Skip to main content

Full text of "Miscellanea Curiosa, sive Ephemiridum Medico-Physicarum Germanicarum Academiae Naturae Curiosorum"

See other formats 


"^ 


Dn a wr 
Me PLAYER 


De t d "| ?i 1 ; 
MEE ret etn xt : ; "me H ; ^ $7 1 el 
TS es : ds Dx I 


iH RUDI 
"ipd 


AHOS 
Mir 
] "e j 


ih 

H 

; j^ 
145 


, YA 


mE. 
Te a e 


CLOSER, 
Am 


yt ^ 
Mr aris 


(rA te tu 
NNI UR UR RA TIO. 
dome 


ue 


Nn EN? 
RRHNIIU 
iBNSNHE 


H 
HU 
i 


* 
I 


] 
H 


E d 
Fori: EID 


RS 
me Pr A e 
CAO de CA 
ID. x 


Mae AT mecs dra di 
NEA eim i UR eden B S A me p t 


5 


EX LIBRIS 
4c; BIBLIO THE CA, 
JCICONR: AB. UFFENE 
—M' p—— 


S fo ud 


0d] 
mE 


TRU 


n) 
M 


VRAC 


My dt 
n 


LEM 
Kd 


s RCGNUM tpi n 9i Re dc 23:5) 3s Sf Ioh AGIRPESION ORA 87 i e dde t r— ——— HÀ 
T : à ; i; 

5 e 

A 

NE 


Ds. | 
3 


WERE 


^" * 
X 


n— HÀ 


mug- 
[L7 


: P / 


2 ut 
z^ 


6 


ABI 


sitne Hai en E UPS HL HUSMRI 


WIUPHEETPPVPHBTH PERI PUI 
Erie adicto eiue rtr 


Mil ist, 


ACADEMLE . 
CAESAREO- LEOPOLDINJE 
—. NATVR/E CVRIOSORVM 


EPHEMERIDES 


SIVE 


OBSERVATIONVM | 


MEDICO- EUM 


CELEBERRLAILS VIKIS 


Tum Medicis,tum aliis eruditis in Germania: 
- & extra eam communicatarum 


CENTVRIA I z1 I. 


Cum 


. APPENDICE 
| & 
Privilegio Sacr. Cef. Majeflatis. 
| - 3 Edite fümptibus Academiz An. 1712. 
—» FRANCOFVRTI && LIPS14, 


Apud CiungisroPrHORYM RIEGELIYM- 
Literis Melchioris Gottofredi Heinii.- 


* , 4 n n 
Medi Ne alit T oq » S tyre ene 
ar. Jim E 5 ius | j 


P] 


J 


L BoXCNS 
$ACRATISSIAMO : 
NOE LMOUPE 


GERMANLE, HISPANLE. 
INDIARVM , HVNGARLE , BOHE- 


MLE, CASTILLE , LEGIONIS , ARAGONLE, 
SICILLE VTRIVSQVE, HIEKOSOLYMORVM ATQVENAVAR- 
RA, DALMATLE , CROATLE, SCLAVONLE , 

|  BVLGARUE BOSNLE, SERVI/E 


EFI RASCLA. 


S da.- — ARGME 


EM 0 3 
ARCHIDVC pi 
AVSTRLE, 
DvVcrI' 
BVRGVNDLE, BRABANTIZ, 
MEDIOLANI, STIRLE , CARINTHTLIE, 
CARNIOL/E AC LVCEMBVRGI, 


WIRTEMBERGE ETIAM AC DVPLICIS - 
SILESLA , 


PRINCIPI SVEVLE, . 


| CONMIIT. 
^ LIMITANEO BVRGOVL& , MORAVLE 
ET LVSATUE, 
PRINCIPALI HABSPVRGI , TIROLIS, 
PEIRETAREM. KYBVRGI ET 


RITLE, 
PROVINCIALI ALSATLE ; 
COMITI FLANDRUE, — 
DOMINO MARCHLE VENEDICJAE, 
PORTENAVL£ , SALINARVM, 
ET QV4E SVNT RELIQVA. | 
PATRI 


——————— 9d 


eu PATRLE 


GRUNBTA BREISSIM UR, AC FORTISSIMO, 


 PRINCIPI. 


COBEPEO.ET- PACK 


MAXIMO, 
PATRVM VIRTVTE 
^ AC IMMORTALIBVS SVIS 
DE BONO REIPVBL. 
C. MERITIS 
SN AD ORBIS GVBERNACVLA 
| EVECIO, .. 
QVEM DEVS SERVET AC SOSPITET , 
 HERO' SVO ATQVE ASSERTORI | 
GRATIOSA CLEMENTIA INDVLGEN- 
TISSIMO . | 
"S FIDEM ALLIGAT . 
WO ,SVBJECTISSIMI OBSEQVII PIGNVS 
Er UU DEPONIES -.- M 
.— ETERNA ANIMI RELIGIONE 
-*. DEVOTISSIMA 


ACADEMIA LEOPOLDINA. 


4s | dne 


* : A Path et 
N ' / wc 
OL NW 
CA - acidi ^ i — 


(6255 iter effufiffma orbis incola- 
dee [E rum. gaudia , quibus fummam 
AW Eyes rerum MAIESTATI VE- 
MENU STRAE delatam oratulan- 
jur, CAROLE ImperantiumM A X I ME- 
nofira pariter ex[urgit pietas ,€9 [uae quo. 
que fubjetlionis admitti defiderat officium, 
Aeque dubitat Augufli [ui Genio cum vo- 
fis demil]i cultus 3ndicibus , banc nuncupa- 
re operarum colledionem , tametfi. alie- 
num forte videri queat , bocarmorum pro- 
cin&u; ad bella. jufi]uma aliquando conf 
eienda y pacemque ,.quae tuta [it ac [aluta- 
Ti Imperio , conflituendam parato, artis 
n/ofirae delicias, € ludi? rerum naturalium 
Juavitatem ingerere. — .Wocvimus enim €9 
ilufivibus jam diudócumentis babemus per- 
fpethum , in gravifimis etiam occupationi- 
bus amoeniora literarum commertia uenti- 
quam dijblicere , cwrs mtra com]ilto €9 pro- 
T'den- 


videntia fic omnia juflis piisque legibus 
fint temperata , ut ejusdem Sceptri nutu, - 
quo iot [ubjedarum nationum ac geutium 
regimina difpeufantur , [cientiarum pari- 
fer aique artium, fme quarum cultu uec 
magnae forent , nec felices. respublicae, 
praefidia conflabiliantur. — Loitur nibil fa- 
ne videbatur magis optandum , quam ut 
- Gloriofif]imo €9 cun&is [aeculis Veneran. 
doVESTRAE MAIESTATIS Womi- 
me bae lucubrationes infignirentur , cujus 
Virtus im omui vita [pelatiffima illud fu- 
premae Dignitatis fafigium promeruit, 
quo nibil quidquam DEO propinquius in 
 ferrió reperitur 5 cujus etiam Ingenium 
omnibus illis dotibus abunde et praeditum, 
quae in upremo Orbis Chrifiani Monar- 
cha vel optari po[|unt , vel mente dunta- 
Xaf concipi, iia uf in rerum adbuc ge- 
jflarum | commemoratione nibil obvium, | 


nibil vulgare, [ed enipia omnia, ean | 
: 25 Hs 


&u )o( && 

€ ipufitati prorfus exempli deprebendan- 
(ur. Quis enim uon admiretur atque fu-: 
fpiciat M aguitudinem Aum maximae po- 
teflatis amplitudini parem? Quis non *ve- 
peretur egregium omnibus bene faciendi 
propofitum, mirificam in regundis fot po- 
pulorumditionibus Sapieutiam , in [ubeun- 
dis pro publico univerfi bono laboribus 
Alacritatem, 9 in idem perferendis Con- 
flautiam plane fmgularem , cum invida 
Fortitudine conjuntüam ? Quis mon omni- 
bys modis praedicet propeufifimam illam 
4d re&a €9 jufta Voluntatem , fiudiumque 
ardens in deferendis virtuti bonoribus ac 
praemii , quo [ane fit ,ut postliminio tan-. 
dem revvocatam in ferras rever[uram pe- 
remus JA firaeam , quae inde malorum bo- 
minum moribus €9 iniquitate pulfa tamdiu 
exulaverat. — Quis desiique non im coelum 
fibi tollendam exiflimet Grawitatem furmn- 
mo Imperii Kke&ore dignam , Moderationi 
focia- 


2 


PIS 
| fociatam , Luflitiaeque feweritatem incorn- 
parabili Clementia man[uetudineque con- 
femperatam? ed arduum profe&o nimis 
accideret , fn tantarum nos laudum praeco- 
nes beic cuperemws profiteri , quae €9 copia 
fua &9 excellentia omnem terrarum amti- 
íum implere «videntur; quibus adeo expli- 
candis €9 pro dignitate argumenti deducen- 
.. diá ueminem ,sngenio quantumvis maxi- 
$510 praeditum , [uficere arbitramur. | Fa- 
&um ei omnino boc Fartufum omnium in 
VESTRA AMAIESTTATE complexu 
alque exuperantia, ut [pem firmam nuuc 
. woncipere audeamus , fore, ut brevi tem- 
| pore, fopitis , quae baBenus pel|um omnia 
dederunt , turbis , procellisque in ferenita- 
4em conerfi , laetiffimae rerum «vices, 
malorum , quibus bucusque. fabjeGi jacui- 
mus , memoriam fint extirpaturae. — Vidi-. 
mus jam, mec fime ingenti laetitia «vidi- 
mus , judiciorum ordinem ad concinniorem 
p 2 (0 formam 


.4 
LOL 
/ al 


Fm MUTO qe pete Ver eer ei em EE. 


)oC "A 
formam redatum , editis longe [aluberri- 
mis de contentione litigantium Aliquando 
linienda , € jure fine tergroer[atione di- 
cundo, conflitutionibus , quitus *veluti co- 
lumnis perpetua felicitatis publicae duratio 


firmabitur. | Vidimus aerarii exatlius [ub- 


du&las rationes, ac modum impen[arum in 
is cumprimis ex 4equo remunerandis po- 
fitum, qui militando pro patriae falute ff- 
pendia merentur ; omnia denique, quae ad 


A 


tot Imperiorum  adminiflrationem | perti- 


nent,ea Sapientiae , [ummaeque Pruden- 
liae di [pen if atione ordimata , ut nibil perfe- 


dius copifatione concmpi, medum  opíari 


queat, aut 4 D EO precibus. effagitari. 


Brevi uos pariter "vifuros. auguramur 
difciplinam ad optimas «vivendi normas in- 


» flauratam , € corruptos populi mores pru- 
dentiffume ad cen[uram resvocatos , ut in- 


ertia , luxu, diffipationibus definant difflue- 


re, quorum [alus in eo: ver[atur , ut. ve- 


pref]a 


pre] lióitinir omnis licentia intra modunt 
ac ferminos fuos coberceatur. — Quidni 
fas fit inde [perare felicem temporum re- 
parationem , rebus Imperii interrita C AE- 
S.AREI Animi Confiantia €9 Fortitudine 
in "veterem dignitatem atque [plendorem 
reflitutis, €9 fi qua impedimenía abs bo- 
—JHbus [ubjiciantur , iisdem 5 jun&la Princi- 
pum atque exercituum concordia , citius 
ac fortius, quam baenus potuit fieri, fup- 
primendis,ubi, quod in propinquo eft, Keges 
Europae in priffinum -voluntatis conjen- 
fum Divinis anfpiciis redudi coierint , €& 
autoritate pofibac cumprimis MAATE- 
STATIS VESTRAE roborati, con- 
JHitutis ubique juflae dominationis finibus, : 
Jfabilem demum reddiderint populis € [ae- 
culo felicitatem. — Jam "vero, tametfi baec 
omnia filentio fuiffent involuta , fumma 
tamen ope mitendum erat mobis, ut baec 
p nofirae far jo TENUES P. 


bus 


SESS 
77 x» Q - a n 


£ c 


— —MÀ. -— 


bus [ubjiceretur,ne ifl baec elap[a periret oc- 
cafio, quantum DivorumC AES AKF AM, 
LEOPOLDI atque IOSSEPHI munifi- 
centiae debeamus , publice profitendi , ani- 
muimque declarandi aeterna propterea reli- 
gione devotifumum. Propen[ae ILLIUS 
in do&rinarum fiudia Gratiae oríum debet 
fuum Academia € incrementa , quibus per 
4nnos bene znultos 2 communem utilita- 
fem€9 aliquam fuae induffriae laudem effto- 
ruit. HUIUS fub tuiela£9 aufpiciis con- 
[ervata fuit per illum temporum graif- 
morum , quae exitium minari "videbantur 
bonis literis, decur[um, ut nec animos po- 
neret cura boni publici promovendi follici- 
fos , nec fpem pror[us abjiceret, fore ali- 
quando, uf compofitis turbis ac bellorum 
tumultibus , grata Mufis reducerentur bal- 
cyonia.  AVunc cum optatae jamdudum il- 
la [pes pacis aliquanto propius affulfiffe in- 
felligatur, eredae rur[us in praeclara men- 

fes , 


tes,baUenus bellorum € diffcultatum vari- 
arum aerumnis pre[[ae; altius furgunt , € 
quicquid diuturna meditatione longoqs me- 
dendi ufu fuit ob[eratum ,id in commune 
bonum ingenua liberalique manu porro fibi 
exifimant conferendum, — Haque , quod 
Principum ob[equiis , croiumiue € extero- 
rum officiis implicati ,non citra 'valetudi- 
ni; nofrae €9 rei familiaris difpendium , 
opus quondam [u[cepimus , in eo pertexen- 
do nunc pergimus, eo cerío alacrius , quo 
magis boríatu ac precibus multorum, tan- 
quam flimulis, concitat, n 1d nobis omni 
Jfludio eniteudum elle putavimus ,ut aliis 
pluribus , non nobis duntaxat folis vixife- 
videamur. Quanquam enim magnum boc 
€ fume arduum. provinciae munus eje 
feiamus , judiciorum tamen Jeveritate mi- 
nime deterriti , quidquid periculi eft, fubire, 
ingeniüque ac fedulitatis "vires. experiri 
boneflum cumprimis €& geuerofum ejje du- 
| ; e e TUS 


eun) NS 0. 
aimus,cum non ob[curusm id efje poffit, quo 


MAIESTAS VESTKA favore ac in- 
dulgentia viríutis ftudio 7l 05 £9 [;fera Fum4- 
mantes ample&atur,qua itidem cura extin- 
Gas aut certe frige[centes,optimarum artiü 
difciplinas inpriftinum bonorem AC decus ca- 
piat reflituere. Servet banc DEF SORT. 
M A X. mentem, qui dedit,€ MM AIEST A- 
TE VESTRAM Chrifianae Reipull. 
bono diu concedat iucolumem,ut longos per 
annos feliciffime emetiatur Gloriam , quam 
Patrum Virlufe, nec minus incomparabili 
Conflantia €9 Fortitudine immen[am fibi 
comparavit ; &poflqud univer[um terrarü.— 
orbem quam diutifime prae[enttabeneficiis- —— 
que [uis beati reddiderit €9 bonorum omnui- 
um copia affluentem, tum demum,praeclaro 
Summae V iriutis exemplo pofleris relido, 
Jattaque Imperii in Sobolem Auguflam pro- 
pagine, fulgentiffimas quoque im Caele[i 
Kegno con[equatur Immortali- 
lalis coronas. 


PRAE FATIO. 


: RT 
eed W7Oft fexennalem moram , quam varii; fortunz inful- 
MU | E tus nobis invitis icappiuesun: , ad priores reverti 
v "E labores cum datum fic , eosdemque alio fub titu- 
S AS lo , .ob certas rationes mutato , continuare ani- 
«mus ferat, .nobiliffimorum .Collegarum , aliorum- 
«que PAbeiiinuh Medicorum atque Eruditorum , quos Ger- 
mania alieque exterz regiones venerantur , benevolentiam non 
poffumus, non follicitare , 'ut qua inre. medica & phyfica rario- 
.ra fideque digna ipfis occurrunt , .gratiofe; nobiscum commu- 
nicare faveant ,.neque in tenebris zternum fepulta ut iíta re. 
maneant , patiantur , fed in DEI. gloriam ; artis medica ;natu- 
. ralisque Ícientia: fplendorem ; & augmentum, nec non proximi 
-falutem , quisque, non fine perennacurz propriz fam incre- 
mento , fic luci publice exponere digaentur. ;Scimus equidem, 
non omnia, quz hic leguntur, pari & fingulari curiofirate de- 
D eoo cuivis genio fe commendatura efle , (üa camen utilitate 
haud prorfus ea. deftitui non minus. perípe&tum. habemus. Be- 
migniora autem judicia experiri fi contingat , alacrius, & , ubi 
— Caelum aurca pace nos beaverit, Magnatumque clemen- | 
tia animaverit  felicius.Curioforum. palato. 
nu nos efle fatisfa&turos fperamus pi 
| & SIHORSAS : 


€ CATA- 


WoW We n 
CATALOGVS 
NOBILISSIMORVM DOMINORVM, 


inAcademiamCafareo-LeopoldinamNatura 
Curioforum ab Anno MDCXCIII. hucusque 


mpi ri darme 


feceptorum, —— | 
€' quus Fata nobzs iterum eripuerumt ,fiano  notatorum. 
A. MDCXCIIT 


t Dn. D. Johannes Kunckelius ,, Confil. metall, Reg. Sueciz , dictus 
Hermes Ill. d gua | 
A MDCGXCIPE . NE 
Dn.D.Conradus BertholdusBehrens; PhyficusHildefienfis,d.Éudoxus. 
Dn. D. Godofredus Schulzius , Phyficus Schmóllenfis , d. Archelaus, 
Dn. D. Carolus Raygerus, Archiater Pofonienfis , d. Philo H. 
: A. MDCXCF. " LS 
Da. D. Martinus Antoniusà Thran, Prof.Publ.Viennenfis, d, Agapius, 
Dn. D. Ioh.Georg. Io feph.Schwaller,Phyficus Soloduranus, d. Alexio. 
j Dn. D. Erneft.Frideniannus Schelhas; Poliater Wezlarienfis , d. Ana- 
xagor4s. 
Dn. D. Calais Lombardus , Archiater Ducalis Saxon. d. Philetes. 
i2. D. Chriftianus de Helwich , Poliater Vratislavienfis ;d. Empe-- 
docles. | | 
Da. D. Ioh. Georgius Hoyer, Phyficus Mülhufinus; d, Apollodorus. : 
t Dn. D. loh. Ludovicus Ápinus, Prof. D. Altorfinus , d. Nonus. 
Da. D. Maximilianus Preufs , Phyficus Vratislavienfis , d. lapis. 
4. MDCXCFTI Mi H | 
Dn. Lic. Ioh. Helfricus lüogkenius , Phyficus Moeno-Francofurta- 
nus, d. Apollonius. Len ! 
T Dn. D. Pyrrhus Maria Gabrielli , Prof, primar. Senenfts, d. Straton. 
Dn. D. Chriftianus Ludovicus Góckelius, Archiater Badenfis d. Ale 
xippus. RENT MEC uis o IPAE 
Dn. [ Ioh. Menradus Vorwaldtner , Prof, P.Ingolftadienfis &c, d. 
?olybius. | | 
[. Dn. Paulus Bocconus , Nobil, Panormitanus , & Moriachus Cifler- 
cienfis , d. Plinias 1, * ! en 
1 Dn. D. loh. Baptifta Herrmannus, Archiater Princip. Liechtenftein, 
d. Philiftion. 
Dn, D. Fridericus Hoftnannus, Confil, & Archiater Reg. Prufficus 
&c.d. Democrates, ; | dn. 


Tr 


495 )o( 88 


Duc MM MDCXCFIL. 
Dn, D. Ioh. lacobus Francifcus Vicarius, Profeff. P. Friburgenfis , d. 
Anaximander, - 
Dn. D. Ioh. Baptifta de W/enckh, Phyficus Grgcenfis , d. Lycus. 
Dn. D. Ioh, MichaelSurgaat, Phyficus Viennenfis , d. Cleophantus. 


Dn. D. Ich. Iacobus Scheuchzerus ,Poliater Tigurinus, d. Acarnan. 


1 Da.D. Philippus Fraundorffer , Phyf:Bruna- Morav. d. Herodicus.. 
A. MDCXCZPIIIL. 
1 Dn.D. Chriftoph. Gottwaldt, PoliaterGedanenf(is, d. A (clepiodotus. 
Dn. D. Philippus Sigismundus Stoffius, Arch. Prufficus & Medicus 
Cüftrinenfis , d. Androcydes. 


[Dn D.Ioh. Henricus Starckíus , Àrch. Prufficus, & Prof, P. Regio- 


montanus , d, Soranus. 
Dn. D. Wilhelmus Henricus N7aldfchmiedt , Prof. Publ. Kilonienfis; 
d. Diocles. 
Dn. D. Ioh. Craffto Hiegell, Archiater Trevirenf is , d.Geftus. 
A. MDCXCIX. 


1 Dn. D. Matthzus Blase , Prof. P. Friburgenf(is , d. Bauen iac 


Dn.D. Fridericus Chriftianus Cregutus, Prof. Publ. Hanovienfis; d, 
Marcellus, 


|. T Dn. D.Georgius Baglivus , Pro£ P. Ánatom. Romanus; d. Thales. 


Dn. D. Gottlieb Budzus, Poliater Budiffa-Lufatus , d. Menodotus. 


Dn. D.David Lichtenhahn,Archiater Ducalis Saxon.d. Cleombrotus: 


A. 24D CC. 
$ Dn. D.Ioh. Fridericus Ortlob , Prof. P. Lipfienfis, d. Democedes. 
Dn, D. Georg. Erneftus Stahl, Pro£ D. Halenfis , d. Olympiodorus. 
Dn. D, Ioh. Cafparus Grimmius , Arch. Duc. Saxonic, & Poliater 
Lipfienfis, d. Crito. 


.Dn.D. Philippus. Liberius ab Hulden, Phyf; Neoforeníis Silef. d. Pra- 


xagoras. 

Dp. D. loh. Baptifta de Neiofehaigg, Poliater Lincii Auflr. d. Me- 
. trodorus. 

4. MDC. 

Dn. p. Udalricus Staudig! , Ord. S. Benedi&i in Bavar. d. Pittacus. 

T Dn, D. Petrus Hotton, Pro£ P. Lugduni Batav. d. Cratevas. 

Dn. Ioh. Marius Crefcimbenus , Abbas Romanus, d. idmon. 

j Dn. T ph . Baptifta Gründler, Phyficus Vnguarienfis Hung. d, Mar- 

cag us. 

j Dn. D. loh. NU ilbelmus Romberg , Phyficus Mauheimenfis, d. Pa-. 

troclus, —— C 2, Zn. 


488 )o( $8 


A; MDCCIL | (FE 
Dn. D. Chtiftianus Maximilianus Spener, Confil. & Med. Reg.Pruf- 
(icus , d. Clidemus.: : sh EC 
D». D. Ioh. Henricus Hottinger, Poliater Tigurinus , d. Saluftius,. 
Da. D. Michael Erneftus Ettmüller, Prof; P. Lipfienfis,. d. Alexias. - 
A: MDCCIHL War 
Dn. D, Antonius Pàcchionus , Prof. P, Anatom, Romanus, d. Pelops.: 
A. MDCCIPF,.. 
Dn. D, Ioh. Melchior Verdries , Prof. P. Gieffenfis, d. Anaximenes. 
D».D. Sebaftianus Vótfter , Archíater Electoral. . Mogunctin. d, Cha- 
ricles, ; 
Dn. D. 1oh.Burckard.Mogling; Conf..& Archiater Duc. NV ürtenber-. 
gicus ,.d. Leonides.. | | | : 2 
Do. D. Cafpar. Comelinus, Méd. Botan.Amftelodamenfis, d. Mantias. 
Dn. D. Ioh. Leonbardus Scherlinus, Phyf. Bambergenfis, d. Thrafyas. 
Dn. Lic. Ioh, Samuel Carl; Poliater. Oringa , Hoénloicus ; d. Afclepio- 
dorus.. | 
Dn. D. Ioh.Iac. Mayr a. Máyerburg; Poliater Scaphufanus &c. d, Eu- 
demus.. 


- n 
á—M BERE UMSO am. 


| 4. MDCCE.. : 

Dn. D. Dàvid Chriftian; Valther, Medicus Dresdenfis , d. Menander. 

Dn. D. Georg. Sigismundus Pogatfchnigh , l'oliater Labacenfis , d, 
Hygienus.. | | 

Dn. D. Gottlob Schober; Póliater Holmienfis , d. Agathocles.. 

Dn. D. Andreas Myrrhen, Arch: Erpacenfis, d. Hiero.. | ; 

Dn. D. Fridericus Ruyfchius , Prof; P. Amftelodamenfis; d.Philotimus. 

Dn. p ME Langius, Políater. Lucerna- Helvet. d. Ar- 
chibius, . 

Dn. D. Godofredus Klaunig, Poliater Vratislavienfis &c. d.Eubulus. 

4) MD'CCFELL. dii o. E 

Dn. Mn Adamus Lospichler, Archiater Salisburgenfis , d. Polyar- 
chus, ; 

Dn. D, Vlricus Sigismundus Nimptfch , FPoliater. Vratislavienfis , d. . 
Menemachus.. | ! 

Dn. D. Samuel Steurlin; Phyficus Schleufingenfis , d. Agrius,. 

n. D. Gottlieb Albrecht, Polyater Vratislavienfis , d. Diagoras. 

. Dn. D. Michzél Angelus Morus, Poliater Senenfis ; d. Rubrius. i 

Dn, D, I;h, Mària Lancifius; Archiater Pontificius &c. d, Caíarius. 

Do. D. Antonius Vallisnierius , Prof. P. Patavinus; d.Philagrius.. 

Zn. . 


EO 


2.24. 24 D CCFHL 
Dn. D. Fridericus Kaltfchmidt, Poliater Vratislavienfis &c. d. Eros 
tarchus. 

Dh. D. Petrus NX/olfartus , Prof. P. Marburgenfis &c. d. Polyznus. 

D». D. Dominicus Gulielminus , Prof. P. Patavinus, d. Athenaeus. 
Dn. D. Ioh. Biptifts Morgagnus, Medicus Forolivienfis ,d. Marinus. 
Dn. D. Iob. lacobus Bajerus , Prof P. Altorfinus , d. Eugenianus.. 
Dn. D. Petrus Mangoldus , Medicus B:fileenfis, d, Heraclitus. 
"Dn. D; Iohannes Scheuchzerus , Medicus Tigurinus, d. Philippus. 
Dr. D. Ioh. David Mauchartus, Phyficus Marbacenfis , d, Pliflonicus. 


A4. MDCCIX. 
Dn. p. Iob. Erneflus Waltsgott; Phyficus Provinc. Suidnicenf. & laur. 
d, Glauco.. 
A MDCCXE 


1 Dn. D.Ioh. Gottlob Nüfsler de Nüfsler, Archiater Duc. Saganenfis" 
&c. d. Ctefías. 

Dn. D. Leonhardus Hurterus, Poliater Scaphufanus, d. Diophantus. 
Dn. D, Samuel Battierius, Prof. P. Bafileenfis , d. Erotianus.: 

Dn. D. Ioh. Henricus Helcher, Phy(icus Suidnicenfis, d. Hierotheus, 
Dn. D. Ioh. Matthias Müllerus , Phyficus Cünzel(avienfis , d. Gorgias. 
Dn. D. Ich. Conradus Michaélis , Poliater Hanovienfis; d. Sophocles. : 

A. MDCCXIE 
Dn. D. Ioh. Chriffianus Lehmann , Prof. P. Lipfienfis, d. Antenor II, 


Dn. D. Ioh. Adamus Genfelius , Phyficus Sempronienfis , d. Diodorus. ^ 


CATALOGUS... 
NOBILISSIMORVM DOMINORVM ,.: 


Qui pro duabus primis Centuriis Ephemeri i: 
| dum phyfico - medicarüm Obfervationes: 
communicarunt. 


; Á 


— DN.D.SYLVESTER SAMVÉL ANHORN de Hartwifs, Archia- 


ter Sangallenfis , cademicus. Curio[zn. : 
DN.D.CONRADVS BERTHOLDVS BEHRENS, Medicus & Se- 
| nator Hildefienfis , Jeademicus Curiofus. | 
DN.D.MATIHJ/EVS BLAW/ , Med. Profeffor P. in Vniverfitate: 
Bosurcenti; Academics Cuviofus.:.— 


DN. D, !OHANNES: FRIDERICVS. BLAW, Phyficus Fribur- 
DN Ne 


 genfis; -- — ce 3 


| PEIGE A | 
Mo o mw REC n cid 

DN. PAVLVS BOCCONVS, Nobilis Panormitanus , Zfcademicus 
Curioftz. 

DN. D. (OHANNES CONRADVS BRVNNERVS, Conf(iliarius & 
Archiater Sereniffimi ac Potentifs. Dn. Electoris Palatini &c. 
Academicus Curiofus. 

DN. D. GOTTLIEB BVDAEVS, Archiacer Ducalis Saxonicus,Phy- 
ficus Provincialis ordinarius Marchionatus Lufaciz füperioris ,. 

Academicus Curiefns. 

DN. D. ELIÁS CAMERARIVS , Confiliarius & Archiater Ducalis 
W'ürtenbergicus, Profeffor P. in Vniverfitate Tubingenfi, Áca- 
demicus Curia[su. 


v. LIC. IOHAN, SAMVEL CARL, Practicus Oeringenfis, cad, —— 


Cariofus. 

DN. D. MICHAEL ERNESTVS ETTMüLLERVS, Med. Profef- 
for P. in Vniverfitate Lipfien(i , Academicus Curiofus. 

Da.D. GEORGIVS FRIDERICVS FRANCVS DE FRANKENAV, 
Profeffor P. regius Hafnienfis , 4cademicus Curiofus. 

DN, D. GVSTAVVS CASIMIKVS GAHRLIEP von oet £Tóllen/ 
Sereni(limi ac Potentiffimi Regis Boruffiz Archiater , 4caderi- 
cus Curiofus. 

DN. D. IOH. ADAM GENSELIVS , Phyficus Sempronienfis; 
Academicus Curiofus. 

DN. 4 MARCVS GERBEZIVS , Poliater Labaceníis , A4cademicm 

"Y10 A45, 

DN. D. SAMVEL GRASSIVS, Phyficus Vratislavienfis , Academia 
Nat. Cur. Adguntius, 

DN. D. IOHANNES CASPARVS GRIMMIVS, Sereniffimi Ducis 
Saxo - I(enacen(is Archiater, & Poliater Lipfienfis, Academicus 
Curiofus. 

DN. D. LAVRENTIVS HEISTERVS , in Vniverfitate ÁAltorfina 
Profeflor Publ. | 

DN, D. CHRISTIANVS DE HELW/ICH , Poliater Vratislavien- 
lis , Academicus Curiofus. | 

DN. D. IOHANNES MAVRICIVS HOFFMANNVS, Sereniffimi 
Marchionis Onoldino - Brandenburgici , & Priacipis Solisbaco« 
Palatini Confiliarius & Archiater , nec non in Vniverfitate 
Altorfina Med. Profeffor P. Academie Nat. Cur. Adiuntlus. 

DN. D. IOHANNES GEORGIVS HOYERVS , Peliater Molhu- 
linus , "A4cademicus Cariofur, Fr 

DN, 


er E- JeCfE dune 
DN. D. LEONARDVS HVKTERVS ; Poliarer Scaphufanus , 


Academicus: Curiofus. 

DN. LIC. IOHANNES HELFRICVS IVNGKEN , Phyficus Me- 
no Francofurten(is , Zcademieus Curiofus. 

DN. D. IOHANNES FRIDERICVS KHERN , Phyficus Varas- 
dinenfis in Croatia, Zcadezzicds Curiofits. 

DN. D. GODOFREDVS KLAVNIG , SACRJE CJ£S. MAIESTA- 
TIS , & Sereniffimi Principis Palatini Caroli &c. Medicus, 
Poliater Vratislavienfis Academicos Curiofns. 

DN. D. IOSEPHVS LANZONVS , Protomedicus & Profeffor 
Ferrarienfis, Zlcademicus Curiüfus 

DN. D. SAMVEL LEDELIVS, Phyficus Nobilitatis & Civitatis 
Grunbergenfis Sile(iz iater, Academicus Curiofus. 

DN. LIC. ROSINVS EENTILIVS ; Archiater Dué. W/urtem« 
bergenfis , & Protomedicus Stuttg cardienfis , Academicus Cu- 


Y20ÍM$. 
DN. D. MICHAEL FRIDERICVS LOCHNERVS , Comes Pa. 
; latinus Cxfareus Nobilis , Medicus Noribergenfi S Epbemeri- 
dum Natura. Curioforum Diretlor; 

. DN, D. IOHANNES . ADAMVS LOSPICHLERVS , Iiffimi 
& Reverendiffimi Archiepifcopi Salisburgenfis Coni istius a 
Archiater , /4&/ademicus Curiofzs. 

DN. D. IOHANNES DAVID MAVCHARDYVS,, Phyficus Mars 
baceníis ,. Academicus- Curiofus. 
DN. D. GODOFREDVS DAVID MAYERVS, Poliater Vratis- 

.- lavienfis ,. Acaderaicus. Curiofus. 

DN. D. CHRISTOPHOKVS DANIEL MEZGERVS , Éminentis- 
fimi ac Celfiffimi. Cardinalis de Lamberg Epifcopi &-$S,-Re 
L Principis Paffavienfis Confiliarius & Archiater » iuxta & 
Praciicus Ratisbonenfis. : 
DN. D. MICHAEL ANGELVS MORVS, Políater Scientist Aca- 
demicus Curiofus,. 
DN, D. GEORGIVS CHRISTOPHORVS PETRI AB HARTEN- 
FEÉLS, Comes Pal. Czí2reus, Confiligrius &. Archiater Eleét, 
| Moguntinus Coníul prinarius & Phy(icus Erffurtenfis, Vni- 
verfitatis & Fac Med, Senior y ac Profeflor D. Academicus 


Curiofus, | e 
- DN, 


" )o( S 
DN. D. GEORGIVS SIGISMVNDVS POGATSCHNIGH, Po- 


iter Labacenf(is ,  ZAcadezzicus Cariofuts. 

DN. D. md RIEDLINVS, Reipublic Vlmenfis Phy(cus , Aca- 
demia Nat. Curiof. Adiunttus, 

DN. D. ANTONIVS:MAR!A SAPORIT VS , Medicus. Gedueuits: 

DN. D. GUNTHERVS CHRISTOPHOR VS SCHELHAMERVS, 
Sereniffimi Ducis Hol(atim Archiater , Med. Prof. P. prima- 
rius in Vaiverfitate Kilonienfi E "Academia Natura Carioforim 
Adiuntlus. 

DN. D. IOH. IACOB SCHEVCHZER , ;Medic. - & Mathef. 
Prof. Publ. Tigurinus , 4cademicus Sun 4 

DN. D.GOTTLOB SCHOBERVS, Regii Collegii Me dici Holmienfis 
Affeffor, .Poliarer:Lipfienfis ; Academicus .Curiofus. — | 

DN. D. LVCAS SCHROECKAIVS , Comes, Palat. Cafar. Nobilis. 3, 

| Phyficus Auguftanus , Zfcademia Nat. Curiof.. Prafés. | 

DN. D. SAMVEL SLOTZIVS, Phyficus ordinarius Cibinii ais 
fylvaniz, 

DN. b. SAMVEL STEVRLINYS , Phyficus :Saxo-Naumburg. 
Hennebergicus , Provinc. & Schleufingenfi $, cademicns .Cu- 
rio[us. 

DN. D. GODEFREDVS THOMASIVS , Medicus ,Noriberg. 

^ ordin. zcademicus .Curiofas. 
DN. D. MICHAEL BERNHARDVS NALENTINI , : Med. Pro- 

à feffor P. ia V niveri tate Gieffenfi 5. "Academia Natura a enr 
Adiuntlus. 

DN. D. ANTON!VS VALLISNIERIVS , Med. PProfeffor P. 
Vniverfitate Patavina , Academicus CULO 

DN. D. DAVID CHRISTIANVS VALTEHER , Pradticus Dres- 
den(is , A4cademicus Curiofus. 

DN. D. IOHANNES MELCHIOR VERDRIES , Profeffor Publ. 

| in Vniver(itate Gieffenfi , Academicas Cum 

DN. D. (OHANNES lACOBVS FRANCISCVS VICARIVS , Med. 
Profeffor P. in Vaiverfitace Friburgenfi » "Ácademicus CONS : 

DN. D. REINHOLDVS N/AGNERVS , in Regia Hafnienfi Mc- 
dicinz Practicus. —— 

DN, D. IOHANNES .CASPARVS NVESTPHALVS . , Prefectu-. 
Edda cheafis & Bicterfeldenfis Phyficus , 4cademicus Ca- 
*Y10|H 


OBSER. 


oen 1 ' Post 


SERVATIONVM 
I 


| PHYSICO-MEDICARVM 


nU 


ADEM I /E 
 CJESAREJE LEOPOL DINE - 


NATVRAE CVRIOSORV 
CENT V RI À I. 


OBSERV AT IO I. 


Dx. D. GVSTAVI CASIMIRI GAHRLIEP 
VAN DER MüLLEN. 


De 
UP T4 "ri fine dorfi admirandá,in Viro quinquagenatio, 
| otio , annos ab illa fraBurá fuper[Hte poft obitum demum — 
exenieratione detetiá. 


Em 


D N Zz. artes 63 


Fw WS Ecurie fecunde Ephemeridum Medico-Phyfica- 
X2: V5 rum, anno decimo Obf. go. inter alia de opio 
x| p fingularia, Viri cujusdam eruditione ac pru- 

. dentià politicá apprime nobilis meürionem 
feci , quà ut & aliis infignibus virtutis toga- — 
SNC tz meritis Confiliarii aulici titulo ornatus, ac. 

| "PEE à quà predeceffores ejus bellorum Germaniz diu-- | 
turniorum calamitatibus aliisque períecutionum i injuriis , Pad 
Obferv. Acad. N,C. Cent. I. | PY xules 


à — Olfervatio E. T PIANOS 


A CEnCRT UTI PRIV MEM CAMEPEMUTIFS E NEAENURCT. ous 
exules ac fedibus fuis avitis exuti defciverant, inftaurationem 
Regis fui Sereniflimi gratià, eger licet & valetudinarius in Eque- 


ftrem Ordinem paucis ante obitum annis evehi promeruit , qui 


conünuo opii & opiacorum ufu valetudinem admodum aftli- 


&am per plurcs annos aliquatenus tolerabilem fibi reddidit... Hic 


paucis ante obitum diebus morti fe vicinum animadvertens, ferió 


aliquoties poft obitum cadaver fuutà aperiri, ac ir caufas mille 
malorum , quibuscum valetudo ejus tot annos conflictata fuerat y. 
inquiri mandaverat , imprimis quid dorfi fui fpina: annos ante cir- 
citer octo accideric, & unde dexcrorfum ac finiftrorfum obliquata' 
& aliquatenus incurvara, ftaturam fui corporis tres pene digitos 
transveríos breviorem quàm ante fecerit: Medio enim fanicatis ad- — 


verfz ftadio ceteras inter afflictiones cuffi ferinà correptus; intem- 


peftá aliquando no&te excitus vehemenriffimé tuffiens , violencà: - 
illà thoracis ac dorfi conquaflatione fragorem in dorfo cum do- 
lore, quafi baculus aliquis confringeretur, auditu perceperat, fed. 
prater dolorem, quei fane acutum fenferat, quid actum nec ipfe, 
nec quisquam alius vel conjedturà affequi: poterat , quibusdam: 


vertebrarum dorfi exarthrofin quandam infignem factam füfpi- 


cantibus, fed affeverare non audentibus. Fatis iraque poftquam: 
20. Auguíti An. 1704. ceílerat, ego, qui per p'ures annos illi; ut- - 


pote affinitate mihi fatis propinqué juncto , medicus fueram ordi- 


narius, & Dominus D. £9rd)/ Aule Regie Medicus ,qui poftremis: 


e. 


morbi diebus curz ejus rationem quoque habuerat, ut evifcera- 


doni ejus incéreflemus ; vocato Chirurgo Aulico Hulfpzx; urià cum: 
filio meo Medicine turic Studiofo, nunc Do&ore manus fectioni 
adhibentibus. Abdomineprimüm aperto, ornentudi pinguedine: 
flavà veftitum inteftinis derelictis ac aliquousque decc&is , extra: 
naturalem fitum, firiftrura verfus lacus proóvolutum ac quafi con- 
glomeratum , inteftina fatis bené corifticura ihvenimus, nifi quód: 


quà parte Cyftidi, felleferé vacuz , viciria à bile effusá flavo: colo- 


re uncta effent; Verüm cum: diutinó morbo ob pronum corporis - 
ficum thoracis regio & coftarum unà cum diaphragmate deorfum - 
folito magis vergeret., ac-vifoera abdominis pouora, ventriculum 

| ! | Dind 


| 
| 
4 


De frallurd fpinà dorf aiidndà in Viro quivquapmaro ds — 


Gc 


nimirum & epar , aliquatenus tegeret & abfconderer, ficque illa 
ulteriori libere luftrationi quadantenus fübtraheret, hinc pectus 
fimul aperiendum erat: Quo facto ventriculus cum epate primó 
fc offerens, fuperficie exteriori prater naturam rubenre , inflam- 
' matus quafi apparuic, cunice ejus admodum erant tenues, char- 
tz pauló robuftioris craffitiem vix equantes, isterior hinc inde 
albicans, maculis nigricantbus variata, ac venulis livefcentibus 
hinc inde diffeminatis interftin&a , plicis autem oraninó deftitu- - 
ta. Quz facies omnibus feré Thee potus helluonibus continuis 
ac diuturnis, me fzpius hoc in cadaveribus illorum exenteratis, 
ipfius quoque Doctoris Bontekoé , Magni illius , dum viveret, 
1 hee Patroni & Encomiaftz , obíervante , familiaris & quafi pro- 
priaef. Epar equidem quoad cetera fanum, nifi quod circa 
cyftidem gilvum, ac parenchyma ejus exiguis fparfim calculis 
diftin&tum. —XPancreas fine notabili labe, lien flaccidus ac livido 
- fufcoque colore foedatus. Renum uterque copiofa pinguedine 
ftipatus, finifter dextro minor, bené aliás coníftitutus, pauló ta- 
men flaccidior, dexcer debico major & turgidior, plurimis per 
-. fubítantiam hinc inde purulentam diffeminatis exiguis candican- 
tibus glandulis foetus, cujus pelvi quatuor diverfz magnitudinis 
€alculi, quorum maximus quadratus , fed inzqualium laterum, 
ad pifi mediocrisferé magnitudinem afcendens, inherebant. Re-- 
liqua contenta absque infigni vitio. Quibus omnibus tandem 
. «exemtis , diaphragmate quoque à coftis prius, mox & à media- 
 ftino & pulmonum lobis, quibus in dextro prafertim latere fir- 
miter valdé coaluerat , egre feparato, ac fterno perinde ad cla- 
"Niculas usque levato & reclinato, pulmonem tam finiftrum quàm 
dextrum & coloris exterioris lividi & parenchymatis ratione pla- 
né à naturali ftatu alienatum , duris quibusdam grumis, glandu- 
larum inftar fcyrrhofarum refertum, dextro imprimis lateri me- 
diante pleurà, hic admodum craísà, tam valide connexum, ut 
vix; nifi infigni molimine, fcalpelli & digitorum ope, ab illa di- 
| velli acfeparari potuerit, uterque phlegmate vifcido & pene pu- 
rulento fcarens. — Tentatá in fuperiori dextri pulmonis regione | 
p A2 prope 


" ^ ^ : Obfervatio J. 


prope claviculam feparatione , cum fcalpello, quod digitis non 
valuerat, perficere Chirurgus anniteretur, ac incautus illud pro. 
fundé nimis adigeret , ex apoftemate illic latente & cafu hoc 
aperto, magna puris finceri copia regurgitare coepit, cujus fca- 
curiginem ulterius indagaturi in finum incidimus fiftulofum , 
pulmoni circa trachez inferdonem. continuum à fümmitate 
pleure ( membranz aliàs inftar fatis tenuis, hic veró & in tOtO 
pectoris latere dextro preter naturam admodum denfze ac ter- 
goris bovini mediocris craffitiem aemulantis) ex unà parte pul. 
moni, ex alterà coftis firmiffimé cohzrentis, ac quafi duplicate, 
cujus per medium, cumoris faccati fpecie, fuperné ultra pollicem. 
latum, paulatim procedendo capaciorem, fub & à claviculà fere, 
ad diaphragma usque deorfum verfus defcendentem, ibique in- 
ferné palmum latitudine fermé &quantem, atque: fpinz dorfi 
contiguum , hic loci & ad medietatem usque fuz longitudinis 
materià fpifsà ac febaceá , quale fteatomatum contentum effe 
folet, inde veró pauló liquidiore, ac fuperne plané purulentá. 
aliquousque refercum, tuflis illius contumacis ac diuturnz, ut 
& doloris ac ardoris in dextro thoracis; quem inter fcribendum, 
qui labor ipfiofficio cfflagitante feré perpetuus, jugiter perpef- 
fus- fuerat, latere menfz incumbendo  molefti: fomitem , & in- 
genisillius, de quà mox , rupture originem atque caufam;. Cor 
candem in mediaftino ac pericardio bené fatis conftitutis, ma- 
gnum, bovinum feré proportione equans; fed flaccidum patuic.. 
His demum omnibus feparatis ac € cavitate choracisexemtis,fpi- - 
nàque dorfi fimul ab integumentis ac adjacentibus vafis majo- 
ribus, ut & du&u thoracico nudatá obftupuimus adtoniti, dorfi 
nonam circiter vertebram cernentes non luxatam, fed inipfo me- 
dio transverfim,eà, quam fchema (74/41.1.) additum exhibert,figu- 
rà fractam, non exiguá fiffurà aut fuperficiali, fed grandi, totam: 
vertebrz partem fuperiorem' ab inferiori: divaricante; adeó ut 
carum interfticium extremum digiti. minimi apicem aut pennam 
anferinam facilé- admitteret, margines utrinque tam fuüperné&: 
gyam inferne afperis & aculeatis à rupcurá. apicibus. armatiiac - 


quafi: 
Y, i 


y 


WW 


3 


a Jesticulus burmanus Osfeus 


4 ems cavitaz untenu 


Y » Ld S 
ENS CN RS mm € superficie extern: m gua 
S ded NN UNT ; ui 
ii d SS ONOSEROS NOR caruntudlca Osfece NALE: 
MM CR S pr ^ j SNESRS il 
S Ao V eU DNSSISS magni tudine 


3 1 ; MAS e NM SN E: N 
QWoONWWS x y. TRAN i i-e S 
SANSA AMSU ^o mw n MN DM 
NS N N. M com S (ENS 3 
SON SENS MR MSS SENS NSSUSS 
SAM ÁN "Nw EN m SENS x ON NS 

N ARRQUUR i m S 1 ij j SN SS NN 
NN UP SS D ISIN : 
NS ( S QS 


h DU SENSU] 
rece M RES 
UN Mu NM NIV 


A, Zractura. dpineedor ; va enm. fua fistulofo comanamr catig, 

B, nur (qermectam yleuram. " defcenBens Jéstulatus 

C Fesfura. Jena. Ufér Jta pello Tayperoyige v fecta, e gaps efféuenstllum : proe. Le 
D. ÓO* sterntfuper faciem reiinata. 


EECaostcularum comm sf ^c. X Costes frachce & veclinafce quo/pina 


fracta va evielenituz  patent- 


SERSODRNURN 
ERSANEINES 
NENNEN 


i 


IN 


ü uU 
PAN 
^ NN ! 


4 
Ü 


gr EY SI 
e ores i 


L2 «e 


zt - 
u- 

z l ^ 

-- 
NS 
T. : zm 
dá 9 » ^ 
LA t x ] 

- e "o4 

- | 
o» TE. | 
E . , H " : 
^ ^ Eve j 51 

" 1 


b 
N 


De fratlurá [bina dorf admiranda ,in Viro quinqnagenario cj. "n 


Dmm Rus hn Ma aad 7p Rm ma S —— Lo Ramis is 


d 


quafi dentati, explorantibus fpiculis fuis obnoxii, ipfa fübftantia: . 
. interna & fuperior & inferior cruore à recenti quafi fraCtura ro. 
rans, nullo tot annorum fpatio fubnafcentis calli vel veftigio ap- 
. parente, unde prafentium nonnulli cariei aliquod indicium fu- 
Ápicati funt, indeque fracture inicium deducerefategerunt, meum. 
tamen id hebefcentem jam vifüm effugiffe fateor. Res fané 
fümmeé admiranda, & qua omne ratiocinii acumen eludir, qui 
calamitofo hoc fpinz dorfi fracta ftatu octo circiter annos «ger 
hic vivere ac fupereffe potuerit, nullo fpinalis medulla Izfz auc 
intercept manifefto apparente indicio, nullo externo infigni 
incommodo, nifi quod , ut fuprà relatum, ftaturá ob curvaturam 
- fpinz parum decurtatà; cernuus aliquantulum incedere ac fede- 
re cogeretur; Cateras tamen tam naturales , quàm animales cor- 
poris ut & anima functiones & actiones durante valetudine cam 
enormiter afflictà , utut patienter admodum coleratá , rité (atis, 
imó valdé exacté obire atque exequi valuerit; Nonnunquam 
etiam atate , fudo ac fereno coclo, liberioris aéris capiendi ergó: 
€fledo extra pomocria vehi fuftinuerit: Num compar huic ex- 
emplo Hiftoria Medica ullum habeat, ego faltem valdé dubito. 
vs i — Berolino-Ausuflam Vind. mif[a.-) 
. OBSERFATIO IL 

Ds. PAULI BOCCONI, 

i pe iu e 
& Aaricole , Aut Aparico rai-- 


 ZMateria fnmili Litbomarg 
nerali Ferrantis Imperati ,quae in cacvitate quorundam: faxorum: 
aut filicum in Diflritlu Civitata Rotbomageufis , eb Portus 
du Gratie ipn Normannia invenitur. e 


»- 


duritiem & confiftenriam filicis, fuperficiem interdumalbam; 
modó rubeícentem, auc inftar boli vel gypf? fuberoceam, figu-— 
ramque irregularem obtinent; vcl oblongam ,cum utraque fü-- 
perficie- convexa , aut rotundam inftar Perfici, vel etiam nodo 
po T 4$ fanis, 


nee 
un 
& 


Toe ,quos'vulgus Normanniz Bizetz nominat, ordinario: - 


é Obfcrustio Tf. 


. Lee Gama. des tud matr 


M — E 5 : NC EET T 
fam , & quafi offibus animalium fimilem. à Reperiuntur pleni & 
folidi , atque fubítantiá aliquá heterogencà filici fimili conftanz , 
in medio maculáà quadam aut figno albo, oculum reprefentante, : 
notantur; funt camen alii, qui hujus macula loco cavitatem in 
medio habent, pulvere plenam, qui Lithomargam Agricole , me- 
dullam (axi, vel Agaricum mineralem Imperat refer. — 1 
Magnum eorum numerum diffregi, in quibus femper nunc 
pulverem album, vel pallidum, nunc carneum vel rubeum, ver- 
fus flavum inclinantem inveni : interdum ipfo hoc in pulvere par- - 
ya corpufcula ipfiusmet hujuslapidis comparuerunt, quz cylin- 
drum aur bacillum , pyramidem vel corpus ubique in fuperficie 
corrofum prafentabant , confiftentià & duritie filiceá, atque ex 
utraque parte concavitati affixa. Quandoque bacilli tales auc 
pyramides angulares erant & uncinati inítar characterum Syria 
corum.  Alià vice diffra&i hi filices quasdam concretiones cry- 
ftallinas figure hexagonz exhibebant , que fuperficiei cavicatis 
inherebant, prout excrefcentiz cryftallinz hexagona in medio 
majorum lapidum ZEgyptiacorum, nomine Melonum di noftra 
Dame proftantium, obfervantur. inveniuntur etiam lapides ta- 
les carnei coloris , ad Chalcedonium & Achatem accedentes: 
quibus disruptis, quandoque in pariete interno concretiones in- 
(tar parvorum rumorum adparent , qui puftulasrubentes , prouc 
in variolarum principio erumpunt, referunt, Alios diffregi, qui 
parvorum horum corpufculorum aut pulveris loco, nucleum 
yel globulum femünduratum.& porofum inftar cophi aut mar- 
gx habebant; aliquando nucleus «alis parieti cavitatis adhare- 
bat;alià autem vice ab eo folucus erat, ceu in Aetite contingere 
folet, id quod ad confiderandam novam corporis heterogenei 
& folidi in vacuo & concavitate illorum lapidum productionem 
nos permoyet ; de quibns brevirer in Mufeo meo phyfico & ex- 
perimentali differui, ^ Quandoque loco pulveris hujus lutum 
aliquod rubrum & impurum deprehendi, quod terram & locum, 
in quo lapides ifti medietate fuá infixi fuerant, colore eemula- 
batur. Noravi eosdem lapides, qui lutum rufum & vile con- 
tine- 


De Materia fimili Lithomarga Agricole , aut Agariconüntralicye, — 9 


 tinebant, foramina & finuofitates ad cavitatem & centrum usque 
penetrantes habere; per quas lutum predictum intraffe videba- 
tur. lnaliis lapidibus pulvis vel lithomarga rufa obfervabatur, 
cui globuli , acicularum capitula magnitudine &quantes immifce- 
bantur ; unde opinionem Cartefii. circa compofitionem mulco- 
rum folidorum corporum verifimilem: effe judico. — Expertus 
fum globulos, qui in lapidibus Cornu Ammonis dictis, & ab 
Olao Wormio in Mufeo fuo, nec nonà Bauhino in hiftoria baln, 
& font. Bollenf. defcriptis occurrunt, quamvis omnis globulus 
fit exiguus & minimus inftar ovorum pifcium , juxta obfervatio- 
nemx,quam inlibro meo : Recherches & obfervations natürelles, 
Anftelodami apud Janffonum & Waesberg A. 1674. impreflo, 
óccafione ubi de Cornu Ammonis, & Coralii rubri Diofc. com- 
pofiione differu: In medio unius horum durorum lapidum 
inveni fruftulum ferri unci& dimidiz longitudine, & acicule 
craffitie, nec non fupérficie parumper rubiginosàá, quia cavitas, 
cui infigebatur, non habebac locum , quantus ad recipiendum. 
& continendum illud. requirebatur ; & in toto hoc lapide nonm 
érat nifl fola illa cavitas , ubi fruftulum illud erat locatum & in- 
-elufum, fine ullo pulvere auc lithómarga. | Reperi etiam in ca- — 
vitate ralium lapidum aquam & lutum invicem mixta, quz aqua: ^ 

aliquot-ante diebus per aliqua foramina aut fubriliffimos poros 
intraíle videtur, quia pauló antea ingentes pluviz deCiderant ; in- 
veni quoque alium ad oram fluvii Diepdale, fuper quo plantula: 
raphani paluftris, foliis in profundas lacinias divifis Bauh. prodr. 
ereverat, fuasque radices in cavitatem lapidis, luto impuro ple- 
nam infixerat. Disruptis infuper aliis, frufta eorum & fragmen- 
£a examinavi, qua ex partibusadmodum denfis erant compofita, 
notavique. ibidem aliquos poros à fuperficié convexitatis usq; ad 
concavitatis fuperficiem tendentes, ad modum finvofizatum al- 
barum, qua lithomargà albà plene erant; & cum aliquot fru- 
fta, qua filicis duritiem habebant , calcinaffem , de lithomarga: 
me céraorem reddiderunt; hec cinerei erat coloris, eáque pori 
& finuoligaues replebantur, Talis ac precedentes obíervário- 


Rss 


q Obfzrvatio )g/ | j 


nes mihi perfuadent, quód omnes Marge Terre , & pulveris, 


—— 


quem Lithomargam vocamus, fpecies in folidis iftis, non intra- 


verint usque ad centrum vel cavitatem lapidum, nifi mediante 


aquá, qua ipfis pro vehiculo infervit, & quód per. poros à cir- 


cumferentia usque ad centrum & cavitatem penetrent; unde 
color crufte vel fuperficiei ordinarió , antequam lapidem dif- 
fringamus , colorem Lithomarge vel cerra inclufze nobis mon- 
ítrat, quia tam fuperficies lapidis, quàm Lithomarga aut Terra 
femper colorem luti vel terre obtinent, in qua lapis reconditus 
fuerat. Pon : 
Chimia nobis viam füfficienter fternit ad diffolutionem «& 


filtrationem omnium corporum denforum pro feparatione par-- 


tium puriorum, ceu nobis natura fimplici modo demonftrac, & 


ego jam propofiturus füm. Ubi in Melitenfi infula fenem ali- 


quem Equitem aquam filtraffe recordor per cría mortaria, qua 
ex porofo aliquo faxo, quod ex Dominio Veneto, uti refercba- 
tur, provenit, confecta fueranc:aqua hec per poros primi mor- 
tarii deftillabat in fecundum , & inde in tertium, ficque. prz- 
dictus Dominus fe aquam prorfus puram pro potu; magno fuo 


cum commodo, obtinere proficebatur. Circa primam noftro-- 


rum lapidum compofitionem credo, eundem per unionem ter- 
rz & aque in parvis maflulis fieri , quarum fuperficies indura- 
tur per juxtdpofitionem partium, qua juxtapofitio ab atomis 
vel moleculis reiteratur, atque ab aére & aqua, qua fucceffive 
in eos cadit & defuper colatur , quin & locum ac fitum cis tri- 
buere poteft, precipitatur. Caufa, ob quam in medio cavitas 
fpectatur, eft; quód materia fub hac crufta, dum exficcatur, im- 


minuitur , inque pulverem reducitur, qui cruftz jam indurate 


& confolidatz adharefcit, poftea veró à partium juxtapofitione 
tumuli hi aut maffz terrez augentur & indurantur 5 atque ad 
modum, quocarum induratio & fixatio perficitur, fiunt ifta fa- 
xa vet filices cum irregulari figura fecundum figuram & cavita- 
tem loci & modulum, ubi indurantur. E | 


Prima corporum folidorum compofitio quandoque fit per 
ftrata 


- 


De Materia fimili Lithomarga Agricola , aut Agarico mintrali Qe. - - 


ftrata plana aut parallela, ceu in diverfo Achate & Jafpide, & in 
omnibus lapidibus planis confpicitur ; quin & hzc compofitio 
aliquando in ovalem figuram fe adoptar, uti inlapide Geode at- 
que ztice obfervatur ; aliàs etiam in prismatis figuram, quod in 
cryftallo & talco contingit. Frequenter in cavitate noftrorum 
faxorum corpus heterogeneum deprehendi, inftar craffze pile, - 
qua porofa erat & lapidis arenarii fübftantiam aliquantum indu- 
ratam habebat , naturam. quoque & colorem margz faxatilis 
oftendebat ;id quod novam productionem monftrat, que fit ex 
partibus lithomargz , per poros circumferentie externe verfus 
centrum, ubi particula depofite per ordinem juxtapofitionis fc 
uniunt, llli, qui aque. nomen agentis principalis, & principii 
materialis in compofitione partium in lapidibus & folidis dede- 
. funt, non errarunt, egoque per has annotationes fum in eo con- 
firmatus ; confidero autem eam quafi vinculum , aut medium 
introductivum ad coordinationem partium figurz differentis , at- 
que ad produ&ionem ftratorum, qua omnium horum folido- 
rum corporum bafin efficit in magno fubjectorum numero, que 
mente non poffunt concipi aut melius exprimi , quàm per verba 

. -additionis partis ad partem. — Saxaà concinua exhalatione cfllu- 
viorum terreftrium formari , Ariftoteli volo concedere , fiqui- 
.- dem nátura diverfimodé operatur ; ed ipfum loqui velle de cor- 
- porum folidorum productione credo, quz in locis fulfureis con- 
tingit; ubi incruftationes & concretiones ab exhalatione partium. 
volatilium produ&te reperiuntur. Ad margines aquarum mi- 
neralium Aponenfium, non procul ab urbe Patavio, ut & Bal- 
neorum fulfureorum civitatis Sacce in Sicilia, nec non alibi , ubi 
thermz exiftunt, incruftationes fatis dure obíervantur; & hoc 
productionis lapidofz fpecies fine dubio fit non fecus ac alix per 
partis ad partis additionem. Dn. Abbas N.N. do&tiffimas & opti- 
mé fundatas annotationcs fecit fupra tale fubjectum, in fuo Iti- 
nere Italico, & ecce, qua mihi communicavit: Duobus circiter 
milliaribusTtalicis a Tibure; in via Romana rivum invenimus,qui 
Obférv..4cad, N. C. Cept, I. — B- - orie- 


1o ^ Obfrvatio I qUERUT 
: € À—ÀM t ÓÓ(—ÀM— rM — ÓÓ—, j 
riebatur ex aliquibus paludibus ter centum paffibus à viá, ad 
dextram , ubi Tiburi Romam itur, fluebatque per canalem faxo 
incifüm.  Di&um nobis fuit, in paludibus iftis effe infulas na- 
tantes, vel flu£&uantes, & revera parvulas cales vidimus prorfus 
perfectas, alias imperfectas , aliasque tantüm quafi inchoatas ;ob- 
fervavimus ex juncis & plantis paluftribus fimul collectis , & fu 
per aquas natantibus compofitas , & cruftà aliquà albicante ob- 
ductas, quz eas uniebat & cooperiebat: crufta nobis videtur for- 
mata ab exhalatione aliqua, aut materia fulfurea vifcofa ; gluti- 
nofà & lutofà, que continuó ex fundo aqua calidz prodit ,fem- 
perque ei mifcetur : ftratum hoc primum augetur fecundo, & 
ab herbis aliis, que ibidem fe etiam adjungunt ; erefcuntque poft- 
ca defuper, prout fupra oras paludum plantz paluftres ; quan- 
do hec aqua rali corpori fe adfigit , ubi fubfiftere & fe firmare; 
ac poftea exficcari poffit; crufta hec induratur, lapidefeit, toc« 
que producit ftrata, ut canalis rivi citó obturaretur, nift iterum 
emundaretur. Lapis hic aut concretio fatis eft fpongiofa & po- 
rofa; licer dura & ponderofa, &c. Vides fufficientem difcur- 
fum de ordine, quem natura tenere poteft in formatione faxo- - 
rum no(ítrorum Rothomagenfium, & Lithomarge vel Medulla 
faxatilis in eis latentis. An. 1664. cum in Mililli effem, loco in- 
ter montes Hyblaos fito, facellum S. Mauri ádii, quod duabus 
leucis gallicis inde diftar 5 Sacellum hoc in medio rupis excava- 
&& , coloris lutefcentis, & quafi fimilis lapidi arenario vifitur, in 
cujus fifluris obfervavi materiam inítar amyli, friabilem, cujus - 
ultra libram collegi, eamque inter meas cutiofitates adíervo; 
Hanc Parifiis cum Dn. L' Emery, ob eruditum Curfüm chymi- 
cum faris noto, & in Anglia cum Dn. Cárolo Howard de Nor- 
folk, Dn. Cardinalis de Norfolk fratre , nec noh cum Dn. Carolo 
Hatron, Equite , Londini fub Lithomarga nomine ex Melillo Si- - 
cili: communicavi; eundem quoque obtuli P. Honorato Fabro 
5. J.cum Roma Poenitentiarius effet: in Bafilica S. Petri, viro iri 
Phyficis doGtiffimo, rogans, ut eam, eonferendo cum illa ex fi- 
lice fupradicto, quam itidem videndam ipfi dederaca, exami- 
: | üareü 


: T 


i. v 


De Materia femili Litbousavtà Agricola , au Agavica minevalicé, vv 


parec;.quod etiam praftitit..— Sed redeundo ad meam obferva. 
. tionem, margam hanc ,dum eam ex rupe defumfi albam , & fa- 
cilé in pulverem, ceu fruftula amyli , comprimi aptam reperi; 
quin & in aére ad modum calcis vive, dum aéri exponitur , dif- 
folvebatur. «HasStenomargas Gallicas & Siculas in claffem ter- 
rarum medicinalium alcalicarum, ob faporem earum & confi- 
 ftentiam repono, & utramque ejusdem nature cum terra Le- 
mnià, Agarico minerali, & Lacte luna Imperati , non cancüm 
quia linguz admota cidem adharent, fcd etiam ob tenuitatem, 
mollitiem , albedinem, & faporem , effe judico. | Obfervamus 
etiam Srenomargam hanc ex montibus Hyblaeis defumtam in- 
tar floris farinz ceneram effe, cui in hoc paffu Bolus communis 
. comparari nequeat... Da. Gualterus Charleton , Medicus Aungli- 
cus, ejusdem eft fencentie , ceu in ejus Onomaftico Zoico , Lon- 
dini Àn. 1666. imprefIo videri poteft. Generatio Lithomargae 
noftre Sicula & Normannice certé ejusdem nacura effe mihi vi- 
detur,cum idem habeant principium, & per eundem modum 
(int producta: Etenim fi in filicem terra hec alba , mediante 
2quà, à fuperficie filicis ia centrum ejusdem e(t derivata, altera 
quoque in rupibus montium Hyblaorum quz invenitur , per 
idem medium vel aquam fuit introducta, que nempé à monti- 
bus delabitur, & per aliquas finuofitates progrediendo fecum ab- 
ducit minores terre particulas, easque in fifluris rupium quafi 
filerando deponit, Pulmentum farinaceum, quod in Sicilia pro 
infantibus coquitur, mixtura aliqua eft ex farina & jure, cujus 
- juris inlocum fubftituunt aquam communem cum oleo, ac ani- 
malium pinguedine, quam Siculi Sarini nominant ; quod pul- 
mentum , aut polenta ut bené paretur, aquá calefieri debet, us- 
que dum ebullire incipiat, tum farina cum unà manu paulatim 
infpergirur, alterà manu cudiculam tenendo , materiamque agi- 
cando:illi, quibus dextericas & experientia hujus deeft, fa pe 1o- 
co polenta , qua inftar gelatinz liquida aliàs effe folec, magnum 
numerum glomorum vel globulorum, efui ineptorum produ- 
cunt. Pro hac polente fpecie ordinario aliam farinam , qux " 
C9 2: | mola 


- 
- 
- 


m s5Ned iis volentis AEN, 


— —  — a —— 


mola vocatur , adhibent , & globuli, pile vel glomi, qui à pre- 
pofterá pra paratione refultant , in medio funt porofi, in fuper- 
ficie veró compadi, unctuofi & lubrici ; per hoc experimentum 
quodammodo concipio, qua ratione produ&io & compofitio 
filicum noftrorum fieri queat, nempe per fruftum alicujus luti 
aut exiguc maífz : ferri fruftulum, quod in medio lapide, craffi- 
'tie acicule, inveniíle me fupra retuli , confirmat, primam com- 
pofitionem & maífam lapidis ex fruftulo luti aut parve maflz 
fieri, fiquidem non aliud aderat foramen, per quod ferrum hoc 
intrare potuiffec, unde verifimile eft, incidiffe illud in hanc pri. 


mam lud maffam, cum adhuc mollis lapidem iftum produce- 


ret. Ferrantes Imperatus lib.5, hift. nat. cap. 41. de Stenomarga 
vel Agarico minerali differens, hanc terre fpeciem in albedine 
fua cerram Calcimoniam equare, fragilem & mollem effe refert, 
& quz ex fpecu eruta in pulverem refolvatur, cum fit corpus 
tenerum & fibrofum ; quod cum tempore inftar calcis viva aéri 
expofice in pulverem abeat : hac terra aut Agaricus mineralis 
pariter lingue adharet, utilisque eft in curandis fanguinis vomi- 
tu & fluxu muliebri , eidemque ufui; cui Terra Lemnia & Samia 
infervit ; idem Autor cap. 1. dici libri Galenum adducit, qui ex- 
prefsé ad inquirendam terram Lemniam , in Infulam iftam navi- 
gaverat, eamque ad vulnera tum vetera, tum cicatrici inducen- 
da contumacia , infuper ad vipera, omniumque ferarum mor- 
fas, nec non adverfus venena adhiberi fcripferat , de quibus plura 
in lib. o. de fimpl. medic. facult, differens videri poteft. 


-' OBSERFATIO IIL.-. 
Dx.D. JOHANNIS JACOBI FRANCISCI- 
VICARII, 


De 
FHiydrope Petloris feliciter etrato. 
Ms Zimmerman hujus urbis civis & lanio annorum 
circiter 5o. temperamenci cholerici , vinis tam nativis quàm 
aduítis fzu liquoribus ardemtibus plusquam Cereri deditus, ad 
&-H hos 


E " 
Mul um ^» £ 


b 


De Hydrope Petloris feliciter curato. | 17 


& umen dommabeDaunouosrfemccaniions ^  ENMDUDESTUEEIELLISI 


hos usque annos feré inordinaté vixit. — Hic 4to Menfis Februa- 
rii An. 1704. difficultatem refpirandi cum enormi facis cuffi, pre- 
fertim , dum deambulabart, fenfit; ita quidem , ut fzpius fcfe (uf- 
focari crederet, à quo, dum requievit, aliqualiter allevari fe ar- 
bitrabatur, iterumque fe recolligebat : Hzc fymptomata, nempe 
tam refpiratio difficilis quàm tuflis, de die in diem ingraveíce- 


bant, ita ut candem no&u vix per integram horam in lecto dor- 


miret, quà elapsáà expergefactus jam jam füffocationem immine- 
re exiftimdbat , inde quafi fuffocationis metu plenus fefe in 
le&o erigere , atque ita refpirationem inftaurare, & quidem per 
tocam fübíequentem noctem coa&us fuit; dum tufliit, clango- 
rem & murmur circa cor obfíervavit: in frigore refpiratio diffi- 
cilior, in calore blando veróliberiorerat. In dextro hypochon- 


. drio circa jecinoris regionem, & dolorem & fubinde tumorem 


ina 


affectus illius nuncios fentiebat ; ad vefperas femper pejus fe ha- 
bebat; pedes fucceífivé intumefcebant, fubinde & brachia facies 
apparebat pallida & tumida , appetitus exiguus fitis veró fat cla- — 


- mofà , os quoque fubinde ficcefcebat, pulfüm habebat cenfum 


- & debilem, urina craffa & tinéta, pauca, nec quantitati potüs ul- 


latenus correfpondebat, ceterüm totus videbatur cache&ticus; 
imó & foedà ichorosa fcabie infectus. 
Hydropem pectoris adefle ex infra in fcholio allatis rationi- 
bus ratus curam hoc modo divina afpirante gratia die 15. cur- 
rentis menfis aggreffus fui ; 1. ad graviflimam refpirátionem fub- 


. levandam, diurefimque promovendam prafcripfi feq. &. aqua 


cinn. fpiric. 25 fyr. de hyflop. 5j oxymell. fquill. 2ij liq. C.C. fuccin. 


- sip vini: hifpan. zip m. fignecur uff tirtur ogters ein 8offclz 


voll su necbmenz dein g. fuccin. alb. ppt. 5ij milleped. ppc. £iv. 
ocul. cancr. ppt. 5j facch. alb. Pij macis. gr. vj m. f. pulvis. Signet. 
S$sarntreibenb gYuleer 3mal bes Saas alleseit ein ftarde nep 
ferfpi& voll inrodrmer Srüben gu nemen. — Dein s. fucc. alb. 


pp cinnab. antimon. ppt. ana 5ij milleped. ppt. Biv. ocul. cancr. 
5j (acch. alb. 2ij, Sal. Tarc. vol. 8j macis.gr. vj m. f. pulv. fumat 
in jufculo carnis ter in die, quantum largior cultelli cuífpis capit; 


B 3 Quo 


, 


[4 Obfcrvatio Hf 


E E 


quo przprimis collectionem aquoficatis per urinam eliminare, . 
ípasmosque penes fe infinuantes demulcere intendi. 16. Ma- - 
né dixic, melius fe habere in hypocaufto calido. dormiendo quàm. 


. frigido, quippe hac nocte fe uno tractu ad 3. horas fomno in- 
dulfiffe , pergat preícriptis medicamentis. — 17. Negotiorum 
causá exiic per horam , nox veró fatis gravis erat, qua infeque- 
batur. 20. Hucusque feré omnia in eodem ftatu permanfere , 
fubftitui loco liquoris CC. fuccinati fpiritum Sal. Ammon. ani- 
fatum , & quia refpiratio omninó difficilis erat, fuafi g. cher. cal. 


turbethi mineralis ana. gr.iij m.f. pil. n. v. ad vefperas ramen re-- 


fpiratio erac difficillima & anheloía, & orthopnericorum more 
ranrummodo in le&o federe cogebatur, pillulis nondum purga- 
bazur, & quia anxietas fumma erat, merusque fuffocationis im- 
minebat , ad humores vifcofos incidendos &c. prefcripfi fequens, 
praefertim dum obfervarem , pulfum totum effe inzqualem , re- 
mittentem & parvum, s. aqu. afthmar. £j cherefol, zip; cinam, 
4iij acet. fquill.$j gum. ammon. acct. par. 3ij, fyr. de hyflop. $j 
fal. fuccin. vol,gr. vj m.f. potio pro 2. dofibus. 21. Mane vide- 
batur torus alacris, refpiratio enim & liberior, & facilior, & 
pulfus laudahilior , urinaque; que hucusque valdopere rincta & 
craífa erat, confpiciebatur tenuior, & naruralior ac copiofior, 
mandavi igitur, ut noctu rurfus unam dofin jam di&tz mixture 
cum gummi ammoniaco aflumerer , cztcerüm pulverem conii- 
nuaret, 22. die, nox precedens denuó fuerat valde gravis, & 
refpirario anhelofa, ut cotus orthopnecicus in letto fuerit, poft- 
quam tantum per unicam horam prius dormivit, ordipavi er- 
gÓ porentiorem mixcuram talem: s. aqu, afthmar. £i, hyffop. 


Zj ,oxymel. hellebor. min. Gefneri Zij,fyr.de hyffop. Zi, gummi - 
ammon. ppt. 3iij, Acec. deítill. 5vj m. Signer. 9ufrftmiytur off. - 


ter& ein Voffel voll su aeben/ qua refpiratio alleviari videbatur, 
& mucus per os excernebarur , urinaque copiofius fluebat ; con- 
tinuavir hanc aliquaradiu cum  euphoria fingulari. 26. Cum 


conquererctur de dolore quodam circa regionem heparis; or- 


ginavi emplaftrum de nicotiana q.s. pro fcuto hepatico anody- 


H9 


CI LUE UTT SCC ABNHHETD SIE 


bi j . ! 


De Hydraje Pellorés feliciter euratos — 


T 


no & refolvente ; ad vefperas, cum antea ob expiationem con: 
fcientiz multum loquendo fe defatigaffet, refpiratio difficilis adeó 
invaluit, ut nift ad aérem liberiorem frigidum extra hypocau- 
ftum, à füceenfo in fornace igne, nimis fervidum fe contuliffec, 
certó fuffocatum iri fe crederet , ordinavi has pillulas: &. Extr. 
ther. czl. abfinth. ana gr. v. Mercurii dulcis gr. xvj m. f. pil. n, ix, 
no&tu capiendas, quibus & bene dormivit, & maximo levamine 
quater purgatus fuit, multaque ferofà copiofiffime dejecit ; huc- 
usque & fere ctiam pofthac per aliquod tempus jam magis jam 
minüs manus, pedes & facies rumuerurit, & fcabies duravit; re« 
petiit fupra jam defcriptum pulverem hoc modo : x; pulver. 
prius ordinati integram defcriptionem , adde milleped. ppt. 8j; 
Tarr.folub. 5j M. Intereares feré in eodem permanfit, ac tam- 
etfi fubinde melius fe habere videretur; attamen totus leuco- 

phlegmaticus manfit, urinaque parcior fuit. 2. Martii exhibui - 
. &. turbech. miner. gr.iy extr. pap. errat. gr. iij, m. £ pulv. quó cos. 
piofiffima aquofa infigni cum levamine dejecit non fine debili« 
tate tamen : his parum proficientibus maximam fpem ponebat 
in potione quadam olim poft colicam convulfivam àd everren«- 
das quisquilias utiliffima, quam altero mane exhibui, que talis 
erat: x. fol. fenn. elect. sij, rhei ele&t, 8ij, liq. £j, fem. coriand, 
gr. xv, mann. elect. Sip crem. Tart. 5B i. f. 1 a. cum s. q. aqu. 
cham. infufum , mané levi ebullitione facta, colature leniter exe 
preíIz adde fyr. de cichor; eum rhab. 2j, aqu. ein. 5j m. hac po« 
tione copiofa flava & virideícentia dejecir,; & profectó fatis com- 
modé fe habere fibi videbatur , & prafertim dolor hypochon- 
driiimminuebatur. 4. Tandem Martii ordinavi hunc fuccum 
feu mixturam: &.fyr. de hyflopo,jujubis; ana : 33 fpir. Sal. Am- 
mon. anif. 5!D fucci naíturtir aquac. ziij m. fumat fepius cochlear 
unum aut alterum, prazferam in. refpiratione difficiliori 5 hifce 
tamen nonobíiantibus egrum vix acne vix quidem aliqualiter al- 
leviatum fenfi, pulíu: enim non folàm inequalis, ut hucusque, 
fed & parvus, & inluper remirtens permanfit , maximaqne cor- 
dis anguítia & dyipnaa (licet hucusque mercurialia fz pius exbi- 
| bita 


16 | Obfervaio 11. 


tt a ——M — ———Á e hn A 
bira fuerint) urfit, pro quorum fymptomatum allevatione ordina- 

vi cales pulveres, de quibus fextà quavis horá anum fumebat, 
x. milleped. ppt. 5j cinnab. antimon. 5p facch. alb. 5j m.f. pulv. 
divid. in iij dofes equales, à quorum continuacione magnum. 
fenfit folatium , cum urina nonnihil copiofior efflueret. En 
candem hiftoriz cataftrophen! quippe ex improvifo febris qua- 
dam ad vefperas fe infinuavic, quae cum fingulari horrore ince- 
pit, eumque intenfi calores infecuti funt, ita ut etiam de nocte 
delirarec; igitur, cum interea vinum lymphatum & decodtum 
far(zparille bibiffet, dedi talem porum : s. Syr. viol. 312 , Nitr. 
ppt. 3ij, Aqua flor. acac. 2j, m. (n ein Dalb 9)9taas QGaffet au 
thun/pro potu ordinario: Alero die remiferunc fymptomata 
hzc febrilia, fatisque alacris fibimetipfi & adítantibus videbatur, 
refeiratio liberior, urina turbata, ficque immunis erat toto illo 
die ac nocte infequente, placidé dormiit, tertio veró à febre die 
rurfus rigor obvenit , cum aftu infequente, ita ut cypum verz 
tertianz prz fe tulerit, quarein ipfoaftüs paroxyfmo mixturam - 
talem fzpius cochleatim exhibendam ordinavi: x. Aqu. plantag. 

fcorz.ana Zi, cin. 5j, Antimon. diaphoret. 5j, bez. min. 9j; conf. 
alk. 5j Syr. cit. iB m quá febris cum copiofo fudore citius cef- 
fabat;quó visó ad febrem profligandam hanc mihi fxpius falu- 
carem vifam mixturam in forma electuarii prefcripfi : m. Conf. 
flor. cichor. zj, cort. chinchin. 5iij , cinam. 5j , arc. dupl. 5j, diaph. 
martial. 8ij, fyr. de pomis q.s. m. de qua fumpfit tempore inter- 
miíTionis quarta quavis horà Nucis mofchate magnitudine; hoc 
medicamento tantum effeci, ut altero die febris omninó mitis 
fuerit, & vix per horam durarit, quà elapía fatis alacris erac, nifi 
quód nares parum fanguinis plorarint, & corpus adhuc cache- 
&icum manferic, fed continuato ad aliquot dies electuario ter 
tantum de die fümendo & habitus corporis in melius abiit, & 
Ícabies evanuit, Pofthac mané & vefpere Tin&ur. chalybis ad 
40. guttas afTumpfic, ad menfam veró vinum medicatum con- 
fortans ( cui 3iij rhabarbari immixtez fuerunt) pro primo hauftu 
bibit, ita fucceffivé achleticus fa&tus eft; ut omnium animos in 
ftupo- 


—— 


De Hydrope Petloris feliciter curato. 17 


r—— n — ÀÁ 


ftuporem (qui priorem morbi ftatum cognoverunt, & viderunt) 
raperet; copiosé autem fatis urina his ultimis cemporibus flue- 


bat. . 
SCHOLIUM; - 


Agnàá, meherclé, imó maximá in hiftoriis morborum me- 

dicis fideliter defcribendis circumfpectione & cautelà opus 
efle, mihi perfuafum habeo, quippe ha fundamentum curatio- 
num nobis füppeditant , prepofteré veró communicatz illud 
evertunt.  Hiftorie bafes funt univerfalium praeceptorum feu 
aphorifmorum , axiomata quoque efformant, & fi ratio debita 
& requifita accedit, etiam Medicis titulum illum ExperientifJi- 
i0rüm largiuntur: Econtra laqueus injicitur inevitabilis, dum 
candida fcribendi methodus hiftorica deficit, quo fequaces Me- 
dici in eminentem, fed, heu! deplorandurn humani generis non 
folüm labyrinthum, fed etiam in ipfius vite barathrum & rui- 
nam ducuntur ,ac precipitantur : dum etenim errat obíervator 
& fcriptor, errat & alter, qui hujus premit veftigia, & quidem in 
fe innocens , quia potius culpà authoris authoritatem jam ha- 
bentis, quàm proprià. Coní(cientia itaque meritó quivis, ea, qua 
minus exacte prius annotavit, orbi Il:tterato propalare( quia pru- 
dentioribus fubinde rifum movet, vel in fequaci alienz culpz fit 
particeps: fibi ducat, & potiffimum fi credulum nimis imitato- 
rem fuerit natus. Generofi Medici officium apud omnes pru- 
. dentes fit, non cuivis femper hiftoriz ex dictis jam rationibus 
affentiri, fed & infuper rationem (resne nempe & huic /confor- 
mis fic? )in confilium trahere; dolendum profe&ó , multos quin 
& innumeros adeó hodié fcribendi, nomenque fuum divulgan- 
- di pruritu (ut orbi, modó non ZTeroflrati more, innotefcant) - 
- laborare, ut hiftoriam quandam à plebe feu vetula quadam, aut 
indo&o fcarificatore vel hiftrione ipfo obiter cantüm percepram, 
aut à feipfis, fed crudé & nudé annotatam Reipublice medicze 
mox pro veriffimà & ad leges genuinz methodi (à qua tamen 
fx pius totó coeló aberrant ) elaboratà (aut nimis temerarii , aut ni- 
.. Obferv. Acad. N. C. Cent. I. C - jS Bis 


19 Obférvatio 2IL. — E 
j ENHUPULU RENT CUSGEUEessiPtesteo. Ma ciet a —— 9 - 
mis creduli, fed hem ! qui citó credic, citó decipitur) venditaré 
audeant; hinc optandum quídem, fed: difficillime fperandum; 
üt plures tales à fimilibus cornmunicationibus aut fcriptis defi- 
ferent, cüm & in accuratiffima phenomenorum ac circumftan- 
tiarum in morbis evénientium obfervatione nihilominus magna - 
adhuc contcroverfia, majusque de re allata dubitim exoriri queat; 
ut modo in fequentibus abundé patebit. A | 
Tametfi Authores feré omnes, etiam ipfe divinus cetero- . - 
quin Cou; nofter, qui unicum locum habet , uti & Calenus; ^ - 
quantum fakeem mihi deprehendere licuit, vel nihil vel faleenx 
parüm omninó de hydrope pe&toris tradant, attamen poffibilem: 
efle, imó revera dari mult teftantur per anatomen facte cx- 
perientiz, ut &cipfe noftre Epbemerides Decur. 2; an: 6; obf. 2 ro: 
P. 4 t9. fat fuperque nos edocent: Flippocrates quidem lib. 2. de 
si0rbis, hujus affedus obfcure & quafi fub enigmate mentio- 
nem feciffe videtur, inquiens ::$i bydrops in pulmone fik, febris 
&5 tu[fis tentl , 65 acer vvatim vep[pirat., 65 pedes tument, &y un- 
ues contrabuntur , €5 patiuntur tala, qualia i5, qui fuppur atus 
fit ; en! licet affe&um noftrum apertis verbis rion exprefferic, 
credibile tamen eft, eum per hydroperà pulmonum non nifi 
pectoris; id eft cavitatis, incelligere voluiffe: videtur enim poné- 
re hic partem contentam; ut continentem infinuaret, de caetero | 
enim longe facilior hujus ram gravis aliàs morbi curatio y aque 
etenim levi negocio (imó multó leviori quàm in pituita craffa y 
zufli excernerentur, brevern. nacta viam: Huic doctrine dia- 
gnoftice: Coi ctiam fefe conformat nobiliffimus ille Obfervacor 
Pel. Poterigs Andegavenfis obf & curationum cent. m c. 2: pag. 
m. 1r. dicens : FTydrops pulmonum aflomate, tuffi, cum dolore 
pecoris, diuturnitate temporis per[iflente cognofcitur , etiam oris 
fattore, cui equalis pedum tumor accedit. Yeítatur itidem col-. — - 
lectionem aquz in pectoris cavitate dari ipfe meus olim. fami- 
liaris , J. Jacob VW'epfferus Ephemer.Dec. 2.3: 10: 0b£ 170. ubi im -— 
adoleftente grandinibus pulmonum & phthifi laborante. cultro 
anatomico diflecto annotavit, quód fublató fternó dexeera pe-.— 
Gbori$ 


a 


n " "E . 


€toris cavitas aquà fubflavá limpidáà ad menfuram circiter aut 
-dbiij pendente plena inventa fuerit, qui affectus verus pecoris 
hydropsnominari debet; ne veró diutiüs benevolum lectorem 
in re (nempe ficri collediones aque in thoracis cavitate) adceó 
manifeftà , nec rationi abfoná , imó & multifariis experimentis 
obfervatà ,atque à multis Scriptoribus confirmatà detineam, ad 
zhombum, quem fingulariter incendo, cranfco , quibusnam nem- 


De Éydrope Petloris feliciter curato. Lm 19 


pe notis diagnofticis affectus hic faris abítrufus deprehendi 


queat, potiffimum autem, an genuina hucusque figna patho- 


gnomonica, eflentialia dicta, ab authoribus talia agnita vera: 
k 


dentur nec ne,inde & utrum morbus patientis noftri revera pe- 
&oris hydrops intitulari potueri. Hoc dum praftare intendo, 
fignis diagnofticis feparabilibus & aliis quoque morbofis ca(ibus 
commuuibus tantisper miffis , folummodoó ea, qua feparari ab 
affectu nequeunt, & characteriftica ac infallibilia cenfentur , nem» 
pe morbum fpecificé defignantia examinare conabor. 

- — In his autem, qua hucusque attulimus, ni fallor, non ob- 


fcuré nobis figna dicta ob oculos ponuntur, quippedum é fun- 


do fontem Hippocraticum fupra allegatum expifcor , meherclé 
claré mihi eadem innorefcere fufpicor, idem enim divinus Senex 
eadem nonin febre, nec in cuffi , nec unguium contractione, aut 
iis, quz fuppuratis funt familiaria confticuere videtur, hzc enim 
accidentia aliis quoque funt communia affectibus, podus unicé 
patbognomonica effe vulc , 1. quód acercvatim refpirent , &  pe- 
des tumeatit , falcem fücceflhivé; hunc in finem eriam ipfe fupra 
citatus Poferizt afthma (id eft, acervatim factam refpirationem ) 
adducit, cui & aliqualis pedum tumor accedit; ipfe fupra ctiam 
allegatus & laudatus Wepfferus dicta obf p. 328. n. o. in hzc de- 
Ícendit verba : cüm aliàs in b34rope petloris affetii non poffint 
"i evetli [pirare, imó tandem «vix per momenta ipfis in leto 
permanere concedatur , quin id progreffa temporis auta ecvenif- 
fet aqua , ullus dubito, quia jam fatebatur fibi melius foras, 
quàm, tn ledo effe : Propiüs, ecce ! folertifümus hic Vir & Ma- 
gnus Apollo ad cíiengalem hydropis noftri diagnofin E 

E C 2 dum 


s 


20 Obfervatio 1I l 


dum non folüm afthma affirmat, fed infuper Patientes hofce non 


nifi ere&tà cervice fpirare , adeoque orthopncricos fieri ;imÓ nec 
f'abilem iis in le&o concedi locum, fed extra hunc anhelofam 
ouidem, faciliorem tamen quód traducant vitam, aíleverat ; en 
habes figna morbum noftrum infeparabiliter comitantia * Ad- 


damus tamen adhuc fagaciflimum. quendam hujus fzculi fcri- - 


prorem Romanum Baglivum, qui in praxi medica ad prifcam 
obfervandi rationem revocanda p. m. 219. hec habet: $igna by- 
dropik petloris valde obfcura funi , &5' dubia , fi tamen eger 4y- 
pofl paucas bovas. fomno impen[as derepente expergifcatur , esc- 
pergefacius fuffocari fe fentiat, feneflras aperiat , G5 liberum a£- 
yem exoptet , pro cerío 65 infallibili fiono babeas , egrum bydrope 
petloris laborare , nam &5 pedes intume[cent , aliaque fiona minus 
conflaniia aderunt ; &5 [i fidem tibi preflare noluerit , fubfe- 


quens morbi progre[fus , 5 apertio cadaveris de folida bac veri-- 


fate eos erudie. Iraque luce meridianá clarius nobis innotefcit, 
fisia noftra patbognomonica unice effe afthma poft fomnum in- 
graveícens, ita ut paulo poft extralectum morari patientes opor- 
reat, cui dein facilé oedema pedum &c. accedit ; adeoque quis 
adhucdum de pectoris hydrope in noftro Patiente controver- 
fiam moveret? & tamen movet fequens fere (fimilis, faltem quan- 
tum videbatur, hiftoria, que minus afferta noftra figna chara- 


&eriftica approbat ; ea talis eft: Quidam non vulgaris Profapie - 


Vir, annorum $4.incirca, poftquam quafi à pueritia caftra fecu- 


tus ,auleque admotus fuit, inordinatam (ut his in cafibus com- 


muniter fieri confuevit) duxit vitam,ita ut tandem £34i quàm 
Cereris amantior effec, praefertim veró fpiritus ardentes & aquas 
vite (antequam ad quietem noctu (e componeret) in fatis no- 


tabili copia , ad unum aut alterum vitrum cottidié,etfi vino. 


generofo absque hoc fatis fatur, potavit, earum tamen usque 
dum erat animi dotium , ut etiam, fi fieri poflet, ejus manes ve- 
neraremur: Hic ab aliquo tempore in acclivi & ícalarum afcen- 
fu, aut pauló vehementiori corporis agitatione notabilem fenfit 

refpi- 


fpuca affiiatur borá fomni potiffimum ingra-vefcente, ita uf 


, 


De Hydrope, Petloris feliciter curato. : 2T 


Te apes 


— — 


refpirationis difficultatem & dyfpnocam,ita ut per tempusa aliquod 
faris anhelofus quicté fübfiftere coactus fuerit, donec fcilicet fic 
demum omnia in pacatum redierunt ftatum ; feq. mixturà eun- 
dem diutuzniori füblevavi tempore 5:. aqu. chamom. Zip, ci- 
nam. 3D, fyr. cort. aurant ziij, Elix. propriet. dulc. zj, Spirit. Sal. 

Amm. anif. 5i, conf. HERE complet.ziv m. de qua de die bis, 
rarius cer cochlear plenum affumpfit, penesque aperitivis & ab - 
forbentibus in ufum tra&tis commodé fatis vitam usque ad 27. 
Febr. traduxit, donec tandem reaflumptá antiquá vivendi con- 
fuecudine ingens pedum oedema & tumor fupervenit , quem ta- 
men (catera enim fibi leviora credidit) & ipfum ob animi 
conítantiam ita toleravit, ut adhuc fere fuis muniis faltem domi 
fungi, converfari & obambulare quiverit. Affectus hic quam- 
vis in hanc usque horam benigne fatis adhuc eum tractaric, bre-- 
vi tamen funcftam fore cataftrophen , fequentia meritó nobis me- 
cum incufferunt: vix enim tranfiit una ac altera feptimana, heu! 
dyfpnoca ita adaucta cft; ut poft unam, 2,3 , rar 4. horas fo- 
mni , le&tum deferere , ac in fella reliquam noctis partem erectus 
cranfigere cogeretur , idque poftmodum frequentius contigit; 
ita queque, ut hora fomni metum incuflerit; atque licet eadem 
fere ( faleem non multum difpari ) quó fupra meroratus Patiens 
tcractarecur methodo , nil ramen , ad minimum vix quidpiam fen- 
fic levaminis, praeterquam quód unà & alterà vice , precfertim 
poft affumpta laxantia mercurialia, ad. 4. vel s. locns in feto 
morari licuerit brevi camen in antiquum devolvebatur ftatum, 
fuffocadionisque metum füb ftragulo paflus eft 3 facies fa- 
tis liveícebat., maxime vero appetitus profternebatür , i interdiu 
tamen aliquo tempore potum deferuit. Interea mercurialibus 
plurimum obfervavi juvari, fi vero folummodó mp. de hiera 
cum agarico ad gr.xij & magift.jalap. gr. i mercur. dulc gr. Xv. 

in pillulas redactis ufus fui, copiofam quidem excretionem etiam 
per urinam expertus , attamen inflammari egrum obfervavi, 


hinc folüm Rhei extra&tum mercurio dulci commifcui ; penes 


veró decodaa, infufa, mixturas; pillulas, pulveres &c. diureticos 
C3 & an- 


Ly) Obfervatia TIT. | 
& antihydropicos ac antiafthmaticos praftantiflimos quosvis ad- 
hibui,dixtà fimul exactá imperatá, affectus camen nihilominüs 
incrementum fumpfit, omniaque in deterius abire palam fiebat: 


furaffem ego ex jam allatis fignis characterifticis inductus , infal- 


libiliter egrum hydrope pe&oris laborare , & potius /pollinem 
mihi iratum cupiviffem, quàm ut ab hac mea opinione dimove- . 


ri me paffus fuiffem ; fed jurarunt & magna hujus evi Medicine 


Iumina, Illuftris nofter Pon primus, eximium archilyczi Bafi- | 


leenfis membrum &c. ac Illuftre mukorum Decus ZMeyerus 
Schapffufianus, ambo mihi & amicitia, & familiari converfandi 
confuctudine conjun&iffimi , Venerandi(limi , qui & in cam diffi- 
cili proceffu mecum in confilium vocati de hydrope pecoris 
( utpote de fignis pathogaomonicis, ab omnibus aliis receptis, 
fecuri:) nequaquam , iicet alteri eciam de cuberculis duris fufpi- 
&io obvenerit, dubicarunt, licec ambo de egri falute defperarinc, 
atque licec ambo provinciam fuam pro virili fufceperint , faniffi- 
maque confilia fuggefferint: Res denique eó ad incitas redacta 
fuerat, ut 22. Maji oriente Sole cotus livefceret, ac mirum in 
univerfo corpore algeret, fudorque fyncopticus enormis fuper. 
veniret; pulfus penes erat perexilis, atque refpiratio cam diffici- 
lis, ut quovis momentó orthopnocicus fuffocari exiftimaretur: 
In arená ergó confilium quzrendum erat, nec majori cujusdam 
medicamenti compofitioni ( omnis etenim mora mihi perieulo- 
fà videbatur ) ftudere oportuit, quare eidem fummis in anguftiis 
conftituto, ac facró viaticó fimul munito Tinctur. bezoard. Mi- 
chael. guttas xxxx in pauco vino exhibeo , brevique poft repeto, 


quo unico tantüm profeci , ut quafi ex cumbaredivivus cum ftu- 


pore omnium rediifle vifus fuerit, omniumque conícius immen- 
fas de triumphato hoc tam funcíto paroxyímo grates DEO re- 
penderet, ira ut & ego ipfe mirum hunc & infperatum effectum 


plurimüm admirarer ; Rediit camen pofthac fxpius miferandus 
hic circuicus, atque ad 3. feptimanas femper huic Tin&ur. victas. 


praebuit manus,donec candem morbus obftinatiffimus & hujus 


elufit efficaciam, quippe pedum tumor mulcum increfcebat &cc, 


ita 


ita üt candem fponte fcarificationem olim propofitam expctie- 


. dibus «ternüm cum fuo Creatore triumphat. 


1 


De Éljdrope Peflovis feliciter curato ; u^. 


n —À 


rit, quz tametfi facillima eflet, copiofaque fatis educeretur aqua 
fubflava, non folüm nil levaminis tumoris refpectu, fed & nec 
dyfpneez interpolata fenferae; ficis hucusque fatis aucta crefce- 
bat; Tin&turà hucusque tam falutari ledebatur, ita uc folis fuc- 
cinatis , caftoreatis, & cinrabarinis infiflere oportuerit ; hic im 
dextro pede fupra tarfum ícarificatum tribus ante obitum die- 
bus, livor levis tamen (tametfi partes hactenus camphoratis ef- 
fentiis &c. feduló foverentur ) apparebat, arefcebar fimul lingua ,- 
pulfusque deficere coeperat, appetit tum & bibit aquam fonta- 
nam copiose & cum guftu , & (ua opinione cum levamine, gan- 
granam enim internam vel maximé urgere, mortemque pra 
foribus eflc, facile conjecturare erat, quippe candem 20. lunii, fut 


. £otus compos; vix advertentibus circumftantibus placidiflimé iry 


Domino obdormivit, cujus anima fpe omnium beacis illata fe- 
Expectas, ut credo, Benevole Lector , nunc córonidern , curi 
fcilicec hanc priori oppofuerim hiftoriam? en cape: Licentiá dif- 


fecandi cadaveris, vericatisque indaganda concefsá, mox aper- 


tionem unà: cum meo Filio & ipfo Profetlore Medico agegreífus, 
divifo abdomine omentum in confpe&um venit foetidum ex fla- 


- vo fufcum ac putrilaginofum , inteftina omnia tota quatita in- 


flammata , unaque cum mefenterio idem omentt fa&tum fubi- 
bant; glandul& omnes, quotquet erant , valdopere confpicuae 


- prominebanc, & fimul cum pancreate tore indurate erant; uter- 


que ren magnitudinem naturalem multam excedebat, atque in 

dextro notabilis incepit putredo ; Lien erat quafi inftar pile, to 
| ? q | 

tus conglobatus , non longus, mirum ponderofus ae du- 


fus ; Hepar videbatur perfpicue fcirrhofum atque magnum, & - 


exceffivum habebat pondus; Cyflis tamen fellea liquidam con- 
tinebat bilem in jufta quantitate, nec cujusdam caleuli vel mis 
nimum:deprehendebatur veftigium; Vefica urinaria erat tota 
compacta , minoris quafi digiti crallitie ac parva, nec dabat ulli 
dilatationi tentat; locum 5 In cavitàte abdominis vix zij dgnes 

due : lie 


- 


Obfervatio TIT. 


24 
lixivialis deprehendimus, ^ Apertó thorace ( quàm fallacia funt 


fubinde diagnoftica! ) imprimis nec 5j aqua aut feri invenieba- 


tur, & quidem hoc in utroque latere; dein aqua pericardü fue- 
rat (at copiofa & nonnihil quafi crocó cin&ta; Cor vero natura- 
lem magnicudinem mulcum fuperabat * pareuchyma autem in- 
cegrum ex flavo albefoebat, fatisque durum confpiciebatur ; po- 


lypus in ejus ventriculis faltem notabilis nullus comparebat ; In. 


aorta auceco. plurimus tactu deprehendebatur cartarus & qui- 
dem artificialis quafi , ac inzquales fuperficies pre fe ferens, ve- 


lut pariecibus dolii adharet, fruftillum facis notabile hic ex bafi 


decerpíimus, notabilemque aorta partem raliter infar&tam exe- 
mimus, & adhuc dum in fpiritu vini affervacur, Tartarus hic 


quousque digitó in reliquam aorta partem inquifivimus, idem 


erat deprehenfus ; finifter pulmonum lobus ex livido totus ni- 
grefcebac , diffe&us ichorem fpumofum faniofüm & fectidum 
copiosé fundebat, ita ut de tuberculis fuppuratis non dubitave- 
rim, dexter lobus veró undique & mediaítino, & pericardio & 
pleure adhzrebat, cotusque putrilaginofus erat. Ultra, ob ne- 
gotia alia, non perreximus. Quid modó emolumenti ex hac 


mea utriusque cafus defcriptione in forum medicum redundare. 


queat, per feqq. Corollaria exponam. 


Corollarium primum ; Ex iis,qua ha&enus in fcenam pro- 


duximus , uti non dubito, argues me non minima in affignanda 


fignorum de hydrope pe&oris pathognomonicorum qualitate vel 


temeritatis, vel negligentie, regeresque cum eadem in fecundo 


non verificata fuerint fübjecto, nec in prima propofita hiftoria 


hydropicum pe&oralem fuifle, & quidem, ut ipfe tibi lubens 
concedo, non immeritó, uterque enim & orthopnoeicus poft 
breviorem fomnum factus, & uterque pedum oedemare corre- 


ptus fuit: At paulifper mentem tuam füfpende, creditoque, hoc 


ipfum me ad hanc obíervationem pauló fufius enucleandam in- 
vicátfe, cüàm re intimius mecum penfitatá , & utroque cafu inter 
fe ricé collató, luce meridianà clarius cognoverim, primum 
( tametfi fecundus patiens nullum hydropis pe&oralis vef 


.habe- 


De Hydrope Pelloris feliciter curate. | ag 


- habere in apertione cadaveris deprehenfus fuerit ) tamen eodem . 


infallibiliter laboraíle, nec ab hac mea opinione unquam divelli 
me patiar , aut fi. pati oportet; vix ulli amplius authori fidem da- 
bo: Habe nunc, quibus mcam firmem fententiam, videlicet 1. 
Cons textu fupra in fcholio notato inter figna veré defignantia 
ponit : 65 acerxvatim vefpirat, &5 pedes tument , G5c. ubi non fru- 
ftra refpirationem acervatim factam tumori pedum anteponit, 
utpote quód illam priorem tempore ocdemate pedum agnove- 
rit ; Hunc in finem ctiam ipfe folertiffimus Poferius omnium 
primó afibma adducit, ultimoque candem aic: Cui equalis pe- 
dum íumor accedit ; huc collimat & íxpius jam laudatus 
W'epfferus , qui fignum characterificum exprefsé denotat dicen- 
do: Gum alias in bydrope peoris affeli non po[finí nifi eretli 


 fpirare &5c..— Omnium autem  clariffime defcribit: bene fatus 


Baplivus , inquiens : Signa bydropis pedoris valde obfcura funt - 


. &c. ut fupra, ubi dyfpnocam maximé primo ponit loco, & in- 


^ 


tumefcentiam pedum fübíequi ftatuit, ita ut impofterum de 


duobus hifce fignis hydropis pectoralis pathognomonicis, ordi- 


ne camen dictó fibi fuccedentibus dubitare nefas foret, adeoque 
& nos de primo cafu rationabiliter judicavimus. 
Corollarium fecundum ; Forté adhuc dum dubitabis? dum 


curam hujus cam funefti & exitialis affectüs ad morbos incurabi- 


les, omnem Medici folertiam eludentes, relati etiam. impoffibi- 
lem ceníebis; at nec hoc me movet; fcio equidem non paucos 
effe , qui vel ex propria focordia; aut eciam infcitia, eam in me- 
dendi methodo fedulitatem , ut finis fübfequatur intentus, aut 
non adhibenc, aut mox (ni omnia ftatim ad votum fuum fluant) 
affectum omnem refpuere curam fibi imaginantur: at peílimó 
reverà confilió; in perniciem generis humani tendente, Ni ma- 
nife(tó nobis infanabilitas pateat, Medici profectó , quibus (alu- 
briora finxit precordia.Tiran, non tam levi defperant negotio, 
nec «grum tam inconfultó mox relinquunt, fed prognofticó 
quidem cautó muniti omnem movent lapidem, ut tandem, 
que aliis fau impoffibilia videntur , eruant, quod & ego ten- 

Obferv, Acad. N.C. Cent. I. D : tavi 


26 Obfervatio TIT. 


tavi, & feliciter abfolvi ; admittendam cfle velut poffibilem hy- 
dropis pectoralis curationem, in ceftem rurfus mihi affumo bis 
Baglivum, qui de bilis natura p. 240. liec ha- 
m 40. 4n. lat. bydrope petloris cum 1ngenti 


jam celebratum 5 
ber: Ifa nuper "vtru 


edum , femorum , faciei €y manuum tumore maxima [pirandi dif-. 


ficultate , febre , vigiliis &5e. laborantem , adhibitis innumeris & 
claffe mineralum remediis per annum circiter , 65 à /Medicis ur- 
bis defperatum , fola decotfione nonnullarum plantarum 65' pecu- 
liari praeparatione oxymellis fquillitici ( quod forte cum Hellebo- 
rato coincidit) edutló per urina. copiofo feró, menfis [pació per- 
fede fanavvimus cum folertiffimo dodiffimoque pratlico AMatibaeo 
Palillio &9c. adeó ut reverà de fimili cura nullum modó nobis 
füpereffe queat dubium. voee SHOE 
' Corollarium terium , obferváfti à theríacá coelefti majus füf- 

focationis periculum adfuiffe , utique ob opium, tanquam prin- 
cipalealiquod ingrediens, idcircó ab ea impofterum abftinui, ra- 
tionem ipfe tibi formabis: econtra reperi gummi ammoniaco, 
& oxymcelle helleb. min. Gefneri &c. multàm alleviart, quapro- 
pter dofes horum fubinde auxi. 3H HA 

Corollarium quartum ; docemur-itidem utroque cafu , nil 
magis quàm mercurialia, fed aliis levioribus tamen v. g. Extra- 
&o Rhei commixta conferre, ex adverío, quod praeprimis in fe- 
cundo: cafu videre eft , purgantia facilé inflammationem minita- 
ri aut parere, quod ex fübfequenti intenfiori fiti, oris ariditate Gc. 
facilé conje&turatur, veluti claré in exhibita MP. de hiera cum 
agarico gr.xij mag. jalap. gr. i. mercurii dulcis gr. xv in pillulas: 
efformatiz, condgiffe inveni; adeoque, quamvis authores mul- 
ti fint, qur commendenrc, illis tamen minus aflenuor , prafercim 
in iis fubjeclis, in quibus metus eft latentis cujusdam vifcerum 
labis, aut fecretionum infigniter labefactatarum: at in quibus hic 
metus decít,iniisadhucdum locum purgantda fibi vendicare 
poterunt. | : | | ar 

Corollarium quintum ; Tandem & ex ultimo caíu claré in- 
norefcit, edam Ícarifcationes, & fimiles corturas excernarum 


pat- 


Wo 


ottico 


- 


De Hydrope Pelloyie felieitev éuvaté-—— Er 


partium in hydropicis tumentium vel periculofas effe, vel fal- 
tem non neceflarias ; periculofas in hydropicis vitió viíceris or- 
ganicó, vel communi laborantibus ; non neceífarias in iis , qui 
eadem integra & illibara habenc, & à levi quadam feu faltem à 
caufa quadam procatarctica tumorem corporis contraxerunt : 
Exemplafere innumera in medium producereni, ni laconicé fcri- 
bendi animus effet ; pauca idcirco anne&o : Primum fit nofter 
ultimus eger, cui licet leviffima etiam, ita ut vix cuticulam trans- 
foderint; incifiones facte fint, & in avertenda gangrena ftrenué 
allaboraverimus , nihilominüs tamen averti non poterat. An- 
- neto fecundum: Adolefcens ann. 19. circiter, hydropicus fectus 
olim fuit in fcroto usque ad interiorem membranulam , ex quo 
vulnere adeó copiosé eflluxit aqua, ut lipothymiam horrendam 
— breviàfe&ione intervallo pateretur, recollegit tamen fefe , & al- 
leviatum ac quafi reftitutum exiftimaverac, dum tumor fcroti, 
qui antea capitis recens nati magnitudinem &quabat, vix nucem 
juglandem referret , fucceflivé veró paucos intra dies incendeba- - 
tur fitis, urgebant inquietudines, füpervenére levia camen deli. 
ria, & tandem exhaulLis viribus fatis cefhit : Diffe&dtum cadaver 
ingentem foetorem ex fphacelatis partibus fpirabat, heparque 
fingulariter cotum, quantum fcirrhofum fuit, ac innumeras ex 
acinis glandularum induratarum. prominentias prater aliarum 
partium vitia exhibebat. Memini tertió me per Numina adju- 
ratum mulieri cuidam pauperi , atque omni prafidio.deftituce 
ex aliorum defe&u remediorum, pedes majori ex parte fcarifi- 
caffe, que quidem inde multum alleviabatur, cüm veró defen- 
fiva juxta mandatum meum ( quibus utique diutius fpiráffet) de- 
bité non applicarentur, binos intra dies defunctam fuifle, mihi 
rcferebatur. AÁdduco quartum exemplum, quod vixante daos 
contigit menfes, Infignis Religiofus plethoricus , cüm «ítate 
praterità ob intenfiffimum aftum & plurimum , & diverfiffimi 
generis potum diu noctuque ingefliflet; atque ceteroquin non- 
nihil valetudinarius effec, deftituitur paulatim appetitu , intenfior 
fit fitis; vires labefactantur &c. tandemque in hydropem univerfi 
EUM ut Do Incle 


1 "Obfervatie IF. 


* 
REM e aoromemieed 


—ÀÀ— 


incidit, quem medicamentis, quantum poteram , juxta artem ap- 
plicatis in canttimà adjuvi, ut multa remitterent fymptomata, & 
(atis commodeé viveret , pedum tamen tumor femper augeba. 
tur,ut tandem in ingentem molem ( nec huic credo integra 
fuifle vifcera) excreverint. Hic, cüm.defenfiva extrinfeca, exfic- 
cantia, difcutientia & refolventia incaffum à me adhiberentur, 


exin omni conatu remedium (me fimile utpote ferale refpuen-- 


ce) externum ad deplendas ferofitates, & confequenter tumorem 
imminuendum quarerec quafi vit & invenit;ecce illud! utriusque 
pedis fure interioti applicantur veficatoria , excitantur vefice, 
aqua ftillac in defiderata copiofa quantitate, pedes fucceffivé de- 
tumefcunt, magisque mobiles fiunt, inde de triumphato holte 
cum jubilo triumphus canitur: Uti autem ego fuperveni, eum- 
que invifi, veluc Tantalus totus fitibundus erat, os continuó fic- 
ceícebat, fomnus aderat, attamen irrequietus, & nonnunquam 
delirabat, atque dum deligabantur partes veficata; tote carbo- 
nis ad inftar quafi erant, nifi quód infigniter adhuc ichorem foe- 
tidum plorarent; fed & inferior pedum pars audaciam hanc luc- 


bat, dum hinc inde maximus livor & fugzillatio fphacelofa ad- 


fuit, quó maló tandem intra 7.dies piiffime obiic, qui utique aliàs 
diutiüs vivere potuiffec,licer non fupervixiflet. Exempla longe 
numerofiorain medium proferrem , quibus hanc meam mentem 
me confirmare poffe perfuafus effem , fed dum me tuà, B. L. pa- 
uentià jam abufum fuiffe mihi imaginer, abrumpo filum. 
( Friburgo Brisg. duguflam Vind. d, 244. 
Dec. An. 170 mia.) 


OBSERV AT1O IF. 
Dx. DMATTLIHZEI BLAVV. 
De 
Petroleo , certo contra napelli virulentiam antidoto. 
Efero, quod experientia certa rerum magiftra commonflrat, 


cx qua tanquam ab effectu in notitiam rationis 6 caufarum 
| deve- 


De Petroleo Jcerto contra napelli virulentiam. antidoto, 29 


ORIS ROER 


devenire, haud eric difficile. De napello notum eft & apud. 
omnes Botanicos in confeffo , planram effe noxiam & venenatam; 
| tamque malignz indolis , ut illi antidorum efle à nonnullis nege- 
tur, ejusque ufus tam internus quàm externus, tam pro homini- 
bus quàm pecoribus, fumré nocivus cenfeatur, ac propterea 
prohibeatur. ^Quofüper videri poflunt varii Auctores Botanici 
& obfervatio à Dn. Lentilio defcripta in mifcellan. medico-pract. 
Libr.2.pag.381. Quamvis autem napellus tantam habeat in fe 
virulentiam , provida camen & mirabilis natura follicita eft con- 
trarium ipfi jungere antidotum , anthoram nempe ceu thorz 
(quo nomine & napcllus audit, quamvis quidam differentiam 
faciunt inter choram , & napellum flore pheeniceo) inimicam, 
qua propterea vulgó GSifftbeil appellatur, & ordinarió ad napcl- 
lum folet excrefcere, & quoad flores convenire. | Naturali huic 
& virtutis innate antidoto multi laborárunt fimile & &qualium 
in effectu virium invenire alexipharmacum, quod napclli viru- 
lentiz refiftat, & qualitates ejus noxias etnendare valeat. Sic 
Auguftani in pharmacopeciz fue prolegorenisTfagogicis cap: 8. 
de venenis eorumque antidotis fcribunt: napello prater acetum, 
fpecies diamofch. dulce. diambr. lapis Bezoar refiffunt. — Et am- 
bram quidem napelli vim frangere multi referunt; inter quos 
vid. Heurnius &c. Sic Prevotius in lib. de venenis & eorum alexi- 
pharmacis inter antidota contra napellüm refert primmó ambram 
gryfeam , & anthorz radicem , item rad. cappar. putamina glan- 
dium, mofchum odoratum, lap. Bezoar & mufcas napelli flores 
depafcentes , quas fingulariter & alii depredicant. — Alii lapidem 
Bezoar & Sraaragd. napelli veneno refiftere alerunt&c.— — 

De mufcis napelli floribus infidentibus eosque depafcenti- 
bus cafualiter inventis, & à Principe quodam tam contra napel- 
-Ium quàm alia venena miro effectuapprobatis , mira fcribunt Bo- 
tanici, quorum fides experientie relinquitur, quid autem de tal- 
pà illà feu mure fübterraneo napelli radices devorante ( 62m in 
montibus vallis Ananie propé Tridentum magná indufiriá & la- 
bore fe cepifle gloriatur Matthiolus) cenfendum fit , judicium 

| D 3 futpen- 


[i 


40 ^ Obfroatie TP... SN 


$ pem meint 
fufpenditur. Quamvis autem pra'fati Authores hec & alia.con- 


tra napellum referant antidota, rationes tamen fpecialiter affi- 


gnant nullas, in quo napelli con(iftat virulentia, aut in quo an- 


udotorum qualitates fundatz fint; fed ex Veterum. hypothefi 
occultas fupponere videntur ; nam proprietates feu qualicates 
manifeftas quod attinet, multi ex mente Avicenna referunt Bo- 
zanici, napellum calidum & ficcum effe, & quidem in quarto gra- 
du, anthoram autem pariter calidam & ficcam effe defignant: 
cüm veró fimile non agere foleat in fimile , idcirco venenofitatem 
napelli, & virtutem alexipharmacam anthore à pradi&is quali- 
catibus dependere nemo prudenter judicabit. trum veró na- 
pellus herba calida & ficca dici poffit; hoc non immeritó in du- 
bium vocari poteft; nam effectus ( à quibus ha qualitates ema- 
nant, & herbe tancum cffective calida aut frigidz, ficca vel hu- 


mide nominantur ) hoc plané non comprobant; nam in iis, qui. 


napellum affumpferunt, legimus, quod fequentia horrenda fue- 
rint obfervatafymptomaca: laflicudo nimirum in toto corpore, 
debilitas & compreflfio cordis, fudor frigidus in fronte, motus 
convulfivi , frigus extremorum ,lechargus, afphyxia , & color fa- 
ciei füblividus &c. — Sed ifti effe&tus omnes certé ex calore haud 


A 


producuntur, nam venena calida & acria pouus inflammationes,. 


erofiones, refolutiones & humorum diffufiones, fanguinis fluxus, 
scítuationes, dyfencerias , agry pnias , deliria &c. procreant; econ- 
cra veró fycoptomata fupra recenfita, ex afIumpto napello obfer- 
vata, potius ex humorum & fpirituum fixatione, ac fanguinis 
coagulatione proveniunt, ita ut ab effectu verofimilius judicare 
liceat, venenum napellicum hocipío, quod effectivé non calefa- 
ciat, fed fumme refrigeret, inter frigidiffima venena locum ha- 
bere, & ab acido füummé fixo ac coagulativo dependere &c. La- 


borárunt propterea artifices, ut contra ejusmodi frigida & coa- m 


gulativa venena vegetabilium & fpecialiter contra napellum , ope 
artis chymice adapratum invenire poflent remedium ceu anti- 
&orum, utpote cujus virtus effectus producat effectibus napelli 
contratios, quod coníequenter calefacere, acidum. corrigere, 


fixa- 


E * z : i Í - - n " à v - E 
Au CAU eem PORUM ET EIER MEE, REA NU HORE EE. e eR es P Qe REP ee C RE E RR PR EE 


De Petroleo , certo contra mapeli virulentiazs amidoto.. .—— 3c 


- "fixationem volatilifare & coagulationes refolvere poffe aptunv 
natum fic, ac nature alcalice volatilis effe debeat; in quem fi- 
nem ( uti expertiffimus Boyle ex alio annotavit phil. experiment. 
exercit. 4. S. 16. pag. m. 208. ) per Sal. Tart.volat. plerorumque ve- 


-getabilium venena, nominatim napcellum levi digeftione corrigi: - 


& innoxium reddi recommendatur, & (quamvis in eo loco ex- 
perientia tunc fumi non potuerat) ex-dictis rationibus/non im- 
probatur. Sedut ad petroleum deveniam , de quo in titulo obfer- 
vationis fuit facta mentio, notz funt ejus vires pro ufu tam ex- 
terno quàm interno, Eít nimirum petroleum utrumque tam. 
album quàm rubrum (inter quz tamen album & clarum prafe- 
rendum ) nobile penetrans , fervidumque refolutivum ; hinc. 
naphtham vocarunt veteres, quia flammam facilé concipit, nam: 
fubtiliffimam- bituminis contiriet füubítantiama : & propterea eft 
natura calidze , refolutivae ac penetrative, & tam per fe quàm 
. €um oleo fuccini deftillato junctum in affectibus nervorum fri- 
| gidis paralyticis ac fpasmodicis egregium- eft remedium , prout 
in menfium obítrudionibus & calculo &c. quód autem napelli 
virulentiz validé refiftendi vim habeat petroleum prater ratio- 
. nes fupra ab effectu utriusque allatas , fequens. comprobar. ex- 


perimentum : fuccus é napello expreffus fi: commifcetur cun 


aqua,eam nigro colore tingit ;.f1.idem fuccus commifcetur fan. 
guini calenii, eundem mox coagulat & condenfat: fi veró fan- 
- guini à fuceo napelli coagularo affunditur petroleum , tunc coa-- 
gulatio ftatim refolvitur ; quod certo argumento eft, petroleum 
contra napelli venenum verum efle antidotum &c. — Ec quam- 
. vis occafio: ulteriorem fuftinendi probam defuerit, dubium ta. 
men non. eft, in animalibus fecuré id tentari potle & certiorem 
fieri experientiam , fi modo poft affumptum toxicum non nimis 
feró exhibeatur antidotum ,qua caufa cft, quód multorum ale- 


Á 


xipharmacorum etfi iri fe fads validorum a&ivitas impediatur - 


áuc retardetur. | : | | 
(Friburgo Brisg. Augvflam Find. dy 27. Decemby 

: dann. 12 9 y. ttriffas )- | | m 
: OBSER- 


32 Obferuatio 


^OBSERVATIO F. MU 

Dx, D. SYLV. SAM. ANHORNII 
DE HARIMIS S UE 

De 


Febhri ilerica chronica , cum Colíca ventriculi, — 


Lluftriffima Domina Baroniffa de P. 36.annos nata, temperiei 
| om vocant, fanguineo fulphurez , animi corporisque doti. 
bus, qua fexum longé fuperant inftructa ; ex hoc folo infelix ,- 
quód conjugium fortita fit ex animorum difparitate maximé iri- 
fauftum ; affectuum moderamen licet ad ftuporem usque cal- 
leac, fenfic camen excedentium quandoque poenas. Nonus la- 
birur annus, quo ex febre malignà dubio eventu, fine fenfu du- 
dum & convulfa decubuit. — Deo benedicente , íedulá Gravitfimi 
Reipubl. Curienfis Pratoris D. D. Bavierii operà, paulatim pritti- 
nz (anitacis recuperavit vigorem. Mocror animum gravius fub- 
inde confecit ; hinc fpecies affectüs hyfterici per artus, per viíce- 
ra quandoque deízviens. Ad fponfalia Perilluftris Domini Fra- 
tris, liberi Baronis de H. magnificé peragenda , confectioni pre- 
ciofiffimorum Sacharatorum interfuit, in hiíce guftandis palato 
indulgens, ftomacho coepit malé habere, anxietates fenfit & op- 
, preffiones ; adhibuit domeftica uterina & ftomachica cum leva- 
mine; redeunte acrius ex quovis paroxyfmo Cardialgià , antispas- 
modica premifTo Emecico feliciter in ufum duda fünt. — Coepit 
tamen abhinc delaffari , rnenfibus defraudari, & repetitis vena 


fe&tionibus fanguine largius detracto , auriginefuffundi. Prafi- | 


dia non neglexit Celeberrimus fupra nominatus D. D. Bavierius, 
quacunque prafentiffima hoc in morbo perhibentur. Succef- 
fum res pluries habuit , quem fpe & votis conceperar;at vel que 
erant faítidia quotidie devoranda, vel quód dieta minüs fuerit 
obfervans , firmam non diu concefsére valetudinem : levi datá 
ansa Cardialgia , fpafmi abdoroinis & icterus rediére. — Celeberri- 
mi in arte Viri confilium rogati, quivis fpecifica fua ancicterica, 

: . ereber- 


N i j : D "aa » 
WAGON vo? t : : ? t 4X | rs 4 Y 
De Febri iflerica chronica , cum Colica ventricul. 33 


pu 


—ereberrimo fucceffu probata, omni ftudio commendavit. —. Ex-- 


cellentiflimus multorum Principum, Urbisque Lindavienfium 
Archiater , D. D. Millerus przmiílo Emetico adhibuit martialia 
fanguinem & fuccos corrigentia in forma pulverum ; Electuarii 
& pillularum plurima , ex hauftu decocti fpecifici amari fumen- 
da, tandem etiam fuccos ex herbis fcorbuticis expreffos & alia; 
non deguftavit modó hzc fingula vice unà & alterá, fed pertina- 
ciffimo ufu quavis ad plures menfes continuavit ; impetratum 
fubinde eft, ut omne malum evanuifle videretur, & menfis fpa- 
tio confopitum effet ; rediit camen utplurimum deterius. Anno 
1699. ad IL hermas Fabarienfes fe conferens, balneum bene tulit, 
potum non item. Paroxyímus febrilis cum Cardialgia & ventris 
tormine, quem femper nova Aurigo excepit, & folito vehemen- 
tior & diutius protractus accedebat, ut omnium opinione non 
vice unà , labiis jam anima pallidis oberraret; pernitiofum Curae 
effectum dum hauftis protinus undis experiretur , maluit matu- 
ro diíceffu fue confültum vitz, quàm fe tanto difcrimini diu- 
tius expofitam ; ad fuos denuó confugit fanitatis cuftodes , pro- 
batiffimos in arte Viros: alià jam vià morbum aggredi ftatue- 
runt; per Regiumillud antifebrile, Corticem Peruvianumin fub- 
ftantia & infufo exbibitum , peffundare fomitem febrilem perten- 


tantes. Sociato anodynorum & fpecificorum aliorum ad fpas- 


mos dolorificos confopiendum ufu , fic morbum devicerunt, ut 
per integros plures menfes conquiefceret ; modó non penitus 
expungi poterat ictericus in facie & oculis character, Afperri- 
má hyeme recreationis ergó trahá in diffitum vecta, nec circa 
Diztam fuz valetudinis hic & alibi memor , peccatum gravi re- 
cidivà mox-luit. . Febris cum intenfiffima Cardialgia, cormine 
& fübfequente ictero , quovis fexto , tandem quinto & quarto 
dic przcisé rediit: ad priftina digreffum eft auxilia. ^ SicSifyphi 
Saxo in usque «ftatem Anni 1700. volutato , falfulis expurgato 


corpore, Acidulas experiri ftatutum eft : bibit exipfo fonte quo- 


tidie menfuram & fupra: deterior redditus cít primis dicbus 
- morbi ftatus. His in anguítiis verfand , prafens tum temporis 
Obférv, Acad, IN. C. Cent. I. ho Ex- 


* 


14 Olfervatio P. tiges 4 : e PE 


£xcellenti(s. D. D. Zieglerus Practicus apud Tigurinos percele- 
bris , Emeticum ei propinavit, quod infignem eruginofz bilis 
amurcam crebriore vomitu expulit : abhinc melius potum tu«— 
lir, & paroxyftni ad feptimum usque diem moras tenuéré,nec —— 
ut olim vehetnentes fuére. Surrexit natura vix durn im novas 
vires, en nova fe offerunt pejora prioribus fymptomata. Jam ^ 
ad hoftem irnpugnandum vocatus Clariffimus Curie Rhatorumi —- | 


Medicus, D. D. Kóhlius, ex hoc campo vix felicior rediit: exifti- 
mabat Exercitati(fimaus Vir , fanguinis lentorem, craffitiem , aco« 
iem viX certius correctum ; turbatam vitalem o:conomiam re 
fticutum, & laticis oleofo - fulphurei crafin exaltatum iri,quàm — | 
flrenuo volatilium ufu. In hoc perftitit menfis fpatio diligen- - | 
üiffimé; áft ad exiremum potius difcrimen deducta res eft : pas - 
roxyfmi exin feviffimé, cum epigaftrii concuffione convulítvá 
quafi vivum quid intus tumultuaret , quovis triduo rediére. 
Placuit hincIllutriffime Dominz, ad me quoque deferri morbi — | 
coriturnacioris hiftoriam, & ne quid cure pretermiüffum videre- — 
iur,me fibiadvocari Diem àdventüs uti magno defiderio ex- 
fpe&tabat, ita percommodeé eundem egit. Facies fuit cum cor 
pore ubique fHavefcens, corpus notabiliter emaciatum, ftoma- 
chi confinia pretumida, durities in quoquam vifcere notari nori 
poterat , ferum tenue affatim fputabar , ftomachus crebró ru- 
&us fonoros emifit , urima fulphüre cociofo referüffima nigri- 
cabat , feces alvi cineritiz erant, & compacte, non tufhit, nom 
difficulter refpiravic, vires ad deambulandum fafficiebant. Pri-. 
die adventüs mei irá & terrore commota plures fanguinis gru 
rnos previà tuffi rejecit, | Paroxyfmi quos binos eádem hebdo- 
madà fuftinuit, cóeteros & doloris vehementià & fymptomatum 
infüetcorum concurfu faperáffe vifi funt. Ordiebantur cum efci-— 9 
£atione, rü&tibus, fputatione, oppreffione ftomachi & dolore — | 
épigaftrii intet confinia hepatis & lienis conclufo. Hic pauld- | 
üm usque adauctus éft, ut ftomachus praefertim quafi chelis 
eancrinis ( fanc verba Illuftriffimg Dominz ) morficarentur at- 
que cóB(ltingerencur, Tandem cum frigore exuemorum im | 
du. ! ipse | 


c» - 


 impetuofos motus profiliit abdomen, & continuato ictu atque 
fübfultu ab umbilico verfus ftomachum, fzpé plures horas mi- 
feram miferrimé exercebat. Defervente fpafmorum ferocià fer- 
vebat totum corpus, pulfus magnus & fortis, non camen natu- 
-rali celerior obfervabatur. . Somno obrepente omnia conquie- 
fcebant; & mox totum corpus novo quafi croco profundé fuf- 
fufüm apparuit. rina ante paroxyfmum clara , jam afpeQu 
horribilis ex viridi nigricabac, fenfimque aliquid de tin&urá craf- 
fiore depofuit, usque dum prz foribus exiftente novo paro- 
xyímo, penitus clarefceret. — Amice deliberatum hinc eft cum 
Ampliffimo loci Pratore, Excell. D. D. Bavierio , Viro de Patriá 
infigniter merito. Febris nri quidem i&terica nobis nuncupatus 


57 e DeFebri illerica chronica, cim Colica ventriculi, 12 


eft affe&tus, non tamen ejus vel genii-vel accidentis dolorifici, | 


vel fpafmi ventris admirandi, adhuc dum vera patuit caufa. Vi- 
fum eft nobis acidum fylveftre, à fucco biliofo effatuato & ad 
duodenum exicu precluío minus contemperatum, füfficere ad 
deducenda hino fingula phenomena, quz Illuftriffima Dominz 


Patienti obveniebant. In hoc ergó amicé convenimus, eam me- 


dendi methodum efle profequendam, quz apta fic ad duumvi- 
- ratum in ventriculo & inteftinis refticuendum , füccum nempe 
biliofüm acuendum , volatilifandum, fluxilem reddendum, & 
referato ductu cholidocho ad duodenum ablegandum , ur re- 
fticuto ejusdem cum fucco pancreatico amico connubio, con- 
co&iones, digeftiones , fecrediones reftaurari, ficque amicabilis 
ánter folidas & fluidas corporis partes , quies & harmonia con- 
ciliari pofi; Decoc&o Lindani antidterico primas hic dedimus 
partes, cujus mane cyathum haufit..— Sub vefperam exhibita eft 
dofis pillularum ex croco o? aperitiv. cum extracio fumarie & 
- Caftorci paratarum. - Ad fymptomatis urgentis, fpasmi & do. 
loris ferociam mitigandam aqua hyfterico - anodyna parata eft, 
per intervalla cochleatim fumenda. — Faro hzc fingula ita pro- 
pitio dara funt , ut novam denuó convalefcendi fpem fumecet, 


alvo indies ter & quater cum palpabili éuóoeís commotá, & pa- 


roxyímo inducias octo dierum concedente, — Hujus ut voti fui 


-— 


l 


Ez come - 


16 Olfervatio V. 


MEME d 
compos fieri commodius liceret, die 25. Auguft. 1700. Sangal- - 
lum fe contulit, ( fuadente id cum Illuftriffimo Domino Paren- 
te, Excellentiff. D. D. Bavierio, Viro per ampliífimam Praxin in 
& extra Patriam, atque negotia Politica nunquam non occupa- 
tiflimo ) quó in edibus meis quotidiane mutationes exactius — 
obíervari,conveniens Diete regula teneri, & neceflarius in me- 
dicamentis exhibendis-ordo inftitui poffit. — Advenienris Illu- 
ftriff. Dominz crura, ad genua usque infigniter cumuére, icte-. 
rus vix notabilis, urina modicé tincta, feces alvi cineritize erant. —' 
Remedia continuantur. xw : 

Die 3o. Auguft. alacris fuit, exfpatiando fe exercebat; avidé 
comedit, cibum benétulit, noGtu quieté dormiit, alvum ter red- 
didi. D. 3r. repetiit hauftum matutinum decocti , unde flatus 
& tormina, fecum retentio. In prandio aliquantum Vini Mal- 
vatici deguftat cum intin&to pane facharato; mox tormina in- 
valefcunt , Cardialgia, frigus extremorum , & praefertim dolor 
exquifitus circa hepatis regionem fentitur 5 injectum Enema, & 
data eft mixtura hyfterico-anodyna, circa vefperam filuit dolor, 
& fomnus obrepfit; circa fextam pulfus concitatior obfervatus, 
atus membra occupavit; redditum eft clyfma cum liquamine 
albido ; dormiit totà nocte; mané vegeta fürrexit; fed coto cor- 
pore multá aurigine perfufa. Sic meníem Septembrem totum 
transegit, ut nempe paroxyfmus octavo die, etiam exacto regi- 
mine obfervato, & alvo quoridié laxatá , nihilominus rediret, 
Solvuntur paroxyími largo fudore, unde pruritus in toto cor- 
pore , quem frictionibus ad faeguinis usque profluvium lenire. 
conatut. : : | 

Die 17. & 24. fiftentibus fe paroxysmi prodromis, fcilicet 
ofcitatione, cardialgià , ventris lancinatione; ructibus, fputatione,. 
quibus fe junxit fpafmus in pedum digitis exquificé dolorificus, 
decocti Chamomille vulgaris hauftum propinavi, & Clyíma ex 
eodem cum OL Chamomill. & lumbricorum mixtum injici cu- | 
ravi. Ventriculo Galbanettum impofui , unde mitius affligebat 
dolor vix in horam protractus; febris autem non minus inten(a 


fuit; , 


j E d 


E -— 


De Bie UM Abos cum Celica ventriculi. - iut | 39 j 


o o oÜ——9——Óá3 "— QUA NEST Erasm 


st. & pofito die urina ut hactenus fpiffa , faciesque profunde 
flavebat.  Tentatum proin etiam eft, decantatum illud perc 
fton ex lactis vaccini ablato cremore $vj Saponis Vener. 3i, &€ 
-Syrup.de marrub. B. — Potui ordinario infundebantur füummi- 
tat. abfynth. marrub. urtic. & falvie, quibus non pronuper ex 
- l&ero paroxyfante emaciatiffimus reftitutus perhibebatur ; ex- 
terna quoque & per magnctismum operantia quecunque in 
ufum vocata funt... Sed. dum omnem hadenus clufit operam 
affe&tus, & nihil refponfi ad repetitas meas ab Excell. D. D. Ba- 
vierio , ob fui abfentiam forté , impetrare licuit , Celeberrimos in 
arte /Efculapios, Magnificum D.D. Lucam Schrókiurm , Sacr. Cz- 
far. Majeft. Archiatr. Comit. Palatinum &c. Nobis item , 
- Excellentffimos & medendi dexteritate longe lateque confpicu- 
- 05; D.D. MejerumSchaffufienfem , & D. D. Millerum Lindavien- 
fem , perfcriptá ad illos morbi hiftoriáà àd communicandum 
eondbuci ferió rogavi, Unanimis Virorum Excellentiffimorum 
fententia fuit, Cortice Peruviano non fugari folüm , (ed & deleri 
atque extingui poffe fermentum febrile; cantorum caufam ma- 
lorum. 
—— D. t. O&obris dum circa noctis duodecitriam paroxyfmus 
Colicus cum extremorum rcfrigeratione & fubfequente zítu de- 
tuo, fed fingulis poftremis mitior accederet decocti Charmno- 
mille hauftu placatus, hoc miagis audacter ad Antidoci fcbrilis 
ufum acceffimus , ejusque periculum fecimus, mane & vefperi 
. ejusdem? B cum flor,Sa al.amm. 9f ex hauftudecodiChamomille 
exhibendo, & fefe ad levem madorem coniponendo ; tulit ufum 
non fine fru&tu. Per nares prodiit infolita flave mucaginis 
quantitas ; appetitui & viribus robur acceffic, & univerfz fun- 
&ioncs alacrius expediri vifez funt, Dum jam in vado fe crede- 
ret conftituram & nihil minus exfpectaret, circa vefperam D. 8. 
fputatio & ru&tus redierunt, non nifi jufculo haufto lecum pe- 
tiit ; no&tis horá fecundá extrema frigere coeperunt, & quod in 
omni glifcente paroxyfino obfervatum , inanis ad alviim red- 
dendam ftimulus urgebat , ructus frequentes , tormina & in. 
E 3 | | ütro- 


$$ | Obferuatio P. . m od 
ERR RRERIPUIIND sno s md - : C M : 
utroque hypochondrio fpasmus exquifitus, tantaque tandem — | 
Epigaftrii commotio, mox extenfio , mox vehemens retractio, .-- 
& verfus umbilicum pulfio acceffit , ut citra disruptionem in- — — 
reftinorum tantam violentiam fieri concipi vix poflet. E 

^ 


D. 9. fümmo mane injecta fuat clysmata unctuofà anody- 
na, facte inunctiones: interne data funt Opiata theriacalia, tan- 
dem antifpasmodica oleofa , cubulum inteftinalem blande de- 
mulcentia , referantia; at omnia incaffums non folüm hanc diem 
& no&em duravit paroxyfinus , fed etiam | brise 

D. ro. totus venter extumuit , & maxime fub utroque hy- 
pochondrio , hepatis & lienis regione tumor fingulariter excube- 
rans exquifitiffimi fensüs obfervabatur, qui dolorum imimnani- 
tate IIluftriffime Domine, aliàs adverfa quavis ad ftuporem pa- 
tienter ferenti, clamores & cjulatus expreflit quafi in partu dif- 
ficili conftitutz ; interim membra cadaverose friguerunt , vires — | 
corporis & animi defecerunt, pulfus elanguit, & profcriptà omni .— | 
Ípe vivendi inter preces & folamina adftantium hunc & fequen- 
tem diem transegit. Tumor utriusque lateris, propter quem in 
neutrum fe latus flectere poterat , pro hepatis & lienis inflamma- 
tione nobis primum impofüit, unde quod crebrà éxperientiá 
compertum habemus, linteamina aceto calente imbuta utrique 
tumori admovimus, pro tubuli inteftinalis à triduo conftipatis- 
fimi, nec clysmata reddentis referatione, Oleum in Colica fpas- 

" modica eximii usus , quod Perilluftri ; Sereniffimi Electoris Palati- 

ni Archiatro, toto Orbe Celeberrimo D. D. Brunnero acceptum 
debemus, per trium horarum intervalla cum jufculo carnis ex- 
hibitum eft. UEHE "aT ge 

D. 11. Vomitus liquaminis vitellini acceffit , dum is crebri- — | 
üs urgeret, ad hunc inhibendum & morbum iliacum przcaven- 
dum pulvifculi abforbentes cum opii afflatu dati func. Oleum 
anticolicum feduló continuatum eft: circa vefperam cum hor- 
fore totius corporis alvus officium fecit, prodierunt glandes 
graflz , indurat , nigricantes, liquamine biliofo fcctidiffimo ex- 

| Me c ds ! | €epue, 


* 


De m iiia drasied; eum Colica ventriculi; j9 


— E 


URCERSNUM ena 


. éeptz, & coücrémiends calculofis UTE serta, nodu breves 
fomni fübtepferunt. 

D. 15. Chariffimam Dominarn Filiam vifitatum acceffit II 
luftriffimus Dominus Parens : vidit illam extreme debilem , at ex 
limine mortis paulifper ereptam: continuatus eft olei anticolici : 
cum Syrup. rofar. $. S. permixa ufus : alvus liquida moleculis 
compactiffimis c confufa jugiter fluebát: putatus hepatis & lienis . 
totiusque ventris tumor infignier imminutus eft: dolores gra- 
viores mitefcebant: corpus eftuare ac inter fomnuüm interru- 
ug fudoribus perfuridi corpit. 

D. 14. & fequentibus , viribus frattiffima continuo füdore 
/gnadebat; pulfüs celerior , fitis intenfà, dolor ab hepate ad lienis 
rcgionem fatis adhuc exquifitus prótuberaitia, quz pro hepa-. 
. tis inflarimationie vel in arte verfariffimo impofuiflet , multum 
feceffu crebro diminuta, fed acriter fenfibilis perftitit; & quid di- 
cam ? nullus in corpore locus érat, qui non fpafmorum ferociá 
exefcitus, fopito paroxyímo triften doloris ideam reliquerit; 
pectus, üucha, fcapule , brachium dextrum , totusque venter vix 

attactum ferebant , corpusque ad fceleti formam extabuic, | Pa- 
 Éoxyftnus hic, quo forté nemo & crudelius & longius feviencem - 
. vidit unquam , terminatus eft cum ICtero , nigro veriffimé di&o 
- lorium percraffum & cürbidum , odore fclium ürinz perfimile, , 
torum lócüm inficiebar , ut finguli accedentes hypocauftum à d 
" Cato permictum dicerent. — 'Tumorem autem ventris in utro- 
que hypochondrio fingulatiter prominentem & fenfibilem, ex 
folius inteftii Coli iófarctu productum, motuque illo in ventre 
oüvulfivo incarcerata fcybala & flatus ab irritato Archzo, mo- 
tu petiftaltico aucto, delocó in locum protrufa fuiffe, donec 
exitus per inferiora pateret, uti uds nobis non fuit, ita hoc 
€x fundamento deftitum non eft, reliquias in Colo harentes 
jugi ufu Olei anticolici Sytun. rof. S. mixti, per epicrafin expur- 
gare, donec cedium illam & naufea caperet remedii , quod ad 
Perilluftris £ n. D.D. Brunneri dictamen paratür ex i. Flor.Cha-- 
soomill, vul 8 papav« rh. fol. nafturc aquat, fürmit, melift: rec; 


Obfervatio JE S GEREN 


49 Wee uses CX AR E. 

[L| " " pscnnnd T? 
ana M2. lumbricor. terr. n. Lx.Balfam. Peruvian. 5D. Vin.alb. gene- 
rof 15 B Ol. amygd. d. 15j. coquantur; fimul ad. vint confümtio- 
nem OL. Colatum ferv. ad Vitr. ter quotidié ad £j in.jufculo ex- 


hibendum. 


D.21. multum virium ex hoc paroxyfímo fumfiffe videba- . - 
tur fibi; plurimus dolor difparuit, tangi ubique quàm hepatis 
regione fine dolore potuit, quam partem continuo ítringi fpaf- — 
mo quzrebatur, urina , que hac&ienus acceffione finità profundé :- 
nigricans; focculenta, limofa comparuit, jam non nifi bené cro- ^ 
cata exíliti. Non exiguam redeuntis fenfim ad frugem vale- | 
tudinis fpem fecit Illuftriffimis & Excellentiffimis fupra nomina- 
tis Viris , quos confilio adhibueram, paroxyfímus hic tantum 


prio- - 


De Febri iClerica chronica , cum Colica ventriculi, 4I 


ONGUINE EEBUDTCSETUT IE tere err OE S re ar EA T ME ren Ep a nn RE ese BÀ Une e e em mere t 

prioribus mitior & tranquillior decurrens: proinde infufi anticte- 
rici (quod Mortonus in Phthifiologia p. 8. habet) corticis Peruvia- 
ni acceílione exaltati ufum interpofitis fubinde laxantibus com- 
mendáruüt. Sumfit hauftum mane & vefperi cum Pulyeris Ca- 
chec&tici à Celeberrimo D. D. Millero, amico zftumatiffimo trans- 
miffi, & ceu fpecificarum virium,longàá praxi probati 5D. 

Qui D. 27. paroxyfmus acceffifle debuerat, diem'poftpo- 
fuit, & d. 28. inter prandendum cum ructibus, oppreffione fto- 
machi & frigore extremorum rediit, dolores vero penitus abfue- 
re. Circa quintam vefpertinam fuüdor paroxyfmum finiic, & 
fomnus plurium horarum obrepfit. Uc veró Augis hoc Coli 
'; ftabulum penitius extergeretur, & fermentum fcbrile extingue- 
- retur, juxta infufi o? anticterici Chin. Chin. exaltati ufum, alvus 
- fegnior per epicrafin potiunculà ex ol. amygd. d. & Man. opt. 
ana Zip. deco. fl. chamomill. Ziiij. ( cujus aliás vires in pertina- 
ciffima Colica depradicari fatis non poffunt) etiam clyfteribus 
inje&tis follicitabatur , & hepatis regione à dolore & fpasmis non- 
dum immuni , Emplaftrum Norimbergenfe impofitum eft; & 
quidem cum füucceffu, ut paroxyfmus quivis diem poftponens, 
- tandem ad usque undecimum diem protraheretur ; mitior qua- 
vis acceíTio fieret, excrementa nigerrima prodirent; flatus co- 
piofi, indicinm inchoate digeflionis per inferiora fecederent, 
urina clarefceret; & bone notz indicia preberet, fingule fun- 
&tiones alacrius expedirentur , & fic Dei Max. ex gratià fingulari, 
faufta queque apparerent, Succrefcente fic, lento quamvis pro- 
greffu, vigore, Illuftriffima Domina fe domum portari medio 
. Decembri, in Le&tica curabat: ex moleftia itineris, non cam tem- 
peftate horridà, quàm cafu le&tice , equis profundà nocte in via 
glaciata herentibus, cum tzdiis aliis, quas devorare cogebatur 
fatis acerbis , refufcitatuma. denuo fcintillavit malum. — Febris re- 
diit cum colore icterico fingulos paroxyfmos excipiente, & co- 
lico dolore non quidem acerbo: bono cum omine inceptum 
intentionis fcopum profequi, cantó minus deftitimus, & tandem 
cure optatum colophonem impofuimus, femel hebdomadatim 

Obferv. Acad. N. C. Cent. 1.—— (CBS s €XtCT« 


N 


42 | Obfervatió P: 


d 


— 


extergendo inteftinorum tubulum per pulveris Rhabarb. v. 5j«. 
Czteris veró diebus mané & vefperi hauftu fequentis decodti ab- 
forpto: xz. Rad. Chelidon. màj. Vincetox. gentian. ana $p.folior. 
marrub. abfynth. Cichor. flor. Centaur. min. ana Mf. Cort. Ch. 
Ch. ZB. limatur. o? in nod. lig. ZiB. Zedoar. galang. atia 5j. Incif. 
coqu. in B. M. per hor.ij. cum aq. font. & Vin. alb. veter. ana ibijf?- 
Colatur,fervetur ad ufum. In potu ordinario fruftum O can- 
dentis fepius erat extinctum. — Dieta conveniens injuncta, Sic. 
fenfim correctá fuccorum quoad crafin & motum anomaliá; 
fermentis vifcerum ad genium redeuntibus , fanguine ad elate- 


rem fuum magis magisque exaltato, & rurgefcentie naturalis 
indicia exhibente per narrum frequens ftillicidium , & appetitu 
naturali ad cibos boni fucci. redeunte, qui prius non nifi in ab- 
furda ferebatur, in vado falutis omnia conftituta videbantur,fed | 
en! hzmorrhagia narium incrementa fumens indies, cum inter- | 
currentibus animi deliquiis ,, perterruit de novo Illuftriffimam: 
Dominam Baroniflam , ut me xs. horarutn itinere diftantem ad-.— 
vocare decerneret: maturatum eft iter, 0. | E 
D. 16. Februar. 1701. adveniens , vidi le&um circumftantes. | 
fanguine junctos, extrema perpetim exfpectantes: ut veró pul- 2 
fum fatis bonum comperi & animi preíenciara , faufta quavis 
fperare juffi , quamvis ex largiore fanguinis profufione viribus 2 
fractiffima exifteret , & pedes oedemate cumerent. Data eft Mixtu- | 
ra ad hemorrhagiam Sylvii; parata funt Cardiaca temperata; | 
jufcula cum Endivia cocta , Gelatinofa & alia reficientia: ceffavit | 
hemorrhagia , & vires fatiícentes reflituebantur. Continuatus | 
hinc eft quotidianus decocti Martial. amaricantis & Pülv. Rhabar. 2 
hebdomadarius ufus, quó penitius fucci viralesàcroco peregri- f 
no depurarentur ; falia lixiva cicurarentur, vifcedines & lentor | 
fanguinis attenuarctur , bilis praefertim Sulphur effatuatum acu | 
*retur , tubulus inteftinalis referaretur, extergeretur, bilis egref- | 
fus ià duodenum proliceretur,; & fic etiara. naturalis menftrua gi 
pcr loca coníueta evacuatio promoveretur. Nec nos intentio y 
fefellin 5 defperata valesudo fenfim reverfa eft , & poft e a 
| tum 3 


i AT T E I 


- 


De Febri iflerica chronica eum Coliea ventriculi. ^44 


ftium defideratum exfilium ovans cum triumpho rediit fanitas, 
quà hucusque intemeraté & cum ftupore eorum fruitur, qui 
cam ex fefquiennali morbo emaciatiffimam; & peregrino colo-- 
re deturpatam, nunc verÓ atleticé valentem & nitidiffimam 
confpexére, . | au du cn B ibd d i E 


OBSERV ATIO VI. t 


DN,D.SYLV. SAMVELIS ANHORNII 
Mr DE HARTWISS. 


Abfciffa Coli portio non letbalis, 


Rafforum inteítinorum vulnera quamvis paffim occurrant 
iapad authores vel fponte naturá, vel per futuram confoli- 
data atque curata, intéftinum tamen per medium fectum, ab- 
fcifsà ejusdem portione curam admififíe, inter rariora meretur 
poni,quz occurrere poflunt obfervationum monumenta. |. Ca- 
fus hic obtigit in Johanne Kreffenbuchur, Turgovià Utvillano, 
juvene 26. annorum. Hic An. 1694. mente adhuc & corpore 
fanus, ex annonz caritate famis miferiam expertus, clibano pi- 
ftoris adítans, 8 paniculum inibi relium videns, jubentibus 
fociis clam irrepfit , panem petiturus & ftomachum latrantem | 
placaturus: verüm ceu vapore ceufornacis calore mox inibi ob. 
mutuit : diuturniore moràá perterriti circumfítantes, vocato Pi- 
ftori rem exponunt : hic fine morà pedibus extra&um frigidà. 
largiter perfudit ; ex quo motus convulfivi totum corpus 
prehenderunt; in habitum exinde Caducus erupit, & per. paro- 
xyfímos modó femcl, etiam bis de die miferum concultic, inter- 
dum unius & duarum hebdomadarum inducias conceffit; per- 
verfis candem cerebri poris facuicatem induxic. — Die 16. Maji. 
1700. per feptimane fpatium totus amens cum furore fuit, nu- 
dus ubicunque aufugere potuit, excurfitabàat, & ne vim fibi in- 
ferret, cuftodiri debuit. — Ex inftitutà vene fe&ione placabilior 
factus de dolore in latere hypochondrii finiftro magnas quere- 
Jas mover; quem atrocius fazvientem paroxy(mi Epileptici pios 
| - F2 | Qs 


É N 
X 
L| 


Obfervatio PI. | 


44d. 0 onu ooo IPM AE cL 
dromum expertus eft ; precibus non raró inftitit;ut fibi cultro — 
venter aperiretur. Die Mercuri ante Feftum Pentecoftis Anno 
1700. (uti hoc cum totà casus hiftoriá configuatum mihi tra- — 
dere placuit plurimüm Reverendo loci Parocho, Dn. Joh. Hen- 
rico Erni, Tigurino) folus in hbypocaufto relictus cultrum arri- 
puic; ventrem palmam fupra umbilicum magno Ts oc UE 
dó perfodit, fed & poruonem inteftini trium circiter unciarum 
€ vulnere propendentem abfcidit, & ceu quid actum fit celatu- 
rus infrà menfam projecit, feque ad fornacem proripuit. Pater 
fuperveniens corfpecto cultro, deterius quid fibi illicó omina-- 
tus, filii manus cruentas de ventre abripit, & rem attonitus vi- 
det. Vocatus loci Chirurgus , Dn. Joh. Conrad Vogt, portione 
inteftini abfci(fi confpectà mortis prognofticon tulit, & Cardia- 
cis refocillato Patiente , utramque inteftini partem ex vulnere 
propendere permifit ; donec de illa certus effet, perquam fordes 
exirent, Re fatis exploratà, poft plurium dierum decurfum, 
inferius inteftinum in ventrem intrufit, Superioris veró extre- 
mitacem probe obfervari juflic, ne fimul ad interiora recederet, 
& excrementa in cavum abdominis deponerentur. Sic tandem 
folius benigne confervatricis nature providentià, nemine hoc - 
per artem intendente factum eft, ut extremitas inteftini fauciati 
cum vulneris orificio coalefceret, & fexco jam anno, ranquam ex 
podice equino expreffis prius rutilantibus rugis, excrementa al- 
vina & flatus fine ulláà moleftià hàc vià reddantur, per anum ve- 
ró ne minimum quid excernatur; mifi quod primis diebus li- — - 
quaminis cruenti feceffi. — Ante quinquennium circiter in vici- —- 
niam vocatus, nolui occafionem ipfum vifendi negligere:fatuus . .- 
erat, moribus incompofiris & vultüs torvi; ligamenta detradia — 
fero maduére; ex miro hoc podice palmam fupra umbilicum 
exiftente compreffo, ferum fermentans fpumofum &c graviter 
nares feriens, cum granulis hordeaceis & avenaceis exibat. Sic 
viribus valuit, ut negotia rufticana in campis & pratis obiret; à. 
triennio veró, dum in pifcinam fuffocaturus fefe profiliic, juffu- 
Magiftratüs vinculis domi cuftoditur, ubi fila ducendo vitam 
apit 


n - De abfciffa Coli portione mon letbal. 4$ 
rA em d 
dgit. Paroxyfímum Epilepticum fi frequentius patiatur , & fitini 
 extinturus largius bibat, plurimum aqua pote perlocum hunc 
exit. Jam viribus fractus & emaciatus haud multum à fati li- 
ininc abeffe dicitur, quod cum ipío Parentes unicé vovent. 


OBSERFATIO FI. | 
 Ds.D. SYLV. SAMVELIS ANHORNII 
DE HART WISS, 


Ad Hemorrbagiam ex dente evulfo remedium. 

E T/Erent dentes aliquando ita fortiter & profundé alveolis fuis 
His. ut etiam expertiffimis in hoc artificii genere magi- 
- ftris, licet fuperato feliciter labore , ex hemorrhagia vix com- 
pefcibili fame difpendium quandoque immineat. Non pauci 
funt, quibus conftringi laceratz arteriola nullà arte potuerunt, 
donec cum meliore vite che(auro ;ipfam vitam exfpirarent. Fa- 
cilé & haud unquam fallens auxilium ad reprimendum fatale 
hocce diluvium, hic addidiffe cantó minüs lectori difplicebit, 
dum ejusdem pluries in defperatiflima hujusmodi fanguinis ad 
 wsque deliquia profufione , vires prafentiffimas expertus fim. 
Eft vero hoc nihil aliud, quàm nucis juglandis particula accen- 
fa, & flagransalveolo dentis excracti indita. Ni ftatim voto effe- 
&us refpondeat, fecundà & tertià vice eft hoc reperendum , & 
nucleus fortiter alveolo imprimendus, quo lzía arceriola tangi, 
& calore.ejus conftringi commode poffit. Sic finc ullo excita- 
to dolore omnis hzmorrhagia in momento ceffabit. — Patiens 
. vero per horas aliquot quietus manebit, nihil mafticabit, minüs 
calidum quid bauriet; potius de aqua ad hamorrhagiam $Sj1- 
- vii aliquid per horas deguftabit, donec vires paulatim redeant; 
& fatiguinis fervor remiferic, 


s Wc d. X OBSER- 


X Obfevvatio TIL. de IE. - 


. — OBSERFATIO FII. 


Dx. D. SYLV. SAM, ANHORNII 
DE HARTWISS. 


Raucedinis remedium. 


LE lympha in glandulis laryngis incraflate vitio, tempore . 


nebulofo & hyberno, fzpius noftris vox rauca evadit , & fub- 
inde praftantiflimorum medicaminum vim eludit. Ancilla nu- 
per per plures menfes raucofa, me confilium rogavi Suafi 
hauftuca feri latis calentis mane & vefperi: à primo potato 
cyatho vox clarior evafi. — Tentavi idem in aliis, & hactenus 


fpem nunquam fefellit 3 fed plurimis in inftanti auxilium at | 


tU llit. 
C Sangallo Augullam Vind. d. 2. Taunar, 
An. 1706. "ifa. 


OBSERVATIO IX. 
Dx. D. GCODOF REDI KLAVNIG, 
De 
Sulphuris Antimonii aurati virtute antivenered, 
Ntimonium , juxta famofiffimi BafiliiValentini effatum , haud 
irmumericó comparatur circulo , cui neque principium , ne- 


que finis, & in quo quanto plus quis quarit, tantó plus femper 
invenit, nec fufficit hominis vita ad perfcrutanda & indaganda 


omnia, quz in antimonio latent , arcana & myíteria. Non vacat 


hic rimari abdicas hujus minerz gazas , quibus in fui admiratio- 


nem allicere folet Re fame tentàtos Alchymiftas , ut ipfis etiam | 


co nomine primum ens Auri fpeciose faris dicatur. Sufficiat mi- 


hi medicas inquirere vires, quibus nunquam radicitus eruendis. 


Antimonium pollet fpecificé, adeó quidem, ut debité à Paracel- 
fo in Chirurg. mag, Part. 2. tr. 3, c. 5. p. m 67. extollatur , quod udi 
Aurum,ita eciam hominem repu; gerab omnibus fordibus, Hu- 


jus - 


ET 


2 JJ Sulpharis Astimaerii auvati virtute autivenertà. 47 


jus veritatis evidenaffimum documentum riupertimé mihi im 
- fulphure anrimonii aurato, quod morc folito ex ífcoriis reguli 
cum aquá fimpl. cotis, debité pracipitatis & edulcatis prepara- 
vi, fequenti in cafu experiri licuit... Accedebat Vratislaviam Sve- 
-€icarum Copiarum Centurio , etate eirciter quadragenarius, qui 
ex impuro coitu gónorrheà, hàc ceffante finiftri inguinis bu- 
bone & no£turnis tibiarum capitisque doloribus vexatus alicujus 
Chirurgi noftratis opem implorabat. Hic ex arcis fuz regulis 
- buboni emplaftro, doloribus autem lignorum deco&o fuccur- 
rebat, haud támen felici cum fuücceffu. — Adhibitis enim per fe- 
primanam modo dictis remediis, bubo quidem multum dimi- 
nuebatur , dolores vero capitis pariter atque tibiarum oftocopi 
horis quicti dicatis adeó profunde & tantá cum ferociá augmens 
£a fumnebant, ut fomnum debito tempore capere amplius nori 
valerec miferrimus, qui camen interdiu dé nullà nifi laffitudinis | 
moleftià.querulas traheret voces. Spe iraque de Chirürgo con- 
ceptá fruftratus meum cfilagitabat confilium, anxié petens , u£ 
cruciatibus fere intolerabilibus citó obicem ponere allaborarem. 
Hac mecum animo volvens recordabar, Illuftriffimam Foemi- 
ham arite tres annos pari contagio irifectam fulphure antimonii 
aurato aliquoties fumto integerrima fanitati reftitutam 5. qua- 
propter idem hic tentare confultum ducebam. | Cum veró prz- 
laudate cure eircumftantias & remedia exa&té imitari mihi pro- 
ponerem, fulphuris antimonii aurati granis fex anaticam portio 
nem pulveris ftomachalis nobilis ex Minfichti armamentario con- 
feti , addidi, quam dofin horis matutinis tertià quálibec die cum 
decocto aliquolignorum exhibui. Quod,cum primà vice age- 
retur, faburra omnis generis impuritatum per binos vomitus & 
tres feceffus ejiciebatur, fecundam dofim fequebarur vriplex al- 
- vi dejectio cum fudore adhuc moderato , reliquas veró excipie- 
bat folüm largiffima diaphorefis, que tamen , uti predicte eva- 
€uationes , procedebat fine notabili virium proftratione,  In- 
£erim omnia correfpondebant voto ; vix enim quinquies ufus - 
erat hoo medicamento, ex quo ft praedicabat perfecte pee 

| aute 


A5 Obfervatto | "n. ur i J| 
Haud quidem diffiteor, me ad ferendas fulphuri antimoniali 

fuppetias decocta ex lignis ferió imperátle, fruftranco tamen cum. 
conatu; quam primüm enim exoptatam hujus fulphuris fenti- 

ret efficaciam, penitus abftinuit ab ufu decoctorum, que pri- 
mis etiam diebus durante hác meá curà, quam parciffimé gu- — : 
ftavit. Quapropter vix ambigo aliquam fulphuri antimonii au- — | 
rato adícribere virtutem in corrigendo & exterminando miafma- 
te ex impurá venere lympha fanguinique illato, etiamfi adhuc — 
dubius fim, an fecundum Paracelfum in chirurg. mag. Part. g. ' | 

1. s. p. m. 9o. in liquore mercuriali,aur quà in partelateat falus, — 2 
quà Venere fauciatos beat antimonium. : 


C Fratislavia Auguflam Vind. d. 14. Febr. 
An, 1206. fa. ) 


OBSERVATIO X. : 
Dx. D. JOHANNIS DAVIDIS 
MAVCHARTI. 
De i 


Spirits vini accenfi vi difplofroa infigni. 


, s quemcunque ad deflagrationem fpatium fufficiens & — - 
liberum aérem requirere, fecus veró extingui, quinefcic, quo- — 
tidiana doceri poterit experientia, — EfTe veró »oyiss quedam, -— 
qua , utcunque accenfa , denegatum fibi fpatium ultró querunt, | | 
etiam cum difplofione obftaculorum, vel unus pulvis cormenta-  : 
rius, aut pulvisfulminans , imó ejusdem energie aurum, abundé 7] 
demonítrant. An veró & Vini fpiritus in hunc cenfum hadte- | 
nus fit relatus, nefcientem me peritiores informent. Experien- 
tia me docuit, quantum valeat, anno abhinc quinto, cum qui-. | 
dam ex familiaribus, per literas mihi accerfito, totus pallidus ex 31 
terrore pregrefío, queftionem proponeret: an crederem ope 7| 
fpiricus vini dolium poffe difplodi ? Mirantem me; & ignoran- T 
tiam fatentem in cellam deducit, monftrat dolium novum, af- | 
fabre fatum amphorarum Würtembergicarum tredecim, cujus - 
pofte- . 


S. re ? 
- Pd - 


Si 4 oc : à v Y x. | P5 ; Y 
a De Spiritis vini atcenfs vi difblofrva infigni. 49 
Ano 


mOcnehestmiemem 


pofterior fundus totus, non folüm bis per transverfum affularum 
in medio erat diffra&us, utut ad trium pollicum fpiffitudinem 
accederet; & quidem tantá vi ad murum quatuor pedibus di- 
ftantem, allifus, ut fragmenta penitus eflent obtufa , fed & ex- 
terior ejus margo totus in fovea , quam Dit (Bata vietores vo- 
cant,remanferit, fimulque repagulum, eine &pangt/ quod ob- 
ftiterat , removerit, clavosque ferreos id firmantes tam fortiter 
affulisimpegerit; ac f fortioribus gravilfimi mallei idibus effenc 
- impulfi. Quarenti miranda hujus.rei caufam , refertur : aliquot 
menfuras fpiritüs vini dephlegmati per victorem dolio ingeftas, 
& ítudiosé omnibus dolii partibus affufas , tum, ad delendum 
novi ligni faporem , vino aliàs commuaicandum , defuper füul- 
phurato incenfíi , occlufis omnibus, ex vietoris ignorantiá, fora- 
- minibus, contra quam alias fieri confuevic, his malis anfam de- 
diffe. Retulerunt poftea aliqui , cantum fuifle exortum inde 
fragorem, ut vicini terre motum crederent, admoniti veró ab 
alio vietore , rem ex odore vini fpiritus fubolfaciente, ex metu 
. concepto in rifum func foluti. — — : 
SCHOLIV M. 
Teratam fpiritüs vini rectificationem non neceffariam , imó 
E edis efle , cum celebris olim Chimiater , D. Jacobus Bar- 
nerus in chym. philofoph. tr. 3. cap. 2. oftenderet, fofies toties- 
que fadum c(íe monuic, uf incautis admota candela, quo. ffrias. 
decurrentes cviderent, accenfus fuerit [piritus, utpote qui vitris 
deftillatoriis inclufus, atque ob accenfionem in majorem expari- 
fionem deductus, cum fpatium fufficiens haud inveniret, vitra 
non fine fragore infigni disjecifle compertus eft. Ec quis nefciat, 
fxpe in aliis etiam laboribus chimicis materias in vitris recondi- 
tas , fi vehementiori igne urgeantur , ficque plus jufto refolvan- 


tur, ob denegatum particulis rarefactis exitum, cum violenti... 


& vaforum ruptura viam fibi quafivifle? Unde idem hic conti- 
giffe verifimile eft, dum fpiritus vini dephlegmatus dolii lateri- 
Obferv, Acad, IN C. Cet. 1. ero bus 


X Li 


jo Obfeyvatio XL | j Y 


—]À 


23 


bus intus adfufus à füperingeftà fulfureá flammá incenfus fuit — 
cujus particule hinc admodum rarcfadie, dum amplius fpaium — 
occupare opus habuerunt, nec ob occluífa à vietore foramina 3 
illud invenerunt, cum magno ifto fragore & fundi disjectione — 


exicum molita fuerunt. | Haute 2H 
L, Schróck. 

OBSERFATIO: X. ette 
Dx.D.JOHANNIS DAVIDIS — | 


MAVCHARIL | 

| De | 1 T9007 
E xperimento novo circa lachrymas vitreas. 

3 TLtra decennium jam excurrit, cum oblatas fortuná à vitria- 
rio lachrymas vitreas emerem, eo fine, ut otio dato, experi- 
menta Sturmiana, in Collegio Curiofo P. II. f ent. VÍ. propofita; 
tenrarem. Dum veró he ià menfa pofite commodum tempus 
expectant, affertur forte vitrum fatis fpiffum aquá plenum, ad 
os mané eluendum. — Inceffit animum cupido tentandi quid | 
eveniret, fi lachryma vitrea, aque immería, frangeretur, crede- . 
barn veró futurum, ut aqua in altum affiliret. Sed preterfpem, — | 
cum infigni fragore; difliliit fundus vitri, aquam continentis , in 
plusquam centum frufta, & aqua contenta fübitó per menfam 
 diffluens, vix locum fecit fcripta & libros removendi, & à made- 
factione nocivà vindicandi 5 fuperiori margine vitri, qui tamen | 
lateribus lachrymz fuerat oppofitus, integro manente, mani- | 
fefto argumento , omnem ejus vim deorfum tendere, Tenta- 
tum poftea idem in aliis vitris, femper eodem cum fucceffu, uc. | 
& in iisdem oleo repletis, fed minori cum fragore & paucioribus 
fiffuris, cum tamen vitrum liquore vacuum utut cenuiffimum, — ? 
femper illefüm maneret, Rem hanc, analiis quoque prius ten- 
tatam ignarus , mihi ad minimum novam ,ad b. Joh. Chrifto- 
phorum Sturimmium data occafione perfcripfi, is veró ex meis li- — 
teris, 


— 


[ 


0o 7 De Experimento nyvo circa lachrymas vitveat: : fI 


teris , nefcio quo fato, per fundum vitri diffradtum , non fundum 
vitri aquam continentis, fed lachrymz vitrez intelligens, refpon- 
dic quidem benevolentiffimé , fed z«vevc, ob me non intellectum. 
Ec licet poftea diverfis intervallis, bis ad eum fcriberem, femel 
per amicum , alterá vice per veredarios miffis literis, vefponfum 
non tuli; ut credam eum meas non accepiffe.  Addicas veró 
tum, ex meo ingenio, phoenomeni explicationes hac vice fup- 
primo, expectans alius cujuslibet ex Academicis Curiofis fuper 
hac re cogitata. SCHOLIVM d 
| VM. 

Achrymas vitreas experimento fubjeci in tenuiori, ideoque. 
lu vitro , non tantum quod lato, fed etiam in alio, ftri- 
&iori quod in fummitate orificio erat preditum ; & quidem guc- 
'tulas illas vitreas modó propius circa fundum, modó remotius 
tenendo, infuper lachrymz ventrem jam fundo , jam orificio 
vitri obvertendo ; nullibi tamen diflilientis lachrymz impetus - 
vitro rupturam intulit. Unde qua caufa rupture fübfic, atque 
an fingularis ftructura vel figura pro phoenomeno hoc impetran. 
do requiratur, hzrco. Quod vero vitri fundus femper, nun- 
quam autem fuperior pars fracta fuerit; an fundi refiftentiz de- 
betur ? cum is particulis lachrymi diffilientibus & impetuosé 
irrumpentibus, ob foliditatem fuam cedere nefciat, fecus ac in 
aqua in fuperiori vitri parte conftituta & facile mobili accidit. 
Nam omnem vim lachrymz deorfum tendere, autopfía mihi 
confirmare noluit, qua à diffradione in libero aére facta par-- 
ticulas cam deorfum, quam ad latera, & furfum projici h ud. 
 Obfcuré oftendit; id quod etam D. Rupertus /oray in Anglia 
obícrvayit , guttulis nempe his fractis, fi liberum quaqnaverfum 
fefe extendendi fpatium fcintille inveniant, has in orbem difper- 
- gi» vid. Eph. noflr. dec. x. anti. 2. app. quod eó evidentius compa- 
rcbit, fi in pyxide, cujus concavitas ubique pulticula farinacea. 
&c. obliniatur, lachrymam rumpere libuerit, ubi ejusdem par- 
ticulas ubique pulticule fe intrufiffc, confpicitur. 

| 3 L. Schróck. 
I E ODSER- 


y Dira X HS v Ad | 
OBSERVATIO- XIP ^e «nis 

Dx D. JOHANNIS DAVIDIS 
MAVCHARTI. voe 


Experimento movo-4ntiquo circa pinguefa&ionem. 
boum. | ox e i 

Egeram aliquoties, nec tamen intellexeram ; qua habet Jo-— | 
hannes Riolanus in Paralipomenis Enchiridii Anatomici, p. m. 
483. Scripfit. IAvfloteles Lib. de Flifl. Animal. V11I. c7. Peteres — 3 
boves facilius pinguefceve , ft incisd cute infufflentur , flatimque — 
paflum ineant. — Cui fuffragatur Plinius. L. V IH. c.45.( pag.m..— - 
editionis Dalecbamplane 385. ) bis uerbis : Larvatione calide — - 
aque traduntur pingue[cere , 65 fi quis ,incisá cute , [piritum arun- — - 
dine in vifcera adigat. Quod mibi non efl «verifimile ; corpus — - 
enim fumefcere facile poteft à flatu, fed non inde pinguefcere qmó — 
morbis magis obnoxium erit. "Tumor enim ille fallax 69 fucatus.— - 
erit , toi "verus adeps , ut ipfe narrat zAvifloteles , Libr. I. Elench. . - 
Cafaubonus L. V.Comment. in Atbeneum ,modum bunc infufflan- 
di bocves explicat. Olim Afbenis quando ad celebrandam  ali- 
quam publicam folennitatem concveniebant, magna inier íribus 
de vitiimarum pra[lantid &5 choragio totius mapnificentie ,emu- — - 
laíio fuit ac contentio. —ltaque naturali evidimarum altilium.— 
habitudine nom contenti, avíem adbibebant , quo pinguiores &5 
 opimiores viderentur. | Incisá bobus cute, fpiritum arundine ip — — 
evifcera immittebant , pinpue[cere eos bacratione autumantes 65e. — 

- Hadenus Riolanus; Recte quidem, & fine dubio experientia 
duce, Ariftoteles, non eque bené Plinius & Cafaubonus fcripfe- — - 
re, & Riolanus,forté notione vifceris deceptus, verofimile non — | 
credidit, putans interiores corporis cavitates infuüfflari, quod fi- — - 
ne noxà utique fieri vix poffet. — Mihi, nova experientia fuggef- 
fit fequentia. Rufticus quidam in.pago hic vicino habuit bo- ^ 
ves duos perquam opimos, ita ut laniones noftrates emere non . - 
. valerent, veriti, ut pretium aquivalens ex carnibus, inter rufti- —.j 
|. 008 


— 


De Experiment novo antiquo circa piuguefatlionem boum. ; T 


.cos potiffimum vendendis, reciperent. — Delata eft rei fama ad 
lanionem aulicum Sereniffimi, qui huc defcendit, & boves emit 
propé centum florenis; admonitus vcró poftea de fuco ab ini- 
micis poffefforis, contractum diffolvens, rem ad Confilium Ju- 
ftitiz fuperius detulit. Unde mox mandatum ad D.Praefedtum 
noftrum emanavit, ut quantocyus in rem inquireret, Rufticus 
in jus vocatus fatetur: Fabrum quendam ferrarium, non procul 
hinc diflitum, facto in utroque amborum boum latere, juxta 
Íícapulam foramine parvo , ope cultelli, calamum anferinum im- 
mififfe, & fortiffime infufflaffe , unde primó tumor ortus, ovi 
gallinacei magnitudine, quem faber poftea manibus feduló pro- 
truferit, ad alias fub cute partes, repetità deinde infufflatione, 
usque dum totus bos primó in uno, mox & in alterolatere fub- 
- tumidus evaderet, deinde foramen feduló cerà & lanà obturaffc. 
Boves hinc per triduum fübtriftes, fine dubio ex dolore quodam, 
dehinc vero, evanefcente cumore, alacres rurfus & voraciffimos, - 
tandem fex hebdornadarum fpatio, adeó opimosfactos. | Lanio 
aulicus emptionem recufàvic, at alius lanio emptos octoginta 
florenis, non vento; fed copiofiífima pinguedine refertos, ma- 
gno cum foenore, deprehendit. Retulit idem rufticus, adhuc 
dum vivens, & me haud ita diu allocutus, fe fimiliter binas vac- 
cas infufflari curáfle, & hinc egregium lactis, nam mulgebantur 
quotidie, augmentum fenfiffe, arque fabrum iftum ferrarium , 
quem hactenus confpicere non licuit, hoc artificium jam à mul- 
*tis annis in propriis armentis exercere, fed à violencià infufflatio- 
nis herniofum factum. — Videant cam Curiofi quàm Oeconomi; 
quid hac de re ftatuendum fit, aut fperandum porro. 
mU c SCHOLIVM. |. 
N Obilifs Dn. Author huic füz obfervationi An. r708. M. April. 
N feqq. fübjunxit: Generofiffimus quidam Baro , bippocomus ex- 
perius vetulit, equos fIrisofos etiam interdum pluribus binc inde 
in cule fadis foraminibus infufflari à malitiofis eorum poffeffori- 
SE ! uu. G 5 J pa 


ES 


f4 Obferuatio. XIII. 


o —à 


bus, ut minus cautik obírudant eó carius emptoribus , foramina 
cer &5 pice cum goffypio mixtis obtur ari, fucum cveró ftrioili de- 
prebendi, €5'equos nequaquam pinguiores binc fei, fed. potius 
4profare. Nc de pinguefactione boum cadem arte inftituta 
idem fic ferendum judicium , vereor. ER 

L. Schróck. 


OBSERFVATIO XIII. | 


Dx. D. OHANNIS DAVIDIS 
— MAYCHARTI. 


AMors in olla, feu de cupreorum aforum noxa. 


3T Eduulic mibi non femel Mater chariflima,fe aliquando gravi- — - 
dam infigni appetitu acetariorum captam ,ad hunc plenarie 
fatiandum , multum lactuce ,qua agnina vocatur , mundafle , & 
in pelvi cuprea aceto & lardo paratam ad fatietatem comediffe, 
fed finiftro eventu, cum tantus inde vomendi impetus fuccede- 
ret, ut vifcera fibi excutienda viderentur; fublato fimul in po- 
fterum appetitu nimio, & absque noxà.  Refricat hoc memo- 
riam binorum exemplorum , mihi ante aliquot annos oblato- 
rum, unum Generofi(limae Perfonz, quz volante equo, ob vo- 
mitus enormes , meum petierat confilium. — Vix veró parata . | 
erant varia antemetica in pharmacopolio , cum alius accedit, — 
nuntius, referens: Coquam  Netricem & tres ancillas eque ftre- — 
nué vomere, ita ut omnes anguli vomentibus perftreperent. — - 
Aperta tum fimul caufa, quod omnes in prandio cafeum ex la- 
éte vaccino, in cupreo vafe factum comediffent, resque medi-  - 
camentis à me miílis paulo poft in integrum reftituta eft. Al- ^ 
cerum cft Chirurgi, adhuc dum viventis, qui nonnihil cemulen- — - 
tus vefperi domum rediens, cubitum ierat, mediá nocte veró, 
ventriculum fibi evelli, & abdomen disrumpi clamitans exper- 
giícebatur, fibique venenum darum querebatur, Intempeftà — 
| node 3 


N 


- Mors in olla, feri de cipreóruim vafovum uoxas — Í$ 


riocte , ab uxore, ultima mariti, per convulfiones mox eruptu- - 
. fas, metuente accerfitus, exhibitis alexipliarmace potionis coch- 
learibus duobus largiffimus vomitus eft fecutus; isque aliquoties 
repetitus cum euphoriá egri. Cauíam ego réjeceram in crapu- 
lam,ille veró conftanter negavit, & fui jam compos; retulit fe, 
ex cafeo, in cupreo vafefacto,& in eodem menfe impofito; 
adeó malé habere; faporem fe cuperofum manifefte in ore fen- 
tire. Hi quidem omnes non malé adeó tulere; fecus veró pu« 
ella quedam annorum 4.ante decennium. — Hujus pater anxius 
& fudore perfufus, ob vomitus filiolee enormes , meum petiic 
confilium , referens mane faniffimam cum parentibus offam ex 
-pane&caquá comediffe, & alácrem poftea cam aequalibus luden- 
tem, vomere fubitó ante bihorium coepiffe. ^ Accepic anteme- 
tica, fed dernum rediens, iri vià accepit trifte nuncium ; filiolam - 
interim expiráffe.  Triduo abhinc ad me redux obtulit orbi- 
culam orichalceam ( & conficitur orichalcum ex cupro & cad- 
miá, tefte Agricola lib. 8. de naturá fofhilium) nonnihil erugino- 
fam , quales equorum frenis affingi folent , eine 9Budel von 
bem Gvebif eines qferb.2aums/ quam adhuc dum poffideo , ex 
quà filiola panem vino madefadtum cum zqualibus ludens co- 
- fnederit, & hinc ille lachryma. | Quid. videatur Nature Curio- 

fis expecto. | : 3 


^ .. $CHOLIVM. 


N9 iigratum effe poterit Nature Curiofis, fi judicium D.Lu- 
- &. N dovici Tefti ; Medici nuper Verieti Clariffimi, quod de confi- 
mili obfetvatione ; quam nofter Nob. D. Jofephus Lanzonus in 
Ephem. Dec. 3. Ann. 7. obf. 102. de triga Monialium ex cibo in 
vafe eneo parato, graviter lafis produxit, Italicé confcriptum, 
atque ab Ill. D. Anc. Vallisnerio &c. Prafidi communicatum, La- 
tinis verbis hic adponatur. 
Bütyrum é oleurn ex cupro erügiriem, que venenofa eft, 
extrahendi vim habere, curo experientia abundé teftetur, illud 
nofiro in cafu co facilius evenire potuit, quia pafta, preterquam 
E | : qued 


E * TUS 
! 


Mmi NAT 


quod cum butyro & cafeo eflet parata, diu in vafe &neo recon- 1 
dita fuerat. Ur veró evidentia rei compareat, partes ex quibus — 
pafta fuit compofita, ipfumque cuprum ordinc examinabo. — 
Indubitaca apud Hermeticos eft veritas, ad mineralium ge- 
nerationem plus minus partiurn arfenicalium concurrere, eas- 
que feparandas effe; fi remediis inde conficiendis infervire de- 
beancs qua follicirudine omifífa , non falutaria, fed humanz na- 
turz letifera finc evafüra, « Experientia etiam oftendit , vegeta- 
bilia humida non deftrui, nifi corruptiva precefferit effervefcen- 
tia, per quam acida, coque facilius f1 calor externus accedat , red- 
dantur. | s 


Huic itaque veritati Pafta in prefend obfervatione propo- - p 


fita fubjacet, cum ex nobili vegetabili, quàále triticum eft; con- 
ftat, & cujus fubciliflimus pulvis, farina dictus, aqua humeda- 7 
tus, tenerrimum compofitum producit, quod excodtum, ob . 
craífam & infipidam naturam , modó vitiofam alterationem non 
fubeat, fine dubio incraffandi & dulcificandi vim obtinet : Pro- 
prerea inter. alcalia referri debet , cantoque magis, quia fummé - 
proficuum in acribus defluxionibus effe comperitur- Nonacu- ^| 
ta cancum rerum partes obtundit, fed in fanguinem etiam con-  . 
vertitur , quo fubriles partes ad ebullitionem pronas corrigit: - : 
quam fub fübfequente luidarum in maíla fanguineá diflolutione ..: 


dum impedit, eoipfo füccorum quoque acrium productio inhi- - — 


betur. Debito idcirco tempore & loco ubi paíta hec praícri- 
- bitur, falutare evadit remedium. | Talem fortaffe in finem panis 9 
ex farinà frumenti fuic inventus, qui optimus eft, fi cum mode- . : 
rato fermento , fine fale, durus purusque fuerit: debitéisfermen- — | 
tatus & coctus, non tamen ad ficcitarem usque, interius porofus  — 
& dulcis redditur, cum cibis acribus comeltus fuperfluam eo- 
rum acatiem moderabitur, ideoque pro dulcificante aftimaari —— 
debet. — iy ; ! A 
Sed quia in compofitis aliquando infoliti effe&tus obfervan- | 

tur, ubi in caufam eorum inquiritur, adparet , aut aéórem cum. 
:empore, aut aliam caufarum fymmetriam partium immutafle, — 
| : tà — 


e 


- 


Mors in olla, fé de cupreorem vaforum H0X4, 3 $7 


L nsi 


ita ut ha naturalem figuram aut fitum dum perdiderunt, diver- 
fa pariter operatio füccedat, Sic vel viliffimis ancillis notum 
eft, quod tempore «ítivo dum paítam conficiunt, fi aéris inju- 
rie ea expofita relinquatur, non folüm acido odore, fed fimili 
quoque fapore inficiatur : qu& hac ratione fi acorem contraxit, 
" apta evafifle dicenda eft, qua corrodere, non abforbere valeat, 
utpote quia in proprio naturali ftatu noneftconftituta. | Super- 
fluum autem cum fit in re tam clarà prolixius cfle , ad lactis con- 
fiderationem devenio, ex quo butyrum, nec non cafus cli- 
citur. * EU : ! 
Quamvis intér corporis fluida lac fit nobiliffimum .& uti- 
liffimum , à quo tenerrima embryonis partes augmentum & nu- 
trimentum accipiunt , imó poftquam in lucem editus e(t; ab co 
ipfo la&e per totam vitam fuftentantur , quin & guftui dulce ad- 
pareat, ideoque ab acido immune effe videatur: ratio camen & . 
experientia contrarium evincunt ; dum illa docet, lac, fi ex cibis - 
in terra natis dependet, illud etiam in fe reconditum habere, fic- 
que chylo unitum in maffam fanguineam derivari; hec autem, 
preter ejusdem ad acefcentíam proclivitatem, in albà iftà dulce- 
dine nigerrimum & acidiffimum excrementum recondi obíer- 
vat. jam veritatem hanc manifeíté teftatur ferum à lacte fepa- 
ratum , in quo poft deftillationem excrementum nigerrimum & 
acidiffimum remanet , evidenti argumento, illud etiam in parte 
cafeofa reperiri. -Ubi poftea per coagulum caíeofa hec pars à- 
ferofa fuic feparata, acidum eó magis in hac fe manifeítat. Hoc 
non obftante, cafeus dum recens eft, quia partes ipfius alcalicze 
"non (unt füppreffz , absque omni dubio dulcificandi vim obti- 
nec... Verüm quia lac nec diu corruptioni refiftere valet, necin 
cafeum converti, falis infperfione idem pracaveri folec; à cujus 
diflolutione terra in fuperficie remanet, acidum veró falinum ad - 
interiora penetrat , feque dictis acidis conjungit: à quibus cum 
tempore partes alcalice fixantur , ficque compofitum falfum, 
quod cafeus dicitur; inde refultat; id quod ex guftu cognofcitur, : — 
dum inftar aliorum falforum corporum lingue papillas vellicats — 
Olférv. Acad. N. C. Cent. I. H 4 CHBHE 


, — - 


E Obferudtio  MIH, 2.5 urs m - a 
.'unde cum per etatem ad corrodendum aptus fiac, non ámplius 1 
inter alcalica, fed corrofiva reponi debet: hoc autem ita fehabe- — | 
re illi fatentur , qui ab aliqua egritudine, quam corrofiva acredo 
excitat, adflicti, moleftias erefcere experiuntur , fi cafeum vete- 
rem comederint. A : n P 
In butyri confideratione primó chimzra aliqua videbitur; 
finotabilera acredinem habere dicatur , cum fit pars delicatiffima. 
& revera flos puriffiraus lactis; idque có magis, quia guftui eft. 
dulce, dolores optimé lenit, & acredinem temperat. — Licet no-- 
biliffimos & alcalicos producat effectus , falem tamenacerrimum 
iníe recondi. Et jam abunde notum eft, butyrum in. «ftate 
acefcere, unde taliter conftitutum fiedatur, fauces excoriat.. Aft 
multó confiderabilius eft, quód , cum aqua pura fi butyrum la- 
vetur ,humidumque hoc à radiis folaribus aut igne evaporetur; - 
acutiffimum fal , parüm à cauftico differens remaneat. Et. quara — 
non vim habebit hocce fal, cum ab-aéris calore omnes butyri » - 
partesinacidas mutentur? ^ — ; ro 
A vegetabilibus ad mineralia devenio, quorum unum eft. - 
cuprum fatis notum, altezum arfenicum, plurimum, nec imme- —— 
ritó fufpectum. ^ Primum facilé in eruginem convertitur, quod — - 
viride «ris vocatur , ut, quamvis minima aquz portio , qu& ip(1. . 5 
adhazreat, brevi tempore faporem: illum contrahat, Ec quia 2 
lerales eventus, venenatum effe viride aris, facileque à metallo — ? 
eparari, demonftrarunt, us funeftum malum impediretur, vafa — 7 
«nea,quz culinz ufüi cedere debent, ftanno obducere neceffa-.—..- 
rium cíle judicarunt. Quz precautio prudenter fuitinftitutas 
cum Spagiria, per feparationem partium cuprum conítituentium, |. 
illud fulfure acido rubicundo, & vitriolo, acido cauftico pre- — ? 
gnante, abundare deprehendat. — Uc itaque viridis eris, corrofi- | 
vo tali prediti, feparatio impedirerur cuprum ftanno incrufta- — | 
re optime inftituerupc, utpote quod acido validé refiftit,ideo-— 3 
que paruum in cupro contentarum.- folutionem inhibet, ceu 2 
- Suoridiana id obfervatio edocet. Tm  - 
Cum ideó certa fit experientia , aquam fimplicem viride 
-. "Cris 


7 
Z^ NES 
M 


- 


E LA 
z ! 
,?- ; 
^ d 7; p^ 

1 


x 


Mars in olla, fem de cupreoria eaforum noa. g9 


amet s 


e o S x l ^ vt T : à RR E 
-«risá metallo hoc fegregare , quantó majori facilitateper acidum 


feparabitur, eoque promtius, ubi leni igne adjuvatur ? Horum 


idcirco confideratione , fequentes propofitiones concedere co- 
gimur: | 
Quód pafta fuerit acida facta, dum in zftate plurimz par- 
ticule fulfurez fupra modum acceníz , per aerem difperfz in- 
veniebantur. - 
— . Quód exdemfe pafte facilé infinuarint, ejusque gluten ra- 
refacere potuerint, eoque magis, quia diutius quàm per viginti 
quatuor horas particulis illis fulfureis aditus fuic concceflus. 
Quód unio ejus in cantum fueric diffoluta, uc principia eam 

conftituentia promté exaltari, ac liberé proprios fuos effectus 
producere valuerint. n 

- Sicuü confufio hec partes volatiliores & acutas vegetabi- 
lium ad motum tumultuarium excitavit, ita fulfurez aríenica- 
les cupri in multó vehementiorem motum ab igneimpulíz fue- 
runt. Ab acutiflimis itaque elementi hujus particulis paíte ,bu- 
tyri, & cafci liquefadtio fucceffit, & fimul cupri pori ampliores 


redditi func, unde vegecabilibus acidis patentior aditus in cu- 


prum conceflus, atque arfenicalibusin metallo harentibus ad fa- 
ciliorem & copiofiorem exitum via aperta fuit. ; 

. TToritaqueacida corrofiva in paíta unita , poftquam hzc in 
ventriculum pervenit, atque per fermentationem in chylum 
' tranfüic, lecalem in eodem tragoediam inchoarunt; quz ante- 
quam explicetur, neceffarium cft oftenderc, in quo arfenici vis 
confiftat , quia plus minus in omnibus mineralibus inveniri cun- 
€i adfirmant. Quo in pun&to, ne ab oraculo ignorantie, oc- 
cultas qualitates innuo, idiotis tantopere venerabili, à prudenti- 
büs veró quód vere idez notitia eos deftituat credite , refpon- 


füm petamus, opportuna arzipiemus media, quibuscum verita- 


tem indagare licet. | 8 

In rebus obfcuris effe&us ignoti cum illis, qui à caufa ma- 
nifefta dependent , conferri folent, & quando utrique in pluribus 
 circumftantüs conveniunt;ignotam caufam cum manifcíta s 
H2 2 itus 


A 


e 


m 


6o Obfervatio X11I.. 


L] : 2^ : / 
litudinem habere poffe, inde deducitur. Hoc primo tamen in-- 
B " v, & . M4 
dicio non contenta virtuofa curioficas, ut-€ó magisres clara fiat, 


er mechanícam ex compofitis principia feparat,qua oculis ex- 


pofira evidenter eadem cognofcere facit. Circa arfenicum ideó 
poftquam experimentales Philofophi , animalia ab cointoxicata  . 
copiofoaquz potu fe liberare obfervarunt, arfenicum effe vali-. : 
difimum exficcans concluferunt, quandoquidem aqua; poten- 
tiffimum humectans , ejusdem fic antidotus. Cujus conclufionis 
in confirmationem , mineralis hujus , ceu in cupro factum eft, 
partium feparationem inftituentes, illud acutiffimo fulfure & cau- 
ftico fale abundare detexerunt. Rejectà itaque occultá qualita-: 
te, mortiferam arfenici operationem in exceffiva ficcante, & pra- 
potente corrofiva virtute confi(tere decretum fuit, quo acidiffi- 
mo fülfure & fale adurente corporis partes lecaliter lacerare ,at- . ^ 
que ejusdem fluida devaltare valent. Et quia duobushifce vio. 
lentis corrofivis cetera etiam in cupro contenta fe uniunt, viri- 
de eris nomine veneni prudenter infignitum fuit. DU. 
Cum przterea paftam coctam &repofitam, propter tot ho- 
rarum tempore aftivoin vafe aeneo moram ;,acidis acutis GGeru- — | 
ginofis partibus effe imbutam , atque idcirco venenatam, firmo - - 
ftet fundamento, viride eris efle venenofum, fequitur. Quo- ^. 
rum experimentorum veritatem aliis quoque exemplis auctori- — 2 
ras graviflorum authorum, adduc&tequerationcs, aliisetiam tem- | 
poribus confirmarunt. u:c 
Nunc modum confiderare oportet, quo acor pafte & ful- — 
furis arfznicalis veneni Monachas adfligere & unam earum pro- 
fternere valuerit. : [anuo us 
Dum itaque cibus iftein ventriculum delatus fuit,fermen- 
tum hujus cum illo fe commifcuit, nec tamen naturalis & beni- 3 
gna fermentatio, per.quam partes pure ab impuris feparari de- — - 
buiffent,fed tumultuaria ebullitio fucceffit, que molefta inquie- - 
tudine turbarum exortarum indicium prebuit ; à qua paftae acor 
filveftris, & fulfur cupri arfenicale fe extricarunt, atque fermen- : 
tum: ventriculi immediate peffundederunt. | Hac in libertatem | 


[s ——- — Mors in olla, feu de cupreovum vaforim noxa. L6 


fic pofita , fibrillas, ab humido prius defenfas , ut primum impce- 
cum , quamvis non fine immenfío dolore, tolerarent, invaferunt , 
. quz obconfumtum humidum fuum arida & tenfz,ac ita multó 
fenfibiliores reddite , dolores acerbiffimos concitarunt ; à qua 
ventriculi adflictione pars cibi craflior, in qua falia fixa minera- 
lia cauftica (que dubio procul reliqua etiam falia fixa infecerant 
& corruperant,) harebant, in inteftina deuufía, fibras etiam eo- 
| rundem torminibus laceravit ; qua violentià fpaftici exorti mo- - 
| tus, impetuofos vofnicus & furiofas ventris dejectiones induxe-- 
| runt;pro quibus nempe ferofitas abunde fuppetebat, cum fibra 
| eàdem, quz violentum fulfuris arfenicalis impetum aliqualiter 
| impedire potuiffent , privarentur, atque ita fulfuri ifti easdem in 
- przcipitem motum verías inteftina concitare haud difficile ex- 
Eois : ; | 
Talibus & tam copiofis evacuationibus, ad quas fortaffe be- 
nigna lympha ; partibus humectandis , maflz fanguinez fluori 
concitando, & fixationi impedienda aliàs deftinata, fuit coacta, 
fitis molefta accetfic, à foidorum confufione adaudta; ob quam 
nempe non cum eadem facilitate ab iis feparari potuit, cum qua 
| impetuoseé evacuata fuit: — Per violentas tot acutiffimorum dif- 
| folventium irruptiones , quibus fluida & folidas corporis partes 
| adgreffa funt, delicatiflima fpirituum ftru&tura dubio. procul 
| proftrara & deformata, puriffimusque füccus, à quo oriuntur, 
enervatus ac feré deftru&tus fuit. Si ali diflolutioni magná ex 
| parce fluida funt expofita, neceflario in genere venofo excremen- 
| ta tenuia & craffa, fed mordacia abundarunt, undecunque in ar-- 
teriis & venis turbida colledio folutorum fuccorum contigerit. 

Ex tam fingularibus pramiffis , cujus nature , & quàm vehe- 
mens in vafis fluidorum impetus fuerit , nec non quàm ceffreni 
" impetu idcirco confuse circulaverint, intelligi poteft. —————— 
— Deploratis hifce malis univerfalis acceffit febris, cujus vera 
| idea patefcet, fi orgasmi tam impetuoft & univerfalis authorum 
. conditio perpendatur.. Cum fulfura aríenicalia primatum ob- 
 gnucrint, & cum fluida falia cauftica mineralia, acidaque filve- 

uc edil | fuia 


————À MÀ o —MÀMÀ D sS m 


ACT E pm Y. 

45. Obfervatio XIl..— TM 
ftria acutiffima fe commifcuerint, ob congeriem tam petverío- — . 
rura hoftium, febrem hanc verum characterem maligne febris — ^ 
habuiffe, manifeftum redditur. Admirationem itaque meretur, . 
quód una fola ex tribus Monachis, quz de cibo hoc comede- 
runt, perieric, dum caufz tot malorum non folüm apte fuerunt, 
quz fpiritus & fluida , fed partes etiam folidas deftruerenr, udi 
illi, quz inde obiit, accidit. | e 

Praíentes circa paftam co&am confiderationes fortaffe in- 
fufficientes videbuntur , fi communis opinio'berpendatur, quod 
agyrte fimili pafta fe premuniant, quando ad conciliandam an- 
tidoti fuc contra venena fidem, eadem devorant. Uti(verum-- 
fit, vel falfum, ) experimentum hoc non rejicio, ita non tantum 
paftam coctam, fed lac eriam, butyrum; aquam, modó in pro- 
prio fuo & naturali ftatu fint conftituta, optimam prebere an- 
tidotum ftatuo.  Verüm prafent in cafu, in diverfo ftacu paíta 
noftra inveniebatur, quia maximam akterationem.ab ambiente 
calidiflimo fübierat, viridique etis impregnatafuerac. Tamlon- 
gé idco à vero aberat, paítam hanc fuiffe antidotum, ut potius - 
corrodentium venenorum íeminarium evaferit. j 

Ut viridis «ris vim venenificam confirmem , notabilem hi- 
ftoriam preíend noftre admodum fimilem, jam ante quadra- | 
ginta quatuor annos ab unico meo,in Medicina Doctore,ex- — 
 cellentiffimo D. Jofzpho Vallisnerio, optimo tuo avunculo mi- | 
hi narratam proponam. Omncs puellae in domo SS. Trinitatis | 
urbis Regii , in quam virgines urbanz , patre & matre orbata 
recipiuntur , aliquando poft prandium horrido voritu, tormi- 
noía ventris excretione , aliisque diris fymptomactibus fuerunt: 
oppreflz , ut veneficium ipfis accidifle crederetur. Prafato | 
prudenüiffimo Medico in confilium vocato , cum univerfalem 
ilam adflidionem obfervaffet, & quem cibum comederint,  . 
interrogaílec , co&tam paftam ; refponfüm fuit. Coquarum, || 
an ollam ab immunditie expurgaverint, interrogatarum titu- — | 
bans reífponfio, dubium eum reddidit, an debita fueric adhibita: — 
diligentia , idcirco ut in rei veritatem devenirct, ollam adporzari. — 

| 2 (jue - 


PX 


Herm 


AE 3 CERNI à Lr T T SA s WT ; E "Á 


A 


8 0 HMort in ollas feu de cuprevm oafovim ma; €3 


- juffic, in cujus margine cum arugo compareret, univerfale- 3c 
s quale malum à partibus venenatis erugimis dependere judica- 
"vit Non obftante,fimplicem paftam, nec diu in olla commo-; - 
ratam fuiffe, haud parum difficultatis tamen cura attulit; & quid 

non factum fuiflet, fi butyro & cafeo condita, per viginti qua- 
£uor, pluresve horas ab ambiente aére alterata fuiffet; ficuti no- 

ftro in cafa accidit? | ! 


: x OBSERFATIO XIF. . - 
Ds. D. JOHANNIS DAVIDIS 
'"MAVCHARTI, 
ir qu. : 
— Delf/churie & Colice letbaliuta caufa infolentiori. 
Hirurgus quidam noftras , etatis paulo fupra quadraginta, 
urn: fexennio, poft varios fcorbuticos infultus ,.& diutur- 
num Ele&tuárii antifcorbutici ufum , acidulas quoque verno 
| tempore, tanta cum euphoria bibit, ut totus fibi refticatus, & 
quafi rejuvenefcens videretur, uti quidem tam mihi quàm aliis 
1 retulit non femel. Die quodam alacrior; cum ante meridiem 
| muneri fuo debite vacafft, in prandio fentit fe fubito , & quidem 
1 fepetità vice ad urinam reddendam ftimulari, utut vix unciam 
1 fimul excerneret , fed (ine dolore. Paulo poít rediit urinandi ^ 
! conatus, fed jam inanis, & poít dolorificus, per omne mormen- 
1 tum crefcens , ica. ut meum imploraret auxilium.:' Animo in 
1 varias cogitatiordes acto, & poft multas interrogationes nihil 
| aptum reperiens, fuadeo ufum Ol: amygd. d. cum ana Sir. viol. 
fed fine emolumento , quin potius eger ob doloris vehemen- 
| tiam ,-ejulare primum mox vociferari cogeretur. | Applicata. 
| varia. lenia diuretica , mucilaginofa , oleofa , facculi, cataplasma- 
| ta, fed omnia incaffum. — Ad vefperam fucceifit alvi excretios - 
| (dolore interim ex pubis regione ad umbilicum afcendente ) 
[primum ordinaria, mox liquida alia , tandem & hec. fubftitics 
rd de | Íecuca 


x : Y 


D E Mr pr dM m 


"fecuta veró eft colica, mox iliaca paffio canta, ut egerad defpe-  ' 
rationem adigeretur, ego veró, & mecum omnes adítantes ad... 
commiferationem & fudores. Omnia in pejus ibant ad medi- 
am no&em usque; fruftra ulterius adhibitis duobus clyfteribus . ^ 
emolliencibus & anodynis , atque omnibus aliis, quz methodus |. 
medendi requirit. Secunda noctis hora, que erat decima quar- 
ta ab acceffione, moritur, feré nihil convulfus, — Altero die ca- 
daver aperui, inveni totum abdomen pure repletum , cenui, fla- 
vo- gryfeo , adeó foctente , ut deliquium & vomitus vix reprime- — ^ 
rentur mihi & miniftranti chirurgo. — Erat fimul adeó acreillud. 7 
pus, ut digitos mihi arroderet, non fecus ac ex forti lixivio fic. | 
Exhaufi nihilominus abdomen quoad licuit, & puris feré men- 
furam dimidiam extraxi, Hepar,lien, renes, ventriculus, falva ;- 
inteftina flatibus non adeó diftenta, vefica vacua & contrada, 7 
pancreas fcrophulofum & durum , Mefenterium plus centum ab- — - 
Íce(fibus fcatens, quorum prope triginta adhuc claufi, fimilem 3 

iin abdomine faniem incifi fundebant, reliqui rupti; füpra me- 7 
moratram faniem profuderant. Nullus veró eorum nucem ju-. 5 
glandem fuperabat, plerique avellanz erant magnitudine. In / 
aperto thorace, ob aliorum de phthifi opinionem, omnia inte- | 
gra. Suncmihi &aliz , fere fimiles obfervationes , qua alio cem-. : 
pore communicabuntur , ubi prius videro, quid alii hac de re. 
fentiant , amicum enim & benevolum hic expedoScholion. . 4 


SCHOLIVM. 


N On admodum diffimilem obfervationem Job. Georg. Schen- .— 
ckius lib. 3. obfercv. cap. de mefent. ex Thom. /Mermanno füp-- - 
peditat, Virginis nempe, que in dolores colicis fimiles, & febri 
quotidie cum rigore infigni redeunti adíociatos incidit, atque. 
poít paucos menfes marasmo confumta obiit; in cujus diílecto 
ventre ingens copia puris, quo mefencerium refertum ac quafi 
 turgidum erat, erupit: & ZInfon. Benivenius de abdit.morb. cau... 
fis cap.33.in mefenterio juvenis alvi corminibus enccti ab(ceffum ^ 

js: | |4—- -fagnurms, 3 


De Ifchurie ci» Colica letbalium caufu infolentiori, 6g 
snagnum, in quo materia multa nigra foetensque continebatur, 
invenit. Hoc autem Dn. Authoris in fubjecto cum in mafla 
fanguincá multas acres particulas latitaffe cum perpefli fcorbu- 
tici infultus, cum ipfa puris acredo innuant, non mirum, tam 
atroces dolores à pure ex folliculis ruptis in abdominis cavita- - 
tem effufo, & obvia nervofa corpora arrodendo in fpasraodicas 


&ontractiones eadem irritante fuiffe cxcitatos. | 
L. Schróck, 


OBSERVATIO XP. 


Ds. D.JjOHANNIS DAVIDIS 
- MAVCHARTI. 
acum | De 5 | 
Opii effeBibus tribus diverfis in eodem fubjeBo , eodem 
iM. he Íempore obfer-vatis. | 


| Nte decennium datam commodató Bonneti Medicinam fe- 
| BE Lsoidem ftudiofius toto die, à füummo mane perlegens, 
| fub vefperam dolorem capitis obtufüum , mox in locum procef- 
| fus maíftoidei, dextri lateris íe contrahentem , & fub clavi forma 
| valdé affligentem nactus fum. — Toleravi primó aliquandiu ma- 
. lum, aucto veró, in le&tum me conruli, ante coenam, nihil co- 
, mefturus,nec ullus erat etiam mihiappetitus.  Crevit veró pau- 
. To poft malum adeo, ut ex pharmacoporcia Extractum bezoardi- 
|. cum b. Camerarii petendum curárim. Non poterat ftatim re- 
| peririPharmacopccus , pauló ante domo egreflus , recurrit itaque 
. ancilla vacua, cum fpe tamen, mox fecutura que perieram, Do- 
1 loris veró momentaneum augmenrum admonuit, me in phar- 
| macopolio domeftico portatili, paucos ante dies, repofuiffe fru- 
| ftulum opii crudi elegantioris ; afferri curo, & ad candele lu- 
, men; ex fplendidiori adeoque puriori parte, unguibus prope 
| granum femis deglubo atque deglutio. | Ecce? ad miraculum 
. Olférv..dcad. N. C. Cent. 4. | I | mox 


IN | —— Obférvatio. XP. 


c ESCESEUE i À I À MM MÀ —ÀÁn —A E 
mox omnis fifticur dolor, latiffimo mihi, Paulo poft fuccedic — 
tantus comedendi appetitus, imó voracitas, ut oblata ab uxore — 
duo farcimina & plurimum hordei cocti, quod alias ternis mihi : 
prandiis fuffeciffet, quafi cum aliis vorando certandum effet, - 


abligurirem velociffimé. Nec inde ulla noxa, aut, quod paulo 
plus jufto comedenti mihi fxpius accidit, ventriculi tenfio aut 
gravitas, quin potius mox in fomnum prolapfus brevi rurfus 


cvigilavi; fed tota nocte modó de praliis , contentionibus; itine- 


ribus, modó conviviis , hortis, bibliothecis & aliis garriens ,;imó 
delirans , oculisque apertis ; ut ab uxore, anxià de falute meá, nul- 
lo modo ad mentem reduci potuerim, Summo mane ad me 
rediens, nihil ulterius incommodi fenfi, dictorum & ab uxore 


relatorum fub fomniorum fpecie reminifcens, & poftea faniffi- —' 
- mus.  Sepius veró eodem Clavo hactenus impetitus , opium 


crudum non amplius affumere fuftinui , fed füuprá memorato ex- 


tracto bezoardico hoftem continuó profligare foleo. Quz, fi E 


quis annotatione digna judicaverit, me habebit gratiffimum. | 


OBSERVATIO XFI ira 
Ds. D. JOHANNIS DAVIDIS | 
MAVCHARTI. 
De | 
Urine difficultate € Tenesmo à Venere nimis. 


V' quidam prope quinquagenarius, literatus, ab anno viduus, 
juvenculam duxerat — Paulo poft nuptias fenfit primó do-. 


lorem obtufum quafi ex frigore; in lumbis, mox urina difficul- 
tatem, tandem & tenesmum. — Accerfitus, dum in varia phoe- 
nomena inquiro, refertur nihil , quod mihi fatisfacere poffet, 
tenesmum tamen ex hamorrhoidibus eger, qua ipfi non adeó 
infuete erant, deducebac. — Chirurgus camen loco dolente in- 
fpecto, nihil fe deprehendere affeveravit. Adhibita varia, qua 
methodus medendi fuggerebat, fed fruftra... Dum veró de hoc 

| P «gro 


) 


/ 


De Urine difficultatà efl Tenetmo à Veneve nimia, SUNT. 


Ln —ÉÉ!————————————— (S 
zgro forte cum alio, mihi amico colloquor, hic audacter cau- 
fam retulit in nimiam , quam pro viribus hujus &gri, venerem, 
| in juvenculz gratiam, repetitam. — Ridenti mihi propriam op- 
pofuit experientiam, fibique cum à quodam Antecefforum meo- 
| rum oleum rerebinth. ad 9f in jusculo datum, & exterius lumbis |- 
& pectni illitum cum euphoria, refert. — Perfuafic ut idem ten- 
, tarem in meo, optimo cum fucceflu , qui etiam poftea eandem 
fubfuiffe caufam , cum rubore confeffus eft. | 


* OBSERPAT1O XVII 
Ds.D. JOHANNIS DAVIDIS 
| MAVCHARTI. 
^ i : Joe *- 
Struma feliciter fuppurata. 


Uftica quadragenaria, à decennio bronchocelem pugni ma- 
gnitudine contraxerat , ex fublevatione graminis madidi in 
. caput. Ante octiduum poft rigorem brevem quidem fed vehe- 
? mentem calor praternaturalis cocius,firis,laffirudo enormis, con- 
! ftipatio, anorexia, cephalalgia invaferant, Hactenusnullo ufà eft 
| medicamento, cum veró füummé jam (1702. d.53. Decembr.) fic de- 
; bilis, & omnia in pejus ruant, petic confilium. s Aq.angel. ga- 
. leg. carduib. ana $ij. cinnam. fine vin. 2j. Liq. CC. fuccin. 5p. Tinct. 

bez. zj. anod. 2j. Ant. diaph. sf. Sir. rub.id. £j. m. d. €. Sráfftiae8 
, OBafftr bavon wol umacfdyoendt alle &Ctunb smoen. goffel 

voll au aeben, — Biduo poft refertur: eam mixturá prafcripcà 
, cum emolumento ufam , heri melius habuiffe , hodié quoque fine 
. calore praternaturali totius degere , appetitum rediiffe, alvum 
. fponte folutam. Sitim veró continuare, & collum totum rubere, 
| bronchocelen maximé , ibique dolorem efTe tenfivum & pulían- 
, temi, Suafi mixtura reiterationem , & ut bronchocelz imponatur 
| Emp/aft. diach. c. gum. atque malacticum ana mixta, defüper veró 
, cataplafma ex emollientibus & radice fcrophularie. Triduo ab- 


I2 hinc -— 


Nr Óbrvado XPIIE 1. 1 
hinc omnia pejora phoenomena ceffant ; tumor mollis eft ; & ma- 
teria in eo fluctuans tangitur.  Aperitur ergo lancettá, prodic 
pus bené co&tum , cum euphorià aegra ;& vulnus aliquandiu à 
Chirurgo apertum tenetur , adeoque mulier hec non folüm à 
pradiétis moleftiis, fcd & à bronchocele penitus liberata eft, col- 
Io jam adeó gracili, acfi bronchoccle nunquam laboraflet. 


OBSERFATIO XVIL ——— 
Dx, D. JN OHANNIS DAVIDIS 
MAV CH AR T I, 
De uus 
Vulnere cordis fimgulari , letbifero. 

. fflles quidam ab Officiario glande plumbcá ;defüper ex fclo: 
iV peto feu piftolide per dorfum rrajettus, mox, poft vix tria 
prolata verba, mortuus conciderat. "Viginti horispoft mortem 

à me diffe&t , finiftra thoracis cavitas tota, fanguine nondum 
coagulato repleta, dextra vacua, quarta dorfi vertebra penitus — | 
conquaffara , quinta aliquomodo lafa;, funt inventa. Globulus  - 
yerÓ per ramum arteriz. pulmonaris dextra extra pericardium: — 
tranfiens, & in ejus cavitate defcendens , intra pericardium in ba- 
fi cordis prope valvulas (emilunares exierat, mox veró rurfusy . - 
prope auriculam finiftra, per obliquum, in ventriculum dex- — 
crum fe irimerferat, acque fine dilaceratione columnarum &fi-.— - 
brarum: ejus in parte acuminatà córdis prorumpens, & intra! | 
-duplicaturam media(tini cranftens , inter cartilaginofos proceffus — 
fterni, qui cum quarta & quinta cofta combinantur, illaíaà cute. — 
quiefcebat. Situm demortui, in quo fuerit cum occideretur , 
vix capio, cor veró in diaftole traje&tum conjicio, & copiofum: 
fanguinetà , quem ex dorfi vulnere mortuus exfadavcerat, quós — 
que thoracis pars finiftra fuerar repleta, ex folà arteriá pulpmag- — — 
eari prodiffe credo. OO 


OBSER- 


r] 


De Pulstre bepatis enormi , tertio demum die letbaii, d 69 
». AQBSERFATIO XIX. 


Ds. D. JOHANNIS DAVIDIS. 
MAVCHARTI, . 


De: 
Vulnere bepatis enormi , tertio demum die letbali, 


| Hes quidam Cafareus , ex legione Cufana, ab expeditione 
| Ms per noftram regionem ad Rhenum rediens ,à con- 
. tubernali prater intentionem, ex piftolide glande plumbeá tra- 
| jetus; 1704.d. s. Septemb. & ad chirurgum | noftratem devedtus 
| eft, uc fanparetur. Vulnus erar in dextro latere, ejusque cofta 
| fexta, in ipfa curvatura, pergens digiti longitudine fuper ipfam - 
. coftam, dorfum verfus , ubi aliquid ftylo quzrentis obftabar (em- 
"per, fcabrum & afperum. Per vulnus ftatim poft lzfionem 
mulcum fanguinis finceri manaverat, me prafente vero, d. 7. 
I Septembr. tertio poft vulnerationem die, detedtum, vix Zij. fan- 
! guinis jufto nigrioris, ferofi, non pumofi profudit. Suafi fta« 
! tim incifionem , ad illud obftaculura usque , quam tamen chi- 
Jurgüs in craffinum diftulit fimul referens fe vulnerato heri pul- 
! Yerem contra cafum Auguft. cum equali pondere oc. eancr. 
| ppt. in aqua petrofclini exhibuiffe,unde ítatim melius habuerit, 
- fed paulo poft ingenti dolore in pectine oborro, denuó fumpta 
. petrofelini aqua , & oc. cancrs ppt. multum fanguinis cum uriná 
| reddidiffe,fécuto levamine. N unc nulla adeít refpirationis l- 
fio, tuílis aut excreatio , é contrario tenetur ànorexia , przcordi- 
| orumque compreffione ; & alvum egerendam frequens fed ina- 
| niis eít irritatio , urina difficulter prodir, cumque grumis fangui- 
nis, pailec &ger, nec tamen debilis eft, quin potius absque ad- 
| jumento & le&o furgit, ad fcllam abit; magno conatu feces ege- 
 Fére tentat, ficis mediocris , nullus rigor, calor p. n. non inrenfus, 
pulfus lentus fed equalis, nulla cordis palpitatio. D. 8. Septemb, 
, mane hora 5. vocor ad eundem reperio (ammé debilem in fel- 


L fcdeneim,  Mukum (anguinis per vulnus manaverat, itidem 
: i3 Áctoft. 


b ds Volo Aui vost M e 


e —ÀàÓ 


ferofi & nigrioris , turunda & em plaftra abierant , quod totanocte - 

inquietus, in finiftro latere quiefcere fruftra centaflet, revolucus 
in dextrum melius quidem habuerat , fed tanrum fanguinis ex 
vulnere profluxerat , ut per lecum pilis equinis fartum, eite 


Statrage mit aefottenen $aat/ atque ftramentum fübftratum . 3 


mauárit. Unde furrexit ipfe folus, candelam popofcic, & faris — ' 


alacriter locutus eft, etiam nunc mecum, mox deficere vifus,de- — — 


ligato rurfus vulnere , ex quo vix aliquot gutta fanguinis fub de-' 
ligatione prodierant , in lectum repofitus eft. . Reftauratushinc 
variis, uccunque melius habuit. Hora 10. matutina vulneris ul- 


terior apertio, ut randem conftaret, quorfüm id pertingeret,ad — | 


pericum agri eft infticuta, vulnerato furgente adhuc absque ad. 
jumento, & fe&tionem, absque doloris, ut videbatur, fenfu tole- 
rante. Tum demum patuit vulnus penetrare in cavitatem pe- 


Goris, coftà fextà penitus diffradtià, quod omnes mirabamur, -— 


absque ullà dyfpnoea, ha&tenus obfervata, fieri potuifle, ulterius 


veró quorum abierit globulus ne divinare quidem licebat. A 


meridie fenfim fenfimque debilior factus, & pulfus magis magis- 
que imminutus eft, nec camen adhue ulla dyfpnoea, cuffis; fin. 
gultus, palpitatio &c. aderant. Offam comedit, folus furrexit; 
deligationem fella infidens absque deliquio fuftinuit, qua foluta 
in lectum fe folus contulit, ita ut pedibus ei infifterec, & deinde 
fe in eum fübmitteret, Praícripra cum rurfus lenia diuretica, 
ob compreífivum dolorem in pectine, & pruritum quendam in 
glande. Interim «ger fputo, absque ullo vomitu, multum bi. 
lis amariffimz & crocez faliva dilute expuit, ita ut pavimen- 


tum & lectus croceo colore tingerentur, & paulo poft in grave . : 


deliquium incidens, vires quidem aliquomodo recepit, at circa 
horam 5. vefpertinam expiravit , absque ullo fingultu, & cum — | 
levifolum oristorturá. | Cadavere aperto, thoracis cotum latus — 
dexterum fanguine grumofo plenum reperii ad tb. x. ad mini- 
mum, unde denuo vifcus quoddam pectoris lafum fufpicatus, 
dum ea utrinque verfo, nec tamen quidquam reperio, fangui- 


nem extravafatum exhauriendum duxi, Quo plus veró exhau- — | 


riebam; -. 


De Vulsere hepatis enormi tertio demum die lethal, : ^O" 


tiebam,eó plus aderat. Tandem inveni globulum, non ut ex- 
terioris vulneris dudus monílrabat , recta via in pectus; 
fed oblique defcendendo per diaphragma penetraíle. Ab- 
domine igitur aperto ; idem fanguine plenum reperio, quo 
exhaufto , reperii foramen magnum per hepatis lobum inferio- 
| rem factum, & globulum hinc in dorfum juxta fpinam pene- 
, traffe, unde etiam quarta folüm. ejus pars extracta eft , tota ni- 
- tida , acfi cultro ica fecta eflet, ut credam talem in fclopetum feu 
| piftolidem infertum fuifle, quod interdum ufu fit. Mirabar 
! fummopere , hominem hunc toto triduo fupervivere potuitle, 
' & quidem fine infigni phoenomeno, parte tam nobili vulnera- 
|! ta, & tanta cum fanguinis deperditione, ut de fitu vulneris, quem 
| tie lynceus quidem conjeciflet, nihil dicam, 30 


| CMarbaco Auguflam Vind. 4. 25. Februarii 
à An. 1706. "iffa. ) 


E OBSERVATIO XX. 
Dx D. ANTONII MARLZ SAPORITÍ. 
| icti De 
Sinsulari fudore [anguimeo., 

|'* WOneftiffima , vifendzque fpeciei juvenis, cui natura ad 18. 
|&. Rannum integerrimam valetudinem, hilaremque genium de- 
derat, pet multiplices nunc du&a morborum modos incidic iri 
fluxum fanguinis ex inufitatis partibus; & tandem in deterrimam 
|partialis fudoris fpeciem ex ambitu corporis. Quamprimum 
iin eà «tate conicipienda fpei aptiffima gravi fenfü correpta fuit, 
|poft diuturnum ftomachi laborem ccepit fanguinem tuffi expuc- 
e occafione ementite pleuritidis, qua die nona Aprilis febrici- 
tabat cum dolore lateris, & difficili tefpiratione. — Quarto in- 
fultus die thoracis rmotbo evanefcente, capitis dolore, quo & 
antea laboraverat, gravari, & fine levamine fanguinem fundere 
€ naribus obfervabatur; quocirca bujus copiam é pede detraxit 
| hui à ; Chi-- 


vL | ur Obferuatia XX. 


Chirurgus familiaris , qui bis. eductum primis diebus ex brachio — 
gelatinofum infpexerat. Verüm haud potuit decreícere more 
bus, qui conceptum virus in promptu habebat movere ad ulte« | 
riora ; hinc fuperaddita eft afflictee Juveni eardialgia , unde vo-- 
mitus primum vifcidi, & viridis humoris, mox fanguinis , nec 
proinde capitis egritudine allevabacur , quia circulo quodam or- 
dinato recurrentibus purpureus liquor ex ucraque parte, & ad. 
multos dies prodibat,. Malorum importuna viciffirudo nimis 
adhuc iacrebuit, cum circa initium Maji erumperent menfes, & 
prout ipfi mos erar, in fufficienti menfürá. Quid inde opina- 
retur Chirurgus, qui usque modo folus curationi aderat, haud 
potui ab ipfo edifcere, Manna potionem exhibuit poft fceptimum 
diem , & ab cà licet non parum perturbata in pejus ruere egra- 
videretur attamen pauló poftea febris in torum ceffayit, quar 
antea plus, vel minus una cum vigiliis ingravefcens fuerat con- 
tinua. "Vix per integram hebdomadam habuit otium morbus, 
cum febris rurfus invafit comizata dolore arcuum, & potiffimum | 
ventris , quibus licec fefe citius expediverir, abfumpto nempe 
oleo amygdalarum dulcium recenti fine igne extracto, nihilo- 
minus conítans vomitionig moleftia , & fanguinis jactura fum- E] 
qmoperé urgebant. À - 
Diro fymptomati, ut occurrerent. clariffimi Medici confu- — | 
luerunt in minori dofi, & per vices fanguinem ex falvatellà ex- — 
trahere , anodyna , adítringentia, & alia quamplurima adhibere, 


quod etfi executioni mandatum fuerit, inconftanti methodo pro- 


cedens affe&us frequentiores excretionum vias feré omnes cum 
attigiflet, cepit per inufiratas errare. | 
Cum igitur circa initium Junii thefaurus vitalis ex auribus — 
effluxifler, pauló poft curiofiori fpeCtaculo ex acumine digitos 
rum primó manuum, deinde pedum fe fundere vifus eft. Mox. — 
ex umbilico, & ex angulo oculi, hinc pluries per füdorem,inde 
tantüm ex medio pe&tore, poftea ex pede, eoque loci, ubi run- 
. itur faphena; randem ex utraque voláà manuum, & ex oppo- 
firà parte; poft vriduum ex mento, nodu ex acumine linguz, — 
M3 —— 


De fingulari fadore fanguineo. — r $t 


ica ut 14. dierum fpatio difcrimen hoc, veluti fabulofum , maxima 
ex parte abfolverit. t 
Motus novitate rei, & amicorum impulfu veni ad juve- 
nem, quam miratus viribus mediocriter conítare, & jucundo 
vultu fingula mihi enarrare, prout ab aliis audiveram. | Adhuc 
cerni porerat fuperftes cicatricula in vola finiftra manus ad in- 
ftar. inzqualis puncture leviter impreffa , unde fanguis pridie 
| fluxerac, retulitque id non fine fenfatione trifti factum fuifle , uci 
| femper contigerat, cum ex fpeciali loco prodiret. — Ubi veró ex 
| pectore, aut aliis partibus fudoris fpecie emanaverat, nullum 
aperti pori reliquerat veftigium 5 id cantüm ex indufiis patebar, 
quorum duo vidi ad latitudinem fcuti aurei cruore rofco fparfim 
- colorata. Die r4. Junii apparentibus menftruis jufto copiofio- 
- ribus, indefublatum morbum nonnulli crediderunt, potiffimum 
. quod viginti dierum inducias feciffet. — Verüm inchoato altero 
fudoris exordio, & ad multum temporis procedente mifella de- 
. bilitari fentiebarur, & fanguis difcolor apparere; hinc recreandi 
' fpiricus, mutandaque fortuna gratia in alium aécem fe cranftu- 
| it, At qualis fecefferat , rediit ad urbem die quinta Augufti, 
| imó infirmior, quod prater morbi acerbitatem , artis quoque 
? methodo exhaufta ulteriorem jacturam fuiffet experta. — Hinc 
| non diffimili modo progrediente egritudine, & paucis tantüm 
. habitis intervallis cffundendo fanguinem modó ex unà parte, 
| modo ex alterá, fzpius per fudorem, quod reliquum erat ejus- 
. dem menfis, & medium Septembris confecerat.  Petii «gra do- 
| mum, & confabulando diutius cum immorarer, accidit, quod 
forté expetiveram, ex dolore lancinante in extremo unius digiti 
, manus admonitam fuiffe , fanguinem inde exítillaturum, quem 
. notavi , veluti ex profundiori pun&tura, mox ex alterá parum 
| diftante guttatim decidere, & indufium fupra pe&us recenti ma- 
. cula fignari viderem, priusquam recederem. 
Poft criduum mirabiliorem fanguinei fudoris copiam. ex- 
, hibuit, quo multis crucibus , aliisque characteribus Divinz 
.-paffionis indufia fupra pectus depingebantur. — Hujus rei primi 
Obférv. Acad, N.C. Cent. T. — K inípe- 


- ^ cU ,£ 


bU 


Ue COM XXe 


inípectores Aftrologis affimilandi videti potuerunt, quod ut ifti 
ex ftellis , ita illi ex fanguinis afterismis varias figuras propria imas 
ginatiote compohérent. Vere tamen, clareque apparebant fi- 
gura. ride factum id fuerit; prorfus ignoro, & quoniam fa« 
cri Antiftites id ftrictius inquirendum minimé judicarunt , ica 
veritati fuz omnia relinquens ad finem hiftoriz redeo. | 
Vel nullum , aut exigui fudorem momenti deinceps paffa 
eft , attamen reticere nion debeo ex levi excoriatione , fupra mal- 
leolum cafu torture pedis facta, uberiorem inde penum ferofi- 
éatis effluxiffe , ut ftypticis remediis, & compre(lis fafciis non fas — 
cile fifteretur. - RECEN | n UE 
Inauditi eventus difficultas commovit ingenia Phyficorum ; 
nori naturale prodigium exiftimaffet vulgus, nifi plures hiftoriee 
in promptu fuiffent. Omnium fenior Medicus ( Fabricius fcili- 
€et Ardiforius) qui nonagefimum tertium attingit annum , retu- 
lit mulierém annorum triginta feolim curaffe; cui fappreíTi erant 
inenfes, & fangüis ad miultüra tempus ex oculi angulo fluebat; 
tevocatis nimirum menfítruis ad confueta nature. — —— 
Extant &ália exempla videnda apud auctores, Benivenium 
hempe, Hollerium &c. Attamen horum omnium aliqua in- | 
 eulpandà venir caufa, unde fanguis extra vaforum confinia co-  - 
£erctur, In prafenti cafu alio ratiocinio procedendum eft, quód | 
obítructionum idea non obícuré locum non habeat. | Sangui- 
nis tancüm fubrilifima crafis in confpedum venit, unde color ' 
ejusdem rofeus ii principio, mox dilutus fatis apparuit. Nee. 
liquis dicet in principio obfervatum fuifle gelatinofum ; hoe 
enim minimé eviricit crafliorem fubftantiam, fed partium ran- 
tüm concrefcibilium majorem clixationem, idque praefertim fig. | 
obvium ; cui inducitur ingravefcente febris acceflione. — Pluri- -.- 
bus abhinc annis aderam , cum nobili filiola occafione acuti mors — / 
bi vena cunderetur, & vidi album ferum; & tenue emanare loco | ? 
cruoris, G& concrevit. Attamen haud inficior, eam caufam, ut- 
adzquatam minimé pofle fufficere multo minus pofle arrideré - ^ 
Natur& myítis , quibus certam, & infenfibilem quandam iu 1 
Im difno- 


| De ffngulari fudore fanguine, "ou e 
difpofitionem hariolandam mitto. Hoc ftudium deponere me 
plura docuerunt, non modó,; quód praxin exercencibus, cum 
ad minus fenfibilia diftorquemus ingenium , urgente egritudi- 
num ftatu, fallimur ; verüm, quia & ipf obfervationes anato- 
mice plané evincunt , utplurimum inveniri aliquod infigne, quod 
in mente excidere nunquam poterat. - 

Liceat mihi dare exemplum , quia rariffimum, etfi minus 
faciat ad rem propofitz hiftoriz. ^ Acceffit curandus nuper ela- 
pfo meníe Odobris vir rufticus, & ex multo tempore exrenua- 
tus laborans corminibus ventris, atque hypochondriorum fpas- 
modicis contractionibus ; nil feré dejiciebar per inferiora, & con- 
tinuo languore exolutus fpiritu tandem defecit. Non eflet; 
qui non deduxi(lec morbum hunc ad ficcatorium ab Hippocra- 
te appellatum, maximé quia, quz ab hypochondriis: obítinaté 
vel deformiter procedunt, ad Prothei formam referre omnes | 
confuefcimus, hinc in ferments , & fuccis cartareis pofita caufa 
fyndromen totara explicare parum quisque laboraflet. | Aperto 
cadavere invenimus inceftina crafla , przcipué ubi in vicinia duo- 

"deni fle&untur mediis protuberantiis callofis invicem, & cum 
adjacentibus confolidata, ut obfcurum effet invicem ab alcero 
diftinguere, & quod pejus erat, eorum fübftanriam adinítar du- 

| riufculz cartilaginis concretam & craílam , ut nulla fer& cavitas. 

. amplius fupereffet. — Itaque rejiciens ulteriorem indaginem co- 

rum;qua magis recondita funt, dicam cum Philofopho morali ; 

| "Tantam verum naturam umbram efje au£ inanem , aub fallacem, | 
meque me ivafci illis , qui nibil nos fcire volunt, neque illis, qui 
ne boc quidem nobis velinguunt. Genue , $.Dec. 1707. | 


SCHOLIVM, 


Udicium de hoc admirabili Cafu lll. D. Antonii Vallisnierii , pu 
.Jblici Medicinz practice in primo loco in Lyceo Patavino Pro- 
fcíloris &c. hic fübjungi meretur ; qui equidem circa venerabiles. 
has figuras & obfcura fpeQacula primó dubius bafic, poftca is 


"6 wh.  Obfervatio XX. | 
adcuratius fizpiusque rem perpendens conclufit,, talia. prodigioía ' 

artificia , tamque notabiles figuras fortuitó pofle contingere. —— 
Unde cum ex prudentiffimà relatione Dn. Saporiti percepiffet, 
fapientiífimos illos Praclatos minimé pro miraculofis figuras iftas 
habuiffe , imó facete dixiffe, quod ex fanguinis aflerismis va- 
vias figuras propria imaginatione componerent , (ufpicari incepit, 
aut naturale, non predigiofum quid effe, fed à causà accidenta- 
li & fimplici fallacià dependere, aut ab arte quid acceffiffe atque 
à phantafià ejus, qui primo figuras illas divulgavit, aut fortafle 
etiam alium aliquem dolum fubeffe, Non adeó credibile, uti . 
vulgus facit; ipfi videtur, DEUM omnipotentiam fuam exferere. 
& oracula fcribere, ut ita dicam, curn fanguinis horrore. Sufpi- 
Catus itaque fuit, mediante commitlura vel interftitio mufculo- 
rum, fternique & coftarum eminentia, juxta cum aliquibus in- 
dufii, quo Virgo induta fuerat, rugis ac plicis figuras hafce ácci- 
dentaliter oriri potuifle, uti fzpe in trabibus aut parietibus ab 
aliquo liquido fupra cos defluente varias curiofiflimas imagines. 
fortuito effigiari cernimus 5 aut quale quid Pictori illi contigit, 
qui ex indignatione fpongiam madefactam in faciem equi depi- 
éti conjecit, à quà is perfectionem , quam Pictor delineaverat, 
imó novam fortatle fpeciem & gratiam obtinuerat ; aut etiam 
Virginem aliquod. devotionis monumentum ex collo pendu- 
lum fupra pectus nudum geftaffe, in quo figura illa facre acu 
depi&te vel efformatz fuerant, qua fortafle infüper ab aliis vi- 
cinis partibus codem fluido & tin&to liquore humectate, ipfis  ' 
inflar typi eminentioris , fupra indufii planitiem formam fuam . | 
impreflerant. Id quod ipfi verifimile videtur ex duabus literis, 
quas fecunda Figura, d. 18. hor. 13. obíervata, fiftic; A g, ubi al- 
tera S inveríum exhibet , ceu illi accidit, qui negligenter typos 
collocat, ubi femper illud , quod eft in parte dextri finiftram, 
& quod in finiftrá, dextram partem ab impreffione fübíequente 
occupat, (nde litere ifte in pentaculo recté quidem fe habe- 


bant, in indufio autem inverfz comparebant ; ex quo dubium |. - 


omne, quod fallere poflet, detegitur, Prudenter tamen Dn. 
jg ul . Sapo- 


n 
: In 
Mim D» 
j H Di Pri sr ft i 
TEM irn " ' 
"hrs x 


y, PAUTT (n 


abi i M M 


ERIS oy 
25cm mp E rri S 
L " dpt mede 


A D SÉ - z rs e» : 
i y * 
x x NS 
53 e 
1 ' 
Y x á 
a Mrs E ) 
3: 3 ) 
; E s : 
1 : H A 
K Xe: " we m j 
2 * 
- ; i x U Hd H - i 
k * i . 
i * E ss 
P Y E Ew ; 
e » S 
* A 1 
1 i 
" V x : t 
j 2 i cn , : 
, BL * ^ -^- 
Y 
e Y" x 
Y M * t 
, L 
m 
« " . * 
^ 3 
A 
Ve x 
LU x 
D det 4 * d 
vot MEA : s 
l 
, NI I 
" * 
] 1 d 
"T f 3 " 
" ^ 
] Le d ; 
j ^ » t€ 
T L 54 , 
[,» , Ld 
! I 4 SEO 
-- " f " 
* - 4 
B " 
L Y D RR 
, FX Ó 
, 
] 
l 1 ) | 
Y ' 
J 
' " 
« - P 
, ^ i 
(Cn 
* ' " ) 
- " »—- — n S : x ! * : de D : ; M TT E 
d " E : » RNC NID TENE s ; —— - — * — —— - 
d . jet eis " : " n " : " X r 
Eu Y hj ! 
de * É n » 


T | De fiagulari fudore fanguineo. a "77 

n ————————á— — Á]rim— ''] —'—J— Áá—— án P á 
Saporitus fcribit, propriis quidem oculis fanguinis ex variis par- 
tibus ftillicidium fe obfervafle , non veró ipfummert fe viditfe re- 

! fert, quomodo figura ille product fuerint, fed cantum quod 
| veré & claré adparuerint, ^ Quare Dn. Vallisnierius duplici ifto 
. modo figuras has effingi potuitle concludit, nempe aut à fortui- 
tà rugarum & plicarum interule à fanguine coníperfione,, quas 
| dein concinniorcs ille delineaverit,.qui animo erroneo & mira- 
| culis przoccupato iftas effinxerat , aut ab aliqua re collo egrz 
obftupefcentis adpenfa fuifleimpreffas. | Hunc itaque cafum ad- 
. monere poffe decernit illum , qui mirabilia amat & ftupendis de- 
| le&atur, ne mox in vulgi creduli & ignorantis, rudiumque 
. muliercularum opinionem ruat; fed rem ipfam prius bené ut 
. confiderare difcat, ne Aliffimum miraculis, quz non func ipfius, 


. tis fignis & characteribus magna politica & myfteriofa menda- 
cia ftrepat. - d 
( Excommuticatione Exc. D.D. Jobannis Bobmi, X: 
Medici Veneti d. 9. Aprile An, 1706. AAngan- Fig.r. Tab.a. 
ftam Vind. miffa.) ! u- 


UBSERLATIIO XAL oou 
'Dx. LIC. JOHANNIS HELFRICI 
j | j üu N G KE N. : | 
| po. 
[o 4Molis fingularibus. 
| (ye praterità hyeme aliquid, quod ad molarum hifto- 


riam fpectat,fané curiofi. Etenim illuftris quzdam mati- 
tata ,incirca 44. annorum , poft partum ante tredecim annos ma- 
,nu chirurgi extractum , fenfim fe malehabere ccepit, fluxu nimi- 
rum fanguinis continuo ftillante per aliquot annos. Quod in- 
commodum tunc temporis fenfim per Martem füafu D. Doct. 


K 3 ad 


| involvat, aut naturales cafus cocleftibus adícribat, aut cum mu- 


Brunneri, Archiatri nunc Palatini, ini tantum fuit fublatum; ut. — 


72 | Ol fercatio XX É. 
DUM SOR | 


ad quatuordecim dies rediret , donec fucceffu temporis | tandem. - 
in ordinem reducebatur. | Interim annis aliquot ita cransactis, - 
nimio & impecuofo menfium fluxu tentatur, fecedentibus con- . 
crerionibus fanguineis, molarum inftar , renui tunicá inclufis, 
forma utplurimum oblonga lienis inftar, & minimi digiti craffi- 
tem haud fuperantibus. Urerus fenticur quafi ícirrhofus, & ad. 
cactum duritiem lapidis adzquans ; que durities candem cedit 
& redit. Ácque hoc malo per intervalla plurimis annis fuit — 
rnolefítata, Praterità veró hyeme eodem fuit fadigata & tan- 
türa non enecia, per tres menfes, intra quod tempus, concretio-.—— 
num talium ingens numerus fuit reje&tus, maximis cum anxie- - 
tatibus & doloribus , omnibus (iae propriam formam ,lieni or- 
dinariam, referentibus. Án molam nominarem , anceps fum, 
quod cum viro commercium haud habuerit intra longum illud. 
tempus. Ipfe cum vocarer ,miras illas molzformes concretio- 
nes iatra unum diem & noctem decem numeravi. Liquidum, 
quod fimul prodit , fimile apparet loturz carnis; ceffant tamen ^ 
illa. concretiones fingulis quatuordecim diebus, fed fanguislo- . 
rure carnis fimilis fluere continuat, usque düm quatüordecim | 
dies redeunt, ubi rurfus concretiones tales rejici incipiunt. Sed 
nunc à quinque feptrimanis poftquam fingulare aliquod fal, ex - 
Martis & Antimonii fcoriis, propria manu elaboratum & cafu à a 
me inventum, propino, fingulis matutinis, ac acidulas, falcem 
ad fitim levandam bibit , przter omnem fpem fe melius habere. 
incipit, emanente fanguinis fluxu, & concretionibus illis mola- 
formibus ; imó in cantum vires recuperavit ;ut haud defierit nun-. — 
dinas hfc adire , aliquot licec milliaribus Francofurto abfi 'r- E 
Quznam hic uteri confticurio & textura fit, latet: ;fanguinem cae E 
men fingulari modo contextum ,. nec rité Ho roy o fimul - 
cauíam fovere credo, effectu ONT indu&us , qui i rantum eife; 
ftum, fanguinis texturam refticnendo praftat. 


( Francofurto ad Manum, Auguft am Viad. 
d. 9. April. 4n. 1206. me ) 


247. mS. 


ui p Delirio Juaptoimasico hg Wee Alla excrétionein Qc. v6 
EC n OBSBREATIÓO XI A 

Dx. D. GOTTLOB SCHOBERI 

| eX 


Delirio fymptomatico sa2elancholico , Purpure albe ex- 
| crelionem propter curam per-verfam impediente. 
| TXor fratris mei dilectiffimi anno 1698. menfe, ni fallor, Se 
Leser hicLipfie delirio melancholico affligebatur non le- 
vi, quod ultra 12. dies noctesque durans egram valdé arixiam 
& gemebundam reddebat, ità, ut non modó continuis lacrymis 
moerorem fuum téftaretur; cenebrasque & abfentiam hominum 
quazreret; fed etiam de omnibus, & imprimis de DEI mifericor- 
dià in futuro excremo judicio ; defperaret, miferrimeque, non 
fine commiferatione aftantium , vitam tranfigeret. Accerfitus 
facundiffimus Verbi DEI Preco; quo triftem hanc animam per - 
veram fidem incffandà DEI mifericordiá exhilararet & falvatet , 
| fed vix quicquam efficiebat. — Medici ordinarii affetum hunc 
| Melancholiam hypochondriacam definiebant , unde premiffo 
| vomitorio, ad Martialia & Aperientia, egregia in di&to affectu 
; folamina; confugerant, fed irrico conatu. Malum hoc tanquam 
| funeftum ab omnibus conclamabatur, unde ego propter ulti- 
! mum Vale accedens, ex percepto pulfu, celeri quidem fed duro 
& intermittente eftuque febrili, nec non adjunctà cardialgià an- 
xios3; fufpicabar prafentiam febris cujusdám cum difficili excre- 
, tione conjuncte adeoque fudotiferum fequens prafcribebam: 
| 8t. Sal. volat. C. C.Bp. 5uccin: Nitr-perlat, ana gr. viij.Cinab. inadiv, 
| Myrrh. elect. ana gr. iv. T heriac. coel. gr. j. M. F, pulvisproDof j. 
, Quo affumto unà cum fudore purpura alba veftigia circa pra- 
, cordia apparuerunt; adeoque de febris purpürat& prafentiá nul» 
*| lus dubitabam : adhibitis ergó necéflariis recnediis cum ori 
| modá fcbris ac delirii ceflatione purputa alba fucceffivé prorum- 
| pebat; hinc mentis totiusque corporis fürictiones ad naturalem 
| ftatüm redibant, fine ullà aut delirii ant melancholiz hypochon- . 
| driae& ad hoe usque tempus recidivá, | 


OBSER- 


à 


89 | Olferoatia X x III. id | 
(007 2o OBSERPATIO DCXOIE zm 
Dx.D. GOTTLOB SCHOBERIL . 
De 2 4 
Mirá Epilepfiá , D emoniaca dia , satrinonio ' 

cur al. 


Eati Domini Himpftelii , Phyfici Revalienfis & Mathematici ce- — - 
Bossi Filia unica, Virgo aliàs pia & pudica 18. praterpro- — 
pter annorum, paroxyímo non infrequenter affligebatur epile- 
püco. Symptomara interdum erant atrocia fatis, qua: inter to- 
tum corpus fxpius in arcum quafi concavum contorquebatur 
infigni cum clamore ita, ut aftantes fzpius de vità defperarenc. 
Declinante paroxyímo mens quidem redibat, egrota tamen le-  - 
viter adhuc delirans chartam unà cum atramento atque calamo - 
fcriptorio pofcens , hymnos aliaque carmina facra noninconcin- 
na,quz tamen extra paroxyfmum nullo modo componerepo-  - 
tuit, annotabat ; interdum etiam magná cum facund:á & aftan- — 
tium jucunditace fermones faciebar; & quidem linguà tum ver- - 
naculá, cum peregrinis fibi anteà incognitis, Hebraicá nimirum,  — 
Gracá , Latinà, & Gallicà interdum, de quibus tamen remitten- 
te paroxyfmo altum erat filentiium. — Inter alia prz czteris ad- — — 
miratione dignum eft, quód aliquando helluoni cuidam mortem 
fübitaneam prazdixerit, animzque hujus eternam damnationem — — 
multis profufis lacrymis maximé doluerit, quod etiam, proh do-.- 
lor! cum omnium ftupore infequente note cvenit: helluo enim 
maxime ebrius fcalas defcendere impotens, improvifo ac impe- . - 
tuofo lapíu ab alto vertebras colli dislocabat , eodemque mo- 
mento animam expirabat.  Pauco pofthac temporis fpatio civi — | 
Revalienfi pio ac probo beatam analyfin prafagiebat, que etiam — 
(taruto die, pregreffo paucorum dierum morbo, evenit. Mul- | 
ta quidem contra hunc morbum adhibebantur remedia, omnia — 
tamen fine ulloeffectu. — IntereaSacerdos quidam paganus,five —. 
commaifícrationis ergó, de morbi causá, matrimonio nempe de- 

OL Rega- — 


De mira Epilepfía, Damomaca ditta, matrimonio Curatà. $1 


lnscn X2 


negato, certior factus, five optimá hujus virginis formà devin- 
| €us,erga eam in amorem rapiebatur , inde celebratis utriusque 
cum gaudio nuptiis, factáque conceptione ab hoc malo immu- 
nis plané hucusque vixit, debitoque cempore embryonem fcli- 
ci partu enixa eft. | | | 
Caufam hujus epilepfiz proximam auguror liquoris geni- 
talis denegatam emiílionem , unde in proftacis caítiflhimz: hujus 
virginis ftagaando , alteratus curgefcentiá fuá fpumosá ac fpiri- 
tuosá ipfos partim Íípiritus animales inquinavit , partim partes 
nerveas has fenfibiles & per confenfum cotum genus nervofum 
vellicavit, adeoque epilepfiam dictam excitavit. Quod veró ra- 
"^ tiones reliquorum fymptomatum attinet, quatenus hzc ineru- 
dita virgo in paroxyfmorum declinatione verfus non inclegan- - 
tes confecerit, orationes concinnas habuerit , linguis anteà fibi 
incognitis locuta fit, futura previderic, hoc eft, de quo omnes 
| ftupefcebant. Maxima Concionarorum pars totum negotium 
? aftutis Diaboli centacionibus in pia & caftiffima hac virgine attri- 
buebant ; unus ac alter veró Sagaciorum Medicorum anima ra- 
tionali ab omni corporis commercio, vi conftrictionum epile- 
pticarum exclufx , in (e reducta, fibique relicte rediffimé ad- 
 fcribebant. Anima nimirum rationalis particula eft illa aurz 
! divine omniícia, mediante quidem fpiritu feu principio vitali 
| tanquam vinculo corpori noftro jungitur , cum hujus tamen 
aQionibus cunc cemporis nullum habet commercium. | Unde 
non mirum , quód corpore exiftente fano actiones dictas exer- - 
? cere non poflit ; repugnant enim actiones anima fenfitivae ac 
, corporis hujusque przdominiurm illius actiones fuffocat & im- 
|» pedit. Poft lapfüm nimirum protoplaftorum noftrorum ani- 
| ma rationalis imperium, propter anima fenfitivae aut carnis im- 
|! perium vel opera non parüm oppreílum in corpore, adeoque pe-- 
! nicus infirmum redditum, fi non plané fuffocatum eft, adeó , ut 
? mentis voluntati in plurimis vix aufcultet anima fenfitiva , ut- 
» pote qua adverfus illud, ficut ipfa anima rationalis contra fenfi- 
! tiyam feu carnem concupifcit. Hinc divinorum cognitio nobis: 
Obferv, Acad, M. C. Cent. I. L : non 


*» o 


$5 Obfevvatio XXIII. EX c OS 
non nifi difficulter eheu! & parum patet. Uc taceam Artium. — 
omniumque fcientiarum notitiam indefef$a curá & labore no» 
bis effe comparandam, quarum tamen idez anime rationalicone 
natz nobifcum nafcuntur , adeoque quivis homo juxta Paracel-  - 
fum in Fragment. Pl»f. cap. de morb. Somnii, eríes 65 fcientias 
omnes in e babet, quas per modum difcipline evolvere & in. .- 
atium fecundum producere neceJe babet. Quod fi anime ratio-— 
nalis évraytwriszc, fic voco principium vitale , debilitatur atque 
enervatur, quod in inediá, in laboribus, morbis &c. non infre. - 
quens eft, aut in cranquillo humorum ftatu ac motu quietior 

exiftic , uti hoc ex Excellentiffimi 65 fummá eruditione confpicui 
Profefloris Flallenfis Difput. de Potenti cventorum in corpus bu-.— — 
manum allegat Albucafis nofler in Obfercvat. 122. anni vij. 66. — 
«yii. /Mifcellan. Medico - Pbyficor. noflfror. Dec. iij. p.198. cunc — 
adverfus mentem non concupifcit; ficque hujusoperationes ma- — — 
nifeftius fe exferunt. Eum in finem jejunia à piis inflituuntur, 
quo mens in meditationibus facris à fpiritibus animalibus cibo. 
& potu reftauratis & volatilifatis minus impediri,fed preces ma- — 
jori devotione longé ardentius fundere poffit. Ipfi agonizahtes '- 
ob exhauftam aut deftrudam animse rationalis antagoniftama. — 
pleno rationis judicio pollent, falvificamque fidem amplectua- — 
tur multó facilius , quam ubi corpore exiftente fano hoe ideis. — 
lafcivis & voluptuofis cumulatum eft ; ulimaque mortis in horá 
mentis oculi nonnulla vident, v. g. Angelos bonos, Satanam &e, 
quod aliàs in corporis ftatu fano & vegeto plané eft impoffibile. ' 
Confer. Excellentifimi Rivini elegantiffimam Di[putationem de 7 
Spiritu Flom. cvitali c. 1. $.15..— Ut taceam futura quandoque 
pravidere, mortis horam accuraté dererminare. Nihil jam di- 7 
cam de infomniis, cüm corpus infomno; fimili modo ac ecfta- 
ticorum , mortui inftar jacéat, in quo anima rationalis ab idea- 
rum terrenarum imprefflionibus vacua, & à fpirituum animali- 7 
um vinculis liberior, fata futuri diei aut temporis exacte tnani- 
fcítat, de quibus homo inter vigilandum nunquam cogicaffet. —— 


. OBYER- 


| 
&- 
| 


| 


desir a iudbun SEIL MEC 


E dope in Efboid e OLendi 4 hifce tempiribas viforum DU 92. 


OBSERVATIO AEXIF. - 
Dx. D.GOTTLOB SCHOBERIL 
De 
Sarorm. in Eflboniá €5 Olandid bifce sewporiéu 


eviforum exiftentia. 


On omnia, quz de Satyris leguntur, pura puta figmenta ef- 
fc, fecus ac Cafaubonus I. 1. de Poéf. Satyric. c. 2. ftatuit, fed 
illos hodié etiam reverà exiftere , fequentes docebunt hiftori iz, 
à Patronis & Amicis fide digniflimis tanquam teftibus oculatis 
| paucis abhinc annis communicata. 
I. Generofiffimus Liber Baro Otto de Scheiding, Confiliari- 
us in Efthoniá, in pradio fuo Kegel dicto, milliaria circirer duo 
Revalà diftante , ante aliquocannos commorans, primo diluculo 
venationi Uirogallorum aliquando incumbens, Satyros binos ap- 
propinquare vidit; qui à parte fuperiore hominis cornuti, ex in- 
— feriori autem capri effigiem, prout communiter à Pictoribus 3098 
"pingi folent,reprafentarunt. Horum confpectu non parüm per- 
territus , eosdem ruftico comiti oftendic, qui aíIeveravit fe 24 
rOs fimiles multoties vidifle , nec unquam fibi ab illis malum 
| quoddam accidiffe. Ambointerim falcanonem & lufum eorum 
ultra horz fpatium cum admiratione usque ad ortum Solis con- 
J. fpexerunt, donec iterum difparuerunt. - 
—. 1L. Henricus Courfs , Centurio Regis Suecia. valde ftrenuus; 
€um Sacerdotibus quibusdam in loco quodam Infule Olandis 
amoeno circa feftum Johannis Anni ni fallor 1597. animi exhila- 
| ridi gratia conveniebat, Et quia hic locorum dicto tempore 
a&r vix tepebreícit, gratusque Solis exortus ob Poli vicinitatem 
, tenebras : apparentes brevi abigir, congregati Sacerdotes unà cum 
, Centurione in loco hoc amoeno pernoétare deliberant. later 
| pocula interim & fuavem Muficz fonum Satyri aliquot ad 40. 


preter propter paffus diftantes in confpectum veniunt: Unde 


 Sacerdores pavore atque ftupore perculfi; eosdem pro Dzzmo- 
. nibus 


94.  Olfiruatie hs X5 


nibus hibentes precibus & exorcifmis abigere tentant, fed fru- — . 
ftra; quin potius ridicula faltatio usque ad primum Solis exor- 
tum duravit, atque tunc Satyri ex omnium oculis aufugerunt. 


OBSERVATIO. X XF. 
Dx.D. GOTTLOB SCHOBERI 


. De E. 
Hemorrbagiá periculofiffimd per "vifum emagice 
| curata. 


Ultos extitiffe & adhuc effe homines per vifum fafcinantes, — 
Mx antiquis & noftris temporibus eft quàm notiffimum. Ex- r 
empla qui defiderat, videre pre ceteris poteft Fromannum — - 
Tract. pecul. de Fafcinat. Sicut contra alii obfervantur,qui folo | 
vifu & aípedu morbos curare audent, qualem obfervationem — - 
fequenri hiftorià fiftam. ; | P 

Nobilis quidam Suecus in pugná gladiatorià à Nobili ^ 
Efthonico cefim fauciabatur ; Vulnus penetrabat claviculam, i 
ni fallor dextram , & fcapule proceffum fpinofüm ad medium  — 
proceffus brevioris fcapulz;, inde ex lacfis ramis vaforum axilla- — 
rium hemorrhagia vehementiffima oboriebatur, qua ftypticis 
nec ullis aliis remediis cedere nolebat, Nobiliffimus Parens de. 
vità filii unici admodum follicicus & triftis , recordatur ruftici | — 
cujusdam , de quo fama erat, quód fanguinem emanantem fo- 
lo afpectu & vifu fiftere ipfiusque vulneris dolores fine ullà dif- 
ficulrate fedare poffit.  Rufticus accerfitur, comparet, & vul- — 
nus fronte corrugatà oculisque torvis afpicit & ecce! intra hore — — 
quadrantem omnis fanguinis fluxus ceífat , doloresque remit 
tunt. Rufticus poftmodum Magiz crimine accuíatus & in jus. 
vocatus fequenti modo fe purgabart: Scilicet fanandi hoc bene- | 
ficium fe poffidere jure hareditario à Patre fuo, qui non paucis —' 
hominibus eodem modo & in fimilibus malis opem tulerit non | 
vanam. | 


p^ NU CT 


1s. 
x 

In. . 
i 


T MP tm e tms RI 


à vus Msc 


De Hemorrhagia peviculofifTomá per vifum magicb cuvatá, 8f 


-Ín atiologià indagandá plurimi effectum hunc diabolo, 


- non pauci contra caufis adícripferunt naturalibus ; quatenus 


certis individuis fanandi aliquam vim connatam attribuunt: 
quam etiam multis teftimoniis & obícrvationibus tam Veterum, 


| quàm Recentdorum confirmant. — Sicnotum eft exemplum F/Ja- 


«vii 'e[pafiani, qui infputacione falive cacitati medebatur , quod 
teftatur 7 acitus Fhflor. l. 4. c. 81. p. m.610. & Sueton. in vita 
Ve[paf. Non abfimile refert Z£liza Spartianus de Fladriano. De 
Pyrrbi Regis in pede dextro pollice, cujus cactu lienofos cura- 
vic, vid. Plinius Fliflor. l. 7. c. 2. & Plutarch. in vita ejus. Sic 
ctiam Z/alentin. Greutv akius de quodam Anglo refert, quód ma- 
gno cum fucceffu omnisgeneris morbos folo tractu & frictione 
curaverit. De curis fimilibus vid. Pechlin. Obf. Pbyf. Afedic. £5. 
Obf 31. p. 476. €5 Obf. 32. p. 455. feqq. Paul/ini im Philofopbi- 


| feben Seperabenb p.$61. Memorabile eft , quod Borellus Hift.€5 
|. Obf Cent. 2. Obf. 90. de Scribà quodam narrat; qui folà brachio- 
| rum frictioneinnutnéros & quidem febricicantes fanitati reftituit. 
. De Regiá curandi methodo; quá folo ratu ftrumz curantur , ele- 
- gantem confcripfit diflercationem Morhofius de Medic. Principe. - 


OBSERFATIO XXF1 


/—. Dx. D. GOTTLOB SCHOBERI 


: : De. | 
 Partu magico ovorum gallinaceorum in viro letbali. 
b Jfirabilia fané & (tupenda nobis nonnulla videntur. opera 
/ «e magica, qua partim à Cacodatnonis aftutià, partim à da- 


mnatá Sagarum cohorte peraguntur & fiunt. — Inter ea referri 
, meretur fequens hiftoria , quz à Viris fide digniflimis , dum Re- - 
|- valiz commorarer , mihi eft relata. — ScilicecSartor quidam pau- 
| perculus, Vetulis quibusdam in vicinià degentibus ova gallina- 


cea furto fübtraxerat, furcrumque hoc comrmifit per aliquot fe- 


, ptimanas. Ab his in cantüm fafcinatus ventris corminibus affli- 


ho ET gebd- 


x " T T 
D Ww 0005 TLRMLPER p PR 
"MPs 


$c |. Obfrvaio XXPIL — ! EON 
BRENNEN UIUEEE A ——————O costumi m rad 


gebatur in principio feré intolerabilibus , qui tamen fueceffu — - 
remporis in colicam .convulfivam atrociffimam degenerabant: 
füb quibus fimul ova per anum deponcbat, unà cum cantu par- 
rurientium gallinarum fimillimo. | Poftquam autem per breve 
temporis fpatium ultra centum ova exclufiffet , vitam tandem 
in ipfo partu fimul exclufir, ficque ridiculz huic tragoediae finem — 
impofuit. | : (n | c 
(In. 1706. d. 6. Maji Lipfia Auguflau 
Vind.mffe. —— E 


OBSERRATIO XXEIL .. 
Dx. D. JOHANNIS CASPARI GRIMMII, 
De 


Rene dextro unius € dimidia libre , inflar capitis bu-. .. 
mani , [pongiofo , calculis 65 multó fabulà repleto. | 


N diftri&u Lipfienfi Vir ctum pro(apià nobili , tum etiam magnà .— 
Toce: maximé confpicuus, quinquagenarius , per inter- 
valla conqueftus eft per decennium & ultrà de cruciatibus cal- | 
culi cum mictu cruento, fuümtó medicamine appropriató per ali- 
. quot dics,imó hebdomadas , melius fe habuit, nihilominus re- 
manfic dolor tenfivus in hypochondrio dexiro. . Cüm autem 
hoc malum, licet prefentiflima adhibita fuerint remedia, indies — 
creverit & fimul afthma accefferic , fa&tum eft, ut brevi poft vi- — - 
tam cum morte commuraverit.  Diffectó cadavere deprehendi .— 
in cavo thoracis tres libras feri excrávafati, & in abdomine renem — 
dextrum unius & dimidiz libre , inftar capitis humani cum tri» — 
bus calculis majoribus & novem minoribus cum multo fabulo . | 
repletum. Ren finiíter erat in figurá naturali , nifi quod etiam. —- 
plurimos lapillos minores & fabulum in fe contineret, uti Icon 
prafens (Tab. 2.085 3. Fig. --) exhibet. ; E. 
! A. Ren finifter in fitu fuo naturali. — E 
B. Idem Ren per longitudinem diffectus multisque lapillis — 
& fabuló repletus. | : C. Ren. 


- 


LL NE EN 
UE 


/ y k 
E. ER 


yy 


shes, itin deos diim m 


ha:c 


AT 
Ioue 


Lr 


fi 
Le 


bul 
pria ute 


€ 


A 


s. 
n 
*) 
? 
*. 


M rdi beri 


re 


om RS me ms 


t MÓ—À ]Á9— 9 á—MÀ 


7, 


H 

20TZ (^ M 
N 
i2 W 


9g /: 


- RADAR ^ e A 


qp 


A J/ 
í 7) ? h 
1 A 7 : j 


I 


4 Rx 
eL. 
26 


OG 
Ses 
SERRE ie 
Cx 
AE eu 


P 


——— aဗ (a t NN MOM AW WNEECHUP- Su MEN OPNU T 


BENNETT UEFA UESRMME S mu ur tT 
MENU EUM EU 


be Rene dus unius & dimidia libva , D capitis humani , eb, 87 


C. Ren dexter monítrofus unius & dimidia libra inftar cds 
pitis humani à parte antica, 
RT Idem Ren à parte poftica. 

E. Ejusdem protuberantiz fpongiofz, 

F. Idem Ren per medium diffzctus, 

G. Tres calculi majores circa pelvim reperti; 

H. Novem calculi minores in fübítantia renis fpongiofa.. | 
Procul dubio tanta & vix audita hujus renis moles inde orturá& 
fuum traxit, quód lapilli acuminati dilaceraverint fibras & vafa 
capillaria renis , hinc fanguine excravafato & lapillis quibusdam 
remotis facta fuit exerefcentia fpongiofa, quà indies auctà rupta 
fuit hinc inde tunica exterior renis , ne autem ha vacue rc- 
manerent, natura fecit, ut ita loquar cum Chymicis , ftratum - 
fuper ftratum fpongiofum cum membrana peculiari conclufum, 
imóft fpatium abdominis conceffiflet, corpus hoc monftrofurm 
in multó majorem molem excreviífec; Et forfitan hec confor- 
matio renis lafa fuit caufa hydropis pectoris , fcilicet ob com- 
preflionem vaforum circulationem fanguinis depravantem ; hinc- 
| que extravafationem feriin thorace caufantem, 


Ei - totale Lipfia Auguflam Vindelicorum 
— 4,4. Maji 1706.) 


ir "d OBSERVATIO XXV ll. 
Ds D.CONRADIBARTHOLDI - 
AdBERHRENS. 


De 
f ulmine iorum tratlatione, 


NBvario S ecellentilt imi Dn. Kobnii de fulmine i&orum cü- 
radone novillimo Decuriz Tertiz Tomo inferta monet , ut 
que his diebus. de fimili cafu apud nos notare licuit, ad Illuftr. 
Societatem quoque referam; — Accidit enim die xxvrir. Maji, 
B &ítu plus quam caniculari per purs dies confiftente, L6. 
i. : yeípe- 


| 


| d ' f^ 
| 
i 


83 Obferuatio EXVILL. 


eram AER CPÉSS, 


VOAPRRDSSGS et E 
vefperi circa horam quintam maxima tempeítas cum copiofiffi- — 
mo imbre óboriretur , cui poft dimidium circiter horz fpati- - 
um unius aut faltem bini fragoris tonitru fuccedebat , quod. — 
partem fuperiorem domüs cujusdam in platea faris lata fice in- - - 
vadens, per tectum & tabulata mox feneítras motu vario, can-  — 
dem in hypocauftum usque vibrat, virginemque egregiam & — 
regione feneítre ftantem , in terram fubito profternit; ut per duas — — 
ferme horas pro mortua haberetur. — Vocatus fpiritu falis am- 
moniaci ad nares applicato eandem quafi in vitam revoco , ut - 
fublatis oculis, & fucceffivé verborum quorundam , quamvis ^ 
obfícurorum fono aliquam adhuc vitz fpem fuperefle ceftare- — 
tur , brachüsinterim ac pedibus convulfivum in modum fubinde |. .— 
agitatis quibus tamen, quod fciam,nunquam obnoxia exítiterat. . 
Interea cochleatim per os infundebatur mixtura quedam exaquis. 
effentiisq; antapoplecticis cum fpirituSal.ammon. & caftoreiacu- 
atis ; quibusetiam non parum excicari videbatur. Membrisquie- - 

ti redditis , & tribus circiter à percu(Tione horis , venafectio in. .— 
brachio inítituta, que quamvis prima vice non fuccederec, & ^. 
chirurgus propter etatem per fpecillum venas fecare folitus, ictum. ^ 
(forte fruítraneum) excu(arec ; quod fanguinis hoc in cafu 5 
cffluxus propcer fummum terrorem non fuccederet , me poft | 
hora fpatium denuo urgente, eadem füb noctis initium repeti- - 
ta, fluxusque fanguinis egregie fecutus. Cum vero ex funiculo. - 
globulorum argenteorum; quem in collo geftarat: virgo, dif- — 
rupto, hisque in terram fparfis ac nigris, collum parte quadam — 
lafum fufpicarer , in finiftro ejus füb aurem lacere , quot glo- - 

bulorum interftitia fuerant, tor quoque lineola nigrae o&o cir- /— 
citer numero in. collo occurrebant , quibus chirurgus confueta — 
remedia opponebar.  Continuatumquein mixtura fupra dida, — 
& fomnus ad primam circiter feu mediam noctis horam ab ad- 
ftantibus impeditus. Dicta vero hora ad motum fanguinis & 
fpirituum magis magisque reftaurandum confirmandumque 
pulverem ex falibus volatilibus fuccini , cranii humani, fimi- 
libusque exhibui ; adftantibusque cum illa mentis nondum com- 

| pos 


ie e dincnad 


De Falmine itlorum trattatione. | - 89 


SMITH META M i P ertt an A m ERU SUNT DPA LEES MEN DRDIYRDCENDESIEÓCUQISENES create 


pos reddita vr) & quafi cemulentam fe praftaret, ut ad fudo- 


rem leviorem cogeretur fuafi.. Poft fudorem circa fecundam 


 matutinam in fomnum prolapía, circa feptimam evigilavit, re- 


rum omnium, quz poft fulminis ictum , cujus quoque non re- 


- cordabatur, ignara, etiam ipfius venaíeCtionis , quam tamen 


apertis oculis admiferar. Exin volatilia cum caftoreatis pet ali- 
quot dies interné externeque continuata, & hauftus fübinde vi- 
ni generofi conceflus, deque die in diem melius habuit, nec 
quicquam defectus circa pU vifum aut mem- 


brorum mobilitatem obfervatum., Lineolz quoque nigra in col- 


lo; relictis ramen levibus cicatriculis , fenfim difparuerunt. 
: Qualis fulminis fpecies exftiterit decermipare haut facilé in 


proclivi eft. Cum veró dubium non fit, juxta diverfas illas fpe- 


cies odorem quoque fulphuris modo majorem minoremque 
exiftere, ita cum hypocauítum me accedente foctore ejusmodi 


copiose adhuc refertum eflec, ex difcutientium forte illud fuiffe 


opinor. Quoaccedit, quód ornatus capitis, Foníange , quinque 


, aut fex locis leviter combuftus apparerec, ceu ab afperfis (cincillis 


fieri folet; funiculis veró globulorum disruptus, hique ipfi in fi- 


 niftro colli latere nigri, in lateribus veró, quibus fe invicem tan- 


gunt , leviter colliquati eflent cum lineolis, ceu dictum in cute 


nigris. Preterea feneítra, per quam apertam fulmen hypocau- - | 


ftum intrárat, lignum in parte inferiore fiffum apparebac, & ful- 
men per feneftram, ceu di&um ad collum virginis vibrans, aque 


«collo rurfum per transverfüm cum maximo impetu parieti una 
-eirciter ulna füb feneftra, per quam intrárac, allidens, in pariete 
|veró foraraen disjecta calce & fubftrata materia latum & con.' 
cavum, non tamen pervium formárat. 


- De Lapide fulminari multa ea occafione apud omnes quz- 


| ftio, quem ramen hic non adfuifle & collum virginis fulminis 
| 1&ui refiftentiam praebens, & foramen in parietis fuperficie nul- 


latenus pervium & ne quidem hians deprehenfüm fatis proba- | 


| bant. Non igitur lapis fulminaris in omni fulmine adeft, ceu 
| jam dudum relationes ejusmodi fufpectas arguit Z/lfir. Dn. 


Obferv, Acad. NC. Cent. D. 1M Pre- 


»0 Ou NEAN, T o cc 
Prafes , Schrockius, Scbol. ad AMifcell. Cur. Dec. i. Ani. 4- Obf. 53 
& forte rariffimé concurrit ; cum Corporis ejusmodi folidiffimi, 1 
nec interdum adeó exigui , ut pinguntur , generatio in athmo- —— 
fohara aérea & quidem in inftanti, mente vix concipi queat, ut - 
adeó qui iisdem adfcribuntur effe&us, porius à flammá quadam 1 
quafi concentrata , Ceu ut Iatalis Comes l, 2, motbol. p.157.0limà — — 
loquebatur ; vi crafhioris ignis dependeant, | 2 
Cocterum celerrimum fulminis ejusmodi per quatuor con- 
clavia motum quoque fiftit Dn. "Treublerus in Mifc. Cur. Dec. 
y. Ann. 2, Obf. 37.ac fimul curam fulmine percufforum ex mente. — 
Dn. Beze , Medici quondam Argentoratenfis fubjungit , cum 
quo tamen circa Venzíectionem non ejusdem fententiz füm, 
quam juxta cum Excellentifs. Kóbnio in hoc cafu fummé nece — 
fàriam arbitror , ad fuffocationem fcilicet przcavendam, & fan. . 
guinis fpirituumque motum reftaurandum , quod ipfum quo- - 
que exemplis apud Schenkium Lx. Obf. ag 1, €5 Borellum Cení.2.— 
Qbf.38.iluftratur. — — dcos mo 
C Hildefio Augufta Vind.d. i 8. funii 
4n. 1706.4) 


OBSERVATIO XXIX. | 
Dx, D. VITI RIEDLINL 


Hydrocepbalus «viginti quatuor auuorum, 


Ecem interea prateriere anni, quod Augufta Vind. vocatus$ 
Di ad Virum quendam ex laud ignobili, quin fic fat clara. — 
familia ortum, qui tum arthritide decumbens meum defidera- 
vit confilium ; hujus querelis dum aures prebeo, & medicamen- — 
ta prefcribo, obtutui meo fe obtulit puer, horrende magnitu- — 
dinis capite inftructus, manuum pedumque ufü deftitutus & fe-— 
dendo decumbendoque tempus confumens: Hydrocephalo ita- —— 
que hunc laborare ftatim ftatui, & vel hac de caufà eo curiofius 
in quavis ejusdem fata inquifivi, quia tum multa quidem de hoc - 

| | | morbo | 


M X : J 


| Hydrocephalus viginti quatum. umavum,. - "eK. 


morbo laborantibus legeram , hactenus tamen nullum unquam 


videram ; quantum veró memini, cum mater recenfuic; fe bunc 
filium fanum atque incolumem edidiffe, (icque per quinque fe- 
re menfes eum nulli malo obnoxium fuiffe, nifi quod interdum 
catarrhis, (quorum originem parietibus cum recens incruftaris 
& dealbaris adícripferat) laborarie: Hifce veró tum fuadente in- 
figni quadam Matrona fe unguentum quoddam oppofuiffe, 
quod catharros quidem exficcavit; at caput ab illo tempore fem- 
per excreviffe, fic ut anno aetatis tertio magnitudinem confue-- 
tam jam longe exceflerit , quz ab hoc cempore femper majus 
incrementum fumferit , donec anno feré feptimo increfcere de- 


 fierit5 & «am diu quidem puerum inceíliffe; nec manuum ufu 


defticutum fuiffe; at fupervenifle rum apoplexie quendam in- 
fulcüm, qui eum fic debilitarit, uc ex illo tempore artuum ufu 
omnino fere deftitutus vivat: intelle£tu tamen femper fic gau- 
debat, ut candem & ad S. Synaxin admitti potuerit; Jam tum ve- 


| rÓ ftatim in votis habui, ut aliquando poft mortem caput hoc 

' aperire liceret ut vera cam diu inftantis hujus mali caufa innote» — 
| fcerec; hocque votum meum non uni folum amicorum meo- 
| rum detexi;ex quibus Pharmacopoeus induftrius, Dn. Jo. 8Bittz 


. fànt/ mei memor, cum nuper An. 1703.d. 1. Januar. beacé de- 
- functus fuiffec, à matre fuperftite impetravir, uc hzc fequenti die 
' hujus monftrofi capitis apertionem conceflerit;ubi primo quidem 


circumferentiam externam exploravi , hancque undecies hujus li- 
nez — : ————— longitudinem - 
zquaffe inveni ; remotis hinc integumentis communibus, uti in 
aliis hoc morbo defunctis future minusfirmiter cohzrentes quin 


! hiantes reperta fuere, ita in hoc cranio tam ar&té claufz confpicie- 


bantur, ut in quibusdam locis illarum vix veftigium quoddam 
notari potuerit;ferra mediante hinc non absque labore, remota 
€a,quz eminet cranii parte, per felicem Chirurgum , Samuclem 
Scurmium , hoc duplo craffius ubique fere comparuit, & quo- 
niam cerebrum ar&dté eidem conjunctum fuerat, absque hujus 


 lefione ubique ferra penetrare non potuit; unde fub apertione 


JOUET NE M 2 adhuc 


RE 
p) f Obfervatie XXIX. P 
adhuc non parva feri limpidiffimi copia profluxit; quod vafe ad. — 
id deftinato excepimus ; licet veró hujus feri femper plus effiu-.— 
xerit, quo magis cranii fuperior pars remota fuit,ubi tamenfe- | 
dem fuam habuerit? ea fepofira non ftatim patuir; donec cere- - | 
brum in duo fua hemifphzria divifum fuit , ubi ftatim tanta ca- 
vitas in utroque oculis patuit, uc in ea omnem liquorem con- | 
centum fuifle nemo dubitarit; qui nempe ventriculos utrinque — | 
fic diftenderat , ut facillime duos pugnos quilibet admififfet;ce- —. 
rebrum veró ad cranium fic comprefferat, uc. nullibi digito — | 
cransverfo craflius extiterit; & feri quidem , quantum vafe füb- — | 
cus pofito excipi potuit, menfür& quatuor cum dimidia evacua- ^ 
te fuerunt ; utque de cranii infigni extenfione judicare poffis, 
pars ferra refecta duas cum dimidia Auguftanarum continebat - 
menfurarum : Ante feptem annos, eum & vifum perdidiffe, ma- . 
ter ejusdem poftmodum retulit; & quod notatu digniffimum; 
eum per aliquoc annos, per quinque vel fex hebdomadas alvum | 
obftru&um habuiffe, & tum quidem non nifi parum admodum - | 
fecum excreviffe; fique vel ex Fol. fenn. paratum laxans eidem | - 
exhibuerit, hoc ftatim convulfiones excitaffe , eadem narravit: | 
In quorum contingentium caufam plus otii me nacti fine dubio | 1 
nonabsque quadam urilitate inquirent : quotquot veró ego hac. — 
de re confului Au&tores, qui tam diu hydrocephalo laborantem. 
defcripfiffer, mihi quidem non obvenit: Natus enim hic nofter... 
An. 1678. Meníe Majo, & eo temporc, quo fupra memini, vivis - 
fübtractus fuerat; per integros viginti quatuor annos itaque cum ^ 
tanto hoc malo conflictatus eft ; adeoque inter ra- " 
riffimos hic cafüs merito locum. ^g" 
| obtinebit. | 

(A. 1706. d.1 9. Tunii Ulma Auguft am 

Find, wmiffz-) ! 


JoC R8 


- 


y De! Tefficulo humano: offto. ? 93 


canc 4 VABLL tati HR 


| ^OBSERFATIO XXX. 
Ds. D. REINHOLDI W AGNERI.. 
hd | | De 
Tefliculó bumanó offeó. 


^Efticulum in cartilaginem abiiffe , commemorant Ephemeri- 

. des Nac. Curioforum Dec.IL A. X. Obf CLVI totum pariter 
cartilagineum 1. c. detexit Nobiliffmus & Exceilentifs. Dominus 
D. Philippus Jacobus Hartman, Profeffor Regiomontanus Cele- 
berrimnus, Fautor & Praeceptor meus quondam azftumatiflimus. 
Jam veró , tefticulum in os duriffimum degenerafle, & quoad 
toràm fuperficiem- veré offeum , pra fend obfervarione addere 
 placec..— Qualem itaque, ex beati Parenris mei Mufeo Naturali- 
um, inter ratiora mea polfideo teíticulum naturá offeum, ta- 
lem prafenti füb fchemate ante Eruditorum oculos pono: vid. 
Fig. -- WO "rok n | 
|—.»Tornator nimirum fepcuagenarius, nomine $5anf Calbau/ 
, Regiomonti Anno 1681.d. 20, Januarii, tefticulorum hydro-& 
| farco-cele laborans , dextrum paracentefi fibi perfodiendum cu- 
| ravit : Inter operationis évxerzceiw , Parens defideratiflimus, Da-- 


E 


| niel Wagner , Chirurgus , prefente beato Dn. D. Linemannó, al- 
|terum quoque finiftrum.tefticulum duriffimum deprehenden- 
| tes , ipfo egro fatente, jam ultra triginta annos hunc tantam du- 
;ritiém, nullo tamen dolore notabili , contraxiffe comperiunt. 
| Tandem., die 27..Novembris À. cit, miferó vitam cum morte 
! commutante, ex anatome patuit, totam finiítri cefticuli conve- 
| xam fuperficiem , craffitie pennz columbinz ,in os duriffimum 
'abiifle, adeó , ut ad duritiem petrofi offis proximé accederet: 
Superficies externa, exteriori facie fatis erat afpera & inzqualis ; 
interior veró; lzvis: & in hac parte concava latitabat materia | 
gelatinofa feminis corrupti. Non raró itaque per etatem, mem- 
! branas; tendines , quandoque arterias pariter & venas fpermaci- 
'gas$ cartilagineam duritiem contraxiffe, partim propriá experien- 
| M 3 | tia 


— 


| 
Es 


—€— —— — 


tià didici ex anatome canis moloffi farcocele finiftri tefticuli af- 
fedi, utpote cujus vafa femen preparantia tota deprehendi car- 
tilaginea , & inftar ligamentorum compacta : partim ex Cele- 


berrimi Dn. Blegny in Zodiaco Medico-Gallico A. IL. M. Martii ! 


Obfervatione de feminis petrificatione , confkat , quod in vafis 
femen ejaculantibus fimilem petriticationem noraverit. Nec 
cantum Experientia , rerum optima Magiítra , confirmat, tendi- 
nes in variis animalium partibus in offa indurari , quemadmo- 


dum in pennactis , fimiliter in offe cordis diverforum animantium; - 


denique in offibus embryonum patet, utpote quorum ofla ma- 
ximam partem ex tendinibus induratis conftanc: Conferatur ob- 


LI Obfervatio X X X. s A 


I4 


fervatio CLV. de Periofteo offeo Celeberrimi Peyeri in Mifcellan. | 
Cur. D. II. A. VII item Obf XII. I. c. laudati Harcmanni, qui fimi-. : 


les laminas offeas unius ureceris Erudicotum orbi propalavit. | 


Sed & ferum ipfum, prouti in ftatu naturali raembranz, carti- 

laginis offisque naturam aflumere aptum cft, ita gelatinofas ejus 

partes, difcuffis aquofioribus, in os abire pofle, certiflfimo co- 

gnovit experimento llluftris Curioforum Collegii Prefes, Domi» 

nus D. Lucas Schróckius, quippe qui D. H. A. II. Obf. XIX. p. 68. 

offa ex farcocele fuppurata prodeuntia accuraté notavit, Hifto- 
rieque hujus,inter memoratu digniffima , fidem fecit obferva- 
tione, de officulis ex farcocele füppurata prodeuntibus. l.c. . 


: Ufus Chirurgicus. 
E di&is liquet, quód operatio Chirurgica in tefticulis extir- | 


pandis in quibusdam felicius, in aliis minus fuccedat. Ubi 
enim vafa femen praparantia inítar ligamentorum coaluerint. 


duricie carcilagincá , in fe&tione farcoceles nullum erit periculum, — 
nec propter metum hemorrhagiz ordinariá opus ligaturà va- 
forum. Ubi veró varicofi cefticuli corpus nexu fuo ac cohefi- — 


one cum peritonzo, & infignioribus vafis Ileo inteftino adhefe- — 
rit, quemadmodum hoc ex anatome militis iliaca paffione ex 


arco- & bubonocele A. 1658. M. Februarii defüncti, prafencibus | 
| Ampliss 


" 


xLunarza Greca 


vferof 
05/ XXX. 


MVaola mon 


| 
TM 


- De Tefliculd bumanü ofct. ———. m. 
Ampliífimo Dn; D. Georgio Friderico Franco de Frankenau , Fau- 
tore meo hohoratiffimo, aliisque Amicis, cognovi: ibi fruftra 

omnibus tentatis , fectio quoque fi non omninó impoffibilis; 
 emhium tamen erit difficillima. : 
cor addi aL) 
Tefticulus humanus , cujus tota fuperficies laminà offeá 
memotabilis. | 
2.4.2. a. T eíticuli offei párs externa five convexa, 
b. pars interna concava. 
€.c.G.c. Caruncule offee in exterpa füperficie pifi 
| majoris magnitudine, 
( Hafnia Norimbergam 1708. 
d. 10. f ulii miffa.) 


. OBSERVATIO XXXI 
Ds. D, GEORGII FRIDERICI FRKANCI 
| DEFRANKENAU, | 
| Dec 
Viola Lunaria majori filiqua rotunda €. B. P. five 


-Lunaria Greca monf(irofa. 


4 Bundantius nihil fcecundiífinium Nature gremium habet, 
DPleosoa canta fpecierum varietate atque copia fuperbiat, quàm 
fpatiofiffimum, ut communiter apud nos audit, Vegetabilium 
| Regnum, quamvis & in reliquis minimé deficiat, Hinc eciam 
fit; ut plures heic quam alibi Nature occurrant aberrationes 
| partusque multiformes ; de quibus plena funt hodié Curioforum 
 obfervationes; plena fidiffhmorum Scriptorum teftimonia ; im- 
| primis vero, ut alias nunc mittam, cum hac modo defcribenda 
: dn /Mifcellaneis noffris conferri meretur Obf 3. Anni LX. Decur. 
|4. B. D. fob. /Micbael. Fehrii cum annexo fcbolio, atque 44nn. 1H. 
| ejusd. Decur. obf. 166. D. /Melcb. Fribe, ubi agitur tam de Chry- 
| fanthemo monftrofo; quàm de Chamomilla rara, pariter mon- 
|: | | ftrofa ; 


L4 


Z 


06 Jof -Obférvatio XXE D zm E 


ei inferretur 5 fi camen conje&turz heic locus, dicerem, plur 


fttrofa, quibus fubnecti poteft illa obfer. Anni V". 65 VL De- . 
cur. 1I. de Bellide majori cergemina, ante hos 6.annosà me . 
confignata. Dictis omnibus autem praeferenda omninó míhi vi-- - 
detur, five plante magnitudinem fpedQtes, five florum in caule. 
latiusculo, oblongo 1n thyrfum quafi aut umbellam egregió. 7 
conglobacorum multitudinem iníignem , 70la hecce Lunaria. — 
Gr«ca major , qua fub exitum menfis Junii An. 1705. in cultis- -- 
fimo horto Soceri mei pl. Venerandi, Dn. Zob.W^illem[en , Pree- 
fc&ti Provincialis Reg. Infularum Faroeenfium , inter alías ipfius | 
amoenitates florumque varietates , jucundum oculis noftris prz- ' 
buic afpe&um, per integrum feré menfem, — Flores hujus plan- | 
cx, quz redius multiplicis quàm fimplicis merebatur nomen, 
eranc tetraperali, dilute purpurei , infidentes fattigio caulis five - 
caudicis bicubitalis , leviter intorti, ftriadi, non craffi, fed ultra | 
pollicem lati, quos dein deciduos infinitus filiquarum oblonga- ' 
rum rotundarum ac tenuiílimarum , pedunculo fuo inhzrent- | 
um , femenque oblongüm virore transparens ac diftin&tum in- 1 
cludentium excipiebat numerus : caulis hic in füummitate; quem | 
flores curmatim ftipabant, erat bifurcus, & in duo fegmenta ul- | 
tra pollicis profunditatem divifus, utróque in plures fimul laci- / 
nias non adeó profundas fupra abeunte ; qua cauffa eciam fuit, | 
ut in medio florum iftorum in orbem actorum hiatus aliquis? 
occurreret, ut fchema Pig. -- additum à nobis clariusid explicat. | 
Ubi flores definebant, caulem utrinque plurima ad imum usque | 
cingebant folia, in ambitu paululum ferrata, oblonga, acutmi- | 
nata, & in virore nigricantia, non hirfura , auc. alternatim, ut 
Eruc« folia difpofira, fed equali liberrimoque Nature du&u: 
unum poft aliud. bi caulis € cerra furgebat , paullo quidem 
craffior confpiciebatur quàm in medio , fed non adeó latus 
teres, paucioraque ibi numerabantur folia quàm fuperius. .M 
rabilis hujus plante radicem penitius luftrare non licuit, ne for- 
,te bipalio accedendo propius, vel tractando incautius damnum 


radices in unum communem coiiffc ftipitem, ficque coaduna 
: pem in 


[i 


e 


CESUEE. PRUNIE ND MIA, AS SACQUNIU C VOTRE HAE SNP NUT PRI NO i AMNIS TT SIGUIENTE EUREN NA RR NI PU TA OSSA. 
] E [: 
" 


- De Viola Lanaria majori ff liqua rotunda C. B. P. fiue Lunariaejc. — 97 


| invicem, fimiles flores ac folia proferentes i in copia, vifuque ju- 
cundifíicna : Sperabamus quidem fequente anno in eadem plan- 
tà fimilem Naturz lufüm cernere, at fruftra, quoniam ab Hor- 
tulano in alium forte pulvillum translata & à fe invicem diducta 
vel exítirpata aut penitus ablata fuit. Decerptum interea cau- 
lem hunc notabilem , poftquam defloruit, cum fuis foliis & fili- 
quis apte ficcavi , & herbario vivo unà cum aliis, ut fpectari à 
quovis. deinceps adhuc quear, intuli. Figura hec luxuriantis 
Viola Lunaria rudiori fic penicillo à me adumbrata ne dum di- 
midium magnitudinis fuz naturalis ac debicz heic exequat. 


OBSERFATIO XXXII. 


DN, D. GEORGII FRIDERICILI FRANCI : 


| ^ DE FRANKENAU. 
De 


Unguilus recurvis rtonfhrofis manuum in puero. 


| Uoniam plante cujusdam monílrofz mentionem modo fe- 
cimus, opere pretium fore arbitramur, fi paucis fimul oc- 
| cafione prioris Obf. monftrofum quid in medium proferamus, 
quod in homine, quam plantam inveríam veteres dixere Philo- 
| fophi, proxime elapfo abhinc anno heic videre nobis contigic. 

, Nimirum d. »5. Augufti Anni füperioris 1705. fiftebatur mihi 
| plateam tranfeunti puer duodecennis pauperculus, nomine Jo- 
| hannes, filius ruftici cujusdam ex pago Gnber8lóf / Skeclianz 
| Ditionis, cpem , fi fieri Dolor. heic querens. Corpus ejus to- 
tum quantum, fub primum ftatim obtutum apparebat impu- 
rum & Cacochymicurm , laborans fcabie foeda , quod malum ple- 
peces huic feré eft endemium , ac facies fimul ejus tumida 
| quodammodo ac livida. Ante fefquiannum demum, ut mihi 

dicebat, laborare coeperat infolita hac unguium conformatione, 
qui indies majus fumebant incrementum, adeó ut nunc ad duo- 

rum ferme articulorum digiti cujuslibet magnitudinem ab eo. 

olfe érv. -4cad, N. C. Cent. T. N —. rundem 


| 
| 


nada cour 


- nihil tale apparec , fed commode fatis incedit... Atque hec eft. | 


 Fhillingii Decur. I. Ann. I. /Viifcell, Acad. Nat. Cur. atque 162. 7 


- ne Medici labores & egrocantium fumtus fint plané inanes, Sg- 


98 : .. Obfroeuio XXXIL — Sz cae ee MM 
scil E cxx 
rundem apice reflexi ac recurvi fic accreverint fquamatim fcabri : 7 
& deformes non pellucidi, fed coloris grifei, hinc magnitudinis — | 
& craffiiei ipforum pendet inzqualitas. Digitorum anterior ^ 
pulpa fimul cum ungulis in unam coaluerat fubftantiam duram 
atque corneam , ut vix aliquid fine magno impedimento mani- | 
bus fuis contrectare aut arripere valeret. du d. 

Vernó nuper tempore alterius manus finguli decidére un- . : 
gues, qui dein fenfim fuccrefcebant fponteque regenerabantur. | 
Cüm aliquando unum ex illis vacillantem fortiori nifü & vi vel- 
let detraliere , multum inde ftillavit fanguinis: In pedum digitis. - 


vera unguium talium monftroforum hiftoria; nunc etiam bre- 
viter eorum indicanda effet curatio, & quibus auxiliis commode 
illa poffet £eri, cum non fit prima conformationis malum ;aft | 
cum ad Therapiam hac potius fpectet, cordatioribus aliis atque. | 
prudentioribus Medicis lubens eam relinquo. Interim qui plu-. 
ra de his nofle cupit, adeat, fi placet, $. 33. Onycbologize noflre ^ 
Curiofe ante aliquot annos fene edii2, ubi fimilis in leprofa 
unguium recenfetur ftatus, uc & curiofg3 obf. 160, D. Gregor. .— 


obf. D. Ern. Fridem. Schelbafii ejusd. Decur. Ann. feg.una cum. 
doidiffimo ftbolio aliosque. | 2 
C Hafnia Noribergam 4n, 1706. 


M 


mif.) 3$ 
| OBSERVATIO XXXIIL P 
Ds. D. SAMUELIS STEURLINI, -— 
Examen Urine per ponderationem, Am 


Iu fut anxius in praxi meá medicà; quomodo experiri pof —. 


Ti. E x ] 2 A 
fic Medicus naturam in morbo vel fuccubituram, vel non? 


piffimé enim accidiz Practico, ut dubiter ratione fpei reconva- 
Ü z $52 29-5). A o L : £- e NU 
Icfcentiz , patiens veró preter omnem fpem reconvalefit, quatz $9 


. | doque | 


e ux Un 


doque optimam fovet fpem, cum tamen patiens citó moriatur , 
id quod frequentiflimé fieri folet in febribus , morbis acutis, & | 
quibusdam chronicis , veluti obfervationibus aliquando declara- 
bitur, Tandem uchac in re dubiá me facerem certiorem, fin- 
| gula conjunxi figna medica, phyfiognomica , pathologica , pul- 
fum , lotiumque humanum , nihil tamen nifi probabile exinde 
formare potui argumentum , quod fcii. probabiliter funeftum - 
fit fignum lotii, quando notabili peccat craffitie, difcoloratione, 
infeparabiliate quoad contenta, & fenfibili gravitate ex fpiricus 
vicalis defectu: linde uc incrementum & decrementurm vicalica- 
tis accuratius examinetur, certiusque poíTit concludi vel ad fa- 
lutem, vel ad mortem, ipfum egrocantis lotium accuratiffiria 
examinavi libra, ubi mira quoad gradus incrementi & decre- 
senti morbi atque vicalitatis obfervavi, prout fcriptum meum - 
Gothz typis publicarum multis declarat exemplis , cujus titulus: 
oGon bem biabero febr veradbteten Signo phyfico, Dem Mín ete. 
eum mantiffa de Examinatione rerum, preprimis urinz huma- 
nce per pondus. Quia veró ipío in Tractatu Inftrumenti figu- 
ra fuis cum requifitis eft omiffà, eandem breviflinis ita deícri- 
bo: Libra fit exacte ftructa, quó etiam fedecimam grani partem 
notare poffit, vitra veró fint bina cry (tallina, hujus forme & ma- 


N / gnitudinis, in fundo lata, figure pyramidalis, 
Ng y : 


Examen Vlyina pev. ponderationem. VT 


in medio colli maximé anguíta cum forami- 
ne in latere colli, in orificio inftar infundibuli 
formata, quó eó melius liquor po(fit infundi, 
alterum altero fit levius, levius adjeQtione pul- 
veris vitri accuratiflime cum altero affimile- 
tur, urina fani hominis perforato immittatur 
vitro , usque dum aliquid ex foramine vitri 
profluat,cunc cauté concutiatur vitrum cum 
urinà,ne aliquid in foramine fuperflui hzreat, 
| purgetur probé ab externis impuritatibus, ne 
| exinde examinatio reddatur falfa, cunc bina 
vitra libre imponantur , &qualia reddantur adjcctione pulveris 

i | NE fragmen- 


leni 


- 
Lo P 


ITOO 


Loa c 


P M7 F - ! [ | 1 
fragmentorum vitri & obturamento ex fubere, fadià aequalitate —. 


alterum vitrum fragmentis vitri ricé gravatum exaciffimé clau- 
datur obturamento füberis & refervetur , tanquam fundamen- 


tum examinationis liquidorum , inprimis veró lodihumani, Bi- | 
na hzc vitra accuratiffimé in loco claufo retineantur, ne impu- . | 

* e 2 (X4? N s * A Li m 
ra reddantur : Hifce citiflime absque labore atque moleftiáà qui- — 


libet liquor, fpiritus, aqua, fons &c. precipue veró urina huma- 
na poteft examinari ad cognofcendam increfcentiam & decre- 
fcentiam valetudinis, vitz, graduum morbi, & appropinquan- 


tis mortis, quod cuique proficuum, cui modó fanitas cure cor- . - 


dique eft. SE | 
( Silufra. Angufiam Vindel. d. 20. fulii : 
An. 1796. mifja..) x 


Ad majorem hujus Obfervationis illuftrationem; atque ir 


gratiam eorum, qui prafarum libellum non viderunt, autlin- —— 
guz Germanice notitiam non habent,lubet ea, que .Anno feq. — — 


d. 9. Aug. Exc. D. Author ad Excell. Dn. Prefidem fcripfit, fub- 


jungere : Urine ponderis examinatio, veluti & hujus fübftantie, — 4 


contentorum , colorumque rationalis perícrutatio Medicum 


omninó certiorem faciunt vel future falutis, vel mortis, morbi 
incrementi ac decremenri ; ex. gr. Puer 12. pené annorum diu - 
ícabie humida. debilitatus , tartidem fentit diarrhocam eo tempo- | 


re cpidemicam , hanc reftrictam fequitur anguítia peGtoris, de- 
bilitas cum febre & deliriis quibusdam fumma ; adhibentur con- 
fc&iones confortantes, anodynz , & magno juramento promit- 
' titur à quodam fpes falutis ; urine pondus quinque granis pené fü- 
perans fane gravitatem privatim examinatum, ficut & color uti- 
^. me obfcurus, craffus , ejusdemque contenta indigefta , vel peffi- 
mé fecreta indicabant naturae interitum ab interné oppreffis fpi- 
ritibus , qui & fubfecutus fuit fpacio octo horarum; cum alii fa- | 


lutem jurató promitterent. Sic eoipfo tempore febris epide- 
mica catarrbalis maligna virum: media aetatis periculofiffime af- - 


Obfirodtio XX XII. 0 D 


ficit; cum fingultu continuo, expuitione vifcofitatis, & fignis ex- .—— 


sernis fucuri interitus nature, uringz veró pondus notabat poft. 


ufum: » 


E 


Examen Urina per pouderationem. v0 ROI? 


ufum frequentem falis volatilis pectoralis loco gargarismatis in 
aquá calidà, & poft propinationem copiofam mixturz € cheria- 
cal. cum Sale vol. C.C. vel fl. Sal. Ammon. fpem falutis, nun- 
quam enim fuperabat granis 27. trinam fani, etiam ubi omnes 
defperabant, urina decumbentis apparebat levior cum fignis di- 
geftionum , & promittebat falutem , qua etiam fubfecuta preter 
omnem adítantium & reliquorum opinionem. Simili modo 
quoridié multorum decumbentium gradus quilibet morbi vel 
cum fpe falutis, vel cum metu mortis examinabantur per pon- 
dus urinz,fepofitis ob penuriam temporis aliis fignis omnibus, 
ex fuübftantià , coloribus & contenus urinz , uti citiffimé adhibi- 
tis tanràüm quibusdam fpecificis; & urinà fpiritualiori & volubi- ' 
 liori fa&á , parcius fimplicia fupradicta propinabantur remedia 
ob przfens morbi decrementum : unicum veró mihi accidit ex. 
| emplum , contrarium quoad examinationem ponderis urinz ; 
| fcil. patiens quidam fenex periculofiffimé febre graffante mali- 
|gnà decumbens ob deftru&tionem fpirituum vitalium ex motu 
,& impedirà e&pulfione malignitatis , poris aére libero occlufis, 
poft ufum mixture fimpl. cum fale febr. & cinnab. fentit maxi- 
mum levamen , fudorem , fomnum, pulfum fortem non decli- 
| nantem ad interitum ; ex improvifo veró mutatis his omnibus, 
| facies Hipp. pulfus debilis, fudores frigidi, oculi pallidi proximé 
|futuram indicant mortem , fimul ac contenta, fubftantia, & co- 
lor urina ratione craffitiei & defeus digeftionum : pondus ve- 
|ró urinz fanam non fuperabat nifi tribus granis , interim tamen 
moriebatur patiens dimidii diei fpacio: rationem ponderis urina: 
|mortem adhuc non fignificantis reperio in oppreflione fpirituum 
letali ab extra per refrigerationem , inque malignitatis repulfio- 
ne ab extra ad intra , ubi fpiritus vitales interné tardius deftru- 
"untur, in quo cafu frequentius urina eft ponderanda, & fi de 
] horá ad horam increfcit pondere; cerciffima fequitur 
Pole mors, fi veró non, adhuc fpes fàluds 
| ura (o0 prato eft. 


dcm N 3 OBSER- 


| 
i 
1 


T Us. Olfervatis XXXIF XXX. * : à | - 1 
OCOBSEREATIO XXXIP, c 9 0 
DN.D. GEORGII CHRISTOPHORI PETRI. 


AB HARTEN FELS. 
De : 

€ alculofi anatome.. ERU 1 

Uperrime exenteravi miferum calculofum , nempe Perillu- 1 
ftrem quendam & generofiflfimum Dn. Colonellum, Johan- - 
nem à Morftin , gu gm quatuor annos, & quod excurrit, horti- | 
biles paífus eft calculi & hypochondrii dextri dolores , cum fre- — 
quenti & feré aflidua mictione cruenta: huic cum giguor 1 
fuaderem medicamenta ad calculum curandum idonea, recufa- ^ 
bat illa & pracisé negabat, fe calculo laborare, accufabat autem 1 
obftructiones fibi familiares : plurimorum. Medicorum fimul - 
confiliis ufus tandem fato conceffir ; fecto autem poft obitum - 
à me admini(trata docuit, me à fcopo non aberrafle ; fiquidem 1 
ex veficà extraxi fex pregrandes calculos uncias fzptem ponde- .- 
rantes, quorum iconcs hic Fg. -- adjeci: in dextro veró latere re- 
periebatur pregrandis maffa membranofa mefenterio & colo an- 3 
nexa , variis cunicis fuccindta, cubulis pluribus atheromaricá, i in. 
quibusdam íteatomaticá materià plenis referta , eujus pondus | 
erat librarum quatuor cum femife. : 


OBSERFATIO XXXV. 


Dx. D, GEORGII CHRISTOPHORI PETRI. 
Ab HARTEN rELS. 
De 
AMania ex Plica tuf 
Bhinc aliquot annis curavi quendam religiofum , qui fibi ip 
per imprudentiam abfciderat plicam Polonicam: unde bre 
poít maniacus factus cantillabat varias cantilenas fine intermi 


fione , inprimis notum ilum verficulum reirogradum : Roma. 
odiis 


Diosa XXXPI e XXX doi E : 


Lond 


Asus mum? Qo eeessu. 


———————M 


iiic: PC 
tibi fubito motibus ibif amor: poft feptem B intervallum 
1 & duabus vicibus repetitam venzfectionem , fimulque pra'fcri« 
| pta convenientia remedia , quz vel prorfus averfabatur, velin- | 
| traCtabilis egerrime affumebat, animam Creatori reddidic, deli- 
1 | rio tamen brevi ante obitum remittente.. 


OBSERVATIO XXXVIL 


| [D D. GEORGII CHRISTOPHORI PETRI : 
| AB HAR TENFELS. 


Tertiaua inr b. naufea curata. 


m 


Y 


tertiana laborantem : hic ad vomitum alioquin non procli- 
|! vis, cum pulverem emeticum ipfi exhibere vellem , ex folo illius 
] afpedu (faftidiebat enim extreme omnia medicamenta. ) enor- 
| mes patiebarur vomitus biliofos per aliquot horas, & vix com- 
| petibiles, unde factum, ut mediante hac antipathia fua fponte 
|| evacuaretur caufa morbifica, febre ftatim ceflante, rec ullo pa- 
| Ld revertente. 

pra Auguflam Vind. d. 26. Tali 

"4n. 1706. thiffa. ) 


OBSERV ATIO XXXVII 


Dx D. CHRIST OPHORI DANIELIS 
] J» MEZGERI. 
De 

| "Glandulia ex mama éxcretis, 
& AY jam effluxerunt tredecim & plures, cum Fosmina quz- 

4 Xdam ictu pugni violentiori forté 8t inopiriató marnmam 
*|dextram percuffiflct ; fenfit exin dolorem quendam pungitivum 
lin co'mamraz loco, tribus vel quatuor digitis à pupillà ferm& 
per trimeftre, fine tamen tumore aut rubore; attamen ifte do- 
| lor dein Xon nec ipfa quicquam pofthac perpeffa eft; Au- 
tumno 


Ifitavi aliquando magni cujusdam Sen Ephebum febre — 


s. | Olfirvario XXX PH MES 
tumno preterito recruduit dolor à tot jam retró annis mutus, 
accedente tümore quopiam ad magnitudinem nucis juglandis 
mediocris fenfim accrefcente, apparentibus fimul ulcufculis bi- 
nis minutiffimis ichorem fubinde paululüm flavefcentem ftillan- ^ 
tibus: Petiic fuper hzc confilium meum; ego glandulam unam ^ 
alceramve mamma fcirrhofam judicavi , quippe venas circum- ^ 
circa lividas aut turgidas nullas ( cancri fignum ) obfervare po- . 1 
tueram ; fotum proin ordinavi ex aqua fcordii, pini, fumariz, - 
aqua calcis viv , myrrha & cineribus cancrorum fluviacilium ' 
calidé applicandum , 0s ulcufculi unius fenfim poft hzc dilata- - 
batur,& maffa albicans folida compacta, glandula nempe feirrho- ^ 
fa vifui fefe offerebat , qua candem poft quatuordecim circiter | 
dies ultro citroque procidebat, remanente in co loco mamma 
fovea coloris carnei, floridi , naturalis , & tumore multum dips 
rente. Sed & alterum quoque ulcufculutà eodem modo teme | 
pore aliquo poft dilarabatur , & fimilem maíffam glandulofam - 
tandem evomebat. Tumor & dolor continuato hoc fotu re- - 
miferunt , & cutis integre fine ullis aliis adhibitis confolidata fuit. 
Ante trimeftre circiter dolor quidam priftinum locum fubinde | 
pungebat, fed repetito iterum fotu mox cedebat, & «gra nune 
nil amplius fentit. 


n— 


j ^a 
í d - di 


( Ratisbona Auguftam Find. d. 24. Augufli — 
4n. 1706. Tiff.) 


OBSERFATIO XXXVIII 


Ds. D. CONRADI BARTHOLDI 
BEHRENS 


ReGo radicis I ypetianie e Emeticorum in Dyfen-- , 
feria ufu. E 

. im morborum remedia exiftere, que non mediante qua-- | 
piam evacuatione aliove refpectu ad hanc aut illam indicatio- . 
nem curadivam, fed arcana quadam & non facile explicabili pro: - 


pr ie- : 


à 


NS 


De reto vadicis Ipetoanba e Emeticorum in Dyfentevia ufa..— vog 


(UAR ULT UET ET SUGUNRRTTETCSSURUUITNONCNMDUNUESP AOT MWCOMpUETUTOY TES TpTcr E e ETEETENERE TT SEED 

- prietate, ut Bosleus trad. de fpecif. vemed. concord. oper. "T om.2. 
p. 4. loquitur, morbos abigant, nemo negabit. Hec veró ipía 
quo minus magis magisque excolantur ; & medicina ad fum- 

- mum perfectionis gradum ducatur, non una caufa eft, quas in- 
cer primariam cum Z/luffriffimo Leibnizio , Relat. de IVovo Ati- 
dyf. Americ. p. 12. arbitror, quod iromodice fimplicium com-. 
mendationi adco aflueti fimus , ut nifi defcriptor multum & diu 

- inculcet virtutem plante, vix ferio aut vix certe ex ufu rerum, 

- fed magis ex relatu fcripfiffe judicemus, adeoque plante nil fin- 

- gulare tribuamus. 

Inter fpecifica ejusmodi noftro evo Ipecoanha inclaruit, de 

. qua quamvis integri preclarorum Medicorum tractatus atque 

| edam in Mifcellanceis noftris obfervationes jam exítent , camen 

& mihi, quae Anno 1701. circa ufum ejusdem obfervavi, hoc lo- 

| €o in exemplis quibusdam referre liceat. Vir triginta annorum 

| -copiofz expectorationi a(luetus ac coctera fanus, nifi quod in-- 

| terdum dolores in finiftro hypochondrio perciperet, die 24. Jul. 

| poft przgreíffum dicta in regione infignem dolorem, rigorem- 

| ' que fubito per alvum liquida & fpumofa excrevit, fübfequente 

| &ftu cum pulíu fcbrili, ficcitate oris & przcordiorum tenfione. 

|! Excretiones continuant per quatuor dies, fingulis horis due vel 

| tres, cum ramentis fanguineis, non tamen multis , nec absque 

| torminibus. Die quarto ad agrum vocatus ordinavi drachmam 

| nam radicis Ipecoanhz , tribus dofibus fumendam. Primam 

| fumfit vefperi hora $. quam ftatim cum maximá anxietate per - 

' vomitum iterum rejecit, atque una multam craffam & vifcofam 

| pituitam, excretiones veró alvinz ceflabant , ac de nocte bené 

| dormivit. Altero mane iterum fumfit fcrupulum iterumque vo- 

| muit, optime vero habuit, pulíus naturalis, excretio alvi nulla. 

| Juffi igitur reftantem adhuc fcrupulum in duas partes dividere, 

| "unamque fumere hora fecunda pomeridiana , alteram veró octa- 

ya vefpertina. Ab utraque autem dofi iterum vomuit vehemen- 

ter, ut vomitus per toram noctem continuaret, aivi tamen ad- 
ftri&io perftitit , nifi quod maneliquida ac biliofa deponerct, pau- 
o 


Obferv, Acad, NC. Cent. I. xillo 


- 
M 
" i & 
1 
JN d 
—- Mn 


rot * Obfreano X XXE qm ES 
xillo fanguinis fub finem excretionis cu m. levioribus trorminibus. : 1 
Interim. dolores jam in. dextro hypochondrio percipiebat, cuma. — 
tenfione in fcrobiculo cordis , ut fimul difficulter inde refpiraret, — — 
Prafcripfi itaque pulverem ftomachalem cum pracipitantibus - 
combinatum , quibus aliisque fenfim convaluit. ' E 
Puero cuidam uniusanni cum molaresprorumperent,flu. ^ 
xu alvi fanguineo cum febre laboranti, drachma femis quatuor — . 
vicibus propinata naufeam & leniorem vomitum femper movit, - 
fanguincasque excreriones ftitic, ad alvi ramen adítridionem 
procurandam alia adhuc in ufum trahenda erant. jv" 
Mulieri fexaginta & aliquot annorum, dyfenteria corrept, — - 
cum fehbricula vertigine & vigiliis, prafcripfi drachmam duabus - — 
vicibus fumendam , ex utraque dofi vehementer vomuit, mul- 
tam pituiram vifcofam & fedes alvi etiam in magná copia ^ 
&ontinuarunt, Altero dieIpecoanham in pillulas redegi cum tra- — 
 gacantha & fyrupo abfynthii , ira ut fingulis horis aliquot füume- ^ 
ret, & iterum poft affumptionem cujuscunque dofzos, vehemen-. 
ter vomuit, alvique ftimulum percepit, absque tamen fücceden- 
re excresdione, — Deterritus ergo vehementia medicamenti nimis: - 
commoventis, adftringentia cum ftomachicis adhibuí ,.quibus: ^ 
conyaluit.. i | id " 
Juveni 25. anniorürn calidioris & ficcioris temperamenti,ar- — 
thritidique obnoxio, die octavo Novembris & morbi dedidrach- - 
mam dimidiam Ipecoanhz ;, quam vomitus: cut maximá anxié- ^ 
tate & copiofa pituitz. eruginofz excretione excepit , ut & hic 
ab ulteriori medicamend hujus propinatione defifterém, praé- 
fercim cum fub idem tempus increbefceret, in vicinia Nobili: cui- — 
dam Dyfenterico medie etatis à Medico fuo propinatis per ali- — 
quot dies medicamentis vomitoriis mortem acceleratam ; cui 
fine dubio eadem Ipecoanha exhibita fuerat, — Ec Pharmacopoeus. 
nofter ex firnilitudine cum radice afàri forte afarum quoddam 
feu ferpentariam virginianam à feplafiario fubftitutam- füfpica- 
batur. ! cO 
Ipecoanham autem: emetica: vi pollere jam pridem incolis 


"o 0 De riflo radicis Jpecoanba ej Emeticorum in Dyfentevia ufa. — voy 


ipfis Ámeticanis innotuit, ceu qui ad exturbandum five affiim- 
prum venenum, five faburram quandam cacochymicam circa 
precordia hzrentem candem ea propter in ufum primum tra- 


Xerunt. :Cumque vis emetica fingularis plané exiftat, utpote. 


- vifcerum corroborationem fimul procurans à fedulo Exotico- 


rum Scrutacore, Paulo Fermanio , meo quondam in Botanicis 
Lugduni Batavorum praeceptore, in febribus quoque intermit- 
rentibus ufurpata e(t, quas absque metu recidive curat. Imi- 


tatus eundem eft Il//ufivis W'edelius Dif. inaugur. de Ipecoanb. p. 


87. inque hypochondriaco, maniaco , pleuritico , affectibusque 
quibusdam precordialibus pro vomitorio non minori cum fuc- 
. ceffu exhibuit, ac abeo tempore radicem hanc Emeticum claffi- 


| 


f 
| 


1 
|| 


| 
] 
| 


| 
| evafit: Virorum ab Excellentiffimis , P'alentini Mifc. Dec.2. Ant. 
| 2. obf. 168. Ledelio & Floyero Dec. 3. 44nn. 3. obf. 15. €5 51. reftü- 
l : Oo 2 


] 


| 
| 
| 


| cum, precipuum ac polychreftum pronunciat, communi con- 
- fenfu pro officinali habendum. | 


Quanta aucem Vomitoriorum in curandis alvi fluxibus uti- 


 litas.exiftac, jam ab FZippocrate Sed. VL. aph. x s. & lib.2. de mor- 


bis indicatum eft, idque ex cà ratione, quod humores acres ab 


. Inceftinis revellantur , hzc ipfa veró exhauriantur & ficcentur; 
 ucCommentatores Zobannes Fleurnius & Sponius addunt. Hip- 


pocratis effatum, utpote ab experientia defumptum, fecuti pra- 


&ici infigniores Vomitoriorum ufum in curatione ejus Dyfen-- 


teri fpeciei propofuerunt, in qua füperiora Inteítina inflamma- 


' tionem non patiantur , queque non maligna exiftat, aut etiam 
| à malá diztà faburraque quadam in praecordiis latente orcum 
| traxerit , ut in plebejis ac militibus , quos maximé affligit mor- 


bushic,  £Jildanus lib. de Dyfénter. cap. 8. Op. p. 685. Senneríus 
l.3. prax. p. 252. Rollfincius 1.7.04. 65 metbod. confultator, p.668. 
Eitmullerus Coll. prati. Op. Tom.2. p. 154. | | 
Confirmant methodum hanc exempla particularia adole- 
fcentis apud Rzverium cení, 3. obf. 9. qui cum nullo remedio cu- 


ari poflet, die 12. morbi fumpta Salis Vitrioli drachma una, re- 


jectisque per vomitum multis biliofis ac pituitofis humoribus 


tUtO- 


- 


is -Obfrvatio XXXIX. wm 


—————Ó—— À———ÁÓÉá— H——————————— MA 
tutorum ; queque ab J//uffri Dn. Praefide in Mifc. Dec. 3. | 
dun. 9. App. p. 33. de curatione dyfenterie Auguftanz recen-: . 
fentur. | : E 
Quibus ita praemiffis Ipecoanham ftatim fub initium mor-  . 
bi, in corpore eufarco, prave dizta affueto , nullainflammatio- 
nein Inteítinis exiftente; integrisque adhuc vifceribus juxta me- ./ 
chodum ab Zllufiri Valentino polychreft. Exot. Difput. 2.64.8. 2... 
propofitam non absque fucceffu ufurpari, malique ominis cum  ? 
"T urnefortio in AG. Lipf. ann. 9s. p. 13. arbitror , fi poft fpecifici 2 
hujus affumptrionem vomitus nullus infequatur, vel.quoque 
nulla copiofior alvi excretio, que non raroloco vomitioniscon- ^ 
üngit. Hoc cafu enim ea ventriculi conftitutio adeft; ut medi- .— 
camentum in actum amplius deducere non valeat , & natura 
ipfa quafi fuccumbat , haut fecus ac poft applicata veficatoria ^. 
malis egri rebus aut nulla vefica excitatur , aut vefica tantum 
inftar ovi fubventanci inanis , nulloque humore ftillans fequa- 
cur , Graffius Mifc. Dec. 3. Anti. s. obf. 4. aut cutis tantum cor- 
rugetur, FTelvichius /Mifc. Dec.3. Ann. 7. obf. 201. m 
^. Quamvis veró Ipecoanhanon nifi previa, ceu didum, eva» 
cuatione dyfenteriam curet, non minus tamen fpecifici contra. 
. hunc morbum aliosque alvi fluores nomen mereri certum eft, 
cum poft vomitionem tale robur inteftinis radicis hujus virtute | - 
concilietur , quale ab aliis emeticis exfpectari non poteft, nec. 

unquam obfervatum eft. d E 
 CHildefro Auguflam Vind. d, 1 2. Septembr. 
ZAnuo 1706. iffa. ) S 


OBSERFVATIO XXXIX. ' 

mac Deren | 
| Verminofo Abdominis Tumore. i 
P. Caire Annor. 14. poft dolores circa umbilicum in Ab- v 


domine interné fubortos febre continua 14. diebus labora- ^. 


vit; hinc apparuit quidam tumor mollis diftans ab umbilico ad 
: - &res 


- ttes digitos in parte dextrà, & boc in abfceffum mutato, absque 


"mes 


; De otrminofo Abdaminis Tumore. —.— 169 
 GMNQNUDMRDUM T EON VUISADR MN UUTEEONIREOR BART Mo ans 7: e ALS PA tei ene 


A 


ullo chirurgico auxilio, fanies in magná «ffluxit quantitate & co- 


vis validiora ac praftantiora per expertiffimum Chirur 


piá ; hinc poft aliquot dies vermes plures teretes viventes exiere 
mediocris magnitudinis ; Abfceffus veró poft eruptionem quam- 
| gie Pro- 
fcílorem ad curationem vocatum , remedia adhibita fuerint, neu- 


. tiquam tamen ad perfe&um ftatum falutis reftitui ac redigi po- 


tuit ; quia materies ichorofa , & putrida affidué emanabart, ex quo 


-magga ac fumma emaciatio fupervenit , cum virium jactura ; un- 


| 


MEME ———————————H MÓÀ 


de tandem miferé ex hac vità in eternam migravit Patiens. Aper- 
to poft obitum cadavere, ftatim füblatum fuit dubium de loco, 


"ubi lumbrici memorati fuerunt produd&i ; fuit enim notatus, & 


diligenter obfervarus canaliculus quidam membranofus calami 
fcriptorii magnitudinem & latitudinem quatuor digitorum ad- 
aquans , ducens originem à tunicà internà inteftini Ilei usque. 
ad peritoneum protenfus, per quem vermes ab inteftino tranfi- 
bant, & per abíceffum apertum exitum fibimetipfis parabant; — 
Ex hacobfervatione confirmatur opinio illorum Doctorum , qui 
dicunt in noftro corpore humano de facili poffe produci diver- 
fas concretiones , membranofas nimirum, carncas & novos du- - 
€&tus, & receptacula juxta noftri corporis indigentiam pro variis 
&fibus exequendis. | ed 

Ec — OBSERFATIO .XL 

— "Dx. D. JOSEPHI LÀNZONI. 
: sss P De | ; 
E es Puella nta cum ariolis..— 
N Arrat Clarifs. D. Francifcus Mauriccau, Chirurgus Parifinus ; 
A Nin fuo Trad. de morb. Gravid. & Puerperar. lib. 1. cap. 2. íe 
ortum fuiffe variolis affectum, quod licet rariffimum fit, atta- 
men aliquando accidit, ut ego obfervavi ter in praxi meá; & 


) ^ Li 


| precipué Anno elapío 1705. meníe OGtobris die quarto in pucl- 


la, quam octimeftrem peperit Uxor cujusdam Fabri fertarii Fer- 


| rarienfis, morbo acuto detenta, qua fcilicet filiola in auras vita 


O 3 | I 


"E — Olfrstio XLI d XLIL- 


— — 


ELE 


GISETRESGMO tIUeéSRGRL-CET) 7000 


1es edica comparuit toto corpore variolis foedato, magna & fae. — 
tris & parentum admiratione ; mortua autem eft hzc puella ter». — 
tio à nativitate dic. j : E 


OBSERFATIO XLL . 
Dx. D. JOSEPHI LANZONIL 


Menus vomitu evacuatis. 3 
€ Wiítorias vomitus fanguinis menftrui varias legimus, quibus 
Hess addere mihi nunc liceat. Anno 1700. Menfe Ju- — 
nii vocatus fui ad vifendam filiam cujusdam Mercatoris noftri — 
Ferrarienfis Annorum 24. qu« à tribus menfibus fupprefonem .— 
menftruorum pafla, petebat auxilium ; purgato corpore, & bis — 
miffo € vena pedis fanguine, vomitu fanguinis centatur per vices —.—- 
repetenre, ita ur intra quatuor dierum fpatium libras pené qua- 
tuor cruoris evomuerit 5 Iterum menfibus fequentibus per vo- : 
mitum caramenia fluxere ; donec tandem meo confilio conjux  — 


m 


facta, ac brevi gravida non amplius talem vomitionem eft ex- à 
perta; nunc fana vivit, & plurium filiorum eft parens;fimilesca- — 
fus videat curiofus Lector in Mifcellan. Acad. Nat. Curiof. Ann, 4. 


& s. Decur. 1. pag. 63. Ann. 6. & 7. ejusd. Decur. pag. 83. Ann. 2. 
Dec. 2. pag. 251. & alibi & praefertim Apiar, Clarifs. D.Harderi — 
obf, 22. : Hn. | | | Ü 


A 


( Ferraria Ausuflam Vind. An. 1 706. 
i d 2. O&tob. milf. 4-2 E 
OBSERVATIO XLII. Í 
Dx.D.JOSEPHI LANZONI, 

: dc De | 


Catameniorum fluxu. non a[fveto tempore in 
B ..  . aris Femins. | T 

| p Praxi medica facienda multas obferyayi mulieres poft quin-.— 
A quagefimum etatis annum amenftruo fluxu ordinata periodo — | 
prediras, aliasque puellas que ante decimum aatis annum ca-. | 
tam£e- 


UP 


"A 
LS 


M ! 
Dr 


» De Catameniorum fiu wn affotto iemporein qarüs Famiris. III 


£amenia viderunt; Sic Famula quedam Monialium eft hic Ferra- 
ri feptuagenaria, que quovis menfe fluxum patitur ráenftruo- 
rum fpatio quatuor dierum perdurantem 5 Pariter Uxorem cu- 
fusdam Judei novi annorum 6$. menftruatam ; Idem obfervavi in 
honeftà Viduá annorum 72. & in quadam Rufticá annorurn 67. & 
in aliis multis annor. $5. & ultrà ; Vidi pariter filiolam farcinatoris 
"annorum quinque catameniorum fluxum patientem ; fimiliter 
filiam Civis cujusdam noftri annorum feptem menftruatam ob- 
fervavi;ac de alia quatuor tantum annorum idem norafle faffa. 
éft mihi nuper obftetrix fide digna. 


..—* .OBSERFATIO XLIII 
Dx. D. JOSEPHI LANZONL 


"Acicula deglutita cum urina exereta, — 

T 3Uer quidam annorum quatuor, filius Fabri lignarii Ferrarien- 
fis, invenit humi jacentem aciculam in quodam cubiculo. 
éamque deglutivit ; Defperati parentes me in confilium vocant; - 
ftatimque juíli, ut paftam triticeam cum butyro co&tam , alia- 
jue oleofa & pinguia exhiberent, ut fic invifcata acus deglutita 
finc noxá per alvum expurgaretur , quare fub vefperam Con- 
ferv. rof/& Caffiz recens extract. ana sij. propinavi ; Verum na- 
tura, qua fola vias nobis incognitas adhuc in corpore humano 
cognofcit, ac ftato. tempore aperit, per vias ürinz aciculam fine. - 
. ulla puelli noxa dimifit magna parentum admiratione , & hoc 
fecunda die à deglutitione acus. — Similia exempla rerum fcilicec 
. deglutitarum, per infolitas vias € corpore liumano ejeciarum, 
| paffim leguntur apud noftros Autores, & prafertim apud Joh. 
Schenckium lib. 3. Hildanum , Alexand. Benedictum , Langiuni 
Helmontium, Chrift. Frid. Garmannum , Diemerbrock ; & alios: 

| fam antiquos; quàm recentiores. | 


(Ferraria Augufham Find. d, 17, Sept. 
An. 1706 Tifa, ) 5 | : 
| OBSER- 


$12 ^ Obféruatia XLIF. 


OBSERVATIO XLIFE, |... 
Dx, D, MICHAELIS ERNESTI- 
ET T MüLLERI. 


Foimina gravida , ifr lalorante , multum purga- 1 
ía fine noxa. - o: 


Oemina 40. Annorum patiebatur appetitum proftratum, laf- E. 
| RE ; abdominis rumorem , faciei colorem pallidum, - 
ejusque cum artubus tumorem. Pulfum habebat parvum , uri- - 
nam reddebat tenuem & aquofam. — Accerfitus ad eam, fedulo | 
Ícifeitabar, num gravida eflec ? id cum conftanter. negaret , fi- - 
quidem ex nullo figno imprzgnationem hariolari valebat, pro- - 
pinavi purgans ex jalappa & nitro depurato; unde decies dejecit. - 
aquofas foeculentias cum euphoria.  Interpofitis quibusdam - 
medicamentis amaris & diureticis, cum omnis nondum evanu- 


Me 


iffet tumor, ut eundem ordinarem pulverem purgantem , mul- 1 
tis me efflagicabat precibus mifera, fummum fe exinde iterum | 
percepturam fore levamen rata. [d quodannuebam, & eodem 
cum fücceífu operabatur pharmacum. Tertia vice paucis die-.- 
bus poft, me infcio,à pharmacopola petit purgans, ex quo ul- 
tra 20. habuit fedes. Continuatis fic amaris convaluit. Sed in- 
terje&o menfis fpatio me accedic, narratque gravidam fc effe, 
& medium jamingravidationis tempus fuperaffc , fiquidem enor- 

mem foetus motum percipere fe referebat. — Debito igitur tem-^ 


pore fanam atque vegetam enixa eft filiam , quam ex facro bapti- 


Ími lavacro fuícepi. | E 
SCHOLIVM. - * 


Ultum fepe negotii faceffit Medicis hydrops, dum eum ab 
impregnatione diftinguere geftiunt. Quandoque enim us- | 
- que adeó conceptionis vera latent figna, ut pro hydropicis ha | 
beantur, quz tamen imprzgnate funt. — Francifcus enim Mau. | 
riceau des /Maladies des femmes grolfes Libr. I. cap.x. bina refert | 
exempla foeminarum per 6. vcl 7. menfes drafticis medicamentis | 

| -. vexas] 


he 


Lo y 


- 


De Famiaa gravida, Auafarca labortmte, multum puvaata fint noxa. v3 


[ 


— CO ISSN WDR ER NUI ROM . t e . 
* vexatarum, donec focum in lucem pepererincincolumem. — Alia 


exempla lege apud D. Riedlinum Linearum Med. Ann. V I. pag. 
121.659 943. Sic fuperiori anno apud noshonefta mulier; qua 
per 4. annos fterile egerat conjugium, preter alia Symptomata 
abdominis molem fenfim increfcere fenfit, menfes quidem erant 
fappreffi, fed. nullum praterea aderat imprzgnationis fignum, 
usque adcó ue Medicus, ejus curam gerens, feptuagenario major 
paucis ante partum diebus dixerit , eque impoflibile effe, ut ipfe 


fit gravidus, ac ifta foemina. Ut taceam talia exempla mulier- 


cularum, quz ex furtivà venere conceperunt, ac etiamfi foetus 


motum manifcíte percipiant , id camen conftanter negant, ficque 


ftudió imponentes Medico hydropicas fe fingunt... Vid. Foreffi 
Lib. X XV 11I. obf. 59. in Scbolio,  Econtrario non raro verus - 
foeminas torquet. hydrops, fub cujus tamen larva foetum latere 
Medicus, fed fruftra veretur. Scythe enim non folüm mulie- 
res juxta /ippocratem de Aere , aquis 65 locis hac ratione decipi- - 
untur, fed noftratibus idem contingere fatum Baríbolini tefta- 


tur hifloria 6. Libri III. & Zacchias Quel. /Medico- Legal. Tom. 


Al. Conf. 26. Nec rari funt cafüs , ubi cum vera ingravidatione 


hydrops combinatur, quales reperiuntur apud FZildanum Cent. 
1I. obf. $6. Schenkium obfercu. /Medicinal. Lib. IV. obf. xs. Fore- 
fium Lib. IT. de incerío ac fallaci urinarum judicio. /Mercuria- 
lem de /Morb. Mul. Lib. I.cap.2. Dodoneum obf: 49. in Scbol. 

Primerofium Lib. LL. cap. 7. Gockelium Lib. 11. cosi[il.3 5$. Platerum 
Lib. III. Obfer-vat. p. 637.aliosque. Ec cum certe non femper & 


- ubique purgantibus atque diurcticis , que prafentiffimi alias ob- 
 fervantur efle prafidii, in hydropis cura uti licet. Verendum enim 


foret, ne virulenta purgantium qualitas nutrimentum foetuscor- . 


| rumpat, & acrimonia uterum, inteftino recto contiguum , vcl- 


licando hunc ad fui contradtionem , ficque foctus ante. cempus 
expulfionem ftimulet. Innoxié ramen purgantia quandoque 
ferre gravidas, preter noftrum cafum aliorum docent obíferva- 
tiones Medicorum, c. g. Rhodii Lib. II. obf. 1s. Zacuti Lufifaüi 


| "Medic. Princip, FIifl.1 4. Lib.IlL 65 Praxeos admiranda Lib.11. 


| . - 


 Obférvv. Acad, N. C. Cent. 1T. P oLf. 


- * j i zw. da qd 5 MY: 
j E LEX. 
, à yn 
-— 2 2 
- ^ 2 NS 
. - i 3 ac 
s 


i; 137: Obfervatio: XLF | : E 
obf. 144. Renealimi obf. /Med. var. 148 €5c. — Scilicet obfervanda. 
eft regula divi noftri Coi fed. IV. apb. 1. Pragnantes, dicentis, - 
purgabis, fi materia turgeat , quadrimeftves &5 uique ad feptimum 1 
senfem ,fed bas parciuss funiores autem &5' [eniores caute purga- 
ye oporíeí, In hydrope enim turget &abundat omninó mate- | 
ria ferofa, & ad fecedendum maximé eft idonea. Nec camen 
lenientia & laxantia primis tribus menfibus incongrue propinari | 
poflunt, modo abftineamus ab aloé & caffia; ab illa quidem, 
quia venas referat, ab hac veró propter flatulentias & tormina, . 
quz patrat. Ecquidpi Naturz Minifter debitis fub cautelis diar- — 
rhoeam ejusmodi quafi artificialem concitet , cum ipfa natura im. — 
gravidis talem fubinde fine noxa paret, Quanquam enim juxta 
effacum Zippocratis fed. IV. apbor.. AMulieri uterum gerenti, .— 
fi alvus multum fluat , periculum fi, ne abortiat; tenendum ta- 
men, quod JVervius apud Scbolzium Confil. 340. inculcat: Ubi. 
videris fluorem ad. fifflendum inobedientem , ne multum urgeat; - 
feruní enim nonnunquam pregnantes ejusmodi ecvacuationes 
asque 4d parium ciira noxam : uti contigit in uxore fratris mei, 
que pregnans per 4. menfes fanguinolenias dejetliones etiam cum — 
vafura inteflinorum paffa efl , nec ullo medicamento fili poterat, — 
íandem exclufo factu fano &5 incolumi [ponte fua intermifit. Yd — 
quod pariter Platerus Lib. LI. obfervvat. pag. 8S5. &5 Boneftug 
Pharos /Medicorum pag, $64. confirmant, — c 


Lad 5 
send . 


 OBSERVATIO XLV. |. 
Dx. D, MICHAELIS ERNESTI 
ETT MüLLERL - 1 


Certum &5 infallibile impregnationis fiouumi, — 
Nna Maria, Pauli £yeetbed8/ calceis refarciendis operam na* i. 

tA Vantis uxor, quotiescunque concepitc,.& antequam alia in» * 
gravidationis figna compareant, fanguinem ex bregmate finiftro | 
extillaré percipit , qui fluxus licet fat copiofüs fit. innoxié tamem. | 
eundem ad. partus usque cempus ferc; ubi fponte ceffat. —^——— | 


T .— Certum c infallibile impragnationis fgnum. STE 


SCHOLIUM. 


Uam difficile fic; ab hydrope ingravidationem dignofcere, 


. &. Jin fuperioris obfervarionis Scholio monitum fuit. Sed nec 
' certa adeó in genere conceptionis figna primis potiffimum mene. 
fibus exiftunt, quin vel falía, vel fallacia , & aliis morbis com- 
munia eadem , atque experimenta, circa hanc rem commendata 


yalde periculofa finr... Inde enim fit, non modo ut qua revera 
in utero conceperunt, variis morbis conflictati credantur, prout 
fatentur obíervationes varie, e. g. Zacuti Lufitani Praxeos ad- 


- nir. Lib. H. obf. 148. Zacchie Quefl. /Med. Lepal. Tom. IL conf. 


26. pag. 40. "Mifcell. Nat. Curiof. Dec.1. Ann. E. obferev. 45. 65v. 


verum etiam ut ille, quz neutiquam exiítunt gravidz; ad par- 
'tus tamen dolores urgeantur, conf. D. Riedlini Lin. AMed. Zn. 


V.pag.xoo4. Multominus fexum embryonis praedicere quidam, 
ut gloriantur, poterunt, ZJippocratis etfato SeG. V'. apbor. 48. 
Foiys mares dextra uteri parte, foemine finiflra magis geftan- 


fur; decepti: fiquidem hoc ipfum T 5omas Bartholinus Cent. V. 
bift. 88. proprie & Brafavoli uxoris exemplis refutat, & anima- 


lium fe&iones juxca Benedidum V'eronen[em Lib. X XV. cap. 7. 


redarguunt, dum fzpenumero evenit , ut eàdem in parte uteri 
gemini, ras & foemina gerantur. | Et novi ego foeminam, qu& 
utriusque fexus liberos in lucem produxit, omnesramen in dex- 
trà parte conceperat. — Affeverare tamen aufim, dari in quibus- 
dam individuis cerra & infallibilia ingravidationis figna; quem- 


admodum Guillemeau dans l'beureux accouchement Lib. L. cap. 
X 1. referr de foeminà , qua à primo, quo concepir die vomitus 
- pati folebat, continuatos, donec foetum iterum enixa eflec, Sic 


novit Fernelius Lib. V. Patbolog. cap. 3. non paucas mulieres, que 
quoties uterum geftabant , crebró epilepfià corruebanr, à qua 


. alio tempore liberz exiftebanr. Ec Panarolus Iatrologism. Pett- 


fecoft. I7. obf. 46. foeminam allegat, in qua, quoties utero gere- 
bat, ftatim primis menfibus vena tumens in femoris interna 
parte prope genu apparebat, Porro Balloniusin Conil. 40.fcho- 

j P : lio 


- 


A 


T- 


116 Obferuatio XLF. CO PC uu 5 


lio teftatur, quod mulier quedam continuis cephalalgiis vexata... 
ab iisdem extiterit immunis, ubi conceperat. Specat huc ob- 
fervatio Sauleji in foemina, que non nifi gravida herniam uteri- ^ 
nam eft perpeffa, vid. Zodiac. Med. Gallici Zinn. I1. p. 2. item | — 
Plateri Lib. HI ob[ev-v. p. t. 638. de muliere, quz quoties im-. 
pragnata erat, in aícicem incidebat, ut & Salmuibii Cent. IT. obf. 
5 4. referentis , foeminam fingulis impregnationibus crebros vo-. 
mitus materiz purpurez , fübcraffe & copiofe paffam effe ; ac. . 
candem £7.gendornii in Hiftor. /Medico- Pbyf. Cent. I. biff. ov.im.— 
foemina, qua quoties uterum gerebat, hoc fibi proprium ha- 
buit,ut circa quartum & quintum geftationis menfem levi de. 
caufa nihil tale cogitans in planitie etiam in terram deciderit; 
alioquin nec epilepfiz neclipothymiz obnoxia. Atque huc dce- 
nique & nofter cafus eft referendus. Nec culpandus forfan ero, ] 
fi dixero , pofle quandoque certo prefcire mulieres quasdam, .— 
cujus fexus foetum geftent ; Edoctus hoc fui exemplo matertera — | 
mez,qua oGics jam peperit, prima vice filiam; fecunda, tertia; ^ 
& quarta filios, quinta & fexta filias, feptima filium octava fili- 
am ; quoties igitur filias conceperat, nihil extraordinarii quoad — 
uterum notaverat, aft femper quoties filios geftabat, ultimis ge- — ' 
. ftationis menfibus infignem uteri prolapfum paffa eft; quemad- — - 

modum & aliam novi foeminam , quz quoties filium enitebatur, 

toties lactando lacte abundare folebac, dum veró filiam peperit, 

parciorem longe lactis proventum experiebatur. Quod haemor- P 
rhagias attinet , quas perpetiuntur frequentius gravida, proftat 


iN 
il 


equidem Hippocratis aphorismus 4b. fe&t. V. $i pregnanti pur- 


gaíiones menfirue procedunt , bene cvalere foetum , eft impo[fibile, 
Excipiuntur ramen ab hac regulá pfithoricz ; fiquidem quotidia-- E 
na docet experientia, folvere quasdam mulieres tributum luna- — .— 
re , non primis folum menfibus, fed pertotum quandoquegefta- 
. tionis tempus absque ullo tamen abortus metu. Sic&reliquas 
hamorrhagias uteri, modo non cum diíruptione fecundinarum^ 
ab utero conüngant, gravidis & foctui minus exiftere funeftas —— 
quotidie docemur. Talia exempla leguntur apud Blegny " Zo m 

jJa0 — — 


p 


M OCELS 


B  — ^ Opa XLPL | i 
| diaco /Medico- Gallico "nn. I. pag. 14.1. T bomatn Bariübolinim in . 
. Cent. Li. bifl. 13. Gabelchosverum in Cent. IV. Curat. 94. & Flor- 
| flium in Libr. IV. obf. 5. p. 15 8. Minus periculofz obfervantur hze- 


| nem per dextram papillam tluentem 2zímaíus Lufitanus Cent. 


v OBSERVATIO XLI 
Dx. D. MICHAELIS ERNESTI 
E) ETIIMUuLLERI. | 


| 
| | 
|o. o Cepbalalgia ex La&attone. | 


| Eoo fuperiori anno ad foeminam 32. annorum, confticu- 
| VW tonis biliofz, proprium lactantem infantem, tres menfes 
| natum, quz de enormi cephalalgia, quà puerperii tempore con- 
| tra&là interdiuatque noctu vexabatur , conquerebatur ; íoómnum 
| propter doloris fxvitiem capere neutiquam poterat; fed rabiofz 
inftar hinc inde transcurrcbat; caputque parietibus allidere coge- 
.| batur. Varia tentabam,fed omnia fruftra, nullum cephalicum, nul- 
lum anodynum defideratum edebat effectum ; Veficatorium im- 
|| poncbam vertici, fed absque alleviatione. — Infantem tandem ut 
- abla&aret, vel nutríci alii lactandum committeret, fuadcbam; 
-|quo fa&o fponte cephalalgia ceffavit. Ex quo apparet, unicam 
- doloris hujus caufam fuiffe la&ationem. | Poftquam enim, quic- 
| quid oleofi & pinguis fanguini affufum erat, per iteratas circula- 
- tiones & mediante inteftino motu ipfi uniendum, & in blandum 
- ac demulcentem liquorem convertendum; jam pro prole nu- 
- rienda füb lactis fchemate fecretum & excretum fuit, non po- 
1 Es. Eus 


| 


E. 
" 


1 I A X 9 AC. t 


118 | Obfervatio XLFIL | 
tuit non fanguis blandioribus hifce particulis orbatum acris re- 
linqui, qui cerebri menynges, per quas tranfit, continuo velli- .- 
cando immeníos ejusmodi dolores poftmodum patravit. Quem- — 
admodum aliz foeminz la&antes acrioribus funt expofice ocu- — 
lorum defluxionibus. t taceam maciem nutricum, ex dictis — 
facilé deducendam, novi quasdam mulieres, que dum lactant, .— 
tonfillarum tumoribus & faucium inflammationibus funt obno- - 
xie. Cum enim unà cüm la&te muld fpiritus eliminantur;nec | 
fufficiens relinquicur materia pro iis refarciendis ; quemadmo- 
dum reliqui humores,ita in fpecie gaftricus evadit vappidus, & . 
pro refolvendis alimentis in ftomacho minus idoneus; hinc fit; - 
ut loco puri & defoecati chyli cruditates vifcide generentur, & 
fanguini admifceantur, quz, cum per fübtiles & cenues vaforum . 
capillarium maandros penetrare nefciant, ibidem harent, feu | 
ftagnant; ficque tumoribus & inflammationibus anfam prebent —- 
uberrimam. | Et hoc eft; quod vulgo dicunt: $088 fnb aiefe 
ibnnglüffegu. — ——— im ; 


OBSERVATIO XLI. | 5 


Dx D. MICHAELIS ERNESTI | 
ETTMüàLLERL 3 
Ulcus mamiarum ex Phbtbifi..—.— E. 


poses *o. annorum, fabri murarii uxor, biliofe conftitu- y 
tionis, rixofa, per aliquot menfes phchifi laboraverat, excre- — 
verat per os copiofa purulenta ,foccidiffima. Accerficus adeam; 
Varia, quz morbi condito exigebat, propinabam , malum ta- 
men , quod altas nimis egerat radices, excirpari penitus.non po- 
terat, Levamen camen ex balfami fulphuris anifati & pilularum | 
de cynogloffa ufu optimum femper percipiebat, Sed accidit, - 


Ulcus sbaminarum ex Phibif., — - D$ 
ta rcd I SIE KON Bis e 


E oV S ! 
fam fperans. . Profluebat enim ex mamma fimilis materia pu- 
- rulenta; eodem foctore nares feriens, ac illa , que ante per os erae 
rejeda. Quanquam igitur variis injedtionibus ulcus mundifi- 
care tentaflem , paucas ctameri poft feprtimanas füperveniente di- 
arrhoea moriebatur. Similem fe cafum obfervafle mihi tum re- 
ferebat Magnificus nofter Decanus, Dominus ID. fobannes Bob- 
nius , in /Edilis conjuge, qua tamen itidem fatis ceflit. — /Etiolo- 
gia phoenomeni hujus latere nullum poterit, qui perpendec, con- 
tingere frequentius, potiffimum in phthificis , uc pulmones pleu- 
re ac coflis hinc inde adnafcantur , qua facta continuitate p. rn. 
facili negotio puris acrimonia ex ulcere pulmonum ad mufcu- 
los intercoftales penetrans mammarum glandulas arrodere po- 
teft. Non tamen funefti femper obfervantur ejusmodi cafus. 
| Annotavit enim Zacutus Lufitanus Pra. biflor, Lib. H. cap. 10. 
obf. s-quod phthificum quendam tanquam conclamatum & mox 
| moriturum deferuerit, obortus tamen cidem eft in fterni vici- 
nia tumor durus, rotundus, faftigiatus, qui denique apertus in 
fiftulam àbiit , per quam continuo virulentus emanabat humor. 
|Sicque eger per quataordecim annos vitam produxit. Etc D. 
Jobannes W'riotbus refert in AG. Philofopb, Angl. Ann.1702. V. — 
, 885. puellam ex variolis ih ulcus pulmonum incidifle, ubi inter 
feprimam & oclavam coftam nodi aliquot exiles fe offerebant 
| sa&tui , quibus per caufticum apertis pus cffluxit, ac candem illa 
cum fanitate in gratiam rediit. Confer 4G. Erudif. Eipf. Inti. 
X70$.p49.211. Speüat aliquo modo ad hunc cafum obferva- 
|tio in Zodiace /Medico - Gallico "Ann. 11. pag. 154. allegata pueri 
|phihifici, cui abfceffus fupra apophyfin maftoideam fuit ena 
gus. T | 
(Lipffa Auguflam Vind; d. 1o. Octobr. 
Anno 1706. tffe.) C. 


| 
| 
4 
| 
| 
| 
| 
1 


, 


OBSEK- 


ib ulia XRPHESOÓ 47s 
OBSERFATIO XLV HL 3 
Ds. D. SAMUELIS LEDELIL. 


AMenfes per labia fluentes, — -- 2 


N noftri diftri&us pago, 93oiniftofeiie[ / Vidua 3o. annorum - 
laborabat imminutis menfibus per Annum , cum guttulis fan. - 
guineis ftato fluxus menftrui tempore € labiis inferioribus ftil- / 
lantibus. Stillant jam labia per 6. menfes , ordinario fluxu peni- - 
rus intermittente. — Poft faphenarum fe&ionem , proprio conf&- - 
lio -adminiftraram , confuetus rediit fluxus per confuetas vias, - 
Jam autem menfes imminute dum fluunt , rediit ftillicidium la- - 
biorum , idcó juffi evacuationem & repetitionem fectionis fa- - 
phanarum. ! | PE 
(Grüneberga Sil. Noribergam Anno 

1706. d. - - mi[fa.) | | 


; 


sors n d OBSERIATIO XE I E 
Ds, D. GaNTHERI CHRISTOPHORI. 
SCHELHAMERI. . P 


Fungi Fabrica, I 
Ic fungus, ea qua apparet , magnitudine extus cinereus erat, — 
Lincus candidus, ex ligno jam anno clapfo caefo fiffoque, fub 
dio jacente, multa cadente pluvia enatus : Tam affabre forma-. 
tus erat, ut in parte inferiore lamine equa diftantia ex umbili- 
co ad circumferentiam tendentes, illique inherentes, nelatum un- 
guem propius autlongius à fe invicem diftarent: Intercurrebant. 
inter has aliae, idque perpetuo , qua non attingebant circuli fi. 
nem, fed parva diftantia à circumferentia veluti oblique refeda. 
. definebant, idque ex accuratiffima menfura fpatium implebant: - 
ita ut nulla ars certiori fabrica imitarinaturam hanc poffet, Hoc. » 
ideó monere placuit , ut appareret, fegnioris evi fcriptores per- 
peram ad formationem generandz prolis vim plafticam ex orco! 
evocafie : Quznam enim hic vis formatrix, ubi nullum femen. 


s 


^ Fungi Fabrica. IY 


7 UMS IEMUDALEEAOUN NUITS URGE?  Genutiree e ei) 


curé tam vili, tam nullius ufus operam dedifIe, minus adhuc cft 
credibile. Mechanicam hic rationem haut facilé oftenderit quis- 

uam. Simillimum hoc glacici , quz ex vaporibus in cubicu- 
lis hyeme vitris fe applicat, frigore excus regnante; aut iis figu- 
risque in marmore Florentino, vel Achate, pellucido ex inter- 
fluente fucco pulcherrimae apparent. Que cui adícribenda fint, 
doceri percuperem. : k 

( Kilià Auguflam Find. d. 1. Novemb. 
n. 1706. mi[[z. ) 


| OBSERVATIO L..—— 
| Dx.D. JOHANNIS GEORGII HOYERI. 


peus Ploratu foetus in Utero. 


| 4 Nno M. DC. LXXXIX. menfe Augufto hic Molhufz foemina 
| FYquadam, primipara menfe feptimo poftquam uterum ge- 
| ftraverat , nocturno cempore cubitum itura , ploratus audiebat 
| quafi fübmifílos, ut hinc fub le&o fortaffe repofitum effe infan- - 
. tem, falfo fibi perfuaderet, fruftra quaereret. — Brevi poft plora- 
| tus audiebat iteratos , cosque in utero fuo fieri fenticbat. — For- 
| midolofa in le&um properans tertià quartáque vice fium plo- 
| rare foetum fübaufcultabat. Die fübfequenre non fine maximá 
| mentis perturbatione rarum ac prodigiofum factum tum aliis, 
| tum przprimis Confeffionario , futuri mali omen infallibile pu- 
| tanti recenfebat. Poft hebdomadum nonnullarum fpacium dit- 
| ficillimo partu tres dies durante foetus excludebatur fanus qui- 
| dem, non tamen zque vivax , utpote poft tres menfes epileptico 
'| morbo correptus, Creatori fao animulam reddens. Ceterum - 
|| foerum hunc in utero plorantem non folüm fus & familie pro- 
| . Obferv, Acad. N. C. Cent. I. L8 prie 
| | 

E s 


| D MW. 


Obfereatio LK 


122 hos O2 


anms : . Jj » n 
prie calamitatis , fed publici maxima. propemodüm civitatis hh 
jus partis excidii prophetam fuiffe ; terribile eodem anno, die 

decimo Septembris contingens incendium ( per alia: plura pro: 

digiofa indicia quafi prenunciatum ) quo plus octingenta zdifi-- 
cia, atque inter illa infelicis puerperee edes, intra 24. horarum 
intervallum voraciflimus Vulcanus abforbuerat, manifeftum fe- 
cit. Infelices etiam Parentes majorum gloria non inconfpicui: | 
adhuc in vivis ad incitas adeó redacti funt, ut miferrimam agant- 
vitam. hs | 


- 


ve y 


OBSERPATIO LE -........] 
Dx. D. JOHANNIS GEORGII HOYERL | 
| e ^ h r 


Partu feptimefiri 65 motu locali fecundimarum vetenta-- 
rum expulfionem promo-véníe. | 4 
^cut partus difficilis , ità fecundiné recente maximas afferre: | 
Jolent moleítias. Qàinimó tanto periculofior fécunidinarum 
videtur expulfio , quanto vires, qua poft partum plerumque ni- 
mis ptoftrate, imbecilliores funt. ^ Adeó ut-fzpius ad ultimum ^ 
remedium , extractionem pura cuni unco vel manu faciendam: - 
puerperis &, Medicis moleftiffimam deveniendum fit. Inte- - 
rim nc jufto citius ad anc anchoram propetremus, nihil priusim- 
tentatum relinquamus. | dta Longofaliffz foemina viginti annoS* - 
nata, poftquam primipara non legitime fuerat cractata; jam fe ^ 
cundá vice gravidata , mediis geftationis menfibus continuo ma- 
teri&. ferofa cum fanguine confufz fluxu; nullo remedio, con-- 
ftanti cum- fücceffu compefcendo, correptà. Poft feprimium: 
meníem partum valde debilem, vivum tamen, macilentum, li-: 
vidi coloris & jufto minorem edebat , cujus liganientüm umbi-! 
licale exfuccüm pane, manifefto indicio., foetum defeciffe ali- ^7 
mentá feu fuccum nutritium. | Poft partum fátis difficilém ob re-^ 
centas fecundinas in miferrimo ftatu decumbebat  váriis remediis? | 
pellentibus; mixturis ex eff. caftor. myrrh. fuccin. Spir. Salis arz- | 
mon. vinof- Tin&t. bez. &c. & pulveribus ex borrace, myrrha. 
cinnabarinis &c. aliàs probariffimis fine fucceffu.in níüm vocatiso | 


& 


OLCE 


E ALL, 


3De parta foprimeftri cmt locali fecundinavum vetontavumese. Yv3 


"Srernutatoriis.& aliis externis non neglectis. Viribusinterea cem- 


poris miré proftratis & lipothymiis crebrioribus accedentibus 


. cum manualem operationem vix tolerate.poffe videretur , uc de 
loco;in quo hactenus quieverac, in alium locum tolleretur , fua- 


for eram: Idque tam fperato cum fucceffu, ut ftatim poft mo- 


tum illum localem fine magno conatu facili labore fecundinz 
di&um factum. eliminarentur, ipfaque priítine fanitati ex voco 
xeftituereture | 


OBSERPATIO LII 
Dx.D. JOHANNIS GEORGII HOYERI. 


Cardialgia €5 anxietatibus ab. ufu. medicamentorum 


cbymicorum fpirituoforum. | 
"V TOn quavis naturz ferunt.omnia, & quz plurimis faluberti- 
NEL us exitiofaefle folent. — Referebat mihi Excellen- 
tif: Dominus Dr. Wolfius, Archiater Regis Daniz ; volatilia & fpi- 
rituofa non eque ferre pofle Gallos & Italos, quàm Germanos, 
Danos pluresque populos Boreales:Sapius enim ab ufu Salis vo- 
latilis oleofi Sylvii miras fanguinis ebullitiones, precordiorum 
-anxietates &c. in illarum calidiorum terrarum incolis fe obfer- 
wafle, | Neque veró Germanis quibusvis volatilia rantopere pro- 
defe, fed quosdam enormiter laedere (zpiufculé notavi. | Nuper 


admodum pannifex quidam Vir quadragenarius, Arthritide vaga 
| Kcorbutica decumbens, à mixtura volatili fudorifera, minori dofi 


ab experientiflfimo Medico propinata, tantas precordiorum an- 
xietates experiebatur , ut ab agonizante diícerni vix poffet.  In- 
fcus harum rerum fimul in confilium vocatus phenomenon 


 mrgentiffimum mixtura quadam ex fpirituofis carminativis com. 
| pofita fopire tentabam. — Sed oleum igni quafi affundebam, & 


quz poft nfüm aquz cujusdam deftillate ferme erant extinct, 


|. denuó refufcitabantur dolorum flamme. ^ Mutato itaque con- 


filio pulveribus abforbentibus & diaphoreticis anodynis & di- 


Iuentibus aquis deftillatis fübitaneum optatiffimum levamen af- 


Q 2 fere- 


"n | Olai LIIL 0 n 


ferebam, Idem ille cum aliquandiu poft affectu pectorali labo- 


ratct, ab elixirio pectorali & eff. traumatica incredibiles anxicta- 
res cum fyncope pene lethifera experiebatur.- 


gia puta & anxietatibus remedium , miris laudibus efferatur, 
In Sexagenaria quadam & nuperrime in Quinquagenaria ab 


ufu fpiritus Cornu Cervi eadem fymptomata fe exfcrebant. Cau- 
tius itaque volatilibus ac fpirituofis mercandum. — Singulis verà | 
cafibus laudatis diluentia, refrigerantia & abforbentia anodyna | 


citius ac felicius opitulabantur. 


OBS ERV ATIO LIII. 


Dx. D.JOHANNIS GEORGII HOYERI. - 


Cardialgia cum lipotbymiis à largiori doft olei fuccini.. 
| B mortis hiftoriam àlargiori dofi olei juniperi in De- 


Y curiae certi anno tertio Mifcell, Nat.Cur. recenfüimus, Cum- 


que. fortiffima calismodi deftillaiaa ab Empiricis & circumfora- 


^. neis imprudenti vulgo fepius obtrudantur & infinitis modis com- 


mendentur , qualia poftmodum in abufum certiffimum fzpius 
vocantur , opera pretium duxi periclitationis empiricz fpeci- 

men hic & nunc denuó exponere: Scilicet, Foeming quadrage- | 
nariz , paflionibus hyftericis obnoxiz, pfeudomedicus nefcio quis: : 
largiorem dofin olei fuccini flavi propinaverat. Inde veró egro- 


ta confeftim Cardialgia atrociffima & anxictatibus precordiali- 


bus fermé lechalibus (af8 wolle e8 ie Das $»erts abftoffem/ ut 


cum vulgo loquar) frequentioribus lipothymiis fimul fe exfe- 


rentibus, correpta. In confilium vocatus diluendi, refrigeran- 
di, vel potius evomendi in primis viis adhuc partim reftirancis. 


olci fine, magnam latis tepidi cum aqua rofarum permixti co- 


piam 


Similes cruciatus in foemina juniore febre maligna laboran- E 
t€ ab olei bezoardici ufu vidi. Quamvis hoc , ex oleo amygda- - 
lorum dulcium expreffo , camphorà & oleo citri deflillato com- - 
pofitum , radice alkannz , pro colore rubicundo conciliando, ad- 
dira , à nonnullis canquam. divinum his cafibus , in Cardial- - 


| 


| | Otférvaiia Lg. 6 I2j 
-piam forbere fuadebam. Hinc füftitato vomitu, maximáque 
olei & materiz vitiofz parte exturbata phenomena dicta par- 
tim evanefcebant. Interim calore totius efferato maximé fen- 
fibili latitancis febris fufpicionem fimul movente , pulveres ex be- 
zoardicis diaphoreticis & rerreftribus cum fulphure anodyno 
propinabantur, à quibus nec non à mixturis ex bezoardicis hy- 
flericis combinatis , fudoribus porius per Dei gratiam per- 
iecie B 


/.—— OBSERVATIO LIF. 
Ds. D.JOHANNIS GEORGII HOYERI. 


Motibus convulfivis & morte à argiori dofi 
T heriace, 


L5 np noftratibus mulieribus effe folet ufus vel po- 


tius abufüs Theriacz, utpote qua quibusvis in affe&tibus in- 
fantum ad hanc auchoram properant , pocnitendo fepius cum 
eventu. Non dicam de mentis ftupiditate, quam ab abufu The- 
riace tenellis crebrius DAE adultis tandem evenire, non- 
nulli füfpicantur: Neque alia ruminabor incommoda: fed mor. 


tem ipfam maturaffe Theriace abufum prafenubus evincam: 


Infelix enim mater quzdam nupere filiolo fno quatuor hebdo- 
mades nato, debilioris quidem conftitutionis & crebriori vagitu 
parentibus toleffo Mithridatii unam atque alteram dofin, opta- 
to quieto fomno nunquam fubfequente, propinaverat. Tencl- 
lo nihilofecius conftanter vagitante, fuüafu amice fub titulo Mi- 
thridatii optimi Theriacam Andromachi à Pharmacopoco coé- 
merat, largioremque hujus dofin, quantum fcilicet cufpice cul- 
telli capere peterat , forbendam dederac. / Inde veró tantus fo- 
por notatus,ut mortuo fimilior quàm vivo vifus fir, motibus 
convulfivis fimul f exferentibus.  Elapfis aliquot horis in con- 
filium vocatus , intérna medicamenta propinari vix poffe nora- 


bam, cum tantillam aque cinamomi cydoniate ori infufum fuf- 
Q3 foca- — 


N 


aa | Olfirvatio LE. | 
ifocationis metum incuteret, 1raque externa tum ? diifiiua exo 
allio &c. tum fpirituofa ex. eff. cattor. füccin. Spir. Salis Armon. 
aqua apople&. non neglectis pedum fri&ionibus, fine fücceffu - 
conftante füuadebam : dum brevi poft obitu prematuro: non fine 3 
maximo parentum dolore animam efflabar. — . 1 
... Similem cafum nuperrime in filiolo pannificis contigiffe, 3 
alio quodam Medico in confilium vocato, certior fa&tus fum. — ^ 


. OBSERFATIO LV. 
Dx. D. JOHANNIS GEORGII HOYERI. 


Allio probatif]imo preferida calculo. 


Ultà in fcriptis Medicis remedia.à calculo prefervatoria in- ^ 
: veniuntur: plura fermé paffim à vulgo commendantur: - 
adeó ut nephriticus valde anceps fit, quodnam inter plurima fibi - 
velit eligere, quo fea moleftiffime affectu praferver. | Haud ita - 
pridem à plurimum reverendo quodam Paftore & Archidiaco- — 
no, feptuagenario in urbe vicina adhuc vivente, fequens eupori. — 
fton miris elogiis mihi deprzdicatum: Nimirum recipiuntur tres; - 
quatuor vel quinque allii particule à corticibus exterioribus li- 
berate, qua confciflz & in cyatho cum Spiritu vini vulgari ad di- 
gii transverfi eminentiam infufz; macerantur. Quale infufum | 
poftquam per 24. horarum fpacium fterit, in ipfo Novilunii mo- 
mento fimul ac femel ebibitur idque per fingulos anni menfes 
dicto modo, tempore & momento repetitur.  Referebat, mibi 
venerandus Senex tale remedium non folum femetipfum, fed 
€tiam multos alios, optatiffimo cum fucceffu ufurpafle. Cum 
que aliquando ejusdem ufuca duobus menfibus intermififlet, 
inefrabilibus calculi doloribus denuó afflictum fuiffe ; candem ves 
ró poft ufum variorum nephriticorum , calculum magnitudi- [ 
nem faba adequantem , dubio procul intra didum temporis | 
intervallum generatum, excrevifle. Poftquam veró prafidium | 
citatum fequentibus annis conftanter in ufum vocaflec, ab omni | 
goloris nephricici fenfu in hunc usque diem fc pei | 


oed 


M 


OBSERFATIO LVI 
Dx. D. JOHAN NIS. GEORGII HOYERI. 


Equifeto infido breflesieub-d Y calculo, 


"lltum Reverendus longeque doctiflimus Dominus N. N. 
E Paftor & Diaconus «dis Divi Blafii hujus urbis meritiffimus,. 
Hy pochiondriaco- nephriticus, quem Beck anriis à Variis mo- 
IefüfTimis tum arthriticis cum nephriticis affectibus per Dei gra- 
tiam feliciter liberaveram  jamjám, poftquam per annuum pené 
fpacium ab utu medicamentorum aliorum prorfus abftinuerat, 
remedio quodam cuporifto , me quidem inconfulto , ufus, fe fe: 
| tum à nephriticis tüm aliis affectibus prafervare poffe, perfua-- 
| dente nefcio quo credebat." Remedium lioc domefticurn , ut 
| poítlimibio quidem me confulendo fatebatur, ex herbà Equifeci: 
| & bacci juniperi aria in pulverem redactis conftabat, quo fingu- 
| o mape & vefperi, inftar tragez non ad pondus, fed pro lubitu: 
|xtebatur. Enimvero mox in fcyllam incidiffec charybdim. cvi- 
| taturüs. Adeó etim Equifeti virulentia & acrimonia; tam ventri- 
| culi quàm renum & aliorum vifcerum tonum & elaterem deftru- 
(s n ut: fyidrome malorum nunc inítarec: Appetitus enim: 
| prorfus dejectus erat, viresque fumme proftrate ; Ventriculum: 


! dolor gravativus vexabat ;.aflunita fpontaneo vomitu fepe rut- 


| fus eliminabantur : ructus infipidi eranc :noleftiffimi.- His fin- 
| guitus quandoque accedebat & intolerabiles fzpius anxietates. 
| Renum & ureterum regionem dolor urens cum dolore dicto? 


| ventriculi gravativo quafi alternans fübinde difcruciabar, ipfa-: 


| que urina frequentius emittebátur, & affumtà potulerità quan- 

| tirate fermé&excedébar. Primus morbi infültus adhibitis ftoma: 
| | chicis mattialibus confortantibus facilé fopitus.. Mox veró ma- 
lüm à levi. quodani errore recidivus muliurn negotii faceífe- 

| bat. Durantibus hinc phenomenis citatis per multarum epi 
|mianarum fpacium varia remedia in ufum yocata, qua quidem: 

| prolixius hic recenfere €x Yoto & voluntate Illuftris Societatis: 

Na&- 


- 


Obfiruatio LER "er Dy 


L| 


, 


, 28 Obfervatia EFIL - 


Nat. Cur.fuperfedeo. Unicum non reticendum : tum me, cum — 
quoque Experientillimum Dn. Lic. Ruperti, Practicum Northu- — 
fanum, egroco noftro affinitatis vinculo conjunctum, & hinc ^ 
una mecum in confilium vocatum, maximum curationis & fe- — 
licis eventus momentum in fedulo & iterato ufu effentriz vitrioli — 
Martis Ludovici cum Tincturà Coralliorum anatica proportione.) 
mixtz,pofuiffe. Huic fubinde pulvis ex fpec. diatragant. frig. — 
C. C. phil. bez. martial. corall. rubr. antihe&. Poter. & pulv. anod. 
cordial. mixtus, & potiuneula ex aqu. plantag. tormentill. cina- | 
mor. cydon. zedoar. conf. alkerm. fyr. de cinamom. compofita, — 
praeprimis ructibus & anxietatibus negotium faceffentibus inter- - 
polabantur. Praterea Succolada Inda cum lacte chalybeato de- - 
coca loco alimenti medicamentofi frequentem vocabatur in 
ufum non absque fuücceffu optato. Reliquis enim pro indi- 
cantium modulo ram interne quàm externé fubminiftratis: prae- —- 
primis alvo per plures dies, ut poft ufum adítringentium fieri. 
folec, adítrictà, Clyfteribus folicitatà, hic egrotus candem per- 
fete convalefcebac , hucusque , Deo fic laus, ex animi voto de-. 
gens — : ^i 
(ZMolbusa Auguftam Vind. d. 2. Novembr. A 
Anuo 1706. mi[fa.) | à 


OBSERIATIO LV II. 


D. juxta Veteres aliàs excrementitio , & plurimorum morbo-- i 


muniter attribuunt, ut illam per fe feré nec peccarc , aliquamve | 
indifpofitionem corpori inducere poffe exiftiment. Me quod. | 
concernit, ego hancce litem pro hac vice non intendo dirimere. | 
Miror folàm , qui cam dextré fubfi(tere, fuaque munia tam in-. | 
culpaté obire valuerit natura in Celfiffimo Principe ab Auer- | 
fperg &c. elapsá 22. Julii febre certianà intermittente, & : E 

| | alterá | 


*W . B T, 


É- 


De Bile in veficula fellis l'apidefcente, 129 
———————Á— ra o—— M — P ( 
alterà invafione füperveniente apoplexià lethali vità defuncto: 
utpore in cujus cadavere aperto repertca quidem fuit cyftis fellea, 
. econtra omni ornninó bile deftituta, locoque folitz bilis quatuor 
lapillis marmoris ad inftar ex fufco & albo variegatis, confiften- 
tià non admodum duris, mole fuà caftaneas mediocres adzquan- 
tibus adeó referta, uc prorfus nullus folice bili recipiendz locus 
fuperfuerit. Dum ille interea eousque poti(limüm citra quere- 


. lam vixit; neque paílus eft facilé aliud , quàm in juventute Em- ^ 


 pyema finiítri lateris , à quo mediante dextrá. incifione feliciter 
liberatus fuit, aliquoties etiam febres cercianas intermitcentes , Gc 


- bis vel cer; quemadmodum pauló ante fuum obitum, crurum 


Eryfipelara. | Nifi quis afferere velit, bilem quidem effe ad ricé 
exercendam oeconomiam naturalem neceflariam 5 non tamen. 
eam, qua aliàs in veficulà felle contineri folet ; fed fufficete 


| eam, qua mediantibus poris biliariis aliis per ductum commu- 


nem ad inceftinum duodenum perfluic: quemadmodum absque 
tali citra incommodum vivere videmus diverfa animalia , pro- 
pterea veficulà felleà omninó deftituta: E. g. glires, equos, cer- 
vos&c. Aft hoc taliter fuppofito, veficula fellis fuiffet fruftra, 


quod tamen eft quid plané inconfuetum in natura, creata in me- 


| 


| 


l 


UM man ae m ——— 2 ——— 


morato Celfiffimo Principe. Vel fi adeó folennis eft veficula- 
fellis ufus, prout eum manutenere volunt plerique moderai, no- 
minatim Joan. Matthazus Faber , Phyficus Hailbronnenfis.Dec. 2. 
Ann. 9. inter addenda ad Decur. 2. Animum 8. obfercvatione ulíi- | 
má , ubi propterea cyftidem felleam fummé neceffariam effe ho- 
mini afferit, ex ejusque rupturá fiepius repentinam mortem fuif- 
fe confecutam ; quomodo in allegato noftro cafu ejus defectus 
nullius notabilis incommodi fuit caufa? ' 
—— 'Cgterüm in eadem Auerfpergicá aulà curavi ante biennium 
aperiri Cadaver certi Ephebi ex Ileo defunai, in cujus veficulà 


| felleá bilis etiam fuit jam adeó coagulata; ut craffitiem oryze 


cod, vel milii in femipultem decocti pra fe culerit, proximé 
in mollioris lapidis confiftentiam induranda. 

Certum Comitem autem hypochondriacum in cura habui, 

Olférv. Acad, N. C. Cent. T. R qui 


430 -  Obfervatis LFIIf. e p 
qui feré quotidié fufcos fubinde piperis grana adequantes, fub — 
inde autem minutiores lapillos cum facibus alvinisexcernebat, 
quos fimilicer ex veficulà fellis eo derivari mihi perfuadebam; E 
Poftquam tamen pro curá vernali fequenti ordinatione ufus fuif- .— 
fec; feré integré à tali excretione liberatus fuit. Purgárat vide 
licec corpus dofi confuüetà decodi fol. fen. cum rhab. Mynfgra-. 
nis vij. jalapz pulv. acuati. defuper ex hemorrhoidalibus venis: — 
fanguinem: ad unc. v. emiferat ; Hinc biberat per quindecim dies. 
quotidié mane de fequenti decodto fcu fero: lactis chalybeato .— 
unc, v. fingulis fextis dicbus memoratum decoctum fol. fene — 
inierponendo, & demum femper biduo, vel triduo ance novi- - 
lunium affumendo vij. de mox deícribendis pillulis antinephri- 
ticis : &;. Rad. gramin: cichor. fylv. afparag. polypod. querc.ana 
5iij. herb. cichor. endiv. hepat. nob: agrimon. ana M. B. fem. mes 
lon. siij. concifa infunde in f. q. feri lact. fill. chalybe per extin-- — 
&ionem impregnati, Hinc decoque ad Colat. Ibi adde fyr:.—.— 
de pomis £ij. Cryftall. Tart. 53. Kafure Martis in peda fufpenfae- — 
2i. Aq. flor. citr, 5i m. £. potio. &. Succi liquir. ocul, cancer; — 
Éap. Judaic. pp: ana 5j. Millep. pp. Cryftall. Tart. Nitri depura- 
ti ana 5f. teteb. aq. peirof. loc qi C £ L a. pillula inftar pifi; pul — 
yeri liquiritiee involvenda. 3 

(Labato Auguflam Vind. d. e. Novembr. 

Anno 1706, muifJa,): 


ÓBSERVATIO LVHE —— 
s. D. JOHANNIS ADAMI LOS« — 


De , 


n — MÀ — 


Lapide in. veficà Demortui invento plurimis baccis ju2.. 
niperinis vepleto. e] 


Y 71r fexaginta annorum, Mercatorem agens, novercantis for" — | 
| cunz ludibrio in fummam quafi pauperiem redactus, per. | 
3. integros, annos & ultra, de graviffimis femper in emitrenda |. | 


^ I 


TOMART 


CURE 
* 


- DS PS 


ls 


9 


- 


/ 


De Lapide in vefca Demortui invento plurimis baccis de. .— 13x 


Cou ERCSEEO Tm 


urinà, que pauciffima reddebatur, conqueftus eft. doloribus, 


una.cam pondere in pectine,.& materia albicante vifcosà ac ze- 


. naci, juncto fac gravi odore, indies matulam plus minus con- 


Aa iy 
c — 


. ponderantem invenimus , cuj 


fpurcante ; quibus omnibus fedulo examinatis, ob figna patho- 
gnomonica, calculo vefice hunc patientem laborare , nullus fuit, 
qui dubitavit , bene tamen de reflitutione, quatenus nec virtus 
medicamentorum , ob eorundem defe&um , nec vires ad manu- 


.alem tum temporis operationem fuflficerent: hinc prognoftico 


reli£tus, ne omni medelá privatus viveret, nefcio quo fuafu bac- 
cis juniperinisindies , prout erant, frui ccepit , quibus per bien- 
nium quafi in fat magná copia licet ufurpatis, nil tamen inde 
levaminis fenfit, fed viribus tandem confraclis fatis ceffit; cujus 
caufa aperto , ut moris e(t, cadavere, & demptis exin omnibus 
vifceribus, bini ureteres eo intumuifle vifi func, uc pollicis ma- 
joris introitum facile admitterent , quorum plenitudo cum exa- 
minaretur, urinz ibidem ítagnantis abundantiam fenfim tan- 
tam introduxifle dilatationem ; ipfiflima docebat authopfia. Ve- 
ficá tandem ultimo apertà, eandem non folüm macterià albican- 
te, tenui ac vifcosà repletam vidimus, fed infaper lapidem iig 
jus conftitutio ab extrinfeco dum 


| primá fronte confpiceretur, nigro undique colore tin&a appa- 
ruit, quà de causà ut in perfectiorem coloris hujus inconfueti 
| cognitionem deveniremus, aquá communi ablutus, duriflimz 
| & albicantis fübítantiz fore ; quilibet facile agnovit, permanen- 
, tibus interim diverfis in locis nigerrimis notis , quibus ulterius 
| & accuratius examinatis , veriffimas baccas juniperinas, partim 
| conglomeratas ; partim divifas , & ad inftar lapidum pretiofo- 
| rum annulo incluforum , lapidez huic materi infixas non fine 


————————ÁÁÁÁÁÓAQOASGBEG 
* 


"ftupore vidimus, hinc ut diligentius confervaretur , opera pre- 


tium duximus , quo fa&o bacce lapidi infixze permanere qui- 


| dem, cortices veró, lapidis. partem concavam adimpleates , & 
| nigrum colorem inducentes, tractu temporis ob defe&tum hu- - 


midi omnimodeé deciderunt, ica ut nunc praefatus lapis non ali- 
ter appareat, quam hic delineatus videtur. — . - 


KR 2 |  .OOBSER- 


i LI DL ; x 


c 


152 | Obferuatia LIX. 


Dens T  OBSBRPTIO LIX | E 
Dx. D. JOHAN NIS ADAMI LOS- | 
PICHLERI. i 

De 


Notalili cujusdam Cygni in ovo confervatione. —. — 

D venatorem quendam in Hellerbrun , qua Medicus vocatus, 
Aso: ibidem penes feneftras cygni cujusdam obfervavi ova; | 
fcifcitando tum in quem finem hic locorum reponantur, in re- 
fponfum accepi ,lusás infantum gratiá, non effe fiquidem foecun- — 
da, hinc curiofitatis causà mei ufus ut fierent, petii & obtinui, | 
quo facto bina hxc ova per fex integros annos in loco privato, — 
ubi nec à frigore hyemali, nec à calore zftivo immunia forent, 
.& hybernali tempore in lapideam quafi fubftantiam congelaren- — 
cur,«ftivali veró rurfus in ftatum naturalem ab intrinfeco li- /— 
queícerent, intacta & incorrupta fuerunt confervata: at ecce! — 
vefpertino quodam tempore, & fub crepufculo, dum ob caufas 
m dicas ibidem morarer , ingens ex inopinato editur fonitus;ita 
ut aut fclopeti minoris fonum, aut ponderofioris cujusdam rei 
cafum non procul abhinc factum fufpicarer , at cum nihil ho- 
rum obfervare potuiffem , & cogitrabundus hinc inde ulterius in: — 
hunc editum fonum indagarem ; humi quidpiam profirarum' '. 
fuiffe in obfcuro vidi, quod poftquam manibus elevatum con- 
fideravi, media pars ovi, liquamine quodam vifcofo adhuc re- | 
pleca, confpiciebatur, ubi dum de alterá etiam parte cogitarem, | | 
in loco antiquo retentam, & pulcherrimum cygnum tunicá fuá- 
naturali contectum,& hac ruptà,undique plumaceolis principian- | l 
tibus ftipatum & ornatum, quafi alterà die in lucem edi debe- 
ret , fümmé admiratus fui. Hinc curiofitate motus, praefatum. 
cygnum, prout illum integrum & omnibus membris abfolutum '.. | 
inveni,inhodiernum diem jam per plurimos annos vitro inclü- | 
füm una cum fuá tunicá , mediante liquore proportionato, di- | 
ligenciffimé confervo: & hec de ovo praeter opinionem foecun- | 
do , ficque ob contentum cygnum tamdiu incorruptum, cu- — | 
| riofow | 


INEEE. 
PR | 


Olfervatio. L X. 153 


p p——« A a 


riofo. Aretiam ipfam naturam in conunenti ludere, Decuriz 
terti annus jtus num. 138. Gocet; ubi de ovo Galli gallinaceo fe. 
- micirculari loquitur, quod & in alio cafü ante s. circiter menfes 
. hic Salisburgi fuit obfervatum, non quidem in figurà femicir- 
culari, fed fatis oblongà , & circa finem paululum incurvatá, 

prout adjacens teftatur delineatio. Ovum hocce non diu dura- 
| bat, fed utpote tenerrimum ingravefcente caloris acftivalis gradu, 
' quoad partem graciliorem disruptum , & non nifi unà vel alterá 
| gurtulà vitelli repletum , albumine veró quafi in totum privatum 
 obíervavimus: huic paulo poft à gallo gallinaceo non multum 
abfimile in figurà praefenti productum , integrum adhuc con- 
| fervamus, | 


| Noms OBSERFATIO LX. 

|! Dx. D. JOHANNIS ADAMI LOS 
pene PICHLERI. 

| Bulla liquore limpidiffmo , &5 vifcofo repleta , vorui- 
pe fu rejetía. 


NN E 

j 'Artoris cujusdam Salisburgenfis filia temperamenti phlegma- 
| k3Xico - biliofi, nondum menftruata 18. etatis anno deappetitu 
| proftrato ,naufeà , & fortiflimis per vices recurrentibus circa fto. 
| machum ;compreflionibus , ac flu&tuante ibidem quadam. ma- 
teria conqueritur , cui licec fecundum methodum confüetam 
| cuncta fuerint ordinata, & alvus una cum ftomacho per vomi- 
| tum pluries convenientibus repurgata fit medicamentis,modicum 
| tamen inde levaminis fenfic; & femper de graviori quafi com- 
| preffione conquefta eft ; binc cum & ipíà natura pramiffis qui- 
| busdam motibus convulfivis ad ulteriorem vomitum inclinaret, 


? 


|eo ducere, quo natura vergit , conclufum fuit, unde rurfus af- 
| fumpto vomitorio, preter fat copiofam adhuc materiam phleg- 
matico - biliofam , vefica quzdam transparens £p. & ultra capax; 
ntegra , liquore limpido & vifcofo repleta , rejecta fuit, remitten- 
tibus paulo poft omnibus perpeffis (ymptomatibus, nec ullà in. 


| 
id 
| 
| 2 hanc 
| 


» 


£14 Obfevalio LXI. & LXIL 


hanc usquehoram obfervatà morbosá corporisdifpofiione,fed — 
tanquam à fanà & incolumi cuncta peraguntur officia; bullzau- — | 
rem apparentia talis erat. dep d 
(Salisburgo 4nguflam Find. d. 1 g. Now. 

Anno 1706. iffa.) - 


OBSERVAT IO | LXI : d E 
Ds. D. JOSEPHI LANZONL —.— 


Angina ex retentione vnuci adrium. 


EWE colico dolore cujusdam Mercatoris, à retentione mucoft- -. — 

Dis narium orto merminit jam Clariffimus Dominus $ob.de — — 

"Muralto , «vir otini eruditionis genere infiruGius , in Mifcell. A, ^ - 
NN. C. Decur. 2. Ann, 8. obíer. 13. Et ego Anno 1701. menfe Ee- — - 
bruario obfervavi Monachum quendam , qui magno fluxu muci. 
per nares cum capitis gravedine afficiebatur; quo repente fup- 
preffo, incidit in Anginam , ut nihil omninó deglutire poflet; aft — 
fcctis fub lingua venis, & fanguine ad lib. r. extracto, brevi diez — —- 
rum duorum fpatio fanatus eft ; & quod notatu dignum fuit, 
eum convalefcere incepit, muci etiam fluxus per nares rediic; & — ^| 
fic quod fuit caufa morbi, extitit & caufa falucis. 


OBSERFATIO LXII B 
Dx. D. JOSEPHI LANZONIL 3 


. dHania in puero cafjratione curata. 70 

teh maniacus Ánnor. 7. plura expertus remedia incaffum; — — 
tandem caftratus convaluit; qua obfervatio convenit cum | 
obferv. 32. Samuel. Formi Riverio communicata, de Adolefcente 
maniaco ,ad cujus curationem potentiffima ufurpata fuerant re. .- 
media , ita ut ventum fuerit ad antimonii ufum, ad trepanum, — 
& ad Arteriotomiam temporum, at cum omnia illa nihil con-  — 
ferrent , ad caftrationem deventum eft, quà inftituta remifía fue- 1 

€ omnia fympcomata; & furor omninó ceffavit, manente ran 
' :  fummo- . 


d .. Obfirozio LXIIL LXIF.c LXP. — jy 
n —s——————Á— —Á—À— —  — á—— n!» 
tümmodo delirio melancholico, ita ut mania in melancholiara 
verfa fuerit 5 quod tamen in meo cafu non accidit, nam nune 
fanus omninó vivit. 


OBSERFATIO LXIII 
Dx. D. JOSEPHI LANZONIL 


Alvi dix periodico. 


pus quidam Ferrarienfis etatis annorum 9. Anno quarto 


dyfenteria laboravit, à qua difficulter liberatus eft; poft quara 


. affedtienem , quovis meníe , creícente Luná, diarrhoea tentatur 


per duos, tresve dies; & hoc fymptoma à quarto anno, usque 
ad nonum , qui prafens cft , continuat 5 multa tentata prafi- 


- dia, fed omnia fruítranea udcr d 


OBSERPIATIO LXIF. 
Dx. D. JOSEPHI LANZONI. 


Ulcere ex Fefe puu&ura, 
|Uftica quedam femina à vefpà pun&turam in facie fub ocu- 
lo dextro paífa eft, ex qua protinus natus cft dolor, & in- 
flammatio 5 qua non ceffavit,nifi per abíceflum, quo rupto or- 


— tum eftulcus, quod difficulter fanatum eft, & nonnifi trium men- 


fium fpatio ; fimilem , imó pcjoris eventus hiftoriam , mc legiffe 


. recordor in centur. 4. obferv. chirurg. Guil.Fabricii Hildani n. 78. 


p OBSERV ATI1O LXV. 
Ds. D. JOSEPHI LANZONTI. 


ZMorte ex S ensielt fudore. 


qi Udores aliquid venenofi intra fe continere credidit, non fine 
aliqua probabi lite Illuftris Anatomicus Danicl Taury in fu&: 


| Rovà Anatom. part. 2, cap. 10: liberant enim à doloribus arthrid- 


! eis, qui nonnifi à (alibus acerrimis oriri poflunt ,liberancà peftes; 


-— 2 ^ E sdb A "d: —— - 
» —— ———— — 
D 


ae. ie 


^. 


Olferoatio LXVL c LXFIL —— B 


EISE Ry, EEUNSSUD) 


A 


i55 


^ RES. 
08v LR NPIE 


ac infenfibilis cranfpirationis interruptio febres putridas,ac ma- 
lignas producit; qua omnia non pofIent contingere, nififudo- 
res valde corrofivum quid continerenc; Hoc autem apparuit — 

maximé menfe Octobri Anni 1704. in quodam Hortulano 
alioquin fano, etatis annorum 33. qui ex fuppreffione confueri — 
fudoris incidit in febrem malignam tante ac calis acutici , ut — ^ 
quatuor dierum fpatio mortuus fic , fruftrà centatis alexiphar- — - 
macis , fanguinis miffione per cucurbitulas fcarificatas, aliisque E. 
remediis , quz Ars medica, & temporis brevitas fubminiftrare — ^ 

poterant. Recordor etiam Mercatoris, qui à fuppreflo fudore 3 
in ophthalmiam contumacem incidit, & ab hac tandem in coeci- 
cacem , fine ullà fpe vifionem recuperandi: Colligere hinc liceat — ^ 
quantz necelficatis fic füdoris excretio , & econtra quantum da- — - 
mnum afferat hominibus ejusdem füppreffio. 2: id 


OBSERVATIO-LXVI ^4 2 
Dx. D. JOSEPHI LANZONI. 


Calculo in dextra. AMaxilla. E 
Ivis quidam Mantuanus toto juventutis fuz: cempore calcu-- 
ox vefice laboravit, adeó ut quinquagefimo tatis fuz anno: 
lithotomiam paffus fic, & ex ejus veficáà calculus magnitudine 
ovi columbini excra&tus fuerit: poftmodum veró in dextrà ma- 
»*xillà dolorem fentire coepit, cum tumore in mandibula exterius 
apparente, quo aperto, extractus fuit lapillus granum fabz zmu- 
lans , durus, ac rotundus inzqualiter ; Similem cafam le&or cu- 
riofus videre poteítin AG. philexoticor. Nat, & Art, Brixiae menf. 
Junii n. 32. pag. 83. Modum qur j ! 
OBSERV ATIO LXVIII 02 
Dx D. JOSEPHI LANZONL -— 

De | pu 


Ingenti ac fubita svaammarum inflatione, | 
Yüriofum valde fuit frmptoma, quod accidit Anno 1704. cui- 
dam Feminz honeíle etatis annorum 29. hec enim boná 


agn 


BIX 7 s 


mersa E UI mr, e»  UADÉUNDINES 


Olfervatio LXVIII 


- 


^ MN AAA ocu re ou D uo " * 
- fruebatur valetudine, & naturali catameniorum fluxu tentaba- 


| 
: 

i 
| 
H 


| |... Olférv, Acad, IN C, Genf. T. 


tur, quo cempore fibi pedes abluic, & illicó rnenfes ftetere, ac 
tumor, & dolor in mammis ortus eft, nocte veró, ad tantam 
magnitudinem ubera pervenere, uc furgere nec € cubili, nec fe - 
movere potuerit ; donec bis phlebotomiam paífa in utroque 
pede, fic intrà triduum fana facta eft, & mamma ad naturalem 

ftatum rediere; Hiftoriam autem pené fimilem me legiffe re- - 


.. cordor ir/ AG. Philofoph. Angl. Oldemburgi Ann. 1669, menf. 
OGobr. obíerv. 3. | 


 OBSERFATIO LXVI 
Dx. D. JOSEPHI LANZONI, 
Febre periodica lunari. —— ; 


Aram febrem Anho 1706. obíervavi in quadam formofiff;- 
má juvene annorum 21. virgine, & boni corporis habitus; 


) 


- hec primo paffa menfium fuppreflionem, poftea in febrem in.- 


cidit cum rigore ,ac vomitu incipientem, atque in fudorem ter- 


- minantem fpatio horarum 10. quz febris prima Luna die adve- 
- niebat, inde poft feptimam diem in prima Luna quadra redibat, 
- poftea in Plenilunio, candemque in ultima quadra ; & ita perfe- 


veravit per tres menfes, quibus elapfis fponte febris cefTavic ; & 


€atameniorum fluxus iterum advenit. 


C Ferraria Auguflam Vind. d. 20. Tanuar. 
er Anno 170g.mi[fe. ) 


OBSERVATIO LXIX. 


Dx. D. JOHANNIS CONRADI BRUN- 
EP NERI. 


| De 
en «Gutta ferenda, ——— 
Requens cadaverum fc&tio, etfi fordida nonnullis , nonnifi 
nitorem & munditiem amantibus; hinc rarior, quin, quod 
dolendum , in his oris rariffima, non parum lucis affundic mor- 
S borum 


d 


d ; T »* 
| : : NE 


148 Obfevuatio L.XIX. 


puni : 


borum caufas penitius rimantibus , & fert fructus, qui ftudiutd 
& indagandi faftidium abundé compenfare folent, quin majora — 
quafitis plerumque oftendit 5 id quod cafus, qui fequitut, pa- — 
lam facit: Georgius W'erbasdi , Hungarus, ex famulitio Sereniffi- — 
mi Eletloris Palatini, triginta annorum, vir robuftus, vultu ro- | 
fco & corporis habitu florido, de visus imbecillitaee conqueri. 
coepit. Medicus, tunc temporis oculos infpiciens fplendidos 
vidit & lucidos, citra maculàm. | Guttam ferenam hinc omina- 
cus varia fuafit, ut malo mederetur incipienti; fecaceum praíez- - — 
tim inculcavit;id quod refpuit pertinaciter eger. ter hinc in- | 
greffus eft cum Aula fat longinquum, ubi morborum caufas 
venari perquam eft facile, Accidit tunc temporis, ut vifus in- — | 
dies minuerctur : nec tamen id effecit, ut generofiora, morbo: 
paría admitteret remedia. Denique nón taütüm lumine captus, — 
fplendidis oculis, fed & debilitari coepit pedibus, & doloribus - 
capitis immaniter cruciari, adeó ut ineptus ad ferviendum cce« 
cus miferarn domi traxerit vitam ,fuftentatus munificentia Sere- 
nifimi Eledoris : Hinc & rationis lurnine privari , totumque 
cerebrum eclipfin pati animadverfum fuit. Poftquam: fat diu: 
erurnnofam ita duxit viram, febricitare coepit, non appetiit,fi- 
tiit, linguà ficcà ; vires indies deficientes tandem: miferi: finem. —— 
fecerunt, | | : | ^89. og i 

Nolui ut vel ego, vel alii, quorum intereft, tanto defrau- 
 dareütur fpectaculo.  Ablatrá hinc capitis ollà, cverrüuce, pifí — 
magnitudine hinc inde in dura matre, circa rarnificationes prae- 
fertim arteriarun hanc perreptantium radicatz incurrerunt ifj 
óculos, fat numercfe , cum fubje&ta cerebri fubftantia conne- 
xe. Difcifsà hinc durà matre , cerebrum nitore; quo aliàs ap- ^ 
paret, caruit; verfus proram capitis prefertim flavefcebat. Ner« 
vorum paria contemplando, olfactorios flaccidos & flavos de- 
prehendi. Circa opticorurn confinia ftagnavit ferum turbidum, 
quod infundibulum & vicinas cárotrides inundavit ad motoriós 
üsque. Reliqua nervórum paria fplendida quidem , (ed fero exe 
wavafato unà cum fpinali medulla ceu fübenerfa fuerunt. ..— | 
Ccere- -| 


" 


p - De Gutta feveua : 139 


—— - Cerebrum abhinc folucum partibus connexis exemi ad in- 
£imius examinandum:.: Ventriculi fero extravafaco eranr referci: 
Circa infundibulum & nervos opticos fubítantia cerebri in fa- 
niem foluta, ceu.ex abfceffu & in tabum converíà fuic, putrida- 
que fpongiz abítergendo adhafit; quod quidem vitium ad ven- 
criculos usque cerebri ferpfit.— Cetera autem evident vitig ca- 
ruerunt, | j itus 
| NOTAMIN A. 
- TXOlorum capitis atrocium , pertinaciffimorum caufam , abla- 
ca cerebri olla fpectare licuit & quafi palpare manibus, ever- 
Yucas fcilicec, duram matrem obfidentes, qua circa ramificatio- 
nes arteriolarum, duram matrem perreprantium coníice fan- 
guini obicem pofuerunt eó appellent , unde diftenfio non po- 
tuit non fieri , fingulis arteriolarum vibrationibus dolorifica, 
tanto acutiore cum fenfu, quanto vehementior fuit fanguinis 
impetus. ! 

Gutte autem ferene caufa circa exortum nervorum opti- 
corum manifefta incurrit in oculos, ferum nempe aut lympha 
redundans, qua illi penitius imbuti fpiritus vifivos transmife- 

— 'runtprimó parcius ; unde vifus debilitas: adau&ta autem feri ex- 
— £ravafati copia , obítru&tis candemque corruptis nervis opticis 
| omnimoda coecitas fübíecuta fuic. nose | 
| Motus imbecillitatem & artuum inferiorum impotentiam 
ab eodem fero extravafato , cotam cerebri fubftantiam & ipfam. 
| fpinalem medullam inundante facilé quis deduxerit ; fiquidem 
| mervorum canaliculi feró perperam ftagnante penitius imbuti, 
| «opià oppreffi aut ulcerofi fpirituum influxum impediverunt 
| €um morus imbecillitate & artuum impocrentia. 
|  .. Quin fenfuum internorum exercitium ab eodem fero pe- 
| miütius irrigante cerebrum , impeditum & rarionis ufus incerce- 
| 
: 


"—. 


. ptus fuit, cum idea olim cerebro impreffz, auc obliteraca: pe- 
" nitus, aut combinatio earundem, propter dictum feri irrigui im-. 
pedimentum, fieri non potuit : unde reminifcentia & fenfuuna 

internocum exercitium neceflarió detrimentum cepit, 
Amer S2 in. Febris 


bI 


| 
4| 
| 
| 


Obfervatio L X1X. 


140 


-—A 


Febris tandem fupervenit , que miferiarum finem fecic, - 


propter abíceflum, in ipfa cerebri fubftantia, juxta exortum auc 
thalamos nervorum opticorum confpicuum , ex feri ftagnantis 


corruptione & putredine ortum ; unde fieri non potuit , quin 


particula putrida, fanguini ifta loca permeanti afperfz & im- 
mixtz fermentationem , aut motum certé fanguinis practernatu- 


ralem feu febrim induxerint, primo lentam, poftea quafi acu- — | 


Cari. 
Quemadmodum in oeconomia omnis error folet effe fos-- 


eundus, & alios concatenatim poft fe trahit errores,ita in oeco- — 


nomia animali facta feri illuvies primó; plura peperit vitia : im- 
pedico fcilicec, aut perverfo fanguinis & fpirituum motu, mirum 
non eft enumerata confecurivé fefe excepiffe vitia tandemque: 
mortem modo ,quo fupra dictum fuit, intuliffe, | 


Setacea qua ratione opitulentur ( opiculari autern experi- 
entia docet, & me, qui hzc fcribo, recenti docuit exemplo) nom 


usque adeó in promptu eft dicere. Vidi in vertigine cituban- 
te, uti credebatur ex fero in ventriculis cerebri collecto, vefica- 


toria capiti rafo applicita vim feritraxifle, & egregiam opem tu- 


life. Non quód credam illud ipfunr im ventriculis contentum: 
ferum horum beneficio extractum: fuiffe z tranfitüs enim viam: 
monfítrare perdifficile foret ; fed cum: res peragatur im corpore. 
vivo, fpiritibus & fanguine perfufo, impreffione aut veficatorii ,- 


aut fetacet motum fpirituunr atque humorum: aliter determi- . | 


nari facilé intelligicur; borum ica effectum, etfi. modo, nobis 
non fatis cognito praftare poffunt. — Videatur de his Borellus,. 
de motu animalium ubi de venzfectione, uti alias , acuté phi- 


lofophatur, illam non femper evidenti ratione, deplendo vafa, 
opitulari, fed fpiritibus alium motum eumque falutarem con- 


&liando bonos quoque praftare effectus. 


OBSER. . 


- 


Obfervatie LX X. p I4Í 


— VEa-ume e. Virroecamuee sees LÉRILAS T2 HESEPIEEEDERDEM. voassenqeosepebeict euet HERUNEESLIRETDNUPGNU VIWTRDWICOUmucco sennT) 


S OBSERFATIO L X X. 
[D E CONRADI BRUN- 
IN : K I. 
E xperimentum de bullarum produ gione in folutione 
Uy  chalybis. 


N philofophiá -adeó incerta funt & dubia, qua: ratione fola 
nituntur, ut ea, qua magna ingenia, magno ftudio atque la- 
bore, non fine verilimilitudine producunt, unico nonnunquam 
experimento labefa&entur & corruant unà cum zdificio huic 
fundamento füperftru&o. — Hinc prudentiores ad experimenta 
re&té, ranquam ad Lydium lapidem confugiunt , neque quicquam 


afferunt, Bifi experientià comprobatum.  Commentatus olim 


fui fuper Cbalybe, ejusque virtutem aperiendi & obítruendi in 
uno eodemque fübjecto' miratus & rimatus , particulas in hoc 
a&divas & fumme elafticas obíervavi tum in praxi, qua notavi 
chlorofi affectas , frigidas atque torpentes dextro chalybis ufu. 
refufcitari, agiles, floridas & coloratas reddi ; tum experimento ; 
quo limaturam chalybis pofui in matracio altioris colli ; mox 
- fuperfudi liquorem folventem ad infignem altitudinem, ut aé- 
rem per medium liquorem ad fundum vafis & limaturam cha- 
lybis penetrare pofle nemo crediderit ; qui noveric, in antlia 
pnevmatica a&rem ope aqua abarceri , ne penetrare poffit. In- 
€ipiente ramen folutione chalybis iri fundó vafis bullulz excita- 


| & magná vi prorupcrunt ad faperficierü liquoris folventis : un- 


de conclufi , in ipfo chalybe detineri particulas activas , &the- 
reas, fumma virtutis & efficaciz, qua folutione prórumpentes 
in liquore bullulas excitenc & effervefcentiam 5 in corpore hu- 
mano vinculis folutz & ad maffam fanguinis delat , vappidam, 
ceu in chlorofi & cachexia effe folec,invigorent, animene atque - 
infpirenc,fluxilemque reddant, unde virtutem & aperiendi & ob- 
ftruendi didici , & difficultates plerasque facilé fuperavi. | Dif- 
fentientem autem circa productionem bullularum habui magni 

o5. Lond 


— 


£42 Obras LXX. 0 0 2 


guocfmt erm DUEUICoT ORTUSOUdTO- TR Cxrcmpacs 


dno nl o mun MES CR SE RAT ar SE caia anta BD p A GN CRNÉNU ID ro an UYBÁ ABBEUECI Qi. PER UAE EEERERI ww 

nominis & exiítimationis philofophum , perfuafum , aérem. 
ipfum ceu maximum & potiffimum foluzionis inftrumentum 
excitare bullas,folvere corpora, aut maximam virtucem ad hac 


diffolvenda conferre. Uc de re certi fieremus, ad experientiam 
progreffi fumus, Liquorem apparavimus ex Spiritu Vitrioli, 


cum fuffliciente quantitate aqua temperato. Portionem cjus 
in antlia pnevmatica pofuimus ita, uc extracto aére limatura 
ferri, chartulz impofita, mediante modiolo, in liquorem fol- 


ventem demitti poffet. — Aliam porcionem in libero a&re juxta - 


pofuimus, vifuri, ubi nam ebullitio citius & fortius fuccederet, 
& an aér externus fit neceffarius ad folutionem metallorum. 
A daptatis rité omnibus, aérem excraximus; quo fubducto, mo- 
diolum verfando limaturam in antlia in liquorem folventem 


immifimus, & eodem momento in alium liquorem, in libero . | 


aere pofitum, cancundem limature conjecimus , quo fa&to ftatim 
bullire coepit menftruum in antlia; & effzrvefcere magnis bullis 


impetuosé ; cardius autem & mitius illud inliberoa&re pofirum, — 


& diutius. Inde conclufimus, non aérem cíle ambientem , qui. 
aut folucionem , aut bullulas in folutione chalybis excitet ; quip- 
pe exhauftus & fübtractus fuit , quantum fieri potuit exactifli- 


me; fed effe auc &cherem, aut aérem longe fubtiliffimum, auc 


fpiricum elafticum , chalybi inclufum, qui folucdis menftruó repa- 
gulis prorurapat, bullas in aqua, in fanguine autem majorem 
vigorem, motum & fermencationem excitet, flaamulamque vi- 
talem languefcentem fufcicare foleat. ; 
Non folàm chalybs in folutione cum impetu bullas emit- 


E EN e TT * . LJ 2 * os 
tit, fpiritumque fanguini cache&ticorum immittit, quem atte- 


nuac, folvit & craffiaie ftagnantem circulationi reddic, fed & alia 
corpora mixta , alcalia praefertim , cum fuis menftruis foluta , uti 
margaritz , lapilli Cancrorum , Corallia &c. Aceco deftillato 
foluta fpiritum bullulis contentum emittunt, qui fanguinem 
invigorareintelligicur, & hinc recte nomen confortantium m6e- 


dicamentorum hactenus obüunuerunr. 


 OBSER- 


Y 


2 
* 
P 


Y 
U 
tud 
u 
"e 
uh 
E 


- 
Sn 
j 
D 


EE — OOBSEAPATIOLXXL 9 —.— 
- Dx. D. JOHANNIS CONRADI BRUN- 
EU NERI. 


E |... Carnuncula in Uretbra, 
. ji Nter ea, que crucem figunt & agrotantibus & medentibus; 
| ls poftremum lecum tenet Carüncula , quam vocant, feu 
excrefcentia , quam credunt, poft diuturnam gonorrhocam in 
urethra pullulans & meatum urinz obftruens , tam difficilis cu- 
rationis , ut Chirurgorum opprobrium audiat, Idem infortudi- 
um contigit /Vobili cuidam ,qui ex diuturna gonorrhosa hanc 
contraxit labem , ut nonnifi exile inter mejendum apparuerit uri- 
tz filum ,interdum plané claufus fuerit urine tranfitus. Nemo 
4heque Medicorum, neque Chirurgorum, quos confuluit innu- 
meros , dubitavit curi «gro aflerere, Carunculam, noá&ünadifli- - 
mum obfidere urinz canalem , eamque exitu prohibere; eoque 
|. magis, quia ftatim poft glandem veficam verfus primum ob- 
| - ftaculum tangenti occurrit, attactu durum & callofum, & ab- 
hinc plura verfus radicem penis. Contigit, ut omnimoda quón- 
dam ifchuria detentus & me confultum voluerit, Obfervavi 
diebus, quibus inviferam &grotantem pluribus & accuratré an- 
notavi ,urethram ftylo plumbeo, ad hoc fabrefacto dilatari pof- 
| fe& diftendiita, ut urine filum fat craffum apparuerit ; extracto 
? autem ftylo, poft aliquot horas conftringi canalem iterum & 
coar&ari;id quod ipíe eger attentiffimus ad morbum perfuá- 
fum quoque habuit. tin veritatem & rem prafentem vene- 
| rim, mors fecit, qu& ex empyemate perperam tractato comtigit, - 
Incisà urethrá, nulla excrefcentia, aut caruncula apparuit, neque 
1 fungus , meatum urinz obftruens, id quod oppidó mirabatür 
| medicus adfítans , qui fa pius viventi medebatur: Sed mera an- 
guítia & coarctatio urechrz hinc inde vifa fuit, qualis in vafis 
-*mbilicalibus poft partum obtingere folet coalefcentibus. 
—. . Iude conjeci , opinione forte trequentius contingere; ur qu& 
Credis 


1a 


aer a tt m 


144 Obfrvatoe LXXIL ^ EM 
pnn——————AA^— n nfQMM— -n€""—À— s— á——  sán—1— ne 00 ] 
creditur à caruncula aut fungofa excrefcentia ia urethra proce- — 
dere urine difficultas, ex ftri&tura & callofa duritie ejus prove- — 
niat ; id quod in cafu memorato inde quoque colligere licuit, 
quia obftructam urinz viam filo ferreo pertundere vidi fepius — - 
egrorantem , id quod faná urethrá, callo non obfefsá perferre — - 
non potuiffet, ob fenfum ejus exquifitiffimum. — Et hac forté 
ignoratio, quemadmodum in morbis forté pluribus caufa eft 
infanabilitadis. Hincut nature myfte, datà occafione, quz ra- 
ra obfervent diligentius, rem obfcuram illuftrent, & medendi 
methodum, forté perveríam hactenus emendent , falutis publi- 
ca intereft,ne error longius propagetur. 


Dzf[ldorfio Auguftam Vind. d. 21. fam. 
nno 1707. th[[a-) 


OBSERV ATIO LXXIIL | 
Ds. D. SAMUELIS EEDELII. 


Flores fcorbutici cum pruritu ambulatorii. — ^ 


Nnus currens 1707. multos nobis dedit egrotos fcorbuticos, 
hw fymptomatibus laceffitos , nec defuit in quibusdam füb- — 
je&tis pruritus totius corporis moleftiffimus ;uti etiam Nobilem — 
fub cura habui, ictero flavo deturpatum & pruritu rali excrucia- — | 
tum, Quem jam fi(to , erac fanguineo-melancholicus, eruditus, — | 
63. annorum, optimz tamen confílitutionis, Licpreterità afta- 
te pruritum totius corporis per intervalla fenfit, at parum cu- 
ravit. Accedente hyeme praeprimis irrequietas expertus fuit ex-.— | 
inde noctes, Quamprimum enim calore le&i pori fuere aper-— 
ti, fummum fenfit pruritum , non. quidem per totius corporis 
peripheriam, fed partialiter obambulantem , & modoin his, mo- 


do in aliis parcibus, ad tempus fixo loco haerentem , inftar ar- — 


thritidis vage fcorbuticz: hac nocte pruritusfolum caput occu-.— 
pavit, reliquis artubus intactis, illa folum pectus, cum fola bra- 
chia, iterum folos pedes , denique ipfam pubem: cum membro , 
virili, & fic per aliquot feprimanasfuit excruciatus. Expurgato 

Corpo- — 


j r 


4 áo CN 
x 


Flores féorbutici cum pruritu ambulator ii.  Y145 


n teÓÀ 


. €orporealiquid levaminisfenfit. .Pruritum hunc partialem fem- 
per anteceflerunt puftulz craffiuscula , veluti carnofz, absque 
ullà humidicate: cuticula autem dum fcalpendo fuit laa, ex- 
hibuit lineolas ftriatas fanguine parua tinctas, pruritu fic fopi- 

. to,lenis fubrepficfudor circa auroram. Adhuc femel dato eva- 
cuante, fübjunxi ufum trifolii fibrini , maritatum cum effentia 
lignorum, ad plures feptimanas continuando. Sic paulatim ma- 
lum remifit. Quando aliquid comedit de cibis ,fcorbuticis pro-- 

hibitis, ex tempore fenfit lenem pruritum, veluti tamen ener- 
"vatum & ftatim difparentem. — Pruritus apud Senes non eft in- 
frequens affectus, & fatis durabilis, requiem no&turnam inter. 
rumpens, vires tacite abíumens,; & tandem marafmo fenili con- 

currente, anima & corporis amicabilem focietatem diffolvens. 


E DOSERUATIO LXXIIT 
Dx. D. SAMUELIS LEDELII. 


Tumor globofus & dextro vulva labio prodiens felici- 
| WT — fer refetius. 

| Ncilla triginta aliquot annorum , melancholica , parva ftatu- 

Ax. per annum integrum aluerat pendulum huncce tumo- 
rem: & quia moleftus erac inter eundum, fepofito pudore con- 
filium à me petebat. Luftrabam cum Chirurgo, Balneatore, lo. - 
cum affectum, & invenicbam pendentem globum in membra- 
na craffiuícula , ad quadrantem ulna protenía, vix manu aperta. 
capiendum & obtegendum. — Sponte exortum referebat, menfi- 
bus parce fluentibus. Jubebam ligaturam indies arctiorem in- 

. ftituendam , dolore fubfequente fat molefto , ficque per oci- 
duum contingabatur. J/Egrota mora impatiens urgebat abfcif- 
fionem , qua etiam forcipe acutiflimo prope labium fiebat, cum 

dolore egre & fluxu fanguiuis copiofo. Lecto committeba- 
mus egroram , & horror ipfam prehendebat cum fluxu men- 
ftruo. Confortabam cum levamine.- Poft oCtiduum conque- 

*. rebatur de laffitudine & dolore gravativo circa pübem, eapro- - 

|| pter evacuabam, & fana per Dei gratiam dimittebatur. Nattam 

| Obferv, Acad. IN. C. Cent. I. S T1 dat 


| 
| 
| 


^" 
| 

É 1 LN ' 

B 

ES 


oleas EXEHESTS EO 


146 Eb pe de : P 
dat obfervatio 19. Dec. 1. Ann. 6. & 7. Ephemeridum mnoftrarum. 


p—————MA———€——— — A  Á((A— 


Materia in globo: contenta erat lympha gclatinofa cum maffa 
carnea & membranofa , quam balneator in camino füfpendebar. - 


( Grünbergá Silef. Novimberaam mia. 
d. 4. Maji da. 1707. b 


OBSBRWATIO E X XIE: 2/7 ns 
Dx. D. MICHAELIS ANGELI MORL 
Pleuritis per. univeríalem Corporis. tumorem | [anata, 


Y gOneftiffimas. Mulier annum agens 56. Pleuritide correpta me-- 


dicamentis ufa eft: convenientibus, vena brachii ex parte, 
qua dolor erat, fecta fuit fecundo à morbo die, & mclius fe ha- 


bere vifa eft, licet dolor lateralis adhuc effet vehemenciffimus, | 


Quarto die derepente dolor ceflat ,.& maximus in inguine fen- 


titur cum totali urinz fuppreffione ;à quo dolore per diem libe- 


rabatur fomento anodyno , & unctione olei de fcorpionibus; 


urinz fupprefione camen remanente, quando nocte fequeau à 
capite usque ad pedes magno cum mufculorum dolore tumida 


evafit, ác fi hydrope univerfáli laborarce, ita us compreffis cru- 
ribus; brachiis, & coxis fovea infignis remaneret 5 Gc fic triduo: 
permanfit, maxima cum difficultate expirandi, Inter multa re- 
media-Salis Armoniaci fpiritus in aquis conferentibus ad potum 
concedebatur ,.& eriam ad fatietatem , nulla enim remanebat fpes 


ejus falutis. Kes mirabilis, quando jam mors expedtabatur, — 
quia per novem dies tali in ftatu commorata fuerat absque ullà 
naturali evacuatione , repente coran fudavit corpus, & in canta. 


Copid, ut pen? per pavimentum excurreret 5 crefcente füdore, 


vires etiam augebantur , donec & urina , & feces exeretee fuerunt, | — 


prima coloris atti , & nigri, fecunda flavefcentes , que ambo po- 


ftea ad bonum redigebantur colorem, & tertio die fine fcbre — 
remanfir. Pruritum autem maximum in univerfa cute fenfit, E 


qua eriam afpera erat ad cactum , donec paulatim excoriari coe- 


pic, & tora cute mundata eft, que dum cadebar in aliqua parte. — 
erat magnitudinis confiderabilis , & adverfüs folem peripe&a, 
! colorem —— 


i. yid S Jan : . "T : " 
Get c MES TON NS LT MS, CREME UIN REA SPRUESERHCLISET RET REDIERE USE or EP REE REN 


EY iis Y AT 
Nac ied". "rege rw a E C i 


We 
Cer me 


ac cai, 
Pec NE eo FE 


AE Due 


A ree d ix 
T AA L ud 
- c 
E 
Ht 


moo 07-7 Olfersdis-LXXF d LXXPL 2OH7 


| colorem ceeruleum reddebat: ex hac. affectione nullum incom- 
. modum pafla brevi convaluir. | B 


Mr C COBSERFATIO- LXXF.- 
Dx. D. MICHAELIS ANGELI NIORT, 


Per vomitum cum tu[h diuturni peGoris doloris 

| : levamen. 

- 4 Dolefcens quidam de continuo pectoris doiore, difficultate. 

-" JF Arefpirandi, & inappetentia conquerebatur , atque per inter- 
yalla etiam febri corripiebacur, & licet multa propinarentur re- 
"media, omnia incaffum ibant. | Vifícera omnia abdominis mol- 
lia erant, unde in thorace ad evidentiam usque fedes morbi fta- 
tuebatur. Quadam noGe, quando ob nimium dolorem, & anxic- 

. tatem fpirandi Animam Creatori redditurum Aftantes putabant, 
accerfitus ego quoque illum jaraojam moriturum credebam. 
Paulo poft derepente nulla data occafione crepitum , acfi vcficu- 
la quadam aéris plena disrumperetur, audivimus, & paulo po- 
ftea cum tuffi reddere incepit fubítantiam quandam mollem - 
mellis inftar, coloris etiam confimilis,ad pondus octo & am- 
plius librarum, qua repurgatà vires reficiebantur, unde paucis 
poft diebus le&to fürgens , bene fc habuit, & adhuc bené vivit. 


[5 EUSTIAIDIXXPEE 
—. Dx. D. MICHAELIS ANGELI MORI, 
-Hydrops per fomnum periodicum curatus. 


: Ulier Toníoris Conjux, ztatis annum gens 57. poft gra- 
vem; & diuturnum dolorem in ventriculo , hydrope labo- 
| - rare coepit, & cum multis medicatüentis morbus minimé cede- 
| ret , morti credebatur propinqua. Derepenté. in fomnum in- 
| 
| 


cidit, qui per diem integrum duravit, & placide absque ullo 
| ftertore dormivit, unde nulla auxilia chirurgica in ufum vene. 
| runc,alcerá die àcali affe&tu immunis remanfit, fed nullum per- 
Ísntiebat levamen. — Tertià die ecce denuó in fomnum labitur, 


EG I "rra & fta 


-« 


jJ 4 


148 Obfirvatio LXXVII. € LXXPELO 9 


& ftatuta hora per integrum viginti quatuor horarum fpatium 


dormitabat. Sic per menfem typo tertianario fomnus ifte du- 


ravit, & egre paulatim vires reficiebantur , abdominisque tu- — 


mor minuebatur , undé omninó relictis medicamentis , natura 
& forti opus abfolvendumrelinquebatur. — Mirabile dictu, intra 
alterius menfis fpatium codem continuante fomno, hydrops pe- 


nitus difceflic, & ex tabidà evafit' pinguis, & carnoía, & nunc - 


optima fruitur valetudine. | 
OBSERVATIO LXXVI 
Dx. D. MICHAELIS ANGELI MORI. 
Uterus lapidibus refertus. 4 


Oneftiffima Matrona 48. annorum per menfes decem de 
acerbiffimo in infimo ventre doloré conquerebatur , qui 
nullis cedebat remediis, licet multa in ufum parata fuerint, ad 


ractum tumor fcirrhofus in utero deprehendebatur,à quo ma- — | 


teria acris, & loturz carnis fimilis deftillabat. landem pleuri- 
tide correpta e vivis difceffic; difleto cadavere uterus lapidibus 
plenus repertus cft ad numerum 32. maximi eorum magnitu- 


linem amygdali &quabant, minimi fabis confimiles erant, & in- . . 


ter plicaturas, & tubulos uteri infarcti, & incarcerati confpicie- 
? L3 * Jw. L] 6 . . . 

bantur : Aliqui erant coloris flavi, aliqui &ruginei, & rupti ad fi- 

gilitudinem cepz varias habebant tunicas ; de iftis periculo fa- 


&o in pauperibus ad pondus medie drachma füdor promove- — . 
batur, unde Bezoardici lapides à me nuncupantur, & tam fre- — 


quenter in ufum dedi , ut jam paucosillorum confervem ; quare 
qui mortem caufati funt, nunc falutem donant. e 


OBSERVATIO LXXVFIIL ih 
Dx. D. MICHAELIS ANGEL1 MORI. 


Cocitas fubitanea, 
NOU Virgo etatis annum agens 19. poft gravia inte- 
i (tinorum tormina, alvi fluxionem paffa fuit, qua clyfteri- 
bus, longis aquarum potionibus, & inunctione olei amygdalo- 


rum A 


BEC UD INI UTERE SISTI YS. Y -" xk. Cy, n .* Iu cWx AAT dS LI D "hh. cos 
ENIM TT PONES NACOBICABIT SUE, ARIQO oc NA i 
Para Sr CExAERO ME T 2: ' Aet un 
RU PEE. ! j 


e 
Ko.N. 
Hu us 


pase ; E - 


y 


Cecitas fabitamea, —— 2 149 


. rum dulcium curabatur , at ftatim dolor redibat ; unde poft ta- 
les multas viciffitudines tribus diebus à ceffatione fluxus potum: 
propinavi cum unciis duabus & dimidia manne confectum: Ab: 

| ee medicamento .mane .fümpto levamen fenfit; optimas, & 
conferentes evacuationes obtinuit, at poft prandium vaporem 
quemdam, inftar flammz calidiffimum ex ventrisimo perfenfit, 

" quiad caput delatus deliquium intulit;à quo brevi refurrexit, ac de 
totali vifus deperditione conquefta fuit. Accerfitus ego cerebrum 

- offenfum judicans , ad medicamenta fpecifica cerebrum corro- 

borantia carationem direxi, & poft quatuor dies denuo videre 
coepit, fed non diu haec latitia duravit, nam quatuordecim ho- 
rarum fpatio elapfo , novo, fed minore furgente vapore, iterum 
derepente coecitas adveriir , & per plures dies duravit, unde vifio- 

nem amplius nonredituram credebatur, licet ego recuperatum iri 
pondefperarem, — Ideó fupra ordinatis medicamentis etiam pur- 

 gantia adjunxi , ut mincta illa vaporum in inteflinis lacens edu-. ,— 
ceretut, & revera polt triginta quinque dierum fpatium variis 
adhibitis medicamentis longo ufu feri rhabarbarati &c, vifio re- 

- diit; ipfaque nutic bené vivit, & bene videt. 

ONE J.OBSERVATIO LXX i X. ; 

—— Dx. D. MICHAELIS ANGELI MORT. 

- Dolor bumeri à partu toto fecunda ge[]atiouis tempore. 

-. &cerbus, 65 in fecundo partu [ponie ecvanefcens. — ! 
| 3 FOneíta Femina laudabilis temperamenti, floridz atatis,& — 
| E nova Nupta paucis diebus ab inito roatrimonio concepit; 

| per integrum geftationis tempus bene fe habuit quoad omnia, 

' '& puellam feliciter peperit 5 nifi quod dolorum vehementiam | 

|in ipfà parturitione minus equo animo culi. Quapropter ne- 

. que Obftetricis, neque adítantium Matronarum monita efficere 

, potuerunt, ut clamoribus & univerfi corporis jactationi parce- 

| fet: precipue veró brachium finiftrum affidué huc illuc jacta- 

'. bat; videbaturque illi, ut retulic, aliquod doloris levamen inde 

| 25 15 | oriri, 


: 
| 
| 
| 


i 
| 
! 


1 


4 


SEA aig zs 4C Sn TSWMPLEENOMES CM 


$£yo Obferoaiio LX X X. ze. 


oriri. Paucis autem poft partum horis queri coepit de dolore .. 
fatis acerbo brachii finiftri ; fed quia lochia bene fluebant, & 
quoad reliqua omnia femina redté valebat, ex muliercularum 
confilio omnem Medici operam ad dolerem leniendum recufa- 
vi. Nondum peracto tempore puerperii rurfus gravida evafit, 

& quamvis toto hujus fecunde geítationis tempore dolor idem 
brachii perfeveraverit , cum aliqua etiam in motu difficultate, 
nullum tamen adhibuit remedium , quoniam ex opinione cu- .- 
jusdam Medici topica medicamenta fine univerfalium admini- 
ftratione nihil fibi profutura judicabat , univerfalibus autem uti — - 
nova geítatio non patiebatur. Peperit candem fuo tempore 
aliam puellam, & cum fuo exemplo edocta dolores parzuritio- 
nis modeftius tuliffec, poftquam in lecto decubuit, fenfit dolo- 
rem brachii, de quo per integros decem menfes conquefta fue- 
rat, ftatim & omnino evanuifle ; qui eciam illam Feminam am- 
plius non tentavit his octo menfibus, qui à fecundo ejus partu 


jam tranfierunt. | : 3 
OBSERFATIO LXXX. - 

Dx. D. MICHAELIS ANGELI MORI. . - 
ZMotus epileptici incipientes à crure per localia ipft cru-. — 
dot Fi applicita per[eGe curati. | » 


- 


T 
: x 
i MAR Nm 
TONO TA ee T 2x "n XS E E UNIS 
£ Y [4 - ^ * uu - " t) "dicio 
WUCAUINENS 0S; * 1 s pier EE CALI CMS UE 409 
E COUPES QSBPNZAT ARBORUM S Rn SEEN uq. RE I 


Dolefcens ad mocftitiam natura pronus, fubobfcuri coloris —- 
Xin facie, incidit hyeme prateritain motus epilepticos,repen- — 
té enim cadebat, convellebantur capitis mufculi, alienabatur — 
mens, & omnia demum patiebatur, quz epileptici pati folent 
poít paroxyfmum referebat fe à crure finiftro quamdam veluti. .— 
flammam afcendentem perfentire, qux univerfum corpus occus - 
paret, cum autem ad caput perveniflet, vertigine tenebricofa fefe — 
obrui, nec quid deinde fequerecur amplius fe fcire. Poft paro- — 
xyímum veró crus & femur remanere folebant aliquando ftupi- 
da. . Curatus eft in majori noftro Xenodochio , adhibito. leni 
cathartico , & nonaullis antepilepticis, precipue veró i 
: fuk 


EU .- Olea LXXXL P ED. 
- fuit fura, unde morbi fomes elevabatur , applicitaque ibidem 
-.duo veficatoria. MNotavi in curationis proceflu , poft factas fca- 
. gificationes pred. & poft detractum inde per cucurbitulas fan- 
guinem, pluries egrotum queftum effe de vapore illo calido, 
qui tamen non amplius caput, fcd potius pedem ad extremos 
sque digitos petcbac. — Poft applicirum veró caufticum | vefi- 
- cans, & illa prorfus evanuit, ac Adolefcens optima nunc frui- 
sur valetudine. | DN | ! 
CMifla ab Exc. D. Baszono. Ferraria duguftam 
r Findel. d. 22. Maji 1707.) 
E  OOBSERPLATIO LXXAXI. 
Dx. D. CONRADI BARTHOLDI BEH- 
| — Genuina ac certa .Artbritidis curatione. 
KGi ante annos feptem , Tomo fcilicec VII. & VIII Decuria Ilf. 
| KMifcellaneorum noftrorum de Podagrá indolente, ejusque 
| Occafiorie lignorum decocta, inter optima ejusdem prafervati- 
| va, ex Blankbardo , /Mayernio ac Etfinullero, (icnul afferui. Non 
| sam autem iisdem pracaveri paroxyfimos arthriticos , quam cer- 
| t0 curari fübíequentium temporum experientia hic locorum 
| confirmavit. Anni enim fere elapfi funt quinque, ex quo Vien- 
| nà Auftrie rediens formulam decocti ejusmodi fecum Hildefiam. 
| actulic Zlufirifimus Dn. Carolus Paulus Zimmermann ,S. Cofa- 
| ree /Maj. Confiliavius AAulicus , ac Epifcopi Regiminique Hilde- 
| fienjfis Cancellarius, quod cum in feipfo femper feliciter proba- 
| tum , fubin aliis idem petentibus communicavit, à quibus code 
| pariter fücceffu femper adhibitum cít, adftitique ipfe aliquoc 
'Keverendiffimis ac Illuftriffimis Perfonis, diverfz etatis , tempe- 
| Famenti , dicta ac vitz eeneris, qui quamprimum infultum do- 
'Jorum ejusmodi five in pedibus, five in manu, five in brachio 


? perceperunt, ftatini decocti hujus uncias circiter feptem, fingu- — 
Ls : 


12 orsa L3xkE 7005, 00 


Sera T ; à . VL ; yu. id) ME co 
lis dimidiis horis affumences , cocterisque circa dietam obferva- 3 
tis, ab iisdem immunes evafzrunt, Urina autem in copia fecef- 


fic, in quibusdam etiam alvus laxior reddebatur, veluti purgante 


". 
| ^^ DEDRALUSAMERI OT ne nei, 7 


affumpto. Quod me permovit, ut cum dictus Dn. Cancellarius 
pro fuo publica commoda promovendi favore formulam de- 


co&i typis imprimi curaffet , ejusdem exemplar Adis Ill. Socie- 
tatis Noftrze infzrere dignum judicarim , nullus dubitans, quin 
idem plané cffe&tus ctiam aliis in locis fübfecuturus fic, & nunc 
demum ars noftra de triumphata quoque invicta hac Dea, quo 
epitheto Lucianus olim podagram mactabat , impofterum fibi 
gratuletur, | 


Loco autem Formula Germanico idiomate expreffz , Lati- 
nam , Exterorum in gratiam, dare liceat: x. Polypodii querni, 
Hermoda&ylorum , rad. Chine, Sarfaparilla aa Siiij. Guajaci $vj, 
Hermoda&yli crafsé contufi, & relique fpecies minutim incifz; 
in olla magna cum aque feptem, & vini albi Menfuris Viennen- | 
fibus duabus ac dimidia ad quartz partis confumtionem co- ' 
quantur, poftea fiat colatura ; remanentia denuo cum menfuris 


quinque femis aqua, & fesquimenfura vini ad quartz partis ex- 
halationem coquatur ; colacura fervetur. — 


Deco&i hujus cancum, quantum poteris, bibes quo plus | 
bibes, có citius convalefces; quamvis ultra quatriduum non in 


[x 
MAE IPTE de TE 


em E EA Passe ETUR E ; 
S AM MET DI TN S PEERS n o EIE SINIT RRUESESEDHE NIS ng INR 


3 / de 
C GRE ders f 
OE MC aer 


ufum veniat; quo cempore omnibus jufculis, lacte & fructibus | 


abftinebis , nec alio potu, prater hunc , uteris: econtra varie fa- 


lubres carnes, affz inprimis conducent. m 
Die quartolene laxans adhibeatur. Et hac ratione omnis 
podagrica, ifchiadica, aut rheumatica defluxio citó curatur. : 


Dolores intra octo vel decem horas ceffant, modó diligen- 
ter potaveris, nec prater aliquam loci, quem fluxus occupave-. 
rat, debilitatem , quidquam remanet. — Nullatenus purgat hoc 


b 
yr 5 
d 

us 


Decoctum, fed omne malum per urinam educit. 


(Hildefio INoriberzan d. 25. Febr. 
«nno 1707. ma. ) 


n 
"n 


bof 


SR 


ee N CE 


Wy 


z 


fs 


[nd 
e 
xt 

EM 


; df 


|: De genuina ac cevta Aribritidzs curatione, 1f3 


INUDeADAERROU TEL 


P E : 


... De famofo apud nos decocto antipodagrico, cujus defcri- 
ptionem communicavi , notitiam etiam /Ziftell. IHufir. Regie 

. Societatis Berolinen[is injeci, quedam adhuc continuare animus 
eft. Scilicec przcipuum, quod ipfi fub initium obmovebatur, 
quantitas nimia ejusdem eft, que ventriculum quafi obrueret, 
ut fibris ejusdem nimis relaxatis tonoque deftructo, decocium. 
illud non re&té digereretur , adeoque vel effe&tu (uo fruftraretut, 

- «el graviora mala corpori induceret, Verum hac ipfa absque 
ratione timeri experientia in fubje&is omnibus luculentiífime 
comprobavit , ne dicam , quod deco&tum ipfum ventriculum 
non admodum graver, fed ceu liquidum quoddam ac particu- 
is adüivis impregnatum, adeoque mobile, urgente fimul deco- 
&i pondere , candem perlabatur. Duorum autem imprimis 
 &grorum exempla fe obtulerunc, quorum alter propter ventri- 
culi debilitatem colicis doloribus frequentiffimé obnoxius exi- 
ftit, adeó ut quoties extra urbem pernoctetur, & juxta cum vi- 
no cerevifiam non affucetam bibere cogatur , femper colicam 
. flatulentam patiatur, incubum quendam referentem. — Hic ipfe 
. eum ante biennium paroxyfmo fuo podagrico corriperetur, & 
.. ftatus publici ratio prafentiam ejus flagitaret, decoctum , quod 
| ob ventriculi debilitatem femper averfatus fuerat, quarta circi- 


| dor ex pede affe&o erumpens odore decoctum referret, Do- 
| minus veró ZEger intra quatriduum moleftiffimo hofpite fuo 
liberaretur , inque publicum prodiret ; nec quicquam veró feu 
| fub cura, feu poft eandem de colica fua aliaque imbecillitate 
|. ventriculi perciperet. Alter veró ZEger ventriculo quoque im- 
| becilliore & frequentiore colica gravatus , fimili ratione deco- 
| €tum confueto fucceffu haufit, absque molefítia, nifi quod alvus 
| enormiter folveretur, & intra biduum ad triginta vices purga- 
| Fetur. | ier 
: Secundum quod circa deco&ti hujus ufum obfervavi, eft, 
| Obféro. Acad. N. C. Cept.I..— pa illud 


zer paroxy fmi feptimaná haufit, tali quidem cum effectu , ut fu- — — 


Obfevuatio LYXXK 


1j4 e E 


illud in gonorrhoea affectis ufürpatum podagram quidem etiam: 


abigere, fed circa gonorrhocam necquicquam rmutare, perma- 


nente fcilicec, uriná quamvis copiofrus prodeunte, feminis efflu- 
xu, ac filamentis in urina confuetis: | Quamvis duo; in quibus 
hoc ipfum notavi, &gri jam gonorrhoca ab aliquot annis invete- 
rata laborent, LR | LR Dn m 


Tertium eft, quod d quodarn decoctum hoc cum fola áqua 


paretur, laudabili etiam cum effectu. 


Quartum, quod ante menfes duos demum exemplum mi- 


hi occurrerit , in quo decoctum exfpectatione fua fruftraturá 
eft. Eger fcilicet triginta annorum, parente natus , cujus pes 
alter diucurno ulcere laborat, podagrico quoque infultü corri- 
pitur, qui ramen quod effet levior, euporiftis ac domefticis tum 
removebatur. Poft quatuor circiter feptimanas iterum paro- 
xyfmo eodem obruitur, & quidem quod multe comeflationes 


nocturne , faltationes aliaque: ejus generis praceffiffent , tantá 


cum vehementia, ut pre doloribus quatuor noctes infomnes 
traheret. — Vocatus ego primum topieo quodam externo dolo- 


ribus lenimentum dedi, alteroque die decocti ufum fuafi, quod 


etiam abfolvit eger, ita tamen, ut multas fedes liquidas diar- 
rhoez inftar pateretur, parüm veró urina remitteret, & nihilo- 


minus dolor arthriticus pedis dextri ceffaret: — Vix autem dies | 


duo prateribant, cum ille;feu quod pedibus jufto diutius iníti- 
tiffec, feu alià- ex ràtione, quam aegri etiam Medicis non libenter 


aperiunt, iterum dolore pedis dextri corriperetur adeó acri ; ut. 
propria fponte decoctum iterum peteret. Suafi etiam ipfe,;abs 
folvitque Dn. ZBger alteram curam quoque magro cum 'obfe- 


quio, nec camen alvum italiquidam experiebatur, & majorem 


urin& copiam excernebàt. | Appetitus quoque fub cura ipfi au- 


gebatur , dolor tameii pedis non remittebat, ac infuper tumor. 
ejusdem füpervepiebat. Unde ad alia medicamenta acceffi, qua. 


etiam ità cefferunt, ut poft quatuordecim demum dies egerin | 


publicum prodiret, & omnia re&é fe habererit:;/| Quamvis vero. 


hoc cafü'decoctum. effectum füum non praftitic, non minus- 


qud 


N. E " 


Obfruai LEXXIL ——— "jj 


ZEDMEDUNUNUON QUIETUS 


[sm 


támen fpecifici antipodagrici nomen meretur, ac laudanum, 
etiamfi vigilias non femper fiftat, auc dens apri,licet non omnes 
pleuritici eodem curentur, cum non omnes in morbo circum- 


.— ftantie codem modo fe habeant, & ex rationibus illis octo cu- 


rationes morborum impediendbus , quas in. feledis. /Medicis 
Seth. 1. $. 10. recenfui , tertia huc maximé quadret. 
(Hildeffo Auguflam Fiud.d. 21. Maji | 
Lan 4duno 1711. ifja.) 
 OBSERFATIO LX XXII. 
Ds. D. SAMUELIS GROSSITI. 


. Porrigo univer[alis ex defetu Vefice. 


| NO cujusdam Noftratis uxor gravida , cm fexto Menfe 


prona in terram caderet , nullumque enormem dolorem 
exin fentiret , debito tempore puellam enitebarur bené aliàs for- 


matam & vegetam ,nifi quód infra umbilicum excrefcentia car- 


nea ovi gallinacei minoris magnitudine labia pudendorum fu- 
periora finderet. Excrefcentia hac carnea fubtus, tria habebat 
foramina, quz ftylum in cavitatem quandam prompté admitte- 
bant, (ex hifce tamen foraminibus nihil quicquam ceffluebat) 
verfus abdomen cadem intus aperta erat, & vagiente infante, 
inteftinum fuccedebar, quo repofito fzces exibant per alvum, 
Urinarmm nunquam emific, fed in dextro latere excrefcentie cir- 
Cumferentia femper madida ferum urinofum ftillabat roris in- 
ftar. Subinde convulfivis motibus tentabatur, porrigineque 
univerfali per cotum corpus defoedabatur , mufculofusque habi- 
tus ubique, prafertim circa juncturas articulorum exefus, fan- 
guinem -plorabat. Tandem poft 9. feptimanas atrophiá rotali 


&orrepta, vitam cum morre commutabar. — Concefsá fectione 


inveniebatur in-excrefcentia illà hernia inteítinalis, foramina ve- 


-róilla tria in cavitatem quandam utero haud abfimilem define- 


bant, vefica plané nulla aderat, ex renibus tamen ureteres in 


! fubflantiam carnez excre(centia inferebantur , nec ulla gutta feri 


1b 2 in 


/ 


Obfervatio LXX XII. 


156 


cienter excretum ferum urinofum, & hinc regurgitans in vaía, 
pra:dicta fymptomata caufatum fuerit. | 
(Fratislavia Auguftam Vind, d. 14. Juni 
Anno 1707. titiffa.) 


. OBSERF ATIO LXXXIIIL 
Ds.D.SAMUELIS STEURLINI. 


 Eclipfes Solis morbos caufant. 


Icrocosmum ex Macrocosmo tanquam fotum in utero 
M» fympathiatn plurimos pati affectus quamvis nonuni- 
verfaliter omnem fimul , interim tamen particulariter fcilicet 
difpofirum ad recipiendam caufam agentem, agens enim non 
agit; nifi in fubjectum difpofitum 5 idque probatur quotidiana 
experientia ; cempeftas aéris frigida feptentrionalis afficit cathar- 


in cavitate abdominis reperiebatur. Hinc patec, quód infuffi- - 


rhofos , quorum conftitutio & humidum radicale impuritatehu- — 


mida peccat vel abundat , tempeftas calidior fub roenfe Leonis 


difpofitos ad Maniam quandoque annuatim afficit , canes reddit 


rabidos, febres excitat, cum deliriis & phrenitide ex. exaltatione 
acuta Mineralium malignorum in Microcofmo occulté latitan- 


tium : Sic & fpecialiter quandoque afficiuntur quedam vegeta- 
bilia , quzdam animalia, certa quedam terre regio malignitate; . 
unde vegetabilia contabefcunt in extremitatibus maligné cor- | 
ruptis, animalia egrotant atque pereunt; veluti fub curfu veris 


ani hujus 1707. intoto pené diftrictu Hennebergico & Franconi- 
CO copiosé & fermé omnia jumenta paffa fuere tumorem par- 


tiam extremarum cum contabefcentia & debilitate füummaá vi- — 


rium, ferum impuritate maligna affectum in lingua caufavit tu- 


morem,ardorem cum fputo copiofo & erofione partium lin-- 


gua, fucceflu temporis evanuit morbus absque remediis adhi- 


bitis, ubi veró in calido antimonium vel cineres nicotiane vel | 


T 
c XP 


gentianz cum fabina fuere adhibita, citius levamen morbi eft. 
fubfzcutum , ob citiorem expulfionem impuri fcri, ab obfcura- | 


done | 


Eclipfas Solis morbos canfant. 3 157 


— tione magná Solis forfitan univeriahter caufàti, fub qua maligni. 
tas aéris predominari femper folec; idem malum ex impuritate 
malignà feri fimilimó affecit mmodo difpofitos; praefertim junio- 
Tes homines quosdam cum deliriis , quosdam absque deliriis, 
omnes veró febre catharrhali maligna vires & partes citiffime con- 
fumente; in qua fal volatile CC. ex fixo & volatili purifs. c. cinnab. 
vel pulvere viperin. compof, vel mixti falis volat. vel fpiric.fulig. 
effent. cum antimonialibus largius adhibita folum fufficientia 
fuere: quibusdam laxans ex mercur. & pulv. gial. fuit neceffari- - 
um & maxime proficuum. Simili modo ex inordinata motio- 
ne fertiliratis Macrocosmi füperioris anni , ubi arbores copiosé 
füb menfe Januar, & prateritis menfibus floruere, motor etiam 
Microcosmi excitatus miros & vix auditos caufavit affectus ce- 

- lerrimé graffantes , praeprimis in tenerioribus, fcilicet purpuram, 
morbillos, variolas, varia fübjecta fimul omnes afficientes cum 
celerrima fübfequente vel fuffocatione vet epilepfia lethali , in- 
primis ubi raura fuit impedita in expulfione malignitatis , vcl 
ex defectu fpecificorum vel ex incuria fübjedli & adftantium: 
comraodiffima veró óbfervavi remedia Mixt. S. volat. vel fine vel 
cum fale vol. C. C. cinnabarin. bezoard. folar. univer. ex Regu- 

-. lis &c. it. Él. corall. ocul. cancr. viper. pulv. Reliqua compofita, 

-— €opiofa rcfrigcrafitia , preprimis anodyna; corrupta fuere ratione 

. & experientia nociva , cum alias notent defectum cognitionis 

caufz & confufam incfficácemque medicinam, —— 

E UBSERLAATIO. LXXAXIUV. 
Dx,D. SAMUELIS STEURLINÉ 
| De : 


ps | ' NAI ^ 

P hus Maniac. curatá. EAS 
[: Are quzdam à Medicis eque ac Theologis pro plane 
 & V B obfeffa à Diabolo habita, ex geftibus rabiofis ineptiffimis, 
| defpiciens atrociter monita , precesque , quinimó caftigadones 
- quasvis omnes, ex urina fuperficie, varia falium acutiflimorum 
«| fpiritualitate colorata, viridi, flava, rubraque glifcente indicabae 
E 5s | XM 3 inors 


| 
E 3 
| 


- 


-T  Obfwvaio LXXXF. —— 


A 1 £o 


inorbum naturalem maniacum & fpirituum pracernaturali vi- 
triolica acuitate motuque, nervos, cerebrum , regionemque ra- 
tionis afficiente , tandem inaniter omnibus téntatis vulgaribus 
folum refticuta fuit; crebro fcil. ufu florum antimonii cum fale 
ammoniaco preparatorum in pocu aqua fimplicis & per inter- 
valla adhibito Nitro Antimonii cum rad. hellebori nigri, & repe- 
titáà venafectione. Praeterea multos rabioíos catenis plurimis 
ligatos fupradi&is fimplicibus tutó curatos expertus fui, nec ob- 
flat ratio curationis ex cognitione diftincta caufarum morbi & 
aptiffimi hujus remedii ; fülphurea enim fubftantia antimonii 
acrimoniam falium acutiffimam non modó mitigat, fed & ex 


angulis ftomachi & reliquorum fundamentcaliter removet, nitra- 


tafurorem mitiganc, & aperiendo corpus cum helleboro nigro. 
fpecifice bilem dictam combuftam acrem falinam eliminant. 


-OBSERFATIO LXXXF. 


Ds.D. SAMUELIS STEURLINL 


Epileptica curata. 


Bp virgo r4. annorum ex epulis plurimis & vino af- 


fumptis, ex tempore folüm fri&tione calida ex deco&o rute 


cum vino feliciter curata; hec enim per intervalla fentiebat in. 


le&to cubans fpasmum in brachio finiftro, bic penetrabat fuccef- — 
fivé cotum corpus , & caufabat convulfioncs totius, praeprimis - 
veró precordiorum cum je&tigatione totius & vociferatione mi- | 
feranda, ex defectu aliorum remediorum juífi decodtum Rute 


calidum continuó adhibere, & convulfiones primitus ex brachio. 


finiftro, poftea & ex aliis perierunt partibus univerfzz ,cum falu- 
re patientis; eandem fri&tionem & quidem ficcam fzxpiffimé fa- 
Jutarem expertus fui in variolis & morbillis expellendis, & in ter- 
riciopibus; fpiritus enim exaltatus acutus nervos vellicans per | 


poros clicicur , materiaque morbum caufans ad peripheriam 
promoyetur, * | 4 


OBSER.- 


des Y " N a 
e e eorum tae ON ARIBR A 2b oz 


; | Olfiruat D: L XXX po ET 


 OBSERVATIO LXXXVI 
Ds D. €— STEURLINE 


Hydrope sféife CUTAÍO, 


^jàuca Medicum nobilitant remedia, fc, pura éoncentrata & 
[ virtute exáltata, absque im puritate enim cuncta felicius agunt; 
plura copiofà compofita impura incerta & tardiorisfunt effica- 
ig, faciunr cürarm fumtuofam & patierii cediofam ; id quod Iu- 
Per demonftrat fubjectum cenerrimum Hydrope afcite cum: 
cympanitideitalaborans, ut praecordia , alvus cum lumbis effent 
cum nitore tumida , cum pulíü in omnibus arteriis frequenti, 

- fiti ,tuffi, urina pauca, rubra , craífa, in medio digeftionem ad- 

- huc demonftrante, propinato in vehiculo calido , omni hora fale 
volatili & fixo puriffimo , urina fluit liberior, fübriliorque, ma- 
gis digefta, .cum fucceflivà imminutione tumoris , papyri men- 
"furá notati; Mercurio fixato vaía mefenterii ferofa & chylifera 
depurantur per vices; & fic pauciflimis puris, inaniter antca ad- 
hibitis multis pulveribus groffis , carminativis &c. tumor abic 
hydropicus & tympanites,cum remanentia tamen inclinationis 

. ad cachexiam ,ex efu & potu nimio ac immoderata quiete; qua 

.— eachexia fecundá vice fupra dicum | hydropem minabatur ex ne- 
| gligentia « dizta: Patientis , interim tamen deftructa paucis füpra 
| dictis, - Tophos praterea fentiit hic patiens Nobilis fcorbuticos 
- fixos induratos in. femoris fummitate füb vefpera acriter dolo- 

| rificos, cum vigiliis & tumore partium 5 multis emplaftris pre- 
| tiofis ab aliis. adhibitis, & inaniter eriam in ufum duds balneis: 
| ealidis. naturalibus , tentavi pulvere quodam fyampathetico. albo, 
| magnetice acrimoniam falium attrahente & mitigante, atfedtura 
| lenire, & fubíequente de die in diem quiete, evanuerunt topbi 
| preter opinionem ;.nc vero iterum cum majori dolore incre- 
| Ácerent, locum. affeclum i in bino latere aperui, vifcofiffima pro- 
£tudebatur materia cum extinctione mali aft demum infeliciter 
| hie Patiens fub itinere: vernali cararrho acri afflictus, motu tuffis: 
rume- 


J 
*1 i 3 
| ; : : | : - 


160 Olfervatio LXXXPFIT. 


— " 


rumpit vafculum fanguiferum , ob conum vifcerum debilem, & 


fic orta hzmorrhagia magnaincurabili fübfequitur tnors beara. — 


C Siluffo Auguflam Find, M. ul. 
du. 1707-41] ) e 


OBSERVATIO LXXXVIL | 


^y 


Dx. D. CHRISTIANI DE HELWICH,. 


De 
Febri cum punBorio laterum dolore,tu[]; ac roncho 
lethali. : C e 
Exulciffima filia mea Catharina Dorothea habitüs corporis flo- 
ridi ac venufti , temperamernxi fanguineo - melancholici, 


poftquam die 25. Junii Anni hujus 1707. undecimum «tatis an-.— 


num compleviffet 5 circa 20. Julii de dolore auris dextra coepit - 


conqueri, qui ramen ita comparatus erat , ut nullum lectioni 


librorum, exercitio in arithmeticis & graphice, ut & arte faltandi | 


ac negotiis domefLicis, maximá, ut ante fecerát, alacritate obe- 


undis afferrec impedimentum. | Vigefimó fecundó Julii autem. 
dolores capitis ab aliquot annis fatis ei familiares perpetiebatur | 


cum ructibus & gravitate circa regionem ventriculi , ciborum- 
que faftidió. Sequenti die, qui primus erat decubitus ; cepha- 


lalgia ceffabat, crefcente fiti & calore, — Circa Vefperam ac per | 


integram etiam noctem molefta ei tuffis ficca, quà fepé ante-- 


hac ventriculo ( errore huic atati non infrequenti ) paulo magis, 


BN 


quàm par erat, cibisrepleto vexari confueverat ; puncturas etiam 


fentiebat in latere finiftro, qua illitó fpiritu vini camphorato 


ftatim evanefcebanr.  Pulfus frequens erat, equalis tamen, nul- 
ló modó durus aut cenfus. In eodem ftatu omuia die 24. Julii M 
& nocte, que diem hunc excipiebat, omnus, fi quando tuffis 
non eum abrumperet, egram , ficuti & precedenti no&te conti- — 
gerat ,utcunque refocillabat, Enim veró exquifitiffimus dolor .— 
pungens ac diftendens 25. Julii circa horam duodecimam diur- 


nam latus finiftrum imó & dorfum ipfum exereebar ; fpiritus 


erat difficilis ac frequens, non tamen adeó denfüsstuffis autem do- 
: . lord 


5. E 


geom T PI : -— T) : Xr » 
fap Ic cR  Miaxde c a up LL LS E C uu 


^^ ^ emmmuEEMMMEL 


c DeFebri cum punflorio laterum dolove , in[ff ac voucho letbali. 61 


oris fenfum maximoperé intendebat. — Hisfymptomatibus jun- 


- gebatur , qui circumftantes omnes curbabat , vehemens ronchus, 


ein fer groffe8 SRódyel/ qui ab co cempore noctu diuque fine in- 
termi(lionead beatam usque analyfin jam intenfior ,jam aliquan- 


 toremiílior continuavit. Circa noctis duodecimam , cüm parum 


[| 


uv - 


 dormiiflet; urinam reddebat non adeó faturatam , que mox tur- 


babatur ; adhzc dolores imminuebantur , nec cantáà vehementi 


 urgebant, donec iterum horá'fequentis diei duodecimà recrude- 


fcerent cantà ferocià, ut fumpta S. Euchariítià ad mortem fefe pi- 
entiffime przpararet. Sed poft fex horas alique concedebantur in- 


 ducie. rina erat turbidiffima , pulfus , qualis ab initio , frequens 


& debilis. Aliquis etiam fomnus fequebatur. Die 27. urina clara 
fine fedimento perfiftebat , & dolor, quantumvis non tàm im- 
manis, à latere finiftro usque ad regionem ventriculi procurre- 
bat; de reliquo eadem fymptomata, quz pridiés nox 9vetoeoc 
-tnultaque tuffi & frequenti refpiratione transacta eft , füdoresque 
circa horas matutinas per totum corpus erumpere coeperuat, 
Die 28. Julii, qui erat à primo decubitus die fexcus, dolor muta. 
tà fede latus dextrum cum ante memoratis fymptomatibus 


-exercebat. rina mané reddita fedimento usque ad meridiem 


carebat, ea veró , que poft meridiem excernebatur , eó, poft duas 


. horas,abundabat. Praeterea corpus totum blandó fudore ma- 


debat. Septimó morbi die vix alia rerum facies, nifi quód dor- 
füm circa duodecimam ejus vertebram dolor vehementius af- 
fligeret. | Ceteroquin hoc & antecedenti die male modó in hac 
modo in alterá parte rofeó & laccz florentinz &muló colore 


| perfundebantur ; quá re femel iterumque animad versà anxius cre- 
"pidavi. Etfi autem multum tufliret , nihil tamen quicquam, 


» 


"quod mireris , toto hoc temporis intervallo expectorabat, etiam- 
« 2 * . ^ E p "* * . 
fi fauces gargarismó die ze. Julii & fequenti colluerentur.  Lin- 
ua fatis erat. humida, parumper rubebat , neque tamen per 
e | 


omne morbi tempus craffa aut nigra reddebatur vel findebatur. 


. Nares prorfus erant ficca, & ut hoc etiam addam, frigido. Ci- 
tius quoque ex pumice aquam quam lachrymulam ex oculis 
Obferv, -4cad, N, C. Cent. I. X | pucl- 


€ / 


V 
N 


162 | Obras LXYXVIk o wx 


puelle , ad lachrymas fundendas auditó pauló acerbiori cafu alie- 


nos etiam concernente proniffime ,elicuifles, In urinà per hoc 


biduum denuó copiofum confpiciebatur fedimentum , fed. in- 
gens erat virium deliquium pulfüsque plané exiguus. Ec die 3r. 


Tulii feré actum videbatur de vità, eadem erant fymptomata, - 


viriumque majus difcrimen, & motus atteria vix ac ne vix ad- 
motis in carpo digitis percipiebatur, . Modó ad hunc modó ad 
illum locum deferri cupiebat. Id veró etiam annotatione di- 
gnum. quód, quamdiu ex puncturis lateris finiftri dolebat, nor 
potuerit irr hoc latus decumbere, fcd vel füpina jacuerit., vel in 
latere dextro cubarit; fimulac autem dolor hinc facefferet , opti- 
mé finiftro lateri, non autem dextro dolenti , tandem veró & 
huic, ubi puncture illud etiam deferuiffent, incumbere value- 
rit, Ex his phenomenis facilé patuit, fanguinem alicubi in cor- 
pore ftagnare,imó & in coagulum abiiffe atque hinc febrim ef- 


fe excitatam, ftagnationt autem. huic humorum per frigidiorem - 


potum, corpore per motum calefacto hauftum,. anfam. fuiffe 
füppeditatam fufpicio eft hodienum adhuc firmiter menti mez 
inherens.  Primó decubitus die cum mentionem lenioris ca- 
char&ici. injicerem , obfequiofifltimé filia-ab evacuantibus & re- 


liquis omnibus medicamentis füummoperé abhorrens ( nam non 


femel ea vomitu antehac rejecerat , & aliquot ante morbum die 


bus monitis meis obíecutura cüm polychreftas Beccheri pilulas 


magna fibi illatà vi deglutiiflec, nullà- ratione, quicquid ageret; 
impedire potuit ,.quin easdem per vomitum denuo redderet) 


ejus ufum deprecabatur , addens, fibi. moriendum efle,fi vel ad: 
purgans vel vomitorium accipiendum paternó mandató adige- - 


retur. Subftituebantur purgantibus enemata, quz ci fingulis: 


diebus usque ad nonum fuerunt inje&ta, atque his obftructioni: 
alvi & primis viis confülebatur. Reliqua cura omnis ad. ftafim 
fanguinis & coagulum. humorum diffolvendum à primo mor- 
bi infultu convería fuit & directa. Cüm veró diflolutio illa.nort. 


obdneri pofle videretur per additionem mareriz alicujus fübrilis. 


Qd gu uU KE UL. rs UR 


&d coagulatos illos humores , ficuti non pauci funr, qui faliuox. 


vola. | 


c^ 
* ' 
Scy 
1 
Pd 


T Maltsp ) 
NM d xy 


i [ nunmal tmm nce did 


ul 


Ü / 


— De Febri cum puntlorio laevum dolore ,tnffi ac voncholetbali, — 163 


volatilium urinoforum efficaciam hic ad coelum usque extolle- 
re folent, tüm quód immediate, ut vulgó loquuntur, condetfa- 
fam materiam non aítingant ,.cüm quod 2n ftanéa quantitate, 


que ad bunc effeium preflandum effet nece[faria , nequeant. ex- 
— biberi propter motus conftri&orios ac translatorios fecretioni- 
" bus & excretionibus é diametro repugnantes ex eorum ufu in 
- partibus fibrofis refultantes ; eó ab initio morbi impensé allabo- 


ratum eft; ut equalis & libera diftributio fanguinis obtineretur, 


'acjugi vitalis hujus laticis fufficientique ad coagulum appulíu ali- 


quid de ftagnanti materià ablueretur , vel , fi mavis , abraderetur, 
& fic fenfim ftafis di(Iolveretur, unó verbó, ut febrilis commo- 
tio fanguinis à natura ad ftagnantem materiam difloivendam: 
excitata recté ac prudenter dirigerecur. Nec minüs opera data 


- fuit, ut materia ín corruptionem vergens liberá tranfpiratione 


ex corpore eliminaretur ;orga(tice corruptela obex poneretur , 
& fimul etiam maffa humorum attenuaretur , cüm in ejusmodi 
ftatu , ut recté obíervat Sydenham , fanguis maximopere lente- 


fcere foleat. |. Mané itaque accepit vel mixturam fimplicem ad- 


ditó cantilló Spiritus Nitri dulcis & fyrupo flor. papav, edulco- 
ratam vel effentiam ex radicibus alexipharmacis pimpinell. alb. 
helenii , petafitid. contrajerv. vincetoxici &c. preparatam & cum 


. effentia gummi ammon.peculiari in fubtripla dofi mixtam ; Ho- 


ris veró pomeridianis circa quartam & tandem circa noctem 


| pulvifculos ex ocul. canct. lap. percar. mandibulis luc. pifc. ppis. 
| Antimon. Diaphorcetic. &c. compofitos & miítos cum fextcupla 


patte Nitriaut Tartari vicriolad vel Arcani duplicati; hzc enim, 
dum ferum colliquant, ac lentefcentem difpofitionem corrigunt, 
abfterfivà difcuffione effedum praftare notum eft. A. Cam- 


. phorá & Myrrbá abítinui , majorem fanguinis incaleícentiam ve- 
ritus. Exrerné Spiritus Vini Camphoratus cum effentia Croci 
adhibitus fuit ; applicati etiam íacculi paregorici ; ab unctuofis 


&aliis valdé mucidis , quantum fieri poterat, cavimus. Hzc 


aliaque cum moderató regimine diapnoico adminiftrata fuere, 
non omiílis humecantibus e.g.infusó foliorum I1h«e cum fcor- 


X2? dio, 


164 Obfevuatia LXXXFIL 


Er uad E E 
dió , jufculis ex Cherefolio, floribus bellidis &c. gelatinofis de- 


mulcentibus &c. Anodyna & opiata abefle juffimus. — Potiones 
quidem averfabatur, monita camen fubinde mixturam ex tem- 
perationibus bezoardicis & aquis difcutientibus ac refolventibus, 
ex. g. aqu. fcabiof: Charefol, heder. Fer. flor. bellid. fcorzoner.&e. 
fyrupo hyffopi vel alio quodam edulcoratam libavit. Pulve- 
rem, quem fperma ceti cum facchar, cantic. ingrediebatur , ma. 


ximopere faftidiebat, & vix bis aut ter de eo aliquid deguftavit. 
Venafectionem die 26. Julii, quo pun&tura fummoperé inten-- 


debantur,celebrare animus erat,fed quia, ut dixi, urina circa 
duodecimam nocturnam tanquam initium quarti dici à decubi- 


tu reddita turbabatur & copiofum deponebat fedimentum, eam * 
omitcendam effe duximus multiplici experientià edocti, incautà 


in ejusmodi rerum ftatu venafeclione naturam turbari , excre- 
tiones fupprimi , & omnia in deterius ruere. — Accedebat atas tc- 
nera puelle, recordabar quoque , quód rotics vidiflem absque 
ullo dolorum levamine in ejus generis doloribus fanguinem 
fuifle detra&tum, nec ignorabam, doctiffimos quosque viros de 
efficacià V. S. à multis feculis etiam in febribus extra omnem 
controverfiam inflammatoriis hefitáffe. Preterea, nec pulfus, 
ut ante relatum eft, cenfus, plenusaut magnus erat. Mature in- 
vitati fuerunt Honoratiffimi Domini College, Dn. D. Preus, 
Graffius, Pauli , Klaunig , Practici experientiffimi , ut. & zegram &c 
-me mocftiffimum parentem confilio fuo füblevarent; iisque ex- 
pofitum , quid hactenus ad quartum & fextum diem morbi in 


cura fueric actum. — .Oftendebam, me à pe&toralibus & linetibus | 1 ! 
datà operà abftinuifIe, & hactenus ne in peripneumoniá & pleu- — | 


ritide egrorum aliorum in iis ullam pofuiffe fiduciam, fed be- 
zoardicis & refolventibus cum pectoralibus cauté mixtis con- 


tra hos morbos pugnáfle , ac in eo etíam me füffragio Wede- 
liano 4 Compend. Prax. Clinic. exemplar. p. 39. fulciri. | Omnes 
unanimi confenfu methodum medendi & medicamenta à me.) 


prafcripta probabant, ac ufum remediorum ordinatorum con- 


tinuandum eíle judicabant. Rogatus , ecquidnam de. fede || 
* 3 : HRS 
| morbi — 


De Feli cum pun&orio latevym dolore ,tu[f! ac voncho letbali. | Y6g 


———— P 


LL onscencnccl cC : ; diem 
morbi & fuübje&o caufe ftatuerem, refpondi, ejus rei cognitio-- 


nem non adeó magni ad prafentem curam momenti cfle vide- 
. ri; cum morbi ex humorum ftagnatione oriundi, & cum febri 


continuá complicati, cádem methodo iisdemque medicamentis 
omnes re&tiffimé curentur, eó quidem, quód remedia, quibus 
humores coagulatos refolvendi poteftas tribuitur , nulli plane 
parti interne corporis immediate, ut vocant, applicari queant. 


- Subjunxi camen me vix praíentem morbum pro pleuritide aut 


peripnevmonia habere poffe ; nam preterquam, quód Calius 


Aurelianus Jib. 2. acutar. paffion. c.13. pag. 98. recté obfervárit,. 
pleuritidem magis 7;ris quàm Foeminis , & inter illos Senibus ma- 


gis quàm uvenibus , ac byberno potiffimum fempore non zfla- 


Li 


íe eíIe infeftam, pulfus nullo modo erat dürus aut cenfus. Etc. 


 profectó nullo modo potuiffet lateri à dolore immuni incum- 


bere, quod quàm optimé poterat, fi pleuritide laboráflet, quia 
pulmo in eo fitu neceffarió manet pendens, proprioque ponde- 


.re pleuram cum appendicibus adducit, unde non poteft non 


difficultas maxima quiefcendi in latere. fano oriri , liec autem, 
ut dixi, hic prorfus aberat. Porró cüm ex Anatomicis conftet, 
pulmonem effe aggregatum ex lobulis, lobulos ex fübciliflimis 
membranis efle efformatos, membranas à reti fübtiliffimo cin- 


| gi, ac ex lobulis infinitas emergere ramificationes , easque cum 


trocheà habere communicationem : Cüm id quoque conftet, 


| quód in pleuritide, fi cot infignium Virorum multoties repeti- 


t4 experitnenta ( Petrus Servius, Archiater Romanus cum vive- 


: et, aflirmare folebat , plus quàm 300. in Nofodochio ad S. Spi- 


ritum Roma pleuriticos à fe fectos, & femper aliquem pulmonis 


| lobum infe&tum , materiaque repletum confpe&tum efle, pleura 


aut nibil ad fenfum «vitiata aut leviter tantum inquinata : idem 


quoque in 20. pleuriticis obfervavit Barthol. Vicarius ut jam 


, non commemorem Claudinum; Orium , Tulpium  Malpighium 

| &c.) ullam apud nos merentür fidem, non càm in pleurá quàm - 

! án pulmonibus , & in his non membranz ac pellicul , ex quibus - 

| lobulos conftrui diximus; quippe que dilatari poflint, fed vafa 
» X a2 | 


minis 


T Olfervatio LX XXPYL. Pa Sade. 


LR mne 


-—— 


1ninima , que trachez inferuntur , per ftagnantem & efferve 
fcentem fanguinem apetiancur ; vix fieri aliter poteft, quàm ur in 


pleuritide vafis minimis ruptis, fanguineum excernatur fputum: . — 


Enim veró durante toto ferali morbo mellitiffima mea filia nul- 
lum prorfus, multó minüs fanguineum ac purulentum ejecit 
fputum. Ulterius pun&urz , quod alias in pleuritide fic, pulfui 
nonrefpondebant. | Multó minüs credere licebat, eam cum pe- 
ripneumonia conflictari ; nam fi hujus morbi fignis, qua fatis 
dubia, incerta, ac ut cum Malpighio loquar , zquivoca funt, ul- 
lo modo credere licet, peripneumonia cum infigni horrore ac 
frigore incipit, primis quoque diebus , ceftante ex multiplici ex- 


perientia, Pifone e morb. ab illucvie ferofa:fect. s.c. 9. non raró. — 
cum vomitu conjuncta eft ; nares fimz in fummo funt in eo. - 
morbo, venzque temporum grandefcunt, oculi eminent , lin- — — 


gua ex flavo rubefcit , ingens frigidi potüs cupiditas eft, pulfus. 


rnagnus eft ac celer , intermittens undofus &c.arc nihil horum in.— 


filià meà reperiebatur, nec in latus indolens reclinata. prafoca- 
tionis periculum ulló modó incurrebat. In nares illius igneus — 
fervor tantüm abeft uc afpiraret , ut ipfe etiam effent frigide. — 
Verum eft: in latere primàm finiftro, deinde & in dextro pun-. : 
&uras exquifitiffimas paffa eft: attamen propterea non illico, 
juxta illud pervulgatum, ubi dolor , ibi morbus; inferendum erit, 
in lateribus fuiffe fedem ac focum morbi ; nam commune illud 
univerfalicer verum non eft, (icuti ex obfervacionibus Anatomi- | 
corum conftat: Matrona , teftante Malpighio , deacerbiffimis do-. 
loribus verfus uterum conquerebatur, ac nofler celeberrimus — 
Anatomicus in unà emulgentium, ubi nunquam dolorem fen-- 


ferat , poft fata abíceffum deprehendit ; ac rurfus in alio repertus 
"s . H * [ . E H e / EN AN 
fuit calculus ramofus infignis magnitudinis, qui dolorem.non in — | 


lumbis, fedin genu perpeífus fuerat. Ac profetó immotz ve- 
ritatis videtur effe , quód in ZiZuGione 69 contratlione neravo-- 
vum partiumque membranofarum commotio non fit cvebementior. 
in paviibus caule mo-venti proximis, fed in vemotioribus ac cvev- | 
jos alíerum caput, cui atler tioni uberius lumen focnerantur , qua E 

paffim D 


Deb cum pntlorio laterim doloré , tuffi at vincboleibali, — 167 


. paffim inculcat Celeberrimus Georgius Baglivius. Nec ex aliqua 
refpirationis difficultate & impedimento ftatim eft concluden- 
dum, pulmonem ac pleuram pati ; nam, ut narrat Clariffimus 
Anatomicus quidam , in Afthmatico erebrá &k per intervalla 
.etiam anhelosá refpiratione affecto tam gravi infültu, ut in pa- 
roxyfmo fzpe erectà cervice federe, poftquam mortuus fuerat, 

- pon in pulmonibus, fed in glandulis mefenterii detectum fuic 

. vitium. | Ronchum quod attinet, eum credebam oriri ex lyra-- 
phà in faftigio laryngis ftagnante ac extravafatà; nam evidens eft 
aeri ad pulmones ruenti & rurfus ex pulmonibus ad: os: & nares 
regredienti , obicem & impedimentum per illud ipfum humidum 
in nsajori quantitate exundans poni, eundemque (aérem ) dum 
non Difi cum violentià quadam per illud obítaculum , fcilicet 

Íympham ftagnantem, perrumpie , ftridulum illum efformare 

firepitum. — Jure etiam in noftrà egrá fufpicari licebat conni- 
eyentiam limborum in meatibus naf poflerioribus ; quos homo, 

| dum valet , pro lubitu movere poteft. Malarum: quoque ab- 
| ruptus ille rubor duobusillis affectibus, pleuritidi, inquam, & pe- 
| sipneumoniz minimé proprius eft , cüm ob alias multas caufas 
| gene rubere poffint, ut bene notavit Petrus Francifcus Phrygius 
|. Gomment. im bift. Epidemic. FTippocrat. pavíe x. eproto y 4. p. 21a. 
| imó, quod etiam me vidifle memini, juxta illum ejusmodi xu- 
'- bedo tion varó perotides prefapit.  Potiusergó, his omnibus ri- 
| te perpenfis, inclinabam in cam fententiam , mali fedem in abdo- 
' minis vifceribus ,primerió autem in hepate ae mefenterio fixarn. 
! herere multiplici experientia confirmatus , quód & f£uffis &5 ve- 
t fpirationis difficultas esc ventriculi, hepatis , mefenterii: congeffo- 
| riis, inflammatoriis, (basmodicis ac. feivrbofis affeibus oriatur , 
? quoniam etiam bifce malis diaphragma in coníenfum trahitur, 
ac eo ipfo motus concuflorius ,, quam tuflim appellamus , cum 
Paliquà refpirationis difficultate excitetur. Ac hepar non effe 
? immune colligebam non tantutn ex praneminatis fymptoma- 
| ibus  tufli ,impeditrà refpiracione , dolore coftas nothas perftrin- 
- genti & ad jugulum usque & humeros fefe excendenti , fed etiam 


* | ex. 


adiuti di 


We is Olferuatio LXXXFIL 


Em 
Lo mi NE 
l 


ex gravitate lateris dexiri ac ex urina paucitate; nam & hoc. 
addendum füperioribus. cenfeo phznomenis, quód femel feré — - 
tantum in dic per totum morbi tempus urinam reddiderit, —.- 
Quicquid veró tandem hác de re fuerit, medicamenta morbo — - 
oppugnando fuifle apta comperimus die 1. & 2. Augufti, nam - 2 
illis ordine convenienti exhibitis fenfim dolorum ferocia remit-. -: 
tebac, imó jam nox, que 3r. Julii diem excipiebar, fenfum eo- 2 
rundem imminuerat. — Alvus fponte aperiebatur. rina fedi- .3 
raento erat focta & clarior reddebatur, Uvas paffas deguítabat, .— 
ficus appetebat, vinique cochlear fibi dari poftulabat. Die 4. 
Augufti vultus multó erat hilarior, cibum iterum appetebat, fed. 1 
aox propter copiofiflimum fudorem erat inquietiffima; quintó. | 
autem die magna erat fymptomatum malacia, & febris, que | 
ha&enus continuarat , multum remittere videbatur, ex parte | 
etiam imminutus erat ronchus; fsd ecce in regione proceffus. - 
maxille inferioris, quem coronam vocant Anatomici, tuber-. | 
culum pifi magnitudinem aequans conípiciebatur; id quod egre | 
magnum doloris, mihi veró fummum triftitie fenfum infere- 
bat Communi Dominorum Collegarum confenfu decerneba- 
tur, exulare debere omnia repellentia, rec probabantur cata-. 7 
plasmata aut unguenta vel emplaftra emollientia & füppurantia; — 
innoxium tamen efle pofle fcobis cornu, ex quo pectines for- ^ 
mantur, calidé applicate ufum ( eam enim fcobem fale volatili ^ 
effe pregnancem) addebatur.  Applicata igitur femelac iterum - 
fuit. Sudores per diem continuabant & noctem, quá tranquil- ^ 
liorem totó morbó non habuit. Sexto Augufti eadem erat tu* | 
berculi conditio, nec augebatur, nec minuebatur ,fed circa no-^ 
&em , quz admodüm fuit curbulenta , calor denuó intendeba- 7] 
cur, & puítulz inftar purpurze fcorbutice in dorfo & pectore d 
.efHorefcebant. Adeo vera funt, que haber-Bartholinus Ze an- I 
giná puerorum Campanie Sicilieque Epidemica pag. 5.65 6. latens 
in jecinove cvirus per extremam manus pedaque (cur non. & 
dorfi & pectoris?) cuticulam ex antbematum efflorefcentium fp- | 
cie prodit, perque decoram faciem apbibae figurá efflorefcit Nec 


! 


D De Febri cum pun&lorio laterum dolore : 27/1 46 voncbo letbali. 169 


' moutabatur egre conditio die 7. Augufti , nifi quód inftante ho- 


rà prandii meníz affidere & cibum cum parentibus ac unico fra- 
tre fao Joanne Chriftiano caperevellet. Manibus noftris dedu- 
&a aut feré portata de fenfu gravitatis circa regionem hepatis 
in dextro hypochondrio conquerebatur. Parüm manducabat; 
nec adeó multum bibebat de emulfione ex amygdalis , quz hoc 
dic, egrá petente, fuerat preparata, & veró interrogata , cur tam 
parcé vefceretur ac biberet, rege(lit, deglutitionem fibi efTe diffi- - 
ciliorem. — Advocato perito Chirurgo fauces inflammarz , fed 


- nullà pituità obduc&te deprehendebantur , nullus veró tumor 


comparebat. Attonitus ftupui , quippe qui optimé fciebam, 


. hamefive érvyéveow , five perasacw ,five centatam materiz morbi- 


| 
| 


| 


» 


- fice ad parotides rejedtionem filie unice , & unicé dilecte fore 


funeftam, quà in opinione multum confirmabar , cum raucedo, 


- deglutiendi difficultas, maxima corporis jectigatio absque ullo 


fomno torá no&e per fingula momenta, quicquid etiam moli- 
remur , invalefcerent , & nihilominüs fudores, quod jure mire- 
ris, moderate ex toto corpore fluere non definerenet,  Mané 
die 8. Augufti virium dejectio quidem erat ingens, alvÓ tamen 
fponté aperta, & quód deglutitio non adeó effet impedita, ali- 
quantulum erectiori eratanimo. — Unde ftatim novam non abs- 
que fundamento uerásac metuebam. In periculo ergó cantó 
cum effet, nec aliquid ejicere valeret , quemadmodum nec per 


| integrum morbum quicquam expectoravetat, ceflaretque fubi- 
; tó tuffis fuffocationem veriti Domini College , ( quorum dexte- 
| ritati foli, cum ego pr& fummoó moerore vix non collabafce- 
| rem,tam charum mihi caput commifi ,) blandiflfimeque alvum 
| E UU efle rati commendárunt potionem fequentem , quà 
| b 

. guft. col. & clari£. 5iiij aqu. laxativ.Viennenf zip. Syrupiregii 5vi ; 
, ex hac Chirurgus ei duo cochlearia exhibuerat, eademque do- 
-| fis poft duas horas repetita fuerat non malis, uc videbatur, fili 
| rebus , cum appetente horá duodecimà fecutis ad hanc usque 


andius vix reperias medicamentum : 5;. Decoct. pector. Au- 


^| fine omni moleítia, duabus fedibus, jufculó hordeaccó , prunis 


r| 


F 
* 


E 


Olférv. Acad, N.C.Cept.I. — Y cods 


170. Obrvatih LXXXVIL VC 
coctis & perdice absque notabili moleftià moderate vefci poflet. — 
Verüm enim veró elapfis duabus à prandio horis coepit admo- - 
dum effe inquieta, de dolore & obfufcatione.oculorum anxieta- 
tibusque precordialibus conqueri, tametfi mens recké fibi con- 

íflarer, & praeterea etiam animi fenfa fermone morti proxima. 
explicare commodiffimé pofler. Interrogara am mori vellet, — | 
íe contra voluntatem DEI nec velle nec poffe pugnare,fed po- — - 
tius in cá acquiefcere fe,regeffit, pollicita etiara fe pro parenti- — | 
Dus devotas in coelo effe fufuram preces, Ardentiflimé viatico 

extremo muniri cupiebat, ac piendffimi animi voto fuo potira - 
eft, & absque moleftia S. Euchariftià, licet emulfionem bis aut 
ter in modicà quantitate faniptam per nares non ignara hujus | 
rei rcfudiffet, cum maximá humilitate ac profundà veneratione 
eft ufa quo facto expalluic, ac in hec erumpens verba : Sfftein. 
Cx Gf erbarm bid) meíu/ id) mug fort/ obmutuit, & citra ullos vio- 
lenriores motus placidi(limé intra aliquot momenta exfpiravit. — | 
puella, longiori vitá, fi DEO ita vifum fuiffec, digniffima omni-: 
busque non tantüm propter excellentem corporis formam & á 
egregias animi dotes , peritiam lingue Gallice, notitiam Geo- 
graphiz , amorem poéíeos &c. gratiffima, fzd & ob.omnigenas ; 
quz fexum hunc ornant, virtutes ac pietatem, parentum amor 
&delicium. — Jam mihi videor rectius capere affereum Walei ff 
methodo medendi, de cujus- veritate non femel dubitavi: Jn be- —.| 
patitide feu inflammatione jecoris develitdá causá ipfam morbum: —. 
incendium illud. extingues, alias oritur apoplexia. Sed dolen- 
dum eft dari cafus, in- quibus nullis medica artis prafidiis febri- 
le incendium relidtà causá extinguere licet, Non omni.etiam » 
probabilitate deftitui impofterum, fententiam Clariff. Bartholini- —. 
in citato libro de angisd Exercif. 1. credam, partera. affetam y. 
fuo modo ín anginá cerebrum ejje, propemodumque in. eam abeo. 
fententiam , anginofos omnes non: cum manifeítis fuffocationis. . | 
fignis obeuntes mori apoplecticos; five angina fit primarius, five. 
füpervenic&s ur in filià meà, affectus, | ec. i 


OB SE A. ] 


2 


T. e 5 Olferuatio LXXXPHL SET (0 G7 
put COBSERFATIO LXXXV IH | 
Dx. D. CHRISTIANIDE HELW ICH. 
| t De | 


Faris pueipere [yrmptomatibus cum febri 69 ventris tu- 
Ir |. more complicatis. 
rN flore etatis conftituta uxor Dn K. duorum liberorum ma- 
liter cum tertio partui effec vicina, fruftra & non fine anxietate 
exfpectatà illius obftetricis, cujus minifterio ante fuerat ufa , prae- 
. fentià, aliam advocat, eademque opitulante filiam enititur Anno 
1705.meníc Majo, quo magna erat apud nos vereque hyema- 
lis aris inclementia ac in frigido hypocaufto imprudenter lecto 
committitur; dum hzc aguntur, multis antea votis expetita ac- - 
currit obítetrix ; ejus veró adventus non folatio fuit, fed occa- 
fionem irz prebuit puerpere aemulis mulierculis ad importu- 
.. pas defcendenribus rixas. Brevi poft puerpera immanibus do- 
| foribus infeftari coepic, five quód frigus incauté admiffum fan- 
| guini exituro per coagulationem remoram attuliffet, five quód 
| ira & alia animi pathemata omnia turbáffent, five quód cibis 
|. dyfpeptis menfibus geftationis ultimis ufa fuiflet & alias ferofio- 
| ris conftitutionis effec, ac antea etiam fluore albolaboráffet. Vo- 
catus alteroà partu die carminativa aromartica ex zedoaria & ga- 
|. Tangá &c. parata cum uterinis & grumofitatem fanguinis difcu- 
|. fientibus in aquà charefolii exhibui, fed fine fructu. Itum eft 
| aed externa & topica, quibus medicina domeftica luxuriat, abs- 
|. que omni dolorum levamine. Nec quicquam opis inventum 
fuit in facculis paregoricis ex radice Angelicz, Zedoariz , Arifto- 
|. lochi , fol. Melifl rorismar. abrotani, floribus chamomill. cheiri, 
| fambuci, femina lini, cumini, foenumgrzc. baccis lauri &c. uc 


| 


| linimentorum ex oleo carminativo Mynficht. hyofcyami &c. jam 
nullam faciamus mentionem. — Injecta fuerunt blandiora ene- 

mata, fed nec illa dolores pertinaces ullà ex parte mitigárunt, 
| C€üm autem ctiam lochia tertió à partu die prorfus füpprime- 
"^, rentur , venzfectionem fuafi,in quam zgra nullo pacto confen- 
"fire volebat virium debilitatem eaufata. Ec profc&tó ca fàtíg 


Eau Ya magna 


jd 
| 


6". 4 


S 


172 Obferuatio LXXXF HI. 


———ME€ÓAoÓÓÓ S T: 


parcüs dormire potuerat. — Praterea vehementer fitiebat, cibum 
autem omnem averfabatur , ex quibus facilé colligere licebat 
fube(le febrim, que indies majora pofthac capiebat incremen- 
tà; Certatum contra cam fuit bezoardicis blandioribus , confor- 
cantibus, humectantibus , femper utroque oculo ad lochia & fz- 
yos ac nunquam intermircentes dolores intento.  Tametfi ve- 
ró eam fervaremus moderationem , ut nec calidis nec refrige- 


rantibus «gra obrueretur medicamentis , debitum regimen ad- 


hiberetur , potus tepidus fübminiftraretur, dieta tenuis religio. 
sé coleretur , alvus obftructta enematibus injectis officii admo- 
neretur &c. omnes tamen hz cure inutiles ac vana erant, & 
morbus quotidie in deterius ruebat, Tandem cüm topica,uc 


hactenus ultra 8. dies erat fa&um, applicarentur , deprehenfus eft. 


in abdomine tumor, qui ita contrectari poterat; ac fi farcimen 
manu prehenderes. Scirrhofüs erat, oblique defcendens, fpi- 
thamam magnitudine excedebat, quem mulierculz ex applica- 
tione copicorum calidorum enatum effe , & ipíie credebant & 
aliis perfuadere fatagebant. Mihi certum re ferió perpenfía erat , 
c(Icomentum in tumorem actum & induratum , hujus tumoris 


natales aliunde quam ab inflammatione arceffere vix licere, no--... 


tum quippe, quód membranz inflammat« in omnibus corpo- 


ris partibus cumeant, inflammationem hanc febri hactenus fo- | 


mitem przbuifle, ut febris puerperarum feré inflammatoria efle 
folet. Quid veró illud fic, quod inflammationi omenti aníam 


dederit, non equé patet, fatendum tamen eft, non vanam vide-.— 
ri conje&turam, quód & ab utero à partu diftento & à vifceri- 
bus abdominis omentum fubinde comprimatur ; id fi ita eft, | 
roirum videri non debet, quód compreflio partis tor vafis fans 
guiferis irrigatz inflammationem pariat, Multa cum temporis 


pro difcuflione hujus tumoris tentata in irritum reciderunt. Ali- 


quam difcuffionis & refolutionis fpem faciebat applicata aqua... 
calcis vive , aliquam etiam emplaftrum de gummi ammoniaco- 1 
cum diaphoretico Mynf. mixtum & cum oleo Tartari foctido | 

| mala- | 


Dy 
* [ 


magna erat, ac ne per quadrantem quidem horz à tempore E 


v. 
" 


us E. FObfrostio LXXXIX. — 17$ 
n——— à — mr ÜcáÀ 
malaxatum , aliquam etiam nonnulla alia, fed furecemtremi 
. tía fymptomata, maximus calor, linguz fquallor ; fitis clamofa, 
. pertinaces vigilia, inquietudo , & apxietas rnaxima, deliria inter- 
currentia , pertinaciffima lochiorum füppreffio, debilitas virium 
- fumma, firma fecutürz mortis pue non fàtis efle fundatam 


. facile comprobabant. 


OBSERVATIO LXXXIX. 
. Dx. D. CHRISTIANI DE HELWICH., 


Rheumatismó cum convou uif lfionibus € carie off Utt 
conjundaó. 


mmn GUsEEEEACIT- 


"€ 71r ille, cujus hemicraniam cum fymptomatibus variis com- 
A in bifl. AMorbor. Pratiklacv. Zdnini 99. füperioris fe- 
culi (pag. 81. in edif. 1.65 p. sy. in edi. renovata ) detcripfi circa 

| auturhnum Án. 1704. crebrá tuffi ccepit vexari, cui fcie comi- 
tem jungebat refpirandi difficultas & i ingens ciborum faftidium, 
5 fubinde eorum, que repugnante appetitu, ingeflerat vomi- 
| eus. Lingua arida erat, faliva mucofa & glatinofa. Urina non- 
| E n fatis e1at faturata , interdum in magpná copiá ac tenuis 
excernebatur. | Alvus erat obítrücta.. Maximé aurem de diften- 
fivo ac gravativo, haud raró ctiam lancinatorio, longe frequen- 
tius vero de fpasmodico dolore in pe&tore, dorfo, lumbis, car- 
| nofis hameri partibus ac tibiis non fine ejulatu conquerebatur. 

| Circa no&tem fenfus moleftiz erat multó exquifitior. Non nifi 
| eum fummá difficultate corpus movere potefat , àdeó omnia 
;, membra languebant, üt non raró diceret ita illa effc affeca, quafi 
- rotá fuiffent contufa. . Poftquam aliquot cgiffet fub his crucia- 
, tibus OMM accedebat febris, qua typutn intermittentium 
per aliquot dies xmulabarur. Nam ftatis circa vefperam horis 
| cum horrore & rigore cum invadebat, ac previo diuturno aftu 
-| €um profufiffimis füdoribus terminabatur, unde vires ita deji- 
! &iebantur, ut vix fpiritum traherec. — Elapfis IRUROES diebus lar-- 
BR — * Ts3 | vam 

| 


eni : Obfvoatia LYXXIX. 


sam continuz febris hac induebat, & egrum maximopere de- 
bilitabat,  Hifce malis viro ad incitas feré redacto; poftquam - 
& hzc continua ultra feptimanam duráflet , horribiles horá 4ta 
macutiná fupervenere convulfiones, quz in epilepfiam define-  . 
bant mortis vicing aut preíenris metum circumítantibus inji- — 
cicntem ; fed natura pulvere ex fele&iífimis antifpasmodicis com- — ^ 
pofito adjuta & hunc infültum fuperavit, minimüm ad tempus 

ejusdem phaíeos lunz proximo meníe reditura; ac febris vio- 

lentia ad triduum feré retnía videbatur. Hinc fpes egto afful-.- 
gebat, fed prorfus infida, nam febris denuó fub fchemate ejus, 

quam erraticam vocamus , eum moleíliffimé adoriebatur, ac 
quotidie crefcens hecticam contabefcentiam minabatur. —Cala- 
mitofam zgrotantis fortem novos epilepfiz: acceffus augebat, 
Terribiles prorfus erant genarum labiorumque fpasmi ac prg- | 
ceps membrorum in varios flexus agitatio cum fenfüuum omni- 
um orbitate conjun&ta. — Cadaveri poft hune paroxysmum fi- 
nicum quàm homini nofler erat fimilior, conquieverat autem 
dirus paroxyímus eodem,cujus modo mentio facta eft , exhibi- 
to antifpasmodico pulvere 5 nihilominus febris funeftum fuum 
decurrebat (tadium, non absque fummo virium languore. | A(E- 
aliud adhuc tormenii genus noftro erat fubeundum. | Inhor- . 
ruerat vefperi folitó gravius, folitóque diutius ; incercurrentes 
enim aliàs horrores ac in momento quafi evanefcentes ei per- 
quam erant familiares; elapfis aliquot à graviori & diuturniori —— 
horrore hoc horis intolerabilem dolorem in metatarío dextri — | 
pedis perpeciebatur , ita , ut vir minimé mollis & doloribus feren- 
dis aftuetus non tantum gemeret, fed acerbiffimé fleret. Mane 
horá fextá vocatus aceurro, pedem mihi oftendi jubeo, & in.eà 


parte, in quà os pollici fubftratum eft, cerno ulcufculum accir- 
ca ejus ambitum inflammationem , enim vero hóc locó dolor - 
non concludebatur, fed integrurn pedem vehementiffimé affli- 
gebat. incredibile dictu eft, quàm toto corpore exhorruerit; 
| quàm flebili ululatu cruciatus defcripferit, quando Chirurgus - 
fufpensó digitó non locum affectum, fed pedem tangebat, Nec 


* 


uà 


hi 


N^ | ÓK. ^ V CN 


1 De rbeutaatzmó cum toro fivilun C carie offrum conjantló. — Y7 $ 


iere cames ; ux 
- ullà arce dolor cicurari , aut ulcufculum confolidari poterat. — Ex: 
. ichore autem ac tetró hujusfoctore facile erat colligere, offa pà* 
£i, eademque exefa ac erofa effe, quod fubinde in maximá hu- 
morum dyscrafià contingere , fi pracipué quicquam venerei 
miásmatis fubfit, ex obfervac. Rhodii cení. 1. obfer«v. 33. 65 24. 
- Mercati lib. 2. de morb. Gallico, Riolano , Rolfinccio , Benedicto, 
Dodonzo , Libavio, Sorbait aliisque conftat ;in hoc autem cor- 
pore de fümmà humorum acrimoniá dubitari non poterat. For- 
calTis etiam ipfa epilepfia ab hac carie oflium dependebat; ex cá 
fané mali illius originem in Senatore Veneto petiiffe Rumlezum 
 fneminimus. Parumopis manus chirurgica, ut innüi, tüifero 
- attulit, eó quód fe&tionis aut. difciflionis beneficio, absque quo 
in latentibus offium vitiis omnia funt varia, uti noluerit. — Poft 
.meníem denuó convulíus ex arumriosá hác & dolorum plená 
. difceffit vita, mihique conftanter eam füfpicionem reliquit,nec - 
- £eliqua corporis ofla à carie fuifle immunia, quód medicamenta 
 dlias in Rheumatismó efficacia nullum zgro foladium afferrenic. 
| Anté febris acceffum conati fumus humores ftagrantes ac viíci- 
| dos attenuare, & recrementa ex mafsà- hamorum ad partes ex- 
| ternas critice depofita ormnimodé ex corpore eliminare, Pra 
mifsà fcarificatione decocta ex refolventibus fuere ordinata, quae 
| famem eger vehementer naufzabat,  Salia alkalia & fixa caute 
| dedimus, à volatilibus fer& femper abftinuimus. Salfa eg. Tat- 
| tar. vitriolatus &c. aliis pulveribus fuerunt admifta, quibus acri- 
. moniam humorum temperare ftuduimus. Pracfenti febri orgas- 
| mum hümorum moderari pulveribus pracipitantibus, nitrofis, 
' cinpabátinis , potionibus item & humectantibus cürz cordique 
fuit. - Antispasmodica,; & qua virtutem quafi fpecificam habere: 
creduntur, ex lumbricis parata , utramque fecerunt paginam; 
! Anodyna blandiora fuerunt interpolata , fed absque orani pror- 
- füsadjumento. Nec in externis fuggerendis fübfidiis diligen- 
, tiam noftram defiderari pafli fumus, fed omnia absque ullo émo- 
;. Iumento: Mn | | 
i EC Vratislavia Auguflam Vindel. d. 1 2. Septemb, 


Di 
4 


E 0. 1707. mifjà. ) OBSER- 
D. | 


e jue iade 7 m 


TU ^ 


176 Ds un iboAdn xa | 
OBSERVATIO XC "w^ 
Dx. D. JOH. MELCHIORIS VERDRKIES. 
De 


AMatre vebementiira comuota , ierum in infantulum | 
Ab ipfius uberibus pendentem , transferetite. | 
Uemadmodum infantes cenellos abditis uceri receffibus ad- 
huc conclufos maximum cum matre geftante confenfum - 
habere,adcó ut omnes in Dieta à matre commifli errores in te- 
nella ipforum corpufcula redundeac, atque ad affectus animi il- 
lius graviores, iram v. gr.trifticiam immoderatiorem fimilesque 3 
commotiones illi cumprimis afficiantur , tot obfervationibus 
ubique confignatis notiffima res eft,ita quoque hancipfam con-  - 
fenfionem neque tum temporis, ubi infans utero licet exclufus, ..—: 
ab uberibus tamen matris adhuc pendet ceflare, verum tantam * 
aliquando effe, ut matre nil quicquam gravius fentiente , ipíe 
folus innocens matris erratorum poenas luat , obfervationibus — 
conítat non unis ; ficuti ipfi mihi tale quid ante aliquot annos 
oblatum fuit: Foemina fc. circiter quadraginta annorum hyfte- — 
rico-hypochondriaco-fcorbutica, infantem annuo majorem 1a- 
&ans , cum illatam fibi , uti putabat, injuriam pauló iotempe- 
rantius ferret, vehementi ira commota eft. Poftquam affectus — 
jam aliquo modo defpumaverat, ipfa quidem nil gravius fenfic, .— 
poft dies camen aliquot puerulus ubera ipfius quotidie premens p. 
per omnem corporis fuperficiem colore intenfe flavo tinctus — 
comparebat, excrementis albicantibus, urina, quicquid contin- — 
gebat flavedine inficiente. Vocatus ego, ut ope & confilio hic - 
adeífem , cum puerulum omne id, quod odorem faltem alicu- 
jus medicamenti pra feferret, averfari viderem , ex nullà re aliá, 


i 


Plc 
TA 


L- 


H 
| 


zx 


jl 


quàm quz laferat falutem petendam effe exiftimavi, atque vie 
Medicis prudentioribus in morbis la&antium fatis tritze infiftens, 
ipfi matri infu(üm Antictericum, aliaque huc inprimis facientia. 
remedia exhibui, quo ipfo etiam DEO benedicente, eo deducta. | 
res e(t , ut icterus, quoad colorem cumprimis flavum exteriora. | 

Ooccu- — 


- De Matre sjehementi iva commota , itlerum in infautulum ejc. — Y77 


— E Ó——A— 00€ 


occupantem , omninó depelieretur, caufa ramen morbifica non- 
- dum ex omni parte fuübacta atque profcripta, infantuli abdomen - 
» poft aliquot hebdomadas ingentem turaorem concepit , ut tym- 
panite inflatum credidiffes, flatibus copiofifimis, vitiofi, necdum 
- omni labe defundi,la&is culpa, oborcis, illud ram infigniter ex- 
pandentibus. Miratus ego veritatem illius FZippocratis apho- . 
"Yismi 72. L. V. hic non obrünere, quando dicit: £i í«rsgudesg z 
eravuri T'yeUj&a Tw dés eiciv, cum ipfi puerulo nil, precer externa, 
adhibere poffem, matri convenientem dietam impero atque 
aperientia cum carminativis, interfitis fubinde laxantibus pro- 
pino; ipfiusque infantuli abdomen ftupendum in modum tu- 
 mefa&um linimento carminativo ex ol. Chamomill. aneth.laur. 
rut. additis quibusdam guttulis olei deftill. ani£. cumin. menth. 
 obliniri curo , tanto quidem cum fucceffu, uc fübacta hac ratio-- 
ne & expulfa tandem caufa morbifica , adjuvante cumprimis ha- 
bitu pueruli folidiore, brevi eundem in integrum reftituerim. 
Valet aliquo modo exinde, quanta cum reítrictione fic admit- 
.. tendus citatus modo laudatiílimi Senis noftri aphorismus. 


poe OBSERVATIO XCI. 
Ds. D. JOH. MELCHIOR!IS VERDRIES. 


 Pelliculis, inte[Hinali hos f rilibus , excretis. 


| E inteftinorum fuperficiem muco quodam vifcidiore 
. Robliniri nemo Phyfiologie atque Occonomiz animalis non 
| plané rudis nefcit; atque hunc mucum praternaturali modo in 
; lentam duramque pituitam inteftinorum parietes incruftantem, 
. obducentem , graviflimaque hac ratione fymptomata produ- 
, centem , concre(cere , plus fimplici vice folertes rerum medica-; . 
rum obfervatores annocarunt. Hincillz pelliculae diarrhoea ex- 
| erete , de quibus lumen ac decus viri Excell. F7eliodorus nofter 
t . Bplen. Dec. HII. An. 9. 65 1o. Obf: L.X. Nec adcó ignota cft de 
[ sdb. Lipfio hiftoria, qui quum multum diu gravi cum malo 
- Obferv. duo, N, C. Cet. 1. dL eflec 


D* hara dab wedte9€— loc 
TN 2i p e ria : [o 
: - . E : 


! 
1 


D ' Á 
1 5 
$2 (Tm c^ A ca Tr ri DENM 


159. e Obferuatis XC I. IM OR od 
effec collu&atus atque pharmaco fumto materiam coharentem: 
inteftinulo fimilem excerneret, confternatus atque aliquid ince- 
ftinorum effudifle fe ratus confeftim Medicum vocari jubet, - 
acum efle de vita fua exclamans 5 cum támen re curatius per- 
fpe&a deprehenfum fuerit, effe idipfum nihil aliud , quàm vifci- 
diorem pituitam ininteftinis fenfim coacervatam, corundemque 
füperficiei cohzrentem , atque hincinteftini figuram retinentem 
infigni corporis emolumento exterminacam , brevi enim prifti- 
nz fanitati reftitutus eft, Non multum abfimilis fuit fequens, 
quem paucos ante annos hic locorum obfervavi, cafus fatis pro- 
fecto curiofus. Videlicet Vir quinquagenario paulo zoajor tem- 
peramenti cholerico- melancholici , febre biliofa (at graviter de-. 
cumbebat , torminibus eundem fimul miris modis excrucianti- 
bus, ego cum accerfitus nihil non tentarem, quod ratio officii 
poftulare videbatur, brevi meliori loco res ipfius effe coeperunt, - 
utroque malo multum à rigore fuo remittente. Vix tamen id,. 
quicquid erat levaminis, bona fpe repleveratadítantes, cum icte- — : 
rus ex improvifo fuperveniéns nova eosdem follicitudine detine- — 
rct. Egoveró frecus LXV, FTippocratis aphorismo Lib. IV. bo- 
num id effe fignum pronuntiavi , atque huic quoque nodo: con- 
venientem cuncum quzfivi. Accidit veró;utcuminfufam am — | 
t Idericum laxativum obtuliffem,poft diesaliquot me properan- - 
ter accerfiri juberet, eumque mei fecillem: copiam; & quid rei. | 
effec interrogarem? hoc quoque medicaminé fe aliquantum qui- | 
dem levari dicebat, co camen loci veniffe res fuas, ut fatius fig | 
medicamentis abftinere. — Nihil fpei effe reliquum , inteftina- at»... 
que vifcera putredine efle infecta, et fen faul im eibe/ nec au- 
dere fe ufum medicamenti continuare , integra enim inteftinoe — | 
rum frufta id ipfum expulifle; | Ego facilé fufpicabar, quod res 
erat, acque frufta hze aqua abluta afferri curabam, penitius cone | 
templabar nilque efle aliud , quàm ejusmodi pelliculas.concre- .. | 
tas & ad continentis intcftini fguram accommodatas manifefte | 
deprehendebam, quamobrem bono eundem effe animo , jube- al 
bam, & ut inufu optimi medicamen pergeret; fcrióhortabarg 
| ita 


poi 


dicii iD E dei ii 


BE  . Obfervatia. XCII. "m 179 


i " 


.. 4ta excreta fingulis diebus magna fiftulofz pituice & pellicula- 
 *uüum copia, ex voto tandem convaluit, atque poftea à crebris 
1norborum in(ultibus, quibus fubinde antea divexabatur, im- 
munis vixit. | 


OBSERFATIO XCII 
Ds, D. JOH. MELCHIORIS VERDRIES.. 
| | * De . | 

Inflatione abdominis à comvulfione. 


ra^Ympaniten non ftam à flatibus intra inteftinorum vel abdo- 
dieses cavitatem colle&tis atque conclufis , quam fpiritibus ani- 
malibus in imo ventre ad vifcera membranacea fpectantibus ab in- 
congruo quodam in Zra£ízy adactis , infibras ubique nerveas cu- 
multcuariéirruentibus , easdem inflantibus nec ftatim denuó ab iis - 
recedentibus originem ducere, & flatus effectum magis quàm 
caufam hujus mali effe, iiludque hinc in numero morborum 
-convulfivorum habendum , celeberr. W/illifius perfuadere nobis 
fuftinuit Pharmac. Rational. P. I. feci. I1. Cap.1V. p. m. 170. 
Cum veró experientiffimum virum acu rem hic non tctigifTe 
viri in Praxi clinica non minus exercitati obfervaverint, prout id 
| dpfíum oftendere conatus fui in Differíat. Epiflol. de Inflatione 
. drelerum a4. Magnif. Flertium noftrum ; (pius hinc cogitavi, 
que cauía tantum virum ad hec tantà confidentià tradenda 
commoyerit , eamque tandem deprehendiffe mihi vifus fum, 
quoniam fc, hàud raró offeruntur cafus , ubi convulfiones ab-- 
| doemen in magnum tumorem atcollunt, flatibus poftea occafio- 
| ne hujus jamdum facte inflationis, oborientibus. Idque cum 
. alis, fequens quoque cafus me edocuit. Foemina annorum 
|| «ireiter quadraginta gemellos haud ita diu non fine maximo 
. labore pepererat, cum nefcio quid gravativi fentiens Medicorum - 
- non folum , fed & empiricorum, vetularum aliorumque hujus 
4 farine hominum confilia expeteret , ita fa&tum, ut purgantibus - 
-|. fuper purgantia injectis adcó tandem commoveretur, ut fanguis 
REIN ue feque- 


| 


180 Olfervatio XCIT. too 


ona ÁÀ— —À 
— c 


fequeretur , & non Íolüm intolerandis doleribus excruciaretur, : 
verum ctam abdomen in magnum tumorem clevaretur. Ego. 1 
quoque in confilium tandem adhibitus Clyfterem ftatim é fpec. — 
emollient. & carminat. adjeQtis quibusdam oleis paratum , injici — | 
curo, & carminativa fixiora cum antifpasmodicis , uterinis & 
anodynis in forma mixturz exhibeo. Ira malum aliquantum 
remific, venter fuit mollior factus, fed ad primum fenfibiliorem, — | 
fxpe & inordinatiorem corporis motum , quo hyftericas maxi- — | 
me laedi in vulgus notum eft,; malum recrudefcebat, donec in- — | 
je&to ciyftere ex meris oleis parato ingentem feri vifcidi quanti- 
tacem excerneret, atque fic non folüm venter derumefceret, fed 
&. dolores. omninó fopirentur. | Jamque per aliquod cemporis 
fpatium omnia pacata erant, cum dolores circa. umbilicum ex 
improvifo ingruentes , abdomen rurfusfubito in; magnumtumo- — 
rem. extenderent & quidem  duriffimum, qui tamen adhibitis. — 
antifpasmodicis. fopiiisque hoc modo doloribus. ftatim iterum: — | 
fubfidebat Et ejusmodi paroxysmi jam adhuc fzpiffimé in- 
gruunt, alvo licet per totius morbi decurfum (atis lubrica,nifi — | 
quando nimii dolores inftant, tum enim fátis quoque fuppreffa. — 
eft. Quamprimum aliquid admittit , quod uterum vel genus. - 
ncrvofüm tot purgantium exagicatione debilitacum aliquo mo-.— | 
do ledere potis eft. confeftim. abdomen infigniter intumefícit, 
ftatimque etiam flatus colliguntur. | Exinde ergó videre eff, — | 
quod prima hujus. mali caufa omninó fuerint convulfiones,fla-— 
tibus poftmodum ex occafione genitis. Scilicec cum vifcera mem-.— | 
branacea fpiritu impetuofo turgida velut. in molem: attolluntur;. . | 
& inteftina. diftenta. quafi conftringuntur; facilé flatibus,à cru» | 
ditatibus, quibus fcatent impura ejusmodi corpora obortis, exi- —.| 
cus prcluditur , qui deinde inteftina ulterius diftendentes con-..^| 
ftridtionem fpasmodicam & dolores adaugent,. donec-ípasmo: |. | 
remitrente illi quoque: difflentur. Hacigitur ratione. flatus cer- — 
to refpectu: effectus dici: poffunt hujus: mali. & non caufa. In: | 
Lympanite veró rem quoque ita comparatam efle nondum pro-- - | 
batum. ct, experientia potius contrarium quotidie. demon- 

| ftrantes.- 


Olfirostio XCIHL " 7 iur 


—— — eceeman AKT Y 


SEIS IBNENURSS cramtasccsei rsacusec t 


firante, quamvis hoc ipfum malum in Tympaniten poffe dege- 
nerare diffiteri nolim. 
siii Ha[f- Augu[tam Find, 4. 1 4. Sept. 
nno 1707. miffa. ) 
OBSERFATIO XCIIL 
Dx. D. GEORGII SIGISMUNDI PO- 
E UCAISCEHNIGH. 


ái " De . e 
AMaculis fcorbuticis vulgo bepaticis didis. 


(^ tis maculas morbus ipfe, qui agmen illarum ducit, color, 
| Jdemum figura, ac randem fuperficies peculiari nomine in- 
- fignit; & in fuas claffes difpefcit. — Hinc ex aérea diatheri alia pe: 
ftilentiales, ex maligna febris confortio alie nominantur Pete- 
chia , aliz Scarlatinz efflorefcentim. — Figura & color proditEryfi. 
pelas ,& Volaticam;  Judicantur ex mox enatis fuperficiei cu- 
| dis tuberculis Rubcolz, fimul & Eflere ,ut taceam Variolarum 
|! & Impetiginis fpecies, vel Achores, Ceria , Meliceres, Helcydria, 
| lineas; aliasve. hujusmodi capitis defoedationes, qua non tam 
| maculant, quam: fpirabilem corporez machina totius illa, capi- 
|: tis ifta tunicam exulcerant, unde non maculis, fed ulceribus ad- 
| numeranda. Hec & plura fymptomaticé prodeunt Exanthema: 
| t2, criticéalia erumpunt alianeutro horum genere de. vi- 
| dentur; ut Ephelides, atque Lentigines, qua in naturali, vegeta , 
| imó ut plurimüm venuftiori' fronte , manibusque refident, d- 
| tra valetudinis tamen, fed non eximii decoris noxam: 

Infolitus nobis ad' meridiem accedentibus, & hucusque vix 
| nifi nomine notus verus fcorbucus fuo quoque macularum fatel- 
| litió ftipari perhibetur; hoc febri intermictenti nuper immixtum 
|adverti. Juvenis namque duodecim" annos natus tertianam 
| fimplicem cim denfiffimis in: colo & pectore fubrubris pulicira: 
- morfus zmulantibus maculis, febre veró curata evanidis per- 
-peffus eft," Similes in Atrabilario Clerico fervente füb canicula: 
1  prafentis Anni Sole maculas confpexi, quarum pars alia colore: 
£o fub 


E 


E 


EU ^ y - 4 Ec rub c [A4 


- L X - 
*€ 


TM c Diac KeHo o 2009 


iaasacm MELARIS WU. — Vg pP EDUMTI 


pron ad 


fübrubro alia livido , nigroque tincta, pars alia magnitudine, & ^ 
rotunditate obulum equans, alia ab.ea amplitudine, & circulari — 
regularitace decedens brachia potiffimum, fed & pe&tus,rarius . 
dorfum & crura fine alio pathognomonico ullius affectus figno. 
derurpabant, — Anxium ego, & vano credicarum petechiarum 
terrore tremulum, & propterea in calefa&to( SolealiundeinLeo- — 
ne exiftente) melioris, ut afferuit, expulfionis causà hypocau- 
fto fub ftragulis jacentem, & tantum non colliquatione exani- 
mem jufferam in atrium fecedere, & libera fereni coeli aurz po- ^. 
ccurum fub Dio verfari, Fecit, & fine ullo remedio difparenti- 
bus intra biduum maculis vivit etiamnum incolumis. Alius 
triginta annorum fanguinco-cholericus operariz mercedis ergó 
in Dalmatiam concedens crudo ,ut patrius illius Adríatico mari.» 
contermina gentis mos eft, victu paítus inde fub nativum hoé. - 
coelum reverfus eft, & ecce paulo poft fubrubris fufcis, amplis, — 
& irregularibus maculis intercurrente Narium Hamorrhagia per... 
totum corpus cam densé confpergitur,ut vultu fanguinolentus 
velut ex conflidu fuperftes, reliquam cutim quafi fuffusó vene- 
nó horribilem monítri inftar pre fc ferre videretur: magno, du- 
ro; & tardo pulfu explorantem Artcerie feriebant, tuncergó quid 
fcorbutici fübeffe fufpicans primüm ligamentis brachiis injectis, — 
mox epithemate refrigerante hepati admoto decumanum illum 
fanguinis fluxum , quo non ftillantes, fed rapido curfu manantes | 
nares jam à biduo folvebantur, non alium in finem. moderari 
ftudui, quàm ut aptius dein medicamina, qu regurgicans in gut- 
tur redii, vel fupini oris fanguis nunc deglutire prepediit, atfue 
merentur , fed velut E» 
"Aopere fublato moti£ano flumine torrens E 
fleruit aorum. | — NEN 
Ita ruptis fuorum vaforüm cataradtis rapidus é naribus fanguis 
languidum ftravit egrum, fprevit admota , meosque labores, | 
donec in moderatam revulfione intentus brachii venam incidi, | 
& porredtó fxpius ex conf rof. antiq. fang. drac. of. fep. & fyr. co: 
ral. confcctó boló ad inciras reda&um reftitui,  Macule veró 
. non. 


Olferoatio XCIP. ; T 


€ I4 
eau 7$. 


a Ó— MÀ egi aá 


! ————— ; : : idus 

- pon nifi purgato corpore & temperatis Antifcorbuticis , ut agrim. 
eufcur. hed. ter. capil. ven. rad. cich. acetos. gram. &c. in jure de- 

- coctis ( angufta fiquidem res egri domeftica haud alia tulit) ini 


integrum difparuerunt faniflimo illo etiamnum degente. 


. Vereor fané , ne fcorbutica ifta, cujus iniqué hepararguitur; 


. &gylops atque zizania € fatali Pandora pyxide copiofius in po- 


:, 
| 


] 


"n 


"A 
i 
A. 


^ 

"n 
y 
LS 


| , 


J fe ipfam impuletunt. Acum quidem in utero harere ipíà cre- 


pulares noftros aliquando diffeminetur. 
— € Labaco Auguflam Vind, d, 1 y. Septembr. 
rcr nno 1707. tffe. ) i ng. 

EU OBSERFATIO XCIF. en 
Dx. D. HECTORIS EX VALLE. 
Acus. crinalis , in baft tartaro obdutla , ex vefica ju- 

| | : vencule extratla. 


3 Uvencula 2o.annorum , in Fipali Mutinenfr, tentigine laceflita 

eandem acu crinali ofíca demulcire centaverat, verüm aut ni- 
mia fuerit incuria, aut aliud infortunium , acus clauftrum pudo-. 
ris fupergrefla, in femitam ,qua ad veficam ducit, pervenit, tam- 


| que alte adfcendit, ut fundum ejus attingeret ; bc veró illico fe 
 contrahens atque ab infolito irritamento quafi convulía, acum 
| manui jüvencule extorfit, totamque intra fe abforpfir: Ec quam- 


vis omnibus viribus eandem recuperare tentarit, irritus tamen 
erac labor, cum transverfum in vefica fitum adepta , oftium re- 


- perire amplius haud potuerit. limida & verecunda per quatuor 


inciréa menfes hofpitera hunc peregrinum in cubili fuo cum 


! dolore toleravit, usque dum urine libera excretio impedita; 


dolorisque augmentum, chirurgo zgritudinem fuam manifefta- 


"| debat, credebat & Chirurgus, fub imaginario prefuppofito at- 
1! sra&tionis fate: ab utero , qui naturalem & in(atiabilem fuam avi- 
*"ditatem fátiare defiderabat. Sed per Finalem tum tranfiens Ill. 
"| D. Antonius Vallisnerius , publicus in Univerfitate Patavina Pro- 
^ Kflor , erroris ipfos admonuit , acum in veficà effc debere adfa- 


X61» 


A: 


184. | Obfervatie XCIF. — - ; Ps 


— ——— umEEO - 


rens, non in parvo uteri globo, utpote extra impregaationis 
tempus , tantz longitudinis acum recipere prorfus inepto. Et - 
res ira fe habebat. — Siquidera debica adhibita induílria, in ve-.— 
fica fuit inventa, ac feliciter inde extracta, predictoque Domino. | 
in confilii fui premium oblata, ut mufzo (fuo,multis rebus cu-.. 3 
riofis ad naturalem hiftoriam fpectantibus divite reponeret , cui 
nempe poft ferias magis in medicina operas, horis fubcifivis fin- 
gulari & adcuratiffimo ftudio incumbit, non eftimando peffi- 
mos quosdam , qui inepta malignitate obcoecatis oculis infignem — 
utilitatem in Phy(icam inde refuültantem non vident aut non vi- . 
dere fe fimulant, neque otii fui turpitudinem, in quo vivunt, | 
vel palpabilem ignorantiam, cui implicantur, fpiricusque fuos 
alias fuperbiffimos impendunt, agnofcunt. diee t 

Illud veró curiofum eft , quód bafi & parti majori acus cir- - 
cumcirca copiofus tartarus renaciter adhereac, qui fübinde cre-. 
fcendo, dolores indies augebat, & quafi cocum vefica foramen 
occludendo, moleftum urinz ftillicidium excitabat. — Longitu- — 
dinem craffitiemque acus figura exhibet, una cumindurata cru- 
fta, que non aliud eft, quàm materia illa cartarea & gypíea, vel. | 
falino-tophacea, que in fundo matule comparere folet. Poft | 
aliquot dies alia fruftula cartari cum dolore eminxic, qua for- - 
caíIe reliquis in acu partibus adhaferant, acque inter ejus excra- 
&ionem feparata intus remanferant. Ca ut 

Ex hoc cafu generatio calculorumin vefica claré cognofci- 
tur , videlicet femper , ubi corpus aliquod extraneum , aut etiam 
internum , fed condenfatum in fundo vefice fübfiftic, circa illud ^ 
fe conglomerat, ftrideque conjungit feculentum illud feri uri- 
nofi, quod falibus & glutini vel vifco renaci ex glandulis ftillanti 
commixtum, motum perdit ,inque corpus durum condenfatur, 
quod nomine generali calculus adpellatur. , 


SCHOLIUM. 


Oftquam Author Clar. cafum hunc non adeó rarum & info- 7] 
E litum efle, ut non fimilia occurrant exempla , qua: radhen, 
mu aut: | 


gt PM 
C — 


*»' x 


- Acascrinalis ,in baft tartaro obdutia , ex vefica juvencula extratla, 185 


vot" : : - - 
.aut modeftia fupprimat , aut feminarum aftutia aliter effinsac, 
aut Medicorum & Chirurgorum ignorantia non bené cognofcar, 
adnotavit, illiusque acus , quz in theatro anatomico Patavino 
. monítrari folet , de qua Anton. Molinetcusin difIerc. anat. pathol. 
1.6. c. 8. videri poteft, mentionem fecit , aliam quoque argente- 
am acum fibi vifam memorat, Verona extractam, cui equidem 
- nulla materia calculofa adherebat, elegantiflima tamen fmarag- 
- dina viriditate tincta fuerat ; cujus phenomeni caufam in aci- 
* do vitriolico, quod in argento occultatur, qurit, quod folu- 
. tum, exaltatum, atque ad. füperficiem eductum roftcrit, quan- 
tum muci veficalis, tarrari, & falis ferofi cum vifcido in cifternam 
'. illam zranscolati acceíleric. | à 
n Tandem fimiles ob(ervationes ex Zodiaci Gall. Ann. 2, pag. 
|. 76. & AGis Erud. Lipfienf. An. 1701. M. Maji pag. 231. adducit; in 
. priori tamen non ex utero; fed veficà à Chirurgo, vicinià loci 
| &prejudicio de attradtionc uteri imaginaria decepto, acum iftam 
|, €rinalem fuiffe extractam , in pofteriori autem non deglutitam 
| fuiffe, credere mavulc, ita ut callida virgo, ad perfuadendam il- 
libatam pudicitiam , hanc venuftam fabulam commenta fucrit, 
cum potius ab eadem per viam folitam acus fueric intrufa. Qua. 
occafione aliarum etiam obíervationum fidem dubiam reddere 
ipfi libuit, quibus hordei grana, clavos, chordas, vitrum, acus 
&c. deglutita & cum urina exclufa narrantur; hunc in modum: - 
. kKalicis, hic Latinis verbis differens: Ego qui de omni re, fi qu. 
magna & fingularis mihi refertur , dubitare didici, cum etiam in 
| parvis fzpius deceptus fuerim , idem cum illis quoque; qua lego, 
facere foleo, cum fepe falfum deprehenderim , quod cum mul. 
|-ta pompa & fiducia fcribitur. Primó id bilanci rationis impo- 
n0, aut in lapide Lydio nature exploro, fique pauló deficere, 
aut ab ordinari lege deflectere videam , ceu falfum rejicio. Mul- 
ta quidem extra ordinem, fed non dire&té contra ordinem natu. 
tz acciderefolent. Aliud eft, quod res miraculofze contingant, 
aliud, miracula fieri. | Ec miraculoía hec ipfa terminos quoque 
| fuos habent, nec progrediulterius poflunt, Nonomnia quidem 
|. Olférv. Acad. N. C. Cent. I. Aa recte, 


|| 


E 
E 
, 


| 
| 


" 


186. Obfrvaió XCIV. — RUN 


reae, neque transverfim funr, fed illa ipfa confufio lege fua res 
gitur. Poteft v. g. res parva deglutita ad. veficam pertingere; 
poteft acus parva novam fibi viam parare, aut incognitam pc-«- 
netrare, non veró chorda, clavi , acus crinales, aut alia majora . 
corpora. Poteft per interítitia vaforum, mufculorum , mem- 
branarum , aliazumve partium corpus minutum, fine canalium 
laceratione, fibrarum difciffione , aut nervorura majorum ru- . 
ptura reptare , non veró corpus fcabrofüm , rigidum , longum; 
aut multis fpiculis armatum idem efficere. Juvenem aliquan- 
do, meum condifcipulum vidi , qui genas in pluribus locis acicu. | 
la fine noxa aut dolore perforabat, quod acu crinali non prz- - 
ftitiffet. Si tamen vias nondum detectas, à fundo ventriculi ad 
renes, aut à receptaculo chyli aliisve partibus ad renes vel vefi- 
cam concec«sremus , easdem adeaodum fübtiles & invifibiles.no- 
bis imaginari deberemus, quia hucusque à peritiffimis & ocula- 
tiffimis Anatomicis non fuerunt inventz ; Unde difficulter admo- 
dum concipi poteft, quód ezdem in tantam amplitudinem dila- 
cari queant; quz corpora aliena millies majoraadmittant; mul- 
toque magis, fi cortuofz , cum variis mzandris & obliquitatibus 
aut implicationibus fuerint, vel denique fi, quod verifimile eft; — 
ex tenerrimis membranis conítent , ut cantum corporibus liqui- 
dis,aut faltem mollibus & cedere aptis, non inflexibilibus & du- 
ris, aut faltem his minimis atque proportionatis, non nimia & | 
infolita magnitudine praeditis cranfitum concedere valeant. Via ^| 
infuper per cor intricatior & magis portentofa cft , fiquidem ma- 
terig dure & longe ,fi per illud ad pulmones; atque ab his per 
canaliculos ferpentiformes denuó ad cor deferri debent, imagi- 
nari mihi nequeo, quomodo id fine dilaceratione fübtiliffimo- - 
rum canaliculorum £ieri queat, & non in cellulara ifterum fub- «| 
ftantia pocius firmentur & incuneentur , quàm longum illum & - 
 intricauflfimum circuitum abfolvant atque ad renes deveniant, — | 

| Figura pc AUR e 


-— 


Es : Olferuatio XCF. : 182 (0 


i CCP mans 
y i 
H 


pror OBSERVATIO XCF. 
Ds D. HECTORIS EX VALLE, 
| ; Calculus uteri fungiformis. 
i Aíum hunc ab Ill. D. Ramazzino , Profeffore Patavino cele- 
——"MAberrimo communicatum habeo, de calculo nempe fingula- 
- ris figura, à Chirurgo quodam ex utero cujusdam adolefcentu-. 
— Te exirado, quem Dn. Breynio , Dantifcano donaverat; cujus fi- 
- "gura hic exhibetur. Multum is adfimilatur fungis illis , qui in 
pratis vernali cempore nafcuntur, vulgó Regienfi S/oraccbielle 
di&i , cum. toti quafi foraminofi adpareanr, à populo autem Pa- 
- tavino Sponzole nominantur, cum aliquam fpongiez fimilicudi- 
..nem habeant. Turneforüius in Tom. 3. pag. 329. Boletos, & 
- Gallice Zorelle vocat. Calculus tamen ille non eft excavatus 
|" & perforatus, nec cum canaliculis aut cavernulis profundis ful- 
| catus,fed fcaber & truberofus, atque aliquam rudem convenien- 
tiam cum praedicto fungo, ob pediculum, & ovalem ac inzqua- 
lem figuram obtinet. Aft ut verum fatear; hunc quoque cal- 
€ulum uti alter, qui in precedenti Obfervatione memoratur, 
|! ex vefica prodiiffe fufpicor,;id quod nominati modó prudentia 
|. & eruditione dlariffimi Domini non minus opinantur ; fiquidem | 
|- matura ejus eadem eft cum illa materia, que collecta & indura- 
| fainfundo matulz invenitur. Poteft itaque efle, quod hic qua- 
| queChirurgus fuerit deceptus, atque eum ex vefica ,non ex ureri 
€ervice extraxerir. Non eft tamen improbabile,in utero etiam 
calculos generari , uti in omnibus corporis partibus eos produci 
videmus,  Aétius ferm. 4. tetr. 4. cap. 98. calculos tophaceos im 
| «eo nafci teftatur , & Hollerius calculos in ipfo fe vidifle adferir. 
| Charus nofter Senex, Hippocrates lib. j. de morb. vulg. fet. 7. 
| pum. 2, ex verfione Foéfii pag. m. 149. clegandffimum cafum 
. adfert, quem , cum curiofus admodum fit, & noftrum ad pro- 
| pofitum faciat, huc tranfcribere liceat: Lariffle Dwyferidis ancilla 
ju-vencula cum «venere uteretur , vebementer affiigebatur dola- 
3 dE Aaa o PVibus,. 


ME 


188 Obferuatio XCP £L. EU IL 
vibus, aliàs "veró dolorem non fentiebaf , nequetconcepit unquam. —— 


AE cum annum fexagefimum attipiflet , poft meridiem cvebementi- — 
bus «velut partus doloribus confliciabatur. Pofl multum vveró — — 
ante meridiem porri efum , ubi dolore correpta eft omnium, qui 
anfea tenuerunt , vebementiffimo , exfurgens a[perum quiddam in — — 
ore uteri conirect avit. | Deinde cum jam animo linqueretur, — 
ab aliaszauliere manu immiffa exepveffus efl calculus afpev ,fufi ver- — — 
ticillum propemodum «quans... At tunc flatim. [anitati efl veffi- .. — 
(uta , €5 deinceps perfecverarvit. —Nimia forec audacia, fi de hac — 
quoque Hippocratis hiftoria dubitare vellem; | Aliqua tamen — | 
fufpicionis umbra infurgere poflet, cum bonus Senex non ipfe 
rem hanc obfervaverit, Dus fuerunt mulierculae, una dolori- 
bus adfiicta, altera anatomiz ignara; quarum ex fide totum fa-  - 
&um recenfet. Scimus autem quam lubrica harum fit fides G& — 
facilis deceptio.  Excretio calculi poft multum efüm porri, . 
quod eft potentiffimum diureticum, in veficà eum fuiffe,fufpi- — 
cionem mihi movet. Dolor, quo in actu venereo adfligeba- 
tur, non adeó longe abfuiffe calculi fedem, indicat, cum eous-. .- 
que, ad uterum , membrum virile non pertingat. Promtius fen- j 
tiri poterat, f1 in veficà fuit, tum preffione, que fupra pubem i 
contingit, tum viciniz intuitu; quam fupra uteri collum; quod. 
-Yevera membrum genitale ingreditur,obtinet. — : AN 
Figura. 
( Patavio Auguftam Vind. d. 7-Oftobr- 
4duno 1707. hiffa.) RUP E 

TOBSERFATIO: OXGEL. 5 

Dx. LIC. ROSINI LENTILII. — 
Hifforia aneurifmatis trunci afcendentis arterice agna 

admodum vara &5 plane curiofa. E 


nihil 


, 
EN C 
P orE 


Pd 
— 


LE 


H ifloria prd trunci aftendentis arteria magna ec. — 189 
eromaseus Urttmtemaa mitem mtnenmiput iO CTUM OECD ME RT CoSEPCH DNE rano 


20000 OUPTeBITTRERHRRICLORIUCRRIUGSQONI ENCODER 
- nihil eum quidquam moraretur, contemtim habitus eft. Lon- 
T Beo poft tempore faccum avena turgidum humeris impofuit, cu-- 
jus mole pregravatus & quafi tergum verfus retractus , cum 
omni robore reniteretur, fibi vifus eft in thorace fragorem quafi 
- percipere, unde gravativus ille pectoris dolor augmentum pe- 
. detentim cepit ; donec ante annum circiter rheda vectus, cum 
equi in horrorem agerentur, ad cos retinendos, quidquid bra- 
- chia valuerunt ac omnes nervi, coactus impendere, dolore bra- 


- chii dextri premodum fenfibili afflictus, eo per tempus bene 


| 


j 


- longum ad operas uti non potuit, usque dum, ipfomet referen- 
te, dolor, humerum verfus prorenfus ad dextram circiter ma- 
millam refedir, quamvis rum quidem tolerabilis. Ab co tem- 
- pore perpetua in illa ipfa mamilla fupra pupillam pulfatio cum 
aliquali dyfpnoca , fucceflive ifta marnilla in tumorem attollitur, 
& cumprimis notabilis fuit venarum ibi loci diftenfio in ramifi- 
cationcs lividas valde confpicuas, per cotum thoracem, precipue 
dextrum id latus , diftin&ia, ut etiam venarum valvule-in con- 
fpectum venirent, venis ibi loci in parva cubercula, feminum in- 
ftar cannabis , protuberantibus , thorace fimul maculis lividis 
"hinc inde foedato. . Ab co tempore fonorum afthma, licet abs- 
que tuffi, notabile (umebat i incrementum , flammea facies intu- 
 mebat, magis rurfurn: ejus dextre, quàm finiftra partes, uc inde 
non minima deformitas exiftere. Stupendum vifu, quoties 
| pronus inclinaretur, quafi de ftrato quid fublaturus, faciem in- 
. flatione tantam, cum vaforum turgefcentia, fürrexifle, ut, quafi 
mox ftrangulandus , livore fuggillatorio horreret , pulfatiorie 


: thoracis norabiliteraucta, donec erecto rurfum corpore, vulrtum 


, pedetentim derumefceret, fuccedente pallore leviorique fpiratu. 
. Eo denique veritum ut fcalam afcenfuro idem, quod verfus pa- 
| Vimentum inclinato, accideret, ipfique aliquantillum ante quie- 
| fcendum fuerit, quam verbulum profari poffet. Cetera de mo-- 
| leftiis nullis querebatur; ingerebat, digerebat, egerebat, fomnum: 

| placide capiebat. 
. Ut falvum fe vindicaret, nulli non Medico, nemini nor Me- 
Aa 3, dicar 


(HE | Obfervatio 3x6pD. 


. 
. 


Roms c ; ia: ; ; 
— dicaftro, femet credebat, & his quidem potiflimum ultimis; |. 
quamvis ne ullo cum mali faltem apparente levamine. ^ Graf- D. 
 fabatur hic loci ctum temporis quidam. ardelio, malefico medi- 
candi genere famofiflimus , cui nomen erac Gerp,à ferpente for- 
fanantiquo. Is Medicorum omnium imperitiam buccinatus 
magnifica queque pollicebatur, donec eum florenis novem. — 
egentiorem , fed & florenis centum egrocantiorem dercliquiffec. — ^ 
Mifer enim fe iftius veneficiis ad «wi» miíeriarum perveniíle, 
non nifi poft mortem quiritari defivit. Medio circiter Novem- — ? 
" bris 1702. me quoque confulere decrevit. Ponderatis omnibus 
circumftanciis judicavi r) ex pulíatione fupra dextram papillam 
adeffe anevrifma, idque fortaffis in arterià pulmonali5 2) Atta- 
rmmen cum pe&us in ifto latere cumefactum comparuerit, & reífpi- 
ratio tam egre procefílerit ipfe quoque de dolore ardente pecto- 
xis conqueftus fueric, quz fymptomata aneurifmata interna,aut | 
non, aut certe nulla neceflizatis lege comitantur, fimul de em- | 
pyemate dextri lateris cogitavi, & denique 3)ob creberrimum 
fuffocationis periculum & pulíum intermittentem de polypo. | 
cordis fui fufpicatus. Data quedam medicamenta , datum fi- .' 
mul prognofticon perennis, immo momentanei vite periculi, — 
tametfi per quietum vice genus hora fatalis adhuc longinquior —- 
£e poflec. : Qu B 
Sic inter fpem & metum confumti dies multi, multa, fed... 
4 


pleraque quam: minimé ad rhombum, in ufum tra&a. Denuo ^ 
me compellat mifer circa initium Februarii nni 1703. Tumor 
pe&oris dextrorfum jam multo elàtior, doloresque ferme into- — 
lerabiles. Collata cum Chirurgo jurato, Di. Simonio , con(ilia, — 
Conventum , ut , quamvis fanationi locus non cflet ,ad leniendos ./ 
zamen dolores animum applicandum effe.  Affixum ifti pe&to- 
ris regioni, ubi pulfatio fentiebatur , porentiale cauterium. Scec- ^. 
num enim ibi loci perforatum, & ex eo fcaturiginem puris | 
£avitate thoracis, augurabamus, certe repagulis iftis perfradtis, 
quo pacto eger à doloribus levari poffet , proclive nobis fucu- | 


A 


ium fperabamus. Excfione ad fternum usque promota, firmum | 


X 


P 
ul 


ek 


; Hiflria anturismatis tvanci afiéndenfis avieria magna óc. — 19d 


re ater ——Ó 


o MÀ BENT co qm rt QI Ke v e e m 
hoc & incolume repertum, neque confultum judicatum ulterius 
-. progredi 5 verebamur enim , ne aggere protinus perrupto fup- 
. pofitum aneurisma le deretur, pone fecutura lethali hemorrha- 
. gia, quod fecundum ea, qua poft mortem reperta fünt, inevi- 
.— tdbili neccffitace. fic eventurum fuifle deprehenfuüm. — Igitur (a- 
nato rurfum ulcere, lamina plumbea tumori aptanda laudaba- 
tur, unde id lucrifecimus , ut ab illo tempore longe mitius haz 
beret, cumprimis quia fimul decocto pectorali traumatico ute- 
tetur, fic utfacies aliquatenus detumefceret, tumor pectoris mis 
- pueretur , refpiratio melius fuccederet, & ipfe in publicum fine 
magnármoleftià prodiret. — | | . 
Poftea veró , quam nofter itinere equefiri in Saxoniam —.— 
proficifci aufus fuiffet , prima ftatim equitationis vefpera fe in 
- deterius relabi, tumoremque thoracis denuó füftolli, perfertfir; 
- flle veró, cum contra audentior ire perdnaci- propofito tenta 
ret, vi&tas in FTennebergica Schleufinga dare coactus fuit; ab af- 
| fumtis paucis pharmacis tantifper levatus; revertendum fibi pu- 
| ravit, & cum Sevinfüríi rurfum per paucos dies aliquot ollulas 
^ pharmaceuticas vacuaffet, Cells ad Cuprum fluvium in Comita- 
| tu £iobenlobico apud fratrem ibi habitantem. vix anhelans ap- 
| pulit.  Accerfirus Kiinzelfarvia Balncator, explorato pectoris 
! rumore, hunc in capitis humani magnitudinem excrevifle, fic 
| mt mentum attingeret, reperit.  Dyfpnoea & dolorardeps tanti, 
| mt eger Balneatorem , quantumlibet invitum, in locum pulfa- — 
| sionis, ut lanceolam pollicis profunditate adigeret, coegerit, 
| vulnere aliquoc fanguinis floridi guttulas, pretereaque nihil, 
? plorante. Applicata turunda, impofito facculo herbaceo , egere 
3 fuos lareis vifundi cupidus; cornite fratris filio, Suttgardio no- 
1 ftro faciem obvertere coepit. Haut procul 7Zeiblinga animo 
i quafi li&tus  madorerm circa locum affectum percipit. — Defcen- 
Tdens de equo, remotis veftibus, ecce tibi vis magna fanguinis 
€ongrumatiindufium ad usque cingulum oppleverac;inde qui- 


7. mihil fedato. & pectore detumefcente; noravit. — Vulnere Weib-. 
Bu e ^ | lino 
i Inga 


452 Obferuatio XCFT. 


Lnd — 


linge dcligato, denique fere fyncopticus familiam falutdvit,tu- — 
more, ardore, dyfpnoea , de die in. diem rurfus increfcentibus, 
usque dum praterito 23. Junii circa meridiem arrepta acicula 
mzjore Cyeltflufe) obrufiore & capita ejus parce vulnufculum 
Künzelfavie inflictum ritillare & fodicare tamdiu pergerec,do- 
nec primo infignis copia cruoris atri , poftea veró fanguinis quo- 
que arteriofi cum fübfultu pulfiformi tanto cum impetu profi- 
lirec, ut animo vere linqueretur; difcurrunt fimul ad Parochum 
alii, alii ad Medicum, tertii ad Chirurgum, qui advolantes fuo 
quisque officio indefeffi fungebantur. Sanguinis fluxus crepitu 
lupi fiftebacur , & licet carpus propemodum plané quiefceret, 
attamen , quod fané mirum , «ger non illud tantum diei, fed 
fexrum ferme adhuc diem füpervixit. Etenim, cum fanguinis 
arteriofi fcaturigo rupturam aneuriímatis teftimonio omni ex- 
ceptione majore doceret, confe&tarium quod aliud effe potuit, : 
quam totam fanguineam- maffam pecoris cavum inundare, - 
ejusque circulari moty abrogato, vite paufam iníequi debui(le? 
fi quid enim ratio valet , ab hemorrhagia VW'aiblingenfi, quod vi- - 
vus efle nondum deficrit, mirandum. Sed mortui corporis aper-. 
tura, de qua fuo loco, nodum expedito folvir. Properamusad |. 
finem tragoediz. Nunquam viribus magis ante defecerat no- | 
fter, attamen animum erigebant paulifper fpiritus jam liberior, | 
ardoris ceflatio, pe&toris fubfidentia. Facies ante turgida jam | 
quafi à diuturná tabe confecti, Parve inducie. Suftolli tumor | 
ad capitis infantilis molem, lapidem dixiffes, adeó ta&tui renite- | 
batur. Interim, quod ab hamorrhagiz repreffione vita miferi | 
penderet, Da. Du ernoy, Chirurgus juratus , fupra pulvillos | 
ftipticos ( quos removere confültum non erat) facculos adítrin- 
gentes vino calido immerfosimponebat, circumjecta infuper fa-. 
tis valida ligatura. — At veró, die 28. Junii , circa meridiem , cum | 
eger le&ulo fuo fe inferendum curaret, rupró iterum per vim: 
aggere, fanguis amplius retineri noluit , quo plurima füi parte d 
exhaufto circa 4tam pomeridianam, eger cum vita miferiarum y 
&rumnas morte placida depofuit. — Die fequenti 29. fcil. Junii 
; mane 


ES CUNT "t 7: 
"E, ^ i X 


(MUR Hifrie anenrismatis trunci  aftendenfis arteria magna cot. — 195 


n loe corpus demortui pra fentibus & manum commodanri- 
'— bus me, Dn. Da V'ernoy & Da. Breuninpio Chirurgis apercum. 
Ante fcctionem fuggillatus livor in dexua thoracis regione; tu- 
mor in collem dimidiati capicis infantilis elatus, nunc mollicel- 
lus; fupra iftam papillam ab ulcere relicta caverna; cujus circui- 
; tum florenus imperialis explere potuiffet. — Inde manabat fàn- 
. guis ater, grumofus & ol lidus..—. Jam igitur cultro divifa cum car- 
ne mufculofa cutis à pomo Adami (1 aryngis regione) ad umbi- 
licum usque, hine transverfim à thoracis uno latere ad alterum 
- (abdomen enim dividere fupervacaneum vifum.)  Integumen- 
ta quoque ad fternum usque feparata, tumor quoque crucia- 
tim fciffus, vi magná fanguinis coagulati & fetentie explebatur, 
.. €ujus inde colluviem infignem in. pectoris cavo repercum iri 
certo certius opinabamur.  Detecto cruore prolutoque aqua 
l ^tumore, mamilla quidem dextra fpongiofo-glandulofa reperta, 
fed interim pectoralis & fübclavius mufculi in folidum, & magno : 
noftro cum ftupore, cofta fecunda & tertia cum notabili parte 
 effis fterni foramine rotundo, trium facile digitorum capaBt, 
 perefa, phenomena nobis plané curiofa praebuerunt. 

qu) Tertiz cofte portio quatuor circiter pollicum longi- 
- tudine, € fufco nigra, cariofa & plané friabilis à fterno pecus 
fuz parte fana abícefferac. 

(8) Coftz fecundz potiffima pars ligni ad inftar putridi 
"nullo vel tantillo BESOUE in fruíta comminui poterat , cadem | 
. «ariofa, nigra. 
——. £y) Coftain ordine à collo prima & dextra füb illius "e j 
ris clavicula prius remota, latitudine fua duos pollices aquabat, 
| duplo,quam par erat, in comparatione ad ie sitam pti- 
j mam coftam latior. —— 
D: (4) Foramen fupra notatum ipfum quoque (ternum, facie 
3 rp falcatz , fic eroferac, ut ipfummet foramen exactam rotun- 
| 1 ditatem. indipifcerecur. 

i (c) Jam veró curiofi auendite! Scermim à coftis more foli- 
"| to feparatum remoturi, cum, qua, ncfcio, remora, impedirc- 
mer. Crv, AAcads IN, C, Cent. T. pb mur, 


bj 


I 94 Obfervatio. XCF T. 
D , 8 H 
mur,ecce nusquam fortafle vel lectum vel auditum reperimus. 
Namque fub ifto floreni perimetrum expediente foramine non 
: | x 
erat à nobis expectata thoracis cavitas , at vero foramen iftud. 


Cuemuues Oa 


ambiebat cutis craffa, firma, tantum non cartilaginea, marfue -—. 


pium dico fimile ifti, quo reconduntur globuli fclopetarii mi- 


nores. ( &drotbeutel,) Per hoc foramen, tanquam patulum ca- — — 


nalem ingreffus digitis patebat in ipfuramet finiftrum cordis 
ventriculum , quo de plura fao loco: | ij: 

(6) Hac igitur cuti remota & fterno fuüblato , dextre pecto-- 
ris cavitati innatabat. ftagnum feri limpidi fubcrocei, quo nee 
plané thoracis finiftra fpecus deítituta fuit. | Jam veró loco cre- 
diti empyemaris , hydropem thoracis confpicabar. 


(1) In taliquales capiuntur flumine pifces? Abfceflerat lo- — 
bi pulmonis dextri fuperioris mucro palma circiter magnitudi- 


nc, qua huic aqua tota corrupta, & comprefla tabi modo dif- 
fluens innatabar, miro fane & infolito fpectaculo, quamvis, ut 
nil diffitear , dexter pulmonis bipartitus lobus inde à trachue 
divifione, totum fe putridum & friabilem oftendiffet. Iidem 
pleure firmiter anne&tebantur. : : B 
(9) Pulmones, qua finiftrum occupant, non equidem pu-- 
tridi, fed colore fübfufco & compage valde laxa füfpecti , nullibi 


tamen , quod recorder, pleure adhaerentes. : 
(,) Cor flaccidumé fede íua finiftrum verfus adeó propul- 


fum, ut ejus mucro coftas illius lateris tangeret; quin & ipfa ba- - 


fis finiftra choracis cavitate claudebatur, | NC 
(4) Parenchyma cordis putredini valde propinquum. — 


(4) Trunciarteriz magna afcendentis à finiftro cordis tha- 
lamo ad coftarum fupra dictum foramen adeó ftupenda exten- 


' fio, ut, cum fanguine adhuc diftentus effer, aneurifmatis capaci-: 
tas pugnum virilem facile adeififlec; unde quoque liquefcit,. 


l 

Hi 

fupra litt. «. memoratam & coftis interius adglucinatam denfam | 
cutim nil aliud fuiIe, quàm ipfiusmet arterie fubclavie dexua;. | 
à trunco afcendente argerig magna oriunde fübftantiam. E 


(^) Dexter cordis ventriculus exfanguis, vacuus, intra. 


e ER AY 


i. 
df 

1 

REM. 
(3 


E 
E 


2i 
d p^ 
Ju 
j 
) 
Do 


-omm 


Eu 
d 
MD 
T 
4d J 

Ei 
PN 


"mn 


ACCU Feu P EE 


rem 
TIC 


MCELGER 


y 
e^ 
ET 


" 


P 
^ 


m 


Li. T "3 EE che - 9t? — Z 
K'ER J :. 5 Í 
VETERE - » 2; : D : j : * i : 


^ 


Hifloria Avenvifimatis trunci a[cendentis arteria -magna cbe. — vog 


MEM M ÀM e$ MA RAE —ÀÀ— —ÀÀ— —— 


€ujus columnas duz concretiones polypofe fat longe, quarum 
principium fübítantiam parenchymaticam menticbatur , finis 
autem zmulus erat congeftionis fibrofz fanguine. 

—- - (v) In finiftro cordis chalamo cruoris deníati parum con- 

. tinebatur. Oftium ejus in arteriam magnam mirum ac inau- 

| ditum in modum dilatatum, vah! quantum patebat? 

— -. (2) Auricule binz cordis collapfz & corrugatz. Omnia 

'. cor circumjacentia vaía plane vacua, fic ut aperturam corporis 

|. demortui adeó incruentam , quinquagenarius vir, nunquam ob- . 

- fervarim, imó períuafus in ipfiusmet abdominis àperrura, nihil 
vel parum faltem fanguinis profluxurum fuiffe. - — — ! 

| (o) Pericardium liquore fuo turgidum, mediaftinum, dia- 

 phtagma &c. nil infoliti oftendebant ; & hic fuübítitimus. - | 
Agedum ! parum circa hac phenomena commentari li- 


ceat, ; 
T. A primo Patientis lapfu de equo, in trunco arteriz ma- 
gna afcendente, ubi jam in arteriam fubclaviam dextram diva. 
|- ricari coepit, vel extenfio, vel ruptura tunice interne nervea & 
|. eraffz eft orta; qua arteria fic lafa ob perpetuam fanguinis ar- 
| teriofi contenti pulfationem fucceffivé dilatata faccum finxit & 
|^ in 2feurisma excrevit, cujus incrementum per facci frumentarii 
E geftationem & equorum ferocientium violentam retractionem 
notabiliter au&tum fuit. Hocigitur aneurisma non fuit in artc- 
| ria pulmonali é dextro cordis thalamo in dextrum pulmonis lo- 
-. bum prodeunte, fed in principio ftatim arteriz fübclaviz dextra. 
IL Idem aneurisma fucceffive productum fuit fermé ad 
| illam usque regionem , ubi arteria fubclavia, mutato nomine, 
| arteria axillaris appellari incipit. | 
| — HL Hezcarteria axillaris dextra, cum finiftra partim fit am- - 
»plior, partim altiore loco fita, adeó ut, antequam axillaris eva- 
-dit,circa primam & fecundam coftam , propemodum ad pleu- 
- ram impingat; ita ob fui expanfionem neceílarió qualibet pul- 
| fatione violentius ad coftas duras allidere debuit, unde factum, 
Lu ET s | 8ba2 ut 


'xo6 Fre Obfervatio XCFL M abd es NUUAM 


pe mim n ER coat - is 


ux foris impofira manu pulfatio tam promte fentiretur , quod, 
fi fitus aneurismaris profundior fuiflet, fieri non potuiflet. .- E 

— IV. Ob perpetuam hanc ad coftas duras alifionem deni- — 
que membrana exterior tenera arterig fubclavie attritionem eft | .— 
paífa, & cum pleura füccefüive.coaluit. 2 o 


V. Hac attriio vcl erofio ob contiguicatem in mediam . 
illius arteria tunicam propagata, hanc etiam perfregit;adeó ut | 
tota arteria fübclavia ibi loci perrupta coftis adglutinata fuerit. — - 

. VL Jam igitur íanguis arteriofus continuis pulfationibus 
ad ipfasmet coftas, fluctuum inftar ad fcopulos marinos, violen- ^ 
cer allidens, fervore, ebullitione ; forfan & acrimonia fuaid cffe- 
cit, ut, fucceffu temporis, & contigua fterni portio, & ipfemert 

coftz friabiles facte , quin denique plane perfractz fuerint. Im- 

mo, non eft captu difficile, quo pacto poft quemlibet appulfum | — 
ad coftas iterum verfüs finiftrum cordis ventriculum repreffus, |. 
immó repulfus, fanguis, majoris extenfionis arterie auctor ex- 
titerit. Joe ag | poo 

VIL Verifimile tamen eft, fterni coftarumque plenariam 
exefionem prius non factam, quam , ubi Patiens ultimo Saxoni- 
cum iter fuüfcepic ; & cunc, fine dubio apertura prima non admo- - 
dum magna fuit, per quam fanguis arteriofus, mufculos thora-- 
cicum & fubclavium, & poftea fubítantiam dextre mamille 
glandofam permeavit, ibi congrumatus, & accícens, tumorem 
doloremque lacerantem excitavit, immó denique plane fphace- |... 
latus fuit. — | m 

VIIL. An cauterio potentiali diu ante applicato hezcoffiüum 
erofio promota fuerit, affirmare non audeo; in eam enim pro- 
funditatem. usque di&um cauterium nullatenus penetrare va-- 
luit. | | m 


/ - 


IX. Cum itaque fánguinis affluxus fub integumentis com- 
munibus & mufculis pe&toralibus  accumulatus fuerit , inibi 
ftagnaverit & in corrupcionis ftatum abierit, aliter fieri non po- |. 
tuit, quàm ut, fymLolam quoque addente equitationis motu, 
cumor repente augeretur, & denique in capius virilis quantitas 


| em 


N 
dev 


- 


| oc Hüfleria aneuvifimatis trunci a[cendentis arteria magua cre. — Y97 


1 tem fuftolleretur; ubi fimul ob nimiam tendinum, fibrarum & 
^ membranarum tenfionem dolor ,.& ob repulfum ac renifutm fan- 
.guinis verfus coftas ac diaphragma, dyfpneea augeri debuerit. 
. X. Pun&ura Balneatoris Cünzelfa*vienfis cultello facta pro- 
ul dubio non fatis profunda fuit, nec ad fanguinis congrumati 
molem penetravit, hinc paucz tantum fanguinis guttz proflu- 
Dxcrunr. -—— : v 
* XL Nihilo tamen minus, dilatata fimul per applicatam cu- 
" rundam , illa punctura id effecit, ut fubtus collectus ebulliens 
- fanguis, debilitatio fic partium mollium renifu, promovente ul- 
' teriore per equitationem motu, prope J/aiblmpam aggerem ver- 
- fus incifüram perruperit & cum impetu profluxeric. | 
XIL Deligatio veró & ifchemorum applicatio JVaibling.e 
fada; hemorrhagiam equidem fufflaminavit, interim tamen 
foramen fterni & coftarum fucceffive dilatatum fuit, donec per 
fodicationem acicula majore factam fanguis denuo fibi viam pa- 
tefecit, protrufo primum ab impetu fübtus ebullientis arcerioli, 
| fanguine grumofo, illo poftmodum, more fuo, fubfultim fe- 
! .quente; qui per ifchema & ligaturam fortem ad aliquot dies rur« 
! -fum reítitit, fed repagula denuó perfregit, & exhauftis fere vafis 
! fanguivehis omnibus, vitz fat miferz paufam fecic. | 
| . «XH. E quibue omnibus rite penfiratis nunc planum exi- 
| ftit; partim cur in cavitate thoracis fanguis extravafàtus fere nul- 
| lus repertus fuerit, non obítante, aneurismate rupto , quod 
! omnibus aliis obfcrvationibus anatomicis contrariatur, hanc au- 
, tem propterea mirabilem magis & curiofam facit? partim, cur 
| eger non ftatim poft primam hzmorrhagiam vivere defierit, 
- quod ruptis aliogui internis aneurismatis fieri folet ? Utrumque 
inde venit; quia arteria fubclavia, qua aneurisma conftituit, fter- 
| no & utrisque coftis agglutinata fuit, faccum ibi, (eu marfüpium 
-| formavit, intusque contencis fanguis ebulliens , eftuo(us, conti- 
- nuo allidens, primo membranam arteriz coftis affixam, deinde 


H " E MU c T». PE - 9 S d 
- | coftas & fternum ipfuramet erofic, & fibi fpecum in mufculofis 
&oris paribus excavavic; unde omnis in aneurismate rupto 


|| pe 
Lo MM | x Bb 3 | conten- 


I 
m 1" 


Foy ca 


398 C bte A CPIA o dot 


J 


————— RH M 


contentus fanguis viam per foramen offeum ad extremitates pe-. 
&oris quafivit, cujus ne gutta quidem in cavum thoracis -pene- 
trare potuir, nifi eneurisma. interiora verfus eque rupturam 
paffum fuiffet, quod autem factum non efle, fc&tio patefecit. 
XIV. Repertum in aneurismate -cofte, innatans fruftum 
(finc dubio paucis ante mortem zgri diebus ab ofle fuo fegre- 
gacum ) defuncto peculiaris doloris propterea cauffa non efle po-. | 
tuit, tum , quia in ifta aneurismatis amplitudine fpatium natán- | 
di fat liberum fuit, cum; quia arterie interior membrana fenfü. | 
non admodum exquifito gaudet. : vct 
XV. Immó & hinc difpalefcit,cur eger primis inde fui af. 
fe&tus temporibus € brachio dextro tam infigniter dolerec? Pri- — 
mum enim extenfio usque ad axillarem arteriam .procefferat, | 
poftea veró, verfus aorte truncum retrocefTit, quo fpatium li- 
berius ibi obtineret, cum econtrario axillaris arteria, quo magis | 
in brachium perpetuata , co angufltior evadit , quibus in angu- | 
ftiis coactus fanguis per fibrarum diftenfionem doloris auctor | 
extitit. | tn cu. 
XVI. Nec eft conceptu admodum difficile, undevenarum | 
protuberantia maculzque fuggillate in pectore? Tanta fubcla- 
viz arteriz expanfio fibi proxime adjacentem venam fubclavi- 
am compreffic, fanguinisque per eum refluxum quandamtenus 
impedivir , cui proinde in ramis thoracicis & intercoftalibus 
ftagnandum fuit, quod magis factum corpore rerram verfus in- 
clinato , roajore tunc etenim venarum compreffione exiftente. - 
XVIL Quin & fieri pronum erat, ut propter nimiam arte- 
tiz fübclavie expaafionem, fanguinis parcior affluxus oriundis. | 
b illa arteriis intercoftalibus fupernis & mammariz dextra , pas - 
tuerit, unde factum, ut earum capillamenta fanguinem veno- | 
fum pro rata non reforberent, hinc venas mammarias & inter- 
coftales nimium impleri neceífum erar. CIENT EL 
XVIII. Quod veró, ubi pronus fieret egrotus, facies adeó 
vehementer infiaretur, livore tota fuffunderecur, & liber fpira- 
tus interciperetur ; inde eft, quia inclinato corpore ,.& a | 
£Düorá- 


Hiftoria aneurismatis trunci: aftendentis arteria magna cfc. 199 


— 


"thorace ,ancurisma , inftar utris pleni, comprimebatur , fanguis- 
que in ea contentus vi quadam in arterias carotides confeílira 
- irrumpebat, caputque inundabat, hinc & pulmonibus fpasium. 
emet per infpirationem libere expandendi denegabatur. Quem- 
"admodum ipfius faciei perpetua quadam inflatio tumorque 
dextri choracis maxima. fui parte fuccis ob impeditam:circula-- 
- tionem intra vafà ftagnantibus & in gelatinam coéuntibus; dys- - 
» pnoca veró partim dicte circulationi przpedite , partim hydro- 
pi pe&toris meritó accepta ferenda. | 
XIX. Qui thoracis hydrops à quibusdam per lapfüm ex 

equo, geftationem facci , coércitionem equorumi ferocientium 
 disruptis vafis lymphaticisthoracicis petendus, . Sic enim ferum 
pedetentim in dextra thoracis cavitate tanquam cifterna , colli- . 
| gi oportuit, Cujus loco; ob fummam fpirandi difficultatem - 
| pectorisque incumefcentiam , empyema fufpicatus eram. | 

|.  -XX. Porró tam ftupenda moles aneurismatis cor fucceffive: 
| loco migrare coégit, quod finiftram thoracis cavitatem ad. us- 
| que finiftras coftas occupavit. — — | 
| . .. XXI. Quod etiam lobi pulmonum dextri fero extravafato.. 
' tamdiu innatarunt, eos à putrefactione haud multum abfuiffe ,. 
' mirum non cft: id veró plané mirandum , ungulam lobi fupe- 
^ rioris à corpore fuo plane feparatam fuiffe , quamvisid quoque 
' non multis ante mortem diebus contigiffe verifimile exiftat. — 
|. XXH. In eorum cordibus; qui choracis hydrope laborant; 
-. polypi frequenter inveniri folent, cordium precipue in càalamo: 
| sis Quod hinc exiftere puto, quia per if:um hycropem, 
- fanguis fero fuo. depauperatur, hinc fanguinis venofi übra in 
Ó angufítis interftirüs intra. cordis columnas comprimuntur, per. 
? &teratos pulfus conquaffantur, & in maffam carnofam denfantur, 
D Obfervatio ad hec noftra non multum abludens reperitur 
- dn dun. V. 6&5 VT. Dec. II. Epbem.Cur.obf. 179. quz legi meretur. 
- dc. in obf Job. Udalr. Rumleri à Velfclio Curat. &v obfer:vat. 
^ mediciiial. editis , obférzu:81. Nam & ibi memoratur de ancuris- 
-matie aorte, quod. coflis & fpinz vertebris accreverat ; quin - 
NM . &eo- 


m 


eri diii ai 


— 


200 Obférvatio. XC I1. ia DENS XE 


pd VALUED NRIAEUN TIE DeL pus - 


— 
———À— tq DnÜ mp) MOCRUSEMEUPUNU — CERMrecmocceetam 


& coftis vicinis inde cariofis. reddius , immo una plane con- : 
fradta&c. Tantum! 1 | xw 
( Sruttgardia Aug uffam P1 nd. Zn. 1707. w€— ER 

- 4M. Otlobr.miffa. )... idis Ron e o 


JOBSERVATIO XCFII. 


Dx. D. BST TIGE LC BRUN- . 


Caruncula in uretbra , ira quam d creditum 
fuit ex iftente. : 


Rrores, uci in aliis dee fxpius, ita in medicina (cpilfimie d 
per traducem propagantur, adeó ut quod perhibec verifimi- E 
licer unus, facile huic fubfcribant alii, inexperti. . Veritatis au- 
tem tanta vis eft , ut fciendi cupidos non tantüm proprio motu - 
alliciac, fed & labores, quos in eruenda adhibent jucundos & in- . | 
dagandi faftidium fuave reddat atque volupe. Superiori Anno | 
illufiri Collegio (appeditavi nonnulla, quibus errorem , quem for- 
té errárunt tam Medici , quàm Chirurgi circa carunculam in ure- 
ibra detexi.— Monui & adhortatus fui debitó naturz Myftas,ut, | 
quoties occafio tulerit , in vericatem juxta mecum inquirere | 
velint , cum hic fcopus fit & intentio Societatum , que hinc inde | 
laudabili naturz ftudio cluent, falfa arguere, obfcura illuftrare, S 
vera & occulta in lucem protrahere, undique & ubique fcienti- Aj 
am naturalem adaugere. * 
Contigit Generofo cuidam, cujus nomini parco, ut poft | | 
inveteratam gonorrhoeam in hanc inciderit calamitatem, qua | 
urinam auc plane non, aut nonnifi exiguum ejus filum feu ra- | 
dium, magno cum nixu & conatu emittere potuerit. . Tam Mes | 
dici, quàm Chirurgi, quotquot confilium rogaverat, rogavit au 
tem plurimos, uno ore profitcbantur, Corunculam cfle in ure 
thra,qua crucem figar& urinz exitum impediat, cum tamen - 
poft morrem nihil tale apparuerit, uti ex memorata hiftoria col2 4 
ligere,filibec, licet. Cum autem error publicus, pervulgatusy. 1 


* 


ED ox TON b UM 


E 


REN rr ^ " - 


—. — De Carancula in uvetbya , varius , quam batlenus creditum cc. 201 


ERN o 0 LL 
- magno egrotantium damno fübeffe mihi quidem videretur ; cio 
—enim Parifinos Chirurgos inftrumenta excogitáfle , quibus Ca- 
- runculam artificiose refcindere & dedolare ; alii cathzeretica fum 

miferunt, quibus luxuriantem abfumere annifi funt; hinc mea« 

- rum partium efle duxi, errorem modefté indicare , aliosque ad 
- indagandam veritatem invitare ; eoque magis , quia ( qua forte 

caufa eft, quod veritas camdiu latuit) raró ex hoc affedu mo- 
riuncur egri, mortui autem vix inveniunt, qui in rnali caufam 
-follicicé inquirat anatomize peritum. ; : 
Contigit nuper , ut idem fuübierit fatum quidam Legiont 
militüm Prafe&tus, poftquam per annos eadem labe & urinz di£- 

-ficulrate laboraverat. Omnes, quotquot & ifte coníuluit Medi- 

- €6s & Chirurgos; nullum autem non; ubi ubi obvium confuluit, - 

' Carunculam efle in meatu urinz , quz exitum ejus impediat, 

| absque hafitatione pronuntiárunt , variaque ad hanc auferendám 

|. adhibuerunt remedia , ut dubitem Carunculane bec vexariffima, 
an finiftra medentum confilia egrotantem magis vexárint. Res 
| tandem ad agyrtas, barbitonforcs & anüs ipfas, uti fieri amat, 

! devoluta fuit, cumr evidenti &grotantis damno: acceffit enim 

| flranguria acerba, urine odor acris & mordax feriebat nares: 

! fundo marüke adhefit mucago, ad inftar albuminis ovi aut te- 

|! rebinthine tantá cenacitate , ut vacuando matulam filum farlon- 

' gum verfus terram traxerit ;id quod haut levem latencis in vefi- 

| €a calculi fufpicionem movit. | Vocatus proin Chirurgus, qui 

' exploraret malum cathetere , nec viam invenit, nec ad veficaii 

?| usque illam adigere potuit, cauflacus itidem Carunculam. Febris 

- quz fupervenit, miferiz finem, fimul in veritatem inquirendi 
Zi nobis copiam fecit. Culerum hinc anatomicum , impetratá ve- 
| nià adhibui. - Inicio urethrz nihil vitii aliquousque apparuit: irt 

| medio autem ejus infignis firidtura & coarctatio, ceu ex aduftio- 

? ne, occurrit: Circa proftatas mira cicatricum ex ulceribus anti- 

: | quis, inveteratis nunc perfanatis facies confpicua fuit & fumma. 

. meatüs anguftia , qua catheterem ulteriori progreffu prohibuitz- 

Collum vefice durum & fcirrhofum fuit: Vefica ipfa mephitimi 

| Ober. Acad. N. C. Cent. T. Ce - fpir& 


D^ 


psi ram met 


— 


1 


p 


^ 


) 
E 


cm 


202 Obfervatio XCF II. 


M MMÀ—— 


fpiravit & odorem acerrimum: in orificio cjus hafic non calcu- 
lus, fed portio crufle calculofze, fimilis ei, que parietibus matu- 
larum, diu non purgatarum , accreícere folec: fundum vefice 
plures incruftárunt fimiles cruftz lapidee , non fine ingeni, 
quod facile fufpicor in vivo irritamine. — Ceterum vefica undi- 


quaque rubra, ceu inflammata , nonnullibi fphacelata incolera- 


bilem fpiravit foetorem acerrimum. 
Cautius hinc mercari difcant medentes, fi in ejusmodi ca- 


süs inciderint & egrotantes , quos emollientibus, laxantibus, - 
canalem urinarium dilatantibus & anodynis potius tractandos,. 


quàm irritantibus , cathareticis, non citra inflammationis peri- 


culum vexandos; ipfam autem Carunculam , decantatiffimam in... 


Chirurgia, figmentum Chirurgorum efle plané perfuafum ha- — 


beo. Hinc forte factum, quód opprobrium Chirurgorum au- 
dierit: Ignoti enim nulla eft curatio morbi. dv MN 
( Duffeldorffa Auguflam Vind. d. 27. Octob. 
Ann. i7oz,mifa.) — 
OBSERVATIO XCF IIl. MN. 
Ds,.:D. LUG/E SCHROCGCKIL 


Gravis abfce[]us abdominis curatus. 


Atrona 5 s. annorum, tenerrimz confticutionis , hypochon- 
driaco-fcorbutica, cum quarta vice gravida effet , fatis cóm-. 


mode quidem uterum gerebat, aít d. 29. Junii An. 1707. jufto 
cempore filiolum , qui poft partum mox exfpiravit, difficillime 
ob praternaturalem ejus fitum, enixa eft. Hinc prater infignem 
debilitatem, dorfi & hypochondriorum dolorem, tufliculam , 


alvique ficcitatem, calorem etiam febrilem in ea deprehendit 


a NS 


ai 
: 

e 
^ 
i: i 
LAM 


* 


4 
"a 
^ 


ert. 
pt 
; 20 


An 


ipfius frater, Exc. D. D. Johannes Hermannus, Medicus Augufta- 28 
nus, quem d.5. Julii exanthemata fuerunt infecuta, cum ventris | ^a 


torminibus , quz d. q. diarrhoea excepit, precordiorum gravi- 
tas , adpetitus proftratus, vomendi conatus, fomnus irrequietus,- 
& fauces pituita vifcida penitus obdu&tz , calore autem fcbrili. 
nondum ceflante. Ec quamvis tot malis, non fine multo-leva- 

; | .qmüne - 


is 


A- 


- 


Ld U^ 


Muy. 

i. PN r 

; NO 
ru 


COR Uu 
d 


" A's 
* 

] n | 

VY 


j. 


us 


c P 


, A ; 
4 : - Pd D 


Gravis abfeeffus abdomine curatus. 0- 204 


EDI TO UID —— É——9À 


mue rt EOM DUM UN DUI SISNC IS CES M MESSEE gi 
| mine , varia medicamenta ex arte oppofaiffet, d. 14. tamen ciar- 
rhoca torminibus ftipata recurrit, qua ipfa quidem denuo fopita, 
| ab ufu autem EFlixirii proprietatis D. Claud. ad lochia (que licec 
primo poft partum die rice fluxiffent; paulo poft tamen jufto ci- 
tius ceflaverant, ) promovenda adhibiti, d. 18. rediit, cum pulfu 
. celeri, urina intenfe rubra, faucium & lingue AU LUC. fapore 
—— falfo, cuff, anorexia, totius macie, turnore pedum circa talos 
cedematofo, nec non puftulis rubris, per totum corpus, brachia 
. inprimis, cum pruritu effloreícentibus. Quibus iterum medi- 
camentis convenientibus cum profpectum fuiflet, d. 24. alvi & 
 uring difficultas oborta eft, cum totius abdominis tumore, in 
quo infra umbilicum d. zo.dolor fixus, cuberculumque durum 
fuit notatum. — Interea vocatus & ipfe fui ab eodem meo Domi- 
no Collega in cura focietatem ; ubi poftquam cataplasma emol- 
liens ventri imponendum fuiflec ordinatum, d. 7. Augufti mane 
ruptum tuberculum pus copiofum eructavit, tumor autem ab- 
dominis, qui durus & quafi fcirrhofus erat, nondum detumuit, 
cui tamen emolliendo, continuato cataplasmatis & emplaftri ma. 
lactici ufu , ftuduimus, calori infuper glifcenti ac doloribus ab- 
. dominis pulvere ex lapillis gammarorum, antimonio diaphore- 
| tico & cinnabari nativa parato, urinz difficultati propinandó 
. &quam calidam herba veronica medicatam, atque alvi fegnitici 
clyiteribus ac infufo foliorum fennz cum paífulis obviam ivimus. 

|. D.10. cum antemeridiano tempore fruftaneus, licet ob fcybala 
|. dura maximus egerendi conatus adfuiffet , vefperiChirurgus poft 
'emplaftri remotionem excrementa alvina puri immixta,& reliquis 
tiam diebus animadvertit. Unde non tantum pulvis pradi- 
&us, cum interpolato balfami de Copaiva ufu, potiffimum con- 
 tinuatus , fed alia ctiam pro adfcétus exigentia fuerunt ordina- 
tà, pro potu inprimis herba agrimoni , nunc folius, nunc cum 
, paflulis aliisve mixte deco&Qtum inferviic, Chirurgusque balíami- 
| €is inje&tionibus in abíceffum inftitit. Qua folertia effectum eft, 
ut umor durus fenfim decumefceret, & ulcus M, O&obri carno- 

| foi intus velamine obducerecur ac coalefceret , cutis etiam fenfim 

B Cc 2 Cica- 


2.04. : Obfirvatio XCPII L 


p 


cicatricem indueret, quin ipfa gra vires fenfim recolligeret,uc — | 


jam ex voto valeat. 


SCHOLILM 2 m 


Uamvis ali confimiles curatorum abdominis ulcerum ob- - 


fcrvationes paffim proftent, cum tamen rariores fint , fepi- 


usque incutrabiles fuerint , prefens quoque exemplum notafie, | 


haud ingratum efle pofle credidi, praefertim. in hoc tenero & 
prorfus emaciato corpufculo , quod tot tantisque malis ferendis 


vix par effe potle,credi poterat. Excrementa veró quod inca- 


vitatem abdominis ex inteftino ileo, ab ulcere perforato, non 


exciderint, juxta mentem Fel. Plateri lib.3. obf. p.m. 881. & cum 


co Dan. Sennetti libr. 3. prax. med. parc. 2. fe&t. 2. cap. 9. de fimili 


caíu cra&tantium , labiorum tum vulnerati vel exulcerati abdo- — 


minis , tum inteftini mutuz conglutinationi adícribi debet; ocu- 


lari demonftratione b. noftri Salom. Reifelii in Eph. N. C. Dec. 2: — 


Ann. 7, obf. 1 4. idem confirmante. | Omnes autem membranas 


nihil feré aliud cffe, quam vafculorum minutiffimorum expan- - 


fionem & compigmentum , per quorum poros & meatus humor . 


ab exiguis & vix ferfibilibus arteriolarum ductibus advectus; 
ftillans madorem ipfis inipertiat, nofter Cl. Peon in Apiar. obf 
47. differit; atque in fpecie peritonai interna fuperficies, quz 


inteflina tangit, levigata eft, ac, uti Anatomici loquuntur, velut | 
humore oblita ; quo mediante in conítitutione praternaturali — 


peritonzum ipfis etiam inteftinis adglutinari atque adnafci pof-- 


íe, fcribit & exemplo confirmat Jo. Theod. Schenckius exerc. — 


anat. pag.2«6. . Quale quid in noftro quoque Cafu concigiíle: 


verifimile eft, ubi lympha in peritonzo inflammaro craíffior ac 


vifcidior reddita, ex oftiolis ftillans, ibique ob lentorem haerens, 


d 


j^ 


i2 
»9 


inteflina invifcare ac peritonzo connectere valuit ; que partes. — 
' deinde ab alluente pure fenfim arrofz; atquenifu illoin propel-.—— 
lendis fecibus intenfiori rupte fuerunt. A lochiorum autem —— 
fuppreílione fanguinem in vicinis abdominis mufculis & perito- 

nao inflammationem excitafle, difficillimus partus , abdominis — | 
dolor , febrilis infultus &c. quin ipfe hinc obortus abfceffus evin- 


i 


cunt; — 


E 


Obfirvatio XCIX. xc n 20j 
cunt; qualem inflammationem in fimili apoftemate etiam Corn. - 
Stalpartus van de Wiel cent. 1. obf. chir. anat. 6o. & Guil, Fabri- 

cius Hildanus cent. r. obf. 5 4. fufpicati fuerunt. | 


| OBSERV ATIO XCIX. 
B —Ds.D. VITI RIEDLINI 


Hermapbroditus primo pro puella , binc pro safculo.— 
ES  . habitus. - 

^b finem menfis Novembris hujus M DCC VII. Anni, cui- 

dam Preceptori Claffico hic Ulma natus fuit Infans, quem ob- 

. ftetrix pro Puella agnovit, unde & in S. Baptismo nomen Catha- 

- ring Felicitatis ei impofitum fuit ; utut adítantes ftatim muflita- 

rint, hunc Infantem fic fe non habere, ac quidem alia foemellz 

folent,qua partes nempe genitales. Unde & fama emanavit, 

- matum fuifle hermaphroditum : quod unum ex füfceptoribus 

permovit, ut Chirurgum quendam veteranum eo miferit, Infan- 

' rem infpiciendi, & cujus fit fexus ? judicandi caufà , qui, feu jam. 

folàm fuperficiarié hunc infpexerit, feu Parentes folari voluerit; 

. judicavit; cum perfectum effe mafculum: cum quo poftmodum 

. Medicus ordinarius forfan iisdem de caufis confenfic: Ututergo 

 deS.Baptismi veritate & efficacia nemo dubitaverit, fimiliter ta- 

| men omnes confenferunt, aliud eidem nomen efle imponen- 

dum 5 hincque folemniter nunc Reinhardi Felicis obtinuit : Re 

veró & ad Inclucum Magiftratum delata , hic mandavit, uc Colle- 

| gium Medicum, excepto co, qui jam judicium fuum tulerat, ad 

| Infantem fe conferret, & inquirerec, an revera maículus, an ve- 

| £Ó hermaphroditus fit? & (1 cale nomen mereatur, qui fexus in 


^ 


|. eo prepolleat? Hbi, cum huic mandato fatrisfa&um fuiffet, pa- 
"ruit, ex nuda infpectione, hunc infantem pro mafculo haberi 
J| quidem pofle, dum oculis penis juftz pro hac ztatula magni- 
-. tudinis & ftylo pervius fc obtulit, fimulque non defuit pars, qua. 
-| fcrotum reprafentavit; dum veró manus admovimus, vix pau- 
.| Iulum remoto pene ad latus hujus finiftrum itidem foramina- 

| Juminyeniebatur,in quod/cereum ad longitudinem articuli di. 

| E Cc 3 giti 


P Iw "| a PEG ibit tuict- bz: vy 
2 N i : "ei QU A UI 
Pai: je: ND, Dh Nice r z . ^ n^ A RUN 
" " L o "d 
* j v 


^ ; J a 


206 Obforvatio C. — & 0 


pd 


pnm 


giti haud ira difficulter immittebamus; linea infuper, quae alias — 
Íícrotum in duas dividit partes, fub future nomine Anatomicis 
veniens , in viris elatior quodammodo in hoc rimam, quin vul- — - 
vam coalitam prafentabat , nec tantum propendebat, quantum — 


aliàs fcrocum folet , quin pro nunc tefticulis plan vacuum repe-— — 
riebatur : Uinanimiter icaque ftatuebamus; non cam pro mare ve- 
ro, quàm hermaphrodito hunc foetum efle habendum,in quo — —- 

2 


nunc quidem fexus mafculinus prepolleat, non fic tamen, quin : 
olim tempore pubertatis mutari res, foemininusque prepollere j 
poffet, nunquam tamen, quamdiu fit fuperfüturus, utriusque —.— 
fexus quaedam indicia defutura. Docet hec obfervatio , hodie- 3 
num generari foetus, qui hermaphroditi nominari mereantur, — 
in quibus tamen quod & in noftrá relatione addidimus, vix un- 
quam utriusque fexus genitalia plane perfecta inveniuntur, quod | E 
& alii notarunt; nemo veró , qui has partes fic conftitutas, cum L. 
iis, que Auctores de Hermaphroditis tradiderunt, conferet ,no- 
ftrum eorum numero inferere , vel minimum dubitabit. Ne 
autem cjuscemoedi foetus minus rite tra&tentur, juvat omnino, 
quamprimum funt editi, rem ad cujuscunque loci Magiftratum 
ordinarium deferre. | ; E 

( Ulma Ausuftam Find. mifas d. 17. B 

Decemb. Ag. 1707-) 


OBSERFATIO C. - 
Ds. D. MARCI GERBEZIL 
De roris corrofivitate, €9 inde ortis puflulis..— —— 


Uàm malé fubinde in u(um culinarium trahantur herbe, —— 
radicesque comeftibiles, quamque malé edantur fructusar- | 


| 


pharmacopolz noftratis Spatthii focius, quodam mane ex col- 
lectione herbarum domum reverfus, manuum extremitatibus, —— 


.. Devoris corrofiuitate y Cj inde ovtis puluis. —— . 207 


nn—-—-——— Á Á € — RP ( (t ENSSHNNUAÉ 
fuit fiquidem hic, f£ ceterüm faniffimum domo exiiffe; poft- 

. quam autem herbis, floribusque precipué chamomilla ( quam 

inter reliquas copiofiorem in agris prope Turrim fpeciofam PP. 

Soc. JEfu recreationis domum deprehenderat ) rore madidis fibi 

manus, & fucceffivé eciam faciem , quam cafu fubinde manibus 

- contre&Garat , madefecifIet, fe ardere, mox prurire, & demum in 
tales, quales pre fe ferebat, puítulaserumpere coepiffe. Unde 
hariolari occoepi : quód fi memorate herbae taétu fimplici ex- 
terno tactas partes adeó corrodere valeant; quidni idem quo- 
que efficere queant in ventriculo, & intcílinis , fi rofcida man- 

-. ducentur ? praefertim fi accidat , ut ez praterea forté variis in- 

felis, que in eis ex rore fubindé generari in fuis Inftic. Med. me- 
morat Danicl Sennertus ; ícateant, | Procul dubio inde fübinde 

talium five herbarum, five fructuum prafertim uvarum efum. 
con(ícquentes naufez, vomitiones, ventris corrofiones, diarrhoez, 
& fimilia. | Sale fiquidem volatili adeó corrofivo przfertim ver- - 
nis menfibus , & inlocisnitrofis pollet ros matutinus , ut Chymi- ^ 
ci paffim fe inde tam efficax menítruum preparare nófle glo- 

- rientur,ex quo quecunque metalla, adeoque & aurum ipfum 
perfectiffimé folvi poffit. Hinc concludo, confultum omni 
modo effe, ut rofcida quxque; priusquam five cruda, five co- 
&a in cibum trahenda fint , probé abftergantur , abluanturve: 

- & non; prouti communiter fieri folec, nudé crudé manducen- 

| tur. Pluraaliàs de roreSchrosderus 2n fua Pharmacia. 

-* -. Similes puftulas aliàs aliquando vidi etiam in Monacho Ci- 

| ftercienfi, fed cum longé majori vultüs intumefcentià, & fcabie 

' horridiore. Item primo elapsá hyeme in Juris Confulti uxore;, 

| in utroque absque fingulari pulsás alteratione. Ille culpabat 

. halitum ab egroto fub confeflionis exceptione fufceptum : hac 

, autem afflatum cujusdam forté aure maligne , à fe dum fub cre- 

| pufculo nocturno ex Ecclefia domum rediret fufceptum. — Forté 

| autem apud utrumque culpanda fuit talis corrofivis atomis foe- 
| tà aura? uterque fiquidem fub reditu vefpertino infe&tum fe ta- 
| liter fuiffe afíeruit.  Aérem autem talibus atomis fubinde fca- 
| : ! tere, 


La MLLTNT s y^ Mis "y * Evi cda ubn ergo 
w 


208 6berotis CL. 00 - 


eS] 


s NEUE MEME VE CITED REQUE 077 Sont er xod I Ec 2 
tere, jam alibi à me doctum eft. Pro curatione eis 


Diafcord. Frac. 3j. itr. diapbor. SB. Syr. papav. er. 1j. m.f. po- 
tio. Et convaluére intra paucos dies, fucceílivé abfcedente 
fquamatim fcabie. j | | 
. OBSERV AT IO C1. | 
Dx. D. MARCI GER BEZII. 
De AH aculis [corbutició.. : 


Uni fcorbuto aliás nobis hifce ín oris fcré nullum occurrít. — 
, Jnegotiumi: occurrit tamen cum accidentibus ei communi- 


ter imputari folitis; cum colicis puta, & vagis articulorum do- 
loribus : cum gingivarum putredine , dentium vacillatione, & 


inaculis quibusdam fcorbuticis : in prefenti veró folàm macu-- 


cur? taleri 
mixturam diaphoretico- alexipharmacam propinaveram: pg. z4g. — | 
flor. fambuc. fumarie cardui ben. ana $B. Rob. [ambuc. sij. Elett.. 


x 


MEN Tum LN) ET EC NREN 


larum meminiffe volo, quarum fcorbuticarum, & cerulearum 


tantá frequentià toto corpore perfperfum vidi elapsà eftate Mu- 
ficum quendam, cacerüm de nullá preterea moleftià lamentan- - 


éem , ut horridum fueric, eum intueri. Quid iftud phenomeni 


effet, quidque portenderet ? interrogatus dixi: quód, fiquidem 


affectus fe cxterüm bene haberet; non habeat, quód fibi me- | 
tuat,  Maculas quidem efle fignum magna impuritatis fangui- —— 
nis ;.quód ez autem nihil moleftie in corpore reliquerint, fignum | 
e(Ie coram illam impuritatem fuiffe eis mediantibus motu criti- 
co perfecto exclufam : pro majore fecuritate ramen poffe affe- 
&um usque ad radicalem macularum difcuffionem publicam" 
duram vitare, & pro promovendo nature motu upam alteram-', 
ve dofim pulveris pantton. ub. cum antimon. diapb. aliquot gra 
ris ex aqua fumarie afTumcre : ne forte ei accidat; quod evene-. | 
rat ante annos puell fimillimé citra omnem ulteriorem quere- 
lam affectz ; que camen 13.ab affectione die obierat. Prouti id. 
legere licet pluribus in Chronologie mee /Med. Anno primo $.— 


LXXXII. : 
| (Labace dy 20. Decemb. An 17 07 ngnflam Vind, wife.) 


E 
ADAE 


a.d 
2 


Tg 
m: 
ze 
P, 
g 
ris 


Mig 
X. 
à c 
MN. 
aw ^ 
-*- 
* 

Y 

iod 


OBSER. | 


ra 
UR 
i 
iu 
x 2» 
$2y- 
"s 
e 

E 
I 


; 


Y 
NU 

ur 
Ue 


seo 


[al 


EDU emis ool 
rS / 


Olfervatio CIL. — 209 


-—— 


pero OBSERFATIO CIL 
—» Dx. D. MATTH/Ei BLAW, 
pipit oe 


Varia unius snedicamenti purgantis in. uno ac diverfis 
— fubjedis, unoque ac diverfis temporibus exbibiti operatione. 
Um non folüm in multis morbis; precipué autem in crudi- 
J NLacate & replecione ftomachi , febribus intermittentibus, affe- 
-&ibus cacochymicis & fimilibus aliis, verüm etiam ad praferva- 
tionem morborum medicamenta purgantia multàm in ufu finc 
& magnà utilitate adhibeantur, immo ab ipfis agris fxpé expe- 
tuntur , & ab hominibus etfi (int bene valentibus pro prefervatio- 
.ne ordinaria requíraritur ; inzqualis camen & incerta folet. effe 
corum operatio; ita ut interrogantibus, quot fedes aut feceffus 
inde fecuturi fint; aut petentibus, ut toties ove aut toties «rw 
moveatur , certi quid refpondi aut promitti haud poffit , nifi cir- 
citer, circa.  Immó &in hoc non raró fallimur, dum una ea- 
.demque medicina purgans fzpé bonam mediocrem, fxpe mi- 
| norem nimis debilem, interdum fortiorem nimis exceffivam, 
quandoque nullam prorfus operationem oftendit. Et quis in 
; praxi medica verfarus interdum contigiffe non obfervavit , quod 
deorfum purgantia vomitum; aut vomitoria feceffus tnoverint, 
| aut quód fortius catharticum laxarivi vices egerit, aut econtra - 
| laxans hypercatharfin excitárit ? De hac materia, etfi forfan alii 
| (de quo tamen prater Excellentiffimum Lentilium in fais mifcel- 
| laneis sed. praG. lib. 1.f. 288. mihi faltem. non conftat) fcripfc- 
/'rint; placuit paucas imprafentiarum anneGtere obíervationes. 
|... De eletivé purgantibus ego ( ut verum fatcar) follicitus pa- 
» rum fum in prafcribendis formulis exiguam hucusque folitus 
|| facere differentiam , folummodó attendendo, utrum & quando 


- Conveniant : formam remedii purgantis ut plurimüm dictat ele- 
. &io egroti vel affumentis; ant perfuafio prefcribentis ; dofin feu 
"| quantitatem deficiunt corporis vires aut humor peccans cvacu- 
jandus vario modo conítitutus; tempus urget in neceffitate & 
-| --Obférv, Acad, N, C. Cent. I. Dd mor- 


24 


4YO Obfervatio CIL. ; Ro 
morborum principiis, in quibus juxta Hippocratem, fiquid tio- 
«endum «videtur , move : extra necefliratemnon daturicerta re-.— 
gula; commoda tamen occafio tempore vernali vel autumnali, — 
ante vel poft venzfe&tionem, lunà quávis, dummodó non in: 
fummá necinfimá &c. verüm etfi omnia bene obferventur,inz- | 


qualiter camen agunt atque operantur purgantia,uti patebit ex — 


fcquentibus. | "u- 

Familiaris & perquam frequens pulvis purgans mihi in ufu 
eft in febrium pracipué intermittentium principio,ubi inappe- 
centia ciborum, naufea, ructus & oris guftus amaricans depre- 
henduntur , five febrilis paroxyímus fe jam infinuaverit, aut tis —— 
meatur , confiftens ex pul. Cornach. gr. xv. falis abfinth. gr. iij. & 1 
'Fartari emet. gr.ij. hunc autumno praterito (dum febres inter- 
mittentes & continue hic multos invaderent) unà die pro 4. mi- : 
liibus febricitare incipientibus praferipferam ; aft diverfa fequu-  — 


ta eft ejus operatio; quippe unus folummodó purgabatur per 
alvum multoties, alter fine alvi apertione aliquoties per vomi-.. : 
tum, tertius per utramque viam ve & «re (qua aliás ordina- 
ria hujus purgantis folet effe operatio) multa biliofa & vifcofa de- 
jecit, 4tus fedes vix duas expertus, omnes tamen notabili cum ..- 


- 


levamine. | ra 


1 


Alia mihi itidem valde frequens & confüeta formula potio-- ». 


nis laxativz in ufu eft confi(tentis ex Extr. Diacitr. Cnic. ana BB. —— 
Tartari vitriolat. gr. v. Syr. de Cich. c. rhab. ;vj. aqu. laxat. Zij 
1 


3 


menth. 2B. ol. Mac. gt. i. Hanc vere preterito curiofitatis grà- — 


tià pro 4. meis convidoribus quoad atatem ab invicem parüm | 
differentbus, uná eádemque die & matutiná horá, in eádem! 
prorfus dofi prefcripferam, quam fimul omnesin uno hypocau- 
fto calidé & absque naufca epotárunt. NB. Nullus autem ho... 
rum fingulares habebat. querelas de fanitate laefa aut morbificis— 
accidentibus, fed quivis defiderabat medicinam purgantem ante 
confueram phlebocomiam affumendam. Sed ecce operationem. | 
quàm diverfam! unus vix horam exfpe&tavit, & tcr per vomi- / | 


e 


tum, poftmodum toties per alvum expurgabatur ; alter ante: | 
pre 


— Dewaria unius medicamenti puvgantis ia un ac diverfis fabjeBlis vc. ox 


prandium 7. Ícdibus movebatur deorfum, tertius per cotum 
diem feceílus vix duos expertus , 4tus veró fruftra & fine effectu 
fe medicinam fumpfiíle ratus, ad noctem primüm medicamen- 


- ti ftimulum expertus eft, fed ejus operatio pluribus vicibus ad 


infequentem usque diem continuavit ; ita ut omnes ridendoinz- 
qualem medicine equaliter affumpta virtutem & effectum val- 


- de mirarentur. j 


Simili modo pro 3. períonis quamvis diverfz etatis in una - 


. domo cohabitantibus uná vice prafcripfi nodulum purgancem 
- panchymagogum iin fequenti formula : g. Rad. s. aperit. ana 2D. 


bryon.filic. polypod. q.ana 5vj. herb.abfinth. pont. agrimon. ca- 


pill. Veneris, marrub. alb. fcolopendr. hyílop. C. B. beton, faiv. 


ana Mj. flor. anth. genift. ana Mp. cort. fraxin. camarifc. ana £3. 


- fol. fenn. f, ft. zj. rhabarb. 4ij. agar. tr. 3iij. mechoac. alb. rad. hel- 


leb. nigr. ppt. ana 5if3. pafful. min. mund. 2if.. fal. rartari 5ij. ferm. 


. anif. fenic. ana 5i. calam. arom. 2f. galang. mac. ana sj. croc, 


| 


! 


auftr. 5B. groflo modo inc. commiíc. ad nodul. cui affund. vin. 
alb. meníur. 4. ftent in loco calido per noctem, de quo vino me- 
dicato fingulo mane & ad vefperas fumatur hauftus, dofin vel 
augendo, vel minuendo, prout operatio procedit, De hoc vi- 
no purgante fumpferunt omnes tres eàdem horá & quantitate 


| equali, fed effe&u iterum perquám diverío ; nam primus pre- 


^ 
3i 


| 
| 
i 
| 
1 
1 


2 


i 

* 

- 
^ 


p 


. ter fpem movebatur per vomitum aliquoties, ita ut ulterius fu- 
mere recufaret : alter fumpfit hauftum mane & ad vefperas , ex 
| quo de die 4. dejectiones deorfum habuit. Tertius primàá die 


bis hauferat , fed prorfus nihil movebatur : inde altero die auge- 
batur nonnihil dofis, & (ic continuando quotidié ter vel quater 
per fedem operatio fequebatur. Primus cüm videret rcliquos 
duos ab aílumpto vini medicati potu ad vomitum non ftimula- 
.&,denuó perfuafus fuit, atque irerum affumpfit hauftum uti 
| prius, & inde fine vomitu moderaté per alvum expurgatus eft. 


| —— Qui ordinarios in Monafteriis & Xenodochiis Medicos agunt 


,& pro multis ac diverfis hominibus eodem tempore purgantia 
| prafcribunt, omnium optimé experiuntur, quàm diverfas & 
ES SUE 2 : Íxpé 


à x 
1 


212 | Obfervatio CT zu vives Kis 


acram) 


f»pé miras ea operationes obtineant ; quod , dum antehac in. 
Suevia & ad Acronianum lacum praxin exercebam & uná vice — 
fimul & femel pro 10. Monafteriis Medicum ordinarium agebámy; 
expcrientia frequentior me edocuit. —Quipillulis utuntur ordi- 
nariis laxantibus fingulo menfe fumendis; infe ipfis experiuntur, 
effectum haud femper «qualem effe, licet ineàádem dofi & nu- 
mero aflumuntur ; nam interdum operantur mediocriter , inter- 
dum vehementer, interdum lente, quandoque nihil, praefertim 
fi natura feu ftomachus in iis fepius fümptis aliquo modo fue- 
rit affuefadtus. Inveniuntur haud pauci, qui à Medicis quando-- 
que defiderant , ut ipfis fortiora prafcribantur purgantia , fed 
bic femper medià vià procedendum ceu tutiffimá 5 qui enim 
fezcundüm modum Barbitonforum paganorum vehementiora ex 
Antimonio, Helleboro , Scammonio feu Diagrydio, Colocynthi- — 
de, Euphorbio, gummi gutta, aliisque fortioribus corrofivis | 
preparata exhibent purgantia, hypercacharfin movendo non fo- 
làm nocent aliis , quorum fanitatem deftruunt , féd fibimet ipfis; 
proftituendo famam , quàm tam facilé non reftituent, | Memi- 
ni, dum adhuc juvenis Medicus effem, & antequam praxin me- | 
dicam folo Marte exercere inceperim , me ab aliquibus Medicis | 
fenioribus celeberrimis, quos hinc inde aliquid inarteperdifcen- 
di gratià vifitabam , fideliter admonitum efle, ut ad praxin fi de- 
venirem, ab ufu fortiorum purgantium mihi caverem, quia ex- — 
inde Medicus aliis redditur vel maxime exofüs. Verüm quàm - 
cauté etiam quis agat in prafcriptione purgantium, vix tamen 
Íemper cavere poterit , quod non quandoque preter omnem | 
intentionem hypercatharíis moveatur, uti mihi quondam con- 
tigit in fequenti cafu. | T 
Reverendo cuidam Dn. Jone Veringer Sacerdoti ante con» — 
fuetam phlebotomiam vernalem , medicinam purgantem fibi ' 
praícribendam poftulanti ordinavi fimilem potionem laxativam; | 
cujus fupra facta eft mentio; praparatam affumpfic, & fepties - 
inde movebatur , ita contentus, ut formulam prafcriptam à - 
Phagmacopoco repeteret, idque pro futuris ufibus in fuo brevias — 
| j ro 


EJ d m pw j : V 


De varia unius medicamenti purgantis in umo ac diverfis [ubjetlis ec. 214 


me À— 


rio affervaret , infcribendo fequentia formalia: NB. £7«c potio la- 
xativva blande operata fuit fepties. Proximo autumnali tempo- 
re dum ante confuetam venafectionem rurfus medicinam pur- 
gantem fümere confílituerat, idem recipe me início mittebat 
- in pharmacopolium, vt in eàdem formá prapararetur, quam 
denuo affumpfit , fed operatione longe diversá quàm in prace- 
dente ; exinde enim cum rantà vehementiá purgatus eft;ut ma- 
ximis cum torminibus colicis ultra 7o. fedes copiose deponere, 
viribusque dejectus me tunc loco abíentem per expreflum vo- 
care ac medicam implorare opem coactus fuerit, Quaenam au- 
rem caufa fuerit hujus vehementis hypercatharfeos , invenire 
"haud potui, cüm ex parte affumentis error nullus fic deprehen- 
" fus ; culpa potius Pharmacopoco conjecturaliter imputari potuit - 
fet, quamvis incertó conftaret. Hoc idem fimiliter obfervavi 
in Perilluftri ac Generofo Dn. Lib. Barone de Roth, qui ex ufu 
medicine laxantis ordinarie à me praícripte tantam hyperca- 
tharfin expertus eft, ut de vita periclitaretur, & me in auxilium 
vocare neceffe habuerit; verüm propriá ipfius culpá hoc accidit, 
. quia nimirum poftaffumptam medicinam tempeftate importu- 
. nàfe foris contulit in fylvas, & venationi infiftendo corporis ex- 
| ercitium immoderatum inftituit, ex qua caufa ralis operatio im4 
, portuna facilé provenire potuerat. 


OBSERFATIO CIIL. 
DN. D. MATT HJ/EI BLAMW.;.2 
De * 


| Semipibus Cucumeris Meloniparis, 

" E hoc ipfo anno 1707. quód femina cucumeris ftudio- 
4! Xuse collecta & affervata preterito tempore vernali in proprio 
| horto meo in terram projecta & feminata loco cucumerum pu- 
^ £0S & varios mcelones dulees & fapidos produxerint. Similem 
5 feminum variationem ac miram degenerationem hic loci & hoc 
., anno expertus eft alius quidam hujus urbis civis Egg nominatus; 
D». | Dos. EC 


| 
| [ 


[ 
1 


| 
| 
] 


y 


" 


' 
[ 


| 
CB ost : 
| ' 


3 
4 | 
R1 —- 


214. | Obfevuatio CIF. 


p—á|— a esed posset : " D 


cui idem contigit & loco feminatorum cucumerum melonescol- 
legit. Verüm dubitaret fortaífis quispiam, ac fi error conti- — 
gillec in colle&ione , affervatione & feminatione feminum , fed 
minimé; quippe & in aliis hortis idem fuit obfervatum. |. Dum 
enim autucmno praterico forté fortuna vicinum: meum Dn.Hau- 
fer, virum fedulum & in rebus domefíticis gerendis accuratum vi- 
fitarem , & in fuo hypocau(íto & camera magnam melonum co- 
piam confpicerem ; interrogabam , unde tantam frugum mefIem. 
collegerit? reculit mihi fide dignus cum admiratione, fe antehac 
in horto fuo melones nunquam habui(le, neque horum. femina 
in terram projecifIe, (ed íemina cucumerum ipfummetenno prz- 
terito ftudiose collecta affervaffe & nomina papyro infcripüiffe, 
acvereprzcedenie propria manu in terram feminafle, fed prater 
fpem & exfpectacioner in uno eodemque horti loco tum cucu-. - 
meres tum & maximàá ex parte melonces varios inveniffe, quorum — — 
aliquos guítavimus & genuinos fapidos ac fübdulces non fine. 
delectatione deprehendimus. Hujus curiofz rei, varietatis & ' 
mire degenerationis caufam reícire nemo potuerar; hinc & .- 
&uriofis communicare placuit. 3 
(Friburgo Brisz. A. 1707. d. 21. 4 " 
Decembr. mijfa.) | | 2 


OBSERVATIO CIF. asa | 
Dx.D. GOTTLIEBI. BUD/EL 


Abfce[Jus inguinalis innumerabilia owula feu veficulas 
continens , curatus. E 

lir juvenis 30. annorum, mediae ftature & temperamenti ' | 
phlegmatici feu cache&icus , ab operatione vehementiori | 
vomitorii cujusdam aliquando fumti , in inguinali regione fini- . | 
ftri lateris fentit rupturam , & demum poft tempus aliquod tu-. 
berculum inftar fabz enafci, per fex annos fine ulloincommodo |. 
durans , poftmodum ad nucis juglandis magnitudinem incre- | 
Ígens,cui có Chirurgo emplaftrum difcuciens applicari patituz, 
| - ex. 


P 


qu S i1 S 


"P ^ 
X 
» i 
HN 


- 


- 


"iaa ee c M 


- Abfceffus inguinalis ,iamumeraliliaovula feu ueftculas continens , ce. avg 


TS peu — a arem P 


ex quo illius incrementum cum aliquali rubore ac dolore có 


-. magis perfentifcit, quó longius dicum eriplaftrum tumori in- 


haeret. Hoc igitur remoto, mox aliud emplaftrum ftypticum 
applicuit, tumore veró eó magis magisque accrefcente , auctis- 
que doloribus, ftigmatibus feu ftris obfuícis ac venis circum- 
circa fanguine plenis & lividis confpicuis. — Hinc patiens pejora 
metuens d. s. Decembr. 1703. miferiam fuam mihi explicat; 
meumque expetit confilium. Ego ponderatis omnibus circum- 
ftantiis atque oculis examinato ftatu tumoris , ulcus cancrifor- 


me omninó metuens , dubium edixi prognofticum, nihilo ca- 


men fecius ut Dominum Patientem confolarer, tumorem illum 


| €ó tempore , magnitudinem capitis infantilis fere &quantem, 


maximé dururn, rotundum , inzqualem, afpectu tetrum ma. 
gis ac obfufcum , quàm inflammatum, temperatis & lenientibus 
remediis cra&tandum fuafi, & adhibito unà Chirurgo noftro in 


- arte expertiffimo , Domino Johanne Gofí/ob Fleifchero , cucaax 


— MT — ane Ro DA 


«cum DEO, adhibitis & interné & externé variis ex arte falucari 
remediis , fum aggreffus, | Ec quidem die codem Da. Patieact 
mixturam aliquam bezoardicam & cordialem, ad 50. guttas ter 
de die (amenadam dedi, in lecto fe continendo, madoremque & 
- tranfpirationem expectando ; externé veró cataplasma diícutiens; 


| temperans & demulcens, fxpius in die calidé applicandum.. Con- 


Ji 


" 
1 
3 
i 
| 
| 


t 


M 


] 


| 


tinuatis his remediis usque ad 13. Decembris, tumor quodam- 


! modo emolliri & elevari vifus, accedente forté aliquá tufliculá; 


prater fpem rumpitur, & ex illo hiatu multz veficule, vel po^ 
tius ovula, diverfe magnitudinis erumpunt. — Patiens his afpe- 
G&tis fürmmé perterritus & nunc de vità fuà atum effe perfuafus 
meum & Chirurgi adventum anxié expetit & expectat, Nos 


|! absque morá accedentes ftatum hunc fatis mirandum intuen-- 
'| tes nec minus periculofum primo intuitu tacité judicantes , in- 


|! Cifionem majorem faciendam juífimus; quá factá ultrà quingen- 
| ta ejusmodi*ovula cum impetu quafi profilierunt. Quod cu 
| riofum fpectaculum , & non fine admiratione, ad noftrum peti- 
| tum , Nobiliflimus atque Experienciffimus D,D, Friedericus Licft- 
|a pum x mane 


M 


| o 


| 


i6 Obfevudtio C1 F. 


etras TENTI IRR 


mannus, Medicina Pra&ticus feliciffimus, aliique plures, nobis- 


cum adípexerunt. Probé autem examinatis illis ovulis feu ve- 


ficulis, cadem varie magnitudinis, uti in effigie videri poffunt, 


deprehendimus, quzdam inftar piforum, alia.nucum avellana- 
rum, aliaque ovorum columbinorum ; horümque quedam, 


quod maxime mirabile erat , continebant liquorem limpidum. 3 


& pellucidum, quidam ichorofum & quafi albugineum, qua- 
dam materiam flavam & quafi purulencam, ad vitelli ovorum 
inftar, pauca quzdam quoque lividam ; ipfaque ovulà in ejus- 
modi liquore lento & albugineo, forté ab ovulis disruptis exe- 
unte , minus fcetente , & faltem quid febacei olente, innatabant.. 


e- 


fanti curavimus cum liquoribus partim fpiricuofis , partim oleo- 


fis, que in illis eiamnum confervantur, nonnullis quidem dis- 


ruptis & liquore fuo vacuis , veficulisque membranaceis facis craf-- 
fis relidis, | 
Evacuatà autem cavitate illà ab ovulis & materiá albugincá 
per vices & dies aliquot, (ne repentina & firaultanea depletio 
vires dejicerec,)in eandem injectionem mundificantem feu pu- 


rificantem & defendentem , cum lyringá infudimus, totáque fic. 
cavitate probé elotá & expurgatà, manifefíto comperimus di- 
verfos finus fiftulofos , ultra dimidiam ulne profundos, fuprà: 
citraque & ad latera, intra peritonzum & panniculum carno- — 
fum euntes, immo totam illam regionem inguinalem penitus | 
excavatam efle & quafi cavernofam , membranáque peculiari in». 
tus circumdu&tam. — Preterea vifü admodum curiofüm «erat, — 
quod ad repletionem caverne illius pro uná vice plus quàm .. | 
una libra liquoris confumi, & propter profunditatem finuum |. | 
fingulare & flexile roftrum ultra dimidium ulnz longum fyrin- — | 
.g& applicari, neceflum eflet ; alias enim materia illa acris & cor- | 


rupta ex imis illis cavernis (cüm parüm vel nihil fponte efflu-.— 
xerit initio curationis ) extrahi, & contra, liquor vulnerarius in. | 


illas infundi non pocuitlet. " 


Caterüm primo curationis tempore Dn. Patiens omnibus. | 
| P 


Horum ovulorum vel veficularum magnam copiam in- | 


E YN NÉ Y re 7 T 22 Rudi 2f * a 
pda Ape CE s M EE d E Eu E RET f 


s )/ o v: LHP CRAT Qe PER Awis us VS - Ma SL c NE 
fefto Me ewpre eai A 3 ererepe trier evrettés WUISU [UP 'OUJICH AS COVTIHEMNS , Qu 17 


MÀ DECRE AE LUUE RAE) HURIN Ro pU qM t 
- plané viribus deftitutus, febri fymptomatica & lipothymiis fre- 
. quentibus, aliisque fymptomatibus ( qua ipfa varia, durarite cu- 
rà, per vices continuabant) corripiebatur , que camen adhibitis - 
. debitis remediis iterum cedebant. — Continuatá autem per 16. 

feptimanas curà , remediisque bezoatdicis , abforbentibus, con- 

—. fortantibus,, balfamicis , travmaticis aliisque pro fymptomatum 
. exigentià mutatis, feduloque & interné & externé applicatis, 
. mernbrana illa interior candem feparata ac inftar omenu educta. 
- fuit; quo fa&o brevi temporis fpatio, finubus fiftulofis, tocaque 
- Caverná, nová carne adimpletis, eger DEI O. M. gratiá pleniffi- 

mé convaluit , & jam uxoratus, liberorumque pater optimá per- 
fruitur valetudine. - : | E | 


1. c OBIERKATIO CF. 
Ds. D. GOTTLIEB BUD /EL 


APT ISI De : 

- Catbexia à corruptione vifcerum ,cum ab[ceffu €x aat- 
| uana eum grená /Mejenterir. | 

| poss nobiliffima de H. annorum circiter 38. temperamenti 
|, &. fanguineo - phlegmatici, corporis maxime obefi & cacochy- 
»mici,dizte minus ftudens, indeque variis haud raró malis, uc- 
 plurimüm veró paffionibus hyfterico-nephritico-fpasmodicis , 
| eum vomitibus ( qui in fingulis per vitam morbis denatam.ma- 


! 
| 
| 
| 


P 


| xime affecerunt, ) & diarrhoeis biliofis, obnoxia, ante dimidium - 
| annum corripitur febri quotidianà intermittente, cum naufeá, 
| & confüetis vomitibus aliisque fymptomatibus. Adhibitá hinc 
| ;Medici cujusdam famigeratiffimi operá, liberatur brevi ab cá- 
| :dem , fed pauló poft conqueri coepit de ingenti proftratione vi- 
| rium , refpiratione difficili, cardialgià, anxietatibus precordio- 
| rum, dolore hypochondiii dextrialiisque. | Appetitus quidem 
debitus adeft, fed ob vomitiones continuas nullum plané ali- 
| mentum nifi aquam fimplicem aflumere & ferre poteft. Qua- 
| re in noftram Civitatem delata, tneam , ut & Nobiliffimi atque 
4 Olférv..-Acad. N. C. Cent. I. Ec ^ Expe- 


m 
vd 
3 
e" 
d 
v 
H 


AH 
E. 
: 


mcm) 


: * a» - 


218 too wlfirsdietis o ote WdR, 


"I 


Experientiffimi D. D. Friederici Lieffrmanni , Medici noftratis cele- 
berrimi, opem efflagita. Nos ponderatis probe omnibus cir- 
cumftantiis, ZEgre hujus ftatum maximé difficilem , nec minus 
periculofüm , & nil nifi obítructionem vifcerum , cumprimis he« | D 
patis fcirrhum efle duximus. — Ec quamvis huic malo radicato . | 
varia ex arte & interna & externa remedia ordinaremus , omnia ' 
tamen plané incaffum etant, cüm & ipfa /Egra medicamenta af- — - 
fumere , ejusque ventriculus eadem aliaque affumta retinere ab-- 
nueret ; ideoque per plures hebdomadas fine ullo cibo ac potu, 
fcd aquá tantum fimplici, quam ftomachus unicé ferebat, vicam - 
miferam confervavit. Demum in latere dextro circa regionem ^ 
renis dextri , tumor aliquis inflammatorius, variisque gangrana 
internz indiciis comitatus, exoriebatur, qui pauló poft obortà 
veficà coloris obfufci & nigricantis, daráque aperturá, materiam 
copiofam corruptam, maximeque foctentem, coloris hepatici, | 
fundebat. | SUA | 2 
. Interim /Egra ingentes patiebatur anxietates,. & omnibus 
. deftituca viribus, fzpius lipothymiis corripiebatur ; adeoque pro- 
pter corruptionem vifcerum gangrane atque mortis metus,ex - 
noftro prognoftico , enafcebatur. : (cM 
Pofteà veró quàm macule quedam fcorbutice & puftule 
in totius corporis ambitu erumperent, atque ulcus illud ab ex- 
tra bené mundificatum , confolidefcere videretur , fpes aliqua re- 
convaleícentiz affulgebat ; verüm brevi nullà amplius materiá 
in ulcere apparente /Egra prater fummam virium proftratio- 
nem & lipothymias frequentes, fenfu euditüs defticuebatur, ver- 
sigine & caligine oculorum, partiumque corporis tremore, vi- 
. ginti circiter ante mortem horis, corzipiebatur, durantihus ad- 
huc vomitibus continuis & excretionibus «ve x«i «rwv materi: 
nigrefícentis & quafi picez, inftar fanguinis congrumati & cor- 
rupti; juibus brevi ex gangranà internà certiflimáà mors. fubfee- 
quebatur. mu 
. Aperto poft mortem cadavere , notavimus fzquentia, nie 
£nrumas ; | | T n 


j] 


AL 


De Cachexia L corruptione vi[cerum , cum abfceffn ei gaugrana QC. 219 


1. Panniculum adipofüm maximé pinguem & craffitie trium 
Eum latitudinera &quantem , panniculum carnofüm veró 
maxime tenuem. 

2. Omentum totum pingue, & nil nifi portionem ali- 
quam pinguedinis conglobatam & compactam , decem ad mini- 
mum libras ponderantem. 


....3« Receptaculum chyli & meditullium mefenterii ad orbiz 
culi minoris laticudinem erofum & exefüm, illamque regionem 
lividam & plané gangranofam. In hac quippe regione abdo- 
minis, die ante mortem, defuncta motum quendam convulfi- 


- vum fentiebat , eumque, externe ftragulis licec tecta ,oculis ma- 


xime confpiciendurm. 


-« ^ a4 Ventriculi & inteftinorum fübftantiam tenuiffimam; 
ciim, albefcentem & fere diaphanam, nullis venis confpicuis, 


inteftina inflata,in cavitate autem & fundo ventriculi materiam - 
talem nigram qualis ante mortem per vomitum excernebatur, 


| ad duas fermé menfuras. 


$. Vas breve € € liene verfus ventriculi Tn Mea tendens; 


I Busmodi materià nigrà feu fufcá infarctum , craflitie digirum 


feré aquans. 
6. Hepar exceífivé magnum , pallidum , totum exangue & 


| quafi co&tum, corruptum, ad tactum facilé penetrabile & fere 
| folubile, pratereaque dextrum lobum in parte imà vel concavá 
, eoftisque proximá à materià acri putridà corrofum & putrefa- 


&um materia autem illa corrupta putrida, maximeque focrida, 
(cujus Vfoctor ab adítantibus vix ferri poterat) regionem illam & 


. Cavitatem , ubi ren dexter fitum fuum habet, occupaverat, re- 
|. nemque ab extra quodammodo eroferat, Etquoniam hzc ni- 
! Amis tardé exitum per ulcus füprà defcriptum invenerat, nullum 
/ eft dubium, totum corpus, maffamque fanguincam fimul ab cà 
l infcctam corrupramque fuiffe. - 


7. Veficulam felleam inftar ovi anferini magnam & craf- 


| m dupli veró longam, turgentem materià illà vifcidà nigri- 


E po cante 


220 Olai CFI. | arare 4 
cante & quafi piceá & fibrosà, qualis per vomitum (übinde & füb. ^i 
&nem-maximé morbi, intermixta & excreta fuit. ME 
8. Pancreas in duas partes divifum inftar duorum ovorum. 
gallinaceorum , plané fcirrhofum , & quafi cartilagineum , €jus-- 
que portiunculam aliquam exefam. d 
9. Renum fübftantiam pinguedine obductam & i intertex- E 
tam, in eorumque cavitate feu pelvi vafisque ductibus ürinariis 
feu ureteribus raateriam quandam flavefcentem. tartaream. & - - 
quafi putrilaginofam , qug per vafa fanguifera có allata; (nam in- E 
terné renes non corrupti erant, ) /Egra quoque per totam vi- 
tam fluore albo laboraverat, & in urina /Egrote femper ejusmo- 
di ichorofa & purulenta materia , dimidiam fermé uring porre T 
nem exaquaps , confpicua fuit. : : 2 
10. Uterum admodum parvum, inftar ovi columbini ,G& d 
quafi corrugatum. ix j 
| 1i. Denique, quod maximé notandum, paucum ed nul - 
lum feré fanguinem in partibus illis parenchymaticis confpicien- — 
dum. Et quamvis partes variz venis majoribus & minoribus — 
pradite diflede feparateque fuerint , attamen nil nifi parum &wm 
- faltim ad dimidiam menfuram cruoris abuser 
Caterum peGus non fuit apertum , dum caufarum morbi 
indicia abdomen fufficienter monftrabac. - 


C BBSERVATIO CVL 5 

Dx, . D. GOTTLIEB BU DEI. E. 

De B 

Afrimate i 1 firtbosd intume[ceutid Pulmonu , S 
glandulá 'I bymi. 


[We 24. Augufti M. DCC VII. Virum quendam, Mer 
8 circiter 32. habitu corporis gracilioris, à primá infanti re- 
fpiratione difficili laborantem, & demum illa afthmatis fpecie; 
quam Orthopnoeeam vocant, denarum, prafentibus Nobiliffim 
- atque Excellentiffimis DDnn. D. Johanne Mens lbummio, 
D. ? 


X 


E bw NOR 


^ ^ 


4^ DeAjflbmate à faivebosa intume[cemia Pulpouum , c» glandula c. 251 


"——— — — ÁÓ!Á——À——— —— NÓa 


- D. Friederico Licffmanno, Compatribus, Fautoribus & Amicis 
- noftris honorauffimis, aperuimus; & fequentia, curiofo fpecta- 
culo , obfervavimus, nimirum ^ | penu 
--. p. Totum pulmonum parenchyma maximé intumefcens, 
- coftisque & membrane pleurz, ipfique quoad partem anterio. 
"rem  diaphragmati adnatum, adeó ut non nifi vi & fectione avelli 

-& (cparari potuerit. ! | Mom 
2. Ipfam veró illorum fubítantiam lividam & nigricantem 
ac feré corruptam , cum innumeris-hinc inde maculis & tuber- 
- eulis , materià vifcosà albicante & quafi purulentá plenis, & quo- 
- "ad ejus fuperiorem partem circa bronchia cartilagineam. 
(— 8$. Er cumprimis Glandulam , Thymum dictam , magnam 
. in molem excreram , maximeque induratam, fcirrhofam & quafi 
- cartilagineam , inftar ftrume vel potius fteatomatis, vafis. illis 
magnis adícendentibus, nimirüm vena cavzarterieque magna, 
eorumque ramis ad brachia & fcapulas euntibus, ipfique jugulo 
- firmiflimé adnatam , adeoque totam illam cavitatem thoracis 
fuperiorem occupantem, ur pro motu ac venrilatione pulmo- 
|. num nullum amplius fpatium fuppeteret. : 
|^ 4 Cor extraordinariz magnitudinis, fed flaccidum, ejusque 
ventriculos fanguine nigro vicido feculento repletum, inque 
| illius ventriculo dextro filamenta quedam fibrofa & carnea, fi- 
| guram vermis corrupti unius. fere ulnz reprafentantia ; in pe- 
ricardio veró magnam copiam, duas ad minimum libras feri, 
- limpidi coloris , & flavefcentis, inftar ichoris, mox in patina ftan 
nea in gelainam concrefcentis, | cb Ape 
|- 8. Ventriculum tenuem & flaccidum, minus rugofum, 
| inanem feré & pauco liquore putrilaginofo imbutum , interio- 
! rem ejus tunicam, quafi corruptam, lividam & ad tactum digi- 
| torum putridam. - SM ! m 
|- —— .€. Hepatis parenchyma magnz molis & coloris pallidi feu 
*| plumbei induratum, cum variis hinc inde- macülis lividis & tu- 
-|. berculis ad-magnitudinem nucis avellanz, aut quid his majus 
"| &quat; cumprimis in ejus parte convexa inferiori tubercula ali- 
| EF. : Ec. — Cet 


» 


L T 
v / 


2232 Obfirvatio CPIL d CPIIIL- OSA E 
acl E PARU EC ACRRHANNINR S Ricco e de | 
quot fcirrhofa, rotunda & quxdam fatis magna, in forma annu- : 
li ex gutture anferino incurva , pratereaque in veficulá felleà hu- 
morem craífum, vifcidum ; nigrum ac quafi. piceum. | | 
7. Lienem magnum ac lividi coloris. 
8. Mefenterium mulcis glandulis induratis & tuberculis, 


inaterià cartareà & calculosáà refertum. E 
9. Omentum ferme totum corruptum Senato me [ 
diàque feré parte jam confumtum. o 
OBSERVATIO CF II. | " 

Dn, D. GOÍ [ TLIEB BÜD.JEI. E 
Dentibus deii ier imuévon. Y , 


lecudinis, per diuturnum temporis fpatium dolores circa den- .- 
tes molares in fuperiori maxillà dextri lateris; illis quidem omni-. — 
bys integris & falvis , fatisque validis, patitur, variaque remedia. — 
ad odontalgiam aliàs probata , aliaque pro temperandá & de- .— 
mulcendá acrimoniá lympha ufurpat, fed absque ullolevamine: 
urgentibus hinc doloribus maximé ac tantüm non inftantibus. 
motibus convulfivis, preter fpem quinque novos dentes pauló | 
minores ézvymopéves feu juxta vel potiüs fupra dictos molares ex. — 
ilà ipsà gingivà erumpentes perfentifcit, ceffantibus dehinc do- t 
loribus. Verüm dentes illi éxrymópsvo; admodum molefti,afpe- — ; 
ritate fuáà internam mala cuticulam roderunt, tandemque Po 
annum circiter fücceffivé absque aliqua noabili enfatione ite. - 
rum exciderunt. ; 


OBSERTA TIO CV III 1 
Dx. D. GOTTLIEB BUDAEL —- 


Ruptura id à concu[J; lone. 


Te 3o. Januar. hujus anni vocatus ad infpectionem & (caia 
nem feming cujusdam ruftice , tribulo; ( Ceriianig Greíd — 


| pues E r 


y : 
ya / ^ 
bis ^ 
- " , * » Ur E 
/ x M 


| pe quadam nobiliffima de M. annorum L. rmaque v; Va- 4 
1 
i" 


MP k 
: Y 
» 


l2 : 4 N 
^ A " 
NEN * :J / 2, 1 3 
& : 1 


- 


E 


NE De Ruptura Lienis à cotcu[]one. - 245 


| | : E gus 
SS[ege| dicto) circa regionem hypochondrii finiftri à Ruftico 
. quodam percufla: & fummis perpeffis doloribus & lipothymiis, 
poft triginta circiter horas demortue. — Cadavere per Chirur- 
gum aperto , nullis feré ab extra in loco percuflo veftigiis alicu- 
jus lafionis vifis invenimus totam abdominis cavitatem fangui- 
- pe extravaíato, parcim fluido, partim congrumato, ad quinque 
vel fex menfuras, fcatentem 5 Lienem veró tam in extimá five 
- convexá, quàm in fimá five concavá parte, unà cum vafis fan- 
. guiferis arteriofis & venofis , majoribus & minoribus, aliquoties 
- disruptum ac feré conquaflatum , coftamque undecimam fpu- 
riam introrfum diffradiam. E contrario in corde, pulmonibus 
'& hepate, vafisque majoribus nullam plané fanguinem offendi- 
. mus, quippe qui omnis per disrupta vafa fplenica interiora ver- 
^fus derivatus fuerat. 
E BMÉSCHHEOPIUMI - 
quic disrupti lienis hiftoriz alia (übjungi meretur , que Anno 
LL. in vicina quadam Urbe accidit ; ubi cum d. 28. Julii 
- Maritus Uixoris finiftrum hypochondrium baculo fagino ter qua- 
; terye, absque magna tamen violentia, percu(fiffet ip(a quidem 
; nullo.de dolore aliove fyrmmptomate conquefta eft, fed infuper d: 
! 30. ejusd. menfis in publicum prodiit, vefperi autem ebria do- 
| mumzrevería , de doloribus ventris querelas movere coepit, atque 
| d. feq. noctu inter 10. & 11. horam mortua eft. Cujus cadaver 
|! d. 1. Aug. à Mecico loci luftratum, in brachiis & humeris magnas 
. lyefcentes maculas ac veficas, in pectore quoque, mamma fini 
|; ftra , epigaftrio , & utroque bypochondrio ecchymomata , abdo- 
| minis aurem aliquam inflationem , interne veró omnia vifcera 
| fana exhibuit, Liene excepto, qui non tantum flaccidus & quafi 
| putrilaginofus, nec non faruine infarctus cum. venarum & ar- 
| teriarut infigni dilaceratione , ab ipfo inventus referebatur , fed. 
^| etiam tam in fima, quàm gibba parte fiffuram cui craffior pol- 


du 


-| x imponi poterat , oftendebat, magna fimul fanguinis grumofi 
;|S9ewüté- abdorninis tavitatem: finiftram occupante, — Ubi 


. Quam. 


b 


- 


p to» y; ^ TA Pei 
224. Ovfervaiie CPI. 


yrITYTP . 


quamvis Medicus ille vulneris hujus lechaliratem verberibus ma- 
riti adícripferic, mihi tamen, & Exc. D. D. Johanni Mayr, Phyüi- 
co tum Auguft. nunc Archiatro Ele&orali Palatino , defuper ju-. 


dicium ferre d. r. Febr. An. 1707. rogatis, dubitare placuit, dum | - 


aperturas illas, ob profunditatem & amplitudinem, magnam- 
que fanguinis effufionem , cui nullà arte auxilium ferri potue- 


rit, pro abfolute letalibus quidem habendas effe ,à verberibus ta- 
ren mariti easdem fuiffe inductas , non verifimile efle, ftacui- 


mus; cum ex Actis inquifitoriis colligere daretur: 1. Defunctam 
. quarto ante obitum die, ex ebrietate ipfi conífueta, in labrum 
duabus anfis inftru&tum magno impetu cecidiffe, 2. fexto ante- 


quam moreretur die, itidem fuper trabem fuifle prolapfam, ^ 


z. verbera mariti moderata exfítitifle, 4. tercio ab ictibus mariti 


die in publicum absque ulla querela prodiiffe, s.(anguinem ex ' 
inordinato vivendi genere à ftatu naturali defle&tere, lienisque. 


"fubftantiz fenfim noxam inferre potuiffe , 6. circa certíe demum 


diei vefperam de doloribus vel corminibus querelas ab ipfa fuitfe 
auditas , 7. fuggillationes non tantum in hypochondrio finiftro; 


c——— Wem mmu 


"2 


fed precipue aliis etiam in partibus, quas baculus non attigerat, - 
comparuiffe. Licec autem non folum verbera, fed repetiti etiam — 


lapfus lieni, praefertim fi is ipfe non adeó bené prius fuerit con- 
ftitutus, vim aliquam inferre valuerint , infignes camen iftas fiffu- 
tas cum nondum contigifle, credibile eft, cum in quartum us-.- 
que diem, ob enormem hamorrhagiam, tam diu fupervivere - 
mulierem vix potuifle, tum ratio, cum exempla ( vid. D. Joh. - 
Bohnium in tr. de renunc. vuln. letal. pag. 280. & Ephemer. Nat. 


(Budifiá Lufat..Sup. Anno 170$.d. 28. Februar. 
Auguftam Find. ifa.) 


^r 


fa tertio dienovolapfu vel contufione marcidam jam lienis füb- | 
ftantiam crepature expofuerit ; ficque vitalis humoris effufio- . | 
nem concitaverit. | 


de 


ja. 


d 
a 


i 
Cur. dec. 3.ann. 2. obf: 23. & 70.) fuadeant. Ut ita fortaffe ebrio- 


EE 
A88 


Olfirvatio CIX. - 3M 


p » OBSERV ATIO CIX. 
Dx. D. D S ERA BERTHOLDI 
ED ) DEFHRENS. 
—— oelius cujusdam convulfrvi rarioris delineatio, 
Onfuluit me his diebus Confiliarius quidam Electoralis Pala- 
V adnus Düflfeldorpienfis in affectu fuo chronico , cujus non 
quotidie occurrentis delineationem, e&tiologiam ac curationem 
à me propofitam cumllluftri Societate communicandam duxi. 
.. -Extremorum ante aliquot annos in quadragenario incipi- 
ens laffitudo cum mufculorum imbecillitate, artuum ftupore, 
nodu imprimis gravante , quibus hac hyeme acceffit vertigo , 
circa novilunium imprimis ac plenilunium aflligens cum anxie- 
tate cordis ac mufculorum imitatione, ita ut fpiritus ac mafífa 
fanguinea in uno pun&o quafi concentrata egro interdum vi- 
deantur , fymptomatibus veró his ceffantibus fopor quispiam 
remaneat, hecinquam omnia nervofi generis affectum indicant, 
ac morbi cujusdam convulfivi, quem Deus avertat, gravioris - 
"preludia exiftunt. Spiritus proin animales hic nimis tenues ex- 
| iftere atque fimul elafticos, & praterea in continuitare fua defi- 
' eere, idque vitio fanguinis nimis alcalici ac fpiffi; lymphaque 
' fimul vifcof & acris, extra dubium eft; ut adeó, qui xgritudi- 
, nem ejusmodiabigere intendat, falia haec fanguinem ita conden- 
! fantia diluere ae corrigere, huncque ut fpiritus animales magis 
! fibi continuos, nec ira irritativos fuppeditet ; reftituere debeat, 
| quo in negotio fequenti mechodo procedendum arbitror. 
| — t. Ad primas vias elutriandas cum pulveris Cornachini fcru-- 
| pulo uno incipiet, quem mane in vehiculo calido fumat. 
|. 2. Pro fanguinis fpirituumque animalium motu ordinato in 
| artuum extremis reftaurando fingulo mane ad duas vel tres un- 
! cias fequentis decocti in leo fumar. — y. Lign. faffafr. ziij. radic. 
| Chine Zij. rad.pocon.vifci quercin. Bacc. Juniper. an. £j. pafful maj. 
| Sj-ftent in infufione cum vini tenuioris & aqua fontanz.an. 1t iij. 
in loco calido & vafe claufo, per horas 24, dein coquantur, fub 
| Obferv, Acad. N.C. Cent.1,.— Ff : finem 


— 


, 
j| 


i 
5 
ij 
:| 
f| 


- 


226 Olferuatio C13. a 


finem coctionis adde Flor. Lavendul.Salvia. an. p.j. Cinnam. acut, 


ziij. ebulliant iterum & colatura dulcoretur faccharo 8ij. Apo- 


b^ 


zema. Cum hoc vero tantum calefiat, ita ut vis medicamenti — 


primario in artubus fe exferat. | 

3. Sub hujus deco&i ufu femper horá ante prandium uta- 
tur Tin&ura fequente. x» Elixir. vit. Matthiol, 3B. Mixtur.fimpl, 
fin, camph. ziij. Mifc. Lor | 


4. Singulo meridie horà quartá vefpertinà pulvere: p. Ra- 
dic. valerianz, Fol. faponatiz an. 2B. Nuc. mofch. 5j. M. d. f. Pulvis. 


ad 3, cufpid. in Aq. poeonia. 


5. Circa alternam ternamve noctem cubitum iturus; pulve- - 


re; &. Laudani op. gr. r. Succini ppc. 9B. M. | 


6. Externe verticem nucham fpinam dorfi artusque in fle- 


xuris frequenter inungat cum fequenti: &. Spir.caftorei, lum- 


bricor. ana Zf3. Ol. ftillat. lavendul. falvie fuccini, ana ;ij. Mifc. - 


Venafectionem modo non haut ita pridem inítitutafuerit,ma- | 
jali hoc tempore neceffariam arbitror, & quidem in pede,irauct 


à principio generis nervofi fanguinis motus inordinatus ac inz- 
qualis magis coérceatur. : : 


Atque huic methodo quatuor feptimanis infiftendum arbi- 


£ror,ita ut medicamenta , que interim deficiant, fubin reiteran- — 
dafíint. Sinon tum remiferit egritudo, curam falivatoriam in- 
ftituac, que in affectibus convulfivis magno femper prafidio- 


eft, & à prefenrti Medico moderabitur. 


Poft hag meris confortantibus infiftendum quz inter ad- 


hibendum infufüm radicis Nifi, mane ad modum Thez forbilla- 


tam, ac cum hocfubin interpolatum. | Pomeridie veró infufüum 


Me PU ES 


P2 


Lapidis Malacenfis , ad cocblearia fingulis horis hauftum. | Salia.— 


volatilia non admittit fanguinis per venzfediionem emiffi flori-. 
dior,ac nimisalcalicaconftitutio. Ex qua ratione queque nec - 
thermas eidem ínaferim', acidulis veró vitriolatis ac martiatisy.— 
quales Spadane funt, fuo tempore utendum judico, atqueeolon- 
gius concinuandas , quo magis easdem ventriculus fett,ac fauz 
guinis fpirituumque diauhefin iisdem emendare in proclivi eft. — 

j De 


di 


Affcflus cujusdam comvulfrvi. varioris delineatio; 2&7 


k , 


Li 


De diata non eft, uc quippiam addam , cum prafens Medicus ean- 


. dem optimé prafcribet 5 circa animi affectus tamen in fpecie 


. monco,ut eger à fubitancarum alterationum quadam, ut fic 


: loquar, compreflione fibi bené caveat, cum nihil magis quam 


ejusmodi quicquam fpiritus animales afficiat. 

— : Atque hac methodo quoque poft equino&ium autumna- 
le procedendum arbitror, nifi quid novi aliam tunc rationem 
"poftulaverit Interea uc Dn. Eger commodiori utatur valetu- 
dine ex animo voveo.  Hildefii d. 4. April. Anni 1709. 


: "n OBSERFATIO CX -. 
|» .BEHRENS. : 


5 Ufu Radicis Nifi. 


— cores in i quidam ac Illuftriffimus Dominus jam ab 


zquinoctio autumnali fuperioris anni fanguinis atri fplenden- 
tisque per inferiora dejectione; phthifi ac quartana intermicrente 
- vaga in Hecticam degenerante decumbens ac ita emaciatus , ut 
jam ante menfem pro deplorato tum ab aditantibus tum ab alio 
celebri hujus loci Medico, quem me abfente eciam in confilium 


 adhibuerat, haberetur, ab eo tempore à mc infufo radicis Nifi, - 


Lapidis porcini Malacenfis aliisque pretiofis, pro circumftantia- 


| rfumratione accommodaris , confervabatur, ut Illuftriffimi Agna- — 
ti etiam quandam reconvalefcentiz fpem conciperent. Circa 


infufum quidem Radicis Nifi, quamvis primo intuitu mihi fcru- 


' -pulos moveret Obfervatio Illuftr. D. Prefidis noflri /Mifc. Ger- 
| man. Dec.2. Ann. 4. Obf. 2. Schol. 65 Menzelii Mifc. Dec. 2. nta. 


|. 0$. Obf. 39. in confticucionibus fcilicet calidis & ficcioribus, qualis 


etiam Domini hujus erat, febre infuper hectica comitata , radi- 
cem hanc minus convenire, negligere camen hoc cafu nolui, 
partim quod Illuftriffimus ZEger nullo amplius cibo uteretur, 


| partim quod emulfionibus amygdalatis radicis ufus interpolari 


potter. 
Ff2 


-:. Y RUPES eR 


E TP, t» M 


$598 Obfervatio CX. & sf o 


is 


PESFUSESRTHTRERUSPRIMES / $ 
poffet. Sub iniuum veró Martii fingultu cum calore majori ac. 
continuo, ex pulfü celeriori & faciei rubore fe imprimis manife- 3 
ftante corripi coepit, quem delirium comitabatur;ut nil nifi iti- 
nera aliaque non cohzrentia rauco fermone & inter continuos 
die no&uque fingultus referret, & fputa quoque purulenta reti-.— - 

| 


nerec, cumque à me etiam pro conclamato res haberetur ; donec 
demum poft fex circiter dies circa meridiem fingultus remitte- — ^ 
ret; pulfus equalior redderetur, melius dormiret, cum adftanti- — : 
bus rectius loqueretur , & phantafiam fuam quodammodo agno- 
Íceret. | 
Singultum illum prima fronte ab ufu radicis iftius indu-  . 
&um fufpicabar, utpote quam citati Autores in temperamentis ' 
calidioribus fanguinem nimia fua acredineincendere notaflent, . 
queque acredo proin ventriculum hic quoque affeciffet, qua- - 
propter eciam ufum iftius radicis fepofui. Innocuam veró rur- . 
fus apud me radicem reddebat vomitus abfentia, qui omninó, 
fiquidem fingultus hic à fubftantia ventriculi dicto modo affe... 

&a, ortum traxiffet, adeffe debuiffec uc & delirii prefentia, quod 
etiam ab ufu radicis nulla ratione deduci poterat. Reftabat proin: 
diaphragma , quod à precordiis corruptis jam velut inflamma. 
torié affici, ac in convulfivum quendam motum, juxta mentem | 
Francifci Sylvii prax. p. 216. Thome Wllifii lib. de morb. con- .— 
cvulf Op. p. o1. & recentiffime Andree Petermanni manudutl. ad. 
prax. p. 153. adigi videbatur , haut fecus ac Hepatis eique inflam- — 
mationes fingultum per confenfum inducunt.  Conjecture huic. — 
favebat delirium , quod inflammatorios diaphragmatis affectus — 
€omitari folet. : E 


Quacunque demum caufà finzultus fübfueric , Illuftriffimus. | 


i 


4Egér absque eodem per quatuor fere dies decumbebat , cum... 
pulfu, ut didum, meliore, delirioque remittente, donec demum |. 


Do 2 M ME Dhfirodhia CX ; : 229 


(oryài ots 


alias in a Aifcellonci Societatis noftre. exemplis à à me confirma- 
tam, quoque certiorem recdidic. 
Inter medicamenta autem fingultui oppofita, egregie eun- 
I dem- compefcebant Infufum Lapidis Porcini malacenfis , nec non 
pons Bezoarticus. 
dein fo Noribergam d. 16. Mart, 
44. 1708. mifa-) 


" OBSERF ATIO CXI 
"CD. JOH. MELCHIORIS VERDRIES. 


ro ee bypocbondriaco & purgatione difficiliori. 


[^ Uo cumprimis reperiri, qua purgantium vim retundant, 
'vifcofa fc. atque acida, nemo facile, qui medicamentorum — 
virtutes per obfervationes & experimenta explorare didicit; igno- 
rat, cumque talia in corpore quoque humano fubinde deam | 
tur, non fane mirum, fi affumta purgantia fegnius aliquando 
| partes fuas exequantur, immo omni virtute exuantur, infractis 
.à viftido & acido p. n. particularum acuminibus. Veriffime 
|, Pecblinus à xuoésoros, de Purgant. Facult. Cap: 1. p, m. 34. 
| »Cum ventris , inquit , alvei ubique humidi fint, mucofisque illa- 
"ybatur fontibus hauftum medicamen, quis dubitet; vitium fa- 
| sciente pituita , fuccoque exaftuante in ventriculum & inteftina 
»acido , etiam fic corporis noftri mucilagine, ceu Pfyllii vifzo, 
| »involutum iri purgantia, acidique contrario acumine ipfam fic 
| | sperituram acrimoniam adcó purgationineceffariam. loprimis 
| veró hoc obfervamus in hypochondriacis, quorum prime viz, 
| nti Medici loqui amant, ejüsmodi acido- vifcofis inquinamentis 
| referta funt, quosque hincfordiffima ferre purgantia non fine ftu- 
| pore videmus , exemplo effe poterit fequens, oblatus haud ita 
"pridem mihi cafus: — T 
4|. Fzminz quinquaginta circiter annorum ,  temperamenti 
"| eholerico- melancholici , habitus gracilioris fcorbutici, tormina 
1 "e dolores fub finiftro hypochondrio, jam ab aliquot annis 
E we - ; Ff 3 | inole- 


Ime: 
ET Yum 
- 


t 


230 Obfervstio CX. d^ 


ASRENOREDTFIN UM TII Ep 


1nolefti effe folebant , quosilla, à Medicinz auxiliis abhorrens pet- 
ferebat, Cum veró.deinde mire augerentur acque ingraveíce- - 
rent, ita quidem ; ut, qui antea fubinde remitterent atque fere : 
infenfibiles effent , jam crudcliffimis pun&ionibus copüinuatis 
partem tantum non perterebrare atque dilacerare viderentur,illa | 
noctesque diesque manibus dolenti parti impoficis, antrorfum 
inclinata fedens continuis gemitibus atque fufpiriis aures aftan- . 
tium implebat dolorumque crudceli(fimorum tandem pertzía - 
opem meam implorabat. Ego primum € fixo continuo atque 
perterebrance dolore abfceffum metuebam, verum cum poftea | 
varias ,que circumftabant , conditionescuratius paulo expende- - 
rem , haud difficulter colligebam, effe hunc affectum aliud ni- 
hil quam dolorem hypochondriacum fatis exquifitum , à muco. 
viícidiori acido five blenna cenaciori pontica , uti loquuntur, fla- — 
tulenta, coli inteftini cellulis in ea parte , ubi illud anguftatum & | 


Dolor irterea facculo emolliente reprefíIus poft hebdomadum ali- - 


or -x 


(C Dr dire Byochdriana d paogatone difoilor, — agi 


COMER | Mtn pis 
fumebat , hiàc vinum paffulatum laxativum propinabam, quo 
ipfo, preparata jam aliquo modo , materia, id efficicbam , quod 
antea fortiffimis purgantibus fruílra tentaveram, «gra fingulis: 
diebus ter vel quater materiam excernebat picis inftar vifcidam , 
nigricantem à martialibus fc. cum abforb. affumtis; dolores veró 
propter materie hujus inteftinis firmiter adherefcentis commos - 
tionem & hinc maximam inteftinorum irritationem ita auge- 
- bantur£, ut «gra debilitata eosdem vix amplius tolerare poflet, 
- accedente fimul calore quodam p.n. Igitur fatis hac vice pur- 
gatum, ratus, mixturam exhibebam confortantem antispasmo- 
dico anodynam , de qua vix cochlearia aliquot acceperat, cum 
dolores remitterent , omnia pacata fierent, & «gra paulo poft 
reítitueretur , quamvis fubinde adhuc quosdam fed leviffimos 
experiatur infültus, quos tamen continuatum medicaminum 
ufum expugnaturum nullum dubium eft. ^ — l 
—. €Giefia Haff- Auguftam Find. d. 3. Apr» 
0 cudnuo 1708. mias). 


EN  UDXERPAYIOU EXIT 0s 
— Dx. D. GüNTHERI CHRISTOPHORI 
Asc. SCHELHAMERI. 

[onde Tcv 9v in /HMorbDis exemplum. 

| X 7Irgo «tate, indole, virtutibus florentiffima, vix annum no- 
Jl. E & decimum ingreflà , nullo in dizta previo vel errore, 
| vel peccato, calore preter natura ordinem majore , vel porius 
| €bullitione fanguinis fübinde corripi coepit, nulla tamen certa vel 
| die vel hora, primum rarius, hyeme adhuc durante; poft men- 
| fes yeró aliquot frequentius: nulla tamen alia moieftia ; quam 
| qued leviter caput doleret: Pulfus erat frequentior & citatior , 
mon tamen ultra modum, nec magnus fcil. nec vehemens, fri- 
| goris aut rigoris ne minimus quidem przcedebat fenfus , nec ali- 
.|'ud pravitatis fignum confpiciebatur. | Incommiodi etiam nihil 
' admodum inde fenticbat, etiam prafenre malo, uide funttiopi- 
D disc Nn : us 


| 


Bliss [ee 


2332 sc TObfervatio CXII | n 


bus confuetis fuperfedere effec necefficas, aut in. lectum fe con-- 
ferre , auc quiefcere : nec cibi potusve appetitus minuebatur, 
quin increfcebat potius, ut vel medio in prandio. prehenía, nihil 
ceífarec vefci. . Urinz nulla apparebat admodum mutatio, nec 
corporis imminutum decus, nec floridus faciei color corrumpe- 
batur, íed cetera omnia re&é valebat. — Quid multis? fana ac ve- 
gera omnibus judicabatur. |Ecjam annus propemodum imple-. 
cus erat, cum fenfim frequentius repecerec paroxyímus , & fere 
ad hecticam fpectare videretur. Itaque molefta paulum coepit 
efle affe&tio, ut de pedum in greffu debilirate; ac gravitate qua- 
dam conquereretur. Meníes interim nunquam fubftiterant,ne . 
quis ex obftructione eorum hoc, ut folet, contigi(le exiftimet. : 
Ec cum fermé quotidie repeteret malum per horas duas; tres, 
quatuor , medicamentis idoneis itum eft obviam: quibus ita ob. 
fecundabat morbus , ut penitus fractus & victus exiftimareturs | 
illa etiam ad numeros (altare (quo exercitio apprime fe folebat - 
oblectare, )auderec, nec male inde haberedicerec. — Poftero ve- 
ró die circa vefperam , cum pulcherrimé ftare videretur , preter | 
omnium expectationem ram gravi lipothymia fubitó correpta | 
- eft, ut ex manibus viri atque mulieris, qui in letum eam depor- | 
care ftudebant, conciderec, pondere corporis in cantum ducto, | 
ut attolli ac fuftineri nullo modo poffet. Tandem, cum ad fe. 
rediret, íe maximam cordis anxietatem percepiffe , fenfiffe camen, 
fe accolli, horrendo inde terrore & perturbatione animi affectam, 
narraret. Inde redire & colligere fe penitus diu non poterat. — 
Ea no&te dormivit parum , calebat enim intus, etfi pulfü 
non admodum commoto.  EratisdiesNovembris o1. . — 
Vigefimo fecundo adeó debilis erat, ut furgens, non diu poft 
lecum repetere cogeretur, ita tanquam de ccelo fulmine tacta; 
omnes amiferat vires, roburque natura, alioqui infigne, fractum 
erat. Pulfus interim fortis, fed non admodumtrequens: ceterum 
nec calor nimius,fed naturalis, nec anxietas aderant, 1. 
D. 25.in eadem debilitate perítitic, vefperi manifefta febris; | 
cum calore nullo camen horrore praecedente. Poft Ex ee 
j | ormit- | 


| 


Tou Seiovin 7Morbis exemplum. | 253 


| OSBETDERRAM ipia s PCIE Tic 
dormivit, mane pulfus paulo frequentior, fed nullus febrilis 
calor. S 1 Marcas / j " - : 
— - D.24.eadem morbi ratio ; febris hora 7. acceffit vefpertina : 
. remifit 10. cum levis erumperet fudor , quo levata eft, erumpen- — 
tibus puftulis, fic fatis magna copia. Dormivit quantum erat 
24ads. — ! VENERE: f | 
- ^ JD.2;.mane pulchré videbatur valere, utens antifebrili ef- 
fentia volatili. Circa vefperam pulfus debilior, noctu tamen 
»optimé dormivit. | | 3 
- . D. 26. nullum acceffionis febrilis indicium , fed pulfus dc- 
EU agen : 
D.27. Optime videbatur habere , & fpem faciebat noGis 
-t2c,Íed aliter evenit, Cum enim circa ro. fe compofuiffec ad 
fomnum, quod fubinde etiam per aliquot dies evenerat, canta 
fubito orta eft virium imbecillitas atque dejectio, ut pene fenfus 
. deficerent, & nubecula ante oculos videretur verfari , refpiratio 
| frequens, celeris; & anxia, pallor & erumpens frigidus fudor: id 
| per horam durabat, fruftra adhibitis cordialibus internis, aquis 


. apoplccticis, fpiritu volatili oleofo , balfamo apoplectico, donec 
' tandem aceto rofaceo , rutaceo, cum aqua Anhaltina, Damafce- 
; na, carbunculi & aliis mixto reficeretur. Nox reliqua terroribus, 
- anxietatibus, celeri refpiraione , & quafi lipothymiis imperfe&ts, 
| ubi nunquam fenfus autc loquela amittebantur, plena: jamque 
, maxima fpirituum imbecillitas & oppreflio omnem Medicorum . 
, Curam ad fe trahebat. — Itaque. pulveres. cordiales , cephalici, 
' aqua cordiales ac fpiritus: cinamomi, fl. cilie , Lil. convallium, 
C. C. citrata , Meli(Ta, &c. externé veró acetum rofaceum , caryo- 
phyllatum , rutaceum , Efl. Lavendule , anthos, aqua Napha ad 
1 


- 
j-R 


| odoratum- prafcribebantur, qua infigniter juvabant, fed non 
| tollebatur malum. | 


| D. 28. vefperi, cum fatis bené valere videretur , cliftere al- 
- vus eluta , fummo cum levamine, ut ea nocte optime dormirct: 
| fed altero mane de dolore in pe&tore conqueri coepit, & tuflire: 
4|. Olférv. Acad. N. C. Cent. I. Gg addi- 


H. 
* m. 


| 
|| 
L| 
| 
ü 
i . 
e Y . 


MAG Olfervatio CXII. — 


addita hinc aque cordiali pectoralis carulea,egregia, materper- - 


larum ,corall. alb. fir. papav. Jia Cb odxae 
D. 29. hzc: quz fequebatur infomnis nox, propter cuffim, 
füummuraque in pe&tore dolorem , multa fpumea cuffi rejiciebat. 


Y 
D. 


Flatus , qui ante clifterem fürfüm ructuum forma afcenderant, - 


per guttur inferius prodiban.  Theam herbam, cui Badian ad- — 


n» 


dita erat, bibebat quotidié, fummo cum levamine : eam tunc | 
diffuafu nonnullorum omittebat , redibat tamen paroxyímus . 


rs 


P. 


cum mane,tum vefperi, cum furrexiffec , alvum deponendi gra- 


tia, egrediebatur , isqueadmodum vehemens: uti quidem folebat, - 
quoties lecto: quod fpirituum fummam debilitatem prodebat. 


Nox fequebarur feré infomnis, ut vix bihorium dormiret. 


1d 


Quum imbecillitaces illam affligebant;, pallebat facies; ocu- 1 


fi fplendorem amitcebant, refpiratio erat brevis & fumme anxia, — 
fed motus, fenfus , loquela & intellectus integra eranc, nulla ade- — 
rat convulfio, nullum hyfterice patlionis indicium, fed mera fpi- | 


.fituum oppreílio &labor. Poft paroxyfmum pulfus magis ma- 
gisque debilis deprehendebatur, & fractz naturz vires, | 


D. zo. verfus meridiem , cum lectus fterneretur , füurgebat. 
- facile, feque regebat, fed ineum regreíffa, corripiebatur. —Arcef- | 


fitus anims Medicus, poftquam comeditlet fatis bené, quod quo- 


j 


^ 


tidie faciebat, appetitu integro, facro viatico eam pomeridiana 
fecunda inftruebac, quod fe erigens ipfa; eoin lecto fedens, capie- 
bat, Nunquam magis valere vifa, & bene habere,loquebatur | 


nobiscum , jocabatur , & jam omnis dolor pedtoris & capiis,om- 
tisque debilitas ipfi videbatur abefIe , ucilla füblata effe, laca nuns. 


u 
y 


yr 


ciaret, & fpem reconvalefcentiz ipfa conciperet, cum hora quin- 


ta vefpertina repente in pede finiftro dolor oriretur, & mox pa-.. | 
roxysmus rediret, ea refpirationis difficultate , ut diferte diceret, | 
diutius fe id fuftinere nonpoffe. Interim manus & brachia vita -. | 
lis calor reliquerat, ut linteis & culcitris eum reftituere ftuderent. | 


adftantes, quz cum & pedibus admovere vellent, illa calere, & 
non indigere iis dicebac, paulo veró momento poft, refpiratione. 


jàm magis magisque difficili; & facie Hippocratica, oculorum 
que | 


Pd 


BE —— "Tév Seloy in Morbis exempluss. e 7. 


EEDCMUNDUNIS NETT C 


que caligine apparente , videns fentiensque omnia , cum paroxys- 
 musnon ultra hore quadrantem duraflet, beadffima morte ani- 
maim DEO reddidit. rina femper fedimentum oftendebac 
bonum: Hac die citrina & nonnihil pallidior erat : nullum letha- 
lefignum przceflerat: corpus nullo modo confumtum ,robufta |. 
. erat & valens, paulo ante mortem extuffiens , fputum longe pro- 
- ficiebat, feque regebat in ipfo paroxyfino. Nemo eam mori- 
- turam credebat; prater parentes, qui cum forore ante annum, 
* eam morituram , fomno divino, eodem ,una cum ancilla, qua 
. "ipfi ferviebat, eadem nocte, cademque noctis hora commone- 
facti; id diu ante pradixerant. | : | 
| Hunc morbum incognitum, & divinitus immiffum, nee 
. ex natura legibus fuifle; plane patere arbitror. 
- (Külonio Auguftam Vind. d.14. Maji : 
| (o. duno1708. allata.) 


B (OBSERPATIO CXIIE.. Ha 
| Dv. D. REINHOLDI W AGNERI. 


€ 

ios ex H edo IEslandico Hermapbrodito. 

| € yErmaphroditos dari , utut rarius appareant; in omni anima- 
l Hus genere negandum non eft : Illorum enim exiftentiam 
| tam in vegetabili quàm animali Regno probant tot Veterum & 
| Recentiorum obfervationes. Verum enim vero dari Herma- 
| phroditos perfectos, utriusque fexus munus abfolventes, olim 
| :Androgynos vocatos , quales tradidit Plinius Lib. 7. cap. 2. 65 3. 
| negante Ziriffofele 4. G. A. 4. vel ipa negabit avtopíia anatomi-- 
|a Que enim ex Diodori Siculi Lib. 33. Pbotius in Bibliotheca 
«. de Androganis prolixe tradidit, legi quidem merentur, fed proli- 
| xiora funt, quam ut hic afferri poflint. — Que quoque Forfu- 
- nius Affaitetus , Theologus quidam Italus, de conceptu Herma- 
| phroditico Androgyneo refert, res videtur efle difficilis, que & 
|| eredi & probari fatis queat : Fatente Excell. D. D. Phil. / 4c. Sachs 
-| An Schol. /M. IV. C. Dec. 1, 4n. 2, Obfercvat. CIL. ; 
BE. | Gg 2 Si 


236 Obfervatio CXIIL- 


Si propriam hic citare fas fit experientiam Anno 1707. d. 14. 


Jan. grariá Illuftris Herois ac Dn. de Moth. ut & Pl.Reverendi Pra-- j 


JE 
^md SR c 


pofici Dn. C. Wormii, cultro anatomico fübjeci Hoedum ex Is- 


landia curiofiratis caufa , huc transmiffum Hermaphroditum. 


Externa quidem fpecie in hoc monftro utrumque puden- 


dum aliquo pacto extare vifum fuit, aft reipfa utrumque imper- 
fe&um, nulliusque ufus ad generationis functionem deprehendi. 


Cornutus erat, & fe maículum oftentabat: cum veró deficiente 


pene , nec tefticuli propenderent, fed füb papillis infignibus ube- 
rum in hypogaftrio latitarent, foemellam efle dixiffes, praeprimis — 


cum vagina prope orificium ani fitus idem füaderec ; füpra 
fphincterem enim ani rima oblonga pudendum muliebre exa&té 


emulans labiis fepra perinzi locum occupabat; & ad urethram; 


denique ad veficam tendebat, cui adjacebat corpus glandulo- 
fum inftar clitoridis , uc ex additá hic Fipur4 lif. a. b. c. patet. 


Aft remotis integumentis nil quicquam foeminini intus ap-- 
parui. Nam corpus glandulofum, lit. a. depictum, clitoridem . 


referens indicium dabat penis monftrofi in orbem lincáà fpirali 
convoluti,non perforati & in tantasanguftias redacti. — Tefticu- 
li lit. d. aderant mafculi infolite magnitudinis ad farcocelen ac- 


cedentes , quorum vafa preparantia (lit. e.) ftagnante fanguine 


erant turgida, epididymis quoque in utroque tefticulo lit.f erat.— 
- fanguinolenta, & ex uno continuato ductu ferpentino grefIu vas | 
rie inflexo ad vafa deferentia, que tota erant cartilaginea , abibat; | 


ut ex figurá lit. g. liquet. 


- Vafis deferentibus adherebant veficulae feminales ob ftagna- 
tionem feminis in unum receptaculum five hydatidem efforma- | 


tz &notata lic. h. | 


Vefica lic. i. erat admodum exigua & urina vacua, quam | | 


cum fecundum longitudinem ad extremitatem urethrz, que 


vavulà erat obducta, difcidi, notatu dignum occurrit, quod 


prater ureteres lit. k. arterias quoque ab ipfa aorta, ubi in ra- 


mos Iliacos divifa eft, infundum vefice varié difperfas,neque in | 
hoc hedo annuo in ligamenta degenerantes invenerim, fed & — 
| | : quod : 


— - 


| 
i 
[ 
L 
i 
E 
[. 
L 
[| 
i 
| 
i 
[. 
1 
i 
ü 
|] 
[ 
| 
|. 
[. 
| 
|. 
[. 
| 
i 


wie onem 


Av 


UA mm na rm qum eT TI YU DETCUTUTAMAMUNITTAT UWUSIPPAIUNMNNE DURS UETI Y pHPUUUnrt) WRY AAPYCETTT USt UND NUM NURUULY p Cea TETUR: 


M i 


, 
MP de T nt EN OR go 


m b 
/ NT , 


Y ik iege NM ; i 
poss Reise HEo0 idiaei drem eASSRDMRN ib ierB a en. 


1 
PEDE 


Viele] ipid ueteri 


! 


em poferemus 


Art 
n UU. 
gfusyotzto extra. advyeokurm. 
ILETJLS. 


Qf. CXXXV. 
2 eec ; 
nz Las24 


duE- vec ^ 7A 


79 


A Qffes 
affum. pron 
t 


Be 


xt T 


- De] Hado Vshandico Hermapbrodite; : 235 


emt NEA TA  —cteieneace MITES 


quod aliz vena hypogaftrice ad revehendum fanguinem utrin- 
que effent notabiles , quorum vaforum arterioforum & venafo- 
rum ramum unicum lit.l. m. exhibet. | 

Hac pauca anatome in hoc Hermaphrodito detexit, utut 


GEOOTpEROSOAED) 


. Hermaphroditus proprié Mercurii & Veneris filius; de quo fic 


Aufonius : | | | 
— . . -ZHercurio genitore faíus ,genetrice Cytbera, 
JVominis uf mixti fic corpori Flermaphrodiius, 
Concreíus fexu;fed non perfecius utroque. 
L Ufus Phyficus: Androgynos, quos peffimos homines P/a- 
fo vocat , veré non dari, quicquid de iis fabulecur Plinius. —— 
2. Medicus: (2) Hermaphroditos dari quandoque ex utro- 


- que imporentes, five mafculinum five fequiorem fexum refpi- - 
. cias. (b) Urethram prope fcrotum apertam, in puero ex gra- 
. viori lapíu quondam in Xenodochio Majori Regiomontano ani- 
| madverti, qualis apertura propter urine illac continue affluen- 
| tis. acrimoniam callo undique obducta fanari nequiit ; quz ab 
- aliis quoque notata i? Epbem. V. C. icem à Stalpartio won ber 
| Biel Cent. I. Obfercvat. LXXXV I. Cent. 11. Obfervv. X X.XLX. 


cA 


4 
* 


M 
: 


brote Figurz Explicatio 
| — -— Hodilslandici Hermaphroditi. 
j 


: 


a. Penis [piralis monftrofus, — ££ Epididymides. 
b. Rima labiis fepta; frve aper-  g.g. Vafa deferentia. 


| fura ad uretbram, frve ve- bh. Feficule feminales. 


| ficam urinariam tendens. i. "efica urinaria , ejusque 
|€. Inteflinum reum. k. k. Ulreteres. 

d.d. 7 efliculi , eorumque Ol Arteria. 

€ ec. afa preparantia. — m, Jena bypogaftrica. 


(ANoriberga Auguflam Vind. M, 


ps 4Majo 1708. milfa-) 


pet i | Grs OBSER- 


238 "Obfirvatio CXIP.— 7 | "ON m 


 OBSERÉA TII | 
Dx. D. JOHANNISGEORGII 
c OHOYERL | : ; 
! De E 
H emopty[i graviditatis infido figno. 


[b ptyalismo gravidiratis figno Dec. 3. ann. 3. Ephemerid. — 
J Germ. Obferv. L. plura di&a. Eundem ptyalismum cum | 
naufeà in Conjuge meá ante biennium, cum gravida effec, per / 
femeftre fpacium moleftiffimum , variis remediiseo nominefine — 
fucceffu fermé adhibitis, notavi , que tandem puellam fanam & 


bellam in hanc lucem edebat. — Fidis itaque & bonisgravidita- 


Y 


tis fignis pryalismum accenfendum: Sicut é contrario inhdum & — — 
malum fignum graviditatis effe puto Hemoptyfin. Solet qui- — 
dem fzpius in honeftis virginibus etiam ab obítructione men- — | 
fium hemoptyfis notari, citra graviditatis fufpicionem: Enum 
veró in nuptis fufpicione gravidicatis eam non carere,íequentia — 
poffunt evincere. —Foemina junior poftquam in nuptiis tripu- 
diaffec, domum reverfa magnam fànguinis floridi copiam per. — 
fcreatum cum tufli (ine. doloris feníu vicibus iteratis exípuebac..— — 
In confilium vocatus phlebotomiam fuadebam, praeprimis cum. 
menfium fluxum proximé defeciffe audirem. — Hinc veró hz- 
moptyfi non perfedté ceffante alia remedia fperato ctandemceum — 
fucceffu in ufum vocabantur. Ipía veró egrota aliquandiu poft. 
ingenué graviditatem fatebatur , quam dudum fufpicabar. Ap- — 
proximante partu moras uteri folvebat puellus debilis valde & 
macilentus , qui facro baptismatis a&u vix abfoluto animulam 
Creatori fuo reddebat. — Huic foeminz alrera vicegravidata ea- ^ — 
dem phoenomena eveniebant, quz tandem poftquam phüfieo 
affe&u aliquandiu afflidta, miferam hanc vitam cum meliori & — 
peara mutavit. | ! . AEN 


* 


ed 
* 


n 
- 


OBS ER- ^ 


j 
UE 
| 
2d 
| 

I 


à 


 Olfrout CXE. dC CXFL 239 


Mies - m man m mo n tr 


OBSERVATIO C XF. 


- Dx. D. JOHANNIS GEORGII 
HOYERL. - 


De / 
Fluxu menfiruo in F'etula, 


Oemina fana & robufta feptuagefimo fexto etatis anno men- 
ftruum fanguinis floridi fluxum , quem hactenus plures per 
annos non viderat, ftato cempore & ordine egregia cum eupho- 
ria quinquies experiebatur. Eodem veró anno circa tempus 
. confuetum fanguinis hunc fluxum cum dyafphoria ceífàntem 
 norabat, fubfequentibus anxietatibus, borborygmis &c. brevi 
poft celerius opinione fyncope moriebatur. Poft mortem de- 
nique filia ejusdem rarum hunc cafum mihi referebac , & an rc- 
' medio quodam vetula fortafle füccurrere potuiflem anxie qua- - 
rebat. Cui ego, potuiffe rum vena'fectione, ex mente Celfi Lib, 
.. 9.cap. X. tum aliis medicamentis curari , cum refponderem, cor- 
; filium, matre fic volente, neglectum acerbiffiene dolebat. 


» OBSERFV ATIO CXV I. 
Ds. D. JOHANNIS GEORGII 
HOYERI, 


- Curatíone deli à ) da 65 Erucis per vomitum 
65 urinam excr etis. 


| Olator Coenobii Cellenfis in vicitio Eisfeldenfi diftri&tu , di- 
BE . donis Ele&toris Moguntini ,fiti;, Matthaeus Goltmann, juve- 
| nis 26. annos natus, poftquam ir! convivio genethliaco porcum 
| amaricantem à puellá quadam loco cerevifiz oblatum abforbue- 
rat, inde dictum fa&um male habens dyfareftefi vexabatur & 
| cardialgia. Scquentibus diebus appetitus folidorum prorfus de- 
| ficiebat, urgente fiti & calore cfferato: Somnus inquietus & in- 
| ferruptus erat y fingulari mentis ftupiditate & delirio fingulis m 
| us 


| 


LY Obferuatio CXII. 


€ SUPERBO SUR 


bus apprimé circa horam quintam vefpertinam accedente,adeó, | 
ut nec adítantes quidem dignofcere poffet , neque quid agen-. 
dum vel omiccendum fibi, fcire. Qualis raencs ftupidicas & 

delirium à quinta vefpertina usque ad cempus matutinum per- 

durabat , unde per cotam noctem fomnum non videbat. Ter-- 
tio demum die in confilium vocatus , mixcuram bezoardicam 
preícribebam, à cujus ufu pofthabito fudore paulo melius ha- .. 
bere videbatur. Die fubfequente pro Cardialgia curanda éme- 
to catarcticum propinabam,à quo quatuor vomitus fufcicad, ^. 
quibus non folàm maxima faburrz bilio(z copia, fed etiam duo . | 
vivivermes, erucis majoribus haud abíimiles glauci coloris (gtá2 .. | 
liche GiBütme voieSRaupen) excurbabantur. | Ceffante candem vo- 
mendi conatu nove circa vias urinarias moleltiz fenciebantur, 
ac brevi poft vermiseruca fimilimus rubicundi coloris una cum 
urina non fine maximo doloris fenfu eliminabatur. Hinc conti- | 
nuato Bezoardicorum, cephalicorum ac ftomachicorum ufü, | 
venzíectione cephalicz facta ac purgante medicamento iterato, | 
.non negle&o fuffitu crebriori € pulvere fumali optimo offici- | 
nali , addita pre primis adianthi aurei ( quod hic loci in quibusvis f 
morbis à veneficio maximi folet aftimari ) quantitate, defpera- 3 
tus hic egrotus tandem perfecte convalefcebart. - | | 


OBSERVATIO CXFII 
Dx. D. JOHANNIS GEORGII 
HOYERI. 
De 


Rore melleo , erucas producente. 


'&. FEllei roris morborum epidemicorum caufz in differcatione 9 
zpiftolica ad Illuftrem & Magnificum Dn. Prafidem Socie-| 

tatis Nac. Cur. Dn. Dr. Schróckium data & An. 1700. typis ex-|d 
cuíla, mentionem feci. Similem pene rorem erucas producen-| 
tem in Dec. TII. Ephemerid. Germ. Ann.IX. & X. p. 172. notavi 
Qualis cum currente hoc anno in fcenam denuo prodierit, nolo? 
quoque cramben bis coctam in medium afferre, quin veró po- 
dc tius 


LEE De rore melleo, erucas producente. — t mdp 


—— —ÓÁ 


tius opere pretium puto accuratius p 


aulo rimari,an roris mellei 
— vifcida fcu glutinofa fubftantia feu materia per fe, an veró femi- 
. pium vel ovulum vel animalculum quoddam in dictorore con- 
tentum erucarum caufa exiftat? | E 
- - Quamvis autem plures celeberrimi Scriptores pro feminio 
- militent, vix tamen à mente mea impetrare potui , ut iis abfolu- 
-te fidem habeat. | Loevwenhóckii namque & aliorum fententiam 
/ Squod attinet, qui incredibilem minimorum animalculorum eo- 
- rundemque ovulorum copiam in rore oftendere laborant, eam 
fane huc proríus non quadrare vel exinde manifeftum , quoniam 
- hoc anno & ab hoc rore nufpiam plures, fed unicam vermicu- 
.lam generatam invenire potuerim. Scilicet hortos meos, quos 
ab erucarum nidis & omni infectorum feminio fedulo repurgari 
curaveram, frequentans , circa medium Aprilis (quo quidem 
' tempore gelu prorfus infuetum notabatur , adeó ut vinitores 
. fuetislaboribus fungi vix poflent & vites glaciatas quafi depre- 
. henderent ) materia quzdam aquofa, inftar gucte pellucida, glu- . 
tinofa, vifcida, fubdulcis in tenoris pyrorum , ceraforum ac pru. 
norum foliis & floribus inde crifpatis ; ut gelata quafi omina- 
rer, vifenda. Nullius hic ovuli , nullius feminii veftigium nec 
- à linceis quidem oculis difcerni poterat. Interim poft pauco- 
rum dierum fpacium guttula dicta mirà metamorphofi in uni- 
! eum vermem albicantem, aliquandiu poft vermis in erucam vi- 
|'ridefcentem transmutatus. Stante igitur fententia citata, cui 
| ufui incredibilis animalculorum vel ovulorum copia, unicá eru- 
| €a faltim exclusà? DEUS & Natura nibilfruflrra, — Pari ratione in 
| fylvà meà milliare germanicum abhinc diftante sum Gicffentbal 
| dicta, inexcelfis quercubus aliisque arboribus eandem erucarum 
| fpeciem ejusdem numeri & coloris viridis notavi , quod ctiam alii 
| plures non folüm in univerfo territorio Molhufino, fed & in vi- 
' cino diftri&tu Eisfeldenfi & alibi locorum obfervarunt.  Regerat 
| alius, potuiffe forfan ope microfcopii accuratioris in guttula cita- 
ta unicum ovulum fu vermiculam difcerni? Refpondeo , eruca- 
rum feminium adcó fubtile non efle; fed ovula folà oculorum 
— Obferv, Acad. N. C. Cent. I. Han. acie 


2412 * Obfiyoatio CXPIIL 1. 


acie iri hiidis fuis, ut vulgo notum, fine dicto (topi fatis vx 
dignofii poffe. Neque ego diffiteri poffum, me microfcopios | 3 
rum ufum in plurimis rebus, falvà tamen celeberrimorum Scri- 
ptorum autoritate, valde fufpectum habere. Ut enim alia filen- 
tii peplo involvam , Dominus Doctor Himfelius ,inventionum 
mechanicarum fedulus cultor & maximus microfcopiorum ad- — 
mirator , Hala Saxoniae , ubi tunc temporis commorabatur, mi- | 
hi fan&e affeverabat, fe ope microfcopii tartarum emeticum 
tam cryftallifatum quam fubtiliffime pulverifatum: examinaffc & : 
invenifle, eum particulis dupliciter hamatis conftare, — E. 
Át ego fa pius tartarum emeticum microfcopiorum Haf- 

nic, Hamburgi & Hale Saxoniz coémtorum examini obest r 
nec unquam talem particularum figuram & texturam depre- — b 
henderepotui — Verendum itaque, ne nubem amplectantur pro T 
Junone, qui nimium fidunt microfcopiiss ne fortaffe inteftinum den 
aliquem particularum in rore motum pro animalculis habeant, - 3d 
aut plura fingant quam videant. Cum veró altioris indaginis 
h«c de inf£&torum generatione cogitata fint, alii occafioni poft 
plura experimenta , cum unicum verum experimentum plusva- — 
leat, quàm decem rationes, refervo. Interim rocdicirion dM 
quandam de generatione animalium huc collimantem é rationis 
fonte depromptam, & ab Amico quodam, qui ex Ratione & ' 1 | 
. €andore philofophatur, mihi, dum hzc fcribebam , communi-- 4 | 
€atam,quae fane non vidctur de nibilo, eruditorum. examini. 1 

promitto; : $ | 


 OBSERVATIO CXF'IIL 


Dx. D. JOHAN NIS cb ON dM 
HOVYERI. X 

De. E. 3 x 

Febre Tevtiana periculofa per Sympatbistn curata. aH 
(o magneticas feu fympathericas ab. aliis laudari, ab aliis. 
negligi & vituperari , ab aliis velut fuperftitiofas & magicas - 2 
te pror- Ej | 


O———P€—— — 


Evi | 
* ul 
E | 


Vas 


gae Nc 


De Fre Tertiana perteulf per Sympatbiam curata; —-— 243 


EN o o s s 
prorfus damnari , tum quotidiana experientia, tum celeberrimo- 
xum Medicorum cripta fatis abunde ceftantur. Non disquiram. 
prolixius , quidnam in vulneribus, ulceribus , herniis , morbis epi- 
- lepticis , archriticis , ictero , variisque affectibus aliis excernis & in- 
ternis praftare queant ? Sed obfervatione hac id faltem evincam, 
. ipfas etiam febres fympathetice fcliciterfugari poffe. | Nimirum 
. cum menfibus vernalibus anni currentis periculofz & contuma- 
ciffimz febres certianx & quotidianz typum tertianarum conti- 
 nuarum fere fervantes , qu& nonnullis eciam finem vitz facie- 
-bant,hic graflarentur, inter. plurimos febricicantes vir fexage- 
narius civis & agricola hujus loci me confulebar. Hic previa 
- leviffima horripilatione, Poesie calore totius efferato , pri- 
mo fingulis, brevi poft alternis diebus ingravefcente, cum pulfü 
- celeri, infatiabili fiti & mole(tis vigiliis fociato. .Aderatt pracer- 
ea anxietates , tremores extremorum , vomitus affumtorum, 
vires proítratz & lingue nigredo canta , ut tota tandem videretur 
excoriara quafi. Ob fymptomatum vehementiam, fubdolam 
veneni malignitatem ,mixturam bezoardicam antifebrilem prge-- 
! fcribebam: à cujus ufu ; cum pofthabito aliquoties fudore, parum 
! levaminis fentirec, factà venafe&tione, remedia quedam dome- 
: flica fimul vocabat in ufum. Tandem veró medicamentorum 
| internorum perteíüs plura negligebat , & fequens remedium 
| fympatheticum cligebat : Recipiebat carnis bubulz libram unam 
| emis, quam in urinà in paroxysmo & ftatim poft paroxysmum 
l emiffa in ollà fictili »fuperimpofito operculo bene tectà codtam, 
. cani devorandam, projici curabat. —Famelicus canis poftquam - 
|! carnem dentibus avidiíTimis arripuerat ac devoraverat, altero die 
(& plurimis fequentibus , eodem pene modo cum anxietatibus 
| & tremore extremorum non fine admiratione febricitare noca- 
- batur, quo hactenus Sexagenarius nofter. Hic autem longe 
- melius habere fibi videbatur, nil mali amplius fentiens, nifi circa 
- tempus exacerbationis ordinarie ,leviffimam alterationem cum 
- laffitudine fpontaneà, quam polt paucos etiam dies prorfus ceí- 
y fare notabat, hucusque falvus & incolumis ex voto vivens. Brevi 


1 Hh 2 poít 


| 
| 
| 
| 


| 
| 


£5 
t 


444 Obfervatin CXPIIL : 
AWO ORE V PEE - | 
poft eádem prorfus ratione puellam fex annos natam, febrici- — | 
tantem notavi curatam. Simile ferme remedium fympatheti- — 
cum Francifcus Joel Op. Med. Tom. V, Sed. 11. p. 32. recenfet, — 
quando fcribit : Urina patientis in paroxysmo projecta & cum -.— 
farinz q. f füba&a & in maffam redacta, & in clibano panis mo- - 
do cota , fi famelico cani mafculo quidem, fi mafculus eft eger, 
& foemellze, fi foemina, projiciatur comedendaque praebeatur, 
idque rer aut quater reiteretur, patiens quidem liberacurá febre, — 
fed laborabit canis. Idem veró cur canquam merum füperfti- — | 
tiofum Phil. Grülingius Med. Praà. lib. V. part. 11. cap. 6. p.740... 
damnet & contemnat, fane non video, fed rideo? Nam fi pericu-.— — 
lofa ac contumaciffima tertiana per fympathiam curari poteft, * 
quidni minus periculofa Quartana ? Et qualem, obfecro, füper- 
ftinionem , vel magiam ex mente Primerofii lib. IV. de erroribus | 
vulgi cap. 48. (quem hinc non pudet Medicos celeberrimos, 
novum illud Europzorum lumen, Paracelfum , Crollium, Hart- — 
mannum magiz arguere)in ufu horum remediorum latere pu- * 
tabis? Equidem longe aliter fentiunt, qui etheris, efluviorum | 
& (ubtiliffimarum particularum naturam & operandi modum | 
norunt accuratius , Philofophi & Medici. Tantum igitur abeft 3 
alia damnentur , ut potius aliis non juvantibus vel ob idiofyncra- | d 
fiam &grotorum recufatis & vix propinandis (ummopere com. .. d 
mendentcur. —Confentientibus mecum plurimis aliis celeberri- — ' 
mis Medicis, quos inter unicum jam memianiffe fufficiat Nacure — à 
Curioforum Biantem I. Beatiffimum L. Benj. Scharffium, Serenis- | 
fimi Principis Schwarzburgici Archiatrum, amicum meum,cüm 
viveret, integerrimum , qui fané in eleganti tractatu in vernacu- | 
la lingua confcripto & infcripto : Lavorgreifflid)e Gebanden vor. 
benen bi&)ero beimlid) unb. uncrfor(cblid) gefaltenen. SDtagnetifden 
(urer/ prolixius expofuit maximam horum remediorum utili — 
tatem, utpote quibus non folüm plurimos alios ab affectibus. | 
aliis, fed femetipfüm quoque à molettiffimis cruciatibus poda-. | 
gricis, quibus diutius afflictus fuerat , feliciflime liberaverac. Uni- 
cum non reticendum , curis hifce non eque folis femper fiden- | 
| dum | 


Lad 


Obferuatio C XIX. 5 c Bg 
. dum efle, id quod Excellentiffimus Wedelius etiam alicubi mo- 
net. Adhibendaitaque hzc, non neglectis univerfalibus ; aut fi 
ob idiofyncrafiam talia abhorreant, faltim conveniens & lauda- 
— bilis dizta & alimenta medicamentofa cure cordique habenda, 
- fiquidem conftantem fanitatis evenrum quisquam fibi polliceri 
- velit. ; 
CAMdolbafz Anguftam Vind. d. 25. n 

: dn. 1708. mia. ) 


OBSERV ATIO C XIX. 


Ds. D. DAVIDIS CHRISTIANI 
VALI HERL. 

pes De 

: Epilepfía rárá, 


Racundiam qui vicir, hoftem vicit maximum. . Ira enim eft. 
| DL so: omnium malorum; uti puella quedam fex annorum, 
. Fuftici filia, iram in promtu habens, trifti fuo exemplo eft ex- 
| perra. Hac miris fymptomatibus corripiebatur , imprimis ve- 
| ró horrore & ftridore dentium , uti & calore febrili & Phantafia 
| corrupta. Cum enim dive ipeiperecs femper horrido 
! clamore complebat coclum: Stutter ! tbut ba8 Ding veg/ Diet ftebt 
| w088/ ad) 1006 ift ba$ ? 9Icb icb fürdbte mídb! Ex his igitur patet, mo-.— 
| do memoratum affe&um chironium efle, ex febrili difpofitione 
| biliofa & corpore fpirituum conftantem, qui facilé in Lethargum 
| degeneraffer, nifi (aburra biliofa in cempore fuiflet expurgata. 
 Hifce tandem medicamentis morbum ope DEI T. O. maxumi 
| exterminavi, pempe pramiffis univerf. fpecific. Ceph. DD. Mi- 
| chaàl. Pulv. March. Epilept. Cor. r. antimon. diaph. liqu C C. 
- fucc. Ef. fucc. caftor. tin&tur. corall. antifcorb. pocon. it, fpiric. ex- 
| ' tern. fc. fpir. paffer. alaudar. ardea &c. | 


EX E 
B 


246 — Olfwvvaia CXX. 


/ Fi 
M noc nml 


 OBSERFATIO- €XX. 5 5 A 
Dx. D. DAVIDIS CHRISTIANI | | 
VALTEPERL'"senmog 


n De acq 

Esxcrefcentia fingulari loco uteri in cadavere virgineo 
Vepevía. m E 
W Atet Anguis in herba. — Occafionem ita loquendi dedit mibi | 
8 ,mirabilis affectus Virginis cujusdam nobilis. FHecfíxpeíen- - 
tiebat dolores infignes nephriticos impucatos. Vomirus, fali- — 
.v& abundantia, dolores circa pubem auc hypogaftrium; ut & | 
fixus & ftabilis circa lumborum regionem , magnum cibi fafti- 
dium , anxietas circa precordia, urina cum maximo ardore & 
ftranguria, particula ignez ex oculis vagabundaz, evacuationes 
alvi & candem laífitudo & debilitas rotius corporis cum proftra- — | 
tione omnium virium , fitis, angina, excretio fanguinis peranum — | 
putridi, nihil, nifi mortem procurare poterant. Visenim mor- | 
bi adverfus omnem & prafentiffimam medicinam invalefcebat, . | 
ita,ut virgo noftra nephritide, tanquam malo haereditario ene- 

&ta ab omnibus diceretur. Sed fectio cadaveris poftealatentem — 
monfítravit anguem. | Corculum enim erat nimis flaccidum, & — 
omni fanguine vacuum , pulmones vitiofi, marcidi, & circum- — 
circa pleure adnati ; Diaphragma inflammatum , ventriculus — | 
quafi excoriatus, puftulisque magnis, nigris, & rubicundis in- | 
cerné obfeflus ; Subítantia pancreatis fermé cora confümnta,füb- — | 
ftantia veró hepatis pulcherrima ; Lien flaccidus;inteftina partim — (| 
bonz,partim malz note ,renes perminuti, molles & absque fa- — | 
fcia renali & interné absque omni fabulo & calculo ;écontrario — 

veró loco uteri duz excrefcentie vefice inharebant, qua fort 
membrana cobzrebant, : " RM 
Magnitudo excerefcentige majoris erat inftar duorum | 
pugnorum, alterius veró pugillaris ; Colorem album poffide-- uü 
bant; Subítandia craffa & cartilaginofa, —Factá diffectione mino- |. 
Kis, meatus in collum uteri du&um gerens videbatur. Quis |- 


^ 


Y 


* | & P 


I a7 P 


Übferyatio CXXL.- 27. 
» itaque ex urinà & aliis fupra memoratis fignis uterum in tanrás 
| excrefcentias transmutatum judicare potuiflét, nifi fc&tio poft 
mortem veritatem docuiflet. | | : 
| Aliam uteri excrefcentiam virginearn annotavit Nobil. D.D.. 
^ Mocren, Obf. C. Dec. IIl. ann. 7. & 8. Eph. A. N. C. p. m. 167. 
- eCChemnitio Zduguftam Vind, d. 29. Stpt. ; 
: 4 1708. miffa. ) 
: OBSERFATIO CXXI | 
Dx. D. JOHANNIS DAVIDIS . 
EUM MAUCHARTI, 
Pulmones infantis per boras ododecim. extra. uterum 
vvirutntis , in aqua fubmefr. 

Uid in Difputatione Academica An. r691, Tubingz füb prz- 
fidio D. D. & Profefloris Zelleri ( cujus titulis parco, quod 
. Virum optimum eos nec defiderare, nec necefle habere probe 
| toyerim, ) publice à me defenfa molitus fuerim , inter cztera, 
| eirca fubfidentiam pulmonum infantis in aqua (p. 17. concl.1.) 
, paucos forte latebit. — Arrexerunt aures, ea vifa, Pamphili nón 
| pauci, & aliter; quam antea interdum fiebat, judicandum cen- 
— fuere, de foctibus humanis clandeftino partu editis, & , an matris 
| €ulpa mortem fübierit? cultro anatomico, & Phy(icorum , jura- 
| tO plerümque, judicio traditis. Novictiam non femel eandem 
. difpurationem in hujusmodi cafibus poftea allegatam & ratiha- 
| bitam. Fuere tamen aliqui rem non adeó ad amuffim dedu- 
| 


&am aflimantes, quod fundamentum negotii, obfervationi fo- 
| ium im vituliro foetu fuperftructum fuerit, — Interim: in. toto 
| Phyficatus mei ftadio, utut quartum jam luftrum attingat,alius | — 
| aut alter non obtigit cafus, unde plenius rem confirmare liceret; 
| Narrayit equidem D. Lic. Jagerus,; Phyficus Schorndorffenfis, in 
| difcurfu privato anteannos aliquot, contigiffe fibi fedtionero in- 
| faritis cujus pulmones fint in aqua fubmerfi , mater veró nibilo- 
| finus ,antequam tormentis quoque adigeretur ; fuerit s 
E. | vixifle 


248 | Obfervatio CXXIL. Crefitretp ce 1 v ; 


vixiffe eum à partu & ej ulaffe. Cum veró eadem. wende ex vin- E 
culis fe fubducens, in puteo fubmería fuerit reperta, quod du- 
bio procul impulfa conícientiz fecit , adhuc potlec dubitare ali- 
quis de rei veritate. Sed ecce, hoc quo nunc vivimus anno, - 
obtigit Vicino mihi colendiíimo , D. D. Brigelio, Phyfico Biefig- 
heimenfi , fectio infantis, per octodecim horas à partu viventis, — 
& in cemplo baptizati, propterea quod valetudinarius effec, (nam |.» 
mater funiculum umbilicalem , usque ad tardius vocate obfte- 
tricis adventum ligare negligens, mortis ejus citioris caufa fue- |. 
rat, ) & ejulantis quoque primum fortiter, poftea fibilantis; cu- | 
jus tamen pulmones, ram integri, quàm fruítillatica in aquam, | 
non minus copiofam quàm parcam ,injecti, fundum pedfere. Re- I 
latio eft fidelis Viri incegerrimi ; & ais, juxta leges patrias, cefti-. 
bus adítantibus facta atque ad Concilium Juftitiz ex officio Ju- 3l 
rati depofita. Rem veró (citu vel ideó dignam effe cenfui, ut - 

pofthac in xem infpectionalibus major bte mea 


fides conftet. 
SCHOLIUM. | | 
X adcurata Nob D. D. Brigelii relatione, quam Exc. D. Au- | 
hor Przfidi legendam communicaverat , notare liceat, pul-. $ 
mones florido rubore preditos, nullibi ehotacr adnatos, non | 
 fpongiofos, fed compatios 65 pra'ves, ratione texture & coloris | 
hepati fere fimiles , cecerum chymum permagnum, Cor Nege- | 
tum ,in ejus VeERHEntG nullum fanguinem, in pericardio autem. 
parum aque exftitiffe. Conf. Dec.1lI. Eph. noftr. An.1. Obf105. 


OBSERVATIO CX XII. 
Ds. D. JOHAN NIS DAVIDIS. 
MAUCHARTI. 


Auricula lateris finiftri , in paralyfi affea, — | 
65 foía fungofa. ;| 
Ntc biennium confilium flagitavit meum foemina . fexagefi« | 
bmum aras annum fupergrefla, macilenta, procera , ante | 
fexerr- | 


'"* 
í 


: Eu 
andenia S atero Fuji y inparalyf affetla , monjfrofa , & tota fungofa. 249 
—— HH D ODER ELSE PERS EEEEEEDT. 


fexennium paralyfi lateris finiti poft hemiplexiam affecta, la- 
biis fimul ad dextrum latus retractis, ut, nifi manu admotá ca- 


dem. paulifper reformaret , diftin&te eloqui , juncta fcil. fimul 


. ^blefitate, non poflet, | Monftrabat inter cetere auriculam fini- 


ftram valde monítrofam , quippe magnitudine fere palmam la- 
tam fuperantem ; deformem , in lacinias quafi fiffam, fungofam, 


craflam , multis cuberculis , ferum loturz carnis inftar fundenri- 


| "bus, foedam, & tantum non, fi magnitudinem exceperis , cle- 


phanti auricula fimilem. | Tentata quidem funt à me ex metho-.- 
do; & demum à Chirurgis & empiricis aliquot, omnia , fed fine 
aiEurg p q 


.. notabili, faltim conítanti effectu, ita ut poft femeftre ad fuos re- 
- dierit, parvo cum folatio, ubi quid ulterius acciderit illi , hate- 


nus ignoro. 


. OBSERFATIO CXXIII. 
Ds. D. JOHANNIS DAVIDIS 
EIC. MAUCHARTI. | 
Cancer faciei rarior , letbalis , po[] -variolas. 


^7wCtennium eft , quód variola in vicinia graffarentur , ple- 
rosque tamen clementius habentes, ut plurimum neglige- 


rentur. In pago hic vicino camen crat fabri plauftrarii , infau- 


fto omine $tcb8 dicti, filiola fexennis, que itidem variolis tene- 


batur, iisdem fere confita, evafit tamen fine medicamentis me- 
- thodicé prafcriptis, ut nihilominus diu poftea maneret in gena 


dextra dolor profundus , primó urens; poftea valde pruriens, qui 


- nullo tumore aut rubore fe manifeftavit , foli puella cognitus, 
quae in profundo offis maxilla fuperioris eum harere quereba- 


tur. Adhibira funt varia, domeftica & empirica, à Chirurgis 
quoque, fed incaffum. Poft feptimanas quatuor fponte puella 
digitis extraxit duos dentes maxilla fuperioris ,ocularem f. cani- 


» num nempe & inciforem ei propinquum, fubfequo puris focti- 


diffimi & nigrioris effluxu , quod utut monftratum Chirurgo ta- 


-men flocci penditur... Cadunt paulo poft reliqui ejus lateris den- 


Obférv. Acad. N. C. Cent. I. li (65, 


2506 00.7 7 Obfervatio CXXIF...— es 
tes, unus poft alterum, fucceditque ulcus cancrofum, primo gin- — | 
giva , deinde labii, poftea gene totius, exacte dimidiam faciei 
partem ,in mento, utroque labio, gena & nafo ad oculum usque - 
confumens, egerrimeque foetens; cum mihi octiduo ante mor- 
tem monfltraretur, omnia erant conclamata, & convulfionibus | 
ex doloris vehementia, aut ob nobiliores oculi nervos obituram — | 
conjeci , fed prater fpem paulo poft exefus carotidisinterne ra- 
mus, qui in cantho oculi majore pulíans reperitur,lethalem in- | 
duxit hzmorrhagiam. Ortum mali tribuo variolis internis, - 
frequentibus homicidis ; in illofpecu feu antro maxille fuperio- 
ris, quod Partholinus in Anat. reform. L. IV. c. X. fig. 1. depingit, —. 
& crania diffecta exhibent, efflorefcenübus. Ibi veróÓ variolas - 
oriri , ututrarius forfan obfervatum fit; pofle non dubito ,& cum 
materie effluxus purulentz negatus fit, has excitare lachrymas. 


OBSERVATIO CXXIF. 
.Ds.D. IOHANNIS DAVIDIS. 
^ MAUCHARII pond 


Tremores convulfrvi particulares lateris dextri ex ab-.—.— 
Jceffu. calcanei. | 
QUo magis in praxi medica verfor, eo magis aphorismos | 
Hippocratis incelligo & magnifácio. Sit exemplig.8.42.Se&t. | 
VI. Edit. Vorftianz , nitidiffime omnium, quasvidi. Dicituribi: | 
zaxuTima TÉ mvs,: cs TóTs in cauía effe, cur pus interdum acu- 
tam quoque Semioticeneludar. Erat quidam civis hic loci, du- . | 
iter fatis fe füftentans, & in dorfo viles aliquot merces per pagos.» 
circumportatas divendens. Habebat hic cutem plantarum pe-' | 
dum perquam afperam & duram :is repente, abhinc quadriennio 1 
dextro pedi; ob dolorem, calcanei primüm , mox totius, infifte- | 
re nequit, adhibent hinc primum domeftica , deinde Chirurgum, 
fed fruftra. Tertio die aceedunt tremores convulfivi pedis, de-. 11 
inde cruris, tandem totius lateris dextri, periodici, dolorifici, | | 
finc fznfuum obnubilatione, Advocatus ego, cum in doloris |. 
| " * ON 


a t eO LU 


^ Syembres comvulfevi pavticulaves lateris dextrá ex abfeeffa calcanei, — agx 
coL CUR SNUNMUNIUMUNINNL MU UEM ER M CUN MINUM MU e E NE 
originem inquirerem, audio femper oriri in calcaneo, fine ullà 
tamen partis mollitie, rubore aut tumore. — Dico fubeffe abfcef- 
fum ; contradicente Chirurgo , quod nihil poffec cangere fluctu- 
ans ;aphorismum fupra notatum fruftra allego, tandem tamen 
perfuadeo, uc pediluvium admittat, fed pejus habet. Imponi- 
tur cataplasma emolliens, cum euphoria, altero die aperitur ab- 
- fceffus, cum multo puris profluvio, & totali fanatione agroti, 
Qui poftea fe ex ambulatione ibi quondam habuiffe puftulam, 
- filolaneo; ut folent trajectam, & hinc negligenter tractatam re- 
cordabatur. Lenedii 
(Marbaco Auguflam Vind. 4. s. Novembr. 
nno 1204. trilfa.) 


| im OBSERFVATIOCXXV. —— 
Dx. D. CONRADI BERTHOLDI 
bes BEHRENS, 
D 


: e 

|  "Mfirologie judiciarie wauitate. 
3X quo fub initium hujus anni prognofticon quoddam Aftro- 
Bun inclaruit, quo magnatibus quibusdam, non dies fo- 
| lum emortuales, fed & morborum fpecies predicere quispiam 
| fuftinuit, totus orbis obftupuic, & de medica arte ipfa, termiao 
. vitz ita fatali exiftente , actum videbatur. — Nifi autem perfona- 
, tusfuerit, quisquis demum ica lufit, cerce fi vie humana termi- 
; nusitafe haberet, ipfa divina providentia fimul collerecur. Quan- 
| tum veró a(trorum influxui fubfit, cum prognoftici ipfius vanitas 
, jam toti orbi innorefcens probat, tum facile ex eo colligere eft, 
| quod prater Solem & Lunam reliqua corpora cocleftia nullo in 
; fublunariainfluxu polleant, utpote quorum lumen, ceu quidem 
| €x confípe&u apparec;longedebilius ad nos devenit, multo mi- 
, nus effectum ita determinatum praftac, qui ne quidem Solis ac 
, Lune radiis , aliàs fatis aCtivis, competit. Quamvis enim fanitas à 
! folaribus lunaribusque radiis non parum afficiatur, eorundem 
| Fargen ne dicam reliquorum corporum cocleftium in corpora 
| s | i; li E huma- 


y 
] 
] 
; 


| 
D 
| 
1 
| 
[ 
| 
| 
| 
| 


| 
| 
| 
| 


2 


2f Obfervatio CXXPL. ——— NECOMTEMO 


^ 
] 


humana influxum ita determinata exiftere, uc etiam Aftrologi — 
juxta fupputationes fuas in individuis & morbos & mortes diu — | 
ante explorare ac certo tempore praedicere valeant, non magis —.— 
probabile eft, quo fzpius eosdem, & feré non quotidie, in af- 
fignando cujuscunque:diei a&re. vcl fereniori vel inclementiori, 
pluviofo ac ventofo falli videmus, quodtamén longe minoridif- 
ficultate ab illis determinari poffet, cum füpputatio ejusmodi | 
non individua; fed coram füblunarerm regioriém fpedtet. Cum | 
acie certatur , una ftrages pariter ex utraqué parte operit nondi- 
verfi cantum climatis milites, fed diverfiffima conftellatione ge- - 
nitos; Ec gemellis quorum una eft genefisidemquehorofcopus , — 
vitz tamen exitus interdum difpar, uc recte SeImafius libr. de 
Aun. Clima&leric. p. 7 21. circachoc negotium urget. 
"CHildefró Nuoribergam d, -.— - de pon 
Anno 170$.1lJA.) | A. 
OBSERV ATIO CX XFT. B 
Dx. D. GUSTAVI CASIMIRI. GAHRLIEP | 
oon ber Selen. : AZ 
Hiftoria Sarcoceles ingentis , variis iisque notatu non. 
indignis accidentibus [Lipate : Obfercvationi o,Dec.Ephem.2. 
| anni £eríii quadantenus analoga. bue 
Ir honeítus à teneris mihi familiariffimus dum in Academiá 
Francofurtenfi ftudiis mecum vacaret , ab Ephoro Nobili du-'. | 
orum Comitum Polonorum, quem dicteriis fe vexantem dum | 
aliqualis vindictz loco titillando pauló nimis irritarat , jactu cre: s 
pide finiftrum inguen & fcrotum graviter non fine infigni dolo» | 
re lafus, poftquam ictus paululum dedoluerar; contufionem ils. | 
lic factam , ut folet juvenilis etas; fusque deque habens, poft fa-. | 
tis ingens cemporis intervallum, tefticulum finiftrum Izfum fen. | 
fim ac fine fenfu incrementum aliquod notabile coepiffe ac mule. | 
ro majorem fuo à dextris vicino fatum animadvertit. . Quod | 
tamen, cum inde incommodum notabiie nullum adhuc fenti- | | 
| ret, | 


— 


€ 


—— —— — 


* * ^ 


—— Hifloria Sarcoceles ingentis , variis iisque notatu non indignis ecc. 253 


Ama ot ments 


rer, patienter tulit. Prafertim cum poftea anno atatis 33tio 
. contracto matrimonio, generationi prolis utriusque fexus obi- 
cem nullum obtrudere, à nativitate filii primogeniti fatis gran. 
- dis, feptimo à partu die Epilepfia füblati, & filiarum duarum , qua- 
rum prior anno ztatis duodecimo, pofterior quintá à partu fcp- 

timaná fatis ceflere, deprehenderet. — Nihilo tamen minus aug- 

menrum continuari , marcefcente interea, ob prereptumà com- 
pare fuo nutrimentum , didymorum altero. . Defun&à poft 
quindecim annorum conjugium priori uxore, liberis orbus fo« 
- cero folo füperftite feptuagenario majore , quem ha&tenus altum; 
in cà orbitate deferere religioni fibi ducebat, a biennii viduitate 
ad fecunda vota tranfire coactus, iterato matrimonio duorum 
- filiorum ac filiarum duarum prolifero factus pater. Quorum 
tres, filius nimirum ex illo connubio primogenitus ac filie duc 
adhuc füperftites — Unde, ut in parenthefi quafi hocaddam, in- 
cerricudo illius afferti Democritici, cujus Columella lib. 6. c. 22« 
meminit; fatis aperte liquet: quoa dextro tefticulo mares, à fini- 
| ftro feminas derivari ex Democrito aflerit, ac ligato (de Cabal- 
. lis agens ) finiftro cefticulo mares, dextro ligato feminas gene- 
| rari contendit, cum unicus hic, isquelafus & eger , emarcido al- 
! tero, ad utriusque fexus generationem penfum contribuetit fuf- 
ficiens. Sublatà demum poft tredecim annorum conriübium 
'& hac alterá uxore; ac fuübftitutáilli. ob liberorum; filiarum pre- 
fertim , educationem , poft unius & dimidiianni viduatum tertiá, 
Sarcocele jam manifefta fui indicia prodens, ob parcius force 
|'etate jam provcétá Veneris exercitium , brevi cempore immen- 
 füm aucta ; ut caput infantis prope biennis facile equaret; ac ab 
| ulteriori tandem illius ufi plane arceret, interim nec mole pra- 
| grandi, nec pondere fatis gravi, nec grcíTui aut inccflui eà eta- 
| te adhuc fatis alacri & expedito, incommodum ullum aut impe- 
l'dimentüm ultra 7o. annum jam provedto adtülerit:... Donec 
28. etatis anno, poft multas «rumnas fimul irruentes corporis 
| animique &gritudines & afflictiones in fcorbutum, hypochon- 
driacum malum, febrem cotidianam lentam cum. confumtione 
| li3 carnis 


254 Obfevuatia CXXPL 


carnis & fpirituum feré omnimodià incideret, füblato penitus ap- 
petitu, cum naufeá aflumendorum omnium feré invincibili ac : 


— ——— —  UPEPAEORELS: 


virium totali proftratione facies Hippocratica in procinctu de- .— | 


que recuperatione fanitatisferé conclamatum effe. DEO Opt. - 


Max. fic clementer dubio procul difponente, Natura fidelis ejus | 
ferva ac fui confervatrix plané fedula in ipfa Sarcocele abfceflum 


molita , fublato in tumorem coniformem paucis diebus fatis 
grandem monftro illo farcomatis fcroto contenti ; verüm , (quod 
fané mirandum) fine infigni aliquo dolore, nifi force tenfivo fa^ 
tis tolerabili, fine ullà pulfatione, quz in abfceffibus dum pus fit 
rariffimé abefle folet; forte quia hic nullum fuberat, fine omni 
inoleftiáà aut incommodo admodum fenfibili , nec ullo figno 
ominis finiftri, nifi quod in apice coni illius macula initio parum, 
fucceffu magis rubeícens, vix pifi circulum magnitudine zquans, - 
fenfim in puftulam epidermidem elevans , mutata appareret, 


quz poft unum alterumve octavà randemAugufli die circa me- — | 


ridiem preter omnem expectationem fponté absque ullo fenfu 
ullius doloris rupta madorefololinteaminum adjacentium aper- — 
turam proderet, ac fübitó tantam , non fanguinis meri, nec cru. - 
oris nec faniei vel puris proprié dicti, utpote omni odoreautfoe- — 


tore defticuti, nec ichoris, fed humoris crasfiusculi copiam eru-.— 


&aret, ut non folüm linteamina circumjacentia omnia contami- 
naret, fed & ipfas, fit venia verbo, caligas inundarec, & fqualore — | 
immenío, ut vix effecferendo, faburraret. nde tantaillius co-— | 
pia, & qua cavirate collecta, cum tumor fupra dictus capiendo 
illi non fuffeciffec, meum non eft determinare. Triduum fluxus | 
ille copiofus continuavit , qui puri nihil analogum, prater ali- 
qualem confiftentiam , ab illius plane difformem habebar, mifce-- 
le potius fimilis laricis, cui pollen lateritius commixtus , qui lin- 


reo exceptus exhalante paulatim liquore & exficcato penitus, |. 


minutiffimis micantibus falinis quafi cryftallis (catere videbatur. |. 
Coníternabat initio patientem inopinatum illud profluvium, 


hinc cum diem unum ac alterum continuaret, nec fponte fiítere- 


pur , nec plagulis aut empla(tris, nedum difficulter admodum illi 


plage 


X ds 
COSME 


Hiftoria Sarcoceles ingentis , QAriis vsque uótatu son indignis eo dE 
plage applicandis aut fpleniis coérceri poflet, vocatur tandem & 
accerficur in fubfidium Chirurgus aliàs non inhabilis, qui attoni- 
tus phenomenon illud contemplatur & nunquam tale antca fibi 
vifum aflerit, tandem ampliandam effe aperturam cenfec, quo 
materiz cfBuenti liberior pateat exitus, ne forté partes relique - 
fcroto contenta , à putrilagine iftà (ab acrimoniá tamen omni, 
quantum adverti potuit, plané immuni) illic diutius morante in 


. parrem corruptionis traherentur ;turundam itaque applicat pau- 


latim ab humore turgefcentem , & foramen ad pifi paulo majo- 
ris capacitatem redactum , turundulá é lino carpto paratá, ac 
balfamo Arcei imbutá obdurat, ficque dietim femel deligatum 
aliquot hebdomadas tractat, nec quicquam fluore indies conti- 
nuante proficit, fed palliatiative inter fpem & metum zgri curat. 
Materià interim tam quá confiftentiam quàm colorem & copiam 


- fubinde variante, ac pulvere illo rufo paulatim magis minus- 


ve deficiente; in liquorem tandem , loturz carnis aliquatenus 


' fimilem, mutatà ; quandoque dilutiorem nonnunquam & fuf- 


' flavum, amyli inftar dilutilintea , ubi ficcata roborantis colorem 


-& confiftentiam induente. Demum Chirurgus à tempore me- 


delam patienter prz ftolandam prafatus, exfpectationis cura ma- 


. lum committit, addito prognoftico «gro nequaquam accepto, 
. fonticuli vices fübiturum illud foramen, ac à multis incommo- 
| dis etatem hanc provectam alias fxpius gravaturis prafervatu- 


| rum cenfet, ficque cum nec confilii nec auxilii ulterius nil ab illo 
expectandum, ab «gro corporis fui Chirurgum pofthac acturo 


|imittitur, Ab eo tempore varias fübiit abíceffus ille mutatio- 
| Bes, nunc fluxum aliquot dies continuos fervavit, nune verfo 
|'quafi epiftomio eundem diem unum alterumve, ac fi plenam 
J fanitatem promitteret, fuffiaminavit, ac ne guttam quidem li- 
| quoris ftillavit Interea temporis fucce(fu papulz, una prius, 
| mox & altera pifum in medio íectum referentes, à cute emerfe. 
-| runt, haud procul à foramine priori, quz rectà feré lineá vici- 


| Riam prioris occuparunt, calami aníerini minoris transverfi fpa- 


.|tio ab invicem diftantes, proxima priori nunc rurfus paulum 


| | ; €9ar- 


* 


er6 ono m CXXFL DL. 


ie t e —À 


coar&tato, paulo major terti, c óotonóm cutis ; initio non mutan- - 
tes, poft unius aut alterius feptimane lapfum fenfim rubefcen- | 
tes, humorem tamen nullum adhuc fudantes.  Poftmodum 
media illa papilla major cuticulà, quà tegebatur , adtritu fpolia- - 
ta liquorem priori fimilem quoque coepit fundere , priori quas 
obliteratàá, qu& tamen poft unum alterumve diem recruduit, | »: 
madorem priore tenuiorem exfudans; femel eciam lapillum (an | 
 officulum dicam ambigo) femen (inapi magnitudine; equantetm,. 
una cum latice exctrufi/| Demum & tercia papilla utut rarius & 
parcius lacrymas quasdam fudare &cepit.. Nunc quandoque al- | 
ternant , modó illa, modo altera, raro tertia, modo due, modo | 
omncs, licet rarius lympham fuam nunc rarius nunc parcius aut | 
laticem exítillant, quandoque nunc una, nunc duz , nunc omnes | 
ttes rurfus ad tempus clauduntur, ficque &grum inter fpem & 
metum füfpenfum tenentes, an unquam an nunquam à fonticu- | 
lis illis fpontaneis liberandus fit, placidam candem analyfin à di- | 
vinà grati expectare jubent. 

Cum obligatura vulnerum, tn fpleniis ac vinculis fit, E. | 
initio admodum in hac plagà moleíta, immó ob crebram urinz | 
reddicionem penitus incommoda, coactus eft eger loco fple- 3 
niorum ac vinculorum burfam aut bulgam aut capfam, VOCEt | 
quisque, prout ipfi vifum, cupream ftanno interné obdu&am, & | 
externé corio molliori veftiram excogitare, fibique comparare, | 
qua reculas fuas, patrimonium iftud carnofum , impofito fora- | 
minibus emplaftro cibus curundulis balfamo Arczi pramunitis , | 
& applicato defuper pulvillo, ab ulteriori deligatione i immunis, | 
bis dietim recondere, ficque hoc adminiculo, à cingulo forti co- 9 
riaceo ilia ambiente duobus loris connexo ac fufpenfo , adjucus 4 
dies noctesque geftare , ac fi fatis commode tolerare poffit. Plu- 
rima eaque notatu non indigna circa hunc cafum occurrunt , un- d 
de nimirum abfceffus ille fine omni dolore,fine pulírione if) 
parte admodum fenfibili tam fübico dee ortus, tam pro-. 
pereauctus , tam inopinato absque ullo doloris prodromo fponte; 
apertus, tantam faburre SED ( cui capienda cumoris capacitas, 


SAC. 
CU. 
MU de 
z i S 


Hifforia Sarceceles ingentis. , qaviis taque wotatu non indignis yc. 2g 


neutiquam füffeciffec) erudtaveric? An pro evacuatione critica 
. hàbendus fit ille fluxus, quo morbum praecedentem gravem in 
" marasmum tendentem folvere Natura fit conata? Annon Natu- 
r& conatus ille, precipuz indicationi virium inftaurandarum , 
qua corporis marcefcentis nutrimentum potius & augmentum 
-. efflagitare videtur, quàm tanta humoris copie , in fene prafer- 
rim fubtractionem, é diametro contrarius fit judicandus ? An 
- fluxus ille eciam nunc perfeverans, pro infaufto an pro falutari 
- indicio fic habendus, an «gro à majoribus incommodis prafer- 
? vando ,ut quidam non infimi nominis Medici cenfuerunt, fervire 
poffit? Num veró pro lethifero cum tempore fit habendus per- 
- ftans ille laticis luor? Multum humoris , fortaflis & nutritii, cor- 
pori fübtrahendo, eoque exhauriendo potius, fuoque vigore, fa- 
tis jam exhaufto, ulterius fpoliando , aptus fit judicandus? Qualis 
| illa & unde derivanda pulveris illius laceritio pollini fimilis , ruffi 
| 8b initio tanta copia, & illius per aliquod cempus continuata eru- 
| Gatio, jam veró fenfim deficientis paucitas ? Qua inodori illius, 
| acquantum fenfuum judicio affequi datum , omni pené acrimo- 
- mià carentis, laticis, cui pulvis hic immixtus, origo? An vas ali- 
. quod lymphaticum in fcroto per dierefin, vel diapedifin aut 
! anaftomofin apertum illum fenfim excernat aut exfudec; Verüm 
. horum evolutio ac refolutio animi mei ac judicii provecta hác 
| '&tate aliquatenus jam torpentis horizontem tranícendunt: Aliis 
| ergó ingenio vegetiori preditis meque fagacioribus lampada 
| trado. | j j 
Ba (Berolizo Auguflam Find. d. $. Dec. 
poe b Zn, 1708. miffa.) | ! 
|.— — Monuit poftea, d. 6. Jun. An. 1710. Nob. hujus Obfervatio- 
| nis Author, faciem ulceris defcripti quotidie feré aliam induere 
| faciem , tam quoad exteriorem afpectum , quam qua redundan- 
| tem materiam ,tum confiftentia, cum colore, cum copia femper 
variam : ab aliquot hebdomadis praeter faniem paulo quam ante 
| eraffiorem, fruftulatim aliquando cum impetu canquam é fipho- 
| ne ejaculatas, ad diftans nonnunquam , profilire particulas car- 
| — ebferu. Acad. N. C. Cent. I... Ek nulen- 


258 | | Obféroatio CXXFII x 


iuUeppE SUN RISE j : P A 
nulentas, pallide rubentes , diverfas tam copia quàm magnitu- 
dine, feminis papaverini & cannabini , pifi etiam tam majoris — 

quàm minoris , quas ipfam teftis efle íubítantiam fufpicatur,pau- — | 
latim fatifcent em ac fecedentem , fed absque omni dolore acfce- | 
tore, cum aliqua camen, fed vix fenfibili corporis alteratione, 
viriumque jactura. | 


OBSERFATIO CXXFIL - | 


Dx. D. GODOFREDI DAVIDIS MAVERI | 
AHulier Hydrocepbalum cum abfce[]u. fyine dorfi enixa 


in Puerperio apbona. 
Ppofite Thomas Barthol. Hiftor. Anatom. Centur. I. hiftor. 
Axxx dijudicat, cum abícefIus in fpina. dorfi obfervati me- 
minit , abfceffum iftum in lumbari confinio ad os facrum, fuo | 
judicio ad fpinalem medullam usque perveniffe, cerebrique cor- — 
rupti fuiffe produ&tionem. Quod enim ipfi in fuofübje&tocum: — 1 
temporis perfcrutari non licuit & conjeurari tantüm coactus. | 
fuit, illius veritatem in fubjecto & abíceflu ejusdem characteris 
& idez culter anatomicus ex voro me edocuit. Anno MDCCV. 
d. 4. Septembr, Miles gregarius Fridricus Báhr ad fedandos in 
uxore poft partum dolores me advocabat, & de tumore quo- - 
' dam circa mediam oflis facri in infante, pugni magnitudinem | 
fermé fuperante, anxié conquerebatur. Inveniebam eum mol- | 
lem primo flaccidum, rugofum , poftmodum veró indiesin ma- | 
jus fe fenfim diftendentem fpatium, ut tympani adinftar digito- — .- 
rum oppreffioni non cederet. Apex tumoris fimbriatus mihi — 4 
videbarur & cutis tunica initió rugofa, im pellucidum fetransfor- — 
mabat, per quam vitri adinftar omnes res oppofite diftin&dé — - 
transparebant: Pedes cruciatim fibi impofire & contorte quafi — 
paralyfi laborabant ; quo eodem malo veficam fimul & inteflis— 
num rc&um corruptum obfervabam , quorum íphin&eres ob 
fpiritàum animalium defectum officio fuo defungi non potes 
rant;ca propter ad attactum tumoris materie urinofz &foecue | 
| lence-- 


- 


qu v 


Ld » - VN 


: C UE IP 


2 -— 


E. 2Muliey Hydrocephaluns cum abfceffa fpina dorft enixa in Paerperio apbosa.2 $9 


lente profluviumfíequebatur. Ex gravitate & magnitudine ca- 
pitis Hydrocephalum à nativitate ftatim fufpicabar ; hinc cum 
hac de re fecurior redderer indies, infanti medicamentis, quan- 


-— tum fieri potuit, profpexi, & praterea varia externa chirurgica 


ratione cumoris & pedum applicari curavi. Elapfis aliquot die- 
bus,cum hactenus Puerperam bené fe in omnibus habuiffe fci- 
rem, hec habitus phlegmatici ex improviío deftituebatur. 1o- 
quela, ita ut nc verbum quidem, nedum difficulter , prater in. 
conditum murmur proferret. Nullus quoad animi pathemata 


-. przceflerat error, qui fpirituumin nervos recurrentes , quos voci 
€fformandz potiflimum infervire conftat, influxum fufflamina- 


re potuiffet ; mens ipfi omninó conitabat, in co camen excrucia- 


. tà fuerat antea, quod cum infantem paupercula ipfa libentius 
. a&are vellet, illi ob papillularum in mammis parvitatem pa- 


rum prodeffe poffit. — Aphonz ob lochiorum prafentiam pa- 
rum primo auxilii, preter quedam mafticatoria & bonam diz- 
tam accedebat , tandem fluxu fanguinis imminuto, cum infufo 
Plantarum cephalicarum, incidentium & expectorantium, inter- 
mixto levi aliquo laxante, & pro emendando acri in mafla hu- 


. morali ftabulante aliis quibusdam medicamentis ufa effec & cu- 


. eurbitulas, quarum ufus ipfi alias folennis fuerat, fibi applicari 
. curaffec feliciter convalefcebat. Sic Matrereftituca infanii poít- 
modum füccurrebam per feprendecim hebdomadas , quibus 


elapfis Paralyfi quoque maxillarum tactus, poftquam brevi an- 
tea tunica tumoris fponte disrupta effec, lymphaque quadam 
turbida fubíalfa ad aliquot uncias exiviffet, placidé diem fuum . 
obiit füpremum. Corpus cultro anatomico fübjiciebatur, quod 
emaciatum non erat, nec unquam, quod mireris, tabidum vi- 


| fum : Artus enim & venter cum in alis ex fucci nervei defectu 


| tabefcere foleant, in hoc fubjecto pingues inveniebantur. —Ab- 


| fceffus apparebat rugofus, craffior & albicans, in cujus medio 


| oculis incurrebat foramen notabile, per quod ope ftili cujusdam 


| denfioris defcendebamus per ipfam dorfi fpinam ad cerebrum 
| usque, ex quo liquor quidam turbidus promanabat, | Progrefli 


! 
] 
1 


* 1 
"2 


Kk 2 crgo 


46$ 07 Obfervatio CXXP IL 
 ergó ad ventrem füperiorem caput illud aperiebamus , atque : 

transfoffa Meninge craflà & cenui, quz pofterior fübítantie pra- 
ter morem denfioris erat , exindé due fermé menfura & ultra - 
aque limpide fübíalfz egrediebantur : Cerebri fubftantia tota. 
flaccida & aqueis humoribus irrigua perdit figuràglobosá,con- | 
vexo fornici videbatur fimilior , cujus tamen interior albicans 
medulla ab exteriore cinerea cortice diftindé difcernebatur, — | 

 Difciffis poftmodum mufculis pe&toralibus & cartilaginibus co- .— 
ftarum venter medius detegebar Pulmones & adjacentes partes 
reliquas bené conftitutas, quarum vafà fanguinem ferofo.palle- 
fÍcentem oftendebant perfpicué: Separatis ventris infimi integu- | 
mentis communibus cum Mufculis & Peritonzo, illius eciam vi- — | 
fcera omni labe immunia deprebendebantur, vaforum illorum- | 
que ramificationum legitimam conftitutionem oftendentia,ex- — | 
ceptis vafis hemorrhoidalibus, que intenfiffima rubedine tur- | 
ecícentia valdé prominebant. E 
Cuinam cauíe in hoc fubje&to tanta aquarum exundatio — | 
adjudicanda, an vafis, quibus ferum includitur five ex impetu, 

five acrimonia humorum ruptis , qualis exempli Illuftris Dn. : 
Hertodr à Todtenfeld in Crocologia p. 282. meminit: Sive ejus- 

dem feri interturbato circulo, monente Celeberrimo Ettmulle- 
ro, fi fcilicet foetus capite nimis inclinato verfus inferiora fic fi-- 
tuatus, anceps hareo, de quibus Excellenriffimi Dn. D. Harderi .. | 
clegantiffima Obfervatio XXXIII. & Scholium in Apiario fuo, . | 
imó Carolus Pifo feledarum Obfervationum & Confiliorum, | 
cumprimis veró quoad abfceffuum originem Philofophus.á: Me- | 
- dicus, per totam Europam Excellentiflimus.M. Aurelius Severi- 2 
nus in abfolutiffimo fuo de Abfceffibus cractatu legi merentur... | 
Liquorem ex abfceffu promanantem aquis procul dubio capiti. | 
innatantibus debuit- infans , prout foramen in principio dorfi 
fpinz ipfaque abíceffus radice repertum teftatur ;; Tummorem. 
lapfui in os facrum adícribebat Puerpera, ficque propriz imagi- 
nationi , quale idem exemplum Hydrocephali ex imaginatione — 
pregnants in utero contracti producic. Guilielmus E E 
| ! Ihlda- 


x 


— 


3 Obfervatio CXXF11H. (UR gu 
Hildanus Centur. IV, Obferv.IIL | Alis aliquos conditionis pa- 
ris abíceffus obíervavit Excellentiffimus Dn. D. Preuffius, Proto- 
Phyficus Vratislavienfium meritiflimus, quos unà cum aliorum 

. abíceffuum Hiftoriis citatos invenies Hiftoria Morborum Vratis- 

- lavienfium Anno MDCCI p. 66. 

| OBSERV ATIO CX XV III. ; 

- Dx. D. GODOFREDI DAVIDIS MAYERI, 
.. Sonus in Pariete dubius invifibilis Avtomati, 

" qErum cognitionem non facilé affequimur, nifi determinata 
Nerone: principiorum cognitio. Hinc fcientia noftra um- 

brz Solis eft fimilis vel omnino nulla, fi cum rebus, que adhuc 

latent,conrendatur. —Veritatem in furnmaa terra levi quarimus. 
manu , quz fi quid Democrito , fi quid ipfi veritati credimus, 
interdum in altiffimo demería jacet puteo. Dies quidem diera 
docet, & longioris evi diligentia in lucem fubinde protrahic, 
| quod fàgaciflimos olim rerum inveftigatores fugit; Tutius tra- 

, men eft in rebus dubiis ad ignorantiz afylum confugere, quàm 

! errori veluav obducere, Quod meum permaneat, eítoque dc 

| fono hoc in prafenti commemorando dubio judicium, in quo 

. alfentientem habeo Excellentiffimum Dn. D. Rudolph. Jac. Ca- 

"merarium , Profeflorem Tubingenfium celeberrimum, qui cura 

| Ephemeridum Germanicarum Anno IX. Obfervat. LXXIIL de 

| fono quodam dubio varié commentatus fuiffet, ad finem ob- 
| fervationis rem omnem in incerto reliquit. Octavus jam agitur 

"& quod excurrit annus, ex quo fono iftiusmodi dubio, in mul- 

-tis tamen à citati foni indole diverfo ad domicilii raei parietés 


| 
| 
| 
| 
| divexatus fui, ubinam etiam hactenus vixi. Sonus hic Vratis- 
| lavie in Patria primum mihi obvenit , notabili pulfu inquieti 
| parvuli & portatilis Avtomati, horarurm indici, penitus confimi. 
| li; ad latera parietis muralis fe manifeítans. Quamprimum ego 


|! Ccircà vefperam accenfa candela Mufeum ingrediebar , Horolo- 


| gium hoc pulfatione continua mihi illudebat per dimidium ari- 
| BE AU, 


/ $3 


262 - Obfroatis CXXPIIL 


num ita quidem , ut quamprimum manu locum, quo illud ob- 
fervabam , pulfarem , Avcomacon hoc aliorfum fe reciperet, & 
penes fores fe denuó manifeftaret , ac ex illo loco ad appulfüm 
manus mee poft breve temporis intervallum iterum aliam fibi 
fedem quzreret , ficque torum conclave divagaretur, & intet- 
dum ad imitationem manus humanz , que poft decurfüum ho- — 
rarum, rotularum currentium & recurrentium cum indice cir- /— 
cumactione curfum horologii de novo definit , mirabili fonitu E 
fe diftingueret; Id expertus ego non folus, fed mecum diver- — 
fimodé adítantium aures, usque dum ad decurfum dimidii anni /—- 
fatis cederet Generofiffimus Patronus , cujus Proli in ftudiorum 
confilii partem preeram, & cujus beneficiis me etiam poft bea- 
tam ipfius apalyfin eternum devotum mancipo. Sicad qua- — 
drantem anni quievit inquietum aliàás Avtomaton, cum interea 5 
pari ratione & modo aliud cale Illuftri cuidam Moecenati, quem 
Senem Reipublice Patri DEUS diu fervet incolumem, in ipfius 3 
atramentario & menía obfervare licuit. — Accitus ego cum aliis ^ 
idem auribus percipicbamus , quod per aliquot intervalla recur- 
. rebat, cujus generofa Uxor poftmodum morbi contumacis v. 
oppreffa in diffico folo & lenge abhinc diftante Urbe Nature —- 
ceílit. — Pauló poft ad parietes meos veteres repetebat Avtoma- 7 


d 


ton pulfus eodem modo, eademque diverfitate, quà completa? 
aures antea fermé obfurduerunt: Infecuta mors. quorundam. 
confanguineorum, | Ad Academias iter deftinabam, veftigia eo. 
viventis perfequebatur , & cum ftabilem aliàs inoffenfümque 
curfum femper retinuerim , tamdiu tamen me affligebat non in- 
terrupta ferie, usque dum Lipfiz amantiffimam Matrem morbo 
confectam & excinctam per literas audirem. | Ad tempus iteru 

conticuit, mutata poftmodum Academia , Avtomaton tam 
femper fenfi, quorfum etiam divagatus fum, & jam ipfa iteru 
per aliquot annos in Patria indivulfüm à latere meo comiten 
quem hoc ipío die, in quo hzc fcribo, unà cum domefticis 2 
parietes prafentem auditu capio. Quid hac resfibi velic, quai 
quam illam non ex opinione, fed veritate animo & cogitatione | 
| jaune 


d 


M 


Nut) EN 
NS E 


WW 


— i 


N 
) NW 


| AS. Y Zi S 


SV //7/ MEMBERS 
rl 


ERU 
. zs 


LL E 


Miu. 


» rs 
RID REA NER M SONA PONUNT oer 
PI vr onto RR oni a NS MRIUNG t euo inr) t Cmm ve 


"im^ 


^. 


—- 


Obfirvaiio C X XIX. p 


h EM : 


|. jam fzpius perpenderim , me fugit, latet , przterit fateor; & cum. 
|. Voéuo Difputationum felectarum parc. 2; qui tamen inter Pra- 
|- fagia collocat, quorum caufa non eft manifefta , & Becmanno 
Doct. Mor. c. 8. in re dubia nihil certi determinare nec audco 
nec poffum. 


D:  OBSERFATIO CXXIX. KW 
'-Dx. D. GODOFREDI DAVIDIS MAYERI, 
| Ex afpedu Potiuncule laxantis Hypercatbarfis. 

' CMngultum in Hypercatharfi prodromum imminentis mortis 
[. Sens. non folüm quotidiana docet experientia, fed etiam magni. 
' Hippocratis teftatur oraculum, cumAphorismorumLib. V.Apho-- 
D ris. IV. fcribit: Ec? versenoSugoer omraouoc z. ^vyucoc Em i'y WOJ4EVOG » XQXOVe 
Loquitur hic Divinus Senex univerfim de omni pharmaco im- 
modica purgationis caufa, qualia exempla paflim apud Autores 
? proeftant, ex. gr. à Medic. Mercurial. Ephemerid. An. I. Dec. I. p. 
2 asr--131.à Jalappe refina An. VI. Dec.1II. p. 24--183. ex purgante 
2 improvide fumpto An.III. Dec II. p. 304. Eandem autem ex 
? afpectu porunculz laxantis fingultu ftipatam, lechali hocfigno, 
" conüngere potuifle absque fubjecti internecione, miratu dignum 
-| eft, & rci veritatem fequens confirmare poterit cafus: Mercatoris: 
» & Civis cujusdam Vratislavienfis A. K Uxor, cum ob varias ra^. 
7 tiones medicamentis purgantibus faepius corpus leváre ópuüs ha- 
*| beret, in tantam poftmodum medicaminis hujus averfionem in- 
1 €idit, ut cum antea potiones catharticas, quas ipfa femper expe- 
T tebar, avide exhaufiffet , & ipfi Marito malé fe habenti adftans: 
! potiunculam ex aqua laxativ. Vienn. Spic. dia tartar. Parae. Arc. - 
? | tartar. c. Syrup. cich. c. rhab.apportari videret, fubitaneó terro- 
"re, tantaque medicaminis ex improvifo apportau averfione mi- 
|rum quantum concuffa, vominibus: primó, poftmodum copio- ' 
fiffimo, ad ultimum etiam fanguinolento alvi fluxu; cardialgia; 
|torminibus ventris ac fiti, quibus tendem extremorum frigus 
-j& pertinax fingultus accedebat, adcó fuit. divexata , ut accitus 
"igo de ipfius reftitutione jam acum efle crederem. — Medica- 


Ken o*u 


— 


Eee 


Ey n. - , " r Y " 74 
z - 
eT 


A 


564 . auia cxx Es ud 


SAU UAE 


 $mentis ipfi füccurrebam quantum potui , cum autem poftmo- 
dum quavis medicamenta przter externas quasdam inunctiones 
& fotus faftidiret , aflentire, & cotum negotium Nature foli com- 
gicere coactus füm. — Senfim tandem ad fe rediit, fed lop | 
temporis intervallum incerceffir, ex quo illam i iterum reftiruram -— N 
vidi. 3 
Antimonio vifo purgationem fecutam fuiffe refert Thomas - 
Bartholinus Hiftor. Anatomicarum Cent. V. Hiftor. 64. 

(Vratislavia Auguftam Find. d, 9. Dec, 

Anci 708. mif.) 


qu oO BSERFATIO QE XA 
Dx. D. MARCI GERBEZII. 


M VIDE 
E T e mirámetaftaf i in repentinam cocitatem , i in- 7 
| fperatam «visüs recuperationem. 4 


E nullo humanum genus affligente affectu facilé tam mira. H 
leguntur , quàm de epilepfia: quemadmodum neque credo | 

effc affectum conceptu tam difficilem, quàm fit epilepfía. Quód. 
de ea tamen aliàs paffim plurima commentati fint alii ; fuperfe. 
deo ejus etiologiam pluribus de(ribere. Solàm dico me mi- 
ratum fuiffe elapío anno ejus cffectum in Moniali : que poft- 
quam cam ultra anni fpatium fzpiílimé paffa fuiffet , in' quo- 
dam paroxysmo repenté adeó excoecata fuit, ut abfoluté nihi 
videret, oculis efi nullum prorfus defectum pra: fc ferentibus 
ab epilepfia intereà per anni dimidium omninó immunis , & 
propterea fucceffivé inftar faniffima obefa, & coloráta rcddita, 
Ut adeó fperaretur ab ea nunquam amplius affligenda. Se 
£cce ! dum quadam vice nihil cale prafagirer , repenté rurfü 
-.— €pileptica concidit, recuperato quidem iterum priftino vifu; € 
-contra cpilepticis infultibus iterum fxpe fepius; uti prius, ei | 


us vi 


Cerbariones fuas renovanübus, | EM D 


h 
EU 4, 0B 


OBSER-. 


-  Oljerust CEXXL eu 26; 


E-—- - OBSERFATIO Eu | 
Dx. D. MARCI GERBEZII. 


 Remedio in Wiss up quà fluentitus , quà dolen- 
tibus experto. 


,Uid hemorrhoides fint , queque mala eas fubinde adoriri 
foleant, legere eft apud Hippocratem & paffim apud Medi- 

cos practicos , prefertim apud Fromannum , Phyficum Cobur- 
 geníem , qui de cis fpecialem tractatum cum fingulari füi com- 
mendatione conícripfic. Relego propterea eó Le&dtorem , qui 
de eis plané exactam notitiam addiícere defiderat.  Hicego ve- - 

. 1ó folum refero; quid ego in memceripfo eis tam dolentibus, 
quàm fluentibus pre aliis remediis proficuum fuiffe expertus 
fuerim. — Patiebar autem earundem , interpolatum tamen, flu- - 

. xum jam feré per quindecim annos , priusquam ez mihi doic- 
^re, vel nimio fluxu moleítz eíle incocperant : poftquam. ante 
| triennium autem ex itinere equo facto nimium incaluifIem 5 eis 
| fubinde adeó dolueram , ut dolori fufferendo vix par fuerim, 

| TTranfierat veró (ucceffivé tamen rurfus dolor hic: fcd qui poft 

| annum circa idem feré tempus ad fimillimam ex equitatione in- 
. caleícentiam cum non impari moleftià tamen rurfus redierat, & 
| praterea cum ea fanguinei fluxüs continuatione, & diarrhosá , 

| ut inde peffundatà ventriculi digeítione, & attritis viribus vix 
/ non füccubuerim , non obftantibus quamplurimis pro tunc in 
| fübfidium vocatis remediis. Demum eisdem tamen tantüm 
|| effeceram , ut fucceffivé rurfus me utcunque recollegerim. Quód 
!| pertimefcerem veró, ne f&pius recurrens tam periculofum ma- 
| 


lum me demum przcipitaret ; cogicandum mihi effe rebar de 
| certioribus remediis , quibus ulteriori recidiva obviam irem. 
OE deprehenderam , quód fcrophularia, telephium; chelidonium 
, minus, & millefolium prae aliis talia eflent; qua hoc malum ci- 
| curáre, & demum etiam radicitus extirpare valeren, Refolve- 
-|ram propterea eorum cffe&um experiri : Atque, quód commo- 
| mo er, 44cAd, IN, C. Cent. 1. Li .  diff- 


266 Obfervatio CXXXI. (2M xd ; 


E» 


: p —— c mm mc imam 


diífimus eorum ufus mihi videretur effe in decocto; ea cum 
toro minutim concifa in aqua inftar herbz Thé decoquere foli- — 
cus eram, & cum cantillo facchari fingulis, vel faltem alternis — | 
matutinis quantitate octo circiter unciarum calidé forbilare: & — | 
fan&té dico me intra duos menfes (obfervatá intereà probá vi- 
&tüs ratione) rem ( laudes fummo Archiatro! )eó perduxiffe, ut. 
jam in alterum annum etfi intereà pluries equo peregré profe. — 
&us fucrim, inde penitus nullam perpeffus fuerim moleftiam: 
quin potius inde notabiliter carnofior, & coloratior effectus ve-- — | 
luti renatus effe mihi videar , fluxu eorum quidem fübinde in- — | 
 tercà camen recurrente; fed moderatiffimo, & minime molefto: — | 
quin imó vel ex eo proficuo, quod eo mediante humorum p... 
n. particule, quocunque demum citulo forté fanitati aliás no- — | 
citur& , evacuentur, ad mentem Hippocratis, qui diucurnas — | 
hoemorrhoides omnino cohibere prohibet 6. Aph. 12. falutares 
econtra efle depredicat, fi moderaté fluant 6. Aph. 11. & 21. 
Nec non 4. Aph. ?»;. Non dubito, quin idem remedium , qua- 
cunque demum formá, premiffis premiccendis, & füppofità — | 
debità victus regulà fufficienti tempore continuatum, & prz- — | 
cereà radix telephii ex collo per dorfum fufpenfa (qualiter eam — 
geftavi ego, & geíto etiamnum ) gefítara fit infallibiliter quoqs — 
aliis fimiliter affectis profuturum. Quod opto ex corde. 


(Labaco Augu[tam Vind, d. 24. Decembris a 
4nno 1708. elfe.) ; | V 


 QBSERFATIO CXXXI | 
Dx. D. SAMUELIS SLOTZI. 


Ulere Herbe Kali proventu in Tranfyloania. — 2 
UemadmodumTranfylvania eft (alis feraciffima, ita & Her» — | 

M dt 0a Kali: quodideó annotandum duxi , quod, quantum mihi — /-] 
ex Botanographis , quos hic in librorum penuria habere potui, | 
notum eft, in Europa noftra, nifi ad quadam maris liora in-.— 
| veniri. 


- in locis aqua falfa irriguis , u 


det De bere Herba. Kali preventa in. Tranfjluania, 1: VAR guy 


- p— o m A RENE 


veniri fcribatur : cum tamen cgo hic prope falis fodinas & aliis 
berem cjus proventum compe- - 


 rerim. Eft Kali geniculatum, ad cubitum & ultra affurgens, cau- 


leex viridi rubefcente, fucco falfo admodum turgidum, ac inde 
alis herbis ceteris paribus ponderofius. Quamvis alibi apud -- 


opifices latffimus ejus effet ufus: camen ob ignorantiam nul- 
— us adhibet. Quibus vero morbis vulgus eam deftinet , per tur- 


bulenta tempora diligentius invefligare non licuit. Hoc ramen 
à quodamPrezclaroViro pro certo accepi, eam porcis ad fcrophu- 
las difcutiendas ab Auditcoribus fuis cum fructu folere exhiberi: 
quam ille hinc quoque ab eventu fcrophulariz nomine, quam- 


- vis eo (enfu Latinis non ufitate, ad Hungarica lingue genium - 
honoravit. Plura, que de ca vulgo narrantur, quia non fatis 


liquida, lubens omitto: quz tamen fi à pluribus confirmari ad- 
vertero, cum erudito Orbe communicare non pratermittam. 
| OBSERVATIO CXXXIIL.— 
Du. D. SAMUELIS SLOTZLE 
| S | 


MT 1 i^ ' * 
— Succino fluido in Valachia reperiundo. 
A' E ad nos é proxima Valachia liquor oleofus, mellez 
1 A confiftendia, faporis non naufeofi neque adeó exítantis, co- 
loris fubfufci , odoris penetrantis quidem , fed non adcó ingrati, 


| & , fi prunis affundatur , füccinum &mulantis. | Carabem effe 
| fluidam,cujus meminit Paracelfus, puto. — bi terram hoc ole- 
| ofo liquore impragnatam antumant ruftici ; ad cubitos plures. 
| fodiunt, in foveisque collectam pinguedinem arundineis fafci- 
| €ulis excipere atque inde exprimere dicuntur. fus ejus apud 


1 
1 
L| 


|j 
^ 
] 
P 
| 


1 Macerantur praterea in ea coria ,ad frena vel alium equorum 
apparatum deftinata. Dicuntur enim non folum durabiliora;- 


: 


Incolas vilis, nam pro axungia ea utuntur aurigae ; quamvis nec 
hocquidem femperimpune. Nam nifi mature axis & frequenter 
aqua confpergarur ,àveloci rotatione lentum ignem concipere, 
friabilis & fragilis reddi , imó in carbones fere faceffere dicicur, 


Ll cum 


- 269 | Obfervatio CXXXTEM | ae 
€um zque' aquam ac acrem unctuofitas excludat; fed etiam,ut * 
audivi, à culicibus & aliis infectis in Hungari latifundiis eftate — — 
peregrinantibus valde infeftis ; feflores & eorum equos immu- LE. 
.. nesreddunc. — Quis hujus poffit efle ufus, non eft; utcommemo- | 
| xem; cum plurima, fi non omnia, quz de Petroleofcribuntur,& | 
huic convenire putem : hoc tantum dico, me non folum fübi- 
tam illius vim anodynam in Paronychia intempeftivo medica- ' 
mento exafperata nuper obfervaffe ; & fub forma Tincturz velfo- - 
lo Spir. vini extractz ( quamvis, quin addito Sal. Tartarifaturatior - 
obtineri poflit, non dubitem) in capitis doloribus à caufa frigi. — | 
da illud cum emolumento exhibuiffe : fed etiam; quod perdige- | 
ftionem & deftillaionem fulphur cinnabarinum combibat; non | 
ita pridem expertum effe ; ac inde fal volatile oleofum, via bre- 
vi & extemporali confectum, in certis cafibus non fine fucce(Tu | 
adhibuiffe. Neque tamen hic fubfiftam, fed plura experimen- — | 
ta & rariorem fulphuris cinnabarini in fal volatile converfionem —. 
cum DEO & die moliar. ^ 
 (Eratislavia Auguftam Vind. à Nob. D. D. Sam. Grafo.. | 
T d, 2. fannar. An. 17 0 9. Ai[fa. ) 


OBSERVATIO CXXXIU,  — 
Dx. D. JOH. MAURICII HOFFMANNI. 


De | s L s 
Cachexiá , binc in[ecuta febre tertiana intermittente, ac. 
demum ifchuria 12, dierum feliciter cur ata. E | 


Lluftriffimus & Excellentiffimus quidam Patiens,annos fuprà 
fexaginta novem natus , tumore pedum cedematofo cachectico.— 7 
per plures annos afflictus , cüm nec deambulandi diurno, nec de- — - 
cumbendi facilitate no&turno tempore gaudere potuerit, utram-.. 
que rerardante & aggravante cumoris pondere, cor moleftiarum — ^ 
perta fus me in confilium fub proxime elapfi anni principium vo-... | 
carijuffit. Adveniens mox animad yerti chylificationis negocium 2 
fuccumbere , Patiente hydropota , prandium amplum diver " 
| EE EU. 


We. 


: 
disp da y diastpi 
Y ] 


DAD ENPT: VER UORER I GE UC "VOR INL RE WE. MES S SR E ERU ERE ECT SR GA IRR? RAIN E. X DCUM UM GE 


oT 


SE iode 


| 
L| 
be 
|] 
[ 
1 
| 
o9) 
: 
i 
| 
i 
| 
| 
| 
| 
| 
i 

I 
| 


M $n enne ie emm i en 


2 


/ 


jen, 


7 


| 
E - 


[ ; j Im 


GNNNS 
NW 


Po 7 


ds 
NT NA 
NOS SN NS NO 
ix 4 NS 


^N 


DON NS 
NN 


U 
f. 


EU. 
Ee 


ASSIST 


S 
7 I, 
P) 


SELVSITGNTNNE YERVIUERIGUR SETS VETUDAURUUU SUI) zt UOS WEN USEETL ERU UNE CERO A DRED | DUX, LEDCESE NND OR 


VUDIEEUNUPDUTNSIETIWT TUS TUSTERIRISUTIRDCTETUDIRTKNRCENISNUA WESS p DWRGTRGRN mr 


E 
5 
|o 


OLVULUS7MONOCOCCOS VIRGINIANU, 


LA 


f 
(irm 


Wi 


A 
pt 
"1 
I, 


E 
LL T 


NN 


i Dro wat 


OA 
SS 


No 
| 
NSSSNSSSSSSN des 


- De Cachexia, binc in[ecuta febre tevtiana intermittente , ac demum các. 26g 


D mue D e e a 


«ibis feriente, quietem tantum non perpetuam admittente, ac- 
- que in conclavi fpatiofo, fornace deftituto , camino quidem affi- 
dente, fed nihilominus aéris frigidi injurias, cum tranfpirationis 
 infenfilis notabili interceptione fuftinente: Obvenicbant adeó 
1 cum refpirationis difficultate mox plura cachexiz folita figna, 
|. & vapelcentis cum fpiritibus fanguinis indicia, quibus nephriti- 
1 ci dolores fefe fubinde affociabant. Medelam igituranxié expe- 
. tenti daturus, nunc ad guttas xxx. cum jufculo fumendum prz- 
. cepi Elixir meum ftomachicum fali volatili oleofo aromatico & 
1 fpiritui cochlearie nuptum, ei alternis vicibus fübftituendas fuafi 
7 fpecies ad inftar Thee fuperaffufa aqua calida forbillandas, ex 
3 radic. chinz, graminis, farfeparille, bardane, liquiritie , fcob.ligni 
7? faffafras, baccis juniperi, caffia lignea, cortic. Winterano, fanta- 
.—? locitrino, viíco querno , femine anifi Indici ftellaci , & paffulis ma- 
- joribus exacinatis concinnatas ; fub prandii finem buccellam pa- 
. nis vino generofo dulci canarienfi aut mofcato inebriatam de- 
? glutiendam fuafi; horá  pomeridiana pilulas przcepi affumen- 
-das numero 15.€x extraQo trifolii fibrini, gentianz, ligni aloés 
'caftorii croci-antimonio martiali diaphoretico Ludovici radice 
—' ari crudà millepedibus praparatis, fale volatili fuccini, cinnabari 
| nativa&cinnabari antimonii rectificata cum balfamo peruviano & 
- oleo cinamom. macoris, menthe caryophyllorum deftillatorum 
^^! aliquot guttulis pondere gr. 1. efformatas. Per intervalla Ene- 
—ma ex emollientibus & carminativis applicari curavi. . Corpus 
— univerfum femel ufu pilul. hydropicar. Bontii cum mercurio 
.— dulci & trochifcis alhandali ftimulatarum purgavi. . Tumori 
^| pedum pediluvio ex aquá fabrorum ferrariorum, cui fol. ro-- 
! rismarini , betonicz , falviz , chamepytios, rute. flores chame- 
— meli , fambuci, fümmitates ferpilli Sulphur. Nitr. & Alum. inco-- 
| Ga fuerant, confülere allaboravi.. Et enumerata quedam reme- 
-|dia, Deo ex alto benedicente, ex voto profuerunt, ut abfumto 
"pedum tumor: libertati reftitutus llluftrifs. Dn. Patiens arce egre- 
-|di & breve fubinde iter füfcipere valuerit. Obtigit autem, ut 
- em ipfo Saturnalium feílo ad epulas in vicinia invitatus effet; 
dE ie | Li4 pifci- 


UOS 


ui » » 2 [13 Soo aw TS 
: MM " 
: K - t " j 
: P d i f i rM 
c , - E : 4 * 
n 7j 7] - 
R4 


a7o Obfirvatin CX X XIV. 


pifciumque efui indulfiffet, in febrem tertianam intermittencem. 
incideret, cui remediis idoncis relevate illico dolor nephriticus — 
fucceffit cum fummo ciborum faftidio ac vomitu, fii incolera- 
bili, ac urinz omnimoda fuppreffione, que quidem ultra diem — 
12. perítitit, nifi quod interea bis cerve quatuor urine fabulo. 
craflo curbacz gutculas faltem excreverit. Varia interea adhibi- — | 
ta funt medicamenta qua interna qua externa:Inter illaerar De-— — 
co&tum Forefti , infufum Thez cum baccis juniperi, emulfio ne- | 
phrocathar&ica Schróderi , coloftrum terebinthinatum, fal vo-— | 
latile oleofum cum ligno faffafras paratum, diureticum & lithon- 
tripticum aliàs ufu probatiflimum, pulvis teftarum ovi calcina- | 
tarum , oculi cancr. fal volat, fuccini, cinnabaris nativa, fperma. - 
ceti cum & alii pulveres lithontriptici compofiti. InterhecEne- — | 
mata ex emollientibus & carminativis ac diureticis,facculi& ca- — | 
taplasmata ex herb. chzrefol. matricariz , malvé&, parietarie, mer- — 
curialis, floribus chamameli Romani , bacc. juniperi , alkaken-. 
gi; feminibus dauci , anifi, petrofelini, lini, foenugraci, in lacte. 
decoüis renum regioni admota, linimenta ex unguento dialth, 
ol. amygdal. dulc. ícorpionum lumbric. terreftr. petrol.albo , cum - 
oleis deftillatis fuccini juniperi terebinchinz rorismarini, car- || 
vi, anifi confecta , füccoque ceparum ex pioffo admixto attenua-.— | 
ta, lrritàveró hec omnia erant, accedebat angina fpuria, con-. 
fillarumque tumor deglutitionem intercipiens, injectis gargaris- 
mis ope fiphonis mucus fanguineo- pituitofo purulentus vifci- — | 
diffimus non tam fcreatus repetito validiffimo nifu rejiciebatur, — |. 
quàm mediantibus digitis ori immiffis extrahebatur. Atque |. 
hac peragebatur ad diem usque duodecimum inclufivé fabula, — |. 
inter querelas metumque mortis, ac falucis fpem plané dubiamg — | 
dum Illuftriffimus Patiens vigiliis pertinaciflimis fere exhauftus 
ac naufeabundus nec alimenta nec. medicamenta accipere ulla. 
volebat, donec ingruente nocturno tempore multis argumentis. 
à me fe perfuaderi pateretur , ut horá 9. hauftum largiorem. 
emulfionis, ad prefcriptum «meum ex amygdal. dulcibus n. 12: 
& nucleis perficorum num. 8. cum aq. ceraforum nigrorum ab 
| ^. and. 


/ 


De Cachexia binc infecuta febre tertiana intevmittente , ac demum chc. 271 


neuer cuc edi ut 


. amatiffima Thori focià parate; ebiberec, idque bonum factum 


poft horam elapíam repeteret : fic circà noctis meridiem erum- 
pere coepit urina effratis quafi clauftris , & quidem primum ad 
aliquot uncias cota quanta fabulo(a, inftar aque luto fabulofo 
turbida ; poftea effluxit fanorum fimilis colore citrino confpicua, 
& quidem intra fpatium quinque horarum ad menfuras Fran- 


- conicas circiter octo , ut adeó divinam benignitatem , quà ab im- 


minente extremo vite periculo Illuftriffimus Vir liberatus eft, 
non fatis depredicare potuerimus. — Ceterum per infequens bi- 


|- duum ipfe commode fatis vixit, nifi quod crebriorem ad uri- 
nandum ftimulum períenüfceret, cunc demum veró excrevit tres 


calculos, quorum ultimus ob angulum prominentem acutum. - 


- intra urechram adharefcendo aliquandiu commoratus eft, do- 


nec ut urina ftudio aliquantillum retenta cum nifu ejaculatoris 
concitatiori foras expellerecur. Ab illo cempore Illuftrifs. Dn. 


 Patiens optimé fe habuit, Thermis Embdenfibus Menfe Majo fc- 


licicer ufus. 


OBSERVATIO CXX XVF. 


Dx. D. JOH. MAURICII HOFFMANNI. 


- 
D 
UO 
EL. 
; 


| 


E. 
M 
: | 


Siflens os palati [ponte ruptum & cum fouitu 
TUNER effradum. | 


, [lier quedam quinquagenaria defluxionibus feri acrioris 
Mishadhalibus multum obnoxia, ulcus fiftulofum tandem 
fufcepit non procul à caruncula lacrymali oculi dextri , ex quo 
non folüm fanies purulenta per mentum propinquum ad nares 
fibi viam paravit, quin & fupra fextum oflium maxilla füperio- 


, ris par effufüm curiofum illud effecit , ita ut fortean occafione 


| 
| 
i 
[ 
. 


| 
| 


ofcitationis ( cujus tamen zgra confciam fe efTe negabat) aut de- 
du&i plus folito oris ejusdem pars altera dimidia cum infigni 
fragore abrupta excideret ; quam adjectum fchema defignatam 
fiftit. 


ES OBSER- 


272 |  Obferoetio CX X XP. i. 
OBSERFATIO CXXXV. 


€ 


Dx. D. JOH. MAURICII HOFFMANNI | 


Proponens ptyalistmum [alutaremin epilepftía ex 
. 4Accidenti conciéatum. ' 


I quzdam virguncula annos 9. circiter nata, epilepfia fze- 


B pius correpta eft erratica nullam certam periodum fervante, — 


quam inftantem fternuratio crebrior prafagiebat, vocatus ego 


cum duobusExcellentiffimis Medicis confulrationem inftitui,at- — | 
que prafcripra fünt prater coníuera evacuantia anrepileptica — | 
varia ;fic inducias quidem dedit malum, fubinde tamen per in- | 
tervallaa modo longiora modo breviora redierunt paroxysmi | 
epileptici. Ar enim veró cüm ego haud ignarus effem Paren- | 
tern ejusdem nunc quidem vità defunctum, antehac lue venerea.— 
correptum quam maximé fuiffe, non immeritó in eam deveni. | 
fufpicionem, virulentum venereum acidum à genitore genita | 
quafi per traducem implantatum , & hic praecipuam forte lude-. 
re tragoediam , autor fuaforque fui, ut Trochifcorum hermetu- 


corum Celeberrimi Screte quatuor,& quidem in pulverem prius 
triti cum pulticula pomorum coctorum agre exhiberentur: fed 


ecce, qua à fervitio erancancille hujus praecepti oblita trochifcos 
predicte virguncule tradiderunt mafticandos & devorandos: . 
tunc prima quidem die alvus fexies foluta fuit, altera autem coe-- 
perunt cum dolore intumefcere fauces; lingua, palatum, gingi« 
va, demumque infecura eft aliquot dierum fálivatio , etfi non - 
intentata , optimo tamen cum eventu; ab illo enim tempore ab 


omni infültu epileptico immunis vivit virguncula: interea autem 


hec obfervatio memorem nobis vellicavic aurem , atque tacite. 


quafi infufürravit, Mercurii dulcis aut füb forma pulveris folum 


dati, aut fub mafticatione intra glandulofum oris contextum 


intimius admiffi nunquam tutam fidem eíle, co M 
(Altdorfio Auguftam Find. d. zo. Febr. SR 
44. 1709. hilfe.) / 


OBSER- 


- 


xe 


" 


vou 


qs 


P b" "crm " " M os ELE T » 7 


Lu 


| 
| 
] 


"Obfervatio CXXXVTI. /— 273 


: n À—— —Ó MÀ RE Lt e n 
[ 


(os OBSERVATIO CXXXPFII. | 
DN. D. j JOHAN. C. SPARI W/ ESTPHALI. 
Inquifitio in Salivationem Aercurialem , occafionef[ali- 
: eyationis [pontanee epidenrice ova[Tantis. 


XEr variam humorum metaftafin, horumque criticas excre- 
À tiones, ac corporisa farcina fua exonerationes, morborum fa- 
€&iem imulcam alterari, imó interdum in alium transmutari fta- 
tum; ut plane novus exfurgat morbus, Medicorum Obfervatio- 


nes ubique loquuntur ; quin (zpe unus interdum alterius folet cfíe 


remedium. Pleuritides füppuratas & empyemata, aliosque mor- 
bos quamplurimos, nunc folis diarrhocis, 8 hemorrhagiis cri- 
ticis , nunc urinz fluxu, hezmorrhoidibus &e. folvi, Medicis eít 
quam notiffimum. Ejusmodi metaítafeos beneficio falivationem 
naturalem (fine nempe Mercuriifeu argenti vivi ufu ac applica- 
tione inflicutam) colluviem copiofam fub lente vifcidzque fali- 


-.v& fpecie, citra ullam cuflim auc fcreationem , ex glandulis ac 


ductibus falivalibusper os evacuare, compertum. habemus. linde 
Belgii ZEfculapius experientiffimus , B. $3/vius , falivationem ar- 
tificialem Mercurio mediante excitatam. 20n-naíuralem &5.me- 
dicam vocat, hancque à crifíca & fymptomatica re&te di(tinguic 
Lib. IV. Prax. Iratt. 141. $. 314. Quemadmodum veró Ccele- 
berrimus J/ilifius , Medicus quondam in Anglia Regius, in ele- 


.gantiffimo TraB. de Anima Brutor. P. JL cap. 9. p. m. 245. mo- 


doó di&tam Mercurialem falivationem ad tollendas fanguinis im- 
puritates multum facere , fcribere haud veritus eft: Ica & Facul- 
tatis Medice Lugduno - Batavz decus , Excellentiffimus 24nfomn, 
ZVuck, in curiofiffima Fialogr. 65' dutluum aquofor. AAnatome 
talem copiofam faliva excreanonem non folüm poft oblata Mer- 


&urialia, fed & fpontaneo nature motu ortam , in febribus po- 


tiffimum quartanis ,fputo fanguinis , & melancholia , maxime fa- 
lutarem obfervavit non minus in illis affectibus melancholicis, 
ubi fanguis craffitic fua peccans, & tardius per canaliculos gian- 


. dularum falivalium motus , neceffario in vaforum extremictati- 


Ol fer? Acad. N. C. Cent. 4. Mm bus 


Li 


N 


A 
- 


m sd 


Olbfervatio CX X XE IE. 


w ». 


LI 
———— 


bus.moram deber nectere , & copiofiorem falive materiem fuüp-- 
peditare. Neque defunt falivationis.criticze exempla , mediante: 
qua, falutari natura. confilio. morbi alioquin. admodum  pericu- 
lofifueruncfublati. Sic legimus in 441no I. Epbemer.. Mo[lrarum: | — 
Curiof. Decur. L. Obferzv.. 122. philificam. quandam falivatione: 
fpontanea; fine ulla medicamentorum Mercurialium exhibitione; , 
feptem. dies perdurante reftitutam fuifle; Nequeminus in zin-. —— 
£0 LX. Decur. II; Obferzv. 102: notatur arthritis ptyalismo feu: — | 
falivatione fponranca foluta, Quendamfebreardente admodum: — | 
periculofé decumbentem ejusmodi critica falivalishumoris excre-.—— | 
done liberatum fuiffe, obfervavit- Blegny 1n Zodiaco fuo Medico: 
Gallico Anni 1; /Menfe Octobri Obfer-vat. 7. Paricer. ac in capitis. — 
dolore; odontálgia; gravi auditu. &c.. criticam: falivaz excretio- — | 
nem fzpe levamen. attulifle; ceftacur. fupra: allegacus /Vuck.l. c..— | 
. fi. 27. Adeó ut plura exempla ex Hoffmannorum-Hálenfium,;, 
B. Ectmülleri , Wedelii. aliorumque. Clariffimorum: Medicorum. 
fcriptis corradere, fupervacaneum ( & Lectori curiofo atque. ex- 
perto cediofiffimum)fore. haud.abs re timendum fit. Hac vice. 
defcribere & indagare placet falivationem fpontaneam , qua: anno. 
&ra. Chriftianz 1694. hic Delitii.hujusque circulo-& vicinia. non 
folüm , fed & pluribus aliis in regionibus ac locis, Francofürti ad 
Moenum ,,Berolini, Hanoviae &c. uti: ex: literis. Generofiffimi 
Krugii aliorumque Excellentiffimorum.Medicorum.exaratis pa- 
tet, epidemice graffabatur; Salivatio. haec; unà cum varioliscon- — 
fluentibus; hic locorum: graffari incipiebat: primo ineunte vere, 
qua fzpe.duas.& tresimoó quatuor perfonas laborantes vel una. | 
domus habebarc, qua: omnes.iisdém plané in principio & incre- — |- 
mento fymptomatis maxime dolorofis affligebantur, que infa- . |— 
livatione Mercuriali aliàs obvia: effe folent; tumore nempe gena-.. |. 
rum; lingue, gingivarum, faucium, parotidüm &c. in ftatu veró-. 
(evacuatis fuccis vifcidis. & glutinofis, interdum edam: primo.in. | - 
principio cruentis ) fücci: apparebant renues. &caquofi , dictis.oris. |. 
& faucium fymptomartis pedetentim remittentibus.. Morbushic, | 
nefcio quo fato, in Civitate noftra inter primas; quantum: u€— lH 
CEN Con at;. NW 


Tnauifitio in falivationem Mervcuvialem yoccafrone falivationis ej-c. 12235 


- 


Ama Vo. ooo re 


conítat , adoriebacur Sereniffimam Duciffam: Saxo- Merfeburgen- 
íem hic degenrem ,.& Anno 1701. demum pie defunctam, cu- 


jus fanitatis moderamen mihi cunc.temporis injun&dtum' erat. La- 

- »borabat nempeSereniílima hac Princeps per aliquot feptimanas 
- febre lenta lympharica ;glandularum conglomeratarum , quam 
fibidiuturno mecrore ex obizu filie fuperftiris adhuc unice /& di- 
lediffime, Sibylle Mariz., Sereniffimo Duci Wuürtenbergico Li- 
nez Silefiace feu Oclsnenfis , Chriftiano Ulrico (cujus gloriofifli- 
mum Vita Curriculum beatulifimaque analyfis recenfecur in fa- 
. —mefillimorum ZVovor. Literar, Flamburgenf. /Menfe Februar. 
|-— Anni 1705. p. 45. Jegq.) nupta, cum totius corporis laffitudine, 
-areuum ancinationibus &c. contraxerat. Febris hec, in qua fa- 


liva vifcida fauces & linguam incruftabat, refolventibus leniori- 
bus remediis, ferre foliate fartari liquori ,tind'ure tavtari , fpi- 
vitui uitri dulci €5c.'minus aufcültábac ,quin auo moerore & 


ipía febris in quititam feptimanai protráheretur , fpretis à morbi 
contumacia dehinc vel ipfo faleammoniaco depuraco , arcano 
duplicato &c.pulveribus immixtis, necnon fpiritufalis ammorita- 


ci (qui tamen non intenfe urinofus, fed falto- urinofus volatilis, 


qualis à conjunctione falis ammoniaci& limaturz Martis aut he- 
matitisin florum fablimatione acquiritur,mihi fimilibus in mor- 


bis in ufu eft) nec non fpiritu bujus balfamante Clauderi , egre- 
.gio alias in febribus lentis, ubi os & omnia vifcera falivarix'muco 


vifcido infarcia funt. Interim Sereniffimz huic nondum lecto 
affix& profítratus tamen appetitus penitus. ob increfcentem 


nempelymphz falivalis & ftomachalis vifciditatem , vomitorium 


- indicare vifus; (ed hoc-ex zij fyrupi vubi ide emeti:i (quo Lipfiz 
fine & cum addito faccharo fuperbit Officina Linckiana ad Infig- 


ne Leonis) concinnatum;pra'ter binos paucif6mz materie vifcidee 
vomitus aut:potiüus vomendi conatus , nihil operabatur : adeo- 
que hinc propinabam pilulas blandé purgantes ex m;Ja prlular. 
de pummi Ammon. Quercet.or.12. auri fulminant. non edulc.gr s. 
additis extratii trocbi[cor. albandal.. gran. duobus , manu mea 
paratas, & auro obductas, quorum ufu matutino horis demum 

| Pu nonu Mm: UN. D WEIDSD- 


- 


a7É Olfirvatis CXXXTPIE 700 3 


vefpertinis ac poft mediam nodtem vix quater dejecit. Dicbus. 
quacuor cffluxis falivam tenuem aquofam omni fere momento- 
exfpuebat , & fexto demum dielingua & gena intumefcebant ,. 
hicque pryalismusin tormalem falivationemMercurialem, excepta. 
faucium & palati erofione per omnia fimilem .increfcebat; &cad. 
integram. feptimanam durabat — Hic morbi hujus lymphatici. 
motus, hec indoles, erat, nec ullus medicationis mez effectus;. 
utpote ánullo vel cinnabarino , vel Mercuriali medicamento ex- 
citatus, fed criticus potius nature motus hzc fuic falivatio, qui. 
potius. vifcidum refolventibus füccurrendo non intempeftivé - 
fupprimendusfuiffecab aliis me infcio acceríitis , morbi hiftoriam. 
minus accurate tenentibus , & aurum fulminans malé ineufan- 
tibus. Sed qualis hzc argumentatio : Zurum fulminans inflar. 
pulveris pyrit montes ac altifflnas turres fub-vertit ; quosergo it 
corde ac reliquis cvifceribus effeius edere non "valebit , à calore 
febrili accenfum ? Rifum teneatis amici in praxi Chymiatrica ver- — 
fati! De Mercuriali quidem falivatione con(tac; illius remedium 
inhibens Aurum, adeoque & fulminans efle : Num veró idem 
& cauíans & inliibeps effe poffit, prudentioribus dijudicandum. 
relinquo. Adeoque Cafus hic infperatus Sereniffima non.mipus 
quam mihi incommodavit:Illius animum: ac gratiam à me; in- 
nocuo licet, alienavic: Illam ipfam veró incautis confiliis.tradi- ; 
dit. Etenim fàlivationem hanc criticam importune fuppreffam. 
tertiana fequebatur, qua chin- chinz ufu tractata, fublata qui- 
dem vifa , fed cacochbymiz fontibus minus exhauftis Sereniffimam 
diuturno imó continuo ad vite finem languori expofüit. 

At vero tempus index rerum mihi fuccurrebat! mox enim 
morbus hic loci ulterius proferpens non folum foeminam quan- 
dam Nobilem, Generofiflimi Domini à Dóring conjugem, in pre- 
dio Bendorff prope Delicum , fed & rufticam inWelckau multos. 
que alios tam juvenes quàm adultos, eodem modo aggrediens |. 
absque ullo medicamento affümpro. Imó, quod mirandum; 


non folüm homines, fed & multe feles & canes hic Delitii & qui- 1 " 
busdam in pagis falivatione.correptas ipfe partim in propriafele — | 


vidi; 


I 


Iuquifitio in falivationems: Mercnrialem , occafione falivarionis jvc. aTx 
- p —ÓÀ —H - RERUENNUDE QUUM. E. cu MMdMEM Ee epum SEO RN . 


7 , 7 LJ ? E E L1 
- vidi , partim ab aliissaudivi. Interaliostunc temporis falivantes 
fervus quidam & du ancilla apud Illuftriffimum Baronem de 


Scheiding, Regia: Majeft. Sueciz Confiliarnium Provincialem , in: 
predio prope Delitium Welckau & Storckewiz curz mee fub- - 


üiciebantur. Qua occafione jam. nominatus Baro, prefíente Me-- 


- « dico fuo domeftico ,. Domino £D. Petri , Mifenenfi , Coatanco: 


— telim meo amiciffimo, boc tempore Poliatro Mulhu(ano fami- 
| 'geratiffimo , in mei quidem folatium, Medicorum veró dicto- 
| gum opprobrium craflamsgue horum ignorantiam exaggeran- 
| dam; falivaionem fpontanceam admirandam & admodum ra- 
| ram, in fingulas decem feptimanas mutabilem , retulit, quam: 
ipfe inSuecia ante decem runc tempotris(& quod excurrit) annos, 
poft arthritidern. diuturnam paffus fuerat: primüm nempe per. 
| -falivationem quotidie excrevifle tres cancharos prater propter 
liquoris fapore infipido quafi dulci qua per decem feptimanas 
| "continuata , infequentibus decern feptimanis excrevifle liquorem. 
| faporis acidi ; porro per decem fcptimanas faporis amaris tan- 
demque fpatio unius anni cum dimidio rurfus liquorem faporis: 
acidi, una cum uvule tumeícentis relaxatione: Qua omnia, om- 
/! pibus convocaterum Medicorum auxiliis incaflum. applicatis, 
| fponte remiferunt ,.toto falivationis tempore maxime extenua- 
. .&us; hac tamen fuperata per decem annos Holmiz , pofthac hic: 
Jocorum in predio Welckau, hactenusque per tredecim annos: 
Lubecz degens fanus vixit , utut fingulis annis prediorum caufa 
in Sueciam & Livoniam iterinfticuere cogatur.. 


T 


| 
] 
" 
| 


| 
| Inquirens paulo intimiüs in fymptomatum horum caufas; 

.- occafionalem. caufam miasmati variolofo , & quidem variola- 
|| rum confluentium , ut eas Sydenbamius nominat, adícribo. — Hae. 
| enim tunc temporis graflabantur, fepe cum fálivatione vel dolo-- 
| zofa vel non dolorofa conjunctz. Quibus autem variolz pcper-- 

, €erunt; vel ut clarius explicem, quorum materia variolofà vifcida 

'| perporos cutis exitum non invenerat, illiaut per tumorem glan- 

, dularum in. inguinibus , aut fubfequentem falivationem , levadi: 
| ! | Mm 3 iunt. 


!| 
| 


l 


^u ^ 


/378 Obfervatio C X X XP ILI. | 
funt. Ánre&tefenferim , arbitrio Excellentiffimorum Collegarum 
.expoficum volo. "M. : j E 
Incerim , quoad falivationis Mercurialis rationem formalem : 
ac modum fiendi, adftipulari Tachenio , Etímüllero aliisque.non 
poffüm , quafi dicta pathemata doloroía, in falivatione Mercu- - 
riali aliàs -obsia ,.à fulphure Mercurii externo acriori nature | 
quafi arfenicalis orcum ducerent: Cüm r.) cam 2 uybitb minerald — 
€5 arcano corallino auro "vite .&c.in minima. dofi, quàm tripla 
& quadrupla in proportione .ac dofi à Zercurio dulci,imó ex- 
cerna Mercurii crudi cum pinguedine porcina.mifli largiore.& diu- 
turniore inuactione, adeoque longe diverfa Mercurii quantita- | 
te, una.eademque fymptomaca obferventur , ita uc £urbitb mi- | 
meralis auc ZMercurii cujusdam precipitati grana quindecim (ad | | 
grana:tantum duo auttria:una vice ac quotidie) affumpta ve- | 
hementiorem faàlivationem :excitent ,quàm sij ,imo interdum | 
ad 3B. Mercurii dulcis interne :& partitis vicibus affumpti;ua | 
& ziij auc plures /Mercurii crudi linimenti forma:menibris illii... 
2.) Iralos & Galios, utpote quibus fucci tenuiores & fluidiores, 
facilé & fine.di&tis fymptomatis.à propinaris Mercurialibus fali- 
vare, jam. olim ab ExcellentiffimisDominis DID. Bobnio & Ett- 
3müllero ;nec non D. Wolfio , Celeberrimo Lipfienfium Prac&tico, 
aliisque fepiüs audivi. 3.) Apud nosGermanos, propter fuccos |. 
vifcidos.& :fzpeglutinofos,falivatio eft maxime dolorofa;adeo- 
queante hanc inftituendam attenuantia; balnea, purgationes&c. | 
premittere .neceffüm habemus, quo fuccis attenuatis & liqué- 
fa&isfymptomata dolorofain cantum pracaveri folent. | 
Potius itaque credo, dicta fymptomata dolorofa in faliva- 
tione obvia oriri ab ipfius partim Mercurii, :nunc Trmplicis nunc |. 
vario modo preparati. & cum acido faturati , cum lympha aliis- |. 
que fuccis acribus; acidis, auc acido - acribus fübactione & refo- | 
lutione, partim à nimia tubulorum falivalium anguftorum ni- |. 
mis, & hinc fibrillarumin lingua nervearum , nec non glandula- |. 
rum palatinarum, diftenfione , hinc inflammatione, & occafione |: 
fuccorum acrium particulis Mercurialibus impregaatorum ex-. 


( 


- cin in falivationem- Mércurialem , occafone falivationis cit. 279 


DU saxa die iUm OEDMEIEGMMRUM—. cUm Eme rA 


coriatione , proprer imperuofam fuccorum. fimul. crafforum &: 
vifcidorum impulfionem .: Sicuc & in. falivatione Mercuriali, cum: 
cautela & judicio inftituta,.fazpiüs obfervavi, quod genarum ac. 
linguae. tumores, attenuatis;prius per balnea, &refolutis, atque. 
evacuatis per. alvum fuccis.viícidis; adeoque apparentibus tenuio- 


ribus ,.cito-difparuerint. Optimé. pre: cateris , quantum mihi. 
conftat ,. Mercurii in-corpus. humanum actionem ,. indeque (àli- 


vationis: modum. & rationem formalem atque effectus, expli. 
cavit. D: Frider: Hffinannus; Confiliarius. Aulicus & Archiater: 


Regius; in Zünofat. ad Poterii Cpera p. 22; & exaíciatiffima Dif 


fert. de Operandi Ratione: /Medicam. E-vac. mechan. $. 13. E 7 


.. 20. tec ion DilJert. de. /Mercur. S. 8. feqq. 


| 


| 4 
n 


OBSERVATIO CXXXV1II. 
Dx. D. JOHANNIS. CASPART 
W ESTPHALT. 
 FFomitus: flercoreo- cbylofus , alvo fimul. claufa ,. 
periodicus.. 


TN&rr rariora contingentia, qua Medicorum diligentiam exer: 
cere folent; & hic cafus: eft mihi transmiflus;. curiofis ftipatus: 
circumttantis : In vicinia: noftra Vir juvenis 29. circiterannorum, . 


facie pallida & cacheclica, hominum confortia fügiens ruri de- 


git. Hic vitz inordinatione; afotia imprimis , quindecim ab- 


"hinc:annis hoc fibi: conícivit: vitium , ut fcilicec annuatim certo 


tempore, per hyemem nerape à Fefto. Nativitatis Chrifti ad in- 
,Cipiens yer usque; à à digeftione: ciborum peracta reliquiarum ex- 
,eretiones non per. alvum, habitualiter Ha&tenus morofam, fed per 
'5;. reddere: cogatur ; nifi quod parum liquoris ferofi' continuó: 
e anum exíüllet. Er quidem dicta illa vitz: inordinatio ab 
:mtatis anno decimo quarto incepta: hodienum': continuatur hac. 
,rátione; ut. fingulo mane. hora: audita tertia lectum petat; quem. 
"€irca nonam aut: decimam , interdum duodecimam , meridiei. 
, demum rclinquat;, ac prandium tum. affumat ante prandium 

: Vero» 


280 Obfervatio CXXXFITT. 


GREERCUA CIE qr, goceestovieeitose 


CXGIXDIERLEXUS, 


veró & ab codem mox Tabaci ac cerevifiz hauftui per duas ac 


plures horas ( hyeme ad vefperam usque) indulgeat ;tunc à me- 
tidie cercia vel quarta ad horam usque fextam oeconomiz ope- 
ram navando agros fuos percurrat, quo labore peracto, panis- 
queburyracei cancíillo comefto, Tabaci cercvifieque delicias diu- 
tiflimé afluecas reaffumat, easque quantitate fac nocabili, donec. 
intempefta nocte horá circiter nonà auc decimá coena, & abhinc 
usque ad tertiam :matutinam Tabacipofia cerevifieque ingurgt- 


tatio denuo repetita cum Venere conjugali & fomno abfolvan- | | 
tur. Quz immoderata & plané deteftanda vivendi ratio quovis 


die necincerruptá ferie continuatur. — Interim & hoc notatu ma- 
Xximé dignum nuperis literis à domefticis mihi perfcriprum eft, 
qued prafentis anni hyeme Medicus quidam vomitus dictos 
ftercoreo- chylofos remediis laxantibus, hinc appropriatis ftoma- 
chicis, minime adftringentibus , ultra duas feptimanas cohibue- 


rit, alvamque fimul hactenus pigram clyfteribus acrioribus re- | 


vellentibus in ordinem redegerit ; patiens econtra hic, proftrato 
appetitu, doloribus abdominis & przcordialibus, vomendi co- 
natibus, cephalalgia &c. vitam tam diu egerit valetudinariam, 
donec ipfa.natura optima morborum medicatrix , redeunte de- 
 muó appetitu reliquias ciborum excrementitias vomitu hactenus 
confueto, fuppreffis icerum alvinis, per os promoverit: adeoque, 
-sc afotia non obftante, preternaturalique .excretione eodem 
*no^0 procedente , de reliquarum functionum recticudine non 
«plius conqueratur, cra(fitiemque corporis haud contemnen- 
Gam pr fe ferat. : : 
Quod fi veró jam in caufam formalem excrementorum 
3 ai£nà , eáque rémpore folum hyberno, inquiramus, vitium 


—"piex hic occurrere videtur , füccorum nempe in primis viis |- 


^snrantdum , & fibrarum inteftinalium ftrictura pracernatu- 
Occurrit quidem tale quid in paffione iliaca ,Íed non nifi 
'cíunorum inflammatione gangraenofa , adeoque cum 


-* femper fymptomatibus, qua in hoc cafu non obfer- |. 
-xinde tamen ex defectu doloris abdominis inflamma- | - 
XOris —— 


JY AR 


. Pomitus [levcoreo - €bylofsss , alvo fimnl clas[a, periodicus. 251 


torii, cohibito econtra nuper vomitu ftercorco reíerataque ac 

inordinem ad tempus reducta alvo, indeque orta valetudine ad- 
—. verfa,una cum adjun&is preter morem dolorofis fymptomari- 

- bus, paílio iliaca minus, fed fimiplex porius inteftinorum tenfio 

atque occlufio , ftatuenda videtur... Unde ftomachus unà cum 

duodeno coa&us . ac conívetudine tandem fic confortatus, adju- 
|  yante motu inteftinorum peri(talüco inverfo , fine magno in- 
-. commodo reliquias excrementitías ejicit5 preter ichorem illum, 
qui vel € ventriculo & inteftinis derivatus & in iis predicte in- 
teftinorum ftricturz cauía collectus, elap(us eft ; vel.quod pro- . 
babilius , € glandulis inteftinire&ti, uti ia hamorrhoidali quodam 
fluxu hoc fit, exftillaffe putandus venit... Accedit fermentado ac 
digeftio ventriculi facis laudabilis in viro juvene, liquidorumque. 
magis quàm craflorum , affumptorum facilius digerendorum, 
praterea fumigati Tabaci fermento continaó imburorum , ra- 
tio. Acenim vero phanomeni illius, quod excretio illa via pra- . 
ternaturali facta hyemis tempore faltem obfervetur , caufa non 
adeo facile patet ; mifi quódilla forte in ftridturam fibrarum inte- 
ftinalium, hisque ac fpiritibus animalibusimpreffam conf(vetudi- 
nem ac memoriam quafi , hyeme magis arctiorem , aftate veró & 
reliquis anni cardinalibus remiffiorem ,rejicienda videatur. Alio- 
rum tamen rectius fentiendium judiciisrelicta hzc funto. 

"(Delitio Auguflam Vind. d. 27. April. 
| os ffigtiani 4. 1.709. Qi[fa- 2; : | - 
En ^ DOBSERPATIOCAXXAIX. | 
. Ds. D. OMM DAVIDIS 
dis MAYERI. | 

EL vobxFrsore 540. | 

Rigoris.Damna tot Obfervatorum «calculo confirmata defi- 
| oie longa ferie proponit Rario & Experientia , ut de rei. 
' fide dubitare, fic ipfi veritati in faciem contradicere. Propterea: 
, externus etiam aquz frigide ufus pro nocivo à multis jure fui. 
-Obféerv. Acad. N, C. Cent. I. Nn habi- 


$5 Obfervatio CXX XIX... 00 a 
habirus ; cum ipfe Hippocrates Libro de aére , aquis & locis fc&t. 3, 
aguas ex nive & glacie omnium peífimas judicaverit, que non 
íolüm vifus hebetudinem producant ; qualis exempli vifus he- 
berudinis ex frequenti oculorum aqua frigida abluitione con- 
tracta Fabr. Hildanus Cent. 1. Obf 27. meminit: fed etiam affectus 
alios paralyticos & pracernaturales , de quibus prafatus Hilda- 
nus, Schenkius, Borellus &c. legi merentur ; microcoímo fa- 
pillime attulerint. Quam gravia veró autoritate non prole- 
taria ex Frigoris, & cui naturaliter inheret aque nivalis injuria | 
corpori humano füccreviffe nocumenta obfervare licet tam ^ | 
fuaviainterdum attulit languenti Frigoris afperitas levamina, ut : 
é contrario , tefte Batavorum quondam ZEfculapio Joh. Heur- 
nio, Prax. Med. Lib. 1. p. m. 31. Agathinus, doGtiífimus & anti- 
quus Medicus aperté dixerit : Qui vice hujus curriculum fani 
perficere velint, frigida lavari aqua fzpius debere, eosque qui fe-- 
ne&à crudà his utantur, rofeo colore efflorefcre ac robur in--.— 
duerc , firmareque partes nutritioni dicatas. Nec eundem omni : 
carere fundamento, exemplis patebit. Videlicet Juvenis XXVIII. 
annorum temperamenti fanguinei explende libidinis venerem: — | 
ab objecto maleferiato excitate defiderio, cüm eodem prolixé- — |. 
& liberaliter fe oblectabac ; fübfecura pauló poft virulenta; pre- ij 
cernaturalis, involuntaria & dolorofa excretio , continua peniss — 
diftenfio , feminisque corrupti & putridi, lymphaque ichorofz 
cum ingenti urinz ardore aliisque fymptomatibus, a feminalium 
& generationi deftinatarum partium enormiori lzfione & exul- 
ceratione, diuturnum profluvium.. Abinitio malum hoc om- 
nibus modis occultaturus eger , quibuscunque medicamentis ab | 
imperito Agyrta acceptis effere morbi tyrannidi obicem im- — | 
ponere facagebat , fed fruftraneo labore nature deficienti fuc-, 
currit, usque dum degener morbi ferocia & illata corpori no- 
xa €ó adigebant falutis fuz parum ha&enus providum, ut opi-: 


-- 


culatrices implorarec manus & ad facram remediorum ancho-' | | 
ramconfugeret:.. Omnis inhoc pun&o infümpruslabor,utex- — | 
cedenii profluvio objiciatur remora , confüetaque gradiri me^ — |- 

i | UN " 


e. . thodo- 


| Ex Frigore Salut. 283 


artum in t t Pr am 


E S AV VS V V e NUS c UEORGPUISNINAUE, 
- thodo coníultum duxi, ipfius morbi curatione & fymptomatum 
.corre&dtioni fuccurfurüs, Nec omnem fpem def(tituit eventus: 
Siquidem poít continuatum & non interruptum medicamento- 
- rum ufum Orgasmus (anguinis repreflus , feminisque proven- 
- tus virulentus & nimius correctus & imminucus fuit, fed cibo- 
-rum & potus inconvenienti ingurgitationi indulgens, amplexus | 
- redamata repetendo providum aliàs nature falutis avida moli- 
men,non deficiente praefertim agri robore , penitus convellebat. 
- Sic morbuslongiora temporis fpatia emenfus, violenta exceden- 
tique humiditatum profufione languentis aggravabat vires. Qua-- 
rum tandem per medicamenta & imperato accurato Rerum fcx 
non- naturalium regimine compos iterum factus, fluxum tamen 
- adhibitis etiam per injectiones adítringentibus , ficcancibus & 
fluxum cohibentibus per tempus bené longum non diminutum 
vidit. Cum dolores abeffe & profluentem hactenus faniem 
emendatam, quanquam. nondum penitus imminutam fentiret , 
confuesis muniis fe rurfus applicabat. Ad vice generis ratio- 
nes frigidiffima hyeme equo meritorio, adverfus frenum camen 
contumace , aliorfum vectus , poft fuperatas coeli injurias ex im- 
provifo lacum illabitur, quem conglaciatum & undiquaque ni- 
- vium copia obte&tum obfervare non potuit. ' Ad pectususque 
aquis immaerfus omnem operam & curam confumebat, quo ci- 
-tius putidam hanc fordium colluviem egredi poflet ; fed ferocia 
renitentis equi vectoris diutius ibidem detentus, cum tandem 
exiviffecillud , nimio frigore obíeffum corpus quafi contremuit. 
Ante noctem in diverforio Nature beneficio officii admonitus, 
effluxum partis affecta imminutum , poftero die nullum penitus 
prafentem obfíervavit. —Leratus propterea mirum quantum 
-coclo gratias egit, quod ipfius auxilio, quamvis corpus profunda 
-nivete&um & afperrimo frigore conglaciatum quafi fuerit, cam 
falubrem ab externo frigore fufceperic medicinam, quà morbi 
contumaciam levatam feque integrum & incolumem conferva- 
tum nunc animadverteret. | Hac via priftinz fanitati reftitutus 
'pugilice jam & athletice valet; fivnines matrimonio quidem , 
3 na non 


284 Obfervatio CX X X IX. 


nonautem exercitio complexuque venereo abftineat, ab ulterio- 
ri hujus hoftis invaftone alia ratione corpus pramunirt non pofle 
ait, nifi poftadimpletam libidinem corpus frigidae infidear, cjus- 


que lotione cuticula curetur, Quod ipfius, confcientie & ex- — 
perientie relictum volo: Ad minimum exemplo Clariffimi Gar- | 


manni, qui in Ephem. Dec. x. an. 3. Obf. 41. viri cujusdam hye- 
mis afpericate aliorfüum equovedi & irrevocabili penis paralyfi 
ex frigore affe&i meminit, in totum contrariatur : Quin imó ip- 
fius Ariftotelis opinionem Lib. 6. de generat. anim. c.2. quà ho- 
mines ab aqua gelida in venerem fegnes reddi afferit, hic indo- 
mita effrenatzque libidinis Juvenis fuo exemplorefelli:. — ^ 
Alterum quod. füccurrit ex Frigore recepta falutis exem- 


plum fartoris apud nos C. G. Filiz , Virginiannorum viginti .& 
unius, nonita pridem accidit. Hac cum menítruationis tempo- 
re potum pauló frigidiorem pro confíuecudine ingurgita(fer & 


| praterca Teganitas, lacticinia fimiliaque crudiorem chylum ge- 


anerantia avide affumfitlet, lafficudine arcuum & difficeltate: re- 
' fpirandi , praefertim fi. corpus commovetit., cum. omnimoda - 


fluxus lunaris obfítructione exercebatur.  Progreffíu temporis 
Pallor faciei; deinde Cachexia totius corporis fubíecuta cum fym- 
ptomatibus mali moris. His per appropriata aperitiva & inci- 


- dentia ad viíciditatem incidendam & evacuandam, obicem 1m- 
ponere allaboravi,imo cum Ebullitio fanguinis, Palpitatio Cor- | 


. disac metus fuffocationis zftusqueVenafedtionem urgerent,ean- 
-dem ad vota languentis viraginis haud difficulter permifi, & pra- 


terea inftante menfium motu neutiquam per acriora moventía, 


ut quidam perperam Virgini autores fuerant , fed. per miciora , 
cumprimis fomentationes confultum ivi, qua plus fimplici vi- 
ce voluntati refpondifle certo: afferuerim: Laterem: tamen me 
lavare deprehendi , cumprimis quod Virgo diete parum pa- 


tiens placentis corpus faginaret & incongrua quavis implacabili - 
ftomacho imprudenter fatis. ingereret; Cum per tempus :bg- 
ne longum ica. infelix judicata obambulaffet ;, omnemmque.pra- 
ficuum aliàs.his langucntibus medicamentorum: ufum: penirus 


cju- 


LN 


tim o Zt Co M 


Ex Frigore S4lus. | a8gpó 


Ec] 


ejuraffet , forté. fortuna vicini cujusdam. Coriarii domum in- 
—vificans & cum ipfius domefticis per aflerem nivibus & ftiriis un- 
. diquaque induratum circumambulans , lapfü pedum in fübter- 
fluentem fluvium Olaviam praterita hyeme przceps dabatur. Hu- 
- -jus frigoris vi cum corpus ipfius egclidum , fingultus perünax, 
|; animi deliquia ftatutm in. pejus declinantem indigicafent, mira 
. "Natura crifi pertinacem hanc menfium obftructionem circa no- 
:&em procul dubio lapíu in aquam: frigidam referatam fuiffe ex- 
inde colligo, quod ab eo tempore Balnea calida & quoscunque 
. fotus calidos fummoperé detcftecur, € contrario veró ad elimi- 
, snandas à corporis fuperficie fordes frigidiffima aqua absque ulla 
. corporis noxa utatur , nifi catarrhis acribus & falfis ad oculos pra-- 
| » eipué delabentibus & miris interdum in: capite congeftionibus, 
|. ipedumque | eryfipelatofis: tumoribus. corpus cruciari fuftineat. 
Sic frigus quod ad coagulandos & graviter alterandos humores 
| «efficax eft atque communiter , imó veluti directe poft fe crahit 
iperipheríz corporis contractionem, occlufías has:vecte quafi tra- 
- sbali .viá$ mira certé energia haud: difficulter referavit : Ut ergo 
| "Virginem ex neglecta dizta cumprimis à perniciofo interno fri- 
| gidorum ufü morbum, ab inopino veró eorundem externo ac- 
. ceffu & efficacia diu de(ideratam fanitatem recuperaffe proba- 
| Tertium quod novi ex frigoris afperitate gratum agrotans 
| levamen fenfit: Molitoris cujusdam in 'füburbio Vracislavienfi 
, Uxor. . Hzc cum Paflione hyfíterica à primi Puerperii tempore 
- fatis graviter exagitata fuiffet; nullum unquam prafentius. mali 
| hujus. Antidotum fe habuiffe afferit; quam fi libero aéri, omni. 
"busque frigoris injoriis , fi ip(a paroxyfmi rempore egredi non 
| poílec; à domefticis media'etiara- hyeme exponatur: Quo' tem- 
» poris articulo fpretis hypocaufti calefacti delitiis  utplurimum li. 
' beriori: fruitur aére;nec eosdem ac aftivi folis tempore expe- 
'titur tàm  crebró.recidivantes fuüffocationis Pároxysmos. 
-1 e Aliàs internum aquá& "frigide "ufüm veteribus Germanis 
non 'tancidn3tefting uerfdi ecffus caufà düth fani effent ;fed etiam 
Inu. à Nn 3 tum 


;| 
| 
| 
l 
| 
| 


296 Obfevostio CY X XIX. 


MDC ELTNECNURENREME uM c Kui DOMI eu 
tum cum fanitatis jacturam quandam paterentur , fuifle folen- 
nem Ccleberr, Conringius de cauf. habic. corp. Germ. paffim te- 
ftatur. . Frigidam . etiam laudatam ab Hippocrate videas L.5, . 
de Morb. XXXVI.in febre biliofa, Popular. V. XIIX. in dolori- 
bus ventris , ipfeque Plinius Aíclepiadem frigida in morbis da- 
ca ingens fibi nomen acquifivifle Hiftor. nat. Lib. XXVI cap. 3. 
gloriatur... Quale in aquam frigidam infzílus producant emo- 
lumentum Joh. Theodor. de Bry exemplo Indorum exponit. 
Hos enim febre correptum ipío paroxy(ini tempore frigide im- 
mergendo undiquaque abluere & fubitam candem exufcitando 
flammam , quam foliis & cortice ficco nutriunt, egrocantem, ut . 
eandem per aliquot horas circumcurfitet, (trenué adigere, ficque 
inopem hactenus virium ab innumerabilibus febrium fpeciebus, 
aliarum impetu fubeuntium , aliarum tenui peíte repentium., 
aliarum cum horrore & multa membrorum quaflatione veni- 
entium , premuniri , folidzque fanitati reftitui Part. X. Americz 
confirmat. Haud diffimile Excellentiffimo Dn. D. Ottoni Hel- 
bigio fuüccrevifle commodum de femetipío Mifcell. Cur. Dec. 
I. An. IX. & X, Obf. 194. no. XX. fufius memorat. Siquidem 
cum Anno 1677. Meníe Novembri & Decembri gravi Dyfen- 
teria confliGtatus fuiffet , cujus pertinacia omnes medicamento-- 
rum conatus eluferit, tocumque corpus invalidum adeó & im- 
becille reddiderit, ut ad poftremum reftirans perexigua falutis 
fpes de inevitabili ex hac vita migrandi neceffitate eundem com- 
moncfecerit , tandem de infe(lu in aquam frigidam cogitans, 
fuafu quorundam fuper rem periculum facturus, cum propria. 
facultate deftitueretur , per alios in locum huic negotio fufci- 
piendo adaptatum fe manibus vehi curabat, balneumque aliená 
opc ingrediebatur: ex cujus repetito aliquoties ufu à periculofo 
hoc morbo fe incolumem emerfi(le, &: poftmodum febre bi- 


[rd 


liofa cum incenfiffimo capitis dolore, involuntariis vigiliis, vo- |. 


noc E e E 


EP EET NU t tmr t: 
" " 


—————— RR 


mitu , diarrhzza & doloribus inguinis fz difcruciatum ex frigide | 


infcffu denuó cura fanitate in gratiam rediiffe ibidem gratus fa- | 
cetur. ,. Veriffimum «rgó Ciceronis Lib. 2, de Nat. Deorum ef- | 
1] — 

P | 


Pd 


Obfervatio CXII | 287. 


[em I ——MÀ 


Gips am, onn a7 


fatum cenfeam, cum inquit : Opinionum commenta delet dics, 
Natura Judicia confirmat. 


OBSERVATIO C XL. 
Dx. D. GODOFREDI DAVIDIS MAYERI. 


.. Duorum cafu 4b alto oppre[Jorum. Anuatome. 
[^Ertius circiter agitur anpus, ex quo Templum S. Maria in Arc- 
na Vracdislavienfi hinc inde labefactatum reftauraretur. | Ad 
illius feneftras Operarius quidam plebejus, infimz fortis homo, 
muneri fatisfaciens prz quam fperaverat una cum aliis duobus 
- ex fuprema per eosdem facta contignatione pracipiti cafu de- 
-Jabebatur, unicus qui fubicanea morte nature cedebat. — Hujus 
exanime corpus fubfequenti die cultro anatomico relictum, in 
praíentia Dn. D. Jeh. Georg. Dackheri, Practici Vratislav. per 
Chirurgumr in arena ibidem habitantem , cà qua fieri pocuit, 
attentione perveftigatus fum; in quo plurima oppido rara & 
notatu digna obíervavimus fequentia: icti 
- £1.) Habitus corporis univerfus omni pinguedine deftitu- |. 
tus & curis color luridus, puftulisque hinc inde majoribus, im-. 
primis infima ventris & lumbaris regio maculis, epaticis tora 
obfeffa confpiciebatur. V eciurb dod 
(2: Omentum tenue, inflatum quafi & omni feré pinguce- 
dine deítitutum ad atta&tum ingentem foctorem fpirabat. 
^ (3) Inteftina collapfa hinc & inde inflammacionis notá cor-. 
rupta videbantur: Aperta muco veluti oblinita vermibus fcate- 
bant: imó ex ipía Bauhini valvula lapillos duos fabi majeris 
magnitudine , coloris flavefcentis , craffiusculos , variisque inz- 
qualicatibus praeditos extrahebamus. 
(4) Colon circa Ilia finiftra artum nimis & inflatum erat. 
«5. Hepar infignis magmtudinis utrumque. hypochondrium 
feré implcbar: Durioris indolis fub enfiformi maximé cartilagi- 
ne ; diaphragmati firmiter accreverat , à quo absque parenchy- 
matis dilaceracione divelli non poterat, maculis cineritiis majo- 
. tibus paílim deformis. E 
pr xia Dr 6. Vc- 


38 —  Obevam CXL.-——— 2. 


(6. Veficula fellea bile deftituebarur, fed hujus loco pau- 
xillum quoddam falini faporis ferum continebat, —— 
(7.) Lien exiguus decolor & exanguis. ^. 
.'. (8.) Renes naturaliter videbamus conftitutos, jpréter fuc-: 
centuriatos , qui fanguinco atroque perfufi erant colore. — .- 


| 
! 


(9.) Sub his Mufculus Pfoas finifter pus bené coctum con- | 


fiftentia feri lactis continebar. | 
(ro) Ventriculus in omnibus bené fe habebat, tum quoad 


figuram quàm fitum , nifi quod interne in fundo ejusdem ali-:- 
qualem ruborem obfervaverim, praifentisinflammationis notari 


( 11.) In Cavitate pectorisingens copia extravafati fanguinis 
reperiebatur , qui propter disrupra quedam vafa fanguiterá & 


diffractas ab utraque parte coftas feré omncs fe abunde diffun-. | 


debar. : E i 
(12.) Pulmonuri Eobi ficciores , cumprimis finiftri pul- 
monis lobus inferior fcirrhofus cum thymoiitidem fcirrhofo ali-- 
qualiter cohzrebat. | 15708 
(13.) Pericardium ichore copiofo infarctum erat, qui ex 
inconfideraritia naribus admotus foetore nobis gravis fuit, - 
"^ —(14.) Cordis ventriculus finifter aliquot fanguinis grumos: 
exhibebat. MT " IG dé 
(14) Venter fupremus replebatur fanguine extravafato, 

qui ex ventriculis türgidis undiquaque emanando ulteriori pat- 
tium contentarum inquificioni imponebat finem. ' Derclictam 


ipfius Viduam & Liberos paternorum morborum ignaros, quod- d 


mam malum eundem dum viveret difcruciaveric, penitus fu- 


Alter infelici cafu ab alto oppreífus Murarius erat. Hunc 


! 


— 


giebat, latebar. "HH | 
| | 


ab ineunte atate caligine oculorum & vertigine, quamdiu vi- 


xerat, fzpiffime correptum concidiffe & aphonum domum de- | 


portarum fuiffe Uxor & agnati affirmabant. ^ Cumque ante | 


annum & quod excurrit in Neapoli noftra Vratislavienfi ad La- | 


tera Templi Bernhardiniani pro vitz generis ratione operas M. 


impenderet , fubitanea vertigine correptus de fcala concidit r3 
y a : ici- 


2d 


i M dm Ner 
D ; à 
b * - 
) b. 5 E 2 
| 'ALNM) A od 
T. Ez 2 vua 
| » 


 Dueorum cafa ab alto oppreffovam Anatome. 289 
E D ci e ccc emen a 


Gm rra 


: liciter ficque confeltim exfpiravit. — Mortuo foras elato, penf(i- 
tatis à caíu externis cranii lxfionibus, illud per Chirurgum ibi- 
dem habitantem removere curavi, quod in concava fui parte; 
ubi futura fagiccalis cum coronali concurrit , perforatum vide- 
batur, mucore albo & inzaquali fuperficiem inveftiente. — Ac- 
curatius rei infiftentes, cariem interioris laminz partem magnam 
abfumfife deprehendebamus, quà etiam dura Mater , quousque 

| ab arrofo ofíe tecta fuerat , deperdita confpiciebatur. ^ Va 
fanguifera eleganter prominentia ad rupturam atro fanguine tur- 

-gefcebant & medullaris cerebri fubftantia fpiffiffimis pun&is ru- 
bris conferta , anterioresque cerebri ventriculi ichore copiofo re- 

- pletiinveniebantur. Corpus reliquum feítinandi ftudio intactum 
reliquimus. : 


E |. OBSERVATIO CXLL 
Ds. D. GODOFREDI DAVIDIS MAYERI. 


Gutta rofacea Evrbini usi curata, 


7i: Pellio J. H. vi&u crudiori, imprimis efü brafficze muria- 

.V tice & lardi addictus, rubore primó circa aafi radicem pu- - 
- — ftulisque paffim per faciem confpicuis divexabatur. Cum ex- 
anthemacum harum multitudinern rciceraca fcarificatione tollere 
laboraret , malum in brachia, dorfum & pectus deducebat, unde 
Orthopnoea fe interiturum credidit. * Tandem cum frequentio- 

rem cucurbicularum applicationem intermififlet, coacervatis in 

-|.— facie varis nancifcebatur Guttam rofàceam , quam abufu fàlico- 
- — gum & acidorum, quorum cruditas ex ftomacho ad Maflam 
- — fanguineam deferebatur,indies adaugebar. — Dietz convenien- 
—. —*tioris commonefactus , abílineat à falis , pinguibus, acribus & 
quotidiana fpiritus vini ingurgitatione , & victu potius tenui & 

. refrigerante unà cum remediis convenientibus utatur, cujusdam 
-| tamen fuafu Herbam Nicotianam Hanovieníem communem fic- 
-| —€atam & in pulverem redactam , naribusque f£cpius attractam 
—| —dnftar errhini adhibebat, ex cujus affiduo per dimidium an- 
| - Obferv, Acad, N. C. Cent. 1. Oo num 


" 


zi 


^ 


igo ec cepa eX hid - V9 


num ufu, diztz legibus non adcó accurate obfervatis, cum ob - 
alias rationes me poftmodum confuleret , omnibus aliis reme- 
diis fufque deque habitis, fe ab hoc malo feliciter reítitutum fu- 


iffe Pellio gloriabatur. 


Hanc medendi methodum citra rationes non effe fufce- 
ptam ex Errhinorum agendi modo colligendum. — Fcenim co- 
rundem energia ratio in follicitatione , irricatione ac vellicatio- 
ne membranz narium fenfili confiftere , quis eft, qui neget. 
Hanc autem tunicam numerofiffimis vafis (anguiferis intertex- 
cam ceftacur Celeberrimus Anatomicus Vieuflens Neurographiz 
€. 1. p. 188. Unde occafione Errhinorum vafa hzc cum tunicá pi- 
tuitaria, utpoce fungofa, fpongiofa & glandulofa parte , cjusq; 
productiones vellicantur, folidumque & fluidum in motum rur- 
íus concitatur , ficque mafIa fanguinea ingenti vifcidorum hu- 
morum copia liberatur, & nova ferofiratis rnatería hac. ratione 
cerebro uriliffime fuübcrahitur : Quicquid in contrarium de ufü 
hujus excerniculi publice fpeculatus fuerit Conr. Vict. Schneide- 


rus in diffufz Eruditionis fcripto de Catarrhis, aliique &c. Pro- | 


pterea non inconvenienter Clariffimum D. Joh. Chr. Wolfium 
in Scholiis ad Obfervationes Chirurgico. Medicas Obfervatione 


XIII. ftatuiffe judico, cum partes quasdam errhinorum Arteria- - 


rum tunicas penetrare & fanguini commixtas ad Cerebrum de- 


vcbi ibidem edocuit: Siquidem vi activitatis Humores circa Ce-- 1 
rebri promontoria colle&os & fimul quiequid ibi herer atte- | 
nuare , ferumque reftitans ad fortiorem motum incitare quam 


optimé poffunt. Difcuflio enim ftagnantium humorum , inque 
ordinarium circulum actio , ut in allegato cafu, ita non minus 
in aliis fimilibus primarius exiftit Medicamentorum finis. 


Q7ratislavia Auguflam Find. d, 24. Zi 


An. 1709. Tia.) m Mbsu iid 


shall ur Hom p i d 


) -Enmva DENOSSA SxNH. ' 


PE . 4 EA —— 


Obfiruati DERIKS. 2. "291 


OBSERVATIO €XLIL- 
c D. CHRISTIANI DE HELWICH. 


Lue gallica cumpuflulis B iih motu febrili fatis 
inteufo ad peripberiam corporis protrufis. 


N vulgus usque nota funt varia puftularum ac tumorum, qui. 
busii,qui in curpi obícenarum libidinum luto volutantur , de- 
focdari folent, genera; iisque enarrandis minimé modoó nos oc- 
cupabimus: hoc veró, cujus jam jam aliquod facere indicium ani- 
mus eft , five modum eruptionis vc figuram fpe&tes, pauló ra- 
rius, ac quantum memini , non nifi femel à me vifum, aptum- 
que adcó, quod etiam folertem Medicum in errorem inducat. 
Femina non multó quadragenaria minor (qua culpam infectio- 

nis deinceps non femel , in nefcio quem conjiciebat) tempera- 

|. menti fanguinei ac cholerici ingenii fervidioris , iracundie de- 
É - dita ; duarum prolium i in conjugio mater & paífionibus hyfte- 
|. ricis, quod menfes parcis fluerent, obnoxia , adultó autumnó 
- degraviori capitis dolore, perquam ei alioquin familiari, conque- 
| fta per aliquot dies, tandem circa quartam poreridianam poft 
infignem rigorem in vehementem incidit «ftum, qui dorfi ac 
| - capitis dolorem longé graviorem eó, qui ante afllixetat, comi- - 
| tem habebat, ac per noctem duravit. - Circa matutinum tem- 
| »pus ingenti füdore- profusó & calor & capitis cruciatus minui 
| videbantur, fluxit etiam dies ita, ut non haberet, de quó adeó 
be . €onquereretur. Circa vefperam mala, que pridie fatigaverant, 
| emniarecurrebanc. Id quod & quatuor fequentibus diebus ita 
evenit. Seprimo die mané per faciem ac totum corpus copio- 
- fiffimz erumpebanr puítula, — Ha referebant figuram variola- 
rum latiornm , & fané non poteft ovum ovo effe fimilius quàm 
 macule iítz protuberantes przdictis variolis, modum eruptionis 
| 5 mafurationis fi excipias. Neque enim , quod in variolis fic, 
| puftula primó rubra cenuiffimarum acicularum puncta zquan- 
1 E prodibant, ac deinde in aliquam magnitudinum attollcban- 
Oo2 fur 


A 


di j 


292 Obfireatio CXL 111, 


tur ; fedàprimo eruptionis momento puftule noftra eam, quam 
poftea citra augmentum fervárunt magnitudinem , nactz funt: 
neque inftar variolarum ad maturitatem & fuppurationem per- 
venientes pus fuderunt , fed ultra tres feptimanas absque ull4 
forme externa permutatione Cibi femper fimiles perfticerunt.. In 
circuitu fuo rubebant ,in medio «vero albefcebant. Poftquam una 
alterave ex his eflet aperta non pus fed fubflantia quedam pin- 
guedini porcine fimillima deprehenfa in iis fuic. Absque ulló 
egre dolore etiam afperiüs contre&tari poterant. Ea, qua or- 


gana motui dicata obfidebancingrefTui brachiorumque extenfio- 


ni impedimentum objeciffe, non eft mirum. — Febris interea, fi- 
cuti à primó initio fieri fueverat, circa vefpertinum tempus per. 
tres hebdomadas & ultra ingravefcebat, Quicquid ordinario- 
rum remediorum: tentarctur , id fruftra fuit ac minime fuffici- 
ens vel ad febrim expugnandam vel ad puftulas abigendas, do- . 
nec continuato Mercurir dulcis cum abforbentibus & bezoardi- 


cis mifti ufu ptyalifmus excitaretur. Cüm fálivatio per juftum.— 


tempus debite fücceffiffec; & febris remittebat, ac puftula fen- 
fim evanefcebant , ut preterlapío meníe nulla ampliusin corpore 


reperiretur. Ac, quod zgra dolet, nofabilia wve[tipia ac deformes - 


 (dilucé fcilicec rubentes ) maculas morbus poft fe reliquit. Spar- 


fim hifce noftris maculis puftule quzdam fquammofz, que füb.— 
cruftà putrilaginem quandam continebang interjectz erant, qui- — | 
bus etiam externa fuerunt applicata remedia, có eventu;ut ab-.— | 


foluta falivatione & ill difparuerint. Y 
OBSERVATIO CXLIII. 3 
Dx. D. CHRISTIANI DE HELWICH. 
! Pefle nuperá Rofenbergenfi. 


Tiamfi famapeftis in Polonia (A. 1708.) totam Europam pet- 


vagata fit ac dirus morbus panico terrore vicinos omnes. — | - 
impleverit, meritó: camen mireris, quód in hunc usque diem de. | - 
origine , motu , progreflu &c. ejus non recte confter; Adeó — | 


diffo- 


^ 


— Pm qttam: 


1 (e 
: 


- De Pefle nupera Rofenbersenf. | 295 


- diffona funt, que hàc de re ad nos & literis & communi fermo: 
ne fuerunt perlata, ut merito ambigas, cuinam narrationi fides 
fic adjungenda? Vero mibi proxima viía eft Medici cujusdam 

— Itali, qui Cracovie fedem fortunarum conttituit de origine & 

-progreífu mali relatio. Ea veró vult, Leopoli in Ruffi nigra; 

. quam primariam totius provincie urbem multi Armenii mer- 
catores incolunt, in edemque fui ritus Epifcopum habent, cefte Si- 
mone Stara-volfcio in Polonia fua pag. 113. inter hos ipfos Ar- 
menios peftem fuiffe graflatam ; ab Armeniis infectos Judxos, 
ab his malum hoc ad alios propagatum ac forté etiam in fomite 

- (ficuti ante paucas feptimanas contigit fere ad limites Silefiz 

|. per adveQtam ex agro Thorunienfi,in quo pefítis anno prater- 

- lapfo fzvierat , ab iisdem Judais lanam, nam cum hanc Hebraei 
inter fe divififfent, feptem ex illis proximà notte pefte correpti 
perierunt , aliosque infecerunt , ut ex literis Mercatoris Liffenfis 

- didici ) tum aliorfum tum Cracoviam regni Polonie Metropolin 
delatum effe. Cüm veró f uia pentapoleos iflius paríePolonus de- 
geret miles isque cum recutitis confuetudinem non fugeret, im- 
memor illius Senece lib. 4. de /ra cap.s. in pe[Tilentia cavendum 

' efl ,ne corvüptis jam corporibus &5'tuorbo flagrantibus affideamus, 

^. quia pericula trabemus, afflatuque ipfo laborabimus , non cantüm 

| pfe pefte correptus eft, fed & Civitatem Cracovienfem infecit, ac 
| eum ex urbehác exceffiffeoper vicinos agros ate contagium difle- 

-' *minavit. Serpfic lues peftifera ex minori Polonia in majorem , ac 

-| magnam edidic ftragem.-. Intimá erga patriam fuam Illuftriffi- 
mus Dominus Ponintzki du&us commiferatione, Bavarum quen- 
dam Medicinam profeffum, confilio meó aliorumque Meédico- 
rum atque remediis alexipharmacis optima notz;pecunià eti- 
am & commeatuihítructum mifit in Poloniam, tüm ut maligni 

. &c peftiferi morbi morem modumque obífervaret, cum ut mi- 
feris pro' virili füccurreret , fanosque à contagio prafervaret. 

- | Sed eum planum vaniloquumque fuiffe, eventus docuit ; vendi- 

| tis enim quàm  cariffime intra paücos dies in Polonia pharmacis 
| elanculum , uti. fama erat, ac dolofe Vratislaviam ingreflus eft, 
2| wi | à Oo 3 . Kerumi 


294 Obferuatio CX LIT. 


r— 


iterumque, cüm rumor de ejus adventu increbuiffec, metu poe- 


nz inde (efe furripuit nec unquam, quantum quidem conftat, 
huc malum pedem denuó intulit; Interea dum lues crevit eun- 
do, ac didicere damno fuo Silefii in ducatu Oppolienfi ac hos in- 
ter precipue incole oppidi moeniti Rofenbergenfis (quod ra. à 
Vratislavia milliaribus diftat) nec non pagi quidam in dyna- 
ftià Wartenbergen(i Converfationem' peffilenti morbo laborvanti- 
um minime tutam ac periculum efe, ne concipiatur ut fcabies 65 lip- 
pitudo, prout jam olim monuit Galenus. Dum enim reculas quas- 
dam & veftes , quibus Poloni ufi fuerunt, empticarent, & dein- 
ceps ufuürparenc,in eundem cumSarmatis morbum inciderunt. 
Auxit eum vehementer annonz caritas cüm in Poloniá cum in 
finibus Silefiz. Venienti occutrendum eíle morbo rati Patres Pa- 


triz nihil quicquam 'omifere, quod ad malum in herbá fuffo- - 


candum efle neceffarium , prateritorum experientia , eximia pru-. 
dentia ac Charitas Chriftiana diQitaret. Inter alia expedire judi- 


" catum fuit , ut actucüm ad loca infecta cum neceflariis mitte- 


rentur remediis Medici. Ec voluére quidem Principura ac in 


' elytorumSilefiz Ordinum delegati,ut cumDominis Phyficis Vra- 


tislavienfibus publico ftipendio conductos Medicos ego quoque 


confilio adjuvarem. | Quod & eá, qua decet promptitudine ac. — 
fidelitate pro virili fatum. — Inter Medicos ille , qui ia dynafti-. 


am Wartenbergeníem conceffit, violentià morbi poft diligentem, 


egris navatam operam in flore etacis extinctus eft. Duo alii ^ 


die 13:Julii 1708. Rofenbergam venerunt, & adventüs fui caufam 


'€x Cathedrá facrà per Sacerdotem exponi fecerunt. Invaluerat | 
magnopere funefta lues & tot homines jugulabat, ut afferes pro. - 
conítruendis feretris vel capulis non fufficerent. | EÓ autem ma- 
gis deploranda erat miferorum conditio, quód nen fuppeteret. 


locus ullus, qui egros cum ferali morbó luctantes à ventó; plu- 


viis ac reliquis aéris injuriis cucos pracftaret; quód deeffeng, qui cu- 


ram eorum, prout necelfiras exigebat, gererent. Poftquam enim | 
peítis illos,qui in feopus humanitatis ac charitatis pleniffimum 
inferviendi peftiferis fufceperunt, eorumque farnilias abftuliflet ;' 


1e in- 


| 
| 
| 
| 
| 
| 


M 
Imo. : ; - E 


o De Pefedlnupera] Rofenbergenf. ; 6j 


N "PS - : 


infedti in cuguriolis ex virgultis rudi manu conflructis omni fe- 
1€ humanà ope deftituti emarceffebant. — Novi illi; qui mortuis 
in hoc munere furrogac,íe rerum fuarum fategifle arbitrati funt; 
quoties eminüs aliqua medicamenta in terra depofuiffent , auc 
alimenta quadam hoc modo obtulifent. De genio ac more 
virulenti morbi hzc ab altero Medicorum poft medium Novem- 
bris, cum jam ineunte autumno de vehementia multüm remifi(- 
" fec lues, apud fuosre bené gefta reduce; ad publicum Silefiz de- 
legatorum conventum, à quo miffus fuerat, relata funt: Omni- 
. um maximé fzviiffe luem tempore dierum canicularium. Sub 
initium adventus fui gros feré ad quartum ufque diem imó 
diutiàis adhuc fuiffe fuperftites, illos ftatim poft invafionem in gra- 
via lapfos efle deliriajita uc inter eos repertus fuerit;qui fanos izfiav 

- cani; rabidi agorederetur, auge[cente cvero folis eflu au&um fuiffe 

— morbum, timidiores repente collapfos ac de dolore capitis, ver- 
tigine, naufea cum conacu vomendi ac vomitu, anxietate, palpi- 
tàtione cordis, cenfione in artubus ac debilitate maxima conque- 
ftos, cordatiores veró peftiferis miasmatibus infedtos non ftatim. 
decubuiífe ; quamvis de morbi prafentia in his vultás pallor ma- 
ximus, in aliis infignis flavedo non fineret dubitare, nihilominus 
tamen brevi invaluiffe fymptomata cum majori vehementia, ac- 
celfiffe leipothymias , fuperveni(Ie jectigationes vehementiores 

-| quàm in aliis, & ardorero maximum , fummam refpirationis 
-|* difficultatem , linguam & fauces aphthis nigris fuiffe obíeffa, 
| nonnullos etiam , continuis vornitibus fuiffe fatigatos ; ( facilecre- 
-| diderim hzc eveniffe iis, quorum vultus rariori flavedíne fue- 
.| rat tinctus, verbo cholericis) nonnullos contra ftertuiffe quafi 
-| lethargicos. | Profundoque fopore fepultos jacuiffe, quod veri- 
- | fimile eft , accidifle iis, qui dàm adhuc citubante pede obambu- 
: larent, pallidiores fuiffent & phlegmatici retnperamnenti. Nec de- 

- fuerunt, qui enormes hamorrhagias perpeffi & motibus con- 

- | vulfivis fatigati ; quos credibile eft fuiffe ex fanguineorum cenfi. 

- | Annotatum etiam illud fuit, quod vermes à paucis partim per os 
- | partim per alvum excreti fuerint, quodinilla ciborum crudorum 

| | a€ 


M uS. y 


256 Obfezuatio CXLIII. : 


Lese 


—— 


ac forcaffis etiam feminibus vermium foctorum ingluvie non eft. 
admirandum, nec facilé concludendum, quód note opinationes 
Kircheri , Langii , Paullini , aliorumque inde confirmentur. . Fre- 
quentiffimé hicLoirniater maculas in egris conípexit varii coloris, 
faturate , inquam, rübicundas, flaveícentes,lividas, nigras, qua 
ultima plerumque fuerunt lethales. Pauci etiam. illorum fau- 
ces mortis effugerunt , in quibus carbunculi & anthraces cum. 
vibicibus, ficuti in multis fuit notatum , func. deprehenfi. | His - 
vero multó forcunatiores extiterunc, in quibus nàturabubones | | 
modó plures modó pauciores protrufit , qui omnes incolumes 
evafcrunt. Hos inter opificis alicujus filia & Chirurgus eó ma- 
is notandi, quód cüm diligentem hic in curandis iftius bubo-. 
nibus collocátIec operam , à virgine non ingratà poft valetudi- 
nem recuperaram vices Chirurgi quodammodo fupplerentur, 
quando illum eadem fata urgebant. — Felicis cure exitus is fuit, | 
ut egtotus, fuperato utrinque morbo, cum virgine iftac facra- 
tius amicitie foedus pangerec & cum eà matrimonium iniret. 
Nolim effe curiofior .an, quod Thomas Morus in Utopia fua fie-.- 
ri fingi, hic veré factum fit, & num hi antefoedus matrimoniale 
nudata infpexerint corpora, & fi veré id contigit, neceffe eft in 
neutto fuiffe inventum , quod alterutri naufeam moveret. Iftud 
veró potiffimum in hoc noftro morbo eft memorabile, fudores.. 
etiam largos 65 continuos, quibus non immeritó plurimum tri-— 
buit Sydenham in curá morborum pefiilentialium absque bubo-* | 
nibus vix fuiffe falucares , & cum per alexipharmaca nonnemo fu-. 
dores multoties concitáffet , erupiíle tandem admodüm foctidos,. 
qui non folüm violaceo colore indufium tingerent, fed & in pu- 
trilaginem diflolverene, Confirmavit experientia, quod Cl. Min- 
dererus expertus, fi quis alius, Loimiater affeverare non dubita- 
vit, omnia alexiteria poft 24. horas oblata effe inefficacia, cui |. 
rei etiam abunde fidem facient. do&tiffimi Gifeleri obfercuatio- | 
nes de pe[le Brunfuicenfi debità attentione lectz. — Initio naturá. | 
nondum exhauftá ac enervatá miasmati venenato oppofita fuere |- 
remedia alexipharmaca in robuftioribus Tindur. bezoard. D: M 
4480. |. 


— 


EC MÀ 


De Pefle nupera. Rofenbergenfr. - 297 


ad 86. ifo 150. uff 35 in ac tobezoar dico ; debilioribus veró ac in- 
fantibus effentia ex radicibus alexipbarmacis &5 fcordio parata 
fuit exhibita, ut & pro re nata in dofi rcfractà diafcord. Fracaft. 
pulv. pannonic. rub. bezoard. D. Senn. &c. licec veró cin&tura be- 
zoardice eo, quo dixi, modó propinate pre aliis palma tribua- 
.tur, & ad ufum cjus fapebubonesnonnunquam & carbunculi | 
prodiiffe memorentur, credibile camen eft non fuiffe etiam cor- 
poribus quadratis à Cl. Dominis Medicis eam promifcué datam. 
.. Monitum hac de re T/honeri profectó cft quanrivis precii: I/Ju4 
| 7 autem, aif, in pefle curandd obfercvandum exifliro, aquas bezo- 
av dicas €5 antidota ex calidioribus concinnata ingredientibus non 
-— indifferenter , fed cum. judicio prafcribenda, fi natura. obtiperif 
calidior 65 calores adfuit luculenti , abflinendum , &5 fi iis opus , 
à primá [latim incvafione, antequam febris fuccenfa , 65 4um vires 
con[Taní ,exbibenda , alias funefla eflimanda, in obferzvat. AMed. 
| p.64. In bubonibus curandis admodum à noftro Medico lau- 
| datur maffa placentarum mellitarum , emplaftr. diachyl. cum Ga- 
. manlib. magneticum Angeli $ale &5c..— In anchracis curá eadem 
| propemodum extolluntur. Non dubito , quin cum fucceffu 
. adhiberi queant remedia ZVathb. Fodger z4nplt. — Certé cum vo- 
. luptate legi ea, qu& it xoque^oyís 4 p.213. usque ad p. 218, ha- 
|| bet, Multa etiam in ufum transferri queant ex iis, qua habet 
| Rolandus Capellutius , Medicus Parmen[is in tradlatu de cura- 
| £ione peflis, exiguó quidem fed leQu digniffimo. Nec culpave- 
- | tim €os, qui in anthracibus igne &ferro utuntur. | De putredi- 
| ne carbunculorum in medio nullo modo dubitare licet; nifi am. 
-.| bitusergó eorum tendat ad fuppurationem, & hujus ope putre- 
-.| fa&um meditullium excidat, fphacelofa invalefcit corruptio, 
.| quz à peftilenti contagio fermentefcentem energiam concipit, 
| & putredinis ica invalefcentis mors eft pediffequa certiffima. Ad 
, hanc arcendam & putredinem praoccupandam uftío & excifio 
- | etiam beneficii loco efle poflunt. Sed hec obiter. | Nobis enim 
, hac plenius tractare jam non vacat. Hifce medicamentis bre- 
. | Nitéer ante memoratis nofter ultra 70. pefte correptos fuifle ad- 
| Obférv, Acad, NC. Cent I. ^ Pp jucos 


! dt 


p 


298 .. Obfirvatio CXL HIE 


jutos & fanitatem recuperálffe teftatur, eumque numerum futu- 


rum fuiffe longé majorem, nifi incola urbis feré omnes mocro- - 


re ferefuiffent exanimati , aut fiin cempore lui huic medicamen: 
tis obviam iviflent , necjufto cardius ad alexipharmacorum opem 
confugiffent, Certré has easdem, nifi me memoria decipit, cau- 
fas, cur adeó pauci in pefte Viennenfi € mortis faucibus fuerint 
erepti, allegat Vir Celeberrim. Paulus de Sorbait in Confilio /Me- 
dico. In prafervatione maximoperé pro fuffitu commendatur 
pulvis pyrius, & inter tot balfamorum odoriferorum, ( de qui- 
bus fuum pridem judicium orbi erudito expofuit Doctifs. Rivi- 
nus) compofitiones bal/amus «vite &5 fuccini laudatur. — Radi- 
cum pimpinelle, Angelica item cortic. citri , aurantiorum &c; 
tus extollitur, modó faliva exfpuatur. . Itur etiam in laudes Ni- 


cotianz quam Clariff. & expertiffimus Dimerbrock ipfe exper-- 
cus depredicat. Non adimitur fua laus Theriace, Diafcordio: 


Fracaftor. vinis medicatis &c, Inter laudata primum fere locum 


obtinet feq. g. Aloes 5j. Agarici zij. Myrrhe, Zedoarie , Ange-- 
lic. Cortinz ana 5j. Fol. Senn. 5if3. T heriac. 5j. inci. & contuf. f-. 


funde [pir. frumenti q. f. digere loco calido. De quo Rofenber- 


geníes, qui ufu vini adulti valdé- delectantur, cochlear unum |. 
alterumve mané acceperunt,  Hecdepefte Rofenbergenfibre- — | 
viter dicta funto. Utinam cordati Medici, qui notis falutiferaz — 
prafidiis pefte laborantes, ab omni feré humaná ope deítitutos, 
magnà charitate ducti fervare & adjuvare non formidant, nobis- 
cum diligenter & ftudiosé communicarent hiftorica, quc cum 


ad notitiam peftilentium affectuum tum eorum curandi ractio- 


nem faciunt, Nam ficut prolixis confiliis , que in periculo pe- 


ftis vix leviter cognità luis indole ubique in Europá turmatim 


prodeunt, abundamus, quamvis docti pariter & indocti forte fi- . 
ne ullo noftro danino, nifi veritas nobis fraudi effe deber, care- 


re poffemus plerisque : ita fi in ullo alio morbo, certe in hoc 


omnium graviffimo riobis verz hiftoriz medicae deficiunt, quas 


tamen omnts ii, qui ex obfervationibus morborum ab aliis de- 
fcriptorum in epidemicis, que pre manibus habent , & conta- 


giofis 


d - N À 
PN » 
vs H » PS 
Pd c. p , j : ^ [/ 
; 1 
; vt [ 
n i 


De Pefle nupeva Rofenbevgenfr. 293 


- rtt M a 


giofis malis conclufiones utiles inferre didicerunt, ardentiffimé 

defiderant , & cum fummá utilitate legunt. — Ec his quidem fini- 

busnoftra includuntur defideria ac vota, nec faseffe arbitror ab 
- his charitatis victimis exigere, ut etiam in vifcera pefte defundto- 
' rum cultró anacomicó inquirant, Id quod fere fine exemplo 

non impuné quidem, at animo plusquam herculeo , aggreffum 
- effe novimus Georgium Thompfonum Anglum, cujus hiftoriam 
|. de diffeione peflilentis cadarveris in experimentis admirandis à 
(Co p.2iuaque ad finem p.25. hac occafione non poffumus non ma- 
|  ximopere &commendare ac depradicare. | 


Is — OBSERFATIO CXLIV. 
|. Dx. D. CHRISTIANI DE HELWICH. 


Diuturna alvi obflru&ione in wariolis indemni. 
Lvum in variolis diftinctis & tempore ebullitionis 65 eruptio- 
pw ac maíurationis folere efle adítri&tiorem , notum eft. Nec 
facilé peritorum Medicorum quisquam Pharmaco eam irritave- 
rit, ne natura à motu füo ad peripheriam avocetur. — Ac ordina- 
rium fegniorisalvi tempus longé excetlit obftru&tio in puero 8. 
annorum, quippe quz per integros oClodecim dies duravit. Cüm 
pater Italus quarto, nifi fallor, morbi die me de hacalvi duritiead- 
moneret, reíponfam fuit ,indolem morbi non requirere alvum 
! Jaxiorem. Acquievit parens, quinimo cum nono morbi die filius 
| ad reddenda excrementa urgeretur, eum malé intelle&á mente 
| meá,ad exitum eorum cohibendum eft adhortatus. | Paruit li- 
1 enter filius cum propter multitudinem variolarum non adeó 
| benignarum nec pedibus infiftere, nec fine dolore federe valeret, 
| &animum ab excludendis fzcibus penitus abduxit, donec ma- 
| ferterà fub finem decimi octavi diei res animadvería fuit. — Poft 
injectionem trium enematum & internum decoQi emollientis 
. ufum duz fedes admodum indurata funt fecutz & bené habuit. 
! Durante hac obítructione non nift de fici & aliquàá capitis gra- 


| vitate fuir conqueftus, ju 
| Pp 2a OBSER- 


2c0 Olfervatio CX L V. 
NM Ur o E TNAUE 


OBSERFATIO CXL/..— : 
Ds, D, CHRISTIANI DE HELWICH, 


NoxA ex interno ceru[Jeufu. — 


Elici partu die 10. Novembris anni praterlapfi ediderat al- 
Iu filiam mater in ipío ztatis flore confticuta. Tametfi 
veró fecundo ac tertio à partu die rite fluerent lochia;ex pravo 
tamen cujusdam matronz, que in puerperiis fuis uberiorem 
hunc fluxum fuerat experta, confilió, eum credidit effe promo- 
vendum.  Quófine ufa erat fatis familiari Vratislavize muliercu- 
lis pulvere ex Ziingib. Cinnamomo , croco, cadamomo gravis pa- 
y4d. pipere longo , cefloreo , myrrba 65. [femine foeniculi. Vulgo - 
vocant bie ticum Gievürfe. — . Cüm veró die dominico domeftici 


omnes facris intereflent; exceptá , cui puerpera & infantis cura — | 


erat demandatas muliere; error accidit ; hec enim femina, cüm 
juffa effet prelaudatum afferre pulverem, pre nimià feftinatione: 
loco ejus ceruflam, qua forté ad manus erat, puerpere omnia 
aliàs medicamenta & precipue hoc propter admiftum caftoreum 
vehementer averfanti, & ne adfpiceret quidem, vultum averten- 
ti,incauté obtrudit. Ec ab ipfa puerpera, & ab aliis illicó erra- 
tum hoc fuit agnitum, quod in quintum usque diem non ma- 
gnum videbatur minari periculum, ft excipias, quod fubinde 4e 
jJeufu frigoris in ventriculo conquereretur. Enim veró ab hoc 
die & lochia parcius fluere, lingua & fauces magis magisque are- 
fcere, refpirationis difficultas cum fenfu ftrangulationis indies 
augeri, totum corpus vehementer torpere, mens diftrahi & an- 
xiis cogitationibus atque deliriis, extrema fübinde frigere; & ne 
quid tnalorum deeffet, fpasmodici. motus hinc inde in corpore 
emicare. Omnium fymptomatum moleftiffimum & graviffi- 
ium erat cardialgia, quam fingultus comitabatur. Pulfüs feré 
naturalis erac, nifi quod. effer aliquanto debilior & tardior nec. 
eiiam in urina, rebus quoque füummopereé exacerbatis, quicquam 
vidi erat. Periclicanti per venzfe&tionem confultum iri obfte- 
ticum primaria ftulté non tantum crediderat, fed & ex confilio — 
: eus p 


"A, 


ANbxta ex intevso cevu[fa ufa. | 201 


- ejus in pede fine ulló malorum levamine celebrata fuit. . Muffi- 


cabatur etiam quicquam de oleo amygdalarum dulcium offz- 
rendo, fed preterquam quód aliis de caufis affümptó venenó 
oleoía , gelatinofa, mucilaginofa &c. exhibeantur, quàm quz ii 
ceruffa locum ullum prudenter habere poffunt; in recenti erat 
mernoriá , quód in füperiori Silefia puerulus unguentó albó ce- 
rufIz devorato periiffec , ac juftus utique erat metus, ne copio- 


"sé ingurgitató oleó amygdalarum quedam ceruflz partcs in- 


volverentur, & magma quoddam unguento ceruflz aliquà. ex 


.— parte fimile, quod tantó tenacius villis ventriculi inhzreret, ori- 
- retur, Emeticum etiam à Medicis quibusdam propofitum fuif- 


-w» 2 — 


- 


fe certum eft. Enim veró eorum fententiam nullatenus appro- 
bare licuit. 1. Quód vires per partüs labores & lactationem ve- 
hementer fraCta nec ob temporis brevitatern eflent reparata. 
2, /Egra ad phthifin inclinaret, — 3. Difficillimus vomitorii fuc- 


- eeffus ob exiguam pulveris quantitatem & ejusdem gravitatem , 


ventriculó per aliquot dierum inediam exinanitó , ob oculos ver- 
farecur, ut vel artis rudes facilé caperent, quám magná vacui 
ventriculi contractione , contentione ac fubverfione ad excutien- 
dum pulverem exiguum & gravem villis ac plicis profundius 
immerfüm opus eflet. 4. ob evidens perverfionis motüs periftal- 
tici periculum. 5. Quód juftiffimus fuppreffionis lochiorum mze- 
tus effet, cüm experientia fide conftet, quid vomitoria in fup- 


- 1. primendo prafenti fluxu menfiumin feminis & hzmorrhoidum 


in viris poffint ? Nec placebat purgantibus , quz fzpiffime puer- 
peris infefta ac funefta fuerunt reliquas atterere vires, & ancipi- 
t alez vitam chari & marito & parentibus & proli capitis expo- 


| mere. Non incognita erat expertiffimi Viri Franc. Joclis antido- 
. tus Tom. 5. op. p. m. 1 10. 0leum , inquam, angelice ad 353. aut vvi- 
-| frioli ad guítas «viii. €5' Theriac. Andromachi «ij. cum cvino ge- 
! fierofo, fed que multis de caufis hic locum non inveniebat.. Nec 


l 
à 


me latebant, que in Ducatu Würtenbergico ac in viciniá fub fe- 
€uli fuperioris finem Medici egiffent , cüm à nefariis £o uinibus 


| | per acetum liibargyr. vinum. INicarinum | £ocde corruptum ac 


Pp 3 hoc 


202 - . Obfévustio CXL V. 


Maker meshaEiee ie m 
hoc ipfo grave damnum fanitati multorum mortalium effet al-- 
latum. 1n Dec. s. Ephemerid. Germanic. que omnium Medico- 
rum manibus meritó teruntur , Znno 4. Obferzvafio 30. Au&to- . 
ris,qui & ipfe ex ufu vini tali mangonio adulterati morbum in- - 
currit ac feliciter fuperavit , lectu digna eft; Ad manus erant. - 
eiiam formule à celebrioribus Würtenbergicis Medicis in eo ma- 
lo praífcriptz , quarum aliquas hic addere, nobis, credo, erit in- 
tegrum.  Precer Tartarum folubilem, ut narrabatur, frequen- 
ter fequens pulvis fuit ordinatus: g. Pulv. Epileptic. Manh.ana- 
leptici frigid. Mindereri ana Bij. T heriac. coeleft. gr. iiij. 24. F'pul^v. 
pro 2.dofib. 2. x. C. C.ufti Zj. cinnamom. acu. 5ij. ligni faf- 
fafr. 8. Maftiqh. cle&t. 5iij. femin. foznicul. dulc. 5j. M. fign. ffecier 
pro decodo ordinario. 3. Ad noxam à vifceribus avertendam 
aptus fuic judicatus feq. pulv. &. Pulv.radic. Valerian. acori ana 
Zj. ocul. cancr. pp. Corall. rubr. pp. C. C. ufti ana 5ij. Matr. perl. 
giiij. fpec. aromar. rofac. svi. Diarrhod. Abbar, sif. ol. anifi , foe- 
nic. caryoph.ana gutt. vi. facch.a. Ziij. M. £. P. — 4. Arrific ipfis 
hzc potiuncula: &, Aqu. ceraf nigr. chamomill. equifec. ana zij. 
tili ziij. Cinnam. c. v. £j. Excra&t. bez Camer. laudan. opiat. ana. 
gr.iij. Syrup. papav. errat. 5vj. M. & candem $. mifflura ex eílent,  - 
caftor. Sale volac.oleofo Sylv. ana ij, Tin&ur. alexiph. ex fuligine 
zj. anodyn. Lencil. 58. M. d, in v. Enim veró nullum propemodum 
ex illis remedium in ufus noftros convertere placuit, quamvis | 
negotium hoc perpendendi uberiorem fübminiftárint occafio- |. 
nem, quod & dicendum de plerisque Cl. Scockhuf. in cra&t. de. |. 
litbarg.fumo noxio 65 morbifico. Nos veró innoftrà egrá, quan-. |. 
tum potuimus, anté omnia enixé laboravimus, ut animam red- |. 
deremus tranquilliorem, & vires generofis confortantibus debité,- |- 
quantum licebat , reficeremus , motus maximé veró omnium  |- 
inter hos periftalticum, à quo rité habente praecipuum in pro» |. 
pellendá materiá peccante fubfidium nobis pollicebamur , con» |- 
fervaremus, ceruffam ventriculo moleftam deorfum verfus blan- |- 
dé duceremus,ac candem ex corpore eliminaremus. Non fe- |. 
fellic me fpes mea, — Ec ipfa puerpera multoties narrabat ex fen- |- 


E ÓÓ——M : ES 


Noxa ex interno Ceruffa nm. 263 
fu frigoris fefe percipere, quod priftinum ceruffalocum mutet, 
Unde etiam poftea de dolore inteftinorum per aliquot dies eam 
conquerentem audivimus, Temporibus partui propioribus ene- 
mata eximium praftabant effectum, fed tribus praterlapfis fe- 
ptimanis blanda laxantia bis in hebdomade exhibita fuerunt cum 


-levamine. Addolorem mitigandum externa quidem fuerunt 
. praefcripta, fed finefructu. — Abanodynis internis confülcó abfti- 


nuimus, nifi quód dimidium aut unum theriace cocleft. granum 


- bis aut ter pulveribus admifcuerimus. | Conticuerunt fympto- 


mata in ventriculo & inteflinis poft quinque propemodum fe- 


- primanarum intervallum, fed in artubus dolores arthriticis affi 


nes moleftiam adhuc per cempus faceflebant , at non eque diu- 


.. furnam, 


foptesoc pim 
* 


puEDH SA MER CIMRITSCRRRE REGES WAT De 


— 


E z 
uM rm. 
j ; Am per 2 
e antrjec pu quivanec aie met 


ro ——-— 


OBSERVATIO CXLFI. tidie. 
Dx, D. CHRISIIANI DE HELW'ICH, 
| | | De | | 
Fluxu fanguinis per muliebria in gravidis. 
f ^wUibusdam gravidis fanguinem per locos fluere folere, per- 
| vulgatz res eft notitiz. Non unius veró generis cít fluxus 


-3lle,ac pregnantium intereft, ut cujuslibet indolem Medicus ac- 


curaté habeat cognitam perfpectamque.  Nonnullis praefertim 
veró plethoricis menfes fluunt aliis usque ad quartum quintum. 


ve meníem , aliis veró toto gefkationis tempore, ut conftat mihi 


ex experientia & ob/er-vat. Flieronym.Reusneri p. ss. I bom. Bar-.. 
tbolin. Centur. 3. bifl 13. p. 32. Fildan. Centur.s. Obferen. 41. Co» 
lumb. lib. 12. de format. fact. p. 250. Et inter has plerisque ferc 


(nam funt etiam , quibus fluxus admodum eft molcftus, uc 1. 


€. de Hafnienfi narrat Bartholinus) absque doloribus ac tormi- 
nibus placido curfu manat rivus fanguinis ex geniralibus , noa 
cum impetu exundar, nec facile grumos vehit. | Eccantum abeft; 


| ut artis prafidiis ad. inhibendum hunc fanguinis effluxum opus 


. fit, ut potius per adítringentia pharm.aca in abortüs periculura 


|| mulier conjiciatur, . Neque enim ulló modó negari poteft; 


quód 


304 Obferuatin CXL PI de 


EFBEZPABES « 


quód fanguis nimià copia turgidus in uteró foetum fzpé obruar, | 
illumque vafis. umbilicalibus disruptis foràs propellat, id quod - 
contig:ffe Illuftri Matrona Clarifl. Verzaícha Obferzvat. 82. non 
immerito füfpicatur. Neque etiam ullum minatur vel raatri vel 
foetui periculum , quod non raró poft conceptionem ftato men- 
fium tempore per paucas horas emicat fanguinis ftillicidium , ac 
altero etiam menfe fübinderecurrit, Sedaliud judicium feren- 
dum eft de fluxu illo fanguinis, qui fcfe fub finem fecundi «vel | 
etiam teríii aut quarti menfis geftati uteri exerit. Tametfi enim 
primüm à typo evacuatdionis menítrue neque quantitate neque 
exeundi modó abeat, imó fub hoc fchemate fe duobus, nonnun- 
quam etiam pluribus menfibus fiftat , nihilominus grave abor- 
tüs periculum portendit pracipué cum , quando terror , iracun- 
dia, vehementiores corporis motus , puta faltus, longiores cut- 
ruum motitationes , crebriores fternutationes, tufles impetuo- 
fx , enormes vomituritiones alizque externe violentia preceffe- 
runt. Etc pr&amatura quidem foctus exclufio tunc inftare cre- 
denda eft, cüm fluxus ex tranquillo mutatur in vehementem 
precipitamque laticis vitalis profufionem, qua non raró adeó 
invalefcit, ut egre animo linquantur, extrema frigeant, & jam- | 
jam exfpirature videantur, quod ctiam certó eveniret, nifi ple- 
rumque poft aliquot horas immaturus foetus expelleretur. — Ác- 
tentam  veró confiderationem illa infolita animi dejedtio , que | 
ante vehementem iftam hzmorrhagiam fefe exerere folet, mere- | 
tur,ex quá folà inftantem abortum & graviora fymptomata tu» |. 
tó predixeris, etiamfi tibi cognitum non fit, an mammz fint ex- 
tenuatz , aut cujus generis lac ex his fluxerit, an latera cum vens. |- 
tre fuperiori vifa fuerint ar&tari? &c. Quando autem confertim |. 
erumpit fanguis, metusque abortus non eft vanus, ut rariffimé |. 
efIc folet, Medico religioni fit, fanguinis exundantis torrenti ade. - 
ftringentia tanquam aggerem objicere; fed analepticis ac emul- |- 
ficnibus gratioribus vires confervet, orgasmum reprimat & eli- |- 
fà uteri farcinà hujus: catharfi feduló vacet. Id enim nifi fiats. |. 
€um utcró denuó gerunt, eódem, quó prius iisdemque : it 
icbu$ — 


De fluxu fanguinis per muliebvia in gravidis. 20f 


Lc 


d 


OmcEE——— 


diebus eadem fata experiuntur, quod etiam erumpente fanguine 


. -pregreffa lumbi coxeque gravitate fibi ominantur , licec fpasmi 


- uteri admodum fint leves. Tandem fub finem geftationis ali- 
. quando ufü venire folet, ut fanguis ex genitalibus feratur, ac. 


mature fluxus illius infolefcat;, Ne hic cum periculo gravide 


Medicus erret, eum fcire oportet, an hic fanguinis rivus ex uteró 


an yeró vaginà & uteri collo manet. Ex utróque enim hóc locó 
ipfos etiam menfes fcaturire poffe, cum IlluftriDomino Schróckio, 
Prafide noftró in Schol. ad Obfercv. o1.FHelviigii períuafi, fumus, 
non obftantibus experimentis & rationibus CJ. Regneri de Graaf 


irat. de organis mulierum generationi infersvientibus c. 9.p. 124. 
' Si ex vagina ftillaverit fanguis, falva res eft, nec magnà opus fe- 


ftinatione. At long? aliter judicandum, fi ex ipfo uteri fundo 


fanguis manaverit, Tum enim certiffimum eft indicium fepa- 


rationis placence ab utero, quz ubi femel ab hóc fuerit avulía, 
nunquam amplius cum €ó coalefci. Nec ulló modó fperan- 


| dum, fore , ut ante editum foetum fluxus fanguinis cohibeatur. 


Ne itaque in judicio Medicus fallatur, admovenda manus eft & 
explorandum, fitne internum uteri orificium apertum, an veró 
claufum ? fi iftud fuerit , nullum eft dubium , quin fanguis ex 
uteró ipfo fluat, & tüàm quantocius partus eft promovendus, nec 
exfpectandum ; ne per enormem hamorrhagiam vires fatifcant 
ac mulier fub partus laboribus deficiat, quod fit, quoties ha- 
morrhagia eft continua & magna. — Si veró per intervalla fluxus 
in exiguá copià recurrat , nec gravida vires valdé dejiciat, aliqua 
mora prudentiz laudem merebitur; cutoque praftolaberis,do- - 
nec natura moliatur partionem, quod in negotiatoris Itali con- 
juge, aliisque à mefactitatum recordor. Enim veró fi effluxus 
ille ut dixi, infolens fit, 8& foeta malo victa decumbat , omninó 
partus eft accgerandus. Et cum metuis, ne non fit ferendo «gra 


|. tüm ob eam, qua preceffic hemorrhagiam , tüm ob eam, que 


apertis vaforum ofculis referatisque viis fequi poflet, quamvis ra- 
ró fequatur , non tamen gra erit deferenda, fed in tam ancipici 
cafu audendum eft aliquid & circumftantbus explicandum, 
—— Obferv. cad, N.C. Cent. Qq quód 


306 Obfereatio CX L FIL Y uia 
quód fine partüs acceleratione neceffarió pereundum fic foetui 
& matri , ubi tamen aliqua adhuc fpes affulget, hanc fervari pof | 
fe,fifueric enixa, Ec profectó fi fuperatis partüs laboribus per 
aliquot horas analepricis circulus fanguinis confervari poteft, in 
vado res eft & periculum mortis ex hemorrhagia uteri. ceffat. 
Hac omnia nobis ex multiplici experiencia funt cognita. In ul- 
timo cafü przeuntcem hic tutó fequi poffis Celeberr. Chirurgum 
Gallicum Mauriceau ans obfercvations fur la gro[jee 65 l' ac- 
couchement der femmes, cujus perquam multe obfcrvationes 


huc fpectant, 


OBSERFPÁATIO CXLVII. 


Dx, D. CHRISTIANI DE HELW'ICH. 
m ! De 
Paralyfi lingue , faucium & efopbagi. 
Aralyfis quidem omnis, fivc tota infeítec corpora five partes, 
À gravis eft morbus, at veró quz fauces & ocfophagum occu- 
pat, longé graviflimus nec quantacunque etiam diligentia ad- 
hibeatur, fanari poffe videtur,íed dire occidit. — Trifte, & cujus 
fimile nec videre amplius optem , prabuit rnihi ante aliquot 
menfes fpectaculum vir circiter quinquagenarius temperamen- 
ü fanguinco-melancholici. Is juventutem in aulá egerat, poft- - 
quam aurem virilem attigiflet etatem , officio admotus, quod 


cum per integrum diem in fcribendo occupavit. Hacfuitfor- | |. 


taffis occafio, unde folicudinem unicé amare coeperit. Quod . 
vite genus cum per aliquot annos eflet fectatus, fubitó apople- 
xià obruitur. Adhibius idoneis remediis morbo attonito fuc- 
ceíTit maeam^zyía in latere dextro, fed & ab hoc feliciter libera- 
tus cft, ita, ut feré ad priftinum ftatum reverteretur. — Prater- 
lapfis aliquot annis recurrens membrorum ftupor refolutionem. 
vel apoplexiama denuó inítare nunciabat. Et veróita plané eve-- 


nit. Improvifo ex itinere redux fub autumni initium obmutu- |. 


it, ufumque pedis ucriusque amifit,/ Adipfum vefpertinó cem- 
: pore 


! 


1 e De Paralyft lingua, feuciam e£ efopbari. 307 


— 
pore vocatus fine morá advolo. Senfus utcunque erant integri, 
ratio etiam fibi quodammodo conftare videbatur , fe enim me 
agnoícereinnuebat. ^ Maximoperé etiam conabatur me affaris 
fed nullum verbum diftin&é aut integre proferre valebat, quàm 
operose etiam illud moliretur. Inconditus & confufus tantüm. 
-clámor erat. Linguam movebat, nec quam in aliis, precipue 
veró in SerenifJ. Principe Caroliná , Duce Slescvici €5 Holfatie 65 
in Silefi4 Lignicii, Brige €5 W'oiavie, Dominá meá clementiffi- 
fhá , cum ferali huic morbo omni curá quintum (toties infulcum 
apople&ticum perpeíla eft) exigente id officio meo & fummá 
optima Principis in me gratia mederi conarer, folicité obferva- 
vi, mutationem aut differentiam aliquam ratione coloris &c. de- 
prehendere potui. Dum prafícriptz potioni apopleGtice avidé 

 inhiat, ejusque zij. ori infundit , mifer experitur, fe illam degluti- 
re non pofle, & ita circumftantibus nobis patefecit, mufculos 
laryngi & pharyngi communes à paralyfi non effe immunes. Poft 
injectos clyfteres, poft apertas raninas & medianam, quam vo- 
eant , pertufam , nucham dorfique fpinam fpirituofis linimentis 
diu multumque perfufam , poft immifíTa varia per fyringam , lin- 
guam faucesque oleo cinnamomi ac aliis inunctas, veficatoria 
applicaca , aliaque molimina potum aliquantó diutius retinebat, 


|. fed fenfüum torpor ingravefcebat , manus intumefcebant, ac 


| 


j 


| 
J 
I 


I 
| 

[ 

I 

l 


| 


 afiectus hominem jugulavit. « Neque apparet, quomodo huic 


| 
|] 
[| 
| 
| 
I 


"1 


tandem tamen porum non immutatum reddere cogebatur. Id, 
quod argumento erat, ipfum ocfophagum graviffimá paralyfi af- 
fectum effe,& medicamentorum virtutem ad eum vix fuifle dif- 
fufam, qua tamen quadantenus in faucibus, uc ex degluritionis 
rudimentis colligere licebat, fefe exeruerat, — Lugubris illa fors 
virum hunc per octo dies miferé mul&avic. Nullis verbis ex- 


"primi poteft, quantis cum lachrymis & ejulatu , quàm flebili & 


ad excitandum in adítantibus doloris fenfum apto geftu potum 
defideraverit. Ec primis morbi diebus jufTus breviter in chartà 
adícribere, quanam re potiffimum affligeretur , inextinguibili fe 


fidi urgeri calamo interprete fignificavi. Tandem truculentia 


Qq 2 affectui 


308 Obfervdtio CXLPIH.- 


Adern EE 


affedtui impofterum occurri debeat. At longe alia res eft, cigm 
fibra [pirales in media ocfopbagi £umica. [pasmo: conflvitle funt, 

ac muneri deglutitionis famulari nequeuní; cametfi enim & hic.— 
affectus facis fit pertinax, & per multas, ut aliquoties expertus — 
fum , fcptimanas recurrat, candem camen antispasmodicis fele-- 
&ioribus expugnari poteft. Non tantüm vulgus, fed & ipfi Me- 
dici de paralyfi muflitant, cüm alimentorum transmiffioni hzc 
fpasmodica cefophagi ftrictura obicem ponit, qui tamen audien- 
di non funt, ac eos ipfos poft aliquoc horarum intervallum 
redarguit , relaxatà iftà conftrictione fpasmodicá liberum po- 
tulentorum & efculentorum ad. ventriculum iter, & integer li- 
cet aliquantó impeditior fermonis ufüs. Tüm veró neque de 
paralyfi neque de fpasmo cogitandum eft , cüm , quod ctiam 
memini aliquoties à me obfervatum , cibus folidus absque omni 
difficultate, quscula vero ac liquida omnia non fine preefenti fuf- 
focationis metu deglutiuntur. | Discuffis enim rité omnibus ni- 
hil vero fimilius occurret, quam vitium altquod in epiglottide 
harere; quod impedit, quó minüs recté arteriam afperam tegat. 
Dum itaque cibi folidiores epiglottidem validius comprimunt, | 
absque periculo fuffocationis in ventriculum delabuntur, liqui- 
da veró cüm ad compreffionem epiglotüidis non adeó apta fint, 
fit ut in arteriam afperam non bené claufam irruant, ac eo ipfo 
fpiritum przcludant citra omnem paralyfin vel fpasmum. 


OBSERFATIO CXLFIIIL l 

Ds. D. CHRISTIANI DE HELWTICH. | 
De j$ 

Affedu muliebri mixto ratiori. b. 


,Bverfatur hodie adhuc oculis meis & multó crebrius omni- 

no uxor Mercatoris, que & mihi & aliis Medicis multum ne- 
.gotii hactenus dedic. Temperamenti ea eft fanguineo-cholerici, | 
fi re&é judico, unius filiz, qu& jam matrimonio junda efl, ma- |- 
ser. Vitam diej« regulis conformem nunquam eít fectata. | - 
| À ma- | 


De Affctlu muliebri suixto variori. V 309 


m teta 


EE — 
A mariti etiam cohabitatione per multos annos abhorruit, An- - 
ce dimidium luítrum circiter non absque moleftiz fcnfu per in- 
tervalla reddere coepit urinam fatis gracvem pondere 65 mole 
particularum , que fluidi fpatiis exclufze pofl vefrigeraium lo- 
tium illico fundum petere fuecverunt, ac à plerisque indicium cal- 
culi mipimé fallax effe creduntur. | Unde & ipfa non femel fe 
calculó laborare profeffa eft. ^ Nonnunquám etiam paffa eft 
fibi excidere verbum unum alterumve , fed pauló obífcurius de 
prurigine naturalium, donec candem proxeneris aliis muliercu- 
Iis, plenius iftud myfterium mihi detegeretur. Exhibita fuerunt, 


| que & eftum falfuginofi fanguinis fuperficiem vagine pererran- 


tis &lymphz uterinz acrimoniam corrigere apta nata funt, nec 
omifla, que verminofam putredinem refpicerent, fi force & illalo- | 
corum prurigini occafionem darent, — Topica etiam, ubi ab co- 
rum uíu eam non alienam effe cognovi, varia absque utilitate 
fuerunt propofira. In autumno praterlapfi anni afthmate labo- 


| rare coepit tam graviter, ut in fuffocationis periculum fefe ad- 


duci crederet. | Repetebat hac fpirandi difficultas poft aliquot 
dierum intercapedinem, & tüm potiffimum vefperi primó fomni 
tempore eam invadebat, & exa&ó feré duarum horarum fpa- 
tio fenfim lentefícebar. Initió, ut verum fatear hydropem pe. 
&oris metuebam, memor corum, que à me adducia (unt i5 o5- 


-( fervat. de bydrope peior. Bis no&u vocatus inveni egrotan- - 
^| tem maximà cum difficultate fpiritum ducentem. — Nulla ade- 
. rat tuífis vehementior, nulla fputa, nulla. deprehendebatur etiam 


febris, & ipía res affatim docebat; quód hoc afthma effet con- 


-vulfivum. Omnibus, que ad morbi cognitionem fpe&tabant , 
-. aceurate perpenfis, fufpicatus fum , in bypochondriis , licec in. eis 
. nec dolor, nec renifus, nec calor preter naturam confifterent, 
- | ac itt utero fymptomatis hujus fübeffe caufam, licet in prafenti 


. non yacet pluribus explicare , quomodo harum partium affe: 
, &io difficultatem in refpirando afferat ? Ceterum nec petlora- 
| lia, que me inconfultó affatim ingeflerat, nec, (qua aliàs in 


- |afthmate convulfiyó omnis generis ii paroxyfmo cum aliquo 


Qq; (ac- 


310 Obférvatio CXLFI11I. 


fucceffu dari folent,)liquor C.C. fuccinaf. Spir. Salis Ammon. gal 


ban. Spir. fuliginis Elix.uterin.Wedel.Sal. vol. oleof. armoniacale, 
effentia peti in diffufioribus vehiculis, ut & pulveres varii incer- 


dum cum Maff. pilul. de cynogloff. &c. mixti ullam pratticerunt | 


utilitatem. Non melius ceflit ufus eorum , que ad removen- 
dam tnali caufam tempore intermiflionis fuere ufurpata , in for- 
ma fiodulorum, decoiorum , pilularum &5c. — Uc jam de venzfe- 
&tione repetita, enematibus, pediluviis, femicupiis nihil dicamus. 
Defii autem mirari , quód nullum aegra ex his remediis repor- 
taverit emolumentum , ubi intellexi, fcintillas quasdam uavías 
éerixz; fub his cineribus occultari. Mulca enim à circumftan- 


tibus garrulis mulierculis de ejus immenfo coéundi defiderio & — | 


ardentiffimo Veneris appetitu paffim per civitatem fpargeban- 
tur, ut ea non potuerint non ad aures meas pervenire. Interea 
feffa remediis meis , ad Veterinariorum , Obftetricum, Barbiton- 
foris cujusdam , & tandem aliorum confilia Medicorum , me non 
invito ,delapía eft. — Ab his veró tantum abeft, ut adjuvaretur, 
ut potius indies morbi vehementia augeretur, ac res in pejus 
ruere. Denuó poft aliquot feptimanas meam & Collega mei 
Domini D. P.opem imploravit. * Multó deteriorem ejus condi- 
donem efle, quàm antehac fub noftrà directione fuerat, depre- 


hendimus. |. Cüm de aucti mali caufis effemus foliciti, illa qui- . |. 


dem raforis temeritatem ob pulveres camphoratos plurimos 


-callidé & fraudulenté obtrufos, peregrine obfletricis levitatem — 


€5 ftultitiam propter cataplasmata in aceto decocta & abdomi- 


ni applicata, ac imperitam manualem muliebrium tractationem |- 


ac procacis alterius. cujusdam «vetula crebró laxantia ingeren- 


tis vefaniam accufare, damnare, execrari. Cum altius adhuc |. 
miferz fortis ejus originem indagaremus;, illa fine velo quidem. |. 


absque tamen omni verborum obícanitate & vernilitate nobis 
exponebat, quantà vehementià in maritalem , quam per tot an-- 


nos faftidiverat , cohabitationem ferretur. Et licec in prefentià. |. 
noftrà muliebria fibi non fricet, nec lafciva obfcenaque loqua- | - 
fur, illud ramen naturalium incendium graphice fed modefté |. 
| | | ^ defcri- |. 


M N 


De Affctla muliebri mixto variori. 31I 


- defcribere non verecundatur, Hiat, ut ait, vagina, quafi pa- 
tratorem nervum cupidé admiffura && amplexura. —Kxerregie 
afluat, erigitur, intumefcic, Praterea gravitatem quandam & 


4 pondus circa uteri regionem percipit. | Caterum, quod mireris , 


non contabefcit, nec multa deliriorum veftigia in eà cernere li- 


— eet. Pulíus eft durus ac tenfus. — rine quoque ftillicidia cam 


vexant. Alvus eft adítrictiffima. Noctes agit infomnes, fed 
hzc omnia ludus & jocus funt prz fpasmis horribilibus; qui illara 
diu noctuque fatigant. Venter cum diaphragmate multoties 
intra diem mo4ó in alíum effertur , modo ita concidit , uc in fe 


|» eoatius [pine dor(i incumbere "videatur, modó veró una cjus 


pars in planum projicitur , alíera «vero deprimitur , raodo in 
fuleos abdomen cavatur. Mufculorum intercoftalium tàm ve- 
hemens eft ftri&tura, ut refpirationem omnem abolitam crede- 
res. Collum intumefcit.  Fauces precluduntur. Facies ftran- 
gulatorum faciei fimilis horridum quippiam fpirat. Oculi cur- 


| gentes , prominentes ac immobiles feré harent. Strepitus ma- 


ximus percipitur ia pectore. Brachia an jactari an torqueri di- 


-. eenda fint, incertum. — Celius Aurclianus acufor. morbor. lib. s. 


. €ap.18. ípasmum inter (ymptomata omnia ultimo fatyriafi labo- 


-. rantibus accedere credit: Omnibus, inquit, jn ultimo condutiio 
. nervorum fii quam Greci fpasmum «vocaverunt, 65 invvolun- 
| davis feminis jadus. | Exicus docebit, an noftra viram füb rantis 


. convulfivis motibus , qui a Fefto Pafchatos usquead hunc , quó 


-! hzc feribo, quintum Augufti diem durant, fit. finitura, an. ali 
- | adhuc accefluri morbi ? Hactenus quidem inutiliter certatum eft 
"adverfus convulfivos affc&tus & voudoyavioy hanc, variis reme- 


| diis, que non tantüm acredinem & caliditatem humorum cor- 


- | rigere, fed & femen minuere aut extinguere creduntur. Illa cer- 


| te ad expugnandum hoftem prorfus efle invalida arma hac oc- 

» cafione.& alias etiam expertus fum, nifi animo cocleftibus phar- 

| macis medicina fiat. 

Q/ratislavia Augaftam Vind. d. 5. dagufs | 
n. 1209. tHilje,) UM 

 OBSER- 


212 . 4s Ola cXL PANT 
BSERVATIO CXLIX. | 
Dx.D.JOANNIS ADAMI LOSPICHLERL 


Partus fime partu. | 
& TOfpitiffa quedam Salisburgenfis, cemperamenti fanguineo- 
B Eoiliofi, quadragenaria nondum, poftquam apte aliquot an- 
nos ex utroque fexu , interpolatis vicibus , octo progenuit proles, 
& harum quinque vivas, tres autem mortuas,nefcio quo infor- 
tunio , € fcala portatili quam negotii gratia jam per plures menfes 
imprazgnata afícenderat , ex inopinato decideric, crurisque fra- | 
Curam pafla fic; vivum tamen, etiam poft hunc cafum, edidit | 
partum: hac femina, inquam , modico interpofito intervallo, | 
nonum concepit infantem, nec toto geftationis cempore de'ali- 
qua morbofa conquefta eft corporis difpofitione , inftat tempus. | 
partüs, & quidem menfe debito , fentiuntur parturientium do-. | 
lores confueti ,ingravefcunt hujusmodi conatus dolorifici cantà. | 
intra biduum per vices vehementia, ut de horá in horam defi-. | 
deratiffimus rei eventus à cunctis avidiffime exfpe&taretur , at. | 
omnis nifus & labor fruftraneus, fubito enim ceflant hi perpeffi | 
graviflimi dolores , ceffat infuper fub crepufculo etiam virium | 
naturalium vigor, nec ullus amplius percipitur ab aliquot horis 
foetüs motus , & licet in debitam reítaurationem ac coníerva- |. 
tionem virium, & fcliciorem foctüs egreffum methodice omnis |- 
movebatur lapis, pientiffima ramen Domina ob continuatos ran- |. 
to cempore intenfiffimos dolores & labores adeo viribus exhau- |. 
fta vixit ,ut ad initium tertii diei ultimam vita lineam abfolve- |- 
rit, & integris quafi fenfibus fatis cefferit: quo obfervato, fadlá |- 
mox debitá abdominis incifione infans maículus tergo coelum |: 
verfus fubito in confpectum venit, mortuus tamen , uterus veró, ^ 
dum de ejus conftitutione fic inquifitio , fubtus infantem ad tri- |- 
um quafi pugaorum magnitudinem jam contractus, & maxi- |. 
má rimá & foramine disruptus non fine (tupore omnium, in | 
prafentià trium Excellentiflfimorum Dominorum Medicorum & JH 
aliquorum Chirurgorum inventus fuit, ficque partus finc partu .- 

| 


—à 


—- 


En -— —— | Obfirvatio. CL. | 213 


o—mmec VUUMERPmCTS 


mel 


|. ^in lucem quidem editus, at non fine adítantium lachrymis ad 
| -debirum fepultur& locum unà cum matre depoficus fuic. 


| .. OBSERVATIO CL. | 
Dv. D. JOANNIS ADAMI LOSPICHLERI, 


. Fonticulorum applicatio nom omni tesapore tuta. 


Uales Archeus modo timore, modo horrore fübitanco con- 
XJ citatus , nec non gaudio, ac ipsà animi tranquillitate fatis- 
| factus , tenerrimis infantium corpufículis; utero adhuc inclufis, 
|. fusque deque folà continuatà infpectione blandiendo quafi inu- 
rat maculas, vix non integra loquuntur volumina, & quotidia- 
nz teftantur expcerientiz, fic etiamfi lumen foli apponatur, & 
noGuz Athenas deportantur enarrando hunc cafum, eundem ca- 
men ob rci varietatem reticere nolui, eftque hujus hiftoria fe- 
BIUCRS, 2065 ! | 
Prenobilis quadam foemina temperamenti phlegmatico-bi- 
liofi, ac corporis obefi , aliquarum jam prolium mater noviter 
impragnata, codem, quo femper utero gerens , correpta fuit ca- 
pitis dolore graviffimo, repetitim affligitur, nullo cum temporis 
medicamento remedibili, quam ob rem premiffis premittendis , 
ufus fonticulorum proponitur , admittitur unus, & doloris re- 
. quies fequitur ex hac parte, applicatur & alter, ficque totum ca- 
| put liberatur , interim tempore debito hora partüs inftac, & qui- 
| dem feliciffima , parturic etenim feliciter , at infantem foeminei 
' fexüs, cujus nates invicem tam firmiter adeó coharcebant & con- 
-| me&ebantur, ut debita partium divifio nulla; loco ani confueti 
' veró in plano nonnifi foramen parvulum ad inftar fonticuli fig- 
|;natum obfervaretur, at obfervabatur cantum , fiquidem hac 
ipfiffima recens nata jam jam hydropica & fumme debilitaca in- 
venta fuit, ficque paucas poft horas accepto facro fonte fatis 
-"eeffic, & vitam cum morte: commutavit : hujus matris foroz 
| elapfis antecedenter aliquot annis conjugii fru&tum & effedum 
| percipiens, de convivio quodam fplendidiflimo binis miliaribus 
|— "Obferv. Acad, IN, C. Cent. I. Rr | diftan- 


- 


|| 
B 


/ 814 Orosio CLL -——— i 


- diftante , ac reliquis ferculis laadabiliffimis , in abundantiam re- 
rum,& limaces apponendas fore; certior facta, eo proritu & ap- 
peticu vix non explicabili efum limacum phantafiz impreffit; ut. 
. hunc unicum cibum conítanter tum temporis defideraret, at. 
cum hoc ipfum defiderium occultaverat, & alibi locorum hujus. 
modi cibus non ad manus erat, filium debito tempore peperit, 
cujus membri glandem formofiffima limacis figura quo ad 
omnia condecoravit; & hec ob loci ac figure raritatem. | 


| OBSERFVATIO Lf. | 
Dx. D.JOANNIS ADAMI LOSPICHLERI. | 


Cafus bomiuis fatalis , ex cafu equi. 
| ENius morbi quam plurimas effe caufas, & interdum etiam 
d poderes nemo Medicorum eft , qui ambigit, hinc licet 
commnuniter dicatur, qui facile cognofcit, facile curat, ipfa ta- 
men caufa morbifice cognitio fub indubitatá fpecie non femper 
cft poffibilis, quod'cafu fequenti confirmatur. 

Vir quidam, Joannes Will , annor. $0. circiter, temperamen- 
ti fanguineo-biliofi , ftabularii aulici Salisburgenfis officialis ( vul- | 
2ó Goatte.sucd)t) ante. plurimos annos, nefcio quà occafione |. 
'equitando iter füfcipiens, novercante fortuná una cum equo in. | 
terram corruit, tantà fubíequente ephippii in ftomachum. com- 
preffione, ut non nifi cum fumma refpirationis difficultate fefe 
clevare pocueric, domum rediens, hujus casüs, ob jam omnem 
diffipatum dolorem , nullam curam habens, priftino fungitur |. 
officio, & quidem fine percepta labe, fat longo temporis inter». |. 
vallo , tandem de obfcuro circa ventriculi fundum conqueritur. |. 
dolore intrinfeco; nulla incerim labe ab extra apparente, appli- |. 
cantur applicanda,non tamen remittente malo, fed ingravefcen- | 
tc indies, quatenus fcilicec longiori temporis morá appetitus | | 
profternitur, vires fenfim collabefcunt, & corpus lentà cabe con- |. 
fumitur eousque, ut candem extinQto biolychnio naturali nulla |. 
&lia, nifi mortis fsquela imevitabilis pertimefcenda foret, ante- |. 

quam | 


Cafes hominis fatalis , ex cafu egui. jrg 


etueccOS 


| quam tamen ea contingeret (quod notatu digniífimum ) in- 


dies quafi ab aliquot menfibus poft fingulos paítus prater 
prefatum triftem circa ventriculi fundum dolorem, eciam ma- 
teriam quandam fluidam cotum abdomen occupancem, & dif- 
fluentem diftin&te percepit, in cujus rei caufam indagandam li- 
cet omnis moveretur lapis, & nil cam quoad cognofcendum, 


- tam quoad curandum intentatum relinqueretur, fenfim tamen 


factá virium omnimoda refolutione ex pertinaciffimo & abftru- 
fiffimo hoc malo mortuus eft, poft cujus obitum aperto cada. 


|. vere omentum una cum inteftinis materiá quadam albicante 


 chyliformi in fat magná quantitate obductum efle, falvis inte- 
- rim reliquis vifceribus , cuilibec prefenti abundé patuit, unde, 


cum & hujus mirabilis effectus caufa ulterius examinaretur, 
ac conítitutio ventriculi anatorice infpiceretur, foramen quod- 


. dam (fiftulz inftar) piforum duorum magnitudine undique 


jam jam callofum quafi circa ventriculi fundum obfervatum 
fuit, cujus caufa remota haud dubié ab infortunatiffimo cafu 


- dependens caufz proxima mediante fuppuradone initium & fi- 


nem fecit ; ex quibus omnibus caufarum morbificarum incer- 


titudo & cognofcendi difficultas facile cuilibet innotefcic, Deus 


ter optimus maximus igicur illuminet omnium fenfus, ut depo- 
fità mentis caligine in faciliorem & certiorem morborum cogui- 


. tionem pervenire liceat. | 


; 

] 

I 
"i 


| 


| 
] 
i 
i 
H 
i| 
H 


| 


; 
i] 
| 

| 


|| 
, 
[ 
| 


I 

D 
|o 

ia | 

Z1 3 


OBSERVATIO CLII 
Dx. D. JOANNIS ADAMI LOSPICHLERT. 
Toptcum im retentione urine , debite quidem & cum 
frudu applicatum , at iniconfueto operationis modo. 


Vi quidam religiofus Benedictinus, in vigore etatis. modo 
W ftrangurià, modo dyfuria, modo ifchurià laborans, juncto 
quafi femper dolore nephritico , jam his; jam illis methodice ad- 


hibitis medicamentis auxiliatrices experimentatur manus ,at cum 


€x inopinato idem ipfe dolor cum omnimodá retentione urinz | 
Rr2a hunc 


416 Obfervatio CL 1I. - NP - | 
hunc Dominum Benedictinum Patrem per modum recidiva af- . 
fligeret, nefciens in abfentià Medici ordinarii , quid ad tantam 
mali. ferociam mitigandam incipiendum , candelam ceream mi- 
nim fortis ,longicudine ulnam fuperantem, arripit; & fecundum 
rmodum jam antehac perceptum , meatui urinario fenfima intru-..— | 
dere conatur, unicá fpe fretus, mediante hac applicatione, cau. | 
fam doloris removendo  urinz recentionem indubitanter refol- | 
vi,at, quod unice mirandum , hujus candele intrufionis vix ini. 
tium factum, in inflanti, percepto quafi animi deliquio, totius. - 
candela longitudo per canalem virga inadvertenter abforbetur,. 
fuperveniente paulo poft debità emiffione urine, & remittente — | 
doloris fxvicie:latatur exinde quidem religiofus Patiens, at con-:— | 
triftatur infuper, ignorans cam fubitanezc & praternaturalis can-.— | 
dela abforbitionis caufam vocor itaque qua ordinarius, & omni-. 
modáà relatione factà, ne hunc ob cafum pufillanimis fit, adhor- 
tor,me equidem jam cogitare de medicamento; quo mediante 
cera fenfim liquefacta & diflolura eandem poffit repetere viam, | 
àc una cum uriná propelli, nec fili fübftantiam tantum porten- ' | 
dere malum perfuadeo, quatenus hanc compagem urinz acri-: 
monia aut in totum diflolvere , aut faltem aliqualiter commi- | 
. nucre poflit, hifce contentus, promifla incunctanter prefcribun- — |. 
tur refolventia , quibus debite affumptis, cera liguefaQa indies. — - 
uring innatare via fuit, & fic per integrum menfem ab omni | 
urinz retentione liberatus vixit, at tempore hoc clapfo, circa au- - 
roram priori rurfus defatigatur urine retardatione,& cantá cum — |: 
vcehementià, ut ne guttule quidem concederetur tranfitus; datug, |. 
tempori mora,at fine effe&u, hinc terrore ex dolore percuflus — |: 
caufam rei infpiciendo obfervans, filum triplicatum extra mea-. |. 
tum urinarium breviffimé protrufum perfpicict, nefciens tamen — |. 
in arenà confilium, unde rurfus vocatus locum penitius confi |. 
derando totam candele longitudinem ad craflitiem digiti minos, |. 
ris mediocris infantilis compactam fore, ficque integrum virga | 
mearum ftridiffime implere , abunde docuit autopfia, quamob- 
rem , ne malum ingravefceret ; & ex hac rariori obftructiione— |- 
pofte- |. 


m 


^ 


«s ac 


! 
| 


£. 


- c 
N : 1 - 
X 


Topictum in vetentioue urina, debite quidem c cum frufluebe. — 3v7 


- vo 


pofteriora prioribus deteriora fierent, genitales hafce partes de- 
cocto quodam ex lacte & herbis emollientibus compofito, fo- 
mentandas, ipfius glandis foramini veró, feu meatui urinario 
oleum amygdalarum dulcium guttatim immittendum propo. 
fui , & obfervaris obíervandis füuperficiem glandis quoad poffibile 
deprimere jufli , hoc infuper addito, quamprimum Chirurgus 
digitis flum craffius coraplicatum , ac intus fübfiftens, compre- 
hendere poffet, ea manus dexteritate extractionem fübitaneam 


tentaret, ac, etiamfi paulo majorem refiftentiam perciperet, ab 


opere tamen, licet etiam dolorifico , non ceffaret: dictum factum, 


| & auxiliante divinà gratià tota hujus candele fubftantia in pra- 
|. fatá digiti minoris craffitie, at majori longitudine, nec non jam 


jam undique materià calculosà , loco cerz, obducta, füperve- 
niente aliquali hemorrhagiá & animi dcliquio extracta fuit, pau- 
cis inde adhibitis balfamicis & confolidantibus quibusdam medi- 
camentis excoriado hac dolorifica in totum perfanata fuit, ac 
praedictus Benedi&ctinus Dominus jam ab aliquot annis, in hanc 


usque horam ( Deo fint laudes) & à calculo , & à toties repetita 


urinz retentione immunis vivit: Ec hoc in ordine ad cafum pra. 
fentem; cui ob materie calculofz connexionem , non quidem 
quoad fubftantiam aut locum, fed quoad numerum lapidum 
notabilem , alium annectere placuit; & talis eft Reverendiffimus 


| nimirum ac Ampliffimus cujusdam Monafterii Benedictini Do. 


minus Preful; poftquam, morbo quodam graviffimo ex inopi- 
Dato correptus intra paucos dies mortuus eft, $7. calculos pifo- 


| tum majorum magnitudine , at non rotundá, fed criangulari po- 


; 
! 
| 


tius ac quadrangulari figurà in veficula fellis; fa&tá inciftone ana- 
tomicà, retentos oftendit, de quorum tamen prafentià nunquam 
fuit facta minima fufpicio, aut ulla hujus mali clandeftini debita 


 indicatio obfervata , fed quoad apparentiam extrinfecam, & re- 


liquas func&tioncs vitales , naturales & animales eousque fanus vi- 
vebat & incolumis , quousque lu&tuofiffimo hoc conflictu mor- 


| bofo in vigore etatis extinctus eft. 


(Salisburgo Auguflam Vind.d. 15. Auguft, | 
^00 4n izop. miffa.) Ar 3 OBSEER- 


CIE Olfvuatio CLHI. d CLIP. 


pn— ——ÓÀÓÀÀ—9 MÓMÓÓÀ € MÀ 


 OBSERV ATIO CLIIL 


, D. JOHANNIS FRIDERICI KHERN. - 


Rara alleviatio Gonorrbes. 


E Dominus N. N. 28. annorum temperamenti chole-- 


rico- fanguinei , hepatis calidioris, in rebus non naxuralibus 
multum excedens, prafertim in caftris Martis , Veneris & Bacchi 
firenué. decertans , poftquam per aliquod tempus cum fcortis 
raultam rem habuiffet, incidit candem in gonorihaam virulen- 
tam cum erofione penis & bubone in inguine dextero, contra 
que juxca methodum cum euphoria omnia adhibita fuére, ita 


üt in integrum reítitucus fueric, aft con(uecudini obtemperans, - 


fée denuó veneri mancipavit, & fic iterum in gonorrhezam 


incidit, contra quam , utpote naufeabundus.medicamencorum, | 


nil remediorum adhibuit, fed potius juxca fuam confuecudincm 
rpalum malo addere non intermifit, cum diverfo camen effectu, 
fiquidem , illo afferente , quotiescunque fornicatur , femper ad 
tres vel quatuor dies à Gonorrhza immunis cít, & quod plus 
eft, nulla ab eo inficirur, & prolificus eft, fiquidem hoc anno 


trium puerorum vegetorum adhuc fuperfticum, fe Patrem fa- 


reri debuit. 


| OBSERFATIO €LIF. 
Ds. D. JOHANNIS FRIDERICI KHERN. 
| lliaca Paffo aurea. 


s did honeftus , natione Turca , atrabiliarius , nature 
robuftz, 45.annorum, tempore recuperationis Buda captus 
fuit, poftquam veram fidem amplexus fuerat, libertate donaba- 
rur , quà obrentà uxorem duxit & rufticam vitam egit, — Isía- 
pius de doloribus colicis cum vomitu excrementorum conque- 
rebatur, fed femper iterum liberatus fuit, ultimó tandem idem 
malum recurrit cum conftipationibus pertinaciffimis vomituque 
excrementorum quai continuo conjunctum, . orania, fed incaf- 


fum | 


———ÀÓ n e EN HR NERISE SEP acuti cum ERR KNIE wr rcr S S nni Ina 


e 


- 


| IHliaca Pafffa AMPEA, 7 Y "3Tg 


fum adhibuerunt, tandem me fed poft feftum r6. infirmitatis 
die vocárunt, fiquidem tribus horis poft meum adventum vi- 
tam cum morte permutavit. | 
Et ecce quid ftupendi ! vix enim de morte certi fuimus, 
uxor defuncti cultro menfali fefe ad Anatomen praeparat, atque 
interrogata, utrum non: mifereatur mariti , refpondet :ille me, li- 
,cet Baptizatus, veré turcico modo tractavic, jam in ultima in- 
firmitate de his veniam rogavit; aflerens , fi Deus illi vitam pro- 
longaverit, fe velle omnem eonatum adhibere, ut poffit chefau- 
rum , quem à tempore obfidionis Budenfis in corpore habea, 
acquirere, quo illorum egeftati fuccurrerec, ut impofterum in 
- majori tranquillitate vivere valeant, hinc auri cupida durante 
adhuc difcurfu incifionem fat barbaré aggreditur, & eximit in- 
teftina , in quibus plane vacuis, exceptis flatibus, qui inteftina 
prefertim colon multum diftenderunt, 48. aureos numos hinc 
inde difperfos materia aliqua viícida mucilaginofa , five uti Pa- 
racelfo placet tartaro fzcali involutos invenimus, qui hinc inde 
facile mobiles fuerunt, quinque exceptis, qui quafi per modum 
Japidis ex tartaro illo fzcali concreti finem inteftini Ilei ita ob- 
turárunt, ut infufa aqua tantum per modum ftillicidii cranfüda- 
Verit, ut ita non inepte ad imitationem Clariffimi EKctmülleri ex 
Barth. cent. z. Ép. 69. qui colicam auream ex deglutitis aureis 
numis dixit, & hanc affectionem Iliacam auream nominare li- 
ceat, hoc tamen mirum, nummos tanto rempore in corpore 
manere potuifle, non obítante , quód fzpius catapotia No. XX. - 
pro ordinario ipfius purgante fumpferit. 


OBSERFATIO CLF. 


GExenctet erm 


Dx. D. JOHANNIS FRIDERICI KHERN, 


 Vafiatoria in feli maligna à watura fatio t4. bo- 


E 


varum bis cvera cute obduda. 
peo cujusdam Domini ex Hungaria profugi filia trede- 
| X cim annorum «tatis fuz , cemperamenti fanguinco - biliofi; 
| | | | ftoma- 


Jj 
| 


bi 


l 
J 


bz 
WVRNGERUMUERG 


$20 —— Obfervatin CLP. eL 


D a cd 


——————M M — — Á ———Á 9 miis 
ftomachi debilioris , cotius habitüs corporis gracilis ad initium 
Aprilis elapfi anni febri certiana fimplici laboraverat, cui lene 
laxativum propinavi, de quo tamen vir dimidium fümpferat, 
igicur eciam operatio talis qualis fuit; febris camen ceffavit; 
quapropter ulteriorum remediorum ufum refpuebat, & fe ad 
cercum caftellum recreationis causá contulic; ubi usque ad fefta 
- Pafchalia permanfic, quo poftmodum huc Varasdinum reverfía 
&rat, ubi ad confanguineos invitabatur , apud quos per totam 
diem nil nifi carnem porcinam , fumo induratam , frigidam in . 
magna quantitate comedit, non confiderans , quód ftomachus 
ex pregreffo ftricto Jejunio quadragefimali labefactatus fic; ho- 
rà fomni domum redux in enormem faepius repetitum vomi- 
tum incidit, cum fübíequente nocte infomni, dolore capitis in- 
tenfi(fimo & calore urente, quibus ut fuccurrerent, acecum fam- 
bucinum fronti applicárunt, & intro theriacam porrexerunt, 
hifce autem incáffum tentatis tertia morbi die ad vefperum me 
vocant, ubi illam cum pulfu inzquali, oculo finiftro fcintillante 
quidem, fed collapfo & quafi hippocratico, dextero veró tota- 
liter claufo à cumore totam partem dexteram faciei occupante, |. 
ut vix fiffura in loco oculi comparuetrit, in qua parte etiam de | 
maximo dolore capitis conquerebatur , adjuncta jectigatione | 
tnermbrorum ,refpiratione correfpondente pulfui , ftridore den- 
tium & ore in angulis modicum fpumante inveni, hinc enema | 
ordinavi, quia per quinque dies conítipata erat , poft hoc dia- | 
phoreticum antepilepticum & externé linimentum ex oleis emol-. |. 
lientibus, refolventibus & anodynis ; aft dum altera die hoc eft |. 
quarta morbi egram denuo accedo, nil nifi linimentum applica- |. 
tum , omiflis enemate & diaphoretico experior, rumor tamen | ^ 


faciei fubfidebac , dolor capitis aliqualiter videbatur remittere, |: 


materia copiofa per nares effluente, reliquà per laryngem de- |^ 
ftillante, hinc cuífis continua non fine magna moleítia, quod ut. |. 
femicriticum & juxta intentionem linimenti , nullatenus fortio- |: 
ribus compefcere volui, hac tota die nec quidquam alimenti vel. |: 
raedicamenti ; ob naufcang à defluxione fumpfit, circa pe L 

tps |. fom |. 


3 ^ 
7 


Veficatoria in febri maligna à natura fpatio 14. boravumcic. 351 


fomni fuafü muliercularum cerca emplaftra defluxionem fiften- 
tia future coronali & cemporibus me infcio applicárunt, quibus - 
intentum effectum non fine earundem applaufu obtinuére, aft 
finiftro hic effectu, fiquidem omnis defluxio ceffavit, & dolor 
capitis nunc totum caput occupans recurrit, fexca candem die 
enema in ufum trahebatur, quod multum materia cotaliter adu- 
fte , enormiter foecentis eduxit , & loco diaphoretici mixturam 
cordialem maritatam alexipharmacis, & antiepilepticis, quia pro- 
dromi convulfionum & prafens delirium id exigebant, cochlea- 
tim propinavi; ad vefperum poft meum abitum , Medicus alius 


- vocabatur , qui pro ventura die nimirum feptima ex fibi cognitis 


mihi veró ignotis rationibus purgationem. ordinavit, aft cum 


- exiguo effcdtu , fiquidem prima dic fumptionis non ultra ternas 


operationes habuit, deliria veró ita invaluerunt, ut nec proprios 
parentes noverit , nec ad interrogata refponderit, fed torum 
diem in vehemenciffimis clamoribus & ejulatibus transegerit, di- 
verfiffimis aft fine euphoria adhibitis, inter qua etiam gallinze 


vive pet medium diflec capiti impofita fuerunt, qua fpatio 


medio quadrantis hore ita in putredinem a&e fuére, ut ratione 


-fetoris necefle fuerit illas abjicere, octavá die diarrhea fuperve- 


nit; & videbatur delirium remittere, omnes adítantes cognovit, 
ad interrogata fat commode refpondit, & quietior reddita fuic, 
urina laudabilis apparuit, aft pulfus intermittens manfit, appeti- 
tus nimius fuic, cui tamen non ad votum refpondimus, interim 


! hac die ftrenué medicamentis , praefertim anciepilepticis , quia 
-| floccos continuo colligebat, decertatum fuit, nona die incidit 


in rifum fardonicum cum fpafmo opiftothonos, ita ut videretur 
colli cutis ex parte anteriori difrumpenda , clamores in tacitur- 


*mas murmurationes mutabantur, ad interrogata congrué qui- 
.| dem refpondit, fed cum maximis clamoribus, omnia accepit 
| tam medicamenta quàm alimenta, decima incidit in foporem, 
. hinc veficatoria, jam antea in brachiis adhibita, in carpis repe- 
.| tita fuére, que fat in altum cutim elevárunt, quà detractá & ef- 
| fluxo fero; caro livida interpofiris puftulis flavefcentibus confpi- 


Obferv, A4cad, N. C. Cent. I. Ss cieba- 


252 Olfervatio CL. 
ciebatur, undecima dum volebamus mundare veficatoria ;,nOVà i 
cutis integerrima fupercrevit, & veficee medio majores videban- : 
cur, hac denuo dettadtá caro rubicundiffima fe monftravit, aft 
quia totaliter frigida, nullus perceptibilis pulfus, & veré agoni- 
zans fuic, ab ulterioribus abftinuimus, ficuti etiam circa fecun- 
dam pomeridianam fatis ceflic, & ecce dum corpus uti folitum 
lavabatur, denuo veficatoria confolidata erant, cum hac camen 
diverfitate, quód cuticula tenuior fuerit, quia vix quinque ho- 
re intercefferant , qua. per ablutionem difrupta fuit, & ad li- d 
bram medicam feri, me prafente, qui id ipfemet in vitrum ex- | 
cepi, effluxit. : 
qus | QBSERPATIO CLPI- 
Dx. D. JOHANNIS FRIDERICI KHERN. 
Catarrbus fuffocatious flernutatorio curatus. 


Rafate Domicellz Frater 9. annorum ex frigido veniens pro- 
| get fornacem quafi ignefcentem per mediam horam fedens, 
incidit derepente in cuflim ferinam. continuam cum rubore &- 
tumore colli,faciei & oculorum vix fpiritum trahere potuit pra 
tuffi continua , diverfa quantum temporis angufítia ob metum 
fuffocationis tam ex chirurgia quàm pharmacia fed fruftra adhi-- 
bebantur , tandem cum viderem tuflim iftam à liquatis acribus. 
per laryngem deftillantibus humoribus originem trahere, ctiam 
rcluctante Gal. qui 2. predict. Com. 49. aic; fternutamentum fe- | 
qui gravedines maxima ex parte, & cum fternutatio concutiat | | 
pectus , vitietrque pulmones, igicur in deftillatione non eft falus — | 
bris. &c. quoniam veró ex relatione illorum jam per aliquot fe- - 
ptimanas caput per viam ordinariam nempe per nares expürga-. 
batur, & juxca Celfum lib. 4. cap. 2. qua in nares fiunt fluxio- 


nes leviores funt, quam qua ad fauces funt , hinc folummodo - Ó 


butyrum cum pulvere majoranz naribus intrufi, à quo poft ali- 
quot momenta ter fternutavit , fuperveniente defluxione lym-. 
pha acris per modum hamorrhagiz vicinas partes erodente pe. 


Catarybus fuffocativus flernutatorio cuvatas. 223 


—áieÓ 


juadrantem horz continuante , qua ceffante etiam tuffis remific, 
q 


non nifi rariffimé recurrens, defluxio autem adhuc quatuor vi- 
cibus illa nocte fefe infinuavit , altero die mané mihi jam pet 
Dei gratiam fanus obviam venit, quem pridie vix non omnes 
defperatum judicárunt, j 


OBSERV ATIO CLF'II | 
Ds. D. JOHANNIS FRIDERICI KHERN, 
Hydrocepbalus ex inun&ione Arfenici fiflulá la- 

E cbrgmali terminatus. | 
[^xXOmini Joannis Giondini, civis Mediolanenfis filia x 4, circi- 
cer annorum incidit primum in furfuraceum capitis pruri- 
£um per modum tinez, quem poftmodum foeda exuleeratio 
materiam purulentam enormiter fatentem manans, conjunctá 
imaximà copià pediculorum excepit, cui moleftie , uc fuppetias 
ferat , fuafu muliercularum unguentum ex fevo cervino , aríc. 
Rico & fulphure confecit, quo totum caput inunxit, hoc adhi- 
. bito fpacio trium dierum fcabies exficcata decidit, & pediculi 
| evanuerunt, tertia die incidit in coma fomnolentum, quia veró 
| prioribus cemporibus nihil dormire potuit, hinc pro bono figno 
judicáarunt, fomno tandem viginti quatuor horas excedente, me 
vocant, cui ut opem ferrem , aliis , utpote. inclamationibus, 
. fridtionibus , errhinis & fortioribus clyfteribus incaffum tenta- 
. tis, tandem cauterio actuali illam excitavi, que de maxima gra- 
.| vedine capitis conquerebatur , facies primó tumere coepit, poít- 
| modum totum caput, ut fpatio octo dierum equaverit va(cu- 
, lum tenens quinque meníuras Hungaricas, hoc eft, circiter ad li- 
. bras medicas 20. qui tumor tandem adhibitis diverfis per cfflu- 
, xum feri alicujus corrupti & mali odoris per aures, nares & o- 
culos fubfedit, remanente tamen , multis licet aft fine euphoria 
, adhibitis remediis, fi(tula lachrymali incurabili, forfitan, quod 
, Ron curat ferrum, curaret ignis juxta Hipp.aft à priori cauterio 
- | perterrica non admific , & (1c jam ab aliquot annis per fiftulam 
lachrymalem hanc inun&ionem arfenici illachrymatur. | 


Ss 2 OBSER- 


TOME (— Olfervati. CLPIIL. d CLIX. 


OBSERVATIO CLVIIL | 
Ds. D. JOHANNIS FRIDERICI KHERN. 


Pulfus: naturaliter intermittens. 


Ulfum arteriarum in manibus qualem cum motu cordiseffe — | 
P eft, qui neget, & communis omnium fententia fert, — | 
quo ceflante & homo vivere definic , interim ramen hominem . | 
ctiam fine fenfibili pulfu arteriz bené & fane vivere poffe lanio: — | 
quidam Hartbergenfis ; nomine Balthafar Parvo, demonftrat; is — | 
dum ante aliquod tempus in coemptione animalium fe nimis — 
procul ad partes hoftiles approximavit, hinc ab iisdem terga — | 
fuga dare coactus fuit,in qua errabundus in magnam filvam de- 
viavit, ubi ufque in quartum diem fine cibo circumvagabatur, 
quo à fuis inventus femiexanimis domum dedu&tus fuit ; ad 
quem ftatim accerfitus eundem in fummis debiliratibus , adjun- 
&is motibus convulfivis ex inanitione, fine omni perceptibili 
pulfu invenio , reficientia fpecifica multa cum bono effectu ad-— - 
hibita fuére , ita quidem, ut quarta die opificii ejusdem munia — 
jam peragere valuerit, interim nullus fenfus alicujus pulfüs ar- — —- 
terig percipiebatur, & dum id mirabar, refpondit mihi fe tota 


WIEZPRI CUumexrrm rr 


fua vita etiam quando fanus, nullum pulfum fentire, & fi fentit, — — 


infallibile fibi fignum efle fe brevi infirmandum, quod ego poft- 


modum ficpius curiofitatis gratia tactu experiri tentavi, Gc ine —— 


. veni eundem revera fanum cum pulíu intermittente vivere, ficut 
& modo quantum conftat adhuc dum incolumis vivit. 


OBSERV ATIO CLIX. ^ 
Ds. D. JOHANNIS FRIDERICI KHERN. | 


AffcBio [corbutica. mulieribus Hartlergenfibus. ante. 
aliquot. antios. Epidemica. | 

LE. locis diverfos morbos partim ob victüs rationem z i 
partim ob aéris conftitutionem epidemios effe, nullus eft, — 

qui dubitet , i interim plerumque tamen tales morbi utrumque. |. 
fexum u 


| 
4 
| 


Eb 


N 
| 


| 


| 
! 
[ 
| 


 AMffttlio ftorbutica mulieribus Hartbersenfbus ante aliquot ec. 32g 


' — fexum corripiunc,& per longum tempusinharere folent, hoc ta- 


men ante aliquot annos Hartberge , ubi tunc temporis folus 
Medicus eram, aliter apud fzminas fe habuic, has namque in 
Aprili primo frigus fubíequente calore corripuit, altera die cef- 
fante calore fuübfequebatur dolor hypochondrii finiftri cum in- 
tumefcentia lienis ad ventriculum u(que pertingentis, qua cx- 
terné tactu facile fefe manifeftavit, levibusque diaphoreticis ad- 
junctis antifcorbuticis detumuit, fubfequebantur autem dolores 
dentium & gingivarum excoriationes, ita quidem, ut fi vel mi- 


4 nimum gingivas linguá attigerint, ftatim cucis feceflerit, & quod 


plurimum eft affectio ifta fpatio quinque feptimanarum omnes 
feminas in tota civitate , tribus exceptis ad folerciffimam meam 
inveftigationem , que trigefimum annum tranfegerunt, immu- 
nes fuerunt, de viro autem tali morbo laborante nec auditum 
tunc temporis fuit, ut ita hzc affectio folis fzminis fuerit Epi- 
demica. 
(Farasdino in Croatia Auguflam Vind. 
d, 1. Septembr. A. 170 9. miffa.) 


— QOBSERFATIO CLX.. 
Dx. D. CHRISTIANI DE HELW'ICH. 
-) 4e 


Incertá febris continue quartanam diuturniorem exci- 
| entis per ab[ceffum folutione. Hs 
Iuturniorcs febres quartanas latentia in vifceribus infimi ven- 

ER uoo vitia, quibus fuccedant febres contimuse mali 

mori , hasque periculofas effe, nec abfceffibus ctiam iis, qui ver-- 

bo Hippocratis ;nfra morbum funt, folvi , paucis declarare nobis 
liceat. Feminam quandam quadragenarià majorem febris quar- 
tana ultra annum protracta malé mulctaverat. Quá cüm libe- 


-| xata effet, non tam edicamentis , qua cholerica fuoque abun- 


.| dans fenfü mulier femper averfata fuerat, fed temporis longin- 
-| quitate coclique clementià , utcunque cum fanicate priftinà rediit 
| ingratiam.  Plenam enim non dixerim illam reconciliationem, 


9s 3 | quia 


326 "cobra C p queo Votis 


GaU gomemT xu 


quia poft febrim foetor fpiritüs, labiorum livor ac defeedatio,fa- — 
ciei color fufcus & palpitatio cordis &c.remanferant. Dubiá hác 
valetudine ei frui contigit per notabile aliquod tempus; hoc au- 
cem elapfo in febrim incidit continuum, quó ipsó felicior fuit 
viro aliquo illuftri fexagenario, qui à quartaná diuturniore pla- 
né exhauítus preter fpem omnem pramiffis pulveribus antife- 
brilibus, interpofitis laxantibus, adhibito vino medicato ex fto- 
inachicis & deobítruentibus tam pulchré convaluit, ut magno- . - 
pere fibi gracularetur, fed inter paucas feptimanas , poftquam 
vino & irá incaluiffet, febri acutà cum pelfimis fymptomatibus 
correptus eft. Eccerté ne ipfe quidem Hippocrates de fubfecu- 
turà morte dubitáffec confideracis deliriis, fingultu, ctyphoma-- 
nià, involuntario urinz & excrementorum cflluxu, floccorum | 
.colledione &c. evafit tamen DEI ope, & ad hanc horam feliciter 
fanus & falvus fupereft. | Sed nobis é diverticulo ad noftram 
egrotantem redeundum eft. In illà aftus interdiu vehementer 
erat intenfus, fed noctu omnium maximus cum incredibili an- 
xietate, inquietudine, vigiliis perpetuis. Quafi prafcia rnortis 
fuz effec, nullà fuarum rerum curá cangi videbatur. rina 
multo eoque copiofiffimo fedimento abundabat. — Credidiffes 
naturam velle omnia excrementa in vias urinarias deponere. 
Micio erat frequens.  Látens etiam aliqua phlogofis in dudti- 
bus urinariis obfervabatur. Poftquam per quinque feptimanas 
his malorum flu&tibus ja&tata cífec, de Zolore inguinis in dextrá 
regione conqueri coepit, brevique poft tumor abícefsüs rationem 
udque habens ibidem exortus eft. Vitium non effe, ut ica lo- 
quar, cutaneum, fed fcaturiginem ejus effe internam facilé ap- 
parebat. Ecnifi me omnia fallunt, morbus pragreífus, corpo-- 
ris conftitutio & reliqua phenomena ante memorata non vanam 


movebant fufpicionem de affeCtione, auc mefenterii, aut lienis, 


aut forte utriusque. Tametfi veró Hippocratis oraculo jam an- 
ce laudato illi abfceffus boni. funt, qui infra morbum fiunt, quo. 
minus camen in bonorum claffem nofter referri poflet, duplex 

! | | obíta-- 


p 


: rj A ? ». * | e D * c 9,5 H » A 1 
De incerta febrtis continua quartauam diuturnioreim excipiens e)e. 332 


- obftabat caufa. Prior erat, quód non facis diftaret à morbo. Ex 
infernis enim juxta Hippocratica decreta, optimi illi func, qui 
longi[Jimé infra ventrem 5 remotifimi à morbo funt ; altera ve- 
ro; quód non effet «a7 i£w. fed in latere dextro , cum lienis viti- 

um non adcó effet obfícurum & tantum non palpabile. | Veré 
enim , quod Hippocrates de hemorrhagià docet , abíceffibus illis 
applicari poteft, &; fi recté memini, à Dureto applicatum fuit 

|* iftud Hippocratis : Que fit & diverfo , bemorrbagia prava efl , 
|. ul in liene magno e dextris atque fimiliter in bypochbondriis. Un- 
| de exigua apud me quidem de fanitate egre fpes, quae apud 
| Chirurgum maxima erat, quam nec ipfe exuiflem , fi in finiflro 
| latereapparufífet memor Herophontis apud Hippocratem. Huic 
| lien intumuit , inde bubo finifler ; mox in crure «ec i£y fatte 
|» abfceflu preter fpem convaluit. Hàc hyeme cum febris peffi- 
| mi moris cum fymptomatibus variis, aphonià, epilepfià in pue- 
"v0 fexenni , cum deliriis & fummo capitis dolore ac vifus obte- 
| mpebratione in *virgine adulíá, cum cardialgia, tremore partium 
| &c.in famulis duobus in uná cádemque domo faeviilfet , omnes- 
| que.ex fingulari DEI gratià convaluiflent, ultimó morbus illu- 
" iie familie caput aggreflus eft, tantaque vehementia erat fym- 
, promatum prafertim veró finguliüs , ut omnes de vità ejus - 
acum crederent ; me veró oprima fuftentabat fpes, eum ex gra- 

vi morbo cluctaturum, cum dextro femore acerbiffimus obori- 

| retur dolor cum tumore conjun&us , qui brevi poft eundem pe- 

| dem dextrum occupabat, eó quod vir & generis fplendore & of- 

| ficii dignitate nobiliffimus hepatis obftructione ac ex immode- 

.| ratiori ufu meri atque impetuofa ira ejusdem inflammatione la- 
| borare mihi videretur. Et plané, ficuti fperaveram , evenit. 
| Adeó dextra dexuris & finiftra finiftrris cpouxu xai évmgdscbura. 

-| Abfceffus in egrà noflrà apertus ingentem puris quantitatem 
| effudit. Evidenter refpiratio ac tuffis docebant ex abdominis 

. | €avitate hanc purulentam fcaturire materiam. Quarto, 4b aper- 
| 4o abjceffu, die extinéta cft, nec impetrare ulló modó à marito 
| s | | licuis 


| 
| 
| 


428 | Obfervatio CL X. 


CascoRreTERVERDGME) ; 


licuir, ut cultró anatomicó in fontem ac principium mali in-- 
quirere liceret , quamvis nullacenus dubitem, extifpicium hoc — | 
mcam de origine mali confirmaturum fuiffe fententiam. — Hi ta- | 
i.«n abfceffus diftingui debent à tumore in pube apparenti, qui . 
m:;ltis de caufis oriri poteft vel in ipfis inpguinum glandulis vel 
ab inteflini au omenti prolapfu, vel ab. utero in eam partem in- 
cuinbenti , vel etiam à cello vvefice aut meatu urinario, quod ul- 
ticum in nobiliffima Matrona non ita pridem fuit deprehen- 
fua. Hzc olim fluore albo & deinceps periodico etiam calcu- 
li enum dolore fatigata ac de fummo urinz ardore & lancinatio- 
ne conquefta in autumno febri corripitur fympcomaticà. Ve-- 
teres illi cruciatus in immenfum augencur. Inter dolorum fa- 
ces & febris ignes contabefcit. | Sumptis emulfivis , gelatinofis 
continuatoque ufu pulveris nephritici Volkanímeri atque Sul- 
phuris lycopodii, ac oleofis clyfteribus injetis mitefcunt dolo- 


res, febris minuitur, . Poftmodum moderatiffimé Effentià bal- 


 famiPeruviani & ligni S. ut & leni deco&to calidé ufa vires re(u- 
mit. Subitó autem die uno ad reddendam urinam ftimulata 
magnam puris foetidiffimi quantitatem excernit non fine infigni 
levamine, Quz excretio ubi per unam & alteram feptimanam | | 
continuáffet , clanculum Chirurgorum & Medicaftrorum opem | 
implorat, Res fuas in deterius labi animadvertens ad. Medicos 
revertirur. Porrigitur decoctum ex abíterfivisin aquá calcis vi- |. 
va, cui folutio myrrhz admixta fuic, exhibentur etiam multa | 

alia, fedfinefru&u. Tandem in pube tumor oritur. Ex aper- | 
to non nifi olidiffimus primum eructat halitus , pofthac veró |. 
etiam purulenta materia in memorabili copia effluit. — Exhaufta |. 
viribus tandem vitá excedit. Indagine per cultrum anatomicum |. 
facta patuit oculo vitium in meatu urinario & collo vefice ori- 
go tumoris in pube. ; E 3 


LEM OBSERFATIO CLXL — 
|. Dx. D. CHRISTIANI DE HELWICH, 
| De 


, M " . 2. ^n L] 
Impotentia ad Venerem à nimium bond corporis 
j TN babitudine. ! 
Um de zzez£ís genitalium à viris fanis (nullo totius corporis 
morbo prafente) querela: ad Medicos deferuntur, circum- 
fpectiores inter hos caufam ejus Zéwapízs quarunt vel in pete 
- patratore vel in inopia aut inertia liquoris genitalis , & hanc qui- 
- dem per alimenta commode fublevare aut corrigere, membro. 
autem naturale robur ac tenorem per conica nonnunquam 
etiam externa irritanua acriora refticuere conantur. Et certé 
utrumque hoc fufcipimus non prorfus fine fucceffu, cüm nimi- 
rum vel aliquod vitium heret in verpo, isque aut paralyfi aut 
fpasmo correptus eft, vel feminis penuria revera adeft. Ac vi- 
deas non raro, qui femine abundant, athleticá corporis fanitace 
fruuntur , & ad hoc tamen opus feré fegniores funt. Novi quos- 
. dam, qui lauté & opiparé vivunt procul effe jufsà omni curá 
. &folicitudine, qui maículà corporis ftaturà fibi placent, qui in 
. juventute netvum libidine non ineptum reddiderunt, qui nun- 
. quam partes illas doluerunt , multó minüs gonorrhzá labora- 
runt, & tamen lorum in aqua, quando munus mariti obeundum 
| eft. Res eame multoties folicitum habuit, nec quicquam mihi 
'-| occurrit verofimilius, quàm quód natura in hujusmodi corpori- - 
!-| bus nimiüm nutritionis oeconomiz intenta, functionibus indivi- 
!. | dui propagationi infervientibus minorem impendat curam illas- 
1-| que quafi negligat. Non temeré aucem dixerim ex minori hác ' 
1. | folicicudine illud confequi , ut alimenta enchyma & ad muliipli- 
-| candum femen aptiffima in folum nutrimentum convertantur; 
-| nam docuit me experientia , quód geniali lacice non deftituan- 
| tur, ac ex fubftantiá fanguineà utique purior & fele&ta ejus pars 
- |glutinofa , candida ac fpirituofa à vaforum feminalium poris ex- 
| |eipiatur ac exaltetur. An itaquefemen pra mole corporis & pin- 
—|  QObfer, cad. N. C. Cent. I. lit . guedi- 


| 
i ? 
E! 


| | ^— Obfervatio CLXL 329 


COMPTE NUM 


guoecgpuwp E miad 


quet EV SEC RU non 


2. dm -— n Co vraie um 
IU-.— 


- Lo*9—3^ 


» 


dl 


^ 


$30 Obferyatio CL XII. & CLXIII. LOO 
guedine fupprimitur, eó quód vafa omnia flant anguítiora,ficuti — | 
lac in fücculentis nutricibus , obfervante jam tum Hippocrate, | 
cà de caufa fupprimi folet? Crederemus hoc,nifi fciremus etiam — 
obefos ftrenué poffe mereri apud uxores fuas, eosque in ejacu- | 
latione feminis cum aliis paria facere. An itaque negligentia | 
nature confiftit in hoc, quód florem feminis jam à fanguine fe- — | 
paratum non adeó folicité ad generationis opus deftinet & ap-. | 
plicet ? ér£xo. gs 
OBSERVATIO CLXII. 
Dx. D. CHRISTIANI DE HELW'ICH. 
| D 


€ 

Raucedine per venefedionem curata. | 

Ireo fanguinei temperamenti & floridi corporis habitus, cui - 
ricé menfes hactenus fluxerunt , religiofam vitam profeffa | 

bis terve in anno raucedine corripitur. llla nulli cedit reme- 
dio, nifi foli venzícQioni, &, quod me adftantem aliquoties ra- 
puit in admirationem , fimul ac fanguis ex vulneratá vená efflue- 
re incipit, vox inclarefcit, & abfolutáà venafectione nullum rau- — - 
cedinis veftigium remanet. Id ipfum ego ter íüm expertus. |. 
Quapropter impensé doleo, quód venafectionis fucceffum in 
quinquagenario illo , cujus mentionem in hifforia Vratislacvien- 
fium morborum nomine Dominorum Collegarum à me fcripta fe- 
ci pag. 67. edition. prim. 44ntii 1699. non fuerim periclitatus. 


OBSERP ATIO CLXIIL 1 
Dx.D. CHRISTIANI DE HELWICH, ||. 
De ; m 


Febribus intermittentibus malignis. 


Ifputatum fuit inter doctiffimos Medicos;an nonnunquam  |.— 
[Dx veré intermittentibus febribus quedam maligna exiftant? 
Ec videasalios hoc affirmare,alios veró negare, —Veré malignas. |- 
intermittentes multis Preclaris Viris videre licuit, e, g. Petro Sa- - 
lio Diverfo , Sennerto, Paulo Neucranzio, Joanni Rhodio, es t 

: Paul | 


| 


Jd 


! 


E 1 


| 


TT 


-— 


4 


E De Febribus intevmittentibus malignis,.— 331 


Gers ERE 


Pauli, Heinrico Meibemio, Profeff. Helmftad. celeberrimo , aliis- 
que pluribus. Agnovit ejus generis intermittentes Galenus; in- 
dicavit Mercatus Claudinus & Minadous. Et hoc anno mihi 
"quoque, qui antea magis ad negativam propendi, hic tertianas 


duplices malignas aliquoties obífervare contigit. Invenio etiam 


notatum à Medicis, in illis locis , ubi peftis in vicinia noftrá graf- 
fatur hodie, ante luis peftiferz ingreffum intermitcentes maligni 
moris fuifle graffatas. Typus illarum, quas ego tractavi, hic 
fuit. Initio zgri meridiáno tempore levem fenfere horrorem, 
quem calor illico excepit, redeunte camen per intervalla aliquoc 
horarum iterum atque iterum horrore. Calor non videbatur 
adeó magnus ,fed cum fummaá virium debilitate & corporis laf- 
ficudine erat conjunctus, & in fequentem diem usque ad quin- 
tam & fexram matutinam protractus. Pulfusfummé languidus 
erat. Ab his horis fecundi diei feré usque ad quintam vefper- 
tinam non tantum remiflio, fed vera intermiffio obfervabatur ; 
nihilominus de maximá virium proftratione conquerebantur , 
& artus fibi omnes quafi confractos efle dolebant.  Pradicta 
quintà vefpertinà fenfum frigoris, per dorfum , ut ajebant, de- 
currentis percipiebant, & ftatim in majorem incidebant «ftum, 
qui per integram noctem usque ad octavam imó decimam fe- 
quentis diei durabat. Et hoc die tertio vere adhuc intermiflio- 
nem aliquam deprehendere potui, fed qua vix duarum aut tri- 
um horarum erat. Sequentibus veró quatuor aut quinque die- 
bus crefcebat calor ac debilitas, ut facilius exacerbationem quàm 
veram intermiffionem notare pofles. Sed, quod notatu dignif- 
fimum effe arbitror, hifce transactis diebus, juxta meam meden- 
. di methodum quidem rurfus intermiffiones apparebant, & quo- 
tidie quafi luculentiores , donec vel in certianas fimplices, vel 
quod tribus eveniffe memini, in quartanas manifefté degenera- 
rent, Lingua toto morbidecurfu muco vifcido plerumque al- 
bo obducta erat. Graviffimé urgebat naufea. In quibusdam 
ventriculus ad vomitum concitabatur, alios veró inanes vomen- 
di conatus maximé torquebant, In hiscardialgia major, quàm. 
1t23 in 


53x Obfervatio CL XII. — $e » 


GILPUMR uH em / 


in illis erát; faciló etiam animo linquebantur, cum leviter com-- 
moverentur, ac fudor frigidus manabac.— Inappetentia & cibo- 
rum averfatio longé maxima erat, fed, quod mireris, fitis mini- 
mé clamofa, Limpidam avidé expetcbant reliqua potuum ge- 
nera faftidientes. — Tribus aut quatuor prioribus diebus imrma- 
nis capitis dolor iis erac infeftus, qui utuc fequentibus non ceffa- 
re videretur, quia morbus de vehementia non remitcebat, par- 
cius camen veteres de ejus cruciatu querela audiebantur. — Vi. 
giliz perpetua propemodum & inexpugnabiles. — rina füb ini- 
tium naturali fimilis, morbo crefcente faturaté rubra; eo autem 
adulto & declinante turbida fuit. Alvus non fatisfaciebat officio. 
Purpuram poft incredibiles anxietates & jectigaciones erupifle in 
uno alterove recordor. In quinquagenariz vidue , quz in fte- 
rili matrimonio vixerat, corpore poít fümmam pectoris oppref- | 
fionem Eflere effloruit. Hifce noftris febribus admodum no- 
xia fuerunt emetica & purgantia draítica, quorum ufus, ut fama 
fert, nonnullis fuit lethalis,... Ad imitationem Neucranzii de | 
purpure curat. p. 413. nonnunquam ab initio leni füm ufus | 
pharmaco curiose "vitatis fortioribus. Alexipharmaeca & bezoardi-, | 
ci pulveres cum Nitro mifti facra noftrorum egrorum anchora — |. 
fuerunt, non neglectis tamen humectantibus & analepticis. Quo-- 
ad intermiffio aliqua obfervari potuit, füb declinationem paro- | 
xysmi exhibita fuit effentia ex fcordio & radicibus alexiphatma- ' | 
cis & «gris inculcatum , fudorem fponte manaturum continentià — 
& quiete corporis potuque calido effe fovendum. | Horá unà 
. aut alterá ante paroxysmum datus eft pulvis ex bezoardicis & 
Nitro. Cüm veró deinceps intermiffio auc nulla effet auc certe 
obícurior,; effentiam quidem hora 5. & 11. matutina dedimus, 
pulvis veró hora 4ta& o. vefpertina fuit exhibitus. Qui fudo-- 
res citra regimen fudoriferum placidé promoverunt, iis naufea; 
vomitus imó & deliquia multó citius ceffarunc, inrerpofica pra 
fertic linctura rubrá D. B. quàm aliis , qui. jectigationibus ine | 
cempeftivis fudoris fluxum impediverunt. Cum vero deinde — 
iterum az'ftus intermitteret, facile curabantut, E 
-— (Fratiilavia Auguffam Findel,d. 23. Sept.- | - 
: dd. 1 70g, tilfa )) : OBSER- | 


Obfervatio CLX Ir. * | 333 


^ — OBSERFATIO CLXIF. 


Dx. D. GOTHOFREDI KLAUNIG. 

Afibinaticorum falus à Veficatoris furis: applicatis. 
Onfenfum , qui pectori intercedit cum cruribus, vix ratio- 
| E... faris veró evidenter experientià quotidianà poffe demon- 
ftrari, vix indiget ulteriore probatione, cum prater noftra ob- 

| fervata ipfe Flippocrafes jam olim intimam dictarum partium 
|. harmoniam /. 2. Prognos. 67. In Pulmoniis, quicunque tumores 
/ fiunt ad crura, boni, nec potefl aliud quicquam melius accidere, 
| prefertim fi mutato [puto fic appareant : & alibi paffim innuerit. 
. Hujus forfan prognofeos memor famofiffimus Capi-vaccius , in 
| afthmate inveterato adhibuit uftiones tanta cum euphoria , ut 
| L.2.c. 2. Medicine pratlice, candide fateatur, fe, fi afthma fo- 
| veatur à materia, nefcire remedium excellentius uftione cruri- 
| busapplicatà. | Noftris temporibus ad eundem fcopum , miri- 
. ori tamen viá colineaffe videtur celeberr. Baglivius in. Differt. 
. de ufu &y abufu "ve[ficantium , qui uftioni fubítituis veficantia, 
; eaque in Pleuriticis , ubi adeft magna fpirandi & expectorandi 


| 


. fputi difficultas, adeó ut Patiens in fummo vitz difcrimine ap- 


! 


. pareat, tibiis admota maximé extulit. | Quapropter jam anre 
. aliquot annos avide arripui hoc confilium, & Pl/euriticis, juxca 
- normam JBapglivii, non fanguine acri , fed craflo, vifcido a4 coa- 
| gulationes flagnationesque difpo[ito prediis , veficacorio in utra. 
| que fura applicato expuitionem liberrimam & fxpius fanitatem 
| procuravi. — Vocatus poftmodum ad «gros afthmate modó hu- 
.| morofo, modó convulfivo vexatos, ob morbi vim morbi pro- 
-|ximos, & ad íenes quandoque grandavos, qui jam fruftraneo 
.| Conatu medicamenta pectori dicata cujuscunque generis affum- 
- |ferunt, non amplius attendens fanguinis diathefes, promifcue ob 

"analogiam ad. veficatoria tanquam ad facram anchoram contu. 
.|8i, & nunquam non inveni falutem. — Huic methodo obicem, 
-|quam tribus "vicibus obfervare contigit, pofuit temerarius Bal- 
Meater, qui ex fcbre fymptomatica venazícctionis nece(liratem - 
f i ad it3 (o jud 


4^ 


"I is à TL Q 
EM , j 


0834 ! Obfervatio CEXPE 3 ur o 4 


judicans, venam in brachio me infcio fecavit, quà apertà expui- — 
tio penitus intercepta nulloque remedio ob turbatum nature - | 
motum revocanda morti occafionem prebuit, Siitaque mo- | 
dó memoratum Chirurgi errorem in duobus Juvenibus & Foe- | 
mina commiflum excipiam , Afthmaticis hactenus Veficatoría 
utrique fure per aliquot dies adhibita nunquam fine maximo 
fanitatis emolumento deprehendi , quem exoptatiffimum &imi- | 
catione dignum effectum alios etiam experturos confido. Cau-. | 
fx indagationem cuilibet lubens relinquam. Si veró mihi meam | 
circa hoc phenomenon mentem brevi(fimis explicare liceat, | 
perfuafus fum, Veficantia furis impofica, dum dolorem excitant, | 
animam  hincque dependentem humorum affluxum diverten-. | 
do aufferre in refpirationis organis , arterià fcilicet afperá, bron- | 
chiis, pulmonum veficulis &c. fpasmodicam illam contractio- 
nem , quz refpirationi impedimento fuit. Idem obítaculum 
pariter occurrit in afthmate fic dido humorofo , dum infarctus 
materi& pituitofe in bronchiis ob violentam extenfionem non. - 
poteft non fpasmos inferre, quibus per Veficantia in remotis 
partibus adhibita , fublatis , materiz liberrimus conceditur exi- 
tus & inftans precavetur fuffocatio. Accedit, quod etiam Em. 
plaftra veficatoria energiam fuam exerceant folvendo humorum 
coagulationes, juxta Bagltrvium, & diurefin promovendo, pro- 
ut clariffimus Olaus Borrichius in AG. Hafn. ad An. 1676.p. m. 
187. ingeniosé docet, ut hac ratione effectu Afthmaticis falta. - 
ri triplici, refolvente, diuretico, & inprimis antifpasmodico in - 
morbis fuffocativis utramque faciant paginam V eficatoria. | 
( Pratislavia Augu[tam Vind. d. 2 3. Sept, ; 
Zn. 170 9. thiff2.) 
OBSERV ATIO CLXV. 
Dx. D..VITI RIEDLINIL 


Ifchuria à mufculoV efice detrufore , munere fuo non 
| Junsenie.. — j 

'A, A Embranam Vefice mediam mufculofam haud inepte voca- 
e ti, inter recentiores Anatomicos ctiam Philippus Verheyen —- 


- Jfiburia à mufeulo Pefrca detrufore"munere fuo mon fugente, — 33g 


— in Anat. Corp. Human. Tr.II. c. XVIII. p. m. 155. ftatuit : quin 
|. Adrianus Spigelius de Hum. Corp. fabrica LIV. c. XII. p. m. 125. 
|. refert; Hieron. ab Aquapendente hanc ipfam membranam mu- 
| "feculi detruforis nomine infignivifle , qui veficam veluti manu 
|J comprimat, & quicquid in ipfa fit, expellat; cujus Mufculi & 
Chriftian Ludov. Welfchius in Tabul. Anatomicis, & forfan plu- 
res alii meminere: hoc autem mufculo officio fuo non fungen. 
te, interdum Ifchuriam produci, fequens hiftoria docebit: Juris 
|. Confultus quidam, quinque annis fexagenario major, jam per 
| - aliquotannos, quando urinam reddit, notat, quod eam non íta- - 
|. tim, quando Vefica urget, deponere poffit, fed fepius diutius 
/. expectare opus habeat, ubi tamen femper in ca, in qua fani fo- 
». lent, quantitate, eam excrevit; donec ante annum; & quod ex- 
currit, convivio cuidam cum aliquando interfuiffet, atque à Ve- 
fica nunquam monitus, eam per aliquot horas non levaffet, pri- 
-| moquidem urinam non nifi guttatim & fummis cum doloribus 
-| excernere potuit, hinc veró per aliquot hebdomadas fic nullam 
cjusdem guttam depofuit, ut, nifi cathetere fubducta fuiflet, in 
| graviffima incidiffet mala, uti quidem hunc cafum alibi in Ob- 
- 1 fervacionibus meis, Deo juvante & obftetricante Bibliopola quo- 
-| dam olim edendis defcripfi : quemadmodum autem tum con- 
! ftitit; nec peregrini quid in Vefica latere, nec urethram ullo mo- 
.| do obftru&tam aut compreflam effe, fic fat facile enim median-. 
| te Cathetere in Veficam penetrabat Chirurgus, ita ego quidem 
| femper caufam huic mufculo detrufori nimis expanío, & hinc 
| compreflionem illam Aquapendentis perficere nequienti ad- 
| fcripfi : & Perilluftris Wedelius poftmodum etiam hoc de cafu 
.| confultus corpori fphincterisfeu fibrarum Veficz motricium (ex 
-| quibus hic ipfe mufculus conftat) candem tribuit: & fane robo- 
| rantibus adftringentibusque potius, quàm diureticis tum fanitati 
- | priftinz DEI gratia fuit reftitutus. 
|. Sedulo veró eum hortatus fum, ne unquam in pofterum 
, diutius, quam par eft, urinam retineat ; & quoniam balneum 
queque roborandis fibris dicatum in ufum duxerat, tam c 


| 
H 
E 
"1 
E D; 


D 3 N 


Obfervatio CL XF. P code PM : 


DEI gratia, ab illo cempore fe habuit, ut de nullo alio malo, 
quàm eo, cujus in principio obíervationis fic mentio, queftus — | 
fuerit, nec hzc mictionis recardatio plus quam olim fuit mole- 
fta: atat, cumanno poft primum infultum elapfo, cum Excellen- — | 
&iflimis fuis Dominis Collegis fe hilarem prabuiflet, & iterum per 
fexintegras horas urinam non reddidiflec, vix domum rediens 
eam fciterum reddere non pofle , cum dolore notavit ; ftatim igi- 
cur Chirurgum vocavit, qui & Cathecere adhibito primó feliciter —— | 
denuo urinam fubduxic; cum veró hunc fecundó tertiove appli- . . | 
caret, nec gutta quidem urinz elici potuit; unde eger mirum 
quantum fuic confíternatus , cum prafertim paulo poft iterum - 
urina fic aliquando fübduci potuiflec; fed fruftra hinc deguo Ca- 
theter aliquoties adhiberetur ; prafcripfi quidem quedam medi- 
camenta, & quia conítabat, Cachecerem à fanguine, qui é pene 
leío extillabat, obftrui, non folüm is fedulo expurgabatur,íed 
& decocto hordei cum Mell.rofac. mixco; (iphone injecto fan-. 
guis in canali latitans eluebatur; atat nec fic urina fuccedebat: 
quin vel quarto iterum parca ejusdem quantitate fubtracta, ab 
illo cempore fruftra Catheter admovebatur : nec plus proderat. 
Cereus inter hac urethrz intrufus, & per aliquot horas in ea re- — 7 
li&us , quin hic, fi diutius inibi moratus fuiffet, nocuiffet potius, 
&um emollicus urethram magis obftruxiffec, jam iraque de aper- 
- tionc Perinzi, qualem Franciícus Toletus, mediante inftrumen- 
to, cui nomen Trocarti impofuit, facere docet; cogitavi: prius — 
veró omnia experiri mecum confíticuens, hincque Catheteres; ^ |. 
qui eranc ad manus,pro debito tenuioribus habens, de novo craf- 
fiore fabricando confilium propofui: quod cum nec Ampliffimo 
Domino egroto, nec Chirurgo difplicuiffct, hic die Dominica, 
qua hac pracipué contigére, aurifabrum adiit; & huic perfuafit, | 
ut intra paucas horas Catheterem , qualem defiderabamus, per-— |— 
fecerit , qui non folüm craffior, fed & majore cavirare praeditus — |. 
erat, hincque foramina in ejus extremitate magis patula tam fa- — |. 
cile non obturabantur: optime veró DEI gratia fucceffic confili- . | 
nm, hoc cnim adbibito urina illico libere, & in ea copia, inqua  - 
: T 2! 


- 


Ifchuria à ufculo Pefrca detrufóve geumere fuo von fungente. — 2 37 


p —— —— m s Gr e i rn ar 


|. in Vefica detinebatur, per illum excernebatur : quoniam autem 
| longior erat, aliquando contigit , eodem, cum vefica urina non- 
| - dum repleta fuiflet, applicato, ut altius illo & ultra urinam con- 
tentam penetrante, hec iterum non fucceflerit; qua ramen vel 
paululum eodem retracto, ut prius profluebat, hincque- metus 
fic novus injectus ceffabar: jam igitur de muículo detrufore in- 
primis roborando cogitandum erat ; prater interna ergo Cata- 
plasma ex Pulv. Radic. T'ormentcill. Fol. Querc. Ab. Equifec. Terr. 
- Sigill.Siletana 28. &Maftich.zij. in vino rubro coquendum fzpius 
* pubi applicare jufli, quod & DEI gratia cantum profuit, ut vix 
4. fex diebus elapfis urinam ficut prius reddere potuerit, & paulo 
«poft convalucrit; cum ante annum ultra triginta dies non nifi 
"mediante Cathetere urinam emittere potuiffec : Rarior hacc Iíchu- 
ri& caufa vel ideó magis notanda, ut, dum nullibi feré ejusdem 
fit mentio, deca camen cogitent, Quorum ena hoc morbo la- 
borantes fe committunt, cum prafertim tam longe alia requira- 
tur cura: & quemadmodum fzpius jam optantes Chirurgos au- 
divi , ut Catheteres craffiores conficiantur , his omninó nos inter- 
dum opus habere hec obfervatio confirmat, vel ideó majori 
laude dignos, quia & facilius applicantur. 
(Ulmá Ancuflam Vind.d. 1. Novembr. | 
An. 1709. affa.) 


j PO UOBSERYATIO CLXPI 
(Dx. D. JOHANNIS FRIDERICI BLAUU. 


P 


CH ig ob pF 1o tme 


m WE M LR 


iio v 


| AMonflrofa jen magnitudine. 


Nno 1707. offerebatur miles infpiciendus, nomine Andreas 
ANS ex loco (Sttíal prope Urbem Archiepiícopa/em Sa- 
Iuuen oriundus, füb legione Circuli Bavariei Salisburgenfi, 
. &füb Compagnia Domini Capitanei Herzogs noviter conductus, . 

1 pm fuz circiter 20. annor. qui poftquam in itinere huc facien- 
ido multa impedimenta perpeflus fuit , neque poft adventum 
Olferv. "cad. N.C.Cenptl o Uu fuum 


ES 


438 Obfrvatio CLXFL 7 
fuum munere militari fungi potuerat, ex Superiorum juffu pra. | 
invenienda defectus fanitatis caufa examini fubmiffus, & defuper | | 
interrogatus, aliud primó refpondere noluit, nifi quód in ince- . | 
dendo maximam fentiat incommoditatem , quam diu perferre — | 
non poffet. Videbatur proin homo fimpliciflimus, difficilis lo» — | 
quele, & ingenii cardi obtufi, cum fenfuum hebetudine & appa- 
rente difpofitione corporis non nihil cachectica, Ad motam ve- | 
ró quzítionem , ex qua caufa proveniflet illa incedendi incom- * | 
moditas , refpondebat fe aliam hujus rei caufam nefcire, nifigra- | 
vitatem membri virilis, quod ipfum premeret, & inambulando : | 
illi calem difficultatem faceret. Ex juílu igitur in prafentia 
querundam D. D. Officialium & Chirurgorum oftendit mem- 
bra genitalia tam pregrandia, ut omnes adítantes maximé mi- — 
rarentur ; penis quippe ad genua usque propendebat tante lon- — 
gitudinis & rotundz latitudinis , ut major exifterec, quàm vete- 
trum cqui turgidum ; fubjacebant duo tefticuli fcroto inclufi du- 
plicis pugni magnitudinem equantes.  Cüm poftea cafus ifte à 
Domino Capitaneo ad me prafata legionis Medicum ordinari- 
umcrelatus effet, pecii repecendam infpedtionem , quod etiam fa-. | 
&um me aliisque praefentibus. Inveni predictam ftupendarma 
membri magnitudinem, quz quidem: (uti priores infpectores | | 
referebant) in infpectione antecedente multó major fuerat && | 
nonnihil mollioris fubftantie , nunc autem refpectivé minor fed. | 
durioris fubítantie reperiebatur : totam membri quantitatem und. | 
cum: fcroto pratumido ad minimum libras 4. ponderis civilis | 
ponderáffe à me & reliquis infpe&toribus judicatum eft. Infpe- 
&o fequentes quaftiones à me fuére propofitz,ad quasrefpon- — 
debar fequentem in modum. | --| NE 
Primó quamdiu tantam membri magnitudinem infedepre- | 
lienderic, vel an à nativitate contraxerit? Refpond.fe.à matre fua. | 
incellexiffe, quod eum cole majore dotatum genuerit, qui po*. | 
ftea füccrefcente etate etiam augmentum fümpfiffer , fed. pri-. | 
müm à paucis annis in tam ponderofam & oncrofam magnitus. | 
dinem excreviffet, | ! 2i o5 
: Secun» | 


: ^os x - - 
e AEG - VENUE dd d od. 
| Ri 


o ss s s De minfirofa penis magnitudine. — 339 
— — - "Secundo: Utrum ftimulum Veneris etiam habuerit? g. — 
|. Nunquam. : 4r dui o cmd Uni. 7 
"^ Tertio: An pollutionem no&urnam? g Nullam. — 
Quarto: Utrum dolorem perfentiat circa partes genitales? 
|. Re. Non alium, nifi gravantem ratione ponderis circa inguina 
|. appenfi,ex quo maximum in ambulando impedimentum & mo- 
| deftiam fuüftinere debeac. Mis Hi 
21 --- Quinto: Àn urinam libeté poffit excernere? y. Antea fem- 
er potuifle fine omni difficultate, fed ab aliquo tempore fe per- 


—— 


[t P 

| fentire urine incontinentiam , ita ut per noctem in fomno ftra- 
$ | gula madefiant , unde fibi maximam incommoditatem , apud 
4 domefticos veró fuos in patria fe odiofum reddiderit; urinam - 
»| «utem nunc tenuius & majoris fili inftar in mingendo effluerc. 

| . Sexto: Utrum glandem denudare & preputium retrahere 
1. potuerit, aut fponte recractum expertus fuerit? &« Nihil fcire. 
| TjRimum vitium enarrati casüs à nativitate contraQdum fuiffe 
| .& non eft dubium, & quidem à maláà conformatione partium 
-| genitalium; nam etiamfi forfan in primordio adfuerit aucta pat- 
tis magnitudo; hác tamen non obítante maximum vitium erac 


? 
-| 4n preputio angufliore,cujus anterior pars tam exiguo forami- 
; 
? 


-| me erat przdita , ut retrahi & glans denudari non potuerit:quo 
| male conformationis vitio qui laborant, ordinarió fteriles & in- 
-| fecundi fieri folent, eó quód ex glandis dete&tione prohibità 
| feminis ejaculatio & interdum urinz excretio remoretur, magno . 
-|- fpeciei propagationis impedimento; quodidem fimiliter contin- 
-|- git illis, qui ex vitiara conformatione mentula frzsnum habent | 
- | inferiori glandis parti juxta foramen nimis arcté connexum & 
| alligatum ita ut erecto genitali ejus diforqueatur extremitas, && 
| €x ejusdem attra&tione anguítius reddatur foramen , ficque fc- 
| men rectà ejaculari nequeat &c. nonnunquam etiam preputium 
tam durum & callofum fieri poteft, ut exinde glandis decectio 
| prohibeatur; conftat proin ex cafibus obfervatis, quód quidam 
AES | Hu à nati- 


T d 
x 


ut 
"n 


4 


5340 i | , 3 Obfervatio CL X FI : TE (rd i] 
€———————MÀ M —— ÁÓ— M ————HÁá t Í€ . 


URGENGMEST OC aS x 


à nativitate przputium pragrande habuerint cum phymofi & - 
mole carnea feu cubere quodam turgidum, quod fucceffivé ma- — 
gis magisqueincrementum íumpfit, quales cafus una cum cura- 
tionibus chirurgicis annotati leguntur apudSchenckium noftrum 
libr. 4. obferv. 15. & feqq. quod hic obiter annotare placuit, Sed. 
in cafu noftro propofito quale vitium homo ifte à nativitatefud — 
contraxerit, aliter fciri nequiit, nif? quód (ut autopfia docuit) ^ ; 
preputium fuerit anguítius , ex quo tamen defectu tam pra 
grandem & monítrofam penis magnitudinem exortam fuiffe 
minimé credendum, eó quód non pauci inveniantur praeputio 
anguítiore nati absque aucta membri magnitudine: verofimi- 
lius videtur hoc vitium ab excreícentia quadam vel potius ac-.— | 
ctefcentia carnea fungofa circa glandis carnem aut fubipfo pra- | 
puto fucceffivé colle&ta & adaucta fuam duxifle originem ,qua | 
magnitudo penis in hoc loco erat maxima; & tales tumores 
carnofi & fungofi funt indolentes & fucceffu temporis ac anno- | 
rum decurfü magis magisque incrementum fumunt , atqued | 
circulantibus humoribus vifcidisin rubulis penis ftagnantibus & | 
partes ejus diftendentibus depravatz nutritionis & auctionis prz- 
ternaturalis materiam fuppeditantibus exoriuntur, Acque hoc | 
exinde magis verificatur , quia miles ifte fuit cachedticus cum | | 
univerfi corporis habitu fubtumido , a(thmare & (cabie &c. Hinc 
ab ultimis annis (ut infpectus retulit) membri magnitudo in tan- 
tum invaluit, ut molem tam onerofam veftimentis fuis ( ne ab 
aliis animadvertatur ) fatis tegere haud potuerit; quia nimirum 
partes genitales tanquam molles & humida plurima habentes 
vafa fanguinem impurum cachecticum pro nutritione magis in. |. 
- fe receperunt, confequenter magisinrumuére. — Acceffit candem | 
& tumor fcroti & cefticulorum , qui tam ex eadem caufa, quam. |. 
ex continuá preffione fübjacentis ponderofi penis pariter füccef- 1 
fivé in cantam magnitudinem afcendic. Tandem ultimó magnis |. 
tudo membri nonnihil videbatur diminui, durior autem fieri, |. 
quia nimirum oppletis undique tubulis facte obílructiones ex. |-— 
hümorum circulantium ftagnatione, hincque fequente coagula- | 
DET SET aonc- 


De monffrofa penis magnithdint, CU 24.f 


1 
Gneci TER USOETTEERISEMIDUUM DQROun ecrit, 


|. tione hic tumor in fcirrhum abiit; erat quippe ultimó tactu tam 
durus, ut tangenti non carnem , fed lignum terigiffe videretur. 
Quare conjectura alia fieri haud potuit, quàm quód fcirrhofo 
tumore ulterius aucto randem ex occlufione meatus urinarii vel 


4 
i 
* 


| fuperveniente gangrena mifer fit obiturus, Cumque cura nec 


|| peteretur, nec promitti poffet; hinc acceptis dimiflorialibus (mo- 

7 re militum ordinario ) fuit dimifIus, & abiit in patriam, | Quid 

|. ipfi porró acciderit , refcire non licuit. | 

BH. (Friburgo Brisg.d. 21. Decembr. An. 170 9. 
A:uguftam Find. miffa. ) : 


| pur OBSERVATIO CLXVII. | 
| Dx. D. ORABUS. PENESTI ETTMüL- 
| I. 


Arthritis Anomala frve interna. 
| "f wOminus Vitricus meus, D. Leonhardus Baudifius, conftitu- 
cionis plechoricz , faciei rofee , abfoluto in Academiis ftudio- 
rum curfu variis Equitibus Ephorus adjun&us diverías peragra- 
verat regiones , donec Anno 1684. in Ampliflimum Senatus Lipfi- 
enfis Collegium adfcitus paucisque annis poft Prator conftitu- 
| tus,multis negotiis vitam traducere ,fuumque, quo à DEO do- 
-| , natus erat, talencum egregium rite impendere, quam otio indul- 
4 gere maluerit. Quinimo ubi Civitati noftre, reliquisque ad Ele- 
«|. &oratum fpectandibus , intererac, Authoritate publica munitus 
| -Dresdam, Cracoviam , & in Belgium abire non fuerit: gravatus. 


- 


-|. Cum Anno 1706. Exercitus Suecicus noftras invafiflet terras, & 


* 


Nx 


————É—^ 
— ——c€— — 


nO disc": da 


TUB SETABIUC A UHR 


i 
|| ipfe frequentius Palao- Ranftadtium , ubi Regia Majeftas Suecica 
4 iem fixerat fuam , ad tranfigendum pro publico commodo 
-| mitteretur, prae molefíliis illis, qua cum officii oppidani curis 
.| & negotiiscumulabantur, atque animi zgritudinibus fingulareay 
^| virium imbecillitatem perfentiebat, ( cum alias nullis morbis fue- 
^! rit expofitus, tuffim & calculum renalem fi excipias, à quo ta» 
-| men poft repetitum Carolinarum & Teplizenfium thermaruni 
boo "MPO ifun 


is Coopewa CLYVILN OC. 00 M 


ance i t. 


ufum per multos annos liber extiterat) à qua tamen detineri fe.—— 
non patiebatur , quin Anno fequente in Belgium cum aliis mitti — 
maluerit. Ex itineris veró incommodis ita delaffabacur, ut a3 
tero poft acceffum die Haga Comitum gravi lipochymia fuerit. 
obrutus. Accedebat prava Belgarum diata,fenio minus com- — 
moda, qua pet.9. meníes uti cogebatur. Inde gravem incide- | 
bar ia diarrhoeam, cum tenesmo feré continuo atque maxime — | 
molefto. Redux demum factus nihil omifit, quod pro expel- | 
lendo, qui interranea occupaverat, hofte facere poterant, cher- | 
mis etiam denuó utebatur cum Carolinis tum Teplizenfibus ; fed | 
omnia fruftra. Anorexia enim & naufea increfcebar , chylifica- | 
cio fruftrabatur, alvus admodum fluida à continuo ftimulabatur 
tenesmo, flatus moleftias creabant enormes, caro mufculofa de- | 
cidebat , pes finifter humorem concipiebat dolorofum, & quz | 
alia erant mala , que optimum Patrem admodum vexaban:t, do- ^ 
nec die 8. Novembris 1709. anno aetatis 58. animum Creatori. | 
redderet. Aperto cadavere pinguedo confpiciebatur copiofis-. 
fima non folum fub cute,fed & in omento, mefenterio, circa re-.- 
nes&cor. Ventriculo, hepari & intcftinis nulla erat labes, nift | 
. quod hac flatibus turgida fuerint ; quin & in inteftino recto nul». | 
lusaderat tumor. — Folliculus veró felleus bile vacuus, pauxillum. | 
tancummodo materiz atre fpiffze continebar. Pancreas fcirrho- 
fum ; renum dexter tres concludebac lapides, maximum phafeo- 
li, minimum lentis magnitudine ; finifter corrugatus admodum | 
erat. In cavirate abdominis nullum ferum extravafatum. Pul 
mones naturalem colorem & molliriem referebant , adbarefce- | 
bant camen in dextero latere aliquatenus pleure. | In cordis cha- | 
lamo dextro polypus haerebat craffus , rotundus, undique per. 
vaía ramos diftribuens; in finiftro alius latirabat, qui ex arteria | 
aorta ad unius uln& cum quadrante magnitudinem facili nego | 


tio protrahebatur. 2] 
: S]cHOLIUM. . 
Ffectum arthriticutn fuifle , quo laborabat optimus Pater, 

A &mulia docent,  Caleulis enim fuir obnoxius, quorum caufa | 


j 
Na 7) 


- 


; | 7 wribritis amomala fre Interna. — ui 343 
. eumi arthritidis caufa eadem feré effe videtur. Pater ipfius fra» 
- tresque podagra aliisque arthritidis [peciebus admodum fuerune 
cruciati. Imó ipfe beatusPater fxpius dolorem diftenfivum & 

. gravativum modo in dextro, modo finiftro pede eorumque pol- 
- licibus patiebatur , qui cum tuffi ferina aliquoties alternabat. 
| Exiftimo igitur, cum eodem malo, quod confanguinei cjus in 
. . articulis perpefIi funt, beato Patri in pectore & ultimo in primis 
viis conflictandum fuiffe. Quod vero miasma arthriticum ad ex- 
| trema apponere fe valens non fuerit , itineribus tribus, quz beatus 
| Pater tam in juventute, quam appropinquante fenio confecit; 
| - quemadmodum illos potiffimum podagra affectos videmus, qui 
|. vitam fedentariam amant juxta illud ; Quotidiana febris corripit 
| homines propter fuperbiam, podagra propter pigritiam, lepra pro- 
| pier luxuriam. Num vero pancreas tcirrhofum , bilis defe&us pro 
| caufa, an pro effectu morbi fit habendus, non determinavero. Ec 
| 


| polypi fzpius mihi hactenus, quoties cadavera fecasdi in Nofo- 
j| €omio noftro fuppedirabatur occafio , in hominibus vel morbis 
j| chronicis , vel fenio confectis fuerunt vifi. — Et cales certe miaf- 
'! matis arthritici metaftafes non adeo raro occurrunt in Praxi 

Ventriculus profecto perquam promtus eft pro recipiendo ejus- 
/|- modi affluxu , quemadmodum Galenus Lib. 11. /Meib. Aed, 
J ctp. x1. jamdum annotavit , ubi dicit : liis articularis morbus, 
-| auk coxendicus , aut. podagra, alis cepbalea, aut. etiam fi xio 
| aliqua, que in oculos «vel aures procubuit , nunc migravit ad 
: | «yeniriculum. | Exemplum ejusmodi prabet Guilielmus Salmon 


| "Morb. Anni 1761. pag. 27. enfuum defectum , loquelz interce- 
| ptionem, difficilem refpirationem , fudores frigidos &c. Riedli- 
- mus Lin. Med. Ann. HI. pag sos. allegavit ; imo tuflim fufpectam 
| arthritide folutam obfervavit iZez nn. V. pag. $19. — Et pro. 
- | ftat integer Liber de ZArthritide 4nomala frve interna Guilielmi 
'"IMusgra'vii, quo certo libro admodum delectabatur, vel potius 
sentriftabatur B. Pater, Gaudium enim concipicbat ex viri di- 

EUM pou M ligen 


* 


VL 


444. | | Obfroatin CLX 


tan 


ligentia & Libri elegantia , triftitiam vero; quoties fymptomata, — 
quibus ipfe vexabatur, graphice deícripta, finiftrumque Pro- 


gnoflicum in diarrhoca arthritica cognofceret. Cujus verita- 


tem exitus comprobavit; Quecunque enim pro confortandis | 
primis viis maloque ad extrema propellendo in auxilium voca- 
bantur, omnia fruftra adhibebantur, & obiit, proh dolor! opti- - 
mus Pater, qui Reipublicz pariter ac amicis multum adhue .- 


prodeffe potuifler. | 
CLipfià Auguflam Vind. d. 11. fannarii ; 
i 4n. 1710 iffa.) : 
OBSERFATIO CLXFLIIL 
Ds. LIC. ROSINI LENTILII. 


In Anatome falaciffime mulieris reperta. 


Ulier 40. ann. venereis lufibus fupra modum inhians;ali- | 
quoties luem foedam contraxit , per omnes ejus gradus | 


defuncta: Salirvationem ter fuftinuit, denique propemodum de- 


fperata cum Zecodo «venereo /Mufitani multum , imó magis, 
quam omnibus cum aliis medicamentis profecit. ZAflbmaticam — | 


per multos annos, poftremo /ydrops Z4[cites jugulavit. Corpus 


. defun&z noftros fuftinere cultellos cogebatur, quod factum d. | 
22. Febr. An. 1707. qu& magis memoranda judicavimus, fuere — | 


fequentia : 


In thoracis cavitate finiftra ferum copiofum.  Pulmonum | 


finifter Lobus fcirrhofus cum Tuberculis purulentis , dexter in- 


flammatus ; Cor flaccidum, in cujus finiftro thalamo concretio- — |- 


nes pfeudopolypof.e.  Hepar non admodum à naturali ftatu dif 
ceflerat. Lien magnus & duriufculus. Omentum feré putridum. 
Renes fupra modum &5 modulum longe maximi , major tamen fi- 


nifter, quod ordinarié contrario fe habec modo. - Serum in ab-. 


domine natans. 


| 


^ 
: 
y 
E 
1 


-| 


Boo SOHOLION.; 


I? 


"E 
1 


| 
| 
| 
| 
| 


t 
-| ré commentatur : Non folum interdiu tibi benedicam, fed idem ,, . 


b. N c p CR 


Tn Anatome falaciffrma mulieris veperta. 34$ 


ODMERSGERERHEULI RE 
Cover Eo 


MN Uid? fi in Renum tanta mole falacitatis immoderate. ftatu- 
NL rigo latuilfet ?* Bartbolinus certe Anat. nov. lib. 1. c. XV IIT. 


p.m. 176. Renes majores, inquic, efiam falacioribus, uf cum aliis 


| ebfercvacvi ; qui & pag.17 7. notavit: phrafin biblicam, venes fcru- 


J 
aU 
| 


fari,de concupi[centiis , 65 cuenerea deleGafione à quibusdam ex- 
plicari, à n2 , defiderare, tette R. Davide & Pagnino, vel à 
- ha, «vafe, co quod in Renibus & ex his fit illarum rerum libido. 
 Opóludes eft Geyerus, qui in locum Pf. P1I.-v.10.ita commen- 
- tatur: Corda & Renes fcrutaris, id eft, intimos quoque affe- ,, 
&tus, quorum fc. fedes in Renibus etle paflim dicitur ; v. g. gau- ,, 


- dii ; Prov. XXXIIL 16. triftitiz ; Pf LXXIIL 21. quia rei «vene- ,, 


ve cupiditates quodammodo ibidem refident ,idcircó locum hic;, 
— habente ifto affectu vehementiffimo, etíam ceteri eundem hic;, 
-. habere dicuntur. Loca parallela funt Pf. XXVI. v. 2. Jerem. XI.,, 

y.20. XVIII. 10. XX. 12. Etc ne quis excipere queat, vocabulum 


| Hebraicum, qua Kenes defignantur, de quolibet vafe dici, re- 


 fponfio praíto eft ; nempe id cantum valere de numero fingu- 
lari, poftea Z4poc. 1L. 23. exprefsé voculam Graecam vsoezs repe- 
rziri;imó hic Aenes cordibus preponi. | Sic idem Geyergs ad Pf. 
XVL 7. Etiam nodu cafligacuerunt.me Renes mei &5c. ita pracla- 


|- quoque noctu expediam, incitantibus me Rerribus , i.e. amoris,, 
4 afftdusfc. noctu, cum alii dormiunt, aut voluptatibus indul- 


: 


ES 
[2 


1 
| | 
2] 
| 
| 


-] 
» 


gent, Chriflus & Ghrifliani meditantur DEI fui beneficia. g!o- ,, 
rizqueillius promovenda impendunt operam. Inti: enim, 


-| amoris affectus in Renibus fedem habet.,, Et quamvis fciam, 
-| explicari hoc Renum fcrutinium de occultis animi, quafi Pf/altes 
-1-& Propheta dicerent : DEUM fcrutari etiam hominum occul- 
/| tas cogitationes, eo quod Renes fub adipe in Lumbisferé occul- 
| &ijaceant; id tamen nimis longe petitum efle facile apparet ; quafi 
-| non dentur in Corpore vifcera magis occulta , quam ees, 


| remotis inteftinis quorumlibet: oculis obvii? Siccine Cor non 


- Obfers Acad. N. C. Cent. 1, Xx «que . 


346 Cobb CEXRIES SO o. vo 
M ib D at | 
eque fub coftis & fterno, fub pulmonum lobis & pericardio de- - 
litefcic? Vero longe fimilius eft,per corda errores infelleius, per — 
venes autem appetitus brutos intelligi. B. Camerariusin Difp. de — 
Renibus €5 V efica habita "T ubing.1683. ch. 23. explicationis deoc- 
cultis cogitationibus infirmitatem olfaciens, claritatem didtorum 
fcripture , renibus affectus adfcribents,agnovit. Hinc exprefsé — 
»judicans : Z4ffedus renibus, contra talia (Scripture loca) quis. — 
» detiegabit ? /Modus jam quicunque fif. In renibus certe partis — | 
» cularum fanguinis alteratio, inverfio, fecretio, tam manifeffa, | 
;; evidens & fenfui obvia, quàm in nulla alia corporis parte con- | 
»tingi Verum confequentiz ab affectibus in genere ad femi- 
j»nis praparationem , fecundationem , generationem , nulla eft, | 
5E Lumbi , non é Renibus , egredi in quibusdam facra Scripture | | 
;; locis Filii dicuntur. Hactenus B. Cameravius. Quid? fiautem |. | 
non tantum € Lurmbis , fed ipfismet Renibrs Filios prodüffe, vel, — | 
certe prodituros effe, & facra Scriptura probari poffet? Immo; | 
quid fi Lumbi pro Renibus dicerentur ? continens fc. pro conten- 
to? Sane locum II. Samuel. VIL 12. vetuftiora quedam: Exem- | | 
plaria ita vertiffe dicuntur : Filius , qui egredietur. de Renibus | | 
fuk. Dicuntur, inquam, nam ipfi mihi tale Exemplar non füp- | | 

petit. | Fidem autem habere cogor auctori opufculi de mirabili 
"Znatomia Renum 1699. Francof. impreffi,( qui; me equid. judi- | 
ce, non eft alius, quam Celeberr. ZZatb. T illinpgius , editione ali-. | 
orum quorundam operum famigeratiffimus.) ^ Hicunus locus, | 
fiquidem examen fuftinet, fufficienter probaveric generationis . | 
opus à renibus baud parum dependere. — Leighius in fua Critica. Y 
fácra fuper hunc locum ita commentatur, ut vifcera quidem 
omnia comple&tatur fub ifta voce à'Y2, Kener camen non ex-. | 
cludat, Talemque fuiffefenfum plurimorum antiquioris Eccles. | 
fic Patrum apparet ex iis, qua laudatus T illingizs adducit ex. | 
Tertulliano , qui lib. 1. de refurre&ion. carn. vocat venes confcios. | 
feminis. | Ec EHefychius Presbycer comment. in Lecvit. lib. y. Renes,. | 
inquit, funt coitalium feminum minifleria , iem in: Renibus coi-. | 
talis operationis funt femina. D, dugu[linus enarrans Pf, VILv.sz.. | 
( nom . 


pox ; RR 


Jn Anatosae [alaciffome wulievis veperta. 347 


- omine Remum deletfationes -venereas intelligi fcribic. Ac Fie- 
voimym. Comment. in INVabum cap. x. omnia, ait, opera, que ad 

. «oiíutm períinent renum appellaione venire. Sic denique-& 
 Flacius in Clave Scripture Renes cum urinz expurgande , tum 
ctiam genifali femini ac generationi infervire affirmat. — Porro, 
fi per plures obfervationes demonftrare liceret, majoribus, pre 
|^ aliis renibus praeditos effe falaces, magnum robur accederet opi- 
| nioni eorum , qui viíceribus iftis vim aliquam ereguaromomviarv 
| adícribere laborant. Sed rara funt ejusmodi exempla. Prater 
! enim ea, que Barífbolinus à fe & aliis loco fupra citato obfervata 
| teftatur, nullum feré mihi cognitum eft, quam illud $4/mutbi 
| Cent. L. obf. 22..de homine fc. infigni venerco, cujus cum poft 
| obitum fecaretur , renes erant maximi , ui £ergos imo quaternos 
| humanos eguarent , unde etiam unum exemtum quidam alius 
| non inerudicus fuperveniens eveníriculum ; non fine adftantium 
P rifu, putabat. Cui hec noflra obfervatio quoque connume- 
| randa. At veró hoc Zfnatomicorum incuriz adfcribenduffh pu- 
|! taverim, qui, cum in fectione corporum morbo exftindtorum 
| in partem affectam plerumque folüm inquirunt , utrum libidi- 
| nofi fuerint, in quibus magnos renes , cetera naturaliter confti- 
-| tutos; repererunt, penfi fortafle nihil habuerunt. Profecto, fià. 
"| contrario judicandum, Timai Caf. 8. lib. HT. nobis exhibet Ba- 
-| Yonem Suecum,in quo Renes cum flaccidi , tum adeó parvi in- 
-| venti ut magnitudinem £1ucis juglandis vix equaverint , & hunc 
*| quidem per cotam vitam à JZeneris ufu G5 omni feminarum cou- 
- | foriio abflinuiffe. Sin igicur pavsyis renibus praediti comperi- 
-| untur imbelles ; quidni majoribus przditi bellicofi judicari que- 
- | ant? fc. in caftris Apbrogeniz. Renes animalium lafciviorum à 
|| curiofis indagatoribus majores repertum iri, nonadmodum du- 
- | bito, imo amafomicos ad ejusmodi fcrutinia invito. — Leonis re- 
- |fi&f funt grandes ; AG. 724ed. FJafn. V'ol.1. obf. 17. remotis integu- 
. mentis unus 2ix. pendebat. In 745. I7. Dec. I. Ephem. noflr.obf.6. 


, 


t4 . | » : 

. |ad duorum pugnorum:. vaftitatem acceílifle vifi. Leo aucem 
. |Bon eft adco grandis bellua, tametfi lafciva. In Cerva laícivo 
Ew : .Xx2 | ani- 


i Tak. "i 
^ dx d " F NET 


32 - 


348 — Olfervation CLXPIHM- 00 0- 


SEM eset uUi eae vae Men ciment Uus er sicat ce UEM TRUISINGUNIURUSEUN 
animali rese inventi pregrandes Zinn. 71. Dec. 11. Ephem. C. - 
obf123. Avesmaguis renibus omnesfunt preditz,fed,&ple- 
reque falaciffime. In 44quila renum interior facies tefticulorum 
carni fimillima AG. Med. Flafa. Pol. l. obf. 2. Reclamat autem, 
prater Tillingium cum B. Camerario feré totus Anatomicorum 
Chorus, qui vias, per quas aliquid érenibus in tefticulos depor- — 
tari queat, nullas agnofcunt. Inítar omnium fit Exc. Ie4elius , 
ui in Pbyfiol. reform. c. X. p.3 24. Renes, ait, jon generant. fe. 
men. Argumentum praecipuum & fummum eft, quod à renis | 
bus nulla via procedat ad Teftes, fed, arteriz preparantes , re-- | 
fpe&tu feminis ita die, feorfim ex 40ría procedünt, & ad eos-- 
dem decurrunt. Sinulle viz vel vafa, nullus etiam humor ge — 
nitalis per easdem derivandus.  Pracipué argumenta Senneríi' 
hanc fententiam de Renum facultate emeeuerozomris ftrenue de--— 
fendere fuftinentis, folide conatus eft evertere Excell. ob. Maur. 
Hoffmannus Idee /Machin. buman. fec. V Ll. p.71. f cui in ple-..— 
risqu&Wuübfcribimus. | Nec enim revera funt vie, que é Renibus ^ 
aliquid ad teftes deponere dici vel monftrari queant. Cum ta--. | 
men nilominus fupra recenfita quedam Scripture loca Renibus: 
cooperationem quamcunque ad generationem adferere videan-: 
tur, explicationes autem quorundam hzc loca intelligi debere, 
de occultis in corpore, que DEUS inveftiget, adeó penitius rem- 
introfpicientibus non fatisfaciunt; ut potius per dictum IL Sag. 
VIL 12. contrarium manifeftiffime prafulgeat ; neque Spir. $. hic 
&ySewrore$«s loqui voluiffe, vel animo concipi queat, cum 4l-- 
legoriis vel fropis uti, non fit dv9gwroza$«c loqui, fiquidem cro-.— ^ 
pi funt obfcuriores , rcomninó clariore per tropos fignificara &c, | 
Cum, inquam, hec omnia ita fe habeant, aliqui per explicatio- | 
nes longinquius petias his difficultatibus mederi fuftinuerunt,. 
Lindanus JAedicin. Phyfiol. cap.V. artic. V 11.15.143. ita vem ex- | | 
plicat: Affe&tus libidinofos lumbis & renibus pa(fim Spir. $.ad-,,,. | 
fcripfiffe opinor, quia calefcenabus lumbis calefcunc reses,ve-5,. | 
tiibus calefa&tis affluit major copia fanguinis, cum ad ipfos, cum, | 
ad partcs genitales, unde his curgentibus, prurientibusquefüb-;, | 
E | nafcun- | 


—————— E 


^ 


In Auatone falaciffima. mulieris veperta.. 249 


- 


|. náfcuntur cogitationes atque concupifcentie prava, — Bartbo- ;, 
i linus l.c. p. 187. fanguinem arteriofum feriofiorem ait, trahi à ,, 
| renibus per emulgeníes avíerias, unde reliquus, qui re&a de- 
| fcendic per aríferias (permaticas fic defecatior & femini aptior. , 
| Enimvero, ut nil dicamus de imaginaria ifta renum tractione, 
1- quid fiet, hac ftante fententia de Baríbolini ipfiusmet obferva- 
|. tione fupra adducta, renibus nempe majoribus falaciores pradi- 
|. tos effe? De irradiatione renum quam ipfe quoque Bartbolinus 
|. loco citato adducit, praftat omninó tacere, Non generant re- 
| -fté5 femen pofitive, J7edelius loco cif.fcribit; quicquid veró con- 
| - ferunt, remote praftant ac privative, depurando & fuo loco fan- 
| guinem. Melius fe rem explicaffe putat 7 illingius l. cit.p. 246. 
^! ubi cum à Barítbolino chimericam irradiationem "Tefliculorum à 
» Tehüibus mutuatus effec, ita philofophatur: Sanguis per aríerizs ,, 
"| cemuloentes ad renes defertur, ubi in iis non folàm percolatur ,, 
7» acà fero fuo fuperfluo fegregatur, fed preparatur quoque, & ,, 
! €x parte in humorem feminalem elaboratur ; hinc iterum per, 
-»nenas emulgentes ad venam cavam , & per confequens ad Cor ,, 
-| redit, & ex Corde per arteriam aüriam in arterias [permaticas,, 
| deducitur. In ejusmodi autem feminis hujus in retibus pre- ,, 
| paratione aura quedam feminalis elevatur, qu& corporibus vi- ;, 
-| rilibus calorem & robur addit , que aura fané non in feffibus,, 
-| folüm, ut nonnulli opinantur; fed rentibus quoque & quidem,, 
|| primario, generatur. Hinc fapor quoque ac odor in animali-;, 
bus pluribus non caftratis per univerfum corpus diffunditur, ,, 
j maxime tamen in Zet/i;us percipitur, ac potiffimum in ani- 
, malibus adultis: In novellorum ac teneriorum renibus dum,, 
nondum feminas ineunt, non reperitur. Diceret aliquid 7;/- ;, 
i lingius , modo non tam difficile conceptu effet, humorem ipfum- 
-| met feminalem per tantas ambages Cor4i prius infundi, hinc 
—| demum per aortam & arterias fpermaticas cefticulis inferri, cum 
-|pro humore tam nobili natura vias longe breviores fabricari 
—|potuiflet. Quis enim per hos circuitus elaboratum in renibus 
— humorem fcminalem aut virium fuarum nil deperdere, auc 
E « XX 2 fangui- 


H 


-—P- 


cats o e 


pin 


"Tu 


x 


d 
R 


50 Obfeevatio CL X FIL. xe 


fanguineam maffam fpiricusque vit-animales inquinare debere | 


non perfpicit? Porró cur per noftram obfervationem etiam fa- 


laci feminz fuerunt renes majores ?* Nam per raoderna obfer- — 


vata, mulieribus femen , quod verum quidem dici , & virili equi- 


pollere valeat, non adeft. Certé huc etiam quadrar illud Lin-- 
denianum S£! Cum enim [oco cífafto (b. 142. dixiffec, nom opus 


-effe novo venum ufu, prebendi aut praparandi materiam femini 


mafculo, (abdit: quare tton. femineo quoque? Sí! Digico com- - 


peícelabellum. —Quidigitur conferunt renes ad generationem, 
vcl potius falacitatem ? Poteramus dicere, quamvis paulo aliter 
cum B. Camerario: Renibus quis contra fcripture loca concur- 


fum ad generationem denegabit ? /Modus jam quicunque fit. — Ac- - 
tamen quamvis cum iis facere non pollimus, qui renes elabo- — | 
rando femini velificari credunt, alio tamen modo eos ad gene-  ' 
rationem, vel certe falacifatem concurrere poffe, fi non fenti- 
mus,ad minimum tamen fufpicamur. Scilicec, non planede | | 
nihilo putamus, quod fupra Tillingium de aura quadam epbebis 
cvirilitatem accerfente feripfifle diximus, feminalem autem nega-.—.—| 
mus , genitalem potius appellamus.  //abius fundam. Med. 


. PbnfioL.C. 6. p.80. feq. prater fpiritum vitalem & animalem, alium 
quendam genitalem adítruit , cujus officina fint feffes, materia 


fpiritus vit-animales, ufus fecundatio uteri. Exiftentiam hujus | 
probare nititur ex eo, quod in Brutis non caftratis hic fpiritus — | 
fingulari graveolentia torum corpus repleat, omnemque car- | 
nem adeó inficiat, ut nec coctione nec affatione deleri queat; | 
idque in hirco totas edes foetore fuo inficiente cumprimis ma- — .- 
nifeftari. Calorem praterea totius corporis etiam in hominibus 
augeat, ejus totum temperamentum mutet, calidius iftud effi-. |. 
ciat , robur corpori, hilaritatemque &animofitratem animo cone. |. 
ciiec: Eunuchos inde effeminari: Juvenes puberes ex hujus | 
preífentia ftatia. vocem mutare, gravioremque nancifci; Cer- | 
vos caftratos , ob hujus defe&tum cornua decidua nunquam re-. | 
cuperare. Hos fpiricus incenfos facilé in. confenfum trahere. | 


hccuDom eum 4 


animales, & in furmmum furorem: agere homines, quod come. | 


1 RE 1n Anatome falaciffma mnlicris vepevta. ——— 5,1 


ed 


pareat in furore uterino &c. Eadem aliquo modo füfius repe. 


tit Cap. XIX. p. 486. IHiem in Epit. Inflit. /Med.p.:$.32. Utrum 

fpiritus ejusmodi genitali in folidum negari poffit, valde dubi- 

tamus. Nec tamen cum Z7Z/abio facimus, qui talem in feflibus 
| sgenerari contendit.  Adductas ejus rationes erudité fatis pleras- 
|. que difcuffit Exc. Zedelius in Pbafiol. Med. fetl. H.c.7. p. 63. que 
'' eum hue proprie cuncta non pertineant, lubentes tacemus.. Il- 
|. ludíàltim optime monet W'edelius, afferta /Moebii & Affeclarum 


| his muliebribus ,horumque ufü quidpiam Zebbius de fpiritu peni- 
| fali dicat, immmó npe dicere quidem poffit, dicere tamen non 
vercatur in defcriptione fpiritus iftius genitalis, eum' in con(en- 
|. fum trahere fpiricum animalem, & in fummum furorem agere, 
| quod compareat in furore uferino. —Siccine igitur mares pati- 
| untur furorem uferinum ? Interim tamen , quod de graveolentia 
| brutorum non caftratorum, hircorum precipue; item de mu- 
/| tatione vocis, delibidinibus & pronitate ad coitum eorum, qui 
-| €x ephebis exceflerunt, hac in genere omnia tam funt vera, ut 
-| contradicere velle, petulantia dici mereatur. Eas veró muta- 
| tiones à certa quadam  alteratione fanguineg maffz dependere 
-| forte nemo dubitat , vel aliud quid verius in medium proferri 


.| dam materia, quam quocunque nomine per nos appeliare lice. 
-| bit, eidem admixta arceffendam cffe, clarum. — Hanc fübtilem 
.| & efficacem efle oportere itidem manifefliffimum, five jam fit 
x fermentum, quod hodié quamplurimis fordet, five fpiritus, five 
| aura, five quid aliud, perinde eft, ^ A fefficulis veró 1d elabora- 
- ri, propterea , quod fupra dictum, concedi non poteft , quia fe- 


|ufibus per experimenta moderna deftinati funt, | Ab. ejusmodi 
- pübertatis characteribus autem mulieres excludere velle, ipfam 
- rei evidentiam tolli. Non quidem dum pubefcunt foemelle 


|VOce tam gravi & mafcula utuntur; non hircum eque ac hirci 
T ! olent, 


3 


: A 


2i 
ri 

I | 
X | 

l 


d] 
NX 


faltem viros tangere, cum tamen fpiritus utrique fexui fint com- 
munes, Addimus nos, cum nusquam in tractatione de feffictt- 


« 


-| poftulamus. Alterationem hanc fanguineg maffz à certaqua- 


- minarum tefticuli à virilibus toto celo differunt, aliisque longe | 


€ Obfervatio CLXPIIL. 


olent. Attamen earum quoque infignis mutatio circa id etatis 
clariflima eft, Mutant & ifte vocem , quamprimum menfes 
cruperunt, Attolluntur colliculi precordiales, quando catulliunt.— 
Incipiunt prurire , imó lafcivioreshirciffare quoque & olere, Gra- 
du folo differunt ifta in utroque fexu phznomena; Feminarum 
peífime olentium nobis hinc inde fuppeditantur hiftorie, Vid. | 
Ann. I. Decad. I. Eghem. Cur. obf. x91. AG. /Med. Ffafa. Vol. HL. 
obf. 19. Pecblinus Lib. M. obf. $1. Illud , aic, imprimis in feminis. 
mirandum , quod , cum molliore &5 dulciore immo €&5 frigidiore 
temperamento [int praedite , tamen fubinde foedius f[pirent, quam 
vyiri, €5 foctore illo, quando exercitatio accedit , magnum aeris — 
fpatium ediumque membra impleant. — Ec, pauló poft,cvirgines, — 
aic, ego «vidi, que , quocunque pedem efferrent , foetentis allii odo-...— 
rem fecum baberent.  Acveró , cum hircum adultorum mafculo- | 
rum à feminis fanguinis inundancis Tin&ura proficifci credat Ex-.— | 
cell. Auctor ; unde deducet hircum feminarum à femetipfo in ali- | 
quibus obfervatum? Aliunde igitur; quàm à femine proficifei | 
debet. | Nos ejusmodi auram , fermentum , tindiuram &c.arcef-. | 
fimus à renibus , hosque perinde generationi quoque Jlitare,can- | 
.tifper credimus , ut falva quoque maneat Scripture didis, & — 
Patrum hzc explicantium auctoritas ; Non autem dicimus, ma- | 
teriam feminalem elaborare , foetui materiam fuppeditare rere. 
Non, inquam, fed hoc volumus : £ renibus proficifci auram 
quandam, Spiritum , Tinduram &5t. que fanguinis maffam [ic al-. | 
ferare apta [it nata, uf lafcivvie fenfus , 65 appetitus ad Venerem 
in utroque fexu binc excitetur , masque femellam &5' contra defi- |. 
derare incipiat. Quod, fi verum eft, illico patet: Cur majori- |. 
bus renibus pr«diti falaciores comperiantur , de quo infra pluri- |. 
bus. Favet noftris conatibus admiranda renum vaforumque |. 
firuura. Qus Veteres in medium produxere, hodie ridentur, |. 
Magnam facem przluxit Bellinus , majorem /Malpiobius , maxi- |. 
mam Zteu[lenius , & hic quidem ultimus in elegantiffimo Tra&ta- |. 
tu, quem infcripfic, ovum vaforum Syfiema. Hic igitur, cum]. 
de renum (abítanra & ufu à pag. 142. usque ad p. 171. curiofis-|- 


r 


Der e regi e AME, 


— «€ 


(000 2 Ha dnatome falaciffina mulieris veperta. ^r 
- fime differuiffec, qua huc faciunt, (nam de urine fecretione fol- 
licit non fumus ) hujusmodi fere func: Renes duplici conftanc,, 
. membrana; altera externa adipofa, cujus vafa adipofa ex arte- 
riis oriuntur 5 altera propria immediate renes fuccingente per y» 
|. quam adipoía prioris membrane vafa euntia in "veris, exti- ;, 
|. mam ent fuperficiem occupantibus rádieantur, earumque,;, 
| €aviratibusinhiant. Porro interior feu propria renum mem-,, - 
. brana é nerveis propaginibus exiguiffimis, multis ductibus fan- ,, 
|^ guiferis oculorum aciem fubterfugientibus, cumprimum va- ;, 
| €ua funt fanguine, & indefininis vafis lymphaticis varié fimul,, 
| intexds conflantur. Subítantia ipfa renum e(t duplex, exte- ,, 
| 
| 


| rior & interior, illa glandulofa plerisque Z4naíomicis habita, nil j, 
| aliud eft, quam textus vaíorum fanguiferorum, qua varie at-,, 
| que varié fimul implicita, variis atque variis impulfibus fuis;, 
| hec reprafentant corpora, que glandulorum nomine vulgo , 
|. donati folent: Interior eft vafculofo-fpongiofa, ad nos non pet- ;, 
| tinens; fiquidem urine foli fecretioni dicata. — Arteria. emul- ;, 
| gens intra exteriorem reni; fubftantiam in ramulos & hinc mi- ;, 
|. nima vafcula diremta, in venas denique definit, que é minimis ;, 
| eapillamentis in ramufculos majores, ac denique emulgentem ; 
! venam faceflunt, fic , uc arteriae & vene, quemadmodum per, * 
| experimenta curiofiffima curiofiífimi Dn. Auctores in toto cor- ,, 
|! pore, ita hic etiam unum continuum vas confticuant. — Tota, 
| p externa fubftantia, fanguiferis cantum vafis varié. 
| 


| & varie fimul intertextis, & obvolutis conftat, qua in diverfos 
abeunt implexus glandulos ementientes , quibuscum ftrictam. 
habent communicationem- ductus adipofi & lymphatici utra- 
rumque menibranarum. Hi arteriz emulgentis ramufculi va- 
| rias propagines nervorum paflim in fe fuüfcipiunt, horumque 
|- mufculorum aliqui in interiorem renis fubítantiam vafculofo- 
| Ípongiofam ferum variis falibus aliisque particulis refertum de- 


| ponunt , quz 4rítam poftmodum conftituunt; aliqui veró fe- 


I 


: 
| rum fübtilius &ab hifce recremends depuratum, quinimó fpiri- 
| 


i 


| tibus animalibus per nervulorum propagines illuc terminatas 


| Is m obferv, "AcAd, AN. [c Cent, I. Y y in 


» 


(LESEN. 
erat 


N. 


L2 f alea! 
; 
Z^ 1 
3 
- 
* 


A ^ E PA Nes OL dm 
Y: RP AEVES 
- 


354. Olfervatio.CL XP IE. "hic E 


—— om rn KENNEN. 


impragnatum in capillamenta quzdam venofa é lateribus atte 0 
riolarum prodeuntia infundunt, quz in ramufculos venz emul- — 
gentis majores, hinc ipfam venam emulgentem derivata, trun-. 
co vena cava adfcendenti primum hinc ipfimet cordiadvehun- - 
tur. Non igitur omne ferum per arterias emulgentes renibus — — 
advectum in urinam fatifcit, fed cjus pars notabilis , ut dictum , à 
recrementis urinofis liberata , fpirituque animali impregnata, | 
adeoque fubcilifata & quafi fpirituaícens à capillamentis veng - 
emulgentis reforpta fanguinee maífx denuó affunditur. Hoc - 
ferum rcfluum infe continet auram illam, feu Tinfuram 5 feu. fpi- — 
vium genifalem , ejusque vehiculum eft. Ab hoc fànguinea maf- 
fa alceratur, exaltatur quafi, adolefcentes utriusque fexus pu-——- 
befcunt, lafcivire incipiunt , amplexusque venereos defiderant, 
immutato corporis toto habitu. Nam, cui fini feri quedam 
portio cum fanguine regrederetur in venas, antequam interio- — 
rem renis fubftantiam ingreffa fuit, ubi urina fegregatur,& cui —— 
fini ramufculi nervei ibi quidem locorum in arteriolarum pro- -. 
-.— pagines implantarentur? Si non alia effetadmirande venum ftru-— | 
&ure aio, quam urinz € fanguine fequeftratio? Ec fi aliquis eft. — 
harum actionum finis, quis tandem fit ille, nifi quem indigita- . | 
vimus : Seri veró iftas portiones, quz hoc modo reforbentur à 
ramulis, antequam interiorem 7enum fubftantiam , veram uring | 
officinam , fubierunt , portiones oleofo-tartareas excrementitias | 
non amplius continere vel exeo liquet, quodalias concipi non. | 
poflet, cur non omne, quod eft excrementitium, pelvim renum. 
& interiorem fubftantiam vaículofo-fpongiofam fubear, fed in 
venas remeet , ac fanguini, qui tamen depurandus erat, denuó 
foffundarur. Mirum alicui meritó videri poffit, cur venz emul- | 
gentes fint adeó capaces ,imó arteriis emulgentibuslonge capas 
ciores, cum tamen hz tantam farcinam, urinz fc. omnem ma- 


ceriam in reres deponant, iftz veró nil aliud, quàm fanguinem | 
fero fpiritibusque orbatum revehere dicantur. Igitur ni plane |. 
fallimur; una cum fanguine, non tantum notabilem feri, fed, | 
à falfugine urinofa depurati, & à fpiritus animalis admixtione - 

e | fpiri- | 


H0 0 o7 Hl dnatome faladiffrme mulieris yepevtt. 7. 9;f 


. fpirituofi redditi portionem revehunt, quz , quo fpirituofior, eó 
| majorem fibi in venis emulgentibus locum requirebat. Quibus 
- iafe habentibus apparet jam, quis verus fic renum ufus ; fc. du- 
| plex ; quod exteriorem ejus fubítantiam elaboratio TTinGure 
|. cujusdam genitalis , elcerandoe fanguini in puberibus, pro exci- 
| . tanda lafcivia, dicata ; quoad internam ; fecrefio urine.  Immó, 
|. fi dixerimus, per hanc quoque TínGuram, auram , &c. fieri, uf. 
| fanguis ad. menfiruas excretiones in. femellis incitetur, fortaffe 
| fn erracverimus. | Proficifcatur hic menítruus fluxus à pletho- 
| f, rideantur omnes illi , qui füpponunt fermentum aliquod fàn- 
| - guinem iftis periodis rarefaciens atque ad excretionem ftimu. 
- — lans; quod hodie facit in Emmenologi? fua Freundius , quidquid 
: mechanizet hic Autor, & ejus fimiles, certe fine peculiari quo- 
|. dam eeyéspe menftruationis negotium concipere vix licebit. Si | 
! 


| "non adeft rarcfactio, fi non ebullitio quzdam, cur femel aper- 
| tis uteti arceriolis (nam ex his folis fanguis menftruus profluit) 


| non tota mafla fanguinea exit, pulfu prafertim. conniventiam - 
|! arteriolarum femel apertarum impediente, jugem veró fluxum 


| 


, 


romovente ? Immó, quid de Zfen[ibus immodicis dicendum? 

4 ÉÉ€ & hifemper à Plethora? Atqui hoc fi effec, cur que im- 
-.. medico fluxu laborant, denique mulez pallefcunt, cachectice ; 
| hydropice fiunt? Colligitur itaque circa ifta vaía fucceffive fan-. 
-| guis fuperfluus, cujus, fi quantitas competens collecta fuit , ab 
-|^eura hac genitali fufcitatur orgasmus , ofcula arteriolarum 
| aperiuntur , fanguis guttatim exftillat, fufficienti poft quantitate 
-|. depleta, ceffante cunc orgasmo, denuo clauduntur vafa, & flu- 
-| xus defiftit. Nec implicat, alio quoque modo, ficuti in aliis 
-| buemorrbagiis, fanguinem orgasmum concipere poffz, ut non 
-| 'opus fit hac aura vel fpiritu. Diftinguimus enim fnfer orgasmum 
| femguinis , uf ita loquamur , naturalem ; vel. f:1tem nonnatura- 
— | em, 6s preternaturalem. | Iterum ex noftra hypothefi apparet, 
| quo patio renes dici queant fedes amoris &5' concupifcentiarum ? 
—| Nempe, quia per hos venercea libido fufcitatur. Porro, cur ma- 


| 
| 
! 
l 

| 
| 

l 
| 


I 
I 
A 

: i 


a 
d 
3 


M. 


Pr jovibus renibus praediti fint. falaciores ? quia nempe in majori 
E ! Yy a quau- 


| 


tamen plerumque exiftunt, fed & pro tatis tatione fuis equa- 
- fibus femper fapientiores & magis judicio pollentes: Sic fatuos - 


» 


fententiam. | Qui funt Eunuchi nati, vcl ante pubertatem tales * | 
fiunt, nunquam iri mafculas vires adolefcunt, nunquam vocem . 


T4 3 j ibo - MM d. TUNES TH 
ud NC NN. 


356 | | Obfervatio CLXPIIL : 


— 


quantitate elaboratur falacitatis fufcicabulum. ^ Organon enim, - 2 
quo majus, có promtior ejus, cuilibec functioni deftinati, ope- ^ 
ratio. Mr. Liííu in ob[trxvatione de fotu bumano monftrofo 
"Memoir. Ann. 3701. de l'Acad. Royal. de Science p.m. 123. de ce- 
rebro bumano cleganter ratiocinatur, cum obfervat id longe ma- : 
jus effe , quàm omnium reliquorum animalium homine eriam EC 
mülto grandiorum, verofimiliter , ut continere poffic infinitum —— 
numcrum conceptuum G& idearum, quorum reliqua animalia |. 
non funt capacia; Quo enim plus cerebri habent quavis anima-— 
lia, có perfc&tiores anime functiones, quod in Ahachificis cla- " — 
riffimum, hi enim, ut fint corpore cztera paufillo, capitones. 


utplurimum videmus minore capite przditos : Parili plane mo- -— 
do, uti reres majores notant; caeteris paribus, falaciores, ita mj- | 
nores ad hecce prelia imbelles. Neque tamen non videmus . | 
premi nos poffe quibusdam difficultatibus; fed, quod fperamus; | 
baud difficulter fuperabilibus, Objicere quis poffet , materiam | 
pro bac aura. genitali femper etiam in pufillis venibus ad-vebi, . 
neccffarium ioitur effe , ut infantes quoque lafcirviant. | Refpon- 
demus , eandem quoque obje&tionem contra fefliculos valere; 
Cur autem bruta quzdam cervi, canes &c. non per totum an- ^ 
num Veneris ocftrocieantur, cum per totum annum hzc 44. | 
in ipforum renibus generetur : Refpondemus idem, quod an- 
tea. — Fortius xevé Jóxze» ftringunt, que de Eunuchis proferun- | 
cur, . Hi namque funt cffeminati , funt exili voce , barba carent; | 1 
ftérilefcunt , prafente nilominus illa rerum actione. Sed hec |. | 
adeó nos non feriunt , ut mirifice potius confirment noftram | 


gravem cbuccitiant, barbam alunt&c. . Secus veró res omninó | 
haber in illis, qui jam ephebi caftrantur. —. His, experientia tefte, - | 
neque vox mutatur, neque barba excidit; neque aliud quid effe- — |: 
minaü contingit, nifi quod generare, vel efficaciter coire defi- |. 

Jnanf, | 


- x | 
t 
! 


i) x — 
e ox Ds 


MOT SMS TI €T - - F7 w^ 
T - d pum 4 Nu NEC OU UE : / 4 Y 
! dom Apre 3 ? - 95 
- OG MGR ISO RES . ^ 
» PLE: j 4 » 
* » » 
& 


In Anatome [alaciffena mulievii vepevtas 4p? 


— ÀÀÓ9À— 


| nunt. "Coéunt tamen, lafcivi funt, pruriunt , feminas ineunt. 
« Dicat 5zefius , afBirmer Cabrolius , afferat Fontanus , praedicet 
'- Floffinannus , aliquos genevaffe inteflatos ; Facimus cum Lindenio, 
|! qui ira : ZJorum «virorum autloritati ficuti. fidem ego nunquam 
|. derogare nec poffJum nec «volo, (ic neque credere. De Eunuchis 
| sutem non unis, quod coiverint, res certa eft. Cur Türcarum 
- amperatores Eunuchis penem quoque abícindunt, tefte Scal;ge. 
. T0 Exercil.175. 7? Eo quod viderint tales libidinofe feminis in- 
- fultaffe. «Nota eft hiftoria Eunuchi cujusdam in z4u/a Eledora- 
-liSaxonica Mufici, qui conjugium appetivit, & voti quoque 
| damnatus fuit. nde bec adydymorum libido, falacitas , lafci- 
| quia? Certe nonaliunde, nifi ab aura «vel TinGure genitalirenum. | 
| Praterea toto die obfervamus, & frequenriffimis hiftoriis con- 
| vincimur, cos, qui funt in utroque fexu quam maxime falaces, 
| guam minime tamen generare : Immó minus, qui fünc fupra 
| modum falaces, Semen igitur poteft efle prolificum , absque 
| notabili falacitafe vel laícivia : lafcivi itidem & falaces efle pof- 
«| funx fine fetificatione; quod cum commmuni fententia de fefficu- 
1 Morum virtute ftarenon poteft. Obfignamus difcurfum prater 
| intentionem longius productum , poftquam pauca adliuc mo- 
- muerimus.  Rogandi funt, qui anatomicis prafectionibus vel ex - 
| officio, vel occafione ftudent, ut curatius in falacibus inquirant 
inrenum magnitudinem. Porró , ut animalia bruta Peneris offro 
-| percita fecantes obfervent, annon cum renes lafcivius & graveo- 
lentius aliquid , quam aliis temporibus fpirent? Denique in vivo- 
-»| rum fedtionibus, liganda alterutra Emulgens , ligandus fimul alius 
-quifpiam major vence cave ramus; v. g. aícendens, quippe ab 
| 'Emulgentibus remotior.. Colligendus in utrisque accumulatus . 
-| fanguis examinandus, qui, & quomodo coneorderit, difcordent 
- 1 ifti indiverfis vafis collecti humores? Oblida fümus fuo loco nota- 


e 2 


Lie 


uu AT Ac 


- CMM zn E 
———— - 3 


I 
- 


" ES Nun Yy 3 OBSER- 


3,8 Obfervatio CLXIX. * i » E E 


OBSERFATIO CLXIX. .— 
Dx LIC, ROSINI LENTILIL — — 


De : 
Aquis AMedicatis Cant[ladienfibus, z 
be benedidlam "Terram in Valedi&toria ZMofes, Vir E 
DEI, à rivis, fontibus & lacubus ad montana & in paícuis » 


$5», 


fluerftibus orditur, inde demum , ad tritici, hordei, vitium, ficu- jd 
um , granatorum ; ad olei , mellis & metallorum proventum 
progreffus , Deut. VIIL 7.8. 9. quafi praferendas omnibus aliis - 
theíauris aquarum fcaturigines varias cenfuiffet. W'ürlenbergi- . 
ca tellus, uci nulli Germanie regioni bonitate cedit, quippe re- 
rum ad vitam neceflariarum proventu adeó beata, ut cum in. 
multis exuberet, in nulla deficiat; ita fontium medicatorum varie- 
tate mira plurimas omninó Regiones poft fe relinquit. Sunt no-. | 
bis € famofioribus fhberme ferine, Balnee Bollenfes , Zellenfes, 
Stuttgardiane , Rüdenanienfes , Blafienfes , Acidule, quas ica vul- "| 
gÓ vocant, ( quamvis, ut fuo loco dicetur, perperam) Güppin- | 
genfes , Deinacenfes , Rippolzarvienfes , Jebenhufane & plures, 
Cum An. 1708. Goppingenfes aquas potaremus , id nobislocores 
creationis fuic, ut iftas 4. fcaturigines diverfas, cum Fauernda-. | 
«vienfes , Tebenbufanas , Llberkingenfes , Bollenfes, vario quidem: || 
modo ; fed precipue per ica fic dicta reagentia centaremus; id-. | 
que fecimus magna, neque poenicendacum voluptate.  Didici- | 
mus autem plane verum efle, de quo jam dudum perfuafi era-. | 
mus , Güppinpenfes fc. aquas I'ürtenbergicas alias potabiles viri-.— 
bus anteire , quod ad oculum demonftrare feraper parati fumus. | 
Ea veró, qua fumus Güppínge perfruiti , voluptas nos allexit, ad. 
examen aquarum Can[ladienfium, revera calium, quales ibi loco. 
rum nunquam fperare poteramus, quippe quod ifte aqua quan-. | 
cumlibet ufu antiquiffima, nulla camen unquam illuftri famain | 
hunc usque diem, hominum memoria, claruerint, fuoque nos | 
exemplo doceant, quemadmodum inter homines famam aliqui | 
habent, aliqui merentur, ita famigeratiffime qualibet falucares | 
- aque |. 


zi 


de cu ) a * i - - 
NS à 
121 Lj " * " F| 


Uno «De Aquis Medicatis Cantfladienfibus. 359 


EE iu o Qu s suns one meo 
- aqua; non femper fint optimae. Comite itineris & laborum Dn. 
— Ottmanno , Pbarmacopoco Stuttgardienfi , ob litteraturam elegan- 
— tem, peritiam Chimicam & in indagandis natura arcanis raram 
»euriofitatem omni laude digniffimo viro , Cantfladium nos con- 

tulimus d. 17. Octobr. 1708. Oppidum eft amoenitate fitus com- 
/ mendabile, dimidio abhinc milliari diftans , ad ripam /Vicri niti- 


| ba8 Gule  95ab/ eo quód Sal commune continere credita fuerint, 

|! quod etiam ita fe habet, uti deinceps videbimus. — Hactenus ea- 

| rum nulla gloria. . Stuttgardiani, quos res angufta domi à reli- 

| quis fontibus arcuerat, illuc propinquitatis compendio , com-- 

| meare faeverunt , fcabiofi utplurimum, vel artuum debilitate 

i fracti. Nam aliis ufibus aptz nunquam judicatz,imó nequidem 
| 


»potatz.  Adivimus primum domum Balncatoris, ubi explora- 


P 


! vimus, profluentem éligneo canali aquam fapore aliquantillum 
"falfo preditam. | Ubi continuo defluit, cruftam albiflimam cal- 
"!ciformem deponere vel relinquere folet. Hanc clixiviare vel 
" folvere volentes nil nacti fumus : Affufa enim /zpidi huic cal- 
- cario in pollinem redactoaqua calida etiam poft aliquot dies nil 
^ faporisalieni, neqve odoris exhibuit. Tudicavimus igitur efle 
" ferram meram calcariam , levem, porofam , alcali fixus , medi- 
- enalibus, falinis vel aliis viribus orbam , aut certe pauperri- 
- mam morgam. - Parietes canalis lignei inducti erant vel incru- 
- ftati lapide molli, rutilo, feu fi mavis ochreo. Cum 6oo. prater 


oncmuaL-r CCP 3c 


— —À 


— ma or — 


d propter paffibusà domo Balneatoris ad fontes veniffemus, haud 


&| procul à /Vicro flumine diftantes, horum confpicati fumus nu- 
-!mero binos , quadratos pedum circiter 8, longitudine & latitu- 
-. dine comprehenfos. Lateris finiftri fons ab incolis vocatur ma[- 
— culus , alter dexcri, Femella. Inter utrosque fontes, aéri libero 


que 


di 
a 


xpofitos, erat 8. circiter pedum intercapedo. | Z7afculi fontis 
. aqua elegantiffimo fane fpectaculo per diverfas, non minus,quàm 


— |decem , fcaturigines € profundo furfum quafi perpetua cum ebul- 


^ litioneafcendebat. Non erat frigida fed quafi ad quendam te- 
- porem inclinans. Licet aéris tunc intemperies effet facis afpera 


& in- 


| de zdificatum, Balnez funt ibi Sulzenfes feu potius faline dict, — —— 


a ME bt 
: J^ 


E 2o ti - * T M: NETS w^ Lud, Nes DN ERN 
^ & / 2 ! ! ' / i ru XE 
| : | t : Dat us 
; s 

^ 

E 


nd UMEN E 


CunbP SC HRDRRURMBADA SSpsQiMO Noi nd adu cof oua cos LE 
& inclemens. . Sapor nobis videbatur manifefte vitriolicus, & 
- quafi atramentarius , qualis Egranarum folec, Hunc fontem aje--— 
bant 12. circ. pedum profundicatem emetiri, & quum conto ex-— 
ploratur, fcopulos indefinita inzqualitatis fentirt— Ex hoc folo 
fonte mafculo in balneum aqua per cubulos derivatur, nifi quum. 
balneantium numerofus confluxus aque majorem quantitatem 
poftulat ,tunc enim é fonte femella per du&um huic itineri apta-. 
rum , utrique fontes coéuntc, & in unum communem alveum 
colliguntur. Fons femelle cotidem fcaturiginibus oculos oble- 
Car, fed, impari plane robore in altum tolluntur.  Tepor ta- 
. men idem, qui in Z/aftulo; apor nonnihil remiffior; attamen; 
nifi quis prius //afculum guftaveric.fic fatis potenter linguam 
afficiens. | Color tunc equidem turbidulus, cum aque mafcule 
cryftallina claritate (e commendarenc. | Referebant nobis inqui- 
lini hoc fane mirandum & notatu revera dignum; de fonte fe-- | 
mella : nempe aquam fingulis meafibus pedetentim ac denique, | 
valde turbari , hinc fubito reclarefcere. | Natum inde, femcellag. | 
nomen exiftimamus, quafi menfIrua paterecur ,fonsifte, Sic enim | 
loqui folent: £)a8 QBeiblcin teinige (td) alle oier CiBodben. — Affirma-. | 
bant hos utrosqne fontes, uti, quo major fit a:ftivus calor , eó | 
frigidiores, ita quo intenfius frigus hybernum; eó calidiores come | 
periri , fic ut media frigidiffimaque hyeme pretereuntes ma | 
nus in his fontibus percalefaciant  Hieme quoque tantum | 
ramque vifibilem vaporem ex utrisque fuftolli, ut eminus quafi | 

ftruis carbonariz fumus judicari valeat, Fons femella ea-| 
dem cum zfculo profunditate excavatur , fed in fundo) 
nulle rupes, conto potius cedens limus. Fons femella format | 
clegantiffimos /apides intuitu miro vifum animumque recre-| 
antes,  Affliguntur ad fontis parietes , nil aliud referentes;| 
quàm complexum merum ubulorum minimorum. cavorumy) 

dnfer fe mirabiliter contextorum , inflar mufci covallidis , E 
corall. albor. —Leves fant ifti lapides , colore cam nigri, quàm, 
gryfci,faporis nullius. Quaqua fluit aqua per canales , ocbratit 
-in fundo deponit copiofam , que nondum cxamen E 
| : fafti- 


-— 


53 


íá De Aquis Medicatis Cantftadienfbus. — À 361 


—— —À Lor wepamccisd A uat de ed 
fuftinuit.. Obfervavimus illapfa in hofce fontes arborum fruti- 
- cumve folia nigredine tingi.- Fons mafculus in oppidum deri- 
vatur per canalem ligneum & amplum, ex hujus canalis parieti- 
bus fücceffu cemporis fponte furgit alius quidam canalis faxeus , 
| éfaxoduriffimo & albe. Hunc fibi praterfluens aqua artificio- 
|. fe & magiftraliter ut ita loquar,fingit. | Lapis cft aliquot polli- 
|. ees craflus, nonnullibi tubulatus, alibi denfüs, & per. fingulos 
|. annos canalem ligneum adeó incruftans, ut necefle fit, magno 
|. labore canalem lapideum à ligneo per lapicidarum operas, fepa- 
rare. Mirabamur lignei canalis profunditatem, é cujus lateribus 
- lapidis quafi fimbria (furrexerat, non aliter, quam lapicide arci- 
- ficio coagmentata , aut é folido faxo excifa, Dicebant cantum 
efle aqua per canalem in a:ftuaria profluentisimpetum, ut cectu- 
ram per aíleres non ferat, fed magno cum fragore dictos affc- 
res hifcere faciat. Hoc refponfi tulimus, cum diceremus has 
aquas virium fane multum fluxu tam longinquo per canalem 
apertum amittere, quod verum eft, fiquidem fapor ad fontem 
- infra&tus , in balneis ipfis ad miraculum usque remifit , cum ta- 
mcn ultra 600. à fonte paffus fluere non cogatur. Id veró de 
particulis activis hujus aque teftimonium perhibet, contrarios 
omnes aufus elidens. Sic neque vecturam violentam in vafis 
| admodum claufis , quin hzc rumpantur, fuftinec ; pauci has 
aquas acidularum more, potare func aufi , nullo fane cum de- 
-| trimento, imó fanitatis cum emolumento. | Deportatas jam in 
-| diverforium noftrum utriusque fontis aquas inftillatione vario- 
tum liquorum varié tentavimus ,fpcétaculo jam jucundo, quod 
mentem curiofitatis. avidam plané fatiaret. Efferveíceunt cum . 
 fpiritibus acidis parum , magis camen cum fpiritu 'itrioli, quam 
| INitr. furgebant € fundo perpendicularicer afcendentes bullu- 
-| Iz minimz, heque innumera. Color nil mutabatur.. Cum. 
-| Aceto deftillato debiliter agirabantur, íed bulle parietibus vitri 
-| affix fatis magnz & numerofz, colore immutato. — A folucio- 
-| ne Aluminis aqua primó nil mutabatur, deinde fenfim opalefce- 
"| bat. (Opalem colorem vocamus ex albo turbidum , qui laci 
-|. —Obferv, Acad. N, C. Cent. I. Zz obver- 


' s 


— ^ - E ^ 
usur gam c — NER np RS t i — tat 


———— 


2d 


—— ———— 


y -— 


" 
p 


462 5 *olwési Ch YN OO S. LP 


obverfus parum rutilefcit.) A folutione Sacchari Saturni intenfe — 
lactuerunt , item à folutione Lune ; ubi fimul ftatim in mafculis 
pracipicabantur flocculi majores candidiflimi, A Spir. Sal. r-— 
moniaci opaluerunt ; A folutione iftrioli Martis color ex ob- - 
fcuro flavefcens , vel flave- opalis: A folutione /Martis vix ac ne — 
vix quidem ad opalem vergens. A folutione V'ifrioli Veneris — 
color pallidule coerulefcens, quafi bleumour aní & turbidulus, qui — 
idem , fed faturatíus cum folutione Veneris contigit. |. Ab. oleo. — 
"Tartari color faturiffimé opalis,immó lacteus. A folutioneSa- — 
lis primó parciffime opalefcentes , poftea ftatim reclaruerunt: — 
& folutione Sulphuris cum Sale'I aríari color ex fufco curbido-.— — 
opalis cum magno foetore ; fenfim poftea magis ladefcens. A — 
| folutione fcor. Reguli Anttmon. color inftar Cbvyfolitbi flavidulus — 
& diaphanus cum pasco fcetore. A folutione Gallarum colog — 
clare purpuraícens. A folutione vefine in fundo parum opalue- | 
"runt. A Sirupo *violarum viriduerunt eleganter cum aliquali — 
vix tamen perceptibili effervefcentia ; quamvis in femella nulla | 
plane agitatio fuerit obfervata. — Ab infufione Lacmi elegantiffi- — 
me purpuruerunt. Notandum femellam propemodum eadem | 
plane cum m^fculo phenomena exhibuiffe, nifi quod fere ten- 
tamina qualibet majorem ad fufüm mutationem mafculo intu- 
lerin. Acque ut rem ferió & accurate ageremus,aquam quo« 
que fimplicem fontanam eadem tentamina fuftinere cogebamus, 
fed cum eas, uti plerzque funt noftre, alcalici quid continere — | 
perfpiceremus, elegimus aquam deflillatam v. g. Veronice , qua |] 
nihil omninó per noftros liquores mutabantur, nusquam ebul*.. | 
liebanc , nusquam turbabantur. | His ita peractis aquam fontis. | | 
mafculi hue Stuttgardiam itinere pedeftri afportari curavimus, .. | 
Menfuram cjus dimidiam ad medietatem abftraximus.  Requi- — 
rebar ignem fortem. — Sapor erat aliquantulum f2/inus. Aqua 
prole&ta impune fuftinuit omnes noflros liquores; nullam plane . : 
mutationem fubiens, Unde particularum volaulitas claré quo-. 
que demonítratur. Aqua poft abftrattionem medietatis in cu- — |- 
€urbita remanens àfolufione Lune latuit cleganter cum floccue 


": 


Ma: og 


NI xa - r4 ^ * -" 
y iud -— PT 
n ) - 

(3 c, - : : 


. De Aguis Medicatis Canifladienfbas, ^— 7 363 


. lis albiffimis, à Spiritu Salis Armoniaci opaluic, à fol. Sacch. Sa- 
. furti latuit, à fol. Salpburis cum Sale Tartariflavuit cum parco 
| feetore, diaphana primum manens, poftea turbara; à folut. re-- 
| fin. €5' ol. "Tartari per. deliquium diluté opaluit, à folut. Lacmí 
| aliquantillum rucilavit, à reliquis liquoribus nil omninó patfa; 
| Notabile, vim folius folutionis /4ercurii fublimat. omnes has 
| aquas fibi relictas, deftillaras , à deftillatione refiduas, plane elufif- 
| f&  Poftremo aque ma[cule Cantfiadienfis menfura una Wür- - 
| éenbergica poft plenariam evaporationem nobis largita eft Salis 
| communis non equidem fii/vei , fed facis falfi 5ij. gr.vi Menfíura 
| veró W'ürtenbergica continet 21vj. vel 1biuj.$viij. Libra igitur 
. una hujus aqua largitur Sal. comm. 5p. gr. vj. — fs 


1 | (Stuttgardtià Auguflam Vind. d. 6. April. 

| NT E —O 4n. 1710. Uiffa.) 

B | OBSERFVATIO CLXX. n 

| D. REINHOLDI WAGNERE - 
| "natome Juvenis, lumbricis vefice urinarie &5 
ER |. ——.— Habe defundi. : 
|| X 7Ermes in omnibus totius corporis partibus repertos fuiffe, 
V. mulds & infinicis Eruditorum fcrinia confirmarunt exem- 


»| plis: Conferantur £p bemerides Germ. N. C. D. I. A. L obf. $0 p. 
(347. 65 AIL ob[.147. p.220. Item /Vovva Literaria maris Baltbici 
LAUXCLX. Menj[e Odob.p.301. 65 feq. Interdum quoq; vermiculos 
-| cum urina excretos,cosque vivos cum urina emictos variz docent 
-| Hiftoriz /. c. D. L. A4. 1. Ephemeridum , 65 A. IV. 65 V. obf. 156. 
| p-198. 4n. V Ill. obf 14. p.22... LX. 65. X: obf. 13. p.51. Dec.1H. 
- 14.1. 0bf. 77. p.183. 4. V L obf: 31. p.85. A.V IH. obf. 255. p. 478s 
- Item Dec. I1. A. T. obf. 82. p. 126. 4. HI. obf. 117. p.207. 44. IF. 
«Obf. 2. p.4. Inter rariffima veró contingentia numerare licebit 
lumbricos vivos fpithamz longitudine , quales vivaces fatis per 
- |veficam ex urethra prodiiffe, miro fpectaculo vidi. i: 
| D. Nicolaus Albinus, Flensburgo-Holfatus, qui S. $. Theo- 


| 
3 | 
dE Lz2 logiz 
j . 
| 


" 
H 


464 . — Obfroatie CLXX. 


logi« C. anno 1700. Fefto Nativitatis Salvatoris noftri,inhac Me. 
tropoli Hafnienfi ex cathedra ecclefiaftica verbafatturus,colicze — 
doloresintenfiffimos perfenferat, rejecit candem per alvum unum 
vel alterum lumbricum ;ex quo dolores fedatos quidem , aft non. 
penitus fublatos perfenfit, ^ Redeuntibus enim fübinde cruciati- — 
bus colice, negle&tisque remediis , malum adeóinvaluit,ut tan-  . 
dem Menfe Aprilis lumbricus ultra quadrantem ulne noftratis, — 
mox alter ejusdem fpithame longitudinis per penem exitum fibi; — 
pararet , quos vivos egredientes propria manu eger ex urethra.— 
fibi extraxit ^ Augmentatoitaque vefice dolore cum ftranguria — 
& dy(uria urine purulente eger clinicus, lenta tabe raarcefcens 
opem meam fequentibus literis implorabat. Cjd)muf mid fee — 
beffagen/ bag ba vorbero Iumbrici vivi foto] per alvum, al8 aud) -- 
jc$0 per penem abgangen fep icb folcbe Sefftig£eit ber OSinben/ ins — 
fonberbeit in bee 2S Tafen füble/ tocld)e mid) bermoffen quálen/bagid) — 
beforgen rmug/ e& verbe biejebe/mofern Fein 9Doittel barviber gebraudpt.— 
voirb/ ebe(ten Zage8 bárffen unb jufpringen. — ie joártigfeit um bet 
*Slafen berum ift (er grof unb fdymertlid/ unb voerbe id) banm unb 
rvani nut einct ftranguria unb epterigem Llrin Defftig incommodi-- 
rt, Gift cine bermo(fen Defftige SDtattigfeit ber mit/bag id) aud). - 
nitbt capable bin eine eintsige CGiertelffunte aud bem 23ette ju bleiben, - 
Quare ad egrotum , qui uno lapide ab hac Metropoli in edibus: 
Regiis Friederichsberg ita graviter decumbebat, accurri5 fimul | 
atque flatus & crepitus per veficam ex urethra cum impetu fepius — | 
una cum urina purulenta erumpentes, fimilemque materiam — |. 
purulenram per alvum deje&tam viderim, clyfterem anodynum, — 
acinterné medicamenta balfamica vulneraria commendavi. Pre- |. 
terea tumori abdominis fcirrhofo in hypogaftrii parte finiftra ca» . | 
lida ficca applicanda fuafi ; ex quo tumore ulcerato, tandemque - 
fua fponte aperto, foetidiffimi puris infignis copia effluxit, do? |. 
nec mifer, qui femivivus vermibus efcam praebuerat, lenta tabe | | 
confedtus, morte morbo candem d. 3.Juniiliberatus. ^Cadave- 
re, hoc ipfo die mortis , aperto, in abdomine fequentes partes |- 
. fauciatas per anatomen detexi, Ns X 


a 


I EA 
1 
M S 


| 


E 


| 


| | 


| 


| 


; 


H 


Hn 
4 


1 


4 


d 


|. 
| | 
| 


"K j 


"Anatome Iuvenis , lumbricis vefica urinaria e tabe defuntli. 36y 


-. Y. Cuticulz livida: fpontaneam à cute feparationem & ni- 
gritiem ex fphacelo. 

. VI. Pinguedinis colliquati ferofam colluviem. 

III. Muículorum fphacelatorum ac fuppuratorum in fini- 
fto hypochondrio abfceffum five ulcerationem. 

IV. Peritonzi ulcerati cum colo inteftino accretionem. 

V. Coliin illa parte, que perironzo accreverat, vulnusad- - 
erat; vel porius ulcus fordidum à lumbricis perforantibus. 

VI. Vefice urinarie vulgus, itidem à lumbricis eam "S 
rantibus in fundo erat confpicuum, 


ni ex Anatome S wvenis , lumbricis vefic. ite 4c 
pabe defunidi. 


i Vefice vermem à calculo diftinguere, fepius effc c 
le: Exemplo, de verme in vefica lactantis, adducto à Celeberri- 
mo D. D. Z4uralto in Ephem. Germ. D. IL..A. I. obf. CIV. quale 
inconfiderate ac lethalis fectionis exemplum in puero tabido, 
vefice ex verme dolore affecto refert Celeberrimus D. Pechli- 


nus in Obfervationibus Pbofico - /Medicis , obf. IV. 


. IL. Longe difficiliorem curationem morborum illorum , 
possis caufa à vermibus latear. : 
III. Omnium vero difficillimam , imó impoffibilem, fi fi ul- 
cere gangraenofo partes affe&tz fuerint : quemadmodum V«cfi. 
cam; color & Uterum in Anatome feptuagenariz , que per mu- 
| liebria vermem excreverat, gangrana affeQtos vidit Celeber- 
rimus D. D. ZJarímannus D. 141. A4. VI. obf. 208. p. 474. 


| V. Non tamen femper impoffibilem. effe ejusmodi cu- 


. rationem docuit Celeberrimus Schbrückins in Scholio Eph G. D.11I. 
* "A. LI. obf. 77. p. 185. exemplo fenis, qui urinz difficultate labo- 


à 


| rans per fomnum excrevit vermem , cum maxima haimorrha- 
; gia aliisque fymptomatibus, falvusque evafit, 


V. Similia exempla crepitus per penem emiffi exhibent Z4 


1 | -oiudus 1l. obf. 48. p. 135. 65 ol. LIT obf 40. p. 74- 


LZ 2 OBSER- 


aé6 07 Olfrvetio CLXXL 


OBSERPATIO CEXXI —— — 
D. REINHOLDI WAGNERL 
Anatome puelle fcorbuto &5 dyfenteria confe. — — 


Anta fcorbuti fepius eft malignitas, ut totam fanguinis 

maflam balíamicam acrium acidarumque particularum co- . 
pia multis modis non. tantum ledat , fed & fingula corporis 
humani organa, nutritia, genitalia , fenforia & motoria tandem 
invadat. Hujusmodi obftinati ac perniciofi fcorbuti exemplum 
Xenodochium Hafnienfe vulgó di&um Stinberz joa mihi ex- 

aibuicin puella tredecim annorum , qua anno 1696. die 19. Octo- 

bris,non uno conflictata morbo, marasmo tandem totius cor- 
poris, ac denique dyfenterià mortem obiit. | 

Per anatomen, prafentibus Domino D. Georgio m 
Franco de Frankenau , P. P. ordinario aliisque Fautoribus atqué - 
Chirurgis, aperto adlineam albam abdominc,fequentia detexi, 

Ex partibus nufritiis: Pingvedinis vix aliquod ia cellulis. 
aderat veftigium, fed confumpris olcofis ejus partibus membrang 
. rariores & cellularum adipofarum compacta tunicae faltem cra 
-confpicug. | 
Omeníum erat membrana omnis adipis , & adipoforum - 
 ductuum expers. | 

Ventriculus vacuus, totaque via ac canalis alimentorum, | 
qua dividi folec in infeflina: tenuia 65 craffa , omni humore | 
mucofo deftituebatur. — Similiter ínfeflinum retium ob defe&um 
nutritionis, ex fanguinis fucco nutritio depauperato, gangremd 
corruptum. 

AMejenterium nullam pinguedinem, aft multas ac infignes 
Ícirthofas glandulas fabarum magnitudine oftendebar: Hinc ju- 
cundo fpectaculo vidimus, quomodo vafa fanguinea mefaraica 
arcuatis iisque mulüplicatis arcubus ad inteítina fubreperent. | 
Tentavi inramum unum alterumve enarum poríe injectionem | 
liquoris, atque liquorem eque ac flatum citra ligacuras ab his |. 
yenis ad inceftina c citra ullam difficultatem adegi,adcó ut incifa 


E CAN ENT 


DS 


intcftini portione, à flatu fibilum; àliquore vero coeruleo injecto 
cocerulei: fudoris indicium viderim manifcftiflimum ; ex quo fi- 
. mul luculentiffimum , quod vene portz orificia five ofcula im- 
mediate undiquaque hiarent in inteftina, -Porró per aríerias 
-— mefaraicas liquorem flavum, porro flatum quoque intra adige- 
1€ centavi, aft longe difEciliorem ingreffum per arterias inveni: 
.qui enim per venas portz libere ingrediebatur liquor aur flatus, 
J' vix quidem, nec nifi ligatis venz porte ramis fübintrare potuit 
-inteítina. — Cogitare ergo coepi, fanguinem in dyfenterica noftra 
| ex venis mefaranis earumque glandulis obftructis ac fcirrhofis, 
| atque fpasmodice affectis immediate ex ofculis earum extremis 
' jn inteftinis regurgitafle : ex arteriis veró nil quicquam imme- 
| diate; nifi mediantibus iftis venarum porta ratmufculis egreffum 
' fuiffe. .. Qui ergo in profluviis fanguineis inteftinorum cx arte- 
| riarum ofcillis exire fanguinem ftatuunt autores, nullis id expe- 
| timentis perfpicue demonftrant, fieri ita immediate. — Quin ob- 
1. ftant in contrarium totiesreiterata experimenta jam beati Do- 
/ mini D. Philippi j acobi Flarimanni , Profcíloris Regiomontani 
1 Celebratiffimi, Preceptoris mei poft mortem quoque veneran- 
/ di , qui in Disquifitionibus Flifloricis de re Anatomica Veterum 
-| Exercitatione in [pecie prima de peritia Veterum Anatomica $. 
| I. 65 feq. oculari infpectione docet, quod venz porta ori£iciis 
-. fuis undique hient in inteftina, nec arteriarum rami tam prope 
|| fiti finc ad tunicam intimam inteftinorum ;quam illi à venis por- 
| t&: fruftra reclamante Celeberrimo Blancar do , qui ramificatioz 
. nem denfiffimam vaforum fanguiferorum in intima tunica ter» 
- minatorum arteriis deputat. — ! : 
| EHiepar , exierna fpecie nature refpondebat: - 
- V'efica tamen bilis curgida craflam effudit bilem. 
| Lienis haud vitiofa fubftantia, iris 
| —— Rene pinguedine deficiebant: finifterque putris , caruncü- 
las calculofa maateriá refertas oftendebar. — Preterea ejusdem ar- 
-. |terias emulgentes geminas, diftantibus intervallis, ex arteria ma^ 
- gna ad latera renis utraque ingreífas deprehendimus, 


Anatome puel fcorbuto ei dyfenteria con feta. | 367 


e "eMbora- 


k** 4 | hr - " 
E! - 
B). EE 
CS | 


- 


468 Olfervatio CLXXL — 


ST boracem diffecanti fe vifui obtuli Zu&tus tboracicus , qui | 


ex vefica circa lumborum vertebras inter renes fuccenturiatos 
oriundus, in progreffu fuo varias oftendcbat infulas, tandem- 


VPE va 
ML 


que fub ocfophago dudu ferpentino ferebatur in fubclaviam ve« 


nam finiftram. : 
In Pericardio liquorem folitó copiofiorem inveni. 


In Cor is ventriculo dextro polypus aderat mole notabilis, 
qui non tancum totam auriculam & venam cavam ,fíed & arte- 
riam pulmonalem occupaverat ; ubique firmiter cum columnis 


cordis coharens. ' | 


Ex partibus fenforiis : In Cerebro finum falcatum iidem | 


polypo ac maffa pituitofa turgidiffimum deprehendimus ; va- 


faque cerebri cruore adeo erant referta, ut fanguinem craffiorem ; 


ubique ftagna(fe in minimis ductibus, conjecerimus. - Tentan- 
do enim injectiones in arterias cárotidas , jucundo fpe&taculo vi- 
dimus , quomodo arteriz carotides unius lateris cum alterius 
carotidibus & cervicalibus arteriis anaftomofibus fuis communi- 


carent; aft plexum choroidem & ventriculos vix candem liquo-.— 


re tinctos oftendimus. 


Ex partibus genitalibus : LIteri vafa fanguinem fcorbuto * 


vitiatum ac coagulatum continebant, 


Q-waria erant flaccida , hydatidibus omni lympha nutritia - 


fermé defticucis. | | 
Fiymen camen morbo diuturno haud vitiatum aderat, quip» 


pe quod inftar membrana ligamentofz prope urethram fitum 


foramine erat circulari preditum. 

Ex partibus motoriis: /Mu[culorum ubique gracilitas atque 
fumma atrophia; obliquos abdominis mufculos lividos ac fub- 
inde gangrana affectos offendimus , cute ipfa maculis lividis fcor- 
buticis laa. WM ȃ 

AMufculi pyramidalis finiflri unicum tantum erat. veftigi- 


bat. - : E 


um qui deficiente altero; tendine fuo in lincam;albam afcende- 


Anton puella Jiarbuto ci dyfeuteria coufetla,. 369 
Uu ex anatome puelle fcorbuto €5 dyfenteria 
à | confetía. | 


1. Scorbuíum efle morbum univerfalem , utpote qui & 
nutritia , & genitalia, & fenforia & mororia organa variis modis 


. ledit. 


IL. Ex Nutriciis gl«tduias imprimis pati in fcorbuto: Unde 


|^ex glandularum mefaraicarum obfítruéctione vel fcirrho Atro- 


phia univerfalis & tabes fcorbutica. | 
IIl. Ex fero fanguinis ftagnante poljpos , varios in variis par- 
- tibus concrefcere, ! 
IV.In Zyfenteria fanguinem intra inteftina mediantibus pe- 


| ' culiaribus du&ibus-excrecoriis venarum promanare: $i enim ex 


a 


^ arteriarum ofculis referatis promanaffet fanguis, perpetuus fan- 
-. guinis fluxus contigifIec, nec camdiu vitam protraxiffec zgra. 


V. Ex ob[iruttione vene poríe,cujus ramus pollicis craffi- 


| tie turgidus, fimile fanguinis profluvium ex anatome detexit J7e- 


4 falius L.V. de Fabrica C H. cap. V. 


OBSERFATIO CLXXIL 


Ds. D. DAVIDIS CHRISTIANI 
| VALTHERI. | 
P De ! 


Gemellis Cygnee natis vari[nnis. 


Nfans ante partum matri eft onerofus ,in parcu dolorofus, im- 

| i primis gemini extra ordinem & contra confuecudinem in ute- 
rolatitantes. Hoc fuo exemplo experta eft Cygnez Gyntheri 

. Junioris , pannificis uxor , Naumbuürgica; parvà corporis forma, 
& macilenta. Mortuos enim gemellos peperit, non fine magnis 
partus doloribus. Quia nempe gemini adeó inter íe cohare- 
bant, budten aufeitianber/ uc illi non prius, quàm poft íectionem 
funiculi umbilicalis, à pofteriori circa prioris collum ar&té con- 
voluti,feparari poffent. Poftea viderunt adítantes depreffam fo- 
veamin capite prioris. Hic enim mentó, graviter alterius capidi 
Olferv. Acad. N, C. Cent. I1, Aaa adja- 


Yr era Y 
s ^ z * 
j [ L 


370 Obfevvara | CEXXIHL- 


adjacente, ita depreffi... Cacerurà mater plures iterum fufcepit 
liberos, jam veró ante decem circiter annos diem obiit fupre- 
mum, Maritus in fecunda viduitate adhuc füperftes. uer 
Diesdà Auguflam Vind. d. 21. fulii . | 
Zn. 1710. thi[fa. 


OBSERVATIO CLXXIIL- 
Ds. D. ELI/Z CAMERARII. 


Operofa TThermometri Fabrica. 


we magno hactenus numero in publicum prodierunt Ther- 
moraetrorum ftructurz, variantesque fpecies attendi omni, 
jure, atque, fub examen accuratius vocari merentur. Quàm 
operofe atque cleganter eo in argumento verfatus fit Otto Gue-.— 
rike( Vir immortali nominis fama vel folo antliz pnevmatica in- 
vento digniffimus) neminem latet, qui in varias Thermometri 
fpecies curatius inquifiverit; unde tot Machinz magnarum éle- — | 
gantia tum artificio conftrucia in lucem prodierunt,vocads in .— | 
fubfidium rotuiis tympanisque , & cubis ferpentinis varieque in- . 
flexis, quorum agmina deprehendes in Fr. erc de Lanis, Sturmii, — 
aliorumque Scriptis: | Cumque Baromctrum-à plerisque &nà — | 
cum T hermometro excoleretur, factum eft , uc unum in alterius 
pomoeria non fine magna ingenii laude nonnulli conati finctra- 
ducere; non Mercurii modoó cilindrulos exilibus tubis exceptos 
juxta ingeniofam Lane methodum ad dimetiendos caloris frigo- - 
risque gradus adhibentes; fed ipfam Barometri fabricam in Lher- 
mormerrüm mutantes.» Defuüdarunt in hoc genere laudabiliter 
in Galliis Dn Hubin & Dn. Amontons, incurvum Hugenii Baro-- 
metrum in Thermoretricos ufustradu&turi, acdita cruri aperto | 
bulla hermeticé déisi figillanda res veró (referente Dn. de Ville) - 
fucceffu caruir, dictoque demum Dn. de Ville. ea obtigit felicitas, 
uj iftam Inftrumenti: Metamorphofin: perficerez, reperta: cubo- 
rum ,pyxidum; bulleque congrua proportione.;. Neque enim 
Ihermometrum hec Villeanum eandem cuborum pyxidumque — E. 
| | feryat . | 


! 
| 


[d 


- : » E] 


X 


Í 3 , ; | : A uk 
| Operofa Thevasomelvi Fabrica. — ^ 971 


fervat rationem; quam Barometrum habet Hugehianum , cujus 
-fequente Obf. facta eft mentio, fed pyxides funcgracilioreslon. - 
ge in Thermometro ac oblongiores , neque tantüm tubos fuüpe- 
rant amplitudine, aperto autem Barometri tubo in fummitate 
bulla annexa eft ampla fatis;ad Thermometrum veró efficien- 
dum fit primó Barometrum Hugenianum , cubique aperti ac 
pyxidis illi jun&tz medietatibus fpiritu vini tin&to repletis glaciei 
immergitur bulla, donec vini fpiritus coacto à fummo frigore 
bulle aére in anguftias attollatur à premente. Mercurii cilindro. 
ad bulla usque confinia, ficque candem exili bulla orificio her- 


* metice claufo paratum fit Thermometrum minutiffimas quas- 
"que caloris frigorisque viciflitudines oftendens. — Vidi nuper 


"Machinamenti iftius elegantis fpecimen Parifiis huc allatum ,im- 


- perite tamen ab iis, queis demandata erat illa provincia, Mercu- 


rio fpirituque vini repletum , relictis in fummo occlufi tubi fpi- 


- rulis quibusdam aéreis exactitudinem turbancibus ; teftatur veró 


hoc Thermometri genus de ingenio Auroris , habetque id com- 
modi , quod, utut hermeticé figillatum (it, aér tamen poriffimas 
in efficiendis mutarionibus obeac partes , non liquor palpabilis 
uti in florentino; Quanquam ipfa illa inter cilindrum mercuria- 


lem aéremque ipfi contranitentem zquilibratio incertitudinem : 


graduum augere potius videatur , cum difficile fit ifta ita inter 


fe temperare, ut certis de caloris frigorisque vicifficudine inter- 


vallis teftari, palmamque quibuscunque aliis Ihermometrorum 
fpeciebus praripere jure queat. Et quid non expectandum erit 


à folutiene problematis Obf. fequ. allegati , ubi plura I hermo- 
"metrorum genera quibuscunque aliis anteferenda promittuntur, 
que vel eo titulo avide expectamus , quod facilia dicantur para- 
| 4u, parvoque molimine conftruenda.  Eccur enim , quao, per 
, ambages quaerimus, fabricasque tam difficiles, quod via obtne- 
' mus facili; Mihi fané fimpliciora illa ha&tenusque confueta Ther- 
|, mometra id praftant aguntque, quod expectare à ftru&turis qui- 


buscunque vel fümmo conftantibus artificio licet, adeó, ut ne 
aperta quidem Thermometra repudianda mihi videantur. Dices 
CM ( Aaa 2 | equi- 


372 Obfervatio GLYQMEO:- 


rr apr EINEN NUEMAS PUBCON. Uc PUE 
equidem ifta ex Barometri indole aliquid fibi vindicare, ac gravi- 
tati aéris mutat fübjici ; non diffiteor hoc incommodum ; quan- 
quam tanti forfan id non fic, ut. eftimari propterea minus de- 
beant, Quanquam & ii, qui aperta reformidant , uti Florenti- 
nis commodiffimé poflint. Mihi fané vel quivis é vitro tubulus 
optimi Thermometri vices egregie fupplet,fi angufti colli phia- 
lc imrmiffus à compreffo in illa cantifper aére protrufum con- 
tineat liquorem , cujus promtiffimo ad quamvis caloris mutati- - 
onem motu diftinctiffimé ambientis aura cemperies obfervatur. 
Et cur minutias tam folicité hic confe&temur , quid inde emolu- 
menti proveniet, fi ad fummam usque z«eí&ezv. tantillas etiam — | 
cempericei athmofpherice mutationes cognoícamus; id agamus 
potius,ut majorem ingeniofi inftrumenti utilitatem in Rempue - 
blicam vitamque communem inferamus. Dicta ab omni retro 
cempore fuerunt Thermometra indices tempeftatum ( CIBettéta 
(ftt ) quo veró jure tuebuntur celebre illud nomen, cum prz-- 
fencern equidem, qui in aére dominatur , caloris gradum indi- 
cent, venture veró cempeftaris nulla omninó fuppeditent indicia. | 

Parometra fané hunc Thermometro titulum omni jure abftule- 
runt, ipfis quoque nonimmeritó Hygrometris pra ferenda,quan- 
quam & ipía hactenus non parum incerta. Incumbamus igitur 

non tàm in nova Thermometra ftruenda, quam in novos eo- 
rundem ufüs indagandos. | Ad medicinam transferre eadem 
dudum modernorum fàgacitas ftuduit , fueceffu haud adeó feli- 
ci, pro febrilis nimirum caloris gradibus exacté determinandis, 

qua tamen praxis methodusque T heoriam potius quàm praxin | 
fapit; quamcunque etiam Thermometro concilies formam ; five. |— 

enim bullam florentini manui egrotantis immittas , five obíerves |: 
emerfionem fücceffivam natantium in Phiala fpiritu vini repleta. |. 
fpherularum; five alio utaris machinamento, nihil hic obtinebis | 
certi; cum non eadem externi ad cactum caloris calorisque in-. | 

terna adurentis ratio acque analogia fit ; fummo frequenter etu. | 
interna urente, cum extrema frigent, cemperatoque ad cactum. - 
corpore fub excellivis febrium latentium, quin & maligno i 
efte 


Obfrwsio CLXXIK. —— 3 


|. &ftibus atque infidiis, Nihil fané utili curiofitate praftantius eft, 
|. omnisque có opera impendenda , ut qua fagaci mentis acumi- 
| ne inventa excultaque funt, ad humanz íocietatis commoda 
quam feliciffimé evalefcant ac provehantur. 


J. OBSERVATIO CL XXIF. 
Ds. D. ELIzE CAMERARII. 
I. 4Hoderna  Barometri augmenta, — 
| RS primo orru afpectuque fimpliciffimas egregiis fubinde 
| a Vaugmentis ad fummum perduci apicem in phyficorum Scho- 
lis & frequens & Sole meridiano clarius eft.  Teftimonium pra- 
4 beat numerofa Barometrorum Familia. Simplex ille ex vitro 
|. Tubus fuperné claufus, Mercurioque ad certam ftatamque al- 
4 titudinem repletus poftquam fclici tentamine produ&tusà Tor- 
| ricellio in profcenium fuit, illiusque diverfz diverfis ctempeftau- - 
-1- busaltitudines annotate funt,quas non excitavit ingeniorum pre- 
ftandaflimerum folicitudines , donec dexterrima fpeculatione tan- 
ta Barometrorum diverfitas, tantisque diverfa ftructuris eorun- 
7» dem feries exorta eft, ut is opere omninó facturus fit pretium, 
— qui felectum eorundem , commodaque &. incommoda folidé 
| demoní(traverit, Nata hinc funt (cum exiguos, quos intra Baro- . 
^ metrice mutationes confiftunt, limites ampliare animum indu- 


Li 
"1 


|. Xiflent Natura fcrutatores) triginta pedum Barometra, roculz 
3 | 
bi 
| 


|| tympanaque Mercurio artificiose juna, tenues ex vitro bullz 
'ad exilem fufpenfz ftateram ; tentataque paffim alia, donec Hu- 
"|.genius inter alios eminerer, fimplici primum fuo Barometro 
, non folüm pyxide inftructo, Mercurioque cum vini fpiritu jun- 
&o in medium producto ; dolendum fané egregium inventum 
ob aérem ex vini fpiritu in vacuum affurgentem redditum fuiffe: 
| irritum; defectum veró mox incurvo duplicique pyxide inftru- 

-| &o fuo Barometro vir fummus compenfavit feliciter , vidimus- 
|| que jam anno elapfi Seculi 166r. in Anglia iftiusmodi Barome- 
| stum. Nec mireris ab illo tempore hujus ftructure Barometra: 
E | Aaa 3 | fre 


| 
*. | LJ 
1 


374 —. Obfwuatio CL XXIF. 


M e i 
TET IPTIEN vulgatioraque fada non fuiffe, cum difficultatis 
nonparum habeat, & pyxidum cum tubis proportio locatioque, | 
& totius proin ftru&urz ad ufum. efformatio. — Egregii Gallo- 
rum artifices in eo nunc funt, ut tàm egregium inventum perfi- 
ciant, vidique nuper incurvum iftiusmodi Barometrum à D. de 
Ville fabrefactum , quod fummam in conflandis curvandisque - 
tubis ofteadebar peritiam ; banc veró in Regionem delatum pro 
Regia Sereniffimi Sabaudie Ducis Celfictudine manu haud fatis 
attenra impletum fuic, adeó ut vel admota manu T hermome- 
tricam proderet indolem latentesque aéris fpirulas ; difficile quip- 
pe eft, nec datum cuivis replere tubos, difficile ita claudere al- 
rerutrius tubi apicem, ut nulla aérisibi hareac bulla, dneildevuy ob- 
fervationum nunquam non eludens; ac dubites an ipíà in alter- | 
utro crure ac pyxide fpiritus vini diverfa tempore diverfo ex- | 
panfio aliquam incertitudinem non inferat. Nec,fateor, capio | 
cur cam folicité graduum amplitudinem ac Barometri fummam | 
fenfilicatem (ut fic loquar) confe&entur moderni ; utinam cer- | 
riores prius effemus de ipfis graduum diverforum prafagiis, ac 
eorundem graduum fub iisdem tempeftaribus conftantia. Con- | 
ferent tamen có plurimum aliorum aque ac Fratris Cariff. He- | 
 &or. II. Ephemerides Barom. tot annorum obfervationes exhi- | 
bentes. Ego , fi fateri quod res eft debeam, nemini invideo , qui | 
variationes Barometri magnis intervallis metitur 5. fufficit mihi | 
fatisque videtur exactum fimplex Barometrum rité exacteque | 
paratum. — Exactum veró omninó fic neceffe eft ; poftquam | 
enim tam vulgare evafit nobile inventum , ut vel ii con- | 
ftruant Baromerra , qui nullam phanomenorum rationem |. 
pervident , ingens corum numerus in pharmacopoliis , Monafte- |. 
riis imó diverforiis, in itinere occurrit, quorum multa fane ob ali- |. 
quas aris in fummo tubo reliquias omni Z«ei£éiz deftituuntur. | 
Non enim ram facilé repletur atque ita invertitur tubus , ut om- |- 
nis excludatur aér ; egregiumque eam in rem compendium ell; |. 
agglurinata prius rubo pyxide utrumque fimul implere, ut * | 
US$, 


"T ; 


E —. AM:Moderna Barometri augmenta. 


i. d. 


lus fübreptioni a&ris locus fit; eodemque recidit, fi curvato tu- 
bo vafculo plane non indigens fupponendo; Mercuriumque ad- 
hibeas à fordibus liberum: ac volubili globulorum rotatione 
aquabili confiftentia ac fluiditate gaudentem. — Quo ipfo tamen 
nolim reprimere pulcherrimes eorum conatus , qui tam utile 
. eelebratumque inftrumenti genus perficere magno conatu alla- 
|» borant; elegantes Trivultianz Societatis memorie (ut vocare 
|. amant Colle&tiones fuas Viri doCtiffimi) menf. Martio nupero 
magna promittunt in lioc genere atque clegantia ex ore peri-, 
tiffimi cujusdam Viri, promittentis Barometra. plurium fpecie- 
rum , & magis commoda iis; qua inventa funt hactenus, & co- 
| rundem defedibnus haud obnoxia ab altitudine 10. digitorum 
| ad aliam quamcunque extendenda ac pro lubitu fenfibilia ; itnó 
|» problema fubnecti videas fequens: Conftruere Thermometrum 
| & Barometrum , quorum tubi & pyxides fint equales altitudine 
* & crallide, fincge in eodem fitu, eadem quantitate ejusdera Ti- 
- quoris repleti , difpofirique codem modo ; quorum altitudo fit 
| 35. 20. 50. digitorum pro lubitu, imo plus minusve ; quorum 
"differentia inter fummum frigus füunmumqne calorem in The- 
' mometro , interque fummam aéris gravitatem ac minimam in: 
^ Barometro fint non folüm quales, íed & majores ipfa eorum 
^| alsitudine ,licet indicetur per eundem liquorem in eodem tubo 
"| perpendiculari ; adeó quidem , ut tandem illicó, fi libeat, cx 
| JThermometro Barometrum, ex ex Barometro Thermometrum 
-| fiat, utut in-longitudine, amplitudine, firuque cuborum pyxi- 
L| dumque, quin & in quantitate, qualitate ae difpofitione liquo- 
-| fum mulla fiac routatio. - Magna fané ac difficilis conditionum 
^| combinatio, qua facile quem inftigaret ad pronunciandum pro- 
-' Blema iftud impoffibile ac contradi&torium, nifi moneret , qui 
43 propofuit, faciie id efle , ac nifr aliunde folvatur, publice à fe 
^| brevi folvendum publicoque impertiendum. ^ Nemo  facilé 
—| aufit toc fatisfacere conditionibus. Sufpicio quidem prima mox. 
-.| &ontc oboritur de BaromerroHugeniano in Thermometrum mu- 
| tato» 


OW e 


^ 


Lm 


376 Olféroatio CLXX F. 


tato, de quo obf.preced. nifi altitudo x5. digit. imó minor id ultro. 
eluderec,  Fallor veró an res ifta niricur Themometro Baro- 
metrico, feu duplici Thermometro Barometri vices obeunte, . 
quorum altcerum figillatum, alterum apertum fit, notatis füb. 
eodem caloris gradu utriusque differentiis , ut fic iis poftea non 
correfpondentibus nova differentia gradus gravitatis aérez in- 
dicet; multz huic favent circumftandz, video tamen quasdam 
repugnantes ; hic enim qualiscunque pro lubitu tubi altitudo erit, 
eadem fi libec cuborum ratio, idem liquor ; fcd non zqué faci- 
lis unius in alterum transmutatio, ac differentiarum arbitraria ex- 
tenfio. Nec permittit camen temporis ratio plenius in ifta ex- 
currere 5 praftolemur veram genuinamque folutionem experi- - 
entiflimi Authoris, erit forían cum occafio curatius ifta expen- 
dendi, confiderandique, an nova iíte Barometrorum fpecies 
vulgari Barometro prafítent , certioresque nobis tempeftacum | 
indices praebeant. | | 


OBSERVATIO CLXXV. 
Dx, D. ELLE CAMERARII. 


Concbiformia arene Granula. 
A ecc dbas eó usque invaluit figuratorum foffilium dif- | 


quifitio , ut przcipuis feculi moderni ingeniis multo indefef- | 
foque ftudio verfàri in ea volupe fit, vitio mihi nemo vertet, fi |: 
delibare quedam ex vaftiffimo hoc mineralis Regni thefauro tri-- 
.bus, quod ajunt, verbis audeam. — Anguítis quondam precla- | 
riffimum hoc ftudii genus claufum cancellis, ac confufa lapidum |. 
quorundam figuratorum nulla feré ferie ordineque congefto-| 
rum farrago fuit, quod fele&tiffimo nunc claffium ordine , foli-| 
daque fpecierum digeftione mirifice fuperbit incredibili mirabi-| 
lium lapidum numero au&um ditatumque indefeífa furamo-|- 
rum Virorum opera, ac fcrutinio penetralium terra diligentiffi- 
mo. Crucem tum fixerat melioribus ingeniis augue i 
india 


EI] 


Conchiformia arena Grannula. : | 377 
VsosicricsiissmslÉE) "OCNRERSMERENRLENEOS QtrtQuam 2 


ftin&tafigurislapidum productio, qu& ramen intra admirationis 
feré limites fe continebant ; nunc veró ad novam toti naturali 
fcienti& faciem conciliandam videns affurgere documenta ex ifto 
Nature facrario deprompta, poftquam (ut alios magni nomi- 
nis viros caceam) Celeb. Joh. Woodward, Soc. Reg. Angl. Soc. 
Vir non-in cortice terre extimo harens (fiquidem ulla fodina- 
rum profunditas ultra extimum penetrare corticem cenfenda 


fit) ed penetralia illius folicité perquirens, hic innumera obfer- 


vationum ferie fretus graviffima hinc dogmata deducere ac ftabi- 
lire allaboravit ; univerfalem fcil. cerrz in diluvio inundationem, 
ac praterea diffolucionem integri globi cerreftris, in diluvio quafi 


* difcerpti & in frufta refoluti 5 ftatuens, particulas omnes Lapi- 


dütn marmorum, aliorumque folidorum foflilium ab invicem 
fejun&tas ,in aque fuperiora fublevatas, ibique una cum Tefta- 
ceis marinis , aliisque animalium & vegetabilium corporibus 


- fuftentatas ; hanc adeó quam inhabiramus Terram effe conge- 


riem feu maflam promiícuam arenz , terre, vel lud, concha- 


. rum, aliorumque corporum rurfus in aque fundum delapfo- 


rum &c. Omnia igitur figurata foffilia effe maris progeniem, 
conchis, aliisque marinis in diluvio univerfali toti globi Terra- 
quei maífz immixtis, nunc veró paffim füb figura ac habitu la- 
pidum comparentibus , uti per inductionem probari hodié pas- 
fim audias; argumentis fané haudé trivio petitis, fed iftiusmodi 
quz Celeb. Scheuchzerum ea ín re verfatiffimum pertrahere in 
partes Cel. Woodwardi valuere. Quis non magnum illud Geo- 


" graphie phyfice opus avidé expe&tet, cujus doctiffimum fpe- 


cimen vafítam in nature receffibus notitiam abundé compro- 


bat. Univerfale diluvium nemo facilé negaverit; di(lolutionem 


Terrz in diluvio haud perinde omnes admiferint. — Nihil igitur 
"fupereft, quam ut ii omnes, qui amoeniffimi ftudii amore aliquo 
ducuntur , fua$ conferant obfervationes , & quicquid in diverfis 
"Terre partibus figurati deprehenderint , ut Exc Viris anfam pra 
beant veritatem penitius folidéque inve(tigandi , fuaque illi egre- 
^ia ratiocinia,fi cum rerum Natura convenire omninó, ac per 
1 Obferv. Acad, N. C. Cent. LI. Bbb |^ omnia 


378 — Olfirvatie CLXXP: 


a 


omnia corporum iftorum genera obtinere depreliendaritur fta. 
bilire porró ac cueri pleno appleufü queant, —Videri poffint 
paffim obítare non pauca nature phenomena , verum nec locus 
hic eft necfpatium plenius ifta difcutiendi conftri&is intra pagi- 
nz atque Obfervationis anguítias, Dabimus tamen hac vice 
Curiofis vel unicum obje&um, vilem arenam , ut videant, an cum 
illius iguraftru&uraque confiftere Hypothefis ifta ac convenire 
queat. Cumque plura Ducatüs Wirtembergici varig regiones . 
fuggerant , praftabit camen conftringere fermonem, ne limites 
tranfzrediamur. Ac nefcio fané, andicere quidquam liceat de 
fingulari ifto Corporum Canftadii decennio abhinc effoíIorum 
genere, tanta copia, tot figurisinadmirationem quofícumque ra- 
pientibus; quorum tot millia plenis curribus Stutgardiam trans- 
lara funt. Innumera autem iíla corpora figurata reperta funt 
in loco 2$. pa(fuum Diametrum non excedente, immixta fir- 
miffimz compadiffimeque terrz , fpatio illo duriffimis faxis un- 
dique cin&o. Unde quafo in unum iftum , ut fic loquar , al. 
veum conf£luxere ifta omnia tam mirabili forma copiaque? qui- - 
nam maris angulus exhibere ac fübminiflrare analoga his po- 
terit ? Illi quidem facilé refponderint , qui omnia ifta vera anima- 
lium offa appellare non dubitant, à mari non repetenda, fed € 
t&rreftrium animalium cenfu. Hi veró ingens fibi impoficum 
onus fentient, fi probare id-teneantur, utue tam evidens prima. 
compareat fronte ; nec facilius ab animalibus terreftribus quàm 
à marinis ipfoque diluvio hec arceflent. | Obftat incredibilis at- 
que ad tot millia affurgens numerus ;longé camen magis obftat 
ingensac ftupenda magnitudoiftorum corporum, corniformium 
cumprimis, quorum plus quàm 6o. interque illaunum uaaecim 
pedum longitudine confpicuum ; Imó ipfa difparitas inter vera. 
offa illaque effoffa deprehenfa, uti maxilla v. g. Camclorum ma- 


xillas longe fuperantes, illa veró , que Elephantine habebantum, 


cum maxillis Elephantinis haud convenientes &c. — Accedic iftas 
omnes offium formas à minima quantitate per gradus ad maxi- 
mam usque & vere ftupendam eádem ramen figura deprehen- 


*- 


Concifomiadeta Goonilt; — 7 gag 


fas effe; adeó ut vel ipfa illa; in qua reperta fepultaque hzc fuerunt, 
terra mirabilibus tota fcatuerit, non nifi per Microfcopium cla- 
re fufficienterque obícrvandis , quod fummo cum ftudio 
egit Cel. Vir, D. Joh. Schukardus, Prof. Stucg. & Ducalis Mufei 


-infpe&or, qui, inter innumera alia ftupenda, offium tam par- 
. vas quafi atomos conípexit, qua vel pilo cenuiores fuis camen 


utrinque capitulis feu apophyfibus inftru&z erant. — Tranfcanc 
verO hic ifta alibi plenius enarranda , & ab aliis dudum tacta. 
Tranfeant alia quoque iftarum regionum figurata foffilia. Omri- 
no tamen filere non licet Echterdingenfia quedam , marinam 
indolem originemque vix referentia ; parvula illa ac per varios 


magnitudinis gradus à minimo afcendentia Ammonis cornua, 


tam affabre formata aperté videntur innuere Nautilorum fe pro- 
geniem non efle, qui ex parvitate, ea copia, iisque circumítan- 
tiis per diluvii undas có vix convehi deponique potuiffent, mul- 
tó minus integra figura omnibusque lincamentis tam egregié 
exprimi, De Belemnitis quid dicam! Ifti fané & infigni paflim 


-3mó ulnari longitudine agrorum ftrata perforantes, & per gradus 


minutiores , quin parvuli & exiliffimi, conici partim, partim. ven- 
tricofiores fufiformes, ari piftillum referentes, à quonam Tur- 
binatarum Concharum genere fuos trahant natales arduum eft 


- dedu&u. Quin & dubites, an ulla madripore vel milleporz 


fpecies mirabili nocatos artificio Aftrocitas vel Trochitas gignere 
vel exhibere potuerit? fed quó dilabor ; fatis eft ifta tetigiffe ; venire 
nuncinrem prafentem decet ;foliusque adhuc arenz , quam fü- 


pra innuiinjicienda eft mentio, cujus natales fuppofitáà omnium 


figuratorum lapidum marina origine vix quisquam probabiles 


afhgnaverit. Eft fcil. propé Heidenhemium mons, ex quo In- 


-cole à multo retró cempore Arenam effodiunt domefticis ufi- 


bus maxima copia adhiberi folitam, qua arena jucundiífimum 
mirabilia Dei opera fcrutantibus pre bet fpectaculum ; cujus quip- 
pe majora & pifis aequalia grana primo ftatim afpectu conchas 
candicantes referunt , teneras facileque. comminuendas , fed 


" quod mirabilius oculis accidit , grana etiam minora imó minima, 


Bbb 2 1s paucis, 


5806 Obfervatio CL XXVI - 


paucis, tota arenz maffa ex meris conftat conchyliis, minimis, 
tenellis , candidis. Unde quafo infinite myriadum myriades 
arenularum feu potius conchularum non fparfarum per mon- 


| 


tis ambitum, fed ipfam ejus molem formantium incredibilique — 


copia omnem imaginationem eludentium? à quibus corporum 
marinorum fpeciebus talia poflunt expectari in eam molem 
congeíta? fed manum de Tabula! merentur ifta pleniorem am- 


plamque defcriptionem , quam dare in remotis degenti Terris 


nunc quidem non licet. 


(Augu[la Taurinorum d. 21. ful. Au. 1710. dugu- 
ftam Vindelicorum mia.) 


OBSERVATIO CLXXVFL 
Ds. D. SAMUELIS SLOTZLI. 
( De 


Auri Solis calore svnaturatione. 


N'Montanarum Tranfylvanicarum cujusdam vici tractu (deno- 


mine nunc inquirendi non eft occafio ) quedam terra ftrata, 


"inter incolas inftar agrorum divifa, ad certam longo ufu anno- | 


rum notam profunditatem fingulis annis certo anni tempore 
foffa , per loturam puriflima auri grana Incolis infubfidium vita 
communicare dicuntur. — Meflis eft illorum aurca, utpote nul. 
griipforum funt continui vel contigui, fed hincinde fparfi: neque 
ultra experientiam altius fodere eft proficuum. | Si przoccupa- 
rent praterea deftinatum anni tempus, inanem luderent operam 
pro premio laborum nihil reportaturi. Quo docemur , aliquan- 
coaurum & Solisardore ad maturitatem perduci. Ubi fane vene- 


rari debeo Sendivogii ingenium de centrali Sole cum coclefti | 


correfpondentia, in Epilogo, five conclufione duodecim tracta- 


tuum , in fuperficie terra radios. radiis jungi, & inde flores &. 


omnia produci, fcribentis. Vel, ut clarius, quantum. ad hanc 
raateriam, ad Hypothefim Cartefianam dicam ; fübriliffimos eos- 
que puritimos  metallicos vapores 5 ope centralis cerra caloris: 


la agrorum cultura propter montana gaudenduum. Nequehia- | 


ad | 


I 
y, 


& 


^ 
IN 


E. ;, . Obfervatio CLXXVIE 38r 


CERITIARCLUSE GERD 


ad fuperficiem usque corticis exterioris elevatos, & ibi frigo- 
. re hyemis detentos , Solis ardore fucceflu temporis cooperante? 
— in aurum co citius maturari, | 


' (Fratislavià à Nob. D. D. Sam. Gra[fio Aueuflam 
D Vind. d. 22. Auguft. dn. 1 7 10. smuiffa.) 


OBSERVATIO CLXXFII 
Dx. D. JO. MELCHIOR. VERDRIES, 


Gravida pro mortua babtta &5 interea temporis fetum 
|a mortuum feliciter enitente. ! 


Oemina quadraginta circiter annorum, molitoris cujusdam 
Ei vicinia uxor, habitus plenioris jamque partui vicina , cum 
p. 2. quodam bibendi defiderio ftimulata aquam frigidam, prout 
^ illud genus hominum coníuevit , ingurgitaflet , paulo poft note 
^| quadam ex improvifo infultibus epilepticis non unis miíerrime. 
.| divexatur, ita quidem, ut mane omnem fcre fenfuum & per- 
-| €eptionis ufum amitteret, Protinus ad me accedunt propinqui, 
- 1 &ut confilio & auxilio miferz adeflem; etiam atque etiam ro- 
-| gant, partus terminum , nifi jam effluxiffet, efle propinquiíli- 
- mum ingeminantes. Ego cum non folum facies rubicundiffi- 
-| ma fed & univeríus corporis habitus fanguine prorfus diftencus 
-| appareret, venam aperiri & interne mixturam antifpasmodicam 
- | €x aqua Ceras. nigr. flor. cil. hirund. c. caftor. fpecif. cephal. M. 
-.| fucc. pp. & fimil. exhiberi curo , quibus id quidem effectum eft, 
| ut liberius refpirare inciperet, oculos aperiret, & per aliquot ho- 
. ras melius haberet, fed infultus Epileprici mox recurrentes om- 
,Dià in pejus mutabant, ita quidem, uc nil quidquam obftante 
medicamentorum temperatorum conforrandum Antifpasmod. 
4n-& externorum ufu circa vefperam. illius diei inter manus 
'adítantium duarum obfterricum placide in Domino obdormi- 
- vile videretur. Relinquunt igitur eandem omaes tanquam de- 

mortuam & ftratum parant ftrarnineum , cui pro more imponc- 
- |se&ur, Interea tres fere hora quadrantes effluxeranocum obítetri- 
Bu. ! Bbb 3, : ces 
| | 


mt d 


TE 
"wi 


bd 


: 


P ad a 


282 |. Obfervato CLXXPITE 


—— 


LA icm 


ces ad eam in ftratum cransferendam reverterentur , vix vero di- 


S 
ee 


ci poteft, quanco illa ftupore fuerint perculfe,cum manus cor- . 
| pori infereates admota candela leniflimam adhuc refpirationem 
in eo obfervarent & ftragulis remotis foecrum mortuum, cum - 


ingenti fanguinis copia exclufum deprehenderent, advocatis er- 
go propinquis fpeque rurfus concepca,medicamenta, quz adhuc 
ad manus erant,ori infundunc , externa confortantia aliaque, 
quz haberi poterant fpirituofà fcrobiculo cordis & pul(ibus ap- 
plicant tanto cum effe&u, urrefpiratio fenfim fenfimq; fieret no- 
tabilior, & poftero mane ad fe, uti loqui folent, revería omnia 
rurfus perciperet & loqueretur. Statim ergo mihi quid actum fit 


nunciant, & quid porro fa&tu opus fic querunt, ego continuatis - 


Antifpasmodicis conforcantibus eam uc puerperam equum elt 
:actari curo , quo ipío per Dei gratiam brevi cum valetudine 
in gratiam rediit & adhuc vivit atque valet. Hoc fane metni-- 
rum habuit, quod ipía patiens poftea, cum varia ex illa quare- 
rem, certo afleruic, fe quamvis plurium , que cum temporis acta 
fuerant, elec confcia, nil quicquam dolorum vel ante paroxys- 
mos. vel in paroxyímis vel poft eosdem & totius morbi decur- 
fum fenfiffe, de vertigine camen & capis debilitate potes fa- 
pius conquef(ta eft. 


(Giefia Aucuflam Vind. d. 1$. 4 deis 
Anno iz ii. miffa-) 


OBSERFATIO CLXXVHL — ^ 
Dy. D. VIII RIEDLINI. 


Aurum in Ventriculis Anatum repertum. 


es 
t 


Li H k ; 
DR HORE ROSA ri 
"o 


L hoc,quod jam P bene longum temporis fpatium in füb-. 


diali zdium; quz olim Juris Confultum fic fat Celebrem Go- 
kelium poflefforem habuerunr, quique primus hoc nifi obfer- 


vavit, evulgavit tamen , inquirenti mihi fequentia innotuerunt: 


Poft mortem nempe modo nominati Juris Conful in manus 


 Argentoratenfis cujusdam profugi devenere, cujus uxor de hoc | 


auro certior facta, vel hac de caufa plures Anates aluit, üt eo 


plus | 


"^ 


b 


R5 o 


Aurum in. Fentriculis Anaium vepertum. 383 


Va Rr e SP TE I AC ir en 23 ri erm [C rr e e 


cu mnc 


.. plus auri colligeret ; utut vero rariusanatis ventriculum aperue- 


- rit, in quo non granulum auri purum repertumi fuiflet, lucrum 


tamen inde factum adeo magnum non extitit : inquifivifle 


 —quoque nonnullos in arenam , qu& in hoc fubdiali reperitur, 


at per ignem nullum ex hac aurum elici potuiffe 5 pofledic 


poftmodum has edes Vir quidam fide digniffimus, qui hacte- 


nus narraca narravit, & adjecit, quod & ipfe in hoc aurum per 
fuas inquifiveric, rariusque he quoque fruftra hunc laborenx 
aggreílz fuerint, cum femper fere aurum in Anatum , quas alue- 


rit, Ventricul:s apertis repererint, parum tamen, cum pracipue 


harum Volucrium non ita multas occiderit ; femperque fic fac 


|. patva exiftant grana, qua inveniantur ; aflervare vero fe hoc i- 


i 


- pfum aurum, & Curiofo premonftrare poffe : Inprimis autem hic 


notavit , quod, cum reparandarum zdium ergo fubdiale purga- 


"mentis Murariorum obtegeretur quafi, per plures hebdomadas 


in aliquot interea exenteratis anatibus nullum plane fucrit reper- 
tum aurum ; fed illis paulatim repurgatis , nec aurum ulterius dee- 


rat fed aliquoties ficut olim reperiebatur : Metalli preftantia; eum 


ad quem nunc fpectat domus, Juris Confultum iterum praftan- 
tiffimum , ut in illud in Anatum interioribus itidem inda gare juf- 
ferit, permovit ; nec fruftra hoc hadenus fuit fad'um , dum 
vix Ventriculus aperitur, in quo mon auri quid reperiretur, 

uod fervat , & cuivis defideranti fpectandum facile prabcbir: 
AM cum hec narrarentur Stuttgardianus quidam ; qui re- 
ferebat , Stutcgardie fzpiuscule aurum in Aníerum ventriculis 
inveniri , hincque vel pauperiores eos emere , incerdumque ran- 
tum auri erucre, ut cjus predio novuai comparare poflint : in 
quam rem Medici ibi Curiofiflimi inquirent: Menítruum forfan 
in Anacum ventriculis latitat, auro, quod igne ex arena clici 


; mon potuit, evocando idoneum , in quod illi, quorum íntercít 
|. & quibus vacat, indagabunt. : 


(Ula Auguflam Vindel. d. 11. Martii 
ano 1241. triffa.) 


OBSER- 


- 


L4 


384 | Olfervatio CL X X LX. 


OBSERF ATIO CLXXIX. 2e 
Dx. D. MICH. BERNHARDI VALEINTINI 


De 
Terra figillata Brachbinanum. 


Uamvis Ulyfes Aldrocvandus in /Mufto AMetallico uber- 
rimam Terrárum figillatarum meffem offerat , pluresque 
adhuc in peculiari (quem meditatur) tractatu propediem ad- - 
dicurus & in figuris aeneis (quarum XVI. jamdum folia comple-- 
vit) ob oculos pofiturus fic Celeberrimus Rivinus, Prof. P. 
Lipfienfis , utrobique camen rariffimam, quam ex Indià Orien- 
tali obtinui, fpeciem obfervare non potui : Adeoque curiofo 
harum rerum aftimatori non ingratum erit, fi pauciflimis can- 
dem defcripfero. 


Fufca autem eft, ad inftar terre figillare Laubacenfis, ex. 
orbiculis feu placentulis etiam rotundis conftans , quz tamen. 
hoc prz aliis fingulare habent, quod non tam in füperiori vel 
inferiori auc utraque fuperficie, ut relique, fit fignaca, fed in 
margine cantum , eà ratione, ut thaleri Gallorum aut Anglorum 
.. coronati (Crown vulgó dici) circumícriptionem quandam 

 marginalem pra fe ferunt, uc é jg. hic adjecta videri licet. ! 

Utcuntur autem illa Brachmanes Indorum ,ad fuperftitio- 
nem magis & idololatriam , quam ad faciendam medicinam: 
ucut nullus dubitem hanc iisdem , queis officinalis gaudet, vir- |. 
tutibus pollere, cüm zqué pingvis fit & lingue cenaciter adha- | 
reat. : | 

Brachmanes fc. antedicti idolis fuis facrificia facturi certa |- 
figilla , illis, quibus Bibliopegi literas majores aut ornamenta au- |. 
rca libris imprimunt,; haud diflimilia cerra hàc imbuere fuisq; |- 
frontibus imprimere folent, qualia fimul mihi oftendebar Amis |. 
cus, qui ex India modó redux cjus me participem reddebat. | 


OBSER- | 


—— 


a — "aps T 
N 


aea 


OBSERPATIO CLXXX. 


Ds. D. SAMUELIS GRKASSII, 

| Anatome pueri racbitide defuntii. 

N fedione rachitici pueri trium annorum fequentia obferva- 
iem integumenta abdominis pleraque interftitia fcirrhofa, 
ulcerofaque inveniebantur, — Hepar erat pregrande ; in dextro 
- — latere per abfceffum ad mefenterium tranfeuntem, omnia inte. 

[tina infeftantem cum fcirrhefcentia & exulceratione undiqua- 

que contorfüm, ut neutiquam diftincta inteftina confpici & di- 

ftingui potuerint , circa inteftinum .redum | maxima induratio 

five tumor fcirrhofus trium digitorum amplitudine obfervaba- 
ur. Renes erant integri , & more hujus aatis fatis magni, in 
dextro inguine inveniebatur relaxatio annulorum peritonzi; 
ob convoluta veró & purulenta fcitchofà inteftina prolapfus in 
fcrotum non obfervabatur , bene veró per digitum hiatus perci- 
| piebatur. Lien erat maga& & optima confítitutionis , Ventri- 
culus flaccidus & enervus. — Dexter lobus pulmonis erat taliter. 
qualiter conftitueus , in thymo tamen dextri lateris abfíceffus - 
--— fcirrhofus , nucis juglandis viridis magnitudine confpiciebatur, 
^. «finifter veró pulmonis lobus totus quantus fcirrhofus erat , & 
pleure infüperiori parte annatus, — Cor cum pericardio optime 
—-erat notz.  Íncerebri ventriculis copiofa inveniebatur lympha. 
Ex hifce concludo in rachitico- hypochondriacis infantibus 

hepatis conformationem nimiam in culpa efle; quia 

1. Hepar maximum lymphe colatorium eft. 
2. Ob hepatis nimium augmentum ceteris partibus idem 
adimitur , hinc flaccefcunc mufculofz partes , & abdomen attol- 

ET | 
' 3. Hinc propter lymphz defectum in meíénterio , ejus- 
^| demque glandulis reftirans chylus varices, obítructiones , flatus 
-| s» & intumefcentiam abdominis caufatur. 

| 4. Ob lymphz in mufculofas partes denegatam diftribu- 
tionem , eadem in capite cumulatur , caputque grandiorem 

Obferv, Acad. N, C. Cent. II. Cecc nan- 


— 


X "udbLa 


386 Obfevoatio. CLXXXI. &- CLXXXIL 
p——ó€ n——— ——ANII OO c cc MCCC MMC MCCC MICE 


nancifcitur figuram , lympha veró nutrix largiori per nervos & 
vafa lymphatica influxu pracox offibus per medullam infert nu- 


crimentum, ut non mirum, quód propter minüs nutritos ten- 


dines & mufculos offa abundanter crefcant, incurventur, & ra- - 
morum inftar exoftofes protrudant. | 
(Fratislavia Auguflam Find. d, 4. Alis 
An. 1211.90] ffa.) 


OBSERVATIO CLXX XI. 
Dx. D. JOSEPHI LANZONIL 


4 € 
| Hydrope fanato. 
. 4 Rtificem quendam noftrum hydropicum , ztatis 44. anno- 
Ass curandum habui, cui venter in tantam excreverat mo- 
lem, ut indies rupturu videretur, & eger pro deplorato habere- 
tur ; qui tamen, Deo adjuvante, folo diureticorum ufu à me fana- . 
tus fuit ; famebar enim quotidie libram unam aqua ononidis cum 
2j Spiritus Salis dulcis,inde aquam Villenfem cum fücco limo- 
num; & fic apertis urine viis, profufa per veficam incredibili lym- 
phe copia, convaluit. Aliusque Medicus, fide dignus, amicus - 
meus, retulit, fe puellam afciticam curaffe.ope fucci herbae coch- 
leariz ad unciam unam , quovis mane exhibit, jejuno ftomacho, . 
cui additz fuerunt guttz novem Spiricus chalcanthi, unde copio- 
Íze urine reddite funt. | Similem cafura etiam notavi in Mifc, 
éur.dec. 3. ann. 4« obf, 74. 
OBSERFATIO CLXXXIL 
Dx. D. JOSEPHI LANZONL 
| De 


Subita morte ex percu[[1one regionis ventriculi. 
qyErcuflam cum impetu ftomachi regionem mortem fubita- 
ps inferre , docet D. Dominicus Miftichellus in fuo tracta- 
&u de apoplexia lib. r. cap. 6. quod Anno r709 verificatum no- 
savi in adolefcente filio cujusdam militis noftri, qui poftquam 
| M 


Olferuatio CLXXXIII. d CLXXXIV. 387 


a—À 06e RIGKESUUE 


in cerram | procidit, atque ftomachi regionem fuper faxum ma- 
gna violentia percuffit, ftatim mortuus eft. 


OBSERVATIO CLXXXIIIL 
Dx. D. JOSEPHI LANZONL 


De 
Vi admiranda digeflionis in quodam bajulo. 
Ermentum veatriculi digeftivum miram vim habere oftendic 
Ill. D. Anton. Vallisnerius , Prof. P. Patavinus in eruditiffimo - 
fuo opere de corporis humani vermibus pag. 20. Liceat mihi 
. Dorare, quod in bajulo quodam obfervavi. Hic annorum ata- 
tis 39. robufti temperamenti , carnes & pifces licec crudos fine 
naufea comedebat , ova cum teftis fuis; vitrum, carbones, funes, 
] corium, offa animalium, fracta camen prius malleo , foenum, 
.. herbas quascunque crudas , & ligna. Aft elapía hebdomada 
. audivi à Rev. Sacerdote, ipfum poft comeftionem non exiguae 
|. quantitatis calcis domi fue , fupra montes Veronenfes pofitz, 
ex dolore iliaco mortuum effe. 


(Ferraria Auguflama Vind. d. 24. Sept, 
nno 1711» puiffe.) 


OBSERFATIO CLXXXIV. 
LIN. D. kEDNHAREI HURTEKI 


H dei 1 TM 


pu octo annorum ,bona indole prditus, vultu lurido, ha« 
bitu corporis gracili, jam à quatuor annis fuccesfive in eum 
incidebat affectum, quem hydropem tympaniam vocabat An- 
tiquitas. Abdomen diftendebatur, & rugitu obmurmurans 
multa flatuum indicia exhibuit , fic ut omnes Medici cousque . 


| pro illius falute folliciti prafagirenr, fore ut tympaniticus peri- 
|| ret, nec de nihilo eorum fententia fuit. Interea puer ejusque 


. parentes hunc morbum cousque haud tanti momenti. eftima- 
| Ccc 2 : bant 


423 Obfervatio CLX XIF. 


Cu - m Mani uns, quite Tira a m a t BIER -———— e : 


 HRCAMEND NN ANM DA HA 
bant atque periculi. Afumens indies avide cibum potumque, 
etiam de nocte bene dormiebat, & dedie more puerorum hicil- 
luc circumcurrebat , omnesque corporis actiones$ adhuc quo- 
quomodo naturaliter conftitute videbantur ; nifi quod flatus 
copiosé redderet, Ab aliquibus feprimanis, ut é parentibus au- 
divi , fymptornata indies fcíc exaugere coeperunt , & aviditas 
cibi potusque fic diminui, ut ne minimum ventriculus perferret, 
fitis eum valde vexabat, nec minus alvi fegnities, noctes etiam 
fiebant infomnes , & jam füperiora fumma macies obfidebar, 
Octavo die antequam fatis ceffit eger, vocabar. Veniens in 
deplorato ftatu eum inveni , & prater dicta fymptomata fcro- 
biculus cordis admodum dolebat, abdomen erat valde diften- 
tum , & de umbilici regione magnas movebat querelas , me- 
tuens, ne dehifceret.. Hypochondrium dextrum erat etiam val- 
de durum atque infarctum fimulque dolens , refpiratio diffi- 
ilis, urina pauca & lixivii colore cincta, pulfus fubdurus atque 
celer, pedesque ad extremum intumefcebant. | His erumnis füb- 
trahere ftudui 5 fed fruftra ; fiquidem omne medicamentorum 
genus refpueret.  Incer has calarnitates octavo die ,ex quo eum 
frequentavi, animam expiravit & Creatori fuo reddidit. 

Diflecto cadavere integumenta abdominis communia cum 
ejusdem mufculis fic extenuata inveni, ut craffitie cultri dorfum 
vix ada&quarent, omentum rotum erat confumtum atque ema-. 
ciatuüm , inteftina precipue craíla fic erant diftenta atque infla- 
ta , ut credidiffes ,impoffibile fuifle; nedehiscerent. Scicu cupi- - 
dus quid monfttri alerent, illico aperui, & ecce, materia ex al- 
bo flavefcens, pultiformis, fpumefcens, levis; & odoris expers 
fefe in confpectum prebuit, & in inteftino colo tanta ejus erat. | 
moles, ut ea parte, qua hepar vergit,iftoc e fitu ejus natura- | 
li fuerit depuifum , & verfus finiftrum hypochondrium disloca- |. 
rum; quod quidem propter ventriculum plane exinanitum & — |. 
ad inteftini exiguitatem redactum có facilius etiam fieri potu-' 
it Credo, quod etiam illa epatis dislocatio diri doloris circa 
fcrobiculum cordis & umbilici regionem extiterit caufa & hoc — |- 
co. | 


— 


- -€ó magis propter ligamenta fumme tenía atque elongata , qui- 
bus mediantibus his partibus connectitur. | Quoad fubftantiam 
erat durum, pallidum & ícirrhescens. Pancreatis glandula foli- 
to majores, infar&ie & duriusculae obíervabantur. Veficula fel- 
lea bile nigricante erat adimpleta, & du&us choledochus ob- 
firuGus. — Lien etíam erat nimis pallefcens. In abdominis finu 
aque extravafate circiter ibij continebantur. Mefenterium cum 
fuis glandulis quantum videre licebat; naturaliter erat conftitu- 
tum. In thoracis cavo nil memorabile occurrit, nifi quod lobus 
pulmonum finifter pleurz fuerat adnatus. — Catera fatis fana & 

| —illafa fuerunt. | 

| (Scapbufo Jduguflam Find. d. 8. Odi. 
danno 1711. fhif[a-) 

| OBSERVATIO CLXXXF. 

1- Dx. D. JO. JACOBI SCHEVCHZERI. 

(—— - Hifforia Fulminis d. 23. Maji An. 1710. 

^Wlguiffimus memoratu eft, fi quis, Fulminis ictus , qui die 
D2 Maji, inter horam 2. & 3. pomceridianas feriit edem Dg. 
Ludovica Efcheri , im. Bleikerweg , humili loco, ejusdem fere 
cum lacu ipfo Tigurino Horizontus fitam, vix fclopeti jactu ab 
urbe aiftantem ; Digniflimus, inquam, qui in omnibus fuis cir- 
«cumftanriis defcribatur , adeo enim. multiplices , iique mirandi, 
funt effectus, adeo violenta fimul, & perniciffimz velocitatis 
caufa , adeo fapiens fimul & potens eft Dei «ceavveiées Pyro- 

, technia , ut non mirum, fi ob fübtiliratem fuam effugiat mentis 

-| eriam perfpicacifimz aciem , ob variam multitudinem , & 

multiplicem varietatem confundat & obtundar. — Dabitur ta- 

men ,fi non integrum formare de Fulmine fyftema, quod non- 
nifi ex obfervationibus innumeris , probe penfitatis & collatis 
| conítrui poteít, conferre aliquid ad inquirendam mirandi Ignis 
| fulminei naturam. | 

| —— Dies fuit ante meridiem ferenus, calidus , variabant venti 

—| à N. O. ad W. Barometri altitudo, quod mirum , eadem fuit, 

| Quz binis diebus precedentibus , conftans 26. digg. Par. 5.1in. 

B CS Ccc 3 Surge- 


| | Ap p De bydrope "nyopanite. 369 
[ 
| 
] 


ki 
E. 


$ 


—— c ett. at 


Surgebat altius Thermometrum ab hora 8. ad 12.id quod com- 
muniter etiam fieri folet , increfcente verfus meridiem diurno 
calore. Circa fecundam pomeridianam obduci coepit coelum 
nubibus, non iis camen adeo atris ac denis, quz alias cempefta- 
rum gravium triftía folent eífe pra(agia, non forces fpirabant 
venti, levia eaque pauca, audiebantur murmura, & fubito; ne- 
mine vel previdente vel prefagiente, vibratur fulmen terrificum 
adeo , quoad fragorem; ut in cota fere urbe quivis vel propriam 
domum , vel vicinam ictam autumaverit. Ego quoque tunc 
temporis Badam iter tentaturus, hora ab urbe, infra pagum 
Hóngg, fragorem percepi, ut haud longe à me rupti glomeris 
fulminei,fine vento velpluvia. Vidi tamen urbi & meg,eee im- 
münentes denía albedine fplendentes nubes, in imbrem fefe 
exonerantes. 

Notatu imprimis digni funt primi fulminis motus: Fuit an- 
cilla D. Efcheri in prato ad meridiem domus verfus Lacum fito, 
vidiceque globum ignitum femipedalis circicer diametri mover: | 
horizontaliter per imam aéris regionem, 12, vix pedibus à terra | 
& haud procul à fe, ut caput corpusque ipfum curvaverit pta 
metu illabentis ictus. Audiebat fimul füfurrum ingentem. Prz- 
ceriic autem ipfam illafam tremendus ignis, vires expercurus in 
Arbore fatis frondofa, ad quam directa fere linea à meridie ver. 
fus feptentrionem tendic, — Hic fuübingre(fus corticem , ftaum 
fupra radices, eum deglubit, latitudine fere 6. vel 8. pollicum, 
tunc autem ulterius ferpensignis juxta ramorum diverforum lon- 
gitudinem ad extremam usque arborem decorticationem effe- 
cit digitalem paffim, alibi etiam bipollicarem, fine camen ullo 
flammz indicio per nigrorem fefe manifeftante, uc inftrumen- 
tis ferreis ad ligneam usque arborisfubítantiam decorticationem 
factam diceres. ue | FI 

Arborem ubi reliquit fulmen, ab ipfa arbore, quam obli- 
que &riit, dirigebatur verfus occafum, ad ipfam Dn. Efcheti do- 
mum , & quidem angulum orientalem platez proximum. s 
Antc autem, quam domui ipfi ullum fuit damnum illa 

CUrg , 


ET ETE N dus 
Nux 


 Hifloria Fulminis d. 23. Maji 4n. 1710. 391 


tum, mirabilem fenfit effectum ipfum filicibus ftratum pavi-- 
mentum , quod domui periobli loco eft. Hujus quippe pars 
muro proxima fuit ad pedis latitudinem , & 8. circiter pedum 
longitudinem inverfa veluti, filices rurfum meti, & in fitu ir- 


. regulari reli&ti, veluti fi ab igni non fufficienti pyrii pulveris ac- 


| 
! 


I 


cenfi, terra incumbens fuiffec duntaxat percuffa, & fümmora, 
hon veró in altum extruía. | Attribuendus eft autem haud du- 
bie hic effectus fübingre(To intro ipfius terre poros Igni fulmi- 
neo, cui infinuationi percommodam dedit occafionem fitus 
ipfius pavimenti, prato vicino paulo elevatior, & canalis con- 
cavus ibi loci aquas excrementitias abducens. , Ab hoc canali 
horizontali viam quafivit fulmen furfum , per canalem plum- 
beum perpendiculari ficu aquas ex culina demittentem , cujus 
diameter eft incirca 4. digitorum. Hunc tubum non illafum;, 
nec cotum perrranfiit amplius fpacium quarens ignis, 6. pedum 
circiter alticudine à cerra difrupta fuit prima partium tubi jun- 
Gura. Nilinterim paffa fuit detrimenti janua ex abietino affere 
lignea, que eumin finem claufa fuit, ut cubus ab injuriis exter- 
nis defenderetur , nec vifui ftatim exponeretur. | Acta funt; quee 
ha&enus recen(ui , in pariete edis externo orientali, ejusque an- 
gulo.feprentrionaliori. Poftquam e tubo plumbeo evafit fulmen, 
praceriic angulum «dis illafum , petiturum faciem edis Septen- 
trioni expofiram. Hic quid peractum fuerit, nunc recenfendum 
fequitur. In prima eaque fola contignationeSeptentrionem ver- 
fus fira eft culina & coenaculum, & meridiem verfus hypocau. 
ftum cum duobus cubiculis. Prater eulinam, quz orienrcalior 


. eft, cranfrit quidem fulmen , ad tecti contignationera domum in- 


| 


greflurum, fuos caraen exeruit in culina & coenacualo effectus. In 


- culinaftabat haud procul à feneftrisjuxta ancillam hera ; feneftree 


| abIgnistranfeuntis veloci vehementia fuere difrupte, plumbum, 

quod jungit orbes viítreos, non tantum diffrattum, fed in mi- 
; puciffimas particellas fufum; quain parietes culingz ac herz ve- 
| fles excuffa,infixe ligno, muro, veftibus laneis herenc.— Hera 
' attonita, prafentis tamen animi; Igne fe circumfufam , ceftatur , 
E . ftetit 


392 Obferustio CLXXXF.. ToU 


duco D 
ftetit nihilominus ere&o corpore, nec, quod mirum, ullam paffa 

réfpirationis difficultatem , fed aliquantillum Ignis, faciem prz- 

tereuntis , fenfit in cute & palpebris rubore calenti tinctis indi- 

cium , auribus autem fufurrum vehementem , juxta. ftans an- 

cilla obfurduic per aliquoc dies, optimé camen liberata ab hoc 

malo, redeuntibus diftenfis nimium ad priftinam Elaíticicatem 

cympani fibris. Hiec funt , que in culina fuere peracta. In coe- 

naculo adjacente , cujus janua culinari janue é diametro pofita. 
fuit, ut hzc ipfa aperta, triplex. obfervacum fulminis indicium: 

Denigratio in unico orbe vitreo , ( omnes autem feneítre cum 
fuis orbibus hic manfere integra.) Subfícus lignea in tabulato fe- 

neftra fuperiori difciffa per medium, & infra feneftram murus — | 
- lafus, ejusque arenatum vi fümmaia aulam vicinam atq; januam — 
excuffum, ut ha prorfusab illo fuerint confperfz. — Videcur au-. 
tem, quantum judicare licec, tenuis fulminis ramus culinam 
canfiiffe, & coenaculum ingreffus, hos effectus exercuifle. 

Nunc redeo ad ipíam primariam fulminis pene integri 
viam. Affiliit id fupremam muti partem , cui tectum incum- 
bit, trabes ad 5. pedum circiter peripheriam diffregit, tegulas 150. 
fublevavit, atque dejecic, Cantherium íemipedalis diametri ho- 
rizontali ficu per tecti trabeationem locatum veluti per demor- 
fionem in fruíta fecundum vibrarum dilaceravit, atleres fupe- 
riores tabulati difrupit , omnia fine denigrationis nota, & fia 
tranfiitin curriculam meridionalem domus; poftquam in fepten- 
trionali curricula a(leres quosdam externos dirupit. Intra hanc 
turriculam meridionalem in parvi conclavis rotundi fere forma 
' claufam , parietes muro paffim fuere denudati, afleres confradti , 
feneftra difrupte, & veluti convolute, plumbo non liquefactos |. 
picurz muri lateritii particellis contaminate , tabulis laterali- | 
bus folutz, ip terram proftratz, pallium holofericeum forami- | 
nibus aliquot, ab afferum fradtorum volantibus, ut videtur, pat- |. 
ticulis, perforatum. — Tedti , quod turriculam operit, ambitus |. 
canalis fuic, éferreo laminari candido formatus, & cantherio per. |. 
vincula ferrea fortiter alligatus ;ad pluviam colligendam &deri- | 
Vat |. 


Hiftoria Falmivis d. 23. Maji dn. 1715. 293 


— — 


e t — 
vandam : hic autem canalis fuit circumcirca folutus à fulminis 
violentia, & una cum ferreis vinculis in terram proftratus. Ex 

- turricula hac poftquam emerficfulmineus ignis , defcendic rurfus 
ad conclavia meridionalia. In hypocauíto, quod orientalius 
e(t, diffracte fuére quzdam feneftre, cylindrica cendicula ferrea 
s. circiter lineas craffa, in medio veluti difciffa, aulzo, quod 
inde pendebat, lanco illzfo , ampullz vitrez menfure commu- 
nis capaces tres incapía recondita, in frufta diffractz, nil fentien- 

te damni infantulo bienni, qui fella infidebar, alio puero fexen- 

— fi,qui pofti hypocauf(ti infidebat, humi proftrato, (ine alio da- 

| mno. In hypocau(ti muro exteriore excutiebatur materia cemen- 

titia cum denigrationis nota in trabe denudata confpicua ; re- 
plebatur interim hypocauftum fumto. In cubili proximo eciam 

- meridionali maximam iterum exeruit vim fulmineus glomer, 
. feneftrz fuére diffracta , plumbum, quod orbes jungit vitreos, 
ad parietes excuffum , uti occafione culinz fupra quoque indi- 
cavi, trabes aliquz cum muro dilaceratz, vincula ferrea, five 

| xendicule , quz fenefítras firmant, inflexa, & veluti convoluta, 
- aulza lanea, quibus feneftrae ornabantur , viridis coloris, in plu- 
rima fruíta partim dilacerata , partim combufta, remanente per 
aliquoc dies forti odore fulphureo , & maculis nigris, nil interim 
damni fentiente le&o € plumis molliffimo , neque ejus velis, Di- 
gniffimum veró eft memoratu, quod zvróz:: teftatur Herus ; in- 

- greditur is liberos fuosliberacurus; conclave hoc, videtque nu- 
bem albam fesquipedalem circiter in fummo fumidam , lento fa- 
tis motu per pavimenturn promotam , qua viía retrogreditur ex 

.. €onclavi, periculum evafurus , & alia neceflaria auxilia fuz fa- 

^ milie praftiturus. Cubili huic adjacet aliud adhuc, in quo de- 

cumbebant infantes duo, hoc autem per fingularem DEI Tuto- 
. ris gratiam immuneab infultibus fulmineis perítiti. Evafit nam- 

J|. . que, & cremendo quidem tum impetu, tum effectu ,fulmen per 
|, infimum medii parietis in conclavi angulum, ubi dirupit mu- 

rum, diffregic trabem, & fitu fuo emovit poítem faxeum ferrea 

| eraticula forti aliis lateralibus & ime connexum, nec duntaxat 

(| Olbferv..4cad. N. C. Cent. II, Ddd emo- 


394 - Obfervatio CL XXX. 


emovité fitu, fed per medium diffregit. Hic in binos difpartie. 
batur ramos fulmen ,quorum uterque muros in fuperficie denu- 
davit, finifter veró murum ipfum terebravit , atque juxta poftem 
januz domus poftice meridionalis ingreffus januam , ipfam ex 
parte dilaceravit, fine tamen ignis ulla nota; dexter veró januam 
alius conclavis perforans , fragmenturn ligneum plusquam peda- 
lein oppoficum parietem - - pedibus diftantem veluti fagittam ex- 
cuflic, ut hoc craticula ferrez infixum manferit....In hoc dein 
conclavi fuére lapides quidam pavimenti lateritii excuffi , & mu- 
rus pariecis in uno loco denudatus. Ceterum per bina hac ul- 
tima conclavia egreffus ignis fulmineus , uldmos, eos camen exi- 
gui momenti , effectus exercuit, cum in fepimento horti ex ligneis 
bacillis craticulato, quos ab invicem dimovit, cum in Leucojo 
luteo hortenfi, cujus petala permulta in terram dejecit ; reliquo 
planta corpore manente falvo, uivifub sun ssa 


Ex bac Hifloria paten 


t. Effectus fulminis in objeta varia. Terra cum filicibus 
€i infixis fuccucitur, lapides lateritii feu cocti fedibus fuis excutiun- 
zur. Saxa muris firmiter impacta loco moventur, & in medio 
franguntur. Arenatum 6 muris decutitur , & aliquoc abhinc 
paffibus in minimis re(olutum partes parietibus afpergicur. Mur 
ri ipfi rercbrantur. Plumbum hic diffinditur faltem , alibi liqua- 
tur, & in minimas folutum particulas in. proximos parietes ex« 
€utitur. Tegule tectis dejiciuntur. Summoventur & finduntur 
afferes. Trabes lignez velud demordentur in fibrofas partes 


exiguas, Fragmenta fagittarum adinflar longe excutiuntur, 


Ferrei cylindei diffecantur.. Franguntur vitra, tum in ampullis, 
suminoerbibus. Homines manentin medio fere igne fumoque 
illefi, alii per aliquot dies furdaftri. | Aulzeaalia manent illibata; 
alia partim fcinduntur in frufta , partim veró uruntur.  Manent 
hic ibi macule nigra ignis indices , 6t camen nihil, accenditur. 
Le&i ipfi cum fuis auleis manent ab igne incacti, &: eo quidem 


;i cubili, quo fummam exercuit. potentiam fulmen, S$clope- |- 
| : . tum, 


| 


c C(————— - 


Tm 


Hiftoria Falinls d. 23. Majt 417102. 39; 


AS nr e 
tum ibidem pulvere pyrio oneratum, nil cepit de igne fulmineo. 
Nec ipía domus, quod quis facile prefuümfifTer , incendio periit, 

. utut tota feré domus fumo repleta fuerit, animadvertentibus id 
viris, qui ftatim à fulminis ictu domum intrarunt, füp petias la- 
tur, & vicinis ipfis. 

2. Unum idemque fulmen levi occafione dirimi in partes, 
velutitorramos. Unus idemque glomer fulmineus fefe difpcr- 
tiit in diverfos arboris ramos, unde vel rurfus collecti Igaes hi 

. difperfi in unum, vel unica magni glomeris fulminei portio fcriit 
domum, & in ipfa hac domo; quod manifeftum fatis fit ex cir- 
cumftantiis , fcfe divifit in partes. 

|. ..$» Videtur veró fatis fimile, ex progreffu fulminis circum 

- €irca edes, & in iis, provolvi id motu vel fpirali vorticofo , vel 
undulabundo, vel compofitoex circulari & recto , rote adinítar, 
& facilius quidem promoveri juxta ductum partium folidarum 

ligni vel muri, quam in medio a&ris fluido ; aliquando etiam ro- 
tari pofle circa propriam centeum ; ita aucem explicari. poteft 
tardus ille nubeculz in cubili motus, nifi per eam intelligere quis 
velit fumum ex fulmineo igne collectum. | 

E 4. Fulmencentrum fuz gravitatis & virium non habete in 

. linea media diredtionis lammz , quandoquidem levi occurfu 

| corporum detorqueatur àlinea motus. — Ex pyrotechnia arti- 
ficiali hue trahi & comparari poffunt jacula ignita, virga directri- 

ce de(tituta, que vulgo Schwermer vocantur. : 

$. Unum & idem fulmen poffe effe & ferebrans , difcutiens 
& rens, ut non tam dici poffint fulminis diverfz fpecies, quam 
varie à potiori effectu denominationes. Hoc ipfum enim ful- 

| menhicfuit terebrans, alibi diícutiens, & alibi urens. Ita haud 
male Homerus idem numero fulmen, quo navis Ulyffis fuit ia, 

| & deperdita, modo zeyza.xseevvov VOCAC Odytl V modo exor 

(| MEgAUVOy. Odyff: Y. 

| 6. Videtur veró quam maxime fimile, exerere vires fuas 

.. fulmen imprimis velocitate fumma, & cali, cui folidiffima quz- 
vis refi(tendo nonfünt paria. ' Velocitati huic fümme attribuen- 

Ddd 2 do. 


e-mumQ 7s 


& " 
LL 
—| 
A * 
Le 
- 
E 
IEALA C 


db » 


: 396 Obférvatiio CL XXXFI. 


dos puto effectus, cum noxios,tum innoxios. Noxios rerum, 
qua damna à fulmine patiuntur ; Innoxios hominum, qui illefi 


manent, ut citius tranfeac cenuiffimus hic cum aere maxime ra- 
refacto ignis , quam füuffocatio contingere queat , & refpiratio 
una cum circulatione fufflaminari; terebrationes mirandas, ex- 
pul(iones faxorum 6 fuis poftibus &c. nec defunt exempla, quae 
remilluftrent, Ambuftiones cutis, quas fzpe patiuntur milites 
à pratervolante corpus , id tamen non tangente globo vel tor- 


mentario, vel bombarda ; fufiones vitrià flamma in ceni apicem — 


collecta, quibus utuntur vitrarii , les emailleurs ; cffedus pulve- 


ris fulminantis , qui ex nitro , fulphure & fale Tartari conftat; 


fufio chalybis cum fulphure vivo pro confectione Croci Martis, 


7. Adfcribi non poffe cffe&tus fupra enarratos, imo neforte. 
unum quidem ex tot diverfis lapidi alicui fulminari ; quem in 
fomno potius, quam in natura, vidit credula nimis ÁAntiquitas,. 


OBSERFATIO CLXXXFVI 
Dx. D. LUC/E SCHROCKIT. 
«X Dyfurie caufa rara. 


dextrum inprimis hypochondrium , ubi tumor durus, indolens, 


capitis infantilis magnitudine cactui obverfabatur; occupantibus - 


infeftabatur ; omnium veró molcítiffimum. erat dyfuria, cum 

tenesmo, alvi difficultate, luoreque albo, interdum fanguini per- 
. s * . D . j 

raixto , urina veró quafi lactea exiítente, — Poft varia in vanum 


adhihira remedia, quibus calculo potiffimum medela quareba- | 


tur, meum ctiam confilium in principio Ànni 1708. expetiit , qui , 
pramiíIo de incerto cure fucceffu prognoftico, de calculi prafen- 


tia dubitans, & preter mefenterii cumorem fcirrhofum , circa ve- 


ficam eriam tale quid latere judicans, temperantibus & abforben- 

"T? L4 Bt jS . LI L LI 
tibus internis , externis etiam refolventibus dolores demulcere 
laboravi, & propinata idcirco primo magucfia alba, leviculas in- 
| du- 


) [Atrona 57. annorum, per integrum annum valetudiparia, 
V li pracer alia fymptomarta, doloribus in pube & abdomine, 


M ———— X — ÀÀ— E 


yfirie caufa rara. C qe. 


—À ? 


-—. duciasimpetravi, ürinaeriam clara inde effluente, que vero poft 
aliquod temporis fpatium priorem faciem reinduit, quin turbi- 
da dein foetidaque evafit, & talis ad finem usque vite perftitit. 

. Marte dein, tum in fübriliffimam fcobem limato, tum in tenu- 
em crocum cum aqua corrofo, tumentes glandulas reflituere; 
quod in aliquibus aliis bene ceffiffe expertus fueram , aliquan- 

. diu, fed fruftra tenravi..— Tandem anodyno pulvere, fepius ex- 
hibito, dolorum vehementie obviam itum, qui licec fomnum 
non induceret , femper ramen aliquot horarum inducias à dolori- 
bus conciliavit; usque dum egra penitus emaciata in fine Menfis 

- Julii vivorum numero eximeretur. In cujus cadavere aperto 
nihil preternacurale inventum fuit, prater tumorem in dextro 
hypochondrio fcirrhofum , inteftino ileo & colo arctiffime ad- 
haerentem , fimilemque alium , qui totam fere pelvim occupa- 
verat, atque vefice fundo penitus adnatus fuerar, fpithamz la- 

. titudine & quatuor digitorum altitudine , duorumque fere crat: 

| fitie confpicuus, fenfim vero in utraque extremitate anguftior 
reddicus. Hunc comprimendo veficam , atque ob falías fta- 

. gnantis in eo lympha particulas eandem lancinando, dolorofam 

| illam urinz excretionem produxifle arbitror. 


E OBSERFATIO CLXX XVII. 

^ Dw. LIC. JOH. SAMUEL. CARL, 
Iu npe 
Triplicis Cinmabaris Comvententia, 


x TUm inter triplicem Cinmabarim , nativam, ontimonialem , & 
Nadia «uulgarem intercedat quedam differentia: non dif. 
| putatur amplius, utpote apud plures dubium nullum eft, 2afi- 
-Mmonialem omnibus aliis precellere. — Multi fa&tidiam vulgarem 
ad ufum internum penitus inutilem efle ducunt , imó non nifi 
|'cum fummo periculo adhibendam. —Perfuafio hzc multorum 
animos occupat, licec nufpiam ratio probabilis vel à priore vel à 
-pofteriore inveniri queat. —Paraturita antimonialis multolabo- 
|| | Dads 1o 


398 Obferyatio CL XXX71LI 


— — MM Qa SAL EEREUNPAETE SE USERS arat 
re, , multoqué fumptu, prafertim fub fundamenti proceísüs ne- 
gle&tu aut inícitiáà , ut pauperiores in largiore ac iteratà dofi 
cam ( proutia aliis paffibus contingic) admittere, durius ducant 
Opus. Quod fi veró demonftratio detur, omnem Cinnabarim | 
conftare é mercurio vivo & fulphure communi ,illo ad fex partes 
cum hujus uná commixtis & füblimationc unitis : difparebit omne 
difcrimen prafertim cum nec inter mercurium, nec. inter. ful- 
phur ,numero differentia fpecifica , aut gradualis difcretio agno- 
fcatur, lilorum fententia fuo ftabit talo , qui omnia nature 
mixta teneriora, fubtiliora , perfe&iora effe adferunt, quàm ar- 
us imitationes in eodem genere ; unde cinnabari nativa fuam 
prerogaüvam non denegandam. | Mancbimus (alim in dupli- 
cis Cinnabaris artificialis identitate indicandà, 
Demonftrationem à pofteriore format dicta analy(is , quz 
facilé deprehendi pourits fi quamvis Cinnabarim cum limaturá 
martis, aut cum regulo antimonii quis mifceat, & per recortam 
igne aren in prepofitam excipulo aquam propellat mércurium. 
Sulphur enim promptius cetera metalla arripit, & unionem 
mercurii deferic, prout diverfa hec Sulphuris habilitas ad arripi- 
endum, folvendum imbibendum metalla é chymicis rudimen- 
tis patet, uc Sulphur promptiflimé quidem & in largiffimà quan- 
titate (pars r. Sulphuris partes 6. mercutii ) imbibat mercurium, 
imó folá tritorià ac liquefadtorià. combinatione uniatur, at, inti- 
miüsac firmiüs cum regulo antimonii coalefcat, & mercurii con- 
fortium rurfus deferat; imó cum argento, ftanno adhuc arctius 
coéat, & regulum dimittat, cum cupro iterum firmius , utargen-- 
cum, ftannum i ita ad fundum fub fufione precip:tetur, cum fer». 
ro magis adhuc, ut inde cuprum precipizetur. Qui diverfi gra- 
dus in habitu fulphuris ad folvendum metalla facilé imitatio- 
Deexperimen ali depicbondi poflet, fi Cinnabaris vulgaris cum re- 
gulo antimonii reducetur igne retortz ac areng in mercurium; 
capur morruum ,, feu refiduum ex fulphure Cinnabaris & regulo 
in antimonium verum regeneratum , cum luná fundatur & à re». 
gulo feparetur ; poft mixtura fcorialis cum venere fundatur, ita- 
que 


E. De Triplicit Cianabaris convenientia. — 299 


pn vana 
que luna iterum fub formá reguli ad fundum fecedat; tum fco- 
rie ,qua funt mixtura fulphuris & veneris, cum limatura martis 
fundendo traGentur , ita cuprum iterum liberabitur, Sed nelon- 
gius digrediar in hec: puto ex analyfi apodixin claram effc, Cin- 
nabarim omnem in fe nil nifi mercurium fülphurque commune 
continere, 
. Synthefis idem manifeftat : Sic Cinnabaris vulgaris equé 
conftat mercurio & fulphure, ac antimonialis, & hzc aque ac 
- ila. In antimoniali enim mercurius vivus é füblimato cum ful- 
phure coaluiffe , & füblimari falino-acidam fübítantiam cum re- 
. gulo, eumque olvendo abftuliffe pharmacopoeis notum, — Su- 
- perftitio folüm haeret in illà opinione de aurcá indole fülphuris 
antimonialis , que fi foret, precellentiam à priore Cinnabaris hec 
reportare. Ac nullam effe differentiam hujus fulphuris in an- 
-timonio harentis prz fulphure vulgari , monftrat imitatio arcift- 
 €ialis antimonii ex regulo antimonii & fulphure communi mixto 
& fufo.  Prodit inde antimonium fpecie idem , quale eft nati- 
"vum vulgare, ut omnia cetera antimonii produéa, experimen- 
taac phenomena cum hoc tentareliceat;, — Nulla itaque prero- 
gativa medica expectanda, ut tanto labore tantoque füumptu ex 
antimonio & mercurio fublimato Cinnabarim proliciamus, Cum 
enim raercurit fublimati (uti modo fundamentum ractum ) fpi- 
ritus falis communis inhzrens regulum antimonii folvat & füb 
butyrosà confiftentià abftrahat : nil aliud remanet, quàm mer- 
| €urius vivus ex fuüblimato, & fulphur commune ex antimonio. 
In procedendi veró: methodo illa fübeft difficultas; quà ex anti- 
, monii & fublimati equali miftela raró purior Cinnabaris impe- 
| retur, fed abundantia fulphuris cinnabarimi obfcuram & impu- 
ram reddat, ut ejus pauciratem tàceam ; unde rectius triplum vel 
quadruplum fublimati ad unam antitirónii adfumitur: ut tace- 
am , quod re&tificatio iter atà rige rem po jc fu impr 
| perdae; ^ ^ | 
Ex quà irpdporniótint ponderis ratione illa obfervatió 
, pendet, quà alii ad Cinnabaris uberiorem proventum eg 
» um » 


| 
1 
i 
i 
^ 
"1 


400 Olfervatin CLY XXPF Ir 


D s oro , ORUNSRMETCU LU | 
dum, poft penu Cinnabaris jublimeqianedis funda re- 
don quz nil aliud eft, quàm purum antimonium , iterum 
cum anatica portione mercurii fublimati fübriliter terendo mi- 
fcent, coramqué operationem ad butyri ac. Cinnabaris produ-- 
&ionem de novo fubornant, Exit itarurfus bona pars Cinnaba- 
ris, que cum priore, prima fcilicec fublimacionis , mifcecur & 
re&tificacur iterum atqué iterum, — Ad redtificationem adjuvan- 
dam addi poteft portio offium vel C. C. ufti ac calcinati , pul- 
verifai. ltaenim hujus calcaria abforbendi facultas fuperfluum 
Sulphur imbibit , uc Cinnabaris magis tenera, cryftallina, rubi- 
cundaevadat. "Operatio ut in retarcà & capella in(tituatur, ob 
carbonum difpendium , difficilioremque elevationem , opus non 
eft; fed quadrat cucurbitula crucibulo arenà impleto indica & 
igniapertoimpofita, — Sic breviore cempore minoreque fumptu 
cinnabaris füublimatur acrectificatur. | Poteft camen & hoc com- 
pendium anguftius reddi, fiad partem unam Antimonii fuman- 
tur partes 2. 2. mercurii fublimati, mixtura pro fublimati deli- 
quefcente hume&tatione in cellam reponatur , poftmodum re- 
tortà arenz impofirà . lento igne butyrum educatur , re(iduum 
pariter igne intenfo ad cinnabaris eductionem urgeatur, vel cu- 
curbitulz inclufum in crucibulo igni aperto committatur. — Sie 
intra 2. 3. horas afcendit cinnabaris , quz , fi adhuc obícurior, 
five per fe five cam additamento di&to calcario rectificari pote- 
rit. Sed hzc & fimilia é phyfico rationali fundamento petita com- | 
pendia nihilominus fine evidente neceffitate ac utilitate cediofum 
involvunt laborem , multo minus tantam excellentiam pre vul 
gari cinnabari antimoniali conciliant. 
Nil ergó obftat , quó minus Cinnabaris vulgaris przparati 
& adhiberi poffit, cum breviore tempore, minore labore , fa- 
ciliore fucceffu conficiatur, Sume fulphur commune vel ftilla:- 
ülium , tere in mortario lapideo , admifce triturando, mercurii 
vivi tantundem , liquefac in cochleari ferreo , agita fpacula li- 
gnea , ut fuperigne commixtio probé fiat. Materia pigra fi abeat 
n globulos , pulverifecur & in cochleari iterum lento igne uftu- 
 lecur; 


De triplicis Cintalaris comvenienia. 2 44 BI 
letur, ut abundans fulphur diffipetur. |Quodfi materia vapo- 
res fulphureos fpargere defiftac, tàm inde cucurbitula & hanc 
crucibulo arenae imponendo; tàm igne forti füblimationem ad 2. 
3,horas urge, Sublimata inde Cinnabaris fi pulverifetur , ite- 
rumque atque iterum rectificetur : canto magis virtutem ejus 
-acui multi cenfent,. Ica tamen fi recté fueris operatus, habebis 
Cinnabarim , omni fecuricate adhibendam. 

Uno negotio pro ufu ulteriore chymico & tincturz fola- 
ris confe&ione poterit fimul parari crocus auri valdé tener, fi 
aurum per antimonium depuratum cum mercurii f. q. in amal- 
gama redigas , poftmodumque cum fulphure terendo & lique- 

faciendo commiífceas , & fublimationi exponas ; remanet in fun- 
do crocus folis admodum fubtilis , qui denuó cum Cinnabari 
commiíceri, & fublimatio iterari poteft ; Facilitari folutionem 
ajunc;fi aliquoties Spiritus Vini fuper illum crocum. aduratur. 
. Succedit veró folutio in men(truis mineralibus , fulphure mecal- 
| lico cupri, ferri, argenti &c, pregnantribus. In vegetabilibus 
' vero ac animalibus menftruis crudior eft, & priüs in aurum ful- 
|! minans , cum alcali volatili precipitatum, ut redigatur. necefle 
; eft : qua de re alio loco & tempore. 
|. | . Patet itaqué convenientia triplicis Cinnabaris € fundamen- 
| tis chymíicis à priori. Hec veró  demonftratio experimentis 
| therapevticis à pofteriore fi fida , certa, tuta adferri poflunt, 
| perquam lubenter cedet, — Uti enim non quamvis officinarum 
- cinnabarim , maximé in pulverulenta forma oblatam adeoqué 
. minii fimilisqué inquinamenti füfpicionem adferentem, ad ufum 
medicum commendaverim : ita tamen experimenta me docuere, 
' vanum efle metum de ejus deleterio effectu; contra veró ufum 
gque tutum, maxime fi fruta ftriara cry ftallina feligantur, iterata- 
|. qué füblimatione rectificatione depurentur , aut Cinnabaris ta- 
- lis fimplex e fulphuris & mercurii colliquatione & fublimatione 
nata adhibeatur. In fruítis majoribus minium timeri non ae- 
'jbet,cum fundamentis chymicis repugnet, plumbum cum fülphu- 
're ac mercurio füblimari poffe; prout qué experientiz füpertti- 
4| c Obférv, Acad. N. C. Cent. L1. |] Eee tiofus 


co REN 


302 Obfroato CLXXXPFlIL | 
DR NE E. : MAN i W 


A eiie i 


-- 


tiofus ille refragatur metus, quo mercurium füblimatum cum ar-- 


fenico inquinari, füblimari , & ita ad mercurii dulcis preparatio- — 


nem minus tutam reddi poffe putant. 


Conclufionis loco duplicis adhuc experimenti chymici ac. . 


medici mentio injicienda. Illius, quo cinnabarem antimonia- 


lem ob coloris obfcuriratem cum ginnabari vulg. unà mixtam | 


fublimare folent, hujus ut minialis magis color eam temperet , & 
ad carmineum deducere conetur, quo fine etiam cum uriná vcl 


fpiritu urine in porphyrite impragnari triturari folet, & poft-  ' 


raodüm falfedo iterum elui : in quo artificio ftupendum illud 


arcanum celcbris in orbe pharmacevtico cinnabaris Linckeriana | 


conclufum nonnulli opinantur. | 
Hujus veró feu Medici experimenti obfervatio illa eft, quà 
utramque Cinnabarim ; antimonialem & nativam , mixtam unà 


iteratis vicibus fublimari, atque ita penetrantioris fübrilioris ef- 
fe&us reddi poffe judicant. Sic recordor methodi celebratiffi- - 


mi Archiatri Würtenbergici B. Dn.D. Gmehlini , qui tali Cinnaba- 


ri cum parte V. X. Salis volatilis acuata larga & iterata dofi in af- 


fectibus nervorum chronicis ufus eft. Sed de ufü commentatio 


hujus loci non eft, praefertim cum commendationum abundan- : 


ia magis, quàm defectu laboremus; que hoc concretum ad 


fublimius faftigium elevarunt, quàm ipfo effectu fuique meri- 


to penetrare valet. Ego in privatà difpenfatione non inutiliter: 
admifcuiffe mihi videor, tum pulveri nephritico ex nitro puro 
& tartaro vitriolato , tum pulveri cemperanti ex nitro, tart. vi- 


triol. matr. perl. ant. diaph, imó etiam pulveriinfantum ex matr, 


perl.,antim. diaph. ,lumbr. terr. reliquos ufüs ut pretermittam. 
Ín primo enim fpasmorum nephriticorum mitigationem per cin-- 
nabarina nitrofa fecuriorem deprchendi , quàm per opiata alia 
que narcotica , que exeretionum cohibitione quàm infauftos ef-- 


fc&tus poft fe in'hoc paffu inprimis trahant, experientize multo-- | 


rur fufficienter jam innotuit. In altero compofito , mihi Ba- 
&enus vere panchrefto, equé cutiusacutarum , febrilium inflami 
matroriarum. exeftuationcs , orgasmos , inquictudines , acrimo- 

| | nias 


Olfrsatio CLXXXPIL 403 


OLODUAUUD DOMEMCHUrUcUUHESEUNU Uo paMr quuvbQUEQUA quM UM ciu piste Ti HUM UMRUUEAU A UASURQUINSUM tup! cdi 
nias ita obtundi, fopiri videmus, quàm alià narcoticà methodo 
& medicinà. In tertio fpecificorum antepilepricorum ener- 
giam, uti & generalium abforbentium , difcutientium , feliciter 
adjuvari ita, non immeritó conjicere licebit. 


;. . OBSERVAT IO CLXXXFIII 
Dx. LIC.. JOH. SAMUEL. CARL, 
din. De 


Alcali vitriolato, 


Nfignio hoc nomine ca falia media, qua € fimplici fale alcalico . 
: s acido fimpliciore univerfali in fulphure vitrioloque hzren- 
te conftant, qualia funt faríarus «vitriolatus, arcanum dupli- 
catum , nitrum fulphuratum , fal Glaferi , falia fixa «vegetabi- 
lium offiinarum &c, Singula enim in fundamento chymico- 
phyfico conveniunt, licet quoad operationem externam longé 
difparia fint. Cognità veró rei «tiologia incongruum forct, 
fingula magnolabore conquirere, multó magis abíonum foret, 
fi unitaex rei differentia adhibere placeret. — Praftabitergó unum 
breviore methodo parare, quod cateris virtute fit quale imó 
fuperec. Sicfartarus vitriolatus Tachbenii. 
| x. Cineres clavell. puros, folve aquá purà , affunde folu- 
tionem vitrioli ; five venerei five martialis fub equali portione. 
Przcipitabicur metallum fub formáà croci, Saturationem de- 
| ;prehendes, fi parum liquoris hujus filtres, eique affundas parum 
| folutionis Cin. clav. vel ol. tart.per del. Quodfi nulla effervefcen- 
| itia , nec curbatio liquoris, & fübfidentia calcis metallicee contin- 
| gat:trum acidum vitriolicum erit faturatum, & à cerrá mecallicà 
| hberatum: Filtra tum liquorem & ad cuticule apparentiam 
- five in vitro five in ollà ferreá infpiffa; ut loco frigido expoficus 
. eryftallos dejiciat. Liquor refiduus denuo evaporatione infpiffa- 
ri & cryftallifationi exponi deber. — Habes ita cartarum vitriola- 
, tüm purum, nitidum, cryftallinum. | Commendari poteft hec. 
. fpecies alcali vitriolati prz cateris hujus generis falibus mediis, 
b aia Ece2 cum 


404. ebfervatio CL XX Xr IIT. ad 


tilioris ac voladlioris in vitriolo harentis certiorem fufceptio- 
nem ab alcali fadam. — Ille enim tartarus vitriolatus, qui é fale 
cartari, fpiritu vicrioli faturato, ufitato officinarum modo con- 
ficitur, hac teneriorc fpiritus parte caret, ut taceam , quód hic 
majores fumptus requirat. 2 TODO 

"Arcenum veró duplicatum (eu panacea Flolfatica , qua elui- 
cur écapite mortuo aquz fortis, ejusdem profapie eft ; fiquidem 
fpiritus vitrioli depellens fpiritum nitri , ut acidum debilius , cene. 


rius, volatilius, cum fale alcalino nitri feíe confociat, ac ita tale — 


falneutrum format. In praeparatione veró non folüm ob calci- 
nationem follicicam plus faceíTit negotii , fed etiam illud minatur 
damni, ut, fi caput mortuum non exquifité fuerit calcinatum, 
atque in confectione aqua fortis vitriolum venereum adhibitum, 


facilé tum micule vitriolico-veneree in hoc arcano duplicato - 


hareant ac remaneant, quz infignes vomitus , hypercatharfes pe- 
riculofas fufcitare valent, prout ejusmodi exempla multorum 
experientia imó medicina forenfis prodit. Undenon folüm ac- 
curata & iterata calcinatio inftrui, fed & à nonnullis inquinamen- 
ta venerca per additionem portionis alcali precipitari folent. — — 
..—. . Idem veró incommodum evenire folet à cartaro vitriolato 
fupradicto, fi ille ex vitriolo venereo conficiatur, nec fufficienter 


per alcali fal faturetur;ad quod periculum evitandum , pra:ftat 


non folàm fuperius notatam docimafiam experiri , fed quantita- 
tem falis alcali fuperabundanter affundere, ita ut acidum aliquod 
adfufum efferveícentie cujusdam ftrepitus edat, ac pradomini- 


um falis alcalini indicet, quod veró predominium fàli medio nil | 


obftat, cum in liquore remaneat feparandum, nec cryftallifatio- 
nem cum tartaro vitriolato fübeat. | | 
| Hac ratione pro ufu medico fufficit una fpecies alcali talis 

vitriolati. . Nec opus eft (aut fingulare quid in eo nos pifcari 
poffe putandum ) fale Glaferiano , quod paratur. ex hepate ful- 
phuris pulverifato, leniqué igne calcinato, usqué dum fal eine- 
reus evadat, qui aqua calida folvendus , & ad cryítallifationem 


difpo-. 


tum ob breviorem ac viliorem operationem; tum ob fpiritus füb- - 


^O De Micali witriolato. 497 


difponendus. Sulphur enim fimilem fpiritum acidumin fe con- 


- "tinet, ac vitriolicus exiftit. Unde fi fulphur cum fale alcali mi- 


fcetur & funditur in maflam rubram, & hec calcinatione fub- 
ftantia aduftibili exuitur ; complicatur tum acidum fulphureum 
cum fale alcali in fal medium, fimile & idem, quale eft carcarus 
vitriolatus. Acidi veró fulphuris cum acido vitrioli indicatam 
identitatem monftrat genefis vitrioli ex mineris fulphuris , metal- 
lis adjunctis : cum etiam imitatio artificialis ex venere vel marte 


mediante fülphure parata, per colliquationem , lenem calcina- 


tionem eluitionem ac infpiffationem. ' E quo vitriolo idem aci- 


E dum elici poteft , quam eft vulgare vitriolicum. — Adde demon- 


ftrationem ex fynthefi, quód tale acidum facile cum principio 
$xoyise in genefin fülphuris tranfire poffit, fi fcilicet cum fale 
alcali ligecur , fundatur, inque fluxu 7? &xoyieov é carbonum pul- 
vere adjecto addatur: redit inde hepar fulphuris;fcil. alcali fu!phure 
plenum, dum acidum vitriolicum commercium 72 alcali deferuit, 
& cum principio inflammabili novum mixtum , fcil. fülphur mi- 
nerale verum generavit. Unde fi eluatur hoc hepar aqua, filtretur, 
precipitetur cum acido quodam : emergit lac fülphuris, quod ve- 
rum eft fülphur, & in ejus confiftentiam facile liquari poteft. 

—" "Praterea ejusdem cenfus erit mifrum fulphbiuratum, quod fit, 
fi fluenti nitro fucceffivé adjiciatur fulphur, usque dum uftionis 
& flammationis ftrepicus ceflet.— Materia relictain aqua folvitur 


| &cryftallifatur. In hac operatione fimile fal medium vitrioli- 


cum producitur, dum acidum nitri per fufionem cum fulphure 


| peruritur ac difpellitur; remanens veró fal nitri alcalicum cum 


fpiritu fülphuris vitriolico intimé commifcetur & in cale fal neu- 

trum permutatur. n | Er 
Deinde ejusdem indolis eft $2! neutrtm, quod mediante 

fale alcalino ex athmofphara pifcantur. — Cineres clav. fal tarta- 


| ri &c.exponuntur aeri libero per aliquot feptimanas menfesque:- 


tum folvuncur aqua frigida: remanet fubftantia elba, mucida, 
. quz calida aqua coquendo folvitur & ad cryftallifationem expo- 


| nitur, In aére enim harct , uti per aquas terrasque diffufus eft, 


Eec's | fpiri- 


— 


406 Obfzwmnio CLXXXPVF1I | . » 
fpiricus ille vitriolicus , fal acidum magis fimplex, catholicum; 
unde ejusmodi fal ad fulphuris genefin difpofitum eft; fi (cilicec 
cum pulvere carbonum fundatur in hepar fulphuris. 

Denique ejusdem indolis funt officinarum falia «vegetabilia 
fixa, que ex cineribus cum fülphure uftulatis conficiuntur. 
Cryftalli enim faporque amaricans illicó prodit, ea non efle al- 
calia. Unde univería eorum ferie commode carere poffumus, 
necfípecialis energia in iis querenda. | Ec(i enim differentia qua- 
dam talia falia, ia alcalina natura adhuc conftituta, intercedere 
quoad nonnullorum fententiam poffit: hanc camen füblacam effe 
acceffu acidi fulphurei, dubitare vix licet. | 

Singula ergó hac falia cum inter fe conveniant, fpecieque 
eadem fint : przítabic unum fervare , quod brevioris ac vilioris 
fic fucceffus. Ufus ejus eft digeftivus, diureticus, temperans , re- 
folutorius non contemnendus. Cum abforbentibus uciliter mi- 
fcetur & adhibetur in obvifcatione primarum viarum, febribus 
intermirtentibus & acutis: Cum nitro combinatur , tüàm ut cffe- 
&us temperatorius adjuvetur, tüm ut nicri effectus coagulato- 
rius & infpiffatorius hujus dige(tivi adjunctione corrigatur: quo 
fine in fpasmodicis affcGibus nephritide, colica calida , afthma- 
te convulfivo &c. fuum fymbolum adfert. Cum martialibus 
unitur , quia conica aperientium ac refolventium confortium 
amant & exigunt, 


— —— a 


f 


Unum circa preparationem commendari tartari vitriolati 


adhuc notandum , quód uti fuperfluum fic Spiritum Vitrioli de- 


perdere, ita pariter de fale rarrari fentiendum, cui absque dubio 


minoris bonizatis aut damnofz qualitatis cineres clavellati puri 
fubflitui poíffunc. Side utroque fubje&to libra adfümarur : facile 
hujus falis vitriolici uncias 8. 6. nancifci poteris. Norandum 
quoque, quód inrenfior evaporationis eftus multum falis hujus 
jn auras difpellat. — Poteft ergó aquei motus inftrumencum id 
volatile reddere, quod in igne fuforio fixiffimum perfiftit aliàs, 
Quamobrem alii tali co&tione fpiritum voladlem ex tali mixtu- 
ra fufcipere centanc, fi in cucurbità cum alembico Lx. in- 

: tütua- 


3 


"T 


] 2 z: - 


— Olfervatio CLXXXLX. y 
ftituatür, & liquor prodiens iterató rectificetur. — Przftat ergo 
lenis evaporatio. Deinde vafa figulina porofiora multum falis 


imbibunt. Ferrea itaqué ad evaporationem, aut vitrea prefe- 


renda, 


OBSERVATIO CLXX XIX 
Ds. LIC. JOH. S&MUEL. CXRL. 
| De : 
AMartialium [ele&u. 


E Moran preparatorum catalogus it eum excrevit nume- 


rum, ut vix Medicus aut Pharmacopceus fuperfit, qui non 


| fingularem modum fui rhartis cachectici , ftomachici , aperitivi, 
helleborati , cydoniati, per omnes menftruorum , colorum, 


claífles preparare ac commendare deprehendatur. Non leyicer- 


- pendendurn Sydenhamii , aliorumque judicium; qui martem pu- 


rum in fubftantia, nulla praviáalterationcaut curiofa tractatione 
lefüm, praeferunt omnibus martialibus conftructionibus, aut uc 
ipfi loquuntur, deftructionibus. In cachectico-chlororicis affe- 
Gibus videtur mars erudus feliciores effectus manifeítius exerere. 
Effe veró omnium martialium operationem in tonica facultate 


' fundatam, ut iion nifi fecundum majus & minus inter fe diffc- 
rant, aut à menítruis ceterisque acceífforiis quidpiam inter fe 


contineant: monftrar tüm adftri&toria hemorrhagiarum per illa 
fuppreíffio, cum vifcerum robur per ca obtinendum ad ftagna- 
tionum difcuffionem motusque humorum lentioris promotio-- 


^| nem. Unde cum hic generalis fcopus perfiftat in fingulis: mul- 
-| tis fuperfluis correctoriis cenraminibus haud opus effe videtur. 


-( Compendii loco commendabo folüm duo preparata martialia ,. 
-| unum in formáliquidà, alterum in ficcá, folidà , pulverulentá. 


E 


i 


| 
vf 
* 
Td 
; 


| 


" 


Iilud eft effeztia «vitrioli martis taríarifata Ludovici, que 
(uti cum Zwól[f?ri rnukum congruit) videtur inter remedia 
martialia lenioris, fecurioris & cerdioris operadionis efle, prafer- 
&m in infantum atrophicisaffcctibus , ubi cachectica corporis: 
: dMípoe 


x : 
408 Olfrosio CLXXXIX. 


difpofitio, abdomen cumidum durum, facies pallida, confumc- 
prio corporis , calor p.n. intercurrens, tuflis ficca glandularum 
mefíeraicarum obftru&tionem innuunt, ac martialium veluti | 
uíum indicant, prout hoc fcopo celebre apud nonnullos evafic 
fpecificum antatrophum Screte ex. diaph. martiali, rad. ari ir. fl. 
fal. veget. faccharo &c. compofitum. - [Ope 

Circa praeparationem faltim illud notandum videtur, quód - 
quodvis venale vitriolum ob venereum metuendum contagiurn 
tucum non fit, novum veró ac purius vitriolum per fpiritum vi- 
trioli & lim. martis parare,aut ex minerà martis Haffiacá elicere; 
laboriofius auc pretiofius judicari poflit: quod inde faciliore me- 
thodo vitriolum ab orani inquinamento cupreo depurari pof- 
fic per marrem, ut vitriolum martiale purum exeat. Hoc fine 
foluto vitriolo in ollà ferreà fuper igne adjicitur limature mar- 
tis manipulus unus &alter pro quantitate. vitrioli , agitando li- 
quorem fenfim omnis venus precipitabitur rubicundi pulveris 
forma, utc lamina ferrea indita maculam & tin&uram veneream 
amplius non recipiat. Poft filtrecur liquor, & iterum coquatur 
leniter ,' adjiciendo fucceffivé cremoris cartari vel anaticam vel | 
dimidiam faltim portionem, imó affundendo hujus uti & crudi 
tartari jam factam folutionem,;utita folvendo coquendo utrum- 
que mifceatur & melleam confiftentiam acquirat. | Affunditur 
poft fp. vini phlegmaticus: Extrahitur leni calore effentia flava, 
filtratione feparanda, qua fi nimis lenis exiftac, infpitfatione acui 
poteft, fi veró à virtute vitriolica faturatior adeoque in energià 
adítri&torià crudior videatur, dilui poterit novo fp. vini, autaquá . 
aliquà vitz aromatica : Unde & ftomachicum non inutile eva- 
dit, quo nomine & celebris eft apud nonnullos. Cum effentia | 
amara mixta: effectum ant-ictericum & hypochrondriacum 
exerit. In mulierum affectibus, menfium vitiis , hemorrhagià 
uteri &c. pariter debicam operationem exerit. &c. &c. Qu« pau- 
ca de hujus martisliquidi praeparatione ac ufu commendaftle fut- 
fecerint. | | ^ m 

Alterum preparatum martiale in confiftentià ficcà eft cra-. 

cus 


De Mavtialium feletta. 40$ 
cus tnartis fülphure folutus. Omnes enim calces , fülphura, 
croci martiales, aut quomodocunque nuncupentur, in eo uc- 
plurimum convenire videntur, quod fint calces fülphureo fuo 
principio private. Proinde folüm gradu adítrictorie fuz au- 
fteritatis differunt. Ac veró in fülphure ( per alcali ligato , uti eft 
in hepate fulphuris, fiquidem hanc diacrifeos rationem hic intel- 
lectam velim ) fit martis, ( uti & aliorum metallorum ) adeó te- 
nera diffolutio, uc fub formá fubcilis pulvifculi per aquam celui 
acfeparari poffi. Idem fit; filoco fulphuris adfumatur antimo- 
nium. . Fundicut fal alcali , uti funt cin, cl. puri, adjicitur füc- 


. €Ceffivé anatica portio fulphuris vel antimonii, Materie bené 


fluenti injicitur limacurz martis cancundem 5 & bené invicem 
fua effunduntur, folvuntur aqua, crocusque ita omni falfedine 
fulphurea eluitur. Crocus fübtilior agitatione aqua facilé ad- 
fcendit furfum ; ita ut magis cenerior lenior conica, aperitiva ve- 
luti magis portio feparari & in ufum vocari poffit.  Imó pote- 
rit pro intimiore calcinatione cum part. duabus nitri deflagrari. 
Ufus idem eft, qui Effentiz vitriol. mart. Lud. tribuebatur. In 
atrophicis infantum affectibus ad gr. j.ij.iij. circa coenz cempus 


| eum fale digeftivo adhibetur. | In intermittentibus fopiendis pa-- 


| 
1 
E 

I 


riter anteinvafionem datur &c. &c. 
OBSERFATIO CXC. 


l | Dx. LIC. JOH. SAMUEL. CARL, | 
| | -Annotata Cbymica de TinBuris alcalinis , AMercurii dul- 


cis fecura preparatione , 65 Calcibus Antimonialibus. 


1 Mi in officinis Pharmacopocorum proftancTindturz, que - 


| quidem magni nominis & ominis, magni ponderis, artifi- 

-| cii, differentiz eftimari folent, nec camen ad calculum vocate 
. ullis phoenomenis vel chymicam , vel medicam diverficatem ex- 
| hibent. Hujus cenfus func Tincturz varie antimoniales, tarta- 
' ri, metallorum , coralliorum &c. illa fz. que cum fpir: vini € (ali- 
' bus alcalinis eliciuncur. 

|| Obferv, Acad. N. C. Cent. II. Ff£ Tinc&tu- 


| 
| 
M 
gl 
" 


a 1o -'Obfervane CXC.—— | 
RUSSUNERIRENEHEITTTONSNMIN (I, uet | 

Tincturz tatio pendet à fale alcali, quod quó acrius ficcius 
exiftit, & fpiritus vini magis rectificatus oleofus, eó citius Tin- 
€tura bona, faturata colore & acrimonia prodibit. | Sic quo 
fcorie antimoniales calidiores adhuc funt, & quó magis rectifi- 
catus oleofus eft fpiritus vini: eo citius extrahitur Tin&tura i, e. 
folvicur per oleofüm menftruum tenerior falis portio , quo füb 
digeftione facilé rubore inficitur. . Contra veró fi fcorie igne 
extracta jamdum deferbuere, aut humiditatem jam contraxere; 
aut fpiritus vini fic aquofior; nulla prodibit Tinctura ; fub quo 
tamen ftatu folutio fulphuris contingere poffet , fi juxta. mul- 
torum opinionem talis perpetraretur. .. : usph STA 


Hac ratione generantur Tin&urz antimoniales , five ex he- 


pate antimonii quacunque diverfitate artificis paretur, five ex - 


fülphure antimonii precipitato iterumque calcinato, five alià qua- 
cunque vià. | Eadem ratio eft Tincture tartari , ut nifi fal carcari 


probé calcinatum fit & fpiritus vini fat oleofus: liquor digeftio- 


ne non bené rubefcat. 


Tin&turz fülphuris ,' coralliorum , folares &c :: multarum 


defcriptionum huic pariter innituntur fundamento. : 
? Hepati fülphuris fi fpiritus vini pro digeftorizee Tin&urz ex- 
&ractione adfundatur: nil de fülphure folvit, fed parum falis al- 
valini, caleinatione magisexufli. — 1. | 
Quod fi cuprum cum hepate fulphuris in cenerum crocum 
diflolvatür , iràó alia metalla, ipfum etiam aurum: tum fané ab» 
fonum foret .fi quis chymiz velleviter gnarus fulphurum metal- 
licorum extraQionem inde pifcari centaret ; & eÓ minus voti com- 


pos reddetur, fi hepar cale v. g. auratum folveret,aceto précipi- | 


caret , fuper taleprecipitatum fpiritum vini fatis. deplilegmatam; 


fp. therebinthing imbutum digererec , & hinc magni myfterii. 


e(fentiam folarem , aurum potabile &c. haurire cuperet. | 
| Tinc&ura metallorum ejusdem eft furfüris, que à metal- 
lis fingulis cum regulofufis & cum nitro calcinatis neumbram 
quidem metallici fulphuris multó: minus miculam aliquam for- 
wtür, Error ergó cft vaniffimus, fi per ejusmodi tractationem: 

d 


ziunitala Cbymica de Tinthuvis alcalinés , Mevcurii dulcis feeuva ee? 43 


ac menftrua fulphurum metallicorum excractiones expectare ve- 
lis. Certé enim fi menítrua. abftrahantur, cranfcendit fpiritus 


- vinià priore fimplici natura nil alteratus: in fundo remanet pa- 


rum falis alcalini. dii | 

Succurrit jam memoria tinctura folis B. Parenti meo ufita- 
ta, Inter hallucinationes ejus ac tentamina hermetica prolabe- 
batur in experimentum , quo aurum cum cinnabari antimonii 
diu pyxide ferreá inclufüm in calcinatorio aftu derinuir, & fixa- 
torium ingreffum in alia metalla prodicurum fperavit. Spe ex- 
cidens crama tractavit cum fale cartari.— Mixturz huic quorics- 
cunque affunderct fpiritum vini rect. ex acinis uvarum fermenta- 


tis productum : toties cinctura rubella crocea, blanda acrimo- 


nie , prodiit, quam pro ultimo, fzpé ctiam non inutili, refugio 
habuit ac ufurpavit. Mez fententia , quod de extractione fulphu- 
ris omninó dubitaverim, contra veró folüm alcalinam tincturam 
cenfuerim , fubfcribere noluic. Ego veró ejus inventum, cum 
experientia chymica ca fuerit inftructus, quam in paucis phar- 
macopocis deprehendi , utilitatemque medicam multis exemplis 
docuerit , rejicere nolui , licec in generali energia remedii hujus 
falini cenerioris acquiefcere potuerim, | Unde pracipué in atro- 
phicis infantum affectibus, abdominis intumefcentia, à glandu- 
larum mefaraicarum obftru&ione fimilibus lympha viris fuam 
exercuifle energiam obfervavi. n 

Quz cum ita fe habent , atque exinde cüm rei fundamen- 
tum tum compendium quafi patefcar: requiricur ad. cincturae 
hujusmodi alcalice productionem r) fpiritus vini probé reGi- 
ficatus oleofus: unde ad faturationem rubore atque acrimonia 
tin&turam nancifcendam , fpiritus vini oleofitas paucis guttis 


- olei deft. appropriati augeri ac roborari poteft v. g. anifi, junip. 


thereb. &c. 2) Alcali valdé acre, quod fit, fi fal ejusmodi non 
folüm per fe probé calcinetur; fed & cum crocis ac corporibus 
4netallicis fundatur. | | 
Sic fi hepar fulphuris cum venere , marte &c.fundatur & cal- 
cinerur , facis faturata prodit tinctura. | 
| Eff 9 Cum 


"d 


412 Obfirvatio CXC.— 


Cum regulo parari poteft fatisacris tinctura. — Fufo regulo 
adjicitur nitri quarta pars. Si bené ac teneriter fluxerinc, effun- 
de. Scorieflave,fi pulverifentur ita calidé, & affundatur fpiri- 


cus vini , cingitur leni digeftionis calore hic fpiritus fatis mature, - 


ut facuratiflimé rubicundam , acrem , penetrantem abeat in 


ünciuram. Id eo magis fic, fi regulus antimonii, prout ad ejus 


intimiorem depurationem ac flellificationem fieri poffet , fe. 
cunda ac tertia vice cum recente nitro fundatur 5 unde fcorie 
pellucidatis vitrefcentis , coloris fuccinei evadunt. 
Ejusdem acrimonie ac penetrantiz exit tinctura, fi hepati 
antimonii pars quarta calcis viva, & nonnihil limature martis 
addatur , & tnixtura non tam affidua fufione fed calcinatoria 
uftione tractetur, | Calide materie rubicunda pulverifatze affu- 
fus fpiritus vini,& digeftus cum ea;abit maturéin liquorem acrem. 
Ufüs ejusmodi tincturz alcaling eft refolvens diureticus, 
ad mucofitars incifionem, abfterfionem, excretionem promo- 
vendamappropriatus. Quarein lympha impuritatibus fcabio- 
fis, venereis, hydropicis, cachecticis, nephriticis &c. fuo effectu 
non deítituitur. In intermittentibus à primarum viarum obvi- 
fcatione utilis deprehenfa. In afthmate humido pariter &c. 
Dilucefcit ergó é paucis hifce harmonia & ratio fundamen- 
talis ejusmodi tincturarum tum phyfico-chymica , cum medica; 
adimens fuperftitionem chymiatricam , que admirabunda ani- 
morum levicas fulphurum metallicorum extractionem ad archei 
árradiationes panacealis utilitatis fibi aliisque inepté pollicetur. 


m " 
Eft in mercurio, quicquid quaruntSapientes. Tritum hoc 


ac trifte Hermeticorum folamen & iis jam innotuit, ac in alienum 


fenfum devenit, qui prima chymiz ac pharmacie veftibula non ' 


funt fupergreffi, ut hi cum exercitationibus ex hocarario hauri- 
ri poffe arbitrentur, quicquid medicine veré heroica , archealis; 
panacealis, univerfalis nomine ac omine venire ac veniri queat. 
Exinde tot przcipitaa, fixata, compofita mercurialia prodiere, 
quorum inulca utili effectu vacua non fucrunt; plura veró cum 

| aucto- 


— 


anuotata Chymica de Tinfluris alcalinis , Mercurii dulcis fecura dc..413 


. auctorum admiratione , fama ; vita acquievere , & cum iis maturé 
iterum fepulta funt. : 
Inter illa compofita, que in ufum publicum officinis con- 
credita funt, etatem pra cateris tulit mercurius dulcis. Cum 
veró.non infrequenter heteroclitos valde, vomibundos; hyper- 
catarcticos, exerat effectus: non folum Galenicis chymiz con- 
temptoribus, fed & aliis in fufpicionem inconítantis , minus fe- 
curi , perpetui effectus devenit. | 
 Multirem totam non adeó dextre ac follicite pre parationi 
tribuunt , quod fané & multa exempla fatis clarum reddunr. 
. Puellz 4. an. in pectoris infarctu, abdominis intumefcentia, his 
.. diebus hunc mercurium in parca dofi dedi , ubi tamen permul. 
tos vomitus anxios fufcitavit,ut medicum ac medicinam fufpe- 
&tam reddidiffet, ni(i parentes anxii fibi perfuafiflenr, abundan- 
tiam pituite in motum fufcitate effe in caufa, X Examinato ve- - 
10 per guftum mercurio , ipfe Pharmacopceeus harum rerum - 
, probé gnarus ftatim mecum fateri debuit, mercurium füuum non 
, omnimodeé effe faturatum. | Ejusmodi cffe&us , inquam , cum 
- frequentius contingant, multi eum rejiciunt, quód adeó incertae 
| fit operationis, ut in hoc fübje&to leniter agat, in alio multas 
! fufcitetturbas. - | | 
| Subje&orum diverfitas quidpiam forte tribuere valet; dum 
. unum fenfibilius & rrobilius, praefertim ad catar&ticas excretio- 
, Be5, exiftat altero; unum magis fcoriis falinis mucidis abundet 
| pr& altero, ut materia ad motum difpofita facilé accedente mo- 
| vente vehementiores fubeac motus; vel mobilis nondum reddi- 
.& in abundantia fua per movens in turbulentos motus fufcite- 
tur, 


Incufant aliiformulas,quód in pulvere,fyrupo &c. non adeó 
. tato adhiberi queat, quàm in pilulis, quod veró experiri non li- 
. Cet, licec alii mihi perfuadere conarentur, in pulv. adhibitum in 
dentibus multura remanere , falivationem facilé, dentíum va- 
-'eillationem &c. producentem. Szpiüs ego, imó alii, infantibus 
?um fyr. de Cich, C. rhab. rofar. fol. de manna &c. non infelici- 
LU : Ef joe 


,..] 
| 
l 

A 


i 


414 i» "Obferoatio CX C. 


—— PERF TE VVIAL E UESUSRORUETE GUI M PUT ENGOR UC ERU mAUCTNUEUEU D 
ter adhibui. «Notum veró mihi eft exemplum , ubi viro fcabio- 


foin pil. cum extr. fumar. ref, jal. exhibitus emefin füfcicavit, qua - 


alio falino remedio fc. nitrofo fiftebatur. In aliis fcabiofis firai- 
lia phenomena non obvenere, 

In praeparatione fi vinum querendum, id huc Ee 
puto , quód in officinis una methodus, una proportio fervetur, 
cum tamen differentia teneri debeat, ob diverfüm &radum cor- 
rofivitads, qua mercurius füblimacus ex preparationis diverfita- 
ce fepe diverfus effefolet. — Vitio equidem huic obviam ire pu- 
cant iteratis füblimationibus ac faturationibus cum novo mercu- 
rio vivo. Taceo laboris prolixitatem , videtur tamen certitudo 
indubia faturacionis fzpe camen dubia manere. Labor veró ab- 
breviari poteft, fi mercurii füblimati q.1.in mortario marmoreo 


teratur, eique fuccefTivé cerendo immiíceatur mercurii vivi puri. 


ca quantitas , quam corrofivus capere ac abforbere poteft.  In- 
de facilius fublimatio adornari poteft. Inferiores craffz hujus 
fublimati partes cutiores funt, quam fuperiores, qua volaciliores 
corrofivi indolem nondum exuére, unde feparari folent... Gu- 
ftas veró maturé prodit fi quidpiam corrofivitatis naufcofz ad- 
huc fuperfic. 

üt integrum proceffum fecure praparationis exponam: 
adfumo mercurii fublimati libram unam vel femis. Tero in 
mortario lapideo in tenerum pulverem : admiíceo fücceffivé 
mnercurii vivi tantundem ad minimum , imó ad unc. iv. vi. viij. 
hujus dofin augeo. —Continuatur tricuratio pro combinatorià 
fubadione per unam & alteram horam non folum, fed etiam 
diem. | Mercurius fübigi qui non valet, cochleari tolli poteft, 


Mixturam indo cucurbitulz, ut venter ad dimidium impleatur, 


capaci. Impono hanc crucibulo, proportionatz magnitudinis, 


& circumdo arena. Ita igni aperto concreditur. Datur primà | 


horà ignis mediocris. . Poftmodum ad 2. 3. horas intenditur, | 


ut crucibulum usque ad medietatem candeat..—. Exempto vitro fi 
raercurius evectus niger ab intermixtis miculis mercurii vivi fu- 
perflui appareat: tricurando comminuitur, itaque mercurius vi- 

| yus 


i 
— ——— —— 
N-- - 


aas 


Aunotata Cbymica de Tinttaris alcalivis , Mercurii dulcis fesura ec. xg 


—— M 


vus fponté fecedens cochleari feparari poteft." Reliqua maffa 
pro re&tificatoria fublimatione tractatur ut anteà. Quód fi in 
fecunda füblimatione equalem albedinem , nidorem , dulcedi- 
nem, nondum confequarur : poteft icerum trituratione füper- 


- fluitas mercurii feparari & rectificatio repeti. Hac via nullus 


metus foveri poteft de infufficienti fublimati faturatione & cor- 
rofivitatis obtufione, Proinde cum pradominium mercurii 
vivi fecurius reductionem admittat, quàm fublimati; id multa 


- decaufà praeferendum cenfco. 


5 ] . e Li * 9 * : Bur PD 
- Superftitio circa ejusmodi producta à pluribus jam detecta 
eft, uc etiam Pharmacopoeorum famulis non amplius fit occul- 
ta, iniis non minus arcani therapevtici ( multó minüs chymici ) 


- effe querendum, quam in omni terra macra cretacea, nec inter 


tot numero diverfa differentiam à rei gnaro agnofci poffe: apud 
medicos fpes , fides , admiratio pariter difparuere, ut pauci ex- 
perientia chymica medicaque ita vacui fint, qui in iftis bezoard. 


- mineralibus, folaribus, lunaribus , cerufla antimonii , fu!phure 


antimonii, ac mercurio vite per nitrum fixatis , materia perla- 
ta Crugneri , ftomachico Porerii &c. myfteria fcrutari ac vende- 
feaufin.  Tangam fàltim inftar reliquorum judicium accurati 
obíervatoris Dn. Dr. Scahlii in diff. de phchis. datum. Auro cer- 
té redimendum efle ait antimonium diaph. fi juxtaSylvium ab- 
tas deftituit effatum. — Longe facilius autem tàm illius, quànr 
aliorum terreorum abforbentium ufu debilitantur penitus con- 


 fceflus &-ulcerationes internas reítitueret , fed inaufpicató veri 


-€o&tio,digefítio, excretiones. — Pergit ulterius de alio fimilis fa- 


rinz ac myfteriiarcano loqui: qui per compendium dicta omnia ,. 
anxietates infuper cardialgias , flaculentias anxias, tormina, di- 
arrhoeas , vix imó fine graviore noxa nunquàm cohibendas, per- 
petuum externum algorem, frigidum multum colliquativums 
fudorem , mmacuram & anxiam mortem , in. phthifico fuo vide- 
re geftit: utatur diligenter antiheQtico Poterii, & erit voti com- 
pos. Er fané ratio à priore nihil aliud docere valebit , quàm 
guod, utiaqu& ardentes earumque immoderatus precipue ufus 

& abu 


416 Obfervatio CX. 


JE LL moRIEEEEEMEMMEEE c ccc c c EE : 

& abufus, difpofitiones hecticas inferunt ac promovent , & cantó 
citiüs in apricum deducunt, humidicates lymphales imbibendo, 
vifcera exarefcendo , indurando, obftipando, fanguinem inflam- 
mando : quod , inquam, ica ejusmodi cerrea macra per aridam 
exficcantem indolem tanto magis hoc przítent, quande cu- 
racionis fcopo largius ac frequentius adhibentur , eo tempore, 
ubi ejusmodi exficcate fcirrhofitates fcenam hecticam jam ape- 
ruere, & ubi febrilis motus confumptorius humiditacis defectum 
.jam oftendar. : 

Nolo in hzc medica altius digredi ; fed faltim animus eft, 
paucis identitatem iftarum calcium indicare, &, cum in vulga- 
tiffimo illarum fcil. anim. diaph. nil myfterii reconditum fic, 
ita in ceteris nil arcani aut differentie fpecifice fubeffe , mon- 
firare. | ! 

Antimonium eft concretum minerale ex fulphure ac fub- 
ftantia regulina. Hoc materia exiftic omnium illarum pana- 
cealium calcium. Medium ác menítruum quafi illius diacri- 
feos praparatoriz eft nitrum. — Hoc conftat acido fulphureo & 
falealcali. Calces. veró illas pars ancimonii fulphurea non in- 
greditur ,fed regulina. Sulphurea enim fub accenfione cum ni- 
tro deftruitur, uc fulphuris principium inflammabile cum acido 
fulphureo nitri conflictum commitrens utrumque fefe deftruat 
& é mixtione fuadifturbect. — Acidum veró fulphuris, uc craffius 
nicrofo , cum fale alcali poft acidi expulfionem, coit, ac novum 
mixtum, falinum neutrum, vitriolicum, tartaro vitriolato fimi- 
le conftituit. In calcibus igicur illis de calibus falibus nihil haret, 
utpore quod fub elutriatione cum nitro antimoniato ablatum. 
Rezgulina veró pars fuübftantiam, fubje&ctum, bafin uti antimonii 
diaph.ita ceterarum calcium format. | Patet hic fundamentum 
genealogicum antimohii diaphoretici. Regulus fi cum nitro 
calcinetur, cum per bujus inflammabile acidum parte fua fulphu- 
rea, metallicam faciem mixtioni inferentem , orbatur , ut nil 
nifi vicrefcibilis pars in calce remaneat, — Patet hoc, fi calx celis. 
vel pet f£ vel cum fale puro in vitrum fundatur. . Si v d 

refti- 


(0 eUUTEEESESO Uurannb 


Aunotata Chymica de Tinthuris alcalinis , Mercurii dulcis ficura ehe; 41 » 


reftituatur :redit in regulinam metallicam confiftentiam , quod 
patet ex fufione illius calcis cum carbonibus, pulv. fuíorio 
nigro, aut fimili füb(tanria pingui,  Ergó antimonium diaph., 
. eft talis reguli fubftantia calcaria exufta, Ceruffà antimonii 
item, Convenicidentcitate fpecifica bezoard, lunare folare, cum 
hzc perfecta metalla à nitro non lzdantur ac deftruantur: 
unde ab eorum coníorrio nil emolumenti ifti calci ancimo- 
nialiaccrefcir,  Bezoardicum minerale eft partis regulinz , pet 
fpiricum falis fub bucyrosà formá ac nomine abftra&tz , median- 
te fpiritu nitri facta calcinatio. Differentia nulla intercedit, 
pracerquam , quód hzc operatio in via humida contingat, uti 
illa inficca. Medium calcinationiseque uu ibi eft acidum ni- 
cri fülphureum. Mercurium vitz nitro fixatum alii loco bee 
zoard. min. ob laboriofum ac pretiofum difpendium eligunt; 
necerrant Eftenim mercurius vitz nil nifi regulus antimonii, 
fpiritufalisdifcerprus. Sulphuraancimoniidiverfarum przcipi- 
tationum non effe vera ac pura fulphura, facis notum ; fed te- 
nuiora precipitata, à menílruo przcipitationis accefforio di» 
verío diverfam alterationem fufcipientia, Poflident enim fuam- 
regulinam fuamque fulphuream adhuc fuübftantiam. Si cum 
nitro, uti in anc, diaph. fit, calcinentur, convertuncur inalbum 
pulverem , i: e. calcem regulinam. | Stomachicum Por. Mater. 
— petiata Crugn.fimilisque indolis producta grandiloquis ciculis 
falrim ab illis dictis differunt, Demonítratio igitur hzc fyn- : 
thetica à priori fatis claré convenientiam ac identitatem indicat, 
Analyfis chymica fi expecatur : perducas folum quamvis, 
aut fingulas earum calcium ad fufionem in crucibulo ; eva- 
der vitrum flavum, Quod fi cum pulvere fuforio nigro fun- 
dantur:redibunt inregulum. Regulum hunc funde cum ful. 
phure comm. redibit antimonium purum. Idem hic procef- 
fus, ordo, in fingulis obfervabuntur ; nec ullum productum, 
aut phenomenon ab alcero differet, Abfonum ergo cít, dif- 
| ferenriam fpeciei , graduum, effectuum fomniari inter tot ex- 
terno faltim pharmaciz labore differentia: & canto magis, me- 
Qbfetv. cad. N. C. Cent. H. 4 Ggg dici- 


j 
A 


419. 5 Olfervatio CXCE.— — ens 
dicinam magnam in iis querere, Ludunt multi pharmacopoei 
faciles qui fuperfunt admiratores , dum capfulas fuas horum 
arcanorum unico antim, diaph.implentac reftaurant. Dolum 
fraudulenzum fi Ariftarchi fronte incuearis : illis non fuccenfe, 


fi te umbra oberrancem tanto magis cum pueris fuis rideant. 


Sed pauca hzc de errore jam fatis detecto addidiffe fuffecerint, - 


AM ffa Francof. INorbnbergam. | 
OBSERVAT IO C XCI 
Dx. D. MICH. FRIDERICI LOCHNERI 


De : ": 
ZHonorcbi Parente, Auorcbin Filium generant. 


'"Ffecerat monorchin imperita manus Thrafonici cujusdam 


Extefticulatoris , virum. juvenem torofum, & ad Veneris. 


caftra aptiffimum, quinto & vigefimo vtatis anno, | Haud exi- 
uà fic defticutus Patrimonii particula ; celibem vicam fpondet, 
metuens, ne forte fibi contingerer , quod de Spadonibus Scho- 
liaítes Juvenalis; | 
2 - - . fiquando ad prelia eventum eft. 
Ecce quidem flipulis magnus [ine viribus ignis 
Incajf am furit. 


Huic propofico cum per aliquot annosfirmiter inhzfiffer,tan- | 


dem formofiflimz captus amore Juvenculz,per biennium il- 
lam quidem ambit, domum tamen , ob metum pendu!e Vene- 
ris, ducere recufat, — Vicit tamen Teleia Juno, & adfumpta in 
tori fociam Amafia , candem 5i | 
| AVarrata diu [pediarunt ofcula Cirues. 

Vix anni fpatio clapfo , Lucina favet; & mafícula beat prole Pa- 
rentem cafliffima Cofta. — Peracta fumma lztitia primis Puer- 
perii diebus , obftetrix edes: meas petens, auribus infufürrat, 
puerulum recens in lucem edirum omnibus quidem numeris 


abíolutum efle & formofiflimum , fed anorchin, "Vocatus tan- 


d:m,utabfeatie hujus tefticnlorum Teítis eflem rogatus , Ma- 
trem 


————— 
" 4 H 


De Monorchi Pavente , Auorchin Filium gtntvante. 419 


trem lacrymis pene diffluentem , Pufionis infortunium plan- 
gentem , & infelicem Parenrem tacito fub pectore & mufficando 
quafiaccuíantem reperio, Cum nulliremediolocuseflet , ver- 
bis delinire & demulcere dolorem quazfivi , folatii loco Matri 
recenfendo , non infolitum eíIc, & multis exemplis probari poffe, 
tefticulos in nonnullis pubertatis demum tempore ex inguine 
ceu ex latibulo prodiiífe, uti ex Dec. II. Ann. II, Ephem. Noftr, 
N. C. & AG. Hafn. P.I. obferv. 106. p. m, 197. & P,IV. obferv. 
«66. p. 169, Groenwald. Litholog. p. 83. aliisque notiffimum. 
Patulas prebuit his dictis aures anxia Mater ;, pacatiorque red- 
ditus Parentis mille curis diftra&tus animus. Sed deítituit mox 
fpem conceptam fubfequens poft aliquot feptimanas jucundiffi- 
mi Pueruli inopina mors, Quis hic non exclamet cum Venu- 
' fino Vate:- | 

Damno[a quid non imminuit dies: 

«Bas Parentum pejor avis , tulit 

Ios nequiores , mox daturos 

Progeniem "vitiofiorem. 


OBSERFATIO CXCIL 
. Dx. D. MICH. FRIDERICI LOCHNERI. 


| : n | 
Clavi fpecie , noffratibus Stebet 2 €od) diga, ubi oli- 
TOTEM fer de Gemura. 
f^ Lavorum pedis minus caucam refectionem & exftirpatios 
nem Gangraenam & Sphacelum fzepius produxiíle; apud Bo- 
rellum, Hildanum , aliosque obvie paffim obíervationesceftan- 
tur, & Illu(tris quondam Baronis Samuelis Puffendorfiii decla- 
rancfata, | Quod firité'tradtentur , nullum ,fi dolorem excepe- 
ris, minantur periculum, |. Clavi tamen fpecies malignior non 
quidem in pedum digitis, fed in planta repertu datur,  Indu- 
reícic paulatim cutis, callumque obducit in medio tandem de. 
hifcentem , que cavitas cum non multum à foramine ope tere- 


bre impa&o differat , ànoftracibus Sieber/2od) appellatur. Le- 
Ggg 2 vis- 


420 -Obfervatio C XCIL : 


uM ——— 


visfimi initium mali, candem in luctuofiffimam & feralem 


Tragoediam definit, Per pluresquippeannos, fine notabili mo- 


]cftia vitam tranfigunt &gri, greflusquo volunt dirigendo apre- 
que ineedendo , usque dum digiti Pedum , utplurimum vel Pol- 
lex, vel minimus obtufo primicus dolore. mox intenfiori ,fine 
clavo tamen, & inflammationis veftigio, licet non fine tuber- 
culo corripiuntur. Simulac vero planta pedum rubore partis 
lxfz imminentis periculi przfenciam arguit , defperata mox: 
omnia,& Gangrena fcorbutica appropinquat , nulla fuperabi- 
lis arte. Digitus pedis quoque, qui dolorem jam prafenfe- 


yat doloris mox expers fphacelata recumbit, exflirpationem- 


promtiflimam cfflagitans ne pars fincera trahatur. Licet & par- 
tis exterminio, mors tamen ingruat. Periitin praxi mea pri- 
mus hoc affectu, mihi adftantibusque Dn Collegis incognito, 
vir integerrimus fpectarisfimeque probitatis B. Stoeberlinus, 
Pharmacopoeus Urbis noftrze celeberrimus. | Tencavimus quic- 
quid & logos & methodos arque Experientia fvafic, fed omnia 
fruftra. Paucis poft hujus viri mihi amicisfimi obitum annis 


Mercator hoc malo affe&us, curezque mee commiffus, eadem . 


fenfit fata & vite exitum , quod & rufítico agri noftri & ante 
quadrimefire fpatium civi hujus Urbis fartoriam exercenti quo- 


queobrigit — Quibus exemplis inductus, triftia ftatim auguria. 


capto; quoties eger hoc correptus malo opem meam & ope- 
ram efflagirat. Subiit Mentem recordatio haut abfimilis for- 
te morbi, ab antiquis annotati, recentioribus & noftri feculi 
medicis ferme incogniti, Gemuríz nomine: obfoletum vocabu- 
lum eít ex fonte, : : 

- .- - Quem pater Ennius, 

Et tu[fientis pulmo Laberii, 

Quem cana libavit, «vetuflas. | 

Plinius ejus Natural. hift -Libr, 26. c6. p. m: 483. Edit. Parifiri. 
meminit , fcribegs : Ef bic quilem. Morbus ( de Elephantiafi. 
ipfi fermo eft) celeriter in- Italia veftindus efl , icut. &5 ille, quem 
Gemur[am appellavere Prifci , inter. digitos Pedum na[centem , 

: ela. 


———————ÁÉ 


| Be Clave fpecie ,uoffratibus *Yogbet v $0db ditta , cc. 421 


CDRLeS? Ul d genug, | 


. etiam notmine obliterato. Hujus quoque mali mentionem in» 


jecit Sextus Pompejus Feftus de verbor. fignificat. Gemurfa, 
inquit , fub minimo pedis digito tuberculum , quod gemere facit 


 eum,qui idoerat. ^ Confului Hurduinianam Plinii Editionem, 


- quam palmam aliis omnibus preripere autumant , fed plane 


&cuufoowxos difcesüi. Er in Scaligeri, omnis Erudicionis certe 
Abysfi commentario in Feftum altum de Gemursàá filentium. 
Illuftris Salmaftus , cya Macav xzvx»ua ,in Plinianis Solini Exer- 
citationibus Gemuríam pro clavis pedum, Myrmeciis , verrue 
cisque venditac , locum Hefychii adducendo : jvevexiov. à xac 
éopev £v voc mréevoue : qui tubercula fub pedibus babet; ubi plané 
contra doctisfimi viri mencem , tabernacula loco tuberculorum 
inedicione ultima impreffum legitur. | Ec in fequenti quoque | 


- forte mendum fubefle jadico, dum Vir Clarisfimus fcribit: Ge- 


mur[as Latini vocabant , nos corpora , ubi fi conjecture locus, 
cornua legendum effe ratio fuadec, cum cornes 6$ covps aux 
Pieds, clavorum Pedis nomine ap Gallos veniant; hinc Em: 
plaftrum ad cornua & Emplaftrüad clavos pedura rem eandem 
fignificant & pro fynonymis habentur. Et reapfe clavos in 


 corneam fübítaritiam excreviflequis negetur filentio praeteream 


obíervarionem Dec, I. Ann. IV. de cornu in fuperiori Pedis parte 
Foeminz enato. Nifi camen omnia me fallunt, lubentius cre» 


-diderim , Gemurfz denominationem , potiori jure huic ma* 


N 


ligniori clavorum fpeciei imponi poffe; quippe gemitus produ- 
cens, & agemitu originem crahens vocula. 


— s QBSERFATIO CXCIHE Vs 
Ds. D. JOH. ADAMI GENSELIL 
De 


^ 


. Procidentia uteri totali quoad fundum cum febri 
E aar maligna. | 

E 28. annorum uxor pannificis hujus loci , cempera- 
. menti fanguinci, corripitur febri maligna, curata vel potius 


| M 


422 Obferuatio CX CIL : 


rr —— 0. BAIE GTREMAIRUIRBARD II. CUR AERE RECERRERRRETRR n hcm 


deftructa per novem dies continuos à quodam Barbitonfore; 
decima die accerfitus omaia in peffimo iuveni ftatu , venzíc&ti- 
onem neglectam , cocalem virium proftrationem , reípiratio- 
nem difficillimam , deliria immania ; acceffit procidentia uteri 


cocalis cum uring füppreffione; uterus quidem vinculis undi-.- 


quaque alligatur ,ut Hollerius inquit , ante , retró , füperius , in» 


ferius , oblique ad collum & inguina, offi pubis & facro per tu» | 


nicam à periconzo dextra & finiftra parte annecticur: vafis eciam 
magnis , perarterias & venas, prelertim fpermacicas, fpinali me- 
dulle per nervos, recto inteftino & ve(ice per fibras cenues , un- 
de & maximus uteri confenfus cum toto corpore 5 aft in hocfub- 
je&to uterus totaliter inftar marfupii inverfus , non quoad orifi- 
cium , fed quoad fundum defceadic , excra vaginam propen- 
dens cumore livefcente , cucurbitam duarum librarum e&quans, 
omnibus fimbriis, vinculis , ligamentis nerveis, latisque ac mem- 
branofis & rotundis laxatis, imó quibusdam ruptis , nullo plané 
penicus penitusque apparente foramine: magna vis eft inter do- 


| 


&iffimos etiam recentiores Medicos de procidentia uteri;adeO | 


"ut de nullo foeminarum affectu magis disquifitum fic, quàm de 
hoc,ut taceam ex Grzcis Aécium & plures, D. Beckius cum Gar- 
mero, Medico Hamburgenfi , diu difcepravic de prolapíu matris 
cis, & pre indignatione ( ut Pechlinus retulit ) mortuus, Helvius 
item & Lindenius mordicusillum negarunt , miror camen Hor- 
nium pericilTimum aliàs anatomicum eundem negaffe , experi-- 


entia fine dubio carens; fola fpeculatione utens: eundem veró | 


affirmant ex Arabibus Avicenna; & ex noftris Placerus obferv. 
p.761, Carpius inIfagog. anatom. p.23. Rolfincius de part, ge« 
nital, p 154. Parzus L,23.C. 4. Hildan. Cent. 4. obfetv. 6o. Regn. 
de Graf p, E43. Brunnerus de morb. mul. Lib. 2. C. 18. Diemer- 
brock anar. L.:. C. 24. Marchettus obferv. 61. Maurit. de morb. 
mul. L 4. C 6. Solingen. Harveus Lib. de partu p. 347. Blafius P.3. 
obferv. 1. Barcholinus C.2. hift. o1. ACt, Hafn. vol. 2. obferv. 44. 
Corn. Stalparc. oi Det Wiel. obferv. rar. Cent. 1. C. 67. & Hip- 
pocraces nofter in multis locis, imprimis Lib 2.de morb mul, 
| | C 25. 


NER tit tn t - 
- —À— 


[7 


De Procidentia uteri totali quoad fundum cum febri maligna, — 423 


a —ÀÀ 


comae E » 


C.53. teftatur: ego quoque oculatus fum ceftis, manibusque pal- 
pavi, fuit veróhaec procidentía externa completa, ut verbis utar 
Wedelii inter omnpes Medicos noftriSeculi de tota re literaria; 
praeprimis Medica, cam fcribendo quam docendo per quadra- 
ginta & plures annos, certó meritiffimi; quam & in Italia ali- 
quoties in Xenodochio Romano, Patavino ac Veneto obferva- 
vi; abfürdum itaque foret fenfuum ceftimonio ac experientie 
rerum magifítre contradicere , una quippe experientia & hic 
plus valet, quàm centum rationes. Caufam veró hujus proci» 
dentis egra arcribuit imperitie obftetricis, vaginam intempe- 
ftivé antealiquor feptimanas in partu loco fecundine vi trahen- 


^tisacarripientis; fanguinistamen eruptionem non vidi, quam 


Rodericus à Caftro & Primorofius fine ratione affirmant in tali 
procidentia , vafis enim ruptis fanguis non tam extra corpus, 
quàm intra abdomen profunditur , imó uteri fundum omnibus 
ligamentis foluris inaérequafi pendentem extravafatus ille fan- 
guis pondere fuo ita aggravat ac comprimit ; ut prolabi neceffi- 
cetur, nec nifi mentis impotem eundem negare pofle credide- 
rim: Vigefima die durantibus adhuc deliriis sccefferunc fufto- 
cationes uterinz ac convulfiones fummo cum tremore ob par- 
tium nérvearum , membranofarumque partim diftenfionem , 
partim ruptionem , uterus à. continua femorum allifione, ac 
excerementorüum contaminatione nimium quantum tumefa- 
&us , abattritu & incubitu intercriginofus ex livido rubens gan- 
erenam minitabatur, cumque talis precipitatio uteri totalis. 
cum inverfione, imprimis in febri maligna utplurimum lecha- 
lis obfervetur, exiguam fpem de falute egre hujus concepi, 
contcinuatis tamen bezoardicis, analepricis, travmacticis , uterinis 


| acnervinis, adhibui fotus emollientes ex rad.lil.alb. alch Symph. 


| 


! 


Herb, fanic. pariet. malv. cham. melil. verbaíc.feml.in.foen.grec, 
in lacte coctos,u'erumque clunibus elevatis,femoribus decuflaris, 


"poplicibus reflexis ac divaricatis per obftetricem reponi , ac can- 


dela cerea ol. lil, alb. & momotd. inun&ta blandé intrudi cura- 
vi, reiteratis fotibus ac cataplasmatibus , impofico quoque cir- 
culo 


454 Obfervatio CXCIF. 


— À— 


M nd 


culo é fubere confe&o cerà obducto , & pectini ac offi facro 
emplaftr. contr. rupt.cum maftich fuccin. tacamah, galb lap. 
magnet. candem vigefima prima die, qua utcplurimum termi. 
nus eft acutorum morborum , meliorem fpem ooncepi , deliria 
tamen ad trigefimum o&avum duraverunt diem, parum vel 
nihil quafi iacermitcentia; raro cum exemplo, trigefima nona 
deliriis jamjam ceffancibus , melius valere coepit, & adhuc, laus 
ficDEO,viviG; multum faftidi veró ipfi caufatus eft decubicuslon- 
gior,àquo excoriaca quafi fuit , multis partibus circa lumbos & 
clunes jam fphacelacds,quibus fcarificatis & feparatis, pedeten- 
cim cotaliter convaluit ,annoque fequente concepir, & parcum 


robuftum adhuc viventem (imó ab illo tempore jam quatuor) - 


in lucem edidit, & quod quàm maximé notandum, uterum 
menfibus inftantibus non eminere excrorfüm, fed in centro 
fuo femper jam contineri, 


OBSERVATIO CXCF. 
Dx. D. JOH. ADAMI GENSELII 
De 


Procidentia Oculi dextri quoad totum. 


emina 6o, annorum ,cemperamenti cholerico-melancho« 
Eis , patitur procidentiam oculi cum excrefcentia maxima 
& earne luxuriante; Lindenius in pacholosia eandem negar, 
dicendo :ani procidenria eft frequens , uceri minus, oculi mini- 
raé datur, & quamplurimi cum ipfo impugnant, verum ocu- 


lacus für teftis, manibusque hunc prolapfuüm palpavi oculum, 


caufa veró hujus procidentisz fuit contufio, vel pocius allifio 
oculi fac vehemens ad vitem ante feptem annos facta, ubi in 


principio ecchymofis, effufo extra fpheram fiam ordinariam. 


fanguine , obíervabatur cum rubore ac fubíequente livore; 
aci; icaque hac inducta auferenda, motusque inteftinus ac pro- 
greíTivus fanguinis vigorandus , ac elater partis affe&z robos 
randus fuiffet , aft incautus medicafter Barbiconfor quidam , 
loco diaphoreticorum , refolventium, ac blandorum foruum 

. Giscu- 


- b3 


| Depicavirili feu appetitu inürdinato verum vitio[avum, be. — 435 


Er En TEats MEHR ete ER 
difcutientium , adhibuit in initio repellentia , & inter coccera 
acetum rofaceum cum alumine, que eccentricum humorem 
magis adhuc fixerunt , collyria item nimis acria mufculos cor- 
rodentia , tandem corrofis mufculis oculus cum fragore profit. 
liic ac procidic; accedente fphacelo ac ve«eece: plenaria ,cserir- 
reparabili , nequead fuppurationem reducibili , unde paupercu- 
la neceffarió fatis debuit cedere: factà per me anatome, nota- 
tu dignum, quód cranium tam in occipite , quàm fyncipite pol- 
- Jicem viri craffitie adequaverics refciffo oculo cum excrefcen- 
tia fphacelata, inveni in cavitate oculi materiam nigricantem; 
tetrum fpirantem odorem , que non tancum omnes mufículos, 
tunicas ac humores, fed etiam offa orbitaria nafi , item ac palati 
Corrofit, cum totali carie, 


OBSERFATIO CXCF. 
Dx. D. JOH. ADAMI GENSELII. 


Pica virili feu appetitu inordinato rerum vitiofarum , 
69 anatura bumana alienarum , ac inedilium. 
"TyEligiofus quidam Ordinis S. Auguftini hydropota, tempera- 
Ress fanguineo-phlegmartici , à teneris unguiculis delecta- 
bacur comeftione omnis generis abfürdorum , ego his oculis 
-. vidi ipfum comedentem ex regno vegetabili folia quercus, nu- 
cis&c. & promiícué omnium arborum, virgulta abietis & betu- 
larum in copia, hyoícyamum quoque & cortices arborum, fru« 
» mencum, urticas, cucurbitas, & cucumeres crudos, gummata 
ac fuccos arborum ,ut tragacantham &c. & quis recenferec 
omnia illaabfurda? ex regno animali comeditbufones, veíper- 
tliones, araneas , mufícas ,-coecilias ; cancros & piíces vivos 
omnis generis, imprimis vivas anguillas & Chikones dictos 
Hungaris; delectabatur quoque comeftione millepedum & ver- 
mium , in fumma omnium fcarabeorum & reptiliam. — Ex 
regno minerali quoque multa abfurda comedit , (ülphur, cre- 
tam , vitra , calcem murorum & alia, immo vix non omnia 

Obfer-u Aca, N. C. Cent, 1H. Hhh nog 


426 -  'Obferostio CXCP T. 


di 


sene naen Wa Daiieeenu MNMNHNSEE. 


non comeftibilia, ipfi fuére efículenta fine detrimento , ordi- 
narie uno hauftu iceratis vicibus ebibit duas etiara tres me- 

dias ajuz, quatuor medias Caffée pro una vice ,lac ad ftupo-- 
rem omnium cum commixtione fructuum & fupra dictorürm 

abfurdorum , ut adeó plüs quam pica guftus iíte dicendus, 

& fole meridiano clarius & hoc loco fit; quod omnia, que 

agunt, non agant pro rhodo activitatis fuz , fed pro modo re- 
Ceptivitaris archei & nature, ac pro varietate fermenti in vene 

triculo exiftentis depravati, apti, nati camen ad fubigendum 

abfurdaenarrata , quamvis appetitus animalis hoc locoaberret, | 
& voluntas rationi , appetitusque fenfitivus rationali preva- 
leat, vitiatum quoque regimen & conívetudo ( que etiam hic 
altera nacura) multum ad hoc contribuant;ne ab affuetis. fiat 
palio. 


CSapronio Azguftam Fiud.wiffa An. 17 r1» 
de r2« Decembr.) 


OBSERVATIO CXCVI 
Ds. D. LAURENTII HEISTERI. 


Catarata €5 A mira Paralyft. ad 

Quee culter anatomicus multorum morborum veras detexit 
AOcaufas proximas ,atque praxin medicam pariter ac chirurgi- 
cam ad multo majorem perfectionis gradum, quam quo olim 
erat, cYexit, ira & hoc nunc accidit in affectu quodam oculo- 
rum , qui vulgo cataracta vel fuffufio, Germanis Det Gtaat 
in ben 9luaen/ dici folet, quando nimirum mox retro pupillam 
alius color quam niger apparet, cum vifu abolito. 

Hujus mali caufa hactenus habita eft humorisaqueiin | 
Bo vel pelliculam concretio, que pupillam occludens: 
radiorum ingreffum ad.retinam impediendo zgros tales coccos 
efficit. 

Hac vero theoria, quoniam cauffa erat; ur multa inania 
fismencta.in praxin inducer entur,acus fcilicec varie & volfellae 
ridi- | 


De Cataratia e de mira Paralyfi. 435 
ridicule, aliaque inftrumenta, quibus fuppofititiam illam meme 
branulam nunc circumvolvi melius , nunc deprimi, nunc pee» 
nitus extrahi ex oculo pofle perhibuerunt; merico nugis tali- 
bus & fimilibus é praxi medica ac chirurgica expelleüdis ejici- 


- endisque, Viri nonnulli clariffimi in Gallia fedulam navarunt 


operam ,ut fic& theoriam hujus morbi clariorem, atque cura- 
tionem efficerent certiorem. 

Latuit autem tamdiu cataracte vera cognitio, quoniam ex 
negligentia quadam , ut videtur, Chirurgorum ocularium pau- 
ciflimi oculi illo morbo laborantes diffecti fuerunc, hinc ran- 
tumab externe apparencibus phznomenis judicarunt: cum au- 


- tem externa figna facile fallant, nifi fimul res penicius examine- 


tur ,propterea camdiu in cognicione hujus affe&tus erracum efle 


- exiftimo. 


Poftquam autem ab aliquot annis oculos cataracta Iabo- 
rantes diligentius diffecare & examinare coeperunt, humorem 
five corpus cryftallinum conftituiffe cataractam invenerunt; 


nullam vero pelliculamin humore aqueo, ficut ha&enus ope- 
'fatores crediderunt omnes, 


Hzc fententia quamvis non penitus nova, fed jam ante 
fexaginta circiter annos nonnullis innotuerit, fcilicec, quan- 
cum mihi conftat, inter Gallos Petro Borello, incer Germanos 
vero celebri illo Anatomico Guernero Rolfincio, ficuc in di£- 


fertatione noftra nuper4e Cataratía habica annotavimus, atta- 


men quoniam interea hec fententia ob prejudicatam opinio- 
nem fuic neglecta , & fic oblivioni rurfus tradita, a paucis att- 


. mis in Gallia inftaurari ; plurimisque experimentis confirmari 


ccepit, inprimisà Cl. viris Briffaeo & Antonio Maitre-Jan, fice 


ut fcriptaillorum & Hift. Acad Reg. nosedocent. | 
— Cum igitur Anno 170». Bruxellis in Nofocomio caftrenfi 


| Ordinum Belgii Foederati , in quo cunc Medicus eram conftitu- 


tus, Occafio & mihi tale fübjectum offerret, militem fcilicet, 


| qui perfe&ta laborabat cataracta , mox aliquot horis poft obitum 


jus, oculum affe&ura caute, quancum potui, di(lecavi, nihil- 
| Hhh 2 que 


428 Obfirvatio CXCVT. 


"PEE so 
que vitiiin oculo hoc deprehendi quam corpus feu lentem. 
cryftallinam opacam , margarite zmulam , nihil vero mem- 
branacei vel concreti in humore aqueo confpicere licebat : ita. 
ut& hoc exemplum , una cum multis aliis in differtatione.no- . 
Ítra memoratis , opinionem vererem de pellicula impugnet , 

recentem vero probet atque. confirmer. Unde concludoj 

etiamfi cataracta excerno fpectatori füb. pellicula forma appa- - 
reat , tamen talem non efle, quoniam, quotiescunque oculus 

talisapertus eft, nullam hucusque pelliculam , fed femper len- 
tem cryftallinam opacam invenerunt , fimilem prorfus colo- 

rem referencem , quem fuppoficitia vecerum membranula ante 

ocul;iapertionem habebat, | 

Si anatome comparativa unquam aliquid boni in Medi- 
cina praftitit, & veritatem aliquam detexit vel confirmavit, 
certe cam hic loci id praftare quoque poffe exiftimavi , cum ca- 
nem viderem , cui pupilla penitus erat opaca; accuratius illius 
oculum infpiciens , veram cataractam adefle facile cognovi ; 
cumque'eum di(fecaffem, idem inveni;quod in oculoillius mi- 
litis, nullam aucem pelliculam, 

Aliusadhuc hic Alcorfiiadeft canis , jam à biennioex utro- 
que oculo coecus : hunc cum multiStudiofi mecum examinaf- 
fent , veras catarattas adeffe omnia figna nobis perfuadebant; 
fed cumanimal hocce domino fuo tam carum;aperire illud huc- 
usque non licuit; color vero , convexitas, & ficus manifefto 
docebant, lentem cryftallinam conftituere utramque hanc ca- 
taractam. : 

Deniquecum ante b'mefítre fpatium ordinarie cataracte 
Operationem in viro ultra fexaginta annos nato , przfentibus 
multis fpectatoribus perfeciílem , illi mecum obfervarunt cata- 
ractam hanc unicoacus i&u defcendiffe ad fundum oculi; quod 
ratio comprehendere vix poteft de pellicula fatis firmiter hinc 
inde adhzrente , quomodo fcilicet illa uno acus ictu fubmergi 
poffic, & cur non potius in multa dilaceretur fruftula, prius- 
quam ita deprimi poffic: Cum autem lens corpus fic um foli- | 

unit, |: 


re (— De Cataratla ej de mira Paralyfr. 429 


. dum, & haud adeo firmiter cohzreat cum partibus adjacenti- 
bus, mirum noneft eam facile ex naturali fua fede deturbari pof- 

fce. Exdi&is facile conftac, lentem cryftallinam in operatione 

- cataracte , non pelliculam quandam , fubmergi , id Hua Bi Brit- 
fus & Maitre- Jan demonftrarunt & cvicerunt. 


Ob; jiciunt autem nonnulli adyérfati nova fententie viri 
quamvis alias fatis egregii, hunc morbum non cataractam , fed 
glaucoma vocandum efle, nam ubi pellicula, ibi tantum cata- 
- ractam adefle ajunt, fed quando lens cryftallina affecta , cunc 
. malum dibeiadiim effe glaucoma: Verum fi boni illi viri perpen- 
derent omnia illa facta experimenta à fupra laudatis viris , ubi 
ipfis operatoribus exercitatiffimis fatendum erat cataractam 
. veram, id eft talem morbum , qui femper pro cataracta habi- 
tus eft, adefle , camen poftea femper virium in lente, nondum 
in humoreaqueo repertum efle. | Igiturfecundum adverfarios 
cataracte ille omnes pro glaucomatibus eflent habenda , quod 
- ridiculum , cum omnium fcriptorum & operatorum confenfu 
glaucomata fint rariffima , vel faltem multo rariora quam ca- 
taraciz , qui igiturfierer , ut nunc mera glaucomata, nulla ve- 
ro cataracte reperirentur? deinde fi fignificationem vocis refpi- 
cimus , adverfarii contradictionem in adjecto commircunt, dum 
cararactas illas omnes, que velalbicantem margarice colorem, 
vel lavefcentem habuerunt , glaucomata vocare volunt ,. nam 
glaucus colorem notat viridefcentem aqua marinz fimilem, 
hinc fi cataracta talem colorem refert , tunc glaucoma vocari 
poterit, & fic pro fpecie cataracte illud egnofco , colore glauco 
. àvulgari differens: à qua opinione nec ipfe Celfus abludit, qui 
cataraQz meminit coloris aque marine L.VIL, cap. 7. Qui 
itaque vocem 9laucomatis intelligit, ille fane cataractas me« 
moratas pro glaucomatibus habere non poterit. 
^ — Quz praterea adhuc dubia AME novum hocce cataracta: 
fyftema objiciuntur , brevi in peculiari differtatione excutere 
conabimur; Et ne quis exiftimet hanc novam doctrinam iri fola 

Hhh 5 fpecu- 


N 


430 Obfirvatio CX CFT. 


t 


fbeculatione fubfiftete 5 nibilque boni in praxi promittere; 
commoda, quz €x ea oriuntur, fimul demonfítrabimus. 
* 


* 

Idem ille vir, in quo cataracte operationem perfeci , prz- 
ter alia mala, illud adhuc habet fingulare, quod in dextro bra- 
chio vim movendi fere nullam habeac,fed canquam inutile 
pondus de trunco dependeat , attamen accuratiffime fenciat. 
In pede dextro vis motrix quoque aliquo modo lzfa eft, ince- 
dere tamen adhuc poteít, quamvis hic pes minus mobilis fic 
quam finiftler. Contra in fini(tro brachio & pede faculcas mo- 
vendiincegra eft arque illzfa, fed quod mirum omni fenfu de- 
fticuta func: Ita uc qualitates tactui fubjectas diftinguere nullo: 
modo queat; imo five membra hzc lateris fini(tri aque calidz 
five frigide immergantur, nullam percipit differentiam ; Ne- 
que ignis dolores, neque fzviflimz hyemis experiuntur moles 
ftias.. Comburiquidem poteft cucisab igne vel aqua fervente, 
attamen nul'us caloris fenfus excitari. .— Praeterea fecari poteft, 
pun&urasque acicularum impune fert fine fenfu doloris. .Mi- 
ratus fum przter haec, cum aliquando feftucam fivefípinam cafu 
circa unguem pollicis manus fufcepitfet; tamen fine dolore vel. | 
alio graviorifupervenientefympromate brevi rurfus vulnuscon- : | 
folidatum eft , unde tamen alias acerbiffimi oriunturdolores. . | 

Quzritur jam quomodo hzc phenomena mirabilia expli- 
cariqueanc: Ego falvis aliorum opinionibus fic fencio : Obter- 
vantur nerviin excremitatibus & precipue in brachiis, quifere. 
foli & toti in cute tanquam ractus organo terminantur ,' nul- 
lum vel paucum faltem commercium cum mufculis habentes, | 
E contrario alii funt nervi, qui integri in mufculos (qui motus — 
func inftrumenca) impenduntur: Sic ut ab his obftructis , vel. | 
quocunque modo in officio impeditis immobilitatis , ab iilis 
vero infenfibilita'is cauffa commode deduci poffe videacur. 
llbi vero utrumque hoc nervorum genus lzfum cft, ibi & 
fenfum. & morum aboleri & perfe&dam fieri paralyfin exi- 


Dx. D. 


M 


Obfirvatio CX CFI. 3f 


mmenzzmDOD — MIIGUQ CO SIMMGAMEESES 


49 COBSEREATIO CXOVIE 0^ 
Ds. D. LAURENTII HEISTERI 
Homo pilzs omnibus deffitutus. 


Um An. 1710, Londini in Britannia degerem , D. Meurerus 
Med. Do&or & Pra&licus Londinenfis,prater varia Urbis 
Londinenfis rariora & memoratu digna , quz variis Gerrna- 
nis , & inter hos & mihi monftravic, occafionem quoque füp- 
peditavit hominem quendam quadraginta quafi annorum vi- 
E & cum eo per horam unam vel alteram verfari, quià de- 
. cennio circiter omnes totius corporis amiferat pilos, nullo 
notabili przgreffo morbo; ita, ut ne veftigium capillorum ob- 
fervarilicerec , non folum in capite, fed etiam in barba, imo:ci- 
liaatque füpercili ia penitus deficiebant, & ut referebat, nullos 
etiam crines neque füb axillis neque circa partes obfcoenas ha- 
bebat, fed calvus & glaber ubiqueerac, cum tamen ante decen- 
nium , uc alii homines, pilis ubique effet ornatiflimus. 
Homo czteroquin bene valebat. Caufam vero hujus 
phanomeni curiofis rerum naturalium indagaeots inqui- 
.xendam relinquo. 


: OBSERPATIO CXCF III. E 
—Ds. D. LAURENTII HEISTERI. 
| Ofervationes Anatomice varie. 
Um meníe Novembr. An.1711 cadaver cujusdam malefi- 
ci publico in rheatro ciflecarem ; inteftina tenuia variis in 
locis rubicunda admodum- & inf'ammata fe offerebant, fic ut 
, arteriz inteftiporum minutiffimz fanguine tum eleganter eí- 
, ent repletz ; acfi Belien artificiofa methodo ita effent pra- 
paratz. 

Poftquam deinde fitum inteftinorum crafforum demon- 
ftrare vellem; procefius vermiformis inteftini c ceci p. n. nigri 
cans apparebat, acíolito firmiusarctiusque cum peritongo cvat 
eoncretus; À. quo cum leni craQione eum feparare vellem, 
| rüDUuE 


412 Obfervatio CXCPII. 


dace aures En UM apti VEA MM T E REED, 

rupcz func membrane hujus proceflus, & pusad quantitatem | 
duorum veltrium cochlearium effluxit:.. Hocexemplum docet. 
in inteftino cocco & proceflu vermiformi fieri poffe inflamma- - 
tionem & abfceffum, — /Eger hic dum viveret, fine dubio (z« 
vos expertus eft dolores; in cali autem cafü egregie conduce- 
rent clyfmata ex emollientibus cum lacte coCta; fepius applican- 
da, quoniam clysmata eousque pertingere poflunt, & partim 
blando fuo calore, partim emollitione efficiunt , uc inflammatio 
vel difcutiatur , vel abfceffus in cava inteftinorum rumpatur, 
ut pus fic per alvum evacuari poflit. E 

IT, Cum menfeDecembriejusdem anni operationes chirur- — 
gicas fpectacoribus in alio cadavere demonítraffem, quod in 
Nofocomio Norimbergenfi ex convulfionibus erat mortuum, 
mufculos abdominis ita introrfum tractos reperi, ut dum ab- 
domen circa umbilicum rangeretur, non cederet , fed mox du- 
rities offea fentirecur , quod adítantes in admirationem traxe- 
rat, íÍciendique avidos effecerat , quidnam illud eflet. Aperto 
abdomine mox vidimus lineam albam cum mufculis rectis ab- 
dominis proxime incubuifle aorte vertebrisque lumborum, 
omniaque inteftina, que alias inter lineam albam & vertebras 
inceriacent , prefía eranc partim in pelvim, partim ad latus 
utrumque abdominis, prorfusque aére eranc exinanita, ut. fic 
eo facilius in cam anguftis fpatiis coerceri potuerint. 

In hoc fübjecto, dum viveret, fine dubio pulfus arterig | 
magnz fentiri potuit, digitis umbilico applicatis ; ficut etiam. 
percipi pocuit in ruftico illo Stolvicenfi prope Roterodanum, 
qui ob preternacuralem fomnum quem dormiverat , cot in | 
Hollandia rumores anctequinquennium excitaverat, & ob hanc | 
caufam vulgo Ze Slaasende Boer tot Stolwck dictus eft:In quo | 
abdomen etiam ita erac introrfum tractum , ut aorce pulfus pro» | 
pe umbilicum digitis percipi potuerit. | 

Mirandum vero erat in hoc noftro fubjecto , mefenterium | 
diftra&tum & elongatum, | Denique quam mirabiles mutatio- | 
nes àconvulfionibus in corpore noftro fieri poflint, ex hoc ex« | 
emplo conftat. — III. Notum | 


Ol/érvationes Anatomica varie. 5454: 


-..: IIL.. Notum eft exanatomicis tres ordinario in homine efz 
fe ramos arterie aoría ajcendentes :In brutis jlerisque duo can-- 
tum Íunt; Rariflimum autem eft quatuor vvidere ramos aorte 

 afcendentes; quale tamen cor quondam in cadavere duodecim: 
annos pato reperi ,.& adhuc hodie cum anne-is his ramis ,ce- 
romate replecis , in fpiritu vini confervo, Duo horum rami ca-- 

-. rotides arterias, rcliqui duo fübclavias conftituupc, atque qui- 
libet ramusdiftin&to principio ex arcu acrta furg x. j 

| In eodem fubjecto duplicem fufceptionem feu volvulunm 
in inteftinis cenuibus, diverfis in locis inveni, atque inteftina. 

- hec lumbricis eranc repletiffima. Unde colligo volvulum & 

X paflionem iliacam à lumbricis quoque oriri poffe, quod in 
praxi notatu diguum «fle exiftimo ; pzafertim fi juniora crata- 

. mus fübjecta. : | | ! 

| IV, Dum hzc fcribo menfe Januar. 1712. in difleQione vi- 

- tuli monílrofi bicipitis occupatus fum , qui mortuus é matre 
produc, In hoc dum vafaumbilicalia preparo,obfervo orcum. 
arteriarum umbilicalium longe efle diverfum ab eo, qui eft in 
homine: in hoc enim oriuntur ex iliacis, in illo viculo aucem 
ex ipfo crunco aorte , attamen ex parte ejusinferiori prodeunt. 

 Pretereaarterie umbilicalescalami fcriptorii mediocris cantum 
crafficiem zquabant, vena vero umbilicalis pollicem facile ad- 
mittebat. ———— Mons no T | 
... iürachum ad umbilicum usque pervium reperi, quod in. 
foetu humano nunquam obfervare potui; quamvis Amfteloda- 
ini multos foetus humanos , partim prafente Celeb. Ruyíchio, 
venerando meo Praceptore, partim prefentibus aliis di(lecue- 
rim ;idcirco etiam furmicam allantoidemin homine, qualem vul- 
90 deícribunt ens rationis effe exiftimo , quamvis nec in bru-. 

.. tis de illius exiftentia pen tus fim perfuafus , quoniam id quod 
- Oculi mei non vident, haud adeo facile credo: nam nullus eo- 
rum , quos fecare vidi, ( precipuos camen Belgii Anatomicos. . 

vidi fecare) hanc tunicam mihi demonítravit; imo ipfe £epius - 
in cam inquifivi, & adhuc hic Altorfii ultimo vere ovem gra- 

(0 Obr. AcAA, IN. C. Cet, I1. lii ^— . vidam 


414  Olfervatio CXCIX. — 
SAPERET USER TEENS FCATHIBCURDERNERE. QC QUDURNNUHASI TIUS", UIEDENTEIXYYRT. 4 1s "os 
vidam aliquot diebus ante parcus ternpus aperui , prafentibus 
multis Medicinz ftudiofis, at omni licet adhibita diligentia in. 
ove, utero, chorio & amnio aperiendis, talis tamen tunica al- 
Jantois, qualisà Bidloo, Needhamo, Verhcyeno aliisque depin- 
gitur, irr confpectum non prodibat — — HE ph: 
—— (Tgitur& hujus tunice meliorem demonftrationem & de- 
fcriptionem ab illis, qui eam ftatuunc, defidero. In brutisqui- 
dem eam non penitus nego , fed cantum dico me hucusque 
non fuiffe adeo felicem; ut cam vcl videre ab aliis , vel ipfeinves 
ire potuiflem. TT 


OBSERVATIO CXCIX. |. 


Dx, D. GODEFRIDI THOMASIL | 


| | Dec 
CataraBa € Glaucomate. 


y &ftantduo in hujas telae coritextu ftamina perficienda, cuf. 
AWminifterio cum hunc calamum velit opetati o x,seicorroc od. 


moy ayruLi(O: ev Ephemeridum noftrarum Dire&or , non 


defugciam fane laboris modici officium, ne, fi defugerem, ne-: 


glectae reatum incurram amicitiae, quae cuni Viro doctrina 
ac meritis longe celeberrimo, meique cumiprimis araririffimo 
incercedic plane fingularis, nec unquam , per annorum plus 
quam viginti curfum , reconciliata, auc iti conjurictiffima hac 
ftudiorum ac nienrium unione, ullo pacto reconciliabi[;s, 


Argumentum fcribendi non effe videtur de longinquo arcef- 


fendum. Egrepiae de rebus anatomicis obfervationes, quas 
ziodo expofuic digniffimus Magni Jo. /Hauritii Fofmani in 
dheatro. Altorfino Succeflor D. Laurentius Fdeifferus , am- 
pliffimum heic aperirent campum im profetorias amoeriitates 


exfpatiandi, nifi fpariis anguftioribus coricluderentür termini 


huic fcriptiori jam. praefiniti. Liceat igitur faltini iis inhae- 
zere nonnihil, quae de cataracte natura ac vero liabitu ex 1c- 
eendlimis apud Gallos diceptationibus fuere confignata. 


Prin. 


— De Catavatla c Gleucomate. WU Er 


dubitatum de pelliculis iftis fo'idioribus , quae canquam vela 
humoribus obducta cataractarüm nomine infigniebanturs nec 
quae poftea de cryftallini coagulo, ejusque non adeo requi- 
renda amplius ad vifum neceflitate comperta funt , illis peni- 
tus fuiffe incognita. Inde fine dubio Borellus, Gaffendus , &c 
| poft hosce &oa//us acceperine, hypochymata effe cryftallinae 
lentis,quae vulgus cataractus effe exiftimar. Ipfe quoque Ro/fi- 
cius eorum , quaein Diflercationibus Anatomicis eade re habec, 
parcem a populari & Profefforio muneris focio, Paulo AMarquar- 
fo Slepelio videriqueat accepiffe. Fidem facit hu'usad Cafp. FTof- 
manum jena MDCXXXIX. a d. XV. Kal. Mart perícripta epiftola, 
quam officofae humanitati debemus Collegae Excellentiffimi 
D. Frid. J ac. Brunonis amicorum iutegerrimi acqueaeftimari(Ti- 
mi, MNoninvidemusleCtionem cumprimis memorabilem cu- 
riofis hujusmodi deliciarum  aeftimatoribus. ' Lumen a 
me in fuffufione quaeris, ica ad. veteranum artis magiftrum 
Slegelius , quod negligenter bodie ab illis contemnitur , qui de1n- 
terni; morbis folum folliciti funt. ^ Catavathe depofitoribus fre- 
quenter adfliti; eorum di[putationer , inprimis Parifiis, cum cvo- 
luptate audivi , immo fuffufione laborantium oculos accurati[fime- 
diecui , &5 obfercva wi piures fuffufiontm fpecies ab auctoribus 
quidem defcriptas , fed peffine neque enim partem offettam neque 
cauffJam continentem bene diflinguunt: Nunquam enim baec mem- 
brana concrefcit inter urveam 6&5 corneam , fiquidem ibi firmari 
non poteft , 65 wvea corteae quam proxime conjungitur 5. fed 
inter. uveam €5 craflallinem , «vel. potius inter craffallinam 65 
corneam , cum uvea corneae proxime adllet , 65 aqueus bumor 
occupet illud [patium , quod inter corneam G5 cryflallinam inter- 
cedi, — Fic bumor. fuffufionis materiam excipit , aliquando per 
: : ac lii 2 | omnem 


i 6 Obfervatio CXCIX. 


x 


omnem bumoris partem diffufam , tumque catarada dicitur vel 
immatura a chirurgis , vel tllegitima , id efl inepta quae acu. de-. 
poni po[fit , baecque oculis noftris apparet "vel plumbea , cuel ni- 
vicans , «vel lutea , vvelobfcura , quam etiam ocularii nunquam 
curaudam ffzpiunt. | Ingeniofiffimus Galliae Chirurgus cannula 
acuminata in pupillam intrufa turbidum bunc bumorem ex[uge- 
bat , ut natura pellucidum buic fubflituens. , "vifum fenfim re[ti- 
íueret , boc enim bumore licet profuJo-vifus nonperit. | Aliquan- 
do annorum ferie in membranam concrefcit immediate cryflalli- 
110 obtenf'im , haecque efi albicante. colore vel fubcoeruleo :. di- 
flinguitur. ab. ocularíis per. motum pupillae vel uveae tunicae, 
Claufis enim &* compre[fis palpebris , €9 iis denuo fübito deduGlis 
obfev:vant , an pupillae contratlione albicans catarada imminua- 
(ur &5 dilaiatione augeatur , bancque maturam €5 curationi aptam 
judicant. .Vides caufam , quia veram membranae confiflentiam 
polfidet ,. quae acu apprebendi poteft. — Si ea tamen effet ante u- 
«yeam , pupillae contradio €5 dilatatio obfer-vari non poet. Et 
quis tentareí membranam acu auferre ante ucueam"concretam fine — 
uve e dilaceratione , quae mobilis €5 omnium [ubtiliffima ?. A4- | 
do quod Chirurgt non tantum duram , fed &5 uveam, vel fima- 
gis placet , chorioidem , immo cvitrei bumoris latus in operatio- | 
ne tranfeant , «cumque protrudant fecure ad ipfum cryflallinum | | 
humorem , eique obdutlam membranam ibi apprebendant.. FJiec 
mibi non leclio , fed experientia fuppeditavit 5 oculato tefli cre- 
das , uf oculirio , qui banc operam mibi davi quotidie opto &5c..— | 
Fragmentum, tametfi prolixiofculum ,legiffe ne pigeat, cum in- — | 
de zeovov c9oQ» facile colligatur. quod virum oculatiffimum | 
& rei anatomicae maxime peritum detinuit a cognitione veri- | 
tatis , quae nunc clarius videtur expoíita. Eorum; qui füf- | 
fufi-.ne laborarunt, oculos fibi fectos afleverat , in quibusaliquid 
$nembranaceae concretionis obíervaverit, lenti cryftailinae | 
prsecenfüm, Turbamentum iftud credas aquei humo:is,a fuf- 
fufione factum ,a morte etiam cenacius redditum , huic pariter 
atque ceteris falía fpecie impofuiiie, ut membranam exiftima- 
: rent 


De Cataratia c Glaucomate. 437 


Aem id. és acus miniflerio deponitur, cum ex anni MDCCIX. 


hiftoria Acad. Reg. fcientiarüm appareac;in omnibus oculo- 
rum; qui cataracta affecti credebantur , fectionibus, crebrius 

hanc cb cauffam inftitutis, nihil quidquam pelliculofi , fed ve- 
ra femper glaucomata glacialis cryftalli,.ob lencorem füum in 


coagula proni, fuitfe teperca uc adeo res ipfa jam ex mulaplici 


experientiae documencro pro judicatà debearrepurari | Karis- 


fimum, & vix alicui, praeterquam /fajyernio obfervatum exi- 
ftimo, cataráctam plurium annorum, pro confirmatiflima ha- 
bitam , unà iode penitus evanuiffe' fua fponte, cryftalli fine 
dubio opaci fpiffamento.e fede fua ad inferiora oculi femotc. 
Suffufionum autem, quarum complementa cararactas dixeris, 
'medicandarum ratio planius nunc procedit, & clarius etiam per 
aevi noltirianatomicorum follertiam in telligicur; ductibus oculo- 


rum aquofis repertis, qui laticem continuo intra tunicarum al- 
veos deponant , ipfoque humorum ocularium motu circulari , 


quem incomparabilis Ru»fcbii induftriae debemus, non amplius 
obfcuro. Fel lucii pifcis inftillatumr commeridat 7o. Scultetus ; 
expreffum e millepedibus fuccum: Boylezs.— Mihi viperarum 
"pinguedo praeclaram aliquoties opem tulifle vifa diffipandis 


oculorum tenebris humorumque in ek abeuntióm purgas- 
mentis refolvendis , praefertim ubi focus e columbinis pullis per 
medium difcerptis accefferac. 


- £-QBSERFATIO- CC. 
Dx. JB GODEFRIDI THOMASIIL 


Aquilae ifs in medicina. 


Quilae mira in vifu acies 5 eius fel prae ceteris amarum & 
lixivo fale turgens nebulis oculorum difcutiendis iam a Ga- 
Eu fuit commendatum. Nuper cum id praefto effec, euphra- 
fiac ftagmate dilutum inftillavimus oculis oCtuagenarii , qui 
caligine inde pulfa mox rectius & acutius coepit videre. Pin- 


i guedo Aquilae , candore infignis & penetraudi vi; brachio Iu- 


lii 3 xato 


438 Obfervatio : CC. 


xato adhibita , dolorem cum tumore fedavit , nervisque ro- 
burintuli; Inalio eciam tali pernionibus illita , moleftum 
fuftulit ardoris fenfum & fiffuras conglutinavit. .— Uberius , 
quae ad hoc argumentum faciant , deduxic Aldróvvandus. 
Nobis haec iam pro cempore fütfecerint, Oportunitatem ex- 
perimenra ifthaec capiendi fecerat aquila , paucis diebus ante 
Caefaris Augufti advencum in hanc urbem globo traiecta. 
Quae avium regina cum ratriffime in noftro tractu conípicia- 
tur , feftivum omnino & boni ominis pleniffimum populis de- 
ditfpectaculum, .. Erat ex nobiliffima fpecie Chryfaécorum , & 
trium practer proprer annorum aetacem attigiffe a venatore 
exiftimabatur, | Noftra civium plaufibusfociata pietas, & vo- 
tivis acclamationibus iam tum declarata , nunc etiam fauftis- 
fimi ominis augurium laetabunda recolit , & hoc tanquam 
fulgenti aétomate coronandos putat hos obfervationum duce- 
narios — Faxic Divinae Providentiae nutus*, ut , quae felicisfi- 
ma obrigere , Imperii aufpicia eventus porro trahant ad fae» 
culi admirationem & invidiam adverfíariorum fortunatos , or- 
bique pacem aliquando referant ac tranquillitatem ! Sic in ex- 
Íuperantrisfima CAROL! MAXIMI Majeftate fides erit veteri , 
quod eftapud Ariffogb inem , oraculo: 
AIETOZ QZ TINEI KAI IIAZH£X PTHX BAXIAETZEIZX. 


| 


 APPEN: | 


 APPE NDIX- 


EPHEMERIDVM ACA. 
. DEMIAE CAESAREO - LEO- 
DP DDINAE. etg reich : 


"GERMANIA. | 
(- CENTFRIAS I. €& IJ à 


d NOR IBERGAE, Sumplibus Academie, 
—. Literis Melchioris Gottofredi Heini, 


Í 


CONTENTA APPENDICIS. 


1 Con[litutiones Epidemice Germanie, p. 3. 

: De Prigore byemali 4.1703. D. Bajeri 65 D.Ramazzini. p.78. 

. Epiflola D. Ramazzini de caufa adjcenfus &5.defcenfus AMercu- 
Aii in fiflula Torricelliana. p.92..— xd 

4. D.Schelbameri Notataad hanc Epiflolam. p.98... — 

y: Ejusdem anatome Xypbize pifcis. Item Lumbi 65 Ophidii.p. 110. 

ó 


Q3 M 


- LÀ. /f. B. de W'enkb de tempore , quo Auimavationalis bumano — 

corpori infundatur. p. 130. — | uU i 

7. D. A. Pachionii Jiffert. de Glandulis dur e:meningis. p. 139. 
8. D. A.V allisnerii de Ovario. Auguillarum. p. 153- 

9. Ejusdem de Lenticule paluffris femine &5 -vegetatione. p. 166. 
10. D.G. Detbardingii continuatio Paralleli[mi. p. 185. 


1r. DR. Lentilii Parallelifaus. p200- 4t. | 

12. D. P. P.aSangallo Experimenta circa culicum genexationem. 
409207 m [ L re pe 

13. D. G.Kergeri Epiflola de Surdo-mutorumcura, p.233. 

14. Realis de Viennameditatio de Gra-vitatis €»: cobefionis cau[a. 


wo p.239. 
15. D. 7H. F. LochneriSchediafma de Parreira brarva. p. 243. 

16. D. E. R. Memoria W'urfbainiana. p. 306. p 
17. P'indiciani Elogium D. Georgii Franci de F rankenau. p.223. - 
8. D. 7. B. de Wenkb Memoria Griendeliana. p. 


CON STITUTIO EPIDEMICA 
AUGUSTANA 


| "Anni 1701. 65 fequentium , 
M di D. LUC;/E SCHROCKII. 


EU Icet iniium Anni r7o1. frigidum comparuiffet, 
triduo tamen poft mitior aéris temperies, fub mu- 
»etabili ventorum, Zephyri tamen pravalentis, cre- 
| , brioresque nives, fubinde veró etiam pluvias addu- 

: 5! centis flatu , excepit , usque dum ante, & circa 
JEquinodium vernale magis conftantem ferenitatem Eurus lar- 
girecur ; pauló poft ventis priorem inconftantiam refumentibus, 


- hyememque protractiorem, quin & gravem terra ficcitatem cir- 


ca Solis in Tauri fignum ingreffum, cum fenfibili frigoris mole- 


ftia ,fereno quidem coclo , producentibus , ut Cereris etiam , Po- 


monz & Flore finus rardiuis panderetur , atque Maji principium 
vernalis amoenitatis parum oftenderet , qua poftea co largior 
comparuit, atque, Gemellorum fignum cum Sol occupaflet, a&- 
rem multum delinivit, & in tantum calefecit, ut, ni Zephyrus, 
Euronotus, & Aufter fubinde pluvias interfperfiflent, nimia fic- 
citate, precipue quia ventorum perpetuus quafi motus continu- 


.. abat, terra plurimüm laboraffet. Interea prior morborum in 


Anno pregreffo obíervatorum facies continuavit, quam itaque 
— Cent. I. IT. Append, (A) depin- 


. | 2 )o( S8- 


—— 


depingere fuperfluum foret, Variolarum puta, Febrium petechi- 
alium, Tuffisque humide ; in menfe Februario infuper; duobus- 
que eum excipientibus , Pleuritides vere, in fuppurationem ab- 
cuntes , fed diligenti pe&oralium & diaphoreticorum temperato- 
rum ufu, fine etiam venafedione, curabiles acceflerunt 5 quibus. 
in nonnullis M. Aprili; cum morbus jam in decrementum ver- - 
geret ,nova febrilis effervefcentia fupervenit, cum eruptione per 
totum corpus puftularum aquearum , majus periculum mini- 
tanium , &grotis tamen per conünuatam alexipharmacorum 
blandiorum adhibitionem intra primum , quandoque fecundum 
octiduum reconvalefcentibus. | Menfe Majo & Junto, prater di- 
&tas puncticulares , (qua jam fine magna precordiorum oppref- 
fione, cum horrore, laffirudine, lumborum, nuchz , & capitis 
dolore utplurimum ingruebant,) purpuratz ctiam febres tene- 
riorem inprimis etatem , non admodum periculofe invaferunt ; 
nec melancholici infultus maritalis feminis , menftruis quidem 
rite fe habentibus , infrequentes fuerunt, venzfedtione quidem 
mitigati , pauló poft tamen recidivi fadi, acidularum veró mar- 
talium potu curati. E 10 4 
.. Poft Solis ingreffum in Cancri fignum crebriores primó 
pluvic, poftea cum plurimarum tempeftatum graviorum im- 
petu, calores, circa caniculares inprimis dies intenfi, & qui ad 
4:quinoctium autumnale usque, paucis frigidiufculis diebus in- 
tervenientibus , contcinuabant, fuére notati ; quo tempore fre- 
quentia morborum defuit, nifi quod ibi ob tranfpirationem for-- 
tafle ab a&re humidiore & frigidiufculo nonnihil cohibitam , Fe- 
bres quotidianz , poft exiguum horrorem incenfiori calore in- - | 
.. vadentes, & facile curabiles, hic ob fanguinem aéris calore nimis « | 
rarcfactum Febriculz fcarlatine, fine magno corporis aftu aut — | 
gravibus fymptoraatibus, fed levi faltem praecordiorum come — |: 
preflione precedente, non minus brevi & fponte quafi ceffanres | | 
obfervarentur. | Alii autem , quibus probabiliter lympha vifci-: 
dior in fanguine erat, non maculis iflis pingebantur ,fed puítu- 
lis albicandbus , majoribus minoribusve, cum interfperfis quan-.— |. 
| doque | 


- 


452 )o( 88 — | : 3 


doque veficulis parvis limpidis, pruritu comite candem exficca- 
tis ac in fquamulas fecedentibus, per cotum corpus , fine vite 
periculo, & previo non admodum intenío calore , onerabantur. 
Nec infrequentes erant Diarrhoez , quibus interdum, fed rarius 


Dyfenteriz fuccedebanc , ex negligentiori , ut mihi videbatur, 


corporis ab aére externo cuftodia, & liberaliori potus ingurgi- 
tatione, hincque ftomachi cono labefactato fübortz, quz ctiam 
facile, vel folius rhabarbari cum tetra fignata, aut coralliis ru- 
bris mixti ufu, vel infuper E(fentia catechu, lenibusve alus ad. 
ftringentibus & ftomachicis abforbenribus Gro bait: Pluri- 
mos eciam Odonralgia correptos licuit confpicere, quz licet ra- 


rius Medicorum confilio exponeretur, quantum tamen dijudi. 


care valui, ex eadem ventriculi imbecilhitate, & chyli vel lj: 
pha €rudioris circa dentes ftagnatione excitabatur. Erant in- 


fuper, femine prafertim , quas finiftrz axilla intenfus dolor , fine 


tumoris vel inflammationis indicio excruciabat , periocice ut- 
plurimum & circa yefperam recurrens, cujus radicem circa ven- 
triculum pariter haerere , tum notatz ibidem, inprimis finiftro 
in hypochondrio moleítiz; cum falutaris curandi ratio conjectu- 


rari faciebant: credidiffem, chylum vifcidiorem & crudiorem, 


per ductum Pecquetianum ad venam fubclaviam finiftram dela- 


. tum, & cum obvio ibi fanguine Rerreium, agitationem prg- 


ternaturalem ibi excitafle, partesque illas dolorificé hac ratione 
diftendiffe, nifi dextrum humerum in femina quadam idem ma- 
lum tunc occupafle notaffem , cum infolitam dudQus illius ad 
partem dextram declinationem fine urgentiori caufa hic fingere 
non audeam; quamvis in eadem rheamaticum Pos adfectum 


- fubfuiffe Bnetiere malim , praefertim cum dolor ille di£to modo 


quidem intenfior per intervalla redderetur, nunquam tamen 


 plané intermiferit , ac tandem brachii tumor fupervenerit, dia- 


| phoreticorum, emplaftri oxycrocei, & laconici coriarii ufu om- 


ninó fublatus. In caeteris repetitus leniter evacuantium & hu-. 
mores corrigentium , prafertim acidularum martialium ufus pro- | 
ficuus exítitit ; remedia autem externa nullum levamen dederunt. 

(A2 Ean- 


— 


4 45200 ie fm 
Eandem chyli &lymphe vitiofz in ftomacho nidulantis la- 
bem Febres quotidiana epidemice , incerto quandoque pare- 
xysmi tempore invadentes teítabantur ; que nullo pfevio hor- 
rore, magna praccordiorum ad oppofitam in dorfo regionem fe 
extendente oppretlione , & nullo fenfibili, vel tolerabili faltema 
excipience calore, infefte erant, atque propinatis, pro exigente 
neceílitate , emeticis, vel repetitis laxantibus & abíforbentibus, 
amaricantibus, abfinthio , chinchiaa &c, curabancur. 

Poft Ziquino&ium autumnale primo aéris ferenitas & ficci- 
tas conünuabant, mox pruinae, nebulz ,d. 17. & 18 Octobr. co- 
piofz nives, pluvia poftea, & venti modó ex hac, modó cx alia 
mundi plaga, inprimis ex feptentrione frequentius irruentes com- 
paruerunt; Sol autem ubi ad Scorpionis fignum pervenit, denuó 
per aliquot dies ferenitatem , terreque ficcitatem conciliavit ; 


varià dein aéris temperie , utplurimum tamen auftrinà (ubfe- - 


quente ; & cum aér parum à ventis jam agitaretur , vapores ineo 


hofpitantes parce difpellebantur ; unde iidem corporibus huma- - 


nis copiofiores communicati variis zgritudinibus producendis 
z : : V : : 
patrocinabantur 5 hinc son tantüm Variolz iterum fe exferebant, 


Pleuritides vera , atque Febres continuz , catarrhales magno cum - 


«ftu, cephalalgia & tufli , pueros eque ac maturiorem «tatem 
invadentes, nec, ubi debite vaCtabancur, letales fübortz ,fed fre- 
quens etiam Catarrhorum cohors, Coryza , Odontalgia, Rauce- 


dine, Tuffi infefta Urbi incubuit.  Muliebris fexus non minus | 


habuit, de quo fpeciatim conquereretur , uteri nimirum hamor- 


rhagia, cui non gravida faltem , ultimis przfertim duobus gravi- 
ditatis menfibus, fed ali quoque plures obnoxiz erant; quem | 


fanguinis orgasmum non commodius quàm abíorbentibus mar- 


tialibus &c. uti hematite, croco Martis adítringente, item bolo | 


Armena, coraliis rubris &c. haud negledo , ubi opus erat, pauco 


 opii additamento, fedatum expertus füm. — Memorari etiam me- 
rentur Apoplexie crebra, utplurimum | exitiofz : memini egre« | 
gium quendam virum mihi aliquando narraffe , quod jam olim ' 


fuerit obfervatum , poft crebriorem aquilonium flatum Apo- 
j UT plexias 


E 


? 


E AS )o( Gev f 


—— Ec ———— PY 


plexias frequentes hic contigiffe : neque admodum in dubium ic 
vocare vellem, cum ab illo vento nefcio que atomi impura no- 
bis inferantur ; id quod civem quendam noftratem induftrium 
non latet, qui cera dealbande in horto fuo Borez multum ex- 
pofito operam navans, eandem infefta flavedine ab eoinfici no- 


. tavit ; unde quamprimum fpirare eundem obfervat, ceram ftu- 


diofe tegere, media etiam, fi is tum ingruat, nocte properat, 
quem in finem machinulam artificiofam excogitavit, qua à ven- 
to hoc commota fomnum excutiat, Ubi in memoriam mihi 
revoco, qua nofter quondam /Fículapius , Phil. Hóchftetterus, 
in Scholio.ad Dec. 4. obf. med. caf. 1. protulit, ubi urbis noftre 
defcriptionem exhibens, Zephyrum ex depreflis & alicubi palu- 


- dofis Marchionatus Burgavienfis locis inquinamenta fecum ra- 
| pere & huc advehere fcribic; que fane de Borea quoque nobis, & 
- non minori jure pronunciare licet, qui ex locis humidis Danu- 


bio proximis putridas particulas abripere; atque in capita noftra 
effundere valet. — 
Tandem cum circa menfis Decembris principium Zephyri 


- impetus major denuo infürrexiffet, d.10. eundem Eurus compces. 


' cuit , frigore, creberrimisque nebulis, quibus prafertim à d. 17. 


usque ad d. 25. Decembris continuis Civitas obtecta fuit, ftipa- 


.tus, usque dum circa £nem anni Zephyro- Boreas fuccedens au- 
ram tolerabiliorem redderet, niviumque crebritate colophonem 


—imponeret. Quo tempore, prater memoratas Pleuritides, Va- 


riolas & Febres continuas, in pueris etiam quotidiana Febres, 
tuli humida & cephalalgia graves, nec non IGeri, in aduitis au- 


tem maligne petechiales, utplurimum puftulis limpidis miliari- 
. bus poft mácularum eruptionem comparentibus, comitate ob- 


| 
: 
| 
| 


| 
: 
I 
[i 


1 


fervabantur : he in principio poft horrorem laffitudinemque, - 
tolerabili calore; intenfo capicis dolore ( quem paulo poft rece. 
dentem tuflis , non quidem diu durans, & ficca magis quàm hu- 


mida; atque calor auQior cum deliriis nocturnis infequebantur) 


fe prodebant, contagio quandoque in alios fe diffundebanr;ra- . 
riusque, ubi temperatioribus alexipharmacis cempeftive obviam 
(A73 icum 


Ld 


ó E )o(8E 
ácum eft, dccideDant si in DUET veró cond diaphore- 


ticorum, precipicantium dictorum, ufus coagulum fanguinis fe- 
liciter refolvebat ; qualia medicamenta etiam contra quotidia- 


"E 


nas Febres, ut & juxta cum marcialium ufu adverfus lderum; 


promtum auxilium ferebant. 


Eurus in Ànni 1702. introitu ferenitatem cum frigore mole- - 


fto induxerat, quarto tamen mox die Zephyrus pluviofam pri- 


mo conítiturionem , poftea ventorum frequens mutatio tem- 


peftatis eriam varietatem multam fübiade attulit, femper camen 


humida ex pluviis, & temperatione paululum, fub dominio . 


Zephyri, poft Solis in Pifces ingreffum diu impetuofi, prava- 
lence, ut byems non admodum rigorofa quidem , protra&tior 


tamen fieret ; praefertim cum poft ZEquinoctium vernale Eurus 


non folum magis fpiraret, & poft ferenos plures dies circa initi- —— 
um Aprilis rediens Zephyri ferocia crebriores nives fpargeret, — 


quas fub eodem fzviente, licet ab aliis ventis fzpe interrum- 


peretur , frequentes pluviz, cum So! ad Tauri fignum adpro-- 4 


pinquaret, exceperunt , usque dum poft Maji principium Eu- 
rus fereniorem & verüz temperiei magis conformem aérem 
redderet; ficcitate tamen terre exinde non parva inducta, ut 
Flora fuasamoenitates non nifi ferius expromere valuerit. Hoc to- 
to tempore eadem morborum facies , imprimis vero Pleuritides, 
ucplurimum fine fuppuratione curabiles , usque in Aprilem 
conünuabant. In quo & Majo meníe Febres continue, in pau- 
cis cum miliari eflloreícentia , femper autem praevio horrore; 


(ine intenfo calore) magna virium debilitate, & ce phala Igiá gra- 


vi, raró deliriis, aliisve gravioribus fymptomatibus comitate, 
atque alexipharmacorum & diaphoreticorum ufüi cedentes, hic 


ibi propullulabant. — Majori veró numero Febres quotidianz & 3 


pauciores tertiane ingruebanc ; ille cancum non in omnibus, 
qui f? cure mez commiferant, infignem capitis dolorem in 


paroxysmo inducebant , viresque pro(íternebanr ; in multis pri- . |. 


ma fub invafione , & fepe aliquot. as dies continuarum ty- 


pum, vix percepübili caloris & cepbalalgie remiffione, refere-. | 


ees j 


"d 


N; 


b 


ES un ion 
^ 


im 
AP 


1m | «£9 $$? Jo( 9e | J 


- bant; chinchinatis autem Taedicufi enn, vel arcano " duplicato 
facile curabantur ; quibus non minus tertianz , poft emetici, 
vel fcammonii (ulfurari, ubi opus erat, adhibitionem breviffime 
abigebantur. 

Circa/Equinodium dictum arthriticis adfectibus obnoxii fe- 
|. fe omnes, quotquot mihi noti, infulrus ut plurimum non ad- 
modum feroces patiebantur, atq; ubi poft exantlatam perio- 
dum jufto citius aeri fe expofuerunt vel artus delaffarunt, re- 
."cidivas experiebantur. Plurimos etiam infantes Epilepfia € me- 
. dio fuftulit, quz ex limphe acido-vifcide in cerebro ftagnati- 
one , pezfertim dentitione difficili accedente, orcum traxifle vifa 
'eft. i(te autem lympha craffioris collectiones non. minus in 
aliis frequentes admodum fuerunt, ut non tantum crebriores 
Tuffes , Coryze , Odontalgie exinde oborcz fuerint, fed fre- 
- quentiflime aliis eriam morbis epidemice & fporadice graffanti- 
bus, Tuffis fe adfociaverit. 

Cum. Junio Zephyrus Euro fucceffit, pluviarum: multarum 


- ferax , paucis diebus ferenis intermixtis ; qui in Julio quidem per 


! 


primum triduum cum calore non mediocri continuabant, aft 
mox aére in fulgura & tonitrua defpumante, in pluviofos juxta 
& frigidiufculos , ac poftea temperatos mutabantur , usque dum 
poft Canis exortum Eurus, fzpe ad meridionalem plagam in- 
"clinans ferenitatem non fine calore reduceret. Magna dehinc 
"ventorum varietas fuit notata, (nifi quod poft autumnale /Equi- 
-no&tium à d. 24. Septembr. usq; ad d. 5. Octobr. Zephyrusim- 
pesuofe admodum: dominaretur , a frigido & non minus per 
triduum vehementi Euro tandem quafi in fugam conjectus,) 
qua diverfam quoque aéris temperiem , potiffimum tamen cali- 
"dam & ferenam in Augufto effecit. Aft in Novembri multa hye- 
mis praludia, imo ,prematurus adventus ejusdem , crebro, & - 
"quandoque intenfo frigore; ds repetita, quam benignior au- 
'*a & interpolate pluviz denuo liquábant, moleftus exfítiti.. Quae 
ip(a mutabilis conftitutio, tum ningendo, cum praferrim pluen- 
-do, frigore modó aucto, modó remiffo, Zephyro reliquis ventis 
| pre 


48 jo giy 


—À 


prevalente, & circa, nec non poftSol(titium hyemale, usque ad ; 
finem auni , multum fzviente , nubibus aucem continuó feré : 
Solem obducentibus, integrum praefertim Decembrem faftidio- — 
fum admodum reddidit. Morbi interea longiores inducias de- - 
derunt, tales camen, quibus aliqualis epidemice labis prefen- — 
tia non prorfus excluderetur ; uti prafertim in Febribus quoti- 
dianis fupra memoratis paffim per Junium & fubfíeq. menfes - 
usque in Novembrem obfervari poterat 5 que candem in non 
paucis, cum autumnus adventaret , hectice metum injecerunt, | 
quibus tamen juxta cum aliis coagulum lymphae acidum de- 
ftruentibus , fpecificum inprimis antihecticumPoterii, lapilli gam--— 
marorum &c. falutarem opem praeftiterunc.— Circa Solítiium —— 
hyemale Variole benigne in pueris fe exferuerunt, cum mag- 
no quidem calore ingruentes, à pulvere camen rubeo Pannoni- | 
co, antimonio diaphoretico , unicornu marino &c. quinimo 
quandoque etiam fine medicamentis celeriter periodum fuam 
abfolventes, & cum fine anni jam iterum omnino difparentes. — 
Quod tandem de «gricudinibus aliis, quibus femper fere cuffis f£. 
fociaverat , ditum, in hifce quoque deprehenfum fuit. E 
Que Annorum fequentium , "videl. 1703. 1704. 65 1705s. 
con[Litutio fuerit , in "Appendice Dec. teríie Anni noni &» deci- 
5i /Mijcellaneorum noftrorum curiof. legi poteft ; cui tempe fy- 
potete nepligentia antecedentem prefigere intermifit. -.— 3 
Ànno r706.hyemale frigus, ob au(lrinam aeris temperiem, 
qualis Anni przgreflt in fine obíervata fuerat, & usque dum | 
Sol Aquatii fignum attingeret, continuaverat, hactenus utplu- | 
rimum tolerabile , nunc magis fe exferuit , praefertim cum ori-- 
entalis ventus in Februario conftanter , interdum ad meridiona-.. |. 
lem plagam inclinans, fpiraret , ac continuz fere nebula usque | 
ad Solis in Pifces ingreffum, ubi ferenus aer frigus augebat,nos | 
cingerent. Cum interea Hectice febris infultui ( Coryzas & Tuf- 
fes humidas, tanquam indivulfos quafi hyemis comites, nec non. | 
Odontalgias ut taceam, ) denuo plures exponerentur, fed facile - 
etiam rnedicamentis acredinem temperantibus abigerentur. — — | 
Circa E 


— 


: «9» )o( Ge : 9 
| Circa vernale /Equinoctium Zephyrus potiffimum dominio 
potitus, atque, áreliquis camen ventis nonnunquam interruptus; 
multum invalefcens, diverfam etiam cemperiem , auftrinam pr«- 
cipué excitavit, ac vernalt amoenitati fubinde obítitit. Sub qua 
conítitutione Febres quotidianz, & plures certiang ingruerunt, 
magno cum impetu, in quibusdam ctiam cum deliriis, fine ca- 
men cephalalgia utplurimum , & quz poft fumtum cholago- 
.gum, vel emeticum,, abíorbentibus non difficulter, promte 
etiam chinchinatis cefferunt. — Plures infuper circa Solis in Ge- 
me. s tranfirum nephriticis doloribus , non admodum refra- 

 €arüs, obnoxii fuerunt. —— 
Poftea fub mutabili valde ventorum viciffitudine , ante & 
. poft Solftitium eftivum, plures ferenos calidosque dies exper- 
G fuimus ; qui etiam diu concinuarunt , multamque ideó terre 
— ficcitatem , praefertim à ventis adjuti, attulerunt 5 cum interca 
- Febres predictas, fenfim declinantes, neque tamen per reliquum 
. poftea annum prorfus filentes , crebrz Odontalgie; (que eciam 
per totum hunc annum fuerunt obfervate, ) Tuffes , interdum 
convulfivi quid habentes, & Coryza, adultos eque ac juniores 
-adfligerent, & cum negligentior dieta accederet, diu durarent. 
.. Quas moleítias magn illi & cocali folari eclipfi, qua d. 1 2. Maji 
| contigit , adícribere multis placuit. Et quamvis fübita illa aéris 
|. calidi, interceptos ob Solis radios; in frigidum, hisque non mi- 
|. nus celeriter redditis, in calidum rurfus mutatio, juxta cum ani- 
| morum, ex infperata illa & nulli unquam viía caligine , confter- 
natione, aliquid contribuifle videri poflet, cum tamen jam ante 
-eclipfin ifta lympha ftafes contigerinc, vix locum illa opinio in- 
| veniet ; negari tamen nequit, frequentiores poft illam Solis ob- 
| fcurationem, & circa Solítitium aftivum illas occurriffe ; ideo- 
|! que non prorfus improbabile eft, fpiritus à phenomeno ifto ter- 
' rifico labefactatos, (qui fane terror in nonnullis tantus fuit, ut 
lipothyrciam ipfis induxerit,) lymphamque fimul craffiorem 
redditam , quin & à frigore illo infolito magis condenfatam , ad 

- catarrhales has ftagnationes difpofuiflc. 

- Cent. I. f 11. Append. 1 uB) Menfis 


MEER 


a e 


| 


M EEE 30$ | 


ERE e cu CE 


Menfis Julius quamvis pariter. mulca ferenitate gauderet, 
nonnunquam tamen pluviis fitientem terram refocillavit; poft 
Canicule vero exortum calores admodum invalueriat, & usque 


ad occafum ejusdem perfeverarunt 5 quin licet teriperatior ob 


pluvias, parciores equidem, aura per paucos dies füccederet ; 


ad priftinum tamen genium mox revería eft, usque-dum d. 7. 


Septembr. cum Luna inchoante Zephyrus pluvias fxpius addu- 
ceret, Quo cempore Dyfenterie graffari coeperunt, & infanti- 
bus non levem ftragem intulerunt , adultis veró nec cam frequen- 
ser, nec etiam letaliter eà decumbentibus. Ubi quidem hifce 


fructuum hornorum intemperantiori ab efu, vel liberaliori ob 


caniculares aítus potu, prafertim cerevifiz, nobis alba: dicte , 
propter tenuitatem fuam & imperfectam à parca fermentatione 
depurationem, in acorem pronz, illam obtigifle verifimile eft ; 


illis autem quorum major pars ob tenellam etatem nihil horum 
deguftaverar,cur adeó fatalis fuerit, difficulter determinari poteft. 
Utrum in lacte vaccino aliquid adverfi delituerit, quo cum nem- 


. pe pulmenta in eorum cibum coqui folent, adfirmare nequeo; 
eum tamen alia caufa non fuppetat, in vaccarum fanguine, ob 
aeris fervorem, pratorum ficcitatem, & pabuli inde ortam pe- 
nuriam, cemperatas balíamicas particulas multum fuiffe immu- 
tatas, acrioresque redditas, haud incredibile videtur ; qua lacti 
communicate vim fuam in tenerrimis infantum corpufculis ex- 


ferere, corumque deftru&ioni; quin & epilepfiz; aliis quibusdam. 


tum temporis funeftz ,anfam dare valuerunt; & cum muliebris 
imperita induítria puftionum curz fe fufficere utplurimum per« 
faafa fit, aut. faltem Medicum defperato jam morbo advocet; 
funerum multiplicatio facile contingere potuit ; preferrim ubi 
difficilior fertaffe pregreffus partus foecui debilicatem aliquam 


antea imprefferat, cum, incertum qua de caufa, hoc anno de. | 
Dyftokia & prematuro partu non levibus querelis Urbs per(tre-- | 


puerit. 


Reliquum anni, una cum ventorum cónánua mutabiliras — 
te, nebulas inter & pluvias frequentiores, aérem temperatiorem | 


E - DU 34 2 | TY 


quoad activam ejus qualitatem, ( nifi quod paulo ante Solfticium 

hybernum Eurus eundem nivibus afperiorem per criduum red- 

- diderit,) expercum fuic , mulcasque nobis inducias conceflit, fi 

* rheumaticas poft Solftiium dictum , mufculis caput attollenti- 

: bus faftidiofas, lympha. ftafes exceperis , quae folo camen cum 

.. hypocaufti calore, tum fufficuum rnaftichinorum &e. ope haud 
difficulter refolvi potuerunt. 5. 

. "Plurimas inter nebulas remperatioremque auram non fal. 
tem Annum 1707. inchoavimus, fed porró etiam clementem , & 
Sole in Aquario verfante , humidam aéris temperiem experi fui- 
mus, raró nec diu durabili frigore, ac mulco rarius nive com- 

| parente; neque etiam multi, humidas nempe & nocivas alias in 
aere particulas frequenti ventorum variorum agitatione difpel- 
lente , morbi populares aderant, nifi quod Rheumatismi prafati, 
nec non Febres intermittentes , quamvis pauciores, atque poft: 
fümtum lene laxans, cflentia corticis Peruviani facile abigenda, 
continuarent ; quosdam veró Pleuritides verz, in fuppurarionem 
. utplurimum terminate, nec camen admodum acutz, & anti- 
monio diaphoretico, pulveri pleuritico Aug. promte cedentes; 
puerilem autem etatem fparfim Variolz, nulla malignitate fu- 
|. fpedia ac per totum poftea anni decurfum obfervatz ; alios de- 
| nique I&teri non adeó contumaces , prafertim fub crebriori ef- 
| fentie Mart. D. Lud. ufu  invaderenc.- F 
| — — Licet autem circa Martii initium frigus intenfum ingruerit; - 
mox tamen poft quatriduum tempefatiorem in ftatum denuó 
| fuit mutatum, ut Veris przludia multa comparerent ; cujus ve- 
| ró amoenitatem ventorum diverforum , Euri inprimis auíteritas, 
| cui nebule crebra jungebantur, multum retardavit; aeremque 
"frigore horridiufculum reddidit; quo ipfo infenfibilis cransfpi- 
| ratio admodum fufflaminata , ferum in corpore auxiífe, atque 
| ereberrimas ad ftagnationes difpofuiffe vifa cft , uc major inco- 
- larum pars catarrhofis «gritudinibus, pectus , vel nares, aures, 
* faucesve occupantibus adfligeretur ; in quibusdam fluxu ceierri- 
? me,yehementerque gravi cum cephalalgia & febrili incalefcen- 
d | | (B). 2 tia 


| 
! 


IA ^ 49 )o( SY dde. 


T 


tia invadente. Quo tempore etiam Febres, tum quotidiang; 
tum rertianz, ex eadem dubio procul caufa, multiplicabantur , 
atque non raró graviores in' principio, magna utpote cum ce- 
pbalalgia, virium debilitate, & calore, ut continuz quafitypum | 
referrent , oriebantur , poftea veró medicamentis óppugnatz, 
promte ctiam recedebant ; facile camen ab aeris frigidi admif- 
. fione, vel cerevifia potu recidivam paílz; qua etiam Febres in 
autumnum usque continuarunt ; qui humidus admodum & 
graviori Zephyri vehementia faftidiofus exftitit: Poftquam zftas,.- 
Sole Cancti fignum occupante, magno ftu, rarius à ventis plu- 


viisque temperato , primó fat gravis, ab ingreffu autem Solisin — — 


Leonem , crebriores propter pluvias , Zephyrique impetus fri- - 
gidulus utplurimum fuerat ; & fic( ut crebriores Catarrhos den- 
tibus precipue infeftos taceam , ) non faltem in nonnullis quar- 
tanz , longiori horrore & calore multum molefte, eoque con- 
tumaciores, quo minus ii, qui eadem adflicti ex plebe meam 
opem implorarunt , in dieta convenienti medicamentorumque | 
ufu morigeros fe praebuerunt , fed etiam Arthritidis vage, pul- — 
veribus ex coraliis, fpodio fofl. lap. gammar. cinnabari; aliisque 
antimoniatis fixis, opii rantillo addito , preter interpolatum la- 
xantium ufum , haud difficulter cedentis, generationi anfam de- 
derunt. | Hyemis prefentiam in Decembris initio prematurum 
frigus & nives copiofz ab Aquilone adductz, indicarunt ; que 
tamen poft decendium é pluviis eliquate, quas Zephyrus ante 
Solftitium hyemale vchementiffimus conciraverat ; cui cumCau- - 
rus, & poftea Euronotus fucceffiflent , aere nubilofo & nebulo- 
fo, ac moderate frigido, morbis filentibus , reddito, anni exor- 

dium fecerunt. i | 
Anno 1708. diffipatis nubibus, benignior Euronotus pet 
duas primas hebdomadas ferenitatem , aliqua camen nebulofa 
caligine utplurimum fe immifcente, produxit ; quam poftea hu-- 
mida ac pluviofa conflitutio excepit, przfertim cum quarridu- 
ana circa Solis in fignum Aquarii ingreffum Zephyri vehementia - 
ingruiflet; cui fub. ventorum mutabilitate prior EC | 
| nem 


: | b ol0c 5 EN 13 


MO Moa tn Loi BXRMECES MOSETIBSS D m 


Ld 


finem hujus menfis primi , & principium fecundi fucceffit, atque 
temperatam adeó brumam , uti paflim alibi locorum, experti 
fuimus, ut multa Veris indicia oftenderet; donec Euronotus d. 
10. Febr. cum nivibus frigus adducerec, humida veró paucos poft 


. dies, cum intermixto quandoque frigore, intemperies à Zephy- - 


ro reduceretur. Quamvis autem hac fub infolica aéris clemen- 
tia multi graves effe oborituros morbos vererentur, nihil tamen 
epidemici , (ut Febres quotidianas & certianas fparfim & rarius ad- 
huc occurrentes taceam , ) preter Variolas , usque dum Sol Tauri 
fignum accederet, continuantes , & confueta hoc tempore catar- 
rhalia incommoda, Tuffes praefertim humidas, & ab eadem feri 


-. ftagnatione capitis Eryfipelas in fexu muliebri, produxit, quod 


ex negligentiori fortafle partis iftius cuftodia, praviis in. collo 


- tenfivis doloribus, cum febrili incalefcentia invafit, & moderato 


lecti calore, praefertim  diaphoreticorum terreorum ufü acce- 
dente, non difficulter discuffum fuit. 
Humidus autem hic aéris ftatus ante & poft /Equinocium 


vernale continuabat ; ut pauci fereni dics nobis obtingerent, & 


. licet Solis quandoque radii refocillarent ; nebulofz tamen exha- 


lationes eosdem fzpiffimé deturparunt ; usque dum aufterior. 


— Eurus d. 27. April. aérem ferenaret, atque ab eo, & alternante 
. Cauro moleítum frigus terrzque ficcitas producerentur , que in 
- adultum usque Majum in quo diverfz ventorum ex omni plaga 
- futationes notatz, continuabant , donec d. 15. poft fulmina & 


tonitrua in crebras pluvias mutarentur ; que dein humida facies, - 
Zephyro & Borea alternantibus, usque ad principium Augufti 


perdurabar; ubi Zephyro potiffimum dominante, calores magni 


-& multa ferenitas, fzpe tamen matutinis nebulofis evaporationi- 


bus gravata, usque ad Canicule occafum ingruebant , pluviofo 


. &c frigidiusculo aére fuccedente; qui etiam, rara intercurrente 


ferenitate, usque ad /Equinoctium autumnale continuabat. In- 


"terea frequentes Febres heticis fimiles, cuíTi praefertim & calori- 


bus lentis inordinatis ftipatz , atque continuato abforbentium 


- fixorum ufui obtemperantes, notabantur.  Variolas autem circa 


dis trs 


(B) 3 Maji 


14 S 20 ( S8 


Maii finem ceffantes, Morbilli excipiebant, non tantum in infan- 
tibus, qui prius fani fuerant, fed etiam, qui paulo ance Variolis 
laboraverant, nec nonin adultioribus, uc & non paucis morbum : 
hunc jam olim expertis, absque tamen malignitatis nota, & fub 
blandorum diaphoreticorum ufu paucos intra dies periodum. 
fuam abfolventes; qui tamen in menfe Julio iterum ceflaverant; 
quo tempore poftea Odontalgiz , Ophthalmiz , nec non dolores 
fpasmodici uterini in feminis , Ifchiadicique precipue in viris fre- 
quenter occurrebant, ex lympha, uti mihi videbatur, ab aéris 
inclementia vifcidioris atque ideó ad ftagnationem proclivioris 
reddite vitio generati , prefertim cum cerevifiz acefcencis, qua de 
plurima paflim querele fiebant , potus accederet, & nervis ad 
coxas ac uterum tendentibus fpicula fua infigeret ; ubi prater le- 
nia eccoprodca , hyítericis medicamenta caftorina , cinnabarina 
&c, & iíchiadicis blandam per vices diaphorefin promoventia, | 
non neglecta utplurimum opiatorum fuccifa mifcella, profuiffe - 
expertus fum. | | Lu | 
Circa ZEquino&ium autumnale per 16. dies ferenitas ad-. ' 
fuit, raro nubibus aut pluvie expofita , nebulis tamen crebris. 
matutinis ftipata , quibus poft multam ventorum varietatem, 
fubfeqq. etiam diebus obfervatam , Boreas per 14. dies nubes 
adduxit, à Zephyro poftea in pluvias refolutas; quin & poft 
Solis in fignum Scorpienis ingreffum, Euro flante, nix decidua ' 
prematurum quafi hyemale frigus efficiebat. Ineunte Novem- 
bri multa quidem usque ad Solis in Sagittarium ingreffum fereni- 
tas, crebro tamen nebulo(a, prafertim matutina, caligine inqui- | | 
nata ; fuccedente usque ad d.1 4. Decembris faftidiofa frigida, ob 
nives , nubila, nebulas intemperie; ubi quidem Sol nubibus dif- 
cuílis, ferenitatem non fine multo frigore, crebris etiam nebu- 
lis incerruptam , reddidit. Interim , prater frequentes Odon- | 
talgias, Catarrhi inprimis, capici-& pe&ori infeíti, plurimos in | | 
M. Novembri infeftarunt, cantumque incrementum fuümferunt, — 
ut in M. Decembri pauciflimi in Urbe eflenc, quos moleftia il-, 
!à non tentaverat 5 multos eriam gravius tractarec, qui nempe: 
im : UA pra- 


2 1 
———RRÉÓRBR € I E Ee t e Pei m e na te PR ot i t e i 


B3 


* 


2| c — BPOSEMY s | 1$ 
pregreffo acri horrore, febriles effervefcentias, inten(as cephalal- 
gias, aut capitis ftuporcs , virium proftrationes , quandoque 
faucium fpaíticas ftrangulationes, vel dolores pleure fpurios 


experti fuerunt. —Caufam continua quafi nebulofz aéris tem- 


peftati potiffimum adícripferim, qua non folum particulas fu- 


.-as humidas , impuras, per infpirationem corpori communicare, 


ficque ferofam colluviem augere, & fanguinem inquinare potu- 
it, fcd etiam frigore & gravitate fua poros conftringendo, ac 


- transfpirationem excrementitiorum humorum impediendo , eos- 


dem cumulare , incraffare , atque in fübriliffimis cerebri, na- 

. | E e * . LÀ . 
rium , trochez glandulis ac tubulis ftagnare fecit, Cui iraque 
prater moderatum aéris regimen, medicamentis refolventibus, 


- attenuantibus , abforbentibus , demulcentibus &c. pro fübjecto- 


* 


rum & fymptematum diverfitate, ubi morbi gravitas id depofce- 
. bat , fuccurrendum fuic, co cum fucceflu, ut nullus, qui Libi- 


- ing cenfum fubiiflec, mihi innotucerit. 


" 


Principium Anni 1709. fpirante Euronoto , nebulofum fue- 
rat, altero autem & fubfequentibus diebus Zephyrus vehemens. 
plüvias, & noctu, inter d. s. & 6. Januarii plurimam nivem 

- Eurus , verfus Aquilonem inclinans , cum intenfo frigore addu- 


- xerat ; quod indies fere, inter matutinas precipue nebulas, di- 


wem 


esque & noctes ferenas, creícendo ea vehementia nos adflixic, 
qua de longe lateque querelas multiplicare Europa contigit, 
donec d. 24. pregrefla nivofa, vefperi Aufter temperatiorem & 
pluviofam auram induceret. Licet autem incunte Februario 
frigus iterum, tolerabilius quidem, intenderetur, ac variis fub 
ventis aérisque mutationibus , nive quandoque rariore deciden- 
te,ad diem usque decimum concinuarec, Zephyrus ramen tem- 
peratiorem tunc aérem reddidit , usque dum d. 16, criencalis 
ventus, ad Septentrionem nonnihil denuo deflectens; & prefer. 
tim biduo poft acriter fpirans, novo gclu adfligeret ; quod in- 
crementa fubinde fumens , eo rigore inhorruit , ut d. 27, Febr. 
intenfiffimo frigori, d. 2:. Januarii obfervato (teftante id fpi- 
ritu vini in rneo thermometro, utrobique matutino tempore 

E | : ante 


16 «95 30( Gov" 


— onmi 


Le n SIRO CITRUS RGSUPOEESTTT ee x 
ante Solis ortum, ad gradum usque feptimum , vefpertino au. 
cem poft Solis occafum ad nonum gradum depreífo,) parum | 
ceíleric 5 quod dein mulcas inter ventorum mutationes , varias- - 
que aeris, humidam inprimis , conftituciones , tolerabilius red- 
ditum , fed d. 12. Martii , & infequente triduo iterum auctum fue- | 
rat , fpiricamque vini in tliermometro ad gradum nonum cum 
dimidio, vefperi autem ad undecimum atque dimidium de- 
pre(ferat : tandem autem remicttens , d. 16. dicti menfis fpiritum: 
ad gradum undecimum, & fic fenfim magis furfum extolli 
permiferat, ut d. 17. Aprilis gradum decimum quintum mane 
attingeret, — Incerea non tantum ventorum mutabilitas,fed ae- 
ris eciam, ob crebriores pluvias, humida ac frigidiu(cula, inter- 
veniente camen fubinde ferenitate atque calore, ante & circa Solis 
in Tauri fignum ingreffum inten(iori, continuarunt, ut fzcundi- 
cati terrz non modice faverent, matutinz quoque nebule ce- - 
nuiores, ubi pluvic aberant coclumque ferenum erar, cunc & 
per totum reliquum annum, femper obfervabantur. Ecquam- 
vis poft rcferatos cerra ab infolito frigore profunde conítri&tos 
meatus, indeque diu repreffas exhalationes , vapores iíti liberio- 
res facti multis gravium fubfequendarum ezgritudinum metum. 
excicarent, contrarium camen per DEI gratiam evenit, congla- | 
tiata ifta terre crufta fenfim refoluta, ficque vaporibus non con- | 
feriim erumpentibus , fed paulatim exhalandbus, atque ven- 
corum perpetua agitatione particulas iftas humidas impuras dif- | 
fipante. Tot ramen aque« in athmofphera oberrantes particule | 
non poterant non feri provencum nimium in corpore adeumu- 
lare ; praefertim cum per totum reliquum anni decurfum mu- | 
tabilis fubinde, praefertim humida & frigidiufcula temperies ( ni- | 
fi quod Syrius ante & circa fui exortum finemque Zephyro; | 
uti hic, ita etiam reliquo tempore, potiffimum prevalente, | 
quandoque per pauculos dies acrius urerec)-& hinc catarrho- | 
farum moleítiarum , cum heüici caloris in quibusdam metu; 
in naribus , bronchiis, dentibus, artubus, per totum anni decur- |- 
fum, & qua omnibus fere aliis morbis fefc jungebanr, frequen- 
| dam, 


[ 


P | — 488 )0( 88 | 17 


tiam excitare ; preter quas etiam, in vere & atate, Febres quo- 
.tidiane & tertianz , interdum gravibus fymptomatibus , pra- 
fercim in morbi principio, uti deliriis, cephalalgiis, fpaftico nu- 
che dolore, narium hamorrhagia; vomitu &c. ttipate , ex crans- 
fpiracione infenfibili, ob temperiem aéris fzpius variancem , im. 
-pedita oborte, minus tamen refractarie , non pauca notaban- 
tur. Inter remedia, juxta cum eccoproticis, blanda diaphore- 
tica & abforbentia potiffimam cure partem abfolverant. 
.« A Conftitutio Anni 1710. cum humida & moderaté frigida, 
fub ventorum , Zephyro camen przvalente , alternatione , primo 
continuaret, adfectus eriam catarrhofi , inprimis Arthritides non- 
dum defierunt, & menfe Martio Febres tertianz , cephalalgia , de- 
liriis, vomituque in prima invafione fxpius molefte , non pau- 
cos invaferunt ; quibus tamen, poft pulveris Cornachini , & ubi 
ventriculus vifcido muco obrutus videbatur, lenioris emetici 
ufum, cortex Peruvianus ad 5[3.95ij.&c. femel vel bis in die 
"fumtus, prefentancam opem ferebat, ut poft fecundum , aut 
- quartum. paroxyíium , fine recidiva. incommodo , utpluri- 
mum ceffarent. | | 
-. « Poftquam in Arietis fignum Sol pervenit , cum fcrenitate , 
(ita tamen , ut hic quoque Annus, ccelo fereno, Soleque orien- 
.te, nebulofum nonnihil aérem femper experiretur; ) criduanum 
quidem intenfum calorem, Africo flante, excitaverat, quem ta- 
-men Zephyrus pluviofus creber iterum diffipaverat; qualem 
- etiam fextiduanum calorem,antequam Sol in Tauri fignum pro- 
greffus effec, Euro fpirante, fenfimus, ab occidentali ramen plu- 
yyiofo vento iterum temperatum. Et hacaéris, modo humidi, mo- 
do ficci, calidi, frigidiufculi, fzpius nubilofi, ventorum etiam cre- 
bra permutatio in pofterum usque ad finem Anni perfeveravit, 
prevalente tamen femper humida conftitutione ; unde hzc vicit- 
. fiudo primó terre foecunditati multum, poftea etiam. hyems 
. At longius abeffet, fimul camen varie catarrhofz & rheumatice 
invafiones ut frequenter orirentur, effecit. — Febres etiam ter- 
:tiang , quamvis non frequentes , nec. non quotidianz , hectice- 
Cent. 1. eb HI, Append. (C) que 


18 n -  *$ )o ($9 


que per cotum annum obfervábantur; menfe aucem Majo & Ja- 
nio Morbillis plures infantes cum vehementi tuffi, oculorum 
gravedine , haemorrhagia fepe previa , decumbcbant; Variola 
quoque in multis, non quidem malignitate, fed copia, & fym- 
promatum confuctorum vehementia, & puftularum , rariori 
tamen, confluxu infefte notabantur. In cura omnium horum 
morborum remediis, in precedencibus hiftoriis memoratis; non. 
infclicicet uti datum fuit. E 
CONSTITUTIO EPIDEMICA 
BASILEENSIS- e 
INC HPSPOIIUI T7 9. C9 DOT UNE LU 
Dx. D. JOHANNIS JACOBI HARDERI. 
| Jy^Sdvus calor diebus Canicularibus Anno 1700; temperiem: 
4 R(uam non exceffit, quin ventis quandoque placidis perfla- 
retur, neque corpori incommodum facefferec : Imó' Augufto 
menfe, pluviis preter votutà quandoque infringebatur 5Sepcem- 


ber infequens ficcus & calidus illo magis fuit, nec tamen fuffi-- 


ciens , qui uvas ad optatam maturitatem undique perduceret; 


neque etiam morborum ferax ifta anni conftitutio fuit: Octo-- 


ber nebulofa; uc folet , & fa piuscule pluviofa tempeftate, hye- 
malem brumam antevertit ; hec ipfa autem per Novembrem 
& Decembrem mitior extitit , &' quamvis multá nive montes 
& juga altiora integerentur, ingruente camen pluviofo & hoc 
quandoque udofo aére,ab eadem prompte liberata fuerunt; 
iita autem aéris dix9«cic, non modo cacarrhalibus febribus , fed 
Pleuritidi ac Pleuropneumoniz, etiam fparfim anfam prebuit. 
Anno 1 701. Januarii initium Boreali vento magis perflaba- 


tur, a&risque ferenitate animum refecit; imprimis veró füb | 


meridiem propius accedentes folares radii Brume matutinze 
Ífpicula ex voto pepulerunt , &/ continuatá in Februarium: üs- 
que fua activitate fereinconcufsá, nives Boreamque inarvis cám- 
pisquerantum nonintempeftivefugárant, fiquidem fübfequente. 


Martio | 


45 )o( S8» in. 

- Martio acAprili, quibus blandiorem Solis calorem , & hinc 
pluvias amicabili auftro mitigatas fperabamus, Brumz rigorem 
majorem, nivalisque tempeftatis , ac nivis copiofe delabentis 
fpicula , frequenter experti fumus. 

Maji delitias, fi quas matutina aurz fulgor interdum pro- 
mific, mox nebularum craífiorum cohors, nunc calor fübfequens 
intenfior, mox irruentes grandinofe tempeítates , omnimodo 
amarulentas reddiderunt. | Ante Canicule autem exortum , & 
hac durante, Solis eftus longe intenfior & tantum non exurens 
calor ; animantibus brutis non minus , quàm homini, valde mole- 
ftus fuit , febrium intermittentium ferax mater, & quem neque 
tempeftates horrenda, crebrius ingruentes, usque attemperare 

JA valuerunt. | | 
- Poft Caniculam increbefcens tantifper pluviofa & hinc 
temperatior aéris conftitutio , placidiorem motum videbatur 
promittere , verum alcyonia hec non diu durarunt, quin redeun- 
te intenfiore aéris ficcitate, fereno coelo, fi ncbulas Septembri 
menfe, minus tamen frequentes, mane excipias, in Octobris us- 
que principium, calor infuetus & immoderatior perftitit , exarc- 
- fcenüz «que, fi non magis, quàm majoris fru&tuum mature- 
 fcentiz parens, & dyfenterie fatis atrocis apud nos , aliisque in 
locis foecundus genitor, cui, num pluvie à diebus aliquot , ar- 
| va prz ficcitate hifcentia blandé irrigantes , atque hominibus 
gratiffimz , obicem fint pofiturz , hora fubfecuturz docebunt. 


CONSTITUTIO EPIDEMICA 
E .BEROLINENSIS 
TREE Anni 1701. : 
Dx. D. GUSTAVI CASIMIRI GAHRLIEP 
E bon ber 9yeullen, 
Nnum Seculi feptimi primum prima Januarii , turbido, fed 
"Aficco, coelo inchoavit , & in vefperam pluviofam defür. Se- 


' quens fecunda pluviis nivem ad meridiem usque mifcuic, poft 
[25 | (C) 2 diícuf- 


Dow 


10 4$ )o( ex : 
difcuffis nubibus ferenior gelu moderatum adduxic. Quod 
fequenti tercià continuans ac per quatriduum ingravefcens , rur- 


fusque in nives & pluvias procella: junctas per triduum delicuit. 


Cui denuó undecimà cum nive copiofa leve fuüeceffit gelu, at- 
que octiduum pauciori quandoque, quandoque copiofiori nive 
afperfum duravit. Vigefima nebulà densá mutationis prenuntià, 
fequentibus tribus, interfperfis quandoque pluviis , tandemque 
gelicidio degelavit. Vigefima quartalris matutina turbidi atque. — 
pluvii echeris nuntia apparuit ,fequente per triduum, gelu mo- 
derato ac parcis nonnunquam nivibus ftipato, quod quatriduum 
rurfus nocturno ac matutino gelu; à meridie utplurimum dege- 
lante varium ad finem usque menfis excepit. Februarius nebu- 

la denfa cum gelu moderato , fed mox in pluvias fatifcente ce- 

pit, cui nubilum fücceffit coelum , remittente gelu, & in imbrem 

circa vefperam deliquefcente. — Mox, tertià procellosá, ficcáà 8c 
clarà,à nivofa noGte, die veró, licet Boreá flante remiffo , ac ege- 

lido , nocte tamen rigidà fuccedente, ac die nivoía , fed tempera- 

ta fequente , à triduo gelido iterum excepta. Nona tempeftu- 

ofa cum fucceflore decimo gelu in nives deliquefcentes refolvit. 

Quas fequentes duz noctes in glaciem rurfus denfarunt, de die 

parumper degelantem, Decima tertia nimbofa rurfus nives par- 

cas fparfit , mox aére temperato folutas.  Decimam quartam 

coclo fereno gracam , gelidum excepit biduum, quod gelu no- 

éturno & matutino temperato, pomeridianum adhuc mitius füb- 
ftituit. Huic aliud fucceffit biduum ventofum , ab octiduo ge- 
lido & utplurimum fereno comitatum, 25tà quidem tutbidà & 
uvidà interruptum, fed criduo rurfus gelido & ex parte obfcuro 
redintegratum , & pluviis nonnullis interpolatum; 28. una cum 
menfe definens. 


Martius vernà temperie initiatus, vario coelo , nunc placido, 
nunc turbulento, ventofo, frigido , diverfimodealterato, ad no- | 
num usque & decimum gelidos tranfit. Tum remittens, octiduo: 
temperato ac vernáà amoenitate grato , ad vigefimum pluvium 

Initio, 


L-...128 Jof eur - 


[ mmc cH - :: 00 
initio , tandem rurfus clerefcentem duravit, à quatriduo perinde 


variato exceptum in noctes gelidas, fexque dies ferenos defit. 


Morbos trimeftre hoc, praeter fcorbutum endemium & il- 
lius afleclas & affines aluit febres diverfarum fpecierum, mali- 
guas quasdam variolis notatas , alias ardentes , continuas acinter- 


mittentes, cacharrales , pleuriticas nonnullas, aliàás cuflibus vehe- 


mentibus ac diuturnis , Cephalza, afthmarte affligentes, in phti- 
fes quandoque degenerantes ; praterea Cardialgias , hypochon. 
driacas & «olicas paffiones. | : 
Aprilis, quo Martius tramite defiit , rurfus incepit, nifi quod 
ferenitatem precedentem cum turbido ac ventofo coelo com. 
mutavit, & à fexto per quatriduum , nives quandoque utut raras 
pluviolis nonnullis interferuerit, cum gelu nocturno dies ferenos, 
& haud inamoenos ad 14tum usque fübftitueri, Cui cum 15to 


 pluviá nivibus mixtá nimbofis, quatriduum fücceffit ferenum ac 


frigidum ; huic veró biduum turbidum pluviis fubinde & non- 
nunquam grandine interpolatum. | 24to & 25. ferenis ac verná 
gratià temperatis , reliqui ad trigefimum usque fuccefferunt in- 


conftantes, pluviofi & nimbofi. 


Majus turbido, fed mox fereniori inchoavit biduo, fübíe- 


. quente triduo nubilo ac frigido fparfis quoque nonnunquam 
- pluviis ex parte uvido , ad feptimum totum pluviofum & octa- 


vum varium , tandemque nonum ferenum ac aftivo calore gra- 
tum perrexit. Cui triduo quatriduum , intercalato decimo ter- 
tio pauca pluvia irrigato, addidit Tum 6. dierum füdo plané 
aftivo ad 20. usquecontinuavit, Cui alii fex non equé fereni , 
fed varietate pluviolis nonnunquam temperata , adeoque non 
inamoená diftincti fuccefferunt, tandemque reliqui ad finem us- 
que menfis verno temperamento commendabiles. — 

Junius à principio ad 12mum usque iri cà temperie, pluvi- 
olis tamen quandoque interpolata perfeveravit, A r3tia verna 
temperies, in aítum fzpius fatis grandem mutata, & prater no- 
&urnas róti & 20mi pluvias feré torridum , ad 22dum usque 


pluvià nocturnà ac tonitru matutino fractum , cui ad 26tum 


(3 pluvi& 


m | 465 3o( 89 
NENNEN ——  —— — . D nenas. - E 
pluvia moderatá madentem , quatriduum temperatum 5 huic 
vcró 27mus paulo calidior,28vuscum 29no pluviis modicis ir- 
rigui fuccefferunt, tandem 3omus íereno & temperato coelo 
amoenus meníem fimulque trimeftre finit. | 


Morbi hujus trimeftris prater predictos endemios, maligni ' 
& epidemici, quantum mihi quidem innotuit, pauci fuerunt, 
fporadici plures , febres pleuritice , ardentes, continuz, afthma- 
te, naufea, vomitu, cephalzis moleftz, intermiccentes quadam, 
hemicraniá , cardiogmo , cocliaca paflione, diarrhoea, dyfenteria 
aliisque frmptomatis exacerbatz, lipiria quoque, fed unica fola. 


Julius fudo ac calore eftivo, quo praecedens receffic, de- 
n1ó acceíTic , ac ad 15tium usque ferenitate jugi ac &ftu indies 
ingravefcente, fi scum excipias temperatiorem reliquis, ac ótum 
paucá pluviáà irriguum , continuavit. Sequentes erefiis non- 
nunquam & pluviolis alterati, unico 27tmo à meridie fpargente 
exemto, ad finem usque menfis ferenitare ac cemperie laudabili 
excelluerunt, 


Auguftus eodem feré coeli, ucut quandoque rorantis in- 
choans, mox variabilis fuit: Secundus enim fervidior & ficcior, 
Tertius conitru imbrem , totá nocte durantem, addidit. Quartus 
mané frigidus íüdum diurnum cum aftu fubítituit. Quintus ma- 
né pluviofüs, reliquo diei prioretemperatior. Septimus fudum 
nubibus incerpolavic; cui cetera fimilis oCtavus in conitru hor- 

rendum vefperi & imbrem defiit.. Nonus fudo antemeridiano 

. pluviasà meridie copiofas; Decimus antemeridiano fudo vefper- 
tinas fubmifit, Undecimus paucis pluviis matutinis , füdum po- 
meridianum , huic veró vefpertinum tonitru fragrofum cum ful- 
getris fere perpetuis, nimboque denfiffimo. Duodecimus prz- 
cedenti, conitrufi demferis & fulgura , compar. His hactenus va- 
riis ad vigefimum usque octiduum zquabile, füdo ac eítu pau- 
cillimis pluviis temperato gratum,huicque aliud octiduum nebu- 
lofum magis; vends pluviisque fubinde madens, illique biduum | 
ferenum quidem & ficcum, fed vento frigido flante haud adeó 
: gratum 


499 )o ( $62 Ple. 
gratum fucceffi.— Fandemque 51musfudo ac temperato ethe- 
re menfem termirniavict. | 

| September triduo fereno ac moderato fex dies, pluviis fe- 
renitati vari interpolate mixtos inferuit.— Quibus poft nodterà 
procellofam, quatriduum ferenum & temperatum, quandoque 
tamem ventofum & pluviis parce fparfis rofcidum fücceffit, fex 

- diebus ferenis aliis ftu «ftivo feré compari arnoenis exceptum. 
Vigefimus biduum reduxit paucarum pluviarum afpergine, ut 
& nebulá roridum, cui triduum ferenum quidem, fed algidum 
& ventofum, illique rurfum aliud cemperatius fücceffic, & men- 
fem fimul ac trimeftre abfolvit. 

. Morbos preter fcorbutum & ejus apperidices , ut & ejus af- 
finem ante hic raram, nunc ab adventu Gallorum exulum , in- 
ter Germanos etiam, infantes prasfertim , feré endemiam Rachi- 

. tidem, hoc trimeítre cam fporadicos, quàm Epidemicos plures 
tulit. Et hos inter febres malignas & contagiofas, haud paucis 
exitiofas, variis utfymptomatis; fic exanchematis miliaribus, pur- 
purá, morbillis, variolis , petechiis quoque infignitas & diftin- 
€tas. Preterea ardentes etiam, continuas & intermittentes, ca- 
tarrhales, eryfipelatodes, pleuriticas, erraticas etiam. Diarrhoeas 
item ac Dyfíenterias, Lienterias, Colicas , Cardialgias, T'ufles fe- 
rinasab eítu praefertim humore colliquante oriundas, Hamo- 
ptocs , Cephalzas, Hemicranias, Colicas & Hypochondriacas paf- 

" fiones cum obftructionibus nonnunquanr valde contumacibus, 

' I&eros, Scabies & Píoras. i 

— - O&ober ferenitatem Septembris ;prater pluvias fecundi ve- 

fpertihias; duatriduo fatis grato orfus fexro & feprimo frigidulis 

& pluvia matutina madentibus , interpofitis, quatriduum rurfus 

vernà temperie gratum dedit Cui 12mus matutina, 13tius 

vefpertinà, 1 4tus nocturnà pluvià: madidi fucceflerunt, illisque 
xstus totus pluvius ac nimbofus. — Quem ruríus rótus cum qua- 
triduo perinde procellofo & fubinde nimbofo fecutus; — Vigefi- 
| mmus primus fparía circa. decimam pluviolà rorans , quatriduo 
|. ficciori &.amoniori locum fecit, .. Subfequens quatriduum; va- 


Klo. 
IS 


/^ 
/ 


( 
N 


Eb. XS 2o SE ci 
rio, nubilofo ac quandoque rorante codlo frigidulum, 51 mo 
turbido aethere, geluque moderato menfi finem impofuir. 

Decembris primus totus pluvius, fecundus à meridie can- 
cum pluviasfparfi. — His fucceffic triduum ficcum, fed nubilum 
&frigidum. — Sextus mane nebulofus parce pluit, à meridie fic- 
cus. Septimus undofus, octavus ferenior , procellofüs fimul 
& frigidus. Nonus absque procellà precedenti fimilis. Deci- — 
mus nives addidit ac gelu,íed hactenus moderatum, ab 11mo - 
ad 23um rigidum, fereno utcplurimum coelo, prater 12. mane 
ac vefperi, & 17mum vefperi cantum nebulofum. — 24to remit- 
tens atque circa vefperam pulviolas fpargens, noctu gelicidium, 
26co fubfequeate nebulá liquefícens, à meridie cum  ferenitate 
frigus, fed temperatum per biduum ftabile reddens, 28vo nives 
fuperaddens, 29no ingravefcens , 3omo nivofum, 3 1. absque ni- 
ve perdurans , ficque cum menfe trimeítri ipfique anno colo- 
phonem imponens. ! | 

Morbi hoc ultimo trimeftri occurrentes, preter endemios. 
fcorbuticos , arthritides prafertim & afthmata fcorburo originem 
debentia, & venereos, Epidemici fuerunt. catarrhales precipué 
febres, gravedine moleftà , & cufli gravi & diuturná infeftantes , 
ardentes praterea tam continuz , quàm intermittentes varia, 
maligne quoque variolis, fzpius confluentibus ac petechiis in- 
fames, pleuritides graves & quandoque funefte, Cephalalgie, | 
Diarrhoee & Dyfenterie pertinaces , Nephritice; Colice & hy- | 
ftericee paffiones. | [ 


CONSTITUTIO EPIDEMICA . 
AERIS BEROLINENSIS | 


"nni 1703. 


Ánuarius primo mane coepit gelu, ccelo fuccedente fereno, 

J poft obícuro, candemque pluviofo. Secundus ficcus ventofus 
&frigidus cum gelu moderato, fuccefTores habuit tertium circa 
vefperam pluviolam fpargentem , reliquos ad octavum usque 
ficcos; hunc veró totum nivofüm «there temperato, — Nonus. 
miti |- 


| 089 )oC SER 9f 
miti coclo pluviolis fubinde uvidus...- Decimus imbrofus. . Un- 
decimus parum gelaícens, coetera ficcus. | Duodecimus. cum 
decimo tercio coclo turbido gelidiores. | Decimus quartus vernà 
. Áerenitate ac tepore gratus, vefperi nebulofüs. Decimus quintus 
& Decimus fextus Verne feré.amoenitatis emuli.. Decimus fe- 
- ptimus nebulofus; tandemque imbrofus. | Decimus octavus vi- 
ciffim ficcus & ferenus. Decimus nonus cum fequentibus ad 
vigefimum íextum usque faris rigidé gelidi. — Vigelimus fexcus 
parum nivis addidit. | Vigefimus feptimus noctu pluículum ejus 
: fparfit ethere cemperato. ^ Vigefimus octavus fereno coclo vali- 
-. de gelidus, uc & vigefimus nonus. Trige(imus nubilus pauloque 
mitior. landem cigefimus primus micdori, ficco ramen coclo 
- menfem hunc primum claufit. (ide 

oss Februariuscemperato gelu, fed curbido ficcoque coclo orfus. 
. Secundus gelu fíàtis rigido íereno coelo , nonnunquam ramen 
— parum remitcente ad feptimum usque cum gelicidio grandinera 
- fubmittentem , poftque degelantem continuavir. |. OCtavus re- 
gelafcens cum nono ac decimo parum fereno & amoeno coclo 
- gelidis Uindecimus gelu paullo intenfius coclo obfcuro indu- 
xit, ac ad decimum quartum cum fequentibus ad vigefimum 
- usque pauló cum fequenti biduo mitiorem porrexit. Vigefimus 
"sertius densà nebulà antemeridianà remiffior. | Vigefimus quar- 
tus mane turbidus, pofteaferenus. — Vigefimus quintus nebulo- 
füs ac ventofus parum nivis fparfit. . Vicelimus fextus intenfe 
gelidus ut & vigefimus feprimus, fimulque cum vento nivofi. 

- Vigefimus octavus nive copiofa menfi coronidem impofuit. 

— Martius biduano gelu intenfo coepit. Tertius noctu geli- 
dus,à meridie remiflior, circa vefperam pluviofus ac ventofus, 
Quartus eodem tenore torá die continuavit, | Quintus gelidus 
8c nivofus, tandem pluviofus, Sextus totus pluviofus ac ven- 
tofus. Septimus mané fparsà copiosá nive mox poftea in plu- 
-yiamdelicuit. Octavus perinde continuavit, | Nonus fais in- 

enfe gelavic; parumque nivis fparfit. Decimus copiofe noctu 
ninxit, poftea remi(le cum parcá nive gelavic.. Sic & undecimus, 

Cezt. 1. c 1. Append. (D) deci- 


| 


decimo quarco nebaulá matutina divérfo ,ad decimum quintum 
usque fereno coelo continuavit. Hic mane nivis pauxillum fpar- 
fic poft leniter degelavit. — Decimus fextus totus fere plüviofus. 
Decimus feptimus noctu gelidus, poft fparsà niveimitior;üt & De- 
cimus octavus cum paucá nive gelafcens. Decimus nonus poft 
pluviam gelidus ac nivofus, poft ferenior,  Vigefimus quoque 
gelu cum parcá nive mifcuit;in pluviam candem deliquefcens. Vi- 
ecfimus primus totà die undofüs. — Vicefimus fecundus mané & 
eirca veíperam pluvius. Vigefimus tertius mané parum pluviz, 
poft vernam temperiem fübmifit. — Vicefimo quarto mane pa- 
rum nebulofo ether ferenum fucceffit ac ficcum. — Vigefimus 
quincus ventofus ethere fereno nivium afpergine fubinde variato, - 
Vigefimus fextus perinde ventofus nivem cum pluvià ac fereno - 
fzpiuscambiit. —Vicefimus feptimus matutino tempore ferenus. 
poft trurbidusac ventofus. — Vigefimus octavus mang nivofus,à 
meridie plüviofus. Vigefimus nonus nubilofüs, temperatus ta- 
men. Triduo fequente fereno , temperato ac verna amoenitate 
& tepore grato menfem fimul ac trimeftre primum finit. 

Morbi prater fcorbutum, Proteum illum plurimorum fym- | 
ptomatum fyndrome variatum ac hic loci endemium; frequen- 
tiores fuerunt febres varie , continuz & intermittentes beni-: 
gne & maligne, catarrbales & caufodes, purpurce, pleuritide 
ac arthritide quandoque comitate, cephalalgiz , vertigines, pat- 
fiones hyíterice , afthmata, cachexie & cacochymis. | 

Aprilis primus dies verna ferenitatis ac temperiei particeps, | 
circa vefperam pluviola madidus fuit. Secundus mané obícu- | 
rus, à meridieferenus acfrigidulus. ^ Tertius, quartus & quintus 
primo ex affe fimiles, nifi quod poftremus paulo frigidior. Sex- 
tus mane turbidus eum afpergine pluviolz, poftea ferenus. Septi- 
mus ferenus, fed frigidulus. Octavus ad decimum tertium usque |. 
füudo ac temperie, preter decimum paulo calidiorem ; amoeni; |. 
Decimus tertius turbidus ac ventofus mane, poft ferenitacem |. 
pluviolis mifcuit. Decimus quartus frigidulusac ventofüs cum |. 
afpergine pluviarum. — Decimus quintus totus pluviofus, 2 & 

: €Ch- - 


, 


X4» )o( Ger "s 2y 


CUENTE, ORIEUEUC dn DECR O epi 


qoc OBACUETSUENMSET A. 


decimus fextus ,. fübinde camen pauló ferenior. Decimus fc- 
primus mané pluvias fparfic pauco grandine mixtas, á meridie fe- 
renus. Decimus octavus ferenus, temperatus & amoenus, nec 
non decimus nonus exceptá pruinà nocturná ralis. Vigefimus 
cum vigefimo primo & fecundo verná amoenitate grati, nifi quod 
poftremus unà cum biduo fequenü pluviolatum afpergine fub 
vefperam roridi. —Vicefimus quintus obfcurus ac nubilofus , ra- 
roque iütercedente füdo ficcus. — Vigefimus fextus vernà cem- 
perie ac pluviolz fubinde afpergine, cum fequenti biduo ficcus. 
Vigefimus nonus variato identidem ethere pluvias füdo mifcuit, 
Trigefimus poft pluviam matutinam ficcus menfem hunc ab- 
folvit. : | 
Maji primus tetnperato coelo ad fecundum mane pluviole 
afpergine uvidum pott ferenum proceffi. Secutus tertius 
mané-frigidulus , poft ferenus & amoenus, cui compar fere 
quartus afpergine pluviole roridus, cui biduum ferenum, fic- 
cum & calidum fucceffit; à roeridie camen fexti pluviolam afper- 


|! gens. Septimus mané ferenus, à meridie nubilus. Octavus ad 


"s 


decimum tertium usque fereni ac. vernà varietate accepti , rarà 
pluviarum afpergine cemperati,; praeter duodecimum cum vento 
tonitru adducentem. — Decimus quartus à meridie modice, de- 
«imus quintus valide conuit, quos biduum decimo & feptimo 
excepit füdo ac calore verno gratum. — Decimus octavus mané 
nubilus ac vento , pluviolis quoque fubinde fparfis turbidus. De- 
cimus nonus fimilis, absque tamen pluvia ficeus , ac candem 


-— ferenus , à vigefimo fereno ac amoeno exceptus temperacus ad 


vigefimum fecundum & fequentes calidiores , vigeimum fex- 
tum aftu grávem , & vigefimum nonum vernáà temperie & 


- amoenitate gratum tranfit. Reliquum triduum mané fere- 


o ETEEEERENUR SESEREI FERESREREERNULIUE ONE EUN 


num , vefperi pluviofis uvidum, trigefimo primo modico fulgu- 

rum additamento menfem hunc circumfcripfit. H 
Junii primus nocturno imbre, diurno fudo & «ftu orfus, 
fecundum ferenum & vefperi pluviolz afpergine udum comitem 
habuit. Tertius mané ad. meridiem usque pluvius, poft tem- 
AM (Do 2*1 peras 


28 de oC 


€——MÁ———————nm 


US, c M mtn. vastus ap isa EQ. 


peratus ac ficcus, quartum mané fubinde pluentem alias amoe- 
num ac temperatum przcesfit , fequente biduo fereno ac cem- 
perato. Septimus pluvius, poft ventis flantibus ficcus. — Octa- 
vus ferenà témperie amoenus. . Nonus pluviolis ferenitatem 
fubinde voriavi.. Decimus mané ad meridiem usque imbrofus. 
Decimus femcl à meridie imbre moleftus; alias ferenus. Duode- 
cimus pluviolarum afpergine quandoque varius. Decimus ter-.— 
tius ferenus ac ficcus, ventofus camen fimul ac frigidus, com-  - 
pares habuit decimum quartum , quintum & fextum , hunc 
aftuofum fimul valde ac procellofum. | Decimus feptimus nu- 
bilus ac ventofus cum afpergine pluviolarum nonnunquam mix- 
tus. Decimus octavus amoena temperie gratus. Decimus no- 
nus nubilus ac frigidulus pluviolis fubinde rorans, cui vigefi- 
mus poft noctem pluviofam qualis , temperará amoenitate ven- 
tis placidis velut Etefiis incerpolatus. — Vigefimus primus denuó 
ferenus ac calidus. Vigefimus fecundus «ftu pauló gravior. Vice- 
fimus tertius fudo fimul & «ftu moleftus. . Vicefimus quartus 
aítu ventis pauló temperatiori. Vigefimus quintus pluviola mo- | 
deratus. "Vicefimus fextus totus feré cum tonitru pluviofus. | 
Vigefimus feptimus mane & vefperi parum pluvius..Vigefi- . | 
mus o&avus mane nubilus, poftea clarefcens. Vigeíimus nonus | 
mane fcrenus, à meridié pluviofus.  Tlricefimus mané ad me- 
- tidiem usque ferenus, à meridie quandoque pluvius, menfem. 
fimul & trimeítre fecundum finit. : 
Morbi hoc fecundo trimeftri infenfiores fuére Cacochymize 
& Cachexiz (corbutice variique alii affectus ejusdem farinz , fe- 
bres varie continue & intermitcentes, terciapa , cacarrhales, ar- 
dentes benigna ac maligne, variolis quandoque comitate & | 
morbillis , pleuritides vere utplurimum nonnunquam fpurig, | 
hypochondriace affectiones & pafliones hyfterice, cufles inve-.— |: 
teratz & graves, phrifeos & hectic& comites. cleri, colicae 
paffiones, cholera , diarrhoes. T | 
Augufti primus nubilus ac pluviofus. Secundus obfcurus |. 
& ventoius fubinde pluviolas fpargens. Tertius mané nubilus | 
ac 


uc MM | 29 


—o0 ENDE... 


ac parcé pluvius, à meridie ferenus, triduano fudo ac calido 
exceptus. Septimus poft manéafpergine varium, à meridie to- 
nitru terruit. Octavus mané ferenus, à meridie modice pluvius. 
Nonus füudum , Decimus idem ctefiis temperatum , Undeci- 
mus fudum ,«ftuofum , &flivum, uc & duodecimus etefiis mix- 
tum induxerunt , reliqui ; exceptis decimorertio his deftituto, 
decimo octavo mane femel pluvio , vigefimo quarto vefperi cum 


imbre conitru inducente , vigefimo quinto mané nubilo, ac ven. 


tis turbido, omnes ad finem usque menfis aftivo eftu perfeve- 
rarunt, prater trigefimum primum, menfem hunc coelo curbid 
vefperi claudentem. i 
Septembris primum biduum fudo & etefiis gratum. Tertius 
nubilus & procellofus. Quartus mané frigidus & ferenus, à me- 


ridie nubilus ac turbidus , triduo pluviofo , frigido , ac ven- 


tofo exceptus. Octavus cum nono paulo tempceratiores ac ca- 


lidiores. Decimus ferenus ac temperie amoenus. « Undecimus 


fzpius pluviofus ac candem imbrofus. Duodecimus, decimus 
tertius & quartus cum fequentibus ad vigefimum primum us- 


que prater morem aftivo calore & amoenitate grati ferenicate 
pluvias vicerunt, — Vigefimus fecundus ad meridiem usque ma- 
ne pluviofus , poft ferenus, ut & vigefimus tertius & quartus zfti- 


vo calorecommendabiles.  Biduo intercedente pluviofo rurfus 


ad vigefimum octavum usque nubilum , fereno tepore lauda- 


biles.  Vigefimus nonus afpergine vefpercrinà pluviolarum , tri- 


-Sgefimus nubilo coelo à prioribus diverfi tandem ferenicate re- 


duce menfem hunc ac fimul trimeftre coronide ornarunc. 
Morbi hujus trimeftris fucre prater fcorbuticas ac hypo- 

chondriacas affectiones, colice , diarrhoez ac dyfenterie , Febres 

varia intermittentes & concinuz ardentes, eriam. maligna vario- 


lis, morbillis ac purpurá nonnunquam fufpecte , pleuritides utri- 
"usque generis , archritides vage fcorbuticz , paralyfes & apople- 


xiz , afthmata , dyfpnoez , cufles graves ac diuturng, cachexia. 
O&obris primus nubilus ac ventofus,fudo tamen fubinde 

mixtus. Secundus mané ferenus à meridie nubilus, Tertius 

| | (D) 3 mane 


rra É 2 Z X 
" ) 


30 | DIG 
mane ferenus, à meridie turbidus ac pluviofus. Quartus &c 
quinzus mané nubili , cum afpergine pluviarum. Sextus vice- 
vería mané ferenus, à meridie pluvius. Septimus poft nebu- | 
lam ferenus & amoenus. | Octavus mané pluvià parum roridus, 
alias amoenus, nono quoque ac decimo ficque ad undecimum 
nubilum ac fubinde pluvium tranfiic. |. Duodecimus nubilus & 
fubfequenter imbrofus. Decimus tertius procellofus ac fzpi- 
us nimbofus, . Decimus quartus frigidulus ac vencofus mané,à 
meridie ferenus, femel tamen imbre madens. Decimus quin- 
tus ferenus mane ac frigidus, à meridie parum pluvia fpar- 
gens. Decimus fextus mané nebulofus, poft nubilus ac frigidus. 
Decimus feptimus frigidus & pluviis rnixtus. | Decimus octavus 
frigido coelo ferenus. Decimus nonus primam nivem fparfit 
ferenante poftea coelo. —Vicefimo & vicefimo primo totàá die 
cum nive pluvix. Vigefimo fecundo cum fudo frigus ac gelu 
moderatum. Vicefimus tertius poft mane gelidum pluvias dedit 
degelafcentes. Vigefimus quarcus mane. turbidus, poftea cla- 
reícens — Vigefimus quintus mané pluvius, à meridié nubilus 
cum pluviolarum afpergine. Vigefimus fextus mané pluviofus, 
poftea ferenitatis parum fubinde mifcens. —Vigefimus feptimus 
ficcus , fed nubilus, folis fplendore pauco interdum interlucente. | 
Vige(imus o&avus ad meridiem usque pluviolarum afpergine 
madens, à meridie nubilus ac ficcus.  Vigefimus nonus mané 
nubilus , poftea ferenus , fed frigidulus. . Trigefimus frigidus 
& pruinofus. rigefimus primus temperie autumnali gratà 
menfem finiit. 

Novembris primus ac fecundus frigidi fparfa parumper ni- 
ve, poftque pluviolà. Tertius & quartus temperati & amoeni, 
ut & quintus nifi fparsà fub finem pluviolà turbidus. Sextus 
mané nebulofus, poft vento frigido moleftus. Septimus nubi- 
lo mitior. Octavus nubilus ac frigidus, | Nono fucceffic fimile 
biduum cum fudo frigidulum. |. Duodecimus nuübilus ac fübfri- 
gidus. Decimus tertius fatis temperatus. — Decimus quarcus 
rane ad meridiem usque nubilus, à meridie pluviofus, Deci- | 

: mus |. 


48? )o( $8 : 21 


Leeics i pue ee T 
mus quintus mané plüvius, poft turbidus ac humidus. — Deci- 
mus fextus nubilus, frigidus ac ficcus. Decimus feptimus 
idem , paucis interfperfis nivium micis. Decimus octavus perinde 
fed fine nive gelidus. Decimo nono ut & vigefimo fudum 
fubfequente noctu rigido gelu. ^ Vigefimus primus nubilus, ut 
& vigefimus fecundus candem pluviole afpergine mitefcens. 
Vigefimus tertius mané nubilus, afpergine pluviolarum modi- 
cà fub vefperà rorans. ^ Vigefimus quartus totus nubilus ac fri- 
gidus, ut & vigefimus quintus vefperi pluvius. — Vigefimus 
fextus cum feptimo cemperati & amoeni. "Vigefimus octavus 
nubilofusac frigidus, ficcus tamen.  Vigefimus nonus, mané 
nubilus, poft ferenus ac temperatus. lrigefimus poft modi- 
cam pruinam mané ferenus ac cemperatus, circà vefperam plu- 
via meníem terminavit. dos 
Decembris primus poft nebulam matutinam ut & fecun- 
dus fereni ac cemperati , nec non tertius unica pluviole afpergi- 
neroridus. Quartus poft ncbulam matutinam ferenus. | Quin- 
tus fudo frigidus. Sextus quarto fimilis. Septimus totrà die 
ferenus, circa vefperam maduit. |. OGavus fereno coelo procel- 
lofus nono quoque continuante procellà , & pluviá à meridie in- 
terfperfa. Decimus mané ad meridiem pluvius; poft ferenus ac 


-fedatà procellà placidus. Undecimus mané ferenus, à meridie 


parum pluvius. Duodecimus totus pluviofus. Decimustertius. 
mané feremus, à meridie pluviole afpergine udus. Decimus 


- quartus totà fere die pluviofus & imbrofüs, uc & decimus quin- 


tus totus nimbofus & fub vefpera procellofus. Decimus fexcus 
mané gelidus , poft totà die ferenusacfrigidus. Decimus fepti- 


mus mané nubilus ac tnitis tandem in pluviz afperginem defi- 


nens. Decimus octavus mané nebulofus, poft pluviofus. De- 


«cimus nonus gelidus mané ac ferenus. — Vicefimus aére obfeuro 
-gelidus. Vigelimus primus cum fudo gelafcens.  Vigefimus 


fecundus rigidé gelans. — Vigefimus tertius noctu nivem fparfit, 
poft degelafcens pluviolas. . Vigefimus quartus nubilus ac hu- 
midss. Vigelimus quintus coco fereno gelafcens; Vigefimus 

jc 2 Íexcus 


N 


32 AS 0C $9 


d 


fextus no&u nivofus, poft nubilus, mox candem ferenus ac ge- 
lidus, uc & vigefimus octavus meridie ferenus. — Vigefimus no- 
nus coclofereno rigidé gelans. — Trigefimus ut & trige(imus pri- 
mus ex parte, ningentes menfem hunc fimul & crimeftre quar- 
tam ut & annum 1703. abfolverunt. 


Morbi huic trimeftri familiares, preter endemios fzpius in- 
digicatos, fuerunt febres omnis generis fere, ardentes , maligag, | 
variolis fufpecta  intermittentes cerciang , quartanz , ephemera, 
catarrhales, he&ice phthifes , tuffes ferinz & inveterata , Colice 
paffiones, fcorbutice etiam, diarrhóez , Archritides fcorbutice, 
vaga & fixa, paralyfíes, Cephalaez: contumaces, hemicránia , paf- 
fiones hypochondriace & hyfterice &c.- ELS 


CONSTITUTIO EPIDEMICA 

| BEROLINENSIS 
Ánni 1704. | 
Anuarii primus paucis nivium flocculis gelu orfus , paululum 
J'nox rurfus remifit. Succe(fic huic triduum coelo fereno geli. 
dum. Quintus cum fexto nodu cotoque fequenti die nives fpar- 
fic, quorum poftremus ceffante nive curbidusac frigidus. Sepri- .— 
mus cum biduo fequenti coelo quandoque fereno gelidus. |. De- 
cimus paucá interíperfa nive circa vefperam remiflior. Undeci- 
mus cum fequenti duodecimo ventofi ac procellofi. | Decimus 


tertius rigido gelu horridus. Decimus quartus paululum re- | 


miffior. Decimus quintus rigidum decimi tertii gelu redinte- 
gravi. Decimus fextus manéremiflior, à meridie robur prioris 
refumfit, cum fequenti decimo feptimo paucos nivium flocculos: 
afpergente. Decimus octavus noctu nives parumper auxic. De- 
cimus nonus gelu pauculos denuo nivium flocculos mifcuic, no- 
&u auctiores cum gelu fatis rigido. Vigefimo nox cum nive 
copiofa procellofa inter vigefimum primum & vigefimum fe- 
cundum fine nive gelidum fucce(fic , uc & fequens vigefimus - l 
tertius paucà nive premifsà ferenus, — Vigefimus quarcus faris |. 

| rigi- |. 


«5 )o (Ser 33 


onse 


rigidé gelidus circa vefperam nivofus ac ventofus. Vigefimus 


- .fextus no&u cum pluvià regelans, tandem ferenus ae tempe- 


ratus, Vigefimus feptimus eà temperie fine pluvia acnive con- 
tinuayit. Uc & vigefimus octavus circa vefperam cum fequenti 
vigefimo nono procellofus ac parum pluvius.  Trigefimus poft 
gelu modicum à meridie ferenus , tandem cum nive vencofus. 
lrigefimus primus menfis poftremus procellofus admodum ac 
fubinde pluviofus. 

Februarii primi nox tempeftuofa, fuccedens dies pluviofus, 
grandinofus ac procellofus. Secundus illi ex parce fimilis modi- 
ce gelafcens, mane parum ac vefperi ningens. — Tertius vento 
cum pluviis & pluviolis mixto varius. Quartus noctu gelidus, 

poftea ferenus, ac vernà quafi temperie amoenus. - Quiritus ma- 
né parum gelafcens, cetera turbidus , ficcus, candemque tem- 
peratus. Sextus absque omni gelu priori fimilis, Septimus tur- 
bidus ac ventofus, à meridie cum nive.nimbofus. Cui triduum 
fucceffic temperatum, ficcum ac cranquillum. |. undecimus re- 
miffior , fparfis quandoque pluviis udus ac ventofus. | Duo- 
decimus demtà pluvià priori equalis, Decimus tertius turbi- 
dus, fparfis quandoque pluviis ac pluviolis cum fequenti deci- 
mo quarto à priori diverfus. Decimus quintus cum decimo 
fexto noctu gelidi, de die cum ferenitace procellofi. Triduum 
fequens noctu gelidum mané nivofum , candemque pluviolis 
afperfis uvidum. — Vigefimus noctu gelidus ac nivofus, poft 
pauló ferenior. Vigefimus primus ccelo fcreno gelidus, pauco 
grandineniveo interíerto. — Vigefimus fecundus & vigefimus ter- 
tius mané coelo fereno fatis gelidi, à meridie remisfiores. — Tri- 
duum fübfequens rigidé gelans.  Biduum fequens nive admiftà 
'pauló remiffius. — Vigefimus nonus nive vacuus menfem abfol- 
- vit hunc intercalarem. 
—— .. Martii primus mane gelidus , coecera ferenus ac. remiffi- 
or, unà cum fequenti quarriduo vernà temperie ac amoenitate 
commendabili. Sextus fatis gelidus, curbidus ac procellofus, 
ut & feptimüs , tandem fcrenior. Octavus paucá nive tur- 
Cent. 1. € IT. Append, COCE) bidus 


RA PE " ^ a x 
Tos ) Ó ( dh. 
eS «d : J TT éscm , das os tei Lit » 


* 34 : Ate 
iE NUI up ET UC MET RENE CE red 
bidus ac aliquantó remiffior , ut & nonus ac decimus cotá die 
cales, pretereaque turbidi ac ventofi. — Undecimus ferenus ver- 
naque temperie gratus, cum biduo fequenti, cujus camen po- 
ftremus decimus tertius pauló obíturior ac no&tu gelidior. De- 
cimus quartus cum undecimo vernà ferenitare certans. ^ Deci- 
mus quintus mane pluvia cum tepore foccundá verná amoenitate 
commendabilis. Decimus fextus turbidus ac ventofus, pluviola 
quandoque riguus. Decimus feptimus mané fparfis fubinde plu- 
violis curbidior, ferenitate poftmodum grarà amoenus. Decimus 
octavus toto mane turbidus à meridié pluviofus. Decimus no- 
nus cum fequenti triduo mané pluvius, poft frigidulus, aft ficcus. 
Vigefimus certius mane gelidus , paulo poft ferenus, frigidulus. 
ac parum ventofus. Sequens quatriduum temperate frigidum; 
*entofum ae obícurum.  28vus mane paulo obfcutior; poftea 
füudo ac ferenà temperie acceptus, ut & feqüens 20nus ; vento 
frigidiorefolüm diverfus. 3omusnubilofus, frigidulus fübinde- 
que pluvius. Poíftremus 3 1 mus vento auftrino frigido ferenitati 
a(pirante temperatus trimeftre primumterminavit, ^- 
Morbi hac anni quadrà preter (corbutum endemium & 
uem fere epidemicam, febres fuére varie ,cum tertianá, dupli- | 
catz, continue & ardentes, benigna; & maligna, cararrhales & —. | 
acute variis fymptomatis flipate , cum & fine cuffi, hectice, | 
in phthifin declives, pleuritides, afthmata, difpnoez , arthritides | | 
ftat, & vaga fcorbuticz , icteri, cardialgia, hamorrhagiz uteri; | | 
Aprilis rmus nubilofus, pluviolis fubinde afperfis frigidus, 
adus roané pluvius poft aliquantó ferenior: 3tius ferenus ac cem- 
peracus vefperi pluviofus. Cui congener 4tus' fübinde pluvio- 
ias fpargens. - $tus noctu tonuit, à meridie pluit, cetera fere- 
nus ac calidus. 6tus vernà ferenitate ac tepore gratus cum bi-- 
duo fequenti, 7mus tamen pauló frigidior ac ventofus. onus 
mané turbidus ac frigidulus, ranidem poft pluviam foecundam 
ferenus.  10mus zthere foecund& ferenitate, pluviolis-incecdum 
interpolará,laudabilis. 11:mus cum fequentübus duobus veraa 
temperie ac fercnitate commendabiles, uc & 13mus circa vefpe- 
| | | Tau 


| M DEAN AN d 
; iud 
ram paulum pluvie afpergens.  14tus fudum cum nubilo ac 
pluviis quibusdam mifcuit. 15tus cum fequente foccundo coe- 
lo frigidulo parumper cemperati. | 17mus exiguum matutinum 
gclu fudo temperans , fequentibus ad 23tium usque, 19no ac 
20mo prafertim aftivo fere calore amoenis, 25io paululum plu- 
vig addidit. Sequens triduum temperatá ferenitate ad vefperam 
usque poftremi pauló obícuriorem continuavit. ^ 27mus mané 
pluvius, poft frigidulus & nubilofus; perinde ut & 28vus absque 
tamen pluvià. 29us temperatus cum 3o. menfis po(tremo, pau- 
ló tamen frigidiore & ventofo. : 
Majus eodem tenore cepit pluviolas interdum  miícens. 


. 2dus ferenior paulo & ficcior. 3tius ut & fequentes ad 7timum 


usque fparfis quandog; pluviolis udi & fubfrigidi , poftremus »ti- 


- mus no&u cum pruiná grandinofus,mané ferenus. S8vus ma- 


né frigidus ac ventofus à meridie ferenus ac calidus. 9nus verná 


- temperie amoenus, ut & romus circa vefperam parumper pla- 


vius. 11mus fíerenus ac calidus. | z2mus adhuc calidior fub- 


-fequente fero pluvio.  13ius absquepluviá fimilis.  14tus ma- 


né ad meridiem usque nubilus ac fubfrigidus , poftea ferenus. 


»1$tus & fequences vernà ferenitate ac fpirantibus quandoque 


etefiis quafi cftiva temperie commendabiles, ad 20mum usque 
obfcurum , pluviá moderatáà fubinde interpolatum , 21mus 


- €um fequente triduo ferenus, calidus & amoenus, parum vento- 


füs ad 24tum usque poft tonitru moderatum à vento impetuo- - 
fofrigidiorem. Quatriduum fequensobícurum quandoque cum, 


. alias fine pluvià, ad 29num usque perinde curbidum fxpiusque 
| pluvium. | go0mus cum 31mo;, menfis hujus poftremo , fine. 


y 


' 

I" 
J 

D 
l 
2! 
k 
] 
" 
" 


cac T LESER US 
4 : 


pluviá nubilofi, - rto: 
junii primus temperatà ferenitate ad vefperam usque pa- 
rumper pluviam amoenus. 2dus turbidior ac frigidior mané , à 
meridie fcrenitatem aliqualem fubinde pluviis mifcuit. — Sequen- 
tes fudo cemperati, calidi ac ficci ad onum usque vefperi parum 
pluentem. 1omus cum r11mo frigidi ac ventofi. 12mus cum 
fequentibus fzreni , calidi ac placidi prater 1 3 um pauló obícurio, 
M5 uo BS rem 


36 | 49$ )o( emn 


Mni lah o Mee o ES S S 
rem , ad 17mum totá die pluvium.  18vus frigidulus & ob-- 
fcurus , ferenitate nonnunquam interpolatus , vefperi pluviofus.. 
15nus ventofüs & à meridie imbrofus.  30mus temperatus , ut 
& 21mus fero parum pluens. | 22dus obfcurior pauló , ficcus ta- 
men & temperatus.  23ius ferenior precedenti. 24tus cum 
triduo fequenti ferenitatem pluviis intercalavit, ad 28vum usque 
& 25num ferenos, temperatos, ficcos & amoenos, 3omus pau- 
cis pluviis quandoque intermixtis obícurus menfem fimul cum 
hoc anni quadrante claufit. . 


Morbi hoc trimeftri priori feré fuerunt analogi, prater nimi- 


rum geminosillos endemios, febres rurfus varii generis, intermit- 


centes, certianz fimplices ac duplices, quartana , & continue ar- 


dentes, benigne & maligne, variis fymptomatis comitata,cum & 
fiae exanthematis, catarrhales, pleuriticz in hecticam & phthi. 
fin pronz, variole , morbilli , diarrhocz , colice paífiones, cho- 
lerz , Melancholiz , hypochondriace paffiones , Cephalasz , He- 


micraniz , paralyfes, Epilepfie , Afthmata cum & fine hydrope; 


Rachitides. : 


julii primus ferenus atque ficcus. 2dus fudo pluvias mifcu- 


it. 3tius ferenus ac temperatus vefperi pluviolas fparfit. —4tus 
priori feré fimilis, nifi quod procella femel pluviolam afperfit. 


«tus fudo absque pluviis, ventum impetuofum intercalavit. 6tus^ 
nubilo coelo ferenum absque pluvià induxit ether. | 7mus fere-- 


nus. $vus fudo aftivus. 9no mane pluvio, ferenitas calorem 
intenfüum addidit, rormus pluvias cum fudo alternavit, perinde 
& 11mus cumnubilo ccelo fudum. 12mus temperatus ac ficcus. 


15ius, ferenus & eftuoíüs. 14tus cum biduo fequenti , mané ac : 


vefperi pluvii , ceterafereni. 17mus toto feré die pluvius. 18vus 
r;ane ad meridiem usque pluviofus & ventofus. 19nus mané fe- 


renus à meridie bis pluit. 20mus pluviam cum fudo campfit : 


frigidulus & ventofus.  21mus mané obícurus pluviolas poft 
quandoque fparfit. 22dus mané quidem ferenus, fubfrigidus ta- 
men ,à meridie pluviolas difperfit. 2 5tius cemperatus, ferenus par- 
&in,partim pluvius, 24tus amoenus, calidus ac ficcus, cum e 

| | triduo 


ario 37 


[M 


LOTIPTQPQSHONCPEUINEARLS: Kor au 0 s URBIS UUI US DUM 
triduo fequenti eftuoío. 29nus poft pluviam matutinam nubi- 
lofus , frigidulus ac ventofus. | 30mus temperatus &' amoenus, 
;1mus poft marutinam pluviam ferenitate menfem finiit. 

Augufíli primus ad meridiem usque ferenus, à meridie pa- 


rumper pluvius. 2dus mané nubilus, poftea ferenus & amoenus. 
- 3tius mane parum pluens, poftea: ficcus & obfcurus.. 4tus totà 


die fine pluvià nubilus. stus mané turbidus, poft ferenus. | 6cus 
ferenus,calidus & amoenus. 7timus nubilus ac calidus pluviolas 
fubindefpargens. 8vusfine pluviá ferenus ac calidus. 9nus fere- 
nus & temperatus in eftum vergens. . 10mus huic precedenti 


analogus; vefperi conuit. 11mus nubilum cum fudo, alternans 


vento fubinde pluviolas afperfit: Cui 12mus fimilis femel pluvi- 


. oláà maduict. 13ius mané nubilus ac frigidulus absque pluvià. 1 4cus 
- pluvias nonnunquam addidit. 15tus procellam impetuofam, 16to 
| parum remittentem. 17mus mané nubilus circa vefperam ferenus 


ac calidus. |. 18vus ferenus & ob calorem temperatum amoeenus, 
19nus eftuofior pauló. 20mus remiffior mané ac modicá pluvia 
foecundus. 21mus ferenus, calidus ac ficcus, preter 23um valdé 
ztuofum, ad 26tum nubilum maneac fubfrigidum. 27mus cum 
28vo pluviolarum quandoque afpergine ventofi,  Biduum fe- 
quens ferenum ac calidum. — 31mus menfis poftremus etcfiis 
etum pracedentem temperavit. | 

. Septembris primus nubilus mané poft ob ventum frigidu- 
lus. 2dus paulo temperatior, 3tius primo feré fimilis, fubinde 
pluvius. Triduum fequens mané pluviofum, à meridie ferenum. 
7mus nubilus, frigidus & ficcus, ad usque vefperam pluviolam 


 fpargentem. $vus perinde frigidus, fed (a pius pluviolis madens. 


onus mané ad meridiem usque 7mo compar, à meridie pluit, tan- 
dem ferenior. 10mus temperatus ac ferenus totus , ut & tridu- 
um fequens ad meridiem usque 13ii, à meridie quandoque plu- 
entis, Pariter & 14tus circa meridiem femel pluens. r5tus ven- 
toíus fubinde ac pluviofus. 16tus cum 17mo ficci , temperati 


| & amocni. 18vo fudum utplurimum pluviis fparfim mixtum. 
| 39mus temperatus,ferenus & amoenus. 20mus mané & à mceridie 


(Ey quan- 


38 ES BHJS o 
quandog; pluvius, cetera temperatus, ferenus & amoenus. 21mus: 
circa primam pomeridianam parum pluit; reliquo temperatus: 
& fcerenus. Biduum fequens turbidum, frigidum & ventofum, 
fubinde pluens. 24tusnimbofus ac procellofüs. 2$cus ut & 26tus 
nonnunquam pluvias fundens.  27mus totoferé diepluviofus.: 
28vus poít pluviam matutinàm fubfrigidus & ferenus. ' 29nus 
cemperatus, ferenus &tamoenus. 3omus zftiva ferenitate & calo-: 
re meníem hunc fimulque trimeíte anni tertium abfolvic. 
Morbi hujus trimeftris haud multum abludunt à prioribus, 
gemini nempe illorum Choragi cum afleclis fuis in hác quoque 
tragoedià perfonas fuas egerunt, przcerque illos Febres omnis fe- 
ré generis Ephemerz, hemitricea , certianefimplices & duplices , 
erratice & exquifite , cotidiana , incermittentes & continugz , pu- 
tridz , uc olim audierunt, & caufodes, quartane quoque, benigna 
pariter & maligna exanthematis fe prodentes variole & mor- 
billi, pleuriticz , Eryfipelatodes, heCtice & phthifice , Catarrha- 
les candem, Cephalzz pertinaces & enormes , paralyfes , Epile- 
pfiz ,tufles contumaces , afthmata fubinde convulfiva,inflanma-: 
tiones gutturis, anginz , hemoptoés, ftrangurie , hydropes, 
Hypochondriaci affectus , Hyfterice paíliones, Cholerz, diar- 
rhoez & dyfenteriz, Rheumatifmi, Chlorofes, Hamorrhoides ce- 
cz & cruenta. : | en 
O&obris primus ferenus ac temperatus. 2dus manéobícu- 
rus,poft ferenior. 3tius mané nebulofus, mox ferenus. 4tus ma- 
né pluvius, vefperi ferenus & frigidulus. $tus procellà pluviis. 
mixta tempeftuofus. 6cus de die frigidus & ficcus, vefperi plu- 
viofus. 7timus cum pluvià modicá procellofus. 8vus ferenior;. 
quandoque tamen pluvius. 9nus cum 10mo temperate fereni. 


11mus tempefítuofus , frigidus ac pluviofüs. —12mus férenus &' | 


fubírigidus. 1 tius mané ferenus; poftea impetuofus acfrigidus. 
I4tus ad 23tium mane pluviofum usque fereni ,ficci ac cempe- 
rati, pracer 16cum , 19num & 22dum mané pauló obícuriores. 
24tus mane turbidus ac frigidus; poftea ferenus. 2stus pruino- 
fus & glacialis, cetera ferenus. 26tus valide gelans, 27mus P | 
j o H8 


]ó remiffior, 28vus « cum 29no vem gelidi, gomus c cüm 31mo 


39 


poftremo hujus menfis mané pluvii, poft fereni, 

Novembris primus & fecundus mane nubili, poft fübinde. 
pluvii.:  3cius ferenus& cemperacus. 4cus mane gelidus, poftea 
lerenus. $tus cum 'imodicaá nebula gelidus. 6tus &'7mus mané 
gelidi, vefperi remiffiores. $vus coclo fereno remiffus. gnus no- 
&tu remiíle gelafcens, aliás cum ferenitate amoene temperatus; 
€ui compar fere romus, obfcurior tamen pauló, fparfis nonnun- 
quam modice pluviolis: 11mus huic fimilis vefperi pluvius; 
I2mus fatis alias ferenus; femel parum pluviole fparfic - 12tiüs 
totà feredie pluviofus. r4tus ficcus ac frigidus. 15tus mane plu- 
viofus cum ficcitate poftea alternavit. rótus cum 17mo plüvio. 


- fus. 18vus vento (atis forc afpirante ferenior , pluviolam raram 


feró fpargens. r9nus frigidus fxpiusque pluviofüs. 20mus pro- 
cellofus infuper. 2 rmus:cum 22do grandinofus quoque, 23cius 
cum 24to perinde , quandoque camen fereni. 26cusfudum cum. 


nubilo, ficco fufflante vento campfit.  26tus toto fere die im- 


brofüs. 27mus ferenusac fübgcelidus. 28vus mané gelidus , poft 


" nebulofus. 29nus nebulofus ac frigidus. 3omus menfis poftre- 


mus fpirante Aquilone turbidus , humidus ac frigidus. 


Decembris primus poftremo Novembris ex affe fiaiilis; tur- 


- bidus, humidus ac frigidus, ut & fecundus;fed ficcior paulo. 3tius 


fereno coelo gelidus. 4tus poft matutinum gelicidium, cum $to 


continué pluens, étus quandoque tantum pluviolas fparfit. zmus 
nubilus; ficcus tamen. 8vüs noctu gelavit ; de die ferenus, onus 
no&u ninxit, de die fereno colo gelavit^ Tomus fatis rigide ge- 
lans. xmüs regelavit, 12mus remifle gelidus mané absque plu- 
vià. 13ius & j4tus,ut & rgcus cum fequenti triduo cum plu- 
vià remifífiores. r8vus mané etiamimbre maduit, à meridie fole 
eluctante parum inclaruit. ronus gelidus ac nivofus. 20mus ad 
23ium usque fine nivegelidus coelo feréno: 23ius remiflior nu- 


 bilus & nebulofas. 24tus cum 2$to'poft nebulam matutinam 
| imbrofi, criduum fequens ventofum regelansacpluviofum. 2 onus 
» parum gslafens atque nipgens. 30mus & 3 1mus rigido gelu 


saent 


49 | 499 )o( 2er 
menfi huic & trimeftri,fimulque anno 1704. colophonem im- 
pofuit. iti Hong" 
Morbi, fi fcorbutum ejusque corites, & fub illius larvà fze- 
pius latiancem infamemillam luem, cum appendicibus illorum 
exceperis , morbi. hóc trimeftri non. adeó- frequentes fuére ac 
praeedentibus. Febres nonnulla ardentes & maligaz; qua mor- 
billis aut variolis utplurimum ftipatz, cacarrhales, pleuritice in 
tuffes & Phrhifin declinantes, vage quandoque, catarrhis fuffo- 
cativis fociate , melancholie hypochondriace , & paffiones hy- 
ftericaz, cephala & cachexiz , cufles concumaces admodum &c. 


CONSTITUTIO EPIDEMICA. 
| . HOLSATICA 

dán 1706. : bà 
Dx. D. GaNTHERI CHRISTOPHORI | 
SCHELHAMERI. 

Ic jam morbi penitus filent, coto autem hoc anno variole 
confluentes fxviffime func graflati, multaque propemodum | 
dixerim millia infantum maxime cum & juvenum &adultorum | 
rapuere per Holíatiam & Hamburgi. |Prorfusautem talesfeex- | 
hibuere, qualesSydenhamius defcribit. | In principio mites, mox | 
2. Vcl 3. die erumpentes, optime fibi conftanres, neque gravio- 
ribus fymptomatibus ftipate , praterquam quod deliria ftatim | 
ab initio usque ad finem, levia tamen, adeflent. Ubi veró ad. |. 
ftatum perveniebanc, & fuppurabantur, nihil remittebat calor, 
pulfus femper frequens & celer, equalis tamen nec admodum 
debilis erat, fed die 9. ro. vel r1. ubiad (ummum afcendere opor- 
tebat, fubito, & quafi in momento foveam oftendebant, con- 
fluebant , concidebant, pallebant, inftar lepra, in facie pra:fer- 
tim , & cum actum erat. Alexipharmacis & calidis exhibitis; 
iterum cumebant: quidem. , fed mox redibant ad priftinum. - 
V. S. ubi adhiberi poterat initio, optime ceffabat, etiam in in- |. 
fantibus. Nonnunquam petechie conjungebantur in princi- |- 
pio. |- 


| 49$ )o0 ( GG 4T 
MIIZUPUADAEUSTRSCDURr mcn COP dEdE us TQUUNGUONET DUUCSU CERO UG EET A Ie Rupee cec eem re ceres e 
pio. Ubivero evadebantegri, foeditate maxime faciei pulchri- 
tudo evertebatur, oculi contorti, imo coecicas ctiam , ingentes 


furunculi , aut fiftula ofla etiam exedentes brevi fequebantur, 
& fphacelus. 


CONSTITUTIO 
| nni 1709. | 
^. — Apud Labacenfes in Carniolia notata 


à | 
Ds. D. MARCO GERBEZIO. 


potus preteriüffec anni 1708. autumnus feré in meris 


nivium cum pluviis , nebulisque viciflicudinibus ; fubingret- 
fus erat annus jamjam ad exitum properans 1 709. cum eis nivi- 
bus, frigoribusque, quantorum feré non recordamur unquam. 
Hippocrates 3. Ziph. 17. quidem laudavit frigidas aéris confticu- 
dones , dum dixic aquilontas conflitutiones cogere corpora , firma, 
apilia , beneque colorata, ac auditu valentiora reddere. Quantam 
tamen vim ez fere univerfz nacura inferre valeant, fi frigus fuos 
limices tranfcendat, quemadmodum factum anno ad finem de- 


. Currente 1709. experta eft cum maximá fuá calamitare univerfa 


Europa: & propterea quoque nos Labacenfes ipfi. quibus plané 
terra ipía fuerat a frigoris in Aprilem usque proteaf(i, rariflimis- 
que vicibus ab auftris paulifperrecufi inclementià adeó effocca, 


 & infoecunda reddita , ut Colonis pro fuis laboribus vix fato- 


rum femen , & illud ipfum effoetum , & erugine corrugatum red- 
diderit.— Arbores frugiferz , € quibus perfice feré cuncte fy- 
deratz, aut nullum aut parciffimum, & eum feré verminofum, 
corrugatum, & certis nigris ftigmatibus ab erugine maculatum 
fructum portavére : Vites fimiliter usque ad-radices emortu& 
omni botrorum opimitate deftitute, & fic de aliis Quin faxa 


| ipfa obfervabantur alicubi pra frigore in arenas cormminura. Et 


parvi demum aftimari poterat iftud , fi huj smodi ftrages non 


| etiam animata, & inter ea quoque hominem ipfum contigiílet : 


Cent, 1. GI dppend. — EE verum 


44 Ue JOXGM ocius d 
verüm deploravimus, & deploramus etiamnum , quód (ut re- 
liqua animantia filentio praeteream, quorum tamen plurima fué- 
re frigore exanimata) ejus inclementiam quoque ex incolis no- 
ftris plurimi , & nonnulli fingulariffimi viri propriz vite inter- 
necione luerint. Tor fiquidem vix unquam vidimus apoplexiis 
repenté fublatos, tot vertiginofos  arthriticos  catàrrhofos, pleu- 
riticos, phtificos &c. quot hoc ipfo anno. — Cui alteri autem im- 
putari poterat ftrages ifthac, quàm rectà enarratz immenfi fri- 
goris immanitati ? Cujus, cüm juxta à nobis in Chronologia no- 
ftra medica Anni. $. XXII. & alibi dicta vis fit refrigerare ,conden-- 
fare, incraffare , coagulare,adftringere, & fanguinem cum reliquis 
corporum füccis ob inhzrentes fibi magná quantitate nitrofas, vi- 
triolicas , & alias falinas atomos acrem reddere; qui aliter fieri po- 
tuit; quám , quód intolerabilitate illà frigoris occlufi cutis pori in- 
gentem aliàs per infenfibilem perfpirationem excludendam noxio- 
rum humorum faburram in corporibus retinuerint : quz intüs co- 
agulata facilé in cerebri meatibus fubftitit, defüperque aut repen- 
tipá corporum in excalefadis hypocauftis incalefcentiá , aut ali 
quácunque occafione attenuata, & diffoluta eatenus diffluxic, ut 
univerfos, vel faltem potiflimos cerebri meatus, & nervoruminde 
in reliquum corpus protenforum origines inundáris, obftruxerit- 
que , eoque ipío fpiritibus animalibus fuam circulationem, & 
confuetum in fübjedtas partes influxum prepedierit. Unde re-- 
pentine illa , de quibus fupra apoplexiz ; vel fiquà obftru&tiones 
tante non fuére; tanta camen , ut pre iis fpiritus animales cur- 
fum fuum debito fibi tramite profequi non potuerint, fed po-- 
tius in gyrum aci fuerint; vertigines ille, vel faltem certe flu-^ 
&uationcs cerebri fzpe fzpius apoplexiarum , vel epilepfiarum: 
prodromi; de quibus hoc anno plurimi non folüm fuére lamen- 
tati ,fed quipiam plané apople&tici fucceffivée, vel cpileptici fa&ti.« 
Quod fi autem tales coagulationes, & fubfiftentiz , feu ftagna- | 
tiones dictorum humorum fimili modoin aliis corporis partibus 
quahdoque accidére , ali ibidem evenére indifpofitiones: vel- | 
uu 


) 


LI 


c 


58 )o( 8 E 


——— cum— Edd 
utin pulmonibus vomice, ad quas poftea confecute funt pri 
mum tufllitationes inanes , fucceffivé humide, & fxpe cruente, 
ultimatim plané purulencz cum totius corporis contabefcen- 
tia phthifeos nomine veniente, & interitu ipfo: In collo fcro- 
phulz, alibi alterius generis tumores. Quatenus tales humo- 
res aucem copiofiüs ad nares deftillabant, ad fauces , aut alias par- 
tes, evadebant gravedinum , raucedinum, tuffium, & aliarum 
vulgó dictarum defluxionum caufa , ficut arthriticorum , & rheu- 
maticorum dolorum , fi ii à frigore juftó acriores redditi, inque 
| perioftiis articulorum, vel etiam interiacentium partium depo- 
fiti, ea (uà acredine rodebanr, lancinabantque &c. 

. .. Sicut autem reliquus anni decurfus erat quoad aéris tem- 
periem ordinatior, ita erat fanitati humana conferentior: exce- 
pto, quód vere Aprilis fuerit repenté à preter morem vigorofis 
& conítantibus Solis radiis adeó excalefactus, ut aurz temperie 
feré aftatem prz fe ferret: Majus econtra ob predominantem — 
cum Euro Boream, pluviasque adeó rurfus perfrigeratus , ut pre 
fe ferret autumnum , quod ominofüm Hippocrati 3. 2pb.1. quod 
teropus propterea etiam notabiliter plurium erat ferax morbo- 
rum.  ZEftate econtra & autumno, utpote quoad aure tempc- 
riem regulatioribus , rantó falubrius vivebatur, neque obferva- 
bantur in eis facilé alie indifpofitiones ( exceptis variolis toti an- 
no communibus ) preterquam fporadice, & quz porius erro- 
ribus circa victus rationem commilfis videbantur effe imputan- 


L i 
Ehe 


. da, quàm aéris vitiis : febres puta potifÍrmum intermittentes, 


vomitiones, alvi fluxus; colici dolores &c. quamvis & ad hos 
poterat jam prius aliquod fundamentum jeciíle pregreflum adeó 
- rigidum hyemale frigus faltem fuá acredine: ficut pariter ad ver- 


. "gigines illas, & apoplexias, quz quibusdam etiam aftate ipía, & 


autumno fuére perniciofz, Probatum (iquidem fuit à nobisin 
- precitate noftra: Chronologie /Med. Aun. I. $.XLIII morbos , qui 
in cemporibus accidunt, non tam ex preíentibus, quàm ex prz- 

zeriris aéris morbidis conftitutionibus efle dimetiendos. — 
- — Nunc, qui praterit December jam in alteram hebdo ma- 
! (F)a dam 


44. 195 )ot Ges" E 


AEn 


L 


dam conftantibus zephyris perflatur coclo nunc nubilo, nun 
pluviofo , jugiter autem vaporofo, exiftente. —Metuo valde, ne 
cum tempore finiftri quid parturiac! Curationes denique hate. 
nus enarratorum , & aliorum brevitatis gratià praeteritorum mor- 
borum quod concernit, ez quidem nihil fingulare pra fe culére, 
utpote remediis nobis familiaribus, & in fimilibus cafibus in 
Chronologia noftra Medica hinc & inde notatis communiter fe- 
liciter inftitut; ficuc camen apoplexiz communiter fuére forfer, 
adeoque exfententia Fipp. 2. apb. 42. incurabiles , ita nullara re- 
cepére curationem, uti neque confirmate phrhifes. Quz apo- 
plexi& autem fuere leviores, ez quidem demum rurfus fuere fu- 
peratz ; fed valde lenté : quemadmodum in certo arcium pra- 
fecto ; quamvis ego eum non tam pro apople&ico habuerim, 
quàm cui memoria adeó erat Izfa, ut fui idiomatis omnimode 
per aliquot hebdomadas oblitus fuerit. Reliqui fiquidem fenfus 
. utcunque fibi conftabant , ille fe etiam , quantum ex fignis colli- 
gebatur , fuper omnia reflectebat: folüm ,( quod quid eft plané 
fingulare) nullam prorfus rem fignificative aliquà voce nomi- 
nare poterat ; verüm quacunque ad fe explicandum loqueba- 
tur, vel etiam fcribebat, erant articulata quidem , fed nihil figni- 
ficativa, qui nunc demum tamen ad tot ufürpata eatenus fc re- 
collegit, ut ob, defe&um vocabulorum fignificativorum intrà | 
loquendum raró tantifper fubfiftat. 
. Cox« dolores fuére etiam plerumque adeó contumaces, ut 
etiamnum fint, qui eis jam à Vere hoc acerrimé detinentur. Cer- 
tus Juris Confultus ex eis fuppuratis plané interiit. In quo illud 


admirabar ego; quod priüsquam moreretur ille, cuffire, pecto- | 


re dolere, & cruenta rejicere , purulentaque incoeperit , antca 
nunquam pe&oreindifpofitus. | Procul dubio pus a venis in ul- 
cere abforptum, & circulando ad pulmones. delatum, eos adeó 
corroferac, uc & illi fuppurati fucceffivé in tabem abicrint? Sed 
fic fic, dum Empiricis ,ficut.in hoc cafu, confiditur : ubi preter- 
miffa methodo curandi artificiali bonus patiens fe cotum Empi- 
ricis. concrediderat. 

In 


43$ )o ( Gem Uu 4j 

. In Variolis denique, quarum curationes fimiliter feliciter 
fuccedebant remediis à nobis in Chronologia noftra Medica de- 
fcripcis(nift eis accefferinc vel petecbiz , vel alvi fluxus) mirabar 
ego, quód quantumvis illa fuerint fatis aliàs maligne , & pro- 
prerea mulis perniciofz; nullas tamen poft fe relinquere folic 
fint foveas. Uti & , quód eas hactenus nondum conífecute finc 
febres petechiales ; quod tamen, quantum hactenus obfervavi, 
communiter accidere folet. Nifi id forte primó fiat Earum 
fiquidem nondum eft factus finis. 

Quia , quibus acceflerant alvi fluxus , communiter obie- 
rant ,lubet curam pro Coronide adjungere, quam ego cum fe- 
lici fucceffu peregi in puellula novem annorum. Illa fub prin- 
- cipium invafionis per fuperna aliquoties vermes rejecerat , per 
dccurfüm aurem dejiciebat frequenriflimé cum torminibus cru- 
enta , atque adcó verfabatur juxta dicta in manifefto vitz peri- 
culo: poftquam tamen fequentia ordine ufurpáffet, convaluit 
feliciffimé. Omnium autem primo ipfi injiciebatur calis clyfter 
abftergens : n. Deco&t. hordei cum rad. corment  5ij. flor. rof. 
rub. p. 1. facti 15 p. mell. rof. col. B. m. f. clyfter. Cui pauló poft 
fuccedebar talis adftringens: x Lact. vaccin. chalyb.in quo de- 
. coctz fuére rad. torment. zij.herb. polygon flor. hyperic. & vet- 
-bafc.anap.r.$v. Adde mell. rof. col. 3/5. ter. figil pulv. 5i. m. £ 
- Clyfter. qui per decurfum ctiam fzpius repecebatur. 
 Secundó per os quotidieaffumebatur calis bolus: &. Con- 

ferv. menth. Elect. diafcord. Frac. troch. de ter. figil. ana Sf3. uni- 
. corn. foff. gr. v.lap. bezoard. or. gr. iij. M. cum Syr. coral. £. bolu- 
lus... Cui femper fuperbibebatur tantillum de vino cydonio- 
rum, - | 

Tertió externé abdomini admovebantur calidé à poft & 
 antefacculi herb. chamam. abfynth. menth. polygon. & rof rub, 
referti, & in vino rubro decocti, Potus denique erat decoctum 
torment. gran. maftic. & crufte panis. Cibus oryza , panatellae 
. €x bis cocto. &c. ! | 


(F) 3 CON- 


46 "9 )o ( e 


mand pumepudittupes "éssvRecCtsRapmtmumien [e 


CONSTITUTIO - 


Antit- 17 10. 


Uantum in confervanda, vel lzdenda humanorum cor- 
4. 7 porum valetudine valeant falubres;; vel in(alubres aéris con- 
ftituciones dedimus pluribus in Chronolopia noflra Medica, & 
docuit nos proxime valedicturus annus 1710 , utpote qui ficut 
hyeme fuit paucis nivibus perfperfus , & propterea toleranter fri- 
gidus , ita fuit pauciflimis morbis , & cis potius fporadicis, 
ac ab inordinata victüs ratione, quàm epidemicis, ac ab infalu- 
bri aéris temperie dependentibus obnoxius: plané aliter, ac po- - 
ftremo praterlapfus annus 3709 , quem utpote nivofiffimum, 
frigidiffimumqueante annum recenfueramus ,fuiffe apoplexiis, - 
epilepfiis , vertiginibus, gravedinibus, cephalazis , pleuritidibus, 
raucedinibus, tuílibus , hzmoptoyfibus & omnis generis aliis 
defluxionibus quàm pleniffimum. Eft verum quidem neque 
hanc hyemem cis ipfis affedibus omnino caruifle : certum ta- 
men aque eft, eis longilfimeé minus fuiffe obnoxiam, ^ Neque 
fine ratione: quando enim tempora in fibi connata rempeticci- 
tra fingulares , repentinas, & multum fenfibiles de calido in fri- 
gidum &c.mutariones (qualiter fatum hác hyeme toleranter bo- 
reali , & equaliter frigida) decurrunt; ficut in corporibus non ac- 
cedunt fingulares aiterationes, ira neque fingulares morbi. 7Z/4u- 
fationes fiquidem femporum tefte Hipp. 4. aph. rz. potiffimiim pari- 
uní morbos, €5 in ipfis lemporibus magne mutationes aut frigo- 
vis auf caloris. Quales proinde cüm non acciderint hác hyeme, 
ca non potuit fuiffe fingulariter morbofa. Quod ea veró inter- 
ea camen morbis non caruerit; fecére , uti dixi, potius fubinde 
commiíli in victüs ratione errores , quàm aéris morbofa con- 
ftiturio. | | 
Ver aurem ficut erat nonnihil inordinatius, & à feptima. | 
Aprilis usque ad undecimam ad pregreffam mitiorem auram ni- | 
vofo-pluviofum, & ex Borea fenfibilius frigidum. In Junio'eti- 
am fxpe fepius temppeftuofo-grandinofum , conu E pari- 


pO 


| | | DIA 4 
"ms » H B E . E it 
ter ultra modum afperum ; ita memoratis defluxionibus tantó 
magis dives. Ceterum veró tamen ob pregreffam , uti dictum, 


mitem, & nivibus feré expertem hyemem adeó acceptum, ut. 


jam füb dimidio Aprilis omnia effent in virore , & flore: 21. Apri- 
lis etiam prater folitum filigo actu ariftas protruderet. 

Quod nunc dictum eft de Vere; idem plané accipiendum 
venit de aftate, utpote fimiliter varià fzpius pluviofo- conitruo- 
fa, & ex potiffimum predominante Boreá (zpe etiam füb ipfis 
canicularibus potius frigidà ;, quàm more fibi debito aftuofa; 
& propterea etiam praeterquam fats, vineisque nocivà Catar- 
rhorum, tuffium , arthritidum , & morborum autumnalium; 
fi quealia, ferace. Per anni fiquidem fempeflates vefte Hipp. 3. 


- aph. 4. quatido eodem die modo calor ,to40 frigus fit , autumnas 


lesmorbos expetlare oporíet. Tefte Valleriolà etiam deloc. com: 
lib. 2. cap. 4. Si aici[fitudine quádam aquilonius flatus auftlrinum 
fequasur ; fluxionum tum morbi fequentur. 

Autumnus denique non fuic quidem adeó varius ,ac com: 
muniter effe folet, eó quód excepto fine Octobris, quo ex diu- 


- tiüs protractis pluviis omnia aquis inundabantur, non fuerit ad- 


modum pluviofus; neque confueta ventorum alternatione mul. 


| tüm inzqualis: in eo tamen erat prz aliis hujus anni temporibus 


infalubris ; quód fere inceffanter aut predominarentur Auftri; 
venti tefte Hipp. 3. aph. «.infaluberrimi, auct aura fuiffet nebulo- 


fa, crafía, hurnida, vapida; & veluti ftagnans diutiffime Solis ra- 


diis orbata, ac propterea maximé tetrica, & prafertim melan- 
cholicis advería, merarum obftru&dionumfabricatrix. | Hinc ezi- 
am feré nunquam tot Corifilia medica: circa affectiones hypo- 
chondriacas habita, quàm recté hocautumno: Quamvis prater- 
ea plurima paíffi fuerint etiam arthtitici,quartanarii, & colicis doz 
loribus torti. cum non raró defuper confecutis epilepticis: con- 
vulfionibus, aut parefibus. Taceo catarzhos, & omnis generis: 
defluxiones, quorum utinam majores efTfectus non primo in fu- 


-! turum experiremür, vel eriam peftifere luis, cum de ejus fxvi- 
— tiz aliás jam multum fpargatur, ulteriorem progreffum ! Nulla: 


liqui" 


d 


48 | LAS AM 


€ mnl d 


DEM num C E cC CREDE DOES ICHBEDAGMIIRMIHNIES AMISIT si CRI e 
fiquidem aéris conftitutio folet effe hujusmodi malignicatis adeó 
ferax, quam rece cali Quamvis, uti in indiciis meis medicis 
aure Labacen[is $. XXIX. memini apud nos non €ó usque; ob 
vicinitatem maris Ádriatici, ex quo in tranficu flatibus auftrinis 
mulcüm particularum (alinarum volatilium admifcetur, quibus. 
. putredinofa illorum maligaitas corrigitur. Plurimüm funt pa(Tz 
etiam in uteris gerentes , propterea fzpius vel anre deftinacum 
tempus puerpera fadi, vel morbofosfoecusenixa obacerabula 
uterorum mucore ex tantis aéri; humiditatibus contra&to referca,- 

Curabantur autem colicis doloribus torti felicirer lenibus 
laxativis per incervalla propinatis , anodynis , quale fuit przpri- 
mis ol. amygd. dulc. & carminativis, quale erat decoctum flo- 
rum chamomil. rom. cum additione fucci ftercoris equini ave- — | 
nà paíti, & Syr. de althz. Fern. quartanarii pramiffis prazmit- — 
cendis cali (pecifico: x. Cort. peru. alcohol. gij. flor. Salis Armo- — | 
niaci, Antimonii diaphor. ana Sf). M.£ pulv. detur mane & vefpe- — | 
ri, fed methodo cali, uc febris non folüm emaneat, quod plerum- ! 
que intra hebdomadam fit , verüm cciam nunquam ampliüs re- 
vertacur , quod etiam facilé precavetur. 

Arthritici denique fuis fpecificis, prefertim off. microcof.— | 
phl. pp. Andimonio diaph. cinnab. nativ. mixcurà fimplici,lum- | 
br. ter. &c. *] 


DISSERTATIO EPISTOLICA 


Mulhufini Territori CHRNNPOP locorum Conflitutione Epienia 
Anno dec obfer-vafa 


DOMINUM Luc. SCHRó6 CKIUM. 
Cafareo-Leopoldinz Nat. Cur. Academie Prafidem &c. 
Anguflam Findelicorum transmiffa 


à 


JOHANNE GEORGIO HOYERO, 
Philofopho Med. Do&ore & Czfareo Leopoldinz Nat. Cur. 
Academiz Collega Apollodoro bes 


Licec ! 


dns 


l 


E jet eer" 49 


s À 


I in hiftoria morborum epidemicorum. primus vetuftis- 


Jimorum fcriptorum Hippocrates defudaverit & digito quafi 


filiis artis ufus canti laboris prorfus infignes monftraverit, nefcio 


tamen , quo fato fequentium temporum fcriptores negligentius 
ferme tractaverint Epidemica, Poftquam autem poftliminio ex- 
ceri Medici , celeberrimus Sydenhamius de Conf(titutione Londi- 
nenfi., atque fplendidiffimum Italiz fidus excellentiffimus Ra- 
mazzinus de Conftitutione agri Mutinenfis fcripta. divulgarunt, 


. genus horum fcriptorum non folum ab omnibus folide doctis 


femper fuit expectatum , fed & eorum vicit opinionem. 
- $. 2. Enim vero. cum non. minus Climata, fub quibus lau- 


- datiflimi Viri fuas obíervationes confignarunt, ut & vitae genus 


feti rerum fex non naturalium ufus aliaque à noftratibus diver- 
fiffima fint, ipfique Germani , dum pati videntur idem quod 
Graeci , Angli, vel [cali idem profecto non fit, quis obfecro non 
commendet, quz plures excellentiíIimi Viri de diverfarum Ger- 
maniz noflrz provinciarum Conftitutionibus Epidemicis con- 
fcribere opere predium putarunt? Quibus eruditiffimis, fi parva 


magnis componcre licet , Epidemicam Territorii patrii Mulhufi- 


ni Conftitutionem fuperaddere ac perilluftri Tuo nomini infcri- 
berenonerubefco. Fateor enim,à fingulari gratia Tua erga me, 


de quà fuaviffime in literis cuis ad me datis ícripfifti, magis me 


affectum fuifle, quam Herculem Xenophontium illum à Volu- 
ptate , ut ea adducar ad hoc füfcipiendum amorique tuo plufcu- 


- um etiam , quam facultas & copia mea forfan concedit, largiar. 


$. 3. Laudatum itaque liberae hujus & Imperialis Civitatis 


. terricorium füb elevatione poli $1. grad. 20. minuc, in Thurin- 


'giz & Haffie confiniis fitum ampla & amoena planitie confpicu- 
um , foli polique fingulari clementia beatum , quamvis prz fini- 
timis locis faluberrimum quidem putatum nihilominus tam ab 
aéris & cempeftatum injuriis, quam ab epidemicis & contagiofis 
morbis minime fuit immune. Nam ut à fine lapfi precedentis 
feculi potiffimum exordiar ( pluribus aliis, que duobus luftris, - 

Gezt. 1. €? H. Append. (G) lice, 


yo BESM. 31 4 0e ulis 
licec minus perfedte notavi, data occafioneintermifcendis ) hye- 
male tempus tám finiti 1699. quam aufpicati 1700. anni nobis 
prorfus inconftans erat: nunc rigido Borea ab axe ruente, mox 
pluviofo nobis Libanoto ( vento inter Auftrum & Favonium me- 
dio) fpirante ; nunc maxima nivis copia defluente,; mox nebulo- 
fa ac nubilofa, maximam veró partem pluviofa, rarius procello- 
fa ,intempeftate varias fubinde moleftias creanre. | 

S.4. Durabat h&c tempeftatis varietas ad equinoctium us- 
que vernum : & ficut his menfibus varius macrocofmi ftatus, 
ita microcosmus etiam variis fymptomatibus & egritudinibus 
erat obnoxius. Tenellorum, qui nutricationis annos nondum 
excefferant, plures febribus catarrhalibus, nonnulli catarrhis fuf- 
focativis decumbebant , qui tamen omnes ferme poft adhibita 
pe&toralia balfamica diaphoreticis maritata  laxativis & emeticis 
pro re nata interpolatis ex voto convalefcebant. | Sub finem 
menfis Januarii, Morbillis affligi coeperunt, benignis quidem, 
adeó ut pluribus , medici caloris temperamento fervato , fine 
medicamentorum ufu morbilli copiofi erumperent ac tempore 
folico rurfus evanefícerent. Paucis atrocius afflictis bezoardica 
fixiora, aque deftillate & papaveracea proderant, quorum non- 


nullis , qui medicamenta neglexerant prorfus , poft exantlatos 


morbillos tuffis cum febre hectica difficilius curanda eveniebat, 

—... $& s. Adultorum quidam doloribus Arthriticis tum vagabun- 
dis fcorbuticis tum fixioribus ( quales morbi nobis endemii quafi 
funt) meníes hyemales fere durantibus diferuciabantur, qui tàn- 


dem per medicamenta fpecifica, fudorifera interna , nervina & . | 


fpiricuofa externa , Venafecliones & fcarificationes iteratas &c; 
unguinofis & emplafticis (nodos & affectus chronicos imo pror- 
fus incurabiles caufantibus) vitatis, feliciter fopiebantur. Alii 
febribus ardentibus & malignis, periculofis phznomenis , pleu- 
ritide; deliriis , convulfionibus &c. ftipatis corripiebantur, non 
tamen ut annis precedentibus eque lethiferis, nifi forfan unus 


& alter vel ab empirica manu vel negligentius tractatus ad plu- 


xes abierit, 
$. 6. Im- 


A9 )o C SE ji 
-.: $. 6. Imminente cempore vernali anni 1700. humidiorem 
.tempeftatem ftatus aéris temperatior & ficcior excipiebat, qui pet 
hos menfes Euro fubinde fpirante.concinuabatur: Adeo ut. plu- 
viz vernales fertilitatem pracfagientesrariores , ipfaque tellus pul- 
verulenta quafi notaretur , & hinc frugum aftivarum fpes agrico- 
lis dubia redderetur. Id quod eventus ipfe pluribus in agris car» 
dius fatis comprobabat. | Neque enim hordei, avenae, legumi- | 
num , pluriumve.zítivorum opimam eque quam hybernorum 
frumentorum filiginis & tritici meffem vidimus. ' 


... $. 7. Jam Morbillos excipiebant Variola: apud alios inter- 
ftincte , apud alios confluentes : quamvis tam vernalibus hiíce 
quam menfibus aftivis, paucis exceptis , qui diete limites excef- 
ferant liberius, minus funeftz.. Neque febres more malignarum 
decurrentes jam ceffabant, nonnullis medicamenta prorfus infu- 


per habentibus in noftro territorio lethales. Vicinorum autem 


locorum, imprimis fepcentrionem verfus firorum , Libere Impe- 
rialis Norchufa & aliorum finitimorum oppidorum & pagorum 
incolis & Herciniz Sylva accolis cam praterito brumali quam 
hoc vernali tempore. magis infenfz & pluribus exitiofz,.— 

| $. 8. His ita contingentibus non potui non ruminari pro- 
gnofticon, quod anno fuperiori 1699. grana illa nigricantia ma- 
jora in filigine copiofiffime reperta & per magnum Thuringie 
tractum ab Hercinià ad Semanam usque fylvam obfervata (ver- 
naculà linguá Sytutterfotr appellara) euriofis-fübminiftrabant: 


- videlicet ab ufu monftroforum. ejusmodi granorum incvitabili, 


non fancfarina laudabili & altrice, fed inutili, depravata & infa- 
lubri protinus materia ipfis etiam brutis naufeam movente refer- 
torum, variis morbis ; febribus , variolis, morbillis , aliis afflictum. 


-. irigenus humanum. ; 


$. 9. Cui prafagio eum jam refpondceret eventus, illorum. 


|| fententiam confirmare videbatur, qui morbos epidemicos, non 


prafentium , fed praecedentium effectus effe perfuafuni fibi ha-- 
bent. Quamvis à mente mea impetrare, nondum potuerim; 
ut hoc aflertum xerz v«rrés affirmari poffe credam, Certiffimum 

e (3)2 quidem 


! $a d$ )0 C S i 


uev c Ar ny 
d 


quidem eft , prava & depravata alimenta ab antis precedenti- 
bus nobis fuppedicata multo ufu continuata epidemicos affectus 
fxpe producere: Qualis enim cibus, talis chylus, qualis chylus 
calis fanguis , qualis fanguis calis valetudinis noftrz ftatus. - Enim 
vero conítitutiones prafentes non: folum plures: epidemicos 
morbos , alimentis etiam fanis exiftentibus, parere ; fed illos 
etiam, quos vitiods cibis debemus, quafi modificare feu inten- 
dere & remittere cum magno Hippocrate rerum magiftra quo-. 


tidiana experientia teftatur. Ecquis enim dubirabit frigidum, / 


humidum, & coenofum atmosphere ftatum (qualis fuprá citaca 
noftra hyemalis erat) xdimvsuciay (que illuftri D7edelio tefte T beo- 
vem. /Med. part. 17. Sed. 2. tb. 3. infinitorum morborum 65 fe- 
brium mater efl) peperiffe? De quo pluribus ingeniofiffimus San- 
Gorius in Medicina Statica Sed. 2. apborifm. VT. 65 PII. &5c. 


videndus. 


Ecquis negabit aéris noftri verni & mox dicendi aftivi fta- — | 


tum fereniorem epidemicos hos affectus benigniores nobis red- 
didifíc? Uc jam ea , qua fuperioribus annis de periculofioribus 
affectibus epidemicis à prafenti conftitutione unice quafi deri- 
vandis notavi, nunc mittam, neque de contagio, de nebulis, de 
roribus vitiofis & aliis mille malis, (queis atmofphara noftra in 
dies & horas obnoxia) machinz humanz mediante refpiratione. 
dictum factum exitiofis hic quicquam memorem. ; 
$. 10. Ampliffimus hic aperiretur campus de nebulis, de 
roribus ,' imprimis aücem de caufa di&orum corruptorum fili- 
gineorum gtanórum , rore puta vitiofo; mellei faporis & confi- 
ftenti , (noftratibus $yonigtbau nuncupato) differendi : fed ne 
ju(to prolixiór fim; éa; quz hic inferere potuiffem , ad obferva- 
tiones anno futuro, DEO volente , Ephemeridibus Germano- 
rümcommuhnicandasreférvo; ^ TUN E 
ron Sr se. Poft Solftitiuni tenipus eftivum calidius & ficcius 
usqué' ad équinoctium autumpale permanebar : Pluviis enim 
nón, nifi expectatiffimis, evenientibus coeli ferenitas conftan- 
dílimaridebat , letamque meffem & optatam, flantibus fuaviter 
DS pIHE ; Ete- 


] 


'" 


/ L 


COP SIRTRNINR . "8$ 20 GE f4 
Etefiis, nobis reddebat. Exoptatiffimus omnibus erat hujus tem- 
poris ftatus : Poftquam enim caritas annone mortalium myria- 
das partim fame emaciaverat, partim ad incitas redegerat, jam 
jam füb aufpicium feculi velut é cornu copie omnium rerum pro 
vita fuftentanda necefíariarum Divina Munificentia largiebatur 
opimam meílem.  Horrea frumentorum ad laxiorem anno- 
nam redeuntium abundantiam vix capiebant: Conclavia, cella, 
pavimenta larga rerum copia & opibus Cerealibus quafi fcate- 
bant: Neque vini ultra duo luftra defiderati fpes concepta au- 
tumnofequente decollabat. — Tance felicitatis non ultimam fa- 
. necaufam laudatiffimum calorem zxítivum putandum effe jam. 
|. dudum przfagivit Virgilianum veriloquium Georgic. I. /45n2a- 
| quecum magno eveniet tritura calore. Cujus veritatem ficut pre- 
cedentium quorundam annorum fterilitas, ita fane pra'fentis fer- 
tilitas per univerfam Europam faris confirmabat.— 

— & 12. Interca temporis non ceflabant affectus epidemici, vi- 
- delicet variole continuatz benigniorum more fua tempora de- 
currebant ;neque malígnitas earum jam creícebat.| Prater hafce 
-quotidianiz, rerríiana cam continue quam intermittentes & quar- 
tanz febres, minus tamen rebelles & rariores obfervate & poft ad- 
hibita probata remedia brevi fugate. Febres ardentes autem fuo: 
contagio eo latius ferpebant, quo intenfior his diebus fentiebatur 
«ftus. Mirum profedo febres hafce f(ymptomatibus malignis 


- -horrendas, minime tamen lethales, hoc potiffimum tempore, 


|. Hiftoriam breviffimis hic tradam. 


| quod faluberrimum videbatur, invaluiffe. "Nec inanem loci bo 
operam fi plenius paulo tam pheznomenorum quam curationis 

— $. 13. Corripiebantur hac febre non folum juvenes , fed me- 
| dig etatis utriusque fexus homines, quin eciam fenes. In plu- 
- crimis Borrorem previutn calor totius fummeé efferatus fübfeque- 
| "batur: Hinc fitis, vigili & atroces dolores capitis & aliorum: 
2» membrorum circa articulos praefertim fe exerentes notabantur. 
|  Arthriticis hifce doloribus vexati paralyticorum more decumbe- 
| bant;,-adeo ut neque pedes neque manus fuis fungi poflent mu 
a ) | (o3 niis 


2: | £92 Jo( 88» 


pend -—— —— 


nis. Nonnullis alvus & urina vel invitis per aliquot dies efflue- 
bac. Deliria leviora paucis faltim aderant: Vires autem omni- 
bus pene valde proftrate. — Aliis vornicus biliofi, aliis diarrhaz 
fatis molefta. ^ Quibusdam fluxus hzmorrhoidum nimius, ab 
imperitis pro fluxu dyfenterico habitus: Plurimis hemorrhagies 
parium largiffima imo prorfus enormes eveniebant. — Cumpri- 
mis vero quosdam Cardialgie fumme dolorifice tantopere dif- 
cruciabant, ut de falute corporis defíperantes facram Eucharif(ti- 
am moribundi, velut ultimam ad confequendam aternam falu- 
rem medicinam, unice expeterent, quin imo à Syncopticis & mo- 
ribundis diícerni vix poflent. : 

$. I4. Neque contagii expers erat hoc malum , dum unico 
decumbente plerumque reliqui, quotquot aderant, domeftici vel 
und vel aliquandiu poft eadem febre corripiebantur. .. Ut enim 
reliquos tam in civicace & fuburbiis quam in pagis decumbentes 
filencio prareream , exempli loco adducam milites à Centurioni- 
bus five Capitaneis quibusdam nutu potentiffimi Daniz atque 
Norwegie Monarchz noviter hic confcriptos, quorum unus & al- 
cer hoc febrisgenere cum forte vexatus fuiflet, brevipoft eódem 
malo plurcs afficicebantur , adeo ut intra duorum vel crium men- 
fium fpacium plures quinquaginta curationi mez traderentur. — 

$. 15. Ex phenomenis citatis velucex ungue leonem cauíam 
febris hujus proximam particulas alcalinas mafIz fanguinez cra- 
fin feu mixtionem nimis rarefaciendo curbantes, facile dijudicare 
poteram.Ex quo fundamento curationis mechodum formare non 


adeó difficile erat. Scilicet calor aftivus intenfior, etatis vigor, | 


potus cerevifiz noftratis fatis lupulatz calidior & copiofior , enor- 
mes hemorrhagiz, omnia & fingula phlebotomiam praeprimis 


poftulare videbantur , quam plerisque femel , quibusdam pro in- : |. 
dicationis modulo bis adminiftrare fuadebam. — Sanguine vix e-. 


yacuato , fingulari ftrategermate fudorem , quem quidem Ccle- 
berrimus Baglimuus /Medicus Romanus Prax. med. lib. I. poft fan- 


guinis miífionem cum levamine patientis ftatim apparere fcribit, |. 


medicamentis procurabam. | Quo fine pulveres ex bezoardicis 
| : fixio- 


ENDE ortus d 


ENS 0 005 S oS 5 
fixioribus C. C. phil. przparat. oc. cancr. antimon.diaphoret. rad. 
contrajerv, corall, rubr. terra figillata, nitr. anodyn. vel pulv. 
bez. Wed. addito camphore tantillo loco fudoriferi nonnullis 
eximio cum fucceffu propinabam , atque febrem in prima quafi 
herba citius ac felicius quam Emeticis vel Purgantibus fine fin- 
gulari fucceffu quibusdam datis, fuffocabam. ^ Morbo nihilo- 
minus ingravefcente dolorum capitis mitigandorum &delirii prz- 
cavendi caufa Veficatoria optato cum levamine nuchz applica- 
re füadebam. — Morbo durante balfamica & bezoardica media 
ex Tin&ur. prophylact. m. d. eff. myrrh. fimpl. & balfam. Scor- 
dii, Mixtur. fimpl. Elix. p. p. &c. prefcribebam. Ad reftingven- 
dam fitim loco potusordinarii vel infufum veronica vel cerevifia 


 fecundaria cenuis valde, cui vel Tinct. rofar. vel papav. errat. vel 


violar.vel ipfe fpiritus vitrioli feduló inftillatus commendabatur. 

$.16. Interim vero fymptomatibus reliquis vel ex maligna 
morbi natura vel errore diete individuo contingentibus , aptis 
remediis obviam ire non negligebam. — Nam ut verum fatear, 
majorem curam talia ézryevoueva poftulare videbantur , quam ipfe 


- febrilisaffectus. Sic urgentiffimum fymptoma Cardialgia, quod 


nonnullos tantopere difcruciabat, ut ab agonizantibus difcerni 
vix poflent, fpirituofis aromaticis carminativis vel imprimis pul- 
vere abfíorbente 77edelii plerumque curabatur. Dolores Ar- 
thritici contumaciores fpiritu volatili urinofo bezoardico , eff. 


-. anod. nec rion pulveribus bezoardicis diaphoreticis cinnabarinis 


tardius quidem, fcliciter tamen mitigabantur, additis prafertim 
anodynis, Opiata enim;qua febre Arthritica epidemica anno 1699. 


- graffante inftar faliva viperinz vitanda jam velut anchora facra 
. nobis erant. Vomitus fpontanei vel biliofi vel affumtorum , ut 


^| &alvi profluvia, quando diutius durabant, Mixturis ex eff. theri- 


acal. tin&t. terre catechu & tin&t. opii cum fucco cydoniorum 


| per fermentationem parata , nec non pilulis ftypticis m. d. pul- 


veribus ex terra figill. bol. armen. C. C. Uft. rad. biftorr. pulv. 


! bez. Wed. &c. compefcebantur. Hamorthagis narium aliis quar- 
: to, aliis feptimo; aliis nono , velundecimo dic contingentes, que 


mul- 


wv-. 


$6 4 )o( Sem 


P M M 
—— 


mulcum negotii faceflere folebant, ultra euphoriam:& ad lipos 
chymiam usque durantes pr&ter ipterna refrigerantia-;& incraf- 
fantia excerno probatiflimo ftyptico Anglicano five in forma fic- 
ca five fpiffa cum aceto & goflypio, applicato: Ha'morrhoides 
nimis fluentes prater pulveres é ftypticis & bezoardicis conflatos 
effenc. theriac. ccaumat. Wed. 4 Beató Flagendornio inír.de terr 
Catecbu defcripca fi(tebantur. Taceo pleuritidem tam veram quam 
fpuriam , anginam , alvum per multos dics adftrictam , alia reme- 
diis aptis aliis curata. Adeó fingula phenomena quamvis periculo- 
fa putata. facili negorio tollebantur, & quz à Practicisinfide cri-. 
fes pafTim notate, jam fidz, perfecte &cfalucares erant, || Hoc ap- 
paratu perexiguo tum laudatus gregarius miles, cum plures vi- 
lioris conditionis homines , DEO benedicente ,ex voto curaban- 
tur. Delicatioribus nonnullis preter dicta potiones cordiales 
confortantes & pulveres bezoardici pretiofiores proderant. 
$.17. Quod vero admiratione maxime dignum, ne unicum 
fatis periculofe licec decumbentium , menfibus quidem aftivis 
vivere defiiffe memini. Neque Lune phafes notabilem his fe- 
bribus alterationem attuliffe vidi , qualem tamen , cum prece- | 
dentibus annis 1698. & 99. febris epidemica, que nonnullis pe-. 
cechialis erat, hic loci graffaretur , multoties mecum plures cu- 
riofi praefertim menfibus hyemalibus & autummntlibus obferva- | 
bant. Menfibus enim his fingulis omnibusfere, Luna decreícen- 
te vel filence nonnulli febricitantes , cam illi, qui ab experientifli- 
mis Medicis füummá induítrià probatis medicamentis curabantur, 
quam quinature , morborum medicatricis , ope freti, fine ullo 
remedii genere decumbebant, celerius opinione Libitinz trade- 
bantur : convalefcentibus plerisque, qui poft Novilunium ad cre- 
Ícentem usque Lunam manebant fuperítites. | 
$. 19. Vix attentius hzc mentis lance trutinaffem , nifi 
laudatiffimum Ramazzinum, febre pecechiali in civitate & agro. | 
Mutinenfi graffante , idem illud obíervaffe , diflertationis ejus. 
decurie quarte Epbemeridum Germanorum anno quarto infert 
paragrapbus XV I. ceítarecur , aliosque; ut lunz phafes in mor- 
| "Hm bis 


— 


wr jorge Vc. ET 


Eom E 
bis epidemicis animadverterent,hortarecur. Quam ob rem non 
ucui caufam rimari cur febres conrinng malo. non tamen 


&ICLil wGiasacs2R --294nà& oj ASA Ai wAZ72 Ww ESOEEE X Sd o E* n Mii e LE CS $ 


eque omnes pro mutationibus lunz, adeo fubicaneis alceratio- 
hibus , mortem ipfam portendentibus, finc obnoxia ? Cujus phz- 
nomeni caufa quo dilucictus explicetur, füppono ; 

I. Juxta tritum: . eig 

Ad lune curfum-variant. animalia corpus, lunarem influ- 
xum (reliquis tam füperftitiofis quam fanioribus aftrologorum 
opinionibus juxta recentierum quorundam hypothefes jam fc- 
motis) effe extra ullum dubium ftatuendum , imprimis in mor- 
bida animalium corpora, de quo cum laudatus W'edelius in tbeo- 


vem. med. parí. 5. feti. 6. vum praeprimis philofophorum recen- 
tiorum Celeberrimus & accuraiffimus $£urmius in Pbilofophia - 


Ecledlica difp. de [iderum influxu p.m. 6232. f2q4. legi merentur. 
IL. Influentias hafce lunares; quas vel alia fublunaria velipía 


| preprimis egrotantium corpora fentiunt, vix aliunde quam à 


lumine lune dependere, & ficut tempore interlunii nullum lu- 


men, ita nequeinfluentias habere lunam ; videatur Sfurmius loco 


cifato. * 

III Influentias tales effe fubtiliffimas & quafi fpirituales, ideo. 
que fübtiliffimum füccum nervofum, quem fpirituum animali- 
um nomine indigitant, potiflimum concernere, id quod exem- 
pla Epilepticorum &c. toto die manifeftum faciunt. 

- IV. Dari febres , que fuccum nervofum fubtiliffimum feu. 
fpiritus animales magis afficiunt & quafi depauperant quam maf- 


- am fapnguineam. Dequibus Celeberrimi J'ür Zigii Medicina [pi- 


viuum pluribus confülenda. Ut jam non laudem quotidianam 
experientiam, quando Medici clinicam praxin exercentes inge- 


». minant :(/rita bona, pulfus bonus , eger. moritur : prafente puta 


malignitate non equé vitales quam fpiritus animales peffundan- 
te,  Exhiscolligerelicet, utique ab influxu, lunari tempore lune 
decrefcentis & incerlunii debiliori exiftente, dependere lechiferas 
ejusmodi alterationes, in febribus praefertim nervofum genus fcu 


—. fpiritus animales potius quam maffam fanguineam afficientibus, 


Cent, 1. c I. Mppend. — (H) Nimi- 


L PAN n. 5A 
;8 MS )o( Bev 
Nimirum fpiritus animales ab inimico miafmate febrili depau- 
perati, cancilpet refocillanrur fubinde per influentias lunares lu- 
nc crefcents & plenilunii cempore fortiores, hifce veró canquam 
aliquali fomento luna decrefcente vel filente deficientibus , fpi- 


ritus ipfi magis magisque deficiunt , deficientibus fpiritibus vita — | 


deficit & egrotus vivere definit. — Vix opus eft disquirere pro- 
lixius, num febres petechiales agro Mutinenfi & malignz tertito- 
rio Mulbufino annis 1698. & 1695. ciatis moleftz nervofüm ge- 
nus magis affecerint quàm maflam fanguineam ? cum ipf fpiri- 
cuum & fenfuum lafiones varige , Syncope; lipothymie , convul- 
fiones epilepticze, deliria phrenitica & alia fymptomata, qua fe- 
bribus illis frequentia fuerunt, id fatis evincant. — E contrario; 
eujus occafione hec ditta func , zftivam noftram in maffa fan- 
guinea radicaram , & hinc pro phafibus luna tantis alterationibus 
minus obnoxiam fuiffe, per fupra memorata clariffimum eft, 


$. 19. Sed ut é diverticulo redeam in viam , ex illis fane, 


quz de morbis aftivis fuperius allata , luce meridiana clarius 


eluceícit veritas eorum, que divinus preceptor £ippocrates de 
Conflitutione temporum paflim in operibus fuis commentatus : 
quicquid alii in. contrarium afferre fuftinent. — Ira fane velut à 


tripode Apollinis dicta , que /ibro de aeribus, aquis &5 lo- 
cis $- HI p.m. 530.rc&e divinat : Siquidem aflas ficca fuerit , ci- 
tius fedantur morbi : Si vero pluviofa , diuturni fiunt. 653. apho- 


vifm. 1 s. Inter anni flatus omnino ficcitates imbribus affiduis funt. 


falubriores , minusque funeffee. | 
$. 20. Qua quam confentanea vero fint , ipfe equidem; 
qui fequebatur Autumnus fatis pluviofus etiam contrariolexem- 


plo confirmabat. | Quippe poft ZEquinoctium autumnale circa 
Michaélis feftivitatem míra coeli clementia huc usque continuata 


pluviis affiduis permutabatur , intercurrentibus nonnunquam 
ventorum injuriis; Quibus ad finem menfis Octobris perduran- 


tibus Sole ad fcorpium accedente , eirca vindemiarmnebula plu- ' 
ribus diebus conftantes cum frigore fatis acri in fcenam prodi-. 


banr, Menfis fcquentis Novembris aufpicium auflrinum erat 


eum 


p NCHNE o V v 


cum pluviis copiofiffimis. Hifce poft novilunium, aliquandia 
ceffantibus frigora noCturna Sole interdiu fplendente, ventoque 
inter Zephyrum & aquilonium medio fpirante vix diutius du- 
rantia notabantur, Mox nivem primam vidimus , fed pluviis 
fubfequentibus ad finem menfis durantibus alternantem..— Sole 
medios Sagittarii gradus perambulante furere coepit Aquilonius 
nive & frigore comitatus, phoebo dies quosdam fíerenante : Sed 
brevi poft Carbas rediic pluviofiffimus,  Frigore tandem bru- 
.4mali lenioriad folftitium usque perdurante, tempus aucumnale 


finiente. 


$. 21. Intempeftas itaque pluviofiffima per maximam au- 
tumni partem notata non folum deteriorem reddebat. recenfi- 
tum hactenus affedum epidemicum Variolarum, fed novum 
infuper morbum, Tuflim puta contumaciffimam , cenellis icideea 
magis quam adultis exitiofam , chronicam ferme difficulter cu- 
randam & hinc tam medentibus quam egrotantibus mole- 
ftiffimam , praeprimis circa vindemie tempus; poft nebulam il- 
am dies aliquoc durancem, in fcenam producebat. Ab hác 
tuffe afflidi materiam quafi purulentam veluti phthifici con- 
fummati copiofiffimam nonnulli ob cuflis vehementiam fan- 
gumolentam (ruptis à motus vehementiáà & materiz acrimonia 
venis pulmonaribus) exícreabant. - His pe&toralia, refolventia, 
balfamica , diaphoretica , nervina , anodyna, diluentia decocta 


levamen quidem afferebant , quibus vero laxativa fübinde fu- 


peraddita non nifi poft hebdomadum plurium decurfum curam 


. tandem figillabant, 


$&. 22. Delineata interim febris epidemica poftquam de- 


| pontanis quibusdam fenibus finem vitz fecerat , contagio fuo 


«c d 


. plures haud afficiebat , fed cum calore aftivo ferme ceflabat. 
Variole vero ,quas per menfes vernales & aftivos benignas de- 
pradicavimus, cum mutabili tempeftate fuum quoque mutaffe 
genium videbantur , ex benignis & diftin&tis maligne , confluen- 
tes & quafi émidypuke raria facte. — Exiftimarem profedo coeli 
& rempeftatis fingularem clementiam , qua tum verno rum zíli- 
bec (H) 2 vo 


, 


6o UDLAM e Ws 
DERRREERERNCREPENUNUNSE i BNENMERUN a EU CEU TP TTAUMNUUMAMMLAA 
vo tempore gravifi eramus , variolas huc usque nobis confer- 
vaífe benignas, nifi annus preteriti feculi 1689. contrarium me 
edocuiffer. Licet enim annuscitatus pari fi non majori coeli cle- 
menta rideret, nihilominus Variole Bruníuige & Hafnie eó- 
dem tempore zftivo graffantes genii malignioris erant , ipfis- 
que Hafnienfibus imprimis adeo infenfz, uc plus mille homini- 
bus, atqueinrer eos pluribus primariis & ipfis juventutis Princi- 
pibus, epicedia pararent : Autumnalibus vero menfibus anni ci- 


tati, prefertim  meníe Octobri brumali frigore ingruente prot-' - 


fus evanefcerent: Ut hinc in aprico fic, neque à temporis & at- 
mofphzrz ftatu Epidemicam conftitutionem unice derivandam , 
fed alas circumftantias , de quibus fupra diximus , femper fimul 
& quafi conjunctim confiderandas efle. auti 4 

$. 23. Noftrarum itaque Variolarum genium graphice quafi 
delineatum | laudatiffimus Dn. Sydenbamius in. Obfercv. Med. 
Sed. HI. cap. 1. exhibet, quando fcribit : ZAppetente equinodio 
«verno , Variolecaput coeperunt attollere jamque indies latius ava[- 
fantes fub autumno imidoyume mure: fati funt. Cujus quidem pha- 
nomeni caufam , quam filentii peploinvolvir, capite fubfequen- 
te fecundo paucis innuere volui(Ic videtur, quando, //ariole, in- 
quit; quibus annis epidemice gra[Jantur , fi regulares etiam fint at- 
que mitiores , circa equinotlium cvertum ingrediuntur : Quibus 
«uero annis non tantum gra[J antur epidemice, fed G5 irregulares 
atque periculofioris funt generis, maturius nonnunquam menfe pufa 


januario invadunt. Quafi dicere voluiffet: pro varietate caufz 


" nunc maturius & maligniores, nunc tardius & benigniores con- 
tingunt variole, Videlicet Maíla fanguinea particulis recre- 
mentitiis ferofis fulphureis falinis volatilibus & fermentificis co- 
piofioribus inquinata, Variola progenerantur maturius & ma- 


ligna : iisdem vero in minori quantitate prafentibus tardius & - 


benigne fiunt. Peregrinas vero ac morbificas ejusmodi par- 
riculas maffam fanguineam inquinantes , noftrarum Variolarum. 
caufas, partim ob vitioíz filiginis ufum , partim ob fructuum Ce- 
realium efum in cencrioribus imprimis comite «ddzpayía e: 

: . fadle 


-— 


"RIO GP ce 61 
|  fadlecolligerelicet. Quamvis interim non negem ,efüm car- 
| .. nium ex laudatiffimi l/edelii fententia in DoGrina manufcripta 
de febribus cap. 18. videnda, in locis mediterrancis , ficuti piíci 
um in maritimis hunc morbum non parum vulgare. | 
| $.24. Inde veró manifeftiffüimum fieri cenfeo, nodum in - 
fcirpo quarere , qui Variolasà fanguine menftruo materno velu- 
ti caufa accerfere laborant. Vellem fane ac poflem falfam ejus- 
modi hypothefin ab Arabibus, imprimis maximo Arabice fcho- 
lz Magiftro Ebujina feu AAcvicenna lib. IV. Fen. Líradh. IV. c.11. 
 J48- 434. effidbam & adhuc hodie in fcholis receptam & ad ravim 
usque defenfam , pluribus rationibus, phbanomenis, obfervatio- 
|. nibus tam à priori quam à pofteriori refellere, nifi Celeberrimus 
| 3D. Behrens , PraQticus Hildefienfis, in peculiari Epiffola de J/ario- 
lis epidemicis 44 Perilluftrem Dn. Frankum de Frankenau , S. R.. I. 
Equidem. Archiatrum Danicum &c. data, Fphemeridibus Ger- 
manorum Dec. 111. ann. 3. infert, 1dem fatis abunde feciflet. 
$. 25. Id faltim noftra etate vetuftz illius fententiz Patro- 
ni explicent mihi velim , cur ex eádern parente prognatorum unus 
|. variolis laboret , reliquis fine exanthematibus vel febricitantibus 
- —vel etiam belle valenuübus ? Cur vice verfa plures decumbantVa- 
- riolis, uno vel febricitante vel bene valente? aut quod magis mi- 
"randum foret, cur gemellorum unus variolis laboret, altero fal- 
-| yo permanente ? Dicant mihi quafo ex fictitia hypothefi , cur 
— unus vel una plus una fecunda fcilicet & tertia vice; quod multo- 
ties obfervavi , Variolis affligi poffit. Dicant denique quomodo 
. nonnulli , qui per tocum vite decurfum à Variolarum contagio 
| liberi permanferunt, in extrema demum fenecta, quod nuper vi- 
.| di, corripiantur iisdem? In quibus qua'fo ductibus, trubulis, ineati- 
| bus vel venarum & vaforum anfractibus veluti latibulis delicuiffe 
- "putandum fermentum illud in utero füfceprum, & per tantam an- 
- norum feriem à nullis febribus vel alio morbo, à nulla cempeftate, 
à nullis cibis, à nullis medicamentis etiam fortiffirmis & volatili- 
! bus , per circulationis leges , anguftiffimos machine humane 
| du&tus & poros permeantbus extricandum vel eliminandum? 
Im (H) 3 9. 27« 


| 


, 


8 


62 499 90 82 


-———— 


| $. 26. Excaufis itaque citatis per meníes vernos & zeftivos 


variole benigna cum fymptomatibus coníuetis & benignis eve- 


niebant, nifi fortaffis error individuus diztz uni vel alteri mali- 
gniores redderet. Quo pa&o puella quedam facis bella & fa- 


na, dum cerevifiam recentem non fatis defecatam largius bibe-- 
ret, variolis malignis & confluentibus correpta & convulfía mo- 


 riebatur, convalefcentibus reliquis omnibus; quotquot eodem 
cempore decumbebant: adaucta fcilicet causà morbifica à feci- 
bus cerevifiz recenti permixtis, WE | 

$. 27. Autumnalibus, vero menfibus intempefítate tepi- 
da & humida diutius continuata, accedente frugum Cerealium 
(quarum equidem maximam abundantiam ex horus fuburba- 
nis , queis hac urbs veluti denfà & ampla quadam fylvà cingitur, 
annis fercilioribus colligere folemus] ufu abundantiori & iterato 
plurimis periculofiores nec paucis lechales eveniebant. 

$. 28. Jam prater fymptomata ab aliis recenfita Diarrhz- 
am , Salivationem , phrenitidem & alia, frequenter notabantur 
pandiculationes, fternutationes , ftridor dentium, angina , velli- 
cationeslabiorum & narium. — Ex his flridor dentium motibus 
convulfivis accen(endus , periculofus non tamen omnibus eque 
lethaliserat. — Sed periculofior angina, ipfi ctiam zfviceime loco 
citato dudum fufpecta , à variolis fauces & pectora obfidenti- 


bus, cam deglutitionem quam refpirationem ipfam inhibentibus, - 


fxpe fzpius omnimodam quafi fuffocationem inferentibus. Ur 


hincre&e Lommius , in obfer cvationibus AMedicinalibus pag. m. 


295. Quisquis buic malo fuccumbif fere , tanquam ex anginá pra- 


focatus moritur. Ingenue fateor me huic malo , poftquam ra-. 


dices egerat, hactenus nondum mederi potuiffe , quanquam à 
phrenitide, diarrhzá pluribusque phanomenis [à fcriptoribus; 


pro pernici ofis habitis] vexatos , felicicer cum DEO liberaverim. - 


Id camen filentio non praetereundum, me certo habere perfua- 


fum , pofle talefymptoma potu calido precaveri: Cum neminem 


decoda velalium potum calidum nec non jufcula avenacea &c. 
abforbentem, licet linguam & fauces copiofx variola obfide- 


tent; 


* | laor e C T 
rent, angina correptum vel mortuum fuiffe meminerim. | Ne« 
que affidue vellicationes labiorum, & narium , ab Zjjwsía dixvoias; 
perinde ut floccorum compilatio in adultis, febribus malignis le. 
thalicer decumbentibus deducendz , periculo vacabant. 

$. 29. Revalefcentibus prater moderatum caloris regimerni 
& victum tenuem, pulveres bezoardicosSennerti , Wedelii, epi- 
lepticum Marchionis , vel ex antimonio diaphoretico, Corn. Cerv. 
philofophice calcinato, unicornu vero philofophico, perlis, coral- 
liis , conchiis praeparatis, nitro anodyno pulv. anod- cordiali, 


 camphorá, lapide bezoar orientali , occidentali, conflatos, magis 


quam volatilia fpirituofa &c. proficua fuifle vidi, Preprimis à 


- folo dicti lapidis Bezoar Orientalis ufu plurimos fine prafentia 
. Medici ex votoà Variolis liberatos fuiffe multoties obfervavi. In- 
€redibile profe&o didu, quam cito & quam bene ab ufu lapidis 


hujus omnia fymptomata, convulfiones, anxietates & alii eruptio- 


nis prodromi conquieverint, ipfis variolis egregio egrotantium 


cum levamine erumpentibus. Eiinc nonpoffum non mirari eos , 
qui pretiofüm hunc lapidem, quem factitium putant, infra digni- 
tatem nativorum verbi gratia lapidum cancrorum;concharum vel 
aliorum dejicere fruftra laborant. Refragantibus quotidianis ex- 
perimentis & Medicorum principum teftimoniis. Quorum plures 
ut jam non laudem, ipfum equidem Perilluftrem atque Magni- 


. ficum Dominum Z/Imerum de &5 in. W'artenberg , Confiliarium 


V 
& 


— 


& Archiatrum Cafareum & Regium &c. lapidem bezoar orien- 
talem magni a ftimare atque agonizantibus & alterum pedem vel- 
ut in tumulo habentibus , tanquam ultimum remedium nonabs- 
que pereximio fucceffu cum aliis exhibendum fuadere ex Dez 
curie ILL, Ann. I. Obfervvat. LXV ll. Ephemerid. German. plu- 
ribus elucefcit. Preterea decoctum euporifton ex Corn. Cerv. 
rafpat. glycyrrhiza, fcorzoner. paffulis min. hordeo , lentibus nec 
non Emulfiones & potiones bezoardicas cordiales vel expellenti. - 
büs vel cemperantibus pro renata variatas; inftillatis tenui potui 
Mixturis ex Tinct. papav. rhead. non acidulata,clyfTo antimon: 


- fülphurat. fpiritu nitti dulci &c. multum profuile notavi, Ne- 


que 


£4 499 )0( $m ks 
que balfamica & bezoardica media , verbi caufaTin&tura prophy- 
lactica m. d. (quam prafervandi fine cam in Hafnienfibus anno 
1689. quam noftratibus utilem deprehendi) efE, myrrh. balfam. 
Mixt. Simpl. fücceflu carebant. de 

. $. 50. Nonnulli denique, poftquam à malignitate Vario- 
larum prorfus liberati quidem videbantur, vel à materia morbi- 
ficà non penitus eliminaca, vel ab aeris injuriis , vel diztà neglecta, 
vel alia caufa procatarctica nefcio qualeviífima, periculofis imo 
 lechalibus affe&tibus aliis denuo corripiebantur. Quod licet non- 
nullis predicebatur; cantum tamen aberat , ut haberetur fides, 
donec propriis exemplis confirmarent. FTippocratis lib. 2. apbo- 
vifi. 12. Morborum reliquias , que à crifi faperfunt , vecidivos 
morbos parere. Plurimos hoc pacto tusfis contumaciífima vo- 


mitu quandoque comitata vexabat, febre lenta fimul afflictos, 


qui multis pe&toralibus,diluencibus, humectantibus,nervinis bal - 


famicis & laxativis curari vix poterant. — Aliis abdomen intume- 


fcebat , facie inflata, infra caput macie confpicua, quafi rachici- 
de laborantibus. Taceo tumorem pedum, fcabiem tam ficcam 


quam humidam, tineam variaque ulcera, quibus affligebantur 


:] 


ali; Quorum quidem plurimis fiquidem vires mediocres fuppe- 
tebant, Laxativa iterata ex refinà gialappa cum fpiritu appropri- 
ato decenter folutà, cinnabari nativa , antimonio diaphoretico, 
confect. alkermes fyrup. rofar. vel violar. folutiv. &c. & Balnea 


ex herbis fiderit. conyz. tobac. faponar. origan. ferpill. flor. cha-. 
mem, ocul. popul. &c. inftar anchore facra fubveniebant. Re-. 


liquos tabes fenfim confumebart. 
$. 31. Ceterum nec tempore hyemali imminente ceffan- 


tem Variolarum laem, fed faris licenter vagantem , ne limitesepi- — 
ftolaris Di(fertationis digrediar, alia occafione plenius delinean- — | 


dam refervo. 


$. 32. Has vero Obfervationes ad Te deferre perfuafic, ram 


non obícura tuain me benevolentia, quam peracre Tuumin his 
judicium. Demonftrafti enim te tritas habere manus notandis 


. ejusmodi obíervationibus & confuetudine legendi, Singularem - 
| : Vero - 


7 


| 


! «3 )o( ee : 6j 
|. vero tuam benevolentiam nifi exofcularer, ferreus effem , dum 
... tot Illuftribus atque Excellentiffimis Viris in Cefareo-Leopoldi- 
| . ma Nature Curioforum Academia me quoque Collegam forte 

indignum adfcribere non dedignatus. Stabat quidem fententia 
Cydoniologiam ad normam & formam Academiz noflra tra- 
&aram publice luci nunc exponere; Eriim vero poftquam Ex- 

.  cellentiffimum D. D. Georg. Sebafl. Tunpium, Aule Cefaree 
| E Tractatum dc Cydoniis Viennz impreffum ( nufpiam à 
3e vifum ) confcripfiffe , honoratiffimaz Tuz licere d. 9. Decem- 

bris anni proxime finiti ad me dace pluribus dixere , mentem 
mutavi , ipfasque fchedulas, in quibus hujus pomi Virtutes & 

|. aufus fane infignes rudi quafi penicillo delineaveram , abjeci, 
|... ne fortaflis Iliada poft Homerum fcribere putarer. Interim ob- 
|. fervantie ergo , quam Tuo nomini debeo , hoc qualecunque 
-. Praxeos clinice fpecimen gratique animi mei 'fymbolum exhi- | 
: berevolui debui, quod ut equi bonique accipere velis eft, quod 


». fummopere contendo. : 1 

E Seribebam Mulhufa Imperialis d. 2 y. Ta- Ap ollodorus. 
B nuarii, Anno Chrifli 1701. | 

^ — A€ONSTITUTIO EPIDEMIC; 

3 ; IUBINGENSIS 


EL. Sdn "nni 1701. 

- Dw. D. RUDOLPHI JACOBI CAMERARII, 
v f^xXUanquam de raris & epidemiis verum forte fit illud Galeni , 
B fe obfervandi morbos occafionem prz Hippocrate habuit- 
-| fe commodiorem, cüm unus Rome yicus plures habucrit inco- 
— s, quàm integra urbs Gracie , atque adeó ex tantis urbibus, 
: uti & é caftris; hiftoria hujus anni epidemia plurimum fibi pro- 
-. dnittat , non tamen parva negligenda putem, fed & ex talium 
—. particularium collectione formandum aliquid univerfale, imó 
— juvat noffe , quibus fatis diverfa loca ex diverfis caufis in pace 
E ' autin bello fuerint exercita, ut pateat, quid univerfalc anni vel 
(0 Cent. 1. CP LI. IMppend, SDN parti- 


é6 | c» Jo( dev ! 
particulare loci fuerit. Decimus per Dei gratiam completur . 
annus à quo Tubingam liberam reliquit dyfenteria, qua cüm per 
tres annos prioris feculi octuagefimum nonum, nonagefimum, 
nonagefimum primum , belli injuriis aliás graves , ab aftate in 
autumnum epidemié fuiffet graflata , tum more etiam epide- 
mio requievit , ut cüm interim fama publicaret ipecacoannam 
novum antidyfíentericum , eo hactenus opus nobis non fuerit, 
nec experimentis ejus laudes comprobata 3 quibus camen mul- 
cum derogat, fi verum , quod in novellis legi, pro gallorum ex-* 
ercitu aliud novum remedium antidyfentericum in Italiam fuiffe 
mittendum. | Noftram pacem five illas inducias rupit nupera . 


scftas, & alvi fluxus noviter urbi intulit. -Quam prior illa eftas, 


qua ante decennium finem dyfenteriz tulit, ficco calore preva- 
luit duas precedaneas, tam ultima hac nupera omnes hactenus 
intermedias ; quanquam illa nonagefimi tertii etas , dyfenterie 
apud nos non ferax, eftuofz ficciratis ceftimonium habuerit in 
bonitate fui vini & frumend. | Recordor quoque anni nonage- 
fimi noni, quód menfe Junio, fatis etiam calide & ficco , diarrhoe- 
as quasdam concitarit, & metum mali gravius invalituri jam cum 
incufferic, fed in herbà veluc fuffocatum malum brevi evanuit, 
quanquam & illa aítas tulerit vinum & frumentum bonum, ca- 
lide cemperici frudus. Quz itaque & qualis fuerit labentis hu- 
jus anni zítas, notoria quidem, determinanda tamen: Primó enim: 
frigida veris conftitutio, diu nimis durans, & ad finem usque Apri- 


lis fc excénderis, nec majum fivit incalefcere, fubinconítante ad» 
huc aére, nifi verfus finem 5 abhinc autem invaluit aftuofa tem- | 


peries,an potius inremperies, audiebantur paílim triftes novella . 
de calamitatibus graviffimarum tempeftatum, que per DEIgra- 
riam fuper capita noftra cranfierunr feré innoxia ; rare parceque 
pluviz ficcitatem contemperare non valebant, usque dum finis 
Augufti aliquale frigus ferret , novam autem denuó fuübfequam 
etatem terminaret pruinofus fub finem September prevalente 
hactenusficcitate.  Aftra qui volet , his applicabic & decermina- 
bit ex ephemeridibus. Refpondit iftis, poít tardam utique ger- 
mange 


id 


—— - 


Í 
I? 
, 
| 


| 
| 


* 


492 Jo ( $8 67. 


^4» REY het A 


| . minationem , contra fpem bona & meffis & vindemia ; etenim 


uvas abimmaturà putredine, quam minabantur plurium acino- 
rum hofpites vermiculi, quó minus latius ferperet, cohibuic illa 


 ficcitas: Poma autem & pyra verminofà pleraque przcociter ceci- 


derant , nec diu aflervari potuerunt , in putredinem nimis procli- 
via,ne de fagorum foliis gallarum extraordinarià copià obfitis, 
de brafficá ab erucis depaftá. &c. dicam. — Prius veró & ex vicino 
quodam vaccarum grege (falvo noftro) hydrops pectoris multas 
abfítulerac, & anferum juniorum ítrages aliquibus locis tanta 
fuerat, ut prz foetorefepeliri debuerint. — Hacigicur eftasiterum 


inter nosalvum fluere fecit; primi. qui laborare coeperunt, erant 
infantes, menfe ftatim Junio, plures fequenti Julio , quo etiam 


- adultos (non tamen ex illis diete erroribus famofos) invafit di- 
-arrhosa quzdam torminofa, acuta, imó cum voritibus fpas- 


moque furarum cholera, Tandem rari in urbe dyfenterie ,non 
ita maligna , cafus , frequentiores ex pagis aliisque locis audic- 
bantur , nec tamen ullus illorum fluxuum uti quidem minitari 
videbantur, nimis apud nos invaluit, nec ftragem edidit ; non 
defideratis nifi paucis infantibus: Infüper autumno in totum (at 


.€ito hic loci omnis lues requievit, Mex tum cure concreditis 


- fuccurri, preter ufum pulverum pannonici , antimonii diapho- 


retici , gelatinz cornu cervi ficce , feminis plantaginisin congruis 
vehiculis , methodo inprimis Mortonianá , fucceflum fecundaate 
Deo, jungens corticem peruvianum cum clectuario diafcordio 


per fyrupos in bolos, vel ejus extractum cum noftro bezoardico 


- aut theriacá ccelefli in pilulas formando. — Ultra illos alvi fluxus 


nil epidemii culit aftas , nifi quód eodem tempore puerorum 
gene communiter intumuerint, auditi quoque fuerint catarrhi 
&ftivi, five cuffes plerunque ficce ; quibus addi poffunt tres ftu- 
diofi unius collegii , quorum unus haemorrhagià narium enor- 
mi,alter he moptoe largá, tertius vomitu cruento fub idem tem- 
pus laborarunt. Hzc eft noftra aftivi fluxüs hiftoria, quam pro- 


- pterea notare volui , ut conferri poffit cum aliis, utpore fpe frc. 


| tus, fore vel candem clariorem caufam , cur non omnibus fed 


a 


"NI 


certis annis fiant talium epidemiorum recurfus? : 
B (D 2 Ejus- 


68 u$ )o( ev Wu 


Ejusdem Schediayma ad Hiftoriam. Epidemiam 
nti 1702. | 

Uandoquidem adhuc fuper nos manet DEI benignitas, quam 
(3s annis depredicavi, quod priftinam epidemiorum 
morborum malitiamTubing« gravem repreflerit , nec finat huc- 
usqueiterum in valefcere, idcircó hiftoriz illorum pro hoc anno 
per modum appendicis tria folum breviter fubjungam; qua no- 
tari poterant. : MT | 

Ante omnia inconftantiz & anomaliz, que per ultimam 
hyemem , uti & per duas priores fuit, non fatis videntur refpon- 
dere morbofi effectus ; Major illa fuic, & omninó talis, uc fub 
eà fanitatem mortalium adeó bené fibi potuifIe conftare , pé 
admirationem moverit, dum pauci utique per urbem illo tempo- 
re egrotarent, & malignorum epidemia plané exularet, corum 
autem morborum , qui quadranti anni funt congrui, nec ma- 
gnus numerus, nec extraordinaria eflet ferocia: Hoc eft parado- 
xum, quod vexare poffit & foleat practicos, fzvire luem ean- 
dem fub diverfo aere, & filere ipfam fub tali; quem morbiferum 
accufaveras. ig 

Quia veró morbofi cffe&tus non ftatim ipfo menfe vel qua- 
drante erumpere, fed fequenti demum fuecedere perhibentur, 
huc proin referri poterit, quod fecundó notari meretur, fcilicet 
utuc incerdum proprié epidemium in urbe nihil fit, fed fporadi- - 
cé multi egrotent, certo tamen tempore plures «gros abripi, 
quàm alio, per morbos diveríos & difperfos: Tale fuit tempus 
vernum hujus anni fub finem Aprilis & principium Maji, quo 
perfone diu infirma, fenes, vidus, infantes, plures quam aliàs 
fuerunt abreptz. Quomodo fingulorum ita fata concurrant, 
vcl in quantum debilitas eorum non ferendo conveniat, facilius 
eft determinatu in thefi, quàm hypothefi. i 

Tertió, quz de fluxibus alvi mediocritatem adhuc fervan- 
tibus per «ftatem ad annum prateritum notavi , huc repeti pof. 
funt pro hoc anno ; nam pariter cum &ftate redeuntes noninva- 
luerunt ultra gradum priftinum. Illud modó addam, Ape 

a 


*. 


Á^ 


9$ (0) Sw i 69 


"A 


. ádnosadvedtum fuifle quid maligravioris. Inter reduces ex ca- 
flris ad Landavium , qui febre tertianà & diarrhocálaborarunt, 
unus ex civibus fub finem obfidionisibi & Philipsburgi non nifi 
per diem unum & alterum commoratus vix domum attigerat, 
poft mediumSeptembris, cum dyf(enterià dejicereturatroci. Hac 

uti per contagium haufta fuiffe videtur, quia non tam errores 
in diatà commiflos novit, quàm conceptum inter infectos hor- 
rorem ipfe accufat, ita domi etiam fe diffudir ad plures , obfer- 

-. vans quidem fatalem illum morem, quo certe folüm perfona 
folent corripi , falvis aliis: Nam conjux omnium fordium injuriis 
expofira manfit intacta, conjugis autem foror ipío die feptimo 

| &adecubituviri completo dejecta fuit, & die fequente filiolus cri- 

|... mulus fedes torminosé cruentas frequentare coepit ; evafit camen 
|. illa trigafeliciter, & perftitit hanc intra domumlues. Multoau- 

. tem gravior fuit hujus viri dyfenteria peregre allata, quàm ulla 

per urbem fponté oborta, nonfolüm durauone in tertiam fepti- 

- manam & dejedionum nimis citatà frequentià , fed & excreti diu 

finceri cruoris , dein non muci verum flavo-viridis liquaminis, 
 Copiá perquàm magná , ftipara etiam fymptomatum moleftiffi- 

mà vchementià , preter oppreflhionem pracordialem , tormina, , 

^ tenefmum, inprimis dyfurià & tancum nonjugi fiogultu, de qui- 

-|— bus ultra decem dies & pra reliquis majores audiebantur «gri 

| querelz. Cum die fexto, quo demum poft tentata domi varia 

-. confuli coeptum; ut & diebus fequentibus nulle diftingui poflent 

-|. remiffionum & exacerbationum viciffitudines, & urina omnis cu- 

J| bedinis expers, flaua & clara, fed turbata admodüm facilis , of- 

!| ferretur, paucis, cüm non tam febris (nec aphthie unquam nec de- 

-. diria fupervenerunt) quam fluxus & vires urgere viderentur, eger 

| item à meridie per vefperam fumtas ana duas corticis peruviani 

& cleQtuarii diafcordii drachmas , ut ingratam fibi formulam; 
porró naufearet, inde purioris cruoris copiam citari precendens ; 
lraque pro nocte primüm modieam narcotici dofin extracts cor- 
ticis, tormentille & bezoardico addere confultum videbatur, & 

- eb bonum cffc&tum continuare alternatim cales pilulas && emul- 

| Q5 7 fiones 


7o DICA A ET 

fiores ex femine papaveris albi , plantaginis, amygdalorum, in 
congruo. vehiculo , edulcoratas cum abfíorbentibus & pulvere 
anodyno, femper ita dofi noGurnz refervando vim opiati : Per 
dies veró fuis horis dabantur quater fcrupuli pulveris ex unicor- 
nu foffili, coralliis, femine plancaginis, priapo cervi , dente hip- 
popotami , pannonico , itidem in confimili vehiculo ; Quibus 


candem acceflerunc date fübin gutte balfami peruviani cum - 


cochleari f(yruporur papaveris erratici , rofarum rubrarum, fym- 
phyti, & eleduarium temperatum cordiale ftomachicum, cordi- 
ale. Dubia movit potus, cüm ab aquá cieri alvum ,à vino zítum 
pretenderec eger; Videbatur ergó medium tenendum, concef- 
fo modico vino vetere pro paítu, eciam ob languorem & ano- 
rexiam perparco, exrra id tempus praícripto decocto ex rafurá 


cornu cervi,ma(tiche, & cinamomo: Serum la&tis commendatum 


neício cur citó naufeavit eger , multum autem gelatinz cornu 
cervi haufit foluce in vario vehiculo calido. — Externa fcrobicu- 
lo cordis, fedi, membro; roboris & linimenti ergó admota, & 
catera , prolixius recenfere opus non fuerit. Illud addendum, 
dyfenteriam foerniaz cum cruore multo, magnis torminibus , ad 
usque deliquia , nom impediiffe tamen, quó minus die quarto, fta- 
to utique cempore , venirent menfes, & durarent aliquandiu, 
citius camen finiti, quibus etiam id dandum videbatur, ut inte- 


rim parcius infiíteretur ufui iícheemorum. 
x 2* 


* 
Quam in Ephemeridibus Meteorologicis Tubingenfibus olim 


exhibui Tabulam motuum mercurialium per triennium, eam 
ulterius ad przfens tempus continuatam, perque annos adeó plus- 
quàm o&Godecim exteníam , quia brevis eft, publice hic propo- 
no,dum ephemerides ipfe tot annorum domi latent prolixio- 
res. Obfervationes quidem circa Experimentum Torricellianum 
fuerunt infcriptz alicubi difficiles Nuga ; habuerunt camen fu- 
os vindices.  Tranfeat ; aut maneat liberum , quorumcunque ju- 
dicium: Meam cgo tabulam illis modó deftinavi , qui nihil te- 
moeré pr&termittenres etiam Perpetuo tali Mobili delectanrur, 
uruntur. Horum non modo Curiofitas cum propriis con 

alienas 


4e oC ew AK 7I 


alienas amabit obfervationes, verüm etiam fagacitas per earum 
fylvam venabitur predam aut fcrutabitur vias, quas in Metco- 


- fologiá non minus ac in Epidemià occulit Natura. Ne afymbolos 


ipfe fim,excerpam unum alterumque cafum, cui applicari poffint, 
qua in tabulà exhibentur ftationes: 8i prius monuero; fermonem 
adhuc effe de uno eodemque Barometro illo fimplici, cui fca- 


-lam admotam fuiffe olim monui minutorum decem, qualium 


palmo romano dat P. Lana ; Illam bác vice fubdivifi in gradus 
viginti , ut evitarem numerorum fractiones. Sic omnium fupre- 


ma ítatio & altitudo mercurii defignatur per femiminuta a0. 


medium fcale habet 10. imum o; 
Horum five decem palmi minutorum five viginti fzala gra- 
duum varietate abfolvuntur motus mercurii intra tubum, qui- 


'bus extrà refpondent motus aeris canti & tales, ac per bos an- 


nos contigifle meminimus magná copiá & differentiá. Variant an- 


Bi, interdum nec ad fummum nec ad imum fcale deducunt mer- 


curium ; variant menfes, interdum diu quafi in eodem renent 
ipfum, fub exiguáà motuum differentià ; aliás intra paucos dies fit 


1E lapfus à fummo ad imum , aut afcenfus ab hoc ad illud. — Ita- 


que fi cui libuerit comparare annos annorumque partes inter 


- fe , habebit , in quo fe exerceat: occurret autem ipfi commu- 
' mius hyeme gradus fupremus, interdum quoque autumno, ra- 


rius primo vere, nunquam «ftate, Quibus autem menfibus 


füpremus iisdem quoque infimus : fic zftivis neuter. Adeoque 


differentia illa motuum maxima decem , novem minutorum eft 


hyberna:autumnalis nunquam minor quinque minutis fepe fu- 


it major: His aftiva nunquam major; fzpé minor. Dantur au- 
tém menfes omnium anni partium , quibus non nift trium min, 


eft differentia: uti dantur interdum dies, quibus quaft fuorum mo- 
uum dememiniíle videtur mercurius , haerens diu in eodem. 


Sed ad ea , aue promifi, fpecialia. Diluium tempefluofam 


8.1702. d.15. Jul. de quo in ENC. 3.7. 157. non fuit cum illà.men- 
. fis ftatione humili, quam exhibec tabula; fed cum medio ícalzz 


Praceflerat defcenfus non nifi per gradum unum ; plané non pro 
ratio 


72 : 49 09m 


n t II NU 


———— 


dE UR. NONI een 


ratione talis ac cant exonerationis , tam veniettis quàm fientis 
& factz. Belli fluctus, quorum omen illud tunc metuebatur, 
irruerunt utique nimis heu graves, cranfierunt camen DEI gra- 
tià; que vel candem plené ipfos compefcac! Nondum quippe ccf- 
fant. lNam nupero demum Augufto hujus anni: 1710. noviter 
fuit przceps vallium noftraruminundatio; iterum non cum hu- - 
militate , quanta folet effe cum ralibus exonerationibus aeris | 
hybernis, fed cum gradu modo fcalz fexto. "Oda 
Ominofum quoque inter alia nimis multa triftia figna vi- 
debatur fulinen extraordinarium , cüm nocte precife mediá inter 
ultimum Decembris An. 1702. & primum Januarii Án. 1705.ad 
fonum feré duodecima graviter deconaret vetus, aut intonaret 
novus annus: licique triftis recordationis. Tulerat ferus & ul- 
cimus vefper lapfüm ad imum illud fcale , quod in cabulá, fub 
auftrino, laxo & humido aere. Manfic diu cunc humilis mercu- 
rius, imó quod non aliàs fa&tum , defcendit adhucintra illud fca- | 
lg imum: Ut non nifi illà vice differentia motuum fieret major 
decem minutis. Citó enim , ejusdem quippe Januarii füb 
finem , conípicuus iterum fuit in altiore gradu illo, quem ta- 
bula exhibet. | Neício, num ad caufas vel figna fatorum talium 
fpectet, quod. fingulare cunc videbatur fpe&aculum: Mars ac-. | 
cedens ad vicinos Sarurnum & Jovem 5 hoc füubinnuifle modó 
fufficiat. 4d | 1 | 
Anno 1 705.ad gradum fcala , quem tabula offert, fexcum | 
cecidit Majo menfe intempe[Tiva nix ; nobis quidem pluvia, vi- | 
cinis autem alpibus utiquenix copiofa. Scribebaturtuncex pro- | 
-vinciis germanice feptentrionalioribus, gravem pati arbores ca- | 
lamitatem, prz nivis mole avulfos vel grandes tiliarum ramos: Ad |. 
alpes noftras multà nivetecte & prefla fegetes & vinearum fron- |: 
des, manferunt ramen in falvo, poft paucos dies refurgebanr & |. 
lagté virebant; recardata modó, non uti aliàásà pruinis, lafa fuit |. 
germinatio. Succeflit brevi , fc. nivi diei 25. aliud die 29. me- |: 
ceorum , cüm jam fupremam menfis ftationem occupaffet met- |. 
curius , fub aáére nondum quieto , dejiciebat enim granedule co- | 
piam ,apriliformis. Ex | 


593 )o( $87 73 

. Ex An.170€. Eclipfis Solis memorabilis fuit neq; cum fupremá 
neg; cum infima Maji menfis (tatione,fed cum mediá: Et quod füb 
Eclipfi folari partiali, magná tamen, An. 1699. in EN C.3. 7. 88. an- 
| notavi ,de barometrinullà prorfus fa&tà mutatione , per.omne il- 
| lud obfcurationis cempus, idem fub Totali nobis & Annulari pa- 
riter omninó fe habuit. Stetit mercurius obícuro illo tempore, 
quafi crepufculo, fixus, plané invariatus ,.ne pili latitudine vel 
demiffus vel elevatus , utut thermometri fide aér bene refrige- 
.raretur. Vefperiautem comparuit per quartam minuti parcem 
humilior : Tunc :nubes pomeridianas quidem difflarat curus, 
fequens mane itamen tulit pluviam 5 & ferus. vefper fignum 


-. gratie ,Iridem , cüm altior jam ac ante eclipfin effet mercurius. 


Annorum 1707. & 1708. byemes auflrine non tulerunt con- 
fueram altitudinem. Januarius 1708. vernus porius, quàm hyber- 
 nus;quo in pratis colchicum, mezereon in filvisfloruerunt. | Et 
infolita camen illius temporis lenitas.& temperies docente ther- 
 mometro fuiffet nobis per aftatem fumma rigiditas. Nunquam 
- -illo menfe altus mercurius, vix femel, nec diu, venit ac fteticul- 
- tra fcala medium , plerunque multum infraipfüum. .Cüminimo 
- dhareret per.decimum & fequentes dies , mirum non fuit cum ac- 
re turbulento, fed fatis quieto; grato, apud nos, poft nebulam 
aut flavedinem vel rubedinem matutinam,cunc frequentem, non 

luviofus, fed vel ferenus vel nubibus Solisque radiis alternans. 
- Alibi forfan fe exoneravic. Die illius Januarii 20..& feqq. cum 
E perturbaret aerem ventorum Vis ,.& ferret fulgura irides , pluvias, 
- mercutius quidem deícenderat, fed.non eo usque. Interim pat- 
2 fim quoque fcribitur aliunde, vifa reteora varia , facta diluvia, 
-- delapfosignes,&c. Communiter autem;ex Septentrione, efle po- 


-| tius ver, quàm hyemem. Pregre(lus December 1707. fuerat non 


minus.& aeris & mercurii motuapriliformis; differentiam fuam 
quacuor. minutorum abfolvens vel viginti quatuor horarum fpa- 
tio, à nive ad ejus folutionem: Nec ad imum nec ad fummum 
fcala: , ut alias hyeme folet, unquam pertigit. — | 
Anno 1709. Januarii byeris fine pari, five gelu extraordina- 
Cea. I. & 1i. Mppend, (K) rié 


"4. 4M )o( $E 

a t gt MamustU cpmreu ue e EE MN EORUBETEED ED DNETUS DULL BOULE LDERNDRCLDU 22D as Det tea 

rie longum & magnum, non obftitit, quó minus caderet mer- 
"m ; s * ; e 

curius, fcilicec ad venturam oportuné nivem , tegmencum Ícgeti. 


Certé per diem duodecimum & tres fequentes bene humilis, etiam | 


poft nivem adhuc, fub aere fereno, conftanter gelido : Atqui 
medià eítate communiter 1lla ftatio folet effe tempeftuofa, Non 
nifi uno minuto humilior ftetit die quinto , ante gelu illud , qui 
tamen fuerat toto coelo diverfus, fcilicec auftrinus, laxus, plu- 
vius, quem rigor venti nocturnus flrinxit & mutavit in plané 
alium; cunc enim nix & gelu hyerais illius acerrima principium, 
Hinc decimo fexco motus per fcalam furfum , nondurn tamen 
ad fummum : quó pertigic demüm die decimo nono ferenato 
poft nebulas conftanter aere. Tales cunc dies quatuor; inter quos 
unus ex frigidiffimis cotius rrrenfis, & per quos tamen defcenfus 
duorum minutorum. —Cüm veró intra breve tempus per tria 


minuta fieret ulterior lapfus ad fcalae medium; cunc alia venit: 


nix, & comparuit ad veíperam pruina murorum ; Hinc mole- 
ftiflimi rigoris vel candem aliqua relaxatio. Fuit, fiquidem Aftro- 
logos audire lubet, pravia laxitas auftrina fub oppofitione Mar- 
ds & Solis. Superveniens oppofirio Saturni & Mercurii dedic 
principium hyemis per ftringentem euroboreami. Finem fecit 
oppofirio Saturni & Veneris cum PL. & aliis ad diem Pauli. Sa- 


remam interim menfis ftationem & inclementiam fuifle non. 


fub iftis, fed füb quadrato Jovis &Solis, mirum forte cuipiam 
videri poflet, : ES 
Sic utique vifam quondam fuic 74. Slutero, occupato in 
dextrá applicatione principiorum 7". Cockii ad confticutionem 
meteorologicam anni 1695. ubi tractat inter bené mulca notatu 
digna quaíftionem: cur calefaciens alias quadratum Jovis & Solis 
die fexcoDecembris forte gelu tulerit? Traníeat hic examen ra- 


tionum , hoc folum addam : Ante feculura. Felis. Roeslinum in- : 


d. navig Septentr. (laudato Belgis libello) de hoc paradoxo jam 
fie Aítrologos. Scilicec hybernum gelu à Saturni confi- 
guratione cum aliquo planeta fuiffe mitigatum. — Contrà, So- 
lem, Jovem, Martem , Mercurium tunc configuratos frieus in- 
tendiffc Exemplis annorum 1608. 1609. Quo ipfo fimul innuicur 


:] 


Bip 


—— —— 


/ 
x [ 


- alterum Sluteri dubium, quod fcilicec conjunctio Saturni & Solis 


uno anno liquationem, altero gelu tulerit; Etenim d. 18.Dec. 


- 94- fub illà intenfum frigus: anno 95. d. 8. Jan. fub conjunttio- 


ne Martis & Solis liquatio,; ad imum fcale :d. 15. Jan. poft con- 
junctionem Sarurni & Mercurii gelu fuic, ad fupremam menfis 
ftationem 5 Et ad analogiam cum afpeGibus & mcereoris Jan. 
anno 1709. Caterüm , priores illa hyemes auítrinz uti videban- 
tur fovere Peftem Polonicam ; ita fuccedens borealis eandem fpe- 
rabatur extinctura: Et erar utique filenrium aliquandiu; verum 
enim veró triftia porró leguntur in novellis publicis. Opponam 
adhuc illi gelu effum , quem fuftinuimus per dies Julii anno 1707. 
quatuor , fcilicet d. 19. 20. 21. 22. infolitum ; non tamen cum 
humili mercurio, nec cum magnà motuum differentià, fad à 
fupremó hujus menfis , & communiter a (tatis gradu, à nebulà 

er ferenitatem extremé calidam ad tempeftatem nocturnam , 


fenfim facto defcenfu non nifi per quatuor gradus, nec infra fca. 
legmedium. Interim, qui primo die afpirarat adhuc aer lenis, 


difpellens nubeculas , (qua quidem folet etfe gratia Efefiarum , 
five euroborez & euri, pomeridianum aerem temperantium ) 
emancbar prorfus, ne aure quidem appulfus fentiebatur , urge- 
bat autem calor , quantum thermometri teftimonio ab illo tem- 
pore nullus annorum fequentium tulit. Hzc, ut dixi ad cem- 
peftatem; cui cüm fuccederent ulteriores binis diebus fequenti- 
bus, & obtineret infignis cemperati jam, imó rcefrigerati , aeris 


- inconftantia, cunc quod ficcus calor non potuit, procuravit la- 
xa humiditas, fcilicec defcenfum ulteriorem, ut differentia ta- 


men ftationum fub ram diverfo aere fieret oto tantum graduum. 
Si cui libeat recurrere ad Ephemerides illius temporis aftrologi- 
cas, inveniec Jovem apud Martem, & afpectus for(itan pro ece- 


fiis quoque & fübfequá inconftantiá. 


Cüm reviderem Tabulam, offendi , quod aftate rarum, 
fcale imum ipfo Julio anni 1 703. Itaque recurrens ad Epherceri- 
des, deprehendo lapfimm per quatuor minuta factum intra 24.ho- 


—. ras, & mox reaícenfum intra horas non plures, per quinque mi- 


nuta , die menfis fexto , fub aere non calido, cum pluvie copià 
| (&) 2 venti 


2 7 7: c BOUE ERN 
ventique impetu :Flabat ille ex plagá à meridie ad occafum , ver- 
füs quam nobis ficus eft Lacus Podamicus. — Acqui hic ipfe tum 
dicebaturintumuifle ultra modum 5. Àn perturbatus PEN ho- 
ftis vicinize graviter mirracis ? 

Video etiam , quod vix aliàs factum, Decembri non ftecif- 
fe humilem mercttrium , (ed cenuiffs octavum fcala: gradum an- 
no eodem 1703. Infpicienti autem ephemerides occurrit illa fta- 
tio die Decembris octavo nubilo, inconftanti, ventofo; 'Tempe-- 
ffas horrenda cum fulg. ton. vi venti infolità, vix fine terre motu 
fuiffe credita, qua in Z4ngli4 , Belgio, & ad mare Balticum valde 
fzviit, & ruinám multis intentavit vel intulit; fcribebatur cunc no- 
&einter 7.& 8.Dec. incepiffe ex SW'. & duraffe ad meridiem: octa- 
vi; qui turbulentus; ut dictum; apüd nos; non tamen tempeftuo- 
füs, cranfiic de cxcero fine damnis: - Cur füb tali aere non hu- 
milior mercurius? Ari medius inter kdpdgunie & poft conjun- 
étiones trigonus id non permifit? (Illà veró Wess dpud Aftro- 

— -no- 


TABUL A 
/Hotuum AHercurialium, | 


——Ó—— 


1691 1692 1633. 1694. i169. 11696169716 


1698 1699! 


Januarius. | 20 220, XB nat SCIAS E 20 418.404 020 O | 
Februarius — 14. 1 I 19, )» 4 I9» IC IO! 18. 4 18 4 [16 oli6 6|16 164 - | 
]Matiws — | — [ty 2 r4. 4. ag. y ne d TELE o|6 g]rz o| 
Aprilis 42 y 12. 6Ij. 6 6| t0. EH 4. f 7t s[a EU | 


fuu P EcuE 


giis Dira 42e y 1s. 4 16 7iI& 8|14 6i14 5 E 

| B E $13 6 NOTE 13. S9|16. el 334 4h 816 4 
Juiuss —— 13 7|r3 p 13. 8,14- 7|13- 8 14 6 r4 7|14 8|r4 n 
Auguftus — I4 9|13 - 6[t2, pow Pipe iz. 7|r6. 616 S16 7|14 Lm E 
September (16 glr6 e|rg. 4 4e 41t2; 417 114414 616 6| 
Oüober — [r6 oir; 6lrz, 4|!6- O19. 6 64 418 (i16 016 jl 


November 1$ o|r 4|rs. - 4|14. NL CCIT Eg Eu dE 320 0 


18. O 19, j'I4. 2118 4 14 8 $8 18 220 0 | 


CITRULO 6 CLISENEED wernmun aum macmanieiu 


December 18 92072 


c—— 


- 


US )o( G8v Ruf 
nomos) Certé à NL cunc ecliptico properavit ad fupremam; qua 
in tabulà ibi ftationem intra triduum. 
Denique finem his impofituroad manus venit [a cormoi[- 
. fance des temps, quara Gallica fcientiarum Academia publicari fa- 
cic, ubi de anno 1708. fcribitur, fupremam per ipfum elevatio- 
nem mercucitfuufe aber vacan d. 17.4V07Uethibr. 28: poll.r. lin. $ 
Infimam d. 16. Januarii 26. poll. 9. lin 2. Hec plane conve- 
niunt cum obfervationibus meis : Etenim fcalze mex gradus deci- 
mus octavus, qui in tabulà' ad annum 1708. Novembri refpon- 
det, etiam non fuit per hunc annum , nifi mane iftius dici rz. quo. 
- longani nebulam excepit ferenitas :- Frigidum utique fuic illud 
mane, minus tamen, quàm fequens , quod Habuic mercurium tri- 
. bus jam gradibus inferiorem. — Alterum huic oppofirum, ex Ja- 
. nuario ejusdem anni, eft illud ipfum fcala imum; de quo fupra, - 
ad hyemem: auftrinam , quod mirabar fuifle fine aeris curbu- 
lentià. In quo iint füblifto ce ! occafionem quamcunque: 
aliam. refervans plua. imioi Tio 


Ofigell i90 0 H 
| Sfationes CENE fuprema. &5 infima. 


1700 [76 I 1702| E DM 1704: 1705]1706. 1707 1708 
20 O4 T2 


REEL 


1709; eme 


18 18 0/18 o "O|T6 o O' IS 18 6[i610 16 $120 Ó 18 2 16 O 
TE ,,2i20 9|19. .2)18 2 2:19 19 .6|16..4 14. 8.16 2* 16 | allé g 3 


A a ie ca——— e — oam qupmaIseua || cemere rnnecee 


12 . el16 4|16 6 x2 2.18 C16 616 612,214, 4 [I4 0 


Bai. i divkOo Roe noabu prd sg ah] 
ue | bini 412 $14 614 alrz ETEIEEC z 
14: 4|16 ^3 6: 6 614 414 414. '6[14 612 4|14 6 614. 8| 


16 8|14. 4|12 614 O4 6 r4 WAIT [14 6 14 6l14 6 14.6 E 


x 


mend 


- [n4 8/16. 6 614 412 614 814 6/14 -S[12 214 614 8.14 6i 
ETE 14. 816. 12/14 4 14 213 2 13216 216 .A|14 4114 4|16 6116 6 


^em rores, alm 


34 $18 6 MT 248 6 ig élr4 4 14 414: - 6 [14:6 Oj14/4 16 5 


Mor eed URT "qe 


20 !O18..2 416 o IS. (416 2 2; j16 i6" 6! I4 O 38 "A rg ' 4[18 6 
Iis 6 16 uir xm 18 2i14 O18 O I2 4. I4 218 0 —| | 
Ry De 


Phzn.l. 


Phzn. Tl. 


Phzn.ll!, 


PhanV,. 


z 489 Yo( $8 
Tam a Bap aa aa NT — -: z: "o e to x M Ó—A n PB. Saa 
De:' 


Frigore byemali Anni MDCCLX. —. | 
FRigoris vehementia, que Anni 1709. principium memora- 
Los reddidit, digna eft habita, que Curioforum confidera- 
tionem erudicam ,fubeat, quos inter precipue Exc. D. Joh.Gui- 
lielmus Bajerus, in ill. Noricorum Univerfitate Altdorfina Pro- 
feflor publicus in differcatione d. 1$. Februarii edita caufam ejus 
expofüic; & celeberrimus D. Bernardinus Ramazzinus in Ánte- 
noreoLyceo primarius practice Medicine Profeflor in Oratione 
die 13. Maji anni predicti publice habita , prater caufas; in ef- 
fectus etiam morbiferos algidiffime hujus conftitutionis iaqui- 


rerevolui Horum itaque propria verba Lectoris in gratiam, 


cum paucorum in manus Opuf(cula devenerint , Hiftoriz noftra 
€pidemicz fübjicere libuit. i | 


Dx. JOHANNES GUILIELMUS BAIERUS. 
S. üt) illius poft hominum memoriam maximi , quod 
& menfe proximo per Europam ízviit , rationes breviter 


evoluturi, merito premittimus recenfionem quorundam pha- 
nomenorum tam antecedentium ,.quam durante ejus vi in aére 


terraque noftra obfíervatorum, unde totius rei cognitio facile. 


ducitur. 


$. 2. Erant jam tum Decembris dies plurimi gelidi fatis ac | 


nivofi, terra frigore tam alte conftricta, uc currus onuftos fu- 
perficie fua ferrec ; neque omnino folvebatur , tametfi per inter- 
valla tepidi venti aérem agitarent & poft Calendas Jannarias.ad 
Nonas usque pluvia ctempeftas impenderet. 

- $.3. Ipfo Nonarum die, cum aquis nivalibus pluviisque 


telluris facies undique maderet, (latente tamen. adhuc fabcus. 


glacie,) circa veíperam demum quam maxime'humidam , ven- 
cus orientalis fpirare primum leniter ,fed provecta nocte vehe- 
mentius, coepit; poft quem fub auroram ftatim cerra.omnis ni- 

ve & pruina vifa eft obriguifTe. 
$.4. Ventum hunc, per fequens biduum & ultra E 
Iduo 


MEME e ÉÉ 
-^ s mum j——— E 
- - : 


iu M ine: 88 )o( Ger : ARUOSPSRI QR, 

fiduo- frigoris incremento , fed diverfo impetu continuatum; 

paullo antea Mercurii in Barometro per plures gradus afcenfio: 

fubita preenunciavit, eum prius ad vefperam usque dici V. Jan. *^&. V, 
multum infra mediocritatem lapfus eflec. 

& 5. Thermometrorum ex adverfo: liquores fubinde ma- ^hz». YI. 
jores frigoris gradus notabant ad medium usque Januarium ;. 
quo cum ad tantam vehementiam gelu procetfiffet , quantam: 
.in noftris regionibus vix attingere poffe credebatur, circa diem: 
XVIII. obfervatum eft remifi(le paululum, fed non diu neque 
conftanter: quandoquidem & per brevia intervalla ruríus cre- 
vic decrevitque; & diei XXIIL cempore matutino majorem quem 

antea unquam vim in. noftris Lhermofcopiis oftendic, poft me- 
ridiem autem notabiliter defecit. : 

S. 6. Mercurius interim in Barometro alterno afcenfu de- Phan, Vir, 
fcenfüque ventorum potius, elaterem aeris variantium , viciffi- 
cudines indicabat, quam frigoris incrementa & decrementa ; no- 
bis quidem haud mirantibus, qur pridem noveramus, & calo- 
rem & frigus, & ferenitatem: & perturbationem: coeli cum di- 
verfo elateris aerii ftatu. per accidens faltem conjungi : cametfi 
vulgo ifta qualitatum aeris cemperatio Barometrorum fcalis pro 
regula confueverit adícribi. M 

| $7. Quemadmodum igicur iftas Barometri mutationes, 
utpote parum ad'hoc negotium cenferentes , figillaiim expo- 
nere füperfedemus 5 ita nee opere pretium fore arbitramur phar, vit; 

gradus thermometrorum hic enumerare, qui diverfi fine dubio: 

. funt non folum in' diverfis machinarum generibus , (ande eodem 
rempore V. g. Haraburgi liquorà gr. 6o. ad 86. afcendiffe, Fran-- 
co£urri ad gr. 21. defcendiffe ,in diariis publicis memoratur, ) fed 
diverfi quoque in fingulis fpeciebus , pro diverficate fcalarum, li- 

| quorum, variaque altieudine & amplitudine virorum. | Quare 
facile conjicimus , neminem ex hujusmodi recenfione animo 

| percepturum quid res fit, nifi qui vel chermometra noftra ocu- 

. lisufürparic, vel prolixam eorum legerit defcriptioném. 

| S. 8$; Cetera licec. eandem. ob rationem , ex^ obfervatis Phso, 1X. 

: Dero- 


, 


Phan, X. 


Phan, XI, 


o 589857) o $05" 
Berolinenfium , Francofurtenftum , Danufcanerum , Hambur- 
genfium, Roftochienfium , Stetinenfium , aliisque; quorum co- 
piam diaria publica fecerunt , colligi fatis cuto non: poflit, ubinam 
locorum maxime frigus dominatum fuerit, quique gradus di. 
verfislocis intercefferint; camen hae cerra & noratu digna funt, - 
quod1) eadem no&Gcuniverífam Germaniam invaferit gelu, 2.) ea- 

dem proporcione ubivis creverit decreveritque, 3.) ad fupremum 

ubique culmen, pro climatis ratione , & ultra quam putabatur, 

pervenerit , 4.) calidiores Europe intractus , Galliam & Italiam, 

fimili cum rigore penetrarit, quin etiam , incredibile dictu, ipfas. 
Thermas Aquisgraneníes,,.congelarit. 

S. 9. Nec przterire poffum , quin memorem, frigus decre- 
fcence Lunari lumine invaluiffe, & biduo ante plenilunium ma- - 
xime remifile, fecus ac vulgo creditur fieri. Quin & cetero- 
rum afpe&us Planetarum tanti non erant, ut exinde talem ef- 
fectum .ominarentur. Aftrologorum regule : nifi dicere velis, 
c? f $$ que die VII. Jan. contigit, biduo antequam fieret, iftam 
mutationem aéri intuliffe, Sed nec defunt Calendariorum ar- 
tifices ,.qui Jovem beneficum hiemis iftius prafidem declararent, 
& binc Januario menfi infignem frigoris temperaturam promit- 
terent. | TE 

$. 10. Jam vero ut ad caufaseventushujus inexpecati ac- 
cedamus, é modo dictis patet facile, quam debile,imo nullum 
fubfidium ab Aftrologia fic fperandum : Quare miffis ambagi- 
bus originem memorati frigoris ducimus à vento orientali pra- 
cedente (vid. Pben. 1L) hujus autem occafionem ab impedito: 
aéris noftri, per priorum dierum turbulentam tempeftatem , ela- 
tere, de quo Ja. II. & V. loquuntur. Etenim cum venti te-. | 
pidi humidique d. IV. & V. Jan. leniter fpirantes tenuiorem fe- | 
ciflent aérem regionum planarum illo, qui filvofis montibus, 
nive.& glacie rigenubus ( Bohemicos intelligo. Carpachiosque) 
imminebat, fieri non poterat , quin.fublato fic aéris utriusque | 
equilibrio ;. hic in iftum gravis irrueret , advectisque fecum fpi-. | 
culis glacialibustotumimpleret. Ita vero & illi vapores, qui prius; | 

T : dtmo- | 


488 (0) S& o i: 


m — — ———— M — COUDEUBUTITO A 
atmofphzram noftram confertim occuparant , excuffo calore 
modico fimulin pruinas abierunt, & aquam in fuperficie telluris 
fluentem pariter fuo attadtu congelarunt.. | Namqueipfum ter- 
rz folum jam tunc priore à frigore jacuiffe conftrictum , Phenom. 

I. obíervavimus. | 
$. 11. Quid vero fic coelo foloque juxta gravi ad confum- 


— 


. matum frigus deerat? quidve poterat impedire, quo minus ille 


ventus Orientalis, qualem per Germaniam ftatum aris offen- 
dens (quod relationes publice docebant) cadem nocte eam to- 
tam pervaferit; & per aliquot dies continuatus, contiguo noftris 
tractibus aeri fimilem rigorem longe lateque induceret? quo fa- 


-. €&to, etiam venti auftrales & occidentales, alias calorem humo- 


remque nobis ádfpirantes, jam non nifi vapores pruinofos da- 
bant , & fi quando aer fuperior modico tepore cangerctur, ille 


. tamen folvendis his inferioribus nimium algentibus haud fuffi- 


E 


H 
i 
pos 


ciebat ; usque dum fol, quotidie nobis füblimior factus, primo: 
auftraliorem terrarum infregit rigorem , & mox inde potentio- 
res ventos calidos ad nos cransmifit. 

$. 12. Equidem facile przvidemus, adductas in medium 
rationes non ftatim omnibus fatis facturas cogicantibns , quod 
intra feculum proximum haud dubie fxpius venti orientales fu- 
pervenerint hyemi liquefcenti, ( quam nos hoc anno occafionem 
tali vento fuifle faffi fumus ) nec camen frigoris tantam fzvitiem 
afportarint. Sed hec objecta dimovere nos de fententia non 
valebunt , nifi conítiterit, omnes , que nuper ad effectum con- 


- fpirabant , caufas & circumftantias , etiam alio cempore & c e- 


brius fuiffe conjun&tas : ut ventus flaverit é regione folid ) ac 
diuturno frigore horrente, ut inciderit in aerem tot vaporibus 


| : . STE sd T s ris um 
' " refertum terramque intus jam congelatam , ut contrariis veritis 


| "non impeditus per plufculos dies regnaverit ; & gue huc perti- 


nent alia. Neque vero vel noftra memoria deftituitur exemplo 
fimili: quandoquidem anno 1657. circa II. poft Epiphan. Domi- 


| pic. & Januarium medium, tam fubico & acri frigore tellus hu- 


mida corripiebatur , codem vento Orientali intercedente ; ut pa- 
Cent. 1. 1I. Append, (L) rum 


"TN |» 48e )o( S&- 


—— 


mm— 


— MÀ QM —Á—À 


um differret ftatu nupero, preterquam diuturnitate ; qua tunc 


minor , etiam minorem fibi peperit famam. 

S. 13. Quando ea inter portentofo huic frigori à natura cau- 
fas aífignamus , haudquaquam exclufam volumus fingularem 
quandam Numinis providentiam, quz forte naturalium corpo- 
rum actiones folito firmius in iftum effe&um direxit, eo qui- 
dem fini, uc homines, heu nimis cito Dei obliti fuisque innixi 
viribus, novum impotentiz fuz caperent documentum, utque 
armis hoftilibus, per hyemem quoque non quieturis neceflarías 
faceret inducias, Huic ergo Numini fupremo omnis fapientiz;po- 
centiz , clementiz laus & gloria fempiterna tribuatur. 


Dws. D. BERNARDINUS RAMAZZINUS. 


Ubet in pregreflze hyemis algidam & nivofam tempeftatem ; A 
| quz frigoris vehementiaatqueafperitate non folum Italiam , 


verum univerfam Europam tanta hominum , ut omnium cu 
jusque generis viventium ftrage male mulctavit , philofophica & 
medica indagine inquirere; quód fi tam portentofi frigoris ve- 
ram & germanam caufam in apricum eruere non dabitur , non 
abs re forfan neque ad fanitatis cuftodiam infrugiferum erit ex- 
quirere, quid mali hac proxima aftate ex hac cam malé mora- 
ta conftitutione timeri potlit. 

Nolo autem hujus hyberni frigoris quod annum hunc nefa- 
ftum fecit, & ad multaSecula memorandum faciet, inclementiam 
non dicam, fed infolentiam longo verborum ambitu deícribe- 
re; quotus enim quisque repertus eft cam denío corio, ac càm 
forti à natura temperie donatus , qui non in cute folum fed in- 


tus quoque & intra ipfa praecordia, ubi veftalis ignis nativos la-. 


res, & focum habet, ab algidiflimi acris infpiratu noxam ali- 


quam non perfenferit? Magna funt. quz vidimus, majora qua. 


audivimus ; vidimus magna flumina tam arcto tam alto gelu ad- 
ftricta, ut armentis plauftris onuftis, & ipfis quoque exercitibus 
cranfvehendis fufficerent. — Vidimus ad binos & ampliüs menfes 


vim nivium immodicam 6e Coelo non cacité , ut folec , ad inftar. 


veile- 


438 )o( 8 35 


n —AK( C s mess iore a 


velleris labentem, fed magno cum impetu in folum projectam, 
& quod magis mirere fub /Equinoctium ipfum , quod in hac Ci- 


——— 


vitate prodigio par eft. Vidimus in partibus Aedium interiori- 


bus, & inipfis hypogeis fluida queque congelari folidioribus 
vafis ex opere figlino difruptis ;, ac dum cibum capturi menfe 
accumberemus non procul à luculento igne vidimus fumantes 
epulas temporis momento gelafcere. — At vulgaria funt ifthec, 
& fidem invenient, Urbem vidimus Adriz Reginam, cui nul- 
lum unquam nifi navigiis cum terra fuit commercium continenti 
jun&tam , marinis aquis in marmoream duritiem folidatis , ut ad 
fepcrem pafluum millia ultró citroque longo agmine comearent 


. Viatores, Vererinarii, & annonariz gentes cum armentis, & gre- 


gibus, ut laboranti Civirati victuales auppetias ferrent... Quàm 
admiranda porró imó quàm mifcrand funt , que alibi facta acce- 
pimus, velut in Gallia, Anglia , Germania, ac tota Septentrio- 
nali plaga, non folüm magnis fluminibus marinum zítum pati 
folitis; fed Oceano ipfo conglaciato, ut fublatis commerciis cen- 
cenz hominum chiliades in civitatibus, in agris inter frigoris ra- 
biem, & famis morfus miferé perierint, ac ex iis, qui militiz fa- 
cramento erant auctorati longé plures in caftris hyemando , quàm 
in acie pugnando in Orci familiam tranfierint. — Profecto fi cu- 
jusque Regionis , Civitatis , atque Oppidi Necrologiam habere- 


- mus,in quibus eorum, qui é vita deceflerint nomenclatura con- 


tineggr , ac rario iniri poffec, quot hominum myriades duorum 
vel trium menfium fpatio inLibitinz cenfum deduxeric incole- 
rando fuo frigore funefta hec hyems, nulla certé peftis ut utctru- 
culenta & pernicialis, nec ea, quz apud Hiftoricos, & Poetas ad:ó 


pervulgata, quz univerfani Greciam depopulata eft , algidi(fimz 


?i 


hujus conítitutionis peftis, fi ita fas loqui, ullo pacto effec con- 


ferenda. 

Aít unde nam quafo tam violenti frigoris petenda eft ori- 
go?Siab Aquilone frigoris Promocondo malum hoc venit , cur 
hoc Anno tam violentum, ram diuturnum, ut quotquot in vi- 
ventium numero adhuc extant provectioris etatis homines, & 

| (L) 9 filicer- 


Scaliger 
Exer C,1 8. 


$4 4 oC S9m 


filicernio jam proximi cam enorme frigus nunquam fe perfenfiffe 
meminerint , nec fcriptorum quisquam prodigium hujusmodi 
liceris. prodiderit. Scire optatis, quam proportionem ha-- 
buerichujusanni frigus ad precedentium octo annorum, quosin 
hac Civitate obfervare mihi datum, fummum frigus? Pficrome- 
cro tefte proportionem habuit fefquialteram, hoc eft ut cerna-. 
rium ad binarium. Isfuic hyberni frigoris hoc anno fupra cete- 
ros exceffus , qui in regnum quoque vegecabile defzviens, non 
folum plantas, qua hortorum ornamenta funt, fed quod dolen- 
dum Oleas & Vitesad internecionem usque abfumpfit, Meher-.- 
clé fi in hujusmodi tempora incidiffec Cardanus, eam, quam de 
frigoris natura opinionem mordicüs tenuit , dubio procul abie- 
ciflet ; non efle frigus quid re vera fubfiftens, fed fimplicem ca- 
loris privationem ventosque omnes plüs minüs calidos effe, inter. 


fuas fubrilitates recenfuit Vir ille , quem cenforia virgula fugil- - 


lans, feveriffimus ille Cardanomaftyx hifce verbis fic cum intet- 
peliavit. Zdbjice foleas, ac pileum, Cardane , quo tempore ex: Al- 
pibus vbaticis urit cuyos Boreassfrigidus enim, G5 ficcus eft. Hic 


autem mihi haud quaquam mens eft in frigoris naturam curio- 


fiüs inquirere , neque quodnam primum fit frigidorum, num 


Aqua, ut Ariftoteles, an Terra , uti Parmenides, & num vent | 


aérem comprimendo frigus efficiant aut illius Vectores fint, cu- 
jusmodi quaftiones Philofophos cum veteres , tum recentiores. 
exercuere, & adhuc exercent, fed folütmn in votis mihi effet cau- 
fam perfpectam habere, quz hac hyeme tantum frigoris ac tam 
eximprovifo exciverit. — Jam praecedens brumale folftitium exe- 
giffe hos, & Annum cum fatis placido aéris ftatu claufiffe lzta- - 
bamur , ut fpes eflec hyemis reliquum eodem tenore proceffu. 
rum.  Afttanto impetu nafcenti anno Janus fores aperuit, ut 
nobis ferale bellum indicere vifus fuerit; illicó enim, ex boreali 


plaga ventorum turbines biduo tanta vi efflarunt, ut omnibus 


horrori eflent,illos acerrimo frigore comitante , & continuo ni- 

vium deícenfu fübfequente. Grande igitur aliquid in hyperbo- 

reis contigi(Ie credendum eft, quod tam fübitam in aereo mari 
: magno 


Ncc MD Mna m EE E 
ot rt "o — 


— —— P— M — M LA 


48? Jo( SO 8f 


* 
7 caesar 


magno tempeítatem excitaric? Anne magnum aliquem terre 
hiatum ex improvifo apertum fuifle putandum eft, unde una 
cum ventis algidi(limis tanta nitrofi fpiritus copia eruperit , que 
totam atmofpharam frigorificis particulis ad faturitatem usque 
opplerit. Quanta vi polleat nitrum ad fenfum frigoris inducen- 
dum, fatis commonflrat experientia, dum nivi & glaciei commix- 
.fum illarum a&tivitatem exacuit, ac in earum defectu nitri por- 
tionem inaqua diffolvendo modum habemus, quo media zftate 
vina & frigidas potiones nobis comparemus, non aliunde autera 
quàm é terrz finu tam horrendi frigoris caufam deducendam 
arbitror ; ad cam fubitam enim & adeo turbulentam ventorum 
irruptionem locum aliquem in aerea regione intra polarem cir- 
- culum fingere oporteret,in quo fpiritus adeó furentes conclufi 
- effent & effraCto carcere fubitó erumperent , quod tamen Poeta, 

quibus quidlibec audendi data eft poteftas, aufi non funt , qui 
ventorum turbam in antris terre obícurioribus abditam efle vo- 
luerunt, ac infuper Regem illi ftatuere, qui imperio premeret , & 
laxasfcirec dare iuffus habenas, |. Minüs porró rationi congruum 
videtur cocleftia illa corpora culpare velle, quz fuo lumine & 
afflatu in noftram perniciem confpirarint. Quid novi enim in 
Calo à fyderalis fcientiz peritis antea fuerat obfervatum? Num 
ferales Cometa vifi funt aut alia hujusmodi portenta ? Num Pla- 
nece in choreis fuis agendis à praícriptis fibi legibus exorbita- 
tunt, ut novis fyzigiis & infolitis motionibus Coeleftem illam har- 
moniam perturbarint, ut poftea propter illorum aberrationes 
nos plectendi eflemus. 

Sit quidem , ut ajunt, multum pollere Iunare Sydus ad per- 
frigerandum , ac illius lumen ad nos reflexum,licecà Sole pro-- 
deat actu frigidum cfle, feu ut alii putant vi magnetica calorem 
terrz & aeris ad fe elicere ficque frigefaciendi vim habere, at 
forfan Luna hoc anno propius ad nos acceffi. Haud füm ne- 
fcius ab Aftronomis, à veteribus Agricolis, à Medicis quoque pe- 

-fitioribus, uc olim ab Hippocrate ad prenofcendam futura hye- in i, z; id, 
(L) 5 mis fed, z, 


86 49$ )o( Sev DNI 
mis indolem obíervari folitum plejadum occafum , & ortum Ar- 
&uri ,atque ut monebac Virgilius Georg. J. 
Frigida Saturni fefe quó Stella veceptet? 

At ifthec fingulis annis obfervantur & adventantis hyemis fi- 
gna funt potius quam caufx. E magne Parentis utero itaque 
monftrofum hoc frigus prodiüffe,à vero non prorsüs alienum 
videtur; Terra enim tota intus cavernofà e(t, & non fecus acani. 
malium corpora fuos habet ventres diftin&tos & magnas cavita- 
tcs, in quibus non hofpitantur tannummodoó filentes umbra & fc- 
gnis aer; fed varia & admiranda intercurrente. fpiritu exercentur 
opificia.Nusquam certe operofior Naturaeft quàm in fubterraneis 
officinis ad generationem intenta cot pretioforum lapidum  foíli- 
. lium, mineralium, & metallorum, quz fihominum avaritia po- 
tius quàm curiofiras & abditiora queque inveftigandi cupido fur- 
ripiat effoffis terra vifceribus, non minüs natura follicita eft in illis 
fuo tempore reponendis , & damno refarciendo. Hinc innumeri 
pené fontes é terra fcatebris erumpunt non folum aquarum dul- 
cium,;fed medicatarum quoque, quales funt ferratz, enez;fuülphu- 
rez, aluminof(z , nitrofz ,alieque omnigena. Cum autem borealis 
plaga in finu fuo nitri multum recondat, quod fatis norunt ni- 
tri Collectores pro cormentario pluvere conflando ,qui é parie- 
tibus & locis boream refpicientibus longe plus nitri obtinent 
quàm ab iis qui Auftrum, cur füfpicari non liceat in regione illa 


inhofpita, & Solis radiis ad plures menfes inaccefla ex fubito & . 


praecipiti montis alicujus in magnas illas cavernas lapfü , ut in 
Apennino & Alpibus aliquandó contigiffe legimus, portam in. 
gentem algidiífimis ventis & nitrofz exhalationi apertam fuifle, 


unde tam horrida cempeftas hac hyeme ortum duxerit ? In Is- 


landia magnam cavernam efle referunt , ex qua venti frigidiíli- 
mi expirent, qui glaciei fragmina identidem in altum protru- 
dant. InHetruria penes lacum Vulfinenfium ad radicem cujds- 
dam montis Boream verfus antrum extat , in cujus latere rima vi- 
fitur, ex qua, (tate precipue, ventus cfflat adeó frigidus , uc fi- 
ne noxa perferri nequeat, in quofpecu fi vina reponantur, ad pau- 


Ca. 


[4 


zd, . 
495 )o( Sew ^t 


QNEALIonuis GVWGERMIEUEXENOD AQnIun mes 


ca temporis minuta pené gelafcunt, & fructus pruinofi educun- 
tur ,roagnum utique blandimentum ad exhilaranda convivia , 
qua ab Indigenis illis , cum Procyon furit, celebrari folenc. — In 
Peruvia duo Oppida Platam , & Porofam defcribit Acofta, quz 
non multum inter fe diftent, ac utraque in montanis locis pofi- 
ta, quorum unum Potofa fcilicet temperaturam hyemis habe- 


mere 


innensstedl cll mnn e 


at, Plata vero vernali fimilem cujus prodigii in calidiffima re- 


gione caufam in argenti fodinas referunt, & terra fpiracula , un- 
de aura .algidiffima expire. Quando igitur longe probabilius 
eft frigus ab imis terre vifceribus in aerem efferri, quàm ab 
atherea regione in hzc inferiora defcendere, cam grandis Pha. 
nomeni , quod hec hyems pra fe tulit , & cuialiud fimile ulla atas 


- non vidit, nullam aliam caufam comminifci poffum quàm ma- 


gnam terra fciffuram recens factam , paratum tamen me protce- 
ftans ad expuendum ex animo meum hoc commentum, ficubi 
aliqui feliciori forte meliora proferant. Si ergo forte ita evenit 


uti conjeci, tam horrendi frigoris , ac tantarum nivium defcen- 


fus caufam tenere mihi viderer 5 Nitro(a enim emanatio illa unà 
cum ventis validiffimis longe latéque diffufa tam magnutrn al- 
gorem efficere, & vapores, aquei clementi fobolem , in aere fus- 


- penfosarripiens, iisque fc confocians nivem conformare potuit, 


arque illi fuis capillamentis fexangularem & ftellatam figuram 


"impertiri. Non adfpernandam nitri portionem nivibus inefíe 


chymica enchirifis oftendit , qua nitrum in finu nivis.delitefcens 


- educitur, & Medicus ufus comprobat , dum ex aqua nivis ra- 


'. aliquis, /Vuaquid ingreffus es tbefauros nivis, vu , qui adeó fiden- fob. is. 


tione nitri in illa contenti parantur remedia in eftuofiffimis fe- 
bribus exhiberi folita. | VM. 
Verüm dictum illud é facris paginis mihi forfan obtrudet 


| ter modum tradis, quoin aere conflentur nives? Ulltró fateor, non 


effe apud me ipfum tanti ponderis, quas produxi de nivis con- 
forinatione, & credito terrz hiatu conjecturas, uc veram & ger- 
manam tam inufitati frigoris caufam € Democriti puteo haufifie 
me perfuafum habeam ; Conjectoris camen non prorfus Moin: 

andi 


9*, 


134 


$8 49$ )o( Ger 


- Ls ERE d CEMENEARCEEUR Loue uem aiéenage c mme tane cenar) C MRNDENENED MESUEPUUTS ue aspectos rout 


bandi munus obiiffe me arbitrabor , fi in negotio tam abftrufo 


. ita fieri potuiffe natura legibus non repugnet, nil enim ampliüs 


árerum naturalium fcrutatorein re obícura exigebat Peripateti- 
corum Princeps, Quid ergo in quaftione tam ardua & imper- 
via dicendum ? Num ad effugium illud hiftrioniam exercenti- 
busadeó familiare recurrendum, qui ubi fabule negotium ita im- 
plexum & involutum eft, ut nodo folvendo humani ingenii acies 
non fic fatis, pro. more habent , Deum aliquem € machina in 
Scenam inducere ? ita fane, — Ut ergo aliquid proferam , quod 
pro vero accipi poffit, de hac tam horrida Coültiaitiode dicam, 
quod magnus Hippocrates de morbis populariter graffantibus, 


ubiPhanomena quadam apparerent, quorum ratio in abdiro ef- 


fet, dicere confuüeverat : zua dà x, ei vi Üeioy &yegiw &v 01 vacio), COf- 


Prae, fiderandum an fit quid dicvinum in morbis, illud itaque 4eicv apud 


Medicos tam in morbis quám in remediis adeó celebre hic quo- 
que vim habuiffe cenfendum eft, ab ipfo Deo nimirüm tam ri- 
gidam tempeftatem fuiffe exciratam , ut corruptos Seculi mores 
& vitia novo & inufitato poenz genere expiarer. Neque enim 
in fuis armamencariis juftiffimum illum criminum Durs fo- 
lum ignem & fulmina habere credendum eft, quz multorum 
metu & paucorum periculo jaculetur in terras ; in iisdem enim 
habet, Glaciem , 65 Nivves , que faciunt cverbum ejus. Ille eft qui, 
ut cecinit Regius Vates, de thefauris fuis ventos educit, qui cem- 
poris momento aerem non minüs quàm maria, in magnas tem- 
peftates agant, & palam faciant, cui ferviant, cui militent. Il. 
lud fané admirationi fuit, quod toto eo cempore, quo à fexta 
Januarii usque ad. /Equinoctium fere pertinaciffimum perftitir 


frigus, nunquam hifcere aufi fuerint auftrales venti , quod in his- 


ce regionibus perrarum &ft , cum vel media hyeme rigidiori iden- 
tidem caput efferre foleant ab ora meridionali calidiores fla- 
cus, adeó ut ex improvifo liquefcant nives & rcgelent flumina, 
fi quz prius glacie erantadftricta, uc quandoque campos inun- 
denc, quafi Deus borealium ventorum minifterio ple&ere nos 
volens auílrales flatus intra fuos lares unde ortum habenc con- 

clufos 


P 


1 
— ———nbà is 


j 


DAS AN 19 
clufos voluerit, ne blando fuo tepore inflicte poena rigorem de- 
linirent, Sic eleganter non minüs quàm ingeniose Ovidius Jo- 
'vem qui totum mortale genus aquarum cluvione perdere fta- 

tuerat, finxit repofuiffe tela manibus fabricata ^ Cyclopum, in 
antris autem «oliis Aquilonem aliosque ventos nebulas fugare 
folicos claufiffe, emififle autem Notos, Euronotos , atque Au- 
ftrum pluviarum pincernam. | 
Utinam autem malorum hic finis fuerit, & hujufce anni fe- 
licior (ic exitus, quàm fuic initium. | Quàm infefta, quàm per- 
nicialis humano generi fuit hyemalis hzc conítitutio , & quz- 
nam morborum genera invexerit, nemo eft qui ignoret. — Fre- 
quentiffima fuere in hac Civitate , ut dealiistaceam , funera, ac 
nulla pené domus vifa eft, que pullam veftem nonindueric.. Pri- 
mó quidem teneros infantes,decrepicos fenes, & valetudinarios fe- 
re omnes, mox juvenes, & robufliores viros, nec folum minutam 
plebem, fed non paucos quoque ex Procerum ordinibus hiberni 
frigoris, violentia in Libitinz cenfum deduxit. Tuffes,deftillationes, 


 pleuritides, perippeumoniz, dyfpnoez, & morbi id genus do- 


minatum obtinuere. Rationi autem confonum fuit, ut hujus- 


. modi affe&us populariter graffarentur ; ficuti enim auftrina cem- 
. peftas capiti infenfa eft , ita Aquilonaris fpiriralibus organis eft 


^maximé infefta. Poflumus equidem adícititiis comis , adverfus 
aeris injurias calvariam munire , ac bene chlamydati, & pallio- 
lati corporis extima à frigoris rabie & morfu poffumus tutare; 
at quomodo vifceribus.in pectoris cavea contentis ab aere rigi- 
diori profpici poteft, fi ab indefinenti & reciprocante aeris in- 
Ípiratu & expiratu vitam precariam habemus ? Non eft ergo 
quod miremur , fi hzc hyems , glaciali aura per oftium patens 
thoracis penetralia fubeunte, cam diram hominum & cujusque 
generis animantium cladem ediderit. | 

..—. Verüm anne putandum banc malé moratam conftitutio- 
nem totam fzviriem fuam expleviffe , ut in noftris corporibus 


| labem nullam reliquerit, que nova morborum genera hac aftace 


| 

2 

Ju 

1 

* j^ 
» / 


non poflit arceflere? Si Coi Senis, cui futurorum mens divina- 
Gent, 1. C H. Append, (M) trix 


99 X95 )0( Gv 

trix divini nomen adfcivic, oraculum adeamus, refponía refere- 
mus, quz non multum nobis arrideant.  Defemporibus , ajebat 

1, Aph, XL ille, fi quidem byems ficca &5 aquilonia fuerit ,cever autem pluvio- 
fum &5 aufirinum , neceffe eff effate acutas febres fieri , lippitudines , 
és inteflinorum difficulíates. |Obfervatione profe&tó. dignum 
eft, quomodo Hippocrates , Vir in przdicendo alioquin cau- 
tiflimus cam fidenter & abfoluté pronunciarit ;. quód fi hyemem 
aquilonarem, Ver Auftrinum & pluviofum exceperit , ex ne-. 
cefficate fübfequi debeant atate acute febres, & alui profluvia. 
Aítrado fic fieri oportere íatis evincit; ecenim fi hyems plus 
zquo algida & nivoíà fit, parum perfpirant humana corpora, 
acea praefertim, que debiliora funt , unde ferofam colluviem cu- 
mularinecefle eft, camqueaugefcere fi ver pluviofum fuccefferit ;. 
qua poftea per eftivum calorem diffufía & in motum concita, 
acuta febres & alui fluxus oriantur neceíle eft. Nec quis putet 
Hippocratem nifi experientia prius edoctum tam grande effatum 
pronunciaffes in libris enim Epidemiorum Conftitutionem habet, 
in qua pars hyemis pofterior, ut in noflra evenit, aquilonaris fuit 
cum.magno frigore & nivibus, cui ver fucceffit pluviofum , unde 
poftea memorati affeQus /Eftate & Autumno apparuerint. 

Ver equidem, quod modó excurrit & cujus medium jam 
tenemus , atque byemi algidiffimz fucceffic, fub initium vifum. 
eft ad pluviofüm propendere velle, non paucos tamen Aprilis 
menfe dies habuimus ficcos, fine ullis omninó imbribus, fed ita 
calentes , ut à canicularium dierum aftu parum differrent, fub. 
finem tamen menfis tam magna ac fübica facta eft à calore ad. 
frigus converfio, ut unica feré die rariores fynthefes & holofc- 
rica deponere necefle fuerit, acé veftiario pannofas veftes repoe 
fcere; quam mutationem poftea fübfecuca funt ingentes pluvia. 
Quo tenore veris pars altera proceffura fit, folus novit, qui fecit 
tempora, dies, & annos. Id. camen: certum eft hujusmodi tem- 

 porumanomalias , & à fua temperie aberrationes ominofas effe; 
| & morborum mali moris , quod Superi avertant, prenuncias. 

j, A;t.$. Nam ex codem Hippocrate ,in. legitimis femporibus &y concve- 
: : nienien 


l 


M 


Eo BER. DEC A 9r 
- mientem fer-vantibus temperaturam morbi legitimi 65 bon: judici 
fiunt ;inintempeflirvis autem non legitimi 65 malijudici. — 

Sed quid frugis ex hujusmodi apparatu datur colligere ad 
pracautionem & fanitatis cuftodiam ? Paucis dicam quod fentio. 
Adverfustemporum tama enormes incemperantias magnum eric 
prafidium Temperantia , neque folüm in viu fedin omnibus, 
qua res non naturales vocant Medici. Non inopportunum ta- 
men erit purgationes inftituere , & fi opus fueric fanguinem mit- 
. tere. Quibuscunque convenit suena fedlio vel purgatio bos P/e- 

Ye purgare , «yel «venam. fécare oporíef , ajebacidem Hippocrates: «. Aph. 47. 
Magna certe animadverfione particula illa disjun&iva digna eft; 
 Pradicorum enim non pauci magnum piaculum committere 
fibi viderentur, fi purgationem verno tempore iní(ticuentes ve- 
nam fimulnon tunderent, Aft quàm longe à divini Precepto- 
ris veftigiisaberrent, nemo non videt. Eft ubi cancum fanguinem 
mittere oporteat, eft ubi folüm purgare liceat, eft ubi utrumque 
remedium conveniat, $i veró aliquis ex memoratis affectibus 
hac eftate populariter vagariincipiat ; boni & periti Medici erit, 
non tam propere & inaufpicató communibus remediis , ut. in 
morbis fporadicis, curationes aggredi, recté propterea Celfus 
de peftilenti febre verba faciens ajebat, fanpuimem non facile mif- L. s. « 7. 
tere, aluum non facile ducere. Sufpenío pede igitur procedendum 
erit, atque attente obfervandum, qua methodo Natura mor- 
borum medicatrix in iis utatur , qui fponté aut paucis reme- 
diis evadant 5 illa enim fibi vias &. egreffiones invenit , quas 
pranoícere & divinare non poffumus ; fateamur enim necefle cft, 
quandocunque aliqua epidemica affectio ex improvifo fe prodar, 
effe nos juvenes ac tyrones,licet medendoztatem triverimus, 
ideóque oportere, uc Naturze quam cvrodídu«roy & 

... do&tamfine Magiftro Hippocrates dixic nos — 4. in&. Epi 

| erudiendos tradamus, — | 


(Mbiar toe Epi- 


E E E 


" . Boo See | 
Epiflola | s 
Dx. BERNARDINI KAMAZZINI; 
in Patavino Lyceo Pra&ice Medicina Pro- 
rod fefToris Primarii. | 
De | 
Caufa adfcenfus ac defcenfus AMercurii in 
fiflula Torricelliana. 
MET Epiftolarum; circa caufas adícenfus & defcenfus Mer- 


curii in Torricelliana fiftula, à biga Virorum Nobiliffimorum , 


D. D. Schelhameri, & D.D. Ramazzini , editarum , cum in Ephe- 
mer. noftr. Dec. 3. Ann, 7. & 8. fuerit producia , easdemque 


nuper Patavii recudi fecerit pralaudatus Ramazzinus, addita — 


nova ad Prafidem noftrum Epiftola , cum folutione Problema- 

tisiftius ex invento celeberrimi Domini Godofr. Guil. Leibnitii 

&c.eandem hic quoque proferrevoluimus. — | | 
Miraberis forfan, Prefes Ampliffime, quód cumolim Cla- 


riffimus Vir D. Guntherus Chriftophorus Schelhamerus, Archia- - 


ter Gottorpienfis , & in Kilonienfi Univerfitate Medicine Pro- 
feflor,litem mihi conteftatus fuerit, circa veram & germanam 


caufam afcenfus, ac defcenfus Mercurii in Torricelliana Fiftula, - 


pro vario aeris ftatu, & illiusmodó ad pluviam, modó ad ferenica- 
tem converfione, ac cuo in Foro, Teque Judice per literas utrinque 


fuerit difeepratum , variisque ultró citróque editis fcriptis , ac po- 


ftremó Vir Clariffimus pro fua caufa faus abunde fcripferic , in 


unum Opufculum contractis iis ; quz incer nos fuerunt difputata ,. 


cui fubfidiariam Fpiftolam D. Rhejeri ,in eadem Kilonienfi Uni- 
verficate Mathematica Profefloris, tanquam fue caufe allegatio- 
nem adjecit, currique poftea mihi altum fuerit filentium , non 
fecus ac fi illius rationibus acquieviflem, nec haberem ampliüs 
quid reponerem , miraberisiSquam , quód poft decem annos no- 


visícriptis à tuis occupationibus inrerpellare Te audeam. Pof- 
fem equidem caufari', ac precipué improfperam meam valetu-- 


dinem in culpa fuiffe, qu& me, po/tquam Patria relicta Patavi- 
| | um 


495 )o( $8 9j 


— 


um veni ad profefforium munus in re Medica , per decem an- 
nos exercuit, & adhuc exercet, experientia edoctus, quam vc- 
rum fit illud, quód Arbor vetus male cransfertur ; fed illud, quod 
à novis refponfionibus & inftantiis magis abducebat , erat quód 
neque Vir Clariffimus prejudicara illa fua Problemaris folutio- 


ne,neque me conjecturis meis ad tam grande fecretum efíe per- 
q ) P 


. venturos cognofcerem , neque Tu Vir SapientiíTime, fententiam 


tuam hac in re fi proferre voluiffes, non nifi per aliam viam ad 
hujusmodi arcanum perveniri pofle judicaturus fuiffes ; attamen 
quia perfüuaderi nequeo, me propter tam diuturnum filentium 


. tanquam in caufa deferta, non amplius audiendum , ac propter- 
'€a, ut dici folet , é caufa mea cecidi(le , cum in re literaria non 


tam arctis legibus temporis przcriptiones teneri exiftimem , uc 


- in forenfibus judiciis, denuó prodire aufus füm ; fiquidem huma- 


| 


! 
| 
| 
| 


: 


3 
«i 
^ 
"M 
] 
6l 
I 
b^] 
E 


t H 


ned 
3g 
w 1l 


ki 


LH 
wl 


4 
TEN 


" 

ur 

i nz 
4 


nitatem tuam , Prefes doGiflime, talem eflenovi, ut quocunque 
tempore benignasaures mihi (is commodaturus. — Abfitaütem,. 
utab hujusmodi tuo Foro declinem , & ad aliud Tribunal provo- 
cem , quod etiam fi vellem , quale illud fit & ubinam , reperire ne- 
fcirem , cum fciam, quód lu, & fapientiffimus fis, & fervan- 
tiffimus equi. | po s | 
Urutergo pro certo habeam, quód fi controverfiz telam , 
quam D. Schelhamerus orfus eft, ego vellem producere, ratio- 
nes meas equis auribus Tu, Vir Optime, efles accepturus, attamen 
fcito deerevifle me propofitiones, & varia poftulata, que in hac 
fecunda fua Epiftola D. Schelhamerus in medium produxit, in- 
tacta, & infuo robore velle relinquere, ut apud omnes liberum 


fit judicium , an ad problematis folutionem quidquam condu- 


cant, neque me pariter pro mea hypothefi de nitrofz materiae 
precipitatione pluviofo tempore , quz leviorem faciat aeris co- 
lumrnnam Mercurio incumbentem , novi quidquam allaturum; 
licer non pauca füppeterent , eóque magis , quó, ut nuper legi 
in actis eruditorum Lipfiz , Auctor. Clariffimus Diflertationem 
edidit de nitro , cujus genefim totamàa terreno corpore deducit, 


adeo ut perfuafum habeam , nitrum aereum prorfus explodere 


(M) 3 Ccona- 


$4 x )o( Sem 

Lr nt Ia adea an e RUSO FORI ray 0 ICSP ER DARE BEES IC OEUVRES cet ttm 
conatum fuiffe, propterea ne novisquaftionibus implicemur , 
illius placita nequaquam convellam,imó quoniam in hac noftra 
concertatione , ubi primum A&tor fuit, poftmodum reum fc fe- 
cic, dum in hac ultima fua Epiítola fatis prolixa, illum valdé la- 


borare video , ut propofitiones fuas, & regulas hydrottaticas ab: 


iis, que in fecunda mea Epiftola objeceram , vindicaret , labens 
finam utres fuasfibihabeat,ac tueatur. Hujusmodi camen dit- 
quificionem , & noftra hzc certamina, qualiacunque fuerint , Na- 


curz Curioforum Collegis miniméingrata, & mole(ta fuifle exi-- 


ftimo, quandoà Doctiffimo Viro D. Bernardo Valentino hujufce 
literarie controverfiz facta eft mentio in Ephemeridibus C, N. 
Decuria 3. Anni 7. & 8. in Appendice, ubi compendiose refert ea , 
quz utriusque fuerint fcripta, & difcufla, imo incicamento mihi 
videbatur effe ad controverfiam profequendam. — 

Ne aucem ulterius Te morer, unica ratio hujus Epiftola 
confcribendz fuic, ut Tibi & Orbi Jiterato novum modum fol- 
vendi. hoc problema communicarem , non tamen ex paupere 
meo penu hauftum, fed à Celeberrimo , & Doctiffimo Viro D. 


Leibnitio habitum. Poftquam enim D. Schelhamerus poftre-- 
mam fuam Epiftolam edidit, in qua per hydroftaticas regulas ' 


nondum iftum folvere anniíus eft, fed fruftrante diligentia , ut 
ego credidi , à D. Leibnitio , cujus fuaviílima confuetudinc 
ad quinquaginta dies olim Mutinz ufus fueram, per litteras qua- 
fivi, quid in hoc tam abftrufo negotio ipfe fentiret ; favit illevo- 


tis meis, atque uti prompti/imus & paratiffimus ingenio eft, - 


Epiftolam ad me confcripfic, una cum figura Mechanici Artificii , 


quo ad fenfum usque ratio haberi poffit, cur pluviofo tempore 


& a&u defcendente pluvia;defcendat quoque Mercurius é füummi- 
tate fiftulz , excuffa veró pluvia & reítituta ferenitate afcendat, 
tota autem vis demonftrationis in hoc potiffimum fita eft, ut 
oftendat , quód corpus grave, quando per fluidum aliquod de- 


fcendit, gravitatem fuam non exerceat, quo habito conftat ratio; 


quare columna aerea incumbens Mereurio, levior fic dum plu- 


yia actu defcendit; ut hanc ob caufam Mercurius defcendat, Lu- 


| Fs 


a esh ond uS 


45 )o( $8» " 9f 


— 


bet autem: hic Epiftolam ipfam apponere cum figura, ut quis- 
que perfpiciat , quàm ingeniofe, quam perfpicue Vir Clariffimus: 
rem expofuerit, | ! 
| Ex literis tuis gaudeo "Te valere , mibique farvtre , atque il- 
lis qui à me commendantur. | Cum cogitationes meas ,meberclà me- 
às fundamentis innixas de cav[A motus bydrargori defideves vim. 
earum paucis compleilar. | Effo tubus A. B. infra claufus in B. 
aq.1a plenus veGus, ex libre extremo fufpenfus , cum pondere op- 
pofito in equilibrio con[litutus, ibi in aque fuperficie natet cavum 
aliquod corpus D. ex materia gv avvi , cafurum fi aqua intraret, Po- 
namus obturatum elfe foramen, fed ita ut paulatim aque pervium 
fiat ;ergo ubi intraverit , de[cendet corpus D. everfus fundum B. 
—.. His pofitis , durante defcenfu corporis D. ceffaturum effe equi- 


- librium ajo, defcenfurumquepondus C. ac totum tubum .A. B. ele- 
 «uatum iri, cujus vei vatio efl manife(la, quod quantum defcendit 


D. intantum ab aqua in tubo libra uon fuffinetur , 65 eatenus nos 
veliflit ponderi oppofito. Compara jam C. cum bydravgyro., aquam 


- fubi cum aeris columna D. cum euttis plurvie , nempe cum gut- 


ie tam craffe fiunt , ut amplius ab. aere non fuflineantur , de- 
feendere incipiunt &5 tota. aeris columna levior eft quam ante ,. 
"Mercuriumque intubo fufpenfum ad priorem altitudinem non fus- 
finebit , itaque defcendet, nonnibil /Mercurius. | Contra aere fe- 


- eno puíte aque ita comminuuntur , 65 per. aerem difpevguntur ,.— 


- ut perfe defcendere non po[[int ,non magis quàm partes lacis bu- 
dyracee ante feparationem. | Ita manife[la cvidetur folutio nodi, 
4 ratiovedditur paradoxi,cur ita aer [evenus levior fit plucvio. 
AVam. 65 pracvemt aliquantulo tempore bydrargyri delcenfas plu. 
"vie apud nos cafum , quia guttae formari incipiunt antequam ad 
05 períingant. Vale. Dabam Flanovwere -Ánno 1700. 
- . Ubi hujus Clariffimi Viri ,( cujusingenium, & omnigenani 
eruditionem antea fueram admiratus, dum Mutinz ad duos cir- 


5 —eiter Menfes fübftitic, ut Eflenfis Bibliochece varia monumenta: 


reviferet ) Epiftola ad manus meas pervenit, mentem fübiic, quód. 
"in-Ephemeridibus meis Muting impreflis , Patavii: veró recufis ,, 
| | fcripfi 


96 492 )o( 88 


fcripfi de Propofirione illa Borelli, quiin libro de Motibusnatu- 
ralibus à gravitate pendentibus, Propofitione 28. nimirum cor- 4 
pora, qua per aerem defcendunt , non gravitare , nifi poftquam 
quieverint, quód demonítrare fatagic Auctor ille, allato exem- 
plo de duobus lanz involuctis, cum fint ejusdem gravitatis, quz 
fi ab alto defcendanc, unum alterum non comprimit, quod fu- 
perius pofitum eft, licet inferius tangat, illud non premit, fed 
cantummodo quandoin folum defcenderic, & quiefcat , fic mi- 
hi blandiebar hoc fundamento Problematis folutionem obti- 
neri pofle, fed cum multe mihi occurfarept difficultates , necla-. 
na exemplum mihi plané fatisfaceret; ad precipitationem nitro-. 
farum partium, & alterius generis me converti,  Poftquamigi- 
tur hujusmodi fundamento rem tam perfpicué, & ingeniose ex- 
pofitam vidi, ut dubitare rem aliter effe poffe, nefas videretur, | 
attamen cupido me inceffit oculata fide experiundi, & curiose . | 
obfervandi , quod propofitum fuerat ; fedlicet quanta potuerim 
diligentia pertentarim , res ex voto non füccedebat, deícendence 
enim corpore gravi, pauca vel nulla motio in Tubo apparebat; 
neque ullo modo tollebatur equilibrium: Neutiquam tamen dif- 
fidens ratiocinio ingeniofiffimi Viri, caufabar, quod libra non 
tàm exadia effet uti oportebat, five quód tubus nimis brevis ef- 
fet; nova iraque centamina in aliud tempus di(tuli; donec libram 
melioris note reperire pofíem. |. Poftmodum autem Patavium 
accitus ad publicé profitendum novis occupationibus diftridus, |: 
cogitationem de hujusmodi experimento interim fepofui. Verüm |: 
non multó poft à graviffimisaffectibus , à quibusnon ftis conva- |; 
lui, cam malé mulctatus fum ita ut Studiis, & cuicunque reilitera- |- 
tie ac vivendi defiderio penerenuntiarim, Hac hieme veró cem- |. 
pore vacationum bacchanalium dierum ab Iiluftriffimo D.Joantie 
Gratiano in hac Univerfitate Philofophiz Profeffore Celeberrimo,; || 
mihique conjundiffimo;qua ficus uc illi Ephemerides meas Baro- | 
metricas , & controverfiam habitam cum D. Schelhamero legen- |. | 
dam corodarem, illi morem geffijcumq; eidem poftea Epiftolam |. | : 
D.Leibnitii oftendiffem,hic urgere me coepit,ut novum tentamen | 
| » expe 


| 


495 )0( 88x 97 
Cuxheapooa sÉoB D cepe mm m cenae mene D HC adl SOUMMNKMS dO LU E TETECUPRET T T MSS c yh 


experiremur , pollicicus repercurum fe exactiffimam librám, Unà 
itaque convenimus, & in uno brachio libre pofito longiori tu- 
bo aqua pleno,cum gravi corpore apto ex fui natura ad defcen- 
dendum facilitatis gratia tenui capillo alligato, & ex eodem bra- 
chio librz fufpenfo,& facto cum pondere oppofito exacto a quili- 
brio. capillum refecuimus , € quo pendebat corpus illud grave 
aqu& incumbens , ac cemporis momento defcendente gravi cor- 
porc obfervavimus tolli zquilibrium,ubi autem corpus gravefun- 
dum tetigit cubus in alcum fe füftulic, & reftirutum eft zquili- 
brium. . Pluries idem experimentum tentcavimus , fed femper 


curi eodem fucceffu ; quare nulla fufpicio, nec ullus dubitandi 


locus nobis relictus eft, quin veri(lhimum fic, corpus grave dum 


per fluidum aliquod defcendit, gravitatem fuam non exercere, 
- fed folum quando quiefcit. Quamvis autem in. obfervatione 


motus Mercurii in fiftula , variz contingant anomaliz , & aliquan- 


. doadauftrinosflarus; fine ulla pluzia füccedente deprimatur Mer- 


curius, ac poftmodum attollatur, non propterea infirmatur ra- 
tiocinium Clariffimi Viri, cum enim venti meridionales ex fua 
natura aqueis vaporibus aereos campos impleant ; hujusmodi.-va- 
pores dum paulatim difponuntur ad deícenfum, ut in pluviam 


- . folvantur; ab aliis ventis poffunt abigi ir alias partes , ficut fine 
-—— pluvia óbferveturinterdum ejusdem Mercurii alternis vicibus de- 
-. preffio, & elevatio. Ratioitaquetamdiu quazfita, que D. Schel- 
-— hamerum meque exercuit, ac tot Eruditorum torfit ingenia , cur 
"impendente pluvia;& aQu defcendenteMercuriusin Torricelliana 


Fiftula defcendat, & redeunte ferenitate elevetur; modó in pro- 
patulo effe ccepit. Gaudendum itaque D. Schelhamero mihique; 
-quód oécafione noftre Controverfiz tam ardui problematis fo- 
Jutio emerferic;& Vir Clariffimus quàm nobili invento ab ulte- 


* 


- riori indágine nos abfolveric. 


—— "Principali itaque pheaomeno, cujus frequentiífima eft ob- 
fervatio jin Barómetrolongé certius, & expeditius hoc pacto fa- 


"eisfactum putó ,quam per aeris'elafticitatem , quam crepant. om- 


mies, qui hujufce nodi vindices efle affectant: non. enim aliunde; 
— Cent. L. d$ 11.4ppend, | (N) quàm 


LQuA. iO. dpt ooi 
à ibis 3 ^ S " ; "x 
? » nv T 


WXBJIODET - o o o 

25522 N [] "ne e L '. ; M ; 
quàm ab aerís gravitate majori vel minori deduceridus eft afcen- 
fus vel defcenfus Mercurii , cum clafticitas determinatam non ha- 
beat directionem, ut in unam partem magis quàm in aliam vim 
fuamexerat, Duaseffe particularesaeris affectiones, gravitatem 
fcilicet,elafticitatem certo certiüs eftíed gravitatem cognitam ha. 
bemus à Barometro, elafticicatem à Sclopo pneumatico. ZEquum 
igitur duxi , Prefes Sapientiffime, Inventum hoc Clariffimi Viri, | 
cujus nomen ob egregia illius fcripta apud Erudiros celeberri- 
mum eft, ac ea, quz de Barometro coram Te Judice acta fucrants- | 
& variis temporibus edita ac fparfa, in unum Opufculum colli- 
gere , & ad Germanie veftra decus publici juris facere; — Vale 
diu ac plurimüm,fic ut ad Reipublica literarie felicitatem Hefiodi — | 
fene&dta Tibicontingat. '^ ^ | jon 9d 2E 

Dabam Patavii Kal. unii 1710. 


Circa bec Il. D. Schelbamero fequentia. nox 


Aiotare libuit. 


9$ 


T^XE novo Clariffimi Domini Ramazzini experimento, indican- | 
cc &c. D. Leibnitzio ab eo: tentato ; Optarem equidem, tale 
àme deprehendi, quale ipfi videtur , ut ei ;snihique de folutione 
problematis noftri, (quod à«me:expectat. vir do&tiffimus ) ferio 
& ex animo gratulari quirem : Verum adhuc reftant qux me 
torquent dubia, non contemnenda, ut mihi quidem videtur. .. 
Primum eft, quod nubes in áere fufpeníz , auc. guttul 
aquez , herenres in ejus poris, aut quocunque modo illi per- | 
mifta , non in füperficie cjusinnatabanc, quemadmodum cavum | 
illud corpus D. in experimento aquae innatare fcu, potius fuper- | 
natare fapponebatur, fed in medio ejus fufpenfa func, uc premere 
. fluidum, aut pondus ipfi addere, quod experimentum requirit ; 
eoque cx altera parte fufpenfüm tenere Mercurium non poffint : 
adeoque ibi plane diffimilis eft ratio. Quod(i& in medio natantes, 
pondus fluidoaddunt, falía érit-cota demonítratio: Supponeba- | 
tur enim in medio fluido non gravitare,. Deinde toto illo; que. | 
LAbUun í | | ! i 


E Coma duenfa cum t etallzs 


internis, 


Fs, 


J "MT 


S 
R—*. 


quor wort ARTI DENNIS EN ARI CS 


^ 
"h ide 
io p du o» 
; . weemueampATPA m 4 coit " 
" iip de ci H 
vw vt t T 
| 4» np. 2, 
T. : 
, y , - l. 
— 
) : 
* , 
3 
3 " "n 
* 
x 
D s 
"T 
^o ae 
ALT 
à 
&. 
j ! 
: * 
" 
^ * 
4 
! 
i 
; K. 
is z 
e 
^ 
y j 
* 
H kis 
. 5 
, 
s n 
, B H j- à e 
- 5 
B 
woo wA * t! Y 
, E € 4 
| ; 
uz 
* 2 ". P, 
x i 
y 
p: 
C —— ' X ;/ 
R1 1 gravid! 
GNE R4 id : - 
f 1r) Ty *» 
£5 TK 
À " 71. - ^ 2 L -" 2- 
^ * " 
í s; - 
4h S 
" y 


| 
[ 
d 
] 


uu LAUCCe* ME OPERARI Is 
Y 


x9 2o ( $E 


ibi fübfiftunt tempore, Mercurium magis magisque attolli, opor- 


Web 


m 


'tebat, quo colliguntur ille magis ; neque unquam defcendere, 


nifi cum actu pluit: At videmus, ctiam dum nubilum eft, & ob- 
tectum coclum, pluvieque nulle-cadunc; aut nebule , eum de- 
fcendere; non folum; dum a&u guttz ille, que corpus D. re- 
ferunt, decidunt & per acrem defcendunr.. Quin diu etiam ánte, 
vel faltim unum alterumve diem non expectans pluviam , fed 
praveniens ; idem molitur, eamque pranunciat. ^ Qui igitur 
he cum corpore per aquam defcendente poffunt. componi 
gurcule , cum nondum defcendant? 5] 


- . Etquid dicemus de aliis ejus minoribus motibus & crebris, 


fiepeque horatiis, quibus fine pluvia cadente quotidie nutat & 


flu&uat? Quid de magnis illis, qua circa equinoctia & folftitia 
accidunt mutationibus ? quas nonnulli fe obfervafIe putant; imo 
non raro obíervantur : hec fane per experimentum hoc non magie 
explicari poffunt, quam ille maximus ejus defcenfus, qui magnis - 


tempeftatibus & procellis accidere obfervatur. d 

Quinto loco eft, quod, an rete & ex mente auctoris à Clariff. 
Viro infticutum fic experimentum , dubium mihi eft: dum enim 
Corpus D. (quod, quale fuerit, non additur, uc ad plenum. rei in- 
telle&um forte opus erat) ex capillo fufpendebar , haut. pocerat 
incumbere aqua fupremo, & illam premere aut gravitare füper 
ipfam : dum ergo, fecto capillo; per eam defcendere incipit; al- 
terum libra brachium nonnihil attolli; neceflum erat, quia ex al- 


tero corpus D. non amplius füfpendebatur , adéoque id pon- 


derelevabat. Quod deinde, co per aquam celericer defcendente, 
ftatim, ubi fundum attingebat, ad zquilibrium reducebatur, 
dum fundo incumbebat idem pondüs;quod prius: capillo 


|. .€x brachio ejus lateris fufpen- 


: 1| 
E Aw 


 debatur. | 1 À 


100 


u— 


9$ 3oC SER 


AumPAMDCCX. 0000 
JANUARIUS. FEBRUARIUS. 
7 Earom. Pent. Jempe[fas« Bar. Vent. Témpeflas. 


I 46 Occ. jiPluv. » 52 Or. ..Gelu maximum 
2 49. [| Nebulof. i2|48, — | ferenum |— 
S. Rp E e 3 |£409 — V | 
4 20 | — i Magnetempelt 4 |; 4'NB.Ventushodie duplex:Superi-. - 
gr E ] ls 36 |orAuf(tr. inf.Cafias. idem eod.aér 
6 6d4] — |. (6 |—L.tranquillifimus. Au(t, Frigus re-- 
F4 — Tempeftasfum- 7 22. mittit Nub, Aufl. folvitur. | 
S:oràc ip Aulo]: so PS, ig 33| —— . [Nub. 
9l [— Nebulof. 5.9. 4f| Orien. [Seren. . 
'0j20 Nubilof. 10,22 . |Gelafcit denuo. 
11:77]. 3*- jJ UreTg 
12|— Vulturn. folvitur. 
1; jd -22- HRevinN 
14(— —— —7 Redit frigus. 
157 Cafis | Gelu 
16,44 1 In- in- 
i7|—|* con- con- 
Bin | IB 6 ] ans. | ftans. [ 
TTE 19)? Caurus ] Frigus intenfum. . 
4^ Bac 20/8 |Cefias. | Gelu ...- 
, 21/34 Caurus | remittit. 
Seren. 223 eR 
23 34 Occid "s 
i24 —| —— i; [NubHlefus. | 
dr: j25. 38 Or. Now ' 
-Nivef. 226/24 Auft. 1 
pol | agas 35h nf grs 
I |Nebulot. — :28320r. [Frig. feren. 
29 $O i (OPERE 3 
20 — Niv. i in 2 
3l Niv. | | ! | 
| | | 
|: 


NB. Hic loci fepe ventus geminus codem regnat tempore, ut 4. Febr. vi- 
dere eft. Idemque & zfílate accidit; cernunturque nubes füperiores |. 
| MAR- 


impelli alio quam infex, 


! 


meh enr tif e agis Cii 


- — roe - 
—— — 5 
LIES i-es » 


; | 4)o068 tor 
MM t m i 
-..... MARTIUS, APRILIS. 


Vent, Tempehardirü. 7 Bar. Vent. Tompohu Aim. 
Occ. |Sudum I0. Occ. |Sudum frigus áü 
veri rumpi eui. 2 (28. |— . |Fr.Pluvium 
uon o feu. 3 24. |Or. zi Nubilum 
D dsENE diro. ue Cal. Pluv. | 
4 37.28 td e ee $ I3* :Occ. Er. Pluv. 
6 [27.29 Boreas Nub. 6 |ry-. |Occ |jFrig. Inconftans. 
24. 'Or. |Nebul. 7 |—  |Cafias jFrig. Nubilum 
D24- peto i I9.26'— Perquam frig. Nub. 


9. 27.20, Caurus. Gelu 
jQ«c. |Levius 
| Caurus. Frig. ventus 


Boreas|Seren. Gelurig. 11:3|a4o. |Afric. |Nebul. 
Notus |Gelu. Seren. 141232. |—-  |Cal. Nub. 


Afric. |Nub.frigus acre. [15|52. |— 
| Lo. deren. —— dip E Eg Nub. 
17/20.12lAuft. |Nub. —— OUO. [-3UrUS IPrig. Seren, 
i 14.12!0ccid. Temperat. — I9124. Hir Temperat. 
1 916.1 I|—  Frigus Nub. | |!9j—  |Atr.  |Pluy. 


Plv. — . . [aobg. j|Or. -jFrig.Pluviof. - 
21| 3. |Africo |Pluv. parum. 21/30. |Afr.- |Frig. Nubil. 
. 22| 8. 5 |Aufler. dug | 


|" — 33| 9. 2; Vultur|Seren. Frig. — 12/j2 [Occ Frig. Nix. — 
d pe ^ zi Pug Perpulchrum. 24/23. .— Caur us. rig. Nub. 
- — aj| r- |Occid.|Pluv. JELZe pL. Gu 

h 2€ f1o— jPluv. Nub. 26/34. Vultur. Seren. . 


-MnconfL ^ ^  [z7|;o. |Bor. Frigus 


: Frigidus plerum- 


Bo que in iis aer, valde tamen inconftans , & nubes ita abundant, ut 
]: taro fereni appareant omnino dies. | : 
|: (N) 5 MA[US 


10 — [D 


- Hie ergo Menfis disidiis adhuc. 
hyemalis fere , altera Mina firi 25! 
pulcherrima fuit. icr 5 


MEO Som | | JUNIUS. 
Bar. Vent.  Tenpeftas ^ Afris, ER LA r. Peng. (0 Tempeftas AA 
I |3O Occ. Frig.- Nub. iu jr 48 S Vultug. Cal. Sudum. Hb 
a 2a2| —- |— . went, |2 !;4|—-  |-—— Tonitre 
3 30 SD adsum |8 1407 (—  Sudum . 
4 jo Cawus Füge. .O Nub. 4 37|Auft. Ifempem  Nubil 
j PRSE $; 39|0ce Fr. . Sudum. 
6 |32, Occ. Cil. . Südum d Er sepe 9 es Nub. 
7 j3|Qrien. |Cal - zz ea. Seten. 
$ |z7|Cefias Frig.  inconft |g |;g|Occ. |Iem- ^ Nubil - 
9:49. —- sx. suidl9 7|— ^ Pulchrum 
1047| —. Temperat. inconft. i0 —|— . | pe B finivel 
I i1lgo Caurus Frig. —Nebul,.. |£t|^77 Bor. i 3re 
I2 Cal. ^. Seren. i —cpg ferenuns 
13 32 Aufler |Temp. Neb. (9 |3/—|— " 
14. gOl.x Cal .— cont. H4 — tum, 7 da 
15 320r. .frig. Pluv. 15! jo eauris. (Cal... Pulchrum 
16 34,Occ. -Nubil. 16|27|— Cal. — "Tempel 
17. 33 Bor, Pruina Ventus |i7|2o|— |Frig. & Pluv. 
18. € Caf. Frig. Seren. |I8: i39 Afr. Inconftans aer. 
193: Bor. | ]pu. |:9. 27 Occ. |Pluv. cum feren. feri 
2034 — ET Icher-- 20 '28 pora 'Tem- . pluvie- 
a136| — s , ti- 21]30|—3 perat. fum, : 
E Wwe st M 22136 Occ. | Bonum 
24 jT Oc. | aA Tu D. 
25132. Cun i s aac ud 1 Sere- 2j |24 c 
26 16| um | num |26,— | rra 
2737 ^u |. & 27 TT 
28]—| 7— ..| t pul | j28|4 
29|41| 77. [cherri- 29!28 | Jacunduma- ! 
20/47 Bor. | mus 30/34 &ferénum, : 
21143. Or: Jannus.: xd "| Ms 


BN ui. 163 


sd JULIBWOT O0 — : AUGUSTUS. 
" Barem. Vent. Témpe[las. Bar. Vent. Tempeftas. 


t 36 c. Tem.  Incenflans |: jsp Cal. Sud. 


2 |37-—  jpera- ventofus ' |2 |4j — 
3 ig«puer- tum & pluvio- E ;joCa- |Cali- 
& s ENS & fus. 4 $3: í1- diffi- Neb. 
$ |29,—— frig. ; 3 4! as mum. Nub. 
6 |— Aufter.|Frig. inconílans. |6 mee 
77 |24.Vultur|Cal. | — — 7 30— - Sere- 
9 E DI HAPp J-e9 53; — IL ea num. 
1023 Cafias|— .  Pluvia la-. [15 i1 0«e |dem-. ' Nub. 
II aec Caurus|— gitfima. i13 6 Bor. Bet. 
BE | | 12320ce | pe . Nub. 
13,30 Occid. TWEPAS diil-[- | Ven- 
14 58— wrapper [orm oo ef 
1 Bd: L2. B ixs3r1|]f4-—)- sd Seren. 
16. ug Cáfias,| t :h6|z2o,Àfr. |tum. — Inconítans 
17/6 | Spdum: 17 220. . | Pluv. 
18 4o|l— - |18]26|— Tempera- 
*9 ventofum. 19/18 ER "E. : 
20|' "Reliquum hujus menfis :abfens|20| 12/J— ^^. tum 
41| dein agrotus, non potui ob-|21 Vip 159 
22|' "fervare hac atquealiz. Dimi-122/36|Auft. |: & cal. 
| a23| dium hujus fuit temperatum, 23 344 Afr. | 
| a4] reliquum-inconftans, & au]; 43 VAR. Afr |Inconft. Pluv. 
| CHE pummiale fere ME es » 32/0r. Veri : 
ER. — : "i|26|28]ncon-| . tof. 
EN 7 | "PET 27|24iflans | Pluv. "Tempeflas 
EET . |28,26/Afr. | ^ Tonitru 
? a9 ; 29. 1226 Occ. Nub. & 
30] | | .t[50 28 bene pluviof. : 
a nb 


SEPTEM- 


D» 


104 il 
SEPTEMBER. OCTOBER. 
Dar. Pent. | OTempeftas » Ais. Bar. r. Pent. -00 Tempeftas Ain LEN 
T4 Canne Frig. SEM. r AalAR- Cal, EC.) 
2 |37 Afr.  |Frig. AL: 2 |48 Or. [rs re- 
3 |38 Notus | Frig. Nub. | — num 
4 4o. Caurus. Cal, ;; Sud. 
— Aquilo : Q. 
; E D Afkftus. [Tem em 
7 40 Auft, UEftus l7 pe- re- 
8 H3 Qcc. Cal: Nub. B 3 | 
9e temperat. ta- num. 
10,39 Caur. Cal. Neb. ! 1o tum 
119 AR. |. 1 Wf empeftas | | 
12/32/Occ.  |Tempe- pul. ..]--1—— Frig. "Nub. 
13g 0e s raum ehrum. |: Frigid. ^ Seren. 
pde em "Tem- Sud. Nub. 
1524 Afr. pe- Pluv. Seren. 
16 14|— ra- & | 'Tempeftuefum . 
i7|i1 Occ | tum. venti & 
18122 'Afr. totam pluvium. - 
1936 |— heb- j[— Tas 
2034 m Cal. dom, Auft, |Cal Seren. 
2122. Afr. Cal. pluv. Frig Plu. 
22/20 Occ, | tem- in- Cal. Nub. i... 
23 32j— pe €on- Fri ventof. . 
2 m — rat. Ílans. |temperat. Nub. 
;158|Caurus., Ica | | Bs 
adis Occ. Nub . 
77 e — ut * ]26| us |que ad finem menfis. 
ag 36! Afr. — Cal. Ser... |77 | 
2928j— Incon- ini | | 
30|21; Aufl, flans. 79 | ki 
39 | S 
(IM | 


——Ó— 


Ame rl PEMTP nie 


Barom. lent. 


2: Vult  —— 
E qn. 


rat. 
2/38, |Vulcurn Frig. 
- ['Tem- 

peii 


rat. 


SS Uses 
14.40 
Uli wi j|. Qc. 


i — MÀ 


2348 


23 Orien. 


i Qcc. 


NOVEMBER. 


3B oC ge 
DECEMBER. 
Fent. Tempeffas. 

(Cal. Inconfk. 


10j 


Bav. 


Témpeffas. | 


j & P tors pom Nubi- 
PE 40 nus. 15 M lo. 


[fa- 


tum. fum, 


€ ———À MÀ —À 


oO] 


Pulv. i 


& den- 126) 


Née; 2a 
, Pulch. 16 22 


|26. Ts tempus valetudo advería 


—d ED CNon de abítraxit ab "obfetvationi- 
4 € » N - E T€ k * 
- 6 iil ^ m XEM TA. , dum ad " $. "n x ; ; 
pode Ex AE UR SL nchrn 
. ume — | —Ó 1 
30 ; o] — MÀ » fit 
: 13 TS Lieu ilii5.lf E aid: sin 2. - np oid "e 
; : - "Pr ELI t 
mes $3n9D535.010 35.21 ag tOiBlas3 Sodgs.enonmim oo, 
BA: 3 pU ?8oq.9nosmi 49 6:IOT, a7 
mvuig eoximmmosut Lanst0bns!0t silo do s33flagmas ámeinsd so 
: , SI1g (3c 
66 ut. l P» " d m3503 o9v6OY. si s 0:22fii- 


: [: dn" 


yenbse sambuinb wie» ouvti 


*1333ut0Jeq optune 


NUM p——M—MÀ— 


n e ——— n nd 


106 499 )o( $8 


Animmadverfto, 


Um varia fic Barometrorum tum figura, cum altitudo, de. 
QS & amplitudo , quz in aliis diffirisque locis ab aliis Baro- 
mi;etris neque conjectura affequi , neque à Profefloribus per men- 
furas receptus defcribi queat , quippe qu& omnes pro locorum 
varia confuetudine fint variz, ut neque pedes iidem ,neque pol- 
lices, neque cubiti, adeoque juíta &quatio Barometrorum afle- 
qui facile non poffint, confultum duximus, ipfam menfuram 
ejus & rationem hic inire : Eft ergo is, quo utor, non duorum 
brachiorum, fed unus fimplexque tubulus in Mercurium ; capfu- 
la lignea, undique follicité clauía contentum immerfusindeque 
recta affurgens, fuperne hermetice figillatus, relicto vacuo.  Al- 
titudo ejus quinquies equat lineam in margine pag. ductam: 


* Amplitudo diametri eft, quam dedi, minima lineola B. Spati- 


um, per quod Mercurius movetur, tertia linea C. defcribicur: 
"Quod fpatium in 6o. equales partes divifum eft. Mercurius 


ipfe admodum mobilis, per illud corum, neque ulterius, neque 


citerius , decurrit, etfi raro attingat extrema. — Hzc addere. pla- 
cuit, ut €o accuratius pateat , quid valeant numeri, area fecun- 


da adhibiti. Ventos paulo accuratius etiam notare placuit: | 


ut tota aéris noftri temperies ex his conjecturari queat: de qua 
jam olim noravi quedam. - : 


NE. | - 
G : T g. 


-— 


MUELIS GRASSII- - 
Ja Peflis in. confiniis Silefie ords- 
Janíis nno 1708.  -— | 

1m anno 1708. in Silefià primum inconftante frigoris & ca- 
M lloris conftitutione, poft cepidiore aére, & procedente anno, 
fat benigná tempeftate, ob Solis fplendorem, intermixtis pluviis, 


RI 2$ 


Hifforia compendi 


"ffueremur , fencfcenite veró eodem , ob harum .defeQum , uni- 
Vetia . 


* 


- ^ 
l—— EESWUS 
- Z (————— 


e — 


We 5 )o( S8 107 


vería tellus Solis ftu exureretur, paucis.morbis infeftati fumus , 
nifi quod fubinde rheumatismi artuum;eryfipelata, purpurae albae 
benigna, febres quotidianz,tertiane agris moleftz fuerint ; inter- 
currerünt autem per torum annum Variolz ràm anomalz , quam 
regulares, concurrentes & confluentes, facilioris usplurimum cu- 
rationisaautumno tamen & hyeme,an naturà fuá;an ex malá dieta 
& curatione/ferocius favierunt,multosq; infantesprzprimis pau- 
perutn, é vivis füftülerunc. — Hic erat ftatus noftre Silefiz, cum 
in primordiis hujus anni ex Polonià lues peftifera Rofenbergam 
urbem , & in Diftrictu Wartenbergenfi, pagum Kojentíchin , non 
fine conjedturá, per mobilia infecta adducta , transportaretur. 
Hec Lues primum feroci contagio procedebat, infectosque in- 


tra 24. aut 48. horas, poft intra 3. 4. 5. 6. dies 6 medio tollebat, 


cadaveribus poft mortem luridi coloris repertis. Irruebat au- 
cem hzc lues utplurimum rigore fubíequo conftante vel muta- 
bili calore, cum dolore capitis tam enormi, quam remiffo, qui 
utplurimum usque ad eruptionem bubonis, vel earbunculi du- 
rabat cum levi delirio. Quosdam Vertigo, torpor, fomnolen- 
tia, vigili, angina , in plethoricis, levis hemorrhagia narium, 
Éagvueia infeftabat.  Utplurimum conquerebantur infecti de mo- 
leftà refpiratione, anxietate pracordiali , palpicatione cordis , car- 
dialgia, dolore circa regionem glandularum Pancreaticarum , fin- 
gultu, vornitu, & fiti immani, linguá aridá,qua& tamen non omnes 


| excruciabat, fed ut plurimum bené fe habebat. Quosdam enerva- 


bant diarrhoea & dyfenteria , hemorrhoides , imprimis foeminas, 
nimius menfium fluxus. Plurimis cum dolere capitis obveniebat 
dolor in manibus, pedibus, & lumbis;tenfio in ingcine, füumma de- 
bilitas & plenarius virium defectus. In aliquibus erumpebant pe- 


techiz, aliaque exanthemata, tantum non veró in omnibus bu- 


boncs, in inguine, pudendis, collo, füb axillis, tam albi, quam 
rubri, imó atri coloris, rare parorides vifz funt; ac enim veró Car- 
bunculorum largus proventus, ftatim initio in brachio, abdo- 
mine, femoribus , & füris obfervabatur,qui facile in fphacelum 


-degenerabant, & excidebanr. — Pulíus variabat ratione horroris 


(O) 2 | & ca- 


108 XS 00( $Ow- 

&calorís; plurimis naturaliter vibrabat, urina quibusdam: naturali 
fiinillima erac; quibusdá confufa, turbida c. fedimento albo, quan-. 
doqueatra, quam mors cito pede comicabatur. Omnium pes- 
(imum in báclue erar timor; terror; & imaginatio, quibus, ceu 
Éagris divinis homines. percutiebantur , tüm etiam tordida ava- 
ritia, quà emptis, raptis, vel hereditate acquifitis. mortuorum 
infe&torum mobilibus , luem fibi fimul. comparabanc.. Quibus 
itaque infauftum hoc mobiliam €ommercium exofum erat, ar- 
dentisfiiisque precibus ad. Deum fufis , increpidà animofitate 
omnem: excutiebant terrorem (aer enim , DEI gratiá , falvus & 
incolumis erat, & peftis hec faltim per contagium traducebatur) 


& prafcriptis medicamentis prafervativis. utebantur , raró in. - 


ficiebantur. — /Egri veró , qui invocato Divino auxilio , ftatim 
pra fcripta medicamenta cum regimine ufurpabant, ftrictamque 
diaz cam fervabanc; & poft reiteratos fi udores , melius fe habebant, 


& quorum bubones citó erumpebant & maturabant, carbunculi 


, autem quantocyüs excidebant , illi fanitatem fibi utplurimüm 
fpondere poterant ; qui veró infecti ( quod (xpiffimé contin- 


gebat) medicamenta refpuebanc, auc nimis cardé affumebanrc, 


rcgimenque invertebant , illis morsin propinquo erat. 
Praíervatio -confiftebac -cum- in. evacuatione vitioforua. 
humorum per blanda evacuantia, ave, «om «rw; tüm in balfama- 
tione fanguinis & feri, fpirituumque exaltatione & robore. Com- 
muniílima medicamenta ( preter vulgaria ) erant , Tinétura bez. 


Mich. c. & f. camphorá, Elix. ppr. Parac. Elix. peftilent, Crolli EC 


fentia alexipharmaca compofita ; Item Electuarium noftrum prz- 
fexvativura comraune, Elect. Nucum, Elect. diafcord. Frac. Elect. 
de Zedorià , Elect. de Ovo, Theriaca Andromachi , Mithrida- 
tium, Rotulz Prafervative noftra ; Quibus pulveres arridebant, 


€ommendabatur nofter pulvis alexipharmacus novus , pulvis | 


alexipharmacus Montcagnanz , Pulvis nofter diaphoreticus novus. 
Jungebantur his fpecies alexipharmacz ,infundenda in Vinum, 


acecum, Cerevifjam, & fpiritum frumenti (quem crematuüm com-. 


&ouniter appellant) pro cujuscunquetemperamento & corporis 
. con- 


o 


59$ )o( Gem |. 169 


Rhumbaumii noftri, pulvis Pannonicus ruber, fpecies de hyacin- 
tho, pulvis polychreftus, pulvis Marchion. Pulvis nofter diapho. 
reticus novus , Pulvis notter Alexipharmacus novus &c. Ex 
hifce vero, M. S. Eflznt. rayrrh. rartari(ac piluf, antipeftilentiales, 
Theriaca Andromachi, Mithridacdium , Elect. diafcord. Frac. fpi- 


- ritus theriacal. & juniperi &c. commendabantur: Et quidem, ut 


ftatim primo infültu , volatile quoddam medicamentum flui- 
dum ad 60, 80. & 100. guttas propinetur, injuncto fufficiente 
fudore, & poft horas 8. iterum injun&to fudore I. regimine repe- 
tatur (intermixtis , pro confervarione virium , analcpticis , cam 
naribus. applicandis, quàm intró fumendis) circa noctem veró 
pulvis bezoardicus , aut alius ad 5n. aut Electuarium diafcord, 


"Frac. ad 5ij. a(lümatur, & nifi eger poft füdorem meliüs fe ha- 
- beat, nec bubones & carbunculi quantocyüs erumpant, medi- 
' camenta h«c ad tertium , imó quartum diem cum regimine rei- 
terentur. -Ac primum Bubones in confpectum prodibant,ju- 


bebantur egri abftinere à fudoribus & omnibus evacuantibus, 


»cataplasmatibus veró emollientibus maturationem eorundem 
promovere, inter que Medici Boftri Peftilentiales panem melli- 


tum, & prifanam ex fagopyro (SyeibegriBt) confedtam & cum 
butyro conditam, non fatis depredicare poffunt; cuümorem 
| : (O) 3 | fuffi- - 


1o | V OPEM c ad 


MONRNELLLLosnnmmnumam M CR aen WT. * 
fufficienter extractum , & ad marurationem redactum, quovis 


modo quantocyüs aperiebant , ne nimià & timidiori cunctatione - 


virusrurfusin vafa fanguifera regurgicaret.  Carbunculorum ve- 


fice ftatim apceriebantur , & debitis defenfivis, ne amplius ferpe- 
renc, coércebantur , defuper impofito incifo Emplaftro magne- 
tico, & cataplasmate in bubonibus notato.  Emplaftrum vefi- 
catorium, quod ab aliquibus Authoribus, carbunculis & bubo- 


nibus imponendum fuadetur , Medici noftri peftilentiales plus | 


damni quàm fücceilus attuliffe experci funt, — Ceteris fympto- 
matibus ordinarià methodo, additis tamen femper alexipharma- 
cis, obviam icum eft. Et fic , benedicente Deo , multi ex orci 
faucibus erepti func, cui ficlaus & gloria in &cernum, 


G. C SCHELHAMERI 


Anatomes Xiphie Piscis Oceani incola cultro 
Anatomico , A. MDCCIV. in Academia Kilonienfi fubjecti brevis 
enarratio , ad. Virum Clariffimum PETRUM HOTTON, , Medicum & 
Botanicum in Lugdunenfi Batavorum Academia confummatiffi- 
mum. Accedit Lumpi & Ophidii ejusdem | 
generis examen. 


M M — MÀ € —X T9675. Ait WOF apr e DERE, od 


— Gladii feu Xiphia Pifcis Hiftoria. 
Glariffime atque Excellentiffime Vir.— 
LS alia multa, quibus Kilonienfes Mufz pra ceteris Germa- 


- x 


niz Academiis gaudent , commoda , haud poftremum e(t, quod 


mare vicinum habent ;unde cum Neptuno amicum colunt com- 
mercium: ex quo id capiunt coromodi, ut non tantum omnia 
ad victum neceflaria , frumenta , obíonia, pifces, butyrum ;item- 
que ad aedificia ftruenda, ligna, trabes, afferes, calx , lapides, fer- 
rum ; «nea etiam vafa, frequenti navigatione afferantur, inde- 
que magna fit undique rerum affluentia , fed fubinde etiam iis, 
nec fperantibus aliquid ille fübmictat boni auc rari; quo fefe ob- 
lectent & animum pafcant, & ex quo nova identidem ftudia ca- 
piant incrementa, — Qua calia fane func, tamque eximia ; ut. ex- 

cicari 


Soma Ar aep S MR ERR 


— 


S oC In 


munere ti eel erre trs RE e Ve er em m t c nei deme atn Urt ot a EET a i a 
' exar ingenii juvenes , mediterrancas alibi Mufas colentes , ea fpe- 
&afle magno redimerent pretio: hic fponte fefe offerunt. — Sic 
ante aliquot annos PHOCA feu vitulus marinus media hieme, 
faligno piícatorum qualo implicata & capta, non formz folum 
monftruofz raritace oculos, fed animum etiam internarum pat- 
tiurn intuitu, cultro fubjecta oblectavit : cujus anatomes hifto- 
fia turn publici juris à me eft fada. Hanc quadriennium poft - 
XIPHIAS hic pifcis, feu Gladius, ut à prominentiore & maxi- 
me confpicua fui parte nuncupatur , fecuta eft, que ex alto ma. 
ri egreffa, & neício quo errore in portum noftrum delata ;in re- 
tia pifcatoria , quibus falmonibus infidiantur , incidit, eaque gla- 
dio, quem in fronte geftat, diflecuit quidem, luridumque cor- 
pus fecutum, per ca traducere tentavit, fed penitus perrumpe- 
re non potuit. Cum ergo jactapdo fe atque diverberando, in- 
gentem in aqua fonitum atque tumultum concitaret, ficque fpu- 
mantibus undis fe attentis proderet, accurrences lintribus & (ca- 
phis, non fine multa opera eum fuftibus remisque confecere ; 
altero die mihi venum obtulere. Quamvis autem fümma atas 
caloresque dominantes, fectionem animalis promta putredine 
diffluituri disfuaderent, facileque previderem, non diu multum- 
que in fcrucandis vifceribus occupari, nobis iri conceffura, non 
tamen omittendam tam rari fpeCtaculi occafionem arbitratus 
fum. Itaque are meo emtum, convocatis pro more artium cul- 
toribus , januis apertis omnium oculis, per biduum continua- - 
tis demonfítrationibus expofui, non fine moleftia , canto foctore 
 moximplente univerías ades, ut plerosque abíterreret , fed jucun- 
. &ditatefpectaculi laborem ac tzdium abunde compenfante. Quid 
— evwero tumultuaria quidem, fed quantum fieri potuit , accurata 
| infpe&ioneobfervatum ,non private fcientiz fervandum, fed uc 
2. de Phoca olim fa&um, publice commemorandum & Tecum 
J." pre ceteris, VOBILISSIALE HOT'TONE, communicandum 
" exiftimavi ; uz verfatiffimum in omni Medica eruditionis gene- 
"reanimum tuum ejus le&ione velfemihorulam oblectarem. | Ac- 
ipe igitur, quicquid eft ejus, ea qua foles fronte, qua ad be 
UO Qn NC OPERAI i26 T undtr-s 


EI 


112 : -49$ (0) $8 


———— ——— ———————————— 


de ORERaL E Linee 


undique, canquam ad communem quendam rerum noftrarum 
arbitrum fubinde confluunt, & inter tot füummorum virorum 


graves medirationes, leve hoc quoque ftudii in 1e mei & dili- 


gentiz fpecimen admitte. 

I. Forma Pifcis : Capitis P artes. ; 

1 Corpus , rotundi cuneiin modum ex amplo in anguftum 
excurrebat longitudine fex pedum Geometricorum juftam ho- 
minis ftaturam «quans , craffitie tanta , ut ftatim a capite filo 
trium pedum menfuram implente comprehendi vix poflet: cum 
unius ad caudam fufficeret fenfim decrefcente molis amplitudine. 

IL Capuf comparationead tantum corpus parvum, feptem 
fcilicec unciarum , & quod prater maxillas, admodum breves, 
nihil magnopere complectebatur : ore fubtus. brevi fed magno 
fatis rictu hianre, — — | | | 
». lH Exeaparte, que maxillam fuperiorem conftituebat, re- 
&a Proceffus ille porrigebatur , qui à fimilitudine Gladius ap- 
pellatus eft : figura, quz ftrenui cujusdam militis enfem prote- 
nus referret, ex lato in anguftum definens , quippe ad radicem 


palum zquabat, extrema cufpide ad unius pollicis menfüram | 


contracta ; longitudo trium pedum ; nec integer videbatur; quin 
ex inzqualicatein cufpide obviaaliquid ejus periiffe fufpicari po- 
teras, five in faxum incurrifler animal, five in pugna particulam 
amififfet. | Nec craflities cadem: per medium denfior, & utrin- 


que, fubtus puta & fupra, eminentior apparens: ad nares trium : 
digitorum latitudine erat, caput emeníus, unius pollicis ; in- — 


de ad finem perpetuo decreícens , vix calami tandem  craffitie 


confpiciebatur , cum ea latitudine. fimul imminuta : uno - 


verbo ea ipfius ratio, que duplici acie inftructi gladii eft, quafi 


ad fecandum findendumaque pariter & terebrandum. effec con- - 


fedus. Huic capulum fe apiaffe, vir celeberrimus Olaus Wor- 
mius, ut perfe&um gladium referret , in Mufei. fui defcripcione 
prodidit. Ego illud capitis offi adhuc continuum cum. maxil- 
lis adpendentibus aflervo. NN e 


, 


IV. Subítantia ejus duriffimum os, ut ferro vel ligno pul- 


fum, ! 


rd 


" 
E 
1 

, 

d 

e 


cr LU id 


Ei 
| 
Z1 


Y 
B? "i 


j 


fum. elabi poflent. . 


E - )o( Ger OPES 


[n -———— Ó————— Ee—À——À—— —— ÁO c——— 
fum, fonitum edat, nec cavum ramen, fed cavernofum, ex &- 
brillis offcis ar&tiffime junctis,& implicitis, exigua formans inter- 
flitia, ex quibus poft plurimos etiam annos , ada&to cultro, me- 
dullz fpecie clariffima ac. pellucida pinguedo funditur. — Pariter 
ut ex terreftrium animalium oflibus fat. magnam ejus copiam in 
meditullio füpereffe deprehendimus , quz , nifi probe excocta 
fint, per poros.transfudat. . EIU 

V. Laminz vero offez , quibus hoc meditullium utrinque 
obtegebatur, reliquorum animalium fimiles, & quales offium ex- 
ternas laminas in univerfum defcripfitCloptonFTa ver s, ex fibris in 
longitudinem porrectis conftabant & colore , & tactu, & cancum 
non fubftantia ligneas prorfus referebant, interna prafertim fa- 
cie, externe camen nihil apparebaci(tiusmodi ; erat enim totus hic 
gladius cute feu potius membrana obtectus, afperiufcula , qualis 
lingua canum tactu deprehenditur, colore cinereo. 

"VI. Sub illo enfiformi proceffu proxime Oris FTiafus, Ma- 
xilla cum inferiori, tum fuperiori latiffime ab invicem receden- 
te, inferiore autem non roftrata, utà Jonftone pingitur , fed rc- 
tracta & triangularisut aGefnero,& infigura à me depicta (F7o. - - ) 
apparet in angulum non admodum acutum formabatur : Denfes 
nulli comparebant, fed eorum loco utrinque cartilagines quinque 


velfex, afperitatibus quibusdam eminentibus inftructe , & carne, 
velut gingivis veftita , inftarfuniculorum tenfx, & ad radicem 


Lingue cerminatz , quz ,ut in pifcibus folet; inmobilis, & oris 


par& inferiori adnataerat. — In his irretiri opus erat przdam , &, 


quibus vefci confueverat;pifciculos, ne retrocedere & ex ore rur- 


VII. Poft maxillas Brancbie in totum quatuor utrinque, 


quarum unaquaque quadruplici tubulorum ordine gaudebat. 


In ceteris aliorum pifcium per omnia fimilis : lamina oíIca con- 


te&z, quae ex quatuor coníftabar partibus, precipua & multo. 
reliquas fuperans, poftica & fuperior erat, in qua fibra oílez ex 


fupremo craffisfimoque offis capite , fab oculo, veluti é cen- 
tro radii in orbem procurrebant ; tres reliquae partes parva, ar- 
Cent. I. Cf LL Append, (P) 


114 -4959o0($99 


&c füperiori inherentes , ut unum os primo intuitu videretur, 
in antica parte erant fita, altera duplex fuperior, altera, inferi- - 
or fimplex & minima. — Extus cute una tecte continebantur, 
intus vero carne replete, qua mufculus erat ad- motum reci- 
procum earum regendum, ha enim coftarum vices füpplent 
in pifcibus ; ut branchiz, pulmonum. ^ — ^ ; | 

VIIL Ante hzc branchiarum integumenta ad radicem enfis 
in fuprema parte Oculi, magni, cerulci, pulcherrimi promine- 
bant, ut fupra enfem profpicere, atque adeo, quocunque jam 
intendebat pifcis, accuratiffime ad punctum ferire poffet, ^ Erant 
aurem in perfeái orbis fpeciem egregie formati ad ovi gallina- 
cci inagnitudinem accedentes : eruti multa pinguedine involu- 
tos mufculos feptem oftendebant , que eos regebant, non fcle- 
rotide tunica fed earcilagine tenía, firma ac robufta, ut compri- 
imentibus digitis omnino refifteret,inclufos. ^ Orbitam offeam, . 
in qua condebantur, exacte implebat, Hanc ofleam thecam, 
fclerotidis vices gerentem Viforii nervi ad retinam conftituen- 
dam ámplo foramine perforabant. Antice Cornea tunica duo- 
tum pollicum diametro, cartilaginee circulo interveniente , ar- 
&iffime inherebat, egregie pellucens , pupilla fiia gaudens, quam 
uvea nigerrima fubjecta formabat. FHumores oculorüm ut rc- 
liquorum animalium : cryftallus vero pellucidiffima, rotunda, 
& qua extracta, ubi ab aere ficcabatur , candidiffima , rimas. 
agens ,in varia frufta incondita compreffa diffiliit. Pars quam fer- 
vo,opalum gemmam refert, nifi quodigneo illo fplendore, quo 
ca gaudet, & pelluciditate deftituitur. pa 


IE ams 


IX, Ante oculos foramina duo, ZVarium &mula, ad gladii — |^ 


latus. | : ! 
X. Cerebri minirnum erát:tria circiter cochlearia eo ims - 


pleveris, quod tra&u temporis in pinguedinem mutatum fuit — | 


Hoc cranio fuo inclufum nullo foetore moleftum etiamnum à 
me fervatur , denfum inftar ungenti , ex flavo tendens in rube- 
dinem, quo colore gaudet etiam capitis os , robuftiffimum , nifi 
quod ho«c etiam ex fibris igneis proxime accedentibus conftet, 

| p & pre 


| 
H 
f. 
LA 
j^ 
E 
3 


| 
[ 
| 
^l 


— 


H 
Ne iE 


— 


$720 


m et fea dg tyr ga E wedRs 


453 o8 ur 
& pre pinguedine, qua totum perfufum ac delibutum eft, to-- 
tum ex fuíco rubebar. 
II. Corporis Exferna, | 
»s I Ipfüm craffiffimum ; ut jam monuimus , fenfim minue- 
batur; & cum antice exacte rotundum eflec, caudam verfus in 
laticudinem , non alticudinem :compreffum explicabatur , con- 
trario plancaliis pifcibus more, qui appreffis lateribus erecto funt - 
ad caudam dorío : noftro vero huic cauda ad perpendiculum 
aptata, crucis formam confingebat. 
4I. Color, cum vivebat, argenteo nitore & veluti luce qua- 
dam pulcherrime refplendebac , fed. poftquam extinctus erat, 
per dorfüm quidem & latera in nigredinem fenfim mutabatur, 


—— fub ventre vero perpetuo albicabat: ut hinc liqueat; non vidif- 
|. fe viventem qui eum defcripfere autores , utpote qui omnes ni- 


grum in dorío, nemo candidum prodidere. 

III. Per medium dori linea excurrebat, in qua cutis furfum 
utrinque aícendens coivifle videbatur: per eam enim piíce pu- 
trefcente, tabus cranfludabat, — Ipía cutis nuda, glabra fquamis 
deftituta, non admodum denía, cuticula tenerrima veftiebatur. 

IV. Pinnas habebat omnino fex: proxime ad caput in an- 
teriore parte duas, utrinque unam ,qua fe antrorífum movebat, 
in dorío, antica parte, vertiam erectam ad perpendiculum ; ha 
fatis ample , latior tamen doríaliss Sequitur quarta fub 
ventre, in medio ejus , recta deorfum tendens, minor, Quin- 
ta & fexta haut longe à cauda aberant, exiles admodum, una 
itidem in dorfo, vix pollices duos alta; altera é regione fubtus. O- 
mnes, exceptis binis poftremis figura eranc triangula ;.fed verfus 
poftica in arcum finuatz , laciniofz, leves & robuftz, alarum 
in modum, quibus volucres inftru&z funt, latioresque ubi ad 
corpus adharebant , angufte ad fincm. — Corrigenda igitur o- 


. mnes auctorum figure,qua neg; pofitum natura convenientem, 


neque effigiem, nec cujusvis ad invicem magnitudinem repra- 
fentant ex vero. Ego omnia ex animali ante oculos pofito ad 


|" vivum delineari curavi , uc fides effe poflic. 


(P):9 V.Con- 


116 : RE OC amm 


rore 


- -. V, Conftabant autem pinnz ex calamis offcis , fcriptoriisfi- 
millimis, & in principio rocundis , ampliíTimis , robuftiffimis in- 
equali tum craffitie tum longitudine: nonnulle dimidium digi- 
cum ad exortum equabant, fed fenfim minuebantur, perinde ut 
penna inavium alis... In exortu duplici ordine prodibant capi- 
culis offeis infignibus bafin latam conftituentes, fed: mox coi- 
bant in unum corpus. Capitula ifta offea etiam in medio arcte 
conne&tebantur , ubi profundam fatis cavitatem , feu *y2vsv con- 
flituebant. — Binz laterales robuftisfimo offi , quod , ad latera, 
fcapularum locutn occupabat; mira articulatione innectebantur, 
quod icidem ia utroque latere capitula oftendebat offea,in me-' 
dio vero proceffum longius produ&tutn, itidemque rocundum;: 
quem cavitas illa, quam in coitione conftituebant pinnz , exci-. 
piebat, ne excidere poffent, & ita cum his articulatione, qua 
Gynglimos medicis appellatur , coibant. Eodem modo maxi- 
ma illa, que in dorfo eminebat, fpinz dorfali innectebatur Ca- 
lami , intercedentibus carnofis mufculis eo modo difpofitis,quo in 
quadrupedibus & homine intercoftales , fibris fcilicec oblique de- 
Ícendentibus , per interftitia copulabantur. lidem prout altius 
exfurgebant,in latitudinem fe expandebant magis, ubi medium 
fuperaverant, etiam bifidi fadi & invicem digreíTi, circa finem 
plumarum efhigie latiffime fe explicantes, quarum in margine la- 
ciniz conftituebantur, de quibus antea indicavimus. — Cute ve- 
ro ctiam obte&z erant pinnz , qua eo modo , quo in homine 
metacarpus , mufculi inter oflei , offaque ipfa continebantur. 
VL. Inilla, que ex dorfi fummo prominebat, & quz reli- 
quas amplitudine fuperabat, duodecim in totum pennas ejus- 
modi ofleas erat confpicua: prima unciam longitudine füpera- 
bat, altera palmum , tertia fpithama longior, quarta & quinta. 
cam longe excedebant, inde fenfim minutiores, donec ultima ad 
palmum denuo reduceretur. Poftrema tamen illa dorfi,. o- 
mnium minima, qua ad caudam proxime accedebat, longe aliam - 
formam  induerat : Neque «cnim  plumofis illis lacini- 
is gaudebat, & offi, quod fcapule exilis figuram habebat, exi- 
: guo; 


die 


georg cfi 


inscia i 


ew 


E 
*1 


:| 


x asd 


49$ )o( 88e 117 


Cauca GZSLEISKGNSGOTI, Ol2 S ocR4u so uses VUIUMeOROMED 


guo, ex obliquo ne&ebatur, & veluti fuper impofita inharebat, 
quatuor oflibus, coftarum exactiffimarum zmulis conftans, la- 
tis fcilicet non teretibus; quorum interftitia fola implebat cutis, 
ca prorfus ratione, qua aníerini pedes conformati fünt. 

VIL Erant autem pinnz fortiffimis mufculis provifz, qui 
omnes in ipfo pofiti corpore ad latera in fingulos calamos ten- 
dines mittebant craffos & robuftos, latosque : duplex vero an- 
ticis iis, que proxime à capite erant fite, mufculus erat, inter- 
nus unus, adducens pinnam & pifcem promovens ; externus al- 
ter, extendens pinnas atque abducens. | At in dorfo & ventre 


rC—— 


unu ul—emrdms -cacocKL ed) auae  UhcDOtuOa URUEARIUHE) co ucc POAUEOU Em cuueuemi e rmi 


|. &quequidem duplices fed pinnam non contrahebant ad promo- 


vendum , fed ad utrumque latus inclinabant, quo vaftum ani- 


" — mal celerius verteretur. | 


- - VIII. Cauda fequitur, que ex plurimis calamis ac pinnis 
conítabat, duplici itidem eorum ordine; ad offis cujusdam la- 
tera applicato. In duas partes dividebatur, unam inferiorem, de- 
Ícendentem , longius produ&tam , alteram füperiorem , altius 
eminentem. — Os illud; àquo procedebant calami, per medium 
ubi inferior parsà fuperiore diremta , feparabatur, profunde cre- 
natum erat, idque bina à latere alia terecia, digitum minimum 
crafla , quibus utroque latere. calami. incumbebant, fubibanr. 
Ipfi calami in principio exiles , nec calamum  aníerinum 
craffitie &quantes, mox in progreffu aucti, ut longe eum fupera- 
rent, verfus finem vero iterum imminuta: donec plumarum for- 
mam fumerent. — His nulli mufculi erant interpofiti, fed imme- 
diace inter fe coherebant verfus medium: praefertim. | Decrefce- 


bant vero & hi, cum fuperioris tum inferioris ordinis , ut tota 


cauda figura lunam falcatam fed imperfectam referret: quod in 
fuperiori loco pofiti effent breviores. Factum id exiftimandum 
eft non fine fingulari nature providentia: fic enim velocius lon- 
ge in dextram lzvamque flectere ; & celerius pifcem vertere, 
quam fi plena latitudine triangula extiüiflet. cauda, in poteftate 
eft, cum minorem aqua copiam fibi obftantem habea. Que 


- eadem caufa eft, cur & pinna finuate in circuli fegmencum ex- 


Yt 
" 


fculpte cernuntur... (P3. um IX. De. 


Pm 
M 
Ei i 


d 


"i 
^ - 
-— 
"A — 


- — A82 )o( SHY 


IX. Detracta cute immanis copia pinguedinis patebat, can- 
didiffima ac mollis , uc leniffimo calore liquefcerec. — Hac to- 
cum corpus perfufüm & involutum erat undique; ac veluti in il- 
la íepultum , ita ut ea füblata vix dimidium remaneret prifce 
molis : nam in dorío fpiflitudo ejus duorum pollicum & ultra; 
paulo minor per latera ipfumque ventrem. — Hanc tam copio- 
íam cum fpem faceret, excoctam ingentem copiam liquaminis, 
quo ad lucernas uti folent, fuppeditaturam, poftquam in ahenum 
conjecta eft ad ignem liquefacta, vix cres vel quatuor libras na- 
&i fumus, adeoque oleum , quod dicitur, & operam perdidimus, 
omni materia in membranas fatifcente., Hac in excérnis no- 

tavimus. * : 

III, Interne Partes. 

Utinam vero interna etiam pari diligentia contemplari Ti- 
cuiíTet: fed induftriam noftram cemporis zftivi ratio, foetor, & 
inquam diffluebant omnia, putredo cohibuic, uc deproperare 
opus, prafertim poft fecundam noctem cogeremur : interim hae 
deprehendere fuic non omnino contemnenda. 

L Juxta radices lingue, poft corpora cartilaginea ad reti- 
nendam pradam data, gula patebat, brevi fed ampla in princi- 
pio ad ventriculum via: cui imminebant bina corpora digiti 
magnitudine & figura , eminentiis parvis afpera, que jam deglu- 


acp» 


citis & e ventriculo regredi centantibus animalibus opponeban-:— | 


cur. His é latere adftabant & ex ore pendebant alia fimilia qui- 
dem fed minora, ejusdem fubftantiz & ucilitacis. | 


I. Ipfe ventriculus vix quatuor digitorum erat latitudine, 


fed longitudine pedis menfüram implebat, facculi figuram con- 
fticuens : recubabat autem in latere finiftro, dextrum hepate fi- 


bi vendicante. Ex membrana triplici componebatur, prima te- 


nuiffima & prorfus hinc pellucida, externa : altera mufculofa fà- 
cis crafla, fibris in longitudinem per eum pergentibus, nam ci- 
bus digeftus, ut mox dicam , furfum expellendus erat. — Tertia 
nervca crat, cui glandula magna fatis & confpicug inherebant, 
difformes & incer fe diffimiles, angulofa eamque totam occu- 

| | » pabant; 


o ———  r 
- s 


e 


—— 


d 


RI 


€———————————à 9 


49$ )0( &87 | Ig 
pabant, ex quibus liquor ftillabat ; fermenti vicem fubiens, Cum 
enim nec falivales glandulz , nec ingluvies jn pifce invenirent 
locum, quz terreftribus animalibus in collo & pone aures, ali- 
tibus in dicta ingluvic reperiuntur ; huicin ftomacho erant collo. 
canda. | | 

III. Aperto ftomacho cylus aquofus & tenuis fe offerebat, 
cui aliquot pifciculorum fpine , integre a capite ad caudam, di. 
gitum & fesquidigitum longe innatabant:nec enim poterant vel 
multe vel magna inefle in parvo adeo loco, qui vix longior iftis 
paulo majores non admittebat. — Iraque robüftam hanc beluam 


 &fortem tam exiguo cibo vi&titare, mirum profecto videbarur.- 


IV. At hoc multo magis illud, quod non nifi unum erat 


. ventriculo orificium, per quod & ingredi in illum cibus & dige- 


ftusegredicogebatur. Inteftinum enim proximead gulam ini- 
tium capiebat , quo excipiebatur. 

V.' Sed quod omnem füperabat fidem, & expectationem 
noftram cum ftupore fallebat, haut longe ab hoc initio; digito- 
rum circiter trium latitudine idem inteftinum hiabat in hepar; 
amploque ductu ci innexum erat, qui ductus in alios multos di- 
remtus haut aliter ac in cerreftribus quadrupedibus , homineque , 
vena cava vel etiám portarum in cjusdem lobos difpenfabatur. 
Quod fi olim innotuiffect;cum maximum hocvifcus fanguinem 
elaborare Galeno auctore , crederetur , & praeeunte Harveo, à 


recentioribus eaimpugnarcetur fententia , hui! quantum ex eo ar... 


gumentum quz arma Galenicz cohorti petere licuiflet, cum ne 
nunc quidem, quid ei faciam & quem adfignem ufum tam miri- 
fico à viarecta diverticulo, fatisreperiam : nifi quis effe hunc du- 


/. €um Choledochum , quia tam amplo hiatuin inteftinum aperi. 
-; retur , exiftimandum putet: cujus camen afferti nullam rationem 


video. Neque credibile, cantam bilis copiam in hoc pifceex fan. 


| &uine non nimis multo prodituram. Reliqua inteftini: pars ad 


-' fatusüno continuo ductu defcendens, craífhius redditum , mox 
— rurfum contrahebatur, & in exiliffimum exitum fub cauda de- 


3 
' 


1 
ud 
. "n 


P 


l 
MN 
iv 

! | 


finebat, ubi tam arctum erat, ut calamum feriptorium vix admit- 


teret, : VI, Cir- 


120 49» )o( Sex 
REL onmunspu ccce leen innen e 


VI. Circafinem ejusad latus utrumque duo confpicieban- 
tur facculi , fpithamam fere longi, craffi & pleni , qui difIe&ti illum 
ruminantium animalium ventriculum referebanc, qui tercius or- 
dine, Reticulum dicitur ftrias in cellulas collectas habens mirabili 
plexu. Tota autem glandulis referta reperiebantur, quz com- 
preffz materiam candidam, craffam femini eemulam profunde- 
bant. Hujus quis ufus fit, que ratio , dicere haut poífum: In- 
fignem efTe oportet; cum tanta utriusque (ic moles, tamque fuc- 
ciplenaconípiciantur. - : à 

Vil. Pro mefenterioerat membrana tenuis, qua inteftinum 
adharebat dorfo. —Pancreas; lien, renes protenus deerant, nec 
eorum comparebat nobis veftigium. | Ec de renibus quidem fà- 
tis compercum eft , univerfum piícium genus iis careré. Pan- 
creas inceftino adhaerere affolec,lien vero perexiguus efle, & vix 
confpicuus. Àn ergo nos fefelleric in his feftinacio , & viícerum 


obfcurfus fitus, non fatis fum certus. . Venacava ad dextrum la- | 


cus fpinz adjacebat. Erat enim vertebrarum  dorfalium ordo 
etiam intus fpinis inftru&tus , quod nusquam ne in balanis qui- 
demobfervatur,  Hisergo adjacens, fub hepate tendebat cum 
arteria rmagna in cor. | | 

-: . VIII. Cor, quod omnibus itidem commune eft, proxime 
ad gulam in oris fundo fpectabatur. Cum enim & pectore & 
collo pifces careant, quia nec pulmonibus gaudent nec voce, 


adeoque etiam ejus.inftrumento , larynge atque aerca fiftula, 
pulmonum vero loco fint bronchiz, alibi collocari nec poterat: 
nec debebat, unde & ductus exeo fanguinei ad bronchias abeunt 


fingulas, quo fanguis influat in has refluatque.  Habebatautem 
cor mucronem fuum ad osfpe&tantem, non inferius: de quibus 
omnibus jam dudum monuit Ariftoteles c. 1, cap. 17. nu 

IX. [n dextro latere, ut modo memoravimus, hepar fitum 


eratmaximum vifcus, dimidium fere totius reliqui corporis im-- 
plens , quod veficulare videbatur, & pulmonis fpeciem prabe-- 


bat. Molli(fimum vero & inter digitos leviter compreffum 
diffluens in fpadicei coloris cabum, ita ut digae examinari non 
» potuerit, 


Pon NGC 


—ÀÓ— 
- zT 
i NER Co- 


l. 
v 


49? )o( $& : I2I 


— — 


potuerit, pariter ac connexio cum veficula fellea, qua non in 
ipfo , fed fcjuncta, uc recte Ariftoteles citato loco obfervavit ; 
proximetamen ad illud inveniebatur , in inteftinum patens, vi- 


ridi bilecurgida. Erat enim in co a nobispeccatum, quod, cum 


nimis diu in externorum contemplatione eflemus occupati, 
interim interna corrupta eflent, cum vifcera primo loco fuiffenc 
fcrutanda. | 

X. Cumautem hucillucque verteremus cadaver, parte infe- 
riore in dorío collocati pifcis aliud corpus pulcherrimum fe of- 
ferebat, glandulis innumeris ova formicarum prope equantibus, 


. oblongis, candidis conftans, quod pro parte hepatis ctum à nobis 


habebatur: repebat aucem illic fub hepate inteftinum tenue , ut 


. vix digitum admitteret : Id variis flexibus ferpencdnis fuper venam 
- cavam decurrens , tendebat ad medium ventris , ubi ante pin- 


nam inferiorem primam & majorem exitum, mefenterio fuo; 
fed vix notatu digno, connexum. — Talis erar decurfus. 

... Hoc inquam pro parte hepatis rum habitum fuit. Ac poft- 
ea omnia curatius expendentibus , cum id inteftinulum five po- 
tius ductus in foramen füb medio ventre definere deprehendere- 
tur , quod in pifce adhuc integro, priusquam culter admovere- 
tur, obfervabatur, & nullum aliud membrum genitale appare- 
ret, glandule vero candicantes formicarum ovis fimiles fub he- 
pate comparerent , placuit candem, hoc effe ovarium & intefti- 


. num ferpentinis flexibus ad foramen tendens, du&um ejus, qui 
-.. ut in Gallinis longior & flexuofüs , tandem ovula ifta glandifor- 
^. mià ex orificio extremo dimitteret, à mare foecundanda : Nifi ca- 


men, cum excrementis alvi aliud fub cauda deftinacum eflet, pi- 
fcis vulvam hanc effc quis atbitretur, quz & omitrendis oculis, 
& coitus cuidam fpeciei, atque affrictioni maris, feminique ejus 
recipiendo effet deftinatum, ne in tanta maris vaftitate, fi for- 


- tuito maris occurfui & incerto loco exponantur, ab eo non rc- 


perra, intereant. 1 
XI. Unum füpereft, quod in inferiore corporis, verfus anum 
fefc offerebat oblongum quindecim pollicum latitudine  utrin- 


Cent. I. IL Append, (Q) |. que 


122 ; X99 2o G9 
ed 2 ROREM TA REN ; | 
que definens in acumen , dorfo adnatum , flatu curgidum, nus- 
quam apertum. — J"efica erat, reliquis pifcibus, fluviatilibus fal- 
tim,communis,aerem continens. Quam cum extractam ,fo- 
ramine exiguo incifo inflarem, incredibile eft, quantum nos o- 
mnes oblectamenti , quantum lztitiz attulerit, Confpiciebantur 
enim per omnem ejus membranam ex fuis rarnis fe diffunden- 
tes infinite venule & arteriolz , incomparabili clegantia inter fe 
ludentes, coeuntes & rurfum abícendentes usque ad minimos 
furculos, capillaribus minores & graciliores , cui nihil fimile inv 
omni vita videre mihi contigerit , nec ullo artificio melius in 
confpectum dari poffe vaforum minima , exiftimem, tota enim 
nuda per candidiffimam vefice membranam tendebant ad extre- 
mam exilitatem, purpura fua pulcherrime diftin&a.. Sed mo-- 
mentaneum erat hoc gaudium : Cum enim paulo fortius infla-. 
re juberem , ut ligatura excepto inclufo aere, eam ficcarem,; ma- 
gno meo dolore rupta eft, & cum aqua immergere & clue- 
re leviter juberem, effufo fanguine minima vaforum prope o- 
mnia evyanuere: camen cum veftigia quadam fervarentur,immif- — | 
fo afferculo fuperinductam aliquam partem in fcriniis aflervo, 
nt etiamnum intueri cupientibusliceat. His ita perfpectis, cum 
foetore intolerabili omnia putrefcerent;, finis fcrutinio huic factus. 
Qus autem veluti fpolia pereuntis eripere corruptelz licuit, cor- 
nu(five gladium dicas,) cum cranio, pinnas item & caudam; in 
rei memoriam inter rariora mea repofita funt. [^ 


ci. : 


- 


IV, Genus Pifcis € ulterior Contemplatio , alios 
rumque Errores. m 


[, Supereft ut perfpeáis ejus partibus & ftructura, ad quod 
eius pifcium pertineat , quzve hic pra ceteris digna finc qua 
Botentur,adanimum revocemus. Iraque de marinis effe pifcibus, 
quos Graci €axascís; vocavere,obvium e(t.Cum autem O«aesi — | 
vcl vex fint , qui in profundo fummi marisproculalittoribus — | 

yer- 


ORC MEE : 12j 


Grenuremu...  GRxumcyrul Gerne. MT cc UE vuamczgumma T UND A ers reet. ——— "Ar$— DERI is s emcanuumt unaueumuem. 


Curac£umml — 


verfantur, vel AryiXucdese , quilittoraterrzque propinquas fedes 
colunt ,in mare fumamum raro excurrentes ; vel denique mereasoi, 
faxatiles, qui ad rupes & fcopulos degunc, hunc ex pelagiis effe 
cognofcitur. Tametfi enim in portu fit captus, hoc tamen inter 
—— «anumerandum ,que raro eveniunt, nec nifi cum vento ac cem- 
|. peftatibus, vel ex errore, vel efcam fecuti , deferunturad litcora: 
cateroquin vero in alto mari vivere, vel armatura prodit, qua 
- circum litora ludenti non modo foret inutilis , fed etiam per- 
niciofa. Nam nec illic inveniret canto gladio digna, cum quibus 
pugnam committeret , & tam longe extantem moraretur potius, 
iliqueobeffet. —. Porro cum pelagii vel ex cetaceo genere finc vel 
veri pifces , hic ex poítrema clafle eric ceafendus. . Habet enim 
& branchias & veficam intus aeream , renibusque , liene, coftis 
& pulmonibus caret,nec animal intra fe generat, fed ova, qua nul- 
li cecaceorum conveniunt: etfi cum illisalia finc ipficommunia: 
quod offa habeat, quod pinguefcat admodum, quod corio te- 
gatur, verum hac omnia potius magnitudini ejus quam generis 
nature debentur. 

IL Cum vero diverfi, ut terrarum,fic & marium tractus, 
non omnes omnia pifcium genera alant , huncin Oceano fepcen- 
crionali maxime reperiri , ejusque effe incolam conftat, fed in no- 
ftrum etiam Balticum mare penetrat, unde ob. "Thom. Freypius 
4n. Phoficis queflionibus in Dania notiffimum effe , aiv: qua fide, 
nefcio , non equidem ita effe audivi unquam : fi non meliori id 

-  afferatfide, quam fequentia,fublefta ea erit. Pergit enim: Longum 
-. rofirum babere fimile vo[firo ciconie feu pladiolo , cetera tion multo 
2o diffimilem effe Lucio: quod utrumque valde ineptum effe, ex fü. 
4. perioribus difcitur, quin per omnia Lucio difIimilis. Nam ca- 
put longum Lucio,.os porre&um dentibus inftrudtum, corpus - 
J. altitudine latitudinem vincente: huic caput brevius, os pro re- 
-. liquarum partium magnitudine parvum , edentulum, corpus 
rotundum & veríus caudam non ad perpendiculum eredum, 
fed compreffum , latiusque quam. altius: nede pinguedine, de 
carne , aliisquc internis dicam , quibus omnibus (vifcera excipio) 


(QJ) 2 : Ceta- 


M RNC MCN MCUNEEMEEFMEMM PNE DENM CERES TU p. 
cetaceis propius accedit, Ceterum oppido eft mirum , quod 
Gefnerus habet in AVomenclatore aquatilium animantium. Z&Elia- 


nus Xipbiam inter fivipifces numerat: in. quo flumine bodieque. 


bunc pifcem capi circa Gomorrbam ( Komorram ) oppidum fupra 
Budam ,varo tamen 65 parcvum oix tribus dodrantibus longio- 
vemteflis quidam oculatus mibi affirmavit. Miruminquam hoc, 
fi verum, fed vereor, ne & 7Elianus & Gefnerus ab imperitis de- 
cepti finc : Qui enim Pelagius pifcis, aque falfa adíuetus affur- 
gat per dulcem, & in flumine vivat? Itaque alium effe , necef- 
fum eft à noftro diverfüm. | Quod fatis etiam indicat magnitu- 
do, quicquid de reliquis fiat... ZElianus certe non videtur noftrum 


Xiphiam defcripfife, fed alium, qui itidem aliquando Xiphias - 


quibusdam audit, eft vero feria feu ferra, cujus cornu utrinque 
dentatum eft, & in Euxino nonnumquam apparet, adeoque ad 
I(tri os , capitur. | Lr 

IL. Tonflonus ubi eum defcribit corium manu «verfus cau- 
dam du&ia, lewe effe refert, os verfus afperum. Quod conce- 
di poteft: fquamas infuper fub cute latere plurimas 5 quod non 
poteft. Neque enim experientiz ullo modo, nec naturae pro- 
 videntie in puto efle conveniens. Sed Jonftonum exiguam ad- 
modum habuifle pifcis notitiam, ex fequentibus facile perfpici- 
tur : ubi pergit : Z4deps in dorfo fuis modo vefidet ; cum utrique 
animali non in dorfo cantum, íed in ventre ctiam deprehenda- 
tur, totumque corpus involvat. Subjicit: utraque maxilla vo- 
firataefl, fuperior magis offea , durior , aliquando bicubitalis : infe- 


rior brevior &5 triangularis. | Que cun&a vacillant , non enim | 


roftrata, neque inferior maxilla , neque fuperior eft. Hac quip- 
pe longiflimo enfiformi ofle, non roftro gaudet: altera triangu- 


laris quidem & brevior, minime vero roftrata, ut ex noftra fi- 
gura patet : Ipfe potius roftratum quam gladiatum pifcem ex-- 


hibet, quippe quem ex hac defcriptone fua, unde petit, pingi 
curavit, non ex vero. Nec magis magnitudo gladii refpondet 
veritati: Quz in Jonftoni figura & textu fe babet ut tria ad de- 


cei , cum enfis dimidium totius pifcis equet.— Gladium ferro: 


4cuftio- 


4 (o) m — | lop 


CJNMDSMORURUNMEND mutare aie 


acutiorem efle , non vidi , abruptum enim in extremo aliquid vi- 
debatur : fed extincto pifce corrumpi, perperam eum credidif- 
fe, ultra triennium à me confervatus gladius teftatur, aque ac 
ille alter W'ormii. H 

IV. Que porro in Jonftono ex Appiano & aliis referuntur, 


| quod «vidlitet pifcibus , quos roflri incuv[u interficiat , nec prius co- 


medat , quam ívansfixerit : Canicule exortu ab animalculo ava- 
nei magnitudine dicvexetur , iba ut pre dolore in naves fepe ex- 


filiat: (quod ex Plinio didicit L. LX. cap. 15.) balena confpetla 
- gladium in terram ab[condat , ita exborrefcere , ficque infixo capite 
- fe continere: Grecanicum fermonem ab Italico internof:eve , illum 


minime veformidave , ad bunc. diffugere , fabulis fimillima func. 


- Denique in Indico mari validiffimas Lufitanorum naves ad fes- 


quipalmum nonnunquam perforare, quod ait, tum credam, 
cum in Indico mari eum deprehenfum oftenditur. | Naves in- 
curfu fuo perforare & rupto gladio dilabi, certum : verum in In- 


. dico mari alterum genus , feriam reperiri auctores plurimi lite- 


à 
i 


| ris mandant, de hoc noftro qui id dixerit; legi neminem , tan- 


toque magis dubito, cum tam cito aliud commentum hocapud 
Jonftenum fequatur, fubjungit enim : Vifus in mediterraneo 
juxta navim natantem (natans ) medium roftro difcidifle. Qui 
enim id poflet? Si autem factum , in ferram pifcem rectius con- 


— venire apparet, eh 


| 


| 
| 


| 
| 
| 
| 
! 
] 


| 


l 
|] 
Al 


V. Ucautem in Jonftono tot tamque extant errores, inco 
tamen excufandus eft, quod non de fuo hec , fed qua tradic, 
omnia ,ex aliorum , ex quibus librum fuum compilavit, fide re- 
ferc, ut ipfe in prefatione led'orem admonet, fuosque auctores 
notavit ad marginem. | Majoraalii commifere peccata, qui tan- 
quam viderint, falía recenfent, multoque periculofius decipiunt, 
haut alio fidei proniore lapfu , quam ubi falfz rei gravis auctor exi- 
ftit; Ceterum optime hic fe geffit Olaus ZPormius , qui pauca 
de co refert; fed que omnia veriffima deprehendimus. | 


(Q)5 os LuM- 


356 45 )o( Gv. 
—————M— € (——— 
LUAMPUS ANGLORUM PISCIS. 

Anno MDCCIV. allatus ad me eft pifcis in mari noftro ca- 
ptus, quem etiam antea aliquoties videram , quemque noftrates 
vocant eíttett &ee Safe / h. e. Leporem marinum; quod ore & 
vultu Leporem quodammodo referat. — Abantiquis obfervatus 
non eft , fortaffe quia feptentrionali Oceano proprius, mox aucem 
ex collatione figure, quam Jonflonus exhibec , Ta^. X IH. uum. 1. 
conítitic, effe eum,quemille Lumpum Anglorum nominat. Nimi- 
rum in Anglia primum, ut videtur , innotuic, qui à figura eum 
nominarunt 4 Lurmp,quod verbum maffam inconditam notare, 
rccte monet, eft enim hocipfum Germanicum noftrum fump / 
abjetto ab Anglis euphoniz gratia $. quod Angli molliore ma- 
gisq; effoeminaca verborum pronunciatione delectaci,anteL.non 


ferunt. Magnitcudine erat pedem circiter longus, palmum cum | 


dimidio altus, latus palmum & ad triangulares quodammodo 
accedens. Colore totus niger , cute , non fquamis obre&us, 
afpera illa & ingquali, Elephantis cuti fimili, duris aculeis hinc 
inde munitus erat, quibus infidiantibus & fui cupidis obfiftere 
& ab eorum infulibus tutus efle poflet. —.Os in parte inferna | 
rotundum , apertum: lingua precrafía, fubtus adnata : cetera ex- 
terna cum figura Jonftoni confenciebant, nifi quod truci facie & 


monftruofa, non placida & Caracis Germanorum ( $tatauftbe/ (ic — 7 


enim Gefínerus poft Dubravium nominavit pifcem & antiquis 
ignoratum , & aliis, prater Germanos; nationibus incobnicum ) 
fimili Dorfum etiam brevius, & magis ad poítica acuminatum. 

Sub «ventre molli & candido, longe à cauda, & prope in 
medio, in annulum collatum turgidumque foramen, quod , ut - 
in oviparis prope omnibus, etiam aviculis, obtinet, excremens | 
tis idemque & ovis exitum prabebat. | ; 
» .. Aperro ventre facculi quatuor ovis pleni, myriades eorum | | 
exponebant oculis... «varium hocergo erac, fuper quod hepar. 
pallide flavefcens; inteftina vero fubtus erant pofita; veficula fe]- 
lea nonnihil feparata ab hepate, haut longe tamen inde diffide- 
bar. | E UE : | 
Trium. | 


!! 
Ji 
i 
jJ 


oA 


me cctv KR NS SL RARI dus ume aee M cer RIS 2E. 
hdc fede Ee ce e - e mc 
US | 


H 


- At ig UEM: z 


495 )o( 8 | 127 
Titium digitorum latitudinem n equabat, Ovarium 
etiam trium digitorum latitudine adeoque pariter ac ín Xiphia. 
collatione ad ipfam pifcis magnitudinem peramplum crac. — Fa 
. quoque rario cadem, quod omnia Vieh ad dorfum arctiffime 
 nexa,exeo pendebant; ^. ^ 
V'eníriculus hepar obtegebat- totum. Is erat it duplex : cui 
ftatim afophagusex ore hians immittebat cibum: ex horum uno 
inalterum, fi non fallebat oculum, in fuperióre parte chylus trans. 
migrabat Erat enim & duplex in efophagum ex ore via, quo- 
rum;anin fingulos fingula defineret ventriculos, non potui perfpi- 
€ere, cum non nifi exemtis iis id animadverfum fueric, 
Horum alteri infiniti (acculi parvi adjacebanc, qui tot. inte- 


j - ftinula mihi videbantur. Nontamen inipfum ventriculum fed 


inteftinum, quod eodem inloco decurrebat, videbatur inde adi- 
tus patere, Án ex iischyluscollectus, per quendam occultura 
canalem ( ductus enim thoracicus, cum. thorace pifcis careret, 


-. aderat nullus) transmittatur ad cor; dici non potett. 


Cor perexiguum ,nucem avellanam vix füperabat, more 
confueto proximum ori in medio hepatis & ventriculorum erat 
collocatum, uno thalamo unaque auricula in arteriam fuam pa- 
- tens. 

(Totum hinc c corpus & omnia vifcera albicabant, quippe nul- 
lo aut pauco fanguine perfufa, excepto liene, qui ad lacus iute- 
 flini, defcendebact ( quod aliis etiam fluviatilibus quibusdam fa- 
" miliare eft, ) ut cor, ruberrimo colore erat. 

Erat autem Lien longus digitos transveríos tres, latus plus 
minus dimidio, altero fine quafi prafciffa parte, in rectamque li- 


neam definens, duosque angulos conítituens rectos 5 altero ro- 


tundus, & acutior. 

| [277 ca aerea, qua alii pifces non carent , nulla apparebat; 
an cum inteftinis, que exemta erant, ex illa rapta fuerit, incer- 
'tus fum: non tamen videtur factum ; fed ea, ut opinor, & fue 
matura carebat. 
| Bronchiis.non plumonibus i inftrudus erat, rubentibusá an- 
- guine, ! | Eduleco 


129 UMS NOTE. 5 
Edulem Angli habent, Maffarias etiam in magnis deliciis re- 
putari teftatur, Iralus, Mihi ica vifumnon eft , & usque valde dit- 
plicuic: Caro enim mollis , tremula, pellucida & redolens cete 
pinguedinem. | 

Pelagium & hunc effe , nihil eft, quod dabitemus. — Hic 
enim non nifi rarius comparet. Digoum vero notatu eft, quod 
cum Xiphia pifce, five hepatis fpectesamplicudinem five veficu- 
lz biliarie ab eo diftantiam, & quod ventriculus pyloro defti- 
cuitur , & quod cegumentum ipfi coriaceum eft, exacte conve- 
niat:ut unam eandemque naturam etiam reliquorum Pélagiorum 
effe, admodum hinc vero fimile videatur , eaque adeo ratio- 
ne in compendium mitti naturz poflet cognitio : etfi ir eo hic 
à Xiphia diverfus fic, quod vefica aerea careat. : 

Raro videtur occurrere hic pifcis, hinc apud au&tores ejus 
mentio fit vel nulla, vel non admodum frequens... Non dubito. 
tamenExcellentiffimum fcriprorem 705. Rajum, cum & ipfe An- 
glus fic, ejus hiftoriam diligentius effe períeceutum : ad eum et- 
go lectorem, plura fcire cupientem remitto. 


OPHIDION, ! 


I. PracerhuncLumpum & alius mihi anno 1697. die 4. Aug. 
à pifcatoribus oblatus eft pifcis, qui non minusrarus videtur , no-. 
ftri quidem &quoris hofpes, quapropter non alibi aptius de eo | 
dicetur. Parvus eft & hic, nec amplitudine nec craffidie infi- | 
gnis, verum gracilis & tener, nihil horridi & infoliti oftendens, | 
ut fluviatilis videri poffet, — Ejus figuram in onfloro facile in- 
veni , qui eum Opbidii Pliniani nomine Tab. V. n. 2 propofüic: 
Defumfit autem eam ex Rondeletio, fed multo elegantiorem ex-. | 
aCtiusque depinxit , uc non in alio facile animalium aut pifcium | | 
genere exprimendo felicius fic ver(atus: usque adeo ut longitu. | 
do etiam totusque ambitus figura ifti accurate refpondeat, utin — |. 
eo fuperaverit ipfum auctorem fuum. Id unum defideratur, | 
quod in füpremo pifcis dorfo extantes maculas undecim negle- 
| Xit; cum fint eximiz, ex fufco nigricantes , quadrata , equali di- 
ftantia, magnitudine & figura. Neque id camen imputandum 
! eivi- 


Mu E PN URN HRRNUNUNUSUUNUUU ET 


/ 
ei videtur, quoniam & ipfe Rondeletius neque cas pingit, neque 
in deícriptione pifcis eorum facit mentionem: quod mirumveft, 
& prope dubium mereddidit, cum fint maxime confípicuz. . Ea- 
rum vero loco maculas exiles rocundas & oblongas per tocum 
corpus quafi difleminatas exhibet, cum binis lineis à capite ad 
caudam per latera productis, qua ecdem etiam in Congro ab 


| - eo defcripto apparent, ut hinc colíigijure poffit, Rondeleui & 


n Jonftoni Ophidion diverfiffima eflc. 


IL Ophidion dici aboq»e quafi parvum ferpencem , Ronde- 
lecius monet, — Quod fi verum e(t, certe Ophidion nofter efIe 
non poteft, nihil enim quicquam cum ferpente habet commu- 


- ne, ut vel ipfa figura fatis indicat. | Ophidion etiam Plinii efle 
. non alia ratione credi poftulat, quam quod Congro fimilem ef- 


fe Plinius dixerat: In incerto itaque adhuc res eft. Silendum pra- 
terea non eft, falío à Rondeletio Plinii locum adferri libri nem- 
pe III. capita 9. & 11. ubi nihil de pifcibus extat : Fruftra etiam 
Lib. IX. ubi de his ex inftituto agit Plinius, Ophidion quafivi, 


"nec XXXI. & XXXII. libro invenio loca iíta: excare camen ali- 


cubi non dubito, ubi incidenter & per cranficum de eo docet. * 

IIL. Duplex ejus recenfet genus : unum barbatum, quod 
cirros carnofos in(tar barbz é maxilla inferiore propendentes ha- 
beat;imberbe alterum. | Hoc noftrum imberbe erat, colore fia- 
vum adeoque alterius generis. 

IV. Caput ei parvum eft, cutis levis, non fquamofà, pin- 
na per- ventrem totum longiffima ex pilofis quafi aculeis con- 
ftans , quz à cauda per dorfi dimidium reflectitur , ibique atlequi- 
tur finem. | | 

V. Non aperui hunc pifcem , quod aere exficcatum inter 
rariora eum aflervare animum induxeram. —Interiora ergo ex 
Jonftono (de quo tàmen unde habeat non dixerim, multo mi- 
nus ipfum viditIe crediderim ) enarrabo : linguam habet parvam , 
acutam , Cor trigonum , ruberrimum , Hepar ad finiftrum latus 
porrectum, ftomachum oblongum, pylorum permultisapcphy- 
fibus circeumfufum, à quo tres inteftinorum revolutiones adanum 
— Cent. I. € II. Append. (R) per- 

* Ophidii fit mentio L, X X XII, Capp. 35« X $7» 


130 299 )0( $99 à | 

pertingunt,licnem rubruni & oblongum, caetera ad ipfos Afcl- 
los accedit. HecJonítonius. Poftrema vero haut dubie erro- 
nca funt. Quid enim huic pifci cum Afellis? Ec vero admonere 
poterat eum Rondeletius de hoc, qui dudum ex Afellorum ge- 
nere eum rejecerat. — Opbidion , ajens , carne eft candida, duras. 
«yeluti draco. — Inepte fecit , qui Opbidion inter afellos numera- 
eyit , cum plane iis disfmmilis fit : corporis babitu capite , pinnis , at- 


que cum longis plane connumerandus. — lraque ex alio quodam. — 


exfcripfiffz ( Bellonio forte) Jonftonum hac fufpicari. par. eft, 
quem his verbis notavit Rondeletius. T 
Hac habui: que, filectu digna tibi videbuntur, operz pre- 
tium me feciffe arbitrabor ; fin minus, faltim placendi ftudio. 
quo Te demereri volui, locum dabis. Interim Te valere, &,;. 
uifi aliter cenízas , Rangiferi etiam cervi anatomen à me prate- 
rito anno adriniftratam deinceps expectare jubeo. Tantum. 


- JOANNIS BAPTIST/E DE WENCKH, * 


Com. Palatin. Caefar. Inclytorum. Statuum 
Ducatus Styrie Medici & Phyfici Graccenfis ordinarii, Acade- 
miz. Cefareo-Leopoldinz Nac. Curiof. 
E. |. . Adjundi, 4r 
DISSERTATIO PHYSICA 
De 


Tempore , quo anima rationalis bumano corpori in-.— 


fundatur. 


ma rationalis , quz immortalis naturz eft, immediate à Deo: 


procedat, quique eam ex nihili-abyflo producens , eo. momento - 


quo illam crear, pariter humanz creatura infundit , infunden- 
doque creet, cum.autem nihil certi ram à Phyficis, quara Theo- 
logis circa tempus, quo ipnfundacur, determinetur ; quid in hae 
inaterià ab Authoribus primi nominis fentiatur., hic breviter. 
(nihil abfolute determinando). producere intendo ; folum refe- 
ram quas illi rationes pro uno autaltero temporis inftanti , juxta. 

| | varias, 


Um fides Chriftiana:nosad credendum adítringat » quod ánis | 


p — 


I DL icd 


€ MÀ "e À—— 


gam. 

i Prima fententia eft, quod tunc infundatur , dum foetus in 
mafculo cerriumfuz generationis menfem afIecutus fuerit , in fos- 
mina vero quartum. ! 

Ad quod probandum, notandum eft : quod totius cemporis 
decurfus, quo facetus in matris utero detinecur,in quatuor tem- 
porum diftincta intervalla dividatur : videlicet in Conceptionem, 
Conformationem , Motum & Partum 5 ita quidem inter fe di- 
ftincta, ut tempus motus ferme attingat triplum intervallum con- 


. formadonis tempus autem partüs , duplum fpatium motüs 
foccus in utero, 


Totum opus conformationis, rurfum dividitur in quatuor 
temporum fpatia,juxta qua materia in utero contenta diverfi- 
mode elaborata atque efformata vocatur Genitura aut Coagu- 
lum , Embryo & Foetus: & dum partium conformatio peracta 
eft, cunc veraciter vocatur foetus , qui in maículo trigefimo die, 
in fcemella autem quadragefimo fecundo peragitur ; cujus:ealor. 
cum fit debilior, & (emen ,quo generatur , frigidius ac aquofius, 


. plus temporis indiget ad configurationem partium fpermatica- 


rum peragendam : Quà peracià, fuperveniente ac affluente fan- 


guine chylofo à matre, tunc vacua fpacia mufculis, fibris, alias- 


que partes carne replet, qua fuam perfectam configurationem 
priusnon affequuntur , quam circa tempus motus, quod fit circa 


tertium menfem à conceptione in mafculis, & in foemellis circa 
.quarrum : Quo cempore fecunda conformario finiri folet , & cunc 


tota organifatio effperacta. — . | 
. Inprincipio formationis humana creatura tantum vita ve- 


getativa vivit: qua mediante illius membra per alterationem & 


conformationem materie producuntur: partes ille corporez , 
ícu potius femen virile nutriuntur femine foemineo in ovulo foc- 


&undato contento , tanquam magis aquofo ac minus activo , uti 


(Ro | Íperma 


* 


132 X5 )oCSE | 
fperma Galli gallinacei , ovi materià : füum autem incrementum 
non folum per matricis adtradtionem, qua femen illud avide com- 
ple&titur , quoveilla fupra modum turgefcit , fed etiam mediante 
aliquo principio interno ac vitali, quod aliud non eft,quam ani- 
ma vegetativa , omni foecundo femini infita ; que eadem eft, 
quam, uti Phyfici vocant,facultasformatrix. — 

Quia vero anima vegetativa aut fenficiva tantum eft aliquod 
accidens , videlicet quadam harmonia quatuor primarum qua- 
litacum , idcirco facile cedunt locum fupervenienti animz ratio- 


nali, quod plures exiftimant fieri cunc, dum organizatio acomni-- 


um partium conformatio eft peracta, quod contingere folet ter- 


tio,aut quarto menfe, uti fupra di&um eft: ante quod cempo- 


ris fpatium, cum corpus necdum fit organizatum proinde fit, 
ut ficincapax ad recipiendam animam rationalem, qua eft actus 
corporis organizati : que conditio maxime neceffaria eft ad ipfius 
introductionem , ac receptionem, cum illa creata fic ad corpus 
animandum ac inhabitandum à quo divortium facit, dum per 
aliquam notabilem folutionem continuationis organa funr de- 


ftructa ac abolita, quod fepe fit absque ulla partium fimilarium 


temperamenti lafione ac deftructione; per confequens neceffa- 
rio non requiritur ad animz infufionem , fic nec totalis ae con- 
veniens difpofitio organorum. | 4 

Confirmatur ulcerius hec opinio : Quamvis anima rationa- 
lis eminentiori fit praedita natura, quam aliorum animalium : ni- 
hilominus quia creata eft cum relatione feu habitudine ad cor- 


pus,nequic in illud infundi, nifi prius omninó fuerit inftructum | 
illis difpofitionibus, quz ad illam recipiendam funt neceffariz: | 


ficuti pariter nulla formz naturales in ullo fübjecto fufcipi pof- 


funt , nifi prius illud omnibus difpoficionibus requifitisad illarum — | 


fufceptionem fueric inftrudtum. Cum autem anima ficomnium 


actionum principium, proinde organis & inftrumentis indiget ,. 


per qua illas exerat : Et quanto anima rationalis füblimior ac emi- 
nentior eft cateris , tanto majori indiget organorum apparatu, 
quar fenfitiva , huic autem plura requiruntur, quam anime ve- 

| geta- 


«5 )o( G8 


133 


getativa , que folum quandam primarum qualitatum requirit 
commixtionem , ficut econtra fenfitiva preter hanc qualitatum 
harmoniam , defuper quodam requirit temperamentum princi- 
piorum generationis, videlicet feminis & fanguinis, que fint im- 
pragnata virali fpiritu capaci ad fenfationem & motum produ- 
cendum. : 

Ex his fequitur, quod anima rationalis non infundatur ci- 
tius , quam peracta omnimoda organorum ac partium confor- 
matione , quod, uti fupra diximus, in maículo circa tertium, in 
faz mellaautem quartum menfem contingere folet. 

. Secunda opinio, quz ftatim à principio conceptionis; videli- 
€et quamprimum materie neceffarie incipiunt ordiri ac fubire 
. diverfitatem organorum , quod intra feptimum à conceptione 
diem fieri aflerit, videtur verifimilior ac probabilior; quia hac 
ratione anima raüionalis differt à vegetabili ac fenfitiva, hac de cau- 
fa, quia illas prioritate temporis przecedit; ac per fe ipfam organo- 
rum difpofitiones in materia fxcundata molitur ac difponit, ce- 
tera econtra illam fübfequuntur ac ab illa abfolute dependent. 
Eadem autem ratio, qua prioris opinionis authores indu- 
cuntur ad aflerendam anim rationalis infufionem poft motum 
foetus in utero, paricer nos inducit adjillam ante predicium mo- 
tum aflerendam , cum nihil obftet, ut alteri caufz & difpofidio. 
ni; uti exempli gratia anima fenfitive, cujus introductio necef- 
fario praecedere deberet infufionem anima rationalis, cum non 
fint multiplicanda entia fine neceflitate , quia videlicet unica ani- 
4 mapoteítad fenfationem fufficere, antequam ob organorum dif- 
| pofidonis ac divifionis defectum ratiocinationis capax efficiatur. 
| Eadem quoque ratio demonítrat; quod fit abfurdum aliam 
| aflignare in conceptionis initio vegetativarum actionum cau- 
—- fam: Cum tam facile ac evidens fit. per hujufcemodi actiones ani- 
- mz .rationalis inferre prafentiam, quam etiam per fenfirivas, quz 
eciam aliunde provenire poffunt. — Quia illa argumenta, feu ratio- 
, nes,quibus poft trigefimum aut quadragefimum diem, per actio- 
. nes ipfi proprias probatur anime in Embryone praíentia,non pof- 
E Ue fün& 


234 
QT uuncul 4 2. E MEM E 
Tunc fübfiftere, quia necdum ratiocinandi eft capax , quod lon- 


N. 25 


462 )o( S8 


nmm 


gum poft cemporis fpatium contingit, ficuti etiam per actiones 


uniusanimz fimpliciter fümpte , unde fatendum illam jam geni- 


turz adeffe ante illius organizationem quc eft actio rebus ani- 
matis propria. 

Quinimo videtur, quod decora ac perfpicua illa organorum 
conformatio foli homini propria, aQtionibusque animz ratio- 
ialis deftinata ac preordinaca , certius ac evidentius eft illius prae- 
fcntie indicium , quam feníario ac morus, qui homini & brutis 
eft communis, Quidni etiam admittenda eft animz infufio in 
corpus, quamprimumin illud recipi poteft, quod ftatim à con- 
ceptionis initio fieri poteft: Quia ab illo momento nulla ratio- 
nali animz deeft difpofitio, aut aliam prerequiric, nam nullà or- 


ganizatione indiget ad producendas actiones, quas illa tunc pera- 


git, que cum mera fint vegetative, non magis quamin plantis, 
ficut & in plurium animalium partium conformatione organo- 
tum diftinctione indiget: Qua pariter organa non funt necefla- 
ria,ucanima abfolute fubfiftac, cum Deus illam immaterialem, 


ac absque ulla dependentia, nifi uc illam fuz uniat materiz, ac-- 


que corpori infundat, creaverit : alias, partes fimilares humani 


Corporisinanimace remanerent, atque ipfamet organa, qua& alio 
Anon conítant quam partibus fimilaribus fimul unitis, que ne- 
ceflario debent effe animate , ut ipía pariter organa, ex quibus | 


componuntur, fint animata, 


Aliunde etiam difpoficiones, quibus anima rationalis poteft 


fubfiftere & in corpore humano contineri fufficientes farque 
capaces funt ad illam introducendam & recipiendam , fed difpo- 
fitiones illa alie non funt, quam exdem , quz ad anima vegeta- 
tiva actiones exercendas funt requifice. 
quacuaque organorum fenfus aut motus difpofitione, camen 
rationalis anima craindiu in corpore permanet, quamdiu. vicalis 
ac naturalis calor non fuffocatur aut diffiparur: Senfus enim & 
motus & organa non funt neceffaria ad animam in corpote reti- 
pendam, nifi in quantum refpirationem promovent. 


i Quidni 


[I 


Siquidem adveniente. 


— | b ] PT.  9—— —À — puel 


-X—— —- 


E TEES RRNED 


- d 


dE 49$ Jo( $e | 13 


mM LL Lu AM 7 

Quidni neque Apoplexia,que omnes oblitterat difpofitiones- 
nobiliores organici corporis , quas Phyfici neceflarias volunt effe 
anima ad actiones producendas, nunquam illam é corpore, feu. 
fede fuà pellit, nifiper accidens: Cum foetus in materno utero 
ea fine fui incommodo laborare poflet, nifi dum indigeret re- 
fpiratione. fgg : 

Quarmvis autem organizatio non fit neceffaria ac requifita: 
difpofitio ad anima infufionem , attamen inde non fequitur , quin. 
alias prerequirat, qu& humani intelledus cognitionem effugi- 
unt, uti caracter ille indicibilis femini impreflus, quem Phyfici: 
fpiritum infirum in femina, influum autem in mafculo femine 
nominant ; in famineo autem fpiritum infitum, quia minus acti- 


[ 


|. vum, ficut etiam cemperamenti debita proportio,qua fufficiat ad 


perfecté & debité dererminandam materiam, pro forma illius in- 
troductione , ac confequenter cum omni aliarum exclufione. - 
Cum autem organorum conformatio non fit omnino ne- 


.. ceffaria difpofitio, que neceffario materiam determinet ad for- 


Lu - -X c» ; asm zu 


mam recipiendam: cum inter humana corpora aliqua reperian- 
tur, quz à communi proportione & configuratione , refpectu 
partium principaliorum differant : inde ad folius temperamenti 
debitam aqualitatis proportionem, referenda erit difpofitio illa 


neceílaria ad animz rationalis infufionem, quz fi in initio com- 


mixtionis utriusque feminis ac alterationis progreffu adfit, ac fe-- 
eundum Hippocratem cum genitura in feptimo à conceptione 
die anima fibi requifita obtineat, tunc proinde infunditur. 
Deinde cum nulla detur proportio;nifi inter res ejusdemena- 
tura , anima rationalis cum firimmortalis & incorruptibilis ,nul- 
lam pariter obtinet cum mortali, ac corruptibili eorpore, cum - 
incorruptibile & corruptibile toto genere inter fe differanc: Ne- 


que magis à materià dependet in fui infufione, quam creatione , 


|» quz probabiliter fit tertio à conceptionis die, quo temporis fpa- 
! tio jam diveríz in genitura vite actiones manifefte apparenc, uti 


"án nutritione , incremento , alteratione ,.configuratione & parti- 


um productione videre licet, fed actiones ille neceffario debenc 
proc 


136 | : | c )oQ eer" 


gmuan, ftnt E eoe 


procedere ab aliquo principio interno & animato : Hoc autem 
principium non c(t anima Genitoris , aut Genitricis,cum nequcac 
agere in fubjectum, cui illa incerné non ineft. "ue 
Neque fpiritus femini infitus qui nequit effe principale agens, 
fed folum anime eft in(trumentum , neque vircus formatrix , qua 
folum eft accidens , aut qualitatum temperies, qua pariter or- 
ganum eft nobilioris alicujus agentis : Ergo , necefle eft, ut fit 
quadam anima comprehenfa, fcu determinata in reciactu mate- 
riz genitura , que potens fic prafacas actiones producere. Au- 
thores autem;qui docent, quod anima rationalis non prius infun-- 
datur, quam vegetativa & animalis fueric introducta; non refle- 
&unc quod formaz,cum nec magis, nec minus fint fufceptibiles, - 
proinde ulterius perfici nequeant, neque una in aliam transmu- 
cri, multo minus annihilari : quandoquidem omnis corruptio 
aliter fieri nequit, quam per contrariorum actionem & reactio- 
nem : fed formz non funt inter fe contrariz , proinde fequitur, 
quod anima rationalis debeat efle principium omnium iftarum 
actionum ,quas juxta repertam materiz difpofitionem producit, 
ac confequenter illa ipfa fit domicilii füi architecta ac elaboratrix. 
Hz potiffimum funt rationes, quas authores pro diversà dif- 
pofitione foetus, quantum ad temporis momentum, pro ratio- 
nalis anime: infufione producunt. Quid autem ego fenriam | 
decontroverfo hoc temporis fpatio , libere proferam. E. 
Extra dubinm eft,tertio aut quarto meníe dum fecund 
& totalis partium adeft conformatio & organorum completa | 
conftru&io , tunc jam infufam eflerationalem animam; quinimo 
in ipsà prima conformatione, quz in trigefimo autquadragefimo — | 
die, juxca füpradi&ta peragitur , fecundum communiorem fen- 
centiam , cum füfficientes cunc ad(inc difpofitiones, animz ratio- | 
nalis adeffe prafentiam cenfendum eft ; ed quid juxta alterius | 
opinionis productas rationes vetat? quin ante zo. aut 40. juxta 
fexus diftindionem , rationalis animz infufio admitti nequeat: 
Nam fuppofito communi Clafficor. Doctorum confenfu , omnia 
puncta, omnesque delineationes cotam fiftulofam corporis com- 


pagem; 


[ond 


|. 49$ )o( 88 137 


EQ 


pagem , quà humanum corpus mirabiliter exítruitur , in ovulo 


ipfo, tanquam in brevi compendio accuratiffime defcripca & 
. coordinata adíint , ita ut ad compendiofzx hujus ftructure per- 


fectionem nihil omnino defiderari videatur. Hoc proinde mi- 
randum naturz artificium , ovulo inexiftens, ut primariam difpo- 
ficionem ad anima rationalis infufionem recipiat, nihil aliud ex- 
fpectat , quam adventum fpiritus vitalis & animalis per femen 
ab integro Adamo decifum , (ibi intime communicari. Quam- 
primum enim amicos hos hofpites recipit, illos per omnia pun- 
&a & lineamenta , in pondere & meníura, in cotam genitura 
compagem difípeníans & catenatim conjungens, tunc accidit, uc 


ad veficulam cordis dedu&i, ibi amicabili quodam nexu fe in- 


vicem comprehendant, ita, ut ex hac mutua comprehenfione - 
fuboriatur fenfim lenca quedam blandaque fermentatio & linea- 
mentorum & punctorum excitatio ad Embryonem feu fiftulo- 
fum corpus pedecentim elaborandum : Non acquiefcente vero 
motu inceftino & affluenteà tergo fucco nutritivo , exoritur can- 
dem augmentatio humorum & fpiricuum , ex qua füperabun- 
dantia & organi anguília, continuoque motu cordis faliente & 
progreffivo ad cocum fiftulofum corpus (jam fuperius conjun- 
&um ) fcfe diffundit ; cunc hic motus cordis progreffivus, illa ipfa 


- ultima difpofitio eft , qua füpremi Artificis opem quodam:mno- 


do implorat, ut animam rationalem omnipotenti dextra e nihi- 
lo fuo excractam , in preparatiflimum habitaculum deducat, ei- 
que ar&tiffimo nexu & unione conjungat; non ut inftar hofpitis 
ad arbitrium inquilina fed jam domefítica in codem intime refi- 
deat ; illud virtute fuà vitali vegetet, nutriat, & ad debitam per- 
fe&ionem deducat. | Habe igicur, Amice Ledtor, ultimam illam 
difpofitionem, qua animz rationalis infufionem exigit, non ali- 
unde ortum habere , quam à virtute fpirituum, tum vitalium, 
cum animalium , motum cordis progreffivum infticuentium ( i- 


cet corpus hominis in formá fuá externà feu organizatione non fic 


omnino exítructum) quibus etiam alias , tanquam pracipuis mi- 


 piítris , ad operationes füasanima utitur. Hi enim, dum amica 


Cent. I. c 1 tppend, dene n illa 


PP 9 Ta. i 
$5 )o( $e 
24r] - 
LEBER RDPRCR GOEADAe s cre er LE Ty, 


pom nd 


128 : ces 
álla fermentatione impulfi, totam fiftulofam compagem: perva- 
dunt, & in minutiffimas etiam fibrillas fefe infinuant 5 ita fingula 
organa hujus ftructure afficiunt , ut ad anima operationes jarm-. 
jam exercendas prompta & proxime expedita, fuá prafentià red-- 
dant: quod inde mihi clariffimum : quia deficientibus vel in par- 
te, vel in toro fpiritibus, hümana ftru&tura vel particulari, vel 
univerfali morbo afficitur: & anima in munere fuo exequendo, 
utpote precipuis operationum fuarum miniftris deftituta, fenfim 
elanguefcic; donec ruptis plane carceris fui repagulis , aufugiens, 
inane cadaver deferat, ex 


Conclufüm igicut manet, duplex munus in efformando 
homine concurrere. Primum ex Chriftianà philofophia foli DEO 
adícribimus , juxta illud Gen. c. r. Faciamus homimem ad ima- 
ginem & fimilitudinem noftram. | Secundum veró munus exer- 


cet fpiritus genitalis in femine perfedi Adami ex utraque parte. | 


comprehenfus. Quod utrumque eleganter confirmat D. Augu- 
ftinus dicens: Quis Chriftianus ignorat; quod ille, qui primum 
hominem fecit ex pulvere, omnes quoque fabricet ex femine; to- 
tius Adami. Fi | M 


Habes itaque B. Le&tor, Animam in fpiritibus 5 fpiritus in 


organis, & hominem in utero, ia baptismate Chriftianum: pro | 


quoinexplicabili beneficio, Deo gratias age : Vale, 
* oc 


Majo, Clar. Pacchioni , Academici noftri Nat. curiofi , Differcatio 
de Glandulis conglobatis dure meningis humana jam fuerit 
memorata, candem tamen integram hic quoque 
producere voluimus. 


V 


—— DISSER- | 


Quamvis in Actis Eruditorum Lipfienfibus , Án. 1706. menfe V 


/ 


- 


——— — — E : 


«38 (0) S8 139 


| DISSERTATIO EPISTOLARIS- 


. € S 

*— Glandulis conglobatis dure /Meningis bumane , inde- 

| que Ortis Lympbaticis ad piam /Meningem produdis, 

|» LUC/E SCHROKIO, 
VIRO CLARISSIMO, 
Ce[areo- Leopoldine Nature Curioforum Academise 
'——— Prefidi &9c. | 
ANTONIUS PACCHIONUS, Regienfis, 
: Phyficus Romanus, | 


* 
^] acc 


EDS MERE an CD ME MES C EAOEENEEUED cm s 
| ^ PRA4ESES AMPLISSIME. 
I N denuó in publicum prodire me confpicis, Ornatiffime LU- 
1 CA SCHRÓKI ; cumque de iis, quc anteà pollicitus fue- 
| ram;in prafenti Epiftola nec verbum reddam ,facilé me vel Eru- 
| ditis imponere,vel promiffis non ftare, tecum ftatueres, nifi meis 
| literis per Dn.Mayrium,Medicum SalisburgenfemCeleberrimum; 
| ad Tetransmiffis , certior factus efles , me novis fe&ionibus, & ac- 
^ curata inveftigandi methodo Duram Meningem ità perfequi , ut 
^ nmihil ea in parteintactum velim; fedin futura editione Opus, ut 
- ajunt, omni numero abfolutum , faltem pro viribus, habeatur. 
Hoc fané , ut eó promptius preftarem , cum vix Meningis Ico- 
niímum iterüm ad finem perduxerim , mecum propofücram fyl- 
vam anatomicam , & phyfico-medicam ,in tractatu de Dura Me- 
| ninge, jam anteá przlo confignatam,in diftinctas digerere pro- 
| pofitiones, atque explanare : dumque id ipfum agsredi medi- 
tabar, videbar votis non plané fatisfeciffe, nifi humoris fcate- 
bram perquirerem , qua cadaveris cujuslibet Cerebrum , & Me- 
ninges perpetuó madere obfervantur. At quamvis id mei mu- 
neris maximam partem efle arbitrarer, qui Durze Meningis per- 
luftrandz Provinciam fuüfceperam; plura tamen maximi momen- 
| türepagula ab hoc tentamine animum prohibebant. 
HR : (85) 2 | Primum 


140 49 )o ( 8e 
NE c pU jp MERE 


Interiorem Sinuum cavitatem quamvis non. delineaverit, 
accuratiffime ramen defcripfit Famigeratiffimus Willifius, cui im 


plurimis affentiri necefle eft : illos attamen intimitis examinan-- 


do, conftat, cum fagaeiffimo Vieuflenio, tres majores Sinus(quos 


tantüm rimari hic neceílarium putavi) ftructura nonnihil invi- | 


cem differre ; laterales enim fimpliciores effe videntur Sinu alte- 
zo, feu Longitudinali: hic (à Willifio meritó Primus appella- 
tus) in fuperna parte cultro leniter didu&tus inreriorem often. 
dit faciem, primó membranofis, & inzqualibus obdudam ex- 
panfionibus, quae ita excenduntur , ut ab apice Sinus ad fex fe- 
ré tranfveríos digitos defcendendo;, in minutas cellulas effor- 
gmentur.. 


ES 


9$ )o( SO 141 


Ha Cellule ab expofito fitu ad verticem ufque, uberiores, 
atque magis amplz perfpiciuntur , & inequaliter hinc inde lo- 
cantur ; ipfarum plurimz vacuz funt, habentque orificia in op- 

pofitas quafi partes hiantia ; Membrana circumteguntur, qua 
eft inftar valvule femilunaris , totam tamen cavitatem non oc. 
cludentis; relique veró foveolas tantummodo impervias repre- 
fenrant. |. Jide Fiouram fecundam. 

: Cellule , qu& ad prafati Sinus longitudinalis latera confi- 
ce funt, fanguifera excipiunt, ut patee ex horum turgentia, im. 
miffo flatu , vel ftylo: hz fabrefacte videntur ,ne fanguis à Sinu 
tàm facile in vafa remeec; quod conftat ex eo , quód in ampli- 
ori , ac declivi ejufdem fitu , ubi fanguis proprio etiam pondere 


|. promptibs ruit , nulle reperiantur valvule. Poftrema autem Si- 


uo zr. 


too dte mts emo rr MI 


nus pars, inequalibus folis membranaceis expanfionibus, velut 
tot fimbriis, ut plurimum contenta eft. Uf ex Figura prima 
liquet. 5 
Ubi fané obfervandum , expanfionem hanc membranacean 
non modoó validam effe, fed & Sinus cavitatem non rectà tranf- 
versim , verüm oblique feré femper obducere, eique tenaciffi- 
me adhzrere. | : | 
Sub hoe involucro fite funt chorde ligamentofz Willifi- 
ane, qu& à centro cavitatis dieti Sinus propagate , obliqué fur- 
sim ducuntur, indé in rete quoddam implicari cernuntur, quo 
reliquum fiftule cavum occupant. | Eedem profedo chordae à 
Falcis Mefforia lacertis ( quorum dorfo maxima ex parte accum- 
bunt, ac nectuntur ) plures mutuantur fibras, unde vires ad pro- 


- prios ufus intendere poffunt. Chordarum fpecimen habetur ex 


Fioura prima. : | 
Venarum innumeros furculos , & arteriarum aliquot ,.u- 

trinque in Sinum hunc longitudinalem inferi, cum Vieuflenio; 

adnotavimus 5; quod non fine aliquo nature myfterio evenire; 


» anferius manifeftum £iet. 


— Sinuum lateralium cavitas non tot anfractibus, & cellulig 
diftin&ta cft, fcd membranacea expanfione tantüm qualis cer- 
(5) 3 itum 


"Tr "Bo S 


nitur, & ad fümmüm levibus quibufdam plicis figaari folet , pa-. 
rüm iis abfimilibus, quas in primi Sinüs extremitate reperiri in- . 
dicavimus. "uu 

Detra&to hoc velamine ( quod fit Sinus jam per longum fe- - 
&tos diligenter ab invicem diftrahendo) in confpectum veniunt - 
chordulz , fuperius adnotatis fimpliciores, que fe mutuo decut- 

fantes, ab uno ad alterum extremum exporriguntur : quapro- 
 prernonfolümSinuum contra&tionibus, verüm etiam utriusque 
Interíepcorum laminz firmandae eas non parüm conferre arbi- 
tramur. $4. Figuram primam. 

Perpauca fanguifera in hos canales laterales ( faltem donec 
Interfepta attingunt ) fübintrant; unde hoc ipforum fpatium Pri- 
mi, & Quarti 5inus diverticulum potiüs effe videtur. Sed ea . 
hic l&viter tantüm delibafle fufficiat , que aliàs, fi Deus dederit, 
ex profeffo erunt fufiüs exponenda. | 

Hadenus, Vir Doctiffime, aliorum experimenta exhibui 5. 
nune ad ea venio, qua propriis conaribus € nature penu ex- 
trahere potui. | | 

In longitudinali Sinu ;immediaté fub membranofis expan- 
fionibus, in areolis chordarum Willifianarum, quin & fupra eas- 
dem chordas confite funt innumera glandule conglobatz , pro- 
pria, & tcenuiffima membrana, veluti in facculo conclufte ; que 
racematim ut plurimum coeunt;raro fparfiza difponuntur: he | 
glandule utrinque ad latera Falcis Mefforiz; ab ejusdem apicead — 
bafis usque poíticam partem miro propemodum artificio pro- — | 
cedentes, dorfo lacertorum accumbupt, & partim ab horum — 
fibris , partim ab iis, que à chordis emergunt, firmantur, atque 
invicem alligantur, ita uc nonnifi lacerace acu disjungi poflint. — 
T^. iconifm. primum. 2 

Figuram exhibent fübrotundam,que ex mutua ipfarum com-  .' 
preffione identidem variat: in non maceraris Meningibus;ovo- 
ruminítar bombycinorum apparenr: fi veró craffa Meninx , aqua 
comreuni priüs deterfa, per menfem, & ultrà in aceto detnea. 
tur (quod fzpius innovandum , ne focteat) hujusmodi oc 

| adeo 


x | " ja 
: ; 45 ot eer" | 4j 


adeó cum ipía Meninge intumefcunt , ut granum milii craffioris 

| à cortice non denudati exequent, & quandoque füperent: in Se- 
| nibus tamen, & longo morbo confeüis ita confpicuz emergunt, 
|. ut fine macerationis , vel microfcopii opera difcernantur , non fo- 
| lüm in interiori parce Sinus prominentes, fed & in lacertorum 
Ó- incerítitiis, quà Piam Meningem refpiciunt & attingunt 5 ut, fr 
|. membranarum divulfionem leniter inftituas, harum glandula- 
^. rum plurimz, Pic Meningiadhzrentes adhuc perfiftant. 
-— —--- Fibris carneis cenuiíTimis circumambiuntur fingulz, undé 
| €olorem carneo-pallidulum nancifci videntur: in Senibus veró, 

in quibus hujusmodi fibre enervate nimis laxantur, & fermé 
4 difparent , glandula albefcentes, & magis turgida cernuntur: 
4 quod, & in hydrocephalicis, comatofis, & id genus aliis obfer- 
4. vari poffe arbitrarer. | 
Ü Arteriolas habent-T ramulis per interiorem Durz Meningis 
2. fuperficiem , non longé à falce reptantibus ; quarum nonnullas 
| à Pia Meninge derivatas, & à venis ad Sinuro tendentibus non 
» multüm diftantes, & quandoque aílociatas accipiunt. 
] Mirum, & qué animadverfione dignum eft, hafce glandu- 
|. las ad folius Longitudinalis Sinus latera reperiri ; cum in latera 
4 libus Sinubus, vel nunquam, vel raró admodum perpauca ea- 
3? rundem veftigia adnotentur , ubi praefertim prafau canales de- 
B E inclinare incipiunt, antequam ab Interfeptorum dorfo dif- 
| €edant. | 


u . 


í 


Ü Perfpecta infuper totius plani, & laterum Interfeptorum 
. 2 denfitate, qua Sinubus hifce adherent, conftat eam textura la- 
.* certorum falcis multó compactiorem effe ; ob quam craffitiem 
. 2 neque vafis, & glandulis locus, neque commercium patet: quod 
' 2 ideo ànatura factum reor ,ne , fi Incerfepta laxiora, & minüs firma 
. * alicubi exifterent, ab infidente continuó ponderofiffima cerebri 
h mole gravata, aut reciproca contractionis , & relaxationis vi 
. ^ tandem enervata, debitó citius coenciderenc; & glandularum (fa 
- — que adeflent) vaforumque munus obrueretur. AUAM SN 

.  . Hanc etam ob caufam interior Sinus longitudinalis tex- 
ET pug 


144 49$ )0( $6 

EM An cc  c | c  cn Aesll 
cura validioribus chordis , valvulis , & proceffibus membranofis. 
(ad lateralium Sinuum differentiam ) conftruitur ; in(trumen- 
tis videlicet cruori intra hunc Sinum retardando , indeque for- 


ciüs exprimendo infervientibus ; ut alternis turgentiz ac compref- 


fionis nixibus intentum à natura fecretionis opus , pro re nata, 

fuccedat ; praefertim in commodum fluidi, quod per fubítratas 

glandulas excernendum eft, ut infrà cou(tabit. | 
Rectius ergó in fuperna Cerebri parte, fcilicet fupra utrum- 


que ejusdem limbum, Sinus longitudinalis tractui proximé in-- 
cumbentem , infident glandule 5 que, cum à nullo fuperítrato 


gravi corpore premantur, liberiushumorem proprium effunde- 
re , atque excretoria vafa absque rupture , aut flrangulationis, 
urita dicam , metu quaquaverfum producere poffunt. 

Ex prafatis glandulis innumera emergunt fila, qua totidem 
funt excretoria vafcula, quorum exiítentiam olim non levi con- 
jectura affecutus fueram, candem veró per autopfiam , fenfibus 
percepi: hzc enim lymphatica à Dura Meninge fanguiferis intimé 
affociata, & implicaca, in Piam Meningem implantantur , huicque 
firmiffimé adhzrefcunt, ope non modo fanguiferorum , fed plu- 
rium etiam fibrarum à Dura Meninge provenientium ; quz pro- 


cul dubio vaforum nexum , & ftabilitarem confirmant , ne in mo- | 


tibus tam facilé dirumpantur. 


Per has veró fibras , & vafa ita invicem junguntur Meninges, | 


ut, fi huncipfarum nexum auferre centaveris, id nifi diligentiflime 


initicuatur, Pia facillimé divellatur , inta tis remanentibus vafis: : 


fi veró caute procefferis , Piam Meningem manu leviter depri- 


mendo , lacerantur duntaxat fibre, & vafa; ex quorum orificiis — - 
diverías , & diftin&as liquoris gurtulas decidere confpicies; cruo-— | 


ris fcilicet, & lymphz pellucida. 


Lt aurem hzc commodiüs obferventur , cavendum primó | 


in fc&tione cranii, ne Dura Meninx , quantüm fieri poteft, ferra 


ledatur ; deindé Cranium ab ipfa attenté diducendum , &, fi | 


poffibile fic, Meninx manu, yel inftrumento tenuiori verfus cere- 


brum deprimenda, ne ob morbofam adhafionem (fi hzc adfit). | 


499 )o( S8 


cumeccpm untunpufD UMMNECEMADENN cpampognans. umsurComer oc Demo VRAT) wa rame GUURDUUNDCANUM, oruepenu maU) HAeENTNUUUME USCURURSDEDO) 


zu 


- - velfortem conatum Cranio confentiens , fubjecta vaforum con- 


nexio prius, quàm obfervari poffit, divellatur: indé eadem Me- 
ninge forcipe circum Cranium , & cransverfim per medium fecta, 
& paulatim ad Cerebri fümmitatem invería, vaíorum nexus, di- 


.verfiras, & reliqua hactenus expofira , plané manifeftantur. 


 Anomnialympharica füb prefatis vaforum plexibus conti- 
neantur, non fine ratione dubitaveram, cum fízpiffimé in tol. 


Jendo. nexu Durze cum Pia Meninge, glandule quamplurimze 
.huic quoque innixe . ac veluti connate animadvertantur ; qua- 
propter ex quodam infuper rore , ac veluti albiffima nebula, qua 
coníperfa remanet Pia Meninx , fortiori conjectura, ultra notatas 


inferciones, & ligaturas, minima pariter lymphatica inferi dedu- 


-€ebam. — Attenriüs crgó inveftigando extra expofitam vaforum 
 :'complicationem, unam«ab altera lenté diducendo membranam, 
.adverti uuramque fimul ulterius connecti veluti per tenuia qua- 
.dam filamenta; quz à glandulis Durz Meningis emergunt. | Hec 


ad certam usque menfuram protrahuntur , deindé fracta, appo- 
fitum digiti apicem limpido humore perfundunt. 
Horumlymphaticorum progreffum ,intra Piam Meningem 


faltem , non valde arduum eft affequi; quippe canalium fangui- 
fluorum lateribus harendo , ipforum commeatum, & divari- 


cationes quafcumque minimas fequuntur: apparent enim, & in 


-fuperficie Pie Meningis, & in ejusdem feparatis portionibus, ce- 
.rebri anfractus (quos non rnediocricer humectant) veftientibus ; 
—hez namque lumini objecta vaía exiliffima albicantia, Meningis 


fubftantie non parum diffimilia , fanguiferis ut plurimum im- 
plicita exhibent. 

Inter innumera Capita , quz diffecui, unum in Archiofpitali 
Sandi Spiritus inSaxia reperi, cujus in valde firma Pia Meninge, 


- hec vafa conípicua fatis occurrebant : itaque ipforum lympha- 
/"ticorum alterum tenuiífimo lanceolz cufpide adaperui , quod ; 


prafentibus multis Anatomie Miniftris , ftyli perquàm minuti 
portionem, exiguam tamen , admittebat. | Memini in Apople- 


-&licis quibusdam , quorum Cerebrum lympha fcatebat;Piam Me- 


Qn. 1. d IH. Mppend. CES : nin- 


146 : 4 oC 


M e —  —ÀO P RERRRERERRRRREEE 
ningem tripló naturali craffiorem non femel obfervaffe, cui, & 


demptus erat omnis feré vaforum nexus, & pellucida admo- 


dum hydatides hinc inde infpergebantur , tot veluti exiguae lym-- 


phaticorum Varices, : : 

Quamvis ubicumque Pia Meninx Cerebrum inveftit , ejus- 
que corticales gyros, interítitia, atque parietes falci contiguos 
ad corpus usque callofum pervadit ,lymphaticis femper affocie- 
tur, hec tamen, an Cerebri medullarem fubftantiam penetrent, 
quavis vel adhibita diligentia, nondum attigi: probabile can- 
cummodoó mihi videtur varias Cerebri procuberantias , atque ca- 
vitates ea perreptare poffe , donec in proprium alveum lym- 
pham exonerent. Idcircó haud omnimode certum puto hal- 
lucinatos effe magni nominis Viros, Bohnium, & alios , qui ea- 


dem in Cerebro obfervaffe teftantur: invento quippe eorundem — | 


exortu, non abfonum reor progreffum ; & fineni reperiri; Ec 
nuper Dn. Bartholomeus Simoncellus , oculatiffimus Anatomi. 
cus Romanus, in Theatro Sapientie lymphaticum fuper protu- 
berantias Striatas ferpens mihi oftendit. 1885 gri 
Heertodt pariter in Crocolog. pag. 282., citatus ab Ettmul- 


lero in Collegio practico, refert in. Puero; Hydroceplialo mor- 


tuo, fe vidiffe lymphatica cerebri pattiní turgida; partim rupta. 


Ex quibus fané obfervationibus conjicere poffumus, lymphati- - 


ca, qua in Cerebro à tot Illuftribus Anatomicis adnotata funt, 
propagines effe illorum, qu& nos à Dura per Piam Meningem 
produci deteximus; quod quidem eo magis inconcuffum appa- 


rer, quód à nemine, ex Cerebri lymphaticorum Patronis, ho- | 


rum vaforum origo indicetur. di T 
Ex hactenus recenfitis fatis inferri poffe crediderim Menin- 
gis glandulas ad feparandum humorem aliquem à toto: fían- 


guine diverfum , coeterárum more, comparatas effe ; in quem — 


autem finem fecretus ab ijsdem humor, feu lympha, à natura 
determinari poffit, non equé patet : ftatim ac enim glandula- 
zum: acervos ad latera primi Sinus detexi, hefitare coepi ; an in 
hujus gratiam conftitute forent, ad refluum nempé fanguinem 

veno- 


"o 


aque P veto 


459 )e( GG 147 


COUTUTUUASSUNURGUASEUNURNURNSHIUNONENSSUIPUSEPC URS IEMSURENG NR NEUCYTTORUNS ER TN VENE 
venofum magis fluxilem reddendum, tollendumque mortifere 
coagulationis periculum. 

Hoc dubii genus ficuti non à ratione alienum videbatur, 
ità non tancum momenti habere comperi , perípectis arteriolis 


- vividius fluidum in hunc Sinum derivanctibus , munusque mox 


indicatum abundanter explentibus, & detecta lymphaticorum 
infertione , atque curfu ad Cerebrum , non veró ad Sinum con- 
verfis ; nullum enim , quod hujus cavitatem rcfpiciat in glandu- 
Hou dorío excretorii , aut orificii veítigium apparet, etiam fi 
ab involvente propria membrana eaedem, vi aliqua, denuden. 
tur. 

- Nonminuüs neceflarium exiftimaveram inveftigare , an inter 


| primum & fecundum Dure Meningis fibrofum ftratum ditle- 


minarentur lymphatica, que candem ininteriorem ejus fuperfici- 
em humorem exftillarent, ad motuum perennitatem juvandam. 
'Quamvis hoc non improbabile, immó dari fortaffe concedam; 
- fateor tamen hujusmodi lymphaticorum penetrationem adhuc 
non effe affequutum, quam liquido per eadem transfluenti , 
quin, & Meningum robori officere potiüs dubitavi. 

Probé infüper linteo detería interiori Meningis füperficie, 


. & digito extra memoratam lymphaticorum iufertionem com- 


preífa, vel nihil humoris erumpit, aut, fi quidquam exfudar, 
morbofum eft, & ab interftitiis fbrarüm anteaimbibitarum po- 
tius, quàm ab excretorio aliquo, promanare videcur : fufpicor 
enim , quód fi hac in fuperficie excretoria aliqua adeffent , pr 
fibrarum denfitate ; & contractura quodammodo ftrangulari 
| poffent , ut fuperiüs innui. 
Sed quoniam conftar interioremDure Meningis fuperficiem 
-. humorealiquo madefcere; & ipfum gelatinofum in Cadaverum , 
| Senum prafertim, fectionibus ex morbo recolligi d inter 
. plures teftatur Famigeratiffimus Malpighius in confiliis) quin & 
-; tale liquidum in Cerebri ventriculis ftagnare deprehendimus, 
non modo in Hydrocephalo, plerisque Apoplecticis &c. fed & 
v injEpilepicorum compluribus , coultisque.- convulfivo capitis 
CUTS ' affectu 


143 488 )o( G8 


Hugh emma e ee PI ad 
esee 


affe&tu intereraptis ; aliquod commercium inter has partes, & 
lympham, ex natura pariter inftituto, reperiri, necefTarium ap. 
paret; cujus rationem inveftigare nonnifi conjectura, ut ita di- 
cam, palpabili valemus: verofimile namque videtur lymphatica 
Piam Meningem alluentia rorem quendam tenuiffimum conti- 
nuó exhalare, quo utraque ejus fuperficic, primó in proprium - 
commodum madcfacta, Dura pariter Meningi ad contacium 
usque accedenti, & fubje&o Cerebri Cortici fübfidium praebeat; 
ne ifta, pre jugi contractione exarefcat (uti etiam fagaciffimus 
Valfalva in fuo elegantiffimo, de Aure Humana tractatu, nuper 
Bononiz edito, & humaniíffimé ad me miílo, quodammodo vi- 
fus eft indicare) cortici veró, ne compreffionum ictibus, ipfius 
ofcula & exficcentur, & aliquando occludantur, maxima cum 
fuorum munerum jactura, INT : 

Probabile eft etiam idem evenire in Cerebri ventriculis , cor- 
poribus ftriatis, ceterisque ejusdem concamerationibus , atque 
protuberantiis , quas prefatus liquor irrigare poteft, auc debet, 
ne ab aére( fi quidpiam illuc penetret) aut à collifu in morbofam 
ficcitatem redigantur. dbi ag 

Rationi infuper confonum videtur ad nares internas, & quo- 
eunque ad inículpcas Cranio cavitates proxime excenditur Dura 
Meninx , hujusmodi humoris portionem profundis ficut citatus - 
Valfalva pag. 3'o. $. 15. ad internam Tympani membranam à Du-. 
ra Meningeprovenientem, liquidum iftud derivareadvertit:Au-  . 
&oris verba funt: T3mpani bucusque delcripti parietes quodam 
aqueo bumore irrigantur,amembrana eosdetn.cve[liente probabi- — 
liter profedo ; cum bec fit ,ut fcriptum fuit, Dure Matris elon- 
gaíio &5c. tee c M 


Donec expofitum fluidum intra natura limites confliterit, 
quidquid ab ipfo irrigatur intra & extra cranium ,recté procul du- — |. 
bio procedet 5 quod fi veró ipfum quacunque ex. caufa exupera- — 
re , vel alterari contingat ; quidnam morbofürm inde pariter non. | 
eveniet? Fieri enim poteft, uc fanguis. materiam lympha fuppedi- 
tet ichorofam , atque erodentem , qua tenuium ejus vaforum tu- 

/ nice 


X95 )o( Sew 149 
nice propé glandularum , & Pie Meningis infertionem, vel longé 
ab ifta, quomodolibet lacerentur ; aut torpidam nimis; & oppri- 
mentem , canaliculis diftendendis diffringendifue idoneam , ut in: 
Apoplecticis fnpra notatum cft ; aut debitó uberiorem; quàm à 
vafis devchi , vcl refumi liberé poffit ; aut mille aliis modis no- 
xium glandulis humorem difpenfet : quibus quidem vitiis, quid 
non mali imminere verendum , aut ominari non liceat miíeris: 
egrotantibus? 

Unum adnectere placet exemplum (quod erit inftar. o- 


|. mnium , ex Clariffimi Malpigii confiliis depromprum , quod non 


b i » 4 » . . Part 1 
modó recens allata doctrina , verüm etiam quidquid aliás de Me- 
ningum ufibus enunciavimus, & deinceps dicturi fumus, ad a- 


4  mulílim confirmare videtur ; dum inter varias Epilepfiz caufas 


lympham quandoque morbofam affignat, his verbis : Confin- 
git autem (loquitur de Epilepfia ) morbofa bec affetlio ex fla-- 


| gnatione /ympbee circa Cerebri membranas , ut ex cadaverum fe- 


Gionibus patel : bec amiffo motu acida reddita irritationem in AMe- 
ningibus parit, que coniratdie cerebrum comprimunt , unde «vio- 
lenía fucci ner-vei expre[fio fubfequitur , indeque invvoluntaria mu- 


.Jculorum coníratlio 65c. — Qua fané verba mox detedelymphz 


fraturigini, Meningum fabrice , & facultatibus nunquam meli- 


im 
üs aptari poffunt. 


Dum hac fcribebam repente, € vivis fublatus eft Eminen- 


. tiffimus, ac Reverendiffimus Urbanus Cardinalis Sacchettus fe- 
2. xagenario major, qui devia Podagra Epilepticus evaferat, & fe- 
-. dula curandi methodo, przfertim vini abftinentia , fex ultra an- 


nos fupervixerat. In hujus dextra corticali cerebri parte versus 


|. ecciput, infignis ovi Columbini molem adzquans inventa eft hy- 


datis, que conftrui videbatur ex ipsámet Pia Meninge, ejusdem 
dilatatis intempeftivé lymphaticis; quod ad oculum veniebat ex 
liquido intüs contento; erat enim lympha partim fuübtilis & fla- 


| Va, partim in craffam veluti gelatinam converfa ; ubi quod mi- 


rabilius apparuit, id cercé fuic, ut iftius folliculi bafis, cortex 
nempe Cerebri , ad talem refiftentem. confiftentiam devenerit, 
^ | (1)5 i: qua 


ARAB Uy 


10 E DEUM 

quz plane Scirrhofa videretur. Uc nulli dubium vel per Pa. 
thologiam effe po(fic , quin fupra cerebrum , atque intra Piana 
Meningem lymphatica perreprent. 

Hujus extifpicium Principis, pro fua humanitate largitus 
e(t Vir fané omni preconio dignus , Perípicaciflimus Lancifius 
nofter , qui fervandz illius valecudini prafuit, & Cadaveris dif- 
fe&tioni fua, qua folet , fedulitate ac folercia interfuit. 

Lympha prafata non modó fua fluiditate, atque pondere 
ab apice Cerebri deorfum fertur; verüm propriorum canalium, 
& Pie Meningis vi contradtiva follicitatur, & potiffimum à cir- 
cumprimenre Dura Meninge ; cujus quidem mutuus acceflus 
& receílus ad Canales moderatus exigitur, ut fluidi jufta men- 
fura, & motus pomoveatur, atque confervetur , non autem pef- 
fum eat unquam. |. Quód fi ergó hujus Meningis Elater prater 
naturam enervetur, aut incendatur, morbi , quos jam recenfui- 
mus ( divería licéc ratione ) evenient facilé ; in priori quidem 
cafu Senibus , & effoeris ; in fecundo veró Epilepticis quibusdam , 
Phraneticis, Maniacis, & confimilibus affectis. 

Inter veceres Anatomicosadvertic quoque Vefalius cap. de 
Dura Meninge, hujusinceriorem füperficiem aqueo humore lon- 
ge magis, quàm exteriorem perfundi : quod ficut verum experi- 
entia demonítrat ; ica undenam ad exteriorem hujufce Membranz . 
corticem humor ille derivetur , arduum eft pro nunc determinare ; 
Cum nec glandularum, nec Lymphaticorum veftigia in convexa 
ifta fuperficie appareant ; etfi pauculas glandulas infra Coronalis 
future adhafionem prominere aliquoties confpexerim , eas tamen 
ad fuperiüsrecenfiras pertinere dubitavi. | 

Hec funt , Prafes Meritiffime qua de re nova, nec parum 
gravi, brevioribus quàm potui abfoluta, tibi confecrare volui; 
non eo potiffimum ductus favore (quo etiam ab Arcadum, & | 
Phyfiocriticorum Famigeratiffimis Coctibus devincor) quód me 


m—X————Ó M ái € 


tot Illuftrium Virorum Academiz Cafareo -Leopoldinz Soda- | 


lem , decoro nimis titulo, conftitueris;fed ob eam,qua ex tuo 
Penu promanar, Inclytam Virtutem, ac fingularem in hac prze- 
| ^ fertim 


"ERN Exe t. 


n !i 

4i d 

B- 

i: m ; 
E 

[| 

D. 

b. 

E 

E 

I 

|, 

: * 
| 

l 

Í 


L 

vo 

» 
7 


ESAE Se. PEN EAEE SIENTES 
| / VLZV—— 
A "1 TZ . S 


S 


&..5 d 
à Cass — ; yr [ 


Ph "d: Py 


22d) 7 


i, wupllii « TES 
xi M Z ^ , 
Nen 7 pet era wit 


zz (LAN 
Nia sa uL LA lepus, 


SMS c cM 
BRECCCIRSRIEUIRNEESE 


AN 
ES 


SS Y 3 
LN oZ E77] 


NS 
- N 
- XD za 
Wasw- - E . 
2 N 


BEN 


j WW 


( zi - J s » E — 1 
9" - E S : : 
ng T T ie S 3 : 
/ ABRE oT P cse « W—7 S We S 
ji pm KS s AN d EN 
CA T , 3 -— z z SN NS NNNM CN VEN 
de, LOG e ^L "3 ^ js : N NS A i à NC 
C - a NS et 2 N " N N 
/ L- EN Y NS s N B N 
o x43.) cum E ES N ;, N N 
- ede S l N Y N 
, , SER x P EN Y NN CNN 
; x S S 3 1 N SN N 
, z^ NW Are. ' 
: NS ; ^ 
m "ES » : PA / 
Ru. "d | 
- A 7 


| m 
Il l 
^y. 


ij J 


Ft fv 


4, 
zo Mpwrtt Tet 


/, : M — 
* / SS 
(C z NNI * 
ANC Án T 
N Mu 1 
SS, 


«9» )Oo (18er | "ng 
onm C C C CL TTE 
fertim Arte noflra, peritiam ; cujus tanta eft apud me Auctoritas» 
ut nihil amplius de his mcis fcriptis, quàm quod tuis arrideat pla. 
citis, fentiendum exiftimem. | Si quid ergo in hac Epiftola naturae 
minus confonum judicaveris , amice caftiga ; fin aliter, bono ex- 
cipias animo, tuoquein finu tutó, ac humaniflimé foveas rogo; 
non enim alienos, fed proprios labores , qualescunque fint , of- 
ferrecuravi. Vale Naturalis fcientie Decus, & Fautor, meque 


perpetuó ama. 
Roma decimo Kalendas AMajas. 
| Tili Additisl]imum atque Obfequenti[fjmum 
Antonium Pacchionum, 
FIGURARUM EXPLICATIO. 
Figura Prima 


Xhibet tres majores Durz Meningis Humanz Sinus, fecundum longitu- 
dinem in dorfo , Cranium refpiciente, diffectos; quorum in interna fa- 
cie unico intuitu apparent membranofi Proceffus , Chorde Wllifianz , & 


| - Glandulz noflra nuper detecte, quz fub praefatis Proceffibus, five mem- 


branofis expanfionibus laterit in toto Sinus longitudinalis tractu, In expo- 
fitaautem figura pofterior hujus Sinus pars ideó non fuit denudata, ne repe- 
titis fruftra iconifmis, horum copia Epiftole extenfionem fuperaret: indi- 


i - «affe namque fufficit Glandulas fub his quoque expanfionibus delitefcere.- 


. Hec porró figura ex Dura Meninge per diutinam plurium hebdoma- 
darum in aceto macerationem incraffata deprompta fuit, ut fingulaà Pictore 
delineanda confpicua magis evaderent , & facilius exprimerentur , ficuti ad 
vivum factum fuit. jid | 

Animadvertendum eft pariter Glandulas in $inu Longitudinali inze- 


qualiter ex maceratione tumefattas , alias quoque prz aliis crafhores, & figura 


pené diverfas reprafentari ; cum tamen in naturali ftatu mole, & forma equa- 
les effe confueverint , ficuti in Epiftola defcripte fuerunt, . Minime veró 


Glandule, que in hac eadem figura infculpte confpiciuntur, illis omnino 
- fimiles funt , qux in Meningibus, nulla arte, aut morbo alteratis reperiuntur. 


AA. Sens Longitudinalis pars anterior parumper inyerfa , e complicatas 

--— B. Ejusdem pars pofferior. 
€. 6« 6.6. CC, LateraSings didutt a partim inier[apartim in pofterior; parte 
T d, ns 


1j2 4 oC D 


MA — EN Ta t ERR 


d. d. naturali in ftu velita ,ubi Sinus propriam offeudit latitudinem & mem- 
branofis expanfianibas non denudatas. 


/ 


d.d.d. ZMembranuofa expanfianes cum. fais plicis ,.qua in hac Meninge 
incraffata con[picua multum evaferunt. | 

ee. Sinus Portiones femidenudata. 

2, 2. 2. 2. Specimina Chordarum Wifi quarum pleraque fub. Mens- 
branofa. Expanfione e. e. d. d. adbuc delitefcunt. 

33-23-33 3. Glandnule conglebata in. lateribus: Primi Sinus vace- 
matim vecondita : quamvis autem in bac figura ipfarum nonnulla huc illuc 


diffeminata repre[ententur , boc tamen [ecundum naturam femper non e[f , fed 
ut plurimum accidit , dum eadem 4 circumvefliente. membrauula. denudan- 


tur 5 facile enim, [i meninx prafertim prias emollita fuerit , ab invicem difce- 


dunt. — Glandula bic tantummod dorfism vifum exhibent , cum in oppofita in- 
teriori parte Lympbatica ad Piam AMeningem emittant. 


f, Quarti Sinus Orificium in laterales hians. — 


g.g. g. g-Sinuum lateralium parietes didutli , ut ipforum intevior facies 
elarins demonftretur. 


h. h. Jpforum extrema. abfciffa antequam. in jugula ves inclinare in- 
-Cipiant, e 


i.l.i.i. Corde Wilifjana à membranofis expavfionibus liberata. 


Figura Secunda. 


Stendit eam Sinus Longitudimilis Portionem, ubi valvule uberiores: 
utplurimum reperiuntur. Inhac autem Figura tàm Sinus, quàm val- 


vularum amplitudo , vix naturalem excedit ftatum. 
(0 &aGxG. Sinus refelli latera didutla. 


b.b.b. 7Minores Cellule laterales , qua fanguinem intra Sinum admittunt, 


c.c. c. Cellule majores yalvalofa in centro Sinus confite , quarum ori- 
ficia fà mutuo vefpiciunt, | 
d.d. Feveola impervie. 


DIS- 


X M: - —- 


| 48e (9) 8 : LII 
DISSERTATIONEM 
OVARIO ANGUILLARUM 


Illlufiriffmis 6&5 Sapientifimis , 


 PRAESIDI 
C/AZETERIS ACADEMICIS NATURAE 
CURIOSIS 
f con[ccrat | 


|. ANTONIUS VALLISNERIUS de Nobilibus de Vallisneria, 
| Publicus in Lyceo Patavino Medicinz pra&ice in primo loco 
| Profeffor , Ill. Collegii Veneti, Arcadum Romz, Regiz Societatis 
| Angliz & Academiz Nature Curioforum in Ger- 
| mania Socius. 

| osea Ovarii in Anguillis per plures annosin patriaà me 

| fufceprainquifitio ancipitem me reddidit, ne propofito meo 
5 illud manifcítandi exciderem, eó magis, cum Senex quidam, in- 
| eola Comaclenfis mihi narraffet , easdem verfus aftatis finem, 
tempore turbido & tenebricofo , ex falfis fuis paludibus in mare 
— defcendere, ut ibi foecundentur ovaque pariant, ex quo poftmo- 
| dum, pronate anguillula in vere revertentes , ad priores paludes 
| adfcendant, in.loca nempe quictiora, pinguiora & optimo pa- 
- bulo abundantia. Unde credidi, quod fiin ullo Italie loco, 
' certéad minimum aliquando, vel unica, que uterum vifibilem & 
|" tumidum, aut ovarium ovis curgidum oftenderet, in hoc, quafi 
| in metropoli earum, & ceufortunato in loco;qui fingulari mee 
. curiofitati fatisfaceret , reperiri deberet; cum nunquam in quo- 
4 dam meo aquarum receptaculo fefe multiplicaverint , licet con- 
* fultóibi multos ante annos immiffz fuerint, atque in magnitu- 
| dinem infignem excreverint. Unde Domino Sancaffano, Medico 
. celebris iftius loci rara & excellenti eruditione claro fcripfi, ut 
|, omni majori diligentia ftuderer gravidam apguillam invenire , mi- 

Cent. 1. C IL Append, u hique 


1f4 5 )o( $97 

hique protinus transmittere; qui etíam multum eapropter labo- 
ravit , amicumque infuper alium, & ipfum curiofum , rogavit; 
fruftra tamen per longum temporis fpatium id factum eft;quo- 


circa de tali obtinenda feré defperavi; usque dum poft o&to an- 


norum fpatium defiderata vivacilfima anguilla fupervenit , ab 
eodem ad me miffa , cum burfa feminibus plena, & talis, qualem 
ardentiffime exoptaveram. Fortuna igitur gratias egi , atque 
infolitam latitiam occupaffe me feni ; que etiam in immenfum 


fuit adau&ta , poftquam novam hanc notitiam Veftro praeclaro: 


& fincero oculo, Domini clariffimi , fubjicere decrevi , tum ut 
aliquod fumma mez venerationis & infinite obligationis tam 
humanis & excellentiffimis Eruditis darem , cum aliquam ab ipfis 
difcendi occafionem obtinerem. 


v 


Receptaculum autem iftud inftar facci, ex valida fatis; de« 


licata tamen membrana efformatum erat , in angulos acutos de- 


finens ,inque lumbis juxta fpinalem medullam fitum, fub incefti- 
nis , principium habens non procul ab eorum initio, & per dorfi 
longitudinem usque ad cloacam feré fe extendens ; prout in Figu- 
ra prima literis h. h. h. expreffum eft. In medio fere ejusdem cle- 
gantiffima membrana firmiter adharebat , qua fortaffe ligamen- 


ti vicem gerebat, à me cum primó ventrem fecarem abíciffa, 


Ovarium totum infigni multitudine vaforum adipoforum erat 
circumdatum , qua &cipía membranáà, inftar oblongi ornamenti 
foliacei efformatà , albigabantur , ceterüm in noftris etiam non 
gravidis anguillis occurentia , atque in dextra parte usque ad cor 
íe extendentia, in finiftra autem non tam alte adícendentia, ceu 
in Figura litere i.i.i oftendunt. Ipíà ovula manifefte per mem- 
branam involventem transparent, & qua ablata mox videntur 
inftar minimarum & lucidiffimarum margaritarum , que fingula 
minuto fuo pediculo adherent, per quem abíorbent, vel ipfis 
adfluit debitum nutrimentum. | Non equalis omnia funt mas 
gnitudinis, majora minoraque, cunda veró maximé rotunda; 
& cortice duro ac pellucido predira ; que ipfa, ovario divifo 
per microfcopium aliquantüm majora. reddita ,.in Figura fecun- 
&a comparent. Com- 


Í 


4$ )0( $E | 15g 

J Communicatio iujüs mediante brevi ovidu&tu evidenter 
Qbfervabatur, exitumque in cloaca inveniebat, per quem ova 
maturaexcernuntur. Non me diffundo in defcribendis reliquis 
partibus, cum primus hic meus diícurfus nimium longus & cz- 
diofus fierec; in aliud commodius cempus hec refervans , falcem- 
que incerea easdem prima in Figura exprimens. 


Anguilla, cujus delineadionern oculis veftris expofui, eft ex 


" 
1 


illis, qua circa quadragefima initium fuerunt capte, quando 
verfus mare cendebant, atque inter multas alias adíervaca , quas 
in aqua falía in pifcina reponunt, ut poftea in diffitas regiones, 
femper per aquam eas trahendo, transmittunt.— Ibidem quan- 
doque foecundantur , prout prefatus Dominus mihi retulit, jun- 

- gendo fe cum maribus, & dein ova matura fuo tempore emit- 
tendo, quz per foramina carceris fui egrefía, quem burchio ad- 

. pellanc, & quem aqua intrat & exic, aqua innatant, usque dum 
trunco alicui vel arundini paluftri, auc plante aquatica , vel ripae 
cono(z adherefcant , ubi tamdiu morantur , quousque invifibi- 

. les quafi & capillares anguillula inde erumpant. | Obíervatum 
fuit, ceu idem Dominus ex cujusdam relatione fubjunxit, qui 
tales anguillas magnis caniftris vimineis in aqua falfa inclufas fer- 
vabat; quód interdum fimiles anguillulas in iisdem deprehende- 
ric, firmiter tamen credideric, quód ex tenaciffimo glutine, qui 
ex vafculis five canaliculis, per totam earum cutem difIeminatis, 
atque à Domino Francifco Redo in. obfervationibus fuis de ani- 
 imantibus viventibus in vivent. jam annotatis , exflillat, nafcancur. 
2 Exiftimabat , quód, dum conglomerando fe invicem, flcctendo, 
& fricando fc totas vifciditate cenaci, ex predictis cucaneis ofcillis 
egreíla vel expreffa , oblinunt, hzc poftea animetur , inque exigu- 
os vermiculos , absque multo natura labore, dividatur , aullàce- 
nus cogirando de ovario , quod nunquam obfervatum fuerat, 
-- quià anguilla cempore, quo illud curget, vifumque incurrit, in 
| alto mari,uti didumfuic, verífancur.  Indenamque fic, uc, dum 
- miram illam copiam confiderant in noctibus illis cenebrieofis,in 
» quibus verfus mare cendunt, nec adhuc dum utero gerunt, ova- 
| 47 | (U) 2 poet rium 


sdb cor P ITEXOS Nu ise 


" 
————ÀÀ «Lin i oe 
" 


m - 


sarotà Rea MUNI go ori 


etia 


c ael 


dp Nep ee at iiena 


Yj6 -. :5$ )o( $8 


rium tenerum fit & macrum , ac confeauenter vifum effugiat. 
Aliis credicum fuic, easdem , quando ocftro accenfa fe comple- 
&untur , folummodo foecundas fieri, & poftquam fcopulis fe ad- 
fricarunt, materiam illam vifcofam emittere , quam ftrigmencum 
vocant, in anguillas poftea convertendam ; quam opinionem coe- 
ca fide hauferunt ex Plinio, infigni fabularum venditore, qui lib, 
9. C. 61. fcripfic, anguillas atterere fe fcopulis , &5 fIrigmenta «vi- 
eyifcere , nec aliam effe earum procreationem ; cui Athenaus , Op- 
pianus , Rondcletius, aliique fübfcripferunt, magna audacia ad- 
ferentes , cotiplexus coire, 65 fIrigmentitium quid emittere, ex quo, 
cum in limo fuerit, animal generetur. Id quod, mortuis fi quis 
infervire, Veteribusque favere velit, explicari poteft , quando 


rem mitius, nec duriori ac fallaci in fenfu accipere velimus ;quan- | ! 


doquidem poft affrictionem nil, nifi ova ex ovario ab ifto attri- 


cu ad fcopulos aut faxa facto, una cum predicta lubrica & tenaci 
materia,expreífla, remanet. Sed dum boni illi Veteres, aut eo-. 


rum fequacces ex folo illo ftrigmento aut vifco tenaci anguillas ge- 
nerari , innuere volunt, longiffime errant. In ranis , falamandris, 


bufonibus, multisque pifcibus in aqua dulci nec non falfuginofa, 


femper ova cum aliqua vifciditate, quafi lubrico glutine, cadem 


inveftiente & operiente, comitantur,qua non folum ova unita .— | 


confervat , rie facilé difpergantur ac injuriis aquarum exponan- 
tur, fed eciamloco primi lactis & fucci alimentaris infervit , usque 
dum pauló robuftiora evadant, atque, ut ita dicam , foetus eman- 
cipati fibimet ipfis cibum quarant & provideant. Ita buccinis 


marinis accidit, qui dum enati funt, innatant & firmantur veluti. | 


in membranofis veficulis , five maflailla materie gelatinofz , que 


ca involvebat, inftar fpongie perforate & omnimode celluloíz, d 


à Plinio favaginis nomen indepta. 


Ex omnibus hifce, Domini, intelligitis, quantum Ariftote- 


les, magnus ille & venerabilis Magifter, cum omnibus fuis adíe- 


clis hallucinetur, dum fexus diverfitatem in anguillis non admit- . 


tit, ftatuitque, ova in eis non adeffe, cum hucusque nunquam 


fuerint obíervata, 24i vveróin genere lnfediorum €5 Pifcium oed | 
Jit 


485 Jo( $8 I5 


UAI 


bit in lib, 4. hiftor. animal. cap. 11.) fmt, qua omnino fexus boc 
difcrimen alterutram in partem non babeant. — IVam anguilla ne- 
que mas neque femtna efl ,neque prolem ex fe aliquam potefl pro-.— 
creare, fed qui eam capillamentzi 65 lumbricis quedam fimilia in- 


^ derdum adnexa fibi gerentem vvidiffe ajunt , inconfiderate id affe- 


Yun, antequam adcveriant , que parte illa gerantur. | Et que 
animal gignunt, fuo in ufero faetum continent, noti in ventriculo, 


día enim non fécus quam cibus concoquerentur primordia cenitu- 


ve. Quam autem differentiam maris &5 femine notarunt , fcili:et 
alteram caput babere amplius atque oblongum , alteram , b. e. femi- 
nam vepaudius : becefl non maris ac femine differentia ,fed gene- 


 fi&  ldquod inlib. 8. cap. 29. in fine, & in lib. 2. de generat. ani- 
| mal.cap.4.confirmat. Et certé tam obfcura eft diverfitas fexus 


anguillarum, nifi quis forte fortuna in gravidam incidat , ut Ari- 
ftoteles commiferationem mereatur , quod temporibus illis bar- 
baris & tam obfcuris eam non diftinxerit, Hinc eft, quod atto- 
nitus non potuerit fe continere,quo minus pofteris obfervatio- 
nem hanc egregiam, ceu rarum natura prodigium, communi. 
caret , ideoque eandem in lib. 6. cap. 4. did hiftoriz repetiit: 
babent mares omnes femen genitale, prater anpguillam , que neu- 
irum neque ovum, neque femen fortita e[f..— | 
Diligentiffimus Anatomicus Dn. Morgogni , clariffimus no-- 
fter Anatomicus , & ipfe Venetiis fruftra in hanc rem inqui(ivcrat ; 
unde cum de hac mea obífervatione eundem certiorem redcidif- 


| fem ,fequentia ad me d. 12. Julii hujus anni fcripfit : Defiderai- 


mus etiam nos anguillam feminam fecare, ut fi non o*va, f:ltem 
uerum ,aut alias partes oenerationi dicatas ob[erevaremus ; buic 
«yero propofito uniformis omnium pi[catorum sonorantia ob[titit y 
cum eos de differentia marium à femellis interropa[lemms. | IVibilo- 


2 aminus fummam babuimus fatisfatlionem , dum unus eorum nar- 
? ravit ,fe, licef aliquot mille anguillas alios 1n fines fecuerit ,mun- 
2 quam interius quidquam reperire potuiffe, unde fexum alterutrius 
- cognofcere , sultó sinus orva, atit aliud fimile in ventre earum 


«Videre potuerit : ex qua relatione didicimus, quam difficile bucus-. 
D (U) s qu£ 


158 SENE DES AM 


qo nm C c C NC CCCNCCCEMEECMMCCEC Cc (cC: c ccc c c ccc [e 
que fuerit ,borum pifcium ovvaria debite defcribere, &5 confequen- 


ter quam graía naturalium fcriptoribus vve[lra relatio fit futura, - 


que ( quantum nos legiffe recordamur, ) facilé prima erit , que 
bucusque produda fuerif. Id quod animum mihi addidit , ut 
pennam arriperem, & quanquam minus politam eandem fufci- 
perem, Veftrisque oculis perfpicaciffimis, qui antiquar caligi- 
nem jam dererferunt , nec unquam bile cincti videntur, expo- 
nerem. | 
Necomictere volo przclaram Ariítotelis obfervationem , in 
praedicto lib. 4. cap. rr. notatam , ubi opinionem quorundam im- 
pugnat, qui ftatuebant, quód foetus anguillarum in earum ven- 
triculo nidulentur: ££2 enim , inquit , tton fecus quam cibus con- 
coquerentur primordia geniture ; quod judicium utique laudem 
meretur. Lumbricosenim , aut vermes capillares, anguillis fimi- 
les in ventriculis earum dum invenerunt, anguillulas effe credi- 
derunt, qui tamen non aliud quàm parvi vermes, ut ita dicam, 
ferpentiformes vel anguilliformes fuerant. Unde aliquando, 
cum iíti ex anguillis prodiiflent, inque magno numero inventi 
fuifTent in loco, ubi deditá operà adfervabantur, mihi fufpicio- 
pem pepererunt, anguillas effe viviparas, atque vermiculos illos 
veras anguillulas. Sed pauló poft , fabulam nullam hac fabu- 


lofiorem effe deprehendi, poftquam ventrem earum aperiendo - 
ejusdem fortis, & magnirudinis diverfz, cum in inteftinis, tum - 


ftomacho , quin & in veficula aliqua flavefcente & quafi? vacua 
inveni. Id quod ad tra&tatum Dn. Redi de viventübus in viyen- 
tibus , non ad generationem earundem referri poteft. Neque 


me in defcribendas varias calium infectorum à me faepius obfer- - 


— 


vatorum fpecies diffundam, poftquam, preter Leevenhockium, 


quarundam earum mentionem facit , figurasque ctiam fiftic in 
memoratis fuis obfervationibus Dn. Redus, ubi referc, quód in 
omnis fortis anguillarum inte(tinis frequentiffime quosdam rmi- 


nutiffimos albos vermiculos, & quosdam nigros detexerit; qui. 


ucplurimum arce adhzrent , & una fua extremitate tunice ín. 
terna: inteftinorum adfixi funt ; microfcopio autem perluftrati 
; figuram 


db )oC ew 3$ 


figuram coni prafentant, in cujus bafi caput eft fitum, ex quo 
fpe probofcidem aut cornu, propter minima varia puncta in- 
«quale, vel ut melius dicam, fpinofum, foras exferere, iterum- 
| queretrahere folent. Ego prater. modó dictos, quos quidem: 
| ebfervavi, plurimos revera anguillis fimillimos, fed varia magni- 
tudine predictos animadverti, in quibus per cutem eorum pcl- 
lucidam vifcera alba inftar florum in glomum convolutorum , 
cernebantur ; caudá pellucidà , quam frequenter flectebant,. 
erant inftructi, Alii fubtiliffima fila candida referebant , unum 
inter reliquos longiffimum , crebris nodis inftar canne diftinctum 
| inveni, fimillimum illis, qui fzpe in barbis, cyprinis, lucis, aliis- 
| que,ut& canibus, felibus, muribus, vulpibus & fimilibus (quam- 
| vis crafliores & majores) & quandoque in hominibus reperi- 


untut. 

1 Ariftoteles , ut verum fatear , non parvum impendit ftudium 
| anguillis, inani licet & parum profpero labore, nam poftquam 
| pluribus inlocis extraordinarie hujus, prout quidem ipfe credidir , 
| generationis earum mentionem fecit, femper cum exceprione 
! de eis loquitur, fingulare tamen caput de procreatione anguil- 
larum lib, 6. hift. anim. cap. 16. confcripfit, ubi prolixius fupe- 
| riora confirmat, cuncta mirabilia effe judicans: quód boc unum 
inier f[anguinea genus totum fine coitu , fine ocvo procreetur , & 
. concludit cum ridicula, non dicam aborinabili illa opinione, 
| eum qua (condonetur mihi jufta hzc indignatio, ) totam natura- 
, lem hiftoriam confpurcavit , quód ex putredine, aut fponté in 
| ftagnisnaícantur. Exiftimabarideo, primó lumbricos quosdam 
nalci, fum in mari , tum etiam in fluviis flagnisque, putredinis 
maxime ratione, quos vocat inteffina terre, qui deinde in an- 
guillas mutentur ; quod multó diffufius in lib. 5. de gen. anim. 
| Cap. 11. expofuic: que autem (ficlibere pergit fcribere) znfeflina 
2? ferre evocantur , vermis babent naturam, in quibus corpus an- 
[ guillarum confiflit. Id quod audacter etiam deprima hominum 
a 


; & quadrupedum generatione judicavit , nempe quód primitus 


| gencrentur , vel ex ovo, vel ex verme: Quamobrem, fcripfi 1l. c. 
D | de 


zo 459 )o( 88 : 


de prima hominum atque quadrupedum generatione; fi quan- 
do primum terrigene oriebantur , uí aliqui dicunt , non temere 
exiflimacveris , altero de duobus bis modo oriri , aut enim ex "verme 
con[tituto primum, aut ex ovo. Idquod ideo aliqualiter con- 
venit cum duabus famofts hodiernis opinionibus de generatione 
ordinaria , dum Leevenhockius , quem Andry Gallas, aliique mo- 
derni fequuntur , ftatuit, quód ipfi etiam homines ex vermibus, 
quibus plenus eft teftis virilis, alii veró ortui ex ovo favent , que 
ctiam magis plaufibilis, & fortaffe aut certé magis vera opinio 
exfiftit. | 

Sed quiefcat magna illa, per tot fecula quafi arbitra natu- 
rz,& meta fapientie credita Anima, & quiajam Leevenhoeckii 
mentionem fecimus , fententiam ejus examinemus, quam in Epi- 
ftola 7;. de fuis experimentis & contemplationibus ad Regiam 
Societatem miffa producit. ( | 


Primó falfam quorundam fententiam recenfet, qui adfe- 


runt, menfe Majo anguillas ex rore generari, qua noctibus fe- 
renis plurimz vix dum enate fupra cefpites gramine tectos & in 
aqua fibi mutuo impofitos, ita ut gramen aque füperficiei fit 
parallelum reperiantur. | Qua camen opinione meritó explosà, 


ad fnas obfíervationes accedit, notatque, quód fub Martii initi- | 
um in quatuor diffe&is anguillis nefcio quem motum obfícurum | 


in aliquo liquore fanguini umbilicali , ceu ipfe eum vocat, mix- 


to deprehenderic, & omni poffibili adhibita tandem tribus diftin- : 


&is vicibus motum illum à vivis effe animalculis , quantitate aequa- 


libus particulz fanguinem rubrum reddenti, viderit: animalcu- — 
la ipfa omnia feré ejusdem molis fuiffe , atque formata, ac fiqua- 
tuor aut quinque particule oblongz, & in extremitate fua pau- 


lÓ craffiores, prodirent é medio exigui cujusdam corporis. Id 
quod poftea in multis anguillis itidem confirmavit. Poft quin- 


que auc fex hebdomadas menfe Aprili obfervationes iteravit, in- - 


que loco , ubi excrementa excernunt , quem ipfe umbilicum vo- 


cat, animadvertit, duas adeffe aperturas admodum vicinas , un- 


de fibi perfuafum habebat, inferiorem ; que minor erat, aper- 
» curam 


ems 


£F 


XE jyotÉR 0 i6: 


pg 
l 


turam effc genitalem ; qua in variis anguillis digito cemprefsá, 
ex earum aliqua denfus admodum & tenax paucus effluebar li- 
quor, quem miraculofo fuo , & fortaffe interdum creatore, mi- 
|. €roícopio luftratum vidit non aliud quid effe, quàm cümulum 
| parvorum vermiculorum , longitudine & craffitie anguillis fimi- 
|. lium, quamvis ex ejusdem judicio animalcula hec quinquagies 
capillo eflent tenuiora; atque in exigua admodum materi copia 
numerum cencenarium excederent. 

(5 Poft biennium diverfías alias fecit obfervationes, fzpiusque 
pifcatores de generatione anguillarum interrogavit, quos inter du- 
os invenit, qui credebant id, quod ipíe Ariftoccles non credide-- 
rat; meque ipfum primitus feré deceperat, i. e. quód ex parvis 
illis vermiculis nafcerentur, qui menfe Majo in inteftinis & ven- 
triculo earum gignuntur : qua occafione & ipfe vermesiftos, quos 
indicavi, defcribit, eosque prudenter in cenfu infectorum inte- 
füinalium ,qua in omnibus viventibus nidulantur , reponit. 
-:^:.Cum dubitaret, num anguille in hyeme, uti alii pifces, ge- 
nerent, de multis anguillis Menfe Februario fub glacie capitis 
fibi profpexit, fed in earum ab ipío fic creditis uteris non 
aliud quàm minutiflimos globulos pauló minores iis, qui fan- 
| guinem rubrum reddunt, invenit. In aliis has particulas habe- 
! ve figuram fpheroidicam , in aliis magis in longum extenías fuif. 
fe vidit, in multis denique aliis nil decegere potuit; & quoniam 
certó fibi perfuadebat , omnes illas particulas aliquando perfectas 
| anguillas futuras fuiffe , pifcatorem juflit, omni feptimana ali-- 
! «quot recens captas anguillasin domum fuam deferre, & tandem 

cum microfcopio animadvertit , ( prout ipfe mente praeoccupa- 

1 tus fibi imaginabatur ,) omnes in perfcc&tas abiifle anguillas, qua 
? "tamen , ceu pauló ante dixerat , quinquagies capillis cenuiores 

erant; in qua immenfà parvitate quomodo exquifitam illam per- 
! 'fe&tionem fine hallucinationis fufpicione deprehendere potuerit, 
|"capere haudvaleo. | 
|. Sedmirabatur, quódinter tot alias pauce fuerint ;in quibus 
| "perfectas has anguillulas decexerat, licec experimenta fua usque 
(^ Cent. F. et 1. Append. (X) in 


ies (— P o($ER 


—MÓÀ—ÁÀÀ MÀ 


— A— poU noun m d » " 
in M. Auguftum profecutus fuiffe... Non enim contentus inter 
cot numerofas tam paucas vidiíle , qua ad perfectionem memo- 


 gatam deductas continuerunt: unde iterum fub initium Octobris 


duodecim fümfit anguillas decumanas , easque inter non nifi uniz 
cam folam invenit, quee in credita matrice perfectas iftas anguil« 
las habuerat. | M 


2.il 


Jamque eó fe proceffiffe gloriatur, ut cum. nudo tantüm - 


oculo uteros anguillarum intueretur, judicare poflet, num iis 
exiguz ineflent anguilla ; quz infignis jactantia contra eum mi. 
litac, cum non fit credibile, quód animal eà magnitudine predi. 
tum , qualis eft anguillz , tam parvam obtineat matricerr, utimi- 
crofcopio ad eam inveftigandam opus fit , ubi tot alia; fine com- 
paratione multó minora tam palpabilem & fine confpicillis vifi- 


bilem habenc. Una quidem res ipfi faftidium pariebat ; quód ! l 


in nullis anguillulis, licet perfectis , quas in imaginario-utero. ob- 


fervarat , motum videre potuerit; quamvis duabus in-anguillis 


creaturas aliquas vivas & fe moventes; fed fpeciei multüm diver- 
f , notaverit, indicio fane evidenti , quód illa , priores fcilicet; 


non fuerint foetus anguillares perfeti , uti ipfe credebat, cüm has 
fatis agiles comparuerint. Tandem cum figuris explicat.matri- | 
eem imaginariam, & foramen creditum genitale, per quod an- | 


guillulas nafcentes exire credit 5 coactusque fuit, illam argento 


vivo implere, alcerum veró aciculàá fignare, ut vifum incurrerents |. 
id quod ordinariis nature legibus contrariatur, qua organa ma- | 
gno alicui operi deftinata non fabricat cum tam miferabili angu- | 
ftia, necadeó parva fciffura, per quam foetus inJucem prodeunt — | 


fpeciatim in pifcibus , aliisque hujus generis femellis,. 


Concludit cum ambitiofa eenfura , aliquibus fcripta qui in- | 1 
terdum ova in anguillis fc vidifle, ipfi dixerant ;fupponens, ipfos. 


fuifle delufos, cum aliorum pifcium ova,ab anguillis devorata; 
non autem propria earum fuerint; quibus nempe carere, cum 


Ariftotele, exiftimat. Tam alté capiti ipfius viya ifta injago;auE - 


ficta vermium fcatebra erat impreffa LM | | 
Ex omnibus his videcis, Domirii, quàm male fentiat curio- 


fidimus | 


po eem 
" 


8S )o( SO : 163 


m —— lá ÁN 


fiffimus Leevenhoeckius, & vané concludat, veram anguillarum 
| nativitatem fcin lucem produxiffe, cum nimiá iftà, atque inter- 
|. dum vitiosá inquifitione , qua exiliffimam veficulam, in cujus li- 
|J quore fzpe vermes,aut particule, ut ita dicam , vermiformes 
| morantur, pro ovario, fatis aiias, & fine oculis vitro armatis vi- 
|^. fibili, venditaveri.  Necanguíti(fimum foramen, quod ipfe dc- 
|. eexit, lubricum eft ofculum , per quod parvula viventia exeunt, 
^. fed ejus loco, ova per viam notam & communem emittunt ; un- 
*.. de anguillas inter ovipara, non vivipara repono. 
| Preterea videmus, quód regula ordinaria fit nature, in vi- 
viparis etiam ovaria fabricare, qua prafertim in quibusdam pifci- 
bus uti afellis , galeis, canibus marinis , aliisque foetus vivos qui 
' pariunt, nec nonin viperis ipfis, (unt patentifTima, ex quibus ova 
. depofita in uteros corum , vel uterum ordinarió bicornem, 
| * defcendunt, ubi usque ad eorum perfectionem crefcunt, interea 
|. per vafa umbilicalia & fortaffe etiam ore nutrimentum fuum ab- 
forbentia ; nec unquam delicatusille & flexibilis cortex ovi rum- 
picur , donec foetus perfectus ex fuo nativo cubili exeat;id quod 
in fabulofa Leevenhoeckiana generatione non obfervatur. 

— Dn.Paullini in erudito fuo tractatu de anguill. fect. 4. cap.2. 
$. 7. genium recentiorum fecutus, & fine pra;judicio judicans, Ve-- 
cerum ab opinione recedit, & anguillas, uti omnia alia animalia; 
ex ovis, feu femine fuo naíci fcribit, nec tamen hoc vel illa defcri- 
| bic, contentus cantum illud adíeruiffe, à lege communi magne 
! matris nature íta perfuafüs , cum ipfimet oculis id ufürpare noa 
| licuerit. — /Vos, inquit, ut omnia animalia ex ocvis feu feminiis fuis, 
| fic etiam anguillas ex iis nafci dicimus , licet Plinius, Ariffoteles &5c. 
| cum pluribus aliis, ocva Jemenque denegent, clamantes , nunquam 
* aliquam captam effe , que auf femen genitale babuerif, auf ova. 

h Dn. Redus, optimus ille Tufcus , magnusque experimen- 
! tator in laudato fuarum obífervationum circa animalia viventia, 
' quz in viventibus reperiuntur, libro, & ipfe cognovit, quód an- 
j guilla multique alii pifces, qui utplurimum in aqua dulci habirant, 
'. in aquam marinam pro feminio fuo excernendo deícendant , fed 
| ; UE (X) 2 fortu- 


164. j C95 o( ees" : 


ATADTLICHKL ST 
iioii 


fortuna, qu« in tot aliis rebus ei favebat , ova iftarum reperire 
ei negavit, Ex longa ideo obfervatione tantüm adfirmat , omni 
anno circa primas pluvias ,.& meníe Augufto, in noctibus caligi- 
nofis & nubilofis ; easdem ex lacubus & fluminibus verfus marein 
magna copia tendere, inque eo feminium füum deponere; ex quo 
enate anguillulz pauló poft, & quamprimüm rigidum, minusve 
aufterum tempus, permittit, in dulces fluminum aquas adícen- 
dunt, iter hoc fuum verfus menfis Januarii finem , aut pauló poft 
Februarii initium incipientes , non unico, fed diverfo tractu, & in- 
terpolatis vicibus , utplurimum circa finem Aprilis abfolventes. 
Generalem itaquerei veritatem cognovit, fed in fpecie ad ovaria, 
quz non viderat, aut ullo modo examinaverat , haud proceffit, 
aut in hac, uti in aliis fuis operationibus defudavit, nec tamen poe- 
nam olide quorundam pigritia incurrit ; qui claufis oculis fequi 
volunt, ne rubiginofas opiniones de re, qua plus virium in ma- — | 
lo confiderando, quàm modum & patientiam in bono obfervan- —— | 
do habet, rurfus excutiant. | Nd. 

Er hzc funt, quz notatu digniora füper libros tam recen- 
tiores, quàm antiquos invenire potui, circa obfcuriffimam nati- 
vitatem noflra anguille, viventis tam familiaris & domeftici, ci- 
curisque , ut, fcribente Nymphiodoro , é mattibus etiam porrigen- — 
fium panem capiat, facri etiam ab Anziquis crediti, juxta Plutar- | 
chum, ab aliquibus £Telena cenarum , aliisque puflus Regina. 
didi. | 


Videtur Altiffimus in hoc usque tempus inventionem hanc. 


refervaffe, ut omnem fplendorem à Veftra celebri Academia ob- 
tineat,. Sub umbra hac venerabili ex paludibus coenofis auda- 
&er egreditur, & oblita prioris ,;incerce ac ignobilis per multa - 
fecula credite orginis ex fordida putredine, non fine aliquo fa- 
ftu, coram tam illuftribus Literatis comparet, jam nunc de (uis 
natalibus, cercaque non zquivoca injuriosé à fcholis credita ge- 
neratione fecura ; quz, liceat rnihi id proferre, ut artem generan- 
di prorfus falvarent, eandem deftruere funt coactze, atque dum : 
eam ftabilire incendunc, fabulofam reddiderunt, Sedfiniamus. 
Omne 


^ : 492 )o0C $9 c | 165 
Omne nigrum omneque turbidum aquarum iftarum obícura- 
rum & coenofarum,ex quibus anguilla noftra emerfit, penna mes 
ultra modum fterili & languida imputetur,;atque à Vobis illum 
fplendorém recipiat , quem fpiritus ingenui, tnagni & gencrofi, 
verique protectores dare poflunt, cüm certus omnino fim, Vos 
non ex illorufn efle numero, (prout ex alia occafione celebris ali- 
quis Scriptor prodidit; ) qui manu carnificis, quod Spartanus fe- 
cit Magiítratus, duas chordas, quas prudens citharocdus reliquis 
feprem in lyra antiqua adjunxerat , diffectas velint , non quód 
harmoniam perfectiorem hz non redderent , fed quod novum 
aliquid exfifterenr.:. Beatos noftros antiquos Philofophos popu- 
lo fimplici & credulo theatrum fabularum in pulchra nature 
| theatro exhibuifle , fufficiat. 


" Differtationem banc à Nobilifmo Dn. Authore Tialice con- 
(0 feriptam, Latino idiomate exbibere placuit : LInde fi na- 
fivva ipfi defi elegantia, non Authoris , fed translatoris 

id coniingere culpa, monere equum judicamus. 


3. Cor. 

DT EEur. 

c. Foliculus Fellis. 

d.d. Saceus Ventriculi ex una parte. 

e.e.e. deteffina ex parte extratla. 

f. Pancreas. 

g. Lien. ; 

h.h.h. Ovarium Iuteffinis fubjacens. | 

Lii Ornamentum. quafi foliaceum multis pinguedinofis vafculis exor- 
MAU. £o0n tantum [rien unam Alteramwve ovari ambiens , fed 
etiam ver[us fefe furgens. : 

| Frufiulum Renis detetlum verfus regionem Luwborum aftendens. 

m. Exitas pro excremeutis c ovis. 

n.n. AMembraga fortiter ovario agglutinatae 


NS | (X) 3 ! .De 


166 495 )o ( $8 


De 2 
ARCANO LENTICUL/ZE PALU- 


STRIS SEMINE, AC ADMIRANDA 
VEGETATIONE, 


Ilufirifumno , 6 Escellenti[/rmo 


D.D.CHRISTIINO MARTINELLI 


ANTONIUS VALLISNERIUS de Nobili- 


bus de Vallisneria, 


Publicus in Lyceo Patavino Medicinae Pra&i- . 


c& Extraordin. Profeff. in primo loco, & Academia Regia 
Anglicanz Socius , (chua 


V lliffimam rerum Naturz partem , fi fpectes. ufum , formam, 


natalia, Tibi fito, Vir Sapientiffime, fi veró effectuum pon- | 


dus, Phyfice augmentum, & percelebris quzftionis enodationem 
confideres , haud penitus indignum gravitate tuá, meoque ob- 
Íequio munuículum.: lunam pari ftudio, ac luce per fingulas 


herbas ire poffemus, & fimulanti Matris vuleum Patredinilice- —.| 


rec totam larvam detrahere. Quot caderent opinionum com- 
menta: Conatusfui ante plures annos, favente amico Ceftono, 
4. Alge Marine femen in apricum proferre, nunc non fine lon- 
gotemporis , & laboris cedio detexifle mihi videor Lenticulz pa- 


luftris Semina, conciliante certiorem invento fidem perfecundas — |. 


obíervationes Antonio Orfàto , nobiliffimi fanguinis , & ingenii 
juvene.  Libenciffime convolavit in finum cuum parvula hec 
exploratio, fibi gratiam , & decus aliquod ex magno noming 
furreprura. Tu «quus rerum zfítimator, & qui omnium her- 
barum ingenia calles, timidis adhuc feminibus, & de lacebrá fua 


emergere dubitantibus audaciam, & robur adjicies, — Vilia fint - 


aliis inter vetuftas fabellas otio languentibus obfervationum , & 
experimentorum momenta , ubi przfcrtim Microfcopico Vitro 
innixa 

a Tom, 2. Muf. Miner. part. 4. p. 1 2t. 


3 

[ 
E 
i 


| 


| 


1 
| 
T 
* E " 
i 
1 
! 


HOC 


yis tarotue amc 


mie 


me Philautia fallat , errorem acu pertigerim. — Pluries namque 


Mehr heat tue 


/ «5 )o(teor 167 
innixa fuerint; lubrico nimis, ut putánt; ac fallaci fülcro, Tu 
interim , cui oculorum acies, & menrcis contigit vividiffima , nec 
folüm patronus es recentis induftriz, fed etiam exemplum , de- 
fcende parumper in amoeniffimurn tuum hortum , & viridi fu- 
perficieà ftagnantibus aquis derasá tum animum recréa curis gra- 
vibus feffum, tum. veritatem vitio temporum decoloratam. 

Hujus feminis deícriptionem multis abhinc annis in fecun- 
do meo Dialogo inter Malpighium, & Plinium promifi , b uti cer- 
nere eft in Venete Minerve Mufxo, in quo inceffens juveniliter 
ertus fpontanei defenfores , me aliquando demonítraturum pol- 
licebar Lentium Paluftrium femen, cb". banno anch! effe tnolto bel- 
la, mofirabile,e (evifibile [enza occhiali la loro radice , ed i loro 
femi contro fanti glorioft , ed eruditiffimi negatori. Nunc ftare 
promifílis equum eft, parvumque inventum parvis meis aliis ad- 
nectere, ; 

Ex aque craífitie fponte nafci credidit Philofophus € cujus 
generationis modum , quafi interiora vidiffec, elegantiffimé dc- 
fcribit his verbis: Que "veró per fuperficiem aque nafcuntur plan- 
Íe non aliunde , quam e cra[fitie aque fiut. — .Nam dum color 
aquam attigerit , bec curfum non babet , quo moveatur , provve- 


"üif- fuper ea quiddam nubi fimile parumque aeris continens ,ac pu. 
drefcit bumor ille, attrabitque ipfum calor ,qui per. fuperficiem 


aque e[! expanjuüs. Sed fuo, non Nature genioaufcultabac. — Dià 
fané multumque hafitavi, an veritati confona patefeciffec, dur 


"etenim tacitus quandoque fuperficien aquarum ftagnandium ri- 


mabafr, viridem quendam mucum bullulis immixtis curgidulum, 


"qui prima Plantarum aquatilium ftamina texere videbatur, cuü- 
Tiosé obfervabam , ex quo parum abfuit, quin huic fententic 


meum calculum adderem. | Congruentia etenim cum Ariítore- 


Tis di&to notabam , quiddam , fcilicet, nubi fimile, parumque aeris 


Continens Sed ré accuratius penfitatá tandem eó deveni, ut, ni 


à) in 
b Tom. 5. Mufai Veneta Miner. part. 2.p. 256. 
$ Lib 2. Plant, cap. 1, num. 60, p. inibi 1672» 


- — 88 )o( 88 


e E a aa p MEIN, aime atm mm 


in die. me viridem telam luftrancem ; ac defideractam: herbarum 
ortum expeétantem fpes irrica fruftrabatur , dum- paulatim cum 
pallore fubherbacco flavefcens, mox pallefcens mucus; ampul- 
lulis earmatim evanefcentibus , omnem  expectationis aleam de- 
ludebat. Nimirum primo viridi crediderunt colori, qui & me 
juvenilibus annis obferyantem pené decepir. .. Rubet alibi; ni- 
gricat, flaveícit aqua , mutaráque juxta. diverfam fuperficiem 
lucis refractione incautos fallic; non cognatos effectus. prodit. 
^ Putant alii; incer quosLicetus de Ortu Spont. cap. 23. quod ex 
pulvere; corrafisque cadaverum, ac plantarum ramentis in aquas 
deciduis priftinos fpiritus adhuc tanquam in putri vafe continen- 
tibus deformes animz rurfus pullulent; cogicantes ica ad melio- 
rem frugem Ariftorelicas revocare affanias; Ipfe vides, paupe- 
rum ritu foris emendicant ; quod non inveniunt domi , anima- 
rumque transplantationem etiam in plantis Pytbagorico fomnio 
cudunt. . Cefpitantes coecorum more à verá vià aberranc, dura 
alter dextrorfum ,. finiftrorfum alter cendic , neucerque ad íco- 
pum collimat. -Tabefcent in aquà fquallidà inutili ftructuree co- 
natu pallentes, ut ita dicam, anima, fi loci genius non refpon- - 
debit, lentoque tabo fatifcent. — Ica videmus grana ipía integra 
ex nimiis pluviis Coelo cadentibus in cultis eciam agris putrefcere:. — 
Id quod fortafle Ariftotelem; omnesque ejusdem, alioquin do- 
&tiflimos fe&tatores decepit, fuit, quod interdum Lentis, vel alte- —— | 
rius aquatice plante feminaà vento, vel praterfluentibus undis, 
aut animalculis transportata intra viícofas muci arcolas proger- - 
minarunt, falfamque, originem preoccupatos Philofophos do- ' 
cuerunt, Velquod dicte precipue plante femina folliculo pro- — 
prio involuta, vel foliolo rabefacto inclufa germina, dum élimo 
adaqu« füperficiem inobfervata afcendunt, quendam velutinu- | 
becule glommum aére tumentem cffingunt , ut poftea patebit: | | 
Calor enim , aqua, fordes femen actuant, fibras expandunt, to- - 
tum nutriunt,non generant, |. - ^ mes. 
Deftcriptionem torius plante fübdic Philofophus, Radicem — 
«Ueró , d inquiens, ton. babet : nam in duris terre pavtibus fixe 
d Eodem dicto loco. : : fant. 


| INCHES. PIC. d || 369 


funt vadices , neque folia babet , nam à temperie multum abeft , 6s 
neque partes ipfius infer fe coberent. Quod etiam Theophraftus. 
& Theophrafti, & Ariftotelis Commentator Scaliger e confirma- 
vit, Zdbsque vadice (fcriptum reliquit) ton pauce vel exemptie 
«yrvunít, ub Semperevirvum , €5 Aloe , aut fua natura , uf aqua- 
fica Lenticula. Sic bomo vivit mancus , 65 Lacerta amiffa cauda. 


Quibus fuccenturiavit etiam Diofcorides lib. r.cap.11. An hec 
cum veritate confentiant, primus Spigelius fpalam fecit, dum hu- 


jus planc radices ante fe neminem obfervaffe miratur ; Matthio- 
lus tamen ante Spigelium eas fub nomine capillamentorum in- 
digitavit. Quod fané rudi étiam obferyatione adeó patec, uc 


nullus dubitandi locus relinquatur. Non tamen harum radix in 


| 'adeó longa filamenta protenditur, ut in altiffimis etiam aquis 


mme re mee 


N 


fundo adhzrefcat, ut nonnulli volunt. Sepé enim innatat, & 


à ventis quandoque fine ullo fui detrimento hinc inde difpergi- 
tur, quandoque per mucofam quandam pulticulam undis infi- 


"dentem ferpit, precipue , fi recens nata, & inaltis gurgitibus nun- 
quam fortaffe radiculis ima petit. Neque unquam vidimus fi 


cafuá pigris aquis; ab inundationibus, vcl é nativo loco derada- 
tur, atque ad fluminum ripas transvehatur , quod adeó adole- 
fcat, uf in plantam cauliformem excrefcat Sifymbrio confimilem , 


quod Dalechampius, & Matthiolus Dalechampio prior, fe ob. 
fervaffe non fine admirationeteftantur. Acaulis enim eft, in prin- 
cipio faltem Monophyllon, reptilis, uniradix , feminifera , veficu- 


laris. Vidimus enim fzpé in umbrofis Littoribus hanc in latus 
miré expanfam , non in altum erectam , cum loci genius; pingues- - 


. que, ac rorantes gleba magis foecunda femina, plantamve magis 


fucculentam , ac luxuriantem reddere; non primam illam infcul- 
ptam, ut ita dicam, ideam , tard. enormiter detergere queant. 
Quoniam; fi hoc minimé à vero abluderet, felix hec aquarum 


. incola, tam admirabili dote, ac, feré dixi, Protheiformi vultu 


- ditata füper alia$hujus faltem generis emineret herbas, nam fi in 
/Sifymbrium , vel in Sifymbrio confimilem, & Sifymbrium in 


xu oublegd cess Pu 2 cs d oe e i D foo ola | Men- 
e Inlib. 1.de Plaut. — £, lfngog. lib. 2.cap. jexiei. 


i76 | «&» )o€ eeu" du 

Mentham vertatur , ut Theophraftus , & alii ccedunt, fatali per- , 
mutationum gyro antiquo prorfus humili chara&tere deleto, in 

altiffimas plantas adoleícere poffet. Sed hic inter clariffimos 

Viros, quos fummá veneratione profequor , pulverem excitare 
nonaudetcanimus , an detur fcilicec hec vera in vegetabili regno 
metamorphofis,an fit fimplex morbofa alteratio , auc laícivien- 
tis nature lufus.. De hujus plantula tranfmutatione fané firmi- 

ter dubitamus, fi ejusdem ftructuram , modumque vegetationis 
fpe&diemus, | Sienim nón miraculum eft, feré eft miraculo pro- 
ximum , quod forma hzc faltem mutetur in aliam adeó diflimi- 
Jem , ut cum Scholis loquar , vel quod hujus forma interna fic ca- 


pax diverfa forma, vel figurz toraliter difcrepantis , vel quod in- 


eadem ipía materia diverfa formz nimium advena exiftant.Quod 
etiam ftridiüs przclarum illud fapientiffima Societatis Iefuiticae 


lumen Honoratus Fabri notavit g. Hinc potius fibrarum plexum - 


aliqualiter pofle immutari , non feminalem formam conftanrer 
accufa. Inmultisetenim plaritz vitiatz. debent effe, fecundum 
laudatum auctorem , non vitiatis fimiles , in multis diffimiles , 
quod in Lenticula, & Plantz Sifymbrio confimili defideramus. 
Putre igitur iftud annquorum ulcus, fi penitus eradicandum non 
£ít, mitigandum faltem, & ad meliorem Nature ordinem refti- 


tuendum. . Plures namque preconcepta opinio ,'& fimilitudo | 


. aliqualis decepit, multos ofcitantia in obfervando, &. nimia cre- 
. * » : ; : 3 odi. JE 
dulitas. | EÓ enim incauta, & audax quorundam fimplicitas de- 


venit , utad.miraculum usque Plantarum transmutationem éve- 


xerint, Zrborum nempe in Apn05 , frondium in Aves, fruGuum 


inermes, Granorum in /Mures, que omnia inter alios, exeme- — | 
plo Teredinum , qua in medioligno latent Petrus Joan.Fáber pro. — 


infallibili veritate affeverare non erubuit. — 
Felices anima , quibus bac cognofcere primum: 
Cura fuit... e | 
Nos ufque adhue centenis experimentis attriti , nillam ve- 
g Lib; z:dePlant.Propf. Yos 00 4 bhywrnebui ne 
Agnus Jartaricus €c. nates Bernicla Qc. Plinius INel gaon, ZAriffetel. 
Jéré omnes Panchym lib, $6.34 — ie 


» 
"E 


b 439 )o( € EA 
ram, & realem metramorphofim, nullum fpontaneum ortum 
neque in animali, neque in vegecabili regno vidimus. — Expe- 
&tamus tamen in pofterum , fi hzc fpeculandi felicicas inolefcer, 
quod & planta gignant homines, & Ovidianz fabellz fub Phi. 
lofophica Porticu fuum locum inveniant , fidemque, ac grati- 
am aliquando meditantium habeant. Multa. ex anilibus hifce 
figmentis obíervatiopi, & experimento innixus in meis Dialogis 
ex veritatis albo delere centavi ,alia in Opufculo,quod meam ad- 
huc curam defiderac, averruncare conabor. 

— De Lolii etiam transmutatione, qua tam alté populorum 
in mente fedet, fubdubito. | Obfervavi enim fxpé , quod tem- 

| peftate ficcà humile repit, itauc interdum vix ad fpithama lon- 
 gitudinem excrefcat, hinc cum non «quet proceritate triticum, 
inter ftramina, ftipulasque calcatur pedibus, & inobfervacum la- 
cec, cujus femina rürfus humi cadunt, ibique fervantur. | E con- 
tra veró pluvio Coclo campos nimis irrorante Lolium cum ali- 
is malé natis feminibus luxurians non folüm Tritici culmos, & 
 ariftas exequat, fed fuperat, triicum vel obruit, vel occultat, 
|! marcefcenteinterea plurimo tritico, plurimo effocto, humilique 
| pallence. Dum autem ruítici mefforcs fegetes cundunt, Loliuca 
!. ficcà tempeftate breviufculum non palmant, coecumque in agro 
' relinquunt. Quod humidàá tempeftate non evenit, imó contra- 
| rium fequitur. Hinc orta primó apud bardos rufticos equivo- 
! catio, quod Lolium in Triticum, Triticum in Lolium mutetur, 
| qua fabella nefcio, quo fato, é campis in fcholas irrepfi. Id - 
! quod clarius patet, fi datá operá feratur utrumque in terrá cribra- 
| tà, & cordaré celebretur experimentum.  Incaffum enim decan-. 
| tatam transmutationem expectavit Malpighius, ut in Opere Poft- 
; humo teftatur , incaflumque pariter , fi ulla meis verbis fides , per 
- biennium tentavi. Id quod ctiam aliis, & fignate D. Camera. 
| rioP contigit. Ait enim, quod celebratis per triennium expe. 
J| rimentis, ficuti , nec unius quidem grani tritici in Lolium muta- 
" tionem obtinuit; ita fccundó nec avenam vel ficcá, vel humidá 
/ "(s cul» 
h. Mn. 2. Decad. 3. Mifcel, Cur. Ger, Obfer. 14.3. 


ab. 1. 


& 1 & 1. lorurma cafüam adeó excrefcunc , ut obícuratà racemi ftructurà in. 


172. 49$ )o( Ger 


culturà eó deducere potuit, ut aliquando loliafceret.Adeó utrum-. 


que fuit conftans , & Nature fuc tenax. Quod pariter confirmat 
'anara rationibus, & obfervationibus innixus in fuo Libro Oeco- 


nomico , 7 cujus au&toritatem in hac quaftione non parvi pen- 
dendam exiftimamus,cum celeberrimus fuorum temporumAgri- 


culturze Magifter extiterit, uti ex ejusdem Confiliis patet. Con- 


cludit enim : Che perdendofi affai formento per caufa delle focver- 


chic pioggie a lui nocicve, in fuo luogo ne campi moltiplica, e po- 
pola il Loglio ,l' Z4vena, &5 e quella fiefJa , cbe bà portato nel Cam- 
po il Villano o nel Letíame; o nel Locco , vel addo ego cum ttitico 


malitiose, vel ofcitanter immixta, vel invifa in agris annis elapfis. 


relicta, utinnuebam. — Ita fallacia fubfunt in aliis vulgó creditis 
transmutationibus, ut Lini in Dracunculum, fi ejusdem. femen 
perforata capaz committatur , ni me experientia fefellit, & ante 
me, magnos illos Nature genios Gefnerum , Matthiolum , Hift. 
Lugd. A: Dalechampium, Bauhinum. | Imo; pace etiam clariffi- 
rmi Malpighii , quod Uvarum racemi in Capreolos udo tempore 
vertantur , valdé dubitamus , fed racemi remaneant femper race- 
ri, licet officio quandoque Capreolorum fungantur. Interdum 
etiam Capreoli b. b. b. & l.l. in racemo hinc inde nati poft piftil- 


fui officium cogant illum defle&ere, in cujus obfequium à Na- 
turà deftinabantur. Succus enim, qui copiofüs per hiantes fi- 
ftulas adhuc fluit, ut Botrum, vel fücculenta uve grana nutriat, 


cum non inveniat piftillos , vel rudimenta Baccarum , qua in. 
uvam faceffere debent, corrivat ad annexum Capreolum , eum-. 
queampliat, & roborat... Hinc enormiter clongatur; & crefcit, 
ac fupraracemicoftulasadolefcit. Ex quo patet, cur latior fo-: 


bolefcat acuto, & flexili mucrone , atque fpiraliter obliquatus 
contorto funiculo non abfimilis, quicquid arripit, arctiffime li- 


get, Abhoc veró non fequitur, quod racemus in Capreolum 


vertatur, fedinferviat potius pro bafi, vel fundamento Caprcoli. 


E contra, fi uve granula non cadant, cum fibi feré quantum fucci 


aícen- 
i Lib 6.p. 451. 


E 
A—  A—Ó -——9 —À 


- EE -— hide. 


* LOU TIENES OT E CU ETE 


etse AMAN vei. 


49$ )o( S8 173 


€ —Àà —4—— nmn 

afcendit , afciícant , & abfíorbeant; Capreoli exinaniti, ut pluri- 
müm areícunt, & cadunt , ficuti etiam. ut plurimum , racemo. 
proprio partu orbato , poft paucos dies flaccefcentia, & marcor 
fuccedit. | Ita provida Mater natura vel rerum neceffitati , vel fu- 
perfluicati profpexit. 

Non difpari modo fifpicamur de nitri aliis, que vulgó in 
diverfam fpeciem verti creduntur. — Alterari pofle ultronei con- 
cedimus , transformari in torum ambigimus,  Statutas & plante 
fuas leges habent, & monftrorum ipía generatio non eft peni- 
tusexlex. Creationis ecenim , non mutationis naturam redolet 
perfecta metamorphofis. Seminum illa turpis immixtio fuas 
fervac mortuum & figurarum coordinationes, cognatasque co- 


D. harentias , quorum quodlibet fuo munere fungitur, non vio- 


lato penitus primo illiindico imperio, fed alterato; propter diver- 
fum aliqualiter loci genium, diverfos contactus , intrufasque di- 


- verfas, fed amico plexumoleculas. — Hinc monftra utriusque pa- 


ZcPES 


El. LA Mira 


rentis Naturam fapiunt. | lisdem & plantule,fi fpecierum ordi- 
nem fpectes, obfiringuntur legibus, ac animalia, — Alterari pof- 
funt, immiíceri femina, non antiquam penitus exuere formam, 
five ftrudturam novam induere. |. Quandam etiam. analogiam 
habes in metallorum mixturis , ex quibus refültare videtur nova 
metalli fpecies, deletá veteri , quod falfum eft, fi ftrido modo 
loquamur. Quodlibet enim rurfus propriis menftruis ab alio- 
rum confortio dividitur , ac precipitatur, prifcumque revocat 
ingenium. . Cauté igitur torales transrputationes etiam in vege-- 
tabili Regno ftatuenda funt, ne fiat fpecierum confufio, ac ina- 
nis mulüplicatio , cum crifpz , crenz, coftule, vel fibrillaaum: 
major laxitas, aut corrugatio poflit diveríam aliqualiter appa- 
rentiam , non novam formam inducere. Ita hominum facies, 


-- licet tot lineamentis multiformis humanam fpetiem non variat. 


Detorquet igitur, intricat, immifcet; abbreviat, expandit mon- 
ftrificainterdum natura; velin morbofo ftatu neceflitate coacta; 
velartis libidine adulterata, vel nimio fucco dives fibrillas, fiftu-- 


| las, arcolas, utriculos, non primam illam feminum , falium , cri- 


: (Y) 3 | ' brorum, 


174 49 )o(C S8 | 
brorum, fpirictuum indolem, vel ideam penitus immutat , ni 
perdat. ' 

Ex quibusomnibus deducere eft, falfamn etiam Lenticulz no- 
ftre cransformatrionem in plantam Sifymbrio confimilem , licec 
fcliciori afpergine, vel uberiori foli gremio enutritam , quicquid 
acderant Matthiolus , ac Dalechampius, cum potius agglomera- 
cam cum Sifymbrio, vel arcté ample&tentem viderit, diftorctum 
etiam forían Sifymbrium, & ab ordinaria figurá aliqualiter de- 


Lee 


vium, ob novum incolam ibi hofpitantem, quod anfam errori 


dedie. Plante enimaquatice fumuntur pro exemplo à Scaligero 
Lut demonftrec, quod nonnullz adeó agre(ti pollent ingenio, 
vel , ut ipfe ait , rufTicifate, ac feritate adeo funt indomita , uc nul- 
le modo mutentur. 4c fan? ( fcribic ) aquatice plante fatis fun- 
£o pro exemplo nobis, — Quo enim cultu fiat melior vel Aga, vel 
Praffum ,vvel Lenticula ,*vel Salgamazum ? Si non mitefcere , nec 
immutari pocerunt. | 

Ita malé uvam barbatam ,sanquam rarum in Naturá Mon- 
ftrum pofuit Lycofthenes, aliique ftupidi admirabilis amatores, 
cum barba illa pendeat à cufcucá , ab ejusdem femine cafu à vencis 
delato , Uvaque Botris annexo, ac germinante , ut aliàs animad- 
vertebam, quod elapsà «ftate Liburni pariter, prafentibus do- 
&iffimis viris D. D. Marcellino , & Jo. Contef(tabili, cariffimoque 
Ceítono in Ocymo Teftis floralibus impofito cernere erat, arte 
Cuícutà velato, quod malé nonnulli credulis, ac imperitis pro 
Ocymo particularis fpeciei capillaco imponebant. — Sed me ni- 
mis in longum res abripit provocante materia, Manus ad ta- 
bulam. | 

Nafcitur Lens paluftris ex proprio femine, quod fub folio 
in folliculo lateralibus quibusdam in areolis genito latet, donec 


maturefcat, íenfimque fe prodat. — Obfervatur variis anni tem- 


poribus, fed precipué in füis utriculis Menfe Julii, aut Augufti , & 

quandoque Septembris , fi anni cempeítas non adeó torrefcat, 
vel fi Lenticula fub umbraculis delitear, — | 

Primis 

l. Lib. 3. Teeopbraft. de canf. Plant, 


n--—— — P 
Y 


m— 


0 89 )o( S&- | 7; 


Primis Autumni , hyemisve frigoribus in fundum aque 


Ílagnantis major pars Lenus defcendit, limoque fedet, à quo rut- 


fus primis vernz tempeftaris caloribus, cum Coeli clementia fri- 


 goris fzvitiem mulcet, fenfim attollitur , & fuperficiem aque pe- 


tit, provido fané Nature confilio. Hinc lacus, foffz, paludes, 
paucá , aut fine viridi cruftà hyemali cempore fqualent, nifi ripa- 
rum marginibus , aut quisquiliis, radicibus, aliisve herbis ad iri- 
vicem agglomeratis innatantibus cafu adharefcat, Cum enim 
fucculenta fit herbula, fibrisque , ac membranis tenerrimis con- 
texta , ne brumali afperitate tabefcat, provifum eft, ut primis ri- 
goribus conftri&tz ejusdem veficulares capfüla , quafi fpongifor- 
mes faeculi tantum. aéris eructent , quantum füfficit , ut fpecie 


| gravior evadat aqua, ficque, propter etiam fortaffe ejusdem fi- 


guram minus expanfam , fundum petat, ibique ab injuriis frigo- 
ris fartatecta degat.— Tepefícente autem ruríus vernali tempore 


|, aqua, dilatantur denuó veficule , pulmonaresve quafi tracheo- 


le, tancrumque aris abforbent , quantum eft füfficiens , ut iterum: 


. levior aquà evadens, fcícque magis expandens fumma petat, ibi- 


. que virefcat, atque foctificet. 


Nec folum Lens, fed & Lentium femina idem fatüm forti- 
untur ; hinc volupe eft; citra Lacuum ripas fedenti, cüm radii 
folares aquas concalcfaciunt, videre eadem afcendere , nec non 


- viride, leviufculum , uliginofum quoddam fundorum fedimen- 


tum, bullulis hinc inde turgidulum, variasque in .fimbrias difa- 
ceratum , quod poftea tenerrimis plantis, uti terra levis in.ceftá 
natanti, nutrimentum. uberrimum prabetc..— In illo enim fuam 


-. figunt quandoque radicem , qua tunc alboviridi colore fuffundi- 
- tur. Plures Lentes gregatim uniuritur, uriusque folium alterius 


h 
| 
: 


marginem fuperequitans ; velut imbricatim difpofitum adcó ex- 
tenditur, ut brevi tempore herbaceo veluti cabulato totam aqua 
fuperficiem occultet. j | ! 

.. Die prirna Martii obfervationes ordicbar, qua faverite aéris 
tepore fedem mutabant, & die decima Maji jam ubique, quarita: 
erat foffa , lato germine virefcebat. Ubi veró folaribus radiis ma- 

| gis 


" Ferranti, 
 lnper 


176 495 )o( &&& 


0n CREDENS É——Àá—Á— E 
giserat obnoxia, cum virore dilutus rubor , & pallida flavedo fo- 
liorum dorfum colorabat, quod oculo vitro armato fpectatum 
punais purpureis in viridi - flavefcente cortice teffulatim veluti 
difpofitis exornatum apparebat. ; : 
Revoluta folia, que in rudem orbem , feu ovalem figuram 
rotundantur , turgebant admodum inaequalibus, & feré diapha. 


nis cuberculis , quibus apertis manifeftabantur loculi cum exi- ; 


guis , &feré invifibilibus granulis , qua pro primis feminum ru- 
dimentis accepi. : 
Obfervatà fcrupulofius aquá inter retiformesillos radicum, 


& fundi crufte plexus maxima exiguorum folliculorum quanti- 


tas reperiebatur , qui , ut poftea didici , nil aliud eranc, nifi capfulz 
feminum , vel pellicula earundem vacuz, é quibus femen erupe- 


rat, vel etiam lentium antiquarum tabefacta folia, que poftea de- — | 


fcribam. — Turmatim quandoque omnia hzc infimul adfociata 

L] e. e . L] e Li A 
viciffim inofculantur, ita uc. Farvaginis "Marine figuram fere 
a&mulentur. In nonnullis camen tum foliolis predictis, cum fol- 


liculis cafu non emiffam lenticulam vix germinantem aliquando — | 
vidimus, qua. vel ob tabum contractum, vel ob deficientiam 


ambientis albefcebat , uc aliis herbis humi fepultis, vel ab aere 
non perculíis contingit , quz Receptaculum novorum foliorum, 


vel feminurm efle, me nondum fatis edoctum, ac titubantem 


firmabant. | 
Dum Lentium dorfa in lenem tumulum in medio faftigia- 
ca Microfcopio luftrabam, in erofa cujusdam cute alveoludm ex- 


cavatum inveni,in quo bina exigua ovula coloris albi, canquam 
in nido depofita protuberabant, qua tam enormis parvitatis |. 


eranc, ut quamlibet nudi oculi aciem etiam acutiffimam ptz- 
terfugerent , équibus diligenter in vaíe vitreo aqua pleno pro- 
prio in cubili fervatis, poft oo dies bini agiles , albique vermi- 
culi eruperunt, de quibus in meo Generali infetlorum Opere fu- 
fius agam. In parte etiam invería folii fzpé variz erofionesre- 
periuntur , que feminum capfulas dilaceracas facilé mentiuntur, 
meque non femel primis diebus harum invento inhiantem dece- 


perunt. Vidc Fig. iiij £. d, Tab. 5. Plan. 


-— 


482 )o( Si 17 


e UNA — MÀ MOM Uomrterm) 


Plantula hzc Monophylloh eft in primo exortu; atque ro- 
tunda, é cujus centro, quafi ab umbilico deorfum verfus radix 
deícendit. | Hacquandoque ferpentiformis eít, & bruma prz- 
cipue, cum cafu aliquo aquis inpatat. in cincinnos in fine revol- 
vitur. Bafis radicis per folii ventrem variis furculis, ac propa- 

. ginibus divaricatur , quod folüm in reficcaris patet, ut in Fig.íex Tab. $,.- 

. taconfpicuum eft. Quando enim herba virens fno turget fucco , 4 87a " 

potius quafi e vaginule labris exrra monticulos femicirculares ' ' 
exic anticam verfus partem dulciter prominulos, ubi fulcàs po- 

tius apparet primis eruptionis diebus excavatus. Vide Tab. 2. T;b. e; 
Dum crefcit folium, figuram ovalem forticur,fenfimque fine (en- Fig vfi 
fu tumet levorfuüm, atque dextrorfuüm in parteacutiori,ex cu- —— 

. jus marginibus inter corticem fuperiorem ac inferiorem candem 

fiffura utrinque hiat, ex quarum fingula fingulum aliud folio- ; 
lum erumpit füb forma veré lenticulari. "Vide Tab. 2. Poft- T4b.*?.—— 
quam mediocrem adepta funt hzc mox enata foliola magnitu: &** && 
dinem, é medio eorum incipit pariter emergere radix diapha- 

na albovirefcens craffiufcula , cenella , obcufa, horizontaliter cunc 

|. curvata, & in predicto fulco femi-fepulta.Vide Tab. 2. Eciflà rab, ;; 
radice, que paulatim perpendiculariter dirigitur, terramque ver- F8 6» 
fus clongatur, in juftam magnitudinem folia expanduntur, appa- 

retque tunc cemporis ab hiantibus primi folii labris adhuc appen- 

* fusfuniculus, veluti umbilicalis, à quo nutrimentum fugebac , Tb. z. 
| adhucque forfan fugit. — Vide Tab. o. : Te Hh 
| Interea hac folia lateraliter enata aliis foliis lateralibus & ^^ 

ipfa turgent, quz pariter clutriantur à confimilibus parenti ri- 

mis, Vide Tab. 2. Non femper tamen utrinque germinant la- Tb. z, 

| teralia hac foliola, fcd interdum etiam ex una tantum parte pro- 5 * f ** 

*- lificant, & (i utrinque; diver(o quandoque tempore , ita ut unus Fig. 4. b. 
*. foetus adultus appareat, altero vix enafcente. Id quod curiose ** 

! notabam, eft; folia hec lateralia nunquam erumpere à folii api- 
' ce, qui primus lucem vidit , fed femper à parte pofteriori , quz 
ultimó emerfit, Rurfus nata folia foctificant, ita ut circa pri- 
mum folium;quod alia genuit;íex & feptem parvo cemporis inter- 

- Cent. I. c 1. Append, (£L) vallo 


Wide n 


E D 
ig6 b. CC, 


173 | 7895 )o(C 2e 


em tM Pg 
a HÁ— ——À cO —HÀ 


vallo ecmicent, ita ut ciró videat, pene dixerim , filiorum filios, 
é5 qui nafcuntur ab ills. His adde, quod progreffu temporis 
ligamentum illud umbilicale difrumpitur , ita ut fui juris facta, 
& quafi emancipata primo nata folia codem modo nova pro- 
generent , ac portentose multiplicent, . Ex quo claré often-. 
ditur, cur tam citó fobolefcat, viridique amictu aquas omnes; 
quas femel invafit, cooperiat. | 
Vides igitur, Nobiliffime Domine, quomodo feftinanter 
propagetur foecundiffima hac aquarum hofpes, vel propagari 
eciam poffit fine feminum auxilio femel à femine nata, & quo- 
modo unicum tantum foliolum tot foetuum feraciffimum im- 
meníam aquarum molem occupare poflit. Ita Ficus Indica, vel 
Opuntia , alizque plante fucculento folio ditate, hac gaudent 
dote, quod nempé cüm mediante femine, tüm folis foliis in ami- 
co folo difpofirisradices agant, & plurima evadant. Hinc quafi 
effugit, quod hujusmodi Piante funt Pirvipare,€5 Ovvipare..— 
Quandoque obfervabam , quod folium primiparum flacce- - 
fcit tandem in ea precipué parte, ex qua foetus eruperunt ; quan- 


. doque cotum exficcatur , remanente folum veluti Spongiformi 


ampulluia , niaulante adhuc in una parte viridi prole vix germi- 
nante. Hyemali precipue tempore plures lenticulz , que fun- 
dum petunt, hoc fato laborant, afcendunt tamen & ipfe primo 
vere fub formanubecule ab Ariftoteleolim obfervate, fobolem- 
que virenrem, quz ante earundem marcorem perfeda erat, pro- — 
dunt , ut fuperius dclibavi. 


[i 


Folium reficcatum , cabefactum prius, deinde rurfus aqua — — 


curgens, fi cransverfaliter refececur , apparet undique cavernulis | 
antrofum , variis velud laminulis, aut parietibus arrectariis hinc 
inde diftinctum, ut in Tab. 2. patet — ; 

Nec folum propagatur foliorum bencficio, fed feminum. 
Adeó eft cordi Naturz viliffimz hujus plantule confervatio. Sub 
folio enim celat fua feminain fubrotundis quibusdam loculamen- 
tis, quz fupra planum folii, quafi verrucofa protuberant, ut in 


Tab.3.cernere eft. Hacloculamenta, vel veficulas feminigenas. 
| innu- 


452 )o( 8& | "n 


innuere videtur Mauritius Hoffmannus M. D. in fua Flora Altdor- 

fina, ubide Lenticula aquatica mentionem faciens, Pa[fitn , inquic, 

in flagnis duplex occurrit , foliis majoribus fubtus rubentibus , G5 

minoribus in "veficulas didutclis in fine eflatis, à quibus radicum 

filamenta manifefli[[Àme defcendunt. |. Modo unica, modo duabus: 

| pollet veficulis: Flores non producit, nifi ficuum exemplo, in 

| ventre condantur. Non in omnibus Lentibus reperiuntur, vel 

-.J quia multe ex nimia foliorum generatione velut effocte tandem 

|. fterileícunt, vel quia, ut in Cannabe, aliisque fimilibus aliz in- 

?— fzcunde, alic feminali fucco gravesluxuriant. Lenté femen co- 

' Jquitur,atque maturat propriz placentule, atque pedunculo af- 

fixum.  Elegantiffimz in fuo pericarpio involutum figurz eft, 

" oblongis perfimile Melopeponibus, exigua adeó molis , ut vix 

| oculis nudis appareat. Sulcatur per longum flexis canaliculis per 

| equa intervalla difpofitis , qui à bafi in mucronem definunt, 

. eminentque inter illos diftindi pulvini arcuato dorfo promi- 

| nuli,ut Microfcopium minimé fallax oftendit, Vide Tab. 3. In rt. ;. 

4 decem & quatuor circiter fegmaina refecatur, pulpaque gaudec?'& ?*« 
fubalbida fua calyptra; & duriufculatheca involuta. Folliculus, 
qui femina fuo finu fovet, bicapíularis eff , quarum qualibet, 
tanquam vagina fepco intermedio diftincta, fuum granulum fer- 
vat. Hincin quolibet duo grana ordinaria Nature lege preclu- 
duntur. Ejus figura füubrotunda eft, uti Tab. 3. patet. Exfic- 
catus fulcis füubobfcuré excavatur , fequens forfan lunatas femi- 
num crenas , nonnullique bifido mucrone divaricantur, ut in 
Tab.5.fecuti numerum formamque feminum,tanquam in modu- Ta», ;. 
locontentorum. Proprio & folliculi gaudent petiolo, per quem F:& 2. e 
nutritius fuccus, aerisque molecule meant, & remeant.. .Cumad 

perfectam maturitatem pervenere, fuo jure gaudent , quoniam li- 
gamentis ; quibus annectebantur , laxatis,à materno velut ubere 
difcerpuntur , hinc claufis antiquis hoftiolis , novis adapertis, aliae 

- circulantis humoris leges, ut in animalibus , ftatuminantur , ac 


Tab. 3. 
Fig. i.a. 


aliundé vi&tum ac augmentum quarunt..— Ab aqua fcilicet pin- 
gui, terra, falibus, aliisque neceflariis particulis fatufata fugunt 
| | €Z)2 fub. 


4 


: 
I 
] 


Hs 
EF? 
* | 
k 

] 


^ 


188 i492 )0( $e 


* / : 
————— —Ó— nA—— —Ó—— x €—X ^ ILLAS AE Ir cM 


fübtiliora ramenta, ut evolvatur inclufum gerrnen, partesque in" 
ar&um ligate, vel in compendium coacta expandantur. ta 


crefcente íeminum mole , & deficiente capfularum circumferen-. 


cia foras ex poftica parte folii exprimuntur , ut libertatem nacta. 

fibi vivant, ac fobolefcant.  Fundum ut plurimüm fübitó pe-- 

cunt ,uc magnae matris forfan amico calore foveantur , vel pin- 

guiori aut craífiori fucco imprzgnentur , deinde dilaradis tra- 

cheolis , acaere copiofiore intruío, fenfim rurfus afcendunt. — Sic 

foeta & aereo fpiritu, & nutritiofucco femina thecam dilacerant; 

apparetque ftatim marginatum fübrotundum foeliolum viridi 

pallore perfufum, donec firmius factum faturatur magis; & cre- 

fcit. Quandoque vel delaffata fibrarum in nativis utriculis vi 

energetica, vel incongrue filamentis marginalibus crifpatis , femi- 

aum capfula, tanquam in utero retinetur, in quo interdum pul- 

lulant ; viquetunc facta vel fibi vias dilatanr & exeunt , vel etiam 

in utero incarcerata progerminant. Imbricatim ut plurimum 

S i Lenticule per aquasrepunt, viridemque telam lento , ut ita dicam 

di as ,, pe&tine , laxoque nodo percurrunr. Fig. s. thecam feminum € 
"7" folio prodeuntem oftendir. 

Nec novum eft in Natura , Praclariffime Domine , quod 

 aquatice Lentes femine gaudeant. — Datur enim, & alia Lentium 

fpecies, in quarum radicibus appenía feminum pericarpia , evi- 

 dentiffimé patent. — Hzc alia Lentium familia à Bauhino Patavi- 

na vocatur ,non quod alibi non fit obvia, fed quia forfan hanc 

primo in Patavinis aquis ftagnantibus obfervavit , ut clari(fimus 

Botanologus , mihique amiciflimusIo: Baptifta Scarella affirma- 

Hiforn, bat. Sub foliis, inquit Bauhinus, fübrotundis copiofe lenticule 


Pianti.37: slianando fingule , aliquando terne ,&y quaterne vugofo prete- 
nui cortice donate adherent, quibus femen. copiofiffinum, minu--.— 


—diffimum, 65 flave[fcens includitur. | Sapore aqueoconflat. Lo- 
quitur de illa Lente , ad cujuscoftulas longiufculas adnafcuntur 
utrinque in alz modum folia denfo egmine mutuó fefe pluris 


müm tangentia ex oblongo rotunda, femuncialia, fuperius ftig- 


! *matis notata , inferius mufco , ut ipfe dicit; obdu&ta, quam Cafále 
pinus etiam deícripfit, Darf 


sei Si qn Nc uM. 


ND i 
" m 


458 )o( 88 ( 18r 


Datur & alia Lens quadrifolia dicta, que & ipfa futurz plan» 
tz numerofa incrementa fervat, femuncialibus pediculis cohz- 
rentia , & circaramulorum divatricationes , pediculorumque exor- 
tus nixa. Hanc primó acceptam fatetur Matthiolus ;z; Jacobo 
Cortuíio ; qui poftquam eam diligenter defcripferit , Semen , ad 
dit, profert in racemi modo in ipfo Caule intra foliorum pedicu- 
los, Lentium fere effigie , non tamen adeo, ut in Lente compre[- 
fum fubniorum , &5 longiufculis pediculis appenfum , denfum, 
durumque. id quod Bauhinus; Hiftor. Lugdun. ac Cafalpinus, uc 
oculati teftes firmarunr , quibus alias addam obftervationes; fi 
Deus ac Veneti Patres meliora dabunt otia. 

9: igitur & alic Lencum fpecies non ignotis curgept femi- 


. nibus , ut au&torirate & facili patet obfervatione , mirari definenc 


acerrimi fpontanez generationis affercores , fi & noftra etiam vilis 
Lenticula inter abjectam naícentium ex putri plebem infimo in 


fubfellio certó certiàs pofita, nulli, nifi Anati, cum pumila cft? 


in cibum gratiffima; femine & ipía proprio lafciviat. 
Tournefortius, clariffimum íxculi in re herbaria lumen, 
cauté admodum herbarum, que fine femine nafci creduntur, 
Claffem inftituit. | Inter utrumque folerti dexteritate pendet, nec 
àíeaflenfum totaliter impetrat , nec delet... Magnorum fcilicet 
virorum in modum nec aliis nimis, nec fibi nihil fidit; fübju- 


dice pendentem litem relinquens, — De herbis, inquit; n mari- 


niis , aut fluviatilibus quarum flores , 65 fruGus vulgo ignorantur, 
Sperans , fcilicec, quod quis aliquando ; vel alterutros; vel utros- 
que-cognofcar.. Nonnullas etiam hujus arcane indolis plantas 
in albo reliquit; quarum accurata. disquifitio , vel lento gradu 


| maturefcit, vel nondum fatis operofam fcriptorum limam exper- 


tacft. Multa enim usque adhuc latuere vitio temporum , nor 


7 hominum, nunc meliori fato, temporum ufu, hominum indu- : 


firiapatebunt. .. | | 
- Nonnulla fupereffent enodanda, fapientiffime Dorbine, ái 
nempé Planta-.hac vere dici poffit Zfonopbyllon ,licevmediante 
P m: (2) 9; quodam: 
8. Jo Comm, lib.4. Diofcor. p. 7$ 3. m. Paff. "Tono, 1. Claf 17. fée. a Gem pv. 


^ 


82 : 49 )0( Sew 
quodam villo , quem faniculum umbilicalem vocavi, progreffu 
temporis pluribus aliis adharefcat foliis , & an recté appellari queat 
Vivipara fimul, 65 ocvipara. Sed hec fumme tuz fapientiz, 
celeberrimo noftro Viali , preclari(fimis fratribus Triumphet- 
tis , aliisque egregiis Artis Botanicz Magiftris decernenda relin- 
quo. Qauoadprimum,cum quodlibet folium propria gaudeat 
Radice, fic prolificum, fejungacur tandem aliquando à primo ge- 


nitore, fuique juris evadat, omnibusque diftin&tiffimé partibus. 


ditetur, ac genitor , non diffonum videtur, quod potius novus 


foetus, vel nova plantula dici meceatur unifoli4 , quam pars al- - 


cerius... Quoad fecundum, cum pradictus foetus ex aperta folii 
crepidine, canquarn ex dilatatis vagina uteri labris erumpat, qui 
poftea eodem modo; ac à femine nata planta foctificet, non ir- 
rationale prorfus putamus maternam plantam poffe dici /7ivi- 
param. | Quod candem fit Osvipara , vel Seminipara, jam fatis ex 
antca dictis clareícit. ! : 


Hzc funt paucula, quz oculo tefte vidimus, & quae fuü- - 


mus hzfitanter fufpicati. Alia rurfus tentamina plus Naturae, 
quam artis habentia, moliri eft animus, qua alias communica- 
turus fum amplitudini cuz, nifi pudor obfticeri: —Quancum 
enim mecum verecundiz tacite devoravi, quod te moratus per 
hafce paginulas peccarimin publica bellorum ; pacisque commo- 


da ? Sed fas ficLenticula mee magnofrui patrocinio eeterarum — — 


plantarum exemplo, qug utuntur Sole fiderum principe ad na- 
tales fuos illuftrandos , atque fovendos. | 


Obfervationes , quas fübcifivis horis füfcepi peragendas ejus- 


modi funt, qua vel dictisrobur;, vel obícuris lucem aliquam cen- 
tent afferre, vel mearum me prevaricationum admonceanr. | Di- 


ftin&isin vafculis aqua plenis varia ad Lentium ortum, & vege- — | 


tationem fpectantia nudius tertius immifi. | 

Primum continet nuda femina aftatis elapfe,uc fcrupulo- 
fius obfervern germinationis modum. 

Secundum Folliculos cum inclufis feminibus. 


Tertium Folia Lentium tabefaQta nubis fpeciem referentia, 
qu notavit Ariftoteles, 2c 09uapd 


DLE UDE 


mirentur Dg. a YO ic jurc 


1 


CIEIES DAL, CT CRUS Gd "ETE etOTE o i omi VIR une cS var tL) (arts rar Quot tren ue ie tesa a a —————————————— — 


: 
7t 
[. E 


; 7 f " ^: 
4 
,j 


US )o( BUM |  dY85 


— Quartum Cruda adhuc evulfi foctus foliola ex rimis vi ex- 
tracta, nondum radices adepta, & lenticularis figure. 
Quintum Folia foia fine foctibus lateralibus, vel foliolis. 
Sextum Lenticulas radicibus penitüs obtruncatis, 
Septimum Lenticulas cum radicibus, & foliis aliis circum- 
exiftentibus fuis umbilicis adhuc annexis. — — : 
| Sed dum me alio vocant Practice Pralectiones , claudam 
Epiftolam Baconis confilio ; quo Philofophos relictis generali- 
bus , qu& ceco impetu extra Veritatis femitam plerumque trans- 
verfim agunt, ad particularia rimandum invitat his verbis : o De- 
ftendant tandem bomines ex pr ealta turri, ex quaVaturam à longe 
| kíatíum defpiciunt , &5 circa generalia nimium occupati funt. — Si 
| attentius , 6$ diligentius paríicularia afpicient, magis «vera , 69 
utilis erit. comprebenfio. 
Patavii Poffridie nonas Februarii 4duno 1706. 
TABULA PRIAA. 


Figura Prima. 


Uve Racemus florefceus. 
- &. Ramus ,vel Palmes Vitis. - 
.b. b. b. b. b. b. Quinque Capreoli iuter florum pedunculos 4€ ib rACEPIE. 
coffis y unusque in trunco ejusdem. . SES 
Cc.C.c. Florum fex flamina Calicà adnexa ,quorum apicibus flos vofaceus ,. 
veluti inverfus umbellatius adbaret. 
d.d.d.d.d. Fleres , quibus cecidit. umbella cum [uis apicibus circa. Pi- 
ffillum erumpentibus. — : | 
e. e.e. Flores cum petalis adbue claufis,.—— 
: .. Figura Secunda. . Uu 
Uibella florum polypetala., vel flores rofacei. t ONDQNINIT TUA 
£. f. Urmbella floris pars cava... 
— g. Urnbella floris pars convexa. 
h. Urmbella lateraliter fita. 
| Figura Tertia: 
i. Racemus , cui ob tempe[latem nimis pluviam ceciderunt flores cum futs 


pitis , c pedunculis, | Piflilum efl ea pars, qua: abit i» Uve* 
| end granum: 


—$; Lil.4, de Augm. fcient. cap. 2s 


184 | -£9$ )o( cc us 


uet apre. uma 


granum fucculentum , quatuor plersemque atii os , fen £igartis 
prions fatum. 
l. 1.1. 1. Capreoli gqaatuor tum in baft ractii , Lum iu f? sperioribus gos 
Paral autti. 
m. m. Racemi brachium obtufum fine Coe ficut apex racemi. 
TABULA SECUNDA. 
Figura Prima. 
4. Lentes foling, inverfum fme fatibus , vel foliolis utrinque erumpenti- 
bus C cumradice obtruncata. 
b. Radix erumpens veluti ab umbilico € centro folii Bborgincdté : 
€.c. Pars poflica folii cum Vin utringue apparentibus. 
d.d. Peftule quibus totum inver[um folium diffe nano ; duet be- 
ntficio fortaffe innatat aqua. 
e. Sulcus anticam ver[as partem , in ! Q0 prim 0 T'Adix erumpens jacet. 
f. Pars antica lenticula licet. obtuffor. 
Figura Secunda. 
Lens » à qua foliola lateralia ,ffve fetus g.-g.erumpunt. - 
| Figura Tertia. 
a. Lews genitrix cum pluribus. foliolrs , uel fetibus circmadjatentibon 
adbuc funiculo umbilicali adnexa. | 
b. Lenticula, qua mediante funiculo umbilicali g. adbuc Lenti genitrici 
eff appev[a. 
€. Folium laterale ab alio foliolo. enafcens. 
d. Folium Aliud laterale fetum f. emittens. 
e Fotui Jrve faliolum laterale , à quo radix incibit erumpere, 
Figura Quarta. : t 
a. Leni primipara inver[a cum folis primis adbarentibus. | 
b.b. Do fitus laterales , [ive foliola imbricatim pofita. 
€. Fwtus, cui radix elongati. 1 
d. Funiculus «mbilicalis , cui folia appenduntur. MN 
e. Folium Lentis ,à quovmes alie ernperunt, | | E 
Figura Quinta. E 
a. Lens transverfim (ciffa , prim exfiecata , deinde Inrgefatla , qua. cel- "y , 
lniata apparet. E 
Figura Sexta. " 
a. Len: inver(a adbuc adole[cens ,2 cujus | medio incipit rAdix enit gere y m 
adhuc tamen in canaliculo féryatur, sra MN d 
b. Pas Umblilicale, 


| M 
deo "V 


[TRY 


NI». 


^ oom . 
NE I ali 
ceram om 


w^ 
P. j43 


nmm 


Li 
EM 


e: 


Po ciédvm 


quss Ag CYUndet zw 


papier -— n 


Li 
L4 
3 
Hi 
1 
t 
E 
* 
H 
H 


ns RC IEPRETERRRRRE EROR EE 


"Pellis dn oh ac mmi a i nti d 


" 


a eei em 


i 
2 A 


m(— 


erba P t 


? 
4; 
4$ 


eme 


cese nien ntque oes : , S we : 
Mansion aa. o1 NP ALTE 2 Lr IER YES " : 


RIP MRAN St ione V Mp 


NON - . * ore rade 


Foren md dim nd out pr veg verit v t in vat t 08 v ITI Lot E CBE I ttu a t Ib n id ltr RÀ d RUN AT à Vt Ro Lt 6 Li (À i. t d 


NÜTISS 


Hp 


495 )o( Serm | 18j 
ECHDSIACEEPUKSSEN SR. O5 p——————— MÀ € — ÀM———À à ———Q 
TAB ULA TERTIA. 
D fiit Figura: Prima. - 
a- Fulicelus dudum Lentis Vabtose din 
Figura Secunda, 
b. Foliicalus alter in vertice bipartitus. 
Figura Tertia. 
€. Semen Lenutis proprio pericarpio denudatum à falliculo. 
| Figura Quarta. | : 
d. Folium inver fum à Nc c fen erofum in e, "m 
Figura Quinta. 
a. hen Semen b. parturiens. 
| Figura Sexta. 
[Bina fülia; que utriculos féminales offendunt. 
oae Folium, quod unicum babet. utricalum b. 
(So€s€. Folium ;quod binos babet. utriculos. 
..d. d... Radices , qua. intra. folium in. varios vermiformes Surculos diva- 
ricantur y ef qui [olum apparent in ii exficcatis. 


GESUEOEEE— IIMÉPE; — Oops 


Dx, D. GEORGII D ETHARDINGIL, Sen. 


Archiatri Ducalis Megapolenfis 


. CONTINUATIO PARALLELISMI 


MISC, CURIOS. GERMAN. DECURLA I. 
|^— ANN. di & feqq. CJ 


Anni IV. Óbfervat X. 
. Cardialgia miris Persone flipata tandem letbali. 


N92: ex fübje&o ; ac quidem ex dolorum infenfiffimo infultu , 


cardialgia nomen habet , & magis illud meretur, fi mortem 


|. afferat, id quod in foemina obfervavi , quz flore ztatis ferox erat. 


Hzc fubito corripiebatur doloribus fub forobiculo cordis mo- 


leftis ex eo loco in oppofitam dorfi partem excurrentibus , quos 
- topicis utrinque adhibitis fedare primum fed fuiffen tencabam, 


JCent. I. HL. Append, DAD. Cu feli- 


186 499 )o( $8 | 
fclicius interné p ropinatis paregoricis , queis, cum lotium pulta- 
ceum & chylofum obíervarem; íftomachica blanda addidi, le- 
vamen &'folamen afferens; pacata mox: videbantur omnia, illa 
foras prodire & officiis fuis przeffe ; quando triduo elapfo menfe 
accumbens fubito iterum graviffimis illis doloribus correpta, fan- 
nine ex naribus prorumpente, profternebatur, & exanimis con- 
cidebat, nec" generofiffimis adhibitis remediis ex orco revo- 
canda. FIBHAT PME | | 


: seu CY, 
Obfervat. XXIII. . 


Prematura zMen[ium eruptio. 


4 wUodíi ex menfium eruptione nubiles & generando foetui 


. Z apte judicandz funt puelle , prout non fine omni ratione 
communis opinio fert, quid ftatuendum de illis, que fi non mox 
à partu, cámen atate recentiffima menftruatim purgantur ? Stu- 
pui, fateor, quande aliquando vocabar ad filiolam octennem ex 
fuppreffione menfium cachexie obnoxiam, utpote cui à quinto 


aatis anno flato cempore exactiffimé fluxeranr; & miratus fürà 


revocatis medicamentorum ufü menfibus , omnem cachexiam 


ceflaffe, ut cum annis adolefcens formofior , viro nupta elegantis- 
fima filie mater fic fata ,fortean adhuc in vivis; nifi petechiarum: 


malignitate viéta animam reddidiffet. 


z E 2v UW ss £ 

a t i. 2 EXRUMEZS $E ANA 

do» wg i AURA D» ri Y j ;oyti E J AB. 
AXyL4 a6). CM M. y Ra " 3 4 xa» hod : "Aa 


|. ^ Obfervat. XXXVII 
: —. .. — Ulcera V'entriculi. : | E 
puer Author monet, vulnera ven- 
-atriculi alia infanabilia effe , alia lechalia : fed crediderim pariter. 
diverfiniode racione lechalitatis.de vulrieribus & ulceribus ven- 
iriculi-effe pronuntiandum, & minora vulnera prz ulveribusma- - 


ximis rnajus periculum inferre,in utroquefateor tunicarum ven- — | 


triculi perforatio obtinet ,.hiric Chyli profufio, aft nori in hac.zeq5 
omnis lechalitas verfatur, fed illam afferre deligationis impoffibi- 
licas, & quod in. vulneribus ventriculi mox poft vulnerationem - 


internum veniriculi vulnus externe plage abdominis haudam- 


| | plius 


| excludebat. v 


1 


| 


Ei 


! 
n | 


1 
1 
]-— 
] 


SUM s 48$ 2o ( 8 | 1By 


plius refpondeat , quia hic exeunte chylo , diftentus eo antea, col- 
labitur & recedit & (ui obcurationem negac,aliter res obtinet in ul- 
ceribus ventriculi, utpote in quibus tunice ejusdem cum abdo- 
minis incegumentis coalefcunt, labia firma conítituunc, & quia 
illi haud amplius in cantum recedere licet, quia fufpenfus hare- 
at; chirurgicis laboribus.nunquam non hz continui folutiones 
patent & parenc; & cantum abeft, uc lethalicatem afferant, uc 
confolidari nefcia, fi que ventriculo conco&tu molefta & diffi 
ciliora fint tradita , feliciter per has vias eliminari queant , id quod 
perfrequencer in féné vidua his meis oculis vidi, que ex apofte- 
mate in regione epigaftrii aperto ulcus fervabat à multis retro 


annis, quod commode faris curundá claudere aífueta erat, fed fi 


quadam ventriculo molefIa effe fentirec, mox cum évQoeíe cadem 


à - atr t MG : 
"veiem 451r ^""Obfervat. XLVI. 
y3eei 4 adios De g 


A Marasmi cura per balneum aqua dulcix. | 

E famigeratiffimis panaceis quam fepe palmam prz- 

ripiunt! fed originem fuam perfrequenter experientia: magis 
ac rationi debent. — Illisannumeraverim balneum aque dulcis, 
emaciatis adeo falutare ( modo non phthifin maraímus excepe- 
ric) & proficuum illud maximé in puerulis ex ignota , ut ajunt; 
caufa marcefcentibus nunquam non obícervavi. Soleo tamen 
circa illius ufüm monere, ne corpus nimium incalefcat, & in fu- 
dorem diffolvatur, potius.tepido calore fibre mufculorum d- 
tillatz fuaviter laxantur, & molliores fiunt, hinc debita iterum 
fanguinis copia admiffa, que fimul copiofius nutrimentum af- 
fert & apponit, habitum corporis curgidiorem reddit. 


| 4d 
CO c Qbfervat, LX XXII 


! De | 
APHTHAR UA remedio. 
Nventis, novimus, facile eft aliquid addere; liceat & hoc mihi, 
quando obfervatio oleum raparum, in quo tantillum facchari 
t" (AB) 8 diffo- 


L4 
z 


L3 


188 i 5499 )o( $8v 


diffolutum , cam prafentaneum aphtharum remedium vocat, ut ' 
crocum addam, quo felicius remedium hactenus reperire haud 

potui ; five oleo c. g.amygdalino; five Syrupo convenienti illum 
mifcuerim. TA | es ; E 


dep | 
Anni V. Obfervat. C. 
D 


e : 
Sudore unius tantum lateris. I. 
pi in Viro, ex Mufices peritia multis & mihi commenda-, 


tiffimo, füdorem tantum dextram genam occupantem , fx- 
piusobfervavi, largius prorumpentem, quo palato magis gratum 
cibum affumit. - | 


"4d 
Obfervat. CV. 
- Ambuflionis remedia. 
CY ex manubriis ligneis malleorum frequenter mariibus 
verfatorum , ignis beneficio prorumpens, fateor, medelam 
affert. Illam quoque praftat humor ex cochlearibus ligneis; 
queis coqui utuntur, maxime queis cramben movent; (feofjl: 
Ieffel) tortura ignis exfüdans , aft pauca quantitate, affatione illa 
ex utroque obrineri aliquid poteft, ut attendere ad talia vix fo-.— 
leam, qui loca ambufta vitello ovi; lini oleo fübacto fovere & fa- 
nare foleo. Idem fperare licet ex unguento calcis vive cum oleo 
Rofarum parato. - 


dd a 
Obfervat. €X. 


Iles: F 
Seminis Dauci ufu in Liibiafi. 
Tq Nterea, dum vero Lithontriptico Ars Medica caret, in ufum. — 
1: funt magis nota & tuta , quamvis excerna illorum fa- 
cies magnum quid. vix.fpondeat, Spedat huc femen Dauci, 
cujus vires fperato majores, quorics illi confidere volui, obferva- 
vi, maxime in forma pillularum fuccino pptt. & terebinchine 
junctum : preprimis aucem majori calculo excluío arenulas ue | 
"v . Rnue 


——  —— 


45 ye L3 189 


huc in viis urinariis herentes hoc remedii genere tuto, cito & 


. jucunde eliminari , crebra experientia motus; affirmo. 


d 
Obfervat. CLXII. 


De 
Deplutitione di-vev[imode lea. 


j I fieri ope fibrarum mufculofarum Oefopha- 


gum cingentium, extra dubium eft, & in aprico; haud ta- 
men eque patet ratio, qui nunc folida, nunc fluida felicius ven- 
triculo tradantur ; momentum aliquod in rigiditate epiglottidis 
refidere crediderim. Singularem in Viro quodam Nobili obferva- 
vi cibandi modum, qui folida nullatenus, ne micam panis ante 
ventriculo poterat tradere, quam fluidis viam paraflet, & hac 
ramen forbillanda erant, humectatis veró viis menía accumbens, 
fine omni ulteriori remora, quem volebat cibum; fat larga quan- 
ritate. capiebar. | | 


| dd 
Obfervat. CCVII. 
; | Innoxia Opiatorum deglufitio. 

"Refcunt paradoxa ex indefeffía exemplorum collectione: hinc 
C ooi innoxiam deglutitionem roborare volo exemploZEgro- 
ti perilluftris , qui nocturnos dolores, fomnum arcentes, uno al- 
cerove opii grano fedare affuetus, nunc ex 5j. vix taucillum fola- 


| tii percepit, affüumere veró & hunc cogitur , convulfivis artuum 
. motibus cocteroquin obnoxius. 


"— 


PEE EUER T. re e E ER 


| GU ap | SUE | 
^Anni VI. Obfervat. XXIII. 
Epileptica à Speclvo. 


| 2 aliquid, cum Matthia Unzerol, 1. de epilepf. cap. 16. S. 11. 
epilepfiarum caufis , Diabolicas machinationes addere , aft; 
quid urger, ut Diabolo morbos facremus, qui creatura eft, fuis 
limitibus inclufa; quos vel transgredi vel naturalem rerum feriem 


à Deo conditam , invertere nequit, ubi faciliorem atiologiam - 
.& fenfibus magis perviam ftru&ura corporis humani monf(trat ?- 


P (A a ) 3 Quis 


190 4$ )o( $&- 


——— T 0 


Quis velleviori ceeconomiz animalis notitià imbutus non intelli- 
git, membrorum concufliones & actionum animalium func&tio- 
ncs cunc viciofe fieri, quando anima ab objecto, quod fibi non 
znodo moleftum fed funeítum judicat, five internum fuerit five 
externum, omnibus viribus fe liberare fatagit, quotquot fibi func 
à fervitiis ad officia, ad opem ferendam cogit, qui non blanda, . 
quod aflolent, fed maxima vi & copia juíto frequentiori, huc 
illuc cendunt,in membra ruunt, & reciproco in fe ipfos motu 
injurias fibi inferunt & accipiunt ; unde clades major, quando 
mufculorum fibrz textura tenerioris , toc impulfibus vel fuftinen- - 
dis vel, quod é re foret, cohibendis impares func. Que indefluic 
ratio ; convulfiones quare in infantibus , puellis, imo adultis 
fexus fequioris frequentiores aciin fexu mafculino, latius deduci 
poffet , ni(i mallem fubne&ere hiftoriam puella decennalis, qua - 
curiofis & fixis oculis , contemplans jam mortuam, diu antea 
fibi famulantem & familiarem ancillam , loculo impofitam, 
fubito corripiebatur epilepfiá trecies, imo fexies de dierecurrente, 
ut ad fpichamz altitudinem, fupina in le&to quandoque evehere- 
tur, fruftra deprimentibus illam adítantibus , nec penitus illa ex- 
fpiravit , donec pubertatis annos ingreíla viro nupfit & parcus 
nonnullos culir. | y 5i 


Ad - : 
Obfervat. CI. 
23 3PE 
Vene fub linguá fedione funefía. 


Uoties non mors & leviora ut prima facie fefe fiftunt, mor- 
&, d calium confilia intempeftiva penfat ? Ex revulfione intempe- 
ftiva, quando venz füb linguá inciduntur , funefta metuit Ob- 
fervacionis citate Author Percelebris, & exemplo doctas con- 
clufiones roborat : Quidni ex hamorrhagia fectarum venarum 
raninarum , uti audiunt, funefta eque certó judicaremus? nullis | 
quippe ligaturis, certiffimum quod ego novi hzmorrhagiarura 
repagulum , hic locus eft. . Tragoediam idem confpexi. in Ado- 
lefcente optima tum quidem fpei , peractam, cui vena meno 

: | dictz, 


25 1 OR NUN r 191 
diétz, quod febri malignà decumbebat, incidebantur, tanto quip- 
pe flumine manabat fanguis, ut quicquid ex Nitro, Vitrioloaur in. 
gratioribus ftypticis ore retineret ; fiftere hautpotucrit,fortean 
in ferro candente medela fuiffet, aft jam ad nomen illius remedii 
contremiícebant omnes, & applicationem deteftabantur admo- 
dum, Adolefcens vero ille brevi cemporis fpatio obrepente fvavi 
fomno, diem obibat Eorum | 
| ( | Ad 


Obfervat. CXIV. 
De j 


vit Singulari llei curatione. 

Uod remorz in inteftinis herentes, à fücco pomorum Bors- 
EX au avide & in largà quantitate haufto fuerint 
rupre & expulíx ,acáfluido ileus medelam acceperit, attentio- 
nem vcl inde meretur,quia Practicorum cohors non ad fluida 
«que, nifi graviffimum pondus obtineant; ac ad folidiora con- 
fugere inileicura folet. Unde eft, quod globuli vel curiofius ex 
Antimonio vel fimplici modo ex plumbo fufiad deglutiendum 
propinantur : Et funt, qui illis pro majori robore & feliciori de- 
fcenfu jungi volunt aliquot drachmas Mercurii , quamvis paucis 
hic modus verus conítet. Non fine tacito fubrifu obfervavi 
Pharmacopocum, cui talis modus in formula prefcriptus erat; 
ultra hore fpatium globulum plumbeum & argentum vivum in 
mortario, quo coirent, fruftra exercentem , donec ex amici fua- 
fu faliva inuncto & madefa&o globulo , non equidem drach- 


— mam; quz przcepra erat, fed fcrupulucà Mercurii illi maritaret , 


an nitro exhibitus. ifte globulus curfunà: feliciorem obtinuerit, 
comperire haud potui. Mihi ex praxi innotuit , globulos ex melle: 
ad duritiem cocto paratos, & cum olco olivarum exhibitos , fa 
pius ileum feliciter folviffe. pida ! | 


hs cancun sS obom 3 
o Qbfervat. . CXVIII 
De 


... Puero cum. 6, digitis in utraque manu nato. ; 


EEIIDT—- 


192 
da ENIIT S BPSBSUENE FEE ACETER Perd OU VERRE à & ZING OISEAU CENE : 

I imaginationis, ut vulc Cel. Author allegáte Obfervationis, 
Vue: ille cum 6. digitis in lucem protrattus eft , & ira ejus- 
dem ztiologia aliquomodo patet. Aft que ratio & qui fit, quod 


in Familiz , quam apprimé novi , & qua mihi confanguinita:e . 


juncta eft, ultimus vel ultima natu fexto digito in manu utraque 
dotatus in lucem prodeac? Adhuc dum ex illa vivit, qui cicatri- 
ces in propriis manibus (mox enim poft partum digiti illi re- 
fecari folenc) & offa digitorum filii fui ultimi affervata , often- 
dere cuivis poteft. Qui fpiritum mafculinum nil magis addere 
ovulo foeminino contendunt in. impregnatione ac calorem in 
exclufione ovi gallinacei; habent, in quo fe exerceant. 
7| 


Á 
Obfervat. CXLIII. 
D 


e 
: . Podagra conítagiofa. 


Uod huic Annulario ex emptis Podagrici veftibus contigit, 


ut cruciatibus pedum dolorificis vexatus mercaturam fatis 
caràm lueret, id novi obtigiffe cuidam, qui ocreis, pellibus in- 


terius obdudtis, queis pedes fuos Confularis Dignitatis Vir, Po- | 


dagrz Cliens & fubditus devotiffimus , munire affolebat, per 
breve quamvis iter indutus, morbum illum & fimul omnium 
rifum fibi acquifivic.- : " 


Ad 
Obfervat. CXLIX.- 
De 
Singultu diuturno. 


Qipulrum » five ad fymptomata depravate reípirationis cum - 


PPlatero, five ad expultricis facultatis ventriculi lefiones cum 
aliis referas, aberrare haud videberis, cum fübjectum fuperius 


orificium ventriculi à diaphragmatis fibris carneis cinctum & 


claufuüm. Idem certo modo de eructatione dixeris fingulcum 


emulante : illá Pifcator jam per annum laborat , tam frequen-- 


ti & gravi, ut ne verbulum proferre poffit, quin fingula fyllabe 
ructu intercipiantur , & falutando mira ifta loquela omnibus 
terrorfig - 4d 


| 
| 


| 
| 
| 
l 
| 
l 


l 
£ 


42 )oC 88 19r 


. Ad Obfervat. CLVIII. 
| —. De nullo Panis Efu. : 
Erentur exempla in Obfervatione illá allata, hominum fci- 
Mic: , parciffimo páàne vefcentium , confiderationem , ma- 
xime quia éveexo, praedicantur & optime íanitatis , ex pane 
vero, fi aliunde , fermento ventriculi pondus ingens accedit. 
Aít in ftuporem me ízpius egit confuetudo Viri, qui equi- 
tuum Magifter erat, fed ad majora adhuc natus : Hic corporis 
robore quosvis militiz labores à juventute fuperaverat, & ad- 
huc dum fuftinebat , fcd non tantum nullo vefcebatur pane, fed , 
quod mireris, in hujus locum fürrogabatlardum prepingue, hoc 
omnibus cibis immeníà cupiditate panis inftar jungebat, & necef- 
 fariam ejus quantitatem femper fecum vehebat. — Facilius ratio 
pateret,fi macriori delectatus fuiffet , ex falinis enim particulis, 
quas fumus concentrat & auget, fermento vis accedere potuif- 
fec, aft ab oleofis, queis pinguior lardi pars abundat, quis non 
fpiculorum falinorum,in quibus liquidi menftrualis virtus refi- 
det , retufionem aut fi mavis involutionem metuiflet, ac appe- 
titus ruinam. 
Ad Ànni VII. Obfervat. CXCIX. 
: De Antipatbie exemplis. 


Ui omnia antipathiz exempla colligere vellet, haberet, 

quod ageret: nafcuntur nova, cum novis individuis; magis 
defudaret , qui ZEchiologias illarum adjicere fuftineret, adeo inío- 
. lita, adeo incongrua quandoque averfandi ratio eft. Novi, qui 
odore corii bubuli recentis, vulgo frifi) &udyten / admodum 
recreantur, novi, queis ille animum folvit. Famina hujus ur- 
bis menthe non modo fragrantiam , fed rubete quamvis ab- 
fcondite , prefentiam fadore colliquativo luit. . Alia non ad 
adfpectum , fed ad nomen Foliorum Lauri contremifcit. Qui 
laqueum fuper mensà penfilem modo lenis accedat motus, in- 
tueri falvo animo nequeunt, novi uno plures, ut & foemi- 
nam natantes in vino Citri cortices abhorrens. 


Cezt. I. ef 1. Append, (Bb) Ad 


192 49$ )o( Ser 


Mense. mma jun ARCA CRAT cani, ap m 


mee med amt vr, — P 


De Aboríu Venafetlione impedifo. 


Uod dePueris conftat, primo afpectu illis horrida, frequerm- 

tdiori contre&tatione & ufu amica & gratiffima quandoque 
reddi ,'id falvo comparationis tertio, in negotiis Adultorum,. 
fenum aliquando, fed etiam in re medica obtinec. Nolo in robur. 
illius fata medicamentorum chymicorum recenfere : atten- 
damus modo ad Venafíe&ionem in gravidis adhibendam , qua 
quondam inter res prohibitas locum obtinebat, & augebat ca- 
talogum rerum foetum expellentium , aft hodienum maximo 
cum commodo utero gerentium adminiftratur , imo intermiffa 
& fotum & Medici conícientiam gravat, & onerat. Gratiam 
ex cjus fuafu non levem obtinui, & vivicadhucdum foemina , que 
ter abortum medio geftationis tempore pafla, quartum gravida; 
"vena'fect ione inftituta feliciter Mater falutata eft... | 


Ád Anni VIIL Obfervat. X XIII. 

De /Midu fanguinis copiofo, fine detrimento fanifatis. 
^I quando Medicus titulum , quod fic fidelis Nature minifters | 
A bre & reapfe tueri, incendit ,fe ralem praebeat, neceffe eft 
in obfequio hujus variis moliminibus , qua pro falute fua cencat 
& profert, preftando, dum viasipía novit alias impervias... Scu- 
pemus fanguinis excretiones per nares, per aures, per dentis al- 
veum , per digitos, imo per verticem factas , fj quando in foeminis 
tribucum lunare non jufté perfolvitur vel vaforum h&morrhoi- | 
dalium ftri&ura in viris viam negat, fpectatorem hic potius, vel 
blandum moritorem agere decet, quam rigorofum exercendo : 
imperium omnia intempeftivis adhibitis correctionibus turbare 
acperrurbare. Confirmat mentem meam fanguinis profluvium, 
quod. fpe&avi cum lotio prodire in viro jamdum fexagenario, 
€ui , quia fine notabili virium decremento excludebatur, nullam 
rpedicinam facere volui, & Patiens, quamvis id per fesquiannum 
perdurarec, haud egré inde unquam habuit. | T 
: | Ad 


- d PUEE T d 


| 48 )o( S8 i | - 193 
AdObferv. X XV. 
! Puella fluore albo laborans. 
nih uteri coryzam largicer profluentem , in puella fepti- 
mum modo annum ingrefla, pramiflo eccoprotico, aroma- 
ticis adhibitis feliciter fuítuli. 
. Ad Obfervat. LVIT, 
De Fippomane. 


Uia Obfervationis allatae Cel. Author, varios varie de Hippo- 
mane fentire dicic, & efTe innuit, qui plane illud in dubium 
vocent, referre liceat, qua ego circa illud obfervaverim. — Tria 
aliquando fimul mihi dono data funt, quz accuraté contemplans, 
. cum figurá primàá, Obfervadioni predicte annexá apprimé con- 
venire videbantur, mox illa pro affervatione commodiori , & 
quo deinceps in pulverem,;adeó in partus difficultate decantatum, 
redigerem , foco pro blandá exficcatione appofui ; aft vix ignem 
fenferant, cum farina inftar fermento fübatte turgeícerent, & in 
molem eveherentur , duplo primam fuperantem , cultro poft ex- 
 ficcationem illa diflecando , interiora reperi plurimis capfulis, hinc 
inde diftenta, nidorofus veró odor naribus perquam erat molc- 
ftus. De viribus nil cerc ftatuere adhuc poffum. 


Ad Obfervat. LXXIX. 


nn De Aqua rubicunda. 

QUoties non vulgus in prodigia credenda perquam mobile, 

4 Z modo confpe&ta aquà rubrum &mulante, in fanguinem hanc 
abufle, & infelicia quavis fignificare; plenis buccis & animis timi- 

. dis ,clamitat? Laudem vero Viri docti merentur, qui aquis, me- 

- tamorphofin ut volunt talem paffis, viciniores in caufas formae 
& rubedinis inquirunt, & his derectis ridiculum vanumve metum 
& omnia finiftra collunt. Annus eft, & quod excurrit, quan- 
do pariter urbs noftra perfonabat cumultuaria voce , in vicino 
pago Zehn, milliare à Guftrovio diftante, paludem in fàngui- 
nem abiiffe, & quavis infaufta regioni huic fignificare. Invi- 
tabanrur facile illuc & concurrebant undique fpe&atum cre- 

| (Bb) 2 ; duli ; 


— 


194 ENEESUEMS e S c ucc 
duli;ego quia le&o. ex morbo detinebar , impleri aqua ifta 
miraculofa lagenam vitteam & mihi afferri curavi, quo ex- 
perimentis in rei vericatem inquirerem ; Aft non adeo multis 
opus erat, fola quippe quiete per nodis fpatium fundum ru- 
bram terram occupafle , fuperftantem vero aquam inftar alius, 
claram & limpidaam vidi, terra illa fibi relida ochram refere- 


bar, quà fundus paludis gaudet, nec multo poft ipfam paludem . 


priorem faciem limpidam aflumpfiffe comperi , fic cerror in 


rifum defiit. | ipd 
. Ad Obférvat. LXX XVI. 
De Latein mammis Virorum. vede 
On obvia quia funt excmpla Virorum lac fundentium, adeo 
mammarum ufus in fübjecto potiori poft partum negligi- 
tur , addidiffe liceat, illis , virum dum viveret Regina Sueciz 
Chriftinz rebus praefectum corporis torofi , cujus mammz pro 


fuo lubitu la&is optime note fundebant largam fatis quanti- - - 


tatem & tantam, ut fi lactandi negotium illi vel propria lubido 
vel neceífitas commififfet , fatis inftru&tus illo officio fungi po- 


tuiffet. : 

| . Ad Obfervat. IC. 

De Amypdalis quibusdam animalibus nocivvis ,€5 epate 

Hr Gallinaceo vitiofo. cs 

On vulpibus modo juxta Diofcoridem, non gallinis tantum 
| Na Obfervatione Authoris, fed & pfittacis amygdala amara 
lethalia effe , experientia didici , imó amygdala dulcia aliquan- 
do Pfittaco mortem intuliffe, comperi; & quoniam praterna- 
turalem magpnicudinem epatis gallinacei adjecit, & in figurá de- 
lineavit Author memoratus , pariter fubjungo , me in Gallo rc- 


penté mortuo, reperifle epar ftupenda magnitudinis, & libram - 


civilem pondere adzquans. | 


Ad Anni IX. Obfervat. XX. 
. . De F'omitu cruento innoxio. .— 
Ius fed pariter innoxium vomitum fanguinis pa- 


tiebatur vir Sereniffimo quondam noftro à confiliis,fed quia 


hic 


: Deo OT. 9j 


hic crebrius recrudefceret ; hinc terrore fat moleftus effet, illum 
ad inftantes. ejus follicirationes venafíectione previa, unicà dofi 
ftegnotici mei pulveris commode fuftuli, pro potu commen- 
dans lac tepidum & pro lambitivo Looch de Portulaca ; quod 
medela genus feliciter mihi ut in hoc fic in aliis «grotis vomitu 
cruento laborantibus ceflic, nec fefellit in Virgine quádam, quae 
ex obítructione menfium cruenta tali vomitu folebat corrip, 
infequente fluxulunari. —. 


Ad Obfervat. XXXVI. 
: De fuccino foffili. 
Rout Ambra ratione originis fuz & genefcos Phyficorum 
"animos & ratiocinia dividit, pariter füccini ( quod ambar 


- -itrinum nonnulli vocant) generatio illis rebus naturalibus an- 


o - 
————— 
* 


numeranda eft, quz nondum liquent. Non leve autem nego- 


. tium curiofis faceffit, repertio iftius in terrisa Salo longe diffiti: 


imo albedine fua, quam à Salis marini focietate alias petunt, ma-. 
rinum füperantis. Imo affirmaverim, foffile füuccinum albedine 


fuperare illud, quod in litoribus communiter obvium : opifi- 


€es certé ex colore utrumque dignofcere affolent, & obfcuriori 
& luteo colore marinum, foffile vero, quod bt &anb. tein 
vocant, albedine grata pellucidum effe afhirmant. Ipfe fervo fot- 
filis iftius fruftum in agro Stargardienfi,& quidem in nemore 
piceis arboribus referto , repercum , puriffimum & candidifli- 


mum, pondere 2p. | | 

j Ad Obfervat. LVI. 
us Flemorrbagie vemedia. 
| "on equidem eum illis, qui fordida & vel nomine ingrata 
À medicamenta é foro. medico releganda efle contendunt, 


. cum fuppetant in tanta materie medica farragine parili virtute, 


minori fpurcitie commendabilia ; aliquando ramen fi hzc non 
ad manus vel morbus protractionem nullam concedit, & invi- 
tus ad illa accedere coactus fui , & te(taripoflum, ftercus fuillum 


tum in uteri hamorrhagia abdomini vel in narium fluxu his ap- 


(BD) pofitum 


x4c6 X495 )o( $e 


t, eat 


pofitum vix unquam fefelliffe, Eundem camen effectum fzpius : 


praftitit füccus expreffus urticee minoris paululum edulcoratus, 
itcm aqua Burfz paítoris haud vulgari vero modo deftillata. 


Ad Obfervat. LXIII 
De Fungis microcofmicis. 

Ungum fupra genu pedis dextri, & cumore & dolore admo- 
bas ingratum,in viro litterato vidi, qui candem fponte de- 
hifcendo referebat carcinoma immedicabile ; in confilium & 
auxilium vocatus , linteis cachzretico liquore prius imbuctis ite- 
rumque exficcatis locum affectum deligare juíTi; & quia prater 
omnem fpem caro fungofa fuübfiderec , Gc nil reítitaret prater 
pedunculum é centro prominentem & hunc filamentis lineis 
confítringere curavi , qui in fugam fe contulit , nec fui ve- 
ftigium, cum altero mane pars affecta deligaretur , reliquit, & 
facilé fic fuit ultimam manum imponere, ut pes peractà curà 
ad officium fat commode rediret, Dimidium anni, dum hac 


fcribo, elapfum eft , ex quo nii quicquam molefti in illa parte - 


fenfit ZEger , jam vero ipfe mihi refert, fe tumores quosdam tu- 
berofos in femore finiftro, manu percipere poffe, an hi candem 
infungos excreturi fint , tempus dabit. 


Ad Obfervat. LXXVII. 


De Febri quintana. 
j deser licet plena fint omnia, & morbus hic fatis quoci- 
dianus fic , hactenus tamen fi verum fateri volumus, nondum 
extitit; qui folidas periodorum febrilium & juftas reddiderit cau- 
fas, quas non tantum in fluidis , utpote qua hic injurias accipiunt, 


fed in folidarum partium ftafi querendas quoque effe judicave- 
rim; in prafens fübjunxifle fufficiat, febrim quincanam , quam in 


conjuge Confulis quondam Stralefundenfis D. S. obfervavi, fed 
quz rertio jamdum folvebatur paroxyímo. | 
Ad Anni X. Obferv. CXXIX. 
Srepitus Offium. ; 
I fymptoma in fcorbuto, allegat ftrepitum offium , Eugale- 
i Anus libr, de fcorbur. haud vero ejus rationem fubjungit , fi 
: fufpi, 


/ 


T ) z ( Ge 197 


[ed 


|  fufpicioni locus, crediderim ftrepitum offium oriri , quoties 
|. glandul& mucilaginofz, que naturà lympharo plorant pro motu 
|  articulationum adeo neceflariam,ab officio in tantum quiefcere 
|  €oguntur, quod fanguinis moles jufto craffior paucas particu- 
las laticis fui dimittit ( quam fanguinis crafin fcorbuticis admo- 
dum familiarem , Veteres dixere temperamentum melancho- 
licum ) mucagine vero deftituta offium capita i. e. cartilagirics, 
|! dum proximius collidunt, fonum excitant ; accedit pondus con- 
jecturis meis ex methodo medendi, dum fymptoma illud cedit, 
fimulac fic dictis remediis antifcorbuticis i. e. calibus, quz inci-. 
dere , atrenuare , obftru&tiones tollere potis funt, mafla fanguinea 
fluidiorfacta eft. Sed fint conjecture , affirmare hoc poffum, me 
|. methodo dicta ftrepitum ofleum füftuliffe in Virgine quadam 
!. que nulla membra nec digitos quidem contrahere vel excendere 
| (e poterat; quin creparent. da OR : 
| Ad Obfervat, CXLIV. 
.. Calculus fub lingua. ——— 
Ervo calculum talem, qui previo tumore & hoc ruptoé lin-- 
guà prodiit, cujus magnitudo fuperat nucleum oliva , fubftan- 
tia dura fatis, color vero fufcus eft: an ille tumoris, vel tumor 
calsuli parens fuerit, non dixerim , nec enim ante tumorem quic- 
quam moleftiin linguá fen(erat Patiens , qui Bajulus erat; 
Ad Obfervat. CLXXI. 
I- De fene dentiente. | 
n E augere Catalogum ferà «tate dentientium. exemplo: 
AL. Virginis nobilis , cui fexagefima natu molaris ultimus naíce- 
batur, quem Sophronifterem vocare Anatomici fueverunt. Sera: 
ficfatisfapienia! - : 


] Ad Decadis fecunde — 
p | Ann.l. Obfervat. XXXVIL. 
| |. - De injeilis per. fafcinationem. 
E circiter elapfum eft, quando in urbe Neo- Branden- 
. &Dburgenfi,ex apoftemate pofteaquam in brachio dextro «gro- 


198 "$$ 3o( GS 


j——2mó— 


vr e reete UE c EM MM ENMLENN 
ta fat atroces dolores fenferat, lanceola aperto, Chirurgus diver- 
fis vicibus protraxic fragmenta o(fium, lanas, lapides, paleas, her- 
barum fibi ignotarum caules libras betule , ftramina , fegmenta 
pennarum ,fruftulum farmenti lanà obvolutum, fed quibus ex- 
emptis vulnus commode confolidatum eft, & mifíera illaad pri- 
ftinam fanitatem rediit. 


Ad Obfervat. XLIV. 


Ovum in Ovo, | 

Tinam tandem curioía , quam Dn.Rofinus Lentilius , Medicus 
Ubsosaiozent: , Vir ex ingenuitate & eruditione folida omni- 
bus notus, compofuit, & praelo paratam tenet, Oalogia, lucem 
afpicerec, quam ipfe Autor ut ineditam cum cordolio fzpius fe 
afpexiffe in Mifcellan. Medic. Practic. Lib.x. refert, & cujus Ichno- 
graphia in appendice A. I. Dec. 2. Mifcellan. Nac. Curiof. allata, 
omnibus viris doctis, falivam movit! nullus enim dubito, quin il. 
la, quz circa ovorum genefin explicandam adhucdum defiderari 
poffunt, ubertim expofuerit, & eo faciliores etiologias, fi quan- 


do à femità rectà defle&unt, monftraverit. Ad hec fpectant, — 


quz in Rarithecio meo fervo bina ova,non fefe, quodaliquando 
contingere novimus, includentia, fed fibi invicem beneficio cen- 
dinis apte coharentia. | 


Ad Obfervat. LXXXI. 


De flercorum egregia in nonnullis cvirtute. 


Uid mirum, quod ftercora hodie Medicis fordeant, quorum 


labor ad majorem Arti Medicz conciliandum nitorem col- 
limat ; jam dum Galenus lib. 10. dc fimpl. Medicam. facultat. Xe- 
nocratis librum carpfit, qui calia in cra&atu de utilitate cx ani- 
malibus percipienda commendat, & illorum quzdam .deteftanda 
efle, alialegibus vetita , acerbemonuit.  Nectamen omnino ho. 
die defunt cales, quos ftercoranismi Therapevtici propugnatores 
dixeris, adeó vel integra , utPharmacopcei folentin officinis col. 
locata medicamenta appellare , corpora inde exítruunt. — Mihi 
Oraculi inftar chara & facra func illuftris Curioforum bec 
! Prat 


, 


499 )o( $E | 199 


Prafidis D. Schróckii in fcholio notate obfervationis allata verba, 
4| quibus fordidis ejusmodi Medicum abftinere jubet , nifi fumma 
E neceffiras voluerit, aliis remediis plane deftitutum talia fuadere. 
| Hisin anguftiis laudare poffum non in narium modo fed & uteri 
hamorrhagia, imo in quartana, ftercus fuillum , equinum cum 
vino calide propinatum in atrociffimo colice dolore, in quarta- 
na felisexcrementa, &c ad alvum folvendum ftercus paílerum. 


Ad Anni II. Obfervat. CXLI. 


De Mortui manu, que [rimam curavit. 


E &tiologia erit effectuum à conra&tu manus demortui 
joriundorum, quamvis prima facie videantur diverfi, nec nifi 
terror & qua nobis horrida videtur mortisimago illam quam ob- 
fervamus medelam afferet. — Obfervavi ganglon angulum mino- 
rem oculi dextri, virginis vultum admodum defocdafle, fed fre- 
quenti manuum emortuarum contactu plane diíparuiffe. Equi- 
dem fuere, quiidem medela genus in exfpiratione nz vorum ma- 
cernorum tentarunt , fed dubio admodum eventu, 


Ad Obfervat. CXLV. 


E De bemorrbagia ex itlero nigro letbali. 

| pyRocefferat in generofo quodam Viro quartana, diu. excruci- 

1 | Dn , quando ille remediorum pertafus, genio denuo indul- 
gendo fpiritus vini frequentiffimo hauftu oble&tatus, mox ictero 
nigro correptus fuit, fed quam Hamoprtyfis excepit graviffima, 
& fimul finem vitz fecit. 


Ad Obfervat.CLX XIII. 


| Urine incontinentia. 
n Qu quotidie in morbis chronicis obtinet, quando non fta. 
Lu tim Medico aufcultant, ut vago candem confilio agroti ho- 
- rumque cognati inremedia ruant, qua fors imofomnia; & qu&- 
his pejora fuggerunt, hoc in miétu involuntario praefertim ob- 
tinec, imo ac fifordidum hoc malum, non nifi fordidis tolli pof- 
fit, vix in alia quadam aegritudine iftaà Medicis commendari & 
laudari videbis , acin urine incontinentia. «Quafi fignatura fatis 
Cet. 1. P IL, Append. POE) coctero- 


200 «495 )o( Sev 

cocteroquin fallax in hoc morbo aliqua poflic: Ita videas; omnes ' 
feré practicos celebriores veficas ovillas , caprinas , pifcium pu- 
denda, ventriculos brutorum &c. nunc toftas , nunc coctas, 
punc in fumo exficcatas &c. commendare , ne Timeo quidem 
excepto fi ejus armamentarium confulas fanitatis. Liceat hinc | 
& mihi remedii genus addidiffe, quod ex incinerata talpa para- 
tur , & cemporibus vefpertinis ad zp. pondus exhibetur, non fe-- 


mel enim illius falutarem ufum offendi. 


Dx. L. ROSINLLENTILII 
 Parallelifimus ad Aun. VIII, Dec. I. Ephem. Cur. 


Ad Obfervat. XI. 
^wUam fallacia fint etiam Lifbotomortum peritiffimorum in pro- 
nuncianda de calculorum cyflicorum quantitate judicia, cot 

obtervationes loquuntur, & B. mei Affinis Dn, 7/4skosky, Zr- 
Chiavi W'ürtenbergici 65 Pbyfici Góppingenfis quondam celeber- 
rimi fatalis cafus loquitur. Hic ecenim diu Tortorem in vefica- 
fuum patientia plus quàm adamantina fuftinens , cum denique 
ne per rnomentum quidem ab internecinis cruciatibus immu- 
üis viveret , reclamantibus utcunque neceffitudine junüis Litbo- 
Lomum admifi. — Hic ftylo in veficam immiflo calculum utique 
& adeíle affirmavit, & allifione Dn.e&gro quoque perceptibili de- 
rnonftravit ; affignata illi ovi gallinule virginis quantitate. Cüm 
Senex venerandus ultra quam fepcuagenarius, viribus ad opera- - 
ionem fuftinendam fe faris pollere fentiret, quidvis potius, quam 
immaniffimos ultra duobus, pati decrevit, feque Litbotomi no- 
vaculg fübjecit, animo ad usque miraculum alacri & imperter- 
rito. Vulnus infligitur, calculus prchenditur, fed eheu fruftra 
per vulnus extrahitur. Tantum erat Operatoris robur , ut tres 
forcipes enei incurvarentur , quin alii ad difcerpendum in frufta 
calculum fabrefacto petra , moeftis adftantibus , illuderec. San- 
guinis interea largum profluvium, fpirituum diflipatio , multum 
Dn. Patientem fatigabant, imó Leipofbymie vite periculum mi- 

Ditd- 


455 )o0( ee 201 


mm 


nitabantur. Ille nil quidquam animo fra&tus inter preces Con- 
feffarii placidé exfpiravit, Abdomine poft mortem & hinc uri- 
naria vefica apertis ,calculus prodit fPupende magnitudinis, ocva- 
lix, non exate rotundus , fed aliquo modo depreffus, filiceus , in 
quo forcipis vefIipia , colore fufco , uncias olo pendens. Tantus 
autem erat , ut anguftior deprchenfa fuerit ea pelvis, quam offi- 
um Coccygis & pulvis compages ad cransmittendum inteftinum 
rectum , urethram & genitalia formavit, quam ut illinc faxum 
transmitti poflet. Heu, quam opportuna tunc nobis contigif- 
fec offis pubis ea dilatatio, quam in muliebri partu quidam com- 
menti funt / Apparet inde, quam minime chirurgicis de quand- 
tate calculorum renunciationibus fidendum fit, quippe qui non 
raro & mifere aecipiantur, & miferos, quamvis inviti, decipiunt. 
.In totidem annorum venerandi Senis , Dn. Danielis FIaakii , Pa- 
' ftorisinImperiali Bopfinga per $ 3.annos vigilantifTimi, vefica re- 
pertus ,&rique incifus nobis communicacus fuit, ovalis calculus 
ponderezv[3 exaquans. Caeterum in mentem mihi venit, hi- 
ftoria calculi vefice ovi anferini magnitudine in octogenario Me- 
dico, qui nunquam de calculo conqueftus erac, adducta ab Henr. 
. ab Heer obf. 26. p.204 cum B. Affinis mei fatalem calculum con- 
fpicarer. Calculus velice zxiij. pendens & alii grandiores exhi- 
bentur An. 8. Dec. 2. obf. 87. Ephem. noflr. — Alius quadrantem li- 
bre ponderans in Z4mfielodamen[i Fabro , quem ipfe fibi exfcide- 
rat Ann. III. Dec.I obferv. 192. Calculi pregrandis Icon exhibe- 
cur Ann. IL Dec, I.Obf r40. & 142. Alius jiiij. ponderans in ute- 
ro mulieris repertus in Z4dl. Z4ngl. 1666. OGobr. S. 4. zij. pendens 
in vefica nephririci Z4nn. IV. Dec. TII. Ephem. Cur. obf. 110. Calcu- 
lus in fcroto mire magnitudinis nm V. 65 VI. Dec. llIL obf. 253. 
Ingens à muliere ejectus 4455. VI €5 VIL. Dec.L obf.7. In vefica 
canis repertus 1Dip. ponderans Append. ad Ann. V. &5 VI. Dec. 
lLpo9. . Ad Obfervat. XIV. 


CidulasGoppingenfes immeníam afcaridum copiam cum uri. 
na per genitalia pepuliffe à muliere horrendis antea tormini- 


bus offlida, notavimus in Beíbesda Goppingenfi nobis obftetri- 


(Cc) 2 can- 


202 48$ )0( ger 


E dion AN 


LUPA TRA E MESNUN EPOR GINE qus: yupbnsr : "agus 
cantibus ante 17. annos in lucem edito, cap.15. p.256. quod idem 


alia quadam parallela hiftoria ibidem confirmatur. Et,quisfcit, ' 


an Tania illa pituitofa, que per easdem acidasé pene cujusdam 
Juvenis eximia longitudine prorepfit ; aliquid everminofi non fue- 
ric? vid. Betbesd. Gopping. p.258. Lumbricos per penem multos 


excretos, & inter alios maximum inftar viperz Zodiacus medico — 


Gallicus Ann.1. p. 7 1. exhibet, & nos in Prefedo quodam Pa- 
latino NNeoburgico dolores nephtiticis fimiles frequenter patiente, 
cum urina cruenta ZJóchffadii obfervavimus , totamque hiftori. 
am recen(uimus in Zfifcell. noflr. T om.YI. Part.Y. Plura evermi- 
um cum urina excretorum exempla «vid. Aun. IV. €5 V. Dec.T. 


Ephem. Curiof. obf. 1 $6. nn. YII. Dec.I. obf. 23. Pecblin. obf. 18. — 


lib.1. Vermis per muliebria mulieris feptuagenariz prodiens de- 


fcribitur 441. V. €5 VII. Dec. III. Ephem. Cur.obf. 208. Viri ever- — 
mino[i hiftoria, "veries per alvum & urinam reddentis exhibetur 
in Ad. Med. Hafn. Vol. ILL obf. x1. Verimes vivi hirfuti &c. in 


febribus malignis cum urina excreti z4nn. V.65 VI. Dec.IIL. Ephem. 
Curiof. obf. 95. 123. 4nn.1V. Dec. VL obf. 2. Hiftoriam elegantem 


viri mitlione cruenta laborantis, cui poft exhibita amaricantia . 


antifcorbutica tres vermes fanguine turgidi & fplendefcentes ad 
longitudinem papilionum exclufi, tradit //efli Difput.de /Midion, 
cruent. habiza Erford. 1686. tb. 10. ' 

Ad Obfervat. XXII. 


| ui bemorrboidum in Mulieribus & infantibus notat Ap- 


pend. ad Ann. V. & VI. Dec.lll. Ephem. Cur. p.99. Flemorrboi- 


des menflrue in famina, quoties gravida effec, eriam cum men- 
ftruis ceffantes z4nn. IV. & V. Dec. I. Ephem. Cur. p. 281. H.- 
morrboidum in pueris Exempla zánt. IX. Dec. IL. obfervv. 124. 
és Schol. Ann.IV. Dec. III. obferzv. s. In Femina quadam quo- 
vis plenilunio fluxiffe, cum menfes novilunio fluerent, obfer- 


- vavit Dol. Encycl. Med. Lib. III. c. 0. p. $19. 
Ad Obfervat. A XV. 


Luoris albi in paella primo à nativitate octiduo notati me- 


minit obfer v. x 40. 24nn. VIL 65 VIII Dec. III. Ephemer. Curiof. 
In. 


: $92 )o0€ $91 . 307 

In filiola fex sapnorum curati Hiftoría exhibetur in AG. Med 

 Flafn. Vol. L obf. 13. In puella itidem o&tenni & feptenni notatus 

à Pechlino lib. 1. obf. 34. In fexenni nn. IIL Dec. L. Ephem. Cur. 

obf. 114. In Decenni apud Doleum- Encycl. Med. Lib. V. cap. 4. 

p. 889. Annon detur quadam differentia & an ejusmodi puella- 

| rum fiuor ficequiparandus fluori albo mulierum aut adultarum ? 
annon potius coryzz quzdam fpecies? difquiri meretur. 

»— Ad Obfervat. XAXIV. 
.Liquas mulieres fine valetudinis ulla noxa menfibus plane de- 
"A ftitui, Bayle novavit Differt. /Med. IL. p. 31. Ec nos Exemplo 


mulieris 30. annorum, fterilis quidem , cetera faniflima confir- 


: mavimus in efc. noflr. "Tom. L. p.237. Cui propterea pellentia 
|. Medicamenta , nifi forte acidulas , propinare difluafimus , cum 
|- fanguis per menfes excernendus abundare debeat , apud omnes 
| autem abundare debere , neceffum non videatur. Cur igitur 
m aquam ex pumice ? Rarius eft concipere & parere , quz nun- 
quam menfes fuderunt. Exempla tamen tradunt ejusmodi mu- 
lieris bis puerpere Epbemerid. noflr. Ann. IE. Dec. I. obf. 137. Sex 
liberorum matris, que preter menfes nunquam profluentes in 
partu quoque nec aquarum effufionem ; nec lochiorum eft paf- 
|(— fa, ejusd. Ann. obf. 265. Aliam ejusdem commartis z42. VIL 65 
VIIL Dec. HL obf. 19.6541. Plurarecenfec Bobnius Circul. 4na- 
|. fom. pbyfiolog. progymnaf. 16. p. 242. — Adhucrarius, fluere men- 
|. fes non nifi gravidis, quale tamen exemplum proftat in bis me- 
. morati Ephemerid. Ann. obf. 384. quemadmodum autem tefte 
|. eodem Bobbio loco citato menfium incipientium , & ceflancium 
| . termini impenfe variant, ira & nobis vifa mulier ; cui anno zt. 29. 
nulla à przcedanea,aut fubíequente vellevicula etiam moleftia lu- 
^. nula fluere defierunt; vifa autem nobis 18"? à menfium ermanfio- 
|J neanno, robufta & obefa, ipfique ne quid Emmenagogi unquam 
| 


| .' caperet, fuafi. open 
Ad Obfervat. XX XV. 


|t I: Sardittia repericur aranee genus , folifuga didum, patrio 


———— ————  ———R 
—- 


nomine Barpia vel /'argia. Dum iciunt hominem, corpus 
| (Cc) 3 totum: 


I 
| PEL 
| 


| 
| 
| 
| 
l 


204 488 )oC 88 


7 


hounssc c f fü C T 
tocum intumefcit cum inquietudine ac tremore fpasmodico. 


: Medela eft defofÉio in fimum calentem aut in clibanum immis- 
fio , quoad calor colerari poteít , quod ni mature fiat, intra pau- 
cas horas moriuntur; ut e(t apud Boccon obf. curiof. XII. p. m. 
252. ltidem curiofüs au&tor recenfec hujus Solifage, quin & 

corpionum morfum , expedito fanari illico oleo iftius infecti, per 
immerfionem vivorum in olivum parati & fufpicatur eodem pa- 
&o fanari pofle apum, cvefparum , crabronum ictus, dum ejus- 
modi infectorum olea in promtu habeantur. Applicatio Lapid. 
Cobras , (qualem Offinge in edibus Jesniticis vidimus ) aranea- 
rum & ipfe morfibus medetur, ceíte eodem Boccotio loc. cif. De 


folio fal'vie idibus apum impofito vi4. etiam /Muralt. Flippocr. 


Flelvet. p. m. 139. s. D her. 2p. caríc. n0. iij. ol. fcorpion. aranear. 
ana 3g. m. £. Cafaplasm. contra infectorum venenatos ictus. 


Quem pupupit ferpens ,is fumat foetum afine albe,eumque dila- | 


ceret , 65 morfui imponat. — "lalmud Scbabbatb fol. 109.2. 65 ex 
boc Pfeiffer , in Talm. tb. 25. 4n. 1701. Durlaci vidimus atate 
mulierem capite & oculis pretumidis , in medio frontis obferva- 
batur puntdlura "ve[p4 ; fumraa aderat inflammatio cum dolore 


vix tolerabili.  Dabantur intus alexipbarmaca , tberiacalia, & 


quz febribus inflammatoriis , quarum typum morbus pre fe fe- 


rebat, opponi folent : Foris Gangrena jam prafens, cura fum. 


ma Dn. Zacbmanni , Cbirurgi 65 operatoris percelebris fublata: 
Cutis totius frontis intra paucos dies ad cranium usque vel offa 
frontis abícedebat , & multis abinde feprimanis demum ex orci 
quafi faucibus eripiebatur egra , relictis camen in fronte foedis ci- 
catricibus. Eodem tempore peritus ictu talilaterum coctor ju- 


venis in dextra colli parte : Tumor furgebat immenfüs, totam | 


dextri pectoris regionem occupans, valde cerribilis. Idem eo. 
dem tempore ruftico cuidam contigit. Omnes tamen per DEI 
gratiam, licec egre, cute femper ab(cedente, curati. | Credibile 
e(t per certos annorum circuitus infe£tornm moríus magis no- 
xios ac venenatos effe , quafi runc praedita eflent Sal. vol. acrio. 
ri& magis corrofivo. Nos in ea fumus opinione, creata cum- 

primis 


omn y rai tse rm am tte Lm 


ant, creare? 


Eo. EE 3303 D S Nm 
primis à fapienti[fimo mundi Conditore plura infe&a, ut atomos 
deleterias & impuras , contagiones peftiferas alioqui producturas 


 €eu conveniens fibi pabulum attrahant ex aére,ficque ab ejus- 


modi miafmatis aera purificent , ut innoxia fit ejus in hominum 
juxtim atque pecudum corporibus reciprocatio: fic ut curiofius 
inquirere def/nant in caufam ; cur DEO fit vifum, infecta , quo- 
rum adeó nullus fit in orbe ufus,ut multis potius modis noce- 


Ad Obfervat. XXXVIL 
Errori [peciem , Scanto ditam Siculis familiarem Boccom. re- 
cenfet p. 471. quo correptus nauta quidam: Diarrboga per | 

biennium laboravit, fingulis nyCthemeris 6. vel 7. fedes paffus. Di- 

aYrboa trimeftris vino libanotidis coronarie fublata tefte Zelfcb. 

Flecatofl. 11. obf.51. Cutis laxa, alvus ad(tricta, alvus laxa, cutis 

adf'ricta: hinc fudoriferis etiam diuturne Diarrboae compceícun- 

tur , quod in Nundinatore £Jaarburgenfi lignorum decotio per- 
feci. Lid, etiam Hoffm. in Pot. Scbol. ad obf. 62. Cent. 11. Flelmon- 
ilanum à Dn obJer-oation. autore laudatum fpecificum ex ovi 

«vitellis ad duritiem cotlis , cum & nos optato fucceffu non femel 

dare viderimus , finiftre tamen cedit in Diarrboea critica, hoc 

modo fupprefla ; cujus exemplum vviZ. in Dec.T. Anti. 10. Ephem. 

Cur. p. 125. Diarrboam folo plantaginis fucco. curatam notat 

obf. 37. Dec. H.4n. X. qualem & nos prater pulverem pachyn- 

ficum ,jure planiag. latifol. medicato diuturnam curavimus , cujus 


- hiftoriam recenfebimus, Deo volente, in Jatromnemartis noftris. 


Mirum Diarrbeas quoque Endemias contigiffe , quale quid de 
Indis Orientalibus legisur in difput. de /Moyb. endem. S. 12. & 
de FTybernis praedicat Boyle util. philof. experim. p.335. id. mif- 


- €ell.noflv. T om.I. p I. p. 11. 65 158. 


p  CAd Obíervat; XXXVIIE 
E nobis ante octennium obtigic Muficus quinquage- 
narius à tempore jam longo ZGericus. In regione lienis crat 


tumor durus, quem ratione fitus & aliorum Phznomenorum 


Scirrbum 


206 «8$ )o( e| 


ated 


Scirrbum Lienis judicabamus. Inter alia date pilule ex Gum. 


Ammoniac. myrrb. Gentian. afell. ppt. Sal fuccin. vol. Merc. d. 


- quibus cum per quatriduum ufus effec, dentes dolere , Gingive 
intumefcere , nobisque nil tale quid opinantibus faliva prodire 
coepit. Reprobe penfitata péyelifmum minime inhibendum effe 
rati, eum potius injuncto regimine, debito promovimus. In to- 
cum ifte (umor difparuit ; eger ad fe rediit, imó in publicum 
prodit. Sedexacto ne quidem femeftri afciticus fa&us, redeun- 
te paulatim ifto tumore duro , fatis ceffic. 


Ad Obfervat. XLVII. 


IX in /ndiis magnus honor habitus. Odontolatreia Yo- 


(ula Ceilon defcribicur à Roger. in oet offnen 2 büresum vez 
botraenen jepoentbum Ll. r.c. 4. Denti namque fimi& Templum 


exítructum notat in Píco d' Adam, isque vera latreia cultus; fic- - 
uc univeríà India orientali fanCtius nil haberetur. Sic & Peruvia-. 


ni fibimetipfis cres € fuperiore, cotidemque ex inferiore maxillis 
denres extrahere Deaftroque Soli , ceu facrum offerre confve- 
verunt , ut eft apud Zfritold. append. ad Roger. cap.39.p. m. o92. 


& in Succaíra facerdotes dentes inaurafos geftant eodem teftec.. 


26. Uti vero puellum triduanum denífire rarum e(t, ita rarius, 
repertum fex menfium abortum deníatum , tefl. Ann. V". 65 T. 


Dec. III. Ephem. Cur. obf. 268. AMium , qui 4. in partu Zeníes — 


fecum tulit, recenfec Z4nn. LX. Dec. IH. obf $2. Filiolus nofter pri- 


mogenitus I6. atatis feprimana binos incifores protrufit , fato - 
beate functus, poftquam 22. feptimanas cum continuis clamo- 


ribus vixifle. Alias ferius dentientium , vel certe denfes novos 
etate provectiore progenerantium hiftorias hinc inde legimus. 
Exacto demum feptennio Z4nnus Epbem.ultim. allegat. in ead.ob- 
fer-vatione ; it. ob['2 vo. ejusdem anni. Nos haud ita pridem in Ma- 
trona nobili 56. circiter annorum fApientie deníes Gingivam 
cerebraífe obfervavimus. In viro $3. annorum progpatus erts 
molaris Ann. I. Dec. L1I. Ephem. obf. 28. In Sene 81r. annorum 


fefl. AG. Pbilof. Aagl. x666. Tan. $. 10. ubi fimile propemodum - 


quid recenfetur de Vetula75. annorum, — Aliispoft 118.120. an- 
nos; 


. i 
— : - 


ios; quo de vid. 


^ 


E- )o ( S8 | 207 


Ann. IT. Dec. H.pag.s7. Epb.Cur. vel novi pro- 
dierunt Zeníes , vel alii, imo nonnunquam omnes perfecte rege- 
nerati funt. — Vid. 4rifl. /. de Gen. anim. Cardan. de ver. evarie- 
fate Lib. V IIl. cap. 43. Sennert. Prax. Lib. LI. paví. x. cap. xo. 
Schott. Phyf. cur. p. 576. Quidam in anno magno climacterico 
conítitutus ftupendo Zenfium obruitur Zolore, faccedit febricu- 


- la, omniaque denctitioni infantum folennia fymptomata triduo- 


que poft nova dentium molarium feries Ann. I. Dec. IT. obf. ult. 
Cum deníibus naíci exitiofum cumprimis foeminino generi pu- 


tatum. Sic//4leria Regum Romanorum cempore dentara in lu. 


cem edita, Seffapie , Urbi olim florentdiffimz exitio fuic. — Plin. - 
Fiifl. nat. Lib. VII cap. 16. quo itidem tefte Filio Prufiz, Regis 


- Bithyniz loco dentium unum os continuum in fuperiori maxil- 


lafuit.— Noftris temporibusGallie Rex, quem dentatum in lu- 
cem editum prodiffe referunt , non uni (7rbi florentiime , ted 


|' pluribus, imó toti propemodum /mperio Romano exitiofus fuic. 


Cur animalia reliqua dentata naícantur, homo non item, ratio 


eft, quod Zeníes in homine recens nato, quippe folidiores cibos 


non aífamente, nullo fint ufui, imó potius impedimento. Hinc 


. & verusablactationis terminus, dentium eruptio , quo indice fo- 


|" lidiorem fibi cibum pofcere videtur natura. Et ante hoc tem- 


pus infantibus ejusmodi cibum recte prebere verat Primero. de 
«vulg. err. p.m. 102. Cuidam dens cantus fuit, qui in 100. Zen- 
fes alios dividi potuiffet ; Z4ugu[l. de Civitat. DEI cap.9.  Pree- 
maturam Zenfium eruptionem , uti cauffas internas , febriles pra- 
cipue ebullitiones, promovere pofle non negaverimus;, ita £t- 


| Tündis ucplurimum adícribendum putaverim , quibus nutrices 


& matres mollitiei dedit, parvulorum ofcula claudunt, ejula- 
tusque fic impediunt. Aquis puta faccharatis macerant pancs 
aut domefíticos , aut biscoctos linteisque illigatos exfugendos in-- 
fantibus przbent; quorum Grngive per fe cenerz continuis iftis 
fuctibus extenuantur magis , ut hinc jufto maturius Zeníes ex al. 
veolis prodeant. Sed & proledtus ex iftis furundis fuccus in pu- 
fionum ventriculis acefcens convulfionum auctor exiftit ; unde 

Cent. I. c7 11. 4ppend, (Dd) per 


308 4» )o( gem 


Erdisipe Áo E m 70 ii 
—— Ln at t e m a, T — — p— 
o on mae I, nn ntn 


per accideris ; qui mature deniiunit , infantes brachybii cva- 


APR Ad Obfervat. XLVIIJ. 


vUpra &intra zmenitiges alibi quoque calculos repertos recenfec 
3 Illuftr. Franc. in Lapicidina Capitis $- 39.ex W'eppero, Cattierio, 
Veslingio , Blafio , Bartbolino, Flildano; quamvis & hanc noftri 
Dn: AuGorisibidem obfer-vationem alleget. Si in omnibus cor- 
poris partibus nulla hactenus excepta, reperti funt calculi, quod 
intra meninges etiam inveniantur , adeo mirum non eft. 


» Ad OObfervat. XLIX. : | 
wimilem hiftoriam dedimus ad zdnn. PH. Dec.1I. Ephem. Cur. 


obf. 237. PEU | 

ru Ad Obfervat. LXL : 
Hithificos confumrmaatos non temere alio peregre decurri pof- 
- fe, ni vitam fibi abbreviare velint, recte flatuit Exc. Dn. Au- 
Sor ,& eventus comprobavit, | Idem & hic ante femefire circi- 
cer accidit Scribe cuidam /Marbacenfi. | Nam hicá feptem circi- 
ter jam menfibus affectu phibifico correptus, fic faris adhuc va- 
idus Sfuttgardiam Sulza delatus fuit; uc. affectui medicaretur. 
Sed per aliquot menfes hic commoranti , cüm adhibita variale- 
vamen adeó nullum intuliffent, uc alvi fluxu colliquativo fa- 
perveniente, in deterius omnia potius vergerent,in mentem de- 
nique venit aegroto, fc /Marbaci, in patria quippe fua, promtius 
convalicurumn. «« Ab hoc propofito nullis fe rationibus etiam & 
"Theologia petitis, dimoveri patiebatur. | Sic enim animo confe- 
suendz in patria valetudinis infederat opinio, ut hicadhuc com- 
moratus aquam fonranam pro potu fibi //arbaco afferri curas 
ret, hanc aquam noftra Stufígardiana falubriorem identidem: 
praedicans. Fgo denique fic mecum ratiocinatus fum. | Fortaffe. 
noftalgia (fimul bonusille Scriba laborat. Conclamatum quidem: 
eft cum ipío, morsque certa; fivé hic mancat, five aliorfur- de- 
vehatur.. Sin ultra renitimur, fibi propterea Stuttgardia. mori- 
endum effe cauflabitur , quod ZMarbacum delatus non fuerit: 
| Phar- 


d uS oC v | 205 
Pharmacis omnibus invitus utetur , querclarum finis non erit. 
Prognoftico dato in vecturam confenfi cum Domino Collega 
"Medico ordinario; dantur abeunti , que fortafle in via viribus 
deficienrem reficere poflent. Lei & pulvinaria circumcirca 
rhede obvoluta, hisque mortis Candidatus imponitur. In via 
parum incommodi fenfic. | Alcera poft Adventum die /4arbaci 
exfpiravit , hic fine dubio , morbi fignis id indicantibus per men- 
fem adhuc vitam pertra&urus. — Phibifici confirmati cum rhedis 
vehuntur , concuffione valida id efficiunt, ut exafperetur £uffis 
& pituita bronchiis pulmonum magis incuneata , ficque expe- 
&orationeimpedita , Zyfpia augeatur, unde fuffocatio acciecur, 


. ne dicam de fpiricuum in fe paucorum per motum ejusmodi vi- 


|. olentüm prodiga magis difperfione. — Aliter fetes habec; fi pri- 


mi finc, vel medii quoque gradus pbíbifici, fic enim à mutatione 
locorum & aéris interdum levari malum , imó tolli Britanno- 
rum. eít praxis , qui Pbibificos (uos Caletum in Gallias relegate 
folent, quorum multi valetudinem recuperant, te(tibus /orfo- 
no & S$ydenbamio. |. Queri poflet: An bona confícientia Medicus 
in Phibifici noftri profectionem confentire potuerit ? Circum- 
ftantiarum diverfitas vel negativam vel affirmativam tuetur. 


Ad Obfervat, LX XIX. 
ee mem aquz rubicundz é foffis opidorum fcaturientis plu- 
ires hiftoria in ürtembergia noftra femet obtulerunt. | 
t. In opido Beilflein cale quid obfervatum reperitur in 
Schwelins fleinev CBürtembergifdhen GDronid p.14. cujus verba fic 


| . fonant: Sym 1593. Syafr von bem sten ungefebrlid) big auf ben vote 


gcfcidt/ som 93eot Apps ree fobe £xbrigfeit Gericbtet / bas 
| : : 


S[uguft. (inb im CiGürtembergiftben Gtábtlein Z5cilftein (m Gotabt: 
Graben eafelbften umber / erfcbeódiTicbe Slut oucllen. entfprungen? 
ivelc)e su. gervifei GStunben vor« unb nad) SDtittag (tátig über (icb 


. gequellet gufammen voie 3S[ut / voelcbeó man. unterfcbieblid) bermaf 


fen gefeben/ taf c6 tad anbere CiBaffer im Gotaben gefárbt ; von vtto 
lenfDer(onen/bie QGermunbevung8 wiegen Pabin geyogen/ mit Glafeeu 
unb anbern Gye(cbirren aufgefangen/ an vielen Érten fin unb voicoer 


tauf 


^ 


410 d (o)S | 
vauf ibe (ürftl, Guaben biefe vownberbabtlid) subor unerbóvte Slut 
Sucllen bud) Sn. Georg Gabier/ Det SRecbten Soctor unb rft. — 
SRatb e, beficbtigen unb erfunbigen loffens berowegen foldes für ein 
Ogunber Seid)en unb. CSarnung Gootteà. gebalten voorben, — CO8ie 
bann Sor. 9jac; Srerbrano/ ber. bal, &abrifft DoGor unb Prof. 3u 
G übingen/ bieroor in feiner 9uf-SDrebig SOtelbung tut s G6 bebcute 
Stieg uno SSlut/ZGergieffe, — Latine fic fonant: Eodem anno fc. 
1583.à s. circiter usque ad 17. Aug.in foffa oppidi Würtenbergi- 
ci, Beilflein , circumcirca fcaturierunt horrendi fontes fanguinei, 
qui certis horis ante & pomeridie é fundo verfus aqua fuperfi- 
ciem continuó füblati func inftar veri fanguinis, reliquam foffze 
aquam colore rubicundo tingentis, | Ab innumeris hominibus; 
qui miraculum hoc fpe&atum illuc abierunt , lagenis vitreisaliis« 
que vafisaqua hac excepta, hinc inde in alia loca transmiffa fuit.— 
Prafe&tus loci cum adSereniffimum rem omnem detuliffet, Con- 
filiarius Ducalis , D. Georgius Gadner, illuc ablegatus fuit, ut ocu- 
lis eam arbitraretur , & in circumfítantias folerter inquirere. 
Scaturigines ifte cruent& pro oftento & admonitione divina ha- 
bite. ' Motus hinc Dn. Jac. Heerbrand , Profeff. Theol. Tubing. 
in concione quadam poenitentiaria , minitari DEUM bella & ca- 
des judicavit. WP uh DODA UT 
5:5 dL Ante plus, quam decennium ecdem fícaturigines in 
Schorndor fienfi foa obfervate ,, Exc. Dn. D. Jegerus, Phyficus 
loci: dexterrimus ; tunc quoque temporis ad Collegium ZMedicum 
Ducale in hanc fententiam fcripfit : De foífa noftra fanguinem 
fcaturiente fine dubio, ficuc. alibi, fic & Stuftgarie relationes. 
miras divulgatas effe conjecto. Proinde meum efle duxi, uc ad. 
ampliffimum Collegium Medicum faccinctam hujus Pheenomeni 
hiftoriam decenter exararem. Nimirum 20. Aug. ( quamvis, ut 
aliqui recenfent , idem jam ante feptimanas aliquot fuerit ob- 
fervatum in certa quadam parte exterioris noftra foffae,in qua 
pifces affervantur ,notalibis tra&tus aque rubeum colorem often- 
dere ccepit, reque ftudiofius obfervata , ícaturigo quedam e fun- 
do afcendens vifa; codem plane modo quo fanguis € vena p 
Re 1$ 


49 o( SA 0 Arr 


dis pertuía fab pelvi aqua calida plena furfum fcaturire videtur. 
Ab illo tempore eadem 7 in&ura e pluribus foffe locis, radiis 
potiffimum folaribus ea illuminantibus , quod intra horam circ. 
IO. & 1 1. antemeridianam accidere folet, quamvis relationes non 
omnes fibi confeatiant, ex fundo quafi fcaturiens obfíeryata. Kc 
vero penitius infpecta clarebac; hanc rubedinem cremoris inftar 
coeno, qui ubique feré magna altitudine, in fofIx: fundo cumula- 
tur, quafi incumbere, vel induci & à leviffima motione aqua vel 
etiam ipfiusmet coeni furfum tolli; aquasque fupremas claras co- 
lore fuo tingere, fic ut eminus smuftum rubrum mentitur. Tincia 
hzc aqua haufta centamine primum facto retulit dilutioremLacce 


E 


 "linduram , & intra dimidium hore fpatium pigmentumrubrum 
in tantilla quantitate in vafisfundum delapfum eft, |. Odor eftfra- 


cidus , proprius aqua lacuftri ftagnanti naribus adveríus, fapor 
nil peculiare exhibet. Pondus aque tinctz limpidam haud ad- 
modum exfuperat. v. g. menfüra dimidia aque tinctae ponderabac 
zxxxvij limpide vero zxxxvi.Tametfilinctura nonfemper eadem 
fed pro varietate temporis & loci nonnunquam dilutior , inter- 
dum magis faturata,  Tentamina quedam focias manus appli- 


| «ante Phartmacopeo cum aqua hac tincia inftituere non inter- 


mifi , cui fini duas Ampboras W'ürtemberoicas haurirejutfi. Poft 5. 
circ. horarum: quietem , duabus tertiis, quz interim claruerunt; 
decaulatis, reliquum Pharmacopolio illatum fuit; Mane per itc- 
ratas decantaciones liquorem tinctum ;ad.20. circ. menf J'ürtem- 


|. berg. reduximus, hujus mentf. viij. ex Vefica ad Medietatem de- 


ftillavimus, prolecta aqua exiftente limpida, lacuftri odore cum 
pauco füpernatapte quafr unctuofo'cremore. / Refiduum ini vé- 


: ficaomni fimul rubore omnique foctore fpoliatum erac, coloris. ob-. 
- fcuri curbidi, ut in deftillatione aquarum fimplicium fieri folet. 


Deftillaio ex arena nil aliud plane, quam prior ifta, exhibuit. 
Tentavimus-igitur liquorem per varias precipitationes & fpiriti- 
bus acidis Sulphur. Vitrioli; Nitr. inftillatis, rubor confeftim, re- 


li&oliquore;iunforma precipioli bolaris facillime refolubilis fun- 
dum petebat ;ea folum cum diftin&ione, ut fedimentum ab in- 


(Dd) s .. füillaso 


$12 42 )o( $8 


pod " 


i ilr ngon iqo amc cnc fing 
ftillaco fpiritu Sulphuris pallidius effec. Solutio Aluminis colo- 
rem parum immutabat minus adhuc Ol. Tartari per Zeliq. pott 
aliqualem moram ramen liquores clarcfcentes "Tiniuram fub 
forma mucilaginis floccifor mis in fundum deponebant, velut ia 
fuccis expreffis ; ex levi vero motu denuó cefolubilis & liquori 
dintluram reddendis. ^ Decotium Gallarum liquorem facicbac 
curbidum , craffum inftar [xvii anfimonialis, cum fedimencto pri- 


mo rubro poft flavefcente. Omnia hec Tentamina liquorem fa- 


pore & odorepriítino non exuebanrexcepto acore à def(tillationi- 
bus neceffario refulcante. | Per evaporationem omnia avolabant, 
ficut in aqua fimplici, excepto levi cremore nigro fummitati olla 
adherente. Quz per filtrationem nacti fumus, hic in originali, 
quod ajunt , transmittimus à 60. ad minimum menfuris W'urtem- 
bergicis relidta, neque ingratum futurum exiftimavi, fi Tiniu- 
ram ipfam per poffibiles fubfidenuias & frequentiffimas decanta- 
tiones, ex magna aque quantitate ; qua pores facuratiffimam 
redditam & colle&am, curiofz veftre contemplationi fifterem; 


P. S. Scaturigo colorati liquoris in foffa locum mutare folet, 


ita quidem ; uc quo modoloco fuerat ; alibi erumpat, priftinum 
tamen locum iterum recuperando: fic & in va(is Tinétura rubi- 
cunda paullatim evanefcit..— Ab initio enim Pharmacopoeus can- 
cum illius collegit, ucliteras rubras pingere potuerit, intra paucos 
autem dies fin£ura penitus defecit, ut preter maffam nigricantem 


in parva quantitate nil reliqui maníerit, quale quid in evaporatia- 


ne ollz adharere fupra memoratum. 


De hac igitur Tin&ura infolita, & hominum memoria in 


foffa noftra antehac nunquam obfervata, unde ea fufceperit ori- 
ginem &c. quid judicandum, ea do&tioribus decidenda meritó 
telinquo, fatis habens, vi tentaminum füpra narratorum Tinifu- 
vam magisrealem, naturalibus mutationibus obnoxiam, licet ra- 
ra curiofitate non carentem quam miraculofum vel ominofum 
portentum agnoviffe ; quamvis propterea | Theologis ,. oc- 
cafionem ad vitz Chriftiang monita hinc arripientibus; adverfa- 
rinonífuftineam. | Hactenus Dn. D. fegeri Relacio, 

| | Poftea 


M ere 


| 
| 
: 
| 


LE o aM 


Poftea veró, quam in fine Ann. 1703. cum paralleliumum 
hunc jàmjam meditari coepiffem, à viro hoc dexterrimo trans- 
miffa obfercuatione Elsboltiana in quantum cum Schborndor fienfi 
conveniret , per literas cognofcere averem , non tam ab ejus hu- 
manitate relationem jamjam notatam; fed & ea, que pone fe- 
quuntur, circa principium Ann. 1704. obtinui. 

Quam Ze aqua noftre foff.e fanguineo rubore oculos fpecla- 
jorum percellente, hiftoriam nuper à me flagitafti, Colleoto AMe- 
dico , quod Stuttgardie eft , Ampliffimo v. t. prolixiori. ca- 
lamo defignatam, hic fub priftinis formalibus transmirto.  Pa- 
tebit exinde, me vel tacente, potiflimorum articulórum convc- 
nientia & differentia; ne tamen petitioni Exc. tuz , qu& mihi pro 


B imperio, deefle videar , figillatim refpondebo ad potiffima in- 


| petens. 


obfercvatione Elsboltiana caemorata , & quidem in hiftoria r. oc- 
currit modus fcaturiginis : Apparuit equidem noftra fub fpecie 
fanguinis ex vena pedis inciífa, in aquá undulantis itidem 
pollicis magnitudine in tribus, ni fallit memoria , locis, iisque non 
fimultanee, fed hac feptimana hic, altera illic, ebulliens, tingc- 
bat infuper noflra extemplo, & quidem multo majorem aqua 
eircumferentiam , horisque meridianis & fole verticali diu cincta 
permanebat , candem veró fenfim fundum petens, cremoris rubri 
a;&(tar fubfidebat. ——— ET | 
3. Ordinarié quidem ab hora 9. ro.ad 12. vel tertiam po- 
meridianam Tinctura hec, non tamen exclufivé, fed quocunque 
tempore ventis, lapidibusinjectis, vel etiam baculo faltem fuper- 
ficiarié agitata apparuit ad tempus; páulo poft fündum denuó re: 
3. Qua Experimenta: Cum fanguine animali probam: non 
inflitui, nee corticum arborearum fcobi , fed radices arundi- 
nis vulgaris copiosé in fofla crefcentes , uc & flores plumofa 
fimilem facis T?nf?uram aqua dederunc, haud diu tameri dura- 
bilem ,attameri etiam fubfidentem feu precipitaram. | 
4. Colatura dedit fimile fpiflamentum brunnum , gurn- 
: e mieu 


"^ "11e ; 
RERO NOS CERII M DC ome ce É- 


A—— 


mm--—up 


meum quafi; aft in camexigua quantitate, ut examini ulteriori, 
quod fperabam, fubjici nequiverit 5 hinc Chartam ipfam Colato- 
riam cum Epiftola t. c. Síuftgardiam ttansmifi. is 
$. Quid deflillatio per arenam.& veficam-, nobis monftra- 
veric, recitat Epiftola; foetorem, quem in refiduo magmate hu- 
mani propé ftercoris «mulum Exc. D. Elsholtius percepit , nos 
non advertimus , fed. lacuftrum , putridum , naribus adverfiffi- 
mum, & ordinarium ; quem habenr, f 
Vitium capiunt, ni moveantur aqua. | 
6. Lacca pidioria dedit nobis pariter TinGuram noftrze ma- 


xime conformem , convenientibus itidem.omnibus circumítan- 


tiis ibidem memoratis. 

7. Qua elevationem , easdem feré conditiones obfervavi- 
mus; excepto tempore, cum nobis femper hore meridianz al- 
terationem aque cam domi aílervatz , quam in foffa monftra- 
Verint. -- : ioc gi "ees 

8. Tandem ratione. gradus non eadem femper vifebatur 


Tin&ura, fed jam dilutior, jam faturatior, diverfis temporibus 


pro ratione Solis, Ventorum , apparebat. 
Ex hoc pun&o adhuc memorabile annotandum duco, 


quod Pharmacopoeus nofter, junior. Pal; (cujus opera in toto — 


hoc negotio ufus füm ) ex aqua foffze tincta, per multas decaula- 
tiones ( poft expectatam femper fubfidenciam ) concentrata lite- 
rasaliquot vel potius monita devotionem fpirantia (fuo ufus 


Senfu & judicio ) chartis infcripferit, hinc inde cransmiffa; Scri- — 
piura hzc ex rubró violacea. primo pulchra fatis, aliquot men- | 
fium fpatio valdé pallefcens , hac ipfa tamen hora manifefto,li- 


cec non adeó faturato, rubore adhuc videri poteft... — 

9. Qua judicium: zdnimale Regnum excludere videtur pre- 
ter allegata experimenta , Colatura in linteis nullam Tíntfuram 
oftendens , quod alias experimentum in /rína & aliis liquoribus 
rubicundis, an ex fanguine.color deducendus , quibusdanr 
placet. | | | | 
- x0. ZHinerali origini obítare videtur levitas particularum 

tingen- 


ui mr minia, Simili to Wt rr p i at t d i e 


| . 482 )o( GE : 217 
Bn 0 5 2. . EL NET EL ee umts 
tingentium , quam elevatio meridiana, fubrilis & vix ulla corpo- 
reitas ; quam Colatura nihil ferme; prater colorem tangibilis vel 
terreftris ochrei in charta bibula oftendens, immó evanetfcentia 
totalis infoffa & notabilis ad pallorem declinacio in Scriptura re- 
fellere videntur. | 

AL Pegetabilium naturam potius redolere, tam modo di- 
&a, quam cum fpiritibus & liquoribus , acidis , falinis , allegata ia 
Epiftola , experimenta, nec non cevaporatio ; arundinum fimilis 


. Tindura , cotiusque coloris in fofla pauló poft cocalis obliteratio 


an perfüadeanc ? Doctioribus decidendum relinquo , ego renuita- 
tis mea conícius nodo huic Gor4ío folvendo me imparem luben- 
tiflimé profiteor. | 

III. Menfe unio 1707. plane idem in foffà Oppidi Palztiíni, 
Eppingen dicti,obfervatum. — Relatio talis eft: Hodie i.e.13. / u- 
ftii, mutata eft aqua in fofla Eppingenfi, qua, quo clarior &lim- 
pidior fuit, eo nunc rubicundior e(t, fic uc ifte liquor infervierit 
huic Epiftolz fcribenda, & tota fofía adeo rubris aquis fcatet, 
ut mcenia inde cincta confpiciantur. Aqua hec fanguinca fca- 
turire coepit ancemeridiem hora 9. & quidem € 30. circiter locis 
profluit craffitie brachii: quando fuperficiem aqua tetigit, dif- 


fili, quafi pulverulenti quid in fe contineret, fed colore prorfus 


fanguineo.  Piíces ifti fof[z innatantes à principio fugerunt iítas 
fcaturigines, refugium omnes ad latus foflz in extremitate ejus 
quaerentes , fed quamprimum aqua rubens totam füperficiem 
obtexic, retrogreíli propemodum omnes moriebantur. Quid 
hoc fit ominis, & quid inde expectandum , DEUS novit. Mocror 
& pavor nos univerfalis inceffit, & quotidie huc ultra mille ex- 
tranei miferiam hanc fpectatum ad nos confluunt. 

. . JV. Eodem tempore idem vifum in fofIa Gip/ingenfi, quod 
eft oppidum Jiürtembergicum , haud procul Eppinga fitum. Pra- 
fe&tus loci rem geftam transfcripfit , miffa fimul hujus liquoris 
lagena, qui vinum rubrum 'Tyrolenfe exacte referebar. Scriptu- 


. rà hocliquore exarata primum eleganter rutilavit, fed color fen- . 


fim palle(cere coepit. | 
Cent. L.C II. Append. (Ee) : Nota 


218 |X9$ )o( Sev ehe ut 

Notabile fcaturigines has omnes menfibus a&ftivis contigiffe 
nec diu duraffe. Certi quid determinare arduum 5 cumprimis 
illi, qui prefens omnia curiofis oculis non ggrluítravi. Non 
difplicet tamen dvrózra exc. D. D. J geri judicium. 


Ad Obfervat. LXXXI. | 


Picam filigineam e peGoris abfceffu in fervo aulico FTobentrü- 
digan: prodiiffe dictam , his manibus palpavimus, & cum: 
ipfo fervo locuti fumus, ante hos 10. annos; qui & ipfe talem 
fpicam improvidus deglutiverat. : 


Ad Obfervat: LXX XIV. - 


ZAriolasin illis, qui paulo ante Luc Fa laborarunt, exitio- 
fas e(Ie , An. 1705.in quodam Nobili 24. ann. vidimus. 

An.1707.Íub anni cunabula vvariolz hic Stuttgardie epide- 
mice graflabantur. — Moriebantur plures ob peculiarem maligni- | 
tatem illis fociatam: plurimi veró, aut non, aut malé curati. Nam 
«yariolarum cauíTa /Medicum acceríere plerique opera pretium 
gon effe exiftimant. — Prebent JecoQum lentium & «uinum vu- 
brum;,preterea nihil. Filiola quzdam habebar quamplurimas, - 
fed depreffas, nec poft eruptionem vel appetitus redibat, vel 
fymptomata mitigabantur. Cüm omnia nihilominus in vado 
effe cenferentur, puella fuis unguiculis pedes & cumprimis fupe- : 
riorem tarfi partem utrinque nimium fculpendo plurimas exci- 
ravit puftulas nigras, quas preffo pede Gangrana, hinc mors 
fecuta. : 

Filiolus 31. ann. ante eruptionem vehementer me non ad- 
reodum perculfo vomuit, cum veró poft eruptionem «vomifus 
nullazenus ceffarent , parum faufta ominabar. | Quinto nempe 
die ab acceffu evomifus €5 dejetliones fanguineg quam plurima 
ez que foetidiffima, poftea mors cita. Sanguinis evomebatur, 
& cacabatur propemodum incredibilis quantitas & dejecti foe 
cor tecerrimus. | 

Filiola 2z. annor. variolofa marcefcentibus jam puftulis ge- 

nas 


49 )o( Sm 219 
nas unguibus fcalpfit, quarum finiftra fuit inflammata. Vetula 
quadam unguentum per 11. dies applicayit; gena hinc fiderata 
abícedente ab oculi (iniftri inferiore palpebra usque ad mentum 
omni carne, cum parte maxillae fuperioris & dimidia portione 
utriusque labii, dentibus fimul iftius lateris omnibus evulfis , ut 
pateret infpectus usque ad fauces. — Curata fuit puella, fed facie 
nunc monflroía , qualem in vita non vidi, quamvis plures vide- 
rim , quibus Carcinomafaciei partem exederat, — Vidimus etiam 
tunc in aliquibus puffulas pe(limi moris , paucas, fed, periculi 
plenas, quippe lividas & foveas cancum non nigras fibifodientes; - 
alexipharmacis in-& excernis magna cum follicicudine, ac fpba- 
celus irreperec debellandas. — Plures erant Infantes , quorum 7/a- 


- riole plane non fuppurabantur, fed, cru(te fole, fquammarum 


facie, fuo cempore fine pure ullo decidebant. 


Ad Obfervat. XC. 


Ec obfervatio,fi vera eft, miraculo non caret. Talpa vi- 

KR detur effe animal brevis evi. Mirum fi per 15. annos, in ho- 
minis , cumprimis ventriculo, fuperftes exiftat , cum tefte Zlber- 
fo , per 2. vel maxime 4. horas extra certam füpervivere non pof- 


-— fit, quid dicamus de habitaculo minus idoneo , «veníriculo ho- 


minis , cibos potusque varios, f4/.pe non convenientes, ingurgi- 
tante, falfos precipue, acidos, fumo conditos, qualesin iftis re- 
gionibus utplurimum affumuntur. Nedicam de /fermentafione 
& alis, Quidfi vvevrexvízs; hic etiam credulis illuferic? T alpa 


naturali inftin&tu & exercitio femper fodicat, ventriculum non 


perfodifle intra cantum temporis fpatium miriflimum. | Sem- 
per furfum cendic, cur exitum € diverforio ingrato, calidoque 
vaporario per os nunquam quzfivi. "T42/pz anatome exhibe- 
tur in zzi. I1. Dec. I. Ephem. Curiof: obf. $7. & apud ZMur alt. 
bx 4 Med. p.m. 556. Ignofci mihi velim, fi non tam facile 
credam. | 


(Ee) 2 most EXPE 


;oc RSANNOES "We )o( dem pU 
EXPERIMENT A. 


Circa Culwum generationem ee 
: ' 


PETRO PAULO ASAN GALLO, Florentino, 
^ dura usd 
Ill. DN. PRANCISCUM REDUM 
: perfcripta, | 
Florentie Anno 1679. Italico fermone edita, 
nunc Latinitate donaía, ! 
MONT Atque ab ; 
Exc. D. D. JOSEPHO LANZONO, Pro- 


feflore & Protormnedico Ferrarienfi communicata. 


| AUufirifrne Domine! 


lm aliquando in zeftate vefperi circa templum S. Maria flo- 
 Aride cum Amicis nonnullis deambularem , & , quoniam ora- 
nes Philofophi« ftudio pro viribus incumbebamus , de rebusPhi- 
lofophicis amice, & procul à more eorum, qui non fciendi, fed 
contendendi animo inclarefcere volunt, diícurreremus; Culices 
aliquot ftridendo nos circumvolitarunt , nobisque de iftorum 
parvulorum volatilium natura prolixius differendi anfam dede- - 
runt ; nam , uti Plinius lib. XI. cap. 2. fcripfit: In bis tamparvis. 
aique tam nullis que ratio, quanta vis , quàm inextricabilis per- 
Fetlio? LIbi tof fenfus collocavit in culice ? 65 funt alia ditiu mi- 
nora. Sed ubi voifum in eo DBlendit? ubi guflatum applicavit? 
uti odoratum inferuit ? ubi vero fruculentam illam 6&5 portione 
maximam uocem ingeneravit ? qua fubtilitate pennas adnexuit ? 
pi elongavit pedum crura? difpofuit jejunam cacveam uti alvum, 
acvidam fanguinis , &y potiffimum bumzni fitim accendit ? telum 
"Ut perfodiendo tergori , quo fpicula'vit ingenio ? atque ut in ca- 
paci 


48 2o( 88 EE. 


paci cum cerni non po[fií exilitas , £a reciproca geminavii arte, 
uf fodiendo acuminatum pariter forbendoque fiffulofum effet. Tam 
acutum illud eft, tamque dextré ad pungendum co utitur; uc 
non folüm teneras humani corporis carnes, fed folidiffimum 
etiam bubulorum, boum & clephantum corium penetret, imo 
leones ipfi, animalia tam robufta, ab eorum tzdiofiflimis pun- 
&uris tuti non exfiftunt, à quibus ut fe liberent, (uti narrat zí£z:- 
mianus Marcellinus, ) profundiffimis Mefopotamiz fluminibus 
fe immergere coguntur. Verüm, quod majorem confidera- 
tionem meretur , natura , ut parvum hoc animalculum magis ad- 
mirabileredderet , non folüm fenfibus externis, fed internis etiam 
locupletare voluit, id quod optime obfervavit & eleganter de- 
fcripfit celebris quidam Arabs in parte 2.fui libri de mivabilibzs 
creaturarum €5 variorum inter e[lenítas infcripd. — Hic itaque 
Arabs, qui eft Door Zaccbarias Ben /Muabammed Ibn /Mah- 


mud, quicum natus fit in civitate Casbin in Períia, communiter 


vocatur Elchazuinus aut ceu alii habenc, Alcbazuinus, calia de 
culice differit: eff ibi animalculum , quod in par»vo [uo corpore 
figuram elephantis babet ,&5 omnia que natura elephanti conce[fi, 
etiam culici dedit , fuperadditis infuper alis. — Intuere ejus [iatu- 
ram,que tam p«r-va efi uf ubi volitat ,cvix oculis comprebendi 
queat ; confidera porro eaput , quod revera «vix caput pr efentat , 
65 iamen in illo potentia videndi €5 audiendi vefidet ; cogita binc, 
que cerebri in fam par-cvo capite moles e[fe queat , €5 nibilominuas 
quinque facultales interna ibi vefident : efl ibi fenfus communis , qui 
animalia obvia percipit ; eff imaginatio , quia dum carni ani- 
mali infidet , probo[cidem fuam ei inivudil , quod parieti adbe- 
rens ton facit ; eft intelledus e[limatio , qua opiime diflinguit 
£05, qui per fequuntur , 65 qui non perfequuntur , ab iliis , non 45 
bis fugiens 5 efl memoria , propter quat , ubi particulam fanpwu- 
nis ex cvulnere fuit mox aufugit ,con[cius dolorem fe boc modo 
excitaffe , &5 fic uindidie illius , quem offendit , fe efle expoftum ; 
efl "vis cogitationis , ex qua fit ut cedat , quando bumana matus 
motum fentit , [ciens ab ea fe offen[um iri, fubito autem, e&dem [e 

: (Ec) 3 Yeiva- 


221 E 50 : 

vetrabente, ad priftinum locum revertitur , dum quod ipfi exitium 
minabatur , receffiffe cognofcit. Hoc modo fermones mutuos 
mi(ícendo dum progrediebamur , unus ex nobis fubjunxic , Domi- 


nationem Veítram rarum quid & mirabile in celebri fuo libro de 


exiperimentis circa generationem infedorum , de culicibus annotaf- 
f, nempe quod animalcula hzc in illa ipfa perfecta ftatura na- 
fcantur, quam per totam vicam confervant; unde curiofum fu- 
um defiderium expofuit propriis oculis videndi, num experi- 
entia revera confirmaret id, quod Dominatio Veftra receníuit, 
Prorfus non dubito, alius noftrüm regeffic, efle rem veriífimam, 
quam Dn. Francifcus Redus propofuit , quia cale quid in aliis 
etiam infectis volantibus fieri video , & ípeciatim, ut de mu- 


fcis fileam , fepe & atcenté vidi, quod, ubi folliculi ferici papi- 


liones pariunt, hi ex folliculo in perfecta magnitudine exeant, 
qua augmentum non admittat. — Mihi, qui ex memorato libro 
falfitatem opinionis illorum evidenter cognovi , qui infecta ex 
materia aliqua, que putrefatta difponatur & habilis fiar, ut in 
animalia viva cransmutetur , nafci credunt, nihilominus quoni- 
am aliqua adhuc imprefliones, quas primis à Preceptoribus in 
pueritia accepi, mihi remanferant, nonnihil tamen fufpicionis de 
hac generatione, inprimis culicum fupererat. Unde eandem, 
prout ex zlriffofele fui inftructus, Amicis meis exponere volui, 
qui preterquam quod animalia ex materia putrida fupra terram 


nafci afferit, in plurimis infuper locis, talem generationem quo- 


que in clemento aque inveniri docet, prout inprimis hoc in cap. 
19. libr. c. bifl. animal. affirmat, culices nempe ex.illis vermibus 
nafci , qui afcarides vocantur 5 afcarides veró ex luto, aut fedimen- 
to puteorum, vel alio quovis loco, ubi aqua colligitur & ítag. 
nat. Ab opinione Zriflotelis non diffenuc Ulffes Aldrovan- 
dus lib. 3. de infGl. cap. s. fcribens, quosdam culices ex cadave- 
ribus putrefadtis, alios ex putri materia, qua in fundo ftagno- 


rum & paludum reperitur, aliosque ex herbis & arboribus ge- ' 


. nerari. — Multos defuper, nec non de aque & terre differenriis 
difcurfus inter nos movimus ; candem veró conclufum fuir, va- 


BOS - 


DAC rn 223 


nos utplurimum & inutiles effe fyllogiímos ; conje&turas & plau- 
fibiles rationes, ubi duce experientiá, comite judicio & ingenio 
in veritatis cognitionem veniri poteft. 

Quare cum opportunum afítatis tempus effet, nonincon- 
veniens fore propofitum fuit, fi aliquis noftrüm, veritatis hujus 
eruenda causá experimentum inítitueret ; id quod mihi, utpote 
annis minori & curiofiori fuit commiflum. Hoc etiam, qui pe- 


nitus confentaneum reperi illis, que à Dominatione Veftra cum 


tanra diligentia, fedulitate & do&rina fcripta fuerunt, nunc re- 
cenfere audeo , certus eadem humanitate & protectione fufcc- 
ptum iri, qua mihi ftudiisque meis favere hucusque placuit. 

- Die igitur 20, M. Junii hujus anni 1670. largam quantita- 


tem illius aque apportari curavi , quz quafi ftagnans in viváriis 


verfus collem Ioperialem fitis invenitur. — Hanc in vafe vitreo 
aperto , fex digitorum transverforum altitudine, in edibus meis 


- libero aéri expofui, eandemque quantitatem in alio fimili vafe 


optimé claufo locavi ; & poftea continuà obíervatione vidi, vas 
apertum culices aliquos circumvolitare, proptereaque intentio- 
nem meam pofle me obtinere certo (peravi; neque hac meá fpe 
excidi, quemadmodum d. 24. dicti menfis vermiculos aliquos 
natare ibi deprehendi, tam minutos , ut vix oculis patuerint, nec 
figura eorum diítingui potuerit, quamvis admodum probabile 


| fit, ob aque refractionem & vafis quafi rotunditatem eosdem 


majores quam revera erant adparuifle ; cum interea altero in va- 
fe claufo vermis nullus ha&enus comparuerit , licec multi culi- 


cesillud circeumvolitaverint & ingreffum tentaverint. D. 22. vi- 


trum, in quo vermiculi ifti nazabant, chartà foraminulis percu- 


| $àà me claufum fuit,ne, fi fortaffe culices ibi producerentur, 


avolare poffent, antequam eosdem obfervaffem. | Diebus feqq. 
fenfim crefcendo, d, ro. M. Julii ad eam magnitudinem pervene- 
runt, uteorum externam figuram optime videre potuerim. Hi. 
utplurimum ex decem fegmentis vel annulis componuntur ,: 
qui quo magisad caudam accedunt , eó magis etiam in magni- 
tudine diminuuntur. Primusannulus, qui capitis officium pra 


ftat ,: 


524 Lou 7 feo QOEM n 


—À———MÁ 


eii 


" es eis — à NINE PIX NsecTRI. Dr 
ftar, aliquantum major eft ceteris omnibus, inque parte ante- 


riore aliquid oblongum habet , aut rugam , in qua oseít, quod in. 


continuo motu efle videtur, atque in medio duorum cufpidum 
vel recurvorum corniculorum juxta fe poficorum comparet. In 
altera extremitate, qua cauda loco exfi(tit , ancennula vifitur, 

auló craffior, ubi cum corpore vermis jungitur, & paulatim 
fubrilior evadens, usque dum tenuicatem imperceptibilem nan- 
cifcatur , nec in unum cufpidem, fed in duos inftar amplioris fur- 
ce cerminatur, uno ad dextrum, altero ad finiftrum latus incli- 
nante. Ceterüm totum corpus minuciílimis, diverfz longitu- 
dinis pilis cegitur , quorum longiores horizonti func paralleli, 
Verum quia minutias tales cominodé & claré defcribere ne- 
queo, meliorem in modum, quantum fieri potuit, culicis figu- 
ram, eamque multo majorem , quàm revera eft , (i(tere volui, 
qualem fcilicec microfcopium unico lente inftructum mon(tra- 
vit, nuimeroque 2. Tabula exhibet. 

Vermcs igitur ifti, aquz innatantes , varié fe apicant, potif- 
fimum veró à fundo vafis re&à ad aquz (uperficiem , non camen 
more animalium antrorfum , fed recrorfüm , caudá nimirum 
previà cendunt, atque ubi fummitatem aquz attingunt, ibidem 
parumper, & cum cauda bifurcata ei quafi immobiles adharere 
videatur, reliquo corpore pendulo, & capite deorfum fpectante, 
ubi veró ad natandum redeunt, maxima cum celeritate id exe- 
quuntur. " | 

Interea corporis mole usque ad d. 2o. Julii crefcere conti- 


nuarunt, quo die aliquos figuram , colorem, motumque, anten- | 


nulà nempe illà cauda bifurcarà difparente , & in dorfo juxca ca- 
put duobus fupra memoratis corniculis prodeuntibus, mutaffe 
vidi, colorem infuper , quem antea nigricantem cinereumque 
habebant, jam candidum & quafi pellucidum func adepti; in 
motu, fundo vafis ad füperficiem aque, ad femicirculi figuram 


inflexi lentiffimeé afcendebant, auc ut melius dicam , ferebantur - 


vel impellebantur , eo prorfus modo, quo in aqua corpus aliquod 
minus grave, quàm aqua ipfa eft quafi fufpenfum afcendir : ubi 
bu. veró 


——ÁÀ — M ÁÁ—M 


—— — 2 


"RES 


) - 


* : Ty 
doa oet Ro Dom b E Mri me nt 


jx 


e Xm 7p Wat iae AIV a lr X 


——— 


d )o(NE a2 


veró dorío fummitatem aquz attigerunc, immobiles ibi paulu- 
lum: morabantur ; fed ubi ad fundum remeare: volebant , magná 
& vehementi velocitate id faciebant, & femicirculum fuum dila- 
tabant, ad modum arcus fagittam ermittentis. Horum figura 
Tiumero 2.praíentacur. 
uo Diebus fequentibus omnes reliqui vermes, jam unus, jam 
ialter ,in eandem figuram , colorem & motum fe transformarunt, 
ita uc d. 26. Julii omnes eádem ratione fucrint. mutati ; & fic ad - 
primum usque diem Augufti perítiteruntc, ubi primum culicem 
natum vidi; reliquis fucceffivé eodem modo comparentibus, ita 
ut d. 6. Aug. omnes effent enati ; & ex eorum folliculis five aure- 
liis: chryfalidibusve; auc ;-ut rectius dicam, vermibus exclufi, fi- 
quidem dorfum vermis in füperficie aque hzrentis per longum 
-indebatur , atque ex ea apertura culices erumpebant , qui inele- 
-.mento aéris fe volvendo avolabant, & fex fuis pedibus in ficco 
vitro, aut charta, qua. vitrum erat coopercum fe firmabant, 
exuviis interea partim füpra'aquam , partim in ea natantibus, 
omnibus candem ad fundum fecedentibus. | Culices veró in il- 
la ipfa magnitudine comparebant , qualem communiter vide- 
mus, quando cum tanto faítidio per domos & hortos ftrepito- 
sé circumvolant. Unde veriffimum eft, animalcula hzc in illa 
 ápfa magnitudine naíci, quam in reliqua fua vita confervant, 
sprout optimé Dominatio Veftra in dicto fuo //bro 4e infedlis 
fcripferat. Sicut vero omnia reliqua animalia in etate fua per- 
fe&a incraffari aut macrefcere, & confequenter in fuo corpore 
aliquam dilatationem aut diminutionem pati poffunt, ita & cu- 
lices parumper fecundüm ubertatem aut defectum nutrimeni, 
crefcere vel diminui poffe verum eft; nec minus cercum , ven- 
trem culicum ovis przgnantium magis curgere quàm marium, 
aut femellarum; qua ovajam pepererunt. unk 
Culices qui, uti dixi , 5. vel 6. dierum fpatio nati fuerunt in 
vitro occlufo , ob alterius alimenti , preter aquam , defe&cium, 
etiam intra fex dierum terminum mortui fuerunt. 
Intra quod tempus tamen alii culices non obicrunt, quos 
Cent. I. f 11.-Append., (Ff) in 


^ 


46 Uu sm c 


NEN mnm E : ; 

in alio vitreo vafe nafci curavi , quia huic , aquáà prius fenfim 
depletá, aliquas res , cortices peponum , cucurbitarum , pyro- 
rum , ficus maturos , fümmitates ceneras arborum , pro eorum 
nutrimento , utque bibere poflent , parvum vafculum vitreum 
aquá plenum immiferam; qua diligentia viram plus quàm per 
integrum menfem confervarunt; in quo tempore corpora corum 
creviffe nunquam deprehendi. Hoc tamen monere debeo, quód 
primi ifti culices, quamvis omnes quinque vel fex dicbus poft na- 
tivitatem fine cibo mortui fuerint , nihilominus poftmodum 
abundeobfervaverim, cerminum hunc mortis non tam certum 
efle, quia reiteratis aliis experimentis citius tardiusve eos- obiiffe 
didici, cum, quantum cognofcere potui , ad vite majorem mino- 
remve longitudinem , locum in. vitro largiorem vel exiliorem, 
-& temperiem aéris magis minusve calidam, multum contribue- 
're, ita ut in vafe capaciori , & loco calidiore vitam longiorem; 
quàm in vafe arctiori & loco frigidiori ducant. Quod etiam in 
"vermibus, qui cuKces producunt, evenit; qui nempe celerius tem- 


——— 


Lan 


perie calida quam frigida crefcunt , atque ad culices getieran-- 
dos apti fiunt, ita ut, fi radiis folaribus exponantur, vix credi 


queat, quàm citius crefcant, fecus inumbro(o loco, fi detinean- 
tur ;prout non minus celerius incrementum fumunt & craffic- 
.ges evadunt in aquis lutulentis & impuris, quàm in limpidis ; id 


quod accidit; quia in illis plus nutrimenti neceflarii; quàm in his 


inveniunt, Et interdum ubi inlocismultüm frigidis , aut etiam 


admodum claris aquis detinentur , multis diebus fine augmenti 


figno remanent, ac tandem emoriuntur , nec ad culicum produ- 
&ionem apti redduntur. j33l : 


Non folüm ad aquas puras & inprimis corruptas; culices pro 
vermium horum: generatione advolant, fed etiam lubentiffimé 


in aquis, quibus paululum vini fuit immixtum, eosdem-produ- 
eunt; uride haud difficulter intelligi poteft;cur aquarin illis pu- 


,teis; quibus fortuitó aliquid vini fuit infufum, quandoque ver- . 


minefcat ; cujus rei certicudinem experimentum fequens fzpe in- 


ftitutum milii prebuit: d. 13. Auguíti aquam putealem magnis: 
dua-- 


in 


: «95 )o( $3 237 
duabus vitreis cucurbitis infudi , paucá vini rubri quantitate fü- 
peraddità , unam earum apertam reliqui , & alteram chartá du- 
plici perfe&e occlufi: In hac nunquam vidi aquam verminofam 


- eveniíe, in illa veró d. 23. Aug. totam aquam minutiffimis ver- 


mibus plenam obfervavi, qui de die in diem crefcebant, & eo- 
rum aliqui die ultimo praefati Menfis caude antennam depone- 
re, acfemicirculum fupra memoratum facere coeperant, ex qui- 
bus d. 3. Sept. primos culices enatos confpexi, quin d. 13. omnes 
jam evolutos deprehendi. $ed d. 14. cum in aliud vas vitreum 
aquam majori vini quantitati permixcam infudiflem , & vas aper- 
tum reliquiffem , nunquam ibi vermes enatos vidi, forcaffe quód 
ob temporis frigiditatem culicum generatio defierit, vel nimi- 


' um vini immifcuerim. 


Hucusque abunde mihi fatisfeceram circa certam & indu- 
bitatam notitiam , quód vermes iíti nativitatem fuam ex femini- 
bus aut ovis in aqua contentis fortiantur , quia in aquis occlufis 
nunquam animalcula talia oriebantur. | Ec hec certitudo con- 
firmabatur , cum Dominationem Veftram mihi fzpe retuliffe re- 
cordarer , quód cempore Sereniffimi Magni Ducis Ferdinandi fe- 
cundi , gloriofz memoriz , magno huic Principi diverío cem- 
pore diverfa aqua fpecies ex diverfis & longinquis, ac quafi à 
noftro mundo divifis regionibus fuerint allatz, ob nobilem cu- 
riofitatem , qua ipfe in famofa Academia del Cimento diverfum 
carum pondus examinari volebat; & tamen aque ifte optime in 
vafis vitreis conclufz nunquam verminofx evaferunt , eciamfi 
longiffimas navigationes , magnas climatis diverficates , & iter fub 


linea equinoctiali experte fuerint: in aula enim Toícana tunc di- 


verfis temporibus aqua Jordanis, Nili, ex puteo Meccz , & ali- 
quibus prope Conftantinopolin fontibus, ex vicinia Goz, infula 
Ceylan , Infulis Philippinis, ex portu Brafilienfi omnium San&o- 
rum ,Lacu dulci Mexicano, Infulis nonnullis Antillis, fluviis Hi. 

Ípanie Manzanares & Tago comparuit. 
-..— Aft magnum me tenebat defiderium deveniendi in cogui- 
uonem horum ovorum & feminum , quomodo,& quando à cu- 
; CER» licibus 


! 
" omis * 


: 
| 
; 


228 2&9» )oC SOx- 


Ko tUm V9 Leg. 


— UBUUPUTeOeR 


licibusinaquam fuerint projecta, ideoque omnem poffibilem di. 
ligentiam , femper tamen fruftranceam adhibebam ; & jam de 
felici eventu defperabam , cum fortuna me eó conduceret, quó 


multo ftudio pervenire non poteram 5 fiquidem aliquando in. 


pergula horti ad S. Thomam Aquinatem exfpatiatus, magnam 


culicum copiam intrantem & exeuntem confpexi ex ingenti con-.- 


cha, quz aquà repleta erat, & irrigandis viridarii iftius plantis in- 
ferviebat ;'propterea videre geftii, an illa in aqua aliquid effet, 
quod ad propofitum meum dignam obfervationem fuppedita- 
ret; & certé fupra aquam plurimas varie magnitudinis navicu- 
las, quarum majores latitudine & longitudine femen peponis non: 
excedebant, natare vidi ; naviculas nominavi , quia figuram par- 
varum navium reprafentabant , fimiles illis, quibus in noftro flu- 
mine Arno utimur: fuperné erant concave, & per longitudinem 
in duas extremitates equaliter incurvatas terminabantur; corpus- 
que earum plenum erat fübtiliffimis planis, mirabili ordine uno 
juxta alterum pofito, atque inter unum & alterum planum fpatio: 
aliquo vacuo manifefté comparente ; quarum figura, quantum 
fieri potuit, /2umero 1.fi(titur. | 
Vifo tamen eleganti & curiofo opere, cogitare coepi, quid effe 
id poffet, & cui ufui à natura effet deftinatum, fimulque eodem 
tempore navicularum illarum natationem &motum fupra aquam 
obfervavi, vix enim fummam aque fuüperficiem cum fola extre- 
mitate caring fuz , ut ita dicam, tangebant, ex omni minimo 
aéris afflatu , aut halitu, aut qualibet alia minima ac impercepti- 
bili aque mortitatione, aut ubi earum aliquas digitis capere vo- 
lebam, caliterab eis auffugiebant, ut fenfu quodam pollere vide- 
rentur ; & non folum fic recedebant, fed aliquando contrario fuc- 
ceffu velociter verfus digitos accedebant, quando horum extre- 
mitate fuperficiem aqua tangebam. Dur curiofis ralibus & con- 


trariis motibus harum natantium navicularum intentus eram, at« 


que in memoriam revocabam , quz circa mutuas acceffiones &. 
fugas corputculorum natantium didiceram in cap 9. 65 Jubfegq. 
propofitionibis in do&iflimo libro de motionibus naturalibus à 


 gravi- 


- 


498: oC Si | mad 


gravitate pendentibus, edito An. 1670. celeberrimo & nunquam 


fatis laudato Dn. Job. Alpb. Borello, in-eadem aqua nounullos 
minimos vermiculos obfervavi , eandem figuram , colorem & 
motum cum illis habentes, quos fupra à culicibus. nafci dixi ; 
unde mox cogitare coepi , an navicula ille fortaffe femen & ova 
culicum continerent, atque uz certior fierem , unam eorum fum- 
fi & aque puriffimz in cyatho indicam folis radiis expofui , ubi 


- in breviffimo tempore naviculam in. minimas particulas diffra- 


&am vidi , que partim in fundum defcendebapt , partim. per 
aquam ferebantur; atque inipfaaqua fubito confpexi enatos 30; 
Vel 40: iftorum vermiculorum tam minimorum , ut oculis vix 
comprehendi potuerint, & forté non comparuiflent, nifi perpe- 
tuus eorum motus& pelluciditas aqua , aérisque ferenitas mul. 
tum conculiffet. 

-." "Propter hocaliaque porró inftituta experimenta certior pla- 
né fadus fum, naviculas has intra finus fuos, i. e. fpatia planis 
interpofita culicum ova continere; & maxima cum admiratione 
vidi, pofle ex culice naviculam prodire, qua ipfo culice multó 
major adpareat; unde naviculas haíce admodum parvas & con- 


— ttactas debere exclufasfuiffe cogitavi, que poftea vel ab ingreflu 


aéris, vel fermento aliquoin eis contento rarcfiant & dilatentur ; 
idqueetiam ipfismetoculis didici , obfervando , quód femperam- 
pliores reddite, & usque ad aperturam fuam , inque minuciffi- 
mas, & invifibiles quafi particulas diflolutionem, dilatatz fue- 
rint;ex qua apertura immédiate minutiffimorum ovorum femi- 
ni peponum  fimilium; aut faltem parum diflimilium exclufio 
fecuta fuit. |. Si forfan cüriofus naturalium rerum indagator ex- 
perimenta hzc readfumendo, non adeo examuffim conformia 
meis deprehenderet, recordetur, me hic non enarrare id, quód 
n eceffarió circa ortum culicum fic evenire debeat, qui tantüm 
indicare volui; quid oculis propriis confpexerim , atque fi par- 
vulas has naviculas in aquaovülis impregnata obfervare ei non 
contingeret , nollem faálfitatis àb eo incufari; cum faltem in loco 
eas deprehenderim , ubi maximus culicum numerus fuerat ; ne- 

(Ff) 5 que 


230 X95 )o( $e ; 
que ctiam omnibus horis ibidem videbantur , quia paucis mo- 
mentis, & maximé quando calor magis viget  evaneícunt , prout 
cum omnibus illis accidit, quas in concha horti S. Thomz vidi, 
quarum multitudine licec aqua fuperficies propemodum tecta 
effec, poft pauca momenta nec unicam amplius cernere, potui ; 
quin & infuper evenirepoteft , ut non femper predidta naviculz, 
Íícd incerdum ob caloris eftivi vehementiam fola ovula, aut for- 
tafIe etiam vivi in aquam à culicibus *uerint exclufi , prout Do: 
minatio Veítra in libro de generat. infect.id fieri indicavit, qua 
aliquando ova, aliquando vivos vermiculos parturiunt, ; 4... 
Duo culicum genera , figurà aliquantum differentia, à fu- 
pramemoratis vermibus nafci oDfervavi, ceu numero 4. & 5. vi- 
. Geri poteft. Indubitaró dicere nequeo , an generis, vel fexus ca 
fic differentia, i.e. quód unus culex fit mafculus alterque foemel- 
la. Illud tamen pro certo adfirmare valeo , cerium etiam effe 
culicum genus à prioribus diftintum , quod fxpe in aquis, quas 
datà operà inverminpare feci, deprehendi; & hi culices ejusdem 
quidem cum prioribus func figure, fed multó minores, & alas 
rocundiores, coloremque feré nigricantem obtinent, atque à ver- 
mibusplanéad modum reliquorum duorum nafcuntur, qui ta- 
men colore intensé rubro & cinnabarino praedici funt, An ma- 
gni ifti & craffi culices; qui per nemora vagantur, quartum ali- 
quod conftiruant, vel cum reliquis conveniant , aut faltem quód 
 àmajoribus oriantur , ob defuper non factum experimentum, 
dicere nequeo. — Scio interea culicibus non effe annumerandas, 
quod: multi autores fecerunt, mufculas illas, que ex arboribus 
populis & ulmis oriuntur , cum magna in figura , nativitate & 
transmutatione fit differentia , illeque mufcula utplurimum do- 
mosnon intrare nec ideo dormientibus, (ecus ac culices faciunt , 

cam faftidiofz efle foleant. | | 
Ad culicum hanc moleftiam avertendam diverfi autores mul- 
«ta acvariaremedia medica docuerunt. | Plinius vefpertinam cor- 
poris totius cum oleo abfinthii inunctionem laudat 5 z£rmilips 
"Macer , aut. quisquis fit author verfuum , qui fub ejus nominc 
circum- 


45 )o( Sev | 23 Y 


 €ircumferuntur , fottaffe ignorans culices vinum non abhorrere; 
univerli corporis vino immerfionem fuader,in quo abfinthium 
infufum & coctumfucrit. — Aliifaciem ; manus & brachia falivà, 
poft cuminum mafticatum , illinere docent; & «quidam recentio- 
rum idem cuminum mafticare, & poftea &um vino albo gene- 
roío mifcere; ficque codem ad feneítras , januas. & totam do- 
mum, cum ramufculis viridibus, & frondofis confpergendas uii 
precipit. 24uGor libri de medicamentis [implicibus a4 Paternia- 
num qui Galeno tribuitur, füccum fruduum tamarifci, aut eo- 
rum decoctum cum aqua factum commendat, — Alii capitis & 
totius zorporis deco&to rutz , aut nigelle , aut conyze , addità 
pro. majori efficacia multà vitrioli & carbonum juniperi quanti- 
tate , madefactionem laudant ; id quod. pulchram fcil; faciem 
conciliare perfuafum habeo. . Eft qui omni vefperà cubitum itu- 
ris, capitis ad pedes usque illinitionem cum mixtura ex oleo; 
aceto &. falvia; auct fi falvia difplicerer ejus loco turis pulvere 
compofita proponunt. Greci qui.de agricultura fcripferunt, 
ferta x foliis cannabis contexto: & aquà confperfo le&tum cir- 
cumdare; proficuum effe referunt; & quidam vir egregius vult, 
ucnon procul à capite, & fub plantis pedum fpongis áceto hu- 
 mefacte reponantur ; fimilisque eriam in tecto aedium fufpenda- 
tur ;.&c quod'mihi confideradione dignum, vel ut rectius: dicatür; 
.. «ridiculum videtur, eft ; quód ; dum:rationem reddere conatur, 

. propter quam ralis fufpenfa fpongia juvare queat, dicat, culiccs 
ad cam omnes advolaturas effe; nec enim confiderac, fi hoc ve- 
rum eflet, culices etiam caput & pedes ejus; qui confilio hoc uti 
vellec, circumvolitaturas effe." :Aliiad fynspachiam aut untipa- 
thiam rerum , vel potius fuperftitionem recurrendo, pilum equi- 
num in medio domus fufpenfum remedium infallibile effe fcri- 
- bunt, credentes fortaffe, verum efle, quod Apollonius Tyaneus 
. eum fuis incantationibus ( uti TZezes refert, ).effecerit uc in ur- 

bem Antiochiae & Conftantinopolis nunquam culices perveniant. 
Suffümigia ab Autoribus propofita, tot & ranea func, ut apo 
Imeno , & Bojardi ac Atriofli Sibyllis tot noninnotuifle atque in: 
" afue 


432 8$ )o( 88r 


D-———á € 2 


ufu fuiffe credam. /;/Omnes hz nugz ; qüiamvis a; ctedulo vulgo 
pro veris habicz, proríus funt inutiles , & plusquam ipfi culices 
molefta. Contra qua infecta egregiam defenfionem. illud fo- 
lum & unicum praebere mihi videtur , quod ab antiquis Egypti 
pifcatoribus inventum fuit , nempe bonum conopeum, quod 
totum le&um circumdet, &' noftro: cempore ex; fubtiliffimo 
Bononienfi velo paratut. Unde talibus de remediis plura: pro- 
ferre fuperfedeo.' Joa oid i o UGURL Ccaimidgur 
Acque ut Epiftolam hanc finiam , ea quz fcripfi , in com- 
pendium fic contraho: Culices. non fponte ex putredine naícun- 
tur,fed ex ovis maternis, qua funt perexigua & feminit.pepo- 
num figuram habent, atque in 'cavicace cujusdam folliculi , na- 
viculam referentis continentur. : Hzc non in ficco füpra:terram 
aucarborum frondes, fed in aquas ftagnantes exeluduntur, ex 
quibus totidem vermes prodeunt , qui poftquam per aliqu*t 
dies in aqua natarunt, & majores cvaferunt, figuram. mutant, 
acque poft aliquoc dies folliculum disrumpentes culices pro- 
-deunt; qui quamdiu vivunt , eandem , quam à nativitate habent, 
magnitudinem fervant. Si hifce meis experimentis aliquam veri- 
tatis notitiam fuggefli, felicem me nominabo ; fin deceptus in 
aliquo fuero; rogo, ut Eruditi condonare velint , credantque, 
faltem me;tion decepcum fuiffe , dum Deum eternum Creatc- 
rem , cam in minimis quàm. maximis rebus colendum effe con- 
 fidero. Quibus Dominationis Veftrz manus humilicer deofcu- 
lor, Florentie d. 4.Nov. An.1679. | 3e 


Illufivifime Doininationis Veftre 
devotif]unus e obligatiffymus Servus 
dosihecazanst conus * KEEES S AUIS do SAL CIS 


Exc. 


^ Up 


po e We)oCHE 23 
Exc, Dx. LIC. GUILIELMI K ERGERI 
a Epiftola 
A. 1704. d. 5. dU Lignitío 
Nob. D. D. MICH. ERNEST. ETTMüLLE- 


RUM, Prof. P. Lipfienfem miffa, 
De 


Surdo-Z2Mutorum cura, 


 ExcellentilTne , Experientisfitne Domine , 


Fautor plurimum bonorande. 


QE Literis Tuis exoptatiffimis refponforiz mez tardius fuc- 


.&. 2 cedant , excufabis benevole, dum malui prafentibus nundi- 


nis Lipfiz cecum prolixius colloqui , quàm literis debitá brevitate 
connectendis refpondere. Ultimum tamen coactus imprafen- 
tiarüm facio, poftquam morbofüs Proteus me inopinató arripiens 
fecit differre propofitum iter, donec fanitate mihi redditá idem 


perficiam , ubi forcé potius Berolinum quàm Lipfiam tranfiturus 


prafentes refponforias differre nolui ulterius. — Primum ergo 
merito miror, Te mihi affentari , Curioforum notitià dignum 
fore laborem meum quem furdo-mutam puellam docendo im- 


 pendi, cum tamen dudum ipfe noveris fine dubio , eundem füf- 


ceptum jam ante Seculum , à Petro Pontio , cujus Valefii liber 
de Sacr. Philof. editus Anno 15 oo. meminit, & defcriptum efle in 
Pauli Bonnetti Reduction de las lettras y arte. para enfennar à 
ablar los mudos edit. Anno 1620. hifpanicé, poftmodum à Joh. 


- - Wallis Angloin operibus Mathematicis , Grammaticá Anglicana i 
. Epiftoláàad Rob. Boyle in Actis Philof. Anglic. & Ephem. Nat. Cu- 


riof à Franc. Mercur. ab Helmonrt, ab Holdero & Sibícotà an glice, 
àEranc. Lana italicé & accuratisf.à Joh. Conr. Ammanno aliquo- 


- ties latiné & belgicé, cujus folam methodum in Tr. de Loquelà 


Gent. 1. IL Append. — Gens jme mihi 


234 49 )oC 88 


mihi fuffeciffe docenti annoto. E quibus, imo pluribus aliis ; 
fatis patet, rem hanc füfficienter e(Te jam vulgatam. Quapropter 
omnino miratus fum quosdam Theologos , adhuc Cafibus Con- 
fcientiz difficilioribus annumerantes modum agendi cum Sur- 
do. Mutis de Rebus Chriftiane Religionis , qui potius Cafus eft 
difficilis patientiz ; cum Rudol. Agricola jam docuerit , Surdo- 


Mutcum fcripture beneficio zqué ac loquelà mediante alios in- 


telligere fuosque fenfus exprimere pofle, cujus rationem quo- 
que Cardanus dedit; quodque ipía íana ratio cuivis facilé per- 
füadet: nullus enim dubitat; doceri poffe omnem, fi modo vifü 
& ratione gaudeat , Muto-Surdum, ut fcribat, fcriptaque intel- 
ligat, licec non loquatur, id quod non requirit cantum exerci- 
tium difcentis, docentisve patientiam , quantum requiritur ; ut 
difcat loqui aliosque loquentes vifu intelligat, quamvis & hujus 
poflibiliratem in Belgio clariff. D. Ammanni viventes Difcipuli 
olim furdo-muti , nunc loquentes , abunde teflantur, meque 
propria docuerit poft patientiam laborum frequentiffimorum 
Experientia Curiofirati mes fatisfaciens. Defideras porro, vir 
Excellentiffime; cum Te noffe afleras neminem, qui vernaculam 
Germanorum linguam , cujus difficultates probant. Exterorum 
din in Germania viventium haficantia , mire phrafes, multa- 


que Pronunciationis vitia, hác operá docuerit: utintegram Me- 


thodum cum omnibus circumftantiis & difficultatibus annota- 
tis Charte committam. | Enimvero cum nec titillatione digito- 
rum prurientium , cui atramentum typographicum medetur, 
me laborare fentiam, nec abundem otio, qui temporis brevica- 


tem impendendi multarum Veritatum Phyf. Med. Chym. Me- 


chan. per experirnenta probandarum & probatarum Inquifitioni 
non fufficere fzpe doleo: differam potius prolixam Delineatio- 
nem Artis hujus in tempus commodius , deftinandam potiffi- 
mum utilitati Vulgi, iisque qui fubrilitates Do&rina hujus ca- 
pere non poflunt nifi per exempla prolixiffimeé demonftratas ; 
piurimi vero Muto-Surdi funt pauperes plebique annumerandi. 
Judicio meliori preditis & Divitibus, équorum parvo numero 


pauci 


2. à 49$ 000 8S 23$ 


pauci quoque Muti obfervantur , minus foret neceffaria hzc De- 


 « lineatio, quàm fcilicet ipfi é libris conquirentes hác de re editis 


E re 


Deam 
vx 
RES 


ES 


"a4 f 
Lon Ww B 


haurire poffunt, queque in iis defunt. propria praxi & fpecula- 
toria Meditatione fzpius fupplere, quamvis, expertus hunc La- 
borem, judicem; pauciífimos fufficienti patientiá fore inftructos, 
quà plurima. vincant Impedimenta. uo tamen dcefiderio fa- 
tisfa&turus brevibus lineis centabo multa concludere;omiffis nem- 
pe methodis aliorum jam luci publice concefHis , recenfendo po- 
tiffimas difficultates eorumque remedia, qua iis oppofui diffi- 
cultatibus fpeciatim Lingue Germanice , cujus Cultura ha&enus 
negleGta vel frigidé tractata fuit; quod pariter de Anglicana di- 
cendum , cujus pronunciatio nobis eque difficilis eft ac pronun. 
ciatio noftre Lingua Exteris pluribus , cujus ratio patebit melius 
efequentibus... | | 

1. Lingua Germanica fecundum Dialectorum varietatem 
varié pronunciatur , nulla vero diale&us pronunciat accurate 
prout fcribit : doceatur ergo pronunciatio fcriptioni convenien- 
tiffima , ne copfufio & anomalie cxdiofum faciant Difcentem. 

... €. Ob neglectam hucusque orthographiam (que , ignotà 
formationis fonorum minutá differentià pronunciationem valde 
mutante, fuir omnino impoflibilis, unde in pluribus derivatis 

vocabulis litere primitivorum nominum funt retente , mutato 
nihilominus fono feu pronunciatione derivatorum ) quedam li- 
tere varié fcripte eodem modo pronunciantur e. g. ai/ eu/ ei etc. 
Y/ f/ 9b etc, quedam aliter fcribuntur ; aliter leguntur e. g. pb/ (t/.- 
(9/ c antee/ i/ etc.e quod nunc legendum eft ucá longum, nunc ut 
 & breve, nuncut 9longum , nunc ute breviffimum: Ec fané unica - 
hzc litera difficillimé legitur, cumque fonus & fcriptura literarum 
4 $/ e/fzpiffime confundantur, difficiliime regulis malum hoc co. 
érceri poteft , optime vero accuratiori impofterum orthographià 
corrigi , vel interim Mudo-Surdus doceri , ut proferat fonum 
medium. 
3. Germanorum vocales alie funt longz, alie breves, alix 
-- breviffima. eed | 
| (Gg) 2 |  & Vo- 


à36 RC GAUR A -— e REP MGNRIAEPRAURNCIS (tm 

4. Vocales exdern duplicate proferuntur uno fono , non 
duplicato , fed longo. | Ms 
s. D in cádem fyllaba fequens, vocalem praecedentem pro- 
ducit. dex eld. 
6. Duz vel plures Confonantes vel femivocales , eedem vel. 
. diverfa ,fequentes in eádem Syllaba vocalem pracedentem cor- 
ripiunt. iios ZH eet 
7. Differentia hec foni longi, brevis; breviffimi , in linguis 
orientalibus diftindius notata, quàm in plerisque. Europais , fi 
negligatur, maxime confundit corrumpitque pronunciationem; 
quare poft multos errores differentiam hane notavi notis profo-: 
dicis —o (id quod muficis $f$ accuratius fit) puelleque furdo- 
mute manu. elevatà aliterque tempus requifitum cum fucceffu. 
optimo monítravi, unde multo accuratius legit quam antea, more 
nobis folito. abiti ces sri Dl 

8. Accentus docetur monftrando elevationem & depreffi- 
onem laryngis, de quo regulas conícriptas brevitatis & anoma- 
liarum causá praetereo ; fundamentum ejus eft, ratione vocabu- 
lorum polyfyllaborum ; bifyllaba habere accentum in penulti- 
rnà ; prepofirivas particulas monofyllabas be/ ge/ ver/ stt / breves 
cfle , reliquas fcre omnes longas, polyfyllabas proprium habere. 
accentum ; hinc pleraque vocabula compofita duplici gaudere 
accentu &c. qua non nifi prolixius defcribi poffunt. 

9. Confonantes ezdem duplicate bis formate non duplici 
fono pronuntiantur, fed uno longo. iion 

10. Quadam liter majorem poftulant impetum exfpirati 
a£ris, quzdam minorem. | " 

? 1. Plures obíervationes minutasque literarum germanica- 
rv differentias, quas notavi , prolixam poftularent defcriptio- 
nre 'm evitaturus fequentem Tabulam confcripfi , cujus fin- 
gulz ...ere varié funt docende ; quod quomodo fieri debeat; 
quivis , easdem formando propriis loquele organis , affumto- 
fpeculo , obfervans formationem earum debitumque tempus; 
cxperiri poterit, cui judicium & patientiam fufficientem impen- 
dere placet, | 12.Com- 


SEN COLL c aM PERDU 233 


12. Combinata Pronui Pronunciatio fyllabe ums literarura 
rapidiffime pronunciandarum , exteris plerisque &que ac Germa 
norum Ipfantibus & Surdo-Muris difficilis eft, fads frequens ca- 
roen exercitium hanc aliasque difficultates certiffim? fuperat, 

Tabula Convenientie 68 Difcrepantia Literaruim, 


EPUM | 
U M. . 


PES c ib ob ub ei au Di My d en en mg D dà d efi f&f 
U 
does Zn 1 mm mn u m 
a d e) ie. T w ay qo Dy ui d SER Be Tibe 
9 : rp PEE uitIcor. : 
à € bp. E " áu pus 2 ELM. | ipu je 
wind Y j T yd n t r1! pofiivas. — 
pr CT [| v!$. 
velConfo- M $ mE id ii 
Wes mor LIE es 
: — "e fà. Q 5b bt »bi " quod fepe 
1D Dm | U falfe fcribi- 
Itfdb8 g b D pi turlocoi. 
jin uná eádemq; fyllaba au D Pf c ante p VOU IN E 
fequens vocalem raró do ft. qj i. van | 
vel nunquam legitur. fi. S eti E al 5 0/ 6/u/t nm " 


| Notandum porro eft, quod non minus fit difficile loque- 
lam: vel Scripturam intelligere , quam pronunciare vocabula; 
ob multas phrafes faperfluas vel ineptas. 
n Igirur plurima Nomina Rerum , que Rationi dingengo 
non vcró fenfibus externis funt obvia ; deionitrari non poffunt, - 
ut intelligat eadem Surdo- Mutus; nifi prius fufficientem copiam 
nominum memoria teneat, qua res denotant fenfibus patentes; 
tunc enim denominationes Kerum fenfibus non obviarum po- 
terunt defcribi relativé, oppofitivé , negative, caes fimilia, cir» - 
 €umftantias varias &cc.- 
2. Subftantiva, quz fenfibus quotidié occurrunt vel depin- 
- gi poffunt, monftrentur in vulgari Puerorum Orbe picto, vel co- 
(Gg) 3 pio 


238 499 )o( S9. 


piofius itm &eutfd) « ateinifc)en Q35rter 2Otdblcin mit fleinen 98iL 
Derr/ S'üürnberg 1683. £. 8, vel alibi depicta. ie 

3. Adjediiva & Participia , Sub(tantivis , quibus maxime 
propria func, jun&a intelligentur. 

4. Verba ufitatiffima func ea potiffimum , quz funt anoma- 
la & auxiliaria, geftibus monftrari poterit eorum figuificatio,qui 
à Surdis optimé difci poffunt. : 

$. Pronomina, Adverbia, Prepofitiones, Conjun&tiones , 
Interjectiones colligantur fynonymice, c. gr. bu/ Dit/ bicD/etc, unb/ 
attcb/ be8gleicben etc, nein/ nicbt/ um/ rvcber ete. (ic enim longe com- 
pendiofius intelle&à unius taliusmodi vocabuli fignificatione per 
exempla , intelligentur fimul reliqua collecta ; multumque labor 
difcentis docentisque minuetur. 


6. Syntaxis, Phrafes &c. doceantur exemplis mediantibus. 


frequentique ufu , melius quam Regulis. Multa fuperfunc alia 
fpecialiora , qu& brevitati nunc ftudens omitto, quz inter eft mo- 
dus colloquendi geftibus, quem Lingue univer(alis vicarium me 
docuit Puella furdo- muta, quique fané mihi multoties magnam 
fecit dele&ationem , auxitque patientiam , quapropter forte com- 
modior occafio tempusque fufficiens facient aliquando, ut eun- 


dem majoremve repetam laborem, curiofitati mez fatisfadturus - 


inquifirione Notitiarum nobis connatarum mentisque ob lo- 


quele defectum multüs loquentium praconceptis opinionibus- 


parum turbate &c. Soror mea, que jam docendo puellam fur- 
do- mutam me fxpe juvit, camque,; me profecto, ulterius reddet 
docendo magis loquacem, fibi propofuit, ejusdem fororem pa. 
riter prorfus furdo-mutam docere, ubi magis adoleverit , apti- 
orque per etatem erit doGiring ; unde colligemus fine dubio plu- 
res hàc in arte obfervationes , quibus datà commoda occafione 
aliorum forte accedenc Labores, quibus integram Methodum 
docendi Surdo-Mutos prolixé communicavi, quosque putabam 
fatis fore patienter hanc operam exercitaturos, Placet addere 
paucis notos ufus hujus Artis reliquos, quos Cl. Ammaunus re. 
cenfet, quique func, emendare Loquentium vitiofam loquelam ; 

, juva- 


FNIT PERENNE 12M TRUST E AIME ORI PIU I d re ec" 
ES dM 2 i 


VM 


Ta 


AES )o( Ger | 239 


S 


juvaré Surdos non fimul Mutos , ut alios oculis intelligant, non 
utentes auribus ; Infantes pauciflimo tempore docere, ut bene le- 

gant fcribantque; alios muffitantes vel remotos vifu intelligere ; 

genuinamque omnium linguarum Pronunciationem delineare 

melius pofle: quibus profecto fatis commendatur hzc doctrina, 

qua ut vulgo magis aliquando innotefcat folatiumque exhibeat 

Surdis Mutisque, quorum plurimi nunc ob propriam paupe- 

 riem , multam temporis jacturam, Confanguinceorum ignoran-- 
tiam, Docentium deficientem patientiam &c. miferi deferuntur, 

faciam fpecialiffimà Delineatione totius Methodi , aliarumque - 
Linguam Germanicam illuftrantium: obíervationum congerie , 

quando mihi Tempore magis abundare licebit. Excufabis me 

benevole,fi Compendii ftudium meaque feftinatio Tibi non pror- 

fus fatisfaciant, meque Favoris Tui reddes certiorem , addendo 

reíponforiisTuis defideratiffimis nova quedam Literaria Phyfico- 

Medica, judiciumque de Autore & poflibilitate nuper promitf 

Bibliotheca univeríalis Medice, ^ Vale faveque 


T. obligatiimo 
L. Guil. Kergero. 
REALIS de VIENNA 


AMeditatio de gravitatis & cobefionis caufa. E 


e Eplerus hodierni mechaniími primus cum Gilberto auctor 

Kim gravitatis credit affectationem unionis magneticam 

qua fententia fi quid imperfecti, nil certe abfurdi continet : Carte- 

fius ducis Kepleri & promotor & corruptor folum folis vorti- 

cem docet gravitatis caufam ; quam opinionem Keplerus ut in- 
venit fic abjecit, quia ex ea gravia fub polis horizontaliter cade- | 
rent: Alii alias caüfasadfignant, ^ Verior videtur hzc: Terra can- 3 

quam fuffocatus (olim verus) fol debilitatos adhuc vibrat ra- 
dios; «ther neceffario cum impetu fuccedic, protrufe fubtlis — . 
materia locum repleturus, ut videmus in igne, & ut procul du- | 

bio fit in fole; qui inde vivit: ZEcheris hic lapfus fpeciofa ratione 

| gravi- 


240 495 )o( $8 


Pr e —á pci 


gravitatem :.collifio delabentis. echeris:& afcendentis ( € cerra) - 
luminaris marerie , compreffione. cohefionem ||. & duritiem; 
afcenfio illa lucis cerrenz , perpendiculum plantarum & arborum 
in montium etiam hypothenufa, &c. efficit. 

Geocofímum autem noftrum olim fuiffe aliquem folem, 
fatis prodit 1. ingens aeris quantitas, quz canta non eflec, ni(i lux. 
terre eam protruderet: 2. vaftus nubium oceanus, alizque ex- 
halationes, 3. igniveri montes; 4. plancz ad perpendiculum ter- 
re furgentes omnes, $. major verfus polos, quam equatorem 
gravitatio, five crefcens corporum gravitas crefcente loci lati- 
tudine, cum fcilicet cerra lucem: fub equatore forcius quam fub 
polis evibret, hinc zcher verfus polos violentius irruat; ut pen- 
dulorum longitudo vatianda pro latitudine loci prodit: Sola 
enim Neutoni ratio de majore & minore climatum vi centri 
. fuga fortafle vix fufficit. 6. Cartefii adfenfus , & felix inde dilu- 
vii explicatio, quam éKeplero rede collegit ; Keplerus enim do- 
cet, lunam equea terraac à fole terram emiífis fpeciebus magne 
cicis abripi, primarios planetas corticibus aliquot involvi , imo 
lumine aliquo gaudere proprio; que omnia fubterraneos ignes 
fcu priftinos foles arguunt: Ex his Cartefius folarem telluris fta- 
cum , diluvii derivationem aliaque myfteria fua didicit, licet fub- 
tiles Kepleri vortices in crafliores perverterit, quibus terra etiam 
vertigo à. folis rocatione proflueret: quod camen falfum, quia 

fic terra ab ortu verfus occafum rotanda erac, que camen - 
ab occaíu verfus ortum rotatur,à proprio procul 
dubio,ífuperítite in vifceribus — 
igne, o 


Sche- 


afe dic D cu LE s Ea. Le anf dE e M di V LOB AE. a Dc E 
* 


CETIEDIASMA 


. PARREIRA BRAVA, 


Novo Americano Calculi 
iri cad : 


— Ilufirem Academie xiu donjag 
E ^ Natur. Curiof. PRAESIDE AM 


Dx. D. LUCAM SCHRóCKIUM 


ot Ms 


MICHAELE "FRIDERICO | 
». LOCHNERO , D. 


NO (S5 Ngratiffimus merito effem , fi pror- 
xi EM fusinfignia Tua in me merita, filen- 
Eti peplo involverem. |. Poftquam 
[Sv enim libi, VIR SUMME , placuit, 
poft obitum B. Hermetis noftri, ( cujus Ani- 
mula nunc coli incola aeternum bene, cor- 
pori vero tct erumnis tot calamitatibus de- 
fatigato,terralevisfit)de novoEphemeridum 
Direc&ore , cui in colligendis, & publica luci 
exponendis obfervationibus Academia no- 
ftra,cura committi poflit , agitare confilia; 
Tlluftris 'homafius nofter, 
p s (Hh) 2 deli- 


— 


) 
Js 


- - delicium quod maximus ardet Apollo, — 
Petlus quod Cbarites,quod ZH ufas continet omnes, 


mei mentionem injecit, Tuique favoris para- 
rium fe praebuit; atq;ita fa&um eft, ut me im- 
merentem plane, & hac dere ne cogitantem - 
quidem, Adjun&orum Academia numero in- 
ferere , munusque , quod T homafius nofter 
Amicorum mellitiffimus jamdudum meruit, 
mihi conferre volueris. INeque hic adhuc 
Tuus favor fubftitit: cum enim EÉphemeri- 
dum Academicarum Centuriis novis , uti- 
nam ex Tuo & Academia voto excudendis, 
lubens volensque opem commodaffem & ope- 
ram,in curarum me adícifcere confortium, 
tandemque Directoris munere , fupra meri- 
torum fortem me beare, & tot favoris ac be- 
nevolentia documentis, quibus pene fuccum- 
bo,cumulare dignatus es. Tantum enim ab- 
eft , ut dignitates illas, quas plena rganu libe- 
ralitas & affe&us luus mihiadmetitur & con- 
fert, promeruerim unquam,unquam fpera- 
rim , ut potius me plane indienum aftima- 
rim : huméros certe operi, tenuitatis mea 
probe confcius,fubtraxiffem & dignioriceffis- 
fem , ni in confummatiffimum luum judici- 
um & prolixam liberalitatem peccare , atque 
labores Academicos. mihi collatos fubterfu- 

| gere 


45 )o( Sev 24j 
gere voluifle viderer, | Sufcipio igitur, VIR 
EXCELLENIISSIME , molem negotii,cui 
me deftinafti , fummaalacritate , cum nil ar- 
dentius optem , quam. ut. operám, diligen- 
tiam , nervos viresque omnes emolumen- 
tis Academia. promovendis impendere , fem- 
perque Tua juffa capeflere poffim ; utque 
publicum gratiffima erga 1e, VIR SUM- 
ME , exítaret mentis ev. hoc. de Par- 
xeira brava levidenfe. Schediasma offero , & 
Tuoinfcribere Nomini lutela que audeo;uti- 
nam virtutum tuarum tam perenne, quam 
affectus cultusque mei fincerum monumen- 
tum, Equidem fi fata fufceptis laboribus ad- 
fpiraffent , Myrmecologiam meam , cujus fy- 
nopfin dudum Dec. II. Ann. VIII. exhibui, 
quaque jam per A X. & plures Annos in fcri- 
niis latet praeli carceres expectans , deprom- 
pfiffem : cum vero calamitofiffimis hifcetent 

oribus , fumptibus & impenfis parcant 
Bibliopolz: ,Ípes omnis de edenda Myrme- 
cologia, in fpongiam forte incubitura , irrita 
eft fa&a. Hanc igitur opellam , ad aver- 
runcandum ingrati animi crimen , elegan- 
tiori deftitutus Argumento interim offeren- 
dam cenfui, probe licet agnofcam, hanc ni- 
tore illo & elegantia deftitui, quam Acade- 

" ERO — CE) 3 mia 


246 sensi 499 )oC ote s vids | 
mie noftra leges defiderant , ingeniumque 


Tuum cultiffüimum expofcit ; quis enim 


comti quid , quis exaíciati & limati, quis id, 
quod derofos fapiat ungues, à me expectet, 
cum omnibus , qui me norunt,notum , to- 
tam diem , nodtisque fapiusbonam partem, 


catenatis praxeos follicitudinibus dettinatam. 
efle, ut fottus hic luci expofitus inter ejula- 
tus dolentium,inter fufpiria egrotantium,iü- | 


terlacrymas adftantium adoleverit. Scriben- 


di autem hoc negotium co tantum fine fus- 


cepi, partim, utTibi, PR/ESES VENERAN- 
DE, Academieque noftre fplendidiffima 
conítaret, deficientibus licet viribus , volun- 
tatem tamen promtifíTimam in negotiofiffimo 
otio inferviendi non deeffe ; partim ut novo 
hoc munere au&us,lemmatisAcademici pro- 
be memor,pluribus Dn. Collegisplaneotiofis, 


debili licet lumine, premonftrarem viam, 


cotisque vice fungerer 
f - z - - dcutura 
Reddere que ferrum «valet exors ipfa fecandi, . 


Vale, STATOR Academisz noftrz , qui fi ju- 


fta falutifere Arti fuppeterent pretia , debi- 
tusque haberetur honos,a Vindeliciis tuis, 
& tota Germania illud promeruiffes , quod 
TNT LOW Gr&- 


22 "C — E 
(Ox Par cSPUSREmR Y re re 


Gracia olim decrevit Hippocrati E Darius 
Democedi , Ptolemaeus Erififtrato , Auguftus 
Antonio Mufz , Claudius Aruntio, & ut no- 
ftris feculis fim. propior, Verona fuo Syphili- 
dis debellatori Fracaftorio. Pe, xe een o»- 
vdInv à. Hygeia ipfa fervet, Tibi pro Tuafa- 
lute Academia noftra mecum vota nunc upat. 
Vale iterum iterumque. | 


Q ! & prefidium € dulce Decus 
noftrum, & favere perge 


Tuo 


AVcrib. ipfis Cal. Februar. Á 
| | nne 1 "Ax UNE 


Periandro. 


uni: 


248 | 488 )o0( Sev | 


nl cc ndn -—- putes Peuepeceumeng qund On ONE TUS VICUS MORD CIRCA OS Ret 
eQg^ ege oW - : * - : ^ e M^ e^ 
WEEEBUECEUDUEVEV DW E SUTUDVPUDEBUDVEIT. 
OW SAO "-8 460 E .Je3 5 G1 je 5 61] o5ieos 

CE ODSPQPQPAP PAP N dee: qe de de de qb de qe qe E 


AEN ZVni aliquot jam elapfi funt, cum Chiliarcha ex Anglo- 
AA rum gente ,colicodolore excruciatus, meam follicita[feé 
SENS opem , non [ine doloris acutiffimi promiiffimo leruamine, 
CEIPIUSE'? amem alias diro buic taalo obnoxius. per plurimos dies 
fenferat. : Prifline fanitati reflitutzs , cum in lumborum regione 
idea doloris baud adeó acuti fupereffet , illumque calculi judica- 
vem fobolem , 65 buic quoque bofli pellendo deflinarem remedia , 
ille ad nutum badenus obfequiofus fumere venuti , G5! remedium 
(ic fatis generofum ad omnia Calculi Renum G5 Vefice mela avver- 
runcanda in promíu fibi ipfi jam effe regevit ;meinftante G5 urgente 
fandem inquil : : e | d 
Si latus aut renes morbo tentantur acuto, 
Quzre fugam morbi, Wl 

in bac, quam mibi fimul exbibebat , vadice , auvibusque meis tunc 
femporis barbarum nomen adjiciens , Parreiram bracvam «voca- 
ba. Omnibus, quotquot nocvum boc Pbarmaci genus mon[lra- 
bam , 65 nomen plane ignotum erat &5 radicis efficacia.  Menti 
ob:ver[abatur illud Arati : : 

IIzyT yag TU 

&x Aiüg ay emen yiviokousv ,aN eri mTON R0 , 
XU Twv oix. €96x4 9X, écuuríXn decet 

Ug. 


Omnia nondum 
Ex Jove mortales cognoícimus , occulic ille 
Plurima, dum lubitum fuerit, qua tradet. 
Domum redux excuffi fere omnes , quos in meo librario penu ba- 
bui, FTiflorie naturalis loculos; fed opem omnem G5'operam perdi- 
diffe vebar , cum altum bac 4e radice ubique effet. filentium. 
/Mancam &5 mutilam materie medice notitiam [ic expertus , nul- 
lam judica-vi Artis cognitionem jucundiorem ,quam verum dd 
D valium 


128€ 22 POT LION Te 10 MNWBUNGR Lo PA mDEN VIT RP C t€ ng 


5 )o( $8 2d 249 
valium ex-Indiüs aliisque orbis olim incogniti partibus allatarum 
ulteriorem di[quifitionem , qua [ine effu , [ime fudore , fine tora ve- 
nari licet tot abditiffima miracula, 


idem : | & ire per omnes 
Terrasque tractusque maris coclumque profundum, 


65 per[picue ex iflis elicere , quod DEUS fit, &y quam immen- 
Ja ejus Bonitas, tot ac tanta bominibus exhibendo nature bona 
4c doíes. Certe ub militis nomen non meretur , quem quid arma 
finit , auf quomodo £ratlanda , laíet ; fic nec "Medici nomine di- 
gnum reor ,exaüla luxuriantis quotidie materie medice deflitutum 

notitia. | 


* 


| Tandem cum pene defperarem , Dn. Pometus in Libr. Gal. 
lice infcripto : l FBifloire generale des drogues Libr. 1I. chap. XIV. 
p. 69. Radicis bujus. defcriptionem , Invventores , exbibendi mo- 
dum , pretium, lconem , aliaque exbibuit : Cui «uero plantarum 
ordini bec Parreira brava foret: accenfenda ,luculam accendit 
exiguam €5 plane fatuam. Cum enim Parreiram bracuam , vitem 
-. fignificare [ylveftrem pronuntiaret , quicquid de «vite fylveftri à 
- Boíanicis annotatum , examini fubjectum efl. — Subiit mentem ve- 
cordatio uve Taminez Plinii, quam in Brafilia quoque repertum 
dari Cl. Bontius in Fliflor. Medic. &y Natur. Ind. oriental. 
Libr. 1V. cap. XI. affirmat , que eadem effe. videtur ac 
 cevalchichitique Elernandis , uel vides dela Isla Effannola Lop. 
de Gomare ; fed reperi bíc, quod pueri in faba. Sic quoque cum. 
Labrujca vvirginiana /Muntingii , vite vinifera fol. tncano fub- 
 tus,frudiu variegato Commelini aliisque, que Claffi vitium [yl- 
velium inferuntur , res ceffit ,ut mil plané folatii , pro radice 
Parreira, bifce ex frudibus obtinuerim. 


Cum pr eterea laudatus jam Pometus /Mexicani folt aluimmam 
banc plantam prodidiffet , AMexicanam illam plantarum Anima- 
Jium 65 mineralium Hi(loriam à Francilco FJernandez in Indiis 
.. Cent. L. C II. Append. (41) com- 


afe : 455 )o( Sex Bec 
compilatam , dein à [Nardo Antonio Recchbo in «volümen dige- 
fiam , denique à Job. "Terentio, Job. Fabro, &5 Fabio Columna 
(prob ! quantis inFTifloria naturali illuffranda luminibus) notis &5 
additionibus illu[lratam Romeque Ann. 16$ 1.in Fol. impreffam , 
oraculi loco futuram  confifus , a-vide totam percurro.. In- 
«venio quidem fylve[lrem «vitem ce'val chicaltic Libr. 17. c. 39. 
p. m. 128. cujus íamen. defcriptio ad mil minus , quam Radicem 
Parreiram Dvavam quadrat ; nec. cocozmall five luteum Ta- 
matli , uvinavia mirabilis dila, cum noflra vadice quoad plante 
firu&uram 65 partes externas comparavi poterit , licet quoad. 
efficaciam , in affedibus quoque calculofis, Renumque 65 Fefice 
morbis laudem promereatur , cum urinam mire evoceí , are- 
nas €5 pituitofa excrementa pellat , atque quicquid urinarios 
meatusobfiruit ,expurget 65 trabat : quod exemplo Epifcopi Cor- 
Jubehfis , quem. /"Mantue Carpentarie oravi[ima urine fup- 
preffione affekum , boc remedio «veluti per miraculum liberatum. 
ajunt , illuflvatur. — Sic irrito labore hac Mexicana Flifloria 
perlu[Irata , nec «volam inveni nec «ve[ligium , quo animus fcien- 
di bac in. ve cupidus fatiari potuerit, quod in fob.Eufeb. Nieren- 
Bergii quoque Fiiftoria. naturali, /Mexicanas Plantas compreben- 
deníe , contigit. 


ld quod /Mexicana "vero negacverat, Brafilienfis iamen na- 
áuralis FHifloria exhibuit. | Confului primo Iter Brafilienfe Ieu- 
hofti jin qiio plurima nature xegopas reperiunda, que fruftra ali- 
bi quefi-veris, abaliis plane intatla &5 intermiffa. | Exc 1llo illu- 
- firis Rajus flupendis operibus Wllugbejanis nonnulla intulit, fed 

maxime dolenduim efl ,bunc nature tbefaurum: ob lingue, in qua 
fcriptus eff , apud nos ignorantiam , 65 Bibliopolarum incuriam , 
lingue bujus libros nobis incvidentem, inlibrariis Tabernis non pro- 
flare. — Prodiit autem boc fub titulo: Job. Nieubofs gedenkweer- 
dige Zee en Land- Reife &5c. beneffenseen bondige Befchry-ving 
«on gantfcb INeerlands Brafil, zo van: Landfchapsen , Steden ,. 
Dieren,Gewaffen , als dragbten Zeden en Godsdienft ese 

^ ders 


^ 


: / u$ (0)88- afr 
ders &5c. vercierí met ceuer[cheide afbeldingen , na t' leven aldaar 
getekent Amflerd.1682.in Fol. Licet opulentum bocquoque Bra- 
filienfis Fliflorie naturalis Promtuarium non ex vvotoillud , quod 
de Radice Parreira bravva quefieram , fed Flerbam de Cobra fan- 
£um p. 205.fuppeditarit; a4 Pifonis amen 6y /Marggravii evolu- 
mina ablegabat , &5 Plantam Lufitanice ditlam Erva de noffaSen- 
hora exhibens , dipifo quafi monflrabat viam ad Caapebam, va- 
dicis bujus veram nutriculam 5 ceu ex fequentibus lineolis , ulte- 
viori € uberiori Plante bujus 65 radicis examini deflinatis , pa- 
lam fiet. — /Molimur equidem in illuffranda novi bujus AMedica- 
minis Fiifloria , opus partim invvifum , cum auribus jam ob-verfee 
tur illud, quod Alexis apud AAtbengum fugoerit: - | 


Eeepsy oMogiew , mxpopmuey c'y'yevéc. 
Aliena amamus, proximum contemnimus. 


Partim baud quidem arduum , plurimis tamen difficultatibus , cus 
paucos preeeuntes babeamus, involutum 5 nibilominus , uti fpero, 
utile non folum , ob folatium in venum &5 «vefice morbis affeios 
vedundans , fed &5' jucundum , maxime cum necejfitas urgeat , ut , 
quo durius 65 ferius boc morbi genus eff , mecum 


acrius omnes 
incumbant generis lapfi farcire ruinas, 


(Ii) 2 .. PAR- 


du 
y 


aya irum 499-999 purs iu 


— * " 


PARREIRAE BRAVE 
Patria & Nomen. 
Airiam Parreire fi nofle cupis ; terrarum parcem illam no- 
mino, quó | | | 
Primus in ignotum penetracvit zAmericus orbem , 
In-ventamque fuo terram de nomine dixit , 
precipue vero Provinciam occidui hujusorbis nobiliffimam pe- 
ne , aft fimul crudeliffimam, Brafiliam puto , ubi | 
| alios bominum mores miramur &5 urbes, 
Corpordque bumanis foede difienía medullis, 
lInfamesque dapes , €5' qualia. fercula fratri 
Coxií 65 immanes Atreus detrufit in. artus. 
Hic belli laus fumma «viris , in vifcera evitfos 
Condere , €5 invvifos difcerpere dentibus boffes , 
INe foti noceant, «vel ab ipfa morte vefurgant. 
Radicis noftra Planta,fecundum Pifonem & Marggravium, hu- 
jus regionis alumna , nec folo femper pingui fertilique gau- 
det , fedarenofo fepius, inculto; imo frutetis, ut ex Plinii elo- 
quio ne fylva quidem , borridiorque nature facies medicina ca- 
reat, facra illa. parente, verum omnium nusquam non remedia 
difponente, bomini ut /Medicina etiam fievet folitudo ipfa. Vocatur 
Lingua Brafilienfi vernacula CAAPEBA , de cujus vocis Ecy- 
mo plura & certiora proferrem , fi Pegnefi accola , Bra- 
filienfem fluvium Maranhaon deguftaffem.  Terminationem 
peba huic lingue maximé familiarem effe , plurima probant 
verba, e, e, Accorapeba pifcis, Boipeba ferpens , Jajarapeba vi- 
pera , carapopeba lacertulus 5 in regno vegetabili adhuc plura 
occurrunt : Ivapeba frutex , Jurapeba, Mandupeba, Mandii- - 
peba, Vrupeba, Vipebagaliaque. Noli frontem hic corruga- 
re Le&tor;extra Latium & Graeciam fumus, | Non folis veteris 
erbis populis conceffum voces condere, etiam penes America- 
mos eft vis & norma ad placitum fua cfferendi 5 liceat Barlzi 
: feftiva 


E c o. —— OM E 


 feftiva verba, quz in Hiftor, rer, geflar, Com. Mauritii in Bra- 
filia habet, hacin refacere noftra. ' 

An vero vocabulum Caapebà cum accentu in ultima, five 
caapéba in penultima fit pronuntiandum, latet. HoxouaSécor: 
certé Hadr, Relandus in Differt, Mifcell. P. HII. Diff. XII. de 
Lingu. Àmeric. p. m. 179.ex Grammat. Ling. Prafilic. Jofeph. 
de Anchieta notat, verba Brafilianorum maximam pariem ac- 
centum babere in ultima. | Addo ex Clar. Margeravii Hiftor. Bra- 
filienf Libr. VIIL c. 8. p.m 275. Que definuni im a, pavtim babent 
in ultima , 65 notantur eodem accentu, paríim in penultima, &5 nc- 
tantur acuio. | 

.. Regnum illud diciffimum Mexicanum 
(Cum nusquam terrarum opulentia tanta, 
Ut peregrinari reliquis videatur inovis, 
Fic fix:ffe flatam Regina Pecunia fedem) 
inter reliquas nature gazas hanc quoque radicem Brafilienfi 
 praftantiorem; promere, Pometus teftis eft dansI' Hiftoirege- 
nerale des Drogues l.c. Sivero ex menornen verumquis quz- 
rat, plane in ancipiti haerens , nil determinare audeo. Plurima 


certe cum planta volubili diuretica , five Itzac caonenepilli Nar-— 


di Anton Recchiinrer Medic Nov. Hiípan Hift Libr. IV. c. 24. 
p. 112. habet communia, in plurimis difcrepat; eandem plané 
ícenam in Herba Tlal'antlacoa cuitla pilli Libr. VIII cap 34 in- 
venies, de quibus in fequentibus plura. Cum igitur tor difficul- 
catibus res fit irc mería, necefle eft, ut veteri me, circa denomi- 
nationem vere Plante Mexicanz , Radicis Parreire brave paren- 
tis, expediam formula , & xo«Xapvo , zo 'eoítto 
. Nec Virginia quoque, Anglice colonie multitudine copia 
rerum naturalium, foli ubertate , omniumque ad vidium & 
ami&tum neceílàriorum frequentia, feliciffi ma Provincia, hacde- 
fticnereturradice, fi convolvulus Mexicanus Cl. Bannifteri & ex- 
cell Piukenetii cum Caapeba Brafilienfi in una cademque clarfe 
forct, & forte Cipo de Cobra radix eric, la Racine du ferpent à 
fonnette dida, quam ceu veram contra ferpentis hujus mor- 
p (fIj3. fits 


ans HEOOCHR 


Soma 


- emrmecm 


füs panaceam defcribit, & easdem, quas Cipo de Cobra, virtutes 
attribuit, novusVirginie Encomiaftes in Libello Gallicé inícri- 
pco :/' Hifloire de la Virginie &5c. par un Autbeur natif &5 babi- 
lant du Pais. Amfterdam 1703. 

Hifpani & Lufirani Mexicanz & Brafilienfis Provinciz 
Domini, jugum incolis, & rebus nova imponentes nomina, 
hanc radicem Parreiram bravam dixerunt. Parra enim in 
Hifpanica Lingua vvifem denotat , hinc Parra depatío de ccfa, 
vitis compluviata , fecundum JElium Nebriflenfem Incerpre- 
cem Regium in Dictionario Hiípanico. Sic apud Boranicorum 
Coryphzum Hans Sloane in Catalog Plantar. Inful. Jamaic. 
occurrunt, Parras falvajes Ovied. cem Parras fy weftres de- 
fia nueva EÉfpanna , que liman debualchichiltic o. Totoloctli 
Aim : icem. parrales como [os de Caflilla de Juan Gonzales de 
"Mendoza ; que denominationes omnes vocem Parra agno- 
fcunt matrem , eque ac Parreira brava; quam terminatio er4 
veleira Lufitanicam prodit: Sic Eva Cidveira planta vocatur, 
^quz citriodorem zmulatur,vid.PifoHiftor.natur. Brafil.Libr.1V. 
Cc. $7. p. m. 242. 'fqueiraherba , que vifcofitate manibus & ve- 
ftibusadhzreac ; Idem de Faculc. fimpl. Lib.IV.c 72. p. m. 10;. 
Cauíam & radonem ,curvicemfylveftrem dixerinc & Hifpani & 
Lufitani, ex Pometo fzpius laudato hauries : Quelques Perfon- 
nes m'oní a[[uré , que cette racine eflant. dans terre pouffoit. des 
branches charges de feuilles tout à fait femblables ala «vigne, qui 
ranpent le long des murailles , ou des arbres. C' efl pour ce fujef 
que les Pourtugais , qui on apporíée de AMexique ,luy oní donné 
le nom de Parreira brava, qui fignifie en Francois vigne fau- 
«uage ou bafarde. Latio donata hzc verba , hunc. fenfum ex- 
hibenc: A nonnulliscertior factus fum, hanc radicem terre com- - 
miflam, & germina & folia protrudere , vitibus , muris & arbo« 
ribus affixis, per quam fimilia, Hanc ob rationem Lufitani, 
qui primitus eam Mexicano folo extulerunt , nomen Parreirz 
brave impofüerunt ; quod vitem fíylveftrem vel fpuri- 
am denotat. | dcc 
Ad 


rim, Equum, Leonem, & id gepus alia; bravo appellant fec, 
Celeberr.Octav, Ferrar, Orig, lingv. Ital. p. 64. 6$. Adjungit erus 
diciff. Menagius nelF origini della lingua Italiana in lingua Ita- 
lica vocari vache brave, iftas vaccas, qua licet fint domi nate; 
femper camen in fylvis diebus noctibusque permanent, nun- 
quam ad ftabula; priusquam hyems ingtuit, redeuntes; quod in 
Alpibus quoque Helveticis fieri folet. Hac denominatio à 
brutis animantibus quoque ad plantas fponte nafcentes five (yl- 
veftres derivata: fic /Vanabrava dicitur Ananas fylvefiris apud 
Marggrav. Hift Plantar. Brafil, Libr, E. cap. 16. p.33. Tujoba ora- 
«va €5 /Mangava bra*va Pi(on. Hiftor. Brafil. Edit, prim. p, 95. 

Mr. Froger dans la Relation du *vogage aux cotes d' Afri- 
que noftram radicem vocat Para - ayra - brava, led nihil moror 
iftam nominis deformationem, quam forcé Ecymologie pro» 
' duxit ignorantia, 

Lucidiffimum quondam Academiz noftre Leopoldinz 
N. C. fydus Excellentiff-. Menzelius in eruditiflimo opere, qucd 
nomen gerit: Il/va£ orav vues TOAUyXorTOS Xa S oXix0s , five 
Index nominum Plantarum univerfalis , ad' vocem Caa- 
peba addit Perexil do mar 'Theatr, Brafil. infimulque Marggra- 
vium p. r4. citat, qui Plante Perexil l, c. quidem fub imagine 
crythmi marini non fpinofi mentionem injecit, de Caapeba- 
autem; quam p, 25. Lib. T c. 12, defcribit, ne gry quidem ad- 
dit,id quodà Pifone quoque factum p.243. Edicfec Haret hic 
. aqua, nec video, quomodo plante nimium quantum diftan- 
tes conjungendz ; nifi nomen forte Caaponga , quz Perexil 
do mar denotat, cum Caapeba confufum, Vid. Pilon. Edit. 2. 
p. 243. Poflet tamen rem ómnem de planta Caapeba & Caa- 
ponga five Perexil do mar dirimere , & exira controverfiam 
ponere , abíconditus hactenus Nature Thefaurus in Br 
bliotheca Potentiffimi Boruf'orum Regis evéxdoroc E E | 

"ES : Ihe - 


256 495 )o( $e 
Theattum rerum Raturalium Brafilie, carum nempe 5 quas 
CL. Pifo & Margeravius nondum ediderunc, .. Juffu illa Prin- 
cipis Mauritii Na(fovienfis in Brafilia coloribus oleagineis in 
Chart. maj ad viva exemplaria func depicta, & ab Excel; Men- 
zelio juxta ordinem Pifonis &- Marggravii difpofita, IV. Vo : 
luminibus incluía, quorum Primum: continet imagines qua- 
drupedum II Avium. III Pifcium.. IV.Vegecabilium. Utinam 
exorare fe pateretur Regum Sapientiffimus, uc hunc Perficas 
Gazas longé fuperantem Thefaurum literato orbi impertiretur. 
Synonymon Caapebz vocabulum e(t Cipo 4i Cobras. Vox 

Cipo , vel cipo , Cepo in lingua Lufitanica. & Hifpanica planta; 
fcanfiles , repentes. clematites , convolvulós, maxime vero vi- 
tem de(ignat, Sic «itis brachiat : Hifpanice Cepo con brachos 
audit fec. /Elium Nebriflenfem , & à Gallis quoque Cep de Vigne , 
vitis vocatur: Cum igitur Caapeba nunc vicinas arboresornate - 
conícendac , nunc humi inftar colubri repac; ob fimilitudinem 
Cipo de Cobras, à Lufitanisnomen obtinuit, Sicutivice ver- 
fa ferpens qacaboa à Lufitanis Cobra di Cipo nominatur , quia 
colore & figura climaces illas chordarum inftar humi repentes: 
emulatur. Vid. Pifon. Hiftor. nacur. Brafil. L, V.-c. 1. p. 279. 
Edit. fecund. nam in prima editione nomen Cobra di Cipo 
ferpend Boitiapo impofuit , cum tamen in fecunda editione, 
nullam hujus nominis fecerit mencionem ia deícripcrione fer- 
pentis Boitiapo. ^ E | 
Derivant nonnulli vocem Cipo, Cepo & Cep à Capo. Ve- 

teres enim Latini radices Vitis vocarunt Caput Vinez , uti ex 
Virgilio & Columella elucet, In Legibus XII Tabularum oc- 
curric: TIGNOM JUNCTOM /EDI8US VINE/EQUE CON- 
CAPES, NEI SOLVITO. Ubiconcapes idem eft ac fi dicas de- 
pactum & defixum terre ad vineam füítinendam : Conzapes, 
primicapes, precapes,deincapes, ancapes , omnia à capite de- 
Ícendunts hodie princeps ; praeceps, deinceps, anceps. Vid. plu- 
raapud Scaligerum Not. in. Pompej. Feft. p 152. Ingeniofiflimus 
Menagius aucem originem vocis Cfpo , Cepo & Cep à vocabulo 
Cippis 


nnnc d 


257 
Cippus deducit , quod antiqua Gloffaria «éewos five Truncus 
interpretantur , dans les Origines dela Langue Frangoife. Non- 
nullis vox Cipo , evinculorum [peciem defignat; inde fortaffe eft, 
quod à Gallis Americanas Infülas inhabicantibus omnes fcan- 
files Plante fepibus & arboribus adrepentes, & agglutinate quafi, 
Lianes vel Lienes appellentur à voce Gallica lier, quod eft li- 
gare & vinculis conftringere. Cum Botanicorum pauciffimi, 
harum plantarum , que nomine Ze Lía65 & Lienes apud Gallos 
Americanos veniunt; meminerint, binos produco teftes Hifto- 
riz Indice Naturalis Scriptores fulgidiffimos Rev. P. Plumier & 
Dn Rochefort. Cum vero primus , cujus opus fub Ticulo : De- 
féription des Plantes de l' Amerique acvec leur figures Chart. Au- 
guft. Fol. ex Typograpbia Regia An. 1693. Lutette imprefJum , ob 
Taritatem exemplarium non in omnium manibus fic, conful- 
tum duxi defcriptionem ipfiffimis inferere verbis; maxime 
cum Caapebam huicClaffi expre(le inferat. | 

Les Francois des Isles de l' Amerique appellent indifferement 
Lianes toutes Joríes des Plantes , qui rempent fur les bayes ou 
für les Arbres, en les diflinguant pourtans , ou par leur figures , 
ou par leur "vertue, comme la Liane àferpent , à caufe qu elle eff 
foví efficace contre leur mov[(ure, la liane a dent de fcie, parceque 
fes feuilles font decoupées, comme les dents d'une fcie ; la Liane brü- 
lante , à caufe qu'elle efl fort brülante G5 cauflique, &5 ain[i des 
plufieurs autres. — Ils donnent ce nome de Liane à ce forte deplan- 


. fes, du verbe lier, parce qu'ils fe fercvent de quelques unes; com- 


me de Cordages , íanf pour la conftruGion de leurs AMaifons, qu'ils 
nomment «vulosirement cafes , que pour fortifier les barvieves , 


^€5 pour plufieurs autres ufages. 1l en a pourtant , a qui don- 


není plus particulierement le Nom de Liane , qui font celles, que 
les Caraibes appellent /Meregocvia , les Brafiliens /Murucuja,les 
Efpagnols granadilla , €5' nos Francois Fleurs de Paffions. &c; 
i.e. Galli, qui Infulas Americanas inhabitant, fine uilo 
difcrimine Lianes vocant, varias ad fepes & arbores repentes 
fcandentesque plantas, eas tamen invicem , velà figura externa, . 

Cent. 1. b I. Append, 9:39:99 vel 


278 £06 H -- | 
velabefficacia & viribus diftinguentes, | Sic Liarte de ferpent, 
Liane ferpentum , (ignofcite huic vocabulo Ciceroniani Manes) 
obtinuit nomen , ob virtutes , quas contra earum morfus 
exhibet : liana ferre vocatur . quod folia acutos ferre dentes 
emuleutur; Liana urens audit, ob vim caufticam , quam 
exíerit , & fic de ceteris. Nomen hoc hifce plantis à verbo - 
lier , lat, Ligare inditum , cum nonnullis funium loco infer- 
viant , ab aliis ad conftruendas «des, quas vulgo Cafas-appel-- 
Jant , ab aliisad obices ponendos, ne quis irruat, aliosque ufus 
deftinentur. Reperiuntur camen, qui potiffimum Liane no-- 
mine illas defignant plantas , quas Caraibes, Anctillarum Infu- 
larum nativi Incolae Meregovia , Brafilienfes Murucuja , Hi- 
Ípani Granadilla, & Galli Florem Paffionis Dominice vocant. 
Pofterior à nobis in rebus Indicis inftar oraculi confulendus eft 
vir multum terris jactatus & undis Da. Rochefort dans ['Hi- 
floire naturelle €9' morale des Isles Antilles de l' Amerique Edit. 
fecond. x665. Chap XT. Articl. 3. p.m. 125. Il y a plufieurs efpéces 
de bois rampants par Lerres , GS'empe[chent fouvent de courir fa- 
cilement par les forefls. Les babitans des Isles les nommen£t lienes. 
Les unes font en forme de gros Cable de Navvire, Les autres 
portent des fleurs de dirvev[es couleurs. | Et méme il s'en "voit , 
qui Jont chargées de ovoffes filiques années longues d'un. bon 
pied, larges des quatres ou cinq pouces &5 dures comme l' ecorce 
du chefne , dans lequelles font contenus ces fruits curieus ,qu'on 
appelle chaflignes de mer , qu' on£ la. figure d'un coeur, &5 dont on 
fe fert fou vent , apres qu'on les 2 cvuidez de leur poulpe , pour 
confer-ver du Tabac pulverifé , ou queique autre poudre de bonne 
fenteur. Ce queles habitans des. Isles appellent Pommes de lienes ,. 
eft un fruit qui croit fur une forte de cuime , qui s'attacha aux 
gros Arbres comme le lierre. — IL eff dela groffeur d'un bale de jeu 
de paume 65 couvert d'une coque dure, d'une paeu everte, qui 
contient au dedans une fubflance . laquelleeflant meure-a la fipuwe 
€5 le o0us des Grofziller. i. e. Dantur plures repentium plonta-- 
zuz lignofarum fpecies , que arboribus adhgrent, & curíüm 

| ; per 


499 Jo ( $8 2f9 


(CÓ TDTTTE UU TT  ttet imsii missae mE iliam 

per fylvas impediunt, Incolae Infularum Lienes vocant, Non- 
nulle harum rudentibus navium non fünt diflimiles; nonnul- 
le flores varii producunt coloris ; nonnullae quoque repertu 
dantur , filiquis caftanei coloris gravide, pedis longitudine, 
quatuor vel quinque pollicum latitudine, querni corticis duri-- 
tie 5 quibus filiquis inclufi fructus illi elegantes, quos caftaneas - 
marinas nominant, qui figurà cordis gaudent , & quibus pulpáà 
exemptà , ucunturad Tabaci in pulverem redacti errhini confet- 
vationem, vel pro receptaculo aliorum bené olentium pulve- 
rum. Illud , quod incole Pomorum de liene nomine indigi- 
tant ; fructus eít fpeciei Viminis magnas arbores inftar hedere 
afcendentis & adrepenrs.  Pilam luforiam adequat , cortice 
praduro, viridique cuticulá, medulla cum ad maturitatem 
pervenit ratione faporis,groflulariim zmulante. Hec Rupi- 
fortius, qui fub nomine Lienes, ut verum fatear, plantas com- 
prehendic, qua ad Caapebam noftram plané non quadrant. 

- Excellentiflimus Dn, Valentini in Mufeo Mufeorum me- 
minit , radicem Parreiram bravam Bofnam vocari à B, Paulo 
Hermanno, Leidenfis Academia quondam incomparabili Boca- 
nico , in Collesio Mat. med. Manufcripto ;quodliteris humanif- 
firmis ad me datis confirmavit. ExcellentiflimusDn Bajerus in 
Palacome noftra Prof. Publ. Collega & Fautor eftumatiflimus, 
qui le&iones illas Hermannianas quoque poffidet, legit Botuo- 
Pariera. Interfui huic Collegio, dum ftudiis Lugduni incum- 
berem , & dictata excepi calamo, curasque pofteriores, quas poft 
abitum meum amici collegeranr, obrinui, nulla hujus radicis 
mentione facta. Neque in Cl. Henningeri Cynofura materie 
.medice Hermannianz , qua nuper in publicum prodiit, de ra- 
dice plantaque Bocna vel Bocuo, ac Parreira aliquid reperiuns 
dum. Qauodíi in vivis adhuc foret Éerevisóraros Vir, 

- cujus ab ore juvat, juvat o! meminilfe pependi, 

|»... €S dollas voces fepius aure bibi, : 
lubens de planta hac Bornam, vel Botuo, reliquo Borani- 
corum choro ignota, ipfum confulerem. | 


(Kh)2 65. 


VN 


260 | Lo DIG - E 


d — — — MÀ MÀ 


(——M Dedi 


Cl Hans Sloane in Parte prima Prodromi Hiftor. natural. 
Jamaicz five Catalogo plantarum Infulz Jamaice, convolvulum: 
Brafilianum florc octopetalo monococcum , quem eandem ac 
Caapebam plantam effe. Excell. Rajus credidit, Jelvetleef ap-- 
pellari, & in frucetis circa urbem St, Jago de la vega Infulc Ja. 
maice repetiri afferir, m. 

Parreirz vel potius Perreire nomen in hiftoria literaria 
quoque inclytum, cum plures viri eruditione fuleidiffimi, hoc 
nomine fuperbiant. Benedidus Perreira l/alentinus , Sociec. 
Jef; Theologus, editis commentariis in Genef, Exod. Danielem , 
Epift.ad Roman & Apocalypfin , uberrimis, orbi literaco notis- 
fimus.  Benedidius Perreira Lufifanus , S. j. Theologus 
& Philologus elegantiffimus , cujus ingenii foetus proftant: 
Commentariusin Horatium duobus Tomis. Liber de Moribus 
sentium omnium , tam veteribus quam recentibus. Liber Pro- 
blematum, qui infcribitur Pallas togaca & armata. Bartholomeus | 
Perreiva , itidem S, J, Theologus, decem libris de Perfecutione 
Taponica, totidemque de Morte Franciíci Pacieci ; Provincialis 
in Japonia , adornatis,ut & Comment, in Tobiam , famam pro- 
meruit, Gabriel Parreira de Caflro Lufitanzs eleganciffimo car- 
mine patria lingua confcripto, cui nomen praefixum ; Ulyflca 
five Lisboa edificata, Lauream inter LuficanosPoetas obtinuit: 
cave tamen, ne carmen hoc ejusdem inícriptionis, quod Lufi- 
tanus alius Poera; magni nominis & fame, Antonius deSoufa 
Mac:do in publicam emifit lueem,confundas. | Georgius Go- 
mez Perreira, Mechymná Duellenfis Hifpanus, Philofophus 
acutifümus , Medicus expertiffimus , Antoniana Margarita, 
clegantiffimo certe opere edito , inter feculi fui viros principes 
confpicuus, His ex fontibus Illuftrem Cartefium plurima hau- 
fifle inprimis de Brutorum fenfibus & anima hypothefin mu- 
tuatum efle, Cl. Borrichius hariolatur, Claudatagmen Z7iero- 
nymus Perreira, Lu(itanusquoque, cujus mentio apud Do&tiff..- 
Schott, in Biblioth Hifpan. illis, que de Sacramentis & Chrifti 
rcfurrectione edidic, celebris, : 

| Parrei- . 


EG | 261 


- 


Parreire planta , ortus, firu&ura. 

Ominum cortice diffratto, meos &eyov é£ogueus 0a, plantam 

N ipfam intimius infpecturi. Cum Afia, Africa & America, 
in noftram migraverint Europam , praefertim in polydadalos 
cultiflimorum regnorum hortos, ut prioris feculi Botanicis 
opus eflec filo Ariadneo , ne in diffufiffimo hocTlorz laby- 
rintho hincindeimpingerent, & aberrarent, dolendum fané, in 
nullo Europe viridario hanc Caapebze plantam hactenus com- 
paruiffe; uc Malpighiana & Grewiana methodo in ejus natales 
& ftructuram examen inftitui poflet. Erimus igitur Marggra- 
viana & Piíoniana defcriptione contenti , cum vix ac ne vix qui- 
dem defiderare amplius quid queamus, | 
Eji ergo ,Íecundum Pifonem Edit. I. Libr. IV. c. $4. p.94. 
 Caapeba planta Clematiti non ab[imilis (Edit. 13 Libr. V. c. 19. p. 
-.812.Clematitem farmentofam evocat) qua tenaci ac prelongo far- 
mento ,nunc «vicinas arbores late afcendit , nunc bumi inflar co- 
lubris vepit;addit in Edit. fec, libr, IV, cap. «6. p. 261. & p.312. 
ob [rmilitudinem partim, partim ob infignem efficaciam antidofa- 
lem ferpeniibus inimicam , Cibo di Cobras five comvolvuli colu- 
brini nomen indiderunt Lufitani. .A Marggravio Hiftor. plan- 
tar. Brafil, libr I. c. 13. p.25. nudé tantum vocatur pianta f.aü- 


| Caulem Marggtavius folus defcribit; nempe caulibia fe- 
- feris,votundi ,cvuiridibus ,admodum lentis. | 
| Quod ad Folia attinet , eft; fecundum Pifonem , folio fenu- 

iffino rotundo , lateque femper «vivente, ( addic in Edit fec.) feor- 
fis pofito in. caule nunc. orbiculari , nunc cordis latiori. fioura, 
fuperius dilute virefi ente, inferius albe[ceute. . Cl, Marggravius 
.rem fufius declarat: Folium quodlibet , inquiens , feorfim pofitum 
 J4An caule , in fuo pediculo rufefcenti duos digitos longo , & in ex- 
ortu paululum excurvato, orbiculare vel cordis latioris, ubi pin» 
gitur , figura, confiftentia , folio perfoliate fimilis, fuperius di- 
lute vitens, inferiusalbefcens, in quibusdam plantis folia omnia 
func rotunda. oy sob: Nunc 


A62 495 )o0( $8 


2a aee SOUS. ORBE. 


^ Nunc ad pediculum procedimus. . Pifo foliorum pediculos 
vufe[tentes. pronuniiat. — Marggravius infuper addit, pediculus 


folii cujusque non inferitur in fimbriam feu extremitatem folii, 
fed plus. dimidio digito ab ora «verfus medium folii ,u£ fit in INa-. 


flurtio Peruano. 

. Florem nunc exhibemus In prima Piíonis editio- 
ne altum plane de fiore Caapebe filentium, In editione 
autem fecunda hzc de flore pronuntiat: 44d pediculos foliorum 
vufe[centes ,floves pallidt flacvefcentes procveniunt. Si Marggra- 
vium infpicimus, dilucidiora circa florem promit: 444 pedicu- 


los foliorum etiam pediculus provenit fesquidipitum longus , floftu-. 


lum fuflinens pallide flacvefcentem , otfo foliis conflantem boc mo- 
do, quatuor fuperius appofita funt parva, obrotunda, bis fabflat 
amplum obrotundum , adbuc mogsk inferius tria parava alterna- 
íim pofita. Adduntdenique ambo, plantam /Menfe Julio flove- 
re. Provenit autem [ponte &5 «voluntarie absque ulla follicita 
bominis cura, 65 tamen crefcendi attinpit terminum. 

Semen , fecundum Pifonem, in prima editionefert magnum, 
coloris rofacei , € capfulis (lupulo fimilibus) prominens. In 


editione fecunda hoc infuper annectic: in fummitate pediculi- 


granum profert magnitudine parvi pifl, figure ovalis, interius 
viride, hinc rubrum , quz ex Marggravii deícriptione func mu- 
cuata, qui infuper hoc artulit: in fummitate pediculi inter qua- 
tuor fuperiora foliola , granum provenit magnitudine parvi 
pif1 &c. | 


Ad principem fchediasmatis partem & praecipuum argu-. 


rmaentum nunc ordo nos ducit, radicem nempe Parreiram bra- 
euam & Raiz deno[Ja Senbora , quz cum una eademque fic , Caa- 
pebamque plantam matrem utraque agnofcat , pro duabus ta- 
men diverfis jam cempore Pifonis habita, & nunc quoque ab 
eromatarii, quos barbaro vocabulo Droguiítas vocant , (à 
Gallica voce Drogues , non autem ex Germanico vocabulo 


9Betruq/quod Nobil.D ab Hórnigk placuit) venditur,cum nul- 


lum plané, nifi ratione etatis & exiade dependentis magnitudi- | 


nis, fibrarumque duririei difcrimen fubfit, Cum igicur juven- 
cula 


49 o( S 


263 


—— 


NU td 


cula adhue fit , & farmentofa & tortuofa coloris e cineritio ni» 
gricantis , digitalis craffitiei , & ut Wormio in Mufeo placet. 
quinque unciarum longitudinis, ftrigofa tam interius quam ex- 
terius , Rayz de nofla Senhora, & Cipo de Cobra vocatur. | 
Cum autem jam piané adolevit, nigricantis coloris 
fzpius brachium adequat, qualefruftum radicis hujus apud fo- 
lertiffimum noftrum Phargiacopoeum , Dn, Dietericum , infpi- 
cere licuit , & cunc Parreire brave nomen geri. Cutis radicis. 
aípera cít in utraque radice; quas camen in radicis fuperficie ex« 
terna eminentias Pometi Icon exhibec, non in oranibus repe- 
riuntur. Videtur autem cutis utrarumque radicum, ceu reli- 
quz plantarum cutes, conflare é duobus generibus , parenchy- 
matico altero ex cellulis & bullis, altero lignofo ex vafis cubu- 
lofis conftru&o quz omnia armato oculo incuenti optimé pa- 
cent, ita ut, fecundum Excell. Rajum , cucicula vel cutis niliil 
aliud efle videatur, quam vetus cortex exarefcens & contra&us, 
novo quotannis fubnato , qàiemadmodum fÍpolium ferpentis; 
quod quotannis exuit , ejusdem exarefacta curis exiftit 
Cortex cuti agglutinacus ex duabus quoque partibus co- 
aementatus, parenchymatica nempe & lignofa. Immifiaque 
fontanz radices, ut eó melius & intimius conftru&tionem rima. 
ri poffem : nec deftituit fucceflus fpera , nempe corpus fümme 
porofum , dilatabile; & , nifi omnia me fallunt, fpongie per 
omnia fimile, armato oculo intuens confpiciebam; porifpheri- 
ex figure, & malla cellularum & bullularum minutiff)marun, 
fpumam cerevifiz vel albuminis conquaffati ovi zmulabantur: 
- vifui fe minusfubduxerunt ha bulle , aqua, cur immerfe erant, 
turgide , in aridà radice cransverfim fccta, quod experimen- 
tum -Excell. Grev placuit. — Has cellulas bullasque quis recepta- 
cula liquoris & aris efle neget? vel utriculos in fe mutuo hian-- 
tes, & pervios fecundum ingeniofiffimum Malpighium. Per 
alteram corticis lignofz partem vafis fucciferis conftantem; li- 
quor quoque circulatur & aer. Anvero ad fe invicém acce- 
dant, & iterum rcflettantur, nullas tamen dentanter T. Ana 
ALOmuoe 


264 X9 )oC SET 


ftomofes, fecundum Cl. Grew ; fed unumquodque filamentum 
unum & fimplex vàs fit ab imo ad fummum continuum , non 
ramofum , cavitate ab imo ad fummum «quali, in fruítis ra» - 
dicum, jam longo cempore arefactis detegere haud licuit. 


Lignea radicis pars iisdem quoque partibus conftat , pa- 
renchymate nempe (1)feu utriculis in radios diametralesà cir- 
cumferentia ad centrum tendentes , difpoficis, ut in cransvería 
fe&ionepatet. (2) Fibris ligneis feu vafis fucciferis duum ge- 
nerum, (quod in corticis quoque vafis notandum) nimirum 
vellympham deferentibus, vel fuccum lacteum ,aliumve plan- 
tis peculiarem , feu ut vocant fpecificum. (3) Fiftulis Aeri ex- 
cipiendo & derivando de(tinaus five tracheis, de. quibus C7. 
"Malpigbius annotat, quod in radicibus plerumque majores & 
magis patentes fint, quam in ramis & crunco. | 

Medulla,quae fecundum Excell, Rajum in nonnullis radic:- 
bus deeft, noftra non caret ; que ex utriculis quoque comes . 
ponitur, iisque magnitudine & figura diverfis , quibus vafa ali- 
quot fuccifera incerdumadmifcentur ; adeo ut medulla , ex men- 
ce Cl. Raji, aliud nil efIe videatur, quam rete quoddam mirabile, 
feu infinitus fibrarum minutiffimarum, mirabili ordine compli- 
catarum numerus. Sed fecundum Euripidem zZ« Zxpifes aov 
9ueswm Mov; non fubtiliter ifta cractabo nimis, cum jam 
in Ánatome Radicum omnia fumma cum laude exhauferint , 
| curiofiffimi /Malpighius, Grev. &5 Rajus. n 

De fapore alius dicendi locus fupererit , ubi de Parreire 
viribus & eíficacia. Deledum radicis pretiumque Dn. Pomet 
nobis fuggerit dans" Hiftorie des Drogues: Pour ce qui efl 4e 
Jon cboix ; Mr. Thecvard ma affuvez. que celle de Mexique eftoit 
beaucoup meilleur , que celle de Portugall. - - ls le erendent 
—en Portugal dix teflon lalirure, qui font enzviron cinqs lirvves de 
noíre momoyes. i.e Ad dele&tum quodattinet, Dn. Thevard me * 
certiorem reddidit, Mexicanam Lufitanice praeferri. Lufitani li- 
bram decem ceftonis five quinque Francidislibrisvendunt. — 


Parvti- 


dc ud "he Se e I d m PNTPNCUN NNOT ERN RUE NIE C UNTTTTTN S 
Li 


Hn E yo 88 | z 265 
Parreire Charatler €9 Genus. 


Am vero cum plantarum certi finc ordines, earundemque una 
: claffis alteri fubfic, adeo , ut velut ad cohortes revocari pof- 


fint fingule, cui ordini planta. hactenus quoad omnes parces 


illam conítituentes, easdemque vifui obvias, à nobis delineata 
inferenda fit , nunc edi(feram. 77i quidem Jl veflrk defigna- 


tur nomine, cum camen nil nifi nudum nomen poffideat, ad 


arbores bacciferas tetrapyrenas (cui claffi à Cl. Botanici ftudii 
principibus Ajo & Flermanno vitesinferuntur,) referri nequit. 


Clematiti non abfimilem pronuntiavit Pifo Edic.Il Libr.IV. 
fed cum fecundum Florz illud delicium, amiciffimum Colle- 
gam £eli:níbum 1H. noce generic. & fpec, Clematitis fint femina 
ad fingulum florem plura, compreíIa , rotunda, caudulis plus 
mofis in excremitare notata, ac in capitulum congefta, flores 
perfe&tiuniformes, tetrapetali, vid, Flor. /Voriberg. p, 114. quo- 
modo hzc ad Caapebam aptari poflint; non video; quod forté 
Pifoni fuboluit , hinc Libr. V. edic. fecundz nomen convolvu- 
li colubrini imponendo huic plantarum ordini Caapebam im- 
mittere geftic, fed quo fucceflu & omine, illi judiceut , quibus 
fecundum mox laudatum QJ. Zolkamerum note generice & 
fpecialiores convolvulorum funt femina vel angulofa , fubro- 
cunda ; vel oblongiuicula, pericarpio membranaceo tricapfula- 
ri, utplurimum rotundo inclufa , ita ucin fingulo loculo, modo 
bina, modo terna foveantur, Flores perfecti uniformes, mo- 
nopetali margine utplurimum integro , excepto convolvulo 
pennato, cujus flofculi in quinque lacinias divifi. Ad femina 
quod attinet, quam longé diftent à convolvuli feminibus, peri- 
carpio membranaceo tricapfülari ucplurimum rotundo in- 


- clufis, patet, cum ex Marggravii & Pifonis delineatione in fum- 


micace pediculi incer IV. fuperiora foliola granum proveniat 


magnitudine pifi parvi, figure ovalis, interius viride, hinc - 


rubrum. Ad PJores quod attinet , utplurimum in convolvulis 
Cent. 1. C IL Append, —— CET) unifor- 


WOHIN. S 


TUNES TT ETER 
: b A us 


466 45 )0( $9 
uniformes, monopetali & fecundum Cf. Kajutn campanulati, 
margineititegro & plerumque reflexo $5 Caapebz flos vero o&to 
ex defcriptione Marggraviana foliis conftat, é quibus IV. fu- 
perius appofica funt parva fübrotunda, his fübftat amplam füb- 
rorundum; adhuc magis inferius tria parva alternatim pofita, 
quz heteroclita florum in Caapeba figura, ab omnibus plané 
convolvulorum fpeciebus abludit. Plura & uberiora de con- 
volvulorum diífe:entiis & gyrorum dextrorfum & finiftror- 
fum fe corquentium ftru&ura nofle qui cupit, perlegat quefo 
erudiciffimam & omni curiofitate fcatentem £elmfladienfium 
"AMaíihematici Clar. Dn. W'agneri Differt. de Gris convolvulo-. 
yum Zn. v zos. habitam. 

Nil ieicur Caapeba cum convolvulis commune habebit, 
quippe floribus & femine ab hac claffe defcifcit , preterquam 
quod caulibus fcandat & repart. Ab Illuffri Rajo Caapeba inter 
plantas anomalas refercur, & candem definitur quod fit: Con- 
«vol-vulys Brafllienfis flore otlope£alo , moniococcos. Oper. Botan. 
Tom. IH. Libr. 28.íe&.3. cap. 2. p, 1337. | 

Reverendus P. Plumier , Ordinis AMinimorum in Provvin- 
cia Francie 65 apud Infulas Americanas Botanicus Regius , qui 
tribus diverfis temporibus hanc olim orbis incogniti partem, 
Boranici ftudii amore adiit, in Tractat. de Novis Plancarum Ge- 
neribus, hanc plantam tanquam incertam, pesuliari clafli no- 
voque generi inferit, cres Caapebe fpecies recenfendo. . Sed 
cum hoc Caapebe novum genus tantum diftet à Pifoniana & 

 Marggraviana hactenus recenfita defcriptione Caapebz , quan- 
tum zra lupinis diftant, non ampliusanimum fübit admiratio; 
cur Celebervimus D.FIans Sloane. Botanices gloria nulli fecundus, 
quondam Ducis Albemarlie, Infule Tamaice Gubernatoris Me- 

dicus , in Catalogo Plantarum Infule ] amaice , fiue Prodromo bi- 
florie naluralis preditle Infule Part. L p 8«,anceps hzreace, an 
clematis baccifera glabra & villofa rorundo & umbilicato folio 
Rev. P. Plumier ,fit una eaderaque ac Caapeba Pifonis& Marg- 

gravii? | | 


Lc 


458 0C $8 EE 


Utres clarior evadat, lucis & litis gratia, fi poce, deciden 
. de,confultum duxi B. L. oculis & menti Plumerianam Caape- 
ba deícriprionemobjicere. Sic autem ille Zar la defcription des 
plantes de l' Amerique: Cetíe plante couvrent toutes les bayes pav 
fes farment , qui font menus, fouples ,ronds , unis , €5 qui poulfená 
alternatirvement à chaque noeud , (qui font. affez proches les uns 
des autres ) une feuille 65 rarement deux : ces feuilles font presque 
ronds , €5 quelquefois de la figure d? un cour emouffé : elles ne 
font pas attacbées a leurs pedicules immediatement par le bord, .. 
mais un peu plus pav deffous le dos ; leur grandeur e[l indetermi- 
nées il y en a qui font grandes, comme la paume dela main , 65 
d'autres beaucoup tnoindres : elles oní quelques nercvüres tani foit 
peu eslecvées , qui fortant de l'infertion du pedicule, s'efendent de 
la 65 de ca par la feuille, enfin elles ont beaucoup de rapport aux 
feuilles de VU Ariflolochie ronde, tant par leur figures, que par leuy 
confiflence. — 3 | 
| On en frouve de deux efpeces ,' une efl tout a fait liffe , &5 
- C'eff la plus frequente , l'auíre a ces feuilles cotoneu[es 6&5 blan- 
cha[lres , mais elle eft plus vare; on peut y ajoditer , une troifieme 
efpece ,que j 4) fouwvent remarquée dans l'Ile St. Dominique, dont 
les feuilles font attachées immediatement a leurs pedicules par le 
" bord. Les unes €&5 les autres pouffent des branches fort menues 
du meme endroit 4' ou fortent les feuilles: elles ont environ de- 
"mie pied de long, &5 font couvertes des feuilles beaucoup plus pc». 
(iles , que les premiers , qui sentrecouvrent fouvent les uns, les 
Auíres €5 compofent comme la Cbeüte d'un fefion. Du fond de 
- ehacune des fes feuilles , il en forte une petite grape de fleurs 
' blanches , fort menués, 65 compo[fe de quatres petites feuilles poin- 
Íues ; apres qu'elles font paffées ,il y vients des bayes vouges com-. 
me du Corail, 65 oroffe comme la femence de l'orobe; on le prea- 
droi pour des bayes de nos Gheurefeuilles , car elles en ont la grof- 
feur , la couleur, 65 Ia confiflence , 65 elles pendené en bas en facon. 
— des petites ovapes. — On appelle cette plante dans nos Antilles, &5' 
|woparticulierement dans la /Martinique Liane de ferpent,a caufe de 
Eu | (L1).5 lagrai- 


Y 


2638 | 498 )o( $8 


la orande «vertu, qu'elle a pour guerir-les morfures des ferpents , 
&oparcegue le contour de fes feuilles vepre[entent le plan de la 
tefle de ces animaux. — C'efl la. Caapeba des Brafiliens l'Evcvva di 
noflra Senora , berbe de notre Dame, Cipo de Cobras de Portugais 
de /Mavggrave licur. I. chap. 18... Latiné ferme fic efferri poflet: 
» Planta hacc omnes pené fepes farmenris fuis cenuibus, flexili- 
,, bus, rotundis, conjundis cegic quafi & occultat ; que farmen- 
, ta per alrernas vices ad nodos fibi invicem fatis contiguos 
;,folium, raro duo protrudunt, haec folia rotunda fer me;fzpius 
»ad figuram cordis retufi accedunt 3; pediculis proxi- 
, me non per foliorum extremitates, fed paululum infra dor- 
».Ífum connecduntur. Magnitudo foliorum non fibi femper 
, refpondet, cum palmas manus magnitudinem fxpe attingant; 
»longé minora alia. NNervulos paululum elevatos habent, 
»qui ex pediculi implicatione prodeuntes, hinc inde per fo- 
; lium fefe extendunt, ita uc racione figure & confiftencie plu- 
»rimum ad Ariftolochiz rotunde folia accedant. 
» Binz repertu dantur fpecies , una plané glabra , que fre- 
» quentior occurrit , altera foliis lanuginofis & albicantibus 
» gaudet, quz rarior; hifce duabus quoque tertia conjungen- 
» da, quam fzpius in Infula St. Dominici reperi , cujus folia 
»per extremitatem & foliorum oram proximé pediculis con- 
- nexa. -. Utraque ramufculos, ex eodem, quo folia progermi- 
Dant loco, emittit ; dimidii pedis longitudine , minoribus 
» foliis, quam priora coopertos, quz foliola fe mutuo conte- 
»gunt & pendentem encarpum oculis exhibent: ad extremi- 
»tates horum foliorum parvule quafi uva ex flofculis albi- 
,, cantibus, tetraperalis , acutis ; conítantes prodeunt; his de- 
» ciduis bacce rubre corallium &mulantes , magnitudine fe- 
inis orobi fuccedunt ; pro caprifolii noftri baccis quis fu- 
, merer, cum craffirie , colore, & confiftenua vix difcrepent , 
» & parvarum uVarum inftar propendeant. ' 
2 Infulis noftris Antillarum , precipué incolis Infula Mar- 
» tinique Liane de ferpent audir, ob eximias, quas in morfibus 
ferpen- 


iL i 
syn ow de Reenn 


wm 


— A 


s 
i 
: 
: 
b 

| 
i 
1 
1 
1 
; 


ee 


—À 


IK 


iN 


: T N SN 


IO 265 


" 


ferpentum fuppeditat vires, & quod ambitus foliorum ferpen- » 
tino haud diffimilis fítcapiti, Hac planta Caapebacft Brafi- ,; 
lienfium, Erva de noftraSenora, heibadiva Virginis, Cipo de ; 
Cobras Lufiranorum Marggravii Libr. L c 12. 


In Tractatu Je novis Plantarum zmervicanavum oenevibus 


p. 33. ulterius Kev. P. Plumier progreditur & diftincte cha- 
raCcterem generis ex florum & fru&uum conftitutione fequenti 


-defcriptione & Schemate exhibec. ' 


Caapeba (fcribic) eff Plante geaus flore vofaceo, quatuor 


fail petalis in orbem pofitis conflante , fed flevili ,& cujus medio fur- 


git piftillum C. planum ,orbiculare &5' umbilicatum. | Embryones 
autem D ineadem planta à floribus feparati nafcuntur, abeunt- 
que deinde in baccam E. mollem, fpharvicam, &5 femine ftam F. 


.rugofo D. 


Caapebe Jpecies funt ( 1.) Caapeba folio orbiculari , €5 fri 
bilicato levi. (2) Caapeba folio orbiculari , uiabilicato tomen- 
£ofo. (3) Caapeba folio orbiculari non umbilicato ^ Hactenus 


 Plumerius, Hzc fiprobe cum Marggraviana & Pifopiana Caa- 


-. peba defcriptione conciliare aliquispoflet, certé uéye. veixoc (ut 


: ..cum Aícrao vate in Theogon. dicam ) ETT IG. 4E (66 XGTXT UOI, ma- 


4. 


2nam litem Ícienter fedabir. 
Excellentiffiimus quoque Plukenetius , quem Indicas na- 


ture Gazas plenis calathis inferentem , univería ftupec Europa, 


in Almageft, Botanic. p. 114. quaerit : Zn convolvulus  zime- 
vicanus fub Jalapie nomine receptus, nou fit convol'vulus Co- 
lubrinus Pifonis Caapeba? fre convolvuius Brafilianus fiore 
offopetalo monococcos Raji? Figuram, quam in Phyrognom. 
Tab. 25. Fig. 1 exhibet , B, L. oculis hic fubjicio, una cum con- 
eyoleuulo monocozco l'irginiano D. Banifleri: quem haud Giffi- 

milem credit , ex Phytognom. Plukenet. Tab.aé 6. Fig. 4. 
Quod fi viri hocin ftudio confüramatiífimi, & penes quos 
Dictatorum auctoritas , hic fufpendant judicium , neque certi 
quid circa has plantas determinare audeanc, extreme etiecamer- 
5 (ED. on ed tix 


2/70 Eo )o( Cor 
tie & temeritztis, fi ego judicem hac in re abflrufiffima agere 
veilem, ubi mera axerasacia regnat: : 

- - - Quid enim contendat hirundo — — 

Cycnis ? auf. quidnam tremulis facere artubus bedi 

Confimili in cur[u poffint , ac fortis equi vis... 

Plumerianam Caapebe deícriptionem examini fubjiciens 
Amicorum certiffimus Dn. D. V'olkamer , Botanici ftudii fi quis 
alius fcientiffimus , Ariadneum ex hoclabyrincho filum prabu- 
it, eam Bryonise 65 Smilaci a[pere affinem pronuntiando. Utra- 
que enim herb: fcandensbaccifera , emine incerti numeri , pe- 
ricarpio carnofo rotundo, feu baccze inclufo, flores in Bryonia 
perfecti, monopetali quadrifariam vel quinquefariam divift, in 
Smilace autem afpera hexapecali in racemulos congeflti ; radice 
in Smilace farmentosà, Hec omnia fi cum delineatione Plu- 
meriana conferantur , manifefta fünt, omniumque oculis expo» 
fita patent5lacet autem illud, quod in Pifoniana & Marggravia- 
na Caapebz defcriptione defide:atur,ut certe quoque claffi pot- 
fit inferri, & cum Plumeriana conciliari. n 

E20, quod hic amplius addam, nil habeo, ni(i illud Rev. 
P. Nierenbergii Hiítor. natur. p, 16: Nunquam ita patuit natu- 
ra ut hodie, cancum dimidius vultus antiquis eft. vifus, & veluc 
ex obliquo refpectus, nunc ex integro & ex directo oftendicur, 
Cum novo otbe nova fpedacula exhibuit, & fe auc alteram auc 
diverfam — /Vemo íamen integram batlemus contemplatus ejt. 
Hinc omnes Senece füb(cribimus: Multum adhuc operis reíftàc , 
multumque reftabit , nec ulli nato poft mille. fecula praclude- 
tur occa(to aliquid adjiciendi, 

Reftat ,ucde Inventore radicis hujus noftre paucula anne- 
€tamus. Equidem quis Europe noftrae notitiam ejus primus 
dederit ir7o &/Jc, norit Jupiter. - Nullus dubito, quin Lufitani, 
Bratiliz Domini , hanc radicem unà cum aliis nature Cimeliis 
primitus in patriam afportarint; id quod Pometus camen Mexi- 
cane regioni vindicat. Galliam hac Brafilie alumna ditavit, 
A Lufitanica Lecatione redux Iliuftriffimus Amelotius,Chriftia- 

: nifli- 


/ 


; | E e | 271 


[ onmsictizannendd iiam fo. 

fiiffimiad Lufitanie Regem Orator: difcimus hoc ex Dn Pome- 
to, qui & hoc addit, quis egeris in Gallia primus hanc radiceny 
exhibuerit ; Ce premier , qui a apporté cette racine à Paris, a effé 
Mr. Amelot , Amboffadeur de Portugal, &5 apres luy AMy.Tour- 
 fiefort ,qui m'a donné un morceau y depuis que /Mrv. ,Amelot en a 
apporié a Paris, Mr. Thevard /Medecin.de la Faculte 65 quel- 
que autres ; l'ont mife en ufage, comme un remede [pecifique pour 
la guerifon de la. Pierre ; les Portugais ont efle les premier , qui 

l'ont apporté de /Mexique, h.e Primus, qui Lutctiam Parifiorum 

attulit , Dn. Amelotius erat Legatus ad Regem Lufitaniz, poft 

illum Dn Tournefortius , qui fruftum radicis mihi dono dedit. 
Ab eotemporis cractu , quoradicem hanc Lutetiam detulit Dn. 

Amelotius, Dn. Thevardius , Facultatis Parifinz Medicus, alii- 

que in ufum pharmacevticum produxerunt inftar remedii ad 

calculum profiigandum fpecifici. | Lufitani primi eranc, qui. 
ex Mexicano folo attulerunt. Cl. Helvetius , Aurelianenfis Du- 
cis Medicus, edico libello Gallice infcripto: Traité de maladies, 

les plusfrequentes , & des Remedes fpecifiques pour lesquerir, 
Parreirz noftrealicuoties cum laude meminit. Hinc factum eft, 
ut ob hujus radicis & lapidis porcini (piedra del porco ) datam 
 potitiamCl, EugeniusEybenius;inBelgicam tranítulerit; Helvecii- 
que Parenti , Excell. D. D. Joh, Frieder. Helvetio, fcriptis Che- 

. micis & Philofophicis literato orbi notiffimo, hanc filii lucubza- 
tionem inícripferit, Laudatus hic Helvetius radicem Parreiram 
bravam à Dn. Pille obtinuit, teftes produco feqq. lineolas : Ce 
vemede m'a efle donné par Mr. de Pille, connu dans toute ? Eu- 

vope pour un homme trer-curieux €5 tves-[cacvant. — H en ala 
decoucvert , pendant qu'il effoit à la fuite de /Mr. Amelot Confeil- 

ler d' Eflat , Ambaffadeur de France in Portugat. Hoc remedii 
genus mihi dono oblatum àDn dePille, qui curiofiffimi & do- 
éiffimi Viri nomen apud Europeos promeruit. Decexit & di- 
dicit ejus ufüm, cum Dn. Amelotium, Confiliarium Status, & 
Gallicum ad Lufitaniz Regem Oratorem fcqueretur. 


t. 


 Parves 


2472 u$ 0C ios à à 
2" | | 


Parreire Examen €9 Vires. 


Riusquam quomodo.& qua dofi radix Parreira brava exhi- 
p , & ad qu& mala averruncanda & depellenda apta fit, 
inquiramus, necefliras exigit, ut qua illius fint elementa , quae 
principiorum textüra,quz particularum mixtio, quis agendi - 
modus,accuratiusindagemus. Ec quidem, quz primo in fen- 
fus incurrunc, mox qua Chimia fuppedicac, quz denique ratio 
miniftrac; exhibenda. | Si armato infpiciatur oculo, ea fe cffe- 
runt,quz caput precedens exhibet. — — | 

Ad Saporeim quod. attinet radicis noftre, ex generalibus 
jam conítac, quod corpufcula fapida guítus & faporis fenfum 
producant, variis figurarum , ex quibusconftant, parciculis, que 
faliva folucz , lingue papillas nerveas pro varietate variz figu- 
re pungant ; maxime vero falinz faporum videncur effe cau- 
fe. Ex diverficate nunc & modificarione figurarum: falinarum 
diveríarum , faporum quoque diverfiras. Salia omnia viden- 
cur angulofis conítare particulis, Cum tamen anguli fint minus 
ac magis acuti, & prout plures anguli fimul auc pauciores oc- 
currunt, ica faporum quoque differenrie refultant.— Polygona 
enim corpora multitudine angulorum minusac magis obtufo- 
rum conjun&ione infinita fieri poflunt , ceu egregié Cl. Cle-- 
ricus philofophatur. In radice noftra plané fingularem figu- 
rarum ftru&turam effe ,dulcamarus five y*v«vzueoz fapor pro- 
dic,inter mixtos & compofitos recenfendus , qui hoc ipfo vix 
determinari poteít;licet enim particule faline fulphureis oleo- 
fisque immixte, meridiana clarius luce fe fiftanc, inque fenfus 
incurrant , qualis tamen precise ex ifta mixtione oriatur figura- 

.rum difpofitio, qui dixerit, magnus mihi erit Apollo. Agoni- 

zantis in Galliis Cartefianzg Philofophiz reftaurator Pierre Syl- 

vain Regis Libr. VIIL Phyf. c; 4.facem miniflrare vulc & lucem; 

fed debilem nimis, cumidea, quam de corporibus amaris dul- 
cibusque concipit , rem hanc non folvat, nedum abíolvac. - 

Eoi émizyózves cvrwz , mihi fic placet: Parciculas falinas, fulphure 

! vola- 


——— 


p 


MN SUDAN RUNE TRATTE TI NURU, RRRSIEROSK LN n AI AR PE SR EM IRA 
8i k "ders 


- 
- 


-— 


|CBDeCcSe ——— 273 


CuuEPMEEWIGerUPRUREER ÉDENIIRENTÓMÉCÓNC 


volatili delinitas effe ,oleofisque mollibus quafi invifcatas invo- 


lutasque , ut papillas nerveas & fibrillas tangant quidem , non ta- 
mer angant. Quod fi plaufibilem modum hunc non exifti- 
mes B. L.cedo mihi vel fimiliorem, vel commodiorem , & vi- 
riditibi capuctlauro redimam, | Gaudet certé hac facultate Par- 
reira noftra, quam Cous nofter defiderat Lib II. de Dia. c. 2 s. 
t. I6, TOV Trike y «04 dgiuéeov "y NUxoict dixxpivayra. Vim amarorium 65 
acrium , dulcium mixtura corrigere oportet. Vc ita radix Par- 
reir potius amariufcula fit,s«eórzc, (quod vocabulum de vi- 
no veteri quoque ufurpacur) non amara , ob admixtam dulce- 
dinem, | Quadracin noftram radicem illud Claudiani de Nupt. 
Honor. | 
| Labuntur gemini fontes , hic dulcis, amarus 
"Alter ; 65, infufis corrumpit mella «venenis. - | 

Saporem y2^vxvmxegoy radici Ginfem five Ninzin quoque 
adjudicat nobiliff. Breynius in Di(lert. de ead. radice Lugd. 
Batav. impreffa. $, 4. dum fcribic: Sapore preditaeff dulci ad Gly- 
cyrvbizam «vergente , quanquam longe fFvacviori , cum amaritie le- 
«vi &5 occulta (ive lesviori wvi aromatica linguam blande excalefa- 
ciente conjunctio. 

Sic Planta Mexicana diuretica Tlallandlacuam cuitlapilli 
five cauda parvi Tlacuazin faporem Parreire amulatur, ejus. 
dem quoque in pellenda urina & calculis efficaciz, de qua hec 
Nardus Antonius Recchus in Rer. Medicar. nov. Hifpan. Hift. 
Libr. VIL. cap. 34. habec: Radix odore in[ioni caret , fed initio 
dulcedinem quandam preferí Glycyrrbize fimilem, poflea «uero 


amaritudinis nonnullum fenfum praebet. | Parreire igicur noftre 


fapor non ex illis amaris, de quibus Plutarchus Libr. I. Sympof. 
quaft. 6. pronuntiat: T5 'yéucet erayrev égi TV o 0NMay 6 T'IMOS a3oÉ- 
caro  Guffatu omnium. faporum injucundi]imus efl amarus. 
Quamvis & hzc Plutarchi regula infignem patiatur exceptio- 
nem ; cui enim ignotum in communi ufu & jejunorum delitiis 
eflfe vinum, quod abíynthites nominant, quodque conficiunt 
immacceratione ab[ynchii , cardui benedicti , centaurii minoris, 

Cent. 1. b IH. Append. (Mm) fimi- 


274 | Qr )o( $8 | | 
Gmilium in amáricando potentium. Tantum enim abeft, ut 
hoc amariffimurn potionis genus abhorreant , ut potius cum 
Lena illa vinofiffima apud Poécam exclament: 

s... - BSabve,.anime mi, 

Liberi lepos, uf «veteris cvetufti cupida fum! 

Nam omnium unguentüm odor pre tuo naufea e[(t. 

Tu mibi flade,tu cinamomum , tu vofa, 

Tu crocum &5 cafía es,tu bdellium: nam ubi 

Tu profufus ibi ego me percvelim fepultam. 

Sed cum adbuc nafo odos obfecutus es meo x. 

Davic[fim meo gutturi gaudium. 
Certe Frifii in hoc potu usque adeo luxuriantur , ut tefte 
ClarifT Lindenio, in uno diverforio Leovardie , provincie me- 
tropoli, aliquot fupra quinquagenos cados fuerint confumpti 
üno auno: vocat aucem cados, quos vulgus oxhoofden ; efti- 
matur quisque amphoris octoginta. Et quis in abfyntbio 
yvnimiseov quarat? Teftem producimus Cl, Carol Avantiumin 
elegantiflimis in Fierz Coenam notis p. 137.feq.. Quamvis at» 
fynibium , fcribit ,evermes flrenue interficiat , &5veflimenta 4 ti- 
nearum moxik cvindicet ; &5 ipfum tamen aliquando cverminare 
obfer vavi , quod non aliunde , quam ex medulla , que dulcis per- 
eipitur , provenire exiflimandum eft. 

— A Succedit guftui radicis noftre Parreire brave odor. Qua- 
lis in recenti vigeac, haud equidem conftac; in illis, quas In-.- 
dia nobis mittit, nullus. — Si Pergameni effato fides adhibenda 
foret, amara plané deítituerentur odore; fed huic Galeni affer- 
to opii tecer odor , abíynthii & aloes effluvia & caput & nares 
ferientia , reclamant & contradicunt. Ut myrrham filentio 
tranfeam, qua ob odoris fragrantiam aromatibus adfcribicur. 
Vid Plinium, Dionyf. Perieg. aliosque ,quos citat «vi fui Phoe- 
nix, Belgarum decus, inSele& Med.Diff. p.308.309 feqq. Quod 
fi blando calori ad moveatur radix, exhalat odorem, non: me- 
phitim: quidem empyrevmaticam, fed. naribus blandientem; 
liquiriiiz quoque «mulam. 


Hac | 


. 
M T t 


x 


Jaicumon curd UERATWRA nce cA Aes Jet s i M 

Hzcfenfibus externis obvia. — Ad alia nunc progredien- 
dum, &quzars illa, corporum naturalium partes, ionis pleruma- 
que auxilio «vel [egregatas conjungens , nel conjundlas [egrepans, 
(ceu Chemiam definit ingeniofiflimus Anglus , Joh. Freind in 
Pralect. Chem p. m. 8.) fuppeditat , exhibenda. Optandum 
equidem , ut hzc per ignem analyíis vera foret & genuina cor- 
porum in fimpliciflima; & principia primo-prima ( fic in fcho. 
lis loquuntur ) refolutio ; aft potius vulcanio hoc adminiculo, 
accedente rapidiffimo particularum motu , rerum formz plané 
deftruuntur ,cexcura immutatur , partium ficus & ftructura dis- 
gregatur, novumque quid emergit, plane à priftino abludens. 
Accedit infuper hoc , quod ad chymica illa principia reduci 
haud queant omnia phenomena, cum ipfiffima illa principia 
nimium quantum incer fe difcrepent & pugnent , quippe ut- 
cunque inter acidum & Alcali ferveat mortale odium, aliquan» 
do tamen alterutrum, fuo etiam generi non minus irafcitur. 
Acida enim cum acidis & alcalica cum alcalinis bellum intes 
Ítinum gerunt;quodque cum uno corpore comparatum Alca- 
li audic, mox fi ad alterum conferatur, acidi ciculo infignirur. 
Jta fruftra quzrimus limites, quibus ütraliber fpecies contineri 
debeat, ut cum fuperiuscitato Cl. Freindio loquamur. Exemplis 
res evaderet clarior, nifi extra choreas nimium faltcare vide- 


| 


Xemur. 


Quz cum ita fint, nemo à nobishoc exiget aut poftulabit, 
utin fpiritu aliquo aucfale volatili é radice noítra per ignem ex- 
torquendis operam fimul & multos fumptus temere perdamus. 
Fecit tamen folertiffimus Pharmacopoeorum noftrorum Dn. 


- Dietericusfucceffu fequenti.  Rafure radicis Parreirz brava un- 


ciam Ííemis igni commif(it per retortam delítillando; obtinuit 
fpiricus aciduli empyrevma redolentis; ligni Quajaci & corticis 
Chinz Chinz emuli (crupulos quinque;olei empyrevmartici tce- 
ridi, oleoTartarinon abfíimilis zj. capitis mortui nigerrimi refi- 

dui,inftar Eboris uti, (crupulos fex, | 
Fluunt ex hac radicis vulcania analyfi fequentia notatu 
(Mm) 2 digna; 


LI 


1 
1 
| 
: 
"3 
: 


TT — Be 


DassesuIMNANRUS  NNGRHUNNRINLOEA emcmadnuasts 


digna: 1. Spirirum acidiufculum , plane novum ignis produ- 
&um effe, fuccedens amaritiei & dulcedini five mixto fapori 
yxvxvtriago ,indubium prebens indicium , naturam faporum in 
certa cextura ac particularum mixtura pofiram efle, quz per 
diffociationem ab igneis particulis factam, immutatur & à prio- 
re abludens; aliam ideam faporisimprimic. SpiritusenimPar- 
reirz brave , conchis preparatis affufus , haud levem efterve-. - 
Ícentiam & motum particularum internum produxit; fulphure 
inde exhalante naresque feriente ; cum tamen in pulvere & 
infufo exhibita radix fenfilem aciditatem vix pre fe ferat, Po- 
fito tamen non noviter productas per ignem effe has acidiu- 
Ículas particulas , & radici occulte inexiftere ,innuunt ha certe 
temperiem hujus radicis, ejusque in calculo debellando effica- 
ciám, cum fecundum Exeell D. Sctahlium homines calculo ob« 
noxii fint perpetuo habitus corporis fanguinci predominantis. 

2. Spiritus colore fuo obfcure rubicundo prodit refino- 
farum particularum przpollentiam , quz vitro quoque fefe ag- 
glutinantes , clare prafendam latirantis refine indicant; 
quod infuper eílentim Parreire brave variis menftruis ex- 
tracte , coloris intenfe rubentis confirmant. 

3. Olei foecidi copiofa quantitas & Salis Volatil. & refin 
quoque index ; quod fi cum Sale fixo digeracur loco calido & 
f a in phioladeftilletur, obtinebis Sal Volatile, quod quzfive- 
ris; quippe oleo deftillata nihil aliud funt,quam Salia volatilia 
concentrara ope cujusdam acidi,fecundum Chemicorum re- 
gulas. : d 

4. Oleum fotidum invifuro licec naribus & ob exhalan- . 
tem empyrevmaticam mephitim exofum, ex retorta prodiens 
craffefcebat : firmiter collo, per quod prodibat, adhzerens, en- 
chirii quadam leviuscula, depofito foetore empyrevmatico in 
Balfamum vel refinamredigitur , egregicomni refiftentem pu- 
tredini ; acrimoniamque falíam involventem. | 

| s. EX capite mortuo nigerrimo poroftffimo , in quo ra- 
dii lucis penitus fuffocancur, haud difficile erit fal quoque fixum 


elicere, 


388 oC 88 ER. 


elicere, Hoc camen probé notandum , neque Salia, neque 


.ol.foctidum , neque fpiritum , neque extradum, vires cantas ex- 


ferere; quantas radix porrigit, digito quafi monftrante viam, 
radicem Parreiram agere tota fubftantia , uti in Scholis Gale« 
nicorum loqui amant , de quibus mox fufius. 


Licec enim non affirmareaufim cum veteribus, dari reme- 
dia, certe cuidam parti vel vifceri tantummodo dicata, cum 
id circulationi fanguinis repugnet, non tamen hoc negandum 
putarim ,extare medicamenta , quz huic vel illi parti corporis 
magis vel minus amica fint, cum hoc dependeat à vari & di- 
vería partium folidarum ftru&urà , tam quoad poros intro fo- 
ras & foras- intro fpectantes, quam quoad ftamina & fibrillas, 
ex quibus conftant & contexte funt, icemque quoad fluidainil- 
lis circulantia & fluentia; & hinc quoque medicamenta diverfos 
edere in partibus diverfis effe&tus quis ambiget ? Hanc vim 


fpecificam veteres temperiem dixere, recentiores crafin , cex- 
- turam ,à Varia particularum modificatione dependentem, five 
 áfigurarum varietate. Nemo hochodieferme negat, nec Anti- 
quitas negavit. Sicenim fentit Hippocrates, - 


4 quo, ceu fonte perenni , 

.. eun&a /Machbaoniis arva rigantur aquis. 
Aety di uoi douces X, TT! eidévoa, com m uvÜpw mo mu ruwTR WO duva* 
Mito &goceraa , Y, 00a «x0 QonuamuV. — fyc dy mi ra TO, JUvapuv £v. evan, 
Ti) X*UjpGYy TUS GAQUTZLTAG TS E, gus. Yyxuas d$ Xéyto, 6c Evegiy 
i vo dvÜeeme. Oportere autem mibi "videtur &5 boc novilfe, 
. J 6 3-37 A D H EY ' 
gui affedus bominis à facultatibus «peniant , €5 qui à figuris. 
Quod dico, boc efl : Facultatem fcilicet effe humorum fummas 
vyirej. Figuras vero intelligo, que infunt in bomine.  Yibr, 
devet. Med XXXIX. 146.  Fxemplis deinde aliquot dilucidata 
hac propofitione, tandem concludit t, XL. 157. £. v2vra 3 mae 
dix TXv duciv TE 9/2 so es [iec «vero patitur ob naíuvam 
figur e. 


(Mm); Natü- 


278 489 )o( &&x- : 


Muscat mmt 


Naturz folerciffimus Myfítes Plinius Libr, XXII. v. 24. fe- 
quentibus eandem rem exprimit verbis : Efl 65 ratio fubtilita- 
£js imnenfz à Platone defcendens : corpufculis verum Levibus , 
fcabris , aagulofís ,rofundis , magis aut. minus ad aliorum natu- 
vam accedentibus; ideo non eadem omnibus amara aut. dulcia 
eje. Videmus fic; quam blandeveteres confpirent cum recen- 
tioribus. Hocvero epus, hic laborerit, particularum inter fe 
coordinatarum minimarum difpofiionem & nexum velle 
erüucre, eorumque numerum, proportionemque inter fe de- 
terminare ad amuffim , quz ob exilitatem fuam, noftrorum 
effugiunt qualemcunque fenfüum aciem , hoc, inquam, artis 
opus , in quo tantum votis locus, labor omnis hucusque itri« 
cus, perícrutatio manca, mutilaque, Adincernum igitur prin- 
cipium, formam , vel ideam formalem, vel formam idealem, 
recurrere fiquisvelic, libeclicet. Ov sew£puoa vov df coire TONeiOVAe 
Ut cum Euripide loquar in Medea: Simus contenti , quid fenfi- 
les facultates hac de fpecifica virtute & efficacia radicis noftra 
nobis manifeftant, & per chemicam avaly(in illuftrant. — Quic- 
quid igicur in omnibus renum & vefice affe&tibus auxilii 
porrigit, quicquid in hydrope praftac, quicquid virium alíis 
in morbis leniendis miniftrat, ceu optimum diureticum; hoc 
peragit partim particulis fuis f[alinis tam volatilibus quam fixis ; 
quibus (1)glandulas & fiphunculos renales fiftulofosque cubu- 
los, per quos xanquam minutiflima filtra & fpongiolas urina 
fecerni debet , materia cenaci vifcofaque infar&tas & angufta- 
tas incidendi vi aperiunt , abítergunt , urinzque fepararcionem 
-promovenr. (2) Fermentum renum fracidum , acrimonia vo- 
lali urinofa deltitucum & plane iners, difponunt ad promo- 
yendam copiofiorem feparationem , quod in cachecticis difpo- 
fitionibus , imprimis vero illa hydropis fpecie; quz refte No- 
bilif. Dn ab Helmontc, renum virio contingit; in quibus urina 
fluit pauca, licet e2roti multum potent, fieri folet, hoc in a£ 
fectu particule falinz radicis noftra ad urinz excretionem fti- 
js mulant, 


HIE , . $95 )e( $ev 279 
mulant , & partes heterogeneas fanguinis evehunt. (3) Dum 
aquaductus illi , qui ad colligendum aquas , tota domo de- 
fluentes, & demirtendum in veficam,velur incifletnam , defti- 
nari funt, ( ureteresinnuo, ) vel finguli, vel ex una parte, mace- 
ria tenaci vifcidaque quoque curgidi infar&ique fint, ut debi- 
to officio fungi haud queant, vifcidam materiam fundendo, 
aperiendoque & ad veficam przcipirando , has vias iterum per- 
meabiles reddunt. Quis non in miram hanc particularum 
falinarum radicis noftre vim diureticam fequenti Epigrammate 
ludac, illamque loquentem quafi introducat : 
Sepius obflrutlis venum canalibus artlis, 
——. Ad fontes refluumt flumina falfa fuos. 
Prodigium infelix ! cuicinis undique membris 
Turbatur totis &5' trepidatur apris..— — 
Quid «vos ignava , ( fic increpo ) fifitis undae? 
/Mecum ite,en «vobis rumpere clauffra pavo. 
Rumpo, patent ; notusque fuas cvebit alveus undas ; 
| Letantur magno membra levata manu. 
(4) Spiritum porro didum Gorgonium 
: qui faxea ved dit 
| Corpore,qui totis inducit marmora rebus, 
in renibus ftabulantem , arenulasque & fabulum cum muco 
. vifcido compingentem inque lapidem coagulantem & effor- 
mantem ,falinz quoque Parreire particule deft uunc, & ulce- 
riori calculorum geneíi obicem ponunt. 


Vidimus efficaciam falinarum ; nune. quid. fülpbureis, 
oleofís , balfamicis , mollibus , dulcibus , vefinofis, gtutinofis particu- 
lis agat & praítct, examini fubjiciemus, His (17) falia acria 
ámprimis falía involvit & deftruicprefente quippecalculo urina 
acrior evadit & falfior , binc crifpariones & dolorificos mea- 
tuum fpa:mocs, corumque anguftias inde produGaas?abigit, ut 
, toluca crifpatione ad debitam amplitudinem viz antea "EE 
redeane 


280 «95 )o( $e 


—— — 


NFPNTIENUUNT MUNDI t DS 
redeant , id quod veteres laxare & lubricare vias calculoque 
viam parare dixerunc ; imprimis( 2) particule dulces molles- 
que& re(inofz ,amaris immixte , apta nate funt ad falfedinem 
urine cemperandam ; quid enim falive quoque falfedinem 
magis corrigic , quam liquiritia , paffula &c. Accedit , quod 
dulcia femper habeant quandam s?««erzro & vifcedinem ob 
intimiorem particularum fulphureatum nexum & cohzfíio- 
nem, quibus fimul abftergunt & lubricant, ac particulas fali- 
nas involvunt , invifcanc, doloresque demulcent, anodynique 
vices fupplent; non abfimili modo ac Gummi Arabicum, quod 
ceu prefencaneum in calculi doloribus remedium Curiofiff. 
& Rever. P. Boccone commendat. 

Ut taceam, vi quadam fpecifica, que à nobis determinari — 
nequit, hanc quoque Parreiram noftram in comminuendo 
calculo efficaciam fuam exerere, cum & menítrua proftent, 
omni corrofivo deftituta fapore, imo plane infipida, qua fuc- 
cis corporis noftri admixta, & circulationis lege renibus inge- 
fta promte in calculos renales irrumpere ,eos aggredi , maffam. 
que coagmentatam , inque lapideam duritiem concrecam dif- 
fringere & comminuere poffinc; haud aliter ac 

Guía cavat lapidem , non «vi fed fepe cadendo. 
Ubi tamen non negandum, optatum certé medicamentorum 
horum lithontripticorum iníipidorum fucceffüm , urpluri- 
mum álapidisqualitate dependere; quod fi cophaceum repere- 
rint, feliciorem certe effectum expectabis ; quam in filiceo. 
Congeffit hanc circa materiam plurima apud alios plane non 
reperiunda, & intacta omnigenz eruditionis abyflus CI. Salma- 
fius;feculi miraculum, in interprecat. Aphorism. Hippocrat.79. 
fcct, 4. de Calculo. Inter remedia illa lithontriptica non cor- 
rofiva ac pene infipida choream ducit pulvis Nephriticus Ma- : 
gnifici qqondamPraefidis Academiz noftrae viv cv zyíoi; Volkame- 
ri.Timcanum porroincalculo evporifton,& fuccusBeculg,quo- 
rum virtacem in comminuendo ca!culo, fi quis negare velit, 
experientiam tot Excellentiflimorum PraQicorum habebit con- 
eut tra - 


L2 


M 00 r 28r 


Meminiffe quoque juvabit liquoris illius (cu- 


tradicentem, 


| jusGenerofif, Dn BoyleTra&t.deSpecif, remed, cum corpufcul. 


philofoph. concord. prop. :, mentionem injecit ) adeo debilis, 


- uc integrum etiam ejus poculum absque noxa ebibi poffit, & 


nihilo fecius in duriffima corpora ut lapides imo metalla quo- 
que , fortiori modo agat, quam ipíà menítrua corrofiva. Eun- 
dem effectum expectes in calculo ex infufo lapidis Hifpanicé di» 


. €li Pedra quadrata ,à Nephririco lapide plané diverfo , eflluvyiis 


haud feníibilibus impregnato, cujus notitiam fequenti optara 
occafione obtinui. .. | | | 


s €um Invitdlifunus nofler Imperator , Hifpaniarum &5 In- 
diarum /Monarcha , Dominus nofler omnium | Clementiffimus , 


CARO LVS ordine Cefarun SEX TV S , rebus. geftis 


4H AGNVS , Virtutibus Chrifiano Principe dipniffimis 
4H A XI MVS, quem D EVS nolis fervet; fo[pitet, 


tueatur , triumpbisque cumulet , poft Coronam Francofur- 


tilpfius facrato Capitiimpofiram, fa&tamque Imperii inaugura- 


tionem nuper Vrbem noftram inter lztiflimos applaufus & are 


 dentiffima vora tranfirec , ac inclycum Senatum civesque jure 


jurando iu fidem reciperet;obrigic; uc Hlius 74 26b a0nemn fái yes 


Jimum & in profperis eque ac adverfis per terre marisque tra» 


&us individuum comicem adire, ejusque mihi favorem conci» 
liare licuerit. Eft is ir Excellentilimus DV. D.LVACKIPFS, 
Sacr. Ce[ar. /Majefl. Confilisvius 65 Perfone Sacr. Medicorum 


Princeps , qui inter alia luculenta fatis humanitatis & benevo- 


lenti erga me documenta retulit, fibi in Hifpania calculi dolo- 
ribus excruciaco , aliis nihil proficientibus, hoc ex remedio 
Pedra nempe quadrata paratum Zafufum profuiffe , dolores 
fedaffe, calculumque climinaffe. « In Ephemeridibus Venetus 
Galleria. di AMinerzua infcriptis Tom. V. part.X. p,m.271, men- 
tio etiam fit lapidis, cui Excell. Hector à Valle nomen Píeíra 
Quadra impofüic, vires ejus in partu difficili, foetuque mor- 
tuo expellendo his verbis recenfens: Diedi itt acjua d Iiiemi- 

— Gent, 4. Cf IL Ad ppend. (Nn) fía 


ja e /Meliffa la infufione della detta Pietra Sfrepolata , ad tih 
Gentildonna , che folesua flentare fino alle Agonie 1n partorire, 
eparíori felicemente. — 4d. alíre due la diedi in acqua di Gieli 
bianibi, e di diffamo Crefico con evento fortunato. i. e," Exhi- 
bui in infüfo aque Artemifiz & Meliffze dictum lapidem corn- 
,minutum (de petra quadra illi fermo) foemins cuidam nobili, 
»partus doloribus agonizanti, que feliciter in dias luminis au- 
ras foecum protulic. Aliis duabus in aqua liliorum alborum 


dg ud Dieu i Gdare  Guumde Piste. E 


& dictamni Cretici dedi, felici cum fucceffu. Ur alia omni. 


corrofiva vi deftituca Lichontriptica filentio preteream. 5 - 


Pofuimus his hactenus addu&tis, uti fpero, fündamen- 


cum, quod vera fatio & experientia non refellec , cuique plu- 
rimi effectus radicis noftre laudatiffimi , quos in Praxi pro- 
mit & prodit , poflunt inzdificari : Hxc enim fpecialiffima vis 
diuretica in. noftra lacens radice tot ac tantis aliis palmam prz- 
ripit Nihil enim apud Practicos frequentius reperies, quam 
xaurelas & querelas de diureticis in omnibus renum & veficz 
morbis fzpius infaufte exhibitis; dum enim morbum tollere 
debent , potiuszgrum tollunt , dolores inflammationesque fz- 
pius augent & inducunt. Nil hujus à temperatiffima radicis 
no(tre crafi metuendum. | .Confentientem habemus Dn, Hel- 
vetium : On a jusqu'icy emploié un. orand nombre des veineder. 
contre les /Maladies des Reins &5 de la V'effie; les diuretiques font 
ceux que l'ona le plus mis en ufage mais l'experience a fait voir , 
que dans beaucoup d' occafions 1ls ont eflé plus nuifibles qu'utt- 
les. ils ont caufe quelquefois des desordves affez facheux , pour 
faire apprebender , de en fer-vir en toutes rencontres , parce 
que chariant trop de /Matieres ala fois , 5 precipitant trop abon- 


dammenft les urines,il caufoient des fupre[fions entieres 65 des dou-.- 


leurs extrémes G5 continuelles. Cependant on eftoit foucvent obligé 
de tenter ce fecours malgré,qu' on n' en ett, parce qu' onmen con- 
noifloit pas de meilleur: mais depuis peu d atimées qu on a decourverí 
I ufage dela Raciue de Parerabrava, on n efl plus dans le méme 
embarras. Ceremede n' efl point fujet a des pareils inconvenients, 


edi 


Lv XEM PM TPEERMNRAM TTE NM REB SS arx mÀ Neko f 
2 : yr. ^ 
: - z Lr uae st d 
4H P 
Ka. E - 


eee eee UON i i isse 

"eft un fpecifique contre toufes les maladies des Reins &5 4e la 
Ve[fie qui font curables. — Il agit a-vec tant de douceur , qu il m' 
y 4 point 4' ocafion ou l'on ae puifJe l' employer fans en craindre 
de mau'vaifes fuites ; 65 on peut comparer fes effets aux éffets pe- 
cifiques du Quinquina de l' Fypecacuana, €9 del" lun. — J^ ai vu 
de malades, qui apres en avoir ufé, ont vendu de pierres groffes 
comme des oli-ves &5 fe font par. la garantis de la "Tailles cepen- 


daní cet éfet m efl pas foujours certain , 11 veujfit aux uns &5 ne 


vTéu[fit pas aux autres. i.e, , Varia hucusque ad debellandos re- 
num & vefice morbos adhibita fuere remedia ; ex quibus diu-,, 
fetica in frequentiorem protratta ufum : fed experientia re-; 
rum magiftra docuit, in plurimis cafibus plus nocuiffe illa ;;, 
quam profuiffe. Szpius enim anfam prabuére funcftis fym-;, 
pcomatibus , ut cautius mercari didicerint Pra&tici, femper &;; 
ubique illa exhibere zgris, materiam quippe peccantem fi-, 
mul & femel eliminando, urinamque copiofius juftó przcipi-,; 
cando omnigenam fuppreffionem , doloresque intenfiffimos,, 
continuosque produxerünt. Interim defectu meliorum, his, 
auxiliis uti coacti fuerunt , usque dum ab annis non multis,;; 
radicis Parreire brave introducto & pacefa&to ufu,;huic obviam,; 
icum difficulrati. Hoc enim remedium fimilibus & recenfi-;, 
tis incommodis caret , fpecificum quippe in omnibus renum;; 
& vefic& morbis, quicuram admittunt, pharmacum. — Tam, 
. blande; tam leniter virtutem & viresfuas promit , ut nulla;, 

. plané fe offerat occafio morbi, cui fine ullo metu ac hzfican.;, 
ria non exhiberi poffit, Effectus, quos exerit laudatiflimos;,, 
- effectibus fpecificis Chinz Chine, Hypecacuanhe & aluminis,, 
perquam fimilesfunt. — Vi(üifefe obtuleruntegroti, qui poft,, 
ufum hujus radicis, lapides magnitudine olivarum fructus, 
 «quantes ,excreverunt, ab imminente fectionecalculiimmu.;; 


nes ficredditi. Non idem tamen femper effectus ; cum huic, 


individuo cicius medeatur, quam alteri,, Eandem (encenciam 
fovent duumviri Brafilienfis Hiftoric Pio & Marggravius; ille 
Hiftor. Brafil. de Facult, fimplic. libr. IV. p. 9$. Renum , ureterum 

: (Nn) a 65 ve- 


b 


J " 
(09 Puls ep Ro (9T MEN 


LU 
admdinii. etit cie a 


284 4 )o( se | 


1* 
pe— LL cms, UI BAUER DUIEZUD 
— À— UI 


6&5 vefica obflrudionibus medelur.... [Isque adeo calculi expelli 


materiam , uá 1nagnates Lufitani aliud nullum medicamentum buic 


pretulerint, - Addit cdit. (ecund; p. 312. Radices imprimis ille, 
que jam plane adolevverunt , bumoribus fero[fis mocvendis , 65 cal- 


culis franpendis dicate [unf , que "vero primo nate frondes &5' 


farmenta, morfibus ferpentum medentur. Fic vero Hiftor, Plantar, 
Brafil, libr. l.c. 12. Radix contra calculum excellentiffima 65 eft 
illa, quam Lufitanus dabaí Dn. van der Duffen opiimo fucceffu. 
— Parreire Ufus, Praeparata €9 Dofis..— 
IyErluftraris Parreire brave viribus, indigitatoque agendi mo- 
do acexplicata facultate , fupereft, ut qua medicamentorum 
forma, quo apparatu, qua dofi, commode exhibeatur, aliisque 
ággregctur medicamentis, nunc exhibeamus. Modum, quo 


in Brafilià Lufitaniáque «gris porrigunc, Dn, Helvetius; Zans l4. 


Traité des Maladies les plus frequentes, 65 der remedes [pecifiques 
pour ley guerir &5c. p. 96. fiftit fequencibus verbis: La maniere de 
sen fervvir. dans le Brefil 65 en Portugal , eft de faire bouillir une 
once de cette racine batue 65 effilée , acuec un gros de Sel AAmmo- 
niac dans une Pinte d'eau. — Lors qu'elle a faif cinq ou fix bouil- 
lons ,on la reiire du feu, &5 onia laiffe infufer ju[qu'a ce qu'elle 
foit froide. On paffe la. liqueur , 65le malade en boit enfuite un 
«uerye de quatre heures en quatre beures : ou en peut donner au[f 
en fabflance : h.e. /Modus , quo boc vemedio in Brafilia Lufitania- 
que utuntur, bic eff. .— Radicis Parreire contufe unciam unam, 
cum Sale 44vmon. drachma in menfura aque decoquunt , cum ali. 
quoties ebullierit, ab igne remorvent , &y ulteriort extratlioni , fri- 


gorique exponunt. .. Bibak de boc filtrato liquore bauftum , fingu- 


lis quatuor bovis vepetendo, — In fubfiantia quoque «xbibetur vadix. 
 Subjungimus Helvetio Cl. Pifonem de Facult. fimpl. Libr. IV. c. 
54. p. 95. Edit. L, Radix in faleolas fea , perque aliquot dies fub 
dio in liguido convenienti macerata , vim [uam illi communicat, 
necingrato adeo fapore aut cerecvifiam , auf cuinum ,quo diluitur, 
imbuit , qui. poius ordinarii loco egri illo utuntur , quod venum, 
: ! üf ete- 


VORNCTOTHRPTRTPTREMETREETT TIAE M VT VMUMSMgMSIqu mro tm 
E. i : 
: 


x PIJS ge 2$ 
"ureferum. é7. vef » obfiru&liopibus medeafur. Usque. adeo cal^. 
culi expellit materiem , ut Magnates Lufi fani aliud nullum medi 
camentum buic »retulerint. | 

Cum hodie omnibus feré cdbee. dead , plurimi 
que in Thee illo Sienenfi & delicias & (anitatem venentur , cx- 
diofaque faftidiant decocta , hanc radicem Parreiram, foliis Ac- 
melle maritatam , vel fpecicbus deco&ti ,Nephritici Forefti à 
Zwólfero correctis immixtam, fummo exhibui emolumento j 
nec facti fere poenituicunquam , cum inexpugnabiles calculi do- 
lores; evacuatis aliquot Thee hujus fi pecifici calicibus, domitos 
fxpe. viderim. Ratio inpromtu; quippe. particularum moturni 
exagitans calor mediante aqua, dcviéta ejus cruditate ; non tan- 
rum vires fpecierum , quibus fuperinfufa mobilioresadque ex- 
tractionem aptiores arripit fibique affociat, fed etiam corporis - 
humoribus immixtas , leve circulationisad obílrnctionesdefert, - 
calore blando co facilius feliciusque referat, vifcidum refolvit, 
acrimoniam teraperat , & per vias debitas climinat | Velim ta» 
men in dele&u Acnellg vel Chryfanthemi Bidentis ; five Biden- 
fis Zieilanici fl. luteo lamii | folio , (cujus figuram clegantiffimam- 
que defcriptionem & vires Cl. Dn. Bregnius in differt. Botani- 
t0- /Medica. de Radice Gin - $em & Aemella exhibet) caute. quis 
fe gcràt , Cum & pretio & viribus nimium differant. . 

Cum dolores calculi fepius adftri&am alvum, comitem - 
habeabt, decantatiflimum illud //num CaibarGicum , quod nunc 
carioforum practicorum animos allicit, huic radici admixtum, 
& inftar Thee fpecifici, infüfi aemuli exhibitum : ics o pane 
fatisfacit omnibus, 1 
| Quod linum illud d duum concernit, we év irásddeh y voO- 
catur ab Anglis Millemouncain, tefte Meretto in Pinacc, & vi- 
decur efle Chamalinum Clufii , vel linum pumilum Bauhini; 
. & parvitate fua floribus albis exiguis, vaículis lini caniculatis , & 
vi cacharctica abunde. ab aliis linis diftinguitur fec. Excell. Ra- 
jum in Synopf. raethod. Stirp. Éritann. p. 221. & Sam. Dale Supe 
plem. Pharmacolog p.211. TS & Chabizum, qui fub nomi 


(Nn) 3 ne 


286 : 499 )o0( GOV ——— 4 
nelini minimi flofculisalbis, fivé Alfines verne glabree defcribit: 
Siirp, Sciagraph. p.m. 480, ^ ien : | 

Quod fi ventriculus aquam fimplicem abhorreat, cerevi- 
fix incoquatur , vel fola vel cum femine Dauci , quod remedii 
geaus admodum proficuum erit. "Quod fi cum fucco Betule 
combinentur , & in cereviflaa fermententur , medicamen- 
tum exurget inde , quo in calculo debellando vix melius ullum. 
Vid. de Cerevifia lepromera ceu optimo calculi prophylactico 
Illuftr. Charlton. diatrib. de Lichiaf p. m. 176. 

Exhibecur quoque Radix Parreira in fubffantia , ut loqui 
amant izreev m21dez , in pulvere fubtiliffimo, de quo Dn. Helve- 
tius l.c. On enpeuft donnes au[f; en fubflance. La dofe eft 2" un 4e- 
mie gros 65 de quinze grains de fel /Ammoniac, qu'on reifere de 
quatres beures en quatres beures, jufqu' a ce qu' on foit foulagé. 
,; h. e. Eciam in fubftantia egris exhibetur ad drachmam fíemis 
, cum quindecim Salis Ammoniaci granis, quod repetitis vi- 
» cibus poft 4. horarum fpatium , usque dum «8er levamen 
» fentit, fieri folet. | 
| Certé crebrioriufu edoctus, Parreira brava hoc cum cor- 

fice Chine Chine , ligno Quajacoaliisque plurimis vegetabilibus 

» commune habet ,utin fimplici pulvere vel in Infufo & T hee fpe- 
cifico exhibita felicius operetur , quam fpiritus acidulus ac 
oleum empyrevmaticum deftillatione prodiens ; Fffentia cum 
fpiricu appropriato alioque menftruo apro parata , aliaque ex 
cortice Chine Chine & Quajaco parata remedia, quod clare in- 
nuit, in textura fpecifica medicamentofam vim harum fimpli- 
cium confiftere. Vid, Excell. Lipfienfium ZEículapius 6 mvv 
Bobnius in aurea differt. de AMedicamentorum Chbymicorum &5 
Galenicorum. prepollentia dubia. $. LXIV. p. s&. Dn. Pomeít 
I' Fifloire generale des Drogues Livres 2. Chap. XIV. p.69, Pul- 
eyerem parveire in vino exhibet, mane ventriculo vacuo. Loco 
'Salis Armon. quod Dn, Helvetius ftimuliloco addit in nonnullis 
cafibus Sal amarum catbar&icum Ebshamenfe ex voto fubftitui- 
tur ; de quo prolixe egit Clarif. Dn. /Vebem. Grew in peculiari 
| ! | de 


D M 


E 


. gloria Pindi. 


49$ )o( $6 e c. SB 


de boc Sale amaro catbar&lico Trad. Londin. x6é85.. impreffo &- 


Dn. Helvetius in libr, fzpiuscitat. Traite des Maladies p. 8o. 


'Siconjedure experimentisque locus , «n non €x Aquis lacus 


Ceicenfis in Moravia canto infectisamarore, quantusin gentia- 
na & felle animalium vix repertu datur, fal hoc mulum fali 
Anglix Ebshamenfi parari poffit; curiofis regionis iftius inda- 
gandum relinquo. Adeo enim nitro fcatet,ut ex 1bvj, hujus 


aquz aliquoc Nitri uncias extraxeric Zilieentiffimus J ordanus in 


de[cript. |2Aqu.  medicat. |. /Moravie.. Meminit & hujus 
aque fumme amaricantis Excell, Flertodt in. "Tartaromaflig. 
/Mora-v. Quod fi Tartíarum nitratumParreirz noftre admiícue- 
ris, vix ulli pharmacoantinephritico palmam cedet, /Jillepedes 
quoque Parreitz noftre fociantur felici fucceffu, quippe uri. 
nz fupprefliones aliquoties incantamenti inftar hoc remedio 
fuftuli 5 fed porrigendum in optato illo momento, quo na- 
rura fe folvere geítit ,. qua oblu&tante & renitente xevez vavro- 

Optime Parreirz noftre durantibus fpasmodicis illis cen- 


fionibus dolorificis cinnabarina junguntur,ceucutiffima anodi- 


na ; ab opiatis enim cavendum in leniendis doloribus Nephriti- 
cis & arthriticis; cum fzpius his in cafibus narcotica vis opii in 


 necroticam degeneret ;.quod Excell, Stahlius, judiciofiflimus 


caucelarum pracicarum promus condus, annotavit, intra exi- 
guum temporis fparium fex hoc malo laborantes ab opiato- 
rum ufu paucis horis aut diebus periifle. Certe opiata [ic ex- 
bibentes faciunt eprotanti, quod ecunucbi Aríaxerxis faciebant 
Hamani. Cujus quidem faciem tegebant. tanquam fubtraduri 
oculis &5 ire Regissinterim 65 Regem verbis inflammabant,&5 Fla- 
manem mentione patibuli /Mardocbeo eret, in f[ublime pernici- 
fer agebant. | Efcer. 7. v. 8. 9. 10. ceu feftive fcribit Leydenfis 


. 


Spiritus ex vadice Parveira deflillatus aliquoties exhibicus 


fudorem potius. movit, quam urinam ; fed mirari defii , refle-- 


&endo;quod diaphoretica modaliter à diureticis differant; quip« 


pe à diaphoreticis M. S. movetur vehementius; & à centro ad 


peris 


288 «492 )(C SE — 


pU Cie 
peripheriam corporislargiori in quantitate pellitur; à diureticis 
vero non eque , quz potius blande movendo fanguinem, 
ad interiores partes , & confequenter eciam ad renes propellunt. 
Hinc diaphoreticis fepius exhibitis &fero jam imminuto , diu- 
retca non conveniunt. 


De Sale volatili &5 fixo jam in examine Chymico dictum, 


quod fi illud Sal volatile anxie quoque defideres , obrinebis vel 
methodo Excelientiffimi W'edelii , communis Germaniz in ftudio 


medico Praceptoris , vel FZelmontiana , per.longam olei 


foctidi cum Sale fixo in blandiflimo calore circulationem & fub- 
fequentem fublimationem, Ego radicem ipfam: tamen huic 
per ignis violentiam extorco remedio; longe pretülerim: ha- 
bebis hoc camen modo, £i exoptes, ji Xa d u0ogp 

Dn. FHéelvetius ex bac radice Bal[amum: conficit , ut eó me- 
lius in expeditionibus bellicis & fufcipiendis itineribus fecum 
vehi poflic... En! Balfamum ipfiflimis Auctoris: verbis libr. cit. 
pag. 99. Prenez del Fluile deScorpiou compolée;f'vicvant /Matbio- 
le, une lirure:la Baume de Copay vé cinq Onces: du Baume de Soul- 
phre "Iberebentiné quatves onces: du Stirax liquides deux onces: 
de la Cire jaune [ix onces.: dela Racine de Parrera. brava en 


poudre fubtile une demie livure: du fel Ammoniac deus onces :4'- 


excellent «uin d' Efpagne deux livres. — Faites bouillir le teut.a 
petit feu, enleremuant toujours avec une [patule de bois jufgrv' a 
l' evaporation entiere du «vin ; en[vite ótez le tout du. feu , €5 
palfez le Baume chaud Afravers une etamine a-vec une forte ex- 


preffton; €» quand il [era a demirefroidi, vous y ajouterez trois 


onces du baume de Perou noir, que «vous mélerez bien avec la 
fpatule..— Lor[que tout fera froid, -vous le mettrez densum. pot de 
Fayance bien bouchbé. — La dofe efl 4' un demi gros , &y on peut 
vetvancher la cire, fi l' on veut. Bal[(amum Parreire Flelvatii: 


X. Ol. 5corpion. compof. Matthiol, 15j. Balf; Copayb. $v, Sulph., - 
Jhereb. : iv.Styrac.liq. iij. Cer. flav. zvi. Rad. Parrer. brav. fube- 


cilifl. pulveris, 5j. Sal. Ammoniac. zij. Vin. Hifpan. eptim. 1bij. 
lento igne omnia coquito , lignea fpatula femper agitando , ad 
| tota- 


x 


D.C DII 
totalem Vini Hifpanici evaporationem usque. . Hoc fatto ab 
igne removeto, per cextum cilicinum expreffione forti facta 
Balfíamum trajicico ; cum aliquanculum deferbueric, addito 
Balf, Peruv. nigr.: iii. fpatulá ligneá probe mifcendo & agicando. 
Cum omniafrigore condeníata , vafi fictili Faventino, probe ob. 
' curato , immittito. Dofis hujus Balíami drachme pondus eric. 
. Cera, fi placueric, omitti poteft. : ! - 
: Vires bujus Balfami ferme hyperbolice; in hydrope na- | 
fcente illud quoque commendat Helverius ob diureticam vim, 
premilífis camen univerfalibus; quo facto dofis Balfami exhibe- 
tur, & fingulis 4. horis repetitur, involvendo cruftulz faccha- 
rate, ut deglutiantur promtius. . Affumpto hoc pharmaco, hau- 
ftus vini albi; vel prifang aperientis ftarim exhibendus.  Qua- 
tuor diebus remedii hujus ufus continuandus, quinto «ger 
pulvere febrili purgandus; die poftaffumtum purgans,& quatuor 
dicbus fequentibus Balfamum iterum exhibetur. Quodfi du. 
. fante & continuato Balfami hujus ufu nil eger levaminis fen- 
| tiat , nec urina profluat largior , ab ulteriori ufu abitinendum, 
indeque concludendum ; malum vel difficulter vel plané non 
tolli poffe. Hzc de Balíamo fuo Helvetius$ qui infuper ad- 
dit, hoc pharmacum eandem in averruncandis calculi malis 
exferere vim fpecificam, ac China China in febribus ,IEpecacu- 
anha in dyfenteria, & Alumen in Hemoptyfi. 


Paravimus quoque ex hac Radice, more hactenus recepto 
Effentiam duplicem pro varietate caufz morbifice ; & quidem 
in caufa vulgo frigida dicta , ubi malum ab acido vifcido ucplu- 
rimum proficifcitur , cum Spir. Tartar. veré volatili extrahitur 
haud certé contemnendi ufus, cujus dofis à gutt. 20. ad drach- 
mam femis in Thee fpecifico , vel aqua ad calculum é nucleis, 
alioque vehiculo. Eflentia quoque confieri poffet in eodem 
«cafü cum Spir. Acmellz ex India allato , qui paffim in officinis 
proftat; non tamen fponfor exticerim ulli, acmella folia cum 
filice mafticata, eundem emollire, prefertim cum fepius jam 
laudari Cl.Breynii expectationemcirca hoc experimentum even- 
^ tus eluferit. Hac autem eric Effeníia Parreire brava taríari[aía 
"Gent. 1, C II. Append, (Oo) «pola. 


n 
— 2 - 


o BESPPANGISE aBOSCHEN 

filis: »;: Raf; Rad. Parreir. brav. zB.fpir. cart; fal. volat; impregn. 
zjv.£.1.a. digeftio & filrretur. Friam Effentia compofita fequenti 
modo parari poterit. m, Raf. Rad, Parreir. brav. £f. G, Lign, 
Quajac. :B. Tin&. Tart.compof ziv.£. f.'a. digeftio & filer, add. 
ol lign. Saffa£. deftill, gutt. viij. M. Cum autem diuretica ,calida 


prafertim, calidis & ficcis affectibus laborantibus minime con- .. 


veniant, hinc effentiam Parreir& brava preparare juíli , cum 
immenítruo meo nitrofo caftorifato , divino certe medicamine ; 

eonducet quippe hzc effentía melius biliofis: : | 

Nam calidi plus eff illis, quibus acria corda 
Iracundaque mens facile effer-vefcit in iram; 

fecundum Lucretium.  Effent. Parrveiv. braev. INitr. 93, Rat Rad. 
Parreir brav. £B.Spir.Nitr. dulc.Caftorif. ziv. f, f.a. digeft. & filtr, 
Quod fi quis Extradtum Parreire defiderec,illud quoque 
obtinere poteric , modo Cl. Friendium in Prelect; Chemicis non 
confulat;ex hüjus enim mente & hypothefi , tanquam rigidi 
nimis Cenforis : Extrala ob partes fubtiliores acvolantes &s in 
abfiradlione diffipatas ad medicos ufus nil conferunt. Sicveroquis 
partium crafforum €5' magis inerttum deledum facere «velit , eas 
nulla alia apparatus vatio eque feliciter fuppeditat. Iíaut ea,quee 
à Cbymicis tantopere «venditantur "Extrada, fi cvires medicas 
f[peGes , non tam pharmaci loco , quam *vebiculi , fi ita logui liceat, 
babenda [int/ HacFriendiana fi non cangant quempiam, & ex- 
tractum ex Parreira brava obnixe petat, en compofitum & fim- 
plex. Extr. Parveir. brav. vefinofum. $;. Rad. Parreir. brav. z ij. 
extrah. c. Spir. Vini Auflriac. reCtificatifT. 2 xij. Tin&t. abftraliacur 
f: a. ad confiftentiam Extr. refinofi D, adufüm. Spir. abftra&tus 
fignetur Spir. Vin. Parreir. brav, Refiduum radicis coqu.in aqua 
fontan. clarificetur & infpifletur ad confift. extr. aquof. pro pi- 
lulis& potionibus. ExSpir. Vin.Parreir. brav. & extr, ejusd. ra- 
dicis parari poteric fequens Effentia compofira Parreir, &. Extr, 
rad Parr. brav. Myrrh. balfam. noftr.an. 5j. Spir. Vin;Parr. bray. 

ziv. £. folutio. D. ad ufum. | 
Dofis radicis noffr2 , uti jam fupra annotatum, ad pondus 
drachma dimidiz ;fcrupulorum duorum, imo drachme unius, 
! fifola 


£ 


"89 )o( 88 | 29r 


C cnc Er emeret, 
fi fola nullo admixto ftimulo in pulvere fubtiliffimo exhibeatur. 
Exacte enim definiri dofis nequit, cum naturaà natura, regio à 
regione differat. Satius eft peccare in defe£tu quam exceflu. 
Et hoc quoquecircaufíum Parreire noftre monendum du-. 
xi, quod de Diureticorum abufu. notavit gloria Germanorum. 
Praéticorum Beatus Efímullerus nofter; ubi nempe ad cempus,, 
fruftra adhibita fuerinc medicamenra;fubfiftatur,& ferie quafi, 
permittantur naturz,ne illo ufu nimio, plus quam par eft, ad,, 
 fenesmoveantur crudicates, quod obfervatione Epiphanii Fer-;; 
dinandi illuftrac.,,. Non pofIum continere calamum , quin co- 
lophonem addendo verbis acuriffimi Antonid& de Sapient. Med. 
$,25.finiam: Se penulla res magis adjuvat laborantem, quam,, 
cempeftivaabftinentia, non jam dico à cibo,fed medicina. Au-,, 
 diant, qui incerefle honoris fui arbitrantur, ne qua vifitatio;, 
 tranfeatfineRecipe. — Aliquando fola dies & quies uc graves; 
morbos fanant; ficz magnos motus fedant. In alimentis varie-,, 
tas dele&tac, in medicamentis paucitas. Sicuti in EKchicis idem,, 
vagus & vanus eft; ita in medicis prefcriptor immodicus fib. pro-» 
Jcriptor exiitiofus. E 
Ufus Plauto Caapebe €» Radicis Noffa Senbora. 
A&enus Parreiram bravam examini fubjecimus: reftat , ut 
paucis Caapebz Plantz ejusque foliorum ufum, radicisque, 
noffa Senhora di&z fpecificam contra morfus ferpentum vim 
admirandamque efficaciam fiftamus. | 1 
Omnes equidem planta parces in id amice confpirare vi- 
- dentur , uc deleterium A ferpentibus aliisque veneno nocentibus 
rebus, corpori ingeftum virus abigendo, priftinam refticuant fa- 
- nitatem: mutuemur in hanc alexiteriam planta hujus vim ver- 
fus illos , quos nitidiffimus Poétarum Anglorum Coulejus fudit: 
Quid quod ferpentum furialia pello cuenena, 
| Et mea ferpentes dia evenena necant. 
Illos fubtili ferit arcanáque fagitta , 
Ef perimit caeco «vulnere triffis odor. 
Sic Pater. arcilenens ! -vitum Pytbona fuiffe 
- aAibitror, 65 fuccis illita tela meis. 


(Oo) 2 Folia 


CEDHDMENDOUHOU Jconeleeoge p oe 


492 -£0$ )o( S&- 


Folia Caapeb Marggravius Hiftor. Plantar. Lib.I c.13.p m. : 


26. memorat, fingulare eíle remedium contrà morfus venena 


corum animalium , ut ferpentum , tàm in hominibusquam - 


brutis; fi morfui paulum contuía imponantur; curantur enim 


morfus fine ulloalio medicamento. :Succum foliorum Caapebae - 
& Cajatiz in morfu vemenatiffimo anguis Iboboécz, à Lufitanis 
Cobra de Corais dicte , laudat Pifo de Venen éorumqueantido-- 


tis L. 3. p. 43. edit. 1. nam edit.2. p. 278. vocatur Anguis Cobra 


de Coral. Sanatur , inquit, morfus emplaftro é capite ferpencis: 
concinnato , & efficaciter appofito. - Pulvis plante Nhambi &- 
fuccus foliorum Caapebe GcCajarie vulneri inftillatüs extrahit 


virus. Binz he plante Caf4tize 65 Caapebe yin eundet fcopum 


alexiterium collineant , eodemque infigniunrcür nornine , nem«- 
pe Érxa des Cobras, licec diverfiffimse fint: Ceapeba enim plan-- 


ca fcanfilis,Cajatia vero five Caacica humi depretffa repens plan- 
tula ,lactefcens inftar Efülz , foliis Menche nón diffinmiilibus ;'cau- 


liculis adirubedinem vergentibus, radicibus miniatis ; ex Pifonis' 
defícriptione de Facult. fimplic.| 4. p 102. Cum igitur nomen: 
hocErva de Cobras binas complectatur plantas, nefcio, quam 1n- 


ter vulnerária nominet mox laudatus Pifo de Medic. Brafil.Lib.. 
€. 20. deVulner.& Ulcerib. | Abutuntur camen & pulv. £Terbe 
Caapeba & Nhambi fceleratiffimi homunciones in Brafilia, dum 
€x fucco jam venenato Manipuere ftudio affervato,ad totalem 
putredinem usque altiorem corruptionis & toxici gradum , ex 
vermiculis inde pronafcentibus, (qui Taparu ipfis dicuntur ) 
querunt, iisque in pulverem redadtis, hominibus pro lubitu in- 
fidiantur, ita ; ut exiguà licec quantitate, vicam citifTime & cer- 


tiffime adimat, fi fimplex adhibeatur ; (in vero compofitum & 
viribus imminutis ( quod potiffimum pulvere herbe Caapebz & 


Nhambi fieri folet) longo poft cempore ne nefanda fcclera in 
publicum prodeant , mifere & lenta cabe interimac Vid. Pifon. 
Hift. Nat. & Med. Brafil. Lib V. p. 30$. Edit Il. & Edit I. Lib 3. 
de Venen. p. 49. T : j : 
Nunc radicem Caapeba iti medium producimius ; Raíz de 
nof/a xenbora , five rodicem Domina, five fan&iffima Deiparze 
| Virgi- 


E: 488 )o( 8 254 


P 


Virginis Marie dictam. Ubi tamen ante omnia monendum, E- 
ua deno[Ja Nenbora, & Ercva de Santa Maria, licet unum ideme 
. que fignificent, differre tamen nimium, cum fub nomine Era 
- deSanta Maria, ferpentaria major, five dracunculus major po- 
lyphyllos defignetur. Efficaciam radicis de noffa Senhora opti- 
me ex Pifone diftimus, qui fcribic: Radix moffa Senbora fi«ve 
primo naa frondes 69 [armenta moribus fer pentum medentur , 
fi femel atque iterum eorum fuccus recenter expreffus indifcreta 
quantitate propinatur , atque fimul extus applicetur. | IVulla in- 
terim fubfeguente manifefla ecvacuatione, neque per vomitum ,ne- 
que per fudorem , neque per aliam aliquam viam , quantum affequi 
potui. Licet autem ab anguium aliorumque reptilium &yinfeBorum 
cpenenatorum idibus €5 mov[ibus tantum curandis videatur bené 
audire bujus convvolvuli &5'radicis fuccus ; qui amaro fapore ca- 
loris predominium pra [e fert, quoad manife[las qualitates ; ve- 
tients famen frigidis conivariari comperi. Edit 2.p. 312. — 
In fpecie Cl.Pifo radicem Caspebe commendat in morfü fer. 
pentis Ibicacoa admodum venenofo; & peílima fymptomata in- 
ferente, haud fecus quam Cucurucu; quippe fanguis quantoci- 
 usà moríu,ex auribus, naribus & oculis profluit, & nifi ftatim 
 fubvencum fuerit, moritur vulneratus. Quod fi virus nondum 
ad cor penetraverit, carne ipfius anguis cocta cum radice Jura- 
peba, Jubarandi, Malva Ifca, Caapeba , Capybuba, additis fum- 
mitatibus Nhambi, ex vino interné exhibitis refticuantur. Ad- 
datur externum remedium ex capiteipfius fera contufo , & cum. 
Erva de Cobrasaliüsque preparatum. ais 
| Eandem quoque efficaciam in morfu Anauium "Tareyboja 
65 Cacabos4 de fe promit, tefte eod Pifonel.c. qui & hoc addit: 
In fucco /Mandiboca /Maimpuera dicto (qui fi crudus affumatur, 
adeo venenofus eft, ut ftatim enecet, coctus vero nutritivus 
- evadit ) miram fanandi vim aliis radicibus & herbis jun&tam 
Caapebam exhibere, quod & de fructus 4nanas fucco largiter 
& crebrius haufto expectandum, de quo deliciofiffimo frulu, ou- 
flus f[uacvitate ommbus fupereminente, inque domeflico borío cf. 
Volkamtri, mellitifftmi Mmicorum lote crefeente 65 luxwriante; 
| | d | (O0) 3 d ejus- 


294 m 49$ )o( S6 
ejusque [peciebus , anatome, viribus &5 efficacia plura cum Dea 
65 die dabimus. | | 

Dubius hereo;,an non Raíz de] uan Lopez Pipneira ( forte 


Parreira) fit una eademque , ac Raíz de nofJa Senbora , cujus Pli-- 


nius Tufcus Excell. Fr. Redi in Experim. circa ves naturales ex 
India allatas meminit , feq. verbis: Radix efl coloris citrini &5 gu- 
fiu amara , banc fuper lapide aquá tritam , 5 unius dimidia dvach- 
me pondere a[Jumptam ,nec non moribus evel punduris animalium 
SUM applicatam , cerío à "venenis €5 febribus liberare 
volunt. ! ' 


Circa Parreire ufum medicum O bferoationes. 


Eftat adhuc, ut felices, quos fidiffima rerum magiftra expe- 
rientia in Praxi clinica circa Patreirz brave ufum, fuppedi« 


tavit fucceffus, memorem, inque medium producam. Tantas. 


equidem ,ur ingenué fatear , quantas Dn. Helvetius in hanc ra- 
dicem contuliclaudes, & vim illam in omnibus renum & vefice 
calculi incommodis tollendis, fic di&tam fpecificam , cort. Chin. 
Chin. in febribus, & aluminis in hzmoptyfi emulam , indiftin- 


été deprehendere non potui, cum (zpiffime fpesin ea pofita;ceu 


ab optimis remediis fiepius fieri confüevit , defticuerit, & pro- 
miffa Helvetiana deluferit.. Huc certé optimé collineant, qiiae 
Excell. Dn.Stahlius, feliciflimus ad Praxin medicam Daduchus, 
de fpecificis his remediis tradidits nempe fpecifica plane ad fpe- 
cialiffimas affe&uum & fingulares circumftantias dirigenda & 
applicandaeffe Infringitur quippe fepe fpecificorum remedio- 
rum vis & efficacia, cum rnorbo jam altius exardefícente exhi- 
bentur,cui tempeftiva exhibitione preoccupando fatisfacere 
potuiffent. Econtrario quando morbi impetus jam maximam 
partem deferbuit, ibi przftac frequentiffimé fpecifici hujus re- 


medii cempefítivus ufus utilitatem maximam , uc affedus non. 


folum tanto cicius finiatur, fed etiam tanto certius, plenius at- 
que folidius in univerfum sollatur. 

- . His prefuppofitis, aliquoties egregiam Parreira brava , aliis 
itritis, culitopem , in caufíà nempe & cafu appropriato. Exhibui 


auccm 


hu  RAltu Nc LO 


Ld. d 


Dd 


. autem fzpius folamin pulverem redactam ad drachmam femis; 
. imo ad drachme quoque pondus , idque repetitis vicibus, ne 


quis erroris cage v0 5 vriev € osriev , fivefallacie non caufz ut 
cauíz , uti inScholis loquiamant, reum me declarare queat. 
Deejus tandem efficacia convictus , aliis diureticis , aperien- 
tibus &  abítergendbus immixtam , eo -propinavi füuc- 
ceffu exoptato , quem-ex plurimis obfervationibus aliquot fele- 


-€tiores exhibent, ne multitudo Le&ori tredium pariat. 


j OBSERFATIO I. 

Uerpera 32. annorum biliofa , aliquot liberorum mater, ul- 
Pss. feré puerperii, fic fatis feliciter hucusque peracti, die- 
bus eftu obruitur vix tolerando, fitis ingruit incenfiflima, vomi- 
tus accedufit ingeftorum omnium , alimentorum , pctulento- 
rum,medicamentorum, X Vocatus e&gram, vix ac ne vix qui- 
dem fibi conftantem reperio, Scincillant febrili calore truces 
oculi, ficca & exíucca lingua fauces aridiflime ex imo haufta. 
fufpiria, dicam Sopboclis in "Irachiniis v. 7 8 5. verbis: 

Koi dieduvce . 
 Emagwypós murOU mysvuóvev av93 iuro. | 
ac per dolens 
Ejus prehendit cruciatus pulmones. 
Flacuum incarceratorum murmura & borborygmi huic fefe ma. 
lo aflociant , dumquein renum irruunt regionem , molefliffimi 
hofpites, cumulando fymptomata «grz falutem dubiam red- 
dunt, & quartum renum morbum producunt, de quo divus 


. Cous nofter L. de Aff int c. xviii... Cum alvusquoque aliquot 


jam diebus oficio non refponderit, omnibus fepofitis clyfma 

injiciendum fuadeo , dum vomituriens ftomachus reliqua recu- 

farec remedia. Clyfmate injecto mox omnia in abdomine pa. 

CAtiOra , eveccooi «oi megi vv Gu Daxov mróvoi evanefcunt , &- 

x Sedatur toríi tempe[las turbida «ventris ,. 

| Poflico iratus murmure flatus abif, 

Succedit fecum mephitim olentium copia, muci vifcidi vi- 

crea quafi congeries: ceflat mox zftus, & exhibitis temediis de- 

bitis, fiti orisque & faucium ficcitati obviam itur. Placido hinc 
" EOM imuncre 


296 | e&- )o( rom Un 
immería fomno poft bihorium expergefatta & fibi quafi reddi- 
ta, de doloribus in lumbis adhue nidulancibus lancinanribusque 
conqueritur, & fic crifte illud fymptomacum choragium in cal- 
culum definit. Ufüum concinuatum decocti Nephritici à Zwól- 
fero correcti fuadceo , imo urgeo, & pulverem meum contra cal- 
culum ad ungo ,uriná calculi prefagá.  Ingruit magis magis- 
que dolor, recrudefcit malum, nec decocto , nec pulveri, nec 
inunctionibus, nec clyfmati rurfus inje&o cedens. [rricisigicur 
omoibus , radix Patreira brava prima vice mercur. cinnab jun- 
&a & fociata, dolores mitigat, tertia vice fola fumpta plane au- 
fert, excreto poft aliquor dies, cum fanguinis grumis, calculo 
ovum fere columbinum adequante; fine doloris nocabili fenfu, 
quod ob meatus brevicacem, humidique inibi copiam , dum la« 
tiora & expeditiora funt , in foeminis porius quam viris quap- 


doque fieri folec. adr 
OBSERFATIO 1l. 

Üvenis vigefimo eratis anno conqueritur jam per aliquot 

meníes de obtufiori & gravarivo fenfu doloris, lumbis in re- 
gionerenum incubantis, nullo tamen turnore foris confpicuo ; 
quem corporis. motus concicatiores & violentiores nimium ex- 
acerbant : ficfucceffu cemporis dolor acutior , unà eàádemquce fe- 
de defixus, per nervorum coníenfum ceftem quoque in doloris 
confortium rapiens, adeoque recrahens,ut in fcroto vix appa- 
ruerit; dorfi quoque difficillima inflexio. Urinalongo tempore 
prodierat limpida, tenuis, inque exigua quantitate, dolore ve- 
ro ingravefcente exibat copiofa fatis , arenulis cruoreque im- 
mixto. Licet hac (atis diftinCte in renibus latitantem detegerent 
hoftem, addidit tamen pondus conjecturz, decubitusin xoram 
parcem femper dolorem demulcens, in adverfam vero exafpe- 


rans. Vacuandis é renibusheterogeneisincentus,& diureticis mi- 


tioribus , ( quibus Parreira noftra femper comes erat, ) exhibitis; 
feptimeftrem randem , magnum & moleítum hofpitem  hofpi- 
tio luo abícond.co extrufic medicamentorum efficacia , inque 
veficam deturbavir. Hic exitum cuzrens ,collum vefice occlu- 
dendo urinz liberum intercepit cranficum, Omnibus viribus eó 

con- 


i 
n Ln 
m: 


389 je( 9e a$5 


contendi , ut quantocyus ex hoc quoquelatibulo ejiceretur ho- 
ftis , emollientibus; pinguibus; viasque lubricancibus porre&is, 
blandioribus lithontripticis pariter imtmixtis; fed fine levamine 
& cvidenti emolumento, cum urinz vix tancum excreveric, 
quancum cochlear capere poris eft. Tandem infufo Acmelle 
exhibito, largior quidem profluere coepit; mox calculo, in aquz- 
ductu foras à collo veficz protenfo;urechram vocant,;pertinaciter 
hzrente. Tandem infufum Parreirz brave rumpit clauftra , 
|c4-.- molemque liquore refolvit 
Caucafeam , impulfu. diffilit illa fuo 
Obfirutumque diu prono vuit impete flumen, 
Ei fecum ad'ver[e fraomina vupis agit. 


OBSERVATIO  11l. 


4 Uidam renum quoque calculo laboranti, & totjam remediis 
| L. incaffum affumptis;omnia lithontriptica renuenti & faftidi- 

enti,radicis Parreire brave preconia cantoscumque novarum re- 
rum mens humana femper fic cupidifTfima,me candem accedit, 
hocce pharmacumenixé efflagitans. Sumficabsq; evidentileva- 
mine aliquot dofes, candem ruptis ex cenaci pituita & vifcido len- 
tore repagulis urinz ftagnantis, arenularum ftupenda prodit 
caterva , fuperítice in urethra remora titillante , quz candem 
cum impetu profluit , & vermesfex exhibuit, millepedibus non 
diffimiles, fi magnitudinem exceperis ; alii dein his fucce- 
dunt, materi , viícide, pultaces , ceu genitrici vel nido innatan- 
tes, candem & dolorisin renum regione & tirillationis fenfus in 
urethra ceffavic; xgroto vires hujus remedii Americaniad coc- 
lum usqueextollente. Subiitanimum medicorum regula, An- 
thelminticis femper dulcia effe admifcenda, ucillorum blaridi- 
tiis inefcati vermiculi promtius hauriant internecionem ipfis 
Ítruens pharmacum; jam cum Parreira brava fit dulcamara, quis 
non ilam in vermibus exhibeat? Vere Manilius canit: 


Per «varios cafus artem experientia fecit , 
Exemplo monflrante «viam. | 


Cent. I. c 11.-Appezd, (Pp) - — OBSER- 


TA 


Au " 


ERNEX ue ros 
UQOBSERE TIO" IPFcoic.ibasimos 
"']R. jüvehisbiliofus & arthriridi vagae fzepius obnoxius;circa 
V pubis regionem ponderis incufat fenfum; hoftis inibi laten- 
eis feralerm prodromum. .. Urinam fundic lacteam & curbidam, 


fedimentó mucofo , viícido; tenaci, grávidam , uc vix illam ex. 


cérrere poffit; &;quod fignum plane indubium hottis ininfidiis 
feoccultantis, urinafaciliusredditur corporefupinato, quam e- 
re&to, Sociatfe hismalis Priapifmusipfi moleftiffimus ,Íympto- 
ma calculofis familiare , quippe affectus libidinofi lumbis reni- 
busque paflim in fcriptura facra adícribuntur; feciffe id ideo Spi- 
ritum Sanctum vir doctiffimusin Phyfiologia opinatur, quia ca- 
leícencibus lumbis calefcunt renes; renibus calefactis affluit ma- 
jer fanguinis copia cumad ipfos, tum ad partes genitales, unde 
his curgentibus prurientibusque fubnafcuntur cogitationes , at- 
que ftimuli venerei.: Succedit pertinaxalviobftructio. In «di- 
bus meis confilium petenzi , cálculum veficefymprtomatum 
omnium cauíam cffe dictito, & auxiliares fpondeo: manus , uti- 
nam GO:sóv xeec. Enematialiquoties injecto; fuccedunt fcy- 
bala, urina quoque citius & absque moleftia profluente. Sumit 


fingulis diebus Thee fpecificum ex fpec decoct. Nephrit Foreft. - 


à Zxólfer. correct.Rad Parreir. brav.Herb.Acmell, fem: Nymph. 
&c fyrapo balfamico Conerdingii edulcoratum cui infufo in- 
ftillat femper aliquot effentie Parreire brave Nitr. caftori(at. 


suttulas Excrevit hinc arenularum copiam , calculi comminuti 


fruftulis immixtis, tandem quoque hzc medicamina 
Lapidem durum filicisque obflacula rumpunt 
| oo FG penetret tales Flannibal ipfe vias. . oi 
Convaluit fic eger, fumens fingulis hebdomadibus-aliquoties 
& Eflentiam & Infuíam. : 1j 
Hi OBSERV ATIO FP. 
Ir annorum quinquaginta , qui Baccho & Veneri ftrenué 
V litaverac, viribus exhauftis, effoetis fpiritibus & appetitu 
plane dejedto ; oedematofis pedibus per aliquot temporis fpati- 


um jam obnoxius, medicaftri opem efflagitat, qui applicatione . 


repellentium medicamentorum pedibus medendo id effecit, ut 


: | Juffa- : 


WOoUHP -— 299 


Du ld — fuffufa euenter ab utida; | 

Secernens siia proprio de «vifcere pellem. 
Hoc vifo exhorruit eger; & dum venienti occurrere morbo cu- 
pit ;medicaftrum rurfus accerfi, quaque mala infaufto meden» 
di molimine patraveritc, oftendit. Aureosin egroreftituendo Sci- 
mulorum feges pollicetur montes ;nullumque plane fubeflc pe- 
riculum Puce illud Mimnermi fcomma in Medicos ratios 
nales blaterando, & egro occinendo: 

| Cia à5 Quia 04 iugo Méyen 
và QavNe Meteo. X04 T& dé. umrte rev 
TrUp'y 8VTéG BUTEG.- 


€ Sicut "Medici folen£ dicere: lever affelus majores 65 $ra'viorer, 
quam timendum fii, ut fe ipfos extollant.) Utinam linguis pens 
deat crurmenimulgum hoc medicaftrorum genus,in opimam 
tantum Proferpine meffem procreacum? Exhibet crifurcifer, 
Ípiritum falisad aquam intercucem ejiciendam, ventriculumque 
roborandum, fed fpes & ecrum & frs ui Thrafonem 
fefellit, Crevit quippeindulgens fibi. dirus hydrops, ventre utris 
àn modum elato; parceque illa, qua vitrum fe olim przbuerat, in 
triplum monfítrofe fic fatis inflata, aqua fub cute ad. candela 
Iumen quafi limpida fuffuía ;accedic anhelauo,uc apimam vix 
vertere , pulmonibusque fpiricum reciprocare. poffit ; ingruit 
intenfiifinia Áitl93: c ; 
Dumque fitim fedave cupit, fi r fis altera créfcit. 
Succedunt anxietates circa praecordia; uc ipfi cum Plauti Cappaes 
doce in Cafiná exclamandum fic; : ! 
- 0. c Prometu ubi fim, nefcio, 

Petii, cor lienofum opinor babeo, jamdudum [alit. . . 

De labore.petlus íundit. - - 

- Radices cordis pereunt, Hire omes bm 
His anguftiisexagitatus. percotum corpus fudore diffluens;adeo 
debiliratur, ut prope anima linqui videretur. In defperato hoc 
rerum ftatu; & in orci faucibus fic confticuro «gro, (hec enim 
pelfima apud noftrates invaluit confuecudo) de accerfendo legi- 
timo na:urg miniftro lectulo egri adítantes ineunt confilium : 

(Pp) 2 aME C 


300 ENNE 3904 3 


& quoniam nemini obtrudi poterac, tandem ad me itur, Voca- 


ius omnium , quz jam gefta fuerant ,ignarus compareo, & tri- 


ftiffimáà rerum facie probe perfpecta , peíTima auguror , illud Se- 
nece recitando : Facilius effe excludere perniciofaquam regere , 
& nonadmittere, quam admiflà moderari; nam cum fein pos- 
feffione pofuerunt; pocentiora reGore fiunt , nec recidi fe minui- 
vepatiuntur, /Egri precibustandem victus, opem & operam 
promitto, modo fe obfequentem preberet;de ejusenimintem- 
perantia fama increbuerat.Ucbrevibus me expediam;optimi fenis 
confilio fretus: zezriaoici xa&uigeiw , Xem TUVOA M04 &VaTMUYOA ; Urinam. 
cientibus purgare, attenuare & mollire oportec. | Horum nihil 
omiffum , hinc paucosintra dics exhibitis illis, que quotidiano 
ufu & jugi experientia falucaria fore judicaram , primo mentula, 


fucceffu cemporis abdomen quoque detumefcere coepit, fpiran- - 


di difficultate five fufpirio adhuc füuperftite; cui malo vinum 
ícylla marina , millepedibus & vincetoxici radice impragnatum , 
 infolatium ceffit, Siris fola füpererat non tam ex morbi perti- 
nacia, quam zgri mala libidine dicam an confuetudine:? origi- 
nem trahens. Hucusque illum multa invitum & facere & pati 
coégeram, dum vero fedanda fiti; mead ravim usque reclaman- 
te & difluadenre, largiusindulget, rurfus E 
| C Lynpba interius "vitio glifcente turoefcit. 
Veriffima fic deprehendi Celít noftri, Ciceronis medici , verba : 
Facilius bydrops in fercvis , quam in liberis tollitur , quia cum defi. 
deret fame , fitim , mille alia tedia, longamque patientiam , prom- 
tius bis fuccurritur , qui facile coguntur , quam quibus inutilis li. 
berías efl... ' Tam: male in hunc egrum collati officii pertefüus, 
auxiliares u'terius manus denegaffem , ni lacrymas inter & fufpi- 
ria datis promiffis de meliori quam adhuc ob/equio , & confan- 
guineorum precibus , coactus & victus fuillem. — Ne igitur in 
conclamatum inofficiofus viderer , iterum operi me accingo , 
nec tam feliciter,quamantea res ceffic, incaffum pluribus exhibi- 
tis, virium defectu medicamentorüm exhibitorum vim elu- 
dente. Depofuit alvus quidem muci vifeidiffimi fpermatis ra- 
narum non abfimilis copiam , fed absque evidenti levamine, 
| urina 


486 20 Sv | 9er 


urina vix ac ne vix quidem prodeunte, ,Fruftiacus igitur me- 
dicamentorum alias probadiffimorum efficacia; alia agitayi 
confilia, & Eflentiam Parreire brave cum fpiritu Tartari Vo- 
latili paratam aliquoties exhibens, 
bec tulit prefentem numinis inflar opem, 

eiusquecontinuato ufu obtinui tandem, ut intra diei naturalis 
Ípatium , ultra fexferi limpidiffimi profluxerinc menfure, Hinc 
moles aqualiculi imminui quotidie ceepit ; ne autem identidem 
tumor rediret ; vencremque nova colluvies rurfus ampliaret , 
jufli, uc Eflentiam Parreire brave repeteret, cvi adjunxi Eflen- 
tiam Abíynthii compofitam , Zwoclferi extracto Troehifcorum 
Alhandali,& Elaterii ex confilio Excell. Lifieri impregnatam ; 


quorum medicamentorum frequentiori ufu, & aflumpta ali« - 


quoties radice Parreme in fubftantia ad drachmam femis , pro- 
mota feri per urinam &alvum excrerione, brevi ex voto nego- 
tium confectum , mortique jam à pluribus adjudicatus eger , 
ereptus eft. Confirmat hanc obfervationem effatum Clar. Piío- 
nisLibr,2 de Medicin. Brafilienf. c 9.de Hydrope p, m.26. Edit.I. 
AVon raro contigit , ut fla radice diuretica Gaapeba ,ex *vino "vel 
aqua Par«ybenfi fubinde egro propinata , latex intercus eduGus 
fuerit. Sic Medici fzpius Martiali tefte: 
- 007 - - Tnifibus berbis 
Parcarum exorant penfa , brecvesque colos. 
| OBSERV ATIO V If. 
V Irgo etatis anno decimo feptimo ardore ingenti corripitur 
pofticé in eo, quod ab extremiscofltisad coxendicem exten- 
ditur fpatio. dolore ad primam lumborum vertebram acceden- 
te gravativo, menfibus fimul ceflantibus. J/Egrze mater fatidi- 


-cam accerfens anum , triveneficam, hoc reíponfi fert, men-- 


fium interceptionem , mali effe fomitem ; hinc emenagogis for- 
tioribus, in quarum Claffe quoque Oleum Sabinz deítillatum 
erat exhibitis, malum intantum auctum, utardor & dolor gra- 
Jvativus indies creveric, accedente fapius horrore febrique fub 
no&Gem redeunte. Malo ficindiesingravefzente,refpuuntcrifcur- 
ria ulteriora maleferiate medica(ire moefti(limi parentes; fa- 
(Ep) 3 hior& 


E 


302 «S )o( cc UD 


nioraexpetentesconfilia. Vocatus, Phlegmonem renum füb- 
eíIc & hectice febri proximam judicavi virginem : hinc calidiffi- 
ma illa medicamina emenagoga devocando, febrili calori ex- 
pugnando intentus , id effeci, ucfebrisquidem remitteret, fuper- 
ftiteramenardore & dolorein lumbis gravativo, licec absquein- 
figni moleítia, Averruncandis his quoque malisaptiffimum cre- 
didi remedium inf/u[um Parreirae brave, Balfamofaccharo Co- 
paybz impregnatum. Nec fpem felix def(tituit fucceffus , cum 
continuato infufi hujus ufu & ardor & gravativus dolor fuc- 
rit excinQtus. : ; | 
OBSERV ATIO VIL | ! 

'& TObilisFoemina ztatis & confticutionis vegete , menfibus vix 
N ac ne vix quidem fluentibus, poft longiorem nauícam , & 
ab omnibusaffumptis excitatam cardialgiam , ob humores cras- 
fos, vifcidos.fpiculis falinis acribus impregnatos, in orificio ven- 
criculi hzrences, fibillasque nerveas vellicantes , incidiccandem 
in Leucophlegmatiam. | Rofeus genarum colorin pallidum 
vergit, livenciabia , curgidula cutis ubique á pituita albefcit, & 
ut Plauti verbis loquar in Menzchm. | 
| - - - Ggiridis exoritur. color 

. Ex iemporibus atque fronte , oculi berbei. 
His malis fe aliud affociattm 
ramque canaliculi, à coagulo quodam vifcido tenacique obítru- 
uncur, hinc fecundum Hippocratem seo uo^uc meocex eros Varo QAey- 
acing xoà max uaTOs TÉ 0ogx , ( [rina vvix procedit ob ardorem auf 
cvaffitiem feri; fine tumore camen in pubis regione , fine dolo- 
re tenfivo , quz omnia líchuriam veficalem comitari folent; 
hinc de repalicettior, quam gravativus in lumbis dolor magis 
magisque prodidit; anticachecticis & blandioribus emenagogis 
& diureticis, que quotidianusufus, magifter rerum , hisin mor- 
bis fuppeditare folet, malo obviam itur. Nempeex Senece con- 
filio: /dedicus primo in morbis Lentat non multum ex quotidiana 
confaetudine defledeves [fi modus &5 ordo: non proficit €5 fruffra 
moliiora cefferunt , dum dura videtur curatio nulla, cujus f'iluta- 
ris effedus.. Uüraus igitur medicaminibus irrito conatu exhi- 
: | bitis; 


naium : renales enim glandu'e, ha- 


albus 
xb d 


pet CDI pcs 
bitis, malo indies accrefcente , peffimaque minitánte , fortiora 
Lichontriptica agre exhibentur Ex affümpta Tin&ura ne-- 
phritica Amelungi alias fzpius levamen feníerat , hinc quoque 
iteratis nunc vicibus porrigitur , fine ulla tamen lotiifecretrione. 
Quinto jam die durantis füppreffionis urinz Tinctura nephri- 
tica D. D. Hiarne ;fpiritui Acmella maritata, movebat quidem, 
non ramen promovebat faburram; usque dum radix Parreira 
brava ad drachmae pondus porreQa , fundendo materiam. vifci« 
dam ,glu:inofam , renibus impactam , & per urinarias vias refe» 
ratas eliminando, hoftem abegit; quippe : 
- - fluminea labitur. ille fuga, 
Ef multos prono fecum cvebit agmina fuccos, 
horrida que fal[is monflra feruntur aquis. 

& fic precipuum morbi aufertur. — Ut proficientibus his medi- 
camencis inftarent per aliquot cempus fuadeo, cum nihil eque 
refurgentem fanitatem impediat, quam remediorum crebra 
mutatio. Detumuit cum debito urinz profluvio, ctis; fup- 
preflione menfium fuperftite, quibus promovendis Extratium 
meum /Myrrba ballamicum , extr. Cort. Vinteran. mixtum , mira 
przítiiic,  Convaluit fic ex hoc morbo, per aliquot feprimanas 
rum fpatium tempora fatis commodeé tranfigendo, 

65 paulatim rofeum depinxit gratia vultum ; 

fed viruir ex infidiis novus hoftis Febris maligna, cum exanthe: 
matibus & virium proftratione fumma aliisque diris fympto- 
matibus Ab «gra vocatus triftia ftatim cano auguria, quippe 
ex Quintiliani effato; gravvius «egrofant ii , qui cum levati mor- 
bo «videntur , in alium de integro inciderunt ; cviribus nempe ex 
priori morbo nintium exbaufl, hurmoribusque quafi ex fpirituum 
defectu vappefcentibus. Omnia debellanda malignitati porri 
guntur remedia, nullis parcitur fümptibus, fed vana conarnina 
cum Parca non decrevit parcere ; elufit enim vim medicami- 

- num inclementia fati; hzc enim fi ingruit, cunc tefte En ipide 
. dn left. | | j | 
- - 0udé vi d«euaxcs 
Oepícede éy cavimi y Tós 


O edes 


304. 19$ )o( ed | 
Olea waméypaNie 
T'jeuc. ovd 0c Qoi[2og 
"Aexxgmigdouciy | mTapédwuE 
Qaguana m'okUmO VOI 
'Avrirejuov. Beoroict, 

quae Grotius eleganter vertit : 
INil coníra medicamina 
Profunt , que Rbodopeium 
infcripfi& tabulis fagax 
Facundi manus. Orpbei. : 
Ail contra auxilii ferunt 
Herbe,quas docuit fuut 
Phoebi cura /Machaonem , 
Germanumque /Macbaonis, 
Flumanum miferans genus. 


OBSERVATIO VII. 


['OEmina triginta Annorum in cachexiam prona fluore albo defatigatur 

menfibus per anni dimidium jam fuppreffis. Varia à variis, antequam 
accerfitus fuiffem , exhibita , vel paululum , vel plané nihil attulere folatii. 
Memor uxoris Boéthi , quam morbo hoc decumbentem laborantemque . 
per blandiora diuretica feliciffimus nofter reftituit Pergamenus Libr. de 
Pracognit ad Pofthum. c. g. Effentiam quoque Parreira brave Tartarifatam - 
C Pilslas ex Extratlo Myrrha Bal[amico noftro e Extr. Cort. Winterani , 
porrigo, que medicamenta acrimoniam demulcendo , corrigendo, inciden- 
do , aperiendo , attenuando fuftulerunt album fluorem , & menftruum refti- 
tuerunt, haud difpari cum Boéthi Uxore eventu , impari licet foftro , quip- 
pe ob valetudinem Uxori redditam Boéthus Galeno quadringentos mifit 
aureos, ego tot obolos vix obtinui, nec defideravi etiam ; ad au£toritatem 
enim Medici confert, bona voluntate ad fideliter curandum ferri, potius, 
quam obligari auCtoramento fervitutis. Imo fatius eft debendi reos ha- 
bere Reges, quam avaritiz de fe fufpicionem prebere. Quin potius quam 
diffidendo de fanatorum gratitudine amittat opinionem virtutis , malit fiden- 

do decipi, & opis opamque jaCturam facere. — Hisce Patroni 7Medi- — 
corum St. Cofmus c Damianus , fandi | 
ay ip Ugo 


TANTUM. 


| 
n 
DAP , 5 
? E * 
^ -- dpi 


P MEMORIA - 
. VVVREBAINIANA, 


Xi dm 


E. R. 


306 nd 4 oer 


SxSUEUZ Em neque novitate inufitatam , neque indecoram 

J^ pe juftitia, neque pietate inofficiofam aut inviden- 
: x AS dam aggredior, dum Viri de re Medica excellen. 
PESWNUNM ter merit , illuftris IOANNIS PAVEI VVVRF- 
EOESNENI BAINIL, Archiatri Caefarei et LEOPOLDINAE 
Academiae NaturaeCurioforum EphemeridumDirectoris fplen- 
didiflimi, viram bene actam et fata laudabilia pofteris commen- 
dare allaboro. Ita enim veteres, fano rationis judicio fuffra- 
gante, fapicntiffime cenfuerunt, defunctorum res bene lauda- 
bilicerque geftas pofteritati commemorandas efle, tum uc de- 
bici virtuti honores habeantur, tum uc pofteri ad honeftatis ae- 
mulationem accenfi virtutis ftadium pari contentione decur- 
zant. Atque hoc tantum apud Romanos judicium valuit, ut 
plebs, iniquus aliss ingenuitatis cenfor , fraudari follemni ho- 
nore fupremum diem Appii alicujus nollet, ec laudationem 


tam aequis auribus mortui audiret, quam vivi accufationem aus 


diera. Adeoque nobis jure mulró potiori incumbit, nobis; in- 
quam , incumbit, qui inconditaé vulgi curbae re&te agendo et 
diíciplinis emolliti eminere cupimus, nec laudatiffimi Viri laudes 
et decora honcíte parta, una cum corpore fepeliri patiamur. 
Quamvis enim ipía jam virtus faris laudata noftro praeconio 


haud eccat: cum ramen tempusedax rerum omnia confumae; 


reique praeftanti(fimae memoriam vetuftace aboleat? (cuienim 
heroum fuo faeculo invidendorum praeclara facinora hodie in- 
noteícerent, nifi Literarum beneficio memoria eorundem ad nos 
eflec cransmifla 5 ) beatis utique Viri füummi Manibus hoc extre- 
mum nos debere officium rati fumus, ut pro virili parte brevi- 
ter et fine fuce; quo virtus haud eget , enarrare infticueremus, 
quae per omnem viram gloriofa o uax«eírzc egerit , quae lauda- 
bilia defignari. Tua igitur, Lector Benevole, aequitas a nobis: 
concinnam verborum texcuram lenocinantemve fenrcenciarum: 
pompam haud exfpectabic: plane er aperte dicturi, annorum 

feriem fecuti, cuncta paucis complectemur, 
Patriam praeclaris ingeniis illuftrari; et ab eain haec viciffim 
multum fplendoris derivari, apud omncs in confefTo eft, Magna 
1t23- 


àv» 
i z 
4d 


ux Nw ain 
itaque felicitatis pars repucanda, non in obfcuro Boeotiae angu- 
lo, fed in luce Graeciae hominumque natum efle et educatum. 
A puero fiquidem ingenia fingenda, ecad honeítatem cultosque 
mores polienda* Atque hacVVVREBAINIVM noftrum beaci- 
care jure merito gloriaeum efle, conftac , utpotequi d XIIII. De- 
cembris Anni fupra millefimum excentefimum quinquagefimi 
quinti in hanc lucem editus eft Norimbergae, facerrimo Germa- 


: niae oculo;quaefoecunda artium et ingeniorum praeftantiffimo- 
. rum mater laudis noftrae haudindiget, ab aliis ec olim ec nuper 


abunde laudata, ac fere ad caelum usquefublata. | Pronoftro ta- 
men, quoin eam ferimur , amore non poífumüs, quin perennie 


tatem illi comprecemur, atque utin eadiurus quam Athenis, 


nobiliffimo Graeciae emporio, artes bonaeque literae , quolibet 


adamante firmiora rerumpublicarum fulcra, foveantur ac flo- 


reant, ex animo voveamus. : 
Indignum neque Eum feries inbonora parentum 
 objcurum proa vis , et prifcae lucis egentem 
indotla de flirpe tulit. | : 
Patre etenim edituseft Viro nobili ampliffimoque, TOANNE SI- 
GISMVNDO, qui poft quatuordecim annorum itinera ex India 
Orientali rediens, navi cuidam negotiatoriae mercator navicue 
larius dari, et paulo poft in patriam redux ob infignem mercatu- 


rae faciundae peritiam judicibus; qui cambii negotia ibidemuti- 


liter tractant; adjungi meruit. Avum Nofter coluit Virum ob 
exquifitam et excellentem Iurium, Hiftoriae , temporis, illuftris- 
fimarumque originum cognitionem Viris principibus charum, 
nobili(fimum , perftrenuum, ec confultiffimum LEONARDVM 
VVVREBAINIVM, ICtum et Confiliarium Noricum , ícriptis 
multiplici eruditionis genereeditis undiquaque celeberrimum, 
Matrem habuit natalium honeftate vircutumque ornamentis Ie» 
&iffimam feminam , MARIAM, natam Puziam. Primapiifli- 
mis parentibus cura fuit, ut, quifacrum pro pufioneamabiliffi- 
mo foedus cum Supremo Numine feriret ,fpectatae virtutis vi- 
rum humaniflimum, IOANNEM V ViNTER,V M , mercatorem 
praecipuum, fponforem exorarent. —Filiolo recens nato in fa- 


(Q q)2 crorum 


207 


ELSE, 


| 
! 
[ 
! 


80$ 495 )o ( Ser 
crorum Chrifti communionem recepto, cum id. agere vellent 
fcliciffimi parentes, ut digne homine; eoque facris Chriftianis 
initiato , educarent , veraeque pietatisfemine mentem cenellam 
imbuerent,e vivis, eheu! nimium mature uterque Parens fubla- 
tusefts et prior quidem mater anno c1212c LVIII; pater vero 
triennio poft: itaut nondum fexennis provida cum paterna tum 
materna educacionéet inflitutione orbaretur. Parentum autem 
vices in fe fufcepere Tutores atque Curatores fidiflimi , nobilis- 
imique,Icannes Leonardus Linckius, Confiliarius Noricusmu- 
neris dignitate virtuteque graviflimus; ec Ioannes Conradus Büte 
nerus ,illuftribusrerum provincialium Curacoribus Noricisa fe- 
cretis expeditionibus. Praecipue vero indulgentiffima matre 
ufus eft Catharina; amita fua , egregio pietatisexemplo, Machao- 
. nis Norimbergenfis dexterrimi , loannis Roetenbeccii, vidua, 
quae tanto eum amore profecura eft, ut educationis taedium 
non tantum laboremque libenter fufciperet; fed et fepcuago- 
naria major moribunda VVVRFEBAINIV M. fupelleailis libra- 
riae , a marito defideraciflimo ipfirelictae , haeredem fcriberet: 
racanon aliicertiffimumhocamoris pignusa fe rectius deberi, 
quam illi, qui fe infigni praeter ceteros pietate ec obfequio ve- 
neratus eflet. Atque veneranda haec matrona uti nihil in- 
termifit eorum, quae corpori curando inferviebant : ita con- 
filio laudatiffimorum tutorum adjuta , multo majorem ani-«: 
mi formandirationem habebat. Neque immerito: Quanto 
enim hicillo praeftantior; tanto majorem fibi curam et cultu- 
ram pofcit , ne incultus vitiorum fentes proferat. - Informa- 
tioni igitur primum domefticae, mox publicae doctorum 
fidiflimorum , qui tum in Gyranafio Egidiano florentisfimo 
bonis juvencutem literis imbuebanc, traditus cft. Cumque 
praecepsoribus Spiefio, Frifchio , Sensheimero , VVidmanno 
prorectori, ec Heldio reQori, per aliquot annos fidem et in- 
duítriam probaffet, artiumque elementa ab iisdem fideliter | 
feliciterque edoctus effet ; animus do&rinae gloriaeque avidus 
intra ifta fubfiftere non poterat : illa etiam nofle cupiebat; quae 
utcunque olim fibi profutura providebat 5 iftorum rationibus 
neuti- 


45 )0( : . . 868 


Les 


COMPRE RRRRPPTRPIE dad 
neutiquam fubfcribens, qui, ut honoris apicerm citius contin- 
gant, primaria cantum fummeque neceflaria difciplinae capita 
uno veluti hauftu exhaurire fatagunc; reliqua omnia tanquam 
fuperfiua et inutilia miferi contemnunt aut negligunt. Nofter 
vero exemplo magnorum virorum et Pythagorae potisfimum, 
quem puerum ad citharoedum, palaeflritam , pictorem mif- 
fum fciebst, provocatus, artem fcribendi , qua etíeet alios mul- 
- tum deinde reficiebat , ab Ioanne Ludovico Fabro , feítivi in- 
genii poéta eoque fceliciffimo addidicit. Addidicit Muficam, 
dignum homine ingenuo oblectamentum : neque pingendi 
artem negligebat , cujus peritia ipfi per omnem aetatem vehe- 
menter protuic, ejusque ftudium, quodin naturae hiftoriani 
dignoícendam pofuit, mirifice levavit, auxit. lta bene excul- 
cum VVVRFBAINIVM fuum e finu dimifit amantiffima ami- 
ca, cumque ulterius poliendum commifit excellentiffimis do« 
&oribus Altorfinis. Altorfinae Mufae dum mentionem inji- 
cimus ; ingendüanimus voluptate perfunditur, recordatus or« 
namentorum ,quae in nos largiffime contulic— In nobis enim 
ultra binaluítra fovendis atque ornandis tota fuic laudatiffima 
haec ftudiorum noftrorum mater ; id quod grata mente hicprae- 
dicare omnino debuimus. VVVREBAINIVM vero noftrum 
dux arque focius anno cro toc LXXIII Altorfum comitatus 
e(t M, Daniel Guilielmus Mollerus , quitunc ob facrorum pro- 
fcílionem folum verterat, ecinalmam Norimbergenfium urbers 
Íe tanquam in portum receperat,  Hofpitii jura contraxerunt 
cum acutiffimo Philofopho, IoannePaulo Felvvingero, eodem 
tantisper ufi, dum Mollero, (quem Sacri Palatii ec Confiftorii 
Caeíarei Cornitibus , itemque Academiae Naturae Curioforum 
Collegis adícriptum hoe ipfo menfe Februario A, r7 12. beate de. 
functum lugemus, ) Hiftorias ec Philofophiam primam docendi 
provincia ab illuftribus Academiae Alcorfinae Curatori^us injun- 
 geretur,etistoricurarumque fociam fibi adfcifceret: ex quo ctem- 
pore meníae communione cum fido fuoAchatefruebatur. Ad 
ftudiorum rationem quod attinet , eam femper tenuit Nofter, ut 
philofophiam cum medicina conjungendam effe crederec. In 


(Q.3)3 quo 


| 


Gr )o( SE | 
quo Galeno qui folida rerum divinarum humanarumq; notitia 
imburus erat , recta monenti obtemperavic. — Ec certe quo jure 
has difciplinas arctiffime conjunctas feparabimus ? Hippocra- 
tis auctoritate, quem primum id centafle legimus ? Dit- 
fiteri camen ipfe Aíclepiadarum princeps -nequit , Me- 
dicum Philofophum aut deum effe, aut deofimilem. — Diffice- 
ri nequit Celfus, primo medendi fcientiam, fapientiae partem. 


2310 


habitam , ec morborum curationem etrerum naturae contem- - 


 plationem fub iisdem auttoribus natam effe. Neque vv paxagt- 
7i» poenituit audiviffe füummum faeculi fuperioris philofophum, 

Ioannem Chriftophorum Sturmium, quem Virum Germania, 

Anglia, Gallia , imouniverfa Europa naturae myftam fapientiffi- 

mum , et Machematicum praeítanriflimisaequiparandum;, ve- 

nerataeft— Q:antum inartesliberales er philofophiae fcientias 

addiícendas ftudium pofueric, loquuntur difputationes cum lau* 

de defeníae: altera Felvvingero praefide Ze S3llopifmis Imperfe- 

tlisquam Palaeftrae rationis,ab ornatisfimo hoc viro publicatae; 

infertam legimus; altera Mollero moderante Ze. Salamandra 5 

quae poftmodum a VVVREBAINIO noftro aucta, in tractatus 

integri molem excrevit. Praeterea vero fcholasfedulofrequen- 

cavic pericis(imorum artis medendi magiftrorum , virorumelo- 

gio noftro majorum , Mauritii Hoffmanni , ec Iacobi Pancratii 

Brunonis, per quosbrevicancum profecit ; ut in publico erudi- 

torum confeffu placita alia. defendendo , alia oppugnando 
ediíIerere non vereretur. An:tomiae facra, corporumque inter 

nas partes ec ftructuram, ipfi decexitamiciconjunctisfimi, quem 

praematuro fibi fato ereptum dolebat, L. Gregorii Horftii Nep. 

dexteritas. Ignisin corpora folidis(ima vim atque efficaciam ; 

variis experimentis comprobatam vidica nobilisfimo D. Ioanne 

Mauritio Hoffmanno, qui Serenisfimis Principibus, Marchioni 

Onoldino , et Comiti Palatino Solisbacenfi hodie a Confiliis et 

Archiater, LEOPOLDINAE item Academiae Naturae Curiofo- 
rum Adjun&usexcellentisfimus , cumin numerum medicinam. 
docenrtium nondum erat cooptatus. Plantarum vires et notas 

&xplicantem audivit nunquam fine honoris pracfamine nomi- 
ngn* 


1 


4882 jo( Se» D. 


——————————————áÉOESEREBIÓ —G— — 
nandum, Hoffmannum Mauritium feniofem: quo favente eX 
viridario Academico ,inquod cunctas Florae delicias providam: 
Iungermannorum et Hoffmannorum cüram contuliffe crede- 
res, hortorum eruditionisque flores collegit. Inid enim maxi- 
me ferebatur V V VRFBAINII animus, ut fingulas naturae opes 
ftudiofius rimaretur, ec quidquid ubique mirandumiilla often- 
dit, admirarecur, ac , fi pote, colligeret. Cecerum quo tanto 
' faciliorem b bi ad honores academicos aditum ftruerer , diflerca- 
. tionem 4e /Medicamentis ex bomine (am "vivo quam moríuo de. E 
fumtis, domiaccurate confcriptam, publice pro virili parte , au- m 
fpicio D. Brunonis,a d. VII Idus Novembr. A. ci5 1c LXXVI 
applauderitibus p:tronis defendit. Accenderat Fum domefti- 
cum avi exemplum, qui aetatis annum fecundum et vicefi- 
mum agens Doctoris in utroquelure honores Bafileae capesfi- 
verat; ut, cum mitra Doctoris Medici fe tum videre ornatum - 
nequiret, eandem camen actatem vivens in candidatorum al- 
bum reciperetur, non curpe efie exiftimans, non affequi, dum- 
modo íequaris — Et certe non procul inde abfuit, quin zquo 
curfü concenderet. | Menfium enim quatuor interjecto fpatio, 
videlicera. d. VHI Idus Marcias An, cro r2c L XXVII, poftquam 
. in examinibus confüuecis rite flecerat ; denuo in publicum pro- 
dibac Nofter, et diflertatione pro rnore fuis aufpiciis defenía 4e 
Sparganofi feu de "Tumore /Mammarum ex latle , Licentiati titu- 
lo condecorabatur. Quo ornatus ab Altorfio in Belgium abiit; 
a Cl. Thoma Barcholino edoctus , ad Aeículapii nepotes hanc in 
primis curam fpectare, ut ex regionibus dulcisfima exfugan- 
zur , & a fapientibus illa mutuemur ,quaeet mores inftruant, ec 
utilis doctrinae cumulum augeanc. Neque enim omnis feré 
omnia tellus; nec eo:dem morbos morborumque remedia uni. 
loco natura locavit. Salutatis proin Francoturto, Moguntia et 
Colonia, Noviomagum contendit, ubi tum in conventu excels 
lentisfimorum ,quos univeríae Europae Principesfumma cüni 
. . auctoritate intereffe voluerant , Eegatorum de praecipua liac 
terrarum parte pacanda agebatur. bi non otiofus fpectatoór fe-- 
dit fed , ubi maximorum virorum frequenta prudentiae Eun 
HIM fc CX CI" 


IRR Lm aerem tae 


^ 


314 | *9$ )o( Gv 


1 n—————————————————ÓÁ———— MI 
exemplis augere poterat, fapienciam, rem Medico Aefculapii 
fcipione ec Mercurii caduceo magis falutarem , uberiorem ac- 
quifivir, Non ludicris horas impendit, id quod juvenibus 
alias follemne effe, Barcholinus prudentisfimus , fingulare Da- 
niae ornamentum , conquericur, non amoribus intempeftivis, 
non compotationibus, non aleis, non ornatui: fcd amoenis 
philologorum et antiquariorum ftudiis dedicavit, quibus fe Me- 


dicus gratiofum et politum reddit. Teitur a Cl. Smetio, antiqui-- 


tatis omnis promo condo , impetravit, ut pretiofae vetuftatis 
conditorium , quod inítructisfimum fervabat , accuratius lu- 
ftrandum panderet. Amoenisfimum cum Cliviae florebar viri- 
darium et arce daedalea maxime confpicuum , et plantis, ani- 
mantibus aliisque ex altero orbe huc translatis fuperbiens. Ejus 
vilendi cupido incesfic V VVREBAINIVM noftrum : et felici 
aufpicio iter cum veteri amico , Abrahamo Ernefto , dynaíta 
bereditario in Ofterhaufen, Equite Mifnico , ingreflum, Sere- 
nisfimus Mauritius Naffovienfis, qui in Brafilia quondam 
fumma cum poteftate curaverat; fübmisfisfime alloquendi ho- 
nore dignatus eft. Ita videlicet in interiora Principum quo- 
que conclavia virtus fe infinuac! Hinc reliquas Belgii urbes, 
in quibus praecipuae Arnhemium , Trajectum ad Rhenum, 
Amftelodamum , Dordracum , Rocerodamum, itemque Bra- 
bantiae Antverpiam et Brüxellas, curiofo oculo luftravit. Inde 
Selandiam , mox Flandriam petiit: denique Novo Portu fol- 
vens fpatio unius diei in Angliam d. 26. Augufti felicisfime 


trajecit, Londinum ingreffus, cum gravisfima ilico febre cor - 
flictabatur, ita ut fpes falucis nulla fupereflet. DEI camen virs-« 


cuce ec fedula cura humanislimi D. Kinghii, quem in Socie- 
tate Anglicana illuftrisfima locum obtinuiffe. comperimus, 
morbo liberatus , regiam Collegiorum, Bibliothecarum et Hor- 
corum magnificentiam Oxoniae , et fi qua praeterea Tempe flo- 
rebant illuftria, contempl:;batur.  Keditum in Belgium cum 


meditaretur , ec vero navigatione hiberna admodum periculofa - 


aliquot naves periiffe ipfi Harvici nuntiatum eflet , curfum fle- 
&ebat, Dubri navim confcenfurus. Sicque fub anni fequentis 


pri- 


P 


499 )o( S 313 


r——r€— —— Ó— —Á—Á— —MÓ————Àd Lord 
primordio Novus Portus fedulum noftrum peregrinatorem au- 
Ípicato iterum excipiebat. Hinc Brugis, Gandavo, Antverpia 
- Lugdunum contendebat , cujus humanitas diutius eum reti- 
nens, non nifi praeclaro mercaturae licerariae quaeftu ditacum 
dimittere poterat. lbi ergo Cartefii dogmata, quae AlcorfI de- 
guftaverac , penicus imbibebat: corporum humanorum com- 
pagem, attificiofisfimum miraculum , Drelincurtio enarrante; 
curiofius perquirebat: in medicamentorum compofitionibus ; 
quibus praecipua Medici virtus dignofcitur , le Mortio duce;ope- 
rabatur: Chymiae arcana Mactius revelabat : ut ferro ecigni vul- 
nera fint fananda, quotidie in valecudinario oculus, ec domi 
operatoris cujusdam periti VOX docebat. Horti Lugdunenfis, 
 quiprimas incer omnes obtínet, Gratias et Veneres , morte D. 
Syeniscontriftaras, contueri nunquam ceflabat. — Interhas me- 
dicinaeoperofioriscuras non deftitit contemplativae partes de- 
nuoductu Cl. Craanii fibi familiares reddere , ne his veluti füb- 
ftru&ionibus carens univería moles ruinofa fieret , ec inopinato 
laberetur, | Crederes vix integro anno quenquam tot tantos- 
que labores potuiffe exantlare , quantos à yaxapirzc paucorum 
menfium fpatio feliciter abfolvict. | Poterat igitur hoc chefauro 
beatus de reditu cogitare, Penes ipfum quidem fi ftetiff:t , ma- 
- luiffet utique diutius ibi haerere, ubi cam infignis bonarum ar- 
tium meflis reftabac. | Proinde ut velin itinere, mercaturae, a 
qua recefferat, defiderium levaret, Herois fortifIimi, Guilielmi, 
Principis Araufionenfis, poftea Regis Anglorum gloriofiffimi , 
- Tempeamoeniffima admirabatur , animantium , quas India mi- 
fic, contuitu delectatus, Delfis Leewenhoekium, quo neminem 
aetas noftra fubtiliorem aut perfpicaciorem tulit, conveniebat. 
Amftelodami per aliquot hebdomadashaerens, artisnaturaeque 
gazas, quarum non alibi pluresex omni terrarum orbe conge- 
ftas fcimus , magno cognitionis rerum naturalium incremento , 
avidisoculisconcemplabatur: Blafto operatori haud incelebri , ec 
Fifchero , Hygejae my ftae feliciffimo , addi&tus, Nofocomia fre- 
quentabat, et decumbentiumlectisaderat. Tandem Nardemo, 
O(nabruga, Minda, Hamburgo; Helmfítadio, Lipfia Norim- 
Cent. 1L. HI. Append, (Ar) ber- 


3d 4B )o ( 88 Td 
beream propitiis Vialibusrediit; ubi adeo benigne exceptus; ut 

- e LÀ . , "a À LE 4 " " & 
eodem adhuc anno in Collegium publica aucteritace- me- 


dicinam facientium cooptaretur, poftquam Do&oris titulo. 


Altorfium Eum coudecoraffet , debitumque virtuti praemium et 


laboris fructum tribuiffet. | Iuftus me corripit dolor, cüma ho- 


norem , divinum illud donum, in immerentes hodie coties con- 
ferrivideo: quandoquidem reipublicae metuo, quam dereftatur 
Achilles , quae aequalem fortibus et ignavis honorem tribuit. 


Fortafle antiquitate fs commendat mosifte perverfus ? Occupa- 


rat pro dolor ! haec peftisab eo ftatim cempore Academias; quo 


primum virtuti laurea ne&tebacur, ut nulla paene progreffuum ir 


artibus babita ratione , quivis ad honorisfaftigiumadf(cenderet. 
Parifienfestamen doctores ec Oxonienfes inter primos hanc ab 
omnibusbonisgratiam inierunt , ut teftante Antonio a VVood 
in Hiftoria ec Antiquitatibus V niverfitaris Oxonienfis , neminem 
ad gradum aliquem admilterent , nifi qui in 'zArtibus alicubi ve- 
xerit. Quid ergo? Sperabimus, forcaliquando, ut et illi , penes 
quos decernendi detialis honorum jus eft clatiffimis hisce ve- 
serum exemplis incitati accuratius pofthac in candidatorum me- 
rira inquirant, nec promifcue omnibus Honoris templum ape- 
ciant, quos in Virtutis aede vel nondum vel minus recte ftetifIc 
eognoverunt. Sed ad VVVRFEBAINIVM redeo , Eiusque mo- 


deítiam veneror, qui non prius decora petiit , quam Ipfe laudi- 


dibus jam decoratus jure fuo repetere poterat. Orditii igitur pub- 
lice medentium adícriptus eam fibi legem dictam putavit, ut ne- 
mini aditum inrercluderet ; nec inopi, nec peregrino ; omnibus 
obvium iret , omnes comiter , placideetbenigneaudirer. Indi- 
gent maximemanu vitam tolerantes, verbisutor magni loannis 
Antonidae Lindenii , quoniam hisfüb manuum feriis non mo- 
lunt molitores. Talibus non adefle auxilio, eft opprimere. At 
quiopprimic cenuem , probroafficitopificenze;us, |. Vtinam ad 
animum revocarent , qui locupleribus affurgunt, et pauperes 
diem jubencad fores praeftolari! De morbis morborumque ge- 
nere prudenter difTerebat , et in eo potiffimum peritiam fuam 
probabat ; quod vera indagare nunquam pigeret , quod de obícu- 

rs 


C Bd 35 


ume USD. o. 


tisetdifficillimis non temere pronuntiaret, figna cauffarum in 
abdico lacencium confiderate perpenderet, remedia optima feli- 
geret , opportuni:ates cutándi haud praetermitteret. — Quibus 
virtucibus fiaddideris fingularem , qua DEVM O. M, religiofe 
colebat, piecatem ejus, ut divino fuo auxilio clementiífTime ades- 
fec, ardenterorantis; quid amplius in Medico defideraveris? Vti- 
nam multi hujus fimilesin orbe Medici lorerent!Sed vereor, ne 
veterem Coi querelam jure iterum ingemi(ícamus: Medici no- - 
minequidem multi; re ipfa vero perpauci, Heic loci filentio 1 
praeterire nequeo , Beatum Noftrum illos, quoscollegii neceffi- - [ 
gudo conjunxerat , fümmo femper ftudio coluiffe, omniumque à 
animos comitate et benevolentia ita fibi devinxiffe , uc ipfum ; 
finguli amarent, colerent, ejusque commerciaambirent. Nul- 
lüm enim vinculum coníociandis hominum animis validius , 
nullum magis durabile, quam probitas et humanitas. Itaque 
omnium voluntate honores Li Vi(itatoris ec Decani , utiloquun- 
tur,exordinealiquoriesdslatifunt. EcloannesGeorgius Vol. - 
camerus, Senior, exquifitillimi judicii vir, quem Apollinis My- 
ftam, Mufarum corculum , Florae delitium, prifciquecandoris 
exemplum , eruditorum lumen , fuo merito falutarunt, tanti 
VVVREBAINIVM fecit, ut indigniratis gloriaeque focietate fibi 
adjungi cuperet; adeoque u:tro hortari non defticic, dum expe- 
tita ab illuftri Ioanne Michaéle Fehrio , Praefide Academiae gra- 
viffimo , collegii jura ; addito Hermetis ll. aznomine, anno 
c15 12cLXXXI confequeretur. Neque intra hoc fuübitit Vol- 
cameri erga Noftrum favor fingularis; fed cumPraefidis poftmo- 
dum dignitate ipfe auctus efTet, et vero aetare provectior labori- 
bus ferundis imparem fefentirer; VV VRFBAINIVM íuum la- 
Isoris focium fibi optavit, etin curarum proAcademiae falute par- 
tes adícivit, Adjun&i, uti loquuntur , honores in Eum ap»no 
cio 19cLXXXVIII. conferendo. |. Quo ipfo , dum obfervatic- 
num publicandarum indefeflam curam agebar, gradum fibi ft. u. 
xit, ut, eminentiffima Praefidis dignicte in meritiffimum Lu- 
cam Schroec'ium , Filium,' quem rerum medicarum arbitrum 
fapientitlimum D E V S fervet!) communi omnium fuffragio 
(Rr)2 dela- 


BS , i ^ : A ! 


316 | 49$ )oC Set 


delata, ad Dite&oris Ephemeridum  Archiatri Caefárei , S; R.T- 
Nobilis , et S. Palatii Lateranenfis Aulaeque Caefareae et Imperia. 
lis Confiftorii Comitis, faftieia eveheretur.  Teftatur difertiffi- 
m»s B.oraanorum Tullius: Ex omnibus praemiis virtutis am- 
pliffimum effe gloriam, quae vitae brevicatem poftericatis mes 
moria confolatur ; quae etticic, ut abfentes ad(imus; mortui vi- 
vamus, Vivet ergo VVVREBAINIVS , quamdiu Academiaefa- 
ma vigebic : haec autem , quam omnes Europae gentes cele-- 
branc, nunquam intermoricura eft. Vivec VVVREBAINIVS, 
quamdiu eruditiffima Academiae monumenta publice exftan- 
tia legentur ; quippe cujus aufpiciis poftrema Ephemeridum 
Decuria,itemque penultima maximam partem , prodierunt. 
Vivet in reliquis ingenii monumentis ; alibi commemorandis; 
quorum plura utique exftarenc, nifiaegrorum lamenta ipfi ob- 
firepuiffenc , curasque omnes avocaflent. Viver denique in lite- 
riseceorum animis; quos abíences amico colloquio faepius re» 
creavit : atque in illis quidem canto diutius vivet, quanto certiot 
imago eft epiftola, et cypusab ipfo auctore accurate impreffus ec 
depiétus, qualem nec Apelles defcribere valer. Bene multae ea- 
rum delitefcunt apud illu(tres Archiatros Caefareos,Danos,Pruf- 
fos, Moguntinos, Colonienfes, Trevireníes , Hildefianos; Ifena- 
ceníes, VVürtenbergicos: aliae aflervantur a Profefforibus ce- 
leberrimis Bafileenfibus, Gieffenfibus , Kilonienfibus , Reeio- 
montanis: aliae a Medicis praeftantiffimis Amftelodami, An- 
naebergae, Arnftadii , Auguftae Vindelicorum , Delitii , Graecii, 
Suinfurti , Vimae, Vratisiaviae , alibi cum multa laude degenti- 
busacceptae. Ex his fi retrahere illas in corpus contingeret, 
aere perennius monumentum, pyramidumque fitu regalialcius 
exftruerecur. Tanta aucem licet Noftrum gloria fecuta fic ; non. 
tamen elacus ideo inceffit , nec fuperciliofusalios contemfit. Toc 
tantosque honores confecutus , ab omni ambitione prorfus liber 
erat ec immunis ; memor nihil magis invidiae effe expofitum, 
quam honoris contentionem. Imo cum honorifica docendi in 
Academiis provincia ipfi bis offerretur, oblatam modefte fua 
forte contencus recufavit , maximum e ftudiis fructum fe per- 

cepiífe 


. COHUSSHLANIUSSUNSESSSEUMUMM ca LAE: - o/MBUMMMM SM NEN EAE. 
cepiffe judicans , fi domi latitans quamplurimis prodeffet. — Ate 
que hunc finem intentis femper oculis ita. refpexit, ut , cum 
rariora naturae inventa teponeret; haec quoque non tam fibi 
quam aliis fe colligere frequenter didtitarer. | Et certe; cum tot 
annos ab iftoc rerum naturalium ítudio Eum nullo unquam 
cempore aut commodum aut otium aut voluptas avocarit; illud 
nacurae compendium magnopere crevifle , facile quivis intelli- 


ger. Nihil tamen ita fibi fervabat;quin cuilibec;peregreadventan- 


ti aequeac vicino, notisignotisque , expromeret, quae voluptz- 
ti fingulis futura , ufüique publico infervitura fenferat.. ^ Vnde 
ingens numerus erat eorum , qui Ipfum fubinde adirent: et. hi 
omnes fi non alium , oculorum faltem fructum, ex illo rario- 


rum conditorio percipiebant ; finguli vero comi doctoqueallo- 


quio fatiati recedebant, — Texerem hic indicem rerum praeci- 
puarum, quas ipfe olim voluptate perfufus infpexi; nifi arctio» 
res commentationis inítitutae limites mihi pofuiffem , quos ne 


egrediar , plura func quae fuadeant..— Lectoris autem Benevoli 


humanitate confifus, ad vitam privatam , poftquam de publica 
fatis multa dixi, enarrandam propero, VVVREBAINIVS in 
Medicorum Noricorum Societatem , uti dictum , admiffus, 
füuamque operam diro morborum agmini infeftis addicens, 


curam rei domefticae fibi obefle fentiebat.—. Conjugii proin foe- 


dus icit, fibique adfociavic virginem formae clegantia virtu- 
tumque decorecommendatiffimam, MARGARETAM, Daniele 


 lrautnero, primiordinis mercatore, orcam , quae Conjugem 


opümum fibi ereptum Vidua nunc maeftiffima luctu fqualet, 
Illudaufpicio divino, cognatorum conceffu initum , divina prae- 
conis cacleítis manu et voce firmari curarunt ipfis Calendis 
Martii A. c12 12€. LXXXI , fummique Numinis pracíentiam 
Orarunt, exorarunr. Etenim non cantum concordes et fine 
jurgio vixerunt, cenerrimoque fe invicem amore funt come 
plexi; fed ec caftiffimi amoris pignora chariffima viderunt 
tres filios, quorum unicus fatis immaturis concellit , er filias 
binas. Hos natos natasque ad omnem virtutis cultrum ceres 
peftive erudieruns, et ut pacris matrisque aemuli horum ima- 

(Er ginem 


* 
t - 
P. ij. [UN QUEE TURN NNNRON S 


519 : E 20 
mild 
ihem reéferrenr, effecerunt. ; Dicinon poteft, quantum praes 

clara illorum indole et ingeniisad: oprima quaeque factis gavifi 

fint parentes amantillimi5 maxime cum educarionis fructus dul- 
ciffimos ex illis jàm adultis perciperent. Videranc filiorum al-- 
terum y Fridericum Sigismundum , anno faeculi elapfi fecundo 
ec octuage(imo propitia Iunone editum, DoGoris.M edici gradu 
infignem ec Parenti Collegam exopratiflimum datum. — Vi 
derant filiam natu majorem; Benipnam /Maodalenam, feliciter 
nuptcam Zachariae Volmario, mercatori, ( cujus quidem ordinis 
homineset honeftiflimos ec ornariflimos firmamenrum cetero: 
rum ordinum efle recte dixerimus; ) et imperfedius adbucinfans 
genitricis in al'Uo fpem dabat nepotum. Viderant. Annam /Mar- 
garetam , virginem pudicam, obíequiofam, lectiflimam. Vide- 
rant Tobiam Danielem , optime cfflorefcentem , Legumque ac 
jufti injuftique ftudia fedulo excolentem , adeo uc illius conju- 
oio, hujus honoribus academicis brevi denuo felices videri po- 
tuerint. Ácenim vero major natufilius coc inter res fecundas lu- 
étus cauffa fuit. Is enim anno hujus faeculi decimo acerba mor- 
te abreptus parentem dilectiflimum, quem non nifi fuo hoc dis- 
ce(lu contriftaverat unius lateris fideratione decumbentem ve- 
hemenrer commovit... Ec quidni commoveretur parens? cu;us 
aetas ingravelcens in amoreaceque in adolefcenria filii conquie- 
 Ícere cupiebat. |. Jam demum fructus educationis folicitae fe mef- 
furum fperabac, Sed cheu!ecarborem ec fructum cecidi(le utro» 
que orbacusconquerebacur. Quilibet conjectando facile affequi 
valec, quantam facultatum omnium ftragem 9 voxocirz mi- 
natus fuerit, imo intulerit triftis ille de morte filii chariffimi 
nuntius; qui perpeadet hujus ornamenta ec obíequia , illius pa- 
ternum plane amorem. Convenerant antea Eum plurimi, qui 
omnes fummis natum laudibus ad caelum extulerunt parentem- 
que in focietacem gloriae veni(le, graculati funt: jam ciriusillum 
defloruitle, dolent, ec una cum Patre maeftiffimo ipfius mife- 
riam deflent. Inter tantos cafus nihilominus facile fe erexit, 
nequeanimi neque corporis doloribus fuccumbens; quanquam 

Vjres corporis multum jam effent exhauítae.| Accedebar, quod 

non 


AS 


LCRSCBERSIERIRSIONABINUN X95 )o( Gs M^ 319 * 
" mon adeofirmo:vegetcque corpore effet praeditus: crebrioribusenim valetu- : 
dinis adver(ae incommodis erat obnoxius , licet muneris mandati officia nun- 
quam nori obierit. Atqueeo magis mirum , animi viribus Beatum fe diutius fue 
ftentaffe. Illud quidem ipfum , quem exitum res fit habitura;ti praefagiebat - 
 menfíium tamen aliquot fpatium interceffit , antequam plane deficeret, Quo 
tempore dulciffimae Conjugis virtutes , quas femper maximi fecit , pietas , pa» 
sientia et in fufferendis malis conflantia , amor item conjugalis tenerrimuscla- 
riffime eluxerunt. Nunquam aferali mariti le&£tulo receffit, curamque omnem 
adhibuit, ne quidquam deffet, quod valetüdini priftinae recuperandaeidoneum 
judicabatur. — Conjugisitaque bonae exemplum praebuit ; et re atque opere fz- 
mul confirmavit , artesamori conjugali reique familiaris adminiftrationi mini- 
me obefle ; fexum potius fequiorem iisdem magis amabilem reddi, Hocloco 
temperare mihi haud poffum , quin meritiffimas feminae ingenioíae laudes 
commemorem. Ea quippe arte Daedalea inclyta vel Arachnen füperat ,: 
Seu, digitis fabigebat opus , vepetitaque longo 
vellera mollibat nebulas aequantia tratlu 
fen. pingebat acu 5 [cires a Pallade dotlam. —— | id 
Pi&uras varias acu factss, praefertim animalia et aves ex ferico affabre effor- 
rnatas, aliaque ejus artificiaViri Principes admirantur, eademque reliquisquae 
fludiofe affervant ; arte fa&tis adjungenda expetunt. Adeo ícite omnia ma- 
nus perira ducit , ut vivere videantur. Nec ullius velocior ifi pictura manus 
e[!: artis vero tantum, ut multum manipretio antecedat non tantum mulie- 
res ,quae pinxere, Timareten, Irenen , Lalam, Plinio laudatas ; fed et cele- 
berrimos quosque imaginum piQtores. Parrhafio Zeuxis palmam conceffit ; 
VVVRFBAINIAE Parrhafius, fi viveret, palme gloriam fponte adjudicaret. | 
Sed ut noflra oratio eo, unde egreffa eft, revertatur, cuae de HERMETIS 
"valetudine et beato obitu paucüla reflant, memorabo. Forti is, uti diximus, 
animo calamitates cunctas pertulit, certiffimumque contra iflas remedium 
ex aeterno DBI verbo, fonte illo falutis, petens, omnem doloris vehemen- 
dam levavit, Membrorumi quidem omnium, pedis praecipue finiftri, | 
linguae item et memoriae ufus impeditus et quadantenus foluius. erat: At 2 
Xieque hoc Eum ab aniore divino, quo a puero capiebatur, fejungere vale- | 
| bat. Saepius ingeminabat : Fatifcat licet hoc corpufculum , deficiat cor 
meum; mei cordis numen eit , rneaque conditio, DEVS in perpetuum. 
Cum d. XII. lanuarii A.cr5 r2ccxr. malum augeretur, et paroxyímus apo- 
ple&ticus ultimum vitae terminum inftare minitaretur  fidelifümus volunta- 
tis divinae nuntius , qui animae hucusque curam gefferat , Ipfi pracfto aderat, 
folatioque erigebat. Aderat etiam morbos Phoebaca arte pellere edoctus 
."Machaon, Omnes vero illius quam hujus auxilium praeflabilius , et zcv. ua- 
xaeirqy ad (tationem fummi Numinis juffu deferendam paratiffimum intelli 
gebant. Perítitit hac mentis et voluntatis alacritate etiam poftero die, quo'- 
E. : | tev3- 


HP... 15V, ROG UEM o 
levami nis nonnihil fentiebat: adeoque cum: circacrepufculumimors.mmine- 
ret, promtum Eum offendit atque paratum. : Integer: namque: fenfuum ;lo- 
quelam fi exceperis, ufus ipfi erat, usque dum animam , pretiofiffimum de- 
pofitum, DEO, a quo acceperat , fecunda poft folis occafum hora redderet 1 
cum vixiffet annis LV. et menfe unico. Atque ita VVVRFBAINIVS inteeer- 
rimus , Vir omni laude major; beate finivit , nobisque trifte fui defiderium re- 
liquit , nobiliffimae cumprimis Viduae liberisque orbis, quorum hi parentem 
fe indulgentiffimum, illa Conjugem optimum amififfe conquezuntur. Solatia 
et fomenta fummorum dolorum Divina Clementia ipfis afferat , iu&tumque 
et luCtus cauffas benigniffimeallevetet cum die minuat. Nos vero nos ipfos 
confolemur , et quidem illo maxime folatio , quod dulci confuetudinis recor- 
datione femper una effe, doctoque Ejus etiam defun&i colloquio frui poffimus. 
Denique uti vitae laudabiliter actae memoriam fcriptione hac confervare ftu- 
duimus:ita vultus quoquememoriam mortalitati eximamus, veterum Roma- 
norum;qui inbibliothecis auctorum imagines dedicarunt , laudabili exemplo ,. 
VVVRPFPBAINII effigiem aere (culptam fufpendentes. Piis Viri optimi Mani- 
bus parentaturi adícribimus: : 


VVVRBAINL. HAEC.FACIES. DIAM. VIS. NOSCERE. MENTEM. 
HERMES. INVENTIS. ARTEQVE. PHOEBVS. ERAT. | 


Scripta , praeter Di[butationes Academicas in ZMemoria 

allegatas , ex[lant fequentia: 

Epiftola ad Amicum Anonymum, qua nonnulla, in D. Ioannis Hiskiae Cardi- 
lucii Germanico idiomate nuper demum edito Tractatu de Pefte con- 
tenta, ad examen revocantur. A, 1679.f. 12. : 

Salamandrologia, feu Defcriptio Hiftorico-Philologico-Philofophico-Medi- 
caSalamandrae, quae vulgo inIgne vivere creditur, S. R. I. Academiae 

Naturae Curiofis exhibita , atque novis aliquot Capitibus, experimentis 
figurisque eleganter aeri incifis, nec non Rerum et Verborum Indice ad- 
aucta, A. 1683. f. 4. | 

Ioannis Sigismundi V Vurfbainii Itinerarium , quo Indiae Orientalis varii tra- 

| us , incolarum mores, plantae, animalia, plurimaque negotiatorum at- 
cana, idiomate Germanico recenfentur. À.1686, f. 4. cum figuris aeneis. 

Index Generalis Rerum Memorabilium Decutiae I. et II, Ephemeridum Ger- 
manicarum Academiae N. C. ab A. MDCLXX. usque ad A. MDCXCII. 
cum ferie Auctorum alphabetica, adjectis Obfervationum et Tractatu- 
um Indici huic infertorum titulis. A. 1665. f. 4. ' 

E diditpraeterea vovuueg duos Tractatus Oeconomicos,et tertium Politicum. 

. Inter opufcula affecta Tra&tatus de Terra Sigillata fere ad umbilicum per- 

ductus eft. - 

ELO- 


ELOGIVM 
VIRI ILLVS'TRIS 4C GEMNE- 
ROSISSIAI 


D. GEORGII, FRANCI 


E FRANKENA 


5. R. I. EQVITIS AVRATI. AC 


PALATII LATERANENSIS COMITIS, 
SERENISSIMO AC POTENTISSIMO DANIAE REGI À 
CONSILIIS IVSTITIAE ET ARCHIATRI , ACADEMIAE LEOPOL. 
DINAE ADIVNCTI, REGIAE ANGLORVM ET ITALICAE 3 
RECVPERATORVM SOCIETATIS COLLEGAE | 
EMINENTISSIMI, &c. 


VINDICIANO 


CONSCRIPTVM. 


d 


Y 
3^5 


An ER de 
kn MS 


fos 


P4 


MEN 
E 


21 
-— 


ENN Lern 
- € z , 
y s H p 
A p ee : 2 / pax 
nd ASTA 
, & dp 
3 h -F 
4. w aT 


ex 


CE Ib LUE E 
RAENSSSSSSSSSMSSSSS E e 


2d cumprimis rarius in lucem conftat prodire... qui 
( zi ard falucari ad viram mortalium , quantum lie 
t; fervandam ac producendam, feliciter & cum fucceffu ope- 
tantur, & fupra vulgus fapientes ; quod nihil effe judicat cam 
proletarium , quam medicandi facultatem , omnem eo diri- 
gunt vim ingenii , ut conjeQuras, quibus praecipue omnis 
artificis peritia acque ufus abfolvicur , non fluxis fuper- 
ftruant relationum mire faepenumero detortarum ac pla- 
ne fallacium fundamentis, fed veritati unice innitantur, 
Quod dum faciunt , folicice cavent praeterea , ne vocibus 
fiac lufus in re omnium maxime feria, neve vaga luxurian- 
cis ingenii commenta pro principiis habeantur rerum agenda- 
rum fed rationi maxime infiftatur,lucidae omnino ac perfpi- 
caci , quae fi experientiae, optimae illius magiftrae, dictaris eft 
ftabilita, non poteft facile errare aut parum cautos myfterio- 
rum naturae indagatores in devia abducere. Tantae fcilicet 
&ft molis in artium nobiliffima excellere, ue mirum neutiquam 
debeat haberi; quod rari inveniantur , quibus ea obtigit felici- 
£as , ut ex fummis difficultatibus; quibusilla jacet immerfà , elu- 
&ati in plano confiftant, & optime de omnibus meriti, offi- 
ciofo ftudio rem agant humano generi maxime proficuar , & 
(5s) 2 prae 


E E P 


prae ceteris unice expetendam. Hac igitur force, praeter alia 
virtutis ac doctrinae decora, mirum quancum beatus fuit GE- 
ORGIVS FRANCVS de Frankenau , Medicus fane, fi quis- 
quam , omnibus perfectionis numeris plane abfolutus , in judi- 
cando follers, in docendo gravis & perfpicuus, eloquio per- 
quam facundus, five recondita difciplinae axiomata inflillarec 
animis juventutis difcendi cupidae, five fermonis fuavitate can- 
quam delinimento mulcerec dolores decumbentium ; quam 
ob rem fummis orbis Chriftiani Principibus opido acceptus in 
aulis pariter atque caftris minifteria tulit ardua cumprimis, fed 
gloriae quoque ad conferendam nomini celeberrimo immor- 
talit. tem  pleniffima. Cujus memoriam ut ad pofterita- 
cem transferamus , ftilo quantumvis impari nec fatis apto; 
pietas jubet ac perpe:ua erga Praeceptorem optimum & ftu- 
diorum amplificatorem obfervantia ;, quae uti vivo femper 
confticit multiplici documento; ita remififfe omnino videretur , 
nifi erepti ex oculis virtutem ac praeftantiffima , quibus incla- 
ruit, ornamenta,quavisratione ac modo fibi fümeret recolenda. - 
Patriam habuit Numburgum, elegans ac celebre oppidum 
in Mifniae ac Thuringiae finibus ad Salae fluenta pofitum, 
quod S:de Epifcopah: nobilitatum , Gy mnafiorumque lau- 
dibus infigne , tum nundinarum cumprimis oportunitate 
celebratur, & confluentium eo circa diem, divis Apoftolis 
Petro ac Paulo feftum , mercatorum atque emptorum ex 
omnibus Germaniae angulis fumma certe frequentia. 
Hodie capuc effert & palmam facic; dubiam vicinis. civis 
tatibus, Optimi Maximique Principis, cui fefe gaudet fubje- 
&am , faufto ac fortunato. regimine, MAVRITII GVILIEL- 
MI , qui omnia tanti faftigii decora in fe complexus, Patriae 
vere later eft clemencia munificentiaque indulgentiflimus, 
ftirpis Saxonicae praecipuum decus , exemplum  pofteris, 
viventibus imago ac fpeculum , in quo fulgentes Serenitatis 
Auguftae radios omnes contueantur; literis etiam ac licerarum 
amantibus falutare ac beneficum fidus , quos ad folium crahit 
; ! & la- 


488 )o( gif 2 

& lateri nonnunquam admovet , colloquiisque eorum dele- 
&atur DuxSapieniiffimus, earumque fcientiarum , quibus im. 
perandi. ars abfolvitur , penitiori cognitione inclutus , LUI 
praecipue hiítoriae omnis aevi doctrina eminens, quem nihil 
lateat eorum, quae adfamiliarum hodie orbi imperantium ge- 
nealogias quidquam attinent , aut inter gentes amplificanda- 
rum finium poffeflionisque adquirendae avidas controvería, 
ferventiori animorum non minus, quam armorum conten- 
-tione fubinde difceprantur. - Iftoc igitur tam beatae jus civi- 
tatis Francus fibi commune habuit cum Joanne Georgio Grae- 
«yio , magno, dum viveret , literarum fugientium ftatore, & in 
Academia ad Rhenum Trajcctina Doctore , multis ac maximis 
in univerfam eruditorum hominum rempublicam meritis lon- 
ge celeberrimo; cujus heic non fine elogio commemorandi ne- 
ceffitatem injicit fuavis exacti jam pridem temporis recordatio, 
quod ejusdem adhaerentes lateri inter amoeniffima ac.pene 
invídenda Mufarum Charitumque confortia traximus. | Dics 
V. Non Maii anno fervati orbis cio 1oc XL.lIiL noitro illuxit 
natalis , cui pater fuit SeDaflianus Francus , inter primarios ur- 
bis cives relatus, antiqua Vir fide ac virtute. infignis, & hanc 
ob rem praeclaro aliquando munere ornatus, templi videlicet, 
quod in ea urbe e(t, cathedralis tutela & facrorum proventuum 
adminiftratione ; cujas generis officia noni nifl iis, quorum eft 
perípecta integricas & bene fadorum laude ftabilitus honor; 
folent a Superioribus demandari- Sebaflianum, hujusSebaflia- 
ni patrem ; avumque Guilielmum ecquid attinet fufius dicere, 
quos nobili conftat fuiffe profapia , Punicera'viae ac Saalbufiae 
clientelarum dynaftas heredicarios? Maluerunt hi, facultatibus 
bellorum ac cemporum.injuria magnam partem accifis, nomi- 
nis dignitatem praeclare, geftorum 'confcientia afferere , quam 
faftu ac. crumore omnibus invifo elati; defidiam inter &.oícita- 
tiones inerti otio torpefcere, — Maternum genus ex Viuecck 
deducitur , cujus propago Barbara Seb.fliano nuptui data 
Georgium progenuit , barbariei omnis hoftem , clega: tiae in 
(5s) $3 do&ri- 


226 «59 Jet o 


do&rina moribusque vivum fimulacrum. |. Egrecia illa animi 
ad magna nati indoles in puero ftatim emicuic, & felices inge- 
nii,fupra communem tenerioris aetatis caprum vivacis prodi- 
dicigniculos , quibus de pabulo mature profpexit pater literis 
fatis exculrus & prima difciplinae puerilis elementa gnato rra- 
&idic, nihil quidquam in fe paflus defiderari corum , quae ad 
folicitam ejus curam requiri viderentur. Ieicur non erat ei ía- 
cis privata inftitutione verae in DEVM pietatis & doQrinarum 
fundamenta jeciíle ; (ed & publicarum pariter atque privata» 
rum operam fcholarum adhibuit in auxilium , ut pii amantis- 
que genitoris munus omni ex parte expleret ,filiique unice ca- 
ri commodis profpiceret Neque vero fruílrata eft ea cura 
optimum virum , cum brevi admodum temporis fpatio eos. 
faceret in literis progre(Tus Georgius nofter, quibus & paren- 
tes, & neceflarii impenfe gauderent , ipfique Praeceptores in 
amorem cam gnavi tamquefollertis difcipuli raperentur. fam 
annum agebat aecatis quintum fupra decimum, cum in Mar- 
cisburgenfe Gymnafium miffus celeriter adeo doctrinarum ibi- 
dem (íparía femina imbiberet, ut mox in patriam reverfus fefe 
totum traderet artibus elegantioribus , Philologiae, Hiftoria- 
rum , Sphaericaeque cractationis fummam omnem animo com- 
plexus, earümque artium rudimenta etiam inftillarec e qua- 
lium confortio, & nondum emenfo tirocinii curriculo didafca- 
lumageret , necfíine laude repraefentaret. Ex Praeceptoribus 
plurimum in acceptis culic foanni Pretteno, Epiícopalis in ur- 
be Gymnafii cum quidem R.e&ori , pofthac cum fupremos in 
Theologiae ftudio honores effec coníequutus, Paftori Ecclefiae 
Cathedralis primario , Viro fane liceratiffimo , cujus nonnulla 
excant, quae criricen , alia, quae facram diíciplinam colluftrant, 
monumenta. Hujus fuafü & commendatione , duodevigefi- 
mo anno vix expleto, ad Salanas; quae in Jenenfi Academia lau- 
te hofpirancur , Mufas proceflic, uberiorem ingenii-culcum per- 
ceprurus , nomenque infcripfit diptychis , ZoanneP/olcmaro 
Bechmano, JCco undiquaque celeberrimo, fafces «nm gerence 

tuy : -.: 2 ede 


)ec S&» | 3a 


latuit diu praeclari vigor igneus ingenii; ad. altiora. prorura- 
pens & lauream Poé&ticam primis ftacim a vitae Academicae in- 
grefIu menfibus fibi promeritus, quam Cbriftophorus P bilippus 
&icbterus ,anteceflor fpe&aciíTimus , idemque Caefareac Aulae 


ac Palatii Láteranenfis Comes , lubens contulit juveni, in pan- 


gendis vernaculo , Graeco , Latino itemque Hebiaico idic mate 
-carminibus mire prompto atque expedito, cujus generis jam 
plura dederat in Gymnafio patrio fpecimina, uc extemporali 
facilitate, nativoque verfüum lepore palmam faceret dubiam 


omnibus, qui: certamen hac de re aufi effenr fufcipere. Hoc 


infigni capitis ingenui órnamento initiatus , fclicioris porro ge- 


nii du&u ad fublimiora ferebatur nofter, animo ad falutaris 
 Ycientiae ftudia cumprirnis rapto, quod moribus fuis ac virae.ra-- 
tioni judicaverat convenientiffimum , qua in-re heutiquam fe« 
- fellit eum. eventus, & omnia fane videbantur favere inílicuto 
laudatiffimo ; quod miro ardore atque induftria profequebarur, 
 Praeterquara enim quod. reverendus Canonicorum in Ecclefia: 
patriae cathedrali coctus per triennium ad perficienda: haec ftu» 
- dia fumptus liberaliter fübmittetet, iis ucebarür tum artis me- 
dicae , famulantiumque illi difciplinarum Do&oribus, quorum 


nomina-hodie etiam aures difcentium períonant, & fcripta 
omnium. manibus ver(antur. -. Facile: intelligent, qui haec 
legendo attingunt, de Guernero Rolfincio -eofermonem , 
omner artis ambitum diffufis quidem, fed accuratis volumi: 
nibus complexos; de Gotbofredo item /Moebio ,concifo magis , 
neque tamen minus perfpicuo fcriprore de Joanne T beodoro 
Scbenckio, humorum praecipue noftri corporis doctrina inclu. 


.to05 deque 7oanne "rneldo Fridericio 5 praeclaris ac duraturie 


- operibus famam, promerito.. Nihilingero deGafbaro Pofaero, 
. naturalis Philofophiae difertiffirio explapatore : nihil deceteris 


-.€x ordine philcfopliico lurninibus, quorum ftudio fa&um ,uc 


. magis cotidie in artes medico neceflárias accenfus animus ritis 
- utique modis effcrvelceret. II: sca bats cir SH ODE 


His 


Acadermici mágiftratus, quem Re&oratüin' vocant; Nón heic 


338 «49$ )o( 

—[O————— M —————————— NR Lv 
^oi nHis egregiis'& laudem omrmneri fupergreflismagiftrisjun- 
&us;nunquam fere a latere poterat'amoveri; hos fectandos fibi 
judicabar cam in publicis acroaceriis docentes, quam"fcholis 


ed. 


privads inceriora Ícientiae adyta pandentes my(íteriorum .cu-- 


pidis, Neque habebat difficilem ad hos aditum , fed planum 
omnino atque expedicum ,ideo quod viam paraverat infatiabi- 
lis illa difcendi cupido; cum fuaviflima morum modeftia & co- 
mitate conjuncta, quibus omnium adeo rnentces tanquam bea- 
cioris naturae lenocinio ad fe trahere ac in fui amorem pellicere 
folebac. . Iraque eos ex affiduo hoc. cum viris in quovis do&ri- 
naegenere eminentibus commercio fructus collegit ac retulit, ut 


cum animi reficiendi cauffa ad vicinas in Germania Academias 


iter expediviffec; mox a reditu in Sàlanam dignus fueric decla- 
racus fuffragiis procerum, cui Bocanicas ; Anacomicas , Chemi- 
cas, & quas vellet'alias de hoc cenfu fcholas aperiundi licentia 
benevole liberaliterque decernerecur. . Hac ratione quoscom- 
militones habuerat in palaeftra jatrica , eosdem nunc auditores 


—experiebatur , neque magis proficere ingenia difcendo fentie- - 


- bat; quam ubi docendi auípicia capiunt, eorumque; quae pro- 
-nis auribus imbiberunt,in alios cransferendorum faciunt peri- 
cula. Hliíce ac fi nilibus exercitamentis exactum in Academia 

criennium ; quo elapfo fuafu horcacuque patronorum ad Alfa- 
.to$ procelfit, Argenrinam praecipue deligens, quam elegantif: 
. imam Mach&oniae gentis nutriculam fibi ac! Mufis fuis propi- 


.tiarer. "Eo:témpore praeerat coetui Academicorum Balthazar 


Bebelius, immortalium in puriorem Chriílti Ecclefiam merito- 
rum Theologus ;antiquitatum ac hiftoriarum facraruüm appri- 
me gnarus; controverfiarum perfpicax diribitor ; in difputan- 
do acer ,lenis in docendo & ad omnem ingeniorum vim:plane 
compofitus. Hujus au&toritace nitens Francus ;quod Jenae oc- 
coeperat , heic pariter ore diferto & calamo ;ad miraeulum pe- 
ne fecundo; laudabiliter profequebatur. Vtriusque fori, philo- 
fophici puta & medici , fubíellia paricer atquecathedrae ab hoc 
uno frequentatiffima induftria pretnebantur, ut rarae praeter- 
irent 


45 )o( Sev 329 

rent hebdomades, quae pugnantem noftrum aut amicae di- 
Ícepcaciopis cela excipientem detorquentemque non viderent, 
ejusque in hac palaeftrice exercicatiflimo genio applauderenc. 
Neque clinicis opem denegabat , ubioccafio effec, ea, quae abs 
mutis pariter ac fpirantibus oraculis praeceperat , in. ufum 
ducendiac folatium male affectorum. Igitur jam omnia con- 
fpirabant in honorescapiti huic, de ftudiis deque curba aegro- 
tantium tam praeclare merito, majorum more conferendos. 
Cui rei tametfi füpervacuum pene viderecur ejus in arte pro- 
fetus privatim explorare , cujus effent publica , & omnium 
linguis excollerentur ; ingenii ac doctrinae fpecimina ; camen ne 
quidquam prae:er morem & infticuta magiftrorum heic acci- 
deret , fübeundum erat fine difcrimine decretorium certamen , 
& cum veteranis in hoc amphitheatro achletis cominus con- 
grediendum manibus poft velitationem arctius confertis ad 
pugnam animofiorem. — Ex hac arena perinde difceflic laude 
ac praeconiis procerum maclatus, & brabeum reportavit pro- 
meritam utique fupremi honoris in arte falutari lauream, poft- 
quam de pleuritidis curatione inaugurale thema mafcule, nec 
praefidiario fub clypeo latitans, fuiflet in. magna audirorii 
frequentiacutatus. Honorum difpenfacorem egit /felchior ille 
Sebizius, magnum & memorabile prae ceteris nomen , & cani» 
tic non minus quam perpetua in artis operibus felicitace ve» 
-nerandum , cujus eam praecipue ob rem commendatur me- 
'dicandi ratio, quod a fesquipedalibus fere abhorrens praefi- 
diorum formulis , ea duntaxat adhibere docuerit , quae fim- 
plicitate plaeerenr , & longo certoque ufu comprobata ceníe- 
rentur. His exornata praemiis fama viri , ad praeclara quae- 
vis nati , non inter erudicos modo & umbratico vitae generi 
deditos conquiefcebat; fed Principum aulas & Magnatum pa- 
laria actingebat$ ficque fumma jam praemonftrabat honorum 
ac dieniratum culmina, ad quae pofthac evectum confpexit 
orbis literarius. Sereniffimus Elector Palatinus CAROLVS 
LVDOVICVS,fapientiae laude prae ceteris confpicuus, primus 
Cen. 1. $ H. "dppend. (Tt) . fane 


330 488 )o( $8 


— 


fane fuic ex eoram numero Principum , qui adolefcentem 
Franci eruditionem amore ac praemiis ad fe percraxerunt, ac 
virtuti exercendae campum aperuerunt. Cum enim omnem: 
Reipublicae confticuendae , quae cricennali bello mifere fuerat 


devaft ca, operam impenderet, cum praecipue curam eo dirige- 


bar, uc Academiae Heidelbergenfis fplendor novis luminibus 
auc&tss efTulgerec, & de cineribus quafi renafceretur. Quam 
ob rem celeberrimos ac praeftanriffimos quosvis in omni ar- 
cium ac fcientiarum genere viros jam undique conquifiverat, 

ui fua ope ac laboribus in fubfidium venirent, & antiquifli- 
mam Germaniae Academiarum priftinae famae ac nitori refti- 
cuerenr. Ad hoc tam falutare opus& gloriae pleniffimum cum 
baud obícuris indiciis perfpiceret, Francum noftrum prae mul- 
dis aliis fore idoneum , Argencorato eum tractoriis clemenciffi- 
me invitatum ad f? evocavit , exceprumque omni grátia per 
unius alteriusque horae fpatium in fanctiori conclavi detinuit, 


ut dores ingenii penitus exploraret, & fuo , quo fane acerrimo: 


pollebar , iudicio munus ei ac ftationem affignaret, Hac ratio- 
ne in cathedra Ácademica fucceffit Cl, Viro foanni Cafpari Fau. 


fio. aulae Ele& »ralis medico, cujus fingularem in hiftoria plan. 


tarum peritiam encomio dignam ceníuic fummus virorumr 


Ezechiel spanbemins. legitur anno MDCL XXL togam induit 
nofter Profefloriam , collataraque docendi provinciam aufpi- 
cali. oratione de fabulis medici inauguravit, maxima audico- 


rum frequentia ad oratorem dif?rriffimum , vulgi & anicula-. 


rum circa artem noftram deliramenta mafcule profligantem, 
tanquam curriculo confluentium. Vix ad aures Principis haec 
res pervenerat , cum exquifita viri doctrina & nitore eloquii de- 
lectatus eidenr negotium daret differtationis de bzemorrboidi- 
bts confcribendae, quae publicis fuümptibus exprimebatur typis, 
caque aviditate accipiebatur , ut & madentes a prelo pagellae 
"I anbemitum,in quaarce cum Princeps agebat , curforum mini- 
fterio fuerint periatae. Dignum fane argumentum cujus dif- 
ficultatibus neutiquam exiguis immerfa obícuritas; praecipue 

ante 


— "P 


poneretur. Splendorera confictui non quotidianum conci- 
liavit, quod fummus Elector, cum Filio Principatus Herede, 
Carolo item Duce Bipontino, Rausravio Carolo Ludovico, 
aulaeque elegantiffimae corona ftipatus; praefenria fua acroa- 
terium illuftraverit. ^ Nec ab re erit antagoni(tarum nomina 
heic commemorare , ab ipfo Principe delectorum , qui ambigua 
diíceptationis difcrimina in hoc martio campo, cum forcilfi- 
mo promachorum experirentur. Agmen ducebat D. acobus 
Jfrael ; Franci in munere profefforio collega; huic latus cinge- 
batur a D. W'asmutbio, militaris in arce Francochalenfi przefi- 
dii Medico, cujus veftigia mox premebac D. Joannes de FHouft, 
Gallus natione urbis Heidelbergenfis Medicus, lampadem eru- 
ditae concentionis inde cradens /D. Luberfo Erbenio, celeberri- 
mo Moguntini Electoris & Spirenfis Epifcopi Medico. Hos; 
ne quid in themate erudico intentatum relinqueretur , facto 
quafi agmine excipiebant D. /o. David Porzius fcriptis poft- 
hac de Rhenenfis vini natura & paedarthrocaces curatione 
opufculis clarus; D. Fislerus ; aulae Palatinae Machaon, D. Frid. 
Chriflianus W'inclerus, Electoralis Principis Archiater , adverfis 
ab hujus exceffu facis agicatus, & ex Allobrogibus denique D. 
"Andreas Sfeiperus Poliatros, Horum omnium i&us Franco 
fuerunt fuftinendi ,cui füblimem haec pugna gloriam peperit, 
& laude encomiisque cumulacum dimific; ipfo Principe partes 
praeconis agente, & in Senatus Academiae univerfi prac(entia 
acris atque copiofi difputatoris peritiam dilaudante. "Neque 
hoc fatis ; requifiti denuo altero mane cam Franco Erbenius 
Porziusque & in fecrecius conclave deducti, ut omnem de falu- 
bri hoc argumento dubitationem , fi qua force Principi obhaefe- 
rit , prorfus eximerent , & novis ab Eo ,fubtiliterque excogitatis 
rationibus primo vexati, mox omnibus exanimifententia con- 
fc&tis, ad gratiae Principalis complementum , lautiflimao convi- 
 yio excepti, ad fuos quisque lares dimitterentur, — Ab his pri- 

"del s Tt.0 mor- 


332 X5 )o( ev 

mordiis nova fubinde favoris ac benevolentiae documenta. ca- 
piebat Francus , & bene de Academia , de aula, de omnibus me- 
rendo id efficiebat, ut ex Medicorum ordine nemo facile vive- 
ret magis acceptus & grarus genio Principis omnium fapiencif- 
fimi. Cujusaltero ítaum anno fummam expertuseft non con- 
temnenda falarii acceffione , ad incremencum rei familiaris ei: 
dem decreta , ob fidem in medicando & dextericatem , in affli- 
&ta faepenumero Electoris valitudine, optato plerumque fuc- 
ceíffa probatam. . Cum vero resprofperae mortalium raro finc 
diucurnae , fed irruentibus centinuo adverforum procellis tur» 
bari foleant acque inquietari,immaturus CAROLI LVDOVI- 
CI ex hac vita exceffus , cum aulicis , ut fieri folet, gravis fuig 
atque acerbus, cum praecipue Franco lugubris admodum acci- 
dit, triftiora etiam vifus minari,amiífo poft DEVM fortunae 
fuaeauctore & firmiflimo contra malevolorum artes praefidio. 
Tametfi enim optimus Principis optimi fucceflor CAROLVS 
iisdem , quibus hactenus cum laude functus fuerat, minifteriis 
eum deftinaflet , operamque eriam multoties fibi (alutarem 
fuiffet expertus , invidia tamen. & obtrectationibus fycophan- 
tarum aKenior fuit obfervatus Heri animus , aliisque addiclior, 
magno fui ipfius ac fubjectarum ditionum , immo rerum pene 
in univerfum Germanicarum detrimento. Tantum vero abeft, 
ut hi fortunae lufus & inconítantia animum Franci, femper fibi 
conftantem , a redo quidquam dimoverinr, uc porius certa 


praeclare factorum con(cientia fretus, minis fatorum fidei in , 


Principem fuae & alacris ingenii invidum robur opponeret, 
& vieilanti pro falute purpuratorum cura, ftudiisque in Aca- 
demiae gloriam indeíeflis, clementem Domini genium facile 
ruríus fibi propitiarec, & adverfariorum hac ratione technas fe- 
liciflime eludere. Duobus enim fupra viginti. ante obitum 
diebus ad curandam valitudinem Principis ad extrema jam ru- 
entem revocatus potiorum inter Magnates. fuafu & auclorita- 
te, eum in fe fenfit Heri optimi amorem ac benignitatem , ut 
quocunque fefe converteréz , non alium praererFrancum fibi 

comi- 


e 4$ )o( Se 233 
comitem vellet, ác denique etiam in hujus amplexu digniffi- 
mam acvo longiore vitam finiretanno faeculi quinto & octuage- 
fimo, & corpus exangue aromatum ac balfarni condimencis tra- 
deret inferciendum. Quantam autemgravibus quantumvis aulae 
negotiis diftridtus Academicae rei curamgeflerit, vel inde con- 
ftabit, quod nec publicis nec privatis acroafibus de(uerit un. 
quam , & collega fui amantiffimo D. If/aele in coeleftem Aca- 
demiam translato , per quinque, & quod excurrit, annorum 
interyallum ordinis medici munia & functiones folus expedi: 
verit in docendo afliduus, in explorandis eorum , qui honores 
ambirent , profe&tibus acer ac feverus,in perquirendis rei me- 
dicamentariae officinis fedulus, inque confultationibus de- 
nique 2c refponfiscelucubrandis mire negotiofus & incompara- 
bilis. Philofophiae etiam Dottoris. dignitatem quafi poftli- 
minio requifivit & facili negotio impetratum fibi imponi paflus 
€ft in erariam amici, Illuftris illius.D. FTenrici Cocceii, qui nune 
Maximo Sapientiffimoque Prufliae Regi.a Confiliis fecretiori- 
bus fapremam incer Antcceflores Academiae Viadrinae-locum 
tuetur immortalibus in Juris, praefertim publici, difciplinam 
meritis; huic enim a fummo Pufendorfio primum ftabilitae 
cathedrae, qua naturae ac gentium Jura docentur, tum prac- 
fecto, non licuiflet cribunitiam inter Philofophos poteftatem, 
quarm- decanatum. vocant, exercere , nifi eadem fuiffet: magi- 
Íterii artium corolla redimitus. Annus jam volvebatur fex- 
tus ultra octogefimum , Academiae narcalis & propterea fae- 
culari fefto majorum more concelebrandus , l'rancoque cum- 
primis noftro gloriofus,;cui vicariae tum Rectoris Magnificen- 
tiffimi FRIDERICI 6&VILIELMI Principis Fa'atini partes erang 
fuftinendae.  Quodille mucus pro maxima sei dignitate pru- 
denter omnino ac decore. adminiftravic, copiofa elegaücique 
oratione de primordtüs zdcademise ac fatis in- encaepiis dicta pue 
blice, auditoribus. quotquot aderant & fermocinantem percipe- 
re peterant , ad unum omnibus mirifice applaudentibus. Ne- 
que heic recicendum exiftimamus Il'uttriffimum Heroa PHI- 


(Tt) 3 LP. 


I 
] 
[ 
: 
j 
! 


434. 492 3o ro 


——Ó— — 


LIPPVM FRANCISCVM EVERARDVM. Liberum Baronem 
DALBERGIVM, Imperialis fori, quod in Vangionibus cum fre- 
quencabatur, Praefidem & Cathedralis apud Wormatieníes Ec- 
clefiae Praepofitum , Cancellariatus in Academia Heidelbergenfi 
munus, Praepofituraeifti femperinnexum, Franco noftro unice 
demandatfe , ut hic raro & alibi forfan inaudito exemplo, vica- 
rias ejusdem partes inter publicas panegyres íemper (uftinuerit , 
perpetuus Academiz Procancellarius propterea confalutacus, 
Sed neca factis officiis fuitimmunis vir religiotae pietatis amans 
tiffimus, Curator quippe Ecclefiarum Auguftanae confeflioni 
addictarum Electorali decreco conftitucus, quod quidem mu- 
nus quamdiu in Palatinacu permanfit , uti cetera omnia, fum- 
ma cum dignitate ac laudibus adminiftravic, eiusque racione 
templum apud Manheimenfes Sanctae Concordiae dicatum , in 
quotrium in Imperio conftabilitarum religionum facra partitis 
vicibus peraguatur , ne de aliis heic dicamus, inauguravic-una 
cum /.. B.de Borchb, ab arcanis Fle&ori confiliis, & collega in 
hac miniítletii parte conjundiffimo. Haec fumma fere eft 
aFranco, quamdiu apud Palarinosconfedit, laudabiliter ac prae- 
clareactitagorum , íedbreviter & compendio memorata absque 
verborum & fententiarum ornamentis, ne panegyricum potius 
aut hiftoricam commenctationem, quam elogium , cujus prae- 
cipua dos in brevitate reponitur, fcripfiffe videamur. Mirum 
cítomnino, quo pa&to fieri potuerit , ue unushomotocactan- 
tis, tam operofisacque inter fe diverfisin aula pariter & acade- 
mia laboribus fufficeret , cum illi fane pluribus defarisandis vi- 
derentureíle comparati, etiam follerciffimis & in opere exercita- 
tiffimis. Atcamen, quz fumma fuit in noftrianimo vivacitas, 
doctrina exquifita , experientia multiplici, ftadioque nunquam 
defeífo fuifulra , omnia iftaec ingenii hujus ftupendum robur 
adeo nec quidquam laffare poterant, ut fi reliquas ejusdem cu- 
ras , lucubrationes , itinera fümraorum paffim per Germaniam 
Principum nutu inítituta confideres, ifta quidem incer leviores 
viri occupationes, quafi reficiendi animi cauffa fufceptas pos- 
| finc 


Lo - 


t «e$ )o($9 — 33y 
- fint reputari. Longum eflecexcurfionum faltim praecipuas heic 
recenfere , neque poflent faris explicari innumerae abseo, even- 
cu fere femper feliciffimo expeditae curationes, quibus per fin- 
gularem DEI Sofpitatoris gratiam tct Imperii Principes ac Ma- 
gnates graviflimis utrique ac difficillimis miorborum infultibus 
petitos, faepenumero ex orci faucibus eripuit ; priftinaeque re- 
ftituicfanitati. Sufficieteosfaltim nominafle, qui Franci virtu: 
tem propius pernofcentes , fidei ejus ac vigilantiae fuam ac fuo- 
rvm vitem ac valitudinem unice exiftimarünt committendam; 
fplendidasque Archiatri & Copfiliarii partes eidem tradiderunc 
fuftinendas. | Hos incer FRIDERICVS primo loco memoran- 
dus Würtemberziae Dux ; qui Neoftadii ad Cocharum gravi an* 
cipitique morbo decumbens , Franci confilio ac ope falutari 
convaluic, & hunc propterea muneribus ac dignitatibus am- 
pliflimis ornatum absfe dimifit, Electorique gratiam retulit in« 
gentem, cujus mandatis ac nutui obfequens eo conceílerat. 
Eandem pariter operam faepenumero praeftitir a FRIDERICY 
obitu, Conjugi viduae, incomparabili Principi , Filiisque pacer- 
narum dirionum ac virtutum ex afle heredibus , quos inter 
FRIDERICV M inprimis AVGVSTVM ,cuifedes Goxhemium, 
clementem ac munificum expertus eft , neque minus FERDI- 
NANDVM GVILIELMVM, & CAROLVM RVDOLPHVM; 
invictiflimo Danorum Monarchae in bellicis expeditionibus 
Duces fortiffimos genio fuo propitiavit praeftitis omni fide ac 
follertia minifteriis. FAIDERICVS quoque MAGNVS Baden- 
fis Marchio Duilacenus fama viri permotus Archiatrum fibi 
eum conftituit & fcripto diplomate accivit, üt ad S. Antonii 
vocatas acidulas Andernaco vicinas una- cum Augufta Conjuge 
proficifcentem comiraretur ; qua re ad votum confecta GVSTA- 
VVM pariter ADOLE HV M, Principis fratrem , C:efarei mili- 
tis Ducem, cum caftrenfi febri ad Manhemium graviter peri- 
clitaretur, fervavit ope divina , cujus ille rei memoriam grata 
- multoties celébrationerecoluit. Haec Franci virtus iicornpa- 
. rabilis Eminentiffimum S. R. I, Principem; Eledorem JOAN- 


33667. 462 )o( SER ax 


NEM HVGONEM,, Archi-Epi(copum Trevirenfem permovit , 
ut eum pariter Archiacri munere dignaretur, fcriptisque faepius 
fuapee manu epiftolis falutarec , aliaque plurima daret cle- 
mentiae ac favoris documenta , quae fufius heic recenfere pa- 
rur; attinet. Eadem rauneris fplendidiflimi excellentia cha- 
rus fuit binis -Elvacenfis cleri Praepofics Principali dignicace 
confpicuis JOANNI CHRISTOPHORO, L. B. ADELMANNO 
ab ADELMANSFELDEN ,cuiFrancus F/oram fuam iterat: edi- 
rione adornatam inftripfic; ctum HENRICO CHRISTOPHO- 
RO a WOL'RELAMSDORFE, Adelmanni fucceflori, qui quod e 
Thuringia nobiliíliraae ftirpis originem traheret, non alio quam 
civis & patriotae familiariori appellatione eum vocitare fuic 
folitus. Itacum undiquaque Francici nominis fama inclareíce- 
rec,ut certacim ab omnibus fere unus expererecur, Palacinacus 
tamen ,qui prima fortunae ac honoerum aufpicia tulerat, fibi 
maxime vindicandum ac fervandum putavit, & aliis fuper alia 
muneribus abunde cumulavic. ExuncCae in acerbo Caroli £u. 
nere ftirpiSimmerenfi , Neopyrgica fucceflit, & PHILIPPVM 


GVILIELMVM Ele&orali faftigio admovit , Principem annis - 


& confilio potentem, & Generis praecipue diffufa in Caefaream 
ac Regales familias amplitudine inter forcunatiffimos ex Proce- 
rum cepfu collocandum. — Hic etiam in ampliffimis noítrum 
muneribus firmavit , falaria auxit, & principem in Medico- 


rum ordine locum adfignavit , cum effer in graviffimo morbo . 


ejus follertia divinitus quafi recreatus, & in Serenisfima pariter 
Conjuge, Gnacarumque Summis Iberiae ac Lufitaniae Regibus 
poftea elocatarum fulgentisfimaa Synoride, quanta effet Viri ia 
arte praeftantia , experimentis fuiffet edoctus longe felicisfimis, 
Parenti nihil quidquam in deamando Franco concefiere Filii , 


heredes pietatis ac virtutum aemuli. Ex quibus Serenisfimus - 


Ele&or JOANNES GViLIELMVS,cujus propitium Mufis & do- 
&trinarum amantibus nomen non fine demiffa animi venera- 
bundi religione heic roemoramu$,ex Dania labacibus & annis 
jam gravem fibi cenfuit revocandum, uc priftinis honoribus 

quaft 


: : - * - 

| ! X99.20( SER — DEN. a 
quafi poftliminio reftitutus, quod fupereflet etatis inter Palati- 
nos (uos exigeret. Parhuicingenio,animiquefupra communem 
dominantium forte m erecti in homines eruditos propenfione 
LVDOVICVS ANIONIVS, Magnus Teuronicorum Equitum 
Magifter, EpifcopusWormacienfis , Praepofitus Elvacenfis , Emi« 
nentiffimoque Elcétori Moguntino in fubfidium darus,; ut prae- 
clare de Imperio meritum Principem nemoaliusaliquando ex- 
Ciperet, praeterquam ,qui pari fide nec minori fapientiaelaude 
inftructus par eflec arduis fummorum & graviflimorum nego- 
tiorum tractationibus. Hic, inquam, Procerum gloriofiffimus, 

-falutari Georgii cura femel iterumque fervatus, animum fer-: 

' vávit ofhcii memorem , & Heidelberga eje&tum in tutelam re-: 
cepit;nec 3 latere dimifir prius, quam in Saxoniam fecederet. 
Eadem fuit CAROLI  PHILIPPI, Principis Celfiflimi in tuendo 
noftro conftantia , Conjugisque incomparabilis LVDOVICAE: 
CAROLAE:RDZIVILIAE; quae nuper rebus humanis exe 
emta inter coelitum choros. refulget fidus perenni luce fplen- 
dentiffimum. | Nefas eflet filentio praeterire Illoftriffimum 

. Principem IOANNEM EVCHARIVM , AichítetenfisiEcclefiae — 
. A Epifcopum, veneranda canitie , ed magis praeclara in DEV M 
(— pierate & clementia in fubjectos.cumprimis commendandum, 
cujus in Francuni amor emicuit plane fingularis; ut eum vales. 
tudini curàndae advocaret ;.& honoribus muneribusque ma- 
&atum;haud quaquam libenter,ex aula dimitterer. Hiíce gravis- 
fimis difficillimisque laboribus ac curis diftringebatur nofter; 
his meritis, hac virtute gratiam fummorum fibi in Imperio 
Principum conciliaverat; his denique; fane ampliffimis , digni- $ 
tatibushonorumque ticulisac emolumentis incedebat orna:us, 
cum in Palatinis terris confideret aut inSucviae Franconiaeque 
finibus, urbe Ele&torali pulfus; divagaretur. Sed anguftiores 
erant pro immenía Viri virtute ac fama termini, quare in am- 
pliores eum campos fata deducebant , tametfi per vias, ut folet, 
fieri in humanis , minime omnium planasauriaetabiles. | Deva- 
 ftatae jam jacebant perfida Gallorum irruptione & miferrime 
Cent. I. d 1. -Mppend., QUU) — affii- 


558 4 )o( Gm SREPRM 
afflictae cerrae Palatinae ,amoeni(Timae illae & omnibus naturae: 
parentis donis largiter ditatae; Hoftium furore, caedibus , rapi- 
nis, incendiis omnia confümta ; expugnata munimenta,direptae 
urbes, oppida folo aequata; extremam univerfaeilli parti Ger- 
manide ruinam praefagiis haud quaquam vanis minitabantur ;. 
& metu difcruciabant animos mortalium. | Ec jam metropoli 
Heidelbergae certum imminere videbatur exitium , cum undi-: 
que defugientium eam ftragem incolarum agmina paffim per 
vicina ad ftationem tutius capiendam diffunderentur. Quibus 
curbis eliminata pariter Franci fmilia in urbem Francofurten- 
fem concefferat ,illo interea ad latus Magni Teutonicorum Ma-« 
siftri;.quem modo laudavimus , adhaerente, Herumque indul 
gentiffimum per omnia fortunae ac bellorum praecipitia fectas 
t0, legitur cum effet conítitutum caftra ad Rhenum fequi , & 
Moguntiacae obfidioni intereíle, individuus nofter erat Prin- 
cipi comes , arcanorum etiam particeps ac confiliorüàm.. Quo 
pa&o tum aliis perquam multis Imperii Principibus innotuit, 
cum praecipueSereniffimo Saxoniae Eledori JOANNI GEOR. 
GIO III. «Heroi fortiffimo , cui jam primis adolefcentiae annis, 
cun Francofurti faucium deftillationibus & ulceribus graviter 
laborarec, opem falutarem tulerat, & ea ratione fummum fui 
defiderium in animo Principis reliquerat, ut plus fimplici vice: 
' eum ad fe modis omnibus pertrahendum:  confticuiffet , literis 
tamen eam ob-rem fcriptis, nefcio cujus reatu interceptis, cer- 
tc nunquam eo perlats, quo juffae fuerant abire. Tpío igitur - 
Kle&tore in caftris tum ex hemitriraeo graviter decumbente; Fi- 
lioque cognomine Ele&toratus herede ac poftea fucceffore, item- 
que £einone Flemingo Polemarcho dyfenteria caftrenfi mifes: 
rum in modum excruciatis, expetitus eft prae ceteri: Francus, 
qui labafcentem horum valetudinem vigori priftino reftitue- 
rec; quae res cum plane ex voto, uti ejus omnia , ceffiffec, lare 
ciflimis dignitatum & honorariorum oblationibus follicitatüs 
fuic ingens Franci animus, ut in patriam reduci fefe pateretur, 
emnibus ibi; quaecunque expeteret , munerum fplendoribus ac 
- rei 


- 


sese SE c 329 


pint tete 


tei familiaris emolumentis ex voto cumulandus. uid face- 
ret in hoc bivio conftiturus € Ecquid aliud, nifi quod quisque, 
cui falus fuorum cordi eft; & qui deliberato animo omnia re- 
rum momenta prudenter exputat, fibi exiftimaret faciundum? 
.Aétum videbatur cum Palatina ditione, dulciffima hactenus vir» 


cutis fuae nutricula ; deturbad fedibus inquilini, Academia dií- 
fipata; nec in eo difcrimine pronum erat fereniora fperare,in- 
cer primordia belli proceffu & contentione acerrimi. Igitur. 
.tam benignis atque graciofis Electoris clementisfimi votis obfe- - 
.cundans, cum exiftimarec Divino haec omnia nutu evenire, ut 


.ampliorem co pacto locum virtuti exercendae nancifcerecur ; 

-coníenfic demum in eam migrationem , fiquidem abs Hero in- 
 -dulgentiffimo LVDOVICO ANTONIO, Magno Ordinis T heo- 
tici Magiftro, cui hactenus fe fuaque minifteria prae ceteris ad- 
-dixerat, ut eum fine ingratiis dimitteret, poflet impetrari. 
.Quod quidem aegre effectum , neque nifi ad cempus conceflum 
Franco  utalieno dominio fe fübjicerec , & hacratione commo- 
datus magis quam e manu dimiílus poflet videri. Tranfiit ica- 
que in familiam Saxonis annuo feptingentorum Joachimico- 
rum flipendio honoratus, munerisque pariter Profefforii fpar- 
tam in Academia Vitembergenfi cum forte vacantem obivic, ut 
pergeret de Principum non minus valetudine , quam commo- 
«lis philiatrorum . quod femper fecerat, bene mereri. Vix au- 
tem erac cum familia Virembergam delatus nono atque octua- 
gefimo labentis faeculi anno exfpirante, cum in aulam evoca- 


retur a Principe fuorum cumprimis amante, Franci longe a-. 


nantisfimo , ibique per hiemem detentus, fub aeftatem rurfus 
4n caftra Imperialia ad Rhenum cum Domino concederet. 
Quas ibi morbis late in campo graílantibus aerumnas , quae tae« 
dia,quaaniminullisunquam laboribus farigati conftanria fufti- 
nuerit , facile fecum reputabunt, qui eifere cotidie ad. fefqui- 
centum aegrotantium fuifle fublevandos , quod ex ejus conftat 
pugillaribus, funt confideraturi. Duxerat eo fecum naajorem 
natu ex filiis, medicinae facris jam initiatum , quae nunc fumma 
(Uu) 2 m cum 


ub 


UJ z etae A Cm 
LV REN UR EUR PPP E 


:340 5 )o( Ger m. 

cum lavde nominis ab eo mirum in modum illuftrantur, fed 
parum aberat, quin ambo perirent, caftrenfis morbi vehemen- 
tía , aut porius laborum tam ftrenueactorum magnitudine. DEI 
ramen benigna ope,quamprimum ad Helvetiae fines effet de- 
ventum , uterque ferenioris & magis defaecati aéris cracdtu mox 
convaluit. Índe domum reverfum primaria apud Lipfienfes | 
medicinam docendi cathedra , eidemque annexus Decuriona- 
cus cjus ordinis perpetuus praeftolabacur, quae duo munia Go- 
defridus W'elfchbins , nominis ac fcriptorum fama celeberrimus, 
per annos bene multos non fine laude infigni obiverat, - Jam- 
que adeo Francus Ele&torali maudato fucceffor ei datus; invita- 
iusque humanisfimis Profefforum literis, vafa colligere occoe- 
perat ;cum ecce Leucorides Mufae, non ferendum fibi ratae ,uc 
tam il'ufire ac decorum fidus cam repente ad Philyreum Par- 
naílum radiis fuis colluftrandum abícederec, precibus agunt 
apud Principem, omnemque in fanctiori confiftorio movent . 
lapidem, ut netransferretur ad vicinos, cujus abitus prorfus 
ipfis videretur intolerabilis.  Accedebar & Magnatum in aula 
fuafus & amicorum recta fentientium , quorum eo fere cende- 
bant monita ,ut ex Maronis confilio,laudanda quidem effe ru- 
ra ingentia ,exiguum tamen praecipue colendum Francus intel. 
ligeret. Pare ille amicis compellationibus & pinguiori emi- 
nentiorique muneri , tenuius iftud praefert; cui jam affve- 
verat. Quamlaudabilem profedo & raram animi continentiam 
Septemvir , ubi refcivit, compenfandam merito exiftimans, ae- 
des fatis amplas & commodas in urbe, praediaque in agro Vi- 
tembergenfi neutiquam fpernenda , quae fiíco ceflerant , hofti- 
menti qualiscunque loco ad eum jusfic transícribi. Nova haec 
gratiae plane fingularis documenta , uti ar&tius ad obeunda mi- 
niíteria adftringebanc generofos Franci fpiritus, ita nihil quid- 
quam cunctatus Herum denuo ad Rhenum Nicrumque contra 
juratos Imperii hoftes dimicaturum comitabatur, tametfi jam 
tum mula in hoc naturae labafcentis ex intemperie vifcerum 
multis modis corruprorum fefe proderent indicia. Quae pae 


| 499 )o( $m 34i 
poft, ubi ad ipfam expeditionem effec deventum in extrema: 
conjiciebant Heroa fortisfimum , ut quem nec barbarorum ncc 
illis quidquam concedentium ceterorum Germanici nominis. 
hoftium tela in moriendi necesficatem con:ecerant, nunc brevi 
temporis fpatio febris vebementia confectus apud Tubin- 
'genfes exfpiraret , Princeps fane clementia in cives, feveritate ac 
invi&to animi robore in pérduelles & hoftes nemini fecundus; 
ac longiori eam ob rationem vita longe dignisfimus. Brevius 
fuit fuccedentis in Patris locum JOANNIS GEORGII IV. im- 
perium, neque minus tamen propitium Franci virtutibus , cui 
fada paullo ante donaria refcripto formavit, & cum nomine 
Academiae facundus orator fidem Ei publicam follemni jura- 
mento, quod hom:sgium vocant ;alligaflet; concepta verbis di- 
fercisfimis oratione , ita fibi eam mirum in modum placuifle 
teftatus eft, ut typoruxo miniflerio expreffam in omnes di- 
tionum fuarum angulos diffundi fuis fümpribus decerneret. 
Augebat pronam in eum Principis voluntatem felix & expedi- 
ta curatio ; cum ab equo excuflus gravisfimas laefiones períen- 
 tifceret, facie contufa ac miferandum in. modum deturpata 
quae tamen mala Franci confiliisac efficacia praefidiorum mox 
. vifa mitefcere, unde Heilbronnam ruríus cum Electore conee- 
dens,in Eo a morborum infultibus cuendo ,fidelis ac folliciti 
Archiatri partes omnes cumulatisfime explevit. Neutiquam 
tamen praeftare potuit, quin ex caftris ad fuos reverfus & vario« 
larum maligna foeditate impetitus mox rebus humanis exime- 
retur , fümma regiminis ad Fratrem declara FRIDE RICVM 
AVGVSTV M, cui potentisfimun deinceps Poloniarum re- 


gnum fafíces fubmiflr cum diademare. Hic eadem prorfus ,- 


qua Divus Parens cum Fratte id egerant ; clementia ac benigni- 
tate Franci virtutem eit profequutus , comitem fibi deligens ,. 
qui ad auípicia gubernationis capeffenda prcficifcenti latus: 
clauderet. In Pannoniam quoque ad Turcos ab Imperii finibus 
profligandos concedens, Franci officia prae ceteris fibi commos 


da fore ratus expetierat; verum hic itinerum difficultate & mole 


(Uu) s CUrg- 


Así n xw zi 
MAU CDM. VERRHISECEOEUCS Sl. CUNT TQUE TE 


- 


942 £92 )o( $E 


AREE SSEEDESUEBLEMMNES Cd ^ » 
curarum nimis adhuc fatigatus , quicfcendi fpatium flagicavie, 
& fingulari Principis clementiffimi indulgentia facile obtinuit. 


Jamque alii facorum ordines inftare videbantur,eo collinean- - 
tium , ut ingentis pretii depoficum , quod Saxoniae hactenus u-- 


rendum fruendum commodaverant, nunc reddi fibi juberentac 
omnino repofcerent, in eminentioriíolio collocandum. Praelus 
ferat fubitariae converfioni, quam nofter excremam fuit exper- 
tus , Reverendiflimi Electoris Moguntini FRANCISCI ANSEL- 
MI defiderium , Francum ad fe modis omnibus pertraheredifcu- 


piencis, cujus in medendo incomparabilis peritia ac fides in 0- 


mnium ore verfabantur. Necabnuerat nofter magnopere psi- 
ftini cumprimis Heri, cuiunicefe carum fciebat. horcatu com- 
pulfus , ( Magnum rurfus Cruciferorum Equicum Magiftrum 
facile intelliget, qui haec legit) qui vices Electoris viventis ge- 
rens in ejus demortui locum fucceílor erat deftinatus fuffraeiis 
Canonicorum. Aft cum jam in eo effent res, ut in vota Prin- 
cipum , demiffa voluntatis fubjeGione , Francus coníentirer , 
improvifa hujus mors apud Leodieníes decedentus in flore aeta- 
tis, omnia curbavic , noftrique animum luctu & aegrimonia 
oppreffum , ad capienda longe alia confilia commovit... Solli. 
citaverat virum jam aliis fuper alias literis Joannes Rudolphus 
Riugelmannus , Sereniffimae CHRISTIANI V, Daniae Regis Ma. 
jeftati a Confiliis Jufticiariis & incer Archiatros plane eximius, 
utin munerisampli(limiconíortium veniret , veteremque adeo, 
quae in Academia olim Jenenfi coaluerat , amicitiam locorum 
ac temporum fpatiis divulfam eo pa&to redintegraret. Heic 
durum quidem videbatur viro patriae amantiffimo, ingravefcen- 
te jam aetate ex ejus finu, quae omnibus honorum ac fortunae 
blandimentis hactenus foverar , in diffiras admodum regiones 
fecedere; attamen cum DEI nutu fe vocari intelligerec, quem. 
fummum rerum fuarum moderatorem (emper eít veneratus, 
auflasque ejus confilii fufcipiendi inveniret & multas & gra- 
ves, quas heic latius diducere nihil attinet , conceílic zandem 
in vota amici, & cadem animi conftantia , qua ex amoeniffi- 

| | mo 


j 
: 
1 
1 
4 


WILD S PT WS E 
1 


ERN TUS, ))VXL,  OCGNNNPMTRMCTCTBRSgRBTOCRPERNMSN PLoS m KuÁAda T* d. ^ Lii 
oneiicrdt. LA RNC ^ y^ A EE , 


48$ )o( Sif , 848 


mo ad Rhénum tractu m lares patrios transmiferat fedem for- 
tunarum , eandem nunc ad rerras alio pene fub fole cálentes 
provehere nihil quidquam morabatur. Quam aegre dimifez 
rint ex complexu artiffimo Aula & Academia, pronum reor ha- 
riolari , qui & viri ingenium noverit omnibus amabile , adver» 
füm nemini, & innumera confideraverit commoda, quibus Cas 
rendum füit amicis , eum absfe non fine fummo dolore ac vio- 
lentia avelli incaffum quiritantibus. Sed eundum fuit omnino; 
quo fata vocabant, & fupremus fatorum arbicer nutu compel- 
lebat , neque longinqua viarum , nec icineris per inhofpita proa 
tracti difficultas moras debebant injicereanimoad omnes even- 
tus compofito, praefertim cum taedia molcíftae peregrinationis 
abunde compenfarentur füblimi muneris novi dignitate, emo- 
lumenta fecum ducentis fupra, quam credi poffit aut fcr;bi, 
invidenda. Cum Lubecam tranfiret, elegantifimam ex ea- 
rum cenfu, quas Hanfeaticas vocant, civitatem, & opibus éx 


commerciorum ufü affluentiffimam , laute admodumatqueo- 


pipare per aliquot dies cum farnilia exceptus eft ab ampliffimo 
urbisfenatu , cui merita viri ac famam ingefferat /Vicolaus Hatt- 
ntkenius , Clariffuimi nominis Medicus , inter amicos virtutis 
Francicae facile primarius, Atque ira tandem per Vagriam, 
Lalandiam; Falftriam Sialandiamqve aeftivo itinere fofpes cum 


 fuisad urbium Regiarum ocellum , Hafniam devenit, ibique 


ad folium Regis Augufti humillima fübje&tione provolutus; ea 
benignitate ac gratia receptus eft, ut majorem nusquam fe re- 
peritle, immo nec fperafle quidem laetus ac furvrorum plenus 
ad amicos inde refcriberet. Neque fefellit vatem hoc felix & 
optabile aufpicium 5 ita enim Regum optimo charus, ita Regis 
nae incomparabili gratus fuit, ut utriusque favorem fervarec 
illibaeum , & novis honorum cumulis oneratus, vix alibi majo- 
ra fenectutis fuae praefidia ac familiae firmamenta potuiffe ac« 


.cide:e, praeterquam in beatis his regionibus, intelligeret. Pau- 


cis ab adventu menfibus orphanotrophii fumptibus plane Re- 
giis exfítruéti curam: ut gereret ; omniaque ad falutis publicae 
| incree 


e Pn 
DE SEU PET UR M  erdtes 


» 


244 — TR Oo( Gr : " 


incrementa dirigeret, accepit in mandatis 5 altero inde anno ad 


fupremum Juftitiae tribunal admotus ut confiliis parirer fuis. 


rempublicam juvaret , inter purpuratos patres confedit , iníti- 
cuco fane fapientiffimo, cum ab omni tempore ii habiti fuerint 
optimi regendae civitatis moderatores , qui humani, corporis 
ejusque morborum cognitione exacta bene praeparati & in ar» 


ce (alucari exercitati , valecudinisfervandae ac reparandae prae- 


cepta ad conítituendam tuendamque rem publicam poffenc 
transferre. Interea facalis hora , cui fruítra folent obtendi 
probatiffima artis praefidia , terris ereptam Regis maximi 
- Majeftatem coelo, quafi novos fplendores conciliatura , ingnle- 
rac anno faecularem proxime praegreffo , ut follemnes jubilae- 
orum pompas cafus omnium maxime luctuofíus , & Regno 
vix tolerandus antecederet. Ei cafui fuccumbere fuiffet viía 
omnis regio, nifi fuccefforem habuiílet Regiae dignitatis , F RLI- 
DERICVM , bclli ac pacis.glceria. eminentem , & Divo Pacri.in 
omnibus aequiparandum , quem ur fervent, diu ingglimem. 


Dii immortales , & fortunam deftinatis parem, victorifrumque 


impetus largiantur ; omnis populorum coetus , omnis ordo ex 
animo vovet atque precatur. HicFrancum in ftacione , quam 


maícule tuebatur ; firmavit & Archiatrorum Comitem .declara- - 


vic, opem ejus proficuam fibi & Regiae familiae aliquoties exe 
pertus, uc hac ratione pauciíTimi forte vixerint, qui cnm no« 
ftro conferri numero & amplicudine munerum opido illuftri- 
um mereantur Duorum Regum egit Archiatrum , & octo 
utiqueS. R. I. OQovirorum ; ut de Principibus & Magnatibus ni- 


hil heic porro dicamus, quorum calculos quis nobis expediat ?. - 
Summa funt haec, fateor , & fruítra fane a perquam multis fae-. 


pius expetita ornamenta; eadem camen fulgore etiam novo il- 
luftraca fpectantur, fi celeberrima focietacum literariarum com 
mercia cogites, quibus ille nomen dedit ; hae nomini retulerunt 


immortalitatem. — Leopoldina naturae rerum perquirendae di-. 


cata fodalitas, eodem. ipfi anno, quo Heidcelberga cathedram 
deculic, inter fuos effe cooptatum fignificavic; & cum nemo 


unquam . 


| 4$ )o( Sev 1 34 
unquam hoc uno minus obfervatus fuiffet otiofus, 479i cosno- 
mine condecoravit, ob miram excelfi ingenii felicitacem & 
perípicaciam. Poftea eriam inter primores hujus ordinis, quos 
Adjunc&os vocant, eft cooptatus auctoricace celeberrimi per 
Germaniam & omnes terrarum partes Medici, D. Joannis Geor- 


gii l'olcameri, qui cum erac fociecati a praefidiis, Inter cetera. 


eruditorum hominum fodalitia, quibus Italia eminet , Acade- 
mia eorum , quos vernacula appellacione Recuperati vocant; 
caput praecipue eifert, cujus Academiae antefignanum cum 
ageret Garolus Paíinus ex profefforio apud Patavinos ordine, 
numorum cumprimis vecerum exactiori cognitione celebris, 
tum alios fatis multos ex Germanis literarum ufu fpectatiori- 
bus in eas partes pertraxic; cum praecipue Francum.ea honoris 
dignatione ornandum fibi cenfuit , amicum veterem ac fami« 
liarem , & quod rei eft capuc, in oratoria facultate & pangendo 
carmine nemini quidquam concedentem. — Regia denique ma- 
 gnae Briranniae Societas praeftantifTimis in ftudio naturalis fci- 
entiae meritis cffulgens, tametfi rarius ad exteros vifa fueric 
vransferrefua contubernia, Franci tamen famae ac virtutibus id 
dedit , ut in tabulas fuas referret nomen ejus longe fplendidiffi- 
mum.  Quodvivacioribus eciam mox fuit radiis colluftratum , 
cum Divus Imperator LEOPOLDVS equeftrem ei & familiae 
nobiliffimae dignitatem conferret, qua dudum pollebat ex do- 
&rinae merito & munerum maxime fublimium, quae camdiu 
- cumlaude fuítinuerar, amplitudine. Palatii etiam Laceranen- 
fis Comitem fecic, qua dignitate ornati vices Caefarisagunt in 
creandis omnium generum DocGoribus, Poetis eciam laurea de- 
corandis , Notariis defignandis, reftiruendis famae fpuriis, aliis- 
que hujusmodi negotiis Imperiali auctoritate conficiendis. Huic 
noítri nobilitati , ortu, doctrina, meritis, officiorum fplendo- 
1e, gracia denique Caefaris flabilitaeac firmatae, ne quidquam 
deeffet , providentia numinis factum , ut eodem anno , quo do- 
&oralis dignitas conferebatur , matrimonium accederet cum 
virginegeneris ac virtutum fulgoribus nobiliffima, aria Ev- 
Cent. Ll, C IH. "tppend, (A X) pbra- 


346 49 )o( $& 


uuapcmealirc Inns GIN aM E MED GUOMNNEU cemere 


phrofjna Chemnitia de Stromberg , Chrifliani filia, qui Judicem 
apud Argentoratenfes egerat in tribunali difceptationibus cir- 
ca rerum commercia forenfibus conítiruto , nepte Chriffo- 
phori c hemnitii de $trombero, JCci, cui praeclarisapud Waldec- 
canos Comites , Electorem Palatinum & Vormatienfem R.em- 
publicam muneribus defuncto, Caefar locum fuos inter Con- 
filiariosac Senatores urbis Vindobonenfis fecerat. Pacer hujus 


— 


& ipfe multis ac magnis in Ecclefiam Simmerenfium , quam - 


recendam fufceperat, meritis il'uftris ex fratre fuerat progna- 
cus immortalis famae ac doctrinae Theologi , Martini illius 
Chemnnilii, cujus nomen & fcripta cedro digniffima nullae un- 
quam temporum ac fatorum injuriae obliterabunt. — Huic an- 
no ruentisfaeculi primo extinctae, & peromne, quod reliquum 
ducebat , vitae fpatium defideratiffimae, cum folitudinem nec 
vitae gerius perferret ; nec ingruentisfenectutis incommoda per- 


rnitcerent ,fucceific in chori confortium Catbarina W'ildia, ma- 


trona, gravitate moris , peculio, acfeverarei familiaris cura fpes 
éabilis, quae meritum cum letali morbo conflidantem ope 
nunquam defeffa juvic & in tumulum condidit... Amabile ve- 
roiítud prius & fex fupra triginta annos mira animorum con- 
cordia exactum conjugium, feptem liberorum proventufuerat 


fecundum, ex quibus quatuor acerbo funere primis infantiae 


annis exrincli, tres per DEI gratiam fuperfunt, partamque ab 
ucroque parencum nobiliratem, virtute nequaquam aliena col- 


luftratam , fattorum meritorumque gloria cuentur. Maria: 


Elifabetha ,decus elegantioris fexus & Gratiarum nobile myro- 
checiuni a Viro ampliffimo , D. Joanne Joannida , Regi a rediti- 
bus ex Hadelenfi provincia colligendis, virginei pudoris prae- 
fidium paíIà eft expugnari, cui in matrimonium ceffit quin- 
quennio ante patris obitum , nuptiali convivio follemniter ex 
Regis munificentia adornato. Inter filios primigenius /7, Gt- 
orgius Fridericus medicinam antehac excra ordinem apud Vi- 
rembergenfes profiteri juffus, nunc in Regia Hafnieníium uni- 
verfitate artis pariter falutaris ac fublimioris Philofophiae Pro- 

fe(Tor 


4$? 3o( $8 | 447 


— 
nes 


fefforordinatius ingenio pargenicoti, nec minor do&rina , ele- 
gantiffimis jam fcripcis beavit orbem literarium, nec definecpor- 
ro de ftudiis bene & praeclare mereri. Hujus etiam nuptiis Pa- 
rens decem ante obitum menfibus incerfuic cum le&tiffima vir- 
gine /Maria Sibylla Kodriguezia celebratis, cujus pacer Carolus 
antiqua apud Madritenfes ftirpe oriundus, CHRISTIANO olim 
V. fapientiffimo Danorum Monarchae linguarum in Europa 
qultiorifrequentatarum peritiam inftillaverac , earundem poftea 
in equeftri, quae apud Soranos eminet, Acidemia Profeflor- 
conítirutus. | Gerardus Ernefius , Georgii Friderici frater alacris 
& adomnia exprompti ingenii felicitate patrem referens, faci- 
litate eciam pangendi carminis pene extemporanea commen- 
dabilis, ad elegantioris docirinae ftudia exactiorem Juris Ro- 
mani eorumque, quae eo pertinent, cumprimis hiftoriarum 
omnis aevi cognitionem adjecerat , quam ob rationem judi- 
cio delectus fuic; qui Legatis Regiis ad tractationem Pinneber- 
gicam miflis , inde: aliis in Sueciam, rurfümque in Hifpaniam 
ablegatis ad fcribendas fecretiores literas minifter adjungeretut. 
. Quibus officiis dexterrime & cum infigni nominis laude pere 
functus, Themidos Fhifpanae arcana. prodidit libro fane le&tiffi 
mo ac bonae frugis pleniffimo,; quo tanquam praeclaro fpeci- 
mine , quantos in fe doctrinae neuriquam vulgaris thefauros 
contineat , evidenter monftravit; rogandus propterea a peritis 
rerum aeftimatoribus, uc plura hujusmodi condere pergat in- 
duftriae fuae atque eruditionis reconditae monumenta Hac 
filiorum ad laudem paterni nominis graflantium virtute ecquis. 
non beatiffimum dicat Georgium , feffum aetate ac laboribus 
Aclantem , qui Mauritauiae ilio Rege longe felicior; non im 
unius Herculis humeros ut deponeret grave onus , necefle ha- 
bebat, fed duobus fuffülciebacur iisque ex fe prognatis, forcifli- 
mi fpiricus juvenibus , qui cradicum a parenteillud famae aeter- 
nitatisque depoficum alacres in fe fufciperent, & invicti animi 


ac ingenii robore erecti perferrent ; nec gravacitantae molisone- . - 


re, nec defatigat. Haecuna omnium planiffima ad immor- 
(Xx) 2 À cali- 


348 495 )o( $9 
cali'atem via, cum accifis ob aetatem viribus, & fenili mar- 
core confecti in progenie quafi rejuvenefcimus ; germinantem- 
que novo flore nominis ac meritorum gloriam fuccrefcere vi- 
demus & ad feram usque pofíleritatem propagari. Qua fuavi- 
tate , canquam npepenthe aliquo, mirum in modum delinicus no- 
ftrer vix fenticbac procedentis fenii caedia , fractique laboribus 
corpcris infirmicatem penefolus ignorabat. Sedifticamen ni- 
hilominus, qui obvenerant quinquagenario , languores incre- 
menta füumere obfervabantur , & arthriticos faepius dolores fe- 
cum ducebant, quotannis fere, praefertim ubi in Boreales oras 
conceflerat, recurrentes & extremo virae cempore relictis mani- 
bus pedibusque, quibusantea fuerant infefti, ad humeros &bra- 


chium finiflrrum fatali impetu proruentes , ut pronum eflec in 


debili acenervato corporefunefta omhniafufpicari, Huic malo 
accedebac viralium humorum in vappam liquefcentium intem- 
peries , fcorbutum vocare folent Balthici maris accolae , unde 
pedes oedemate curgentesaquam intercutem in propinquo effe 
minicabantur , refpiratio fufpirio & graviafthmate cohibita au- 
ram vitae confervatricem intercludebar , gravioraque indies. 
accedebant fymptomata , quibus nonnihil exufu praefidiorum 
probatiffimorum reprefTis , Reginae Sereniflimae nutu , quae. 
mire follicita erat de Archiatri fui valetudine , ad vicina in ar- 
ce Fridericiburgica cempe transferebatur , aeris ibi purioristra- 
hendi cauffa. Cum acceffhiflet , nonnihil levaminis initio perci- 


pere viíus erat fibi& aliis , fymptomatum vehementia tantil- 


lum  mitigata, ut fpes ingens affulgerec felicius omnia 
cafura , nec rem plane efie in conclamaro. Sed & heic ta- 
men ,ut ille aic; in medio Tibure Sardinia erat , cum fato- 
rum lege omnia poftea in pejus ruerent, & corpus. de- 
niquelanguore & pervigilio confectum febri decretoria penitus 
opprimerecur, Cujus ille a(Iultum forti & ad omnia praepa- 
rato pectore excipicus , poft deeendiiin Fridericiburgenfi feces- 
fu moram Hafnienfes lares repetiit , gratiis prius devotiffima 
mentre Keginae pro cam eftufa indulgentia perfolutis, amicis; 
quorum infolabilis erac in hoc difcrimine aegritudo, aeternum 

| valere 


* m. t 


XS )0 7^ er. 34$ 
valere juffiss ^ Domum vix relatus, qui neminiunquam in vita 
eravis fuerat, erga omnes mirum in modum placidus , placida 
morte, quafi fomno pref!us, occubuit poftridie iduum Junia- 
rum, anno quarto decimi octavi a natoServatore faeculi , fexa- 
genariumvix egreflus longiori fane vita , fi quisquam unquam 
alius, longe digniffimus, Exuviis terrae matris gremio illatis 
jufta funebria fecit. D. Baréboldus Botfaccus ," Theologiae Profes- 
for celeberrimus & facri coetus, quiin D. Petriaede colligitur, 
antiftes maxime venerabilis. Fufius & curatius omnia, quae 
. nos heic ftrictim recenfuimus, enarrata leganturin difertiffimo 
programmate ad funeris follemnia fcripto, quod ne cum aliis 
huiusmedi palantibus chartis intercideret, fummus vir D. FTen- 
vicus Pippingus,facrorum in aula Ele&torali SaxonicaPraefulCon- 
fiftorianus iudicio delegit ac facris fcriniis illatum, in quibus 
Íeptuaginta Theologorum ac féptem alterius quidem ordinis , 
fed facris tamen ftudiisatque operibus illuftrium virorum me- 
moriae fervantur, a ficu & oblivione vindicavit, | 

Habitu corporis erac Francus robufto ac procero, ftatura 
firma & in decoram gravitatem erecta. Facies ei aperta, plena, 
& mixtam cum lepore humanitatem fpirans; oris mira con- 
cinnitas genarum rofeo nitore adornata, vox acuta & ex merae 
ciori potu , cum aetas ingravefceret, nonnihil ftridens, fonora 
tamen & auribus perceptu non infuavis ;oculorum obtutus co- 

mitatem prae fe ferebat & placidam manfuetudinem , qua vul- 
. tus primo adípectu feverioris lineamenta temperarentur ; fu« 
percilia nec faftum notabant, nec indignationem; fed in finus: 
leniter inflexos arcuata, quafi gemina iride coronabant feftiva 
oculorum lumina ; frontis eximius decor in ferenam fuavitatem 
exporrectus conciliandis fibi omnium animis a riatura factus vi- 
debatur. Ut verbo compleéclar: aut in hoc, aut in nullo alio 


obfervares illam filiis fuis tantopere abs Hippocrate commen- 


datam habitüs ac moris elegantiam , adeo in ejus formatione 
omnia viderentur conípiráfle füumma concordia, ut graciofus 
plane ac omnibus humanae perfectionis numeris abífolutus Mes 

(Xx) 3 dicus 


2j 4&9 )o( $8»- RI 

dicus nafceretur. | Veftitu utebatur commodo cumprimis , & 
qui corporis dignitatem deceret, ut nec in aulis verfantem pro- 
fufior luxus in:idiae palatinorum exponeret, nec in caftris 1n- 
ficerent fordes ftracioticae, neque quidquam ellecín eo ineptiae - 
paedagogicae( vulgus pedantifmum vocat ) ubi incer Academi- 
cos veríarecur. . In animi doribus recolendis, cum ex antea 
commemoratis facile colligantur, vela licebit contrahere. In- 
genium, quod a natura nactuserat amoenum  perfpicax , fübtile 
& diflicillimis etiam rerum momentis pertractandis idoneum , 
ftudio liberali ita perfecerat, uc nihil ei effec abftrufum , nihil 
inacceffum , & de omnibus, quae ad fcientias quidquam atti- 
nent, ubi occafio daretur , diflereret copiofe , lucemque afrer- 
rec fine mora obícuriffimis diíceprzationibus, fi eo praefente 
agerentur. juvenem ad fe fuavicate fua percraxerant amoeni- 
orum literarum ftudia , uc ad criticen usque proccefferit ac fae- 
penumero corrupta in Graecis ac Latinis auctoribus loca ex in- 
genio emendaverit, quem in has delicias amorem neque pra- 
gmaticum poftea vicae genus , neque corporis fenio deoilicati 
taedia potuerunt extinguere. — Poetica? faculcatis praecipue fuit 
compos, & excem porali facilitate ver(1culos effudit citius, quam 
alii admorfis ad (anguinem unguibus longo ftudio conficerent. 
Philofophiam , qualis hodie nitore & concinnicate fpe&abilis 
docetur, parcius actigic , praeterquam illam rerum naturalium 
formas ac mutationes profequentem , quam accuraco utique 
ftudio perveítigavic, & probe perfpecta utriusque mundi ejus- 
que partium hiftoria aditum fibi paravit planum & expeditum, 
ad recondita atque abílrufa artis , in. qua eminuit , myfteria. 
His initiatus, & in cadaverum fectionibus; plancarum & hyles 
iatricae cognitione , chemicisque laboribus probe exercitatus 
nihil habuit antiquius, nii ut morborum naturam prius intel- 
ligeret , quam ad illos curandos proveherecur, neque cruda & 
immatura ftudia. propellerec a3 le&ulos decumbentium , fzd 
optimos & periti(Iimosfectatus mapiítros; perípectis demum at. 
que accurate expenfis rerum agendarum momentis; ad praxin 
| | clini- 


LOC WM m A "-Wwaecwy I2 am c. ace. AQ GRE PE e 


V ; Ej 


| PS NN jfi 


(e m iain 


clinicam procederet, Salíe ridebac faepenümero infipientiarri 
corum ,qui ad confultcationes vocati , ubide proximo morbi ge* 
nere conftituendo tractacio eft, faltim effe debet, in alia omnia 
dilapfi de triplicis elementi particulis garriant, de hamatis, dé 
ftriatis, de poris aecheri peregrino imperviis, quafi inter occul- 
tas Veterum qualitates; quas ineptiflimo rifu exagitant, & hanc 
mirabilem peregrini moris etherem quidquam differentiaein- 
tercederet ; denique fi nihil iftaec omnia ad rem profitearis, aus. 
res dbi comrentis frigidiffimis obtundunt, & moleculas fuas 
vel centies ingerunt ipfo nomine monftrofas, cüm nemo,cuí 
finciput fanum eft, gigantulas vel procellülas ferio dixerit. Cer- 
re qui haec luxuriantis ingenii commenta quidquam ad mor- 
bos fanandos conferre foranianr , hos eodem ferme vefaniae 
genere correpros apparet, quo illi agitarentur, qui Tullii ali» 
quam orarionem auc Maronis Aeneida in prima literarum ele- 
menta difcerptas verius, quam refolatcas ,adolefcentibus ridictr- 
la oftentatione exponerent, & in miro artificio fibiacíagacita- 
ti fuae plauderentc , in hoc uno poriflimas Poctacatque Oratoris 
partes contineri & maxime abíolvi clamitantes. Incongruum 
eft omne, quod e longinquo peticur, cum falus homintim in di- 
Ícrimine verfatur , fubfüidium ;nec remotiffimae hujusmodi ab 
affectus natura ideae ad eurti curandum ducunt; abducuntma- 
gis & impediunt, immo (quod Thaleti contigit nocturna deam- 
bulatione fidera contemplanti , cum viae porius falebras debe- 
ret) in foveam praecipitant. Propius debent nofci valetudinis 
hoftes, cum quibus cominus eft pugnandum, fi debellare velis 
& victos in triumphum ducere. Hac inre, fi verum fateri ve- 
limus, immane quantum dicemus praefliriffe felicia artis no-- 
ftraeconditorum ingenia novorum hominum arrogantiae, quo- 
rum fciolis & frivolis plerumque vitilitieationibus eo fere no- 
firis temporibus res devenerat, ut vera genuinaque medicandi 
ratio interamiffà ac deperdita reputaretur. Vertüpramen quae 
laeta eft negotiorum f» binde conclamatorum converfio,excitati 
tanquare. a: vecerno praeclariffimorum- hujus aetatis virorum: 
animi 


3;2 g- 45 )o ( sit: 


PIS lleeepuec 11 M Ao E LL LN 
animi fortiter fefe opponunt fucilibus ftrophis jam ad meram 
barbariem proclivibus, & viam multo abhinc cempore defer-. 
tam relegunt monfítrantque difcendi cupidis, qui calcataa Pa- 
tribus veftigia premendo per accuratas morborum ac fympto- 
matum ob(ervationes, praefidiaque iisdem ratione applicata re- 
éte ac feliciter in artisoperibusdifcunt progredi. Non aliara- 
tione ad illum famae & praeclare factorum ,, quem in arte ob- 
tinuit , apicem gra(làtus eft Francus; nequealio itinere alumnos 
deduxic, quorum fane plurimi ex ejus fchola ecrefTi optato uci- 
que fuccelfu medicinam faciunt; & in civitatibus, iu Academiis, 
in Regum Principumque palatiis gratiffima cum meritorum - 
ranti praeceptoris commemoratione verfantur. Neque inter 
haec duntaxat pomoeria fefe continere pocerat magnus noftri 
animus; in omnem , quacunque pater, doctrinarum ambitum 
diffufus; juris etiam prudentiam , quae fororio ia quampluri- 
mis nexu arti noftrae jungitur , ftudio pertinaci attigerat , adeo 
ut amici fui foannis W'olfganpi extoris . JCà celeberrimi fuafu 
& confilio oblatam lauream fupremi in jure utroque honoris 
indicem pene fuiffet paffus vertici fuo imponi , nifi facius duxif. 
fet mereri ejusmodi ornamenta quam adipifci. Egregiae certe 
accefTiones , quibus praeclarum Pauli Zacbiae de quacítionibus 
medico-legalibus opuslocupletavic, fatis loquuntur ad omnia 
fufficientis vigorem ingenii De facris ftudiis non dubitabit, 
qui exegeticos in divinum codicem commentarios cogitaveric, 
quorum e plus quam ter mille auctoribus congeftorum molem: 
in plura volumina novimus excreviffe, Scriptorum, faltem 
praecipuorum, feriem heic recenferemus, a filio jam duodeci- 
mo abhinc anno peculiari fyntagmate confignatam , nifi ea 
commodius ad calcem hujus fcriptionis fubjecta legi poffe , in 
proclivi eflec judicare. Hac induítriae in omni doctrinarum 
encyclopaedia exercitatae conícientia, nunquam fuit inflacus 
Georgii animus , ut potius Ípicae in morem granorum copia 
turgidae caput demitteret, quod alii, in quibus nihil aut pa- 
rum eft bonae frugis , ridendo faftu arcollunc & imPaenigo Rut 
| is 


-83 )o( Ge 353 

diis difplicerec, erudicionis fiae fines foli ac fine aemulo admi- 
rantur. MNorunt omnes , quibus Francum noffe datum fuic, 
quam feftivo fuerit viramoeniílimus ingenio, quam referco fa- 
libus & lepore mirifico , ut ejus confuetudine non nift invitifli- 
me carerent , quibus femel facta fui(fec fuaviffimarum cum eo 
confabulationum copia, eflectque eam ob rem non mins gra- 
tus genio virorum Principum, quam ob medendi peritiam, qua 
pollebat prorfus fingulari.: Nihil enim magis decet curandae 
mortalium falutis artificem , quam haec moris fuavitas & ele- 
gantia,quamirum in modum mulcentur depreffiaegrotantium 
animi, & dolore angoribusque mifere confecti recreantur. So- 
lent ,qui ita funt affecti , erga omnes effe benefici & obvia hu» 
manitate venientes. opemque implorantes excipere. Franco 
nihil humanius , qui five confilio effet opus, five officio , nun- 
quam deferuit horum indigos, & faepe cum di(pendio rei farni- 
liaris juvic egenos; etiam qui pudore intempeflivo retenti ma- 
la , quibus confumerentur , nollent exponere. Nemo ab ejus 
adfpectu triftis receflir unquam 5 nemo cui dicta aut facta nollri 
graviter ceciderint , aut quacunque in re fuerint damnofa; e 
contrario nullas eftin vica defugiíle vifus curarum follicitudines, 
laborumque moleftias, non alio confilio, nifi ut opitularetur 
ejus auxilia implorancribus, & quacunque opera de clinicis, de 
re publica, de univerfis bene liberaliterque mereretur, — Virtu. 
tum chorum, quarum fane nulla in Franco defiderabatur, co- 
ronabat religioía in DEVM pietas, complementum ac cynofu. 
ra ceterarum omnium , quae in mente noftri fedem ac domici- 
liuminvenerant. Haec una,cum ceterarum monumento dif- 
pereant, fuperftes coclo intulit ac beararum mentium habita- 
tionibus animam Servatoris gratia ac merito a naevis, qui hu- 
manae conditioni abhaeferanc , perpurgatam, | Haec & hu'us 
vitae commodorum & aeternitatis promiflionem habens , feli- 
cem modis omnibus reddidit ac verorum copia bonorum af- 
fluencem, animumque in adveríis aeque ac profperis conítanti 
ferenitate gaudentem immortalitati confecravit. — Fuit aucem 
Cent. I. e$* 11, Append. CY y) haec 


g 


—— ————————— DÀ 


3f4 M» )0( SOT c | 
haec non fucata, qualis eft apud multos ,fed fíncera prorfus & 
notis infignis omnibus, quae ad difcernenda a vero fimulata 
requiruntur. Ab eo fàne tempore, quo matrimonium celc- 
bravic, facrum Bibliorum codicem feptuagies quinquies perhi-. 
becur a capitead calcem pio ftudio perlegifíe, quod probe fciret 
profpera omnia DEVM ac divina amantibus, adverfa & criftia 
Ípernentibusevenire, adeoque primam effe patrifamilias curam 
gerendam, ut & ipfe majores cocidie in animi fanQimonia pro-. 
fcCtus fenciat, & fuis exemplo fit, ac facem praeferat ad vicae 
hujus curriculum fumma fidei ac probicatis contentione eme- 
cendum. Neque lectione folum vaga & perfunctoria fuit de- 
le&atus ; exegeticae iftae, de quibus fupra didum ;commenta- 
tiones fidem faciant, quantam adhibuerit curam ,ut nihil incel- 
ligentiam fugeret eorum , quae difficiliora poflent haberi, & 
crucem figerent interpretibus. Hac cum eflet mente, cametfi 
plures habere: Saxoniam relinquendi cauífas ,, eam. tamen 
principem fuifTe novimus; quod , cum propius intuerecur, qua 
paucorum hominum vaífritie & technis, cecerorum vaecordia 
& fimplicitate, infulfi de fecta pietaticultrice clamores im vul- 
gus exirent, nihil tamen efficere poterat auctoritate ac falucari- 
bus monitis, ut, quod optandum unice erat, propudiofae litis 
contentio in herba fuffocaretur. Advenerat enim Vitember- 
gam: eo tempore, cum invenufta faba , pene fabulamdixiflem , 
euderetur , nec erat obfcurum , cujus exitio ea effet deftinatag 
unde quae curbarum femina infauítum germen eílet. produ 
Aurum ,quo erat jadicio & perfpicacia, facile praevidebat, & ut 
infubidos animorum imipotentium motus quovis modo com- 
pelcerec, fummo opere ac viribus nitcbatur. Cum nihil effi- 
ceret, dolebat ferio faeculi infelicitatem ,cujus üti primordia ri- 
diculis de fraternitate rhodoftaurotica commenris effent foe- 
data, ita nunc cermini fraudibus hauc paullo magis perniciofis 
à cohortis impietifticae fratribus contaminarentur. leitur rei 
motus indignitate ac moleftiarum pertaefus DEO; cui femper 
adhaeferat ,.fe füaque omnia animo prorfus trabquiilo refigna- 

! bat.;. 


X5 )o( Ger : 5; 9906 


. bat, ejusque nutum, cum in Daniam vocaret, nihil quidquam 
obluctans aut refragatus fequebatur, ea cogitatione inter alia fe 
firmans, breviorem ad polos & plane expeditam effe viam e 
Ífeptemtrionibus. Nos augurii veritatem ex eventu aeftiman- 
. tes, uc aeternum bene fit animae, fi qua fuic unquam, dcefide- 
ratiffimae pio voto ac precibus obfecramus, ejusdemque, quam 
iu&du hactenus ac füfpiriis fumus profequuti, nunc erectis in 
laetiora animis veneramur immortalitatem. | In cujus confide- 
rationem defixa mens heic fane altius exfürgeret & barbite 
correpto , quod proría occoepit, voría ad finem oratione cer- 
minaret elogium , nifi affinis C. 7. Rodriguezii Mufa praclu- 
fiflec elegantiffimo carmine; quo, canguam fulgenti gemmues 
la,haecobfignamus; - | aede 


Pboebe Pater, feu te ua poffidet infula Delos , 
«dut Paros .Aegeis infinuata "vadis; 
Sive facra infpiras cortinge murrsura Delphis, 
V'ocalemeve tuo reddis abore Claron ; 
iUe leoi ienevas in monte birvevtice frondes, 
"Atque ,Agatippeo perpluis imbre caput, 
Facundaeque apili plecluntur peine chordae, 
Ef fócias animant numina cafla , deas; 
Sive falutiferas arce[fis ab Ifide vires , 
Poculaque infeflam frangere nata luem , 
^ — edfciant fe fi qua tuae difpendia gentis , 
- . Bí:waleanf pethus dilacerafle tuum , 
Deiciis abfifle tuis: involve nigranti 
Fafliditum ebur &5 lumina moe[la peplo. 
- Pulverea flavvos caligine perde capillos , 
Forficis auf atri dente premente feca. 
Frange viam pullae, qua vepis, fyrmate veftis, 
- Plange finus, tunicam deripe, tuade oenas , 
Buxeus ora, pio confetlus pettora queflu , 
Anque meras lacrumis colliquefatdius aquas. 
Qu cu (i)) Qualis 


356 


4 og sU 

Qualis cum trifidis proles , Epidaurius, artis 

Á J orve fulmineo percutevetur , eras. 
Obriguit tandem , compoflus &5 offa feretro 

Álle tuum exce[fi£ Phillyridumque decus. 
JVec jwvaf inflantem naulo fpoliaffe Cbarontem, 

Ef Lachefi longas praecipuiffe moras. 
IVec juvvatin multas vitam eduxiffe palaeftvas , 

Ingenioque ipfos corripuifJe deos. 
Avec juvat Aftraeae fervva[fe in lancibus aequum, - 

Atque animi nunquam contemer affe nives. 
Denique nulla juvant laudum religata corymbis 

Nomina €5 in varium didita folis iter. 


 FRANCFS eheu! viguit , cineresque per omnia fpar[it 


Germina Poeonio nata, "vel auta, choro, 
Languefacitque gracvi medicos uredine campos , 
Et poterunt herbae cum moriente mori. 
Jam fibi laxatas Libitina arveptat babenas , 
Invebiturque altis imperiofa votis. - 
Con-vocat &5 famulos , examina pallida, morbos , 
Jam «volvens anímo liberiore neces. | 
Fiinc proveptat bydrops , 65 putres bajulaé undas 
Inde vuunt. claufis tormina coeca minis. EE 
Hinc nova febriles cudunt incendia flammae, | 
Inde parat croceis ierus ire genis. — 
Colligit bitic nebulas «vertigo , caputque votare 
Inflituit , mentis fubruitura domos. FÉ 
Inde coquit lentum [celotyrbe, «verna trionum, 
Virus, in indigenas perniciofa fuos 
Pndique morborum nova concipit Hias aufa, 
Atque fibi membrum quisque rebelle legit. 
Quoque magis po[[int «vitae concvellere flamen , 
Bt trabere ultores 1n faA vota deos, 
Funere cum tanto "1hemidi fubducere lances. 
/Mors "velit , u$ retli commoriatur amor. 
: Al 


ie D» 
Auro Lu 


E 


, "85 (o) e iu cu MER 
Af *vos mentitis petulantes viribus bofles, — 
Tuque dea aeterna notle revinda caput , 
In mera quaefitis jur atis funera cauffis ? 
Creditis bos "vobis veddere frena vogos ? 
án vanum conatus abit. — Qui foffus ab idu 
/Movíis amat folio cominus ire Jovis, 
Se Lofum expre[Ja compegit imagine terris ; 
Implebit , «vindex nominis, illa vices, 
JVon aliter Pbarius fefe ipfe refeminat ales, 
. 4c füperum incurrunt nomina magna plagis y 
Vf con[anguineis FRAINTCVS fefe intulit afivis 
—. -Quo feneat «vultu proximiore DEV Af, 
]n geminum bevedem juntlos diflinxit bonores , 
Filius ut juntlim veddat uterque patrem. 
J'uflitiae templum confer-vandumque tribunal 
Alter adii medicam porrigit alter opem. 


(Yy) $ SCRIPTO- 


258 | 88 dc m n : 
SCRIPTORVM 


A GEORGIO FRANCO 
| DE FRANKENAV . 
OPERVM AC SCHEDIASMATVM 

 SYLLABVS. 


: ED Ld: Av i 

D^ de Colica , fub praeüdio $'e. Alb. Sebizii, habita 4rgent. 

1665. Q. 

! Inauguralis Pina ibid. 3666. Q. -$ 
Lexicon Plantarum ufualium. ibid, 1672.D, | 
Flora Francica. iiZ: 1685. D... | 
Programma botanicum Z/orae Napaeisque facratum. Heidelb, 1677.T. 

Aliud genio naturae facrum. ibid. 1678. F. : | 

Floralia terrae Palatinae, ubi de re berbaria , ejusque fcriptoribus , bortzs me- r 
dictt , creopbagia antediluviana Gc. ibid. 1679. Q.- | 

| "iridaria agri Heidelbergenfis, in quibus de palingenefia plantarum , anima-- 

lium , hominum. ;bi4. 1680. Q.. j de s LA 

Chloris Palatina , 4e ixfrtione plurium arborum in unam , ae de iconibus plan- | 
tarum. ;5;d. 168 1. Q.- | : E 

Anthefphoria Palatina , ex antiquitate ad reme bebariam adplicata. ibid. 
1683. F. & 

Ambarvalia Heidelbergenfia , ubi de fratribus arvalibus , folitaurilibus ,fuo- 
vetaurilibus c. ;bi2. 1687. Q. 

Synopfis zn/fitutionum Medicinae. ibid. 1672. D. 

Methodus docendi Z4edicinam.ibid.- -.- D. ! 

Delineatio communis dorzz medicamentorum. iVi4. - - - D.. 

Differtatio Principalis de Haemorrboidibus. ibid. 1672. Q.- 

De Aduficae ufu in morbis. ibid: 1672. D. 

De Rejffitutione in integrum , feu chirurgia curtorum. ibid. 1672. Q« 

De mnbilico , vafis umbilicalibus , fecundinis.ibid, 1673. Q. — ^ 

qnauguralis de dora. ibid. 1673. Q..— : 

jnauguralis de /7ffocatione bypochondriaca. ibid. 1673. Q.. 

jnauguralis de PAilrris. ibid. 1673. Q.. ii 


| 45 )o( Gem Bui 0 S 
De Saljva & vafis falivalibus. ibid. 1675.Q..—— ; 
Inauguralis de fezilitate mulicbri.ibid, 1673. Q:- ] 
De Zdlapzs earumque ufu in morbis & noxa. ibid, 1674. Q.. : 
De Lepanaribus ex Republica profcribendis & femine virili. ibid, 674. Qu. 
Inauguralis de Febre zilitum diaetetica. ibid. 1674. Q..- | 
Inauguralis de So/danella, ibid. 1 674. Q. 
Inauguralis de Scorbato. ibid. 1674. Q-- 
Inauguralis de amputatione artuum. ibid 1675.Q.. 
Oratio de Srudiorum noxa. itid. 1675. Q. : 
Satyra Medica; de Praeputio, Hymene , Phoenice y Agno vegetabili , Pulliie 
Aegyptiorum, Zomsunoulo Paracelít aliisque in Phyfica & Medicina fa- 
bulis. ibid. 1673. Q.. 
Satyrae Medicae continuatio T. de caffrariene mulierum , fzccino & venae fe- 
.  €tione. ibid. 1673. 1677. Q.- 
Continuatio II. de Pzrgastibus per auditum, adfpe&tum , guftum , odoratum; 
. infomnia, contrectationem , inunctionem, chirurgiam infuforiam &c- 
. agentibus, it. de Cryf22/i natura. ibid. 1674. Q..—— | 
Continuatio III. de generatione ac partu izpaberaum de fetu gravido , GU mer- 
t314 pariente. ibid..1674. Q.. 
IV. de Tefliuz fubftantia in viris ac mulieribus. i0i7. 1674. Q,- 
V. de fanguinis serffraui natura & curiofis. ibid. 1674. Q. 
VI. de defettu parium nobiliorum , vita falva. ibid. 167g. Q..-. 
Vil. de Azcziliis ,laxatione off/um pubis in puerperis, ( smerbodo medendi ite 
compendium redigenda. iid. 1675. Q..- 
VIIL de variciniis futurorum in aegris. ibi2. 167 5. Q:- 
IX. de Lizguis peregrinis e morbo infufis. ibid. 1676. Q.. 
X. de auribus humanis mobilibus. ibid. 1676. Q. d E 
XI. de. noxis afferculorum ,a Gallis Plazchettes vocatorum, ijid. 1676. Q*-. 
XII, de Superfetatione. ibid. 1676. Q..— . | 
XIII. de Terra Lemnia. ibi. 1676. Q.. | TUUS ET 
XIV. de triplici La&fe virginis , Phyfiologico , Therapeutico & Phyfico. ibic- 
WU pR. Qs onibus Y) eise osvgl | s noi: AE 
XV. de P'itro & hyalophagis. ibid. 1678. Q..- 
XVI, de Racbitide & Cometis. ibid. 1680. Q.. 
XVII, quamdiu fit dorzeiendum * ibid. 3681. Q-- 
XVIII. de Qvi; Pa(chalibus, ;£;d. 168 1. Qi 
. XIX. de Frenuli (ublingualis inci&ione.ibid. 1682. Q-.... - 
Tractatio-Philologico- Me dica de Gornulis, jlid. 1 676. Qu. Di 
$ Hp 


360 (488 )o( S 

Difputatio inauguralis de Carbuzcule. ibid. 1682. Q.. 

Alia de Nahir Arabum.ibid. 1684. Q. | | 

Agonismata Phyf(ico- Medical. de potu aquarum coClarum, topicis /fessacbi- 
cis , elective purgantibus , pilularum imparitate, comvulfronibus, meconia, 
catarrbis hieme colle&is. ibi, 1692. Q.- 

Agonismata Phyfico-Medica II. de transplautatione , variolis , tu]; , pingue- 
dinis /zcii inun&tione , fignis e J/vgua petendis. bi. 1682. Q.- 
Agonismata III. de formulis medicamentorum fesquipedalibus, preriofís cor- 

dialibus , pleuritide verna, antimoni diapboretici noxa. ibid. 1682. Q. 
IV. de Obffetrieum inícitia , [zper[Pitione , mro[copiae ftaudibus , liezis morbo, 
 Agyrtarum audacia, liberorum pharmaca horrentium contumacia , de 
colo contra catarrhos muniendo. izi. 1682. Q. 
V. de fcalie capitis, Cbirurgiae praeltantia, fepeo cordis pervio, febrifugis. 
ibid. 1682. Q. 


VI. de Imprudentia in- Zezaefetlione & ad eam inftrumentis, de fii hydro- — 


picorum immani. ibi. 1682. Q.-. 
VII. de Clyfferum ufa multiplici, eorumque pudicis injiciendorum ratione, 
. de diverfo partium fitu. ibid. 1685. Q. j 
VIII de Clfferum numeto , ufu in Ayféuteria , GCcitca eosdem cautelis , de 
reje£tione eorum per 0s , de fosziczlo in hydrocephalo & catarrhis fa- 
nandis, de numero 4ejettiongm & purgante. ibid. 1683..Q.- 
IX. de cardiaca infantum , nugis obffetricum & fufceptorum , querelis pra- 
Gicorum & methodo medendi. ibid, 1685. Q.. 
X. de Phyficae neceffitate , nugis circa morbos paerperarum , erroribus cir- 
. €a zutrices ac fufceptores , ridiculo eryfipelatis remedio. ibid, 1685. Q.- 
XI. de Pareff & medicamentorum /rmplicings laudibus. ibid, 1683. Q.- 


Difputatio privato-publica I. de /Vervis , ztrimento partium , eclipfibus la- 


naribus, flzvierum origine & arte culizaria. ibid, 1679. F. 

Difputatio II, de calido innato , coecotdioze ab acido , azimaliugs origine ex 
putredine , affrorum influxu , plawtis fenfitivis , saevis , Aduficae ufu in 
morbis. ibid, 1679. F. VEA | i 

IIT. de transmutatione zzetallorum , fpiritu. paris & a pane abhorrentibus. 
ibid. 1679. F. | : 

IV. de acido in aere & alimentis, felle columbarum , elandularum divifio- 
ne, Jieze melancholiae fede, glazdala pineali , ang uillarum produ- 
&ione, ibid. 1679. F. | 


V. de Uromautia & praeftantiae ZMedieos inter ac Cres certamine. ibid. - 


: 36794. | 
5 VI. de 


" 


we, "NS 


.. "$$ 2o( S8 361 


VI, de aeris fubtilitate & noxa , aqui; deflillatis , cerumine-ibid. Y679.F, 
- VII. de nutrimento a422ru» ex animalibus deftillatarum, "morbis fapernatu-- 
ralibus , ceexa & prandio. ibid. 1680. F. | 

Collegii difputatorii ad Inflitutiones medicas Conamen T. IL. IIL.IV, V. VI. VII. 

| VIIL IX. ibid. 1686. 1687. Q.-. 

€$ona nova Zzatezica. ibid. 1686. Q.. 

De morbis acutis gravidarum, ibid, 1694. (Qo 

De praecipuis Azatozaicis. ibid. 1679. Qux OY 

Parva Bibliotheca Zoorozicz. ibid. 1680. Q. 

De antopfía & iconibus anatomicis &c. ibid, 1685 /Q.- 

Programma ad exercitationes anatomicas. ;j;4. 1685.Q.- 

. Aliud lingua vernacula confcriptum.ibid. 168 :. F..——— 

Differtatio inauguralis de /4rropia.ibid. 16 830i. 

Alia de Apoplexias ibid. 1676. Q.. : 

Alia de e4ico monítrofo. ibid. 16777. is: 

Alia de Phibiriafr. ibid. Y680. Q.- 

Alia de Afola. ibid. 1680. Q.-. 

Alia de Adillepedibus. ibid. 1679. Q.. 

Alia de Aazia, ibid. 1680. Q.. 

Alia de Nafo. ibid. 1679. Q.- 

Alia de Heilica. ibid. 1679. Q..- 

Alia de morbo virgineo. ibid. 1680. Q. 

Alia de parta difhcili. ibid. 1680. Q.- 

Alia de ambuffis. ibid. 1681. Q..- 

Alia de balire humano. ibid. 1681. Q. 

Alia de Rifz Sardonio. ibid. 1685. Q.- 

Alia de Celica. ibid. 1681. .Q.- 

Differtatio de Corjza. ibid. 1685. Q.- 

Inauguralis de ezspyezzate ex pleuritide. ibid. 1695. Q.- 

Alia de malo citreo.ibid, 1686. Q..— | ; 

Alia de primaria cauffa morborum. ;bid. 1686. .Q. 

Alia de Dyfuria ad Ítranguriam vergente. ibid. 1686. Q.- 

Alia de labiis leporinis. ibid. 1686. Q.- 

Alia de verrucis. ibid. 1688. Q.. 

De calumniis in Medicos & Medicinam. ibid, 1636. F..— 

De Z4edico , ubi Phyficus definit , incipiente. ibi. 1686. F, 

De Medicina. 242gnetica Guil. 44axvelli liber a Georgio .Frasco: primum 
editus. Frascof. 1679. D. T : | 

Lapicidinae Microcofmi praeludium. dbi SAM 
(£z 


Ad Cent, I. C 1. Append. Lapi- 


362. 45 )o( $87 

Lapicidina Microcofmi.in Capie. ibid. 1688. Q- 

Lapicidina Microcofmi in. 7/or ace. ibid. 689. Q.. 

Paulli Zacbise Quaeftiones medico-legales cum notis: Cafp. Ziegleri, Henr; 
Coeceji , Uloc. Huberi, Henr. Gunth. Zhulemarii & Georg. Franci. 
Francof. 1688- r. 

Mich. Erszulleri Opera cum. Georg. Frazci praefatione; ibid; 1688. F.. 

Ovidii Z4oztalbani Dendrolopia, cum Praefatione Ejzsdes, ibid. 1690, F.. 

Chriftiani Lazgii opera cum G. Frazci praefatione. ibid. 1688. Q.. 

De Zcademiis Europae. Heidelberg. 1678. F. | 

Programma ad Orationem. de Heidelbergenfis Academiae ortu & progreffu.. 
ibid. 1696. F.. | : 

Invitatio ad tertium Academiae: faeczlare feftum. ibid. 1686. E. 

Comparatio Z4edicinae cum Oceano. ibid. 1678. F. 

De origine Feudorzm & claris eorum fcriptoribus.-ibid. 1678. F.. 

Programma ad lectionem de Fereris;noxa. ibid. 1677. F. à 

Programma ad. orationem de falute Reipubl. Medica. Fitemb, 1690; F.. 

Differcatio inauguralis de Sypbilide. ibid. 1696. Q.- : 

Alia de flumine dyfezzerico. ibid. 1690. Q.. 

Alia de Hdrope aícite. ibid. 1690. Q.. 

Alia de Theriaca coelefti. ibid. 1691. Q:. 

Alia de variolis. ibid. 1692. Q.. 

Differtatio epiftolica de 44edicis Philologis. ibid. 1691. Q.- 

Programma Zecazale in honorem X. Medicinae Doctorum confcriptum.: 
ibid. 1691, F. | 

Sole oriente hilaritas publica. Ad Sereniffimum Saxoniae Ele&torcm JOAN- 
NEM GEORGIVMTV, regiminis aufpicia capientem 4/ocztio G. Fran- 
ci Academiae Vitemb. Rectoris Magnifici, Dresd. 1692. F. 

Obfervationes Phyfico-medicas Epbemeridibas noftris illatasheic non recen- 
fermus, cum in Lfecuriarum priorum indice facili opera poffint requiri. ' 

Confulto etiam , quae ab anno MDCXCII. edidit, heic praeterimus, cum. 
de iis certi nihil: habeamus compertum. i ' 


i UG VUMU COOLE OE THELIDIUNNULOLO A NLAME Qr Ra RE etie ond 

Confiliorum & Refponforum. Medicorum aliquot volumina; 

Faviffae Z4edicae:ac Phyficae VIII. voluminibus comprehenfae. . 

De vitis Medicoran quavis aetate: Illuftrium opus magni laboris in IILivo«- 
Iumina digeftum.. ! s i [30] 

Olférvationum. Medicarum: tomi ll. ingens 'experientiae jatricae thefaurus. —- 
plurium angorum ; quibus praxin feliciffmam exercuit; indufiria col-- 
LO CE EGRUBR : Garrii- 


i 


«95 )o( Eon | 363 

"Carminum diver(is temporibus fcriptorum , ex quibus paucifTima lucem vide- 
runt,Ill.tomi..— 

-Oratioues varii/generis ac Programmata tam fuo, quam aliorum nomine pro- 
-pofita, TI. inclufa voluminibus. Mtn 1 

Animadverfiones in XII. Caefarum hiftoriam Suetonio fcriptam , quibus ea 
praecipue , quae Phyfici aut Medicifunt argumenti , attinguntur. 

In Ceelizum AAuvelianum notae:benae frugis pleniffimae & cumprimis expe- 
tendae. : 

"Epiftolae ZrifZaeneti eroticae , cum MiSto codice 5o. Sambuci collatae , & Pe- 
pri Lambecii ineditis ha&tenus annotationibus illuflratae, cui fuas ad- 
jecit ZVofler, fructum ftudii juvenilis doctrina atque amoenitate prae- 
(tantem. : 

"Obfervationes in Lizguam GcPoefin Germanicam. : 

Commentarii in facram Scripturam exegetici , de quibus-in elogio dictum. 

Epiffelarum: ad Reges , Principes, Maguates , horumque refponforiae fpiflo 
| fatis volumini 1llatae, 

IV..Volumina Epiffolarum ad eruditos cujusvis ordinis , in. omnibus Euro- 

(s pae, & extra eam, angulis latitantes perfcriptarum, una cum refponío- 
riis... Opus elegantiffima rerum varietate & felectu prae ceteris.com- 
mendabile. Nomina omnium, qui commercii hujus epilLlolaris con- 
fortes fuere, anguftiores chartae.termini non caperent. — Aliqua faltem 
heic defignari, non abs re eft futurum , ex quibus de ceteris pronum 
fit judicare. .Sunt autem ifla nullo alio , quam alphabetico praeter 
propter ordine. difpofita: To. Henr. Zfgerius , Jo. Frid. Alpaacher, 
"Theod. Janfonius ab AJgzeloveea , Paul. Zmzzanus , Jo. Sam. dnborn ab 
Harcowifl; Thom. Bartbolings P. Cafp. Bartbolinus F. To. Cafp. Baubi- 
AMA, Nic. Guil. Beckers j T4 B..a Walhorn ; Jo- Ferdin. a Behbamb, Jo. 
Nic. Binningerus , Reinoldus Blgmiws , Jo. Frid. Boekelmauus , Jo. Bob- 
sius , Ol. Borrichius ; Barthold. Botfaecus , Robert. Boyle , Clem. Jef. 
Brechtius , Ql. Bromelius , Jac. Panc. Bruzo, Dan. Bftberer, Jo. Rad... 
Burcardus ; El. Rudolf. Camerarius, Rud. Camerarius F.. |o. Georg. 

-Carifias , Frid. Ben. Carpzovius , Moyfes Charas , Urb, Chevraens, 
Andr. Cleyeras, Jo. Laur. Crol/ius ; Jo. I9olaeus, jo. Dan. Derflenius 5 
Al. Maurit. Eggerdes , Huld. ab Eyben, Henr. Eyffoviu; ; Jo. Matthias 
Vater , o. Alb. Fabricius , Jo. Mich. Febrius , Joach. Fellerzs , Jo. Fran- 
€u5, Jo. Arn. Fridericius, Mare. Frid, Frifius, To. Chriftoph. Frorz- 
ananntts 5 jo. Godetr. Geilfufius , Xlenr. Glaferas , Jo. Georg. Graeviss,. 
Chriftian. Gryphius s Jo: Jac- Harderus, Jo. Henr. Elcidesgerus , Mich. 

: (Z2) 2 Eeilan- 


364 


c—— 


-8$ )o( eer 


Heilandas , Godefr. Hennibe, Magnus Hefentbalerus , Urban. Hiarne, 


Maur. Hofmanzss P, Jo. Maur. Hofomannus F.. Jo. Dan. Hor[lius , 
Pet. Hotton ,, Volrad, Hexbolrins ; Jo. Ferd. Ier a W'artenberg, Jo. 
Jfonflonus , o. Helfr. ZZsgkez ; Mart. Kergerus, Athan. Kircherus, 
Eman. Keezigius, Jo. Kzefferas , Joach, Kebnins ; Chriftian. Jo. Lan- 
gius »— Jo Lanzonus , Eccard. Leichnerus , Franc. Leo ab Erlsfeld, 
Mich. Frid. Lochserus ; Jo. Adabilio, Ant. Adagliabechius , Marc. Map- 
pus , Er. 7Mauritius, Otho. Mezschenius , Fel. Chriftoph. ZMenzerzs, 
Balth. Chriftoph.. Zetzgeras , Jo. Sebaft. Zdirternacht , Jo. AMoegliz- 


gu, Henr. a: ZMoirichez , Dan. Guil. AMolleras ; Dan. JINVebelius , Laur. - 


Normannus y, Vent. Oldenburgius 5. |o. Palatius , Guido Patiuus; P. 
Car. Patizzus , F. Matthaeus Pasl/, Jo. Guil. Paslli, Georg. Chriftoph. 
Petri ab Hartenfels,. Jo, Cunr. Pegeras, Jo. Chriftoph. Pfziliss , Georg. 
Pet. Piererus, Cafp. Pofuer , Jo.. Prettenus; Car. Raygerus , Jul. Rei- 
cheltus , Chrift. Ern, a. Reichenbach, Sal. Reifelius ,. Jac. Rhenferdins, 
Vit. Rzedlinas , Jo- Lud. Ringelmanus , Aug. Quir. Rivizaus, Guern. 
Rolfincins ; Jo. Rod. Salzeanus, Alb. Gunth. Saxo, Seb. Schefferus , 
[o. Val. Scbeidius, Luc-- Schbroechiu;, P. Luc, Schroeckius F.. Henr. 
Sceretaa Zavorziz , Melchior Sebizip; P. Jo. Alb. Sebizius F. Jo. Frid. 
L. B..a Seilerz , Jo. Georg.-Semmeras, Phil. Jac. Spezerus, Otho Sper- 
lingius, Theoph. Spizelius, Joach. Srol/;z , Laur. Strau[frus , Jo. W olfg. 
Textor , Mich. Bern. Valentini , El. Feielius , Jof. du Vernay , juft. Peffi, 
Reinh. P itriariu;, Jo. Georg. Pelcamerus P. Jo. Georg. Polcameras F. 
Georg. Henr. Ilzfous5 ]o: Jac. Valdfcbmidius , Georg. Wolfe. Hcde- 


^ lias; Gotefr. IVelfcbius , Jo. Jac- IPepferus ,'YTh. BAlifiss , Jo. Winderus, 


To. Lud. Jirzelius; Jac: Wolfius , Joh. Conr. FZolfenins 5 
'Eheod. Zuingerus. 


LAVS 


Eric E aa REIS — 


E 


498 )o( 88 | m 


Loc d 


see 3) aio 2 G8 gl pe D eA | Q 29, £ Tum TET 2djadoo 
di 
27 


a 
LJ 


ane eos dna ane ap $805 2 d gp GYe ans ao& ane eos at 5 ds 60S 909 
E » A m a" T * "Xy £3 * - - €f * » E! - «1m EY P 
Ae GP E iS HS v de ue e me ee de Ge 


 LAVS POSIHVMA 
DOMINI JOANNIS BENEDICTI 
ie * GRONDELIL, ^ 
Com. Palat. Czf. Incl.Styri& Statuum. 
| P5yBUd, x Marpurgi Pradici; 
Acad. Cur. 
dila 4 : 
JOANNE BAPTISTA DE WENCKH , 


Com. Pal. Czfar.Inclytorum Statuum 
Styriz Medico &Phyfico Gracenfi. 


( 


m——M— P a — Á— M 


Elebraftis memoriam aliquot abhinc annis Clariffimi DoGtoris Leben-- 
Qs , quem & Styria mea , & Academia noftra magno dolore amifit.: 
Id precipue mearum partium fuiffet; cum non folum in Leopoldino Cu- 
rioforum nature Collegio,: verum eriam in eadem Provincia, ego & talis tan-- 
tusque vir civitate donaremur. Quapropter mihi nemo veftrum vitio dabit, 
Collega gratiofiffimi , (1ad laudandum ex noftra Academia A. 1705. defun- 
Cum apud nos hic virum alterum veftris exemplis provocer.. Nam ibi preci: 
pue vigor & flos fcientiarum affurgit, ubi litterarum cultoresad commendan-- 
dam virtutis gloriam fine faftu, & oftentatione optimis tantum ftudiis exci- 
tantur.- Itaque cum in hac Provincia Styrie Doctorem Grundelium extuleri- 
mus, prater caufas, quas fupra attuli; & Academiae mos laudatiffimus, & Col-: 
lega mortui indefeffus labor, fcientia, merita, moresque Chriftiani me adigunt;: 
ut ejus vitam brevi fermone fumam celebrare ,. eo quidem majore dolore hoc 
mihi accidit , quo hujus jactura gravior eft, quia pauci admodum de Curiofc-- 
rum naturz Collegio hisin terris verfamur.. Efl praterea etiam dulce virtutis: 
meminiffe , quid , quod maxime hoc Facultatis medica intereft: nam quamvis * 
legi divinz , utomnes moriamur, fuccumbat, audet tameii morti belluri in- 
(Z2) 3: dice- 


[j ) 


366 $99 5o ( $8 D 


picere & naturam a celeritate pereundi tutiorem .preftare | Egit hocno(ler 
Grundelius , atqueitaegit, ut multum fane de laudibus ejus detraherem , nif 
pro viribus meis vitam e gefta illuftrarem. ! | M. 


'"Pattia illi Silefiafuit, Poffum ego'hic , utin laudibus TheodofiiImpera- 

€oris Pacatus Orator memorat Hifpaniam non unum dediffe Caefarem :Ita di- 
cere Silefiam effe nobiliffimam Gp facundam matrem, ex quain noflram Aca- 

demiam plures aggregati fuerunt praftantiffimi Doctores. At confulto hos 

;pretereo, neauribus gravior oratio eveniat, praftitit hoc ante Wilhelmus 
Huldericus W'aldíchmidt ; dum Joannis Danielis Majoris inferias eleganti 
Sermone agitabat. Qua de caufa, quia potius viri celebres patriam fuam 

ornare videntur , quam ab eadem [plendorem trahere , ad aln. transgre- 

dior. Inprimis omnes magna voluptate afficiemini , f1 dixero , quemad- 
modum ad Rheni oras Ca(areano exercitui Medicus gnavus, & conftans, 
& magnoJabore , &non modicalaude , & omnium amore triennio adfuerit: 
afficiemini magna voluptate credo , ibi enim fedes Collegii noflri , ibi 

fons, & origo: magnum eft patriam ab hofte defendere, & merito viCtoribus 
gratias referre oportet, fine quibus nunquam a furore Gallico decus noftri (tu- 

dii, & otium litterarum, in quo minimeotiofi fumus , incolumitatem habe- 
ret. Egernnt milites tot periculofis bellis , uc jugum Francicum , & gravem ni- 
mis futurumquejam Dominum a cervicibus Germanorum depellant : labora- 

vit Grundelius , ut (ani illi & vegeti fervarentur , idque profeCto idem, quod 

milites egerunt: quippeincolumis exercitus & adverfum morbos optime mu- 

nitus pars magna viCtoriz eft, quo facile cognofcetis omnes illiusin militia fu- 
dores, omnesque curas in commodum Academiz noftrz redundaffe. Sed quo 
Imperatorehoc accidit? O dulcis fane, & longe digniffima magni Leopoldi re- 

cordatio! Cujus Majeftate tuti, cujus nomine & aufpiciis femper fulgebimus. 
Tllius miles erat , illius viCtoriz, ad illum pertinuit : quidquid uspiam Grunde- 
lius indefeffa cura preflabat, hecextra otium, quia inbello. Defideratis ad- 
verto cognofcere; quomodo minimeptiofusinid , quod fymbolum noftrum: 

exigit, operam fuam & laborem contulerit? dicam hoc infra, fi prius abfolvero, 
quemadmodum in proviaciam Styriz adícitus fuerit. Marpurgum civitas ve- 
tusad Dravi luvium ; Germanis Sclavisque habitatur , frequens circum nobi- 
Jiras ,grata , & amoena regio , & caetera , quz in ufum faciunt , abunde prove- 
niunt:hic munus curandorum infirmorum decreverant optimates noftri 
quingentos florenos in fingulos annos contulerant. Quid civium amor? quid 
nobilitatis e(timatio "quid omnium affeCtus? predicant etiamnum beneficia 
Medic artis , toties, interque tot periculofos morbos in vicinam terram dif- 

fufa & prope cum lachrimis defun&i recordantur. Honora Medicum propter 

| | | j qeceffi- 


|» M 267 


nece(fitatem , ajunt Divini libri: adeó ccclefti teftimonio & lege faperna digni- 
tasnoftraconfirmatur. Etmeritó hoc expertus fuit Gründelius : quoties ca- 

lidarum febrium ardorem , que magnopere hicloci graffantur , extinxit, quo-' 

ties febrem intermittentem ? quoties tabem internam ? quotiesabfceffus? quo- 

ties deltillatiories periculofas? quoties fanguinis rejettionem? quoties fexcenta* 

humani corporis mala removit, & enervavit. Con(iderantem me hzc, atque 

identidem perpendentem , magna fubit admiratio , quoriodo ipfirma plerum: 

que valetudine aliorum fanitati tam feliciter adjumento fuerit Et vero, f 

quisunquam , tum profeCtó ego teftis fum,Gründelium noflrum maximo ar- 

dore, conatuque in ftudia incubuiffe: voluit nimirum tam celebrate Acade- 

mieíe membrum, & vere membrum probare. Hxc dum loquor , Viri cla- 

riífimi ! in laudem veftram liceat parumper excurrere, & quamquam ego hu- 

jus particeps reddi videar , nemo mihi oggerat laudabilius quemque fua facta: 

filentio praeterire; quam verbis comere. | Sed valet etiamnum apud pruden- 

tes Cornelii Taciti de Romani Imperii feculo fortunato vetus doctrina: ac 

plerique fuaraipfi vitam ríarrare fiduciam potius morum, quam arrogantiam: "MR 
arbitrati funt;- Quare dicam liberiusimimortilem in Geritiania Academianr | 
noflram famam obtinere. Quz in illa virorum celeberrimorum frequen- 

tia? quantus labor, & induftria? nihil jam nationibus aliis derogem , nihil 

Italis , nihil Gallis, stil Britannis, Belgisque nihil. — Queties enim nomina 

veftra volvo ; atque revolvo: video mehercules tot tantosque libros à Colle» 

gis jam editos; prodeuntque-tot obfervationes- admiranda , naturz occulta: 
miracula, morborum noya vis panditur, & nova remedia preparantur. Vti- | 
nam jam Plinius.& alii viverent , qui ex omni Grecorum , Latinorumque Au- 

thorum turba" innumera prope congeflerant : cernerent profecto, fe multa: 
ignorafle , multaii vanum jactaffe , & qos ut barbaros zíliriarunt Romani; 

hodie apud eosdem & Apolliném, & omnes fcientiarum Deos , Deasque: 

refidere. — Agitis infuper hoc viri illuftres, ut tàntopere Haud amplius opus: 4 
fit. —. Cives noftros: ad Medicinte artem addifcendans aliesas terras peterez;—— 

veniant potius alii, & quid Germania poffit; videant ac experiantur. Ut 

vero iterum ad noftrum Grundelium redeam, illuflravit Academiam variis? 

& elegantibus opufculis, atque-obfervationibus, quz, ut in more pofitum- 

eft, a vobis in lucem edebantur. — Acidulz funt & aquz in hac patria , ille 

fumentibus , Ii lavantibus faluberrim', magnoque omnium ufü & fama: 

expetuntur , de his acuros libros vulgavit , mulcáque, quz nemo obfer-' 

valle etiamnum vifus eft, & ingeniofe, &' folide elucubravit. — Hzc füm- 

matim dixiffe de viro admodum erudito mihique chariffimo fufficit: quam-' 

quam libenter plura: dicerem ; fi perinde, ut.aliis ità mihi cognita Pies | 
| Laoet^ | 


LS I 


368 4&9 )o( S9. 
Hibet ille jam otium apud fuperos immortale , quemadmodum fperamus, 
& longe jucundiffimum : poíteaquam inter has mundi viciffitudines mini- 
me otiofus, velut leges noftre exigunt,magna commendatione vitam tradu- 
xit Quid fupere(t? nifi ut conditis fub terram offibus elogium addam: 
legite D. D. College & boai confulite. | | 
Hic jacet, per quem multi non jacent , 
Dominus Beneditlus Joannes Gründelius 
Pbylicus: | 
ld efl verum naturalium explorator , 
 AVecmagis bas fcire poterat , nifi ipfa vifcera terree, 
^ | wenetr aret. | 
| ANowerit bas jam anima , 65 in Deo videbit. 
"Medicus mirus : 
"Mortem &y Martem aporeffus ; 
Ae "Mars -Auflriacus egrotaret , caftra acce[fií ; 
Vf plures hoftium morerentur. : 
"Academicus curiofus : | 
/Maxima illi cura fuit bene mori. 
| Ae quidquam clamamus , 
"Medicecurate ipfum. — 
Pauce tamen Medicine utiles erunt, 
/Mercurius. dulcis , feu dulcis memoria: 
Fabebis banc apud pofleros ob cvirtutes. 
Lapis medicamentofus Crollii — . 
Contra ulcera 65 putredinem: 
Dum vel ipfe lapis fepulchr alis 
Ab injuria temporum putrefceret, 
JVomen in Academia mon peribit. 
! "Iria babes otía : ! | 
Unum à laboribus in terra, alterum corpus fub ferra, 
 "Terfium anima in Colo. —— uis 
... Quiefce: 
Donec tuba fpargens fonum. 
Cogeb omnes atte thronum. 


X » 
COTUHA ITI ROT ccmpunmers 


INDEX 


M. iu DT 


! 


43$ )o( 8&- 


QHPEITEESOR 


INDEX 


Rerum & Obfervationum, in Centu- 
ria I. & II. contentarum. 


A. | 
eC Bdomen introrfum tra- 
ex) Cum pag.432. 
Aborius | venafecCtione 
impeditus pag. 192. 


^ App. 
p Bedorifiis gravis curatus 
202. 
| inguinalis fingularis 2 TX: 
cicuta deglutite cum urina excre- 
tio III. 
Acidula NX'ürtembergicz 3 58. 
Acmelle ufus. 285. App. 
"Acus crinalis tartaro obducta é vefi. 
ca extracta 187. 
Zlcalj Vitriolatum 403. 
AAllantoides tunicz conftitutio. 435 
Alim. calculi prafervatorium 126. 
Alvi diuturna obftruCtio in Variolis 
indemnis 299. 
fluxus periodicus. 134. 
Amygzdala amara quibusdam anima- 
libus nociva 194. App. 
Anuneurisma arterie magna, 188. 
m ex retentione muci narium. 


124- 
Asguille ovarium. I$3. Ápp. 
Animaxationalis quo tempore huma- 


no corpori infundatur. 130. App, 


Antimonii fülphur. auratum e(t anti- 
venereum. 46. 
calces p. 415- 
"Autipathia: exempla. 191, App. 
Apoplexie epidemic. 4. App. 
Agna paludofa rubicunda 195. & 
.. 209. ApP- 
A4vfenici venenum. 60. 
"Arteria aortze adícendentis rami qua- 
tuor 433 


arteriarum, umbilicalium anatome, 


ibid. 
zirtbritis anomala 341. 
epidemica. 12. App. 
Arthritidis genuina ac certa cura- 
tio I1 $1. 


- Aflbma a fcirrho pulmonum 220. 


ONOMPET. falus a veficatoriis 332. 

Affrologia judiciarize vanitas 25 T. 

Agri fülminantis virtus 276. 
maturatio folis calore 5 80. 
Crocus fubtilis 40r, 


"Aurum in ventriculis Ánatum, 382. 


ZAnricula monflrofa. 248. 


| -— 


B^ moderna augmenta 


373- 
Bezoardici lapidis ufus 82. App. 
diplis in veficula fells! apidefcens. r23 
Bons 


LN OD Pe 


Boum pinguefatlio $2, dés 
Bullarumin Chalybis folutione emer- 

gentium confideratio Y4t. 
Butyi acredo $9..— 


C. 

Qt plantz defcriptio & ufus 
Medicus App. 254. feqq. 
Cachexia à corruptione vifcerum.217 

Calculi biliarii 128. 3.17. | 
incerta diagnofis 200. App. 
Calenlus fub lingua, 197. App. 
maxilla. 136. 
vefice fingularis 150. 
uteri fungiformis 187. 
Calculof: anatome 102. : 
Cancer faciei letalis à. Variolis 249. 
— Canfladien[es aque | medicata. 3 58. 
Cardialgia letalis. 185. App. 
Caruncule in ucethra. 145. 200. 
Cafu ab alto opprefforum anatome, 
287. 
Cafus letalis, 287. 
Cataratle caufa & natura 426. 
Catarrhi epidemici. 14, App. 
Catarrbus fuffocativus fternutatorio 
curatus, 222. 
Cepbalalgia ex laClatione 117. 
ex verrucis dur menin- 
gis 139. — 
Cerzffa internus ufus noxius 209, 
Chalybis ufüs, 141. 

Chimicoruzz medicamentorum fpiri- 
tuoforum noxa. 123. ——— 
Cixzabaris triplicis convenientia 297. 

Clavi fpecies infolita 419. 


Cwctais metiflafis in Epilepfiam, | 


264. 
Cacitas fübitanea 148. 


BED teer sgm 


Colica ab Abfceffibus mefenterii 63, 


Conchiformia Arena granula, 276. 

Convalíruus rarus fetus 22$. | 

Cucumerum melonipara femina 213. 

Culicum generatio & remedia. 220. 
App. | | 

Cupreorum vaforum noxa. $4. $8. 

Cygni in ovo confervatio. 122. 


Ecott um antipodagricum. 252. 
7 Deliriumiymptomaticum melan- 
cholicum. 29. 
Dentes. molares émrywoyzyas. 222, 
Dentium quedam fingularia. 200. 
Reg acum 
Dentirio in fene, 197. App. 


 Diarrbgs quadam fingularia. 20f. 


App. 3; 
DisefHionis vis admiranda in quodam 
bajulo. 387- 
Digiti fex in unamanu 9r. App. 
Diviniin morbis exempla. 25 1. 
Dolor humeri fingulatis in puerpera, 


LEM uud o1 ionis 
Dyfenteria epidemica. 3. &c. App, 


JDyfenterice anatome. 566. 


Dyfuria rata. 396. 
E 


E Cines folares morbos caufant. 
156. X 9. App. 
Epilepfia à crure incipiens curata. 1 yo. 
curata. 159. 
matrimonio fanata, 90. 
periodica lunaris. 157. 
ptyalismo fanata. 272. 
rara. 24f. 
epidemica. 7. App. 
in cccitatem definens. 264. 
Equifeti infidus ufusin Calculo, 127. 


Er. 


.* 


INDEX 


Evjfipelas epidemicum. 13.' App. 
Eris caloris per Thermome- 
trum eXploratio. 372. 
Febris cum gravibus fymptomatibus 
letalis... 160. : | 
continuz incerta per Abfceffum 
folutio. 325. 
i&terico-chronica. 3 2. 
quintana. 196. App. 
tertiana per fympathiam cura- 
lod fd242s-02 3 vis 
vomitu ex naufea curata. 
102. ih. | 
Eebres intermittentes maligne. 530. 
Fluor albus in puellis. 193. & 202. 
ABD. A LIAC 
Ftrus ploratus in utero. 121. 
Fonticulorum applicatio non omnt 
tempore tuta. 315. 
Fratlura Spine doríi admiranda, 1. 
Franciana memoria. 3 23.App. 
Frigoris effe£tus falutaris. 28 r. 
Frigus ingens Anni 1709. p, If. A1. 
o4. 78. Gc. App. 
Fulmine ictorum cura. 87. 
Fulminis effeCtus rarus. 389. 
Fungi fabrica. 150, 
microcoímici. 196. App. 
GS. 
(1^6 morbi remedium fulphur 
| auratum antimonii, 46. 
Gemellaorum partus rarus. 369. 
Gemur[a Plinii quid fit. 420. 
Glandule duree meningis 159. Ápp. 
d ex mammis excretz. 102» 
Gouorbma rara allevatio, 319. 


Gravida hydropica fine noxa mul- 
tum purgata. 112. 
pro mortua habita partu- 
riens. 381. 
Gravidarum noxa ab aere. 48. Àpp. 


Gravitatis & cohafionis caufa. 259, 


App. 
Grundeliana memoria. — App. 
Ggtta. rofacea errhini ufü curata. 289. 
ferena adfc£ti anatome. 158. 
H. 
—[/Emptyfis in gravida. 25 y. 
"Hamorrbagie ex dente evulfo te- 
medium. 45. 
remedia. 195.Àpp. 
Hamorrbagia magice curata: 84 
| uterina in gravidis. 303. 
epidemica. 4. App. — 
Hismorrboidum remedium. 26$. — 
Hepar magnz molis. 194. App. 
Hepatics macule. 181. 
Hermaphroditi hiftoria. 20. 
Hevmaphroditicus haedus. 23 y. 
Hippomanis defcriptio. 193. App. 
Hydrocephalus 2.4. annorum. 90. 
| cum abíceffu fpinz dore 
fi. 258. 


ex inunclione capitis. 


arfenicali. 323 


Hydrops afcites curatus. 15 9. 


pectoris. 12. 
fanatus: 586. 
per fomnum periodicum cu- 
ratus. 147. 
tympanites. 587. : 
Hypercatharfis ex afpeQtu potiunculee 
laxantis. 263. ! 


Hype- 


p. 


AHypochotdriacus dolor. 229. 
Hypochrondiati morbi epidemic. 47. 


App. 
J. 


Crerus. infantis laCtentis ex. vehe- 
menti ira Matris. 176. 
Iliaca paflio aurea. 318. - 
fingulariter curata. 191, App. 
Ipipotentia àd Veneremis 3329. : t5* 
dmipragnarionis certum fignum. 114. 


Jvflatio abdominisà convulfione. 179. 
Injetla per fafcinationem. 197. App. 


duteflina a vermibus: perforata. 365. 

Juteflini coli portio abícifía non leta- 

lis, 43 " ! 

cocci inflammatio & abícef- 

| fus. 432. tuse 

Inteffinali unice fimiles pellicule ex- 
ctetce. 195 a 


Inieflinorum. tenuium: inflammatio. 


431. 
Ipecoanha in dyfenteria ufüs. 104. 
Jfchiadici doloresepidemici. 14. App, 


l/cburia cx abfceffibus mefenterii. 65. 
.à mufculo veficz detrufore 


, morbofo.. 7 34. 
—'^ . duodecim dierum curata.268 
 J(chnrie caufa rara. 396 


9 


K. Tranfylvanicum. 266. 
L. 


T Ain mammis virilibus. 1 94. App. 


^" Latlis examen, $7. 


Lacrymarim vitrearum examen. 5 e. 


Lapis fulminaris. 89. 


- Lenticula paluftris femen, 166. App. 


Lentium Ípecies. 180. App. 


INDEX. 


Lianes '; plantarum, | Americanarum 
fcandentium genus. App. 257. 

Lienis tuptura. 222. : 

fcirrhus. 20$. App. 

Liuum catharcticum Anglorum ejus- 

— que ufus, App. 28. 

Litbomarga Rothomagenfis. y. ^ 

Lolii ex ttitico generatio. 171. App. 

Lues Gallica cum puflulis extuberan- 
tibus. 291. — 

Lumnbrici vefice. 365. 

Lumbi pifcis anatome. 126. App. 

Lunainfluxus in corpora motbofa. $7. 


"Wpp. om s c 
M^Atrmarem ingens ac fubita in-. 
TA Cflatio? 196: : 
Mania curata. 124. 157. | 
ex Plica abfciffa. 102. 
M:artialium. fele&tus.. 407. ^ 
AMenflruus fluxus. per labia. 120. 
praematurus. 19 rf. 
App. 
in vetula. 229. 
per vomitum.r1O 
infuüeto - tempore. 
"ETE 
Mercurii dulcis praeparatio. 413. 
in fiftula Torricelliana ad-- 
- fcenfus & defcenfus cau- 
fa. 93. App. 
7Mefenterii mira convulfio. .432 
AMittus fanguinis copiofus innocuus. 
192. App. pause | 
ZMola fingulares. 77. : 
AMonorcbis anorchin generans, 418. 
AMorbilli epidemici.. 14. App. 


— Mors fübita ex percuffione. regionis 


ventriculi. 430 mor« 


Lj 


XD mmm ie A AS S ERU S a s ahi i CT 


AMortua credita parturiens & revivi- 
fcens. 381. 
ZMortsti manus ftrumam curans 199. 


App. d 
b Ms 
N Aevus imaciformis. 3 14. 
INapelli antidotum Petroleum.28. 
ANifiradicis ufus. 227. | 
 fapor Me App. 273. 


f YCuli procidentia. 435. 
4 Odontalgia epidemica. 3. App. 
Ophidii pifcis. defcriptio. 138. App. 

Opi effectus diverfi. 65. 

Os palati fponteruptum , & cum fo- 

" mitu effracdtum. 271. 

Q[Jizsm lirepitus. 196. App. 

Qvorzm gallinaceorum partus magi- 
cus. 8j. * 

Ovaum in Ovo, we App. 


pei ab(tinentia. 191. App. 
Paralyfis lingue , faucium & ocfo- 
phagi.-306. 
| mira, 43r. 
Pavreiva brava radicis examen. App. 
232. Íqq. | 
Parius fe partu. 312. 
Pedvya quadrat vires. App. 282. 
Penis monítrofa magnitudo. 537. [ 


Pefhis Rofenbergenfis &c, hiftoria. 


292. & ro6. App. 
Petroleum Napelli antidotum. 28. 
Philtri propinati noxa: 239. 
Pbhthificis motus noxius, 208. App. 
P'ica virilis 455. 
Pilorum omnium in. quodam abfen- 
tia. 47 I. : 


^j 


Plenritis per univetfalem corporis tu- 
morem fanata, 146. 
epidemica, 2, App. 
Plica abícilze damnum. 102. 
Pedagra  contagiofa. 192, App. 
Porrigo univerlalis ex vefice urinarie 
defe&tu, r5. 
Prtyalifesus falutaris in Epilepfia, 272, 
Puerper& varia Symptomata. 17 ;. 
Palmones infantis per. horas octode- 
cim extra uterum viventis in aqua 
fubmerfi. 247, j 
Palfiis naturaliter intermittens, 324. 
arterie magne in abdomine 
obfervatus. 43 2. 
Purgatio ditücilis. 229. 
Purgantis medicamenti diverfa opé- - 
ratio. 209. 


K. 

R 4i in Germania. 25, App, 

Rachitici pueri anatome. 285. 
Ranucedo venzícCtione curata. 339. 
Raucedimis remedium 46. — 
Renura fermentum. 3 2. 
Remes magni. 86. 346« — 
Rhenmatifinus cam. Convultionibus 
.. & carie offium. 173. | 

epidemicus. 3. App" 

Ros melleus erucas producens. 240» ' 
Reris corrofivitas, 206. — 


^ Ae | 
G Alaciffrra. mulieris anatome. 244 
V Salivatio fpontanea epidemica 272. 
| in Variolofis. 277, 
Salivatiosis ratio formalis. 278. 
Sarcoceles ingentis hiftoria; 252. 
Satyrorum exiftentia. 83» 
j 


Scor-- 


INDEX | 


Scovbutica affeQio epidemica fingu- 
laris. 324. : 
Scorbutice anatome, 566. 
macula. 181. 208. 
Scorbuticus pruritus. 144- 
Secandinarum à motu locali expul- 
fio. 125. U 
Setacei ufus. 140. 
Biligivis grana nigricantia. $1. Ápp. 
fpica ex pectoris abíceftu pro- 
diens. 218. App, 
Singultus diuturnus. 192. App. 
Sonus in pariete dubius. 261. 
Spiritus vini accenfi vig displofiva in- 
fignis. 48. : 
Stercorum virtus medica. 198. App. 
Struma feliciter fuppurata. 67. 
Suteini olei largior dofis noxia. 
.124- dd 
Succinum fluidum Valachie. 267. 
foffile. 195. App. 
Sudor Sanguineus fingularis. 71. 
— fuppreffus letalis. 13 f- 
Surdo-mutorum cura, 233. App. 


T. 


"] 4 vomitu rejet. 219. App. 

Terra figilata  Brachmanum. 
204. — 

Jefliculus humanus. offeus. 93. 

Theriace largior dofis noxia, raf, 

T bernsometri operofa fabrica. 370- 

Timure Alcaline, 409, 


Ld mend 


Tremores convulfivi ex. abfceffu cal-- 
canei. 250, 
dritici in Lolium transmutatio. 171. 
App. ! 
yites. $6. 
Tumor vulva refectus. 145. 


Tz///s epidemica. 14. App. 
V. 


V aricle in recens nata. 169, 
epidemice. 40, (X 5 9. .App. 

Variolarum quzdam fingularia. 219. 
Apr iwpd u 

Fea ports ofcula hiant in Inteftina, 
366. ue 

4 Fenerenimia urinz difficultas & te- 
neímus 66. . 

Fentriculi in "Yhee helluonibus con-. 
ftitutio, 3. 

percuffio letalis. 386. 
Ferminofas abdominis tumor. 10$, 
Fifice utinarize defe&us. 155. 


— Fehicatoriorum ufus in. Afthmate, 


233- 
fingularis obfervatio.: 


319. 
Veficula ex abíceffu inguinali. 21 ds 
Pefpa pun&tura. 135. & 204, App. 
Pola Lunaria monftrofa. o5. 
Vitrioli Martis a. Venere depuratio, 
408. | 
Ilcus mammarum ex phthifi, r 1g. 


. Ungnes recurvimonfílrofi. 97, 
^ Folvulas a lumbricis. 


JF o0mi- 


|... Femitus bulle liquore repletz. 13. 
cruentus innoxius. 194. A pp. 
erucarum, 239. 
flercoreo-chylofus periodi- 

cus. 279. | 
Vomritorierums vfus in Dyfenteria. 
107. 
Uracbi conftitutio. 4353. 
Urina verminofa. 201. Ápp. 
lHrissexamen per ponderationem, o8 
incontinenti? remedium. 200. 
e pP 
|. retente curatio, 3 16. 
Uteri abfentia. 246. 
procidentia totalis. 42 T» 


IACD' EX 


Lterus lapidibus refertus, 148. 
Urerinns rarus affectus. 208. 
lvargzs racemorum in capreolos 
converfio. 172. App. 
Lye barbatz. 374. App. 
Fauluus cordis fingulare. 6g, 
hepatis letale 69. 


W'erfbainiana memoria, 306. App. 
X 


Xiphia anatome. 110, App. 


Errata in Obferevationibus. | 

Ag. 3 lin.9 leg. interftincti. pig. g.lin. 22. eandem, pag.9. lin. 4, adaptat. p. 60.1. 24. graviffimo- 

rum. p. 69.1, 26 ad alvum. p.92. 1.18 obftra&tim. p.125. E ult. tantillum. p. 127.1. 16. baccis, ib. 
L31.recidivaum. p,155 l. rr. GRASSIL p. 171.1.29. Aviftolochig. ib.l.30.femin. ib.foenigrec, p. 
181.1.13 diathefi, ib.l. 31. collo. p. 182 l, antepen revulfi»aem. p. 195.1. 4. capitata, p. 194 1. 18. tra- 
chez, p.197 l. 18 arteriofi p. 202.1, 31. d. 9. p. 205. l. 12. expetantur. ib, penult. definiuat: ib. ult. & 
feqq. Cent. I & IL. p. 214. ult. cui à..p. 216. V 14. iafaadi, ib; l.21. Syringa, p. 225 | 14. irritatione: p. 
240. l. to. catatticum. p. 241. l. 14. infe&orum. ib | 19 teaeris. p. 252.1 2 determinatum. p.255.l. 
12.0bturat. p. 256.1. 2. dsl. , ib.l. 30. leg.acficfatis p.258 1.26. appreffioni. ib. ]. 29. impcfiti & con- . 
torti. p.263. l, 27. Sp:c. diatart. p. 268. ]. 5. infs&tis. p. 269.1. 23. maceris, p. 270.1. 22 exp:eflo. p. 271. 
1.28. cariofum. p. 294. l. 6. munitl; p. 295 1 29. pro puncto ponatur comma. p.298. l. 25. artís, ib. anre- 
pen. nos. p. 302.1.9, March. p.320. 1.4. vix. p. 326 1. 5. continuam. p. 333. 1 27. vimmorbi. p.349... 
3.ferofiorem. p. 5 52.1. 16 fanguinem. p.353. 1. 16. glandularum. ib. l. 27. glandulas. p. 355 1. 5. quoad. 
p. 559,1. 24 margam. p.36r.l.27. tam. p.365 L.24. Colon. p. 567.1. r1. msfaraicis. p, 391. l. 5. fur- 
fum. p.411. 1.28 faturatiorem. p. 419.l. 10. Groenvelt. p. 42 1.1. 4« Harduinianam, p. 425.1, 3 1. Sem, lin. 


p: 431.27. tam, i 
In Appendice. 


Fag. 2.lin. 16. leg. maritatis. p. 6. l. ro.temperatiore. p, Io.l. 11, horeorum. p. 12. ]. 24.à. ib.l. 
27.exodium. p.15. l. 11 tracheg | p. 17.1. 31. multum profuit. p. 46 |. 17. graffatg. p, 6o l. 12. alias. p. 
79.l. 11. quam. p.83.1 15. füppetias. ib. .14. miferanda. p. 88, 1.12. abdito. p. 98:l. 5. & elalticitatem. 
P. 124.1.20.id. p. 161.1.18 captis. p. 185.1. ult. f:uftra. p. 189.1. 14. menfe. p. 195. 7. corripi. p. 2cO. 
1.25. dolores. p. 20r. l. 7. pubis. p.208. i. 14. decurri. ib. l. 19; validas, ib. l. pen. Stuttgardia: p. 210. 
l.antepen. notabilis. p. 211 l. 23. decantatis. l. pen. precipitati, p. 214,]. 22. decantationes. p. 218. l 
22 fcalpende. p. 219. l. 11. ne. p. 228. l. 29. vifo tam. p. 304. l. ult. Cofmas. p. 314.1, 24. laudibus. ib.l. . 
27.0bviam. p.319. 1. 9. deeffer. j d 


f 


9b 


LS 


DI 


1. 


MUS 
on 


5 


*5 


L 
27 


4, 


NL 


2