυλος ὁ λεγόμενος παρὰ τοῖς παλαιοῖς habet 2 sta-
dia 200, 8. 11 T. T. μ.; eadem definitio: redit 192, 23
Her. V1. 316, 8. (μέτρον πηχῶν uw) Hes. 336, 10 Suid.
347, 24. 25. 352. 94 EM.

διαφορὰ (τῶν κοτυλῶν) κατὰ τὸ Tocóv 216, 28 Gal.;
διαφοραΐ mensurarum et ponderum 276, 17 Eus. (conf.
219, 4 88.), item ταλάντων, μνῶν, δραχμῶν cet. 300, 20 ss.
301, 11. 17 ΑΙ. (11 143, 14 sa. 21 ss. 144, 1 Calv.). — ἡ
κατὰ τὴν ῥοπὴν διαφορὰ τῶν ξηρῶν οὐςιῶν ἄπειρός ἐςτιν
226, 4 c. G. V; conf. 288, 17 c. G. IX, 246, 1. 21 Orib.
259, 8 T. μέτρ. (II 146, 4 "Calv.).

δίγυος 315, 10 Zes.

δίδραγμον 265, 13. 266, 7. 268, 1. 4. 7. 9. 269, 6.
276, 6. 316, 9. 24. 811, 2 v. scr. (IL 104, 10 v. scr.). II 151
(&ddend. ad 266, 6): vide δίδραχμον. É

δίδραμα pr. scr. pro δίδραχμα 253, 9.

δίδραχμα, "n, habet 2 holcas 107. 232, 18 c. G. IX;
conf. δίδραχμον.

δίδραχμον 984, 8 Poll. — M. antiquum Atheniensium
284, 4 Poll., βοῦν "Exov ἐπίςημον 349, 165 EM.; item De-
liorum 284, 12 Poll. — S. Hebraicum, dimidia pars sta-
teris, 253, 9; habet 2 drachmas 268, 4. Ep. (conf. crat)
sive 20-obolos (Hebraicos) 266, 6. 268, 6 Ep. 317, 1 Hes.
836, 12 Suid.; pendit quartam partem unciae 265, 13.
266, 7. 268, 7. 274, 25 Ep. (II 104, 10. 105, 1 v. Lat.).
316, 9 es. 836, 12 Suid, ., Bive 6 scripula 804, 8. 336, 12;
ad idem redit definitio: ἄγει νόμιςμα a'S, κεράτια Ag
255, 14. — ἃ. διπλοῦν δίδραχμον pendit 4 drachmas,
3 solidos 255, 15.

διητία, ἡμιμέδιμνον, 816, 10 2768.

δικαία ὀργυιά 192, 8; ὀργυιὰ πάνυ δικαιοτάτη 192, 18.

δικαιοςύνη, f χοῖνιξ, 816, 11 Zes.

δικόλλυβον 285, 1 Poll.

δίκρατον, νόμιζμα, 316, 19 Hes.

διμέδιμνον μέτρον 316, ᾿18 (ubi imperite χωροῦν δύο
μοδίους). 822, 7 Hes

δίμνως 982, 18 Poll.

δίμοιρον. notae eius 174. 954, 91.

δινάριον 2583, 18. 278, 19 v. scr.: vide δηνάριον.

διξᾶντα, τριξᾶντα v. 807. 292, 11.

δίξεςτον 846, 20 Suid.

Διογενιανός 800, 4.

-

COWEeT - ----

GRAECUS. - 173.

Διόδωρος ἐν τῷ περὶ «ςταθμῶν 156 s, 299, 25 schol,
Jom. (344, 12 Suid.).

Διονύςειος maior 154. 291, 20 Poll.

Διὸς πρόσωπον in nummis. Atheniensium 284, 26. 27
Poll.

Διοςκορίδου περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν 132 s. 239, 19
ce. G. XIV.

διπλοῦν βῆμα, passus Romanus, 44. 46, habet 5 pe-
des cet. 189, 1 Zer. Κ΄.

διπλούνδιον pr. ser. pro διπούντιον 256, 19.

διπούντιον, i. e. dupondius Romanus, pendit 4 drach-
mas (i. e. dimidiam uneiam) 126. 235, 5 c. G. X. 231, 15
c. G. XI. 956, 19.

δίπτυον, μέτρον, ἡμιμέδιμνον, 816, 14 Hes.

bickápiov 916, 4 Ep.; conf. τρυβλί ον.

διςτάςιος 816, 16 Hes.

δίςτατος, δεκάμνους, 826, 7 Hes.

διτάλαντος 281, 18 Poll. 332, 11 Phot. 843, 94 Suid.

. 854, 8 EM.

Δίφιλος 992, 18 Poll. 299, 22 schol. Hom. 329, 19 Phot.
354, 31 EM.

δίχαλκον (Atticum) 285, 29 Poll. 326, 17 Hes. 355, 4
EM., quarta pars oboli 332, 94. 26 (conf. 333, 1. 2) Phot.
345, '6. 8 (conf. 10) Suid.

διχάς, mensura 2 palmorum sive 8 digitorum, 29. 46,
182, 4. 11 Her. 7I. 188, 6 7er. V. 192, 18 Her. VI; voca-
tur ó(uotpov ςπιθαμῆς 188, 7 Her. V.

δίχρυςον, dimidia pars ἀργυροῦ (conf. ἀργυροῦς 2),
144 adn. 4. 266, 20. 24 Ep. (II 105, 15 v. Zat.).

διιίύβολον (Atticum) 284, 94. 25. 285, 2. 4. 7. 11 Poll.
886, 13 Suid. — notae eius 171. 207, 11 vet. m. 220, 2
c. G. II. 226, 10 c. G. V I*. 249, 18.

δόλιχος, μέτρον Tí, 816, 18 Zes., habet 12 stadia
200, 12 1T. T. μ.

δοχμή (vel δόχμη 331, 15), eadem mensura ac πα-
λαιςτή, habet igitur 4 digitos 179, 1. 3 Poll. 179, 20 (conf.
180, 3. 5) Greav. 316, 19 Zes. 336, 15 Suid. 348, 22. 351,
15. 18. 19 EM. — aliter δοχμὴ comparatur cum spithama
316, 19 2768. 8331, 15 Phot. 886, 14 Suid.

δραγμὴ 146. 265, 17. 19. 266, 12. 278, 9. 20. 316, 22,

28 v. ser. 325, 8 v. scr. 335, 26 v. scr.; δράγμη 268, 4. 16:
conf. dragma et vide δραχμή.

Δράκοντος νόμοι 384, 7 Poil.

δραμή pr. ser. pro δραχμὴ 88 adn. 4 Orib.

δρὰξ (τῆς χειρός) 290, 26 Poll. 272, 9. 10 Ep. 218, 8
Eus. 816, 20 Hes. — δρὰξ ἀλεύρου 260, 8. 262, 19 Ep.
(II 101, 13 v. Lat.) ᾿

δραχμὴ 1. derivatur ex δράξ vel δράξαςθαι 290, 26

ῃ
AL .

114 ΠῚ INDEX

Poll. 348, 21 ss. 851, 1 ss. EM. — $9. δραχμή cum om-
nino Graeca tum Attica est 6000* pars talenti 294, 10.
15 Poll. sive 100* pars minae 9281, 21. 26 Poll. 886, 1.
18. 389, 91 Suid. 849, 4 EM.; habet 6 obolos 276, b Ep.
283, 27 Poil. 299, 26 (844, 18) Diod. 300, 18 41. (11 143,5
Calv.). 806, 23. 311, 16 Harp. 336, Q0 Suid. 348, 27 EM.,
sive 48 χαλκοῦς 300, 14 41. (II 148, ὃ Calv.). — 9S. δρα-
χμὴ ᾿Αττική vetus 4 Solone instituta significatur 283, 21.
291, 21. 294, 10 Poll; contra recentior, quae aequalis
fuit denario Neroniano, intellegitur 77 adn. 7 Diosc. 934,
14 c. G. X. 994, 14 Poll. 801, 8 ΑΙ. 325, 9 Hes. 334,?
Suid. — 4. haec recentior quam dixi Attica drachma
simpliciter δραχμὴ appellari et pro denario inde δ Ne-
ronis aetate vulgari, qui fuit octava pars unciae, poni
solet 212, 18. 214, 16. 716, 5. 218, 16 Gal. 221, 18 c. 6. 11].
284, 7 c. G. X. 2317, 23 c. G. X1I. 949, 4. 953, 10. 254, 17.
205, 17. 266, 12. 269, 10. 274, 16 Ep. (II 104, 14 v. Lat.).
278, 20 Eus. 316, 22. 25 Hes.; huic tribuuntur 3 scripula
sive 18 siliquae 125. 228, 18 c. G. V1I. 981, 17 c. G. VIII.
232, 10 c. G. 7X. 284, 10 c. G. X. 231, 8 c. G. XI. 231, 24.
288, 8 c. G. XII. 240, " c. G. XIV. 245, 18. 248, 5. 6
Orib. 248, 17. 249, 5. 29. 254, 20. 274, 17 Ep. 978,9
Eus. 801, 8. 19 4L. (II 144, 4 Calv.). 316, 21 Hes, — ὅ.
δραχμή positum etiam 'pro illo denario qui fuit eeptima
pars unciae 214, 15 Gal. 932, 8 c. G. 1X; conf. οὐγγία 3.
— 6. δραχμή omnino commemorata, quae est aut Attica
aut alia Graeca aut denarius Romanus, 74 Zipp. 82 adn. 8
.Zntyll. Archig. Dieuch. 88 adn. 8 lustus Lycus Philotimus
Philumenus Xenocrates medici. 206, 17 Poll. — 4. δραχμὴ
ἀργυρίου vel νομίεματος 'dpyupiou (Attica) aestimatur de-
cima parte drachmae muri 307, 5. 828, 18 Hes. 336, 19
Suid. (conf. 316, 23 Hes.) — f). δραχμὴ ἀργυρᾶ est de-
narius Neronianus 209, 18 Gal. — €. δραχμὴ Αἰγιναίη 74
Hipp.; Αἰγιναία δραχμή decem Atticis obolis aestimata
290, 13. 14, eadem παχεῖα appellata 290, 15 Poll. — ΓΦ.
δραχμὴ Ptolemaica primum parte sesquioctva unciae Ro-
manae aestimata 121. 214, 14 Gal.; tum aequata denario
Neroniano 115 ss. 121; pretio quarta parte denarii Ro-
mani 122 s., postremo sexta parte aestimata 126. 234, 13
c. G. X. 264, 23 (quibus locis Αἰγυπτιακῆ appellatur). —
11. δραχμαΐ, αἵτινες xal ὁλκαὶ λέγονται 291, 18 c. G. 771;
. eonf. 297, 17 c..G. V I». 940, 1 c. G. XIV, et vide ὁλκὴ 9.
— A2. δραχμή, 8* pars unciae ἐν χαλκῷ xal ciórjpu, 80!
ἐν χρυςῷ καὶ ἀργυρίῳ, 816, 25. 26 Hes. (conf. ὀβολός). —
133. δραχμὴ ἔχει κέρατον α΄ 246, 25 Orib, — R4. bpa-
XM? xpucoO vel xpucíou 10 drachmis argenti aestimatur
307, 4. 316, 23. 828, 18 Hes. 886, 19 Suid. — Β΄. notae
drachmae 169. 171. 207, 15 vet, m. 290, 8 c. G. 11. 296, 6
c. Ο, VI*. 221, 14 c. G. FI». 944,.4 c. G. XVI. 249, 19;

item dimidiae drachmae 169. 226, 6 c. G. V I*. 944, 5
e. G. XFI..

δράχμη 268, 16. 269, 10.

δραχμιαῖος 283, 29 Poil.

δυναμίδιον 254, 2.

δυιωδεκάβοιος 310, ὅ 4;.

δωδεκάδωρος 886, 22, 387, 1 Suid. ^

δωδεκαμναῖον ςταθμίον 324, 4 Hes.

δωδεκαόργυιον ςχοινίον 190, 2. 6. 9 Her. V.

δωδεκαουργυιαῖος 190, 5 v. scr.

δωδεκεύς, χοεύς, 317, 8 Zes.

Δωριεῖς 295, 8 Poll. 880, 9 Phot.; οἱ ἐν Ἰταλίᾳ καὶ
(ικελίᾳ 291, 24. 292, 17 Poll.; ποιηταί 297, 20 Poll. “Ὁ

δῶρον, eadem mensura ac παλαιϊςτή, 179, 8 Poll. 180, 1
Greav. 810, 6 4p. 315, 21. 317, 4. 6. 6. 8. 13 Zles. 881, 8.
5 Suid. 349, 5 EM. — aliter δῶρον, ὅταν τοὺς τέςςαρας
δακτύλους cuctpéyac ἐγείρῃς τὸν ἀντίχειρα, dic Πλούταρ-
χος 316, 1 Zes.

Ἑβραϊκὴ διάλεκτος 260, 10. 26 Ep. — '€ppaikóv μέ-
Tpov 885, 9. 339, 25. 342, 11 Suid. ]

Ἑβραῖοι 261, 23. 202, 9. 264, 24. 270, 15. 271, 4. 8
15. 17. 19. 272, 11 Ep. 279, 4 los. 8056, 9. — Ἑβραίων
φωνὴ 260, 19 Ep. — '€gpaluv «ταθμοί 149. 275, 18.

Ἑβραΐς διάλεκτος 278, 6. 8. 22 £Ép.; multo saepius
'€8patc omisso διάλεκτος 148 adn. 2. 146. 261, 14. 266, 18.
267, 14. 21. 268, 12. 269, 11. 279, 5. 8 Ep, — ςεκὲλ Ἑβραῖς
268, 5 Ep.

ἑβραϊςτί 267, 23. 271, 22 Ep. 304, 1.

εἰκοςάβοιον 284, 8 Poll.

eikociuveuc 282, 19 v. scr.

eikoc(uvuc 282, 19 Poll.

eipuóc 267, 18 Eus.

eicavwyal "Hpuwvoc 180, 21 Zer. /; εἰςκαγωγαὶ τῶν
crepeouerpouuévuv "Hpuvoc 659.

ἑκατόμβοιος 284, 6. 289, 5 Poll. 349, 8 EM.

ἑκατόμπεδον 317, 10 Hes.

ἑκατονταλαντία 280, 18 Poll.

ἕκδραχμον, ἑξάδραχμον, 317, 11 Zes. ᾿

ἑκκαιδεκάδωρος 179, 4 Poll. 810, 6 Ap. 817, 6. 12 Hes.
387, 3. 6 Suid. ——

ἑἐκταῖον, αἱ δέκα κοτύλαι, 317, 14 et éxralouc, τοὺς
ἐκ χοινίκων ἕξ, 317, 15 Hes.

ἑκτεύς, sexta pars medimni (Attici), capit 8 choenices
206, 11 Poll. 318, 19 Jes. 349, 21. 99 EM.; conf. ἕκτον,
— ἑκτεύς, modii Romani appellatio qui eundem modum
habet, 258, 19 m. μὲτρ. (II 145, 16 Calv.). — aliter ἐκτεύς,
μέτρον ταὐτὸν τῇ xolvuca, 337, 7 Suid.

ἕκτη, νόμιςμα ἀργυρίου καὶ xpuctou καὶ χαλκοῦ, 817, 16
Hes. .

GRAECUS. 175

176 INDEX

ἑκτομόριον, tertia pars cotylae, habet 3 uncias 249, 25.

ἕκτον μόριον, mensura, habet 3 stagia 231,9 c. G.V 11I.
245, 10 Orib.

ἕκτον, i. q. ἑκτεύς, sexta pars medimni (Attici), ha-
bet 8 choenices 311, 22 Harp. 818, 12. Hes. 329, 4 Phot.
837, 15. 20 Suid.

ἔλαιον. olei pondere mensurae exiguntur 223, 22 ss. c.
G. IV. 239, 8 ss. c. G. XIII. 241, 8 88. c. G. XIV. 247,8 ss.
Orib. 269, 2. v. uérp.; conf. oleum, κέρας, λίτρα 4. — pon-
dus eius confertur cum pondere mellis et vini 223, 12. 15

. G. IV. 929, 19. 18 58. c. G. V II. 241, 1 Orib. 211, 11 Eus.

ἐλαιοτριβεῖον 261, 1. 3. 273, 28, 24 Ep. al 100, 16
v. Lat.).

ἐλαιρὸς μετρητῆς 139. φῦβ, 11 T. μέτρ. (II 145, 10
Calv.). — τὰ ἐλαιρά (scil. μέτρα) 189. 268, 9 T. μέτρ. (II
145, 8 Calv.).

ἐλάχιςτος 182, 8 Her. I. 184, 16 Her. II. 1965, 10
Her. VII. 197, 16 ' Eucl. — ἐλαχιςτότερος 187, 17 Her. V.
193, 11 εν. ΡΙΙ. -- ἐλαχιςτότατος 187, 17 v. scr.

ἑλένιος, ἀγγεῖον χωροῦν τέταρτον, 317, 19 2748.

ἐλέφαντα, ῥυτὸν τρεῖς χόας χωροῦν, 817, 20 es.

Ἕλληνες 108. 288, 4 c. G. 1X. 262, 9. 911, 16. 212, 2 Ep.

Ἑλληνικαὶ πόλεις αἱ ἔξω τῆς 'IlroMoc mensuras ha-
bent diversas à Romanis 216, 25 Gal. — Ἑλληνικὴ διάλε-
κτος 211, 6 Gal. — Ἑλληνικὴ κοτύλη, cxoivoc, Ἑλληνικὸν
πλέθρον, Ἑλληνικὸς κύαμος, ξέςτης: vide substantiva. —
Ἑλληνικὸν ὄνομα νοῦμμος 291, 23 Poll.

Ἑλληνίς (scil. διάλεκτος) 261, 15, 972, 6 Ep.

ἐμβαδικὸς παλαιςτῆς (Ptolemaicus) 180, i2. 14 Did.;
. eonf. παλαιςτήῆ.

ἐμφερῶς 220, 6 c. G. 1I.

ἐνδεκαςπίθαμος ὀργυιά 58. II 148 Ped.; conf. ὀργυιά 4.

évvedfoioc 284, 7. 289, 6 Poll. 317, 22 Hes.

ἐξάγιον 4 Constantino constitutum, 72* p&rs librae,
exagium, pondus solidi, habet 24 siliquas 98 cum adn. 2.
166. 245, 5 ss. Orib. 250, 1. 268, 12. 318, 22 77es.; conf.
«τάγιον. — comparatur cum Btatere 881, 19 Phot. 943, 4
Suid.

ἑξάδραχμον 317, 11 Zjes.

ἑξακότυλον μέτρον 206, 8 Poll. — τὸ ἑξακότυλον 221,
22 Hes.

é&apvaioy ςταθμίον 324, 3 es.

' ἑξάντιον, i, q. é£àc, 298, 2 Epicharm. ap. Poll.
ἐξάξεστον μέτρον, i. e. χοῦς, praef. I p. xv. 359, 1
T. μέτ

ἑξᾶς praef. I p. xx. 292, 11. 298, 8 Poll. 811, 94
Hes.; conf. ἑξάντιον.

ἐξώβολος (δραχμὴ) 321, 9 Zes.

ἐπαμέτραιον, μέτρον, 817, 96 Hes.

᾿ pue U.l4 7

GRAECUS. 171

ἐπικεφάλαιον, 1. q. δίδραχμον (9), 268, 9$ Ep.

ἐπίκοπος 317, 26 Hes. 349, 24 EM.

ἐπὶ λίτραις 318, 1 Zes. (vide adn.)

ἐπίπεδος παλαιςτής, πῆχυς, πούς: vide substant. —
ἐπίπεδα ςχήματα 198, 12 Eucl.

Ἐπιφάνιος (ὁ ἅγιος) 322, 5. 326, 18 Hes. ; Ἐπιφανίου
περὶ μέτρων καὶ «ςταθμῶν 140. 148, 1. 146 extr. 267, 7
adn. (conf. 149, rir. 274, 20. 27).

Ἐπίχαρμος 291, 24. 28. 292, 22. 296, 22 Poll. 329, 20.
330, 18 Phot. 353, 14 EM.

ἐπίχυτον νόμιεμα 318, 2 Hes.

ἑπταμναῖον cra8uiov 323, 8. 9 Hes.

ἐπωβελία 283, 28 Poil, 311, 12 ss. Harp.

'€paTocOÉvnc 55. 201, 13 Iul.

Ἐριχθόνιος xai Λύκος ᾿Αθηναῖοι nummos invenisse di-
cuntur 293, 17 Poll.

Ἕρμιππος comicus 288, 9. 12 Poll.

ἐρύειμον 70 adn. 4; pondus eius heminae infusi 208, 23
vet. n.
Εὔβουλος comicus 990, 10. 296, 11 Poll.
εὔθρυπτος 263, 15. 914, 1ὅ Ep.
εὐθυμετρία 180, 16. 18 Did.
εὐθυμετρικά 181, 20 Her. 1. 196, 4. 197, 12 Eucl. —
εὐθυμετρικὰ εἴδη 184, 12 Zer. 71, διαιτήματα 197, 13 διιοί.
- εὐθυμετρικόν quid sit 181, οἱ Her.l. — εὐθυμετρικὸν
πλέθρον, εὐθυμετρικὸς παλαιςτής, πῆχυς, πούς: vide sub-
stantiva.

Εὐκλείδου εὐθυμετρικά 51. 197, 12 Eucl.

Εὔπολις comicus 283, 6. 9. 283, 22. 287, 17. 289, 19.
295, 24 Poll. 334, 10 Suid.

Εὐριπίδης 152. 289, 26 Pull.

Εὐςέβιος ἐν xpovorpagíaic 264, 25 Ep. (II 106, 18 v.
ZLat.); €üceflou τοῦ ἸΙαμφίλου ἐκλογὴ περὶ μέτρων καὶ
«ταθμῶν 145. 149 s. 276, 15.

Εὐτρόπιος ὁ ἱςτορικός 200, ἃ π. π. μ.

Ἐφεεία κοτύλη 217, 2 Gal.

Ζάλευκος ἐν νόμοις 321, 8 7765.

Ζζαμάτιον, τρυβλίον, 318, 4 2766.

“Ζεύς: vide Διὸς πρόςωπον.

ζοῦςαι, δραχμαί, 318, ὅ Hes.

ζυγόν: vide τάλαντον 1.

ἡλικία, μέτρον τι (2), 818, 6 Hes. ᾿

ἤμαιθον, ἡμιωβόλιον vel διώβολον apud Cyzicenos,
318, 7 Hes.

ἡμέδιμνον, i. q. ἡμιμέδιμνον, 244, 16 Orib, 398, 95 Phot.
II 86, 26 Didym.

ἡμιαμφόριον, 1. e. urna Romana sive dimidia amphora,
81 Afr. 261, 94 m. uétp. (II 144, 19 Calv.). 334, 3 Suid.

SCRIPT. METROL. 1E. 12

178 INDEX

ἡμιβόλιον, i. q. ἡμιωβόλιον, 948, 14. 2556, 5. 319, 1
v. SCTr.
ἡμιδανάκιον, νόμιςμα, 318, 9 Hes.

ἡμίδραχμον, i. e. fjuicu δραχμῆς sive τριώβολον, 284,
.18. 20 Poll, — τρίτον ἡμίδραχμον 284, 18 Pull. 812, 10
Harp. 327, 16 Hes. 333, 14. 16 Phot. 345, 21 Suid.

ἡμιδωδέκατον, τὸ ἡμίχουν, 818, 10 Hes.

ἡμιεκταῖον 337, 18 Suid.

ἡμιεκτέον 337, 14. 17 Suid.; idem legisse videtur Cal-
vus II 145, 16. 17 in fragm. v. μέτρων I 258, 13: vide ἡμίε-
kTOV 1.

ἡμίεκτον €. Atticum, ἥμιςυ τοῦ ἕκτου (τοῦ μεδίμνου),
811, 22 Harp. II 153, sive ἥμιεου τοῦ ἑκτέως 818, 11 Zes.,
sive semodius Romanus 139, 258, 13 T. μέτρ. (II 145, 16
Calv.); est igitur 12* pars medimni habetque 4 choenices
107. 206, 11 Poil. 208, 5 vet. m. 224, 90. 225, 1 c. G. V.
232, 90. οἱ c. G. IX. 246, 8. 4 Orib. 311, 22 Harp. 818, 11
Hes. 829, 4 Phot. 331, 14. 16. 20 Suid. 349, 98 EM.; idem
significari videtur 83 adn. 8 Diocl — ὃ. Ptolemaicum,
12* pars medimni Ptolemaici, habet 2 χόας 107 s. 124.
239, 91 c. G. 7X. 242, 18 c. G. ΧΡ. 251, 95. — 9S. ἡμίε-
KTOV, ἕκτον μέρος τοῦ μεδίμνου, 329, 1 Phot. 860, 8 EM.:
v. II 158. — 4. ἡμίεκτον οἱ ὀκτὼ ὀβολοὶ ὠνομάζοντο
284, 91. 283 Poll, et sic ἡμίεκτον nummus commemoratur
ab Hesychio 318, 23. 24. 822, 14; at vero idem 318, 13
ἡμίεκτον, τὸ ἡμιωβόλιον.

ἡμικάδδιον 318, 14 v. scr. -

ἡμικάδιον, τὸ ἡμίμετρον, 337, 92 Suid.

ἡμικόγγιον, i. e. semicongius Romanus, 133, capit 5
libras vini, 4!/, olei cet. 240, 19. 241, 12. 95 c. 6. XIF.
" 250, 12. 961, 1. 15..

ἡμικόλλιον, μέτρον οἴνου cet., 818, 14 Zes.; idem
ἡμικόλιον 320, 14 77es.; conf. κολία.

ἡμικόριον 318, 14 v. scr.

ἡμικοτύλιον 75 adn. 3 Hipp. 11 Diosc. 82 adn. 8 Ατολῖρ-
Dieuch.

ἡμικύαθος 236, 1 c. 6. X.

ἡμίκυπρον, mensura, 207, 2 Poll. 818, 16 Hes.; conf.
κύπρος.

ἡμιλίτριον 82 adn. 8 “γολὶρ. 292, 25 Epicharmus: vide
ἡμίλιτρον.

ἡμίλιτρον (vel ἡμιλίτριον,) E. nummus Siculorum
999, 13. 26. 298, 4 Poll. 11 19. — 49. dimidia libra Ro-
mana 77 Diosc. 82 adn, 8 Archig. 219, 2. 4 Gal.

ἡμιμέγιεςτον, ἡμιμναῖον, 318, 16 Hes.

ἡμιμέδιμνον (vel ἡμιμέδιμνος vel ἡμέδιμνον) est dimi-
dia pars medimni (Attici) habetque 24 choenices 206, 5. 10
Poll. 311, 21 Harp. 329, 3. 6. 7 Phot. 837, 19. 28 Suid.

GRAECUS. 119

850, 1. 2 EM, — aliter habet 24 libras 280, 17 c. G. V 111.
944. 16 Orib. (conf. μέδιμνος 2).
ἡμιμέδιμνος 206, 5. 10 Poil.: vide ἡμιμέδιμνον.
ἡμίμναιον (vel ἡμιμναῖον 77. 818, 16, 327, 18), i. e.
dimidia mina, 77 Diosc. 9829, 15 Poll. $18, 16 Hes. — τρία

Üfiníuvata 282, 4 Po. 327, 18 Hes., 832, 98 Phot. 844, 10.

Suid. 354, 19 EM. — τρίτον ἡμίμναιον 282, 1 Poll. —
ἡμίμναιον ónuóctov talenti Antiochensis popularis 119
adn. 1.

ἡμιμόδιον καςτρίειον 41 adn. 5 Absyrtus.

ἡμίνα 3. hemina sive cotyla Romana 183. 908, 21
vet. m. (conf. 70). 240, 21. 241, 14. 242, 2 c. G. XIV.
250, 14. 251, 3. 318, 1 Hes., est dimidia pars sextarii
994, 17 c. G. F. 246, 1 Orib.; habet 6 cyathos 294, 19
c. G. V (hoc loco et 246, 2 traditum est κυάθους η΄: cor-
rexi 92); capit 10 uncias Vini, 9 olei, 15 mellis 250, 14.
261, 3. 17; conf. κοτύλῃη 3. — 2. i. q. κοτύλη 6 (ubi vide),
capit 9 uncias 244, 24 Orib. (ubi μνέα pr. scr. pro ἡμίνα)
250, 6 (uva pr. scr.). — Q9. notae. heminae 170. 221, 10
c. G. I

iEccrov, i. q. hemina, dimidia pars sextarii, 294, 17
c. G. V. 946, 1 Orib. 338, 21 Suid; idem affert Hasius in
Thesaur. Steph. e Dioscoride I, 14 (sie: ego locum .fru-
stra quaesivi).

ἡμιοβόλιον 255, 7. 10. 11. 256, 17. 18: vide ἡμιωβόλιον.

ἡμιόγδοον, οἱ δύο χοεῖς, 818, 18 77es.; conf, ὀγδόα.

ἡμιόλιον δραχμῆς 74 adn. Hipp.

ἡμιόλκιον 82 adn. 3 4rcehig.

ἡμιόμναιον 318, 16 v. scr.

ἡμιούγγιος εταθμός 304, 15.

ἡμιπέλεκκον, τριμναῖον cet, 318, 19 2768.

ἡμιπόδιον τρίτον II 86, 7 Didym.

fiuicikAitov, νομιςμάτιον, 818, 22 Hes.

ἡμιςτατῆρα 319, 2 Zes.

ἡμιςτάτηρον, aureus nummus, 284, 1 Poll. 326, 20 Hes.

fiuicu, τὸ ἡμίεκτον, 818, 23. 24; idem γόμιςμά τι 818, 24
Hes.

ἡμιτάλαντον 281, 19. 21 Poli. 332, 12 Phot. 343, 24 Suid.
354, 9 EM. — τρίτον, πέμπτον, ἕβδομον ἡμιτάλαντον 281,
22 ss. 298, 10 Poil. 317, 9 Hes. 332, 18 ss. Phot. 343, 25 ss.
Suid. 354, 10 ss. EM. I 67, 6 Maec. 82, 24. 83, 9 Prisc.
86, 4 Didym. — Tpía ἡμιτάλαντα 282, 3 Poll, 832, 29 Phot.
844, 10 Suid. 354, 18 EM.

ἡμίτιον, τετράχουν, 319, 1 7s.

ἡμίχα, ἡμιςτατῆρα, 319, 2 Hes.

ἡμιχόεον "ὅ Hipp.; ᾿Αττικὸν ἡμ. τὸ adn. 8 Hipp

ἡμιχοίνικον 75 Hipp. Diosc. 88 adn. 8 Dieuch. 318, 14.
322, 19 Hes.

ἡμίχουν 318, 10 Zes.

“ 12*

o. ΣΝ ΣΡ

180 INDEX

ἡμίχους 77 Diosc.; μέτρον, μεδίμνου (immo μετρητοῦ)
εἰκοςτὸν τέταρτον, 319, 3 Hes.

ἡμίχρυςος, dimidius aureus stater, 288, 17 Poll,

ἡμιωβέλιον 318, 7. 13 v. scr.

ἡμιωβολιαῖος 285, 19. 16 Poll.

ἡμιωβόλιον (vel ἡμιώβολον) X. omnino dimidia pars
oboli 75 Zipp. 319, 4 Hes. 336, 13. 837, 95 Suid. — 8.
Atticum 75 cum adn. 2 Hipp. 95. 126. 226, 19. 284, 23
c. G. X, 291, 1 c. G. XI (coll. 126). 285, 12. 17. 294, 25.
800, 2 Poll.; habet 4 χαλκοῦς 285, 24. 286, 10. 20 Poll. —
3. Ptolemaicum, quod in tabula Cleopatrae aliisque 'At-
τικόν dicitur, 126. 284, 23 c. G. X. 237, 1 c. G. XI. 2565, 6.
266, 17. — 44. pondus Romanum, habet 1!/ siliquam, 4
chalcos 125, 234, 20. 235, 1. 2 c. α΄. X. 281, 11. 12 c. G. XI.
240, ὃ c. G. XIV. 248, 14. 255, 5. II 27. — notae 170.
226, 11 c. G. V1*. "

ἡμιώβολον 226, 19. 234, 20. 23. 235, 1. 2. 337, 7. 11. 12:
vide ἡμιωβόλιον.

ἡνίον v. scr. pro ἱνίον 256, 5.

Ἡρακλείδης ἐν τῷ δευτέρῳ ἸΤερεικῶν 348, 17 EM.

Ἡρακλείδης Ταραντῖνος, medicus, 215, 19. 27. 216, 8
Gal.

*Hpàc medicus 210, 5. 211, 2. 14. 212, 21, 218, 24. 21.
214, 21. 26. 915, 15. 18. 21. 27 cet.

Ἡρόδοτος Halicarnassensis 152. 206, 7. 282, 17. 286, 14
Poll, 832, 1 Phot. 349, 13 Suid. II 86, 6 Didym.

Ἡεύχιος ὁ Ἰλλούετριος 308, 17. 309, 12 gl. m.

Θαλελαῖος. 809, 14 gl. n.

Θάςια ἀμφορείδια 333, 27 Suid.

Odco: 293, 25. Poll.

θεκέλ 273, 10: vide λεθέκ.

Ocobócioc ὁ νέος 808, "7 gl. m.

Θεοδώρητος ἐν τοῖς ἀπόροις τῆς γραφῆς 304, 13.

Θεόπομπος comicus 388, 18. 285, 8 Poil.

Ocógpacroc 166. 299, 9 schol. Hom.

θέρμη 102. 931, 22: vide θέρμος 2.

Oépuoc, pondus. X. tertia pars scripuli, 81 4/r. 125.
284, 16 c. G. X cet. (conf. γράμμα); habet 2 siliquas cet.
125. 234, 91 c. G. X. 281, 6 c. G. XI. 255, 6. 801, 20 4I.
(II 144, 6 Calv.). — ὃ. habet 1'/, siliquam 83 adn. 4 Orib.
102. 231, 92 c. G. VIII (θέρμη). 245, 23 Orib. 950, 4.
278, 16 Eus.

Onfaix?| μνᾶ 269, 13 Ep.; conf. nvà 14.

Θηβαῖοι 146. 264, 3 Ep. (II 1083, 9 v. Lat.).

Θίβρων et Θιβρώνειον νόμιςμα 329, 8 Phot.

Θουκυδίδης 152. 286, 12. 297, 3 Poll.

θύλακος: vide φόλλις. Σ

Ἰαλύςεια νομίεματα 319, ὅ 2769.

"laceic 293, 22 Poll.

- CUNNDRM 07 τ ὸ

GRAECUS. 181

ἰατρικός. περὶ μέτρων καὶ ς«ταθμῶν ἰατρικῶν 230, 14
c. G. VIII (conf. 244, 18); μνᾶ κατὰ τὴν ἰατρικὴν xpficiv
240, 11 c. G. XIV. 248, 21; conf. μνᾶ.

iBavov, κάδον cet., 819, 6 Zes.

Ἱμεραῖοι 292, 9. 298, 2 Poll.

ἱμία, iuivn 319, 7. 8 v. scr.

ἱμίνα, χοῖνιξ — ἱμίνη, κοτύλη, 319, 7. 8 Hes.; conf.
ἡμίνα.

ἵν (vel ἵνιον, ἰνίον, ἱνίον, ἡνίον), mensura Aegyptia
et Hebraica, praef. I p. xvi. 260, 7; conf. 235, 19. 256, ὅ.
819, 9. — M. iv τὸ μέγα habet 18 sextarios 264, 9 Ep.
(II 103, 14 v. Lat.) 217, 13 Eus. — ὃ. iv τὸ ἅγιον ha-
bet 9 sextarios 264, 9 Ep. 2717, 14 Eus.; idem vero 1
sextariis definitur II 108, 15 v. Lat. (conf. adnot.). — 8.
aliter iv 16 sextariis aestimatur 276, 20 Ep., aut 2 con-
giis Atticis, h. e. 12 sextariis, 279, 4 los.

ἵνιον (ἱνίον 256, 5) καλεῖται παρὰ Αἰγυπτίοις ὁ ξέετης
285, 19. 256, ὅ.

iviov, μέτρον, 319, 9 Hes.

iviov 256, 5: vide (viov.

.ἰούγερον, iugerum Romanum, habet 240 ped. Rom.
in longitudinem et 120 in latitudinem, 28800 ped. quadr.
1883, 13 Her. 1. 185, 3 Her. 11. 187, 1 Her. IV; idem
habet 200 ped. Philetaereos in longitudinem et 100 in
latitudinem 183, 12 Her. 7, sive 2 plethra 183, 11 Zer.l,
sive 200 acaenas quadratas Philetaereas (γεϊκῶν ποδῶν
2400) 186, 28 (coll. p. 35 s8.); idem in longitudinem tantum
definitur 20 acaenis Philetaereis 183, 11 Zer. 1 sive 3!/,
socariis (singulis 60 pedum) 47. 192, 22 Her. VI. — ἰού-
γέρον habet 480 ἀμπέλους, 2400 pedes, 2 plethra cet. 48.
193, 14. 194, 23. 196, 22. Her. VII. 197, 1 Her. VIl1. —
ἰούγερον μικρόν, minor quaedam mensura, 66. II 154.

ἰουγόν (i. e. iugum), mensura quaedam 5 arurarum
sive 10 iugerum, 56. II 154 s. -

Ἰούδας 149. 257, 16. 302, 14 Maz.
"louctiviavóc 337, 29. 840, 18 Suid.

ἵππειος δρόμος 4 stadiis computatur 319, 10 2766.
829, 10 Phot.

ἱππιατρικὰ μέτρα xal «ςταθμοί 129 8. 237, 22 c. G. XII.

Ἱπποκράτης 287, 11 Poll. 317, 21 v. scr.

ἵππορ (ἵπποπορ v. scr.), τὸν τετράχαλκον Λάκωνες,
819, 11 Zes.

ἵππος in nummis Cephallenum 293, 25 Poil.

Ἱππῶναξ 317, 21 Hes. — ἐν τῷ πρώτῳ τῶν ἰάμβων
207, 3 Poll,

"Icaàk μοναχὸς ὁ ᾿Αργυροῦς 50.
"caioc 811, 8 Zarp. 387, 10 Suid.
ἰεάριθμος 300, 16 Αἱ.

ἰςοδύναμος 301, 15 Αἱ.

182 ^ "INDEX

icokavovía 270, 4 Ep.

icocráctoc 300, 15. 301, 15 41. 316, 16 Zes.

Ἰταλικοί 108. 232, 9. 233, 6 c. G. IX.

Ἰταλικός, i. e. Romanus, sie πρὸς τὸ .Ἰταλικόν, ra-
tione ponderis Romani habita, 07. 106. 207, 24 vet. m.
239, 4 c. G. IX; item Ἰταλικὴ κοτύλη, Arpa, μνᾶ, οὐγ-
vía, Ἰταλικὸν δηνάριον, κεράμιον, rerpáccapov , Ἰταλικὸς
μετρητής, μόδιος, ξέετης, πούς: vide substantiva.

Ἴωνες 295, 1 Poll.

Ἰώςεηπος 884, 1 Suid. — Ἰωείππου ἀρχαιολογία 146.
279, 8.

᾿καβά, éBpaicri τὸ ἔτεμεν, 271, 22 Ep.

καβιθά II 151 (addend. ad 264, 6).

καβίςα, agrestis mensura, 56.

κάβος, mensura Hebraica, 260, 2. 262, 16 Ep.; εἶδος
μέτρου 337, 26 Suid., μέτρον cvrixóv. 329, 11 Phot. 350, 5
EM., μέτρον ειτικὸν καὶ oivikóv 319, 13. 14 Zes., est
quarta pars modii Hebraici 146. 262, 16 £p. (II 101, 9
v. Lat.) et &equalis esse dicitur congig 6 sextariorum
258, 1 T. μέτρ. (II 144, 23 Calv.). 277, 1 Eus. — minus
definite vel quart&, vel quinta, vel sexta pars modii He-
braici esse dicitur 271, 21 Ep.

κάδδιχον, ἡμίεκτον, 319, 15 77es.

κάδος, μέτρον olvnpóv, 337, 27 Suid., κεράμιον 319, 16
Hes. — i. q. ἡμιαμφόριον sive urna Romana, capit 24
sextarios 81 fr. 257, 24 m. μέτρ. (II 144, 20 Calv.). 216, 93
Eus. — &lia mensura κάδος ἐλαίου 50 sextariorum 277, 8
Eus.

καθετὴρ ἀνδρεῖος 66. 207, 12 vet. m. x

΄ κάλαμος, antiqua Aegyptiorum mensura, 81. 181, 9
Her. I., eadem sub Ptolemaeis regibus 29. 33, habet 10
pedes Philetaereos cet. 183, 8 Her. 1. — mensura in in-
scriptione Dauliensi II 147. — mensura 6?/, cubitorum
apud Aegyptios; &lia, ut videtur, apud Palaestinos et
Arabes, II 153 s. — κάλαμος γεωμετρικός, i. e. ὀργυιὰ
ἐνδεκαςπίθαμος Byzantina, II 147 Ped.; conf. I 192, 9.

Καλλίμαχος 288, 27 Poll. 348, 10 EM.

Καλλιςθένης 297, 5 Poil.

καλλιχέλωνος ὀβολός 289, 90 Poll. 319, 17 Hes.

καμαςτίς, μέτρον τι, 319, 19 Zes.

καμήλου φορτίον 260, 14. 273, 8 Ep. (II 100, 6 v. Zat.).

κάμμαρψις, ἡμιμέδιμνον, 319, 20 Zes.

καμμάςτην, μέτρον τι, 319, 22 Hes.

κάμος v. scr. pro κάβος praef. I p. xv. 260, 2. 262, 16.
271, 1.

᾿καμψάκης (καμψάκις, καμψάκκης), mensura Hebraica,
260, 5, habet 12 sextarios 252, 22. 257, 13. 268, 16 Ep.
(II 102, 12 v. Zat.). — alia mensura 4 sextariorum 263, 17
Ep. (II 102, 185 v. Zat.). 271, 9 Eus.

GRAECUS. 183

καμψάκις 2652, 22, 257, 18; καμψάκκης 277, 9: vide
καμψάκης. ᾿

κανᾶ τρία χονδριτὧῶν 260, 4. 268, 8 Ep.; conf, I1 102, 1
v. Lat.

καπέτις, χοῖνιξ, 319, 238 77es.

καπίθη, mensura, 206, 6 Poll., capit 2 cotylas Atticas
319, 24 Hes.

καπίτιον, i. q. ἐπικεφάλαιον (ubi vide), 268, 3 Ep.

καρίον v. scr. pro kápuov 231, 19.

Kápuov, mensura, 76 adn. 3 Zipp. — τὸ βαειλικὸν
κάρυον pendit 4 drachmas 127. 285, 6 c. G. X. 237, 16
c. G. XI. 255, 16 (ubi ἄγει δραχμὰς δ΄ corrigendum),
Bive 3 stagia 231, 8 c. G. VIII. 245, 9 Orib. — aliter
τοῦ βαειλικοῦ καρύου τὸ μέγεθος pendit 7 drachmas 243, 8
c. G. XV (conf. 134 adn. 1. 2). 252, 14. — τὸ TTovrikóv
kópuov 77 Diosc. 82 adn. 8 Archig., pendit 18 siliquas
231, 19 c. G. V III. 245, 13 Orib., sive 1 drachmam 245, 9
c. G. ΧΡ (conf. 134 adn. 1. 2). 252, 15.

καςτρήςιος, kacrpícioc uóbioc: vide μόδιος.

kacrpíciov ἡμιμόδιον 41 adn. 6 Absyrtus.

κατακερματίζειν praef. I p. xxr. 295, 11 Poll. 338, 9.
10 Suid.
καταςχολεῖςθαι 180, 24 Her. I.
καττιτέρῳ ἐνόμιςαν ἀντ᾽ ἀργυρίου ζυρακούειοι 291, 19

*

Poll

κεντηνάριον, centumpondium Romanum, 258, 10 Tr.
uérp. (II 145, 9 Calv.). 261, 19 Ep. 307, 11 gl. n. — vo-
μιςμάτων Tocótnc 307, 18 gl. n. 337, 28 Suid.

kevtiváptov 267, 19: vide κεντηνάριον.

κεράμιον, τὸ τοῦ οἴνου ἢ ὕδατος crauviov, 319, 25
Hes. — M. quadrantal sive amphora Romana, quae pede
cubico definitur, 59 adn. 1. 60. 198, 15 Eucl. 205, 8 Her.,
habet 8 congios 313, 2, pendit 80 libras vini, 72 olei cet.
250, 9. 25. 251, 12; idem dicitur Ἰταλικὸν κεράμιον 77
adn. 5 Diosc. 90, eique perinde tribuuntur 8 congii 222, 7
c. G. IV. 229, 9 c. G. VII. 288, 21 c. G. Xl1I. 246, 10
Orib., vel 80 librae vini, 72 olei cet. 223, 28 c. G. IF.
239, 7 c. G. XIII. 240, 16. 241, 9. 22 c. G. XIV. 241, 9
Orib. — idem Romanum quadrantal significatur 279, 22:
τὸ κεράμιον λίτρας qs', «ταθμικὰς δηλονότι, i. e. 48 sex-
tarios. — notae 170. 221, 11 c. G. 1]. 928, 9 c. G. VI.
249, 15. — 4. κεράμιον 10 modiorum, aequale solido cu-
bito Romano, 60. 63. 202, 11.

κέρας λιτραῖον, cornu olearium, 211, 16. 22 Gal.; idem
dicitur κέρας ἐπιτετμημένον 211, 11 Gal., vel κατατετμη-
μένον 2916, 13. 217, 14 Gal.

κεράτιον ÉR. siliqua, minimum Romanorum pondus
inde 4 Constantini temporibus, 83 adn. 4 Orib. 89. 96. 228,14
c. G. VII. 232, 1€ c. G. IX. II 84, 4 Prisc.; est 6* pars

cm GU*PWACCA
ες

184 | INDEX

scripuli 81 4/r. 240, 2. 6 c. G. XIV. 248, 13 coll. 16. II
84, 4 Prísc., sive 18* pars drachmae 221, 20 c. G. 11].
248, 6 Orib. 249, 22, sive 24* solidi 309, 8 ss. gl. n., sive
1728* librae 284, 5 c. G. X. 801, 22 Αἱ. (conf. II 144, 6
Calv.); habet 4 εἰτάρια 89. 222, 8 c. G. 11]. 231, 16 c. 6.
VIli. 245, 17. 248, 7 Orib. 249, 91, sive 9?/, χαλκοῦς
(Attici ponderis recentioris) 195. 222, 8 c. G. 111. 284. 25
c. G. X. 248, 8 Orib. 249, 8 (conf. χαλκοῦς 'ATttióc);
aliter 2*/, χαλκοῦς 934, 26 c. G. X. 237, 9 c. G. XI. —
notae eius 170. 219, 21 c. G. 71. 221, 6 c. G. V Iv. 249,
16. 92. 250, 1 ss. 254, 10 v. scr. 255, 8. — ὃ. habet 8
folles 278, 16 Eus. coll. II 152. — 98. i. q. δηνάριον 6,
pars 100* ἀργυροῦ, 274, 9 Ep.

κέρατον 83 adn, 4. 245, 17. 23. 24. 25 Orib. (sed recte
kepátiov 248, 7); κέρατα 245, 12. 18. 16 cet. 248, 5. 7:
vide κεράτιον,

κέρματα 295, 9 ss. Poll., τὰ λεπτότατα (vonícuara)
387, 29 ss. Suid.

κερματίζειν 296, 18 Poll. 338, 7 Suid.

κερμάτιον, κερμάτια 295, 10 Poil, 388, 7. 9 Suid.

κερματιςταί 306, 3. 16.

κέρεα, 'Aciavóv νόμιςμα, 319, 26 77es.

kepcaiov, vópicua παρ᾽ Αἰγυπτίοις, 320, 21 Zes.

Κεφαλλῆνες 293, 94 Poll.

«fjvcoc, τὸ vópicpa, ἐτήςιον τέλος, 838, 12 Svid.

κιβδήλεύειν vouícuara 296, 6 Poll.

κίβδηλον vóuicua 144 adn. 4, 9266, 25. 261, 2 Ep.
280, 10 Poll. 3283, 18 Hes. 360, 6. 10. 362, 7 EM.

κίκκαβος, ὄνομα vouícuaroc (comicum), 293, 12 Poll.
329, 18, 15 Phot,

Κίλικες 294, 18 Poll.

K(vcoc, census Romanus: ἢ ἀπογραφὴ ToO κίνςου 50.
195, 9 Her. ΚΠ]. — εἶδος νομίςματος 320, 1 Hes.; conf.
Kf|vcoc.

Kicupoc, κόφινος, 320, 2 7es.

Κλεοπάτρα cosmetica scripsisse fertur 108 s. 233, 20
6. G. X, 958, 23.

Κνίδιοι 317, 25 Hes.

κοβελίεκον, τρυβλίον, 820, 4 Hes.

κογγιάριον 260, 9. 264, 93 Ep. (II 106, 15 v. Lat.).

κόγγιον, i. e. congius Romanus, 8* pars amphorae,
183. 240, 18. 241, 11. 24 c. G. XIV. 251, 26 s. m. uérp.,
eadem mensura ac χοῦς 240, 18. 241, 11 c. G. XIV.
250, 11. 268, 1 m. μέτρ. (conf. ad II 144, 22); capit 10
libras vini, 9 olei, 15 mellis 240, 18. 241, 11. 24 c. G. XIF.
250, 11. 21. 251, 14. .

κόγχη ἡ μεγάλη, aequalis oxybapho, habet 11/, cya-
thum, pendit 16 drachmas 127. 235, 22 c. G. X. 256, 8.
— κόγχη ἡ ἐλάττων habet 1!/, cyathum, pendit 5 drach-

GRAECUS. 185

mas 127. 236, 1 c. G. X. 256, 10. — κὀγχῆ, χήμη, 320, 5
Hes. 829. 16 Phot. — κόγχη et κόγχη χηραμίς, mensurae
medicinales, 75. 76 adn, 3 Hipp.

xobpávtnc ΞΕ. nummus Hebraeorum sub imperio Ro-
mano, pendit 4*" partem unciae 162 adn. 2. 252, 19. 253, 11.
258, 9. 265, 15 Ep. 218, 11 Eus. 3083, 19, sive 6 scripula
150 adn. 1. 804, 6; idem vocatur cíkAov 953, 11. 803, 19.
— 8. est 3000* pars solidi 166. 274, 29 Ep. 313, 28.
390, 9 Hes., sive 4* pars follis 306, 19, 320, 6 Zes.; ha-
bet 29 λεπτά 166. 305, 1. 306, 19. 26. 318, 22. 320, 6. 12
Hes., vel 3 νουμιαῖα 306, 26; idem dicitur ἔςχατος xo-
δράντης 320, 10, vel τὸ πᾶν 320, 6. 12 Hes.; conf. prae-
terea τὸ λεπτότατον τοῦ χαλκοῦ νόμιεμα κοδράντην 'Pu-
μαῖοι καλοῦςι 808, 18 οἱ κοδράντης, «κοταςμὸς ἢ λεπτὰ
δύο ἢ τὸ ἔςχατον τοῦ λεπτοῦ 305, 1. — 8. κοδράντης
loco suspecto comparatur ei stateri qui tria vopuicuata
habere dicitur 303, 10. — 4. vocis origo ex Hebraico
sermone derivatur 268, 11. 12 Ep.

κοδράτης v. ser. 263, 11.

κοινόςτομον v. scr. pro kuvócropov 188, 10.

κόκκιον, i. q. κεράτιον, 96 adn. 1. 228, 14. 16 c. G. ΚΠ].

κόκκοι tres efficiunt solidum sive talentum 166. 306, 21.
(320, 8): vide 166, — κόκκοι τοῦ πεπέρεος 140 cum adn. 6.
259, 4 T. uérp. (II 146, 6 Calv.).

κόλαθος 277, 10: vide κόλλαθον.

κολία, μέτρον τι, 320, 14 2768.

κόλλαθον (κόλαθος), Syrorum mensura, habet 25 sex-
tarios 260, 4. 264, 21 5. Ep. (II 106, 13 v. Lat.). 277, 10 Eus.

κολλεκτάριος 307, 14 gl. n.

κολλυβιςτῆς 306, 4. 19. 15. 320, 16 Hes.

κόλλυβον, λεπτόν τι νομιςμάτιον, 288, 26. 29 Poil.

κόλλυβος, εἶδος voulcuaroc cet., 820, 15 Hes.

κόλυμβος: vide pérpncic κολύμβου.

κόμμα nummorum 296, 10 Poll. 320, 17 Hes. 338, 16 ss.
Suid.

κόνδυλος, mensura, 44. 45. 192, 17 Her. VI, habet
2 digitos 187, 20 Her. P (conf. 188, 7. 12 ss.). — mpoc-
θήκη κονδύλου 46 extr. 192, 4; conf. II 147 extr. — κόν-
δυλος, ἡ ToO dvríyeipoc Ékracic, II 148 Ped.; conf. óp-
γυιά 4.

Κονεταντινουπολῖται 308, 8 gl. n.
- κοντὸς ἀνὴρ 46 adn. 1. 192, 5.

KóvToupoc 54. 200, 16 T. Tt. μ.

κοπὴ praef. II p. xv.

κορβανῶν 275, 6 Ep.

κόρη, vóuittpa παρὰ ᾿Αθηναίοις, 289, 21. 94. 290, 8 Poll.

κορίβα, κουρία (?), agrestis mensura, ὅθ.

Κορίνθιον vójucua 290, 11 Poll; Κορίνθιος «ςτατήρ
299, 15. 298, 5 Poll.

186 INDEX

κόρος, mensura Hebraica, 259, 19 Ep. (320, 19 Hes.,
derivatur ex Hebraico χόρ 260, 10 Ep.; habet 30 modios
(Hebraicos) 260, 11. 271, 8..273, 7 Ep. (II 100, 5 v. Lat);
eidem tribuuntur 10 Attici medimni 279, 15 708. — κόρος
ὁ Φοινικικός habet 30 cára 139 eum adn. 4. 258 1. μέτρ.
(II 145, 28 Calv.); conf. κόρος cárwv λ΄, μοδίων με΄ 277, 16
Eus.

κόρειον, vóuicua παρ᾽ Αἰγυπτίοις, 320, 90 Hes.

κοςμητικὰ Κλεοπάτρας 109. 233, 20 c. G. X.

κοτύλη 31. omnino εἶδος μέτρου 320, 22 es. 338, 23
Suid, 350, 10 EM., est ὑγρῶν καὶ ξηρῶν μέτρον 206, 12
Poll., commemoratur 75 adn. 3 Zíipp. 76 Nic. 16, 77 adn. 3
Diosc. 82 adn. 3 Dieuch. 83 adn. 3 Herod. Xenocrat. 201,3
Poll. — ὃ. ᾿Αττικὴ κοτύλη commemoratur 74 adn. 1. 75
adn, 8 Hipp. 82 adn. ὃ 4ntyll. 319, 24 Hes.; Atticis co-
tylis definiuntur congius et ehoenix, Aegyptiae mensurae,
286, 7. 10 c. G. X. 242, 15. 17 c. G. XP; definitur 12:
parte congii 208, 24 vet. m. 252, 1, sive 4* parte choeni-
cis, sive dimidia parte sextarii 208, 6 s. vet. m. — ἃ.
eadem mensura est ea KoTUÀ quae heminae Romanae
Sive dimidiae parti sextarii aequalis esse dicitur 211, 15
Gal. 922, 9 c. G. IV. 233, 1. 3. 9 c. G. 1X. 288,23 c. G. XIII.
250, 14. 261, 3. 260, 5. 263, 19. 20 Ep. (II 102, 19. 21 v. Lat.).
338, 21 Suid.; haec pendit 10 uncias vini, 9 olei cet. 224,1
c. G. IV. 239, 12 c. G. XIII. 240, 21. 241, 14. 242, 9 c. G.
XIV. 341, 12 Orib.; conf. ἡμίνα 1. — 8. haec cotyla sive
hemina Romana dicitur λίτρα ἐλαίου habetque 12 uncias
metricas 69. 79 s. 217, 6. 218, 8 Gal. (conf. 2183, 16. 21).
977, ὃ Eus.; eadem vocatur Ἰταλικὴ κοτύλη 209, 9. 10
Gal, vel Ἑλληνική 69. 208, 14 vet. m. 233, 13 c. G. IX
(conf, tamen II 148 addend. ad 69); conf. Aírpa 4 et λι-
τραῖον κέρας. — ὅ. Attica cotyla ἃ Graecis medicis 60
drachmis olei aestimata 71 s. 215, 24. 216, 1. 4 Gal. 235, 14
c. G. X. 242, 21 c. G. XP. 252, 8. 255, 27; hae 60 drachmae
postea comparatae 7!/, unciis Romanis 216, 3 Gal. 235, 14
c. G. X. 965, 21. — 6. hinc orta ea cotylae aestimatio
qua 9 unciae metricae ei tribuuntur, unde fit quadrante
minor quam hemina Romana (conf. infra ᾿Αλεξανδρινὴ
κοτύλη), 79. 210, 14. 21. 24. 211, 21. 216, 1. 217, 3. 26
Gal. 222, 14 c. G. IV. 230, 28 c. G. VIII. 244, 22 Orib.
249, 24; eadem dicitur ᾿Αττικὴ κοτύλη 210, 14. 2106, 1.
217, 1 Gal. — 99. sed haec aestimatio minime certa fuit,
nam praeter 9 uncias cotylae etiam 10 vel 12 uncias tri-
bui scribit Galenus 211, 16 s. 213, 16. 21. 218, 8 s., vel
etiam 16?/, uncias 210, 98, quae aestimatio redit 217, 9
omisso besse excurrentíe; omnino varias cotylas in usu
fuisse docet Galenus, ut ᾿Αττικήν, ᾿Αλεξανδρεωτικῆν,
'€pecíav 217, 1. 2. — $&. Αἰγιναία κοτύλη 15 Zipp. —
$9. ᾿Αλεξανδρινὴ κοτύλη habet 8 uncias olei, 9 uncias

Cr—4gm07—— m s π

GRAECUS. . 187

vimi 908, 16 vet. m. II 42 cum adn, 4, 150 init. — 30.
κοτύλη (hippiatrica) habet 12 uncias 130. 237, 26 c. G. XII,
sive 2 oxybapha singula 3 cyathorum 99. 130. 139. 229, 6
c. G. FII. 251, 26 c, G. XII. 258, ὃ T. uérp. (II 145, 2
Calv.). — 31. κοτύλη georgica Aegyptia est sesqui ma-
ior Attica, est enim dodrans sextarii 128, 236, 12 c. G. X.
— [3 33. κοτύλη ἡ μεγάλη aequalis oxybapho 230, 6 c. ὦ.
VII.] — 133. de partibus cotylae vide κύαθος, uüctpov,
ὀξύβαφον. — 8148. notae cotylae 170. 219, 22 c. G. 17.
297, 8 c. G. VI^. 949, 16. 24. v. scr. ad 2565, 26.

κουαδράντης v. scr, 808, 10.

κουμουλᾶτος uóbioc: vide μόδιος 8.

κούμουλος pr. scr. pro κουμουλᾶτος (μόδιος) 267, 17.
276, 9.

κόφινος, μέτρον Βοιώτιον, praef. I p. xr. 206, 14 Poll.
320, 2 Hes., capit 3 congios 206, 19 S/rattís. 320, 28 Hes.

κοχλιάριον €. commemoratur 77 Diosc. 83 adn. 3
Herod. Philagr. 339, 1. 3 Suid. — 9. minima mensura,
96* pars sextarii sive dimidia mystri (conf. μύςτρον 7),
81 Afr. 99. 130. 139. 238, 3 c. G. XII. 256, 94. 258, 8. 9
T. uéTp. (II 145, 5. 6 Calv.). 217, 6 Eus.; pendit 4*" par-
tem unciae 238, 14 c. G. XII. 267, 4. 271, 3 Eus., sive
6 scripula 131. 288, 7 c. G. ΧΙ], sive 1!/, stagium 131.
939, 1 c. G. PII. — 9. alia mensura dimidio minor,
pendit enim 3 scripula sive 1 drachmam 127. 184 adn. 1.
935, 9 c. G. X. 251, 19 c. G. XI. 243, 1 c. G. XV. 202 18.
255, 20. — 48. alia mensura, cui 7 stagia tribuuntur, 231, 13
c. G. VIII. 245, 14 Orib, — 5. κοχλιάριον aequale co-
tylae (Ὁ) 222, 9. 18 (conf. 91). 246, 11. 14 Orib.

KoyAudpiov pr. scr. pro κοχλιάριον 246, 14. 246, 11.

κραπαταλός, ὄνομα vouícuaroc (comicum), 293, 8. 10
Poll. 390, 924 Hes.

Κράτης 281, 5. 284, 22 Poll.

Κρατῖνος 296, 14 Poll. 331, 16 Phot.

Κρῆτες 322, 90 Zes.

Κρίτων medicus 213, 23. 214, 2. 17. 24. 27. 216, 13.
22 Gal.

Κροίςειοι crarfpec 294, 1 Poll. 320, 25 Hes.

κυάθιον 314, 20 es.

κύαθος 3. μέτρον ὑγροῦ 339, 2 Suid. 350, 15 EM.,
μικρὸν μέτρον 820, 26 Hes., derivatur ἃ χύω 339, 3 Suid.,
commemoratur 74 adn. 1. 76 adn. 8 Hipp. 76 Nic. 76. 77
adn. 5 Diosc. 82 adn. 8 4ntyll. Archig. 83 adn. 8 Diocl.
Herod. Philumen. — ὃ. est 6* pars cotylae (et Atticae
et Aegyptiae et Romanae) 124. 127. 133. 208, 10 vet. m.
292, 19 c. ὦ. IV. 224,19 c. G. V. 235, 12. 18. 236, 19
c. G. X. 939, 4 c. G. XIII. 941, 1. 18 c. G. XIV. 242, 21. 24
c. G. ΧΡ 240, 17 Orib. 250, 17. 251, 17. 252, 3. 255, 26.
256, 11; pendit 12 drachmas olei, 13!/, vini cet. 224, 6

188 | INDEX

c. G. IV. 939, 16 c. G. XIII. 941, 1. 18. 242, 5 c. G. XIV.
. 947, 17 Orib. 250, 18 (ubi pro γράμμα α΄ legendum γράμ-
ματα δ᾽. 251,8. 20. — 3. aestimatur 10' drachmis (conf.
κοτύλη 5) sive 1!/, uncia 208, 10 vef. m. (coll. II 149 ad-
dend. δὰ h. 1). 235. 10 c. G. X. 242, 26 c. G. XV. 252, 1.
255, 22, 956, 11; aliter etiam aestimatur vel 1!/ vel 1
uncia 231, 26. 27 c. G. VIII. — 4. κύαθος hippiatricus
pendit 2 uncias 238, 5 c. G. XII. 257, 1. 277, 1 Eus.
821, 2 Hes. 329, 17 Phot. 339, 2 Suid.; conf. κοτύλη 10;
sed possunt etiam loci p. 277, 1 cet. pertinere ad vulga-
rem cotylam, quae habet 12 uncias metricas (conf. xo-
τύλη 4). — $$. κύαθος (vulgaris: conf. supra 2) habet
2 μύςτρα μικρά 223, 1 c. G. IV. 281, 24 c. G. V III, 239,5
c. G. XIII. 246, 18 Orib. 256, 93, sive 2 χήμας μικράς
293, 1. 289, 6. 246, 18 (unde corrigendum 231, 24 χήμας
pro uvàc). — 6. κύαθος is qui pertinet ad cotylam hip-
piatricam (supra 4) habet 4 μικρὰ μύετρα 99. 229, 8 c, 6.
VIl, sive 4 μύςτρα 130. 238, 2. 11 c. Ο, XII, sive 4 μύ-
ctpi& 139. 268, 6 Tr. μέτρ. (II 145, 4 Calv.). — 9. κύαθος
is qui hebraice μεθεκώθ dicitur, sexta pars sextarii, 260, 6.
268, 22 Ep. (II 102, 22 v. Lat.). — ὁ. κύαθος τὸ fjuicu
τῆς δραχμῆς ὀγγίαι β΄ 274, 18 Ep. — θ. notae cyathi 170.
207, 19 vet. m. 219, 92 c. G. 11. 226, 14 c. G. V I*. 997,1
c. G. V Iv.

κύαμος, mensura, 76 adn. 8 Hipp. — κύαμος ὁ Αἰγύ-
πτιος 77 Diosc. 81 adn. 6, 134 adn. 1. 2; habet 1!/, obo-
lum 243, 11 c. G. XV. 252, 16; aliter habet 4 obolos 81
Afr. — κύαμος ὁ ᾿Αλεξανδρινός habet 3 obolos 81 Afr.
ὁ '€AAnvikóc 2 obolos ibid.

κύαμος pr. scr. pro κύαθος 231, 2 c. G. VIII (conf.
II 149). .

Κυζικηνοὶ «τατῆρες 318, 7. 321, 3 Hes. 829, 18 Phot.

κυμάτια 26 adn, 7. 32. 182, 1 Zer. 1.

κυνόςτομόν, mensura, 46. 188, 10 Her. V.

Κύπριοι 261, 7. 9. 10. 272, 6. 273, 29 Ep. (II 100, 18.
101, 1 v. Lat.). 812, 14. 316, 14 Hes. 11 150 extr.

κύπρον, mensura, 207, 1 Poil.; conf. κύπρος.

Κύπρος, insula, 325, 20 Zes.

κύπρος, μέτρον cirnpóv, 321, 5 εξ. Ponticorum
mensura capiens 20 sextarios 200, 8. 264, 15. 16. 19.
209, 22. 24. 270, 1 Ep. (II 106, 1: 2. 5. 6. 10 v. Lat).
21717, 11 Eus.

Κυρηναῖοι 284, 2 Poll. 314, 16 (αὐτοῖς) Zes.

Κυρήνη 284, 16 Poil.

Κωδάλου (vel KobáAou) χοῖνιξ 321, 6 Zes. 338, 14 Suid.

κωδαλοῦχος, μέτρον γῆς, 339, 6 Suid.

Kuvctávtiot in Cypro insula 261, 11 Ep. II 151 init.

λαγώς in nummis Rheginorum 298, 24 Poli.

Λακεδαιμόνιοι 291, 16 Poll.

GRAECUS. 189

Λάκωνες 319, 12. 323, 26 Hes.

Λαύρειον (Aabpiov) 315, 4 7es. 385, 6 Suid.

Λαυριωτικαὶ γλαῦκες 315, 3 7Zes. 335, 6 Suid.

λεθέκ, mensura Hebraica 15 modiorum, 260, 1. 15. 17.
20. 24. 271, 9. 273, 18. 16 Ep. (II 100, 8 v. Lat.). 271, 21
Eus. )

λείτρον τὸ μέγα (scribendum videtur Aírpiov) habet 1
unciam 231, 8 c. G. VIII.

AekéO 273, 10, 11. 19. 14. 277, 21: vide λεθέκ.

Aekickiov ᾿Αττικόν 74 adn. extr. Hipp.

λεπτεπίλεπτος 267, 17 Ep.

λεπτόν appellatio variorum nummorum minutorum
(conf. λεπτός). BÉ. 20* pars Tpiüvroc Siculorum 827, 7
Hes. — ὃ. 20* pars sicli Hebraici, pendit 10:2 partem
denarii sive 80?" unciae 305, 20; idem ὀβολός vocatur
305, 21; conf. ὀβολός 8, εἰκλος 6. — 8. 7* pars chalci
156 s. 330, 18 Phot. 340, 12 Suid. — 4. id quod ἀςςάριον
4; est igitur 6000* pars talenti sive solidi 142 adn, 2. 143,
ir. 166. 258, 1. (205, 4). 267, 13. 274, 6. 216, 1. 302, 15
Maz. 300, 20. 313, 21. 320, 7. 12 Hes.; λεπτά 2 efficiunt

κοδράντην: vide kobpávrnc 2, — 8. λεπτά 2 incurrunt
in follem 145 adn. 4. 267, 6 Ep.; conf. φόλλις. — 6. λε-
TTÓV dicitur 60* pars assarii 253, 7. — €. pondere habet

aut 8'" partem unciae 150 adn. 1. 270, 16 Ep. 304, 6, aut
4*7» partem 303, 21. 305, 4.

λεπτός (immo λεπτόν) siliqua sive kepáriov dicitur
a Prisciano II 84, 4.

λεπτός adiectivum ponitur ad significanda varia num-
morum minutorum genera: λεπτά dicuntur κέρματα vel
κερμάτια 337, 29. 388, 7. 8. 9 Suid.; λεπτὸν τοῦ νομίςμα-
TOC vel λεπτὸν νομιςμάτιον dicitur χαλκοῦς 157, 288, 1.
290, 18 Poil; item λεπτὸν νομιςμάτιον vocatur κόλλυβος
288, 26 (conf. 289, 2 Poll.), item λεπτὸν vópucua (vel vo-
μιςμάτιον) cibápeoc Byzantiorum 291, 10 Poli, 325, 12 Hes.
840, 8 Suid.; tum λεπτὸν vópicua ἀργύριον 334, 12 Suid.,
λεπτοὶ ἀργύριοι 308, 5. 28. 309, 1 gl. n.; denique τὸ Ae-
πτότατον τοῦ χαλκοῦ νόμιςμα κοδράντην Ῥωμαῖοι καλοῦει
803, 13 — aliter λεπτάς, τὰς ἑξωβόλους, 321, 8. 9 Hes.,
ubi λεπταὶ δραχμαί opponuntur παχείαις.

λεπτότης τοῦ «ςταθμοῦ 254, 1. d; λεπτότητες ἐν τῷ
νομίεματι 267, 12 Ep.

λεύγη, μέτρον τι Γαλατικόν, 321, 11 Zes.

Λεύκιος medicus 212, 14 Gal.

λῆτρα v. scr. pro A(rpa 244, 165. 17 ss.

λιβαδαία γῆ II 148 Ped.

λιβάδιον 190, 1 Zer. V.

λίβρα, i. e. libra Romana, 270, 3 Ep. 321, 17 Hes.

λιδρίον, τρυβλίον, 321, 19 7768.

λιθικὸς πῆχυς: vide πῆχυς ὅ.

190 INDEX

λίςτριον, μέτρον τι, 321, 18. 14 Zes.; id quod pücrpiov
sive μύςτρος, 139. 268, 7. 8 T. μέτρ. (II 145, 5 Calv.).

Airpa €. libra Romana, ἐπιχίριον ὄνομα Romanis,
210, 10 Gal.; Arpa, ὁ craOuóc, 339, 6 Suid.; vox derivatur
ex libra, i, e. icórnc vel icoxavovía 270, 8 Ep.; falso
eadem ex lí/terae 907, 16 gl. n., vel ex Hebraico ser-
mone 267, 21 Ep. (conf. praef. I p. xviii); commemoratur
δ7. 16 Diosc. 82 adn. 3 Jrchig. 821, 16 (coll. vs. 17) Hes.
— 3. partes huius librae Romanae sunt a) 12 unciae 57.
125. 208, 12 vet. m. 218, 12 Gal. 221, 17 c. G. 117. 230,22
c. G. VIII. 232, 19 c. G. 1X. 234, 4 c. G. X. 281,1 c. G.
XI. 240, 10 c. G. XIF. 244, 21. 248, 3 Orib. 248, 20. 249,
4. 23. 254, 15. 265, 10. 270, 6. 12 Ep. (II 104, 7 v. Lat).
278, 11 Eus. 301, 18 41. (II 144, 3 Calv.). 305, 9; conf.
οὐγγία. — b) 96 drachmae sive denarii 195. 219, 3 Gal.
234, 4 c. G. X. 254, 15. 301, 21 .4/.; conf. δραχμῆ. — c)
288 scripula 125. 234, 4 c. G. X. 254, 15. 270, *. 12 Ep;
conf. γράμμα. — d) 1728 siliquae 126. 284,5 c. G. .X. 210,
11 Ep. 301, 21 Αἱ.; conf. κεράτιον. — e) habuit antiqui-
tus 72 denarios 67. 208, 18 vet. m. — Q9. eidem librae
tribuuntur hae partes non Romanae a) 75 drachmae Atti-
cae vetustae 208, 12 vet. m. (conf, 67). — b) 90 drachmae
Ptolemaicae 121. 288; 16 c. G. XII. — c) ποτὲ ἀντὶ τῆς
λίτρας { ρ΄ γράφουειν 216, 12 Gal, — d) 24 stateres sin-
guli 4 drachmarum 301, 16 ΑἹ, (II 148, 29 s. Calv.) — e)
3456 κριθῆς κόκκοι 270, 11 £p. — f) ὑφ᾽ ἕν 5000 κόκκοι
πεπέρεος 140. 259, 6 1r. uérp. (II 146, 7 Calv.). — g) ὁλκαὶ
ἕξ 97. 228, 24 c. α΄. VII. — hh) nullam esse libram 48
drachmarum demonstrat Galenus 216, 15. — 4. Aírpa ἡ
τοῦ ἐλαίου καλουμένη 217, 18 Gal., sive λίτρα μετρική 217,
29 Gal., i. e. apud Romanos μέτρον i) τὸ ἔλαιον uerpoüc
913, 2 Gal., unde dicitur Arpa ἡ νῦν ἐν Ῥιύμῃ 210, 21
Gal., vel Ῥωμαϊκὴ Airpa 216, 21. 217, 4. 218, 6 Gal.; est
dimidia pars sextarii 69. 80. 146. 208, 16 vet. m. 233, 14
c. G. 1X. 263, 14. 264, 1 Ep. 2171, 2. 218, 2 Eus., aequa-
lis igitur heminae sive cotylae 69. 79. 80. f51. 209, 9 s.
217, 6. 7 Gal. 2651, 19 (conf. νέβελ). 279, 21. 22 (eadem
significatur 216, 23 Gal.); dividitur in 12 partes quae un-
ciae vocantur 213, 4. 6. 217, 6. 7 Gal. — haec libra me-
trica confunditur cum libra ponderali 211, 9 (coll. vs. 11)
Gal. 219, 22 (coll. 151). — 3$. 'IraÀAuc] λίτρα est libra
Romana (conf. supra) 301, 16 4I. (IJ 143, 29 Caiv.), eadem
Ῥωμαϊκὴ λίτρα 218, 12 Gal.; sed alia est illa Ῥιωμαϊκὴ
A(rpa qua cornu olearium significatur (supra 4). — 6.
λίτρα xpucoO Constantiniana, habet 1000 miliarensia 307,
20 gl, n.; eadem λίτρα xpucíou 308, 15 gl. n. — ὅ. λίτρα;
ὀβολός, νόμιεμα παρὰ (ικελοῖς, 321, 16. 19 Zes., vopicua
329, 19 Phot., nummus Siculorum 292, 7. 13. 16. 20. ΣΙ.
26. 993, 9. 297, 15. 16. 20, 24, 298, 1. 5. 9 Poil. II 19, ab

GRAECUS. 191

Aristotele obolo ÁAeginaeo aestimatus 292, 8. 298, 1 Poll;
conf. ςτατήρ. —. suspectum λίτρα, ἡ νουμμοδόκη 329, 23
Phot. — Ὁ. λίτρα, pars 40* modii satorii, habet 5 orgyias
quadratas 39. 41. 42. 46. 190, 18. 191, 1 ss. Zr. V. II
147 Ped. — 9. incertum est, quae libra intellegatur non-
nullis locis ubi mensurae frumenti libris definiuntur: vide
μέδιμνος 2, ἡμιμέδιμνον, ἀρτάβη 5, Báboc, χοῖνιξ 6. — 130.
notae librae (et ponderalis et metricae et satoriae) praef.
I p. xv. 147. 170. 207, 20 vet. m. 220, 13. 15 c. G. 17. 225,
21 c. G. VI*. 227, 19 c. G. VI». 243, 28 c. G. XVI. 949,
16; quod attinet ad notam librae satoriae, hoc loco ad-
dendum videtur in tabula orgyiarum, quam in Heronis
reliq. p. 49, 1 ss. edidi, codicem Parisinum 1670 modo
habere λίτρας plene, modo omissa terminatione ας scri-
ptum, modo idem per 2X i. e. HY (conf. praef. I p. xv)
notatum, tum codicem Vindobonensem philos. Gr. 179
(apud nos V) in eadem tabula (in his metrolog. script. I
p. 190, 18. 191, 3 ss. saepius habere ΠΥ; praeterea de notis
huius librae conf. adnot. ad Her. p. 50, 22. 148, 22. 148, 12.

λιτραῖον κέρας, cornu olearium, 911, 16. 99 Gal., idem
Avrpoiov μέτρον 210, 2 Gat. (conf. 80).

λιτραῖος «ταθμὸς τῶν «ςτερρῶν «ωμάτων 210, 1 Gal.-

λίτριον v. scr. pro λίςτριον 321, 13.

Avrpicuóc 143, τι. 265, 2. 2314, i1 Ep.

λιτροδόκα praef. I p. xx. 293, 9 Poll; λιτροδόκη 329,
24 Phot.

λιτροςκόπος 321, 18 77es. 329, 21 Phot.

λιχανός 179, 9 Poll. 188, 9 Her. V. 331, 14 Phot. 351,
17 EM.

λιχάς, mensura, praef. I p. 1x. 44 extr. 45. 179, 9
Poll. 188, 8 Her. V. 331, 14 Phot., habet 10 digitos 180,
2 Greav.; eadem 10 digitorum mensura definitur ἀπὸ τοῦ
μεγάλου δακτύλου πρὸς τὸν λιχανὸν ἄκρον 351,16 s. E M.,
quae & Meletio (adn. ad 351, 20) μετακονδύλιον vocatur.

λόχμη 190, 11 Zer. V.

Λύδιον νόμιςμα 321, 34 Hes.

Λυδοί nummos invenerunt auctore Xenophane 293, 18
Poil.

Λύκος: vide Ἐριχθόνιος.

.«Λυςίας orator 162, 982, 18 Poil, 310, 22 Harp.

μαθαλίδες, μέτρα, 321, 20 2765.

Μακεδονικὴ λέξις τὸ βηματίζειν 314, 19 Zes. — Ma-
κεδονικὸν τάλαντον 299, 21.

μαναςής 261, 6: vide pvacic,

μάνη (vel uavr), Hebraica minae appellatio, 143 adn.
2. 266, 13. 269, 11. 271, 4 Ep.; idem legisse videtur inter-
pres Epiphanii 11 105, 7, ubi mani libri.

μάνης, i. q. μάνη, 146.

Μάξιμος ὁ ἅγιος i49. 161 s. 302, 18.

7o rmm CO". VW —

192 INDEX

μάρης 260, 8. 264, 13: vide udpic.
μάρις (vel uápnc) €. ἑξακότυλον μέτρον 206, 8 Poll.
821, 92 Hes. — '$. Ponticorum mensura, habet 2 hydrias
sive 20 sextarios 260, 8. 264, 13. 269, 21 Ep. (II 106, 1.
2. 5 v. Lat). 911, 12 Eus.; conf. G. Dindorf. ad Epiphau.
IV part. I praef. p. xvir.

μαςμαρώθ, mensura Hebraica, 263, 23 Ep. (II 102,
25 v. Lat.).

μαυλιετήριον, Λύδιον νόμιςμα, 321, 24 Hes.

μεγάλητρον, pr. scr. pro μέγα λίτριον, habet 1 unciam
245, 3 Orib.

μεγάμιετρον pr. scr. pro μέγα uücrpov 247, 13 Orib.

μεδεκώθ praef. I p. xvi. 268, 22 v. scr. vel μεθεκώθ
263, 22 Ep., vel medeccoth II 102, 23 v. Lat., mensura
Hebraica, sexta pars sextarii.

μεδιμναῖον, μέτρον μοδίου, 321, 26 Hes.

μέδιμνον 276, 11. 277, 19. 322, 1. 329, 25. 389, 1. 10.
11: vide μέδιμνος.

μέδιμνος (vel μέδιμνον), μέτρον (ξηρῶν), 206, 5 Poll.
311, 24 s. Zarp. 339, 10 Suid. 8. μέδιμνος ὁ ᾿Αττικός
279, 13 Jos. 3183, 18 Zes. 334, 16. 28 Suid. 3417, 23 EM.,
habet 129 ἡμίεκτα 224, 20 c. G. V. 246,3 Orib., sive 6 mo-
dios, 48 choenices cet. 225, 2 c. G. V. 246, 5 Orib. (v. adnot.).
11 145, 16 Cal.; idem simpliciter uébiuvoc vocatur eique
tribuuntur 6 éxTeic (vide ἐκτεύς), sive 6 modii 277, 19
Eus. 339, 11, sive 12 ἡμίεκτα 107. 908, 5 vet. m. 232, 90
c. G. 1X. 318, 11. 12 Hes. (conf. ἡμίεκτον), sive 48 choe-
nices 206, 9 Poll. 232, 23 c. G. IX. 811, 20. 26 Harp. 318,
19. 322, 1 Hes. 329, 2. 25 Phot. 3381, 15. 18. 339, 7 Suid.
349, 21 EM. — 32. praeterea variis rationibus μέδιμνος
vel Atticus vel alius quis definitur, e quibus aliae sunt
suspectae, aliae ambiguae; nam tribuuntur medimno a)
192 sextarii (immo eotylae) 232, 93 c. G. 7X (conf. 108);
— b) 48 λίτραι (immo choenices) 102 extr. 230, 16 c. G.
VIII. 244, 15 Orib.;. — c) 144 λίτραι atque alii cuidam
192 λίτραι 279, 21 (i. e. metretae Attico 144, et medimno
Attico 192 cotylae: conf. 151); — d) μέδιμνον μοδίων ς΄"
(c εἶναι μέτρον ξεςτῶν οβ΄ ἤτοι λιτρῶν ρη΄ 339, 11 (hic
igitur sextarius 1!/, libra aestimatur; sed hi numeri per-
tinent δὰ metretam Atticum, non ad medimnum); — e)
τὸ μέδιμνον μέτρα pn 276, 11 Ep. (ubi forsitan λίτραι
restituendum sit: conf. adnot. ad ἢ. 1l). — 329. Atticus
medimnus comparatur cum artaba Persarum 847, ?3 EM.
— 4. μέδιμνος ὁ ἸΤτολομαϊκός ἡμιόλιος τοῦ ᾿Αττικοῦ 258,
17 T. μέτρ. (II 145, 22 Calv.), habet 2 antiquas artabas
258, 18 (II 145, 24) sive 12 ἡμίεκτα 124. 242, 12 c. G. ΧΡ.
251, 24. — 5. μέδιμνος παρὰ Κυπρίοις διάφορος, nam
Salaminiorum medimnus habet 5, Paphiorum et Siculorum
4!/, modios 261, 9 ss. 271, 14 Ep. (II 101, 3. 4 v. Zat.).

GRAECUS. 193

II 150 s. — €. μέδιμνος georgicus Aegyptius habet 102
sextarios 101. 128 s. 280, 11 c. δ, FII. 236, 16 c. G. X.
— δ΄. notae medimni 170. 221, 2 c. G. 1]. 228,9 c. G.V I.
977, 11 v. scr.

μεθεκώθ: vide μεδεκιώθ.

μεθὸ δὲ praef. I p. 1x. 189, 15 Her. V.

μέλι. mellis. pondere mensurae exiguntur 223, 22 ss.
224, 10 c. G. IF. 289, 8 ss. c. G. XIII. 241, 21 ss. c. G.
XIV. 947, 8 88. 23 Orib. 259, 8 T. uéTp: — pondus eius
comparatur cum pondere vini et olei 228, 10. 12 c. G. IF.
229, 19. 22 ss. c. G. V II. 246, 22. 25 Orib. 211, 13 Eus.

᾽μέλιεςα, ὀβολός, 822, 9 Hes.

Μένανδρος 153. 290, 18 Poll.

μέντοι, Aegyptia modii appellatio ^» praef. I p. xvi.
262, 11 Ep.

'uépoc. notae 170. 226, Ἢ c. G. VI*. 244, 8 c. G. XVI.
249, 19.

μετακονδύλιον adnot, ad 851, 20.
. μετρᾶν, μετρᾶται, v. 80)". pro μετρεῖν, μετρεῖται, 189,
17. 8.

μέτρηςεις γαιῶν 180, 28 Her. 1; ἡ τῆς μετρήςεως ἐπί-
voix inventa apud Aegyptios 30. 181. 1 Her. 1; aí ἐν τοῖς
μεγέθεςει μετρήῆςεις 198, 6. 8 Her. Ρ1]. --. μέτρηεις πλοίου
202, 5. 203, 26. 204, 10; ᾿πίθου 202, 15. 203, 2. 18; κολύμ-
βου 204, 29 Her.

μετρηταῖον (scil. μέτρον) 274, 1 Ep.

μετρητῆς 4. ὁ ᾿Αττικός commemoratur 823, 6 Hes. (,
idem, ut videtur, 88 adn. 3 Dioci.; definitur 12 congiis 77
adn. 8 Díosc, — ὃ. μετρητῆς appellatur amphora. Romana
60. 81 Afr. 204, 25. 98 Her. 251, 23 T. uétp. (II 144, 19
Calv.), eadem Ἰταλικὸς μετρητήῆς 194. 258, 3 Tt. μέτρ.; c&-
pit 8 congios 205, 1 Her., sive 48 sextarios 276, 26 Eus.;
conf. ἀμφορεύς 2 et κεράμιον 1. — 3. μετρητής, mensura
Hebraica 260, 6 Ep., habet 72 sextarios sive 12 congios
(aequalis igitur est Attico) 262, 97. 204, 12. 272, 12 £p.
(II 101, 18. 103, 19 v. Lat.); idem significari videtur 271,
20 :Eus.: μετρητὴς μοδίων 55 (i. e. 72 sextariorum). —
4. μετρητῆς georgicus Aegyptius habet 72 sextarios 101.
198 s. 280, 9 c. G. VII. 236, 15 c. G. X, — 5. μετρητὴς
ὃ κατὰ Cópouc 101. 124, habet 190 sextarios 280, 9 c. G.
VII. 986, 17 c. G. X, idem habet suos. Eécrac sex vel, ut
alii, nonaginta 194. 236, 17 cum adnot. II 150 init.; idem
dicitur ᾿Αντιοχικὸς uerpntric eique 2!/, amphorae Romanae
tribuuntur 258, 3 t. μέτρ. (unde corrigendus Calvus II
144, 27).

μετρική. περὶ μετρικῆς 206, 3 (Poll).

μετρικὴ λίτρα, cornu olearium, 217, 29 Gal. — μετρι-
καὶ οὐγγίαι, i. e. unciae cornus olearii 69. 80. 210, 9. 11.

SCRIPT. METBROL. II. 13

194 INDEX

217, 21. 26. 28. 218, 9 Gal.; tales uncias 12 aequales 10
unciis ponderalibus invenit Galenus 217, 17.

μέτρον M. mensura porrecta: τὰ μέτρα ἐξεύρηνται ἐξ
ἀνθρωπίνων μελῶν 187, 14 Her, V; εἰδέναι τὴν τῶν μέ-
τρῶν ἰδέαν 181, 16, 19 Zer. 7: εἴδη τῶν μέτρων 181, ἃ
Her. 1; μέτρα τῶν εὐθυμετρικῶν διαςτημάτων 197, 18
Eucl.; τὰ περὶ τὴν γῆν μέτρα 80 Her.; περὶ μέτρων γῆς
56. 145; μέτρον δικαίας ὀργυιᾶς 192, 8. — 9. mensurae
frumenti et liquorum: μέτρον mensuram dicunt Graeci II
117, 19 7s.; μέτρον quid sit 218, 26 ss. c. G. I; μέτρων
ὀνόματα 206, ὅ Poll.; oí γράψαντες περὶ μέτρων xal cra-
θμῶν 217, 3 et οἱ περὶ τῶν «ταθμῶν καὶ μέτρων γράψαν-
τες 214, ὅ Gal.; περὶ μέτρων 188. 148, rr. 267, 22 π. μέτρ.
(I1 144, 18 Calv.). 271, 1 Ep.; περὶ πηλικότητος μέτρων
149. 198, 20 Tr. T. μ.; περὶ μέτρων ξηρῶν 224, 12 c. G. V
(conf. 219, 3). 245, 27 Orib. 951, 28. 977, 15 Eus.; τὰ λε-
πτὰ μέτρα τῶν ξηρῶν ὁμοίως τοῖς τῶν ὑγρῶν 258, 15 1.
μέτρ. (conf. II 145, 30 Calv.). 278, 5 Eus.; μέτρα ὑγρῶν
229, 11 c. G. V/I; περὶ μέτρων ὑγρῶν 222, 6. 223, 3 c.
G. IF. 9238,20 c. G. XIII. 240, 16 c. G. XIV. 946, 9 Orib.
250, 8. 216, 22. 271, 6 Eus.; μέτρον είτου, ειτικόν, cirpóv,
οἴνου, oivikóv passim apud lexicographos, ut 814, 8. 318,
14. 319, 14. 15, 321, 5-cet. — 8. περὶ μέτρων xal cta-
θμῶν 140. 141. 145, vr. vir. 149. 207, 1 vet. m. 211, 3 Gal.
218, 21 c. G. 1. 232, 8 c. G. IX. 239, 19 c. G. XIV. 242,
11 c. G, ΧΡ. 244, 11. 13 Orib, 248, 19. 252, 18. 274, 3 Ep.
276, 16 Eus.; περὶ μέτρων καὶ «ταθμῶν óvopaciac v. scr.
300, 9; περὶ μέτρων xal «ταθμῶν ἰατρικῶν 280, 14 c. G.
VIII, item ἱππιατρικῶν 237,29 c. G. X11; conf. cra8póc.

— 4. τὰ μέτρα τῶν πωλούντων & metronomis inspecta.

319, 9 Harp. 330, 9. 7 Phot. 339, 15 Suid.; μείζοει μέτροις
χρῆςθαι 321, 6 77es. 3838, 14 Suid.; ἀποψῆν τὰ μέτρα 313,
10 Zes. (conf. apud eundem ἀπόψηεςτρον). — 4. μέτρον
τὸ ἅγιον Hebraeorum 261, 26. 27 (póbioc), 262, 27. 272,
12 (μετρητής) Ep.

μέτρον, mensura Hebraeorum: μέτρα γ΄ τὸ μικρὸν
γομόρ 272, 16 (conf. 272, 99. 98) Ep. --- μέτρον ξεετῶν
ζ΄ 978, 2 Eus. — μέδιμνον μέτρα pn 276, 11 Ep.: vide
μέδιμνος 2, e.

Merpovóuot 811, 28 ss. arp. 829, 26 ss. 880, 4 ss.
Phot. 339, 13 ss. Suid.

Μηδικὸν μέτρον 384, 15 Sutd.

μήκωνα (debet esse ἡμίνα) habere dieitur 8 cyathos
246, 2 Oríb.; conf. 92 adn. 1. ᾿

Μίδας ὁ Φρύξ.298, 16 Poll.

μιλιαρήειον 266, 29 v. scr, 307, 23. 24. 308, 24. 809, 4.
6. 339, 17: vide μιλιαρίειον.

μιλιάριον apud Heronem in Barulco 9.

μιλιαρίςιον explicatur 266, 22. 269, 17 Ep. (II 105, 11.

19 v. Lat.) 307, 18. 19 gl. n.; est 1000? pars librae auri
3807, 20. 23 gl, n.; idem 14* pars solidi 807, 94 gl. n.;
postea aestimatum 12* parte solidi 809, 8 ss. 339, 17
(coll. adnot.) Suid., sive 2 siliquis argenti 809, 8 gl. n. —
secundum Dardanum habuit 1000 obolos II 23. — μιλια-
píciov [5 x' 278, 18 Eus, — μιλιαρίειον ὃ καὶ xpucoüv xai
ἥμιςυ τοῦ ἀργυροῦ, ἄγει ob. V 146 extr.

μίλιον, μέτρον γῆς, 389, 18 Suid. — Ε΄. μίλιον Roma-
num habet 5000 ped. Rom. cet, 33. 185, 7 Her. 11, idem
octo stadia (quae nos Olympia dicimus) 339, 18. 842, 20
Suid.; idem dicitur Ῥωμαϊκὸν μίλιον 21 adn. 7, 198,6 Eucl.,
sed id falso definitur 65400 pedibus: vide 61. — 2. μίλιον
Ptolemaicum sive Philetaereum fuit eadem mensura atque
antiqua Aegyptia 1000 xylorum, quarta pars schoeni, 28;
sed id Gra&eco more divisum in 7!/, stadia (Philetaerea)
21 adn. 7. 57. 184, 1 Her. 7. 186, 22 Her. 11]. 193, 2
Her. VI. 197, 15. 198, 5 μοί. (conf. 51). 200, 1 c. π. p.
(et vide adn.). 201, 25 Const. (conf. 57). 253, 17. 822, 8
Hes. 331, 11. Phot. 842,.17. 19 Suid., sive 4500 ped. Philet.
21 adn. 7. 30. 51. 53. 148, 3 Her. 1. 186, 23 Her. III.
198, 5 Eucl. 201, 26 Const. (conf. 51). 268, 17. 322, 4 Hes.
842, 21 Suid., denique 5400 ped. Rom. 30. 184, 3 Zer. 1,
atque huc pertinent etiam ii loci quos modo sub Ῥωμαϊκὸν
μίλιον attuli. — 9. μίλιον tabulae Her. VII habet 7!/, sta-
dia, 3?/, plethra, 4500 ped. cet. 193, 15. 195, 3. 24 Zer.
Vl. 191, 9 Her. VIII. — 4. μίλιον Asiaticum, Romano
aequale, habet 7 stadia (Asiatica), 4200 pedes (Asiaticos
sive Philetaereos) 53. 199, 25 Tr. Tt. μ. 275, 18 Ep. 822,8
Hes. 339, 20 Suid. — 6. μίλιον Hebraicum apud Iulianum
Ascal. habet "!/, stadia, 760 geometricas orgyias cet. 55.
201, 15. 19 7ul. — 9. μίλιον secundum Eratosthener et
Strabonem habet 8!/, stadia, 888 orgyias 66. 201, 13 Jul.
— 4. μίλια καλοῦει Ρωμαῖοι τὰ ςημεῖα, i. 6, lapides mi-
liarios, Paeanius 200, 4 π. T. μ.

μιλίτια, i. e. militia, 269, 18 Ep. :

uícrpov, i. q. μύςετρον, 2406, 15. 16. 18 Orib.

Μιτυληναῖοι 293, 21 Poll.

μνά v. scr. 201, 23. 24 cet.

Mvà 31. ὄνομα craO0po0 233, 22 c. G. X. 254, 6, cra-
θμοῦ τε καὶ vouicuaroc ὄνομα 282, 14 Poll, μέγιςτον ToO
ταλάντου μέρος 282, 9 Poil; commemoratur 82 adn. 3
Dieuch. 88 adn. ὃ Diocl. — ὃ... omnis mina est 608 pars
talenti: vide τάλαντον 4; habet 100 drachmas 214, 12. 19.
216, 18. 14 Gal. 216, 4 Ep. 291, 19 ss. Poll. 299, 26 Diod.
(344, 18 Suid.) 307, 6. 380, 8 Phot. 336, 7. 18. 389, 21
Suid. 349, 4 EM.; vel etiam 25 stateres singulos 4 drach-
marum 800, 10 Αἱ. (II 143, 2 Calv.). — 9S. ᾿Αττικὴ μνᾶ
vetusta, ἃ Solone instituta, est 60* pars talenti 281, 13
Poll, 306, 25 (conf. τάλαντον 5); habet 100 drachmas 288,

13*

GRAECUS. 195

196 INDEX

91. 294, 18 Poll., vel ὁλκὰς ἑκατόν, πρὸς δὲ τὸ ᾿Ἰἰταλικὸν
pip, 67. 207, 24 vet. m.; comparatur 16 unciis Romanis 90.
221, 15 c. G. III. 230, 21 c. G. VIII. 244, 20. 248, 2 Orib.
249, 9; eadem est μνᾶ ἡ κατὰ τὴν ἰατρικὴν χρῆςιν 90.
440, 11 c. G. ΧΙΡ 348, 21; eadem simpliciter μνᾶ voca-
tur atque item 16 unciis sive 128 drachmis definitur 195.
219, 22. 218, 15. 19. 214, 7. 10 Gal. 233, 22 c. G. X. 236,
98 c. G. XI. 254, 6. 256, 14. — aliter ἡ ᾿Αττικὴ μνᾶ ha-
bere dicitur 1 libram et 3!/, uncias 232, 6 c. G. 1X, quod
pondus dimidia uncia minus est legitimo; sed suspectus
est hic locus: vide 106 s. — 4. ᾿Αττικὴ μνᾶ recentior
habet 100 drachmas (sive denarios Romanos), aequalis est
12!/, unciis Romanis (sive uni librae et tribus stagiis)
99. 114 ss. 125. 126. 228, 26 c. G. VII. 2833, 94 c. G. X.
236, 28 c. G. XI. 254, 9; eadem aequalis esse dicitur
Italicae minae eique 25 stateres tribuuntur 301, 14. 15. 16
Al. (1I 143, 99 Calv.). — &. Ἰταλικὴ μνᾶ aequalis Atticae
recentiori 301, 16 ΑἹ; haec igitur Italica mina distin-
guenda ab illis quas infra (sub 7 et 8) descripsi. — 6.
cum Attica mina recentior 4 tantum denariis libram Ro-
. manam superet, μνᾶ esse dieitur λίτρας α΄ 278, 10 Eus.
— T. Ἰταλικὴ μνᾶ sive μνᾶ ἡ κατὰ τὴν "IraAuctv χρῆςιν
. Bive μνᾶ simpliciter pendit 1!/, libram 99, 108 ss. 106.

298, 25 c. G. VII. 280, 25 c. G. VIII. 9232, 5 c. G. IX.
240, 12 c. G. XIV, sive 144 denarios (Neronianos) 103.
232, 4 c. G. 7X. — Ὁ. Ῥωμαϊκὴ μνᾶ pendit 20 uncias
90. 221, 16 c. G. 71I. 248, 3 Orib, 249, 2. 256, 15; eadem
apud Epiphanium dicitur ᾿Ἰταλικὴ μνᾶ eique 40 stateres
sive 20 unciae tribuuntur 90. 143 adn. 2 (conf. 146). 266,
14. 269, 12 Ep. (II 105, 8. 9 v. Lat.); huc etiam pertinet
quod μνᾶ λίτρας μιᾶς διμοίρου apud Epiphanium esse di-
citur 329, 5 Hes. — 9. ᾿Αλεξανδρινὴ sive ᾿Αλεξανδρευ-
τικὴ μνᾶ aequalis est Romanae, pendit igitur 20 uncias
sive 160 denarios 212, 13. 16. 17. 18. 213, 9. 14. 17. 214,
8. 9 Gal, 940, 14 c. G. XIV. 248, 28; aliter ἄγει ὁλκὰς
pv, ἀλλαχοῦ pvn' 208, 19 vet. m. (conf. 113). — $0. TT«o-
λεμαϊκὴ μνᾶ, i. e. vetustissima Aegyptia, pendit 18 un-
cias (sive 1!/, librám), 144 drachmas (sive denarios) cet.
65 s. 109 s. 125. 228, 26 c. G. V TI. 284, 1 c. G. X. 236,
24 c. G, XI. 254, 11. 256, 16. — E313. Αἰγυπτία μνᾶ ae-
qualis est Atticae vetustiori, pendit igitur 16 uncias 90.
291, 15 c. G. 111]. 248, ἃ Orib, 249, 2. — 13 2. ἸΤΙτολεμαϊκὴ
μνᾶ pondere aequalis est Átticae recentiori 301, 12 (coll.
800, 15. 17) .4l.; diversa est igitur ab ea quam supra po-
sui (sub 8), eadem vero atque illa quam dixi propriam
Ptolemaeorum et descripsi 114 ss, — 88. Αἰγιναία μνᾶ
τῆς ἸΠτολεμαϊκῆς (12) TevramAócioc, scil. pretio, 301, 11
ΑΙ. (conf. II 148, 22 Calv.). — 134. Θηβαϊκὴ μνᾶ pendit
60 stateres sive 2!/, libras 269, 13 Ep. — 85. νηςσιωτικὴ

-

" GRAEQUS. 197.

μνᾶ éEamAdcioc τῆς ἸΤτολεμαϊκῆς (12), scil. pretio, 301, 13
Al. (conf, II 148, 23 Calv.). — M3. 'Pobía μνᾶ τῆς Πτο-
λεμαϊκῆς (12) πενταπλάειος, scil. pretio, 301, 11 41. (conf.
II 143, 28 Calv.). — Ἢ 2. δημοςία μνᾶ Syrorum, i. e. mina
talenti popularis Antiochensis, fuit triplo maior quam Pto-
lemaica (12) 119 s. — €$. μνᾶ talenti lignarii Alexan-
drini aestimata 156 unciis 121. 238, 16 c. G. X11. 251, 5.
— 729. incerta ,est μνᾶ, λίτραι δύο, 322, 6. Hes. — 20.
comparata cum auro μνᾶ ἀργυρίου (i. e. Attica vetusta)
efficitur 5 aureis Atticis vel Daricis 307, 5. 311, 6 Harp.
328, 19 77es. 385, 27 Suid. — $8. ὁ ypucoüc «τατὴρ μνᾶν
ἠδύνατο (apud Aegyptios: an hoc loco de Siculis agitur?)
282, 21, 22 Poil, — ba. notae minae 170. 207, 22 vet. m.
220, 18 c. G. 11. 926, 19 c. G. VI*, 298, 1 c. G. VI.
243, 21 c. G. ΧΡ]. 249, 11.

μνᾶ v. scr. pro ἡνίνα 208, 21, 260, 6. — μνᾶ μικρά, i. q.
μύςετρον μικρόν, 281, 24 c. G. VIII.

μναιαῖον 886, 5 Suid.

μνᾶς pr. ser. pro μνᾶ 254, 6. 9. 11. 256, 14. 15. 257,
5; v. scr. ad 266, 13.

μναςίον, μέτρον τι διμέδιμνον, 322, 7 Hes.

uvacic, Cypriorum mensur&, habet 10 modios singu-
los 17 sextariorum 261, 6. 8. 211, 12. 273, 29. 274, 1 Ep.
(II 100, 19. 101, 1 v. Lat.); conf. M. Schmidt. ad Hesych.
III p. 114. — uvacic ἢ μέδιμνος ex Latino medium deri-
vatur 261, 4. 273, 26. 917 Ep.

μνέα pr. scr. pro ἡμίνα 244, 24 Orib. (conf. II 150).

μνῆςτρον (i, q. μύετρον ) habet 3 stagia sive exagia
291, 6 c. G. VILI. 945, 1 Orib.

uóbn, Hebraica vox, 262, 9 Ep.

μόδιον, μέτρον τι, 389, 23 Suid.: vide μόδιος ; prae-
ierea forma neutri generis legitur 271, 1ὅ. 19. 272, 1, μό-
δια 190, 16 Her. V. 924, 13 v. scr. 262, 9. 12. 271, 15.

μόδιος €. modius Romanus, tertia pars pedis solidi
sive quadrantalis Romani 69 adn. 1. 60. 198, 16 μοὶ, 203,
28 Her., sive 10* pars cubiti solidi 63. 204, 20 Her. ha-
bet 16 sextarios 60, 198, 16 μοὶ, 208, 23. 205, 9 Her. 258,
14 T. μέτρ. (II 146, 19 Calv.). 278, 1 Eus.; idem cum At-
ilicis mensuris sic comparatur: καλεῖται ékreuc 258, 12 Tr.
μέτρ. (II 146, 16 Calv.), est 6* pars medimni 225, 2 c. G. V.
246, 5 Orib. (secundum emendatam scripturam quam in
adnotatione dedi), habet 2 ἡμίεκτα 139. 958, 18 T. μέτρ.
(II 145, 16 Calv.). — ὃ. idem dicitur Ἰταλικὸς μόδιος 92.
209, 8 Gal. 279, 11 Ios. 825, 4 Hes. II 146, 15 Calv. eique
tribuuntur 8 choenices (Atticae) 224, 14 c. G. V. 246, 29
Orib.; tales Ἰταλικοὶ μόδιοι 13!/, vel 18 tribuuntur cubito
solido, quae ratio repugnat legitimae illi quam sub 1 at-
tuli, 68 s. 204, 20 Her. — 9. ali& mensura est Ἰταλικὸς
círou μόδιος 204, 4. 6. 7. 8 Her., qui 24 sextarios habuit

198 INDEX

II 149 (addend. ad 204, 6); unde recte 204, 7: ὁ ποὺς
(scil. Romanus solidus) δέχεται εἰτου μοδίους β΄, nam idem
solidus pes habet 8 modios singulos 16 sextariorum. —
4. Αἰγύπτιος μόδιος idem atque Ἰταλικός, i. e. Romanus,
habet 8 choenices 98, 294, 14 c. G. V. 245, 29 Orib. —
$$. xacrpncioc μόδιος 41 adn. 5 dbsyrtus. 60. 204, 4 Her.;
conf. modius castrensis. — €. ςπόριμος μόδιος, tertia
pars iugeri, Aegyptiorum mensura sub Romanorum im-
perio, 38. 39. 46, 190, 4. 16. 17. 191, 11 cet. Zer. PF. II
154; idem dicitur γεωμετρικὸς μόδιος TECCapakovráAtrpoc
II 147 Ped. — δ΄. uóbioc, mensura Hebraica, 260, 2. 261,
22 Ep., habet 22 sextarios 261, 23. 262, 8. 271, 19 Ep.
(XI 101, 8 v. Zat.). — Ὁ. μόδιος ὑπέργομος 261, 17 Ep.,
vel ὑπερπεπληρωμένος 342, 11 Suid. vel γέμων 326, 4
Hes., vel κουμουλᾶτος (κουμουλάτος, κούμουλος) 267, 17.
274, 4. 276, 9 Ep. (II 100, 5 v. Lat.), vel μόδιον xoupov-
λᾶτον 271, 15 Ep.: hae omnes appellationes significant
Hebraicum cótov, ἢ. e. mensuram 1!/, modii Hebraici
(vide cárov). — 89. uóbioc Cypriorum habet 17 sextarios
9261, 8 Ep. (II 101, 1 v. Lat.), idem accuratius dicitur
esse ξεςτῶν ιζ΄ kal ποςτημορίου 272, 7 Ep. — 80. μό-
διος, Ponticorum mensura, habet 5 choenices sive 10
sextarios 264, 17. 18 (coll. II 151). 269, 25. 277, 17 Ep.
(II 106, 7. 8 v. Lat.); praeterea commemoratur maior
Pontieorum modius 24 sextariorum 264, 20. 271, 1 Ep. (II
106, 11 v. Lat). — ἘΞ. notae modii 170. 221, 2 c. G. 1].
. 228, 8 c. G. V Ib, 211. 16 v. scr.

μοδιεμός 190, 15 Her. V.

μολβίς vel μολυβδίς, «ταθμίον cet. 322, 8. 9 Hes.

μόλυβδος. ἐπίχυτον νόμιεμα ἐκ μολύβδου κεχυμένον
818, 3 Hes.

μονάς vocatur δάκτυλος, ubi vide; item κεράτιον, mi-
nimum pondus, 96. 288, 16 c. G. PII; item as Romanus
JI 64, 12 Maec.

μόργιον, μέτρον γῆς, 822, 10 2768.

μύλη, ἀργυρίου τάλαντον, 322, 12 Hes.

μῦς in nummis Argivorum 298, 25 Poll.

μυςημίεκτον, vouicuátiov, 322, 14 Hes.

MÜcTpiov, mensura, 4* pars cyathi, habet 2 κοχλιάρια
139. 258, 7. 8 m. μέτρ. (II 145, 5 Calv.); conf. μύςτρον 7.

μύςετρον, mensura, 82 adn. 3 4ntyl., μύςτρου πλῆθος
83 adn. 3 Zerod., μύςτρου cuupérpou πλῆθος 82 adn. 3
Archig.; definitur his admodum variis rationibus: 41. μέ-
γα rlócrpov sive ὀξύβαφον est dimidia pars cotylae (conf.
κοτύλη 10) habetque 3 cyathos 99. 299, 4. 6 c. G. VII. —
2. uliud μέγα uócrpov est 3* pars cotylae 91, 222, 16. 16
c. G. IV. 239, 92. 8 c. G. XIII. 246, 15 Orib. 321, 20 Hes.,
capit 3 uncias olei cet. 224, 2 c. G. IV, 239, 13 e. G. XIII.
247, 18 Orib. — 98. μικρὸν μύςτρον est 12* pars cotylae

τι τιν --- - - -

GRAECUS. 199

(sive 4* pars magni mystri 2) sive dimidia pars cyathi 91.
2283, 1 c. G. IV. 246, 18 Orib. 256, 23; pendit 6 drachmas
lei cet. 224, 3 c, σ. IF. 239, 14 c. G. XIII. 241, 19 Orib.
— 4. aliud μέγα μύςετρον est 16^ pars cotylae 127. 230,
3 c. G. X. — ὦ. simile μέγα μύςετρον est 185 pars coty-
lae penditque 3!/, drachmas 134 adn. 1. 243, 1. 2 c. G, ΧΡ.

2852, 9, 10. — 6€. τὸ μικρότερον nüctpov (oppositum magno -

mystro 4) est 22* pars cotylae 127. 236, 4 c, G. X; eadem
mensura est ill& quae δικαιότατον μύςτρον vocatur et 8
scripulis definitur 134 adn. 1. 248, 6 c. G. XF. 202, 12
(proprie talia mystra 22!/, in 'eotylam incurrunt). — 4.
aliud μικρὸν μύςτρον est 24* pars cotylae (sive 12* pars
magni mystri 1) sive 4* pars cyathi 99. 134 adn. 1. 229,
8 c. G. VII; 243, 8. 4 c. G. XV. 252', 10, 11; pendit 91/,
drachmas 243, 4 c. G. XV. 252, 11; habet 2 κοχλιάρια 99.
229, ὃ c. G. FI ; eadem mensura μύςτρον simpliciter vo-
catur pertinetque ad cotylam hippiatricam (κοτύλη 10),
est 4* pars cyathi habetque item 2 κοχλιάρια 130. 238, 2.
3. 18 c. G, XII. 251, 3; pondus autem diversum affertur,
nam ut illius hippiatricae cotylae 12 unciae sunt, sic huic
mystro dimidia uncia tribuitur 238, 6. 11 c. G. XII. 251,
2, quae aestimatio redit 277, 2 Eus. et 231, 25 c. G. V II.
250, 5 (his duobus locis dimidia uncia significatur tribus
exagiis); eadem denique mensura est μύςτριον, ubi vide.
— $4. notae mystri 170. 221, 1 c. G. 11. 228, 2 c. G. VI».

μύςτρος, i. 4. μύετριον, 258, 7 T. μέτρ. (Calvus II 145,
4 legit uüctpov).

Μωυεςεῆς 342, 14 Suid.

Νάξιοι nummos invenisse dicuntur 293, 19 Poll.

νέβελ, εἶδος μέτρου Ἑβραϊκοῦ, 339, 25 Suid.; νέβελ
οἴνου 260, 4 Ep., habet 150 sextarios 253, 14. 268, 11 Ep.
(hinc corrigenda versio Latina II 102, 4). 277, 7 Eus.;
idem aestimatur 300 libris (i. e. cotylis) 257, 12 (unde
corrigenda corrupta scriptura 252, 21 γεφέλην in νέβελ
οἴνου). — aliter νέβελ ξέςται κδ΄ (an legendum xyóec xb?)
215, 19 Ep.

Νείλου ἀνάβαεις et ἀπόβαεις 30, 31. 181, 2 55. Zer. I.

νεφέλη pr. scr. 252, 21: vide vépeA.

Nisi n μνᾶ 301, 13 Al.

Νίκανδρος ὁ Ovareipnvóc 911, 26 Harp.

γομιμοδόκη v. scr. 329, 23.

vóuicua ΞΕ. moneta omnino 142 adn, 2. 265, 6. 267,
12. 269, 16. 270, 18, 19. 275, 1 Ep. 282, 14. 283, 2. 284,1
cet. Poll.; περὶ νομιεμάτων 280, 9, vouicuáruv κατάλογος
294, 1, ὁ ἐπὶ τῷ νομίεματι λόγος 293, 14, ὁ περὶ τῶν vo-

μιςμάτων λόγος 294, 26 Poll. — νόμιςμα ἀργύριον 307, ὅ. ὁ

— νόμιμα, τὸ κόμμα τοῦ τετυπωμένου χαλκοῦ 340,3 Suid.

— Αἰγιναῖον γόμιεμα 319, 17 Hes. — ὃ . solidus Constan- .

&inianus, eodem pondere est ac δηνάριον 253, 13 (conf. 98) ;

|C—oc—we— cw

200 INDEX

aliter pendere dicitur 8 scripula 147, sive 18 siliquas 278,
19 Eus. — huic νομίεματι tribuuntur a) 14 miliarensia 307,
28 gl. n. — 5) 8000 κοδραντῶν 166. 274, 22 Ep. 8318, 28.
390, 8. 9 Hes. (et 306, 21 κόκκοι τρεῖς corrigendum in
κοδράνται Y), sive 6000 λεπτῶν (vide áccápiov 4, λεπτόν
4), unde appellatur talentum 276, 12 Ep. 806, 21. — c)
80 δηνάρια 802, 20 Mazx.; conf. 302, 19. 253, 4. 5. — d)
195 librae 147. — e) 10 νομίεματα aequantur 4 libris et
2 unciis: vide ἀργύριον 5. — f) 3! νομίεματα (vel, ut
alii, 10) faciunt ἀργυροῦν sive ἀργύριον: vide haec voea-
bula. — solidis definiuntur pondera in tabula prima et
secunda quartae collectionis 137. 254, 9. 11. 14 cet. 256,
14. 156. 16. — Q2. notae 170. v, ser. ad 254, 21. 276, 12.
302, 19. 20. — conf. nomisma.

νομιςμάτιον 288, 16. 26. 291, 20, 296, 18 Poll. 315, 14.
318, 22. 322, 15 Hes.

νομιςματοπωλικὴ τέχνη 280, 18 Poll.

νομμίον v. scr. pro νουμμίον 802, 16.

νόμος, i. q. vooupoc in Dorica dialecto, 291, 27. 292,
2 Poll, et sic Δωριεῖς ἐπὶ vopícuaroc 330, 9 Phot.

Νουμᾶς (Νούμμας 384, 16), rex Romanorum, nummis
nomen dedit 147. 260, 18. 269, 16 Ep. (1I 105, 18 v. Lat.).
834, 16 Suid.

vouutaiov ἕν καὶ fjuicu τοῦ λεπτοῦ, tertia pars ko-
δράντου, 306, 26. 2.

νουμίον 253, 1. 266, 18. 328, 6: vide νουμμίον.

νούμμην, νούμμιον, 307, 25 gl. n.

νουμμίον (vouuíov), omnino parvus nummus 328, 6
Hes., comparatur obolo 322, 17 Z74es.; & Numa rege:
signatum atque inde appellatum 266, 18 (conf, 147) Ep.
334, 91 Suid. — νουμμίον idem quod áccápiov sive λεπτόν
258, 1; conf. áccápiov 4.

νουμμοδόκη 329, 23 Phot.

νοῦμμος (νούμωος 309, 6, νουμμός 147. 278, 18 Eus.,
νοῦμος 308, 1) ER. omnino nummus 147. 150 adn. 1. 804, 6.
807, 26. 308, 1. — ὃ. apud Romanos idem qui νόμος
apud Dorienses 330, 10 PhAot., in Italia et Bicilia per-
vulgatus 291, 22. 24. 292, 4. 24 Poll.; Siculorum voüupoc
ab Aristotele 1!/, obolo aestimatus 294, 25 Poil. 300, 2
schol. Hom. — 9. sestertius Homanus, quarta pars de-
narii II 86, 23. Didym. 1 302, 5 4l. 11 20. 41. 144, 9 Calv. ;
sub imperatofibus ex aere factus unciae pondere 150
adn. 2. 151. 278, 18 Eus. 302, 6 ΑἹ. (II 144, 11 Calv.). —
4. pars 123 siliquae (Constantinianae) 309, 2. 3. 5. 6 gl. n.

Ξενοφάνης 152. 293, 18 Poli.

Ξενοφῶν 162, 206, 6. 293, 6 Poil. 325, 7 Hes. 331, 12
adnot. Phot. 8341, 6. 25 Suid.

ξέςτης, sextarius Romanus. 14. ἐπιχιύριον ὄνομα apud
Romanos 210, 17 Gal., Ῥωμαϊκὸν τὸ ὄνομα cet. 279, 16.

—»—————— — — «
.

GRAECUS. 201

350, 16 EM.; derivatur ex sex vel sextus 279, 6 los.
979, 17. 860, 18 EM.; commemoratur 76. 77 adn. 5 Diosc.
82 adn. 3 4rchig. 216, 23 Gal. 260, 7. 261, 2. 23. 262, 8.
18. 22 cet. Ep. — ὃ. est 6* pars congii, 48* amphorae:
vide ἀμφορεύς, κεράμιον, χοῦς; capit olei 18 uncias, vini
90 cet, 223, 26. 224, 9 c. G. IV. 239, 11 c. 6, XIII.
240, 20. 241, 18. 242, 1 c. G. XIF. 947, 11 Orib. 250, 13.
251, 2. 16; inde breviter, olei appellatione omissa, sex-
tario tribuitur 1!/, libra 908, 11 vet. m. (conf. 68 s.). 222, 10
c. G. 1F. 230, 90 c. G. VIII. 844, 19. 246, 12 Orib, —
d. idem dicitur Ἰταλικὸς Eécrnc et definitur a) 168 parte
modii 59 adn, 1. 60. 198, 16 κοι. 208, 23. 205, 9 Her. —
b) 48* parte amphorae Romanae sive pedis cubici 60.
202, 23. 203, 22 Her. — c) 1*/, libra vini 208, 18 vet, m.
(59 adn. 1), vel 1!/ libra olei 68 s. 208, 15 vet. m. 238, 14
coll. II 149 s. — d) pondus eius et mensura ab Oribasio
definita 224, 7 c. G. IV. 9417, 91 Qrib. — 4. habet 2
ἡμίξεετα sive heminas 294, 17 e. G. V. 246, 1 Orib., vel
2 cotylas 127. 189. 208, 7. 27 vet. m. 222, 9 c. G. IV.
229, 7 c. G. VII. 2838, 8 c. G. IX. 235, 18 c. G. X. 288,
8 c. G. XIII. 249, 19 c. G. ΧΡ) 958, 5 m. ué1p. (II 144,
28 Calv.). 263, 19. 20 Ep.; conf. κοτύλη 8. — ὅ. habet
29 λίτρας (scil. uerpikác): vide λίτρα 4. — G6. a Galeno
appellatur Eéctrc 'Pupaikóc 211, 2. 7. 13; sed falso de-
finitur 20 unciis metricis 211, 9, 10, nec vero rectius &b
aliis 18 unciis metricis 211, 13, quae debuerunt esse 20
unciae vini et 18 unciae olei, utraeque ςταθμικαί; inde
orta est alia falsa aestimatio ex qua sextario 120 ςταθμοῦ
óAkal sive δραχμαί tribuuntur (conf, κοτύλη 5) 73. 208, 27
vet, m. 233, 12 c. G. IX. 28b, 19 c. G. X. 942,20 c. G. ΧΡ.
— 9. aequalis Romano est ᾿Αλεξανδρινὸς ξέςτης, qui de-
finitur 2 libris olei 264, 1 Ep. (II 103, 6 v. Lat.), comme-
moratur 264, 15 Ep. (Il 106, 5 v. Lat.); idem ᾿Αλεξαν-
δρείτης Eécrnc sive ívíov vocatur et'2 cotylis sive 120
drachmis definitur 256, 3. 4. 5. — f$. incerti sunt ξέςται
ὑργοί et ξέετης ξηρός 61. 205, 13 Her.; ὑργοῦ ξέεται 15
comparantur eum 1!/, modio (Romano) sive 25 libris 342,
19 Suid. — €. Eéctnc ὁ Ἑλληνικός est idem ac Romanus;
falso derivatur a ξέεςθαι 271, ὅ Ep. — RO. Eécrnc (Eye)
κοχλυάρια β΄, αἵτινες καὶ τριβλία λέγονται 246, 11 Orib. —
431. notae sextarii 169. 170. 207, 21 vet, m. 221, 4. 7
c. G, II. 226, 18 c. G. VT*. 228, 6. 1 c. G. VI», 249, 18.
262, 20. 21. 22. 23. 24.

ξεςτιαῖον μέτρον 211, 8 Gal.

ξεςτίον, μέτρον ἐπὶ ὑγρῶν, 340, 10 Suid., i. q. ξέςτης,
240, 1. 5 Orib. '

ξηρός ξέςτης: vide ξέςτης 8. — ξηρῶν μέτρα: vide
μέτρον 3.

ξηροχείμαρρος 190, 11 Zer. P.

202 INDEX

ξόανον v. scr. pro ὀξύβαφον 228, 8.

ξυλικὸν τάλαντον Antiochense 119. 301, 1 4([., Ale-
randrinum 120. 301, 3 4L.

ξυλόκοκκον idem quod κεράτιον 245, 21 Orib.

ξύλον, Aegyptia mensura, habet 3 cubitos cet. 182, 21
Her. I, idem 6 spithamas, quas sextantes vocavit Balbus
II 13; conf. xylum.

ξυλοπριςτικὸς πῆχυς; vide πῆχυς 6.

ξύνιςτρον, νόμιςμα, 322, 16 7es.

ὀβελίεκος in aeneis nummis Atheniensium 350, 23 EM.

ὀβολός 3. ὀβολός, vópicua, 270, 18 Ep., εἶδος, vo-
pícuaroc, 330, 12 PÀot, 340, 11 Suid.; ὀβολοί (i. e. ófe-
λοί) τὸ παλαιὸν ἀντὶ vouícuaroc 349, 1 EM.; ὀβολοί,
νουμμία cet. 322, 17 77es.; vocis origo explicatur 290, 24.
291, 3. 7 Poll. 350, 22 ss. EM.; commemoratur 74 adn. 1
extr. 76 adn. 2 Hipp. 88 adn. 8. Philumen.; ὀβολοὶ ἐκ
χαλκοῦ 848, 1 Suid. — ὃ. est 6* pars drachmae 311, 16
Harp. 322, ἃ Hes.; conf. δραχμὴ 2; sic igitur 8 oboli
sunt δὲ pars tetradrachmi 311, 10 Zarp. 337, 12 Suid.
849, 28 EM. — ἃ. item ᾿Αττικὸς ὀβολός, qui commemo-
ratur 75 Hipp. 290, 14 Poli. 325, 6 Hes. (sive ὀβολὸς
᾿Αττικῷ «ταθμῷ 75 adn. 2 Zipp.), est θὲ pars Atticae
drachmae 67. 208, 2. 4 vet. m. — 4&. ὀβολός habet 8 χαλ-
κοῦς 157. 208, 4 vet. m. 222, 4 c. G. 111. 249, 9. 285, 20
Poll. 299, 27 Dtod. 300, 14 4I. (II 143, 6 Calv.). 332, 25.
331,1 Phot. 345, T Suid. 856, 4. 7 EM. — 4$. aliter ὀβο-
Aóc habet 6 χαλκοῦς 107. 157. 232, 16 c. G. 1X. 330, 13
Phot. 340, 12. 344, 14 Suid. — €. ὀβολός, Romanum pon-
dus, est dimidia pars scripuli habetque 3 siliquas 89.
125. 220, 2 c. G. 17]. 222, 2 c. α΄. 111. 998, 16 c, G. VII.
231, 91 c. G. VIII. 234, 18 c. G.. X. 2371, 5 c. G. XI.
238, 9 c. G. XII. 240, 4 c. G. XIV. 246, 22, 248, 1 Orib.
948, 14 (coll. 13). 249, 7. 250, 3. 265, 8. 218, 12. Eus. —
V. Αἰγιναῖος ὀβολός 292, 8 (conf. 13. 14). 298, 1 (conf.
5. 6) Poil. 812, 8 Hes. — f. ὀβολός Hebraicus (i. e. gera)
est 20* pars didrachmi Hebraici sive sicli 154 adn. 6.
266, 6. 268, 7 Ep. (II 104, 26 v. Zat.). 317, 1 Hes. 331, 10
Phot. 336, 12 Suid. (conf. cíkAov), sive 80* pars unciae
266, 4. 56. 268, 5. 6 Ep. (conf. II 104, 93. 25 v. Lat.).
218, 18 Eus. (hoc loco vocatur ὀβολός λεπτός: conf. Àe-
πτόν 2); est aequalis Attico obolo 154 adn. 6. — 9.
alius obolus, argenteus nummus, dicitur fuisse 8* pars
unciae 266, 1. 2 (conf. 148 adn. 2. 147). 268, 20. 269,4
Ep. (II 104, 21. 22 v. Lot.); idem vocatur ὀβολὸς ὁ ἐξ
ἀργύρου tribusque scripulis definitur 303, 6. 15, ubi prse-
terea ἄλλος ὀβολός argenteus affertur, qui 8* pars un-
ciae fuerit 308, 16. — £O. ὀβολὸς ὁ ἀπὸ cibnpov, πεποιη-
μένος, item 8" pars unciae sive 3 scripulorum 266, 3.
268, 20 Ep. (II 104, 23 v. Lat.). 303, 16. 304, 3. — 41.

GRAECUS. - 208

ὀβολοί, οὖς φόλλεις καλοῦμεν, 338, 2. 240, 17 Suid. —
12. corruptus est locus: 274, 17 Ep., ubi oboli, Romani
ponderis, definitio restituenda esse videtur. — 413. no-
tae oboli 171. 207, 10 vet. m. (conf. 66). 290. 1 c. G. 17.
226, 10 c. G. P I*. 221, 10 c. G. VI^. 914, 8 c. G. XVI.
249, 17; de notis 2 obolorum vide διώβολον.

ὀβολοςτατεῖν 351, 7 EM.

ὀβολοςτάτης 851, 3. 5. 353, 8 EM.

ὀγγία 274, 18: vide οὐγγία.

ὀγδόα, ἡμιχοίνικον, 322, 19 2768.

ὀγκία, uncia Dorica Siculorum dialecto, 329, 17. 330,
18 Phot.

ὀδελός, i, e. ὀβολός, 76 Nic.

ὀδολκαί, ὀβολοί, 322, 20 Hes.

oivnpóv μέτρον 337, 27 Suid.

οἶνος. vini pondere mensurae exiguntur 223, 22 ss.
2234, 9 6. G. IV. 229, 10 ss. c. G. VII. 239,8 ss. c. G.
XIII. 240, 15 88. c. G. XIV. 241, 8 ss. Orib. 259, 1 m.
uérp.; conf. vinum. — pondus eius comparatur cum pon-
dere mellis et olei 223, 7. 15 c. G. IV. 2299, 10. 18 as.
c, G. PII. 246. 38. 25. 241, 1 Orib. 211, 10 Eus.

οἰφί legisse videtur interpres Epiphanii II 101, 10:
vide ὑφή.
. οἴφιν, μέτρον τετραχοίνικον Αἰγύπτιον, 322, 21 Zfes.;
conf. ὑφή.

ὁλκῆ. 31. significat omnino pondus 326, 15 Hes. 331,
34 Phot. cet.; ὁλκῆ, δύναμις, ῥοπή cet., 322, 99 /Zes. 330, 19
Phot. 340, 23 Suid.; sic ὁλκὴ vouicuaroc 316, 23 Zes.,
ὁλκὴ ταλάντου 290, 20 Poll, δραχμὴ ὁλκὴν vel ὁλκῇ vel
Ax" δραχμῆς 68 adn. 6. 74 extr. 75 adn. 2. 76 adn. 5,
τριώβολον ὁλκὴν 75 adn. 2, ὁλκῆς ὀβολός ibid., ἐξάγιον
ἡλκὴν 813, 22 Hes. -- 99. ὁλκὴ ἡ εὐνωνύμως δραχμὴ
τροςαγορευομένη 207, 16 vet. m. (conf. 68 cum adn. 6),
'el ὁλκὴ ἡ xai δραχμὴ cuvuvüpuc καλουμένη 226, 15
" G. FI*, et similiter aliis quoque locis plurimis hae
luae voces synonymae 6880 dicuntur: 89. 107. 221, 18. 20-
. G. 7117. 282, 18: c. G. IX. 240, 1 c. G. XIV. 248, 4
)rib. 248, 11. 265, 19. 268, 16. 274, 16 Ep. (II 104, 15
. Lat.). 300, 11 44. (II 148, 3 Calv.); eouf. etiam 75 Hipp.
6 Diosc. 82 adn. 8 Archig. 250, 24 cet., et vide δραχμή 11.
- d. ᾿Αττικὴ ὁλκή appellatur vetusta Attica drachma-
08, 1 vet. m. (conf. 67), eique 6 oboli tribuuntur 208, 3.
— 4. item drachma Ptolemaica, quae parte sesquioctava--
neiae Romanae aestimata est (conf. bpayun 10), 121.
38, 15. 16 c. G. XII. — $. item denarius Romanus,
eptima unciae pars, 67. 208, 1 vet. m. — (ὃ. vulgo ὁλκῆ
st denarius Neronianus, eaque definitur 8* unciae parte
ive 3 scripulis sive 18 siliquis 147. 209, 18 Gal. 231, 18
. G. VIII. 240, 7, 12 c. G. XIV. 246, 90 Orib. 248, 22.

204 INDEX

24. 270, 16 Ep. 278, 10 Eus. 303, 7. 305, 20; conf. δραχμή
4. 8. — V. ὁλκὴ sexta pars librae 97. 228, 23 c. G. VII.
— Θ. notae 171. 220, 10 c. G. 11. 2296, 15 6. G. VT*.
927, 18 c. G. V Ib.

ὀλκή i. q. ὁλκή 248, 4. 5 Orib.; conf. οἷδε.

ὁλογραμμάτως 219, 11 c. G. 11.

ὁλογύρως μετρούμενα χωρία 190, 8 Zer. Κ΄.

ὁλοκότινον, δηνάριον εἶδος ἀργυρίου ὁλοκοτίνου ἔχον
ἰεχύν 307, 1. 886, 8 Suid.

ὀμβρίου ὕδατος craO0uóc: vide ὕδωρ.

Ὁμηρικὰ ἀπορήματα Aristotelis 155.

Ὅμηρος 152. 281, 2, 16. 20. 282, 6. 284, 6. 286, 24.
287, 4. 9. 289, 4. 7 Poll. 301, 6 4l. 332, 1. 10 Phot. 831, 3.
848, 20. 23. 844, 17 Suid. 848, δ. 354, 4. 7 EM. — "Oyn-
poc in nummis Chiorum 298, 22 Poll,

ὀξόβαθον v. scr. pro ὀξύβαφον 207, 21. 208, 8.

ὄξος. pondus eius aequale ponderi vini 241, 5 c. 6.
XIPF. 260, 21.

ὀξυβάφιον 327, 20 Hes.

ὀξύβαφον Ἐξ. omnino, mensura minus quam tryblium,
840, 25. 346, 9 Suid., commemoratur 76 adn. 3 Zipp. “Ὁ
Nic. 76. T1 adn. 5 Diosc. 88 adn. 8 Dieuch. — ὃ. est 4*
pars cotylae (Atticae et Aegyptiae) habetque 1!/, cya-
thum 127. 208, 8 vet. m. 2292, 16. 19 c. G. IV. 2383, 11
c. G. 1X. 235, 20. 236, 18 c. G. X. 289, 2. 4 c. G. XIII.
242, 28 c. G. XV. 246, 16. 17 Orib. 250, 15. 251, 5. 266, 6.
— 8. huius oxybaphi varia pondera haec afferuntur: a)
ὁλκαὶ δύο ὀβολὸς α΄ χαλκοῖ δ΄ 208, 9 vel. m.; vide 69; —
5b) 18 drachmae olei, 20 vini cet. 324, 5 c. G. IF. 239, 15
c. G. XIII. 240, 28. 241, 16. 242, 4 c. G. XIV. 241, 15
Orib. 250, 16. 251, 6 (ubi vera scriptura est οὐγγίας β΄ δ΄).
261, 19: haec snnt pondera Romani acetabuli et respon-
dent ei ponderationi quam 8ub κοτύλη 3 attuli; — 6) 15
drachmae 285, 20 c. G. X. 942, 94 c. G. ΧΡ 256, 1: de
bae aestimatione conf, κοτύλη 5; — d) 2'!/, unciae (sive
14 stagia) 281, 1. 19 c. G. V III. 945, 1 Orib.; — e) 5
unciae 277, 6 Eus. — 4. acetabulum Romanum, quarts
pars heminae, 183. 240, 23. 241, 16 c. G. XIV: pondera
eius vide supra sub 8, ὅ. — $$. est dimidia pars cotylse
illius quam hippiatricam diximus (conf. κοτύλη 10, HU-
crpov 1), habet 3 cyathos 99. 130. 139. 229, 4. 6 c. G. P 11.
237, 25. 238, 1 c. G. XII. 256, 20. 21. 268, δ. 6 m. μέτρ.
(II 145, 2. 3 Caiv.); pendit 6 uncias 238, 4 c. G.. XII.
206, 26. — (ὃ. notae oxybaphi 171, 207, 21 vet. m. 221, *
c. G. II. 228, 8 c. G. V Ib. 949, 14.

ὄργυιά €, mensura corporis 179, 15 Poli 892, 31
Hes. 840, 27. 341, 1 Suid. 861, 8. 9 EM. — €. mensurs
porrecta, habet 4 cubitos, 6 pedes cet. 180, D Great.
184, 14. 23 Her. II. 186, 11 Her. 717. 197, 15. 24 Euc!.

GRAECUS. 205

199, 9 T. T. μ. 304, 24 Const. — 9. orgyia Ptolemaica
sive Philetaerea habet 4 cubitos, 6 pedes Philetaereos,
T!/, pedes Romanos 183, 1 er. I; conf. 28. 29. — 4.
orgyia recentior in Aegypto 8 Romanis instituta habuit
9!/, επιθαμὰς βαειλικάς ἊΣ e. Romanas) sive 27 palmos et
ἀντίχειρον, i. e. 27?/, palmos cet. 88 s. 189, 8 ss. Her. P;
eadem usitata in imperio Byzantino, ubi vocata est pa-
αλικὴ II 148 Ped., eique perinde tribuuntur 27 παλαιςταί
et KóvbuAoc, i. e. ἡ τοῦ ἀντίχειρος éxracic sive 3 digiti,
II 147 extr. 148 vs. 9 Ped., unde et explicandum et emen-
dandum est fragmentum de orgyia 192, 3 ss. (conf. 46);
quod vero eandem Pediasimus habere dicit ςπιθαμὰς κοι-
vàc ἕνδεκα II 147 atque inde eam appellat ἐνδεκαςπίθα-
μον II 148 vs. 6. 17, hae sunt spithamae novi cuiusdam
cubiti ab ea ipsa orgyia derivati: cum enim ex antiqua
ratione omnis orgyia habuerit 4 cubitos, cubitus autem
tum fuerit bipedalis sive 32 digitorum, spithama denique
manserit 19 digitorum, haec Byzantina orgyia suas (sive
κοινὰς) ςπιθαμάς habuit 10*/, vel numero rotundo 11, si-
eut scribit Pediasimus (conf. Letronnii verba I 58 citata;
sed is in eo fallitur quod aliam fuisse dicit ἐνδεκαςπίθα-
μον, aliam 275/, palmorum orgyiam). — $$. orgyia quae-
dam minor priore II 148 vs. 7. 16 Ped., quae forsitan
habuerit 6 pedes Romanos sive 3 cubitos bipedales; nam
sic Hesychius 328, 1: (ὀργυιϊιὰ) καὶ πήχεις τρεῖς. — 6.
cognata orgyiae Aegyptiae recentiori (4) fuisse videtur
οὐργία Iuliani Ascalonitae, cui tribuuntur 9!/, spithamae
201, 6; eadem vocatur οὐργία γεωμετρικήὴ 201, 9, eique
opponitur ἁπλῆ 201, 20. 21 (ita ut 100 orgyiae geom.
efficiant 119 simplices); conf. δῦ. — δ. ὀργυιά tabulae
Her. VII habet 2!/, cubitos, 4!/, pedes cet. 193, 10. 194, 5.
195, 17 Her. VII. 197, 1 Her. VIII. — €. ὀργυιὰ τε-
τράγωνος (Ptolemaica sive Philetaerea) habet 36 ped.
quadr. 185, 21 Her. II]. — €. orgyia Aegyptia recentior
(4) quadrata est 5* pars librae, 200* pars modii satorii
39. 40. 190, 17 ss. 191, 1 ss. (conf. 89 ad. 2). II 147 Ped.

ὀργυιαῖον μέτρον 326, 94 Hes. — ὀργυιαῖος ὁ μέγας
341, 2 Suid. ᾿

᾿Ορειβάειος κατὰ ᾿Αδαμαντίου 224, 7 c. G. IV. 241,90
Orib. — περὶ μέτρων xai «ταθμῶν "OpiBaciou 244, 11;
ἰατρικὸν "Opigaciou 244, 13 Orib.

ὀρθόδωρον, mensura corporis, 179, 6 Poll. 323, 3 Hes.;
habet 11 digitos 180, 2 Greav.; ab aliis comparatum cum
spithama 323, 4 7768.

ópófiov ponderis instar usurpatum 771 adn. 9 Diosc.

ópoBoc, mensura, 243, 18 c. G. XV (conf. 134 adn. 1. 2
extr.). 252, 16.

optó, i. e. ἀρτάβη, praef. I p. xvr. 272, 15 Ep.

206 INDEX

ὀςτᾶ κεραταίας 147, ócrà ἀπὸ κεραταίας καρποῦ, sili-
quae, 270, 8 Ep., unde ὁ ὀςτῶν 147 extr. 270, 9.

οὐγγία (οὐγκία) €. ἐπιχώριον ὄνομα Romanis 210, 18
Gal.; pondus Romanum, reperitur apud Galenum 212, 3.
17. 18. 27. 218, 7. 214, 8. 10 cet., item apud Dioscori-
dem 76. — 2. est 12* pars librae Romanae: vide λίτρα 2;
habet παρὰ τοῖς Ἰταλικοῖς δραχμὰς η΄, i. e. 8 denarios
Neronianos, 232, 9 c. G. IX; et sic uncia vulgo defini-
tur: 125. 214, 16 Gal. 221, 18 c. G. 111. 934, 1 c. G. X.
237, 2 c. G. XI. 281, 28 c. G. XII. 240, 9 c. G. XIF.
248, 4 Orib. 248, 19. 249, 4, 253, 10. 254, 17. 256, 21.
301, 18 41. (II 144, ὃ Calv.). 316, 22 Hes., sive 24 scri-
pula 125. 208, 2 vel, m. 232, 11 c. G. 7X. 284, 7 c. G. X.
240, 9 c, G, XIF. 248, 19. 264, 17. 256, 21. 270, 12 Ep.
— 8. in eandem ante Neronem incurrerunt 7.denarii
67. 106. 208, 1 vet. m. 214, 15 Gal, 232, 8 c. G. 7X. —
4. eadem definitur 6!/, Atticis drachmis vetustis 67. 208, 1
vet, m., vel T!/, drachmis Ptolemaicis 191. 214, 14 Gal.,
vel 6 stagiis 281, 4 c. G. VIII. 946, 4 Orib, — 5. eidem
tribuuntur 2 stateres (Aegyptii vel Hebraici) 228, 22 c.
G. VII. 253, 8. 265, 12. 13. 267, 28. 210, 15. 274, 26 Ep.
(II 104, 8 v. Lat.). 8065, 11. — ὦ. ἡ οὐγγία τοῦ Temé-
peoc κόκκους ἔχει υ΄ 269, 4 m. μέτρ. (quingenta granula 1I
146, 7 Calv.). — €. «ς«ταθμικὴ οὐγγία est ipsa uncia Ro-
mana, pondus 8 drachmarum, 218, 5 Gal.; opponitur me-
tricae unciae 210, 8 ss. 216, 4. 217, 21 Gal.; ςταθμικὰς
οὐγγίας 10 olei aequales 12 metricis invenit Galenus
217, 16. — f$. μετρικὴ οὐγγία, i. e. 12* pars cornus
olearii (conf. κέρας et Airpa 4) 210, 9. 211, 18. 217, 21
Gal.; eadem vocatur ἡ ἐκ τοῦ λιτραίου κέρατος 211, 16
Gal, sive ἡ ἐκ τῆς 'Pupaikfc λίτρας 216, 21 (coll. II 149).
217, 4 Gal., sive Ῥωμαϊκὴ οὐγγία 211, 21. 217, 9 Gal.
sive Ἰταλικὴ οὐγγία 216, 2 Gal.; eadem, simpliciter οὐγγία
appellatur 210, 22. 28. 211, 10 (ubi Galenus metricas un-
cias statuit quae esse debebant ponderales). 213, 5. 2106,
94 Gal. 994, 8 c. G. IV. 941, 21 Orib. (conf. 92). — 9.
notae unciae (et ponderalis et metricae) praef. I p. vi.
171. 207, 18 vet, m. 220, 16 c. G. 71. 226, 1. 2 c. G. V T*.
291, 30 c. G. V Iv. 243, 94. 244, 1 c. G. ΧΡ. 249, 17. —
10. οὐγγία, 124 pars pedis Romani, 184, 13. 17. 18 Zer. 1].
197, 17. 19. 91 Eucl.; eadem quadrata et cubica mensura
185, 10. 11 cet. 7er. 1].

οὐγκία M. i. q. οὐγγία, pondus Romanum, 57. 59
adn. 1. 150 adn. 2. 267, 23. 270, 5. 12. 14. 978, 11. 90.
808, 18. 20. 21, 805, 8. 4. 305, 20 v. scr. 307, 8. 816, 9;
falso derivatur ex ὄγκος 270, 5 Ep. — 39. Siculorum
nummus 292, 11. 298, 4 Poll.

οὐγκιαςμὸς ὕδατος 205, 4 Her.

GRAECUS. 207

οὐδραία, ὑδρία, est dimidius Atticus metretes 328, 6
es. .

οὐλκή, i. q. ὁλκὴ (ubi vide), 245, 20. 247, 15. 17. 19.
248, 4. ΄
᾿οὐργία v. scr. 189, 8 (conf. ad 190, 8. δ). 201, 5, 9.
12. 14. 16. 19 ss.: vide ὀργυιά.

οὐργύα pr. scr. 263, 17.

οὐργυιά v. scr. 189, 8. 17. 197, 5.

oüpva, urna Romana, dimidia amphora, 81 Afr. 257, 26
T. μέτρ. (II 144, 21 Calv.), capit 40 libras vini, 36 olei
cet. 240, 17. 241, 10. 23 c. G. XIPF. 200, 9. 26. 251, 13.

ógel, i. q. ὑφή, τῶν β΄ δρακῶν τῆς χειρὸς τὸ μέτρον
272, 9 Ep.

ὀψόβαφον comparatur tryblio 263, 27 Ep.

ἸΤαιάνιος, Eutropii interpres, 52 adn. 1. 200, 4 T. T. μ.

παῖς δελφῖνι ἐποχούμενος in nummis Iasensium 298,
22 Poll.

παλαιὰ ἔκθεεις mensurarum in tabulis Heronianis 23.
38. 184, 7 Her. I. 198, 18 Her. V Il.

παλαιςταί in nummis Aspendiorum 298, 24 Poll,

παλαιςτὴ (παλαιςτής), mensura corporis, 179, 3 Poll.,
τὸ τετραδάκτυλον τῆς χειρός 348, 22 EM., rerpabákruAov
μέτρον 8561, 16 EM.; sic 4 digiti ei tribuuntur 180, 1
Greav. 182, 10 Her. 1. 184, 18 Her. 11]. 186, 6 Her. 11].
188, 1 Her. V. 193, 20. 195, 11. 12 Her. VII. 196, 22
Her. V1II. 197, 11 Eucl. 198, 21 m. T. p. 901, 1 lul.
3283, 8 Hes. 351, 20 EM. — vocatur etiam δοχμὴ vel
δακτυλοδόχμη vel δῶρον vel TpóvOoc (vide haec voca-
bula), vel etiam τέταρτον (pedis) vel τρίτον (spithamae):
188, 1 Her. P, vel τέταρτον, quia 4 digitos habeat, 188, 2.
Her. V. 195, 11 Her. ΚΠ]: falso autem & nonnullis com-
paratur spithamae 828, 9 Aes. 330, 20 Phot. 841, 8 Suid.
— παλαιςτῆς Ptolemaicus definitur 29, 180, 9 ss. Did.
182, 10 cet, Aer, 17. — εὐθυμετρικὸς παλαιϊςτῆς opponitur
quadrato ac cubico palmo eiusque ratio ad reliquas men- .
suras definitur 180, 12. 18 Did. 196, 5. — ἐμβαδικὸς πα-
λαιςτὴῆς 180, 12. 14 Did. sive παλαιςτὴ ἐν τετραγώνῳ
185, 9 Her. II sive ἐπίπεδος παλαιςτῆς 196, 6, porro
crepeóc παλαιςτής 180, 19. 14 Did, 196, 6 sive «ςτερεὰ
παλαιςτὴ 185, 20 Her. II definiuntur locis citatis,

παλαιςτής, recentior forma praeter παλαιςτή, praef, I
p. viu. 179, 8 Poll. 180, 12, 13 Did. 182, 3. 10 Zr. I.
184, 13 v. scr. 188, 1 Her. V, 193, 20. 195, 11 Zer. VII.
196, 5. 196, 22 Her. VIII. 197, 14. 11 Eucl,. 810, 6 4p.
317, 8 Hes.

ἸΤαλαιςτίνη 200, 22 Iul.

ΤΤαλαιςτῖνοι II 153.

ἸΤαλλάδος πρόσωπον in nummis Atheniensium 323, 10.

208 - INDEX

11 Zes. 380, 21 Phot,, unde ipsi nummi appellati sunt
ΤΙαλλάδες 290, 10 Poil.
παντάνα vel πάτανα, τρυβλίον, 328, 18. 21 es.
παραγάγγας 328, 14 Hes.; vide παραςάγγης.
: παραςάγγας 323, 15 7les.
παραςάγγης, μέτρον TTepcikóv, 184, 6 Her. 1. 200, 13
T. Tt. μ. 863, 19 EM., sive εἶδος μέτρου TTepcixo0, 323, 14.
15 Hes. 330, 28 Phot. 341, 4 Suid., habet 30 stadia (Phi-
letaerea) sive 4 milia (Ptolemaica) 184, 5 7er. I. 193, 8
Her. VI. 900, 18 T. T. μ. 323, 16 266. 830, 93 Phot.
341, 4 Suid. 352, 4. 353, 19 EM. — apud Aegyptios ha-
bet 60 stadia 352, 5 EM.
παράςημον νόμιςμα 323, 18 2148. 352, 7. 11 EM.
παραχαράξιμον vóuicua 346, 11 Suid,
παραψίς, μέγα τρυβλίον, 828, 20 Hes.; conf. proxima.
παροξίς habet 1!/, siliquam 2831, 23 c. G. V TII. 248,
24 Orib.
παροψίς 263, 27 Ep., parapsidis YI 103, 4 v. Lat.
. Tráccov, mensura tabulae Her. VII, 50. 193, 14, 194, 9.
195, 20 Her. VII. 197, 3 Her. VIII.
TácCOC, i. e, passus, legitur in Heronis Barulco 9.
πάτανα: vide πάντανα.
ἸΤάφιοι in Cypro insula 261, 12 Ep. 318, 20 Hes. II
151 init.
παχεῖα δραχμῇ, i. e. Aeginetica, 290, 15 Poll. — πα-
χείᾳ δραχμῇ, τὸ δίδραχμον ᾿Αχαιοί 823, 22 Hes. — πα-
χείας, Ζάλευκος ἐν νόμοις cet, 821, 8. 9 Hes.
πεδανός 323, 93 Hes.: vide πέλανος.
πέλαθρα, πλέθρα, 830, 27 Phot.
πέλανορ, τὸ τετράχαλκον᾽ Λάκωνες 323, 25 Hes.
πέλανος (πεδανός Zes.)), ὁ τῷ μάντει διδόμενος μι-
εθός (ὀβολός), 823, 98 Hes. 380, 26 Phot, 841, 8 Suid.
TleAacyoi 383, 20 Suid.
πελάχνιν, τρυβλίον ἐκπέταλον, 323, 26 Hes.
πέλεθρον 310, 8 4. 324, 1 Hes. 841, 10 Suid.: vide
πλέθρον.
πέλεκυ, δεκάμνουν, 318, 20 7765.
πέλεκυς, ςταθμίον é£auvatov vel δωδεκαμναῖον, 324, 3.
4 Hes. |
ΤΤελοποννηςιακὸν vójicua 328, 9 Zes.
ἸΤελοποννήςιοι 289, 15 Poll, 841, 12 Suid.
πεμπιύβολον 341, 14 Suid.
πεντάδραχμον Cyrenensium 284, 2 Poll.
πεντάλιτρον 169.
πεντάλιτρος δίκελλα 297, 18 Poil.
πεντάμνουν, τό, 318, 19. 326, 7 Hes.
πεντάμνους 982, 23 Poll. ᾿
ΤΙεντάπολις Λιβύης 325, 17 Hes.
πενταςτάτηρος 282, 23. 283, 1. 907, 117 Poll.

Tx το δ’

GRAECUS. 209

πεντάςχοινον, crábiov, 324, 6 Hes.

πενταχοίνικον, mensura, 206, 6 Poll.

πεντέπηχυ 330, 29 Phot.

πεντέχαλκον 288, 3. 7 Poll. 380, 29 Phot,

Tevtnkovróáópaxuov Cyrenensium 284, 1 Poll.

πεντηκονταταλαντία 280, 17 Poll.

πεντηκοντόγυος 310, 10 4. 315, 11. 324, 6 Hes.
848, 6 EM.

πεντόγκιον praef. I p. xx. 298, 2; πεντόγκιον ἀργύ-
ριον 292, 24 Poll.

πεντώβολον 341, 12. 14 Suid.

περίοδος, μέτρον τι τῶν μετάλλων, 324, 8 Hes. (conf.
Poll. 7, 99). 0
περιοριςμοὶ τῶν προαςτείων 190, 8 (conf. 190, 1)

r. V.

Tfépcoi 352, 4, 353, 19 EM.

Tlépcnc in nummis Thasiorum 293, 25 Poll.

ἸΤερεικὴ cxoivoc 193, 16. Zer. VII. — ΤΤερεικὸν μέ-
TpOv vocatur ἀρτάβη 847, 28 E M., àyávn 314, 5. Hes, 334,
22 Suid., παραςάγγης (vide hane vocem), cyoivoc 353, 19
EM. — TTepcixóv vóuicpa 293, 7 Poll. |

TeptiKÓ ,. i, 6. pertica, graece ἄκαινα, 184, 20 Her. 1].

ΤΤήγαςος in Corinthiorum nummis 290, 11 Poil.

πηλικότης μέτρων 198, 20 m. T. p.

πῆχυς 31. mensura corporis 179, 11 Poll. 341, 16 Suid.
352, 13 EM. — 92. mensura porrecta, habet 1!/, pedem
186, 7 Her. 111]. 181, 1 Her. IV. 197, 22 Eucl. 199, 8 m.
T. μ. 201, 9 Jul, 276, 16 Ep. 324, 9 Hes. 341, 17. 842, 28
Suid., sive 24 digitos (sive 6 palmos) 180, 4 Greav. 180, 9
Did. 182, 17 Her. 1. 184, 91 ZHer. 11. 186, 1 Her. 411. —
3..Bacuikóc πῆχυς, cubitus antiquus Aegyptiorum, a Pto-
lemaeis regibus servatus 25. 29. 180, 15. 17 Did.; idem
simpliciter πῆχυς vocatur 181, 9. 182, 4. 17 cet. Her. 1;
habet 1!/, pedem Ptolemaicum sive 1*/, ped. Roman. 180,
10. 15 ss. Did, — 4. βαςειλήιος πῆχυς Persarum apud He-
rodotum 25. — 41$. λιθικὸς πῆχυς 37. 45. 46. 187, 8 Her.
IV. 189,4 Her. V. — €. ξυλοπριςτικὸς πῆχυς 33. 45. 46.
182, 18 7er. 1 sive ὁ τοῦ πριςτικοῦ ξύλου 189, 6 Her. V.
— δ. cubitus bipedalis 42 s. 188, 15 77er. V. 193, 10. 194,
1. 195, 16 Her. VII. 196, 26. Her. VIII. — $. alius qui-
dam eubitus bipedalis in imperio Byzantino derivatus esse
videtur ex orgyia Aegyptia recentiore, ad quem cubitum
pertinent κοιναὶ ςπιθαμαί Pediasimi: vide ópyuiá 4. — 8.
εὐθυμετρικὸς πῆχυς opponitur quadrato et solido eubito,
anc sic appellatur et sesquipedalis 187, 7 /7er. IP et bi-
pedalis 196, 14, — «840. πῆχυς crepeóc ex ratione sesqui-
pedalis cubiti explicatur 185, 17 er. 11 (eodem loco ex-
cidit πῆχυς τετράγωνος cet); item ἐπίπεδος et cTepeóc

SCRIPT. METBROL. Il. 14

He

210 INDEX

πῆχυς ex ratione bipedalis cubiti definiuntur 196, 16, 18.
— 11. πῆχυς, i. e. cubitus solidus Romanus, capit 3 ar-
tabas recentiores sive 10 modios Romanos 63. 64. 204, 18.
19 Her, — conf. cubitus.

πιάτοις, τὸ“ ἄςημον ἀργύριον, 324, 12 2169.

πιθοειδὲς ςχῆμα 202, 15 Her.

πίθος 203, 2. 13 er.

πίςςα heminae infusa quantum pendeat 70. 208, 22
vet, m.
πίχυς, μέτρον (i, e. πῆχυς), 324, 13 Hes.

ΤἸΤλάτων philosophus 280, 13. 295, 11 Poll. 353, 28 EM.
ἸΠλάτων comicus 152 adn. 1. 286, 16 Poil.
πλεθριαῖος 841, 24. 342, 1 Suid.

πλέθρον M. omnino μέτρον γῆς 310, 8 4p. 824,11
Hes. 330, 91. 8331, 3 Phot, 341, 10. 19 Suid, 347, 11 EM.;
εἶδος μέτρου 318, 8 77es, — 32. sexta pars stadii 310, 8
Ap. 324, 2 Hes. 330, 28. 381, 6 Phot. 841,- 11. 22 Suid.;
habet 100 pedes 198, 2 uci. 341, 25. 842, 22 Suid., sive
66*/, cubitos 198, 1 Eucl, 331, 1 Phot. 341, 21. 23 Suid.;
vocatur εὐθυμετρικὸν πλέθρον 198, 1 Euci, — 9. quadrata
mensura, habet 10000 pedum quadrat. 324, 1 77es. 241, 21
Suid. — 48. πλέθρον Ptolemaicum habet 10 acaenas, 100
pedes Philetaereos cet. 29. 183, 7 Her. 1. 186, 17 Her. 11],
sive 1?/, cukdpiov 192,91 Zer. V I1(conf. 41). — ὦ. Ἑλληνικὸν
πλέθρον definitur 100 pedibus in longitudinem et latitudi-
nem sive 10000 ped. quadr. 185,1 s. Aer. 71, quo loco Ptole-
maicum plethrum significari videtur. — ὃ. πλέθρον Asia-
ticum habet 10 acaenas cet. 199, 17 T. Tt. μ. (conf. 54).
— δ. πλέθρον in tabula Iuliani Ascal, habet 10 acaenas,
60 cubitos, 90 pedes cet. 201, 9. — $. πλέθρον tabulae
Her. VII habet 100 acaenas (quadratas), 200 πάςςα cet.
193, 14. 194, 15. 195, 21 Her. VII. 197, 5 Her. VIII
(conf. 48). — 8. πλέθρον appellata est alia quaedam mi-
nor mensura provincialis, 25* pars arurae sive binorum
iugerum, ὅθ, II 1583 ss.

πλέτον (?) écriv δακτύλου τὸ 5 57.

πλῆθρον, εἶδος μέτρου, 324, 16 Zes.

πληροφορία 276, 18 Eus.

πλοῖον : vide μέτρηςις πλοίου.

ἸΤλούταρχος 316, 2 Hes.

ποδίζειν τὸ μετρεῖν 813, 7 Hes.

ποδιςμός -ὅ.

ἸΤολέμαρχος 1856. 168. 299, 9. 307, 4. 828, 16 Zes. (vi-
detur idem esse atque ille qui apud Athen, 3 p. 1119 com-
memoratur).

πολυπέλεθρος 347, 18 EM.

πολυποςία 275, 8 Ep.

πολυτάλαντος 281, 14. 16 Poll, 382, 9 Phot. 848, 22
Suid. .354, 6 EM.

*

GRAECUS. 211

TTovtikol 264, 13. 16. 269, 25 Ep. (II 106, 6 v. Zat.).

ἸΤοντικὸν μέτρον 269, 21 Ep. —' ἸΤοντικὸν κάρυον,
ἸΤοντικὸς kümpoc: vide haec vocabula,

ἸΤορφύριος 155. 299, 11. 18.

TToceíbir toc 298, 8 Poll.

ποςτημόριον 262, 18. v. scr. ad 272, 8 Ep. (II 101, 12
v. Lat.).

ποτήρ, μέτρον, 324, 17 Hes.

πούς 3. omnino mensura Graeca, habet 16 digitos
sive 4 palmos 180, 3 Greav. 182, 14 Zer. 1. 184, 13. 20
Her. 11. 186,6 Her. III. 181,6 Her. IV. 188,13 Her. V.
193, 10. 23. 195, 14 Her. VII. 197, 14. 20 Eucl. 199, 1
T. T. μ. 941, 18. 342, 8. 23 Svuid., sive 1!/, ςπιθαμήὴν 188,
13 Her. V. 193, 23 Her. VII. 196, 24 Her. VIIT. 198, 25
T. T. μ. — 2. βαειλικὸς πούς in Aegypto, i. e. Ptolemai-
eus, 182, 13 Her. 1, idem ἸΤτολομαῖκός 180, 10. 11. 15
Did. (conf. 99), idem Φιλεταίρειος 24. 182, 13. 183, 1. 3
cet, Her. 7; comparatur cum pede Romano 180, 10 Did.
— Q9. 'Pupaixóc πούς 26. 180, 10. 17 Did., idem "Ira Aikóc
91 adn, 6. 26. 182, 15. 183, 2. 4 cet, Her. I; habet 831/,
palmos Ptolemaicos 180, 13 Did., 13!/, digitos Ptolemai-
cos 182, 15 77er. 1; Romanis pedibus definiuntur mensurae
Ptolemaicae 180, 10. 17 Did. 182, 2. 4. 6. 8. 18. 17. 20.
184, 8 Her. 7. — ΑἸ. πόδες veikoi: vide γεῖϊκοί. — $$. εὐ-
θυμετρικὸς πούς opponitur pedi quadrato et cubico 196,
8, 198, 8. 9 Eucl. — €. τετράγωνος πούς definitur suis
unciis et digitis 185, 14 77er. 77, item ἐπίπεδος πούς ex-
plicatur 198, 8. 11 Euci. definiturque palmis et digitis
196, 10. — €. crepeóc πούς explicatur 198, 9. 13 ZEucl.,
definitur suis unciis et digitis 185, 15 Her. II, item pal-
mis et digitis 196, 12. — $4. crepeóc πούς Romanus ca-
pit amphoram (κεράμιον, ἀμφορέα, ἀμφορίςκον) 59. adn. 1.
60. 198, 15 Eucl. 209, 22. 208, 10. 21. 205, 8 Her., sive 3
modios 198, 16 μοί. 203, 22 s. 205, 5. 8 Her., sive 48
sextarios 208, 22 Zer.

προῦχος, ξέςτης, 324, 18 et

πρόχοος, Eécrnc, μέτρον, 824, 19 77es.; conf. πρόχους.

πρόχος, mensura 12 sextariorum, 276, 24 Eus., eadem
igitur ac βρόχος 257, 25 ir. μέτρ., quo loco Calvus (II 144,
21) πρόχος legisse videtur; sed diversus videtur fuisse
πρόχοος sive Tpóyxouc.

Tpóyouc, Eécrnc, τὸ μέτρον, 331, 9 Phot. 342, 4 Suid,
(conf. ad 824, 18). |

ἸΤτολεμαϊκὴ μνᾶ: vide μνᾶ 10. 12. — TTroAepaikóy
νόμιεμα 294, 3 Poll. — ΤΙτολεμαϊκὸν τάλαντον: vide τά-
λαντον 6. 12.

ΤΙτολομαϊκὸς μέδιμνος, πούς: vide μέδιμνος 4, πούς 2.

ΤΤυγμαῖοι 310, 15 Ap. 352, 15. 19 EM.

TUYH/|, mensura corporis, 179, 12 s. Poll, habet 18

14*

*——————-

212 INDEX

digitos 180, 3 Greav. — significare dicitur aut γρόνθον
τῆς χειρός aut πῆχυν 352, 16. 18 EM.

πυγούειος 310, 19. 13 Ap. 324, 98. Hes. 352, 20 EM.

TU[(Uv, mensura corporis, 179, 12. Poll. 310, 13 4p.
824, 20. 24 s. Hes.; conf. 352, 20 EM.; habet 90 digitos
180, 4 Greav. 182, 16 Her. 1. — πυγών Ptolemaicus 29,
80. 189, 16 Her. 1. — πυγών vel πυγός, πῆχυς, 324, 920.
99 Hes. — πυγιύν, ςπιθαμή, 325, ὃ Hes.

πῶλος, appellatio nummorum Corinthiorum, 290, 10
Pol. ᾿

ivot 293, 24 Poll.
Pd (a uvà 301, 11 74i.; conf, μνᾶ 16.
ῥύαξ 190, 11 Her. V.
Ῥωμαϊκὴ γλῶςςα 261, 4. 273, 27 Ep., διάλεκτος 268,
2 Ep. — διὰ τὴν Ῥωμαϊκὴν χρῆεϊν 258, 20 π. μέτρ. (conf.
II M5, 26 Calv.)J. — Ῥωμαϊκὴ λίτρα, μνᾶ οὐγγία: vide
λίτρα 4. δ, μνᾶ 8, οὐγγία 8. — oí Ῥωμαϊκοί, Romani, 211,
9 Gal. — Ῥωμαϊκὸν μίλιον: vide μίλ. 1. — Ῥωμαϊκὸν
ὄνομα 279, 16, «είγμα 907, 11 vet. m. (conf. 66) — "Pu-
μαϊκὸς Eécrnc, πούς: vide ξέετης 6, πούς 8.

Ῥωμαῖοι 144 adm. 4. 200, 5 T. π. μ. 209, 22. 30. 210,
20 Gal. 957, 25 π. μέτρ. (II 144, 21 Calv.). 564, 21. 266,
21. 267, 19. 269, 20. 270, 3 £p. 919, 7 708. 991, 22 Poll,
803, 14. 807, 21 gl. n. 330, 10 Phot, 384, 17. 18 Suid. II
86, 14 Didym. — Ῥωμαῖοι "No icrat- 302, 9 ΑΙ, ( 144, 16
Calv.). II 20. 41.

capgaroO ὁδός v. scr. ad 200, 1.

ςαβιθά (εαφιθά), Syrorum mensura, habet 22 sextarios
260, 7. 264, 6 s. Ep. (II 108, 11 v. Lat.). 277, 11 Eus.; conf.
Christ, in Fleckeiseni annal a. 1865 p. 456 adn, 14.

ca(itnc, Thebanorum mensura, habet 22 sextarios 146.
204, 4 Ep. (II 103, 8. 9 v. Lat.). 2178, 7 Eus.; conf. Christ.

ζαλα Pon in Cypro insula 261, 11. II 150 extr., iidem
ζαλαμινοὶ 271, 14 Ep.

(απφώ in nummis Mitylenaeorum 293, 21 Poll.

cára, Hebraica vox, explicatur 261, 19 Ep.; ειτικὸν
μέτρον 325, 8 Hes., μέτρον Cfpaikóv, habet modium cu-
mulatum, sive 1!/, modium Romanum 842, 11 Suid.; vide
ςάτον.

cataiov, mensura quaedam Palaestinorum et Árabum,
II 153. 154.

cáTnc, i. q. cate«nc, 146.

«ατίβα (caría, cárov), agrorum mensura provincialis,
6* pars arurae sive 3* pars iugeri, 56. II 164 s.

ςάτον (cára, cáTroc, cáruv) 3X. mensura Hebraica
260, 2. 261, 14 Ep.; est modius Hebraicus cumulatus 257,
17. 961, 17. 271, 15. 274, 4. 216, 9 Ep. (11 101, 5 v. Lat.).
826,4 Hes. 342, 11 Suid. (conf. μόδιος 8); habet 1!/, mo-

΄

GRAECUS. . 213

dium Hebraicum 261, 17. 18. 271, 18 Ep. (II 101, 5. 6
v. Lat.); sed dicitur etiam simpliciter μόδιος 252, 25, quod
inde factum esse videtur, quia perinde ac κόρος Hebrai-
cus 30 modios (Hebraicos), sic κόρος ὁ Φοινικικός 30 ςάτα
habuit: vide κόρος. — ὃ. idem definitur 1!/, modio Ro-
mano sive 24 sextariis 139 adn. 4. 258, 22 π. μέτρ. (II 145,
29 Calv.). 217, 19. 21 Eus. 279, 11 (coll, adn.) 708. 842, 12
Suid.; conf, Christ. II p. 160 et in Fleckeiseni annal. a.
1865 p. 455. 457. — 88. aliter cárov habere dicitur 56
sextarios 268, 12 Ep. (ubi forsitan κε΄ legendum sit: conf.
II 151). — 4. κόλλαθον, quod est 26 sextariorum, dici-
tur τὸ fjutcu τοῦ ὑγροῦ cárou 264, 21 Ep. (sati in liquidis
II 106, 14 v. Lat.), ubi nescio an βάτου legendum sit;
conf. cárov ἢ Báboc 146 Ep. — 0$. aliud quoddam ςάτον
habuisse fertür 3!/, Tóuop singula 13 sextariorum, i. e.
431!/ sextarios, sive 16 cikAouc (?) 275, 21, 28 Ep. — 6.
CÓTOV, agrorum mensura: vide caríipa.

cároc, i, q. catrnc, II 108, 9 v. Lat, — ςάτος pro cá-
τον dici negat Epiphanius 261, 16; tamen satus habet
versio Latina II 101, 65.

cáruv, uóbioc γέμων cet., 326, 4 Hes.: vide ςάτον 1. 2.

capi0Ó habet 22 sextarios 277, 11 Eus.; conf. ςαβιθά.

cad) εἴρηται τὸ ὑπέρχυμα 271, 18 Ep. ᾿

ςεκέλ. cíkÀov ἀπὸ τῆς ςεκὲλ Ἑβραῖδος 268, ὅ Ep.

ςεμιδάλεως μέτρον ποιοῦν ἀρτάβην μίαν 257, 11 (252,
21). — mensura Hebraica, 260, 8, 262, 1; capit gomor 263,
4. 972, 18. 19. 21 Ep. (conf. II 101, 19. 21).

ςεμιδάλην μέτρον 252, 21, qui locus corruptus secun-
dum similem 267, 11 corrigendus est: vide ςεμιδάλεως.

c'uara (i. e. notae) δηλοῦντα μέτρα καὶ «ταθμούς 207,
T vet. m.

cnpeia καὶ χαρακτῆρες ponderum 225, 10. 14 c. G. VI^.
— Tepl εημείων τῶν μέτρων xal ς«ταθμῶν 243,16 c. G. XP 1;
conf. 243, 18.

cnuetov, lapis miliarius in Romanorum viis, 200, 4. 6
T. T. μ.

εημόδιουμ II 86, 19. 27 Didym.

εήςκουας (cnckoudc), i. e. sesquias, 308, 2 gl. n. II 86,
19. 23. 25 Didym.

εηςτέρτιουμ, cncrépma II 86,18.21 Didym.: v.sestertíius.

εἴγλον 825, 6: vide εἰγλος.
. αἶγλος, ὄνομα βαρβαρικοῦ νομίεματος, 293, 4 Poli,
vóuicua Tfepcikóv, aestimatur 8 obolis Atticis, secundum
alios 2 drachmis Atticis 325, 6. 8 Hes.; conf. cikAoc 2.

cibdpeoc, Byzantiorum nummulus, 291, 10. 12. 15 Poll.;
conf, 325, 10. 11 Zes.

Ccibápioc, χαλκεύς (an xaAko0c?), 825, 14 Hes.

cibnpoüv vóuicua Lacedaemoniorum 291, 16 Poll.; ct-
δὴροῦν νομιςμάτιον Byzantiorum 325, 12 Zes.

4^7 0c-€ w——— ————— -

214 INDEX

ciónpu νομίζειν 291, 9 Poll.

CikeAikol κωμῳδοί 297, 16 Poll. — (ικελικὸν νόμιεμα
391, 18 77es.; (ἀκελικῶν vopicuátuv ὀνόματα 292, 10 Poll.
— (ἰκελικὸν τάλαντον: vide tÓÀ. 10 et conf, adnot. ad
299, 21.

CixeAu)rai 298, 2 Poll. 300, 1. 844, 16 Suid. ἣν

CikeAo( 321, 16 77es. --- (ικελοί in Cypro insula 261,
12. 271, 14 Ep. (II 101, 4 v. Zat.). II 151 init.

« εἶκλον 147. 929, 2. 231, 7. 14. 238, 10. 246, 8. 15. 258,
11. 265, 15. 22. 268, 5. V. 11. 14. 18. 19. 270, 16, 278, 15.
304, 13. 14. 805, 18. 342, 14: vide cíkxAoc.

CixAoc (cikAov) 34. εἰκλος écri cra0uóc eic, πρὸς δὲ
τὸ ἀργύριον δύο 276, 24 Ep. — 3$. cikAoc, βαρβαρικὸς
ςταθμός, 325, 15 Zes., habet 8 obolos 331, 11 Phot.; conf.
εἶγλος. — Q9. cíixioc Hebraicus aequalis tetradrachmo
Tyrio 117 s. 123; & Romanis aestimatus est 4 denariis,
unde cíkAov, τετράδραχμον ᾿Αττικόν, 325, 16 /Jes.; idem
igitur ac ςτατὴρ qui vulgo vocatur 122 s. (conf. crathp
6. 8); pendit !/, unciam 238, 10 c. G. XII, sive 3 stagia
231, 7 c. G. VIII. 245, 8 Orib. — 4. idem dicitur cíixAoc
ὁ ἅγιος 147. 303, 7 (quibus locis definitur 12 scripulis);
unde explicatur locus Epiphanii 268, 7: δύο δίδραγμά eia

600 εἰκλοι κατὰ τὸ cixAov τὸ ἅγιον, i. e. hoe ἅγιον cikAov
habet 2 siclos vulgares. — ὦ. cíkAoc Hebraeorum vulgaris,
i. e. dimidia pars stateris sive sicli maioris (conf. supra 3),
965, 16. 268, 8. 14. 270, 15 Ep. (II 104, 12 v. Lat.). 305,
18; est δίδραχμον 268, 7 Ep., sive habet 2 drachmas 265,
17..208, 6. 15 (II 104, 12 v. Lai.); pendit igitur 4*^ par-
tem unciae 147, 265, 15 s. (conf, 265,21. 22. 268, 18. 19).
268, 14. 275, 26 Ep. (II 104, 12 v. Lat.). 218, 15. 20 Eus.
805, 18, sive 6 scripula 147, sive 11/, ἐξάγιον 268, 11 Ep.;
idem dicitur βαςιλικὸς cíkAoc 275, 26 Ep. — (ὃ. hic siclus
dividitur in 20 gera, quae graece vocantur aut ófoAoí
275, 925, 26 Ep. 304, 14. 331, 10 Phot., aut λεπτά 305, 19;
conf. λεπτόν 2, ὀβολός 8. — €. aliter cikAov ὀβολοὶ. τές-
capec 304, 13. — $$. τὸ εἰκλον͵ ἔχει λεπτὰ δύο. τὸ δὲ
λεπτὸν ὁλκή α΄ ἐςτί, η΄ τῆς [e 270, 16 Ep.; hoc.igitur
loco λεπτόν positum est pro drachma, et cikAov dicitur
esse didrachmum (supra 5), — Θ. cíxAov τὸ μικρόν habet
7 stagia 231, 14 c. G. VIII. 245, 16 Orib. — 130. ὁ xo-
δράντης καλεῖται cíkAov 253, 11. — 111. cixAov ἀργυρίων
€ 342, 14 Suid. — 12. εἶκλον mensura duorum coclea-
rium dicitur 229, 2 c, G. PII; sed vide 99 extr.

Cixud)vior 291, 2 Poll.

είλφιον in nummis Cyrenensium 814, 15. 17 Zes.

. Crrápiov, 4* pars siliquae, 222, 3 c, G. 111. 231, 16
c. G. VIII. 245, 11. 248, 8 Orib. 249,.2.

αἰτηρόν, αἰτικόν, cirou μέτρον: vide μέτρον 2.

είτου μόδιος: vide μόδιος 3.

GRAECUS. 215

(κόπας, Αἰτωλῶν «ετρατηγός, 336, 1 Suid. '
«κούτλωςις 26 adn, 6. 82. 181, 22 7er. I. II 147.
ςκροπλ (sic), nota 5 siliquarum, 135 (immo ὁ siliqua-
vum, quoniam sine dubio scripulum significatur).
ςκρόπουλον ἔχει Toupvéciov α΄ 245, 26 Orib.
ςμιρεύς vel cunpeoc, μέτρον oivixóv cet., 825, 17 Hes.
ςόλιδοι, νομίεματα, 308, 4 gl. n.
ςολοιτύπος, χαλκός Tic ἐν Κύπρῳ, 325, 19 Zes.
cóccoc, crabiaiov διάςτημα, 325, 91 Hes.
(οφοκλῆς 168, 329, 21 (881, 12: v. adn.) Phot. 859, 5
M

«πάδιον, τὸ crábiov, 325, 22 Hes.

ςπιθαμῆ E. mensura corporis 179, 8 Poll. 3295, 23
Hes. 331, 13 Phot. adn. ad 351, 20; de vocis origine
quaeritur 351, 22 EM. — 3. mensura porrecta, habet
3 palmos sive 12 digitos 180, 2 Greav. 182, 4. 19 "Her. 1.
184, 13. 19 Her. 11. 188, 11 Her. FP. (192, 18 Her. VI).
198, 10, 21. 195, 13 Her. VII. 196, 293 Her. VIII. 191, 14.
18 Eucl. 198, 28 T. Tt. μ. 351, 18 EM.; quae quidem ratio
valet et ad vulgarem Graecorum Eomanorumque spitha-
mam et ad Ptolemaicam sive Philetaeream et ad Asia-
ticam, — 3. ςπιθαμὴ facuikr), i. 6. Romana, 38. 39. 44.
46. 189, 9 Zer. P7; eadem intellegitur 192, 8. — 4. ςπι-
θαμὴ κοινὴ Byzantina habuit 12 digitos eius cubiti bipe-
dalis qui derivatus est ex orgyia Aegyptia recentiore;
unde haec orgyia habuit tales spithamas 10*/, vel rotundo
numero 11: vide ὀργυιά 4. — $5. ςπιθαμὴ τετράγωνος ha-
bet 144 digitos quadr. cet. 185, 11 er. JJ; cm. crepeá
1728 digit. cubic. cet. 185, 19 er. II.

crópiuoc (croplum) γῆ 58. 189, 8.18 Her. P. II 148
Ped. — ς«πόριμος uóbtoc: vide μόδιος 6.

ςτάγιον, i. e. exagium, pondus Constantinianum 97 s,
228, 90. 229, 1. 22. 25 ss. c. G. V II; ἔχει ἐξάγιον α΄ 245, 5.
11 Orib., sive 24 siliquas 231, 15 c. G. VIII. 245, 16
Orib.

crabiadiov διάςτημα 325, 21 es.

crábiov (ςτάδιος) MÀ. proprie curriculum 200, 10 1.
Tt. μ. 831, 16 Phot, 342, 16 Suid., & Danao primum con-
stitutum 352, 25 ss. EM. (conf. stadium); μέτρον ὁδοῦ,
παρὰ icracOav τὸν ὁδεύοντα 164 adn. 6. — 2. omne sta-
dium habet sua plethra 6 sive orgyias 100 sivé cubitos
400 sive pedes 600 cet. 188, 16 Zer. 71. 185, 6 Her. II.
186, 20 Her. 111. 197, 15. 198, 3 έκεῖ, 199, 21 T. π. μ.
201, 11 Jul. 201, 25 Const. 331, 1 Phot. 339, 19. 341, 23.
842, 2. 91 Suid. — ἃ. «τάδιον Ptolemaicum sive Phile-
taereum 29, 183, 16 77er. 1. 186, 6 Her. II. 186, 20 Her.
111]. 1929, 19. 24 Her. V1 (conf. AT). 197, 16. 198, 3 Eucl.
201, 26 Const. (conf. $57); μέρος τι τοῦ λεγομένου μιλίου 881,
16 ἔλοί. 342,16 Suid.: vide μίλιον 2, — 4. crábiov Asiaticum

00707 cm 47

216 INDEX

52 s. 199, 21 Tr. T. μ.; conf. μίλιον 4. — 0$. crábiov He-
braicum in tabula Iuliani Ascolonitae 201,11; aliter 253,
15. 16. — GO. stadium tabulae Her, VII, plethri dimi-
dium cet., 198, 14. 194, 23. 195, 23 Her. VII. 191,8 Her.
Vill (conf, 48).

ςτάδιος 164 adn, 6. — ace. plur. craóíouc 184, 6 Zer. 7.
195, 3 Her. V II. 201, 14 Iul. 253, 11. 323, 16 Hes. 345,2
Suid.; sed usitatior utique forma fuit «ςτάδια. .

ςταθμικὴ λίτρα falso voeatur 279, 22, quae debuit
eese μετρικῆ; conf. 151. — ςταθμικὴ οὐγγία: vide οὐγ-
via 7. ]

ςταθμίον et pondus omnino 297, 18 Poll. 310, 4 4.
822, 8, 9. 324, 3 cet. Hes., et parvum pondus 140 adn. 6.
259, 2 v. scr. 308, 21.

cta0uóc quid sit 218, 25 c. G. 1. — «ταθμά, τάλαντα,
826, 1 Hes. — περὶ «ταθμῶν 162 adn. 3. 163. 221, 14
c. G. III. 240, 1 c. G. XIV. 248, 1 Orib. 249, 1. 278, 8
Eus. — περὶ τῶν ὑποκειμένων «ταθμῶν Ἑβραίων 149.
276, 18. --- περὶ «ταθμῶν καὶ μέτρων 214, ὅ Gal. 225, 11
c. Ο. V I*, 228, 13 c. G. ΡΠ]. 2883, 20 c. G. X. 239, 20
c. G. XIV. 948, 17 c. G. XVI. 253, 23; conf. μέτρον 3.

cráuvoc ξεετῶν ι' 277, 8 Eus, — crápvoc xpucf| 260, 7
(conf, 142) Ep.; habet 4 sextarios II 102, 17 v. Lat.

crat'p 34. «ςτατήρ, τὸ ζύγιον, 881, 90 Phot. 8348, 5
Suid.; ἐπὶ τῆς ὁλκῆς xal «ταθμὸς ἁπλῶς 381, 21 Phot.;
significat vel pondus vel nummum 282, 22. 283, 2. 3. 7.
9. 11 Poi.; ς«τατήρ, εἶδος vouicuaroc, 848, 6 Suid.; cT.
βάρβαρον ὄνομα (an vójicua?) 881, 28 Phot. — de vocis
origine agitur 193. 805, 11 ss. 353, 6. 9 ss. EM. — 9$.
«τατήρ, τὸ ἐκ xpucoO νόμιςμα, 842, 34 Suid., crat')p χρυ-
είου 288, 8 Poll. 348, 2 Suid., ςτατὴρ ἐλέγετο τὸ χρυςίον
826, 6 Hes.; comtemoratur 288, 15. 16. 384, 16 Poll.;
conf. 'AAeEávópeioc, Δαρεικός, Κροίςειος, Φιλίππειος, Ow-
καΐτης ςτατήρ, Κυζικηνοὶ cratfjpec, xpucoOc crarhp, xpu-
coüc ᾿Αττικός. — 23. «ςτατὴρ Αἰγιναῖος 74 Hipp. — 4.
ς«τατὴρ Κορίνθιος 299, 15. 998, 6 Poll. — ὦ. «τατῆρ,
nummus Siculorum, 2983, 2 Poil; ςτατῆρα oi τῆς κωμῳ-
δίας ποιηταὶ (ol (ικελικοὶ) τὴν λίτραν elprkaciv 297, 14
Poll. — €. «τατήρ, τετράδραχμον νόμιζςμα, 881, 19 Phot.
848, 4 Suid, τετράδραχμον 307, 8. 326, 2. 3 Hes. 8331, 24
Phot,, ἥμιςυ οὐγγίας 807, 8. 326, 2; hoc est tetradrach-
mum Ásiatieum idemque Ptolemaicum et Hebraicum, cu-
ius drachma cum 8, Romanis denario fuerit aequata, effi-
citur pondus dimidiae unciae, quod pondus definitur etiam
8 stagiis sive exagiis 281, 6 c. G. PIIJ. 945, ὁ Orib.,
sive 8 solidis 803, 9 (sed suspectum est quod hoc loco
additur ὅ ἐςτι δραχμαὶ δύο): reliqua quae huc pertinent
vide sub proximis numeri&. — 7. ςτατήρ, Ptolemaicum te-
tradrachmum, pondere 4 denariorum sive dimidiae unciae,

——.- com o———— camo -

GRAECUS. 217

sed idem ἃ Romanis uno denario aestimatus 97, 122 s.
160. 228, 21. 22 c. G. V 11. 235, 8 c, G. X. 281, 18 c. G.
XI. 955, 12. 800, 11 41. (II 143, 8 Calv.). — €. «ςτατὴρ
Hebraieus (conf, cíkÀoc 83), pondere dimidiae unciae,
253, 8. 265, 12. 18. 16, 266, 14. 267, 238, 268, 1. 274, 926
Ep. (II 104, 9 v. Lat.). 218, 14. 20 Eus. 804, 15. 305, 11.
16; habet 2 didrachma 968, 9. 265, 18. 268, 1. 9. 276, 6
Ep. (II 104, 9 v. Lat.), sive 2 siclos 270, 16 Ep. 305, 16
(conf. cíkAoc 5). — 8. ςτατὴρ ἐπὶ ἀργύρου habet 20 obo-
los 304, 15; significatur igitur hoc loco siclus Hebraeorum
vulgaris: vide cí(kAoc 5. — 4. incertum ςτατήρ, τὸ ἐξά-
Yw0v, 831, 19 Phot, 343, 4 Suid. (significari videtur om-
nino pondus 86 ponderatio).

craTnpiaioc 288, 18. 20 Poll.

craTidiov, τὸ πεντάμνουν, 826, 7 Hes.; conf. crároc.

cTáTOC, πέντε μναῖ, 826, 9 Hes.

créap heminae infusum quantum pendeat 208, 21
vet. m. (conf. 10).

crevóunkec ἀγγεῖον 275, 2 Ep.

crepeà παλαιςτή, ς«πιθαμή, crepeóc παλαιςτής, πῆχυς,
πούς: vide παλαιςτὴ extr, πῆχυς 10, πούς 7. 8, ςπιθαμῆ 5.

(τράβων 55. 201, 18 Zu.

(τράττις 206, 14. 291, 12 Poll.

ςτροφίολοι 26 adn, 7. 82. 182, 1 Her. I.

εύμβολα, ςημεῖα, μέτρα, 3831, 26 Phot., 843, 9 Suid. —
εύὐμβολον, βραχὺ vópicua ἢ ἡμίτομον νομίεματος, 288, 8.
11. 18. 17. 21. 25 Pol. )

- CupakoüUcioi 291, 19 Poll. 317, 94 Hes.

Cupiakóv ὄνομα ςαβιθά 264, 6 Ep. (II 108, 11 v. Lot)-

Cópo: 262, 11. 964, 21 Ep. 294, 12 Poll.; ὃ κατὰ (ύ-
ρους μετρητής 194. 936, 17 c. G. X; conf. μετρητής 5.

ευςταθμία 925, 10. 18 c. G. P T*,

cxotviov, funiculus mensorius, 192, 9; mensura Aegy-
ptia 31. 181, 9 Her. 7; ςχοινίον δεκαόργυιον 28 adn. 4.
89. 189, 16. 190, 8. 7. 19 Her. V ; cyowíiov δωδεκαόργυιον
190, 2. 5. 9 Her. V.

cXolvicua, μέτρον ὁδοῦ, 826, 10 Hes., μέτρου μέρος
3831, 96 Phot. 848, 10 Suid.; cyowíicuara, τὰ μετρούμενα
τῶν χωρίων, 353, 94 EM.

Ccxoivoc, μέτρον γεωμετρικόν, 832, 1 Phot. 848, 13
Suid, 868, 17 EM.; mensura Aegyptia, habet 4 milia Phi-
letaerega 184, 4 Her. 1. 198, 3 Her. VI; eadem mensura
esse videtur Ἑλληνικὴ cyoivoc 198, 15 Zer. VII; conf.
schoenus. — cyoivoc, μέτρον Περεικόν, 263, 19 EM., unde
ΤΙΤερεικὴ cxoivoc 198, 16 er. ἘΠῚ; significatur παραςάγ-
γῆς, ubi vide. |

εὠκάριον δεκαόργυιον 39, 45. 46. 47. 189, 16. 190, 14.
18 Her. V; idem intellegitur 192, 19. 21. 24 Her. VI.

Cucikpátnc poeta 282, 94. 297, 17 Poll.

218 INDEX

(ιύφιλος v. scr. 329, 21.

Cuxppuv 297, 21. 23 Poll. 300, 3. 329, 20. 330, 18 Phot.

ταλανταίων, μεδίμνων xal cra0uiuv, 826, 14 ZJes.

ταλαντιαῖος 281, 6 Poil. 344, 26 Suid.; ταλαντιαῖα
νοζςήματα 281, 8 Poll.

ταλάντιον, v. scr. pro βαλάντιον, 267, 4.

τάλαντον ΕΑ. «ςταθμοῦ ὄνομα 280, 28. 281, 4 Poll.
832, 5 Phot. 848, 18 Suid. 3564, 2 EM.; significat igitur
ῥοπήν (pondus) 281, 7 Poll. 382, 8 Phot. 8483, 21 Suid.
354, ὅ EK.H.; τάλαντον, ς«ταθμός, ζυγός, 826, 15, τάλαντα,
ζυγά, «ταθμά, 326, 11 Hes., τάλαντα, τὰ ζυγὰ καὶ τὰ icrá-
μενα, 848, 15 Suid., τάλαντον, τὸ ζυγόν et ἡ ετάθμη,
353, 26. 27 EM.; derivatur a ταίνω 363, 26 EM. — 2.
τάλαντον, maximum pondus, 143, 11, 265, 1. 274, 12 Ep.
(II 108, 20 v. Lat.); idem μέγιςτον xpuciou καὶ ἀργυρίου
μέρος 280, 14 Poll 382, 3 Phot.,848, 16 Suid. 853, 81
EM. — 9. reliquiae scriptorum περὶ ταλάντων 1658, 267, 10
(conf. 147) Ep. 300, 9 ΑΙ. — 4. omne talentum habet
60 minas 276, 3 Ep. 278, 9 Eus. 800, 10. 12 (conf. 301, 2)
Zl. (I1 148, 1. 4 Calv.). 330, 16 Phot. 840, 15 Suid., sive
6000 drachmarum (sive 1500 stateres) 300, 13 41. (II 143, 6
Calv.). — 5. sic ᾿Αττικόν quoque talentum habet 60 mi-
nas 294, 16 Poli 999, 95. 98 Diod. (844, 13. 15 Suid.),
sive 6000 drachmarum 294, 9. 10 Poll. 354, 24 EM., quae
drachmae ςτατῆρες dicuntur 299, 20 schol. Hom.; idem
vocatur τάλαντον ἀργυρίου et 60 minis Atticis definitur
281, 18 Pol. 306, 24. — 6. Atticum talentum recentius
icocráciov τῷ Πτολεμαϊκῷῳ eet. 117. 800, 16 44i. (II 143,
8 Calv.), habet 62!/, libras ἐν νομίςματι 301, 22 s. 44i. —
4. τάλαντον xpucíou Atticum 10 talentis argenti aesti-
matum 290, 20 (coll. vs. 17. 23) Poll; sed aliter τάλαν-
TOv xpuciou ἐξαπλάςειον (τοῦ τἀλάντου τοῦ ἀργυρίου) 380,
16 Phot. 340,15 Suid. — $4. τάλαντον χρύςειον sive χρυ-
coio apud Homerum 281, 3. 17. 282, 7 Poll. 310, 8. 17 89.
Ap. 339, 7. 11 Phot. 843, 20. 93. 344, 17 Suid. 858, 25. 354, 4.
7. 24, 28 £M.; est parvum quoddam pondus parvumque pre-
tium non definitum 282, 5 Poil. 298, 16 ss. 299, 1 ss. 18. 17
&chol. Hom. 844, 19 s. Suid. 354, 26 EM.; aliter τάλαντον
xpucoóv τὸ παρὰ Ὁμήρῳ aequale fuisse dicitur Darico
et definitur 2 drachmis, 6 scripulis cet. 301, 6. 7. 8 ΑΙ. —
9. τάλαντον χρυςίου ἠδύνατο τρεῖς xpucoüc ᾿Αττικούς
(est igitur id quod vulgo parvum auri talentum vocatur)
281, 12. 297, 19 Poll. 306, 23. 854, 20. 22 EM.; eodem
pretio fuisse dicitur Maxeóovixóv (an (ικελικόν 2) 299, 21
schol. Hom. — ἈΦ. Αἰκελικὸν τάλαντον vetus habuit 24
nummos, recens 19 nummos 294, 22 ss. Poil. 300, 1. 2
Schol. Hom. 344, 16 Suid.; item &d Siculorum rationes re-
ferendi esse videntur hi loci quibus talentum varios in
modos aestimatur: 120 drachmis 299, 8. 93 schol. Hom.

GRAECUS. | 219

100 vel 50 vel 30 vel 24 drachmis vel etiam secundum
Timaeum un& drachma 299, 5 ss.; τάλαντον τὸ παλαιὸν
ὁ μὲν ἸΤολέμαρχος δ΄ δραχμῶν, Θεόφραετος δὲ ιδ΄, Τίμαιος
δὲ κδ΄ 299, 9 5.; ἀργυρίου βραχύ τι τάλαντον apud Diphi-
lum 299, 22 schol. Hom. 354, 81 EM. --- 41. Αἰγιναῖον
τάλαντον πλεῖον ἠδύνατο τοῦ ᾿Αττικοῦ 847, 10 EM., ha-
buit 10000 drachmarum Atticarum sive 100 minas Atticas
154, 291, 11. 17 Poll, — ἘΦ. Αἰγυπτίων τάλαντον ae-
stimatum 1500 drachmis Atticis 294, 18 Poll.; idem voca-
tur ἸΤτολεμαϊκόν, icocráciov τῷ ᾿Αττικῷ, sed pretio quarta
pars Attici, 117. 154. 300, 15. 17 ΑἹ. (II 148, 8. 11 Calv.);
eodem pertinent τάλαντα τοῦ ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ νομιετευο-
μένου χαλκοῦ 840, 8 Suid. — 418. Βαβυλώνιον τάλαντον
aestimatur 7000 drachm. Attic. sive 70 minis 294, 11. 16
Poli. — 434. ᾿Αντιοχικὸν τάλαντον icocráciov τῷ ᾿Αττι-
Kp, sed δυνάμει τὸ ᾿Αττικὸν ἐπίτριτον ToO ᾿Αντιοχικοῦ
117. 800, 16. 18 41, (II 148, 8 ss. Calv.); idem dicitur
Cópuv τάλαντον et 4500 drachm, Att. definitur 294, 12
Poll.; aliud autem fuit populare in Syria talentum triplo
maius Ptolemaico sive Attico recentiore, δὰ quod perti-
net δημοςία μνᾶ: vide μνᾶ 17. — δ. Τύριον τάλαντον
Attico aequale 800, 18 41, (II 148, 12 Calv.). — 10. Κι-
λίκων τάλαντον 3000 drachm. Att, aestimatur 294, 18 Poil.
— A. Hebraicum talentum aequale 100 minis Atticis
154 adn. 6, &à Homanis aestimatum 1285 libris 137 cum
adn, 1. 143, r1. 147. 263, 6. 255, 25. 265, 2. 10. 267, 11.
274, 11. 21 Ep. (II 108, 21. 104, 5 v. Lat.) 820, 8. 896,
19. 16 Zes. 344, 94 Suid. — ἈΦ. ξυλικὸν τάλαντον ἐν
᾿Αλεξανδρείᾳ aestimatur 72 minis Ptolemaicis 120 s. 801,

3.4 Αἱ, — 39. ξυλικὸν τάλαντον ἐν "Avrioxela est sex-

tuplo maius Attico recentiore (sive Ptolemaico) habetque
3176 libras 119. 301, 1. 9 ΑἹ. (II 148, 17 Calv.). — 20.
praeterea talentis nescio quibus haec varia pondera tri-

buuntur: a) 100 librae 326, 15 Hes. — 5) 165 librae 3206,

16 es. — c) 400 et d) 1152 librae 826, 17 Hes. — e) 4
librae (auri) et 81/, solidi 330, 14 PhAot. 340, 13 Suid. —
$1. τάλαντον appellatur τὸ vóuicua sive solidus 276, 12
Ep. 806, 20. 320, 8 Hes.; hine τάλαντόν ἐςτιν ἕν é£d [10v
ὁλκὴν 166. 318, 22 Hes. et τάλαντον λέγεται ς 304, 5;
huic talento tribuuntur 6000 dccapiuv sive λεπτῶν 142
adn. 2. 143, τι. 166. (265, 4). 267, 18 Ep. (II 108, 22 v. Lat.).
313, 21. 320, 7. 12 Hes., sive 3000 κοδραντῶν 320, 8 4768.
— 22. nota talenti 81 Afr. 171.

ταλάντωςις 281, 9 Poll.

TOp, nota quaedam, 135 cum adn. 2,
H Ταραντῖνοι 292, 8 Poll. 319, 23. 314, 8. 14. 327, 11

es,
Τάρας in nummis Tarentinorum 292, 5 Poll.
ταρτημοριαῖος 332, 26 Phot.

220 INDEX

ταρτημόριον, δίχαλκον, 45 pars oboli, 285, 21 Poll.;
826, 18 es. 832, 24 Phot. 8565, 8 EM.; conf, τεταρτη-
μόριον. ᾿

τετάρτη, νόμιςμα ἀργυρίου καὶ χρυςίου καὶ χαλκοῦ,
317, 16 Hes. — pars 45 parvi talenti aurei quod 2 drach-
mis Atticis definitur 159 adn. 2. 301, 8 44].

τεταρτημόριον, pars quarta a) τῆς χοίνικος 83 adn. 3
Dieuch. — b) κοτύλης 75 adn. 8 Hipp. — c) ταλάντου 282,
12 Poll. — d) nvàüc.74 Hipp., idem simpliciter Teraptn-
μόριον 74 adn. extr. 76 adn. 2; et conf. ibid. adn. 3. —
6) οὐγγίας 285, 10 c. G. X. — f) vulgo τεταρτημόριον est
quarta pars oboli (Attici), eique tribuuntur 2 χαλκοῖ 285,
21. 96 Poll. 319, 5 s. Harp. 826, 19 Hes. 332, 97. 333, 1.
2. 6 Phot. 345, 6. 9. 15 Suid. 855, 6 EM.

τέταρτον Eécrou 316, 20 Hes.; idem τέταρτον simpli-
citer, i. e. quartarius Romanus, 133. 240, 22. 241, 15. 212,
8 c. G. XIF. 251, 4. 18. 317, 19 7/es.; idem τέταρτον,
μέτρον τῶν ὑγρῶν, 826, 21 Hes. — τέταρτον δραχμῆς 175
adn. 2 Hipp.

τετράγυον 826, 22 Hes. 327, 4 v. scr.

τετράγυος 310, 20 .4p.

τετράγωνος ςπιθαμή, πούς, ὀργυιά, ἄκενα 185, 11.
14. 21. 22 Her. 17.

τετράδραχμον, nummus 4 drachmarum, 284, 8. 289, 24.
25 Poll. — τετράδραχμον ᾿Αθήνηςι νόμιςμα 314, 6 Hes. —
τετράδρ. Ptolemaicum 123. 160. 235, 3 c. G. X. 987, 13
c. G. XI. 256, 13; conf. ςτατὴρ 7. — τετράδρ., i. q. ετα-
t^p, dimidiae unciae pondere 807, 8; conf. «τατήρ 6. —
τετράδραχμον ᾿Αττικόν (i. e. Ptolemaicum. sive Atticum
recentius) cum siclo comparatur 825, 16 Zes.; conf. cí-
κλος 3.

τετραμναῖον 318, 19 7es.

τετράμνους 327, 8 Hes.

τετραπάλαιςτος 327, 4 es.

τετράπλεθρον v. scr. 327, 4.

τετρᾶς, τέςςαρες χαλκοῖ, 327, 1. 29 Hes.

TeTpacápiov 264, 19: vide τετράςςαρον.

τετράςςαρον "IraAixóv, unciae pondere, 1206. 234, 9 c.
G. X. 2564, 19 (ubi cum τετραςάριον legatur, videtur utro-
que loco Terpaccápiov scribendum esse).

τετραςτατήριον, τὴν τετράμνουν, 327, 3. Hes.

τετραςτάτηρον, aureus nummus, 284, 16 Poll.

τετραςτάτηρος 283, 6 Poil. 843, 8 Suid.

τετράφυον, τετραπάλαιϊετον, 827, 4 Hes.

τετράχαλκον 323, 25 Hes.

τέτραχμον, i. e. rerpábpayuov, 327, 6 Hes. 331, 24
Phot.; τετρᾶχμον 865, 10. 18 EM.

τετραχοίνικον μέτρον 206, 7 Poll. 812, 16. 822, 91 Hes.

.

GRAECUS. 2291

347, 7. 8 Suid.; inde τετραχοίνικον substantivum, i. q.
ἡμίεκτον, 818, 11 Zes.-

τετραχοῦν 319, 1 Zes.

τετρόβολον v. scr. 207, 13.

τετρόργυιος 840, 28 Suid.

τετρωβολιαῖος 345, 12 Suid.

τετρωβολίζειν 286, 9. 10 Poll,

TerpUBoAov, nummus et pondus 4 obolorum, 77 adn.
* Diosc. 945, 11. 12 Suid.; τετριύβολον Atticum 284, 26.
985, 1. 8 Poll. — nota 171. 207, 13 vet. m.

τετταρακοντάλιτροι πέδαι 297, 25 Poll,

Tíuatoc 166. 299, 6. 10 schol. Hom.

τουρνέςειον, pondus quoddam, 2465, 26 Orib.

Τραγκύλιος (Suetonius Tranquillus) 334, 21 Suid.

τριᾶς Siculorum praef. I p. xx. 292, 12. 298, 4 Poll.
II 19; τριᾶς, λεπτὰ εἴκοςι, 327, 6. 7 2765.

TpiBavov, i. q. τρυβλίον, 238, 23. 239, 1 c. G. XIII.

τριβλίον 946, 11. 256, 1; τρίβλιον 244, 23. 246, 15:
vide τρυβλίον.

Tpibpaxuov 284, 3 Poll.

, τριημιωβόλιον 285, 17. 19 Poll.

τρικόλλυβον 289, 2 Poll.; τρικόλυβον, vouicuátiov, 327,
8 Hes.

τρικότυλον praef. I p. xxiv. 337, 9 Suid.

τρικότυλος oivoc.327, 9 Hes.

τριλιτραῖον βάρος 276, 2 Ep.

᾿ πριμναῖον 318, 19 7es.

τριοβολιμαῖος 338, 3 Phot.; conf. τριωβολιμαῖος,

τριόβολον 207,12 v. scr. 312, 16 77es.: vide τριώβολον.

τριόγδοον, μέτρον τι παρὰ Ταραντίνοις, 327, 11 2768.

τριτάλαντος 281, 18 Poli. 882, 11 Phot. 343, 24 Suid.
354, 8 EM.

τριταρτημόριον 285, 25. 286, 16 Poll. '

τριτεύς, tertia pars medimni (Attici), capit 16 choe-
nices 206, 11 Poll, 333, 4 Phot. — tertia pars choenicis
827, 19 Hes.

τρίτη, vóuicua ἀργυρίου καὶ xpuciou καὶ χαλκοῦ, 317,
16 Zes. ᾿ .

τριτημόριον €. tertia pars, a) Téccapa ἡμιεκτέα, h. e.
tertia pars medimni (Attici), 317, 18 es. — b) τριτημό-
piov ταλάντου 282, 12 Poll. — c) τριτημόριον, tertia pars
χαλκοῦ, 234, 21 c. G. X. — ὃ. vulgo τριτημόριον (vel poe-
tice τριτήμορον) dicuntur tres quartae partes oboli (Attici)
eique tribuuntur 6 xGAxoi 285, 24. 286, 1. 4. 7. 12. 18. 15
Poll. 812, 8 Harp. 321, 13 (conf. 15) Zes. 838, ὅ ss. 12. s.
Phot. 345, 14 ss. Suid. 356, 8 EM.

τριτήμορον 286, 4. 7. 15: vide τριτημόριον.

Tpixolvixov, mensura, 206, 6 Poll.

τριωβολιαῖος 77 adn. 7 Diosc.

Dm ποτ — coc ER. 7
LL]

222 INDEX

τριωβολιμαῖος 345, 22 Suld. 355, 14 EM.

τριώβολον, nummus et pondus 3 obolorum, tertia pars
drachmae (plerumque Atticae et vetustae et recentioris),
14 adn. 1. 75 Hipp. 16 adn. 4 schol. Nic. 11 adn. 1 Diosc.
82 adn. 8 4ntyll. Dieuch. 284, 20. 24. 285, 1. 286, 9. 10
Poll, 327, 16 Hes. 336, 13. 340, 14. 346, 24. 25. 346, 6
Suíd. — notae 171. 207, 19 vet. m. 220, 6. 8c, G. V I.
244, 5. 6 c. G. XVI.

τριώδελον, τριῶν ἡμιμναίων craO0uóc, 327, 18 Hes.

τροπαί (τροπαΐϊκά Schmidt.), vouicuara, 827, 19 7es.

τροπαΐϊκόν, victoriatus Romanus, dimidia pars dena-
rii, 302, 4 41. (II 144, 9 Calv.). I1 290. 41. .

τρυβλίον M. τὸ τρυβλίον λεγόμενον κοτύλη écriv
᾿Αττικὴ 208, 7 vet. m., et sic τρυβλίον pro cotyla ευνω-
νύμως saepe ponitur: vide 91. 99. 127. 222, 10. 14 c. G. IV.
229, 6 c. G. VII. 280, 24 c. G. VIII. 285, 16 e. G. X.
238, 23. 939, 2 c. G. XIII. 242, 22 c. G. XV. 9244, 23.
246, 15 Orib. 282, 4. 256, 1. 2; ac dicitur dimidia pars
sextarii 260, 6. 263, 27 Ep. (II 103, 8. ὅ v. Lat.); idem
commemoratur 76 adn. 8 Hipp. — ὃ. sic etiam tryblio
tribuuntur 9 unciae perinde ac cotylae (vide κοτύλῃη 6)
222, 12 c. G. [F. 230, 24 c. G. V I[I. 244, 23. 246, 13
Orib, — ἃ. habet 3 μύςτρα μεγάλα sive 4 ὀξύβαφα 222,
16 c. G. IV. 239,29 c. G. XIII. 246, 15 Orib. (nbi τὸ τρί-
βλιον τὸ μικρόν legitur: conf, II 150); conf. uüctpov 2,
ὀξύβαφον 2; huc etiam pertinet Hesychianum τρυβλίον,
ποτήριον uücrpuv τριῶν 327, 20. — 4. ὁ χοῖνιξ παρὰ
τοῖς ᾿Αττικοῖς τρυβλίον ὀνομάζεται 238, 10 ce. G. IX. —
ὦ. τρυβλίον μεῖζον τοῦ ὀξυβάφου 840, 94. 846, 9 Suid. —
Φ. aliter τρυβλίον aequale esse dicitur oxybapho 236, 18
c. G. X, et Hesychius: τρυβλίον, ὀξυβάφιον, 327, 20. —
4. aliter tryblio tribuuntur 4 unciae 277, 4 Eus. — f9.
τρυβλίον τὸ ἐν τῇ cuvn8eci(q λεγόμενον διςκάριον 275, 4
Ep. — Θ. notae 171. 221, 4 c. G. 11]. 328, 4 c. α. V I*.
249, 12.

Τύριον νόμιςεμα Téccapac ᾿Αττικὰς δύναται 384,1 Suid.
--- Τύριον τάλαντον 800, 18 4i.; conf. τάλαντον 15.

τῶπιν, μέτρον δεκαχοίνικον, 327, 21 Hes.

ὑγροὶ £écro:, ὑγροῦ ξέςτης: vide ξέεςτης 8. --- ὑγρῶν
μέτρα: vide μέτρον 2.

ὑδρία, Ponticorum mensura, habet 10 sextarios 264,
14. 269, 22 Ep. (II 106, 3 v. Lat.). 2977, 7 Eus.

ὑδρία sive οὐδραία, dimidius Atticus metretes, 323, 6
Hes.

ὕδωρ. pondus eius aequale ponderi vini 229, 12. 18.
21. 23. 27. 280, 3 c. G. VII. 941, 5 c. G. XIV. 250, 21.
— ὀμβρίου ὕδατος pondus in exigendis mensuris ἀψευδέ-
«τατον 2383, 7 c. G. IX. 241, 6 c. G. XIV. 250, 22.

ὑπάμπελος γῆ 58. II 148 Ped.

——- παν

GRAECUS. 223

ὑπέργομος μόδιος 261, 17 Ep.; conf. μόδιος 8.

Ὑπερίδης 152. 289, 22 Poll.

ὑπερπεπληρωμένος μόδιος 8342, 11 Suid.; conf. uó-
ótoc 8.

ὑπέρχυμα 271, 18. 274, 5 Ep.

ὑποκίβδηλα νομίεματα 352, 11 EM.

ὑποτιθέναι coniectura scriptum praef. I p. xix.

ὑπόχαζκλκον xpuctov 846, 10 Suid. 350, 10 E.M.

ὑφεί 272, 4. 8 Ep.: vide gn.

ὑφή (ὑφεί, ὕφι, oipi), mensura Hebraica, 260, 2. 262,
17 Ep.; ἔςτι δύο ξεςτῶν xal ποςτημορίου 262, 18 Ep. (1I
101, 10 v. Lat.); est 83. pars modii Cypriorum, qui habet
plus 17 sextarios 272, 6. 7 Ep.; minus accurate definitur
2 sextariis 278, 1 Eus. .

ὕφι 278, 1: vide Og.

Φανόδημος 314, 5 4768.

φαρμακίτιδες βίβλοι etiam mensuras medicamentorum
continuerunt 217, 5. 9. 18 Gal.

Φείδων ὁ "Apreioc 293, 14 Poll. 350, 25 EM.

Φερεκράτης 293, 8 Poll.

Φιλεταίρειος, non Φιλεταίριος, praef. I p. vir, — Φι-
λεταίρειος πούς: vide πούς 2.

ιλεταιρικὸς πούς v. scr. 184, 24,

Φιλήμων comicus 286, 2. 6. 15. 17. 287, 94. 298, 8
Poll. 319, 8 Harp. 835, 5. 13 Phot. 315, 14 Suid, 351, 21.
355, 8 EM.

Φιλίππειος «τατήρ 288, 13. 294, 2 Poll.

Φιλιππίδης 295, 7 Poil.

Φιλιςτίδειον vóuicua 327, 22 Hes.

Φιλόξενος ἐν τῷ περὶ Ῥωμαίων διαλέκτου 380, 20
E M.

φίτρον, μέτρον, 327, 23 Hes.

Φοινικικὸς κόρος 258, 21 π. μέτρ.; conf. κόρος.

φόλης v. scr. 267, 4. II 152, 111. 1v: vide φόλλις.

φόλις 306, 19. 320, 6. 11: 'vide φόλλις.

φόλλις BM. φόλλις καλεῖται παρὰ Ῥωμαίοις θύλακος
269, 19 Ep.; φόλλις εταθμός écri λεγόμενος καὶ βαλάντιον
308, 19 gl. n.; φόλλις, ὃ καὶ βἀάλάντιον καλεῖται, 144 adn.
4. 145 adn. 4. 267, 4 Ep. (II 105, 23 v. Lat.). 808, 12. II
151 extr. 152; φόλλις, φόρος ἡμιόνων, 308, 7 gl. n. — ὃ.
φόλλις tributum vel 8 vel 4 vel 2 librarum auri 308, 10 ss.
309, 9 ss. gi. n. — Q9. alius est φόλλις qui constat ἐξ
ἀργυρίων λεπτῶν τῶν — μιλιαρηςίων καλουμένων (pke)
ἔχει δὲ Ékacrov τῶν τοιούτων λεπτῶν ἀργυρίων κεράτιον
ἕν fjucu τέταρτον, quae summa redigitur ad solidos et
miliarensia πρὸς τὸ νῦν κρατοῦν ἔθος, 308, 22 ss. gl. n.;
ὁ φὄλλις pxe ἀργύρια πληροῖ 269, 19 Ep. — 4. φόλλις
sive βαλάντιον habet 2 ἀργυροῦς (i. e. miliarensia) sive
250 denarios 145 adn. 4 extr. 267, 5 (coll. II 152) £p. II

224 INDEX

151 extr. 152, v; conf. Christ. Sitzungsber. d. Mwuenchener
Akad. 1865. I p. 146 ss.; aliter eidem tribuuntur 2!/, áp-
Yupoi sive 250 denarii 144 adn. 4 (II 105, 24. 25 v. Lat.).
II 1562, 11. 111. 1v. Ep., unde orta esse videtur illa ratio
ex qua ἀργυροῦς 100 denarios habuit: conf. ἀργυροῦς 1;
denique 250 denariis follis etiam in glossis nomicis ae-
stimatur 308, 20, quae summa aequalis esse dicitur 312!/,
libris 308, 21; aliter βαλλάντιον, ὃ καὶ φόλλις, 5nvapiuv
pv' 308, 12, ubi cv' scribendum esse videtur. — 3$. aliter
8 folles siliquam argenti faciunt 278, 15 (coll. II 152)
Eus.; 3 folles χαλκοῦν faciunt 278, 17 Eus. — €. Iusti-
niani aetate 210 vel 180 folles incurrerunt in solidum
838, 1 ss. 340, 17 ss. Suid.; conf. Christ. l. c. p. 158. —
€. φόλλις, ὁ ὀβολός, 346, 12 Suid,; φόλλεις, ófoAof, 309,
18 gl. n.; ὀβολοί, οὖς φόλλεις kaAo0civ, 338, 2 ὀβολοὶ οὗς
καλοῦμεν φόλλεις 340, 17 Suid.; his duobus locis signifi-
eatur is follis quem statim (sub 6) descripsimus. — fS.
φόλλις habet 4 áccápia χαλκοῦ 304, 17. 306, 5, vel 4 xo-
δράντας 306, 19. 320, 6. 11 es. — 8. φόλλις δύο λεπτοί
sive λεπτά 145 adn. 4. 267, 06. II 151 extr. 152, v Ep.

Φωκαῖς (Puxaeic Schmidt.), τὸ κάκιςτον xpuciov, 328,
8 Hes., Φωκαΐδες, uurei nummi, 297, 8 Poll.

Φωκαΐτης «ς«τατὴρ 297, 3 Poil.

Φώτιος 350, 24 EM.

χάλκινα παρὰ ᾿Αλεξανδρεῦςι τὰ ἀργύρια καλοῦνται
266, 11 (conf. 146). 269, 9 Ep. (II 105, 5 v. Lat.).

χαλκίον, nummus aeneus, 296, 2. 12 Poll.; χαλκίον,
τὸν χαλκοῦν, 328, 4 Hes.; χαλκίῳ λελουμένος Zristoph. ap.
Poil. 287, 23. — τὰ πονηρὰ χαλκία, nummi aurei Athe-
niensium apud Aristophanem 296, 9 Poll.

χαλκοκράς, τὸ χαλκόκρατον νόμιςμα, 328, ὅ 7Jes.

χαλκολογεῖ, νουμία εὐυλλέγει, 328, 6 7768.

χαλκόν pr. scr. pro χαλκοῦς 249, 11.

χαλκὸς ὁ νῦν, i, e. Latinum aes, praef. I p. xxii. 296,
2. 20. 21. 29. 94 Poll. — χαλκός Atheniensium moneta
aenea 297, 2 Poll, — χαλκοῦ νόμιςμα 308, 18. — χαλκοῦ
τοῦ ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ vonuicrevouévou τάλαντα 840, 7 Suid.
— χαλκῷ, εἰδῆρῳ, apud Suidam 346, 16 spectare videtur
ad ferreos nummos Lacedaemoniorum vel Byzantiorum. —
χαλκός, i. q. χαλκοῦς, 255, 9. 10. 269, 8 Ep.

χαλκοῦς 8. νομιςμάτιον λεπτόν: vide λεπτός; dici-
tur minimum pondus 282, 17 c. G. IX. — 39. nummus
Atheniensium 296, 19. 28 Poll.; fuit 85 pars Atticae drach-
mae, item Ptolemaicae sive Atticae recentioris, denique
etiam pondus Romanum, 48* pars denarii Neroniani sive
16* pars scripuli sive 8* oboli, 67. 89. 126, 208, 2. 8 (coll.
67). 208, 4 vet. m. 284, 17. 18. 235, 1 c. G. X. 237, 11
c. G. XI. 255, 10. (256, 17. 18). 285, 20. 21. 28. 286, 1.
3. 4. b cet. Poll. 299, 21 Diod. 312, 6. 8 Harp. 382, 24.

πττπ-- -- --
.

GRAECUS. . 9835

388, 1 Phot. 315, 6 Suid. 355, 3. 7 EM.; conf. ὀβολός 4. 6;
eadem definitio chalci, ponderis Romani, efficitur etiam
ex iis locis ubi κεράτιον 2*/, χαλκοῦς habere dicitur: vide
κεράτιον. — ἃ. ᾿Αττικὸς χαλκοῦς, qui 284, 26 c. G. X.
231, 9 c. G. XI. 255, 8. 256, 18 reperitur, est Ptolemai-
eus idemque pondus Romanum quod statim descriptum
est. — 4. aliter χαλκοῦς est 6* pars oboli (vide ὀβολός 5)
eique tribuuntur 7 λεπτά 330, 13 Phot. 340, 12. 344, 14.
846, 14 Suid.; sed ἃ Diodoro ei chalco qui est 8* pars
oboli 7 λεπτά tribuuntur 156 s. 299, 27. — ὅ. aliter χαλ-
κοῦς idem pondus habere dicitur ac κεράτιον sive siliqua
183. 240, 2. 4. 6 c. Ο. XIV. 248, 18. 14. 16. — 6. χαλ-
κοῦς comparatur Siculorum οὐγκίᾳ 292, 11 (conf. 12. 13).
— TQ. χαλκοῦς, τοῦτο ἐπὶ τοῦ χρυςοῦ καὶ τοῦ ἀργύρου.
ἔλεγον 328, 7 Hes. (conf. 296, 21 Poll.). — $. χαλκοῦς,
argenteus nummus, ab Aegyptiis inventus, 8^ pars un-
ciae, 266, 9. 11. 269, 8 Ep. (II 105, 3. 5 v. Lat.). — 9.
χαλκοῦς habet 3 folles 278, 17 Eus. — AO. notae chalci
171. 219, 15 c. G. 1]. 221, 2 c. G. VI^. 249, 11.

χαρακτῆρες δηλοῦντες τοὺς «ςταθμοὺς xal τὰ μέτρα
219, 9. 12. 13 c. G. 77; χαρακτῆρες οἱ ἐν ταῖς ευςταθμίαις
225, 10 c. 6. P 1*. — χαρακτήραι τῶν «ς«ταθμῶν 249, 10.

χαρία v. scr. pro Xopía praef. I p. xv. 260, 12.

χελιύνη in nummis 319, 18 77es.; inde χελώνη appel-
latum TÓ Tlekotovvnciuv νόμιςμα 289, 15. 18 Poll. 328,9
Hes.; conf. καλλιχέλωνος.

ynun 4. χήμη ἡ μεγάλη pendit 3 drachmas 127. 285,
4 c. G. X. 2891, 17 c, G. XI. 2655, 18. — 2. χήμη ἡ μι-
κρά pendit 2 drachmas 127. 235, 7 c. G. X. 231, 11 c. G.
XI. 255, 18. -— 9. aliter χήμη μικρά sive μύςτρον μικρόν
est dimidia pars cyathi 228, 1 c. G. IV. 246, 18 Orib.;
eonf. μύςτρον 3. — 4. χήμη, i. e. cochlear Romanum,
quarta pars cyathi, 133. 241, 8. 20. 242, 6 c. G. XIV.
242, 27 c. G. XV. 250, 19. 251, 9. 21. 252, 8; inde pondus
eius definitur aut ea ratione qua hemina habet 10 uncias
vini cet. 241, 3. 20. 249, 6 c. G. XIV. 250, 20. 251, 9. 21,
aut ea ratione qua cotylae tribuuntur 60 drachmae (conf.
κοτύλη 5), unde chemae conveniunt 2!/, drachmae 242, 27
c. G. XF. 252, 8, II 149 addend. ad 208, 10 vei. m,; deni-
que quod eidem 231, 11 c. G. VIII. 945, 12 Orib. stagia
2!1/, tribuuntur, haec comparanda sunt 8 drachmis olei
quae chemae ex prima ratione (241, 20. 261, 9) conveniunt.
— 6. χήμη ἁδρὴ 75. 76 adn. 8 ZZipp. — 6. notae chemae
171. 219, 18 c. G. 11. 227, A c. G. VI. 249, 14.

Xi ἐπὶ τῶν χιλίων δραχμῶν cet. 828, 10 7s.

χίμη pr. ser. pro χήμη 2565, 18.

Χῖοι 293, 29 Poll. .

χόας pr. scr. pro χοῦς 244 , 17.

yocUc: vide χοῦς..

SCRIPT, METROL., II. 15

| παν »----“- ;Ἠ

2206 INDEX

χοῖνιξ. c8. omnino mensura 206, 6 Poll. 346, 25 Suid.;
commemoratur 76 Hipp. 88 adn. 8 Dieuch. — 9. ᾽Αττι-
κὴ χοῖνιξ 76 Hipp. T1 Diosc.; eadem vulgo χοῖνιξ sim-
pliciter vocatur et 48* parte medimni Attici, 85 éxTéuc
(sive modii Romani), 48 parte ἡμιέκτου definitur 139. 206,
9 ss. Poil. 208, 5. 6 vet. m. 282, 28 c. G. IX..258, 18. 14
m. μέτρ. (II 146, 17. 18 Calv.). 811, 20. 26 Harp. 818, 12.
18. 322, 1 Hes. 829, 8. 4. 25 Phot. 387, 14 ss. 18 ss. 389,
* Suid. 349, 91 s. EM.; habet 4 cotylas 208, 6 vet. m.,
sive 2 sextarios 224, 16 c. G. V. 2460, 1 Orib. 258, 14 1.
μέτρ. (II 145, 18 Calv.). — 9. χοῖνιξ Ptolemaiea (de ge-
nere vocis vide infra) habet tres suas cotylas et easdem
aequales Atticis 73. 124, 127. 206, 8 Poil. coll. 64 adn. 1.
208, 25 vet. m. 2830, 1 c. G. VII. 288, 1 c. G. 1X. 236, 10
€. G. X. 242, 15 c. G. XV ; pendit 180 drachmas 72 extr.
236, 11 c. G. X. 242, 16 c. G. XV. — 4. χοῖνιξ, mensura
Hebraica, i. q. ὑφή (ubi vide), 260, 2. 262, 17. 272, 4 Ep.
(IY 101, 10 v. Lat). — $$. χοῖνιξ, Ponticorum mensura,
ὅδ pars modii, 10* κύπρου, habet 2 sextarios 264, 18. 19
(hoe loco πέντε prave in libris scriptum pro δύο). 269,
25. 270, 2 Ep. (II 106, 8. 9 v. Lat.). 278, 4 Eus. — Φ.
alius quidam χοῖνιξ habet 8 sextarios sive 6 cotylas 108
adn. 1, 233, 9 c. G. IX; eodem referendum esse videtur
id quod 230, 19 c. G. VIII. 244, 18 Orib. legitur: ὁ xoi-
viE ἔχει λίτρας ἕξ; conf, A(rpa 4. 9. — Q4. alius denique
χοῖνιξ habet 8 cotylas sive 4 sextarios 283, 1 c. G. 1X. —
ἃ. χοῖνιξ in Attica dialecto semper est feminini generis:
75 Hipp. 83 &dn. 3 Dieuch. 206, 9 Poll. 208, 6. 25 vet. m.
269, 25 Ep. 316, 11 Hes. 346, 24 Suid.; masculini autem
generis in Hellenistica Aegyptiorum et Hebraeorum dia-
lecto 224, 16. 280, 7. 19. 233, 1. 9. 236, 10. 242, 15. 244,
18. 245, 29. 258, 14. 264, 18; et conf. 272, 5: χοῖνιξ ἐν
μὲν τῇ €fpatbi dpceviküc, ἐν δὲ τῇ Ἑλληνίδι θηλυκῶς. ----
S. notae choenicis 171. 219, 17 c. G. 11]. 297,4 c. G. VIV.
249, 12. .

χονδρίτης 268, 8. 9 Ep.; conf. II 102, 3 v. Lat.

χόρ, i. e, κόρος, 260, 11. 271, 8. 278, 5. 7 Ep.

xopía (vel xopíov) hebraice id quod graece βουνός
260, 12. 218, 8 Ep.

χοῦς (de variis huius vocabuli formis vide infra 9)
ÀM. omnino mensura liquorum 207, 4 Poll. 828, 11 Zles.,
commemoratur 75 Hipp. 16 Nic. 716. 7! κάμῃ. 5 Diosc. —
2. χοῦς écr1 μέτρον ᾿Αττικόν, κοτύλαι ᾿Αττικαί ιβ΄, 208,
24 vet. m., unde corrigendus videtur Suidas 846, 16: χοῦς
μέτρον ᾿Αττικὸν χωροῦν κοτύλας ówrt(o; idem χοῦς "At-
τικὸς vocatur & losepho 279, 4, idem simpliciter χοῦς,
eique tribuuntur 12 cotylae 76 adn. 4 schol. Nic. 328, 14
Hes.; pendit 720 ὁλκάς "VO sa. 908, 26 vet. m.; conf. infra
(sub 3). — 8. χοῦς Aegyptius, 8 Ptolemaeis institutus,

GRAECUS. 221

aequalis fuit Attico et mensurae modo et divisione; ha-
buit igitur 12 eotylas (Atticas), 124. 127. 236, 7 c. G. X. .
242, 17 c. G. XF. 252, 1; idem reperitur 208, 24 vet. m.,
ubi verbis ὁ χοῦς écti μέτρον ᾿Αττικόν, κοτύλαι ᾿Αττικαὶ
ιβ΄, sane Atticum congium explicat scriptor; sed eundem
Aegyptium esse significat addita choenicis Aegyptiae de-
finitione; idem habuit 4 choenices Ptolemaicas 1294. 242,
14 c. G. XV. 251, 26, pondere autem 720 drachmas 70 ss.
236, 9 c. G. X. 242, 18 c. G. ΧΡ) 252, 2 coll. adn., quae
aestimatio convenit cum illa quam sub κοτύλη 5 attuli.
— 4. χοῦς sive κόγγιον, i. e. congius Romanus, aequalis
Attico; est 88 pars amphorae 205, 1 Her. 267, 25 π. uéTp.
(II 144, 22 Calv.); habet 6 sextarios (sive 12 cotylas) 222,
8 c. G. IV. 229, 8 c. G. VII. 2833, 6 c. G. IX. 238, 22
c. G. XIII. 246, 10 Orib. 258, 1 4. μέτρ. (II 144, 23. 146,
1 Calv.). 216, 26 Eus. 219, 5 los., unde ἑξάξεςτον μέτρον
dicitur 259, 1 T. uéTp.; iniuria igitur eidem 9 sextarii
iribuuntur 205,2 Her. (conf. 60), nec audiendus Galenus,
qui ambigit, utrum congio 6 cotylas an 6 sextarios tri-
buat 215, 4. 11. 12; idem denique cum Hebraico cabo
comparatur 139 cum adn. 3. 2568, 1 T. μέτρ. (II 144, 23
Calv.). — $$. huic congio Romano ex legitima ratione
eonveniunt 10 librae vini, 9 olei cet. 923, 25 c. G. IV.
230, 18 c. G. VIII. 239, 10 c. G. XIII. 240, 18. 241, 11.
24 c. G. XIV. 944, 17. 247, 10 Orib. 250, 11 (250, 27. 251,
14). 259, 1. 2. 8 T. μέτρ. (conf. Il 146, 2. 8 Calv.); sed
eidem tribuuntur 720 drachmae ex altera ratione qua co-
iyla 60 drachmis aestimata est (supra 3) 108. 2833, "7 c. G.
IX. 941,7 c. G. XIV, 250, 24. — ὦ. χοῦς georgicus Ae-
gyptius habet 9 sextarios 128. 236, 18 c. G. X. -— δ. alius
quidam chus habet 2 choenices sive 8 sextarios 108. 232,
22 c. G. IX; huic similis est χοῦς apud Epiphanium 260,
7, qui 8 sextariis definitur 264, 11 (II 103, 17 v. Lat);
sed addit idem τὸ δὲ καλούμενον ἅγιον ξεςτῶν ς΄. — 9.
χοῦς, δίξεςτον vel δύο ξέεται, 346, 20 Suid. --- Θ΄. formas
vocabuli has enotavi: sing. nomin. χοεύς 75 Zipp. 207, 4
Poll. 811, 3 Hes. 846, 20 Suid., χοῦς 205, 2. 208, 24. 222,
8. 223, 95. 229, 8. 230, 18. 232, 22. 288, 5. 236, 7. 238,
29. 239, 10. 240, 18. 941, 11, 942, 17. 246, 10 cet., χούς
250, 11. 24. 26. 252, 1, xóac 244, 1" (conf. 249, 13); ge-
net. xyoéuc 216, 11 Gal., xoóc 76 adn. 4 Nic. 346, 20. 21
Aristoph. ap. Suid.; accus. χοέα 215, 2. 16 Gal., xoà 846,
16. 18 Jristoph. ap. Suid., xóa 219, 17. 227, 3. 249, 13. 828,
11, χοῦν 236, 13 c. G. X; plur. nomin. xocic 318, 18 77es.,
χόες 215, 1 Gal.; accus. χοέας 215, 14. 23 Gal., χοᾶς 246,
10. 820, 93 Hes. 346, 19 Suid. yóac 208, 1. 206, 19. 222,
7. 929, 9. 232, 21, 257, 25. 317, 20, χοῦς 251, 25. — 10.
notae congii 171. 219, 17 c. G. 177]. 927, 8 c. G. VI.
249, 13,
15*

- - ---------.-- -.-ο.ὄ.-.

228 INDEX GRAECUS.

youtpéá, Hebraica unciae appellatio, 268, 1 Ep.

χρηματίζει ἡ ἀρτάβη (μοδίους) γ΄ Y" 258, 20 m. μέτρ.

Χριςτός 149. 268, 22 Ep. 802, 14 Maa.

χρύςειον sive χρυςοῖο τάλαντον : vide τάλ. 8,

χρύςεος, ὁ χρυςοῦς, 347, 5 Suid.

χρυςίον, omnino nummi aurei, 296, 4 Poll. 326,6 Hes.,
item xpucía 296, 16 Poi/l. 328, 16 2768, — xpuclov τοῦ ἀρ-
Yupiou δεκαπλάςιον 290, 17 Poll. — xpuciou δραχμή 316,
93 Hes., λίτρα 308, 16 gl. n., «τατήρ 283, 8 Poll. 343, 2
Suid., τάλαντον: vide TÓÀ. 7, 9. — xpucíov ὑπόχαλκον 3406,
10 Suid. 850, 10 EM. -

Χρύειππος 352, 1 EM.

"xXpucoO δραχμή 307, 4. 328, 18 7es., conf. δραχμὴ 14;
χρυςοῦ λίτρα 307, 20 gl. n.

xpucoüv τάλαντον τὸ παρ᾽ Ὁμήρῳ 301, 6. 7; conf.
τάλαντον 8.

xpucoóc Δαρεικός 338, 10 Suid.; conf. Aapewóc.

xpucoóc «τατήρ 310, 23 Zarp., pendit 2 drachmas
Atticas 297, 18 Poill.; varia staterum nomina afferuntur
983, 13. 14 Poll; conf. «τατὴρ 2, xpucíou «τατήρ, xpu-
coc. — ὁ xpucoüc crat?) μνᾶν ἠδύνατο 282, 21 Porll.;
conf. μνᾶ 21. — χρυςοῦς «ςτατήρ, i. e. solidus Constanti-
nianus, aestimatus 210 vel 180 obolis sive follibus 338, 1
853. 840, 18 ss. Suid.

xpucoOc, i. q. xpucoOc cratr)p, 283, 15 Poll.; xpucoi
ἐπίςημοι 340, 6 Suid. — yxpucoOc ᾿Αττικός 281, 19 oll.
306, 24; idem simpliciter xpucoüc vocatur 307, 6. 354, 20.
92 EM.; pendit 2 drachmas Atticas 307, 3. 828, 16. 17
Hes. et aequalis est Darico 811, 1 Zarp. 835, 22 s. Suid.

χύμα pr. scr. pro χήμη 245, 12; item χύμη 249, 14. -
250, 19. 251, 9. 21. 252, 8. v. scr. 2831, 11; χυμὰς pr. scr.
pro χήμας 246, 18.

χυτρίδιον, μέτρον, 328, 20 Hes.

ψωθία, ὄνομα νομίεματος (comicum), 293, 11 Poll.

Upéov, πηχυαῖον, 328, 21 7768.

Qpoc 350, 21, 351, 4, 353, 9 EM.

II. Index Latinus.

"4bbo Floriacensis 11 24. 36.

Abraham II 104, 3 v. Lat. 113, 10 25.

acaena quadrata Philetaerea 36. 36. 31; conf. ἄκαινα.

accitabulum, i, e. acetabulum, II 134, 23.

acetabulum, i. q. Graecum ὀξύβαφον (ubi vide), II 123,4
Js. 145, 29 Calv., est 48 pars heminae 116, 16 /s.; sed
aliter acetabulum distinguitur ab oxybapho, et huic 15,
ili 12 drachmae ponderis tribuuntur II 116, 14. 16 79.
140, 17 s. 22 s. — nota acetabuli II p. xxix.

Achaei II 84, 9 Prisc.

acitabulum 11 140, 18, acitabulus 116, 16 v. scr.: vide
acetabulum.

acnua, Latina appellatio actus quadrati, II 52, 6 Parr.;
conf, 57, 6 Front. — actum provinciae Baeticae rustici
agnuam vocant II 53, 16 s. Col. (conf. 108, 10 7s.); hinc
formam agnua repetiverunt recentiores: 125, 9. 130, 4,
quibus locis 14400 ped. (quadrat.) agnuae tribuuntur.

actus unde dictus sit II 51, 8 JFarr. — est iter inter
vicinos quattuor pedum latum II 75, 10 Fest. in exc.;
hine actus minimus dicitur pars agri in latitudinem 4 pe-
.dum, in longitudinem 120 pedum II 51, 9 ss. Parr. 53,
11 s. Col. 107, 18 s. 18. (hoc loco vitiose codices longitu-
dine CXL pro CXX). 186, 28 ss. — est mensura longitu-
dinis 120 pedum (i. e. unum latus actus quadrati) II 58,
1. 6 Baib. 124, 4. 16. 26. 125, 6. 129, 28. — actus quadra-
tus et latus et longus est 120 pedes II 51, 12. 52, 5 Parr.
53, 14 Col. 51, 8 Front, 58, 24 Balb, 108, 9 Js. 137, 1;
idem vocatur acius constratus 195, 1. — hic actus dicitur
minor (i. e. dimidia) pars iugeri II 75, 11 Fest, in ecc.;
conf. iugerum; unum eius latus habet 19 decempedas 57,
4 8. Front. — actus finitus ab antiquis 129 decuriis II 51,
14 Parr.

Adamantius medicus 84 cum adn. 5. 6, 7.

Aeginetica drachma 11 143, 22 Cal.

Aegyptia sive Ptolemaica pondera et mensurae II 142,

"cem

230 . INDEX

25. 26 Calv. — Aegyptia mina antiquissima 109 s.: vide
μνᾶ 10. — Aegyptia mina appellata ea quae proprie est
Attica vetusta 90. — dragma Egyptiaca, id est faba Egy-
ptiaca, II 129, 1. — .4egyptía ariaba 61 ss. — Aegyptia
choenixz trium cotylarum 101; conf. χοῖνιξ 8. —- Aegy-
ptíus cubitus 24 ss.

Aegyptii 3. 18. 24 ss. 30. II 110, 1. 120, 18 Z7s.; conf.
Αἰγύπτιοι.

Aegyptus. in: Aegypto primi scriptores de mensuris
et ponderibus 4. 86.

Aelius Gallus II T7, 1 Fest.

aephi, mensura aridorum, capit 3 modios II 142, 4.

aes olim pensatum, non adnumeratum II 76, 10. 78,
16. 19 Fest. — per aes et libram 1l T7, 8 Fest. — aes
sacrum 11 76, 25 Fest. in exc. — nexum aes II 17, 9 Fest.
aes ínperfectum II 79, 20, infectum 80, 4. 6, conflatum 80, 5
Fest. — aes equestre, hordiarium cet. II 22 adn. 1. — grave
aes II 76, 7. 17 ss. 78, 16 Fest. in exc. — aes, pecunia
signata, II 49, 8 Parr.; aes signatum T1, 25. 78, 8. 11.
19, 92 Fest, — deni aerís, quini aeris 11 50, 18, 14 Parr.
— aere retro dicere quid sit explicat Varro II 50, 17, —
aeris minima pars sextula II 50, 1 Parr. — excurrentis
aeris nota II 18. 68, 26. 28 Maec.

aestimata poena &b aere dicta II 76, 13 Fest. in exc.;

conf. 77, 29 ss. Fest,

Afri II 101, 3 (suspectum; conf. I 261, 12).

Africanus, Aphricanus: vide Iulius Africanus.

ager unde dictus sit II 51, 6 ss. Varr.

agna, mensura longitudinis 40 pedum, II 124, 28 (coll.
vs. 25), unde efficitur mensura quadrata 1600 pedum, ad-
modum diversa ab agnua sive acnua.

agnos, pr. $cr. pro agnuas, II 108, 10 7s.

agnua 11 53, 17 Col. 125, 9. 130, 4: vide acnua.

agrestes pedes: vide γεϊκοὶ πόδες.

alabastrum: vide ἀλάβαςτρον. )

Alexandrina cotyla 8 unciarum olei 70. II 42 extr.
cum adn. 4; conf. κοτύλη 9. — 4lerandrina mina 19.
111 ss.; conf. μνᾶ 9. — Alexandrinum talentum lignarium
(£uMkóv) 120. — Alexandrinum talentum 19 denarium II
81, 15 Fest. — Alexandrínus sextarius: vide ξέςτης 7.

Alexandrinus scriptor anonymus περὶ ταλάντων 4. 90.
158 ss. II 20 s. 40. 41.

amfora II 124, 12: vide amphora.
4 amma, Aegyptiorum mensura, 94. 397. 28. 89. 40; conf.
una.

amphora, mensura, II 116, 7. 117, 21 7s.; unde dicta
sit 120, 3 ss. Js. (conf. praef, II p. xvirr extr.) — est
modus pedis quadrati II 190, 6 7s., idem igitur quod
quadrantal 71, 8 Maec. 79, 12. 14 Fest. 91 vs. 69 pond.;

. LATINUS. 2231

conf, quadrantal. — habet 2 urnas II 188, 8. 142, 8 (conf.
urna); vel definitur 3 modiis 91 vs. 65 pond. 120, 7 Is.
142, 4, unde dicitur trimodia 124, 19. — comparatur di-
midiae parti medimni (Attici) II 91 vs. 64 s. pond. —
amphora Graeca sive cadus est metretes Atticus II 120, 8
Is.; conf. 129, 2: cadus grece amphora est continens urnas
1113 eadem dicitur Attica amphora, ubi vide.

ZAndromachus medicus 78.

anfora, i. e. amphora, II 118, 5; v. scr. ad 117, 21.
120, 3. 8.

anphora 11 91 vs. 62 v. scr.

ZAntiochense talentum 117 ; aliud id quod ónuóciov dicitur
119 s.; conf. τάλαντον 14. — 4ntiochensis sive Syrius me-
iretes 101. 124; conf. μετρητής 5.

Antiochia 1I 143, 17 Calv.

* Aniiochicum talentum II 143, 8: vide τάλαντον 14.

Antyllus medicus 82 adn. 3.

aporyma: vide ἀπόρριμα.

appendeo pro eppendo II p. xvii. 114, 5 7s. 140, 17.

arapennis 11 108, 4 15. 137, 9: vide arepennem.

^ Archigenes medicus 82 adn. 8.

areae modus 1l 53, 6 Col; areae urbanae ibid. 19,
agrestes 54, 1.

arepennem Galli semiiugerum 'voeant II 54, 3 Col.;
item actum quadratum Baetici arapennem dicunt II 108, 4
Is.; conf. 187, 9 ss.

argenteus, i. e. drachma trium scripulorum, II 83, 10
Prisc. — argenteus Il 104, 1. 2. 105, 11. 12. 15 v. Lat.
est is qui sub ἀργύριον 4 et ἀργυροῦς 1 explicatus est.
— aliter argenteo tribuuntur 100 scripula, i. e. denarii
(Gallici), II 128, 12; ibidem nota eius adscripta est.

argentum, pecunia signata, II 49, 4. 50, 18 Varr.;
argenium signatum 84, 20 Livius ap. Prisc. 18, 8. 20 Fest.
— argenti denarius II p. xviii. 118, 2. 121, 22 7s. 133, 27.

argyrus: vide ἀργυροῦς 1.

Arruntius II 82, 11 Prisc.

artaba, Aegyptia mensura, 61 s.; habet 72 sextarios
11 120, 18 s. /Js., sive 3 urnas sive 4!/, modios, estque
aequalis cado, i. e. metretae Attico, II 183, 9. 142, 5 s.;
eadem 100 libris olei definita esse videtur II 42. — ar-:
taba recentior, & Romanis instituta, 62. 63. 64; habet 31/,
modios II 30. 93 vs. 88 ss. pond.; conf. ἀρτάβη 8.

arura, Aegyptia agrorum mensura, 28; conf. ἄρουρα.

as est solidum quidvis quod in partes duodenarias
dividitur II 61, 20 Maec.; vel as vocatur quicquid unum
est II 72, 5 ass., conf. 73, 4. 9 8,; as unitas vocatur II
81, 3 Fict. — assis appellatio ad rerum solidarum here-
ditatisque totius demonstrationem pertinet II 66, 21 s.
Maec.; assis distributio in heredum institutione neces-

To—c—r—— — —B3À -

2232 INDEX

saria ibid. 61, 18. — assis distributio II 17. 61, 10 v. scr.
61, 13. 62, 13 Maec.; vel assis divisio 11 61, 20. 63, 7.
64, 12. 66, 22 Maec. 13, 21 ass. (conf. 72, 5 ss. 73, 4 ss.).
90 vs. 41 s. pond., et conf. 99 fr. 121. — as habet 12
uncias 83, 17 Prisc. 87, 9 s. coll. vs. 13 ict. 99 vs. 1.
127, 13. 130, 24. 132, 6; conf. uncia et reliquas assis par-
tium appellationes. — iugerum as dicitur II 56, 15 Col
— sgextarius assis instar divisus II 29 s. 92 vs. 79 ss."

pond. — as dicitur, seu de divisione solidi, seu de pon-
dere, seu de numerata in aere pecunia agatur 1I 71, 1 ss.
Maec. — as &b aere dictus II 49, 4, et erat libra pon-

dus vel libram pondo valebat 49, 6. 50, 19 7arr.; sic
asses singuli pondo libras II 76, 18 Fest. in exc., unde
dicuntur /ibriles 10, 11 Maec., vel librarii 76, 20. 81, 4
Fest.; hinc as nummus est libralis 11 82, 6 Prisc. et as, id
est libra perfecta, 132, 6. — eundem .librilem assem de-
scribit Varro II 52, 12: scriptulaa CCLXXXV IIl, quantum
as antiquos noster ante bellum Punicum pendebat; sextan-
tarii autem asses bello Punico secundo primum facti esse
dicuntur II 81, 1 ss. Fes(.; conf. 76, 19 8. — as, 16* pars
denarii, II 144, 12 Calv. — as monetalis distinguitur ab
asse qui solidum vocatur II 18; assis monetalis nomen
ac nota in ratione sestertiaria II 69, 21 ss., item in ra-
tione denariaria 67, 14 ss. /Maec.; as semis quomodo no-
tetur et vocetur in ratione sestertiaria, ibid. 69, 27 ss. —
liber de asse 11 14. 72 ss. — notae assis II p. xxv; adde
notàm I apud Victorium 87, 9.

Asiatica drachma, tertia pars Asiatici stateris, 112.

ZAsiaticus pes ὅ8.

assarion: vide áccápiov.

assipondium 11 49, 5 Varr. 16, 13 Fest. in exc.

a88i$, recenlior nominativi forma pro as, II 16. 72, 9.
14 ass. 87, 8. 9 Vict. 144, 12 Calv.

Assyria sive Babylonia mina 109 s. 119 adn. 1.

Assyrii II 104, 3 v. Lat. 118, 10 4s,

Athenae II 89 vs. 18. 90 vs. 39 pond.

Atheniense talentum parvum et magnum apud Priscia-
num II 83, 14. 15; conf. Afticum talentum.

Attalus 111, rex Pergami, 265,

Attica amphora, i. e. metretes, habet 1!/, amphoram
Romanam II 30. 93 vs. 84 s. pond.

Attica cotyla 10; & medicis 60 olei drachmis definita
72, 18; pér errorem & Galeno aliisque uno quadrante mi-
nor aestimata 79; conf. κοτύλη 5. 6.

Attica drachma vetusta 67; conf. δραχμὴ 3. — recen-
tior, quae fuit Romanorum in usu, 3 scripulis definitur
11 89 vs. 17 s. pond., aequalis est Italicae, quae dena-
rius voeatur, II 143, 26 ss. Calv.

Attica mina vetusta, aequalis 16 unciis Romanis, 67.

- LATINUS. 239
90. 116; conf. μνᾷ 8. — Attica mina recentior, quae pro-
prie fuit 100 drachmarum Ptolemaicarum, tum 100 de-
nariis Romanis aestimata, 79. 99. 114 ss.; conf. μνᾶ 4.
19, — Attica mina habere dicitur 75 drachmas II 83, 12.
85, 9. 17 Prisc.; eadem dicitur 4tíca libra 89 vs. 30 s.
90 vs. 36 pond., conf. p. 28.

Attica pondera explicantur in vetustissima tabula me-
dieinali 66; 4ttiíca pondera et mensurae apud Dioscoridem
71 eum adn. 6, 7, in versione Calvi II 142, 24 s. — At-
tica pondera in tabula codicis Bobiensis II 36. 126, 10.

Atticae mensurae frumentariae 68,

Attici, quae tetrachma vocant, II 84, 20 Livius ap.
Prisc.

Atticum talentum habet 60 minas II 90 vs. 37 s. pond.,
sive 6 milia drachmarum sive denarium II 81, 13 Fest.
85, 4 Prisc. 90 vs. 87 s. pond. — Atticum ( Atheniense) ta -
lentum magnum Priscianus dicit habere 100 minas singulas
75 drachmarum II 85, 8 ss., atque idem definit 83 libris
(Give minis) et 4 unciis 83, 15. 85, 1. 2 s. 6 s, 16 s.;
contra parvum secundum Dardanum habet 60 minas II
83, 14 s. 85, 11, quàs confundit cum libris Priscianus 82,
20 s.; conf. Philol. vol. XXII p. 202 ss.

Atticus congius 10; conf, χοῦς 2.

aureus solidus 11 118, 14 Z7s., idem simpliciter aureus
vocatur 113, 20; conf. 189, 17 s.

Babylonia mina 109 s. 112. 120 adn. 1.

badda: vide βάδα; baddus: vide βάδος; conf. batus.

Baeticae provinciae rustici 11 583, 17 Col. 108, 10 15.

Baetici 108, 4. 12 Is.

Balbus gromaticus II 6. 7 ss. 34. 57 s5., non scripsit
libellum de asse II 14 ss.

ballantion: vide βαλάντιον.

batum 11 141, 29: vide Datus.

batus, mensura Hebraica, capit 50 sextarios II 119,
19 88. Js.; eadem ratio reperitur II 141, 80 (ubi modii
sunt 24 sextariorum); et conf. 142, 1.

beias, depravata forma pro bes, II 127, 17.

bes, i. e. as dempto triente, II 50, 11 Varr. 99 vs. 5;
falso igitur Festus in exc. II "75, 16: bessem appellatum
esse, quod bis triens sit. — constat assis 8 partibus duo-
decimis &8ive unciis II 62, 24. 68, 28 Maec. 72, 20. 78, 17.
74, 10 ass. 883, 19 Prisc. 87, 17 Vict. 91 vs. 50 pond. 127,
17. 130, 20. 182, 2; ex eadem ratione habet 192 scripula
II 75, 3 8. ass. — pars iugeri II 56, 7 Col. — lignum bes
alterum 1 81, 23 (conf, adn.) Fest. — notae bessis II
p. xxvi.

besis VIIII sunt unciae loco interpolato II 75, 17.

bessis, recentior nominativi forma pro bes, II 72, 20.
43, 17. 74, 10. 75, 8 ass. 83, 19 Prisc.

284 INDEX

bicessis, i. e. viginti asses, II 49, 11 arr.

bigati nummi 11 176, 21. 80, 21 Fest.

bipedalis cubitus 31 s8.; conf. cubitus.

bisse, corrupta forma pro bes, II 182, 2, item Dissem
pro bessem 1ἴ 87, 17 Fict.

bos centussis (sive centussibus sive centenis assibus)
aestimatus II 75, 14. 77, 4. 78, 1. 18 Fest.

cabus: vide κάβος.

cadus, i. e. Atticus metretes, capit 3 urnas II 93 vs.
85 pond. 120, 8. 198, 29 Is. 1833, 9. 142, 5; idem dicitur
Attica amphora II 93 vs. 84 pond., vel Graeca amphora
120, 8 1s. 128, 2; conf. κάδος.

calculus, minimum pondus, II 138, 24. 140, 2. 141, 15;
constat ex granis ciceris duobus 138, 24 s.; est 4* pars
oboli, 8* pars scripuli 132, 12. 14. 139, 2. 4; conf. 112, 5
et vide caícus.

calcus, i. e. χαλκοῦς, est minimum pondus apud Grae-
cos II 112, 3. 116, 4 Is.; constat duobus granis lentis
112, 4 1s. vel totidem granis ciceris 100 fr. 121 vs. 920;
est 4* pars oboli, 8* pars scripuli 32. 100 fr. 121 vs. 17.
112, 3. 15 7s. 130, 26; conf. calculus.

calix, 3* pars heminae, habere dicitur 9 ciatus (per-
inde &c cotyla 27 cíatus) II 128, 18.

Campana, instrumentum quoddam ad res appenden-
das, diversum ἃ trutina, describitur ab Isidoro II 111,
14 s8.

Campania YI 52, 1 Parr. 59, 92 v. scr.

cana: vide κανᾶ.

candetum (canditum), apud Gallos spatium 100 vel 150
pedum Il 53, 19 ss. Co/. 109, 3 Is.

canditum YI 109, 3. 5 1s.: vide candetum.

capsacis: vide καμψάκης.

carmen de ponderibus II 24 ss. 88 ss.

castrensis modíus: vide modius.

causatus & quibusdam cyathus vocatur II 116, 13 7s.

Cecropium talentum, i. e. Atticum, II 90 vs. 37 pond.

Celsus, ad quem Balbus expositionem et rationem for-
marum scripsit, II 7 ss. 72, 8.

cenir, i. e. choenix (ubi vide), II 117, 5. 128, 10 7s.
135, 6. 140, 31. v. scr. ad 92 vs. 69.

centenarium, i. e. centum librarum pondus, II 111, 9.
115, 12 7s. 140, 6; conf. κεντηνάριον.

centenarius, i. q. centenarium, II 140, 6.

centenas pondo, scil. libras, II 76, 1 Fest. ín exc.

centesima pars in usuris II 66, 14 ss. Maec.; nota eius
aversum C, eadem quae sicilici, ibid. 16.

centuria, mensura quadrata, II 60, 16 77yg., primo
100 iugera habuit atque inde nomen accepit II 51, 15 s.
Varr. 54, 12 Col. 109, 8 Is. 1837, 19; post duplicata reli-

tt IET 0c

LATINUS. 2230

nuit nomen 51, 16 7arr. 54, 18 s. Col. 109, 9 7s. 137, 20;
habuit igitur 900 iugera 54, 11 s. Col. 76, 8 Fest. ín exc.
109, 7 Is. 194, 14. 125, 1 8. 137, 18 (conf, centuriatus ager),
sive 100 heredia 52, 17 P'arr., sive 100 sortes 57, 12 Front.
— habet latera longa 2400 pedum II 52, 19 Varr.; ; item
latera eius quot pedes, actus, eubitos cet. habeant 124,
15 ss. 25 85. — centuria, agri quaedam mensura in Hispa-
nia, II 60, 6 77yg. — sunt qui centuriam maiorem modum
appellant , wt Cremonae decem et ducentum (iugerum); sunt
qui minorem, ul ín Italia triumviralem iugerum quinguagenum
II 57, 12 ss. Front.

centuriatus ager in ducena iugera definitus II 76, 4
Fest. in exc.

centussis, 1. e. centum asses, II 49, 7 Varr. 15, 14.
15. 20. 21. 77, 4 Fest. in exc/; maximum aeris proprium
vocabulum 49, 13 7arr.

cerates est dimidia pars oboli, 4* pars scripuli II 31.
32. 100 fr. 121 vs. 18. 131, 1. — hinc accusativum cera-
ien facit Isidorus eamque Graecam formam esse scribit
JI 112, 11; ipse autem utitur forma ceratim indeclinabili
112, 10. 14. — nota eius II p. xxix.

ceratím est dimidia pars oboli, habet 1!/, siliquam II
112, 10 7s.; item est dimidia pars oboli habetque 92 cal-
culos 139, 1. 2; conf. cerates.

ceration II 144, 6 Calv.: vide kepátiov. — nota II
p. xxix.

chalcus 1I 143, 6 Calv.; conf. χαλκοῦς, caleus, calculus.
— nota II p. xxix.

Chanaan Il 104, 4 v. Lat. 113, 11 15.

character, i. e. nota, II 106. 14, 2 ass, — caracteres
ponderum II 121, 11 725. 133, 16.

cheme (chema) est 3^ pars mystri, capit 2 eoclearia
JI 29. 99 vs. 77 s. pond. 140, 18. 15 (coll. vs. 14).

Chiorum mina 120 adn. 1.

€hoenica, mensurae genus, II 16. 6 Fest. ín exc.

choenir habet 4 cotylas (sive 2 sextarios) II 29, 92
v8. 69 pond.; conf, χοῖνιξ 2. — aliter habet 4 sextarios
11 929 vs. 69 v. scr. 117, 4 s. 7s.; conf. χοῖνιξ 1. — ali-
ter 5 sextarios II 140, 81. — est generis masculini II
p. xi. 92 vs. 70 pond. 106, 8 v. Lat.; conf. χοῖνιξ 8. —
nota choenicis II p. xxix.

chondrotos: vide χονδρίτης.

chorus 11 100, 5 v. Lat. 183, 11. 142, 9. 10: vide κό-
poc ei corus.

chulleus II 142, 10: vide culleus.

chus, i. q. congius, habet 3 choenices (sive 6 sexta-
rios) II p. xr. 29. 92 vs. 69 s. pond.; conf. χοῦς.

ciatus 11 92 vs. 78. 17. 80 v. scr. 128, 18. 20. 134, 11.
140, 17. 20: vide ογαΐλιιβ.

236 2 INDEX

cicerís grana duo faciunt calcum sive calculum, i. e.
8» partem scripuli, II 100 fr. 121 vs. 20. 132, 12. 138, 25.
Ν Cicero in Verrinis II 83, 6 s. Prisc.

cígnum sive mistron habet 2 conculas (sive 6 coclearia)
II 140, 165.

Cincius de verbis priscis II 80, 1; idem in Mystago-
gicia 81, 21 Fest.

cistophorum talentum 4500 denarium II 81, 14 Fest.

cistophorus (nummus) I1 76, 15 Fest. in exc.
. clima, mensura agri, quoquo versus est 60 pedum II

53, 13 Col. 108,. 1 7s. 137, 6 s.

- cochlear, quarta pars cyathi, Romana mensura, 133
eum adn. 4: vide κοχλιάριον 3 et χήμη 4.

cochlearium: vide κοχλιάριον 2.

coclear, minima mensura, II 93 vs. 88 pond. 116, 6 Is.
140, 10. 141, 17; est dimidia pars chemes (sive 24* pars
cyathi) II 29. 92 vs. 78, sive 288* pars sextarii 93 vs. 83
pond. — habet pondus dimidiae drachmae sive 1!/, scri-
puli sive 9 siliquarum II 116, 8 s. 719. 132, 25 s. 140, 11.
— coclearii 1111 conclam faciunt II 133, 1. — plurales for-
mae in recentiore latinitate sunt cocleares 11 140, 13. 14,
coclearii 133, 1. '

codrantes est 4* pars unciae II 114, 3 s. 7s.; conf. xo-
δράντης et quadrans.

collathus: vide κόλλαθον.

Columellae t&bula mensurarum agrestium II 8 ss. 53 ss.
— eiusdem libris usus est Isidorus II 34.

concavus pes quadratus capit amphoram II 124, 12.

concla habet 4 coclearia, est 8* pars heminae II 133,
1, 8.

concula habet 3 coclearia II 116, 10 75. 140, 14,
drachma 1!/, impletur 116, 11 7s.

congiariwn 11 117, 11. 15 /s.; conf. κογγιάριον.

congius est 8* pars quadrantalis sive amphorae II 71,
9 Maec., est vini decem pondo 79, 2 Fest, habet 6 sex-
tarios 79, 9 Fest. 91 vs. 10. 71 s. pond. 117, 6. 7 Is. 140.
29. 32; conf. κόγγιον, χοῦς, chus. — conzia tria (singula 6
sextariorum) modium faciunt 11 1983, 6. — congius & con-
giendo derivatur II 117, 9 7s. — nota congii II p. xxix.
Constantini Harmenopuli πρόχειρον νόμων ὅδ.
Constantinus Porphyrogenneta 57. 201.
constrati acti II 195, 1; conf. acíius.
constratus pes 11 58, 16. 59, 8 Balb.; conf. pes. .
conzus, i. e. congius, II 133, 5; comnzia, i. e. congii,
ibid, 6.

cope, i. e. κοπῇ, praef. II p. xv.

cornu olearium apud Galenum 79 s.; conf. κέρας et
. Arpa 4.

coros: vide κόρος.

LATINUS. 291

corus habet 2 gomor II 133, 11. 142, 9, et cum go-
mor 15 modios habeat (vide gomor), in corum incurrunt
80 modii II 121, 1 7s. 199, 4; conf. κόρος. — vox deri-
vatur ex Hebraico sermone II 121, 2 ss. Js.

cotila, i. e. cotyla, II 91 vs. 67. 92 vs. 78 v. scr. 122,
17 7s. — cotyle II 92 vs. 78 v. scr.

cotilla II 198, 20. 21. — cotille II 184, 19.

cotula II 116, 18. 19 7s. 144, 28. 145, 2. 13 Calv.

cotyle (cotyla), i. q. hemina, dimidia pars sextarii, II
91 vs. 67 pond. 122, I7 Is. 128, 20. 21, habet 6 cyathos
92 vs. 73 pond. 116, 18 /s.; conf. κοτύλη, — vox deriva-
tur a Graeco xot" II 102, 20 v. Lat. 116, 19 7s. (coll.
praef. p. xv) — nota cotylae II p. xxix.

Cremona 11 57, 13 Front.

cuathus cyathosve 11 145, 3. 4 Calv.

cubitum, i. q. cubitus; hinc cubita II 124, 17. 19. 27.

cubitus, mensura, II 58, 4 Baib., habet 1!/, pedem 68,
18 Palib. 124, 1. 125, 3. 129, 22, sive 6 palmos, 18 uncias
58, 18 s. Balb.; pro sesquipede computatur etiam 124, 17.
18 ss. 97. — cubitus Graecus, qui μέτριος ab Herodoto vo-
catur, Persicus, Aegyptius, Ptolemaicus, Philetaereus 6 8.;
conf. πῆχυς. — ex cubito Romano Aegyptiae mensurae
definitae 29 s. 60. 62 s. — bíipedalis cubitus in Aegypto-
ortus 37. 38. 42. 48, postea Constantinopolim translatus
44. — cubitus naturalis et cubitus maior quidam explicantur
II 138, 2 ss.

culleus, maxima liquoris mensura, habet 20 amphoras
II 93 vs. 86 s. pond.; eidem tribuuntur 2 cori sive 60 mo-
dii II 142, 10, quae ratio non differt ἃ priore.

cyathus est 6* pars cotylae II 92 vs. 73 pond. 116,18
Is., Bive 12* pars sextarii 29. 92 vs. 80 pond., sive 576
pars quadrantalis 71, 11 Jfaec.; pendit 10 drachmas 29.
99 vs. 74 s. pond. 116, 12 Js. 140, 16 s.; conf. κύαθος. —
habet 20 coclearia II 140, 16 s. — aliter cyatho tribuun-
tur 10 drachmae et 2 scripula vel 8 drachmae II 128, 22
Ss. — aliter cíatus dicitur 27* pars heminae II 128, 20. —
notae cyathi II p. xxix. |

cyatum II 118, 4 loco interpolato,

cyatus 11 p. xir. 92 vs. 78 (conf. 74) v. scr. 116, 12.
18. 122, 15 75, 128, 22. 23. 141, 18; conf, ciatus.

cybus Il p. xr. 91 vs. 62. 98 vs. 195 pond.

cyprus: vide κύπρος.
H Cyrenaica provincia 25, Cyrenensium provincia 11 60, 14

y9-

dabum, depravata forma ex deunz, 11 130, 23.
Dalmatia 11 69, 22 Hyg.
Dardanus (Dardanius) 157. 11 22. 23. 28. 88, 9. 85,11
Prisc.

dean, depravata forma ex dextans, II 130, 22.

240 INDEX

114, 15 7s. 197, 5. 128, 14; habet 8 scripula 38. 74, 28
ass. 88, 10 Prísc. (conf. rationem quam Priscianus sub-
ducit 84, 22 ss.). 89 vs. 17 pond. 118,2 15. 127, 8. 128, 11.
181, 7. 132, 16, 139, 5, sive 6 obolos 38. 121, 21 7s. 127,
8. 133, 26 s., sive 18 siliquas 113, 2 s. 7s. 139, 6. —
drachma, 129* pars minae Atticae in tabula codieis Bo-
biensis, II 37 s. 127, 1 (conf. 126, 21 8.). — dragma Egyp-
tíaca, id est faba Egyptiaca, II 129, 1. — notae II p. xxix.

dracma 11 104, 15 v. scr.

dragma, recentior forma pro drachma, II p. x extr. 28.
83, 10. 11. 12. 14. 84, 22. 25. 85, 9. 88 vs. 9. 89 vs. 25
v. Scr.; eadem forma in contextu 89 vs. 17. 19. 20. 21. 24.
80. 90 vs. 34. 38. 92 vs. 75. 95 vs. 118. 120. 96 vs. 145.
147. 152. 97 vs. 159. 162. 98 vs. 197 pond. 99 vs. 14. 104,
12. 14. 15. 105, 6 v. Lat. 118, 1. 114, 9. 15. 115, 1. 116,
9. 11. 12. 14. 17. 121, 21. 122, 6 7s. 126, 16. 21. 24. 127,
1. 3. 5. 6. 8. 128, 11. 13. 14. 129, 1. 13. 181, 7. 132, 16.
18. 26. 133, 6, 139, 5. 6. 140, 1. 11. 17. 18. 19. 21. 141, 16.

dracz aleuru: vide δράξ.

Drusianus pes apud Tungros habet monetalem pedem
et sescunciam II 34. 61, 5 s. Hyg.

duella, i. e. duae sextulae (conf. sexíula) sive tertia
pars unciae, II 74, 21. 24 ass. 89 vs. 23 pond. 99 vs. 11.
113, 17 186. 131, 13; habet 8 scripula sive 48 siliquas 74,
29 ass. 191, 13 s.

duodeciaere, i. e. 12 asses monetales, in ratione de-
nariaria II 68, 13 ss. Maec.

duodequinquaginta notatum per 112 II p. vi1r. 79, ὃ.

dupondium II 16, 13 Fest. in exc.

dupondius (dupundius), ἃ duobus ponderibus dictus II
49, 4 Parr., nummus dicitur bilibris vel duorum ponde-
rum 82, 7 Prisc. 111, 6 /s. — nomen ae nota dupondii in
ratione denariari& II 67, 17 ss., item in sestertiaria 69,
32 ss. Maec. — dupondius et semis antiquus sestertius est II
50, 15 P arr.; nomen ac nota eius in ratione sestertiaria
70, 2 ss. Maec. — nota dupondii II p. xxix.

dupundius 11 67, 17. 18. 69, 32. 70, 2 Maec. 80, 17
Fest.: vide dupondius.

embadon 11 124, 8.

emina, i. e. hemina (ubi vide), II 92 vs. 68 pond. 103,
5 v. Lat. 116, 16. 18. 20. 117, 1. 122, 17 /s. 128, 17, 18.
20. 21. 1383, 3. 4. 140, 20. 23. 27.

epipedon graece i. 4. planum II 59, 7 Balb.

Epiphanius, Constantiae Cypriae episcopus, seriptor
libri de ponderibus et mensuris, 140 ss. II 43. 46; eius
libri versio Latina II 82 s. 84. 100 ss.

Euboicum talentum 11 76, 14 Fest. in exc.

Fuclides Il 11; tabula Euclidi tributa I 51's. II 19.

LATINUS. 241

examen trutinae YI 111, 18 7s.

Favinus (Flavius, Flavinus) 11 25. 26; conf. Remmius.

Festus οἱ Paulus 11 22. 75 ss.

Flaminia lex minus solvendi 11 80, 23 Fest.

follis: vide φόλλις,

forma pubiica in nummis Romanorum II ΤΊ, 4 αοο.---
formae in geometria Balbi II 10 (conf. 7 adn. 1).

Frontinus 11 5 s. 56 s

Galenus, scriptor de ponderibus et mensuris, 77 s8.;
non confecit eas tabulas quae sub eius nomine feruntur 86.

Galli 11 53, 19 Col. 110, 1 7s. 138, 19. 139, 12.

Gallicus denarius 11 131, 3. 7. 15. 18: vide denarius.

gandetum, v. scr. pro candetum, 11 53, 19 Col.

geometrae Romani II 4.

geometria Balbi II 10.

geometrica, i. e. geometria, II 75, 11 Fest. in exc. 155.

geometrici II 116, 1 7s.

georgicae mensurae (Aegyptiaue) 128 s. 286, 12 ss.
€. 6G.

| gera Hebraicum: vide ὀβολός 8.

Germania 11 61, 5. Hyg. — Germani Π 138, 21.

gomor est dimidia pars cori II 133, 11. 142, 9; habet
15 modios 120, 21 Is. 142, 8 (coll. vs. 1); unde suspectum
videtur 133, 10: modii XIV gomor reddunt; conf. γόμορ. —
sextarius quinguies conplicatus quinarem sive gomor facit II
117, 5 Is.

gradus, mensura, II 58, 5 Baib., habet 2!/, pedes 58,
90 Balb. 194, 2. 125, 4, 129, 3. 136, 15.

Graeca amphora sive cadus, i. e. metretes Atticus, II
120, 8 Is.

Graeci 11 57, 9. Front. 69, 1. 18 Balb. 109, 14. 119, 16.
19. 114, 8. 115, ἃ. 117, 20. 122, 17 7s. 129, 12. 134, 19. 24.

Graecum nomisma, i. e. solidus, II 192, 8 Is. 134, 8.

Grai 1l 89 vs. 32 pond.

Graia mina habere dicitur 1065 drachmas II 83, 18
Prisc.

gramma, i, e. scripulum, II 88 vs. 9. 89 vs. 26 pond.
99 vs. 16. 112, 19 7s. 144, 4. 5 Calv.; conf. γράμμα.

grave aes II 76, 7. 17 ss. 78, 16 Fest, in exc.

Greavesianum fragmentum 6. 91.

gressus, i. e. gradus (ubi vide), II 136, 165. 188, 11.

groma 11 9.

Hannibalis bellum II 80, 24. 81, 3 Fest.

Hebraei II 114, 8 4s. — Hebraeum nomen II 114, 1
Js. — Hebraeus, Hebraicus sermo 1l 119, 14. 121, 2 7s. —
Hebraica, Hebraeorum lingua 11 100, 7. 15 v. Lat. 119, 19
Is. — Hebraicum talentum Y 117 s.

hecteushemihecteon: vide ἑκτεύς, ἡμιεκτέον.

SCRIPT. METROL. II. 16

242 INDEX

hemina (emina) ex Graeco Eécrov ἡμίςεια dicta II 76,
93 Fest. ἐπ exc.; emina quam Graeci cotilam vocant 122, 17
Is.5 conf. cotyla, ἡμίνα, κοτύλη. — est 96* pars quadran-
talis sive amphorae II 71, 10 Maec., sive dimidia pars
sextarii 29. 76, 24 Paul. 99 v8. 68 pond, 116, 90. 117,2
Js. 128, 17. 31. 138, 4. 140, 27. 4 habet 4 acetabula
II 116, 16 15. 140, 92, — appendere dicitur libram unam
11 117, 1 Js. 138, 4. 140, 23; conf. A(rpa 43 apud quos-
dam vero libram et dimidiam 140, 24 (198, 18: conf.
&dn.). — habet.4 concías, definitur '90 solidis II 133, 3.
— habet 9 cyathos sive 90 drachmas II 140, 20 s. —
notae II p. xxix.

hemisescia, 12* pars unciae, 11 74, 22. 265 ass., habet
2 scripula ibid. 28.

Heras medicus 78.

Herculanensis mina habuit 26 uncias 104.

Hercules, inventor stadii, II 110, 7 ss. 75.

hereditas, heredum instititio: vide as.

heredium, agri mensura binorum iugerum, II $2 15 s.
Varr. 164; conf. 57, 8 ss. Front.

Hero Alexandrinus qua aetate vixerit 7. 9. — de li-
bris eius mathematicis 18 ss.; de geometria 15 ss. 18 s.
924; ἀρχὴ τῶν Yeupnerpouuévuv 30 s. — auctor de men-
suris 17. 18; tabulae Heronianae de mensuris 7, 19. 23 ss.
180 88.; mensurarum rationes ad partés corporis humani
revocavit 5; alia fragmenta metrologic& Heroni tributa
19 ss., alia ad Didymi librum adscripta 21 8. — Heronis
geometria quam formam habuerit Augusti temporibus
II 5; inde agrimensores Romani praecepta artis suae
repetiverunt II 4 s.; Balbus usus est Heronianis defini-
tionibus et geometria II 11. 12. — ex aliis eiusdem li-
bris commemorantur Βαροῦλκος 9. 10, Μετρικά 14. 16, 17,
stereometricae collectiones 59, περὶ διόπτρας II 8.

Hero alter, Próacli magister, 10. 13.

Hero tertius sive Byzantinus 11. 12. 13.

JHerodotus, rerum scriptor, de mensuris Graecis quae-
dam tradidit 6. 6, — idem in I historiarum Il 82, 18
Prisc.

Herodotus medicus 83 adn. 3.

Heronas &b Eutocio commemoratus 11.

hin ín liquidis, i. e. congius, 1I 140, 80,

Hippocratis libri genuini distinguuntur a spuriis 73 8.;
libri spurii in Aegypto orti 68 adn, 2; de ponderibus et
mensuris quae in his invenjuntur 74 s,

Hispania Il 60, 6 Hyg. — Hisp. ulterior II 51, 21
Farr.

hydria: vide ὑδρία.

Hyginus II 6. 69 sa.

fabus, eorrupta forma pro deunx, II 87, 12 ict.

LATINUS. 243

in: vide lv et conf. hin.
induraturae 11 59, 11 Zaib.
Jsidorus 11 33 s. 44. 106 ss. 185, 10.
isopleurus ager tetragonus 11 125, 21.
Italia II 57, 14 Front.
Jtalica drachma, Italica libra 11 143, 27. 98. 30 Catv.
Jtalica mina sesquilibralis 99. 102." 108 ss. 106. 107;
conf. μνᾶ 7. — aliter ZJtalica mina dicitur libra Romana
JI 85, 18 ss. Prisc.

Jtalica pondera et mensurae 11 142, 25 Calv.

Jtalicus modiu$, i. e. Romanus, tertia pars amphorae,
II 120, 7 72.

ltalicus pes 24. 99; conf. πούς 3.

fugerun dictum iunctis duobus actibus quadratis II
51, 14. 52, 4 Varr. 53, 15 s. 54, 4 Col. 51, 7 Front. 108,
6 s. 15. 137, 2, — iugeris metiuntur in agro Romano ac
Latino 11 52, 1 s. Parr.; iugeribus renuntiandae mensu-
rae provineiales 60, 1 88. yg. ; iugerum in Aegypto aliis-
que provinciis legitima mensura I 24. 30, et vide ἰούγε-
pov. — habet 240 pedes in longitudinem, 120 pedes in '
latitudinem II 54, 4 s. Col. 108, 8 715. 126, 7. 187, 8, i. e.
928800 ped. quadr. 54, 6 s. ὅδ, 1 s. 56, 15 Col. 195, 9 s.
130, 5. — iugerum , dicitur as II 56, 15 Col. ; divisio iu-
geri ex, assis ratione 54, 19 ss.; sic habet iugerum 288
scripula 62; 12 Parr. ὅδ, 2. 56, 16 Col. — iugerum v. scr.
pro tugum i 52, 2 2,

fugerus, i. 4. iugerum, II 125, 9. 130, 5. — iugerus
kastrensis habet 288 perticas quadratas cet., aequalis igi-
tur est vulgari iugero II 34 adn. 1. 125, 16 ss.; capit
8 modios castrenses 196, 8.

iugum, mensura agrorum in Hispania ulteriore, II 51,
21, unde dietum sit 52, 2 Parr. — alia quaedam men-
sura provincialis quae habuit 10 iugera II 154 s.

Julianus Ascalonita 55. 200.

lulius Africanus 20. 80 s. 168 adn. 2. II 39. 40. —
Aphricanus de medelarum ponderibus mensurisque apud Cal-
vum II 14. 142, 16.

lunius II 78, 28 Front.

Junius Rusticus, praefectus urbi, 104 adn, 5. 106.

luppiter II 91 vs. 63 pond. '

Justus medicus 88 adn. 3.

kastrensis iugerus, modius: vide haec substantiva.

labus, corrupta forma pro deunz, 11 87, 12 adn, 127, 14,

lancium: hinc lanciis pro iancibus II 111, 12. 19 /s.

lanx cotulave IY 144, 28. 145, 1 Calv.

Latini II 113, 12. 114, 8 Is. — latinitas TI 112, 11 75.

Latinus ager 11 62, 2 Varr.

Latium Il 89 vs. 29 pond.

lentis quot grana in scripulum incurrant II 88 vs. 11

16*

- cw- o €cw-oc

244 | INDEX

pond., conf. p. 27. — lentis duo grana calcum efficiunt
II 112, 8 s. 7s.

lethec: vide λεθέκ.

leuea, mensura viarum apud Gallos, 11 110, 1 7s., ha-
bet 1500 passus 110, 5 Is. 188, 19 s. :

le: XII tabularum 11 ΟἿ, 1 Maec. 82, 1 Fest.

libella, deminutivum e libra, II 70, 16 Maec. 16, 27
Fest. in exc., fuit nummi denarii decima pars 50, 19 Parr.;
conf. I 42, II 20. — in ratione sestertiaria 10* pars se-
stertii 42. II 19 s. 69, 8. 9. 11. 16. 23. 24. 28. 170, 1. 8.
7. 12. 22. 28 Maec. — nota II p. xxix.

libra Romana 11 85, 17 Prisc., conf. 89 vs. 29 pond.;
libra i. q. Graecum Aírpa II 76, 28 Fest. in exc., conf.
λίτρα. — libra pondo 11 49, 6 v. scr. 60, 19 Parr. 81, 22
Fest., libras pondo p. virr. 76, 18 .Fest. in exc., pondo libra
18, 18 Fest. — solidum, id est libra, quod as vocatur II 61,
20 Maec., libra solida sive as 90 vs. 41 s. pond., libra vel
as 83, 17 Prisc. 99 vs. 1, libra dicitur quicquid per duode-
narii numeri perfectionem adimpletur 189, 19 ss.; sic divi-
sio librae eadem egse dicitur quae aeris, i. e. assis, 70,
81 ss. Maec. — libra (pondo) habet 12 uncias II 37 s.
83, 12 Prisc. 89 vs. 28 pond. 104, 7 v. Lat. 114, 19 Is.
197, 3. 132, 22. 139, 16, sive 96 drachmas 37 s. 90 vs.
84 8. pond. 127, 8; praeterea libra et partes eius descri-
buntur cum in aliis Graecis tabulis (vide λέτρα) tum in
eolleet. Galen. cap. III: vide I 89. — libra (pondo), quae
eadem as (monetalis) erat, olim fuisse dicitur decima
pars denarii II 70, 18 s. Maec.; conf. as et denarius. —
libra, i.e. Arpa ἐλαίου sive mensura cornus olearii, II
117, 1. 3. 140, 23; conf. λίτρα. 4. — libra Attica: vide
Attica mina, — libra vel mina II 83, 12, 193; conf. 4ttica
mina, Atticum talentum, Pbilol, XXII p. 209 s. — libra,
agri mensura in Narbonensi provincia, II 60, 5. 8 yg.
— libra perperam derivatur a libera II 114, 21 s. 7s. 132,
7 8. — notae librae II p. xxix.

libralis nummus dicitur as II 82, 6 Prisc.

librarius as: vide as.

librarius, mensura aequalis sextario, 16* pars modii,
II 79, 4 Fest.

librilis as: vide as.

Licinia lez 11 75, 19 Fest. in exc.

lira rusticorum II p. xvriir. 109, 2 15.

Livius II 84, 7. 19. 26. 85, 4. 8 Prisc.

Lucilius I1 79, 20 Fest.

lupinus ponderis instar adbibitus et 4* parte scripuli
aestimatus II 88 vs. 12 s. pond. — aliter thermos lupi-
nusve 88 pars. scripuli II 144, 5 Calv.; conf. θέρμος.

Lyaei dona, i..e. vinum, II 93 vs, 94 pond.

Lycus medicus 88 adn. 3.

LATINUS. |. 945

lycus, i. e. sicilicus, II 130, 9.

Lydus de mensibus 11 23.

lystrum 11 145, 5 Calv.: vide λίςτριον.

maris, masmaroth, medeceoth: vide Graeca. .

medelarum pondera mensuraeque I] 142, 16 Calv,, mede-
larum auxilia ibid. 21.

medicinales tabulae 65. 87. II 27.

medietas 1l 16. 74, 23 ass. 113, 19. 114, 9 75.

medimna, mensura quinque modiorum, II 101, 3 v. Lat.
120, 14 75. 142, 7.

medimnon, agrorum mensura in provincia Cyrenensium,
II 61, 2 ss. 77yg.

medimnis (Atticus) capit 2 amphoras Romanas II 91
v8. 64 s.; conf. uébiuvoc. — medimnus Ptolemaicus 1 61. 69.

mel. mellis pondere mensurae exactae 92. 100 s. 133;
conf. μέλι.

7. Menenius Lamatus II 78, 10 Fest.

mensores agrorum 11 52, 9 Parr.

mensura quid sit II 57, 19 Zalb. 106, 28 s. 115, 17 15.
135, 10 s. — mensurae aguntur generibus tribus cet. 11 59,
1 ss. Paib., conf. 125, 11. — mensurarum (porrectarum)
appellationes sunt duodecim 11 58, 3 Balb., item mensurarum
genera duodecün ll 123, 14. 129, 16. — de mensuris agro-
rum ll 106, 22 Is. — mensurae liquoris atque grani Il 11,.6
JMaec., conf. 91 vs. 57 pond.; de mensuris 115, 15 Is.;
mensuram vocant, quó ea fruges metiuntur atque frumentum,
id est humida et sicca 116, 5 Is.; mensurae in liquidis 140,
9. 10. — mensurae longitudinis derivatae ex ordei granis
transversis II 136, 9 ss.

metiri οἱ deponens et passivum apud Isidorum 1I p.
XViII.

metreta est mensura liquidorum II 117, 18 7s.; deri-
vatur ἃ μέτρον ibid. 19 s.; idem accepisse dicitur nomen
a denarii numeri perfectione 118, 1. 1 s. — duo bati metre-
tam faciunt, quod sunt sextarii C 1l 142, 1. — metreta, i. q.
metretes (ubi vide), II 101, 18 v. Lat.

metretes Atticus 11 80: vide Attica amphora; idem di-
citur metreta 101, 8 v. Lal.; conf. uerpnthc. — metretes
olearius YI 42. 145, 10 Calv.

metricae unciae apud Galenum 80; conf. οὐγγία 8.

metrologus Benedictinorum 65.

meirum, i. e. mensura omnino, quid sit II 118, 3 ss.

miliarense II 105, 19 v. Lat.

miliarium, mensura longitudinis, II 58, 2. 5. 59, 5
Bailb., mensura viarum apud Romanos 109, 14 7s.; habet
1000 passus sive 5000 pedum 658, 27 Balb. 110, 3 s. 75.
124, 6 s. 195, 8. 130, 2. 138, 18; conf. mille passus et μί-
λιον. — idem habet 8 stadia: vide stadium. — miliarium
Romanum 5000 pedum mansit in imperio Byzantino I 57.

246 INDEX

miliarius II 125, 8. 130, 2. 138, 18. 20: vide miliariwm.

militarense, i. e. miliarense, II 105, 17. 19 v. Lat.

miliun unde nomen acceperit (loeo dubio) II 77, 6 Fest.

mille passus sunt 8 stadia sive 5000 pedum II 54,9 5. Cot.

mina (omnino) babet 100 drachmas II 28. 89 vs. 33 s.
pond. 115, 1 /s. 129, 12. — conf. μνᾶ, mna, Attica, Graia,
Herculanensis, Italica, Piolemaica mina, — nota minae 11

. XXIX.

d ministeriales imperatorum 11 136, 20.

minutíae II 16. 24. 72, 11. 14. 73, 22 ass. 88, 1 Vict.

mistron habet 2 conculas (sive 6 coclearia) II 140, 15.

mna graece id quod mína latine II 89 vs. 33 pond.
143, 1. 2 Calv.; est 60* pars talenti 38. 126, 12. 20; ha-
bet 100 drachmas 129, 12. 140, 1. — aliter habet 129
drachmas II 37 s. 126, 24 858.

mnasis: vide uvacic.

modium: hinc modia II 142, 4. 1.

modius, mensura, II 116, 7 /s.; est 3* para amphorae
sive quadrantalis 60. II 71, 9 Maec. 91 vs. 65 pond.; h&-
bet 16 sextarios 91 vs. 65 s. pond. 141, 3. 20, sive libra-
rios 79, 4 s. Fest.; eadem mensura modius Italicus dicitur
120, 7 Is.; conf. μόδιος 2, — modius castrensis (kastren-
815) est 3* pars iugeri II δῦ adn. 1. 126, 3; eadem men-
sura modíus simpliciter vocatur 126, 7; idem reperitur
etiam 124, 14, ubi 200 iugera rediguntur &d 600 modios;
est hic ipse μόδιος ςπόριμος qui in Graecis tabulis repe-
ritur; de eo autem modio castrensi qui est mensura fru-
menti, non agri, conf, I 41 adn. 5. — modius (Hebraicus)
est mensura 44 librarum, id est 22 sextariorum, II 118,
10 s. 119, 4 ss. 75. 141, 3. 20. — »odius coacervatus sive
cumulatus: vide μόδιος 8. — conzia tria (singula 6 sex-
tariorum) modium faciunt 11 133, 6: hinc prodit modius
18 sextariorum; sed ibid. vs. 7 vulgaris modius 16 sex-
tariorum significatur. — aliter modius habere dicitur 4
congios, i. e. 24 sextarios, II 141, 1. 4. 21. — de vocis
origine agitur II 118, 9 715. 119, 8 s. — nota modii II
p. xxix.

momentanea 11 111, 10 75.

monetalis pes, i. e. Romanus, II 60, 22. 25. 61, 6; mo-
nelalis mensura medimni (Cyrenensis) 61, 4 yg.

Moyses II 110, 20. 119, 5 7s.

Musa II 91 vs. 54; Musa mechanica 94 vs. 102 pond.

Myrepsus medicus 85 cum adn. 8.

mystrum est 4* pars cyathi II 29. 92 vs. 71 pond.
145, 4 Calv., sive 48^" pars sextarii 93 vs. 82 pond.; conf.
μύςτρον.

Narbonensis provincia 11 60, 4 Hyg.

navis effigies in asse II 79, 1V Fest. in exc.

Neapolitanum talentum sex denarium II 81, 16 Fest.

LATINUS. 247

nebel vini: vide νέβελ.

Nesiaca drachma 11 143, 38 Calv.

Nicander quibus ponderibus et mensuris usus sit 76.

Nilus 80. 31. II 93 vs. 88 pond.

nomisma, i. q. selidus, II 113, 7 Is., idem Graecum
zomisma 11, 17. 231 Fest. 192, 8 Is. 134, 8 s.; conf. vó-
j3icpd. — olim dicitur.fuisse argenteus II 113, 8 ss8.; conf.
ἀργυροῦς.

nomissa, l1. e. nomisma, II 134, 8.

nonuncius, i. e. novem unciae sive dodrans, II πῇ, 11.
15 Fest.

nonus, l. e. 9 assium monetalium, nomen ac nota in

ratione denariaria II 68, 5 ss. Maec.

᾿ nonussis, 1. e. novem asses, II 49, 9 arr.

notae mensurarum et ponderum 65 8. 169 ss. II p. xxv ss.
43. — notae numerorum Graecorum 112 ss.

nummisma, v. scr. pro nomisma, II 113, 7. 9. 122, 8.

nummus ex Graeco nomismate dictus II 77, 17. 21
Fest. — nummi argenti ab Siculis 11 50, 13 Parr.; omnis
nummus argenteus ex numero aeris potestatem habet 66,
25 s. Maec. (conf. pecunia); nummi argentei in pecunia
forma publica dumtaxat nomen accipiunt 71, 8 ss. Maec.
— nummi a Numa rege derivati II 105, 14 v. Lat.; conf,
“νοῦμμος.

obolus, minimum Atheniensium pondus, TII 90 vs. 40
pond., est 6* pars drachmae 38. 127, 8. — olim ex aere
factus instar sagittae II 112, 15 7s. — pondus Romanum,
$^ pars drachmae sive denarii, II 121, 20 s. 7s. 133, 25 s.,
Sive dimidia pars scripuli 31. 88 vs. 8 s. pond. 100 fr. 121
vs. 18. 128, 15. 129, 10. 131, 2. 132, 15. 189, 4; habet 3
Ssiliquas 112, 14 75. 129, 10. 139, 7 s. (idem 2 ceratim 112,
14 s. 15. 139, 2, sive 4 calcos vel calculos 112, 8. 15 75.
139, 2). — obolus dicitur, ut Dardanus docet, scripulus esse
AI 88, 9 Priísc., et sic ei tribuuntur 6 siliquae 88, 9 s.
$4, 24 Prisc. — notae oboli dimidii, unius, duorum cet, II
p. Xxix. xxx,

obulus II 126, 18. 127, 8. 11; sed in eadem tabula
bolus 126, 22. 191, 6. 10.

octus, i. e. 8 assium monetalium, nomen ac nota in
ratione denariaria II 68, 3 ss. Maec.

oephi II 101, 10 v. Eat.: vide ὑφή.

olce (ὁλκῆ), i. q. drachma, II 89 vs. 19 pond. 99 vs.
14. 122, 7 Is. 184, 9.

oleum. olei pondere mensurae exaciae 69. 72. 73. 78.
$0. 87. 91. 92. 100; conf. ἔλαιον. N

oliva labens 11 p. xix. 98 vs. 95 pond.

Olympius pes 25 extr.

ordei (hordei) grana tria siliquam faciunt II 128, 9.

248 INDEX.

138, 26, — quot grana ordei transversa digitam, unciam,
palmum cet. efficiant II 136, 9 ss.

orgyia Aegyptia sive Ptolemaica 28. 29; recentior
quae in tabula V Heron. describitur 38. 40. 44. 46. 47
ndn, 2. 58; eadem quadrata 46; conf. ὀργυιά.

Oribasius 81 s. 92; non scripsit eas tabulas ponderum
et mensurarum quae sub eius nomine feruntur 83 s.

orna, v. scr. pro urna, II 120, 9. 10. 13.

Osci 11 57, 2 Front.

ovis decussis (sive decussibüs sive denis assibus)
aestimata II 75, 14. 77, 4. 78, 2. 13 Fest.

oxifalon II 123, 4 Is., oxifalum 140, 19, oxifalus 116,
14 /s.: vide oxybaphon.

oxiphalon 11 1834, 24.

oxybaphon est. ga pars sextarii II 29. 92 vs. 81 pond. ;
pendit 15 drachmas (habet igitur 1'/ cyathum) 29. 92 va.
160 pond. 116, 14 Js. 140, 18 s.; conf. ὀξύβαφον.

Paeonii libelli 11 88 vs. 1 pond. (cont.. p. 27).

Palaestina provincia II 119, 13 25.

palmus, mensura, II 68, 4 BZalb.; est 4* pars pedis
568, 15 Balb. 123, 16, 124, 1. 125, 3. 129, 21; habet 4 di-
gitos sive 8 uncias 58, 12 Balb. 107, 9 Js. 129, 19. 135, 22.

parallela, agri mensura iu Narbonensi provincia, [1
60, 5 Hyg.

parapsidis; vide παροψίς.

parasanga, mensura viarum apud Persas, II 78, ὃ
Fest. in exc. 110, 1 Js.

passus, mensura porrecta, II 58, 1. 5 Balb.; habet 5
pedes 53, 10 Col. 58, 21 Zalb. 107, 11 Js. 124, 3. 125, 4.
129, 25. 135, 24, sive 2 gradus 136, 16. 138, 10 s.; conf.
mille passus. — passus etiam dicitur quantum ambobus bra-
chiis extensis inler longissimos digitos est II 1838, 12 s.

pecoralis multa 11 58, 1 Fest.; conf. bos, ovis.

peculatus 11 11, 27. 18, 6 Fest.

pecunia numerata olim in aere erat, postea et in ar-
gento feriri coepit II 66, 23 ss.; conf. 71, 2 Maec. —
pecuniae signatae vocabula I 49, 3 Parr.

pedalis mensura est 16 digitorum II 53, 6 Col.

Pediasimus 58. 11 141.

Pergamenum regnum 2b.

Persae ll 18, 6 Fest. in exc. 110, 1 7s. — Persarum
cubitus qui regius ab Herodoto vocatur I 6.

perlica, i. q. decempeda (ubi vide), 11 58, 22 Zalb.;
habet igitur 10 pedes 107, 12. 16 75. 18D, 24 s., sive 2
passus 107, 12 75., 135, 24. 136, 16; pro 10 pedibus com-
putatur etiam 124, 27; conf. περτικά. — pertica quadrata
est 288* pars iugeri II 125, 16 s.; conf. scripulum. — va-
riae perticae in provincialium usu, aut 10, aut 12, aut
15, aut 17 pedum II 136, 1 ss.; in his est pertica quae

LATINUS. 249

12 pedes singulos 18 digitorum (Romanorum) habet II
125, 6. 129, 27, quae pertinet ad pedem Drusianum: vide
II 34; commemoratur etiam alia quaedam pertica provin-
cialis eique 12 pedes sive 48 palmi tribuuntur II 136,
17 s. — pertíca ἃ portando derivatur II 107, 12 ss. 75.

pes, mensura porrecta, IT 57, 20. 58, 1. 4 Zalb.; ha-
bet 4 palmos 58, 15 Balb. 123, 16. 124, 1. 125, 3. 129, 21,
sive 12 uncias 58, 15 Balb. 193, 15 s., sive 16 digitos
53, 7 Col. 58, 15 Baib, 91 vs. 66 pond. 107, 9 Is. 123, 15.
185, 92. — in pede porrecto semipedes duo , in pede con-
strato semipedes IIII, in pede quadrato semipedes VIII
II 58, 16 s. Baib.; et sic constratus pes quid sit explica-
tar ihid. 59, 8 ss.; idem dicitur prostratus 124, 7; porro
quadratus pes explicatur 59, 13 ss. Halb. 124, 9 s.; idem
dicitur pes solidus 124, 11. — pes quadratus concavus capit
amphoram II 194, 12; conf, 120, 6 7s. — pes 16 digito-
rum, i e. Romanus, discernitur a pede 18 digitorum, i. e.
Drusiano, II 84. 125, 5. 6. 129, 26. 27. — conf πούς,
Asiaticus , Drusianus, Italicus, monetalis, Ptolemaicus, Roma-
nus pes. — pes naturalis et manualis distinguuntur II 137,
23 ss. — pedes horarum metiri 11 116, 3 Js. — nota pedis
p littera II p. 1v.

Phidon Argivus II 110, 20 s. 79.

Philagrius medicus 83 adn. 8. —

Philetaereae mensurae "1, 24 ss.: vide Φιλεταίρειος.

Philetaerus, rex Pergami, 25.

Philotinus medicus 83 adn. 3. .

Philumenus medicus 83 adn. 3. :

Phoenicivs coros II 145, 28 Calv.: vide κόρος.

piperis granula: vide κόκκοι τοῦ Tremépeoc.

planum in metiendo quid sit II 59, 7 Balb. 125, 13.

Plautus YI 115, 7 15.

plethron, primus agri modus apud Graecos, 100 pe-
dum in utraque parte II 56, 9. 57, 1 s." Front.

plinthis, agrorum mensura maxima in provincia Cy-
renensium, II 60, 16 ss. /7yg.

pollez, mensurae instar pro 15* parte pedis computa-
tus, II 186, 18 s.

Pollux exponit de corporis humani mensuris 5. 179;
idem περὶ νομιςμάτων 151 58. 280 ss., περὶ «τατικῆς 155.
297 s.

Polybius 11 84, 8 Livius ap. Prisc.

pondo libra, libra pondo, libras pondo: vide libra; octo-
ginta, decem pondo (9, 1. 2 Fest. 8b, 6 Livius ap. Prisc.

pondus unde dictum sit II 111, 4 ss. 7s. — pondera
non natura, sed legibus constituta II 88 vs. 13 ss. pond.
-— pondera Homana 11 85, 5 Livius ap. Prisc. — publica
pondera (Romana) 11 78, 22. 25 Fest. — pondera Attica
lI 36. 126, 10. — pondera medicorum in libris II 27. 88

250 INDEX

vs. 1 pond.; nomina ponderum medicínaliun 155; de mede-
larum ponderibus mensurisque 142, 16 Calv.; de ponderibus
95. 88 fr. 120 init. 110, 13 4s. 138, 24; pondera olearía et
melaria 156; conf. signum, — pondus abusive libra una est,
unde etium dipondius cet. II 111, 5 s. Js.

Pontica previncia 11 106, 2 v. Lat.; Pontict ibid. 6,

porca, mensura agri apud rusticos provinciae Baeti-
cae, 30 pedum latitudine, 180 pedum longitudine II 53, 18
Col. — aliter porea habere dicitur 30 ped. in latit., 80
ped. in longit. II 108, 12 s, 7s. 137, 12 s. — aliter por-
cae tribuuntur 7200 pedes (quadrati) II 1285, 8. 130, 3. —
porca distinguitur & lira 11 109, 2 7s.

porrectus pes II 58, 16 Balb.; ; Cenf. pes

Ptolemaeus (Ptolomaeus) Apion 25. II 60, 15 Hyg.

Ptolenaeus Lagi quomodo mensurarum rationem insti-
tuerit 7. '

Ptolemaica choeniz apud Pollucem 64 &ádn. 1; eadem
. pondere olei definita 72. 13; conf. χοῖνιξ 3.

Ptolemaica drachma nummaria quam rationem habue-
rit ad Atticam 112; Ptolemaicae drachmae 71/, effecerunt
unciam Romanam 121; eadem postea quarta parte de-
narii aestimata, comparatur cum drachma Deliaca, Aegi-
netica aliisque II 143, 21 ss. Calv.; conf. δραχμή 10.

Ptolemaica mina, i. e. Aegyptia antiquissima, 99. 109 a.;
conf. μνᾶ 10. — JPtolemaica mina nummaria, i. e. 100
drachmae Ptolemaicae, 79 Gal. 114 s8.; conf. μνᾶ 12.

Ptolemaicum plethrum 29, 30; conf. πλέθρον.

Ptolemaicum talentum: vide τάλαντον 12.

Ptolemaicus cubitus 1; conf. πῆχυς 3.

Ptolemaícus »ediunus 61. 62. II 146, 22 Calv.; conf.
μέδιμνος 4.

Ptolemaicus pes Aegyptius 25; conf. πούς 2. — ab
hoc diversus Ptolemaicus pes Cyrenensium 26. II 7 adn. 6.
60, 21 7g.

Ptolomaeus I 60, 15 Hyg.: vide Ptolem. Zipion.

Ptolomeicus pes Cyrenensium II 60, 21 Zyg.; cont.
Ptolemaicus pes.

Priscianus grammaticus II 22 s. 25 s. 82 s.

prochus: vide πρόχος.

proportionalitas I1 81, 4 Vct.

prostratus pes II 124, 7; conf. pes.

pyramides 11 59, 16 Zalb.

quadran, depravata forma ex quadrans, II 1830, 15..

quadrans, i. δ' quarta pars assis, II 50, 4 Varr. 62, 5.
63, 11. 64, 9. 66, 2 Maec. 12, 19. 78. 16. 74, 6. 14 ass.
— constat 3 ancils II 83, 21 Prisc. 87, 16 Vict. 91 vs. 49
pond. 99 vs. 4. 127, 22. 130, 15. 131, 21; habet igitur 72
Scripula 74, 31 s. ass. — pars librae II 131, 21; item
iugeri 55, 20 Col. — notae II p. xxvii. — quadrans, num-

/ LATINUS. 251

yous aeris II 79, 16 Fest. in exc., minimus nummus sub
imperatoribus, in rationibus magnae pecuniae non sole-
bat computari II 19 extr. 69, 16; potuit tamen notari in
ratione sestertiaria 69, 17 ss. Maec. — quadrans, nummus
Hebraeorum: quadrantem Hebraei codrantem vocant cet, II
114, 3 75.; conf. κοδράντης; est 48 pars unciae 104, 11
v». Lat. 114, 3. 4 Is., sive dimidia pars stateris 139, 10;
eadem ratio 132, 18 sie exprimitur: dragma et dimidia et
-scripulus et obolus quadrantem faciunt; falso igitur dimidiam
drachmam omisit scriptor similis loci qui est 139, 6 ss.

quadrantal vocabant antiqui quam ex Graeco amphoram
dicunt 11 79, 11. 14 Fest., quadrantal nunc plerique ampho-
ram vocant Tl, " s. Maec.; est vas pedis quadrati 79, 12.
14 Fest., quod quomodo ex pede porrecto efficiatur de-
scribitur 91 vs. 59 ss. pond.; habet vini octoginta pondo
*9, 1 Fest.; capit 2 urnas, 3 modios, 8 congios, 48 sexta-
rios 71, 7 ss. Maec. 79, 3. 18. 15 Fest.; conf. ἀμφορεύς 2,
ἀμφορίςκος, κεράμιον 1, μετρητῆς 2, amphora. — nota
quadrantalis II p. xxx.

“ guadrantarium 11 144, 21 Cal.

quadras, i. e. quadrans, II 87, 16: P'ict. 121, 22.

quadratus actus, pes, quadrata pertica: vide substantiva.

quadrigatus nummus 11 76, 21. (80, 21) Fest.

. quantitas II 12, 24 ass.

quariarius, 1923 pars quadrantalis sive amphorae, II
41, 10 s. Maec.; not& p. xxx, — i. q. urna, II 120, 9 15.

quattrussis, i. e. 4 assium monetalium, nomen ac nota
in ratione denariaria II 67, 22 s. Maec.

quattuordeciaere, i. e. 14 asses monetales: nomen ac
mnofa eius in ratione denariaria II 68, 19 ss. Maec.

quiatus, i. q. cyathus, II 128, 23.

quinaris sive gomor habet 5 sextarios II 117, 5 Zs.

quinarius dictus quod quinos aeris valebat II 50, 14
Farr., est nummus argenteus 66, 28 /Maec., dimidia pars
denarii 144, 9 Calv. , olim 5 asses valebat 67, 3 s. .'/aec.
$0, 21 Fest., postea 8 asses 67, 10 JMaec.; nota p. xxx.

quincum, depravata forma ex quíncunz, II 130, 17.

quincunz, i. e. quinque unciae sive 5 partes duode-
cimae assis, II 62, 17. 64, 5 Maec. 12, 23. 73, 21. 74, 18
458. 83, 20 Prisc. 81, 19 Vict. 91 vs. 81 pond. 99 vs. 6.
127, 20. 180, 17. 131, 23; habet igitur 120 scripula 76, 1
48$. — pars iugeri.II 66, 1 Col. — notae II p. xxvi.

quíncus, i. e. quiucunx, II 127, 20.

quindeciaere, i. e. 15 asses monetales: nomen ac nota
eius in ratione denariaria II 68, 22 ss. Maec.

quingues, i. e. 5 &ssium monetalium, nomen ac nota
in ratione denariaria II 67, 24 ss. Maec.

quinquessis valebat olim quinarius II 80, 21 Fest.

Quirites II 91 vs. 63 pond.

2252 INDEX

rasta, mensura viarum apud Germanos, habet 3 milia
passuum II 138, 20 s.

ratiocinatores II 65, 16 Maec. 12, 6 ass., ratiocinatores
numerarii 18, 28 ass.

ratis effigies in quadrante et triente II 79, 16 Fest.
in ecc.

ratitus, i. e. quadrans nummus, II 79, 16 Fest. in exc.

raudus 11 79, 18 Fest.

rectum in metiendo quid sit II 59, 4 Balb. 125, 12.

regius cubitus Aegyptiorum 25, Persarum ibid.

Remius Favinus II 25.

Remmius Fannius (Remmius Flavius vel Flavinus) II 26.

Remmius Palaemon 11 26.

Rheginum talentum fuit victoriati 11 81, 17 Fest.

Rhodia drachma IIl 143. 23 Catv. — Rhodium, talentum
a&estimatum 4500 denariis II 81, 14 Fest.

rodus vel raudus Il 79, 18 ss. Fest.

Homana libra, Romana pondera: vide substantiva.

Homani mensuras Áegyptias constituerunt 25. 26. 29.
80. 44. 62. 63, sextarii mensuram per Graeciam vulgave-
runt 211, 4 Gal.; talentum et centenarium Romanorum II
115, 6. 14 7s.

Romanus ager 11 52, 1 Varr.

Romanus pes in tabula 11 Heroniana 33; Homanus pes
et cubitus in imperio Byzantino legitimi fuerunt 39 adn. 1.
44; conf. πούς et pes.

Romulus II 52, 15 Varr.

rudus Il 80, 6. 7 Fest.

rudusculum II 79, 22 Fest.

Rufinus 11 95 8.

salius, i. e. quattuor centuriae coniunctae cet., II
53, 2 Varr.

sapyti: vide ςαβιθά.

$aton: vide cátov.

satorius modius 40. 41; conf. μόδιος 6 et modius.

satum , mensura Hebraica, capit 1!/, modium (Hebrai-
cum) II 119, 12 ss. 7s. 129, 5; aliud satum habet 22 sex-
tarios, aequale igitur est modio Hebraico 119, 17 s. Js.

satus: vide caítrc et cárov.

schoenus, Aegyptia mensura itinerum, 24. 27. 28 extr.
JI 110, 1 (coll. adn.) 75.

scribolus, i. e. scripulus, II 198, 10. 11. 12. 16,

seriplun Il 88 vs. 9. 11. 89 vs. 17. 21. 91 vs. 109
pond.: vide scripulum.

seriptulus II 128, 8.

scriptulum 11 52, 19 Parr. 61, 27. 65, 8. 6. 8. 10. 12.
15. 66, 13 Maec.: vide scripulum,

scripulum (scriptulum, seriplum, seripulus, scrupulus) est
288* pars assis II 65, 3 s. Maec. 75, 6 ass., sive librae

LATINUS. |. 958

93 vs. 88 pond., sive 24* pars unciae 31. 64, 27 Maec.
14, 96 ass. 99 vs. 9. 16. 114, 15 /s., comparatur cum re-
liquis partibus assis 74, 27 ss. ass.; idem est 88 pars
drachmae: vide drachma. — habet 2 obolos II 38. 100
fr. 121 vs. 18. 127, 10. 128, 15. 129, 10. 131, 2. 132, 15.
139, 4, sive 6 siliquas 88, 9 s. 84, ὃ Prisc. 88 vs. 10 pond.
100 fr. 121 vs. 19. 112, 18 15. 128, 10. 130, 27. 181, 3.
132, 11. 139, 7; eidem tribuuntur 16 grana lentis aut 'to-
tidem apeltae aut 4 lupini 88 vs. 11 ss. pond.; aliter 8
chalci 100.fr. 121 vs. 17. — scripulum dimidium ἃ quibus-
dam simplium vocatur, est 576* pars assis II 65, 15 ss.
Maec. — scripulun, 988* pars iugeri (conf. iugerum), II
55, 1 Col. (scripula duo ibid. 9), habet 10 pedes in qua-
dratum 52, 8 Farr.; haec dicitur minima pars iugeri 4.
δῶ, 1 Varr.; apud Columellam autem minima pars, i. e.
576*, est dimidium scripulum ὅδ, 4 ss. — sceripulum est
pondus denarii Gallici II 128, 8. — notae scripuli II p.
xxvili; scripuli dimidii nulla' est nota 1 p. vr. 65, 15
(coll. vs. 14. 20) Maec..

scripulus 11 74, 23 ass. 83, 9. 10. 11. 24. 84, 1. 2. 3
Prisc. 99 vs. 9. 16 v. scr. 100 fr. 191 vs. 17. 112, 18. 19
75. 126, 22. 127, 2. 6. 8. 10 (sed in eadem tabula scripu-
lum 126, 17). 181, 8. 9. 11. 13. 15. 17. 132, 16. 18. 139, 5.
7: vide scripulum.

scrupulus II 74, 23. 26. 27. 28. v. scr. ad 88 vs. 9. 11.
89 vs. 21 cet.: vide scrípulum.

86 valet dimidium II 50, 2 Varr. 86, 18 Didym.

sela, i. e. sextula, II 130, 7. 8. 10.

selibra II 50, 3 Parr. 10, 19 Maec. 93 vs. 96 pond.

sembella, i. e. libellae dimidium, II 19. 20. 50, 20 s.
Farr.; conf. singula.

semiamphora 11 144, 19 Cal,

semias 11 50, 6 Parr.

semicongius, Romana mensura, 133.

semiiugerum 11 54, 2 Col. 181, 9.

semimodius 11 145, 117 Calv.

semiobolus 11 21. 88 vs. 8 pond. 112, 11 75.

semipes 11 58, 16. 17 Baib., habet 9 palmos 129, 20.

semis (semissis), i. q. semias, II 50, 5 V'arr., pars di-
midia cuiusvis assis sive solidi, 61, 2. 63, 13. 64, 8 Maec.,
et sic dicitur dimidia pars assis 72, 23. 73, 23. 74, b. 12
as8. 87, 20 s, Vict. 91 vs. 52 pond. 99 vs. V. 114, 1. 2 /s.,
sive librae 97 vs. 174. 176 pond. 131, 24. — habet 6 un-
cias 11 83, 20 Prisc. 127, 19. 130, 18. 131, 24, sive 144
scripula 75, 2 ass. — semís (monetalis): nomen ac nota
eius in ratione sestertiaria II 69, 7 ss. Maec. — semis,
pars dimidia iugeri, II 56, 3 Col, — notae 226, 9 c. G.
VI?. 244, 1 c. G. XF I. 249, 18. 1I p. xxvr.

semíissiís, i. ἃ. semis, II 91 vs. 52 pond. 114, 1 Is.

204 | /— INDEX

semitalentum, i. e. ἡμιτάλαντον, II 67, 6 Maec.

semiuncia, i. q. semuncia, 11 180, 11. 134, 11.

semiuntia II 131, 15.

semodius 11 50, 3 Parr. 80, 8 Fest. in exc., est 6* pars
quadrantalis sive amphorae 71, 9 Maec.; conf. cnuóbiouy.
— nota II p. xxx.

semuncia ,. dimidia pars unciae, II 50, 2 Varr. 64, 19
Maec. 14 , 16. 18. 21. 23 ass. 88, 28 Prisc. 817, 92 s. Vict.
90 vs. 47 pond. 99 vs. 10. 118, 21 7s. 128, 2. 130, 11, sive
24* pars assis 64, 28 Maec. — habet 2 sicilicos, 3 sex-
tulas II 65, 4 s. Maec., sive 12 seripula 65, 6 Maec. 'i4,
20 s. ass. 131, 15, sive 4 drachmas 128, 13, sive 72 sili-
quas 131, 16. — pars iugeri II 55, 14 Col. —- pars pedis
Il 60, 29 Hyg. — notae II p. xxv. xxvii s. xxx.

semuncideunaz, i. e. 7 octavae partes assis, II 73, 26
438., in frequenti usu non est 74, 1

Seneca ín X epistularum 11 86, 18 Prisc.

septum, depravata forma ex septuns, 11 130, 19.

septunz ἃ septem et uncia conlisum II 50, 7 Κ᾽.
— constat 5 unciis sive duodecimis assis partibus 62, 20 s.
63, 31 Maec. 72, 22, 13, 20. 74, 11 ass. 88, 19 Prisc. 87,
18 Vict. 91 vs. 51 pond, 99 vs. 6. 197, 18. 130, 19. 182, 1;
habet igiter 168 scripula 75, 3 488. — pars iugeri II 56, Ó
Col. — notae II p. xxvi.

seplus, i. e. T assium monetalium, nomen ac nota in
ratione denariaria II 67, 29 ss. Maec.

septus, depravata forma ex septuna, Il 127, 18.

sescla, i. H sextula, II 99 vs. 11. 13. 15; eadem sescii
vocatur 128, 6 (conf. ibid, 8. 4. 7 et praef. p. xxi).

sescuncia, i. e. una et dimidia uncia, II 31. 77, 13
Fest. 83, 22 Prisc. 81, 92 Vict. 90 v8. 48 pond. 99 vs. 8.
127, 24. 130, 13. 131, 19; est 85 pars assis 62, 8. 63, 10.
65, 26 Maec. 18, 23 ss. 74, 6. 17 ass., sive librae 92 vs. 81
pond.; habet 86 scripula 74, 30 ass. — pars pedis II 61, 6
Hyg. — sescuncia (ponderis) habet 36 denarios (Gallicos)
II 131, 19: vide denarius Gallicus. — notae II p. xxvii.

sescunz, i. 4. sescuncia, II 88, 22 Prisc.

sesquias: vide Cfickouac.

sesquilibralis mina: vide μνᾶ 1 εὖ Italica mina.

sesquipes 1I 58, 18 Balb.

sest«rius, i. e. sextarius, 11 128, 17. 21.

sestertiaría ratio II 19 s. 69, 4. 'e. 7 88.; proprie per-
tinuit ad antiquum sestertium qui 21/, asses habuit, po-
stea translata est ad sestertium 4 assium 70. 21. 26 Maec.

sestertium, | viginti quattuor sestertia 11 85, 19. 21 Se-
neca ap. Prisc. — aliter ςηςτέρτια χίλια apud Didymum
est pluralis ex sestertius II 86, 21.

sestertíus, i. e. semis tertius, ut sestertius pes in lege
XII tabularum II 67, 7 ss. Maec. — sésteriius, nummus

5,

LATINUS. . 955

argenteus, fuit as semis tertius, i. e. duo asses et semis,
JI 50, 14 s. 18 Parr. 66, 28. 61, 4 s. Maec. 80, 17. 81, 25
Fest. 82, 10. 12 Priísc., sive dupondius et semis 50, 15

Varr. 80, 13. 15. 17 Fest. 82, 11 s. Prísc., sive duarum

semissis librarum 82, 8 Prisc., et sic Didymus: τὰ δύο
flutcu ἀςςάρια εηςτέρτιούμ aci II 86, 15 ss. (unde facit
pluralem cncréptria pro sestertíi ibid. 21). — postea se-
Sstertius 4 asse$ habuit II 67, 10 Maec. — fuit 4* pars
denarii II 80, 12. 14 Fest. 86, 15. 21 Dídym. 144, 9 Calv.
— sgestertius vetustissimus fuit scripuli pondere 67. 68.
— partes sestertii in ratione sestertiaria II 19, — nota
H p: xxx. ᾿.

P. Sestius Capitolinus II 78, 10 Fest..

sexcuncía passim varia scriptura pro sescuncia; item
sexcuns pro sescunz lI 83, 22.

seccuntia, i. e. sescuneia, II 131, 19.

sexis, i. e. 6 assium monetalium , nomen ac nota im
ratione denariaria II 67, 27 88. Maec.

sextam, depravata forma ex sextans, II 130, 14.

sexians, i. e. sexta pars assis, II 50, 4 Parr. 62, 7.
63, 11. 64, 11. 65, 28 Maec. 72, 19. 18, 12. 14. 74, 6. 15
488. — constat 2 unciis II 83, 21 Prisc. 87, 14 Vict. 90.
vS. 46 pond. 99 vs. 3. 127, 23. 130, 14. 131, 20; habet igi-
tur 48 scripula 74, 81 ass. — pars librae II 97 vs. 170.
176. 98 vs. 189. 191 pond. 131, 20. — para iugeri II 52, 11
Varr. 55, 18 Col. — notae II p. xxvir. — aliter sextans
quae eadem dodrans appellatur est mensura porrecta 11 13.
58, 4. 18 Balb., dimidia pars cubiti (Romani) 58, 18, ha-
bet 3 palmos, 9 uncias cet. 58, 14 Balb. 123, 17.

sextantarius as 11 81, 1. 4 Fest.; conf. as.

sextarium. hine sextaria 11 120, 1 1s.

sectarius unde dictus sit II 117, 7 s. Is. — est 485
pars quadrantalis sive amphorae II 71, 9 s. Maec. 19, 3.
13. 15 Fest., sive 6* pars congii 79, 2 Fest. 91 vs. 71 s.

. pond. 117, 6. 7 Is. 133, 5. 140, 29; habet 2 heminas sive

cotylas 116, 20. 117, 2 7s. 128, 17. 21. 133, 4. 140, 27. —

sextarius librae, i. e. assis, instar divisus usque ad co-
elear sive scripulum II 29 s. 92 vs. 79 ss. pond. — varia
pondera vini, aquae, olei, mellis ad sextarii modum in-
ter se comparata II 30. 93 vs. 91 ss. pond. — sextarius
duarum librarum (i. e. librarum olei) esse dicitur II 117, 3
Is. 140, 26. — aliter sextario tribuuntur 2!/, librae ἯΙ
128, 17, aut 8 librae 140, 27. — conf, ξέςτης. — notae II
p. xxx.

sextas, 1. e. sextans, II 87, 14 Vict. 127, 23.

sextula, i. e. sexta pars unciae, II 31. 50, 1 Parr.
64, 23 Maec. 14, 21. 25 ass. 89 vs. 22 pond. 99 vs. 13.
113, 12 5. /s. 130, 8, sive 72* pars assis 65, 2 Maec.;

256 INDEX

dicitur aeris minima pars 50, 1 Parr. — habet 4 scripula
II 65, 11 Maec. 74, 28 s. ass. 84, 1 Prisc. 89 vs. 21 a.
pond. 131, 9, sive 24 siliquas 131, 9, sive dimidias sextu-
las duas 65, 10 Maec. — sextulae pondere fuit vetuastis-
simus denarius Komanus 67; postea solidus sextulae pon-
dere expressus II 113, 12 7s. — pars iugeri II δῦ, 10 Col.
— notae II p. xxvirr.

sezxtula dimidia est 12* pars unciae II 64, 25 s. Maec.
130, 7, sive 1444 pars assis 65, 3 Maec., eaque est mi-
nima pars assis apud Victorium II 24. — habet 2 scri-
pula II 65, 11 Maec. 84, 1 s. Prisc. 131. 5, sive 12 sili-
quas 131, 5. — eadem dicitur media sescla II 99 vs. 15,
vel dimidii sescli. 128, 7. — notae II p. xxvii.

sextulae binae sive duae sunt 3* pars unciae. II 31.
64, 20 s. Maec. 83, 28 s. Prisc. 90 vs. 11, sive 36* pars
assis 62, 10. 63, 9. 65, 1 Maec. — duae sextulae habent
Sicilieum et dimidiam sextulam cet. II 65, 6 ss. Maec.,
sive 8 scripula 88, 24 Prisc. — esedem vocantur duo
sescli 11 128, 4, vel duo sela 130, 10. — notae II p. xxvirr.

sicel Hebraeum nomen est, habens aput eos unciae pon-
dus II 114, 6 ss. 78. — sícel, i. q. siclus, quarta pars un-
ciae, II 99 vs. 12. 114, 8 s. 7s.; conf. siclus.

Sicilicus unde dictus sit II 81, 9 Fest. in exc. — est
4* pars unciae II 81. 64, 22 s. Maec. 14, 21. 24 ass. 99
vs. 12. 130, 9. 131, 12, sive 488 pars assis 65, 1 JMaec.,
sive librae 93 vs. 82 pond. — habet sextulam et dimi-
diam cet. II 65, 8 ss. Maec. 84, 2 s. Prisc.; sive 2 drach-
mas 89 vs. 20 s. pond., sive 6 scripula 65, 10 Maec. 14, 29
a88. 81. 1 Prísc. 131, 11, sive 36 siliquas 131, 11. — pars
iugeri II 55, 12 Col. — notae II p. xxvirr.

siciliquus 11 14, 21. 24. 29: vide sicílicus.

«iclosescli, i. e. siclus cum sextula, II p. xxr. 128, 3.
— nota II p. xxx.

siclus sive shekel Hebraeorum, qui etiam sicius Israe-
lis dicitur 117 s. 123; conf. cíxAoc 3 et corrige Isidorum
II 111, 7.

" siclus (sicel) pondere est 48 pars unciae II 31. 99
v8. 12. 114, 8 ss. Js. 128, 5 (coll. vs. 8); est igitur dimi-
dia pars stateris penditque 2 drachmas 114, 9 s. 7s.;
conf, εἰκλος 5. — aliter siclus solidi duo semis (immo soli-
dus unus semis) 11 129, 9.

Siculi nummis nomen dederunt II 50, 13 Parr. — Si-
culorum didrachmum et litra II 19.

Signes, depravata scriptura pro schoenos, II 110, 1 7s.

signum. signa ponderum II 191, 12. 13 7s. 133, 13.
14. 155. . )

Silii P. et M , tribuni plebi, II 78, 19 Fest.

LATINUS. 9n

siliqua, follieulus leguminum, II 129, 7, dicitur hu-
milimum genus ligni, folliculos VI habens, vel genus
farris cet. 189, 9 ss. — siliqua, pondus, i. q. Graecum
kepátiov , 89. 96 cum adn. 1. II 84, 4 Prisc. 112, 8 s. 75.
144, 6 Calv. — est 6* pars scripuli II 31. 83, 10. 84, 8
Prisc. 88 vs. 10 pond. 100 fr. 121 vs, 19. 112, 18 Is. 128, 10.
180, 97. 131, 3. 182, 11. 189, 7, sive 248 pars solidi II
112, 8 25. — "habet 3 grana ordei II 128, 9. 188, 25 s. —
falso siliqua pro 12* parte drachmae computatur II 38.
197, 8 (conf. 126, 23. 127, 7. 10. 11). — notae II p. xxx.

simplium, i. e. dimidium seripulum, II 65, 16 Maec.

Singula, 208 pars sestertii, II 19. 69, 15. 19, 23. 2b.
38. 70, 7. 12. 92. 29 Maec., olim fuisse dicitur selibra
pondo 70, 19 Maec. — notae II p. xxx.

Socarium: vide cuxdápiov.

solida libra, i. e. as, II 90 vs. 41 pond.

solidum, id est libra, quod as vocatur II 61, 20 Maec.,
eonf. 91 vs. 52 pond.; solidum veteres integrum dicebant et
totum 113, 6 75.

solidum (crepeóv) in metiendo quid sit II 59, 13 Zalb.

solidus (aureus) unde dictus sit II 113, 5 /s., nomisma
vocatur 113, 7, conf. νόμιςμα, nomisma ; alio nomine sex-
tula dicitur, est igitur 6* pars unciae, 118, 12 7s.; idem
vulgo aureus solidus vocatur ibid. 14. — notae solidi et
dimidii solidi II p. xxx. — aliter solidus (Gallicus) variis
rationibus comparatur cum denario Gallico II 133, 3 (coll.
132, 20). 139, 13, cum uncia et libra 139, 14 s8., cum siclo,
quarta parte unciae, 129, 9.
- solidus pes II 124, 11; conf. pes.

Sors, i. q. heredium, i. e. duo iugera iuncta, IY 57, 8 8.
11 Front.

speltae quot in seripulum incurrant II 88 vs. 12 pond.
(conf. p. 21).

stadialis ager, i. e. stadium, longitudinis mensura, ha-
bet 125 passus sive 625 pedes, est 83 pars miliarii, II
137, 15 ss.

stadium (stadius), mensura longitudinis II 58, 2. 5. 59,
5 Balb., mensura viarum apud Graecos 110, 1 Is. — ha-
bet 195 passus sive 625 pedes (Romanos) i 54, 8 Col. 58,
26 Balb. 110, 6 75. 124, 5. 125, 7. 130, 1. 188, 17; est 8:
pars miliarii 58, 27 Balb. 110, 6 7s. 197, 16 s. 138, 17 s.
I gon videtur fuisse agrorum mensura apud Aegyptios

2

stadius ΤῈ 125, 7. 130, 1: vide stadium.

stamnus: vide ςτάμνος.

stater pondere est dimidia pars unciae II 31. 37 s.
99 vs. 10. 113, 17 s. 19. 114, 9 7s. 127, 5. 132, 21. 139,
11, sive 24? pars librae 37 s. 127, 4; pendit igitur 9 δὺ-
reos (solidos) 113, 19 s. 7s. — idem quota pars sit talenti

SCRIPT. METROL. 1I. 14

-

258 INDEX

et minae II 37 s. 126, 1. 24, quot habeat drachmas, scri-
pula cet. 38. 127, 6, — habet 2 quadrantes II 132, 20.
139, 10. — conf. ςτατήρ. 4

statera, i, e. trntina, II 111, 4. 11 75.

statera, i. e. skater, II 132, 20. 21.

stathmicae unciae apud Galenum 80; conf. οὐγγία 7.

stereon graece i. q. solidum II 59, 13 Balb.

stipem esse nummum signatum cet. II 81, 10 ss. Fest.
— slipem impensam, aes sacrum, II 76, 25 Fest. in exc.

8ubcinericius (supciniricius var. scr.) panis I1101, 20 v. Lat.

subiniungere 11 68, 28 Maec.

subsicivum 11 52, 10 Parr.

Syracusanum talentum trium denariorum II 81, 16 Fest.

Syracusius magister (Archimedes) II 96 vs. 127 pond,

Syri 112. 119; conf. Cópot. -

Syriaca pondera et mensurae 11 142, 25 Calv. — Syría-
cum talentum II 143, 9. 11 Calv. — Syriacus metretes 11 144,
27 Calv.; conf. μετρητῆς 5.

tabula, agri quaedam mensura, 4? pars iugeri, habet
12 perticas quadratas II 35 adn. 1. 125, 19 s.

talentum, summum pondus apud Graecos, II 90 vs. 39 s.
pond. 115, 3. 4 15. 140, 3, commemoratur 111, 9 Is. —
talentum (Atticum) ne minus pondo octoginta Homanis pon-
deribus pendat II 85, 4 Livius ap. Prisc., conf. I 66 s.; ali-
ter eidem 80?/, librae tribuuntur II 37 s. 126, 20; aliter
83!/, librae a Prisciano 83, 15. 85, 2: vide Atheniense et
Alticum talentum; idem suas minas 60 habet 126, 20. —
talentum (Atticum recentius) ex Romanorum aestimatione
habet 6000 denariorum II 84, 13 Prisc. — talentorum va-
ria genera II 81, 13 ss. Fest. 115, 5 7s; eonf. Alexandri-
num, Atticum, Cistophorum, Euboicum, Neapolitanum, Rhegi-
num, hhodium, Syracusanum talentum. — talentum. Hebrai-
cum 117 s. (conf. τάλαντον 17), Antiochense et Tyrium 111
(conf. τάλ, 14. 15), talentum lignorum Antiochense II 143, 17
(conf, τάλ. 19). — talentum magnum apud '"lerentium II
85, 18 Prísc.; talentum apud Romanos 72 libras habere
ex Plauto effieitur 115, 6 ss. 7s.; idem dicitur medius 115,
10, vel medium 140, 4. 141, 24, eique opponuntur talentum
quoddam 50 librarum, quod vocatur minor 115, 10,:vel mi-
nimum 140, 3 s., et aliud talentum 120 librarum, quod vo-
catur summus 115, 10. 11, vel maximum 132, 24. 140, b. 141,
96 s.; aliter talento minori 72 librae, medio 80 librae tri-
huuntur 132, 23 s. — notae talenti II p. xxx.

Tarpeia lex 11 78, 12 Fest.

Tarpeius mons Yl 91 vs. 63 pond.

Terentius II 85, 12 Prisc.

leruncius & tribus unciis dietus, quarta pars libellae,
II 51, 1 F'arr. 11, 12. 15 Fest., olim quadrans librae pondo
fuisse dicitur 70, 20 Maec, — est 408 pars sestertii in ra-

LATINUS. 259

tione sestertiaria II 19 s, 69, 8. 9. 12. 15. 28. 70, 3. 12. 22.
30 Maec. — nota II p. xxxi.

teruncius dimidius, 80* pars sestertii, II 69, 19 s. Maec.

telrachmum, i. e. tetradrachmum, praef. II p. vir. vrir.
67, 1. 84, 10; conf. τέτραχμον. — tetrachmum (Atticum)
habet trium fere denariorum pondus II 84, 20 s. Livius ap.
Prisc.; tetrachmum Maeciani aetate loco mercis habitum
67, 1 Maec. |

tetradrachmum Aegyptium sub imperatoribus Romanis
signatum 122 s.; de reliquis vide rerpóbpayuov..

tetragonus ager isopleurus II 125, 21.

thermus 11 144, 5 Calv.; conf. Oépuoc.

treas, depravata forma ex íriens, II 127, 21.

tredecíaere, i, e. 13 asses monetales: nomen ac nota
eius in ratione denariaria II 68, 16 ss. Maec.

iremissis, nummus aureus, 3* pars aurei illius qui sae-
culo tertio expressus est fuitque ipse pars 64* librae, II
15; pondere fuit 108 pars unciae 74, 22. 26 ass., habuit
igitur 1!/, seripulum ibid. 27. — postea tremissis fuit 323
pars solidi Constantiniani II 113, 15 7s.,, habuit igitur 8

siliquas 122, 1 7s. 134, 1 s. — aliter tremissi tribuitur
sextulae pondus II 131, 9 s. — nota II p. xxxr. |
iressis, i. e. tres asses, II 49, 8 Parr. — nomen ac

nota iressis in ratione denariaria II 67, 19 ss,, item in
ratione sestertiaria 70, 6 ss. Maec.
tressis semis quomodo notetur et vocetur in ratione
sestertiaria II 70, 11 ss. Maec.
tríian, depravata forma ex íriens, II 130, 16.
trianguli metiendi quaedam ratio a Celso Romanis
tradita II 8 s.
tricessis, 1i. e. triginta asses, II 49, 12 Parr.
iriens, tertia pars assis, II 50, 5 Parr. 62, 8. 63, 12.
64, 7. 66, 2 Maec. 12, 22. 18, 18. 14, 5. 14 ass. — constat
4 unciis II 83, 21 Prísc. 87, 17 Pict. 91 vs. 50 pond. 99
v8. 5. 127, 21. 180, 16, 131, 22; habet igitur 96 scripula
45, 1 ass. — triens, nummus aeris, II 79, 16 Fest, in exc.
— pars librae II 131, 22; conf. 81, 18. 22 Fest, — pars
. iugeri II 55, 22 Col. — notae II p. xxvi. — triens, tres
(unciae), loco corrupto II 75, 18.
iriens tertius, i.e. duae librae pondo et triens, II 81,
18. 22 Fest.
irímodia amphora 11 124, 12.
triumviralis centuria II 57, 14 Front.
tropaicum: vide τροπαϊκόν.
trutina 11 111,8. 18 7s.
iryblium: vide τρυβλίον.
Tungri 11 61, 5 Hyg.
. Tyria drachma 112. — Tyrium ( Turiun) talentum 117.
143, 12 Calv.; conf, τάλαντον 165.
17*

260 INDEX LATINUS.

ulna, mensura lougitudinis, babet 4 pedes II 125, 5.
129, 24.

Umbri 11 57, 2 Front.

uncia ab uno dicta II 50, 3 arr. (aliter explicatur ab
Isidoro 114, 18 s.). — est 12* pars assis II 67, 11. 12. 63,
8. 64, 15. 66, 3 Maec. 72, 18. 18, 6. 14, 1. 16. 19 ass. 83,
17 Prisc. 81,13 Vict. 90 vs. 45 pond. 99 vs. 1. 2. 127, 13.
130, 24. 132, 6. — unciae divisio 11 81. 64, 15 ss. Maec.
14, 20 ss. ass. — pars librae II 37 s. 83, 12 Prisc. 89 vs.
28. 92 vs. 80 pond. 114, 19 715. 127, 3. 132, 22. 189, 16. —
habet 6!/, Atticas drachmas vetustas vel 7 denarios qua-
les ante Neronem signabantur 67, vel 8 drachmas, i. e.
denarios Neronianos, II 37 s. 83, 11 Prisc. 89 vs. 24 pond.
99 vs. 14. 113, 1. 114, 15 7s. 127, 5b. 128, 14, sive 24 scri-
pula 1I 74, 30 «ss. 83, 11 Prisc. 89 vs. 95 s. pond. 99 vs.
9. 16, 114, 15 75. 181, 17; conf. οὐγγία. — pars iugeri II
505, 16 Col. ., et sie uncia agri 52, 10 Parr. — pars pedis,
mensura porrecta, II 57, 20. 58, 4 Baib. 128, 15; est ter-
tia pars palmi 129, 19; habet igitur 1!/, digitum ὅδ, 10
DBalb.; falso autem unciae tribuuntur digiti tres 107,8 7s.
135, 21. — notae unciae, partis assis, II p. xxv. xxvii,
ponderis p. xxxi.

unciola, i. q. uncia, II 99 vs. 1. 8.

undeciaere, 1. e. 11 asses monetales: nomen ac nota
eius in ratione denariaria II 68, 11 ss, Maec.

unicire, i. e. in unum redigere, II p. xvi.

unitas II 2, 7. 8. 18, 11 ass. 87, 8 ict.

untia II 131, 12. 13- 20 ss. 132, 1 ss. 21. 22: v. uncia.

urna, mensura, 11 116, 7. 117, 20 7s., dimidia pars
quadrantalis sive amphorae, 71, 8 Maec. 91 vs. 64 pond.
133, 8. 142, 3; capit 1!/; inodium 1383, 7. 141, 28; cont.
οὔρνα. — ἃ quibusdam quartarius (medimni?) dicitur II
120, 9 75, — nota II p. xxxr.

valbata (vel bata v. scr.), i. e. olearia mola, II 119, 20
Js. (conf. I 273, 28, II 100, 16).

Varro ἃ Columella citatus II 53, 11. 54, 11, idem ἃ
Prisciano 85, 22. — Varronis loci quibus de pecunia
signata et do agri mensuris agitur II 3. 49 ss.

vem, depravata forma ex bes, II 180, 20.

versus (vorsus), primus agri modus apud Oscos et Um-
bros, 100 pedum in utraque parte II 56, 19, 57, 1 s. Front.,
eadem agri mensura in Campania 52, 1. 3 Parr. — versus
in Dalmatia habet 8640 ped. quadr. II 59, 22 s. 60, 2 s.
/Zyg., idem quota pars sit iugeri 59, 24 Hyg. eadem men-
sura explicatur 130, 6.

Vespasianus II 60, 19 7yg.

vicessis in aestimatione pecoralis multae II 78, 3 Fest.;
idem v. scr. II 49, 11; conf. bicessis.

victoriatus Maeciani aetate tantundem valuit quantum

CONSPECTUS AUCTORUM.

261

quinarius, olim loco mercis habitus est II 66, 29 ss. 67, 9

Maec. — Rheginum. talentum. victoriati II 8l,

Victorius 11 24. 81 s.
vinum.
92. 100 s. II 79, 1. 2.

17 Fest.

vini pondere mensurae exactae 69. 71. 72. 81.
8 Fest.

conf. οἶνος,

Volusius Maecianus II 44; eius distributio 17 ss. 61 ss.
" vorsus II 57, 2 Front: vide versus.
Xenocrates medicus 83 adn. 3.

cestes: vide ξέςτης.

zylum, Aegyptiorum mensura, 24. 27. 28. 1I 13; conf.

ξύλον.

III. Conspectus auctorum.

I significat indicem Graecum, I1 Latinum.

Abbo II.
Achaeus I.
Adamantius I, 1I.
Aelius Gallus II.

Africanus: vide /ulius
Africanus.

Aglosthenes 1.

᾿Ακύλας I.

Alcaeus comicus I.

Alcmaeus I.

Alexandrinus scriptor ano-
nymus περὶ ταλάντων II.

Amerias I.

Amphis I.

Anaxandrides I.

Andromachus medic, I, II.

Antipho 1.

Antyllus medicus II.

Archigenes medicus II,

Archippus I.

Aristophanes I.

Aristopho I.

Aristoteles I.

Arruntius II -

Asclepiades I,

Balbus II.

Callimachus I.

Callisthenes I.

Celsus II.

Chrysippus I.

Cicero II.
Cincius II.
Cleopatra I.
Columella II.
Constantinus
genneta II.
Crates I.
Cratinus I.
Crito medicus I.
Dardanus II.
Demosthenes I.
' Didymus grammaticus qui
Neronis aetate vixit 1].
Didymus Alexandrinus qui
scripsit μέτρα μαρμάρων II.
Dieuches medicus II.
Dinarchus I.
Dinolochus I
Dioecles medicus II.
Diodorus, scriptor de pon-
deribus I.
Diogenianus I.
Dioscorides I. II.
Diphilus I.
Epicharmus I.
Epiphanius Cyprius I. II.
Eratosthenes I.
Eubulus comicus I.
Euclides I. II.
Eupolis I.

Porphyro-

262

Euripides I.

Eusebius I.

Eutropius I.

Favinus II.

Festus II.

Frontinus II.

Galenus I. II.
Heraclides .Ponticus I.
Heraclides Tarentinus I.
Heras medicus I. II.
Hermippus I.

Hero Alexandrinus II.
Herodotus historicus I. II.
Herodotus medicus II.
Hesychius Milesius I.

Hippocrates medicus I.II.

Hipponax I.
Homerus I.
Hyginus II.
Hyperides I.

Iosephus: vide Ἰώςηπος.

Isaac monachus I.
Isaeus I.
Iulianus Asealonita II.

Iulius Africanus II. .

Iunius II.

Iustus medicus II.
Livius 1I.
Lucilius II.

Lucius medic.: v. Λεύκιος.

Lycus medicus II.
Lydus II.

Lysias I.

Maximus sanctus I.
Menander I.
Myrepsus medicus II.
Nicander Thyatirenus I.
. Nicander medicus II.
Oribasius I. II.

Orus I.

Paeanius I.
Pediasimus II.
Phanodemus I.

CONSPECTUS AUCTORUM.

Pherecrates I.

Phido Argivus I. II.
Philagrius medicus 1I.
Philemo I.

Philippides I.
Philotimus medicus II.
Philoxenus I.
Philumenus medicus II.
Photius I.

Plato philosophus I.
Plato comicus I.
Plautus II.

Plutarchus I.
Polemarchus I.

Pollux II.

Polybius II.
Porphyrius I.
Posidippus I.
Priscianus II.

Remius II.

Remmius II.

Rufinus II.

Seneca II.

Sophilus I.

Sophro I.

Sosicrates I.

Strabo I.

Strattis I.

Suetonius: v. Τραγκύλιος.
Terentius II.
Thalelaeus I.
Theodoretus I.
Theophrastus 1.
Theopompus I.
Thucydides I.

Timaeus I. .

Varro II.

Victorius II,

Volusius Maecianus II.
Xenocrates medicus II.
Xenophanes I.
Xenopho I.

Zaleucus I. -

EPIMETRUM.

Cum iam extremae huius voluminis plagulae absol-
verentur atque etiam praefatio tota typis expressa esset,
H. Usenerus per Alfr. Fleckeisenum' misit mihi apogra-
phum loci ex Isidoro excerpti qui in hoc libro legitur
p. 138, 28— 142, 10, Etenim in cod. S. Galli n. 879 saec. X
ineunt, qui varia fragmenta Isidoriana continet, fol. 5
post Isid. XVI 24. 20 et ante V 1—38 liberum spatium
relietum est, quod manus quae!íam saeculi X vel XI ex-
plevit primum Isid, l. XV capite 15, deinde illo quem
Statim dixi loco. Et cum spatium in fol. 5 verso non
sufficeret, scriptura continuata est in margines inferiores
fol. 6 et 7. In his autem codicis scriptura diversa est
ab ea quam secundum Lachmannum edidi:

P. 138, 28 — fol. ὅν 5 24. minima est calculus
qui 25. aput 26, ordei

139, 1. cerati 2. quatuor cer&áti 4. scrupulum
b. 111. Serupuli 6. que x. et octo 1. serupu-
jus 8. efficiunt bis, sed alterum perscriptum 9, xxi:
12. Iuxta gallo xx"? pars 13. et -:xir- denarii iusta
14. unciae :v- solidos reddunt complent (reddunt ezpun-
ctum) 15, et v- solidi 16. nam ΧΙῚ unciae 18.
nuncupant 21. ex quatuor 92. ex -L: et duabus
epdomadibus et die uel quadrante 23. equinoctialis
24. xr1* oris ora 26. Ora autem y* punetius 2.
iusta

140, 1. Mna .0: dragmis 9. est. quinquaginta ete-
enim librae D. est om. 6. quod :c- libris constat
10. Mensura in liquidis. coclear pars minima 11. seru-
pulum 15. coneule due cignu siue ministron 16.
Coneule .vi- et dua (ἃ im ras.) coclearia que x dragmas
üppendens cyatum 18. dragmis (mis correctum ex mas)
19. sunt -xit- oxifalum 20. aput quosdam cyati 21.
dragme -xc- aput quoddam (sed s super prius d in quod-

264 EPIMETRUM.

dam) 22. acytabula -1111- quod &unt dragme (me cor-
rectum ex: mas) 23. iusta 24. aput vero om. 25.

Nam ínc. fol. 6* marg. 97. uero «rr. utrique uero ut

duae emine 28. difinierunt 99. Esaut sextarius vI-
pars 80. apellabatur 31. Cenis autem -v- sextariis
32, sextv (v ex ἃ factum)

141, 2. δὰ modum 8. sedecim sextariis 4. vero
om. | 6. depraehendimus 12. libre 16. ad dragmas

17. a cocleari ínc. fol. 6^ marg. 19. Est autem modius
ut predictum est 20. autem om. 21. aput quosdam
-xxinr* nobis uero uedetur 22. rectissimum utrium

24. midii coequatós -Lxx- et duabus (a correctum ex 0o)

25. ut ον. libras 26. id est om. 9*1, mseretur
928. urnam correctum ez unà faciunt correctum ex facient
29. dicitur satum 30. Batus inc. fol. 7 marg.

142, 1. metraetam, sed & puncto notatum 4. dicitur
ephy 5, Urne 111: cadum 7. Modia -v- 8. .111-
medimne 10. modia ἼΧ' sic explic. scriptura in S.

Seribebam Dresdae die 111. mensis Decembris
a. MDCCCLXV.

CORRIGATUR

p. 196 vs. 5 ab ult. sub 10 pro sub 8, ct deleatur ibid.
initio vs, 11 ab ult. 65 s.