Skip to main content

Full text of "Monumenta Germaniae historica. Auctorum antiquissimorum"

See other formats 


?^/ 


V- 


^o. 


MONVMENTA 

GERMANIAE 

HISTORICA 


INDE   AB   ANNO   CHRISTI   QVINGENTESIMO 

VSQVE   AD   ANNVM  MILLESIMVM 

ET   QVINGENTESIMVM 


EDIDIT 

SOCIETAS  APERIENDIS    FONTIBVS 

RERVM   GERMANICARVM   MEDII   AEVI 


AVCTQRVM  ANTIQVISSIMORVM  TOMVS  VIII 

APOLLINARIS   SIDONII   EPISTVLAE 
ET    CARMINA 


BEROLINI 

APVD    WEIDMANNOS 

MDCCCLXXXVII 


GAI  SOLLII 


APOLLINARIS  SIDONII 


EPISTVLAE  ET  CARMINA 


REGENSVIT  ET  EMENDAVIT 


CHRISTIANVS  LVETJOHANN. 


AGGEDVNT 

FAVSTI  ALIORVMQVE  EPISTVLAE  AD  RVRICIVM  ALIOSQVE 

RVRICII   EPISTVLAE 

RECENSVIT  ET  EMENDAVIT 

BRVNO    KKVSCH. 


BEROLINI 

APVD    WEIDMANNOS 

MDCCCLXXXVII 


4 


Aulae  Vimariensis  officina  typographica. 


0>' 

SANCTVS 

AMOK  PATRIAE 

DAl 
A  IN  1  M  V  M. 


111.    KAL.    FEliK.    MUCCCXIX.  'i      -^lf* 


|^.^.!>?^?^-^c; 


FEANCOFVllTl    A.  M. 


DE  SIDONIO  APOLLINARE. 


(jhristiano  Luetjohann,  cui  hacc  opcrum  Sidonianorum  reccnsio  debetur,  ut  eam 
ipse  perficeret  datum  non  fuit;  obiit  Kiliae  d.  8.  Apr.  a.  1884  annum  agens  duode- 
quadragesimum.  Impressas  vidit  huius  editionis  paginas  ad  101;  ipsum  opus  rcliquit 
fere  absokitum,  cx  pracfatione  autem  non  absolvit  nisi  clenchum  librorum  scriptorum. 
Gravi  casu  co  cum  edcndi  libri  incohati  in  me  cura  recideret,  ut  aliquatenus  id  cffice- 
retur  (nam  quae  cum  vcro  auctore  pcricrunt,  nullo  modo  rccuperabuntur),  amicis 
debeo  et  Luetjohanni  qui  fucrunt  ct  mcis,  imprimis  Friderico  Leoni  Rostockiensi,  cuius 
fortem  fidelcmque  opcram  ut  in  aliis  saepc  ita  in  Sidonio  publici  iuris  facicndo  vel 
maxime  cxpcrtus  sum.  Eam  autem  ita  administravimus,  ut  ad  apparatum  a  Luctjohann 
diligenter  digestum  et  fere  absolutum  cpistulas  ipse  edercm  adiutus  a  Leone  ct  Wilamo- 
witzio,  carmina  Leo  mc  adiutorc  itemque  Buechelero  etWilaraowitzio,  praefationis  partem 
criticam  Leo  in  se  susciperct,  vitam  auctoris  ego  enarrarem.  Lidicum  quattuor  quos 
adiecimus  primum  locorum  similium  ekboravit  Eugenius  Gcislcr  Brcskvicnsis,  secun- 
dum  personarum  ct  tertium  locorum  ego,  quartum  verborum  et  locutionum  Eduardus 
Grupe  Pfalzburgensis. 

Fausti  et  Ruricii  cpistulas,  quae  ut  adicerentur  ab  iis  qui  monumentis  Germaniae 
historicis  cdendis  praesunt  Luetjohannus  impetravit,  sed  mortc  praeventus  rccensere 
non  potuit,  recognovit  Bruno  Krusch,  qua  de  re  ipse  infra  exposuit.  Indiccs  pcr- 
sonarum  ct  locorum  ad  hanc  partem  operis  idcm  confccit  meisque  interposuit. 

Tli.  Mommseii. 


VI  PRAEFATIU  IN  SIDONIVM 


vodiciim  Sidonianoruni .  si  epistularum  carminumque  ordinem  aut  trans- 
positionil)us  nujtiiruni  aut  otiam  lacunis  liiantom  spcctavcris,  quattuor  familias 
raoilo  disoorncs. 

Atquc  primu    quidcm   tamilia    omnia    Sidonii    scripta    continet    eodem    quo  in 

exemplaribus  vulgatis  ordine  disposita,  nisi  quod  cp.  1.  VII,  6  et  7  post  nonam  legun- 

tur.     rrimum  in  hac  familia  locum  obtinct  cod.  Matritcnsis  Ec   102,  in  bibliotheca 

nationali   asscrvatus.    mcmbranaceus   formae   quadratae    saeculo  X  vel  XI    nitidissime 

scriptus:    qucm    Cluniaccmis   nomine   significavi.      Xamque    in    hoc    uno    codice,  et  id 

quidom  in  oxtrcnmc  paginae  marginc  intcriore,  cadcm  manu  qua  cctcra  aut  certe  non 

multo  rccentiore  scriptum  invcni  illud  cpitaphium  Sidonii,  quod  Sirmondus  'ex  vetere 

codicc    Cluniacensi   depromptum'   edidit.      Ita    autcni    praeter   compendia  ct   ligaturas 

sc  habct: 

EPITHAPHIUM^)  SIDONII 

Saiictis  contiguus  sacroque  patri 

Yivit  sic  nicritis  ApoUiiiaris, 

lUiistris  ^)  titulis,  potens  honore, 

liector  militie  ^)  forique  iudex, 

Mumli  inter  tumidas  quietus  undas, 

Causarum  moderans  suhinde  motus 

Leges  barharico  dedit  furori ; 

Discordantihus  intcr  arm^jb  regnis 

Pacem  consilio  reduxit  amplo. 

Haec  inter  tamen  et  philosophando 

Scripsit  perpetuis  hahenda  secUs;^) 

Et  post  talia  dotia  Gratiarum 

Summi  pontificis  sedens  cathedram 

Mundanos  soholi  refudit^)  actus. 

Qicisque  hic  cum^)  lacrimis  deum  rogahis, 

Dextrum  funde  preces  super  scpulcrum: 

NuUi  imognitus  et  legendus  orhi 

lUic  Sidonius  tihi  invocetur. 

XII  kl  Septemhris  Zemne  imperatore. 

Practerea  animadvertendum  est  quod  in  fol.  7*  a  manu  saeculi  XII  scriptum 
legitur:  Dignum  cst  memoria,  (puod  domnus  Bernardus  camcrarius  dixit  in  cimiterio 
fratrum  coram  domno  ahhate  audientihus  nonnuUis  seniorum.  Ait  enim:  dedecus  magnum 
est  momicho  murm^irare.  Quod  memorahile  dictum  iussit  scrihi  domnus  ahhas.  Denique 
in  imo  fol.  S^  legitur  haec  inscriptio  saeculo  XVIII  exarata:  CoUegii  Tolosani  Soc. 
lesu.  dono  lUustrissimi  Samu^lis  de  Fernmt  Senatoris  in  Parlamento  Tolosano.     Constat 


1)  Epitaphium  Simiondus.  :')  Inhislris  Siriuondus.  s)  mililiae  Sirmondus.  4)  saeclis 

SirmoDdus.  s)  snlxAi  refundit   Sinnondus.  ,         e)  dum  Sirmondus;   et  'c'   littcra  in  codice  usque 

adeo  eTanait,  ut  facile  dubites  utrum  'cum'  an  'dum'  legas. 


LUETJOHANNI.  VII 

autem  codex  fol.  1C2  sive  viginti  quaternionibus,  e  quibus  septimus  deceni,  ultimus 
septem  folia  complectitur;  quatornitmcs  usque  ad  undecimum  numerati  sunt,  ceteris 
numeri  desunt.  Continent  autem  prae.tcr  ea,  quae  iam  commemnravi,  fol.  1 — 7*  med. 
Ciceronis  Catonem  maiorem  saeculo  XII  exaratum  et  ita  inscriptum:  Exceptiones  dc 
lihro  Tullii  Ciceronis  quetn  scripsit  ad  Titum  de  scnectutc;  tum  fol.  7"  —  8*  excerpta 
de  Gregorii  Turonensis  historia  Francorum  (1.  II,  21  —  25)  cum  hac  inscriptione; 
Greiforius  Turoncnsis  dc  sancto  Sidonio  Arvcrnorum  cpiscopo,  ab  alia  manu,  sed  ipsa 
quoque  saeculo  XII  exarata;  deindo  fol.  8''  Ausonii  de  Caesaribus  versus  septemdecim 
(hi  autem  Sidonii  esso  dicuntur  liac  in  margine  apposita  inscrijjtiono:  Sidonii  rcrsns 
dc  duodccim  imperutorihus  Jtomanis)  ct  ipsius  Sidonii  inscriptionem ;  doiiiquo  fol.  9 — 1()2'' 
Sidonii  opistulas  et  carmina,  atquo  haec  quidem,  ut  Ausonii  versus,  saeculo  X  vel  XI 
ineunte  scripta.  Codicom  primo  in  Ilisj^ania  inspectum  doscripserat  Puulus  Ewahl. 
postca  in  Gormaniam  transmissum  Borolini  ipse  totum  contuli. 

Iluius  plane  gcmellus  est  cod.  Vaticanus  3  421  membranaccus  formae  qua- 
dratae  saeculo  X  pari  elegantia  neque  tamen  eadem  diligentia  exaratus  qua  Clunia- 
censis.  Constat  fol.  163;  et  continct  fol.  1"^  Ausonii  de  Caesaribus  versus  septem- 
decim,  fol.  l^' — IS^''  Sidonii  epistulas  ct  carmina,  fol.  158^' — 1()3  tractatus  Christiano.s. 
Totum  contuli  Romae. 

Donique  cod.  Parisinus  2168  membranaceus  formao  octavae  saeculo  X  vol  XI 
ex  eodem  quo  Cluniacensis  et  Vaticanus  3421  archotypo  nitidissime  transcriptus  ost: 
adeo  vocabulis  aut  depravatis  aut  omissis  aut  transpositis  consentit  cum  ilHs.  Con- 
stat  fol.  48  noquo  iam  totum  Sidonium  continet;  desinit  enim  in  epistulao  1.  VII,2  vorbii 
p.  105,  1:  qiiac  tamen  ut  gcsta  sunt  si  rjuispiam  dignus.  Sod  cum  in  ima  pagina  nullo 
spatio  relicto  deficiat,  manifestum  est  cetera  quaternionibus  aliquot  deperditis  interiisse. 
Inspexi  Parisiis. 

Altorius  familiae  codices  omnes  turbatum  in  1.  VI  et  VII  epistularum  ordi- 
nem  habont.  Namque  in  ep.  1.  VII  epistulam  septimam  excipit  duodecima;  tum  inter- 
posita  ost  quae  suo  loco  non  legitur  ep.  i.  VI,  11;  hanc  subsequuntur  ceterae  1.  VII 
epistulae,  sed  ita,  ut  decima  post  undecimam  translata  sit.  Ilorum  codicum  pars 
totum  Sidonium,  pars  praeter  epistulas  aliquot  tantum  carmina,  pars  solas  epistulas 
exhibet. 

Atque  ex  eis,  qui  omnia  Sidonii  scripta  complectuntur  primus  orit  cod.  Pari-  F 
sinus  9551  membranaceus  formae  maximae  saeculo  XII  exeunte  satis  diligenter 
scriptus.  Praeter  turbas  huic  generi  communes  in  ep.  1.  V  epistula  duodecima  post 
tertiam  docimam,  iii  ep.  1.  VIII  epistula  prima  post  socundam,  ex  carminibus  id  quod 
ultimum  est  post  carm.  XXI  transmigravit.  Codicem  in  Germaniam  transmissum 
totum  contuli. 

Huic  affinis  est  cod.  Vaticanus  Reginae  203  membranaceus  formae  octavae 
saeculo  XII  eleganter  scriptus;  continet  fol.  107.  Nam  cum  Parisino  9551  et  lectio- 
nibus  et  scriptorum  ordine  consentit,  nisi  quod  ep.  1.  V,  12  et  ep.  1.  VIII,  1  locum 
non  mutaverunt.  Inspexi  Romae;  totum  excussissem,  si  per  temporis  angustias 
licuisset.  Nunc  vero  Augustus  Mau  amicus  do  sat  multis  locis  sciscitanti  mihi  promp- 
tissime  rescribens  fecit,  ut  me  illo  codice  sine  damno  carere  posse  existimarem. 

In  hoc  numero  est  otiam  cod.  Regius  4.  B.  IV,  qui  servatur  in  Museo  Brit- 
tannico,  membranaceus  formae  quadratae ,  cui  in  primo  folio  inscriptum  exstat:  lihcr 
nionasterii  Wi/gornic.  Codex  misccllaneus  est  continetque  praeter  alia,  do  quibus 
vide  Casleyi  catal.  bibl.  regiae  (Londini  1734),  in  fol.  120— 202'^  totum  Sidonium 
saeculo  XII  vel  XIII  scriptum  multisque  mendis  inquinatum.  Praetor  solitas  in  hoc 
genere  epistularum  transpositiones  haec  habet  peculiaria:  ut  in  cod.  Parisino  9551 
in  ep.  1.  V  epistula    decima    tertia    praecedit    duodecimam,   et   in   ep.  1.  VIII   epistula 


VIII  rUAKKATIO  IN  SIDONIVM 

priina  post  seeumlam  K\:,Mtur:  post  ultiinain  1.  IX  opistulaui  op.  1.  Y,  12  et  18,  quam- 
i|uaui  suo  looo  iuvouiuntur.  ropotitao  sunt.  Sidonii  opistulas  oxcipiuut  Ausonii  de 
duodooim  imperattuihus  l\oinanoruni  vorsus  duodoquadrai^inta  ot  Sidonii  ac  Symmachi 
vita  quaodiim  (fol.  IM^).  Tost  nnani  pai,Mnam  (fol.  ISP')  vacuam  eadom  manu ,  quao 
opistulas  soripsit ,  oarmina  ita  oxarata  sunt,  ut  carm.  XXTV  post  carm.  XXI,  sicut 
in  cod.  1'arisiuo  9r>r»l  ot  Vatioauo  Roginao  20;^,  rotraotum  logatur.  Carmiuibus  adnexi 
sunt  sino  auctoris  nomino  lii  Ausonii  vorsus:  211  hoxametri  de  insfitiifionc  viri  honi 
(idvll.  10.):  25  hoxamotri  (//■  pif^uforkis  tliffhiifninihn^  IIAI  TEOY  (idyll.  17.):  praeterea 
nesoio  cuiua  auctoris  t  l  hoxamotri,  (pii  iuscribuntur  (■oiinnonifio  morfalifafis  nosfrac, 
et  H»  hoxametri  </«'  mvuiis  uosfrac  mufahilifafc.  Codicom  prinm  Hermannus  Yarnhagen 
amicus  descripsit.  postoa  ipso  Loiulini  inspicore  potui. 

Cum  hoc  codice  artissima  aftinitatc  coucxus  est  cod.  liodleianus  Auct. 
(i.  1.'»  uuMubranaceus  formae  quadratae  sacculo  XII  vel  XIII  scriptus.  Continet  praeter 
S(dinuni  in  fol.  04—131  Sidonii  opistuhis  ct  carmiua  eodem  modo  sive  disposita  sive 
repetita,  quo  in  ood.  Regio  4.  H.  IV  lcguntur,  eisque  adiuncta  cadem  poemata ,  quae 
exhibct  ille:  eo  tantum  ab  iHo  discrepat,  quod  Ausonii  monostichis  vitisque  Sidonii 
et  Svnimachi  caret,  quae  iu  cod.  Regio  inter  Sidonii  epistulas  et  carmina  leguntur. 
Praoterea  aliquot  post  fol.  70  et  fol.  76  foliis  deperditis  c  Sidonio  ipso  ep.  1.  II,  4; 
5:  0;  7:  S:  0  (usquc  ad  illud  p.  31,  8  xwtissimum  anteriiis  edulihus  nostris  cidina  fumaret) 
et  ep.  1.  III.  14  (inde  ab  illo  p.  51,  17  defrogatorihus  quid  ex  asse  pronuntiem)  cum  ep. 
1.  IV.  1:2:3  (usque  ad  illud  p.55,  23  aestuaf  tit  Cethcfjus)  plane  doficiunt.  Inspexi  Oxonii. 
Ilis  duobus  codicibus  quos  modo  descripsi,  cum  nondum  mutilatus  esset,  similli- 
nius  orat  cod.  Bodleianus  Digby  B.  X.  6  membranaceus  formae  quadratae,  qui 
in  f«d.  21— SO  Sidonii  cpistulas  et  carmina  aliquot  continet.  X,am  Sidonii  epistulae 
oodom  ordine.  quo  iu  illis,  loguntur ,  nisi  quod  ep.  1.  Y,  12  et  18  post  1.  IX  finem 
non  repetitae  sunt:  ex  carminibus,  quae  illi  exhibent,  non  cxstant  nisi  Sidonii  carm.  I 
ot  II  atquo  commonifio  morfidifafis  nosfrac  et  versus  de  mentis  nostrae  mufahilitate. 
Cetorum  deporditis  nonnuliis  foliis  e  Sidonii  cpistulis  initium  usque  ad  ep.  I.  III,  12 
p.  4S.  4  ))ro.ci[ma  feci  non  expolitum  deficit.  Denique  fol.  37 — 44  Symmachi  aliquot 
epistulas  eadem  manu  scriptas  contincnt,  quibus  intersertis  Sidonii  ep.  l.YI,  2  in  medio 
vocabulo  p,  90.  1 2  7»Yw,>'o^«//m  interrupta  est.     Inspexi  Oxonii. 

lam  venio  ad  eos  alterius  familiae  codices,  qui  praeter  epistulas  aliquot  tantum 
oarmina  oontinent.  llorum  duplex  est  genus:  praeter  epistulas  prius  octo  carmina 
priora,  alterum  pauciora  exhibet.  Atque  priori  generi  cum  eis  huius  familiae  codici- 
bus.  qui  totum  Sidonium  habent,  is  ordo  epistularum  communis  est,  ut  ep.  I.  YII  septi- 
mam  oxcipiat  duodecima.  tum  intrusa  sit  quae  suo  loco  non  invenitur  ep.  1.  YI,  11, 
donique  ex  ceteris  1.  VII  epistulis  decima  post  undecimam  reiccta  sit.  Praeterea 
plorique  huius  generis  codices  in  cp.  1.  YIII,  ut  cod.  Parisinus  9551  aliique  quos 
comnieraoravi.  cpistulam  primam  secundae  postponunt;  uni  cod.  Parisinus  2782  et 
ood.  Ottobonianus  2013,  ut  cod.  Yaticanus  Reginae  203,  illius  epistulae  locum  non 
invertunt.  Ex  carminibus  autem  omnes  sexto  et  septimo  cxtromum  post  octavum 
locum  dcderunt:  deniquc  in  omnibus  carm.  II  desinit  in  v.  182  practcrca,  quiccjuid 
Ijfitiarihtis  imkrc  fihris.     Ilis  oxpositis  prioris  generis  codicos  enumerabo. 

Cod.  Laurentianus  plut.  XLV,  2f)  membranaceus  formao  octavao  saeculo  XII 
a  duobus  librariis  satis  elegantcr  scriptus;  e  quibus  alter  maioribus  et  magis  perspicuis 
littcris  usu.s  confccit  ca.  quao  ab  initio  leguntur  usque  ad  ep.  I.  YIII,  12  p.  143,  10  n])i 
rjft/usumus  animo  tam  ct  ab  cp.  I.  IX,  14  p.  168,  1  officii  magis  nosfri  cst  usque  ad  finem 
carminum:  alter  quae  media  intersunt  minutioribus  ot  angustioribus  litteris  exaravit, 
Cetenim  ex  quindooim  quatornionibus,  quos  olim  codox  continebat,  quintus  deperditus 
posteaque  a  manu  reoenti(>ro   rostitutus  ost :   ab    hac    igitur   acripta  sunt  quae  leginms 


LUET.IUllANNl.  IX 

inde  ab  op.  1.  TV,  1  j).  r)7, ')  iniifiils  t/Hiun  ijunsi  roli  intrUnifhat  us({u<»  ad  cp.  1.  IV,  20 
p.  71,  1  Idfrrn  rlnnonihns  (»|Uiiiii(iUiim  cNtrcniii  inde  al)  op.  I.  IV,  20  p.  lujV)  /ir(hs  /ninii 
peronc  etiiini  in  insc(picnti  iolio  ii  ni;inii  v(!tere  scriptii  exstant).  ltcMi(|Uc  si  (|iiac  in 
suniini.s  tuiiis  uniore  Jijlectii  evanucriint,  ea  iniinus  rcccntior  in  eiidcni  aut  iii  proxiniii 
paf^iiia  iteravit.  Cuntinet  auteni  codex  praeter  Sidonii  scripta  Au.sonii  carniina  (|uae 
inscribuntur  vcrsiis  dc  duodcciin  iinjicrnforibus  lioinanorutn ;  dc  loinjitiulinc  rnjni  roruin; 
de  finibus  corum.  llis  subiecta  sunt  haec  verba,  quac  sunt  Au^^ustini  de  civ.  dci  ().  2: 
Varro  cir  undccuinquc  doctissiinus  taiii  inulta  lcijit,  ut  ci  aliquid  srribcrc  vacassc ,  tain 
inulta  scrijisit,  ut  cuin  tanta  Irijissc  inircinur.  Sequuntur  Eusenii  nescio  cuius  versus 
tres  ad  diaboluin ,  tuni  rpistola  rcijis  Avarorwn  dirccla  nd  inipcratorcin  liomanum, 
id  est  Corippi  iii  lau(b'in  lustini  \\\  vv.  271 — 288,  deinde  !){  vv.  de  septem  sapicMitibus, 
(b'iii(iue  triii  Yciiiintii  Fortuiuiti  ciirmina  (1.  I,  21  ;  XI.  25  et  2('),  cf.  ed.  L.).  Finein  laciunt 
aliquot  Symmachi  et  Senecae  ;nl   Fiiuluiii  cpistuhie.     Totum   coiituli  Florentiac. 

f%)d.  Bernensis285  membr;iiiiiccus  forniiie  miix.imiie  siiecuh)  XII  scriptus,  olim 
lacobi  Bongarsii.  Constiit  quattuoidccim  quaternionibus,  sed  secundo  tertium  folium 
ademptum,  duodccimo  unuin  foiiuin  adicctum  est  (fol.  '.)(>).  A  tribus  fere  libriiriis 
diversa  niiinu  scripta  sunt  quae  complectitur.  Ac  primus  quidem  in  septem  (luater- 
nionibus  priinis  (fol.  1 — 55)  Sidonii  epistul;is  scripsit  usque  ad  cp.  1.  VII,  2  p.  1(15,25 
dirersorio  cui  ipsc  succcsscrat;  in  quatcrnionibus  qui  ab  octavo  ad  duodecimum  iiume- 
rantur  cum  ag^dutinato  illo  folio  altcr  Sidonii  cpistulas  ad  finem  perduxit  (fol.  5() — 85*), 
tertius  carm.  I— A'III  et  Ausonii  de  imperatoribus  Komanorum  versus  exaravit  (fol. 
85*— 96);  in  quaternionibus  decinio  tertio  et  qu;irto  rursus  primus  Hidonii  epistulas 
ab  ep.  1,  VII,  2  p.  105,  25  diccrsorio  cui  ipsc  successerat  usque  ad  fincm  cp.  I.  VII,6 
scripsit  (fol.  97—90) ;  denique  diversa  nianus  etiam  excerpta  ex  Beda  de  rer.  nat. 
adiunxit.  Quac  cum  ita  sint,  maiiifestum  est  olim  quiiternionem  tertium  decimum 
septimo  adhaesisse,  postea  autem  illis  disiunctis  alterum  lilinuium  repctivisse  quae 
prior  iam  in  fol.  97  —  99  scripserat.  Praeterea  etiam  in  eis  partibus,  quas  a  primo 
librario  transscriptas  esse  dixi,  cum  pauca  quiiedani  hic  et  illic  verba  tum  ea  quiio 
leguntur  inde  ab  ep.  1.  IV,  18  p.  68,  26  cque  contrario  si  quid  iniuiujas  usque  ;id  cp. 
I.  V,  1  p.  78,  I  1  6'/  quidcin  hac  dc/initione  jierrcxit  td  aiU  ;i  divorso  scripta  esse  videntur. 
Hinc  explicari  posse  videtur,  cur  in  hoc  codice  ep.  I.  IV,  22  alium  atque  in  ceteris  eius- 
dem  gcneris  codicibus  locum  obtineat,  scilicet  post  ep.  1.  V,  7.  Ximiruni  altcr  librarius 
epistulam,  quam  ab  ;iltoro  prjietermissam  vidit,  quo  prinio  potuit  loco  addidit.  Dcnique 
quaternio  duodocimus,  quom  pars  carminum  occupat,  pcrporam  ita  complicitus  cst,  ut 
quattuor  folia,  quac  oxtrema  osso  debent,  prima  sint.  Quo  factum  est,  ut  post  carm.V,81, 
in  qucm  versum  dosinit  quaternio  undecimus,  cctcra  hoc  ordinc  lcgantur:  carm.  VI, 
4-36;  VII,  1-510;  V,  82  —  603;  VIII  1—16;  VI,  1—3.  Codicem  in  Gormani;im 
transmissum  totum  contulit  mihi  Ilermannus  Oldonborg  Berolinensis. 

Cod.  Stockholmensis,  qui  sine  corto  numero  in  bibliothcca  rcgia  servatur, 
membranaceus  formac  maioris  saeculo  XII,  ut  videtur,  ita  exanitus,  ut  librarius,  otiamsi 
nihil  omitteret,  tamen  hic  illic  p;iginas  ;iliquas  vacuas  relinqueret.  Fraotor  Sidonii  scripta 
continet  haec  a  duabus  aliis  manibus,  sed  codcm,  ut  videtur,  saeculo  exarata :  Ausonii 
de  duodecim  imperatoribus  Romanis  tria  carmina;  e  Deidamiac  ad  Achillcm  epistula, 
quam  e  cod.  Parisino  2782  A.  Riese  edidit  in  Mus.  Ilhon.  XXXIV  pag.  474  sqq.,  vv.  1--37; 
e  Venantii  Fortunati  carm.  1.  XI,  25  vv.  12-32  ct  26  vv.  1  —  12.  Ilunc  codicem  mihi 
primo  inspexit  Ludovicus  Mendelssohn  eodemque  intcrccdentc  postoa  diligontissime 
descripsit  Tegnor  Stockholmonsis,  bibliothecae  regiac  praefoctus.  [Cf.  infra  p.  XXIII.] 
Cod.  Vaticanus  Reginae  216  mombran;xcous  formae  octavae  sacculo  XII 
vel  XIII  satis  accurate  scriptus.  Nunc  continet  fol.  164 ;  scd  cum  in  ima  pagina  desinat 
in  carm.  VII  v.  586  infonat  Augustuni  plausu  faustwnque  fragorem,   verisimile   est   aut 

SlDONlUS.  " 


X  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

alit^uot  folirt  periisse  aiit  iHMto  libiariimi,  si  potuisset,  oetera  etiam  additurum  fuisse; 
(cfterum  oave  oredas  etiaiu  oariu.  Ylll  deessso.  quod  iu  his  oodicibus  ante  carm.  VI 
retrnotum  esse  supra  denuiustravi).  rraetorea  iu  ep.  1.  VI  nou  solum  epistula  un- 
deoima.  ut  ads»dot.  suo  liu-o  ouiissa.  voruni  otiam  opistula  docima  post  duodecimam 
reieota  est.  Deniiuio  in  op.  1.  IX,  10  iudo  a  vorsu  53  uvu  piitcr  sohl  pcr  amocua 
dida  oxitus  uesoio  quo  oasu  deiioit.     Inspexi  Konuve. 

Cod.  rinlippious  1  GSo  membrjuiaceus  tbrmac  quadratac  sacculo  XII  vcl  XIII 
nitidissime  soriptus,  sed  admodum  mendosus.  Desinit,  ut  cod.  A^aticauus  Itcginac  210, 
in  ep.  1.  IX,  H»  in  vorsuui  WS  nvu  pntcr  solri  pcr  amocua  dicta;  itemquc,  ut  in  illo, 
librarius  ep.  1.  VI.  I(i  i-t  12  trausposuit,  scd  ipse  postca  in  vcrum  ordincm  rcdegit; 
nain  ad  ep.  1.  VI,  12  adsoripsit:  hacc  cpistola  scquitur  couscfjucntcm,  ad  ep.  1.  VI,  10: 
htuv  cpistoln  jiraeccdit  autcccdcutcm.  Insunt  in  codicc  Cassiodorii  variarum  libri  quin- 
que:  Sidonii  scripta:  Ausonii  dc  duodccim  imperatoribus  Romanorum  carmina  tria; 
iloni  Jnfldibti  caum  ein  xytea  turon  archie])i  dc  expositione  misse;  eiusdem  de  sacrificio; 
citisdvm  dc  haptismo;  ciusdrm  de  coniwjio  ct  alia;  vcrsus  hyldcberti  episcopi  de  vita  sanctae 
tnariar  cjijptiarr;  passio  sci  laurcntii  mris;  j^assio  sci  vinccntii  mris;  liher  de  prctiosis 
lapidihiis;  hyhhhcrf  cctwm  cps  de  vestih;  cccle;  de  divinis  catholice  ecclc  offitiis;  de  trina 
statiouc  saccrdotis;  dc  monacho  dormiente  ad  vigilias;  epitaphium  hiujonis  cjn  austidtod; 
prorcrhia  cpistolarum  scmcac.  Inspcxi  Cheltenharaiac  in  acdibus  Fcnwicki,  viri  rcvc- 
rendissimi. 

Cum  hoc  codicc  cod.  Philippicus  3071  mcmbranaccus  formae  maximae  saeculo 
XII  vcl  XIII  nitide  scriptus  ita  conscntit,  ut  aut  alterum  ex  altero  aut  utrumquc  cx 
eodcm  exemplari  transscriptum  csse  probabilc  sit.  Nam  co  tantum  a  cod.  Philippico 
10S5  divcrsus  est,  quod  in  initio  Cassiodorii  variarum  libros  omisit  ct  in  finc  mutilatus 
in  ima  pagina  doficit  in  mcdia  passionc  sancti  Vinccntii.  Inspcxi  Chcltcnhamiac  apud 
FeuNvickum  virum  rcvcrendissimum. 

His  codicibus  Philippiois  adiungendi  sunt  trcs  qui  scquuntur;  namquc  in  eis  ep. 
1,  VI.  l<i  et  12  codem  modo  translocatac  cademquc  adnotationc  in  suam  scdem  rcductac 
sunt,  qua  in  illis. 

Cod.  Parisinus  217  1  mcmbranaccus  formae  quadratac  sacculo  XIII  vcl  XIV 
cxaratus.  Complectitur  fol.  103.  in  quibus  practer  Sidonium  Ausonii  do  duodecim  im- 
pcratoribus  Romanorum  tria  carmina,  scd  mutilata  ct  turbato  vcrsuum  ordinc  disiccta, 
et  Ciceronis  Laelius  lcguntur,     Inspexi  Parisiis. 

Cod.  Ilaunicnsis  prior,  qui  in  bibliothcca  rcgia  sub  hac  nota  Thottslcc  Sam- 
liwj  Xr.  'jO  FoI.  servatur,  mcmbranaccus  sacculo  XIII  satis  clcgantcr  scriptus.  In 
fol.  *J1  divisis  in  binas  columnas  praetcr  Sidonium  Ausonii  dc  Cacsaribus  tria  carmina 
codcm  modo.  quo  in  cod.  Parisino  2171,  turbata  continct.  Mcum  in  usum  por  littcras 
rogatus  promptissimc  inspcxit  0.  Sicsbye  Haunicnsis. 

Cod.  Montepcssulanus  1.  qui  est  in  bibliothcca  schohic  mcdicac,  mcmbra- 
naceus  formac  maximae  saeculo  XII  cxeunte  scriptus,  olim  inter  libros  Pctri  Pithoei 
numcratus.  Continet  autcm  Cassiodorii  var.  1.  I  ct  IX— XII  (fol.  1  sqq.),  Symmachi 
epistulas  usquc  ad  l.VII.  55  (fol.70''sqq.);  Boctii  scripta  quacdam  thcologica(fol.ll0''sqq.); 
vaticinationcm  quandam  versibus  hcxamctris  compositam  cum  cornmcntario  (fohl27«sqq.), 
Sidonii  scripta  (fol.  120^  sqq.).  Ausonii  dc  Cacsaribus  tria  carniina  cisdem  mendis, 
quibus  in  cod.  Parisino  2171  et  cod.  Ilaunicnsi  priorc,  inquinata.  Codiccm  proptcr 
Symmacbi  cpistulas  ab  Ottonc  Seeck  edcndas  in  Gcrmaniam  missum  Bcrolini  inspcxi. 

Restat.  ut  dc  cis  huius  gcncris  codicibus  disscram,  in  quibus  cp.  I.  VIII,  1  suam 
sedem  tenet.  de  cod.  Parisino  27S2  ct  cod.  Ottoboniano  2013. 

Atquc  cod. Parisinus  27S2  mcmbranaccus  formac  quadratac  sacculo  XII  vclXIII 
eleganter  scriptus  constat  tredecim  quaternionibus  in  primo  quoquc  folio  numcratis  sive 


LUETJOIIANNI.  XI 

foliis  104.  Continet  praeter  Sidonii  scripta  Ausonii  <!•'  Caesarihus  tria  carniina  et 
Deianirao  ad  Acliillom  cpisfnlani.  qnani  A.  Iviese  ox  Ikk'  codicc  cdidif  in  Mns.  Rlicn. 
XXXIV  pag.  47-1  sqq.   Cndiccin   in   ( icnn.-iniain  niissnin  fofnin   confnli. 

Cod.  ( )  tf  ol)on  i;i  nns  2(1  I  '.>  inciiilMainiccns  rorniac  (|ii;idi:ilac  s;icruto  X  1 1 1  sciipfns 
confincf  pnictcr  Sidcniii  scri|it:i  Ansonii  dc  ( ';ics;iril)ns  carinina  fri:i,  c|)is(iil;iin  ref!;is 
Avarornin  id  esf  (^'orippi  in  huidcin  Inslini  III  vv.  271  sqcj.,  versus  dc  s«q)tcin  sii|)icn- 
tibus,  tria  Veinintii  Fortninili  c;iniiin:i  (I.  I.  21  :  XI,  25  et  20),  quae  oinnia  ctiain  in 
cod.  Lanrcnfi;ino  plut.  XLV,  2(')  exstare  dixi.  Qu;ie  cuni  ifa  sint,  dnl)if;iri  ncrpiit,  (|nin 
huic  codici  aftinis  sit:  nihiloniinns  cnin  cod.  Tianrciifi;uio  jiliit.  Xii\',  2:5  cins(|nc 
genere,  dc  <|Uo  iiiox  exponani,  co  coiispir;if,  <|nod  iii  cj).  1.  \'  sccnnd;un  fcrliac  jxist- 
ponit  et  post.  eji.  1.  VJIL  S  falsa  suhscriptione  novi  lihri  inifiiini  signili^-^it  :  iic<|iic  t;uiicii 
post  1.  A'^!!  vera  snl)scrij>fio  d(;est.     Inspexi  llomae. 

lam  venio  ad  alternm  genus  codicum,  quos  praeter  epistuhis  j):ui('ioi:i  qinuii  ocfo 
illa  carmina  complecti  snj)r;i  dixi.  Ili  omnes  epistulas  I.  VI  ct  A'II  eodcin  iiiodo  (|U() 
prins  gcniis  pcrfnrhatas  ef  cp.  1.  VIII,  1  post  sccuiKhim  transloc;ifiiiii  li;ihcnt  :  dc  car- 
minihns  in   singnlis  dcscrihendis  dicondnm  erit. 

Ex  lioc  nninero  primus  erit  cod.  Lipsionsis  1,48,  qui  est  in  hihliotheca  sena- 
toria,  memhranaccus  forniae  octiivae  saecnlo  XIII  inennfc  exaratns.  Continet  fol.  1 — U2'' 
Sidonii  seripta,  fol.  92'' — 1)8*  excerpta  c  Suetonii  vitis  Caesarum,  fol.  98" — 103''  cxcerpta 
e  Valerio  Maximo,  fol.  104'' — 141''  commentarium  Ovidii  ita  inscriptum  incipiunt  hwsarii 
Oviilinnorum.  Excerpta  Suetoniana  et  Valeriana  scripsit  saeculo  XIII  manns  similis 
illi,  qnae  Sidonii  carm.  II  supplevit:  commentarium  illnm  saeculo  XIV  vel  XV  miinus 
recentior  exaravit.  Cfr.  Naumanni  catalognm  lihr.  manuscr.  qui  in  hihl.  senatoria  civ. 
Lips.  asservantur  pag.  28  sq.  E  Sidonio  cum  unum  folium  pericrit,  dcsunt  quae  in  cp. 
I.  VII  indc  ah  cp.  5  p.  108, 17  oh.^fifrrit  infrr))rc!^  usqne  ad  ep.  (>  p.  1 10,  7  dl(jmfafi.s  hrrrdrm 
in  Ula  ccrlr.ftia  mcrrdofium  morifur  leguntnr.  Ex  carminihus  non  exstant  nisi  I — V  et  XXI. 
Atque  carm.  II  olim  defccit  in  v.  182;  postea  manus  altcra  v.  183  addidit  et  hac  nota 
in  margine  adseripta  rrrfairc  in  ficcundo  f^ccjurntis  quatcrnionis  foJio  significavit  fol.  92,  in 
quo  et  ipsa  hrovi  spatio  relicto  post  carm.  XXI  pcrscripsit  carm.  II  vv.  184 — 548.  Co- 
dicem  a  Naumanno,  viro  clarissimo,  henignc  permissum  inspexi:  usurpavi  ctiam  cain 
Sidonii  editionem,  quacum  ^lauricius  Ilaupt  olim  aliqnani  linins  codicis  partem  contulerat. 

Cod.  Leidensis  lat.  121  memhranaceus  formac  octavae  sacculo  XI  cxeuntc 
vel  XII  scriptus,  olim  Pctri  Daniclis,  constat  fol.  57  in  binas  columnas  divisis.  Practer 
solitas  in  disponendis  cpistnlis  turhas  cp.  1.  III,  13  tota  omissa,  ep.  1.  V,  18  post  ep.  20 
reiccta  cst.  Practerea  partes  cxtremac  desunt  in  his  cpistulis:  in  cp.  I.  I,  5  indc  ah 
illo  (p.  0,  1 1)  ilicrt  ctsi  secus  qmicpiam;  in  ep.  I.  I,  11  indc  ah  illo  (p.  10,27)  i(iitur 
insidias  nescicnti;  in  cp.  1.  II,  2  indc  ab  illo  (p.  22,  1 0)  et  nunc  dum  in  carhaso  sudat 
unus;  in  ep.  I.  II,  9  indc  ah  illo  (p.  30,  18)  qurmujuam  dc  pracdiorum;  in  cp.  I.  III,  3 
inde  ab  illo  (p.  41,  22)  ad  nominis  tui  nimoroii.  Itcmquc  in  cp.  1.  V,  17  quae  incipiunt 
ah  illo  (p.  90,0)  dc  loci  sanc  furharumque  compressu  et  desinunt  ita  (p.  91, 11)  facundiac 
fons  inc.rhaustus  manus  prima  omiscrat;  sed  haoc  quidem  manus  rcccntior,  ni  fallor, 
saeculo  XIII  addita  otiam  cxtrcma  parte  cpistulac  indc  ah  illo  vidc  dominc  Solli,  quae 
suo  loco  non  decst,  supplevit  in  folio  unico  idquc  (fol.  20)  ita  cctcris  inseruit,  ut 
ep.  I.  V,  10  in  his  vorbis  (p.  89,  11)  insijnihus  vc.sfris  quac  tu  \\  hacfcmis  intcrrumpat. 
Denique  Sidonius  in  media  columna  altera  fol.  50*  post  carm.  II  v.  51  explicit,  ita  ut 
non  legantur  nisi  carm.  I  ct  carm.  II  vv.  1  — 51 ;  post  illum  versum  manus  altera  addidit 
hanc  suhscriptionem  cxplicit  isfe  lihcr;  poscat  sua  doncc  ma/jistcr.  Rcliquam  partem 
fol.  50  ct  fol.  57  *  ncc  non  spatium  quod  liberum  orat  in  fol.  20  occupavit  glossarium 
latinum  rccentissima  manu  scriptum,  Hunc  codicem  ut  possera  inspicerc,  fecit  Adolfi 
Kiessling  amicitia,  cui  Lugduno  olim  transmissus  erat. 

b* 


XII  IMJAKFATK)  IN  SIOONIVM 

Coil.  A  m  l»r(>s  i:i  lui.s  ('.  ^rl  suj).  moinbraiuiccus  foniiao  oetavao  saoculo  XITI 
Yol  XIV  soriptus  praotor  opistulas  oontinet  carm.  I — V.  Scd  earm.  V  sine  subscriptione 
moilia  in  paijina  ilosinit  in  v.  19S  parni  loquor  qnid  qiiod  qnotirnsi  tihi  hclla  ifrrnntnr. 
Contra  o  oarm.  II  oxitus  imlo  a  v.  IS2  non  doost.  Quod  oum  ita  sit,  in  hoo  codioe, 
ijuom  opistularum  onlo  turliatus  ;id  altoram  iamiiiiiin  portinoro  domonstrat,  carmina 
ox  nosoii»  ipio  alius  i:;tMioris  oxompiari  aildita   osso  statuorim. 

Apiissimo  ijjfitur  ab  lioc  trans(>o  ad  roli(]uos  altoriiis  familiao  codict^s,  (lui  opistulas 
solas  comploctuiiiiir.  Vix  ost  (piod  iiioiioam  oos  oundem  opistnlarum  in  1.  A  I  et  YII 
ordinom  noc  non  oj).  1.  Vlll.  I  post  s(Muiidam  translocatain  exbibore :  vidoas  tamen 
(piao  iiilVa  do  cod.   t 'laromontano    19r)  oxponani. 

t".i(l.  Ilarloianus  10  18  mombranaceus  formao  ootavae  saeeulo  XII  elegantissime 
scriptus.  ('iidicoin  j^riiiio  milii  doscrij)sorat  llormannns  Yarnhagen,  postea  ipse  inspexi 
Londini. 

Cod.  Guo  1  fo  rbyta  nu  s  1  ()'27.  olim  Ilelmstadionsis,  menibranacous  formae  minoris 
nusoollanous.  qui  in  fol.  84  — 153  (sive  octo  quaternionibus  in  ima  niargine  numeratis 
ot  sox  f<diis  soj)aratis)  Sidonii  epistulas  saeculo  XII  vel  XIII  neglegentissime  scriptas 
exliibot.  In  fol.  \o',i  haee  inscriptio  legitur:  Memoriale  fris  limrici  de  Hcrvordia  pro 
lidtliothtrn  ovmt'  Mindensis  frim  ord.  predicatorimi.  Quamquam  in  ordinandis  epistulis 
oetoris  a  familia  sua  non  discropat.  tamon  ncscio  quo  casu  ep.  1.  YII,  10  non  modo 
post  op.  II.  verum  etiam  post  ep.  13  ropulsa  est.  Praeter  Sidonium  in  fol.  8 — 51 
Bootii  arithmotica  ot  in  fol.  52—73  Iloratii  epist.  I,  I^ — 11,2  v.  193  continet :  quae  in 
fol.  1—7  ot  fol.  74 — 83  scripta  sunt.  indigna  mihi  visa  sunt  quae  enotarentur,  cum 
codioom  humanissime  mihi  pormissum  inspicerom.  Postea  etiam  collationem  eiusdem 
codicis  a  Ludovico  Tross  confectam,  quae  est  in  bibliotheca  universitatis  Halensis, 
promptissime  transmissam  usurpavi. 

Cod.  Claromontanus  195,  qui  est  in  bibliotheca  civica,  membranaceus  formae 
octavae  saeculo  XI  elegantor  scriptus.  De  quo  quae  exponere  possum,  debeo  offi- 
ciositati  Pauli  Ewald .  qui  ex  itinere  Ilispaniensi  revertens  codicem  obiter  saltem  in- 
spicere  j)otuit.  Foliis  igitur  nonnullis  deperditis  ep.  1.  II,  4—7  deesse  scribit  nec  non 
ex  ep.  1.  ^  .  7  partom  quandam  inde  ab  ipso  initio  post  indagavimus.  Ex  ep.  1.  YI 
post  ep.  10  statim  epistulae  duodecimae  initium  enotavit:  unde  colligas  ep.  1.  YI,  11 
solito  niore  post  ep.  I.  YII,  12  insertam  esse,  etiamsi  id  non  testetur  Ewald.  In  initio 
enim  I.  YII  ita  epistulas  ordinatas  esse  dicit:  1—7;  12;  8;  9:  10:  post  ep.  10  rursus 
foliis  aliquot  abreptis  omnia  deficere,  quae  legantur  usque  ad  finem  ep.  14.  Ep.  I.YIII, 
1—3  ordine  invorso  perscriptas  esse  non  indicavit.  Quae  cum  ita  sint,  non  dubi- 
taverim.  quin  cod.  Claromontanum  192  altcrius  familiae  esso  recte  statuamus,  praesertim 
cum  Ewald  notas  quasdam  marginales  ex  eo  exscripserit,  quas  ipse  in  cod.  Parisino  2782 
alii.sque  eiu.sdom  familiae  invoni.  Yelut  in  utroque  codice  ad  ep.  I.  I,  2  §  4  adscriptum 
est:  proptrr  hrrrsim  frothornni  hoc  dicit,  qui  omncs  crant  Arriani  [cf.  gloss.  in  Sidon.  in 
Anecd.  Oxon.  I  5  j).  2S.  25j:  ad  ep.  I,  2  §  G:  prri]}ctasniata  sunt  vela  dicta  a  circumducendo, 
eo  quodper  fnws  cirrnmdnrantnr  per  amhitnm  domus  [cf.  ibid.  p.  29,  12] :  ad  ep.  I,  5  §  10  id 
est  Anfewii  qni  liomannm  recjchat  imprrinm  sicut  Leo  Constantinopolitamim  |deest  1.  s.] ;  etc. 

Fertiae  familiao  qui  tribuondi  sunt,  oi  codices  quasi  medium  quondam  inter 
primam  et  altoram  locum  tonont.  Nam  cum  prima  coniuncti  sunt,  quod  cp.  I.  YII,  6 
et  «  sua  sedo  oxj)uIsae  aut  incertae  vagantur  aut  plane  omissae  sunt,  cum  altera, 
quod  ep.  I.  A  II.  lii  j.ost  undecimam  et  ep.  1.  A^III,  1  post  secundara  transmigravit.  Cete- 
rum  inter  so  non  omnino  consentiunt.  Sunt  autem  hi : 
p  (^od.  1  arisinus   2  781,    qui    olim    Claudii    Puteani  erat,    membranaceus  formae 

quadratae  saeculo   X  vel  XI   satis   neglegenter   scriptus;    unde   usque   ad    initium    ep. 
I.  "N  III  (in  fol.  Sl)  ab  altera  manu,   sed  ea  quam  aegre  a  priore  discernas,  passim  et 


LUET.IOHANNI.  XITI 

licontius  corroctua  est.  Constat  fol.  \:>:i:  ox  liis  fol.  I  — 110  Sidonii  opistula.s,  fol,  11  1  —  153 

carniina  continent.     Atque  ex  illis  octo  (juaterniones  nunieris  J — VI 11  sif,'nati  (fol.  I 02: 

nam  quaternio  quintus  sex  folia  liabet),  tres  littoris  AliC  inscrijiti  sunt  (fol,  sl  lUl); 
fol.  (i3— S(>  et  fol.  lor>— 110  iteni(|uc  f..l.  111-  II.")  nunioris  caronf.  i:|..  1.  VII.  C.  ct  7 
itenique  e  carin.  VII  vv,  1:57  — C.OO  dcsunt;  ci..  1.  \II.  lo  |K.st  undrcinmiii  (r:ui>ji.(;i(a 
est.     Totuin  contuli   Parisiis, 

Cod.  Hruxollensis  1  0020— I  <H)  2  I  inenibranacous  fdrmao  «madnUac  inisccd- 
laneus  est.  (jui  in  fol.  92— 122  Sidonii  opisdilas  tantuin  exliibot  saociilo  \|||  scriptas. 
Ep.  1.111,0  loj;i(ur  post  ep.  1.  ]11,(;;  tum  in  o|).  I.  VII  liic  ost  ordo  cpisdilarum  :  S;  9; 
II:  10;  C. :  7:  12;  I — 5;  I ;{ — 18;  libri(pio  ita  distril.iid  siiii(.  u(  op.  I.  \|  praotor  suas 
epistulas  ex  ej).  1.  VII  complcctatur  ep.  ()— 12  ita  ut  dixi  (.rdinatas,  ej).  I.  \'||  non 
contineat  nisi  eiusdom  libri  op.  1—5  ot  13  —  IS;  doiiifjue  ep.  1.  NiU,  1  secuiidac  j)ost- 
posita  est.  Praeter  Sidoiiii  oj)istulas  insunt  iii  lioc  codice  Ausonii  de  duodecim  im- 
peratoribus  carmina  tria,  sed  mutilata  et  disiecta.  Codicem  primo  injlii  descripserat 
Paulus  Molir,  postea  ipse  inspexi  Bruxellis. 

Huius  plane  gemellus  est  eod.  Venetu  s  I J,  84  mciiibraiiaccus  fonnao  (jnadratae 
saeculo  XIV,  ut  videtur,  scriptus  multisque  mendis  corrujttus :  sod  Ausonii  carminibiis 
caret.     Inspexi  Venotiae. 

Ilis  duobus,  (juos  modo  doscripsi,  codicibus  affinis  est  etiam  cod.  Al.rin- 
censis  24  2  membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XII  scriptus.  Dc  <|n(.  (juamvis 
niulfa  molitus  certiora  comporta  iion  liaboo.  quam  (juao  in  catalogo  gonorali  librorum 
in  bibliofbocis  Galliao  j)rovincialibus  manuscrij)toruin  exposita  sunt.  Jnsunt  igitur  in 
hoc  codice  post  excerpta  quaedam  e  Gregorii  Turononsis  liist.  Francor.  JJ,  21 — 23 
Sidonii  epistulae  eaeque  ita  dispositao,  ut  lib.  \l  praeter  suas  complectatur  e  1.  VII 
epistulas  0-12  in  hunc  ordinem  rcdactas :  8:  9;  11:  10;  fi;  7;  12.  Sidonii  epi.stulas 
excipiunt  Ausonii  de  duodecini  imperatoribus  Romanornm  versus  ot  Vonantii  Fortunati 
carm.  1.  V^III,  3.  Finem  faciunt  Sidonii  carmina  I — XXIV,  sed  alio  ordine  disposita 
atque  in  editionibus  vulgatis.  Quae  cum  ita  sint,  hunc  codicom  olim  ut  cod.  Bruxel- 
Jensem  10020 — 10021  et  cod.  Yenetum  II,  84  nihil  continuisse  suspicor  nisi  epistulas, 
postea  autem  fortasse  ex  primae  familiae  exemplari  aliquo  carmina  transscripta  accepisse, 
quae  alienis  scriptis  interiectis  ab  epistulis  soiuncta  esse  animadvertis. 

Quartae  familiae  codices  ut  cetoros  intogritato  loctionis  superant,  ifa  oinnes 
eisdem  eisque  innumeris  et  lacunis  et  seriptorum  transpositionibus  insignes  sunt.  Ex 
hoc  numoro  alii  Sidonii  opistulas  et  carmina,  alii  opistulas  tantuni  sorvarunt.  Qnalis 
autom  eorum  natura  sit,  statim  tenebis,  si  duos  ex  eis  codices,  qui  soli  plenum  Sido- 
nium  compJectuntur,  descripsero. 

Ili  autem  sunt,  artissimo  inter  se  vinculo  conexi,  cod.  Laurontianus  plut.  T 
XLV,  23  membranaceus  formae  octavae  saecuJo  XII  littoris  minutissimis  nec  satis 
perspicuis  exaratus  et  cod.  IleJmstadiensis  486,  qui  est  in  liililiotheca  Guelferby- 
tana,  membranaceus  formae  octavae  saeculo  XIII  exeunte  scriptus.  Cod.  Laurentianus 
in  foJ.  1 — 40  id  est  quaternionibus  quinque  et  sex  foliis  Sidonii  epistulas  et  carmina 
continet;  in  foJ.  47 — 65  astronomica  quaodam,  do  quibus  vide  Bandinii  catalogum  cod. 
bibJ.  Laurentianae  t.  II  pag.  359  sqq.,  saecuJo  ut  videtur  XI  exarata  leguntur.  Cod. 
IleJmstadiensis,  qui  constat  fol.  100,  item  Sidonii  epistulas  et  carmina  continet;  in  fine 
epistularum  Jegitur:  sit  pao^,  scrihfnti,  sit  Inx  conccssa  Jcycnti.  In  utroque  codice  car- 
mina  inter  op.  1.  I,  5  et  0  intrusa  sunt  atque  ita  disiecta,  ut  carm.  I — XV  solitum 
ordinem  teneant,  cetera  hoc  modo  docurrant:  carm.  XVII:  XVIII:  XIX:  XX:  XXI: 
XVI:  XXIV;  XXII:  XXIII,  nisi  quod  in  cod.  Helmstadiensi  carm.  XXI  ante  carm.  XX 
legitur.  In  ep.  J.  III,  3  §§  7  et  8  (inde  ab  iJIo  taceo  deinceps  coUegisse  usque  ad  haec  verba 
rogalihus  fmgmentis  funerahantHy  p.  42.  14 — 28)  omissae  sunt:  itemque  ep.  1.  JII.  5  :  0:  7:8 


XIV  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

desiint.  In  op.  1.  V  tortia  praocodit  secundam.  Tiini  oa  quao  leguntur  in  op.  1.  YL  12 
indo  ab  illo  (p.  101.  17)  tcrsrrls  conon  hirrinias  cum  initio  libri  YII  usque  ad  haec 
vorba  quae  sunt  in  op.  1.  YII,  5,  2  p.  10S,  2  sacro  [sanctam  srdcm  dicinitatcmqne  affcdare 
inconti  laouna  hausta  sunt.  Praoterea  in  oodom  op.  1.  YII  soxta  ot  septinia  oniissae 
sunt,  dooinia  transposita  post  undooimam:  ootorao  snam  sedem  sorvant,  nisi  qnod 
in  ood.  llolinstadionsi  soptinia  dooima  duodovioosiniam  sequitur.  Doniquo  in  fine  op. 
1.  Yll.  is.  4  ood.  Laurcntianus  inde  ab  ilh^  (p.  125,15)  liis  licehit  naeniis  avoccre,  cod. 
Ilebnstadionsis  vel  inde  ab  hoc  (ib.  14)  ad  ^yroposifnm  rcdco  exitum  omisit.  Tot  epi- 
stulis  vol  totis  vol  magna  ex  parte  deperditis  et  deficiente  scilicct  post  ep.  1.  YI 
subsoriptiono  faotum  ost,  ut  op.  1.  YII  subscriberetur  in  ood.  Laurentiano  SIDONII 
EPLAKY  LIP.  YI.  EXPLIC.  INCIPIT.  YII.  similitorque  in  cod.  ITelmstadiensi  Ex- 
plirit  ld>.  VI.  Incipit  VII..  simul  antem  post  ep.  1.  YIII,  8  novus  liber  inciperet  signi- 
fioatus  in  iUo  snbscriptiono  tali:  EXPLIC  LIB.  A"II.  INCIP.  YIII  neque  ahter  in  hoc : 
Rrjd  lit>  VII  Incip  VIII.  Postromo  in  ep.  1.  YIII  secunda,  in  ep.  1.  IX  prima  et  epp. 
7_I0  non  loguntur.  Cod.  Laurentianum  totum  contuli  Florentiae,  cod.  Hehnstadiensem 
Gryphiswaldiao  totum  excussi  bonignissime  transmissum ;  nec  non  eiusdem  codicis 
collationeni,  quae  a  Ludovico  Tross  olim  confecta  nunc  in  bibliotheca  universitatis 
Ilalensis  servatur.  inspiciendam  accepi. 

Ex  eodem  fere  exemplari,  ex  quo  hi  quos  niodo  descripsi  codices  oriundi  sunt, 
propagatus  est,  sed  decurtatus  cod.  Yaticanus  Reginae  412  membranaceus  formae 
octavae  sed  solita  maioris  saeculo  XII  scriptus.  Continet  in  fol.  1 — 72^'  Sidonii,  in 
fol.  72'' — 103*  Syinmachi  epistulas.  Atque  Sidonii  epistulas  ita  vel  disturbatas  vel 
mutilatas  exliibet:  post  ep.  1.  I,  1  legitur  e  carm.  XXII  finis  inde  ab  illo  (p.  250,  1) 
ecce  quofies  tihi  lilmerit  et  carm.  XXIII;  quod  excipiunt  ep.  1.  I,  6—11.  In  ep.  1.  III,  3 
§§  7  et  8  itomque  epp.  5;  6;  7;  8  totae  desunt.  Post  ep.  1.  Y,  1  interpositae  sunt  ep. 
1.  I.  2 — 5.  quas  cotorae  1.  Y  epistulae  ita  sequuntur,  ut  tertia  praecedat  secundam.  Ex 
ep.  l.YI,  12  oa  quae  finem  faciunt  inde  ab  illo  (p.  101,  17)  tcrseris  eorum  Incrimas,  ex 
ep.  1.  YII  omnia  ab  initio  usque  ad  ep.  5,  2  p.  108,  2  sacroj  sanctam  scdcm  diiinitatcmque 
njfectare  dofioiunt  itomque  ep.  1.  YII,  6  et  7.  Ex  ceteris  1.  YII  epistulis  decima 
undecimam  excipit,  ep.  18  exitu  inde  ab  illo  (p.  125,15)  liis  licehit  naeniis  avocere 
carot.  Post  ep.  1.  YIII,  8  falsa  ilLa  subscriptio  legitur.  Ep.  1.  YIII,  2  nec  non  ep. 
1.  IX.  1  et  7 — 16  desunt.  Inspexi  Romae. 
J/  Simile  erat  etiam  id  exemplar,  unde  transcriptus  est  cod.  Marcianus  5  54,  qui 

Florentiae  olim  in  bibliotheca  Sancti  Marci  servatus  nunc  in  bibliotheca  Laurentiana 
est.  membranaceus  formae  octavae  saeculo  X  satis  eleganter  scriptus.  In  primi  folii 
pagina  adversa  praeter  alia  legitur:  Istc  codex  est  Fratrum  ISci  Marci  dc  FJorctia  ordis 

r  a 

j>redic.  idque  in  pagina  aversa  ita  ropetitum  est:  Iste  liher  e  cvef  S.  Maci  de  flo  orctis 
pdi  dr  hereditate  Nicolai  de  Nicolis  viri  doctissimi.  Codex  autcm  olim  constabat  pri- 
mum  quattuordecim  quaternionibus  in  ima  margine  numeratis,  tum  duodetriginta  foliis 
non  numeratis ;  postoa  ante  primum  quaternionem  unum  folium,  inter  docimuni,  qui 
desinit  in  ep.  1.  YI.  10  p.  100,  21  pcrexiciuae  scgetis  indidgeas,  et  undecimum,  qui  in- 
eipit  sequontibus  verbis  tanqnam  opipare  viaticatus,  octo  foha,  ante  quarti  decimi  ulti-' 
mum  folium  inter  ep.  1.  YIII,  16  p.  148,  9  haec  verba  ccrtc  taciturire  \\  dnplici  cx  causa 
iterum  unum  folium  intersertum  est;  denique  e  foliis  illis  duodetriginta  duo  quae  ex- 
trema  sunt  a  cetoris  inculcato  quaternione  alieno  disiuncta  sunt.  In  scriptis  autem 
ipsis  has  turbas  deprehendis:  in  Sidonii  op.  1.  III,  3  §§  7  et  8  p.  42,  14  tacco  ad 
p.  42,  2S  funercdjantur  suo  loco  omissae  sunt;  sed  librarii  ipsius  aut  certe  non  recen- 
tior  manus  hac  adnotatione  marginali.  quao  nunc  ex  parte  mutilata  est: 


LUETJOHANNI.  XV 

de  -—  totu  pa[<fimi] 

scd  reqairc  [n/ 

tro  (td  ho<:  [skjiiJ 

a  2>ost  (jphun  thcodtjrn  i [ 

rcfjis  ct  dcindc  rcu[tcj 

hiic 

quaerentera  relegat  ad  fol.  l'\  in  quo  post  up.  1.  I,  2  ca  quao  doHunt  invcniuntur  cxarata 
eisque  addita  cum  simili  signo  liacc  in  nuir<^inc  nota:  hoc  noll  scribcrc  hic,  scd  rc^iuire 
hoc  signu  iudutca  in  cpla  ad  hccdiciil  scda  (pu^  sic  incipit:  Si  (jndo  nunc  maximc  arvernis 
mcis.  Ccterum  illic  etiam  liic  versus  ex  ep.  1.  III,  3,  9  p.  42,  29  adicctus  cst:  Scd  (/d 
cgo  ist(;c  iusto  pluscidn  (/arrio  iC-  c(^tcra  qui  suo  loco  cisdcm  vocabulis  dccurrit,  nisi  quod 
praeter  S  c^tera  omissum  pro  ist('c  lcgitur  ista  h(^c.  Dcindc  omissa  crant  quae  lcguntur 
in  cp.  1.  VI,  12  inde  ab  illo  (p.  lOl,  17)  tcrscris  corum  lacrimas  ct  lib,  VII  initiuni  usquc 
ad  cp.  1.  VII,  5,  2  p.  108,  2  sacroj  sanctcun  scdcm  dujnitatonfpuc  afj'e(:t(u-c  ncc  non  dccrant 
cp.  1.  VII,  6  ct  7.  Scd  rursus  ipsius  librarii  aut  ccrtc  eiusdcm  tcmporis  manus  post- 
quam  etiam  hacc  verba  erasit  sacro[  sanctam  scdcm  di(jnitatcm(juc  a/1'cctarc  2>>'etio  ohlato 
non  rcformidcnt  ct  rcm  iam  dudiun  in  niuulinam  mitfi  auctioncnujuc  possc  in  margine 
hanc  adnotationem  adscripsit,  nunc  cx  parte  rautilam: 

[ver]tc  retro  hoc  foVnun 
[ctj  tft  (jimternioncm  et  re 
[rpujre  tale  signu  :  • 
[ct  ijncipc  scr'ihcre  ah  illo 
[iisuj  q  sic  incip:  scpc  tcrseris 
[eorjiun  lacrimas  ct  cefr. 

Ita  legentium  aniraos  advertit   ad   octo   illa  folia  post  quaternionem  decimum  adiecta, 

in  quibus  quae  modo  deessc  dixi  ita  cxaravit,  ut  post  ep.  1.  VII,  5  p.  108,  4  (uictionem- 

(fuc  potuissc  c(j  cctr  sequentcm  eiusdcm  cpistulac  partcm  quae  in  quatcrnione  undccimo 

exstat    signo    apposito    indicaret    ct  post  cp.  1.  VII,  7   transscriptam   addcrct:    Sidonius 

fcrriolo  suo  sal.     Si  amiciti(}  nn}  d;  cctt'',  id  est  ep.  1.  VII,  12  initium,  simulquc  hanc  in 

margine  notam  adiungerct  require  istam  posf  novem  folia.     Voluit  igitur  cp.  1.  VII,  G  ct  7 

intcr  ep.   10  (nam  cp.  11  ante  ep.  10  retracta  est)  et  ep.  12  insererc;  idque  ctiam  alia 

ratione    monstravit.      Nam    postquam    ad    cp.  1.  VI,   1 1    in  marginc   adscripsit   sc^jucrc 

ordinem  epistolcu-tun  sectuuliun  ordincm  litfcrarum,  ad  cp.  1.  VI,  11  A,  ad  cp.  1.  VI,  12  B 

ad  cp.  1.  VII,  8  C,  ad  cp.  1.  VII,  9  D,   ad  contionem  quac  in  hac  epistula  inest  E,    ad 

ep.  1.  VII,  1 1  F,  ad  ep.  1.  VII,  10  G  adpinxit  atque  in  margine  addidit  hanc  notani  nunc 

ex  parte  abscissam: 

jjosf  G  scquiftcr  H. 

hanc  require  superi[usj 

(ul  illam  cpiae  sic  inc[ipifj : 

Sulonms  dno  pape  hasi[lioJ 

sal.  st  not  miuierc  [deij  =  VII,  6 

require  retro  (ul  [luij- 

decim  folia 

denique  infra  haec  legitur  in  nuirgine :  2"^^^  hanc  se^juere  ordinem  lihri  usque  ad  finem. 
Ceterum,  si  litterarum  ordinem  sequaris,  animadvertas  eum  epistularum  ordincm  extur- 
batis  ep.  1.  VII,  1—5  rcstitui,  qucm  in  cod.  Bruxellensi  10020—10021  eiusque  secta 
esse    supra    demonstravi.     Praetcrea   olim   in  fino    cp.  1.  VII,  18,  4   quae    inde   ab   illo 


^Vi  rKAEFATlO  IN  SIDONIVM 

n.  I2r).  1')  lils  licchif  tKwniia  aronrc  scquuntur  non  dubium  cst  quin  dcfccerint;  namque 
nunc  partim  in  rasura  itartiin  in  marginc  a  manu  illa,  quam  ipsius  librarii  sacculo  non 
ivrcntii.rcm  csso  iudioo.  porscripta  invcniuntur  una  cum  hac  subscriptionc :  G.  SOLLII 
apoLLLNAKlS  81I)0N|11|  EPL.VRY  LIB.  VII.  EXrLICIT.  INCIPIT  LIBER.  VIII. 
Atque  otium  talsa  illa  subsoriptio  olim  videtur  exstitisse  post  ep.  1.  VIII,  8,  ubi  nunc 
liaeo  p.  LM.  21  cciisor  i/iiaiii  cciiscns  oncrarc  vah  Sidonius  lamjnidio  suo  salutcni  in  rasura 
loijuntur.  Porro  op.  1.  Vlll,  2  quae  suo  loco  non  comparet,  folium  illud,  quod  ante 
prinuim  (luatornionom  additum  csse  dixi,  occupat  ab  eadem  manu  scripta,  quam  saepius 
domonstravi.  Itomquc  olim  ep.  1.  IX.  1  decrat;  nam  cius  initium  quidcm  post  ep. 
1.  VI li.  U)  additum  ost,  sed  rcliqua  inde  ab  illo  (p.  149,  4)  voluminihus  nccrcscat  in  folio 
illo.  quod  quaternioni  quarto  decimo  insertum  essc  dixi,  ita  exarata  sunt,  ut  magnum 
spatium  a  scriptura  vacct.  Donique  in  tertio  folio  advcrso  e  duodetriginta  illis,  quae 
supra  codicem  clauderc  dixi,  manus  prior  satis  nigro  atramento  usa  desinit  una  cum  ep. 
1.  IX.  (>:  quae  sequuntur  omnia  eadem  manus,  quae  partes  omissas  supplevit,  pallidiore 
atramcnto  et  litteris  minutioribus  insignis  addidit  totumquc  codiccm  absolutum  emen- 
davit.  Addidit  autcm  Sidonii  ep.  l.IX,  7  — 16  et  carm.  I— VIII,  scd  omissis  e  carm.  II 
Yv.  1S3— 548  et  carm.  VIII  transposito  ante  carm.  VI;  tum  Ausonii  de  duodecim  im- 
poratoribus  Romanorum  carmina  tria  aliquot  versibus  carentia;  deinde  Bemi  favini  De 
jiondih:  ct  iTmiris  vcrsus  (cfr.  A.  Riese  anth.  lat.  486);  denique  Bedq  ad  coponda  Jioro- 
hnjiii  praccepta.  Rcmi  Favini  pocma  medium  intcrrumpit  quaternio  illc  interiectus 
inter  hacc  folia.  qui  continet  tractatum  astronomicum  ab  alia  manu  eaque  recentiore 
exaratum  atquc  ita  inscriptum:  Ineipit  liher  de  scientia  vel  lahore  astrolapsus  de  arahico 
in  lafiiiniii  franshifus.  Quod  si  quae  cxposui  omnia  consideraveris,  vix  dubitabis,  quin 
ood.  Marcianus  554  olim  ex  exemplari  aliquo  quartae  familiae  transscriptus  postea  ab 
ipso  librario  aut  ccrte  eiusdcm  tcmporis  manu  suppletus  atque  etiam  ep.  1.  IX,  7 — 16 
et  carm.  I — VIII  auctus  sit  e  codice  quodam  altcrius  familiac.  Atque  ne  quaeras, 
quo  modo  factum  sit,  ut  is  epistularum  ordo,  qucm  in  1.  VII  litteris  adpictis  restitutum 
videmus.  similis  sit  cod.  Bruxcllcnsi  10020  —  10021  eiusque  sectae:  poterat  certe  ille 
ex  altera  familia  codcx,  ut  supra  demonstravi,  cum  tertia  familia  artiore  quadam 
necessitudine  coniunctus  esse.  Quid  quod  cod.  Marcianus  554  cum  cod.  Laurentiano 
plut.  LXV,  26  et  cod.  Parisino  2782,  quos  alterius  familiae  esse  supra  demonstravi, 
in  cis  partibus  quae  supplctae  sunt  multas  et  lectiones  et  lacunas  communes  habet. 
Totum  contuli  Florentiac. 

Cod.  Marciano  554 ,  ei  qui  nondum  ab  altera  manu  tractatus  crat ,  admodum 
Jy  similis  crat  cod.  Laudianus  lat.  104,  qui  est  in  bibliothcca  Bodleiana,  membranaceus 
formae  quadratac  saeculo  X  nitidissime  scriptus.  In  quo  duas  manus  discernerc  mihi 
videor:  altera  cp.  1.  I — VIII  scripsit,  altera  sed  eiusdcm  sacculi  cp.  1.  IX,  2 — 7  addidit 
usque  ad  illud  (p.  155,  7)  nec  hinc  miuus  hdirica  et  levis.  In  hoc  cnim  vocabulum  dcsinit 
codex  in  ima  pagina  sine  ulla  subscriptione.  Constat  fol.  103;  ex  his  fol.  lOo,  quod 
continet  ea  quae  lcguntur  in  cp.  1.  VI 11.  12  inde  al)  illo  (p.  144,  9)  hicolorihus  usque  ad 
ep.  l.VIIL  13  p.  145,  21  tijnjruerit,  pcrporam  cxtrcmum  locum  occupavit;  dcbebat  enim 
excipere  fol.  96.  XonnuUi.s  foliis  in  co  cxcmplari,  undc  translatus  est,  inter  se  transiectis 
accidit.  ut  in  ep.  1.  II  post  ep.  4  p.  27,  18  ct  xKitrc  patruoriue  spectahilihiis  avo  cetera 
ita  dccurrant:  1)  ep.  9  p.  30,  13  tcmpus  voluptuosissimum  usque  ad  p.  31,  18  rpiaejiiam 
rolumina;  2)  ep,  4  p.  27,  19  etiam  praestantissimo  sacerdote  usque  ad  ep.  9  p.  30,  13 
Ferreolum  et  Apolliiuircm ;  3j  ep.  9  p.  32,  14  in  quam  forte  cum  lajyidum  cumulus  usque 
ad  ep.  11  p.  35,  18  commimium  municijnorum ;  4)  ep.  9  p.  31,  18  quorumj)iam  auctorum ; 
usque  ad  p.  32,  14  raptim  scrohis  fodiehatur;  5)  ep.  11  p.  35,  18  discretione  procedit 
et  cetera.  [Cf.  infra  p.  XXV.]  Praeterea,  ut  omnes  huius  familiae  codices,  ex  ep.  I.  111,3 
§§  7  et  8,  ex  ep.  I.  VI,  12  exituni  et  ex  cp.  1.  VII  initium  usque  ad  ep.  5,  2;  cp.  1.  VII, 


LUET.TOHANNI.  XVII 

6  et  7  itemque  ex  ep.  1.  VII,  18  fincm,  ep.  1.  VIII,  2  et  ep.  1.  IX,  I  omittit  atqiie  ep. 
1.  VIT,  10  post  ep.  1 1  transponit.  Codicem  praestantissiimim ,  primo  a  Licbormanno 
descriptum,  ipse  totum  contuli  Oxonii. 

Ex  eodem  exemplari,    unde  ortus  est  cod.  Laudianus  lat.   101,   transscriptus  est 
etiani  eod.  Parisinus    18581    memliranaccus   formao  quadratae   sacculo  X  satis  ele- 
ganter  scriptus.     Namque  cum  illo  communcs  liabct  cas  in  cp.  1.  II   pcrturbationes,  dc 
quibus  modo  cxposui,    ncc   non    cctcras   aut  lacunas    aut    epistularuni    transpositiones. 
Dissentit   autcm   ab   illo   in   his :   in  cp.  1.  V  tcrtiam    pracmittit  sccundac;   in   ep.  1.  V, 
14  et  15   inscriptioncs   intcr   sc   pcrmutavit,    id   quod   corrcxit  manus   altcra;   post  ep. 
1.  VIII,  8  falsam,   quam   supra  saepius   mcmoravi,    subscriptionem    habet;   desinit  cum 
ep.  1.  IX,  6,  ita  ut  ep.  7  ne  unum  quidcm  apiccm  exhibcat.     Practcrca  cum  olim  tre- 
decim  quatcrniones  ct  trcdccim  folia  scparata  contincret,  nunc,  postquam  folia  ali(|Uot 
pericrunt,  hacc  dcsunt;    1)  ep.  1.  III,  13  p.  50,7  supcvdUa  disten[dlt  usque  ad  p.  51,  10 
moribiisj  valc;  2)  ep.  1.  VI,  4  p.  97,  24   ut   sese  fert   temporis  locique  civilitas  usquc   ad 
ep.  I.  VI,  8  p.  99, 14  facidtas  crescit  aliena;  3)  cp.  1.  VIII,  14  ab  initio  usque  ad  p.  147,2 
qtiia  re  forsitau  non  valcmiis;  4)  ep.  1.  IX,  3  p.  152,  23  tunc  enim  certius  te  probasse  usque 
ad   cp.  IX,  (3   p.  154,10    ad  houos   mares   ah  errorc.     Denique   fol.  103,    cum    dcbcret 
excipcre  fol.  104,  falso  pracccdit:  quo  accidit,  ut  cx  ep.  I.  IX,  3  qiwd  custodias  afjfjcrum 
usque   ad  his  apicihiis  autifpuet  (p.  151,  10—152,23)  in  cp.  I.  VIII,  16  p.  148,  11   intcr 
tetricum  et  genus  inserta  legantur.    Cetcrum  huius  codicis  summa  etiam  in  lectionibus  cum 
cod.  Laudiano  lat.  104  similitudo  nunc  innumcrabilibus  corrccturis  obscurata  cst.     Nam 
praetcrquam  quod  manus  altcra  paucos  locos  emcndavit,  ipsc  librarius  et  intcr  scribcn- 
dum,  si  quid  pcccaverat,  e  suo  exeraplari  correxit  ct  postca  adhibito,  ut  vidctur,  alio 
codice  pcrmultas  lectiones  mutavit  parvasquc  lacunas  cxplcvit  atque  indc  ab  cp.  1.  III 
omncs  fcrc  cpistularum  inscriptioncs  itcmquc  librorum  subscriptioncs  addidit,   nigriore 
quam  quod  antea  habuerat  atramcnto  usus.     Totum  contuli  Parisiis. 

Cod.  Laudiano  lat.  104  ct  cod.  Parisino  18584  affines  sunt,   et  ipsi  summa  fami- 

liaritate  intcr  sc  conexi,  cod.  Duaccnsis  291    mcmbranaccus  formac  octavac  sed  solita 

maioris  saeculo  XII  nitidc    scriptus,   et   cod.  Ilaunicnsis   altcr,    qui    in    bibliotheca 

regia  est  ita  notatus  Gamle  Kongelige  Samling  No.  30  lol.,  membranaccus  saeculo  XIII 

exaratus.     Xamque  in  utroque  simili  quo  in  illis  errore  post  ep.  I.  11,4  p.  27,  19  sacer- 

dote  conspicuus  inserta  sunt  ex  ep.  I.  II,  9  p.  30,  13  tempus  voluptuosissimum  usque    ad 

p.  31,  19  causis  disparihus,  post  ep.  I.  II,  H  p.  35,  18  discretione  procedit  cx  ep.  I.  II,  9 

p.  31,  18  quorumpiam  auctorum  usque  ad  p.  32,  14  lapidum,  ita  ut  post  haec  intcrposita 

illic    ctiam  praestantissimo   sacerdote  conspicuus,    hic    discretione  proccdit   rcpctcrcntur. 

Neque  tamen  ea,  quae  falso  loco  inculcata  esse  dixi,  suo  loco  omissa  sunt.     In  utroque 

ex  ep.  I.  III,  3  §§  7  et  8  deficiunt   ct  cp.  I.  V,  3    ante  ep.  2  Icgitur.     In   utroquc,   ut 

adsolet,    ex   ep.  I.  VI,  12  finis  et  ex  ep.  I.  VII  initium    usquc  ad  ep.  7,  2  itcmque  ep. 

I.  VII,  6  et  7  desunt.     Porro  ep.  I.  VII,  18  in  cod.  Duaccnsi  indc  a  p.  125,  15  his  licehit 

naeniis  avocere,  in  cod.  Hauniensi  inde  ab  ncc  faciet  materia  (ibid.)  exitu  caret.    Finem 

cp.  I.  VII,  5  in  cod.  Duacensi  ep.  I.  VII,  9  (scd  praetcr  contionem),  tum  ep.  8  (sed  hae 

additis  in  margine  littcris  a  h  in  verum  ordinem  rcdactac  sunt),  dcindc  ex  ep.  9  contio, 

denique  cp.  11;    10;    12;  13    et    ceterae   sequuntur,   in   cod.   Haunicnsi    ceterae  I.  VII 

epistulae  ita,  ut  dccima  undccimam  excipiat.     In  utroque  post  cp.  I.  VII  et  ep.  1.  VIII,  8 

falsa    subscriptio    exstat.      In    utroque    ep.    1.  VIII,  2   dccst.      Item  in  cod.   Duacensi 

ep.  I.  IX,  1   et  7—16  deficiunt;   cod.  Hauniensis   desinit   iam    in  hunc  ex  cp.  I.  VIII,  9 

versum  p.   137  v.  52   fiui  cogmUa  licet  sihi  tistra  fingens.     Praeterea  in   eodcm,  post- 

quam   unum    folium   periit,    desunt   cx   ep.  I.  II,  2   quae   a   p.  23, 24   reperifetur  usque 

ad   p.  26,  10  praecipitihus   leguntur.       Cod.    Duacensem    inspexi    in    bibliotheca    civi- 

tatis   Duacensis;    cod.    Hauniensem    meum    in   usum   inspexit   0.  Siesbye   eiusdemque 

SlDONIUS.  *^ 


Xvm  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

collationem  a  Ludovico  Trossio  factam  cx  bibliotheca  universitatis  Halensis  acceptam 

habui. 

Acccdunt  docem  ciusdcm  tamiliae  codices,  qui  haec  habcnt  communia:  in  ep. 
1.  III,  3  Jji^  7  ct  S  omissae  sunt:  cp.  I.  V,  3  praeccdit  secundam ;  ep.  1.  YI,  12  finis 
itemque  1.  VII  initium  usque  ad  cp.  5,  2,  ut  adsolet,  lacuna  periit;  ep.  I.  VII,  6  et  7 
dcsunt  itcmque  ep.  1.  VII.  10  post  ep.  11  transmigravit:  ep.  1.  YII,  18  inde  ab  illo 
(p.  125,15)  hia  Ilccbif  namiis  avoccrc  exitu  caret;  ep.  1.  IX,  I  et  7— 16  deficiunt.  In 
plerisque  etiam  post  cp.  1.  A'III,  8  falsa  subscriptio  exstat. 

Ex  his  codicibus  primus  cst  cod.  Yaticanus  Rcginae  202  membranaceus 
forniae  quadratae  sacculo  XII  scriptus.     Inspexi  Romae. 

Alter  est  cod.  Yaticanus  1783  membranaceus  formae  minoris  saeculo  XI  vel 
XII  scriptus,  in  initio  et  in  media  parte  mutilatus.  Xamque  ep.  1.  I,  1  et  2  desunt 
itcmque  omnia  quae  inde  ab  ep.  1.  YIII,  12  p.  144,  24  tam  ijjse  quam  patria  legi  solcnt. 
Sidonium  continent  fol.  1—96''  sive  duodecim  quaterniones ;  fol.  97 — 166  episcopi  nescio 
cuius  epistulas  et  ipsas  in  principio  mutilatas,  tractatus  grammaticos,  Senecae  sen- 
tcntias.  alia  cxhibent.  Quae  diligentius  enotare  non  potui,  cum  codicem  Romae 
inspicereni. 

Tcrtius  est  cod.  Montepessulanus  541,  qui  est  in  bibliotheca  scholae  me- 
dicae,  membranaceus  formae  octavae  (?)  saeculo  XII  scriptus.  Meum  in  usuni  inspexit 
intcrcedente  Alfredo  Schocne  Maximilianus  Bonnet  Montepessulanus. 

Quartus  est  cod.  Montepessulanus  445,  qui  est  in  bibliotheca  scholae  me- 
dicae.  mcmbranaceus  formae  octavae  (?)  saeculo  XII  scriptus.  Discrepat  autem  ab  ea 
horum  codicum  forma.  quam  modo  delineavi,  in  his :  ex  ep.  1.  YII,  5  etiam  haec  verba 
p.  108,  9  his  accedit,  qiiod  de  tirhibtis  Aquitanicae  primae  solum  oppidum  Arvernorum 
Romanis  reliqmim  xmrtihus  hella  fecerunt  desunt  itemque  totus  inde  ab  illo  (v.  12)  dc 
cctcro  quod  ad  honoris  vestri  spectat  ])raerogativum  exitus;  ex  ep.  1.  YII,  18  inde  ab  illo: 
wec  faciet  materia  (p.  125,  15)  finis  deficit;  post  ep.  1.  IX,  6  ita  dispositae  sequuntur  ep. 
1.  IX,  7 — 14;  YII,  6;  7;  2;  3;  4;  5,  eadem  manu  exaratae,  quae  cetera  scripsit.  Ipse 
igitur  librarius  ea  quae  deesse  viderat  ex  parte  saltem  supplevisse  videtur.  Ceterum 
fol.  1  ^* — 48*  Sidonius,  fol.  48^ — 167''  Senecae  epistulae  et  quaestiones  naturales  (usque 
ad  1.  AT,  9)  occupant.  Hunc  quoque  codicem  inspexit  mihi  Maximilianus  Bonnet 
Montepessulanus. 

Quintus  est  cod.  Parisinus  2784  membranaceus  formae  octavae  saeculo  XIII 
exeunte  scriptus.  A  ceteris  huius  generis  codicibus  eo  dissentit,  quod  ex  ep.  1.  IX 
solam  secundam  exhibet.  Quae  cum  media  in  columna  sinc  subscriptione  cxeat, 
librarius  ep.  1,  IX,  3 — 6  quac  in  his  codicibus  legi  solent,  postea  ctiam  additurus  fuisse 
videtur.     Inspexi  Parisiis. 

Sextus  est  cod.  Pragensis  137,  qui  in  bibliotheca  capituli  ad  aedcm  S.  Yiti 
cst,  merabranaceus  formae  maximae  saeculo  XIII  scriptus.  In  ep.  1.  Y  ctiam  ep.  8 
post  ep.  11  reiecta  est  et  ex  ep.  14  et  15  inscriptiones  intcr  se  mutatac  sunt.  Post 
ep.  1.  IX.  6  cxcerpta  dc  Grcgorii  Turonensis  historia  Francorum  (1.  II,  2—25)  addita 
sunt.     Codicem  inspexit  mihi  Eugenius  Petersen  Pragcnsis. 

Septimus  est  cod.  Parisinus  14490  membranaceus  formae  maximae  saeculo, 
ut  vidctur  XIII  vel  XIY  exaratus  similiterque  ab  ipso  librario  auctiis  ut  cod.  Monte- 
pcssulanus  445.  Xam  post  ep.  1.  IX,  6  hoc  quem  indicabo  ordine  pcrscriptae  inveniuntur 
ep.  1.  IX,  7 — 12;  13  (sed  exitu  carens);  14  (sed  eis  quae  indc  ab  illo  (p.  167,  1)  iustius 
dc  te  quam  tibi  scribuntur  sequuntur  omissis);  YII,  6;  7;  2  (sed  inde  ab  illo  (p.  105,24) 
bcneficiis  (uliuvare  exitu  privata);  3;  4;  5  (sed  fine  inde  a  p.  108,  11  nisi  mctropolitano- 
rum  reficiamur  assensii  deficiente);  ita  codex  media  in  columna  sine  subscriptione 
explicit.     Inspexi  Parisiis. 


LUETIOHANNI.  XIX 

Octavua  est  cod.  Parisiniis  34  77  moinbranacous  forniae  octavae  saeculo  XIII 
exeuntc  scriptus,  qui  in  fol.  141— 1S2  Sidonii  opistulas  contincjt,  ct  ipse  parte  quadam 
ex  eis,  quae  in  his  codicibus  deesse  solent,  postea  auctus,  Namque  in  fino  codicis 
ipse  librarius  alio  atramonto  usus  ep.  1.  IX,  7— IG  addidit.  Praetorea  alius  op.  1.  VII, 
1—7  in  tribus  foliis  perscripsit,  quao  nunc  post  fol.  172  intor  haec  ex  ep.  1.  YIH,  9 
verba  impmdo  \\  Mrlihoetis  {^.  \'M,!:}';))  incuicata  et,  cum  ita  sose  dol)oront  oxoipere: 
174.  175,  173,  in  hunc  ordinom  rodacta  sunt:    173.   174.   175,     Inspoxi  i*arisiis. 

Nonus  est  cod,  1'arisinus  142*)()  monibrnnarous  forinao  maximae  saeculo  XIV 
scriptus.     Inspexi  Parisiis. 

Decimus  est  cod.  Parisinus  27S3  membranaceus  formae  quadratae  saeculo 
XIII  oxnratus.  cotoris  huius  gonoris  codicibus  plano  coiifrruus.  pi'ius(juam  saoculo  XV 
altor  librarius  quao  doorant  ploraipui  in  liunc  modum  supplevit.  (Jodex  nunc  constat 
fol.  112;  ex  his  fol.  1 — 54  septem  quaterniones  (extremus  non  habet  nisi  sex  folia)  litteris 
A  — G  signatos  officiunt:  post  haec  cohaoront  inter  so  folia  septem  (id  est  fol.  55  —  01) 
et  rursus  folia  octo  (id  cst  fol.  72 — 79)  sive  quaternio  unus  littera  I  inscriptus ;  atque 
haec  omnia  prioris  librarii  scriptura  occupat.  Inter  fol.  Gl  et  fol.  72  decem  folia 
(id  est  fol.  62 — 71)  interposita  sunt,  in  quibus  recentior  illc  librarius  ep.  1.  VI,  10  (inde 
a.  p.  100,  20  hofminis  nt  census)  VI,  12;  VII,  1—7;  12;  VI,  1 1  ;  VII,  S  (usquo  ad  p.  1  12,  2 
vcluti  c  saluhcrrimo)  perscripserat.  Unum  igitur  folium,  quod  olim  erat  oxtronmm 
quaternionis  II,  exemisse  videtur;  in  quo  non  plura  scripta  esse  poterant,  quam  ep. 
1.  VI,  10  (inde  ab  illo  Jiofminis)  exitus,  tum  ep.  1.  VI,  1 1  ;  12  (usque  ad  p.  101,17 
movct  sac2>c)\  deniquo  ep.  1.  VII,  5  (indo  a  p.  108,2  sacrolsanctam)  finis  ot  op.  1.  VII,  8 
(usque  ad  p.  1 1 2,  2  scduhcrrimo)  initium.  Ilis  expulsis  ex  altera  familia  aliquo  cxemplari 
usus  non  modo  op.  1.  VI,  1 1  in  falsam  sedem  transtulit,  verum  etiam  ep.  1.  VII,  12, 
quae  suo  loco  non  deest,  male  itcravit.  Dcinde  folia  80  et  81  ep.  1.  VII,  17  extrema 
verba  (inde  a  p.  124,11  congrcgaftioncm  tto  vcro  ct  supra  ahhatem  vaJc)  atque  cp.  1. 
VII,  18;  VIII,  2;  1;  3  (usquc  ad  p.  \21,2S  imjjJuvio  cuhictiJi),  omnia  a  manu  recentiore 
perscripta,  contincnt;  at  septem  folia  82 — 88,  e  quibus  extremum  littera  K  signatum 
est,  prioris  manus  scriptura  occupat.  Ergo,  cum  ex  hoc  quoque  quaternionc  unum 
tantum  folium  exsectum  sit,  ex  eis,  quae  altera  manus  addidit,  olim  haud  dubie 
nihil  deerat  nisi  ep.  1.  VII,  18  indo  a  p.  125,  15  Jiis  licchit  nncniis  avoccre  exitus  et 
ep.  1.  VIII,  2.  Tum  quinque  folia  89 — 93  et  duo  folia  9G  et  97  veterem  scripturam 
exhibent;  in  foliis  94  et  95  manus  recentior  ea  exaravit  quae  leguntur  ab  ep.  1.  VIII,  IG 
p.  148,7  .zotJic[culas  nosfras  usque  ad  ep.  1.  IX,  3  p.  151,  14  scripta,  mandata.  Itorum 
igitur,  etiamsi  extremum  huius  quaternionis  folium  id  est  fol.  97  littera  sua  non  signatum 
est,  unum  tantum  folium  excisum  esse  videtur ;  quod  si  vere  statuo,  olim  nihil  omissum 
erat  nisi  ep.  1.  IX,  1.  Deniquo  quindecim  folia  98 — 112  continent  ep.  I.  IX,  7  —  IG 
a  recentiore  manu  adiuncta.  Codicem  in  Germaniam  transmissum  contuli  praeter  locos 
manu  recentiore  scriptos. 

Ilis  codicibus  adnectendus  esse  videtur  cod.  Parisinus  2170  mcmbranaceus 
formae  quadratae  saeculo  XII  vel  XIII  non  satis  diligenter  scriptus.  In  ep.  I.  V 
ep.  1 — 3  verum  ordinem  servant,  sed  inter  ep,  19  et  ep.  20  interiectae  sunt  ep.  I.  VI,  8 
et  ep.  I.  VIII,  2,  quae  suo  loco  non  leguntur;  praeterea  ep.  1.  V,  2  Apollinari,  ep.  I.V,  4 
Nymphidio,  ep.  1.  V,  14  Puricio,  ep.  I.  V,  15  Apro  falso  inscribitur.  Similiter  ep.  I.VI,  9 
iniuria  ad  Graecum  scripta  dicitur.  Ep,  I.  VI,  12  deficit  in  illud  (p.  101,  17)  movct  sacpe 
pariterque  ceteris  in  initio  omissis  ep.  I.  VII,  5  incipit  ab  illo  (p.  108,  2)  sacrofsanctam ; 
nec  non  eiusdem  libri  ep.  6  et  7  omissae,  ep.  10  post  ep.  11  reiecta  est.  Denique 
ep.  I.  VIII,  2,  ut  supra  dixi,  itemque  ep.  I.  IX,  1  et  7—16  suo  loco  desunt.  Falsae 
etiam,  de  quibus  saepius  dixi,  subscriptiones  solito  loco  inveniuntur.  Post  ep,  1.  IX,  6, 
cui  subscriptum  est  ExpJiciut  eple  /iclonii  legitur  tractatus  christianus,  qui  incipit  inefahil 


XX  PEAEFATIO  TN  STDONIVM 

dei  fniscrnfo  ^KhJnis  hnuuDul  pipsomi  ct  cxplicit:  consecrntionis  Jionorc  siibJimare  non 
uJtcrius  diffcratis.  llunc  traotatinn  cxoipiiint  quac  antca  aut  oniissae  aut  in  falsum 
locuni  translocatac  crant  cp.  1.  IX,  1  :  IX,  7— K);  VI,  12:  VII,  1—7;  VIII,  2,  ab  cadem 
nianu  cx  alio   cxcmplari   scilioct   adicctae.     Finem   faciunt   varia   Cassiodori.     Inspexi 

Parisiis. 

Scd  liacc  haotcnus  dc  quattuor  codioum  Sidonianorum  familiis.  Ex  quibus  un- 
decim  codiocs,  ctiamsi  quam  scctam  sequantur  investigari  potest,  tamen  omnino  ex- 
cludcrc  niahii.  utpotc  qui  ubcriorc  dcsoriptione  indigni  viderentur.  Attamen  omnes  ipse 
insp«'xi  practcr  cod.  Vindoboncnscm  3204,  dc  quo  ccrtiorem  me  fecit  Otto  Ilirscbfeld 
Vindoboncnsis.     Sunt  autcm  hi: 

Cod.  Parisinus  (WUJO  membranaoeus  formao  octavae  saeciilo  XIV  scriptus 
Sidonii  cpistulas  oontinct. 

Cod.  Tarisinus  2171  A  mcmbranaceus  formac  octavae  saeculo  XV  vel  XVI 
scriptus  Sidonii  epistulas  continet. 

Cod.  Vcnetus  II,  03  chartaceus  formae  octavae  saeculo  XIV  vel  XV  scriptus 
Sidonii  cpistuhis  continct. 

Cod.  Ambrosianus  L,  07  sup.  membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XV 
scriptus  practcr  Symmachum  Sidonii  cpistulas,  scd  mutilatas,  continet. 

Cod.  Ambrosianus  F,  131  sup,  chartaceus  formae  maximae  saeculo  XV  vel 
XVI  scriptus  praetcr  alia  Sidonii  epistulas  sed  disturbatas  et  mixtas  cum  alienis 
continct. 

Cod.  Vaticanus  1(5 01  mcmbranaceus  formae  maximae  saeculo  XV  scriptus 
quid  contineat  non  enotavi. 

Cod.  Urbinas  15  15  membranaceus  formae  octavae  saeculo  XV  scriptus  Sidonii 
epistulas  ct  carm.  I — VIII  continet. 

Cod.  Neapolitanus  IV,  B,  3  9  chartaccus  formae  quadratae  saeculo  XV  vel 
XVI  scriptus  Sidonii  epistulas  et  carm.  I — VIII  sed  turbato  scriptorum  ordine  continet. 

Cod.  Riccardianus  247  chartaceus  formae  octavae  saeculo  XV  scriptus  Sidonii 
cpistulas  et  carmina  continet. 

Cod.  Magl  iabecchianus  VII,  315  membranaceus  formae  quadratae  saeculo 
XV  scriptus  quid  contineat  non  notavi. 

Cod.  Vindobonensis  3204  saeculo  XV  scriptus  Sidonii  epistulas  usque  ad 
ep.  1.  IX,  6  solitis  lacunis  hiantes  continet. 

Rcstat  ut  de  eis  codicibus  exponam,  qui  cum  e  Sidonio  singulas  tantum  aut  paucas 
epistulas  vel  carmina  sivc  cxcerpta  exhibeant,  in  familias  quas  constitui  distribui  non 
possunt.     Sunt  autem  hi : 

Cod.  Bodlcianus  Auct.  F.  5.  25  membranaceus  formao  quadratae  miscellaneus 
praeter  alia  in  fol.  113 — 150  aliquot  Sidonii  epistulas  saeculo  XII  scriptas  continet. 
Atque  olim  omnes  usque  ad  ep.  I.  V,  3  epistulas  complexus  est;  in  hac  cum  medio 
in  folio  versibus  aliquot  scriptura  vacantibus  deficiat,  cetcras  ne  transscriptas  quidem 
fuisse  existimo.  X^unc  vero  cx  illis  ea  quao  leguntur  indc  ab  ep.  I.  I,  9  p.  14,  10 
communcs  Gmnadiiis  Avimus  usque  ad  cp.  1.  II,  2  p.  20,  19  Jemhorum  superJaJjenfmm 
nec  non  ea  quae  exstant  ab  ep.  I.  III,  8  p.  45,  20  tjranditer  non  sit  usque  ad  ep.  I. 
III,  12  p.  47.  17  erspes  ex  viridi  iam  supra  antirjuum,  postquam  aliquot  folia  perierunt, 
deperdita  sunt.  Praeterea  cum  fol.  130  ab  ima  ad  summam  marginem  dissectum  sit, 
etiam  ex  ep.  I.  III,  0 ;  7 :  8  dimidia  fere  pars  deest.  Cum  in  ep.  1.  III,  3  §§  7  et  8 
non  desint,  codex  certe  familiae  quartae  non  adnumerandus  est.     Inspexi  Oxonii. 

Cod.  Vaticanus  Reginae  209  membranaceus  formae  octavae  saeculo  XII  vel 
XIII  scriptus  in  fol.  1—24  Sidonii  ep.  1.  I,  1  —III,  14  p.  51,20  despecta  cjuae  rideat 
continet:  quaternionibus.  qui  olim  sequebantur.  deperditis  manus  recentior  ep.  1.111,14 


LUET.IOIIANNT.  XXI 

cxitum  ct  1.  III  sub.soriptionoiii  aiklidit.  Fol.  25— 07  Sonccae  epistulac  occupant.  Coclox 
cum  in  ep.  1.1,2  liaoe  cxhibeat:  si  ra.s7<  (lcutium  srrirs  ordlndta  j^ronilnrdf,  nirvum  jno- 
tinus  rcpraosentat  coloran  (cf.  adn.  ad  p.  2,22),  quac  in  plorisquc  aliis  oniissa  sunt. 
proximc  ad  cod.  Parisinum  9551    ciusque  sectam  accedit.     Inspcxi  Romao. 

Cod.  Vaticanus  Keginao  1()0  membranaccus  formao  octavao  sacculo  \lli 
scriptus  praeter  alia  in  fol.  I — 20  Sidonii  op.  1.  I.  1  -  lY,  20  eontinct,  sod  ])rrtoter  ea, 
qua(^  loguntur  indc  ab  op.  1.  1,2  p.  ;{,  \ (j  lororc  /luitantibns  usquc  ad  op.  1.  I.  1  I  p.  I  S.  4 
fjuid  sihi  haec  rcllct  in  iHis  supcrhiar.  Namquc  liaee  similiter  at(|ue  ('pistuliuiim  iiidc 
ab  ep.  1.  IV,  20  exitus  foliis  satis  multis  deperditis  porierunt.  Proptcr  idom  indieium, 
quod  de  cod.  Vaticano  Reginac  209  protuli,  liune  quoque  codiccm  cod.  Parisino  9551 
eiusque  gencri  affinem  essc  statuo.     Inspcxi  Romae. 

Cod.  Pliilippicus  10)540  mcmbranaceus  formae  quadratac  cum  alia  tum  has 
Sidonii  cpistulas  saeculo  XII  vol  XIII  scriptas  continot,  mutihitas  illas  quidem  ot  eum 
alienis  scriptis  permixtas:  ep.  1.  I,  1 — 0;  7  (scd  inde  a  p.  \1.,1'^  pietas  Aiigusta  scmi- 
neccm  cxitus  deest);  8 — 10;  11  (sed  inde  a  p.  20,  10  proccrum  comilohatorum  scirct 
exitus  deest);  II,  1  (scd  inde  a  p.  22,  5  tc  jmfcsulc  phicct  finis  docst);  2  (scd  nuiltis 
sententiis  privata);  4  (in  fino  mutila);  0—11;  12  (in  initio  mutila);  13  (sed  omnibus 
inde  a  p.  30,  24  scd  sententiae  tali  omissis).     Inspexi  Chcltenliamiae. 

Cod.  Bruxellensis  10015 — 10729  mombranaceus  formae  quadratae  c  duobus 
nec  ciusdem  familiae,  ut  suspicor,  cxemplaribus  sacculo  XII  vel  XIII  conscripta  haec 
Sidonii  scripta  continet.  Fol.  123 — 129*'^  carm.  I — Vll  occupant;  fol.  129''  scriptura 
vacat;  in  fol.  130  — 130  cadem  manus,  quac  carm.  T — VH  cxaravit,  primum  earm. 
VIII— XXIV  sed  versibus  non  indicatis  ct  ita  disposita:  VIII— XV;  XVII— XXI:  XVI  : 
XXIV;  XXII;  XXIII  perscripsit,  tum  ep.  1.  1,  1  ;  2;  5;  3;  4;  IV,  23;  24;  25;  V,  1  ;  3; 
2;  4  cum  ep.  5  inscriptione.  Ceterum  ex  op.  1.  I,  4  indc  a  p.  5,23  sic  adolcsccntum 
dechimatiuncidas  exitus  cum  olim  spatio  aliquo  vaeantc  omissus  esset,  nunc  in  sehodula 
adglutinata  eadem  manu  scripta  legitur;  ex  ep.  1.  IV,  23  initium  usque  ad  p.  74,  1  vcrhis 
am,aris  etiam  nunc  deest.     Inspexi  Bruxellis. 

Cod.  Parisinus  13774  membranaceus  formae  quadratae  miseellancus  in  fol. 
107 — 122  has  Sidonii  epistulas  saeculo  XIII  scriptas  mutato  ordine  exhibot:  ep.  1.1,2: 
4;  6;  II,  6;  8;  III,  2;  3;  10;  IV,  1;  2;  10;  11;  13;  V,  13;  17;  18;  VI,  10;  VII,  1  ;  3; 
VIII,  3;  9;  IX,  14;  I,  8;  II,  2;  3;  9;  III,  13;  IV,  7;  20;  V,  7;  ox  ep.  I.  VII,  9  con- 
tionem;  VII,  5;  13;  14;  VIII,  14;  IX,  12;  1,9;  IV,  17  (usque  ad  p.  08,21  in  proximo 
Auspicius').     Inspexi  Parisiis. 

Cod.  Parisinus  2038  membranacous  formao  octavao  miscellanous  in  fol.  24  —  31 
has  Sidonii  epistulas  saeculo  XIII  seriphis  eontinot:  op.  1.  IV,  3;  11,  11:0;  13;  14; 
III,  2;  4;  0;  7;  10;  IV,  9;  13;  17;  V,  2;  3;  4;  7;  10:  II:  VII,  9;  13;  10;  VII,  10; 
13;   14;   15;  IX,  1;  4.     Has  Ennodii  pars  quaedam  excipit.     Inspexi  Parisiis. 

Cod.  Parisinus  2109  membranacous  formac  octavae  o  Sidonio  in  fol.  1  ep. 
I.  I,  I  et  2  (usque  ad  p.  3,22  si  in  conrivium).,  in  fol.  120  ep.  1.  I,  2  (inde  ab  (ibid.) 
venitur  quod  quidem  diehus);  3;  4  (usque  ad  p.  G,  3  ct  sosfpitem  jmiestet),  in  fol.  121 
ep.  1.  1,9  (inde  a  p.  15,18  acccpit  quaproptcr);  10;  11  (usque  ad  p.  18,  1  in  forum  cx), 
in  fol.  2  ep.  1.  I,  11  (inde  ab  [ibid.]  morc  dcsccndo  usque  ad  p.  20,  0  pauhdum  (dj  ad- 
spectu)  saeculo  XII  scriptas  continet.     Inspexi  Parisiis. 

Cod.  Parisinus  8544  membranaceus  formae  quadratae  anno  MCCCLXXXIX 
scriptus  aliquot  Sidonii  epistulas  eontinet,  quorum  tamon  numeros  non  exscripsi.  In- 
spexi  Parisiis. 

Cod.  Parisinus  2191  membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XV  scriptus 
nonnullas  Sidonii  epistulas  continet :  ne  has  quidem  enotavi.     Inspexi  Parisiis. 


XXII  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

Cod.  Ottoboninnus  120  chartaceus  formae  octavae  saeculo  XYI  scriptus  non 
continet  nisi  Sidonii  carniina.     Inspexi  Roniae. 

Cod.  Bodleianus  Digby  B.N.  IG  niembranaceus  formae  quadratae  praeter 
alia  in  fol.  131  sqq.  Sidonii  op.  1.  1,2  et  satis  multas  Symmachi  epistulas  saeeulo  XIII 
vel  XIV  scriptas  continet.     Inspexi  Oxonii. 

Cod,  Bodleianus  Auct.  F,  I.  S  membrnnaceus  formae  quadratae  praeter  alia 
in  fol.  I2»)sqq.  Sidonii  ep.  1.  1,2  et  easdem  Symmachi  epistulas,  quas  cod,  Bodleianus 
Digbv  B,X.   U),  continot.     Inspexi  Oxonii. 

Cod.  Philippicus  17  14  membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XII  vel  XIII 
scriptus  cum  alia  tum  Sidonii  ep.  1.  lY,  2  et  3  et  1  1  et  Claudiani  de  statu  animae 
libros  continet.     Inspexi  Cheltenhamiae. 

Cod.  Philippicus  4640  membranaceus  formae  quadratae  e  Sidonii  ep,  1,  YII,  9 
solam  contionem  saeculo  XIII  scriptam  continet,     Inspexi  Cheltenhamiae, 

Cod,  Yindobonensis  7  9  chartaceus  saeculo  XY  scriptus  praeter  Cassiodori 
variarum  1.  YII— XII  in  fol.  SO  sq.  Sidonii  ep.  1.  I,  8 ;  YI,  11  ;  I,  2  continet.  Inspexit 
mihi  iHto  Ilirschfeld  Yindobonensis. 

Cod.  Yenetus  II,  19  membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XIY  vel  XY 
scriptus  quattuor  tantum  Sidonii  epistulas  continet,  quas  non  enotavi.    Inspexi  Yenetiae. 

Cod.  Tricassinus  2^0  membranaceus  saeculo  XII  scriptus  Sidonii  ep.  I.  lY,  3 
continet:  itemque  cod.  Tricassinus  1171  membranaceus  saeculo  X  vel  XI  scriptus 
Sidonii  ep.  1.  Ylll,  1').  Utrumque  cognitum  non  habui  nisi  ex  edito  catalogo  generali 
manuscriptorum  bibl,  publ, 

Cod.  Parisinus  17903  membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XIII  scriptus 
praeter  alia  multa  in  fol.  l^S"* — 145=^  excerpta  e  Sidonii  epistulis  continet.  Inspexi 
Parisiis. 

Cod.  Parisinus  17  78  membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XIY  scriptus 
cum  alia  tum  in  fol.  153  — 168  excerpta  e  Sidonii  epistulis   continet.     Inspexi  Parisiis. 

Cod.  Britannicus,  qui  est  in  Museo  Britannico  ita  signatus:  Addit.  Cat.  25,  104, 
membranaceus  formae  quadratae  saeculo  XY  scriptus  in  fol.  58  sqq.  excerpta  e  Sidonii 
epistulis  continet.     Inspexi  Londini. 

Cod.  Tricassinus  1452  merabranaceus  saeculo  XY  scriptus  excerpta  e  Sidonio 
continere  dicitur.     Cfr.  catalog.  general. 

Cod.  Escorialensis  I  Q.  1 4  membranaceus  formae  maximae  saeculo  XIII 
scriptus  in  fol.  139  excerpta  e  Sidonii  ep.  1.  I — lY  continet.  Meum  in  usum  inspexit 
Paulus  Ewald. 

Cod.  Yindobonensis  4  45  membranaceus  saeculo  XII  scriptus  Sidonii  epi- 
gramma  in  honorem  S.  Martini  scriptum  in  fol.  45''  continet,  sublatum  ex  ep.  1.  lY,  18. 
Inspexit  Otto  Ilirschfeld, 

Cod.  Yindobonensis    27  7    in    fol,  5S*   saeculo   IX    scriptum    hoc    epigramma 

continet : 

ccrvus  aper  coluber  nec  cursn  dente  veneno 

vitarunt  ictus,  Maioriane,  tuos, 

quod  Sidonii  esse  dicitur.     Exscripsit  Otto  Ilirschfeld. 

Cod.  Bodleianus  Digby  B.  X.  10   membranaceus  formae  octavae  saeculo  XII 

scriptus  futtilia  quaedam  in  Sidonii  ep.  I.  I,  1  — YIII,  1 2  scholia  continet,  qualia  etiam 

post  ipsum  Sidonium  leguntur  in   cod.  Parisino  27S4   in   fol,  44—51.     Inspexi  Oxonii. 

Chr.  Luetjohann. 


LEONIS.  XXIII 


nactenus  Liictjoliann.  is  jKtstquani  liacc  scripsit,  dc  codicibus  rcccnscndo  Sidonio 
vel  adhibitis  ab  ipso  vcl  non  adliihitis  nostra  actatc  disputavcrunt  viri  docti  alii,  scilicct 
dc  llclnistadicnsi  180  Paulus  Molir  in  Ritschclii  actis  Lipsicnsibus  V  p.  :j;{«')sq.; 
dc  MTTF  iit  A^aticanis  3121.  17b3,  Parisinis  18584.  2782  atquc  aliis  Tarisinis,  Yati- 
canis  Reginac  ct  Ottoboniano,  Laurcntianis  Matritensi  Claromontano  Acmilius  Chate- 
lain  in  revuc  dc  philol.  III  p.  151  sq.;  dcnique  de  libris  potissinuim  Vaticanis  :M21 
et  1783  et  Ilolmiensi  (v.  s.  p.  IX)  multa  diligcntcr  attulit  Fridolfus  Y.  Gustafsson 
dc  ApoUhKiri  Sidonio  anendando  (Ilelsingf.  1882).  codcx  llolmicnsis  arta  cognationc 
cum  31  coniunctus  cst,  cf.  e.  g.  quae  Gustafssonus  ex  eo  adnotavit  p.  *J9  de  Sid. 
110,  21;  p.  100  de  113,  11;  p.  103  de  122,  10;  p.  104  de  132,  1;  p.  105  de  134,19; 
p.  110  de  153,  15;  p.  115  de  160,28;  p.  117  de  carm.  I  25 ;  p.  119  do  Y,  87.  quo  libro 
aut  ipso  (ut  suspicatur  Mommsenus)  aut  simili  usus  esse  videtur  Sirmondus,  qui  e.  g. 
carm.  YII,  572  novit  scripturam  Vicrni,  YII,  75  rcstituit  Gir  Acthiojnoii  'manuscripti 
unius  vcstigia  sccutus',  YII,  99  'in  optimis  manuscriptis'  (ut  adnotavit  ad  II  457)  in- 
venit  Sapor. 

De  editionibus  Sidonii  operum  et  virorum  doctorum  commcntationibus  ad  ea 
pertinentibus  cum  ea  quae  expositurus  erat  Luctjohann  quominus  pcrficcret,  fatum  non 
siverit,  nos  satis  habuimus  breviter  adderc  editorum  nomina,  quae  sunt  ferc  haec: 
Elias  A^^inetus  Lugduni  a.  1552  —  lo.  de.  Woweren  cum  notis  Pctri  Colvii  Parisiis 
1598  —  lo.  Savaro  Parisiis  1599  et  dcnuo  1609  —  Geverhardus  Elmcnhorst  Ilanoviae 
1617  —  lacobus  Sirmondus  Parisiis  1614  ec  denuo  1652  adiectis  commcntariis  lucu- 
lcntis  —  I.  F.  Gregoire  et  F.  Z.  Collombet  Lugduni  et  Parisiis  1836  —  E.  Baret 
Parisiis  1879.  Commcntationes  potiorcs  cnumcravit  Geisler  ante  indicem  locorum 
similium  (p.  351).  —  Quibus  qualibusve  cpistularum  codicibus  editores  antc  Luet- 
johannum  usi  sint,  cum  ipse  non  reliqucrit  in  schedis  expositum,  nobis  supcrvacaneum 
visum  est  perquirere,  cum  pracsertim  quae  attulcrunt  illi  ct  imperfecta  sint  ct  per- 
turbata  saepe,  deniquc  plano  nullius  usus.  sed  tamcn  adicienda  quacdam  sunt  de 
libro  quem  adhibucrunt  Wowcren  ct  Savaro,  quorum  illc  in  pracfatione  sic  de  co 
iudicavit:  plurimuni  practcr  omncs  mihi  contidit  lihcr  nieus  notac  optimac,  cx  quo 
plcraque  supplcvi  ct  corruptiorco  rcstitui,  in  adnotatione  eum  fere  appellans  'optimum', 
hic  eundcm  sinc  dubio  librum  Nanzii  esse  ait  afferens  indc  inter  prolegomcna  tres 
locos  in  hoc  solo  libro  inventos,  relatos  infra  ad  p.  23,  14.  45,23.  108,6.  esse  eum 
librura  unum  ex  gcnere  eo,  ad  quod  pertinent  Yaticanus  Rcginae  216,  Cheltenhamensis 
1685  et  3671  aliiquc  similes  supra  p.  IX.  X  dcscripti  a  Luctjohanno,  intcllcgitur  cx 
huius  adnotatione  ad  p.  23,  14.  de  quo  genere  ut  rcctc  iudicetur,  cum  singillatim  con- 
siderata  fallerc  possint,  placuit  ct  tria  illa  additamenta  et  alia  complura  a  Wowcrcno 
ex  optimo  quem  ait  codice  nominatim  allata  subicere. 

p.    6,  26  ripae  toriquc]  ripae  et  orc 

p.    7,    3  fruticaverant]  fructificaverant  ciim  C 
22  Flaminiae  oppidaj  flumina  et  oppida 

p.  10,  22  extortae]  ex  ore 

24  scientia]  copia  cum  T 

p.  13,  14  domicilia]  dormitoria 

p.  23,  14  jjos^    imbricarentur   add.:  ipsa   vero   convenientibus  (concinentibus  Woweren 
Savaro)  mensuris  exactissima  spatiositate  quadratur 


xxrv  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

p.    42.21   quam    nollesl   qiiain   iiillis    librl   hoiu^    quani    nullus    miles    'opiinms   codex' 
Woivcnui 

25  elutis]  evolutis 

2l>  rorantibusj  ani;;inantibus 
p.  ib.'lo  2>osf  historia  (uhl.:  filios  dc  proditione  meditantes  lunius  Brutus  occidit : 
sod  fuit  parricidii  pretium  consulatus.  Manilius  (sic)  Torquatus  filium,  quod 
hostom  provocantem  non  so  pcrmittcnte  provocasset,  securi  lictoris  addixit: 
sed  pompam  triumphi  pro  mcrccde  crudelitatis  populariter  impetravit.  tibi 
voro  nunc  a  barbaris  odiosi  faccrct  Romani  nominis  amor.  postquam  filius 
subhitus  ost  colludio  factiosorum,  maUiisti  magis  tc  civcm  mcminisse  quam 
patrom.  nec  tibi  obfuit,  quin  esses  libcr  statu  (statum  Wow.),  quod  captus 
eras  (eras  captus  Woiv.)  affectu,  contra  gentem  vicinam  validam  iratam.  cum 
Ecdicio  (hecditio  Sav.)  meo  non  audacter  arma  movisti  nec  veritus  es,  ne 
filius  tuus  iam  prope  iuvenis,  adhuc  propc  unicus ,  proptcr  victi  fusique 
hostis  si  non  iram,  saltem  vcrecundiam  pcriclitaretur  (de  his  in  adn.  ad 
j)riu'f.  rcmisit  Luetjohaun) 

26  natione  foederatorum]  Ricimerem  e  natione  foederatorum 
p.    55,  17  Vitruvio]  veturio 

p.    60.    0  praeparaturus]  properaturus 

p.    61,    2  oboedientcs  patronoque  contenti]  clientes  patrono  contenti 

p.    80,    9  Atticas  leges]  antiquas  leges 

p.    81,    9  indolatilesque]  indocilesque 

p.    S4,    o  nam  tua  scripta  nostrorum  vitiis  proficientibus  tyrannopolitarum  locupleta- 

buntur]   nam    reliqua   tua    scripta  nostrorum   tyrannopolitarum    fclle   locu- 

pletabuntur 
p.   96,    7  duae    pariter    plagae    recentes    ad    diuturni   viduvii    vulnus   adduntur]    duo 

rccentia  ^'ulnera  ad  antiquitatem  viduitatis  adiecta  sunt 
p.  103,    4  in  Rhodanum  Ligeris  alveo]  et  alveo  ligeris  in  rodanum  cnni  FM"^ 
p.  108,    6  post   adventus  tui  add.:    muneres   indultu   et    inter   tantos    motus   partium 

factiosarum  laborantcm   mc   fluctuantemque  consilio   confirmes  collegio  in- 

formes 
p.  109,    2  istius  haereseos]  istius  aeris  lihri  nostri,  istius  orae  opt.  cod.  W. 
p.  IK».  I<>  quanti  subrepti  sunt]  sic  nos  ex  coni.,  quanto  sub  rete  premitis  cum  C 
p.  1 1 1 .  11  fanic  concolor]  famelicorura 
p.  112.28  decorem]  pompam 
p.  116,    1   sed  dicitis  viro  Eucherium  et  Pannychium  inlustres  haberi  snperiores,  quod 

hactenus  cos  csto  putatos,   sed   praesentem   iam    modo   ad   causam  illi  ex 

canone  non  requirunturj    sed  dicitis:    illustrcs  viri  Eucherius  et  Panychius 

priores  huic  sunt  ad  hoc  aevi.   esto:  sic  fuerunt.  sed  iam  nunc  ad  praesentem 

causam  illi  ex  canone  non  admittuntur 
4  certat  natura  doctrinac]  cum  acrimonia  naturali  certat  eloquium 
p.  132,    1  cunctim]  cunctatim 
p.  134.  12  Taionnacus]  fabrina  castra  uincus 

p.  1 40  V.  45  olet  catillis]  olet  catenis  libri  nostri,  olent  ahenis  opt.  cod.  W. 
p.  143,    3  vindicari]  iudicatur 
p.  164.    5  oxygarumj  exiguas 
c.YII,  156  te  testej  te  stirpe 
Perraro   ex  eodem  libro  afferuntur  proba  et  singularia,   ut  133,  2   (se  lir/ant,   cum  L)^ 
c.  II.  327  (senio).    pleraquc  quae  reccnsuimus  interpolationis  audacissimae  speciem  tam 


LEONIS.  XXV 

aperte  prae  se  feriint.  ut  quin  do  oninibus  oadcnn  rationo  iuilicanduni  sir  dultitari  ncquoat. 
per  se  sanc  tria  illa  additanionta  non  soluni  stiluni  Sidoniaiiuni  a<'curat('  iinitantur,  sod 
secundum,  quocuni  iungendum  est  vocabulum  Ricimeris  eidoni  cpistulao  p.  1."),  2(3  in- 
sertum,  primo  obtutu  refcrri  possunt  ad  oa  quao  do  foititor  factis  Ecdicii  oodcin 
libro  (p.  42,  14)  narrantur  sublata  ox  libro  nostrorum  arclictyptj  ot  dcuiub^  cx  supplc- 
mento  adiecta.  sed  ad  Ricimercm  haec  cum  non  pertineant,  onuiino  (pii  oa  composuit 
tamquam  commentario  et  Bnitos  Torrjnatosque  -^.  Ao^1\  illustravit  ot  (luaorenti ,  cur 
Eucherius  iis  aequiparetur,  dc  filio  cius  nescio  quam  narrationcm  excogitavit. 

Luctjohannus  quod  plenam  ot  perfcctam  de  codicum  adfinitat<!  et  auctoritate  non 
reliquit  commentationem,  ipsum  editoris  officium  tam  sollerter  executus  ost,  ut  vestigia 
eius  premcntos  sine  nimio  ncgotio  oporis  fundamonta  ac  legcs  cognoscamus.  atque 
primum  quidem,  quod  sumnium  crat,  libros  rccenscndi  Sidoni  opcribus  nccessario  ad- 
hibendos  tam  ccrto  iudicio  clogit,  non  necessarios  re  itcrum  iterumquc  pensitata  tam 
sana  ratione  usus  abiccit,  ut  huic  quidGm  recensionis  parti  nulhnn  vcrbum  vidcatur 
addendum  esse.     adhibuit  autem,  ut  nomina  saltom  rcpetamus,  codices 

L  Laudianum  saec.  X  (v.  s.  p.  XVI) 

M  Marcianum  s.  X  (p.  XIV) 

T  Laurentianum  s.  XII  (p.  XIII) 

C  Cluniacensem  s.  X/XI  (p.  VI) 

F  Parisinum  s.  XII  (p.  VII) 

P  Puteanum  s.  X/XI  (p.  XII) 
Inter  hos  codices,  quorum  primus  non  continet  carmina,  secundus  carmina  tantum 
octo  priora,  quae  ratio  intercedat  quodque  singulis  in  epistulas  Sidoni  ot  poemata 
recensenda  momentum  tribuendum  sit  ita  exponemus,  ut  simul  lectionis  cx  librorum 
memoria  constituendae  aut  norma  appareat  aut  licentia.  atquc  omnium  primum,  ut  ab 
epistulis  recensendis  incipiamus,  constat  codiccs  LMTCFP  (addere  autem  licet  omnes 
quibus  utimur  Sidoni  codices)  ex  uno  eodemque  archetypo,  atquc  eo  non  vctustissimo  (a), 
originem  ducere  ^).  comprobatur  hoc  eo  quod  epistulae  VII,  6.  7  in  omnibus  aut  omissae  a 
sunt  aut  incertum  locum  tenent,  nisi  quod  in  F  post  VII,  7  demum  turbari  coeptum 
est;  quod  in  omnibus  praeter  C  epistula  VIII,  2  aut  omissa  est  aut  non  recto  loco 
(nam  VIII,  1  praefatoria  est,  VIII,  2  quasi  altera  praefatio  olim  neglecta)  posita  legitur; 


')  A  codice  «  quae  afuerunt  ut  ex  parte  casu  amisit  (icl  quod  sine  dubio  cadit  in  paucos  versus 
omissos  in  1.  VI  extrenio  p.  125,  15  —  17  et  in  1.  IX  extremum  inde  a  p.  155,  7),  ita  reliqua  apparet 
sublata  esse  studio  Germanorum,  qui  Romanorum  devictorum  querelas  non  tolerarint.  sunt  autem  primum 
capita  duo  ep.  III,  3  (p.  42,  14—28),  in  quibus  enarrantur  Ecdicii  de  Gothis  victoriae  horumque  in 
cadavera  suorum  fera  scelera;  deinde  (p.  101,17—108,2)  ep.  VI,  12  vivida  descriptio  depopulationis 
Gothicae  et  ep.  VII,  1  obsidionis  civitatis  Arvernae;  item  quae  Sidonius  narravit  ep.  VII,  6  de  Euaricis 
regis  Gothorum  studio  haereseos  Arianae  et  persecutionis  Romanorum  catholicorum  et  in  sequenti  denuo 
de  obsidione  Gothica  Arvernorum,  qui  quondam,  ut  ait  auctor  Eomanus,  Gothis  terrori  fuerint;  denique 
ep.  VIII,  2  de  sepultis  litteris  in  Gallia  post  invasionem  barbarorum.  ex  his  quattuor  locis  tres  ex- 
puncti  sunt  ita ,  ut  commissurae  non  laederentur ;  quarto  ep.  VI,  12.  VII,  1  ita  sublatae  sunt,  ut  illius 
principium  remaneret,  cum  hac  evellerentur  ep.  VII,  2.  3.  4  et  quintae  principium  per  se  sine  offensa. 
apparet  autem  hiatum  eum  effectum  esse  avulso  quaternione  integro  archetypi  eius  a  quo  pendet 
Laudianus.  scilicet  quod  in  eodem  archetypo  sese  excipiebant  p.  30, 13— 31, 18  =  vv.  23;  p.  27, 13 — 30, 
13  =  vv.  87;  p.  32, 14—35, 18  =  vv.  95;  p.  31, 18—32,  14  =  vv.  24,  inde  efficitur  quinionem  ibi  errore 
ita^  complicatum  fuisse,  ut  folia  sic  se  exciperent:  e  a  b  c  d—g  h  i  k  f,  in  singulis  autem  foliis  fuisse 
versus  huius  editionis  circiter  vicenos  tenios.  hiatus  autem  ille  cum  hauserit  versus  183,  ii  in  arche- 
typo  folia  octo  impleverunt.  —  Noni  libri  epistula  prima  nisi  casu  periit,  quod  vix  crediderim.  sublata 
est  propterea  quod  pater  Sidonius  in  ea  reprehendit  filium  Apollinarem  ut  parum  litteratum  hominem, 
qui  ApoUinaris  cum  apud  Gothos  in  honore  fuerit  et  cum  iis  adversus  Francos  pugnarit,  non  absurde 
conicias  patris  epistulas  aut  ipso  iubente  aut  a  fautore  eius  ita  mutilatas  esse,  ut  legebantur  in 
codice  eo,  a  quo  nostri  originem  duxerunt.  '■'^-  ^^- 

SlDONIUS.  ^ 


XXVI  PRAEFATIO  IN  SIDONmi 

addere  nolo  opistulas  VII.  II.  M>  in  omnibus  praeter  C  hoc  ordine  collocatas,  siquidem 
ordinis  vulji;ati  ratio  nuUa  esse  videtur:  praeterire  nolui  VIII,  2.  quoniam  satis  apparet 
qui  factum  sit  ut  suo  loeo  in  C  legatur,  cum  VII,  G.  7  post  VII,  9  positac  doceant 
ne  C  quidem  ad  exemplar  redire  horum  errorum  immune.  sed  praeter  turbas  com- 
munes  alia  aceedunt  communis  originis  documenta,  nam  corruptelas  quales  codicum 
consensus  praebet  e.  g.  (ut  tales  tantum  locos  indicem  quos  corruptos  osse  negari  non 
posse  videatur)  p.  6,8  nominum  52,  13  epigrammista  l\^2Qorhata  87,  \9  caientes, gaienfes, 
cairnstes  88.  27  citcrior  89,  16  alienis  138,  7  om.  in  139,  11  accepto  142,  28  om.  hominem 
146,  1  i,^  ct  \b\.  \9  fragoribus  gtiia  ctc,  tales  igitur  corruptelas  certum  est  in  editione 
a  Sidonio  correcta  et  in  publicum  emissa  non  extitisse,  ad  unius  alicuius  librarii 
neglegentiam  redirc.  idem  60,6  histriatiiris,  in  quo  libri  consentiunt,  scripsit,  non 
Sidonius.  magis  etiam  ad  persuadendum  appositi  loci  sunt  nonnulli  variam  scripturam 
vel  interpretamentum  inter  ipsa  scriptoris  verba  receptum  referentes.  sic  p.  48,  8 
patnio  tuo  vcl  mc  sivc  id  est  me  remoto  pro  patruo  tuo  remoto  ex  adscripta  in  archetypi 
exemplari  interpretatione  /  mc  natum  est.  eadom  ratione  explicatur  quod  legimus 
p.  73.  16  fhcma  vcl  vpns,  simili  quod  coniuncta  invenitur  duplex  scriptura  p.  85,8  iam 
etiam.  p.  89,  24  vix  aut:  quo  loco  utroquc  utra  recipiatur  scriptura  nostro  in  iudicio 
positum  est  vel  arbitrio:  altero  etiam  codicis  C  librarius,  altero  vix  Luetjohannus 
delevit:  exemplum  eiusdem  generis  in  codice  T  qui  p.  58,  15  pro  horunce  praebet 
horumce  talium.  non  minus  aperte  eadem  rerum  condicio  certo  aliquo  dissensionis 
genere  manifcstatur,  eo  scihcet  quo  fit  ut  alii  codices  meram  corruptelam,  alii  emen- 
dationcm  ostendant  ab  ipsa  corruptela  illa  profectam.  quales  loci  cum  non  pauca 
doceant  quibus  in  sequenti  disputatione  iuvari  possiraus  praeteriri  non  debent.  sic 
p.  151.3  pro  scrihitis  in  LTM"^C  legitur  scriptis,  in  FP  correctio  temptata  est  in 
scrijjtis.  sic  p.  84,  5  quos  nostra  iudicia  saeculi  loca  fortunatos  putant  corrupta  tradit  L, 
non  recte  emendatum  reliqui  saecula.  sic  p.  \\^,\()  praestantior  computatur  honorato 
majrimo  minus  religiosus  (L)  non  maxime  coniciendum  erat  secundum  minus,  ut  legitur 
in  reliquis,  sed  minimus  secundum  tmiximo,  quod  fecit  Luetjohannus.  sic  150,  18  si 
corruptam  voculam  L  servat,  reliqui  omittunt,  cum  facile  esset  sic  emendare.  sic 
33.  11  ititer etn2)tamqu£ 'Wouyferenus  restituit:  interim  ^awg^we  Laudianus  praebet  (in  quo 
regnare  hanc  orthographiam  infra  videbimus),  nihil  aliud  praesto  erat  reliquis  qui 
consentiunt  in  intcritamque ,  cf.  62,  4  ubi  res  non  certa  esse  videtur.  item  ad  ortho- 
graphiam  in  Laudiano  servatam  referendum  quod  p.  53,  24  pro  abnuis  in  illo  amnuis,  in 
reliquis  annuis  et  serpente  correctione  adnuis,  tandem  feliciter  recuperatum  in  F  dbnuis 
legitur  (cf.  55.  16  ahnuis  reliqui,  amnuis  L);  item  ad  verba  non  recte  ut  in  L  com- 
parent  divisa  quod  p.  134,  24  pro  censitor  onerare,  quod  restituit  Luetjohannus,  omnes 
praebent  ccnscTis  onerare  (censes  C,  honerare  TFP^),  unus  L  censet  oronerare;  quod 
p.  54.  2  pro  tumet  (aucto  pronomine  scilicet)  L  syllabis  male  separatis  tum  et,  reliqui 
intellecto  quidem  sed  oblitterato  errore  primum  tam  ex  (MFP),  deinde  gliscente  inter- 
polatione  twn  (T)  vel  ex  (C);  quod  152,7  pro  licet  olim  item  a  Luetjohanno  evidenter 
restituto  leceto  in  L,  reliqui  praebent  inde  profecti  licet  enim.  sic  p.  141,  11  Sidoni 
lectores  olim  distinxerunt  ethicam  dictionem:  dirempta  vocabula  omnes  exhibent,  sed 
LT  elementis  recte  servatis  ct  hic  amdictionem,  reliqui  ex  levi  correctura  et  hic  ad- 
dictionem,  et  hic  additirynem.  simile  genus  loci  ostendunt  quales  71,28  ubi  pro  fide 
ingenti  in  L  leniter  corruptum  fide  indigenti,  in  reliquis  correctum  fidei  ingentis  legitur; 
132.6  ubi  etsi  quidem  solis,  quod  in  L  legitur,  nihil  quidem  significat,  minus  etiam 
eadem  verba  omisso  si  ut  extant  in  reliquis :  addo  adnotationi  corrigendum  mihi  videri 
etsi  quietem  solvis,  conlatis  quae  leguntur  v.  9  et  12.  istae  igitur  ad  unum  aliquem 
omnium  codicum  archetypum  corruptelae  recedunt.  quem  quod  non  vetustissimum 
fuisse   dixi.    corruptelao    ex  verbis  non    recte   diremptis    natae   quas  attuli   ostendunt 


LEONIS.  XXVII 

saeculo  octavo  non  antiquiorom  codicem  fuisse,  ut  qui  transscriptus  quidem  esset 
ex  libro  verba  sine  intervallis  oontinuante,  ipse  vero  verbum  a  verbo  sef,'regare  studeret. 
de  cuius  libri  orthographia  propoiiero  (luaedam  non  videtur  inutiU*  essi';  (luainquaiii 
hoc  loco  pauca  tantum  adferri  possunt  quae  scilicet  codicum  consensu  nituntur  eoque 
sollcmni.  nempe  certa  de  orthogrnpliia  (juoque  arclietypi  sequens  demum  dis|)utatio 
doeebit.  atque  quod  ad  consonantes  pertinet.  siin|)lici  littera  ubique  scribuntur  hnirlim 
(cf.  50,  13;  70,  18),  cotidlc  (cf.  73,  4;  95,20:  lol.  18  quottidie  cottidic  P;  cf.  cotidiana 
p.  139  V.  19),  oportmms  (locos  adscribam  ut  i)Uto  omnes:  4,5;  7,11:  28, '2((:  3.').  23; 
39,11;  68,19;  73,4;  81,23;  83,13:  84,23;  93,4;  97,16;  98,3;  102.22;  105,21; 
115,17;  123,5;  128,11;  149,7;  155,4;  164,13  quorum  tribus  deficiunt  L  T.  scribendi 
genus  librariis  etiam  vetustiorum  scriptorum,  e  seriptoribus  e.  g.  Ennodio  usitatum); 
cf.  Ayripina  83,  17;  litus  et  alia  v.  i. ;  duplici  littera  ubique,  quattuor  23,2  (praeter  F) 
all.,  Arrianus  ut  solent  scriptores  latini  (de  Lucifero  Calaritano  cf.  Ilartelius  ad  p.  5,  20, 
de  Alcimo  Avito  Peiperi,  de  Victore  Vitensi  Petschenigi  indic(.'s)  112.  14,  cf.  108,28 
(ubi  deficiunt  LTP),  incertum  opperiri  (cf.  15,  2;  carm.  XIII,  22)  alia.  de  adsimilatione 
infra  dicemus,  hic  commemorandum  quicquid  constanter  tradi,  non  quidquid  (T  22,3, 
TP  122,20,  i^44,  2  etc);  simma,  non  sigma  23,17,  cf.  carm.  XVII,  6;  XXII,  212 
(sycma  T).  de  ph  et  f,  t  ct  c,  qu  et  c  et  reliquis  consonantium  adfeetionibus  item 
infra  agendum  erit;  de  aspiratione  haec  anticipentur:  incJioarc  ubique  (103,  10  In- 
cohandis  P),  prohoemiaris  54,  27,  pidcher  et  sepidehrum  fere,  in  verborum  initio  nomina 
et  graeca  Halanos  53,7,  Uarpinas  87,11,  hercmo  116,16  ct  multa  in  carminibus,  sed 
constanter  endecasyUahi  (30,  2:  83,  22;  129,  11 ;  141,  8,  cf.  carm.  XII,  21  ;  XIII,  508),  cbdo- 
madis,  ehdomadalibus  (32,  29;  152,  9),  exametris  (33,  20;  83,  19;  141,9),  cptatmchi  (88, 10), 
cniisphacrii  (32,  15);  adde  Sparthacum  (50,29),  p)Osthuma  (130.3,  sed  v.  i.),  rethorica 
(85,6;  112,27  sed  cf.  85,17;  139,5),  cathalo(jo  (Sb,  11),  scolasticorum  troelcatim  [90.  21  : 
91,6  all.),  3Iachariis  (1 14,  10)  etc.  singularia  ravidas  56,  20,  sti])adium  25,  2  (cf.  19, 22  M). 
de  vocalibus  adnotandum  fasceatus  (22,17),  aptpendcx  (24,5),  saltim  constanter  (quo 
redit  etiam  p.  147,2  salti  LT,  saltem  MFP,  saUim  C),  Dripanitarum  (26,24),  kdtc- 
rinthum  (28,9;  62,16;  165  v.  91  deficientibus  LT;  cf.  carm.  XI,  66),  incolumis  (64,6 
praeter  C;  cf.  65,17;  68,10),  Laomedon  (83,5:  sed  Laumed.  F),  clutis  {'M,  1 ;  42,25), 
defrudans  (24,  21  praeter  P;  v.  i.)  etc. 

Comprobatum  igitur  est  extitisse  epistularum  codicem  saeculo  fere  octavo  scriptum, 
ex  quo  libri  quicumque  ad  tempora  nostra  pervenere  originem  ducunt;  quem  lacuno- 
sum  fuisse  et  mutilatum  infra  apparebit;  simul  quasi  in  transcursu  eorum  scilicet 
locorum  ope  qui  in  L  corruptelas  ostendebant  vel  vocabula  non  recte  segregata,  in 
reliquis  correcturas  eisdem  corruptelis  adhibitas,  comprobatum  et  integriorem  reliquis 
Laudianura  lectionem  praebere  et  ad  unum  archetypum  suum  (i3)  item  codices  redire 
praeter  Laudianum  omnes. 

Ergo  de  Laudiano  agendum  est.  quod  si  satis  est  praestantissimum  esse  codicem  L 
ostendisse,  satis  locuti.  sed  et  genus  praestantiae  enarrandum  cst  et  quibus  modis  a 
reliquis  differat  demonstrandum.  atque  commode  incipiemus  a  codicis  orthograpliia 
admodum  memorabili.  quae  et  multis  nominibus  diversa  est  a  reliquorum  consensu 
et,  cum  sibi  constet  in  plerisque,  ipsa  inconstantia  interdura  scribendi  genus  in  arche- 
typo  usitatuni  apertius  inlustrat.  agemus  autem  de  vocalibus  priraura,  deinde  de  con- 
sonantibus,  seorsura  de  gerainatione  adsimilatione  aspiratione.  initium  igitur  faciat 
a — u:  23,  15  lucunar  L,  sed  34  v.  9.  et  38,2  (ubi  C  lucanarihus)  lacunar  cura  reliquis; 


*)  praeterire  nolo  vocatianem  pro  vacationan  in  CP«  (M^^?)  legi  p.  8,22;  vocabis  C  (M(^?)  p.  133,  IG; 
sed  vacatimiem  140  v.  40.  cf.  Schuchardt.  I  177.  —  ceterum  monemus,  in  hac  praefatione  ut  in  carminuni 
adnotatione  M^  M'>  etc.  correcturas  prima  manu  factas  indicare,  ilf '  M"^  etc.  secunda  manu  factas. 


Xxvin  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

c(.  Laohmannus  ad  Luor.  111  lo;n.  Uitschelius  opusc.  lY  p.  68,  Ribbeckius  ad  Yerg. 
ueorg.  lll  365  (omnes  de  Iuctinis)  et  Schuchavdtius  voc.  lat.  vulg.  I  174.i)  —  e— i:  recte 
scripnini  in  /.  ubique  infcHrijo  (1 1,  16:  36,  29  etc.)  raro  accedentibus  aliis  (5,  24  LP  etc), 
luyhyrnfiii  (51.22  LC  eh\):  (kirrsorinm  non  divcrs.  (25,13;  32,7;  127,22;  v.  i.  8,  7; 
deticit  L  105.25):  dcvcrficulo  [\\. -S:  dcfinitione  IS,  \\  {diff\  rell.);  valcfudini  solus  cum 
T  36.  17.  sed  mlifndincm  tantum  MF  109,29:  codiciUis  17,20  {codiceUis  rell.);  Tri- 
cassd>us  119,  13  [Trrr.  rell.):  i>/»»/.s  141,22  (cf.  carm.  II  128  ilf«);  quatemis  147,17 
(cf.  Seelmann  pron.  lar.  p.  185).  contra  Vetriivio  132,2  LM,  antestes  108,  11;  150,6  ut 
scripsit  certo  Yonantius  (cf.  I  ind.  gramm.  s.  v.),  sed  alias  antistes  (119,12  all.)  cum 
reliquis  et  121,  10  anfisfcf  cum  T,  rell.  antestet:  illud  igitur  librario  tribuendum;  moUs 
4.  14  cum  M^  ut  vidotur.  sed  e.  g.  69  v.  12  recte  aedis,  rell.  aedes;  sic  acc.  plur.  omnis 
34  v.  30.  volujifafis  154,  9  etc:  solus  constanter  di  pro  de  ante  s:  distinare  disperare  dis- 
picere  discendcrc.  nisi  quod  27,  6  cum  rell.  destinato,  38,  2  contra  rell.  destrietus  praebet. 
archetypum  in  culpa  esse  docet  p.  96,  11  ubi  pro  descensum,  quod  restituit  Luetjohannus, 
discensiwi  quidem  in  /.,,  sed  discessum  legitur  in  reliquis ;  atque  ne  discendit  scribatur  pro 
descmdif  cavet  Capri  excerptum  p.  92,  1  (YII  K.)  et  ipse  Beda  p,  271,  16  qui  addit  inter 
d^sprrnfiis  et  disi>crsus  differentiam.  frequenter  conticiseant  nigriscere  et  similia.  deeim 
sepfim  frequenter  L  (cf.  26,  8;  29,  13;  131,  14),  itim  57,  22;  v.  s.  saltim  omnibus  proprium. 

e  — o:  adnotandum  invenio  quod  p.  8,  7  devorsorii  vetuste  sonans  L  exhibet  {deversorii 

M\  dirrrsorii  rell.).     ceterum  cf.  Sfhenohoea   codices  carm.  Y,  178,  BeUorofonteis  TCF 

V,  1S4.  —  i— u:    Brimdusio  \^.:^.    communis  est  haud  unoloco  codicum  scriptura^>me- 

sumpfiosHs:  sic   16.  15  et  73,21  praeter   F,  107,  11  praeter  C^F  sed  deficientibus  iT, 

lOS.  24  praeter  C  sed  deficientibus  LTP;  recte  per  tc  scriptum  uno  loco  1,  6  in  L,  item 

M^  C\-    fere   igitur  expulit   recentius   scribendi   genus   pristinum.     atque   snmptuositas 

154.4  omnes  pracbent.  ut  conspirant  mvoluptuosiis  1%.,1\  93,1:  119,26:  140,50.    item 

uberius  tractandum  maxumus  maximus.     nempe  ut  alia  multa  adfectandae  antiquitatis 

causa   ubique   maxiinms   Sidonius   scripsit,    tenuit  plerumque   L:   33,22;    41,5;   47,5; 

49,6:    51.5:    51,18:    54,6;    73,17;    78,3;    85,3;   96,9;    100,5;    101,10;    112,13.24; 

118,23:    122.5:    130.18:    132,4.22:   134,8:    142,9;    151,5;    152,5;    154,11.      quorum 

locorum    quinque  ad  X  accedunt  MP  (47,5;    51,5.  18:    54,6;   85,  3),  uno  TP  (78,3). 

contra   in  vulgari  scribendi  genere    cum  reliquis  consentit  /.  his  locis:    58,21;  62,22; 

65,16:    71,17:    S6.9:    113,27;    116,5;    119,10;    123,16;    131,11.12;    138,10;    146,2; 

147,9:  148,15  et  fortasse  aliis.     quod  cum  sine  dubio  per  librarii  socordiam  evenerit, 

non  casu  factum  est,  ut  87,27  unus  M,   116,29  M^,  79,20  MP  maxume  etiam  contra 

/>  praebeant,     ad  mixumum  accedit  tantum  m^tmws  (54,  9  L;  99,  18,  19  iTP),  semel 

in  MP  opfumiis   (85,9);    praetera   ubique  minimus  optimus  plurimus  proximus  idtimus 

extimus  et  L  et  rehqui,     atque  ne  id  quidem  Sidonio  tribuendum  videtur  quod  116,5 

codioes  praebent   minimo   maximoque  (cf.  119,10   magis   corruptum),    siquidem    132,4 

in /y  legimus  ut  tihi  qiuim  minime  Uandiaris  maxume  iniungo  134,  8  per  se  minimus 

et   tantum  j>er  sua  maxumus,   animo   exiguus  vimf  et  patrimonio  plurimus,    154,  11 

maxumis,  ib.  1  proxime,  \h  plurimum.     in  universum  igitur  pristinam  scripturam,  quae 

facile  evanescebat.  servavit  L;  rara  eius  non  plane  abolitae  vestigia  apparent  in  reliquis. 

—  0 — u:    recte  L  ubique   praebet  adulescens   (solus  cf.  84,  15;    131,1;    cum  Jf  5,  23; 

deficit  105.30):    iucundus  iucumlitas   (cf,  13,  10;    14,15;    26,23;    70,9;    72,4;    83,20: 

151,  23.    quibus    locis   oppositus    est   unus    130,  4   quo   consuetudini   temporis   indulsit 

librarius  deditque  iocutidius  ut  ceteri);  suholes  (cum  M  29,21;  85,13);  epistida  epistu- 

laris  tantum  /,  1,6,  in  titulo  I  1  ct  passim,  sed  et  conspirant  in  recta  scriptura  omnes 

e.  g.  26.29;  72,20:  78,2:  99,2,  et  ad  volgarem  inclinabat  Laudiani  librarius  qui  eam 

solus   praebet  60.3;    152,7.     somnulentia  25,15.     consulari  considatio  constanter  (cf. 

30.7:  62.29:  96.2:   100.  l:    122.26:  cum  J/«  101.  16),   quam  pronuntiandi  et  scribendi 


LEONIS.  XXIX 

consiietudinem  pervulfjatain  ((jua  (leindo  ractuin  esse  notuni.  ut  ^onsulandi  et  eonsulendi 
verbu  inter  se  coniniutarentur)  a  Sidonio  non  alienani  fuisse  parononiosia  dooet  qua 
utitur  p.  94.  5  di(jnus  f/ul  omnes  consuleris  infinnos  qiiiqtie  mcrito  ah  oninibiis  con- 
sitlaris.  i>,'ni  praestnlari  89,  1 1  ;  131,8  (ef.  excerpt.  Valeriani  aj)ud  ( 'assiodoriuni  j).  157 
ext.  K.).  cowiv^i  clausoHs  155,5,  (jerolorum  151,  12,  ciihlanorum  \h\.'l{j,  itrtolrrat  154,23 
quod  unum  ad  vetustiorem  usum  referre  propter  similia  illa  nolunms  (cf,  app.  l^r.  199,8  K. 
tolerabilis  non  tuJcrahilis).  solus  ])umHionum  praebet  114,  12,  sojus  robiffinem  33,10; 
83,4;  98,  13;  133,17  (cf.  app.  Pr.  199, 5K.j,  solus  lucusta  144.20  de  qua  scriptura 
unice  reeta  v.  Scliuchardt.  II  p.  109.  lomisia  L  76,  32;  Garunna  non  (raronmi.  denique 
proprium  est  Laudiano  ut  nej)tis  scribat  non  nejws:  cf.  10,23;  48  v.  2;  80,21;  88,26 
(cf.  e.  g.  titulus  Campanus  C.  X,  4523,5  ncjnis  fccit).  —  y — i:  constans  tantum  in  /. 
littera  graeca,  qui  solus  pura  servavit  pleraque  et  propria  nomimi  et  aj)pellativa,  e.  g. 
Symmachus  Ci/nthia  Syracusanus  Tityrus  Aracijnthus  Dionysius  Hecyra  (et  pUua  iiiniiiiia 
e.  g.  p.  55)  conchyliata  hyssina  h<nnhycr  ryathi  rythmos  lyrica  lyristrs  fjyros  corylis  rh})sy(Iras 
cryptojmiicus  o-ystallis  ete.;  solus  cyynos  (25,  18);  inclyti  (6S,  20);  lyntriwn  (7,  13; 
cf.  C.  1.  L.  11.  1182);  perraro  ut  31,23  prototnistai-um  cum  reiiquis,  cf.  24,20  hijrpo- 
dromus  de  quo  merito  ambigitur.  notandum  praeter  cetera  servatum  ubique  elegans 
scribendi  genus  hyhliopola  et  hyhliothcca:  30,4;  31,16;  44,28;  63,4;  88,7;  112,24; 
139,6;  154,20.  semel  notavi  cuni  reliquis  per  i  scriptum  hihliothecalibus  129,8. 
y  non  recte  positum  sed  rectius  reliquis  24,  1  P)-oconysos  L,  pi-oconissos  rell.;  item 
yi  82,25  hupyiiiac  L,  hcupiae  harpyac  rell.  —  y — u:  cunibtdis  26,5  {cynd).,  ci))ib. 
rell.),  nmrratos  128,  18  {y  vel  /  rell.).  —  ae— e:  unus  recte  et  Aeti  nomen  scribit 
(119,3  a.e.tius  L,  ethim  rell.)  et  graecum  sphaeristerimii  (25,29;  31,12)  et  latina 
faetidtis  faetct  faetor  (49,22;  66,13  fctet  rell.;  94,6;  146,13)  paenitenton  75,12 
(pen.   rell.   sed  poen.  FJ,    recte   veracdo)-u)n   vo-aedos  veraedariis  6,15;  82,16;   140,30. 

—  au — O:  plosor  uno  loco  L  132,  11,  ceterum  cum  xQWf^ms,  plausor;  sed  locus  ipse 
docet  non  fortuitam  esse  scripturam.  siquideni  clusor  reliqui  praebent  et  altero 
152.8  2)^osor  rell.  (plausor  P")  sed  plusor  L.  atque  (au  — u)  rlutis  et  drfrudans 
supra  ex  omnibus  attulimus:  unus  L  defrndet  2,  16.  —  de  eo — eu  v.  i.  —  dein- 
ceps  de  consonantibus.  c — t  litterarum  ante  /  ut  solet  niinime  stabilis  scriptura; 
tamen  condicio  suspicio  co)iviciu))i  scrvata  non  raro  (cf.  10,  16;  11,15;  17,7;  42,12; 
44,28;  93,4;  152,5);  male  solatium  omnes  praeter  (7  89,4  itemque  inducias  praeter  F 
82,  18.  —  c — qu:  regnat  in  L  non  seqiumtur  tantum  (5,  19  secuntur  MFP,  10.  26  FP, 
132,  10  MTCP,  sed  123,  9  sequuntur  onines  nisi  quod  sequntur  T,  ut  idem  e.  g.  113,  20 
loqutos,  2Z,  4  prosequntur  TF),  sed  sequutus  quoque  et  loquutus  (1,6;  19,27;  27,5; 
37,  1;  72,  17;  74,5;  75,  1:  99,  14;  113,20;  131,  17;  143,2;  144,4;  152,  14,  ubi  L''  qu 
correxit  ex  c) ;  singulare  in  L  secuturi  148,  20,  quod  legitimum  est  in  reliquis,  rcliquu))) 
omnes  53,13.  cf.  24,  8  arquata  LMP,  (uxuata  rell.;  2A.  2A  a)-qiuUHi  omwea.  i)'6.b  dc- 
quoqueret  LM;  146,  19  dequoquendus  L  solus.  —  appendicis  loco  addimus  ct  — t  ante 
vocales:  scilieet  85,  5  fauctor  exhibent  L3IK,  114,  30  auctimuuit  Ij,  contra  97.  2  aut(jritas 
L  (app.  Pr.  198,  31);  cf.  121,  11  olfatu  MCP.  praeterea  hic  memorandum  quod  ex  libris 
praeter  L  recipere  non  debebat  Luetjohannus  Vectius,  cum  recte  L  praeberet  Vettius. 

—  gu— n:  (jnaviter  reliqui,  sed  naviter  L  100,  11.  —  p — b  ante  t,  s:  constanter  L 
scrihsissc  scrihtus  so-ihtitcu-e  (cf.  8,  8;  18,  12;  28,  23;  53,  21.24)  mdjta  mditiae  (cf,  8,20: 
13,22;  116,3)  lahsus  (cf.  40,  31)  etc.  servat  igitur  h  secundum  etymologiam  ut  fecit 
Yarro,  contra  cuius  doctrinam  pugnant  Hadrianae  aetatis  grammatici ;  e  quibus  Yelium 
Longum  tradere  legimus  cjui  origi)ic)n  vo-ho)-u)n  j^^-ojiriani  rcspicicDit  per  h  scrihcrc  talia 
(p.  61,  9  K,).  I(d)sus  non  lajysus  app.  Pr.  199,  11.  quod  si  141,25  scripturire  librarius 
exaravit ,  quid  commiserit  docet  125,3  ubi  inscius  pro  scripturi)'e  posuit  scribittw  ire, 
in  his  igitur  cum  volgare  scribendi  genus  reliqui  teneant,  Optanti  nomen  28.  6  unus  L, 


XXX 


PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 


27,23  LT  per  p  scribunt:   snptcr  tantum  L  135,23.  —  neque  mn  neque  mt  litteras 
interioota  p  molliores   roddit  L:   confcnmere  damnare  soJJemnifas  et  similia  constanter, 
nmtempiwre  dampnure  soJJenqmitas  non  minus  reliqui  (cf.  10,  16:  90,  2;   1  15,  13.  16  etc). 
otiam  oonstanter  L  sumfHS  sumfuosiis pracsumiuosus  (v.  s.)  consumtus  (cf.  14,  24;  16,  15; 
25.29:   48.1   etc.)  contemtns  (cf.  44,  14)   excmtus   interemtus  (cf.  26,  10  et  141,27  LT; 
dc  33.  11  V.  s.:  intcrim  tamqne  pro  interemtamcpie  L,  reliqui  interitamque:    illud  igitur 
ox  archotypo  osse  certum)  atque  temtare  (42,2:  90,24;  96,8;  136,4).     mw  igitur  quod 
scribit.   non  mpn.  vitiiri  videmus  pronuntiandi  morem  vulg-arem  et  vitiosum;   quod  mt, 
non  mpt.  no  in  tomptandi  quidem  verbo,  pugnari  contra  usum  legitimum  et  priscum  ut 
puo-nat  ]k[arius  Yictor.  I  4  p.  21    ncc  'consumtum'  nec  'emtum'  nec  'redemtunC  nec  'temtaf 
et  simiJia  istis  per  pt  scribetis  intiose,  sed  ut  ego  scripsi  iuxta  mt  ponetis.  —  t— d:  mollit 
saopissime   vocalem   in  vocabulorum  fine,  ut  inquid  (cf.  91,  7)  reJiquid  (cf.  100,4)  ne- 
quead  (cf.  114,9:   contra  aeeipiat  L  pro  accipi  ad  115,1)  capud  (cf.  130,27)  velud  (cf. 
80,8.    sed  veltit  120,8:   utroque   loco  vehid  F)   aJiquod  (cf.  97,  10),   adqtte  frequenter: 
notae  consuetudinis  exempla  multa  cx  titulis  collegit  Seelmannus  p.  366.  —  il  ante  S 
non  inserit  L:  quoties  igitur  scribit  et  toties,  non  quotiens  fotiens  ut  reliqui  fere :  atque 
aecedit  ad  L  saepiuscule  M  (cf.  10,  9:  49,  17;  62,  14;  147,  4),  subinde  MT  (cf.  28,  21 ; 
99.  15).procedenteopereetiamOPF(cf.  118,  17;  119,23;  122,7.9;  143,2;  146,  1 1.  12sq.), 
in  priore  parte  46.  14;   atque   122,  16  quotiens  apparet  in  X  cum  T  GF.     in  archetypo 
igitur  quoties  etc.  regnasse  constat.  —  n  ante  x  non  magis  admittit  in  coniux,  cum  in 
roliquis  obtineat  eoniunx.     accedit  P  e.  g.  29,  18;  35,  1.  —  V— b:  Danuvium  unus  recte 
143.21.  Danub.  reliqui:  cf.  carm.  11200.     Cavilonnum  76,11   L,   CabiJJontcm  reMqm. — 
\—Yf:    duplicem   litteram   vulgarem   admisit   cum   reliquis   interdum   ut  60  v.  5  (recte 
59,13)    Euuodium,   SQ.2Q  Etmanthius,    solus   100,14   Jeuuitiei ,   sed   item   solus    32,22 
Yardo  non  Wardo.  —  u  post  g  non  ponit  ubique:   ungenta  dl,d\  (cura  TO)  et  similia; 
invicem   errantibus    reliquis    in    anguore   (123,  1)    spliinguarum    (83,  5)   praebet  angore 
(cum  C)  et  spliijiufarum  (cum  P^).  —  s  post  x:  exsputus  {\%1b)  exspectare  exspeetatio 
(cf.  13,  1:   22.3:  44,20,  expectans  e.  g.  74,  18)  solus,  sed  execrantiir  18,8  cum  reliquis 
et   ccecutus   fere.  —  addendum    hic  foreipibus  65,  9  Z  et  fortasse  Jf  %  forpicihus  rell., 
cf.  2.  25  forcipibus  F  et  fortasse  Jf  S  fmpicibus  rell.,  sed  vesficipibus  L;  v.  Brandis  de 
aspir.  lat.  p.  32  sq.  —  in  aspirandis  vocaJibus  multo    melior  Laudiani   quam   reli- 
quorum  usus,  cum  quibus  quae  paria  habet  supra  adnotavi;  solus  igi tur  i^cf^/ci  nomini 
non  aspirat  (cf.  25,27;  41,4;  cum  T  88,22);  solus  erile  umerus  umor  umectare  {^^,22; 
50.13:   70.19;   26.2:   50.1;   cum  TP  3,  1 ;    59,25;    60,3;   sed  92,16  omnes   liumeris). 
quod  ad  internam  attinet  vocalium  aspirationem,  inchoandi  Qt  prohoemiandi  verba  supra 
tetigi,   redhibendi  L  ubique    recte  exaravit,   solus   e.  g.  30,8;   41,3:    accedit  T  39,  15, 
TJ/^C  79,11.  omnes  praeter  C  89,  3.     eonsonantium  aspiirafio  magis  fluctuat,  ut 
in  nullo  non  fit  codice  latino.     multo  tamen  constantius  quam  reliqui  L  Sidoni  manum 
reddit.     c — ch:   unus  L  chordae  e.  g.  3,  19;  "135,21,  schemata  113,1,  charisma  115,9, 
tetrastiehon  91,7   et  alia,   contra   solus  Araeynfhum  (non  aracliintum)  30,15,   Heeyrae 
64,12  et  alia.     charta  plerumque  cum  aliis,  sed  cartha  earfhida  quoque  (solus  51,14; 
100,26:  cf.  60.  15  all.).  —  t-th:   Thrasoniano  (LM)  15,  19,  Thaumastus  (LT)  10,23 
(cf.  carm.  XXIY.  85),  cyathi  (LM)  25.8,  Libitinam  (LT)  29.26,  Demosthenes  (LMP') 
31,25.   L  solus   126,10,  posthumus  (LT)  48  v.  3  (cf.  73,13  et  v.  s.  130,3).     solus  7. 
Gnatho  49,  5  authentieus  112,  23    et   invicem   Proteus  51,  4   tortis  123,  14   ture  37,31, 
l/ratifatus  34  v.  8:    134,23,   sed   cum    reliquis  cafhaJogus  85,17.  —  r — rh:    solus  e.  g. 
Rhodanusiae  6.13,   cum    T  lihenanis  68,10,    cum    C  rhetorieus   85,17;    139,5  (v.  s.). 
omnino  in  istis  non  consulto  mutata  reliquorum  scriptura,  sed  ut  parcius  in  L  sensim 
depravala.  —  p— ph:   sulpurea  8,3,  suJpuris  87,  19   solus    (cf.  Brandisius  1.  s.  24  sq.), 
Paros  cum  T"  24.  1.  —  ph — f:    non   norma  apparet,    sed  Hcentia:  solus  e.  g.  123  v.  5 


LEONIS.  XXXI 

Euphraten,  cuni  F  Euphratide  137  v.  51,  sed  fiuii   i<li(|ui.s  Enfrntr  55.  17;  solu.s /y/<r</r- 
rattis  56,5;    Euphronhts   LT  7r>,  21  ;    77,3.4,  ouincs    150,5;    [s«m1   Fnhiris  oinnos  S3,  9; 
Fdagrius   Filagrianus   21,1   praetor    P,    120,6   praeter   T\    121.1 7.  3(>  tantuiu   LT{rf. 
carm.  VII,  156;  XXIV,  93   ubi   quod  variavimus  scripturain    inm   recte  fecinuis);    26,  IS 
zefiro    solus    L.      idem  philosofiam   alternare    facit    cuin    fi/osojthia    (cf.  79,  3.  1;    113.16; 
121,13;   128,22)  et  quae  eius  generis  praeterea  observantur.     cf.  Monimsenus  llermae 
vol.  XIV  p.  65  sq.  —  deinceps  de  consonantium  adsimilationr  agendum.    bm— nim: 
summovere  cf.  4,  15;    27,  1.     bll— mn:    amnuis   pro   almuis   in   /.  non    semel  comparerc 
supra  adnotavi  neque  habeo  quocum  comparem  istud  ;  certe  quae  de   cognationc  inter 
h  et  m    litteras    intercedente    practerea   adfcrri    possunt    divcrsa    sunt.     ad   archetypum 
redire  scripturam  reliquorum  correctura  annuis  docet.  —  pro  dm  scribere  nim  soUemne 
est    in    L,    ut    praescribunt    Papirianus    Cassiodori    p.  162,  10   (ammonet,   amminirnlnm) 
et  Albinus   p.  297,  15    ((inimitfit),   sed   raro    legitur   in   codicibus.      constanter   igitur  L 
amminiculari  amministarc   ammirari  ammiscere   ammiUere   ammovere,   etiam    ammodum 
54,1;    et  plcrumque  quidem  solus  (cf.  5,  15;    9,26;    15,5;    35,23;  43,2;  49,19;  55,9; 
73,18;    86,8  ctc;   ammissum  Lj  64,25    quod    reliqui   oraittunt),    interduni    cum  M  (cf. 
3,9.20;  17,20;   18,8;  45,27  etc.)    qui  saepe  a  prima  manu  postea  correctum  praebet 
amitto  (cf.  9,26;   15,5;  49,  19;  55,9;  92,24  etc),  ut  semel  L  80,9,  vcl  cum  T  (11.17; 
23,  15;  33,  21  ;  49,  28  etc.)  vel  MT  (13,  6;  41,  23;  43,  15  etc.)  vel  deniquc  cum  plcrisque. 
atque    in    posteriore    quidem    operis    parte:     115,22;    119,6;    120,17  LjMTP;    131,21 
LjMTC;    130,9   omnes   praeter   G;    118,23   omnes   praeter   F.     61,17   accidit   ut  ad- 
ministrare  X,  amministrare  MC  praebeant.     crgo  hac  quoque  in  re  />  archetypi  genus 
scribendi  refert  purum,  reliqui  non  constanter  mutatum.  —  ds:    plerumque  d  servat  L 
a   reliquis   extritam:    adstipzilatur   47,3,   adscribet  48,7,    adstupet  81,5,   adsdvit  85,7; 
148,1;   adsumpsit  154,8    etc,   sed  a.  g.  asscripti  152,3,    astruxi  44,12.  —  dt   servare 
solet  solus  L,  cf.  adtrahere  69,  4;  82,  1 1 ;  143,  13,  adtollere  129,  5,  adtremere  LT  M,  15. 
—  pt  non  bt   contra  reliquos  constanter  X,    cf.  optutus  3,22;   46,26:   cum  T  121,16; 
OjJtingere  19,  7;  cum  MT  51,9;  optinere  27,24;  optimdere  27,  24;  35,  5 ;  ojjtentns  56,  13; 
ojytulit  ZJ/T68,  2  etc.   —    nl   servat  fere,    et   quidem   solus  plerumque,   ut   inlustris 
saepissime    {illustris  85,2)   inlimis   (7,16)   inlecebrosis   (9,24)   m??'c*Vis  (19,  14)  inludens 
(22,1)   inlustrat   {2b,21)    inlata  (30,1)   conlata  (15,15)    etc   —   nr   solus    cf.    inriguus 
7,24,   inridet  29,10,   inruere  42,12  etc  —  np  item   solus,   cf.  conplura  29,2,  inpense 
29,11,  conpotrix  32,12,  inprobabiliter  19,  16,  inpertiuntiir  53,21,  inimne  53,23  etc.  — 
nq,   nc.     regnat   in   Z  quanquam   tanquam  (cf.  13,  1  ;  14,13;   17,14.27;  37,26;  47,16 
etc,    saepe   accedente  F,   qui  n  sohis   tenet  58,7;  102,12   ubi    deficit  L;  item  Jlf  ut 
51,12;  59,1;  61,31;  75,  5,  qui  solus  item  50,26;  XJfF114,31;  iilfri33,5;  LMFP 
45,26;    ilfCF  56,8;    omnes  m   29,6),  nunquam  XJf  89, 20;    125,11.      huc   pertinet 
horunce  Lj  58,15   {horumce  rell.).   —   sc— cc:    suscensere  L,  succensere  rell.  82,27.  — 
postremo  de  consonantium  geminatione  quae  graviora  videantur  attingemus.    Lj  solus 
retttdit   (cf.  18,13;   40,32;    65,26;    116,13;    138,20);  mirum  igitur  quod  100,6  reperit 
habet  contra  reliquos   et  148,3  repperiretur  cum  ilf^T.     cum  ilf  64,  2  afui  non  affui. 
solus  litus  25,25;   132,  19;  cum  F  26,  5,  omnes  26,  16,  sed  semel  solus  L  littus  10, 19. 
solus  balbuttiret  64,26  (cf.  e.  g.  Ennod.  202  v.  15),    deinde  v.  17  caecuttiret  cum  MTP 
(cf.  Claudian.  Mam.  p.  174,  3  Engelbr.).     memorabile  scaturrit  non  scaturit  138,  13,  cum 
2,  8  scaturientia  reliqui  praebeant,   L  sca  turpentia;    148, 1  scaturriginem  M\  scaturi- 
ginem  rell.,  scaturii  ignem  L,  quae  ad  duplicem  r  omnia  redeunt.     afavo  L  non  attavo 
(octavo  M^)  128,6.     supellex  non  suppellex  129,8,  cum  CP  144,  18,  sed  pp  praeter  31 
23,  21;    cf.  suplicet  L  95,  16;   96,  10;    137  v.  35,  sed  recte  e.  g.  153,  19.    pugilatus  non 
p>ugillattis  23,  21.    pedisequa  non  pedissequa  14,  17  (LT):    70,  14;  deest  L  158,  14.    (cf. 
Engelbrechtus    act.   acad.  Vindob.   1885   p.  528,   eph.   epigr.  V  p.  115).     hippodromus 


XXXII  PRAEFATTO  IN  SIDONIVM 

24,  20  [hijio-,  hijpo-.  iijto-  roll.).  vUicus  non  riUicns  63,  3.  dcfinitio  78,  10  (v.  s.).  male 
contuwos  /.  '7-'  Nl.  I0.  (//irnUa  nicdella  tutella  etc,  quibus  in  vocabulis  duplicem  l  certe 
inde  a  .socundo  saoculo  obtinuisso  grammatici  et  tituli  docent.  ubique  L  solus.  Beda 
rursus  ijucrchvn  praocipir.  solcrs  L  S(\  3.  sHcnlcnti  LMT  2,  26.  addo  carm.  IX,  253 
siccii  codd.  —  h(Muin  igitur  quao  do  orthographia  codicis  rettulimus  si  summam  spec- 
ranuis.  dubirnri  non  posso  vidotur  quin  oxceptis  eis  quae  ad  vulgarem  usum  delabens 
librarius  poccavorit  ipsius  Sidoni  manum  Laudianus  reddat.  confcrenda  sane  ista  sunt 
cum  Frontone  Appuloio  Gcllio  ct  certius  comprobari  poterunt  cum  tituli  gallici  coniuncti 
praosto  orunt  ad  conforondam  aevi  Sidoniani  consuetudinem.  sed  sic  quoque  satis 
corruni  tulisso  vidcmur  iudicium  et  in  orthographiae  latinae  historia  codici  Laudiano 
locum  non  extremum  vindicasse. 

Tandom  igitur  a  scribondi  genere  ad  ipsam  codicis  lectionem  transeamus.  de 
qua  idom  quod  de  illo  dicendum  esse,  loci  gravissimi  quorum  supra  partem  indicavimus 
abunde  docent.  sed  nulla  est  pagina  quin  Laudiani  genuinam  lectionis  integritajtem 
prae  se  ferat.  praolibaro  perpauca  placet,  e  quibus  quasi  transitum  faciant  quaedam 
de  vocabulorum  formis  genere  usu  enotanda.  de  verbo:  126,  14  decucurrerunt  L, 
dccurrerwd  rell.,  sed  cu  prius  erasisse  videtur  M^:  118,18  percucurrisset  LT,  jjer- 
currissct  rell.:  magis  quaesitae  sane  formae  reduplicatae,  quibus  poetae  vetusti  ut 
Plautus  sine  exceptione  utuntur;  dactylico  scilicet  metro  ut  adaptarentur  deinde  con- 
cisac  sunt.  ferociendi  verbum  non  frequens  servat  15,  23  (ferocisse  L,  ferocissime  rell.), 
cacwniuandi  118.21  {acum.  rell.),  anendi  vel  anescendi  (117,21  anuif  L,  annuit  rell., 
cf.  Caper  93.18.19  K.,  Pomp.  222,6  K.,  Cledori.  55,  4  K.  et  Philoxenus  ex  Plauto: 
Loewe  prodr.  271).  53,  18  atiquirerem  Jj,  inquirerem  rell.;  notandum  aggredirer 
150.  19,  —  dc  nominibus  119,21  edidtbus  L  cum  T,  edidiis  rell. ;  hoc  magis  vulgare 
et  recentius.  siquidem  ex  tertia  quam  vocant  decHnatione  in  secundam  nomen  abierat; 
illud  e.  g.  ex  Afranio  (v.  259  R.)  ohm  testatus  est  Nonius  28.  —  138,  23  jier  decijndum 
mah  hlandientis  eloquii  L,  decijndam  relL,  hoc  quoque  secundum  usum  recentiorem 
( cf.  Yenant.  ind.  s.  v.) ;  illo  utuntur  Appuleius  et  secundum  Laevium  Fronto.  —  43,  6 
ijuandam  ohicem  L,  quendam  rell. :  quid  posuerit  auctor  non  tam  certo  docet  p.  103,  5 
ubi  de  nostra  dbice  codd.  praeter  M"^,  sed  deficiente  L,  quam  carm.  11  492  cerea  destituit 
resohdis  axihus  ohex.  —  32,  13  qtwrum  cerehris  hosjntales  craterae  nimium  i?imersae 
dominabantur  codices  praebent,  sed  L  creterrae  vocabulum  vetustum  et  rarum,  cf.  JSTon. 
547,  quod  sane  hic  non  magis  spernendum  erat  quam  in  Ciceronis  Arateis  (219)  ubi 
Harleiani  prima  manus  tradit  ut  Nonius,  —  32,  14  scrobis  nominat,  L,  scrobs  rell,,  cf. 
Neuius  I  183,  676.  1,  7  Titianus  L,  Titinianus  et  alia  rell.  adde  graeca  116,  16 
symlxAam  L,  simholum  rell.;  37,  18  scorjnos  L,  scorjnus  rell. :  cf.  31,  24  Phaedonem  Ij, 
phedromm  rell. ;  141,9  echoicos  L,  eschoicos  rell.  —  de  adiectivis:  140,3  veniabilihus 
erratis  L,  venialihus  rell.  illud  etiam  Claudianus  Mam.  p.  181,  19  Engelbr.  —  70,  1 
opttdimus  quod  cantihmie  recentis  obvium  manui  fuit  Ij,  obviam  rell. ;  rursus  Claudianus 
176,  1  obvium  sese  dederit,  sed  codex  Vindob.  obviam.  60,  6  in  extimum  gyri  L,  ex- 
tremum  rell.  forma  magis  nota:  extimus  superlativus  frequentatus  Sidonio:  cf.  95,  4; 
101.11:  126,7:  136  v.  23:  163  v.  25.  —  de  adverbio:  118,9  magno  oj)ere  vetuste  L, 
sed  74,  15  FP;  magnoj)ere  rell.  1 12,  19  sequius  L,  secus  rell,  cf.  Neuius  II  118;  I  692. 
rusticanier  servatum  152,  18  {-tem  rell.).  —  pronomen  cjui  non  cjuis  ut  rehqui  22,  21  qui 
sit  agri  situs  L:  cf.  29.  25  si  qui  haud  incassum  honor  cadaveribus  inj^enditur  (quis  relL). 
ad  U8um  veterem  qui  videbatur  hoc  quoque  pertinet  ut  93,11  diem  functo  scriberet 
Sidonius:  hoc  L,  sed  d/e  functo  relL.  nisi  quod  F  dedit  defuncto;  altero  loco  123,9 
ad  L  accedunt  M^T,  reliqui  idem  praebent  quod  priore.  vetustuni  fors  fuat  omnes 
servant  154.20.  tantum  L  26,10:  rehqui  forfuAit  et  ex  coniectura  confluat  T.  voca- 
bulum  oratus  non  vulgari  significatu  comparet  166,  11;  sed  126,  12  nunc  legimus  {vitu- 


LEONIS.  XXXIII 

peronum)  fugerc  lingitas  —  nc  Dcmosthenis  fjnhhni  Ciccronisqnr  —  clofjuia  f\ihm  putucre, 
quoruui  anterior  orator  Donadcn,  citcrior  Antoninnt  folrravcrc  dcnxfatorrs.  otiosum  cst 
orator,  quod  sonsit  7''  qui  oini.sit  vocabuluni,  rccte  L  pracbct  oratns  <;(,'ni'tiYuni  a  drro- 
gafores  pendcntoni.  cf.  auditus  (11)3,5).  vindicainla  vidctur  etiani  lorniula  clc;^Mns 
37, 25  'tibcnfcr,  inquani  (reli(jui  inqnit)  ct  si  (|ua(,'  torte  cius  gcncris  adici  possunt. 
alia  quacdani  digito  nn)nstrcinus.  oniittit  in  rcliquis  nuih;  adsunipta  53,  18  srd  ((piod 
non  iccte  defendit  Engelbrechtus  1.  s.  p.  530),  72,  2()  )ne  ante  mclius,  131,25  mc  apud 
infinitivuni,  15-1,  13  ct  post  antc  conscqacns  crit.  scrvat  malc  omissum  c.  g.  2,  15  .s«h/, 
61,25  amniissani,  110,8  et  119,17  vcl,  134,4  te  (quod  in  rcliquis  dclapsum  vidctur  in 
vcrsum  scquentcm  post  sustinet),  1 55,  3  affatim.  scrvatum  gaudcnius  1 33,  2  t<dihns  sr 
ligant  votis,  vietimis  solvant  {t.  cligunt  v.  rcll.),  50,  18  quia  drhili,  his  imderulae  (q.  drhi- 
libus  p.  roll.)  ct  alia  innumcra,  cf.  71.  18:  00,  14:  05.20:   133,  13  ctc. 

lam  ut  videamus  quibus  in  rcbiis  L  supcrctur  a  rcliquis ,  primum  quidcm  (^uac 
peccavit  ut  librarius  pcccavit.  sic  quod  2,3  «o)^  scripsit  p ro  wmc,  itcm  150,15  non  ct 
nam  in  reliquis  lcgitur,  rectc  nune  in  />.  similia  c.  g.  4,29;  0,20;  48  v.  14;  60, 14  ;  126,  14; 
131,  22;  133,  14  (formidct):  130  v.  23;  141,  11  (loquacitatc):  154,  14.  fortasse  huc  pcrtinct 
57,  22  cum  sint.  vocabulum  magis  notum  rccto  substitutum  vidcmus  95,  5  triariorum  L, 
triliariorum  T  pro  trahariortim.  nihil  interpolationis  138,3  brevius  ^xo  liberius,  141,20 
safphyrico  pro  sapphico.  cuius  suspicioncm  alicnam  cssc  a  librario  isto  ipsi  qui  incitare 
possint  loci  docent  quales  39,  ^  pracstantiorcm  inccntiorque  Ij  ])\\)  pracstanfior  cmincntior- 
quc;  40,  3  vel  obtutum  pro  vel  oh  tuum;  152,  7  leceto  in  pro  licet  olim  et  quae  eius  gcneris 
multa  attulimus.  scd  phira  sunt  ct  graviora  quae  7/  omittit,  rcliqui  non  omittunt.  omit- 
tcndi  scilicct  causam  non  librarii  incuriam  fuissc  scd  archctypi  malc  liabiti  condicioncm 
60  intellegimus  quod  in  initio  operis  ubique  fere  spatium  tot  litterarum  librarius  rcliquit 
quot  in  cxcmplari  suo  deletas  essc  vidcret,  quo  factum  ut  multis  locis  verborum  iac- 
tura  certo  agnosci  possit:  cf.  1,0.  12;  2,18;  3,10;  4,3.9:  5,3;  0,5;  7,2.19.25:  8,10; 
9,15;  10,11.17;  11,8.13;  12,4.10.28;  13,7;  14,1;  15,3.20;  22,  14 ;  23, 9;  24,  12; 
25,  28.  hic  fere  dcsinunt  lacunulac  istae  ipso  spatio  inter  verba  relicta  indicatae. 
fortasse  igitur  igne  hiesa  crant  prima  codicis  archctypi  folia,  ut  finem  eius  (IX,  7,  3 — 10) 
abrcptum  fuissc  scimus.  practcrca  quae  post  p.  25  omittit  practcr  cpistulas  partcsque 
epistularum  solidas  III  3,  7.  8;  YI,  12,  3— VII,  5,  2;  VII,  6.  7.  18  ext.;  VIH,  2;  IX,  1, 
de  quibus  vidc  quac  supra  p.  XXV  cxposuit  Mommsenus  ct  quac  infra  dicentur, 
pauca  sunt  ct  crrore  omissa  nec  spatio  relicto,  ut  28.  25:  29,  27:  64,  14;  133,  14;  153,  3, 
cf.  13,  14.  XXX  omittit  litteras  65,  20,  XXIX  72,24,  i.  e.  singulos  fortasse  vcrsus. 
ut  in  indicandis  vcrborum  iacturis,  in  cis  quoque  corruptclis  quae  vcrbis  non  rectc 
scparatis  natae  sunt  (cf.  practer  cxcmpla  (|uibus  supra  usi  sumus  p.  81,  11  ;  129,2; 
131,27;  148,5;  151,19:  154,2)  fidclitcr  ad  cxemplaris  sui  lectionem  sc  adplicassc 
videtur  librarius.  item  in  illo  iam  factam  esse  consentancum  est  crcbram  littcrarum 
C  ct  G  permutationem  ad  litteras  maiusculas  inscitc  depictas  refcrendam,  cf.  21,9 
indigit  L  pro  indicit,  37,3  cesserat  pro  gcsserat,  37,26  tecminc,  50,4  spurgat,  52,12 
pamjcirista,  128,2  pnjtMgas,  131,10  proloco.  item  P  et  R:  2,8  sca  turpentia  v.  s., 
154,  22  pcrcertis  pro  perccptis;  cf.  78,  14  mcfuerit  pro  meruerit,  82,  9  caidjas  pro  causas. 
ilhim  igitur  cpistularum  codicem  mutihatum  non  diversum  fuissc  ab  illo  omnium 
librorum  archetypo  a  pro  cxplorato  haberi  potcst.  neque  amplius  obscurum  est  cur  ex 
eo  transcriptus  (i  codicum  praeter  Z  archctypus  tali  rationc  adornatus  sit  qualcm  fuisse 
facilc  intcllcgimus. 

Nimirum  qui    codicum  MTCFP  communcm  archetypum   confccit   homo   non   ut  /;/ 
Laudiani  librarius   hitinc  indoctissimus,  ncquc  contcntus  erat  dcpingerc  quac  corrupta 
cssc  apparcrct  ct  lacvigare  paratus   quac   sacculo  displiccrcnt.     illc  igitur  corruptclas 

SlDONlUS.  ^ 


XXXIV  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

illas  in  Laudiano  servatas  incoj^itantcr  oblitteravit,  ille  orthographiae  archetypi  suam 
opposuit  et  in  Sidoni  sernioiieni  invexit  scripturas  qualcs  cjyistola  iocundus  soboles 
(uiohscais  iiitclliffo  (livcrsoriK»i  ni((.rinii(s  bibliopold  ccrcddriiis  fctor  prcicsumptiosiis  scrip- 
tits  (jHoticus  coniuiur  (l(U)ipii(trc  adcmptiis  Danubiiis  foipicc  admitto  irri(juus  (piamqimm 
pcdissaiua  rctuli  (jucreta  ctc.  qua  ratione  cum  satis  constanter  usus  sit,  interdum  eius 
oblitus  pristina  reliquit,  qualia  passim  confirmandae  Laudiani  auctoritati  supra  adhi- 
buimus.  ille  lormas  verborum  vulgares  cduliis  dccipiukcm  scrobs  craterac  cxtrcmus  secus 
etc.  vctustis  ct  Sidonianis  substituit;  quo  pertinct  climinatuni  ab  illn  iironomen  vetustae 
consuetiidinis  istacc,  dc  quo  paullo  accuratius  dicam,  quoniam  rem  non  recte  diiudicavit 
Engelbrcchtus  1.  s.  p.  530.  neutrum  plurale  istacc  Sidonius  usurpavit  in  formulis  (pior- 
siim  isfacc  45,  22:  58,  3:  101,  10  (etiani  quorsum  ista?  cf.  34,  l  ubi  cursim  ista  M^C^FF; 
scd  152.  19  scd  isfa  quorsum  stoUdus  cdlego?  verbis  aliter  collocatis);  de  his  istaec 
117,23  (ubi  non  recte  obsccutus  est  correctori  Luetjohannus ;  scribendum  non  erat 
scd  dc  his  ista:  haec  efiam  midta  sunt,  verum:  sed  de  his  istaec:  et  iam  midta  sunt); 
istacc  safis  6,  1 :  in  tali  sententiae  conformatione :  sed  quid  cgo  istaec  iusto  pluscAdum 
garrio?  (42,28)  scd  cur  cgo  istacc  incptus  adieci?  (112,  16  ubi  item  /sf«ec  reponendum) 
ct  fu  isfa<'c  mihi  —  dcblateras?  (13,9):  praeterea  8,  8 ;  33,27.  semel  femininuni  singulare 
cxcusafio  isfaec  61,31.  his  locis  omnibus  praeter  112,  16  L  praebet  istaec,  nisi  quod 
13,9  et  33.27  diductis  litteris,  i.  e.  non  intellecta  pronominis  forma  insolita,  ista  ec 
cxaravit.  qui  codicem  (i  confecit  ubique  substituit  ista  haec,  quod  praebent  omnes 
praeter  L  p.  8,  8;  33,27;  45,22;  61,31:  117,23.  profectus  est  ille  ab  aevi  sui  con- 
suetudinc,  quac  in  Claudiani  codicibus  eidem  formae  civitatem  dedit,  cum  Claudianum 
quoque  istacc  scripsisse  codex  Sidonianus  L  ostendat  p.  53,  20 ;  cui  consuetudini  ob- 
secutus  scmel  Laudiani  librarius  eandem  admisit,  p.  112,  16.  qui  ex  /^  fluxerunt  codices 
non  omnes  ubiquc  ista  haec  retinuerunt,  istaec  restituerunt  CP  42,28  (de  J/ cf.  Luet- 
johannus  supra  p.  XY),  ista  C  101,  10,  hacc  T  6,  1,  C  58,  3,  haec  ista  F  13,  19,  ecce 
ista  T  ibid.,  ista  hoc  C  6,  1,  hoc  ista  idem  13,  19  etc.  apparet  autem  formara  probam 
et  vetustam  ex  (i  plane  expulsam  fuisse. 

Haec  consulto  mutata.  quae  praeterea  [i  in  singulis  scripturis  cum  L  discrepantia 
praebet,  ea  maximam  partem  transcribentis  errore  commissa  esse  res  docet.  scripsit 
igitur,  quibus  exemplis  utar,  dcbilibus  pro  debili,  bis  (50,  18),  me  melius  pro  melius 
72,  26,  excusabdes  cxcusaremur  pro  excusabiles  iudicaremur  118,  7,  relegatur  (nam  relegor 
coniectura  indc  profecta)  pro  relegatus  151,19,  totu^  qui  pro  totus  totus(pie  67,25  et 
item  vocabulo  non  repctito  incumbere  152,  16  (cf.  18,5).  alia  supra  tetigi  non  omnia 
mero  errore  nata  (cf.  116,8;  119,17;  131,26;  134,4;  133,13).  ad  interpretamentum 
in  a  adscriptum  redire  videtur  quod  154,9  haec  quidem  gloria,  si  voluptates  —  reliquisset 
(L)  in  {i  lectum  est  essct  quidem  gloria  («  esset  supra  haec  tulisse  videtur);  eodem 
quod  p.  73,  10  vctus,  tum  in  L,  in  reliquis  vetusta  tum  legitur;  imaginem  pristinae 
scripturae  refert  21  tum  supra  vctusta  exhibens.  scilicet  sententia  cum  non  facile  in- 
tellegeretur  (quibus  dolori  pteregrinatio  nova  nec  usui  lectio  vetus,  tum  religio  professioni 
cst  etc).  qui  coniunxerat  vetustum  correxisse  sibi  videbatur  adiectivum  vetusta  scribens. 
atque  duplicem  archetypi  scripturam  ipse  L  contraxit  120,26,  ubi  artutibus  scripsit, 
arfuhus  TF  et  arfibus  31 CF.  sed  non  in  omnibus  L  rectam,  (i  perversam  praebere 
lectionem  supra  iam  probavimus  Laudiani  erroribus  indicatis;  comparatis  demum  L 
ct  .i  ad  a  ascendere  licet  locis  qualis  est  53,  20  ubi  pro  tute  iudicaveris  in  L  legitur 
fu  iudicaheris,  in  reliquis  i.  e.  (i  tute  iudicaris.  huc  denique  loci  non  multi  pertinent 
in  quibus  L  pravam  scripturam  cum  parte  reliquorum  praobet,  pars  reliqua  veram  non 
coniectura  ut  videtur  rccuperatam,  sed  ad  variam  lectionem  in  «  adscriptam  quae 
referri  debeat:  cf.  13, 13  turres  fluunt,  naves  sedent  TC3PP'',  sed  ventres  fluunt  L^FP"; 
57.  13  qici  om.  LT^M^  (ibid.  tractu  pro  tractatu  LT^);  96,7  nndto  post  T C,  sed  post 


LEONIS.  XXXV 

multo   LMFP;   114,18   inflafus  recte   M^CFP,   in/Inndus  LTM':    i.lcrumqiio   igitui* 
duplicom  scripturam  T^IP  scrvarunt. 

Graviora  nos  docent  eae  Laudiani  laounao  quas  iii  (c  iam  fiiisso  iiitoUoximus. 
nec  sane  dubium  est  quin  ipsa  archetypi  illius  condioio  impulorit  codicis  (i  auctorom, 
ut  oporum  Sidoni  exemplar  solidum  nec  doformatum  lacunis  oonficorot.  at(jUo  prinium 
quidom  quae  in  initio  epistularum  L  indicatis  lacunis  omisit,  partim  non  curasso  vidcmus 
librarium,  ut  1,12  decem  litterarum  spatium  pro  vocabulo  nooossario  /.  roliquif.  noc 
spatium  noc  vocabulum  [i:  partim  levitor  correxit  ut  8,  1(5  infir  scurrilHutrs  hlstrionic 
cum  duarum  littorarum  spatio  (i.  o.  hisfrionicas)  L,  histrionum  /?,  ut  2,  IH  non  ot  post 
decem  litterarum  spatium  scd  ncrvis  (i.  e.  non  toris  tiinui  scd  nervis)  Tj,  non  snhf  ncrvis  [i; 
11,8  iirrfnicifcr]  nu(chinani  Lj,  pcnnachiani  fi,  doinde  pcrinuichiani  (v.  i.);  cf.  \'.\.~  alia; 
sed  l(mgc  plurima  supplota  praebot,  cf.  4.  3;  5,  3;  G,  5;  7,  2.  19.  25  etc.  putabis  nondum 
tantoperc  laesum  accepisse  codicom  a  librarium  /?  quam  deinde  Laudiani  librarium ; 
nec  nego  pracfacte.  quamquam  alii  looi  doccnt  non  ipsum  vorborum  oontextum  in  ji 
ubiquc  integrum  fuisse,  sed  supplemcnta  in  marginc  vcl  intcr  lincas  adscripta.  ut  4.  U 
dcmuni  credit,  11,8  mctucnti  spatio  relicto  omisit  />,  omnino  omisit  M",  supplevit  M'', 
19,30  crinien  impactum  omittit  spatio  relicto  X,  non  relicto  T^,  supplevit  T'^;  5,21 
locum  mutilatum  itcm  M''  demum  ut  vidotur  supplevit  consentiens  cum  roliquis  sui 
ordinis  libris,  discrepans  a  Laudiani  vestigiis.  atque  luce  clarius  haoc  rerum  condicio 
apparet  in  ipso  primae  epistulae  primordio  1,6  tiam  dc  M.  TuJlio  silcrc  mc  in  stilo 
cpisttdari  nec  Lidius  Titianus  —  dii/na  simUitudinc  cxpressit.  sic  scilicct  />  sino  sonsu, 
sed  inter  me  et  in  octo  litterarum  spatio  relicto;  reliqui  me  quod  pravum  ost  rotinont 
(et  induxit  C  ex  coniectura),  scd  melins  puto  queni  inter  epistidari  et  ncc  intrudunt. 
supplementum  aliunde  adsumptum  nec  recto  loco  adscriptum  cst;  quod  vorum  esse 
ipsae  reliquiac  yocis  melius  in  L  archetypi  vestigia  premcntc  probant.  confcrcndus 
est  locus  3,  15  sq.  ubi  cum  sensum  mancum  esse  sentiret  qui  codicem  /?  scripsit,  post 
venanti  non  inter  ipsa  verba  addidit  monstrcs  quod  praebent  M''T''CFP;  deindo  quo 
loco  Lj  lacunam  archctypi  servat  adscripsisse  videtur  fors  ohtulit  vel  offcrat,  siquidem 
sors  offerat  T*  in  margine  addit,  deus  ohtulit  item  il/^.  haec  igitur  res  erat:  post 
scriptum  codicem  (i  in  auxilium  adsumptus  cst  liber  quem  auctor  novi  codicis  nactus 
erat  integer  ct  adsumptus  quidom  ad  lacunas  codicis  a  cxplendas;  expletae  sunt  non 
parvularum  tantum  illaruni  maxima  pars,  sed  maiores  quoque  (III,  3,7.8;  YI,  12,3 — 
YII,  5,  2;  YII,  G.7.  18  ext.;  YIII,  2;  IX,  1)  et  quae  in  fine  perierant  (IX,  7,  3— 16)  in 
margine  et  fortassc  in  foliis  codici  (i  adioctis.  quo  factum  est,  cum  libris  ox  [i  trans- 
scribendis  partim  adderent  librarii  quac  in  epistuhirum  contextu  omissa  deindo  supplcta 
invenirent,  partim  non  adderent,  ut  codices  ex  (i  non  ipso  sed  apographis  cius  oriundi 
partim  praebeant  partcs  in  Z  amissas  (CFP),  partim  non  praebeant  (T),  pai-tim  altera 
manu  suppletas  praebeant  non  suo  loco  omnes  (il/  praeter  YI,  12 — YII,  5,2).  opistula 
autem  IX,  7  tota  ex  altero  illo  codice  adiecta  esse  videtur,  cum  initium  eius  in  u  ex- 
titisse  L  ostendat  (cf.  de  T  et  J/  in  adnotatione  extrema  ep.  IX,  6  et  quae  Luet- 
johannus  supra  exposuit). 

Accedit  igitur  ad  a  alius  codex  non  mutihatus  a,  ex  quo  locos  in  u  amissos  o 
supplevit  auctor  codicis  (i.  qui  praeterea  variam  lectionem  ex  a  non  videtur  excerp- 
sisse,  immo  conscripto  (i  simpliciter  adiecisse  quae  in  a  desiderari  vidisset.  sed  con- 
tinuit  (7  carmina  quoque  Sidoni,  et  panegyrica  quidem  soLa,  quae  item  scripto  (i  eius 
auctor  adiecit:  sic  scilicet  explicatur  quod  in  M  eadem  manus  quae  partes  in  /?  sup- 
pletas  transcripsit,  carmina  quoque  I — YIII  exaravit  et  aliter  quidem  i.  e.  magis  pure 
et  integre  tradita  illa  quam  in  reliquis  leguntur.  quos  iterum  ex  codice  solido  sua 
hausisse  infra  videbimus. 

Ex   (i  ita   comparato    duo    quantum    videmus    apographa   facta    sunt:   /,   ex    quo 


XXXVI 


PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 


Huxoninr   :\f  ot    T.   atqiio  d  :ul    qiioin   rodount   CFP.     orgo  ut  dc  /  primum  agamus, 
al)   uuo  ooaoniquo   libro   a  roliquis  aliono  M  et  T  originem  ducere  multa   docent,   in- 
primis    variac  soripturao  ot  oorruptolac  froqucntos  duobus  libris  communes,    ut  M^T^ 
12.4  flnibiL^:  pro  siiiihu.^.  22.  19  sKcridrris  vel  siirredcris  pro  snMuccris,  40,14  amhitus 
pro   (imhifiosiis:   M''T  09,0  proptrr   pro  prr,    112,18  om.  ^?(^,    128,22  fmt  non  /"nrt^; 
J/"7'  95.  14  rnin  rniin  {\\\  M \xt  vid.  crasum)  pro  qnantinii.  cf.  133,  16;   143,4;   101,11 
nsqiir  om.:  T^M^  20.  10  ?o»/>m  non  unda,  erasum  vidclicet  in  M;  M^T"^  additum  est 
23.1:   2'..  10:    20.4   cf.  (3r''T)  12,8;    additum  illorum  92,24;   M^T^    97,9   vnrgonum 
non   rarqoriini.     cf.  12,23  srrprntis  Epidnnrii  M''T.    rcliqui  mcmorabili  consensu  Epi- 
dauri  (cf.  8cn.  Phaod.  1022  iininm  Epidauri   dci).     horum  locorum   nullo  vidcs  vel  M 
vcl  T  vcl  utrumquo  oani  tantum  scripturam  quae  eis  propria  sit  exhibere,  sed  ubique 
vul^arcm    cum    iila   coniunctam.     idem    accidit    locis    itcm  frequcntibus  quibus  inter  L 
et  MT  consonsum  doprohcndimus   rcliquis  discrcpantibus.     perraro  LMT  conscntiunt 
(cf.  S.  2;    12.12.16:    17.22:    18,18:    76,23;    120,9),    saepe   Xifef«r  (9, 9.  13;    13,16) 
LM'T   (38.16:     112.15;    115,5;    122,22;    133, 5.  12;    144, 2)   L]\hT-    (3,15;    5,23) 
ZJ/T»  (14,  19)   LM'T  (134,19  cf.  33,  1)  L3I"T^  (92,  12)  LM^T'  (11,8  permncliiam 
V.  s.:  28.  5:  57,  27  ;  83,  23)  iJPT  (34,  1 :  39,  17)  LM^T'^  (26.  9)  etc. ;  unde  colligimus 
codicem  ;'  ex  (i  fideliter  transcriptum  data  opera  secundum  vulgarem  lectionem  (quae 
qualis  fuerit  statim  vidcbimus)  corrcctum  esse,  dcinde  71/ et  T,  i.  e.  vel  librarios  ipsos 
vel  qui  codiccs  scriptos  correxerunt,  prout  videretur  alterutram  duplicemve  exemplaris 
lectionem  recepisse. 

Atquc  ille  cum  L  consensus  docet  multo  propius  codicis  (3  lcctionem  ah  L 
afuisse  quam  lectio  vulgaris  indicare  videbatur.  ut  pauca  conforamus,  5,  23  cnius  vel 
huiiis  enim  interpolationcm  loci  etiam  in  a  mutilati  non  invenit  y  in  exemplari  suo: 
92.  12  non  intcrpolatum  non  agnoscunt  LM''T^  i.  e.  Tj  y  i.  e.  L  (i  i.  e.  a  (cf.  25,3); 
14,  19  destringeretnr  Ly,  non  distritigeretur  (v.  s.);  38,16  quo  loci  Ly,  non  quo  loco; 
39,17  successimm  Ly,  non  successiomim ;  57,27  cordacitns  non  cordicitus  (cf.  Engel- 
brechtus  1.  s,  466);  122.22  nam  quamUhet  rure  positi  non  namque  licet  r.  xi.;  134,  19 
dnc  ante  Baciliam  in  a  legebatur  vel  ducanter  aciliam  potius  quod  L  servavit;  ducant 
hercdiam  (i  posuisse  videtur,  idem  y  descripsisse  in  quo  correctum  est  secundum  vul- 
garem  lectionem  duc  erciliam:  cum  (i  et  y  non  correcto  T  facit,  cum  /  correcto  fecit  M 
(in  quo  Cith  erasum  est  videlicet)  ita  ut  correcturam  cum  priore  scriptura  coniungeret. 
sic  in  errore  quoque  consentiunt  Xy  28,  5  ^wwM?7/fe  non  ^>c>m?7i^e  exhibentes;  et  fortasse 
recte  meUis  pro  feUis  correctum  83,23  (cf.  141,18;  162,4). 

Sed  multo  saepius,  quam  cum  M  simul  et  T,  cum  altero  utro  eorum  L  consentit, 
in  vcra  lectione  plerumque  (et  saepius  quidem,  quam  solus,  cum  71/  vel  T  veram 
scrvavit),  in  corruptelis  subinde  quae  etiam  apertius  rem  inlustrant.  quibus  de  locis 
plane  idem  iudicium  quod  de  illis  faciendum  esse  ipse  71/  hic  quoque  docet,  pristinam 
fere  ubique  cum  vulgari  scriptura  coniungens;  omnes  scilicet  in  y  correcturam  passi 
sunt.  ergo  non  minus  ad  Ly  redit  IjM  vel  LT  vel  LM^,  LT''  etc.  quam  IjMT. 
qui  consensus  quoniam  gravissimus  est  sic  praeteriri  non  debet.  atque  in  solo  71/ 
practer  L  corruptelae  apparent  2,  5  eruditorum  pro  cditorum,  inductis  litteris  ru  prima 
manu  utrubique;  34,22  ara  pro  Arar;  38,18  om.  hirundineum,  68,11  ipsum;  40,5 
timm  pro  suam;  III  5  om.  tit. ;  59,16  moratum  non  remoratum;  63  v.  12  lacessunt  L, 
Idccss^nt  M'';  68,13  contineas  pro  continuas;  85,5  fanctor  (v,  s.);  86,26  contractus 
qperam;  nam  37,  1  nescio  quo  iure  Luetjohannus  spreverit  ad  ista  (M^)  quod  in  L 
quoque  leniter  corruptum  (ad  isto)  legitur.  item  in  solo  T  praeter  L  apparet  20,  7 
reus  pro  rncus,  omissum  28,19  amicus  tuus;  37,25  hodie  non  recte  positum  in  L 
omisit  T^;  41,11  iustius  pro  istius;  79,10  videris  ^ro  vidcjris;  Q\  ,Z  sediniiis  et  sedemns 
pro   rcsedimns;   95. 5   triariorum   L   et   recto   propius    trihariorum   T  pro   trahariorum. 


LEONIS.  XXXVII 

oodem  refcro  54,24  Vnrro7irs  vrl  Atacmm  (aUiainins  male  LT)  vcl  Tcrcntins,  ulii  liuc 
LT  praebont  et  fortasse  trrrrntiKS  M" :  nani  trrmtinns  vel  trrrrntinns  reli(jU(iriini  non 
(lul)ito  quin  roctius  terniinot  salteni  vocaltuluni,  si(|ui(leni  Jlratinns  ut  scriNatur  res 
ipsa  poscit;  cf.  Symm.  3,  4  ^.  Tci'cntinm  non  comicnm  srd  Uratinnm  illnm.  \\.  2;{:).  7 
crnsorio  codd.  pro  Crnsorino.  Tcrcntius  vocatur  Atacinus  ab  Ificronvino  et  Poi  i)livii()n(' 
nec  potuit  ignorarc  nonien  Sidonius;  (jui  quod  eodcni  loco  IMiniuiu  iiiniorcni  Scciindum 
appellat  maiori  opponens,  manifoste  ludit  in  noniinc  nunicrali.  adde  99.  11)  '/  pro  rst  L, 
rst  rt  coniunctuin  T;  117,24  triJnirininm  pro  trihnnicin)n:  141,11  rt  hic  annllrtionrm 
locum  p.  XXVI  tractavi;  81,  2;  147,  2.  ista  igitur  (nam  22,  21  cum  />^'servanduin  videtur 
si  placitum,  35,17  ntriqnc)  tot  documenta  sunt  quaecumquc  Jlf  vel  T  cum  J.  consen- 
tientia  vel  cx  Laudiani  scriptura  explicanda  servet  ad  [i  rcferenda  cssc  sive,  quod 
idem  cst,  ad  /  non  correctum.  quod  si  44,27  (ubi  dcficit  T)  M^  cum  rcliquis  continnati 
pro  continnandi  cxhibet,  sed  M"^  addit  vrl  continnandi  mclins,  rectum  corrcctoris  iudicium 
apparet,  non  diiudicatur  utra  scriptura  in  y  prior  fuerit.  immo  librarius  codicis  M  in 
verborum  contextum  recipere  plerumquc  solcbat  correctam  scripturam.  pro  varia  lectione 
aut  ipse  aut  corrector  addcre  pristinam;  contrarium  faciebat,  ubicumque  pristinam 
scripturam  probavit,  T:  quo  factum  ut  multo  sacpius  T  quam  M  cum  />  vcrum  sor- 
vaverit.  dc  il/ad  L  accedente  cf.  6,  22  csccndi  non  ascrndi  (cf.  7G,  32  Lj  contra  relicjuos 
csccndrrc  non  asccndere):  9,20  nonne  qaid  L,  non  nerjniter  te  rell.,  scd  71/''  in  rasura 
(cf.  113,28;  132,11);  11,5;  24,18;  25,  d  non  om.  (cf.  130,26;  141,11);  79,  9  r/>c///- 
tccfonica  non  arrJiitectorica  (cf.  129, 5);  97,6;  131,8  congriia  cmeritornm  L,  confjrna 
mcritorum  reliqui,  sed  congrn*  mcriforum  i.  e.  congrue  m.  pro  congrnae  m.  M^  (cf.  7,  17: 
131,24;  143,22);  134,  18;  135,  12;  136,  10;  144,  16  ubi  gliscere  videmus  depravationcm : 
farfa  L,  ferfa  71/",  rcferfa,  reliqui.  de  formis  verborum  cf.  23,  4  horcan  non  horcam 
(item  71/  25,20  prog^irn  sed  L  prognrm;  30,  16  nisan  contra  reliquos);  29,23  liherorum 
non  liherum;  84,4  fjirannop)olitarum  non  fyrannopolifanorwn;  126,  14  dcciicnrrcrunf  (v.  s.); 
97, 24  71/''  recte  descendat,  Lj  pro  consuetudine  discendaf,  reliqui  discedaf  (v.  s.) : 
148,  1  scatnrriginem  (sic  71/^)  item  supra  tetigi.  —  T  cum  X  consentit  in  vcrborum 
formis  e.  g.  I  9  tit.  Jlercnio  non  IJeronio;  32,  6  Vorocingi  non  V(n-oangi  (cf.  carni, 
XXIV,  52);  23,5  halineum  (sic  Sidonius,  scd  hahicac)  non  halnewn;  b9,S  chironomuntas 
T\on  chironomonfas;  \\A,\5  exacerhcsrMt  non  exarerhascaf ;  112,2  r.r  non  e.  in  vorborum 
collocatione  10,5;  21,2:  59,10;  60,2;  76,23;  117,26;  142,11.  alia  passim  occurrunt 
legenti:  10,  12;  14,24;  18,5  duplex  niniiae  in  reliquis  dimidiatum,  v.  s.;  22,  1:  22,  17 
municipis  A))ierini  T,  munieipi  sa)nerini  L,  unde  reliquorum  corrcctura  fiuxit,  cf.  lOS,  10 
Bo))iano)-u)n  T,  romanummi  L,  ro))ianis  rell.,  et  infra;  36,  1  drfhii  non  facile  intellege- 
batur:  deflnif  rell.,  37,11  disjwsifa  facile  in  f?/.sj)OSi!Vas  mutabatur ;  73,22;  88,4;  90,26; 
91,  29;  92,  26  (fasei  cwn  non  fascitim);  108,  3;  114,  24;  1 17,  1 1 ;  118,  2;  119,  10;  124,  14: 
138,24;  139,22;  142,10  (cotxmi  non  cohrcercf);  142,8  si  qua  vel  qnoquc  L,  qnalia  qtio- 
cpic  reliqui,  sed  coniuncta  utraque  scriptura  qnalia  vel  qnoque  T  (v.  s.  99,  19).  voculam 
in  reliquis  omissam  servant  88,  16;  128,20:  141,22,  in  reliquis  adiectam  non  agnoscunt 
90,3;  122,25. 

Atque  71/  ut  data  opera  correctus,  omnino  non  est  interpolatus  nec  veras  scrip- 
turas  solus  servavit  ubi  extant  LT\  nempe  62,  14  sfafum  (M")  non  praetulerim  tradito 
a  reliquis  sfafi))i.  de  eis  autem  epistularum  partibus  quas  omittunt  L  et  T  quarumquc 
sic  factum  est  ut  integerrimam  lectionem  71/  praebeat,  infra  dicendum  est.  quos  (siniul 
cum  III  5 — 8)  cur  omiserit  T,  quoniam  in  arbitrio  eius  positum  erat,  nec  scimus  nec 
scire  laboramus;  hoc  tantum  apparet,  in  y  ut  in  (3  locos  ex  a  suppletos  extra  ver- 
borum  contextum  positos  fuisse.  quos  recipere  noluit  non  ipse  T,  sed  qui  cxcmplar 
eius  conscripsit.  nimiruiu  in  T  interpolationes  et  interpretamenta  deprehenduntur  per- 
multa    ab   71/  aliena,    quae   non   a  librario    T  inventa   esse   loci    docent   quales   58,  15 


XXXVITI  PRAEFATIO  IN  STDONIVM 

horumee  ialiwn  ubi  Jionincc  cum  glossa  coniunxit  illc,  59,6  ubi  coUoqnium  convivium 
utrumquc  in  exemplari  extitisse  elucet:  etiam  apertius  66,8  ubi  omissum  QBi  pcritine 
scd  intcr  verba  recepta  glossa  ad  i'«w«;»  (quod  anteccdit)  adscripta:  scilicct  romanorum 
ih'  quorum  (/ourc  c.rorfus  cs;  itcm  in  verborum  contcxtu  positum  143,  17  mons  Hispanus 
ante  Caljus,  cf.  151,  16  T  et  P,  in  titulo  III  13  adiectum  fdio;  136,  5  receptum  camenae, 
adscriptum  Tholiac.  Tigitur  saeculi  XII  codex  non  ex  ipso  ;^  transcriptus  est,  ut  for- 
*  tasse  M  saeeuli  X,  scd  cx  apographo  eius  (e).  id  qui  confecit  homo  Latine  cruditus 
primum  in  co  iudicium  suum  ostendit  quod  ex  y  priores  plerumque  scripturas  recepit; 
sane  non  ubique.  ut  Jf  cum  L  saepo  solus  conscntiens  docet.  deinde  raro  quidem 
sed  restituir  vocabuhi  quaedam  in  integritatem,  ut  quae  supra  tetigimus  22,  17:  108,  10, 
ut  60  V.  II  Jiiuc  pro  liic  posuit,  132,29  cruciarias  pro  crucarias.  praeterea  multos 
locos  corrigere  sibi  visus  est  corruptos  et  non  corruptos,  ut  26,  10  conflicat  scripsit  pro 
forfuat  (fors  fuat  L);  24,18  voluhHihus  pro  monnhilihus;  25,20  passcres  pro  asseres; 
41,27  nuUo — desiderato  pro  mdlis  (sed  mdli  L)  — desideratis;  73,5  ef  pro  eius;  73,22 
omittit  jwssc  quod  imponere  non  debebat  Luetjohanno  ut  et  alia  non  debebant  ab 
eodera  profecta:  89,1  assecuturus  pro  securns;  99,23  mediatoris;  121,12  nos  pro  cor- 
rupto  nosse;  \'l^.,\(i  naturaliter  ^ro  naturalitus;  132,1  pariter  cuncta  cura  non  probaret 
ct  cunctim.  denique  interpolavit  permulta  atque  ita  quidem  ubique  ut  verbum  verbo 
substitueret,  tradito  synonymura,  raro  usitatura,  apto  ineptura  apturave.  sic  10,24 
co])ia  pro  scientia  legitur,  22,  12  hcneficium  pro  opifcio,  27,  6  ipsum  pro  solum,  36,  21 
sahite  pro  salidationc,  36,23  qtiod  pro  quippe  cur,  42,28  cur  pro  quid,  38,  \b  superiori 
pro  citeriorc,  47,  3  erudita  pro  educta,  54,  4  secrcta  pro  mysteria,  54,  5  pauperum  pro 
inopum,  cf.  59, 2:  62,22.23:  68,8:  72,23;  80,26;  82,6;  85,13;  88,5;  91,8;  98,3; 
100,10;  108,15;  115,1.26;  116,7;  122,10;  128,15;  153,4;  154,14.  quae  maximara 
partera  sola  recepit  T,  quaedam  cum  Sidonianis  coniunxit  ut  22,  12;  116,  7;  v.  s.  136,5. 
()  Tandera  novuni  exemplar,   quod  auctoritate   sua   in  sequentia  tempora  valiturum 

esset,   confecit  qui   ex  /5  codicera  d  transcripsit.     ille   priraus    locos  ex  a  suppletos  in 
ipsura  epistularum  contextura  recepit;  ille  solidum  carminum  corpus  epistulis  adiunxit: 
ille  denique   data  opcra  epistulas  interpolavit  earaque  constituit  lectionem  quara  iden- 
tidem    vocaviraus    vulgarera.      ad    hanc    igitur   recensionera    pertinent    quos    classibus 
prioribus   tribus   adsignavit  Luetjohannus   i.  e.  CFP  et  codicum  Sidonianorum    turba. 
atquc   quod  ad   locos   ex   o   suppletos   pertinet,    commune   his   libris    est  ut    epistulae 
YII,  6. 7    incerto   loco   vagentur:     his   igitur   satis    certura   nondum    dedisse    videtur  6; 
itera  quod  in  jP  et  P  epistula  YIII,  2  in  LTM^  oraissa  locuni   ante  primam  obtinuit, 
hoc   quoque    ei   iraputamus    qui  in  d  epistulara   recepit,   siquideni   qui  C  vel  exemplar 
eius  correxit  homo  interpolator  (v.  i.)  facile   ex  epistulae  arguraento  concJudere  potuit 
primum  ei  locum  deberi;  ut  in  illo  uno  epistulae  YII,  10,  11  sese  excipiunt,  in  rehquis 
A'II,  11.  10.     de  carminibus  infra  dicetur;  tantura  ne  quis  codicera  T  obvertat,  statira 
monemus  in  £  non  quae  (i  suppleverat  octo  carmina  priora  sed  ex  codice  ad  d  perti- 
nente   omnia  viginti  quattuor  adsurapta  esse.     ad  lectionem  epistularum  quod  attinet, 
conferas  quae   de  LMT  inter  se  consentientibus  attulimus:    consentiunt  contra  CFP; 
item  ad  recensioncm  d  redeunt  quaecumquo  contra  LjT  vel  LM  in  MCFP  yc\  TCFP 
leguntur.    siquidem    dubium   non   est   quin  y  ex  codice  d  vel  alio  ex  familia  eius  cor- 
recturas  suas  acceperit:   talis  recensionis  d  solidae  et  correctae  scilicet  apud  aoquales 
posterosque  auctoritas  fuit,  ut  solebat  fieri.    exempla  igitur  interpolationis,  utpote  quae 
pagina  quaevis  suppeditet,  adferre  inutile  est;  adnotamus  tantum  in  d  quoque  rainus  usita- 
tas  quasdam  voces  et  locutiones  raagis  usitatis  coramutatas  esse,  ut  qno  loci  in  quo  loco 
versum,  qua  de  re  in  qimm  oh  rem,  cordacittis  in  cordicitus,  halineum  in  halncum,  cscen- 
dere  in  ascendere  (38,16;  133,5;  57,27;  23,5;  6,22  v.  s.)  etc;  praeterea  in  d  quoque 
librario  inscio  peccata  esse  quaedam  deinde  a  librariis  fere  servata,  ut  oraissum  alterum 


LEONIS.  XXXIX 

niniiae  18,5,  sHciiii  pro  fucini  S,"!,  tj/dris  pru  riris  112,  IT),  tniitilnii    pin  inrifarc  144,2 
et  quae  eius  generis  sunt. 

Quod   si   cx    uno    codeniquc  exemplari    lcctionis    vulgaris   auctore   C FP  orip^incni 
ducere  constat,  nun  niuUuiii   rctcrre  apparet  quibus  cognationis  inodis  gradibusquc  iutcr 
sc  coniuncti  sint.     ccrtum  autcni    est   C  cuni   /•'  artiore  vinculo  contincri  (|uani   V  cuin 
altero  utro,  ut   CF  ad  alreruiii  codicis  ()  aiiograi^lion  (_'),  ad  altcrum  V  rcdirc  vidcatur.   i. 
de  CFct  33,7  ubi  uterque  ex  luvcnalis  versu  qui  in  cxcniplari  atlscriptus  crat  Sidoni 
vcrba  aliter  conlocavcrunt:  iteni  verba  transposita  c.  <;■.  12,  12:    Ib,  11.2r>:  21,  l'.l,  addita 
9,24;  29,  11    (ubi  pcrpendiint  in  C,  tibi pcrdcpciidihHiit  in  F  origiMcm  coinmuncm  inani- 
feste  indicant),    cf.  24,  19;   40,13;   57,2,  omittunt  cum   T  fxrilins   14,21:    praeterea  cf. 
12,  17;  27,  17;  90,  18  etc.  et  accedentibus  codicum  31  vel  T  prioribus  manibus  secun- 
disve   14,26;  23,10;  25,20;  116,1;   122,22:   135,27;   147,5.     origine  igitur  parcs  sunt 
C  et  F;   ut   non    consentiant   constanter   hinc   fit    quod   utrique   aliena    sunt  admixta; 
nimirum  interpolatus    est   utcrque.      de    Ccf.  3, 8;    5,23   ubi  hnius  cnim   interpolavit, 
8  cuius;    16,4;   24,9   pro  puipuras  interprctamcntum  duplex;    28,11  qiiidvc  pro  <juid; 
28,21   lulsciscitur  pro   ascitur;   31,23   scaccus  intcrprctatur  sinistcr;   37,4   sub  pro  ad, 
ibid.  20   saepe   pro   freqtienter;   49,  26  dccorat  pro   colorat,    69  v.  4  apta  pro  acqim,   cf. 
38,13;  88,4;  106,24:   110,10;   117,6;   148,1   et  alia  multa.     verba  transponit  sacpe  ut 
4,3.11.14   etc.      interdum   coniecturae    sic    additae,    ut    17,16    cowpicrrrctur.      ibidcm 
solus  recte  MarcelUami,  reliqui  Marcellaim.     ct  potuit  sanc  in  ea  codicum  propagatione 
quam  Sidonianorum  fuisse  demonstravimus,  cx  ipso  a  ad  librum  ([ucmlibct  solum  vcra 
scriptura  hic  illic  permanarc;  sed  magis  vcri  simile  est,  in  codice  interpolato  pracscrtim, 
et  illud  coniectura  ortum  cssc  et  85,8  e  conicctura  etiam  deletum  (v.  s.);  nec  scio  an 
non   rccte   Luctjohannus   cx    C  receperit  13,7  ergo  pro  enim,   37,1    stdjsccutorum  pro 
sccuforum.    adde  postcrgum  C  65,  6.    de  loco  epistularum  Yll,  6.  7  et  10.  11  ct  YIII,  2.  l 
supra    diximus.      practerea  in   eis   quac    ab   F"F   divcrsa    habet,   saepiuscule   conscntit 
cum    T  ut   in    recta    scriptura   adipiscatur   27,26,   cf   12,8;    19,13.14;    31,22:    54,12 
ctiaiimunc  (cf.  53,23;   57,19);   56,15  proinde   non  proin;   69  v.  7  iUo  non  ipso;  119,5; 
129,8;   148,4  nondum  pro  nccdum;  153,24  iiivcnili  pro  iuvcmdi;  vcrba  transposita  71,7 
cf.  96,  7;  raro  cum  M,  ut  131,  16  Cil/^;  intcrdum  cum  MT,  cf.  113,  1 1 ;   131,  7  ;  144,  24; 
150,8  ct  bcne  servatum  clicntidarum  in  M'TC  24,22.  —  codcx  F  ab  initio  lacunosus 
est  i.  e.  ex  exemplari  male  habito  transcriptus  ut  L;  atquc  alia  onmino  pcricrant,   ut 
2,  26—3,  4;  3,  20—26;  5,  2—7;  5,24—6,  3  etc,  alia  cx  parte  legi  potcrant  quac  rcligiose 
refert  ut  4,  12—19;  6,5—8  etc;  item  p.  140  v.  34  et  v.  37—54  prima  quacque  littcra 
omissa  excmplaris  condicionem   ob  oculos  ponit.     accedunt  turbae   huic.libro  propriae 
in  ordinandis  librorum  Y.  YI.  YII  epistulis.    interpolationem  loci  haud  pauci  praeferunt, 
cf.  27,1  nm  omnia  pro  nec  cuncta  (i.  e.  ne  cuncta  quidem);  41,2  indefcssius  pro  inde- 
fcssim;  47,  3  ubi  educta  non  magis  toleravit  quam  T:  ipse  educata,  ille  erudita;  48,  18 
calumpniam  pro   querimoniam;   60,13  formari   in'0  poliri;    101,1  co mpet it  ])ro  suppctit; 
interpretamentum   ad   rpm   adscriptum  aliqua   ex  parte;   formae  verborum    ei  propriac 
composti  54,  24,  ammadvcrti  112,  15  alia.     ergo  ex  conicctura  emendatum  esse  dicemus 
13,11   indicnsti  pro  indicavisti,  53,24  abnuis  pro  ammiis  annuis  (v.  s.)  et  dubitabimus 
fidem   codicis  interpolati   sequi    cum  Luetjohanno  53.  13   (ubi  quod  traditum   est  cuius 
intemeratae  partes  quantum  spectat,  a  nobis  in  aevum  percnnabuntur  non  intellegens  F 
ad  nos  posuit  pro  a  nobis).  61,32  (cf.  adiiot),  62,  14  ubi  soJa,  73,22  ubi  posse  omittit, 
non  ineptum  illud,  hoc  fere  necessarium;  totam  sententiam  2,22.23  mterpolatam  cum 
additamentis  supra  indicatis  componemus;  neque  auget  auctoritatem  codicis  quod  sub- 
inde  cum  il/ conscntit  (cf.  24,  19;    59,28;   68,3;    72,25;   82,17;  93,10;  107,3  ubi  dc- 
ficit  LT;    125,3);   ne   ei  quidem   loci  augent  quibus   ad  /  solus  accedit,  ut  21,7  cum 
illo  iUe  omittit,  144,  20  tamcn  etsi  cum  illo  praebet  pro  vulgato  tamefsi,  ut  vcl  m  errore 


XI.  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

solus  tum  /.  taoit  ~.'2\  (rciKifis).  (M.  \1  ((/Koqfic  antG  fioiira).  nainquc  ct  variac  scrip- 
turao  istis  tcinporibus  intcr  codic  inn  fainilias  inccrtac  vagabantur  ct  facilc  ficri  potuisse 
iain  imlicavinuis  nt  cx  a  singulas  scripturas  in  /  non  rcccptas  vcl  oblittcratas  d  cuni  L 
scrvavcrit  tpias  dcindc  jiractcr  singulos  libros  ad  d  rcdcuntcs  corrcctorcs  rursus  loco 
moverint.  sic  C'  ctiain  sacpius  ad  /.  solus  acccdit,  cf.  88,  1 ;  98,5;  99,23;  139,14; 
115.5.  plcruintpic  in  crroribus  ct  fortassc  hic  illic  fortuito.  LCF  cf.  92,  4.  item 
/'  ad  /..1/.  LT.  // J//' sacpiusculc  unus  altcrve  accedit  vel  uterque.  nec  niinus  P  cuni  Z 
(cf.  11.11:  89,23)  et  />J/,  LT,  L3IT  (cf.  8,2;  12,12.16;  13,13.16;  19,  7;  25,  20; 
33.1:  31  V.  IS:  65,13:  90.13:  95,5;  129,5;  135,18)  talibus  potissiinum  locis  facit 
quibus  corrccturac  i»ristinani  lcctioncni  ambiguani  reddant;  saepe  idcni  cum  M  (cf. 
11.17:  is.  23:  30.  15:  70  V.  17:  112.9:  1 19,  2:  131,  25;  151,  9)  vel  T  (cf.  17,  26;  32,  13; 
■16.  17:  -17.  S:  71.  17:  135,  4:  151,  16)  vcl  3IT  (cf.  21,  17;  70,  9:  73,  18)  atque  ita  quidem 
plcrumquc.  ut  ubi  cum  J/  facit  in  31  correctura  comparcat  (cf.  Luetjohannus  supra 
p.  XVI)  ubi  cum  Tfacit  in  P:  invicem  igitur  semct  infcccrunt  isti,  ceterum  eo  nomine 
pracdicandus  est  F  quod  interpolationem  propriam  non  passus  est.  secutus  eum  est 
Luctjidiannus  53,  19  muUimodis  pro  muJtis  7)/of?/s  recipiens  quod  iure  improbavit  Engel- 
brcchtus  1.  s.  p.  449  sq. ;  nec  alitcr  iudicarim  de  44,26  ubi  ccquid  nwnquamnc  L3IC 
praebcnt  et  recte,  F  ne  induxit,  P  unam  litteram  post  ne  erasit,  unde  nec  clicuit  et 
cum  scqucnti  vocabulo  coniunxit  cditor.  in  univcrsum  autcm  de  d  praeter  consensum 
codicum  CFP  hoc  moncndum  cst,  ubi  P  cum  solo  C  (cf.  2,  15;  3,25  etc,  101,29  et 
102.2  nbi  dcficit  LT)  vcl  F  (cf.  8,  24;  128,5;  129,13  etc.  et  saepe  cum  ilP)  con- 
sentit.  archetypum  comnmnem  S  repraesentari. 

Postrcmo  dc  locis  in  L  et  /'  (et  VII,  6.  7  in  P)  omissis ,  in  [3  ex  a  supplctis, 
adnotamus  optimum  eorum  codicem  31  esse  in  quo  prima  manus  eos  adiecit;  6  autem 
has  quoquc  partcs  intcrpolavit,  31  in  his  quoque  deterior  factus  varia  lcctione  ex  inter- 
polato  libro  adscripta.  cf.  105,5  ubi  ineptum  non  ignoravit  J/«;  ibid.  24  cincti  31^; 
106,24  muncraremur  3P;  107,28  veritafemque  31";  111,14  qnaesumus  (cf.  143,16); 
ibid.  15  ciii;  157,32  riistice  31'';  oin.  rcliqui;  158,23  zeusippus  vero  propius;  161,3 
zothccida  (goth.  rcU.):  162,4  si;  163  v.  23  hurdigalensihus  31"  {hurdcg.  relL);  cf.  150,  1. 
ergo  108,  25  rccipienda  videtur  verborum  collocatio  loquar  arroganterque.  cetcrum 
CFF  his  quoque  in  partibus  suam  naturam  servant,  in  his  quoque  ad  M  passim  ac- 
ccdunt,  plcrumque  C  (cf.  107,  7.  13;  111,14.16.18;  127,9;  158,  2;  160,  9.  22;  161,  2; 
164.13:  166.9  ctc),  sacpe  P  (cf.  149,  12;  156,19.23;  158,3.22;  166,14;  170,  10  etc) 
et  itcm  P  (cf.  110.21:   156.24:  161,25  etc). 

De  codicibus  quos  praeter  L3ITCFF  hic  illic  Luctjohannus  proptcr  scripturas 
memorabilcs  in  usum  vocavit  (cf.  15,3;  23,16;  51,15;  73,5;  157,18;  158,24)  ipse 
satis  disputavit,    de  codicc  iS^anzii  et  Wouwereni  v,  p.  XXIIP)  nos  igitur  codicum  quibus 


■  Glo8.sae  in  Sidoni  epistulas  non  pridcm  .scrii^tao,  quius  cx  codicc  Digb.  172  suniptas  in  Ancc- 
•  lotoruni  Oxoniensium  vol.  I  part.  V  \>.  27— (51  tjdidit  et  docto  commentario  instruxit  liobinsonus  Ellis, 
ad  coius  generi.s  codicem  pcrtineant  indicare  saltem  intercst.  atque  primuni  non  cx  codicc  cum  L 
cognato  lenunata  glos.sis  praescripta  esse  doceant  e.  g.  quae  leguntur  A.  0.  j).  2H,  11  sq.  cum  Sid.  2,  18 
conlata,  A.O.  .31,24  cum  S.  8,16,  A.  0.  41,19  sq.  (quem  locum  tetigit  Ellisius  in  praef.  p.  X)  cum 
S.  54, 2,  A.  0.  57,35  ext.  cum  S.  135, 12  etc.  deinde  non  cum  T  vel  31  (y)  librum  cognatione  coniunc- 
tnm  fais-se  satin  docent  loci  in  illis  omissi,  in  hoc  servati  III  3,  7  (cf.  A.  0.  39,9  ct  S.  42,18),  VI,  12— 
VII,  5  (A.  0.  p.  48— 50),  VII,  6.  7.  nam  quod  ad  VIII,  2  et  IX,  1  nihil  adnotatur,  idem  accidit  c.  g. 
epi8tuli.s  V,  2.  6.  8.  9. 15. 18;  VII,  8. 11 ;  VIII.  1.5;  IX,  2-8.  ergo  quod  T  omittit  III,  5-8  et  glossac  non 
extant  ad  III,  4.  5. 8,  inde  nihil  est  concludendum.  lectio  igitur  quam  lcmmata  ostcndunt  codicum  est 
vnlgarinm  {&),  cf.  A.  0.  31,  12  (S.  8,  4)  ter),MS  cum  FP  (M^T^),  32,  3  (S.  9, 13)  enerms  cum  FM\  A.  0. 
32.24  (11,8)  perimddiiam  cuni  CFP  (31^  T^)  ct  quac  praetcrca  facili  opcra  congcri  posunt.  proprias 
codicis  scripturas  quasdam  tetigit  Gustafssonus  Philol.  ilundsch.  V  p.  1G17  sq. 


LEONIS.  \\A 

utiniur  cognationcm  hac  imaginc  inlustrare  satis  habcbimus,  cx  t|ua  lcgcs  rccenscndarum 

cpistularum  qualcs  (tbscrvaiidac  sint  ultro  cluccat. 


((  mutiltis    a 


His  constitutis  dc  carminibus  recensendis  multo  brcvius  disputari  potcrit.  atquc 
quae  gravissima  sunt  iam  indicavimus,  31  servasse  carmina  I  —  VIII  cx  a  in  ^i  sup- 
pleta,  d  carmina  omnia  ex  alio  codicc  (x)  adsumpsissc.  commemoravimus  ctiam,  T  i.  c  )c 
e  ct  ipsum  codcm  dc  fontc  vcl  potius  ex  d  carmina  cpistulis  omnia  adiccissc:  quam- 
quam,  quae  est  codicis  condicio,  sponderi  non  potest  non  cx  /  carmina  I—  YIII  ad- 
sumpta  ct  ad  arbitrium  corrccta  esse,  deinde  rcliqua  cx  d  illis  adiuncta.  ncc  multum 
refcrt  hoc  diiudicarc,  siquidcm  a  et  x  ad  codiccm  unum  cundcnujuc  rcdirc  manifcstc 
docent  corruptelae  omnibus  libris  communcs  quas  aut  a  librariis  editorihusvc  primis 
(cf.  11,59.93.327.501:  Y,  16.  54S:  YII.  20.  258.  31  1.  322.  348.  451)  lcgimus  aut  a  viris 
doctis  cvidcntor  corrcctas  (cf.  11,475.537;  Y,  19.  412.  594 ;  Yll,  75.  185.  232.  324)  aut 
emendare  non  valuimus  ut  V,  353.  496.  ista  dumtaxat  pertinent  ad  carmina  I — YIII; 
sed  conmiode  simul  ostendemus  ctiam  carminum  IX — XXIY  libros  non  sinc  causa 
ad  unum  cxemplar  nos  rettulissc.  dc  x  igitur  codice  satis  corrupto  conferas  IX,  65. 
215.260.285.295;  XI,  71.  75.  124:  XIII,  19;  XY,  21.  44.  132.  144.  167.  175.  182;  XYI, 
14.  1 13  ;  XXIII,  13.  135.  207.  304.  321.  361.  389.  501 ;  p.  250,  7  {Farinl  pro  Eamil). 

Unius  igitur  codicis  gcrmina  31  ct  /.,  quibus  in  carminibus  I — YIII  (nisi  quod 
in  31  deest  locus  II,  183 — 548  ct  singuli  vcrsus  11,34.  56.  170 — 172:  YII,  13)  utimur,  ut 
inter  sc  comparemus,  obitcr  pcrlustranti  adnotationem  nostram  apparcbit  31  intc- 
griorem  quam  x  Icctioncm  scrvasse.  quod  quoniam  gravc  cst  ut  cxcmplis  compro- 
bemus,  vide  1,25  ubi  Victore  F  cuius  cxemplar  cx  31  correctum  est  (cf.  1,9.  13.  15. 
27:  II.  2.  10.  37.  51.  105.  161  etc.)  ex  correctura  praebet,  doctore  propter  nomcn  non 
intellectum  intcrpohitura  est  in  reliquis  (etiam  P"),  tantum  31  pristinum  servavit 
victurc.  lY  tit.  domno  iniperatori  vel  dno  impcratori  C  et  P  habcnt,  omittunt  T  et  F, 
sed  unus  31  tenuit  DN  i.  e.  D.  N.  imjieratori.  Y,  101  ubi  pro  xyraeterea  non  intellecto 
reliqui  interpolarunt  praetura,  recentiores  versum  plane  ad  arbitrium  conformarunt. 
YII,  74  sq.  Indorum  Ganges,  Colchornm  PJiasis,  Araxcs  Armcniae,  Ger  Aethiopum 
Tanaisque  Gctarum  Sirmondus  et  Mohrius  rcstituerunt:  pro  armeniae  gcr  unus  J/leniter 
corruptum  armentaeger  habet,  reliqui  inepte  interpolatum  armeniae  tagus.  v.  99  Saj)or 
nomen  31  servat,  reliqui  pavor  substitucrunt.  v.  336  nutanti  non  vulgari  notione  usur- 
patum  est:  codices  praeter  31  in  interpolato  cunctanti  consentiunt.  conferas  praeterea 
II,  115.  (178);  V,  65.  94.  152.  167.  169.  180.  (194.  204).  210.  212.  255.  288.  378.  447.  510; 
VII,  21.  126.  128.  214.  230.  441.  446.  572;  YIII,  16.  non  certum  est  iudicium  de  Y,  396. 
508.537.546:  YII,  589  et  similibus  locis,  nam  ne  31  quidem  propria  interpolatione 
immunem  esse  loci  docent  quales  Y,  15.  369;  Y"II,  60  (vcniens  pro  Veiens,  reliqui  vegens). 
213.294.386,  cf.  Y,  518;  YII,  127.  185.     ceterum  carmina  non  ut  cpistulae  data  opera 

SlDONIUS.  f 


M.ll  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

ox  altcrius  ordinis  codioc  corrccta  siint,  scd  passini,  ncc  dubitandum  quin  pristina 
lectio  hic  illic  cvanucrit.  cf.  Y,  01.  iti7.  mcniorahilis  quibusdam  in  rebus  est  ortbo- 
graphia  codicis.  unus  ubique  nominum  gcntilium  gcnctivum  in  — /  terminat,  reliqui 
fcrc  ubique  in  —li:  Casshjuc  lY,  9,  Properti  IX,  2Qd,  cf.  Y,  321.  322;  YII,  65.  104.  105. 
525  ctc.  et  post  carmen  octavum  — //  XY,  118;  XYI,  110.  115;  XXII,  194  etc.  unus 
tradit  poph's\,2A4  {pojihw  veW.),  dissicii  Y^  4\S  (disicit)  quod  recipiendum  erat  (cf. 
nunc  Engclbrcclitus  1.  s.  p.  523  sq.),  Appenn(in)us  Y,  444,  Suehtis  M""  Y,  474,  cotibus 
Y,  493;  Chohoh  II.  158  (ch'id)oh)  et  sic  omnes  XXIII,  103,  cf.  XY,  45  et  nomina  bar- 
bara  Y.  109.  354;  YII,  220.  302;  XXIII,  72.  ut  in  genetivis  in  perfecto  apparet  simplcx  i: 
perii  YII.  110,  ^)^';///  rell. ;  cum  scribendi  genere  in  L  observato  concinit  quod  YIII,  14 
pro  coiiftwptu  praebet  cuteni  tu  i.  e.  contemtu.  hoc  autem  loco  multisque  aliis  ipsae 
corruptclac  fidcm  codicis  probant  et  ex  vetusto  exemplari  originem  nullo  fuco  ob- 
scuratam:  scilicct  vocabula  sacpissime  ita  separat  ut  a  librario  nihil  intellectum  esse 
in  propatulo  sit,  cf.  II,  73.  79.  102.  162;  Y,  61.  133.  175.211.246.271.272.323.342.418. 
450.  495.  5IS:  YII,  213.  290.  368.  456.  488.  496.  563  etc.  aliud  frequens  est  corruptelae 
genus.  ut  syllabas  omittat  truncasque  ponat  voculas,  cf.  II,  78;  YII,  81.  291.  368.  405 
ct  multa. 

Lectionem  igitur  codicis  M  si  cum  x  comparamus,  correcta  et  laevigata  in  hoc 
videmus  Sidoni  carmina  tradi;  quamquam  6  ea  ut  epistulas  data  opera  interpolasse 
non  cst  veri  simile,  siquidem  tot  corruptelas  facile  tollendas  non  fuisset  relicturus. 
sed  quoniam  carminum  IX — XXIY  lectio  solo  x  nititur,  multum  interesse  videtur  scire 
qui  codiccs  ab  eo  pcndcntes  propius  ad  Jf  accedant  in  parte  carminum  ab  eo  servata. 
atque  de  T  primum  quaeremus,  qui  utrum  ex  y  an  ex  x  octo  priora  carmina  acceperit 
non  constare  diximus.  atque  sunt  quae  cum  31  artam  adfinitatem  probare  videantur, 
ut  vel  in  corruptelis  lenibus  consensus  Y,  247.  411.  563;  YII,  70.  96.  263,  vel  in  vera 
lectione  ut  Y,  108  cum  tractihus,  209  Arax  Vacalis,  YII,  67  om.  et,  vel  in  nominibus 
scribendis  ut  II,  177  crisippus  non  cliroesippus,  111,8  rimcerote  non  -onte  (cf.  IX,  343), 
Y,  452  xerses  (cf.  IX,  41).  ad  corruptelas  communes  accedit  Y,  541  ubi  quod  T"  pro 
scalptoque  fhiento  praebet  scalptoque  caltoc  sic  ortum  est,  ut  correctura  in  e  superscripta 
a  T  reciperetur;  nam  scaltoque  fluento  in  M  legitur,  item  in  e  scriptum  fuisse  scaltoq. 
fhiento,  supra  positum  scalptoque  quod  in  T  nomen  fJiiento  expulerit  clarum  est;  certe 
non  veri  simile  scaltoque  corrigendi  causa  adscriptum  essc.  haec  et  talia  ad  eundem 
fontem  hic  quoque  31  et  T  revocant.  quamquam  data  opera  correctus  erat  e  ut  in 
epistulis  et  carmina  ut  opistulae  ad  arbitrium  interpolata  (cf.  II,  128.  211.  239.  405.  449. 
480;  Y.  6.  63.  167.  180.  222;  YII,  84.  290.  426.  500;  XY,  128;  XXII,  104.  258).  sic  ne 
ea  quidem  quae  solus  recte  praebet  ut  (ubi  ilf  praesto  est)  YII,  313.  593;  YIII,  7  vel 
in  posteriore  carminum  parte  IX,  194.267.  329;  XXII,  106.  193;  XXIII,  207  fidem 
vetustatis  habent;  taraen  quae  a  reliquis  discedens  sine  suspicione  interpolationis 
praebet  sane  accurate  sunt  expendenda,  ut  IX,  100;  XIII,  12  (cf.  XY,  143);  XY,  34.  132. 

E  codicum  numero  ex  d  oriundorum  P  (qui  omittit  YII,  137—600)  lectionem 
praebere  plerumque  secundum  31  correctam  iam  indicavimus.  praeterea  non  saepe 
memorabilis  cum  J/consensus  apparet,  ut  Y,  590  miram  synizesin  in  vesties  (sic  ^''CF) 
non  agnoscens  i  extrivit  uterque;  cf.  YI,  17  et  alia  quae  non  multum  probant.  solus 
recte  Bonifatium  non  Bonifacium  IX,  279.  codicem  quod  scimus  interpolationem  non 
tulisse  (et  rara  interpolatio  qualis  Y,  464),  momentum  habct  cius  cum  T  in  corruptelis 
consensus  qui  saltem  inde  a  carmine  nono  de  communi  origine  dubitationem  non  ad- 
raittit.  ef.  II.  46.  291.506;  Y,  257;  IX,  115.  141.  292.  313.  327;  XY,  14.  22.  195;  XYI,  90. 
118;  XXII.  158:  XXIII,  172.  469;  XXI Y,  61.     de  3ITP  cf.  YI,  20  alia. 

C  et  F  noviraus  coramunis  archetypi  germina  sed  propria  interpolatione  utrum- 
que  infectum.     de  consensu  vide  quae  attulimus  de  TP  et  MTP,  adde  YII,  238;  XY,  6. 


LEONIS.  XLIII 

195;  XXII,  33;  XXTII,  351.  utorque  soliis  et  contra  3f  et  postquam  dcfecit  recta  non 
pauca  praebent:  6' plura,  cf.  II,  179  /w,  YI,  30  docuit,  Vll,  IGO  ac  totmn,  297  dcfcsm  et 
inde  a  carmine  nono  IX,  165  rabidum,  XI,  32  huic,  XIII.  1  rauca,  XIV,  12  circo,  XV,  20 
Adamistor,  33  Pallas  protraxit,  106  «rW,  I5'l  contin(jat,  \X\l,  4H  demissa,  XXIII,  187 
fontihus,  2H)  aptior,  421  Trimicris  (incerta  verborum  positio  VII,  54),  quao  tantum  n<»n 
omnia  (excipicndum  videtur  XY,  33)  eius  generis  sunt  ut  lector  attentus  nec  indoctus 
illo  tempore  invenire  potuerit;  F  pauciora,  vide  II,  284  acie  (deest  il/),  YII,  54 /i</;//r/^ 
160  sint,  262  om.  ct,  440  ubi  FaUantis  in  F  legi  adnotare  negleximus:  dc  quibus 
idem  quod  de  C  dicendum ,  praesertim  cum  nec  C  noc  F  eis  loois  (|uibus  ^[  intcgri- 
tatem  suam  ostondit  cum  eo  facere  soleant  (de  il/C  cf.  Y,  123.  178.  226  et  VII,  295. 
405.546,  dc  J//^  V,  522  et  Y,  467;  YII,  142.  407)  et  intorpolatio  pn.pria  in  carminibus 
quoquc  fidem  utriquo  dotraliat:  de  C  cf.  V,  87  verba  metrica  dc  rationc  aliter  conlocata, 
A^II,  546  mihi  subdere  teque  loco  corrupto,  IX,  173  Bidonem,  XY,  34  siqrra  pro  supcr 
prosodiac  causa,  XY,  144  ncsci  (i.  e.  ncscit)  pro  vestit  et  intorprotamonta  Y,  154;  XIII,  4  sq. 
alia  quao  intcrpolatoris  doctrinam  inlustrant;  de  i'' cf.  1,21  divesque  correctio  metrica 
(cf.  YII,  262),  11,416  plausantc,  Y,  402  explicat,  YII,  117  tua  Gallia  mittat,  314  im- 
periumque  correctio  metrica,  322  socerum,  355  gcnus  vidgus  coniunctum,  intcrpretamen- 
tum  scilicet  ex  archetypo,  ut  loco  magis  memorabili  XY,  132  ubi  (jlauco  docta  inter- 
polatio  est  ex  Yergilio  sumpta,  sane  non  illuc  rodit  patrio  et  j)rt^/7W  (p)atrio  T,  jjatruo 
CP,  glauco  patruo  F). 

In  universum  igitur  archetypi  d  lectio  certius  repraesentatur  consensu  codicum 
TP  quam  CF.  quamquam  frequenter  accidit  ut  cum  T  consentiat  C  (cf.  Y,  383: 
YII,  144;  XXIIL  376:  MTC  cf.  Y,  573  3IT^C^;  YII,  238  3ITC'';  YII,  262)  vel  F  (cf. 
Y,  116.133;  YII,  48.  405.546  partim  recte  contra  M  ut  primo  loco,  partim  intorpolate 
ut  postromo  vol  corrupto;  inde  a  nono  carniino  IX,  37.  264.  289;  X,  12;  XI,  4;  XXII, 
95)  aut  cum  P  consontiat  C  (cf.  II,  262.  350;  YI,  35;  XYII,  2;  XXIII,  36  adnotationis 
in  C  comparentis  non  expletae  in  P  vestigia;  v.  s.  TF;  MCP  cf.  praeterea  II,  156) 
vel  F  (cf.  XI,  118;  XY,  34.  74.  119;  XYI,  15  et  supra  TC):  id  quod  non  miramur  in 
codicibus  quos  correcturis  in  vicem  semet  infecisse  intelleximus. 

Itaque  de  carminibus  recensendis  haec  lex  valet  ut  in  octo  prioribus  J/superiorem 
locum  toneat,  licet  z  non  nihil  valere  loci  passim  a  nobis  adlati  satis  docoant;  inde 
a  carmine  nono  restituonda  sunt  unius  ad  quem  omnes  redeunt  codicis  tostimonia. 
quem  emendare  studuerunt  ante  nostrorum  temporum  viros  doctos  codicum  e  CF 
auctores  aliorumque  de  quibus  conferas  Y,  101  et  p.  244,  9.  atque  ut  supra  codicum 
epistolicorum,  tandem  eorum  qui  carmina  servarunt  stirpem  per  saecula  propagatam 
hoc  stemmate,  in  quo  ambigua  prioris  partis  libri  /'  origo  notabitur,  indicabimus: 


ff  I-VIII  X  I-XXIV 


,d\ 


e^ 


^C 


T  P       /       \ 
C         F 


Deniquo  communicandum  est  cum  lectoribus,  Luetjohannum  eatenus  imperfectam 
reliquisse  adnotationem ,    ut  in    eam   nondum   rettulisset  variam   lectionem   codicum  T 

f* 


XLIV  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

ot  F  ad  oarmina  pertinenteni.  liano  igitur  ut  supplevimus,  recidimus  ex  carminum 
adnotatione  disoropantias  orlliographioas  praoter  meniorabilia  quaedam  atque  scripturae 
compondia  solvimus:  nimiruni  dosiderio  eorum  qui  ipsam  codicum  imaginem  ante 
ooulos  sibi  poni  cupiunt,  epistularum  adnotatio  abunde  visa  est  satisfecisse. 

RosTOCnii. 

Fridericus  Leo. 


Ad  vitani  Sidonii  onarrandam  praeter  scripta  ipsius  adiumenta  habemus  tria, 
opitaphium  ot  (piao  do  eo  scripserunt  Gennadius  et  Gregorius  Turonensis.  Ea  ap- 
posuimns. 

1.  Epitaphium  mcdio  aovo,  ut  videtur,  descriptum  ex  lapide  fortasse  in  ecclesia 
(|uadani  apud  Arvernos  exposito,  nobis  traditum  uno  codice  olim  Cluniacensi,  hodie 
Matritensi  saec.  X  vel  XI.  odidit  ex  codice  eo  a  Pithoeo  acceptum  primus  Scaliger 
(de  emend.  temp.  Lugduni  150S  p.  576  =  ed.  Genev.  1629  p.  614),  repetiverunt  multi, 
quos  enumerat  Loblant  inscr.  chretiennes  de  la  Gaule  vol.  1.  n.  562.  Ad  codicem  illum, 
nobis  C  descriptum  legitur  supra  p.  YJ   sub  titulo  eplthaplihim  Sidonii: 

Sanctis  contiyuHS  sacroqiie  patri 

vivit  sie  meritis  ApoUinaris 

iUustris  tittdis,  potens  honore, 

rector  militiae  forique  iudex. 

Mundi  inter  tumidas  quietus  undas 

causarum  moderans  suhinde  motus 

leges  harharico  dedit  furori, 

discordantihus  inter  arma  regnis 

pacem  consilio  reduxit  amplo. 

Haec  inter  tamen  et  philosopliando 

scripsit  perpetuis  Jtahenda  saeclis. 

Et  post  talia  dona  Gratiarum 

summi  pontificis  sedens  cathedram. 

mundanos  sid)oli  refudit  actus. 

Quisque  hie  cum  lacrimis  deum  rogahis, 

dextrum  funde  preces  super  sepulcrum : 

nuUi  incognitus  et  legendus  orhi 

illic  Sidonitis  tihi  invocetur. 
XII  kl.  Septonhres  Zenone  imperatore. 

2.  Gennadius,  presbyter  Massiliensis  saeculo  quinto  excunte,  vel  potius  qui  libellum 
eius  interpolavit  c.  92  (habet  lioc  caput  in  plerisque  libris  omissum  codex  Parisinus 
n.  12161   saec.  YII)  sic  scribit: 

Sidonius  Arvernoriim  episcopus  scripsit  varia  et  grata  opuscula  et  sa,nae  doctrinae, 
homo  siquidem  tam  divinis  quam  humanis  ad  integrum  imhutus  acerqtie  ingenio. 
scripsit  ad  diversos  diverso  metro  vel  prosa  compositum  epistularum  insigne  volumen, 
In  quo  quid  in  litteris  posset  ostendit.  verum  in  CJiristiano  vigore  poUens  etiam 
inter  harharae  ferocitatis  duritiam,  quae  eo  temp)ore  GaUos  oppresserat,  catholicus 
jxiter  et  doctor  hahetur  insignis.  floruit  ea  tempestate,  qua  Leo  et  Zeno  Romanis 
imperohnnt. 


MOMMSENI. 


XLV 


3.  Gregorius  Turonensis  in  historiae  Francorum  absolutae  anno  594  lihro  secundo 
c.  21 — 23  haec  narrat  de  Sidonio: 

Quo  (Eparchio  episcopo    apud  Arvcrnos)   mnirante   Sidonius   rx  pmrfccto   suhsti- 
tuitur,   vir  sccundum  saccuU  dignitatem  nobilissimus  et  dc  primis  Galliarum  snui- 
torihns,  Ud  ut  fiJiam  sihi  Ariti  imprratoris  in  matrimonio  sociaret  .  .  .  (c.  22)  Sanctus 
vrro   Sidonius    tantae    facundiac   rrat,    ut  plcrumjur   ex   improinso   lurulcntissimc 
quae  voluisset,   mdla    ohsistcnte  moru,   compomrct.      Contiyit   autcm  (juadam   dir, 
ut  ad  frstivitatcm  hasilicar  mmiasterii,   cui  su^mi  mcminimus,   invitatus  accrderrt, 
ahlatoqur  sihi  nequiter  lihello  }>'')'  (jucm  sacrosaticta  sollemnia  a;/crr  consuerrrat,  ita 
paratus  a  trmjwre  cimctum  fcstivitatis  ojms  cxplicuit,  ut  ah  omnilnis  miraretur,  nec 
jmtaretur  a,h  adstantihus  ihidem  homdnem  locutum  fuisse ,  sed  anqrlutti.     Quod  in 
jyraefatione  lihri,  quem  de  missis  ab  eo  comjtositis  coniunximus,  jtlrnius  dcclaravi- 
mus.     Ciim  autem  esset  maynificar   sanctitatis  atqur,  ut  diximus,   ex  senatorihus 
primis,  plerumque  nesciente  coniuge  vasa  argentea  auferebat  a  domo  ct  j}aujm-ilms 
crogahat.     Quod  illa  cutn  cognoscrret,  scandali.mhatur  in  cum,  srd  tamcn  dato  cgenis 
pretio  sjtecics  domi  rrstifuchat.  (c.  23)   Cumque  ad  officium  dominicum  fuissct  manci- 
patum  et  sanctam  ageref  in  saecido  vitam,  surrexerunt  contra  eum  duo  jn-esbiteri,  et 
ahlatatti  ri  ottmrtn  potesfafcm  a  rebus  ecclesiac,  artum  ei  victum  et  tenuem  rdinqucntes, 
ad  sumtimm  cum  contumcliatn  rcdegerunt.   Sed  non  longi  tcmjwris  sjmtio  inultam  eius 
iniuriam  divina  voluit  sustinere  clementia.  Nam  unus  ex  his  nequissitnis  ct  itulignum 
dici  presbiteris,   cum  anfe  noctem  minatus  fuisset  eum  de  ecclesia  velle  extraherc, 
signum  ad  matufinis  audicns  fuisse  comtnofutn,  fervcns  fellc  contra  sanctutn  dei,  sur- 
rcxit,  hoc  iniquo  cordc  cxj)lerc  cogitans,  quod  die  jtraeccdenfc  tracfaverat.     Ingrcssiis 
autetn  in  secessum  suum,  dum  ventrem  purgare  nitifur,  sjnritum  exhaluvit.  Exspectat 
umeum  {inferim  Leo)  jmer  aforis  cum  cereo  dottiinutn  rgressurutn.   latnqur  advenrrat 
lux,  et  safelles  eius,  id  est  rdius  jyrrshifer,  mittit  mmtium,  dicens:  'Veni,  nc  tarderis, 
ut  quae  nobis  die  hesterna  convenit,  jmriter  exp)leamus\  Sed  cum  responsa  dare  differrrt 
exanimis,  clevafo  puer  velo  ostii  repjierif  dominutn  sujtcr  selhda  secessi  defunctum. 
TJnde  indidjifafutn  est  non  minoris  criminis  hunc  reimi  csse,  quam  Arrium  illum, 
cui  similiter  in  secessum  fuerunt  interna  deposita  per  partis  inferioris  egestum,  quia 
nec  istud  sinc  haeresi  jwtest  accipi,  ut  in  ecclesiam  non  obaudiatur  sacerdos  dei, 
cui  ad  jjasccndimi  oves  commissac  simf,  et  ille  se  ingerat  jiofesfati,  cui  nccjue  a  deo 
nrqne  ab  hotninihus  cdiquid  esf  cottmiissimi.     Dehinc  heatus  saccrdos,  tmo  adhuc 
manente  nihilominus  inimico,  suae  rcsfituitiir  jwtestati.     Facttmi  est  autem  jwst 
haec,  uf  accedcnfe  febre  acgrofare  cocjnssef.     Qui  rogat  siios,  nf  eimi  in  ecclcsiam 
fcrrent.     Cimique  illuc  inlafus  fuisset,   conveniebcmf  ad  eimi  mulfifudo  virorutn  ac 
mulierimi,  simtdque  etiam  ct  infantium  plangenfiimi  atque  dicenfiimi:   'Cur  nos 
deseris,  pasfor  bone,  vel  cui  nos  quasi  otjihanos  dcrelinquis?    Nuttiquid  rrit  nobis 
post  fransifimi  tuimi  vifa?    Ntmiquid  erif  jjosimodum  qui  nos  sajnenfiae  salc  condiat 
aut  ad  dominici  nominis  timorem  talem  prudentiae  ratione  redarguat?'     Haec  ct 
Jiis  sitnilia  jwjmlis  cimi  magno  flefu  dicenfibus  t(mdem  sacerdos  spirifu  in  se  sancfo 
infhienfe  resjmidit:  'Nolife  timere,   o  jjoptdi,  ecce  frafer  meus  Ajn-uncuhis  vivit, 
et  ipse  erit  sacerdos  vester\     Qui  non  infelligentes ,  jmtabcmt  etmi  loqui  aliquid  in 
cxfasi.    Quo  migranfe  jjresbifer  ille  nequam,  cdter  ex  duobus  qui  remanserat,  jnotinus 
omncm  facidfatctti   ccclesiae,   fimiqucmi  si  icmi   episcojms  esset,   inhians   cupidifate 
praeoccwpat  diccns:   'Tcmdem  resjjcxif  in  mc  deus,   cognoscens  me  iusfioretn  esse 
Sidonio,  largifiisque  esf  miJii  hanc  jwtestatem\     Cuttique  jter  fofcmi  urbem  superbus 
fertur,   advenienfe   die  dominico ,   qui  imminebaf  jwst  frcmsifutn  sancfi  viri,  prae- 
parafo  epido,  iussif  cunctos  cives  in  domo  ecclesiae  invifari,  desjtecfisque  seniorilnis 
jnitnus  rccuitdjif  in   foro.     Cui  oblafimi  jtincerna  jwculum  aif:   'Domine  mi,  vidi 


v;,  VI  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

somniKtn.  qucni  si  pmiiiffis  rdirrDii.  Vidcham  hac  nocte  dominica,  et  ecce  erat  domus 
mtujna.  rf  in  domo  rraf  fhronns  2^osifus,  in  quo  quasi  iudex  residehat  cunctis 
potesiutc  pravfifanfior .  rui  adsisfrhanf  multi  sacerdotum  in  albis  vestihus,  sed  et 
promiscuac  populorum  turhae  ralde  innumerahiles.  Verum  cum  haec  fre^ndus  con- 
trmplarrr,  ron.^pirio  rminus  intcr  eos  heatum  adstare  Sidoniuni,  et  cum  preshitero 
illo  fihi  carissimo.  qui  antc  hos  paucos  annos  de  hoc  mundo  migravit,  attentr  liti- 
-qanicm.  Quo  dvrirto  iuhet  rcx  ut  in  imis  carceris  angustiis  rctrudatur;  ahlatoque 
isto  routra  fr  ifcruni  suggerit ,  dicens  te  in  eo  scelere,  propter  quod  prior  ille 
damnatus  fucrat.  fuissc  participem.  Verum  uhi  iudex,  quem  ad  te  transmiUeret, 
soUiritr  corpit  inquirrrr,  rgo  me  inter  reliquos  occtdere  coepi  et  a  tergo  steti,  tractans 
apud  mrmrfijisum,  iw  fortr  ego,  qui  notus  sum  homini,  mittar.  Dum  haec  mecum 
tacitus  rolrrrrm.  amotis  omnihus  remansi  solus  in  pid)lico  vocatusque  a  iudice 
propius  accedo.  Cuius  virtutcm  afquc  splendorem  contuens,  coepi  hehes  effectus  titu- 
harc  prae  metu.  Et  ille:  'JSfe  timeas,  puer\  inquit,  'sed  vade,  dic  x)reshitero  ilU:  Veni 
ad  respomJendam  causam,  quia  Sidonius  te  accersiri  deprecatus  est.  Tu  vero  ne 
moram  facias  ad  eundum,  quia  suh  grandi  testificatione  mihi  praecepit  rex  ille 
hacc  loqui,  diccns:  Si  tacueris,  morte  pessima  morieris\  Haec  eo  loquente  exter- 
ritus  preshiter  elapsum  de  manu  calicem  reddidit  spiritum,  ac  de  recid)itu  ahlatus 
mortuus  sepuJfurae  nuindatus  est,  ^wsscssurus  infernum  cum  sateUite  suo.  Tale 
iudicium  super  contumaccs  clericos  dominus  in  hunc  mundum  praetidit,  ut  unus 
Arrii  sortirctur  mortem,  alius  tamquam  Simon  magus  apostoU  sancti  oratione  ab 
excelsa  arce  siq)erhiae  praeceps  aUideretur.  Qui  non  amhiguntur  pariter  possidere 
tnrtarum,  qui  sinml  egerunt  nequiter  contra  sanctum  episcopum  suum.  Interea 
cum  iam  trrror  Francorum  resonaret  in  his  partihus  et  omnes  eos  amorc  desi- 
derabiU  cuperent  regnare,  sanctus  Apruncidus  Lingonicae  civitatis  episcopus  apud 
Burgondiones  coepit  haheri  suspectus.  Cumque  odium  de  die  in  diem  cresceret, 
iussum  est,  ut  clam  gladio  feriretur.  Quo  ad  eum  perlato  nuntio  nocte  a  castro 
lyivionensi  po'  murum  demissus  Arvernos  advenit  ihique  iuxta  vcrhum  domini, 
quod  posuit  in  ore  sancti  Sidonii,  utidecimus  datur  episcopus. 


lusta  nomina  auctoris  fuerunt  C.  SoUius  Modestus  ApoUinaris,  ad  quae  accedit 
signuni  Sidonius.  Scilicet  epistulis  praescriptum  subscriptumve  est  et  in  optimo  libro 
L  et  fere  in  reliquis  G.  SoUius  ApoUinaris  Sidonius,  carmini  quarto  panegyrico  in 
Maiorianum.  quod  solum  ex  carminibus  nomen  auctoris  plenum  habet  (scilicet  praeter- 
missis  carminum  subscriptionibus  ad  libros  epistularum  interpolatis),  SoUius  Modestus 
ApoUiiuiris  Sidonius;  ipse  carminis  IX  principio  inseruit  vocabula  sua  sic:  SoUius  Apol- 
Unaris  Sidonius.  A  Mamerto  Claudiano,  qui  ei  inscripsit  librum  dc  statu  animae,  appel- 
latur  et  in  praefatione  et  in  operis  exordio  SoUius  Sidonius,  SoUius  autem  passim  tam 
ab  aliis  quam  a  se  ipso  (15,3.  19,11.  91,  12.  169  v.  16.  c.  XXIII,  28),  item  a  Ruricio 
in  epistula  1.  II  ep.  26  (p.  332,  32)  scripta  ad  filium  Sidonii  neque  alitcr  ab  Avito 
Viennensi  ep.  51  (45 j  et  a  Gregorio  Turonensi  (hist.  Fr.  4,  12  et  in  libello  de  vir- 
tutibus  sancti  luliani  c.  2)  SoUius  noster.  Signo  solo  et  in  epistularum  inscriptionibus 
utitur  et  appellatur  eo  53,  15.  115,  11.  c.  XII,  25,  et  ita  dicitur  ab  iisdem  Ruricio  in 
epistulis  ad  ipsum  datis  1.  I,  ep,  8.  9.  16  et  ab  Avito  ep.  43  (38).  51  (45)  itemque  passim 
a  Gregorio  Turonensi.  —  Praenomen  igitur  servarunt  epistularum  subscriptio  et  Clau- 
dianus.  cognomen  Modesti  sola  subscriptio  panegyrici;  neque  enim  dubium  est  in 
librum  C,  qui  item  in  epistularum  subscriptione  id  ante  Apollinaris  collocarc  solet,  in- 
latum  esse  interpolatione. 


MOMMSENI.  XI. VII 

Stemnia  Sidonii  talc  fero  adunibrari  potest ; 

.  .  .   luilitiivit  iii   l*iilatii> 
ApDlliiiaris  |)ni*'l'.  |iract.  tiallianiiii 


proconsul  Magims  cos.  a.  ItiO.         lilius       riliiis       tllius  praef.  prnet.  (ialliaruin  a.  4-l!l  .\viiiis  iiii|i.  a    I.'m 


Cainillus  Magnus  rrulms  >    iMilalia  f  C.  Snllins  Apnllinaris  Sidniiiiis  >     ra|iiaiiilla        Agrimla        l"-i-<licius 

Kelix 

Secuiidus?  ' 


KoBcia  Apulliiiaris  -j  Placidina 

ArcadiuK 

Leontius    ---    Tlacidina 
episc.  Burdi- 
galensis. 

Scilicet  Sidonius  Gallus  (C.  XVII,  14)  Lugdunonsis  (v.  ind.  s.  v.)  faiuilia  ortua  est 
ut  non  vetusta,  ita  illa  aetate  splendida:  vir  dicitur  Gregorio  iiist.  Franc.  2.  21  s<(nn- 
dum  saccnli  difjnifdfon  nohilissinin.s  ct  dc  primis  G(dli<tr  srnatoribus,  et  ipse  veretur  no 
adversarii  sibi  obiciant  natalihus  se  tnrgere  (115,13).  Meminit  proavi  l.29sic:  patrr 
socer  avus  proavus  prarfrrftiris  n rhauis 2>rarfori(uiisfjue,  nnigistrriis  Palatinis  )nilifarihus(jHc 
micurrurd.  Avus  Apoliinaris  noniine  pracfectus  praetorio  Galliarum  fuit  (47,  1 1  seq.) 
sepultus  prope  Lugdunum  ut  videtur  in  via  qua  itur  ad  Arvernos  (1.  c.) :  incidit  is  in 
tempora  usurpatorum  Constantini  a.  407 — 411  et  lovini  a.  411 — 413  subiitque  eorum 
pericula  (84,  11).  Is  primus  in  ea  domo  Christianus  fuit  (48  v.  11).  Ei  fuerunt  praeter 
filias  (quac  sunt  amitac  liliac  Sidonii  memoratae  89,  16)  non  minus  tres  filii  (48  v.  I). 
in  his  Sidonii  nostri  pater.  Eius  nomcn  ignoratur,  tribunus  et  notarius  fuit  imperante 
Honorio  (84.  16),  id  est  ante  a,  423,  deinde  sub  Yalcntiniano  III  a.  448  et  449  prae- 
fectus  praetorio  Galliarum  (84,  18.  131.  2;  cf.  II,  15:  jn-arfrctoriis  ixdrihus;  81,  14: 
familiam  nostram  praefectoriam  naticti).  Per  uxorem,  quae  videtur  csse  avia  filiae 
Sidonii  memorata  loco  supra  citato  una  cum  amitis,  iunctus  erat  familiae  Avitorum 
(39,3)  civium  Arvernorum  (Gregorius  Tur.  hist.  Fr.  2,  11),  quae  postea  Galiis  im- 
peratorem  dedit. 

Ipse  Sidonius  natus  est  nonis  Novembribus  (C.  XX)  c.  a.  430  —  433,  siquideni 
a.  449,  quo  tempore  pater  pracfectus  praetorio  Galliam  rexit,  nujwr  ex  jnicro  gram- 
maticorum  et  rhetorum  Gallicanorum  scholas  frcquentabat  (131,  2).  Romam  enim  apparet 
eum  non  vidisse  nisi  studiis  absolutis.  Aequalcs  et  condiscipuli  ei  fucrunt  itemque  san- 
guine  vcl  affinitate  coniuncti  Avitus  postea  Augustus  et  Magni  consulis  filii  duo  Felix 
et  Probus,  magistri  nominantur  Eusebius  et  Iloenius.  Mox  cum  uxorem  duxisset 
Papianillam  filiam  Aviti  illius  eiusque  mulieris,  ad  quam  pertinct  quae  commemoratur 
135,  12  socrualis  Jicreditas^),  illius  imperatoris  creati  in  Gallia  a.  455  partes  sccutus 
est  et  una  cum  eo  Rojnam  venit,  ubi  Iv.  lan.  a.  456  consulcm  eum  ct  principem  in 
senatu    celebravit  recitato    qui   superest   panegyrico   (C.  YI.  VII).      Dcinde   cum  soccr 


*)  Quod  legitur  1.  c:  nealum  quwquain  de  hereditate  soa'uaU  vel  in  nsum  tcrtiae  xub  pretio 
medietatis  accepi  sic  videtur  accipiendum  Sidonio  sub  condicione,  ut  rerum  hereditariarum  partem 
dimidiam  cevto  pretio  heredibus  institutis  dato  suam  faceret,  bonorum  tertiae  partis  usum  fructum 
relictum  esse,  pretium  euui  solvisse,  sed  adhuc  neque  empta  sibi  tradita  esse  neque  datum  sibi  usum 
fructum  percepisse.  Gauppius  {die  fferman.  Ansiedlungen  p.  398)  locum  accipit  de  tertiatione  Gothica  parum 
probabiliter;  nam  Avlti  uxorera  verisimile  est  praedia  habuisse  Arvernis,  neque  quo  tempore  illa  decessit, 
Gothos  ea  regione  potitos  esse.     Denique  tertiatione  admissa  locus  obscuras  non  magis  intellegitur. 


Xi.vill  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

aurumno  oius  anni  Plaoentiac  a  Kicimere  rcgno  exutus  esset,  successori  oius  imp. 
Maioriano  quodamniodo  obstiterit  necesse  cst;  nam  cum  is  a.  458  exeunto  in  Galliam 
vonit,  ab  oo  Sidonius  voniam  impetravit  (C.  IV,  1 1  seq.  V,  596)  eumque  fine  anni  etiam 
tum  oonsulom  Lui^duni  ;^0.  V.  576)  oelebravit  panegyrico  altcro  qui  item  aetatem  tulit 
(C.  IV.  V).  Idcni  ouin  a.  461  donuo  in  Galliam  venisset,  Arelate  Sidonius  apud  eum 
conavit  (^17.  26  soq.).  Ad  hacc  tcmpora  pertinet  et  quod  ipse  ait  iuvenem  se  rebus 
administrandis  vaoavisso  (30.  5;  cf.  inrcnis  niilifansquc  16,  14;  reccns  commilitium  16,26; 
vttus  commilitium  44.  5)  et  quod  in  opitaphio  appellatur  rector  militiae,  scilicet  tribunus 
vol  dux.  ot  quod  faotus  ost  praefectus  practorio  Galliarum  (66,  9.  20),  quo  referri 
potorit  quod  ost  in  cpitaphio  fori  iudcx.  Quod  a.  461  a  Maioriano  compellatur  voca- 
bulo  comitis  (19.  I  h.  co  significatur  opinor  non  ccrtum  quoddam  officium,  sed  honor 
por  gradus  communis  iis  qui  ad  principis  aulam  pcrtinebant.  Interfecto  Maioriano 
ipso  anno  461  dic  Aug.  2.  itcm  successore  eius  Scvero  a.  465,  Anthemius  imperator 
crcatus  a.  167  tortius  fuit.  qucm  codcm  anno  Romam  ab  eo  accitus  (6,  14)  fasces  tol- 
lontcm  primo  dic  a.  468  celcbraret  carmine  adhuc  scrvato  (15,4.  C.  I.  II).  Eodem  anno 
praofectus  urbi  Romae  factus  est  (15,  8.  20.  171  v.30)  et  circa  idem  tempus,  ut  videtur, 
patricius  quoque  (89,  14;  pracfcctorio  patricio  doctissimo  et  optimo  viro  Sollio  Sidonio 
Chnidianus  scripsit  cpistulam  praemissam  libris  de  statu  animae);  in  summa  dignitatum 
insigiiis.  ut  ipse  ait  (1 15,  13)  et  talia  adsecutus,  ut  quamquam  ipse  ad  consulatum  non 
pcrvcnit,  cum  liberis  speraret  (89,  14).  Degebat  autem  Sidonius  eo  tempore  Lugduni 
(152.  9|.  ubi  fuit  non  solum,  ut  vidimus,  a.  458  exeunte,  sed  item  cum  scripsit  carmen 
ad  Maiorianum  XIII  itemque  inde  Romam  abiit  a.  467  (6,  13,  13,7).  Sed  Arvernos 
quoquc  uxoris  domicilium  eum  saepe  adiisse  narratio  ad  Maioriani  tempora  spectans 
(17.6)  declarat,  ut  iam  tum  quodammodo  civis  Arvernus  esset  (16,  27;  cf.  C.  XVII,  20). 
Paullo  post  iuvenis  adhuc  (112,4)  clericus  factus  (115,  11)  praepositus  est  ecclesiae 
Arvornae  (39. 10)  episcopus  provincialis  (113,30)  sub  metropolitano  Aquitanicae  primae 
13iturigensi.  id  quod  epitaphium  quoque  adstruit  et  Gennadius  et  Gregorius;  indeque 
papam  oum  appellat  j\Iamertus  in  epistuhi  ci  inscripta  53,  15.  Clerici  condicionem  me- 
morat  primum  39.  10  et  deinceps  sacpissime  (57,26,  61,20.  64,13.  66,  10.  73,10.14. 
80.2.  111.31.  112.14.  171  V.  55  cct.).  Clericalis  tirocinii  meminit  99,7,  novae  pro- 
fcssionis  :)l.'2ij:  nam  divorsum  est  quod  lcgitur  150,19  novus  clericus,  2)eccator  antiquus. 
Saeculum  cum  cum  sacerdotio  comnmtasse  post  a.  468  ex  supra  dictis  colligitur;  itaque 
tcmporc  dignitatis  eum  praecessit  Leontius  episcopus  creatus  a.  462  (96,  23).  Cum 
cpiscopus  nupcr  factus  ad  Lupum  scripserit  in  cathedra  Tricassensi  per  annos  XLV 
scdentera.  quo  videtur  significari  annus  470  vel  471  (v.  Lupus),  saccrdotium  nactus 
videtur  esse  a.  469  vel  470,  Quocum  convenit,  quod  ait  162,  6.  14  ah  cxordio  religiosae 
jnofcssionis  a  carminibus  pangcndis  abstinuisse  se  nequc  eius  generis  quicquam  edidisse 
pcr  tres  olympiadcs;  scihcet  panegyricum  in  Anthemium  edidit  a.  468  neque  uHum 
intcr  carmina  eius  invenitur,  quod  recentioris  originis  indicia  prae  se  ferat.  Convenit 
deniquc  aetas  filii,  ad  quem  datae  epistulae  circa  idem  tempus  incipiunt  puerum  ctiamtum 
(49,  I).  —  Sidonius  episcopus  et  uxoris  frater  Ecdicius  (vidc  s.  v.)  postquam  per 
aliquot  annos  Arvernorum  oppidum  solum  reliquum  Romanis  in  provincia  Aquitanica 
prima  contra  Gotbos  defenderunt,  Ecdicius  captus  est  ab  Euricho  a.  c.  475,  Sidonius  in 
exilium  missus  aliquamdiu  custoditus  cst  Livianis  (127,18;  cf.  24)  ncque  inde  dimissus 
statim  ut  rediret  in  patriam  impetravit,  sed  'per  officii  imaginem'  (151,18)  aliquamdiu 
cxtra  patriam  retentus  est,  Tolosae  opinor  in  comitatu  Eurici  regis  (136,  17),  deinde 
Burdigalae.  Ad  haec  videtur  respicerc  epitaphium  ubi  ait:  mundi  inter  tumidas  quictus 
undas  causarum  moderans  sid/nide  motus  leges  burharico  dedit  furori;  discordantibus  inter 
arma  rcgnis  pacein  consilio  reduxit  amph ;  quibuscum  componenda  sunt  quae  ipse  narrat 
dc  Eurico  tractante  cum  Byzantiis  ct  Francis  (128,  7j  et  etiam  magis  quod  ait  151,  16: 


MOMMSENI.  XLIX 

focdera  statuta  rcgmrum  sesc  inviccni  aemidimtium  hoc  tcmjwrc  dcnuo  pcr  con(cn(ioncs 
discordiosas  ancipitia  rcddi.  Post  longas  nioras  tsuuloni  rodiit  Arvernos  (170,  U))  et 
saccrdotii  officiis  dcnuo  fungi  cocpit;  dc  litigiis  autcni  cius  cuni  clcricis  quac  Grcgorius 
rcfert  parum  crcdibilia,  cx  cpistulis  luccm  non  accipiunt.  —  Scd  hacc  mclius  intel- 
lcgcntur  cx  conspectu  quem  subieci  epistularum  editarum  pcr  gradus  ita,  ut  iis  ducibus 
auctoris  vices  ab  a.  fcre  467  ali(|uatcnus  pcrscqui  possimus.  lam  cum.  ut  supra 
rettulimus,  iu  ultimi  libri  ep.  12  carmina  nulla  scribat  so  cdidisse  pcr  trcs  olympiados. 
Anthcmium  autcm  carmine  celebrarit  k.  lan.  a.  IGS.  ducimur  ita  ad  a.  fcrc  17U.  Siiiii- 
liter  in  ciusdcm  hbri  epistula  nona  anni  numcrantur  viginti  a  Maioriano  occiso  a.  KH. 
Utraquc  cpistula  cuni  intcr  ultimas  sit  quas  habomus  a  Sidonio  conscriptas  nc(iu(;  iii 
eiusmodi  indicationibus  nimis  anxia  computationc  utendum  sit,  rccte  convcnit  dics  non 
tam  mortis  quam  depositionis  cpitapliio  subscriptus  XII  kaJ.  Scptonhres  Zcnonc  imprra- 
torc,  qui  est  Aug.  21  a.  479;  quamquam  extrenmm  vocabulum  non  rcctc  sc  habct 
scribcndumque  fuit  Zenoiic  Augusto  (itcrum)  comidc  similiterve.  Eo  ipso  dic  Claro- 
montana  ecclesia  ferias  in  Sidonii  honorem  celcbrarc  solct,  quamquam  martyrologia 
Ilomana  eas  adscribunt  ad  dicm  Aug.  23  vcl  24  (Tillcmont  mcm.  cccl.  16  p.  274).  Ita 
dicni  obiit  nondum  (]uinquagenarius,  idque  aptum  est  iis  quae  de  aetate  sua  postrcmis 
libris  inseruit  (adhtcc  aevo  viridis  130,  20;  in  annis  iam  senectutis  initia indsantihus  84,  20; 
sc^iectutis  propiorc  meta  171   v.  45). 

Uxorem  Sidonius  duxit  unam  (116,  3)  Papianillam  (v.  ind.)  Arvernam  Aviti,  ut 
diximus,  postca  xVugusti  filiam,  quae  postquam  maritus  cpiscopus  factus  est  sccundum 
regulas  pro  sorore  cum  co  vixit  (89,  7  cum  adn.  Sirmondi).  Susccpit  ab  ea  libcros 
(89,13),  scilicet  filium  Apollinarcm  ct  filiam,  sivc  cae  filiac  fuerunt,  Ilosciam  Sevc- 
rianam  Alcimam  (v.  ind.  s.  v.  Roscia).  Natalis  scxtus  decimus  'nostrorum'  cclcbrandus 
die  lul.  28  (C.  XVII)  ad  hos  pertinere  videtur  vidolicet  geminos.  Ad  filium  patcr 
scribcre  coepit  I.  III  ep.  13,  Terentium  cum  eo  lcgit  I.  IV  cp.  12,  mox  pubcrcm  forc 
significat  I.  V  ep.  11.  De  eo  quae  praetcrea  innotucrunt  in  indicc  composuimus:  pro- 
fectus  est  c.  a.  481  in  Italiam  cum  Victorio  exul;  mox  rcvcrsus  xVrvcrnos  a.  507  cum 
reliquis  Gothis  cladi  in  campo  Vogladensi  a  Francis  acceptac  intcrfuit;  dcniquc  cum 
post  Aprunculum  ct  Euphrasium  pcr  paucos  mcnscs  cathcdram  patcrnam  occupassct, 
c.  a.  515  obiit.  Uxorem  eius  Placidinam,  filium  corum  Arcadium  nominat  Gregorius 
Turonensis  aliquotics  et  Venantius  Fortunatus  carm.  1,  15,  95,  Arcadii  filiiim  Placidinam 
nuptam  Leontio  cpiscopo  Burdigalcnsi  Fortunatus  in  carminibus  compluribus,  dcscen- 
dcre  cam  significans  ab  Avito  Augusto  carm.  1,  15,96. 

Cognati  Sidonii  plurcs  memorantur,  scd  ut  ccrtum  stcmma  indc  effici  ncqueat. 
Fratris  mentio  fit  C.  XVI,  72  educati  apud  Faustum  Rcicnscm;  nomcn  ignoratur. 
Etdcdia  uxor  Probi  fihi  Magni  consulis  a.  460  (v.  ind.)  ipsa  filia  fuit  unius  cx  patruis 
Sidonii,  de  quibus  supra  monuimus,  itaque  soror  eius  patruclis.  Secundus,  cuius  proavus 
Sidonii  avus  fuit  (47,  11),  aut  fratris  illius  filius  cssc  potest  aut  eorundcm  patruorum 
unius  nepos.  Ad  eandem  propaginem  ApoUinaris  pcrtinuit,  ad  qucm  plurcs  epistulac 
dircctac  sunt,  fortasse  etiam  qui  aliquoties  cum  co  coniungitur  Simplicius. 

Papianillae  fratres  fuerunt  Agricola  et  qui  per  complures  annos  Arvernos  a  Gothis 
dcfcndit  Ecdicius  (v.  ind.).  Affines  Sidonii  nominantur  Tonantius  Ferreolus,  Philagrius, 
3Iagnus  cos.  a.  460  filiiquo  eius  3Iagnus  Felix  et  Frohus,  Friscus  Valerianus. 

Sidonius  Philostrati  librorum  de  vita  ApoIIonii  Tyanei  interprctationem  Latinam 
sua  cura  emendavit  (127,15);  scripsit  'contestatiunculas',  quas  Mcgcthio  misit  a  se 
dictatas  (106,20),  contiones  fortassc  qualis  est  inserta  cpistulis  113,  15  seq.  hahita  ad 
plebcm  Biturigensem,  et  missas,  de  quibus  Grcgorius  (v.  supra  p.  XLV)  egit  in  libro 
hodie  dcperdito;  denique  edidit  carmina  et  epistulas  quac  supersunt.    Historiam,  quam 

SlDONIUS.  S 


L  rRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

i)ost  i'[»istul;is  (72,  20)  odort'  parabat  enarraturus  Aurcliancnsis  urbis  obsidioncni  ab 
Attila  teniptatam  (liT.  12).  vix  adgrcssus  cst.  —  Carmina  sc  condidissc  in  iuvcntute 
pa.-^sim  significat  (2.4.  10,  14.  119,15.  171  v.  41.  C.  IX,  10):  non  omnia  uno  volu- 
mino  prodiissc  indc  colligitur,  quod  quoddam  amico  transmittit  a  bybliopola  cetcris 
opigrammatum  suorum  voluminibus  addendum  (30, 4).  Sylloge  quae  superest  carminum 
XXIV  cum  subsoriptiones  non  liabcat  nisi  quae  ad  singula  pertincant,  vix  talis, 
qualem  legimus,  ab  auotore  emissa  est;  magis  crediderim  tres  a  quibus  incipit  pane- 
gyricos  collocatos  temporis  ordine  inverso  cum  propempticis  praefationibusque  suis, 
sivc  carmina  liodic  numcrata  I— VIII,  scorsum  prodiisse  et  separandos  esse  a  libello 
carminum  miuorum.  Hic  quod  extremo  loco  habet  propompticon  directum  ad  Magnum 
consulem  a.  460  ciusque  filios  duos  Magnum  Feliccm  et  Probum  maritum  Eulaliae 
sororis  patruclis  Sidonii,  plane  respondet  dedicationi  ad  eundem  Felicem,  quae  hodie 
numcratur  pro  carmine  IX.  neque  is  fuit  Sidonius  homo  praefando  ut  qui  maxime 
dclcctatus,  qui  si  carmina  omnia  coUecta  edidisset,  iustam  dedicationem  omisisset. 
Confirmatur  autcm  duorum  voluminum  scparatio,  sicut  Leo  admonet,  codicum  quoque 
condicionc:  nam  supra  p.  XLY  vidimus  carmina  priora  YIII  sola  ct  minus  depravata 
invcniri  in  libro  Marciano.  afuisse  reliqua  minora  ab  eius  archetypo.  —  Sidoniana 
carmina  quanto  plausu  ab  aequalibus  excepta  sint,  laudes  trium  imperatorum  satis 
dcclarant:  denique  niore  eius  aevi,  quem  testantur  tituli  superstites  Claudiani  (C.  I. 
L.  VI,  1710)  et  Merobaudis  (v.  ind.),  ei  Romae  in  foro  Traiano  'inter  auctores  utrius- 
que  bybliothecfte'  statua  dedicata  est  (171  v.  25).  Eius  honoris  meminit  in  carmine 
(YIII,  S)  scripto  a.  456,  item  alibi  (171  v.  30)  significat  eum  se  meruisse  duobus  lustris 
ante  praefccturam  urbanam  ei  delatam  anno  467;  et  convenit  ita  remuneratum  essc 
poetam  a.  456  carmine  celebrantem  socerum  Augustum. 

Ad  epistulas  quac  cderentur  conscribendas  aetate  demum  maturiore  accessit,  ncque 
minus  cae  ei  aevo  placuerunt  (51,  12.  130,  18.  171  v.  49;  cf.  Gregorius  Tur.  hist.  Franc. 
6,  7 ;  Fcrreolus  Uiicmsis  ....  lihros  aliquos  epistolarum  qtcasi  Sidonium  secutus  com- 
posuit).  Scriptae  autem  sunt  aut  eo  ipso  consilio  ut  ederentur  (53,21.  129,28)  aut 
ccrtc  cdendi  causa  rctractatae  (1,  4)  supprcssis  quae  publice  lcgi  auctor  nollet;  maxime 
nomina  praeter  ea  quae  inscriptiones  habcnt  pleraque  sublata  esse  apparet  (cf.  15,25). 
Ex  amicorum  ad  se  scriptis  epistulis  unam  recepit  (lY,  2)  Mamerti  Claudiani  itcm  scriptis 
clari  praemissam  rcsponsoriae  suae.  Inscriptae  sunt  praeter  unam  ad  uxorem  (Y,  16) 
amico  amicisve  (duobus  datae  sunt  lY,  4.12.  Y,  21)  forma  aequabili,  scilicet  inci- 
picntes  sic:  Sidonius  illi  suo  salutem,  ut  nomina  tam  scriptoris  quam  amici  singuhx  sola 
ponantur:  officia  non  enuntiantur,  nisi  quod  ad  episcopos  datae  (lY,  2.  YI.  YII,  1  —  11. 
YIII,  13 — 15.  IX,  2— 11)  nomini  ix^pam  adiciunt,  quod  item  fit  in  epistula  Mamerti 
ad  Sidonium  scripta;  similiter  cd)has  additur  YII,  16,  frater  YII,  17.  Editac  autem  sunt 
novcm  earum  libri  non  eodem  tempore:  scilicet  cum  scripta  est  extrema  epistula 
libri  III,  iam  prostabant  Gratianopoli  venaha  scripta  prosaria  Sidonii  (51,  12),  videhcet 
epistularum  libri  priores.  Similiter  quarti  libri  epistula  X  (61,  32)  scripta  est  xmst 
tcrminatum  lihcTlum  ciusdemque  libri  epistula  XXII  (p.  72,  20)  mentio  fit  epistularum 
libromm  iam  terminatorum.  Etiam  quinti  et  octavi  libri  epistuhie  primae  praefationis 
locum  obtinent  itemque  extremae  et  septimi  et  octavi  et  noni  epilogorum,  ut  totum  corpus, 
ut  ait  ipse  (149,  10)  habeat  simj^lex  x>rincipium,  triplices  epilogos.  Si  qua  cpistula  altcrius 
ante  scriptae  meminit,  hacc  invcnitur  posita  ante  illam  (1.  I  ep.  6  ^  1.  III  ep.  6  — 
1.  III  ep.  4  _  1.  lY  ep.  5  —  h  lY  ep.  4  ^  ep.  6  —  1.  lY  ep.  4  ^  ep.  12  —  YI,  1.  4.9.  _ 
IX,  II).  Ex  libris  igitur  plerique  certe  singillatim  prodierunt.  Sane  auctor  etiam 
post  tempus  epistulam  veterem  recens  conscriptis  insererc  potuit  nec  ncgari  potcst  in 
sexto  libro  eum  id  secutum  esse,  ut  non  admitteret  nisi  epistulas  ad  cpiscopos  dircctas. 
Xihilominus    cum    aliquatenus   epistulae   temporis   ordinem    sequantur,   utile  visum   est 


MOMMSEXI.  LI 

quae  ad  tempora  locosque  dcfiniendos  pertinont  ex  verborum  ampullis  enucloatii  uno 
obtutu  componcro,  ut  quo  tempore  sinji^ulao  cpistulao  soriptao  sint  vcl  oditi  siiifrnli 
libelli,  id  quod  in  rcs  gestas  inquirenti  niaximi  momonti  est,  facMlius  doprcliciuhitur. 
Rettulimus  similiter  quae  carmina  habent  aetatis  suac  indicia  ad  temporis  ordinem 
quatcnus  fieri  potuit  digesta. 
Carmina. 

C.  VII  panegyricus  dictus  Avito  Augusto  a.  4')(\  k.  ian.  Jiomao  cum  praefatione  (C  VI) 

et  propcmptico  (C.  VIII) ;  nam  hoc  quoquo  srriptum  C9,t  primqu:  Avlio. 
C.  V  pancgyricus    dictus    Maioriano    Augusto    Lugduni    a.  458    exeunto    cum    prae- 

fationo  (C.  IV).     Eius   anni,    quo  Maiorianus   consulatum  gessit,  cum   cxtent  in 

corpore  lcgum  novcllarum  constitutiones  datae  d.  lan.  11  (I),  Mart.  10  (II),  Mai.  8 

(III),  lul.  11  (IV),  Sept.  4(V),  Oct.  20  (VI),  Nov.  6  (VII)  mnnes  Ravcnnao,  anni 

sequentis  459  una  data  Apr.  17  Arelate  (IX),  extremo  domum  anno  45S  Maiorianus 

Lugdunum  pervenerit  necesse  est. 
C.  XIII  ad  Maiorianum  Augustum  vidctur  scriptum  cssc  codcm  a.  458,  ccrte  scriptum 

est  ante  a  461   cxeuntem. 
C.  XXIII  inter  a.  461  et  466,  scriptum  scilicet  postquam  Narbo  factus  est  Gothoruni 

a.  461   et  vivo  Theodorico  II  qui  obiit  a.  466. 
C.  IX.  XXIV  propcmptica  Hbclli  carminum  ad  Magnum  Felicem  scripta  intcr  a.  461, 

cum  carmina  eo  libello  comprehensa  ad  eum  ccrte  annum  perveniant,  et  a.  408, 

quo  finem  fecit  carminum  conscribendorum. 
C.  II  panegyricus   dictus    Anthcmio   Augusto  a.  468   Romao  k.  lan.   cum  priicfatione 

(C.  I)  et  propemptico  (C.  III). 
C.  XI  epithalamium  Ruricio  et  Hiberiae  dictum  cum 

praefatione  (C.  X) 
C.XII  ad  Catullinum 
C.  XV  epithalamium  Polemio    ct  Araneolae  dictnm 

cum  epistula  dcdicatoria  (C.  XIV) 
C.  XVI  cucharisticon  ad  Faustum 
C.  XVII  scr.  apud  Arvernos  (v.  Ommatius) 
C.  XVIII — XXI  carmina  minora 
C.  XXII  P>urgus   Pontii   Lcontii   cum  epistula  dcdi- 

catoria.     Scr.  Narbone  (243,  1) 

Epistularum  1.  I  oditus  c.  a.  460,  scriptus  Romae  aut  totus  nut  certo  cx  parto  niaximn. 

ep.    1  scr.  post  roliquas  praefationis  loco. 

ep.  2  scr,  ante  a.  466  vivo  Theoderico  II. 

ep.   3  ]   1  T 

,  .  ^  .        /n  ox  r  do  eadem  re  ngunt. 

ep.   4  scr.  extra  patriam  (6,  3)  J  ° 

ep.  5  scr.  Romae  (6,5)  a.  467  (nubit  Ricimeri  filia  imp.  Anthemii;  Anthemius  consul 
designatus). 

ep.  6  scr.  in  itinere  Romam  (8,  25). 

ep.   7  scr.  extra  Romam  ut  videtur  (II,  16.   12,27)  c.  a.  469  (v.  Arvandus). 

ep.   8  scr.  Romae  (13,  5). 

ep.  9  scr.  Romae  a.  467  exeunte  (argumentum  idem  atque  ep.  4). 

ep.  10  scr.  Romae  (15,25). 
Epistularum  1.  II  editus  c.  a.  472. 

ep.  1  scripta  est  imperante  Anthemio  (a.  467 — 472),  sed  vix  edi  potuit  ante  mortem 
eius,  cum  reprehendatur  (22,6),  nec  magis  ante  damnationem  Seronati,  quae  evenit 
post  scriptara  epistulam  XI  libri  quinti,  ante  scriptam  ep.  VII  libri  soptimi. 

ep.   9  iter  facit  Nemausum. 

a* 


scripta  oninia  nntc  n.  168,  quo, 
ut  supra  diximuH,  curmiiia  pan- 
aoro  dosiit. 


1,11  PRAEFATIO  IN  SIDONIVM 

Epistulanun  1.  111. 

op.    I   prini!!  iiientio  episcopatiis  adepti. 

ep.  2.;i.  4.0  Gothis.  qui  fines  proferro  oupiunt  acl  Rhodnnum  ct  Ligerim  (40,4), 
Arverni  proximi  et  ab  iis  vexati ;  Burgundiones  Arvcrnos,  pro  quibus  propugnant 
(43,  8),  suspectos  babcnt. 

op.  6  respioit  ad  1.  I  ep.  0  (v.  Eutropius). 

ep.   7  legati  Konianorum  oum  Gothis  conspirant. 

ep.  lii  prima  ad  filium  data  puerum  etiamtum. 

ep.  1 4  opera  prosaria  antea  cdidissc  sc  significat. 
Epistularum  1.  IV. 

ep.    l   praefatio. 

cp.   5  respicit  ad  1.  III  ep.  4  (v.  Gozolas). 

cp.  6  respicit  ad  cp.  4. 

Ilostiuni  incursus  (58,  5). 

ep.  10  extra  patriam  (61,26). 

ep.  12  respicit  ad  ep.  4. 

Legit  cum  filio  Terentium. 

ep.15  apud  Rutcnos  ecclesiam  dedicat. 
Tempora  parum  quicta  (67.  2). 

ep.  17  ;»pud  limitem  (Galliae)  Latina  iura  cecidcrunt  (08,  II). 

ep.22  peregrinatio  nova  (73,9),  scilicet  Tolosam  ad  Euricum. 

ep.  24  itcr  Tolosam. 
Epistularum  1.  V  cditus  c,  a.  474  vel  475. 

ep.   3.   12  tcmpora  hostilitatis ;  Arverni  moenibus  tuti  (79,21.  80,  10). 

ep.  5  Burgundionibus  Syagrius  Romana  iura  dictat  (81,0). 

ep.   6.  7  scr.  a.  474  (v.  Chilpericus). 

ep.  9  scripta  in  annis  iam  senectidis  initia  pulsantihtis  (84,  24). 

ep.  1 1  filius  nondum  pubos  (80,  7). 

cp.  13  dc  Scronato  qucrimonia. 

ep.  16  scr.  a.  474  vel  475;  memoratur  lulius  Nepos. 
Epistularum  1.  YI  continens   nonnisi   ad   episcopos  datas   epistulas  prodiit  fortasse  una 
cum  eo  qui  praeccdit, 

ep.    1   scr.  a.  470  1  {v.  Lupus). 

ep.   0  'foc(lifra/)a  gens  redit  in  siias  sedes'  (98,11). 

ep.  10  ob  depracdationcm  Gothicam  Arvcrni  quidam  fugiunt  Autissiodorum  (100,15). 

ep.  12  Gotlii  dcpopulantur  populos  ab  Arare  ct  Rhodano  ad  marc. 
Epistularum  1.  VII  ed.  c.  a.  475. 

ep.   1   Gothi  castra  movent  in  Romanos  incipicntcs  ab  Arvernis  (103,2). 

op.  5  Arverni  soli  rcliqui  Romanis  cx  Aquitanica  prima. 

ep.  0  ^)  Rcprehcnditur  rex  Euricus  (109, 10.23.  1 10, 17)  ita,  ut  epistula  scripta  vidcatur 
antequam  Arverni  Gothis  se  tradidcrunt. 

ep.   7»)  Arvcrni  capti  a  Gothis  (110,23.   111,8), 

cp.  Il^)  scribit  clausus  Arvcrnis  (118,4). 

ep,  lO^j  Conflictantur  rcgna. 

ep.  12  ita  collocata,  ut  is  ad  qucm  scribitur  pontificum  potius  (ad  quos  dircctae  sunt 
epistulae  1  — 11)  quam  senatorum  ordini  adiungatur. 


')  Dtia.s  has  epistulas  cum  traditas  habearaus  intcr  supplemcnta,  qno  loco  cas  Sidonius  coUocarit, 
parum  constat. 

*)  Epi><tulas  XI.  X  sic  collocant  LMTFP,  qui  soquondi  fuorunt,  invorso  ordinc  solus  C. 


MOMMSENl.  Mll 

ep.  15  scr.  Viennae. 

ep.l7  Victorius  dux  Gothoruni  Aiiuitaiiicac  piimao. 

op.  18  epilogus  rcspieions  ad  I,  1. 
Epistularum  1.  VIIT. 

ep.    1   praefatio  (12(3,5). 

ep.   2^)  domiiiatione  Konianorum  finita  perdurant  litterae  Latinae  (127.  7  se(|.). 

ep.   3  scr.  nupor  dimissus  Livianis  ex  captivitate.    Euricus  tractat  cum  populis  (I2S.  7j. 

ep.  C  scr.  adlmc  aevo  riridifi  (i;{(>,  20).     Iiomani  militant  (Jdtliis  (133,  (j.  1 :{). 

ep.   9  scr.  exul   IJurdigalae   expectans  rogis    Luriti   decretum  (Ki.").  2.  17.   13(;  v.  2(1). 

cp.  12  scr.  Burdigalae  (143,13). 

ep.  16  epilogus. 
Epistularum  1.  IX. 

ep.    1   praefatio. 

ep.  2  gentium  motibus  itinera  suspecta;  regnorum  aomulatio. 

ep.   3  scr.  relegatus  per  officii  imaginem  ex  patria  (151.  18). 

ep.  5  Gallia  per  regna  divisa:  pax  (153,  15). 

ep.  9  gentium  concitatarum  procella  sedata  (157, 10). 

ep.  11   scr.  a.  475  6  (v.  Lupus).     Respicit  ad  1.  VI  ep.  1.4.9  (p.  16(K  19.  22). 

ep.  12  scr.  c.  a.  479  (carmina  edere  desiit  ante  tres  olympiades). 

ep.  13  carmen  continet  scriptum  'ante  annos  circiter  viginti''  sub  Maioriano  c.  a.  4('»1 
(vido  ind.  s.  v.  Maiorianus). 

ep.14  scholae  urbis  Romae  iam  a  Gallis  frequentari  ncqueunt  (166,29). 

ep.  16  scr.  senedutis  xyropim-e  meta  (171   v.  45).     Peragrat  dioeceses  (170,10). 

Th.  Mommsen. 


•)  Hiinc  opistulam  traditani  intor  supplonionta  qno  loco  Sidonius  collocarit.  iiarnni  constat. 


m  FAUSTO  EPISCOPO  REIENSI. 


r  austus  ortu  Britannus  *)  Mcmorium  prcsbytcrum  fratrem  suum  dixit  (p.  270,  18), 
sino  dubio  spiritalem,  non  carnalem,  ut  vult  Tillemont,  Mrmoircs  pour  servir  a  VMstoire 
ccchsidstiqm  XYI,  p.  408,  Litteris  incubuit,  praccipue  philosophiae  (Sid.  ep.  IX,  9, 
p.  158,  15).  quam  etiam  vitae  monachicae  addictus  comitem  retinuit.  Monasterii 
Lerinensis.  quod  tunc  quam  maxime  floruit,  inter  raonachos  receptus,  Maximo  abbati 
insigni  adfuit,  cum  is  a  Foroiuliensibus  episcopus  postulatus  in  silvas  aufugit.  Cuius 
rei  ipse  meminit  in  homilia  quam  scripsit  de  sancto  Maximo  episcopo  et  abbato 
(Eusebii  Emisoni  homeliae,  ed.  Gaigneius,  Paris.  1547,  fol.  92):  Amhiebat,  inquit,  iUum 
proxima  hercmo  civitas,  quae  inter  locum  Jmnc  et  insulam,  ut  nostis,  interiacet.  Qua 
iUc  susj)icio)ie  perciissiis  tristem  xmrat  e<)ressum  ac  longi/nnuum  meditatur  exilium;  scd 
rcpontino   occupatus   ndventu   insistentium   sacerdotum  petit,    quod  licuit  ad  momentum,, 

nmica  sihi  ac  nr^ijotio  suo  condensa  silvarum Sid)  nudo  axe  caeli  trium  dierum  ac 

trium  noctitim  imhrihus  verheratur,  sicut  ct  ipse  testis  sum.  Postea  cum  Reiensis 
ecclesiae  pastore  orbatae  Maximus  episcopatum  coactus  esset  suscipere,  eius  loco 
Lerinenses  Faustum  abbatem  creaverunt.  Id  a.  433  contigisse  inde  intellegitur,  quod 
Maximus  post  Ilonoratum  Theodosio  iuniore  XII  et  Valentiniano  cos.,  i.  e.  a.  426,  ex 
abbate  Lerinensi  episcopum  Arelatensem  factum^)  per  7  annos  monasterio  praefuit. 
Faustus  enim:  plenis,  inquit  (homiliae  I.  c.  fol.  90'),  septem  annis  ihidem  Christi  grcgcm 
pavit.  Faustus  praeter  abbatis  officium  etiam  presbyterii  gradum  consecutus  ab  Hilario 
(f  449)  episcopo  Arelatensi  Ilonorati  successore  ita  honorabatur,  ut  inter  se  et  sanctos 
saccrdotes  Theodorum  et  Maxiimim  compulerit  residere  (V.  Hilarii  c.  9,  Ballerini,  Leonis 
M.  Opora  II,  p.  326).  Erat  autem  tunc  temporis  monasterium  Lerinense  subditum  epi- 
scopo  Foroiuliensi  ^)  Theodoro,  qui  abbatis  etiara  iura  sibi  vindicabat.  Unde  cura  Arelatc 
in  secretario  ecclesiae,  Ravennio  huius  urbis  episcopo  praesidente,  synodus  celebraretur 
(Conc.  Gall.  coll.  I.  p.  579  sqq.;  cf.  Hefele,  Conciliengeschichte  II,  p.  563),  convenit,  ut 
Theodoro  hoc  tantura  competeret,  quod  decessori  eius  Leontio  competisset  (c.  2),  tit 
clerici  ad  ordinationem  episcopi  dehita  sidjiectione  respiciant,  laica  vero  omnis  monasterii 
congrcgatio  ad  solam  ac  liheram  ahhatis  proprii  .  . .  ordinationem  dispositionemqtie  per- 
timat  (c.  6),  Faustum  episcopus,  indtdta,  si  qua  illa  esset,  cidpae  venia,  in  pristina  pace 
toto  caritntis  affectu  rceiperet  et  ad  insulam  ac  congregationem  ipsi  ....  commissam  cum 
sua  gratia  et  caritatc  remitteret  (c.  1).  A  partibus  abbatis  Yalerianum  Ceraeneliensem 
opiscopura  et  Maximum  Reiensera  stetisse  viri  docti  colligunt  ex  'opistula  generali, 
quae  ad  episcopos  invitandos  in  causa  insulae  Lirinensis  missa  est',  ubi  causa  ita  de- 


')  Sidonii  ep.  IX,  9  (p.  157,  7);  Aviti  ep.  ad  Gundobadum,  od.  Peipov  p.  30, 1. 
*)  Cf.  Prosper,  Chron.  h.  a.:  Patrodus  Arelatensis  episco^ms  a  tribuno  qHodam  harharo  viultis  vu]- 
neribus  lanintus  occiditur.    Ei  Honoratus  successit. 

')  Cf.  Longnon,  Geoep-aphie  de  la  Gauk  p.  455. 


PllAEFATIO  IN  KAVSTVM  KRUSCHII.  LV 

linitur:  causa,  quac  intcr  sanctiDn  cj)iscoj)H»t  Thcodurtun  ct  aanctum  Valcrianmn  ocl 
sanctwn  Maxinnon  itcin  vj)iscojtos  atqiic  ahhatcin  Faustum  ncc  nun  ct  rcliquos  fratrcs 
insulae  Lcrinensis  accidcrat.  Episcoporuin  qui  huic  syiiodo  intorcrant  sodos  in  'Institu- 
tione'  non  indicatas  hodie  accuratius  Mabillonio  (Annalos  ord.  S.  Bcncdicti  lib.  I,  nr.  10) 
proponere  possumus.  lam  cnim  postquam  Maassen,  (^icUcn  des  canunischen  licchts  I, 
p.  951 — 953,  nomina  cpiscoporum,  qui  Arausicanae  ct  Vasioncnsi  synodo  subscripscrunt, 
c  codicc  Colonicnsi  cruit,  constat  Asclopium  non  Aptonsom  episcopum  fuissc,  scd 
Cavellicensem,  lustuni  non  Valentinenseni,  sed  Arausicanum,  Salonium  Gcnavcnscni. 
Dc  tcmpore  hoc  solum  constat  synodum  Kavennio  vivo  csse  celebratam.  i.  c.  antc 
a.  402  lan.,  quo  Hilarus  papa  ad  Loontium  Arolatonscm  littcras  dedit  (Jatfo  ed.  alt. 
nr.  552). 

Cum  die  27.  Novembris  ')  anno  incerto  (inter  a.  450  ot  4G2)  Maximus  opiscopus 
dicm  supromum  obiissot,  Rcionscs  in  locum  oius  abbatom  Lorinensom  croavorunt  opisco- 
pum,  unde  Sidonius  in  Eucharisto  ad  Faustum  episcopum  (C.  XVI,  113): 
2irheiii  tu  cuius  (Maximi  scil.)  monachosque  antistes  et  ahhas 
his  successor  wjis. 
Is    episcopus    factus    eam     vitae     consuetudinem    retinuit,     quam     sorvavorat    abbas: 
precum  x^eritiis  insidanarum,   quas  de  palaestra  congregationis  heremitidis  et  dc  senatu 
Lirinensium  celhdanorum  in  urhem  quoque,  cuius  ecclcsiae  sacra  snjierinsjiicis,  traiistidisti, 
nil  ah  ahhatc  mutatus  jier  saeerdotem,  quij)j)e  cum  novae  dignitatis  ohtentii  rigorciii  vetcris 
discijjlinae  non  relaxaveris  (Sidon.  ep.  IX,  3,  p.  151,25).     Disciplinam  oius  opiscopalcnj 
idcni  Sidonius  C.  XVI,  91  sqq.  his  versibus  praedicavit : 

Seu  te  flammatae  syrtcs  et  inhosj)ifa  tesqua 

seu  caeno  viridante  palus  seu  nigra  recessu 

incultum  mage  saxa  tenent,  idji  solc  remoto 

concava  longaevas  asservant  antra  tench>'as; 

seu  te  praerujitis  jmrrecta  in  rujnhus  Alpis 

succinetos  gelido  Uhantem  caesjiite  somnos, 

anachoreta,  tremit  (quae  quamquam  frigora  jjortct, 
98  conccjjfum  Christi  numquam  domat  illa  calorem); 


104  seu  te  Lirinus  jrriscum  comjilcxa  jmrentcm  cst, 
qua  tu  iam  fractus  pro  magna  sacjie  quiete 
discijndis  servire  venis  vixque  otia  somni, 
vix  coctos  caj)ture  cihos  ahstcmitis  aevum 

108  ducis  et  insertis  jyingis  ieiuiiia  jjsalmis; 

116  seu  te  commissus  poptdus  tenet  et  minor  audct 
te  medio  tumidos  maiorum  temncre  mores; 
seu  tu  sollicitus  curas,  qua  languidus  esca 
qtcave  jicregrinus  vivat,  quid  jjascat  et  illum, 
hdjrica  crura  eui  tenuat  sidj  comjiedc  carcer; 
seu  mage  fuuerihus  mentem  distractus  humandis, 
Uvida  defuncti  si  jjaujjeris  ossa  virescant, 
infastiditum  fers  ij)se  ad  husta  cadaver; 
seu  te  conspicuis  gradihus  vcnerahilis  arae 
contionaturum  jjlehs  sedtda  circumsistif, 
exjjosifae  legis  hihat  aurihus  id  mediciimm  e.  q.  s. 


>)  Cf.  V.  S.  Maxiiui  auctore  Dynamio  apud  Surium,  Ue  probatis  sanctorum  historiis  tom.VI,  p.  605. 


L\  1  PRAEFATIO  IN  FAVSTVM 

Cuin  llormes  u  IJaeterrcnsibus  cpiseopus  ordinatus  Narbononsem  ccclesiam  contra 
cauonum  statuta  susccpissct,  proptcr  eam  causam  conciliuni  Romac  a.  462,  dic  natali 
llilari  papae,  i.  c.  17.  d.  Novcmbris,  oclcbratum  cst.  Ei  ipso  Hilaro  teste  Faustus  ct 
Auxanius  cpiscopi  pracsederunt  (Conc.  Gall.  coll.  I,  p.  606),  lcgati  ad  sedem  apostolicam 
e  Galliis  directi,  quorum  definita  papa  confirmavit  (1.  1.  p.  614).  Sequente  anno  Faustus 
interfuisse  videtur  synodo,  quac  Lcontio  pracsidente  ad  causam  Mamerti  examinandam 
coni^rogata  est.  Is  enim  Deensibus  invitis,  qui  ad  provinciam  eius  minime  pertinercnt, 
episoopum  ordinare  praesumpserat.  In  epistula  Hilari,  quae  oxtat,  litteris  synodalibus 
episooporum  Gallicanorum  respondet  anno  464,  die  24.  Februarii  (Coll.  Conc.  Gall.  I, 
p.  609)  nonusque  est  inter  viginti  ad  quos  directa  cst  cpiscopos  Faustus  noster,  Non 
nnilto  post  contra  praedestinationis  errorcm  disputavit.  Hanc  enim  doctrinam^)  Lucidus 
prcsbytcr  prooul  dubio  Reicnsis  dioecesis  professus  cst,  asserens  alios  depiitatos  ad 
nior/cni,  alios  ad  citam  pyacdestinatos  (p.  290,  28).  Quem  cum  Faustus  praesens  multo 
et  blando  ct  Inimili  sermone  ad  viani  veritatis  reducere  frustra  temptasset,  ab  cxhor- 
tando  co  non  desistcns  litteras  ad  eum  dedit  (FA.  XVHI),  quibus  quid  cum  ecclcsia 
oatholica  scntirc  dcberot  eum  docuit.  Ilums,  inquit,  epistidae  exemplar  meeum  retineo 
iii  ronvcufu  saiictorum  antistitum,  si  ita  nceessc  fuerit,  proferendum.  quam  si  sziseijnendam 
pHtuvcrit  fratcrnitas  tua,  aut  sidjscripfam  manu  propria  niox  remittat  aut  sequentibus 
scrlptis  oninino  se  improhasse  respondeat.  quod  si  eam  sidjscriptam,  ut  dixi,  transmiftere 
nolucris,  apcrtc  te  in  crrore  persistere  ipso  silentio  comprohabis  ac  proinde  iam  necessi- 
tatem  mihi  facies  ad  personam  tuam  pidjlicis  conventihus  exponendam.  Eius  epistulae 
cxemplar  ipse  relegit  ct  subscripsit  (p.  290,  7).  Lucido  vero  his  admonitionibus  non 
parente,  concilium  30  episcoporum  congregatum  in  eum  sententiam  tulit,  ut  praeteritos 
crrores  condcmnaret  et  salutifera  professione  se  purgaret  (p.  290,  17).  Tunc  demum 
rcsipuit  et  litteris  (FA.  XIX)  ad  episcopos  datis  recentia  statuta  concilii  comprobavit 
(p.  29(1,  19).  Interfuerunt  ei,  ut  alios  praetermittam,  Leontius  Arelatensis,  Mamertus 
Viennensis.  Patiens  Lugdunensis,  Faustus  Reiensis ,  Graecus  Massiliensis,  Crocus, 
queni  Xemausensem  esse  Sirmondus  voluit.  Circa  a.  475  concilium  actum  csse 
coniecerunt,  vel  potius  non  post  a.  480,  quo  inter  Arelate  a  Visigothis  captum  et 
Lugdunum  commercium  interruptum  est;  cf.  Tillemont,  3Icmoires  p.  s.  a  Vhistoire 
ecdes.  XVI.  p.  423.  Ego  potius  ante  a.  475  id  celebratum  esse  contendo.  Crocus  enim 
cpiscopus  quem  dixi  ab  Eurico  in  exilium  missus  erat,  cum  Sidonius  epistulam  VII,  6 
scripsit  (p.  110.  11),  ubi  praeter  Leontium  et  Graecum  Faustum  quoque  laudavit 
(p.  110.  14).  Eam  ante  Arvemam  urbem  a.  474/475  captam^)  a  Sidonio  datam  esse  ex 
liis  vcrbis  intellegitur:  ttt  episcopiali  ordinatione  permissa  popidos  Galliarum,  quos  limes 
Gothuae  sortis  incluserit,  feneamus  ex  fide,  etsi  non  tenemus  ex  foedere.  Foedus  id 
vidctur  csse,  quod  intercedente  Epiphanio  episcopo  a.  474  inter  Xepotem  et  Euricum 
pactum  est;  cf.  V.  Epifani,  ed.  Vogel  p.  95,  28.  In  concilio  illo  quae  publice  disputata 
erant  Faustus  conscribere  iussus  a  Leontio  edidit  de  gratia  dei  et  libero  arbitrio 
libros  duos  (Migne,  Patrologia  Latina  LVIII,  p.  783—836).  Epistula  ad  Leontium, 
quam  praemisit  (Migne  I.  I,  p.  835),  ita  incipit:  Quod  x)ro  soUicitudine  pastorali,  heate 
IKitcr  Lconti,  in  condcmnando  praedestiimtionis  errore  concilium  summorum  antistifum 
coiujrefjastis,  universis  Galliarum  ecdesiis  praestitistis.  Quod  vero  ad  ordinanda,  quae 
coilatwne  pidjlica  doctissime  profulistis,  operam  infirmis  humeris  curamque  mandasfis, 
IKirum  sanetae  existinuUioni  vestrae  considuistis.  Desinit:  In  quo  quidem  ojmsctdo  post 
Arclatcnsis    coiwilii   sidjscripjfionem,    novis    errorihus    deprehensis,    adici    aliqua    synodus 

')  De  ea  cf.  Baur,  Vaiiesmujen  iiher  die  christlicJie  Dof/mengescliichte  I,  2,   p.  372  «(^q.;    Ilerzog, 
Retd-Encyklojxidie  VIU-,  p,  780. 

■)  Cf.  lordanes,  Getica  §  240. 


KUU.SClllI.  LVll 

Lugduncnsis   cxcalt.     Arclatensc    conciliiim  cssc   id,    quo  TiUcidus    daninatus   cst,    intcr 
onincs  constat;  Lugduncnsis  practcr  Faustuin  ncnio  nicntioncin  fccit. 

Do  Sidonio  Faustus  optime  mcritus  erat.  Gcrmanum  cius  lioncstc!  cdutavit 
(C.  XVI,  72)  ipsumquc  Sidonium  'pridcm  Itcios  vcnicntcm"'  (C.  XVI,  7h)  hosjjitio  acccpit, 
quin  immo  cffccit,  ut  sanctac  niatris  sanctnin  qnaijuc  linicii  adiret  (C.  XVI,  84).  Td  dc 
matre  Fausti  Tillcmont  1.  1.  p.  408  aliiquc  intcrprctati  sunt,  sed  nescio  an  'sancta  matcr" 
sit  ccclcsia,  ita  ut  significctur  a  Fausto  Sidonium  acque  ac  Iluricium  ad  vitam  ccclcsi- 
asticam  adductum  csse,  Affectum  in  cuni  oximium  Sidonius  profitctur  iii  l'iUcli;iiisto 
ei  inscripto  liis  verbis  (C.  XVI,  G&) : 

da  Fanstum  lcmdarc  tuiun,  da  solverc  gratcs, 
quas  et  post  dchcre  iurat.  tc,  matjnc  saccrdos, 
harhitns  hic  noster  plcctro  licct  imparc  cantat. 
Td  autcm  antc  a.  468  compositum  videtur  essc ;  ct".  supra  p.  LI.  Xoii  iiuilti»  jiost 
Paticns  TiUgduncnsis  episcopus  ecclcsiam  a  se  acdificatam  dcdicavit  (p,  lilJ,  10).  Fcstis 
hebdonuidalibus  cum  etiam  Sidonius  interesset,  Faustum  contionantcm  'paritcr  ercctis 
sensibus  auribusque  curvatis"'  audicbat  (p.  152,  9),  Solo  patrio  expulsus  (p.  151,  19)  circa 
a.  475  Sidonius  a  Fausto  (IX,  3)  veniam  epistularum  raro  datarum  pctivit,  doncc 
essent  gcntium  motibus  itinera  suspecta,  Litterac  cum  Reios  advenissent,  Fausto  pro- 
fecto  Aptam,  ncque  ad  eum  perlatae  esscnt  (p.  156,7),  iterum  is  paginam  ab  amico 
petivit,  Tta  Sidonius  ep,  TX,  9  ad  eum  altera  data  libros  eius  se  significat  libentcr 
accepisse:  Vcnisti,  inquit,  magistcr,  in  manns  ;;/-Crt.s  (p,  156, 17).  Riochatus  onim  antistcs  ac 
monachus  cum  ad  Britannos  Fausti  volumina  iussu  cius  portaret  ct  apud  oppidum  Arvcrnum 
moratus  esset,  donec  gentium  concitatarum  turbae  sedarentur,  deinde  post  duos  aut  his 
amplius  menscs  abcuntem  eum  viatores  quidam  scripta  illa  clam  secum  fcrre  prodidissent, 
Sidonius  pernicibus  cquis  euni  insccutus  est.  (,)uacsitum,  inquit,  vohuncn  invenio,  xn-o- 
duco,  lcctito,  exccrpo,  maxima  ex  magnis  capita  defrustans.  tribuit  et  quoddam  dictarc 
ccleranti  scriharum  scqnacitas  saltuosa  compendiiim,  qui  comprclicndchant  signis  qtwd 
littcris  non  tenchant  (p,  157,  19).  Quod  autem  scripsit  se  opus  bipertitum  sub  dialogi 
schemate,  sub  causarum  themate  quadripertitum  (p,  157,  31)  legisse,  plcrique  talcm 
Fausti  librum  aetatem  tulissc  negaverunt;  Bollandiani  vero,  Acta  SS.  Sept,  tom.  VTT, 
p.  699,  libros  de  gratia  dei  et  libero  arbitrio  duos  intellegi  volunt.  Sancti  Riacati  nomcn 
in  vetustis  litaniis  Anglicanis  repcritur  (Mabillon,  Vet.  Analecta  II,  p.  672j  nequc 
Mabillon,  De  re  dipl.  1709,  p.  52,  dubitat,  quin  hic  sit  episcopus  is  de  quo  loquimur, 
Fausto  autem  Sidonio  seniori  (p,  157,  1)  ot  aetatc  iam  provccto  (p.  159,  5)  tunc  sum- 
mum   malum  minabatur, 

Anno  477  Euricus  rex  Arelate  et  Massiliam  suae  dicioni  subdidit  (lordanes,  Get. 
c.  47)  ceteraque  castella  cepit  (Severus  Suipicius,  ed,  Holder-Egger  p.  75),  Tnter  hacc 
procul  dubio  Reiensis  quoque  civitas  erat,  quamquam  id  testatum  non  habcmus.  Eo 
tempore  Faustum  senem,  qui  etiam  contra  Arianos  disputavisset,  ab  Eurico  rcgc  in 
exilium  pulsum  esse  volunt.  Cum  Sidonius  huius  rei  mentionem  nullam  fecerit,  for- 
tasse  id  post  eius  mortem  a.  479  contigit.  Ex  exilio  (p.  282,  15)  Faustus  litteras  ad 
Felicem  filium  Magni  consulis,  discipulum  Leontii  Arelatensis  (p,  282,  26)  dedit 
(FA.  XVI),  quibus  formam  vitae  ecclesiasticae  eum  docuit.  Eodem  tempore  itcm  ex 
exilio  data  est  epistula  FA.  II  ad  Ruricium,  cuius  magna  pars  cum  FA.  XVI  ad 
verbum  congruit:  In  Itac,  inquit,  quiete  magna,  si  agnoscamus,  vacatione  donati,  dum 
novos  cives  commcrcio  caritatis  adquirimus,  dum  de  adquisitorivm  sdlute  gaudemus, 
inter  liaec  positi  hona  praesenti  insultanius  cxilio  ct  patriam  nos  non  amisisse  scd 
commutasse  cognoscimus.  Duarum  quoque  Ruricianarum  cpistularum  ad  Faustum 
datarum  (R,  I,  1.2),  quae  aetatem  tulerunt,  altera  certe  ad  exulantem  scripta  cst: 
veniam,  inquit,  deprccare,  ut  quem  in  peregrina  patria  a])pellas  liherum,  in  jiroxma  pjossis 

SlDONIUS.  h 


LVlll  rUAEFATlO  IN  FAVSTVM 

rUJire  lihmtfnni  {\^.  'M)\.  \:\).  In  i>:itii;ini  revcrsus  Faustus  Ruricium  suuni  non  solum 
libcnitum  scd  ctiiim  sumuuim  saccrdotcm  crcatum  rcpperit,  Id  post  Euricum  a.  485 
mortuum  tactum  cssc  vcri  similc  est.  P].v  patria  ad  Ruricium  cpistulam  FA.  V  scripsit: 
Grafia,^,  inquit,  ad  ros,  dnm  rohis  dc  p<dria  scrihimus,  qtii  nohis patriam  in  pcregrinatione 
fccistis.  qui  indcfcssa  lihcralitatc  ^ndriae  dcsideria  temperastis,  vim  quandam  diinnae 
iiuititiae  sncccdeniihus  sihi  hcncficiis  infcrcntes,  nt  quod  intiderat  ad  castigationem  con- 
rcrtcret  ad  honmcin. 

Quo  anno  Faustus,  cuius  memoria  die  28  Septembris  celebratur^),  mortuus  sit, 
ignm-amus.  Cum  Gcnnadius  librum  de  viris  illustribus  scripsit  circa  a.  480'^),  ctiam 
tum  in  vivis  crat.     Iluius  dc  Fausto  tcstimonium  (c.  86)  iam  proferemus. 

Faustus  cx  (dthatc  Lcrincnsis  monastcrii  apud  Regium  Gcdliae  episcopus,  vir  in 
divinis  scripturis  satis  intcntus,  cx  traditione  sjpnholi  occasione  acccpta,  composuit  lihrum 
dc  sj^iritu  sancto,  in  quo  ostcndit  cum  iuxta  fidem  patrum  ct  eonsiihstantialem  et  coaeter- 
nalcm  cssc  patri  ct  fdio  ac  phnitudincm  trinitatis  ohtinentcm.  Edidit  quoque  opus  cgre- 
giutn  dc  gratia  dci,  qua  salramnr ;  in  quo  opere  docct  gratiam  dei  semper  et  invitare  et 
pracccderc  ct  a<liuvare  voluntatem  nostram,  ct  quicqiiid  ipsa  lihertas  arhitrii  pro  lahorc 
pio  nurccdis  accjuisierit ,  non  esse  piroprium  meritum,  sed  gratiae  donum.  Lcgi  eius  et 
advcrsus  Arianos  ct  Macedonianos  pa,rviim  liheUum,  in  cpio  coessentialem  praedicat  trini- 
tatcm,  ct  aVmm  adversus  eos  qui  dicunt  esse  in  creaturis  cdiquid  incorporeimi,  in  quo  et 
divinis  tcstimoniis  ct  jxitrum  confirmat  scntentiis  nihil  credendum  incorporeum  praetcr 
dcum.  Est  ct  eius  epistula  in  modum  liheUi  ad  diaconum  quendam  Graecum  nomitie 
cdiin,  qui  a  fidc  cafholica  diseedcns  ad  Ncstorianam  ahiit  impietatem.  In  ([ua  epistula 
admomt  eum  crcdere  sanctam  Mariam  virgincm  non  homincm  jmruni  genuissc,  qtd  postea 
susciperet  divinitatem,  scd  deum  verum  in  homine  vcro.  Sunt  vcro  et  cdia  eius  scripta, 
cpiac,  quin  necdum  hgi,  nominarc  nolui.  Viva  tamen  voce  cgrcgius  doctor  et  creditur  et 
prohatur.  Scripsit  pjostca  ct  ad  Fcliccm  pracfecttim  practorii  ct  patriciae  dignitatis  virum, 
filium  Magni  cmisulis,  iam  religiosam  e^risttdam  ad  timorem  dei  hortatoriam,  convenientem 
personae  plcno  animo  p)aenitcntiam  agere  disponenti. 

Quamquam  Gelasius  I  papa  a.  495/496  opuscida  Fausti  Ecgiensis  Gcdliarum  apo- 
cnjpha  inter  libros  qui  non  recipiuntur  posuit  (Migne,  Patrol.  Lat,  LIX,  p.  164),  eventus 
confirmavit  vaticinationem  Sidoniii  Faustum  per  ea  quae  scripsit  sibi  superstiteni  fore 
(p.  157,  9),  Ut  nonnulli  Fausti  libri  et  in  codicibus  et  adeo  adhuc  in  editionibus  aliis 
scriptoribus  attribuantur.  anathcma  forte  effecit  pontificale.  lam  de  singulis  opusculis 
paucis  agcndum  est.  idquc  eo  ordine  quo  a  Gennadio  proferuntur. 

Fausti  de  spiritu  sancto  liber  editus  est  sub  titulo  Paschasii  diaconi  de  spiritu 
saneto  lihri  duo  (Migne,  Patrol,  Lat.  LXII,  p.  8 — 40).  Hos  libros  male.  Paschasio 
attribui,  post  Coustantium,  Oudinium,  Tillemontium,  Maurinos  nuperrime  probavit 
Caspari,  UngedrucJcte  QueUen  zur  Geschichte  des  Taufsijmhols  (Christianiae  1869,  II, 
p.  214—224).  Opusculum  in  exilio  compositum  esse  inde  fortasse  conici  potest,  quod 
locus  quidam  cum  epistulis  FA.  II.  XYI  ab  exule  datis  fere  concordat.  Conferas  sis 
haec  verba:  Et  ideo  sacer  numerus  diximus,  quod  trecenti  mera  sup)putatione  Graeca 
signum  crucis,  d/;cem  ct  octo  vero  lesu  adorandum  nomen  ostendunt  (melius  Ducange  ed, 
Favre  I.  117:  'Faustus  Reiensis  lib.  I  de  Spiritu  Sancto :  Sacer  numerus  dicimus,  qtiict 
irecenti  in  aera  sive  suppidatione  signum  crucis  etc,'),  cum  iis  quae  infra  p.  268,  15, 
p.  2S4.  S  leguntur.  Alius  locus  (Migne  I.  I.  p.  14):  Ecce  hrachium  ex  corpore  c.  q,  s. 
similis  est  epistulae  FA,  XX  (infra  p,  292,  30). 


»)  Cf.  BoUandiani,  Acta  SS.  Sept.  VII,  p.  (551. 

■)  Cf.  Ebert,  GeschicJite  dcr  chrMdirlaieimschen  Literatur  I,  p.  427. 


KRUSCHII.  1,1  X 

Do  gratia  dei  opiis  qua  ox  causa  oompositum  sit,  supia  oxposui,  Eo  Gelasius 
papa  commotus  videtur  esso,  ut  Fausti  scripta  damnaret.  (,'irea  a.  520  cum  offen- 
deroutur  libcllo  oo  monaclii  Scytliici.  inter  quos  omincbnt  lohannes  Maxentius.  utrum 
Fausti  doctrina  prol)anda  osset  annon,  qua(>stio  (/onstantinopoli  tractata  est.  Xam 
]*osses8or  episcopus  Africanus  (Vinstantinopoli  cxulans  irormisdam  papam  dc  iis 
consuluit,  qiuw  Faustns  (jiiiiUon  iKitionc  (raJlus  Jiri/iac  ciritatis  c))isropus  dc  dircrsis 
rcJnis  ct  frcijiwntius  iJc  fjratia  (Jci  discrtc  risus  cst  disputarc.  Is  a.  52()  die  K$.  Augusti 
(Jaflle  ed.  alt.  nr.  Sr)(>)  ad  Possessorem  inter  cetera  haec  rescripsit :  Hinc  rcro 
quod  vos  de  Fausti  cnitisdani  GaJJi  antistitis  dictis  consuJuissc  Jittcris  inrticastis,  /lis 
siJn  rcsponsum  liahcant :  ncque  iJJum  neque  qucmquam,  quos  in  auctoritatcm  patrum  non 
rccipit  examcn  catholicae  fidei,  aut  cccJesiasticac  disciplinae  amhiyuitatcm  posse  (figncrc 
aut  reJigiosis  pracindicium  compxirarc  (Migne,  Patrol.  Lat.  LXIII,  p.  490).  Quod  cuni 
monachis  parum  satisfaceret,  Tohannes  Maxentius,  edita  responsione  ad  epistulam  Ilor- 
misdao,  Fausti  libros  utpoto  non  catholicos,  immo  scriptis  S.  Augustini  et  apostoh)rum 
sententiis  contrarios  castigavit  (Migne,  Patrol.  Graeca  LXXXVI,  p,  112).  Eodem  fere 
tempore  monachi  iidem ,  scilicet  Petrus  diaconus,  lohannes,  Leontius.  alius  lohannes 
ceterique  fratres  in  causa  fidei  Romam  dirccti,  cum  libellum  de  incarnatione  et  gratia 
domini  nostri  lesu  Christi  ad  Fulgentium  aliosque  episcopos  Africae  darent  (Migne, 
Patrol.  Lat,  LXII,  p.  92),  iteni  in  Faustum  invecti  sunt.  Anathematizamus ,  inquiunt, 
praecipne  Jihros  Fausti  GaJJiarum  c^nscopi,  qni  dc  monastcrio  Lirincnsi  provcctus  cst, 
quos  contra  praedestinationis  sententiam  scriptos  essc  non  dnJnum  est.  In  qniJnts  non 
solum  contra  horum  omnium  san('torum  patrnm.,  verum  ctiam  contra  ipsins  apostoJi  tra- 
ditioncm  venicns,  hnmano  Jahori  suhiumjif  gratiae  adiutorium  atque  totani  omnino  Cliristt 
evacuans  gratiam  antiquos  sanctos  non  ca  gratia  qua  ct  nos,  secundnm  quod  docet  hcatis- 
simus  Pctrus  ajwstoJus,  scd  miturac  possihiJitatc  scdvatos  impic  profitctur.  Fulgentius 
Ruspensis  ceterique  episcopi  Africani  in  Sardinia  exulantes,  ad  quos  libellus  missus 
est,  fuse  respondentes  (Migne,  Patrol.  Lat.  LXV,  p.  451)  Faustum  silentio  prae- 
terierunt,  quippe  qui  eius  opera  tunc  nondum  legisse  videantur.  Fausti  libros  post- 
quam  monachi  Fulgentio  examinandos  transmiserunt,  is  cuni  septem  libris  redar- 
guit.  Vitae  enim  S.  Fulgentii  auctor  (Bollandus ,  Acta  SS.,  lan.  I,  p.  43) :  Ita  crat, 
inquit,  notior  omnihns  gcntihus,  ut  (Juo  Jihri,  qnos  Faustns  cjyiscopus  GaJJiarum  contra 
gratiam  suJxJoJo  scrmonc  comjwsuit  faoens  occuJtc  PcJagianis,  scd  cathoJicus  tanicn  voJens 
vicJcri,  ConstcmtinopoJi  ojfcnsis  pJnrimis  fratrihiis,  ad  hcatum  Ftdgcnfium  proJjandi  diri- 
gerentnr.  Qnihus,  ne  occidtum  serp>eret  virus,  scptem  lihris  rcsjwndit  pJus  Jcdjorans  cxjioncrc 
quam  convimxre.  Hi  Fulgentii  dc  gratia  dci  et  Jihero  arhitrio  Jihri  rcsiwnsionnm  septcm, 
quos  Isidorus  de  viris  ill.  c.  27  (()pp.  ed.  Arevalus  tom.  VII,  p.  154)  laudat,  aetatem 
non  tulerunt.  At  Caesarium  quoque  Arelatensem  libruni  de  gratia  et  libero  arbitrio 
contra  Faustum  composuisse  temere  statuit  Norisius,  quae  tamen  opinio,  sane  iam 
a  Bollandianis  (Migne,  Patrol.  Lat.  LXVII,  p,  1209)  cxplosa,   adhuc  passim  repetitur. 

Nititur  ea  loco  Gennadii  post  a.  542  interpolati:  Cacsarius  ArcJafcnsis  nrhis  cpiscojms 

de  grafia  rjnoque  et  Jihcro  arhitrio  cdidit  fcsfimonia,  ....  cjuod  ojnis  etiam  papa  Felix  per 
suam  cjyisftdam  rohoravif  cf  in  Jafius  promnJgavif.  FJoruit  hic  eo  temporc  fiuo  ef  Faustus, 
Anastasio  rcm  jmJAicam  gnhcrnantc.  Hic  ut  errorcs  tot  ferc  quot  verba  sunt,  ita  de 
Caesario  contra  Faustum  scribcnte  nihil  legitur.  Sine  dubio  anonymus  concilium 
Arausicanum  intellexit  a  Bonifatio  ^)  papa  confirmatum  (Conc.  Gall.  coll.  I,  p.  951). 
Id  ipsum  enim  a.  529  Caesario  praesidente  contra  Fausti  doctrinam  de  gratia  et  libero 
arbitrio  conorreoratum  est.      At   auctor  erroris   non   nominatur.     Circa  a,  544  Facundus 


')    Unde  crucem  addas  nr.  87(5   Jatfe  ed.  alt.;   cf.  nr.  881,     Dicta  ad  nr,  875  ut  absurda  delenda 
sunt.     Agitur  enim  de  fragmentis  cpae  Petrus  diaconus  excerpsit  ex  epistula  Caelestini  papae  nr.  381. 


hx  rRAEFATTO  IN  FAYSTVM 

Ilorniianonsis  opisoopus  in  libro  contra  j\rocianiini  (]\[ignc,  Patrol.  Lat.  LXVII,  p.  855) 
ot  liuno  ot  Faustuni  Augustini  auctoritatc  iiialo  abusos  cssc  contcndit:  Sic,  inquit,  ali- 
(jiiamlo  vtiiim  Faustns  iraUus  in  quacstionc  lihcri  arhitrii,  malc  mtcUectis  et  incongriie 
adhihitis  ipsius  hrafi  Au(iustiui  scntcntiis,  faJlchat  ct  in  asscnsioncni  sni  crroris  inducehat 
/wmM/().<?;  qui  tanan  a  s^nu-tac  mduoriac  Fuhjcntio  Eusjicnsi  dctcctus  atquc  convictns  cst. 
Douiquo  Ado  Vionnonsis  in  obronico  a.  402  (Mignc,  Patrol,  Ijat,  CXXIII,  p.  107)  Fausti 
{Inotrinani  roioit:  Faustus,  inquit,  cx  ahhate  Lirincnsis  nionasfcrii  apud  Ucginm 
(i(dl(ac  cpiscopus  facfus.  Pclagianum  dogma  drstrncrc  conatns  in  crrorcm  Jahifnr:  nndc 
qui  cius  scusus  i»  liac  parfc  cafholicos  pracdicant,  sicuti  Gennadius  dc  illustrihns  viris 
scrihcns,  omnino  crranf.  Ifa  cnim  lihcrnm  arhitrinm  tam  Augnstinus  qnam  ccteri 
catholivi  in  ccclcsia  dci  docimt,  nt  illuminatio ,  virtus  <;t  salus  illi  a  Christo  ct  per 
CJnistum  cf  cum  Christo  sit.  Fanstns  vero  iste  ita  lihernm  Christiannm  arhitrium 
doc(rc  conatur,  ut  illuminafio  cius,  virtus  ct  salns  non  a  Christo,  scd  natnra  sif. 
Con/ra  hunc  scrihit  lucidissinia  fidc  heatissimns  Avitiis  Viennensis  cpiscopus  eius 
rcdargums  crrorcm;  similitcr  et  loanncs  vir  eruditus  Antiochenus  preshpter. 

Fausti  adversus  Arianos  ct  Macedonianos  parvus  libellus  periit :  noquo  cnim  eum 
pro  priorc  cpistulae  XX  parte,  ut  nonnulli  coniecerunt,  babendum  esse  probavit  Tille- 
niont,  Mcmoircs  p.  s.  d  Vhistoire  ecclcs.    XVI,  p.  429.  778. 

Alius  libelhis  adversus  eos  qui  dicunt  esse  in  creaturis  aliquid  incorporeum  est 
opistula  FA,  XX,  Hanc  anonymam  Faustus  publici  iuris  fecit,  nam  Claudianus  Ma- 
niortus,  qui  circa  a,  470^)  contra  eani  de  statu  animae  libros  tres  scripsit,  scriptoris 
nomon  non   ropperit:   percontor,   inquit^),  de  nomine:  nec  responso  ncc  scripto  proditnr 

si  hcne   conscins   disputas,   cnr    nomcn    occultas?    si    agnosci    mctuis,   cur  opiis 

prodis,  ne  dicam,  cur  ista  conscrihis?  Claudianus  ut  ederet  libellos,  exegit  Sidonius, 
ad  qucm  pracfatus  est,  quique  ci  epistula  IV,  3  pro  munere  gratias  egit,  Adversarius 
Chiudiani  quis  esset,  Sidonius  ne  divinavit  quidem,  nam,  ubi  mentionem  facit  eius 
qiu:ni  confra  loquifur  (p,  55,  20)  Claudianus,  certe  de  Fausto  amico  non  cogitavit. 

Epistulam  ad  diaconum  Graecum  FA.  XVII  ex  insula  Lerinensi  datam  csse 
Tillomont.  Mcmoircs  ponr  servir  d  Vhistoire  eccUs.  tom.  XVI,  p,  412  ex  his  verbis  acute 
cffecit:  idji  ctiam  illud  cst,  quod  suscepta  pcr  omnes  insidas  et  ecclesias  patrum  signat 
aucto7-itas  (p.  285,28)'.' 

Dc  epistula  quam  cxulans  ad  Felicem  scripsit  supra  egi. 

Alia  eius  scripta  quia  necdum  legisset  nominare  noluit  Gennadius.  Supersunt 
autem  praeter  ea  quae  attulit  et  praetcr  epistulas  ad  Ruricium  FA.  I — V  et  Lucidum 
FA.  XVIII  scriptas,  de  quibus  supra  egi,  haec. 

Paulinus  cuni  Faustum  dominum,  ut  ait,  suum  (p.  275,  23)  de  quaestionibus  qui- 
busdam  dogmaticis  consuluissct  (FA.  XIV),  imprimis  num  recte  Marinus  eremita  pecca- 
toribus  Christianis  aeterna  tormenta  minatus  esset,  Faustus  ei  respondit  opistula 
nostra  XV.  Ea  autem  num  Paulino  satisfecerit,  magnoperc  dubito,  Eius  epistulae 
locus  hic:  futuroruni  inimcnsitas  cruciatuum  angustias  humanae  mcntis  exccdit,  qnac 
mala  momentaneae  x^aenitentia^  umhra  non  rcmovct  (p,  281,34),  cum  Gundobadum  Bur- 
gundionum  regem.  qui  Fausti  epistulam  legerat,  admodum  conterruisset,  rex  Avitum 
consuluit.  qui  post  a,  500  cpistulam  de  subitanea  paenitentia  ad  eum  dedit  (ed.  Peiper 
p.  29),  ul)i  de  Paulino  haec  leguntur:  Et  quia  legistis  consulenti  cuidam  Paulino  Bnrde- 
galcmi  ah  cpiiscopo  supwadicti  nominls  fuisse  rcsponsum:  cuius  (Fausti  scil.  Manichaei) 
temporihiis  Paidinus  quidam  (deus  viderit,  utrum  is  quem  memoratis,  tamen  Burdegalcnsis) 
non  pauca  stilo  catholico  et  inrejjrehcnsihili  fide  conscripsit:  praefati  haeretici  mentionem 


1)  Ebert,  GesiJiichte  der  dirisUich-lateinischen  LUeratur  I,  p.  451. 
*)  Ed.  Engelbrecht  p,  24. 


KRUSCHTT.  LXI 

idcirco  praetnisi,  ne  Manichnei  ipsiiis  Fausfi  ojxts  iufausfum  citoriorcm  /noir,  tjurm  rfium 
(floria  vcstra  yiorcraf,  ortu  Brifannum,  hahitaculo  Jlri/imsrm ,  fifulo  nominis  acctisarct. 
Faustus   quae   do   subita   paenitcntia   et  do  fido  disputavorat,    Avitus  hic  rofollit. 

Locum  cx  cpistula  quadam  Fausti  attulit  sivc  Cacsarius  sivo  qui  alius  opistulao 
loliannis  II  papac  a.  534  ad  Caesarium  datao  tractatum  oum  adiocit,  in  (|uo  sunt  Iiaoo: 
(Ir  (/uihus  rt  Fausfus  rj)iscop7is  sanctus  in  c}tisiula  sua  di.rif :  'Pi  rdif  i/rafiinn  nmsrrrafi, 
fjui  ailhuc  offirinm  rult  rxrrr.rrc  mariii"  (Coll.   cone.  Oall.  I,  p.  U70). 

Fausti  de  rationc  fidoi  ad  obiocta  quaodam  rcsponsioncm  P.  Pithoous,  Votorum 
aliquot  Galliao  thoologorum  scripta.  Paris.    I5S().  p.  121  cdidit. 

Erat  Faustus  orator  insignis,  cuius  oUm  jtranlirafionrs  nunc  rrjioifinas,  nunr, 
rafio  cwn  jiojwscissvi,  cluciihratas  raucus  jdosor  aiidivit  Sidonius  (p.  152,7).  Eius 
hnmiliao  pormultao  suporsunt,  paucao  voro  ipsius  noniino  inscriptao.  Constat  onim 
quas  a.  1547  Gaigncius  Parisinus  cdidit  homilias  sub  nomine  Euscbii  Emiscni  cpi- 
scopi  plerasque  esse  Fausti.  Eusebio  et  in  codicibus  attribuuntur  et  in  dccrcto  Ivonis 
II,  4  (Migne,  Patrol.  Lat.  CLXI,  p.  139j.  Eminct  intcr  eas  quam  apud  Rcios,  —  dc 
'praesenti'  cnim  ccclesia  loquitur  fol.  92',  —  de  sancto  Maximo  episcopo  ct  abbate 
habuit  (ed.  Gaigneius  fol.  89'  — 94').  Fausti  oam  esse  practcr  alia  ostcndunt  verba 
ecce  qiudi  pecunia  sacerdotium  comj)aravit  ....  Unde  emit  ij)sum  est  quod  cmit  (fol.  93') 
comparata  cum  iis,  quae  ad  Ruricium  nupcr  cpiscopum  creatum  infra  p.  27(1,  34  scripsit. 
Practcroa  Dynamio  patricio,  qui  auctorc  Urbico  cpiscopo  Rcionsi  vitam  Maximi  com- 
posuit  (Surius,  Vitae  SS.  tom.  VI,  p.  597  sqq.),  chartarum  volumina  praesto  fucrunt, 
quae  ex  eius  (Maximi  scil.)  ojtrrihus  hratissinii  Fausti  aniisfiiis  j»-acdccessoris  sollcriia 
devota  collcgcrat.  Ex  his  homiliis  duas  de  symbolo  (ed.  Gaignoius  fol.  24  —  33)  ad 
codicem  quendam  Matritensem  recensuit  Caspari,  Ungcdruckte  QwMm  zur  Gcschichtc 
dcs  Taufsytnhols  (Christianiac  1869,  tom.  II,  p.  185  sqq.).  Admonitioncm  sancti  Fausti 
('Flausti''  cod.  Sang.)  Canisius  (Loctioncs  antiquae  V,  p.  421 — 423),  sermoncs  sex  ad 
monachos  Martene  et  Durand  (Vctcrum  scriptorum  ct  monumcntorum  collcctio,  Paris. 
1733,  tom.  IX,  p.  141  sqq.)  edidcrunt.  Mai  (Spicilegium  Romanum,  Romae  1841, 
tom.  V,  p.  85  sqq.)  sermones  do  pcntecoste,  de  sancta  trinitato,  de  spiritu  sancto  o 
codicibus  eruit.     Alii  intcr  aliorum  scrmones  hatent. 

Denique  quem  nuper  Caspari  {Alte  mul  nctte  Quellen  zur  Gesckichte  drs  Tauf- 
symhols.  Christianiae  1879,  p.  250  sqq.)  c  codice  quodam  Al])igensi  publici  iuris  focit, 
tractatus  Faustini  de  symbolo  Fausto  nostro  maxima  ox  parto  vindicandus  cst.  Rrovi- 
arium  quoque  adversus  Arianos,  quod  Sirmondus  (Opuscula  dogmatica  veterum  quinquo 
scriptorum.  Parisiis  1630,  p.  73 — 135)  edidit,  ipsum  Faustum  composuisse  fortasse 
rccte  conieccrunt  Bollandiani  (Acta  SS.  Sept.  tom.  VII,  p.  703). 

Elocutionem  Fausti  multis  laudibus  Sidonius  extollit:  immanc,  inquit,  susjncio 
dicfandi  istud  in  vohis  tropologicum  gcnus  ac  flguratum  linuifisque  j)lurifariam  vcrhis 
cmincnfissi)num  (p.  152,  5).  Eum  vero  easdem  res  iisdem  verbis  tcr  quatcrve 
repetere  cum  alii  adverterunt,  tum  Oudinius  (Commentarius  de  scriptoribus  ecclcsiae 
antiquis,  Vol.  I,  p.  1313),  eius  elucubrandi  rationem  his  vcrbis  optime  castigans: 
Solrhat,  inquit,  Faustus,  ita  s?ias  fuimhat  j)hrascs,  seijtswn  aliquando  vcrhotenus  cxcrrpcrc, 
id  consiat  cx  (diis  aique  induhiis  eiusdem  Fj)isiolis  et  Oj)usfmlis,  in  fjuihus  seij)sum  inicrdum 
ac  saejie  exscrihii. 

De  libris  scriptis  editisque,  qui  contineant  Faustiana  in  hoc  vokimino  odita.  infra 
agemus  post  Ruriciana,  quibuscum  saepc  rcperiuntur  consociata. 


LXII 


riJAKFATlO  IX  I^VHICIVM 


1)1'  Rl  RinO  EPISCOPO  LEMOVICENSI. 

Ruricii  vita  prnocipuo  ox  opistulis  ipsius  ot  Fausti  alioruniquo  FA.  I— XIII 
to\»Mula  t>st.  Aoooduut  soripta  Sidonii,  opistulao  scilicot  quas  ad  eum  dodit  IV,  16. 
V.  i:..  Vill.  H»  ot  Kpithihuiiuuu  linriclo  d  Ihrriar  (lictnm  (C.  XI)  cum  praofatione 
(('.  X).  Pauca  subniinistravit  quod  Fortunatus  oarm.  lY,  5  oomposuit  Epitnphium 
Jiitricionnn  ijiisroponuii  riritotis  Limorrcimtr. 

Nobilitatem  cius  Fortunatus  (v.  19)  celebravit.  iunotum  oum  assorons  ooleberrimae 

Anioiorum  jjjonti  (v.  7): 

rinricii  ijrmiiii  /hirrs,  qnihus  Amciorum 

inncta  parentali  cnlminr  Roma  fuit. 
Fratrom  habuisse  vidctur  Loontium,  quom  nna  cum  omni  domo  Rurioii  Faustus  salu- 
tavit    ip.  2()*^.  3.')).     l'xorcm    Ruricius    Iberiam    duxit   puellam  nobilem,    filiam  soilicet 
Oniniatii  viri  clarissimi  (Sidon.  C.  XVII)    avum   habentis  patricium  (id.  C.  XI,  53). 

Cahd.  iUe  superhus 
Buririus  nostris  facihns  (hdciqne  vencno 
facfus  vofiimm  suspirat  corcle  dolorcm. 
Ilacc   Amor    apud    Sidonium   C.  XI,  02.     Nuptiae   ante   a.  468,   quo   Sidonius  carmina 
condere  dcsiit'),  instante  hicme,  procul  dubio  apud  Arvernos  celebratae  sunt  (C.  XI,  126). 
Soocrum  cnim  Arvernum  fuisse  veri  simile  est.    Nam  carmen,  quo  Ommatium  ad  natalom 
suorum  invitavit.  his  versibus  conclusit  Sidonius  (C.  XVII,  19.20): 

dahif  omnia  Christus, 
hic  mihi  qui  patriam  fecit  amore  tno. 
Rro  altera  cnim  Sidonii  patria  Arverna  urbs  habenda  est.  Ex  Iberia  uxore  liboros 
suscepit  Ommatiuni.  Eparchium,  Constantium  filiamque,  quam  Agricola  in  matrimonium 
duxit  (p.  336.  10),  frater.  ut  videtur,  Papianillae  uxoris  Sidonii.  Praeterea  quos  filios 
appellat  Lcontium,  Rusticum,  Severum,  quaeri  potest,  num  carnales  intellegat.  Liberi 
oius  praeter  Constantium  omnes  apud  Arvernos  actatem  egerunt.  Unum  ex  filiis 
educanduni  tradidit  Hesperio,  'gemmae  amicorum  litterarumque',  quem  'nuper  urbe 
rcdissc  e  Tolosatium'  Sidonius  scripsit  (p.  72,19),  itaquc  sine  dubio  Arverno.  Nama- 
tium  quoque  et  Cerauniam,  quorum  filia  Ruricii  filio  desponsa  erat,  Arvernos  fuisse 
inde  fortasse  coniciendum  est,  quod  lianc  potissimum  terram,  ubi  nurus  morte  prae- 
matura  erepta  sepulturam  habuit,  patriam  Ruricius  sibi  iudicavit  (p.  313,  30).  Quae 
cnini  alia  urbs  ci  carior  esse  potuit  ea  ubi  liberi  totque  amici  degebant?  Saepius  eo 
profectus  videtur  esse.  invisens  et  Ommatium  (p.  333,  31)  et  Apollinarem  amicum 
(p.  332.  27).  Ille  enim  a  patre  cruditus  et  ad  sacerdotium  usque  perductus  (p.  334,  1), 
postea  cpiscopatum  Turonensem  nanctus  et  Eparchius  fratcr  clero  Arverno  adscripti 
erant,  unde  Ommatiura  'senatoribus  civibusque  Arvernis'  attribuit  Greg.  hist.  Fr.  X,  31. 
Xamatium  quoque  adiit,  cuius  fortasse  propinquus  erat  Namatius  episcopus  Arvernus 
(saec.  V.  med.),  et  Cerauniam  (p.  311,  8),  qua  etiam  post  mortem  mariti  familiariter 
USU8  est  (R.  II,  15.  50). 

Ruricius   quoniam   cum  Ilesperio  de   studiis   filii    pcr   litteras   agebat  (R.  I,  3.  5), 
scire   cupiens,    qiuim    sprm    sjiri  (jrrerr  drherrt  (p.  302,  36),     intollegitur     ipsum    sodom 

')  Cf.  supra  p.  LI. 


Ki;i  xllll.  I.Mll 

suani  non  apud  Arvcrnos  constitulssc.  Jfaliital^at  scilicct  (lurdoiic.  Jilii  (|Uotannis 
soUeninitas  sanctoruuj  (luorunilan»  cclebrabatur.  lluc  amicos  invitabat.  ut  Hassuluni 
cpiscopuni  (p.  304,1.'))  et  Cclsuin  una  cuni  sorore  sua  (i.  e.  uxore  eius).  Innionin 
patronis,  fratribus  affvctiim,  ifratiam  2>ojn(lis  jmustitHros  (p.  3U8,  (>).  Fratres  fortasse 
appcllat  cogitans  de  nionasterii  coniniunione.  Ex  ]»hiribus  locis  (laMiaruni  sic 
similiterve  noniinatis  (iounhm  [arr.  (ronnton,  (/rj>.  Lof)  opjiiduni  projje  Cadurccnscni 
urbeni  praefercndum  mihi  videtur  esse ,  iibi  iiosfca  alibatia  oidinis  Cisterciciisis 
fundata  cst.  Fundos  si  ibi  possedit.  ejiistulac  illi  liix  atfcitur.  (pia  Constantium 
filium.  ut  'crastino"  llrivac  sibi  occurrat,  admonct  (ji.  '.V.i'l.  12).  (iurdoiic  cnim  Jicmo- 
vices  proficiscens,  (jui  fincs  Cadurccnsis  pagi  excessit,  ei  IJriva  jnimiim  Lemoviccnsc 
oppidum  occurrit.  Jlosj^itiolum  dcsertum  sua  vicinitat(!  desiderabile  (j».  30".  3)  ei  fccit 
Cclsus  amicitia  ct  proj)in(|uitatc  ci  coniunctus  (p.  307,  35)  et  'iam  de  sublimiori  spccula 
vel  eminentiori   loco"   Ruricium  intuens  "in  sacculi   turbinibus  tJuctuantem'  (p.  307.  2(»). 

Cum  Fausto  cpiscopo  Kciensi  epistularum  commercio  coniunctum  fuisse  Kuri- 
cium  ostendunt  littcrac  cius  I — Y  ad  Ruricium  datae.  Eius  opuscula  lcgendo  (p.  201).  12) 
secum  constituisse  videtur,  ut.  sacculo  relicto,  ad  munus  ecclesiasticum  sc  accingcTct, 
at  tunc  nonduni  valuit  nietum  obnoxiac  condicionis  expellere,  ut  rclinqucret  praescntia, 
pctcrct  actcrna  (p.  299,23).  Etiam  Sidonius  amicus,  caitis  lcctio  prac  ohscnritatc 
dictorum  mn  acccndit  ingcniuin  (p.  332,  32),  pio  proposito  favit.  Nam  byblioj>olam 
cum  libris  hcptateuchi  ct  prophetarum  ad  eum  misit  (Y,  15j,  aliumquc  codiccm  cuni 
Sidonio  noscio  Ruricius  transtulisset  (R.  I,  S),  huic  illc  veniam  tribuit  (Ej).  lY.  Kij. 
Eum  cum  episcopo  ad  invisondum  sc  invitavit,  tit,  inquit,  jiossiinus  in  nnum  jiositi 
fructum  de  iiostra  invicem  capere  pracsentia  (p.  309,  2).  Tandcm  jiost  vifac  huins  iacta- 
tiones  ad  jmrtnin  rcliiiionis  jyroram  salntis  convcrtit  ct,  dcsjiecto  tandcm  saccnfo,  infrfici- 
tatcm  eius  magnain  rcsjinit  (p.  267,  9).  Cuni  coniuge  iciuniis  ct  orationibus  vacabat 
(p.  269,23),  captivos  rcdimebat  (p.  269,17),  laborantium  neccssitudinibus  subveniebat 
(p.  271,  9),  mancipia  sua  rcligione  Christiana  imbuobat  (FA.  I).  Undc  Graccus  ci 
domino  rcligionis  lionore  sidjlimi  ac  fidci  meritis  magnificaiulo  fdio  (FA.  YI)  gratias 
agit,  quod  fidci  vcstrae  ineritum  sicut  jyroficit  dcvotione,  ita- crcscit  et  ojicrc.  Denique  vir 
piissimus  summum  sacerdotium  obtinuit  (p.  270,  35). 

Sidonius  in  cpistula  A'1I,  6,  quac  antc  a.  474  475  data  cst,  Lcmoviccs  intcr 
eas  civitates  reccnsuit,  quac  snmmis  sacrrdotifjus  ijisornm  inortc  trnncatae  ncc  uffts 
deinc(p&  ejiiscopis  in  dcfunctornm  officia  suffcctis  ....  fatnin  sjiiritafis  rniitar  fimifmi 
traxcrunt  (p.  109,30).  Anno  485  Eurico  mortuo,  et  Faustum  ex  exilio  rediisse  ct 
Ruricium  Lemovicum  episcopum  creatum  esse  volunt^).  Utrumque  codem  tomporc 
contigissc,  cx  epistula  quam  ad  Ruricium  dedit  Faustus  (FA.  Y)  conici  potcst:  (hatnts, 
inquit,  ad  vos,  dum  vobis  de  jmtria  scribiinus,  qui  nobis  jiatriaiii  in  pcrcgrnndionc 
fecistis  ....  unde  factnin  est,  ut  .  .  .  fidcfissimnin  famufnm  snnm  (Ruricium  scil.)  sujicr 
candefabrum  doinns  suae  ....  stddinuirct. 

Ruricius  cpiscopus  num  in  cxilium  missus  sit,  dubium  cst;  quamquam  ita  accipi 
possunt  quae  scribit  p.  309,  27 :  pcr  talrin  viain  nos  iter  egissc  cognoscitc,  pcr  quam  ncc  ad 
paradisum,  non  dicani  ad  cxifium  rpiisquam  ire  dcsideret.  Litigasse  eum  et  Chro- 
nopium  Petrocoricensem  episcopum  dc  finibus  diocesium,  utroquc  parochiam  Gcmilia- 
censem  (hodie  Jumiflac,  arr.  Nonfron,  drp.  Dordognc)  sibi  vindicante  (p.  316,  19),  intel- 
legitur  ex  opistula  quam  ad  Chronopium  de  ea  re  dedit  (R.  II,  6).  Quomodo  contro- 
versiam  deciderint.  non  liquet:  nostra  interest,  quod  fines  pagorum  Petrocoricensis  ct 
Lomovicensis  ita  accuratius  definiuntur.  Eparchius  filius  Ruricii  ab  Aprunculo  Arverno 
cpiscopo    (a.  479  —  491)    propter   culpam    quandam    ab    ccclesia    exclusus   (p.  348,21) 


»)  Tilloniont,  Mcmoircs  p.  s.  a  Vfiisioirc  cecUs.    XVI,  p.  433. 


LXIV  PRAEFATIO  IN  RVRICmH 

(.11111  (.)iiiiiiatio  tVatrc  littoras  -plonas  lacrimis  ct  dcplorationc  ad  patrcm  misit',  ut  pro 
se  intorcodorot  (p.  317,  "21).     Is   Eusobiolum  prosbytcrum  xVrvcrnos   dircxit  littorisquc 
veniam   tilio  petivit  [11.  11,  57).     Dc   aomulationo.  quae  intor    cum    et   Caesarium   epi- 
scopum   Arolatensem   interccssit,    latius   disscrendum   est.      Cum  decessoribus  Cacsarii 
Kuricio  eonsuetudo  fuerat  multa  et  iucunda.     Leontii  morte  'diu  multumquc   tristatus' 
(p.  3US,  11)    ab    Aeonio    suooossoro   (ante  a,  494)    muncra    se    acccpissc    gavisus    cst 
(p.  30S,  23)    et  Arelato   paucos   dies   moratus    et  ipsum   adiit    et   Pomcrium   abbatem 
(p.  317.  32.   3IS.  37),  quem   ad   se   ut  venirct  invitavit  (p.  318,  24.  319,  M).     At  cum 
iam  Aoonius  'de  inoffioiositatc'  Ixuricii  conquestus  csset  (p.  326,  13),  eo  mortuo  a.  502 
Caosarium   episcopum   creatum    ]\uricius    aogre    tulissc  videtur.      Eo    enim    cpistulam 
R.  11,31.  quam  ad  Capillutum  presbyterum   R.uricius    dcdit,  spectarc  opinor:    Gratias, 
inquit.   (i<io  pictati   vcstrac,  qnod  me   consoJare   de   civitntis    o-rdinationc  dignamini,  cum 
vohis  siifficcrc  deo  jyropitio  satis   ahundcqac  2^ossitis.      Cacsarium  cum    non  multo  post, 
scilicet   a.  505,    ut    rectc    statuerunt    Rollandiani    (Acta    SS.   Aug.  YI,    p.  53),    Gothi 
suspicarontur    territorium    ct    civitatem  Arclatenscm  Burgundionum  dicioni   adiungere 
vello,  is  faJsis  ct   dlicifis  accusationihus  condemiiatus ,  ciim  ah  Arelato  fuisset  cdjstractus, 
in  Burdegalensem  civitatcm  cst  quasi  in  exilio  relcgatus  (V,  Cacsarii  apud  Bollandianos, 
Acta  SS.  Aug.  VI.  p.  68).     Burdigalae  Cacsarius    cum   Ruricio    convenit.     Nam  quod 
hic  ad  illum  scripsit:    ipsi  enim  recolere  potestis,   quam  fessum  me  Burdigala  videritis, 
ct  hoc  hicme,  quando  esse  soleo  fortior  solito  (p.  336,  24),  ad  id  exilium  rcfcrendum  est. 
Mox   ab    Alarico   rege  Cacsarius  rcstitutus,   synodis   congregatis,    laxatam  disciplinam 
ccclesiasticam  confirmarc   studuit.     Std)  d.  III  Idus  Septemhris  Messala  v.  c.  consule  ^), 
i.  e.  a.  506,  cum  Caesarius  cpiscopos  in  ecclesia  S.  Andreae  Agathensi  congregasset, 
ei  synodo  Ruricius  neque  ipse  interfuit  neque  vicarium  delegavit.     Littcras  quidem  per 
diaconum  Yeri  episcopi,  —  acta  ultimus  confirmavit  Leo  diaconus  missus  a  domino  meo 
Vero  cpiscopo   Turonicae   civitatis^),  —  Agathen   destinavit,   sed   neque    Caesarius    eas 
accepit  nescio  quo  casu  aut  qua  neglegentia  (p.  274,  11)    neque   metropolitano  Ruricius 
sic    satisfecit.      Erat  enim   concilio  Arelatensi  I  a.  314   sanctum:    Si  quis  commonitus 
infirmitatis  causa  dcfucrit,  personam  vice  sua  dirigat,   idque  decretum  concilium  Arela- 
tense  II  a.  452    renovaverat^).     Pessimum  exemplum    ne   alii   sequerentur,    Caesarius 
hanc  legem  in   ipsa  illa  synodo    pertulit   (c.  35):   Si  metrojiolitccnus  episcopus  ad  com- 
provinciahs   episcopos   epistidas    direxerit,    in   quihus    eos    aut    ad    ordinationem    summi 
imntificis  aut  ad  synodum  invitet,  postj^ositis  omnihus,   excepta  gravi  infirmitate  corporis 
aut  pracceptiom  regia,  ad  constitutam  diem  adesse  non  diffcrant.    Quod  si  defuerint,  sicut 
prisca  catwniim  (conc.  Arelat.  II,  c.  \%)  praecipit  auctoritas,  zisr/ue  ad  p)roximam  synodum 
caritate  fratrum  et  ecclesiae  communione  priventur'^).  Neque  tamen  secundum  hanc  severam 
normam  Cacsarius  Ruricium  tractavit,  sed  litteris  ad  eum  scriptis  (FA.  XII)  veniam  ei  et 
impunitatem  dedit.     Licet,  inquit,  sanctos  et  desiderahilcs  vestros  apices  miseritis,  tamen, 
sicut   ipjsi  optime   nostis,    dignissimum  fuerat,    ut  x>ersonam    dirigeretis,    quae   ad  viccm 
vestram  stdjscriberet  et  quod  sancti  fratres  vestri  statuertmt  in  2>crsotia  vestra  firmarettir. 
scd  quia  novi,  riuam  sancto  et  frequenti    ae  pio  desiderio  interesse  volueritis,   omnihus 
fratrihiis  vestris  votum  vcstrum  ct  sanctam  voluntatem  exposui,  pro  cpia  re  nihil  pietati 
vestrac  vel  potuimus  vel  dehuimus  imputare.    Has  litteras  cum  per  Capillutum  presbyterum 
aecepisset.  per  eundem.  ut  iussus  erat,  statim  respondit  (R.  II,  33).     Cur,  inquit,  ad  syno- 
dnm,  sicut  coUocutio  hahuit  nostra,  non  venerim,  fecit  huc  infirmitas,  non  voluntas,  questusque 


')  Cf.  Conc.  Gall.  coll.  I,  p.  705. 
-)  Conc.  Gall.  coll.  I,  p.  798. 
»)  Conc.  Gall.  coll.  I,  p.  562. 
*)  Conc,  Gall.  coll.  I,  p.  789. 


KRUSCHII.  LXV 

litteras,  ([uilms  ('acsarius  syuinluni  indivcrat.  tanlc  adiuiMJuui  ad  sc  vcniss»'.  aninu)  iniif;;int 
fortiquc  peroruvit;  (jtiiti,  in(]uit,  ctsi  iioii  j>ro  (li<jiiif<ifr  nl  juo  <(rt((fr  }toii  (Ifhtntus  (drdiiis 
(jiiuiH  (dii  rotinitoiirri,  (jiii  jorfassr,  iit  niiniis  priKlriis  dictim,  mrrrhdiniir  uniliiri:  ijuid  si 
aliis  nonirii  urhinni  jiracstat  atictorifus,  nohis  uurforifufi  in  drmrrr  non  dihrt  urhis  fiunillifus. 
siquidcm  multo  mclius  midfo(/ur  cmincntius  csf,  cirifufcni  dc  saccrdotc  (/uuni  st^a  rdofcni 
dc  civitatc  notcsccrc.  Per  littcras  ('acsarii  certior  factiis  est  I']u(loinium  episcopum 
'supervenicnte  anno  Tolosae  synoiluui'  hai)crc  vcllc,  (juo  ctiani  llispanos  cpiscopos 
convocaturus  essct  (p.  27-1,  21).  llanc  cclcbratani  esse  ncj^avit  IJalu/ius  (\ova  coll. 
concil.  p.  1165);  cum  enim  anno  507  intcr  Ciilodovcchum  re^cm  Francorum  ct  Alaricum 
Gothorum  bellum  cxarsisset,  in  quo  hic  occisus  est,  congregandorum  saccrdotum  rcgni 
Gothiei  facultatem  esse  non  potuisse.  At  non  vidco,  cur  antcquam  Alaricum  Pictavis 
versantcm  rex  Francorum  aggressus  cst,  eo  anno  cpiscopi  convcnirc  non  potucrint. 
llabitam  csse  vere  synodum  tcstis  cst  Scdatus  cpiscopus  Ncmauscnsis,  (jui  ctiam  Aga- 
tlicnsi  concilio  interfuerat,  in  littcris  ad  Ruricium  datis  (FA.  IX):  vchcmcntcr,  inquit, 
ojjfavi,  ut  ad  ncccssitatcm  isfum,  (puic  hic  nos  cxhihnit ,  vcnirctis,  et  post  alia;  non 
jirius  c(jo  a  Tolosa  rcvcrtercr,  quam  hcatifudinis  vcstrac  ct  siwjuhiris  illius  curifufis  hcne- 
dictionem  dcsideratissimam  promcrcrcr.  Respondit  Ruricius  (R.  11,35)  sc,  si  valuisset, 
ad  synodum  indictam  libentissime  vcnturum  fuissc,  scd  disposito  itincrc  imbccillitate 
supcrvcnicntc  sc  inhibitum  cssc,  cum  aercm  rcgionis  illius  fcrre  non  possct.  Sinuilque 
ci  equum  transmisit,  in  via  vilcm,  in  cjnstida  pretiosum,  teste  Sedato  (FA.  XIII). 
Haec  de  synodo  Tolosana.  Paulo  post,  Alarico  occiso,  Chlodovechus  Lcmovicum  civi- 
tatem  in  dicionem  redegit.  Eo  spectare  opinor  quae  Apollinari  duci  Arvernorum  in 
pugna  Yogladensi  (Greg.  hist.  Fr.  II,  37)  Ruricius  scripsit  (p.  341,  34):  jmiestahit  itatjuc 
divina  miscricardia ,  ut,  tiomdtihus  tcmjwris  huius  vcl  ncccssifatihus  aut  dclctis  in  jfcrj^e- 
tuum   aut  jmrumj)cr    ojyjjrcssis,    cJtius  fructus    nos   faciat  dc    nostra    capcrc  jiracscntia. 

Ecclcsiam  S.  Augustini  Lcmovicensem  a  Ruricio  factam  esse  testis  est  Fortu- 
natus  lY.  5,  11: 

tcmporc  quisquc  suo  fundans  pia  tcmjila  /lutrtmi 

istc  (Ruricius  senior)  Autjusttni,  condidit  illc  (iunior)  Ptdri. 
Iluius  rei  fama  ad  Bernardum  Guidonis  scriptorem  saec.  XIV  duravit,  qui  iu  libcUo 
de  ordinibus  Grandimontcnsi  ct  Artigiac  inter  cctcra  de  Ruricio  nostro  hacc  scripsit 
(Labbc,  Nova  Bibl.  Mss.  II,  p.  277):  Sanctus  Roricius  XXIV  cjnscojms  a  S.  Martialc 
creditur  locum  suj)ra  Vigennam  fluvium,  zd)i  commune  coemeteriuni  erat ,  in  honore 
S.  Augustini  episcopi  dcdicasse  et  instituissc  ihidem  suh  S.  Augustini  rcgula  can(jnicos 
rcgidarcs  et  jilurcs  cajJcUas,  nescius  hanc  S.  Augustini  regulam  saeculo  XIII  vctustiorem 
vix  esse.  Columnas  aedificandi  causa  a  Claro  episcopo  Elusano  sibi  ministratas  esse 
Ruricius  scribit  his  verbis:  Dc  colunmis  gratias  ago  et,  sicut  iussistis,  quia  modo  jmjjttcr 
imminentcm  hicmcni  vchicula  illo  dirigcre  non  jiossum,  post  sanctum  jmscha  projritia  di- 
vinitatc  transmittam.  dc  minoribus  vcro,  sicut  verho  mmulastis,  si  inveniri  jiossunt,  mihi 
vcl  dccem  necessarias  esse  significo  (p.  350,  7). 

Ruricius  corpore  invalido  fuit.  Cum  Eufrasius  episcopus  morbo  eum  laborare 
cognovisset,  litteras  de  statu  eius  ad  cum  dedit  (FA.  XI) ;  respondit  is  satis  sc  tribu- 
latum  antea  iam  commodiorem  esse  (R.  II  22).  Alibi  cum  ipsc  fortior  essct,  omne 
hospitiolum  scribit  diversis  infirmitatibus  laborare  (p.  340,  1).  Huc  adde  sencctutis 
imbecillitatem.  Imminente,  inquit,  iam  jrracscntis  acvi  termino  et  scnii  die  uscjuc  quaque 
vicino,  sicut  nos  etiam  docct  caesarics  dctonsa  (p.  327, 12).  Itaque  fessus  Caesarium 
Burdigalae  adiit  (p.  336,  24),  infirmitate  'consuetudinaria'  prohibitus  neque  Agaihensi 
synodo  interfuit  (p.  336,  23)  neque  Tolosae  Sedatum  amicum  convenire  potuit :  nos, 
inquit,  tenuitate  exesi  corjjoris  impediniur,  ....  me  etiam  jrrojjrii  et  duo  (pedes  scil.) 
sustinere  jjrac  dcfectione  vix  possunt  (p.  338,  15).     His  de  causis  veri  simile  est  eum  non 

SlDONlUS.  i  - 


LXVI  PRAEFATIO  IN  RVRICIVM 

niulto  post  a.  507  dwm  obiisso  oxtroimiin.  In  obituario  S.  Martialis  circa  a.  1300  incepto 
Eorico  cpiscojtm  XV  Kal.  Nov.  celobratur:  c\\  Lcroux,  Molinicr,  Thomas,  JDocum.  histori- 
qurs  coiiccnianf  La  Marchc  ct  Ic  Liniousin.  Lemov.  1883,  I,  p.  77.  Saeculo  XIV  ineunte 
eius  reliquias  in  ecclesia  quani  ipse  nedificavit  S.  Augustini  asservatas  esse  testis  est 
Bernardus  Guidonis  (Labbe  1.  c.  p.  277):  Li  co  monasterio  (S.  Augustini  Lemovicensi) 
riifiiiti  ocfo  cpisco})i  funinhiti  dicuutur,  guorum  tumuli  duodccim  disccrnuntur,  ct  duorum 
sancforum  cjiiscojioruin  Horicii  ct  Asclijiii  corpora  in  capsa  supra  maius  altare  cum 
S.  Flacia  rirgine  ct  marfijrc.  Ruriciorum  epitaphium  Fortunatus  composuit  hocce 
(carm.  IV.  5) : 

Epitaphium  Ruriciorum  cpiscoportmi  civitatis  lAmovecinae. 

Invida  mors,  rahido  quamvis  minitcris  hiatu, 

iwn  tamcn  in  sanctis  inra  tcnere  vales. 
nam  postquam  remcans  domuit  fera  Tartara  Christus, 

iustorum  meritis  suh  pede  victa  iaces. 
:,  hic  sacra  pontificnm  toto  radiantia  mundo 

mcmbra  scpidchra  tegunt,  spiritus  astra  colit. 
Ruricii  gemini  florcs,  quihus  Aniciorum 

iuiicta  parentali  culmine  Roma  fuit, 
aetu  mente  gradu  spc  nomine  sanguine  nexi 
10         cxidtant  pariter  hinc  avus,  indc  nepus. 

tcmx)ore  quisque  suo  fundans  pia  templa  patroni 

iste  Augustini,  condidit  ille  Petri. 
hic  prohus,  ille  pius,  hic  serius,  ille  serenus, 

certantes  pariter  quis  cui  maior  erit, 
v<  plurima  pauperihus  trihucntes  divite  censu 

miscre  ad  caefos  quas  scqtierentur  opcs. 
quos  spargente  manu  redimentes  crimina  mundi 

inter  apostolicos  credimus  esse  choros. 
felices  qui  sic  de  nobilitatc  fugaci 
20        mercati  in  caelis  iura  senatus  hahent! 

Yotorum  quae  ci  Sidonius  fecerat  horum  (C.  XI,   131): 

feliciter  aevum 

ducite  concordes;  sint  nati  sintque  nep)otes; 

cernat  et  in  proavo  sihimet  quod  pronepos  optct, 
compos  factus  est  Ruricius.  Dc  liberis  eius  supra  egi ;  rcstant  nepotes.  Ad  Par- 
thenium  et  Papianillam  dulcissimos  ncpotes  suos  Ruricius  litteras  dedit  R.  II  37,  post- 
quam  eum  inviserunt.  Eundem  Parthcnium  Caesario  Arelatensi  commcndavit  (p.  339,  12). 
Papianilla  autem  femina  videtur  esse,  quae  Agricolam  avum  fecit,  Ruricium  proavum 
(p.  336,  10).  Quam  cum  Ruricius  illi  ita  commendet,  ut  quo  eam  susceperit  affectu, 
semper  foveat  indultu  (p.  336,  8),  sequitur  cam  nurum  fuisse  Agricolae ,  Parthenium 
Agricolae  filium  ex  filia  Ruricii  genitum  (p.  336,  10).  Nepotes  ii  funestissimo  exitu 
vitam  finiverunt.  Papianillam  enim  una  cum  Ausanio  amico  suo  Parthenius  interfecit ; 
ipse  Francis  exosus  a.  548  lapidibus  obrutus  est.  Haec  sic  narrantur  a  Gregorio  Tur. 
hist.  Fr.  111,36:  Fraw:i,  inquit,  cum  Parthenium  in  odio  magno  haherent,  pro  eo  quod 
eis  tnbuta  antedicti  regis  (Thcodoberti  scil.)  tempore  inflixisset,  eum  persequi  coeperunt.  Ille 
vero  in  ]}erictdum  se  jfositum  cernens  confugium  ab  iirbe  facit  iic  duobus  episcopis  suppli- 
citer  exorat,  ut  eum  ad  urbem  Treverecam  deducentes  popidi  saevientes  seditionem  suam 
praedicatione  conjyraemerent.  Quibus  euntibus,  nocte,  dum  in  strato  suo  decumberet,  subito 
per  somnium  vocem  magmim  emittit,  dicens:  Heu!  heu!  succurrite  qui  adestis  et  auxilium 


J 


KRUSCHII.  LXVII 

ferte  pereuntf.  A  quo  damore  expergefacti  qui  adrrant  intnroffant  quid  hoc  essrt. 
Respondit  ille:  Ausanius  amirus  mcus  cum  J^apianilla  coniuyc ,  quas  olim  intcrfcci,  ad 
iudicium  me  arcessihant  dicentcs:  Veni  ad  rcspondcndum ,  quia  causaturus  es  iwhiscum 
coram  Domino.  Zclo  cnim  dacfus  antc  annos  aliquos  coniuticm  innocentcm  amicumquc 
pcrimcrat.  Igitur  acccdentihus  cpiscopis  ad  antcdictam  urhem,  cum  stnpcntcs  pojmli 
seditionem  ferre  non  possint,  eum  in  eclesia  ahdire  volucrunt,  scilicet  potientcs  cum  in  arca 
et  dcsiq)cr  stcrncntis  vestimenia,  quac  crant  ad  usum  acclesiae.  Populus  autcm  ingressus 
perscrutatusquc  univcrsus  cclesiac  angtdos,  cum  niJiil  reppcrissent ,  frcndcns  cgrcdiehatur. 
Tunc  iinus  ex  suspicione  locutus  ait:  En  arcam,  in  qua  non  est  inquisitus  adnrsarius 
noster.  Dicentihus  vero  costodihus  nihil  in  ea  cdiud  nisi  ormimenta  eclcsiae  contcncre, 
illi  clavem  postolant  aicnfes:  Nisi  rcscrarcrifis  vclocius,  ipsi  cam  sjionff  c(j)ifrinqrmus. 
Deniquc,  rescrafa  arca,  amotis  lintiamindnis,  inventum  cxtrahunt  plaudcntrs  atqnr  dicrnfcs: 
Tradidit  Dcus  inimicum  nosfrum  in  manihus  nostris.  Tunc  caedcnfes  cum  pugnis  sputisqw; 
2)eriirguentes,  vinctis  posto-gum  manihus,  ad  colomnam  lapidihas  ohrurrunt.  Fuif  aufcm 
in  cihis  valdc  vorax,  sed  quac  sumchaf,  quo  caelcrius  ad  nuuiduca)ulu}n  co))i)novc)'etur, 
stmipfo  aloe,  volociter  digerchat;  sed  et  sfrepidus  voitris  ahsque  ulla  auditonwi  reverentia 
in  pidAico  e))iiffrhaf.  Hoc  ergo  exitu  cons^mimafus  i)itcriif.  Alter  Ruricii  ncpos  aviti  et 
nominis  et  episcopatus  heres  teste  Fortunato  S.  Petri  ceclesiam  condidit.  Aiino  535 
concilio  Arvernensi,  a.  541  Aurelianensi  IV  interfuit;  a.  549  Aureliancnsi  Y  Bantaredus 
archidiaconus  pro  eo  subscripsit.  Cuius  filius  Ruricius  iunior  fuerit,  non  constat. 
Ruriciorum  stcmma  delineavi  hocce : 

X  Ommatius 


Leoutius  Ruricius  I  ^  Iberia 


Oniinatius     Eiuircliius  Constantius  iilia  ^  Agricola 

Knrioius  II   nepos  Parthenius  ^  Papianilla 


De  argumento  epistularum,  quac  ad  vitam  Ruricii  explicandam  non  pcrtinent, 
pauca  addam.  Pleraeque  'officii  paginae'  (p.  273,  23)  sunt,  ut  Sedati  FA.  X,  vel  com- 
mendaticiae,  sive  Ruricio  homines  laborantes  commendabantur,  ut  a  Fausto  FA.  IV 
is  qui  in  Lugdimoisi  x)e)'ttdit  captivitatc))i  (p.  270,  13),  FA.  V  Florentius  presbyter 
(p,  270,38),  alius  a  Victorino  FA.  VII,  sive  ipse  amicis  tales  commendavit,  quales 
sunt  Ulfila  (p.  316,  30),  Ursus  et  Lupicinus  (p.  321,20),  Baxo  (p.  329,  23),  Magnus 
(p.  344,  13),  Maxentius  presbytcr  (p.  347,  17),  ut  cos  adiuvarent  vcniamque  peccantibus 
darent.  Curam  egit,  ut  homines  Censorii  episcopi  et  a  custodia  liberarcntur  et  porcos 
amissos  reciperent  (p.  345,  24).  Cclso  vitrearium  (p.  307,  6),  pictorem  Ccrauniae  (p.  323, 
32)  tradidit.  Equum  praeter  Sedatum  ctiam  Celsus  a  Ruricio  accepit  (p.  307,  39).  In 
aliis  epistulis  de  codicibus  transmittendis  vel  transmissis  agitur.  Taurentius  FA.  VIII 
librum  Augustini  dc  civitatc  dei  chartaccum  lcgendum  atque  transcribendum  (p.  272,  37) 
Ruricio  obtulit  isque,  ut  librum,  sicut  promiserat,  cclcriter  mittcret,  rogavit  (11.1117, 
p.  327,  35).  Ei  Bassulus  episcopus  libros  praestiterat  FA.  VII  (p.  304, 12),  ipse  Nepotiano 
presbytcro  codicem  Hilarii  Pictaviensis  episcopi  aliumquc  transmisit  FA.VI,  Fredac  vero 
abictum  plantas  (p.  306,  13).  Permultae  cpistulae  coquinam  sapiunt.  Constantio  filio, 
qui  patri  aves  dederat,  tergus  aprunum  rcmisit :  ut,  inquit,  dwn  nos  volatilia  quae 
trans))iisisti  deliciamur,  fu  hipede  de  qtuidrupede  facto  satieris  (R.  II  43).  'Doranoniae 
spolia'  Hispanus   (p.  343,3),    Rusticus  'piscationis   in  Visera  delicias'   (p.  346,27)    ei 


LXVIII  PRAEFATIO  IN  RVRICIVM 

rainistra^-it.  "Novitate  liolorum\  quae  ei  magnopere  placebant,  Leontius  eum  delectavit 
(p.  :U2.  4\  Ipse  Ambrosio  cpiscopo  'legumina  marina'  (p.  342,  28),  Yittamero  pira 
ti-ansmisit  [^.  349.  1 1 ). 

Do  Ruricii  olocutione  Sidonius  qua  erat  comitate  in  epistula  ad  ipsum  data 
(^lll.  10 1  ira  iudicavit:  mim,  inquit,  stilum  vestrum  quanta  comitetur  vel  flamma  sen- 
siiKm  nl  nndd  sermonum ,  Jiherius  assererem,  nisi ,  dum  me  laudare  non  parmn  studes, 
huidari  phtrimum  tr  vdarcs.  Ivuricius  ipse  quamquam  sermonem  suum  rusticum  esse 
saope  confossus  est  (cf.  p.  302,  17.  328,  26.  339,  30.  341,  28)  litterasque  quas  scripsit 
ab  amicis  vol  abscondi  (p.  302.  30.  306,19)  vel  emendari  (p.  341,  31)  vel  etiam  deleri 
(p.  32S.  20)  iussit,  nemo  non  perspicit  eum  eo  tantum  consilio  talia  scripsisse,  ut 
amici  sermonis  elogantiam  oo  magis  laudibus  extollerent.  Sedato  versus  misit  hende- 
casvllabos  R.  II  19.  Yix  alius  quas  acceperat  litteras  suasque  proprias  tam  impudenti 
modo  compilavit  quam  hic  qualiscumque  est  scriptor.  Exempli  gratia  epistula  R.  II  52 
fere  tota  ex  alienis  consarcinata  est.  Sed  quae  eam  in  G  sequitur  ad  Praesidium  data 
cum  ad  verbum  cum  R.  II  12  concordet,  librarii  errore  repetitam  existimo,  nam  ne 
Ruricius  quidem  eandem  epistulam  ad  eundem  bis  misit.  Etiam  Severi  quae  dicitur 
opistula  de  ultimo  iudicio  Ruricium  usum  esse  Baluzius,  Miscellaneorum  liber  I.  Paris. 
167S,  Praef.  contendit:  Solehat  enim  Ruricius  sese  meliorum  auctorum  lectionc  oUectare 
rf  corum  rerha  siia  facere,  ut  midtis  exemplis  ostendi  posset. 

Epistulae  Ruricii  in  ordinem  chronologicum  digestae  non  sunt,  nam  R.  II  49 — 64 
ante  a.  496  scriptae  illas  quae  de  synodis  a.  506  et  507  datae  sunt  sequuntur.  Subieci 
laterculum.  quo  continentur  quae  epistulae  Fausti,  Ruricii  aliorumque  simul  editae 
prae  se  forunt  et  temporum  et  locorum  indicia, 

FA.  II  scr.  Faustus  exul  (p.  267,  3). 

FA.  IV  scr.  Faustus  ad  Ruricium  episcopum. 

FA.  Y  scr.  Faustus  in  patriam  reversus  (p.  270,  25)  ad  Ruricium  episcopum. 

FA.  YI  scr.  ad  Ruricium  nondum  episcopum. 

FA.  YII — XIII  scr.  ad  Ruricium  episcopum. 

FA.IX  scr.  Sedatus  Tolosae  (p.  273, 11)  a.  507. 

FA.  XI  scr.  Eufrasius  episcopus  Arvernus  a.  491 — 515  ex. 

FA.  XII  scr.  Caesarius  tempore  synodi  Agathensis  a.  506. 

FA.  XIII  scr.  Sedatus  c.  a.  507  tempore  synodi  Tolosanae  (Ruricio  II  35  respondet). 

FA.  XYI  scr.  Faustus  exul  Leontio  (p.  282,  26)  Arelatensi  vivo  (ante  a.  494  obiit). 

FA.  XYIII  scr.  Faustus  ad  Lucidum  \  ante  a.  475,    ante  quem   Crocus 

FA.  XIX  scr.  Lucidus   ad  episcopos  Gallos  /  (p.  290, 12)in  exilium  missus  est. 

FA.  XX  scr.  Faustus  ante  Claudianum  c.  a.  470  de  statu  animae  disserentem. 

R.  I  2  scr.  Ruricius  Fausto  exulante  (p.  301,  13). 

R.  I  7  scr.  Ruricius  Gurdone  (p.  304,  15). 

R.  I  8.  9  scr.  Ruricius  ad  Sidonium  episcopum  a.  469/70 — 479. 

R.  I  14  scr.  Ruricius  Gurdone  (p.  308,4,  cf.  p,  304,  15), 

R.  I  15  scr,Ruricius,cumLeontio(p,308,ll)AeoniusArelatensisantea,494successit. 

R.  I  16  scr.  Ruricius  ad  Sidonium  ante  a.  479. 

R.  I   17.   18  et  R  II,  6  ad  finem  libri  (?)  scr.  Ruricius  cpiscopus  factus. 

R.  II  6  scr.  Ruricius  ad  Chronopium  pro  dioecesi  Gemiliacensi  (p.  316,  19). 

R.  II  8.  9.  16  scr.  Ruricius  ad  Aeonium  Arelatensem  ante  a.  502. 

R.  II  22.  29  scr.  Ruricius  ad  Eufrasium  episcopum  Arvernum  a.  491 — 515  ex. 

R.  II  23  scr.  Ruricius  ad  Yerum  episcopum  Turonensem  a.  496 — 507. 

R.  II  31  scr.  Ruricius  de  civitatis  (Arelatensis  a.  502?)  ordinatione  (p.  335,  7). 

R.  II  33  respondet  Ruricius  Caesarii  epistulae  FA.  XII  a.  506  scriptae. 


KRUSCHII.  LXIX 

R.  II  35       respondet  Ruricius  Sedati  epistulao  FA.  IX  a.  507  scriptae. 

R.  II  30       scr.  Rurifius  ad  Caesariuni  opisoopum  Arolatensoin  a.  502  —  542. 

R,  II  41       tiimidtus  temporis  vcl  ncccssitatcs  (p.  341,  35)  a.  507? 

R.  II  49.  54 — 57  scr.  Ruricius  ad  Aprunculum  opiscopum  Arvonmiii  a.  47*.)      l«il. 

R.   II  01        scr.  Ruricius   ad   Namatium.    cum    K.   II    15    ad    ('i'rauniam    dcdit,    iam 

defunctum  (p.  320,  7j. 
R.  II  02       scr.  Ruricius  dc  Bccaniaco  (p.  349,  20). 
R.  II  04       scr.  Rurioius  ad  Volusianum  episcopum  Turonensem  a.  488 — 490. 

De  codicibus  et  editionibus  opistularum  tam  Fausti  quam  Ruricii  iam  dispiitabimus. 

Codex  Sangallonsis  ^)  n.  I'.t(l,   inciiiliraoaceus  saec.  IX,  paginarum  350,  a  c(mi-    (i 
])Uiribus  librariis  scrij^tus -)  omondatus(|uo.  (luao  continoat,  Stojdianus  Rabi/.ius  in  scb«'- 
duhi  togumonto    intoriori    aggbitinata    accurat»>    doscripsit.     V.  1    obin    vacuam    rclictam 
benedictio  quaedam  apium  iam  occupat  p.  37  repetita^).     Sequitur  p.  2  vetustus  indox 
descriptus  ex  exempLari  huius  ipsius  archetypo :  quem  subieci.  cum  ab(|uanti  momonti  sit: 

HIC  CODEX  LANDOm  UEDE  Lcoho*)   ahhaf.   continH  adsnmptiourm   sancti  ,  ,^) 

lohannis  cvangcUstac  (p.  4 — 25)^). 
Relationem  sancti  Esydori  de  codcm  evangelista  (p.  25 — 27). 
************************* 
Epistidas^)   trcs  Fausti  cpiscopi  ad  Feliccm   ct  ad  Grecum  diaconcm  ct  ad  Lucidium 

jjrcshi/tcmm  (p.  27 — 48). 
Epistulas  Icronimi  prcshytcri  duas  (p.  49 — 00). 

Epistidas  quinquae  Fausti  cpnscopi  ad  Piuricitim  cpiscop>um  (p.  00  —  83). 
E])istula  Graeci  ad  Ruricium  (p.  84). 
Ep)istula   Victurini  ad  Muricium  (p.  85—80). 
Ep)istuJa  Taurencii  ad  Ricricium  (p.  80 — 89). 
Epistidas  Sedati  ad  Rurieium  duas  (p.  89 — 91). 
Ejyistida  Eufrasii  ad  Ruricium  (p.  91 — 92)*'). 
Epistida  Fausti  ad  Faidinum  (p.  111  — 120). 
Epistida  Caesarii  ad  Ruricium  (p.  126 — 128). 
Epistida  Scdati  ad  Ruricium  (p.  128  —  130). 
[Epistida  Sidoni  ad  Constantium. 
Alia  Sidonii  ad  Euccrium. 
Alic^  Sidonii  ad  Tctradium. 
Alia  Sidonii  ad  Asperum. 
Al.  Sidonii  ad  Proctdttm. 
Al.  Sidonii  ad  Bomnolum. 
Al.  Sidonii  ad  Nymphidium. 
Al.  Sidonii  ad  Simplicium. 
Al.  Sidonii  ad  Taumastum. 
Al.  Sidonii  ad  Ruricium.  v-  s. 


a)  ras.  ia  G.  ^)  versu  raso  (incipit  Passlo,  reliqua  legere  nequeo) ,  m.  eoaeva  in  mg.  Epistulas— 

leronimi  preshyteri  duas  adiecit. 

1)  Cf.  Scherrer,  Verzeichniss  cler  Handschriften  der  Stiftshibliothek  ron  St.  Gallen  p.  68. 
-)  Compendium  q  significat  ciuod,  non  qiii. 
3)  Eam  P.  Ewald,  N.  Archir  VIII,  p.  356  edidit. 

*)  Nomen   abbatis   eruere    nequeo;    de  Wolfleoz    ahbate  Sangallensi  cogitavit  Edwald  1.  1.     At 
Vedeleobo  potius  Witliub  est;  cf.  Graff,  AJul  Sp-cwhscluttz  I,  p.  771. 
^)  Paginarum  numeros  adieci. 
*)  Epistula  Fausti  p.  92—111  desideratur. 


LXX  PRAEFATIO  IN  RVRICIVM 

AJ.  Siihmii  ad  PapinniUam. 

Alias  Sidonii  ad  Ltipnm  episcopum^)   V. 

Alia  Sidonii  ad  Ccnsorium. 

Al.  Sidonii  ad  Facicntcm. 

Alia  Sidonii  ad  Mamcrtum. 

Alia  Sidonii  ad  A(frocciuni  cpiscoj)?(m. 

Alia  Sidonii  ad  SuJpicinm. 

AJia  Sidonii  ad  RHricium. 

AJia  Sidonii  ad  Gothum. 

AJ.  SiiJonii  ad  Principium  cpiscopum. 

AJia  Sidonii  ad  Remegium  episcopum^). 

AJia  SiiJonii  ad  Faustum  cpiscopum°). 

AJia  Sidonii  ad  HcrcsiumJ. 

UaJ}ct  in  scqucnti  episfuJarum  lihros  II  domni  Ruricii  episcopi  (p.   132—277). 

Dcindc  epistuJ((rum  Jilmim  unum  (Jomni  Dcsidcrii  episcopi  (p.  278  —  300). 

Itcm  cpistuJas  divcrsorum  ad  cuncJcm  domnum  Desidcrium  (p.  300  —  328). 

E.rempJar^)  epistuJae  Lucidi  ptresbyteri  (p.  328 — 332). 

Dc  confessione  verc  fidei  et  ostentatione  sacrae  communis^)  (p.  332 — 348). 

Epistida  Evantis  abhatis  contra  eos  qui  sanguincm  non  cdunt  (348 — 353). 

EjiistuJa  Augustini  ad  lanuMrium  (p.  353 — 357). 

Index  liic  et  quod  superest  exemplum  eo  potissimum  differunt,  quod  omnes  quas 
uncinis  inclusimus  Sidonii  epistulae  in  hoc  desiderantur.  Quae  epistulam  truncam  Sedati 
ad  Ruricium  p.  128 — 130  (infraFA.  XIII,  p.  275)  in  textu  excipiunt  verba  sunt  epistulae 
Sidonianae  II  1  (infra  p.  21,5  —  p.  22,2).  Varia  lectio  inde  relata  est  in  huius  editionis 
additamcnta.  Inter  epistulam  Sedati  et  fragmentum  Sidonianum  plus  unum  folium  vix 
excidit:  post  fragmentum  autem,  cum,  tot  quot  in  indice  recensentur  epistulis  Sido- 
nianis  praetermissis,  Ruricianas  librarius  Sangallensis  descripserit,  coinplures  quater- 
niones  desiderantur.  Utrumque  liiatum  non  Sangallensis  liber  subiit,  sed  archetypus, 
et  minorem  ante  maiorem;  nam  folium  unum  deperditum  ne  is  quidem  vidit  qui  in- 
dicem  composuif^).  Archetypus  codex  lacer  admodum  fuerit  necesse  est  et  perturbatus. 
Epistulam  enim  Fausti  ad  Lucidum  datam,  quae  p.  48  in  verbis  aut  agnoscas  aut 
respnuis  (infra  p.  290,  6)  desinit,  p.  49  sequuntur  haec  ab  alio  Hbrario  scripta:  Sin 
istud  iJJis  dehefur  iniungi,  qui  hahentes  intra  se  fontem  eJoquenfie,  Unde  quicquid  illis 
initingitur ,  carmine  inriguo  copiosius  explicatur.  Verum  econtra  quicumque  anguste  in- 
tcJJcgcnti(i  esf  nec  hahet  aJJuenfiam  cloquii  —  quod  ah  aJiis  queritur  ab  cdiis  formidatur. 
Locum  hunc  ex  prologo  quem  BaudoniviaVitae  Radegundis  praemisit  sumptum^)  Hierony- 
miana  quaedam  sequuntur,  quae  proferre  non  interest.  Clausula  autem  quae  epistulae 
Fausti  ad  Lucidum  datae  subiecta  est,  verba  scilicet:  Ifem  cdia  nianu  Faustus  excmp 
epistuJq  nwae  reJigi  et  suhscrip,  epistulas  ad  Desiderium  Cadurcensem  datas  p.  328 
excipit  una  cum  toto  Lucidi  responso.  In  exemplari  igitur,  ex  quo  Sangallensis 
originem  traxit.  unus  duove  quatorniones  suo  loco  moti  codici  extremo  additi  sunt. 
P.  332  Hbellus  precum  Marcellini  et  Fausti  (Migne,  Patrol.  Lat.  XIII)  sequitur. 
Fausti  aliquot  epistulas  et  Paulini  ad  eum  hi  codices  continent. 
C  Codex  Parisinus  Lat.  n.  12097  (olim  Sangermanensis  n.  936,  Corbeiensis  n.  26) 

saec.  VI/VII,  fol.  92—93,   Paulini  FA.  XIV  epistulam  habet;   cf.  Maassen,   QucJJen  (Jcs 
canonisehen  Rechts  I,  p.  568.     Hanc  Theodorus  Mommsen  v.  c.  petentibus  nobis  contulit 


a)  epvi.  G.  '')  tribus  versibus  erasis,  quae  sequuntur  m.  coaeva  supplevlt.  ^)  sic  G. 

')  Epi.stulae   Sidonianae  quaenam   in    indice  commemorentur,    infra  p.  27;')  indicavi.      Epistula 
11.  1  in  eo  desideratur.  ^)  of_  SS.  Rer.  Merov.  II,  p.  377,  1.  10—18. 


KRUSCHII.  LXXI 

Codex  Parisinus   Lat.   n,  15(11   (Colbcrtinus  n.    IKC):^.    IJcijius  n.  iiSST^  saoc    IX.    /' 

4       4/ 

formac    maximae,    teste    Friderico  Maassen,    Qnellcn  dcs  canonischcn  Rcchts  1.  j).  ()(>8, 
inter  cetera  haec  continet: 

LXX.  Inciplt  cpistoJa  Paulini  ad  T\mstani.  D(i)ni)i()  )Kit)i  (t  pat)-(»io  Fausto 
papae  Fanlinns.     Scrihere  vohis  hinc  rctinet  metns  (FA.  XIY). 

LXXL  Incipit  epistola  sa)icti  Fausti  ad  hoicdictiwi  l*(ndinn))i.  Adoiira^ida  )nih( 
setnper  (FA.  XV). 

LXXIL  I)o))iino  piissitno  et  specialihus  officiis  cxcolemlo,  ut  cotijido,  i)i  actrr)in)n 
fratrc  et  pcr  o))mia  do))i)io  FeJici  Faustns.     Ma(i)i7i))i  pictatis  (FA.  XVI). 

LXXIIL  Do))ii)w  satuto  ct  i)i  Christo  devi)ictissi))io  f)-atrc  (rreyo  diaoi  Fanstns. 
Ilonoratus  officio  tno  (FA.  XVII). 

Has  epistulas  A.  Schoene  v.  c.  contulit. 

Cum  saeculo  IX  med.  Gothescalci  pracdestinatiani  causa  tractaretur,  retutatuii  // 
eum  ad  Lucidi  decessoris  eiu3  historiam  recurrerunt.  Ut  manifestutti  fiat,  quia  (piacdaiii 
isti  moderni  praedcstinatiani  dicunt,  quae  et  vetercs  haeretici  ante  dixerunt,  integras 
Fausti  Lucidique  epistulas  FA.  XYIIL  XIX  codice  optimo  usus  Ilincmarus  disser- 
tationi  posteriori  de  praedestinatione  dei  et  libero  arbitrio  adversus  Gothescalcum  ct 
ceteros  praedestinatianos  (Migne,  Patrol.  Lat.  CXXY,  p.  79)  inseruit,  praemissis  his: 
Ad  cuius  (scil.  Caelestini  papae)  iussionetti  praedicti  Galliarutti  episcopi  sijtiodntti  habue- 
runt  et  huiustnodi  prave  senticntes  aut  resipiscentes  pietate  ecclesiastica  rcynhiritcr  rcce- 
perunt  aut  in  sua  vecordia  et  pravis  scnsihus  persistentes  episcopcdi  atque  catholica  ct 
apostolica  auctoritate  a  conso)iio  fideliutti  scgrcfjaverunt ,  sicut  cpistida  atnicalis  Fausti 
ad  Ijucidutti  preshyterutn  et  lihellus  eiusdetti  presbyteri  Lucidi  iti  synodo  porrcctus  episcopis 
aperte  demonstrat:  quae  titraque,  et  epistulatti  scilicet  et  correctionis  lihellutti,  ad  dctnon- 
strandutn  rei  evidens  docuttientutn ,  quia  non  qtiaeritnus  de  ttietuhicio  astruere  verltatfjtn, 
Jiic  inserere  necessariutti  duximus.  Caelestinum  papam  aequalem  Lucidi  fccit  Ilincmarus 
errore;  scripsit  quidem  ille  contra  praedestinatianos,  sed  multo  ante  Lucidum  haereticum. 
Praeterea  Ilincmarus  locum  epistulae  FA.  XIY  e  codice  P  simili  (Migne  CXXY,  p.  372) 
attulit,  haec  de  Fausto  praefatus:  Unde  ad  Faustutn,  (cuius  ojnisctda  intcr  ajtocrypJia 
apostoJica  sedes  deputare  cu)-avit,  quoniam  cutti  aJiis  maJesanae  doctrinae  zisaniis  ctiatti 
de  uJtitna  paenitentia  ^jmve  disseminavit ,  sicut  scripta  eius  dcttionstraid ,  quac  sanctus 
CaeJestitius  ad  episcopos  GaJJicanos  scribcns  redarguit,  ut  in  eius  decretaJi  scriptutn  in- 
venitur  cptistuJa),  quidatn  Patditms  ita  scrihit. 

Posterior  epistulae  FA.  XX  pars  inde  a  verbis  praecipis  ut  respondeam  codicibus  3f 
Claudiani  Mamerti  pracfixa  est  neque  tamen  a  scriptorc  ipso,  quem  constat  lcgisse 
intcgram  epistulam,  prout  in  G  exstat.  Mamerti  codices,  e  quibus  optimus  est  Lipsicnsis 
n.  286,  saec.  XI,  nonnumquam  solus  cum  G  concordans,  habent  quae  is  omittit  ct 
e  contrario,  ut  utrumque  librorum  gcnus  sese  invicem  cxpleat.  Ad  nostram  rcm  quae 
faciunt  Mamertina  sumpsi  ex  editione  Mamerti  Engelbrechtiana. 

Ex  his  epistulis  princeps  FA.  XX  lucem  vidit,  sed  principio  destituta,  qualem 
codices  Claudiani  Mamerti  praebebant.  Primum  Basileae  anno  1520,  p.  25—31 
in  editione  Claudiani  a  Petro  Mosellano  recognita,  novissime  in  Corpore  scriptorum 
ecclesiasticorum  Latinorum  Yindobonensi  inter  Claudiani  opera  p.  3—17  ab  Augusto 
Engclbrecht  a.  1885  reccnsita  prodiit.  Hic  eam  integram  dedit  ex  codice  G  nonnullis 
locis  minus  accurate  collato,  quos  singillatim  adnotare  nolui. 

Ad  hanc  quattuor  quas  codex  P  praebet  epistulae  accesserunt  cura  (P.  Pithoei), 
Y^eterum  ahquot  Galliae  theologorum  scripta,  Parisiis  1586,  fol.  128'— 141,  FA.  XYII. 
XIY.  XY  (omissis  cum  codice  extremis  p.  282,  5 — 9).  XYI. 

Epistulas  Fausti  Lucidique  FA.  XYIII.  XIX  e  codice  interpolato  edidit  Baro- 
nius,    Annales   ecclesiastici,   Romae  1595,   tom.  YI,   p.  446-447.      Epistulam  Fausti 


LXXII  PRAEFATIO  IN  RVRICIVM 

FA.  \^"lll  quao  oxcipiunt  substMiptidiios  episcoporum  falsas  esse  Sirniondus ,  hist. 
praodostin.  o.  7  probavit.  rtraquo  opistula  in  onines  conciliorum  collectiones  (e.  gr. 
Mansi,  Oonc.  ampl.  coll.  Floront.    1762.  tom.  Yll,  p.   1007)  transiit. 

Has  Fausti  epistulas  coUogit  ^largarinus  de  la  Bigne,  Sacra  bibliotheca 
sanctorum  patrum  od.  alt..  Parisiis  ir)S9,  tom.  IH,  p.  401— 410  FA.  XIV.  XY.  XYI. 
XYII.  tom.  lY.  p.  750  —  703  FA.  XX  (trunca),  p.  875—879  FA.  XYIII  cum  sub- 
scriptionibus,  FA.  XIX. 

Posr  lioc  Ilenricus  Canisius,  Antiquae  lectionis  tomus  Y,  Ingolstadii  1604, 
p.  125  — 523  codicom  G  nactus  reliquas  Fausti  epistulasquc  Ruricii  publici  iuris  fecit. 
Ante  odita   ropotoro  noluit.  sed  satis  habuit  conferro  cum  cditione  Bigniana. 

Canisii  editione  omnos  quae  seqnuntur  innituntur. 

Magna  bibliotheca  veterum  patrum.  Parisiis  1654,  tom.  III,  p.  347  —  410 
editioncm  Canisii  integram  expressit;  tom.  lY,  I,  p.  595  posterior  FA.  XX  pars, 
p.  693—698  FA.  XYIII  cum  subscriptionibus  et  FA.  XIX  editae  sunt. 

Maxima  b  iblio  theca  vcterum  patrum.  Lugduni1677,  tom.  YIII,  p.  523  —  525 
FA.  XYIII  (cum  subscriptionibus)  et  FA.  XIX,  p.  547-579  FA.  XX.  XY— XYII. 
I — XIII  Ixuriciiquo  opistulae  editae  sunt. 

lacobus  Basnage,  Thesaurus  monumentorum  ecclesiasticorum  et  historicorum 
sive  Ilonrici  Canisii  lectiones  antiquae,  Antverpiac  1715,  Yol.  I,  p.  352—407  editionem 
Canisianam  repetivit. 

Migne.  Patrologiac  cursus  completus.  Series  Latina  prior.  Parisiis  1862, 
tom.  LYIII.  p.  67 — 124  Ruricii  epistulas,  p.  837 — 870  Fausti  aliorumque  typis  impri- 
mendas  curavit.  ordinem  secutus  eum,  qui  in  Maxima  bibliotheca  observatus  est. 

Codex  Parisinus  Lat.  n.  11378,  de  quo  Alfredus  Schoene  Luetjohannum 
admonuit,  recensionem  Ruricii  epistularum  absolutam  continet  sub  hoc  titulo:  Anicii 
Buricii  Aqiiitani  Lemovicensis  Episcopi  ac  quonmdam  virorum  illustrium  ad  ipsum 
Epistolac  omnes  quae  exstant,  ex  memhranis  manuscripitis  Celeherrimi  Monasterii  S.  Galli 
apud  Helvetios  ab  Henrico  Canisio  I.  C.  olim  editae,  nunc  p)rimum  midta  cura  emendatae, 
in  comphirihus  locis  restitutae,  notisque  criticis  et  Jdstoricis  iUustratae.  In  Gallia  et 
seorsum  p^rodeunt  studio  et  lahore  (nomine  deleto,  m.  al.  superscripsit):  F.  T.  L.  M.  B. 
Paginas  1 — 120  epistulae  XCYI,  p.  121  — 188  notae  occupant.  Praeter  Sangallensem 
nuUus  codex  adhibitus  videtur  esse.  Haec  fortasse  est  epistularum  Ruricii  recensio 
Stephani  Baluzii,  quem  constat  editionem  earum  parasse  typis  non  expressam  (cf. 
Agobardi  Opera  ed.  Baluzius,  Paris.   1666,  notae  p.  28). 

De  hac  nova  editione  haec  fere  praemonenda  sunt.  Omnes  quas  edimus  epistulas 
praeter  unam  Paulini  FA.  XIY  codex  G  continet  neglegenter  scriptus,  textu  adeo 
depravato,  ut  sententiam  saepe  nisi  divinando  non  adsequaris.  Nihilominus  etiam  in 
iis  epistulis  quae  redeunt  in  P  recensendis  G  ducem  secuti  sumus,  cum  P  non  solum 
hoc  codice  non  praestet.  verum  etiam  multo  magis  corruptus  sit  et  rusticiore  scribendi 
ratione  librarium  prodat  imperitum.  Nonnullis  locis  uterque  codex  corruptela  eadem 
laborat.  Faustus  et  Ruricius  cum  eadem  verba  saepe  repetant,  his  locis  inter  se  com- 
paratis  nonnumquam  textus  emendari  potuit.  In  epistula  XIY  C  et  aetate  et  integritate 
longe  eminet. 

Orthographia,  quae  dicitur,  codicis  G  saeculo  IX  scripti  auctoribus  saeculi  quinti 
obtrudi  non  debuit.  Est  enim  ea  fere  quae  saeculo  IX  usitata  erat,  vestigia  tamen 
quaedam  retinens  Merowingicae  rationis  scribendi,  quae  monachum  postcriorem  fuge- 
runt.  Ego.  hac  contaminatione  reiecta,  antiquam  scribendi  consuetudincm  secutus 
sum.  Suppressae  in  adnotatione  discrepantiae  orthographicae  specimen  huic  loco 
reservavi. 


KRUSCHII.  LXXIII 

ae  pro  e:  decl.  carissimae  (voc),  elingme  (fere),  iurae  (saepc),  speciae;  adv. 
inlicitae,  oportiDUic,  pcrfrctac,  slnccrae:  factida,  glcharinin,  jtacnitus  (soniper).  pracciosus 
(saepe),  idcofinac,  (luacfjaac,  s<>n/>crfju<(c,  sui(ju(\  (/udcrilla.  —  c  pro  ///•;  saopissinu', 
praecipuc  in  decl.  1  et  in  compositis  jtrc-.  —  h  pro  />:  ohtimns  (saepe),  transcrihtum.  — 
p  pro  h:  7^rtjm/<i>.  r  pro  h:    accrrus   (sacpc).    (iccrrissimutn ,   (■ul/Kirilcni ,    inlumiiiftvit 

(fut.).  —  c  malc  addita  :  dictans;  oniissa  :  oljatui.  -  c  pro  7/«  ;  .sccuiifur.  —  ci  pro  //;  cnn- 
paciuntur,  diucius,  excusacimii,  hosjjicioltim,  incuf;iat,  inraci(mahiHs,  in/iutacionis,  J.concio, 
modolacior,  Namacio,  ncfjociatoris,  Nc/iociano,  (jciosus  (fere),  pacicn.s  (sacpc),  /lacicntiain, 
peticioni,  planicicm,  pollicitacio  (sacpc),  porcio  (sacpc),  jircciosa  (ferc),  jiracciosi.ssimum, 
jrronuncio,  recordacionis,  ructacionihus,  saciare,  sacictatem  (saepe),  sencio.  —  //  pro  ci: 
aditiam,  hcncfitium,  constium,  conspitio,  iiulitium  (scmpcr),  mcnihitii,  offitium  (scmpcrj.  — 
d  pro  /;  ncfpiid  (saepe).  —  d  male  addita  :  fpwd  fit  (sacpc);  omissa  :  fjuo  aeter- 
num.  —  e  pro  /;  decl.  gcn.  antestitcs,  fratrfjs,  venerahiles ;  dat.  fratrc,  rcmissione;  coniug. 
requirct,  deposcemus,  trihufdur,  vincerem  (=  vincircm),  voluf^mus,  ludiucrct;  compos. 
excederamus,  rcccpit,  perdfxli,  dilcgere  (saepc),  corregitis,  pwssedfMin,  jiraestclcriiims;  antc- 
stdi,  antcstitis,  dclcctorum  (=  delict.),  deferte  (=  diff.),  demiscrimus,  dclictio,  df.serta, 
discessa,  destractis,  mesceham,  pereclifetur,  rfispecitis,  sterfdi  (fcrc),  stcrclitate.  —  /  pro  c: 
decl.  pl.  discciulentis ,  fcrcntis,  iuvcnis,  omnis,  orationis,  pretcndeiitis ;  coniug.  dcsti- 
imris,  contristiiiiini,  dignimini,  pendit,  pracfidyit,  (jxhihitc,  crcdcris,  diccris,  osttindcris, 
promitteris,  intellcgeritis,  contingis,  agnoscit,  dimittit,  xjerducit,  trihuit,  flimittitur, 
possit,  vcllim;  compos.  jyrnccijicratis,  rfjdiinit,  proficerit,  cligcritis,  cligissc,  possidcrunt; 
calciamenta,  diligatur  (=  deleg.),  dilicatos,  diliciae  (fere).  dimcrgat,  dimcrsum,  disc.cndit, 
discemlisse,  discrihere,  dispicis  (saepe),  dispectui,  disperatione,  disti?uire  (semper),  divinc- 
tissimus  (saepc),  dio('isi,  discritione,  -edo  didcido  (saepe),  putridincm ,  -clla  mcdillfim, 
quaerdla,  -escere  clarisccre,  dulciscat,  eruhiscitis,  tumiscunt;  Ilirculi,  milius,  miminissc, 
pinnis,  scahiUum,  signiores,  signitiae,  timerariae,  vinditis,  vinderet.  —  /"  pro  j>7»;  orfa- 
nortwi.  —  g  pro  c:  fugata  (saepe).  —  geminatio  male  admissa  :  hii  (saepe),  ahstullisse, 
Bahilloniis,  Bahijlloniorum,  mallo,  mallunt,  mallui,  malluit,  mallucrim,  mallucrat,  vellim, 
vellis,  vellitis,  ammicitiae,  ammisit,  summenda,  consummendo,  prafjsummo  (saepe),  praesum- 
matis,  ennarrare,  rennuit,  interrisse,  dissertissimis ;  geminatio  male  omissa  :  decl.  fili, 
nunti,  pjropri,  vicari,  fructum;  acusem,  dificilior,  inhecilis,  suhsaiuit,  apetitores,  oportunm 
(saepe),  commitimur.  —  h  male  addita  :  hcremus  (semper).  —  h  male  omissa  :  adesit, 
armonia,  aut  (=haud),  tronus;  transposita  :  s/AomacMs.  —  i  omhsa  :  dommcs  saepe  in 
titulis  (inde  a  pag.  281  in  textum  admisi.  Dominus  =  deus  semper  per  compendium 
diis  scriptum  est).  —  i  pro  1/  :  f;ollirio.  —  i/  pro  i  :  cybus  (fere),  cyncrem,  Ilycrusalcm, 
paradysus  (saepe).  —  h  pro  c  :  karissimus  (fere).  —  /  pro  /•  ;  ligore.  —  r  pro  / ; 
fructuantem.  —  n  male  m^Qvtdi :  discerulere  (saepe),  discensi,  eloiiquentia,  incfmdentia, 
instingat,  occcmsionibns,  relinquisse.  —  n  omissa  :  devixerat.  —  0  pro  u:  decl.  cruciatos, 
vultos;  haioli,  domosa,  ejnstola  (saepe).  inpolit,  inpotfitis,  iocundus  (saepe),  iocunditate, 
modolacior,  podoris,  ramuscolo.  —  ic  pro  0:  decl.  acc.  honus,  constrictus,  ohlatus,  positus; 
nom.  custics:  cogmcsco,  cogmcscitc,  curam,  flusculos,  hiruinam  (=  ironiam),  prudcnte, 
prumtcc,  prtcmtior.  —  p  male  inserta  :  dampnatione,  dampnatura.  —  p  male  omissa  : 
comfa,  confemtus  (saepe),  incomcior,  presumsi,  presumsimus,  presumsisse  (saepe),  prumfa, 
2)rumfior.  De  praepositionibus  assimilatis  vel  non  assimilatis  consonanti  haec  fere 
dicenda  sunt.  Ad  ante  m,  n,  q,  sc  (excepto  ascendere),  st  non  assimilavi;  in  G  vero 
ad  etiam  ante  se,  si,  su  nonnumquam  servata  est:  ccdsensum  (saepe),  adsequi,  adsertore, 
adsidicics  (fere),  adsiduifafe,  adsignaf,  adsisfat,  ccdsurgiimcs,  et  ante  /  :  adfacftc,  (cdtentius, 
adfitigerc,  ccdfoUif.  —  Con  ante  /,  m,  p  assimilavi;  in  G  vero  scripta  sunt:  conlahentis, 
conlapsa,  conlccfae,  conlafionem,  conUdat,  conligattcm,  conlocutione,  conloquitcm  (saepe); 
conmendanfes ;  conp-  (fere).    —    Post  ex  littera  s  m  G  omissa  est:   exilium,   expecfare 

SlDONIUS.  ^ 


LXXI\-  PRAEFATIO  IN  RVRICIVM  KRUSCHII. 

(saepe).  exthnjiicref,  exiiltarc  (saepe).  Hanc  restitui.  —  In  anto  /  non  assimilavi.  In 
(r  etiam  ante  b  (raro),  w.  p.  r  (nonnumquam)  in  servatur:  inhccilis,  imnaturiis.  inino^ior 
(semper).  inmincnte,  inmortalitas  (saepe),  immmditiac,  inpeditam,  inp-  (fere),  iwaciona- 
bilis.  inrifiastis.  —  Oj)-  et  Sup-  ante  p  scripsi,  at  G  :  ob^yroprium,  subprcsscris. 

In  codice  ir  epistulae  Fausti  ad  diversos  praecedunt  eas  quae  ad  Ruriciurn  datae 
sunt,  ^lihi  vero  persuasum  est  huins  corporis  auctorem  epistulis  a  Ruricio  compositis 
nullas  praemisisse  nisi  a  Fausto  aliisque  ad  Ruricium  datas,  ex  alio  autem  codice 
Fausti  quas  ad  diversos  dedit  Lucidique  epistulas  iis  locis  insertas  essc,  qui  vacui 
superessent.  Quam  ob  rem  pleraeque  in  ipso  principio  collocatae  sunt,  duae  ^)  vero  inter 
epistuhis  Eutrasii  et  Caesarii  ad  Ruricium  datas  interpositac.  In  hanc  auteni  opinionem 
id  potissimum  me  duxit.  quod  in  Sangallensi  cpistulae  ad  Ruricium  datae  a  tertia  ad 
iindccimam  numeris  III — XI  distinctae  sunt,  nulhi  ratione  liabita  scriptarum  a  Fausto 
ad  divcrsos.  Fjpistuhim  XI  Eufrasii  ad  Ruricium  sequuntur  duae  quas  commemoravi 
Fausti  epistuhie,  quarum  prior  etiam  numerum  fert  XII:  carent  numeris  et  sequens 
Fausti  et  eac  quas  Caesarius  Sedatusque  ad  Ruricium  dederunt.  Duo  epistularum 
corpora  in  G  coiisse.  etiam  ex  numeris  quaternionum  intellegitur:  nam  primus  fasciculus 
p.  17  (J)-.  I.  signatus  est,  ab  eo  autem  qui  paginas  50 — 65  complectitur  iterum  numeratio 
incipit  ab  I.  pergens  deinde  continuo  ordine  ad  XYII  (p.  317).  Quae  cum  ita  sint 
prinuun  locum  dedi  corpori  epistularum  quas  diversi  ad  Ruricium  scripserunt,  secundum 
Fausti  epistulis  ad  diversos  datis.  Has  autem  ita  disposui,  ut  quae  in  Parisiensi 
quoque  codice  servatae  sunt  praemitterem. 

Denique  Theodoro  Mommsen  grati  animi  sensum  testatum  esse  volo,  qui  quam 
callet  emendandi  artem  textui  restituendo  liberaliter  adhibuit.  Ruricii  epistulas  etiam 
Luetjohann  perlustraverat   quaeque    sibi  in    mcntem  venerant   coniecturas  adnotaverat. 

Berolixi  mense  Sept.   1880. 

Bruno  Krusch. 

•)  In  indice  altera  desideratur. 


EMENDANDA  ET  ADDENDA. 


p.  2."22  scq.  Iidlietrinux  jtrdcimifux  Fri.<ti)}{)en)iis,  qni  d.  1100  ()esl(i  Friderici  I  iinjicratoris  nb  Otlone  episcttpa 
Frisincfensi  vicohata  ahsolvit,  in  extremo  opere  (l.  IVc.  HO;  ed.  Waitzj  luiec  ad  imperaiorem  suum 
rettuUt  ita :  Divus  Augustus  Fridericu.s,  ut  'de  Theoderico'  quidara  scribit,  et  nioribus  et  forniii 
talis  est,  ut  'et  illis  dignus'  sit  'agnosci,  qui  eum  minus  familiariter  intuentur:  ita  personani 
'snani  deus  arbiter  et  ratio  naturae  consummatae  felicitatis  dote  sociata  cumularunt.  Arorilius 
huiuacemodi,  ut  laudibus  eorum  nichil,  ne"  imperii  'quidem  fraudet  invidia.  Forma  cnriioris' 
decenter  "exacta,  statura  longissimis  brevior.  procerior  ominentiorque  mediocribu.s.'  Fliiva 
'cae.saries,  paululum  a  vertice  frontis  crispata.  Aures'  vix  '.superiacentibus  crinibus  operiuntur, 
tonsore'  pro  reverentia  imperii  pilos  capitis  et  genarum  'assidua'  succisione  curtante.  Orbes 
oculorum  acuti  et  perspicaces,  'nasus  venustus',  barba  subrufa,  'labra  subtilia  nec  dilatati  oris 
'angulis  ampliata'  totaque  facies  hieta  et  hilaris.  Dentium  series  ordinata  niveum  colorem 
repraesentant.  'Gutturis  et  colli,  non  obesi,  sed'  parumper  '.succulenti ,  hictea  cutis  et  (piae 
'iuvenili  rubore  sutfundatur.  eumque  illi  crebro  colorem  non  ira,  sed  vcrecundia  facit.  Ilumeri' 
pauli.sper  prominentes.  'In  succinctis  ilibus  vigor.  Crni-a  .suris  fulta  turgentibus'  honorabilia 
et  bene  mascula.  Ince.s.sus  firmus  et  constans,  vox  clara  totaque  corporis  habitudo  virilis. 
Fxtreum  huec  (uhumpsit  e.v  Einhardi  rita  Caroli  magni  (c.  22).  —  AttuU  Jutec  2)i'optere(t  quod 
rerha:  si  casu  dentium  series  ordinata  praemineat,  niveum  protinus  repraesentat  ipse  colorem 
repeHa  ex  nostris  in  nno  cocUce  non  optimo  Faris.  5)5.01  (Fj  saec.  XII  exeuntis  (eatlem  receperunt 
Woweremis  'ex  ms.'  et  Sararo  rcpeHu,  ut  hic  ait,  et  apud  R(dieu-inum  ct  'ex  Amar.  et  Pith.  viss.') 
et  necpiaquam  Sidoniana  apud  Raheuinum  redeunt,  aut,  id  (piod  conicit  Gustafs(m  (de  AjwUinari 
Sidonio  emmdamJo  p.  3),  ex  Ecdieuinianis  in  Sidonianos  Jibros  aUquot  transJata  uut,  (iu(hJ  maqis 
crediderim,  cum  tenor  magnopere  differnt,  dcprompta  u  Uxdteu-ino  ex  Si(Joniuiw  e:rempJari  Parisini 
iJJins  simUi. 

p.  21,  5—22,7  udsunt  in  cocJice  SunqcdJen^^i  (G)  n.  190  p.  130—132  eo,  e.r  quo  infra  editue  sunt  epistuJue 
Fuusti  et  Ruricii;  ride  quae  Kruscliius  (Je  eo  roJumine  e:cj)osuit  praef.  p.  LXIX  sq.  Archetypum 
eius  (diquot  Jiahiiit  qnstuJas  Sidoniayias,  sed  inde  in  exemj)Jum  .sujjerstes  nan  trunsiit  nisi  imJcr 
(editus  in  jyraef.  p.  LXIX  s(j.;  cf.  infra  ^j.  275,10  cum  coir.)  et  pars  e.iirema  ejnstuJac  jyrimac  Jihri 
secumJi.     Varia  Jectio  Joci  superstitis  Jtaee  est. 

p.  21,  5  quippe]  quique 

6  iste]  ipse 

7  furtunasque 
ilii  etiam  G 

8  hic  om. 

9  aperiri]  aperire 

exigit]  exegit  (/>?  murgine  :  ego  autem  in  domindy 

10  calomniatur 

11  furta  uel]  futurae  G',  futura  ut'l  G- 
punire  uel  facere]  facere  uel  punire 

13  initiatus]  sic  G^.  initiatis  G- 
15  accipit]  accepit 

concilio]  consilio 
17  hostibu.s]  ho.^pitibus 

altaria]  alto  G^ 

reis]  risis  in  mg.  udn.  G- 
17  carceres  clericis]  carceris  chM-icos 

k* 


E.MENDANDA  ET  ADDENDA.  lAXVll 

11.  104.20  affeii  Jiunc  locnm  Gregorius  in  libro  de  virtutihufi  S.  Tulinni  c.  2  sic  :  praebet  liuic  operi  tcsti- 
monium  Solliu.s  no.stei-  ipsi  Mamerto  scribcns  hi.s  vorbis  :  'tibi  soli  concessa  est  in  partes  orbis 
occidui  martyris  Ferreoli  solida  translatio  adiecto  nnstri  capiti;  luliani.  undo  jiro  conpensationi' 
deposcimus,  ut  nobis  inde  veniat  pars  patrocinii.  nuiii  voliis  hiiic  n-diit  pars  patroni'. 
p.  lOG,  y  Miletiae  retinendum ;  cf.  iml.  loc. 
p.  108,21  einstitJum  Jianc  Jdndat  Gref/orius  Jti.^t.  Franc.  2,25 
)).  110,12  deJ.  comma  pust  cruciat 
]).  115,23  evangelista]  euangelista 

l.    VII  ep.  10  coJJocunt  2^ost  ep.  11  LMTFP,  inrerso  ordiiie  (':  iiiiriiendae  ii/itnr  [r.  praif.  j/.  IM, 
1.  VIII  ep.  1.2  Jtoc  ordine  C,  iurerso  FP;  e.rtra  ordinem  iider  suppJementa  M 
p.  131,  3  scr.  Asturius 

p.  132,  6  et  si  quideni  solis]  etsi  quietem  solvis  Leo  (r.  praef.  p.  XXVI) 
p.  148,  7  adn.  zotheculas  etiam  L 
p.  149,12  adn.  ad  potest  addendum  'j/rius' 
p.  151,19  adn.  deJendtim  'frangor  angoribus    Wontcerenu.i' 
p.  155,18  aucupabimus]  aucupabimur 
p.  15G  inter  text.  et  adn.  Sellust.]   Sallust. 
p.  162.21  facetum  me  existimare  MoJir 
carm.        II,  186  secutus  etiam  MoJir 

399  placitoque  etiam  IhaJienhorcJi  ad  SiJium  1,11 
V,  594  traditam  Jectionem  tiictur  GeisJer  adJato  Joco  SiJii  2,333  :  geminas  Alpes 
VIL  324  Bructerus  ulvosa  quem  vel  fsic  Jihri)  Nicor  alluit  unda]  muJim  Bructerus  nlvosa  quom 
veliger  alluit  unda,  ut   significetnr   Blwniis  jn-ac  reliquis  GalJiae  fluriis  narium  copia 
insignis;  nam  Brncteri  a  poeta  GaJJo  non  potuerunt  ad  Nece)-um  coJJocuri. 
VII,  332  Huni  cicm  praeterca  semper  appeJJentur  CJiuni,  Jioc  quoque  Joco,  nisi  grarior  corrupteJa 
suhest,  ea  foi-ma  restitncnda  est;  2)raete)-ea  jmiestat  cnm  MJegere  :  Chunos  iam  pro])e  con- 
temptos  propriis  in  sedibus  hostem  expectare  Getas,  ut  significetur  eos  non  dignoH  risos 
esse  GotJiis,  qnihns  cxtra  fines  suos  ohriam  irent. 
440  adn.  jyro  'ruJgo'  ponendnm  F 
481  adn.  ad  TF  addc  C 
IX,  310  Vilicum]  scr.  vilicum  (cf.  iml.  pers.) 
XV,  191  adn.  deJenda;  scilicet  viilgo  Jegebatur  incipias 
XXII,  p.  244  adn.  10  del.  ante  follonium 
p.  267,20  suis]   qui  cautus  fuerit  in  sensibus  suis  ex  Fansti  sermme  exJmiatorio  contra  dirersu   rltia 
(Eusebii  Emiseni  Jiomiiiae,  Paris.  1547  f.  138)  addendum 
268,15  adi^.  littera  delendtim 
).  272,  8  Turentius]  scr.  Taurentius 

).  275,16  in  adn.  2)ro  VI,  12.    VII,  1.4.9.    VIII,  11.    IX,  11.    VI,  10  sic  scr.  :  VI,  1.  4.  9.    VIII,  11.  IX.  11. 

VJ,  10. 12. 

).  294,14  adn.  Ejyistnlam  —  adn.]  del. 

}.  298,13  corporeae  ***  materiale]  corporeae  re  materiale  scr.  (res  materialis  Fanstus  despiritn  suncto  II,  l) 
X  304,15  adn.  II,  45  scr. 
).  451  col.  1  vers.  31  deJe  venialis 
).  460  col.  1  vers.  12  lecfe  endromidatus 
j.  460  col.  1  vers.  32  lege  veraedus 


LXXVIII 


LIBRI  SCRIPTI  ADHIBITI  AD  SIDONIUM. 

Tj    saec   X  Oxonieusis  Luudianns  Lat.  104  (iiracf.  p.  XVI). 

M   saec.  X  Floreutinus  Alarcianus  n.  554  (praef.  p.  XIV). 

T   saec.  XII  Florentiuus  Laiu-entianus  plut.  XLA^,  23  (praef.  p.  XIII). 

C    saec.  X  vel  XI   Matriteusis  bibl.  nat.  E  e  102,  oHm  Cluniacensis  (praef.  j).  VI). 

F   saec.  XII  Parisinus  u.  OoSl   (praef.  p.  VII). 

P   saec.  X  vel  XI   Parisiuus  u.  2781   i  praef.  p.  Xll). 

luimeri  '  -  ad  codicum  litteras  atliecti  iudicaut  manuni  priorem  et  secundam. 
litterulae  *  ^  ad  codicum  litteras  adiecti  in  carminum  adnotatione  distiuguunt  quae 

librarius  ipse  primuni  scripsit,   deinde  correxit. 
asterisci  *  pro  litteris  erasis  singuli  positi  sunt. 

op.     I     1  i».      1    1  —  III  3  p.    42i4  «mmom      .     .     .  :  LMTCFP 

IH     3  p.    Aiutaceo  —  p.    A2  2S  funerabanfHr    .     .  :  W^CFP,  om.  LM^  2 

3  p.    42  29  sed  qnld  —  4  p.    43  14 :  LMTCFP 

5  p.    43  14  —  S  p.    45  29 :  LMCFP,  om.  T 

9  p.    46   1  —  12  p.  101  17  movet  saepe      .     .  :  L31TCFP 

VI  12  p.  10117  terserls  —  VII  5  p.  108  2  nt  sacro  .     .     .     .  :  jM^GFP,  om.  LM^T 
VII     .-.  i^.  lOH   •'sanctam  —               p.  108  2o :  LMTCFP 

t;    p.  108  21  —  7  p.  11129 :  M^CF,  om.  LM'TP 

8   p.  111 30  —         18  p.  125 15 :  LMTCFP 

18    \^.  \2o  iu  his  Ucehit  —  u  desistas  vale     .     .  :  M^^CFP,  om.  LM^T 

VIII     1    p.  12G   1  —  x?. :  LMTCFP 

2  p.  127  1  —  13 :  3I^GFP,  om.  LM^T 

3  p.  127  14  —         16  p.  148  20 :  L3ITCFP 

IX     1    p.  141»   1  —  p.  150  4 :  31^ CFP,  om.  L3nT 

2    p.  150   0  —  6  p.  154  17 :  L31TCFP 

7    p.  154  is                  —  p.  1.55   7  et  levis    .     .     .     .  :  LMGFP,  om.  T 

p.lbf)  1  oc  modis  —         16  p.  172   :"> :  M^CFP,  om.  L^I^T 

carm.  I— II  182 :  31"^  TCFP,  om.  L3r 

II  183  —  548 :   TCFP,  om.  L3I 

II  549 —VII  136 :  3F^TCFP,  om.  L3n 

VII  137— 600 :  M^TOF,  om.  LMKP 

VIII :  M^TCFP,  om.L3I^ 

IX— XXIV :   TCFP,  om.  LM 


LIBRI  ADHIBITI  AD  FAUSTUM  ET  RURICIUM. 

G  saec.  IX  Saiigallensis  n.  190  (v.  praef.  p.  LXIX). 

('  saee.  VI, VII  Parisinns  u.  12097  ad  l'auliui  ep.  FA.  XIV  (v.  praef.  p.  LXX). 

P  saec.  IX  Parisiuus  n.  1564  ad  Fausti  ep.  XIV — XVII  (v.  praef.  p.  LXXl). 

H  Hincmari  libri  (v.  praef.  p.  LXXI). 

M  Claudiaui  Mamerti  libri  ad   Fausti  ep.  XX  (v.  praef.  p.  LXXI). 

IN  INDICIBUS 

numeri  Arabici  uude  positi  iudicant  Sidouii  epistulas  ad  editionis  pagiuas  et  versus. 

Jiuuieri  Latini  praescripti  Arabicis  indicaut  8idouii  libros  epistularuui. 

C.  sequente  numero  Latiuo  et  Arabico  indicat  Sidi)uii  carmiua, 

FA.  sequeute  pagiua  et  versu  epistulas  Fausti  Mliorunupie, 

K.  sequeute  pagina  et  versu  epistulas  Uuricii. 

t  in   indice  personarum   praemittitur  vocabulis  (.'hristiauis  et  ludaicis. 


GAI    SOLLII 


APOLLINARIS   SlDONIl 


EPISTVLAE  ET  CARMINA 


GAI  SOLLII 

APOLLINARIS    SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  PPJMUS. 


I. 

SIDONIUS  CONSTANTIO  SUO  SALUTEM. 

Diu  praccipis,  domine  maior,  summa  suadendi  auctoritate,  sicuti  cs  in  his  quac    1 
deliberabuntur   consiliosissimus,   ut,  si  quac  litterac   paulo   politiorcs   varia   occasionc 
fluxcrunt,  prout  eas  causa  persona  tempus  elicuit,  omnes  retractatis  excmplaribus  enu- 

5   cleatisque  uno  volumine  includam,  Quinti  Syramaclii  rotunditatem,  Gai  Plinii  disciplinam 
maturitatemquc  vestigiis  praesumptuosis  insecuturus.    nam  de  Marco  Tullio  silcrc  melius    2 
puto,  quem  in  stilo  epistulari  nec  lulius  Titianus  sub  nominibus  inlustrium  feminarum 
digna  similitudinc  expressit.  propter  quod  illum   cetcri  quiquc  Frontonianorum  utpotc 
consectaneum  aemulati,    cur  vctcrnosum   dicendi   genus    imitaretur,   oratorum   simiam 

10  nuncupaverunt.  quibus  omnibus  ego  immanc  dictu  cst  quantum  semper  iudicio  mco 
cesserim  quantumque  servandam  singulis  pronuntiaverim  temporum  suorum  mcritorumque 
praerogativam.     scd  scilicct  tibi  parui  tuaequc  cxaminationi  has  (litterulas)  non  recen-    3 


G  SOLLII  APOLLIN.VRIS  SIDONII  EPISTVLARVM  LIBER  PRIMVS  INCIPIT  FELICITER  L,  CAIl 

SOLLII  APOLLINARIS  SIDONII  EPISTOLARVM  LIBER  PRIMVS  INCIPIT  M,  Gau  Sollii  Apollinaris  Sidonii 

Eplar  Ilb  pm'   incipit  T,  CAI   SOLLII  APOLLINARIS   (MODESTII  s.  l.  acld.  C)   SIDONII   ARVERNORV 

EPL   PRIM'   EPISTOLARV  LIBER   INCH^IT  praeter  MODESTII  et  ARVERNORV   ....   INCIPIT   scripsit 

ruhrkator  in  C,   inscripUo   deficit  in  F,    GMI   SOLLII  APOLLINARIS    SIDONII   EPISTOLARVM   LIBER 

i 

PMVS  INCIPIT  P  1  inscriptio  def.  in  F  constantino   T  2  diu  praecipis  domine  def.  in  F 

4  fluxerint  T  fort.  recte         causas  (alt.  s  eras.  C'-)  C        ante  omnes  %.  eas  in  L  5  simmachi  MCFP, 

u 
symachi  T        gRii  MTFP  6  praesumtuosis  Z,  praesumptiosis  (i  corr.ex  u  J/^)  MP,  praesumptiosis  C* 

insequuturus  L         tullio  LMTFP,  t.  C         silere  raelius  puto  quem  in  stilo  epistulari  nec  Wilamowitzius,  silere 

me  (spat.  8  litt.  vac.)  in  stilo  epistulari  nec  L,  silere  me  in  stilo  epistolari  melius  puto  quem  nec  (nisi  quod 

me  om.   C)  MTCFP  7  jiost  iulius  lerj.  .i.  papensis  in  T  titinianus  MT,  ticinianus  CP,  titivianus  F 

illustrium  MTCFP  9  consentaneum   T        cum  veternosum  dicendi  genus  imitarentur  oratorum,  simiam 

Mommsenus  10  iuditio   C  U  singulis  s.  l.   add.  M^  pronunciaverim  C3I,    pronuntiarim  F 

12  litterulas  om.  LMTCFP,  sed.  in  L  spat.  10  litt.  vacat 

SlDONlUS.  1 


2  SIDONII  EPISTULARUM 

sendas  (lioc  cnim  paruni  cst)  scd  defaecandas,  ut  aiunt,  limandasque  commisi,  sciens 
te  inmodicum  esse  fautorem  non  studiorum  modo  verum  etiam  studiosorum.  quam  ob  rem 
nos  nunc  pcrquam  liacsitabundos  in  hoc  dcinccps  faniac  pelagus  impellis.  porro  autem 
super  huiusmodi  opuscuKi  tutius  conticucramus,  contenti  versuum  felicius  quam  peritius 
editorum  opinione ,  de  qua  mihi  iani  pridem  in  portu  iudicii  publici  post  lividorum  s 
hitratuum  ScyHas  enavigatas  sufficicntis  gloriac  ancora  sedet.  sed  si  et  hisce  delira- 
mcntis  gcnuinum  molarem  invidia  non  fixcrit,  actutum  tibi  a  nobis  volumina  numerosiora 
percopiosis  scaturrientia  sermocinationibus  multiplicabuntur.     vale. 


II. 

SIDONIUS  AGRICOLAE  SUO  SALUTEM. 

1  (Saepexumero  postulavisti,  ut,  quia  Theodorici  regis  Gothorum  commendat  populis  lo 
fama  civilitatem,  litteris  tibi  formae  suae  quantitas,  vitae  qualitas  significaretur.  pareo 
libens,  in  quantum  epistularis  pagina  sinit,  laudans  in  te  tam  delicatae  sollicitudinis 
ingenuitatem.  igitur  vir  est  et  illis  dignus  agnosci,  qui  eum  minus  familiariter  intuen- 
tur:  ita  personam  suam  deus  arbiter  et  ratio  naturae  consummatae  felicitatis  dote 
sociata  cumulaverunt ;  mores  autem  huiuscemodi  sunt,  ut  laudibus  eorum  nihil  ne  regni  is 

2  quidcm  dcfrudct  invidia.  si  forma  quaeratur;  corpore  exacto,  longissimis  brevior, 
procerior  ominentiorque  mediocribus.  capitis  apex  rotundus,  in  quo  paululum  a  phmitie 
frontis  in  verticem  caesaries  refuga  crispatur.  cervix  non  (toris  tumet)  sed  nervis. 
geminos  orbes  hispidus  superciliorum  coronat  arcus;  si  vero  cilia  flectantur,  ad  malas 
modias  palpebrarum  margo  prope  pervenit.  aurium  ligulae,  sicut  mos  gentis  est,  20 
crinium  superiacentium  flageHis  operiuntur.  nasus  venustissime  incurvus.  labra  sub- 
tilia  nec  dihatatis  oris  angulis  ampliata.  pilis  infra  narium  antra  fruticantibus 
cotidiana   succisio ;    barba  concavis   hirta    temporibus,   quam    in    subdita   vultus    parte 

3  surgentem  stirpitus  tonsor  assiduus  genis  ut  adhuc  vesticipibus  evellit.     menti  gutturis 
colli,  non   obesi   sed   suculenti,   lactea    cutis,    quae  propius   inspecta   iuvenali    rubore  25 
suffunditur;   namque   hunc    illi   crebro   colorem   non   ira  sed  verecundia  facit.     teretes 


1  parum  TF,  paruum  LMCP         2  immodicum  3ITP       fauctorem  L         3  nuiic  31TCFP,  non  L       dein- 

cebs  C  4  tucius  C  5  eruditorum  L^  M^        inde  ab  opinione  de  exitus  einst.  def.  in  F       michi  C       post 

pridem  le'j.  dictatorum  s.  l.  in  T        iuditii  C        puplici  s.  l.  add.  T^  6  scillas  C        anchora  LMTCP        et 

malim  delere  7  non  s.  l.  add.    T^  numeriosiora  C  8  sca  turpentia  L,  scaturientia  MTCFP 

sermocinacionibus  (cina  in  ras.  C'*)  C  9  inscriptio  def.  in  F  10  saepenumero  postu  def.  in  F        theu- 

dorici  Z,r,  theoderici  MF  14  consumatae  C  15  sotiata  F      sunt  om.  MTCFP  sed  s.  sunt  s.  l.  add.  C^  P^ 

nichU  MC  16  defraudet  MTCFP  exacto  corpore  F  17  planicie  CF,  planitiae  L  18  non 

toris    tumet    sed    nervis   scrlpsi,   non   (sjmt.  10    litt.  vac.J    sed    nervis  L,    non    sedet   nervis  (sedet  nervis  s.  l. 

add.  T^)  MTCFP         20  ligulae  scrlpsi,  legulae  LMTCFP      gentilis  F'^       est  gentis  C  21  veuustissime 

corr.  ex  venust€ssime  C*  22  horis  (h  eras.  31^)  M        post  ampliata  ins.   si    casu  dentium  series  ordinata 

a  n 

praemineat,  niveum  protinus  repraesentat  ipsa  colorem  F  cum  Raheioino  (v.  add.)  23  int  T        fruticati- 

bus  J/»,  frutigatibus  L,  fru*ti**cantibus  [corr.  utv.  ex  fructificantibus  P'^)  P  24  sicisio  L        timporibus  C 

subita  F^  25  styrpitus  MP        asiduus  F        genis  ut  adhuc  vesticipib  ;  L,  (genas  JJ/')  ad  usque  forpicibus 

(pici  in  ras.  M^,  forcipibus  F)  MTCFP  26  sed  in  ras.  P-  succulenti  CFP  post  lactea  unam 

litt.    eras.  C-  propius   ....   3,4   internodia    def.  in  F  iuvenili  C  rubore   corr.  ex  rubure  M^ 

21  nanque  M 


LIBER  I,  1  §  3  —  2  §  G.  3 

umeri,  validi  liieerti,  dura  brachia,  patulao  nuuius .  receilcnte  alvo  pectus  oxcedons. 
aream  dorsi  humilior  inter  excrementa  costarum  sjtina  discriminat.  tuberosum  est  utrum- 
que  musculis  prominentibus  hitus.  in  succinctis  regnat  vigor  ilibus.  corncum  fcnuir, 
intornodia  poplitum  bene  mascuhi,  maximus  in  minime  rugosis  gonibus  lionor.  crura 
5  suris  fulta  turgeutibus  ot,  qui  magna  sustentat  membra,  pes  modicus.  si  actionem  4 
diurnam,  quae  est  forinsecus  exposita,  perquiras :  antelucanos  sacerdotum  suorum  coetus 
minimo  comitatu  oxpetit,  grandi  sedulitate  voneratui".  ipiamquam,  si  sermo  secretus, 
possis  animo  advertere,  quod  servet  istam  pro  consuetudine  potius  quam  pro  ratione 
reverontiam.     reliquum  mano  rogni  administrandi  cura  sibi  deputat.     circumsistit  solhim 

10  comes  armiger;  pellitorum  turba  satellitum  ne  absit,  admittitur,  ne  obstropat,  elimi- 
natur,  sicque  pro  foribus  immurmurat  exclusa  volis,  inclusa  cancollis.  inter  haoc  intro- 
missis  gentium  legationibus  audit  ])kirima,  pauca  respondet;  si  quid  tractabitur,  ditiert; 
si  quid  expedietur,  accelerat.  hora  est  secunda  :  surgit  e  solio  aut  thesauris  inspicien- 
dis  vacaturus  aut  stabulis.     si  venationo  nuntiata  procedit,  arcum  latori  inncctere  citra    5 

\b  gravitatem  regiam  iudicat ;  quem  tamcn,  si  comminus  avem  feiami[Uo  aut  vonanti  aut 
vianti  (fors  obtulorit),  manui  post  torgum  roflexao  puer  inserit  nervo  h)rovo  fluitantibus; 
qucm  sicut  puorilo  computat  gostarc  thocatum,  ita  mulicibre  acciperc  iam  tensum. 
igitur  acceptum  modo  insinuatis  e  rogione  capitibus  intendit,  modo  ad  talura  pendulum 
nodi  parte  conversa  hmguentem  chordae  vagantis  laqueum  digito  suporlabente  prose- 

20   quitur;  ot  mox  spicula  capit,    implot,  expollit;    quidvo  cupias  percuti,   prior  admonet; 
eligis  quid  feriat:  quod   olegoris  ferit;  et,  si  ab  alterutro  orrandum  est,  rarius  fallitur 
figontis  ictus  quam  dostinantis  obtutus.     si  in  convivium  venitur,  quod  quidem  diebus    C 
profestis  simile  privato  est,  non  ibi  inpolitam  congeriom  liventis  argenti  mensis  cedonti- 
bus  suspiriosus   ministor   imponit;   maximum   tunc    pondus    in  vorbis   est,  quippe  cum 

25  ilHc  aut  nulhi  narrontur  aut  seria.  toreumatum  poripctasmatumquo  modo  conchyliata 
profertur  supellex,  modo  byssina.  cibi  arte,  non  prctio  phicont,  forcuhx  nitorc,  non 
pondero.  scyphorum  patcrarumquo  raras  obhitiones  facihus  est  ut  accuset  sitis  quam 
rocuset  obrietas.  quid  multis?  videas  ibi  elegantiam  Graocam  abundantiam  GallicanaTU 
coleritatem  Itahim,   publicam   pompam   privatam   diligentiam   regiam   disciplinam.     do 

30  luxu  autem  illo  sabbatario  narrationi  meae  supersedendum  est,  qui  nec  latentes  potest 


1    luuneri    31CF  excedcns    scripsl,     accedens  LMTCP                   3    nmsculis   M ,     niasculis    «.    l. 

add.  M^              viger  C  6  diuturna  31,  1  diurna  s.  l.  ndd.   M^,   diuturnam  FP                 7  j^o^f    quam- 

quam  lef/.  auimal  in  F  8  pocius  C        ratione  LMTFP,  religione  C               9  reverenciam  C         ammini- 

.strandi  i,  ruuinistrandi  ilf  cura  J/,  1  cura  s.  l.  add.  M^         sibi  cura  T             10  ne  absit  om.  sjmt.  10  lilt. 

vacante  Lj         ammittitur  Lj             11  iumurmurat  C  12  legacionibus  C         respondet  pauca  C        respou- 
o 

dit  M^,    respondit  Lj             13  est   om.    TC,    add.   s.    l.  P^,    e  31,   i  e  s.  l.  add.   31^         aut  tliesauris  2>raeler 

i  no 

uris  i)i  ras.  P-            thesauros  C^            inspitiendis  F  14  venatio     J/'             nuuciata  JiC            circa   T 

15  cominus  i^      pos<  venanti  letj.  monstres  in  CFP  et  s.  l.  add.  in  31  ^  T^  16  fors  obtulerit  om.  LMTCFP, 

sed  sjiat.  14    litt.   rac.  in  L,    ds   nbtulit  add.  in  marg.  31-,   sors    offerat  add.  s.  l.   T^  17  puerile  (le  in 

h 
ras.  P2)  p  tecatum  i)/-  18  sinuatis  F  19  cordae  31TCFP  laqueum  vagantis   31TCFP 

20  quitur  et  mox 26  profertur  def.  in  F      ammonet  L31  21  clige  T        eligeris  X  22  hictus  C, 

ictis  L  distinautis    oiitutus  L  in    diebus   T  23  privato  simile  C  impolitam  [praeter  inipo 

in   ras.  31^)   MC  argcntis   (s   eras.  P-)  P  24   minister   suspiriosus    T  imponit   s.    l.   add.  3F 

25  narrantur  31TC,  narantur  P         peripetasmatumque  CP.  l  pipatismatriq;   add.  in  marrj.  P,  peripatismatum- 
que  31,    1  pipetc|||]tum||||    ceteris   recisis   ley.    in    mai-</.  31,    perliipatismatumque   LT  conchiliata,  3ITCP 

26  suppellex  XTi^        bissina  J/TCi^T        cybi  i^        precio  Ci^  27  cyforum  i^  28  habundantiam  i^ 
30  sabbatario  illo  punctls  add.  transn.  31^ 


4  SIDONII  EPISTULARUM 

7  latere  personas.  ad  coepta  redeatur,  dapibus  expleto  somnus  meridianus  saepe  nullus, 
semper  exiguus.  quibus  horis  viro  tabula  cordi,  tesseras  colligit  rapidc,  inspicit  solli- 
cito,  volvit  argute.  mittit  instanter.  ioculariter  compellat.  patientor  exspectat.  in  bonis 
iactibus  tacct.  in  malis  ridet,  in  noutris  irascitur,  in  utrisque  philosophatur.  secundas 
fastidit  vol  timere  vel  faccre,  quarum  opportunitates  spernit  oblatas,  transit  oppositas,  s 
sine  motu  ovaditur.  sine  colhidio  ovadit.     putes  ilhim  et  in  calculis  arma  tractare:  sola 

S  est  illi  cura  vincondi.  cum  hidondum  est,  rogiam  sequostrat  tantisper  sevoritatem, 
hortatur  ad  [hidum]  libertatem  communionemque.  dicam  quod  sentio:  timet  timeri. 
donique  oblectatur  commotione  suporati  ot  tum  demum  crodit  sibi  non  cessisse  col- 
legam.  cum  tidem  fecorit  victoriae  suac  bilis  aliena.  quodquo  mirere,  saepe  illa  lae-  lo 
titia  minimis  occasionibus  veniens  ingentium  negotiorum  merita  fortunat.  tunc  petitioni- 
bus  diu  ante  per  patrociniorum  naufragia  iactatis  absohitionis  subitae  portus  aperitur. 
tunc  etiam  ego  ahquid  obsecraturus  fehciter  vincor,  quando  mihi  ad  hoc  tabula  perit, 

9  ut  causa  salvetur.  circa  nonam  recrudescit  moles  illa  regnandi.  rodeunt  pulsantes, 
redeunt  summoventes,  ubique  htigiosus  fremit  ambitus,  qui  tractus  in  vesperam  cena  is 
regia  interpenante  rarescit  et  per  auhcos  deinceps  pro  patronorum  varietate  dispergitur, 
usque  ad  tempus  concubiae  noctis  excubaturus.  sane  intromittuntur,  quamquam  raro, 
inter  cenandum  mimici  sales,  (sed)  ita  ut  nullus  conviva  mordacis  linguae  felle  feriatur; 
sic  tamen .  quod  illic  nec  organa  hydraulica  sonant  nec  sub  phonasco  vocalium  con- 
centus  meditatum  acroama  simul  intonat ;  nullus  ibi  lyristes  choraulos  mesochorus  20 
t}nnpanistria  psaltria  canit,  rege  sohini  ilhs  fidibus  delenito,  quibus  non  minus  mulcot 

lOvirtus  animum  quam  cantus  auditum.  cum  surrexerit,  inchoat  nocturnas  aulica  t  gaza 
custodias;  armati  rogiae  domus  aditibus  assistunt,  quibus  horao  primi  soporis  vigi- 
labuntur.  sed  iam  quid  meas  istud  ad  partes,  qui  tibi  indicanda  non  multa  de  regno 
sod  pauca  de  rege  promisi?  simul  et  stilo  finem  fieri  decot,  quia  et  tu  cognoscere  25 
viri  non  amplius  quam  studia  personamque  voluisti  et  ego  non  historiam  sed  epistu- 
ham  cfficere  curavi.     vale. 

m. 

SIDONmS  FILIMATIO  SUO  SALUTEM. 

1  1  nunc,  et  legibus  me  ambitus  interrogatum  senatu  move,  cur  adipiscendae  digni- 

tati  hereditariae   curis   pervigihbus   incumbam;    cui  pater    socer,   avus  proavus   prae-  30 


1  sompnus  CF  3  compellat  ioculanter  expectat  pacienter  C  ioculanter  M  TCFP  compellat 

om.  sjmt.  8  litt.  lacante  L  expectat  MCFP  4  iactibus  corr.  ex  &  actibus  C^  philosofatur  LF 

5  oportunitates  LMTCFP        oppositas  corr.  ex  obpositas  C"  6  putis  L  8  ludum  secl.  3Iominsenus, 

ludend  F  quid  F  9  sup  (sj>at.  4  litt.  vac.J  ati  L  tunc  MTCFP  demum  credit  om.  sjmt.  11 

litt.  vacante  L,  s.  l.  add.  J/*  sisse  collegam 12  naufragia  praeter  haec  .  .  rie  sue  bi illa 

leticia  mi  .  .  .  ,  ingentium  negotiorum  ....  petitionibus  diu  ante  per  .  .  .  gia  def.  in  F  10  laeticia  C 

11  veniens  occasionibus  C        negociorum    C        peticionibus  C  12  subitae  portus  def.  in  F  13  cra- 

turus  ex  obsecraturus  dej.  in  F        ad  boc  mibi  F         michi  C  14  illa  moles  C         molis  L,   moles  (es 

in  ras.  M^)  M  15  submoventes  CI         an  post  aulicos  deest  nomen  velut  aditus?  16  deincebs  C 

18  mimici  inter   cenandum  sales  F  sed   om.   LMTCPP  felle  s.    l.  add.  P'  19   nec   illic   T 

ydraulica  M,  yddraulica  F        fonasco  F  20  meditantum  (n  eras.  M^)  M         acbroama  L  TCFP  (sed  bro  ' 

h  ir 

271  ras.  P-) ,  acroama  corr.  ex  acroanna  M"         Viriates  MTCP,  listres  F^         coraules  Ci^  21  illis  07n.  T 

delinito  LMTCFP        "aim"   virt'  transp.  F^  23  adsistunt  C  26  et  ego  s.  l.  add.  P»         istoriam  C, 

historiam  (hi  in  ras.  M^)  M,  hystoriam  F  27  vale  om.  F  28  Sydonius  F        Pbilomathio  Wilamo- 

witzius  29  i  om.  F        legis  L         mee  (e  eras.  C)  C        interrogatum  ambitus  T        movem  L 


LIBER  I,  2  §  7  —  4  §  3.  5 

fecturls  urbanis  praetorianisque,  magisteriis  Palatinis  militaribusque  mieuerunt.  et  ecce  2 
Gaudentius  meus,  liaetenus  tantuni  tribunicius.  oscitantem  nostrorum  civium  desidiam 
vicariano  apice  transcendit.  mussitat  quidem  iuvenuiu  nostrorum  calcata  generositas, 
sed  qui  transiit  derogantes  in  hoc  solum  nntvetur,  ut  gaudeat.  igitur  venerantur 
5  hueusque  contemptum  ac  subitae  stupentes  dona  fortunae  (juem  eonsessu  despicie- 
bant  sede  suspiciunt.  ille  obiter  stertentum  obhitratorum  aures  rauci  voce  praeconis 
everberat,  qui  in  eum  licet  stimulis  inimicalibus  excitentur,  scamnis  tamen  amicalibus 
deputabuntur.  unde  te  etiam  par  fuerit  privilegio  consiliorum  praefecturae,  iu  quae  3 
participanda  deposceris ,  antiquati  honoris  perniciter  sarcire  disj)endium,  ne,  si  extra 
10  praerogativam  consiliarii  in  concilium  veneris,  sohis  vicariorum  vices  egisse  videare.  vah.'. 

IV. 

SIDONIUS  GAUDENTIO  SUO  SALUTEM. 

JMacte  esto ,  vir  amplissime,  fascibus   partis  dote  meritorum;    quorum   ut   titulis    1 
apicibusque  potiare,  non  maternos  reditus,  non  avitas  largitiones,  non  uxorias  gemmas, 
non  paternas  pecunias  numeravisti,  quia  tibi  e  contrario  apud  principis  domum  inspecta 

15  sinceritas,  spectata  sedulitas,  admissa  sodalitas  hiudi  fuere.  o  terque  quaterque  beatum 
te,  de  cuius  cuhnine  datur  amicis  laetitia,  hvidis  poena,  posteris  gloria,  tum  praeterea 
vegetis  et  alacribus  exemplum,  desidibus  et  pigris  incitamentum;  et  tamen  si  qui  sunt, 
qui  te  quocumque  animo  deinceps  aemulabuntur,  sibi  forsitan,  si  te  consequantur, 
debeant,  tibi  debebunt  procul  dubio,  quod  scquuntur.      spectare  mihi  videor  bonorum    2 

20  pace  praefata  iHam  in  invidis  ignaviam  superbienteni  et  illud  militandi  incrtibus  familiare 
fastidium,  cum  a  desperatione  crescendi  inter  bibendum  philosophantes  ferias  inhono- 
ratorum  laudant,  vitio  desidiae,  non  studio  perfectionis. 

* 
*  *  appetitus,  ne  adhuc  pueris  usui  foret,  maiorum  iudicio  reiciebatur;   sic  adulescen-    'i 

tum    declaraatiunculas    pannis    textilibus   comparantes    intellegebant   eloquia   iuvenum 

2  gaudencius  C         tantuin 7  everberat  qui  def.  In  F         tribunitius  MC  3  mussitat  {alt.  s 

eras.  C^)  C  calcata   fsjjat.  duariim  litt.   vac.J  nerositas  (sjyat.  17  litt.  vac.J  nsiit  dero  f.spat.  1.3  litt.  vacj  lioc 

solum  L  4  transit  MTCP  5  contemtum  /.,  contentum  P      subite  s.  l.  add.  T*       cousessu  corr.  ex 

concessu  C",  >?  •>  consessu  j)raetier  con  m   ras.  F^  dispiciebant  L  6  obter  L  7  in  eum   

9  perniciter  praeter  licet  ....  nis  tamen  ami par  fuerit  privileg participandam  deposceris  .... 

citer  def.  in  F        exci  »  *  *  *  P,  sed  ci  add.  P^,  excitent  add.  in  marg.  P  8  deputantur  MTCP        in  quam 

participandam  MTCFP,  {nisi  quod  in  quam  def.  in  F)  9  sartire  M         extra  praerogativam  praeter  ex  et 

tivam  def.  in  F  10  solas  ptraeter  so  def.  in  F         videaris   T         vale  def.  in  F  11  Sydonius  F 

salutem  oin.  F  13  pociare  C  14  pecunias  add.  s.  l.    T^,  peccuuias  C  15  exspectata  L 

o     _ 

ammissa  L  16  laeticia    CF  18  qucq;   corr.  ex   quoq;  F^         deincebs    C  19  secuntur   MFP, 

seqntur   T,    consequuntur  C  expectare  L  micbi  C  21  fastidium   T,    l  studium   s.  l.  add.   T* 

desperacione  C,  disperatione /^  filosopbantes -F  ferias  inbi)noratoru  laudant  ^jar/nH  m  ras.  partim  in  spat. 
vac.  add.  J/*  aut  M-,  in  frigus  honoravi  (sp>at.  8  litt.  vacj  lauda  (si^at.  4  litt.  vacj  L  inboratorum  P 
22  vicio  J/         perfeccionis  C  23  ante  appetitus  ley.  buius  enim  in  C,  cuius  in  FP,  neutrum  est  in  LM  T, 

sed  cui'  add.  in  viarg.  M  et  s.  l.  T^.  sat  magna  lacuna  et  finem  ej).  IV  et  initium  alterius  haustum  esse  etiam 
ea  guae  sequunticr  ostendunt  appetitur  L  iuditio  CF  maiorum  iudicio  add.  s.  l.  T^  reitiebatur  F 
adolescentum  TCFP  24  texilibus  F^         conparautes  C  inde  uh  bant  eloquia  exitus  epist.  dej.  in  F 

intelligebant  MTCF 


.-IP"-^ 


liitcre  pcrsonaH.    ad  cocpta  rcdcsitiir.    ' 

scinpcr  cxiguuH.    quibuH  l.oriH  viro  t.ibu.  . 

ritc,  volvit  argutc,  inittit  iuHtantcr.  lo.-ula. 

iiic,til)UH  tacct,  in  n.alin  ridct,  in  ncutriH  ira 

f;i.sti(lit  vcl  ti.ncrc  vcl  faccrc  rp.arun.  op,. 

Hinc  n.otu  cviiditur,  ninc  colludio  cviid.f 
i  cst   illi    cu.a   vi.iccndi.      'u...    ludcndui 

hortatur  ad  |l...l.....l    lil.<-.-tatcni  comn.. 

dcniquc  ol)l(!ctat..r   connnotionc    Mipci..i. 

lcgani,  <;uni   Hdcm  fcccrit  vi(ttoriac  huac  I. 

titia  minimiH  occaHionil.UH  vcnicnH  ingcntiu. 

bu8  diu  antc  pcr  j.iitroriniorum  naufr  > 

tunc  ctiam  cgo  !ili(|..id  (d.MccraturuN  !• 
)    ut  cauHii  H;ilv(!tur.     cii-ca  nonam  rccni 

rcdcunt  HU.i..novcnt('s .  ..lii<iu('  li»'-' 

regia  int('r|iciliint('  liircHcit  ct  pcr  iiini. 

UHrjuc  ad  tcnipUH  concubiac  noctin  tx 

inter  ccnandum  mimici  HalcH,  (ned)  itft  ut  n 
Hic    tamen,    (juod    illic    ncc  organa  h\  ' 
ccnti.H    mcditat..m     j.croama   Himul    in* 
tympa..iHtria  psaltii;.  cunit,  rcfjo  Holum  il' 
lOvirtUH  iiiii.mi.i.  <|.ia..i   cantUH  iiuditum.     n. 
cuHtodiiiH;   arn.iiti    rcgiac    domun    :> '■••'• 
labuntur.     ncd  iam  (juid  mcaH  ihii' 
Hcd  paura  dc  rcgc  j.romiHi?     Himul   ot   »» 
viri  non  ampIiuH  «|uam  ntudia  portonftmquc 
l;..n  cfticcrc   cur:ivi.      v:il«'. 


•pirii  ••lli. 
*  *tmr. 


>9«Mi  ran». 


\ '  a»'!    »"« 


Slix  .Ml  h  111 

1  1    .i..ni'.  ct  Ic^ibuH  mc    > 

tati  hercditurii.c    curis    pcrvu; 


1  s.impmis  <7'  11  r«uniK«U»«  . 

owi,  spnl.   (S  lill.  Vdraulr    I.  r\|»crUI   M'  t 

.'■)  ()|).iitmiit!ifcs  l.MTCFV         .•|i|M>RiUw  r.'^'    - 

l<i(loii(l    /•'  ((uid  /•'  '.'  mip  {$p»l     I 

Vtlt.   i-droDlr    /,.  s.   /.   o</</.    .V '  idaM  Collejr» 

ii'.i('i,'i  iiii  ....  iii|^ciitium  ncf^ttionim  . 

1 1    vciiions  (toai8i()iiil)U«  ('         ucgocioniin 

tunis  r.r  (ihsiMTiituruH  i/r/.  iii    /•'         tu\  l.cc  unlii   / 

in  ron.   .1/')  M  Ifi  Huliniovciilc»  *'7  «ii  f- 

1<S   niimioi    iutcr    ("(MiiiikIuiu    s.-ilos   /■'  mJ   «m», 

Y(lr.'iulic.'i  .1/,  v(l(lr;iuli(:i  /'         f>>nw«*>»  F  20  i. 

■  h 
»»i  rd.'?.    /*'),  !icrimiua  corr.  r.r  aonwniin    ^' 

(lcliiii.o  l.MTCI'!'         "nini"    virt'  frrtii*. 

hi.storiiuu  (I.i  in  ro».    .U')  .V.  l.ysli«riKm    / 

vilzius  2*.^  i  ("D    /'         \o<'/\K  /  i"<^<' 


\kr  JifVi 


tf 


LIBER  I,  4§3— 5§8.  7 

resonans  dulce  concentus,  quibus  nunc  in  concavis  harundinibus,  nunc  quoquc  in  iuncis 
pungcntibus,  nunc  et  in  scirpis  enodibus  nidoruni  strucs  imposita  nutabat;  quae  cuncta 
virgulta  tuinultuatim  super  amnicos  margines  soli  bibuli  suco  fota  fruticavorant.  atque  5 
obiter  Cremonam  praevectus  adveni,  cuius  cst  olim  Tityro  Mantuano  largum  suspirata 
5  proximitas.  Brixillum  dein  oppidum.  dum  succedcnti  Aemiliano  nautae  decedit  Yenetus 
remex,  tantura,  ut  exiremus,  intravimus,  Ravcnnam  paulo  post  cursu  dexteriore  sub- 
euntes;  quo  loci  veterem  civitatem  novumque  portum  media  via  Caesaris  ambigas 
utrum  conectat  an  separct.  insuper  oppidum  duplex  pars  intcrluit  Padi,  f  certa  pars 
alluit;    qui  ab    alveo    principali   molium   publicarum   discerptus   obiectu  ct  per  easdcm 

10   derivatis    tramitibus    exhaustus    sic    dividua  fluenta  partitur,   ut    praebeant    moenibus 
circumfusa  praesidium,  infusa  commercium.     hic    [cum]    peropportuna  cuncta  mercatui;    6 
tum   praecipue   quod   esui   conipeteret   deferebatur;  nisi   quod,    cum   sese  hinc   salsum 
portis  pelagus  impingeret,  hinc  cloacali  pulte  fossarum  discursu  lyntrium  ventilata  ipse 
lentati  languidus  lapsus   umoris    nauticis    cuspidibus    foraminato    fundi    glutino    sordi- 

iT    darctur.  in  medio  undarum  siticbamus,  quia  nusquam  vel  aquacductuum  liquor  integer 
vel    cisterna    defaecabilis   vel    fons    inriguus   vcl    puteus    inlimis.      unde  progressis  ad    7 
Rubiconem  ventum,  qui  originem  nomini  de  glarearum  colore  puniceo  rautuabatur  quique 
olira  Gallis  cisalpinis  Italisque  veteribus  terminus  erat,  cum  populis  utrisque  Hadriatici 
maris  oppida  divisui  fuere.     hinc  Ariminum  Fanumque  pcrveni,  illud  luliana  rebellione 

20   memorabile,  hoc  Hasdrubaliano  funere  infectum:    siquidem  illic  Metaurus,  cuius  ita  in 
longum   felicitas   uno  die   parta   porrigitur,  ac  si  etiam   nunc  Dalmatico  salo  cadavera 
sanguinulenta  decoloratis  gurgitibus  inferret.     hinc  cetera  Flaminiae  oppida  statim,  ut    8 
ingrediebar,   egressus    laevo  Picentes ,    dextro  Umbros   latere   transraisi;  ubi  raihi  seu 
Calaber  Atabulus  seu  pestilens  regio  Tuscorum  spiritu  aeris  venenatis  flatibus  inebriato 

25   et   niodo    calores    alternante,   modo   frigora  vaporatum   corpus   infecit.      interea    febris 
sitisque  penitissiraura  cordis  raedullarumque  secretum  depopuhibantur;  quarum  aviditati 


4  Vergil.  eclog.  IX  28. 

n 
1  cocentus  C^  hanmdinibus  praeter  nibus  def.  in  F         iunccis  F  2  scripis  F         en  (spat. 

u 
unius  Utt.  vac.)  dib ;  uido  (sjiat.  12  litt.  vac.)  uis  imposi  (spat.  8  litt.  vac.)  qua.e  L         natabat  J/-,  natabat  TC 

i  u 

que  corr.  ex  q  C"  3  amicos  T  bibili  F^  suco  (s.  in  ras.  31-)  31  feta  T  fructicaverant  C 

fractificaveraut  i^,  frutificaverant  P  4  orbiter  i       titiro  J/C,  tytiro  TF      larimn  MTCFP  6  remix  L3T, 

1  mex  s.  l.  add.  31^,   remix  (ix  i?i  ras.  P^)  P,   I    mex  s.  l.  add.  P-  8  oppidum   duplex:   pars   inter- 

luit  Padi  certa,  pars  alluit  distinguit  3Iommsenus  ceta  F,  an  contra,  extra?  9  post  qui  lej.  uad' 

in   T        discertus  F,  discretus  Womcerenus  10  dirivatis  F  11  commertium  3IF         cum  seclusi 

i  uc  u  \  ]is      1  tis 

Hic  i1/i,  hic  T\  \mc  F      peroportuna  XJ/rCFP  12  conpeteret  C  18  cloagali  X       cloacali  pulteJ/' 

1  is       t  is 
cloacali  pulte  P^       lyntrium  L,  liiitrium  3ITCFP      ante  ipse  leg.  et  iii  3ICFP  et  s.  l.  in   T  14  lentati 

i  t 

add.  s.l.   T\\en\&ta,F^       labsus  i       humoris  J/CP       glutiuo  CS  gluttino  J/i^P  16  irriguus   J/TCi^P 

illimis  MTCFP         progressis  in  ras.  31^  17  puniceo  colore   T         mutuatur  TCFP,  mutua»tur  (n  ut 

V.  eras.    31-)  31  18  gallicis    alpinis  P  adriatici    CP,    addriatici  F,    adriaticis    (s    eras.  M"^)   31 

1  sivi 
19  divisui  31-  ana   rebellione decoloratis  j^raeter  asdrubalia metaurus  cuius  ita  .  .  .  .  die 

parta  porrigitur  ....  salo  cadavera  sanguinole  def.  in  F        iulia  (sjjat.  24  litt.  vac.J  boc  L  20  hasdry- 

baliano  L,  asdrubaliano  3IFP,  adrubaliano  C^  St  illic  siqde  corr.  ex   St  illic  qde    T-  in  om.  L  fort. 

recte  21  parta  om.  C        nunc  s.  l.  add.   T^  22  sanguinolenta   T        flaminiae  praeter  ae  def.  in  F 

n  ne 

23  egressus  praeter  egres  def.  in  F        trasmisi  31  *       michi  C  24  attabulus  F        venatis  L,  veuatis  F^ 

25  va  (sjjat.  10  litt.  vac.J  corpus  (sjmt.  14  litt.  vac.)  terea  L 


8  SIDONII  EPISTULARUM 

non  soluni  anioena  1'ontium  aut  abstrusa  putoorum,  quamquam  haec  quoque,  sed  tota 
illa  vel  vicina  vel  obvia  fluenta  id  cst  vitrea  Velini  gelida  Clitumni ,  Anienis  caerula 
Naris  sulpurea,  pura  Fabaris  turbida  Tiberis,  motu  tamcn  desidcrium  fallente,  pollice- 

9   bamur.     inter  liaec    patuit  et  Koma  couspectui;   cuius   mihi  non  soluni  formas  verum 
etiam  naumachias  videbar  epotaturus.     ubi  priusquam  vel  pomeria  contingerem,  trium-   s 
phalibus    apostolorum  liminibus  affusus   omnem  protinus    sensi  membris  male  fortibus 
explosum  esse  languorcm;   post  quae  caelestis   experimenta  patrocinii  conducti  devor- 
sorii  parte  susceptus  atque  etiam  nunc  istaec  inter  iacendum  scriptitans  quieti  pauxil- 

lOhihim  operam  impendo.  ncque  adhuc  principis  auUcorumque  tumultuosis  foribus 
obversor.  interveni  etenim  nuptiis  patricii  Ricimeris,  cui  filia  perennis  Augusti  in  lo 
spem  publicae  securitatis  copulabatur.  igitur  nunc  in  ista  non  modo  personarum  sed 
etiani  ordinum  partiumque  laetitia  Transalpino  tuo  latere  conducibihus  visum,  quippe 
cuni  hoc  ipso  tempore,  quo  haec  mihi  exarabantur,  vix  per  omnia  theatra  maceHa, 
praetoria  fora,  templa  gymnasia  Thalassio  Fescenninus  explicaretur,  atque  etiam  nunc 
e  contrario  studia  sileant  negotia  quiescant,  iudicia  conticescant  differantur  legationes,  is 
vacet  ambitus  et  intcr  scurrilitates  histrionicas  totus  actionum  seriarum  status  peregrine- 

11  tur.     iam   quidem  virgo   tradita   est,  iam   coronam  sponaus,   iam  palmatara  consularis, 

-   iam  cycladem  pronuba,  iam  togam  [senator]  honoratus,  iam  paenulam  deponit  inglorius, 
et  nondum  tamen  cuncta  thalamorum  pompa  defremuit,  quia  necdum  ad  mariti  domum 
nova  nupta  migravit.     qua   festivitatc   decursa   cetera  tibi   laborum  meorum  molimina   20 
reserabuntur,  si  tamen  vel  consummata  sollemnitas  aliquando  terminaverit  istara  totius 
civitatis  occupatissiraam  vacationem.     vale. 

YI. 

SIDOmUS  EUTROPIO  SUO  SALUTEM. 
1  (Jlim  quideni  scribere  tibi  concupiscebam,  sed  nunc  vel  raaxime  impellor,  id  est 

cum  mihi  ducens  in  urbera  Christo  propitiante  via  carpitur.     scribendi   causa  vel  sola   25 


l  fu 
1  foncium  G       obstrusa  F       hec  corr.  ex  hoc  C^  2  Velini  3Iommsenus,  fuciiii  LMT,  sucini  P', 

sucini  CF        cliturapni  F  3  sulphurea  MTCF,  sulfurea  C        tyberis  F  4  Int  haec  pat[uit]  et  roma 

csp[ec]tui  add.  in  marfj.  P^,sed  quae  uncis  inclusi  nunc  desunt         raichi  C         il  corr.  ut  v.  ex  nc  P^         forraas 

corr.  in  thermas  Ji^,  in  termas  T^,  thermas  P,  termas  F        &3  F  5  pomoeria  L  7  ee  add.  s.  l.  T^ 

ii 
deversorii  corr.  in  diversorii  31^,  diversorii   TCP,  diversorum  corr.  in  diversor  F'^  8  ista  liaec  3ITCFP 

scribtitans  L         paxillulum  P  9  principis  (s  in  ras.  31'^)  M  10  reciraeris  F        post  filia  leg.  ascela 

s.  l.  in  T'       perhennis  TFP,  penuis  31,  t  pai"eutis  ut  v.  s.  l.  add.  31''         11  nunc  iu  ista  om.  C         12  aetiam 

hordinura  C  leticia  CF  latere  (ate  in  ras.  31"'-)  conducibilius  uisum  (us  visum  ia  ras.  31 ')  31        ^;o6< 

visum  le;j.~in  T  13  teatra  i^  14  gingnasia  i^      thalassia  il/CF  (sed.  extr.  a  in  ras.  31'-),  thalasia  P 

inde  ab  plicaretur  reliqua  praeler  muit nupta  raigravit  ....  tera  tibi  laborura  meorura  mo  .  .  .  .  si 

tamen  vel  consummata  sollenp terminaverit  istam  civitatis  oc si  .  .  .  am  vacationem  def.  in  F 

15  negocia  C      iuditia  C      conticiscant  L       legaciones  C         IG  histrionicas  scrii^si,  histronic  (sjyat.  2  litt.  vac.J  L, 

l  Sll 

histrionum  iif  rCi^P  .    seriarum  oni.  sjiat.  7  litt.vac.  L,  seriarum  praeter  arum  in  ras.  et  s.  l.  31'-        pcregrinetur 
praeter  tur  om.  spat.  10  litt.  vac.  L  17  corona  3ITCP        palmata  3ITCP  18  cyclade  31P,  ciclade  TC 

toga  31TCP  senator  seclusi  honoratur   TCP  et  in  ras.  31^  poenulam   T  19  set  ut  v.   T 

20  nubta  L  21  consumata  C  sollempnitas   TC,    solepnitas  31 ,    solenitas  P  tocius  C,    om.  F 

22  occupationem  vaca  ita,  ut  spat.  vac.  sequatur  L,  an  occuj^ationem  vacantissimam?         vocatioueni  CP,  sed 
corr.  in  vacationem  P',  vacationem  (sed  vac  in  ras.  31  ^)  31  23  Syd.  eutropio  inscr.  in  F      ENTROPIO  L, 

intropio  T  24  tibi  scribere  FP  25  michi  C        propiciaute  MC        via  s.  l.  add.  T- 


LIBER   1,  [)§8  —  6§5.  9 

vel  maxima,   quo   te   scilicet   a  profundo  domcsticao   quietis  extractum  ad  capessenda 
militiao  Palatinae  munia  vocem.    *    *    *    his  additur,    quod    munere    dei    tibi  con<i;ruit    2 
acvi    corporis    aninii    vi<;or    intcgcr;    dein   qiiod    eciuis    armis    veste    sumptu    tanuilicio 
instructus  soluin,  nisi  falliiiiur,  incipere  formidas  et,  cum  sis  ulacer  domi,  in  aggredienda 

5  ])eregrinationo  trcjiidum  tc  iners  dcspcratio  facit;  si  tamen  senatorii  scininis  liomo, 
qui  cotidie  trabeatis  proavorum  imaginibus  inj^critur,  iuste  dicere  potest  scmct  pcr»'{;riiia- 
tum,  si  semel  et  in  iuvcnta  vidcrit  domicilium  legum ,  gymnasium  litterarum,  curiani 
dignitatum,  verticcm  mundi,  patriam  libertatis,  in  qua  unica  totius  orbis  civitatc  soli 
barbari  et    servi   pcregrinantur.      et  nunc,   pro   pudor,    si    rclinquarc    inter    buse(pias    3 

10  rusticanos  subulcosque  ronchautcs.  quippe  si  aut  campum  stiva  tremente  proscindas 
aut  prati  floreas  opes  panda  curvus  falce  populcris  aut  vincam  pahnite  gravem  ccrnuus 
rastris  fossor  invertas,  tunc  tibi  est  summa  votoruni  beatitudo.  quin  potius  cxpcrgi- 
scere  et  ad  maiora  se  pingui  otio  marcidus  et  enervis  animus  attollat.  num  minus 
est  tuorum  natalium  viro  personam  suam  excolere  quam  villam?    ad  extremum,    quod    4 

15  tu  tibi  iuvcntutis  excrcitium  appcllaa,  hoc  est  otium  vcteranorum,  in  quorum  manibus 
effetis  cnses  robiginosi  sero  ligone  mutantur.  esto,  nuiltiplicatis  tibi  spumabunt  nuista 
vinetis,  innumeros  quoque  cumulos  frugibus  rupta  congestis  horrea  dabunt,  dcnsum 
pccus  gravidis  ubcribus  in  mulctram  pcr  antra  oHda  caularum  pinguis  tibi  pastor 
includet:    quo    spectat    tam    facculento    patrimonium    promovissc    compcndio    et    non 

20  ^lum   inter   ista   scd,    quod    cst  turpius,    proptcr    ista  latuissc?    nonnc    quid    concilii 
temporc    post     scdcntes    censcntesquc    iuvcnes    inglorium    rusticum ,    sencm     stantcm 
latitabundum ,    pauperis  honorati  sententia   premat,   cum   eos,   quos   essct  indignum  si 
vestigia  nostra  sequerentur,   videris    dolens   antecessisse?    sed   quid   plura?   si  pateris    5 
hortantem,  conatuum  tuorum  socius  adiutor,  praevius  particcps  ero.     sin  autem  inh;ce- 

25  brosis  deliciarum  cassibus  involutus  mavis,  ut  aiunt,  Epicuri  dogmatibus  copuhiri,  qui 
iactura  virtutis  admissa  summum  bonum  sola  corporis  voluptate  determinat,  tcstor 
eccc  maiores,  testor  posteros  nostros,  huic  mc  noxae  non  esse  confinem.     vale. 


1  q  T,  qua  LMCFP        domestice  s.  l.  add.  T^        cai)escen(l.a  F  2  niiliciae  MF       ante  liis  nonnulla 

%it  V.  ab  ipso  Sldonio  omissa  simt  3  deiude  T         equis  torr.  ex  aquis  C"         suintu  L         famulitio /y3/C'i^ 

4  ni  C  5  tepidum  C  6  cLotidie  (h  eras.  C*)  C  7  iuventa   (a  in  ras.  P*)  corr.  ex  vivent .  i", 

a  o  iu  •  <  i  • 

iuvent  corr.  in  iuventM^,  ventai<''         domicilia  C  gimnasium  C,  giniiasium  F  8  tocius  C         orbis 

s     u 

s.  l.  add.  T^  9  proh  MFP  et  in  ras.  C^         busaequas  L,  busequas  T,  buseqas  M^  et  in  marg.  add.  M 

os 
var.  lect.,  ex  qua  1  bos  ceteris  abscisis  restat,  bussequas  P,  bossequas  C,  obsequas  F^  10  roncantes  F 

si  aut  scripsi,   si  et  LMTCP,  et  si  F  11  vinee  palmite  F,  super  vineam  palmite  var.  lect.  eras.  M^,  in 

marg.  add.   1  vinee  palmite  m.  rec.  in  M  12  x>ost  rastris  s.  Z.  curvus  «cW.  jT^         fossor  ....  17  frugilms 

def.  in  F      votorum  summa  C         13  inervis  L,  innervis  T,  inermis  P  et  in  ras.  ut  v.  M^  et  {corr.  ex  inermes)  C, 

sine  virib ;  —  -,r  -i  a  • 

INNERVIS  1  enervis  add.  in  marg.  M"^        non  LMTCP,  1  ,nu'  itrogando  add.  m.  rec.  m  M  14  ante  viro 

quod  leg.  tuoru  ind.  T-  15  tu  om.  L         exercicium  C         hoc  est  om.  spat.  13  litt.  vac.  L         otiu  M, 

1  viciu  s.  l.  add.  M-,  &iam  C,  ociu  s.  l.  add.  C^  pro  veteranorum  ^^ost  spat.  10  litt.  vac.  ranorum  leg.  in  Lj 

\  cra 

16  rubiginosi  MTCP  17  fructibus  T        congestis  horrea  dabunt  densum  def.  in  F  18  gravidis  3/^ 

gravib;  T  fort.  recte,  gravidu  F         uberibus  in  mulctram  per  def.  in  F  mu\tra.m  LMTP  pinguis  tibi 

pastor  def.  in  F  19  tam  faeculento  praeter  to  def.  in  F  20  nonne  quid  L,  non  nequit  te  in  ras.  M^, 

non  nequiter  te   TCFP,   an  quid?  nonne  te?  21  ^^ost  stantem   leg.    nobilem  m   TC  22  latitante  T 

bonoraci  C      premet  (corr.  ex  premat  M^F^)  MTCFP  24  &  particebs  C,  3^particeps  (3  s.  l.  m.  rec.  add. 

inP)FP       illecehrosis  MTCFP  25^1  a  acZd  J/*)  J/         26  ammissa  i^,  amissa  Ji  ^         27  posteeros  i^^ 

vale  ovi.  MF 

glDONIUS, 


10  SIDONII  EPISTULARUM 

YII. 
SIDONIUS  YmCENTIO  SUO  SALUTEM. 

AxGiT  nie  casus  Arvandi  nec  dissimulo,  quin  angat.  namque  hic  quoque  cumulus 
accedit  laudibus  imperatoris,  quod  amari  palam  licet  et  capite  damnatos.  amicus 
homini  fui  supra  quam  morum  oius  facilitas  varietasque  patiebantur.  testatur  hoc 
propter  ipsum  nuper  mihi  invidia  conflata,  cuius  me  paulo  incautiorem  fiamma  detor-  s 
ruir.  sed  quod  in  amicitia  steti,  mihi  dcbui.  porro  autem  in  natura  ille  non  habuit 
dilii^entiam  per^^everandi:  libcre  queror,  non  insultatorio,  quia  fidelium  consilia  despiciens 
fortunae  hidibrium  per  omnia  fuit.  denique  non  eum  aliquando  cecidisse  sed  tam  diu 
stetisse  phis  miror.  o  quotiens  saope  ipse  se  adversa  perpessum  gloriabatur,  cum 
tamen  nos  ab  atfectu  profundiore  ruituram  eius  quandoque  temeritatem  miseraremur,  lo 
definientes  non  esse  felicem  qui  hoc  frequenter  potius  esse  quam  semper  iudicaretur! 
sed  damnationis  suae  ordinem  exposcis.  salva  fidei  reverentia,  quae  amico  debetur 
etiam  aftlioto,  rem  breviter  exponam.  praefecturam  primam  gubernavit  cum  magna 
popuhiritate  consequentemque  cum  maxima  populatione.  pariter  onere  depressus  aeris 
alieni  metu  creditorum  successuros  sibi  optimates  aemuhabatur.  omnium  colloquia  is 
ridere,  consilia  mirari,  officia  contemnere,  pati  de  occurrentum  raritate  suspicionem, 
de  assiduitate  fastidium ,  donec,  odii  publici  mole  vallatus  et  prius  cinctus  custodia 
quam  potestate  discinctus,  captus  destinatusque  pervenit  Romam,  ilico  tumens,  quod 
prospero  cursu  procellosum  Tusciae  litus  enavigasset,  tamquam  sibi  bene  conscio  ipsa 
quodammodo  elementa  famularcntur.  in  Capitolio  custodiebatur  ab  hospite  Flavio  20 
Asello,  comite  sacrarum  largitionum,  qui  adhuc  in  eo  semifumantem  praefecturae  nuper 
extortac  dignitatem  venerabatur.  interea  legati  provinciae  Galliae,  Tonantius  Ferre- 
olus  praefectorius,  Afranii  Syagrii  consulis  e  filia  nepos,  Thaumastus  quoque  et 
Petronius,  maxima  rerum  verborumque  scientia  praediti  et  inter  principalia  patriae 
nostrae  decora  ponendi,  praevium  Arvandum  publico  nomine  accusaturi  cum  gestis  25 
decretalibus  insequuntur.  qui  inter  cetera,  quae  sibi  provinciales  agenda  mandaverant, 
interceptas  litteras  deferebant,  quas  Arvandi   scriba  correptus  dominum  dictasse  pro- 


n  di 

1  suo  salutem  om.  F            2  agat  C^         nanque  M  3  laubus  T*         amare  vulffo        et  om.  F,  &.  T 
i  is 

dampnatos  MCF               4  homini  M^         3  eras.  et  ei'  s.  l.  add.  F^          paciebantur  facilitas    varietasque   T 

varietatesque  C^         paciebantur  C,  patiebatur  F  5  michi  C        mihi  nuper  MCFP        incautiorem  paulo  C 

_ci 
6  amicia  C^  michi  6'  7  queror  ^:»raeter   qu  in  ras.  P^  despiciens  ....  10  ruituram  praeter  ia 

a 
fuit  ....  tam  diu  ste  .  .  .  .  sepe  ipse  se  adver  ....  tamen  nos  ab  eftectu  (corr.  F"^)  def.  in  F  8  ludebrium  L 

tandiuJ/  9  quoties  XJ/  10  quandoque  eius  T        raremur  defi  def.inF  11  frequenter^;me<er 

fre  def.  in  F  c(unius  litt.  spat.  vac.Jaim    semper    (spat.  13  litt.  vac.)   tur  (sjmt.  12    lilt.  vac.)  nis  suae  L 

iudicaretur  MCFP ,  gtaretur   T  12  dapnatiois   T,  \  gubernatiois  s.  l.  add.   T\  gubernationis  MCFP 

que   corr.   ex   qui    C^  14  magna    T,    maxima    s.    l.   add.    T^  honere  C  depressus   honere    F 

mu 
15  creditorum  metu  C      ae»*labatur  T^,  aemulaba  *  tur  corr.  ea;  aemulabuntur  P*       conloquia  C  16  mirari 

scripsi,  Timan  LMTCFP,    aji  indignari?         contempnere  J/TCFP         occurrentium  i*^        suspitionem  iirC/" 

et  corr.  ex  suspicionem  Pi  17  ex  publici   spat.  4  litt.  vac.  lici  om.  L  molle    (alt.  I  eras.  M-)  M 

et  prius  cinctus  om.  L  18  illico  F  19  littus  L  enavigasset   (set  in   ras.  P^)  P  ipso  L 

20  FL  asello  />  21  comite  sacrarum  largitiouum  om.   T,   add.  in  marg.   T^  sacrarium  /''^  semi- 

fumantem  vix  sanum  22  exortatae  L        provintiae  CF       tonancius  C        ferriolus  L  23  siagrii  MCF, 

i 
syagrii  T      nepus  L       taumastus  3IFP,  taumaustus  C  24  scientia  LMCFP,  copia  T  26  insecuntur  FP 

provintiales  F  27  quas  praeter  qu  in  ras.  M"^         correctus  P 


LTBER  I,  7  §  1  —  §  9.  \\ 

fitebatur.  haec  ad  regem  Gothorum  charta  videbatur  emitti,  pacem  cum  Graeco  impe- 
ratorc  dissuadens,  Ih-itannos  supra  Li<2^orim  sitos  impup;nari  oportero  deinonstrans.  cuin 
Burgundionibus  iure  gentium  Gallias  dividi  debere  confinnans.  ct  in  hunc  ffrnic  modiiiii 
plurima  insana,  quae  irain  regi  feroci,  placido  verecundiain  infcrrciit.  limif  cj)istiilaiii 
r.  laesae  maiestatis  crimiiic  ardero  iurisconsulti  intcrj)rctabaiitur.  me  ct  Auxanium,  (> 
praestantissimum  viruin,  tractatus  isto  non  latuit.  (jui  Arvandi  ainicitias  (juo^iuo  «^ciicrc 
incursas  inter  ipsius  adversa  vitare  perfidum  barbaniin  i^^navuiu  c(inii)utal)aiiius. 
deferimus  io^itnr  nil  talc  mctu(>nti  totam  ])cr(nicitcr)  iiiacjiiiiain .  (|uani  suiiiiiio  artificio 
acres  et  ffammci  viri  oc('ulcr(>  in  tcmpus  iudicii  nicditaliantur,  scilicct  ut  adversariuni 

10  incautum  et  consiliis  sodalium  repudiatis  soli  sibi  tcmere  fidontem  profeasione  rcsponsi 
praecij)itis  involveront.  dieimus  ergo,  quid  nobis,  quid  amicis  secretioribus  tutuin 
putaretur.  suadcmus  nil  quasi  leve  fatendum,  si  quid  ab  inimicis  etiam  })ro  levissimo 
fiagitaretur;  ipsam  illam  dissimulationem  tribub)sissimam  fore,  quo  facibus  exc(uterent) 
sciscitan(do  incautam  persua)sionis  securitatem.     quibus  agnitis  proripit  sese  at(jue  in    7 

15  convicia  subita  prorumpens:  'abite,  degeneres\  inquit,  'et  praefectoriis  patribus  indigni, 
cum  hac  superforanea  trepidatione;  mihi ,  quia  nihil  intellegitis,  hanc  negotii  partcm 
sinite  curandam;  satis  Arvando  conscientia  sua  sufficit;  vix  illud  dignabor  admittere, 
ut  advocati  mihi  in  actionibus  ropetundarum  patrocinentur.'  discedimus  tristes  et  non 
magis    iniuria   quam    macrore    confusi;   quis  cnim  medicorum    iur<!  moveatur,  quoticMis 

20  desperatum  furor  arripiat?  intcr  liaec  reus  noster  aream  Capitolinam  percurrere  albatus;    8 
modo    subdolis    sahitationibus   pasci ,    modo    crepantcs   adulationum    bullas  ut  recogno- 
scens  libenter  audiro,  modo  serica  et  gcmmas  et  pretiosa  quacquc  trapezitarum  involucra 
rimari  et  quasi  mercaturus  inspicere  prensare,  depretiari  devolvere  et   intcr  agendum 
multum  de  legibus,  de  temporibus,  de  senatu,  do  principe  queri ,    quod    se  non  prius, 

25   quam  discutercnt,  ulciscerentur.     pauci  medii  dies :  it  in  tractatorium  frequens   senatus    U 
(sic  post  comperi;  nam  inter  ista  discesseram);  procedit  noster  ad  curiam   paulo   ante 
detonsus  pumicatusque,  cum  accusatores  semipullati  atquo  concreti  nuntios  a  decemviris 


1  carta  TCF        cum  om.  C        grco  C  2  legerim  (pr.  e  corr.  in  i  F')  F  3  tium  gallias  .... 

5  iuterpretabantur  jjjraeier   gen  ...    et  in    l)unc   fe iram   regi   fero  ....   rcnt  l)anc  epistolam  ...  ne 

ardenter  iuriscon   def.   in  F  5  ardere  X,  ardent  M  et   in  marg.   \  ardere   add.  M^,  ardenter   TCFP 

auxantum  F  6  mum  virum  tra  def.  in  F        amicicias  C,  praeter  iim  def.  in  F         quoq ;  P  (corr.  in  quotj 

m.  rec.  in  P)  ,  quoquo  M,  1  quoq;  s.  l.  add.  M-  8  difFerinius  Z  nl  J^,  nichil  iI/6'P  metuenti  s.  l. 

add.  il/',  praeter  m  om.  spat.  7  lltt.  vac.  L         perniciter  machiiiam  scrqjsi,  per  (sjmt.  8  litt.  vac.)  machinam  L, 

i 
permachiam  J^L"^  T'^,    perimachiam  CFP  9  iuditii  C  10  sibi   soli  MFP  (sed  punctis    add.   trans- 

posuit  P^)  11   dicamus  C  12  quasi  in  ras.P^,  om.  F        inin)ici.ssiinis  T  18  illam  ip.sam   T 

si 
tribulossimam  M^       facilius  excuterent  (ita  Wilamowitzius)  sciscitando  incautiun  persuasionis  securitatem  scripsi, 

facilius   exc  (sj^at.  6   litt.  vac)   sciscitan  (spat.  11   litt.  vac.)   sionis  securitatem  {om.  inferrent)  L,  facilius  per- 

suasionis   securitatem  inferrent  (nisi  quod  inferent  P)  MTCFP  15  convitia  FP,  vicia  I^  16  michi  C 

i  <1 

nichil  J/rCP,  nli^         intelligitis  il/TCi^P         negocii  C  17  sua  om.  C        amittere  3/',  aminittere /yT 

18  michi  C  19  mai*  F        j)ost  iure  le(j.  non  in  F        quociens  CP,  quoties  ML  20  disperatum  L 

1  ca.s 

arripi  L  capitulinam  L  21  salutacionibus  C  billas  L  22  serica  M  (1  cas  eras.  M^) 

1  ri 

preciosa  MC  trapezetarum  T  ijivoluchra  F  23  dcpreciari  C,    depreciare  M ',    depreciare  PT 

24  poribus  ....  12,1  invidia  sordi  def.  in  F        non  in  ras.  P^,  om.  C,   ante  non  duas  litt.  {fort.  &)  eras.  M^ 

to  u 

25  it  in  ras.M^,  utC        tractatorum  C,  tractatorio />,  tractario  il/S  tractatu  T        frequens  senatus  m  ras.P^ 

senatu  .•.- (s  ?(«  V.  ej-as.  C'i)  C  26  nam  corr.  ex  nonP'  27  nuncios  C        nuncios  ad  decemviris /jraeter 

viris  in  ras.  P ' 

2* 


12  STDONII  EPISTULAUUM 

opperirontur  ct  ab  industria  squalidi  praeripuissent  reo  debitam  miserationem  sub  invidia 
sordidatorum.  citati  intromittuntur:  partos,  ut  moris  est,  e  regione  consistunt.  offertur 
praofoctoriis  anto  propositionis  exordium  ius  sodondi:  Arvandus  iam  tunc  infelici 
impudentia  concito  gradu  mediis  propc  iudicum  sinibus  ingoritur;  Ferreolus  circum- 
sistentibus  latora  collegis  verecunde  ac  leviter  in  imo  subselliorum  capite  consedit,  ita  5 
ut  non  minus  legatum  se  quam  senatorem  reminiscoretur,  plus  ob  hoc  postea  laudatus 

10  honoratusquo.  dum  haec,  et  qui  procerum  defuerant  affuerunt:  consurgunt  partes 
legatique  proponunt.  opistuhi  post  provinciale  mandatum,  cuius  supra  mentio  facta, 
profortur:  atquo,  cum  sensim  recitaretur,  Arvandus  necdum  interrogatus  se  dictasse 
prochimat.  respondero  legati  quamquam  (fatonti)  nequiter  (sane)  constare,  quod  ipse  lo 
diotassot.  at  ubi  se  furons  ille  quantumque  caderct  ignarus  bis  terque  repetita  confessione 
transfodit.  accLamatur  ab  accusatoribus,  conclamatur  a  iudicibus  reum  laesae  maiestatis 
confitontom   toneri.     ad   hoc   et   milibus   formularum   iuris  id  sancientum    iugulabatur. 

1 1  tuni  domum  Laboriosus  tarda  paonitudino  loquacitatis  inpalluisse  perhibetur,  sero 
cognoscens  posse  reum  maiestatis  pronuntiari  etiam  eum,  qui  non  affectasset  habitum  is 
purpuratorum.  confestim  privilegiis  geminae  praefecturae ,  quam  per  quinquennium 
repetitis  fascibus  rcxerat,  exauguratus  et,  plebeiae  familiae  non  ut  additus  sed  ut  red- 
ditus,  publico  carceri  adiudicatus  est.  illud  sane  aerumnosissimum,  sicuti  narravere 
qui  viderant.  quod,  quia  se  sub  atratis  accusatoribus  exornatum  ille  politumque  iudi- 
cibus  intulerat,  paulo  post,  cum  duceretur  addictus,  miser  nec  miserabilis  erat.  quis  20 
enim  super  statu  eius  nimis  inflecteretur,  quem  videret  accuratum  delibutumque  lautu- 

12miis  aut  ergastulo  inferri?  sed  et  iudicio  vix  per  hebdomadam  duplicem  comperendi- 
nato  capite  multatus  in  insukm  coniectus  est  serpentis  Epidauri,  ubi  usque  ad  inimi- 
corum   dolorem    devenustatus    et  a  rebus  humanis   veluti   vomitu  fortunae   nauseantis 
exsputus,   nunc    ex  vetere    senatusconsulto  Tiberiano  triginta   dierum  vitam  post  sen-  25 
tentiam  trahit,    uncum   et  Gemonias   et  laqueum  per  horas  turbulenti  carnificis  horre- 

13scens.     nos  quidem,  prout  valemus,  absentes  praesentesque  vota  facimus,  preces  suppli- 
cationesque  geminamus,  ut  suspenso  ictu  iam  iamque  mucronis  exerti  pietas  Augusta 


1  operirentur  C      invidia  ^n  »'as.  P^,  invidia  3/,  iniuria,  qitod  s.  l.  add.  M^,  eras.  M-  2  citati .  ... 

4  ingeritur  praeter  moris  est  e  reg  ....   toriis  ante  propositio arvandus  iam  tunc  in  .  .  .  .  concito  gradu 

mediis   prope  iudi  ....  geritur  def.  in  F  e  regione   ut  moris  est  T  4  gradu  LMTFP,  gressu  C 

\  fi 

sinibus  M^  (l  fi  eras.  M"^),  finibus  (fi  corr.  in  si  T^)  T        ferreolus  circumsistentibus  iT/rC^T^P,  pra  (sjjat.  3  litt. 

vac.)  torius  fspat.  7  litt.  vac.)  sistentib;/y  5  Isiiexa,  praeter  la  def.  in  F         6  se  in  ras.  P^  7  dum  K  jT 

8  legati(o7n.  que)  CT         provintiale  F         post  facta  leg.  est  in  T,  -?-  s.  l.  add.  M^  10  fatenti  scripsi, 

i 
om.  spat.  5  litt.  vae.  L,  valde  TCF,  valde  31^,   valide  (id  in  ras.  P^)  P  ante  nequiter  s.   l.  add.  ac  M^ 

sane  constare  scripsi,  ovi.  spat.  12  litt.  vac.  L,  constaret  MTFP,  constanter  C  12  post  reum  lcg.  se  in  CFP, 

sed  expunxit  P^         maiestatis  lesae  CF  13  sanctientum   TCF  14  impalluisse  MF        peribetur  C 

15  magestatis  C  pronunciari  MC  16    purpuratoru    corr.  in  pui-puratoriii  P*,    purpuratorium   CF 

d 

17  exauctoratus  CF,  auguratus  M  et  in  viarg.  ||juctoratus  etiam  nunc  leg.  ex  eo  quod  add.  M^         aditus  F^ 

18  publico  ....  25  vetere  se^raeier  corum  dolorem  ....  umanis  veluti  .  .  .  nauseantis  exputus  ....  def.  inF 

erumpnosissimum  C  20  nec  «.  /  add.   T^  21  superstratum  C        lautomiis  C  22  et  LMTP, 

i 
ut  C      ebdomadam  LMTCP      conperendinato  MC,  conperhendinato   T  23  serpentis  om.  C      epidauri  M^, 

corum 
epidaurii   T        inimicu   T-  24  devenu.status  praeter  de  s.  l.  add.  P*  25  exputus  MTCFP,  var. 

lect. ,    quam    s.  l.  add.  M^,  eras.  M^  tyberiano  CF  dierum    def.   in  F  26  trahit  in  ras.  P^ 

carnificis   corr.   ex   carnifices  C*  28    ictu  om.    spat.  8  litt.  vac.  L  iamque  mucronis  om.  spat,  11 

litt.  vac.  L 


LIBER  1.  7  §9  —  fi§l.  13 

seminecem  quamquam  publieatis  bnnis  vel  exilio  muneretur.  illo  tamen,  seu  exspectat 
extrema  quae^iuc  scu  sustinet,  infelicius  niliil  est,  si  post  tot  notas  inustas  contu- 
meliasque  aliquid  nunc  amplius  quam  vivere  timet.     vale. 


VIII. 
SIDONIUS  CANDIDIANO  SUO  SALUTEM. 

5  JVloRARi  me  Romae  congratularis ;   id  tamcn  (|uasi  facete  et  fatigationum  salibus    1 

admixtis:  ais  enim  gaudere  te,  quod  aliquando  necessarius  tuus  videam  solom,  (lucm 
utiquc  perr(aro)  Arari(s  potor)  inspexerim,  nebulas  crgo  mihi  mcorum  Lugdunensium 
exprobras  et  diem  quercris  nobis  matutina  caliginc  obstructum  vix  meridiano  fervoro 
reserari.      et    tu    istaec   mibi  Caesenatis   furni   potius  quam    oppidi   verna   dcblateras?  2 

10  de  cuius  natalis  tibi  soli  vel  iucunditate  vel  commodo  quid  ctiam  ipsc  sentires,  dum 
migras,  indicavisti:  ita  tamen,  quod  te  Ravcnnac  fclicius  exulantem  auribus  Padano 
culice  perfossis  municipalium  ranarum  loquax  turba  circumsilit.  in  qua  paludo  indesi- 
nenter  rerum  omnium  lege  perversa  muri  cadunt  aquae  stant ,  turres  ttuunt  naves 
sedent,  aegri  deambulant  mcdici  iacent,  algent  balnea  domicilia  conHagrant,  sitiunt  vivi 

15  natant  sepulti,  vigilant   fures   dormiunt   potestates,   faenerantur  clerici   Syri  psallunt, 
negotiatorcs  militant   monachi    ncgotiantur,    student   pihie  senes  alcac  iuvcnes,    ariiiis 
eunuchi  litteris  focderati.     tu  vide,  qualis  sit  civitas  ,  ubi  tibi  Lar  familiaris  incolitur,    '.i 
quae    facilius    territorium    potuit    habere    quam   terram.      quocirca    mcmento    innoxiis 
Transalpinis  esse  parcendum,  quibus  caeli  sui  doto  contentis  non  grandis  gloria  datur, 

20  si  deteriorum  collatione  chircscant.     vale. 


IX. 

SIDONIUS  HERONIO  SUO  SALUTEM. 

Jl  osT  nuptias  patricii  Ricimeris  id  est  post  imperii  utriusquc  opcs  eventilatas    1 
tandem  reditum  est  in  publicam  serietatem,  quae  rebus  actitandis  ianuam  campumque 
patefecit.      interea    nos   Pauli  praefectorii  tam   doctrina    quam    sanctitate    venerandis 


1  quanquam  L  illo  J/',   ille  F  expectat  31TCFF  2  extrema   s.  l.    add.  F\   trema  L 

que  *  que  corr.  ex  quemque  C-         seu  ante  sustinet  om.  L         nichil  MCF        tot  om.   T  3  vale  om.   T 

4  Syd.  F        CANDLDIO  C  5  quia  si  X  6  admistis  P,  ammixtis  L,  amixtis  MT  ait  corr.  in 

ast  -P^*  7  perraro  Araris  potor  inspexerim  scripsi,  perrara  bi  fspat.  6  VUt.  vac.J  inspexerim  L,  raro  hibitor 

araricus  inspexerim  MTCFF         ergo  C,  eniin  LMTFF         michi  C,  s.  l.  add.   T-  9  post  tu  s.  l.   hec 

add.   T-         ista  ec   mihi  Lj,     ista  h^c  mihi  M  et  jjraeier  i  et  mihi   in  ras.  F^,    haec  ista  mihi  F,   lioc  ista 

mihi  C,   mihi   ecce  ista  T  pocius  C  deblatteras  CT,   deblacteras  (c  m   ras.  P^)  F,    deblatreras  F 

}  cas 
10  tibi  natalis   T        iocunditate  3ITCF,  iocuditate  F  11  indicasti  F,  iudicavisti  LTP,  iudicavisti  31% 

iudicasti  C  12  fossis  ....  14  algent  ^^raeter  x  tur sinenter cadunt  aque  .  .  .  egri  deambulant 

....  gent  def.  in  F        rhanarum  L,    ranarium  C        loquax  om.    T  13  turres   TC  et  s.  l.  add.  3P  F^, 

rentres  LMP        fluunt  corr.  ej-  fluant  C^  14  aegri  deambulant  otji.  T^         conflagrant  rfe/.  mi -F        sitiunt 

vivi  ovi.  L         siciunt  F  15  ex  sepulti  vigilant  def.  ti  vi  in  F         siri  3ICF  16  negociatores  3W 

monachi  LT,   milites  CF  et  in  ras.  3F   itemque  praeter  m  P^  negociantur  MC  17  litteris  f^derati 

praeter  lit  m  ras.  31^  ut  corr.  ex  ut  i^  ^  19  guo  L  20  vale  om.  31F  21  Sydonius  F 

HY.  *ROmO  {Y  aut  Y  eras  P"-)  P,  hevenio  LT         22  nubtias  L         23  ianua  s.  /.  r«W.  T>         24  venerandi  P' 


14  SIDONII  EPISTULARUM 

Laribus  excepti  comiter  blandae  hospitalitatis  officiis  excolebamur.  porro  non  isto 
quisquam  viro  est  in  omni  artium  genere  praestantior.  deus  bone,  quae  ille  pro- 
positionibus  aenigmata ,  sententiis  schemata,  versibus  commata,  digitis  mechanemata 
facitl  illud  tamen  in  eodem  studiorum  omnium  culmen  antevenit,  quod  habet  huic 
eminenti  scientiae  conscientiam  suporiorem.  igitur  per  hunc  primum,  si  quis  quoquo  s 
modo  in  aulam  gratiae  aditus,  exploro:  cum  hoc  confero,  quinam  potissimum  procerum 

2  spebus  valeret  nostris  opitulari.  nec  sane  multa  cunctatio,  quia  pauci,  de  quorum 
eligendo  patrocinio  dubitaretur,  erant  quidem  in  senatu  plerique  opibus  culti  genere 
sublimes,  aetate  graves  consilio  utiles,  dignitate  elati  dignatione  communes,  sed  servata 
pace  reliquorum  duo  fastigatissimi  consuhiros,  Gennadius  Avienus  et  Caecina  Basilius,  lo 
prae  ceteris  conspiciebantur.  hi  in  amplissimo  ordine  seposita  praerogativa  partis 
armatae  facile  post  purpuratum  principem  principes  erant.  sed  inter  hos  quoque 
quamquam  stupendi  tamen  varii  mores  et  genii  potius  quam  ingenii  similitudo.     fabor 

3  namque  super  his  aliqua  succinctius.  Avienus  ad  consulatum  felicitate,  Basilius  virtute 
pervenerat.  itaque  dignitatum  in  Avieno  iucunda  volocitas  ,  in  Basilio  sera  numero-  is 
sitas  praedicabatur.  utrumque  quidem,  si  fors  Laribus  egrediebantur,  artabat  clientum 
praevia  pedisequa  circumfusa  populositas ;  sed  longe  in  paribus  dispares  sodalium 
spes  et  spiritus  erant.  Avienus,  si  quid  poterat,  in  filiis  generis  fratribus  provehendis 
moliobatur:    cumquc    semper   domesticis    candidatis    distringeretur,    erga    expediendas 

4  forinsecus  ambientum  necessitates  minus  valenter  efficax  erat.     et  in  hoc  Corvinorum  20 
familiae   Deciana  praeferebatur,    quod   qualia   impetrabat   cinctus   Avienus    suis,    talia 
conferebat  Basilius  discinctus  alienis.     Avieni  animus  totis  et   cito,   sed   infructuosius, 
Basilii    paucis    et   sero,    sed    commodius    aperiebatur.      neuter    aditu    difficili,    neuter 
sumptuoso;    sed   si  utrumque   coluisses,    facilius   ab   Avieno   familiaritatem ,    facilius   a 

5  Basilio   beneficium   consequebare.      quibus   diu  utrimque    libratis   id  tractatus    mutuus  25 
temperavit,  ut  reservata  senioris  consularis  reverentia,  in  domum  cuius  nec  nimis  raro 
ventitabamus ,    Basilianis  potius  frequentatoribus  applicaremur.     ilicet,    dum  per   hunc 


1  excolebamur  porro  om.  qmt.  14  litt.  vac.  L  2  prestaiicior  C  3  sentencils  C      scemata  CF 

de 
comata  CF  methanemata  F  4  eo  Hn  T\   eo  CP  5  aeminenti  C  6  adit'  31,  I  addltus 

add.   in   marg.  M^  7  nostris  valeret  F  sane  multa  cunctatio  om.  spat.  7  litt.  vac.  L  sane  s.  l. 

add.  T^         cuntaclo  C  8  patricinio  C  10  fatigatlssimi  LP  fastigatlssiml  ....  13  mores  praeter 

fastlgatlsslm  .  .  .  cina  basi  ....  plissimo  ordi  ....  ai-mate   facile    post   purperatum   {et  quod  in  marg.  add.  F^ 

'      .   _  i' 

pnclpe)  ....  sed   inter   hos  quoque   quamquam   stu  ....  res  def.  in  F  genna  *  dius    (p  ut  v.  eras.   T-)   T 

11  post  hi  leg.  na  m   T  13  quamquam  s.  l.  add.  P\  quanquam  L  tamen  s.  l.  add.   T^  post 

mores  leg.  ei-at  in  T        pocius  C        slmilitudo  def.  in  F  14  nanque  M         succintius  CF        avienus 

def.inF         *****  ad  cnsulatum  (5  Zi</.  eras  P-)  P  15  dlgnitatatum  (ta  ems.  C^)  (7        locxmdia.  MTCFP 

\  ti 
seria  Z  16  egrcdlebatur  T  clientium  C  17  pedissequa  iJfCi^P  imparibus  i^,  imparlbus  P  S 

In  parlb;  (Ib;  et  1  tl  in  ras.  31^)  31  18  j)ost  spiritus  3  litt.  eras  P^      pro  spus   leg.  sps  id  est  species  m 

Helmstadiensi  486  et  Parisino  2783,  non  male  19  destrlngeretur  (pr.  e  corr.  in  I  T-)  L3IT  20  ani- 

a  coii 

blentlum  T,  amblenclum  C  21  qlia  corr.  ut  v.  ex  calia  P  *  22  pferebat  T-        disclnctus  basillus  T 

disclnctus  usque  ad  basilll  om.  C      avleni  (nl  corr.  ex  n    T^)  T      sed  LMTCP,  3  P'  23  apperlebatur  C 

dlfficllis  (s  cra«.  Jf  *)  iJfC  24  sumtuoso  L       coluisses  JO  T,  consuluisses  3/i^P,  conslluisses  C       famillarltatem 

ovi.  spat.  15  iitt.  vae.  L  facilius  ante  a  Basilio  om.    TCF  25  utruque    fcorr.  in  utrlque  C*J  libratis 

1  tus 
diu  C  utrumque  L,   utrinque  3IP  26  servata   (re  s.  l.  add.   T"-)  ~T  fort.  recte  consularis   31^ 

reverentia  L3ITP,  1  frequencla  s.  l.  add.  T'^,  frequentia  CF        raro  add.  in  marg.  F^  27  applicareraur 

[pr.  p  e  corr.  L'^)  L 


I 


LTBER  I,  0§1  —  1()§1.  15 

ainplissimum  virum  aliquid  de  logationis  Arvernae  petitionibus  elaboramus,  eoce  et 
Kalendae  lanuariae,  quae  Augusti  consulis  mox  futuri  repetenduni  fastis  n(»men  oppo- 
riebantur,  tunc  patroiuis :  'heia\  inquit,  ^SoUi  meus,  (agedum),  quamciuam  susftq>ti  0 
officii  onere  pressaris,  exeras  volo  in  obsequium  uovi  consulis  veterem  Musam  votivum 
5  quippiam  vel  tumultuariis  fidibus  carminantem,  pracbcbo  admittendo  adirum  recita- 
turoque  solacium  recitantique  sutfragium.  si  quid  experto  crcdis,  multa  tibi  seria  lioc 
ludo  promovebuntur,'  parui  ego  praeceptis;  favorem  ille  non  subtraxit  iniunctis  ct 
impositac  devotionis  adstipulator  invictus  egit  cum  consule  meo ,  ut  me  praefectum 
faceret    senatui   suo.      sed    tu,    ni  fallor,    epistulae   perosus    prolixitatem    voluptuosius    7 

10  nunc  opusculi  ipsius  relegendis  versibus  immorabere,  scio,  atque  ob  hoc  carmen  ipsum 
h)quax  in  consequentibus  charta  deportat,  quae  pro  me  interim,  dum  venio.  diebus 
tibi  pauculis  sermocinetur.  cui  si  examinis  tui  quoque  puncta  tribuantur,  aeque 
gratum  mihi,  ac  si  me  in  comitio  vel  inter  rostra  contionante  ad  sophos  meum  non 
modo  hiti  clavi  sed  tribulium  quoque  fragor  concitaretur.    sane  moneo  praeque  denuntio 

15  quisquilias  istas  Clius  tuae  hexamctris  minime  exaeques,  merito  enim  conhita  vestris 
mea  carmina  non  heroicorum  phaleris  sed  epitaphistarum  neniis  coiiq^arabuntur, 
attamen  gaude,  quod  hic  ipse  panegyricus ,  etsi  non  iudicium,  certe  eventum  boni  8 
operis  accepit.  quaproptor,  si  tamen  tetrica  sunt  amoenanda  iocuhiribus,  volo  paginam 
glorioso  id  est  quasi  Thrasoniano  fine  conchidere  Phiutini  Pyrgopolinicis  imitator, 
igitur  cum  ad  praefecturam  sub  ope  Christi  stili  occasione  pervenerim,  iubeas  ihcet 
pro  potestate  cinctuti  undiquc  onmium  laudum  convasatis  acclamatiijniljus  ad  astra 
portare,  si  placeo,  eloquentiam,  si  displiceo,  felicitatem.  videre  mihi  videor,  ut  rideas, 
quia  perspicis  nostram  cum  milite  comico  ferocissc  iactantiam.     vale. 


X. 

SIDONIUS  CAMPANIANO  SUO  SALUTEM. 

^^  Ac;cEPi  per  praefectum  annonae  litteras  tuas,   quibus  eum  tibi  sodalem  veterem    1 

mihi  insinuas  iudici  novo.     gratias  ago  magnas  illi,  maximas  tibi,   quod   statuistis  de 


20 


IISU 


1  aliquid  s.  l.  add.  T^         legationei^        peticionibus  C       et  om.  CP  2  colis  T^         operiebantur 

{alt.  p  s.  l.  add.  M^)  MFP  3  eia  TCF,  eya  P       inquid  C      agedum  add.  Wdaviovntzius,  ovi.  LMTCFP, 

sed.  spat.  8  litt.  vac.  in  L  et  cendum   expiinxit   m.  pr.   in  Parisino  18584  4  bone   corr.   ex  uome   T^ 

bo  d 

5  quipiam  C        prebeo    T  -         amittendo  31  ^,   ammittendo  L  6  solacium  ....  9  senatui  suo  def.  in  F 

recitandique   T  1  li  s.   l.  add.  M^  8  devocionis  C        adstipulator  (d  eras.  P^)  P,  astipulator  MT 

me  s.  t.  add.  P-  9  senatu  C        sed  tu  ....  13   me  iu  co  praeter  ipsum   loquax  ....  pro  me  interim 

dum  ....    sermocinetur   cui   si   ex  ....  ta  tribuantur  eque  gratum  ni .  def.  in  F  prolixitate  in  ras.  M^ 

n 
10  inmorabare  L  11  cosequentibus  C^  carta   TC  tibi  s.  l.  add.   T'^  quoque  s.  l.  add.    T* 

12  a,eqne  LMTCF,  ecce  P  13  michi  C        ex  contionante  ad  sophos  def.  te  ad  so  in  F        concionante  J/C 

14  tribulum   T         denuncio  MC  15  istas  scripsi,  ipsas  LMTCFP         clius  LM,  l  clios  s.  l.  add.  M ', 

cHos  (cli  m  ras.  P^)   TCFP,  l  clius  s.  l.  add.  P^  exametris  LMTCFP  collata  3ITCFP  vris  C 

a 
16  faleris  P  17    panigericus   TC,    panygericus  L,    panigericus  31^,    panagericus  FP  iuditium   C 

ano  ] 

18  locularibus  F  19  trasouiano  CFP,  trasonico  T^        paulatini  F^       pirgopolinicis  TF,  phyrgopolinicis  C, 

t 
pyrgopolynicis -L         20  iubeas  ilicet  s.  l.  add.  31^,  iub  {spat.  5  litt.  vac.)  ilicetjL       illicet  i^         21  cinctui  i^^ 

convassatis  F^         continuatis  cclamationibus   T  22  michi  C  23  comictio  C        ferocissime  31TCFP 

iactantiam   in   ras.  31^,    iactanciam  C  vale  om.  F  24  campanio  CF  26  michi  C,    om.   T 

s 
iudicio  L^,  iuditio   T         statuitis  31^ 


16  SIDONIl  EPISTULARUM 

amioitia  niea  vel  pracsumere  tiita  vel  illaesa  credere.  ego  vero  notitiam  viri  familiari- 
tatomque  non  solum  volens  scd  et  avidus  amplector,  quippe  qui  noverim  nostram  quo- 
2  quc  gratiam  hoc  obsequio  mco  fore  copulatiorem.  sed  et  tu  vigilantiae  suae  me  id 
est  famae  mcac  statum  causamquc  commcnda.  vcreor  autem,  ne  famem  populi  Romani 
theatralis  caveae  fragor  insonet  et  infortunio  meo  publica  deputetur  esuries.  sane  s 
hunc  ipsum  e  vestigio  ad  portum  mittere  paro,  quia  conperi  naves  quinque  Brundisio 
profectas  cum  specicbus  tritici  ac  mellis  ostia  Tiberina  tetigisse  ,  quarum  onera  ex- 
pectationi  plebis.  si  quid  strenue  gerit,  raptim  faciet  offerri,  commendaturus  se  mihi, 
me  populo,  utrumque  tibi.     vale. 

XI. 

SIDONIUS  MONTIO  SUO  SALUTEM.  i» 

1  1  F.Tis  tibi,  vir  disertissime ,  Sequanos  tuos  expetituro  satiram  nescio  quam, 
si  sit  a  nobis  perscripta,  transmitti.  quod  quidem  te  postulasse  demiror;  non  enim 
sanctum  est,  ut  de  moribus  amici  cito  perperam  sentias.  huic  eram  themati  scilicet 
incubaturus  id  iam  agens  otii  idque  habens  aevi,  quod  iuvenem  militantemque  dictasse 
praesumptiosum  fuisset,  publicasse  autem  periculosum  ?  cui  namque  grammaticum  vel  is 
salutanti  Calaber  ille  non  dixit: 

'si  mala  condiderit  in  quem  quis  carmina,  ius  est 
i  u  d  i  c  i  u  m  q  u  e  ? ' 

2  sed  ne  quid  ultra  tu  de  sodali  simile  credas ,  quid  fuerit  illud ,  quod  me  sinistrae 
runior  ac  fumus  opinionis  afflavit,  longius  paulo  sed  ab  origine  exponam.  temporibus  20 
Augusti  Maioriani  venit  in  medium  charta  comitatum,  sed  carens  indice,  versuum  plena 
satiricorum  mordacium,  sane  qui  satis  invectivaliter  abusi  nominum  nuditate  carpebant 
plurimum  vitia,  plus  homines.  inter  haec  fremere  Arelatenses,  quo  loci  res  agebatur,  et 
quaerere,  quem  poetarum  publici  furoris  merito  pondus  urgeret,  his  maxime  auctoribus, 

3  quos  notis  certis  auctor  incertus  exacerbaverat.  accidit  casu,  ut  Catullinus  inlustris  tunc  25 
ab  Ars'ernis  illo  veniret,  cum  semper  mihi  tum  praecipue  commilitio  recenti  familiaris. 
saepe  enim  cives  magis  amicos  peregrinatio  facit.  igitur  insidias  nescienti  tam  Paeonius 
quam  Bigerrus  has  tetenderunt,  ut  plurimis  coram  tamquam  ab  incauto  sciscitarentur,  hoc 
novum  carmen  an  recognosceret.  et  ille :  'si  dixeritis\  cumque  frusta  diversa  quasi 
per  iocum  effunderent ,   solvitur  Catullinus  in  risum  intempestivoque  suffragio  clamare  30 


17  Horat.  sat.  II,  1,  82  sq. 

1   amicicia    CF  tuta    praesumere    C,     praesumere    vita    L  illaesa    om.   sjjat.    7  litt.   vac.   L 

noticiam  CF  2  et  om.  F        inde  ab  araplector  epist.   exitus  praeter  ra  expec  .  .  .  ue  gerit  raptim  fa  . . " 

turus  se  mihi  me  populo  def.  in  F  4  causamque  L3ITP,  famamque  C  6  comperi  MTCP        brun- 

dusio  L  7   hostia  2IC  tyberina  C  honera  C  8  strenuae  C  egerit   T  niichi  C 

n 
11  dissertissime   (pr.  s  eras.  C^)  C      satyram   TF  13  sencias  C  14  militatemque  C"  15  prae- 

sumptiosum    (o  in   ras.  M^)  M,    praesumptuosum  F,    praesumtiosum  L  nanque  31  grammatico  F 

19  quo  Colvius  21  carta  CF,  cartha  X  22  satyricorum  31 TF,  om.  p^raeter  orum  spat.  7  litt.  vac.  L 

i  ta  ta 

mordatium  F  invectualiter  F"^,    invectivaliter  (iva   in  ras.  31^)  31  ****nudi  te   {4  litt.   eras.  P*,     te 

i 
corr.  ex  U  P^)  P  23  inter  haec  L3ITCP,  interea  F  agitabatur  P  25  accidat  T^  ante 

illustris  kf/.  vir  in   T,  fort.  recte  illustris  MTCFP  michi  C  27  enim  cives  ....  29  recognos 

praeter  facit  .  . .  nius  quam  bi mis  coram   ta:iquam  ....  tur   hoc  novtim    def.  in  F         facit  igitur  07)t. 

spat.  9  litt.  vac.  L  28  plurimis  (is  in  ras.  31"^)  31  29  post  si  leg.  inquit  in  F         cumque   frusta 

n 
def.   in  F        frustra  (r  eras.  31"^)  31 TC  30  effunderet  P^,  diflPunderent  C,  praeter  diffunde  def.  in  F 


LIBEll  I,  10  §1  —  11  §7.  17 

coepit  dignum  poema.  quod  percnnandum  apicibus  auirttis    iuste  tabula  rostralis  acci- 
perot  aut  etiam  Capitolina.     Paeoiiius  exarsit,    cui    satiricus    ille  morsum  dentis  ij^niti    4 
avidius  imprcsserat,  atque  ad  adstantes  circulatores:  iniuriao    communis'.   inquit,  'iani 
reum  inveni.     videtis  ut  CatuUinus  deperit  risu:  apparet  ei  nota  memorari.     nam  quae 

5  causa  festinam  compulit  praecipitare  sententiam,  nisi  quod  iam  tenet  totum  qui  de 
parte  sic  iudicat?  atqui  ISidonius  nunc  in  Arverno  est:  undc  colligitur  auctore  illo, 
isto  auditore  rem  textam.''  itur  in  furias  inque  convicia  absentis  nescientis  innocen- 
tisque;  conscientiae,  fidei,  quaestioni  nil  reservatur,  sic  levis  turbae  facilitatem,  qua 
voluit,  traxit  persona  popularis.     crat  cnim  ipse  Paeonius  populi  totu.s,  qui  tribuniciis    r> 

i^  fiatibus  crebro  seditionum  pclagus  impelleret.  ceterum  si  rcquisisses:  'qui  genus, 
unde  domo?",  non  eminentius  quam  municipaliter  natus  quemque  inter  initia  cognosci 
claritas  vitrici  magis  quam  patris  fecerat,  identidem  tanien  per  fas  nefas(iue  crcscere 
affectans  pecuniacquc  pcr  avaritiam  parcus,  pcr  ambituiii  prodigus.  namque  ut 
faiiiiliac  superiori  per  filiam  saltim  quamquam  honestissimam  iungerctur,  contra  rigo- 

1''   rem  civici  moris  splcndidam,  ut  ferunt,  dotom   Chremcs  nostcr  Pamphih)  suo  dixcrat. 
cumque   de    capcssendo  diadcmate  coniuratio  Marcclliana  coqueretur,    nobilium  iuven-    G 
tuti   signiferum    sese   in   factione   praebucrat,   homo  adhuc  novus  in  senectute,  donec 
aliquando  proptcr  experimenta  felicis  audaciae  natalium  eius    obscuritati   dedit  hiantis 
interregni  rima  fulgorem.     nam  vacantc  aula  turbataquc  rcpublica  solus  invcntus  e.st, 

20  qui   ad    Gallias   administrandas   fascibus   prius   quam  codicillis  ausus  accingi  mensibus 
multis  tribunal  inlustrium  potestatum   spectabilis   praefectus  escenderet,  anno  peracto 
militiae   extremae    tcrrainum  circa  vix   honoratus ,  numerariorum  more  scu  potius  ad- 
vocatorum,  quorum  cum  finiuntur  actiones,  tunc  incipiunt  dignitates.    igitur  iste  sic  prae-    7 
fectorius,  sic  senator,  cuius  moribus  quod  praeconia  competentia  non  ex  asse  persolvo, 

25  gcncri  sui  moribus  dcbeo,  nmltorum  plus  quam  bonorum  odia  commovit  adhuc  ignoranti 
mihi,  adhuc  amico,  tamquam  saeculo  meo  canere  solus  versu  valcrcm.  venio  Arelatc,  nil 
adhuc  (unde  enira?)  suspicans,  quaraquani  putarer  ab  iniraicis  non  affuturus,  ac  principe 


10  Vergil.  VIII,  114. 


1  pereimaiulum  {alt.  u  !n  ras.  M^)  M  rostrodis  corr.  in  rostralis   T-  2  at  -1/',  ant  corr.  ex 

i  circa  \  troiios 

aud  C-         satyricus  /vTi^  3  avidus  i^^  P'  astautes  J/6'P  circulatores  T-  inquit  couuiuinis  T 

4  atullian'  T,  catullin'  s.  l.  add.   T"^       apparet  .  .  .  .  G  iudicat  om.  T,  add.  in  viarg.  T-         (!  ;tti|ui   Mohlrus, 

ita(iue  LMTCFP       iSydouius  i^  7  textam  inras.P^        couvitia   TCF  8  traxit  scri/m,  &  traxit /v, 

contraxit  i)/ rCi^i',  an  quo  voluit,  attraxit?  9  psoua  popularis  in  ras.  M^        poenius  corr.  in  peonius  i^* 

si 
tribunitiis  J/Ci^  10  reliquisses  C"  11  aeminencius  6'        inicia  C  12  victrici  i''        fecerit  quani 

pafris /'"       (tcerat  Woiarerenus,  fecerit  LMTCFP        idempnitide  i^'  13  peccuniaeque  C       avariciam  J/6' 

nanque  J/  14  salte  F  quau({uam  LF  pro  iungeretur  ^>os<    sjfat.  5   litt.  vac.   le<j.  ugere  in  L 

coutra  LMTFP,  c^tera  C  16  marcellaua  LMTFP  coqueretur  C,   \  conquereretur  s.  l.  add.  C" 

17  douec  ....  20  priusquam  praeter  tie  nata iuterrcgui  rira  ....  la  turbataque  repu  .  .  .  .  ad  gallias 

n 
admiuistra  def.  in  F  18  aliquado  6"  audatiae  ifCF  obscuritatis  (s  eras.   6'*)  C  19  post 

iuterregui  repetivlt  eius  C  republica  LMTFP,  K.  I'.  C  20  aministraudas  LM         codicellis  MTCFP 

21  multis  tribuual  2jme/er  nal  def.inF        illustrium  J/TCi-^P        praefectus  def.inF        aseenderet  MTCFP 

22  miliciae  J/C  extremae  militiae  CFP  23  incipiunt  T,  \  Ipediut  s.  l.  add.  T"^  jwst  dignitates 
s^yat.  7  liti.  vac.  in  L  iste  LMTFP,  ille  C  25  generis  (s  exp.  jP')  FP  adlioc  C  26  michi  C 
adhoc  C  arelatem  MTCFP  nil  adhuc  suspicans  unde  enini  T,  suspicaus  nil  adlmc  unde  enim  P,  sed 
alterum  suspicaus  add.  in  raary.  et  piost  enim  inseri  iussit  m.  3  in  P             21  quanquam  LF 

SlDONIUS.  3 


18  SIDONII  EPISTULARUM 

post  diem  viso  in  forum  ex  more  descendo.  quod  ubi  visum  est,  ilico  expavit,  ut  ait  ille, 
nil  fortiter  ausa  seditio.  alii  tamcn  mihi  plus  quam  decerct  ad  genua  provolvi; 
alii,  ne  salutarent.  fugere  post  statuas,    occuli  post  columnas;  alii  tristes  vultuosique 

S  iunctis  mihi  lateribus  incedere.  hic  ego,  quid  sibi  haec  vcllet  in  illis  superbiae  nimiae, 
nimiae  in  istis  humilitatis  forma,  mirari  nec  ultro  tamen  causas  interrogare,  cum  sub-  5 
ornatus  unus  e  turba  factiosoi*um  dat  sese  mihi  consahitandum.  tum  procedente  ser- 
mone :  'cernis  hos?' inquit.  et  ego :  'video"',  inquam,  'gestusque  eorum  miror  equidem 
nec  admiror'.  ad  haec  noster  interpres :  'ut  satirographum  te',  inquit,  'aut  exsecrantur 
aut  reforniidant'.  'unde?  cur?  quando?'  rcspondi:  'quis  crimen  agnovit?  quis  detulit? 
quis  probavit?'  moxque  subridens:  'perge',  inquam,  'amice,  nisi  molestum  est,  et  i» 
tumescentes  nominc  meo  consulcrc  dignare,  utrumnam  ille  delator  aut  indcx,  qui 
satiram  me  scripsisse  confinxit,    et   perscripsissc    confinxerit;  unde  forte  sit  tutius,  si 

9  retractabunt.  ut  supcrbire  desistant'.  quod  ubi  nuntius  rettulit,  protinus  cuncti  non 
modeste  nequc  singuli  sed  propere  et  catervatim  oscula  ac  dcxteras  mihi  dederunt. 
solus  Curio  meus,  in  transfugarum  pcrfidiam  invcctus,  cum  advespcrasceret,  per  cathc-  i5 

lOdrarios  servos  vispillonibus  tetriores  domum  raptus  ac  reportatus  est.  postridic  iussit 
Augustus.  ut  epulo  suo  circensibus  ludis  interessemus.  primus  iacebat  cornu  sinistro 
consul  ordinarius  Sevcrinus,  vir  inter  ingcntcs  principum  motus  atque  inaequalem  rci- 
publicac  statum  gratiac  scmper  aequalis;  iuxta  eum  Magnus,  olim  ex  pracfecto,  nuper 
ex  consulc,  par  honoribus  persona  geminatis,  recumbente  post  sc  Camillo,  filio  fratris,  20 
qui  duabus  dignitatibus  et  ipse  decursis  pariter  ornaverat  proconsuLatum  patris,  patrui 
consulatum;  Paeonius  hinc  propter  atque  hinc  Athenius,  homo  litium  tcmporumque 
varietatibus  exercitatus.  hunc  scqucbatur  Gratianensis,  omni  ab  infamia  vir  scque- 
strandus,  qui  Sevcrinum    sicut   honore   postibat,  ita  favore  praecesserat.     ultimus  ego 

1 1  iacebam,  qua  purpurati  latus  laevum  margine  in  dextro  porrigebatur.     edulium  multa  25 
parte  finita    Caesaris   ad    consulcm    sermo    dirigitur,  isque  succinctus;  inde  devolvitur 
ad  consuLarem :   cum   quo   sacpe  repetitus,  quia  de  litteris  factus,  ad  virum  inlustrem 
Camillum  cx  occasione  transfertur  in  tantum,  ut  diceret  princeps :  'vere  habes  patruum, 
frater  Camille,  propter  quem  me   familiae  tuae  consulatum  unum  gratulcr  contulisse.' 


2  Lucan.  V,  322  sq. 


1  discendo  L        illico  F  2  michi  C,  s.  l.  acld.   T-  3  oculi  C         columpnas  F        voltuosis- 

que  *******  [post.  s  et  7  Utt.  fort.  iunctis  eras.  P^)  P  4  iunctisq ;  F         miclii  C        hoc  C  b  niniiae 

om.  MCFP        2^0^^  cum  leg.  suLito  m  T,  fort.  recte  6  miclii  C  8  ammiror  LM         satirografum  P, 

satyrographum  MT,  satyrografum  L  execrantur  LTCFP  11  delator  ille  CF  12  satyram  LMT 

in  ^ 
scribsisseiy      confinxit  ....  19  magnus  praeier  o  circensibus cornu  sinistro vir  inter  gns  {corr.  F^) 

principum rei  publice  statum  ....  semper  e"q  ....  nus  def.  in  F  confinxit  et   perscripsisse  om.  C 

confinxit  corr.  ex  confingit  L^  perscribsisse  L         confixerit  (xe  in  ras.  M"^)  MP  13  supbire  corr. 

ex  subbire  C"         nuncius  MC         retulit  (it  in  ras.  P ')  MTCFP  14  dextras  TC,  destras  P         michi  C 

15  chatedrarios  C  16  jyfo  servos  post  spat.  5  litt.  vac.  rvos  leg.  in  L         vispillionibus  C         ex  tetriores 

in 
spat.  .3  litt.  vac.  prior.  t  om.  L  18  gentes  {corr.  in   gentes  F"^  P')  CFP  motus    co7'r.  in   notus  (7* 

reipublicae  LMFP,  reip.   T,  R.  P.  C  20  par  honoribus  praeter  noribus    def.  in  F  fratris  filio  C 

22  poenius   corr.  in   peonius  jP''  23  infamia   in  ras.  M^,  var.    lect.,   quam  s.  l.  add.  M^,   eras.  J/% 

b 
infamia  ul  a  infancia  (ul  et  b  add.  m.  3)  P  25  qua  (a  in  ras.  M  ^)  M        laevum  latus  CF         edulii  F 

26  dirigitur  sermo   T         devolvitur  corr.  ex  devolvetur  C  27  saepo  MTCFP,  se  L  repetitus  (rep 

in  ras.  M'^)  M        iUustrem  MTCFP  28  princebs  C  29  gratulor   T 


LIBER  I,  11  §  7  —  §  15.  19 

hinc  ille,    qui   similc    aliquid    optaret,   tenipore   invento:    'non    unum'.    inquit,    'domine 
Auo-uste,  sed  primum."     summo  fragore,  ut  nec  Augusti  reverentia  obsistcret,   cxcepta 
sententia   est.      inde    neseio    quid  Athenium    interrogans   superiectum  Paeonium   com-  12 
pellatio  Augusta   praeteriit,    casu    an    industria    ignoro.      quod   cum    turpitcr   Paconius 

5  aegre  tulisset,  quod  fuit  turpius,  compellato  tacente  respondit.  subrisit  Augustus,  ut 
erat  auctoritate  servata,  cum  se  communioni  dedisset,  ioci  plenus,  per  quem  cachinnum 
non  minus  obtigit  Athenio  vindictae,  quam  contigisset  iniuriae.  coUigit  itaque  sese 
trebacissimus  senex  et,  ut  semper  intrinsecus  aestu  pudoris  excoqucbatur,  cur  sibi 
Paeonius  anteferretur:   'non  miror,'  inquit ,  'Auguste,  si  mihi  standi  locum  praeripere 

10  conetur  qui  tibi  invadere  non  erubescit  loquendi.'    et  vir  illustris  Gratianensis:  'multus\13 
inquit,   'hoc  iurgio  satiricis  campus  aperitur."     hic  imperator  ad  me  cervice  conversa : 
'audio',    ait,    'comes   Sidoni,    quod    satiram    scribas.'     'et   ego',    inquam ,    'hoc    audio, 
domine  princeps.'     tunc  ille,   sed   ridens:    'parcc   vel   nobis."'      'at  ego',  inquam,  'quod 
ab  inlicitis  tompcro ,    mihi  parco.'     post  quae  ille :    'et  quid  faciomus  his",    inquit,  'qui 

15  te  lacessunt?"    et  ego:  "quisquis  est  iste.  domine  imperator,  publice  accuset:  si  redar- 
guimur,  debita  luamus  supplicia  convicti;  ceterum  obiecta  si  non  inprobabiliter  cassa- 
verimus,  oro.  ut  indultu  clementiae  tuae  practcr  iuris  iniuriam  in  accusatorem  meum 
quae  volo  scribam,'    ad  haec  ipse  Paeonium  conspicatus  nutu  coepit  consulere  nutantem,  1 4 
placeretne  condicio.     sed  cum  ille  confusus   reticuisset  princepsque   consuleret  erube- 

20  scenti,  ait:  'annuo  postulatis,  si  hoc  ipsum  e  vestigio  versibus  petas.'  'fiat',  inquam; 
retrorsumque  conversus,  tamquam  aquam  manibus  poscerem,  tantumque  rcmoratus, 
quantum  stibadii  circuhim  celerantia  ministeria  percurrunt,  cubitum  toro  reddidi.  et 
imperator :  'spoponderas  te  licentiam  scribendae  satirae  versibus  subitis  postulaturum.' 

2,^        ^S^*  'scribere  me  satiram  qui  culpat,  maxime  princeps, 

hanc  rogo  decernas  aut  probet  aut  timeat.* 

secutus   est  fragor,    nisi    quod    dico    iactantia  est,    par  Camillano,    qucm   quidem  non  15 
tam  carminis  dignitas  quam  temporis  brevitas  meruit.     et  princeps:  'deum   testor  et 
statum  publicum,  me  de  cetero  numquam  prohibiturum,  quin  quae  velis  scribas,  quippe 
30  cum  tibi  crimen  impactum  probari  nullo  modo    possit;   simul   et  periniurium   est   sen- 


1  obtaret  (b  corr.  in  p  C^)C,    poptareti^»  2  2^ost  fragore  leg.  ita  in  T,  fort.  recte  augusta 

cepta  _  .  _  .     ^ 

obsisteret  reverentia   T        exparte   T-  3  sentencia  C        poenium  corr.  in  peonium  -F^         introgatio  I, 

1  9pellatio  s.  l.  add.  T-  4  praeterit  C^         poenius  corr.  in  peonius  jP*  5  compellatio  {i  eras.  C")  C 

respondit 12  sidoni  j^raeter  iurgio  campus  (sicj cervice  conver oni  def.  in  F  6  com- 

munione  M^         perq;  cacbinnum   T  7  optigit  L,  obtigit  (ob  in  ras.  P^)   MP,  attigit   TC        atthenio  C 

8  traebacissimus  X T  9  michi  C  10  ex  erubescit  spat.  3  litt.  vac.  cit  om.  L         vir  fr  ut  v.  eras.  L^) 

(spat.  7  litt.  vac.)    ustris  L  gracianensis  C  multis   T  11    satyricis    T,   sat}Tis  /^  hic  me   T^ 

12  satjTam  (corr.  ex  satiramJ/i  )J>J/rP        et  ego  inquara  (Ze/.  m  Z'  13  princebs  C        tunc  Ule  def.  in  F 

set  ridens  F,  subridens  CT        vel  LMTFP,  ait  C  14  illicitis  MTCFP        michi  C        inquid  (inquit   T) 

his   TC  15  lascessunt  F         es  corr.  ex  es  F^  iste  om.   F  16  convictis  X         si  s.   /  add.  F^ 

cassaveriraus  nou   improbabiliter  C  improbabiliter  MTGFP  17  clemenciae  C  19  conditio  F 

princebsqueC  22  stipadiii^TCJPP        thoro  J/CF  23  spoponderas  (ras  m  ms.  P')  •?        Ucenciam  C 

satirae  scribende  C        satyrae  LJ/r/"  25.cribereC'        satyram  /yJ/rF        princebs  C  26  .anc  C 

27  sequutus  LC  28  princebs  C  29  publicam  C       mi  L       cereto  T,  ceto  s.  l.  add.  T-       nquam  TP, 

liq  F  prohibiturum 30   sententiam  ijraeter   quippe  .  .  .  raodo   possit   def.   in  F  quia    tecum  // 

30  crimen   impactum  o»i.   spat.  8   litt.  vac.  L ,   s.  l.  add.   T-  periurium    {corr.    in   periurium  M^)  MG 

sentenciam  C 


20  STDONII  EPISTULARUM  LIBER  I,  11  §  15  —  §17. 

tentiam  purpurati  tribuere  privatis  hoc  simultatibus,  ut  innocens  ac  secura  nobilitas 
propter  odia  certa  crimine  incerto  periclitetur/  ad  hanc  ipse  sententiam  cum  vere- 
cunde  capite  demisso  gratias  agerom,  contionatoris  mei  coeperunt  ora  pallere,  in  quae 
paulo  ante  post  iram  tristitia  successerat;  nec  satis  defuit,  quin  gelarent  tamquam  ad 

16  exertum  praebere  cervices  iussa  mucronem.  vix  post  haec  alia  pauca:  surreximus.  s 
pauUihim  ab  aspoctu  imperatoris  processeramus  atque  etiamnunc  chlamydibus  indue- 
bamur,  cum  mihi  consul  ad  pectus ,  praefectorii  ad  manus  cadere ,  ipse  ille  meus 
amicus  crebro  et  abiecte  miserantibus  cunctis  humiliari,  ita  ut  timerem,  ne  mihi  in- 
vidiam  supphcando  moveret,  quam  criminando  non  concitaverat.  dixi  ad  extremum 
pressus  oratu  procerum  congk^batorum  sciret  conatibus  suis  versu  nil  reponendum,  lo 
derogare  actibus  meis  in  posterum  tanien  si  pepercisset;  etenim  sufficere  debere,   quod 

ITsatirae  obiectio  famam  mihi  parasset,  [sed]  sibi  infamiam.     in  summa  percuH  quidem, 
domine  maior,    non   assertorem    calumniae   tantum   quantum    murmuratorem.     sed  cum 
mihi  sic  satisfactum   est,   ut  pectori  meo  pro  reatu  eius  tot  potestatum  dignitatumque 
culniina   et  iura   summitterentur,    fateor    exordium   contumeliae  tahs   tanti  fuisse,    cui  is 
finis  gloria  fuit.     vale. 


1  privatis  ....  2  periclitetur  iwaeter  Liis  iit  innocens  ac propter  odia  certa  crimine  in  def.  in  F 

innocens   T,    iguoscens   s.    l.   adil.   T^  2  liodia  C  sentenciani  C  cun  ex  verecunde  def.  in  F 

3  concionatoris  MCF  4  tristicia  CF  .')  dexertum  F^         ex  mueronem  ^Josfer.  m  sj^at.  rac.  om.  L 

alia  pauca  sur  spat.  10  litt.vac.om.  L  6  paulum  T      clamydibus  C,  clamiiibns  LM TFP  7  imchiC 

a 
pretorii  C        ille  meus  ipse  C        reus  (me'  s.  l.  add.    T^)  LT  8  amicis  T        michi  C  9  q.  corr. 

i  _  r 

ex  q  T-  10  ^pce»*rum  corr.  ex  pceterum  ut  v.  F^  11  pepecisset  C^       deberet  C  12  satyrae  LMTF 

michi  C      mihi  famam  T       sed  vidgo  secl.        perculi  Wilamowitzius,  pertuli  LMTCFP  13  calumpniae  CF 

murmoratorem  Z  15  submitterentur  C  16  fu*it  (r  ut  v.  eras.  C^)  C         vale  om.  TF        G.  SOLLII 

APOLLINAEIS   LIBER   PRUVIVS   EXPLICIT   INCIPIT    LIBER    SECVNDVS    in    ras.  2^artim    nigro  partim 

rubro    atram.    subscr.    L\    GAII    SOLLII    APOLLINAEIS    SIDONII   EPLARV   LIBER  PRIM'  EXPLICIT. 

INCIPIT  LIB  SEDS  M,   GAII.    SOLLII.   APOLLINARIS.    SIDONII.  LIB  PM'  EXPLICIT.   INCIP   SCdS   T, 

Gai  Sollii  ApoUinaris  Modesti  Sidonii  arvernorum  epi  liB  I  explicit.  incipit  lib  11.  subscr.  rubric.  in  C,  Gaii  soli 

apolinaris  Sidonii  eplarum  lib  l'.  explicit.  Incip.  II'  F,  Gaii  Solli  APollinaris  Sidonii  Eplaru  liljer.  Primus  ExPlicit. 

Incipit  Secundus  P 


GAI  SOLLII 

APOLLINARIS  SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  SECUNDUS. 


SIDONIUS  ECDICIO  SIIO  SALUTEM. 

Duo  nunc  paritor  mala  sustinent  Arverni  tui.     -quaenam?'   inquis.     praesentiam    1 
Seronati  et  absentiam  tuam.      Seronati,   inquam :    dc   cuius    ut  primum    otiam   nomine 
loquar,   sic    mihi   videtur  quasi    praescia   futurorum   lusisse  fortuna,    sicuti  cx  adverso 

5   maiores   nostri  proelia,    quibus    nihil    est  foedius,    bella  dixerunt;    quippo   etiam    pari 
contrarietate  fata,   quia  non  parcerent,   Parcas  vocitavere.     rediit  iste  Catilina  saeculi 
nostri  nuper  Aturribus,  ut  sanguinem  fortunasque  miserorum,  quas  ibi  ex  parto  propi- 
navorat,  hic  ex  asse  misceret.      scitote   in  eo  per  dies  spiritum  diu  dissimuhiti  furoris    2 
aperiri:  aperte  invidet,  abiecto  fingit,  sorvilitor  suporbit;  indicit  ut  dominus,  exigit  ut 

10  tyrannus,  addicit  ut  iudox,  calumniatur  ut  barbarus ;  toto  die  a  metu  armatus,  ab  avaritia 
ieiunus,  a  cupiditato  terribilis,  a  vanitato  crudelis,  non  cessat  simul  furta  vel  punire  vol 
facore;  palam  ot  ridcntibus  convocatis  ructat  inter  cives  pugnas,  inter  barbaros  httoras; 
epistulas,  ne  primis  quidem  apicibus  sufficienter  initiatus,  publice  a  iactantia  dictat, 
ab  impudentia  emondat:   totum    quod   concupiscit  quasi   comparat  nec  dat  pretia  con-    '^ 

15  temnens  nec  accipit  instrumonta  dosperans;  in  concilio  iubet  in  consilio  tacet,  in 
ecclesia  iooatur  in  convivio  praedicat,  in  cubiculo  damnat  in  quaestione  dormitat;  implot 
cotidie  silvas  fugientibus  villas  hostibus,  altaria  rois  carceres  clericis ;  exultans  Gothis 


1  HecdicioC,  Hecditio  P,  h^cdicio  J/,  liic  dicioi^        2  .  uo  C      tui  arverm  {pr.  r  s.  l.  add.F^)MCFP 
3   3"  s.  ;.  add.    T^  4  j„;ch;  c       qnash  {unam  litt.  eras.  C-)  C      praescia  s.  l.  add.  P^  5  nicbil  ifC, 

nl  F  quippe  scripsl,  quique  LMTCF,   qui  ^v- que   {unam   litt.   eras.  P')  P  6    fata  quia  hi  ras.  M\ 

fata  que  F        iste  scrinsi,  ipse  LMTCFP        catillina  L        ex  saeculi  sjmt.  vac.  uli  om.  L  7  nri  sch  M, 

sed    ord.  mut.  M^  atiturribus  F\   om.  spat.  11  litt.  vac.  L  qua  M  *  ibi  LF,  ille  ibi  MTCP,  iUic 

sibi  Mohrius  8  diu  s.  l.  add.   T^        post  dissiraulati  3  litt.  eras.  P^  9  indigit  L  10  tirannus  C 

calumpniatur  3TCF        tota  MFP  13  iniclatus  3IC        iactancia  CF  U  impudencia  C        comparat 

nec   (p  corr.  ex    p   et  rat   n   in  ras.  P')   P  precia  3WF  contempnens  MCF  15  disperans  /., 

despiciens  Movimsenus         16  iocatur  in  eccla  C      dampnat  3ICF        17  liospitibus  MTP,  bostib"  s.  l.  add.  T^ 


22  SroONlI  EPISTULARUM 

insultansque  Romanis,  inludens  praefectis  conludensque  numerariis,  leges  Theodosianas 
4  calcans  Theodoricianasquo  proponons  veteres  culpas,  nova  tributa  perquirit.  proinde 
moras  tuas  citus  explica  ot  quicquid  ilhid  est,  quod  te  retentat,  incide.  te  exspectat 
palpitantium  eivium  oxtroma  libertas.  quicquid  sperandum,  quicquid  desperandum  est, 
fieri  te  niedio,  te  praesule  placet.  si  nullae  a  republica  viros,  nuUa  praesidia,  si  nullae,  5 
quantum  rumor  ost,  Anthemii  principis  opes,  statuit  te  auctore  nobihtas  seu  patriam 
dimittore  seu  capillos.     vale. 

II. 
SIDONIUS  DOMITIO  SUO  SALUTEM. 

1  RiRi  mc  esse  causaris,  cum  mihi  potius  queri  suppetat  te  nunc  urbe  retineri. 
iam  ver  docedit  aestati  et  per  Hneas  sol  altatus  extremas  in  axem  Scythicum  radio  w 
porogrinante  porrigitur.  hic  quid  de  regionis  nostrae  climate  loquar?  cuius  spatia 
divinum  sic  tetendit  opificium,  ut  magis  vaporibus  orbis  occidui  subiceremur.  quid 
phira?  mundus  incanduit:  glacies  Alpina  deletur  et  hiulcis  arentium  rimarum  flexibus 
torra  perscribitur:  squalet  glarea  in  vadis,  limus  in  ripis,  pulvis  in  campis;  aqua  ipsa 
quaecumque  perpotuo  labens  tractu   cunctante  languescit,   iam   non   solum  calet  unda  is 

2  sed  coquitur.  et  nunc,  dum  in  carbaso  sudat  unus,  alter  in  bombyce,  tu  endromidatus 
extorius,  intrinsecus  fasciatus,  insuper  et  concava  municipis  Amerini  sede  compressus 
discipulis  non  aestu  minus  quam  timore  pallentibus  exponere  oscitabundus  ordiris: 
'Samia  mihi  mater  fuit.'  quin  tu  mage,  si  quid  tibi  salubre  cordi,  raptim  sub- 
duceris   anholantibus    angustiis    civitatis   et    contubernio    nostro   aventer  insertus   fallis  20 

3  clementissimo  recessu  inclementiam  canicukrem?  sane  si  phxcet,  quis  sit  agri,  in 
quem  vocaris,  situs  accipe.  Avitaci  sumus:  nomen  hoc  praedio,  quod,  quia  uxorium, 
patrio  mihi  dulcius.     haec  mihi  cum  meis  praesule  deo,  nisi  quid  tu  fascinum  verere, 


19  Terent.  ennucli.  I,  2,  27  (107). 

1  insultans  {om.  que)   T         illuclens   T,   illudensque  MCFP         coUudensque    MTCFP         numerariis 

(is  in  ras.  P^)  P        legens  iia  tit  s  ad  corrigendam  n  litt.  addita  videatur  L         tlieudosianas  L  2  theu- 

doricianasque  LM,  teudoricianasque  P,  theudericianasque  C,  theodicianasque  T,  theodotianasque  i^  veras  C* 

3  quidquid   T  quicquid    est   illud  C  expectat  MTCFP  4  palpitancium  C  quidquid  bis   T 

e  a 
disperandum  L  5  in  medio  F^  praesule  (prae  in  ras.  P^)  P  nullas  respublica   T  r  p  31, 

r.  p.  CP  6  est  om.  C  athemei  {])ost.  e  corr.  in  i  F"^)  F  7  seu  s.  l.  add.   C^  capillo  L 

vale  om.  F  9  post  me  duas  litt..  induxit  C'\  eras.   C^         michi  C  10  lineas  (eas  in  ras.  P'^)  P 

ante  extremas  8  litt.  {ut.  v.  exti-emas)  eras.  C^  scithicum  3IC,  pT-aeter  thicum  def.  in  F,  sciticum  praeter 

i 
icura  in  ras.  P^  11  spatiu  T  12  opificum  i^-,  bnficiii  T,  t  opificiu  s.  l.  add.  T"^         suhiaceremur  C 

13  glaties  C  14  describitur  C         squalet  s^jat.  6  litt.  vac.  om.  L,  praeter  s  et  let  in  ras.  P         glarea 

praeter  gla  def.  in  F      vadi  Zr       limus  in  spat.  8  litt.  vac.  om.  L       aqua  l/TCFP,  ea,  L         15  iam  L31TCP, 

g  F,  fort.   recte.         calcet  {alt.  c  eras.   C^)  C  16  carboso  C        bombice    (om  in  ras.  P^)  3ICFP        tu 

s.  l.  add.  P^         endrodimatus  C  17  fasceatus  LTCFP  et  in  ras.  31-         raunicipi  samerini  X,  municipii 

i 
amerini  C,    municipii  camerini  (camerini  iri  ras.  P^)  MFP  18  discipuls  31^  19  miclii  G  sub- 

i  s 

duceris  31,  I  succidis  «.  l.  add.  3P,  succedis  (e  corr.  in  i  T'^)  T,  1  subduceri  s.   l.  add.  T-  20  anelan- 

h 
tibus  i^,  anelantibus  Ji ',  anhellantibus  L  angustiis  (iis  in  ras.  P^)  P  conturbernio  31         audenter  C 

21  inclemenciam  C        placitum  LT,  an  placet,  iam  ?         qui  L  22  avitacti  C,    advitaci  P         nomen 

(no  i7i  ras.  P^)  P  23  raichi  C        post  dulcius  s.  l.  add.  •—-  ut  r.  31^         michi  C 


LIBER  II,  1  §  3  -  2  §  7,  23 

concordia.  mons  ab  occasu,  quamqiiam  tcrronus,  arduus  tamcn  inferiorcs  sibi  coUcs 
tamquam  gcmino  fomitc  cffundit,  quattuor  a  so  circitcr  iugcrum  latitudinc  abductos. 
sed  donec  domicilio  compotcns  vcstibuli  campus  aperitur,  mcdiam  vallcm  rcctis 
tractibus    prosequuntur  latcra    clivorum    usquc    in   marginem   villac,    quae    in    Borean 

'•>    Austrumque    conversis    frontibus    tcnditur.      balincum    ab   Africo   radicibus    ncmorosac    4 
rupis  adhaeroscit  ct  si  cacdua  pcr  iugum  silva  truncctur,   in    ora   fornacis  lapsu  volut 
spontaneo   dcciduis   struibus   impingitur.     hinc    aquarum    surgit    cella   coctilium,   quae 
consequcnti    ungucntariac    spatii    parilitatc     conquadrat    oxccpto    solii    capacis    hcmi- 
cyclio,  ubi  et  vis  undac   fervcntis   pcr   parietom   foraminatum  flcxilis  plumbi  meatibus 

10  inplicita   singultat,     intra   conclave    succensum    solidus   dies   et   haec   abundantia  lucis 
inckisac,    ut    verccundos    quosque    compellat    aliquid    sc    phis    putare     quam     nudos. 
hinc   frigidaria   dilatatur,    quae   piscinas   publicis    operibus    extructas    non    impudcntcr   5 
aemularctur.      primum    tecti    apice    in    conum    cacuminato,    cum    ab    angulis    quadri- 
fariam    concurrentia    dorsa     cristarum    tcguhs     intcriaccntibus    imbricarcntur,     ita     ut 

!■'  ministeriorum  sese  non   impedientc   famulatu    tot    possit    recipcre    sclLas,    quot   solet 
sigma    personas,    fenestras    e    regione    conditor    binas    confinio     camerae     pendcntis 
admovit,    ut    suspicientum    visui    fabrefactum     lacunar    aperiret.     interior     parictum 
facies     solo     levigati      caementi      candore     contenta     est.        non     hic      per     nudam    0 
pictorum    corporum    pulchritudinera   turpis    prostat  historia,    quae    sicut   ornat  artem, 

20  sic    devenustat    artificem.      absunt    ridiculi    vestitu    ct    vultibus    histriones    pigmentis 
multicoloribus  Philistionis   supellectilcm   mentientes.     absunt  lubrici   tortuosiquc    pugi- 
latu    et    nexibus    palaestritac ,    quorum    etiam    viventum    luctas,    si    involvantur    ob- 
scenius,    casta    confcstim    gymnasiarchorum    virga    dissolvit.       quid    plura?    nihil    ilhs    7 
paginis   impressum   reperietur,   quod   non  vidisse   sit    sanctius.      pauci   tamen  versiculi 

2''  lectorem    adventicium    remorabuntur    minime    improbo    tcmperamento,    quia    cos    ncc 
relegisse   desiderio   est  nec   perlegisse   fastidio.     iam,   si  marmora  inquiras,   non  ilhc 


1  post  coucordia  s.  l.  add.  -i-  ut  v.  M^    T-  terrenis  F^  2  quatuor  F         ahductos  (ab  m 

ras.  P')  P,   obductos   (I  ad  add.  in   marg.   T^)   T  3  domicilio   (o  extr.  in  ras.  M^)  M  4  pro- 

sequntur  TF,  prosecuntur  J/P         in  s.  l.  add.  T-         boream   TCFT  5  balneum  MCFF,  l)almcuni   7'^ 

affrico  MC  6  velud  F  7  striuibus  (i  i^rlor.  eras.  C")  inpingitur  C  8  spacii  MC        soli  {alt. 

i  s.  l.  add.  F"^)   TF      emiciclio  AIF,  emiclio  C  9  ubi  et  vis  undae  spat.  9  Utt.  vac.  om.  L       et  vis  M, 

a  do 

t  aeni    s.  l.    add.  31^  unde  31-,    un    corr.   in  un   T^  fervetis   s.  l.    add.   T"^  implicita  31TCF 

10  singultat  praeter  singul  def.  in  F       inter   TCF      habundantia  F,  abundancia  C  12  exstructas  31,  in- 

structas  T     inpudenter  C         13  aemuletur  T,  fort.  recte       cacuminato  praeter  uminato  def.  in  F  14  con- 

currencia  C  15  impe*diente  P-         possis  P         quod  JOP        solii  Sirmondics  16  simma  L3ITCP, 

synima  F  piost    personas    ins.   ipsa    vero    couvenientibus    mensuris    exactissima  spatiositate  quadratur 

Vaticanus  Beginne  216,   PhiUppici  1685  et  3671  aliique  pendentes   TF  17  ammovit  LT  suspi- 

cientium  CF  lucunar  L  apperiret  C  patrietum   {jn:  t  eras.  C^)  C  19   pulcritu- 

dinem   TCFP  turb  F  hystoria  F  20  vultu  T        pygmentis  L  21  niultis    coloribus    (^j?-.  s 

i 
eras.  P-)  P       suppellectilem  LTCPT       pugillatu  J/TOFP  22etmrrts.  P'       palestratae  J/-         ^  corr. 

in    7    T-  23  gimnasiarcliorum   3ICF ,    gimmasiarchorum    P,     gynnasiarchornm    T  nichil   3ICF 

i 
24   repperietur    (pr.    p    eras.    31-)    3IF,   reperetur  P'  santius  C  tumen  om.   CF  25  adven- 

d  d 

titium   3IC,    aventitium  P'  temperamento    improbo  P  26   fastigio  F^  iamque    marmora 

(oni.  si)  F 


24  SIDONII  EPISTULARUM 

quidem  Puros  Carystos  Proconnesos,  Phryges  Numidac  Spartiatae  rupium  variatarum 
posuere  crustas:  neque  per  scopulos  Acthiopicos  et  abrupta  purpurea  genuino  fucata 
conchylio  sparsum  mihi  saxa  furfurem  mcntiuntur.  sed  etsi  nullo  peregrinarum  cau- 
tium  rigore  ditamur,  habent  tamcn  tuguria  scu  mapalia  mea  civicum  frigus.     quin  potius 

8  quid  habeamus  quam  quid  non  habeamus  ausculta.  huic  basilicae  appendix  piscina  & 
forinsecus  seu,  si  graecari  mavis,  baptisterium  ab  oriente  conectitur,  quod  viginti  cir- 
eiter  modiorum  milia  capit.  huc  elautis  e  calore  venientibus  triplex  medii  parietis 
aditus  per  arcuata  iutervaHa  reseratur.  nec  pilae  sunt  mediac  sed  columnae ,  quas 
architecti  peritiores  aedificiorum  purpuras  nuncupavere.  in  hanc  ergo  piscinam  fluvium 
de  supercilio  montis  elicitum  canalibusque  circumactis  per  exteriora  natatoriac  latera  lo 
curvatum  sex  fistuhie  prominentes  lconum  simulatis  capitibus  cffundunt,  quae  temere 
ingressis  veras  dentium  crates,  meros  oculorum  furores,  certas  cervicum  iubas  imagina- 

9  buntur.     hic    si    dominum    seu   domestica    seu    hospitalis    turba    circurastet,    quia   prae 
strepitu  caduci  fluminis  mutuae  vocum  viccs  minus  intclleguntur,  in  aurem  sibi  populus 
confabuLatur ;    ita  sonitu   pressus   alieno   ridiculum    aifectat    publicus    sermo   secretum.   is 
hinc  egressis  frons  triclinii  matronalis  offcrtur,  cui  continuatur  vicinante  textrino  cella 

1 0  pcnaria  discriminata  tantum  parietc  castrensi.  ab  ortu  lacum  porticus  intuetur,  magis 
rotundatis  fulta  f  collyriis  quam  columnis  invidiosa  monolithis.  a  parte  vestibuli  longi- 
tudo  tecta  intrinsecus  patet  mediis  non  interpellata  parietibus,  quac ,  quia  nihil  ipsa 
prospectat,  etsi  non  hippodromus,  saltim  cryptoporticus  meo  mihi  iure  vocitabitur.  haec  20 
tamen  aliquid  spatio  suo  in  extimo  deambuhxcri  capite  defrudans  efficit  mcmbrum 
bene  frigidum,  ubi  publico  lectisternio  extructo  clientularum  sive  nutricum  loqua- 
cissimus   chorus    rcceptui  canit,    cum    ego   meique   dormitorium  cubiculum  pcticrimus. 

1 1  a  cryptoporticu    in  hiemale   triclinium  venitur ,    quod  arcuatili  camino  sacpc  ignis  ani- 
matus  pulla  fuligine  infecit.     scd  quid  hacc  tibi,  qucm  nunc  ad  focum  minime  invito?   25 


1  pharos  (li  eras.  C-,  in  ras.  leg.  in  P^)  MGFP  et  s.  l.  add.  T^,  pos  T      eharystos  L,  charistos  MCF, 

caristos  TP      Proconnessos  Sirmondus,  proconysos  L,  proconissos  MTCFP      phriges  MTCFP      sparthiatae  TL, 

u 
sparciathae  C,  sparciatae  P         rapium  C*  2  ahruta  CP  3  conchilio  MTCFP  michi  C,  p   T 

menciuntur  C  4  ante   tauTen   alt.  tarnen   in   extr.  versu   eras.  i*  turguria  {pr.  r  induxtt   C")  C 

i  ^^ 

mappalia   TF  5  appendex  LjMTCFP  6  se  i^'       grcari  C      complectitur  F      quid  L  7  moe- 

niorum  Lj  elautis    scrij^si,    elutis   LjMTCFP  e  om.    Parisinus   2782   aliique,   fort.    recte  8  ar- 

quataZfJ/P  sed  m  ras.  P^  columjinae  i^  9  \mrimras  LMTFP,  absides  l  piraniides  C  nun- 

ve 
cupare  T^  11  capitibus  simulatis  T  12  occulorum  C         furores  ovi.  spat.  5  litt.  vac.  L         cervicu 

(cu  in  ras.  M^)  M         imagiuabunt  malim  13  prae  LMTFP,   per  C  14  vocum  (c  in  ras.  P^)  P 

vices  (i  corr.  ex  o  P^)  P  intelliguntur  3ITCFP  15  confabulabatur  (ba  eras.  C-)  C         ita  ut  F^ 

r 
16  fons  T^  17  lacu    corr.    ex    lac'   T'^  18  collyriis  LM,  coUiriis   TCFP ,   coluriis    Sirmondus 

i  mono 
columpnis  i^       invidiosa  s.  l    add.  T^        monolitliis  scripsl,  monobilibus /v,  monubilibus  il/',  monubilibus  i^P, 

munibilibus  corr.  ex   munubilibus  C- ,  volubilibus   T  19  nou    om.  F,    n    s.  l.  add.  M^         inlpellata   T, 

_  i 

\  intpolata  s.  l.  add.   T'  ^mst   quia   leg.    non   in  CF,   non   add.  s.  l.  ut  v.  M-  T-  nichil  MC ,  nl  F 

20  hipodromus  MCP,  hypodromus  T,  fort.  recte,  ypodromus  F       salte  F       criptoporticus  MTCFP       michi  C 

hnec  L3ITFP,  habet  C  21  deabulacri  (dea  in  ras.  3/')  31       defraudans  (a  expunx.  P~)  P  22  lecti- 

s 

teniio  M^  exstructo   TF  clientiarum  LMFP,   \   clientularu    s.  l.   add.  M^  23  recentui  C 

24  a  LMCFP,  hac  T        criptoporticu  (rticu  m  ras.  P')  MTCFP         liiemale  (lii  in  ras.  P')  P         friclinium 

a  a 

(cl  in  ras.  P^)  P      arquatili  {corr.  in  arcuatili  C  ^)  LMCP,  aqtili  F,  al  arqtili  in  marg.  add.  F-         25  infecit 

praeter  in  in  ras.  /" 


LIBEK  II,  2  §7  —  §!(;.  25 

quin  potius  ad  to  tcnipusquc  pcrtincntia  loquar,  cx  lioc  triclinio  fit  iii  (liai'tani  sivc 
ccnatiunculani  transitus .  cui  tcrc  totus  lacus  (juacquc  tota  lacui  patct.  iii  liac  stiba- 
dium  et  nitens  abacus,  in  quoruni  arcani  sivc  su|j;gcstuni  a  suliiccta  porticu  scnsiin 
breviatis  angustatisquc  gradibus  csccnditur.      quo  loci  rccumbcns.  si  (piid  int(n-  cdcn- 

5   dum  vacas,    prospiciendi  voluptatibus    occuparis.      iani    si    tibi  cx  illo  conclaiiiatissinio  12 
fontium  decocta  rcferatur,    videbis   in   calicibus   rci)cntc   pcrfusis  nivalium    maculas    ct 
frusta  nebularum    et    illam  luccm  hibricam   poculorum  (juadam  (puisi  pingucdinc  subiti 
algoris  hebetatam.    tum  respondentcs  pocuHs  potioncs.  (luarum  rigentcs  cyathi  siticuloso 
cuique,  ne  dicam  tibi  granditcr  abstcmio,  mctucrcntur.     hinc  iam  spcctabis,  ut  promoveat 

10  alnum  piscator  in  pchigus,  ut  stataria  retia  suberinis  corticibus  extendat  aut  signis  per 
certa  intervalla  dispositis  tractus  funium  librcntur  hamati.  sciHcct  ut  nocturnis  per  lacum 
excursibus  rapacissimi  sahires  in  consanguincas  agantur  insidias :    quid  cnim  hinc  con- 
gruentius  dixerim,  cum  piscis  piscc  dccipitur?  cdulibus  terminatis  excipict  te  dcvcrsorium,  1  'i 
quia   minimc  aestuosum,  maxime  acstivum.     nam  per  hoc,    quod  in  Aquihincm  sohim 

15  patescit,  liabct  dieni,  non  habet  solcm,  intcriecto  consistorio  pcrangusto.  ulii  somnulcntiac 
cubiculariorum  dormitandi  potius  quam  dormicndi  hicus  cst.    hic  iam  quam  vohipc  auri-  1  1 
bus  insonare   cicadas  meridie  concrepantcs,    ranas  crcpusculo   incumbcntc    bhitcrantcs, 
cygnos   atque    anseres   concubia  noctc    changentes,    intempesta   galh)s    gallinacios  con- 
cinentcs,  oscincs  corvos  voce  triplicata  puniceam  surgentis  Aurorae  facem  consalutantcs, 

2u  diluculo  autem  Philomclam  inter  fruticcs  sibilantem.  Prognen  intcr  asseres  minurientcm  I 
cui  conccntui  licebit  adiungas  fistulae  scptiforis  armentalem  Camenam,  quam  sacpe 
nocturnis  carminum  ccrtaminibus  insomnes  nostrorum  montium  Tityri  exerccnt,  intcr 
greges  tinnibulatos  per  depasta  buceta  reboantcs.  quae  tamen  varia  vocum  cantuum- 
quc  modulamina  profundius  confovcndo  sopori  tuo  lenocinabuntur.     porticibus  cgresso,  1 5 

25  si  portum  litoris  pctas ,  in  arca  virenti  vulgarc  quamquam  non  procul  ncmus:  in- 
gentes  tiliae  duae  conexis  frondibus,  fomitibus  abiunctis  unam  umbram  non  una  radice 
conficiunt.  in  cuius  opacitatc,  cum  mc  mcus  Ecdicius  inhistrat.  pilac  vacamus,  scd  hoc 
eo  usque.  donec  arborum  imago  contractior  intra  spatium  ramorum  recussa  cohibcatur 
atque  illic  aleatorium  lassis  consumpto  sphaeristerio  faciat.     scd  quia  tibi,  sicut  aedi-  16 


1  peitinencia  C  2  stipadium  LMTCFP  3  habacus  LT        suggestum  (gg  corr.  ex  h\  P')  P 

porticu  (cu  in  ras.  W^)  M       post  sensim  lefj.  iioii  hi   TCFP,    ».  l.  add.   In  M  4  ascenditur  3ICFP, 

scanditV,  i  ascendirs.  l.  add.    T^  5  prospitiendi  i^        occupatusi^         si  s.  l.  add.  M^         conclaman- 

t  poc 

tissimo  F^  6  repenpe  F^  7  frustra  (alt.  r  eras.  C^)  C         pplorum  F-  8  cyati  P,  ciatlii   T, 

■  ■  t;i 

chiati  F,  scyathi  C  9  spectah=w  (duas   litt.  eras.  P')  P        proveat  i'"  10  staria  T*         subherinis  i»^ 

extendat  in  ras.   M^  ut  M\    aud  C  11  libentur    (b  corr.   in   br  F-)  F         p  lacu  s.   l.   add.   T^ 

12  anganturi^»        hic  i^  13  picis  P       hedulibus  (h  eras.  P^)  P      A\\ersov\\im  [er  in  ras.  M''-)  MTCFP 

15  patescit    praeter   p   et  cit  in   ras.  P'  de  consistorio  C  sonniolentiae    (alt.    o   in   ras.   M"-)   MTP, 

sompnolentiae  CF  16  post  volupe  s.  l.  -r-  add.  M^  T-         volupe  auribus  praeter  vol  et  aur  in  ras.  P' 

17  cycadas  F        rhanas  LM,  ranas  P        incumbente  (iu  in  ras.  M^)  31,  incubante  F        blatterantes   TFP 
IS  cignos  31 TCFP       gaUinaceos  P,  gallinatios  il/Ci^P        concientesP^  20  filo  mella  Z,       prognem  LCi" 

asseres   T,  l  passeres  s.  l.  add.T\  anseres   (corr.   in  asseres  M^)  MCF  minurrieutem  L  21  fistUe 

corr.  in  fist  *le  F^  septiformis  C,  septiforis   T,  sed  foris  expunx.  et  formi  in  marfj.  add.   T-  22  in- 

sompnes  F        titiri  MP,  tytiri   TCF  23  tintiiinabulatos   T        post  tamen  o  litt.  eras.  P^  25  litto- 

ris  MTCFP  virenti  vulgare  praeter  v  prior.  in  ras.  P  ^  ingente  stiliae  L  26  adiunctis   T 

27  hecdicius  TP,  hecditius  F,  hecditius  M,   haecdicius  C  iUustrat  MTCFP  s;  h  eousq;  om.  T,  add.  in 

marg.  T^  28  imago  simt.  5  litt.  vac.  om.  L       spacium  C       cohibeatur  (hibe  in  ras.  P^)  P  29  illmc 

Wilamoivitzius         consumto  L         speristerio  F,  spheristorio  (h  eras.  C^)  MTCP 
SlDONIUS. 


26  SroONII  EPISTULARUM 

ficiuni  solvi.  sic  lacum  debco,  quod  restat  agnosce.  lacus  in  Eurum  defluus  meat. 
eiusque  harenis  fundaraenta  impressa  domicilii  ventis  motantibus  aestuans  umectat 
alluvio.  is  quidem  sane  circa  principia  sui  solo  palustri  voraginosus  et  vestigio  in- 
spectoris  inadibilis :  ita  limi  bibuli  pinguedo  coalescit  ambientibus  sese  fontibus  algidis, 
litoribus  algosis.  attamen  pelagi  mobilis  campus  cumbulis  late  secatur  pervagabilibus,  :-> 
si   flabra   posuere :    si    turbo    austrinus    insorduit,    immane   turgescit.    ita    ut   arborum 

ITcomis.  quae  margini  insistunt,  superiectae  asperginis  fragor  impluat.  ipse  autem 
secundum  mensuras  quas  ferunt  nauticas  in  decem  et  septem  stadia  procedit. 
fluvio  intratus,  qui  salebratim  saxorum  obicibus  aff^ractus  spumoso  canescit  im- 
pulsu  et  nec  longuni  scopulis  praecipitibus  exemptus  lacu  conditur;  quem  fors  fuat  lo 
an  incurrat  an  faciat,  praeterit  certe,  coactus  per  cola  subterranea  deliquari.  non  ut 
fluctibus.  sed  ut  piscibus  pauporaretur:  qui  repulsi  in  gurgitem  pigriorem  carnes  rubras 
albis  abdomiuibus  extcndunt :  ita  illis  nec  redire  valentibus  nec  exire  permissis  quen- 

ISdam  vivum  et  circumlaticium  carcerem  corpulentia  facit.  lacus  ipse,  qua  dexter,  in- 
cisus  flexuosus  nemorosusque.  qua  laevus,  patens  herbosus  aequalis.  aequor  ab  Africo  i^^ 
viride  per  litus,  quia  in  undam  fronde  porrecta  ut  glareas  aqua,  sic  aquas  umbra  per- 
fundit.  huiusmodi  colorem  ab  oriente  par  silvarum  corona  continuat.  per  Arctoum 
latus  ut  pelago  natura,  sic  species.  a  Zephyro  plebeius  et  tumultuarius  frutex  fre- 
quenterque  lemborum  superlabentum  ponderibus  inflexus;  hunc  circa  lubrici  scirporum 
cirri    plicantur   simulque    pingues  ulvarum    paginae   natant   salicumque   glaucarum  fota  -^ 

lOsemper  dulcibus  aquis  amaritudo.  in  medio  profundi  brevis  insula,  ubi  supra  molares 
naturaliter  aggeratos  per  impactorum  puncta  remorum  navalibus  trita  gyris  meta  pro- 
tuberat.  ad  quam  se  iucunda  kidentum  naufragia  collidunt,  nam  moris  istic  fuit 
senioribus  nostris  agonem  Drepanitanum  Troianae  superstitionis  imitari.  iam  vero  ager 
ipse .    quamquam   hoc   supra  debitum,   diff^usus  in  silvis  pictus   in  pratis,   pecorosus  in  25 

20  pascuis  in  pastoribus  pcculiosus.  sed  non  amplius  moror,  ne,  si  longior  stilo  terminus, 
relegentem  te  autumnus  inveniat.  proinde  mihi  tribue  veniendi  celeritatem  (nam  rede- 
undi  moram  tibi  ipse  praestabis),  daturus  hinc  veniam ,  quod  brevitatem  sibi  debitam 
paulo  scrupulosior  epistula   excessit ,    dum   totum   ruris   situm    sollicita   rimatur ;    quae 


1  lacum  (cum  in  rats.  P»)  P  2  arenis  LMCP      iupressa  CP        humectat  (cs.  l.  add.  P^)  MTCFP 

3  alluvio  in  ras.  P^         plalustri  {prior.  1  eras.  P^)  P  4  pos^  inadibilis  s.  l.  add.  -f-  M*  T^         limi 

corr.  ex  limu  L '  montibus  L  5  littoribus  3ITCP  pelegi  C  cymbulis  MTP,   cimbulis  F, 

a 
cimbalis  C  6    sit    (t  induxit  L^)  L  flag   corr.  in   flabra   T*  austeriuus  C  iumane  F 

i  ue 

7  superiectae  (ie  in  ras.  corr.  ut  v.  ex  ue  et  t  ue  s.  l.   add.  M-)  M        asparginis  T        auF  corr.  ex  aud  T- 

1  tllS 

8  decim  &  septim  Ij  0  intratur  M^,  intrat*  corr.  in  intrat  T^,  intratur  CFP        efractus  F         spumosa 

(a  corr.  m  0  C^,  idemque  s.  l.add.C^)  C       inpulsu  C        10  exemtus  Zr?'      que  corr.ex  q  T^       ioriuai  MCFP, 

cfluat  T  11  an  faciat  (at  in  ras.  P^)  P,   aut  faciat  7         cola  s.  l.  add.  P^,  cola   T^  13  nec  s.  l. 

add.  F^         quemdam    T  14  circumlatitinm  MP,    circumlacticium  C         quas  L  15  aflJrico  MTC 

16  perlutiis  (prior.  u  corr.  in  i  P^)  P       umbra  in  ras.  31-,  s.  l.  add.  T-,  unda  T         17  arctoum  (o  in  ras.  M^)  M 

c 
18  zephiro  MTCFP,  zefiro  L         frutex  F-  19  superlabentium  TF        cyrporum  F  21  morales  P 

22  inpactorum   TCP         punctarum  orum  Z  trita  {prior.  t  in  ras.  P^)  P         giris  3ITCFP        moeta  C 

23  iocunda  MTCFP         naufragia   ludentum  C  24  dripanitanum  LMTCP ,    dripanitanium  F         super- 

i 
sticionis   TCF  25  pratis  (t  in  ras.  M^)  M  26  sed  corr.  ex  sad  C^  ne  si  LMTCP,   i\  F 

n 
27  autumpnusi^       michi  C       na  ilf,  J  n  s.  l.  add.  M"^        redeudi  P  28  hic  C^,  hinc  (n  in  ras.  31^)  31, 

1  hic  8.  l.  add.  M^  29  situm  LMTFP.  secum  C 


LIBET!  TT,  2  ?$  IC        4  ^  2.  27 

tainen  summovendi  fastidii  studio  nec  cuncta  perstrinxit.  quaproptor  bonus  arbiter  et 
artifex  lector  non  paginam,  quae  spatia  describit,  sed  villtini.  (|uae  spatiosa  doscribitur, 
grandem  pronuntiabunt.     vale. 

m. 

SIDONIUS  FELICI  SUO  SALUTEM. 

5  Gtaudeo  te,    domine  maior,    amplissimae   dignitatis    infulas    consecutum.      sed  id    1 

milii  ob  hoc  solum  destinato  tabellario  nuntiatum  non  minus  gaudco.  nam  licet  in 
praescntiarum  sis  potissimus  magistratus  et  in  Lares  IMiilagrianos  jtatricius  apex 
tantis  post  saeculis  tua  tantum  felicitate  remeaverit,  invenis  tamen,  vir  ainicitiarum 
servantissime,  qualitcr  lionoium  tuorum  crescat  communiono  fasfigiuni.  ranxjuo  g<'n<'r<' 

10  excmpli  altitudincm  tuam  liumilitatc  sublimas.    sic  quondam  (hiintum  l^^ibium  niagistrum    2 
equitum  dictatorio  rigori  et  Papirianae  superbiae  favor  publicus  praetulit;  sic  et  Gnaeum 
Pompeium  supcr  acmulos  cxtulit  numquam  fastidita  popularitas;  sic  invidiam  Tiborianam 
pressit  universitatis  amore  Gcrmanicus.     quocirca  nolo  sibi  de  successibus  tuis  princi- 
palia  beneficia  plurimum  blandiantur,  quae  nihil  tibi  amplius  conferre  potuerunt,  quam 

15  ut,  si  id  noluisscmus,  transircmur  inviti.     illud  peculiare  tuum  est,  ilhid  gratiac  singu- 
laris,  quod  tam  qui  tc  aomulcntur  non  habes  quam  non  invenis  qui  scquantur.     valo. 


IV. 

SIDONIUS  SAGITTARIO  SUO  SALUTEM, 

Vm  clarissimus  Proiectus,    domi   nobilis   ct  patro   patruoque    spectabilibus ,   avo    t 
etiam  praestantissimo  sacerdote  conspicuus.  amicitiarum  tuarum,  nisi  rcspuis,  avidissimo 

ao  sinibus   infertur,    et   cum   illi   familiae    splendor   probitas    morum ,    patrimonii    fa<-ultas 
iuventutis    alacritas    in    omne  decus   pari    lance    conquadrent,    ita   demum   sibi   tamon 
videbitur  ad  arcem  fastigatissimae  felicitatis  evectus,  si  gratiac  tuae  sodalitate  potiatur. 
Optantii  clarissimi  viri  nuper  vita  functi  filiam,    quod  deo  prosperante  succedat,    licet    2 
a  matre  pupillae  in   coniugium    petierit   obtinueritque.    parum   tamen   votorum  suorum 

25  promotum  censet  effectum,   nisi  assensum  tuum  super  his  omnibus  seu  sedulitatc  sua 
seu  precatu  nostrae  intercessionis  adipiscatur.     nanique  ipse,  quantum  ad  institutionem 


1  suljniovendi  MCFF        nec  cuncta  LMTCP,  n  oia  i^        pcrstrixit  P,   pcrstrinxi  F  2  spacia  C 

spaciosa  C  3  pronunciabunt  MC,  pro  ■.•.■:■..•..  nuntiabunt  (nun  nt  r.  in  fine  rersns  erns.  L'^)  L         valc  om.  F 

4  lelici  om.  T  5  te  om.  F        j)ost  dignitatis  repetwU  te  T        consequutuni  /.         se  F-  0  niiclii  C 

solum  IjMCFP,   ipsu    T         nunciatum  MC        gaudebo  F'  7  presenciannn  C        filagrianos  LMTCF 

i 
8  amiciciarum   CF  9  communicione  (ci  eras.  P-)  P         raro  qde  F  10  sullimas  F  tabium 

om.  C  11  sic  et  usque  ad  popularitas  adcl.  in  marg.  P^,  ita  nt  nunc  <juae  imcis  inclusi  rescissa  sint  ar 

his  po[peiri]   ext[ulitl   p[o]ptaritas  12  gneum   LMCP,    geneiu    fin:  e  expimx.  F^J   TF  fastidia  L 

i 
tyberianam   TFP  13  nullo  L  14  nichil  MCP,    ul  F  15  transiremus   TP  16  quietc 

(e  eras.  C^)  C  habes  LMTFP,  homines   C  vale  om.  F  17  Sagitario  P,  siagrio  C,  siargio  F 

18  avo  add.  in  marg.  M^  19  amiciciarum  CF      respuis  (uis  m  ras.  P^)  P  21  parili  C      domum  C 

sibi  om.  F  22  videbatur   F^  tastigatissime  (as  in  ras.  P^)  P  23   obtantii  MCFP  viri 

clarissimi  F         quod  deo  prosperante  m  ras.  P^  24  in  s.  I.  odd.  F^         optinueritque  L  20  prae- 

catu   L         ndipiscitur  LMPF         uauque  M         iustitucionem   C 

4* 


2S  STnONTT  T':TnSTTILARUM 

spectat  puellae .  in  lociini  movtui  pati-is  curarum  participatione  succedis ,  conferendo 
3  virgini  parentis  affectum,  patroni  auctoritatem,  tutoris  officium.  quocirca,  quia  dignus 
es,  ut  domus  tuae  celeberrimam  disciplinam  etiam  procul  positorum  petat  ambitus, 
sicut  decet  bonarum  partium  viros.  benignitatc  responsi  proci  supplicis  verecundiam 
munerare  et  qui  ita  expetitus  deberes  illi  expctere  pollicendam,  securus  permitte  pro- 
missam;  quia  sic  te  condicioni  huic  nieritorum  ratio  praefecit.  ut  nec  superstiti  Optantio 
in  liberos  suos  docucrit  plus  licere.     vale. 


SIDONIUS  PETRONIO  SUO  SALUTEM. 

1  lonANXES  familiaris  meus  inextricabilem  labyrinthum  negotii  multiplicis  incurrit  et 
donec  suarum  merita  chartarum  vel  vestra  scientia   vel   si   qua   est  vestrae   (si  tamen    lo 
est   ulla)    similis   inspexerit,    quid  respuat,    quid    optet   ignorat.      ita  se  quodammodo 
bipertitae  litis  forma  confundit,  ut  propositio  sua  quem  actionis  ordinem  propugnatura, 

2  quem   sit  inipugnatura  non  noverit.      pro    quo   precem   sedulam   fundo ,    ut   perspeetis 
chartulis  suis,    si  quid  iure  competit,   instruatis,  quae  qualiterve  sint  obicienda,  quae 
refellenda  monstrantes.     non  enim  verebimur ,  quod  causae  istius  cursus ,    si  de  vestr  is 
manaverit  fonte  consilii,  ulla  contrastantum  derivatione  tenuetur.     vale. 


YI. 
SIDONIUS  PEGASIO  SUO  SALUTEM. 

1  -i  p.ovERBiALiTER  celebro  est  saepe  moram   esse  mcliorem,   sicuti  et  nunc  expert 
sumus.     Menstruanus  amicus  tuus  longo  istic  tempore  inspectus  meruit  inter  personas 
nobis    quoque    caras    devinctasque   censeri,    opportunus    elegans,    verecundus    sobrius,  20 
parcus  religiosus  et  his  morum  dotibus   praeditus ,   ut ,   quotiens  in  boni  cuiusque  ad- 

2  scitur  amicitias,    non   amplius  consequatur  beneficii  ipse  quam  tribuat.     haec  tibi  non 
ut   ignoranti ,    sed  ut   iudicio  meo  satisfacerem ,    scripsi.      quam  ob  rem  triplex  causa 
laetandi,  tibi  prima,  cui  amicos  sic  aut  instituere  aut  eligere  contingit :  Arvernis  secunda, 
quibus  hoc  in  eo  placuisse  confirmo,  quod  te  probasso  non  ambigo ;  illi  tertia,  do  quo  2.1 
boni  quique  bona  quaeque  iudicaverunt.     vale. 


1  spectat  corr.    e.r  expectat  M-  5  piomitte  [corr.  in  pmitte  M^^T-)  LMT  G  conditioni  F 

ante   ut  /e(/.  ita  in    T  obtantio  MTCFP  7  vale  om.  F  8  salutem  om.  F  9  laLc 

h 
rynthum  Z,    laberiutlium    F,    laberintum    TCP,    Taberintum  M^  negocii    C  10    cartarum    TCF 

cartharum    (cartha   in   ras.    P')   MP  scientia    T,    quo    deleto    setecia    (idd.   in    mar().    7'-  nre    P 

iTre   7'^         e  s.  l.  add.   M'^  11  quidve  C         obtet  corr.  ex  obtat  /"  12  qufi  C  13  quem  sit 

1 
impugnatura  add.  in  marg.  P'  inj)ugnatura    7'C,  pugnatura  F^  14  cartulis   (ar  in  ras.  P^)   TCFP 

obitienda  F             15  verebit  F             10  fonfe  mannverit  F      contrastantium    T      vale  om.  TF  17  salu- 

tem  om.P                 18  &  s.  l.  add.    Jf'                 19  amicus  tuus  om.LT,  add.  s.  l.   T-  20  karas  J/P, 

cartas  L  oportunus  LMTCFP            21  relligiosus  {(dt.  1  eras.  P"^)  P        quoties  ii/P  a>vscitur  (d  ut 

r.  eras.P^)  P,  as,citar  MF,  adsciscitur  C            22  amicicias  Ci'"       tribuit  C            23  ignoranti  (ti  in  ras.  M^)  M 

indkio  C  scribsi  //              24  jjost  laetandi  .s-.  /.  (idd.  -i-   7'-          cui  (c  in  ras.  M"^)  M  aut  jrrlor.  s.  1. 

add.   M^               25  boc  s.  /.  add.  /"           posf    eo    iinam    lilt.   eras.  /"            illi   tertia    om.  L  tercia  CF 

2<i  vale  ora.  F. 


UBEE  n.  4  §  2  —  H  §  2.  29 

vn. 

SIDONIUS  EXPLICIO  Sl  0  SALUTEM. 

C^uiA  iustitia  vestra  iurc  fit  universitati  pcr  couplura  recti    cxi)crinienta    venera-    1 
bilis ,    idcirco   singulas   quasquc    personas   id   ipsuui    etflagitantcs    in    exanicn    vcstruni 
libcns  ct  avidus  cniitto,  quani  prinium  ambiens  me  discussionis,  illos  simultiitis  oncrc; 

■>   laxari;   quod  demum  ita  scquctur,   si   non  ex  solido    qucrimonias   jiartium    vcrccundus 
censor  excludas:  quamquam  et  hoc  ipsum,    quod  copiam  tui  iurgantibus  difficile  con- 
cedis,  indicium  sit  bene  iudicaturi.     quis  cnini  se  non  ambiat  arbitrum  lcgi  aut  prctio 
aliquid   indulturus   aut  gratiae?    igitur    ignoscc   ad    tam    sanctac    conscicntiae    pracro-    2 
gativam  raptim  pcrnicitcrquc  properantibus,  quandoquidcm  sentcntiam  tuam  nec  victus 

10  ut  stolidus  accusat  nec  victor  iit  argutus  inridet,  veritatisquc  respectu  dcpendunt  tibi 
addicti  revercntiam ,  gratiam  libcrati.  proinde  inpcnsc  obsccro ,  ut  intcr  Alethium  et 
Paulum  quac  veniunt  in  disceptationcm,  mox  ut  utrimquc  fuerint  opposita,  discingas. 
namque,  ni  fallor,  supra  decemvirales  pontificalesque  sententias  acgritudini  huius  prope 
intcrminabilis  iurgii  sola  morum  tuorum  temperantia  solita  iudicandi  salubritatc  mcdi- 

15  cabitur.     vale. 

VIII. 

SIDONIUS  DESIDERATO  SUO  SALUTEM. 

JMaestissimus  haec  tibi  nuntio.     decessit   nudius  tertius  non  absque  iustitio  ma-    1 
trona  Filimatia,   morigera  coniunx  domina  clemens,   utilis  mater  pia  filia,    cui  debuit 
domi  forisque  persona  minor  obsequium,  maior  officium,  acqualis  affectum.     hacc  cum 

20  esset  unica  iam  diu  matris  amissae  (filia),  facile  diversis  blandimentorum  generibus 
effecerat,  ne  patri  adhuc  iuveni  suboles  sexus  alterius  desideraretur.  nunc  autcm  per 
subita  suprema  virum  caelibatu,  patrem  orbitate  confodit.  his  additur,  quod  quinque 
liberorum  parens  inmaturo  exitu  reddidit  infortunatam  fecunditatem.  qui  parvuli  si 
matre    sospite    perdidissent    iam    diu   debilem    patrem,    minus    pupilli    existimarcntur. 

25   hanc  tamen,    si   qui    haud  incassum   honor    cadaveribus   impenditur,    non  vispillonum    2 
sandapilariorumque   ministcria   ominosa   tumulavere;    sed   cum   Hbitinam   ipsam   ficntes 
omnes ,  externi  quoque,  prensitarent  remorarentur  exoscularentur,  sacerdotum  propin- 


1  EXPLITIO  CP      saluteiu  om.  F  2  iusticia  CF      complura  MTCFP  3  iccirco  F      afflagi- 

a  a 

tautes  F  q.  corr.   ex  qs   T^  4  simultatis  {post.  i  in  ras.  P^)  P,    simulatis   L  f)  scquitur  L 

1  iudi 
7  indicium  M"^  ambigat  i^'  aut  his  corr.  ex  aud  C^  precio  MCF  8  consciensciae  (;*o«<. 

s  eras.  C^)  C  9  perniciter  ^ppantque  properantibus  T      sentenciam  C      nec  invictus  (in  induxit  rubr.)  \\  sto- 

t 
lidus  u  accusat  F  10  miAai  MTCFP      dependunt  tibi  om.  F  11  posl  gratiam  hf).  perpcndunt  inC, 

tibi  pdependebunt  (eb  mcZtwrti  j-«i/-.)  m  i^      impense  iHf  T6'i*T        12  disceptacionem  C      ntrinque  3f      distingas  T 

in 
13  nanque  M        decimvirales  I,         sentencias  C         egritudini  {prim.  i  in  ras.  C^)  C  14  mtcrminabiliH 

praeter  abilis  in  ras.   M^,    interminabis  L  morum    sola   C  temperancia  C  15   vale  ovi.  F 

IG  DESIDERANTO  P  17   nuncio  M        decedit  C         tercius  CF         iusticio  CF  18  coniux  LP 

debuit   Wilamoicitzius ,    debuerit  LMTOFP  20  matri  MTCFP  filia  om.  LMTCFP  21  nec 

(c  eras.  C-)  C  iuvenis   (s  eras.  M^)  M  subolis  L,    soboles   7CFP  alterius  sexus  inv.   ord.    T 

di  ,v 

23  Hberorum  L  et  s.  l.  add.  M%  Uherxim  MTCFP        immaturo  31         reddit   7'-P>  inmatata   T,  i  Tfortu- 

waUm  s.  l.  add.  T^  24  existimarentur  (x  co»-»-.  e.;^  st  i^')  7''  25  qxiis  MTCFP      baut/'       vispillonum 

{alt.  1  corr.  in  i  F'^)  F  2G  scandapilariorumque  P         liominosa  (li  eras.  C'*)  MCP         libitliinam  MCFP 

27  exosculareutur  om.  L 


30  SIDONII  EPISTULARIBI 

quoiumquo  manibus  excopta  perpotuis  sedibus  dormienti  similior  inlata  est.  post  quae 
precatu  parentis  orbati  neniam  funebrem  non  per  elegos  sed  per  hendecasyllabos 
marmori  incisam  planctu  prope  calente  dictavi.  quam  si  non  satis  improbas,  ceteris 
epigrammatum  meorum  voluminibus  applicandam  mercennarius  bybliopola  suscipiet;  si 
3    quid  secus,  sufficit  saxo  carmen  saxeum  contineri.     hoc  enim  epitaphion  est:  5 

Occasu  celeri  feroque  raptam 
gnatis  quinque  patrique  coniugique 
hoc  iientis  patriae  manus  locarunt 
niatronam  Filiraatiam  sepulchro. 
r.   0  splendor  generis,  decus  mariti, 
prudens,  casta,  decens,  severa,  dulcis, 
atque  ipsis  seniorihus  sequenda, 
discordantia  quae  solent  putari 
morum  commoditate  copulasti: 
10  nam  vitae  comites  bonae  fuerunt 
libertas  gravis  et  pudor  facetus. 
hinc  est  quod  decimam  tuae  saluti 
vix  actam  trieteridem  dolemus 
atque  in  temporibus  vigentis  aevi 
15  iniuste  tibi  iusta  persoluta. 
Placeafc   carmen   necne:    tu   propera    civitatemque    festinus   invise.      debes    enim 
consolationis  officium  duorum  civium  domibus  afflictis.     quod  ita  solvas  deura  quaeso, 
ne  umquam  tibi  redhibeatur.     vale. 

IX. 

SIDONIUS  DONIDIO  SUO  SALUTEM. 

1  vJuAERis,  cur  ipse  iampridem  Nemausum  profectus  vestra  serum  ob  adventum  ^^ 
desideria  producam.  reddo  causas  reditus  tardioris  nec  moras  meas  prodere  moror, 
quia  quae  mihi  dulcia  sunt  tibi  quoque.  inter  agros  amoenissimos  humanissimos 
dominos,  Ferreolum  et  Apollinarem,  tempus  voluptuosissimum  exegi.  praediorum  his 
iura  contermina,  domieilia  vicina,  quibus  interiecta  gestatio  peditem  lassat  neque 
sufficit  equitaturo.  colles  aedibus  superiores  exercentur  vinitori  et  olivitori:  Ara-  15 
cynthum  et  Nysam,  celebrata  poetarum  carminibus  iuga,  censeas.  uni  domui  in  plana 
patentiaque,    alteri   in   nemora    prospoctus,    sed    nihilominus   dissimihs    situs    simiHter 

2  oblectat.     quamquam  de  praediorum   quid   nunc   amplius    positione,   cum   restet  hospi- 

1    dormientis    (s  eras.  C^)    G  illata  MTCFP  2    elegatos  C  per  07.1.  C  endeca- 

syllaljos  /.,    endecasillabos  MTCFP  3    plancto   L  4  epygrannnatnm    M  mercernarins  P 

bibliopola  MTFP,  bibliopolam  (m  eras.  C-)  C  5  epithapbion  L,  epytaphion  C,  epitafion  F,   epytafion   M 

V.  2  natis  MTCP,  liatis   (h  ruhr.)  corr.  in  Natis  J^-         patri     i^-  v.  3  mnnns  0  v.  4  filimaciam   C 

sepulcro    CFP  v.   6   dulcis    add.  s.  l.  6",    corr.    ex    dubihis    nt  r.   Pi  v.  8  discordancia    C 

t 

0  placea  il/»       post  placeat  s.  /.  add.  tibi  2'"-  7  consolationis  {post.  s  corr.  ex  b;  P^)  P,  consulationis  / 

8  redibeatur  MTCFP        vale  om.  F  9  Sidonins  Uesiderato  suo  rubr.  in  F,  sed  Sid.  Donidio  suo   idem 

add.  in  ma/rg.  10  ob  (o  in  ras.  P^)  P  11    nec  om.  C  meas   om.  P  12  miclii  C 

13  ferriolum  LMCFP        voluptuosissimum  tenipus  T  14  conterminia  (i  eras.  P-)  P  15  unitori  C^ 

ovilitori  MP ,    \   olivitori    add.    in    mary.    M^  arachinthum    P,    aracliintum   TF,    arathintlium    [corr.    in 

aracbintum   C^)  MC  16  nisam  CFP.    nisan  M         in  •.  ga  {unam  litl.  eras.  6")  C  17  jjatenciaque  C 

i 
nemoria  (i  eras.  M"^)  M        nicbilominus  MC  nlomiuus  F  18  restat  MTCFP 


LIUEl!   II,  x^2  —  It  551;.  31 

talitatis  ordo  roscrandus ?  iaiii  prinium  .sagacissiniis  in  hoi;  exploratoribus  dostinatis, 
qui  rcditus  nostri  iter  aucuparentur,  domus  utraquc  non  solum  tramitos  a<^gorum  publi- 
corum  verum  etiam  calles  compondiis  tortuosos  atque  pastoria  deverticula  insedit,  ne 
quo  casu  dispositis  officiorum  insidiis  elaberomur.    (juas  incidinms,  tateor,  sed  minime 

5   inviti  iusquc  iurandum  confostim  praobcrc  compulsi,    no  priusquam  soptom  dios  cvol- 
vcrcntur,  quicquani  do  itinoris  nostri  continuationo  moditaromur.     igitur  mane  cotidiano    '.i 
partibus  super  hospite  prima  et  grata  contentio,  ({uaenam  potissimum  anterius  edulibus 
nostris  culina  fumaret;  nec  sano  potorat  ox  aoquo  divisioni  lancom  ])onorc  vicissitudo, 
licet  uni  domui  mocum,  altori  cum  mois  vinculum    foret    propincpiitatis.    quia  Forroolo 

10  praefectorio    viro   praetcr  necessitudinem    sibi    dobitam    dabat   aotas   et   dignitas   prinii 
invitatoris  praerogativam.      ilicet   a  deliciis    in    dolicias    rapiobamur.     vix   quodcum^iuo    1 
vostibulum   intratum,    ct   ecce    hac    sphaeristarinn    contrastantiiiin  paria    intor    rotatihis 
catastropharum  gyros  duplicabantur,    hac  inter  aleatoriarum  vooum  competitiones  fre- 
qucns  crepitantium  fritiUorum  tesserarumquc  stropitus  audiobatur:  hac  libri  affatim  in 

15  promptu  (videre  te  crcdores  aut  grammaticales  plutcos  aut  Athonaoi  cunoos  aut 
armaria  extructa  bybliopohirum);  sic  tamen,  quod  qui  intcr  nuitronarum  cathedras 
codices  erant,  stilus  his  religiosus  inveniebatur,  qui  vero  per  subscllia  patrumfamilias, 
hi  coturno  Latiaris  eloquii  nobilitabantur:  licet  quaopiam  volumina  quorumpiam  auctorum 
servarent    in    causis    disparibus    dicendi   parilitatem:    nam    similis   sciontiae    viri,    hinc 

2u  Augustinus     hinc    Yarro,    hinc   lloratius     hinc   Prudentius    lectitabantur.      quos    inter   5 
Adamantius   Origones    Turranio   liufino    intorprotatus    sedulo    fidci    nostrac    hK'toribus 
inspiciebatur;   pariter  et,  prout  singulis  cordi,  divorsa  censentes  sermocinabamur,  cur 
a  quibusdam    protomystarum    tamquam    scaovus    cavendusquc    traetator   improbaretur, 
quamquam  sic  esset  ad  verbum  sentontiamquo  transhatus,  ut  nec  Apulcius  Pliaodonom 

25  sic  Phitonis  neque  Tullius  Ctesiphontem  sic  Dcmosthonis  in  usum  rcgulamquo  Pomani 
sermonis   exscripscrint.      studiis    hisce    dum   nostrum   singuli    quique,    pnmt  libuerat,    6 
occupabantur ,   ecce  ct  ab  archimagiro  advcntans,  qui  tempus  instarc  curandi   corpora 
moneret,  quem  quidem  nuntium  pcr  spatia  clepsydrae    horarum  incrementa  servantem 


ro  _ 

1  heserandus  L,    servandus   (v  corr.  in  r  F^)  F-         distiuatis  L  2  reditus  qui  C  6  diver- 

c  .  , 

ticula    MTCFP  4   offitiorum   studiis    P'  dilaberemur    T  5    ante    iuviti   expunxd  n    /- 

6  uostri*  (s  ut  V.  eras.  P^)  P         cottidiauo  P  7  prlma  fa  in  raa.  PM  e*  grata  *  *  {duas  lilt.  eras.  P^)  P 

o 

alterius  F,    3  auterius   T,  fort.   recte  edulibus   (e  add.  ut  v.  M-)  M  8  eaquo  L  divisini  F"^ 

9  foret  s.  l.  add.   T'-         ferriolo  LMCFP  11  ilic&    (&  in   ras.  31-)  M  12  intractum  F^         hac 

scri2)si,  huc  LTCFP  et  corr.  ex  hic  M"^  spheristarum  (h  eras.  V-,  prior.  s  add.  M^')  MCF,  speristanim 

(h  s.  l.  add.  Pi)    PT         contrastiuicium    C  13   cathastrnplu.rum   P  giros   MTCFP  hac  scHpsi, 

huc  LMTCFP        competiciones  C  14  crepitaucium  C         tessararumque  C        hac  scripsi,  huc  LMTCFP 

15  promtu  LC  16  exstructa   MC  bibliopolarum  MCF,    bibliopo  ■::■  ■^  larum   (duas   litt.    eras.  P-)  P, 

biljpolarum   T^         si  F^  17  codices  s.  l.  add.    T-         relligiosus  P         patrumfamit  F  18  ii  L, 

hii  F      quempiam  (m  eras.  C-)  C  19  viri  in  ras.  F^  20  oratius  CF       ^pdentius  P  21  tur- 

ranriiojP        rufino  (i  corr.  ex  nF^)  F,    rufino  M"^,  rufinio  (nio  in  ras.  P^)  P  22  inspitiebatur  F,  inspi- 

ciebantur  (post.  u  eras.  P^)  P        et  corr.  ex  at  P>         corde  F        semocinabamur  PS  sermocinabantur  TC 
cur  om.  C  23  protomistarum  i/,  protomistarum  i»/-,  prothomistarum  TCFP        scevus  G,  sinist  s.  l.  add.  C^ 

24  sentenciamque  C        apuleus  C^         phedrouem  (r  indux.  m.  rec.  in  M)  MTCFP       ^       25  sic  ctesiphon- 
teraC        thesiphontem  TF,  tesiphontem  P        demostenis  TCF,  demousthenis  1/,  demonstenis  P>  26  ex- 

scripserint  corr.  ex  exscripserunt  C^  excripserint  P  27  archimagero  (corr.  in  archimagiro  il/ 't'  ^^^^y  archi- 

magyro  P,  archimachero  F        28  nuucium  MC      spacia  C      clepsidrae  MCF      servautis  T,  i  te  add.  in  marq.  T^ 


32  SIDONII  EPISTULARUM 

probabat  compctentcr  ingressum  quinta  digrediens.  prandebamus  brevitcr  copiose. 
senatorium  ad  inorem.  quo  insitum  institutumque  multas  epulas  paucis  paropsidibus 
apponi.  quamvis  convivium  pcr  cdulia  nunc  assa,  nunc  iurulenta  varietur.  inter 
bibendum  narratiunculac,  quarum  cognitu  hilararcmur  instituercmur,  quia  eas  bitariam 
orditas    laetitia    peritiaquc     comitabantur.      quid   multa?     sancte    pulchre    abundanter    5 

7  accipicbanuir.  indc  surgcntcs,  si  Yorocingi  cramus  (hoc  uni  pracdio  nomcn)  ad  sarcinas 
et  devorsorium  pcdem  rcferebanms ;  si  Prusiani  (sic  fundus  altcr  nuncupabatur),  Tonan- 
tium  cum  fratribus,  lectissimos  aequaevorum  nobilium  principcs,  stratis  suis  eicicbamus, 
quia  ncc  facilc  crcbro  cubilium  nostrorum  instrumenta  circumfcrcbantur.  excusso  tor- 
porc  meridiano  paulispcr  cquitabamus,    quo   facilius    pectora  marcida    cibis    cenatoriac   lu 

S  fami  cxacucrcmus.  balncas  habebat  in  opere  uterque  hospcs,  in  usu  neuter ;  sed  cum 
vcl  pauxilhilum  bibere  desisset  assecularum  meorum  famulorumquc  turba  conpotrix, 
quorum  ccrcbris  hospitales  craterae  nimium  inmcrsao  dominabantur,  vicina  fonti  aut 
tiuvio  raptim  scrobis  fodiebatur,  in  quam  fortc  cum  lapidum  cumulus  ambustus  demit- 
teretur.  antro  in  hemisphaerii  formam  corylis  flexibilibus  intexto  fossa  inardescens  i.i 
opcriebatur.  sic  tnmen.  ut  supcriectis  Cilicum  vclis  patentia  intervalla  virgarum  lumine 
excluso    tcnebrarcntur.    vaporcm   repulsura    salientem,    qui  undae    ferventis   asperginc 

9  flammatis  silicibus  excuditur.  hic  nobis  trahebantur  horae  non  absque  sermonibus 
salsis  iocularibusque;  quos  intcr  halitu  nebulac  stridcntis  oppletis  involutisque  salu- 
bcrrimus  sudor  clicicbatur:  quo ,  prout  libuissct,  effuso  coctilibus  aquis  ingcrcbamur  50 
harumque  fotu  cruditatem  nostram  tergente  resoluti  aut  fontano  deinceps  frigore  pute- 
alique  aut  fluviali  copia  solidabamur:  siquidem  domibus  medius  it  Vardo  fluvius ,  nisi 
cum  dcflua  nive  pastus  inpalluit,  flavis  ruber  glareis  et  per  alveum  perspicuus  quietus 
10  calculosusque  neque  ob  hoc  minus  piscium  fcrax  delicatorum,  diccrcm  et  cenas  et 
quidcm  unctissimas,  nisi  terminum  nostrae  loquacitati,  quem  verecundia  non  adhibet,  25 
charta  posuisset ;  quarum  quoquc  replicatio  fieret  amoena  narratu,  nisi  epistulae  tergum 
madidis  sordidare  calamis  erubesceremus.  sed  quia  et  ipsi  in  procinctu  sumus  teque 
sub  ope  Christi  actutum  nobis  invisere  placet,  expeditius  tibi  cenae  amicorum  in  mea 
cena  tuaque  commemorabuntur,    modo  nos   quam   primum  hebdomadis   exactae    spatia 


2  insititum  i^i  iiistitutuque  (tu  m   ras.  M^)  31        parapsiclibus  (2)ost.  a  m  ras.  P'^)   TCFP,  parab- 

sidibus  LM  3    quanvis  M  variaretur   T,  fort.   recte  4  Ijibentura  F  instrueremur   T 

1  ci 
5  leticia  i^,  laetitias  (s  eras.  P^)  P        laeticia  periciaque  C      pulcre  Ci''       habundanter  i^  6  voroangi  T^, 

voroaugi  MCFP  7  diversorium  il/ TCi^P       nuncupatur  (un  in  ras.  P^)  JiJCP       tonancium  C  8  cum 

ue  linin 

s.l.add.F-        equorum  C*        eitiebamus  i*^  9  cubiculu  T"'       circumferebamur  T      torpore  m  ms.  i^*P' 

t  exsacu  

10  qd  T  11  exacueremus  31-,  exacuaremus  (alt.  a  corr.  in  e  F^)  F        habebat  praeter  hab  in  ras.  31^ 

_  bi  s  c 

U8U  F  12  paxiUulum  F,  pausillulura  P      habere  T  ^      assaecularum  L,  aselarum  F"^       compotrix  MTCFP 

e 

13  crebris  C*  creterrae  L  inmersae  corr.  ex  inmensae   T^PS  immersae  M  14  scrobs  3ITCFP 

ambitus  deprimeretur  T,  deuntter etar  add.  in  marg.  T^  15  emisphaerii  i/,  emispherii  (emis  inras.  P^)  MTCP 

corilis  MTCFP      flexibus  L       inardenscens  (n  eras.  P^)  operibatur  P  16  cilium  {alt.  c  s.  l.  add.  F'^)  CF 

patencia  C  18  flammantisP'!       excluditm-  (1  ind.  C\  corr.  in  excuditurPi)  LCP  19  iocularisque  P» 

.  ■  pro 

alitui',  habitu  C        stridentis  oppletis  ^raeier  pletis  in  ras.  P'^  20  ^p  quo     ut  P-         ingrediebamur  P'* 

post  ingerebamur  ut  v.  Siquidera  domibus  medius  eras.  P*  21  quarumque  L       crudelitatera  F^       tegente 

(corr.  in  tegente  1/*)  3IC       frontano  L       deincebsC  22  it  om.   T,  in  ras.   M\  &  L      uuardo  MTCFP 

23  impalluit  MTFP      rubens  C  24  &  quidem  corr.  in  equidera  C^  25  uictissias  corr.  ex  uictimas  F^ 

26  carta   TCF  27  chalamis  ei-ubescerem  (m  corr.  in  ra    F^)  F  28  nobis  actutum  C        expedicius  C 

29  ebdomadis  (b  corr.  ex  p  31^)  L3ITCFP        exhactae  C        spacia  C 


LIBER   II.  !i  i^i;     -  10?;  1.  •);) 

completa  votivac  i-cstifiiant  csuririoni.  <|uia  diMU|)tuui  ganca  stnniacliiiiu  luiUa  sarcirc  rcs 
melius  quam  parsimonia  solet.     vale. 

X. 

SIDONIUS  IIESPEKK)  SUO  SALUTEM. 

Amo  in  te  (|iu)(l   littcras  ainas  ct  us([uc<|U;i(|Uc   pnicconiis  cumulatissiinis  cxcnlcrc    I 

•'•  oontciulo  tantac  dili^cntiac  <;'enerositatcni,  pcr  (|uaiii  nohis  iion  soluiu  iiiitia  tua  vcruiu 
etiani  studia  nostra  conimciulas.  nani  cum  videmus  in  liuiusmodi  disciplinam  iunioruin 
ingenia  sucerescere,  propter  quam  nos  quoque  subduximus  ferulac  manum,  copio- 
sissimum  fructum  nostri  laboris  adipiscimur.  illud  apjionc.  ([uod  tantum  increbruit  niulti- 
tudo  desidiosorum,  ut,  nisi  vel  paucissimi  (|ui(jue  inerani  linguae  Latiaris  proprietatcm 

10  de   trivialium   barbarismorum    robi<;inc    vindicaveritis,    eam    brevi    abolitam    detlcanius 
interemptamque ;   sic  omnes  nobilium  sermonum  purpurae  per  iiuuriam  vulgi  dccolora- 
buntur.     scd  istinc  alias :   interea   tu  quod   petis   accipc.     petis  autem ,  ut  si  qui  versi-    2 
culi  mihi  tluxerint,  postquam  ab  alterutro  discessiiuus ,    lios   tibi    pro  quadaiu  nioraruni 
mercede  pernumerem.     dicto   pareo;    nam   praeditus    cs   quamquain    iuvenis    liac    aniiui 

!''•   maturitatc,    ut   tibi    etiam   natu    priores   gerere  morem  coucupiscainus.      ecclesia    nupcr 
exstructa  Lugduni  est,  quae  studio  papae  Patientis  suminum  coepti  operis  accessit,  viri 
sancti  strenui,  severi  misericordis  quique  per  ubereni  munificentiam  in  pauperes  liuiiiiini- 
tatemque   non   minora   bonae    conscicntiae    culmina    levet.      huius    igitur   acdis    cxtiniis    li 
rogatu  praefati  antistitis  tumultuarium  carmen  inscripsi  trochaeis  triplicibus  adhuc  mihi 

-"  iamque  tibi  perfamiliaribus.     namque  ab   hexametris    eminentium   poetarum  Constantii 
et  Secundini  vicinantia  altari  basilicae  latera  clarescunt,  quos  in  hanc  paginam  adiiiitti 
nostra   quam    maxume   verecundia    vetat ,    quam    suas    otiositates    trepidanter   ed(.'ntcin 
meliorum  carminum  comparatio  premit.     nam   sicuti   novam   nuptam  nihil  minus  quani     1 
pulchrior  pronuba   decet,  sicuti,  si  vestiatur  albo,  fuscus  quisque  fit  nigrior,  sic  nostra, 

25  quantula  est  cumque ,  tubis  circumfusa  potioribus  stijiula  vilescit.  quam  mcdiam  loco, 
infimam  merito  despicabiliorem  pronuntiari  non  impcritia  modo  sed  ct  arrogantia  facit. 
quapropter  illorum  iustius  epigrammata  micant  quam  istaec,    quac  imaginaric   tantum 


7  luvenal.  sat.  I,  15:  et  no.s  ergo  manum  ferulae  subduxinuis. 

1  restituent   (e  posf.  in  ras.  31-,  nt  in  ras.  P ')  MCFP        diruptum  F       stomacum  CFP  '2  vale 

om.  F  4  in  s.  l.  add.    T-  usq;  F  extoUere   T,  fort.  recte  5    non    solum   nobis    T 

inicia  31  6  disciplina  T  7  succrescere  lyrueter  cere  in  ras.  M  ^         ferule  subduxinms  F        manum 

os  ^ 

ferulae  C  8  increbuit   TCF  9  desidiorum  M'  lartiaris  P,    latialis   TF  10  trivalium  6'> 

rubigine  il/jTCi^P       obolitam  C       *     11  interemptamque  TFottzwerenus,  interim  tamque  Z,  interitamque  il/TCFP 
per  incm-iam  vulgi  om.  T  13  michi  CP  14  ac  F  15  mora  gerere  T  16  lugduni  extructa 

ord.  mut.  ut  v.  P^  extructa   TF  est  lugduni  F  pacientis  C  17  severi  praeter  se  in  ras.  P> 

munificenciam    C,     miam     T,     magnificetia    s.    l.  add.    T-  18    ante     culmina     duas    litt.    eras.    iW^ 

19  antistis  C  triplicibus  praeter   licibus   in  ras.  M^  michi  C  20  exametris  LMTCFP  emi- 

nencium  C         constancii  C  21  vicinancia  C,  vitinantia  F  altari  om.   T         quos  (o  in  ras.  P^)  P 

ammitti  LT         22  maxime  MTCFP      verecundia  (a  in  ras.P^)  vetat  (pWor.  t  in  ras.  P')  P       ociositates  LMC 
trepidanter    ociositates   T  23    conparatio  C  no  ■■  vam    {unam    litt.  eras.  P^)  P  nichil  3ICF 

24  pulcrior  CF  2^ost  decet  leg.  et  in  MTCFP  albo  fuscus  quisque  si  vestiatur  C  nigrior   (rio  m 

ras.P^)P        siF'^  25  cumque  corr.  e.-j  dumque  P  ^         pocioribus  0  26  dispicabiliorem  (corr.  m 

despicabiliorem  C)  LC      pronunciari  MC      et  om.  C      arrogancia  C  27  ista  ec  L,  ista  haec  MTCFP 

imaginaria  {iiost.  a  corr.  in  e  6")   C,  imaginarie  P 


SlDONIUS. 


5 


34  SIDONII  EPISTULARUM 

ct  qiiodannnodo    nmbratilitcr    ofiinginius.      sed    quorsnm   ista?    qnin   potius    pauportinns 
flagitatac  cantilcnac  culmns  immurmuret. 

Quisquis  pontificis  patrisque  nostri 

conlaudas  Patientis  hic  laborem, 

voti  compote  supplicatione 

concessum  experiare  quod  rogabis. 
n   aedes  celsa  nitet  nec  in  sinistrum 

aut  dextrum  trahitur,  sed  arce  frontis 

ortum  prospicit  aequinoctialem. 

intus  hix  micat  atque  bratteatum 

sol  sic  sollicitatur  ad  lacunar, 
10  fulyo  ut  concolor  erret  in  metallo. 

distinctum  vario  nitorc  marmor 

percurrit  cameram  solum  fenestras, 

ac  sub  versicoloribus  figuris 

vernans  hcrbida  crusta  sapphiratos 
15  flectit  per  prasinum  vitrum  lapillos. 

huic  est  porticus  applicata  triplex 

fulmentis  Aquitanicis  superba, 

ad  cuius  specimen  remotiora 

claudunt  atria  porticus  secundae, 
20  et  campum  medium  procul  locatas 

vestit  saxea  silva  per  columnas. 

hinc  agger  sonat,  hinc  Arar  resultat. 

hinc  sese  pedes  atque  eques  reflectit 

stridentum  et  moderator  essedorum, 
25   curvorum  hinc  chorus  lielciariorum 

responsantibus  alleluia  ripis 

ad  Christum  levat  amnicum  celeuma. 

sic,  sic  psallite,  nauta  vel  viator; 

namque  iste  est  locus  omnibus  petendus, 
■M  omnes  quo  via  ducit  ad  salutem. 
5  Ecce    parui    tamquam    iunior    imperatis:     tu    modo    fac    memineris    multiplicato 

me   faenore    remunerandum ,    quoque    id    facilius   possis   voluptuosiusque,    opus   est  ut 
sine   dissimulatione  lectites,   sine  fine    lecturias ;   neque    patiaris,    ut  te   ab    hoc    pro-  5 


1  quodam  M^  cur  sim  corr.  hi  qur  sim  C^    cursi  MFP ,    sed  \  a;    quorsu    ista    .s.    dicam'  add. 

8.  L  M'^  pontius  (n  eras.  G"-)  C  2  flagitatae  (ta  m  ras.  M^)  M         calamus  F         iumurmm-et  C 

\  a 
V.  2  collaudasiiTTFP         pacieucius  (u  erus.  C^)  C  v.  4  experiere  i/S    experiere  i^,  experire  {corr.  in 

experire  P^)  CP  v.  5  aedis  L  v.  6  traitur  C        2^ost  trahitur  induxit  froutis  F^  v.  8  brat- 

theatum  TP,  bratheatum  M^,  bratheatum  F,  brathearum  C  v.  14  sapphyratos  M  et  praeter  sapp  in  ras.  P^, 

saphiratos  CF,  safphyratos  L         v.  15  prasinum  (ra  in  ras.  P^)  P        v.  18  speciiu  M,  1  specie  s.  l.  add.  M^,  spe- 

t  a 
amem  praeter  spe  m  ras.P^         remociora  C,  remotiores  ili  ^   remotiores  (es  in  ras.  P^)  LP,  quoprohato  in  v. 

seq.  secunda  coni.  Leo  v.  20  captO  C  v.  21  columpnas  F  v.  22  ara  (corr.  in  arar  M^)  LM 

v.  24  stridentium  F        metator  C        essedorum  praeter  esse  in  ras.  M^,    essedarum  F  v.  25  corus  C 

elchiariorum  F  v.  26  alle  T  v.  27  amnicum  (prior.  m  in  ras.  P^)  P,  auuicum  T  v.  28  ante 

nauta  eras.  o  M^         v.  29  nanque  31      petendus   (p^ior.  e  in  ras.  P\  us  in  ras.  C)  CP  v.  30  onmis  L 

4  me  om.  T        foenore  TG  5  paciaris  C        te  ut  F 


LIBEP   II.  10  t<4  — 12{;1.  35 

posito  propcdicm  eoniunx  domnm  fcliciter  ducenda  deflectat.  sisque  oppido  memi- 
ncns ,  quod  olim  Marcia  ITortcnsio.  Tcrcntia  Tullio.  falpurnia  IMiniu.  Pudcntillii 
Apuleio,  Rusticiana  Symniaclio  lcgentihus  mcditantihus^pic  candclas  ot  caiidclabra 
tenuerunt.       certe    si    praeter    oratoriam    contubcrnio     fcininuiuin    pocticum    iuf^cnium    (5 

r<  ct  oris  tui  limam  frcqucntium  studiorum  cotibus  cxp(»litam  tpicrcris  olitundi.  rcmi- 
niscere,  quod  sacpc  vcrsum  Corinna  cum  suo  Nasonc  complcvit,  Lcsl)ia  cum 
Catullo,  Caescnnia  cum  Gaetulico,  Argentaria  cuiii  Lucano,  Cynthia  cum  Propertio, 
Dclia  cum  Tibullo.  proindc  li(piido  clarct  studcntii»us  disccndi  pcr  nuptias  occasioncm 
tribui,  dcsidibus  cxcusationem.     igitur  incumbc.  ncquc  apud  tc  littcrariam  curam  turba 

i»^  dcprctiet  imperitorum ,  quia  natura  comparatum  cst.  ut  iii  omnibus  artibus  lutc  sit 
scientiae  pretiosior  pompa,  qu(»  rarior.     valc. 


XI. 

SIDONIUS  RUSTICO  SUO  SALUTEM. 

Oi   nobis  pro  situ   spatiisquc   regionum    vicinaremur  nec   a  so    praesentia   mutua    1 
vasti    itincris    longinquitate    discriminarctur .    nihil    apicum    raritati    liccrc    in    coc])tae 

1'   fjimiliaritatis  officia  permittcrem  ncquc  iam  semol  missa  fundamcnta  certantis  amicitiac 
divcrsis   honorum   generibus    extruere    cessarem.     scd   animorum   coniunctioni   separata 
utrimquc  porrectioribus  tcrminis  obsistit  habitatio.  cquidcm  somcl  devinctis  parum  noci- 
tura  pectoribus,     scd   tamcn    cx   ipsa   communium    municipiorum    discretionc    proccdit,    2 
quod ,    cum    amicissimi    simus ,    raritatem    colloquii    dc    prolixa    terrarum    interiectionc 

20  venientem  in  reatum  volumus  transfcrre  communcm ,  cum  de  naturalium  rerum  diffi- 
cultate  nec  culpa  nos  debeat  mancre  nec  vcnia.  domiue  inlustris,  gcrulos  littcrarum 
de  disciplinae  tuac  institutione  formatos  et  morum  erilium  vcrccundiam  praefercntes 
opportune  admisi,  patienter  audivi,  competenter  explicui.     vale. 


XII. 

SIDONIUS  AGRICOLAE  SUO  SALUTEM. 

25  iMisisTi  tu  quidem  lembum  mobilem  solidum  lecti  capacem  iamquc  cum  piscibus:    1 

tum  praeterea  gubernatorem  longe  peritum,  remigcs  etiam  robustos  expeditosque ,  qui 


1  coniuncx  (c  eras.  C-)  C,  couiux  LP                2  martia  M,    martina  F            ortensio  F  terrentia 

{alt.  r  eras.  P*)   FP ,    terencia  C                 3  apuleo  P            rustitiana  P             simmacho   CFP,  simacho   T, 

simaco  M                4  post  praeter   leg.   rem    m  MTCFP          an  oratorium?                 5  i^ost  limam  %.  3  in   T 

optundi  L              6  corinnaticum  F^               7  ietulico  P        argentearia  F        lucano  praeter   luc  in  ras.  L^ 

cmi\\mMTCFP        propercio  C  8  ti-ibullo  F'  9  aput  JP         te  in  ras.  M^  10  depreciet  .il/CF 

0  a 

imi^eritui-um  i        quia  in  ras.  P"^        comparatum  (r  m  ras.  P^)  P  11  preciosior  J/Ci^      q  com  ex  qm  F' 

vale  om.  F  12  RVSTICIO  L  suo  salutem  ovi.  F  13  vincinaremm-  F^  14  nichil  M, 

nl  F,    uil    C  raritate    C  15    certautis    m    ras.    M^  amicicie    CF  16    exstruere  C 

n  mel 

sed  LMTCF,    si  P  17  utrinque  M,   utrique  P\    utrique  LT  habitacio  C  se     F-  noci- 

toria  corr.  in  nocitorA=a  3I\  nociturna  F'  18  sed  LMTCF,  si  P              19  raritate  C  20  difi- 

cultate  C                21    illustris  (post.  i  in  ras.  M^)  MTCFP                 22    herilium  MTCFP  23    opor- 

tune  LMTCFP       ammisi  L       pacienter  C  vale  om.  F           24  Sidonius  et  salutem  om.  F  25  quidem 

orn.   F         ianK^ue  om.   F  26  etiara  om.  F         robustos  (pos<.  o  in  ras.   M^)  M 


36  SIDONII  EPISTULARUM 

scilicet  ea  rapiditate  praetervolant  amnis  adversi  terga,  qua  deflui.  sed  dabis  veniam, 
quod  invitanti  tibi  in  piscationem  comes  venire  dissimulo :  namque  me  multo  decum- 
bentibus  nostris  validiora  maeroris  retia  tenent,  quae  sunt  amicis  quoque  et  externis 
indolescenda,    unde  te  quoque  puto,  si  rite  germano  moveris  affectu,  quo  temporis  puncto 

2  pag-inam  lianc  sumpseris,  de  reditu  potius  cogitaturum.  Severiana,  sollicitudo  com-  •> 
munis,  inquietata  primum  lentae  tussis  impulsu  febribus  quoque  iam  fatigatur,  hisque 
per  noctes  ingravescentibus:  propter  quod  optat  exire  in  suburbanum ;  litteras  tuas 
denique  cum  sumeremus,  egredi  ad  villulam  iam  parabamus.  quocirca  tu  seu  venias 
seu  moreris,  preces  nostras  orationibus  iuva,  ut  ruris  auram  desideranti  salubriter 
cedat  ipsa  vegetatio.      certe  ego  vel  tua  soror  inter  spem  metumque  suspensi  credidi-   lo 

3  mus  eius  taedium  augendum,  si  voluntati  iacentis  obstitissemus.  igitur  ardori  civitatis 
atque  torpori  tam  nos  quam  domum  totam  praevio  Christo  pariter  eximimus  simulque 
medicorum  consilia  vitamiis  assidentum  dissidentumque,  qui  parum  docti  et  satis  seduli 
languidos  multos  officiosissime  occidunt.  sane  contubernio  nostro  iure  amicitiae  lustus 
adhibebitur,  quem .  si  iocari  liberet  in  tristibus  .  facile  convincerem  Chironica  magis  i^ 
institutum  arte  quam  Machaonica.  quo  diligentius  postulandus  est  Christus  obsecran- 
dusque.  ut  valetudini,  cuius  curationem  cura  nostra  non  invenit,  potentia  superna 
medeatur.     vale. 


XIII. 

SIDONIUS  SERRANO  SUO  SALUTEM. 

1  EpisTULAM  tuam  nobis  Marcellinus  togatus  exhibuit,  homo  peritus  virque  ami-  20 
corum.  quae  primoribus  verbis  salutatione  libata  reliquo  sui  tractu,  qui  quidem  grandis 
est,  patroni  tui  Petronii  Maximi  imperatoris  laudes  habebat;  quem  tamen  tu  perti- 
nacius  aut  amabilius  quara  rectius  veriusque  felicissimum  appellas,  propter  hoc  quippe, 
cur  per  amplissimos  fascium  titulos  fuerit  evectus  usque  ad  imperium.  sed  sententiae 
tali  numquam    ego    assentior ,   ut    fortunatos    putem    qui    reipublicae    praecipitibus    ac  25 

2  lubricis  culminibus  insistunt.  nam  dici  nequit,  quantum  per  horas  fert  in  hac  vita 
miseriarum  vita  felicium  istorum ,  si  tamen  sic  sunt  pronuntiandi  qui  sibi  hoc  nomen 
ut  Sylla  praesumunt,  nimirum  qui  supergressi  ius  fasque  commune  summam  beati- 
tudinem  existimant  summam  potestatem,  hoc  ipso  satis  miseriores,  quod  parum  intelle- 
gunt  inquietissimo    se   subiacere    famulatui.     nam   sicut  hominibus  reges,    ita   regibus  3o 

3  dominandi  desideria  dominantur.     hic  si  omittamus  antecedentium  principum  casus  vel 


1  ea  rapiditate    corr.  ex   ea   raplditate  P^  amuis  (m  in  ras.  P^)  P,    annis   T  adversitate   T^ 

a  °  .  ■■■■  , 

qm  F,  qua  P        defliuit  MCFP  2  nanque  M  3  quaeque  L,  quoque  (o  in  ra.<i.,  2  .s.  /.  ad(L  M'^)  M 

e 
et  om.   T,  fort.  recte  .'i  sumseris  LP  pocius  C  6  inequitata  F^  8  cum  denique  F 

u 
parabamur  F  seu  tu  (seu  s.  l.  add.  F\  tu  .9.  l.  add.  M^)  MCFP  9  se  F^  10  vegetacio  C 

i 
metum  {om.  que)   C  12  pariter  om.   T  13  consilia  (ia  in  ras.  P^)  P      assidentum  F"^  14  ami- 

}  mo  i  a 

ciciae  C  15  vocari  C  16  machaonica  31"^,  mechaonica  P\  mechaonica  (o  in  ras.  C^)  CF        qd  T 

diligencius  C  17  valitudini  MCFP        potencia  C  18  vale  owi.  3IF  19  Sidonius  et  salutem 

07)1.  F        SVO  SALVTEM  om.  L  20  exibuit  CF  21  salutacione  C,  salute   T  22  pertinatius  F 

23  apellas  C        quippe  cur  LMCFP,  qd  T  24  sentenciae  C  25  assencior  C        reipublicae  praeter 

rei  s.  l.  add.  P'         ac  LMTCP,  aut  F  26  nequid  C  27  pronunciandi  31C  28  silla   TFP 

praesuraut  C"         ante  nimirum  era.f.  q  P'  29  intclligunt  3ITCFP  30  Inquietissirao  (o  /  ras.  P-)  P 

suhiacere  se  i''        'post  subiacere  eras.  se  P'  31   antecedenclum  C 


LTBEK   11.  1-J  S  1  -  1:5  S  7.  37 

subsecutorum ,  solus  iste  peculiaris  tuus  Maximus  maxiiuo  nobis  dorumonto  noterit 
esse,  qui  quamquam  in  arcem  praefeetoriam  patriciani  consularemque  intrcpidus  ascen- 
derat  eosque  quos  gesserat  magistratus  ceu  recurrentibus  orbitis  inexplctus  iteravcrat, 
cum  tamen  venit  omnibus  viribus  ad  principalis  apicis  abruptum .  (piandam  potcstatis 
5  inniensae  vertigincm  sub  corona  paticl)atur  nec  sustincbat  domiiuis  csse,  (lui  non 
sustinuerat  esse  sub  (b^mino.  (bMiiquc  rc(|uirc  iii  supradicto  vitac  prioris  giafiam  4 
potentiam  diuturnitatcm  c(|uc  div(M'so  principatus  paub)  amplius  (juam  bimcnstris  ori- 
ginem  turbincm  fincm:  j)rot'ecto  invcnics  iioiuincm  bcatiorcm  j)rius  fuissc  (juam  bea- 
tissimus  nominaretur.    igitur  illc.  cuius  antcrius  cpulac  morcs,  pecuniac  pompae,  litterae 

10  fasces,  j)atrimonia  patrocinia  fiorebant,  cuius  ipsa  sic  dcniquc  sj^atia  vitae  custodiel)antur, 
ut  per  horarum  disposita  clepsydras  exj)licarcntur,  is  nuncuj^atus  Augustus  ac  sul)  liac 
specie  Palatinis  liminibus  inclusus  ante  crepusculum  ingcmuit,  quod  ad  vota  j)cr- 
venerat.  cumquo  mole  curarum  pristinae  quietis  tenei'e  dimensum  prohiberetur,  vcitcris 
actutum  rcgulae   legibus   renuntiavit   atque    perspexit   pariter   ire   non   posse  ncgotium 

ir,  principis  et  otium  senatoris.     nec  fefellcrunt  futura  macrentem ;    namquc   cum    cetcros    .'> 
aulicos    honores   tranquillissime    percurrissct,   ipsam   aulam   turbulentissime    rexit  inter 
tumultus  militum  popularium  focderatorum ;  quod  et  exitus  prodidit  novus  ccler  acerbus, 
quem  cruentavit  Fortunae  diu  lenocinantis  perfidus  finis,  quac  virum  ut  scorpius  ultima 
sui  parte  percussit.     dicere    solebat   vir  litteratus   atque  ob  ingenii  merita  quaestorius, 

20  partium  certe  bonarum  pars  magna,  Fulgentius  ore  se  ex  eius  frequentcr  audisse,  cum 
perosus    pondus   impcrii  vetcrem    securitatem   dcsideraret :    'felicem  te,  Damocles ,    qui 
non  uno  longius  prandio  rcgni  nccessitatem  toleravisti,'     iste  enim,  ut  legimus,  Damocles    6 
provincia  Sicuhis,  urbe  Syracusanus,  familiaris  tyranno  Dionysio  fuit.     qui  cum  nimiis 
hiudibus    bona  patroni    ut    cetera  sciHcet  inexpertus   efferrct:    'vis\   inquit    Dionysius, 

2b  'hodie  saltim  in  hac  mensa  bonis  meis    pariter  ac   malis   uti?'    'Iibenter\  inquit.     tunc 
ille  confestim  Laetum  clientem  quamquam  et  attonitum  plebeio  tegmine  erepto  muricis 
Tyi'ii    seu    Tarentini    conchyliato    ditat    indutu    et    renidentem    gemmis    margaritisque 
aureo    lecto    sericatoque    toreumati     imponit.       cumque    pransuro    Sardanapallicum    in    7 
morem  panis  daretur  e  Leontina  segete  confectus,    insuper  dapes   cultae   ferculis   cul- 

30  tioribus  apponerentur,  spumarent  Falerno  gemmae  capaces  inque  crystallis  calerent 
unguenta  glacialibus,  hinc  suffita  cinuamo  ac  ture  cenatio  spargeret  peregrinos  naribus 


1    secutorum  MTFP,     sequutorum    L  peculiaris    est    (est    inchixit    F"^)    iste    tuus    (tuus    s.    /. 

add.  F-)  F  nobis  (Jocumento    s.  l.  add.  F-  post    nobis    leg.    acl  isto  in  L,    ad   ista   add.  s.  l.  J/* 

c  in 

2  quamquse  corv.   in  quamque  C-  patritiam  M-  3  cesserat  L  expletus  F'^  T-  4  virib; 

is 
(b;  in  ras.  31^)  M         ad  LMCFP,  sub  C        principale  C        apice  F^         quendam  M,  qndam  TF,  quedam  P 

f)  immensae  MP  paciebatur  C  6  e.r  sustinuerat    in  fine  vers.   erat  add.  C^  7  potenciam  C 

In  mstris  C  8  profecto  s.  l.  add.  T-  fuisse  prius   T  9  ille  s.  l.  add.  C"  10  faces  F 

s 
spacia  C  11  orarum  C         disposita   T^,    dispositas  MCFP         clepsidras  MTCFP  12  liminibus 

(li  corr.  ex  lu  3/*)  M  14  renunciavit  MC        negocium  C  If)  ocium  C        nanque  M  IG  tran- 

quillisime    (e  in  ras.  31^)  31  18    ut  scorpius  s.  /.  add.  T"^  scorpios   L  19    sui  ultima  C 

20  fulgencius  C  frequenter  LMCFP,  sepe   T  21  j^ost  te  add.  ait   T-  22  necessitate*  corr. 

ex    necessitates    P^  damodes     provintia   F  23    siracusanus   31TCFP  dionisio    tiranno    T 

is  i 

tiranno  M        dionisio  3ITCFP         nimi  corr.  ex  nim'  T^  nimis  F^  24  dionisius  3ITCF  25  bodie 

dionysius    L         bodie   s.   l.   add.   T-         ac   malis    pariter  F        inquid  C,    inquam  L  26  quanquam  X 

tecmine  L               27    tirii  3IC          tarentinini  F        concbiliato  MCF  renitentem  F  28  tboremati  F 

29  ciiltoribus  jP              30  cristuUis   TFP,  cbristallis  C.  cbrystallis  3/  31  ungentaXrC  giatialibus  F 

buc  L         tbure  MTCFP 


38  SIDOXII  ErLsTULAUUM  LIBER  II,  13  §  7  —  14  §  2. 

odtn-es  et  madeseentes  nardo  capillos  cireunifusa  florum  serta  siccarent ,  coepit  supra 
tergum  sic  recunibentis  repente  vibrari  mucro  destrictus  e  lacunaribus,  qui  videbatur 
in  iugulum  purpurari  iain  iamque  ruiturus:  nam  filo  cquinae  saetae  ligatus  et  ita  pon- 
dere  minax  ut  acumine  guhim  formidolosi  Tantaleo  frenabat  exemplo,  ne  cibi  ingressi 
S  per  ora  per  vulnera  exirent.  unde  post  mixtas  fietibus  prcces  atque  multimoda  sus-  5 
piria  vix  absolutus  emicatimquc  prosiliens  ilUi  rcfugit  celeritate  divitias  deliciasque 
rcgales.  qua  solent  appeti,  rcductus  ad  desideria  mediocrium  timore  summorum  et 
satis  cavens.  ne  beatum  ultra  diceret  duccretquc  qui  saeptus  armis  ac  satellitibus  et 
per  lioc  raptis  incubans  opibus  ferro  pressus  premeret  aurum.  quapropter  ad  statum 
huiusmodi,  domine  frater.  nescio  an  constet  tenderc  beatos,  patet  certe  miseros  per-  lo 
venire.     vale. 


XIV. 

SIDONIUS  MAURUSIO  SUO  SALUTEM. 

1  AuDio  industriae  tuae  votisque  communibus  uberiore  proventu,   quam  minabatur 
sterilis    annus ,    respondere    vindemiam.      unde   et  in  pago  Yialoscensi ,    qui   Martialis 
aetate  citeriore  vocitatus  est  propter  liiberna  legionum  lulianarum,  suspicor  diuturnius   i5 
tc  moraturum :  quo  loci  tibi  cum  ferax  vinea  est ,  tum  praetcr  ipsam  praedium  raagno 
non  minus  domino.   quod   te  tuosque  plurifaria  frugum  mansionumque  dote  remoretur. 

2  ilicct  si  horrcis  apothecisque  seu  penu  impleta  destinas  illic  usque  ad  adventum  hirun- 
dineum  vel  ciconinum  lani  Numacque  ninguidos  menses  in  otio  fuliginoso  sive  tunicata 
quiete  transmittere ,  nobis  quoque  parum  in  oppido  fructuosae  protinus  amputabuntur  20 
causae  morarum,  ut,  dum  ipse  nimirum  frueris  rure,  nos  te  fruamur,  quibus,  ut  reco- 
gnoscis,  non  magis  cordi  est  aut  vohiptati  agcr  cum  reditibus  amplis,  quam  vicinus 
aequahs  cum  bonis  moribus.     vale. 


1   anfe  circumfusa  ^617.  &  m  L  2  vibrare  F        districtus  31TCFP        lucanaribus  C  3  filio 

a  i  leo 

{j)08t.  i  eras.   C^)  C  4  ut  s.  l.   add.    W^  culmine   F'^  tantalio  i)/',    tantalio  FP  cybi  F 

5    exirent    per   vulnera    C  p'   7"^  6    divicias  CP  delitias  F  7  regales  (a  et  post.  e 

in  rag.  31^)  31  appeti    (i  hi  ras.  31^)  31  8  diceret   ultra  F  10  an  s.  l.  add.   T^  con- 

staret    C  11    vale  om.  F  13  votisque  L31TFP ,    et  votis    C  minatur    i*'  14  sterilis 

minabatur    T  violoscensi    T  marcialis  31C  15    citeriore  L3ICFP ,    supiori    T  te  diu- 

i  ci  ipsa 

turnius  T  16    loco  31^ ,    loco  CFP  praeterea    ipsu    [corr.    in   praeter  •■.=  •-?  ipsii  31^,  in  praeterea 

ipsu   T^)  31 TC,  praeter  ipsu  in  ras.  P^         praesidium   T^  18  poenu  F        destinans  (post.  n  eras.  C^, 

eccjncnrit  F^)   CF,  distinas  L         hirundineum  om.  Lj3I,  add.  in  marcj.  31  ^,  liyrundineum  F  19  ul  s.  /. 

add.  3n  ianinumque   T  numaeque    (nu  in  ras.  31^)  31  21    frueris  {prior.  r  in  ras.  P^)  P 

nos  in  ras.  P'  22  agger  (lyost.  g  eras.  C-)  C  23  vale  om.  F  C.  SOLLII.  APOLLINARIS. 

LIBER.  SECVNDYS.  EXPLICIT.  INCIPIT.  LIBER.  TERTIYS.  partim  rubro  partim  nigro  atram.  subscr.  in  L, 

G    SOLLII    APOLLIXAIilS    LIB    .II.   EXPLICIT.     INCIPIT    LIB   .Ul.  3f,    S.    LIB.    EXPLICIT.    INCIPIT 

TERCI'  T,  GAI.  SOLLII.  APOLLINARIS.  MODESTI.  SIDONII  LIBER  .II.  EXPL.  INCIP  .III.  subscr.  rubri- 

cator  in  C,    Sidon  eplarum  lib  Scds  explicit.  Incipit  tercius  subscr.  rubr.  in  F,    LIBER  SECVNDVS  FINIT. 

INCTPIT.  III.  P 


GAI  SOLLll 

APOLLINARIS    SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  TERTIUS. 


SIDONIUS  AVITO  SUO  SALUTEM. 

JMuLTis  quidem  vinculis  caritatis  ab  incunte  pucritia  quicquid  venimus  in  iuvcn-    1 
tutem    gratiae    sese   mutuae   cura   noxuerat.    primuni.    quia   matribus    nostris    summa 
sanguinis  iuncti  necessitudo :  dein.  quod  ipsi  isdem  tcmporibus  nati  magistris  usi,  artibus 

5  instituti  lusibus  otiati,  principibus  evecti  stipendiis  perfuncti  sumus:  et,  quod  est  ad  ami- 
citias  ampliandas  his  validius  efficaciusque,  in  singulis  quibusque  personis  vel  expetendis 
aequalitervel  cavendis  iudicii  parilitate  certavimus.    propterquac  omnia  praeter  conscien-    2 
tiam,  quae  interius  tibi  longe  praestantior  eminentiorque,  multum  voluntates  nostras  copu- 
laverat  decursarum  forinsecus  actionum  similitudo.     sed,  quod  fatendum  est,  diu  erectis 

10  utrimque  amoris  machinis  ipse  culmina  pretiosa  posuisti  ecclesiam  Arverni  municipioli, 
cui   praepositus,    etsi   inmerito,    videor,    peropportuna   oblatione   locupletando;    cuius 
possessioni  plurimum  contulisti  Cuticiacensis  praedii  suburbanitate,  non  minus  nostrae 
professionis  fraternitatem  loci  proximitate  dignatus  ditare  quam  reditu.     et  licet  soro-    3 
riae  hereditatis  duo   consortes   esse   videamini .    exemplo    tamen    fidoi    tuae   superstes 

15  germana  commota  est  ad  boni  operis  imitationem.  itaque  tibi  caelitus  iure  redhibetur 
tui  facti  meritum.  alieni  incitamentum.  quo  fit.  ut  reperiare  dignissimus,  quera  divi- 
nitas  inusitato  successuum  genere  sublimct.  quae  tamen  nec  diu  distulit  rcligiosam 
devotionem  centuplicatis  opulentare  muneribus  quaeque.  ut  confidimus.  nihilo  segnius 
caelestia  largietur.  cum  terrena  iani  solverit.     Nicetiana  namque.  si  nescis,  hereditas 


cia 
1  salutem  om.  F  2  .  ultis  C       karitatis  C       puericia  CF,  pueri  M^  3  cura  (a  inras.M^)M 

ci 
4  hisdem  LTF  5  ociati  CF  et  in  ras.  M^  amicicias  C,    amicias  F-  6  efficatiusque  MF 

8  praestancior  emineuciorque  C,  praestautiorem  inventiorq ;  L  9  multitudo  L  10  utrinque  {corr.  ex 

utrimque  P-)  J/-FP,  utrique  (i  corr.  in  i  T-)  T       preciosa  ifCF       municipioli  (li  eras.  C^)  C  11  imme- 

rito  MTFP      peroportuna  LMTCFF      oblacione  C  13  loci  ^pximitate  s.  l.  add.  T-  14  tamen  LMTFP, 

&  non  C  \h  ab  omi  F       operis  om.  C       imitacionem  C,  imitatione  F      redibetur  MCFP  16  rep- 

periare  L  17  successionum  MCFP,  1  soru  \  suu  s.  l.  add.  M-  18  devocionem  C       uicLilo  MCF 

19  niceciana   CF"         nanque  M,  namque  (nam  ia  ras.  P^)  P 


40  SIDONII  EPISTULARUM 

4  Cuticiaci  siipernum  prctium  fuit.  quod  restat  exposcimus ,  ut  sicut  ccclesiae  nostrac 
ita  etiam  civitatis  acque  tibi  sit  cura  communis,  quae  cum  olim,  tum  dcbcbit  ex  hoc 
praecipue  tempore  ad  tuum  patrocinium  vel  ob  tuum  patrimonium  pertinere.  quod 
cuius  meriti  esse  possit.  quippe  si  vcstra  crebro  illud  praescntia  invisat,  vel  Gothis 
crcdite.   qui   saepenumcro    etiam    Septimaniam    suam   fastidiunt   vel    refundunt,    modo     ■> 

5  invidiosi  huius  anguli  etiam  dcsolata  proprictate  potiantur.  scd  fas  est  pracsulc  deo 
vobis  inter  eos  et  rempublicam  mediis  animo  quictiora  concipere,  quia,  etsi  illi  vete- 
rum  tinium  limitibus  efltractis  omni  vcl  virtutc  vel  molc  possessionis  turbidac  metas 
in  Rhodanum  Ligerimque  proterminant,  vcstra  tamcu  auctoritas  pro  dignitate  sen- 
tentiae  sic  partem  utramque  moderabitur,  ut  et  nostra  discat  quid  debeat  negare,  cum  lo 
petitur.  et  poscere  adversa  desinat,  cum  negatur.     vale. 

II. 
SIDONIUS  CONSTANTIO  SUO  SALUTEM. 

1  ISALrTAT  populus  Arvcmus ,  cuius  parva  tuguria  magnus  hospes  implesti ,  non 
ambitiosus  comitatu  sed  ambiendus  affcctu.  deus  bonc,  quod  gaudium  fuit  laboriosis, 
cum  tu  sanctum  pcdem  semirutis  moenibus  intulisti!  quam  tu  ab  omni  ordinc  sexu  is 
aetate  stipatissimus  ambicbarel  quac  salsi  crga  singulos  libra  scrmonisl  quani  te 
bhindum  pueri.  comem  iuvenes,  gravem  senes  metiebanturl  quas  tu  hicrimas  ut 
parens  onmium  super  aedes  incendio  prorutas  et  domicilia  semiusta  fudisti  I  quantum 
doluisti  campos  sepultos  ossibus  inscpultis  I    quac  tua  deinccps  exhortatio,  quae  repa- 

2  rationem  suadentis  animositasl    his  adicitur,  quod,  cum  invcneris  civitatem  non  minus  20 
civica  simultate  quam  barbarica  incursione  vacuatam,  pacem  omnibus  suadens  caritatem 
illis,  illos  patriae  reddidisti.      quibus    tuo  monitu  non  minus  in  unum  consilium  quam 

in  unum  oppidum  revertentibus  muri  tibi  debent  plebem  reductam,  plcbs  reducta  con- 
cordiam.     quocirca  satis  te  toti  suum,  satis  se  toti  tuos  aestimant;  et,  quae  gloria  tua 

3  maxima  est.  minime  falluntur.  obversatur  etenim  per  dies  mentibus  singulorum,  quod  25 
pcrsona  actatc  gravis  infirmitate  fragilis,  nobilitate  sublimis  religione  venerabilis  solius 
dilectionis  obtentu  abrupisti  tot  repagula,  tot  obiectas  veniendi  difficultates,  itinerum  vide- 
licet  longitudinem  brevitatem  dierum,  nivium  copiam  penuriam  pabulorum,  latitudines 
solitudinum  angustias  mansionum,  viarum  voragincs  aut  uniore  imbrium  putres  aut  frigo- 
rum  siccitate  tribulosas,  ad  hoc  aut  aggeres  saxis  asperos  aut  fluvios  gelu  lubricos  aut  30 
colles  asccnsu  salebrosos  aut  valles  lapsuum  assiduitate  f  derasas;  per  quae  omnia 
incommoda,    quia  non  privatum   commodum   requirebas ,    amorem   publicum   rettulisti. 


1  cuticiani  F,    cuticiacini   (ni  eras.  P')   P  precium    31CF  2    sit    tibi   T  tum   om.  F 

3  vel   ob  tuum    m  ras.  P^,    vel    obtutum    L  4  crebro    vestra    T  praeseucia  C  tuam  AI^, 

tuam  L  vel  ovi.  C  6  desoluta  s.  l.  add.   T^  pociantur  C  7  quiora   T  coucipere  in 

ras.  P^,  repetere  Parisinus  2782  9  rodanmn  CF         ligeremque  {corr.  in  ligerimque  ilf^)  L3I        vestra 

in  ras.  P^         sentenciae  C  10  anie  nostra  expunxit  illa   T^  11  adversa  poscere  T        definiat  C 

vale  om.  F  12  salutem  om.  F  13  j^ost  salutat  leg.  te  in  TF  et  s.  l.  in  C^        ospes  C  14  abicios'  M 

et  in  marrj.  1  ambit'  add.  M^,  abit'  T,  \  abitios'  s.  l.  add.  T-  15  semirutis  (r  corr.  ex  t  F^)  F      omni  s.  l. 

add.  P'  16  salsi  corr.  ex  falsi  P^  18  proruptas  F      siraiiusta  F  19  deincebs  C      exhortacio  C 

20  suadens  F       adititur  F  21  1  vacuata  vastata  T  23  optimum  F  24  satis  te  toti  suum  om.  C 

se  LMTCP,  te  F  25  obversatur  practer  ob  in  ras.  P^,  observatur  C  etenim  s.  l.  add.  T-  27  dileccionis  C 
optentu  M  29  humore  MTCF  et  praeter  hum  in  ras.  P*  putes  C^  30  aspersos  {post.  s  expwnxit  C")  CF 
31  salebros  C      labsuum  L        au  ruderatas  V        taediosas  Wilamoioitzius  32  qui  F        retulisti  MTCFP 


LIIJKI!   III,  1  i<  4  —  3t|4.  .\\ 

quod  rcstafc,  doum  pi-ccaniur,  ut  aovi  niotis  socundurn  vota  proniotis  honoruni  aniicitias    4 
indctcssini  oxpotas  capias  rcfcras  sc(}uaturquo  tc  affcctio,  quaiii   rclinquis.    ct  initiatao 
por  to  ubicmnquo  gratiac  longuni  tibi  rodliibcantur  quani  fundanionta  tain  cuiniina.    valo. 


III. 
SIDONIUS  ECDICIO  SUO  SALUTEM. 

5  !^i  quando,  nunc  niaxunic  Arvornis  nuMs  dcsidcraris,  quibus  diloctio   tui   iinuiaiic    I 

dominatur,  ct  quidem  multiplicibus  cx  causis :  prinuun  (piod  summas  in  affcctu  partos 
iurc  sibi  usurpat  tcrra  (|uao  genuit:  dcin  quod  sacculo  tuo  solus  fcrme  mortaliuni  cs, 
qui  patriao  non  minus  dosidcrii  nasciturus  quam  gaudii  natus  fcccris ;  astipulantur 
assertis  matcrni  quondam  puerporii  tempora,  (|uae  proficicnte  concoptu  concordantibus 

10  civium   votis    numcrabantur,      omitto   illa   communia   quidcm    scd   quae    non   mediocria    2 
caritatis  incitamenta  sunt,  istius  tibi  rcptatas  caespitis  g-lacbas.     praeterco  quod  haoc 
primum   gramina  inccssu,    flumina  natatu,    venatu   nemora   fregisti.      omitto  quod   hic 
primum  tibi  pila  pyrgus,  accipiter  canis,  equus  arcus  ludo  fuere.    mitto  istic  ob  gratiam 
pueritiae  tuae  undiquo  gentium  confluxisse  studia  littcrarum  tuacquo  personao  quondam 

i.^i  dobitum,  quod  sermonis  Ccltici  squamam  depositura  nobilitas  nunc  oratorio  stilo,  nunc 
etiam  Camenalibus  modis  imbuebatur.     illud   in   to  aflfectum  principaliter  universitatis    3 
accendit,  quod  quos  olim  Latinos  fieri  exegeras  barbaros  dcinceps  esse  vetuisti.     non 
onim  potest  umquam  civicis  pectoribus  elabi,  quem  te  quantumquc  nuper  omnis  actas 
ordo  sexus  e  semirutis  murorum  aggeribus  conspicabantur,  cum  interiectis  aequoribus 

•-''^  in   adversum    porambulatis   et   vix   duodeviginti    equitum    sodalitate    comitatus    aliquot 
milia  Gothorum  non  rainus  die  quam  campo  medio,  quod  difficile  sit  posteritas  crcdi- 
tura,  transisti.     ad  nominis  tui  rumorom  personaeque  conspectum  exercitum  exercita-    4 
tissimum  stupor  obruit  ita,  ut  prae  admiratione  nescirent  ducos  partis  inimicae,  quam 
se  multi  quamque  te  pauci  comitarentur.      subducta   est  tota   protinus  acies  in  supor- 

25  cilium  collis  abrupti,  quae  cum  prius  applicata  osset  oppugnationi ,  te  viso  non  cst 
explicata  congressui.  intcrea  tu  caesis  quibusque  optimis,  quos  novissimos  agmini 
non  ignavia  sed  audacia  focorat,  nullis  tuorum  ccrtamino  ox  tanto  desideratis  solus 
planitie  quam  patertissima  potiebare,  cum  tibi  non  daret  t^t  pugna  socios,  quot  solet 


1  secdm  (e  eras.  P"-)  F        votu  T        amicicias  CF  2  intlefessi'  F,  indefessisime  T         aequatur- 

que  L         affeccio  C         iniciatae  MC  3  redibeantur  MTCFP        vale  om.  F  4  HECDICIO   TC, 

hfjcdicio  M,  hec  dictio  F,  h^cdictio  P      salutem  om.  F  5  maxime  MTCFP      desideratis  (t  corr.  in  r  F^)  F 

inmane  C  8  adstipulantur  C  9  quondam  m  ras.  P^  11  iustius  LT,  l  isti'  acld.  in  mar;j.  T- 

reptatas  iwaeter  rept  m  ras.  BI^,  »reptatas  (c  ut  v.  eras.  C")  C      cespitis  in  ras.  P^       glehas  (a  in  ras.  J/M  31 

12  ante  flumina  rubr.  querit  induxlt  in  F  13  tihi  primura    T  ])irgus  F  equs  T  14  i)ue- 

.....  C  )11 

riciae  MC  tuae  praeter  t  in  ras.  L^  geucium  C,    gentium  praeter  ge   in  ras.  P'  flu.xisse   T^ 

15  ante  celtici  lerj.  gallici  in  P  celiti  C        scamam  P  16  in  te  iUud  C  17  exseggeras  i^^ 

esse  deinceps  F  deincebs  C  18  civib'    T,   civicis  add.  in  marg.    T-  ante  aetas  leg.  &  in  C 

19  cquspicabatur  MCFP  20  soliditate  C  22  transisti  (isti  in  ras.  P^)  P         exercitatissimum  exer- 

citum  stupor  C,  stupor  exercitum  exercitatissimum  P  23  admiratione  (d  in  ras.  P^)  P,  ammiratione  LJ/T 

24    quamque    (e    in    ras.  L^)  L  comittarentur  C  2o    abruti    C^  oppugnatioiu    (oppu    m- 

ras.  P^)  P  26  explicata  est  F        obtimis  M         novissimus  L  27  audatia MC  nullis  corr.  ex 

nuUus  P\  nulli  L,  nullo   T        toto  F        desiderato    T  28  planitiae  L,  planicie  (e  corr.  ex  ^  C^)  MC 

potiabare  F         sotios  F 

SlDONlUS.  " 


42  SIDONII  EPISTULARUM 

5  mcnsa  oonvivas.  liine  iam  pci"  otium  in  iirbcm  rcduci  quid  tibi  obviam  procosscrit  offi- 
ciorum  plausuiim.  tictuum  gaudiorum  magis  tcmptant  vota  conicere  quam  verba  rcscrare. 
siquidem  cernere  erat  refertis  capacissimae  domus  atriis  illam  ipsani  fclicissimam  stipati 
reditus  tui  ovationem,  dum  alii  osculis  pulverem  tuum  rapiunt,  alii  sanguine  ac  spumis 
pinguia  frena  suscipiunt,  alii  sellarum  cquestrium  niadcfacta  sudoribus  fulcra  resupinant,  ?. 
alii  de  conoavo  tibi  cassidis  cxituro  flexiliuin  lamminarum  vincla  diffibulant,  alii  explican- 
dis  ocrcarum  nexibus  implicantur,  alii  liebctatorum  caede  gladiorum  latera  dentata  per- 
numerant.  alii  caesim  atquc  punctim  foraminatos  circulos  loricarum  digitis  livesccntibus 

6  mctiuntur.   hio  lioet  multi  complexibus  tuorum  tripudiantes  adhaercscerent,  in  te  maximus 
tamcn  laetitiac  popularis  impctus  congercbatur :  tandemque  in  turbam  inermem  quidem    lo 
vencras  scd  dc  qua  tc  nec  armatus  evolveres;   ferebasque    nimirum  eleganter  ineptias 
gratulantum  et,  dum  inruentum  tumultuoso  diriperis  amplexu,  eo  condicionis  accesseras 
piissimus  publici  amoris  interprcs,   ut  necesse  esset  illi  uberiorem  referre  te  gratiam. 

7  qui  tibi  liberiorem  fecisset  iniuriam.  taceo  deinceps  collegissc  te  privatis  viribus 
publici  exercitus  speciem  parvis  extrinsecus  maiorum  opibus  adiutum  et  infrencs  is 
hostium  ante  discursus  castigatis  cohercuisse  populatibus.  tacco  te  aliquot  super- 
ventibus  cuneos  mactasse  turmales  e  numero  tuorum  vix  binis  ternisve  post  proelium 
dcsideratis  et  tantum  cahimitatis  adversae  parti  inopinatis  certaminibus  inflictum,  ut 
occulcrc  caesorum  numerositatem  consilio  deformiore  meditarcntur.  siquidem  quos 
humari  nox  succincta  proliibuerat  decervicatis   liquerc   cadaveribus ,    tamquam   minoris   i.'i' 

S  indicii  foret  qucm  nollcs  agnosoi  crinitum  dimisissc  truncatum.  qui  postquam  lucc 
revohita  intellcxerunt  furtum  ruinae  suac  crudcli  vilitate  patuisse,  tum  dcmum  palam 
officiis  cxequialibus  occupabantur.  non  magis  cladem  fraude  quam  fraudcm  festinatione 
cchmtes ;  sic  tamen,  quod  ncc  ossa  tumultuarii  cacspitis  mole  tumuhibant,  quibus  nec 
elutis  vestimenta  nec  vestitis  sepulchra  tribuebant,  iuste  sic  mortuis  talia  iusta  solventes.  25 
iaoebant  corpora  undique  locorum  plaustris  convecta  rorantibus,  quae,  quoniam  per- 
culsis  indesinenter  incumberes,   raptim    succensis   conclusa  domiciliis  culminum  supcr- 

9  labentum  rogalibus  fragmentis  funerabantur.  sed  quid  ego  istaec  iusto  plusculum 
garrio.  qui  laborum  tuoram  non  ex  asse  historiam  texere  sed  pro  parte  memoriam 
faccre  prae;  umpsi,  quo  magis  crederes  votis  tuorum,  quorum  expectationi  aegresccnti  30 
nuUa  salubrius  ociusque  quam  tui  adventus  remedia  medicabuntur?  igitur,  si  quid 
nostratium  precatibus  adquiescis ,  actutum  in  patriam  rcceptui  canere  festina  et  assi- 
duitatem   tuam   periculosae   regum   familiaritati    celer   exime ,    quorum    consuetudinem 


1  convivas  LMTCP,    psonas  F  urbe  C        processerit  obviam  C  2  temtant  L  3  ecer- 

uere  (e  eras.  C^)  C  5  fulcbraXjT  6  concavis  jP        lacrimarmn  vincula  i^  7  ebetatormn  Ci^ 

^betatorum  J/P        latera  (era  in  ras.  P^)  P  8  liviscentibus  i/  10  leticiae  Ci^       tandem  (oni.  que)  i^ 

iuhermem  (h  eras.  31-)  31  11  nimium  C  12  irruentum  il/TCi^P       diriperis   T      conditionis  31TCFP 

accessura.s   T  14  taceo   usque  ad  28    funerabantur  om.   LT        deincebs  C  15  infrenes  Buecheler, 

inferiores  J/Ci^P  16  decursus  (e  corr.  in\s  F^)  F      coercuisse  P ^,  coercuisse  C  ITexP      terciisq;.C 

18  parti  Jlohrius,  partis  3ICFP       contaminibus  C  19  oculere  C      deformosiore  3IFP  20  licere  (c  corr. 

in  q  F^)  F  21  quem  noUes  scripsi,    quam  villis  CFP ,    qua  (a  in  ras.  M-)  villis  31         dunississe  31 

i 
22  vilitate  P'  23    frudem  31  24  more  F  25   sepulcra  C  26   palustris  corr.  in 

plaustris  F^  27    superlabeutium  3IF  28  quid   L3ICFP ,    cm-   P  istec  CP,    ista  haec  3ITF 

u 
iustoto  /        pl  *  usculum  {unam  litt.  eras.  P^)  P,  plusculo  T^  29  historiam  texere  praeter  xere  inras.P^ 

30    praesumsi  L  expectacioni  C  31    otiusque    3ICF  igitur  in  ras.   P'  32    nostratum  F 

33  familiaritate  F        eximie  F 


TilBRR  ril.  :5  Sf)  —  -)  ?;•■{.  43 

expertissimus  quisque    Hammarum  naturae  bcne    eoniparat,    <|uae    sifut    paululuni  a   s(» 
remota   inluminant,  ita   satis  sihi  adniota   coniburunt.     vale. 


IV. 

STDONTUS  FETJCT  SIK)  SATJITEM. 

(jTo/.OLAS  nation(^  Judaeus,  eliens  culniinis  tui.  cuius  niilii  (pnxpie  esset  persona  1 
'•  eordi,  si  non  essot  secta  despectui,  dofert  litt(n'as  meas,  quas  i^randiter  anxius  exaravi. 
oppidum  siquidom  nostrum  quasi  quandam  sui  limitiA  obicom  circumfusarum  iu)i)is 
gentium  arma  terrificant.  sic  aomulorum  sibi  in  medio  positi  lacrimabilis  praoda 
populorum  ,  suspecti  T»urgundionibus,  proximi  Gotliis,  nec  impugnantum  ira  nec  pro- 
pugnantum  caromus  invidia,  sod  istinc  alias.  interea,  si  vel  penes  vos  recta  sunt.  2 
ii'  bene  est.  noquo  onim  huiusmodi  poctore  sumus,  ut,  licet  apertis  ipsi  poenis  propter 
criminum  occulta  plectamur.  non  agi  prospero  vel  ul)icumque  velinnis.  nam  certuni 
cst  non  minus  vitiorum  quam  hostium  (!sse  captivum .  (jui  non  etiam  inter  mala  tem- 
pora  bona  vota  servavorit.     vale. 


SIDONIUS  HYPATIO  SUO  SALUTEM. 

1'^  Oi  vir  spectabilis   morumque    vostrorum    suspoctor  admiratorque  Donidius  solam    1 

rationem  domesticae  utilitatis  habuisset,  satis  abundequo  sufficeret  fides  vestra  com- 
modis  suis,  etsi  nullus  intercossor  accederet.  sed  amoro  meo  ductus  est,  ut  quod 
ipse  por  se  impetraverat  me  facoret  postulare.  itaquo  nunc  honori  vestro  hic  (|Uo- 
que  cumulus  accrescit,   quod  duo  efficimu'*  debitores,  cum  tamen  unus  e  nobis  bene- 

^o  ficium  consoquatur.     Eborolaconsis  pracdii  etiam  ante  barbaros  desolatam  medietatcm.    2 
quae   domus   patriciae    iura    modo    respieit,    suffragio    vestro    iuri    suo    optat    adiungi. 
neque   ad  hanc   nundinationem    stimulo   cupiditatis    scd   respectu  avitac    rccordationis 
adducitur.      siquidcm  fundi  istius   integritas   familiae   suae   dominium   usque  in  obitum 
vitrici  nuper  vita  decedentis  aspcxit;    nunc  autcm  vir  alieni  non  appotcns,  sui  parcus 

25  possessionis  antiquae  a  se  alienatae  non  tam   damno   angitur  quam  pudore;    quam  ut 
rcdimere  conetur,  non  avaritiae  vitio  sed  verecundiae  necessitate  compellitur.     tribuere    3 
dignare  votis  suis,  precibus  meis,  moribus  tuis,  ut  ad  soliditatom  ruris  istius  tc  patro- 
cinante    perveniat,   cui    rera   parentum   sibique  non   solum    notam    vorum    etiam    intor 
lactantis  infantiae  rudimenta  reptatam  sicut  recepissc  parum  fructuosum,  sic  non  cme- 


1  expertissimusi^go,  spectatissimusLJ/rCFP      nature  s.  l.  add.  T"^         2  illuminant  MTCFP      ammota  L 

vale  om.  F        3  felicio  F      salutem  om.  F        4  miclii  C        ;")  dispectui  L       gravitcr  T        G  quendam  MTCFP 

sui  limitis  in  marg.  add.    T-  8  proximis  (s  eran.  M^)  M  inpugnautum  C  0  poenas  (a  corr. 

uos 
in    e    P^)    P  suos   T-  10    enim    om.    T  ipsi    apertis    T  11    occulta    criminum    F 

veliinus  (1  in  ras.  P*,  i  corr.  iit  v.  ex  u  Ji^)  MP,  vellimus  L  12  viciorum    C  13  vale  om.  F 

14    totam    ep.    V  om.    T  inscriptionem    uno    rersu    voc.    om.  L,    sidon    ypatio    suo    sal    add.    in    marcj. 

iit  V.  J/i  hipatio  F,    ypatio  P  salutem   om.  F  15  ammirator  LJf  1<3  habundeque 

(h  era.9.  M^)  MCF  17  etsi  LMCP,    si   F  18   huic  F»  23  istius  .<icripsi,    ipsius  LMCFP 

dnm  C  25  antiq;  CF         dampno  CF  2(j  avariciae  J/         vicio  MC         post  tribucre  7  litt.  eras.  P^ 

27  su(3is  F^         patrocinnantc    F  28  sihi  [om.  que)  F        aetiam  C  29  recipisse  /. 

6* 


44  STDONII  EPISTULARUM 

ruisse  nimis  \idetur  ignavum.  ego  vero  tantum  obstringar  indultis,  ac  si  meae  pro- 
ficiat  peculiariter  proprietati  quicquid  meus  aetate  frater  professione  filius ,  loco  civis 
fide  amicus  acceperit.     vnle. 

VI. 
SIDONIUS  EUTROPIO  SUO  SALUTEM. 

1  fei  veteris  commilitii,  si  deinceps  innovatae  per  dies  gratiae  bene  in  praesentia-    o 
rum  fides  vestra    reminiscitur ,   profecto   intellegitis   ut   vos   ad   dignitatum   sic   nos  ad 
desideriorum    culmina    ascendere.      ita    namque   fascibus  vestris   gratamur    onines,    ut 
erectam   per    illos   non    magis    vestram    domum   quam    nostram    amicitiam   censeamus. 
testis  est  ille  tractatus,  in  quo  exbortationis  meae  non  minimum  incitamenta  valuerunt- 

2  quibus  vix  potuistis   adduci,    ut  praefecturam    philosophiae   iungeretis,   cum  vos    con-   lo 
sectanei   vestri   Plotini    dogmatibus    inliaercntes    ad    profundum    intempestivae  quietis 
otium  Platonicorum  palaestra  rapuisset,    cuius  disciplinae    tunc   fore   adstruxi   liberam 
professionem,    cuni  nil  familiae   debuisses.      porro   autem   desidiae    vicinior  putabatur 
contemptus  ille   militiae,   ad  quam  iactitant   lividi   bonarum   partium    viros    non  posse 

3  potius  quam  nolle  conscendere.  igitur,  quod  loco  primore  fieri  par  est,  agimus  gratias  is 
uberes  Christo,  qui  statum  celsitudinis  tuae  ut  hactenus  parentum  nobilitate  decorabat, 
ita  iam  nunc  titulorum  parilitate  fastigat:  simul  et  animorum  spebus  erectis  fas  est 
de  cetero  sperare  meliora.  certe  creber  provincialium  sermo  est:  annum  bonum  de 
magnis  non  tam  fructibus  quam  potestatibus  existimandum.  qua  de  re  vestrum  est, 
domine  maior,  exspectationem  nostram  competentibus  dispositionibus  munerari.  nam  20 
memor  originis  tuae  nobilium  sibi  persuasit  universitas,  quamdiu  nos  Sabini  familia 
rexerit,  Sabiniani  familiam  non  timendam.     vale. 


YII. 

SIDONIUS  FELICI  SUO  SALUTEM. 

-LoxGUM  a  b*tteris  temperatis.     igitur  utrique  nostrum  mos  suus  agitur :  ego  garrio, 
vos  tacetis.     unde  etiam,  vir  ad  reliqua  fidei  officia  insignis,   genus  reor  esse  virtutis  25 
tanto  te  otio  non  posse  lassari.     ecquid  uumquam  nec  respectu  movebere  familiaritatis 
antiquae,   ut  tandem  a  continuandi  silentii  proposito  pedem  referas?    aut  nescis,  quia 
garrulo    non    respondere    convicium    est?    tu    retices    vel   bybliothecarum    medius    vel 


1  obstrigar  L  2  quidquid  F  :^  vale  oin.  F  4  totam  ep.    VI  om.   T        inscrijHionem 

uno  versu  vac.  ovi.  L         salutem  om.  F  5  conimilicii  MF        deinceljs  C        coinnovate  F^  prae- 

senciarum  C  (j  intelligitis  MCFP  7  nanque  M  8  amiciciam  CF  i*  exortacionis  C 

c  t  s& 

10  vix  (ix  in  ras.  P^)  P         pliilosofie  F         consentanei  F'^  12  astruxi  MCFP  13  debuisses  31^, 

debuisset   CF  14  contemtus  L         miliciae  MCF  15  fierri  {alt.  r  eras.  C^)  C  17  lam  L31FP, 

er 
^tiam  C        speebus  F  18  creb   C^         provintialium  F  20  expectationem  MFP,  expectacionem  C 

numerari  CF  21  quandiu  M  tamilia  rexerit  sabiniani  om.  G  22  rexerit  in  ras.  P  *  ante 

timendam  ley.  ee  in  C        vale  om.  F  23  totam  ep.  Vll  om.  T        inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  LF 

24  .  ongum  F  26  et  quid  i^,  ^cquid  P,  Aecquid  C,  li^cquid  {corr.  in  ecquidilf-)  31,  rar.  leci.  s.  l.  add. 

eras.  M-       uumquam  nec  scripsi,  uuquam  ne*  (unam  litt.  eras.  P'^)  P,  numquamne  iJ/C,  nuquam  {o?h.  ue)  i^ 

27  antiq;    {corr.  in  antiqu^  P')    id  taudem  P  continuati  MCFP,   1  contiimandi    nielius    add.  s.  I.  M^ 

28  non  s.  I.  add.  F"^         eonvitium  MF         bibiiotliecarum  MC,  bibliotecanim   F.  bi))liotliocbarum  P 


LTREE  III,  5  §  3  —  8  §  2.  45 

togarum  et  a  me  officium  paupertini  sermonis  expectas,  cui  scribendi,  si  bene  per- 
spicis,  magis  est  facilitas  quam  facultas,  certo  vel  mctus  nostor  matoriam  stilo  tuo  2 
faciat,  mementoque  viatorum  manus  gravare  chartis,  quatenus  amicorum  cura  rolovotur. 
et  indicare  festina,  si  quani  praevio  deo  quacstor  Licinianus  trepidationi  mutuao 
:,  ianuam  securitatis  apcrucrit.  persona  siquidem  est.  ut  perhibcnt,  magna  expectationo 
maior  advcntu,  rcLatu  sublimis  inspectione  sublimior,  ct  ob  omnia  felicitatis  naturacquo 
dona  monstrabilis.  summa  censura,  par  comitas  et  prudentia  fidesque  misso  mittenti-  :i 
que  conveniens;  nihil  affectatum  simulatuinque  pondoriquc  sermonum  vora  potius 
sevoritas    quam    sevcritatis   imitatio ;    et   noc,    ut   pkirimi,    qui  cuni  credita  diffidontcr 

1(1  allogant,  volunt  vidcri  egisse  [se]   cautius,  sed  neque  ex  illo,  ut  ferunt,  numero ,  qui 
secreta   dirigentum   principum    venditantes   ambiunt  a    barbaris    bene   agi    cum   legato 
potius  quam  cum  legatione.     liunc  nobis  morum  viri  tenorem  secundus  rumor  invexit.     1 
mandate  perniciter,  si  vero  dicta  conquadrant,  ut  tantisper  a  porvigili  statione  rospi- 
rent  quos  a  muralibus  excubiis  non  dics  ninguidus,  non  nox  inhmis  et  turbida  receptui 

ib  cancre  persuadcnt;  quia,  etsi  barbarus  in  hiberna  concedat,  magc  difforunt  (juani 
relinquunt  semel  radicatam  corda  formidinem.  })alpate  nos  prosperis,  (|uia  nostra  non 
tam  procul  est  a  vobis  causa  quam  patria.     valo. 


VIII. 

SIDONIITS  EUCHERIO  SUO  SALUTEM. 

Veneror  antiquos.  non  tamen  ita,  ut  utique  aequaevorum  meorum  virtutes  aut  1 
20  merita  postponam.  neque  si  Romana  respublica  in  haec  miseriarum  extrema  defluxit. 
ut  studiosos  sui  numquam  remuneretur,  non  idcirco  Brutos  Torquatosque  non  pariunt 
saecula  mea.  quorsum  istaec,  inquis  ?  de  te  mihi  ad  te  sermo  est,  vir  efficacissime, 
cui  debet  respublica  quod  supra  dictis  solutum  Laudat  historia.  quapropter  ignari  2 
rerum  temeraria  iudicia  suspendant  nec  perseverent  satis  aut  suspicere  praeteritos  aut 
25  despicere  praesentes ;  quandoquidem  facile  cLirescit  rempublicam  morari  beneficia, 
vos  mereri.  quamquam  mirandum  granditer  non  sit,  natione  foederatorum  non  solum 
inciviliter  Romanas  vires  administrante  verum  etiam  fundamentaliter  eruente  si  nobi- 
lium  virorum  militariumque  et  supra  vel  spem  nostrae  vel  opinionem  partis  adversae 
bellicosorum  non  tam  defuerunt  facta  quam  praemia.     vale. 


1  cuius  MOFP         si  bene  hi  ras,  P  *  2  facultas  m  ras.  M '  matlieriam  (h  in  ras.  P ')  3ICP 

3  loost  mementoque   3  litt.  eras.  P^  cartbis  L  quatinus    (i    corr.  in  e  C^)   LCF  reveletur  C 

5  aperuit  F  exjjectacioni  C  6  sullimis  F  dona   naturaeque  C  naturaeq ;  ••.■  ■■.■•  (q;  corr. 

ex  quae  P"^)  P  7  &  in  ras.  M-  8  nicbil  MCF  10  se  secbisi       illoruni  ferunt  C  11  diri- 

gentium  3ICP  12  cu  s.  l.  add.  31^  14  illunis  MCFP  16  relinquunt  scripsi,   relinquant  LMC, 

reliquant  P,  relinquent  F  17  est  om.  F        vale  om.  F  18  totam  ep.  VIII  om.  T        inscriptionem 

iino  versu  vac.  om.  L  eucbirio  F  salutem  om.  F  19  utique  Leo,    qui  LMCFP  ut  coae- 

que 
quaevorum    Womverenns  20  republica  C  21  iccirco  F  torquatos  F^  22  mea  scla  C 

ista  baec  MCFP  micbi  C         vir  s.  l.  add.  F-  23  republica  C         quae  post  bistoria  Ze//.  <?i  cod. 

Nanzii  et  cod.  optimo  Wouvjereni  vide  in  praef.  iguari  corr.  &>■  ignavi  F^  24  iuditia  C         pteritos 

inras.M^  25  dispicere  L       aiite  facile  7  liit.  quarum  extr.  erant  tis  (an  psentis?)  ems.  P'       republica  C 

morari  [prior.  r  in  ras.  {corr.  ex  (}?)   M"^)  M,  i  morari  s.  l.  add.  M^,  moderari  C  26  quanquam  {corr. 

ex  quamquam  P^)  LMFP,    quamq ;   C  f(jneratorum  M,    feneratorum  CFP  27  amministrante  LM 

eruente  {prior.  e  corr.  ex  c,  alt.  in  ras.  P^)  P  29  defuerint  MCFP        valeas  C,  om.  F 


46  SIDOXII  EPISTULARUM 

IX. 
SIDONIUS  RIOTHAMO  SUO  SALUTEM. 

1  Oervatir  iiostri  consuetudo  sernionis :  namquc  miscemus  cum  salutatione  queri- 
moniam.  non  oninino  huic  rei  studentes,  ut  stilus  noster  sit  officiosus  in  titulis,  asper 
in  paginis,    sed  quod   ea  semper  eveniunt,   de  quibus   loci    mei   aut    ordinis   hominem 
constat  inconcihari,  si  loquatur,  peccare,  si  taceat.     sed  et  ipsi  sarcinam  vestri  pudoris     '^ 
inspicimus.   cuius  haec    semper  verecundia  fuit,    ut  pro   culpis   erubesceretis    alienis. 

2  g-eruhis  epistularum  humilis  obscurus  despicabilisque  etiam  usque  ad  damnum  inno- 
centis  ignaviac  mancipia  sua  Britannis  clam  sollicitantibus  abducta  deplorat.  incertum 
mihi  cst  an  sit  certa  causatio  ;  sed  si  inter  coram  positos  aequanimiter  obiecta 
discingitis.  arbitror  hunc  laboriosum  posse  probare  quod  obicit,  si  tamen  inter  argutos  ic 
armatos  tumultuosos,  virtute  numero  contubernio  contumaces,  poterit  ex  aequo  et  bono 
solus  inermis,  abiectus  rusticus,  peregrinus  pauper  audiri.     vale. 

X. 

SIDOMUS  TETRADIO  SUO  SALUTEM. 

1  JL  LURiMUM  laudis  iuvenes  nostri  moribus   suis  applicant,   quotiens   de  negotiorum 
meritis  ambigentes  ad  peritorum  consilia  decurrunt.  sicuti  nunc  vir  clarissimus  Theo-   ^^ 
dorus.  domi  quidem  nobilis,  sed  modestissimae  conversationis  opinione  generosior,  qui 
per  htteras  meas  ad  tuas  litteras   id   est   ad   meracissiraum    scientiae  fontem  laudabili 
aviditate  proficiscitur,  non  modo  reperturus  illic  ipse  quod  discat  sed  et  forsitan  rela- 

2  turus  iude  quod  doceat.     cui  contra  potentes  factiososque,  si  vestra  peritia  non  abun- 
danter  opitularetur,  prudentia  consulta  sufficeret.     respondete,  obsecramus,   nisi  vobis  20 
tamen   utriusque    nostrum    sociae    preces    oneri    fastidiove   reputabuntur,    iudicio   suo, 
testimonio  meo    et   substantiam  causamque  suppHcis   fluctuantem   medicabilis   responsi 
salubritate  fulcite.     vale. 

XI. 

SIDONIUS  SIMPLICIO  SUO  SALUTEM. 

1  JliTSi    desiderium    nostrum    sinisteritas   tanta   comitatur,    ut    etiara    nunc    nostris  ^^ 

invidearis  obtutibus.  non  idcirco  is  es,  virorum  optime,  de  cuius  nos  moribus  lateant 


1  inscrqjtiunem  unn  verm  vac.  om.  L         riotamo  MTFP         salutem  om.  F  2  nanque  M ,    nam 

(pm.  que)  F        salutacione  C  4  qd  expwnmt  7'-         ante  semper  s.  l.  udd.   q   T-         ante  Iiominem  3  litf. 

, .  ro 

eras.  P'  5  m-i  C  (j  eruljescetis  T-  1  dispicabilisque  L         dampnum  MCF  8  Ijrittanuis 

iprior.  t  eras.  M-)  M  9  miclii  C  corara  in  ras.  P^  10  discingetis  Leo  11   potnerit    T 

12  valeas  C,  om.  F  13  inHcrlptionem  uno  versu  vac.  om.  L       Sidonius  et  suo  salutem  om.  T  14  quoties 

n 
(c  corr.  in  e  31'-)  LJfTC,    quocies  P^  negociorum  C  post   negotiorum    ley.    suor    in   T,    fort.    recte 

u 
15  decurrent  3/'  vir  om.  MTCFP  IG  quidem  om.  F  nobilis    (s   in  ras.  M'^)  M  17  ante 

meas  5  litt.  eras.  P'        litteras  tnas  transposuit  P^,  litteras  tuas   T  18  illic  s-.  /.  add.   T-  19  ante 

peritia   7  litt.  (ut  r.  peritia)  eras.  P^  habundanter  F  20  nobis  F  21  sotic  L^  iuditio  CF 

22  et  substantiam  in  marcj.  add.  T^       substanciam  C       suppliciis  {a.lt.  i  eras.' C^)  C  23  valcas  C,  om.  F 

24  inscrlptionem   uno  versu  rac.  om.  L  salutem  om.  F  25  et  (om.  si)    L  ante  nostruni  3  lilt. 

eras.  P^         tanta  sinisteritas  C  2()  oj)tntibus  L         iccirco  F 


LIBER  Tll,  {){;  1   -    l->  §  I  47 

cclsa  iiieinoratii.  ita  ('iiiicti  nostrates  idcmquc  sunimatcs  viri  (>|»tini;iruni  tv  cxactissi- 
inarumque  partium  praestantissimum  patrcmfamilias  eonsoin»  piiieconi^»  prosc(|Uunlm\ 
ai^lstipulatur  Iniic  dv  tc  scntentiac  bonorum  vcl  sic  elcctus  gcner  vcl  ctlucta  sic  lilia;  2 
in  quorum  copula  tam  felicem  tibi  eontroversiam  vota  pcpcrerunt.  ut  ambif,'as  utrum 
iudicio  an  institutionc  supcraveris.  sed  tamcn  liiiic  vcl  nuixume,  parcntcs  ambo 
vencrabiles,  este  sccuri:  idcirco  cctcros  vincitis.  quod  vos  filii  transicrunt.  igitur  dona 
vcnia  litteras  primas.  quas  ut  nccdum  mittcre  desidia  fucrat,  ita  vcreor  nc  sit  misissc 
garrulitas.  carcbit  sane  nostrum  naevo  b»quacitatis  officium.  si  cxemplo  rccursantis 
alloquii  impudcntiam  paginac  praescntis  absolvcris.     vale. 


XII. 

10  SIDONirS  SECI'N])()  sro  SALl  TEM. 

Avi  mci,    proavi    tui  tumulum    hcstcrno  (pro  dolor!)    die    paeiuj    maiius    pr<»raiia    I 
tcmcravcrat;    scd    deus   afFuit,    nc    nefas    tantum    pcrpetraretur.      campus    autcm    ipse 
dudum    rcfcrtus   tam   bustualibus   favillis   ([uiiin   cadavcribus    nullam   iam   diu   scrobem 
rccipicbat:    sed    iain    tellus    bumatis   quae    supcrducitur   rcdierat    in    pristinam    distcnta 

1.1   planiticm    pondere    nivali    seu  diuturno    imbrium    tiuxu    sidentibus    acervis.      (piae    fuit 
causa.    ut    locum    audcrcnt    tamquam    vacantcm    corporum    biiiuli    nistris    funebribiis 
impiare.     quid    plura?    iam   niger    caespes    ex    viridi,    iam  supni   anti(puim   scpubdiruin    2 
glaebac  rcccntes,    cum    forte   pcrgens   urbem    ad  Arvernam  publicum  scchis  (!  su])cr- 
cilio  vicini  collis  aspexi  nieque  cquo  effuso  tam  pcr  acquata    quam    pcr   abiupta  jtro- 

20  ripiens  et  morae  exiguac  sic  quoquc  inpaticns,  antequam  pervcnircm  ,  facinus  audax 
praevio  clamorc  compescui.  duni  dubitant  in  crimine  rcperti  dilabcrcntur  an  starent, 
supcrvcni.  confiteor  crrorcm,  supplicia  captoruin  difFerre  non  potui,  sed  supra  senis 
nostri  ipsum  opertorium  torsi  latrones,  qnantum  sufficere  posset  superstitum  curac, 
mortuorum  sccuritati.     ccterum  nostro  quod  sacerdoti  nil  rescrvavi  meac  causac  suae-    J^ 

-'■'i  que  pcrsonac  praescius,  in  commune  consului.  ne  vel  haec  iusto  clcmcntius  vindi- 
caretur  vel  illa  iusto  scverius  vindicaret.  cui  cum  tamcn  totum  ordinem  rci  ut  satis- 
faciens  ex  itinere  mandassem ,  vir  sanctus  ct  iustus  iracundiac  ineac  dedit  gloriam, 
cum  nil  amplius  ego  venia  postularem,  pronuntians  more  maiorum  reos  tantae  temeri- 
tatis  iure  caesos  videri.     sed  ne  quid  in   posterum   casibus   liceat,   quos   ab    exemplo    4 


1  j^ost  ita  lef/.  te  in  T      sumates  C,  sumantes  F^  2  imst  praestantissimum  leu.  te  in  T      palrein 

famii  F  prosecuntur  F  3  astipulatur  MTGFF  erudita   sic   T,  sic  educata  F  4  posL 

copula  unam  litt.  eras.   F'  voto  F  5  iuclitio  C  institucione  C  liic  P  maxime  TCF 

n 
6  iccirco  F        vicitis  M^  7  quas  corr.  ex  (|uae  P^         dum  (om.  nec)  mitere  C         fuerit  C  8  nevo 

r 
(vo  in  ras.  F^)    loquacitatis    (ci  in  ras.  P^)  P  recusantis  P\    rccursantis   T,    l  recu   add.  in  marrj.    T- 

h 
9  valeas  C,  om.  MP"  10  inscriptionem  nno  versu  vac.  om.  L         saluteni  om.  F  11  pro  7",  proh  Jf C 

prophana  F  12  nephas  F  13  hustualibus  {alt.  u  eras.   C-)  C,  bustialibus   T        sctobem  (t  corr. 

in  r  F^)  F  14  iam  scripsi,  tamen  LMTCFP  15  planiciem  MC         se  L  acervis  praeter  a 

obr 
in  ras.  P^  16  tanquam  LF ,    tam  {om.  quam)  C         funeribus  C,    funibus  F^  17  sepulcrum  CF, 

sepulcrumP»  18  ad  arvernam  urljem  F  19  abruta  C  proripiens  i>r«eto-  pro  m  ras.  31^ 

o 
20  sic  qq;  unpatiens  |5mefer  tiens  m  rfls.  ili^       impatiens  J/jPP  21  conpescui  C  22  an«e  superveni  %. 

et  in  LCFP  et  in  ras.  in  3r       superveni  (su  in  ras.  31^)  31  23  possit  L,  posse  C  24  nihil  M,  nl  F 

25  clemencius  vindicarentur  {post.  n  induxit  C")  C  2G  ordinem  (1"  eras.  C^)  C  28  pronuncians  J/C 

maiore  (ai  eras.  C  ^)  C  29  videri  praeter  vi  def.  in   T 


48  SIDONII  EPISTULARUM 

vitare  debcmus ,  posco ,  ut  actutum  mc  quoque  absente  tua  cura  sed  mco  sumptu 
resurgat  in  molem  sparsa  congeries,  quam  levigata  pagina  tegat.  ego  venerabili 
Gaudentio  reliqui  prctium  lapidis  operisque  merccdcm.  carmen  hoc  sane ,  quod  con- 
sequetur,  nocte  proxima  feci,  non  expolitum,  credo,  quod  viae  non  parum  intentus. 
quod  peto  ut  tabulae,  quantulumcumque  est,  celeriter  indatur ;  sed  vide,  ut  vitium  non  r. 
faciat  in  marmore  lapidicida;  quod  factum  sive  ab  industria  seu  per  incuriam  mihi 
magis  quam  quadratario  lividus  lector  adscribet.  ego  vero,  si  pio  studio  rogata  cura- 
veris,  sic  agam  gratias,  quasi  nil  tibi  quoquc  laudis  aut  gloriae  accedat,  quem  patruo 
tuo  rcmoto  solida  praesentis  officii  sollicitudo  mansisset  pro  gradu  seminis. 

Seruni  post  patruos  patremque  carmen 

haud  indignus  avo  ncpos  dicavi, 

ne  fors  tcmpore  postumo,  viator, 

ignorans  reverentiam  sepulti 
5  tellurem  tereres  inaggeratam. 

praefcctus  iacet  hic  Apollinaris 

post  praetoria  recta  Galliarum 

maerentis  patriac  sinu  rcceptus, 

consultissimus  utilissimusque 
10  ruris  militiae  forique  cultor, 

cxemploque  aliis  periculoso 

liber  sub  dominantibus  tyrannis. 

haec  scd  maxima  dignitas  probatur, 

quod  frontem  cruce,  membra  fonte  purgans 
15  primus  de  numcro  patrum  suorum 

sacris  sacrilegis  renuntiavit. 

hoc  primum  est  decus,  haec  superba  virtus, 

spc  praecedere  quos  honore  iungas 

quiquc  hic  sunt  titulis  pares  parentes, 
20  hos  illic  meritis  supcrvenire. 

Novi  quidem  auctoris  nostri  non  respondere  doctrinae    epitaphii  qualitatem,    sed   lo 
anima  pcrita  musicas  non  refutat  inferias.     tibi  quoquc  non  decet  tardum  videri  quod 
heres  tertius  quartusque  depcndimus,  cum  tot  annorum  gyro  voluto  magnum  Alexan- 
drum  parentasse  manibus  Achillis  ct  lulium  Caesarem  Hectori   ut   suo   iusta    solvisse 
didicerimus.     vale. 


1  vitare  s.  l.  add.   T"^  sumtu  L  .3  precium    (cium   m   ras.  P*)  MCFP  sequetur  F 

4  crebro  F  5  quautumcumque  {pm.  est)   F         celerit  (t  corr.  in  t  C*)  C        vicium  C  6  p  in- 

dustria   T  7  magis  michi  C  quadratorio    {corr.  in  quadratario  31^  P^)  MTCFP  ascribet  il/CF 

et  corr.  ex  ascriberet  P^ ,    asscribet   T         curaveris   rogata  F  8  gre   T,    \  gle  s.  l.  add.    T-  post 

patruo  tuo  quod  lerj.  vel  me  in  LTCF,  id  est  me  in  P,  id  -—  me  (id  -j-  in  ras.  31-)  in  M  delevi 
9  mansisset  pro  gradu  seminis  m  ras.  P^  post  seminis  le(j.  vale  in  T  carmini  EPlTAl^IilVM  APOLLI- 
NAIilS  inscrijysit  rubric.  in  C  v.   1    carmen  in   ras.  P*  v.  2  nepus  L  v.  3   postume  L, 

posthumo  J/CFP  v.  5  terres  iy  v.  10  iurisq;  (I  ruhr.)  F^         miliciae  il/  v.  12  tirannis  Ci^, 

tyraunus  (u  corr.  in  i  M^)  31  v.  13  sed  s.  l.  add.  F^  v.  14  menbra  31        purgat  L  v.  15  pa- 

rentum  F  v.  16    renunciavit  31C  v.   17    decus   in   ras.  P^  v.  18    spem   (m  eras.  C-)  C 

iunguas  T^  v.  19  hic  (c  in  ras.  Jf  ^)  31  10  epytaphii  C  11  rufutat  C        debet  T,  fort.  recte 

12  tercius  CF        giro  31CF  13  haectori  L,  h^ctori  M  14  vale  om,  F 


Lim-;!;  iii.  \-2^\   -  1:1  §r,.  49 

XIII. 

SIDONIUS  APOLLINARI  SrO  SALUTEM. 

IJnicf,  probo  f^uudeo    iKliniror,    qiiod    oastitatis  affcctu  contuhoriiia  i'u|:;is  iinpudi-     1 
coruin ,    praesertim    quibus    nihil  pensi.    nihil    sancti    cst    in    appetendis   garriendisque 
turpitudinibus  quique  quod  verbis  inverecundis  anriuin  publicarum  rcvercntiam  incestant, 

5   granditer   sibi  videntur    facctiari.     cuius    vilitatis    (^se    sio-niferuin    Gnatlioneni    patriae 
nostrae  vel  maxumuni  intellege.     est  cnini  hic  gurges  de  sutoribus  {'abuhirum.  de  con-    2 
cinnatoribus  criminum.  dc  sinistrarum  opinionum  duplicatoribus,  loquax  ipsc  nec  dicax 
ridiculusque    nec    hietus    arrogansque    nec   constans   curiosusque   ncc   pcrspicax   atquc 
indeccntcr  affectato  lcpore  plus  rusticus :  tempora  praescntia  colens.  practcrita  carpcns. 

10  futura    fastidiens:    beneficii,    si    rogaturus   est.  inportunus    pctendi    derogator    negati, 
aemuhator  accepti  callidus  reformandi,  querulus  flagitati  garrulus  restituti ;  at  si  rogandus, 
simuhator  parati  dissimulator  pctiti,    venditor    pracstiti  publicator  occulti .    calumniator 
morati  infitiator  soluti :  osor  ieiuniorum.  sectator  epularum :  hiudabilcm  profcrens  non    li 
de  bcne  vivente  sed  de  bene  pasccnte  sententiam  :  iiiter  hacc  tamen  ipse  avarissimus 

15  quemque  non  pascit  tam  panis  bonus  quam  panis  alienus,  hoc  solum  comcdcns  donii. 
si  quid  c  raptis  inter  alaparum  procellas  praemisit  obsoniis.  sed  nec  est  sane  pracdi- 
cabilis  viri  in  totum  silendi  frugalitas:  ieiunat,  quotiens  non  vocatur:  scd  sic  quoquc 
levitate  parasitica,  si  invitetur,  excusans;  si  vitetur,  explorans ;  si  excludatur.  expro- 
brans;    si  admittatur,    exultans:    si    verberetur,    exspectans.      cum   discubucrit,    fertur    1 

20  actutum,  si  tarde  comedat,  in  rapinas;  si  cito  saturetur,  in  lacrimas;  si  sitiat,  in  que- 
relas;  si  inebrietur,  invomicas;  si  fatiget,  in  contumolias  ;  si  fatigetur,  infurias:  faecu- 
lentiae  omnino  par  cloacali,  quae  quo  plus  commota,  plus  fetida  est.  ita  vivens  paucis 
voluptati,  nullis  amori,  omnibus  risui,  vesicarum  ruptor  fractorque  feruharum,  bibendi 
avidus,  avidior  detrahendi,  rabido  pariter  ore  spirans  caenum,  spumans  vinum,  loquens 

25   venenum,    facit   ainbigi  putidior,    temulentior  an    facinorosior   existimetur.     sed  dicis :    5 
'animi  probra  vultus  cohirat  et  deprecatur   ineptias    mentis  qualitas   corporis:   elegans 
videlicet  homo  pervenustusque  cuiusque  sit  spectabilis  persona  visentibus.      enimvero 
ille  sordidior  est  atque  deformior  cadavere  rogali.  quod  facibus  admotis  semicombustum 
moxque  sidente  strue  torrium  devolutum  reddere  pyrae  iam  fastidiosus  pollinctor  exhorret. 

30  praeter  hoc  lumina  gerit  idem  lumine  carentia,  quae  Stygiae  vice  paludis  volvunt 
lacrimas  per  tenebras.     gerit  ct  aures  iramanitate   barrinas ,   quarum   fistulam   biforem    6 


1  inscriptionem  uno  versu   vac.  om.  L  post  APOLLINAKi    lcj.    FILIU   in   T  salutem    om.    F 

2  ammiror  MGF  8  qb;  corr.  ui  v.  e.v.  qd   F"^  nichil  bis  MC ,  nl  bis  F  4  qui  {om.  que)  F 

reverentiam  praeier  reve  in  ras.  P  *  5  faceciari  F       signiferunt  L       gnatonem  JICFP,  natonem  T        6  niaxi- 

mum  MTCFP      intellige  MlCFP        1  dupplicatoribu.s  F        10  imp.jrtunus  MTCFP         12  calumpuiator  CF 

13  inficiatoriJiCi''.  14  pascente  m  ms.  P^  16  alparum  F^  j,misit  f.p  corr.  m  p  F»)  F         pmisit 

obsoniis  praeter  misit  ob  in  ras.  M^         17  sileudi  scripsi,  silenda  LMTCFP      quoties  LM         18  exprobans  J/- 

19  amittatur  J/2,  ammittatur  iv       expectans  iIfCi<"P  20  sciat  C      querellas  L,  quirerelas  (i  corr.  in  e  C\ 

alt.  re  eras.  C)  C  21  fagigetur  {pr.  g  corr.  in  t   P'^)  F        post  furias,  quod  est  in  ras.,  rias  eras.  P  ' 

22  omnino  om.  F  faetida  L,    ftjtida  C,    fe&ida  P  24  rapido  (p  corr.  in  h  P^)  P  25  ac  /< 

existimetur   (is   in  ras.   P')  P  26  vultus  scripsi,    vultu   LMTCFP  colorat   LMTFP ,    decorat  C 

ineptiam  L,  fort.  recte  28  ille  scripsi,  illa  L3ITCFP         ammotis  L  29  sidentes  L  pirae   MCF 

fastidiosud  (d  corr.  in  s  C'-)  C,   fastidios'  add.  in  marg.   C^         pollinctor  {prior.  I  eras.  C^)  C,  pollintor  MP 

.30  haec   TC        ide  corr.  in  idem  P\  id  est  G        stigie  MCP,  stige  F'  31  barinnas  F        biforme  F' 

7 

SlDONIUS. 


50  SIDONn  EPISTULARUM 

pellis  ulcerosa  oireuinvenit  saxeis  nodis  et  tofosis  umore  verrucis  per  marginem 
curvum  protuberantibus.  portat  et  nasum,  qui  cum  sit  amplus  in  foraminibus  et 
strictus  in  spina,  sic  patescit  horrori ,  quod  angustatur  olfactui.  praetendit  os  etiam 
labris  plumbeum  rictu  ferinum ,  gingivis  purulontum  dentibus  buxeum,  quod  spurcat 
frequenter  exlialatus  e  concavo  molarium  conputrescentum  mephiticus  odor,  quem  5 
supercumuUit  esculenta  ructatio  de  dapibus  hesternis  et  redundantum  sentina  cenarum. 

7    promit  et  frontem,    quae  foedissimo  gestu  cutem  plicat  supercilia  distendit.     nutrit  et 
barbam.  quae  iam  senectute  canescens  fit  tamen    morbo  nigra  Syllano.     tota    deuique 
est  misero  facies  ita  pallida .    veluti   per    horas   umbris    maestificata  larvalibus.     taceo 
reliquam    sui    molem    vinctam    podagra    pinguedine    sohitam.      taceo    cerebrum    crebra   lo 
vibice  peraratum,    quod  paruni  amplius    tegi  constat  capillis  quam  cicatricibus.     taceo 

S  pro  brevitate  cervicis  occipiti  supinato  scapuhirum  adhaerere  confinia.  taceo ,  quia 
decidit  honor  umeris,  dccor  brachiis,  robur  hicertis.  taceo  chiragricas  manus  unctis 
cataphismatum  pannis  tamquam  caestibiis  involutas.  taceo,  quod  alarum  specubus  hir- 
cosis  atque  acescentibus  latera  captiva  vallatus  nares  circumsedentum  ventilata  duplicis  lo 
Ampsancti  peste  funestat.  taceo  fractas  pondere  arvinae  iacere  mammas  quasque 
foedum  esset  in  pcctore  virili  vel  prominere,  has  ut  ubera  materna  cecidisse.  taceo 
ventris  inflexi  penduhis  casses  parti  genitalium.  quia  debili,  bis  pudendae  turpibus  rugis 

9  turpius  praebere  velamen.  iam  quid  hic  terguni  spinamque  commemorem?  de  cuius  licet 
internodiorum  fomitibus  erumpens  aream  pectoris  texat  curvatura  costarum,  tota  nihi-  -o 
lominus  haec  ossium  ramosa  compago  sub  uno  velut  exundantis  abdominis  pelago 
latet.  taceo  kimborum  corpulentiam  cluniumque,  cui  crassitudini  comparata  censetur 
alviis  exilis.  taceo  femur  aridum  ac  pandum,  genua  vasta  poplites  delicatos,  crura 
cornea  vitreos  talos,  parvos  digitos  pedes  grandes.  cumque  distortis  horreat  ita  linia- 
mentis  perque   multiplicem  pestilentiam    exsanguis    semivivusque   nec   portatus    sedeat  25 

lOnec  sustentatus  incedat,  verbis  tamen  est  ille  quam  membris  execrabilior,  nam  quam- 
quam  pruritu  hiborat  sermonis  inhonesti,  tamen  patronorum  est  praecipue  cavendus 
arcanis,  quorum  est  laudator  in  prosperis,  delator  in  dubiis;  et  si  ad  occulta  familiarium 
publicanda  temporis  ratio  sollicitet,  mox  per  hunc  Spartacum  quaecumque  sunt  clausa 


1  humore  MTCFP  2  corvum  L31,    1  curvum  add.   in  marg.  M^ ,  curruum  F^,  corium   TCP 

amplius    (i  eras.  M'^)  M  3  strictus   (stri  in   ras.  P^)  P  spina  praeter  a  in  ras.  L^  olfactui 

(c  eras.  31-)  31,  olfatui  0*  4  prurulentum  {jyrior.  r  eras.  C-,  \  pu  s.  l.  add.  M^)  3ICP       spurgat  L 

5  exalatus  3ICF        computrescentum  MTC,  computresceutium  FP        mepliiticus   T,  mefiticus  F  6  ruc- 

d  if 

tuatio  3IP,  ructuaciu  C      lapibus  (I  eras.  C'-)  C"       redundantia  i^'  8  sillauo  J/TCi^P  10  iunctam  i^ 

11  vivifice  L         peraratium    (i  eras.  C^)  C,    patu  F  12  prae  3ITFP         occipyti  L         suppiuato  i^P 

13  humeris  3ITCFP        ciragricas  F  14  tanquam  L3IF        *  *  c^stibus   (c^   corr.  ut  v.   ex  cele  P^)  P, 

}  ve  ces 

cestibus   T^         halarum  L        hyrcosis  31,  hirchosis  F  15  ascentibus  F-         circumsedentium  (prior.  e 

corr.  ini  31-)  31,  circumsidentium  P,  circumsidentum  C,  circumcidentium  i^'      ventilata*  {unam  litt.  eras.  C'-)  C 

e 
dupplicis  ampsanti  F,  duplici  sampsanti   T  17  vel  s.  l.  add.  31^,   om.  P        cecidiss&  C^  18  par- 

i 
tim  J/CP,  parti  {sed  viry.add.  P-)  T,  paru  -F'        debili  bisi,  debilibus  il/rCPT  20  arcam  C,  fort.  recte 

i 
nichilominus  3IC,    nlominus  F  21  ossuum   31 T  com***pago   (3  litt.  eras.  P^)  P  velud  F 

23  avus  F^  ac  LTCFP;  et  31  24  talos  (os  in  ras.  31'^)  31  distortis   {jiost.  s  «i  ras.  31-)  31 

ita  horreat   T  25  exanguis   TCFP  semivusque  F  sedeat  scripsi,    sentiat  L31TFP,   senciat  C 

26  menbris  F  exsecrabilior  31  quanquam  31  27  pluritu  L  tn  sed  ita  ut  duhites  tum  an 

tamen  legatur  in  F,  tum  L31TCP  28  archanis  31CF         laudator  est  F        et  scrij^si,    at  L31TCFP 

29  hinc  L        sparthacum  LMTCFP        clausa  suut  F 


LIBEE  Tri.  13  Sd  —  14  45  2.  51 

franguntur  quacquo  obserata  reserantur:  ita.  quod  quus  domoruin  iKMniivciit  niiuliinis 
apertao  simultatis  impotoro.  eunioulis  olandostinao  proditionis  iinpu,i;nat.  lioc  fal)ricatu 
Daodalus  noster  amicitiaruni  culmon  aodificat.  (pii  sicut  sodalihus  v(dut  Tlioscus  iut(M- 
secunda  sociatur,  sic  ab   liis  postmoduni   v(dnt   i'rotcus   intci-  advcisa   diial)itnr.     ij;itni'  I  I 

5  ex  voto  moo  foooris.  si  talium  sodalitati  no  coni;rcssn  (|nidcm  j)riniorc  socioro.  ma\nino 
illorum,  quorum  sormonibus  prostitutis  ac  tlioatralibns  nnilas  liabonas,  nulla  praomittit 
repagula  pudor.  nam  (juibus  citra  lionostatis  nituicin  iactitabundis  loquacis  faece 
potulantiao  lingua  polluitur  infr^mis.  Iiis  consciontia  quoqu(,'  sordidatissima  ost.  dcni- 
quo  facilius  obtingit,    ut    quispiam    soria   b)quons    vivat    obsccne .    (|uain  valeat  ostoiidi 

lu  qui  paritcr  existat  improbus  dictis  ot  probus  moribus.     vale. 


XIV. 

SIDONIUS  PLACIDO  SUO  SALUTEM. 

QuAMQUAM    tc    tua    tcnct  Gratianopolis,    comperi   tamcn    hospitum   veterum    fido    1 
relatu,  quod  meas  nugas  sive  confectas  opcrc  prosario  seu  poctarum  stilo  cantilonosas 
plus  voluminum  lcctionc  dignerc  rcpositorum.     gaudeo  hoc  ipso,  quod  rccognovi  char- 

ir.   tulis  occupari  nostris  otium  tuum;  scd  probe  intcllcgo,  quod  moribus  tuis  hanc  volun- 
tatem  non  operis  effectus  cxcudit  scd  auctoris  affectus,  ideoquc  plus  dcbeo,  quia  gloriao 
punctum .    quod  dictioni   ncgarcs.    das    amicitiac.      dc   cetcris  vcro   studii  nostri  doro-    2 
gatoribus  quid  cx  assc  pronuntiom  nccdum  delibcravi.      nam  qui    maxume  doctus  sibi 
videtur,    dictionem    sanam  et  insanam    fermo  appctitu  pari  rcvolvit,   non  amplius  con- 

20  cupisccns  erecta  quac  laudet  quam  despccta  quao  ridoat.  atquc  in  hunc  moduin 
scicntia  pompa  proprictas  linguae  Latinae  iudiciis  otiosorum  maximo  spretui  est,  quo- 
rum  scurrilitati  ncglegentia  comes  hoc  volens  tantum  legere,  quod  carpat,  sic  non 
utitur  littcris,  quod  abutitur.     vale. 


1  quaecque  T,  fort.  recte  o])seurata  />'  2  .simulatis  (.'  -i  aniiciciaruni   F  vclud   F 

anfe  theseus  induxit    p  C  4  sotiatur  F  liis  LMTFP,  illis  C         velud  F  protlieus  MTCFP 

tp  ^ 

5  nec   T        sotiere  F,  sociare  P        maxime  TCF  6  tlieathralilnis  {imst.  h  eras.  P-)  P         pmittit  J/S 

t 
pmittit   T  7  morem  corr.  in   nioreni   F  ^  8  petulanciae  C        sordidatissa  C  9  optingit  LMT, 

o1)tingit  corr.  ex  attingit  F^  10  inprobus  C         vale  om.  F  11  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L 

salutem  om.  F  12  quanquam  L31         gratiannopolis  F  13  seu  LMCFP,  sive   T  14  digne  C 

\  pro 

rcpositorum  T-        cai"thulis  L,  cartulis -F  15  intelligo  MTCFP        volutatem  man.  pr.  in  Vaticano  .3421, 

vo[upta.tem  LMTCFP  17  dilectioni  J?' *         amicicio  i^  18  quod  C         pronunciem  ilfC'         nondnm  6' 

maxime    2CF  19  appetitu  (ti  in  ras.   P')  P  20  dispecta  Z  21   proprietas  lingnae    lafiiiae 

pompa  C        ociosorum  MC        spretui  (re  in  ras.  M"-)   M,  sp -■.  .v  tui  (2  litt.  eras.  P^)  P  '2'2  scurilitati  F 

c 
negligentia  MTFP         si  -F^  xmst   suhscriptionem    nigro   atram.   exaratam    G.  SOLLII.  APOLLINAIilS. 

SIDONII.    EPISTVLARViM.    LIBER.    TERTIVS.    EXPLICIT.  tres  versus   vac.    in  L,    G.    SOLLII    APOLLI- 

NARIS  SIDONII   EPLAR^V    LIB  .III.  EXPLICIT.     INCIPIT    .IIII.  31,    S.    LIB  TCI'   EXPLICIT.     INCIPIT 

QVARTVS    T,    Gai    Sollii  ApoUinaris    modesti    Sidonii    lib.    III.  expi.   Incip.   IIII.  -mbscr.    rubric.    in  C,    Gaii 

a 
Sollii    apollinaris   Si(i    eplarum    lib    III'    explic.    Incipit    Qrtns    F,     G.    SOLLII.    APOLLINARIS.    SIDONII. 

EPISTOLARf.  LIBER.  III.  EXPLICIT.  INCIPIT.  IIII.  P 


GAI  SOLLII 

APOLLINARIS  SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  QUARTUS. 


I. 

SIDONIUS  PROBO  SUO  SALUTEM. 

1  OOROR  mihi  qiiae  uxor  tibi :  hinc  inter  nos  summa  et  principalis  necessitudo, 
et  ea  quidem  patruelis ,  non  germana  fraternitas ,  quae  plerumque  se  purius  fortius 
meracius  amat.  nam  facultatum  inter  germanos  prius  lite  sopita  iam  qui  nascuntur 
ex  fratribus  nihil  invicem  controversantur,  et  liinc  saepe  caritas  in  patruehbus  s 
maior,  quia  desistit  simultas  a  divisione  nec  cessat  affectus  a  semine.  secundus 
nobis  animorum  nexus  accessit  de  studiorum  parilitate,  quia  idem  sentimus  culpa- 
mus    hiudamus    in    litteris    et    aeque     nobis     quaelibet     dictio     placet    improbaturque. 

2  quamquam  mihi  nimis  arrogo  iudicium  meum  conferens  tuo.  quis  enim  iuvenum 
nesciat  seniorumque  te  mihi  magistrum  fuisse  proprium ,  cum  videremur  habere  com-  lo 
munem,  et  si  quid  heroicus  arduum  comicus  lepidum,  lyricus  cantilenosum  orator  decla- 
matorium,  historicus  verum  satiricus  figuratum,  grammaticus  regulare  panegyrista  plau- 
sibile,  sophista  serium  epigrammatista  Lascivum ,  commentator  lucidum  iurisconsultus 
obscurum  multifariam  condiderunt,  id  te  omnifariam  singulis,  nisi  cui  ingenium  sibique 
quis  defuit,  tradidisse?  deus  bone!  quam  sibi  hinc  patres  nostri  gratulabantur,  cum  15 
viderent  sub  ope  Christi  te  docere  posse,  me  discere,  et  non  solum  te  facere  quod 
posses  sed   et    velle   quod   faceres    ideoque    te   bonum   non   minus  quam   peritum  pro- 

3  nuntiari  I    et  vere  intra  Eusebianos  Lares  talium  te  quaedam  moneta  susceperat  disci- 


1  inscriptionem  apat.  rac.  om.  L,  in  marr).  add.  nihr.  in   F  2  .nror  niiclii   ('  4  meratius 

i 
(e  corr.  ex  i  F^)  CF  5  nichil  J/^',  nl  F  9  qunnquam  L31        nn'chi   C       iuditium   C        iuvenem  Z 

10  nesciat  iuvenum    T  michi  C  11  quis  C  1  iricus  Ci^  orator  declamatorium  TjCo,  oratorq; 

maturum  I^MTCFP  12  satyricus  LJHF        panugerista  (u  corr.  in  i  C^)  C,  j)anagirista  {alt.  a  in  rax.  Jf' , 

pofit.  a  in  ruH.  P^)  MFP,  panycirista  /y,  panigerista  T  13  epigramniatista  srripni.  c))igrannnista  LMTCFP 

14   multiphariam  7'^      omniphariam  i^  If)  gratulabantur  tscripsi,  gloriahantiir  {poxt.  nin  rax.  1'^)  T^MTCFP 

17  possis  L  quod  faceres  velle  C  jironunciari  MC  18  eontra  corr.  in  cointi-a  7'''  taliu  Tj 

i  tale  add.  iu   marg.    T  '^ 


SIDONII  EnSTlLAUUM  LIliKlJ   IV,   1  5;  1   -  2  § 'J.  53 

plinarum.  cuius  philosopliica  incude  formatus  nunc  varias  nobis  rerum  sornionumque 
rationes  ipso  ctiam  cpii  docuerat  probante  pandebas,  nunc  ut  Platon  discipulus  iani 
prope  potior  sub  Socrate,  sic  iam  tu  sub  Eusebio  nostro  inter  Aristotelicas  catcorias 
artifex  dialecticus  atticissabas,  cum  ille  adluic  aetatulam  nostram  mobilem  tenerani 
5  crudam  modo  castigatoria  severitate  decoqueret,  modo  mandatorum  salubritate  condiret. 
at  qualium,  deus  bone,  quamque  pretiosorum.  quae  si  quis  deportaret  philosophaturus  4 
aut  ad  paludicolas  Syg-ambros  aut  ad  Caucasigenas  Alanos  aut  ad  equimulgas  Gelonos, 
bcstialium  rigidarumque  nationum  corda  cornea  fibraeque  glaciales  procul  dubio  emolli- 
rentur  egelidarentur  neque  iHorum  ferociam  stoliditatemquc ,  quae  secundum  beluas 
10  ineptit  brutescit  accenditur,  ridcremus  contemneremus  pertimesceremus.  igitur  quia  5 
nos  ut  affinitas,  ita  studia  iunxerunt.  prccor.  quocpio  loci  es.  amicitiac!  iura  inconcussa 
custodias  longumque  til)i  etsi  sede  absunms,  adsimus  attectu :  cuius  iiit(>meratae  partes, 
quantum  spectat  ad  vos,  a  nobis  in  aevum,  si  quod  est  vitae  reliquum,  perenna- 
buntur.     vale. 

n. 

,5  CLAUDIANUS  SIDONIO  PAPAE  SALUTEM. 

Oi  possibile  factu  esset,  ut  te,  dominum  meum,  vel  aliquotiens  aliquantulum  1 
convenirem ,  non  undeunde  quarumpiam  personarum  aut  voluntates  aut  necessitates 
anquirerem,  quae  in  rem  debiti  mei  usui  mihi  esse  possent.  quippe  revisionis  potestas 
multimodis  et  miseris  perinde  causis  intercluditur.  cnimvero  scribendi  facultas  aut 
•^o  raro  idonea  suppetit  aut  nec  suppctit.  istaec  eadem  remissibilia  sint  nccne,  tute  iudi- 
caveris.  porro  autem  vero,  quod  saepcnumero  scriptis  vestris  alii  inpertiuntur .  qui  2 
id  ipsum  nec  ambiunt  quam  egomet  forsan  nec  mercntur  amplius,  non  arbitror  ami- 
citiae  legibus  inpune  committi.  illud  etiamnum  dolenter  faxo  tacitum,  quod  iibeHos 
illos,    quos    tuo    nomine    nobilitari    non   abnuis,    nullo   umquam    inpertivisti    rescripto. 


oph 
1  pliylosica  C^,    philosofica  F  2  peudebas  P  3  aristlKjtelicas  L  cathegorias  MFJ', 

s 
cathegoricas    (^imst.  c  eraft.  C-)  C,    cathagorias    L  4   dialeticus  CF  atticisabas   j1/ '  nostram  in 

ras.  P^  5  cruileni  L  jdos/   crudam  (am  in  ras.P^)  repet.  mobile  in   P  castigoria //  severi- 

tatem  (m  indux.  C^)  C  dequoqueret  .Zyilf  G  ante  bone  4  litt.  erux.  P'  quanque   M  praetio- 

soruni  L,  preciosorum  MC  phylosophaturus  C,    philosofaturus  I^T  7  aut   in  ras.  7"         ad  dvi.   V, 

s.  l.  add.  M^         plaudicolas  F         sycambros    (y  corr.  ex  i  F^)  MCP ,   sicambros   TF        ad  s.  l.  udd.   F^ 

2)o.st  causasigenas  re^jet.  ad  in  C        caucasigenas  {post.  ca  in  ras,  M^)  M        halanos  T^MTCFP        geleuos  C 

8  glatiales  CF      procui  dubio  om.  F         9  ferotiam  F         10  contenipuercmus  MC,  contepuercnuis  F       pertimi- 

n 

sceremus /y  11  iuucxerunt  C,  iunxerlnt   F^        quoq;  (q;  corr.  in  q  /")  CP      amlciciae  CF  12  a7ite 

•dhsnmns  6  lltt.  {ni  r.  a.hsmxms)  eras.  P^       assimus -MC'/'      affectum  i*'*       iutemitate -F^'  13  ad  vos,  a  nobis 

scripsi,  ad  uos  {o7n.  a  vobis)  F,    a  nobis  {ovi.   ad   vos)  LMTCP  quid  MTF  perhenuabuutur  CF 

14  vale  om.  F  15  inscriptionem  uno  versu  rac.  om.  L,  DNO  PAPAE  SIDONIO  CLAVDIAN'  SALVTEM 

in  ras.  nlc/ro  atram,  add.   C"  salutem  om.  F  16  eet  factu  transp,  P^         iacto  LT        aliquoties /", 

quoties  {om.  ali)  L  17  unde  {om.  alt.  uude)  LF  18  inquirerem  MTCFP      quae  L,  sed  quae  MTCFP 

s 
poRsint  L       visionis   T  19  niultimodis  P-,  multis  modis  LMTCF  20  aut  nec  usrpie  ad  sint  in  marc/. 

add.  P\  sint  in  textu  eras.  P^        ista  haec  MTFP ,  ita  haec  C       tu  iudicaberis  />,  tute  iudicaris  MTCFP 

21  vero  LMTCP,  ut  F      scribtis  L       impertiuntur  MTCFP  22  amiciciae  CF  23  impune  MTCFP 

etianuuuu  (et  in  ras.  L^,   niun  /7*  ras.  P')  IjP,  aetiamnum  C,  etiamn  T         24  (;quos  tuos  (9  et  post.  s  eras.  P^)  P 

(l 
amnuis  L,  ainuiis  (prior.  u  ia  ras.M'^)  MCP,  annuis  T-     impertivisti  J//^P,  impdtivisti  (d  indux.  C^)  C    rescribto  L 


54  SIDONII  EPISTULARUM 

sed  vacuiiiii  torfp  non  suppotil",  quocl  tuto  modicum  magnno  admodum  impendas  ami- 

3  citiae.  ecquo  tumet  occupatu  umquam  uspiamve  implicabere,  quin  illud  in  aliorum 
commoda  revergat?  cum  procatu  doum  placas.  oundem  non  modo  amicis  sed  ignotis 
quoque  concilias.  cum  scripturarum  caelostium  mystoria  rimaris,  quo  te  studiosius 
imbuis.  eo  doctrinam  ceteris  copiosius  infundis.  cum  tuas  opes  in  usus  inopum  pro-  5 
digis,  tibi  quidom  maxume,  sod  aliis  quoque  consultum  facis.  proinde  nihil  videlicet. 
profocto  nihil  est  tam  infecundum  actionum  tuarum  omnium,  quod  tibi  uni  soli  tantum 

4  et  non  aliis  quoquc  multis  tecum  uberem  fructum  fcrat.  nulla  igitur  cuiusquam  prae- 
pedimenti  occasio  praetendi  vel  falso  potest,  cur  egomet  specialis  atque  intumus  (tuus) 
nihil  ab  speciali  meo  fructi  feram.  a  quo  ignoti  quoque  multum  capiant  phirimi.  sed,  10 
uti  ego  autumo,  iuxta  formam  euangelici  largitoris  quod  non  das  amico  esurienti  dabis 
improbo  pulsatori,  porro  si  etiamnum  solito  obdurueris,  faxim  egomet  quod  tete 
paenitobit.  quoniam,  si  pcccabis  ultra  reticendo,  ego  protinus  ulciscar  scribendo.  porro 
enim  ambiguo  caret  tam  te  puniendura  scripto  meo ,  quam  punior  egomet  silentio 
tuo.     vale.  15 

III. 
SIDOMUS  CLAUDIANO  SUO  SALUTEM. 

1  vjOMMiTTi,  domine  maior,  in  necessitudinis  iura  pronuntias,  cur  quod  ad  salve 
tibi  debitum  spectat  a  stilo  et  pugillaribus  diu  temperem  quodque  deinceps  nullas 
viantum  volas  mea  papyrus  oneraverit,  quae  vos  cultu  sedulae  sospitatis  impertiat. 
praeter  aequum  ista  coniectas ,  si  reare  mortalium  quempiam,  cui  tamen  sermocinari  ^^ 
Latialiter  cordi  est.  non  pavere,  cum  in  examen  aurium  tuarum  quippe  scriptus  addu- 
citur;  tuarum,  inquam,  aurium,  quarum  peritiae.  si  me  decursorum  ad  hoc  aevi  tem- 
porum  praerogativa  non  obruat,  nec  Frontonianae  gravitatis  aut  ponderis  Apuleiani 
fulmen  aequiperem,  cui  Yarrones,  vel  Atacinus  vel  Terentius,  Plinii,  vel  avunculus  vel 

2  Secundus,  compositi  in  praesentiarum  rusticabuntur.    adstipulatur  iudicio  meo  volumen  ^^ 
illud ,    quod   tute   super    statu  animae  rerum  verborumque  scientia  divitissimus  propa- 
hivisti.     in  quo  dum  ad  meum    nomen    prooemiaris,   hoc   munus    potissimum   cepi,    ut 
meae  fama  personae,  quam  operae  pretium  non  erat  librorum  suorum  titulis  inclarescere, 


1  ammodum  L  amicicie   i^  2  ecquo   tum   &  L,    ecquo    tam    ex  F,    Hecquo    tam    ex    P, 

i  ec 
H^cquo  (1  ec  s.  l.  ndcl.  M-)  tam  ex  M,  haecquo  (ha  eras.  C^)  ex  C,  ecquo  tam  T      occupatu  (a  in  ras.  M-)  M 

occnpatuum  quam  C         illuddin  {post.  d  eras.  7/')  L  3  praecatu  L         eun  ||  eundem  (eun  eras.  C^)  C 

4  scribturanim  L        misteria  CF,  secreta  T  f)  usu  F       inojium  LMCFP,  paupu  T  (j  maxiine  TCF 

i 
quoque  om.  F       nichil  bis  MC ,   nl  bis  F  7   accionum   C       soli  uni  F  8  ubericrem  C  9  spe- 

t\a\\9.F      \nX\mv\?.MTCFP       tuns  vult/o  achl,  om.  LiTrTCFr          10  nichil  il/C,  nl  i^       aF  .spetiali  Ci^ 

{ruct'  F            11  ntiq;  F         euuangelici  M           12  impbo  F        etiamnunc   TC,   etiam  n  FP  silentio  Xef) 

te  (ovi.  nlt.  te)  LT             13  peccaris  P  fort.  recte,    peccatis  MCF             14    scribto  L              If)  vale  om.   F 

16  inscriptionem   uno  versu  vac.  om.  L             suo  salutem  om.  F                 17  pronnncias  MC  cur  om.  C 

18  diu  8.  l.  add.    T-         teperem  M        deincebs  C  19  papirus  MCF         an  sodalitatis?         imperciat  C 

n 
20  praeterea   T-       quemquam  F  21  lacialiter  MF      scribtus  Z       addicituri^*  22  quanxm  LMTFP, 

i 
quam  C  23  frontiniane  i^         appuleanii^*  24  flumen  i/ TP,  i  fnlm  add.  s.  l.  M"^         atacinius  LT, 

attacinius  F        terrentin  [jjost.  n  tit  v.  add.  il/')  3f,  terentinus  F,  terrentinns  CP  2h  composti  imprae- 

u 
sentiarum  F  astipulator  F^ ,    adstipulafur   T  iuditio  F  2G  tutYi  corr.  in   tute  F^  statCi    T 

divitisimus  C"  27    prohoemiaris  LF,    probemiaris  MTCP  potissim'  F  coepi  LC,   c<;pi   (i  corr. 

ex  e  P^)  MP  28  precium  MCF 


LIBER  IV.  -2?; -2  —  .{  t;  w.  55 

tuomm  beneficio  perpetuarctur.  at  quod,  deus  niagne,  quantunKjue  opus  illud  est,  materia 
clausum  declamatione  conspicuum.  propositione  oUstructum  disputatione  reseratum,  et 
quaniquam  propter  hamata  syllogismorum  puncta  tril)ulosum,  vernantis  tanwMi  («loquii  Hore 
mollituml  nova  ibi  verba.  (juia  vctusta,  quibusque  conlatus  merili)  cliam  anti(piaiiim  litlcra-    i> 

b   rum  stilus  anti(piaretur:  (piod(jue  i^rctiosius,  tota  illa  dictio  sic  cacsiiratim  siiccincta.  (juod 
protluens  :  quam  rebus  Mmjilam  stiietaiiKjuc  scntciitiis  scntias  |)his  (h)ccre  (juam  diccrc. 
denique  et  quondam,  ncc  iiiiuria.  hacc  [)riiicij)alis  facundia  coinputabatiir.  cui  j)auiis  niiilta 
cohibenti  curae  tuit  causam  j^otius  imj)lcre  (luam  j^a^iiiam.    at  vcro  iii  libris  tuis  iaiii  illud     I 
quale  est,  quod  et  teneritudiiiciii   (juaiiKjuani  contiiiuata   iiiaturitas  admittit  interHcritquc 

10  tempestivam  censura  dulccdiiicm.  ut  lectoris  intcntioncm  jicr  eventilata  disciplinarum 
philosophiae  membra  lassataiii  rcpentc  voluptuosis  exccssibus  quasi  quibusdam  p^dagi  sui 
portibus  toveat?  o  liber  multifariam  pollcns,  o  eloquium  non  exilis  s(!d  subtilis  ingenii, 
quod  nec  per  scaturrigines  liyperboHcas  intumescit  nec  per  tapinomata  depressa  tenuatur! 
ad  hoc  unica  singularisque    doctrina  et   in    diversarum   rcrum    assertione  monstrabilis,    5 

15  cui  moris  est  de  singulis  artibus  cum  singulis  artihcibus  philosophari.  quaeque,  si  fors 
exigit,  tcnere  non  abnuit  cum  Orphco  plcctrum  cum  Aesculaj^io  baculum,  cum  Archimede 
radium  cuni  Euphrate  horoscopium,  cum  Pcrdicc  circinuin  ciim  Vitruvio  perpendiculum 
quaeque  numquam  investigare  dcstiterit  cum  Thalctc  tcmpora.  cum  Atlante  sidcra,  cum 
t  Zeto  pondera,  cum  Chrysipjx)  numeros,  cum  Euclide  mcnsuras,    ad  cxtremum  n^nno  sae-    <) 

20  culo  meo  quae  vokiit  affirmare  sic  valuit.  siquidem  dum  sese  adversus  cum,  quem  contra 
loquitur,  exertat,  morum  ac  studiorum  ringuac  utrius(jue  symbolam  iur(!  sibi  vindicat.  sentit 
ut  Pythagoras  dividit  ut  tSocrates,  explicat  ut  Platon  implicat  ut  Aristoteles,  ut  Aeschines 
blanditur  ut  Demosthenes  irascitur,  vernat  ut  Hortensius  aestuat  ut  Cethegus,  incitat 
ut  Curio  moratur  ut  Fabius ,  simulat  ut  Crassus  dissimulat  ut  Caesar,  suadet  ut  Cato 

25   dissuadet  ut  Appius  persuadet  ut  Tullius.     iam   si  ad  sacrosanctos  patres  pro  compa-    7 
ratione  veniatur,  instruit  ut  Hieronynuis  destruit  ut  Lactantius  adstruit  ut  Augustinus, 
attollitur  ut  Hilarius  sumniittitur   ut  lohannes,   ut  Basilius   corripit  ut  Gregorius  con- 
solatur,    ut    Orosius   affiuit    ut  Rufinus    stringitur,    ut   Eusebius    narrat  ut   Eucherius 
sollicitat,    ut  Paulinus   provocat  ut  Ambrosius  perseverat.     iam  vero  de  hymno  tuo  si    8 


1  benefitio  F         quatumque  C\  quantum  {um.  ({ue)  T        matlieria  3ICP  3  amata  31-         sillogis- 

0 
moriun  MCF  4  mollitum  T-         collatus  MTCFP         literarum  C  .5  preciosius  MC  b  sen- 

tenciis  C       sencias  C,  sentias  (a  corr.  ex  i  P^)  P,  sententias  L  7  cui  LMTCP,  c  F  8  quale  illud  T 

d 
est  om.  L  9  quaquam  L ,    quampiam    Wilamowitzius  amittit  M-,    ammittit  L  10  discipli- 

narum  eventilata  F  11  menbra  M  qb;dam  s.  l.  add.  J/*  12  portubus  CFP  multi- 

phariam  i''  13  scaturrigines  {prior.  v  eras.  P")  P,  scaturigines  MF,  caturigines  C  yperl)olicas  LJ/P, 

yperbolicos  C        per  taminomata  C,  per  tapynomata  il/TP  el  in  ras.  P^         despressa  F  14  assercione  C 

15  filosophari  F  16  exigit  (xi  in  ras.  P  ^)  P        tenere  plectrum  non  abnuit  cum  orj^heo  baculum  cum 

esculapio   C        amnuit  L  17  eufrate  LMTFP,  eseufrate  C  horoscopum  L  circinum  {post.  ci 

in  ras.  P^)  P        vetruvio    (et  corr.   in   it  M-)  LMT  18    cu  talete  tepa  s.  L  add.    7'-         talete  3JCF 

atlante  31  \    athlaute  LTCP  19  crysippo  LT ,    crisippo  MCFP  20  meo  sclo  C  siquidem 

usque    ad    quem    in    ras.  P^  21  utriusque    in  ras.  P^  sunbolam    (a    corr.   in   u  6"-)    MTCFP 

vendicat  F  22  pitagoras  3ICF      plato  MTCFP      aristotheles  L,  aristotiles  F  23  demonsthenes  M, 

demonstenes   TFP      vernat  in  martj.  add.  P^       caethegus  C,  c^tegus  M  25  apius  F      sacrossanctos  FP, 

sanctos  {om.  sacro)   T  26  hieronimus  LMTC,  iheronimus  P,  ieronimus  F        distruit  L         lactancius  C, 

luctantiusX,  lactanceus  (ce  corr.  in  i\  P'-)  P,    iactantius  F        asti-uit  MCF  27  hylarius  31,    ylarius  C 

iohs  in  ras.  P  *         corripit  (pit  in  ras.  31  ^)  31,  corrigit  L  ojusulatur  L  29  ymno  MCP 


56  SIDONII  EPISTULARUM 

porcontcrc  quid  scntiam .  conimaticiis  ost  copiosus ,  dulcis  clatus ,  et  quoslibet  lyricos 
dithvrambos  amoenitato  poctica  ot  historica  voritatc  suporeminot.  idquo  tuum  in  illo 
peculiare.  quod  sorvatis  metrorum  pedibus  pedum  syllabis  synabarumquc  naturis  intra 
spatii  sui  torminum  verba  ditia  versus  pauper  includit  nec  artati  carminis  brevitas 
l<ingitudinem  plialorati  sormonis  oliminat:  ita  tibi  facile  factu  est  minutis  trochaois  ■■> 
minutioribusque  pyrrhichiis  non  solum  molossicas  anapaesticasque  ternarias  sed  cpi- 
9  tritorum  otiam  paeonumquo  quatornatas  suporvenire  iuncturas.  excroscit  amplitudo 
proloquii  angustias  regularos  et  tamquani  parvo  auro  grandis  gemma  vix  capitur 
emicatquo  ut  oqui  potentis  animositas  ,  cui  frementi ,  si  inter  tesqua  vel  confraga  fro- 
norum  logo  tonoatur.  intellogis  non  tam  cursum  deesso  quam  campum.  quid  multis  ?  lo 
arbitro  mc  in  utroquc  gcnore  diccndi  noc  Athenae  sic  Atticao  noc  Musao  sic  musicao 
iudicabuntur,  si  modo  mihi  vel  censendi  copiam  desidia  longior  non  ademit.  nam 
dum  inpactac  profossionis  obtontu  novum  scribendi  morom  gradatim  appeto  ct  veterem 
saltuatim  dcdisco,  de  bono  oratoro  nil  amplius  habeo  quam  quod  malus  poeta  osse 
lOplus  coepi,  proin,  quaeso,  delicti  huius  mihi  gratiam  facias,  quod  aliquantisper  moi  is 
raeminens  arentem  venulam  rarius  flumini  tuo  misceo.  tuam  tubam  totus  qua  patet 
orbis  iure  venerabitur,  quam  constat  geminata  felicitate  cocinisse,  quando  nec  aomulum 
repperit  nec  aequalom,  cum  pridem  aures  et  ora  populorum  mo  otiam  circumfcrento 
pervagaretur.  nobis  autem  grandis  audacia,  si  vel  apud  municipales  et  cathedrarios 
oratores  aut  foronsos  rabuhis  garriamus,  qui  etiam  cum  pororant,  salva  paco  potiorum,  -^ 
turba  numorosior  illittcratissimis  littoris  vacant.  nam  te,  cui,  seu  liberum  scu  ligatum 
placeat  alternare  sermonem,  intonare  ambifariam  suppetit,  pauci,  quos  aequus 
amavit.  imitabuntur.     vale. 


IV. 

SIDOmUS  SIMPLICIO  ET  APOLLINARI  SUIS  SALUTEM. 

1  rjccuM    vel    tandem   adest  promissio   mea,    expectatio    vestra,    Faustinus,    pater  25 

familias  domi  nobilis  et  inter  maxima  patriae   iam  mihi   sibiquo    communis  ornamenta 
numerandus.     hic  meus  frater  natalium  parilitate,  amicus  animorum  similitudine :  saepe 


22  Vergil.  Aen.  VI,  129. 

1  peicuutere  F,  percuuctere  P  comaticus   T         liricos  CF  2  dityrambos  31,  ditirambos  CF 

historica  (ca  m  ras.  M-)  31,  istorica  C  3  servatis  (tis  in  ras.  31^)  31  sillahis  sillabarumque  3ICF 

4  tui  F  5  falerati  3ITCFP         post  ita  ler/.  ut  in  F         et  miuutioribus  {om.  que)  C  G  pyrricbiis  L 

pirrhichiis  (prior.  i  corr.  in  y  F^)  P,    pirrichiis   TCF  mollosicas   F,  molossicas  {prior.  s  eras.  3J-)  31, 

molosicas  C  posi  s;  le;/.  3  in   T  epitretorum  L  7  quaternas  3ITCFP  8  tauquam  3ICF 

9  frementis  (s  eras.  L^)  L         tesqua  (tes  in  ras.   M^)   M  10  iutelligis  3ITCFP         cursum  cursum  L 

11  discendi  F        »athenae  (h  ut  v.  eras.   C-)  C        athicae  C,  athice  3JP       uec  muse  ta  musice  iudicabuntur 

si  modo    (mihi  om.)   vel   cecedi  copiara  desidia  longior  non  ademit  praeler  mit  in  ras.  F^  12  michi  C 

i 
13    impactae  MCF  optentu  L  14   nl  F  15   plus   esse   T  proiude  TC  michi  C 

16  memiuens    (ns    in    ras.    P^)  P  patuit  LMCFP,    patuerit   Wilamowitzius  17    nec    in    ras.    P* 

18  pride  3/,    \  primu  s.  l.  add.  3J\  primu    T  V.)  audatia  MCF         aput  F  20  ravulas  L3JCFP, 

nu  i 

ravulas   T-  21   illitteratissimis   (il  in  ras.  3J^)  3J        intonare  ambifariam  s'tinet   nam  te  t  seu  liberum 

seu    ligatum    placet     alternare    sermonem     pauci    quos    equus    amavit     imitabuntur    (vale    om.)   in    ras.    F^ 

qUO 

24  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L        SVO  P  25  expectacio  C  2(j  michi  C        sibi     F- 


LIBEH  IV,  -j^f^  _  c,  s  1.  57 

cum  hoc  seria,  sacpc  ctiani  ioca  iiiiseiii:  ••uiikhk'  ahiiiiic  rctro  iuvciics  craimi^.  iii 
pila  in  tessicris.  saltibus  cursu  .  vcnatu  natntu  saiicta  scnii)cr  amholjus.  ([uia  mancnti' 
earitatc,  contcntio.  inilii  (luidcni  niaiur  liic  natu.  taiitiim  tamcn.  ut  cum  non  tain 
honorari  ncccsse  essct  (luaiii  delcctarct  imitaii:  simiil   ct  ipsc  liinc  amitlius  ca|(icliatur. 

5  qiiod  sc  diligi  inagis  (luam  (piasi  coli  intollcf^chat.     .scd  provcctu  actatis  ct   inilitia  clcri- 
cali,  cum  csset  amabilis  prius.  cocpit  niodo  cssc  v(nicrabilis.     jjcr  hiinc  salutcm  dicu,    2 
viderc  vos  sub  opc  Christi  quain  inaturissinie,  si  pcr  statuni  iiublicuin  liccat,  cupicns. 
(juocirca,   nisi   dcsidcriuin   mcuin  vidctur  oncrosum.    rcincantc   pracfato    tiam    locorum 
vcstrorum    ct    tcmporum   gnarus.     stat    scntcntia    cluctari    oppositas   privataruni    occu- 

to  pationum    difficultates   et  conplectcndis   pectoribus  vcstris   quamlibct   longuin   ofticium 
dcputare,   si   tamcn,   quod   etiam   nunc   veremur,    nou   vis  maior  disposita   confundat. 
quae  vos  quoquc   non   pcrindignum    cst   cum    fratrc  Faustino.    prout  tcinpora  moncnt.    '.\ 
tractatu  commnnicatu  dclibcrarc.    qucm  cgo  qnia  diligo,  taiiKiuani  qui  nic  diligat  niisi: 
si  respondet   iudicio  inco.   gratias    ago:    porro    autcni    cum   vir  bonus  ab  oiiinibus  ccn- 

i'i  scatur.  non  cst  huinu  pciur.  si  nun  cst  uptimus.     valctc. 


V. 

SIDONIUS  FELICT  SUO  SALUTEM. 

iTEKAT  portitorem  salutationis  itcratio :  Gozolas  vcstcr.  dcus  tribiiat  ut  luistcr  1 
apicum  meorum  secundo  gerulus  cfficitur.  igitur  verecundiam  utriquc  cximitc  coiii- 
muncni :  nam  si  ctiamnum  silcrc  mcditcniini,  omncs  ct  mc  cui  ct  ilhini  pcr  quem 
20  scribcrc  dcbcbas  indignum  arbitrabuntur.  de  temporum  statu  iam  nihil  ut  prius  con-  2 
sulo,  ne  sit  moribus  tuis  oneri,  si  advcrsa  significcs,  cuin  prospera  non  scquantur, 
nam  cum  tc  non  dcccat  falsa  mandarc  atquc  itciii  *./...  cuni  siiit  votiva  nicmoratu.  fugio 
quicquid  ilhid  mali  cst  pcr  bonorum  indicia  cognosccrc.     valc. 


YI. 

SIDOXIUS  APOLLIXARI  SUO  SALUTEM. 

Per  Faustinum  antistitem   non   minus   niihi  vctcris    contubcrnii   sodalitatc  quam    1 
novac  professionis   communione  devinctum  vcrbo  quacpiam  cavenda  mandaveram:  dicto 
paruisse  vos  gaudeo.     siquidem  prudentibus  cordacitus  insitum  est  vitare  fortuita,  sicut 


2  thes.seri.s  F  veuatu  um.  LMP,    s.  l.  ndd.    T-  3  contencio  C  iiiichi   C  hic  maior 

ur  _     a 

transpos.   T'  4    hoiiari    corr.   In    honari  F'-,    veuerari  C  b    qsi    s.   l.   add.  J/'  iiiteliige- 

bat  MTCFP         &  L,  ex  JITCFP         niilicia  J/F  6  ee  iu  ra^.   J/'  10  coinplectendis  MTCFP 

la  i  "         .       .  .         , 

11  nc  corr.  ex  n  F""-  13  tractu  L,  tractu   T-       q  s.  l.  add.   M-  T'-,  om.   L  14  respodet  iuditio  C 

15  vale  MTCP,   om.   F  16  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L  17  salutacionis  C         ante  vester 

%.  fi-  in  F  18   comuuem  M  l'J  etiain  si  3  nc    T  etiamnum   in   ras.  P',    etiamnunc  F 

i 
20  scribere  debeatis  in  ras.  P  debeatis  MTCF  nil  iani  C  iiichil  M,  nl   J''  21  significis  L 

22  maudare  {post.  a  corr.  ex  e  C)  C      itim />        deest  velut  ancipitia,  ambigua        cum  sint  L,  desint  MTCP, 

desinit  F*  23  illud  om.   C         iudicia  L         vale  om.  F  24  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L 

salutem  om.  F  25  michi  C         soli  *  *  tate  corr.  ut  v.  ex  soliditate  M '  26  comunione  s.  l.  add.  M ' 

verba  quempiam  (prior.  m  eras.  C-)  C  27  cordacitus  (a  corr.  in  i  M-  T-)  LMT,  cordicitus  CFP 

Q 

SlDONlUS.  ^ 


5S  SIDONII  EPISTULARUM 

itideni  absurduni.  si  cooptis  audacibus  advcrsctur  cvcntus,    consurgere  in  querimonias 
et  inconsultaruni  dispositionuni    culpabilcs  cxitus    ad    intamanda   casuum    incerta    con- 

2  vertcrc.  'quorsum  istaec?"  ais.  fotcor  mc  nimis  vcritum,  nc  tcmpore  timoris  publici 
non  timcrcs  ct  solidac  domus  ad  lioc  acvi  inconcussa  securitas  ad  tcmpcstuosos 
hostium  incursus  pro  intcmpcstiva  dovotionc  trepidarct  inchoaretque  apud  animorum  ^ 
matronaUum  tencritudinem  sollemnitas  expetita  (valescere,  itineris  difticultas  despecta) 
vilcscere:  quamquam  in  pcctoribus  earundem  ita  sibi  sit  genuina  sanctitas  pcculiare 
metata  domicilium,  ut,  si  quid  sccus  viantibus  accidissct,  lactaturac  fuerint  quoddam 
sc  pro  martyrc  tolerassc  martyrium.  ast  ego,  cui  maiorcm  diffidentiam  minor  inno- 
centia  facit,  super  hoc  ambiguo  sententiae  cautiori  libcntius  adhaeresco  nec  difficulter   ii> 

^  applicor  ctiam  tuta  nictuentibus.  proindc  factum  bcnc  cst,  quod  anccps  iter  salubriter 
distulistis  ncquc  intra  iactuni  tantae  alcae  status  tantac  familiae  fuit.  et  licct  inchoata 
via  potuerit  prosperari,  cgo  tamen  huiusmodi  consilio  album  calculum  minimc  apponam, 
cuius  tcmcritas  absolvi  nequit  nisi  bcneficio  felicitatis.  dabit  quidcm  talia  vota  divinitas 
dignis  successibus  promoveri  liccbitquc  adhuc  horumce  tcrrorum  sub  pacis  amocnitate   i'' 

4  meminisse :  sed  praescntia  faciunt  cautos  quos  videbunt  futura  securos.  interim  ad 
pracscns  apicum  oblator  damna  sibi  quacpiam  per  Gcnesium  vcstrum  inflicta  suspirat. 
si  perspicis  a  vcro  non  discrcparc  qucrimoniam ,  tribue,  quacso,  convincenti  refor- 
mationem,  peregrino  celeritatem.  si  vero  calumniam  plectibili  sufflammat  invidia,  in  eo 
iam  praecessit  vindicta  pulsati,  quod  procax  petitor  sumptu  et  itinere  confcctus  temere  -'« 
propositae  litis  exsudat  incommoda,  atque  hoc  in  maximo  hiemis  accentu  summisque 
cumulis  nivium  crustisque  glacierum;  quod  tempus,  quantum  ad  sectatores  litium 
spectat,  breve  quidem  saepe  est  audientiae  sed  diuturnum  semper  iniuriae.     vale. 


VII. 

SIDONIUS  SIMPLICIO  SUO  SALUTEM. 

OoLF.T    dicere    'currentem    mones''    qui    rogatur,    ut    faciat   quod    facturus    fuerat  25 
etiam  non  rogatus.     percontere  forsitan,   quo   spectet   ista  praemitti.      baiulus  apicum 
sedulo    precatur,    ut  ad  vos  a   me   litteras    ferat,   cuius   a  nobis   itinere   comperto  id 
ipsum  erat  utique,  si  tacuisset,  orandus;  namque  hoc  officium  vester  potius  amor  quam 
geruli    respectus    elicuit.      ceterum   hic    ipsc   beneficium    se    computat    meruisse,    qui 


1  aeventus  corr.  ex  adventus  F^  3  ista  haec  MTFP,  haec  {om.  ista)  C       bublici  C  4  time- 

retis  F  fort.  recte         sefiitas   T,  1  secitas  s.  l.  add.    T-  5  hominum  F  devocioue  C         trepidaret 

(j>08t.  r  in   ras.    corr.    ul   v.   &?;  ss  M^)  M         apt  F  6  sollempnitas  MC,    sollenpnitas  F         valescere 

itineris    difficultas    despecta    addidi   Wilamonntzio    hiaturti    monstrante    im,  LMTCFF  7   quanquam  F 

earumdem  F  8  domicilivun  metata  F  9   se  s.  l.  add.  31  -  martire  31C  martirium  C, 

o 
martyrum    T        innocencia  C  10  hoc  s.  l.  add.  P^         ambiguo  (i  corr.  ex  u  il/^)  M  13  licemi  JP^ 

cauculum  G  minime  s.   l.  add.   T-  15  libebitque  LFP  et  i^raeter   li   in  ras.  J/'  horuuce  L 

post  horumce  leg.  taliu  in  T  16  sed  LMTFP,  si  C  17  dampna  31CF         quempiam  {prior.  m 

eraa.  C^)  C         nostrum  (corr.  in  vrm  31"^  T^)  L31TC  18  perspcis   (p  corr.  in  p  31-)  31  queri- 

e 
moniam  L3ITCP,  calumpnia  F         tribui  P%  tribui  L31TCF  19  calumpniam  3ICF        subflammat  T 

/•    /• 
20  sumtu  L  21  exudat  3ITFP         in  hoc  transp.  L^,  in    hoc   T        hyemis  F  22  glatierum  CF 

23    sepe  s.  l.  add.   T-  diuturnium  (post.  i  eras.  C-)  C  vale  om.  TF  24    inscriptionem    uno 

versu  vac.  om.  L  26  percuntere  F  spectat  T  28   nanque  31  29  computat  (post.  t 

in  ras.  C^)  C 


LIBER  TV,  (i  §  1  —  S  §  .].  59 

praestitit,    quamquam    idontidem  quod   poposcit  aoceperit,    sed  quae  nobis  amicitiarum 
iura  minime  agnoscens.     unde  quamquam  absens  facile  coniecto .    quo  repente  stupore    2 
ferietur,   cum   intuitu   nostri    di^nanter    adniissus    intellexerit   sc  p;i<;iiiani  meam  majijis 
otiose  flagitasse  quam  tradere.     videre  mihi  videor.  ut  homini  iKm  iiscpu!  ad  invidiam 

,-.   perfacoto  nova  crunt  omnia,    cum    invitabitur  porogrinus   ad    domicilium.    trepidu.s    ad 
conloquium,  rusticus  ad  hietitiam,  pauper  ad  mcnsam,  et  cuin  apud  crudos  caeparum- 
que    crapulis    esculentos   hic   agat   vulgus,    illic    ea  comitate   tractabitur,    ac    si    inter 
Apicios   epuhmes   et  Byzantinos    chironouiuntas    Imcusquo    ructaverit.     attanu^n   (pialis    'A 
ipse    quantusquo    est,    porcopiose    me   officii    votivi    cijinpotoni    focit.      sed    (piaiinpiain 

10  huiuscemodi  saepe  personae  despicabiles  ferme  sunt.  in  sodalibus  tamen  por  litteras 
cxcolendis  dispendii  multum  caritas  sustinet,  si  al)  usu  fre(pionti<»ris  allixpiii  jjortitoriiiii 
vilitatc  rcvocctur.     valo. 

VIII. 
SIDONIUS  EUODIO  SUO  SALUTEM. 

CuM  taboUarius  mihi  litteras  tuas  reddidit,  (|[ui  te  Tolosam  rege  mandante  mox    1 

i.-i  profecturum    cortis    amicis   confitebatur,    nos    quoquo    ex    oppido   longe    romotum    rus 

petebamus.      me   quidem    mane   primo    remoratum    vix  e  tenaci  caterva  prose(!utorum 

paginae    tuae    occasio    excussit ,    ut   satisfacero   mandato   saltim    viator,    saltim    oquos 

possem.     coterum  diluculo  familia  praecessorat  ad   duodoviginti   milia   passuum   fixura    2 

tentorium,    quo    quidom    ioci    sarcinulis    rehixandis   nmlta  succodunt   conducihilia ,   fons 

•jo  gelidus  in  collo  nemoroso,    subditus  ager  herbis  abundans,    fluvius  ante  oculos  avibus 

ac    pisco    multo    refortus,    praoter    haec    iunctam    habons    ripae    domum    novam    votus 

iunicus,    cuius   inmensao   huinanitati   nec   si    adquiescas    nec   si   rocusos  modum  ponas. 

igitur  huc  nostris  antecedentibus,  cum  tui  causa  substitissemus,  quo  puer  ocius  vel  o    '-i 

capite    vici    romitteretur,    iam    duae    sccundao    facilo    processorant,    iain    sol    adultus 

25   roscidae  noctis  umorem  radio  crescente  sorbuerat ;  aestus  ac  sitis  invaloscebant  oratque 

in  profunda  serenitate  contra  calorem  sola  quae  tegeret  nebuhi  de  pulvere,  tum  longin- 

quitas  viae  per  virens  aequor  campi  patentis  exposita  visentibus,  quippe  ob  hoc  ipsum 

sero   pransuris,   ingemebatur:   nam    viaturos    etsi    nondum   torobat   labore,   iam   tainen 


1  prititit  F'       qnaiiqiiam  LM        accepit  (p  corr.  !n   p    T^)  T       set  C       aniiciciarnin  CF  '2  intelli- 

gens  T,  \  agnoscens  fi.l.adil.  T^  .'{  atlniissns  (u  corr.  er  a  C ')  0,  ammissus />        meAm  LMCFP,  nram  T 

4  ociose  C        miclii  C  G  colloquium  ^FTCFP,  pofit  colloqD  spat.  7  litt.  rac.  in  T,  cviviu  achl.  inmary.  7'' 

laeticiam  CF        aput  CF        crudes  C  7  vulgas  L         retractabitnr  (re  eruH.  C-)  IjMTCFP        bac  C 

8  apicios  (os  ita,  nt  o  e.r  aliu  Utt.  correcta  videaiur,   adcl.  M^)  M       bizantinos  MTCP       cbironomontas  MCFP 

9  an  quantusque  cumque  estV  ■.  votivi  {uuam  litt.  eras.  Jj^)  Ij  sed  ijraeter  s  in   ran.   C"  quan- 

quam  LMF  10  dispicabiles  ferme  sunt  LT,    despicabiles   sunt   ferine  C,    despicabiles   {corr.  in  despica- 

bilis  Jf-)  sunt  ferme  {corr.  in  form^  varia  lect.  erana  Jf^)  M\  desjjicabil  snnt  forme  (e  corr.  m  t?  P^)   P  P 

12  vale  om.  F  13  insicriptionem  uno  verm  vac  om.  L       enuodio  MCP        salntcm  ovi.  F  14  michi  C 

ro 
tholosain  F  15  certis   T,  i  cetis  add.  in  mar(/.    T-  16  moratumil/',  moratum  L  17  ocasio  C 

satisfacerem  F^  18  possim  LC  20   subditus  n.  l.  add.   T"^  aggcr  C,  aer  L         imbnndans  F 

21  niulto  pisce   T         refertur  C,  refert '  corr.  in  refert*  T"^  22  immensae  M         recusis  L  23  sub- 

sti  .     7      • 

tissemus  F'  otius  MGF  24  facile  om.  L  25  luimorem  MCF  po-it  crescente   md.u.Tit 

noctis  bumorS  T^         ac  LMCFP,  3  T        eratque  .^cripiii,  atque  LMTCFP  26  tate  contra  uaque  ad  tum 

2   Utt.  in    textn   erafi.  add.  in   mar<j.  P'  tegerat    (a    corr.  in  e   C)  0  de    T,    \  sub    add.  in   marg.    T'- 

28  ingemebatur  M,  \  ingerebatnr  s.  l.  add.  M\  ingerebatur  i*'         labore  terebat  C 


60 


STDONTI  HPISTULARUM 


4  oxpectatione  torrobiit.  quao  ounet;i  praoniissa,  dominc  frater,  liuc  tendunt,  ut  tibi 
proboni  neque  aninio  vacasso  nio  niultum  ncque  corpore  neque  tempore,  cum 
postulatis  obtemporavi.  ilioot.  nt  ;id  epistulae  vestrae  tenorem  iam  revertamur,  post 
vorba.  quae  primum  s;ilvo  forobant,  iioc  poposcisti,  ut  epigramma  transmitterem  duo- 
dooim    vorsibus    tormin;itum.   quod   posset  aptari   conchae    capaci,    quae    per    ansarum    5 

5  bitus  utrumquo  in  oxtimum  jiyri  a  rota  fundi  senis  cavatur  striaturis.  quarum  puto 
destinas  vol  vontribus  ])andis  singub>s  vorsus  vol  curvis  meliore  consilio,  si  id  magis 
deoeat.  capitibus  insoriboro :  istoquo  cnltu  oxpolitam  reginae  Ragnabildae  disponis 
offerre,  votis  nimirum  tuis  paritor  atque  actibus  patrocinium  invictum  praoparaturus. 
famulor  iniunetis  (juomodocunn^uo,  non  ut  volobam;  scd  tuac  culpao  primus  ignosce,  10 
qui  spatii  phis  pi'aostitisti  ;irgontario  quam  poetao,  cum  procul  dubio  non  te  hiteret 
intra  officinam  litteratorum  oarminis    si  quid  incus  metrica   })roduxorit  non  minus  forti 

et  aspiat;i   lima   poliri.     sed  ista  vel  similia  quorsum?  eocc  iam  canta. 
Pistrigero  quac  concha  vchit  Tritonc   Cj^theren 

hac  sibi  conlata  cedere  non  dubitet. 
poscimus,  inclina  paulisper  culmon  erile 
et  munus  parvum  magna  patrona  cape 
5  Euodiumque  libens  non  aspernare  clientem, 

quem  faciens  grandem  tu  quoque  maior  eris. 
sic  tibi.  cui  rex  est  genitor,  socer  atque  maritus, 

gnatus  rex  quoque  sit  cum  patre  postque  patrcni. 
felices  lymphae,  clausae  quae  luce  metalli 
it'         ora  tamen  dominae  lucidiora  fovent! 

nam  cum  dignatur  regina  hinc  tinguere  vultus, 
candor  in  argentum  mittitur  e  facie, 
si  tantum  amore  nostro  tonoris,  ut  soribere  has  nugas  non  erubesoas,  occule  auctorem, 
de  tua  rectius  parte    securus.      namque    in    foro   tali  sive  Athenaeo  plus    charta  vestra    i5 
quam  nostra  scriptura  laudabitur.     vale. 

IX. 
SIDONIUS  INDUSTRIO  SI^O  SALITTEM. 

1  IxTERVEXi  proximc  Yectio  inlustri  viro  et  actiones  eius  cotidianas  penitissime  et 

veluti   ex   otio    inspoxi.      quas    quoniam    dignas    cognitu    inveni ,    non    indignas    relatu 


1  terebat  C       huc  In  rtm.  add.  31-,  om.   C  2  me   vacasse  MCFF        cuni  Leo,  quo  LMTCFP 

i.  e.  quom  3  postulastis   T         optem])eravi  //         ejtistolae  L         revertebaiuur  F  4  epygramma  M, 

epygrammata    T  ;')   possit    IjMF  an    praeter  V  G    cxtremnin    giri    MTCFF  histria- 

a 
tnris  LMTCFP  8  regnahilde  F-,  ragnachikle   T  9  paritcrque  {om.  at)   T        praeparatur'  T,  \  ris 

sti 
add.  In  marg.    T'^  10  lannilorum  (rnni  corr.  in  r  C^)   C  11  spacii  M(J         praestiti    7-        jwM 

i  r 
praestitisti  crpunxit  pl'  F^  12  litteratorn  ilf '  13  aspata  F,  aspratili    T       poliri  L3ITCP,  iormari  F 

i  {  ipii 

«n  canto?  v.  1  Pistrigero    7\  l  pstigero  s.  l.  add.   T',  pistige)'o  F  citheren   TC,  cither*n  (o  nt  r. 

eras.  31-)  M\  cythereon  F  v.  2  collata  31 TCFP  v.  3  in  culmen  (in  indux.   C^)  C         hcrile  MCF 

V.  i)  eiiuodiumque  LMCP,  Quodiuiuque  (Q.  rnhr.)  F  v.  (j  grandou  JjMTFP,  magnu)u  ('  v.  7  sit  F 

cui  «.  l.  udd.   C  *  v.  H  gnatus   (g  eras.   C-)  C,    natus   TF  v.  9  limphae  CF  v.  11  hlc    1', 

u 
hic  LMCFP         tingere   T  v.  12  a  T  14  tenereris   T         ocule  C,   ocle  /''  15  )-ectis  C 

carta  CF,  cai-tha  LM  10  vale  om.  3IF  17  inscriptionem   nno  versn  vac.  om.   1.         INDrSTRI  P 

salutem  om.   F  18  vettio  L,  vectioni  C      \\\\x.%\x\  MTCI^P       cotidia)ias  s.  l.  add.  il/ '  1!'  rovelatn   C 


LIBER  IV,  H  §4  —  10  §2.  (51 

cxistimavi.  primorc  loeo.  quod  iure  ceteris  laudibus  anteponemus,  servat  inlaesam 
domino  donuis  par  pudicitiam;  servi  utiles  (rustici  morigeri,  urbani  amici)  oboedientes 
patronoque  contenti;  mensa  non  minus  pascens  hospitem  quam  clientem;  luimanitas 
grandis  grandiorque  sobrietas.  illa  leviora,  quod  ipse,  quem  loquinmr.  in  equis  canibus  2 
5  accipitribus  instituendis  spectandis  circumferendis  nuUi  secundus;  sumnnis  nitor  in 
vestibus,  cultus  in  cingulis,  splendor  in  phalcris;  pomposus  incessus,  aninnis  serius 
(iste  publicam  fidem,  ille  privatam  asserit  dignitatem);  remissio  non  vitians,  correptio 
non  cruentans,  et  severitas  eius  temperamenti,  quae  non  sit  taetra  sed  tetrica.  intcr  :{ 
haec   sacrorum   voluniinum    lcctio   frequens,    per  quam    inter   edendum   saepius   sumit 

10  animae    cibum;    psalmos    crebro    lectitat,    crebrius    cantat;    novo(jue    genere    vivendi 
monachum  complet  non  sub  palliohi  sed   sub  pahidamento;  f(!rarum  carnibus  abstinet, 
cursibus   adquiescit;    itaque    occulte    delicateque    reiigiosus    venatu    utitur    nec   utitur 
venatione.     filiam  unicam  parvam  post   obitum   uxoris   relictam   solacio   caelibatus  alit    4 
avita  teneritudine,  m.aterna  diligentia,  paterna  benignitate;  erga  familiam  suam  nec  in 

15  proferendo  alloquio  minax  noc   in    admittendo   consilio   spernax   nec   in   reatu   investi- 
gando  persequax;    subiectorum  statum  condicionemquo  non  dominio  sed  iudicio  regit; 
putes    eum    propriam   domum   non   possidere   sed   potius    administrare,     qua   industria    5 
viri  ac  tomperantia  inspecta  ad  reliquorum  quoque  censui  pertinere    informationem.  si 
vel  summotenus  vita  ceteris  talis  ])ublicaretur .    ad  quam  se(|uendam  praeter  habitum. 

^o  quo  interim  praesenti  saeculo  imponitur,  omnes  nostrae  professionis  homines  utilissime 
incitarentur,  quia,  quod  ])ace  ordinis  mei  dixerim,  si  tantuni  l)ona  singula  in  singulis 
erunt,  plus  ego  admiror  sacerdotalem  virum  quam  sacerdotem,     vale. 


X. 

SIDONIUS  FELICI  SUO  SALUTEM. 

rjRUMPO  in  salutationem  licet  seram.  domine  meus,  annis  ipse  iam  multis  insalu-  1 
25  tatus,  frequentiam  veteris  officii  servare  non  audens,  postquam  me  soli  patrii  finibus 
eliminatum  peregrinationis  adversa  fregerunt.  quapropter  vos  quoque  ignoscere  decet 
erubescentibus,  siquidem  convenit  humiliatos  humilia  sectari  neque  cum  illis  parem 
familiaritatis  tenere  constantiam,  quibus  forte  sit  improbum  plus  amoris  quam  reve- 
rentiae  impendere,  proptor  hoc  denique  iam  diu  taceo  vosque  tacuisse,  cum  filius 
30  meus  Ileliodorus  huc  venit,  magis  toleranter  quam  libenter  accepi,  sed  dicere  solebas,  2 
quamquam  fatigans,  quod  meam  quasi  facundiam  vererere.  excusatio  istaec.  etiamsi 
fuisset  vera,  transierat,  quia  post  terminatum  libellum,  qui  parum  cultior  ost.  reliquas 


1  ceteris  om.  C      laudaliim'  C      illaesam  MTCFP  2  dominus  /-       pudiciciam  (^F       'poat  rustici 

8  litt.  erast.  P^  3  patroiuimque  I.  5  expectaudis  L  (5  faleris  C       inccnsus  P  7  ille  LMTCP, 

iste  F         remissio  (io  in  ras.  P^)  P         vicians  3IC  8  temperamentis  (s  eras.  C-)  C  9  voluminum 

quo  r 

{post.  u   co7'r.  ex.   a  C^)  ('  10  novo  C*  12  oculte  T'  13  venacione  C  solatio  MCI'^ 

15  ammittendo  L  Itj  conditionemquc  (JF      iuditio  F  17  eui  corr.  ex  en!  F^        amministrare  J/C 

quia  L  19  abitum  F  20  imponit  L  21  inci  =>  tarentur  (u  nt  v.  eras.  C  *)  C  mei 

tal 
ordinis  MCP  22  ammiror  IjM  sacerdotem  F"^  vale  om.   F  23  hiscriptionem  uno  rernn 

t 
vac.  om.  L  salutem  om.  F  2b  offitii  F  2H  si  F^  30  jwst  magis  4  litt.  eras.  P  * 

re 
31  quanquam  LM  quasi  s.  l.  acJd.   T"^  verere  M^,    verere   T  excusabo   T,    \  excusatio  add.  in 

a 
marg.    T'^  ista  baec  MTCFP  32  qui  LT,    qua  CF,   aliq  ex  pte  in  marg.  add.  F\    quo  (o  in 

in  _ 

ras.   P 1)   /-•,    quo    (in  s.  /,  add.  et  o  in  ras.  corr.  M"^,    raria  etiam  quam   .<?.    /.   odd.  M^    lectione   erasa)   M 

cultior  est  LMTCP,  cultiore  F         an  [qui]  parum  cultiorem  ?         reliquas  denuo  litteras  om.    T 


62  SIDONII  EPISTULAEUM 

denuo  litteras  usuali.  licer  accuvarus  mihi  melior  non  sit.  sermone  contexo :  non  enim 
tanti  est  poliii  formulas  editione  carituras.  ceterum  si  caritatis  tuae  morem  pristino 
colloquioiTim  cursui  reddis.  et  nos  vetustae  loquacitatis  orbitas  recurremus.  praeter 
haec  avide  praevio  Christo.  sicubi  ***  culorum  fueritis,  modo  redux  patronus 
indulgeat.  advolaturi.  ut  rebus  amicitia  vegetetur.  quae  verbis  infrequentata  tor-  5 
puerat.     vale. 

XI. 

SEDOXirS  PETRETO  SUO  SALETEM. 

1  AxGiT    me    nimis    damnum    saeculi    mei   nuper    erepto    avunculo   tuo    Claudiano 
oculis  nostris.   ambigo  an  quempiam  deinceps   parem   conspicaturis.     vir  siquidem  fuit 
providus  prudens.  doctus  eloquens.  acer  et  hominum  aevi  loci  populi  sui  ingeniosissi-    10 
mus  quique  indesinenter  salva   religione   philosopharetur :   et  licet   crinem   barbamque 
non  pasceret.  pallium  et   clavam   nunc    inrideret.   nunc  etiam  execraretur.   a  collegio 

2  tamen  conplatonicorum  solo  habitu  ac  fide  dissociabatur.  deus  bone.  quid  erat  illud. 
quotiens  ad  eum  [sohi]  consultationis  gratia  conveniebamus  I  quam  ille  omnibus  statum 
totum  non  dubitans.  non  fastidiens  aperiebar.  voluptuosissimum  reputans.  si  forte  is 
oborta  quarumpiam  quaesrionum  insolubilitate  labyrinrhica  scientiae  suae  rhesauri 
eventiUirentur.  iam  si  frequentes  consederamus.  offieium  audiendi  omnibus  (iniungebat). 
uni  solum  quem  forsitan  elegissemus  depurans  ius  ioquendi.  viritim  vicissimque.  non 
tumultuatim  nec  sine  scbematis   cuiuspiam   gestu   artificioso   doctrinae  suae  opes  ero- 

3  gaturus.  dein  quaecumque  dixisset  protinus  reluctantium  syllogismorum  contrarietatibus  20 
excipiebamus :  sed  repellebat  omnium  nostrum  temerarias  oppositiones :  itaque  nihil 
non  perpensum  probatumque  recipiebarur.  hinc  eriam  illi  apud  nos  maxima  reverentia 
fuit.  quod  non  satis  ferebat  aegre  pigram  in  quibuspiam  sequacitatem.  haec  apud 
eum  culpa  veniabilis  erat;  quo  fiebat  esset  ut  nobis  patientia  eiusdem  sine  imitatione 
hiudabilis.      quis    enim  virum   super  abditis   consuleret  invitus.    a   cuius    disputationis  25 

4  communione  ne  idiotarum  quidem  imperitorumque  sciseitatio  repudiabatur?  haec  pauca 
de  studiis.  ceterum  cetera  quis  competenti  praeconio  extollat .  quod  condicionis 
humanae  per  omnia  memor  elericos  opere  sermone  populares.  exbortatione  maerentes 
destitutos  solacio.  captivos  pretio  ieiunos  cibo  nudos  operimento  consolabatur?  pariter 

et  super  his  plura  replicare   superforaneum    statuo.     nam  merita  sua,    quibus   divitem  30 
conscientiam  censu  pauperatus  locupletavit.  spe  futurae  reti-ibutionis  celare  plus  studuit. 

1    michi   C  contexo  31-  4  sicnbiculornm  L.  sicnbi  locornm  MTCFP  5  amicicia  CF 

6  Tale  om.  F  7  inscriptionem   tino  rer.m  rac.  otn.  L         j>eteio  F  8  darapnnni  3ICF  9  occuUs 

[prior.  c  era%.  C-)C  ambigo  ambigo  L         deiucebs  C  fnit  s.  l.  add.  P'  11  pLilosofaretur  ZJ?' 

12  nc  corr.  er  n  F-  irrideret   JITCFP  IS  tamen  LMTCP.  &   F  complatonicomm  MTCFP 

14    qnoties  LM  sola  om.   F,   seclusi  statu  (u  corr.  in  I  .timidque  rariam   lecL,  qtiam  s.  l.  add.  3f  *. 

h 
era^.  31-,  3f,  statim  LTCFP  IG  aborta  F      laberintbica  MCF,  laberintica  P\  laberintica    T,  labervu- 

thica  L         1  <  freqtes  T,  l  queren*./.fltfrf.  T-      consederamns  (prior.  e  in  ras.3I^)  M,  consideramus  P      iniungebat 

addidi,  orn.  L3ITCFP         18  eligissemus  31         19  tumultuatl  {rar.  lect.,  quam  ad  i  s.  I.  add.  M\  eras.  31-)  31 

scematis  3ICF         20  dein  F       relnctancium  C,  reluctantum  T      sillogismomm  3ICF  21   ita  {om.  qne)  F 

i  . — -  er 

nichn  3IC,  rA  F  22  apt  F      maxima  L3ICFP,  suma  T      reventia  3[^  23  erat  T,  i  fnit  s.  /.  add.  T> 

aput  F  24  venialis  F       pacientia  3IC  2o  quisve  T.       disputaciouis  C  .       26  commune  L       sciscitacio  C 

repudiaretur  3ITCFP        21  conditionis  CF        28  populares  sermone  merentes  exhortatione  C        29  solatio  3IF 

precio  3ICF       consulabatur  L  31   sensa  iprior.  s  corr.  in  c  in  ras.  P-)  P       spe  M.  1  spe  add.  in  marg.  M  - 


LIBER  IV.  lUij-J  -!]§>;.  (33 

*%*  episcopiim  fratreni  niaioreiii  natu  affectuosissinie  observans.  queni  clilijj^ebat  ut  tiliuni.  5 
cum  taniquani  patreni  veneraretur.  sed  et  ille  suspicicbat  hunc  «^randiter.  habens  in 
eo  consiliarium  in  iudiciis  vicariuiu  in  ecclesiis.  procuratorem  in  negotiis  vilicum  in 
praediis,  tabulariuni  in  tributis  in  lectionibus  comitem.  in  expositionibus  interpretem 
5  in  itineribus  contubernalem.  sic  utrique  ab  alterutro  usque  ad  invidiam  exempli 
mutua  tide  germanitatis  officia  restituebantur.  sed  quid  dolorem  nostrum  moderaturi  (j 
causis  potius  doloris  fomenta  sufficinms?  ergo ,  ut  dicere  institueramus.  huic  iam.  ut 
est  illud  Maronianum.  cineri  ingrato  id  est  gratiam  non  rchituro  neniam  condidimus 
tristem  luctuosamquc  propemodum  laboriose.  quia  faceret  dictandi  desuetudo  difficul- 
lu  tatem.  nisi  quod  animum  natura  desidiusissimum  dolor  fletu  gravidus  accendit.  eius 
hoc  carmen  est; 

Germani  decus  et  dolor  Mamerti. 

mirantum  unica  pompa  episcoporum. 

hoc  dat  caespite  membra  Claudianus. 

triplex  bybliotheca  quo  magistro. 
=>   Romana.  Attica.  Christiana.  fulsit: 

quam  totam  monachus  virente  in  aevo 

secreta  bibit  institutione. 

orator,  dialecticus,  poeta, 

tractator,  geometra.  musicusque, 
10  doctus  solvere  vincla  quaestionum 

et  verbi  gladio  secare  sectas. 

si  quae  catholicam  fidem  lacessunt. 

psalmorum  hic  modulator  et  phonascus 

ante  altaria  fratre  gratulante 
lo    instructas  docuit  sonare  classes. 

hic  sollemnibus  annuis  paravit 

quae  quo  tempore  lecta  convenirent. 

antistes  fuit  ordine  in  secundo. 

fratrem  fasce  levans  episcopali. 
20   nam  de  pontificis  tenore  summi 

ille  insignia  sumpsit,  hic  laborem. 

at  tu.  quisque  doles,  amice  lector, 

de  tanto  quasi  nil  viro  supersit, 

udis  parce  genis  rigare  marmor : 
25  mens  et  gloria  non  queunt  humari. 


8  Vergil.  Aen.  VI.  213. 

1   Initiuvi  sententiae  deesse  vidit  Leo  2  tanquaiu  L3IF       et  om.  C       suspiciebat  ivar.  lect.,  quam  ad 

ti  . 

pic  s.  l.  add.  M\  eras.  iT/-)  M,  suscipiebat  F-       habeus  LMTFP.  bominis  C  3  uegociL';  C         villi- 

cum  3ITCFP  4  leccionibus  C  5  utique  3/-  6  fidseegermanitatis //  7  doloris  s.  l.  add.  T- 

ergo  uiLMTFP,  ergone  C         ad  ia  var.  lect.  s.  l.  add.  M\  eras.  M^-,^  F  8  id  est  s.  l.  add.  P' 

9  laboriose  (for.  lect.,  quam  ad  e  s.  l.  add.  M\  eras.  M^-)  M,  laboriosa  F  10  ad  eius  s.  /.  add.  neni? 

ut  V.  31^-  11  carmensF^         v.  3  menbra  ikfF         v.  4  bibUotheca  3ITCFP         vv.  7  f)  11  14  16  18  20 

in  ras.  e.caravit  C  v.  7  institucioue  C  v.  8  dialeticus  C  v.  9  geometer  C  v.  12  siq:  chato- 

licam   C  q:  corr.  in  q  F-  lacessunt    {var.   lect.  ad  u  s.  l.  add.  31  \   eras.  M-)  31,    lacessint  L, 

lacescuut  F  v.  13  phonaschus  31  v.  U  bis  exaravit  C,    sed  priore  loco  induxit  C»         antae  F^ 

V.  16  sollempnibus  3IC,  soUempnis  F-  v.  21  sumsit  L  v.  24  memor  P 


64  SIDONII  EPISTULARUM 

Ecce  quod  carmen ,  ciim  primum  affui.  supcr  unanimi  iratris  ossa  conscripsi. 
namque  tunc  afui.  cum  funcrarentur:  ncc  ob  hoc  tamen  perdidi  in  totum  desideratissi- 
mam  flendi  occasionem.  nam  dum  forte  meditarcr,  lacrimis  habenas  anima  parturiente 
laxavi  fecique  ad  epitaphium  quod  alii  fecerunt  ad  scpulchrum.  haec  crgo  scripsimus 
tibi.  ne  forsitan  arbitrarcre  sohim  nos  colcre  vivorum  sodahtatem  reique  tuo  iudicio  ^ 
essemus.  nisi  amicorum  vita  carentum  semper  aequc  ut  incolumium  reminisccremur. 
namquc  et  cx  hoc.  quod  vix  reservatur  imaginaria  fidcs  vcl  su])erstitibus,  non  praetcr 
aequum  opinabcrc.  si  perpaucos  esse  conicias,  qui  mortuos  ament,     vale. 


XII. 

SIDONIUS  SIMPLICIO  ET  APOLLINARl  SUIS  SALUTEM. 

i  Ueus  bonc.  quantum  naufragioso  pchigo  conformis  est  motus  animorum ,  quippe  ^^ 

cum  nuntiorum  turbinibus  adversis  quasi  propria  tempestate  confundimur!  nuper  ego 
filiusque  communis  Tercntianac  Hecyrae  sales  ruminabamus;  studenti  assidebam  naturae 
meminens  ct  professionis  oblitus  quoque  absohitius  rhythmos  comicos  incitata  docihtate 
scqucrctur,    ipse    etiam   fabuhim   similis    argumenti    id   est   Epitrepontem  Menandri  in 

2  manibus  habebam.     lcgcbamus  pariter  laudabamus  iocabamurquc    et,    quae  vota  com-   *^ 
munia  sunt,  illum   lectio,  me  ille  capiebat,   cum  repente  puer  familiaris   adstitit  vul- 
tuosus.     cui  nos :  'quid  ita  ?'  et  ille :  'lcctorem\  inquit,  'Constantcm  nomine  pro  foribus 
vidi  a  dominis  Simplicio  et  Apollinare  redeuntcm;  dedit  quidem  littcras  quas  acceperat 

3  sed  perdidit  quas   recepit'.      quibus    agnitis   serenitas   laetitiae   meae   confestim    nubilo 
supcrducti  maeroris  insorduit  tantamque  mihi  bilem  nuntii  huiusce  contrarietas  excitavit,  -'^ 
ut  pcr    plurimos  dics    illum    ipsum    hcrmam    stolidissimum    venire    ante    oculos    meos 
inexoratus  arcuerim,  laturus  aegre,  si  mihi  apices  aut  quoscumque  aut  quorumcumque 
non  redderet,    taccam  vcstros,  qui  mihi,  dum  recti  compos  animus  durat,  minime  frc- 

4  quentes  maxime  desiderabiles  iudicabuntur.     at  postquam  nostra  sensim  temporis  inter- 
vallo    ira   defremuit,    percontor  admissum,    num   vcrbo*  quippiam  praeterea  detulisset.   -^ 
respondit   ipse.    quamquam    esset    trepidus    et    sternax   et   prae   reatu   balbutirct    orcj 
caecutiret  intuitu.  totum  quo  instrui,  quo  delectari  valerem,  paginis  quae  intercidissent 
fuisse  mandatum.     quocirca  recurrite   ad  pugillares,    replicate    membranas    et  scripta 


1  conscribsi  L  2  nauque  M  affui    TCFP  cum  s.  l.  add.    T  funeraretur  MTCFP 

in  8.  l.  add.   P'         desiderantissimam  (n  eras.  M-)  MC  3  cum  F  4  ^pitafium  MF  sepul- 

e  /.•  J.- 

crum  TCF,  spulcrum  P  *       scripsim'  ergo  transp.  P-  5  iuditio  CF  6  incolomium  C  7  nanque  M 

8  conitias  CF        vale  om.  F  9  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L        SIMPLICIO  ET  APOLLINARI 

SIDONIVS  SALVTEM  DICIT  SVIS  C  11  nunciorum  (nci  in  ras.  P^)  MCP  confundimur  scripsi, 

confunditur  (i  in  ras.  J/')  L31TCFP,  am,  confunduntur  ?  12  terentine  LMCFP         haecyr^  L,  hechyrae  M, 

hechirae  C,  echyre  F,  hecthyr^  P  sales  praeter  sa  in  ras.  P-  13  rythmos  L,    rithmos  MTCFP 

h 
14  fabulam  om.  L         epitrepontem  3/',  ephitrepontem  CFP         in  om.  F  Ifi  leccio  C        ille  corr.  ex 

illu  C*         astitit  MTCFP  17  inquid  C  18  appolUnare  F         quidem  LMCFP,    inquit  T,  sed 

i 
ante  hoc  qd  add.   T^       accepit  F  19  leticie  Ci'^       nebulo  (7  20  mer.;oris  {unam  litt.  eras.  C^)  C 

michi  C        nuncii  MC  21  stolidissima  (a  corr.  in  u  C)  C      occulos  CP  22  arguerim  T      raichi  C 

23  taceo  (o  corr.  in  &  P^)  P        michi  C  25  percuntor  T,  percunctor  F        ammissum  L,  om.  MTCFP 

n  T      quidpiam  C  26  quanquam  LM      balbuttiret  L  27  caecuttiret  (2  litt.  eras.  cut  in  ras.  P^)  LMTP 

q;  corr.  in  q  F"-  28  meubrauas  31        scribta  L 


LIBER  IV.  11  S  7  -  li  t;  1.  65 

rescribite.  tamdiu  ciiiiii  ac(|ii;iniiiiirer  adniittn.  uf  (lcsidciio  iiico  siuistcr  fvcntus  (dticiat. 
donec  ad  vos  nostro  surnionc  pcrvciiiat  ail  no.s  vcstruni  noii  iicrvcnisse  sernioncin. 
valete. 

XIII. 
SlDONirS  VKCTIO  Sro  SAI.rTEM. 

■>  JNiPKii    roji^atu    riennanici    spcctabilis    viri    ('aiitillcnscin    (U'clcsiain     inspcxi.      cst    1 

ipse  loco  sitorum  tacilc   priinus   (juiiiue    post    terguin    cuin    iam    duodccim  lustra   trans 
mittat,  cotidic  tamcn  habitu  cultuquc  conspicuo  non  iuvcnescit  solum  sed  (|uodanimodo 
repuerascit.      cnimvero    vcstis    adstricta,    tensus    coturnus,    crinis    in    rotac    spccimcn 
accisus,    barba    intra   rugarum    latebras  mcrsis   ad   cutem  secta  forcipibus.     ad  hoc  et    2 

10  munere  superno  mcmbrorum  solida  coniunctio,  integcr  visus,  amplus  in  cclcri  gressus 
incessu,  incorruptae  lactea  dentium  compage  gingivae.  non  illi  stomachus  nauscat,  non 
vena  flammatur,  non  cor  incutitur,  non  pulmo  suspirat,  non  riget  himbus,  non  iecur 
turget.  non  mollcscit  manus,  non  spina  curvatur,  sed  praeditus  sanitate  iuvenali  solam 
sibi  vindicat  de  senectute  reverentiam.     propter  quae  beneficia  peculiaria  doi.  quoniam    li 

15  vobis  iura  amicitiae  grandia  vigent,  quippe  vicinis,  obsecro  ac  moneo,  ut  consilio  tuo. 
cui  sequendo  por  conscientiam  magnam  maximam  tribuis  auctoritatem,  non  multum 
fidat  ambiguis  ncc  nimis  nimiae  credat  incolumitati,  scd  tandem  profcssione  religionis 
arrepta  viribus  potius  resurgentis  innocentiae  convalescat ,  faciat  se  vetustus  annis 
mcritis  novum.      et  quoniam   nemo   ferme   est,    qui   plectibilibus  careat   occultis,   ipsc    4 

20  super  his,  quae  clam  commissa  reminiscitur,  palam  fusa  satisfactione  solvatur.  nam 
saccrdotis  pater  filiusque  pontificis,  nisi  sanctus  est,  rubo  similis  cfficitur.  qucm  de 
rosis  natum  rosasque  })arientem  et  genitis  gignentibusquc  floribus  medium  pungentibus 
comparanda  peccatis  dumorum  vallat  asperitas.     vale. 


XIV. 

SIDONIUS  POLEMIO  SUO  SALUTEM. 

25  Gtaius  Tacitus  unus  e  maioribus  tuis,  Ulpianorum  temporum  consularis,  sub  vcrbis    l 

cuiuspiam  Germanici  ducis   in   historia   sua    rettulit  dicens:    'cum  V^espasiano   mihi 
vctus  amicitia;  et,  dum  privatus  esset,  aniici  voc  abamur.'    *quo  respicit,  ais. 


25  Tacit.  hist.  V,  2(;:    orga  Vespasianmn  vetus  iiiihi  observantia;   ct,  cum  privatus  esset,  amici 
vocabanmr. 

d 
1  tandiu  M  ammitto  (a  corr.  in  a  J/')  L31  2  iwst   perveniat  qtcod  repetituvi  est  ad  vos 

nru  sennoue  perveiiiat  eras.  C-  •)  vale  LMCP,    om.  F  4  inscnptionem  uno  versu  mc.  om.  L 

vectitio   P  5    cantilenseiu   il/ '  (i   postergum    C  7   cottidie  P  Iiabitu    tamen    C 

8  astricta  MTCFP  couturnus  F  i>  ibrpicibus  fpici  m  ras.  M^)  MTCFP  W  menbrurum  M 

h 
solida  s.  l.  add.  P^  coniuncio  C  11    dencium  C  storaacusJ/S    stomacus   TCP  12  in- 

cutatur  L  ptumbo  F"^  13  peditus  (pe  corr.  in  p*  -P")  P  iuvenili  TCF  14  vindicat  corr. 

in  vendicat  i^i  15  amiciciae  CF  18  aprepta  P        se  u&ustus  praeter  ustus  m  ra«.  M-         vetustu  T 

bi 
anis  Z  19  plectilibus  F-  20  quedam  corr.  in  ciue  clani  C-        clam  in  ras.  P^         palam  fusa  satis- 

factione  solvatur  om.  L         satisfaccione  C            21  quem  de  xos,\s  praeter  sis  In  ras.  P'  22  parientemque 

rosas  C      gigneutilms  ' F-           23  vale  om.  F           24  inscripUonem  uno  versu  vac.  om.  L  POLLEMIO  MP 

25  tacius  corneli'  F          e  in  ras.  M\  de  T                26  retulit  MTCFP           michi  C  27  amicicia  CF 

esset  privatus  T        respicis  (post.  s  corr.  in  t  C^)  CF        ait  F 

SlDONlUS.  " 


66  SIDONII  EPISTULARUM 

4sta  praefari"?  ut  scilicet  memineris  eo  tcmpore ,  quo  personam  publicam  portas, 
gratiae  te  privatae  memorem  sempor  esse  oporterc.  biennium  prope  clauditur.  quod 
te  praefectum  praetorio  Galliarum  non  nova  vestra  dignationc  sed  nostro  afFectu  adhuc 
vetcrc  gaudcmus.  (pii.  si  Ronumarum  rcrum  sineret  advcrsitas,  aegre  toleraremus, 
nisi  singulac  personac.  non  dicam  provinciae,  variis  per  te  beneficiis  amplificarentur.    -^ 

2  ct  nunc.  cum  id.  quod  ])ossibilitas  tua  non  habct,  verecundia  non  petatur,  dicas  velim. 
qualitcr  futurus  fueris  humanus  in  factis,  qui  pcrduras  avarus  in  verbis.  nam  tuorum 
peritiae  comparatus  non  solum  Cornelios  oratorcs  sed  Ausonios  quoque  poetas  vincere 
potes.     si  te  hactcnus  philosophantem  nova  subito  ob  iurisdictioncm  gloria   capit:    et 

3  nos  aliquod  nomcnque  dccusque  gessimus.  at  si  videtur  humilitas  nostrae  i" 
professionis  habenda  contemptui,  quia  Christo  res  humanas  vitasque  medicaturo  putrium 
conscicntiarum  ultro  squalcns  ulcus  apcrimus,  quod  in  nostri  ordinis  viris,  etsi  adhuc 
aliquid  de  ncglcgcntia  fctet,  iam  tamen  nihil  de  superbia  tumet,  noveris  volo  non,  ut 
est  apud  praesulcm  fori,  sic  esse  apud  iudicem  mundi.  namque  ut  is,  qui  propria 
vobis  non  tacuerit  flagitia,  damnatur,  ita  nobiscum  qui  eadem  deo  fuerit  confessus  ab-  ^■-' 
solvitur.     undc  liquido  patct  incongrue  a  partibus  vestris  nimis  rcum  pronuntiari  cuius 

4  causa  phis  spectat  tribunal  alienum.  quapropter  immincntem  quereUim  nostri  doloris 
nequaquam  valebis  ulterius  cftunderc,  quia ,  succedentibus  prosperis  sive  obliviscare 
seu  neglegas  gratiam  antiquam,  iuxta  cst  accrbum.  proinde  si  futura  magni  pensitas, 
scribc  clerico,  si  pracscntia,  scribe  collegae ;  et  hanc  in  te  ipse  virtutem ,  si  naturalis  '^' 
est,  excole ,  si  minus.  ut  insiticiam  appone,  qua  sodales  vetustos  numquam  pro  con- 
sequentum  novitate  lastidias.  porro  autem  vidcbere  sic  amicis  uti  quasi  floribus, 
tamdiu  gratis.  donec  recentibus.     vale. 


XY. 

SIDONIUS  ELAPHIO  SUO  SALUTEM. 

1  Jljpulim  multiplex  et  capacissima  lectisternia  para:  plurimis  viis,  pluribus  turbis   2."^ 

( ita  bonorum  contubernio  sedit j  ad  tc  vcnitur ,  quippe  postquam  omnibus  tempus 
futurae  dedicationis  inclaruit.  nam  baptisterium ,  quod  olim  fabricabamini,  scribitis 
posse  iam  consecrari.     ad  quae  festa  vos  voti  nos  ministerii,  officii  multos  fidei  totos 


9  Vergil.  Aen.  II,  90  sq. 


2  po8t  gratiae  leg.  tu^  in  C      esse  seinper  transpos.  L  ^  3  iion  L3ITCF,  iu  P  5  psoue  add.  in 

viart].  T-  provintie  F  6   qd  possibilitas  tua  cu  id  corr.  F-  tuas  (s  indux.  6")  C  petat  Leo 

7  fueris  futurus  C  8  periciae  C,  avaricie  corr.  in  avapicie  F^      pro  peritiae  quod  om.  leg.  scilicet  romanor 

o      . — '  ,  ■  • 

de  qr  gne  exort    es  in  T         auxonios  LT  9  potis  L  philosophante  L,  filosophantem  F         novo  F 

iurisdiccionem  C  11  contemtui  L  12  cultro  MTCFP  13  negligentia  MF        faetet  L        ia  tn 

8.  l.  add.  T"^         tm  corr.  ex  tn  P-,  in  marg.  tam  add.  P-         nichil  MC,  \\\  F  14  fori  3ITCFP,  feci  L 

apt  F        nanque  M        his  C,  is  s.  l.  add.  F-  15  flagicia  C        dampnatur  MCF  16  unde  LMTCF, 

unu  P  rerum  L  proiuiuciari  MC  17  quereUam  L  18  refundere  Wilamowitzius,  effugere 

Leo  sive  LMCFP,  seu  T  19  negligas  MCF  20  ipse  in  te  F  21  nuuquam  M         con- 

sequentium  T,  sequentium  F  23  tandiu  M       post  gratis  leg.  quasi  in  T       vale  om.  F  24  inscriptio- 

nem  uno  versu  vac.  om.  L  Alephio  C  25  lectisterna  L  plurimis  LMCFP,  plurib'  T         plurib; 

e 
(b;  corr.  in  ras.  ex  mis  P")  P  26  sedet  C,  fort.  recte  unitur  F'^  postquam  LMTFP,    simul  C 

I.     i. 
2i   fabricabamini  praeter  fabrica  in  ras.  M^  28  ia  posse  transpos.  M^ 


LIBER  IV,  14  §1   —  l<;i5  2.  (17 

causa  sollicitat.      siquidom    res  est   grandis   cxcmpli    co   tcmporc  a  vobis   nova    eccle- 
siarum  culmina  strui,   quo  vix  alius  auderct  votusta  sarcire.     quod  restat  optamus.  ut    2 
deo  nostro  per  uberes  annos ,    sicut  vota    redditis,    ita  reddenda  vovontis,    idque    non 
solum  religione  celata,  sed  et  conversionc  manifesta:  mitigatoque  temporum  statu  tam 

•'   desiderio    mco   Christus    indulgeat  quam   Rutcnorum.    ut   possitis    et   pro   illis    offerre 
sacrificia,    qui    iam    pro    vobis    offertis    altaria.      de    cetero    quamquam    |ot|    oxtromus    '.i 
autumnus  iam  diem  breviat  et  viatorum   sollicitas    aures   foliis  toto  ncnnorc  labontibus 
crepulo  fragore  circumstrepit  inque  castellum,  ad  quod  invitas.  utpotc  Alpinis  rupibus 
cinctum.  sub  vicinitate  brumali  difficilius  csccnditur,  nos  tamcn  doo  praovio  por  tuornm 

II'  montium  latera  confragosa  voniontos  noc  subioctas  cautos  ncc  suj)orioctas  nives  oxpa- 
vescemus,  quamvis  iugorum  profunda  declivitas  aggoro  codeatim  fracto  saepe  redeunda 
sit,  quia,  etsi  nulla  sollomnitas .  tu  satis  dignus  os .  ut  ost  Tullianum  illud.  proptcr 
quem  Thespiae  visantur.     vale. 


XVI. 
SIDONIUS  RURICIO  SUO  SALUTEM. 

^^  AcGEPi  per  Paterninum    paginam    vestram,    quae   plus  mellis    an    salis    habeat    l 

incertum  est.  ceterum  eloquii  copiam  hanc  praefcrt,  hos  olet  flores,  ut  bene  appareat 
non  vos  manifesta  modo  verum  furtiva  quoque  lectione  proficere.  quamquam  et  hoc 
furtum  quod  deprecaris  exemplati  libelli  non  venia  tam  debeat  respicere  quam  gloria. 
quid  tu  enim  facias  absque  virtute,   qui   nec   ipsa  peccata  sine  laude  committis  ?    ego    2 

-'t'  vero  quicquid  impositum  est  fraudis  mihi,  utpote  absenti ,  libens  audio  principalique 
pro  munere  amplector,  quod  quodamniodo  damnum  indomne  toleravi.  neque  eni7n 
quod  tuo  accessit  usui ,  decessit  hoc  nostrae  proprietati  aut  ad  incrementa  scientiae 
vestrae  per  detrimenta  venistis  alienae.  quin  potius  (is)  ipse  iure  abhinc  ubcri  prae- 
conio  non  carebit,    qui   magis   igneo   ingenio   naturam   deccnter  ignis  imitatus  ost,    do 

'^•'  quo  si  quid  demere  velis,  remanet  totus  totusquo  transfertur,  unde  iam  parce  trepi- 
dare  deque  moribus  amici  plusculum  recto  secus  credere.  namque  in  hoc  facto  nos 
magis  vulnus  polluit  culpae,  si  feriat  ictus  invidiae.     vale. 


12  Cicero  in  Verreni  11,4,2,4:  propter  quem  Thespiae  visuntur. 

1  exempli  s.  l.  adcl.  F'^  2  auderet  alius  T  4  ta  s.  l.  add.  T'  f)  XP.s  eorr.  ex  XPo  iJf 

0 

rntaenoriim  L  6  cl&  C"  quanquam  LMF         et  seclusl  7  autumpnus  E^  8  crepuloso  F 

quod  invitas  utpote  iiraeter  q  In  rns.  F^  9  ascenditur  MTCFP  10  moncium  C  12  sol- 

lempnitas  MCF  13  qaem  s.  l.  add.  P'  14  inscrqHionem   uno  rersu  vac.  otn.  L  RVRITIO  MF 

15  patei-nium  C  16  copii  copiam   T-  17  iwst  verum   leci.   etiam  in  T  quoque  furtiva  LF 

leccione  C         qnanquam  L3I         &  s.  l.  add.  M '  18  depi-aecaris  L  20  miclii  C  21  quod  L, 

'|Un 

qui  MTCFP       dannnodo  P^       dampnum  indempne  3ICF  22  aud  C,  ad  T,  aut  s.  l.  acld.  T-       ad  om.  C, 

s.  l.  ctdcl.  J/i  23  pvenistis  T      is  acldicU,  om.  LMTCFP      uljeri  LMTFP,  verbi  C  24  carebit  scripsi, 

carebis  LMTCFP       est  scripsi,  es  LMTCFP       in  me  ante  imitatus  inserere,  relicpia  nt  codd.  scrihere  maimlt 
Leo  25  totus  totusq;  L,  totus  qui  (om.  alf.  totus)  MTCFP  26  nanque  M  27  vulgus  L       ictus 

s.  l.  adcl.  T^         vale  om.  F 


9* 


(}8  SIDONII  EPISTULARUM 

XYII. 
SIDONirS  ARYOGASTI  SUO  SALUTEM. 

1  riiMiXEXTiis  amious  tuus.    douiiue   uiaior,    obtulif    mihi  quas   ipse   dictasti  litteras 

litteratas  et  gratiae  trifariam  renidentis  cultu  refertas.  quarum  utique  virtutum  caritas 
prima  est,  quae  te  coegit  in  nobis  vel  peregrinis  vel  iam  latere  cupientibus  humilia 
dignari :  tum  verecundia.  cuius  instinctu  dum  inmerito  trepidas.  merito  praedicaris;  •■ 
tertia  urbanitas.  qua  to  ineptiro  facetissime  allooas  ot  Quirinalis  impletus  fonte  faoun- 
diao  potor  Mosellae  Tiborim  ruotas,  sic  barbarorum  familiaris,  quod  tameu  nescius 
barbarismornm,  ])ar  duoibns  antiquis  liugua   mauuque,  sed  quorum  dextera  solebat  non 

"2  stihim  minus  tractare  quam  gladium.  quocirca  sermonis  pompa  Romani,  si  qua  adhuc 
uspiam  est.  Belgicis  olim  sive  Rlienanis  abolita  terris  in  te  resedit,  quo  vel  incolumi  if 
vol  perorante,  etsi  apud  limitom  ipsum  Latina  iura  ceciderunt,  verba  non  titubant. 
quapropter  alternum  salve  rependens  granditer  hietor  saltim  in  inlustri  pectore  tuo 
vanescentium  litterarum  remansisse  vestigia,  quae  si  frequenti  lectione  continuas,  ex- 
periere  per  dies .  quanto  antecelkmt  beluis  homines,  tanto  anteferri  rusticis  institutos. 

3  de  paginis  sane  quod  spiritalibus  vis  ut  aliquid  interpres  improbus  garriam,  iustius  i-- 
haec  postuhmtur  a  sacerdotibus  loco  propinquis  aetate  grandaevis ,  fide  claris  opere 
vulgatis,  ore  promptis  memoria  tenacibus,  omni  denique  meritorum  subhmium  dote 
potioribus.  namque  ut  antistitem  civitatis  vestrae  relinquam,  consummatissimum  virum 
cunctarumque  virtutum  conscientia  et  fama  iuxta  beatum,  multo  opportunius  de  quibus- 
cumque  quaestionibus  tibi  interrogantur  incliti  Galliarum  patres  et  protomystae,  nec  -'^' 
satis  positus  in  longinquo  Lupus  nec  parum  in  proximo  Auspicius ,  quorum  doctrinae 
abundanti  eventilandae  nec  oonsultatio  tua  sufficit.  proinde  quod  super  hac  precum 
parte  non  parui.  benignus  quidem  sed  et  iustus  ignosce,  quia  si  vos  imperitiam  fugere 
par  est.  me  quoque  decet  vitare  iactantiam.     vale. 

XYIII. 
SIDONIUS  LUCONTIO  SUO  SALUTEM.  ^r. 

1  Oblivisgeris  quod  rogaris   eque  contrario.    si  quid   iniungas,   ex  asse  meministi. 

repetere    perlongum    est    de    cito    reditu    quae    tu    tuique    promiseritis    mihi    meisque, 


1  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L      arvagasto  {alt.  a  corr.  !n  o  C'^)  C,  arvocasto  F        2  optulit  LM  T 

michi  C  'ii  post  gratiae  2  lltt.  eras.  P-         triphariam  F         remdcnih  L3fTCP,  t  reuitentis  s.  l.  adcl.  M^, 

te 
renitentis  F  4  pma  C      ut  {induxit  i^')  que    jP'  5  iustinctu  pmeter  tu  In  ras.  /",  instiuctu  (u  corr. 

in  u  JI-)  M         immerito  MF  6  tercia  CF  7  tyberim  T        lamiliaris  quod  tamen  jjraeter  miliaris 

i  '•       ,  /• 

inras.P^  H  ducibus  latinis  T,  autiqs  s.  Z.  acW.  T^       dextra  (praeter  Ae  in  ras.  P^)  MCP  9  min    stilu 

transpos.  M^,  miiuis  stilum  TF  10  belgidis  C  sive  T^MTFP,   seu  C  rethnauis  F,   rehnanis 

[post  h  i  aut  e  eras.  M-)  MCP  11  apt  F       ipsum  om.  L,  fort.  recte,  s.  l.  add.  M\  eu    TF  12  in 

s  u 

om.   T  WXnaXxx  MTCFP  13  quae  LMTFP,  qua  C^  leccione  6'  contuieas /y,  contineas  j1/* 

e 
experire  C",    experire  P  14    antecedunt  C  15    aliquit    (t  corr.  in  d  C^)   C  IG   postu- 

bn 
lantur  J/',  postulat  C  17  promotis   (o  corr.  in  p  P^)  P,  promtis  L         sullimium  F  18  nanque  M 

i  bu  i 

19  oportunius  LMTFP,  oportunus  C-  20  interrogantur  J/^,  interrogabuntur  P      iuclyti  /       gallarum  iJ/^ 

partes/       protomysthae  L,  protomistae /I/P,  prothomiste  PC,  prothomyste  jP  21   auspitius  Z'  22  abini- 

danti  doctrin^  transpos.  P^  habundanti  /^  liabundautie   (e  eras.    T^)   ventilande   T  consultacio  C 

post  super  4  litt.  eras.  T^       praecum  L  23  set  C  24  iactanciam  C      vale  om.  F  25  inscriptionem 

uno  versu  vac.  om.  L,  luconcio  C,  lucuntio  F  27  repetere  (^alt.  re  in  rus.  P*)  P        miclii  C 


LIBEl?  IV.  17  §  I  —  is  !^5.  gg 

quorum  omnium  non  sunt  vol  minima  complota.  <|uin  potius.  oum  fu«*am  a  nobis 
macliinarcmini.  (juo  rovorsuros  ad  saorum  pascha  vos  putarcinus.  nuUao  ^n-avos  saroinao 
ad  pracdium  ox  oppido  ductao.  nulla  sorraca.  nulla  csscda  subvoliondis  onoribus 
attrahobantur.  utquo  do  matronaliuiu  partium  uil  (piorar  fraudo.  <juas  cum  oxpoditis  '2 
•'  tulistis  impcdimontis,  tuqu<>  frator([Uo  communis  Volusianus  vix  singulorum  cliontum 
puerorumquo  comitatu  ambiobamini :  por  quod  sollicitudinem  prosoquontum  vana  mox 
rccurrcndi  spc  fofollistis:  ocrtc  frator  Yolusianus,  (pii  forte  pcrgens  in  praedia  Baio- 
cassina  totam[que]  provinciam  Lugdunonsom  socundam  pervagatur,  oxj)octationon) 
nostram  specic  brevioris  itineris  olusit.      ot   nunc   ipsc   sio   multis  contra  fid<'in  <li<'bus    IJ 

1"  otiabundus  ais  tibi  si  quas  postea  luserim  metro  nugas  mitti  oportoi-o.     aunuo  iuiuuctis. 
quia   dignus    es,    ut   talia   lcgas:    nam    carmon    ipsum.    quod    nunc  c  manil^ns    clabitnr. 
tam  rusticanum  cst  tamquc  im])olituiu.    ut   mo    non    iUud    a<l   villam    s<'<l   potius  <•  villa 
mittcre  putcs.     basilicam  sancti  pontificis  confessorisque  Martini  Porpetuus   episcopus,    4 
dignissimus  tanto  pracdoccssorc  succossor.  multnm  pi-ioro  quao  fuit  hactonus  capaciorom 

i"'   novavit.      magnum    ost,    ut    f<'runt,    opus    nominandumquo  quod    in    honorom    talis  viri 
factum  talis  vir  fccisso  d(^bucrit.     huius  mo  parietibus  inscribere  supradictus  sacerdos 
hoc  cpigramma  compcUit,  quod  rcccnscbis.  ut  est  in  liis.  quaccumquc  deposcit,  privi- 
lcgio  caritatis  impcriosissimus.     atque   utinam    molis   illius   pompam  sive  donaria  nihil    T) 
huius   obsequii   turpet   oblatio:    quod   secus   foro    plurimum    timeo,    nisi    forsitan   intor 

-'^'   omnia  vcnusta  sic  epigrammatis    istius   foeditas    placcat,    ut    nigor    naevus   candido    in 

corpore,    qui  quidem  solet  sic  faccrc  risum  quod  accipcro  suffragium.      scd  quid  hinc 

amplius?    pone  fistulas  ipse  pastorias  et  olcgiae  nostrae.  quia  podc  chiudicat,  manum 

porrigc. 

Martini  corpus  totis  venerabile  tcrris. 

in  quo  post  vitae  tcmpora  vivit  honor, 
texerat  hic  primum  plebeio  machina  cultu. 

quae  confessori  non  erat  aequa  suo. 
•  nec  desistebat  cives  onerare  pudore 

gloria  magna  viri,  gratia  parva  loci: 
antistes  sed  qui  numeratur  sextus  ab  ipso 

longam  Perpetuus  sustulit  invidiam, 
internum  removens  modici  penetrale  sacelli 
1"         amplaque  tecta  levans  exteriorc  domo: 
crcveruntque  simul  valido  tribucnte  patrono 

in  spatiis  aedis,  conditor  in  meritis, 

1  n  s.  l.  add.  M  ^  2  iiullt;  graves  tisque  ad  serraca  in  marg.  add.  M  *  3  serraca  LMTFP, 

sarcina  C        vehendis  ex  subvehendis  erns.,  tiim  vehendis  usque  ad  partiu  add.  in  marfj.  P'  4  adtralie- 

bantur  L       ntique  P       de  s.  l.  add.  M^  ;')  fraterque  tuus  7',  comunis  s.  l.  add.  T"^  ii  ip  M,  i  ^ppT 

9.  l.  add.  31  \  ^ppt  T  7  fefellisti  F      qui  inalit  secludere  Leo       baiocasinai^  8  totamque  LMTCFP,  que 

seclusi         provintiam  F        pervagatur  scripsi,  pervagaturus  TjMTCFP        expectacionem  C,  exspectationem  TF 
9  delusit  T    ante  ipse  s.  l.  tu  add.  jT^  10  ociabundus  C  12  pocius  C  13  putis  L         14  prodecessore  X 

V 

priori  LMTFP  capatiorem  (r  corr.  ex  n  6'-)  MCF  15  nonavit  C*  opus  ovi.  C  honore   T 

16  vir  om.  C        debuerit  fecisse   T  17  compeUit  hoc  epigramma  F        epygramma  M  18  ipsius  C 

nil  MTCFP  19  obsequii  hui'  transposuit  P'  20  venusta  (nus  in  ras.  P-)  P        epygrammatis  31 

21  2)ost  accipere  6  litt.    {an  accipe?)  eras.  P^  23  post  porrige  leg.  vale  et  a  rubricatore  scriptum  EPl- 

c 
TAPHIVM  inC        v.  4  aequa  L3ITFP,  apta  C        v.  5  tives  honerare  (h  eras.  P"^)  P'         v.  7  ipso  Lj3IFP, 

illo  TC,  i  ipso  s.  /.  add.  T-  v.   10  exteriora  L,  interiore  F  v.  12  aedes  hi  spaciis  C         spaciis  M 

aedes  3ITCFP 


70  SIDONII  EPISTULARUM 

quac  Salamoniaoo  potis  ost  oonfligere  teniplo, 
scptinm  qnao  niundo  fabriea  niira  fuit. 
1-^  nam  geniniis  auro  argento  si  splenduit  illud, 
istud  transgreditur  cuncta  metalla  fide. 
livor,  abi,  mordax  absolvanturque  priorcs, 
nil  novet  aut  addat  garrula  posteritas; 
dumque  venit  Christus.  populos  qui  suscitet  omnes. 
-t^         perpctuo  durcnt  culmina  Pcrpetui. 
Obtulimus,  ut  eernis,  quod  cantilenae  recentis  obvium   manui  fuit ;  sed  nec  hoc 
minus.  si  moras  nectis,  astra  quatiemus,  versibus  quoque  satirographis,  si  rcs  exegerit, 
usuri.  quos  huic  cnrmini  lenitate  adaequandos  falso  putabis.     namque   efficacius  citius 
ardentius  natura  mortalium  culpat  aliqua  quam  laudet.     vale. 


XIX. 

SIDOmUS  FLORENTINO  SUO  SALUTEM.  5 

hiT  moras    nostras    et  silentium  accusas.     utrumque   purgabile  est;    namque    et 
venimus  et  scribimus.     vale. 

XX. 

SIDONIUS  DOMNITIO  SUO  SALUTEM. 

1  lu  cui  frequenter  arma  et  armatos  inspicere  iucundum  est,  quam  voluptatem, 
putamus.  mente  conceperas,  si  Sigismercm  regium  iuvencm  ritu  atque  cultu  gentilicio  n 
ornatum,  utpote  sponsum  seu  petitorem,  practorium  soceri  expetere  vidisses !  illum 
equus  quidem  phaleris  comptus,  immo  cqui  radiantibus  gemmis  onusti  antecedebant 
vel  etiam  subsequebantur ,  cum  tamen  magis  hoc  ibi  dccorum  conspiciebatur,  quod 
cursoribus  suis  sive  pedisequis  pedes  et  ipse  medius  incessit,  flammeus   cocco  rutilus 

2  auro  Lacteus  serico,   tum   cultui   tanto  coma    rubore    cute   concolor.     rcgulorum  autcm   i'^ 
sociorumque  comitantum  forma  et  in  pace  terribilis;    quorum  pedes  primi  perone  sae- 
toso    talos   adusque    vinciebantur :    genua    crura  suraeque    sine    tegmine;    practer   hoc 
vestis  alta  stricta  versicolor  vix  appropinquans  poplitibus  excrtis;  manicae  soLa  brachio- 
rum  principia  vcLantcs :  viridantia  saga  limbis  marginata  puniceis :    pcnduli  ex  umero 


V.  13  salamouiaco  J/i,  saloinoniacn  TCFP  v.  15  si  L31TCP,  s  F  v.  17  priores  MP,  primates 

X.  l.  add.  3I^P*  V.  19  suscitat  F  v.  '20  .erpctuo  C        durant  (a  corr.  In  e  F^)  F  1   optulimus  L 

i 
obviam  J/T^CT^P        manu  T        nec  lioc  in  raa.  3f-  2  quatemus  T^        satyrografis  Z  T,  satyrograpliis  i'^, 

satliyrographis  P  exigcrit    (jyrior.  i  corr.  in  e  lil'^)  LMC,    exegerit  (t  rorr.  ex  s  P^)  P  3  lcvitate- 

s.  1.  add.  T-         nanque  M        officatius  MCF  4  vale  oni.  F  5  inscrij)tionem  mio  renni  rae.  om.  Jj 

FLORENTIO  C      salutem  om.F  G  mores /y       nanque -ilf       uanique  veninius  {om.  ei)  F         7  vale  om.  F 

8  inseriptionem  uno  versu  vac.  om.  L      DOMNICIO  C,  dompnitio  F  9  2>osi  arma  lerj.  et  arniatuni  in  MCFP 

et  armatos  LTCF,  fit  animatos  3IP  et  s.  l.  add.  T^,  \  armatos  s.  l.  add.  M^P^       iocundum  MTCFP  10  cou- 

ciperes  J/rCi^P      cultu  atque  T  rifalerisP       phaleris  comptus  m  r«s.  i1/*      ccmitus  Z  13  ciun  tamen 

nsqne  ad  iuspiciebat  add.  in  marr/.  /"  tamen  LMTFP,  enim  C         decorum  ibi  /'         iuspiciebatnr  MTCP, 

inspitiebatur  F  14  praecursoribus  /'       pedissequis  (quis  corr.  ex  c  rel  cis  P-)  MTCFP      in  cocco  rutilius  C 

15  tum  in  ras.  M^  ore  Wilamowitzius ;  an  tuore?  IG  sotiorumque  comitantium  F  terribiles  L 

person^  (s  eras.  P"^)  P  18  exertis  pnplitibus  F  19  principMlia   ('         humero  MTCFP 


LIBER  JV.  l.sgc,  -     21  §  1,  71 

gladii  balteis  siipercurrcntibus  strinxoraut  clausa  luilhitis  latcra  rhcnonihus.  co  quo 
coinebantur  ornatu  niunicbantur :  lanccis  uiUMtis  s('curibus(|uc  niissibililms  dcxtrac 
refertae  clipeis  laevain  partcin  adunibrantibus .  (|U(irnui  hi\  in  (>iliil)us  nivca.  Inlva  in 
uinbonibus  ita  ccnsuin  prodcbat  ut  studiuni.  cuncta  j)rorsns  buinsiuodi.  ut  in  actionc 
tlialanioruui  nou  ajiparcrct  niinor  ^Farlis  jionipa  (|nain  Vcncris.  scd  (piid  liacc  jdnribus' 
spectaculo  tali  sola  praesi-ntia  tua  (hruir.  uaiii  cuiii  vi(b'rciii  (juac  tibi  jjiih  iira  suiit 
non  te  vidcrc,  ipsani  eo  tcniporc  dcsidcrii  tui   injiaticntiani  dcsideravi.     vale. 


XXI. 

SIDONIUS  APRO  8U0  SALUTEM. 

JIjst  quidcni  princcps    in   generc  nionstrando    partis    paternac   praerogativa ,    sed    1 

ui    tanien  niultuui  cst.  quod  debcmus  ct  niatribus.     non  cnini  a  nobis  aliquid  exilius  fas 
honorari   quod  pondcra  iUaruni  quani  quod  istorum  scmina  sumus.    sed  originis  nostrae 
definiendae  materia  vel  ratio   sit   pencs    physicos :   nos,   unde    haec   ipsa  praemisimus, 
pcrsequamur.     Ilacduus  patcr  tibi,  niater  Arverna  cst.     primis  Ilaeduis  debcris,  ergo    2 
non  solis,   vel   propter   illud    excmplum  nostri  Maronis,    quo  tcstc  PaHas,   sic  habitus 

i^  Arcas  quod  pariter  ct  Samnis ,  in  Mezentium  movcre  potuisset  ut  peregrinus  arnia 
Etruscorum,  ni  mixtus  matrc  Sabclla  parteni  quoque  patriac  indc  traxissct. 
ecce  habes  magnum  maximo  auctorc  documcntum.  quod  patriac  pars  computanda  sit 
et  regio  matcrna,  nisi  poctas  et  cum  ab  historia  non  recedunt  mentiri  existimabis. 
igitur  Arvcrni  si  portioncm   tui    saltim  vicissim   iure   sibi  vindicant,    patientcr   admittc    3 

-"  querimoniam  desiderantum,  qui  tibi  pcr  unius  oris  officium  non  unius  pectoris  profuderc 
secretum.  quos  palam  et  coram  dicere  puta:  'quid  in  tc  mali  tantuni,  ingrate,  com- 
misimus,  ut  per  tot  annos  quondam  humum  altricem  nunc  velut  hosticum  sohim  fugias? 
hic  incunabula  tua  fovimus:  hic  vagientis  infantiae  hactantia  mcmbra  formavimus;  hic 
civicarum  baiulabarc  pondus  uhiarum.      hinc   avus  Fronto,    bhindus   tibi    sibi    sevcrus,    4 

2-'  qui  exemplo  essc  potuisset  his,  quos  habemus  nos  in  exemplo;  hinc  avia  Auspicia, 
quae  tibi  post  tuae  matris  orbato  dcccssum  dcpcndit  una  curam  duarum.  scd  ct 
matertcra  tna  hinc,  [ct]  hinc  fuit  sanctior  sanctis  Frontina  virginibus,  quam  vcre- 
batur  mater  pater   venerabatur,   summae   abstinentiae  puella,    summi  rigoris,   ac  fide 


16  Vergil.  Aen.  VIII,  510  sq.:   gnatum  cxhortarer,  ni  mixtus  matre  Sabella  liinc  partcm  patriae 

traheret. 

1 
1  gladii  (ii  in  ras.  31^)  M        super  {ovi.  currentibus)  i^        strincxeraut  6',  striuserant  P        bulatis  F* 

V 

renunibus  F        quo  in  ras.  31^  3  clypeis  L         fuba  corr.  in  fula  F-  5  pompa  martis  T        martis 

(ar  in  ras.  31^)  31  6  expectaculo  L         tua  s.  l.  adcl.  F-         pulcra  CF  7  te  non   TC,  fort.  recte 

iupacienciam  CT,  impatientiam  3IF         vale  om.  F  8  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L  ASPRO 

(S  eras.  C^)  3ICP         salutem  om.  F  9  princebs  C  10  alicpiis  C         post  fas  leg.  est  in  TFP, 

-i-  s.  l.  add.  31^  11  bis  fi  ante  quod  s.  l.  add.  31-         quam  L3ITCP,  na  F  12  diffiniendae  CF 

phisicos  3ICF  13    psequamur  C        ante  est  le<j.  tibi  in  F        eduis  31  15  archas  3ICF  16  ni 

X  '  «  i 

mi&tus  Pi,  inmixtus  C  19  tua   T,  \  tui  s.  l.  add.   T^  saltim  s.  l.  add.   T'  vendicant  F"" 

pacienter  C  ammitte  L  20   desiderantium  F         post  oris  s.  l.  add.   mei  il/^  T-  profundere 

(n  eras.  C-)  C  21  dre  etiam  cora  transpos.  F-  22  n  {corr.  in  nc  F'^)  velud  F       solum  (u  corr.  ex 

a 
us  31^)  eflFugias  3ITCFP  23   menbra  31  24  baiulabere  C"       severus   sibi  C  26   orbato  scripsi, 

orbata  L3ITCFP  Ti  tua  hic  L  et  seclusi  28  fide  ingenti  scripsi,  fide  indigenti  L,   fidei 

mgentis  3ITCFP 


UtlN     pn' 


*    inudi  )r 


«.  }• 


•lurior  duni- 

tUIH    ^t' 

riUaiiA    ' 

ct  rev<!rt»Mi' 
orictur  fil>i 

lilCHO.     or<-     1' 


\\i\\     li"inii 

1    . 

.1  II  •!  • 
jn!<uni»iin  pator  tuuti    1 
rtiliitinn    pOhttll:»-.  •• 
H(!»|U«'HtranM  n»1    • 
«•,Bt  fftcnortttori.   «|uao  pci 
•2    »r(l  «um   i»iit«  I    (' 
ipsum    i»uMi'  ' 


'21  VcfKil  Arn.  I\   '' 
'2  |iftrriri«li»«lilHi«  / 
^  /.•        inftiicnlei»  /',   ni«iHi.t«-    v 
nn»   td  ii.  HO  *    l-  "'^'     '' 
*  4Wi*r»tii»i>om  ''^  ''  '""'-' 

"p  V2    amftntibuii '''       i 

i 
yfC  14    filel*^  corr.  r.r   |..r. 


riu.  i'S  "••'^^'  ''  nunciuB  .V 


4i 


LIBKK   IV.  21  5;  4  -  2;i  i-  1.  73 

iiuc  Cornelium  antovonis,  (|ui  saeculo  nostro  si   rovivisceret  t<'([iic  (|u;ilis   iii   litteris  et 
(juantus  habcare  conspicaretur,  niodo  vcrius  Tacitus  esset.     ita(|U('  tu  nioleni  tlieniatis    15 
niissi    rcctc   capessis,    cui    praeter    eloqucntiain    singulareni    scientiae    ingentis   nia<^na 
opportunitas.      cotiJie    nain^iue    per    ])otcntissinii    consilia    regis    totius    sollicitus    oi-bis 

••  pariter  [eius]  negotia  et  iura,  foedera  et  bella.  loca  spatia  inerita  cognoscis.  untle 
quis  iustius  sese  ad  ista  succinxerit,  (luani  ille,  queni  constat  gentium  niotus  legationuni 
varietates,  facta  ducuni  pacta  r(!gnantuni,  tota  denique  publicaruin  reruni  secreta  didi- 
cissc,  quique  praestanti  positus  in  culmine  non  necesse  habet  vel  suppriniere  veruni 
vel  concinnare  mendaciuin?  at  nostra  loiige  condicio  dispar.  quibus  dolori  peregrinatio     1 

11»  nova  nec  usui  lectio  vetus,  tuni   religio  protessioni  cst,  huniilitas  api^etitui.  mcdiocritas 
obscuritati,  nec  in  praesentibus  rei  tantum,  quantuni  in  futuris  spci  locatum,  postrcmo 
languor   impcdimento    ianique    vel    sero   propter  hiinc    ipsuni    dcsidia   cordi:   acfiuaeva 
certe  iam  super  studiis  nulhi  laus  curae,  sed  ne  postuina  (luideni.     praecipuc  ghiriam    5 
nobis  parvam  ab  historia  peterc  fixum,    quia   per  homines   clericalis   officii    tcmerarie 

'■'  nostra  iactanter  aliena,  praeterita  infructuose  praesentia  semiplene.  turpiter  falsa  peri- 
culose  vera  dicuntui'.  cst  enini  huiusmodi  thcnia  |vel  opus|,  in  quo  bonorum  si  facias 
mentioncm,  modica  gratia  paratur,  si  notabiliuni,  maxuma  offensa.  sic  sc  illi  protinus 
dictioni  color  odorque  satiricus  adniiscet.  ilicet:  scriptio  historica  videtur  ordine  a 
nostro  multum  abhorrere,    cuius  inchoatio  invidia.    continuatio  labor,   finis  est  odium. 

-'*  sed  tunc  ista  proveniunt,  clericis  si  aliquid  dictetur  auctoribus;  qui  colubrinis  oblatra-    G 
torum  molaribus  fixi,  si  quid  simpliciter  edamus,  insani,  si  quid  exactc,  praesumptiosi 
vocamur.     at  si  tu  ipsc,  cui  datum  est  saltibus  gloriae  protcrere  possc  ccrvices  vitu- 
peronum  seu  supercurrerc,  matcriac  istius  libens  [)roviiiciani  sortiarc,  ncino  te  celsius 
scripserit,  ncmo  et  antiquius,  ctiamsi  placeat  recentia  loqui:  quandoquidem  scrmonum 

2'  copia  implctus  ante,  nunc  rerum  non  rcliquisti,  cur  vcnenato  niorsu  secere.  atque 
ideo  te  in  posterum  consuli  utilitas,  audiri  voluptas,  legi  auctoritas  crit.     vale. 


XXIII. 
SIDONIUS  PROCULO  SUO  SALUTEM. 

r  iLius  tuus,  immo  communis  ad  mc  cucurrit,  qui  te  relicto  deliquisse  se  maeret,    1 
obrutus  paenitendi  pudore  transfugii.     igitur  audito  culpac  tenore  corripui  latitabundum 


1  si  corr.  ex  sire  vel  sive  P^  2  quatus  f         habere  T^         thaematis  iy  3  missi  thematis  T 

4  oportuiiitas  LMTVFP  quottidie  P  uauque  J/  tocius  (7  0  eius  LMCFP,   om.  Parisinus 

18584  aliique,  3    T        uegocia  C         spacia  C  6  se  T        succiucxerit  P  7  varietaK^s  F^  1'  meu- 

datiimi  F        at  M,  l  ut  s.  l.  add.  J/i       couditio   TCF,  ditio  P  quih;  L,  cui  MTCFP             10  leccio  C 

tu  t       ^ 

vetus  tumL,  vetusta    3P,  vetusta  tum  TCFP        est  professioui  ^'  professiouis /y         appetivi  F^,  appetui  C 

u 

12  laugor  C"                13  posthuma  MT        gloria    T              14  parua  T         hystoria  F               15  iactauterq;  t 

tia  , . 

praeseu  T'         16  dicuuturLJ/Ti^P,  duatur  C      thaema/y       \q\  i)])\is  sed.Wilanwwitzius  \1  gxAiia.  LMTFP, 

gla(7        maxima  J/rC/^P        {\\e>  MTCFP  18  ordoque  {corr.  in  odorque  P^  3f')  3ITP        satyricus  TF 

ammiscet  L         a  s.  l.  add.  J/'  19  inchoacio  C  2U  dicetur  F  21  praesumtiosi  LP,    prae- 

sumptuosi  F  22  proterere  LT,  preterire  C,  pterire  MP,  ptire  F  posse  om.    T,  fort.  recte         vitu- 

perouum  (uum  in   ras.  P')  P,  vitupatiouum  F^  23  matheriae  ipsius  C         proviutiam  F         sorciare  MC 

c 
24  scribserit/>       et  om.  MTCFP  25  copiam  /       uuu  C"       secer e  (s  corr.  ex  c  F-)  F  26  posterum 

cusuli  utilitas  audiri  voluptas  in  ras.  P'  vale  om.  F  27  inscriptionem  uno  versu  vac.  om.  L 

yiDONius.  l^ 


74  SIDONII  EPISTULARUM 

verbis  aniaris  vultu  minaci  et  niea  quidem  voce  sed  vice  tua  dignum  abdicatione 
cruce  culleo  clamans  ceterisque  suppliciis  parricidalibus.  ad  liaec  ille  confusus  inru- 
buit,  nil  impudenti  excusatione  deprccatus  errorcm,  sed  ad  cuncta  convictum  cum 
redarguerem,    vcrccundiac    iunxit   comites  lacrimas  ita  profluas  ubertimque  manantes, 

2  ut  secuturae  correctioni  tidem  feccrint.  rogo  ergo  sis  clemens  in  sc  scvero  et  deum  ■' 
sequens  non  habeas  te  iudicc  reum  se  profitente  damnabilem;  quem  si  inaudita  genera 
poenarum  iuboas  inoxoratus  exciperc,  non  potest  amplius  per  te  dolore  quam  per  sc 
pudore  torquori.  libora  mctu  desporationem  suam,  libera  confidentiam  meam  et,  pie- 
tatis  paternae  necessitatcm  si  benc  interpretor,  te  quoque  absolvc,  qui  conficeris 
ooculto .  quod  filius  publico  maerore  conficitur.  cui  fecisse  me  constat  plurimum  i' 
iniuriae.  si  tu  tamcn  vol  parum  fecoris,  quam  certe,  ut  spero,  non  facies,  nisi  scopulis 

'^  durior  duras  aut  adamantibus  rigidior  perseveras  insecabilibus.  ergo  si  de  moribus 
tuis  dequo  amicitiis  iuste  meliora  praesunio,  excusato  propitius  indulge,  quem  recon- 
ciliaus  fore  fidelem  constanter  in  posterum  spondeo ,  quoque  velociter  culpa  soluto 
ego  beneficio  ligor,  magnopere  deposcens,  non  ut  ignoscas  modo  verum  ut  et  protinus,  !■ 
ot  revertentem  non  domo  solum  sed  et  pectore  admittas.  deus  magne,  quam  laetus 
orietur  tibi  dies.  mihi  nuntius,  animus  illi,  cum  paternis  pedibus  aifusus  ex  illo  ore 
laeso,  ore  terribili,  dum  convicium  expectat,  osculum  exceperit!    vale. 


XXIV. 

SIDONIUS  TURNO  SUO  SALUTEM.  * 

1  Bexe  nomini,  bcne  ncgotio  tuo  congruit  Mantuani  illud:  20 

Turnc,  quod  optanti  divum  promittere  nemo 

auderet,  volvenda  dies  en  attulit  ultro. 
pecuniam  pater  tuus  Turpio,  vir  tribunicius,  mutuam  pridem,  si  recordaris,  a  Maximo 
Palatino   postulavit    impetravitque ,    nil    quidem    loco   fiduciae   pignorisque   vcl   argenti 
sequestrans  vel  obligans  praediorum :  sed,  ut  chirographo  facto  docotur,  cauta  centesima  -'.^ 
est  faeneratori ,    quae  per  bilustre  producta  tempus   modum  sortis  ad  duplum  adduxit. 

2  sed  cum  pater  tuus  morti    propinquae   morbo   incumbente   succumberet   atque   ob   hoe 
ipsum    publica   auctoritas    male    valentem    patremfamilias   violentius   ad   reformandum 


21  Vergil.  Aen.  IX,  6  sq. 

ad 
2  parricidialibus  F        irrubuit  3ICP,  irribuit  F  3  &  P '         convinctum  P  4  ita  LMTCP, 

a  •     tu 

tam  F        manentes  P,   manentes  M"^  5  sequuturae  L,  secure  F-         correccioni  C        fecerit  F        iu 

eraa.  sed  in  se  s.  l.  add.  M '  6  dampnabilem  MCF  7  clolore  {post.  o  m  ras.  M^)  M,    dolere  CF 

con 
8  disperationem  L  9  necessitate  MTCFP       ficeris   P'  10  publice  C      me  fecisse  C      me  constat 

ad 
fecisse  T"  12    amantibus  6'^       ridigior  i^      ergo  inras.  P^  13  amiciciis  C,  amicitiis  (itiis  in  r«s.  P^)  P 

i    _  quo 

propicius  MC  14  fdele  corr.  ex  fore  F^       quoque  L,     que  F"^       anle  culpa  s.  l.  a  add.  M-  15  bene- 

ficio  praeter  bene  in  ras.  P^       magno  opere  i^7^  16  pectori  P"        ammittas  L         quam  laetus  in  ras.P^ 

17  mihi  in  ras.  P^,  michi  C  nuncius  MC  animus  illi  in  ras.  P^         iwst.  ore  s.  l.  add.  P\  om.  T 

18  dum  convicium  expectat  L,  convicium  (ici  in  ras.  P^)  expectans  MCP,  convitium  expectans  F,  couvitium 

ex  , 

exspectans  T  ceperit  P^  VALE  IN  XPO  MP,   om.  F  19  inscrijHionem  uno  versu  vac.  om.  L 

^'  ni 

SIDONIS  CS  Syd  F        salutem  om.  F  20  negocio  C        mantua  T^      ■      21  obtanti  MCP,  optandi  L, 

optati   T  23  peccuniam  C        tribunitius  CF  24  fidutiae  C,  fidutie  F  25  cyrographo  (pho 

in  ras.  P^)  LTCFP  et  in  marg.  M^         est  ceutesima  F  26  dupla  31C  28  patremfam  F 


UV.m  IV,  '2r5§l  —  24  §7.  75 

dcbitum  artaret  noc  sustinori  valorot  imj^robitas  oxooutorum.  profioisconti  mihi  Tolosam 
iam  dosporatus  littoris  imporavit.  ut  mo  roganto  croditor  vestor  modiras  saltim  lar^^-i- 
retur  indutias.  precibus  orantis  citus  annui.  quia  cum  Maximo  mihi  non  notitiao 
solum  verum  et  hospitii  vetera  iura.  igitur  ad  amicum  libons  ex  itinere  porroxi, 
:>  quamquam  villa  non  paucis  aggcre  a  publico  milibus  abesset.  ut  voni,  occurrit  mihi  3 
ipso.  qucm  noveram  antorius  corpore  crectum  grossu  oxpeditum,  voce  lil)oriiiii  tacic 
liberalem,  multum  ab  antiquo  dissimilis  incessu.  habitus  viro .  gradus  jiuddr.  folor 
sermo  religiosus.  tum  coma  brovis  barba  prolixa.  tri|)odos  sollao.  Cilicum  vola  loribus 
apponsa,  lcctus  nil  liabons  plumao.    monsa   nil  purpurao.    humanitas   ipsa  sic  bonigna 

ui   quod  frugi,   noc   ita   carnibus  abundans  ut  loguminibus;  corto  si   (luid   iii   cibis  unctius, 
non  sibi  sod  hospitibus  indulgons.     cum  surgoromus,   clam    pcrcontor  adstantes.  quod    4 
gcnus  vitac  de  tribus  arripuissct  ordinibus,    monachum   agcret  an   clcricum   paeniton- 
tcmve.     dixerunt   nuper   impacto   sacerdotio   fungi,    quo    recusantem   factiosc  ligasset 
civicus  amor.     luce  revoluta,  dum  pueri  clientcsque  capiondis  animalibus  occuparontur. 

1'   secretae  conlocutionis   peto   copiam.     praestat:   amplector   nil   opinantem   gratulariquc 
me  primum  pro  sui  status  apicc  confirmo,  tum  consequentos  misceo  prcces.    Turpionis    5 
nostri  rogata  profcro ,  allcgo  necessitates,  extrema  dcploro,  quac  duriora  maerentibus 
amicis  hinc  viderentur,  quod  faenore  ligatus  corpore  solvoretur:  mcminisset  ergo  pro- 
fossionis  novae,  sodalitatis  antiquae,  exactorumquo  circumlatrantum  barbaram  instantiam 

20  indultis  tantispcr   indutiis  moderaretur:    ct,   si    decessissct  aeger,   tribucret   hcredibus 
annui  luctus  tcmpus  immune :  si,  quod  optarem.  pristinam  Turpio  salutom  rccuporassot. 
indulgcret  cxhausto  per  otium  facultatcm  convalescendi.    adhuc  rogabam,  cum  repente    0 
vir  caritatis  flere  granditer  coepit  non  moram  debiti  sed  periculum  debitoris;  frenato- 
que  singultu:    'absit  a  me\    inquit,    'ut  haec  reposcam    clcricus   ab    aegro,    quae   vix 

-''•  petissem  miles  a  sospite.  sed  et  liberos  eius  ita  diligo,  ut  etiam,  si  quid  advcrsum 
cesserit  amico,  nil  sim  ab  his  amplius  postulaturus  quam  mei  officii  ratio  pcrmittit. 
quapropter  scribe  sollicitis  quoque  plus  credant  litteris  tuis,  meas  iunge,  quisquis  illc 
fuerit  languoris  cventus,  quem  tamen  fratri  prosperum  optamus,  quod  et  annuum 
solutioni    spatium   prorogabo    et   superpositam    medictatom,    quae    per    usurae    nomcn 

30   accrevit,    indulgeam,    sola    simpli    restitutionc    contentus."     egi    ad   hacc   gratias   deo    7 
maximas,   hospiti  magnas,    qui  sic  amaret  tam  suam  famam  quam  conscientiam.    con- 
firmans   amicum    praemittcre   sibi    quod    dimittcret   vobis,    atque    hinc    superna    rcgna 
mercari,  quod  beneficia  terrena  non  venderet.     ergo  quod  restat  enitere,  ut  auctore  te 
protinus  saltim  commodata   summa   solvatur,   sic  ut  ingentes  nihilominus  gratias  agas 


1  exequutorum  L,  exsecutorum  JIIVP         michi  C        tholosam  i\lFP  2  .salti  (I  coi-r.  in  e  M"^)  31, 

saltem  T  3  inducias  3ICP         michi  C        noticiae  C,  noticie  F  4  liospicii  3IC  5  quanquani  LJf 

villa  LjMCFP,  via   T         1  ahesset  distaret   mili})us  T        occurit  P         michi   C  8  tum  om.    T        cilicia 

pur 
(ia  hi  ras.  5  litt.  C^)  {om.  vela)   C  !>  nil  hahens  lectus   T      pure   T-  10  liahundans  F  11  por- 

c 
unctor  jPS  percuntor  T        astantes  MCFP  12  ageret  om.  F        paenitentemve  Leo,  paeniteiitcmne   L, 

n 
penitentemne  ^I/TCP,  poenitentemse  i*'^  13  sacerdocio  ('      quod  (d  ems.  C'-)  6'  15  collocutionis  i/TCi^P 

copiam  peto  F  16  me  om.    T  17  allegone  (ne  eras.  P^)  P  18  hunc  L  19  antiq;  (q;  corr. 

e 
in  ^  C^)  C        exhactorumque  (h  eras.  C-)  C        circumlatrantium  i^,  circumlatrant  *  um  (i  ut  v.  eras.  P^)  P 

20  induciis  (s  add.  P^)  MTCP  21  immunae  />  ohtarem  C  25  petiss;  F        &  s.  l.  add.  M  ^ 

26  ab  his  om.  C  27  qq;  corr.  ex  q;  F^  28  tamen  in  ras.  P^  prospm  M  ohtamus  C 

30  accreverit  F,   accreuat    T  simplici   F-,    simpli -.■.-.?    (ci  ut  v.  eras.  M^  P"^)  MP  restitucione   C 

33  ergo  quod  in  ras.  P^         enittere  (prior.  t  eras.   C^)   C  34  salte   T  comodata  F  uichihtmi- 

i 
nus  MTCP,  idominus  F 

10* 


7c,  SIDONII  EPTSTULARUM 

etiain  noniino  illornni.  qni  tibi  i;ornianitnte  ooniuncti  fors  per  aetatem  sapere  non 
8  possunt,  quid  muneris  consequantur.  non  est  cur  dicere  incipias:  'habeo  consortes 
nocdum  colebrata  divisio  ost :  avarius  me  constat  esse  tractatum  quam  coheredes; 
tVator  ao  soror  sub  annis  adhno  tutohiribus  agunt:  sorori  necdum  maritus,  fratri  nec- 
dum  onrator.  ouratori  noodum  satisdator  inventus  est.'  quod  quidem  totum  creditoribus  ^' 
bono.  sod  mahs  dioitur:  at  cum  habet  talis  persona  oontractnm ,  quae  velit  medium 
rehixaro,  cum  totum  possit  oxigere  ,  si  moram  patitur,  quioquid  propter  misericordiam 
concesserat  pie.  iuste  reposcit  proptor  iniuriam.     valo, 

XXV. 

SIDONIUS  DOMNULO  SUO  SALUTEM. 

1  Nequeo  differro,  quin  i^randis  communione  te  gaudii  festinus  inpertiam,  nimirum  lo 
nosse  cupiontom.  quid  pator  nostcr  in  Christo  pariter  et  pontifex  Patiens  Cabilh)num 
profectns  nn:>re  roligionis,  more  constantiae  suae  fecerit,  cum  venisset  in  oppidum  supra- 
scriptum  provincialium  sacerdotum  praevio  partim,  partim  comitante  collegio,  sciHcet  ut 
munioipio  snmmus  ahquis  antistos  ordinaretur,  cuius  ecclesiae  disciplina  nutabat,  postquam 
iunittr  opisoopus  Paulus  discesserat  decesseratque,  excoperunt  pontificale  concilium  variae   i'> 

2  voluntates  oppidanorum,  nec  non  et  illa  quae  bonum  publicum  semper  evertunt  studia 
privata:  quao  quidam  triumviratus  accenderat  conpetitorum,  quorum  hic  antiquam  nata- 
hum  praerogativam  reliqua  destitutus  morum  dote  ructabat,  hic  per  fragores  parasiticos 
culinarum  suffragio  comparatos  Apicianis  plausibus  ingerebatur,  hic,  apice  votivo  si 
potiretur,  tacita  pactione  promiserat  ecclesiastica  plosoribus  suis  praedae  praedia  fore,   ao 

3  quod  ubi  viderunt  sanctus  Patiens  et  sanctus  Euphronius ,  qui  rigorem  firmitatemque 
sententiae  sanioris  praeter  odium  gratiamque  primi  tenebant,  consilio  cum  coepiscopis 
prius  cham  communicato  quam  paham  prodito  strepituque  despecto  turbae  furentis 
iunotis  repente  manibus  arreptum  nihilque  tum  minus  quam  quae  agebantur  optantem 
suspioantomque  sanctum  lohannem,  virum  honestate  humanitate  mansuetudine  insignem  25 

4  (lector  hic  primum,  sic  minister  altaris,  idque  ab  infantia,  post  laborum  temporumque 
processu  arohidiaconus ,  in  quo  seu  gradu  seu  ministerio  multum  retentus  propter 
industriam  diu  dignitate  non  potuit  augeri,  ne  potestate  posset  absolvi) :  attamen  hunc 
iam  secundi  ordinis  sacerdotem  dissonas  inter  partium  voees,  quae  differebant  laudare 
non  ambiontcm  sed  noc  audebant  culpare  laudabilem,  stupentibus  factiosis  erubescentibus   30 

5  malis.  acclamantibus  bonis  reohimantibus  nullis  collegam  sibi  consecravere.  nunc  ergo 
lurensia  si  te  remittunt    iam  monasteria,    in   quae  libenter  solitus   escendere  iam  cae- 


3  avaris  J/'  4  tutellarilms /.  5  ^pciirator  C        ventus  J/'  0  mali   C  VlaxareP^ 

micdiam  C  8  vale  om.  F  9  inscriiJtionem  nno  i-ersii  rac.  om.  L         donnulo  F,  DAMPNVLO  P 

salutem  om.  F  10  grandi  F     impertiam  MTCFP  11  post  nr*  iinam  litt.  eras.,  tum  in  adcl.P^      paciens  C 

cavilonnum  L  12  venisset  praeter  ve  in  ras.  P^  13  suprascriLtum  /v,  supradcm  F       provintialium  F 

14  aeccl(j  C        16  opidanorumi^         17  competitorum  MTFP        18  distitutus  L      parasiticos  (siti  in  ras.  M^)  M 

19  apice  m  ras.  F^  20  tacita  F       pmiserat  F       aecclastica  C  21  paciens  sanctnsq;  C        eufro- 

nius  MCFP  23  cla  s.  l.  add.  M »        dispecto  X        turLae  furentis  despecto  M,  furentis  turbae  despecto  CFP 

a  i 

24  iunctis  L,  iactis  TCFP,  iectis  31 »         arreptum  om.  F         nicliilque  MTP,  nlque  F,  nilque  C        quamq ; 

(q;  corr.  in  que  F^)  F  obtantem  C  26  infancia  C  27   se  ministerio  C  28  .aggeri  P 

possit  L  29  parcium  C  31   sibi  um.  C        consecravert  (rt  corr.  in  re  M^)  M  32  iorensia  L 

ascendere  MTCFP 


LTBER  TV,  24  §  7  —  2')  §  f).  77 

lestibus  supornisque  praeludis  habitaoulis ,  gaudore  te  par  est  de  comniunium  patrum 
vel  patronorum  seu  sio  sontiont(>  ooncordia  sou  sic  ooncordante  sontontia.  illius  quo- 
que  nomine  exulta,  quem  creavorunt  Euphronius  tostimonio.  manu  1'ations.  anibo  iudicio. 
in  quo  fecit  Euphronius  quod  convenirct  non  sonoctutis  niddo  suac  vcruiii  ctiaiii  (li<;iii- 
tatis  lono-aovitati,  focit  ot  Patiens,  vir  quamlibot  ma^iiis  \r,[v  tamon  laiidiluis.  (pind  siitis 
docuit  facere  personam.  quac  oaput  ost  civitati  nostrao  por  sacordotiuiii .  provinciae 
voro  por  civitatem.     vah;. 


1  par  est  LMTFP,  parcm  ('  2  .fciento  F"^.  scntencie  (c  corr.  hi  X  7*^)  P        tordantt'  P        son- 

tencia  ('  3  enlronius  MCFF         imlitio   ('  4  cnfronius  MVFP         convcnirenf  /'  f»  pacicns  (-' 

/.       ;.  _  ;i 

par  tani  ord.  mitt.  J/',  tamen  par  CFP  Indibns  F-  <!  est  ovi.  ('  sacenlocinni  ('  pro- 

vintio /^'  7  posl  voro  lcf/.  vcstro  in    TFJ\  nrt,-  s.  I.  ddd.  M-         vale  om.  F  (1.  SOJ.I.II.  AI'(»MJ 

NAlilS.    SI])()MI.    KIMSr\L.\RVM.    LIHER   QVARTVS.    EXPLICIT.   et   tum  <jn<,ltuur  rrrsuH  r<,r.    h,   /.,    (]. 

SOLLII    APOLLINAItlS    SIDONII  KrLARV   LIP,.  IIIl.   KXPLICIT.  INC1I'IT    Lll'..  V.  M.    KXI'LI(  11'.  IIII. 

INClI'.  V    T.    GAI.  SOLLII.   AIHJLLINARIS.   MODESTI.   SIDONII.   AKVKKNORVM    WM    LIl..   IIII.    K.\I'L. 

INCIPIT.   \.    sHl).'<rr.   rnlirirator    in   C,    Sydonii    cplarnm    lib    (jrl'   cxjilicit.    Incip.   \.  sidincr.   rubriratur   in   F, 

G.  SOLLII.  APOLLINAKIS.  SIDONII.  KPLAI^.  LIH.  1111.  K.\I'L1(  ir.  INCIKIT.  V.  P 


GAI  SOLLII 

APOLLmAEIS    SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  QUINTUS. 


SIDONIUS  PETRONIO  SUO  SALUTEM. 

1  AiDio.  quod  lectitandis  cpistulis  meis  voluptuosam  patientiam  inpendas.  magnum 
hoc  est  et  litterarum  viro  convenientissimum,  cum  studiis  ipse  maxumis  pollcas,  ea  in 
aliis  etiam  minima  complecti.      sed  ex  hoc  ipso  consummatissima  tibi  gloria  reponde- 

2  ratur;   nam   satis    eminet   meritis    ingenii  proprii   qui  fuerit   fautor   alieni.      commendo    •> 
Yindicium   necessarium   meum,    virum   religiosum    et   leviticae    dignitati,    quam   nuper 
indeptus  est.  aceommodatissimum.    cui  meis  c  pugillaribus  transferre  quae  iusseras  non 
vacans  t  perquam  provinciam  fuit,  hic  vobis  aUquid  neniarum  munusculi  vice  detulit; 

3  quamquam,  quae  tua  sanctitas,  semper  grandia  litteras  nostras  praemia  putes.  interea 
neccssitatem  pracfati  portitoris  insinuo,  quem  traxit  isto  negotii  oborti  bipertita  condicio.  i" 
siquidem  hac  definitionc  pcrrexit.  ut  aut  ineat  litem  aut  adeat  hereditatem,  nam 
patrueli  paterno  caelibi  intestatoque  defuncto  per  agnationis  praerogativam  succedcre 
parat,  nisi  tamen  coeptis  factiosa  vis  obvict.  contra  quas  tamcn  cunctas  difficultates 
solus  post  opem  Christi  suppHci  tuo  sufficis,  cuius  confido  quod,  si  merucrit  persona 
gratiam,  conscquetur  causa  victoriam.     vale.  i"' 


1  petreio  C        Syd  F        salutem  om.  F  2  alectitandis  F^         pacientiam  CF        impcndas  MCF 

r 
3  maxiinis  MCF  4  ex  om.  F         consumatissima  C        gloria  tibi   T        responcleatur  F^  5  jjrii 

8.  l.  add.    T-  (i  vinditium  F  necessarium  meum  vinditium  C  virium  F^  religisionum  C 

3  s.  1.  add.    T-  7  accomodatissimum  C  8  an  cui  .  .  .  non  vacans  {vel  vacans  aninius)  ])er  suam 

{vel   nescio   quam)    provinciam   fuit?    qui  .  .  .  non  vacans    proquam   provincia  fuit  (jhistafssonus  ])rovincia 

i 
(a  fort.  corr.  ex  a.  in  M)  LM,  provintiam   T,  provintia  CFP  S)  quanquam  LMF      praema  F^       putis  /. 

10  negocii  C        oborti  in  ras.  F^         conditio  LCF  11  hac  dlffinitione  praeter  tione  in  ras.  M^         diffi- 

ti  11 

nitione   TFP,  diffiuione  C"  12  pafrouo  F^         defucto  6"  14  mcfuerit  L  15  vale  om.  F 


LIBEK  V.  1  tj  1  —  :i  «;  3.  79 

II. 

SIDONIUS  NYMPIIIDK)  SIO  SALl TIIM. 

Ijibhum  de  stafcu  aniniac  tribus  volutuiiiihus  inlustrcm  Maniortus  ('liiu(li;iiiiis  |i(ii  1 
tissimus  Christianonini  philosoj^hus  cf  ([uoruuilil^et  priinus  oruditoruni  lotis  scctjitiic 
philosophiac  niciuhris  artibus  [)artibusquc  coiiicrc  ct  cxcolorc  curavit.  uovciu  (juas 
i>  vocant  Musas  disciplinas  apcricns  cssc,  uou  fcminas.  nam(|uc  in  pa<j;iiiis  cius  vif^ilax 
lector  invcniet  vcriora  nomina  Oamenarum.  (juac  propriaiu  dc  sc;  sibi  pariimt  nun- 
cupationcm.  illie  enim  et  grammatica  dividit  et  oratoria  dcclamat  et  arithmetica 
numerat  ct  geometrica  metitur  et  musica  pondcrat  et  dialectica  disputat  et  astroh)gia 
praenoscit  et  architcctonica  struit  ct  mctrioa  modulatur.     huius  lcctionis  novitatc  lac-    2 

1»  tatus  cxcitatusquc  maturitatc  raptim  recensendam  translercndamquc,  ut  videras.  pctisti, 
ut  petieras,  impetrasti  sub  sponsione  citae  redhibitionis.  nec  me  falli  nec  te  fallere 
decct.  tcmpus  est  commodata  rcstitui.  quia  libcr  ipse,  si  phicuit,  dcbuit  cxhibere 
satietatem,  si  displicuit,  dcbuit  movere  fastidium.  tu  autem,  quicquid  illud  est,  fidcm 
tuam   celcriter  absolve,   ne   si   repctitum   libcllum    serius   reddere   paras,    membranas 

15  potius  videaris  amare  quam  litteras.     vale. 

III. 

SIDONIUS  APOLLINARI  SUO  SALUTEM. 

Iak  erat  quidem  garrulitatem  nostram  silentii  vcstri  talione  frenari.     scd  quo-    1 
niam  perfecta  dilectio  non  tam  debet  recolcre.  quid  officiorum  solvat.  quam  meminisse, 
quid  debeat,    etiam   nunc   laxatis   verecundiae   habcnis   obscquium  alloquii  impudcntis 

20  iteramus.     cuius  improbitas  vel   hinc    maximc    dinoscitur,   quod   tacetis.      ergonc  quid 
temporc  hostilitatis  agerctis.  frater,  nosse  non  mcrui?    dissimulastis  trcpido  pro  vobis 
amico  vel  securitatem  prodere   vel    timorem?    quid   est  aliud,    si  rcquircnti  tuas   sup-    2 
primas  actiones,  quam  suspicari  eum.  qni  tui  sollieitus  existat,  aut  certe  non  gavisu- 
rum  compertis  prosperis  aut  tristem.  si  diversa  cesserint,  non  futurum?  faccssat  haec 

-'•^  a  bonis  moribus  impietatis  opinio  et  a  candore  suo  vera  caritas  uaevum  tam  miserae 
suspicionis  eliminet.  namque.  ut  Crispus  vester  affirmat,  idem  velle  atque  idem 
nollc,  ea  demum  firma  amicitia  est.     interea  si  vel  vos  valetis.  benc  cst.     cgo    3 


26  Sallusti  Catil.  c.  20,  4. 

1  nimphidio  MTP,  nimphidi  (J,  meuphidio  i''       salutem  om.L           2  illustrem  JiTCi*^^  3  philo- 

sotus  i>,  filosophus  i^         to -.=  tis  (r  ut  v.  eras.  C")  C         an  secretaeV               4  philosofiae  L  menbris  J/ 

5  esse  s.  l.  add.  JF^           nanque  M              6  appellatione   T,    J  ncupatione  s.  L  add.    T*  7  alL  enim 

jwst  enim  eras.  C-       gramatica  F      declarat  C      arydtmetica  L  8  geometria  F      musica  et  9  metrica  locum 

r 
mutare  malit  Wilamoioitzius       astrologia  T,  nomia  s.  L  add.  T-  9  architectonica  M-,  architectorica  TCFP 

XX. 

modolaturi/^         leccionis  C  10  videris  L,  vi(Jis  corr.  in  vidas  T-  11  redhibicionis  (h  eras.  C^)  C, 

h 
redibitionls  M-,  redibitionis  FP  12  enimi^,  est  s.  L  add.  F-         restui  L         liber  om.  C        exibere  F 

13  sacietatem  3IC  15  vale  om.  F  16  apnllinario  F      salutem  om.  LF  18  dileccio  C,  dilictio  L 

notam  L  20  maxume  MP  21  hostilitatis   T,   \  nos  honestatis  .s.  L  add.   T-         fres  F        trepidn 

s.  L  add.P^        p  s.  L  add.M^  22  supprimis  il/Ci-T  23  gavisu  (Q  corr.  in  uru  P^)  P  24  anie 

t 
compertis  lerj.  eu  in   T         conperis  C  triste  s.  L  add.  Ji*  26  suspitionis  LTCFP         nauque  M 

adque  L,  aut  F  27  amicicia  CF        vos  vel  F 


80  SIDONII  EPISTULARUM 

auteni.  infclicis  conscicntiae  mole  dcpressus,  vi  febrium  nupcr  extrcmum  salutis  accessi. 
utpotc  cui  indignissimo  tantae  professionis  pondus  impactum  est,  qui  miser,  ante  com- 
pulsus  docere  quam  disccre  et  ante  praesumens  bonum  praedicare  quam  faccre.  tam- 
4  quani  sterilis  arbor.  cum  non  liabeam  opcra  pro  pomis,  spargo  verba  pro  foliis.  quod 
restat.  orate.  ut  operae  pretium  sit.  quod  ab  inferna  propemodum  sede  rcmeavimus. 
ne  si  in  praeteritis  criminibus  manscrimus,  incipiat  ad  animae  potius  mortem  per- 
tincre  quod  vivimus.  ccce  quod  agimus  indicanms:  ecce  adhuc,  quid  agatis,  inquirimus. 
iit  a  nostra  partc  quod  pium  est,  vos  dcinccps  facite  quod  videtur.  illud  sanc  vclut 
Atticas  legcs  in  aere  crcdite  incisum,  nos  sub  ope  Christi  numquam  admissuros  amoris 
terminum,  cuius  studuimus  fundare  principium.     vale. 


IV. 

SIUONIUS  SIMPLICIO  SUO  SALUTEM. 

1  Cjiou  non  reccpi  scripta  qui  misoram,  imputo  amicitiae,  sed  dcputo  plus  pudori. 
nam,  nisi  praeter  aequum  autumo,  ut  salutatio  mihi  debita  dissimularetur,  non  illud 
contumacia  sed  verecundia  fuit.  at  si  ulicrius  paginac  garricnti  forem  claudis,  pes- 
sulum  op])onis.  quieti  quidcm  tuac  non  invitus  indulgeo,  sed  non  procul  a  to  reos  meos    i' 

2  inventurum  me  esse  denuntio.  nam  totam  silentii  vcstri  invidiam  vei'ti  non  iniurium 
est  ad  superbiam  filiorum,  qui  sc  diligi  sentientcs  quoddam  patiuntur  de  nostra  seduli- 
tate  fastidium.  quos  monere  pro  patria  auctoritate  dcbcbitis,  ut  contractae  apud  nos 
ofFensae  amaritudinem  politis  aflfatibus  dulcare  non  desinant.     vale. 


V. 

SIDONIUS  SYAGRIO  SUO  SALUTEM. 

VJUM  sis  consulis  pronepos  idque  per  virilem  successionem  (quamquam  id  ad 
causam  subiciendam  minus  attinct),  cum  sis  igitur  e  semine  poetae,  cui  procul  dubio 
statuas  dederant  litterae,  si  trabeae  non  dedissent  (quod  etiam  nunc  auctoris  culta 
versibus  verba  testantur),  a  quo  studia  posterorum  ne  parum  quidem,  quippe  in  hac 
partc.  degeneraverunt ,  immane  narratu  cst,  quantum  stupeam  sermonis  te  Germanici 
notitiam  tanta  facilitate  rapuisse.  atqui  pueritiam  tuam  competenter  scholis  liberalibus 
memini  imbutam  et  saepenumero  acriter  eloquenterque  declamasse  coram  oratore  satis 
habeo  compertum.     atque  haec  cum  ita  sint,  velim  dicas,  unde  subito  hauserunt  pectora 


2  inpactum  FP      conpulsus  (on  corr.  in  o  v  P'^)  CP,  compussus  L        3  tanquam  MF         4  sterilis  arbor 

in  ras.  P-  5  pcium  C,  precium  M  6  pertinere  ad  aniniae  potius  mortem  T        pertinere  mortem  F 

8  deincehs  C  velud  LF  9  in  aere  scripsi,  ita  aere  {vel  ere)  LMTCFP  opere  (re  eras.  L")  L 

d 
amissuros  J/ ',  amissuros  iy  10  terminum  amoris  i''        valeas  C,  om.  F  11  simplitio  i^  12  ami- 

o 
ciciae  CF  13  ni  F        auctumo  L         salutacio  michi  C  14  coutumatia  31  15  indulge  F^ 

c 
16  denuncio  MC  17  sencientes  LC,    senientes  F'^  paciuntur  C         post  sedulitate   7  litt.   eras.  P- 

18  dehetis  J/CFP  19  dudulcare  C        vale  om.  i^  20  Siagrio  LTCFP  21  pronepos  consulis  T 

pronepus  L        idq;  corr.  ex  \  F^         quanquam  LMF  22  ex   T  23  dedert  F  24  testatur  L 

25  denegaverunt  F"^  26  noticiam  CF        cepisse   T,  i  rapuisse  s.  l.  add.  T^         puericiam  CF        scolis 

m 
(Us  in  ras.  P')  MCFP  27  nemini  F^  28  sunt  C 


L1HKI{   V,  3  S-"i  —  li^*^.  8t 

tua  cuphoniam  gcntis  alienac,  iit  niodo  niihi   post  fcruhis  loctiunis  ^lainiijana»'  postcinc 
dcsudatani   varicosi   Arpinatis    opuk'ntiiun    loquacitiitcniquc    cpiiisi    de    t    Inirihio    vctci-c 
novus   falco    prorunipas?    acstiniari    mininic    potcst,    (puinto    mihi    cctcris(|uc    sit    risni.    'A 
quotiens  audio,  quod  te  praesente  formidet  linguac  suiie  faccrc  hiiihiirus  hiirl)iirisimini. 

■^  adstupct  tihi  cpistuhis  intcrprctanti  curv.i  Gerinanoruni  sciu^ctus  et  ncj^^otiis  niutuis 
arbitrum  te  disceptatorcmquc  desumit.  novus  IJurgundionnm  Solon  in  lcgihus  dissc- 
rendis,  novus  Amphion  in  citharis,  scd  trichordibus,  tcmjjciiuuhs  iunaris  frc^iuentaris, 
expeteris  oblcctas,  chgcris  adhibcris,  dccernis  audiris.  ct  quamquam  acquc  corporihus 
ac  scnsu  rigidi  sint   indohitik'squc.    ampk-ctuntur    in    te    paritcr    ct    discunt   scrmoncm 

11»  patrium,   cor  Latinum.     rcstat  hoe  unum,    vir  facetissimc,   ut    nihih)  scgnius,   vel  cum    1 
vacabit,    aliquid   lectioni    opcrac   im])cndas  custodiasquc  lioc,    prout  cs  clcgantissimus, 
tempcramentum,  ut  ista  tibi  Hngua  tcncatur,  nc  ridcjiris.  illa  cxcrceatur,  ut  ridcas.    vale. 


VI. 

SIDONIUS  APOLLINARI  SUO  SALUTEM. 

V7UM  primum  aestas  decessit   autumno  et  Arvernorum    timor   potuit  iihquiuitispcr    l 
15   ratione  temporis  tempcrari ,  Vicnnam  veni .    ubi  Thaumastum  ,  germanum  tuum ,   qucm 
pro   iure    vel    sanguinis   vel    aetatis   rcvcrcnda  famiharitatc    complcctor.    macstissimum 
inveni.     qui  quamquam  rccenti  caelibatu   granditer   afficicbatur,    pro   tc   tamcn   parum 
minus  anxius  erat:    timebat   enim   verebaturquc ,    ne  quam   tibi   calumniam  turbo  bar- 
baricus  aut  mihtaris  concinnarct  iniprobitas.     namquc  confirmat  magistro  militum  Chil-    2 
20  perico,    victoriosissimo  viro,    rclatu  vencnato  quorumpiam    sceleratorum  fuissc    sccreto 
insusurratum    tuo   praecipuc    machinatu    oppidum   Vasionensc    partibus    novi    principis 
applicari.     si  quid  hinc  tibi  tuisque  suspicionis  incutitur,  raptim  docc  rccursu  familia- 
rium    paginarum,    ne    vobis    sollicitudinis    aut   pracsentiae   meac   opportunitas    percat. 
curae  mihi   peculiariter   erit,    si    quid   tamcn   cavendum    existimabis,    ut   te   faciat  aut 
25  gratia  impetrata  securum  aut  explorata  iracundia  cautiorem.     vale. 


1  geiitis  alienae  euphroniam   (curr.  in  euphoouiani  T')  T        michi  C        lectiones  (e  corr.  in  i  />')  L, 

leccionis  C  post  maroniane   (ni    in  ras.  P^)    5  litt.  eras.  P*  2  desudatam  praeter  tam    in  ras.  M^ 

varicos  (cos  in  ras.  P')  P        harpinatis  L         harilao  TjT,  \  hilario  s.  l.  add.   T^,  hilario  MCFP         vetere 

in  ras.  P*  3  falco  (praeter  f  in  ras.  31^)  MF,  var.  lect.  a  il/'  s.  l.  addit.  eras.  M"^,  falcho  TP,  faccho  L, 

flacco  C  el  in  marg.  T-         quasi  de  Syagi'io   vetere  novus  Franco  prorumpas  Colvius  ex  )ns.    Cluruviontanensi 

quauto  (o  in  ras.  P^)  P       michi   C  i  quoties  LM,  qu(jciens  praeler  quo  in  ras.  P^        quod  in  ras.   P' 

r  ta 

5  astupet  MCFP,  asstupet   T        negociis  C  ti  arbitum  F-         disceptoremque  Jl/'  7  anphion  LP, 

amphyon  (y  corr.  ex  i  J/*)  M         cytharis  3IF         tricordibus  J/TC/T  8  adiheris  C         quanquam  LMF 

i 
9  indolatilesque  (olati  in  ras.  P^)  P,  indolatiles  quam  C,  3  indolatiles  T  10  mchWi)  MC,  nlo  F      signius // 

11  leccioni  C         operae  scripsi,    operis  LMTCFP         ut   (om.  pro)    T        ee  legantissimus  L  12  lingua 

tibi   T      valeas  C,  om.  F  13  Syd  F      salutem  om.  F  14  autumpno  F  15  tuum  germanum  F 

u      u 
16  vel  aetatis  vel  sanguinis  Z'         mestissim  (m  in  ras.)  M^  17  quanquain  XiJ/i^  18  calumpniam  C/' 

el  praet.  niara  in  ras.  31^  19  nanque  M        chilperico  (e  corr.  ex  i  31^)  31,  hilperico  L  20  vene- 

nato  relatu   T  venenato   (o  in  ras.  6  litt.  31^)  31  21  praecipue   (post.  e  corr.  ex  o  31 '^)  31,    prae- 

cipuo  TF         machinatu  (n  in  ras.  31-)  31         v assionense  3ICFP  22  suspitionis />r/^        familiarura /-P 

e 
23  oportunitas  LMTCFP  24  cur  F"^  michi  C        exhistimabis  L 

SlDONlUS.  11 


82  SIDONII  EPISTULARUM 

VII. 

SIDONIUS  THAUMASTO  SUO  SALUTEM. 

1  l.MiAt.AViMrs  raiulein.  ((iii  apiul  t(>trareh;un  nostmm  germani  tui  et  e  diverso  par- 
tium  iu)vi  principis  amieitias  eriminarentur,  si  tanuMi  fidam  sodalium  sagacitatem  clan- 
destina  delatorum  non  fefellere  vestigia.  lii  nimirum  sunt,  ut  idem  coram  positus 
audisti,  quos  se  ianuiudum  porpoti  intor  clcmentiores  barbaros  Gallia  gomit.  hi  sunt, 
(]uos   tinuMit    etiam    (]ui    timentur.      hi   sunt,    quos    haec    poculiaritcr    provincia    manot, 

2  interre  eahimnias  deferre  porsonas,  afferre  minas  auforre  substantias.  hi  sunt,  quorum 
hiudari  audis  in  otio  occupationos  in  pace  praedas,  inter  arma  fugas  inter  vina  victorias. 
hi  sunt,  qui  causas  morantur  adhibiti  impodiunt  praetormissi,  fastidiunt  admoniti  obli- 
viscuntur  locuplotati.  hi  sunt,  qui'omunt  lites  vendunt  intcrcessiones,  deputant  arbitros 
iudicanda  dictant  dictata  convellunt,  attrahunt  litigaturos  protrahunt  audiendos,  trahunt 
addictos  retrahunt  transigentes.     hi  sunt,    quos  si  potas  otiam  nullo  adversante  beno- 

ii  fieium.  ])igot  promittere  pudet  negare  paenitot  praestitisse.  hi  sunt,  quorum  compa- 
rationi  digitum  tolleront  Narcissus  Asiaticus,  Massa  Marcellus,  Carus  Parthenius, 
Licinus  et  Pallas.  hi  sunt,  qui  invident  tunicatis  otia  stipendia  paludatis,  viatica 
veredariis  mercatoribus  nundinas,  munuscula  legatis  portoria  quadruplatoribus,  praedia 
provincialibus  fiamonia  luunicipibus,  arcariis  pondera  mensuras  allectis  salaria  tabulariis, 
dispositiones  numerariis  praetorianis  sportulas,  civitatibus  indutias  vectigalia  publicanis, 
reverentiam  clericis  originem  nobilibus,  consessum  prioribus  congressura  aoqualibus, 
cinctis   iura   discinctis   privilegia,    scholas   instituondis   mercedes   instituentibus   littoras 

4  institutis.  hi  sunt,  qui  novis  opibus  ebrii,  ut  et  minima  cognoscas,  per  utendi  intempe- 
rantiam  produnt  imperitiam  possidendi:  nam  libenter  incedunt  armati  ad  epulas,  albati 
ad  oxsequias,  pelliti  ad  ecclesias,  pullati  ad  nuptias,  castorinati  ad  litanias.  nullum 
illis  genus  hominum  ordinum  temporum  cordi  est.  in  foro  Scythae,  in  cubiculo  viperae, 
in  convivio  scurrae,  in  exactionibus  Harpyiae,  in  conlocutionibus  statuae,  in  quaestioni- 
bus  bestiae.  in  tractatibus  cocleae,  in  contractibus  trapozitae ;  ad  intellegendum  saxei, 
ad  iudicandum  lignei.  ad  suscensendum  flammei,  ad  ignoscendum  ferroi,  ad  amicitias  pardi, 
ad  facetias  ursi,  ad  fallondura  vulpos,  ad  superbiendura  tauri.  ad  consuraendum  mino- 


1  Syd  F        taumasto  C  2  aput  1'        tethrarcam  i.T            3  amicicias  Ci^        si  LMTFF,seiC 

clamdestina  F               4   hii  MF  5   gallia   barbaros  C           hii  3IF           hi    suut   quos  timeut  etiam  qui 

timentur  om.   T,  add.  in  marrj.  T^  6  timent  etia  in  ras.M^       hii  Jf       proviutia  ZOi^      ma.net  L3ICFP, 

meret   T            7  calumpnias  CF  substaucias  C        hii  F            9  hii  i^        caubas  L        adhibiti  impediunt 

praeter  pediunt  in  ras.  P^         inpediunt  i^         ammoniti  (m  corr.  in  d  M^)  LM  10  hu  i^  11  con- 

ti 
vellunt  (e  corr.  ex  a  C»)  C        adtrahunt  L         ligaturos  M^  12  hii  3IF        p  :,  etas  (r  vel  i  eras.  C-)  C 

m 
13  hii  MF      comparationi  {post.  i  corr.  ex  e  C^)  C  14  inarcellus  massa  F  15  hii  MF      vident  F^ 

unicatis  L  16  veraedariis  L  17  provintialibus  F  flamonia  C  archariis  CF,  arcariis  P^ 

allectis  LMTC,    \  athletis   s.   l.  add.  Ji>,    l  electis    s.   l.  add.   T',    alletis  P\    adletis  F  18    mune- 

rariis  F        inducias  LMTCP  19  consensum  F        egressum  C  20  scolas  MCF         instituendibus 

(d  corr.  m  t  C)  C  21  hii  MF  22  nani  om.  C  23  exequias  CF         pu  =>  llati  {imam  litt. 

eras.  M"")  M        cast(;ricati   T        letanias   TCFP,  l^tenias  M  24  scithae  MCF  25  harpygiae  L, 

h 
harpiae   T,  harpi^  C,  harpie  F,  harpyae  M,  arpiae  P^         collocutionibus  MTCFP  2(3  contractatibus  L 

trapezetae   T,  trapezete  F  intelligendum  MTFP  27  ignei  P  et  pfaeter  ei  in  ras.  31^  succeu- 

seudum  MTCFP        amicicias  CF  28  ad  facetias  usque  ad  tauri  add.  in  marrj.  P^         fatetias  ursi  F, 

facetiasur  d  L 


LIBER  V,  7  §  1  —  8  §  2.  g3 

tauri.  spes  firmas  in  rorum  motibus  liabont.  duliia  toinjxna  «'crtius  ainant.  ct  i"-navia  5 
pariter  conscientiaque  trepidantes,  onin  sint  in  jnactnriis  lconos.  in  castris  lepores. 
timent  foodera.  no  discutiantur.  liolla,  no  j)Ui;ncnt.  quornni  si  naros  afHavorit  nspian» 
robiginosi  aura  marsupii .  ocmfcstim  vidcliis  illic  ct  ocnios  Argi  et  manus  liriarei  et 
•■'  Sphingarum  ungucs  et  poriuria  Laomedontis  cr  Ulixis  argutias  et  Sinonis  faliacias  et 
fidem  Polymestoris  ot  piotatem  Pygmalionis  adliihcri.  his  moril)us  ohinnnt  virum  non  (5 
minus  bonitato  quam  potostate  praostantom.  sod  quid  faciat  nnns,  undi(pie  venenato 
vallatus  intorprete?  quid.  inquam,  faciat,  cni  natura  cum  b(jnis.  vita  cnm  malis  est? 
ad  quorum  consilia  Phalaris  cruontior  Mida  cupidior,  Ancus  iactantior  Tarquinins  suj)or- 

i^'  bior,    Tiberius  callidior   Gaius   pcriculosior .    riaudius   socordior  Xoro  iinj)nrior.    Galba 
avarior  Otho  audacior,  Yitellius  sumptuosior  Doniitianus  truculontior  roddcrotnr.     sano.    7 
quod   principaliter   mcdctur   affiictis ,    temperat   Lucumonem    nostrum  Tanaquil   sua    et 
aures  mariti  virosa  susurronum  faeco  complotas  opportnnitato    salsi  sormonis  orndorat. 
cuius  studio  [factum]   scirc  vos  par  est  nihil    intorim    (piicti    fratrum    comnnininm    apud 

'■'  animum  communis  patroni  iuniorum  Cibyratarnm  vonona  nocuisse  no(jnc  (|nic(|Uiun 
doo  propitianto  nocitura .  si  modo .  quamdiu  praosons  potostas  Lugduncnsom  Gorma- 
niam  rogit,  nostrum  suumquo  Gormanicum  praosens  Agrippina   modorotur.     vale. 


YTIL 
SmONIUS  SECUNDTNO  ST^O  SALUTEM. 

iJiv  quidem  ost.  quod  te  hexametris  familiarius  inservientem  stupontes  praodi-  I 
-'"  cantesque  lectitabamus.  erat  siquidem  materia  iucunda.  seu  nuptiales  tibi  thalamorum 
faces  sive  perfossae  regiis  ictibus  ferae  describerentur.  sed  triplicibus  tiochaeis  nuper 
iu  metrum  hendecasyllabum  compaginatis  nihil,  ne  tuo  quidcm  iudicio,  similo  fecisti. 
deus  bone ,  quid  illic  inesse  fellis  loporis  piperataeque  facundiao  minime  tacitus  in-  2 
spexi  1  nisi  quod  ferventis  fulmen  ingenii  et  eloquii  salsa  libertas  plus  personis  forte 
-'■'  quam  causis  impediebantur:  ut  mihi  non  figuratius  Constantini  domum  vitamquo 
videatur  vel  pupugisse  versu  gemollo  consnl  Ablabius  vol  momordisso  disticho  tali 
clam  Palatinis  foribus  appenso: 

Saturni  aurea  saecla  quis  requirat? 
Sunt  haec  gemmea,  sed  Neroniana. 


3  discuciautur  LC  4  rubiginosi  3ITCFP  marsuppii  MC         confestim  om.  C         et  oculos 

inras.P^        occulos  C  5  sphyngarum  JL,  sphyngarum  {\\  eras.  P-)  P'-,  sphinguarum  T,  spingiiarum  J/fT^ 

laomaedoutis  Z/,  laumedontis  T^      fallatias  i^  6  polymaestoris  I/,  polimestoris  jli TfJPP      pigmalionis  J/^TTP, 

i 
pigmalonis  F^  hiis  F  9   falaris  LMTCFP  cruencior  C  10  tyberius  F  clausius  C 

impudior  F  11  audatior  LCFP       suratuosior  L       dnmicianus   LC  12  lugumoneni  /'  13  susur- 

rouum  (num  in  ras.  31- P^)  3IP,  su  ■•.•  surronum  (r  iit  v.  eras.  L-)  L         repletas  T        oportunitate  LMTCFP 

i  ^ 

falsi  3ITFP  14  factu  s.  l.  add.  3[^  T-,  Sirmondus  secl.        parem  niohil  C         nichil  31,  nl  F      apt  F 

15  animum  communis  in  ras.  P',  in  marg.  add.  31^  (mmc  is  deest)         cyberatarum  L3ITFP,  ciberitarum  C 

16  propiciante  L3IC       quandiu  31  17  agripina  L3ITCFP      vale  om.  F  19  exametris  LMTCFP 

familiaribus  L  20  matheria  C         iocunda  MTCFP  22  endecasyllabum  L,  endecasillabum  31TCFP 

i  in 

uichililfC',  nl  F         iuditio   C  23  esse  F'^         fellis  LT,  \  mellis  s.  l.  add.  T-,  mellis  CFP  et  in  ras.  31"- 

piperataque  C  24  salsa  corr.  ex  falsa  F"^  25   qua  usque  ad  vitaq;  17  liU.  erasis  raaxima  ex  parte 

n 
in  marg.  add.  P'  impediebatur  C^  michi  C  26  Ablabius    Wilamowitzins ,  ablavius  LMTCFP 

\\ 
dislico  3ITCFP,  dystico  L  '  27  palatinis  om.  T,  add.  in  marg.  T"^,  platinis  F         28  requii-at  ^rat  in  ras.  3f-)  M 

11* 


84  SIDONII  EPISTULAEUM 

quia  scilioet  praedietus  Augustua  isdeiu  fere  temporibus  cxtinxerat  coniugem  Faustam 
3  calore  balnei,  filiuni  Crispum  frigore  veneni.  tu  tanicn  nihilo  segnius  operam  saltim 
facetis  satirarum  cobn-ibus  intrepidus  impende.  nam  tua  scripta  nostrorum  vitiis  pro- 
ficientibus  tvrannopolitarum  locupU'tabuntur.  non  enim  tam  mediocriter  intumescunt 
qut)s  nostra  iudicia  saeculi  culpa  fortunatos  putant,  ut  de  nominibus  ipsorum  quandoque  '-> 
reminiscendis  sit  posteritas  laboratura  :  namque  iniproborum  probra  aeque  ut  praeconia 
bonorum  inmortalia   nianeiit.     vale. 


IX. 

STDONTUS  AQITTLINO  SUO  SALUTEM. 

1  l.\  meo  aere  duco,  vir  omnium  virtutum  capacissime,  si  dignum  tu  quoque  putas,  ut 
quantas  liabenms  amicitiarum  causas,  tantas  liabeamus  ipsi  amicitias.  avitum  est  quod  i^» 
reposco ;  testes  mihi  in  ])raesentiarum  avi  nostri  super  hoc  negotio  Apollinaris  et  Rusticus 
advocabuntur.  quos  laudabili  familiaritate  coniunxerat  litterarum  dignitatum,  periculorum 
conscientiarum  similitudo,  cum  in  Constantino  inconstantiam,  in  lovino  facilitatem,  in 
Gerontio  perfidiam ,  singula  in  singulis,  omnia  in  Dardano  crimina  simul  execrarentur. 

2  aetate,  quae  media,  patres  nostri  sub  uno  contubernio,  vixdum  a  pueritia  in  totam  adu-   is 
lescentiam  evecti,  principi  ITonorio  tribuni  notariique  militavere  tanta  caritate  peregri- 
nantes,  ut  inter  eos  minima  fuerit  causa  concordiae,  quod  filii  amicorum  commemora- 
bantur.  in  principatu  Yalentiniani  imperatoris  unus  Galliarum  praefuit  parti,  alter  solidi- 
tati :  sed  ita  se  quodam  modo  tituli  amborum  compensatione  fraterna  ponderaverunt,  ut 

3  prior    fuerit    fascium   tempore    qui    erat  posterior   dignitate.      ventum    ad   nos    id    est  2» 
ventum  est  ad  nepotes,  quos  nil  decuerit  plus  cavere,  quam  ne  parentum  antiquorum- 
que  nostrorum  per  nos  forte  videatur  antiquata  dilectio.     ad  hoc  in  similem  famihari- 
tatem  praeter  hereditariam  praerogativam  multifaria  opportunitate  compellimur ;   aetas 
utrique  non  minus  iuncta  quam    patria;    unus   nos    exercuit   ludus,    magister  instituit; 

4  una  nos  laetitia  dissolvit,  severitas  cohercuit,    disciplina  formavit.     de  cetero,  si  deus  25 
annuit   in    annis    iam  senectutis  initia  pulsantibus,    simus,    nisi    respuis,    animae   duae, 
animus  unus.  imbuamusque  liberos  invicem  diligentes  idem  velle  nolle,  refugere  sectari. 
hoc  patrum  vero  iam  supra  vota,    si    per  Rusticum  Apollinaremque  proavorum  praedi- 
cabilium  tam  reformentur  corda  quam  nomina.     vale. 


1  hisdem  C      extiiicxerat  C       coningem  om.  C  2  nicliilo  3IC,  nlo  F      signius  L  3  viciis  C 

profitientibus  i^  4  tyrannopolitarnm  ilf ,  tyrannopolitanoruni  T,  tirannopolitanornm  CF,  tyrannopolinornm  P 

qiin 
f)  iuditia  LC        saecula  3ITCFP        culpa  Leo,  loca  LMTCFP        quando     F-  G  nanquo  31  1  immor- 

talia  MFP  8   aquilinio  F  9    virtutem   capacissima   {e.rtr.  a  c.orr.  in  e  C")  C  10  habemus 

amicitiarum    causas    tantas    onn.    T  habemur   (r   corr.  in   s  C")  C  amiciciarum  CF  amicicias  CF 

avittum  M  11   niiclii   C         negocio   C         appollinaris  F  12  coniunxerat  om.  F  13  i^oitl  in 

a 
constantino  eras.  in  constantino  C^  14  geroncio   C         omnia  m  ras.  P^  dordano  F-  siniul  s.  l. 

add.  P'  If)  aetate  quae  Z,  aetateque  MTCP,  etate  {om.  que)  F        puericia  C        adolescentiam  3ITCFP 

ani  m 

16  caritate  «.  l.  add.  P*,  karitate  C  18  valentini    F-,  valentiani  P'        soliditati  praeter  tati  in  ras.  P' 

.  , .  u 

19  se  s.  l.  add.   T"^         frna  corr.  ex  prna  F^         ponderaverint  M^  20  fuerit  ovi.  C        tempore  LMTF, 

tenore  CP^  \  tenore  mel  «.  l.add.  M-,  i  tenore  add.inmarg.  T^  21  ventnm  est  om.  T      nil  s.  l.  ndd.  F^ 

plus  decuerit  C  22  forte  in  ras.  M^  dilictio  Jj,  dileccio  C  23  multipharia  F  oportuni- 

tate  LMTCFP  24  ntriusque  MTCFP  nos   s.  l.  add.   P^  2.^)  leticia  CF  informavit  F 

27  diligenter  Wilnminril-Iit.o  29  qm  corr.  e.r  q;   C'^ 


LIBER  V,  8  §2  —  11  §1.  95 

X. 

SIDONIUS  SAPAUDO  SUO  SALITEM. 

J^i    quid    omnino  Pragmatius   illustris,    lioo    intor    roliquas    animi    virtutcs   ontinu'    l 
{'aeit,    quod   amore   studiorum   to   singularitor  ;iinat.    in  (pio  solo  vcl  maxunio  aninuim 
advertit   veteris    peritiao    diligontiaequo    rosedisse    vostigiii.     ('(luidom    non   iniuria    til>i 

•'   fautor  est;   nam    debetur  ab    eo   percopiosus    littcris   honor.     huno  (dim  perorantem  ot    2 
rhetorica  sedilia  plausibili  oratione  frangentem  socer  eloquens  ultro  in  famiham  patri- 
ciam  adscivit,   licet   illi  ad  hoc,  ut  sileam  de  genere  vel  censu,  aotas  vonustas  pudor 
patrocinarentur.      sed,   ut  compcri,    orubescebat   iam    tunc    vir   serius    et   formae   dotc 
placuisso,  quippo  cui  mcrito  ingonii  suffocissot  ndamari.    et  vero  optimus  quisque  morum 

»0  praestantius  pulchritudino  phicet:  porro  autom  practervolantia  corporis  decoramenta 
currontis  aevi  profoctu  defcctuque  labascunt.  hunc  (|Uoquc  mancnto  sentontia  Oalhis 
post  pracfectus  Priscus  Yalerianus  consiliis  suis  tribunnlibus(]uc  sociavit.  iudicium  anti- 
quum  pcrseverantissime  tcnens.  ut  cui  scientiae  obtentu  iunxcrat  subolcm,  iungeret  ot 
dignitatem.     tua  voro  tam  chira.    tam  spoctabilis  dictio  est.    ut   illi  divisio  J*ahtcm(inis    li 

i-'  gravitas  Gallionis,  abundantia  Dolphidii  Agroecii  disciplina,  fortitudo  Ak'imi  Adelphii 
teneritudo,  rigor  Magni  dulcedo  Yictorii  non  modo  non  superiora  sed  vix  aequiporabilia 
scribant,  sane  ne  videar  tibi  sub  hoc  quasi  hyperbolico  rhetorum  catahigo  bhinditus 
quippiam  gratificatusquo,  solam  tibi  acrimoniam  QuintiHani  pompam(|ue  Palladii  com- 
parari    non   ambio   sed   potius    adquiosco.      quaproptor   si    quis   post   vos    Latiae   favet    4 

-"'  eruditioni,  huic  amicitiae  gratias  agit  ct  sodalitati  vestrae,  si  quid  hominis  habet, 
tertius  optat  adhiberi.  quamquam.  quod  est  gravius.  non  sit  satis  ambitus  iste  fasti- 
dium  vobis  excitaturus.  quia  pauci  studia  nunc  honorant.  simul  ct  naturali  vitio  fixum 
est  radicatumque  pectoribus  humanis.  ut  qui  non  intcHcgunt  artos  non  mirontur  arti- 
fices.     vale. 

XI. 
^5  SIDONIUS  POTENTINO  SUO  SALUTEM. 

iVluLTUM  te  amamus:  et  quidom  huiusco  dilectionis  non  ost  erroneus  aut  fortuitus    1 
affcctus.     namque  ut  sodalis  tibi  dovinctior    fiercm,    iudicavi.      cst   cnim    consuetudinis 


1  SroONIVS    (V   corr.    ex   A  C'>)   C,    Syd  F  2    bene   ler/.  2^"st   omnino    s.   I.    In   P^  M\  pnst 

illustris  iu   C       inlustris  C  3  maxime   TCF       animfl  adutit   T,  1  animadvertit  s.  /.  adil.    T'^  4  resi- 

i  

ilisse  L         iniura  F'         iniuriatur  fautor  C  5  fauctor  (c  eras.  M"^)  LM  0  rethorica  LMTCFP 

e>) 
7  a.sci\\t  MCFP        ut  s.  /.  add.  P^         genere  tn  ras.  P^         venustas  aetas  C  8  crubescat  F"^        2^""' 

iam  /eff.  etiam  In  LMTFP  9  adamar&  (&  nt  r.  add.  L-)  L       vere  MTCFP      obtimus  Ij,  optumus  1/P 

10  prestancius  C  pulcritudine  CFP  11  sentencia  C  gall'   T  12  post  prefectus  galliis  C 

qne 
c  filiis   T  suis  s.  /.  add.  P'  tribunalibus       F-         sotiavit  F         iuditium  LC  13  tennens  F^ 

sciencie  T,  l  sententie  s.  /.  add.   T-  optentu  L  sobolem   TCFP  et  om.  L  15  gra  •  vitas 

[unam  /itt.  eras.  M^)  M        habundantia  F         delphydii  L,   delfidii  F         agro&ii  L,  agrocii  MF  et  4  litt. 

ante  h.  v.  eras.  P^         alcliimi   C        adelfii  LMTP  16  aequiparabilia  L  17  scribantur  MTCFP 

yperbolico  L,  hiperbolico   TC        rethorum  MTFP        cathalogo  LMTP,  cathalago  CF  18  quintiliani  C" 

quintiiliani  F  pompam  {om.  que)  MTCFP  conparati    (t  corr.  in  r  C'\)  C  19  ambigo  MTCFP 

pocius  LC  20  amiciclae  CF        soliditati  ('        vra  L  21  tercius  CF        obtat  LP        adiberi  M 

quanquam  LMF      sit  om.  T       fatidium  F  22  vobis  s.  /.  add.  T-       vicio  C  23  intelligunt  MTCFP 

25  pontentiuo  F  26  dilectionis  (e  corr.  in  \  L^)  L  27  nanque  M        divinctior  L 


86  STDONII  EPISTULARUM 

meae.  iit  cligam  ante,  post  diligam.     quacnam,  inqiiis,  in  mc  tibi  probanda  placnere? 

2  dicam  libenter  et  breviter,  qnornm  nnnm  fieri  gratia,  altcrum  charta  conpellit,     vcneror 
in    nctionibns  tnis,  qnod  mnlta    bono  cniqnc  imitabilia  gcris.     colis  ut  qui  soUcrtissime: 
aedificas   ut  qui  dispositissimo :  vcnaris  ut  qui  officacissimo:  pascis  ut  qui  exactissime: 
iocaris    ut    qui   facetissime:    iudicas    ut    (]ui   aequissime:    suadcs    ut    qui   sincerissime:    ■ 
commoveris  ut  qui  tardissimc :   placaris   ut   qui  celcrrime:    redamas   ut  qui  fidelissime. 

3  haec  omnia  exempla  vivcndi  inm  hinc  ab  annis  puberibus  mcus  Apollinaris  si  sequitur, 
gandco:  ccrtc  ut  scqnarur.  admonco.  in  quo  docendo  instituendoque,  modo  sub  ope 
Christi  disposita  succedant.  phirimuni  lactor  maximam  mc  formulam  vitae  dc  moribus 
tuis  mutuaturum.     vnle.  i^' 

XII. 
SIDOiSriUS  CALMINIO  SIIO  SALUTEM. 

1  i/uoD  rarius  ad  vos  a  nobis  pagina  meat,  non  nostra  superbia  sed  aliena  impo- 
tentia  facit.  neque  super  his  quicquam  phanius  quaeras,  quippe  cum  silentii  huius 
necessitatem  par  apud  vos  metus  interpretetur.  hoc  solum  tamen  libere  gemo,  quod 
turbine  dissidentium  partium  segreges  facti  mutuo  minime  fruimur  aspectu.  neque  !•' 
umquam  patriac  sollicitis  offerris  obtutibus,  nisi  forsitan  cum  ad  arbitrium  terroris 
alieni  vos  loricae,  nos  propugnacula  tegunt.  ubi  ipse  in  hoc  solum  captivus  adduceris, 
ut  pharctras  sagittis  vacuarc,  lacrimis  oculos  implere  cogaris,  nobis  quoque  non  recu- 

2  santibus.   quod   tua    satis   aliud   moliuntnr  vota  quam  iacula.     sed  quia   interdum  etsi 
non  pcr   foederum  veritatem,    saltim   per   indutiarum   imaginem  quaedam  spei  nostrae  -'" 
hbertatis   fenestra    resplendet,    impense   fiagito,    uti  nos,    cum   maxime  potes,   affatu 
paginae   frequentis   impertias,    sciens   tibi   in    animis   obsessornm  civium  illam  manere 
gratiam.  quae  obliviscatur  obsidentis  invidiam.     vale. 


XIII. 

SIDONIUS  PANNYCHIO  SUO  SALUTEM. 

Oeronatum  Tolosa  nosti  redire :  si  nondum,  et  credo  quod  nondum,  vol  per  haec 
disce.  iam  Clausetiam  pergit  Euanthius  iamquc  contractas  operas  cogit  eruderare,  si 
quid  forte  deiectu  caducae  frondis  agger  insorduit.  certe  si  quid  voraginosiim  est, 
ipse  humo  advecta  scrobibus  oppletis  trepidus  exaequat,  utpote  beluam  suam  de  valle 


'•      _ 
1  ante  eliga  (ga  iii  ras.)  ord.  mut.  M^       Et  quaenam  T  l.  e.  ecquaenam,  fort.  recte       hi  s.  l.  udd.  F^ 

2  cartn  TCF      carta  copellit  inras.  3f '       compellit  iM 7'C'i^P  3  accionibus  C      ge  ^;- '■.- ris  (retitv.  eras.  L"^)  L 

solertissime  L  4    loca    {hoc   induzit   rnbricator)    edificas  ut  qui    dispositissime  praeter    loca  in   ras.  F^ 

neris  iocas  i       i 

venaris  P^,  venenaris  L         edifficacissime  P         pacis  L  5  locaris   T         iogas  ut  q  eqssime;  Suades 

i  c 

ut  q  serenissime  om.   T,  add.  in  marg.   T^  equitissime  F^  6  plataris  P^         qui  ante  celerrime  in 

m 
fine  vers.  om.  C        reclamas  C  7  puerilibus  T  8  ammoneo  7vJ/T  9te  i^'  11  Sidonius 

nm,  F        chalminio   T        salutem  om.  F  14  apt  F        tamen  om.   T  IG  unquam  M        ofFeris  L 

forte   T  17  ul)i  LMCFP,  tibi  T  18  oculos  C  19  vota  om.  C  20  induciarum  MTCP 

mi  i 

22  imp .;  tias  (e  nt  v.  eras.   M^)  M         inanis  P^  obsessorumb;  F^         civum  6"  23  gratia  (^jost.  a 

con:  in  a  M'-)  M  valt  F  24  PAMNITHIO   TC,    panithio  AfP,   pamitio  F  25  tliolosa  TF 

tus      l  aiii 
nosti  (o  inras.  C-)  C  26  euuanthius  LT,  euuantius  MFP,  evantius  C  ~        contractas  opas  M^,  con- 

r  r  o 

tractus  operam  i  27  fondis  i^*       insoduiti^'         varaginosum  C",  voraginosum  {prior.  o  Inras.lf^^M 

28  scropibus  (p  corr.  In  b  C^)  C         devall&  arniis  (eorr.  In  dc  vallo  tarmis  J/-)  MT 


LIBER  V,  1 1  §  1  —  14  «^  2.  g7 

Tarnis   ducaliter   antecessurus,   musculis    siniilis    intcr   saxosa    vel    lncvia    ballaciiitruiii 
corpulentiani  praef^ubernantihus.     at  ille  sic  int   celer.    (|uo»l  |>i<:;t'r  molc.    icu  draco  e    2 
specu   vix  evolutus  iaiii   inetu   e\aii^uil)us  Gabalitanis  c  proxiiin»  intcrtur:  (|uos  sin^fulos 
sparsos    inoppidatos    nunc    inauditis    iiulictioiniiii    j^cneribus    cxliaiiiit.    iiiiiu;    tiexuosa 

■•    caliininiaiuni   fVaudc  circuniretit.    nc   tuiii   ([iiidciii   doiiium   laboriosos   rcdire  permittcns. 
cum   tributum  annuum  datavere.     signuni   et  lioc  ccrfuni  cst  immincntis  advcntus.  tniod    :> 
catervatini,    quo    se    cunujue    converterit,    vincti    traliuiitiii-  viiiciila    tialiciitcs ;    (luoriim 
dolore  laetatur,  pascitur  fanie.  [)raecipue  puli'liium  aibitratus  ante  turpare  (piam  pimire 
damnaiKlos;    crincni  viris    nutrit,    mulieribus    incidit;    e  (juibus  tainen  si  rara  (pioadam 

1"  venia  respexerit,  hos  vcnalitas  solvit,  vanitas  illos.  nuUos  misericordia.    scd  cxplicandae 
bestiae  tali   ncc   oratorum  princcps  Marcus  Arpimis  nec  poetarum  Publius  Mantuanus 
sufficerc  possunt.     proinde  quia  dicitur  haec  ij^sa   i^ernicics  appropinqtnire,  cuius  pro-    4 
ditionibus  deus  obviet,  praeveni  morbum  providentiae  salubritate  contratpie  lites  iurgio- 
sorum .  si  qnae  moventur,  pactionibus  consule,  contra  tributa  sccuritatibus,  ne  malus 

1'^  homo  rebus  bonorum  vel  quod  noceat  vel  quod  ])raestet  inveniat.  in  sumnui .  de 
Seronato  vis  accipere  quid  sentiam?  cetcri  aftiigi  per  suprascriptum  damno  vercntur; 
mihi  latronis  et  bencficia  suspecta  sunt.     vale. 


XIV. 
SIDONIUS  APRO  SUO  SALUTEM. 

Oalentes  nunc  te  Baiae  et  scabris  cavernatim  ructata  pumicibus  aqua  sulpuris  1 
-'"  atquc  iecorosis  ac  phtliisisccntibus  languidis  medicabilis  piscina  delectat?  an  fortasse 
montana  sedcs  circum  castella  et  in  eligenda  sede  perfugii  quandam  pateris  cx 
munitionum  frequentia  difficultatem  ?  quicquid  illud  est,  quod  vcl  otio  vel  negotio 
vacas,  in  urbem  tamen.  nisi  fallimur,  rogationum  contemplatione  revocaberc.  quarum  2 
nobis  sollemnitatem  primus  Mamertus  pater  et  pontifex  reverendissimo  excmplo ,  uti- 
•-'"^  lissimo  experimento  invenit  instituit  invexit.  erant  quidem  prius,  quod  salva  fidei 
pace  sit  dictum,  vagae  tepeutes  infrequentesque  utque  sic  dixerim  oscitabundae  suppli- 
cationes,  quae  saepe  interpellantum  prundiorum  obicibus  hebetabantur .  maxime  aut 
imbres   aut    serenitatem    deprecaturae;   ad  quas,   ut  nil  amplius   dicam,  figulo  pariter 


21  Vergil.  Aen.  V,  440:  montana  sedet  circum  castella. 

1  tarmis  CFP  balenarum  F  2  ira  in  rus.  F^  mole  piger  C  3  evolatus  (a  corr. 

in  u   6'^  C        gabalitanis  (nis  in  ras.  M^)  M,  galbalitanis  F  5  calumpniarum  CF         circumretit  M, 

I  circuvenit  s.  l.  add.  M^       Aemam  C  6  hoc  certum  m  ras.P^       est  certu  ord.  mut.  31^       irainentis  i'' 
8  piilcrum  CF            9  dampnandos  MC        crinis  C  10  niisericordia  nullos  C        misericordia  m  ras.  P^ 

II  princebs  C  marchus  C,  macus  F^  harpinas  LMCFP,  har))inax  T»  12  haec  om.  T  pernities  Ci' 
approquinquare  C  13  salubritatae  L  contraque  praeter  (jue  in  ras.  P^  IB  dampno  MCF 
17  michi  C  valt  F  18  S.  RVRITIO  SVO  S.  falso  inscripta  in  T  salutem  om.  F  19  Calentes 
ut  e  codd.  Savaro,  caientes  L3ITP,  caienstes  i^',  gaientes  {an  galentes?)  C  te  (e  in  ras.  corr.  ut  i:  ex 
he  C^)  C  cabris  F^  sulphuris  MTCFP  20  adque  iecurosis  L  ptisiscentibus  MTCP, 
ptysitiscentibus  L,  ptitisiscentibus  F  21  moutana  sedes  il/^,  sedes  montana  FP  quamdam  MT 
23  n  F,  ni  MT  tpore  T,  t  coteplatioue  s.  l.  add.  T-  24  sollempnitatem  MC ,  sollepnitatem  F 
reverendissimo  scripsi,  reverentissimo  LMTCFP  2(5  vagae  om.  T  ut  [om.  que)  F  27  inter- 
pellandum  (d  corr.  in  t  C^)  C,  interpellantium  F  obitibus  F  hebetebantur  L  maxume  M 
28  iubre   T        ficulo  L 


8S  SIUONII  EPISTULARUM 

3  atque  hortuloni  non  oportuit  convcniro.  in  his  autoni,  quas  suprafatus  summus 
sacerdos  nobis  et  protulit  pariter  et  contulit.  ieiunatur  oratur,  psallitur  Hetur.  ad  haec 
te  festa  ccrvicum  humiliatarum  et  sternacium  civium  suspiriosa  contubernia  pcto;  et, 
si  spiritalom  aninuim  tuum  bcne  mctior,  modo  citius  venics,  quando  non  ad  cpulas 
sed  ad  lacrimas  evocaris.     vale.  '" 

XV. 

SIDONIUS  RURICIO  SUO  SALUTEM. 

1  (/FFkiii  sermone  praefato  bybliopolam  nostrum  non  gratiosc  scd  iudicialitcr  cx- 
pertus  insinuo.  cuius  ut  fidem  in  pectore,  sic  in  opere  celeritatem  circa  dominum 
[te]  mihi  sibiquc  communem  satis  abunde  probavi.  librum  igitur  hic  ipsc  deportat 
heptatcuchi,  scriptum  vclocitate  summa,  sumnio  nitore,  quamquam  et  a  nobis  it' 
rclectum  ct  retractatum.  defcrt  volumen  et  prophetarum,  licet  me  absente  decur- 
sum.  sua  tamen  cura  manuque  de  supervacuis  scntentiis  cruderatum,  nec  semper 
illo  contra  legcnte.  qui  promiserat  opcram  suam:  credo,  quia  infirmitas  fucrit  impedi- 

2  mento,  quominus  pollicita  compleret.     restat,  ut  exhortatio  vestra  seu  sponsio  famulum 
sic  vel  studentem  placere  vel  meritum  gratia  competenti  ronmneretur;  quae  utique  pro   ^'^ 
tali  hibore  si  solvitur,  incipiet  ad  vestram  rcspicere  mcrccdcm.     scd  cum  hoc  ego  de 
sohi  gratia  precer,    vos  quid    mereatur   aspicite  quem    constat   affectum  domini   magis 
ambire  quam  praemium.     vale. 

XVI. 
SIDONIUS  PAPIANILLAE  SUAE  SALUTEM. 

1  rvAVENNA  vcniens  quacstor  Licinianus,  cuni  prinuim  tctigit  Alpc  transmissa  Galliae   -" 
solum,  litteras  adventus  sui  praevias  misit,  quibus  indicat  esse  se  gerulum  codicillorum, 
quorum  in  adventu  fratri  etiam  tuo  Ecdicio,  cuius  aequc  titulis  ac  meis  gaudcs,  honor 
patricius  accedit.   cclcrrime,   si  cogitcs  cius  aetatcm ,    si  merita,   tardissime.     namque 
ille  iam  pridem  suffragium  dignitatis  incundae  non  solvit  in  lance  sed  in  acie,  acrarium- 

2  que  publicum  ipse  privatus  non  pecuniis  sed  manubiis  locupletavit.     hoc  tamen  sancte   25 
lulius  Nepos ,    armis  pariter  summus  Augustus  ac  moribus ,  quod  decessoris  Anthcmii 
fidcm  fratris    tui    sudoribus    obligatam ,    quo  citior,    hoc  laudabilior  absolvit;    siquidem 
iste  complevit,  quod  ille  saepissime  pollicebatur.     quo   fit,   ut   deinceps  pro  rcpublica 


1  adque  L         ortuloui  C,  hortolano  T,  ortolano  {alt.  el  post.  o  in  ras.  J/^)  MFP        non  s.  l.  add.  F^ 

I!       II  ^ 

an  [ad]  quas  ....  [nou]  oportuit?  3  festa  te  F^  sternatium  F  4  spalem  C,  spiritualem  F 

cit'  C         quando  LT ,  quod  MFP,  dum  C  h  invitaris   T         vaft  F  6  S.  APRO  SVO.  S.  faUo 

inscripta  in   T        Sidonius  om.  F        ruritio  MF        salutem  om.  F  7  bibliopolam  31CFP,  biliopolam  T 

ii  i 

vestrum  MCFP  gratiose  in  ras.  P*  iuditialiter  L  0  te  seclusi  michi  C,    t  curr.  ex  t  F'^ 

habunde  F  10  eptateuchi  LMTCFP  quanquam  LMF  11  retractum  C  et  volumen  F, 

() 
fort.  recte  13  promisserat  (prior.  s  eras.  L^)  L       quia,  L3ITCP,  qd  F  15  vel  sic  T      remuneret  T" 

re 
16  incipi&   (&  in   ras.  M^)  M  ad   expunxit   T^,  om.  MCFP  respice   praeter  prior.   re    in  ras.  M^ 

inspicere  F  ego  om.    T  19  Sidonius  om.  F         Sidonius  papianille  in  ras.  M^  salutem  om.  F 

20  attigit  C  21  se  esse  F         codicellorum  MCFP  22  ecditio   T,  haecditio  C,  h^cdicio  M,  hec- 

ditio  F,  h^cdictio  {post  c  eras.  P^)  P  23  patritius  LM       cogit  esse  ius  C"       nanque  M  24  post 

ob 

non  solvit  eras.  h  solvit  P^        lace  L       atie  errariumque  F  26  nepus  L  27  alligatam  T-        citior 

acripsi,  citeriur  LMTCFP  28  deiucebs  C        respublica  L^,  K.  P.  C 


LIBER  V,  14  §  3  _  17  §  3.  gg 

optiniiis  quisquo  possit  ac  dobeat,  si  qai<l  cuipiam  viriuin  ost.  quia  scourus.  Iiino 
avidus  inipondoro.  (luandoquidom  mortuo  quoquo  imi^oratoro  lahorantum  dovotioni 
quioquid  spopondorit  princops ,  scmper  rodhibet  prinoipatus.  intcrca  tu.  si  atloctum  ){ 
tuum  bone  eolliqo,  hisce  compertis  mftgnum  solacium  inter  adversa  maxima  capis  nec 
■  animum  tuum  a  tramite  communium  «^audiorum  vicinae  quoque  ohsidionis  tcrror 
exorhitat.  novi  enim  probe  nc  mco  quidom  te,  quem  ex  lege  participas.  sic  honore 
laotatam,  quia,  licet  sis  uxor  bona.  soror  optima  cs,  qua  de  rc  propitio  deo  (Miristo 
ampliatos  prosapiae  tuao  titulos  ego  festinus  gratatoriis  apicihus  inscripsi,  jKiritcr 
ahsolvons  soUioitudincm  tuam.  fratris  pudorom :  quom  nil  do  propria  dignitato  indioa- 

i"   turum.  si  vereounduin  forto  nosoires.  nec  sio  impium   iudioarcs.     cgo  voro  non  tantum     l 
insignihus  vestris,    quac  tu  haotcnus  quanto    liherius.   tanto  inpatientius  praestolabare 
(quanKiuam    his    quo(juc    granditor).    quantum    oonoordia    fruor;    quam    parom   nostris 
suisquo  liboris  in   postorum  cxopto.   votis   in   ooinmuno  doposcons.  ut  sicut  nos  utram- 
que  familiam  nostrani  praefectoriam    nancti    otiam  patriciaiii  divino  favoro  roddidimus, 

i'   ita  ipsi  quam  suscipiunt  ])atriciam  faciant  consularcm.    Koscia  sahitat.   ciira  comniunis:    :> 
quae  in  aviac  amitarumquc  indulgcntissimo  sinu.   (|Uod  raro  noj)otil)us  contingit  ah^ndis, 
et  cum  severitate  nutritur.    qua   tamen  tenerum  non  infirmatur  aovum  sed  informatur 
ingcnium,     vale. 

XVII. 
SIDONIUS  ERIPHIO  SUO  SALUTEM, 

-"  his,  Eriphi  mcus,    ipsc  qui  scmper  numquamquc  to  tantum  vcnatio  civitas  agcr    1 

avocat,  ut  non  obitor  litterarum  voluptatc  toncare:  fitquo  co  studio,  ut  ncc  nostra 
fastidias,  qui  tibi,  ut  scribis,  Musas  olemus,  quae  sententia  tamen  large  probatur  vcro 
carere,  quamque  ct  apparct  aut  ex  ioco  venire,  si  laetus  es,  aut  ex  amorc,  si  scrius, 
ceterum  a  iusto  longe  resultat,  cum  mihi  assignas  quae  vix  Maroni  [vixj  aut  Ilomcro 

2^'   compctenter  accommodarentur,     haec  relinquamus  idque,   unde  causa,  scrmocinemur.    2 
dirigi  ad   te   praecipis  versus,    quos  viri  amplissimi,    soccri  tui,   precibus  indulsi ;  qui 
contubernio    mixtus    aequalium    vivit    moribus    ad    iubendum    ohsequendumque    iuxta 
paratis.      sed  quia    scire    desideras   et  locum    et  causam-,    quo    facilius    intellcgas  rem 
perexiguam,  tibi  potius  vitio  verte,  quod  loquacior  erit  operc  praefatio.     conveneramus    '.'> 


1  qui  corr.  in  quia  F^       securus  LMCFP,  assecuturus  T  2  qnqdem  F      laborantium  F      devocioni  C 

3  sponponderit  (jJrior.  n  eras.  M-)  M      priucebs  C      seniper  om.  T      redibet  C      interea  (ea  in  rns.  M^)M 

4  solatium  LMTFP         capi  *  *  s  [iit  r.  ti  eras.  C^)   C  a  communiorum  (or  indimt  C")   C  6  ex- 

horbitat  F      te  ut  v.  adcl.  M-  7  post  soi-or  ler/.  quoque  in  C      obtima  J/       propicio  MC       deo  om.  T, 

fort.  recte  8  testine  (ne  corr.  in  n    M^)  M  11  impatientius  Jf 7l?^P,  impaventius  6'      prestolabere  C, 

praestulabere  L  12  quanquam  LMF      fruor  corr.  ex  furor  F'^  13  totis  L,  fort.  recte  14  nacti  TCF 

t 
patrici*am  {unam  litt.  eras.  M^)  M,  patritiam  L,   paritiam  i^*       reddimus  i^         15  pati-itiam  i^      faciunt  i^ 

post  roscia  leg.  te  in   T,    2  litt.  eras.  P^         curia  F^  16  contingit  nepotibus    T         alendis  Wilamoinitz, 

alienis  LCTFP,    ali.?=?is    (2  litt.    eras.  M^)  M  17    tamen    tenenim    praeter    ten  .  .  .  um    in    ras.  P^ 

18  valt  F      jjost  vale  sex  versiis  vac.  in  C  20  o  eriphi  F,  eriphis  (s  e7-as.  M^)  M      nunquamque  Z^J/,  nuquam 

(om.  que)  i^      tes.l.add.P^       agger  C  21obliteri^'  22  longe  7'  23  namque  «cripst,  quamque  i», 

quaq;  P,  quamquam  TC,  quanquam  MF;  namque  ec/o       et  del.  Wilamorrita       ioconvenire  [prior.  n  eras.  L'^)  L 

24  michi  C       assignat  T,  fort.  recte  vix  sechisi  25  accomodarentur  LCP      hoc  C      post  causa  lec/.  e  in  P 

27  «bsequendum  (om.  que)  C  28  intelligas  MCF  29  vicio  C        loquatior  LF        praefacio  LC 

SmoNiiTs.  12 


90  SIDONII  EPISTULARUM 

ad  sancti  Iiisti  sepulchrum  (sed  tibi  intirmitas  impcdimento,  no  tunc  adesses) ;  processio 
fuerat  antelucana.  sollemnitas  anniversaria,  populus  ingens  sexu  ex  utroque,  quem  capa- 
cissima  basilica  non  caperet  quamlibet  cincta  dittusis  cryptoporticibus.  cultu  peracto 
vigiliarum.  quas  alternante  mulcedine  monachi  clericique  psabnicines  concelebraverant, 
quisque  in  diversa  secessimus.    non  procul   tamen,    utpote  ad   tertiam   praesto   futuri,    '■> 

4  cum  sacerdotibus  res  divina  facienda:  de  loci  sane  turbarumque  compressu  deque 
numerosis  luminibus  inlatis  nimis  anheli;  simul  et  aestati  nox  adhuc  proxima  tecto 
clausos  vapore  torruerat,  etsi  iam  primo  frigore  tamen  autumnalis  Aurorae  detepescebat. 
itaque  cum  passim  varia  ordinum  corpora  dispergerentur,  placuit  ad  conditorium  Syagrii 
consulis  civium  primis  una  coire.  quod  nec  impleto  iactu  sagittae  separabatur.  hic  ^^ 
pars  sub  umbra  pahnitis  adulti,  quam  stipitibus  altatis  canceHatimque  pendentibus 
pampinus  superducta  texuerat,  pars  caespite  in  viridi  sed  floribus  odoro  consederamus. 

r>    verba  erant  dulcia  iocosa  fatigatoria :   praeterea,    quod  beatissimum ,   nulla   mentio   de 
potestatibus  aut  de  tributis,  nullus  sermo  qui  proderetur,  nulla  persona  quae  proderet. 
fabuhim  certe  referre  dignam  rehatu  dignisque  sententiis  quisque  potuisset :  audiebatur  !•> 
ambiriosissime:   nec    erat   idcirco  non  distincta  narratio,   quia  laetitia  permixta.     inter 

0  haec  otio  diu  marcidis  aliquid  agere  visum.  mox  bipertitis,  erat  ut  aetas,  accla- 
mationibus  efflagitata  profertur  his  pila,  his  tabula.  sphaerae  primus  ego  signifer  fui, 
quae  mihi.  ut  nosti.  non  minus  libro  comes  habetur.  altera  ex  parte  frater  meus 
Domnicius,  homo  gratiae  summae,  summi  leporis,  tesseras  ceperat  quatiebatque,  quo  20 
velut  classico  ad  pyrgum  vocabat  aleatores.  nos  cum  caterva  scholasticorum  lusimus 
abunde.  quantum  membra  torpore  statarii  laboris  hebetata  cursu  salubri  vegetarentur. 

7    hic  vir  inlustris  Filimatius,  ut  est  illud  Mantuani  poetae, 

ausus  et  ipse  manu  iuvenum  temptare  laborem, 
sphacristarum  se  turmalibus  constanter  immiscuit.     pulchre  enim  hoc  fecerat,  sed  cum   sr, 
adhuc  essent  anni  minores.     qui  cum   frequenter  dc   loco  stantum  medii  currentis  im- 
pulsu  summoveretur,  nunc  quoque  acceptus  in  aream  tam  pilae  coram  praetervolantis 
quam  superiectae   nec    intercideret  tramitem   nec   caveret  ac  per  catastropham  saepe 
pronatus  aegre  de  ruinoso  flexu  se  recolligeret ,  primus  ludi  ab  accentu  sese  removit 


24  Vergil.  Aen.  Y,  499. 

t  i 
1  sepulcnim  CF         se  t  corr.  ex  set  F^         2^osi  impeclimento  leg.  fult  m  F,  fort.  recte  2  sol- 

lempnitas  MTCFP  3  post  caperet  leg.  et  m  MCFP  cuncta  F^  cryptoporticibus  {i^rior.  o  in 

n  "  n 

ras.M-^jM,  criptoporticibus  Tt'/T  4  alternate  C»         mlcedine  (ml  corr.  ex  tlul  i^>)  jP        psalmicies  C» 

5  terciam  CF  6  divinas  facientib'  T  7  illatis  MTCFP        anhelli  {prior.  1  eras.  L^)  L        tecto 

icripn,    tacito  LMTCP,    tacitos  F^  8  autumpnalis  CF  9   conductorium  C  siagrii  MTCF 

10  sagitae  C  11  cancellatimque  {-prior.  a  m  ras.  3/^)  M,  concellatimque  C  12  sed  floribus  praeter 

oribus  m  ras.  P»  13  erant  dulcia  iransp.  P>,  dulcia  erant  MCF        fatigattora -P"         ante  nulla  5  litU 

eras.  P^  14  potestatib;  (tib;  m  ras.  M^)  M       qui  proderet  i/TCi^P      post  quae  8  litt.  eras.  P^       quae 

prfKleretur  MTCFP  15  post  dignisque  2  litt.  eras.  P*       sentenciis  C  16  ambiciosissime  audiebatur  C 

discincta  C        laeticia  CF  \1  an  diutino  ?         agere  aliquid  T        ut  erat  aetas  C  18  pilla  {alt.  1 

erm.  C")  C,  pilia  F  ego   ego   {prius  eras.  P^)  P  19   michi  C  20   domnitius  C,    domitius  F 

coeperat  L,    c^perat  MC  21  pirgum  F      scolasticorum  LMTCFP  22  habunde  F      an  in  quantum? 

m 
23  illustris  MTCFP  24  teptare  C,  temtare  L  25  spaeristarum  F         inmiscuit  C,  Tmiscuit  (I  in 

h 
ras.  il/i)  M,  miscuit   T        pulcre  M\  pulcre  CF  26  medicurrentis  MCFP  27  summoverentur  C 

28  superiaect^  Z,'         ac  scyqisi,  huc  Z,  ad  hoc  (ad  m  ros.,  lioc  s.  l.  add.  P^)  MTCFP,  hinc  Wihimowitzins 
castastropbara  F 


LIBER  V.  17  §3  —  18.  91 

suspiriosus  extis  incalescentibus.     namque  et  iecusculi  tibra  tumente  pungebant  exer- 
citatum  crebri  dolores.      destiti   protinus  et  ipse,   facturus   communione   cossandi  rem    8 
caritatis.  ne  verecundiam  lassitudo  fraterna  pateretur.     ergo,  ut  resodimus.    [t't|  illum 
mox  aquam  ad  faciem  petere  sudor  admonuit :  exhibita  poscenti  est,  paritcr  et  linteuin 
■■'  villis    onustum.  quod  pridiana   squama    politum    casu   sub   ipsis  aediculac  valvis   bipa- 
tentibus  de  ianitoris  erecto  troclileatim  fune  nutabat.     (juo  duiu  pcr  otiuni  gcnas  siccat ;  0 
'vcllem*',  inquit,    "ad    pannum    similis   officii    aliquod    tetrastichon    mihi    scribi    iubercs'. 
'fiat',  inquam.     'sed  quod  mcunr,  dixit,  'et  nomcn  metro  tencret'.     respondi  possibilia 
factu   quac    poposcisset.      |ait]    et   ipse:    'dicta    ergo.'     tunc   ego   arridens :   "iHco    scias 
1"  Musas  moveri,    si  choro  ipsarum  non  absque  arbitris  vacem.'     respondit  ille  violenter 
et  perurbane.  ut  est  natura  vir  flammeus  quidamque  facundiae  fons  inexhaustus:  'vide, 
domine  Solli .   ne   magis  ApoUo   forte    moveatur,    quod  suas  alumnas  solus   ad  secreta 
sollicitas.'     iam  potes  nosse,  quem  plausum  sententia  tam  repentina,  tam  lepida  coni- 
moverit.     nec  plus  moratus  mox  suo  scriba,  qui  pugillarem  iuxta  tenebat,  ad  me  vocato  10 
!">   subditum  sic  epigramma  composui: 

Mane  novo  seu  cum  fervcntia  balnea  poscunt 

seu  cum  venatu  frons  calefacta  madet, 
hoc  foveat  pulcher  faciem  Filimatius  udam, 

migret  ut  in  bibulum  vcllus  ab  ore  liquor. 
20  Epiphanius  noster  vix  suprascripta  peraraverat.    et  nuntiatum  est  hora  monente 

progredi  episcopum  de  receptorio,  nosque  surreximus.     da  postuhitae  tu  veniam  canti-  1 1 
lenae.     illud  autcm  ambo.  quod  maius  cst  quodquc  me  nuper  in  quendam  dies  bonos 
male  ferentem  parabolice  seu  figuratc  dictare  iussistis  quodque  expeditum  cras  dirigetur, 
clam  recensete;  et,  si  placet,  edentcs  fovete;  si  displicct,  delentes  ignoscitote.     vale. 


XVIII. 

20  SIDONIUS  ATTALO  SUO  SALUTEM. 

jIaeduae  civitati  te  praesidere  coepisse   libens   atque    cum   gaudio    accepi.     lae- 

titiae  causa  quadripertita   est:   prima,    quod   amicus:    sccunda,   quod  iustus  cs;  tertia, 

quod  scvcrus;   quarta.  quod  proximus.      quo  fit,   ut  nostris  nostrorumquc  contractibus 

plurimum  velis  debeas  possis  opitulari.     igitur  amplectens   in  familiari  vctusto  novum 

30  ius  potestatis  indeptae  materiam  beneficiis   tuis   iam  diu  quaero.     quibus   mc  tantum 


tu 
1  §stis  C        nanque  31        mente  C*  2  distiti  L         factur*  (r*  in  raa.  31^)  31  3  sedemus  L, 

sedimus  T        et  seclusl  4  ammonuit  L3IC         lintheum  (h  erati.  L^)  LF  5    ej  pdiana  scamma 

'id    . 
(q.  p  corr.  in  q  p^  P')  P  pollitu    [poisl.  1  eras. ,    tu   in  ras.  J/')    31,    pontu   T,    politum   s.  l.  add.  T'^ 

11 
6  trocleatim  Lilf  TCi^P      mutabat  C       siccat  in  ras.^I^  7  inquid  X       tetrasticon  TCF,  tetrhasticon  J/, 

r  n  ■  i 

tethasticori  P*         michi  C  8  fiet  i^        dixit  L3ICFF,  inqt  T,  fort.  recte  9  ait  in  ras.  3{\  aeclusi 

10  moveri  musas  T      arbitris  {prior.  i  in  ras.  31^)  31  11  ante  quidamq;  (ij;  s.l.add.  P^)  5  liU.  eras-  P* 

12  mage  T        appollo  C^         alumpnas  CF  13  sentencia  C        repida  C,  lepida  s.  l.  add.  C*  15  sic 

epygramma  31,  epigramma  sic  F         17  fons  L       mauet  P  18  filimacius  C  20  vr  P      paverat  F 

ce 
nunciatimi  L31C  21  reptorio  C^  postulata  &  veniam   (&  corr.  in  t  L-)  L  23  dirigetur  F, 

dirigeretur  3IP  24   clam   receusete  om.  F  dispicet  F^  25  Sidonius  om.  F         ITALO  C 

ac 
salutem  om.  F  26  te   s.  l.  add.   T^  adque  Ij  cepi  F^  leticiae  CF  27  causaeiy* 

o  i  I  1 

tercia  CF  28  q  corr.  ex  qd  C*  29  plurimum  LT,  pmura  3ICFP         velis  plurima  ord.  mut.   T^ 

30  matheriam  3IC        tuis  beueficiis  C         fidere  tantum  F 

12* 


92  SIDONIl  EPISTULARUM 

fiderc  agnosce,  ut,  etsi  iion  invenio  quae  poscam,  quacsiturus  niihi  videaris  ipse  quae 
tribuas.     vale. 

XIX. 
SIDONIUS  PUDENTI  SUO  SALUTEM. 

1  JN  LTUKUS  mcac  filiam  filius  tuac   rapuit :   facinus  indignum  quodque    nos  vosque 
iniraieasset,  nisi  protinus  scisscm  te  ncscisse  faciendum.      sed    conscientiae  tuac  pur-     ■- 
gationc  praclata  pctcrc  dignaris  culpae  calcntis  impunitatem.    sub  condicionc  concedo : 

2  si  stupratorem  pro  domino  iam  patronus  originali  solvas  inquilinatu.  mulicr  autem 
illa  iam  libera  est:  quae  tum  demum  vidcbitur  non  ludibrio  addicta  scd  assumpta 
coniugio.  si  reus  noster,  pro  quo  precaris,  mox  cliens  factus  e  tributario  plebciam  i" 
potius  incipiat  habcre  personam  quam  colonariam.  nam  meam  haec  sola  scu  compo- 
sitio  seu  satisfactio  vcl  mediocritcr  contumcliam  emendat;  qui  tuis  votis  atque  ami- 
citiis  hoc  adquiesco,  si  hixat  libertas  maritum,  ne  constringat  poena  raptorem.     vale. 

XX. 

SIDONIUS  PASTOm  SUO  SALUTEM. 

J  v^uoD  die   hesterno   tractatui   civitatis   in   concilio    defuisti,    ex   industria   factum   i"^ 

])ars  melior  accepit,  quae  suspicata  cst  id  te  cavere,  nc  tuis  umeris  onus  futurae 
lcgationis  imponerctur.  gratulor  tibi ,  quod  istis  moribus  vivis ,  ut  necessc  habeas 
electionem  tui  timere;    laudo  efficaciam,    suspicio  prudentiam,  proscquor  hiude  felici- 

2  tatem;  opto  denique  aequalia  his,    quos  aequaliter  amo.     multi  frequentcr,  quos  exe- 
crabilis  popuL^ritas  agit,   civium  maximos  manu  prensant  deque  consessu  publico  ab-   -^' 
ducunt   ac   sequestratis    oscula    impingunt,    operam    suam   spondent,    sed    non    petiti; 
utque  vidcantur  in  negotii  communis  assertioncm  legari,  evectionem  rcfundunt  ipsos- 
que  sumptus  ultro  recusant  et  ab  ambitu  cham  rogant  singulos,  ut  ab  omnibus  palam 

3  rogentur.  sic  quoque ,  cum  fatigatio  gratuita  possit  libenter  admitti,  libentius 
tamen  atque  amabilius  verecundi  lcguntur,  idque  cum  expensa;  tantum  impudcntia  -5 
sese  ingerentum  pondcris  habet,  etiam  fasci  cum  tributario  nomine  ipsorum  nil  super- 
funditur.  proinde  quamquam  non  te  fefellit,  quid  boni  quique  meditarentur,  rcddc  tc 
tamen  exspcctantium  votis  cxpetcntumque  caritatem  proba,  qui  iam  probasti  pudorem. 
quod    defuisti   primum ,    modcstiae    adscribitur ;   ad  ignaviam   respicit   secunda   dilatio. 

4  praeterea  tibi  Arelate  profecturo  est  venerabilis  in  itinere  mater  fratres  amantes  reda-  3o 


1  inveuiam  F  quaesitur'*  *  C"  2  tribua  T  3  Sidouius  et  salutem  om.  F  4  vos 

uosque  JITF  G  aii  praefataV         diguaris  (ris  in  ras.  Jf^)  31         couditione  LCF  7  solvas  (a  in 

ras.  J/i)  M,    solves   T  9\>osl  illa   2  litt.   eras.  P  "^  ludebrio  L  assumta  L  10  est  F^ 

11  pocius  C  12  post  vel  lefj.  uou  m  CFF,  Ideviqiie  s.  l.  aild.  M^  T-       auiiciciis  LCF  13  striugat  corr.  In 

i 
'/'stringat  r-  14  Sidonius  e<  salutem  om.  i'  15  tractatuil/^         IG  luimeris  ZJ/TC'i'T         18  efficatiam  J/C/'' 

suspitio  F  10  exsecrabilis  M  20  ^que  C  et  corr.  ex  eque  F  '^,  eque  3ITF      conseusu  L      adducunt  L 

21  inpingunt  F       ppeti  F  22  in  negotii  in  ras.  M^        negocii  C       assertione  communis  T      assertio- 

nem  scripsi,  assertione  LMTCFF  23  sumtus  L  24  post  fatigatio  s.  l.  illorum  ut  v.  add.  M^  T- 

ammitti  L,  amitti  M  -  25  tamen]  etiam  F,  tn  s.  L  udd.  F^       an  uvidiusV  2G  iiigerentem  L,  ingerentium  2' 

i  _ 

fasci  cumZr,  fasciumiI/6'i^P       nli^  27  quauquam  i^J/      non  LJ/6'i^P,  nil  /'  28  tnc  P       exspectium 

i 
(s  eras.  L-)  L,  expectantium  J/6'i^P       expetenciumque   T,  expectautumque  P      q  ui.    ras.  M^  2S)  ascri- 

bitur  MCFF  30  arelatem  MTCFF        pfecturo  F        reclamantisque  3IT,  redamantique  7v 


LIBER  V,  18  —  21.  93 

mantisque  patriae  suliim.  ad  quod  et  praetcr  occasionem  voluptuosc  vonitur :  tum  domus 
propria.  cuius  actorem,  vincam  mcsscm  olivctum,  tcctum  quoquc  ipsum,  vel  dum 
practcrvcharis,  inspiccre  res  commodi  cst.  quaproptcr,  missu.s  a  nobis .  ct  tibi  pcr- 
venis;  namquc  crit  talis  viae  tuae  causacque  nostrae  condicio,  ni  fVillor.  atquc  oppor- 
•  tunitas,  ut  pro  beneficio  civitati  possc  imputare  quandocumquc  videaris.  quod  tuos 
vidcris.     vale. 

XXI. 

SIDO^IUS  SACERDOTI  ET  lUSTINO  SUIS  SALUTEM. 

Vk:toiiils   patruus  vcster,    vir,   ut   cgregius,    sic    undccuinquc   doctissimus.   cuin 

cetcra  potcntcr,  tum  potcntissimc  condidit  versus.     milii  quoque  seinpcr  a  parvo  cura 

1"  ^Musarum;   nunc  vos  parcnti  vcnitis  hcrcdcs,  quani  iurc,  tam  mcrito:  ilicct  cgo  poctac 

proximus  fio  profcssionc,  vos  scmine.     ergo  iustissimum  est,  ut  diem  functo  sic  quis- 

que  nostrum  succedat.  ut  iungitur.     idcoquc  patrimonia  tcnete,  date  carniina.     valetc. 


1  occansionem  L  2  auctorera  FF  4  nanque  JJ        conditio  (con  in  ras.  F  *)  MFF,  con- 

ditioni  (ni  eras.  C^)  C         adque  L         ojxjrtuuitas  LMTCFF  5  post  beneficio  leij.  tuo  in  F         posse 

(e  in  ran.  M-)  M  quandoque    T,  furt.  recte  6  valt  F  7  Sidonius  et  et  et  suis  salutem  um.  F 

n 
•S  patruus  ui-   (s  \x  in  ras.  M^)    M  undeq;cumque  (q;  eras.   C  ^)  C,    undecuque  praeter    un    in  raa.  P' 

y  michi  C        patruo  (t  eras.   6'')   C  10  parenti  *  (s  ut  v.  eras.  J/')  M,  parentes  (es  corr.  in  is  F^)  F 

tam  quam  iure  merito   T         post  ego  2  liit.  eras.  F-  11  diem  fincto  L,  die  functo  (i  eras.  C^)  TCF, 

die  functu  M,  scd  iuncto  iii  ras.  siinul(pie  var.  lect.,  a  M^  s.  l.  acld.,  eras.  21-,  defuncto  F  12  valete 

in  XPO  MF,  val  F      nulla  suhscriptiu  nec  spat.  cac.  in  L,  G.  SOLLII  APOLLlN.UilS  SIDONII  EPI  EPLAKV 

LIB.  V.  EXPLICIT.  INCIPIT  LIBEIl    SEXT'  M,   EXPLIc;  LIB.  V.  INClI^  \\.   T,    explicit  liber  .v.  sidonii. 

r  ^ 

iucipit   lib    .VI.  C,    Incipit  libe  Sextus   subscr.   ruhricator    in  F,    G.  SOLLII   apoIIinaKIs   Sidonii   epi.  Eplaru 

liB.  V.  EXPLICIT.  INCIPIT.  VI.  F 


GAI  SOLLII 

APOLLINARIS  SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  SEXTUS. 


SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  LUPO  SALUTEM. 

1  ijEXEUKiiTiR  spiritus  sanctus  et  pater  dei  omnipotentis,  quod  tu,  pater  patrum 
ct  episcopus  cpiscoporum  et  alter  saeculi  tui  lacobus,  de  quadam  specula  caritatis 
nec  de  inferiore  Hierusalem  tota  ecclesiae  dei  nostri  membra  superinspicis,  dignus 
qui  omnes    consoleris    infirmos  quique   merito   ab    omnibus  consularis.      et  quid   nunc    ^ 

2  ego  dignum  dignationi  huic.  putris  et  fetida  reatu  terra,  respondeam?  coUoquii 
salutaris  tui  et  indigentiam  patiens  et  timorem  recordatione  vitae  plectibilis  ad- 
ducor .  ut  clamem  tibi  quod  dixit  domino  tuus  ille  collega:  exi  a  me,  quia 
homo  peccator  sum,  domine.  sed  si  iste  timor  non  temperetur  affectu,  vereor, 
ne  Gerasenorum  destituar  exemplo  et  discedas  a  finibus  meis.  quin  potius  illud,  i»' 
quod   mihi    conducibilius    est,    conleprosi    mei    te    proposita    condicione    constringam, 

ut    aiam    tibi:    si    vis.    potes    me     mundare.      qua    ille    sententia    non    plus    de 

3  Christo    quid    peteret    prodidit,     quam    quid    crederet    publicavit.      ergone    cum    sis 
procul  ambiguo  primus  omnium  toto,  qua  patet,    orbe   pontificum  ,   cum  praerogativae 
subiciatur.    cum    censurae    tuae    adtremat    etiam    turba    collegii,    cum    in    gravitatis   i^ 
vestrae  comparationem   ipsa   etiam  grandaevorum   corda   puerascant,   cum  post  desu- 


8  Lucas  V,  8.        12  Lucas  V,  12. 

Sidonius  om.  F      domino  papae  om.  C       LVPO  SVO  C        salutem  om.  F  2  benedictus  MTFP, 

.  enedictus  C        ompis  C  3  iacob   T  karitatis  C  4  inferiori  CFP  hierhn  M,  hirlm  C, 

o 

hierslm  P,  ierlm   TF       jiost  ecclesiae  ley.  tue  in  F  b  ([  C        contuleris  (tu  cor}\  in  su  L  -)  L        ab 

u 
omnibus  merito   T  6  patris  M^  &  ».  l.  add.  M^  faetida  L,  f^tida  MC  7  indigentia  L 

P 
paciens  C  9  si  ».  /.  add.M^         timeretur  (time  corr.  in  teme  C")  C  10  gerasenorum  ^^'''aeter  ge  a 

in  ras.  P'  distituar  L  11  conlebrosi  L,    colleprosi    (col  in  ras.  31-)  MCF  conditione  LCF 

ne 
12  potissime  L         senteucia  C  13  ergo     M^  15  attremat  J/Ci^P  16  puerescant  {alt.  e  corr. 

ex  &  M^)  MP 


LIBER  VI,  1  §1  —  2§1.  05 

datas  militiae  Lirinensis  excubias  et  in  apostolica  sede  novom  iam  docursa  (luin- 
quonnia  utriusque  sanctorum  ordinis  quondam  to  conclamatisHJinuni  priinipilaroin  spiri- 
talia  castra  venerontur,  tu  niliiloininus  liastatorum  antosif^nanorunKjUo  paulispor  con- 
tubernio     sequestratus    ultimos    calones    tuos    lixasque    non    despicis    et    ad    extinios 

■>   trahariorum.    qui  ])or  insipiontiam   suaiii    adhuc    ad    carnis   sarcinas   sodont,    cruciH    diu 
portatae  vexiila  circumtors  ac  manum  linguao  porrigis  in  consciontia  vulnoratis?    nosti.     \ 
ut  apparet,  ex  adversa  acie  sauciatos,  dux  veterane,  colligere  et  peritissimus  tubicon 
ad  Christum  a  peccatis  roceptui  canero :   et   euangolioi  pastoris    oxoinplo   non  amplius 
laotaris,  si  permaneant  sani,  quam  si  non  remaneant  desperati.     to  ergo,  norma  moruin. 

1"  te.  columna  virtutum,  te,  si  blandiri  reis  licet,  vera,  quia  sancta,  dulcedo,  dospicatissimi 
vermis    ulcera    digitis   exhortationis    contrectare    non    piguit;    tibi    avaritiae    non    fuit 
pascere    monitis    animam    fragilitato    ieiunam    et    de    apotheca    diloctionis    altissimao 
sectandae  nobis   humilitatis  propinaro  mcnsuram.     sod  ora,   ut  quando^juo   roKipiscani,    T» 
quantum  meas  deprimat  oneris  impositi  massa  cervices.    facinorum  continuatione  miscr 

!■'  00  necessitatis  acccssi.  ut  is  pro  peccato  populi  nunc  orarc  com])ollar.  ])ro  quo  po])ulus 
innocentum  vix  debot  impetrarc  si  supplicet.  nam  quis  bonc  medolam  aog(!r  imjxTtiaf.' 
quis  febriens  arroganti  tactu  pulsum  distinguat  incolumem?  quis  desertor  scientiam 
rei  militaris  iuro  laudaverit?  quis  osculentus  abstcmium  compctontor  arguerit?  indignis- 
simus  mortalium  necessc   habeo    dicere  quod   facerc   dctrccto ,    ot  ad   mca   ipso  vorba 

2"  damnabilis,   cum  non  impleam  quae  moneo,   idem    in  me   mcam  cotidie  cogor  dictare 
sententiam.      sed  si  tu  inter  me  et  illum,    cui   concrucifigeris,   dominum    nostruni    pro    (i 
scolerum  meorum  populo,  iunior  mage  quam  minor  Moyses,  intcrcossor  assistas,  non 
ulterius  descendemus  in  infcrnum  viventes  ncc  per  carnalium  vitiorum  incentiva  flam- 
mati  ad  altare  domini  ignem  diutius  accendemus  alienum ;  quia  quamquam  nos  utpote 

2;-  reos  gloriae  libra  non  respicit,  satis  tamen  superquc  gaudcbimus,  si  precatu  tuo  levare 
valeamus  interioris  hominis  nostri  etsi  non  intcgrum  ad  rcmunerationem,  certe  vel 
cicatricatum  pectus  ad  veniam.     memor  nostri  essc  dignare.  domine  papa. 

II. 
SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  PRAGMATIO  SALUTEM. 

Venerabilis  Eutropia   matrona,   quod  ad   nos   spectat.   singularis    cxempli.   quao    1 
parsimonia  et  humanitate  certantibus  non  minus  se  ieiuniis  quam  cibis  pauperes  pascit 


30 


1  niiliciae  (c  corr.  in  t  M-)  MC        lyrinensis  L         in  om.   T        apostolica  in  sede  C  2  te  «.  /. 

ma 
add.  T^         conclamatissimum  (t  in  ras.  2  litt.  M-)  M,  conclatissimum  C         spiritualia  CFP  3  nichi- 

lominus  MC,  nlominus  F        ctubernio  C  4  segregatus  F        ttispicis  L  5  triliariorum  T,  tnanorum  L 

i  re  _ 

incipientiam  LMP,  in.spitientiam  F^         adhuc  om.  C  7  tubicin  L  9  gmaneant  2'*         disperati  L 

10  columpna  CF      si  s.  l.  add.  F^       blandiris  C"       dispicatissimi  i  11  avariciae  J/CF  12  ieiunam 

(ie  inras.M^)M      apotecha  i^      dilictionis  L  13  secta  de  T      oro  L  14  quantu  in  ras.  M\c  h  T 

i.  e.  cum  enim,  fort.  recte,  si  ita  distinguis:  resipiscam;   cum  enim cervices;  post  cervices  exddisse  vides 

conicit  Mommsen  16  suplicet  L        medellam  L  17  febriens  31,  sed  s.  l.  var.  lect.,  ut  v.,  1  febriciens 

eras.  M"^       pl  *  sum  covr.  e.r  plusum  L  ^        destinguat  F,  discingat  L       deserto  i=^'  20  dampnabilis  JfCi^ 

cum  non  impleani  quae  moneo  L,   cum  imperem  quae  non  impleo  MTCFP,  non  male         meam  om.  MTCFP 

cogor  cotidie  i^       cotidiae  i  S  cottidie  P  21  in  6'      crucifigeris  T      dm  T^P  22  muses  L       on  existas? 

23  discendemus  L,  descendamus  (a  corr.  in  e  C^)'C      viciorum  C  24  diuti'  s.  l.  add.  T-       quanquam  LMF, 

a  que  a  .... 

qvis  T  25  tamen  07)i.  T       super      F^  2G  valemus  C^  27  cicatricatnm  pect   praeter  cicatn  m 

ras.M^         cicatrizatum   T        esse  dignare  domine  papa  om.  C  28  Sidonius  om.  F         dommo  om.  CF 

pramatio  suo  (pr  m  ras.P^)  P      salutem  mn.  F  29  venenerabilis  (a//.  ne  eras.  C^)  C  30  parssimonia 

{prior.  s  pras,  L"^)  L         humilitate  C        ciB  F 


96  SIDONn  EPISTULAEUM 

et  in  Christi  cultu  pervigii  sola  in  sc  compcllit  pcccata  dormirc,  maeroribus  orbitatis 
necessitate  litis  adiecta  in  remedium  mali  duplicis  perfcctionem  vestrae  consolationis 
cxpotcre  fcstinat.  gratantcr  habitura.    sivc    istud   tibi    percgrinatio   brcvis  scu  longum 

2  computetur    officium.      igitur    pracfata    vcncrabilis    fratris    mci    nunc    iam    prcsbytcri 
Agrippini.    nc  iniuriosum   sit   dixissc   ncquitiis,    certe   fatigatur   argutiis;    qui  abutens    ■> 
inbccillitatc    matronac   non   dcsistit   spiritalis   animae    serenitatera    saecularium    versu- 
tiarum  fiatibus    turbidarc:   cui   filii  ncc  multo  post  ncpotis  amissi  duac  paritcr  plagae 

3  recentes  ad  diuturni  viduvii  vuhius  adduntur.     tcmptavimus  intor  utrumque  componere, 
nos    maxume.    quibus   in    eos    novum    ius   professio    vetustumque    faciebant   amicitiae, 
ahqua   ccnscntcs.    suadentes   quacpiam .    phirima   supplicantcs :   quodquc   mircmini,   in  if> 
omncm  concordiac  stntum    promptius  a  fcminea  partc  dcsccnsum   est,     et  quamquam 

se  altius   profuturum    filiae   patcrna  iactaret  praerogativa ,    nurui    tamcn  magis  placuit 

4  munificentiac  socruahs  oblatio.  iurgium  ■  interim  semisopitum  vestris  modo  sinibus 
infcrtur.  pacificatc  ccrtantcs,  ct  pontificahs  auctoritatc  censurae  suspcctis  sibi  partibus 
indicite  gratiara.  dicite  veritatem.  sancta  cnim  Eutropia,  si  quid  vadimonio  mco  cre-  i-^ 
ditis.  victoriam  computat.  si  vel  post  damna  non  litiget.  unde  et  suspicor  vobis  unam 
pronuntiandam  domum  discordiosam,  licet  inveniatis  utramque  discordem.  memor 
nostri  esse  dignare,  domine  papa. 

III. 
SIDOXIUS  DOMINO  PAPAE  LEONTIO  SALUTEM. 

1  riTsi  nulhs  hortatibus  primordia  nostrae  professionis  animatis  ncque   sitim  igno-   2" 
rantiac    hactcnus   saccularis   ullo    supernae    rigatis    imbrc    doctrinae ,    non    ego   taraen 
tantuni  raei   racraincns   non    sum,    ut   a  meis   praesumam   partibus   aequah   officiorura 
lance  ccrtandura.     nara  cum  nostra  mcdiocritas  aetate  vitae,  tempore  dignitatis,  privi- 
legio  loci.  laude  scientiae,  dono  conscientiae  vestrae  facile  vincatur,  nullum  meremur, 

2  si  par  expectamus  anoquium.  igitur  non  incusantes  silentium  vestruni  sed  loquaci-  25 
tatcra  nostram  potius  excusarc  nitentes  commendamus  apicum  portitorem,  cuius  si  pere- 
grinationera  prompto  favore  foveatis,  grandis  actionibus  illius  portus  securitatis  aperitur. 
negotium  huic  testamentariura  est.  Latent  eum  propriarum  raerita  chartarura:  toga- 
torura  ilhc  perorantuni  peritiam  consulere  perrexit,  pro  victoria  coraputaturus,  si  se 
intellexerit  iure  superari,   raodo   ne  sibi   suisque   desidiae  vitio  perperam  cavisse  cul-  ^c 

1  cultu  christi  C  2  consulationis  L  3  habitatura  C  4  praesbyteri  L,    presbiteri  M 

5  agripini   TC,  aggrippini  F         nequiciis  C         argut'  C  6  inbecilitate  L,  imbecillitate  3IC,  imbesciili- 

tate  i^  spiritualis  C  7  Cu  F  post  rmiUo  LMFP  admissii^i  pariter  s.  l.  atld.  T-,  ley. 

poni  recentes  in  C  8  recedentes  L  temtavimus  L  inter  In  ras.  M^  9  maxime  MTCFP 

P 
eo  C      vestutumque /''      amiciciae  Ci^  10  suplicantes  Z,  suplicantes  C^  11  promtius />       descensum 

n 
scripsi,  discensum  L,  discessum  MTCFP         quanquam  LMF  12  alcius   C         iectaret  L        nuri  F^ 

}  a 
13  socrualis  munificentiae  oblatio  T"^       interl  s.  l.  add.  T^       sinibus  corr.  ex  finibusP*  If)  creditis  om.  C  ' 

16  dampna  3ICF  17  pronunciandam  LMC  18  esse  dlgnare  domine  papa  om,  C  19  Sidonius 

domino  et  salutem  om.  F  20    hortatibus  (tibus  in  ras.  M »)  i¥,   hortationibus  F  21    supern^ 

}  l)ono 
s.  l.  add.  T-,   supemo  F        jTubre  M  22  partibus  praesumam  F  24  dono  cscie   T        mercnuir 

(mnr  in  ras.  M^)  M  2(3  commendavimus  CF  portitorem  (ti  in  ras.  Jf  ^)  M  27  pronito  LC 

illius  actionibus   T  28  negocium  C       testamentorium  C       enim  F,  eu-.?.  /.  add.  F^        cartanim  MCF 

29  perorantium  F        perexit  L         se]  sese  C  30  separari  L^         desidi«?  vitio   (^  e<  o  /«  ras.  J/»)  M 

vitio  om.  C        iputet  perperam  cavisse  {om.  culpeturj   T        cavisse  in  ras.  J/' 


LIBER  VI,  2  §  1  —  4  §  3.  97 

petiir.  hune  eatenus  eomniendare  praesumn.  uf.  si  riini  instrucrc  dignanter  advoeatio 
consulta  fastidit.  uuctoritas  ('((rduae  tuae  (lissiiMulaiiiil)Us  studcut  cxcudcrc  rcspdusi 
celeritateni,     menior  nostri  esse  dignare,  domine   papa. 


IV. 

SIDONII^S  DOMINO  PAPAE  LUPO  SALUTEM. 

iKAETF.i;  officium.  (|Uod  ineomparabiliter  eminenti  apostolatui  tuo  sine  fine  debetui'.    I 
etsi  absque  intermissione  solvatur,  commeudo  suj»|)licum   liaiulnrum   pro  nova   neeessi- 
tudine  votustam  nocessitatem,  (pii   in  Arvernam   i'cj^ioncin   lon^um   itcr.  liis  <|uip|)c  tcm- 
poribus,    emonsi    casso    labore  vencrunt.      nam(juc    unam    tcmiiiarn    de   afi'cctii)us    suis. 
quam  forte  Yargorum  (hoc  enim  nomine  indigcnas  latrunculos  nuncupant)  superventus 

1"   abstraxerat,  isto  dcductam   ant(»  aliquot  annos  isticquc  distractam  cum  non  falso  indicio 
comperisscnt,    certis   quidem    signis    sed   non   recentibus    inquisivcrc   vestigiis.      iitque    2 
obitor    haec    eadem    laboriosa,    priusquam    hi    adessent.    in    negotiatoris   nostri   donm 
dominioquc   palam  sane   venumdata  defungitur,    quodam    Prudente   (hoc   viro    nomen), 
quem  nunc  Tricassibus    degerc    fama  divulgat,    ignotorum    nobis    hominum    collaudante 

!••  contractum :  cuius  subscriptio  intra  formuhim  nundinarum  tamquam  idonei  adstij)uhitoris 
ostenditur.  auctoritas  personae ,  opportunitas  praesentiae  tuae  inter  coram  positos 
facile  valebit,  si  dignabitur,  seriem  totius  indagare  violentiae,  quae,  quod  gravius  est, 
eo  facinoris  accessit,  quantum  portitorum  datur  nosse  memoratu,  ut  etiam  in  illo  latro- 
cinio  quendam  de    numero  viantum   constet   extinctum.      scd    quia  iudicii  vestri  mcdi-    3 

20  cinam  expetunt  civilitatemque,  qui  negotium  criminale  parturiunt,  vestrarum.  si  l^cne 
metior,  partium  pariter  et  morum  est,  aliqua  indemni  compositione  istorum  dolori, 
illorum  periculo  subvenire  et  quodam  salubris  sententiac  temperamento  hanc  partem 
minus  afflictam,  illam  minus  ream  et  utramque  phis  facere  securam :  ne  iurgii  status, 
ut  sese  fert   temporis   h)cique   civilitas,   talem   descendat  ad   terminum,    qualc    coepit 

2^  habere  principium.     memor  nostri  essc  dignare,  domine  papa. 


1  instuerc  JI  '2  autorit<as  //       ure   T      responsi  (si  In  ras.  M-)  M,  responsi  nri  (nri  induont  F^)F 

3  esse  dignare  doniine  papa  om.  Ci^  4  Sidonius  doniino  e<  saluteni  ovfi.i^  5prepateri^'  G  neccssitate 

i 
vetustam  necessitudinem   TCFP  et  in  ras.  M^  7  arvcnnam  /.  *  iter  /-^         qde  F  8  pvene- 

runt  F,  fort.  recte  nanque  M  9  vargonu  (nu  in  ras.  M'^)  M,  uagor   T,    \  vargonfi  s.  I.  add.   7'^ 

a 
latninculos  (0  in  ras.  M'^)  M  10  aliquod  L         isticq;  distctam  ovi.  T,  add.  in  marg.  T*         inditio  CF 

11  recensentibus   T^         adque  L  12  h  obiter  bec   T         lii  add.  in  marff.  M^,  ii  F         negociatoris  C 

•  •  •  , .  ^  r 

13  dominoque  L,    dno   T,    sed.  in  marg.  l  dnio  add.   T*  sana  F  vcnundata  MCF  pudentc  M^ 

14  nobis  s.  l.  add.  T^  15  tractum  F  suscribtio  L,  subscriptioe  T  tanquam  LMF  astipula- 
ioxis  MTFP,  astipulatione  C  16  oportunitas  LJ/TCjFP  17  faciie  s.  l.  add.  T-  sericm  in  ras.  P\ 
seriae  C  18  accessit  eo  facinoris  T'  quatum  C-  19  quemdam  F  nostri  F  20  negocium  C 
21  parcium  C  indempni  31CF  22  salubri  T  sententie  s.  l.  add.  T-  24  qualitas 
Gustafssonus  descendat  corr.  in  discedat  M^,  discendat  L,  discedat  TCFP  25  ;?7-o  mcmor  nostri 
esse  dignare  domine  papa  /eg.  VALE  m  3f  T,  spd  Mcnior  nri  s.  I.  add.  M-  esse  dignarc  dominc  papa 
om,  CP        digr  L 

SlDONIUS. 


98  SIDONII  EPISTULARUM 

V. 

SIDONIUS  DOMTNO  PAPAE  THEOPLASTO  SALUTEM. 

V^AUSAM  meam  nesciens  agit  qui  ad  vos  a  mo  litteras  portat;  nam,  dum  votivi 
mihi  fit  gorulus  opportunus  officii.  bonoficium  praostat,  quod  so  arbitratur  accipore. 
sieuti  nunc  vonorabilis  Donidius  dignus  intor  spoctatissimos  quosquo  numorari.  cuius 
clientom  puorosquo  commondo .  profectos  seu  in  patroni  necessitate  scu  in  domini.  '■> 
laborom  porogrinantum  qua  potostis  opo  bumanitato  intorcossione  tutamini :  ac,  si  in 
aliquo  amicus  ipso  por  impoi-itiam  novitatomquo  publicao  convorsationis  vidobitur  minus 
efficax.  vos  hoc  pdtius  aspieito.  quid  absentis  causa,  non  quid  praesentis  persona 
mereatur.     momor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 

VT. 
SIDONHS  DOMINO  PAPAE  EUTROPIO  SALUTEM.  lo 

1  X^osToiAM  foodifragam  gontom  redisse  in  sedes  suas  comperi  neque  quicquam 
viantibus  insidiarum  parare.  nefas  crodidi  nlterius  officiorum  differre  sormonem,  ne 
vester  affectus  quandam  vitio  meo  duceret  ut  gladius  inpolitus  de  curae  raritate  robi- 
ginem.  nnde  misso  in  hoc  sohmi  nogotii  gerulo  litterarum.  quam  vobis  sit  corpusculi 
status  in  solido  quamve  ex  animi  sententia  res  agantur,  sollicitus  inquiro,  sperans,  ne  i' 
semel  mihi  amor  vester  indultus  aut  interiecti  itineris  longitudine  aut  absentiae  com- 
munis  diuturnitato  tonuetur.  quia  bonitas  conditoris  habitationem  potius  liominum  quam 

2  caritatem  finalibus  claudit    angustiis.     restat,   ut  vestra  beatitudo  conpunctorii  salubri- 
tate  sermonis  avidam  nostrae    ignorantiae  pascat  esuriem.     est  enim  tibi   nimis  usui, 

ut    exhortationibus    tuis    interioris    hominis    maciem    saepenumero    mysticus    adeps   et  -io 
spiritalis  arvina  distendat.     memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 

VII. 

SIDOXIUS  DOMIXO  PAPAE  FOXTEIO  SALUTEM. 

1  ^i   aliquid    ad   inchoandam   gratiam   compendii    posteris  tribuit  necossitudo  prae- 

missa  seniorum,   ego  quoque    ad    apostolatus  tui  notitiam  pleniorem  cum  praerogativa 


1  .Sidonius  domino  om.  F      papae  teoplasto  F,  theoplasto  papae  C"         salutem  om.  F  3  miclii  C 

oportunus    LMTCFP  officii    ndd.    in    marg.  F^  arbitratur   accipere   LMCFP,    putat   accepisse  T 

4  numerayi  C-  5  necessitatem  MTCFP      in  om.  Z,  s.  l.  add.  C*  6  peregrinantium  F       potestis 

(is  in  ras.  J/')  M  7  imperiam  L,  inpericiam  C        vovitatemque  C-  8  non  corr.  er  num  C-,  nu  P 

9  nostri  esse  dignare  domine  papa  om.  MP       esse  dignare  doniine  papa  07n.  C       esse  nostri  F        digneris  T 

a 

10  Sidonius  domino  om.  F  eutropio  papae  C  salutem  om.  F  11  post'*'"  31^  suas  sedes  C 
quicquam  (ic  m  rrt«.  i/i)  J/  12  ultes //  ««  officiosum?  13  vicio  C  ducere  X  impolitus  J/C 
rubiginem  MTCFP  14  vobis  om.  F  15  ex  animi  sentencia  T,  1  ita  examine  sentiicie  s.  l.  add.  T^ 
16  absenti^  (^  m  ras.  J/»)  3/  17  post  quia  lec/.  g  m  T  18  compunctorii  {extr.  i  corr.  ex  s  M^)  MCF 
20  exhortaciouibus  C  matiem  F  misticus  MCF  21  spiritualis  C  nostri  esse  dignare  dominc  papa 
om.  MP  esse  dignare  domine  papa  om.  C  domine  papa  om.  F  22  .Sidonius  domino  ow?.  F  FON- 
TELO  P.VPAE  C  fontelo  MTC,  fontcllo  F  salutem  ovi.  /''  23  incboandam  {po.9t  n  m  ras.  .3  Vdt.  M^)  M 
posteris  om.  P        tribuat  F            24  noticiam  CF 


LIBEK  VI,  ns  1  —  HS  1  99 

doniesticae  tainiliaritatis  accedo,  nam  sic  tc  lainiliac  iiicac  validissimuni  iii  ('iiiisto 
scinpcr  i^ationuni  fuisse  reininiscor,  ut  ainicitias  tuas  nun  tam  cx|ictcn(las  milii  (luain 
repetendas  puteni.  his  adicitur,  (juod  indignis.simo  inilii  imposituin  sacerdotalis 
nomen    officii    confugere     ine    ad     precuin    vestraruiu     |tracsidia    compellit,    ut    adliuc 

T  ulcerosac  conscientiae  nimis  liiulca  vulnera  vcstro  saltim  cicatricentur  oratu.  (pia- 
proj)tcr  mc  mcosque  commcndans  et  cxcusans  litteras  scriores  granditer  obhccro, 
ut  intcrcessionc  consucta,  cuius  viribus  iinmane  polletis,  clericalis  tirocinii  in  nobis 
reptantia  rudimcnta  tucamini,  ut,  si  (|uid  dignabitur  de  morum  pravitate  nostrorum  iininn- 
tabilis  dci    mutarc    clementia,    totuin    id    sutiragiorum  vestrorum   patrocinio  debeamus. 

1"   ineinor  nostri  cssc  dignare,  doniiiic  papa. 


VIII. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  GRAECO  SALUTEM. 

AiMcuM  oblator  pau[)ercm  vitam  sola  mercandi  actione  sustentat;  non   illi  cst  opi-     I 
ficiuni  quaestui,  militia  commodo,  cultura  compendio;   (ob)  hoc  ipsum,  quod  merccnnariis 
prosccutionibus   ct   locaticia   fatigationc    cognoscitur,    fama    quidem    sua   sed    facultas 

i<   crcscit  alicna.     sed  tamen  quoniam  illi  fides  inagna  cst,  ctsi  parva  substantia.  (juoticns 
cum  pecuniis  quorumpiam   catapli   rcccntis   nundinas   adit,   crcditoribus    bcne  credulis 
sohi  deponit   moruni  cxpcrimcnta   pro  pignore.      intcr    dictandum   milii   ista  suggesta    2 
sunt,  ncc  ob  hoc  dubito  audita  fidcntcr  asscrere.  quia  non  paruin  mihi  intuinos  agunt 
quibus  cst  ipsc  satis  intumus.    huius  igitur  tencram  frontcm,  dura  rudinicnta  commcndo ; 

20  et,  quia  nomen  eiusdem  lcctoruin  nupcr  albus  accepit,  agnoscitis  profecturo  civi  me 
cpistulam,  clerico  debuisse  formatam;  qucm  propedicin  non  iniuria  reor  mercatorcm 
splcndidum  forc,  si  hinc  ad  vcstra  obscquia  festinans  frigoribus  fontium  civicorum 
sacpc  fontem  t  mercatoribus  antcfcrat.     memor  nostri  cssc  dignarc,  domine  papa. 


IX. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  LUPO  SALUTEM. 

Vni  iam  honcstus  Gallus,  quia  iussus  ad  coniugein  redirc  non  distulit,  littcrarum    1 
mearum  obsequium,    vcstrarum   reportat   effectum.      cui   cum  pagina,    quam  miseratis, 
reserarctur,  actutum  compunctus  ingemuit  destinatamque  non  ad  me  cpistulam  sed  in 
se  sententiam  iudicavit.     itaque  confestim  iter  in  patriam  spopondit  adornavit  arripuit. 


2  amicicias  Ci^        5  salteni  T      cicatrizeutur  77»',  cicatricientur  P        7  tyrociuii  Jy!/'C'        8  inimutabilis 

{\  corr.  ex  s  P^)  MCFP  'd  i)ost  Aoi  expunxlt  nate  i^^  10  nostri  esse  dignare  domine  papa  om.  J7i^      esse 

dignare  domine  papa  om.   (J         doniiue   j)apa  om.  F  11  Sidoniiis   domino  om.  F         GRECO  l'APAE   C 

pi  i 

salutem  om.  F  12  est  offitium   T-,  est  opificum  C'-,  opificium  est  F  1.'5  milicia  MF        ob  addidi, 

om.  LMTCFP       mercennari'  C  14  prosequutionibus  LP      locatitia  LM  1")  parva  om.  C      quoties  MT, 

P 
quocies  L  16  peccuniis  C      capitali  F^       adit  (a  in  ras.M^)M  17  experimenta  morum  C      michi  C 

18  michi  C,  noB  T  intiraos  MCF  intumi  suggerunt  Mommsen  19  est  MCFP,  et  L,  est  et  T 

i  n 

intimus  MCF  20  cive  L  21   inuria  J/i  22   spledidum.  C*  frigori  F  foncium  C 

f  .i.    tui 

23  montem  T'  mercatorib;  ZC,   mercatoris  MFP,  sed  s.  l.  rasura  est  in  M,   mediatoris  T,  caloris  tui  Leo 

esse  dignare  domine  paj^a  om.  MCP  dignare  domine    papa  om.  F  24   8idonius   domino    el   salutem 

om.  F  25  2wst  vir  3  litt.  eras.  P-  27  reserarentur  i''^         conijunctus  C        distinatamque  Z-        jw"^ 

in  se  ley.    plata  in  F,  fort.  recte  2b  senteuciara  C 

13* 


lOfl  SIDONII  EPISTULARUM 

quein  nos  proptcr  hano  ipsam  pacnitudinis  cclcritatcni  non  increpative  scd  consolatorie 

2  potius  conipcllare  curavimus  ,    quia  vicinarctur  innoccntiac  fcstinata  corrcctio.     ncque 
enim  quisquam  ctiam  sibi  bcne  conscius  plus  facere  praesumpsit,  si  quis  tanien  vcstrae 
corrcptionis  orbitam  non  rcliquit,  quippe  cum  ea  ipsa,  quac  lcgimus,  parccntis  vcrba 
ccnsurae  maxuma  emcndationis  incitamcnta  sint.     nam  quid   potest   esse  castigationis    ■'> 
huiusee    tenore    pretiosius ,    in   qua  forte   peccato   animus    aeger   repperit  intrinsecus 

3  rcmedium.  cum  non  valerct  cxtrinsecus  invenire  convicium?  quod  superest,  obsecramus, 
ut  crcbra  orationc.  per  quam  vitiis  omnibus  immanc  dominamini,  nos  quoque,  sicut 
cuangclicos  magos  remeasse  manifestum  est,  vcl  iam  nunc  per  aliam  viam  morum  in 
bcatorum  patriam  rcdirc  faciatis.  pacne  omiseram,  quod  minime  praetcreundum  fuit:  lo 
agitc  gratias  Innoccntio,  spectabili  viro,  qui,  ut  praeceperatis,  navitcr  morem  gessit 
iniunctis.     mcmor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


X. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  CENSORIO  SALUTEM. 

1  IJerullm  httcrarum  lcvitici  ordinis  honestat  officium.    hic  cum  familia  sua  deprae- 

dationis   Gothicae    turbinem    vitans    in   territorium   vestrum    delatus   est   ipso,    ut    sic  ^'^ 
dixcrim ,    pondere    fugae:    ubi   in   re    ccclesiae,    cui    sanctitas   tua    praesidet,    parvam 
semcntcm   semiconfecto   caespiti  advena  ieiunus   iniecit ,    cuius    ex   solido   coHigendae 

'2  fieri  sibi  copiam  exorat.  quem  si  domesticis  fidei  deputata  humanitate  foveatis,  id  est, 
ut  dcbitum  glaebae  canoncm  non  petatur,  tantum  lucelli  praestitum  sibi  computat  (pcre- 
grini  hominis  ut  census,  sic  animus  angustus),  ac  si  in  patrio  solo  rusticarctur.  huic  -f 
si  legitimam,  ut  mos  est,  solutionem  perexiguae  segetis  indulgeas,  tamquam  opipare 
viaticatus  cum  gratiarum  actione  remeabit.  per  quem  si  me  stilo  solitae  dignationis 
impcrtias,  mihi  fratcrnitatique  istic  sitae  pagina  tua  veluti  polo  lapsa  reputabitur. 
memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


XI. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  ELEUTHERIO  SALUTEM. 

1  luDAETJM  praesens   charta    commendat,    non   quod   mihi    placeat  crror,   per  quem 

pereunt    involuti,    sed   quia    neminem   ipsorum    nos   decet  ex  asse    damnabilem   pro- 


1  consnlatoriae  L  ^  2  vitinaretur  F      festinata  s.  L  add.  F-       coretio  F"^  3  praesumpsit  L ' 

4  correctionis  jT      reliquid  i/,  reliuquit  (n  ems.  ^l/ 'j  il/  5  maxuma  J/o/wms,  maxumae />,  maximae  i)/ TC/^P 

incitamenta  sint  nam  quid  potest  esse  castigationis  om.  C        sunt  MTFP  6  pciosius  L,  preciosius  MC 

o 

q  C  reperit  L  7  remedium   cum    non   valeret  extrinsecus   udd.    hi  mcm-fj.  P'  convitium  LTF 

quid  C  8  orotione  F  viciis  C  i)  euangelicos  (c  in  ras.  M^)  M  10  redire  LMGFF, 

remeare   T  11  spuali  C         gnaviter  MTCFP  12  esse  dignare  domine  papa  om.  3ICP        domine 

papa  om.  F  13-Sidonius  doniino  07n.  F        CENSORIO  PAl^AE  C         salutem  om.  F  14  leuuitici  L 

15  gotticae  J/  19  sibi  praestitum    T  20  augustus  CF  21  legittimam  F         tanquam  LMF 

oppipare  F  23    imp«tias  M^  michi  C  24    memor    nostri    esse   dignare  domine  papa  om.  L 

memor  sis  jiostri  ceterU  om.   T        esse  dignare  domine  papa  o7n.  MCP        doniine  papa  om.  F  25  Sidon' 

(o»i.   domino)  F  ELEVTHEKIO    PAPAE  C  pont    Eleutherio    le</.   SVU   in  LP  saluteni    om.  F 

26  cartha  L,  carta   TCF        placeat  mihi  transp.  J/'  27  dampnabilem  MCF         prouunciare  LMC 


LIBEK  VI,  J»  §1  -  12  §5.  101 

nuntiarc,  dum  vivit;  iii  spc  onini  adluic  absolutionis  cst  cui  suppctit  jxtssc  convcrti. 
quae  sit  vcro  negotii  sui  serics,  ipse  rectius  praescntanca  coram  narrutione  patcfacict.  2 
nani  prudcntiac  satis  obviat  cpistulari  forniulac  dcbitan»  concinnitatcni  pUirifario  scr- 
nionc  porrigcrc.  sanc  quia  sccunduni  vcl  ncgotia  vcl  iudicia  tcrrcna  soicnt  huiuscc- 
modi  homincs  honestas  habcre  causas,  tu  quoque  potcs  liuius  laboriosi.  ctsi  impugnas 
perfidiam,  propugnare  personani.     mcinor  nostri  essc  dignarc,  dominc  papa. 


XII. 
SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  PATIENTI  8ALUTEM. 

AiJoLis  aliqucm.  cgo  illuni  praccipue  puto  suo  vivcre  bono.  qui  vivit  alicno  qui-    I 
quc    fidclium    calaniitates    indigcntiamque    miseratus    facit    in    tcrris    opcra    caidorum. 

iii  'quorsum  istaec?'  inquis.    te  ista  sententia  quam  maxume,  papa  beatissimc,  petit,  cui  iioii 
sufficit  illis  tantum  ncccssitatibus  opcm  fcrre,    quas  novcris,  quiqu(!  usquc  in  cxtimos 
tcrminos  Galliarum  caritatis   indage  porrecta  prius   soles   indigentum  respicerc  causas 
quam  inspicere  personas.    nullius  obest  tenuitati  debilitatique,  si  tc  expetere  non  possit.    2 
nam   praevenis   manibus   illum,    qui    non   valuerit   ad  te  pcdibus  pcrvcnirc.     transit  in 

1'  alienas   provincias  vigilantia  tua   et  in   hoc  curae  tuae   latitudo  diffunditur ,   ut   longe 
positorum  consoletur  angustias;   et   hinc  fit,   ut,  quia   crebro  tc   non  minus  absentum 
verecundia  quam  praesentum  querimonia  movet.  saepc  terseris  eorum  lacrimas,  quorum 
oculos  non  vidisti.     omitto  illa,  quac  cotidie  propter  defcctionem  civium  paupcratorum    'i 
inrcquietis  toleras  excubiis  prccibus  cxpensis.     omitto  te  tali  sempcr   agere   tcmpcra- 

20  mento,   sic  semper  humanum ,   sic  abstemium  iudicari,   ut  constct  indesinentcr  regem 
praesentem   prandia  tua,   reginam   laudare    iciunia.      oniitto   tanto    te    cultu    ecclesiam 
tibi  creditam  convenustare,  ut  dubitet  inspector,    meliusne  nova  opera   consurgant   an 
vetusta  reparentur.     omitto  per  te  plurimis   locis   basilicarum  fundamcnta  consurgere,    4 
ornamenta  duplicari:  cumque  multa  in  statu  fidei  tuis  dispositionibus  augeantur,  sohim 

2''   haereticorum   numerum  minui ,    teque    quodam   vcnatu  apostolico    feras    Fotinianorum 
mcntes    spiritualium    praedicationum    cassibus    implicare,    atque   a   tuo   barbaros    iam 
sequaces,  quoticns  convincuntur  verbo,  non  exire  vestigio,  donec  eos  a  profundo  gur- 
gite  erroris    fehcissimus   animarum   piscator  extraxeris.      et   horum  ahqua  tamcn  cum    5 
rcliquis  forsitan  communicanda  collegis;  illud  autcm  deberi  tibi  quodam,  ut  iurisconsulti 

30   dicunt,   praecipui  titulo  nec  tuus    poterit   ire   pudor  infitias,  quod  post  Gothicam  de- 


1  adhuc  enim  F        competit  F  2  negocii  C        patefatiet  F  4  terrena  iudicia  F        huius- 

modi   T  5  honestas  s.  l.  add.  M^  G  memor  nostri  esse  dignare  domine  papa  om.  L         memor  sis 

nostri  ceteris  om.   T       nostri  esse  dignare  domine  papa  om.  P       esse  dignare  domine  papa  om.  C      dignare 

domine  papa  om.  JIF  7  Sidonius  domino  om..  F      1'ACIENTI  PAPAE  C      salutem  om.  F  lU  istaec  L, 

ista  C,  ista  haec  MTFP         ista  om.  MTCFP         sentencia  C         maxime  MTCFP         papa  heatissime  s.  l. 

add.  M^  11  usque  s.  l.  add.   M\  om.    T        post  usque  5  litt.  eras.  P'  12  karitatis  C        indi- 

gentium   TF  13  psonas  s.  l.  add.  M^  14  pcib;  F  l.J   proviutias  F  16  consuletur 

(u  corr.  in  o  Ji')  LM        fit   Wuuiverenus,  fuit  LMTCFP        ut  s.  l.  add.  M^         absentim  L  17  inde 

ab  terseris  exitum  epist.  om.  LT  18  occlos  novidisti  C         quotidie  M,    quottidie  P         defteccionem  6 

19   iwst  toleras   unam  litt.  eras.  C*  21   te  tanto  F  22   conustare  C  24  dispotitionibus  F 

11 
25  fortinianorum  P  26  spiritalium  MP  27  quoties  M,   quoties  P*  29  forsan  CP        coUegis 

corr.  ex  collegiis  F^,  ex  collegimus  P'  30  praecipuo  (o  corr.  ex  i  M^)  MFP         in  (in  s.  l.  add.  M^) 

inficias  MCFP        post  s,  l.  udd.  M  ^ 


[{)2  SIDONII  EPISTULARUM 

populationom.  post  segetos  ineeHdio  absumptas  pcculiari  suniptu  inopiae  communi  per 
desolatas  Gallias  j^ratuita  trumenta  niisisti,  cum  tabcscentibns  tamc  populis  nimiuni 
contulisses,  si  commercio  fuisset  spccies  ista,  nou  niuneri.  vidimus  angustas  tuis 
frnii-ibus  vias :  vidimus  per  Araris  et  Rhodani  ripas  non  unum,  quod  unus  impleveras, 
0  horreum.  tabuh\rnm  cedant  tigmenta  gentilium  et  ille  quasi  in  caolum  rclatus  pro  '^ 
rcperta  spicarum  novitate  Triptolemus,  quem  Graecia  sua,  caementariis  pictoribus 
signiticibusquo  ilhistris .  sacravit  templis  formavit  statuis  offigiavit  imaginibus.  illum 
dubia  fama  eonoinnat  por  rudos  adhnc  et  Dodonigonas  populos  duabus  vagum  navibus, 
quibus  poetae  deinceps  formam  draeonum  doputaverunt,  ignotam  circumtulisse  scmcntem. 
tu.  ut  do  nu^ditorranoa  tacoain  hirgitatc,  victum  civitatibus  TyrrUeni  maris  erogaturus   ^^ 

7  granariis  tuis  duo  potius  tlumina  quam  duo  navigia  complesti.  sed  si  fortc  Achaicis 
Eleusinae  superstitionis  exemplis  tamquam  non  idoneis  religiosus  laudatus  offcnditur, 
seposita  mystici  intolloctus  reverontia  voncrabihs  patriarchac  loscph  historialcm  diH- 
gentiam  comparemus,  qui  contra  sterilitatcm  soptem  ubcrcs  annos  insecuturam  facile 
providit  remedium,  quod  praevidit.     sccundum  tamcn  moralcm  sententiam  nihil  iudicio   i^ 

8  meo  minor  est  qui  in  supervcniente  simili  nccessitate  non  divinat  et  subvcnit.  qua- 
propter,  etsi  ad  integrum  conicere  non  possum,  quantas  tibi  gratias  Architensis  Rcgensis 
Avenniocus,  Arausioncnsis  quoquc  ct  Albensis,  Valentinacque  nec  non  et  Tricastinae 
urbis  posscssor  exsolvat,  quia  difficile  cst  eorum  ex  asse  vota  metiri,  quibus  novcris 
alimoniam  sine  asse  collatam,  Arvcrni  tamen  oppidi  ogo  nominc  ubcres  perquam  gratias  20 
ago.  cui  ut  succurrere  mcditarere,  non  te  communio  provinciae,  non  proximitas  civitatis, 

0  non  opportunitas  fluvii,  non  oblatio  prctii  adduxit.  itaquc  ingentcs  pcr  mc  rcferunt 
gratcs  quibus  obtigit  per  panis  tui  abundantiam  ad  sui  sufficientiam  pervenirc.  igitur 
si  mandati  officii  munia  satis  videor  implesse,  cx  lcgato  nuntius  cro.  ilicet  scias  volo: 
per  omncni  fertur  Aquitaniam  gloria  tua;  amaris  haudaris,  desidcraris  cxcoleris,  omnium  25 
pcctoribus ,  omnium  votis.  intcr  haec  tcmporum  raala  bonus  sacerdos ,  bonus  pater, 
bonus  annus  es  quibus  operae  pretium  fuit  ficri  famcm  suam  periculo,  si  aliter  esse 
non  poterat  tua  largitas  experimento.     mcmor  nostri  esse  dignare,  doraine  papa. 


1  inopia  C  2  frumeuta  om.  CP  3  coutulisse  C^         commertio  F        tuerit  F        speties  CF 

muueri  scripai,   muuere  MCFP  4  rodaui  MFP,  rodauis  (s  eras.  6")   C  5  Fabularu  in  ras.  31- 

,p  corr.  ex  ip  P^  G  treptolemus  MCFP        gra  corr.  in  gretia  M-         cae •.••.■  uieutariis  [2  Utt.  eras.  M-)  31 

7  significibus   (oin.  que)  31  effigiavit    praeter   effi    in  ras.  31-  inuuagiuibus  F  8    fama  om.  F 

concinnat  scripsi,  coucUiat  3ICP,  couciliet  F          9  deiucebs  C  circumtullisse  31P,  coutulisse  C          10  tir- 

ni 

reni  MCF,  tyrre     P^             11  complevisti  (vi  induxii  C^)   C  12  supersticiouis  C        tauquam  F        uou 

s  i 

0771.  C,  s.  l.  add.  31-         laudatu    31^              13  mistici  CFP  15  moralem  om.  C        seuteuciam  C        nl 

iuditio  F  17  couice  F      Arelateusis  Kegeusis  scripsi,  arelateuses  regeusens  (regeuseus  C",  regeuses  F)  31CFP 

18  aveuuicus  F       triscastiue  (7«-.  s  eras.  P^)  P  21  proviutie  F       proxima  C  22  oportunitas  31CFP 

precii  3ICF  23  paunis  F^       habuudautiam  F  24  officii  corr.  ex-  officium  C-,  om.  P       uuncius  iliC 

27  precium  CF  28  memor  esse  uostri  d.  [ceteris  om.)  31        esse  diguare  domiue  papa  0711.  F        diguare 

domine  papa  om.  C      domine  papa  om.  P       subscriptionem  om.  LT,  GAII  SOLLII  APOLLINARIS  SIDONII 

EPLARV  LIB.  VI.  EXPLICIT.  L\CU'IT  LIB.  VII.  31,  G.  S.  A.  M.  S  liber  .VI.  expi.   lucipit    (.5  Ult.  eoanw- 

runt)  libri  .VII.  C,  lucip    liber  VII  suhscr.  ruhricator  in  F,  L  .VI.  EXPLIC  add.  in  mary.  P> 


GAI  SOLLII 

APOLLINAPaS    SIDOINII 
EPISTULARUM 

LIBER  SEPTIMUS. 


I. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  MAMERTO  SALUTEM. 

RuMOR    est    Gothos    in  RoTnanum   solum    castra   niovisso:  huic    senipor   irruptioni    1 
nos   miseri   Arverni   ianua    sumus.      namquc   odiis  inimicorum  liinc   peculiaria  fdmenta 
subministramus .    quia,    quod   necdum    terminos   suos  ab  Oceano  in  Rhodanum  Ligeris 

■^'   alveo   limitaverunt,    solam   sub   ope  Christi    moram   de   nostra  tantum  obico  patiuntur. 
circumiectarum  vero  spatia  tractumquc  regionum    iam  pridem  regni  minacis  iniportuna 
devoravit  impressio.     sed  animositati  nostrae  tam  temerariae   tamque  periculosae   non    2 
nos  aut  ambustam  murorum  faciem  aut  putrem  sudium  cratem  aut  propugnacula  vigilum 
trita  pectoribus    confidimus   opitulatura:    solo    iam    invectarum  te   auctore   rogationum 

1'^'  palpamur  auxilio,  quibus  inchoandis  instituendisque  populus  Arvernus,  etsi  non  effectu 
pari,  affectu  certe  non  impari  coepit  initiari,   et  ob  hoc  circumfusis  necdum  d^t  terga 
terroribus.     non  enim  latet  nostram  sciscitationem,  (quod)  primis  temporibus  harumce    :} 
supplicationum  institutarum  civitas  caclitus  tibi  credita  per  cuiusque  modi  prodigiorum 
terriculamenta    vacuabatur.     nam   modo   scaenae    moenium   publicorum   crebris   terrae 

i''  motibus  concutiobantur :  nunc  ignes  sulpure  flammati  caducas  culminum  cristas  supcr- 
iecto   favillarum   monte    tumulabant;   nunc   stupenda  foro   cubilia  collocabat  audacium 


1  episl.  I  toiam   om.  LT  I,  SIDONIVS  MAMERTO  SVO   SALVTEM  C,   domino   pape   mamento 

a 
{c.eferh  om.)   F,  inscriptionem  om.  P  4  suniinistramus  J/,  suministramus  F^       occeano  F      in  roclanum 

Hgeris  alveo   C,    et   alveo   ligeris   in   rodanum  F  et  in  ras.  M"^,  et  ligeris  alveo  in  rodanum  P  f)  nostra 

u  _ 

corr.  in  nostro  J/^  s.  l.  add.C^  G  spacia  C  8  ad  F^       muroru  (u  in  ras.  M-)  M      raaceriem  Xeo 

sudiuni  {prior.  u  in  ras.  M^)  31  9  iam  scripei,  tamen  3ICFF  10  incoliandis  P      populus  *  arvernns  * 

{Lis  nnam  litt.  ut  r.  q;  eras.  C^)  C      affectu  pari  etfectu  F  12  sciscitationem  (scis  in  ras.  M"-)  M,   osci- 

tacionem  C       quod  addidi,  om.  MCFP      liarnnce  3IF  13   tibi  celitus  F      cuiusque  modi  scripsi,  cuiusce- 

modi  MFP,  huiuscemodi  C  14  scaenae]  pinnae?  Movmisen      meniu  praeter  e  et  u  in  ras.  P-      publicorum 

e 
(o  in  ras.  J/^)  M  \b  momo|tibus  C         ignis  C"         sulpurc  scrijysi,  sepe  MCFP  10  audatium  CF 


1 04  SIDONII  EPISTULARUM 

pavenda  mansuetudo  cervorum:    cum   tu   inter  ista  discessu   primorum   populariumque 
statu  urbis  exinanito  ad  nova  celer  veterum  Ninivitarum  exempla  decurristi,  ne  divinae 

4  admonitioni  tua  quoquo  desperatio  conviciaretur.    et  vere  iam  do  deo  tu  minime  poteras 
absque    peccato   post  virtutum   experimenta   diffidere.     nam  cum   vice  quadam    civitas 
contlagrare  coepissot,  fides  tua  in  illo  ardoro  plus  caluit;  et  cum  in  conspectu  pavidae     ' 
plebis  obiectu  solo  corporis   tui  ignis  recussus  in  tergum  fugitivis  flexibus  sinuaretur, 
miraculo  terribili  novo  invisitato    aftuit  flammae   cedere   per  reverentiam,   cui   sentire 

5  defuit  per  naturam.      igitur    primum   nostri   ordinis    viris   et  his   paucis   indicis  ieiunia 
interdicis  flagitia.  supplicia  praedicis  remedia  promittis;  exponis  omnibus  nec  poenam 
longinquam  esse  necveniam:  doces  denuntiatae  solitudinis  minas  orationum  frequentia    i" 
esse  amoliendas;    mones    assiduitatem    furentis    incendii   aqua    potius    oculorum    quam 
fluminum  posse  restingui;  mones  minacem  terrae  motuum  conflictationem  fidei  stabili- 

•  >  tate  flrmandam.  cuius  confestim  sequax  humilis  turba  consilii  maioribus  quoque  suis 
fuit  incitamento,  quos  cum  non  piguissct  fugere,  redire  non  puduit.  qua  devotione 
placatus  inspector  pectorum  deus  fecit  esse  obsecrationem  vestram  vobis  saluti,  ceteris  i> 
imitationi .  utrisque  praesidio.  denique  illic  deinceps  non  fuere  vel  damna  calamitati 
vel  ostenta  formidini.  quae  omnia  sciens  populus  iste  Viennensibus  tuis  et  accidisse 
prius  et  non  accessisse  posterius  vestigia  tam  sacrosanctae  informationis  amplectitur, 
sedulo  petens,  ut  conscientiae  tuae  beatitudo  mittat  orationum  suarum  suff^ragia  quibus 

7  exempla  transmisit.  et  quia  tibi  soli  concessa  est  post  avorum  memoriam  vel  con-  ^" 
fessorem  Ambrosium,  duorum  martyrum  repertorem,  in  partibus  orbis  occidui  raartyris 
Ferreoli  solida  translatio  adiecto  nostri  capite  luliani,  quod  istinc  turbulento  quondam 
persecutori  manus  rettulit  cruenta  carnificis,  non  iniurium  est,  quod  pro  compensatione 
deposcimus,  ut  nobis  inde  veniat  pars  patrocinii,  quia  vobis  hinc  rediit  pars  patroni. 
memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa.  25 


II. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  GRAECO  SALUTEM. 

vJneras,  consummatissime  pontificum,  verecundiam  meam,  multifaria  laude  cumu- 
lando  si  quid  stilo  rusticante  peraravero.  atque  utinam  reatu  careat.  quod  apicum 
primore  congressu  quamquam  circumscriptus  veritati  resultantia  tamen  et  diversa 
conexui;  ignorantiae  siquidem  meae  callidus  viator  imposuit.  nam  dum  sohim  merca-  so 
toris  praetendit  officium,  Htteras  meas  ad  formatae  vicem,  scilicet  ut  lector,  elicuit, 
sed  quas  ahquam  gratiarum  actionem  continere  decuisset.  namque,  ut  post  comperi, 
plus  Massiliensium  benignitate  profectus  est,  quam  status  sui  seu  per  censum  seu  per 


3  amonitioni  M      i^ost  desperatio  12  Utt.  eras.  P-       convitiaretur  F  6  recursus  C      sinuare**tur 

(re  ut  V.  eras.  P^)  P  7  invisitato  Hauptius,  inusitato  MCFP        super  sentire  var.  lect.,  quam  add.  M^, 

eras.  M-  8  primum  igitur  C        nostri  ordinis  viris   et   his   paucis   indicis  ieiunia  in  ras.  M-         et  his 

paucis  nostri  ordinis  viris  CF  9  flagicia  C  10  denunciatae  MC      frequentia  *  {tmam  litt.  eras.  P^)  P 

sacro 
11  esse  om.  C  16  deincebs  C      dampna  MCF  18         sanctaei/'  19  suarum  {id  s.  l.  add.  C^) 

orationum  C  21  martirum  MC        parte  P  et  corr.  n.  f.  ex  parti  M  >  occidui  orbis  F        mai-tiris  3IC 

22  quodam  3/»  23  retulit  MCFP  24  rediit  hinc  F  25  esse  dignare  domine  papa  om.  MCFP 

26  episi.  II  totam  om.  LT        Sidonius   domino  et  salutera  om.  F  27  multipharia  F  28  pavero  F 

reatu  utinam  F  29   congressurum  (rum  ind.  F^)  F  30  conexus  C ,    cuncxui  F  inposnit  F 

c 
32  quis  C        debuisset  J/' 


LIBER  Vn,  1  §  3  —  '2  §  7.  |05 

familiam  forma  patorctur.     quno  tamon  ut  gosta  sunt  si  quispiani  dignus  rolator  ovol-    2 
voret,  fioront  iucunda  mcmoratu.    sod  quoniam  iubotis  ipsi,  ut  ali(juid  vobis  a  mo  laetum 
copiosumquo  pagina  fcrat,  dato  veniam,  si  hanc  ipsam  tiihollarii  nostri   hospitalitatem 
comicis    salibus    comparandam    salva    vostrarum   aurium    sovoritato    i^erstringamus .    ne 

•>   secundo  insinuatum  nos  nunc  primum  nosso  vidoamur.    simul  et,  si  moris  est  reguhirum, 
ut  ox  matoria  omni   usurpentur  principia   dicendi,    cur   hic   quoque  quodcumquc    mihi 
sormocinaturo  materia  hmgius  quaoratur  oxpotaturquo,  nisi   ut  sormoni  nostro  sit  ipso 
pro  causa,  cui  orit  noster  sormo  pro  sarcina?    Arvcrni  huic  patria:  parcnt(!s  natalibus    :{ 
non  superbis  scd  absoUitis,  ot  sicut  nihil  ilhistre  iactaiites,  ita   nihil  sorvii^»  motucntcs. 

1"  contonti  censu  modico  sod  eodem  vel  sufficionto  vol  liboro;  militia  iUis  in  cloricali  potius 
quam  in  Palatino  decursa  comitatu.  pater  istius  granditer  frugi  ot  liberis  parum 
liberalis  quiquo  por  nimiam  parsimoniam  iuveni  filio  ])his  prodosso  (piam  placoro 
maluorit.  quo  rohcto  tunc  puer  iste  vos  petiit  nimis  expeditus,  quod  erat  maximum 
conatibus  primis  impedimcntum:    nihil  est  enim  viatico  levi  gravius.      attamen  prinms    4 

1'  illi  in  vcstra  moonia  satis  secundus  introitus.  sancti  Eustachii,  qui  vobis  decossit. 
actutum  dicto  factoque  gemina  bcnedictio;  hospitium  brevi  quaesitum,  iam  Eustachii 
cura  facile  inventum,  celeriter  aditum,  civiliter  locatum.  iam  primum  crebro  accursu 
excolere  vicinos,  identidem  ab  his  ipse  haud  aspernanter  resalutari.  agere  cum  sin- 
gulis,  prout  aetatis  ratio  permitteret :  grandaevos  obsequiis,  acquaovos  officiis  obligare. 

'-jo  pudicitiam  prae  ceteris  sobrietatomque  soctari,  quod  tam  laudandum  in  iuventuto  quam    T) 
rarum.      summatibus    deinceps   et   tunc    comiti   civitatis    non    minus    opportunis    quam 
frequentibus  excubiis  agnosci  innotescere  familiarcscere,   sicquc   eius  in  dios  sodulitas 
maiorum    sodalitatibus   promoveri;   fovere   boni    quique   ccrtatim,   votis   omnes   plurimi 
consiliis,  privati  donis  cincti  beneficiis  adiuvare ;  perquo  haec  spes  opesque  istius  raptim 

^^   saltuatimquc    cumulari.      forte   accidit,    ut  devorsorio .   cui   ipse   successerat,    quacdam    0 
femina    non    minus    censu    quam     moribus    idonca    vicinaretur,     cuius    filia    infantiae 
iam    temporibus    emensis    necdum   tamcn    nubilibus    annis    appropinquabat.      huic   hic 
blandus  (siquidem  ea  aetas  infantulae,  ut  adhuc  deccnter)  nunc  quaedam  frivola,  nunc 
ludo  apta  virginco  scruta  donabat;   quibus   isti  parum  grandibus  causis  plurimum  vir- 

30  gunculae  animus  copuhibatur.     anni  obiter  thalamo  pares:    quid  morer  multis?    adule-    7 
scens,  solus  tenuis  peregrinus,  filius  familias  et  e  patria  patro  non  solum  non  volente 
verum     ot     ignorante     discedens ,      pueHam     non     inferiorcm     natahbus,     facultatibus 
superiorem,  medio  episcopo,  quia  lector,  soLacio  comitis,  quia  cliens,  socru  non  inspi- 
ciente  substantiam,    sponsa  non  despiciente  personam,   uxorem  petit.   impetrat,  ducit. 

3'-  conscribuntur    tabulae  nuptiales;    et    si    qua   est  istic  municipioli  nostri  suburbanitas, 


1  re=v.?lator  {duas  litt.  eras.  P-)  P  2  iocunda  MCFP         ipsi  scrlpsi,    ipse  MCFP  ut  om.  P 

a  ^ 

4  perstringimus  M^  5  nos  Leo,  n**  M\  non  CFP  si  ex  etsi  s.  l.  adcl.  M^              <j  matheria  MC 

i  ■  . 

docendi  i^'       michi  C  7  matheria  MC  expectaturque  (c  eras.  P"^)  CP      nisi  MFP,  Ti  C  8  nr-.^  C 

i  i  n 

9  nicliil  C,  nl  F        nichil  C,  nl  F  10  milicia  CF        pocius  C  11  palatio  C»  l^  quinque 

(n  eras.  P-)  P         13  quo  praeter  q  in  ras.  M  ^  14  nichil  CF     enim  om.  C  16  facto  dictoque  F     bene- 

dictio  FP,  benodictio  est  C  et  (add.  est  s.  l.  M\  eras.  M-)  M     hospicium  MC     eusthacii  M         17  cura  s.  L  add.  M  • 

et 
18  accolere  (ac  corr.  in  ex  F^)  F      ididem  i/*  19  permitter&  (&  in  ras.  M^)  M  20  pudiciciam  CF 

21   oportunis  MCFP  22   familiarescere   add.  in   marg.  F^  sedulitat<=s   {duas    litt.  eras.  M^)  M 

e  u 

23  omnis  M^  24  cincti   Vatieanus  S421  aliique,   cincti  M-,   cuncti  CFP  25  diversorio  MCFP 

27  annis  om.  C  appropinbat  C         hic  MCF,  si  P  30  ain  C"  moror  F         adolescens  MCFP 

31  famit  F  32  et]  etiam  C  33  solatio  Jfi^P        cliens  in  ras.  3n         inspiticnte  i^  34  despi- 

tiente  F  35  est  om.  C 

SlDONIUS.  14 


106  SroONII  EPISTULARUM 

8  matriinonialibus  illio  inserta  documentis  mimica  largitate  recitatur.  peracta  circum- 
scriptione  legitima  et  fraude  sollemni  levat  divitem  coniugem  pauper  adamatus  et 
diligenter  quae  ad  socerum  pertinuerant  rimatis  convasatisque,  non  parvo  etiam  corol- 
lario  facilitatem  credulitatomque  munificentiae  socralis  emungens  receptui  in  patriam 
cecinit  praestigiator  invictus.  quo  profecto  mater  puellae  pro  hyperbolicis  instrumentis  ■< 
coepit  actionem  repetundarum  velle  proponere  et  tunc  demum  de  mancipiorum  spon- 
saliciac  donationis  paucitate  maerere,  quando  iam  de  nepotum  numerositate  gaudebat. 
ad   lianc   placandam   noster  Hippolytus   perrexerat,    cum    litteras    meas   prius    obtulit. 

9  habetis  historiam  iuvenis  eximii,  fabuhim  Milesiae  vel  Atticae  parem.    simul  et  ignoscite 
praeter  aequum  epistuhirem  formulam  porrigenti,  quam  ob  hoc  stilo  morante  produxi,   i» 
ut  non   tamquam   ignotum   reciperetis    quem   civem  beneficiis   reddidistis.      pariter   et 
natura  comparatum  est,  ut  quibus  impendimus  studium  praestemus  affectum.    vos  vero 
Eustachium  pontificem  tunc  ex  asse  digno  herede  decessisse  monstrabitis,   si  ut  pro- 

lOpinquis  testamenti.  sic  clientibus  patrocinii  legata  solvatis.     ecce  parui  et  oboedientis 
officium    garrulitate   complevi,    licet  qui   indocto   negotium   prolixitatis   iniungit,   aegre   !•• 
ferre    non  debeat,    si    non   tam   eloquentes   epistulas   recipit   quam    loquaces.     memor 
nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


III. 
SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  MEGETHIO  SALUTEM. 

1  JJiu  multumque  deliberavi,  quamquam  mihi  animus  affectu  studioque  parendi 
sollicitaretur.  an  destinarem,  sicuti  iniungis,  contestatiunculas,  quas  ipse  dictavi.  vicit  20 
ad  ultimum  sententia,  quae  tibi  obsequendum  dcfiniebat.  igitur  petita  transmisi:  et 
quid  modo  dicemus?  grandisne  haec  oboedientia?  puto,  grandis  est;  grandior  impu- 
dentia  tamen.  hac  enim  fronte  possemus  fluminibus  aquas,  silvis  ligna  transmittere ; 
hac  [enim]  temeritate  Apellen  peniculo,  caelo  Phidian,  malleo  Polyclitum  muneraremur. 

2  dabis  ergo  veniam  praesumptioni,    papa  sancte   facunde   venerabilis,   quae   doctissimo  25 
examini  tuo  naturali  garrulitate  deblaterat.     habet  consuetudo  nostra  pro  ritu,  ut  etsi 
pauca  edit,  multa  conscribat,  veluti  est  canibus  innatum,  ut,  etsi  non  latrant,  tamen 
hirriant.     memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


1  mimica  praeter  ca  in  ras.  ilf  ^  2  legittima  F         soUempni  MCF,  sollenni  P  3  socrum  C, 

e  II  o 

fort.  recte       conversatisque  C  4  crudelitatemque  M^        socrualis  CF  5  praestigator  MCP      Qvv  M"^ 

p  F         hiperbolicis  M,    yperbolicis  F  8  hyppolitus  M,   hyppolytus  CP,  ipoHtus  F         litteras*  (unavi 

litt.  eras.  C-)  C  optulit  F  9  fabulam  MCFP;    fabulae  malim  Milesiae  Savaro,    milici^  MCP, 

\\\ 
militie  F  ignoscitote  M^  10   eplaru  i^         formam  C"  11   tanquam  iJ/i<'  12  yero  3ICP, 

o  ••  e 

g  F  13  eusthatium  M  14  dientibus  C  15  officii  C         negocium  C  16  loquacis  M^ 

17  esse  dignare   domine    papa    om.  MCFP  18  epist.  III  totam   om.  LT  Sidonius  domino  om.  F 

a 
migethio  MC,  megethtio  P,  migerio  F        salutem  om.  F  19  que  ex  multumque  s.  l.  add.  F'^        qmqm 

mihi  F,    quamq;    michi   C  animus   affectu   scripsi,    animo    affectu  MCFP  20   solHcitarentur  P 

contexlatiunculas  F  24   enim   MFP,    seclusi;    igitur  C  appellen   MF  periculo  C,    pigni- 

culo  FP  et  (igni  m  ras.M"^)  M  celo  FP  et  corr.  ut  v.  ex  telo  iJf^,  telo  C  M\&n  MCFP,  fort.  recte 

Dl 

policlitum  MCP,  pollicitum  F  muneraremur  Bernensis  aliique,  ueneraremur  M^,  veneraremur  CP,  emu- 

laremur  F        da  (ergo  om.)  veniam  F  2.5  fecunde  C  26  deblatteraf  CF  28  hyrriant  MCP 

nostri  esse  dignare  domine  papa  om.  P,  esse  dignare  domine  papa  om.  MC,  domine  papa  om.  F 


LIBER  VII,  2§8  -  5§1.  io7 


IV. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  FONTEIO  SALUTEM. 

Insinuare  qiioscumquo  iam  pavco,  quia  commcndatis  nos  damus  vcrba,  vos  niuncra: 
tamquam  non  principalitas  sit  censcnda  bcncficii,  quod  a  mc  pcccatorc  di{]^rcssis  sanctac 
communionis  portio  patct.     tcstis  horum  cst  Vindicius  nostcr,  qui  scgnius  donmm  pro 

•i  munificcntiac  vestrae  fasce  remeavit,  quoquo  loco  est,  constanter  affirmans ,  cum  sitis 
opinionc  magni,  gradu  maximi,  non  tamcn  cssc  vos  amplius  dignitatc  quam  dignationc 
laudandos.  pracdicat  mcllcas  sanctas  ctfloridas,  quac  proccdunt  dc  tcmpcrata  communionc, 
blanditias ;  nec  tamen  ex  hoc  quicquam  pontificali  depcrirc  pcrsonac,  quod  sacerdotii 
fastigium  non  frangitis   comitate ,    sed   flcctitis.      quibus   agnitis   sic    inardcsco ,   ut  tum 

1"  me  sim  felicissimum  iudicaturus,  cum  mihi  coram  posito  sub  divina  opc  contigerit  tam 
securum  dc  deo  suo  pectus  licct  praesumptiosis,  artis  tamcn  fovere  complexibus. 
accipite  confitcntem:  suspicio  quidem  nimis  scvcros  et  imbecillitatis  meae  conscius 
aequanimiter  fcro  asperos  mihi;  sed,  quod  fatcndum  est,  hisce  moribus  facihus  humili- 
tate  submittimur  quam  familiaritate  sociamur.    in  summa,  vidcrit,  qua  conscientiac  dotc 

15  turgescat,  qui  se  ambientibus  rigidum  rcddit ;  ego  tamen  morum  illius  acmulator  cssc 
praeelegerim,  qui  etiam  longe  positorum  incitare  in  se  affectat  affcctum.  illud  quoquc 
mihi  inter  maxima  granditer  cordi  est,  quod  apostolatus  vestri  patrocinium  copiosum 
verissimis  dominis  animae  meae,  Simplicio  ct  Apollinari,  intermina  intercessione  con- 
ferre  vos  comperi.     si  verum  cst,  rogo,  ut  non  habeat  vestra  caritas  finem ;  si  falsum 

20  est,  pcto,  ut  non  differat  habcre  principium,  praeterea  commcndo  gcrulum  littcrarum. 
cui  istic,  id  est  in  Vasionensi  oppido  quiddam  necessitatis  exortum  sanari  vcstrae 
auctoritatis  rcvcrentiaeque  pondere  potest.     memor  nostri  esse  dignare,  dominc  papa. 


V. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  AGROECIO  SALUTEM. 

OiTUKicAS  dccreto  civium  petitus  adveni :  causa  fuit  cvocationis  titubans  ecclesiao    1 

25   status,  quae  nuper  summo  viduata  pontifice  utriusque  professionis    ordinibus  ambicndi 

sacerdotii  quoddam  classicum  cecinit.    fremit  populus  per  studia  divisus ;  pauci  altcros, 

multi  sese  non  ofFerunt   solum   sed   inferunt.      si   aliquid   pro  virili   portione  secundum 

deum  consulas  veritatemque,  omnia  occurrunt  levia  varia  fucata,  et  (quid  dicam?)  sola  est 


1  e^nst.  IV  totam  om.  LT      Sidonius  clomino  om.  F      fontelo  (J,  tbnterio  F      salutem  om.  F  3  tan- 

quam  F  sit  s.  l.  adcl.  M-,   om.  F  4  viuditius  C  i^ost  segnius  expunxit  nr  P'  7  mel- 

leas  FF  et  in  ras,  M^,  illas  C  temperata  corr.  ex  temperantia  F^  communitione  F  H  quid- 

c 
quam  F        personae  deperire  F        persone  praeter  per  in  ras.  C  B  si  F"^  10  felicissimura  sim  F 

c 
michi  C  contigerit  s.  l.  add.  F'^  11   praesumptuosis   (^wst.  u   corr.  in   i  C-)  CF  artis  J/' 

i  o 

12  accpe  F'^         suspitio  F        severs  M^         inbecillitatis  F  13  miclii  C        quod  s.  l.  add.  M^,  om.  C 

(i 
14  sumittimur  (timur  hi  ras.  J/')  MFP        sociamur  J/',  sotiemur  F        videris  C  et  fcorr.  in  viderit  M^)  M 

16  praeelegerim  viilffo:  plegerim  J/C/^P  17  michi  C  18  simplitio  et  appollinari /^       conferre  ovi.  C 

ce  if 

iutermissione  F'^  19  karitas  C  20  deferat  31^  22  reverentiaeque  scripsi;  reverentiae  MCF; 

reverencie  P      esse  dignare  domine  papa  om.  MCFP  23  epist.  V  initium  usque  ad  p.  108,  2  sanctam  sedem 

om.  LT       Sidonius  domino  om.  F       agroetio  MCP,  agtio  F       ^wst  agroetio  leri.  suo  in  P       salutem  om.  F 

ri 
26  sacerdocii  C  27  multissese  F        vili  C^  28  verituti  corr.  ex  vei-itateq;  ut  c.  M^,  veritati  FP 

14* 


108  SIDONII  EPISTULARUM 

2  illic  siniplex  inipudcntia.  ct  nisi  nic  imnierito  qucri  iudicarctis ,  diccre  audcrem  tam 
praccipitis  animi  esse  plcrosque  tamque  pcriculosi.  ut  sacrosanctam  sedem  dignitatem- 
que  affectare  pretio  oblato  non  reformident,  remque  iani  dudum  in  nundinam  mitti 
auctioncmque  potuisse,  si  quam  paratus  invenitur  emptor,  vcnditor  tam  desperatus 
invcuiretur.     proin    quacso ,    ut  ofticii  mei   novitatem   pudorem  necessitatem  exspecta-    ^ 

3  tissimi  adventus  tui  ornes  contubcrnio,  tuteris  auxilio.  nec  te,  quamquam  Senoniae 
caput  es,  inter  hacc  dubia  subtraxcris  intcntionibus  medendis  Aquitanorum,  quia 
minimum  rcfcrt.  quod  nobis  est  in  habitatione  divisa  provincia,  quando  in  religione 
causa  coniungitur.  his  accedit,  quod  de  urbibus  Aquitanicae  primae  solum  oppidum 
Arvcrnum  Komiinorum  rcliquum  partibus  bella  fcccrunt.  quapropter  in  constituendo  nj 
praefatao    civitatis    antistite    provincialium    collegarum    deficimur    numero,    nisi   metro- 

4  politanorum  reficiamur  assensu.  de  cetero  quod  ad  honoris  vestri  spectat  praerogativam, 
nulhis  a  me  hactcnus  nominatus,  nullus  adhibitus,  nullus  clectus  est;  omnia  censurae 
tuae  salva  inlibata  solida  servantur.  tantum  hoc  meum  duco.  vestras  invitare  per- 
sonas  expectare  voluntates  laudare  sententias,   [et]  cum  in  locum  statumque  pontificis   i-^ 

5  quisque  sufficitur,  ut  a  vobis  praeceptum,  a  me  procedat  obsequium.  sed  si,  quod  tanien 
arbitror  minime  fore.  precibus  meis  apud  vos  malesuadus  obstiterit  interpres,  poteritis 
praesentiam  vestram  potius  excusare  quam  culpam;  sicut  e  diverso,  si  venitis,  ostenditis, 
quia  tcrminus  potuerit  poni  vestrae  quidem  regioni,  sed  non  potuerit  caritati.  memor 
nostri  csse  dignare.  domine  papa.  2« 


VI. 
SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  BASILIO  SALUTEM. 

'  ^LXT   nobis   munere   dei   novo   nostrorum  temporum  exemplo  amicitiarum  vetera 

mra.  diuque  est  quod  invicem  diligimus  ex  aequo.  porro  autcm,  quod  ad  communem 
conscientiam  pertinet,  tu  patronus :  quamquam  hoc  ipsum  praesumptiose  arroganterque 
loquar;    namque    iniquitas  mea   tanta  est,    ut   mederi   de  lapsuum  eius  assiduitate  vix  25 

2  etiam  tuae  supplicationis  efficacia  queat.  igitur,  quia  mihi  es  tam  patrocinio  quam 
dilectione  bis  dominus,  pariter  et  quod  memini  probe,  quo  polleas  igne  sensuum,  fonte 
verborum,  qui  viderim  Modaharium,  civem  Gothum,  haereseos  Arianae  iacula  vibrantem 


1  inmerito  me  C         iumerito  IJFF  2  esse  auimi  F         tam   {om.  que)  F  o  precio  31LF 

i|ue  u 

remque  LT,  et  rem  MCFP         nudiuani  F  4  auctutionem     F^  iuvenite  jP*         emtor  L         dispe- 

ratus  L  5  proinde  C      exspectatissimi  scripsl:  spectatissimi  L3ITCF,  spectantissimi  F  6  post  adveutus 

tui   in  2^anzii   codice   haec   le<ji:    muneres    indultu    et   inter    tantos    motus  partium  factiosarum  laborantem  me 

fluctuantemque    consiKo    confirmes    coUegio    iuformes    testatur    Savaro    eadevuiue    ex    'optimo    codice^    add. 

Wouwerenug  ornis  L  quanquam  L3IF  8  diusa  F,  diversa  T  proviutia  T^F  10  ar- 

vemium  L  romanunu  L,   romanis  MCFF  11  antestitae  L  proviutialium  F         deficim  curr.  in 

deficim  J/'-,  deficimus  T  13  nominat  F  adhibit  F  14  illibata  31CF  liec  C  ivitare  C^ 

15  sentencias  C  et  L31TCFF;   del.  Wilamoioitz  poutificis  L31CFF,   pastoris  T  17   aput  F 

malesuad&  C  18  pocius  L  19  quidem  vestrae  F  karitati  C  memor  n(jstri  esse  dignare 

domine    papa    ovi.  L,     esse    dignare     di)miiie    papa    om.  JITCF,    doniiue    papa    07n.  F  cpist.   VI   totam 

om.  LTF  Sidonius  domino  et  salutem  om.  F  22  amiciciarum  CF  24  quaiiquam  1'  prae- 

sumptuose  C  25   loquar  arroganterque  M  26  efficatia   CF        michi  C         ta  praeter  a  i)i  ras.  JtF 

27  dilectio*ne  (unavi  litt.  eras.  J'^')  F      memini  corr.  ex  uemini  F'^  28  Arrianae  31F      ariane  hereseos  C 


LIBER  VII,  5  §  2  —  (j  §  8.  109 

quo  tii  spiritaliuni  tustimoniorum  mucrono  confoderis,  servata  ceterorum  tam  reverentia 
quain  pacc  pontificum  non  iniuria  tibi  (lcHcn,  qualitcr  ccclcsiasticas  caulas  istius  liacrcseos 
lupus,  qui  pcccatis  pcrcuntiuni  saginatur  animarum,  clandcstino  morsu  nccdum  intcllecti 
dcntis  arrodat.  namque  hostis  antiquus,  quo  facilius  insultet  balatibus  ovium  dcstitu-  li 
•  tarum,  dormitantum  prius  incipit  cervicibus  imminere  pastorum.  neque  ego  ita  mci 
mcminens  non  sum,  ut  nequaquam  mc  hunc  csse  reminiscar,  quem  lonf»is  adhuc 
ablucnda  flctibus  conscientia  prcmat;  cuius  stercora  tamen  sub  ope  Ciiristi  quandocjue 
mysticis  orationum  tuarum  rastris  eruderabuntur.  sed  quoniam  supercminet  ])rivati 
reatus  verccundiam  publica  salus.   non  vcrebor.  etsi  carpat  zclum  in  nic  fidci  sinister 

10  interpres,  sub  vanitatis  invidia  causam  proderc  veritatis.    Kvarix,  rex  Gotliorum,  <|Uoil    l 
limitem    regni   sui    rupto    dissolutoque    foedere   antiquo   vel   tutatur   armorum    iurc  vcl 
promovet,    nec    nobis   peccatoribus    hic   accusare   nec  vobis   sanctis  liic  discutcrc  per- 
missum  est.    quin  potius,  si  requiras,  ordinis  res  est,  ut  et  divcs  hic  purpura  byssoque 
veletur   et  Lazarus   hic    ulceribus  et  paupertate  feriatur:    ordinis  res  est,    ut,    dum  in 

i'   hac    allegorica    versamur   Aegypto,    Pharao    incedat    cum    diadcmate,    Israelita    cum 
cophino;   ordinis  res  est,  ut,  dum  in  liac  figuratao  Babylonis  fornace  decoquimur,  nos 
cum   leremia    spiritalem  lerusalcm    suspiriosis    plangamus    ululatibus    et  Assur   fastu 
regio  tonans  sanctorum  sancta  proculcet.    quibus  ego  praesentum  futurarumque  beati-    5 
tudinum  vicissitudinibus  inspectis  comniunia  patientius  incommoda  fero;  primum.  quod 

-0   mihi  quae  merear  introspicienti  quaecumque  adversa  provenerint  leviora  reputabuntur; 
dein   quod   certum   scio   maximum   esse    remedium    interioris   hominis,    si  in  hac  area 
mundi  variis  passionum  flagellis  triturctur  exterior.    sed.  quod  fatendum  est,  praefatum    (\ 
regem  Gothorum,  quamquam  sit  ob  virium  merita  terribilis,  non  tam  Komanis  mocnibus 
quam  legibus  Christianis  insidiaturum  pavesco.    tantum,  ut  ferunt,  ori,  tantum  pectori 

25  suo   catholici   mentio  nominis  acet,    ut  ambigas  ampliusne  suae  gentis  an  suac  sectae 
teneat  principatum.    ad  hoc  armis  potens  acer  animis  alacer  annis  hunc  solum  patitur 
errorem,    quod  putat  sibi   tractatuum   consiliorumque   successum   tribui    pro   religione 
legitima,    quem    potius    assequitur   pro   felicitate   terrena.      propter    quod    discitc    cito    7 
catholici  status  valetudinem  occultam,  ut  apertam  festinctis  adhiberc  medicinam.    Bur- 

3u  degala,  Petrogorii .  Rutcni,  Lemovices,  Gabalitani,  Helusani,  Yasates,  Convenae, 
Auscenses,  multoque  iam  maior  numerus  civitatum  summis  sacerdotibus  ipsorum 
morte  truncatus  nec  ullis  deinceps  episcopis  in  defunctorum  officia  suffcctis.  pcr  quos 
utique  minorum  ordinum  ministeria  subrogabantur,  latum  spiritalis  ruinae  limitem 
traxit.     quam   fere   constat   sic  per  singulos  dics  morientum  patrum  proficere  defectu, 

35  ut  non  solum  quoslibet  haereticos  praesentum  verum  etiam  haeresiarchas  priorum 
temporum  potuerit  inflectere :  ita  populos  excessu  pontificum  orbatos  tristis  intcrcisac 
fidci   desperatio   premit.     nulla   in   desolatis   cura   dioecesibus   parochiisque.    videas  in    8 


ta 
1  spiritualium  CF     tam  ceterorum  C         2  haereseus  WUamoivilz,  aeris  (corr.  in  aetis  JVj  MCF         4  iii- 

r 
sultat  (a  corr.  in  e  F^)  F  5  dormitantiura  F      prius  dormitautum  C  7  stecora  6"  H  misticis  MCF 

o 

eruderabantur  C  9  plublica  (i>r.  1  eras.  C'V   C  11  rupto  (o  in  ran.  J/')  M  12  promovit  J/' 

13   bissoque  MCF  15    versat    corr.    in   versam  F-  egipto  C  farao  MC  israhelita  MC, 

isrlitica  F  16  cofino  M       babilonis  3ICF  17  liieremia  (corr.  in  hieremie  C'J  MC       spiritualem  CF 

hierusalem  M,  hirlm  C,  ierlm  F  19  pacientius  C  20  michi  C         introspitienti  F  23  quan- 

t 
quam  F  26  alacer  C  28   legitima  (e  corr.  ex  &  C^)  C,   legittima  /'  29  valitudinem  MF 

burdegala  corr.  in  burdegali  C-  30  helisani  C  31  auxenses  C  32  truncatis  C        in  ovi.  C 

33  spiritualis  F,   spiritualiu  C  34  traxi  C         quem  F        morieutium  F  36  popls  J/'         urbatos 

corr.  ex  urbat'  M^  37  premit*»  (duas  litt.  eras.  M^)  M  diocesibus  MCF  parochiisque  vulgo, 

parrochiis  (alt.  r  eras.  M'^)  MCF:  delet  Leo 


110  SroONII  EPISTULARUM 

ecclesiis  aiit  putrcs  culniinum  hipsus  aut  valvarum  cardinibus  avulsis  basilicarum  aditus 
hispidorum  veprium  fruticibus  obstructos.  ipsa,  pro  dolor,  videas  armenta  non  modo 
semipatontibus  iaccre  vestibulis  sed  etiam  lierbosa  viridantium  altarium  latera  depasci. 
sed  iam  nec  per  rusticas  solum  solitudo  parochias :  ipsa  insuper  urbanarum  ecclesiarum 

9  conventicuhi  rarescunt.  quid  enim  fidelibus  solacii  superest,  quando  clericalis  non  r> 
modo  disciplina  verum  etiam  memoria  perit?  equidem  cum  clericus  quisque  defungitur, 
si  benedictione  succidua  non  accipiat  dignitatis  heredem,  in  illa  ecclesia  sacerdotium 
moritur.  non  sacerdos.  atque  ita  quid  spei  restare  pronunties,  ubi  facit  terminus 
hominis  finem  reHgionis?  altius  inspicite  spiritalium  damna  membrorum:  profecto 
intcllegetis.  quanti  subrepti  sunt  episcopi,  tantorum  vobis  populorum  lidem  periclita-  lo 
turam.  taceo  vestros  Crocum  Simpliciumque  collegas,  quos  cathedris  sibi  traditis 
eliminatos  similis  exilii  cruciat.    poena  dissimilis.     namque  unus  ipsorum  dolet  se  non 

:<>vidore  quo  redeat:  alter  se  dolet  videre  quo  non  redit.  tu  sacratissimorum  pontificum, 
Lotnitii  Fausti  Graeci,  urbe  ordine  caritate  medius  inveniris;  per  vos  mala  foederum 
currunt.  per  vos  regni  utriusque  pacta  condicionesque  portantur.  agite,  quatenus  haec  is 
sit  amicitiae  concordia  principalis,  ut  episcopali  ordinationc  permissa  populos  Galliarum, 
quos  limes  Gothicae  sortis  incluserit,  teneamus  ex  fide,  etsi  non  tenemus  ex  foedere. 
memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


VII. 
SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  GRAECO  SALUTEM. 

'  liiccE  iterum  Amantius.   nugigerulus  noster,  Massiliam  suam  repetit,  aliquid,  ut  20 

moris   est,    de   manubiis   civitatis   domum  reportaturus ,    si   tamen aut  cataplus 

arriserit.  per  quem  ioculariter  plura  garrirem,  si  pariter  unus  idemque  valeret  aninius 
exercere  laeta  et  tristia  sustinere.  siquidem  nostri  hic  nunc  est  infelicis  anguli  status, 
cuius,  ut  fama  confirmat,  minus  (tristis)  fuit  sub  bello  quam  sub  pace  condicio.    facta 

2est  servitus  nostra  pretium  securitatis  alienae.     Arvernorum,   pro  dolor,   servitus,    qui,  25 
si  prisca  replicarentur,  audebant  se  quondam  fratres  Latio  dicere  et  sanguine  ab  Iliaco 
populos   computare.     si  recentia  memorabuntur,   hi  sunt,    qui  viribus  propriis  hostium 


26  cfr.  Lucan.  I,  427  sq.:    Arvernique  ausi  Latio  se  fingere  fratres,  Sanguine  ab  Iliaco  populi. 

lo 
2  fructicibus  F         abstructos  M^,  abstructos  C         proh  MCF  3  altaria  F  4  parrochias 

(alt.  r  eras.  M-J  MCF  5   solatii  MF  7  succidua  s.  l.  add.  F-  dignitatis   (ti   eras.  M-)  M 

8  quide  (e  eras.  M^)  J/       pronuncies  MC  9  spiritualium  CF       dampna  MCF  10  intelligetis  3ICF 

quanto  C      subrepti  suut  scripsl,  sub  r&e  pmitis  C,  sub  *  *  *  *  pmuut  i^raeter  sub  et  pm  hi  ras.  M-,  surripiuntur  F 

supra  extr.  i  m  episcopi  ras.  M^  quantis  fueritis  privati  episcopis  Wilamoivltz  pupulorum  C  peri- 

daturam  C  12crutiati^         dissimilist  i^^         se  dolet  C  13  redeat  alter  se  dolet  videre  quo  oni.  C 

i 
14  leontiJ/',  leonti  i^         ordine  urbe  karitate  raelius  C*  15  regni  s.  l.  add.  F"^         conditionesque  il/Ci^ 

quatinus  MF  16  amicitiae  scripsi,  amicitia  M,  amicicia  CF       amicitia,   concordia  principali  ut  3Ionimsen 

17  gotthicae^  18  esse  dignare  domine  papa  om.  CM,  domine  papa  om.  F  19  epist.  VII  totam  om.  LTP 

Sidonius  domino  om.  F      GRECO  PP  C      salutem  om.  F         20  amancius  C      reppetit  C         21  sit  (t  eras.  31-)  31 

aut  expurucit  31^,  om.  F;  hiatum  significavi  22  ioc**ari  (ul  ut  v.  eras.  6'-,)  C  23  infelix  C  24  ut 

or 
in  ras.  31^,  et  C       rainus  tristis  scripsi,  min    31^,   minus  C,  melior  F       conditio  CF  25  precium  3ICF 

proh  MCF  26  prischa  /''        ab  iliaco  sanguine  F  27  hii  F      ante  viribus  le(/.  pro  in  31       uuribus  C 


LIBER  VIT,  6§H  -  8§1.  IH 

publicorum  .irma  remorati  sunt:  cui  saepe  populo  Ootlius  iion  iuit  clauso  intra  moenia 
formidini,  cum  vicissim  ipse  fieret  oppugnatoribus  positis  intra  castra  terrori.  Iii  sunt. 
qui  sibi  aflvor.sus  vieinorum  noiem  tam  duces  fuere  quam  milites :  de  quoruni  tanicn 
sorte  certaininum  si  quid  [)rosi)erum  cessit,  vos  secuncbi  sobita  sunt.  si  (|uid  contraiiuni, 
:.  illos  adversa  fregerunt.  illi  ainore  rci  publicae  Seronatum  barbaiis  provincias  pro- 
pinantem  non  tiniuerunt  legibus  tradere.  (luem  convictuni  dcinceps  rcs  pulilica  vix 
praesumpsit  occidcre.  boccine  meruerunt  inopia  flainma.  fciruin  pcstibmtia.  pingucs  ;{ 
caedibus  gbidii  et  macri  ieiuniis  proeliatores?  propter  buius  tain  inciitac  jiacis 
expectationem  avulsas  muralibus  rimis  berbas  in  cibuni   traximus,  creliro  pcr  ignoran- 

i(»  tiam    vcnenatis    graminibus    infecti,    quae    indiscretis    foliis    sueisque    viridantia    saeiie 
manus    fame    concolor    legit?     pro    his    tot    tantisque    devotionis    experimentis    nostri, 
quantum   audio,    facta  iactura  est?     pudeat  vos,    precamur,    huius  foederis,    nec  utibs    1 
nec  decori.    per  vos  legationes  meant:  vobis  primum  pax  quamquam  principe  absente 
non  sohim  tractata  reseratur,  verum  etiam  tractanda  comniittitur.    veniabilis  sit,  quae- 

ir.   sumus,  apud  aures  vestras  veritatis  asperitas,  cui  convicii  invidiam  dolor  eripit.    parum 
in   commune    consuHtis:    et,    cum  in  concilium  convenitis,    non  tam  curae  est  publicis 
mederi   periculis   quam    privatis   studcre    fortunis:    quod  utique  saepc  diuque  facientes 
iam  non  primi  comprovincialium  coepistis  esse,  sed  ultimi.    at  quousque  istae  poterunt    f) 
durare    praestigiae?     non   enim    diutius    ipsi    maiores    nostri   hoc    nomine  gloriabuntur, 

20  qui    minores    incipiunt    non    habere.      quaproptcr    vel    consilio,    quo    potestis,    statum 
concordiae  tam  turpis  incidite.    adhuc,  si  neccssc  est,  obsideri,  adhuc  pugnare,  adhue 
esurire    delectat.     si  vero    tradimur,    qui    non  potuimus  viribus  obtineri,    invenisse  vos 
certum   est   quid   barbarum   suaderetis   ignavi.     scd   cur   dolori    nimio   frena   Laxamus?    0 
quin   potius    ignoscite    afflictis   nec   imputate  maerentibus.     namquc    alia   regio   tradita 

2-.  servitium  sperat,  Arvtjrna  supplicium.  sane  si  medicari  nostris  ultimis  non  valetis, 
saltem  hoc  efficite  prece  sedula,  ut  sanguis  vivat,  quorum  est  moritura  Ubertas:  parate 
exulibus  terram,  capiendis  redemptionem,  viaticum  pcregrinaturis.  si  murus  noster 
aperitur  hostibus,  non  sit  clausus  vester  hospitibus.  memor  nostri  esse  dignare, 
domine  papa. 

VIII. 
30  SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  EUPHRONIO  SALUTEM. 

(4uAND0QuiDEM  mc  clcricalis  officii  vincuLa  ligant,  felicissimum  mediocritatis  meae    1 
statum    pronuntiarem,    si   nobis    haberentur    quam    territoria   vicina   tam   moenia.     de 
minimis   videlicet   rebus    coronam   tuam  maximisque    consulerem,    fieretque    actionum 

1  rememorati  F^  clausa  C  2  teiT**ori*  (it  et  I  iit  v.  eras.  C-)  C         liii  F  4  conta- 

minum  C       prosperum  (u  m  ras.  M^)  M  5  r.  p.  C       provintias  F  0  deincebs  C  8  macrii  7'"' 

tam  scrlfsi,   tamen  MCF  10  graminibus  M,   graminibus  C  succisfpie  C  11  nostri  rulyo, 

nostris  MCF  12  foederis  (r  in  ras.   C)  C  13  quanquam  F  14  reserantur  (n  eras.  J/ »)  MC 

comittuntur  C      quaesumus]  qs  CF  15  aput  F      cuius  CF      convitii  F      eripit  (pr.  i  corr.  ex  u  M^)  M, 

erepit  C^  16  concilio  M^,  concilio  C  est  oin.  MC  17  facientes   diuque  C  18  con- 

mi  (,\i        •       • 

provincialium  C,  comprovintialium  F  sed  ulti     M^,  seduli  C,  -J  ultimi  F  aut  MC  20  minoris 

(aU.  i  corr.  in  e  M^J  MC  23  suaderetis]  adiuvaretis  Moin^nsen  24  impunitate  C"        maerentibus  om.  C 

25  servicium  C        supplitium  F  26  saltim  C  28  esse  dignare  domine  papa  om.  MCF  30  domino 

om.  F        EVFRONIO  rC       salutem  om. -F  31  meae  om.  P  32  pronunciarem />3/6'        tam  eras.M^, 

a 
om.  P,i{T  33  videllicet  L 


112  SrDONII  EPISTULARUM 

Tiiearum  quasi  cuiuspiam  fluvii  placidus  cursus  atque  inoffensus,  si  e  tractatu  tuo 
veluti  ex  saluberrinio  fonte  manaret.  procul  dubio  tunc  ille  non  esset  aut  spumosus 
per  iactantiam  aut  turbidus  per  superbiam  aut  caenosus  per  conscientiam  aut  praeceps 
per  iuventutem.     quin   potius   in   illo   squalidum    si  quid   ac  putre   sorderet,    totum  id 

2  admixta  consilii  tui  vena  dilueret.     sed  quoniam  huiuscemodi  votis  spatia   sunt  longa    ^ 
interposita  praepedimento,  sedulo  precor,  ut  consulentem  de  scrupulo  incursae  ambigui- 
tatis  expedias  et.  quia  Simplicium,  spectabilem  virum,  episcopum  sibi  flagitat  populus 
Biturix  ordinari,  quid  super  tanto  debeam  negotio  facere,  decernas.    huius  cs  namque 
vel  erga   me  dignationis  vel   erga   reliquos   auctoritatis ,    ut   si   quid  fieri  voles  (voles 

3  autem   quicquid    aequissimum    est),    non   suadere   tam    debeas   quam   iubere.     de    quo   lu 
tamen  Simplicio  scitote  narrari  plurima  bona,  atque  ea  quidem  a  plurimis  bonis.    quae 
testimonia  mihi  prima  fronte  conloquii  non  satis  grata,  quia  satis  gratiosa,  iudicabantur. 

at  postquam  aemulos  eius  nihil  vidi  amplius  quam  silere,  atque  eos  maxume,  qui 
fidem  fovent  Arianorum.  neque  quippiam  nominato,  licet  necdum  nostrae  professionis, 
inlicitum    opponi,    animum   adverti   exactissimum   virum   posse   censeri,    de   quo    civis   i"- 

4  malus  loqui,  bonus  tacere  non  posset.  sed  cur  ego  ista  haec  ineptus  adieci,  tamquam 
darem  consilium  qui  poposci?  quin  potius  omnia  ex  vestro  nutu  arbitrio  litterisque 
disponentur  sacerdotibus,  popularibus  manifestabuntur.  neque  enim  ita  desipimus  in 
totum,  ut  evocandum  te  primum,  si  venire  possibile  est,  deinde,  si  quid  sequius,  certe 
consulendum  decerneremus,  nisi  in  omnibus  obsecuturi.  memor  nostri  esse  dignare,  ^u 
domine  papa. 

IX. 
SIDONIIIS  DOMmO  PAPAE  PERPETUO  SALUTEM. 

1  JjEsmERio    spiritalium   lectionum,    quarum    tibi    tam    per   authenticos   quam    per 
disputatores  bybliotheca  fidei  catholicae  perfamiliaris  est,   etiam  illa,    quae  maxumam 
tuarum  scilicet  aurium  minime  digna  sunt  occupare  censuram,  noscere  cupis;  siquidem  25 
iniungis,   ut  orationem,   qua  videor  ad  plebem  Biturigis  in  ecclesia  sermocinatus,  tibi 
dirigam:    cui  non   rhetorica  partitio,    non  oratoriae  minae,   non  grammaticales  figurae 

2  congruentem   decorem   disciplinamque    suppeditaverunt.     neque    enim   illic,   ut   exacte 


1  fluvi  C        placidissimus  (ssi  in  ras.  M"^)  MTCFP         adque  L         e  tractatu  LMCP,  retractatu   T, 

~{    tractatu  F  2  e  MCF,  3  P  nianaret  (et  in  ras.  M"^)  M  autv-';  (corr.  ut  v.  ex  antem  M'^) 

spumosus  (sus  in  ras.  31-)  M  3  iactanciam  C      ac  turbidus  P      precebs  C  4  ac]  aut  F      id  Tj3ICFP, 

d 
K  T  f)  ammixta  (corr.  in  amixta  M"^)  LMC         venena  (ne   eras.   C^)  C         quoniam  L,   quod  MTCFP 

spacia  //C  6  praepedimento   (o  in  ras.  M^)  M  sedullo  Z  8  negocii  T^,   negocio  C  e  P 

nanque  M  9  vel  s.  l.  add.  M^,  om.  P,  nl  F  11  bona  om.  C        adque  L  12  prima  michi  C 

colloquii  MTCFP  13  nichil  MCF         adque  L  maxime  MTCFP  14  arrianorum  LMTCFP 

ci  

quippium  (7  1.5  illicitura  iTfC,  illitum  i^'         apponi  C        animatum  adverti  C,  aiaduti  J^         quivis  3/i^P, 

}  civis  8.  l.  add.  M^,  vis  C  16  qur  ergo  L        tanquam  LMF  17  arbitrio*?  (duas  litt.  eras.  M^)  M 

18  popularibusq :  (q;  eras.  M^)  MT  19  inprimis   T        venire  om.  T        secus  MTCFP  20  nostri 

esse  dignare  domine  papa  om.  MFP,   esse  dignare  domine  papa  om.  TC  22  domino  et  salutem  om.  F 

h 
23  spiritalium  (spir  in  ras.  M^)  M,  spiritualium  CF         autenticos  MTCFP  24  byblioteca  L^,   biblio- 

theca  MTCFP      fidei  catliolicae  aut  delere  aut  j)ost  disputatores  transponere  malim       maxumam  Wouinerenus, 

maxumu  L,  maxime  MTCFP  26  quam  MTCFP        biturgis  FP  27  retborica  LMTFP        parti- 

cipatio  F        minime  C  28  disciplinamque  (c  in  raa.  Jf)  M         enl  s.  l.  add.  M^ 


LIBER  YTI.  8§  1  —  !li;  7.  l  j ;{ 

pororantibus  nios  ost.  aut  pondora  liistorioa  aut  pootioa  sohoniata  sointillasvo  oontro- 
vcrsaliuni  olausularuni  liliuit  aptni'i.  niini  ouni  nio  ]>artiuin  soditionos  stutlia  variotatos 
in  diversa  raptaront,  sio  diotandi  niilii  niatoriam  su^<i;orol)at  iniuriii.  (piod  toin|)us 
occupatio  subtrahobat.  otonim  tanta  orat  turbii  oompotitorum .  ut  cathodrac  unius 
•'  numorosissimos  candidatos  nec  duo  recipere  scamna  j^otuissont.  omnca  pbicebant  sibi. 
omnes  omnibus  displicebant.  neque  |enim|  valuissemus  aliquid  in  communo  oonsub'ro,  :{ 
nisi  iudicii  sui  faciens  plebs  lenita  iacturam  sacordotali  so  potius  iudicio  subdidissot. 
presbyterorum  sane  paucis  angulatim  fringultientibus,  porro  autcm  palam  no  mussi- 
tiintibus  quidom,  quia  ploriquo  non  minus  suum  quiun  roliquos  ordinos  portimoscobiint. 
1"  Igitur,  duni  pubbco  totos  singuli  cavent,  factum  est,  ut  omn<'s  non  iisporuimtor  iuidiicnt 
quod  deincops  ambientor  cxpeterent.  itaque  paginam  sume  subditis  v<duminibus  iid-  4 
iunctam,  quam  duabus  vigibis  unius  noctis  aestivae  Christo  tosto  dictatani  piuriinuni 
vcroor  no  ipsi  ampbus  loctioni,  quae  hoc  de  se  probat,  quam  milii  credas.  inomor 
nostri  esse  dignare,  domine  papa. 

ir.  CONTIO. 

XVEFERT   historia    saecularis,    dilcctissimi,    qucndam  pliilosophorum    discipulis  nd-    T) 
veniontibus    prius    taccndi    patientiam    quam    loqucndi    monstrasse    doctrinam    ot    sic 
incipiontes    quosquo    inter    disputantium    consectaneorum    cathedras   mutum  sustinuisso 
quinquonnium,   ut   etiam  coleriora  quorumpiam  ingenia  non  liceret  ante  laudiui  quiim 

-"   decerot  agnosci.     ita  fiebat,    ut  eosdem   post   longam    taciturnitatem   locutos    quis(|ue 
audire  cocperat.  non  taceret:  quia,  donec  scicntiam  natura  (;onbibcrit,  non  miiior  ost 
gloria  dixisse  quod  noveris  quam  siluisse  quod  nescias.    at  nunc  mediocritatem  meam    G 
manet   longe    diversa    condicio,    cui  per  suspiriosas  voraginos  et  flagitioruni  volutabra 
gradienti    profossionis    huiusco    pondus    impactum    cst;    et   prius    quam    ulH    bonorum 

2''  reddam  disccntis  obsequium,  cogor  debcrc  ceteris  docentis  officium.  adicitur  huic 
inpossibilitati  pondus  pudoris.  quod  mihi  peculiariter  piiginae  dccretalis  obhitu  ponti- 
ficis  eligcndi  mandastis  arbitrium  coram  sacrosancto  et  pontificatu  maximo  dignissimo 
papa:  qui  cum  sit  suae  provinciae  caput,  sit  etiam  mihi  usu  institutione,  facundia 
privilegio,    tempore    aetato    praestantior,    ego    deque    coramquc    metropolitano    verl)a 

3^'  facturus,  et  provincialis  et  iunior,  pariter  fero  imperiti  verecundiam,  procacis  invidiam. 
sed  quoniam  vestro   sic   libitum    errori,    ut   ipse  prudentia  carons  prudentem  vobis  in    7 
cuiusque    personam    bona    multa    concurrant    sub    ope    Christi    episcopum    exquiram, 
noveritis   huiusmodi  assensu  multum  me  honoris,    plus  oneris  excipero.     primorc  loco 


1  schaemata  L,  scemata  AITCFP  3  michi  matheriam  C  5  scampna  F  6  enim  seclnm, 

s.  L  add.  M^  7  iuditio  CF  8  presbiterorum  MCF  fringulcientihus  MC  ant  F         musi- 

o 
tantihus  F  9  quas  L         ptimscebant  F"^  11   deincebs  C         expeterent  LMFP,    exponcrent   TC, 

rar.  lecL,  qiiam  s.  l.  add.  M^,   eras.  M-  ita  {om.  que)  F  subdititis  F^  13  ipsi  LMTFP,  si   C 

michi  C  memor  nostri  esse  dignare  domine  papa  om.  L  14  esse  dignare  domine    j^apa  om.  MCFP 

digneris   T  15  post  papa  lefj.  incipit  contio  in  LMTFP,    explicit   incipit  concio  in  C  IG  dilictis- 

simi  L         filosophorum  L  17  pacientiam  C  18  quousque  F^         disputantum   T        cathedras  (as 

in  ras.  M-)  M  20  eos  C       \ongs.  L       loquutos  Z^,  loqutos  T  21  audiret  (om.  coeperat)  T       taceret] 

tacere  placeret  Mommsen         combiberit  MTCFP        gloria  est  T  22  dixisse  s.  l.  add.  C"  23  longe 

s.  l.  add.  C»         conditio  TCFP        flagitiora  i^"'  26  impossibilitati  (tati  add.  C^)  MTCFP        decretalis 

(cr  in  ras.  31^)  M  27  cora  (a  in  ras.  M^)  M  28  provintiae  MF        usu  om.  3ITCFP,  sed  in  ex 

institutione  in  ras.  6  litt.  31^  29  3  privilegio  T        etate  (eta  in  ras.  31-)  31,  3  aetate  T        deq;  coraq; 

praeter  de  in  ras.  M^  30  proviutialis  F  33  huiuscemodi  C        oneris]  honeris  LTFP       accipere  T 

SlDONIUS.  15 


\  14  SIDONII  EPISTULARUM 

gvandom  publioao  opinionis  sarcinam  penditote,  quod  iniunxistis  incipienti  consummata 
iudioirt  atque  ab  hoc  rectum  oonsilii  tramitem  postulatis,  in  quo  recolitis  adlmc  nuper 
erratum.  igitur  quia  vobis  id  fuit  cordi,  obsecro,  ut  quales  nos  fide  creditis.  tales 
intercessione  faciatis  atque  dignemini  humilitatem  nostram  orationibus  potius  in  oaelum 

8  ferre   quam   pbiusibus.     primum   tamen   nosse   vos   par   est,   in   quas  me   obloquiorum     ' 
Scylhis    et    in    quos    linguarum,    sed    humanarum.    hitratus    quorundam    vos   infamare 
oonantum  turbo  ooniecerit.    est  enim  haec  quaedam  vis  malis  moribus,  ut  innocentiam 
mulririidinis    devenustent    scelera    paucorum,    oum    tanien   e   diverso    bonorum   raritas 

9  flagitia  nuilttirum  nequeat  excusare  virtutibus  communicatis.  si  quempiam  nominavero 
monaohorum.  quamvis  ilhim.  Paulis  Antoniis,  Ililarionibus  Macariis  conferendum,  i»» 
seotatae  anachoroseos  praerogativa  comitetur,  aures  ilioo  meas  incondito  tumultu 
ciroumstrepitas  ignobihum  pumilionum  murmur  everberat  conquerentum :  'hic  qui 
•nominatur'.  inquiunt.  •non  episcopi,  sed  potius  abbatis  complet  offioium  et  intercedere 
■magis  pro  animabus  apud  caelestem  quam  pro  corporibus  apud  terrenum  iudicem 
•potest".    sed  quis  non  exacerbescat,  cum  videat  sordidari  virtutum  sinceritatem  crimi-   i.' 

lOnatione  vitiorum?  si  ehgimus  humilem,  vocatur  abiectus:  si  proferimus  erectum, 
superbire  censetur;  si  minus  institutum,  propter  imperitiam  creditur  inridendus:  si 
aliquatenus  doctum,  propter  scientiam  clamatur  inflatus;  si  severum,  tamquam  crudelis 
horrotur:  si  indulgentem,  facilitate  culpatur:  si  simplicem,  despicitur  ut  brutus:  si 
aorem.  vitatur  ut  oallidus;  si  diligentem,  superstitiosus  decernitur:  si  remissum,  neglegens  -'^' 
iudioatur:  si  sollertem,  cupidus :  si  quietum,  pronuntiatur  ignavus;  si  abstemium  pro- 
duoimus.  avarus  accipitur:    si  eum  qui  prandendo  pascat,  edacitatis  impetitur:   si  eum 

1 1  qui  pascendo  ieiunet,  vanitatis  arguitur.    libertatem  pro  improbitate  condemnant:  vere- 
oundiam  pro  rusticitate  fastidiunt;    rigidos    ob   austeritatem   non   habent   caros:    blandi 
apud   eos   communione  vilescunt.     ac  sic,   utrolibet  genere  vivatur,   semper  hic  tamen  25 
bonarum    partium    mores    pungentibus    linguis    maledicorum    vehiti    bicipitibus    hamis 
inunoabuntur.     inter   haec    monasteriahbus    disciplinis   aegre   subditur   vel    popularium 

12  cervicositas  vel  licentia  clericorum.    si  clericum  dixero,  sequentes  aemulantur,  derogant 
antecedontes.    nam  ita  ex  his  pauoi,  quod  reliquorum  pace  sit  dictum,  solam  clericatus 
diuturnitatem   pro  meritis  autumant  calculandam,   ut  nos  in  antistite  consecrando  non  30 
utihtatem  velint   eligere   sed  aetatem,    tamquam   diu   potius  quam  bene  vivere  debeat 


1  iniuxistis  C         coiisumafa  C  2  adque  ol)  L  3  id  quia  vobis  fuit  cordi    T,  quia  id  vf)bis 

concordi  (con  ind.  F^)  fuit  F        tales  om.  T,  tales  nos  F  4  adque  L         iu  celuni  potius  T  5  par 

est  corr.  ex  parem  C-  6  scillas  MCFP         quorumdam    TCP  7  couautum  ia  ras.  P-,   conatum  7> 

proiecerit   T         3  malis  F         innocenciam  Zr  9  nequead  L  10  quanvis  M  liylarionibus  C 

macbariis  LMTCFP  11  sectatae  (pr.  ta  eras,  C-)  C  comiter  &'  Lj,  comitetur  (o  corr.  in  o  C^)  C, 

comittetur  P         incondita  (a  corr.  in  o  C')  C  12  circumstrepitans  LjCo         pomilionum  AITCFP         con- 

querentum  (pr.  e  in  ras.  M-)  M,  conquirentum  T,  conquerentam  (a  corr.  in  u  C-)  C  14  aput  F      aput  F 

iudicem  terrenum  T  15  S;  (;  inras.  M^)  M      exacerbascat  (cat  in  ras.  M^)  MTFP  16  viciorum  J/C 

eligemus   T  17  impitiam  (impi  in  ras.  M^)  M         irridendus  MTCFP  18  aliquatinus  LF         ali- 

\  tlus 
quaten'  doctii  jrraeter  aliqua  in  ras.  M^  clamatur  s,  l,  add,  P^  inflatus   M^,  inflandus  LjT  tan- 

quam  LMF  19   dispicitur  L  20   viciatur  T  supersticiosus  LTCFP  negligens  AIFP 

21  solertem  L         prouunciatur  LjMTCP    .         23  pasceudo  in  ras.  M^         coiidempnaut  MTCFP  24  ab 

austeritate  MCFP         habent  (nt  in  ras.  M^)  M  2b  aput  F         si  M        utroquilibet  C        ^jos/  tamen 

n 
expunxit   genere  /"  26   patrium  X  27   inuncabantur  /y'  popularium   cervicositas  LMTFP, 

popularitas  C  28  luia  F  29  cleric'  P,  catus  In  rnarf/.  add.  P-  30  auctumaut  /  31  velliut  L 

tanquara  LjMF 


LIBER  VII.  ;i  i;  7  -  !» t<  18.  1|5 

accipi  iid  suniiiium  sacerdotiuin  iidipiscenduin  pio  oinnium  gratiiiruin  privilc^io  dcfina- 
inonto  lenocinaineiito.  et  ita  (luipiani,  in  ininistrando  HOgnes  in  oltloiiuendo  celeres, 
in  tractatibus  otiosi  in  scditionibus  occupati,  in  caritatc  intirnii  in  factionc  robusti.  in 
acniulationum  conscrvationc  stabiles  in  sentcntiarum  assertione  nutantes.  nituntur 
•  regerc  ecclesiam,  quos  iam  rej^i  necessc  crit  per  senectam.  scd  nec  diutius  placet  IH 
propter  paucorum  ambitus  multorum  notare  personas:  hoc  solum  astruo.  quod.  cuni 
nuUum  proferam  nuncupatim,  ille  confitetur  repulsam.  (pii  profitctur  oficnsam.  sanc 
id  liberius  dico,  de  multitudine  circumstantium  multos  episcopales  esse,  scd  totos 
cpiscopos  csse  non  possc:  et,  cum  singuli  diversorum  charisniatum  proprictato  jiotiantur. 

•"  sulHcere  omnes  sibi,  omnibus  ncmincm.     si  mintaroni  dixcro  fortc  pcrsonain.  protiiuis  I  1 
in    haec   vcrba    consurgitur:     •Sidonius    ad    clericatum    (piia    dc    sacculari    jtrofessione 
'transhitus  est.  idco  sibi  assumoro  inotropolitanum  de  roligiosa  (•oiigrcgatioiH!  dissiinuhit: 
"natalibus   turget.    digiiitatum  fastigatur  insignil)us,    contemnit  pauj)crcs  Christi".     (lua-l") 
propter  inpraesentiarum   solvam   quam    non   tani    bonorum    caritati  (|uaMi  maledicorum 

i-'  suspicioni  dcboo  fidem  (vivit  spiritus  sanctus.  omnipotons  dous  nostor,  (jui  Petri  voco 
damnavit  in  Simone  mago  cur  opinarctur  gratiam  bcncdictionis  prctio  sese  posse 
mercari)  me  in  eo,  quem  vobis  opportunum  ccnsui.  ncc  pecuniae  favere  nec  gratiae. 
sed  statu  satis  superquc  trutinato  personae  temporis,  provinciae  eivitatis,  virum.  cuius 
in  conscqucntibus    raptim  vita   replicabitur,    compotcntissimum   crcdidisse.     bencdictus  Ki 

-"   Siniplicius,  hactcnus  vestri  iamquc  abhinc  nostri,  modo  per  vos  deus  annuat,  habendus 
ordinis   comes,    ita  utrique   parti  vel  actu  vel  professione  respondet,   ut  ct  rospublica 
in   eo    quod    admiretur  et   ccclesia  possit  invcnire  quod  diligat.     si  natalibus  servandalT 
reverentia  est,  quia  et  hos  non  omittendos  evangolista  monstravit  (nam  Lucas  lauda- 
tionem   lohannis   aggressus    praestantissimum    computavit.    quod   de    sacerdotali    stirpe 

-•    veniebat,    et  nobilitatem  vitae  pracdicaturus  prius  tamen  oxtulit  fainiliae  dignitatom): 
parontes  ipsius  aut  cathcdris  aut  tribunalibus  praoscdorunt.     inlustris  in  utraquo  con- 
vcrsatione   prosapia   aut  episcopis  fioruit  r.ut  praefectis:    ita  semper  huiusce  maioribus 
aut  humanum  aut  divinum  dictare  ius  usui  fuit.    si  vero  pcrsonani  suam  tractatu  con-  18 
siliosiore  pensemus,   invenimus   eam    tenere    istic   inter   spectabilcs   principem    locum. 


23  Lucas  L  4. 

1  accipiat  suiiimum  sacerdocium  L        accipiendu  T,  \  adipiscendum  n.  l.  add.  T-  2  leuocimeiitu  C 

quipiam    i/t    ruts.  M^,   quijipiam    fiir.  p  eras.   Cj    T^VF  immiuistraiidu    T  sigiies  L  3  ociosi   C 

teii 
sediciouibus  M  4  sentiarum  M^  b  ia  s.  l.  add.  M^         erit  LT,   est  MCFP,   \  erit  s.  l.  add.  J/' 

7    qui    profitetur  s.  /.  udd.  P-  qui  gfitetur   offensam    add.  in  marij.  F-  8  circumstantiu   multos 

epales  praeter  circumstanti  add.  in  mar<j.  J/'        ee  s;  totos  in  raa.  M^  0  esse  s,  l.  add.  L^         *»posse 

(2  Utl.  eras.  P-)  P  carismatum  (ca  in  i-as.  J/')  MTFP,   karismatum   C  10  omnibus  s.  l.  add.  F' 

Ibrte  dixero/-'  11   consurgit  {it  in  ras.  M^)  M  12  assumere  sibi  7'       religiosa  (sa  corr.  ut  v.  in  ue  C^)  C 

13  fatigatur  (s  s.  l.  add.  T"^)  TC      contempnit  MTCFP  14  quam  m  ras.  C-      karitati  C  If)  suspitioni  FP 

vivit]  iuvet  Wilamoivitz,  novit  Leo  omps  LC,   opc  /<'  Ki   dampnavit  MTCFP         in  «.  l.  add.  J/' 

symone  FP  praetio  sese  Tj,  precio  sese  F,  preciose  (e  corr.  in  e  C'-)  C  17  oportunura  LMTCFP 

18  3  tempuris  T        piovintiae  MTFP  19  competenstissimum  />'  21  parti  (i  ut  v.  corr.  ex  u  6'*)  C 

22  amnu'retur  LMTP,   admiraretur  (ra  eras.  C-)   C  23  est  reverentiu  /''  quia  lios  iion  omifeiiflos  et 

euangelista  C        lucas  C  24  q(J  s.  l.  add.  T        styrpe  F  25  dignitatem  iamilie  F  26  prae- 

siderunt   (i  corr.  in  e  M-)  LM  illustris  MTCFP  in   utraque  illustris  C  conversatione  LMCFP, 

parte  T  27   floruit  LMTCP,    \  claruit  s.  l.  add.  P-,    claruit  F  28   cousilio    sic    repensemus   T 

in 
29     yeuinms  /"         principes  MTCFP 

15* 


:SDli3Kr  SSSSmk^DSL 


iU!«»i    nia*«mF 


-^r. 


Tiif°nr  .IIL 


-yfs^-nr-      ^ST^Etm. 


:£r 


jr 


L113EH   Vll,  !t§l«  —  lOtj-J.  1  17 

noveram  qu.ini  Bituri<:;iis,  niultos  in  itinorc  inultos  in  coniniilitio.  inultos  in  contiactu 
nuiitos  in  tructatu,  nuiltos  in  sua  niultos  in  nostra  percgrinationc  cognoscinius.  plurinia 
notitiac  dantur  ct  cx  opinione  compendia,  quia  non  tam  parvos  terminos  posuit  tamac 
natura    quam    patriae.      quocirca   si    urbium    status    uon   tam    murorum    amliitu    (|uam 

■'   civium    claritate   taxandus  est,    non  modo  primum  qui  cssetis,   scd  ubi  essctis  agnovi. 
uxor   illi   dc  Palladiorum   stirpe   descendit,    qui   aut   litterarum  aut  altarium  cathcdras21 
ciun  sui  ordinis  laude  tenucrunt.    sane  quia  persona  matronac  verecundam  succinctam- 
que  sui   cxigit   mentionem.    constanter   adstruxcrim    rcspondcre    illam   fcminam   saccr- 
dotiis    utriusquc    familiae,    vel    ubi    cducta    crcvit  vcl  ubi  clccta  migravit.     lilios  ambo 

I"   bcnc  ct  prudenter  instituunt,    quibus  comparatus  pater  inde  fclicior  iiicipit  esse.   quia 
vincitur.     ct   (juia    scntcntiam  parvitatis  meac  in  hac  ch-ctione  valituram  cssc  iurastis.  2.') 
siquidcm    iu)n    cst  validius    diccrc  sacramcnta   (juani   scribcre,    in  nomine  ])atris  et  filii 
ct   spiritus    sancti    Simplicius    est,    quem    provinciae   nostrac   metropolitamnii .    civitati 
vcstrac  sununum  sacerdotem  fieri  dcbere  pronuntio.    vos  autem  de  viro,  qucm  hxiuinuir. 

1'   si  novam  sentcntiam  nu'am  scquimini,  secundum  vestram  vetercm  consonate. 

X. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  AUSPICIO  SALUTEM. 

fei  ratio    teniporum  rcgionumquc  pateretur.    non  per  sohi  officia  verborum  ami-    I 
citias  scmcl  initas  excolere  curarcm.    scd  quoniam  fraternae  quietis  voto  satis  obstrei)it 
conffictantium   proccHa   regnorum,    saltim    inter   discretos   separatosque    litterarii   con- 

-'"  suctudo  scrmonis  iuro  retinebitur,  quae  iam  pridom  caritatis  obtcntu  merito  inducta 
vcteribus  anuit  excmplis.  suporest,  ut  sollicito  venoratori  culpani  rarae  occursionis 
indulgeas,  quae  quo  minus  assidue  conspoctus  tui  sacrosancta  contemplatione  potiatur, 
nunc  pcriculum  de  vicinis  timet,  nunc  invidiam  de  patronis.  sed  de  his  ista:  hacc  etiam 
multa  sunt.     interim  Petrum,  tribunicium  "irum,   portitorem  nostri  sermonis,    insinuo,    2 

•-'•>  qui  id  ipsum  sodulo  oxposcit,  quiquo  quid  ncgotii  fcrat  praosontanco  conpcndiosius 
potost  intimare  memoratu.  cui,  })rocor,  (luod  in  vobis  opis  est  intuitu  paginae  prae- 
scntis  accedat,  manento  rcspcctu  nihilominus  aequitatis,  contra  quam  nec  magis 
familiarium  causas  commondare  consuevi.     memor  nostri  osse  dignarc,  domino  papa. 


1  biturgas  LT,  bituricas  CF        iu  anle  itiuere  o»i.  C        commilicio  (c  cvrr.  in  t  Jl-)  M,  conmiitilio  C, 
coinicilio  F        multos  iu  contractu  om.  F  2  multos  iu  tractatu  add.  in  mar<j.  1'-         multos  in  tractatu 

nuiltos  iu  contractu  (sed  multos  in  tractatu  n.  l.  add.  M^)  MC  quostla  iu  sua  plerosq;    in  nostra   ]>cregri- 

natione    {e.ctr.  r  In  ras.  C^)  C  '■>   noticie  CF  pinione  C"  tam    um.  T  4   tam  s.  l.  add.  1'- 

5  civium  ovi.  C         pensandus  (pens  in  ras.  M^)  MFF,   1  taxantlus,  qiiod  s.  l.  add.  M\  eras.  M-         primum 
modo  C         qui  esset  P         sed  ubi  essetis  s.  l.  add.  Ji'  essetis  (is  eras.  F'^)  P  ^  peleidorum  C,  pak- 

diorum  F        styrpe  MF        disceiulit  /.  H  astruxerim  MCFP  9   educata  F        cre*vit  (unam  litt. 

eras.P^)  P  electa  m  ras.  M^  11  sentenciam  C  valitura  C  iuratis  LT  12  scri*bere 

(anam  litt.  eras.  L^)  L  Vi  e  s.  L  add.  M'  pr..vintie  F  14  pronuncio  J/TC         quem  «cri^w, 

quu  L3FTCFP  15  sentenciam  C         consonante    (post.  u  eras.  C-)  C         subscriptum  est  memor  uostri 

esse  diguare  domiue  papa  in  3ITP,  memor  nostri  m  CF  1<!  domiuo  om.  F  AVSPITIO  PAPAE  C 

auspitio  P  17  amicicias  CF  19  saltem  P  litterarum  C  20  karitatis  C  optentu  L3IC 

21  anuit  L,  auuuit  MTCFP  culpas  F  22  cominus  P  pociatur  C  23  ista  liaec  MTCFP, 

istaec/v  24tribuuitiumC'/^P,  tribuciuiumLT       virum  am. /'  25quidqueP>         quod  Z'        negocii  C 

compeudiosius  MTCFP  2G  est  opis  MCFP  27  uicbilominus  MTCFP  ct  qua  in  ras.  M^ 

28   memor   uostri   esse   dignare   domine  papa   om.  L,    uostri   esse   diguare  doraiue  papa  om.  3IP   (sed   uostri 
s.  l.  add.  P-),  esse  dignare  domine  papa  om.  CF         memor  esto  uostri  d  p  subscr.  in  T 


118  SlDONll  EPl«TULARUM 

XI. 
SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  GRAECO  SALUTEM. 

1  l.wiDKo    tolioitati    coiisuctudinarii    portitoris,    a  quo    contigit   sacpius   vos    videri. 
sed  quid   de  Aniantio    loquar.    cum   ipsas  quoquc  littcras   mcas    acmuler,    quac    sacro- 
sanctis  rcscralnintur  digitis.   inspicicntur  obtutibus?     ct  cgo  istic  inter  scniiustas  muri 
fragiiis   clausus   angustias    bclli   tcrrore   contigui    dcsiderio    de   vobis   mco   ncquaquam    '^ 
satisfaccrc  pcrmittor.    atque  utinam  haec  essct  Arvernae  forma  vel  causa  rcgionis,  ut 

2  niinus   cxcusabilcs   iudicarcmur!     scd,   quod  est  durius,    per  iniustitiae  nostrae  mcrita 
oonficitur.  ut  cxcusatio  nobis  iusta  non  desit.     quocirca  salutationc  pracfata,  sicut  mos 
poscit  ofticii.  magno  opcre  dcposco,  ut  intcrim  rcmittatis  occursionis  dcbitum  vel  verba 
solventi.    nam  si  commcandi  libertas  pace  rcvocctur,  ilhid  magis  vcrcbor,  ne  assiduitas   w 
praesentiae  mcac  sit  potius  futura  fastidio.    memor  nostri  cssc  dignare,  dominc  papa. 

XII. 
SIDONIUS  FERREOLO  SUO  SALUTEM. 

1  fei  amicitiac  nostrac  potius    affinitatisquc   quam   pcrsonac   tuac   tcmpus    ordinem 
statum  cogitaremus,  iurc  vobis  in  hoc  opere,  quantulumcumquc  cst,    primac  titulorum 
rubricae,    prima    sermonum    officia    dedicarentur.     isset    per   avitas   tibi   stikis    noster  ^^ 
curuU's.  patricias  nihih)minus  infuhis  enumcraturus;  non  tacuisset  tripliccs  praefecturas 

et  Syagrio  tuo  pro  toticns  mutatis  praeconibus  pracconia  non   negasset;   patrcm   inde 

2  patruosque  minirae  silendos  percucurrisset.    et  quamlibet  posset  triumphalibus  adoreis 
familiae     tuac    defetigari.    non    tamen    eatcnus    explicandis    antiquorum    stcmmatibus 
cxinaniretur.    ut  ob    hoc  ad  narrandam  gloriam  tuam  fieret  obtusior;   qui,    si  etiam  in  -l» 
scribendis  maiorum  tuorum  virtutibus  fuisset  hcbetatus,    tuis  denuo  meritis  cacumina- 
rctur.     sed  sahitationem  tibi  publicam  destinaturus   non    quid  fuisses,    sed  quid   nunc 

3  potius  esses  consideravit.     praetermisit  Gallias  tibi  administratas   tunc,    cum   maxume 
incolumes  erant.    praetermisit  Attilam  Rheni  hostem,  Thorismodum  Rhodani  hospitem, 
Actium   Ligeris    liberatorcm    sola   te   dispositionum    salubritatc    tolerassc,    propterque  2:> 
prudentiam  tantam  providentiamque  currum  tuum  provinciales  cum  plausuum  maximo 
accentu    spontaneis    subisse   cervicibus,    quia   sic    habenas   Galliarum   moderarere,    ut 


1  GKECO  PAPAE  C  2  consuetudinarii  —  videri  om.  31,   add.  In  marij.  31^         contingit  3ICFP 

3  a*mantio  (unam  litt.  eras.  31  *J  31  meas  om.  C  4  inspitientur  FF  seniiiustas  F^,  semiustras 

i 
(r  eras   P-)  P  5   flragilis  fpriur.  1  eras.  L^J  L,    flamgilis  C,    fragiles  i'''  de    vobis    de   vobis  F 

6    adque  L  7    iudicaremur  L,    excusaremur  (co7-r.  ex    excusarem'  F^)  3ITCFP  iuiusticiae   CF 

8  iusta  (t  in  ras.  3F)  31         salutacione  C  D  magnoi^ere  3ITCFP  11  memor  nostri  esse  diguare 

domine    papa    ovi.   L,    esse   dignare    domine    papa    om.    3ICFP  digneris    T  domine   papa    om.    T 

12  ferriolo  3IFP  salutem  om.  I'  l;j  amicicie  CF  pocius  C  15  avitas   vel  stilus  tibi   T 

i  11 

Ib  nichilominus  3FrCP,  nlominus  i*'  17  siagrio  3ICFP  toties  31  \  toties  (corr.  ex,  totius  L^)  LT, 

a 
tocies  C  18  percurrisset  3ICFP  19  defetigari  F-,  defatigari  TC,  def&tigari  P  20  ut  31TCFP, 

la 
&L         optusior  Z-  21  hebeatus />         acuminaretur  il/7'C'i^P  22  salutionem  J/*         distinaturus  Z 

23  ammuiistratas  L3ITCP         maxinie  3ITCFP  24  tliorisraodu  (u  in  ras:3V)  31         rodani  C,  rutlidani  P 

25  ethiu  ligeris  libatore  in  ras.  J/'         &  hium  C,   ethium  FP  2G  provintiales  F  27  cervitibus  F 

gaUie   T        moderare  F 


LIBER  VII.  11  n  —  13  §r).  I|., 

possessor  exhaustus  tributaiio  iii,i,'(>  relcvnrctm-.  jjractcniii.sit  rogom  Gothiae  forocissi- 
mum  intiexum  atfatu  tuo  molloo  ^navi.  ai<;uin  imisitato.  ct  al»  Arolatonsium  ixu-tis 
quem  Aotius  non  potuissot  j^roolio  to  praiulio  icmovisso.  liiicc  omnia  praotcrmisit.  l 
sperans  eongruentius  tuum  salvo  j)ontiti<'um  (juaiii  Benatoruin  i;iiii  iiomiiiilius  ailiun"-i: 
•  ecnsuitfjue  iustius  fiori.  si  intor  i^orfootos  (Jhristi  quam  si  intor  ])raofectos  Viilentininni 
coustituororo.  no(juo  fe  saoerdotibus  |)otius  admixtum  vitio  vortat  maiigmi.s  intorj>ros: 
nam  grandis  ordinum  ignorantia  tenct  liiiic  ali(juid  dorogaturos,  (juia.  .sicuti  cuni 
oj)ulum  fcstivitas  j)ul)lioa  facit,  prior  est  iu  jiriiiia  iiionsa  conviva  jxistrcuius  ri.  i|ui 
])rinuis  fuorit  in  socunda.  sic  absquo  contlictafionc  j)iacstaiitior  sccunduiii  lioiKiniin 
u'   sontontiam  computatur  honorato  maximo   niinimus   r«digi()sus.     ora   jiro  iKjliis. 


XIII. 

SIDONIITS  SULPICIO  SUO  SALUTEM. 

lliMKiui:?  antistes.  filius  tuus,    notus  mihi  hactcnus  parum  vultu,   satis  opinionc.     I 
quae    quidom    in    bonam    partom    porrigebatur,    Lugdunum    nuj)or   a   Tricassibus    voiiit. 
quo   loci    mihi    raptim   ac   breviter  inspectus    sanctum   episcopum   liUjimii.    fncilc  jirin- 

!•'   cipem    pontificum    Gallicanorum ,     suac    tam    professionis    magistrum    (juam     diguitatis 
auctorem.     luorum    nobis    imitationc    rostituit.      deus    bon(^     quao    viro    consura    cuiu    1 
venustatc,  si  quid  vol  deliberet  forte  vcl  suadcatl    abundat  animi  salo.  cmii  consulitiir. 
nielle,  cum  consulit.    summa  homini  cura  de  litteris,  scd  maximc  rcligiosis.  in  (|iiibus 
cum    magis    occupat    medulla    scnsuum    quam    spuma    verborum.      tota    illi    actionum 

2t»  suarum  intentio  celeritas  mora  Christus  est.    quodque  mirere  vel  laudcs,  nihil  otiosum 
facit,    cum    nihil    faciat   non   quietum.     iciuniis    dclectatur,    cdulibus    adquicscit;    illis    3 
adhaeret  propter  consuetudinem  crucis,  istis  flcctitur  proptcr  gratiam  caritatis:  summo 
utrumque    moderamine,    quia   comprimit,    quotiens   pranderc   statuit,    gulam,    quotions 
abstinere,   iactantiam.     officia   multiplicat  propria,  vitat   aliena;   cumque   ipsi  vicissim 

r.^  deceat  occurri,   gratius  habet,    si  sibi  mutuus  honos  debcatur  mago  quam  repondatur. 
in   convivio   itinerc   consessu    inferioribus  cedit;    quo   fit,   ut   so  illi  voluptuosius  turba    4 
postponat   superiorum.     sermonem   maximo  tcmperamento  cum  conloquente  dispensat. 
in  quo  non  patitur  ullam  aut  vcrecundiam  externus  aut  familiaris  iniuriam,  aut  crodulus 
invidiam   aut  curiosus  rcpulsam  aut  suspiciosus  nequitiam,    aut  pcritus  calumniam  aut 

at»  imperitus    infamiam.      simplicitatem    columbae   in    ecclesia    scrvat,    in    foro    serpentis 
astutiam;  bonis  prudens,  malis  cautus,  neutris  callidus  iudicatur.     quid  plura?     totum    5 

iii 
1  exhautus /.,  exautus  7^        tributario  iugo  exliaustus  7'  2     fiexuin  C        aftlatu -F        gravi  owj.  T 

et  eras.  M^,   om.  P,  fort.  recte  3  a.  e.  tius  L,   ethius  M,   etliius   TFP,   &  liius  C  remonuisse  // 

4  cougruentius  speraiis  F  5  praefectos  LJfFP,  porfectos  TC  (!  constituere  //         amniixtuni  LMTl' 

interprebs  P  7  hordinum  (h  ind.  C")  C  8  prior  est  corr.  ex  priorem  C"  coviva  C  9  ali- 

que  L  10  .sentenciam  C,   conscientiam  F  maxinie  MTCFP  mininuis  scrlpsi,   niinus  LMCFP, 

quisque    T  ora    pro    nobis   LT,     vale  MCF,     MeiTi    rifi   F  11    ,SVI/]'LC'IO    C,    sulpitio   FP 

h  i; 

12   hymerius  MCF  actenus  L^  13   quidam  L^  trecassibus  MTCFP  17   vel  post   (juid 

om.MTCFP       habundat  L7!FP  18  set /^  V.)  magis  eum  T  20  nKhW  MTCFP       ocio.sum  (' 

21  nichil  MTCFP      eduliis  MCFP  22  karitatis  C  23  quoties  LMTP       pandere  P      quotie.s  LMTP 

25   grati'  (ti  corr.  er  vi  F-)  F         honor   (r  corr.  in  s  J/')  MT  2G    postponat  turlja    T  27  collo- 

quente  MTCFP  28  aut  ullam  T  29  suspitiosus  F        nequiciam  C        calumpniain  TFl'  3<J  in- 

peritus  C  31  astuciam   C 


120 


STDONn  EPTSTULARUM 


te  nobis  ille  iam  reddidit:  totam  tiiam  temperantiam  religionem.  libertatem  vere- 
cundiam  et  illam  delicatae  mentis  pndioissimam  teneritndinem  ineunda  similitudine 
exseripsit.  quapropter  qnantum  volueris  deinoeps  frni  seoreto,  indulf^ere  socessui, 
lieebit  indulijeas:  qnandoqnidem  nos  in  fratre  meo  llimerio  avum  nomine.  pntrem 
faeie.  utrumque  prudentia   iam  tenemus.     vale. 


XIV. 
SIDONIUS  PHILAGRIO  SUO  SALUTEM. 

1  Proxime  inter  summates  viros  (erat  et  frequens  ordo)  vestri  mentio  fuit.    Omnes 
de  te  boni  in  commune  senserunt   omnia  bona,    cum    tamen   singuli  quique  varia  vir-   ' 
tutum    o-enera    dixissent.     sane    cum   sibi   quipiam    de  praesentia   tua,   quasi  te   magis 
nossent.   praeter   aequum   gloriarentur,    incandui,    quippe   cum    dici   non   aequanimiter   !•> 
admitterem  virum  omnium  litterarum   vicinantibus   rnsticis   quam  institutis  fieri  remo- 

2  tioribus  notiorem.  processit  in  ulteriora  contentio:  et  cum  aliqui  super  lioc  erfore 
pervicaciter  controversarentur  (idiotarum  siquidem  est,  sicut  facile  convinci,  ita  difficile 
compesci),  constanter  asserui.  si  eloquentibus  amicis  numquam  agnitio  contemplativa 
proveniat,  esse  asperum.  utcumque  tolerabile  tamen,  quia  praevaleant  ingenia  sua,  !■ 
coram  quibus  imperitia  civica  peregrinatur,  ad  remotarum  desideria  provinciarum  stilo 
adminiculante  porrigere;  per  quem  saepenumero  absentum  dumtaxat  institutorum 
tantus  colligitur  affectus,  quantus  nec  praesentanea  sedulitate  conficitur.  igitur,  si  ita 
est.  desistant  calumniari  communis  absentiae  necessitatem  vultuum  mage  quam  morum 

3  praedicatores.  equidem  si  humana  substantia  rectius  mole  quam  mente  censenda  est,  20 
plurimum  ignoro,  quid  secundum  corpulentiam  per  spatia  quamvis  porrecta  finalem  in 
homine  miremur,  quo  nihil  aeque  miserum  destitutumque  nascendi  condicio  produxit. 
quippe  cum  praebeat  tamquam  ab  adverso  bovi  pilus,  apro  saeta,  volucri  pluma 
vestitum  (quibus  insuper.  ut  vim  vel  inferant  vel  repellant,  cornu  dens  unguis  arma 
genuina  sunt).  membra  vero  nostra  in  hunc  mundum  sola  censeas  eiecta,  non  edita ;  -'■' 
cumque  fingendis  artubus  animalium  ceterorum  multifario  natura  praesidio  quasi  quae- 
dam  sinu  patente  mater  occurrat,  humana  tantuni  corpora  effudit.  quorum  inbecillitati 

4  quodammodo  novercaretur.     nam  illud,   sicuti  ego  censeo.    qui  animum  tuum  membris 
duco    potiorem ,     non    habet    aequalitatem ,     quod    statum    nostrum     supra     pecudes 


1   suam   T  2  iocunda  MTCFP  3  exscribsit  L,    exscripsit  M,   \  expressit  s.  l.  add.  M^, 

u 
excripsit  P  voleris  deincebs  C"  indulgeres   (s  eras.  C*)  C  4  hymerio  CF  aut  ua^nim  P* 

patruiun  C  h  vale  om.  L,  Memor  iiri  F  6  FILAGRIO  LMTCP  7  post  omnes  leg.  semp  in  F 

9   quippiam    (pr.  p  eras.   C^)  CFP  10  n  s.  l.  add.  J/*  11    amitterem    (a  corr.   in   ad  M'^)  M, 

mitterem  L       remotioribus  fieri  T  12  notitiorem  MP,  noticiorem  F       aliquis  7/  14  sic  (c  eras.  C^)  C 

nanqoam  L,   nquam   TP  10   impericia   C  peregrinantur  F^  provintiarum  F  17  am- 

miniculante   LMTP  19    calumpniari    TFP  vulgultmim    F'  morum    (um    in   ras.  C^)    C 

•  ■•  i 

20  substancia  C  21  quid  LMTFP,   ul  quid  quia  C         spacia  C  22  ineremur  corr.  in  mcremur  F^ 

cuquo  P         nichil    TF,    nil  3ICP         distitutumque  L         conditio  LCF        produxit  in  ras.  M  23  tan- 

quam  LMI'  apro  seta  in  ras.  J/'  24  2^ost   ai-ma  3  litt.  {fort.  bis)  eras.  L-  2')   sunt  om.  Z. 

menbra  F  26    fingendis    scripsi,    signendis  L,    gignendis  MTCFP    -         artutib;    L,    artibus  MCP 

ceterorum    (o   corr.   e:c   u   J/')  J/  27    efFudit    (u  corr.   in   u  F^)  F  inbecilifafi   L,    imbecillitafi 

(c  corr.  ex  1  J/')  MF  29  habet  equalitatem  praeter  litatem  in  ras.  J/* 


LIBER  VIl,  13  §5  —  11  §10.  |  2  I 

veri  falsique  noseias  ratioeinatio  animao  intelleetualis    evexit:   cuius  si  tantisjicr  suni- 
movcant  dignitatem  isti.  qui  aniicos  lu(lific;il)iiii(li   iion  taiii   iudicinlitci-  (|iiam  ociilaiitcr 
intuentur,  dieant  veiini  in   honiinis  forina   (juid  satis  pracstans.  (niid  spcctahilc  |»ulcnt.    .'> 
proceritatemne?  quasi  non  haec  saepe  conj^rucntius  trahihus  aptctur.    an  lurtitudiiicin'.' 

'>  quac  valcntior  in  leoninac  ccrvicis  toris  regnat.  an  decorein  liiiiamciituiimi '.'  (nicm 
crcbro  mclius  infigit  et  argilla  simulacris  et  ccra  picturis.  an  vclocitateni '.'  (piae 
compctcntius  canihus  adscribitur.  an  vigilantiam?  cui  certat  ct  noctua.  an  voccm'.' 
cui  non  cesserit  asinus  claritatc.  an  industriam?  cui  pro  suo  iiiodulo  comparari  nec 
formica  forinidat.     sed    forsitan    praeferunt   vim   videndi:    taiiKiuam  non  sit  emincntior    <i 

"•  visus  aquilarum.  pracfcrunt  audicndi  efticaciam;  tamquam  sus  liis[)idus  non  antistct 
auditu.  pracfci-unt  odorandi  subtilitatcm:  tamquam  non  pracccdat  vultur  olfacttu. 
pracfcrunt  gustandi  discrctionem:  tamquam  non  plurimum  hinc  f  nossc  ccdamus  et  simio. 
quid  de  tactu  loquar,  quinto  sensu  corporis  nostri'.'  quem  sibi  indifFcrcnter  tam  phiio- 
sophus  quam  vermiculus  usurpant.     taceo  hic  dc  appetitihus  inlecehrosis,  quos  in  coitu 

!■•   motui  heluino  carnis    humanae   voluptas    inclinata   communicat.     ecce   ([uam   miseriam    7 
praefcrunt    cxcoluntque    qui    inihi,    quod    cis   solo    sis   ohtutu    notior.    turgidi    insultant. 
ast  ego  illum  semper  Philagrium  video,    cuius    si  taccntis  vidcrem  faciein,  iMiilagrium 
non  viderem.     undc    illud    siniilc    vulgatum    cst,    quod    ait    quidam    in    causa    dispari 
sententia  pari:    "filium    Marci    Ciceronis   populus   Koinanus    non   agnoscchat 

2»   loqucntcm.'     conclamata   sunt:    namquc    iudicio   universali    scientiac   dignitas    virtus 
pracrogativa,    cuius    ad    maximum    culmen    mcritorum    gradibus    ascenditur.     primiim    S 
etiam   bestialc    corpus ,    si   iam   fortc    formatum    est,    dignitate    transccndit   materiam 
informem;    deindc    formato    pracponitur    corpus    animatum;    tcrtio    pracccdit    aniinam 
pecudis   animus  humanus,   quia,   sicut   infcrior   cst  caro  vitac,    sic   vita   rationi,    cuius 

25  assequcndac  substantiam  nostram  compotem  dcus  artifex,  fcrinam  vero  impoteni  fecit: 
ita  tamcn,  quod  in  statu  mentis  humanac  pollet  bipertita  condicio.  nam  sicut  aniinae 
humanitus  licet  ratiocinantes,  hebctes  tainen  pigriorcsquc  prudentum  acutarumque 
calcantur  ingenio,  ita  si  quae  sunt,  quac  sola  naturali  sapicntia  vigent,  hae  pcritarum 
se  mcritis  supcrveniri  facile  concedunt.     quorum  ego  graduum  differentiam  observans    *.) 

3"  illum  Philagrium  cordis  oculo  sempcr  inspicio,  cui  me  animus  potentialiter  notum 
morum  similitudine  facit.  nam  licet  bonis  omnibus  placeas,  nemo  te  plus  valuit  in- 
trinsecus  intueri  quam  qui  forinsecus  affectat  imitari.  sane  qualiter  studiorum  tuorum 
conscctaneus   fiam,    consequa   paginae    parte   rcscrabitur.     amas,    ut  compcri,   quictos;  10 


1  ratiotiuatio  L,  ratiouatio  F         intellectualis  auimae  P         tautib;  per  L  2  n  ta  ante  uon  tam 

induxit  P-         occulariter  C  3  scitis  P,  satis  add.  in  marg.  P-  4  trabitibus  L  5  que  corr.  ex 

que  J/i         thoris  MCFP        laniamentorum  (pr.  a  corr.  in  i  F^)  FP  6  an  infingit?         simulachris  i^ 

7  canibus  competeutius  3IFP  ascribitur  MCFP,  asscribitur  T  vigilanciani  C  9  tanfjuani  LM 

10  audendi  M^  efficatiam  LMC         tanquam  LMF         antestet  MCPP  H  t;uiquam  MF,  quam  L 

olfatu  MCP  1-2  tanquam  LMF        nosse   cedamus  LMCFP,   nos  cedamus   T,  fort.  recte  13  philo- 

sofus  L,    phylosophus   C  14    mecebrosis  MTCFP  15   beluino   motui   T  16   michi  C 

optutu  LT  11  aX  F  filagrium  LT         tancentis  L^  videre   T         filagrium  LT  18   est 

vulgatum  F  post  quidam   exjmnxit  eorum  F^  19   sentencia  C  parari  L  cyceronis  F 

romanus  om.  TF  20  couclamata  LMTFP,  conclamati  C  nanque  M  sunt  namc[ue]  sancitaque 

Wilamoicitz        iuditio  LF  22  matheriam  MC  23  tercio  TCF,  tertia  L  24  vite  caro  transp.  C^ 

racioni  C  25  forma  C       inpotem  T  26  conditio  LTCFP  27  raciocinantes  L       prigrioresque  C 

28  pheritarum  F  29  diferentiam  6"  30  filagrium  LT  inspitio   TF  31  omnibus  om.  F 

n  >.'. 

plus  te  C  32  forisecus  C^  33  cousentaneus  F        reserabitur  F 

SlDONIUS.  ^^ 


12-2  SlDONll  EPISTULARUM 

ego  et  ignavos.  barbaros  vitas.  qiiia  iiiali  putontur:  ego.  etiamsi  boni.  lectioni  ad- 
hibes  diligentiaui :  ego  quoque  in  illa  paruni  niihi  patior  nocerc  desidiam,  comples 
ipsc  personam  religiosi;  ego  vel  imaginem.  aliena  non  appetis:  ego  etiam  refero  ad 
quaostum.    si   propria   non  perdam.     delectaris    contuberniis    eruditorum:    ego   turbam 

1 1  quamlibet  magnam  litterariae   artis   expertem   maxumam    solitudinem  appello.     diceris    -^ 
esse  laetissimus :    ego  quoque  lacrimas  omnes  perire  definio,   quas  quisque  profuderit, 
nisi  quotiens  deo  supplieat.     liumanissimus   esse   narraris:   nostram   quoque  mensulam 
nullus.    ut   speeum  Polyphemi,    hospes   exhorruit.     summa    clemcntia  tibi   in   famulos 
esse  perhibetur:  nec  ego  torqueor,  si  mei,  quotiens  peccaverint,  non  totiens  torqueantur. 

r2ieiunandum  alternis  putas?  non  piget  sequi  ,  prandendura?    non  pudet  praevenire.     dc   lo 
cctero.  si  vos  a  me  videri  Christi  munere  datur,  ita  gaudeam  tamquam  cui  de  te  nec 
rainora  subtracta  sint.     porro   autem    quae    sint  in  te  maiora  iam  satis  novi.     proptcr 
quae  fieri  facilius   potest.    ut  et  si  quandoque   faciem    tuam   coram   positus   inspexero. 
aliqua  de  te  recens  milii  laetitia  potius  quam  scntentia  accedat.     vale. 

XV. 

SIDONIUS  SALONIO  SUO  SALUTEM.  i^ 

'  lc^fOTiE.xs  Vienuam  venio.  emptum  maximo  vclini,   ut  te  fratremque   communem 

colonum  civitatis  habitatio  phis  haberet,  qui  mihi  non  amore  solum  verum  etiam  pro- 
fessione  sociamini.  sed  et  ille  imputationem  mcam  praetextu  frequentatae  suburbani- 
tatis  eludit.  per  quam  efficitur.    ut  nobis  nec  praesens  ipse  nec  reus  sit.    et  tu  habes 

2  quo  te  interim  excuses.    quod    te   diu   possidet    vix  recepta   possessio.     quicquid   illud  20 
est.  iam  venite.  hac  deinceps  condicione  discessum  impetraturi.  ut  aut  vicissim  redeatis 
aut  serius.     nam  quamlibot  ruri  positi  strcnuos  impleatis  agricolas,  tum  vere  propriam 
terram  fecundabitis.  si  ecclesiam,  quam  plurimum  colitis.  plus  colatis.     vale. 

XVI, 
SIDOXIUS  CHARIOBAUDO  ABBATI  SALUTEM. 

i  r  Acis,  unice  in  Christo  patrone,  rem  tui  paritcr  et  amoris  -et  moris,  quod  pere-   20 

grini  curas  amici  litteris  mitigas  consolatoriis,    atque  utinam  mei  semper  sic  recorderis, 

1    ego    corr.    ex   evo  P*  2    niichi  C  '6    ipse   om.  JITCFP  e  &  ia  s.  l.  add.  M^ 

5   quanlibet  .1/  maximam  MTCFP  solitudines  F,   soUitudinem  P  apello   TCF  6   quas 

quisque  LMTCP,    quisquis  F  7   quoties  LMTP  8   polyfemi   T,    poliphemi  F,    polifemi  MCP 

9  prohibetur  (pro  eorr.  in  p  J/')  M  ante  si  duas  litt.  eras.  M^  quoties  LMTFP  peccaveriut  n 

toties  om.  M,  add.  iu  marg.  J/»  toties  LMTFP  10  piget  LMCFP,   pudet  T         ante  prandendum 

leg.  ad  m  FP,  s.  l.  add.  J/>         pvenire  F  11   ante  vos  expuno:it  me  T^         tanquam  LMF  12  sub- 

c  i 

trata  C  13   et  om.   T  14  mrecens   (r  corr.  ex  a  F^)  F  michi  C  leticia  CF         post 

vale  leg.  in  Christo  in  MTP  15  Sidonius  et  salutem  om.  F         SALANIO  C  16  quotiens  (t  ut  v. 

corr.ex  c  L^)  LTCF,  quoties  J/P         vemo  LMTCP,  redeo  i^  17  habitacio  C        michi  C       professione 

professione  (alt.  iTid.  P^  P  18  sotiamini  F       et  om.  P  19  per  quam  in  ras.  M^  20  quod  Z-' 

te  s.  l.  add.  M'  quod  L,  quia  MTCFP  quidquid  TP,  quid  F  illud  s.  l.  add.  J/'  21  hac 

(h  era-g.  C'-)  deincebs  C        conditione  LTCFP  22  antt  aut  alt.  aut  ut  v.  eras.  P*         nam  quamlibet  LT, 

nanq;  lic&  M,  l  qua.  lib&  «.  l.  add.  M^,  namque  licet  CFP  vere  LMTP,  1  vero  s.  l.  add.  Jf,  vero  CF 

2.3  fecunda .  .  bitis  (2  litt.  eras.  M^)  M  24t  Sidonius  et  salutem  om.  F       CHAKIOBAUDO  (post.  O  corr.  in 

I  L-)  L,  CHARIOB.\LDO  T,  fort.  recte,  CHARIOBAUDl  MCP,  cariobaudi  F  ABBATI  LMTFP,  SVO  C 

i 
fere  evanidum  25  fac  F      ante  uiiice  le</.  o  iii  MCFP  2i3  consulatoris  L ',  consolatoris  P      adque  L 

semper  mei  C 


Lir.Ei;    VII.    11  {;  lU   ^    17  ?;•_>.  lO;; 

ut  soUicitudines  ipsas  angore  sueciduo  concatenatas.  qui  exhortator  attenuas.  intercossor 
incidas!  dc  cetero,  libertos  tuos  causis  quas  iniunxeras  expoditis  rcvcrti  piitu.  (luos 
ita  strenue  constat  roni  ])ero«^isso.  ut  nec  e^^uorint  adiuvari.  por  cjums  iuxtunialoni 
cuculluni.  (juo  niomhra  contccta  iciuniis  intor  oranduin  culiandunnpic  (li;^uantcr  tc"-iiro. 
transmisi,  quamquam  non  opportune  spepies  villosa  mittatur  liicmc  finita  iaiiKjuc  tcm- 
porilius  aestatis  appro|iinquantibus,     valo. 


XVII. 
SIDONIUS  VOLUSIANO  FRATRI  SALUTEM. 

luBES  me,    domine  frater.    lego    amicitiae,    quam    nofas    laodi.    iam    diu  dosidcs    i 
digitos  incudibus   officinae    veteris   imponere   et    sancto  Abrahae  diem   functo    noniam 
1"  sepulchralem   luctuosis   carminibus   inscribere.     celeriter    iniunctis    obsecundabo,   cuni 
tua   tractus    auctoritate.    tum    principalitor   amplissimi    viri  Yictorii    comitis    devotione 
praeventus.   quem  iure  saeculari  patronum,    iure  ecclesiastico   filium  excolo   ut   cliens. 
ut  pator  diligo;  qui  satis  docuit,  quae  sibi  aut  qualis  erga  famulos  Christi  cura  ferverot. 
cum  torum  circa  decumbentis  antistitis,  non  dignitatem  minus  quam  mombra  curvatus 
!•'  ac  supra  vultum  propinqua  morte    pallentem   dolore   concolor    factus,   quid  viro  vellet 
lacrimis  indicibus  ostenderet.    et  quia  sibi  maximas  humandi  funeris  partes  ipse  prae-    2 
ripuit.    totum  apparatu  supercurrcntis    impendii    quod   funcrando    sacerdoti    compotorot 
impcrticns,    saltim   ad  obsequium  quae  remanserunt  verba  conferimus.    nihil  aliud  ox- 
araturi  stili  scalpentis   impressu    quam    testimonium   mutuae   dilectionis.     ceterum  viri 
-'i'  mores  gesta  virtutes  indignissimc  mcorum  vilitatc  dictorum  ponderabuntur. 
Abraham  sanctis  merito  sociande  patronis, 
quos  tibi  collegas  dicere  non  trepidem; 
nam  sic  praecedunt.  ut  mox  tamen  ipse  sequare: 
dat  partem  regni  portio  martyrii. 
•    natus  ad  Euphraten,  pro  Christo  ergastula  passus 
et  quinquennali  vincula  hixa  fame, 
elapsus  regi  truculento  Susidis  orae 

occiduum  properas  solus  ad  usque  solum. 
sed  confessorem  virtutum  signa  sequuntur 
^"        spiritibusc^uc  malis  fers.  fugitive.  fugam. 

quaque  venis,  Lemurum  se  clamat  cedcre  turba  ; 
daemonas  ire  iubes  exul  in  oxilium. 


t 
1  anguore  JITFP       concathenatas  F  2  libero.s  J/'        tuto  P  4  cucullmn  TCF,  cocullum  L, 

coculum  JfP,    l  cucullum  s.  l.  add.  M^  diguater  F  5  quanquam  LMT  oportune  LMTCFP 

vaiosammittatur  L '  7  Sidonius  et  salutem  om.  F  FRATRI  LMTFP,  SVO  C  8  amiciciae  CF 

ci 
po8t   nefas    %.   est   in  TCP  et   s.  L  in  J/'  0   offinae  J/'  diem   (m   erag.  M"^)  LMT,   die  CFP 

defancto  F  veniam  L  10  sepulcralem  CF  11   devotione  P  13  cura  corr.  ea;  cu  J/' 

fei-verat  J>  14  thorum  MTCFP         antistis  C        bembra  L  15  peUentem  L  16  iudicibus  F 

17  totum  s.  l.  add.  M^         apparatum  M  18  nicliil  MTCFP  19  dilictionis  L  v.  1  braham  F ; 

itemqiie  ceterorum  vv.  primae  quaeque  litt.  desunt        sotiande  F  v.  2  trepidas  F  v.  4  martirii  MCP 

V.  5   eufraten  MTCFP  v.  6   quiuquenali  L  v.  7   susudis    (alt.  u  corr.  in  i  31  ^)  M,   subsidis  F 

horae  MCP  v.  8  occidum  C  v.  9  et  F        sequntur   T  v.  10  spiritibus  (om.  que)  P 

16* 


124  SlDONll  EPISTULARUM 

expeteris  cunctis.  nec  te  capit  ambitus  ullus : 
est  tibi  delatus  plus  oncrosus  honor. 
1'    Romuleos  refugis  Byzantinosque  fragores 
atque  sagittifero  moenia  fracta  Tito. 
murus  Alexandri  te  non  tcnct  Antiochique : 

spernis  Elisseae  Byrsica  tecta  donius. 
rura  pahidieolae  temnis  populosa  Ravennae 
->'         et  quae  lanigero  de  sue  nomen  habent. 
angulus  iste  placet  paupertinusque  recessus 
et  casa,  cui  cuhuo  cuhnina  pressa  forent. 
aedificas  hic  ipse  deo  venerabile  tcmplum, 
ipse  dei  templum  corpore  facte  prius. 
-"-    finiti  cursus  istic  vitaeque  viaeque  : 
sudori  superest  dupla  corona  tuo. 
iam  te  circumstant  paradisi  miha  sacri; 

Abraham  iam  te  conperegrinus  habet; 
iam  patriam  ingrederis,  sed  de  qua  decidit  Adam; 
30         iam  potes  ad  fontem  fluminis  ire  tui. 

3  Ecce,  ut  iniunxeras.  quae  restant  sepulto  iusta  persolvimus;  sed,  si  vicissim 
caritatis  imperiis  fratres  amicos  commihtones  obsequi  decet,  ad  vicem,  quaeso,  tu 
quoque  quibus  emines  institutis  discipulos  eius  aggredere  solari  fluctuantemque  regulam 
fratrum  destitutorum  secundum  statuta  Lirinensium  patrum  vel  Grinincensium  festinus 
informa;  cuius  disciphnae  si  qui  rebelles,  ipse  castiga ;  si  qui  sequaces,  ipse  conlauda.     •■ 

4  praepositus  illis  quidem  videtur  sanctus  Auxanius,  qui  vir,  ut  nosti,  plusculum  iusto 
et  corpore  infirmus  et  verecundus  ingenio  eoque  parendi  quam  imperandi  promptior 
exigit  te  rogari,  ut  tuo  ipse  sub  magisterio  monasterii  magister  accedat  et,  si  quis 
illum  de  iunioribus  spreverit  tamquam  imperitum  vel  pusillanimem,  per  te  unum  sentiat 
utrumque  non  impune  contemni.  quid  multa?  vis  ut  paucis  quid  velim  agnoscas?  i" 
quaeso,  ut  abbas  sit  frater  Auxanius  supra  congregationem,  tu  vero  et  supra 
abbatem.     vale. 

XYIII. 
SIDONIUS  CONSTANTIO  SUO  SALUTEM. 

1  A  te  principium,   tibi  desinet.     nam  petitum   misimus   opus  raptim    electis 

exemplaribus,  quae  ob  hoc  in  manus  pauca  venerunt,  quia  mihi  nil  de  libelli  huiusce   i?' 


14  Vergil.  eclog.  VTII,  11:  a  te  piincipium,  tibi  desinam  (desinet). 

le 
V.  13  nec  LMTFP,  no*  corr.  ut  v.  ex  nunc  C^  v.  14  honerosus   TCFP  v.  If)     1'ngis  F^ 

bizantinosque  J/TCi^P  v.  16  adque  sagitiffero  L         ante  tito  expunxit  viro  P*  v.  18  elisse  aei  // ', 

s 

eliseaeJ/*,  eliseei^,  heliseaeP       birsica  J/ TCi^P  v.  19  paludicoce  6'      terapnis  i/TCPT  v.  20  habent 

n 
(ent  in  ras.  M^)  M,  habet  C"  v.  22  cui  om.  P  v.  26  superest  MTCFP,  superet  /.  v.  27  para- 

dysi  MF  v.  28  te  iam  C        comperegrinus  MTCP,  comperegrinis  F  v.  29  sed  de  LMTCP,  sede  F 

i 
1   si  «.  l.  add.  J/'  3  iastitutos  F^  4  distitutorum  L  lyrinensium  IjT  grinnicensium  C 

5  coUauda  MTCFP  6  quidem  illis  F         auxianus  F  7  pariendi  F^  pronitior  X,   proptior  F 

9  tanquam /(J/i^      pusilanimem  L       senciat  C  10  contempni  i)f  jTCi^,  coritempnitP'  11  auxianus />F 

12  val  fr  P  13  Constancio  {pm.  Sidonins  et  suo  salutera)  inscr.  F  14  a  te  31,  \  ad  te  s.  l.  add.  M^ 

desinet  MTCFP,  desinit   L         relectis  MCFP  \^  quae  ob  {om.  hoc)  pauca  in  manus  2'         michi  C 


LTBEl?  VII.  17  5;:}  —  18  §4.  t25 

conscriptione  meditanti  hactenus  incustodita  nequcunt  inveniri.  sane  ista  pauca.  quac 
quidem  et  levia  sunt,  celoriter  absolvi.  quamquam  incitatus  seniel  animus  nccdum 
scripturire  desineret,  servans  hoc  seduhi  gcnus  tcmpcramcnti.  ut  cpistuhirum  pro- 
duceretur  textus,  si  numerus  breviaretur.     pariter  et  ccnsui  lihruni.  qucin  hctor  dcli-    '2 

■>  catissimus  desidcrarcs.  ct  satis  habilem  nec  parum  excusaliihMu  furc.  si.  (pioniam  tc 
sensuum  structurarumquc  lcvitas  p^ttcrat  oftcndcrc,  mcmhranarum  certc  fascihus  minus 
onerarere.  commendo  igitur  varios  iudicio  tuo  nostri  pectoris  motus.  miuinic  ignarus. 
quod  ita  mcns  patcat  in  Hhro  vclut  vuitus  iu  sjkm-uIo.  dictavi  cnim  (juaci»iam  lior- 
tando,  laudando  phirima  ct  aH(pia  suadcndo,   macrcndo  pauca  iocando(juc  nonnulla.     ct    '.^ 

Hi  si  me  uspiam  lectitavisti  in  aliquos  concitatiorem,  scias  volo  Christi  dextera  opituhinte 
numquam  me  toleraturum  animi  servitutcm,  compcrtissimuni  tcncus  bipcrtitam  supcr 
his  moribus  hominum  csse  censuram.  nam  ut  timidi  me  temcrarium,  ita  constantcs 
liberum  appcHant.  inter  quae  ipse  deccrno  satis  ilHus  iacere  personam,  cuius  nccesso 
est  latcre   sentcntiam.     ad   propositum   rcdeo.     interca  tu,    si  quid  a  lectionis  sacrae    4 

i'  continuatione  respiras,  his  Hccbit  ncniis  avocere.  nec  faciet  materia  ut  immensa 
fastidium,  quia  cum  singulac  causae  singulis  fcrme  epistulis  finiantur,  cito  cognitis  in 
quae  oculum  intenderis  antc  lcgere  cessabis  quam  lecturire  desistas.     valc. 


2   quaii(|uam  LMT  3   scribitur   ire  L  jwsl   upistularum    le</.   noii    i)t  F,    n   s.  L  add.  J/ ' 

ra 
G  menbraiiaruni  MF  7  onerere  M^,  honeiarere  Tl',  houerare  F       iuditio  F  8  placeat  F       velud  /' 

10  concitaciorem  M  11  luiiiquam  LM,  fiquam  'T  13  appellent  F  14  sentenciam  (JT  15  hide 

ub    his    licebit    epiat.   exitus    om.   in  LT,    imrtivi    in   ras.  partini   in   mar<j.    udd.   iu  J/'  iiimensa  CFP 

16  eplis  ferme  transpomit  C*  iniq;  F^  nulla  mbscriptio  in  />,   G.  .SOLIjII  apoLLINARIS  .SIDON[II] 

EPLAliV  LIB.VII.  EXPLICIT  .  INCIPIT  LIBER.VIII.  j^nrtim   in   ran.  partlm  in  viarf/.  a<ld.  M\   .SIUONII 

EPLARV  LIB.VL  EXPLIC  .  INCIPIT  .  VII.  T,    EXPLICIT  LIBER  .SIDONII  EPl.VII.  C,  (Jaii   Sollii  ajM.liifi. 

.Sidon.  epistolarum  lib  VIU'  Incipit  F,   G."S.  APOLLINARIS  Sidouii  EPLARV  LIB.VII.  EXPLIC.  INCIPIT 

LIBER  OCTAVVS  et  in  fol.  seq.  repet.  INCIPIT  LIHER  VIII.  P 


GAI  SOLLII 

APOLLINARIS  SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  OCTAVUS. 


I. 
SIDONIUS  PETRONIO  SUO  SALUTEM. 

1  Lv  quidem  pulchre  (mos  hic  tuus,  et  persevera),  vir  omnium  bonorum.  qui 
uspiam  degunt,  laude  dignissime,  quod  amicorum  gloriae,  sicubi  locus,  lenocinaris. 
hinc  est  quod  etiam  scrinia  Arverna  petis  eventilari,  cui  sufficere  suspicabamur,  si 
quid  superiore  vulgatu  protulissemus.  itaque  morem  geremus  iniunctis,  actionem  '> 
tamen  stili  eatenus  prorogaturi,  ut  epistularum  seriera  nimirum  a  primordio  voluminis 
inchoatarum  in  extimo  fine  parvi  adhuc  numeri   summa  protendat,    opus  videlicet  ex- 

2  plicitum  quodam  quasi  marginis  sui  limbo  coronatura.  sed  plus  cavcndum  est,  ne 
sera  propter  iam  propalati  augmenta  voluminis  in  aliquos  forsitan  incidamus  vitu- 
perones,  quorum  fugere  linguas  cote  livoris  naturalitus  acuminatas  ne  Demosthenis  lo 
quidem  Ciceronisque  sententiae  artifices  et  eloquia  fabra  potuere,  quorum  anterior 
orator  Demaden,  citerior  Antonium  toleravere  derogatores;  qui  lividi  cum  fuerint 
malitiae  clarae,  dictionis  obscurae,   tamen  ad  notitiam   posterorum  per  odia  virtutum 

3  decucurrerunt.     sed    quia    hortaris,    repetitis    laxemus    vela  turbinibus    et    qui   veluti 
maria  transmisimus,  hoc  quasi  stagnum  pernavigemus.     nam  satis  habeo  deliberatum,   !•> 
sicut  adhibendam  in  conscriptione  diligentiam,    ita  tenendam  in  editione   constantiam. 
demum  vero  medium  nihil  est:    namque   aut  minimum   cx  hisce   metuendum   est  aut 
per  omnia  omnino  conticescendum.     vale. 


1  Sidonius   et  suo   salutem  om.  F  2  pulchre   (re  hi  ras.  M^)  M,   pulcre  C  4   arveniia  L 

eventilaris   (s   eras.  J/'j  M         conspicabamur  F  n   protilissemus  F  7   extimo   curr.  ex  extim'  C" 

a  o  ra 

8  qsi  corr.  ex  qdam  F^  9  vituperationes  F^  10  cote  in  ras.  M^  natulitus  6",  naturaliter  T 

a*ciuninatas   (unam  litt.  eras,  31-)  M  nec  3ITCP  demostenis  TCF,   demoustenis  J/P  11  sen- 

tenciae  C  12  orator  MTCP,  orat'  L,  ora.  F        clemaden  F        antonium  add.  In  marcj.  F^         an  seclu- 

ro 
dendum  lividi?  13  maliciae  C        noticiam  TCF        posterum  C^         de**currerunt  (2  litt.  eras.  M"^)  M, 

n 
decurrerunt  TCFP  14  reperitis  L  laxamus  T  turbinibus  31 TCFP,   turbidinis  L  15  tras- 

i 
misimus  If'  16   adhibendum  F  scriptione   T  17    nichil  3ITCP,    nl  F  nanque  3t 

18  conticiscendum  LC        totam  ep.  II  om.  LT        inscriiitionem  om.  F 


LIBER  Vlil,  1  i^  1   -  .3  8  2.  127 


II. 

SIDONIUS  lOIIANNI  SUO  SALUTEM. 

(^HEuiiH   mu.    vir   pcritissimc,    ncfa«    in    studia    coniniittorc.    si    (listuli.ssoin    jint-    I 
sequi  laudibus  quod  abolcri  tu  litteras  distulisti,    quarum  quodammcxb)  iani  sepnltarnm 
suscitator  fautor  assertor  concelobraris,  tecjuc  per  Gallias  uno   ma;^istro  sub  hac  toin- 

^  pestato    bellorum   Latina    tenuerunt    ora    portuni,    cuni   pertulorint   arma    naufragium. 
dcbont  igitur  vel  aequaevi  vel  posteri    nostri  universatim  fervcntibus  votis  altorum  to    1 
ut  Domosthonem,   altorum  ut  Tullium    nunc   statuis,    si   lieeat,    consecraro,    nunc    ima- 
ginibus,  qui  te  docento  formati  institutiquc  iam  sinu  in  modio  sic  gcntis  invictao,  (juod 
tamen  alienac.  natalium  vetustorum  signa  rctincbunt:  nam  iam  rcmotis  gradibus  digni- 

lu  tatum,  per  quas  solebat  ultimo  a  quoque  summus  quisque  discerni,  sohim  orit  iiosthac 
nobilitatis    indicium    littcras  nossc.     nos    vero    cetcros    supra   doctrinao   tuao    Ijonohcia    '.\ 
constringunt,  quibus  aliquid  scriberc  assuctis  quodquc  vcnturi  logcrc  possint   ohiboran- 
tibus  saltim  de  tua  schoha  seu  magisterio   competens  lectorum  turba  provcniet.     valo. 


III. 
SIDONIUS  LEONI  SUO  SALUTEM. 

1'^  Apollonii   Pythagorici    vitam,    non   ut  Nicomachus    senior   e    Philostrati    sod   ut 

Tascius  Victorianus  e  Nicomachi  schedio  exscripsit,  quia  iusseras,  misi ;  quam,  dum  pararo 
festino,  ccleriter  eiecit  in  tumultuarium  exemplar  turbida  et  praeccps  et  Opica  translatio. 
neque  mihi  rem  credito  diuturnius  elaboratam  vitio  vertas:  nam  dura  me  tenuit  in- 
clusum   mora   moenium  Livianorum,    cuius   incommodi    finem    post    opem    Christi    tibi 

-'I  debeo,  non  valebat  curis  animus  acger  saltim  saltuatim  tradenda  percurrere,  nunc  per 
nocturna  suspiria,  nunc  per  diurna  officia  districtus.  ad  hoc,  et  cum  mc  defctigatum 
ab  excubiis  ad  devorsorium  crcpuscuhasccns  hora  revocaverat,  vix  dabatur  luminibus 
inflexis  parvuha  quies :  nam  fragor  ilico,  quem  movebant  vicinantes  impluvio  cubiculi 
mei  duae  quaepiam  Getides  anus,  quibus  nil  umquam  litigiosius  bibacius  vomacius  crit. 

^^  sane,  cum  primum  reduci  aliquid  otii  fuit,  inpolitum  hunc  semicrudumque  et,  ut  aiunt, 


2  uephas  F  3  sepultarum  iam  F  sepulta**rum   (2  litt.  eras.  C^)  C  4  celehraris  C 

hac  om.  F  (5  uniusi  ferventib  {om.  votis)  F,  satim  favntib;  votis  add.  in  mary.  F-  7  demostheneri  M, 

demostenen  CF       staci'  F,  tuis  add.  in  marg.  F-  9  alienae  uatalium  scripsi,  aliena  (post.  a  corr.  in  ae  M*) 

orum  u 

talium  MC,  alienae  talium  FF         vetustatu    F^  retinebant  C^  iam  s.  l.  add.  F"^  11  inditium  F 

an  supra  ceteros?  13   scola  MCFP  14  Sidonius  om.  F  salutem  om.  CF  15  pitha- 

goricii^,  pitagorici  l/TCP,  phitagorici  jP     nichomacus  1/Ci^P,  nichomachus  T     pilostrati  J/CFP  Kj  stacius  T, 

statius  F      e  s.  l.  add.  31-,  corr.  e.v  &  C*       nichomachi  (ni  s.  l.  add.  M^)  MCFF      scedio  MCFP      exscribsit  L 

misi  corr.  ex  mihi  L^         parare  L,  parere  MTCFP  17  precebs  C        opaca  (prior.  a  corr.  ex  i  M^)  MFP 

rr 
18  michi  C  elaboturam  C  vicio  MC  19  post  christum   2'  20  trahenda  F  percu*ere 

(1  ui  V.  eras.  M^)  M  21    diuturna   (ut  eras.  M^)  MF  districtus  scripsi,    destrictus  L,    distractus 

ab 
(us  in  ras.  M^)  MTCFP  defatigatum  TC  22  de  F^         diversorium  MTCFP         crepulascens  T 

23   naufragor  P,  aderat  s.  l.  add.  P^  vitinantes   inpluvio  F  24   quaepiam  LMTCP,   quidem  F 

gethides  MCFP        unquam  M        litigiosus  C        bibatius  LTFP        vomatius  TFP        erat  T  25  post 

reduci*  una  litt.  eras.  mihi  s.  /.  add.  P^         impolitum  MCFP 


128  SIDONII  EPISTULARUM 

3  tamquam  mustcum  librum  plus  dcsiderii  tui  quam  officii  mci  mcmor  obtuli.  quo- 
circa  scpone  tantispcr  rvtliicas  lauros  llippocrcncnquc  ct  illos  carminum  modos  tibi 
uni  tantum  pcnitissimc  familiarcs,  qui  tamcn  doctis,  ut  es  ipsc,  personis  non  tam 
fonte  quam  fronte  sudantur.  suspendc  pcrorandi  illud  quoquc  ccleberrimum  flumen, 
quod  non  solum  gcntilicium  scd  domesticum  tibi  quodquc  in  tuum  pcctus  pcr  succi-  '^ 
duas  actates  ab  atavo  Frontonc  transfunditur.  scponc  pauxillulum  conclamatissimas 
declamationes,  quas  oris  rcgii  vice  conficis,  quibus  ipse  rex  inclitus  modo  corda  terri- 
ficat  gcntium  transmarinarum,  modo  dc  superiore  cum  barbaris  ad  Yachalin  trcmen- 
tibus  focdus  victor  innodat,   modo  pcr  promotae  limitem   sortis  ut  populos  sub  armis, 

4  sic  frcuat  arma  sub  lcgibus.     cxuerc   utcumque   continuatissimis   curis   et   otium  tuum  i" 
molibus  aulicis  motibusquc    furarc.     historiam   flagitatam   tunc  recognosccs   opportune 
compctcntcrquc.  si  cum  Tyaneo  nostro  nunc  ad  Caucasum  Indumquc,  nunc  ad  Aethiopum 
gymnosophistas    Indorumquc    bracmanas    totus    lectioni    vacans   ct   ipse    quodammodo 

5  pcrcgrincrc.    lcgc  virum  fidci  catliolicac    pacc    praefata  in  plurimis  similcm  tui  id  cst 

a  divitibus  ambitum  ncc  divitias  ambicntem :  cupidum  scicntiac  continentem  pecuniac ;  i'^ 
intcr  cpulas  abstcmium.  intcr  purpuratos  linteatum,  inter  alabastra  ccnsorium :  con- 
crctum  liispidum  hirsutum  in  medio  nationum  dclibutarum  atque  intcr  satrapas  regum 
tiaratorum  murrhatos  pumicatos  malobathratos  vcnerabili  squalore  prctiosum;  cumque 
proprio  nihil  esui  aut  indutui  de  pecude  conferret,  regnis  ob  hoc,  quae  pererravit, 
non  tam  suspicioni,  quam  [fuissc]  suspectui;  ct  a  fortuna  regum  sibi  in  omnibus  obse-  -f 
cundantc  illa  tantum  beneficia  posccntem,  quae  magc  sit  suetus  oblata  praestare  quam 

6  sumere,  quid  multis?  si  vera  metimur  aestimamusquc,  fors  fuat  an  philosophi  vitae 
scriptor  acqualis  maiorum  temporibus  accesserit,  certe  par  saeculo  meo  per  te  lector 
obvenit.     vale. 


1  Plini  epist.  VIII,  21,  6. 

1  tauquam /yjlii''      optiili  i^  2  pythigas  L,  phyticas  J7,  phiticas  6'/',  phi**ticas  {ai  iit  v.  erad.  P^)  F 

hypocrenenque  3ICP,   hypocrenemque  F  3  pleuitissime  F'^  ipsa  L  4  fruute   (r  eras.  P-)  P 

flum  M,   \  fulm  s.  l.  acld.  M^,   fulmeu  LT,   lului  P,   \  fluiu  s.  l.  add.  P^  5  uou  geutilicium  secl  sulum 

(solum  eras.  P^)    domesticum  FP         geutilitium  C  6  attavo  MTCFP,   \  octavo  s.  l.  add.  31^         traus- 

fuditur  C        pauxilulum  31^         conclamautissimas  (post.  u  eras.  31^)  3IC  7  declamatioues   (de  curr.  ex 

con  F^)  F  vice    regii    T  8    vachaliu   L,    vacaliu    C,    vachaljni   3IT,    vachalim   F,    uacalim   P 

trementibus   (tr  in  ras.  31^)  31,    tremescentibus  F  9    iuuodat  victor    transposuit  P^  per   om.  C 

promote    (mote    In    ras.  31^)  31  11    hystoriam    fatigata  F,    flagitata    add.  in   martj.  F-  opor- 

tune  LMTCFP  12   tyoneo   (imor.  o  m  ras.  3I'-P^)  3IP,    thyanaeo  L,   thiaueo   T  13   gimno- 

sophistas  3IFP,  gimuosophystas  C,   giunosophistas   T         bragmanas  3ITCF  14  peregriuare   T        prae- 

tu 

fatata  F^  15  divicias  31       contiueutem  L3ICFP,  coutemptorem  T  16  purpuras  31^        lintheatum  F 

h 
alabastra  L^,  habaustra  T,  alabaustra  (n  eras.  P^)  P  17  hirsucum  F         dilubatarum  L         adque  L, 

atque  s.  l.  add.  P^         regum  om.  F,  s.  l.  add.  P^  18  tyai-atoi-um  F,    thiaratorum   TC,  thyaratorum  31 

et  corr.  ex  piratoriun  P^         murratos  L,  myrratos  31  et  corr.  ex  miratos  P^,  mirratos   TCF        punicatos  F 

mallobathatros   L^,    malobatratos   3ITP,    malabatratos    C,    malebati-atos  F  venerabilis    (s   eras.  M^)  M 

preciosum  MCP  19  ante  proprio   eras.  ut  v.  pronidi  P^  nichil  MTCFP  aut  L3ITCP,   ac  F 

induitu  L  20  suspitioni  LTCP        fuisse   seclusi         a  om.  3ICFP  21   suetus  3ITCFP,  vestus  L 

22  estimamusq;  in  ras.  31^         fuat  L3ICP,   \  fiat  s.  l.  add.  31^,  fiat  T,  ruat  F        philosofi  L,   phylosophi  C 

23  acceserit  C 


LIHKK  Vlll.  :jg:3  -  f.  §  1.  129 

IV. 
SIDUNIUS  CONSENTIO  SUO  SALUTEM. 

UMyuAMNE  nos  (U'i  iiutiu  domino  niaior,  uiia  vidchit  illi'  ai^ci'  tiiiis  ( )ct;ivi;imis.  I 
nec  tuus  tantum  ([uantum  ainicoruin?  (|ui  civit;iti  tluvio  m;iri  proxinius  liospitcs  ci.uli.s, 
tc  pascit  lios[)itibus,  praetcr  liaec  oculis  iiituentum  situ  clccorus,  primoro  htco,  (lUoJ 
5  (]omicilium  parietibus  attollitur  ;i(I  concinentiam  scilicct  arcliitectonicam  fabrc  locatis; 
tum  sacrario  porticibus  ac  thermis  conspicabilibus  bite  coruscans;  ad  hoc  aji^ris  a(|ui8- 
que,  vinetis  at(|ue  olivetis,  vestibulo  campo  colle  jimoenissimus  ;  iam  super  pcnum  vel 
supcllectilem  copiosam  thcsauris  bibliothecalibus  large  refertus,  ubi  ipse  (lum  iioii 
niiniis  stilo  quam  vomeri  incumbis.  clifficile  disccrnitur  domini  plusn(!  sit  cultum  rus  ;in 

10   ingenium.     igitur  hic  tu,    quantum  recordor,    citos  ianibos,  elcgos  acutos  ac  rotundatos    2 
hcndocasyllabos   et  cetera  carmina  musicos  florcs  thymumque  rcdolentia,    nunc  Narbo- 
ncnsibus  cantitanda,  nunc  Biterrensibus,  ambigcndum  cclerius  an  pulchrius  clucubrasti, 
apud  acquacvos  gratiam  tuam,  f.imam  apud  posteros  ampliaturus.    certe  mihi,  quotiens 
tui   vcrsus  a  meditationis    incude    tamquam    adhuc    calidi    defcrebantur,    sic   vidcbatur, 

i-'   qui,  etsi  non  bcne  scribo,  bcnc  iudico.    sed,  quod  fatendum  est,  talibus  studiis  antcrior    :i 
aetas  iuste  vacabat  seu,    quod  cst  verius,   occupabatur;    modo    tempus   cst   seria   legi, 
seria  scribi  deque  pcrpetua  vita  potius   quam  mcmoria  cogitari  nimiumque  meminissc 
nostra  post  mortem  non  opuscula  sed  opera  pensanda.    quae  quidcm  ad  praesens  non     1 
ita  loquor,    quasi  tu  non  utraque    laudanda   conficias    aut,    si    adhuc   durat    in    scrmone 

20  laetitia,  non  custodiatur  in  actione  censura,  sed  ut  qui  Christo  favcnte  clam  sanctus 
es,  iam  palam  religiosa  venerandus  iugo  salubri  colla  pariter  et  corda  subdare  in- 
vigiletque  caelcstibus  lingua  praeeoniis,  anima  sententiis,  dcxtra  donariis:  praecipue 
tamen  dextra  donariis.  quia  quicquid  ecclesiis  spargis,  tibi  colligis ;  ad  cuius  cxcrcitia 
virtutis    illud    vcl    principale   te    poterit    accendcre,    quod    inter    opes  quaslibet   positi 

-'^  quac  bona  stultis  falso  vocantur,  si  quid  agimus,  nostrum,  si  quid  habemus,  alienum 
est.     vale. 

V. 

SIDONIUS  FORTUNALI  SUO  SALUTEM. 

Ibis  ct  tu  in  paginas   nostras,  amicitiae   columen,  Fortunalis,  Hibericarum  decus    1 
inlustre  regionum;    neque    enim   tibi   familiaritas    tara    parva   cum   litteris,   ut  per  has 


1  cousencio  F  salutem  om.  F  2  unquaniiie  JI  dei  nutu  »•.  l.  add.  J/'  argentuus  L 

ubtaviaiuis  C  3  proxmus  F  4  occulis  C         intucntium  F  5  adtollitur  L         continentiam   C, 

c 
continentiam  P',   concinnentiam  MTF         scilicet  om.  T         arcliitectoricam   TCF,   arcliitec>-.=  v.*tonicani  Ci  idt. 

eras.  P^)  F  6   termis  MCFP  choruscans  F  7   adque  L  8   suppellectilem  MTCFP 

(latos 
refectus  P        dum  om.  TC  9  dificile  L  10  liic  igitur  tu  C        ic  Ij        rotundos  (dos     corr.  P')  FP 

11  endecasyllabos  L,   endecasillabos  MTCFP  cetera   et  L  cetera   «.  l.  add.  C  thimumque   TP 

12  quantitanda  r        ambigendu  (endQ  m  r«s.  J/')  J/        pulcrius  C'P  i:3  aput  i^        aput /'^        cericerte 
(prius    cer   eras.   C-J   C             mibi    quoties  LMT,    micbi    quotiens  C,    quotiens    mibi  F,    quoties   m  (corr.  m 

m  n  1"*= 

quoties*»  P-)  P  14  tanquam  LMF  16  occubabatur  (prior.  b  corr.  in  p  C^)  C  17  de      F^ 

de  memoria  /'  18  set  /^  19  ita  corr.  ex  ta  F^  utroque  L  20  leticia  F  21  religiose 

(post.    e   corr.   ex    a   M-,    in   ras.   P-J  MP  cola   L  subdare    (a   in   ras.  J/')   M  22   prae- 

conis/;'      sentenciisC      dextera  J/  23  quidquid  T      exercicia/^  24  principale //,  principaliter  i/TCFP 

te  om.  T        accedere  L  25  agim'  corr.  ex  habem*  C^  27  salutem  om.  F  28  in  s.  l.  add.  J/' 

amiciciae  CF  29  illustre  MTCFP        familiaritas  tibi   T        ut  s.  l.  add.  F^ 

SlDONIUS.  1  "^ 

« 


130  SIDONII  EPISTULARUM 

ipsas  de  te  aliquid  post  te  superesse  non  deceat.  vivet  ilicet,  vivet  in  posterum 
nominis  tui  gloria.  nam  si  qua  nostris  qualitorcumque  gratia  reverentia  fides  char- 
tulis  inest,  sciat  aetas  volo  postuma  nihil  tua  fide  firmius  forma  pulchrius,  sententia 
iustius  patientia  tolerantius.  consilio  gravius  convivio  laetius  colloquio  iucundius.  illud 
quoque  supra  cetera  agnoscet,  praeconia  laudibus  tuis  ex  votoruui  contrariotate  venisse. 
naiu  prope  est,  ut  eminentius  censeatur  quod  probaverunt  te  adversa  constantem, 
quam  si  oelaront  seounda  teliecm.     vale. 


VI. 
SIDONIUS  NAMATIO  SUO  SALUTEM. 

1  VTaium  Caesarem  dietatorem,    quo  ferunt  nullum  rem  militarem  ducalius  admini- 
strasse,    studia    certatim   dictandi    lectitandique    sibi    mutuo    vindicavere.     et   licet    in   lo 
persona  unius  eiusdemque  tempore  suo  principis   viri  castrensis  oratoriaeque  scientiae 
cura  certaverit  ferme  gloria  aequipari,  idem  tamen  numquam  se  satis  duxit  in  utrius- 
que  artis  arce  compositum,    priusquam  vestri   Arpinatis   testimonio   ceteris   mortalibus 

2  anteferretur.  quod  mihi  quoque,  si  parva  magnis  componere  licet,  secundum  modulum 
meum  quamquam  dissimillimo  similiter  accessit.  quae  super  cunctos  te  quam  primum  is 
decuit  agnoscere,  quia  tibi  est  tam  gloria  mea  quam  verecundia  plurimum  curae. 
Fhivius  Nicetius,  vir  ortu  clarissimus,  privilegio  spectabilis,  merito  inlustris  et  hominum 
patriae  nostrae  prudentia  peritiaque  iuxta  maxumus,  praeconio,  quantum  comperi,  im- 
menso  praesentis  opusculi  vohimina  extollit,  insuper  praedicans,  quod  plurimos 
iuvenum   nec    senum   paucos   vario   genere    dictandi   militandique,    quippe    adhuc  aevo  20 

3  viridis,  ipse  sim  supergressus.  equidem,  in  quantum  fieri  praeter  iactantiam  potest, 
gaudeo  de  praestantissimi  viri  auctoritate,  si  certus  est,  amore,  si  fallitur:  licet  quis 
provocatus  nunc  ad  facta  maiorum  non  inertissimus,  quis  quoque  ad  verba  non  infan- 
tissimus  erit?  namque  virtutes  artium  istarum  saeculis  potius  priscis  saeculorum  rector 
ingenuit,  quae  per  aetatem  mundi  iam  senescentis  lassatis  veluti  seminibus  emedullatae  25 
parum  aliquid  hoc  tempore  in  quibuscumque,  atque  id  in  paucis,  mirandum  ac  memo- 

4  rabile  ostentant.  huius  tanien  ego,  etsi  studiorum  omnium  caput  est  litterarumque, 
quia  personam  semper  excolui,  vereor  sententiam  supra  quam  veritas  habet  aifectu 
ponderatiore  prolatam.  neque  ob  hoc  infitias  ierim  me  saepe  luculentis  eius  actionibus 
adstitisse,    quarum    me,    etsi    reddere   mutuum   videor,    vel    ex    parte    cursimque    fieri  so 


1  ipsa  C       te  om.  TC        illic  et  T  2  cartulis  TCF  3  posthuma  L3ITCF       nicliil  3ITCP, 

1  h 

nl  F        pulcrius  L  \  pulcrius  C  4  pacientia  LC        iocundius  LMTCFP  7  sck  C        vale  om.  M 

8  nammatio  MC,  namma  *  tio  (u  ut  r.  eras.  T*)  T,  naumatio  F,  nam  *  matio  (p  ut  v.  eras.  P^)  p        salutem  om.  F 

9  quod  L  amministrasse  LMTFP  10  certatim  LMTC,  certandi  FP  et  s.  l.  add.  31^  vendicavere  F 
11  eiusdem  J/'  scientiae,  quod  om.  F,  add.  in  marg.  F^,  nunc  evanklum  12  post.  ferme  3  litt. 
eras.P^  aequipari  T,  equip * » ari  (er  m<  w.  errts.  6'-)  C  nunquam  i¥  13  harpinatis /v  14  michi  6' 
15  quanquam  M  disimillimo  L,  dissimilissimo  C  primum  um.  C  l(j  tani  o7n.  C,  s.  l.  add.  P* 
primum  6'  17  nicecius  ZC  iWnstrxs  MTCFP  18  prundentia  Z/  periciaque  i^  maximus  J/rCPT 
inmenso  CFP  20  dictandi  *  q ;  *  *  {om.  milltandi)  corr.  ut  v.  cx  dictandique  P  21  supergressus  sim  T 
23  iic  corr.  tx  ne  T»  24  nanque  M  25  i^ost  veluti  lc<j.  ia  in  T  26  ante  lioc  lcfj.  in  in  TCFP, 
s.  l.  add.  in  M^  adque  L  ac  s.  l.  add.  F^  27  caput  -f-  (-f-  eras.  T-)  onmium  est  T  capud  /^ 
28  quia  LMC,  qui  TFP,  qui*  et  s.  l.  add.  i  quia  31^  sentenciam  C  affectus  F  29  ponderatione  CF 
iu  (in  add.  3r-)  inficias  MCFP         luculenti'  C             30  astitisse  31TCFP         fieri  om.  F,  s.  l.  add.  P' 


LlBEll  Vni,  5  §  1  —  6  §  10. 


i:ii 


memorem  fas  cst.     audivi    eum   adulescens   atquc   adhuc   nuper  ex   puero,   cum   pater    5 
meus    pracfectus    praetorio    Gallicanis    tribunalil)us     praesideret,    8ub    cuius    videlicet 
magistratu  consul  Asterius   anni   sui   fores   votivum    trabeatus  aperuerat.     adhaercbam 
sellae  curuli,  etsi  non  latcns  por  ordinem,   certe   non    sedens   pcr   aetatcMu,    niixtus(|ue 

^   turmae  censualium  paenulatorum  consulis,  proximae  proximus  eram.    itaquo,  ut  iiniiuiiii 
brevi  peracta.  nec  brevis,  sportula  datique  fasti,  acclamatum  est  ab  omni  Galliac  coetu 
primoribus  advocatorum,  ut  fcstivitate  i^raeventas  lioras  antclucaiiaH,  (]uae  dicm  seruin 
cum  silentio  praestolarentur,  congrua  emeritoruni  fasciuin  laudo  honcstarent.    Nicetium    (» 
protinus    circumspexcre    conspicati,    qui    non    scnsiin  sinirulafiiiH^uc ,    sed   tuniultuatim 

10  pctitus  et  cunctim  cum  quodam  prologo  pudoris  vultuin  niodestc  dcniissus  inrubuit. 
atque  ob  hoc  illi  maximum  sophos  non  eloquentia  prius  quam  verecundia  dedit.  dixit 
disposite  gravitcr  ardentcr.  magna  acrimonia  maiorc  facundia  maxima  disciplina,  ct 
illam  Sarranis  ebriam  sucis  inter  crcpitantia  scginenta  palmatani  plus  picta  oratione. 
plus  aurea  convenustavit.     per  ipsum  fere    tenipus,   ut   dccemviraliter  lo^piar,   lex    de    7 

1''  praescriptione  tricennii  fuerat  proquiritata,  cuius  porcmptoriis  abolita  rubricis  lis  omnis 
in  scxtum  tracta  quinqucnnium  tcrniinabatur.  hanc  intra  Gallias  ante  noscitam  primus, 
quem  loquimur,  orator  indidit  prosecutionibus  cdidit  tribunalibus,  prodidit  partibus 
addidit  titulis,  frequente  conventu  raro  sedente,  paucis  sententiis  multis  laudibus. 
praetcr  ista  per  alias  vices  doctrinam  illius,  quo  more  citius  homo  discitur,  inobservatus    8 

20  iuspexi  timc,  cum  quae  regit  provincias  fascibus  Nicetiano  regeretur  praefcctura  con- 
silio.    quid  multa?  nil  quod  non  meum  vellem,  nil  quod  non  admirarer  audivi.    propter   'J 
quae  omnia   bona   in   viro   sita   lactor   ad   puncta   ccnsoris   omnium   voce   concelcbrati. 
granditcr  enim  sua  in  utramvis  de  me  opinioncm  sententia  valct;    (|uac,  si  vera  com- 
perimus,    tantum   mihi   est  favens   securitati,    quantum   fieret   adversata  formidini.     de 

25   cetero  fixum  apud  me  stat  constitutumquc,  prout  rcm  cx  assc  cognovcro,  vel  silentio  lora 
laxare  vel  stringcrc  frena  garritui.     namque  si  supradicti    confirmor   asscnsu,   Athcnis 
loquacior,  si  minus,  Amyclis  ipsis  taciturnior  ero.    sed  de  sodali  deque  me  satis  dictuiii.  lo 
tu  nunc  intcr  ista  quid  rerum?  quas  mihi  ad  vicem  nosse   non    minus  cordi.     venaris. 


1  adolescens  MTCFP      adque  L  3  astyrius  L,  astirius  (corr.  in  asterius  M"^)  MTP  4  coruli  /'' 

pnst   latens   leg.   generosita.tis  in  CP  et  s.  l.  in  M^,    expunxit  F^  5   consulis    proximae    proximus  L, 

consuli  proxime  proxiinus  (corr.  in  proxiinis  M^P^)   MP,  consuli  proxinii   (corr.  in  pnjxiine  J'"')  proxiinus  /'', 

consuli  proxime  proximis  C,  proxiinac  proximis  consuli  T  7  quae  L,  que  (e  iu  ras.  M^)  M,  que /'/',  qui  TC 

8  praestularentur  Lj        congrua  (a  in  ras.  M"^)  meritorura  MTCFP        nicecium  C  i*  conspicati  Mommsen, 

a  a 

conspecti  LMTCF,  conpecti  P       singultiraque  3/*,  ovi.  T      tumultimq;  (q;  eras.  T-)  T^  10  pe&it' /jrfle/er 

p  in  ras.  M"^       proloco  L       dimissus  T      irrubuit  MTFP,  eruljuit  C  1 1  adque  L  12  andenter  (j)rior.  n 

corr.  in  r  F^J  F  13  crepitancia  F  14  ut  s.  l.  add.  F-       dccimviraliter  L,  decemvilarit  corr.  in  decem- 

i 
vilalit  F^  1.")  triennii  F  peremptoriis  L^  IG  terminabantur  C"  ante  nescifcim  LMTFP, 

l  anne  sciam  s.  l.  add.  M"^,   an  nesciam  C  17  prosequutionibus  L             prosecutionibus   edidit  om.  T 

i  1  ta 

18  frequenter  dwst.  r  eras.  C^J  C        sentencis  C"  19  ista     J/'         cicius  C        dicitur  C            20  cuq; 

e  _ 

corr.  in  cuq  M-         provintias  F         facibus  C  niceciano  MC             21  nil  q(J  ff  meu  velle  s.  l.  add.  M^ 

non  s.  l.  add.  F'^  ammirarer  LMTC  22  sita  MTCFP,  ista  L  23  sua  om.  F         sentencia  C 

vera  (corr.  in  vera  3I^J  LMTC,  vera  FP  24  michi  C        seccuritati  (cu  m  ras.  J/')  M        adversa:-.:  M\ 

adversa    TCFP  2o   aput  F  stat   constituq;  praeter  prior.   st   in   ras.  M^  ex   asse   (corr.  in 

ex    sese  M'^)  LMTCF,    ex   sese   (ex   m  ras.  P')  P  silentio   (o  in  ras.  M^)  M  ante   lora  leg.  me 

in  MTCFP  26  nanque  M         affirmor  C  27  loquatior  LCFP        amyc*lis  (h  ut  v.  eras.  X*)  L, 

amiclis  MTCFP        taciturnio  r&ro  L  28  tu  nunc  LMTFP,  tunc  C        michi  C        ad  iiivicera  F^ 

17* 


132  "  STDONII  EPISTLTLABUM 

aodifieas,  rusticarisno?  an  horum  aliquid  unum?  an  singula  vicissim?  an  pariter  et 
cunctim?  sod  de  Yitruvio  sive  Columella,  seu  alterutrum  ambosve  sectere,  decentissime 
facis.    potes  enim  utrumquo  more  quo  qui  optimo,  id  est  ut  cultor  aliquis  e  primis  archi- 

1 1  toctusque.  eeterum.  ut  tibi  do  vonatoris  officio  quam  minimum  blandiaris,  maxumo 
iniungo.  namquo  apros  frustra  in  venabula  vocas,  quos  canibus  misericordissimis,  '■> 
quibus  abundas,  et  f  si  quidem  solis,  movere  potius  quam  commovere  consuesti.  Esto, 
sit  indulgentia  dignum,  quod  reformidant  catuli  tui  bestiis  appropinquare  terribilibus 
corpuU^ntisquo:  iHud  ignoro  quomodo  oxcusos,  quod  capreas,  pecus  simum,  pariter  et 
damniiis    in   fugam    pronos    iacontihus    animis   poctoribus  crectis,   passibus  raris  crebris 

I21atratibus  proscquuntur.    quaproptor  de  reliquo  fructuosius  retibus  cassibusquo  scrupeas   lo 
rupes  atquo  opacandis  habilia  histris  plosor  statarius  nomora  circumvenis  ac,  pudor  si 
quis,  temporas  cursibus  aportis   quatere    campos  et  insidiari  lopusculis  Olarionensibus; 
quos  noc  ost  tanti.  raro  te  insectante  superandos,  copuHs  paLam  ductis  inquietari,  nisi 
forsitan.    dum   tibi  ac   patri    noster  ApolHnaris   intorvenit,    rectius    fict    ut   exerceantur. 

looxcoptis  iocis  fac  sciam  tandem,  quid  te,  quid  domum  circa  sed  ecce  dum  iam  !■> 
epistuhim,  quae  diu  garrit,  claudere  optarem,  subitus  a  Santonis  nuntius;  cum  quo 
dum  tui  obtentu  aHquid  horarum  sermocinanter  extralHmus,  constanter  asseveravit 
nuper  vos  classicum  in  classe  cecinisse  atque  inter  officia  nunc  nautae,  modo  miHtis 
Htoribus  Oceani  curvis  inerrare  contra  Saxonum  pandos  myoparones,  quorum  quot 
romigos  videris,  totidem  te  cernere  putes  archipiratas :  ita  simul  omnes  imperant  2^' 
parent,  docent  discunt  latrocinari.     unde  nunc  etiam  ut  quam  plurimum  caveas,  causa 

t4successit  maxuma  monendi.     hostis  est  omni  hoste  truculentior.    inprovisus  aggreditur 
praevisus  elabitur:    spernit  obiectos  sternit  incautos;    si  sequatur,    intercipit,   si  fugiat, 
evadit.     ad  hoc  exercent   illos   naufragia,   non   terrent.     cst  eis   quaedam  cum    discri- 
minibus  pelagi  non  notitia  solum,  sed  famiHaritas.    nam  quoniam  ipsa  si  qua  tempestas   25 
est  huc  securos  efficit  occupandos,   huc  prospici  vetat  occupaturos,  in  medio  fluctuum 

15  scopulorumque  confragosorum  spe  superventus  hieti  periclitantur.  praeterea,  prius- 
quam  de  continenti  in  patriam  vehi  laxantes  hostico  mordaces  anchoras  vado  veHant, 
mos  est  remeaturis  decimum  quemque  captorum  per  aquales  et  cruciarias  poenas  plus 


1    rusticarisne   om.   T  &   cunctim  C,    1  cnncta   add.  s.  l.  C^,   &.  cuncta  **  L-,    et   cuncta  MFP, 

u 
vl   cunctim    add.   in   marg.  M^,   cuncta  T  2   vetruvio  LM,    vectrivio  F^  colomella   T  am- 

bosve  iil/CFP,  seu  ambos  r       decentissime  *  i  ^  3iiotestF>        obtimo  M(7  4  maxime  ilf  TCi^P 

5  nanque  M      venabulas  F^       nib;  ex  canib;  add.  In  manj.  T^  G  habundas  IF       etsi  quidem  solis  L, 

t 
et  quidem   solus  MTCFP,    et  iis    quidem    solis  Mommsen  consuevisti  CF  1  si  F"^         reformident 

(corr.  in  reformidant  P^)  CFP  8   ignoro    illud  C  9  damnas  L  10  prosecuntur  (corr.  in 

prosequntur  M-J  MTCP        fructuosi'  de  reliq  transp.  T^        casibusque  C  11  adque  L        oppacandis  F 

clusor  TCFP  et  in  ras.  M^  circuenis  F  12    an  apertos?  olorionensibus   (ori  m  ras.   C^)  C, 

clarionensibus  F  18  tanti  nec  est  P         superando  scopulis  TC  14  appollinaris  LF,  apoUonaris  C 

u 
15   quod   te  C  IG   obtarem  FP  subitos  L^  nuncius  MC  17   optentu  LT,    attentu  P 

extraimus  C        asseveraverit  L  18  cecicinisse  adque  L         offitia  nciati  te  T  19  littoribus  MTCFP 

occeani  F        curvis  oceani  T        inen-are  C,  sed  3  fere  litt.,  s.  l.  ad  rare  add.,  eras.  C^        miopaiones  MTCP, 

miopariones  F^  quod  L  20    putis  L  arcbipirratas  F  21    discunt    docent   iransp.  C^ 

22   successit   s.  l.  add.  M^  maxima  MTCFP  23  spernit  LMCFP,   sternlt  T  25   pe*lagi 

(I  ut  V.  eras.  3/ 'j  M         non  nm.  L         noticia  TCF  26   bis  Imc  (corr.  in  hinc  M^)  LMTC,   hinc  FP, 

fort.  hac  securos  (o  in  ras.  M"^)  M  28  conci*nenti  (n  ut  v.  eras.  C^)  C         ancoras  C         valcnt  L 

29  cst  s.  l.  add.  F"^         captoram  in  mary.  add.  P"'         crucarias  LMCFP 


h]M:n  viir.  c  §10      7  u  r..  133 

ob  hoc  tristi  quod  superstitioso,  ritu  necare  superque  colloctam  turbam  periturorum 
mortis  iniquitatom  sortis  aoquitato  disperf^ero.  talibus  se  ligant  votis.  victiinis  sMlvunt: 
et  per  huiusuKidi  non  tam  saerilicia  purjj;ati  ([uam  sacrih-gia  polhiti  rcH-^insimi  j)iit:tnt 
caedis  infaustac  perpetratorcs  de  capite  captivo  magis  exigere    tornicuta  (juani   jiictia. 

.'■   qua  de  re  mctuo  muUa.  suspicor  varia,  quamquam  me  e  contrario  iii^nMitia  iKMtciitur:  1(1 
primum,  quod  victoris  j)oj)uH  sij^nia   comitaris;   (hMii   quod  in  sai^icntcs  viros.  (juos  iiitcr 
iurc  censeris,  minus  annuo  hccrc  fortuitis;  tertio,  (juod  ju-o  sodaHlius  fiih-  iunctis.  sedo 
discrctis  frc(jucntcr  incutiunt   ct  tuta   maerorcm.   (juia  jiiomptius  dc  actionihus  hui^in- 
quis  amhi;.;cn(lis(ju(>  sinistra  quao(juo  mctus  augurat.    sod  dicas  non  osso  tantum  fortclT 

u'  curanda  quac  porhorr(>sco.  id  (jui(h'ni  verum  ost;  sod  nec  lioc  falsum,  (juod  liis. 
quos  ampHus  diligimus.  ])his  timcinus.  undc  niliiloniinus,  precor,  oljortum  tui  causa 
sensibus  nostris  quam  primum  j^rospcro  rchitu  eximo  angorem.  noque  onim  ex  integro 
flecti  umquam  ad  hoc  possum,  ut  de  peregrinantibus  amicis,  quippo  quos  belHcum  miH- 
tarisque  tessera  terit,  doncc  secunda  cognosco,  non  advorsa  formidem.    Yarronom  h)gi-  is 

»•'  storicnm,  sicut  poposceras,  ot  Eusobium  clironograplium  misi,  quorum  si  ad  te  liiiia 
pervonorit,  si  quid  inter  excubiales  curas.  utj)(>to  in  castris.  saUini  sortito  vacabis. 
potoris,  postquam  arina  (h^tersoris,  ori  quo(juo  tiio  lo(|ucndi  rohigincin  suniniovcrc.   valc 


VII. 

SIDONIUS  AUDACI  SUO  SALUTEM. 

Ub[nam    se   nunc,   velim   dicas,    gentium    abscondunt   qui   sacpo    sibi   de   moHbus    I 
20   facultatum  congrogatarum  dequo  congestis    iam    nigroscontis    argcnti  struibus  blandio- 
bantur?    ubi  etiam  illorum   praerogativa,    qui    contra   indolem    iuniorum  sola  occasione 
praecedentis  aetatis  intumescebant?  ubi  sunt  illi,  quorum  affinitas  nullo  indicio  maiore 
cognoscitur  quam  simultate?    nempe,  cum  primum  bonis   actibus  locus  ct  ad  trutinam    2 
iudicii  principalis  apponsa   tandem   non  nummorum    libra   sed   niorum,   remansere  illi, 
2''  qui  superbissime  opinabantur  solo  se  censu  esse  censendos  quique  sic  vitiis  ut  divitiis 
incubantes  volunt  vanitatis  videri  alienam  surrexisse  personam,  cum  nolint  cupiditatis 
notari  suam  crevissc  substantiam.     in  qua  tamen   detrahendi  palaestra  exercitati  tam- 
quam  pcr  oleum  sic  per  infusa  aemulationum  venena  macerantur.    tu  vero  inter  haec    3 
macte,  qui  praefecturae  titulis  ampliatus,  licet  hactenus  e  prosapia  inlustri  computarere, 


u 
1  supersticioso  TCF  2  se  ligant  X,  eligunt  ikf TCFP       ^jos/  votis  5  Utt.  eras.  M^       solvant  Af» 

3  huiuscemodi  F       sacrilegio  T  4  exigere  (post.  e  m  ras.  M^)  M       precia  CF  o  (jua  de  rc  LT, 

quam   ob  rem  MCFP,   l  qua  de  re  s.  /.  add.  M^  multa   (a  corr.  ex  \\  M^)  M  quanquam  L3IT 

s 
indigentia  F-  7  tercio  CF  8  iucuciunt  C         tuta  in  ras.  P '  promtiu.'^  L  0  aniljiendis- 

que  ilfi  agurat  L  10  um   F  11   nichilominus  MTCP,    nlominus  F  ohliortum  LF 

s 

causa  tui   T  12   prospero    (s  in  ras.  M^)  LMT,    prnpero  CFP  13   nnquam  M  posum  C* 

post  de  expu7ixit  me  F^        bellicum  L,  bellica  MTCFP  14  tessera  terit  om.  L       terit  MTCP,  rapit  F 

formidem  (em  m  ras.  M^P  i)  MTCFP,  formidinem  L  15  posceras L     chronografum  L,  cronographum  MTCF, 

cronografum  P  sicut  poposceras  ante  misi  repetivit   T  16  sortito  in  ras.  M^,    fortuito   T         vacabis 

(vaca  in  ras.  M^)  31,    vocahis  C  17  rubiginem  3ITCFP         submovere  3ICFP  18  audati  31^ 

salutem  om.  F  19  se  corr.  ex  si  F"^       milibus  facultarum  C  20  nigriscentis  L  22  inditio  MCF 

maiore  inditio  T  23  pos<  locus  leg.  est  in  P  et  ~-  s.  l.  in  31^  24  principalis  iuditii  T      n  s.  l.  add.  T' 

25    opinahantur  C  viciis    ut    diviciis  C  26    surrexe  T  nollint  L  27    suhstanciam  F 

palestra    detrahendi  transp.  C         tanquam  LMF  29  illustri  T,  illustris  MCFP 


134  SIDONII  EPISTULARUM 

peculiariter  nihilo  segniiis  elaborasti.  ut  a  te  gloriosius  posteri  tui  numerarentur.  nil 
enim  est  illo  per  sententiam  boni  euiusque  generosius,  quisquis  ingenii  corporis  opum 
4  iunctam  in  hoc  constans  operam  exercet,  ut  maioribus  suis  anteponatur.  quod  superest, 
deum  posco,  ut  te  filii  consequantur  aut,  quod  te  phis  decet  velle,  transcendant,  et 
quicumque  non  sustinet  diligere  provectum,  medullitus  aestuantes  a  semet  ipso  s 
hvoris  proprii  semper  exigat  poenas,  cumque  nuhas  in  te  habuerit  umquam  miseri- 
cordiae  causas,  habeat  invidiae;  siquidem  iuste  sub  iusto  principe  iacet  qui,  per  se 
minimus  et  tantum  per  sua  maxumus.  animo  exiguus  vivit  et  patrimonio  plurimus.   vale. 


YIII. 
SIDONIUS  SYAGRIO  SUO  SALUTEM. 

1  Dic.  GalHcanae  flos   iuventutis,    quousque   tandem   ruralium    operum    negotiosus   w 
urbana  fastidis?  quamdiu  attritas  tesserarum  quondam  iactibus  manus  contra  ius  fasque 
sibi  vindicant  instrumenta  cereaUa?  quousque  tua  te  Taionnacus  patriciae  stirpis  lassabit 
agricolam?    quousque  prati  comantis  exuvias   hibernis   novahbus    non  ut  eques  sed  ut 

2  bubulcus  abscondis?  quousque  pondus  Hgonis  obtusi  nec  perfossis  antibus  ponis?  quid 
Serranorum   aemulus   et  Camillorum   cum  regas  stivam,   dissimuhis    optare  palmatam  ?   la 
parce  tantum  in  nobihtatis  invidiam    rusticari.     agrum   si  mediocriter   colas,   possides; 

si  nimium.  possideris.     redde  te  patri,  redde  te  patriae,  redde  te  etiam  fidelibus  amicis, 
qui  iure  ponuntur  inter  affectus.     aut  si  te  tantum  Cincinnati    dictatoris  vita  delectat, 

3  duc  ante  Raciliam,  quae  boves  iungat.  neque  dixerim  sapienti  viro  rem  domesticam 
non  esse  curandam,  sed  eo  temperamento,  quo  non  solum  quid  habere  sed  quid  debeat  20 
esse  consideret.  nam,  si  ceteris  nobilium  studiorum  artibus  repudiatis  sola  te  propa- 
gandae  rei  familiaris  urtica  sollicitat,  hcet  tu  deductum  nomen  a  trabeis  atque  eboratas 
curules  et  gestatorias  bratteatas  et  fastos  recolas  purpurissatos,  is  profecto  inveniere, 
quem  debeat  sic  industrium  quod  hatentem  non  tam  honorare  censor  quam  censitor 
onerare.     vale.  -'^ 


1  nichilo  MTCFP       signius  L       nichil  MTFP  2  sentenciam  C  3  constans  om.  T  4  quod 

te  L,  quod  MTGFP        decet  plus  T  5  sustinet  L,  sustinet  te  3ICFP,  sustinent  te  T  G  propriis  L 

unquam  M  7  se  per  F  8  maximus  MTCFP      maxim'  T,  l  plurim'  s.  l.  add.  T^  9  siagrio  MTCP 

10  negociosus  C        negotio  suburbana  T  11  quandiu  il/        atritas  tessararum  C        ictibus  C*  12  vin- 

dicant  fprior.  i  corr.  in  e  F-)  F  cerialia  L  laxabit  T  13  quousque  prati  iisffie  ad  abscondis 

ovi.  M,  add.  in  marg.  M^  14  bobulcus  C  15  serrannorum  F  IG  tandem  C  17  redde 

te  patriae  s.  l.  add.  M^         te  ante  etiara  ovi.  L         etiam  2  litt.  eras.  s.  l.  add.  M^  18  te  tantum  LM, 

tantum  te  C,    tantmn  {ovi.  te)  s.  l.  add.  T^,    tantum  (te  add.  in  marg.  F^)   F,    te  (tantum  s.  l,  add.  P^)  P 

cin 
cincinnatT  T,    cinnati  C^  delectari   (ri  corr.  in  t  F^)   F  19   ducanter  aciliam  L,    duc=j.5>:^erciliam 

(3  litt.  eras.  M-J  M,   ducat  lierciliam   T,    duc  erciliam  CP,    du  (duc  add.  in  marg.  F^)  erciliam  F  quae 

boves  LMCFP,  bovesq;   T  iungant  (post.  n  eras.  M^)  LMT  20  curandam  (d  corr.  ex  cl  C')  C 

quo  L,  quod  MTCFP  21  artibus  s.  l.  add.  M'  22  attrabcis  F       adque  L  23  et  s.  l.  add.  M^ 

e 

brattheatas  MFP,  brattheas  T        pupurissatos  X         invenire  ilf  ^,  invenire  TCFP  24  censitor  onerare 

scripsi,  cens&  oronerare  L,  censens  onerare  M,  censens  bonerare  (h  eras.  P^)  TFP,  censes  onerare  C  25  VALE 

IN  XPO  T  post.  ep.  VIII  haec  snbscriptio  EXPLIC.  LIB.  VII.  INX"1P.  VIII  leg.  in  T,  quali  subscriptione 
ut  r.  erasa  censor  quam  censens  onerare  vale  cum  seq.  ep.  inscriptione  in  ras.  add.  M^ ;  ep.  IX  inscriptio 
deest   in  T 


LIBER  VIII,  7  §  3  -  9  §  5.  135 

IX. 

SIDONIUS  LAMPRTDIO  SUO  SALl'TE^r. 

OuM  primum  Burdigalam  veni,  litteras  milii  tabellarius  tuus  obtulit  plonas  nectaris    1 
florum    margaritarum,    quibus    silentium    meum    oulpas    et    aliquos    versuum    meorum 
versibus  poscis,  qui  tibi  solent  per  musieum   palati    concavum   tinnientes  voce   variata 

5   quasi  tibiis  multiforatilibus  effundi.     sed  hoc   tu   munificentia  regia   satis   abutens  iam 
securus  post   munera   facis,    quia   forsitan    satiricum   illud   de   satirico    non   recordaris: 
Satur    est    cum    dicit   Horatius    'euhoe'.      quid    multis?     merito   me    cantare    ex    2 
otio  iubes,   quia  te  iam  saltare  delectat.     quicquid  illud  est,   pareo  tamen,   idque  non 
modo  non  coactus  verum  ctiam  spontaliter  facio ;  tantum  tu  utcuiiKpio  modororo  Cato- 

i^'  nianum  superciliosae  frontis  arbitrium.  nosti  enim  probe  laetitiam  pootarum.  quorum 
sic  ingenia  maeroribus  ut  pisciculi  retibus  amiciuntur ;  et  si  quid  asperum  aut  triste, 
non  statim  sese  poetica  teneritudo  a  vinculo  incursi  angoris  elaqueat.  nocduin  onim 
quicquam  de  hereditate  socruali  vel  in  usum  tcrtiac  sub  pretio  medietatis  obtinui. 
interim  tu  videris,  quam  tibi  sit  epigrammatis  flagitati   lemma   placiturum;    me  tamen    3 

15  ncquaquam  soUicitudo  permittit  aliud  nunc  habere  in  actione,  aliud  in  carmine.     illud 
sane    practer   iustitiam   feceris,   si   in   praesentiarum    vicissim   scripta   quasi   comparos. 
ago  laboriosum,  agis  ipse  felicem ;  ago  adhuc  cxulem,  agis  ipse  iam  civem;  et  ob  hoc 
inaequalia   cano,    quia  similia  posco  et  paria  non  impetro.     quod  si  quopiam  casu  in-    4 
eptias   istas,    quas   inter  animi  supplicia  conscripsimus,   nutu  indulgentiore  susceperis, 

2u  persuadebis   mihi,    quia   cantuum    similes   fuerint    olorinorum,    quorum    est   modulatior 
clangor  in  poenis:  similes  etiam  chordae  lyricae  violentius  tensae,  quae  quo  plus  torta, 
plus  musica  est.     coterum  si  probari  nequeunt  versus  otii  aut  hilaritatis   cxi^ortos,   tu 
quoque   in   pagina,    quam   supter  attexui,   nil  quod  placeat  invenios.     his  adhuc  addo,    5 
quod   materiam,   cui   non   auditor  potius   sed  lector  obtigerit,   nihil  absentis   auctoris 

25  pronuntiatio  iuvat.  ncque  enim  post  opus  missum  superest  quod  poeta  vel  vocalis- 
simus  agat,  quem  distantia  loci  nec  hoc  facere  permittit,  quod  solont  chori  pantomi- 
morum,  qui  bono  cantu  male  dictata  commendant. 


7  luvenal.  VII,  62. 

2  primtim*  (p  eras.  L"-)  L         burdegalam  (e  corr.  ex  i  M^)  3ITCFP         tuns  michi  C         optulit  3IC 

4  imxt   versibus   le(j.   tuis   in  T,    s.  l.  udd.  P^  5  tybiis  F  multis  foratiiibus   T  tum  muni- 

ficencia   L  6    satyricum    (corr.   ex    satiricum    3VP^)   L3IP  aliud   F  satyrico    (corr.   ex 

satirico  3I^P^)  L31P  7  oratius  CFP      heuoee  L,  euoe  3I\  heuhohe  T,  euliohe  CP      merito  LMTCFP, 

I.  I.  .  „   _ 

forl.   immerito  8   iam   te   saltare  T,   te  saltare  iam  transjj.  C^  quidquid   T  J  n  expunxU 

et  verum  etiam  in  manj.  add.  F^  cumque  {oin.  ut)  L  moderare  T  10  leticiam  r  11  sic 

in  ras.  3D  12   se. ...  3D,   se  TCFP  13   quicqua    (a  in  ras.  corr.  ex   id  M*)  M  terciae  CF 

precio  CF  obtinui  s.  l.  add.   31^,  optinui  L  14  epygraramatis  31  15  permittit  sollicitudo  T 

n  expunxit  et  nQc  in  marrj.  add.  F^         aliud  corr.  ex  illud  31^  16  iusticiam  CF       impraesentiarum  F 

18  et  19  bis  me  expunxit  et  ipse  in  marj.  add.  F^  18  quopiam  (una  litt.  s.  o  eras.  CV  C,  copiam  L1 P 

cusu  L  20  michi  C         olonnorum  (n  corr.  in  ri  F^)  F  21  plangor  (p  corr.  in  c  P^)  P         cordae 

liricae  3ITCFP  22  ocii  C  23   subter  3ITCFP  attexui   3£,   \  nnnexHllJ  add.  in  rnarj.  31^ 

nichil  3ICFP  hiis  F         adde  adhuc  C  24  quod  om.  T         matheriam  MCP         nicliil  3ITCFP 

auctoris  om.  T  25  pronunciatio  L31C         enim  om.  F         qd  (cum  ras.  s.  l.)  M,  quid  L  26  cori  C 

27  bona  cantu  L,  bono  cant'  MCF         commendat  C  ^ 


136  SIDONII  EPISTULARUM 

Quid  Cirrham  vel  TTyantias  Canienas, 
quid  doctos  Tleliconiduni  liquores, 
scalptos  alitis  hinnicntis  ictu, 
nunc  in  cannina  commovere  temptas, 

s  nostrae  Lampridius  dccus  Thaliae, 
et  mc  scribere  sic  subindc  cogis, 
ac  si  Delphica  Delio  tulissem 
instrumenta  tuo  novusque  Apollo 
cortinam  tripodas,  chelyn  pharetras, 

1"  arcus  grypas  agam  duplaeque  frondis 
hinc  bacas  quatiam  vel  hinc  corymbos? 
tu  iam,  Tityre,  rura  post  rccepta 
myrtos  et  platanona  pervagatus 
pulsas  barbiton  atque  concinentes 

i>'  ora  et  plectra  tibi  modos  resultant, 
chorda  voce  metro  stupende  psaltes: 
nos  istic  positos  semelque  visos 
bis  iam  menstrua  luna  conspicatur, 
nec  multum  domino  vacat  vel  ipsi, 

-0  dum  responsa  petit  subactus  orbis. 
istic  Saxona  caerulum  videmus 
assuetum  ante  salo  solum  timere; 
cuius  verticis  extimas  per  oras 
non  contenta  suos  tenere  morsus 

25  altat  lammina  marginem  comarum. 
et  sic  crinibus  ad  cutem  recisis 
decrescit  caput  additurque  vultus. 
hic  tonso  occipiti,  senex  Sygamber, 
postquam  victus  es,  elicis  retrorsum 

30    cervicem  ad  veterem  novos  capillos. 
hic  glaucis  Herulus  genis  vagatur, 
imos  Oceani  colens  recessus 
algoso  prope  concolor  profundo, 
hic  Burgundio  septipes  frequenter 


vv.  1.  2  praeter  quores  in  ras.  31^  v.  1  cirrham  L,  cyrram   MCFF,  cirram   T         hiaiitias  MT 

V.  "2  (loctos  quid  transjt.  M^       eliconidum  MCFP  v.  3  scalptos  (a  m  ras.  M^)  M,  scaltos  FP       halitis  L 

hictu  (h  eras.  C^)  C  v.  4  temtas  L  v.  5  iiostrae  o  LMTCFP;  o  del  Wilamoioitz        lampridius  (us 

in  ras.  M^)  M      camene  T,  i  thalie  s.  l.  add.  T^  v.  6  sic  LMTCP,  qui  F  v.  7  sl*  (c  ut  v.  eras.  C^)  G 

h 
delficarF  v.SappoUoF  v.  9  chortinam  JLMrCi^P      chelin  T,  chelim  ilf  Ci^^P  v.  10  grippas  M ', 

gripphas  CFP         frontis  (tis  corr.  ut  v.  ex  dis  iU-)  MTCFP  v.  11  bachas  M,  baccas  CFP         quatiam 

h 
(qua  m  ras.  M^)  M        chorymbos  L,  cliorimbos  TCFP,  corimbos  M^  v.   12  titire  T,  o  i\t\xe  MCFP 

V.  13    mirtos  MTCFP  v.  14    adque    (dq;    in   ras.  M'^)  LM  concinnentes    (alt.    n   eras.  C^)  G 

V.  1.0   ti*.v   (2  litt.  eras.  C)  C         modo  L  v.  1(5   corda  TCFP         spaltes  F  v.  22   solum  M, 

\    salum    s.   l.  add.  M^  v.  23    vertices    (e   corr.   in   i  C)    C  per    lioras    MTCFP,    personas  L 

r 
v.  25  artat  Mornmsen         lamina  C        maginem  F^        commarum  C  v.  26  cu*tem  (unam  litt.  eras.  C^)  C 

V.  28  coticipi  P        sicaraber  3f TC,   siccamber  F,   sicanBer   (b  corr.  in  b  P^)  P  v.  31  erulus  F       genus 

(u  corr.  in  i  C^)  C  v.  34  burgundo  J'^       .^tro  septipes  quod  deest  rasura  est  in  C,  an  erasit  supjdicat  C^? 


LIBEU  VIII,  {»§.0  —  l»§(].  137 

3j    floxo  poplitc  suppliciit  quiotem. 

istis  ()str()gotlius  viyot  patronis 

vicinosque  premens  subindo  Cliunos, 

liis  (|Uo(l  subditur,  liinc  su[)orbit  illis, 

hinc.  Jioiuiino,  tibi  potis  saUitcin, 
^"    et   contra  Scythicae  plagae   catervas, 

si   quos    Parrluisis   urs.i    fort   tuinultus, 

Eorice,  tuac  numus  rogantur. 

ut  Marteni  validus  per  inquiliiuim 

defendat  tenuem  Garumna  Thybrini. 
45    ipsc   hic   Parthicus  Arsaces   precatur, 

aulae  Susidis  ut  tenerc  culmen 

possit  foedere  sub  stipendiali. 

naiu   quod   partibus   arma  liosphoranis 

griindi  hine  surgcro  sontit  iippiiratu, 
•'>o    macstam  Pcrsida   iam   sonum   ad   ducUi 

ripii  Euphratido  vix  putat  tuondam; 

qui  cognata  licct  sibi  astra  fingcns 

Phoebca  tumeat  propinquitate, 

mortalom   hic   tamcn  implct  obsocrando. 
55    haoc  inter  terimus  moras  inanes; 

scd  tu,  Tityrc,  parce  provocare; 

nam  non  invideo  magisque  miror, 

qui,  dum  nil  mcreor  precesquc  frustra 

impendo,  Meliboeus  essc  cocpi. 
En  carmcn,  quod  recenseas  otiabundus  nostrumque  sudorem  ac  pulvorom  spoctans    6 
veluti   iam   coronatus    auriga  dc   podio.     dc  reliquo   non   cst   quod   suspicoris   par    me 
oflicii  genus  ropctiturum,  ctiamsi  dclcctcrc  praesenti,  nisi  prius  ipsc  destitorim  vatici- 
nari  magis  damna  quam  carmina.     vale. 


em 


V.  35  suplicat  L  v.  oG  patrmuis  (u  corr.  In  i  C)   (7  v.  37  (lunos  F  v.  3'J  liic  F 

v.n  I 

salutis  F^  V.  40  svthicae -L,  scitliicae  i^f  rC,  sitiiice  F       pago  i*''        catervas  in  ras.  M^  v.  41   par- 

••  "  o 

rasis    (posi.    s   in   ras.   M^)  MTGFF  ursa    in   ras.   M^  v.  42    teorico   T,    eorice  6",    oorice  F 

V.  43   et  G  inquiliuium  F  v.  44   defenset  MGFP  garunna  L,    garonna  3FTGP,    garrona  F 

tliybrera  L,   thibrim  MGFP,  tybrim  T  vv.  45  —  59  ita  urdlnati  in  F:  45,  47,  46,  48,  49  (vv.  46,  48, 

49  in  ras.  F')  51,  50,  52,  53,  54,  55,  57,  56,  59,  58.  v.  45  particus3/S  parasich'  F'  v.  46  aule 

cassidis  F  v.  47  sub  stipendiali  federe  transji.  G^        sub  corr.  ex  sup  F'^  v.  49  hic  F        sensit  G 

V.  50  perfida  niestam  iam  somnum  P        persidam  G        a  duelli  F  v.  51  eufratide  MTGF,  euphatide  i''' 

V.  52  figens  G,  fideus  F  v.  54  hinc  I'  v.  56   provocare   tytyre  parce  transp.  P*         titire  MTGF 

v.  57  mereor  vn  ras.  M^  v.  58  preces      F'  1    \_  F,   en  in  marg.  add.  F^  recensas  G 

ociabundus  GP,    ocitabundus  F^  unnquo  F  sudurem    hac    pulverem  L,    pulverera   ac   sudorem    T 

expectans  L  2  relinquo  F^  3  aetiamsi  L  dilectere    (i  corr.  in  e  F^)  F  distituriin  L 

4  dampuii  MTGFP         valo  om.  LM 


SlDONlUS.  -^" 


138  SIDONII  EPISTULARUM 

X. 

SIDONIUS  RURICIO  SUO  SALUTEM. 

1  JiissE  tibi  usui  pariter  vt  cordi  litteras  granditer  gaudeo.  iiam  stilum  vestrum 
quanta  coniitetur  vel  tlauinia  sensuum  vel  unda  sermonum,  liberius  assererem,  nisi, 
dum  me  laudare  non  parum  studes,  laudari  plurinium  te  vctares.  et  quamquam  in 
epistula  tua  servot  caritas  dulcedinem,  natura  facundiam,  peritia  disciplinam,  in  sola  '^ 
materiae  tamcn  electione  peccasti,  licct  id  ipsum  pracdicari  possit  in  voto,  quod 
videris  errasse  (in)  iudicio.     ingentes  praeconiorum  titulos  moribus  meis  applicas;  sed 

si   pudoris   nostri   fecisses   utcumque   rationem,    Symmachianum   illud  te    cogitare  par 

2  fuerat:   ut  vcra  laus  ornat,  ita  falsa  castigat.    quo  loci  tamen  si  animum  vestrum 
bene   raetior,    super   affectum,    quem   maximum  ostendis,   hoc  tu  et  arte  fecisti.     nam   lo 
moris    est   eloqucntibus  viris    ingeniorum    facultatem  negotiorum  probare  difficultatibus 

et  illic  stilum  peritum  quasi  quendam  fecundi  pectoris  vomerem  figerc,  ubi  materiae 
sterilis  argumentum  velut  arida  caespitis  macri  glaeba  ieiunat,  scaturrit  mundus 
similibus  cxemplis:  medicus  in  dcspcratione,  gubernator  in  tempestate  cognoscitur; 
horum   omnium  famam  praecedentia  pericula  extollunt,    quac  profecto   delitescit,   nisi  is 

3  ubi  probetur  invenerit.  sic  ct  magnus  orator,  si  negotium  aggrediatur  angustum,  tunc 
amplum  plausibilius  manifestat  ingenium.  Marcus  Tullius  in  actionibus  cetcris  ceteros, 
pro  Aulo  Cluentio  ipse  se  vicit.  Marcus  Fronto  cum  reliquis  orationibus  emincret, 
in  Pclopem  se  sibi  practulit.  Gaius  Plinius  pro  Attia  Viriola  plus  gloriac  de  centum- 
virali   suggestu    domum   rettulit,    quam    cum  Marco   Ulpio    incomparabili  principi  com-   20 

4  parabilem  pancgyricum  dixit.  sic  et  ipsc  fecisti,  qui,  dum  vis  exercere  scientiam 
tuam,  non  veritus  es  fore  tibi  impcdimento  ctiam  conscicntiam  meam.  quin  potius 
supplicando  meis  mederc  languoribus  neque  per  decipulum  male  blandientis  eloquii 
aegrotantis  adhuc  animae  fragihtatcm  gloriae  falsae  pondere  prcmas.  sane  cum  tibi 
sermone  pulchro  vita  sit  pulchrior,  plus  mihi  indulges,  si  mci  causa  orarc  potius  velis  25 
quam  perorarc.     vale. 

XI. 

SIDONIUS  LUPO  SUO  SALUTEM. 

1  VJlid  agunt  Nitiobrogcs,   quid  Vesunnici  tui,   quibus  dc  te  sibi  altrinsecus  vindi- 

cando    nascitur    sempcr    sancta    contentio?    unus   tc    patrimonio    populus,    alter   etiam 


1 

1  RVRITIO  3ITCF,  RVSTITCIO  corr.  in  RV8RI  *  CIO  P  ^  2  usui  corr.  e.c  visu  F'^  3  framma  L  ^ 

ri 
liberius  MTCFP,  brevius  L  4  studes  laurlare  non  parum  T        plumum  6'*         quaiir[uam  T  6  ma- 

theriae  MCP  tameu   matheriae  C  peccati  C^  7  errasse  corr.  ex  errare  F-  in  add.  3Iohrms, 

om.  LMTCFP        iuditio  C  8  si  om.  C       simraachianum  3IFP,  simachianum  TC  9  fuerit  (i  corr.  in 

o 
a  J/*)  MCFP  lux  F  Q  loci  praeter  j^rior.  o   in   ras.  M^  si    s.  l.  add.  M^  11    nego- 

1 
tiorum  om.  T  12  matheriae  3ICP  13  velud  LF  geha  F-  ieiunet  T  scaturit  MTCFP 

14  disperatione  (prior.  i  corr.  in  e  31^)  LM  15  praecedencia  F  profecti  L  dOitescit  (prior.  i 

a 
corr.  in  e  F-)  LF  16  negocium  aggreditur  C^  17  plausibilius  (us  in  ras.  C")  C,   plausibib;  F- 

e 
18  cleuentio  F^       immineret  i*'^  19  pelopen  sese  T       protulit  (pro  mut.  in  prae)  F      attica  C       pl*us 

(unam  litt.  eras.  M  V  M      de  s.  l.  add.  F^-  20  retulit  3JTCFP  21  panygericum  LT,  panigericum  3£CP, 

c  me 

paniygericum  F^  exerere  M^  sentencia  F  22   tuam  F^  23   langoribus    (praeter   ribus 

in  ras.  M^)  MCP  decipulam  MTCFP  24  falso  MCFP  2o  pulcro  CFP  pulcrior  CFP 

michi  C  indulgeas  F  potius   orare  F  potius   om.  T  27   salutem   om.  F  28  uisio' 

broges  LMTCFP         quidve  sunuici   TC 


LIBEH  VIII,  10  §  1  —  11  §  3.  139 

matrimonio  tenct;  cunique  liic  origino,  iste  coniugio.  nielius  illucl,  (iut>J  uter(|ue  iudicio. 
te  tamen  munere  dei  inter  ista  felicem,  de  (luo  diutius  occupando  possidcndiMiuc 
operae  prctium  est  votiva  populorum  studia  coiiHiji^crel  tu  vero  utrisquc  pracscntiaiu  2 
tuam  disposite  vicissinu[uc  })artitus  nunc  Drcpanium  illis,  modo  istis  rcstituis  Autlic- 
■>  dium.  et  si  a  te  instructio  rhetorica  poscatur,  hi  Paulinum,  illi  Alcimum  noii  rc(|uiiuiit. 
unde  te  magis  miror.  quem  cotidic  tam  multi{)licis  bybliothecae  vcntilata  lassat  cgcrics, 
aliquid  a  me  veterum  Hagitare  cantilenarum.  pareo  quidem,  licet  intempcstivM  videatur 
recordatio  iocorum  tempore  dolendi.  Lampridius  orator  modo  primuin  inihi  occisus  3 
agnoscitur,  cuius  interitus  aniorem  meum  summis  conficeret  angoribus,  ctiamsi  non 
1"  cum  rebus  humanis  vis  impacta  rapuissct.  hic  mc  quondam,  ut  inter  amicos  ioca, 
Phoebum  vocabat  ipse  a  nobis  vatis  Odrysii  nomine  acceptus.  quod  eo  congruit  anto 
narrari,  ne  vocabula  figurata  subditum  carmen  obscurent.  huic  quodam  tempore 
Burdigalam  invisens  metatoriam  paginam  quasi  cum  Musa  praevia  misi.  puto  luinc 
liberius  offcrri,  quam  si  aliquid  super  decedentis  occasu  lugubre  componens,  qui  non 
15  placebam  per  eloquentiam,  per  materiam  displicerem. 

Dilectae  nimis  et  peculiari 

Phoebus  commonitorium  Thaliae. 

Paulum   depositis,   alumna,   plectris 

sparsam   stringe    comam   virente    vitta, 
•'•    et  rugas  tibi   syrmatis   profundi 

succingant  hedcrae  expeditiores. 

soccos  ferre   cave  nec,   ut  solebat, 

laxo  pes  natet  altus  in  coturno ; 

sed  tales  crepidas  ligare  cura, 
10    quales  Harpalyce  vel  illa  vinxit, 

quae   victos   gladio    pi-ocos    cecidit. 

perges  sic  melius  volante  saltu, 

si  vestigia  fasceata  nudi 

per  summum  digiti  regant  citatis 
15    firmi   ingressibus   atque   vinculorum 

concurrentibus  ansulis  reflexa 

ad  crus  per  cameram  catena   surgat. 

hoc  pernix  habitu  meum  memento 

Orpheum  visere,  qui  cotidiana 
20    saxa  et  robora  corneasque  fibras 

mollit  dulciloqua  canorus  arto; 

Arpinas  modo    quem  tonante  lingua 


1    origene    (prior.  e   corr.  in   i  F-J  F  post    melius    %.  -f-  s.  l.  in  M^  3    precium  3ICF 

tis 
4  drypanium  LMTF,   dripanium  CP  modo  s.  l.  T^  restituis      T^  antedium  MCFP  5  retho- 

re 
rica  MTP,  hystorica  F^  hinc  F         alchimum  C  G  quem  cotidie  om.  T         bybliotecae  L,    biblio- 

thecae  J/rCi^,  bibliotecae  P       egeries  (geri  m  ms.  J/*)  J/  8  mihi  primum  T      michi  (7  11  foebum  i 

odrisii  TC      acceptus  Wilamoviiz,  accepto  L3ITCFP  12  subitum  T  13  burdegalam  MTCFP  14  dc- 

centis  LC  15  matheriam  MCP  v.  2  thalia  L  v.  3  alumpna  MCFP  v.  4  virentem  7v       vita  C 

V.  5  sirmatis  MCFP  v.  6  edere  F  v.  7  socos  TF  v.  8  conturno  L  v.  9  set  F  v.  10  liapa- 

lice  L,  arpalice  MTCFP  v.  11  gladio]  stadio  Xeo       cicidit  (prior.  i  corr.  in  e  F"^)  F  v.  12  pergis  L 

V.  13  fasceta  F^  v.  15  adque  Lj  v.  17  cathena  CF  v.  19  an  cotidiano  ?  v.  21  dulcidoqua 

(post.  d  corr.  in  1  L^)  L,  dulciloqua*  (m  ut  v.  eras.  C^)  C  v.  22  harpinas  LMTFP        quara  MCFP 


M 


140  SIDONII  EPISTULaRUM 

ditat,   nunc    stiliis  aiit  Maronianus 

aut  quo  tu  Latium  beas,  Ilorati, 
2-'    Alcaeo  melior  lyristes  ipso, 

et  nunc  inflat   epos   tragoediarum, 

nunc  comocdia  temperat  iocosa, 

nunc  flammant   satirae   ct  tyrannicarum 

deolamatio  controvcrsiarum. 
30    dic:    'Phoebus   vonit   atque   post  veredos 

remis  velivolum  quatit  Garunmam; 

occurras  iubet,  antc  sed  parato 

actutum  hospitio.'     Leontioque, 

prisco  Livia  quem  dat  e  senatu, 
sft    dic:    'iam  nunc   aderit."'     satis   facetum    et 

solo  nomine  Rusticum  videto. 

sed  si  tecta  negant  ut  occupata, 

perge  ad  limina  mox  episcoporum, 

sancti  et  Gallicini  manu  osculata 
•1"    tecti  posce  brevis  vacationem, 

ne,  si  destituor  domo  negata, 

maerens  ad  madidas  eam  tabernas 

et   claudens   geminas   subinde   nares 

propter  fumificas  gemam  culinas, 
■*•'    qua  serpylliferis  olet  catillis 

bacas  per  geminas  ruber  botellus 

ollarum  aut  nebulae  vapore  iuncto 

fumant  cum  crepitantibus  patellis, 

hic  cum  festa  dies  ciere  ravos 
50    cantus  coeperit  et  voluptuosam 

scurrarum  querimoniam  crepare, 

tunc,  tunc  carmina  digniora  vobis 

vinosi  hospitis  excitus  Camena 

plus  illis  ego  barbarus  susurrem. 
0  necessitas  abiecta  nascendi,  vivendi  misera,  dura  moriondi !  ecce  quo  rerum 
volubilitatis  humanae  rota  ducitur.  amavi,  fateor,  satis  hominem,  licet  quibusdam, 
tamen  veniabilibus,  erratis  implicaretur  atque  virtutibus  minora  misceret.  namque 
crebro  levibus  ex  causis,  sed  leviter,  excitabatur,  quod  nilominus  ego  studebam  sen- 
tentiae   ceterorum   naturam   potius   persuadere   quam   vitium;   adstruebamque    meliora,    s 

V.  23  distat  (s  eras.  C^)  C  vv.  24  et  25  om.  L  v.  24  te  lacium  F         beans  Leo  orati  C 

V.  2o  liristes  TC,   lyrista  es  Leo  v.  26  epos  praeter  p  e<  s  in  ras.  F-  tragoedia  atriim   Wilamowitz 

V.  28  satyrae  LMTFP      tirannicarum  MTCP  v.  30  foeljus  L       adque  L       veraedos  L  v.  31  quattit  L 

garunnam  L,  garonnam  MTCP,  garronnam  F  v.  32  Accurras  (A  add.  et  s  corr.  ex  t  riihr.)  F  v.  33  ho- 

.spicio  MCF  V.  34  .risco  F  v.  35  adherit  L       facetum  (cetum  in  ras.  M^)  M  v.  37  .et  F,  itemque 

in  w.  38 — 54  prima  quaeque  litt.  deest  in  F  v.  41  distituor  L,  destitu*or  (t  ut  v.  eras.  C^)  C  v.  45  qua 

.serphylliferis  L,  qua  serpilliferis  MCFP,  quas  herpillifcris  T      catillis  Wilamovitz,  cateuis  JjMTCP,  cathcnis  F 

V.  4C  haccas  TCF     gemminas  (prior.  m  eras.  L  -)  L  v.  47  atq;  F,  aut  s.  l.  add.  F-  v.  48  concrepitantibus 

I.  I.  a 

Mnmmsen  v.  52  digniora  carmina  transp.  6"  v.  53  camene  />'  v.  54  ego  om.  F  1  nascendi 

u 
(prior.  n  in  ras.  M^)  M  2  dicitur  M^        armavi  L  3  tamen  om.  T       venialibus  MTCFP        adque  L 

i 
nanque  31  4  nichilominus  MTCP,  nlominus  F       sentenciae  C  5  vicium  C       astruebamquc  MTCFP 


LIBER  VIII,  11  §3  —  11  §9.  141 

quatenus  in  pectorc  viri  iracundia  materialiter  regnans,  quia  naovo  crudolitatis  fuerat 
infecta,  praetextu  saltini  severitatis  emacularetur.  praeterea  etsi  consilio  fragilis,  fide 
firmissinms  erat;  incautissimus,  quia  credulus:  securissimus,  quia  non  ndccns.  nullus 
illi  ita  ininiicus,  qui  posset  eius  extorquerc  maledictum;  et  tamen  nullus  sic  amicus, 
•'  qui  posset  effugere  convicium.  difficilis  aditu,  cum  facilis  iiispectu,  et  portandus 
quidem,  sed  portabilis.  de  reliquo,  si  orationes  illius  metiaris,  acer  rotundus.  coni-  f) 
positus  excussus;  si  poemata,  tencr  multimeter.  argutus  artifex  erat.  facicbat  si«iuidcni 
versus  oppido  exactos  tam  pedum  mira  (luam  figurarum  varietatc;  hendccasyllalxis 
lubricos  et  enodes;    hoxametros    crepantos  ot  cofhurnatos;   elogos  vero  nunc  oclioicos, 

'!•>   nunc  recurrentes,    nunc   per  anadiplosin  fino  principiisque  conoxos.     hic,    ut  arroptuni    0 
suaserat  opus,    ethicam  dictionem  pro  porsonae  temporis  loci  (luaHtate  varial)at.   id(pie 
non    verbis    qualibuscumque,    sed    grandibus    pulcliris    elucubratis.      in  matoria  contro- 
vorsiali    fortis    ot    hicertosus;    in    satirica    sollicitus    ot    mordax;    in    tragica   saevus    ot 
flebilis;    in    comica    urbanus    multiformisque;    in    fosconnina   vornans    verbis,    aestuans 

I-'   votis;    in    bucolica   vigihix   parcus    carminabundus;    in   georgica   sic    rusticans   multum, 
quod  nihil  rusticus.     praeteroa  quod  ad  opigrammata  spectat,    non  copia  scd  acumino    7 
placens,  quac  nec  brevius  disticho  nequc  longius  tctrasticho  finiebantur,  eademquo  cum 
non  pauca  piperata,  mellea  multa  conspiceres,  omnia  tamen  salsa  cernebas.    in  lyricis 
autem  Flaccum  secutus  nunc  fercbatur  in  iambico   citus,   nunc  in  dioriambico  gravis. 

'-'J   nunc    in   alcaico    flexuosus,    nunc  in  sappliico  inflatus.     quid  plura?    subtiHs    a])tus    iii- 
structus  quaque  mcns  stilum  ferret  eloquentissimus,  prorsus  ut  oum  iuro  censeres  post 
Iloratianos    et  Pindaricos   cygnos   gloriao    ponnis    cvolaturum.     aloae  ut   sphaorao  non    8 
iuxta   doditus;    nam  cum  tosscn-is  ad  hiborem  occu})arotur,    piha  tantum  ad  volui)tatoni. 
fatigabat  libenter,  quodquc  plus  dulco,  libentius  fatigabatur.    scribebat  assiduo,  quam- 

2?'  quam  frequontius  scripturirot.  logobat  etiain  incossanter  auctorcs  cum  revorontia 
antiquos,  sino  invidia  rocontos,  et,  quod  inter  homines  difficillimum  est,  nulli  dirficultcr 
ingenii  laudc  cedebat.    illud  sane  non  solum  culpabile  in  viro  fuit,  scd  peremiiroriuiii,    U 


1   quatinus  (i  cori\  ex  e  C")  LCF       fuerit  (i  rorr.  in  a  3/')  M  2  infecta  fuei-at  T      cniaculatur  .1/', 

emaculetur  C  4  possit  L  tamen  .s-.  /.  add.  C"  5  possit  />  cnnvitium  IjTF  dificilis  L 

a 
aditu  om.  C  G  p(ir()>iiis  .1/'  rationes  7*^  8  cndecasyllaljos  7>,    emlccasillabos    (poxt.  c  corr.  rx 

i  F"^)  MTCFP  {)  cnoaos  C  exametros  LMTCFT  cotnrnatos  MTCFP,   coturnacos  //  esclioi- 

COR  MTCP,   escoicos /"  10  principis(ine  il/*  connexos  fprior.  n  eras.  Tj"^)  LF         Imc  /  11   it 

r 

])ic   amdictioncm  /T,    et  liic  addi*  tionem  (c  nl  r.  eras.  M^)  ^f,    et    liic  additionem  (corr.  In  ethicii  *  ditioneni 

man.  rec.  in  C)  CFP      ■  persona  (a  corr.  in  ac  J/')  temiioris  loci  qualitate  3f,  personc  temporis  loquacitatc  L, 

personae  3  temporis  et  loci  qualitate  T,  persona  (3  add.  man.  rec.  in  C)  temporis  et  loci  qualitate  C,  persone 

temporis  et  loci  qualitate  F  12  sct  corr.  ex  si  F-        pulcris  CF        matlicria  ^fP,  materiali  C        contro- 

li  n 

versia    F"^  13  satyrica  LT  14  fescennia    T,    fescennia  F-  15  vigilanx  corr.  ex  vigilans  /''^ 

i         "  •  u 

IG  iiicliil  MTCP,   nl  F  rusticus  C,   l  rusticius  s.  l.  add.   C"  ad  s.  l.  add.  M^  17  hrevis  J/' 

a 
dysticho  /,    distico  MTCFP  nec  C  tetrastico  MTCFP  finiehatur   T  eidemque  F-  eadem 

{om.   que)   T  18    multa  om.  C  liricis  MTCFP  19  flacchum  /''  Tic   (c  in  ras.  M')  M 

coriambico  (ic  s.  l.  add.  /')  MCP,  choriiambico  T,  coriiambico  F  20  alchaico  LMTCFP         saphico  TC, 

saffico  MP,   safphyrico  Z  21  mens  s.  l.  add.  F"^  22  oratianos  LM(  FP  et  in  pindaricos  / 

gignos    (corr.  in   cignos  M'^)  IjM,    cignos    TCFP  pinnis  /  ut   scrijisi,    aut  L,   3   T,    om.  MCFP,   at 

Mommsen  23   editns  J/i         thesseris  Z'  24  fatig***abat  (:3  /*'«.  errts.  J/')  J/         libenter /J/TCP, 

frequenter  F         fatibatur   (ga  s.  l.  add.  m.  rec.)   C         quanquam  LTF  26  dificillimum  C        difficultu 

(tu  corr.  in  tu  F'^)  F  27  perimtorium  L,  peremtorium    T 


j  42  SIDONII  EPISTULAUUM 

quod  mathomaticos  quondam  de  vitae  fine  consuluit,  urbium  cives  Africanarum,  quorum, 
ut  est  regio.  sic  animus  ardentior:  qui  constellatione  percontantis  inspecta  pariter 
annum  menseni  diemque  dixerunt,  quos,  ut  verbo  matheseos  utar,  climactericos  esset 
habiturus.  utpote  quibus  themate  obhito  quasi  sanguinariae  geniturae  schema  patuisset, 
quia  videlicet  amici  nascentis  anno,  quemcumque  clementem  phxneticorum  siderum  ^ 
globum  in  diastemata  zodiaca  prosper  ortus  erexerat,  hunc  in  occasu  cruentis  ignibus 
inrubescentes   seu   super  diametro  Mercurius   asyndetus   seu   super  tetragono  Saturnus 

lOretrogradus  seu  super  centro  Mars  apocatastaticus  exacerbassent.  sed  de  his,  si 
qua  vcl  quoquo  modo  sunt,  quamquam  sint  maxume  falsa  ideoque  fallentia,  si 
quid  plenius  planiusque,  rectius  coram,  licet  et  ipse  arithmeticae  studeas  et,  w 
quae  diligentia  tua,  Yertacuni  Thrasybukim  Saturninum  sollicitus  evolvas,  ut  qui 
semper  nil  nisi  arcanum  celsumque  meditere.  interim  ad  praesens  nil  coniectura- 
liter  gestum.  nil  per  ambages,  quandoquidem  hunc  nostrum  temerarium  futurorum 
sciscitatorem    et    diu    frustra    tergiversantera    tempus    et    qualitas    praedictae    mortis 

1 1  innexuit.     nam    domi    pressus    strangulatusque    servorum   manibus    obstructo    anhelitu  li 
gutture  obstricto.  ne  dicam  Lentuli  lugurthae  atque  Seiani,  certe  Numantini  Scipionis 
exitu   poriit.     haec    in  hac   caede   tristia   minus,    quod  nefas  ipsum  cum  auctore  facti 
parricidalis    diluculo   inventum.     nam   quis   ab   hominum    tam   procul   sensu,    quis    ita 
gemino    obtutu   eluminatus,   qui   exanimati   cadavere    inspecto   non   statim   signa  vitae 

l^colhgeret  extortae?  etenim  protinus  argumento  fuere  livida  cutis,  oculi  protuberantes  20 
et  in  obruto  vultu  non  minora  irae  vestigia  quam  doloris.  inventa  cst  quidem  terra 
tabo  madefacta  deciduo,  quia  post  facinus  ipsi  latrones  ad  pavimentum  conversa 
defuncti  ora  pronaverant,  tamquam  sanguinis  eum  superaestuans  fluxus  exinanisset. 
sed  protinus  capto  qui  fuerat  ipsius  factionis  fomes  incentor  antesignanus  ceterisque 
complicibus    oppressis    seorsumque    discussis    criminis  veritatem   de   pectoribus   invitis  25 

13  tormentorum  terror  extraxit.  atque  utinam  hunc  finem,  dum  inconsulte  fidens  vana 
consultat,  non  meruisset  excipere!  nam  quisque  praesumpserit  interdicta  secreta 
vetita   rimari,   vereor   huius   modi  (hominem)  a  catholicae  fidei   reguHs  exorbitaturum 


1  matematicos  MP        post  vite  leg.  sue  In  F        affricanariim  (co  corr.  in  co  M^)  3ICFP         quorum  L, 

quibus  MTCFP  3  ut  corr.  ex  in  F'^       mateseos  MP       climacthericos  MCP,  climatliericos  F  4  tlie- 

matlie  J/jP        scliaema  Z,  scema  TFP        potuisset  (o  corr.  in  a  M"^)  M,  1  patuisset,  quod  s.  l.  add.  M^,  eras.  M^ 

5  videllicet  L         syderum  F  6  diastemata  zodiaca  vulgo,  diastema  zodiaca  LTC,  diastemate  zodiaco  FP, 

o  1  a 

die  (e  eras.  M^)  asteraate  zodiaca  M^         prosper  (sper  in  ras.  M^)  M        erexerit  M^  1  irrubescentib; 

r 
(ib;  corr.  in  es   T^)   T        asynditus  LT,  asinditus  MCFP         supra  L'^         saturnis  L  8  retrogadus  C* 

ta 
apocatastaticus  Ml',  1  apotastaticus  s.  l.  add.  M^,  apocatasticus  L'',  apocatasticus  CFP         si  qua  vel  quoque 

(e  corr.  in  o  L^)  L,  qualia  i  quoque  T,  qualia  quoque  MCFP  9  quanquam  LT,  quaq;  C      maxime  3ITCFP 

fallacia  (ac  corr.  in  ent  P^)  P  10  coram  LT,  cobaeret  MCFP      et  om.  T      arydtmeticae  Z,  aritmeticae  T, 

arismeticei^  11  tua  (tua  s.  l.  add.M^)  diligentia  1/Ci^P      thrasybalum /y,  transybalum  i/jT,  trasibalum  C, 

transibalum  i^P  12  archaxium  31 TCFP       excelsumque  J'       inter  T  15  praessus  (a  eras.  L^)  Zr       ser- 

vorum  manibus  om.  T      anbellitu  Z,  hanelitu  T  16  adque  jL  17  periti,  per*iit  (unam  litt.  eras.  C^J  C 

II 
trist«*ia    (ic    tit  v.  eras.  J/*)  M  18    ad   inventum    s.  l.  add.  .s.  est  M^C^  19   eliminatus  M^ 

t  i 

20   exortae  3/^  f»uere  (unam  litt.  eras.  31^)  31  21  vestia  C  22   qua  3f^  p  facinus  C 

ni 
23  tanquam  LF       sanguis  J/^  24  captionis  comes  F  25  oppresis  C       peccatoribus  L  2G  ad- 

11 
que  L         fidens  Wilamoicitz,  fides  L3ITCFP         varia  Jj  27  no    Z'  meruisse  (post.  c  in  ras.  ut  v. 

ti 
corr.  ex  &  C^)  C  exciper&  C,   accipere  TF  28  vetii  F"^  bominem   addidi,   om.  LMTCFP 

exborbitatunim  F,  cxorbitatu  (tu  corr.  in  turD  3P)  31 


1 


LIHKll  VIII,  11  S  !»  —  l-iS  4.  143 

et  effici  digniim,  in  statum  cuius  i-espondeantur  adversa,  dum  re<|uiruntur  inlicifa. 
secuta  quidem  est  ultio  extinctum,  sed  nui^is  prosunt  ista  victuiis.  uam  (|unticiis 
homicida  punitur,  non  est  remedium  sed  solacium  vindicari.  lou-^iusculc  nic  pni^Mcdi  I  1 
amor  impulit,  cuius  angorem  silentio  exhalare  non  vahii.  tu  iiilcriin.  ^i  i|uiil  istic 
•>  cognitu  dignum,  citus  indica,  saltim  ob  hoc  scribens,  ut  aniimini  inciim  tri.stitudino 
gravem  lectio  levet.  namquo  confuso  pectori  macror.  ct  (|ui(h'in  iurc.  jtlurinins  crat, 
cum  paginis  ista  committcrcm  sohi.  nL'(|uc  ciiiin  satis  iniiii  aliiid  hoc  tcmjMirc  inaiiu 
sermone  consilio  scriberc  hi(|ui   volvt-ro  libet.     vale. 


XII. 
SIDONIUS  TRYGETIO  SUO  SALUTEM. 

"^  1  ANTUMNE  te  Vasatium  civitas  non  caespiti  imposita  sed  pulveri,  t;iiitniii  Svrticiis    1 

ager  ac  vagum  solum  et  volatiles  ventis  altcrcantibus  liarcnae  sibi  possi(h'iit.  ut  to 
magnis  flagitatum  precibus,  parvis  separatum  spatiis,  multis  exspectatum  diebus 
attrahere  Burdigalam  non  potestates,  non  amicitiae,  non  opimata  vivariis  ostrea 
qucant?     an  tcmporibus  Inbornis  viarum  te  dubia  suspondunt  ot,  quia  solet  Bigcrricus 

!'•   turbo  mobilium  aggerum  indicia  confundcrc,  quoddam  vereris  in  itinerc  tcrreno  pedestre 
naufragium?    ubi,  quaesumus,  animo  tam  celeriter  excessit  vestigiis  tuis  nuper  subacta    2 
Calpis?    ubi    fixa    tontoria    in   occiduis   finibus   Gaditanorum?     ubi    ille   Trygetio    meo 
idem    qui    Herculi    quondam    terminus    peregrinandi?      tantumne    a    te    ipso    ipse    tu 
discrepas,    ut   totus    in    desidiae    iura   concesseris,    quo    pcragrante   secreta   rcgionum 

20  fabulosarum  prius  defuit  actio  laboris  quam  fatigationis  intentio?    et  post  haec  portum    3 
Alingonis   tam   piger   calcas,    ac   si   tibi  nunc  essct  ad  limitem  Danuvinum  contra  in- 
cursaces  Massagetas  proficiscendum,  vel  si  nunc  etiam  tuao  navi  stagna  Xihjtidis  aquae 
per   indigenas   forraidata   crocodillos   transfretarentur.     et    cum    nec    duodecim   milium 
obiectu   sic    retarderis,    quid  putamus  eum  exercitu  Marci  Catonis   in  Leptitana  Syrte 

25  fecisses?      sed    quamlibet    sola    hiemalium    mensium    nomina    tremas,    tam    clemens    4 


1    cui'  corr.  in  cui  C-  requinuitur  31CP  illicita  MTCFP  2   sequuta  L  est  um.  T 

quoties  (corr.  in  quoties  F-)  LMTF  3  solatium  MTFP  4  anguorein    T        silentie  T,  silentior  C 

exhalare  LC,   exalare  FP,   ex***lialare  (3  litt.  eras.  M^)  M,   extorbale  T        valuit /''*,  potui  T  i:^  po8t 

dignum  leg.  .s.  -f-  s.  Z.  in  M^  tristudiue  C,   tristitududine  F  6    nanque  M  7    enim   om.  P 

satis   enim   TF  michi  C  aliud   ovi.   T  8    vale   om.  MP  9   trygetliio  L,    tricethio  M\ 

a 
trigethio  C,   trigetio   TFP  10   set  F         t*ntum  F^  sirticus   TCF  11    arenae  MC  el   corr.  ex 

are  P-  12  spaciis  MC      expectatum  MCFP  13  adtrahere  L       burdegalam  (e  corr.  ex  i  M^)  MTCFP 

amiciciae  CF,  amicitla  (a  corr.  in  ae  M^)  MT         variis  os  ex  vivariis  ostrea  m  ras.  M^  14  solet  suo 

loco  om.  lerj.  j^ost  confundere  in  C        bigericus  F  16  naufragium  pedestre  C        ubi  quesumus  praeler 

sumus  in  ras.  3I\    ubi  (Is   TF  17   ante  calpis    %.   mons   hispan'  in   T  calpis   ubi   in  ras.  M^ 

graditanorum    (prior.   r  eras.  C"-)  C  trygetbio  LT,    tyrigetio  M,   \  tricethio   s.   l.  add.  M\   trigethio  C, 

trichecbio  F,    trigetio  P  18    idem  LMTFP,    id   est  C  19   in   s.  l.   add.   T>  desidie    (e 

in  ras.  M^)  M  20     fuit  T^-  21  alingonis  (prior.  n  eras.  CV  C,  alinguonis  MTFP       danubinum  MCFP, 

danubium  T  22  tuae  navi  L,   tuae  naves  (es  in  ras.  M-,   naves  s.  l.  add.  F^)  MTCFP  23  formi- 

data  (post.  a  in  ras.  31')  M  crocodrillos  3IP,   corcodrillos   T,  cococbrillos  CF  transfretarent  MTCFP 

24  sic  5.  l.  add.  31'  putas  F         lepcitana  Zr,  lepitana  i^  sirte  TCFP  25  sed  3ITCFP,   de  L 

jnensuum  L         treinas  nomina  transp.  C" 


144  SIDONII  EPISTULARUM 

est  facies  caeli,  taiii  tepida ,  tam  suda  ct  sic  aiiras  mage  quam  ventos  habct,  ut  te 
non  valeat  enixius  retinere  tempus  quani  invitare  temperies.  sed  si  epistulam  spernis 
evocatoriam,  eredo,  vel  versibus  non  reluctaberis  impulsoribus  blandis  et  desiderii  mei, 
quantum  suspicor,  strenuis  executoribus,  quorum  in  te  castra  post  biduum  commo- 
vebuntur.  ecce  Leontius  meus,  facile  primus  Aquitanorum,  ecce  iam  parum  inferior  5 
parente  Paulinus  ad  locum  quem  supra  dixi  per  Garumnae  fluenta  refluentia  non  modo 
tibi  cum  classe  verum  etiara  cum  flumine  occurrent.  hic  tuas  laudes  modificato 
ccleumate  simul  inter  transtra  remiges,  gubernatores  inter  aplustria  canent.  hic  te 
aedificatus  culcitis  torus,  hic  tabula  calculis  strata  bicoloribus,  hic  tessera  frequens 
cboratis  resultatura  pyrgorum  gradibus  expectat:  hic,  ne  tibi  pendulum  tinguat  volu-  w 
bilis  scntina  vestigium,  pandi  carinarum  ventres  abiegnarum  trabium  textu  pulpita- 
buntur;  hic  superflexa  crate  paradarum  sereni  brumalis  infida  vitabis.  quid  delicatae 
pigritiae  tuae  plus  poterit  impendi,  quam  ut  te  pervenisse  invenias,  cum  venire  vix 
sentias?  quid  mussitas?  quid  moraris?  ipsae  mihi  tuum  videntur  adventum  reptiles 
cocleae  cum  domibus  nativis  antecessurae.  est  praeterea  tibi  copiosissima  penus  i'^ 
aggeratis  opipare  farta  deliciis,  modo  sit  eventilando  par  animus  impendio.  quid 
multa?  veni  ut  aut  pascaris  aut  pascas;  immo,  quod  gratius,  ut  utrumque;  veni  cum 
mediterraneo  instructu  ad  debellandos  subiugandosque  istos  Medulicae  supeilectilis 
epulones.  hic  Aturricus  piscis  Garumnicis  mugilibus  insultet;  hic  ad  copias  Lapur- 
densium  lucustarum  cedat  vilium  turba  cancrorum.  tu  tamen  etsi  ceteris  eris  in  hoc  20 
genere  pugnandi  dimicaturus,  si  quid  iudicio  meo  censes  adquiescendum  (neque  enim 
iniustum  est  credere  experto),  senatorem  nostrum,  hospitem  meum,  conflictui  huic 
facies  exsortem ;  cuius  si  convivio  tectoque  succedas,  dapes  Cleopatricas  et  ioca  iautia 
putas.  nam  quamvis  super  hoc  studio  tam  ipse  quam  patria  confligant,  olim  lata  sen- 
tentia  est,  quod  iiie  transeat  ceteros  cives,  iicet  et  iiia  ceteras  civitates.     vaie.  25 


XIII. 

SIDONIUS  DOMIKO  PAPAE  NVNECHIO  SALUTEM. 

1  iVluLTA    in    te    genera    virtutum,     papa    beatissime,    munere    superno    congesta 

gaudemus.    siquidem  agere  narraris  sine  superbia  nobiiem  sine  invidia  potentem,  sine 


1    lepicla  C  2   iuvitare  LT,    minitare  (coi-r.   In   invitare  F^)  MCFP,    l  iuvitare    s.  l.  add.  M^ 

3  reluctaljeris  (is  in  ras.  5  litt.  J/')  M  4  exequutorihus  L,    exsecutoribus  3ICP  5   leoncius  3IC 

<3    pareute    (r  in  ras.  J/')  31  peri  F^  garuunae  L,   garouuae  MTCFP  8   apalustria  (jjrior.  a 

h 
eras.  C-J  C  9  *  edificatus   te  C  culcitris  F  torus  M\   thorus   TCFP  10   res*ultatura 

(unavi   Utt.  eras.  M^)  31  pirgorum  CF  respectat  L,   exspectat   T  tinguat    (tin  in   ras.  31^)  31 

u  i  u 

11  vestigia  panda  31^  ahigenarum  F         palpitabuutur  F-  13  pigriotiae  L^,  pigriciae  3IC  plus 

s 
s.  l.  add.  F-  14  musitas  3L-,  musitas  CF        michi  videntur  tuum  C  15  copiosa  /''         poenus  31P 

ru 
Kj  oppipare    T,   opipare  corr.  in  opime  C-         ferta  31^,    referta   TCFP         it  e  ex  sit  eveutilaudo  in  ras.  3F 

17    pascaris   (r   corr.  ex   s  C")    aut    ut    pascas  C  18    medullicae  31CFP  suppellectilis    (prior.  p 

eras.  31^)  3ITF  19   atturicus  F  garunnicis  L,   garonuicis  31CP,   garroiniicis  F  lapurdensium 

(p  corr.  ex  b  6",  corr.  in  h  C^)  C  20  locustarum  MTCFP        caedat  L,  cedat  MP        tameu  etsi  LF, 

tametsi  31TCP  eris  ceteris  31,   ceteris  his  (his  induxit  C'*)  eris  C  21   meo  iuditio  31CFP  euini 

om.  T  23  exortem  31TCFP  concedas  /''  latia  TCP  et  in  ras.  31^:   a  latio  s.  l.  add.  3F,  lacia  F 

24  putas  LFP,   putas  31^,   putes  TC,   puta  31ommsen         coufligat   /'         sentencia  C  25   vale  om.  31P 

26  nonechio  L31CP,  uonnecbio  T,  noechio  /''      salutem  om.  F         27  papa  (post.  a  in  ras.  31^)  31         28  noblem  T 


LTBER  VIII,  12  §  4  -  14  §  2.  I45 

superstitiono  roljo-iosum  sine  iactantia  littoratum,  sino  inoptia  <,'ravom  sino  studio 
facetum,  sino  asporitato  oonstantom  sino  popularitato  <'oiriinunom.  praotoroa  iiis  lioc  2 
praestantissimum  bonis  Fama  superaggorat,  quod  te  assorit  liasce  tot  gratias  fastigatis- 
simae  caritatis  arco  transcendero;  Fama.  inquam.  quao  do  laudilius  tuis  cum  canat 
•  multa,  plus  roticot.  nam  longius  constitutis  actionum  tuarum  propositum  potost 
assignare,  non  numerum.  quarum  rolationc  succonsus  ultro  primus.  ut  longe  in- 
feriorem  decet,  ad  solvonda  officia  procurro  nec  voroor  garrulitatis  ali(|uando  ai-gui, 
qui  potui  taciturnitatis  hucusquo  culpari.  commendo  Promotum  gerulum  littorarum.  A 
vobis  quidem  ante  iam  cognitum,  sod  nostrum  nuper  offectum  vestris  orationibus  con- 

1"  tribulem:  qui  cum  sit  gente  ludaeus.  fide  tamen  praoelegit  censeri  Israelita  quam 
sanguine,  et  municipatum  caelestis  illius  civitatis  affectans  occidentomque  litteram 
spiritu  vivificante  fastidiens.  pariter  huc  iustis  praiMuia  proposita  contoniplans.  huc 
nisi  faceret  ad  Christum  de  circumcisione  transfugium,  praevidens  sesc^  por  aotonia 
saecula   aequiterna    supplicia    passurum,    patriam    sibi    maluit   lorusalom    jiotius    (puim 

i-'   Ilierusolymam    computari.     quibus   agnitis    adventantom  Abrahao  nunc  Hlium   voriorom     \ 
maternis   ulnis    spiritalis   Sara    suscipiat.     namque   ad    Agar    ancillam    pertinere    tunc 
desiit,   cum  legalis  observantiae  servitutem  gratiae  libertato  nuitavit.     de  cetoro,  quae 
ipsi    fucrit    isto    causa    veniendi,    praesentaneo    conducibilius    idem    potorit    cxplicaro 
memoratu.      nobis    vero    propter    quae    supra    scripsi    carissimus    habetur;    quod    ido»» 

'^*^  significo,  quia  is  efficacissime  quemque  commendat,  qui  meras  causas  iustao  coimiicii- 
dationis  aperuerit.     memor  nostri  esse  dignarc,  domino  papa. 


XIV. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  PRINCIPIO  SALUTEM. 

Iam  diu  nobis,  papa  venerabilis,  etsi  necdum  vester  vultus  aspectus,  tamcn  actus    1 
inspectus    est.     namque  sanctorum  laus  diffusa  meritorum  stringi  spatiis  non  est  con- 
tenta  finalibus.    hinc  est  quod,  quia  bonae  conscientiae  modus  non  ponitur.  noc  bonao 
opinioni   tcrminus   invenitur.     quae   loquor   falsa    censete,    nisi   professioni  meae  com-    2 
petens  adstipulator  accesserit,  satis  in  illo  quondam  coenobio  Lirinensi  spectabile  caput, 
Luporum   concellita  Maximorumque  et  parsimoniae   saltibus   consequi  affectans  Mem- 


1  supersticione  CF      iactancia  CF      lltterarum  L,  literatum  F      inepcia  F  3  gracias  fatigatissime  F 

4  arcej  apice  Wilamovllz  5  recitet  LC  7  garulitatis  F  !)  nobis  MTCFF  10  praelcgit  L, 

praelegitiJ/i        isralielita  LC;  hisrahelita  .¥7',  hisraelita  P  \2  hinc  MTCFF       hinc  MTCFP  13  see 

C07-r.  ex  ee  L^  14  sibimet  i^       malluit /^       hierusalem  //,  liierhii  MP,  liirlm  (',  ierlm  TF  15  hicru- 

solimara  L3IF,    ierosolimam   TF,    ihrlomam  C  adventatem  C  habrahae    (prlor.    li   eras.  L-j  IjMF 

16  spiritualis  CF       sarra  (alt.  r  eras.  M^)  LMTCP       surcipiat  L        nanque  J/  17  libertate  (e  corr.  in 

e  L^)  L  18   isto  veniendi  ipsi  fuerit  causa   T,    ipsi   fuerit   veniendi   isto    causa  P  conducibilius 

(n  in  ras.  M^)  M  19  scripsim'  T        ideo  Ij,  eo  MTCFP  20  his  (h  eras.  M^)  MC        efficascissime 

(prlm.  s  eras.  L"^)  L  quemque  om.  T         qui   (meras  om.)  iustae  commendationis  causas   T         commen- 

dationib;  L  21   eperaerit  L,    aperuerit   (erit   in  ras.  J/')  M  esse    dignare    domine    papa   om.  C 

22  PRINCIPIO  PAPAE  C,   pape  pncipio  F         salutem  om.  F  24  nanque  M,   nam  /-'         diffusa  laus 

(a  in  ras.  et  laus  s.  l.  add.  31-)  3ICFP        stringi*  (unam  litt.  eras.  M^)  31        spaciis  J/C  2.0  hin  L 

est  s.  l.  add.  C'>  26   opinionis  F  censente   (post.   n   eras.  C-J  LC  27  astipulator  3ITCFP 

satis   (prior.  s  m  ras.  31-)  31  cynobio  L,    cenobio  31C,    cenobio    TFP  lyrinensi  L  28   mem- 

fiticos  L3IFP,  mendifiticos   r> 

SlDONIUS.  ^" 


146  SIDONTI  EPISTULARUM 

phitieos   et  Palaestinos   areiiiniandritas.     is   est  episeopus  Antiolius.   cuius   relatu.   qui 
pater  vobis.  quique  qualesque  vos  fratres,  qua  morum  praerogativa  pontificatu  maximo 

3  ambo  fungamini ,  sollicitus  cognoscere  studui.  gaudens  cognovisse  me  memini.  cui 
patri  quondam.  videlieet  vos  habenti,  vix  domus  Aaron  pontificis  antiqui  merito  com- 
pararetur:  quem  lieet  primum  in  medio  plebis  heremitidis  sanctificationis  oleo  legiferi  •'* 
fratris  dextra  perfuderit.  filios  eius  in  similis  officii  raunia  vocans,  tamen  ipsius  super 
Jthnmare  et  Eleazaro  felieitatem  Xadab  et  Abiu  fulminibus  afflati  decoloravere:  quorum 
quamlibet  interemptorum    eredamus    absolvendas    animas,    punitas    tamen   scimus    esse 

4  personas.     vos  vero   taeturi   paginam  altaris  nihil,    ut  audio,    offertis  ignis  alieni,   sed 
eomitantilnis  vietimis    caritatis  castitatisque   fragrantissimum  incensum   turibulis    cordis   lo 
adoletis.     ad    hoc    (piotiens   iugum    legis   cervicibus   superbientum    per   vincula   praedi- 
cationis    adstringitis.    tune    deo    tauros    spiritaliter    immolatis.      quotiens    conscientiae 
hixuriantis    fetore    polhitos  ad  suaveolentiam  pudicitiae  stimulis  correetionis  impellitis, 

.")  hireorum  vos  obtulisse  virulentiam  Christus  sibi  computat.  quotiens  hortantibus  vobis 
in  quocumque  conpuncto  eulpas  suas  anima  poenaliter  recordata  suspirat,  quis  vos  i' 
ambigat  paria  turturum  aut  binos  pullos  cohimbarum,  qui  duphcem  substantiam  utrius- 
que  hominis  nostri  tam  numero  quam  gemitu  assignant,  mystico  litasse  saerificio? 
quotiens  vestro  monitu  obesum  quicumque  corpus  aestuantemque  turgidi  ventris  arvinam 
crebro    ieiuniorum    decoquendus    igne    torruerit,    nulH   dubium    est  vos    tunc    sinmlam 

6  frictam    in    quadam    continentiae    sartagine    consecraturos.      quotiens    ahquem   mentis  ^i^ 
perfidae  figmenta  ponentem  sanam  respondere  doctrinam   fidem    credere,    viam  tenere 
vitam    sperare   suadetis.    quis  vos    dubitet  in  huius  emendatione  conversi,   qui  iam  sit 
liber  ab    haeresi.   liber  ab  hypocrisi,   hbcr  ab  schismate,   purgatissimum  propositionis 

7  panem  cum  sinceritatis  et  veritatis  azymis  dedicaturos?     postremo  quis  nesciat,    quic- 
quid  legis  diebus  figurahter  immolabatur  in  corporibus,  quod  totum  id  gratiae  tempore  25 
manifeste    vos    offeratis    in    moribus?     atque    ideo    gratias    uberes    deo    refero,    quod 
secundum  vestrae    paginae    quahtatem   facile   agnosco   antistitem    suprafatum  de  vobis, 
cum  magna  dixerit.  maiora  tacuisse.    quapropter  nemo  dubitaverit,  qui  bonus  es,  cum 

8  indicaris.  et  melior.    cum  legeris,    esse  te  optimum,    cum  videris.     Megethius  clericus, 


1  is  est  vulgo,  is  et  LMTCFP,  an  scilicet?       antiolius  (n  in  ras.  i)/\)  M,  .intiolus  LTCFP  3  meraini 

tti   ras.  JP         .        4   aharon  Z  0   dextera  F  sup   corr.  ex  sub  J/'  7   Ithamare   scripsi, 

ithamar  LMTCFP  eleazoro  C  abiud  CF  flmininib;   corr.   ex   fluminib;  F"^  8  interim- 

torinn  L,   iriterprctoruin  (pre  corr.  in  pre  F-)  F  punitas  (nita  in  ras.  8  litt.  .1/')  .1/  1>  tacturni  /,, 

tacituri  (^mor.  i  eras.  C-)  C         nichil   MTCFP  10   comitatibus  L  iragrantissimuni  vnUjo,   fiagran- 

tissimum  LMTCFJ'         in  ante  turibulis  P  et  s.  l.  add.  J/'^  thuril)uh's  T,  turribuh*s  F  11  dolentis  // 

11 

quoties  M^,    quoties  L2F  cervicibus   superbientium  MCFP,    cervitiu   (0    corr.  in   b'  T^)   superbientib' 

,  _  n 

(b  corr.  in  u  T^)  T  12  astringitis  MTCP,  astringis  F        spiritualiter  CF        quoties  M\  quoties  LTF 

13  faetore  /  poUutos  fpost.  o  iii  ras.  M^)  M         pudiciciae  CF         correctiones  Z,"  14  optulis.se  L 

n 
quoties  J/',  quoties /?'/'         vobis  s.  l.  add.  M^  15  compuncto  J/TT^P         poenaliter  LMTCP,  lacrima- 

liter  F  KJ    dupplicem    substanciam  F  17    honiinis    utriusque   nostri    transp.  T^,    hominis   nostri 

u 
utriusque  C        ta  s.  l.  add.  M^         assignavit  (vit  corr.  in  nt  F^)  F        mistico  MTCFP  18  quoties  M\ 

quoties  L,T        monito  L         turbido  F  19  dequoquendus  /         tunc  vos   T         similam  frictam  MTC, 

n 
1  frixa  add.  s.  l.  M\  similani  frixam  FP  20  continencie  F         qnotiesi»/',  quoties  LTF  22  ante 

suadetis  altemm  suadetis  eras.  M-  23  ypocrisi  LF,  hypochrisi  M,  ipocrisi  C       a  2'       scismate  LMTFP. 

scemate  C  24  azirais  LMTCFP         postremos  (jwst.  s  eras.  L  ^)  L         qdqd  T  2o  in  s.  l.  add.  M ' 

26  grates  uberes  (uberes  in  ras.  J/')  M  29  te  esse  TCFP  et  in  ras.  J/' 


TJBKI{  VI 11.  14  §  ■_'  —  n;  §2.  147 

vestri  g;erulus  elo(juii.  rebus  ex  sententia  gestis.  (|uiii  tuuiimi  apicuni  (k-lulit  niuucra. 
meorum  reportat  obsequia:  quem  saltim  iuvimus  voto,  (|uia  re  torsitan  non  valenius. 
per  queni  obsecro  impense.  ut  sitim  nostram  frequenter  litteris  litteratis,  ambo  f^onnani 
tu  frequentius,  inrigetis.  sed  si  difficultas  itineris  intersiti  resultat  optatis.  vel  ali- 
'  quotiens  pro  sui^plicibus  supplicate.  maius  est  autem,  si  nobis  tribuere  dignemini 
raris  intercessionibus  salutem  quam  si  crebris  affatibus  dignitatem.  memor  nostri  esse 
dignare,  domine  papa. 

XV. 

SIDOMUS  DOMINO  PAPAE  PROSPERO  SALIJTEM. 

J)l.\i    laudibus    summis    sanctum    Annianum.     maximum     (•ousuiuiiiatissiiMuniquc    I 
1"  pontificem,  Lupo  parem  Germanoque  non  imparem.  vis  celcbrari  fideliuuKpK!  desideras 
pectoribus    infigi  viri  talis  ac  tanti  mores  merita  virtutes,    cui  etiaiu   illud  non  absque 
iustitia  gloriae  datur,  quod  te  successore  decessit,  exegeras  mihi,  ut  promitterem  tibi 
Attilae  bellum  stilo  me  posteris  intimaturum,  quo  videlicet  Aurelianensis  urbis  obsidio 
oppugnatio,  inruptio  nec  direptio  et  illa  vulgata  exauditi  caelitus  sacerdotis  vaticinatio 
15   continebatur,    coeperam  scriberc;  sed  operis  arrepti  fascc  pcrspecto  taeduit  inchoasse:    2 
propter  hoc  nullis  auribus  credidi  quod  primum  me  censore  damnaveram.    dabitur.   ut 
spero,  precatui  tuo  et  meritis  antistitis  summi,  quatenus  praeconio  suo  sub  (|uacunique 
et   quidem    ccleri    occasione   famulemur.     ceterum    tu    creditor    iustus  Iaudal)ilitcr  hoc 
imprudentiae  temerarii  debitoris  indulseris,  ut  quod  mihi  insolubile  videtur  tibi  (|uof|ue 
■-'f  videatur  inreposcibile.     memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


XVI. 

SIDONIUS  CONSTANTIO  SUO  SALUTEM. 

^POPONUEHAM  Petronio,  inlustri  viro,  praesens  opusculum  paucis  me  cpistulis  I 
expediturum:  cuius  auribus  non  peperci,  dum  tuis  parco.  malui  namque.  ut  illum 
correctionis  labor.  tc  Iionor  editionis  aspiceret  pervenirctque  in  manus  vestras  volumen 
istud  alieno  periculo,  obsequio  meo.  peracta  promissio  est:  iiam  peritia  tua  si  coacto- 
rum  in  membranas  inspiciat  signa  titulorum .  iam  copiosum  te,  ni  fallor.  pulsat 
exemplar;  iam  venitur  ad  margines  umbilicorum,  iam  tempus  est.  ut  satiricus  ait, 
Orestem   nostrum  vel   super   terga   finiri.     non    hic   ego    commenticiam  Terpsichoren    "2 


27  luvenal.  sat.  I,  5  sq. :  .suiunii  plena  iaui  mavgine  libri 

sci-iptus  et  in  tergo  nec  tlum  finitus  Orestes. 

1  seutencia  CF  2  obsequium  F         salti  LT,   salteu»  .UFF  4  s;  tu  Irec^uencius    T        irri- 

n 
getis  MTCFP  (lif.i*cultas    corr.   ej:   difulcultas  7> '  obtatis  CP  aliquoties  il/',    ali(iuotles  L 

.')  uubis  LTP  et  iu  ras.  31-,   bouis  CF  et  ut  v.  M,   \  uobis  v.l  v.  s.  l.  add.  M\  eras.  M'  <i  iliguitatu 

(u  curr.  in  e  T";  T         esse  diguare  domiue  papa  om.  CF  7  digueris  MTP  8  Sidouius  el  salutem 

om.  F       prosperio  y  9  aniauum  J/ TCi^P       consumatissimum^iue  C'  11   moris /''  12  iusticia  6'/' 

micbi  C  13    quod    (d   eras.   C'-)   C  14   irruptio  MTCFP  \b   prospecto  P  incoasse  M 

16  dampnaveram   2'CF         ut  om.  T  17  et  om.   <J         merito  F  quatiuus  MTCFP  li'  impru- 

deuciae  F  michi  C  20   esse  diguare  domine  papa  oiu.  MCP  21  constancio  suo  (Sidonius  et 

salutem  om.)  F  22  illustri  MTCFP  23  mallui  L       uanque  M  24  vestras  manus  C  25  peracta] 

infracta  Mommseii       si  coactorum  (si  co  iii  ras.  M^)  M  26  in  om.  L       inspiceat  T      copiosa  F  27  satili- 

cus  L,  satyricus  TP  28  oreste  L       counuentitiam  L  TP      thcrpsicoren  LT,  therpsicoreni  MFP,  therpslcore  C 

V.r- 


148  SIDONir  EPISTULAKUM  LIBER  VIIT.  IG  §  2  —  §  5. 

niore  stiidii  vctcris  adseivi  nee  iuxta  seaturrigincm  fontis  Ag-anippiei  per  roseidas  ripas 
et  pumiees  museidos  stilum  traxi.  atque  utinam  hie  nil  molle,  nil  tluidum,  nil  de 
triviis  eompitalibus  mutuatum  reperireturl  siquidcm  maturo,  ut  es  ipse,  lectori  non 
tanrum  dietio  exossis  tenera  delumbis,  quantum  vetuseula  torosa  et  quasi  maseula 
plaeet.     sed  reserventur   ista    potioribus :   mihi   suflieit,    si    eito  ignoseas,    quod  sumus     > 

3  tardi.  praeterea  si  vir  inhistris  aliquid  insuper  ampliuseule  scribi  dcpoposcisset.  in 
moras  grandes  ineidissemus.  nam  ])cr  armariola  et  zotheeuhas  nostras  non  reman- 
serunt  dig-na  prohitu.  unde  eognosce ,  quod.  ctsi  taeere  needum,  eoepimus  eerte 
taeiturirc.    duplici    cx    causa;     ut    si    phiecmus.     pauca    lecturis    incitcnt    vokiptatem: 

si  rcfutaiiiur.  iioii  excitent  multa   fastidium.  quippc  in  lioc  stih».  cui  non  urbanus  lepos    lu 

4  inest.  scd  pagana  simplieitas.  uiidc  enim  nobis  ilhid  h)quendi  tctricum  genus  ac 
perantiquum'  undc  illa  verba  saliaria  vel  Sibyllina  vel  Sabinis  abusque  Curibus 
accita.  quae  magistris  plcrumquc  rctiecntibus  promptius  fetiahs  ahquis  aut  fiamen  aut 
vcternosus  lcgaHum  quaestionum  aenigmatista  patefceerit?  nos  opuseula  sermone 
eondidimus  arido  cxih,  eerte  maxima  cx  partc  vulgato,    cuius  hine  honor  rarus,  quod  i^ 

5  frequens  usus.  hine  difiieilis  gratia,  quod  facihs  inventio  est.  sane  profiteor  audenter, 
sicut  istie  nil  aere.  nil  eloquens,  ita  nihil  inditum  non  absolutum.  non  ab  exemplo. 
sed  quid  haee  pluribus?  dietio  mea.  quod  mihi  suffieit,  plaeet  amieis.  in  quibus 
tamen  utrumque  eompleetor,  sive  non  falhmt  examine  seu  caritate  falluntur,  deumque, 
quod  restat.  in  posterum  quaeso,  ut  seeuturi  aut  falhantur  similiter  aut  eenseant.    vale.   -"> 


1  studui  C         ascivi  MTFP,  achivi  C,  i  ascivi  s.  l.  add.  C'         scaturrigiuem  (prlor.  r  eras.  31'-)  31, 

lU 

scaturii  igne  L,  scaturigiuem  TCFP      agauipici  31CP,  agapici  F  2  puuices  C\  puuices  F      muscivos  L, 

furt.  recte  adque  L  3  trivis  C  repperiretur    (prior.  p   eras.  31'-,    I  atur   s.  l.  add.  3F)  L31T, 

r  h 

reperietur  6"  4  torosa  J/  ',,  tiiorosa  TCFP  5  rese  iuvent'  L        miclii  CFP  6  illustris  31TCFP 

s 
depopocisset  L^,    depopocisset   T  7   zetheculas  T,    zotheculas  31CFP  8  esi  L  uoudum   TC 

caepimus  L,  cepimus  31CP,   cepimus  F,   cepimus   cepimus   T  0  taciturire   (rire  in  ras.  3F)  31        post 

taciturire  le<j.  iam  deliberavimus  in  C         dupplici  F         voluutateiu  (u  corr.  in  p  31'^)  J/  11  jiagiua  C 

ilhul   s.   l.  add.  31^  12   sybilliua  L,    sibillina  31TCFP  curribus  L  18   promtius  LC,   ovi.  T 

lecialis  31CP  flamiu  L  14    euigmata    (tis   s.  l.  add.   man.  rec.)  C  15   edidimus  31TCFP 

r 
16    biuc    difficilis    31TCFP,    iu    ditficilis   L  iuveucio   LF  profiteo    F'-  17    uichil   JICFP, 

uil  T  uou    adsuetura   ef/o,    uou   ab   solito    Wilamowitz,    uou    obsoletum    (cf.  Cicero    de    orat.  3,   i) ,   33) 

31omm8en  18  hoc  C  michi  CF  19   coutemplor  C  u  eras.  et  uou    ialluut   tisque   ad 

caritate  add.  in  marrj.  P^  20  resta  L  cecuturi  (prior.  c  corr.  in  s  L^)  L  su/jscrijJtiunem   in  1j 

a  rubricatore  jHctam  eras.  L'\  G.  SOLLIl  APOLLINAKIS  SIDONII  EP£ARV  LIB  Vlll.  EXPLICIT.  INCIPIT 

LIB  \'IIII.  31,    niilla   subscriptio  in   T,    Oai  Sollii   apolliuaris  Modesti  Sidonii  arveruor  epi  lib.  VIII.  explicit . 

iuci[)it   eiusde   lib.  VIIII.  C,   lucipit  uouus  liber  epistolar  F,   G.  sollii  .U'OLLINAKIS  .  SIDONll  .  eplarO  .  LIB. 

VIII.  EXPLICIT  .  INCIPIT  lib.  Vllll.  P 


GAI  SOLLIl 

APOLLINARIS    SIDONII 
EPISTULARUM 

LIBER  NONUS. 


I. 

SIDONIUS  FIRMINO  SUO  SALUTEM. 

liiXKiis.    domine    fili,    ut    cpistularuni    prioruni    limite    irrupto    stilu.s    nostcr    in    I 
ultcriora    procurrat,    numeri    supradicti    privilcgio    non    contentus    includi.      addis    ct 
causas,  quibus  hic  liber  nonus  octo  superiorum  voluminibus  accrescat:  eo  quod  Gaius 

■'   Secundus,  cuius  nos  orbitas  sequi  hoc  opere  pronuntias,  paribus  titulis  opus  (jpistularc 
dcterminet.     quae   iubes   non   sunt   improbabilia:    quamqunm    et  hoc  ipsum,   quod  pie    2 
iniungis,  arduum  existat  ac  laudi  quantuhieeumquc  iam   scmol  partae  non  opportunum. 
prinium,    quod   opusculo   prius  edito  praesentis  augmenti  sera  coniunctio   est:    dcindc, 
quod    arbitros    ante   (luoscumque,    nisi    fallimur.    indecentissimum    est   matcriac   unius 

i'j  simplex  principium,  triplices  epilogos  inveniri.    pariter  et  nescio,  qualitcr  fieri  vcniabilc    15 
queat,    quod   coerceri   nostra   garrulitas  nec  post  denuntiatum  terminum  sustinet:   nisi 
quia   forsitan   qui   modus    potcst   paginis ,   non   potest   poni   ipse  amicitiis.     quapropter 
esse  te  in  quadam  tuendae  opinionis  meae  quasi  specula  decet  curiosisquc  facti  huiuscc 
rationem  manifestare  quidque  ad  hoc  sentiant  optimi  quique,   rescripto  quam  frequen- 

1-1   tissimo    mihi    pandere.     porro    autem   si   me  garrire  compulso  ipse  reticere  persevcra-    4 
veris,    tc   quoque    silentii   nostri   talione   ad  vicem    plecti   non  periniurium  est.     itaque 
tu  primus,    tu    maxime    ignosce    negotio    quod    imponis    ac   ministcrio,     nos   vero,    si 
quod   exempiar   manibus    occurrerit,    libri   marginibus   octavi   celeriter   addemus.     etsi    5 


totani  ejnst.  I  om.  LT  1  Firmino  suo  sal  add.  iii.  rec.  in  (J        salutem  om.  F  2  piorum  J/' 

nus 
limitate  (ta  erus.  P'!  F  3  contemptus  F         includit  (t  eras.  P')  P  4  VUII      C        supriorum  F^ 

gavi*  F  ')  pronuncias  3ICF  7  quatulecumque  C         oportunum  MCFP  !J  uisi  MFI',  non  C 

matheriae  C  10  epylogos  MF  11  colierceri  iiostra  garrulitas  (garulitas  F)  3IFF,   nostra  garrulitas 

coherceri  C  denunciatum  MCF  12   potest   om.  M^CF  amiciciis  CF  13  contuendae  C 

oppinionis  /'''  14  quidque  acrqtni,   quidve  MCFP  senciant  CF  15  michi  C  perseveraveris 

(veris   in    ras.  M-)  M,    perseveraberis  C  1(J   silencii   CF  H    uegocio  C  13  occurrerit 

(rit  in  rus.   i'')  P 


150  SIDOMI  EPISTULARUM 

Apollinaris  nius  f  ciii  in  ccteris  rebus  est  in  hac  ccrte  neglegentissinuis.  quippe 
qui  pcrexiguuni  lectionc  tcneatur  vel  coactus  vcl  voluntarius:  quantum  tanicn  niiiii 
videtur,  qui  patribus  his  iungi  non  recusaverini.  quoruni  studio  voto  tiniori  laudabile 
aliquid  in  tiliis.  licet  difficile  persuadeatur.  difficilius  sufficit.     vale. 


II. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  EUPHRONIO  SALUTEM.  5 

1  xVlhiso  antistcs  Proculusque  levites,  ideo  nobis  morum  magistri  pronuntiandi, 
quia  vestri  merentur  esse  discipuli.  littcras  detulerunt,  quarum  me  sacrosancto  donastis 
affectu:  quae  tamen  litterae  plurinuim  nobis  honoris,  plus  oneris  inponunt.  unde  et 
ipsarum  sic  benedictione  laetor,  quod  iniunctione  confundor,  quippe  qui  ex  asse 
turbatus  vcl  cx  partc  non  pareo.  iubetis  enim  tam  diversa  quam  nimia  explicarique  10 
decernitis    opus.    quod  ab    extremitate   niea   tam    difficile   conpletur  quam  inprudenter 

2  incipitur.  sed  si  amplitudinem  in  vobis  pietatis  expertae  bene  metior,  plus  laborastis, 
ut  atfectus  vestri  cordis  quam  nostri  operis  effectus  publicaretur.  neque  enim,  cum 
Hieronymus  interpres,  dialecticus  Augustinus,  allegoricus  Origenes  gravidas  tibi  spiri- 
talium  sensuum  spicas  doctrinae  salubris  messe  parturiant,  nunc  scilicet  tibi  a  partibus  ij 
meis  arida  ieiunantis  linguae  stipula  crepitabunt.  hoc  more  tu  et  olorinis  cantibus 
anseres    ravos    et   modificatis  lusciniarum   querelis  inproborum  passerum  fringultientcs 

o  susurros  iure  sociaveris.  quid?  quod  sic  quoque  arroganter  fieret  indecenterque,  si 
negotii  praecepti  pondus  aggrederer,  novus  clericus  peccator  antiquus,  scientia  levi 
gravi  conscientia.  videlicet  ut.  si  scriptum  quocumque  misissem,  persona  mea  nec  tunc  -o 
abesset  risui  iudicantum,  cum  defuisset  obtutui.  ne,  quaeso,  domine  papa,  nimis 
exigas  verecundiam  meam  qualitercumque  latitantem  coepti  operis  huiusce  temeritate 
devenustari,  quia  tantus  est  livor  derogatorum,  ut  materia,  quam  mittis,  velocius  sor- 
tiatur  inchoata  probrum  quam  terminata  suffragium,  memor  nostri  esse  dignare, 
domine  papa.  25 


1  appoUinaris  i"^        cui  stucUum  iii  ceteris  rebus  F,  cQ  in  ceteris  rebus  tu  P  et  in  ras.  31'-,  l  cui  studi//// 

iii  cetis  rebu/     lii  inarfj.  add.  J/',  cui  auiin^  cu  in  ceteris  rebus  C,  frugi  in  cetei"is  rebus  WUamoiriiz       negligen- 

tissimus /"P  2choactusi'^  o  qm*  finiam  litt.eras.^f^JM     hiis  jP  b  inscriptlonem  om.  T      Siclonius  e^ 

salutem  om.  F      VM'XE  EVPRONIO  SVO  L,  PAPAE  EVFRONIO  MFP,  EVFRONIO  PAPAE  C  6  .  Ibisso  T 

ta 
antestes  L  pronunciancli  MCF,  om.  T  8  afFectu  (1  ta  s.  l.  add.   T'-)  LTFP,  affatu  C,  affectu  M^ 

impouuut  MTCFP  9    Itenedictione   sic   T  10    nimia  L,    niiniraa  MTCFP  explicari  cjuae  L 

u 
11  iubetis  T,  i  decernitis  s.  Z.  T^       tremitate -L        conpletor  L',  completur  ilf  !r6!FP       iupudeuter  (iu  corr,  in 

im  P-)  P,  impudenter  MTCF  13  vestri  cordis  usque  ad  affectus  add.  in  marg.  P^         effectus  o^Jeris  T 

publicaretur  M       nec^ue]  haec  Mommsen  14  hieroninuis  LMT,  iheronimus  C,  ieronimus  (Ii  s.  l.  add.  P')  FP 

dialeticus  P        agustinus />         origenis  L         spiritualium  CFP  15  parturiunt  J/'         nunc //,  wow  MTP, 

iium  CF       partibus  meis  tibi  {om.  aj  F       a  om.  MTCFP  Hj  a«rida  (unam  litt.  eras.  F^)  F       stipula 

(stip  in  ras.  P>)  P       an  ai-idae  ....  stij^ulae  'f       crepitabit  (corr.  ex  crepitabat  F^J  MTCFP  17  ravus  L 

modefecatis  (prior.  e  corr.  in  i  L^)  L  quaerellis  L  improborum  MTCFP  fringulcientes   TCFP 

18  sociaberis  C,    \  sociaveris  s.  L  add.  C-  sic  Elmenhorstius,   si  L,   om.  MTCFP  19  negocii  CF 

aggredirer  L  2U  fiuodcumc^ue  (corr.  ex  quocumciue  M''-)   MFP         j)ersonam  L  21  iudicancium  F 

n  h 

optutui //  22  qualitercumque]  utcumque  T  23  devetustari  /'^'        sorciatur  3/C'/''  21  incoata  J/ ' 

esse  dignare  domine  papa  om.   CF  25  papae  L 


LTBER  IX.  1  Sr>  -  .S§4.  151 

ITT. 
SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  FAUSTO  SALUTEM. 

Sehvat    eonsuetudinom   .suani    t;nn    fncundia    vostrn    (|unin    i)ictas.    at»|uc    (il>    Ihm-     I 
granditor,  (|U()d  disorto  scriltitis.  olo^iuiinn  suspjcimiis.  (|U(id  lilicntor.  affcctnni.    cctcrnin 
ad   praosons    potita  vonia    j)rius    inipctrata^iuc    cautissiiuuni    roor   ac    Halul)orriniuin   pcr 

•'  has  inaxuino  eivitatcs,  (|uac  niultuin  situ  segreges  agunt.  (luin  sunt  gcntiuin  luotiltus 
itinera  suspocta.  stilo  tVoquontiori  ronuntiare  dilataquo  tantispor  nuitui  scdulitatc  sor- 
monis  curani  potius  assunioro  eonticesccndi.  quod  intcr  obstrictas  atioctu  nu-dianto 
personas  aspcrrinuiin  quaniquani  atque  acerbissimum  est,  non  tamcn  causis  ofHeitur 
qualibuscumquo,    sod   plurimis   certis    et  neeessariis  quaeque  divorsis  proficiseuntur  c\ 

i^*   originibus.     quarum  ista  ealculo  primore  numerabitur,  quod  custodias  aggorum  publi-    '2 
corum  nequaquam  tal)ollarius  transit  inrequisitus,  qui  etsi  poricnii  niliil,  utpoto  erimino 
vacans,  plurimum  sanc  perpoti  solot  difficultatis,   dum  secretum  omnc  gerulorum  j^or- 
vigil   explorator   indagat.     quorum   si  forto  rosponsio  quantulumeumquo  ad  intorrogata 
tropidavorit.    quao    non    invoniuntur   scripta    mandata    croduntur:    ae    por   lioc    sustinct 

1'   iniuriam   plerumque    qui    mittitur,    qui   mittit   invidiam,    ])lusquc    in  lioc  tonii)oro.   quo 
acmulantum    inviccm    scse    pridom    foedera    statuta    rcgnornm    donuo    por   condieioncs 
discordiosas    ancipitia    rcdduntur.     praeter  hoc   ipsa  mens  nostra  donu^sticis  liine  indo    :> 
dispendiis   saucia  iacet:    nam  per  officii  imaginem  vel.   quod  est  verius,    neccssitatem 
solo    patrio    exactus,    hoe    relegatus    variis    quaquavcrsum  fragoribus    quia   patior   hie 

-^'  incommoda    pcregrini.    illic    damna    proscripti.     quocirca   solverc    nnxlo    litteras    paulo 
politiores   aut   intempestive   petor  aut  inpudentor  aggredior.    (luas  vcl  ioco  lepidas  v(d 
stilo  cultas  alternare  felicium  est.    porro  autem  quidam  barbarismus  est  morum  sermo 
iucundus   ct   animus    afflictus.     quin   potius   animam  malc    sibi  eonseiam  et  pcr  horas    4 
ad  rccordata  poenalis  vitae  debita  contremescentom  frequontissimis  tuis  illis  ot  valen- 

2-'  tissimis  orationum  munerare  suffragiis,  precum  poritus  insulanarum,  quas  de  palaestra 
congregationis  heremitidis  et  de  senatu  Lirinensium  eellulanorum  in  urbem  quoquo, 
cuius  ecclesiae  sacra  superinspicis,  transtulisti,  nil  ab  abbate  mutatus  per  saeerdotcm. 


1   Sidoniu.s   et  salutem  om.  F  FAVSTO   PAPAE  C  3   diserte    scrihitis   clofiuiuni   susplcimus 

Wonverenus,    diserte   (disserte  C)   scriptis   eloquium  suscipimus  LTC,    sic  diserte  (di.sserte  F)  in  scnptis  olo- 
quium  suscipimus  (sic  diser  in  ras.  M-  et  in  s.  /.  add.  J/')  MFP  4  impetratnque  /.  -^)  maxinie  MTCFP 

civitatis  Z         gencium  i^        mutibus  itenera /.  6  frequenciori /^        renunciarc  <^7'  7  conticiscendi 

(alt.  i  corr.  in  e  F^)  CF        obtrectas  L,  obstictas  P  8  post  asperrimum  %.  est  in  L  1»  ct  om.  MP, 

sed  ras.   edt  s.  l.  in  M  10   priore   /'•         ^)(>s<   aggerum  5  litt.  eras.  M^  11    nicliil  MTCP,    nl   /' 

12  p  plurimuin   T         secreto  L         gerolorum  Ij,    gei-ulorum  j^raeter  um  !n  ras.  J/*  13  exploratur  // 

16  ante  regnorum  %.  romani  et  gothici  in  P,  post  regnorum  leff.  romani  et  gothici  regni  .s.  m  T        dinuo  /> 
conditiones  LMTCP  17  ancipicia  CF,   ancipita  L  peter  M^  hoc  -i-  T  18  ymaginem  F 

19  hoc  LTC,   hic  (corr.  ex  hoc  M')  MFP  relegat  (corr.  in  relegor  M'P')  MTP,  relegatur  C,   relegor  /-' 

quaquaversuum  L  frangor  angoribus   Wouwerenus ,    fragoribus   quia  LMTCFP,    frangor  angoribus   quia 

Wouverenus,  fragnribus  {del.  quia)  Mommsen       patior  hic  MTCFP,  patioris  /.  20  dampna  TCF      solvere 

modo  LMTFP,   solverem'  (m'  eras.  C-)  C        paulo  om.  T  21  politioris  /.         intempestiva  M'         im- 

pudenter  TCFP       loco  C  23  iocundus  MTCFP       male  sibi  s.  l  add.  C^       constantiam  L  24  con- 

trcmescentem  (aJt.  e  corr.  in  i  M^)  M,  contremiscentem  (i  corr.  in  c  F^)  CFP  25  praecum  L       peritis  C", 

peritis  F'  2G  lyriniusium  cellolauorum  L         urbe  (e  in  ras.  M')  M,  urbe  C  27  nichil  (ab  ovi.)  T 


152  SmONII  EPISTULARUM 

quippe  eiim  novae  dignitatis  obtentu  rigorem  veteris  disciplinae  non  relaxaveris.  his 
igitur.  ut  supra  dixi,  preeatibus  efficaeissimis  obtine,  ut  portio  nostra  sit  dominus 
atque  ut  aseripti  turmis  contribulium  levitarum  non  remaneamus  terreni,  quibus  terra 

5  non  remanet  inclioemusque  ut  a  saeculi  lucris,  sic  quoque  a  eulpis  peregrinari.  tertia 
est  causa  vel  maxuma.  exinde  scribere  tibi  cur  supersederim,  quod  immane  suspicio  ^ 
dictandi  istud  in  vobis  tropologicum  genus  ac  figuratum  limatisque  plurifariam  verbis 
eminentissimum .  quod  vestra  quam  sumpsimus  epistula  ostendit:  licet  olim  praedi- 
cationes  tuas.  nunc  repentinas,  nune.  ratio  cum  poposcisset,  elucubratas,  raucus  plosor 
audierim.  tunc  praecipue.  cum  in  Lugdunensis  ecclesiae  dedicatae  festis  hebdoma- 
dalibus  eollegarum  sacrosanctorum  rogatu  exorareris,  ut  perorares.  ubi  te  inter  i" 
spiritalos  regulas  vel  forenses  medioximum  quiddam  contionantem,  quippe  utrarumque 
doctissimum   discipb'narum,    pariter   erectis   sensibus    auribusque  curvatis  ambiebamus, 

n  hine  parum  factitantem  desiderio  nostro,  quia  iudicio  satisfeceras.  hisce  de  causis 
temperavi  stilo  temperaboque,  breviter  locutus,  ut  paream,  longum  taciturus,  ut  diseam. 
sunt  de  cetero  tuae  partes,  domine  papa,  doctrinae  salutaris  singularisque:  victuris  operi-  i"- 
bus  ineumbere  incumbere  satis.  neque  enim.  quisquis  auscultat  docentem  te  disputantem- 
que.  plus  loqui  discit  quam  facere  laudanda,  nunc  vero,  quod  restat,  donate  venia  paginam 
rusticanter  vobis  obsecundantem.  cui  me  quoque  auctore,  si  vestris  litteris  comparetur, 

T  stilus  infantissimus  inest.  sed  ista  quorsum  stolidus  allego?  nam  nimis  deprecari 
ineptia.s  ipsas  est  ineptissimum,  in  quibus  tu  merus  arbiter,  si  rem  ex  asse  discingas,  20 
ridebis  plurima,  plura  culpabis.  sed  et  ilhid  amplector,  si  pro  caritate  qua  polles  non 
fueris  usquequaque  censendi  continentissimus,  id  est,  si  sententia  tua  quippiam  super 
his  apicibus  antiquet.  tunc  enim  certius  te  probasse  reliqua  gaudebo,  si  liturasse 
aliqua  cognovero.     memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


IV. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  GRAECO  SALUTEM. 

VtATon  noster  ac  tabellarius  terit  orbitas  itineris  assueti  spatium  viae  regionum- 
que,  quod  oppida  nostra  discriminat,  saepe  relegendo.  quocirca  nos  quoque  decet 
semel  propositae  sedulitatis  officia  sectari,  quae  cum  reliquis  commeantibus  tum  prae- 
cipue  Amantio    intercurrente   geminare   cum   quadam    mentis    intentione   debemus,    ne 


ive 
1    relaxauris  L,    relaxaberis  C  hiis  F  2   praecatibus  L  optine  LMCFP  porcio  C 

3  asscripti  L  remanemus  C  4  tercia  TC  f)  maxima  MTCFP  tibi  scril)erc  T  inmane 

suspitio   T  ()  tropologium  X         genus  om.  C  7  cpistola  Ij         licet  olim  scripsi,  leceto  in  Ij,   licet 

enim  MTCFP,  licet  etiam  Mohrius  8  cuni  racio  C       plusor  L,  plausor  P'  9  ebdomadalibus /v Ti^P, 

da 
cbdomalibus  M^,    ebdoraadibus  C  10  ibi  MTCFP  11   spiritalis  L,    spirituales  CF         forensis  L, 

.1 
forense*s  (n  ut  r.  eras.   C^)  C  quiddam  (qddam    T)  concionantem  3ITCFP,    quidam  contentionantem  L^ 

13  iuditio  TF  14    loquutus    (qu  corr.  e:c  c  L^)  L  15  post  singularisque  ins.  virtutis  Wilamovilz 

victoris  LT  IG   incumbere  incumbere  L,  incumbere  MTCFP  quisqua  C  disputantem  quae  L 

17  venie  (e  cm-r.  in  a  C'*)  C  18  rusticantem  MTCFP  19  quorum  L         depraecari  L,   depciari  F 

20  an  ipsum  ?        distinguas  (t  corr.  in  s  T')  T  21  amplector  illud  F  22  sentencia  C  23  hiis  F 

antique  Ij        cercius  F        litturasse  F  24  esse  oni.  L        esse   dignarc   domine   papa  om.  CF        dignare 

(a  corr.  ex  e,   e  m  ras.  P^)  P  25  Sidonius  et  salntem  om.  F         PAPA  GKAFX'0  L,   GRFX'0  PAPE  C 

A 
SVLVTEM  6"  2G  ifeneris  L        spacium  CF  28  commeantibns  (prior.  m  eras.  L'^)  L,  comeantibns  T^ 

o 
te  F        jiraecipuae  L  29  gcmenare  L,  gminarc  F         contencione  F 


LIBER  IX,  3§4  —  G81.  153 

forte  videatnr  ipsc  plus  litteras  ex  more  deposcero  quam  nos  ex  araorc  dictare,  domine 
papa;  ideoque  vestrorum  plus  mementote,  quos  intcr  praesumimus  computari.  quique, 
sicut   vestris    erigimur  sccundis,   ita   deprimimur  advcrsis.     nam  (juod  nuper  quorum-    2 
piani   fratrum  necessitate  multos  pertuleritis  angores,   flebili  ad  flentcs  rclatione  per- 

•'   vcnit.     sed  tu,    flos   saccrdotum  gemma   pontificum,    scientia  fortis  fortior  conscicntia, 
minas  undasquc  mundialium  sporne  nimborum.   quia  frcqucntcr  ipse  docuisti,  quod  iid 
promissa  conVivia  patriarcharum  vcl  ad  ncctar  caelestium  poculorum  pcr  amaritudinum 
tcrrcnarum  caliccs  perveniretur.    vclis  nolis,  quisquc  contcmpti  mediatoris  conscquitur    ',\ 
rcgnum,    scquitur  excmplum.     quantumlibct  nobis  anxictatum  patcras  vituc  pracsentis 

1"  propinct  afflictio,  parva  toleramus,  si  recordamur,  quid  biberit  ad  patil)uliiiii  (lui  iiivitat 
ad  caelum.     memor  nostri  csse  dignare,  domine  papa. 


V. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  lULIANO  SALUTEM. 

Etsi  plusculum  forte  discreta,  quam  communis  animus  optabat,  sede  consistimus,    1 
non    tamcn    medii    itineris    obiectu    quantum    ad    solvendum    spectat    officium    nostra 

1''  sedulitas   impediretur,    nisi   quod   per   regna   divisi  a  commercio  frequcntiore  sermonis 
diversarum   sortium   iure   revocamur:   quae   nunc  saltim   post  pacis   initam  pactionem 
quia  fidelibus  animis  foedcrabuntur,  apiccs  nostri  incipicnt  commcare  crebri,  quoniam 
ccssant  csse  suspecti.    proindc,  domine  papa,  cum  sacrosanctis  fratribus  vestris  paritcr    2 
Christo   supplicaturas  iungite   prcces,   ut  dignatus  prosperare  quae  gerimus  nostrique 

-'"•  dominii  tcmpcrans  lites  arma  compesccns  illos  muneretur  innocentia,  nos  quietc,  totos 
sccuritate.     mcmor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 

VI. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  AMBROSIO  SALUTEM. 

ViGmT    pro    dilcctissimo    nostro   (quid  loquar  nomcn  personam?    tu   recognosccs    1 
cuncta)  apud  Christum  tua  sanctitas  intercessionis  eifectu:  de  cuius  facilitate  iuvcnali 
2'>  saepe   nunc   arbitris  palam   adscitis  conquerebare,    nunc  tacitus   ingemiscebas.     igitur 


2   ideoque  L,    ideo   (corr.  in  in  deo  M^)  MTC,    in  deo  FP        plus  s.  l.  add.  F-         plus  iLsque   ad 

praesumimus  comparari  add.  inmarg.  P^  3  sic  i^       ita  deprimimur  otji.  Z       quoruda  P  4  labores  T, 

auguores  s.  l.  add.   T^  flentis  (i  corr.  ex  e  L^)  L  5  flus  L  iurcior  F  <j  nirabonorum  L, 

inbrorum  F  7  amaritudine  (e  corr.  in  Q  P^)  P  8  pervenitur   T  9  sequitur  LMTFP,   con- 

cnm 
sequitur  (con  corr.  in  c*n  m.  rec.)  C        quantaslibet  C  10  tolleramus  i*^        recordimur  L  11  esse 

dignare   domine   papa  om.  MCP  papa   om.  F  12  inscriptionerii  om.  T  Sidonius   domino   et 

i 
salutem  om.  F  post  IVLIANO  ley.  SVO  in  P  13   descreta  L '  cummunis  L  obtabat  MFF 

14  iteneris  L  15  nisi  LMTFP,    non  C  commertio  TF  frequeutiore  M,    i   ris  s.  l.  add.  M^ 

IG   revocareraur   T  salteni  MCFP,    satis   T  post   om.  C  19   supplicaturas   (supplicaturhas  C, 

i 
\\   eras.  C-)    Christo    TC  iungitis   praeces  L  20   dominii  CFP,   domini  M^,   domini   T,   domi    seq. 

litura  7  litt.  L;  nostrorumque  dominorum  Leo         conpescens  L  ^         innocencia  F  21  memor  nostri  esse 

dignare  domine  papa  om.  LMTP,  sed  VALE  lefj.  in  P      esse  dignare  om.  C      domine  papa  ovi.  F  22  in- 

scnptionem   om.  T  Sidonius  et  salutem  om.  F  PAPA  L  23  piguit   (p  add.  T'-)  T,  egitur  L 

24  iuvenili   TC  25  ascitis  MTCFP 

SlDONIUS.  20 


154  SroONII  EPISTULARUM      • 

hic  proxinie  abnipto  oontubcrnio  aiicillac  propudiosissimae,  cui  se  totum  consuetudinc 
obscena  vinetus  addixerat.  patrimonio  postcris  famae  subita  sui  corrcctioue  consuluit. 

2  namquc  per  rci  familiaris  damna  vacuatus  ut  primum  intellogere  cocpit  et  retractare, 
quantum  de  bonuseulis  avitis  paternisque  sumptuositas  domesticac  Charybdis  abligur- 
risset,  quamquam  scro  rcsipisccns,  attamcn  taudem  veluti  frcnos  momordit  cxcussitquc  ^ 
cerviccs  atquc  Ilixeas.  ut  ferunt,  ceras  auribus  figcns  fugit  adversum  vitia  surdus 
meretrieii  blandimenta  naufragii  pucnamquc,  prout  decuit,  intactam  vir  biudandus 
in   matrimonium    adsumpsit,    tam    moribus    natalibusque    summatem    quam    facultatis 

li    principalis.    hace  quidem  gloria,  si  voluptates  sic  reliquisset,  ut  ncc  uxori  coniugaretur; 
sed,  ctsi  forte  contingat  ad  bonos  morcs  ab  crrorc  migrarc,  paucorum  cst  incipere  dc   i" 
maxumis,    et   eos,    qui   diu   totum  indulscrint  sibi,   protinus  totum  ct  paritcr  incidere. 

4  quocirca  vestrum  est  copulatis  obtinere  quam  primum  prece  sedula  spcm  liberorum; 
conscquens  erit.  ut  filio  uno  altcrove  susceptis  (et  nimis  dixi)  abstincat  de  cetero 
licitis,  qui  inlicita  praesumpsit.  namque  et  coniuges  ipsi ,  quamquam  nupti  nuper, 
his  moribus  agunt,  hac  verecundia,  vere  ut  agnoscas,  si  scmcl  videris,  plurimum  i.'' 
esse  quod  difFcrat  illc  honestissimus  uxorius  amor  figmentis  inlccebrisque  concubi- 
nalibus.     memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


VII. 

SIDOXIUS  DOMINO  PAPAE  REMIGIO  SALUTEM. 

QuiDAM  ab  Arvernis  Bclgicam  petens  (persona  mihi  cognita  est,  causa  ignota; 
nec  refert),  postquam  Remos  advenerat,  scribam  tuum  sive  bybliopolam  prctio  fors  20 
fuat  officione  demeritum  copiosissimo  velis  nolis  declamationum  tuarum  schedio 
emunxit.  qui  redux  nobis  atque  oppido  gloriabundus,  quippe  perceptis  tot  volumini- 
bus,  quaecumque  detulerat,  quamquam  mercari  paratis,  quod  tamen  civis  (nec  erat 
iniustum),    pro   munere   ingessit.     curae   mihi  e  vestigio  fuit  hisque  qui  student,    cum 


1  abruto  C        haucillae   (li  induxit  C")  C  2  iuuctus  MTCFP        suLclita  sui  F^,   subitas  qui  L 

3   uanque  J/  pro  C  dampna  TCF  intelligere   MTCFP  4  charibdis   T,    caribdis  MCFP 

r 
abligui-isset  L^,   abligurisset  F  5   quauquam  MT  *attamen  (unam  litt.  eras.  M^)  M,   actamen  F 

6  ut  aiunt   T         vicia  TCF  7  intactas  L  8  matrimonicj   T         assumpsit  MTCFP         natalibus 

summantem  F^  9  haec  L,   esset  MTCFP  voluptatis  L  10  megrari  L  11  maxumis 

n 
(u  corr.  in  i  L^)  L,  matximis  MTCFP        an  et  difficillimum  eos  ?         iudulserit  6",   iudulsert  F  12  est 

c  \ 

om.  L         opulatis  F^  optinere  C  13  consequens  L,   et  post  consequens  MTCFP  14  quo  F 

illicita  MTCFP  praesumpsit  LMCFP,   perpetravit   T  nanque  M  quanquam  LMT,   quaquam  F, 

i 
qaquam  P        nuptiae  L,   nubti  T  15  hiis  F        agunt  vm.  C         ac  LTCF        videres  L  16  qd 

(corr.  ex  qd  M^)  MP  illecebrisque  MTCFP  17   memor   nostri   esse  dignare   domine  papa  om.  T, 

sed  leg.  VALE  in  T  esse   dignare   domine   papa  om.  MCFP  18   cum  ejnst.  VI  ceteris  omisds  sine 

suhscriptione  explidt  T,  fjuae  secuntur  pallidiore  atramento  exarata  sunt  in  M       8idonius  om.  F       REMIGIO 

PAPAE  C  salutem  om.  LF  20  remus  L,    remis  F  seu   bibliopolam  3ICFP  praetio  L, 

pcio  C  fros   fuat  L,   fors   fuat  eras.  C-,  fors   fructuat  F^  21   officiovene  F'^  scedio  MCFP 

o  •  ■ 

22  qui  redux  nobis  atque  hoc  si</no  hp  addito  in  ima  marg.  ley.  in  L       op2)ida  L  *       percertis  L  2.')  quae- 

cumque  detolerat  quamquam  mercari  paratis  L,  quicquid  detulerat  quamquam  (quanquam  31)  mercari  paratis  MFP, 

quicquid  <{(\,  mercari  pai-atis  detulerat  C        civis  L,  cui'  C,   ut  ciuis  (ut  s.  l.  add.  M ')  MFP  24  curae 

o 

mihi  LMFP,  curem  ut  v.  C,  curem'  C-         vegistio  F 


UBER  IX.  «;§  1  —  882.  155 

morito  locturiremus.  plurima  tenere,  cuncta  transcribere.  omniuni  assensu  pronuntia-  2 
tum  pauca  nunc  posse  similia  dictari.  etenim  rarus  aut  nullus  ost.  cui  moditaturo 
par  affatim  assistat  dispositio  por  causas,  positio  pcr  littoras,  «•ompositio  pcr  svllalnis, 
ad  hoc  opportunitas  in  exemplis  fides  in  testimoniis,  proprietas  in  opitliotis  urbanitas 
■'•  in  figiiris,  virtus  in  argumontis  j)ondus  in  sensihus.  tiumoii  in  vorbis  fulnicii  in  (•l:iiisiilis. 
structura  voro  fortis  ot  firma  coniunctionunujuo  porfacotarum  noxa  ciiosuris  iiisoluhi-  '.'> 
libus  sed  noc  hinc  minus  luhrica  ot  lovis  ac  modis  omnihus  erotundata  (iuaoquo 
loctoris  linguam  inoffonsani  doconter  oxpodiat.  no  salohrosas  passa  iunctuias  por 
cameram  palati  volutata  halhutiat:  tota  denifjuo  iiquida  prorsus  vt  ductilis.  voliiti  ciiiii 

>"  crystallinas   crustas   aut   onychitinas  non   impacto   digitus  unguo   porlahitur,   quippc  si 
nihil    eum    rimosis    obicibus    excoptum    tonax    fractura    remorotur.     (|uid    plura?     non    4 
extat  ad    praesens  vivi    hominis  oratio,    quam   poritia    tua   non    sino    lahoro  transgrodi 
queat    ac    supervaderc.      imde    et    prope    suspicor,    domino    papa,     jiroptor    ohxiuium 
exundans    atque   inofiabilo   (vcnia   sit   dicto)    te    superbire.     sed   licet   bono  fulgeas  ut 

i'-  conscientiac  sic  dictionis  ordinatissimae,  nos  tihi  tamen  minime  sumus  rofugiondi.  (jui 
bene   scripta   laudamus.   otsi    laudanda  non    scribimus.     quocirca    dosine    in    postcriim    '> 
nostra    declinare    iudicia,    quae    nihil    mordax    nihil    quoquo    minantur    increpatorium, 
alioquin,    si  distuleris  nostram  sterilitatem  facundis  fccundarc  colhxiuiis,   aucupahimus 
nundinas  involantum  ct  ultro  scrinia  tua  conivcntihus  nohis  ac  suhornantihus  offractoriiiii 

'■^'■^  manus  arguta   populahitur  inchoabisque   tunc   frustra   moveri   spoliatus   furto.   si  niinc 
rogatus  non  moveris  officio.     mcmor  nostri  esse  dignare.  domine  papa. 


VIII. 
SIDO^^IUS  DOMINO  PAPAE  PRINCIPIO  SALUTEM. 

QuAMQUAM   nobis   non    opinantibus,    desiderantibus    tamen    litteras    tuas    roddidit    1 
gerulus  antiquus,  idoneus  inventus,   cui  iure  repetita  credantur  officia,  quandoquidem 

>'•'   prima   sic   detulit.     igitur   affatu  secundo  vel  potius  benedictione  donatus  ipse  quoquo 
rependo   alterum   salve,   obsequia   combinans   numcris    aequata,    non  meritis.     et  quia.    2 
domine   papa,   modo  vivimus  (animis)  iunctis   ahiunctisquc  regionihus  conspectihusquo 
mutuis    frui    dissociatae    situ    habitationis    inhihemur.    orato,    ut    optabili    religiosoque 
decessu   vitae    praesentis    angoribus   atque   oncre   perfuncti,    cum   iudicii   dics    sanctus 

30  offulserit  cum  resurrectione,  agminihus  vestris  famulaturi  vel  suh  Gabaoniticae  servitutis 
occasione  iungamur;   quia  secundum  promissa  caelestia,    quae  spoponderunt  filios  dei 


1  cuncta  in  ras.  M^  pronunciatum  MCF  2  cui  corr.  ex  qui  P'  3  aflatim  um.  MCFP 

sillabas  MCFP  4   oportunitas  LMCFP  epythetis  LM,   epythethis  F,    epitetis  P  5  fulmeu 

i 
(corr.  in  flumen  F^)  in  clausulis  F,    flnmen  in  clausoh's  L  6  cesuras  M'^  7  post  levis  deficit  in 

ima  pagina  L  9   balbuciat  CF  10   cristallinas  MCFP        onychitinas   scripsi;   onychintinas  MP, 

onichintinas  CF  11  nichil  CFP        cum  C  12  exstat  P        pquam  (p  eras.  3f^)  M        pericia  CF 

IS  prope  s.  l.  add.  M^  15  refuiendi  F^  17  nostra  om.  F        nl  F,  nil  C,  nichil  P        nichil  CFP 

18  fecundare  corr.  ex  facundare  C'*,    fsecundare  corr.  ex  facundare  M^         aucupabimus  C  20  incohabis- 

que  M  spoli*atus  (unam  litt.  eras.  Jf^)  M  21  esse  dignare  domine  papa  om.  C,    dignare  domine 

papa  om.  F       digneris  P,  dign  M  22  Sidonius  et  salutem  om.  F  23  quanquam  MP  24  ydoneus  F 

10 

petita  M^  26  repetendo  (te  eras.  C'*)  C        conbinans  M        quia  s.  l.  add.  M^  27  animis  addidi, 

or 
om,  MCFP  conspectibus   {om.  que)  F  28   habitacionis  C  obtabili  CP  29   anginib;  F^ 

honore   C  sanctis   Wilamoicitz  30   (jbfulserit  F,    ettulserit   mnlim  31    iungamru   corr.   ex 

iungaturu  F^        fidei  MCP 

20* 


156  SIDONII  EPISTULARUM 

de  iirttionibus  eongrogaiulos.  si  nos  roos  vonia  solotur,  dum  vos  boatos  g-loria  manet, 
etsi  per  acrionum  ditterentiam,  non  tamen  per  locorum  distantiam  dividemur,  memor 
nostri  esse  dignave,  domine  papa. 

IX. 
SIDONirS  DOMINO  PAPAE  FAUSTO  SALUTEM. 

1  LiONGrM  tacere,  vir  sacratissime,  nos  in  commnne  dcquestus  es;  cognosco  vestrae     '■> 
partis  hinc  studium,  nostrae  reatum  non  recognosco.    namquc  iampridem  iussus  garrire 
non  silui  litteris  istas  antecurrentibus.  quibus  tamen  recensendis,  cum  Reios  advenerant, 
qui  tunc  Aptae  fuistis,  aptissime  dcfuistis.    idquo  votivum  mihi  granditer  fuit  ac  per- 
optatum .    ut   epistuhi   iniuncta   nec   negaretur   scripta   amicitiae   nec   subderetur  lecta 

2  censurae.     ista   omittamus.     mitti  paginam  copiosam  denuo   iubes.     parere   properanti  i^ 
adsunt    vota.   causae  absunt.      nam   salutatio,    nisi   negotium   aliquod    activa    deportet 
materia.  succincta  est;   quam  qui  porrigit  verbis  non  neccssariis,  a  regula  Sallustiani 
tramitis    detortus    exorbitat,    qui    Catilinam    culpat    habuisse    satis    eloquentiae 

3  sapientiae  parum.  unde  ave  dicto  mox  vale  dicimus.  orate  pro  nobis.  sed  bene 
est.  bene  est,  quia  chartuhim  iam  iamque  complicaturo  rcs  forte  succurrit,  de  qua  i^ 
exprobranda  si  diutius  vel  laetitia  sese  mea  vel  ira  cohibuerit,  ipse  me  accepta  dignum 
eontumelia  iudicabo.  venisti,  magister,  in  manus  meas  (nec  exulto  tantum,  verum 
insulto).  venisti,  et  quidcm  talis,  qualem  abhinc  longo  iamdiu  tempore  desideria  nostra 
pracstolabantur.  dubito  sane  utrum  et  invitus,  at  certe  similis  invito,  quippc  quo 
providente  vel,  si  tamen  hoc  nimis  abnuis,  adquiescente  sim  tuis  libris  insalutatus  20 
hisque,  quod  multo  est  iniuriosius,  territorium  Arvernum  cum  praeterirent,  non  solum 

4  moenia  mea,  verum  etiam  latera  radentibus.    an  vcrebare,  ne  tuis  dictis  invideremus? 
sed   dei    indultu  vitio   nulli   minus   addicimur;    cui   si   ita   ut  ceteris  a  mea  parte  sub- 
iaceretur.  sic  quoque  auferret  congrediendi  aemulationem  dcsperatio  consequendi.     an 
supercilium    tamquam   difficilis   ac    rigidi  plosoris  extimescebas?     ecquaenam   est  cui-  25 
quam    peritiae    cervix    tanta  quive   hydrops,    ut   etiam    tepida  vestra    non    ferventis- 

5  simis  hiudibus  prosequatur?     an  ideo  me  fastidiendum   neglegendumque   curasti,   quia 


13  Sellust.  Cat.  V,  4. 

1  congregandos  (s  in  ras.  M"^)  M,   congregando  C         sic  C  2   distantiam  s.  l.  add.  P^,  distan- 

ciam  CF  3  esse  dignare  domine  papa  om.  MCFP  4  Sidonius  el  salutem  om.  F  G  iamq;  pridem 

/;/       ///  1- 

(q;  induxU  F^)  F  garrire   add.  P'  7   istas  litteras   antecurrentes  (',   ris  curentib;  s.  l.  add.  C" 

qnibus  tamen  scripsi,  quibus  etiam  MFP,  quibusdam  etiam  C       recensendis  (i  corr.  ex  u  31^)  M  8  Aptae 

Sirmondus,  apte  MCFP        michi  C        granditu   (tu  corr.  in  iu  F^)  F  9  amiciciae  CF  10  om- 

t  •  i 

mitamus  6"  11   assunt  MCFP  salutationi   (salutacioni  C)   si  MCFP  negocium  C  ad  F 

activa  deportet  (non  deportet  C)  materia  MCFP,   an   activam   deportet  materiam  ?  12  salustiani  MCFP 

14  parum  sapientiae  C  l.">  quia  chartulam  iam  iamque  vulyo,  quia  cartlmlam  (cartulam  FP)  iamque  MFP, 

iamque  quia  cartulam  C       forte  succurrit  scripsi,  fortis  accurrit  MCFP  16  leticia  CF  17  contumelia 

/.         /.  i  . 

dignum  C  18  iam  longo  diu  transp.  M^  19  &i  MP,  aut  C,  ac  F  20  abnus  F^        insultatm'us  C, 

i  insalutatus  ».  l.  add.  C  21  hiisque  F  22  mea  menia  F      nec  F^  23  vicio  C      addicimur  CF, 

addimur  MP,  i  addicim  «.  l.  add.  M '  24  congradiendi  (a  corr.  in  e  F"^)  CFP      desperatio  csequendi  (speratio  c 

in  ras.  M^)  M,  disputatio  consequendi  C,  desperatione  consequendi  F^  25  tanquam  31  P        ccquaenam 

/.  ,. 

scripsi;   et  quaenam  MCFP  26  tanta  cervix  transp.  3P         quivc  3ICFP,   ingenive  Leo        ydrops  FP 

27  negligendumque  31FP 


LIBER  rx,  8§2  —  0§  10.  157 

contpmnoros  iuniorem?  C|Uocl  paruni  crodo.  an  quin  indoetum?  quod  miif>;is  foro.  ita 
tamen,  ut  qui  dicere  ignorem,  non  et  audire:  (|uia  et  (jui  circcnsihus  ludis  adtuerunt, 
sententiam  de  curribus  non  ferunt.  an  alicjuo  easu  dissidebamus.  ut  putaremur  liis 
quos  edidissetis  libellis  derof^aturi'.'  at(]ui  praesulc  deo  tenu(;s  nol)is  esse  amicitias 
■■■  ncc  inimici  tingcre  cjueunt.  'ista  quorsum'?  inquis.  ecce  iam  pando,  vd  quid  indajijasse  C» 
me  gaudeam  vel  quid  te  celasse  succenseam.  legi  volumina  tua,  quae  Uiochatus 
antistes  ac  monachus  atque  istius  mundi  bis  perogrinus  liritannis  tuis  pro  te  roportat, 
illo  iam  in  praesentiarum  fausto  potius,  qui  non  senescit  quiqu(!  viventibus  non 
defuturus  post  sepulturam  fiet  per  ipsa   quae   scripsit   sibi   supcrstes.     igitur   hic   ipse 

lu  venerabilis   apud  oppidum    nostrum  cum  moraretur,    donec  gentium  concitatarum  pro- 
colla  defremeret,    cuius  immanis  hinc  et  hinc  turbo  tunc  inhorruerat,   sic  roliqua  dona 
vcstra    detoxit,    ut    perurbane    quae    praestantiora    portaljat    operuerit.    sjiinas    meas 
illustrare  dissimuhins  tuis  Horibus.    sed  post  duos  aut  his  amplius  monses  sic  quoque    7 
a  nobis  cito  profectum  cum  quipiam  j)rodidissent  de  viatoribus  mvsticae  gazao  chiusis 

••'    involucris  chim  forro  tliosauros,  pornicibus  oquis  insocutus  abcuntom.  (|ui  facih'  possimt 
itineris  pridiani  spatia  praevertere,    osculo  in  fauces  occupati  latronis  insiliii.  hiiinano 
ioco,    gestu   ferino.    vehiti    si    oxcussura    (|Uomcumquc    catuh)rum   Parthi    colhi  raptoris 
pede  vohatili   tigris  orbata  superemicet.     quid  multa?   capti  hospitis  genua  complector    8 
iumcnta   sisto,   frena  ligo  sarcinas  solvo,    quaesitum  volumen  invenio  produco,   lectito 

-''1  excerpo  maxima  ex  magnis  capita  defrustans.  tribuit  et  quoddam  dictare  celoranti 
scribarum  scquacitas  saltuosa  compendium.  qui  comprehendebant  signis  quod  htteris 
non  tenebant.  quibus  lacrimis  sane  maduerimus  mutuo  vicissim  fletu  rigati,  tunc  cum 
ab  amplexu  saepe  repetito  separaremur,  longum  est  dixisse  nec  refert:  quod  trium- 
phali    sufficit   gaudio,    spoliis    onustum    caritatis   et   spiritalis    compotem    praedae    me 

2^'  domum  rcttuli.     quaoris  nunc.  Cjuid  de  manubiis  meis  iudicem:  nollem  adhuc  prodere,    U 
quo  diuturnius  expectatione  penderes :  plus  me  enim  ulciscerer,  si  quod  sensi  tacerem. 
sed   iam   nec  jpse   frustra    superbis,    utpoto   intollegons   tibi   inesse   virtutem    sic  per- 
orandi,   ut   lectori    tuo   seu   reluctanti   seu   voluntario   vis  voluptatis   excudat    praeconii 
neeessitatem.     proinde   accipe,   quid   super  scriptis   tuis    et  iniuriam  passi  ccnseamus. 

30  legimus   opus    operosissimum    multiplex,    acre   sublime,    digostum   titulis   exem])hsquo  I(i 
congestum,   bipertitum    sub   dialogi   schemate,   sub  causarum  thcmate   quadripertitum. 
scripseras  autem  plurima  ardenter  plura  pompose:  simpliciter  ista  nec  rustice:  argute 
iHa    nec    callide;     gravia    mature    profunda    sollicite,     dubia    constanter    argumentosa 


1   contempneres  MCF  2  aftuerunt  MCFP  3   senteutiani  MFP,   \  scientia  «.  l.  add.  M-, 

sentenciam  C         fuerunt  F^         liiis  F  4  edidissetis  libellis  scripsi,   libellis  edidissetis  MCFF         ami- 

cicias  CF  G  riocatus  P  7  monacus  CP  indi  F  Jjritanniis  F  8   praesenciarum  F 

9  hic  igitur  C  10  gencium  F  concitaruni  J/'  procelle  ante  cuius  exp.  P^  11  immanis 

scripsi;    imaginis  3ICP,    ymaginis  F  12   praestauciora  CF  13   hiis  F  14   quippiam  CF 

misticae  CF  15  possint  (i  corr.  in  e  31^)  MCF  16  pridiani  spacia  C,  spacia  pridiani  F  17  cathu- 

lorum  F       colio  (^^ost.  o  in  ras.  31-)  3IFP  18  volatili  Vaticamis  3421,  volatici  (post.  i  corr.  in  o  3F)  MC, 

volatico  FP  tygris  F  20   celeranti   in   ras.  31^  22   madueramus  F  23   ab   ovi.  C 

separemur  C  24  honnstum  (h  induxii  6")  C       spiritualis  CFP  25  retuli  MCFP       manibus  (corr.  in 

manibiis  P^)  CP  26    quod   (corr.  in   quo  31^)  3fCF  ulcisserer  F  27   intelligens  3ICFP 

operandi  C  28   seu   reluctanti  s.  l.  add.  31^  reluctandi  (d  corr.  in  t  6")   C  29  accipe  (e 

s 
in  ras.  3F)  3f         passi  et  iniimam  C         passi  s.  l.  add.  31  >  30  operocissimum  F^         titulis  exemplls- 

h  .  ,,, 

que   congestum  om.  C  ol   scemate  3n,   scemate  F  32   plura  om.  P  rastice  ut  v.  eras.  M  , 

om.  CFP        arsrutit  nec  illa  callide  C 


S1IX)NII  El'! 


riiilioiiil)iiH  conf^n-f^andoK.    mI  noM  n- 
j,,.,.  jictioniMM   .liHoiciitiam.   noii   tuiufu   |>iii    U" 

tii   cssf   (liji;iian'.  (Ininiiic   piij^a. 

I\ 
SIDO.Nirs  DO.MINO  l'.\l'Ai 

Ijf».N(.rM  taccn',  vir  hacratiHHimc,  now  in  •  • 
tis  liinc  studium.  noHtrao  reatum  non  p 
1  silui  littcrJH  intaH  antccurrcntibiih.  <|' 
tunc  Aptac  fuistiH,  aptisHiine  defui 
aluiii,    ut   epistuia   iniuncta   nec    ncjfiirctur 
Hurae.     ista   oniittainiiM.     luilti  |.:i;;inaiii 
unt    vota,   (tausac   al>Hunt.      naiii    "a^."'   • 
tcria,  au(!cincta  cnt;    quain  (lui   |.«»ri.. 
iiitiH    detortuH    cxorliitat.     <|ui    ("atilin- 
pientiao  paruin.     undc  avc  dict<« 
,   licnc  CHt,    (|uia  cliartulaiii    iain    ian  , 
tn.branda  si   diutiuH  V(d   lactitia  sOiO  m> 
ituinclia   iudicaho.     vcniHti,    ma^intor,    i 
ulto).  vcnisti,  ct   (|uidcni  talin.  <junl<-t-- 
(^stolahaiilur.     duliito    nanc    ulruni    • 
vidcntc    vcl.    si    tanicii    lioc    ninii»»   ahm 
tquc,  (piod   iiiulto  cHt  iniurioHiii- 
)cnia    nica.   vciiim   ctiam   latcra    i.-  • 
il    dci    indiillu   vitio    niilli    minun    ad.i 
lerctur,  sic  (|iHM|iir  aufcrret  con, 
pcrcilium    lam(|uam    difticili»    a.     n; 
lam    pcritiac    ccrvix    tanla    (|uivc    li; 
iiis  laudilms  proHO(jualur '     an  ideo  mr   ' 


jrio^co  TOttrso 

—u*  ^rrire 

«dw-nomnt, 

r   i...'.  zc  pcr- 

ilxlcrcnir  leda 

laiii 


im 


tne«  pMt*  «ib- 
'n»eqarr 

tl»- 


i:i  SclluHt.  Cui.  V.  1. 

1  coiigrogiiudoH   (s  in  ras.  M*)  H,   c«»n|:i' 

un  CJ''  •''  OHHC  «lignnro  domino  piqia  om.  M>  •  > 

;  lmhi,iU    /••')   /'  jjurrirc    mhL   /"  <    i«i* 

lilms  tjunon  srripsi,  (|nilinH  clinm  V h'I*,  f]ni|in*U«i 

rvioiuhts,   ji|)lo    M<'l'l'  miili    ' 

1 

it^niins  (M  11    nKNinit    MCll'  MhiUlt.i 

tiv!i  (loportol.  (non  doporlol  (')  niatcrin  .'/('/■'/'.    «« 

l  piuum  Hniiiontino  ('  l.i  ((nin  rlinrlnl.in»   inin 

nujno  (|uin  odrtulnm  ('        fortc  »ncoinrit  #.r»/>«,  loii 

giuim  ('  IH  iaiii  longo  din  tran$p.  .W  19  •!  .'' 

iiiMnlntntns  s.  I.  mU.  C  1*1  )nifU|nc  F  iW  i«c« 

Idiinni  .)//'.  1  :i(1(lioim  .i,  I.  mitl.  M  '  24  oongnwliendi  i  > 

i  rm.  M^)  .1/,   (tis]iutnlio  oouficiincndi  (',  <lc«)>«niti' 

;n/»»i,-    ot   (]nnonnni  .!/( '/•'/'  2l>  tnnta  ocrTix   ■ 

7    ii('L;li^;on(lniiii|iio    .1//'/' 


1«.  ..  f^««« 

1« 


M>^MM    MP 


rr 


A 


LII3ER  IX,  9  §  10  —  11  §  2.  159 

conficiunf.  sod  lioc  tcniporibus  istis  sub  tuao  tantuni  vel  contoniplationo  conscicntiac  10 
vel  virtuto  doctrinac.  nam  quis  acquali  vcstigia  tua  grcssu  scquatur,  cui  datuni  est 
soli  loqui  melius  quam  didiceris,  vivere  melius  quam  loquaris?  (luociroa  niorito  te 
boatissimum  boni  omnos  idque  supra  omnes  tua  tempestatc  concelebrabunt,  cuius  ita 
dictis  vita  factisquc  duplicitor  inclaruit,  ut,  quando  quidom  tuos  annos  iam  doxtra 
numeravorit,  saoculo  praodicatus  tuo,  desidorandus  alieno,  utraipio  laudabilis  actiono, 
decedas  te  relicturus  oxternis,  tua  proximis.    iiiomor  nostri  cssc  dignare,  domine  papa. 


X. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  APRUNCULO  SALUTEM. 

IvEDDiDiT  tibi  epistulas  meas  quem  milii  tuas  offorre  par  fuerat;  nam  frator  I 
nostor  Caelestius  nupor  ad  te  reversus  dc  Bitcrronsi  quoddam  milii  supcr  statu  In- 
iuriosi  nostri  vinculum  ccssionis  elicuit.  quod  quidom  scripsi  non  minus  tua  verocundia 
fractus  quam  voluntate:  namque  nos  ultro  vostro  pudori  quasi  quibusdam  pedibus 
obscquii  dccuit  occurrerc.  quocirca  mc  quoquc  volente  posside  indultum,  sed  libera-  2 
liter  (noc  onini,  ut  suspicor,  plus  aliquid  hoc  gonoro  solacii  vol  ipso  (luaosisti),  quom 
litteris  istis  non  commendatoriis  minus  quam  refusoriis  iam  placatus  insinuo;  sic  tamen, 
ut  tibi  assistat,  tibi  pareat,  tc  soquatur  atque  ut,  si  permansorit  tccum,  ncutri  nostrum 
iudicotur  famulus,  si  forte  discesserit,  quaeratur  utrique  fugitivus.  momor  nostri  esso 
dignare,  domine  papa. 

XI. 

SIDONIUS  DOMINO  PAPAE  LUPO  SALUTEM. 

1  ROPTEK  libollum,  quem  non  ad  vos  magis  quam  pcr  vos  missum  putastis,  l 
epistulam  vestram  non  ad  me  magis  quam  in  me  scriptam  recepi.  ad  exprobrata 
respondco  pro  aequitate  causae,  non  pro  aequalitato  facundiae.  quamquam  quis  nunc 
ego  aut  quantus  qui  agore  praesumam  vobis  imputantibus  innocentem?  quocirca  delicto 
huic,  quantulumcumque  est,  inter  principia  confestim  supplico  ignosci,  diffidentiae 
tantura,  non  et  superbiae  fassus  errorem.  nam  cum  mihi  rigor  censurae  tuac  in  2 
litteris  aeque  ut  (in)  moribus  sit  ambifariam   contremescendus,   fateor  tamen  in  volu- 


5  luvenal.  sat.  X ,  248  sq. : 

felix  niniirum,   qui  tot  per  saecula  mortem 
distulit  atque  suos  iam  dextra  computat  anno«. 

1  cutemplatione  P  2  gressu  iiisequatur  (su  in  Jine  vers.,   in   m  ras.  adcl.  JI^)  JIl'  '6  di- 

s 
diceris  F^  4  i*ta  (corr.  ex  ista  31^)  dictis  3IC'P,   dictis  ita  /•'  5  duppliciter  F         annos  om.  C 

amios  tuus  F  dexta  F  6  tuos   (s  induxit  C")  6'  7   relecturus   (alt.  e  corr.  in  i  M^)  CM 

esse  dignare  doiiuue  papa  oni.  C         diguare  domine  papa  om.  MP         domine   papa  orn.  F  9   reddidit 

vulffo;  reddidi  MCFP  post  meas  lecj.  tibi  dico  in  P  michi  C  tuas  (s  add.  J/'j  M  10  bit- 

i 
terrensi  i/C        michi  C        stratu  i^^  12  nanque  J/        ur^o  pudori  ultro  «rans^).  P*  ISobsequiJf' 

i 
occurrere  (oc  in  ras.  P^)  P  14  solatii  MFP  15  commendatoris  C^  17  esse  dignare  domine 

papa  0771.  C  18  dignare  domine  papa  om.  MP        domine  papa  om.  F  19  Sidonius  et  salutem  om.  F 

20  putasti  M '  21  epistulam  usque  ad  quam  post  ras.  20  litt.  repetivit  P  *        exprobata  C  22  quan- 

quam  31  24  quantulocumque  F         est  s.  l.  add.  P*  25  et  non  C         michi  C  26  in  add. 

edit.  Bareti,    om.  3ICFP  sit*au   bifariam   (unavi  litt.  eras.  C-J  C  contremiscendus   (corr.  ex   con- 

tremescendus  31^)  3ICFP 


160  SIDONII  EPISTULARUM 

minis  ipsiiis  operisque  reseratu  illam  mihi  tiiisse  plus  oneri  quani  praetenditis  cari- 
tatem.  nec  citra  iustum  ista  conicio,  quandoquidem  mortalium  mentibus  vis  haec 
o  naturalitus  inest.  ut,  si  quid  perperam  fiat,  minus  indulgeant  plus  amici.  scripseram 
librum,  sicut  pronuntiatis,  plcnum  onustumque  vario  causarum  temporum  personarum- 
que  congestu:  facturus  rem  videbar  impudentissimam,  si  tantum  mihi  cuncta  placuissent,  •'> 
ut  nuUa  tibi  displicitura  conliderem;  huc  item,  quisquis  iudicii  eventus  foret,  vidi  par- 
tibus  meis  nequaquam  pietatis  ex  solido  constare  rationem,  si  non  saltim  vobis  esset 
anterius  aHatum  vohimon,  ctsi  non  videretur  oblatum;  sub  hoc  scilicet  temperamento, 
ut,  si  forte  pUicuissem,  non  vos  arrogantia  praeterisse,   si  secus,    non  vos  improbitas 

4  expetisse  iudicaretur.  nec  sane  multo  labore  me  credidi  deprecaturum  vitatas  causas  if» 
erubesccndi.  paritor  iUud  nosse  vos  noveram,  quod  auctores  in  operibus  edendis  pudor 
potius  quam  constantia  decet  quodque  tetricis  puncta  censoribus  tardius  procacitas 
recitatoris  quam  trepidatio  excudit.  aHoquin,  si  quis  est  iUe  qui  cum  fiduciae  prae- 
rogativa  thematis  ante  inauditi  opera  pervulgat,  incipit  expectationi  publicae,  quamvis 
solverit   multa,    plura    redhibere.     praeterea  quicquid    super  huiusce   rescripti   tenore   ^'^ 

5  censueris,  malui  factum  confiteri  simpUciter  quam  trebaciter  diffiteri.  dixisset  alius: 
"neminem  tibi  praetuli,  nuUas  ad  uUum  pecuUares  Utteras  dedi:  quem  praelatum 
suspicabare.  unius  epistulae  forma  contentus  abscessit,  atque  ea  quidem  nihil  super 
praesenti  negotio  deferente :  tu,  qui  te  quereris  omissum,  tribus  loquacissimis  paginis 
fatigatus  potius  in  nausiam  concitaris,  dum  frequenter  insulsae  lectionis  verbis  inani-  -'o 
bus  immoraris.  adde,  quia  etiam  in  hoc,  quod  forsitan  non  notasti,  reverentiae  tuae 
meritorumque  ratio  servata  est,  quod  sicut  tu  antistitum  ceterorum  cathedris,  prior 
est   tuus    in  Ubro    titulus.     iUius   nomen   vix    semel    tantum    et    sibi  adscripta  pagina 

6  sonat:  tuo  praeter  tibi  deputatas  frequenter  iUustrantur  aUenae.    iUud  his  iunge,  quod, 

si  quid  ibi  vel  causaUter  placet,   tu  per  consiUum  meum  lectitas,    iUe  quandoque  per  25 
beneficium   tuum,   qui  munuscuU  mei  incassum  pressus  invidia  necdum  ad  facultatem 
legendi.   ut  suspicor,  venit,   cum  iamdiu  ipse  perveneris  ad  copiam  transferendi.     aio, 
tamquam  non    sit   autholographas    membranas  arbitraturus ,    si  tamen,   quod  ante  per- 
curras.   vel  exemplar  acceperit;   neque  enira  in  his,    quae  tractaveris,   uUa  culpabitur 

1  reserratu  F^  iiiichi  C  plus  tuisse  F  oueri  vul(jo;  oueris  MCFF  2  citra  corr.  ex 

circa  F^         couicio  (io  In  ras.  31-)  31,  couiti*o  (c  ut  cid.  eras.  C'-)  C        vis  hoc  uaturaliter  C,  vis  (haec  om.) 

ti 
naturalr  F  4  prouuuciatis  CF,   prouciatis  P,   prouuucias  3/'  5  michi  C  6  coufiterem  (m 

corr.  in  r  C)  C  partib;  in  ras.  31^,   patribus  C  8  allatum  om.   C  abhitum  F  viclelicet  C 

9  arrogancia  F        praeterisse  (postr.  e  in  ras.  P^)  P        si  secus  FP,  si  secius  corr.  in  si  secus  31^,   sise  c'* 

(unam   litt.   eras.  C-)  C  10    expetiisse  C  11    sq.   quodq;    auctores   usque   ad  constautia   clecet 

jjost    excudit    transposita    in    suum    locum    revocaverai  C"    notis   ajjjwsitis,    ijuas   eras.  C-  constaucia  F 

12  tetricis  (s  in  ras.  P')  P  13   trepidatione   (ne  eras.  Ji')  31  excludit  F  14  opera  scripsi; 

operam  3ICFP         provulgat  CF  15  redibere  3ICFP         scripti  CP  18  abcessit  F        uichil  CP, 

i 

nl  F  19  uegotio  (g  corr.  ex  c  31^)  31,  negocio  C       dissereute  C       te  s.  l.  add.  F-  20  uauseam  3IF 

s 
et  corr.  ex  nausuam  P'  concitaris   (s  add.  31^)  3IFP,    concitari  C  iusulae  31^,    iusules  (es  corr.  in 

se  F-)  F        lecciouis  C  21  iu  hoc  3IFP,   michi  C        revereucie  F  22  tu  autistitum  (tu  s.  l.  add. 

el  um  in  ras.  J/*)  31FP,   autistitum  {om.  tu)  C  cliathedris  C  23   prior  est  31FP,    priore*   corr.  ex 

d 
priorem  C-         tytulus  F         ascripta  FP,  asscripta  31C  24  soletnat  F^  hiis  F  25  quis  F^ 

casualiter  P  et  corr.  ex  causaliter  iJ/'         c*silium  corr.  ex  cusilium  P-         ilje  corr.  ex  illa  6"  27  per- 

/     /_ 
veneris  ipse  ad  corpiam  F^  aio]   addo  31ommsen  28  tanquam  F  sit  u  transp.  F-  autolo- 

graphas  CP,  autolografas  31,   autulographas  F        si  a  me  quod  aute  ])ercurras  exeinphu-  31ommsen        ate  C  et 

u 
(corr.  in  ate  31  *j  31         percurras  3ICFP,  percurreras  eyo  29  euim  «.  l.  udd.  P '  hiis  F 


LIBER  IX,  11  §  2  -  11  §  lU.  101 

aut  dlstinctifinum  raritas  aut  tVequontia  l>!trljari.sin(»ruin.  ncnipo  ad  oxtroniuni  palani 
videtur  etiani  tibi  transniissa  propriotas,  oui  usus  absciuo  tomporis  fixi  praosoriptione 
transmissus  est  quique  supradicto  tamdiu  potos  uti  libello.  ut  oum  non  amplius  zotlie- 
cula  tua  quam  memoria  oonoludat.""  haec  ot  liis  plura  fors  aliijuis.  ogo  very  cuncta  7 
■'  praetcreo  et  malo  precari  vcniam  quam  reatum,  si  hoc  esse  ereditur.  deprecari.  prae- 
sentum  quoque  neglegentiam  litterarum  nunc  nec  excuso,  primum  quod.  etsi  cupiam, 
parum  cultius  scribere  queo,  dein  quod  lil)ollari  opere  confecto  animus  tandem  fi-ria- 
turus  iam  quae  propalare  dissimulat  excoloro  detrectat.  at  tamen.  cum  satis  tibi  et  b 
quidem  merito  (quidnam  enim  simile?)  in  omnibus  cedam.    (luippe   qui  in  alio  genero 

1"  virtutum  iam  per  quinquennia  decom  non  aequaevis  sacerdotibus  tantum  verum  et 
antiquis,  quotiens  collatus.  antolatus  quoquo  sis,  noveris  volo.  quamvis  astra  questibus 
quatias  atquo  maiorum  cineres  favillasque  in  testimonium  laosae  caritatis  imploros. 
pedem  me  contlictui  tuo,  si  mutuo  super  amore  eertandum  ost.  non  retracturum,  quia 
cum  in  ceteris  rebus  tum  focdissimum  perquam  est  in  diloctiono  suporari.    (piae  volis 

1'   nolis  certa  professio  conviciis  tuis  illis  cuncta  sanc  blandimontorum  molla  vincontibus 
non    praeter    aequum    reponderatur.      ecee    habes    litteras   tam   garrulas   fcrme    quam    *J 
requirebas:  quamquam  sunt  omnes.  si  quae  uspiam   tamen  sunt.  loquacissimao.     nam- 
que   in   audentiam  sermocinandi  quem  non  ipse  compellas?    qui  omnium  (de  ino  enim 
taceo)  litteratorum,  licet  occuli  aifectent,    sic  ingenia  producis,   ut  solet  aquam  terrae 

-'"  visceribus  absconditam  per  atomos  bibulas  radius  extrahere  solaris?  cuius  [lucis| 
aculeo  non  sola  penetratur  aut  harena  subtilis  aut  humus  fossilis.  sed  si  saxei  montis 
oppressu  fontium  conditorum  vena  celetur.  aperit  arcanum  liquentis  elementi  secretorum 
caelestium  natura  violentior.  ita  si  quos.  vir  sacrosancte,  studiosorum  senseris  aut 
quietos  aut  verecundos  aut  in  obscuro  iacentis  famae  recessu  dclitescentes.  hos  eloquii 

-'■'   tui   claritas  artifice    confabulatu,    dum   conipollat,    et    publicat.     sed   quorsum  t  (juain  H) 
moris    est?     redeamus    ad    causam,     super    cuius    abundante    blateratu,    quia    par«o, 
precor,   ut   errata   confossum  veniae   clementis   indultu   placatus  impertias.   licot.   quae 
laetitia   tua   sancta   quaeque    communio,    copiosius    hihirere,    si   meae    culpac   defensio 
potius  tibi  scripta  feratur  quam  satisfactio.    memor  nostri  esse  dignare,  domine  papa. 


1  distiuctiorum  C"  "2  perscriptione  (p  corr.  {n  p  J7')  ^^^'  i>  yuifi;  supdicto  (q;  sup  in  ras.  M-)  M, 

([\u  supradicto  {ora.  que)   CF         putes  (o  corr.  e.c  u  J/*)  M         gothecula  CFF  4  includat  C         hiis  F 

s 
siniilia  C,  \  plura  s.  l.  add.  C"         aliquid  F^  5  esse  om.  C  »3  neglegeutia  C,  negligentiam  MFF 

u 
exculso  F^         cu*piam  funam  litt.  eras.  M^J  M  7  quod  corr.  ex  quid  M^         libellarii  C        animis  /'' 

n 
8  iamq;  Ccorr.  in  iamq  M^F^)  MCF        at  corr.  e.c  au  C"-  9  qui  om.  CF  11  quoties  M^,  quoties  F 

antelatus  quoque  Molirim,  antelatus  que  MCFP      questibus  quatias  astra  C  13  retractaturum  (ta  eras.  F-)  F 

u  _  _  ''' 

14  tum  F         seperari  F^  velis  MCF,   vel  P  15  promisslo  C  cuviciis  C,  cuvitiis  F  illa 

blaudimentorum  cuncta  sane  tranap.  F^  16   aequm  J/  17   quaq;  M,   quamq;  CF  namqu*e 

(a  eras.  C^)  C  18  aud*entiam  (i  eras.  J/')  M,   audenciam  /'  conpellas   (con  corr.  in  co  P^)  CF 

to 
enim  de  me  taceo  inv.  ord.  P  19  litterarum  (corr.  in  litterarum  M^)  MC       lice*t  (n  ut  vid.  eras.  P-)  P 

C  l-l 

occuli  in  ras.  M^,   oculi  F^,   oculi  P  et   corr.  ex   occili  C"  20   bibulas  J/',    bibulos   (os   in  ras.  et  o 

corr.  ex  a  C)  CFP        lucis  seclusi  21  solum  (um  corr.  in  am  F^)  F        penitratur  MP        arena  MCF 

s 
22  oppresu  (corr.in  oppresu  J/'^  J/P        veua  ut  cid.  post  vena  eras.  P-        archanum  J/C'/IP  23  natura 

5.  l.  add.  P^       violencior  F  24  iacentes  (corr.  in  iacentis  M^)  MC  25  compellat  (a  corr.  in  i  M^)  M 

quam  moris  est  MCP,   i  qd  moraru  -J-  s.  l.  add.  M\  quod  morarum  est  /'  2(j  blatteratu  C,  batteratu  F^ 

28  leticia  CF  29  feratur  P  et  corr.  ex  feretur  J/^  *ferretur  (a  ut  cid.  eras.  C)  C,   ferretur  F        esse 

dignare  domine  papa  om.  MCFP 

SlDONlUS.  21 


^,2  SIDONII  EPISTULARUM 


XII. 
SIDOXIUS  ORESIO  SUO  SALUTEM. 

I  VEMT  iii  nostras  a  to  profoeta  pagina  inaiuis.  qnao  trahit  ninltani  similitudineni 

de  salc  Ilispano  in  iugis  oaeso  Tarracononsibus.  nani  rcccnscnti  lucida  ot  salsa 
cst,  nec  tamcu  proptcr  lioc  ipsum  mellea  niinns,  si  scrmo  dulcis  c  propositionibus 
aoet:  sio  enim  oblectat  oloquio  quod  turbat  imporio.  quippo  qui  parum  metiens,  ^ 
quid  ordinis  agam,  oarmina  a  nobis  nunc  nova  pctat.  primum  ab  exordio  religiosac 
professiouis  huic  prinoipalitor  cxercitio  renuutiavi,  quia  nimirum  facilitati  posset  accom- 
modari.  si  nie  oooupassot  lcvitas  versuum,  quem  respicerc  coepcrat  gravitas  actionum. 

'2  tum  practcrea  oonstat  omnem  operam,  si  longa  interoapedine  quiescat,  aegre  resumi. 
quisnam  onim  ignorot  ouuotis  aut  artificibus  aut  artibus  maximum  decus  usu  venire,  w 
cumque  studia  consueta  non  frcqucntantur,  brachia  in  corporibus,  ingcnia  pigrescere  in 
artibus?  unde  est  et  ilhid.  quod  sero  correptus  aut  raro  plus  arous  manui,  iugo  bos, 
oquus  frono  robenat.  insuper  desidiae  nostrae  verecundia  comes  ad  hoc  sententiam 
inolinat.    ut   me,    postquam    in    silentio   decurri   tres  olynipiadas,    tam  pudeat  novum 

0  poema  oonfioorc  quam  pigoat.  hoc  itcm  nefas  etiam  difficilia  factu  tibi  negari,  cuius  i^ 
atfootum  tanto  niinus  dooipi  decet,  quanto  oonstantius  nil  rcpulsam  vorctur.  tenebi- 
mus  igitur  quippiam  mcdium  et  sicut  cpigrammata  recentia  modo  nulla  dictabo,  ita 
littoras.  si  quae  iaoebunt  versu  rcfcrtac.  scilicet  antc  praescntis  officii  neocssitatem, 
mittam  tibi.  pctcns.  ne  tu  sis  eatenus  iustitiae  praevaricator,  ut  me  opincris  numquam 
ab  liuiusmodi  conscriptione  temperaturum.  neque  cnim  suffragio  tuo  minus  augear,  -'' 
si  forte  digneris  iam  modestum  potius  quam  facetum  existimare.     vale. 

XIII. 
SIDONIUS  TOXANTIO  SUO  SALUTEM. 

1  tjsT    quidcm ,    fatoor.    versibus    meis    sententia    tua    tam    plausibilis    olim.    tam 
favnrabilis.    ut   poctarum    mc    quibusquc    lectissimis    comparandum    putcs,    ccrte    com- 
pluribus  anteponendum.     credeyem  tibi,   si  non,  ut  multum  sapis,  ita  quoquc  multum   -■■' 
me    amares.     hinc    est.    quod   dc   laudibus   meis    caritas    tua  mcntiri  potest  ncc  potest 

2  fallere.  praeter  hoc  poscis.  ut  Iloratiana  incude  formatos  Asclepiadeos  tibi  quospiam. 
quibus  intcr  bibendum  pronuntiandis  cxerceare,  transmittam.  pareo  iniunctis,  licet,  si 
umquam,   modo   maxime   prosario   loquendi   genere   districtus    occupatusque.     denique 


1  orisio  i*'         salutem  om.  F  3  hispauo  corr.  in  hispauico  J7',    liispaiiico  1'         iugo  (o  corr.  in 

u 
is  /'')  F  terraconensibus  1'  4  miu'  si  (corr.  in  mins  M^)  senno  iV,    luiuus   seil   senuo  C,    minus 

sermo  FP  e   Mommsen,    et   MCFF  ppositionibus  MP  5   acet    Wilamowitz,    acer   MCFF 

raetieus  corr.  cc  mentieus  M^C-  6  petit  FP  et  corr.  ex  petat  31^  1  renunciavi  MCF         possit 

(corr.  in   posset  M^J  MCF  acomodari  C  8  accionum  C  li  coustet  F  10  ut  arti- 

s 
ficibus  C  11    «/t    trequententur  ?  12   et  om.  C  ero    corruptus  (prior,  u  corr.  in  e  3F)  M^ 

arcul  manus   bos  iugo  C  13  verecunclie  (e  corr.  in  a  6")  C  sentenciam  CF  14  sileucio  F 

olimpiadas  MCFP  1;'»   huc  FP,   Imc  (corr.  in  boc  M^)  MC  ueplias  CF  1(5   coustaucius  CF 

nil»»  (2  litt.  eras.  M-j  M  repulsa  C  17   recencia  C  19   iusticiae  CF  '20  euim  om.  F 

21   ej;  fJacetum   in   raa.   leij.   cetum   in  M\   tu  in  C^  valete  F  22  tenaucio  F  salutera  om.  F 

iia 
23  sentencia  CF  24  quam  plurimis  C,  1  copluribus  s.  l.  add.  C"  27  horatia    M^,  oratio  C  28  pro- 

e 
nunciandis  MCF        exercare  F^         lieet  sim  usn;  modo  C 


LTBER  TX.  12  §  1  —  13  §  4.  t63 

probabis  riira  iins  pliirima  ox  parte  metrorum  stiulia  rcfrigesooro :  non  onini  ])roinj)tum 
est  unum  eundomfjue  probe  facere  aliquid  ct  raro. 

lam  dudum  teretes  hendecasyllabos 

attrito  calamis  pollice  lusimus. 

quoa   cantare  magis   pro    ohoriambiois 

excusso  poteras  inobilius  podo: 
'    sed  tu  per  f-alabri  tramitis  aggorom 

vis  ut  nostra  dohinc  oursitet  orbif.i. 

(|ii;i    I^Maoous    lyricos   Pindaricum    .id    iiiolos 

fronis  tiexit  oquos  plectripotcntibus. 

dum  metro  quatitur  chorda  Glyconio. 
'"    nec  non  Alcaico  vel  Pherecratio 

iuncto  Lesbiaco  sive  anapaestico, 

vernans  pcr  varii  carminis  eglogas 

verborum  violis  mulficoloribus. 

istud,  da  veniam,  fingerc  vatibua 
•  •    priscis  difficilc  est.  difficilo  ct  mihi. 

ut  diversa  sonans  os  cpigrammata 

nil  crebras  titubet  propter  epistulas, 

quas   cantu   ac   niodulis   luxuriantibus 

lascivire  vetat  mascula  dictio. 
••^»»    istud  vix  Leo,  rex  Castalii  chori, 

vix,   hunc   qui   sequitur.    Lampridius   quont. 

declamans  goniini  pondorc  sub  stili 

coram  discipulis  lUirdigalensibns, 

hoc  me  teque  decet:    parce,  procor,  iocis: 
-'•>    quaeso,  pollicitam  servet  ad  extiinuiii 

oratoris  opus  cura  modestiam, 

quo  nil  deterius,  si  fuerit  simul 

in  primis  rigidus,  mollis  in  ultimis. 

Quin  immo  quotiens  opulo  monsae  lautioris  liilarabore.  rob'giosis.  quod  magis  3 
approbo,  narrationibus  vaca:  his  proferondis  oonfabulatio  froquens.  his  rodioondis 
sollicitus  auditus  inserviat.  certe  si  saluberrimis  avocamentis,  ut  qui  adhuc  iuvenis, 
tepidius  infloctoris,  a  Platonico  Madaurensi  saltini  formulas  mutuare  conviviuliuin 
quaestionum,  quoquo  roddaris  instructior,  has  solvo  propositas,  has  propono  solvendas 
hisque  te  studiis,   et  dum  otiaris,    exerce.     sed  quia  mentio  conviviorum  semel  incidit   4 


V.  1  endecasillabos  MCP,  endecassillabos  F  v.  2  at*rito  (t  eras.  C-)  C  v.  8  coriambicis  MCP, 

eoriiambicis  F  v.  7  liricos  (os  ex  corr.  J/')  pindaricum  MF,  lirici   pindari  ciim  C  v.  9   Num  F 

corda  CFP,  cor  '  JI^  gliconio  uMCFP  v.  10  alchaico  MCFP         lerecratio  MCFP  v.  15   et 

miclii  F  et  in  rcis.  J/',  e  michi  C  v.  16  ut  in  ras.  iV  hos  (h  eras.  C^)  C  v.  17  nil  crebras 

t  i 

(il  cre   m  ras.  C-)  C  v.  19   veta   M^  v.  20  castali    M^  v.  23   corani  (c  nt  v.  corr.  ex 

qu   C'-;    o   corr.   ex  u   M^)  MC  burdigalensibus   (prior.   i    corr.  in   e   M^)  M,    burdegalensibus   CFP 

V.  2f>   queso  (e  in  ras.  J/*)  M;  quasi  C  v.  20   opus  cura  (cur  in  ras.  J/')  3fF,  opus  clara  C,    cura 

r 
opus  P  v.  27   quo  [praeter  q)   et  deterius   in  ras.  M^  v.  28   pimis  C^  4  liiis  F         cum 

fabulatio  F        biis  F        redicendis  MCFP,  retinendis  ego,  recipiendis  WHamov-iiz  et  Leo  h  saluberrimus 

ris 
(post.  u  corr.  in  i  F^)  F  (J  trepidius  C,  tepidns  F       maudarensi  FP  8  te  om.  F       otia    M^,  otia  C 

exci'ce**  (<luas  lift.  eras.  M-J  M,  exercer  C 

21* 


164  SIDOXII  EPISTILARUM 

ruquo  sio  oarinon  nobis  vol  ad  aliani  causam  pevsonamquo  ooniposituni  sodulo  oxposois. 
ur  nio  eius  odomli  diurius  liaboro  non  possis  haosiraroroni.  susoipo  libons  quod  toni- 
poribus  Augusri  Maioriani.  oum  rogiiru  ouiusdam  sodalis  ad  oonam  oonvoniromus.  in 
Porri  libruni  magisrri  opisrularum  subiro  prolarum  subirus  efFudi.  mois  quoquo  oon- 
rubornalibus,  dum  rox  oonvivii  oiroa  ordinandum  moras  noorir  oxygarum.  Domnulo. 
Severiano  arque  Lampridio  paria  pangentibus  (iaorautor  hoo  dixi.  imnio  niolinra):  quos 
undique  urbium  asoiros  imporaror  in  unam  oivirarom.  inviraror  in  unam  oonam  forto 
,*)  oonrmxerar.  id  morae  ranrum.  dum  genera  merrtn*um  sorte  partinmr.  phuniir  namque 
pro  caritate  eollegii.  licet  omnibus  eadem  soribendi  materia  existeret.  non  uno  tamen 
opigrannuara  singuU^rum  genere  proforri .  ne  quispiam  nosrrum .  qui  cereris  dixisset 
exilius.  voreoundia  prinnim.  post  niordererur  invidia.  eronim  oitius  agnoscirur  in  quo- 
cumquo  recitante.  si  quo  ceteri  metro  canat.  an  oo  quoque  scribat  ingonio.  ru  vero 
tunc  opportunius  subiecta  laudabis,  cum  totus  otio  indulseris.  non  onim  iustum  est. 
ut  consor  incipias  cum  severitare  disourere  quod  non  poruir  amicus  oum  serioraro  dictaro. 
Age,  convocara  pubes.  Crosiphonris  ac  Xipliaris 

loeus  hora,  mensa  causa  iuga  roxra  beluasque 

iubet  ur  volumen  istud.  rapidas  vacanro  panno. 

quod  et  aure  et  ore  disois.  acuit  quibus  furorem 

i   studiis  in  astra  tollas.  2»    bene  ficta  plaga  cocco 

Pernis  osr  tibi  legendus.  iaculoque  ceu  foranre 

in  utraque  disciplina  cruor  incruentus  exir: 

satis  instirurus  auctor.  ubi  torvus  et  per  artem 

celebremus  ergo,  fratres,  resupina  flexus  ora 

>'^   pia  fesra  lirrerarum.  "">    it  equo  redirque  relo 

peragar  diem  cadenrem  simulacra  besriarum 

dape.  poculis.  choreis  fugiens  fugansquo  Parthus. 

genialis  apparatus.  Xive  pulcbriora  lina 

Rurihmi  toreuma  bysso  gerat  orbis  arque  lauris 

>     rutilasque  ferte  blattas.  35    hederisque  pampinisque 

recoquenre  quas  aeno  viridanribus  rogatur. 

Meliboea  fucat  unda.  cytisos,  crocos.  amellos. 

opulenr^t  ut  meraco  casias,  ligustra,  calthas 

bibuluin  colore  vellus.  calathi  feranr  capaces. 

»*    peregrina  der  supellex  *^   redolenribusque  sei*ris 


h 
1  Alum  (al  e  eorr.  J/')  J/       coupositam  P  2  eias  lue  in€.  ord,  C       uon  possLs  habere  F       exitA- 

torem  P '  3  cuTeniremns  P  4  prolatnm  corr.  ex  ploratum  J/ '         snbditns  F  5  oxigamm  C3f. 

orngimim  F,   hoc  oxigaru  praeter  hoc  in  rai.  P '  domuollo  P,  domiunlo  F  6  paria  3IFP,   parta  C 

7  hascitos  (h  ems.  P*)  P  9  matheria  C  10  epygrunmata  earr.  ex  eprgrammate  J/'       nrm  m  ra*.  J/' 

11  cidns  F         anntiscitnr  P  12  qd  P         tunc  nero  tn  J"  13  oportnnins  MCFP         tot*  ocio  C, 

te 
totns  otio  corr.  im  totfl    sotio  J/*,  totum  te  socio  FP  14  serietate  J/FP,  severitate  C  v.  1  curocata  P 

T.  2  ora  P         causa  msa  troHtp.  J/*  v.  8  institntns  (us  in  rot.  P')  P  v.  11  cadeutem  (a  corr.  cr 

a  J/»)  J/,  (n  corr.  «•  m  P*    P  v.  14  lorrenma  F       h\ss>^  MCFP  v.  15  blatrras  P  v.  16  reqno- 

quente  P  v.  17  melliboea  fbccat  F  v.  19  ribulum  (bibnlnm  ew,  F^)  F  v.  20  ^nppellex  F 

V.  21  cdsiphoatis  ac  uiphatis  praeter  sipbouti  in  ra$.  J/'         cdsiphontis  CP,  tesiphontis  F  \.^  Inga  P 

V.  23  vagante  C      ptumo  eorr.  er  poimo  J/'  v.  30  id  /*      reditq:  telo  m  ra*.  J/'  v.  31  simulacha  (sie)  F 

n 
V.  32  fogasqne  riorr.  in  fa£i5qne  P*       partns  CP  v.  33  palcriora  MCP  v.  34  gerai  (at  e  eorr.  J/')  J/ 

.   *  -  *** 

r.  36   tgatnr  eorr.  er  tgatnr  J/'  v.  3T  cidsos  MCF,  citis   P'         crocos  amelos  in  ra*.  J/'         amelos  P 

T.  38  caltas  MFP  r.  39  chalati  C  r.  40  sertis  (tis  m  ra*.  P')  P 


LIBKR  IX,  13  §  4  —  13  §  o. 


i6f 


abacum  torosqiio  pingant. 
manus  uncta  siico  ainonii 
(loniot  liispidos  capillos 
Aritliiinitiuc  nu'sso  j^inguis 

4'-    pctat  alta  tocta  funius. 
vonionte  nocto  noc  non 
nunuM-osus  origatur 
laquoaribus  coruscis 
camorao  in  suporna  lychnus: 

•'•'    oleuniquo  nosciontos 
adipesque  gbitinosos 
utero  tumonto  fundant 
opobalsamuni  bicornao. 
Gcrub  caput  pHcantos 

■'■'■'    anaglyptico  niotaHo 
opubis  sui^orbiorcs 
unioris  forant  onustis. 
Iiatcrac,  scyphi,  lcbotcs 
socicnt  Falorna  nardo 

60    tripodasque  cantharosquc 
rosa  sutilis  coronet. 
iuvat  ire  per  corollas 
alabastra  ventilantes: 
iuvat  et  vago  rotatu 

''■'    darc  fracta  membra  bido, 
simulare  vcl  trcmcntcs 
pede,  vestc,  vocc  Bacchas. 
bimari  remittat  urbe 
thymolou  palenque  doctas 

70   tepidas  ad  officinas 
citharistrias  Corinthus, 
digiti  quibus  canentes 
pariter  sonante  lingua 
vice  pectinis  fatigent 

"    animata  fila  pulsu. 


Dato  oi  acra  flstulata. 
Satyris  amica   nudis: 
<hit(,»  ravulos  chttiaulas. 
(|iiilnis  antiM   pcr   pahtti 

^"    crcpulis  rctlanthi   buccis 
gomit  aura  tibialis. 
date  carmiiuita  socco. 
(hito  dicta  sub  cothurno, 
dato  (|uic(|uid  advocati, 

«••    date  quicquid  ot  i)ootae 
vario  strepunt  in  actu: 
Potrus  haoc  et  illa  transit. 
opus  cditum  tonemus, 
bimetra  quod  arte  texens 

■"'    itor  asporum  viasquo 
hibyrinthicas  cucurrit. 
sed  in  omnibus  hiborans 
et  ab  omnibus  probatus 
rapit  hinc  ot  indc  pabiiain. 

•'■'    per  ct  ora  docta  fertur. 
))rocul  hinc   et  Ilippocronon 
Aganippicosque  fontes 
et  Apollincm  canorum 
comitantibus  C^amcnis 

i"|'    abiganuis  ct  Minervam 
quasi  pracsulem  canendi; 
removete  ficta  fatu: 
deus  ista  pracstat  unus. 
Stupuit  virum  b)quontcm 

1"'    diadematis  potestas, 

toga,  miles,  ordo  equcstcr 
popuhisque  Ilonmharis ; 
et  adhuc  sophos  volutant 
fora,  templa,  rura,  castra. 


ii>'    super  haec  fragorem  ahimno 

V.  41    habacum  MF,   liubacunif   6"  tliorosque  pugnant  (sic)  F  v.  42  suco  (c  in  ras.  i")  P 

''  '  ,       > 

V.48  cboruscisi''  v.  49  licnusC,  lignus  F,  licnus  corr.in  lignusi'-,  lign'(gire  corr.M^)  M         v.OO  r^leii  •qne 

(n    corr.  e.v   un   td  r.  P')  F  v.  51   adipesque   (s   in  ras.   corr,  ex  m  ut  v,  C")  C 

u 
v.  ^>2  t*menteP' 

auadiptico  C 

V.  58  sciplii  MCFP 

corr.  ex  subtilis  31^ 


glutinosos  M^ 

V.  54  capud  F,  caput  (t  corr.  ex  d  /")  P  v.  .^)5  anacliptico  FP,  anacli])tico  M\ 

57   bumeris  MCFP  lerant  corr.  ex   festant  C",    ferant***»  P-  bonustis  F 

n 
V.  5'J   palerna  F  v.  60   catbarosque  P^,   catborosque  C  v.  01   sutilis 

v.  62  corollas  C,  cboroUas  MF  v.  G3  babnbastra  MCP  v.  07  baccas  CF, 

bacas  P  v.  08  imari  F  v.  69  tbimeleu  MCF,  timelen  P      palenqne  MCF,  palemque  P  v.  70  tepidas 

a 
(idas  m  ras.  M^)  M  officinis  il/'  v.  71  citaristrias  P 


v.  73  linga  P  v.  77  satiris  MCFP 

turno  MCFP  v.  87  transiit  F 

v.  96   byppocreneu  MP,  bipocrenen  C 
appollincn  F 

108.  109  om.  C 


chorintus  MC,   chorintbus  F,   corintus  P 
la  c 

V.  78  coraulas  FP,  choraules  C  v.  82  soco  P*  v.  83  co- 

c 
V.  89  dimetra  F  v.  91  laberintbicas  MCFP  v.  94  hin  C^ 

P 


V.  97  aganmpicosque  (n  eras.  C-)  C»  v.  98  apollinen  M, 

V.  102   removete    (ete  m  ras.  3[^)  M  v.  103   unus  prestat  inr.  ord.  C  vv.  107. 

V.  1 10  liaec  MCF,  K  P        ahuupno  MCF 


166  SIDONII  EPLSTULARUM 

Padus  atque  civitatum  feritas  Iliberieoniui. 

ilaf  amor  Ligusticarum.  nec  in  lioc  moratus  axe 

similis  favor  resultat  cito  ad  arva  perget  euri 

RluKlaniridas  per  urbes,  aquilonibusque  et  austris 

ii'    imitabiturque  Gallos  i-'^'    /.ephyrisque  perferetur. 

Ecce.  dum  quaero  quid  cantes.  ipse  cantavi.  tales  enim  nugas  in  imo  scrinii 
fundo  muribus  perforatas  post  annos  circiter  viginti  profero  in  lucem,  quales  pari 
tempore  absentans,  cum  domum  rediit.  ilixes  invenire  potuisset.  ])roinde  peto.  ut 
praesentibus  ludicris  libenter  ignoscas.  illud  vero  nec  verecunde  nec  impudenter  in- 
iungo,  ut  quod  ipse  de  familiaris  mei  integro  libro  pronuntiavi,  hoc  tu  quasi  sollicitatus 
exemjdi  necessitate  de  meo  sentias.     vale. 


XIV. 
SmONIUS  BURGUNDIONI  SUO  SALUTEM. 

1  i^rPLiciTER  excrucior,  quod  nostrum  uterque  lecto  tenetur.    nihil  enim  est  durius, 
quam  cum  praesentes  amici  dividuntur  communione  langoris;  quippe  si  accidat,  ut  nec 
intra  unum  conclave  decumbant,   nulUi  sunt  verba,   nuHa  solacia,   nulla  denique  mutui   i^' 
oratus  vicissitudo :    ita  singulis  maeror  ingens,  isque  plus  de  altero:  nam  parum  possis 

2  quamquam  et  infirmus  periclitante  quem  diligas  tibi  timere.  sed  deus  mihi,  fili  aman- 
tissime,  pro  te  paventi  validissimum  scrupulum  excussit,  quia  pristinas  incipis  vires 
recuperare.  diceris  enim  iam  velle  consurgere,  quodque  plus  opto.  iam  posse.  me 
certe  taliter  consulis  et  sollicitudine  prope  praecoqua  quaestiunculis  litterarum  iam  i"' 
quasi  ex  asse  vegetus  exerces,  audirc  plus  ambiens  etsi  adhuc  aeger  Socratem  de 
moribus  quam  Hippocratem  de  corporibus  disputantem;  dignus  omnino,  quem  plausi- 
bilibus   Roma    foveret    ulnis    quoque   recitante   crepitantis   Athenaei   subsellia   cuneata 

o    quaterentur.     quod  procul  dubio  consequebare,    si   pacis   locique   condicio   permitteret, 
ut  ilHc  senatoriae  iuventutis  contubernio  mixtus  erudirere.    cuius  te  gloriae  pariter  ac  20 
famao    capacem   de   orationis    tuae   qualitate    coniecto,    in   qua   te   decentissime   nuper 
pronuntiantem  quae  quidem  scripseras  extemporaliter  admirabantur  benivoli,  mirabantur 
superbi,    morabantur    periti.      sed   ne    impudenter   verecundiam    tuam    laudibus    nimiis 


n  ti 

V.  111    civitate  M^  v.  114  rodanitidas  i^^P,  rodaiiidas  3i^,  rodanaticas  C  v.  117   nec  (ec 

ni  ras.  F')  P  v.  118  aura  C  v.  120  zephirisque  MCFP      pergeretur  FP,  pergetur  M^  1  ee  P> 

qd  corr.  ex  qd  P^        fundon  (n  ali.  cvp.  F^)  F  4  verecundae  C^        impudenter  corr.  e.c  inpudenter  P% 

imprudenter  (r  eras.  C^)  C  5  pronuntiavi*  (unam  litt.  eras.  C-)  C,  pronunciavi  MF  6  exemplo  C 

de  meo  sentias  om.  C      vale  om.  MFP  8  duppliciter  excrutior  F      nichil  CFP      est  om.  G  i>  quam 

of)i.C,add.M^,  (lamP      languoris  (uoris  m  ms.  P')  P      accedat  M i  10  cuclave  P      nulla  sunt  solacia  CJ 

1 1  vicisitudo  P '       ita  MCF,  itaque  P  12  qaquam  P      qem  P,  quai  31 '       michi  C  13  te  add.  s.l.P' 

14  recuperare  CF,  resumere  P  et  ita,  ul  infra  et  supra  lin.  rasura  sit,  M       disceris  (s  exp.  F^)  F       diris  C^ 

c*snrgere  corr.  ex  cusurgere  P-  15  et  sollicitudiue  usque  ad  quaestiunculis  oon.  C      sollicitudine  (e  corr.  in 

e  M-)  M  16  exerces  (s  in  ras.  3F-)  M,  exercens  G       socraten  MC  17  qam  P        hyppocraten  MP, 

ypocraten  CF      plausilibus  G  18  atlienei  *  (unam  litt.  eras.  M^)  M  V.)  conditio  MCFP         21  capacem 

(m  in  ras.  duarum  litt.  C-)  C      tuae  s.  l.  ndd.  C*  22  in-onuntiantem  scripsi;  pronunciante  MF,  proiiciante  P, 

pronunciante  te  C        quae  om.  C        ammirabantur  MF        mirabantur   et  morabantur  ruUio;   niirabuiitnr  H 

morabuntur  MCFP  23  ne  in  rus.  M^       inpudenter  P       vcrecudiam  corr.  in  verecudiam  P-        niinis  F 


LIBEK  IX.  13§  5  —  14  §  s.  167 

ultro    prcniamiis,    praoconia    tua    iustius  de  ti:  quam  tibi  scribimus.     hoc  potius,   unde 
cst  causa  sermonis,  intromittamus. 

Igitur   interrogas    pcr  pugillatorcju .    «juos    recurrentes   asseram    versus.    ut  (clcr    1 
cxplicera,    sed    sub   cxemplo.     lii   niinirum    sunt   rccurrentcs,    qui    metro   stantc   ncnue 
littcris  loco  motis  ut  ab  exordio  ad  terminum,  sic  a  finc  rclcguntur  ad  summMin.    sic 
est  illud  antiquum: 

Koma  til)i  subito  motibus  ibit  amor. 

[Et  iUud: 

8ole  mcdere  pede,  ede  pcrede  melos.j 

Nec    non     habcntur    pro     rccurrcntibus.    (|iu    pc(hiin    iegc    scrvata    ctsi    non    pci-    T) 
singulos    apiccs,    per    singuhi    tamcn   vcrba    rcpli(  antnr.    ut    cst    unum  distichon  nicum 
(qualia  rcor  (jquidcm    legi    multa   mult(n'um),    (luod   dc   rivulo  lusi,    qui    repcntino  pro- 
ccllarum    pastus   illapsu  publicumque  aggerem  contVagoso  diluvio  supcrgrcssus  subdita 
viae   culta    inundavcrat,    quam(|uam    dcpositurus    insanam    mox    abundantiam.    (|uippc 
quam  pluviis  appcndicibus  intumcscentem  nil  supcrna  vcnac  percnnis  pondcra  inHarcnt. 
igitur  istic  (nam  viator  adveneram),  dum  magis  ripam  quam  vadum  quacro.  tali  iocatus    0 
epigrammatc  pcr  turbulenti  terga  torrentis  his  saltem  pedibus  inccssi : 
Praccipiti  modo  quod  decurrit  tramite  flumcn 
tempore  consumptum  iam  cito  dcficiet. 

IIoc  si  recurras,  ita  legitur: 

Deficiet  cito  iam  consumptum  tempore  flumcn 
tramite  decurrit  quod  modo  praccipiti. 

En  habes  versus,  quorum  syllabatim  mirere  rationem.  cctcrum  [»ompam, 
quam  non  habcnt,  non  doccbunt.  sufficienter  indicasse  me  suspicor  quod  tu  rcqui- 
rendum  existimasti.  similc  quiddam  facis  ct  ipse,  si  proposita  restituas  eque  diverso  7 
quae  rcpeteris  expedias.  namque  imminet  tibi  thematis  cclcberrimi  votiva  rcdhibitio. 
laus  vidclicet  peroranda,  quam  edidcras,  Cacsaris  lulii.  quae  materia  tam  grandis 
est,  ut  studentum  si  quis  fuerit  ille  copiosissimus,  nihil  amplius  in  ipsa  dcbeat  cavere, 
quam  ne  quid  minus  dicat.  nam  si  omittantur  quac  de  titulis  dictatoris  invicti  scripta 
Patavinis  sunt  voluminibus,  quis  opcra  Suetonii,  quis  luvcntii  Martialis  historiam 
quisve    ad    extremum  Balbi   ephemeridem    fando    adaequaverit?     sed    tuis    ceris  haec    8 


1  peconia  corr.e.i:  pecunia  M       fiani  P        credinius  (sujjerscr.  scribimus  F^)  F  3  asseram  versus 

usque  ad  sunt  recurrentes  add.  in  marg.  P'  5  termiii  corr.  in  terminu  P'  (i  antiquu  corr.  ex  anticu  P- 

7  jtost  amor  lej.  in  C:   et .  si  bene  te  tua  laus  taxat  sua  laute  tenebis  8  et  illucl  usque  ad  melos  seclusi 

9  pedes  F  11  verba]  membra  F        disticon  MCFP  12  equidem  F,  et  quidem  3ICP  13  con- 

n 
fragroso  F  14  culta   viae  inv.  ord.  C        quaquam  corr.  in  quaquam  P-  15  qam  P        apendicibus  C 

nichil  P,  nihil  ili       perliennis  CJP  IG  qam  P  ITturentisP       saltim  J''  18  pricipiti  f^Jrm.  i  w  e 

em.F-JF  19  cOsumtum  P  20  boc  ilf-FP,  hos  C  21cnsumptumP  22  jwst  jn-aecipitilef/.  in  C : 

et  .  ilusa  michi  causas  memora  quo  numine  leso  23  en  3IFP,  ecce  C        siilabatim  CFP  et  praeter  sil 

in  ras.  M^  mirere  CF  et  in  ras.  M^,    mi**rere   (duas   lilt.  eras.  P-j  P,   rimere  effo,   metiere  Wilamoicitz 

n 
24  qam  P        tu  FP,  te  iJf,  te  C  26  imminct  Wilamowitz,  eminet  MCFP        tematis  C        redibitio  CP, 

redibitio  (unavi  liii.  s.  l.  eras.  3D)  M  27  quam  (qam  P)  edideras  FP,  quam  ididas  (ididas  in  ras.  31^)  M, 

^  i 

quae  dederas  C,  quam  edixeras  Wilamouitz       materia  C,  matheria  MFP  28  studencium  F      nichil  CP,  nl  F 

a  ue  t       ^ 

29  qam  P        dicas  F       dimittantur  F,  demitautur  corr.  in  dimitantur  C-        q  in  q    em.  F-        dicatoris  il/', 

H  t- 

dicatoris  P^  30  patevinis  C         iuveucii  C,  viveucii  F        marcialis  MCF  31  epimeridem  Ci ,  epy- 

h 
meridem  P,  epymeridem  Jf ' 


H3J,  SIDONII  EPISTULARUM 

lOsorYamus.  otticii  inagis  ost  nostri  auditoribus  scanina  coniponoro,  praopararc  auros 
fragoribus  intonaturis,  dumquo  virtutos  tu  dicis  alionas,  nos  tuas  dicorc.  ncquo 
vorearo  mo  quospiam  iudicos  Catonianos  advocaturum,  qui  modo  invidiam,  modo 
ignorantiam  suam  tactao  sovoritatis  volamino  tegant.  quamquam  imporitis  vonia  debo- 
tur:  ceterum  quisquis  ita  malus  est,  ut  intellegat  bene  scripta  nec  tanicn  laudct,  hunc  ■' 
boni  intellogunt  nec  tamen  laudant. 

Proinde   curas   tuas  lioc  metu  absolvo:   faventes  audient  cuncti,    cuncti  foventes, 
gaudiisque.    quae    facies   rocreatus,   una   frueraur.     nam   plerique  laudabunt  facundiam 
tuam.   phirimi    ingonium.    toti   pudorom.     non   enim  minus  hiudi  ferotur  aduloscontom 
vel.    quod    ost    pulchrius,    paono    adhuc    pueruni    dc    pahiestra   pubhci    oxaminis    tam   i^J 
niorum  roforro  sutfragia  quam  httcrarum.     valo. 

XV. 

SIDONIUS  GELASIO  SUO  SALUTEM. 

1  liOBAs  (^noquo  deprecor)  me  deliquisse;  deliqui,  quippe  qui  nccdum  nomino  tuo 
uUas  opori  meo  litteras  iunxerim.  sed  tamen  scribis  tum  quod  orravorim  veniabile 
fore,  si  quod  et  ipse  decantes  mittam  ab  exemplo,  quia  scihcet  Tonantio  mco  ad  i^ 
parem  causam  futuras  usui  htteras  bimetras  miserim.  praoter  hoc  qucreris  paginam 
moam.  si  resolvatur  in  lusum,  sohs  hendecasyllabis  froquentari.  qua  de  re  trochaica 
garruHtate  suspensa  senariolos  ahquos  plus  requiris.  servio  iniunctis;  tu  modo  placidus 
excipias,  sive  oden  hanc  ipsam  mavis  vocare  sive  eglogam.  nam  metrum  diu  in- 
froquontatum  durius  texitur.  '^ 

lubes,  araice,  nostra  per  volumina 

modis  resultet  incitatioribus 

ferox  iambus,  ut  trochaeus  hactenus, 

pigrasque  bigas  et  quaterna  terapora 
■'    spondeus  addat,  ut  moram  volucripes 

habeat  parumper  insitam  trimetria, 

resonetque  mixtus  ille  pes  celerrimus, 

bene  nuncupatus  quondam  ab  arte  pyrricha, 

loco  locandus  undecumque  in  uUimo : 
it»    spondam  daturus  et  subinde  versui, 

modo  in  priore  parte,  nunc  in  extima 

anapaestus,  ipse  quamquam  et  absolutius 


1  reservimus  M^,  reserviannis  l^      offitii  P-       uostri  est  inv.  unl.  MP      iKliutoribus  C,  auditoribus  (ud 

in  ras.  Jl/'j  3/  2  iutouatims  corr.eu;  intonaturos  C -,  intonjituras  ecZ.  Savaronis       tu*  (wnain  lit.t.  eras.  31^)31 

tuas  dicere  MFP,  molianiur  tuas  dicere  C  4  ignoratiam  P       fictae  P  et  corr.  ex  factae  ut  v.  M '        quaquam 

n 
corr.  in  quaquam  P  *  .5  intelligat  MCFP  (3  intelligunt  MCFP  7  fatentes  C,  faventes  ( v  in  ras.  31^}  31 

audient  ed.  Sirmondi;  audiunt  MCFP  8  recreatus  Wilamoivitz,  recitaturus  vulgo;  recreaturus  FP,  recrea- 

u 
turis  C,  recreaturis  3/'       laudabunt  (unt  e  corr.  C^)  C  9  an  laude  reL  laudibus  ?       adolescentem  3ICFP 

10  pulcrius  C'P  11  qam  J'      vale  o»/t.  il/P  12  sal  il/,  owi.  2*^  14  iuxerim  J<^      scriberis  (er  ems.  C^)  C, 

scribi  3/*         tonancio  J'^  17  rosolvatur  (/>jw.  o  corr.  m  e  2*^  V  !<'        endecasillabis  il/Ci^^P        trocaica  P 

18  plus  aliquos  trampos.  C  19  accipias  C         oden  scripsi;  odem  CF,  ode  M,  ode  P^  v.  2  modis 

corr.  cj;  modus  C-3I^  v.  o  ut  ed.  Elmenhorstii;  et  3ICFP        throcheus  F       actenus  P  v.  4  bigas 

(b  &>;  p  F^)  F  V.  6  insitum  vul(jo;  insita  MCFP  v.  8  licupatus  cOdam  P       arce  P,  arcbe  C      pyrrica  P, 

h  h  "    u 

pirria  C,  pirrichia  /'',  pirricha^y/-«e<er  pi  in  ras.  31^  v.  9  loco  co7-r.  cx  loca  C  v.   10  daturos  31^ 

i 
v.  11  priori  F,  priore  corr.  ex  priora  C  v.  12  qaquam  P,  quamq;  C         absulutius  C,  absolutus  31^ 


LIBER  IX,  H  §8  —  lo§  1.  169 

pronuntietur,  cuni  socuta  tcrtia 

gomiime  breviquc  longa  adluieret  Hvllaha. 

i'         (iuae  tempcrare  vix  valot  grcgarius 

poeta,  ut  ipse  cernis  csse  SoUiuni ; 

niihi  pecten  crrat  ncc  pcr  ora  concava 

vaga  lingua  Hexum  eompetcnter  cxplicat 

cpos.    scd  istud  aptius  paraverit 
'-'>   Leo  Ijeonis  aut  sccutus  orbitas 

cantu  in  Latinn,  cum  prior  sit  Attico 

C/onscntiorum  (pii  supcrstcs  cst  patri, 

fide.  voce.  mctris  ad  Huenta   Pegasi 

cccinissc  dictus  omnitormc  canticum, 
2i    quoticnsque  verba  Graia  carminaverit. 

tenuissc  cclsa  iunctus  astra  Pindaro 

montemque  victor  isse  pcr  bivcrticcm 

nuUis  secundus  intcr  antra  Delphica. 

at  uterquc  vatum  si  lyrae  poeticae 
"'    Latiare  carmcn  aptct  absquc  Dorico, 

A-^cnusina,  Flacce,  plectra  incptus  exeras 

Lipygisque  verna  cygnus  Aufidi 

Atacem  tonare  cum  suis  oloribus 

cana  ct  canora  colla  victus  ingemas. 

3='        Nec  ista  sola  sunt  pcrita  pectora, 

licet  et  peritis  haec  peritiora  sint: 

Severianus  ista  rhetor  altius, 

Afcr  vaferque  Domnulus  politius, 

scholasticusque  sub  rotundioribus 
*"   Petrus  Camenis  dictitasset  acrius, 

epistularis  usquequaque  ncc  stilus 

virum  vetaret.  ut  stupenda  pangeret. 

potuisset  ista  semper  efficacius 

humo  atque  gcnte  cretus  in  Ligustide 
4"'    Proculus  melodis  insonare  pulsibus 


h 
V.  13  pronuncietur  MCF      tercia  CF  v.  14  lunga  (a  in  rus.  P  ')  aderet  P ',  acleret  F      sillaba  MOFP 

r 
V.  15  grecarius  C  v.  17  niilii  pecten  errat  iscr'qm;  nii  in  pectine  erat  P',  nii  in  pectine  errat  (mi  i  iu  rois.  il/') 

el  in  marf/.  adcl.  mi  31,  miiii  (hoc  in  extremo  v.  16)  in    pectine  errat  (erat  F)  CF  v.  18  cupetenter  P 

V.  19  epos  sed  3IFP,  epossus  C       paraverit  corr.  ex  paraverat  31 '  v.  25  quotieus  {oni.  que)  C,  quoties- 

que  MP        carminaverat  C  v.  28  nuUi  tnt/^o         antra  scryw;  astra  iH(7FP         delfica  P  v.  29  at 

vulfjo;  aut  C,  ast  FP  et  corr.  ex  ant  il/'       lirae  31CFP  v.  30  laciare  F,  latiare  corr.  ex  latiase  C'       aptet 

corr.  ex  abtet  C  v.  ol  tlace  C      exseras  (s  erus.  31-)  31,  beseras  (em.  F')  F,  exteras  C  v.  32  iapigis- 

qxie  MCFP         cignus  MCFP         autidi  corr.  e.r.  au.sidi  P',    aut  fidi  {mjier  aut  m.  rec.  scriijsit  orbis)  C,   aut 

1  canora 

figi  F  V.  33  atacen  31P,  atagen  F,  a*tacen  (unam  Utl.  eras.  C"-)  C        sonare  Leo  v.  34  conora  C^ 

ingemias  (i  alt.  exp.  F^)  F  v.  35  isti  C      perita  sunt  /*'       p*e  **rita  corr.  ex  preterita  C-  v.  36  sint  ex 

sunt  F^  V.  37  retor  P',  retor  C,  rethor  31F  v.  38  afler  3ICFP  domnuUus  (1  eras.  P^)  P 

V.  39  scolasticusque  3ICFP  v.  41  epistolaris  3ICFP        nec  stilus  31CF,  nectilus  P  v.  42  virum 

r 
corr.  ex  verum  C-il/'  v.  43  ista  s.  l.  add.  P^       eificatiuH  MCF  v.  44  cetus  31^  v.  45  procui  C 

melodis  corr.  ex  melodes  C-3I^ 

SlDONIUS.  22 


170  SIDONII  EPISTULARUM 

linians  faceta  qnaequo  sic  poeniata, 
Yenetam  lacossat  ut  favore  Mantuaiii 
Iloniericaequo  par  et  ipse  gloriae, 
rotas  Maronis  arte  sectans  conipari. 

•'•*•        Ego  corde  et  ore  iure  despicabilis 
quid  iuter  hosce  te  rogante  garriani, 
loquacitatis  inipudcntiam  proban« 
animique   vota   destituta  litteris? 
scd  quid  negabo  nec  pudore  tcrritus? 
•'•'    amor  timere  nescit:  inde  parui. 
2  Ignosce   desueta  repetenti   atque   ob    impleta   quae   iusseras    uiliil  amplius  quani 

raritatis  indulgcntiam  praestolaturo.  ceterum  mihi  si  similia  post  iniunxcris,  quo  qucam 
fieri  nuigis  obsequens,  curabis  ad  vicem  carminis  aut  dictare  quae  cantem  aut  saltaro 
quae  rideam,     vale, 

XVI. 
SIDONIUS  FIRMINO  SUO  SALUTEM. 

1  »Si  rec(U'daris,  domine  fili,  hoc  milii  iniunxeras,  ut  liic  nonus  libelhis  [)eculiariter 
tilti  dicatus  ceteris  octo  copularetur,  quos  ad  Constantium  scripsi,  virum  singuhiris 
ingenii.  consilii  salutaris,  certe  in  tractatibus  publicis  ceteros  eloquentes,  seu  diversa 
sive   paria  deccrnat,    praestantioris   facundiae  dotibus  antecellentem,     sponsio  impleta 

2  est.  non  exacte  quidem,  sed  vel  instanter.  nam  peragratis  forte  dioecesibus  cum  ^^ 
domum  veni,  si  quod  schedium  temerc  iacens  chartulis  putribus  ac  veternosis  con- 
tinobatur.  raptim  coactimque  translator  festinus  exscripsi,  tempore  hiberno  nil  retar- 
datus.  quin  actutum  iussa  complerem,  licet  antiquarium  moraretur  insiccabilis  gelu 
pagina  et  calamo  durior  gutta,  quam  iudicasses  imprimentibus  digitis  non  fluere  sed 
frangi,  sic  quoque  tamen  compotem  officii  prius  agere  curavi,  quam  duodecimum  i- 
nostrum.    quem   Numae    mensem    vos    nuncupatis,    Favonius    flatu    teporo    phiviisque 

o  natalil)us  maritaret,  restat,  ut  te  arbitro  non  roposcamur  res  omnino  discrepantissimas, 
maturitatem  celeritatemque.  nam  quotiens  liber  quispiam  scribi  cito  iubetur,  non 
tantum  honorem  spectat  auctor  a  merito  quantum  ab  obsequio.     de  reliquo,    quia  tibi 


V.  46  liuiaus  corr.  ex  rimans  C-       quaeque  om.  C  v.  41)  arte  sectaus  FF  ei  in  ras.  Jfl^,  artexate  C, 

i 
artet  axe  ed.  Elmenhorslu  v.  50  ergo  (r  eras.  31^)  M       ilespical)ilis  corr.  eM  clespecabilis  C-  v,  51  qud  P' 

r 
gariam  P'  v.  52  iuij)U(leutiam  corr.  ex  iupuduutiam  1'-.  imprudeiiciaui  F       approhaus  JjCo  v.  53  de- 

~,  11  i 

stituta  Hirmondus;  destentuta  CF,  dist&  ut  a  F,  dis&  ut  a  (u  s.  l.  add.  3D)  31  v.  54  qd  (i  ia  ras.  6'*)  C 

i 
1  uicliil  CF,  ul  F        qam  F;  q;   C  2  michi  C         similia  pust  si  Inv,  ord.  C         iuiuuxeris  Wilamoicilz, 

c 
iuijseris  JICFF  3   magis   fieri  inv.  ord.  CF  si  curabis  C,    si  curabis  JU ',   sic  curabis  FF;  scilicet 

curabis  eyo,   ipse  curabis  Wilamowitz,   si  curabis,  ad  v.  c.  aut  dicta  q.  c.  aut  salta  Mommsen  4  VL  3f 

.1  sal  MF,  om.  F  G  michi  C  7  dicatus  sorlpsi;  dictatus  31CFP         coustauciuiu  F  8  salutaris 

cousiiii  inv.  ord.  C         eloqeutes  P  'J  praestautioris  corr.  ex  praestautiores  If'         ta**cuudiae  (duas  litt, 

(!'' 
eras.  F"^)  F  do*tibus  (c  tU  v.  eras.  M^)  31,  **tibus  P'  10  quidem  exacte  inv.  ord.  31  F         diocesi- 

h  o  re 

hwA  MCFF  11  schedium  (s  add.  31^)31,  scedium  P',  scedium  C,  cedium  P'  timereil/',  teme    P' 

li 
cartulis  CF,  cartulis  P',  carthulis  31  12  hiberuo  (o  ex  corr.  3F)  31,  iiilierui  C  \o  iusicabilis  F, 

r  e  c 

iusiccabili  C  14  durio   i''  qam  P         iudicassis  Ji  ^  15  tameu  quuquc  inv.  ord.  F         offitii  P- 

r 
pius  C,  pius  J/*         qam  P  16  uostrum  3IFF,  numerum  C        uuucupatis  31 FF,  vocatis  uuucupando  C 

flavouius  F         teporo  (extr.  u  corr.  ia  e  F'-)  F,  teporo  (extr.  o  in  ras.  F^)  F         pluvisque  31  18  celeri- 

i 
tatemque  om.   C,  s.  l.  add.  3F         quoties  3IF  l'J  relquo  C"         uuper  tibi  inv.  ord.  F 


LiBEH  IX.  mi;  1  —  k;  J;  :$. 


171 


nupor   ad   Gelasium   viruin    snt    lM»nij»;nissinnnn    niissos   ianiliicos    j^Iaouissc    jnnnuntias, 
por  lios  to  quoquc   Mytilonaoi  oppidi   vornulas   niunorabor. 


lani  por  altornuni   ])olaous  loquondi 
ogit  audaeoni  moa  cynilja  oursuin 
noe  bipertito  tiniuit  tluento 
Hootoro  clavuni. 

•   Solvit  antoninas.  loo-it  alta  vola. 
pahnulani  ponit  nianus,  atque  transtris 
litori   iunctis  petit  osculandain 
saltus  liarenam. 

Mussitans  quamquam  eliorus  invidorum 
1"   prodat  liirritu  rabiom  canino. 
nil  ])alam  sane  loquitur  pavotquo 
])ublica  puncta. 

Vorborant  pupi)im.  quatiunt  carinam. 
ventilant  spondas  laterum  rotumlas. 
1'   arborem  oirea  volitant  sinistrae 
sibila  linffuao. 


(luamcjuo  post.  visus  propo.  post  bihistrc 
tempus  acoepi,  capiens  iiom^rom. 
(|iii   ])atrum  ac  plobis  simul   unus  nliiii 
iura  gubernat. 

l*raotor  li<!roos  ioea  nnilta  multis 
texui  pannis :  oh»gos  froquontor 
aubditos  senis  podibus  rotavi 
commato  bino. 

Nunc  pcr  undenas  equitaro  suetus 
syllabas  lusi  celcr  atquo  metro 
Sapphico  crcber  ceoini.  citato 
rarus  iambo. 


Nec   recordari  (juoo,  quanta  quondatn 
scripserim  priino  iuvenis  caloro ; 
undc  pars  maior  utinam  tacori 
posset  et  abdi  I 

Nos  tamon  roctam  comito  arto  proram.     i'   Nam  sonoetutis  propioro  mota 


nil  tumoscentes  veriti  prooollas, 
sistimus  portu,  gominao  ])otiti 
fVondo  coronae, 

Quam  mihi  Indulsit  populus  Quirini, 
blattifer  vel  quam  tribuit  senatus. 
quam  peritorum  dodit  ordo  consors 
iudieiorum, 

Cum  mois  poni  statuam  perennom 
Nerva  Traianus  titulis  vidoret, 
inter  auctores  utriusquo  fixam 
bybliothoeae : 


([uiccjuid  cxtremis  sociamur  aniiis. 
plus  pudet,  si  quid  lovo  lusit  aotas. 
nunc  reminisci. 

Quod  perhorrescens  ad  opistularum 
'■"  transtuli  cultum  genus  omne  eurac;, 
no  rous  cantu  petulantioro 
sim  reus  aetu: 

Ncu  putor  solvi  por  amoona  dicta. 
sehonm  si  chartis  phaloras(|UO  iungam. 
■':>   clorici  ne  quid  maoulot  rigorom 
fama  pootao. 


1  sat  P  el  in  rnx.  J/',    sic  ('  an  laniLos  ?  pvniiuiicias  MF  2  mitilenci  FP,   inirtilenoi  C 

V.  2  c\mha,  MF  v.  3  flnen    in  rtix.  M\   secnndo  ('  v.  4  flectcr   P'  clavinni    (i  cvp.  /''')  /'' 

V.  5  solvit  (it  in  ron.  M^)  M,   sidvat  ('  antempnas  C,   antepnas  M,    antennas  FJ*  legat  C  H  (corr.  in 

s 
lcgit  M^J  M  V.  7  litori  F,    littnrl  MCP  v.  8  jiarenam  MU'\   arcnani   CP  v.  9    nnisitans  M\ 

mnsitans  C       (laqnam  F  v.  10  liyrritn  M  v.  13  pn))pi  cnrr.  ex  pnpp(5  M^,  pnpim  C  v.  18  vcn**ti 

(ti  era.'!.  P-)  P  v.  20  coroni  (i  em.  in  c  F^)  F  v.  21  miclii  C  v,  22  blatiler  C      qam  P  v.  23  qam  P 

j.  !- 

V.  25  perennem  (',  perhennem  F  v.  2G  titulns  (n  olt.  em.  in  i  F^)  F  v.  28  bibliotliecae  MCF,  bibliotecci' 

V.  29  qamqne  P  v.  30  accepi  corr.  iit  r.  ex  accipe  M^         cupicns  ('  v.  31  plebi  eorr.  ex  plebe  C- 

V.  33  lieroos  C,  herocs  F,  cliorcos  MP  v.  34  texn  ('  v.  35  .subdit'  C  et  (corr.  In  snbditos  M^J  M 

V.  3G  comatc  F  v.  38  (i(hl.  in  morf/.  M^  :  in  marfp  notaverai  dc  -r-  H  M      sillalws  MCFP  v.  39  saphico  6 

r. 
V.  40   rariiis   (i  (le.l.  F^)  F  v.  41  qo  P  v.  43   pas  7"  v.  44   posset  scripsi;  possit  MCFP 

V.  45  propore  M,  priore  F  v.  40  (inicqnid  corr.  ex  quidquid  P  v.  49  la  quod  horre.scens  ad  aeplarum  C 

u  u 

l)erorre  * scens  (nnam  litt.  eras.  P'-J  P  v.  53  ne  M^,  nec  F^  v.  54  scema  si  cartis  il/Ci^P       faleras- 

cpie  J'  ct  (f  et  ras  in  ras.  J/')  M.  fillerasqne  F  v.  55  maenlat  F 

22* 


172 


SIDONII  EPISTULARUM  LTBEW  IX.  1()§;$  —  16  §4. 


Deniqiio  ad  quodvis  opigmiiiina  posthnc 
non  forav  pronus,  tonoroquo  niotro 
vol  gravi  nulluni  oito  oogar  oxhinc 
M  proniero  oarnien : 

Persceutorum  nisi  quaestionos 
forsitan  dioani  nieritosquo  caelum 
martyras  mortis  pretio  parasse 
praemia  vitae. 

■■    E  quibus  primum  mihi  psalhit  hymnus 
qui  Tolosatem  tenuit  cathedram. 
de  gradu  summo  Capitoliorum 
praocipitatum : 

Quem  negatorcm  lovis  ac  ^linervao 
:ii  et  crucis  Christi  bona  confitentem 


vinxit  ad  tauri  latus  iniugati 
plebs  furibunda, 

Ut  per  abruptum  bove  concitato 
spavgeret  cuvsus  hicevum  cadavev 
cautibus  tinctis  calida  sohiti 
pulte  cevebvi. 

Post  Satuvninum  volo  ploctva  cantent, 
quos  patronorum  reliquos  probavi 
anxio  duros  mihi  per  hiborcs 
auxiliatos, 

Singulos  quos  nunc  pia  nuncupatim 
non  valent  vevsu  cohibeve  vevba; 
quos  tamen  chovdae  nequeunt  sonave, 
corda  sonabunt. 


Redeamus  in  fino  ad  ovatovium  stilum  mateviam  praesentem  pvoposito  semel 
ovdine  tevminaturi.  ne,  si  epilogis  musicis  opus  pvosavium  clausevimus,  secundum 
regulas  Flacci,  ubi  amphova  coepit  institui,  uvceus  potius  exisse  videatur.     vale. 


V.  57  epTgranima  F  v.  r)9  cito »  (unam  Htt.  eras.  C'^J  C  v.  03  martires  CF        precio  MCFP 

e 
V,  65  michi  C  liimmis  3/CP,  ymnus  P  v.  66  tolosatim  C,  tholosatim  i^,   tolosati  M 

V.  67  capitholiorum  F  v.  70  bona  christi  F 


tonuit  P 
1) 
V.  72  plesP» 


V.  71  ininngati  (alt.  n  exp.  F^)  F 
t 
V.  73  abrntum  ('       concit<ato  (exir.  o  in  ras.  M^)  M  v.  74  spargere  M^  v.  75  tinctis  corr,  ex  cunctis  M^ 


V.  79  add.  in  marg.  M^,  nunc  praeter  o  dnros  ....  abores  abscissum  michi  CFP  v.  80   auxiliatos 

post  probavi  leyltur  in  P  v.  Sl  singulas  F  v.  83  cordae  C,  corde  F,  cordae  M'^  1  fine  scripsi; 

finem  MCFP        matheriam  CF  2  epylogis  MP  3   anphora  FP        vale  om.  MP  EXPLICIT 

DEO  IVVAlfE  GAI.  SOLLII .  APOLLINAIIIS  .  MODESTI  SIDONII  APvVERNORVM  EPISCOPI .  EPISTOLA- 
RVM  LIBER  NONVS  suhscr.  ruhric.  in  C:  EXPL  LIH.  SIDONII  P;  Gaii  SoIIii  Apollinaris  Sid  epistolar  IX 
liber  explicit  eiusdem  panagici  dci  antliemio  pfacio  incipit  /'';  Ite  incip  olde  (i.  S.  A.  Sidouii  paiiigeric' 
DICIT  ANThEMIO  AVG'  lUS  CSVL  M 


GAT  SOLLTI 

APOLLINARIS  STDOXII 
CARMINA. 


I. 

PRAEFATIO  IN  PANEGYRICUM  DTCTUM  ANTIIEMIO 
AUGUSTO  BIS  CONSULI. 

Ofm  iuvenom  super  astra  Tovem  naturn  locarcf 

susciperotque  novus  rof^na  vetusta  deus. 
oertavere  suum  venerari  numina  nunien 

disparibusque  modis  par  cecinere  sophos. 
■    Mars  olangonte  tuba  patris  praeconia  dixit 

laudavitque  sono  fulmina  fulmineo: 
Arcas  et  Arcitenens  fidibus  strepuere  sonoris. 

doctior  hic  citharae  pulsibus,  ille  lyrae; 
Castalidumque  ehorus  vario  modulamine  plausit. 
10        cavminibus,  cannis.  pollice.  voce,  pede. 
sed  post  caelicolas  etiam  mediocria  fertur 

cantica  semideum  sustinuisse  deus. 
tunc  Faunis  Dryades  Satyrisque  Mimallones  a])tae 

fuderunt  lopiduni.  rustica  turba.  melos. 
^■'    alta  eicuticines  liquerunt  Maenala  Panes 

postque  ehelyn  placuit  fistula  rauca  lovi. 
hos  inter  Chiron,  ad  pleetra  sonantia  saltans, 

fiexit  inepta  sui  membra  facetus  equi : 
semivir  audiri  meruit  meruitquo  placere, 
20        quamvis  hinnitum,  dum  canit,  ille  daret. 
ergo  sacrum  dives  et  pauper  lingua  litabat 

summaquc  tunc  voti  victima  cantus  erat. 


G  (GAII  T)  SOLLII  APOLLINARIS  SIDONII  PANIGERICI  DICTI  (dic  P^)  ANTHEMIO  AVGVBTO 
BIS  CONSVLI.  INCIPIT  PRAEFATIO  FT;  inscriptionem  om.  M  et  duobus  rers.  rac.  C;  de  F  ride  epislularum 
adnotationem  e.rtremam  2  vetusta   regna  M^  4  disparibus  M^  h  mar  M^  tubaque  (' 

G  flumina  J/^'*         fodibus  i^a  9  castalidum  J/P-  13  mamiilnncs  MP-,  ****llones  7"  15  cicu- 

tinis   M-P-,    citutinis   J/'  melana  ('  17    scliiron    M  18    plexit   M  19    semifer  M 

21  divesfjue  F        paupera    T        ditaljat  C 


174  SIDONIT  CAEMINUM 

sic  nos,  o  Caesar,  nostri  spes  maxinia  saecli, 
post  magnos  proceres  parvula  tura  damus, 
■-'■■    audacter  docto  coram  Yictore  canentes. 

aut  Phoobi  aut  vestro  qui  solet  ore  loqui : 
qui  licet  aeterna  sit  vobis  quaestor  in  aula, 

aeternum  nobis  ille  magister  erit. 
ergo  colat  variae  te,  princeps,  liostia  iinguae; 
3i'        nam  nova  templa  tibi  pectora  nostra  facis. 


II. 

PANEGYRICUS. 

Auspicio  et  numero  fasces,  Auguste,  secundos 
erige  et  efFulgens  trabealis  mole  metalli 
annum  pande  novum  consul  vetus,  ac  sine  fastu 
scribere  bis  fastisi  quamquam  diademate  crinem 

■■    fastigatus  eas  umerosque  ox  more  priorum 
iiichidat  Siirrana  chlamys,  tc  picta  togarum 
purpura  phis  capiat,  quia  rcs  est  semper  ab  acvo 
rara  frequens  consul.     tuquc  o  cui  lauren,  lane, 
annua  debetur.  religa  torpore  soluto 

1"    quavis  fronde  comas,  subita  nec  luce  pavescas 
priiicipis  aut  rerum  credas  elementa  moveri. 
nil  natura  novat:  sol  hic  quoque  venit  ab  ortu. 
liic  est,  o  proceres,  petiit  quem  Romula  virtus 
et  quem  vester  amor;  cui  se  ceu  victa  procellis 

!■■    atque  carens  rectore  ratis  res  publica  fractam 
intulit,  ut  digno  melius  flectenda  magistro, 
ne  tempestates,  ne  te,  pirata,  timeret. 
te  prece  ruricola  expetiit,  te  foedere  iunctus 
adsensu,  te  castra  tubis,  te  curia  plausu, 

•-i"    te  punctis  scripsere  tribus  collegaquo  misit 
te  nobis  regnumque  tibi;  suffragia  tot  sunt 
quanta  legit  mundus.     fateor,  trepidavinuis  omnes, 
ne  vellet  collega  pius  pcrmittere  voto 
publica  vota  tuo.     credet  ventura  propago: 

-'■'■    in  nos  ut  possint,  princeps,  sic  cuncta  licere, 
de  te  non  totum  licuit  tibi.     facta  priorum 
exsuperas,  Auguste  Leo;  nam  regna  super  stat 
qui  regnare  iubet:  melius  res  publica  vestra 
nunc  erit  una  magis,  quae  sic  est  facta  duorum. 

'•"    salve,  sceptrorum  columen,  regina  Orientis, 
orbis  Roma  tui,  rerum  milii  principe  misso 


2i)  Victore  Sirmonchts  P^> :  **torc  P»,  victure  M,  doctorc  CFT  27  quilibet  P^M  29  calat  F^ 

Incipit  panigericus  inscr.  rnhric.  in  C;  PANIGERICVS  INCIPIT  P;  PANIOERICVS  in  extremo  rfrsn  earm.  I 
ad  marf^.  M        explicit  pracfacio  Incipit  panagericus  primns  F;  INCIPIT  PANA(JERICV!^  T  1   secundo  P 

'1  erige  et]  eriget  P^'M^  4  fastis  om.  M        crimen  M^F  10  qnivis  MP-  11  movcri  in  ras.  JP> 

17    nec  bis  M         p.]  o  pirata  T  22   quando  .1/  2;")  possit  i'"'*  27  exsnpcrans  C"         loto  F^ 

30  sceptorum  C^ 


I  V.  23  —  II  V.  li. 

iiiiii  iioii  Eoo  soluiii  veneranda  Quiriti. 
iiiil^erii  sedes.  sed  plus  pretiosa.  (|Uod  extas 
iniperii  genetrix.    lihodopeii  quae  portat  ct  llaeimiin. 
■••    Tliracum  terra  tua  est.  herouin  fertilis  ora. 
excipit  liic  natos  glacies  ct  niatris  ab  alvo 
artus  infantum  molles  nix  civica  durat. 
pectore  vix  alitur  (piis(|uam.  sed  ab  ubcre  tractus 
plus  potat  per  vulnus  e(|uum:  sic  lacte  relicto 
'"    virtutem  gens  tota  bibit.     crevere  parumpcr: 
mox  i)ugnani  ludunt  iaculis;  hos  suggerit  illis 
nutrix  phiga  iocos ;  pueri  venatibus  a])ti 
lustra  feris  vacuant,  rapto  ditata  iuventus 
iura  colit  gladii.  consummatamque  senectam 

*■'    non  ferro  finire  pudet:  tali  ordinc  vitae 
cives  Martis  agunt.     at  tu  circumtlua  ponto 
Europac  atque  Asiac  commissam  carpis  utriiiKinc 
temperiem:  nam  Bistonios  A(|uilonis  hiatus 
proxima  Calcliidici  sensim  tuba  tempeiat  Euri. 

^"    interea  tc  Susa  tremunt  ac  supplice  cultu 
Hectit  Achaemenius  lunatum  Persa  tiaram. 
Indus  odorifero  crinem  madefactus  amomo 
in  tua  lucra  feris  exarmat  guttur  alumnis. 
ut  panduin  depcndat  ebur:  sic  trunca  reportnr 

"■•    Bosphoreis  elefas  inglorius  ora  tributis. 

porrigis  ingentem  spatiosis  moenibus  url)(.'in. 
quam  tamcn  angustam  populus  facit:  itiir  iii  ;i(M|U()r 
molibus  et  vetcres  tellus  nova  contrahit  undas, 
namquc  Dicarchaeac  translatus  pulvis  harcnae 

«"    intratis  solidatur  aquis  durataquc  massa 

sustinct  advcctos  percgrino  in  gurgitc  caiiipos. 
sic  tc  dispositam  spectantemque  undiquc  portus, 
vallatam  pelago  tcrrarum  commoda  cingunt. 
Fortunata  satis,  Romac  partita  triumphos, 

fi'^    ct  iam  non  qucrimur:  valcat  divisio  regni. 
concordant  lancis  partcs;  dum  pondera  nostra 
suscipis.  acquasti.     tali  tu  civis  ab  urbe 
Procopio  genitorc  micas:  cui  prisca  propago 
Augustis  vcnit  a  proavis.  quem  diccrc  digno 

'"    non  datur  eloquio.  ncc  si  niodo  surgat  Averno 
qui  cantu  flexit  scopulos  digitis(|uc  canoris 
compulit  auritas  ad  plectrum  currcre  silvas. 
cum  starent  Hebri  latices  cursuque  ligato 
fluminis  attoniti  carmen  magis  unda  sitiret. 


t75 


32  eo  ra        quiriiii  C            33  imperils  J/             U  om.  M             '6b  tlir.  terraj  tra  T  ^Ki  guatuis  M 

37  (iandida  J/P'-               38  quaniquam  J/               39  putat  J/'^   purtat  t'i               40  bibet  M  paurumper  F 

41    iUos  31                43   lerix  /<'a                 44    cuusummataque  J/                 46    actu  PT                47  utramque  J/a 

48  aquiloni*s  C               49   chalchidiei  CP               50  tremit  J/a               51   achemeui.s  C" ;  achimeuius  M 

thiaram  i  rum  P;  tiarum  J/            52  oderiferu  P        made*actus  M^            53  ferat  exannis  P»  v.  .56  oni.  M 

58veterisJ/a           59  dicartheae  J/ rc,  dicarthee  i^P           61  campis  J/a           65  en  iam  Zec^  66  lances  J/ 
vestra  P             v.  67  tali  tuj  talitus  M             73  starent  thybritices  cursu  legati  J/ 


176  SIUONII  CARMINUM 

■  lluie  quondam  iuveni  reparatio  credita  pacis 

Assyriae :  stupuit  primis  se  Parthus  in  annis 
consilium  non  ferre  senis:  conterritus  haesit 
quisque  sedet  sub  rege  satraps:  ita  vinxerat  oinnes  . 
legati  genius.    tremuerunt  Medica  rura. 

'^'^    quaeque  draoonigenae  portas  non  chiuserat  hosti. 
tum  demum  BabyUni  nimis  est  sibi  visa  patero. 
partibus  at  postquam  statuit  nova  formuhi  foedus 
Procopio  dictante  magis,  iuratur  ab  illis 
ignis  ct  unda  deus  nec  non  rata  pacta  futura 

"^'    hic  divos  testatur  avos.     Chaldaeus  in  extis 
poutificum  de  niore  senex  arcana  peregit 
murmura:  gemniantem  pateram  rex  ipse  retentans 
fudit  turicremis  carchesia  cernuus  aris. 
suscipit  hinc  reducem  duplicati  cubnen  honoris: 

'•"'    patricius  necnon  peditumque  equitumque  magister 
praeficitur  castris.  ubi  Tauri  claustra  cohercens 
Aethiopasque  vagos  belli  terrore  relegans 
gurgite  pacato  famulum  spectaret  Orontem. 

Huic  soccr  Anthomius.   praefectus.   consul  ct  idcni, 

"■'    iudiciis  populos  atque  anuum  nomine  rexit. 
purpureos  Fortuna  viros  cum  muricc  seniper 
prosequitur.  solum  hoc  tantum  nmtatur  in  iUis, 
ut  regnet  qui  consul  erat.     secl  omittimus  omnes. 
iam  tu  ad  plectra  veni.  tritus  cui  casside  crinis 

i'"j    ad  diadema  venit,  rutilura  cui  Caesaris  ostrum 
deposito  thorace  datur  sceptroque  replenda 
mucrone  est  vacuata  manus.    cunabula  vestra 
imperii  fulsere  .notis  et  praescia  tellus 
aurea  converso  promisit  saecula  fetu. 

i«j^    te  nascente  ferunt  exorto  flumina  melle 
dulcatis  cunctata  vadis  oleique  liquores 
issc  per  attonitas  bacca  pendente  trapetas. 
protulit  undantem  segetem  sine  semine  campus 
et  sine  se  natis  invidit  pampinus  uvis. 

ii*'    hibernae  rubuere  rosac  spretoque  rigorc 
lilia  perraixtis  insultavere  pruinis. 
tale  puerperium  quotiens  Lucina  rcsolvit. 
raos  clementoruni  ccdit  rcgnique  futuri 
fit  rerum  novitate  fides.    venisse  beatos 

ii^    sic  loquitur  natura  deos:  constantis  luli 
lambebant  teneros  incendia  blanda  capillos : 
Astyages  Cyro  pellendus  forte  nepoti 


75  hic  -V»  76  se  primus  F^,   se  primis  F^'               78  sedet]   sed  31              71)   medicatura  J/» 

87   reteutens  M^  88    luudit  C                 80  dupliciitii  C             tliouuris  P'                 91   ut   siq).  ubi  T^ 

92  aetiopasque  C  'Sd  paccato  J/TCP              94  autemius  J/''               9<)  an  purpureu  ■?"              97  solo  J/* 

muta»tur  C*  98  reguat  F             99  uani  F        cas**side  C"              100  cui]  tibi  F            102  est  vacuata] 

estueat  J/»,   estueuat  JI^  uostra  C              104   area  M^               105   exortu  M,  exorta  /•'        meila  J/P'' 

106  liquuris  J/  110  spretose  C            Uo  codit  C"             115  cunctautis  TCFF            117  astiages  J/TC 

ciro  MT        sorte  Uarthiius 


II  V.  Tf)  —  V.  lalt. 

in;,aiinis  oxpavit  (littusiini   vitr  raccnmin; 
pracbiiit  intrepido   nianiinas   lupa   fcta   (jiiiriiK»: 
'-'"    lulius   in   luceni   vcnir.   (juni    laurca   tla'>-iat: 

inagnus  Alcxaiulcr  iiec  non   Augustus   habcntur 
concci^ti   serpcntc   dco   IMiocbiiiiKpic    lovciiKjue 
divisere  sibi :   naiiK|Uc   horuni   (piaesiit  unus 
CinyHa   siib   Syrtc   patrein;  inaculis  f^eiietricis 
'-'    alter  riioebigenaiu  sese  gaudebut  haberi, 
Paeonii  iactans  Epidauria  signa  draconis. 
niultos  cinxerunt  aquilae  subituinque  per  orbciii 
lusit  venturas  faiiiulatrix  penna  coronas. 
ast  hune.  egregii  proccres.  ad  sceptra  vocari 
'  i"    iain   tuni   iioss(!  datuni  cst.    laribus  cuiii   lortc   patcrnis 
protulit  cxcisus  iaiii   iion  sua  gcrniina   paliiies. 
iinperii  vcr  illud  crat:   sub  iniaginc  froiulis 
dextra  per  arentem  Horebant  oinina  virgani. 
at  postquain  prinios  infans  exegerat  aniios. 
'•<•'    reptabat  super  arnia  patris,  quanique  arta  terebat 
lamniina  cervicem  gemina  complexus  ab  ulna 
livida  laxatis  intrabat  ad  oscula  cristis. 
ludus  erat  puero  raptas  ex  hoste  sagittas 
festina  tractare  manu  captosque  per  arcus 
i*'J    fiexa  reluctantes  in  cornua  truderc  nervos. 

nunc  treinulum  tenero  iaculum  torquere  lacerto 
inque  frementis  equi  dorsum  cuin  pondere  conti 
indutas  Chalybum  saltu  transferre  catenas, 
inventas  agitare  feras  et  fronde  latentes 
H'    quaerere,  deprensas  modo  claudere  cassibus  artis, 
nunc  torto  penetrare  veru:  tuin  sacpe  fragore 
laudari  comitum,  frendens  cum  belua  ferrum 
ferret  et  intratos  exirent  arma  per  armos. 
conde  Pelethronios,  alacer  puer  et  venator, 
i-^u    Aeacida,  titulos,  quamquam  subiecta  magistri 

terga  premens  et  ob  hoc  securus  lustra  pererrans 
tu  potius  regereris  equo.    non  principe  nostro 
spicula  direxit  melius  Pythona  superstans 
Paean,  cum  vacua  turbatus  paene  pharotra 
'•'•^    figeret  innumeris  numerosa  volumina  telis. 

Nec  minus  haec  intcr  veteres  audire  sophistas: 
Mileto  quod  crete  Thales  vadimonia  culpas. 
Lindio  quod  Cloobule  canis  ■iiiodus  optimus  esto", 
ex  Efyra  totum  meditaris  quod  Periander, 


177 


118  aiffuso  J/        raceri  /'  120  iVaglat  il/''  122  serpenti  P        phoebura  P«         iove.ique  P 

124  cyuifi  C,   cyila  /'  125  habere  J/  126  poenii  i^  127  unxerunt  J/  12«  piuna  J/a 

colunibas  /'  130  tunc  T  132  ver  iiludj  velud  J/  133  omnia  C  134  ast /'  135  quani- 

quam  /'      arte  M  136  urna  T^  138  raptos  C-^  140  rudere  M,  tendere  Buechekr  141  tenero 

treraulum  J/a  143  saltum  M  144  agittare  P  fronde]    lorte  M  145  deprehensas  MCP 

146  nunc]   non  /'  147   frendens  om.  C  149   Quonde  T         *  pelethronios  P'  150  eascida  /'' 

titulus  M       subacta  P  156  minor  2T'^i'  157  melito  M        tales  P  158  lindi  T^        cleobole  M, 

cleubole   TCP,  cleubone  /' 

SlDONIUS.  ^y 


\  7g  SIDONII  CARMINUM 

leo    Attico  quodvo  Solon  tineni  benc  respicis  aevi. 
Piienaee  Bia.  quod  plus  tibi  turba  malorum  est, 
noscere  quod  tempus,  Lesbo  sate  Pittace,  suadcs. 
quod  se  nosse  omnes  vis,  ex  Lacedaemone  Chilon. 
praeterea  didicit  varias,  nova  dogmata,  sectas: 

i»>->    quicquid  laudatum  est  Scythicis  Anacharsis  in  arvis, 
quicqiiid  legiforo  profecit  Sparta  Lycurgo, 
quicquid  Erechtheis  Cynicorum  turba  volutat 
gymnasiis,  imitata  tuos,  Epicure,  sodales : 
quicquid  nil  verum  statuens  Academia  duplex 

1^1'    personat,  arroso  quicquid  sapit  ungue  Cleanthes, 
quicquid  Pythagoras,  Democritus,  Heraclitus 
deflevit.  risit,  tacuit:  quodcumque  PLatonis 
ingenium,  quod  in  arce  fuit,  docet  ordine  terno, 
quae  vel  Aristoteles.  partitus  menibra  loquendi, 

i"'^    nrgumentosis  dat  retia  syllogismis : 

quicquid  Anaximenes.  Euclides,  Archyta,  Zenon, 
Arcesilas,  Chrysippus  Anaxagorasque  dederunt, 
Socraticusque  animus  post  fatum  in  Faedone  vivus, 
despiciens  vastas  tenuato  in  crure  catenas, 

i**"    cum  tremeret  mors  ipsa  reum  ferretque  venenuni 
pallida  securo  lictoris  dextra  magistro. 
praeterea  quicquid  Latialibus  indere  libris 
prisca  aetas  studuit,  totum  percurrere  suetus : 
Mantua  quas  acies  pelagique  pericula  lusit 

1S5    Zmyrnaeas  imitata  tubas,  quamcumque  hjquendi 
Arpinas  dat  consul  opem.  sine  fine  secutus 
fabro  progenitum.  spreto  cui  patre  polita 
oh)quiis  plus  lingua  fuit,  vel  quicquid  in  aevum 
mittunt  Euganeis  Patavina  volumina  chartis : 

i'-'"    qua  Crispus  brevitate  placet,  quo  pondere  Yarro, 
quo  genio  Plautus.  quo  fulmine  Quintilianus, 
qua  pompa  Tacitus  numquam  sino  laude  loquendus. 

His  hunc  formatum  studiis,  natalibus  ortum, 
moribus  imbutum,  princeps  cui  mundus  ab  Euro 

1""'    ad  Zephyrum  tunc  sceptra  dabat,  cui  nubilis  atque 
unica  purpureos  debebat  nata  nepotes, 
elegit  generum;  sed  non  ut  deside  luxu 
fortuna  soceri  contentus  et  otia  captans 


1(50  saloii  C^  IGl  prhnaee  bia  J/P-,  yas  pireiiee  F         tiiba  Af         iiiuruiii  J/='  1(32  uucere  C 

lesbus  epittace  M,  1.  s.  pitace  F,   1.  s.  pictace  C  163    vix    'F        lacedomoue  C  IG;")   laudavit  ruljo 

166  spartha  P         ligurgo  cudd.  167  erictbeis  MCT^>F,  ericitbreis  P,  erictreis  7'"  168  giguasiis  T 

170  acroso  J/         Cleanthes  «/wZyo ;   cleanus   TCF,   eleanus  P         Cleautlies  cum  vv.  171  et  172  praeter  Platouis 
om.  M  171  phytagoras  CF,   phitagoras  P,   pitagoras  /'  deniocretus  P  Ileraclitus    WilamuuUz] 

heraclitusque  codd.  174   aristotbeles  P,  aristotiles  M  17;"}    regula  F  17(i   ainaxinieues  M, 

anaximiues  P  archita   MCP  177    arcbesilaus  ('J'TFM'-,    archisilaus  M\   cf.  l.j,  94  cbroe- 

sippus  C'P,   crhoesippus  i"',   crisippus  J//'      ana.\igoras(|ue  /'  178  socrati***que  C''J,  socratisque  J//o»-to6»e 

recie:  cfr.  1.5,U6       fedone  J/F.  foedoue  7'P,  foedrone  C  179  dispiciens  P      -vastant  J/»       \n  CJ]  um.  3IPTF 

180  cui  J/a       rerum  CF  181  lectoris  M       magistrum  J/'^  182  laciaribus  J/       rr.  18,3—548  om.  M 

18.T  loquenti  CF  186  secutus  fabro  progenitum  scrijm;  locutus  labro  progenitus  cudd.  189  mittunt] 

mittunt  iu  T»  190  cripus  P  191  fiuniine  T        quintinianus  P  198  **»taus  I'>^ 


IT  V.  16<»  —  V.  24:].  179 

nil  sil)i  doberet :  ooniitis  sed  iure  recepto 
-'"•^    Danuvii   ripas  et  tractuni   liniitis  ainpli 

eircuit,  liortatur.  disponit,  di.scutit.  arniat. 

aic  sub  patre  Pius  moderatus  castra  parentis, 

sic  Marcus  vivente  Pio,  j)ost  iura  daturi. 

innunierabilibus  le^ionibus   iin})eritabant. 
i"'    hinc  reduci  datur  oniiiis  lionos,  et  utrique  ni!i<^is((M' 

iiiilitiae  consul(|ue   iniciit.  coniiincta   potestas 

})atricii,  cclerique  gradii  piivatii   ('iiciirrit 

culniina  conscenditque  seiiuiii   puci'  ipse  cuiulcm. 

sedit  et  enierito  iuvenis  vetcuanus  in  auro. 
-'»"        lanique  parens  divos:  sed  vobis  nuUa  cupido 

iniperii :  longam  diademata  passa  ropulsam 

insignem  legcro  virum,  quom  deinde  legentem 

spernere  non  possos.     soli  tibi  contulit  uni 

hoc  Fortuna  decus,  quamquam  te  posceret  ordo. 
-'i-'    ut  lectus  princeps  mage  quam  videaro  relietus: 

post  socerum  augustum  regnas.  sed  non  tibi  venit 

purpura  per  thahimos  et  coniunx  regia  regiio 

hius  potius  quam  causa  fuit:  nam  iuris  habenis 

non  generum  legit  res  piibHca.  sed  generosum. 
-'■-'"   fallor,  bis  gemino  nisi  cardine  rem  probat  orbis: 

ambit  te  Zephyrus  rectorem,  dostinat  Eurus, 

nd  Boream  pugnas  et  formidaris  ad  Austrum. 
Anto  tamen  quam  te  socium  collega  crearet, 

perstrinxisse  libet,  quos  Illyris  ora  triumphos 
•^■•^•'    viderit,  excisam  quae  se  Yalameris  ab  armis 

forte  ducis  nostri  vitio  deserta  gemobat. 

haud  aliter,  caesus  quondam  cum  Caepio  lobur 

dedidit  Ausonium.  subita  cogente  ruina 

eloctura  duceni  post  guttura  fracta  lugurthae 
'-;-"    ultum  Arpinatem  Calpurnia  foedera  lixam 

opposuit  rabido  ros  publica  territa  Cimbro. 

hic  primum  ut  vestras  aquilas  provincia  vidit. 

desiit  hostilos  confestim  horrere  draconcs. 

ilicet  edomiti  bello  praedaque  carentes 
-"■'    raox  ipsi  tua  praeda  iacent.     sed  omittimus  istos 

ut  populatores:  belli  magis  acta  revolvo, 

quod  beHum  non  parva  manus  nec  carcere  fracto 

ad  gladiaturam  tu  Spartaco  vincto,  parasti, 

sed  Scythicae  vaga  turba  phigae.  feritatis  abundans. 
-^"    dira,  rapax,  vehemens.  ipsis  quoque  gentibus  illic 

barbara  barbaricis,  cuius  dux  Hormidac  atque 

civis   erat.     quis  tale  sohim  est  murique  genusque. 
Albus  Hyperboreis  Tanais  qua  vallibus  actus 


190  dederet  P         comites  F             200  danubii  codcl.         rippns   —  innplnn)  T  201  cii-cmnit  TCP 

20;.)  lionos  ed.   (h'ei/oril  el  ('oUoviheti ;  lionor  codd.           et  utrisqnc  P;  fin  ntriusquc  ?  209  vota)-anus  C" 

211    regnaiuli    longuani    «1.    ]>.    i-.    T                 219    non]    Flon    /'                 231    cyhro    P  2;52    pi-ovitia  P 

238  glndiutliui-am  F           si)arlliacc   (FP           vincta  F               239   vaga]    nova    'J'  242    fort.   niorcsqne 
(item  MohrJ             2-43  qui  /•' 

23* 


180  SIDONTI  CARMINUM 

Riphaea  de  caute  caclit,  iacet  axe  sub  ursae 

-^■'    gens  animis  membrisque  minax:  ita  vultibus  ipsis 
infantum  suus  liorror  inest.     consurgit  in  artum 
massa  rotunda  caput:  gcminis  sub  fronte  cavernis 
visus  adest  oculis  absentibus;  acta  cerebri 
in  cameram  vix  ad  refugos  lux  pervenit  orbes, 

s-^io    non  tamon  et  clausos :  nam  fornice  non  spatioso 
magna  vident  spatia,  et  maioris  luminis  usum 
perspicua  in  puteis  compensant  puncta  profundis. 
tum.  ne  per  malas  excrescat  fistula  duplex, 
obtundit  teneras  circumdata  fascia  nares, 

-'•'■'i    ut  galeis  cedant:  sic  propter  proelia  natos 
maternus  deformat  amor,  quia  tensa  genarum 
non  interiecto  fit  latior  area  naso. 
cetera  pars  est  pulchra  viris:  stant  pectora  vasta, 
insignes  umeri,  succincta  sub  ilibus  alvus. 

itio    forma  quidem  pediti  media  est,  procera  sed  extat, 
si  cernas  equites:  sic  longi  saepe  putantur, 
si  sedeant.    vix  matre  carens  ut  constitit  infans, 
mox  praebet  dorsum  sonipes;  cognata  reare 
membra  viris:  ita  semper  equo  ceu  fixus  adhaeret 

^«■'    rector;  cornipedum  tergo  gens  altera  fertur, 
haec  habitat.     teretes  arcus  et  spicula  cordi, 
terribiles  certaeque  manus  iaculisque  ferendae 
mortis  fixa  fides  et  non  peccante  sub  ictu 
edoctus  peccare  furor.     gens  ista  repente 

•.i'0    erumpens  soUdumque  rotis  transvecta  per  Histrum 
venerat  et  sectas  inciderat  orbita  lymphas. 
hanc  tu  directus  per  Dacica  rura  vagantem 
contra  is,  aggrederis,  superas,  includis ;  et  ut  te 
metato  spatio  castrorum  Serdica  vidit, 

i!To    obsidione  premis.     quae  te  sic  tempore  multo 
in  vallo  positum  stupuit,  quod  miles  in  agros 
nec  licitis  nec  furtivis  excursibus  ibat. 
cui  deesset  cum  saepe  Ceres  semperque  Lyaeus, 
disciplina  tamen  non  defuit;  inde  propinquo 

-'«t>    hoste  magis  timuere  ducem.     sic   denique  factum  est, 
ut  socius  tum  forte  tuus,  mox  proditor,  illis 
frustra  terga  daret  commissae  tempore  pugnae. 
qui  iam  cum  fugeret  flexo  pede  cornua  nudans, 
tu  stabas  acie  solus,  te  sparsa  fugaci 

•^85    expetiit  ductore  manus,  te  Marte  pedestri 
sudantem  repetebat  eques,  tua  signa  secutus 
non  se  desertum  sensit  certamine  miles. 


246    suis  C          atrum  C              248  crebri  C»               2r)0   nos  C              251    niaiorem    T  usu  C^ 

2r>4   fascea  PC^,    facea  C^               250   deforma  C^               257    naso]  viso  F    -          2(52  ut]  si   T,  con  (c)  F 

209  pecare  P»           271  diihium  an  seccas  F;  siccas  Mohr,  tcctas  Jhiecheler  (cl.  ClmuUan.  57.  (>0  G.)  273  is] 

his  TF           277  ne  licitis  C">           282tcrgH*7"            28:5  cum  f.]  confngcrct  7'       nuclas  7'           284  jicies  TCi' 
spargrt   C             280  repe»tebat  6" 


II  V.  244  —  V.  332.  181 

i  niinc  et  veteris  profer  praeoonia  Tulli. 

aetas  cana  patruni,  quod  pulciiro  iioitamine  niendax 
-'1'"    occuluit  refugi  nutantia  foedera  Metti. 

nil  siinile  est  fallique  tuuni  tibi   non  plaocf  liostein. 

tunc  vicit  miles,  dum  se  putat  esse  iuvaiiduni : 

hic  vicit,  postquani  se  comperit  esse  relictum. 

dux  fugit,  insequeris;  renovat  certamina.   vincis: 
-^i»''    clauditur,  expugnas:  elabitur,  obruis  atque 

Sarmaticae  paci  pretium  sua  funera  ponis. 

paretur,  iussum  subiit  iam  transfuga  letum 

atque  peregrino  cecidit  tua  victima  ferro. 

ecce  iterum,  si  forte  placet,  confiige.  vetustas: 
:""'    Hannibal  ille  ferox  ad  poenam  forte  petitus. 

etsi  non  habuit  ius  vitae  fine  suprcmo, 

certc  habuit  mortis:  quem  caecus  carcer  et  uncus 

et  quem  expectabat  fracturus  guttura  lictor, 

hausit  Bebrycio  constantior  Imspite  virus: 
"•"•'    nam  te  qui  fugit,  mandata  morte  peremptus, 

non  tam  victoris  periit  quam  iudicis  ore. 

Nunc  ades,  o  Paean,  lauro  cui  grypas  obuncos 

docta  lupata  ligant,  quotiens  per  frondea  lora 

fiectis  penniferos  ederis  bicoloribus  armos: 
•ii^'    huc  converte  chelyn;  non  est  modo  dicere  tempus 

Pythona  exstinctuni  nec  bis  soptena   sonaro 

vulnera  Tantalidum,  quorum  til)i  funora  servat 

cantus  et  aeterno  vivunt  in  carmine  mortes. 

vos  quoque,  Castalides,  paucis  quo  numine  nobis 
:''i'    venerit  Anthemius  gemini  cum  foedere  regni 

pandite;  pax  rerum  misit  qui  bella  gubernet. 
Auxerat  Augustus  naturae  lege  Severus 

divorum  numerum:  quem  mox  Oenotria  casum 

vidit  ut  aerei  de  rupibus  Appennini 
:wu    pergit  caerulei  vitreas  ad  Thybridis  aedes, 

non  galea  conclusa  genas  (nec  sutilis  illi 

circulus  inpactis  loricam  texuit  hamis), 

sed  nudata  caput:  pro  crine  racemifer  exit 

plurima  per  frontem  constringens  oppida  palmes, 
•'•"-•'    perque  umeros  teretes,  rutilantes  perque  lacertos 

pendula  gemmiferae  mordebant  suppara  bullae. 

segnior  incedit  senio  venerandaque  membra 

viticomam  retinens  baculi  vice  flectit  ad  ulmum. 

sed  tamen  Ybertas  sequitur;  quacumque  propinquat, 
3">o    incessu  fecundat  iter;  comitataque  gressum 

laeta  per  impressas  rorat  Vindemia  plantas. 

ilicet  ingreditur  Tiberini  gurgitis  antrum; 


288  tullii  T  290  meti  TP,   moeti  C,   meri  F  291   non]   nec   TP  29G  pretitium  F 

303  spectabat  C  307  griphas  TCP,  grifas  F  309  biscoloribus  P  315  antemius  P  317  augustus 

auxerat  T^         severus]  pro  supra  v  C''>  318  vix  Wilamowltz  319  vidit,  et  Buecheler,  ut  vidot   Leo 

aere  F  322  textuit  F  325  teretis  P,  tentes  F  327  senio  corr.  In  genio  man.  jjr.  in  Vaticano  .3421; 

geniy  TCPF  328  ulmum]  huili  F  329  quocumque  F  331   rornt  om.  C'^,  rotat  /•' 


182  SIDONII  CARMINUM 

euiTebnr  HuYius;  vosideus  ot  liarundinis  altao 
coneolor  iu  viridi  Huitabat  silva  eapillo. 

:!:••'    dat  souituni  niento  unda  cadens,  lieot  hispida   saotis 
suppositis  niultuni  sedaret  barba  fragoreni. 
peetore  ruetabat  latices  lapsuque  citato 
sulcabat  madidani  iam  torrens  alveus  alvum. 
torretur  veniente  dea  manibusque  remissis 

-4"    romus  et  urna  eadunt.     veniae  tum  verba  pai'auti 
illa   prior:  ■venio   viduatam  praesule  nostro 
per  te,  si  placeat,  laerimis  inflectere  Romnm : 
expetat  Aurorae  partes  fastuque  remoto 
hoc  unum  praestet,  iam  phis  dignetur  amari. 

■H'    instruo  quas  quaerat  vires  orbiquo  iaeenti 

quo  poseat  dic  orbe  caput.    quemeumque  creavit 
axe  meo  uatum,  confestim  fregit  in  illo 
imperii  fortuna  rotas.     hinc  Yandalus  hostis 
urget  et  in  nostrum  numerosn  elasse  quotannis 

:''Sii    militat  excidium,  conversoque  ordine  fati 
torrida  Caucaseos  infort  mihi  Byrsa  furores. 
praeterea  invictus  Ricimer,  quem  publica  fata 
respiciunt,  proprio  solus  vix  Marte  repellit 
piratam  per  rura  vagum,  qui  proeHa  vitans 

^■'■'    victorem  fugitivus  agit.     quis  sufferat  hostem, 
qui  pacem  pugnamque  negat?    nam  foedera  nuUa 
cum  Ricimere  iacit.     quem  cur  nimis  oderit  audi. 
incertum  crepat  ille  patrem,  cum  serva  sit  illi 
certa  parens;  nunc  ut  regis  sit  filius,  eftert 

-|>'    matris  adulterium.     tum  livot,  quod  Ricimerem 
in  regnum  duo  regna  vocant;  nam  patre  Suobus, 
a  genetrice  Getes.     simul  et  reminiscitur  illud, 
quod  Tartesiacis  avus  huius  Vallia  terris 
Yandalicas  turmas  et  iuncti  Martis  Hahmos 

y*i-'    stravit  et  occiduam  texere  eadavera  Calpen. 

quid  veteres  narrare  fugas,  quid  damna  prioruni,? 
Agrigentini  recolit  dispendia  campi. 
inde  furit,  quod  se  docuit  satis  iste  nepotem 
illius  esse  viri,  quo  viso,  Yandale,  semper 

^■'J    terga  dabas.     nam  non  Siculis  illustrior  arvis 
tu,  Marcelle,  redis,  per  quem  tellure  raariquo 
nostra  Syracosios  presserunt  arma  penates: 
nec  tu,  cui  currum  Curii  superare,  Metelle, 
contigit,  ostentans  nobis  elefanta  frequentem, 

37-.    grex  niger  albentes  tegeret  cum  mole  iugales 
auetoremque  suum  celaret  pompa  triumphi. 
Noricus  Ostrogothum  quod  continet,  isto  timotur: 


333  altae  et  in  marg.  \  alis  C  334  cumcolor  P  33;')  satis  P  338  alvam  T'^  343  ex- 

pecta   P  348    imperio    €'>■  uuandalus  CF  349    quotiannis  F  SnO    cxciduum  C^P 

S;")!   furorem  C^  35.5  ait  F  3<)0   ricemerem   C  3G1    suevus  cixM.  3(j"2   getlies  codd. 

363  quo  /'"  cartcsiacis  C  avis  F  uuallia  C"  '-'tM   uuaudalicas   <JFP  3(5()    fugans  P 

3(j9  uuandale  CFP  372  Syracosios  Luc.  Mu^Her;  siracusios  codd.  373  mctailc  P  370  aurorenque  T 


II  V.  3;i3  —  V.  i-jo.  jg3 

Gallia   (juud   Jilicni   Nraifciii   ligat.   iste  pavi^ri  cst. 

quod   coiisaiiguinco   iik;  Vandaius   liostis   llalunu 
:»*"    diripuit  radente,  suis   liic   ultus  al)  arniis. 

sed  tanicn  unus  homo  est  nec  tanta  i^ericula  solus 

toliere,  sed  ditterre  potest:  inodo  principe  nobis 

ost  opus  armato,  vcterum  (|ui  mon;  parentum 

non  niandet  sed  bclla  gerat.  (|uenj  si<!;na  niovcntcin 
3'*'    tena  vel  unda  tremant.  ut  tandem  iure  reeepto 

Romula  desuetas  moderentur  classica  classes.' 
Audiit  illa  pater,  simul  annuit.    itur  in  iirlxMii. 

continuo  videt  ipse  deam.  summissus  adorat. 

pcctus  et  exertam  tetigerunt  cornua   mammain: 
-'•"J    mandatas  fert  inde  preces.    (|uas  diva  secuta 

apparat  irc  viam.     laxatos  torva  capillos 

stringit  et  inclusae   latuerunt  casside  turres : 

infula  laurus  erat.     Iiullis  hostilibus  asper 

applicat  a  laeva  surgcntem  baltcus  cnsem. 
•"*•'•■'    inseritur  clipeo  victrix  nianus:  illius  orbcm 

Martigenae,  lupa,  Thybris,  Amor,  Mars.  Ilia  conij)lcnt. 

fibula  mordaci  refugas  a  pcctorc  vestes 

dcnte  capit.    micat  hasta  minax.  quercusque  trophacis 

curva  tremit  placidoque  deam  sub  fasce  fatigat. 
•""    perpetuo  stat  planta  solo,  scd  fascia  primos 

sistitur  ad  digitos,  retinacula  bina  cothurnis 

mittit  in  adversum  vincto  de  fomite  pollex. 

quae  stringant  crepidas  ct  concurrentibus  ansis 

vinclorum  pandas  texant  per  crura  catcnas. 
40.-.    ergo.  sicut  crat,  liquidam  traiisvccta  per  aethram 

nascentis  petiit  tepidos  Hyperionis  ortus. 

Est  locus  Oceani,  longinquis  proximus  Indis, 

axe  sub  Eoo,  Nabataeum  tensus  in  Eurum: 

ver  ibi  continuum  est,  interpellata  nec  uUis 
41U    frigoribus  pallcscit  humus,  sed  flore  perenni 

picta  peregrinos  ignorant  arva  rigores; 

halant  rura  rosis.  indiscriptosque  pcr  agros 

fragrat  odor:  violam,  cytisum,  serpylla,  ligustrum. 

lilia,  narcissos,  casiam.  colocasia,  caltas. 
4i.i    costum,  malobathrum.  myrrhas.  opobalsama.  tura 

parturiunt  campi:  nec  non  pulsante  senecta 

hinc  rediviva  petit  vicinus  cinnama  Phoenix. 

hic  domus  Aurorae  rutilo  crustante  metallo 

bacarum  praefcrt  leves  asprata  lapillos. 
+-"    diripiunt  diversa  oculos  et  ab  arte  magistra 


378    reliui  P  379    cuiiisuuguiiieo    1'  uuandalus    C'I''I'  3^0    diripui   /',    (liruj)uit  /' 

.■)82    sed]    si  Buecheler  38G   dissuel^is   T  3^9   et]   ad  P  391   corva  P  3fJG   niarta- 

geue  P  ilars   Ilia]    niarsalia    T  39!»    fort.  placitociue  latigat    iu  ras.  P'J  -AOl   ad]  a  P 

402  iuncto  CF  403  auxis   T  }<)4  tatlienas  F  40.")  liquidum  t.  p.  aethra   T  407  longi- 

(^uis  P  408   eoi   T         erum  P  409   veru  P^  interi^allata  P  412   indiscriptosque  scripsi 

(itein  MokrJ;   iudescriptosque  codd.  413  flagrat   TCP  414   colocassia  codd.  cautas   T,  cartas  F 

415  malabratrum    T  41G  pulsite  P,   plausante  F  418  rustilo  F  419  prolert  C         aspirata  F 


184 


SIDONII  CARMINUM 

hoc  vincit  quodciimquo  vides:  sed  conditur  omnis 
sub  domina  praesente  decor,  nimioque  rubore 
gemmarum  varios  perdit,  quia  possidet.  ignes. 
fundebat  coma  pexa  crocos  tlexoque  lacerto 

4-'o    lutea  depressus  comebat  tempora  pecten. 
fundebant  oculi  radios;  color  igneus  illis. 
non  tamen  ardor  erat.  quamvis  de  nocte  recussa 
excepti  soleant  sudorem  tingere  rores. 
pectora  bis  cingunt  zonae,  parvisque  papillis 

«i'    invidiam  facit  ipse  sinus;  pars  extiraa  pepli 
perfert  puniceas  ad  crura  rubentia  rugas. 
sic  regina  sedet  solio ;  sceptri  vice  dextram 
lampadis  hasta  replet:  Nox  adstat  proxima  divao. 
iam  refugos  conversa  pedes.  ac  pone  tribunal 

43=.    promit  Lux  summum  vix  intellecta  cacumen. 
hinc  Romam  liquido  venientem  tramite  cernens 
exiluit  propere  et  blandis  prior  orsa  loquelis: 
•quid.  caput  o  niundi,"  dixit.  'mea  regna  revisis? 
quidve  iubes?'   paulum  illa  silens  atque  aspera  miscens 

44'i    mitibus  haec  coepit:    'venio  (desiste  moveri 

nec  multum  trepida).  non  ut  niihi  pressus  Araxes 
imposito  sub  ponte  tluat  nec  ut  ordine  prisco 
Indicus  Ausonia  potetur  casside  Ganges. 
aut  ut  tigriferi  pharetrata  per  arva  Niphatis 

ii-'    depopuletur  ovans  Artaxata  Caspia  consul. 

non  Pori  modo  regna  precor  nec  ut  hisce  lacertis 
frangat  Hydaspeas  aries  inpactus  Erythras. 
non  in  Bactra  feror  nec  committentia  pugnas 
nostra  Semiramiae  rident  ad  cUissica  portae. 

♦^"    Arsacias  non  quaero  domus  nec  tessera  castris 
in  Tesifonta  datur.    totum  hunc  tibi  cessimus  axem. 
et  nec  sic  mereor.  nostram  ut  tueare  senectam? 
omne  quod  Euphraten  Tigrimque  interiacet,  olim 
sola  tenes;  res  empta  mihi  est  de  sanguine  Crassi, 

*••■'    ad  Carrhas  pretium  scripsi:  nec  inulta  remansi 
aut  periit  sic  emptus  ager;  si  fallo,  probasti. 
Yentidio  mactate  Sapor.     nec  sufficit  istud: 
Armenias  Pontumque  dedi,  quo  Marte  petitum 
dicat  Sulla  tibi:  forsan  non  creditur  uni: 

i>^    consule  Lucullum.     taceo  iam  Cycladas  omnes : 
adquisita  meo  servit  tibi  Creta  Metello. 
transcripsi  Cilicas :  hos  Magnus  fuderat  olim. 
adieci  Hyriae,  quos  nunc  moderaris,  Isauros: 


426    fundebat  C  431    praelert  F           cruras  F-^               438   cacaput  C=               440   mittibus  C»- 

441  araxis  codd.  442  prisco  om.  T              444  ut  om.   C»          tigriferis  C»          pliaretra    T         uifatis  C 

44.5   concousul  F  446    Pori  ,Sirmoudit.s;    pliari    TCF,    pbarii  F                447    erytrhas  C^,   erytrheas  O» 

448   bratra  feror  non  F  449    strident  vul;jo           portaej    pugne   T             .451    tesifonta  F]  tisifonta   TF, 

ctisiphonta  C             453  tygiimque  F:  tigriiique  C             455  charras  codil.             456  haut  T            457  sapro  C 

4.58   dedi]  dabo  T^  459  silla  codd.               461  var.  lect.  super  servit  a  C"  add.  eras.  C-               463  hi- 
^auros  codd. 


II  V.   121    —  V.  MKi. 

lios  quoqiii.'   ^iub  nostris  doniuit  Servilius  arniis. 
<«^    concessi  Aetolos  vetcres  Acheloiaque  arvii. 
transfudi  Attalicuiu  inale  credula  testanientum, 
Kpiruin  retines :  tu  scis,  cui  debeat  illain 
Pvrrhus.     in  Illyricuin  specto  te   mittere  iura 
ac  Macctum  terras:  et  habes  tu.  Paule,  nepotes. 
470    Aegypti   fruincnta  dcdi:  iiiihi   viccrat  oliin 
Leucadiis  Agrippa  frctis.     ludaea  tcnetur 
sub  dicione  tua,  tam<iUiiiM  tu  miseris  illuc 
insigncm  cuni  patrc  Titum.     tibi  Cypria  inerces 
fertur:  pugnaces  ego  j^aupcr  laudo  Catones. 
«''    Dorica  te  tellus  et  Acliaica  rura  tremiscunt, 
tendis  et  in  biinarem  felicia  regna  Corinthon: 
dic,  Byzantinus  quis  reni  tibi  Muminius  cgit? 
Sed  si  forte  placet  veteres  sopire  (|uerelas, 
Anthcmium  concede  mihi.     sit  partibus  istis 
«'-"    Aug-ustns  longumque  Leo:  mea  iura  gubernet 
(luem  petii;  patrio  vestiri  murice  natam 
gaudeat  Euphemiam  sidus  divale  parentis. 
adice  praeterea  privatum  ad  publica  foedus: 
sit  socer  Augustus  genero  Ricimere  bcatus; 
^^•'    nobilitate  micant :  est  vobis  regia  virgo, 
regius  ille  mihi.     si  concors  annuis  istud. 
mox  Libyam  sperare  dabis.     circumspice  taedas 
antiquas:  par  nulhi  tibi  sic  copula  praesto  est. 
proferat  hic  veterum  thalamos  discrimine  partos 
^w    Graecia,  ni  pudor  est:  reparatis  Pisa  qua(irigis 
suscitet  Oenomaum,  natae  quem  fraudc  cadentem 
cerea  destituit  resolutis  axibus  obex: 
procedat  Colchis  prius  agnita  virgo  marito 
crimine  quam  sexu;  spectet  de  carcere  circi 
^»'»    pallentes  Atalanta  procos  et  poma  decori 
llippomenis  iam  non  pro  solo  colligat  auro; 
Deianira,  tuas  Achelous  gymnade  pinguis 
illustret  taedas  et  ab  Hercule  pressus  anheh) 
lassatum  foveat  rivis  rivalibus  hostem: 
■'^'J"    quantumvis  veteris  repetam  conubia  saecli, 
transcendunt  hic  heroas,  heroidas  illa. 
hos  thahimos,  Ricimer,  A^irtus  tibi  pronuba  poscit 
atque  Dionaeam  dat  Martia  laurea  myrtum. 
ergo  age,  trade  virum  non  otia  pigra  foventem 
'^'>'^   deliciisque  gravem,  sed  quem  modo  nauticus  urit 
aestus  Abydenique  sinus  et  Sestias  ora 


18& 


465  aethulos  codd.         acheloique  f^  4m  atalicuiii  C,  atlialicuiu  T             4(iS  pirrlms  F,  pirrus  T, 

I)hirrus  (',    piiyrus  P*,    phyrrus  Pi'  AT.i   titlium    T,    cythum   F                 470    rura    Mo/ir  :  iura    coild. 

476   bimareu   T               479   ipsis  F  480   leo]   nieo   7'a            iura]    regna   T               482   euphymiani  C: 

eupimiam  P,   euphiniiani   T,   eufimiani  F  484   P^it  C"             recimere  P^CTF                491.   492   oi,i.  F 

491  eonomaum  P            492  resoluti  P  493  mariti  C            495  athalanta  TP,  athalantos  C\  athaknto  C^, 

athlanta  F          496  hipomeues  T           497  heianira  t.  acheloris  F           499  rivus  rivialibus  F           500  quan- 

tumvix  P          veteris  repetam  F         sedi  P  501  heroes  F          her-.idas  vulrjo  :  heroides  codd.          ille  T 

502  reciraer  codd.              503  dioenam  F  506   sestus  TP,  astus  F         abydinique  CP,  abidinique  TF 

SlDONIUS.  24 


186  SIDONII  CARMINUM 

Hellespontiacis  cireumclamata  procellis : 
quas  pelagi  fauces  non  sic  tenuisse  vel  illum 
crediderim.  cui  ruptus  Athos.  cui  remige  jN[edo 

M"    turgida  silvosam  currebant  vela  per  Alpem; 
nec  Lucullanis  sic  haec  freta  cincta  carinis, 
segnis  ad  insignem  sedit  cum  Cyzicon  hostis, 
qui  cogente  fame  cognata  cadavera  mandens 
vixit  morte  sua.     sed  quid  mea  vota  retardo? 

M-^    trade  magis."    tum  pauca  refert  Tithonia  coniunx : 
•duc  age.  sancta  parens,  quamquam  mihi  maximus  usus 
invicti  summique  ducis,  dum  mitior  extes 
ct  non  disiunctas  melius  moderemur  habenas. 
nam  si  forte  phicet  veterum  meminisse  laborum. 

•1-*»    et  qui  pro  patria  vestri  pugnaret  luli, 

ut  nil  plus  dicam.  prior  hinc  ego  Memnona  misi.' 

Finierant :  geminas  iunxit  Concordia  partes, 
electo  tandem  potitur  quod  principe  Roma. 
nunc  aliquos  voto  simili  vel  amore,  Vetustas, 

•^-T    te  legisse  crepa,  numquam  non  invida  summis 
emeritisque  viris.     Brenni  contra  arma  CamiUum 
profer  ab  exilio  Cincinnatoque  secures 
expulso  Caesone  refer  flentemque  parentem 
a  rastris  ad  rostra  roga,  miseroque  tumultu 

■^3^'   pelle  prius  quos  victa  petas;  si  rupcrit  Alpes 
Poenus,  ad  afflictos  condemnatosque  recurre; 
improbus  ut  rubeat  Barcina  clade  Metaurus, 
multatus  tibi  consul  agat,  qui  milia  fundens 
Hasdrubalis,  rutilum  sibi  cum  fabricaverit  ensem, 

.vs.-)    concretum  gerat  ipse  caput.     longe  altera  nostri 
gratia  iudicii  est:  scit  se  non  laesus  amari. 

Sed  mea  iam  nimii  propellunt  carbasa  flatus; 
siste,  Camena,  modos  tenues,  portumque  petenti 
iam  placido  sedeat  mihi  carminis  ancora  fundo. 

••to    at  tamen,    o  princeps,  quae   nunc  tibi  classis  et  arma 
tractentur,  quam  magna  geras  quam  tempore  parvo, 
si  mea  vota  deus  produxerit,  ordine  recto 
aut  genero  bis  mox  aut  te  ter  consule  dicam. 
nam  modo  nos  iam  festa  vocant,  et  ad  Vlpia  poscunt 

■'4^    te  fora  donabis  quos  libertate  Quirites, 

quorum  gaudentes  exceptant  verbera  malae. 
perge,  pater  patriae,  felix  atque  omine  fausto 
captivos  vincture  novos  absolve  vetustos. 


.509   raptus  T  510  al*-=m  6'",  alpeii  T  517    iuvincti  i^  519    lAm  F  malorum  F 

.525  summas  P  527  cincinatoque  TP  5oO  viucta  P  532  barchina  codd.  535  noster  (nr)  F 

537  sed  scrijjsi;  et  codd.  544  Nos  moclo  nam  C'^  545  da  nobis  P  547  fasto  P  548  iuncture  T 

E.xplicit  panigericus  anthemii  feliciter  .  Item  editio  ad  libellum  sitbscr.  rnbricator  in  C:  EXPLICIT  PANI- 
GERICVS  ANTEMII  FELICITEK  .  EDITIO  AD  LIBELLVM  P;  EDITIO  AD  LIBELLV  pust.  r.  182  inscr. 
in  marrj.  JA;  EXPLICIT  PANIGEKICVS  .  AD  LIBELLV  T;  explicit  panagericus  prinuis  dictus  anthemio  bis 
c<:)nsuli.     Edicio  ad  libruin  suuui  F 


II  V.  Ml  —  IV  V.  18.  187 

III. 

AD  LIBELLVM. 

Qni)  facoret  laetas  segetes,  qiiod  tonipus  ainaiuluin 

messibus  ct  gregibus,  vitibus  atqun  apibus, 
<i(l  Maocenatis  quondam  sunt  odita  nomon : 

hine,  Maro.  post  audos  arma  virumquo  loqui. 
at  milii  Potrus  orit  Maecenas  temporis  huius. 

nam  famao  polagus  .sidero  curro  .suo. 
si  prohat,  omittit,  si  damnat  carmina,  colat, 

nec  nos  ronchisono  rhinocerote  notat, 
i.  libor:  hic  nostrum  tutatur,  credo,  pudorom: 

lioc  censore  otiam  displicuisse  placet. 


IV. 

PRAEFATIO  PANEGYRICI  DICTI  D.  N.  IMP.  CAESARI  IVLTO  VALERIO 

MAIORIAXO  AUGUSTO. 

TiTYRUs  ut  quondam  patulae  sub  tegmine  fagi 

volveret  inflatos  murmura  per  calamos, 
praostitit  afflicto  ius  vitae  Caesar  et  agri, 

nec  stetit  ad  tenuem  celsior  ira  reum: 
■i    sed  rus  concessum  dum  largo  in  principo  laudat, 

caelum  pro  terris  rustica  Musa  dedit: 
nec  fuit  inferius  Phoebeia  dona  referre : 

fecerat  hic  dominum,  fecit  et  ille  deum. 
et  tibi,  Flacce,  acies  Bruti  Cassique  secuto 
1"        carminis  est  auctor  qui  fuit  et  veniae. 
sic  mihi  diverso  nuper  sub  Marte  cadenti 

iussisti  erecto,  victor,  ut  essem  animo. 
serviat  ergo  tibi  servati  lingua  poetae 

atque  meae  vitae  laus  tua  sit  pretium. 
1-'    non  ego  mordaci  fodiam  modo  dente  Maronem 

nec  civem  carpam,  terra  Sabella,  tuum. 
res  minor  ingenio  nobis,  sed  Caesare  maior; 

vincant  eloquio,  dummodo  nos  domino. 


1  mandum  P»,  amando  M^  4  mauro  P  ;">  at]   hoc  M  6  curru  F»  8  rino- 

ceronte  C,   rinoclieronte  FP,   rinoclierote  ut  r.  M^,    rinocerote   TM"-  9   hinc  F-  10   cen  etiam  M 

Explicit  G.  S.  M.  A.  S.  V.  C.  panigerici  dicti  domno  impri  cesari  iulio  .  Valerio  .  Maiomno  augusto  .  prefatio 
incipit  inscr.  nihricator  in  C  SOLLII  MODESTI  APOLLINARIS  VIKI  CLAR£  SIDONII  PANIGERICI  DICTI 
DNO  IMPERATORI  CAESARI  VALERIO  MAIORIANO  AVCIVSTO  .  PREFAT  INCIPIT  P  S.  MODESTI . 
A.  SIDONII.  VI  Panygericus  (Panagericus  M^)  INCP.  DIC.  DN  IMPR.  CESARI  IVLIO  VALERIO  MAIORIANO. 
AVCVTO  .  INCIP  PFATIO  M  SOLLII  .  MODESTI .  xVPOLLINARIS^SIDONII .  VIRI  CLARISSIMI  PANI- 
GERICI  AD  VALERIV  MAIORIANV  CESAP.E  DICTI .  PFATIO  INCIP.  T  Gaii  modesti  apoUinaris  Sid. 
panagerici  dicto  maioriano  augusto  praeiacio  incipit  F  2  soIvei*et  C  6  celerum  F  9  placce  P 

cassiique  TCFP  12  iusiusti  P         erecto  victorZeo;  victor  victor  codd.  (placido  victor  vtdyo:  cf.  2.3,  19) 

14  laux  P  15  maronam  F  16  capiam  31^,  carpiam  3P'  18  vincat  J/^  EXPLICIT  PRE- 

FATIO  atramento,   incipit  panigericus   minio   mhscr.  in  C:    Incipit    panagericus  II  F  PANYGERICVS    in 

mary.  add.  in  M;  mtlla  suhscriptio  in  TP 

24* 


ISS  SIDONII  CARMINUM 


PANEGYRICUS. 

(^ONciPE  praeteritos,  res  publica,  mente  triuniphos: 
imperiuin  iani  consnl  habet,  quem  purpura  non  phis 
quam  lorica  oporit,  cnius  diadomata  frontem 
non  kixu  sed  lege  tegnnt,  meritisque  hiborum 
•    post  pahnam  palmata  venit:  decora  omnia  regni 
accumulant  fasces  et  princeps  consule  crescit. 
personat  ergo  tuum  caelo,  rure,  urbibus,  undis 
exultans  Europa  sophos,  quod  rector  haberis, 
victor  qui  fueras.     fateor,  trepidaverat  orbis, 

1^^    dum  non  vis  vicisse  tibi  nimioque  pudore, 
quod  regnum  mereare,  doles  tristique  repulsa 
non  moderanda  subis  quae  defendenda  putasti. 

Sederat  exerto  bellatrix  pectore  Roma, 
cristatum  tnrrita  caput,  cui  pone  capaci 

i'    casside  prolapsus  perfundit  terga  capillus. 
hietitiam  censura  manet  terrorque  pudore 
crescit,  et  invita  superat  virtute  venustas. 
ostricolor  pepli  textns,  quem  fibuhi  torto 
mordax  dente  forat:  tum  quicquid  mamma  refnndit 

20    tegminis,  hoc  patulo  concludit  gemma  recessu. 
hinc  fulcit  rutihis  spatioso  circite  laevum 
umbo  latus:  videas  hic  crasso  fusa  metallo 
antra  Rheae  fetamque  lupam,  quam  fauce  retecta 
blandiri  quoque  terror  erat;  quamquam  iUa  vorare 

-'•■■    Martigenas  et  picta  timet;  pars  proxima  Thybrim 
exprimit;  hic  scabri  fnsus  sub  pumice  tofi 
proflabat  madidum  per  guttura  glauca  soporem; 
pectus  palla  tegit,  quam  neverat  Ilia  coniunx, 
liquenti  quae  iuncta  toro  vult  mnrmura  lymphis 

•to    tollere  et  undosi  somnum  servare  mariti. 

ista  micant  clipeo:  cuspis  trabe  surgit  eburna, 
ebria  caede  virum.     propter  Bellona  trophaenm 
exstruit  et  quercum  captivo  pondere  curvat. 
consurgit  solium  saxis,  quae  caesa  rubenti 

-•'    Aethiopum  de  monte  cadunt,  ubi  sole  propinquo 
nativa  exustas  afflavit  purpura  rupes. 
iungitur  hic  Synnas,  Nomadum  lapis  additur  istic, 
antiquum  mentitus  ebur;  post  caute  Laconum 
marmoris  herbosi  radians  interviret  ordo. 


3  diademate  F  .">  palinam  um.  J'  li  Cdiisule]  priucipe   T         orescens  J/  7  caelum  31 

10  dum]  d  P  12  subsis  I'  1.5  prolapsos  cfiundit  terga  capillos  Af  18  ostricol  P,   ostricor  3/* 

19  dento  M'^  forat  Wilamouit: :  vorat  codfl.  20  recussa  C^,   recussu  C'  21    {'ulscit   ritulus  F 

22  umbu  3/a  2.3  reae  M^,  rehae  TP,  relie  F,  reahe  C         fece  M  24  errat  C»  27  nmdidam  T 

28  venerat  F  29  ad  thpro  in  my.  \  viro  T^'  30  udosi  P  31  *sta  6"       scuspis  P  33  que  reum  P 

35  athiopum  F      sole]  monte  M         36  nativ*  C"      ripes  F^  37  add.  in  viarg.  C*      numadum  codd.      hinc  F 

slnnas  TFCP,  sininas  M'^,  simmas  M^        istinc  C  38  post]  de  T       caucoloconum  M^.  pauccloconum  3/'' 


V.  81.  i^y 


40    orgo  ut  so  inodiam  solio  dodit.  advolat  oninis 
terra  simul.     tum  quaoque  suos  provineia  fructus 
exposuit:  tert  Indus  cbur,  Chaldaeus  aniomum. 
Assyrius  gemmas,  Ser  vellera,  tura  Sabaeus, 
Atthis  mel,  Phoenix  palmas,  Laoedaomon  olivum, 

■«■'    Arcas  equos,  Epirus  oquas.  pocuaria  (Jalhis, 

arma  Chalybs,  frumenta  Libys,  Campanus   hicclmin. 
aurum  Lydus.  Aral)s  gutfam.  Pancliaia  myrrham, 
Pontus  castorca,  bhittam  Tyrus,  acra  (^orinthus; 
Sardinia  argentum,  naves  Hispania  defert, 

■"    fulminis  ct  hapidcm;  soopuh)s  iaeulabile  fulgur 
fueat  et  accensam  siliccm  fecunda  maritat 
ira  deum;  quotiens  caelum  se  commovet  illic, 
plus  ibi  terra  valet.     subito  flens  Africa  nigras 
procubuit  lacerata  genas  et  cernua  frontom 

■■■•    iam  male  fecundas  in  vertice  fregit  aristas 
ac  sic  orsa  loqui  est:    'venio  pars  tertia  mundi. 
infelix  felicc  uno.    famuha  satus  olim 
hic  praedo  et  dominis  oxtinctis  barbara  dudum 
sceptra  tenet  telhirc  mca  penitusque  fugata 

<'""    nobilitate  furens  quod  non  cst  non  amat  hospos. 
o  Latii  sopite  vigor,  tua  moenia  ridet 
insidiis  cessisse  suis:  non  concutis  hastam? 
non  pro  mc  vel  capta  doles?  tua  nempe  putantur 
surgere  fata  malis  et  celsior  esse  ruina. 

>'^'    sed  mclius,  quod  terror  abit:  iam  vincere  restat. 
si  pugnas,  ut  victa  soles.     Porsenna  superbum 
Tarquinium  inpingcns  complevit  milite  Tusco 
laniculum  quondam;  sed  dum  perrumpcrc  portas 
obsidione  parat.  totam  te  pertulit  uno 

^*'    Coclitis  in  elipeo;  presserunt  milia  solum 
multa  virum  pendente  via;  nec  ponte  soluto, 
cum  caderet,  cecidit.     rex  idem  denique  morte 
admonitus  scribae  didicit  sibi  bella  moveri 
non  solum  cum  bella  forent;  mox  pace  petita 

"•'    in  regnum  rediit,  non  tam  feriente  fugatus 
quam  flagrante  viro.     steterat  nam  corde  gehito 
Scaevola  et  apposito  dextram  damnaverat  igni, 
plus  felix  peccante  manu,  cum  forte  satellos 
palleret  constante  reo  tormentaque  capti 

80    is  fugeret  qui  tortor  erat.     Brennum  tremuisti. 

postmelior:  quodcumque  tuum  est,  quodcumquc  vocaris, 


40  solo  C  42  indus]  niedus  T  45  epiros  M,  ephirus  T,  epyrus  CP,  epyrrus  F  v.  46  culd. 

in  marg.  C^        Libys  vnlgo  ;  libes  cocld.        iaccum  31F,  iachum  (',  iacum  TP  v.  48  ovi.  P       castoream  J/ 

50  flurainis  Jl[        ***gur  P»,  fulger  31  51  fugat  7'  54  laceita  6'»  56  est  om.  31  .58  et 

nialim  delere      extentis  31  61  oblatii  31      taia  munera  7',  ruaiii  venia  3IK  tua  venia  31-  62  sui*  ***  P\ 

sui   non   P'^  63   vel   capta]    capta   T^,    captiua   T''  ])urciitur  P,    tutantur  31  64   fe.sta   T 

65   quo    7FCP  abiit  3ITC  66   ut  oin.  F,   aut  f"  Gl    injjinges  F  70   colitis  3f^ 

73  admonitum  31  74  n*n  Jfa  76  flagranfem  P  77  danuiavcrat  P'^  7H  cnnstante  )-co  P, 

constanter  eo  31^ 


190  SIDONII  CARMINUM 

iam  solus  Tarpeius  erat:  sod  reppulit  unus 

tum  quoque  totam  aciem,  Senones  dum  garrulus  anser 

nuntiat  et  vigilat  vestrum  sine  milite  fatum. 

^i"'    me  quoque  (da  veniam,  quod  bellum  gessimus  olimj 
post  Trebiam  Cannasque  domas,  Romanaque  tecta 
Hannibal  ante  meus  quam  nostra  Scipio  vidit. 
quid  merui?  fatis  cogor  tibi  bella  movere, 
cum  volo,  eum  nolo.     trepidus  te  territat  hostis, 

'.»"    sed  tutus  claudente  freto,  velut  hispidus  alta 
sus  prope  tesqua  iacet  chiususque  cacuminat  albis 
os  nigrum  telis  gravidum:  circumlatrat  ingens 
turba  canum,  si  forte  veHt  concurrere  campo; 
ille  per  obiectos  vepres  tumet  atque  superbit, 

a5    vi  tenuis  fortisque  loco,  dum  proximus  heia 
venator  de  colle  sonet:  vox  nota  magistri 
lassatam  reparat  rabiem:  tum  vulnera  caecus 
fastidit  sentire  furor.     quid  proelia  differs? 
quid  mare  formidas,  pro  cuius  saepe  triumphis 

i'w    et  caelum  pugnare  solet?    quid  quod  tibi  princeps 
est  nunc  praeterea  eximius,  quem  saecula  clamant 
venturum  excidio  Libyae,  qui  tertius  ex  me 
accipiet  nomen  ?     debent  hoc  fata  labori, 
Maioriane,  tuo.    quem  cur  conscendere  classem 

it'5    ac  portus  intrare  meos  urbemque  subire, 
si  iubeas,  cupiam,  paucis  ex  ordine  fabor. 

Fertur,  Pannoniae  qua  Martia  pollet  Acincus. 
Illyricum  rexisse  solum  cum  tractibus  Histri 
huius  avus;  nam  Theudosius,  quo  tempore  Sirmi 

11"    Augustum  sumpsit  nomen,  per  utramque  magistrum 
militiam  ad  partes  regni  venturus  Eoas 
Maiorianum  habuit.     Latiis  sunt  condita  fastis 
facta  ducis,  quotiens  Scythicis  illata  colonis 
elassica  presserunt  Hypanim,  Peucenque  rigentem 

II'    mente  salutatis  irrisit  lixa  pruinis. 

hunc  socerum  pater  huius  habet,  vir  clarus  ot  uno 
culmine  militiae  semper  contentus,  ut  unum 
casibus  in  dubiis  iunctus  sequeretur  amicum. 
non  semel  oblatis  temptavit  fascibus  illum 

i-^"    Aetio  rapere  aula  suo,  sed  perstitit  ille, 
maior  houoratis:  coepit  pretiosior  esse 


82  .i.   nianlius  torquatus  M  siq).  unus  83  totara  aciem  in  ras.  P'         senonos  Al  85  Te  C\ 

Ne  F  8G  dommas  P  87  annibal  A/  nostrans  31  vidit  scipio  nostra  V  88  meruit  M 

89  volo***  nolo  Pa       territat]  ten-itus  P'  90  alto  i)f  94  oblectos  il/      timet  il/aPCi^P  96  sonat  J/ 

97  lassatum  F  98  difers  C,  differt  P  1<»1  praeterea  31]  praetura  TFFC        exim*us  Pa        cst  nunc 

eximius    quem    praescia    saecula    clamant  codd.  Bernengis   et   Parisinus  2782    (nisi   quod   et  et   eximus    halet 
Parisimt.Ji)  102  excidi  F       quid  3!  103  accipient  31  10')  urbesque  31  107  achincus  TCFP 

108  contractibus  hystri  CFP  lOi»  lums  P'^         theodosius  codd.         sirmii  C  111  niilifiam]  multi  F 

112  latus    T-^.    laciis   T^',   Latii  .l/omwisen  114  cassica  J/         ypanim  J/PPP,  ipanini  ('         peuccmque  P 

rigente  31  115   mente]    monte    T,   expectes  ipse  (3Iommsen)  salutaris  F  IKi   ct  uno   TF\ 

euno  P,  eunon  31,    euunon  C  117    contemptus   T  120   Mctliio   TCP,   athio  F  pracstitit  /' 

121   honorati  P 


V  V.  82  —  V.  lCo. 

sic  pretio  iion  capta  fidos.     orat  ille  qiiod  olim 
quaestor  consulibus:  tractabat  j)ublica  iure 
acra  suo:  tantumque  modum  servabat,  ut  illuiii 
narraret  rumor  iani   rebus  parcere  iiati. 

Seiisciat  lioc  scd  forte  ducis   iam   livida   coniunx 
augeri  famam  pueri.  suttusaciue  hili 
coxcrat  internum  per  biirbara   cm-da   venenum. 
ilicet  explorat  cacduin  totanupie   vohitis 
percurrit  mathesim  numeris.  interrogat  iimbras. 
fulmina  rimatur.  fibras  videt,  undique  gaudens 
secretum  rapuisse  deo.     sic  torva  Pelas<>um 
Colchis  in  aplustri  steterat  trepidante  niarito 
Absyrtum  sparsura  patri  facturaque  caesi 
germani  plus  niorte  nefas.  dum  funere  puj^nat 
et  fratrem   sibi  tela  facit:  vel  cuin  obruit  igiiem 
taurorum  plus  ipsa  calens  texitque  trementem 
frig-ida  Hamma  viruni.  (|uem  defendente  veneno 
inter  flagTantes  perhibent  alsisse  iuvencos, 
ergo  animi  dudum  impatiens,  postquam  audiit  isti 
imperium  et  longum  statui,  laniata  lacertos 
ingreditur  qua  strata  viri  vocemque  furentem 
his  rumpit:  'secure  iaces.  oblite  tuorum, 
0  piger:  et  mundo  princeps  (sic  saecula  poscunt) 
Maiorianus  erit:  ciamant  hoc  sidera  signis, 
hoc  homines  votis.     isti  quid  sidera  quaero, 
fatum  aliud  cui  fecit  amor?    nil  fortius  illo, 
et  puer  est  cupidus  numquam  sed  parcus  habendi. 
pauper  adhuc  iam  spargit  opes,  ingentia  suadet 
consilia  et  sequitur,  totum  quod  cogitat  altum  est, 
urget  quod  sperat.     ludum  si  forte  retexam. 
consumpsit  quicquid  iaculis  fecisse  putaris 
istius  una  dies:  tribus  hunc  tremuere  sagittis 
anguis.  cervus.  aper.     non  sic  libravit  in  hostem 
spicula  qui  nato  serpentis  corpore  cincto 
plus  timuit,  cum  succurrit,  duni  iactibus  isdem 
interitum  vitamque  daret  stabilemque  teneret 
corde  tremente  manum,  totamque  exiret  in  artem 
spe  propiore  metus,  dans  inter  membra  duoruni 
unius  mortem.     libeat  decernere  caestu: 
cessit  Eryx  Siculus,  simili  nec  floruit  arte 
Sparta,  Therapnaea  pugilem  cum  gymnade  pinguem 
stratus  Bebryciis  Amycus  suspexit  harenis. 
qui  vigor  in  pedibus!    frustra  sibi  natus  Ofelte 
Sicaniam  tribuit  palniam,  plantasque  superbas 


191 


123  iura  31-^TFP  124  aere  FF  125  gnati  M  126  hoc]  liis  31  127  auguri  M,  aiigeri  F 

bibli  C  129   totani  F  130   mathesin  C  133  c.  i.  a.   TF]   colchis  in   aplaustri  CF,  colchin 

aplustri  J/         magistro  J/»  134  absyrthuni  C         fracturaque  .1/6'  138  rigida  J/  13J»  iuvencos] 

venenos  i^  142  expecten  ingr.  castra  i\\&  (Mommsen)  143  rumpit  scrqj si :  \-\x\nt  cudd.  152  con- 

sumit   TCFP  154   nunc  P  alcon   sup.   libravit  C'  155   stipula  F  15G   sucurrit   T 

iacentibus  P  1 59  propriore  TC       motus  F  160  discernere  M  162  spartha  codd.       herapnea  J/» 

163  herenis  M  164  ofelle  P»  165  palma  M 


192  SIDONII  CARMINUM 


haud  ita  por  siccam  Nemeen  citus  extulit  Arcas, 
cuius  in  Aetolo  volitantem  pulvere  matrem 
horruit  Ilippomcnes,  multo  qui  caespite  circi 
contomptu  praemissus  orat,  cum  carceris  antro 
emicuit  pernix  populo  trepidante  virago, 
nil  toto  tactura  gradu.  cum  pallidus  illc 
respiceret  medium  post  se  decrescere  campum 
et  longas  ad  signa  vias  ilatuque  propinquo 
pressus  in  hostili  iam  curreret  anxius  umbra, 
donec  ad  anfractum  metae  iam  iamque  relictus 
concita  ter  sparso  fregit  vestigia  pomo, 
qui  videt  hunc  equitem,  Ledaeum  spernit  alumnum 
ac  iuvenem,  Sthenoboea,  tuum.  cui  terga  vetustas 
pennati  largitur  equi  Lyciamque  Chimacram 
quem  superasse  refert,  vulnus  cum  sustuht  unum 
tres  animas.     vitam  tum  si  tibi  fata  dedissent, 
Maioriane  ferox,  vetuisses  Castora  frenos, 
PoUucem  caestus,  Alconem  spicula  nosse, 
Bellerofonteis  insultaturus  opimis. 
si  clipeum  capiat,  vincit  Telamone  creatum, 
qui  puppes  inter  Graias  contra  Hectoris  igncm 
ipsam  etiam  infidi  chissem  defendit  Vlixis. 
missile  si  quanto  iaculetur  pondere  quaeris, 
segnius  insertae  trepidans  pro  fasce  Camillae 
excussit  telum  Metabus,  nec  turbine  tanto 
stridula  Pelidae  per  Troilon  exiit  ornus; 
nec  sic  heroum  tardantem  busta  Creontem 
Atticus  Aegides  rupit  Marathonide  quercu; 
nec  sic  intortum  violatae  Phoebados  ultrix 
in  Danaos  fulmen  iecit,  cum  Graecia  Troiae 
noctem  habuit  similemque  facem  fixusque  Caferei 
cautibus  inter  aquas  fiammam  ructabat  Oileus. 
parva  loquor.    quid  quod,   quotiens  tibi  belhi  geruntur. 
discipulus,  non  miles  adest?     et  fingit  alumnum: 
aemulus  econtra  spectat.     quod  viceris  odit 
et  quos  vincis  amat;  totus  dormitat  ad  istura 
magnus  Alexander,  patris  quem  gloria  torsit. 
quid  faciam  infelix?  nato  quae  regna  parabo 
exclusa  sceptris  Geticis,  res  publica  si  me 
practerit  et  parvus  super  hoc  Graudentius  huius 


166  audit  aper  M  uemeem  F  167    aetliolo   TCFP  inatrem  M->]    martem  M^^T^^CFP, 

\  currum   7'*^  168   multos  P  IGiJ    coutempto   TCF,   contento  P  permissus  M  tum  31 T 

172  decrescer*  C'^  17.3  longuas  MT         siguai   T*  174   axius  M  175  antVactumetaetiam  M 

relict*s  C^  176  frigit  J/  177  quid  J7       laede*m  C^        spernit  alumpuus  ^>rae/er  speru  in  ras.  31^ 

178  stheno   beatuum  3IC,   tenobea   tuum   TFP  erga    vetusas  31^,   terga   vetusas  3P>  180   refet  P 

suscipit  T^>CFP,  subripit  T»  181  facta  F  183  pollicem  31  184  bellorofonteis  2VF       opinus  F 

186    pupes  P  gratias  J/»  187   ipsa  31  188   queres  31  191   trohilon  TP,  tronilon  M 

\U2  tardentem  C'P  193  aegedes  P,   egedes  31  194   intostum  /''  viciatae  31,  fort.  recte 

195  eiecit  C  196  habut  31        facen  P        cafyrei  CFP^,  cafysei  P'^,  cafirei  31,  casyrei  T  198  quod 

oru.  F        cotieus  P  199  et]  ei  31  201  amas  FP  203  gnato  31  204  a  sceptris  3/  fort.  recte 

205  huc  P        gradeutius  F 


V  V.  Itjii  —  V.  24i).  1()3 

calcariir  tatis?    istuin  iain  Gallia   laudat 

([uodque  per  Europani  est.     rij^idis  liiiiic  abliiir   uiidis 

Rhenus,  Arar,  Khodanus.  Mosa,  Matrona,  Sequaiia.  Lcdiis. 

Clitis.   Khiris.   Atax.  A'a(,'alis:    Lii;-eriin([U(!  bipcnni 
-i"    exeisuni  per  tVusta   bilur.     cuni   Ixdhi  tinientes 

defendit  Turonos,  ahcras:   post  rein|j(ne  parvo 

l)Ugiiastis  pariter.  Francus  (^ua  Cloio  patentes 

Atrebatum  terras  pervaserat.     hic  (•oeuntes 

elaudebant  angusta  vias  arcuquc  subactum 
-1'    vicum  Helenaiii  tiuiiicnquc  siniul  sub  tramite  h^ngo 

artus  suppositis  rral)ibus  transmiserat  aggcr. 

illic  te  posito  pugnabat  pontc  sub  ipso 

Maioriaims  eques.     tors   lipac   coih'  propinquo 

barbaricus  resonaljat  hymcn  Scythicisciue  choreis 
--"    nubebat  ttavo  similis  nova   nnpta  marito. 

hos  ergo.  iir  pcihibcnr.  srravit :  crepitabat  ad  ictus 

cassis  et  oppositis  inistarnm  verbera  thorax 

arcebat  squamis,  donec  conversa  fugatus 

hostis  terga  dedit:  plaustris  rutilare  videres 
■-'-•'    barbarici  vaga  festa  tori  coniectaque  passim 

tercuhi  captivasque  dapes  cirnxiue  madenta 

ferre  coronatos  redolentia  serta  lebetas. 

ilicet  increscit  Mavors  thalamique  refringit 

phis  ardcns  Bcllona  faces:  rapit  esseda  victor 
-■5"    nubentemquc  nurum.     non  sic  Pholoetica  monstra 

atque  Pelethronios  Lapithas  Semeleius  Euhan 

miscuit.  Ilaemonias  duMi   tiammant  orgia  niatres 

et  Venerem  Martemque  cicnt  ac  prinui  cruentos 

consumunt  ad  bella  cibos  Bacclioque  rotato 
-':<■'    pocuhi  tela  putant,  cum  crudescente  tumultu 

polluit  Eniathium  sanguis  Centauricus  Othryn. 

nec  plus  nubigenum  celebrentur  iurgia  fratrum: 

hic  quoque  monstra  domat.  rutili  quibus  arce  ccrebri 

ad  frontem  conia  tracta  iacet  nudataque  cervix 
-*"    saetaruni  per  damna  nitet,  tum  lumine  glauco 

albet  aquosa  acies  ac  vultibus  undique  rasis 

pro  barba  tenues  perarantur  pectine  cristae. 

strictius  assutae  vestes  procera  cohercent 

membra  virum,  patet  his  altato  tegmine  poples, 
■-'45   latus  et  angustam  suspendit  balteus  alvum. 


206  caltatur  J/»         fastis  F  2U8  arax  F  'JUD  ulitis  1'aiitslnus  2782  et  BeriiensU        arax  VFP 

vacalis  J/T]  uuacalis  CF,    uuacalix  F         ligeremque  M  210    excissuni   F         frustra    TCFP         tum  J/ 

211  defenditur  uuo  saberas  J/'*,  defendetur  ono  saberas  J/'^  212  francus  J/]  francis  TCP,  fracis  F      cloro  /•' 

213  atrabatum  M       pervaserit  i^,  parvas  erat  J/  214  viam  Ji»,  om.  T'^  215  *icum  C"        sub]  in  F 

216  artum  F  218  propinco  P  219  barbonicus  F  220  similes  M^  221  feravit  /''        ciepi- 

taba  C'"^  222   thorax]   scamis   T  223   scamis  P,    (juainis  J/,    tliorax   2'  225  coiivictafiue  M 

226  captivas  vestes  TFP         ciroque  madenti  J/  228  rnavos  T  231   peletronos  P»  (peletronius  rell.) 

se  melius  P        euuhan  codd.  232  niatris  F  233  matiemque  J/        scient  /''"^  234  cumsumunt  P», 

comsumunt  P^         bactoque  P  (baccoque  rell. )  236  orthim  F  237  celebrautur  M  231)  nudata- 

que  cervix  in  ras.  scripslt  ei  v.  240  in  marr/.  add.  f';  nimiruni  a  iacet  ad  luinine  tronsHiiuerat  6'*  242  christe 

(;(fpe)  F  243  assuetae   TF  244  puplex   TCFP  245  balteum  C'a         avum    T^ 

tSlDONlUS.  ^    25 


194  SIDONII  CARMINUM 

excussisso  citas  vastuin  por  iiianc  bipennes 
ot  plagae  piauscisse  locuni  clipeosque  rotare 
ludus  et  intortas  praecedere  saltibus  iuistas 
inque  hostem  venisse  prius:  puerilibus  annis 

2=«o    est  bolli  maturus  amor.     si  forto  premantur 
seu  nuniero  seu  sorte  loci.  mors  obruit  illos^ 
non  timor;  invicti  porstant  animoquc  suporsunt 
iani  prope  post  animam.     tales  te  teste  fugavit 
et  laudante  viros.     quisnam  ferat?  omnia  tecum, 

-'■>^    te  sine  multa  facit.     puguant  pro  principo  cuncti : 
quam  timeo,  ne  iam  iste  sibi!    si  regna  tenebit, 
liuic  vincis  quodcumquc  domas.     nil  fata  relinquunt 
hic  medium:  percussor  enim  si  respuis  esse, 
servus  eris.     certe  recto  si  tramite  sorvat 

-'*ii'    sidora  Chaldaous,  novit  si  gramina  Colchus, 
fulgura  si  Tuscus,  si  Thessalus  ehcit  umbras, 
si  Lyciae  sortes  sapiunt.  si  nostra  volatu 
fata  locuntur  aves,  doctis  balatibus  Hammon 
si  sanctum  sub  Syrto  gemit,  si  denique  verum 

-'■'•^    Phoebe,  Themis.  Dodona,  canis,  post  tompora  nostra 
lulius  hic  Augustus  erit.     coniunctus  amore 
praeterea  est  iuveni,  grandis  quem  spiritus  armat 
regis  avi.     quo  te  vertas?  ad  cuhuina  mundi 
hic  fatum  fert,  ambo  animum.     consurge  simulque 

■:;:u   aggredere  ignaros;  neutrum  mactare  valobis, 
si  iubeas  utrumquc  mori :  sed  necto  dolosas 
blanditias  uni.  ferro  tamen  iste  petatur. 
quid  loquor  incassum?  nihil  est.  quod  tanta  cavenuis? 
ut  regnet.  victurus  erit?'     conimotus  in  iras 

2'5    Aetius  sic  pauca  refert:    'compesce  furentis 
impia  vota  animi:  mortem  mandare  valebo 
insontis,  taceam  nostri?   quisquamne  procatur. 
ut  sine  criminibus  crimen  fiat  beno  nasci? 
ad  poenam  quis  fata  vocet?  tua  viscera  ferro. 

2S0   Maioriano,  petam,  Phoebus  si  nocte  refulget. 
luna  die,  duplex  ponto  si  plaustra  novatur 
Parrhasis,  Atlantem  Tanais,  si  Bagrada  cernit 
Caucason,  Hercynii  nemoris  si  stipite  lintris 
texta  Nabataoum  pro  Rheno  sulcat  Hydaspen. 

•-'«■'    si  bibit  Hispanus  Gangem  tepidisque  ab  Erythris 
ad  Tartesiacum  venit  Indus  aquator  Hiberum. 
si  so  Pollucis  perfundit  sanguine  Castor. 


•24<i  excussise  citas  C-^,  excussos  secitas  Jl'-^;  excusses  secitas  Ji''        Ijipeiiiiis  J/  '2Vt   praescesse  jiJT 

•248  hastae  M  249  hoste  M  251  foite  F              2bb  pro]  post  P^           euucti  J/]   uiulti  TCFP 

256   tenehuut   J/»  257    viucas  TF                 258   peicursor    C^            repuis  F                 2(30   colcos  J/ 

261    elicet   J/  263    om.  F  264    virum  31                266    couiuutus  F                269    cumsurge  P 

270  ignarus  F  271    nec   tedo    lusas  31  272  b.  u.]    l)lauditia  suut  3/             274   crit  P»         iu  in  P 

275  aethius  codd.  276  morte  31  volebo  31              277  quicquamue  31              28.'}  caucasou  in  ras.  M^ 

nemores  J/  284.   285   om.  T  285  gangeu  3W           tepedisque  31,   tepisque  F           errythis  F 
286  aquatuor  C 


V  V.  24»;  —  V.  321t.  lyf, 

Thosea  Pirithoi,  Pylndon  si  stravit  Orestno 

vel   furilmnd.i   nianus.  raporot  cuni  Taurica  saora 
-""•   niatricida  pius.     sod  ne  sprevisse  doloreni 

forte  tuuni  vidoar,  vivat  oaroatquo  j)aruniper 

niilitia.     iiou  potuit  nobis,  nisi  tristo  putassos. 

fortunam  deberc  suam.''     sic  fatur  ot  ilhini 

rure  iubot  patrio  suetos  mutare  laboros. 
-"'■'    fatorum  currente  rota.  (juo  disceret  a<j^ri 

quid  possessorem  manoat,  quos  doniqu(>  iin»ros 

ius  civile  parct,  no  solam  militis  artom 

forrct  ad  imperium,     suspondorat  ilicot  iirnia 

omoritus  iuvonis.  storilis  ieiunia  tcrrao 
■■'<"    vomorc  focundans,     si(!  quondam  consule  onrv(t 

vertebas  campos,  pauhmi  si  paco  soquestra 

chassica  hixasses,  fortis  cui  hieva  rogobat 

stivam  post  aquihas,  huinili  ihiin  iuncta  camino 

victoris  fumum  biI)(M'L't  pahnata   l)ubulci. 
:iii:,         Principis  intoroa  gla(ho  hicrimabile  fatum 

clauserat  Aetius:  cuius  quo  tutius  ille 

magna  Palatinis  coniungcrct  ag-mina  turmis. 

evocat  hunc  procibus:  sod  non  se  poena  moratur 

sanguinis  effusi  (numorum  collegerat  ergo. 
'I"    non  animuni  populi):  ferri  mala  crimina  ferro 

solvit  et  in  vcstram  plus  concidit  ille  ruinam. 

iam  tunc  impcrium  praoscntis  principis  aurea 

volvebant  bona  fata  colu;  scd  publica  damna 

invidiam  fugero  viri.     quicumque  fuorunt 
31''    nomon  in  Augustum  locti,  tcnucrc  relictum 

Caesaribus  solium :  postquam  tu  capta  laboras. 

hic  quod  habet  focit.     Traianum  Ncrva  vocavit. 

cum  pignus  iam  victor  erat:  Germanicus  csset 

ut  titulis,  meritis  fuerat.     rcs  ordine  currit: 
320    hanc  ambit  famani,  quisquis  sic  incipit.     olim 

post  Caprcas  Tibcri,  post  turpia  numina  Gai, 

censuram  Claudi,  citharam  thalamosque  Neronis. 

post  spcculi  immanis  pompam,  quo  se  ille  videbat 

hinc  turpis,  quod  pulcher,  Otho,  post  (juina  Yitolli 
3-''    milia  famosi  vcntris  damnata  barathro, 

his  titulis  princeps  lectus  similique  labore 

Yespasianus  erat.     sed  no  fortasse  latronis 

me  clausam  vh'tute  putcs,  consumpsit  in  illo 

vim  gentis  vitae  vitium ;  Scythicam  feritatem 


288  pirithous  TCF,  pyritheus  /'       piiadem  C  2f»0  uiatrida  ^f-'  291  videas  M  292  om.  C 

militiae  ut  3[        potassis  Al'^  294  mutasse  T»  295  qua  3f        agri  scrij)»l:  agro  codd.  29G  deue- 

que  P  297  sola  31  298  suspenderet  1'         ilices  F  302  cllassica  laxascs   P         gc)-ehat  J/» 

303  aqualis  .1/  304  fuiuam  P,  fuhnum  F        pubulci  P»  306  aethius  TFP  307  coniugeret  P 

310  animain  ('       fcne  niale  M,  ferret  mala  Z''  311  solvet  .1/  313  solvcbant  C"  315  )-etinuere  M^ 

320  hanc]  Iiic  M^  ;^>21  cap)-aes  M      tiherii  TC,  tyhcrii  /•',  tiherini  P      gaii  7''^.  g)-aii  T^  322  claudii  TFP 

cytheram  /'  323  i))ma)nis  po)npas  qnos  et  M  324  hu)ic  tiirpis  J/'*,   liin  pnlcliris  F         vitellii  F 

325  vcstris  M  32G  lalxiri   TCFP  328  clausnm  f 

25* 


19(i  STDONIT  CARMTNUM 

330    noii  vires,  sod  vota  tonont.  spoliisque  potitus 
immensis  robur  luxu  iaiu  perdidit  omue, 
quo  vnluit.  dum  j)auper  erat.     mea  viscera  pro  se 
iu  me  uuuc  armat:  laceror  tot  capta  per  aunos 
iurc  suo.  virtutc  mea,  feeuudaque  poeuis 

3:!.''    quos  patiar  pario.     propriis  nil  conficit  armis; 
(Taetulis,  Noniadis.  Garamantibus  Autololisque, 
Arzugo.  Manuarida.  J^syllo.  Nasamone  tinu^tur 
segnis.  ct  ingenti  fcrrum  iam  noscit  ab  auro. 
ipsi  autem  color  oxsanguis,  (luom  crapula   voxat 

3-K'    et  pallens  pinguedo  t(>nct,  gaiu>aquo  poronni 

pressus  aeescentom  stnmaclius  nou  oxplicat  auram. 
})ar  ost  vita  suis:  non   sic  Barcaous  opimam 
iranuibal  ad  rapuam  periit,  cum  fortia  bello 
intor  dolicias  mollirent  corpora  Baiae 

3-»-'    et  so  liUcrinas  qua  vorgit  Gaurus  in  undas 
bracchia  Massylus  iactarot  nigra  natator. 
atque  ideo  hunc  dominum  saltem  post  saecula  tanta 
ultorem  mihi  redde,  precor.  ne  dimicet  ultra 
Carthago  Italiam  contra,"       sic  fata  dolore 

:i;,ti    ingemuit  lacrimisque  preces  adiuvit  obortis. 

his  haec  Roma  refert;  'lougas  succinge  querelas, 
o  devota  mihi :  vindex  tibi  nomine  divum 
Maiorianus  erit.     sed  paucis  pauca  retexam. 
ex  quo  Theudosius  communia  iura  fugato 

s-^''    roddidit  auctoris  fratri.  cui  guttura  fregit 

post  in  se  vertenda  manus,  mea  Gallia  rerum 
ignoratur  adhuc  dominis  ignaraque  servit. 
ex  illo  multum  periit,  quia  principe  clauso, 
quisquis  erat,  miseri  diversis  partibus  orbis 

3''."   vastari  sollemne  fuit.     quae  vita  placeret, 

cum  rector  moderandus  orat?    contempta  tot  annos 
nobilitas  iacuit;    prctium  res  publica  forti 
rettulit  invidiam.     princeps  liaec  omnia  noster 
corrigit  atque  tuum  vires  ex  gentibus  addens 

3«-'    ad  bellum  per  bella  venit:  nam  maximus  isse  est, 
non  pugnasse  labor.     terimus  cur  tempora  verbis? 
pervenit  et  vincit.'     tali  sermone  peractum 
concilium,  verbisque  deae  famulante  metallo 
aurea  concordes  traxerunt  fila  sorores. 

3'"         Hos  me,  quos  cecini,  Romae  Libyaeque  labores 
vota  hominnm  docuere  loqui;  iani  tempus  ad  illa 


3.30  vire -If       petitiis  P  33;")  pathio  i^  336  getules  i*'       iiumadis  codd.       Autololisque  vulgo: 

autoloisque  M,  autholoisque  TCFP  337  narmarida  P      nasomone  7'  338  nescit]  nes  M  342  estui 

vita  M        barclieus  CP,  bareos  M  ;543  belhi  M  345  gauros  M  346  bacliia  iT/'i,   liacchia  M^ 

ma.ssilus  MF,  masillus  C,  massillus  T.  niassyllus  F       nntator]  tenetur  M^  347  nunc  P  348  victorem  M 

.350  adiungit  P  352  nomina  P,   numine  T  353  erat  M^         paucis  rulgo;  parvis  codd.   (in  ras.  F^); 

largis  Leo         pana  C  3.54  theodosius  codd.         fugato  m  rufi.  J"  357  dominus  C"  359  quis- 

quid  C*.    quicquid   TC'       diversi  P  361   modei-ans  derat  Mommsen       contenta  P  363   retulit  MCP 

365    mam  F         ipsc  J\f^  367   vicit  M         peccatum  M  368   conciliumj  c.  est  FC  369    con- 

cordi.^  M'^         texerunt  fila  sororis  M 


V  V.  ;53()  —  V.  413.  I97 

ferrc  podem.  qnao  fanda   milii   vcl   Ajxtllinc  ninto: 

pro   Mnsis  ^Iai's  vcsrcM-  orir.     »()ns('('ml(Mar  Alpos 

Raotoi-nnninc   injj^o   pcr  lonj^a   silcntia   dnctns 
3^'     Roimino   exiorar   jM»])niaro   rrn\   Aiamannns 

pciiinc  Cani   (jnondam  (lictos  dc   m^minc  campos 

in   |)i'aodam  oontnm   novi(>s  dimisorat  hostos. 

iann|nc  magistor  eras:  linrconom  dirigis  illnc 

cxij^na   comitanto  mann.     sod  snfficit  istnd. 
>"    cnni   pngnaro  inhcs:  ((uta   ost  viotoria   imstris 

to  mandasso  acios:  poragit  fortnna  trinmphnm 

mm  populo.  sod  amoro  tno;  nolo  agmina   campo. 

<|no  mittis  pancos.     folix  to  ros})i(it  istc 

oventus  belli.     cortatuni  ost  inro  magistii. 
astr.    Augusti  fato  nupor:  post  hostis  aporto 

orrahat  lontns  pelago,  postquam  ordino  vohis 

()i'(h)  oiiinis  regnum  dederat,  plebs.  cnria.  niih's. 

et  collega   simnh     Oamjianam  flantihns  Anstris 

ingrediens  torram  secnrnm  miiite  Mauro 
-•"'    agrioolani  .aggreditur:  pinguis  per  transtra  sedehat 

Vandalus  opperiens  praedam,  qnani  iussorat  ilhic 

captivo  capiente  trahi.     sed  vestra  repentc 

inter  utrumquo  hostem  dederant  sese  agmina  jihanis. 

quae  pelagus  collemque  secant  portumquo  rodncto 
'••'•'    efficiunt  flexu  fluvii.     pcrterrita  primum 

montes  turba  petit,  trahibus  quae  clausa  roHctis 

praedae  praeda  fnit:  tnm  concitus  agmine  toto 

in  pugnam  pirata   coit:  pars  lintre  cavata 

iam  dociles  exponit  equos,  pars  ferrea  texta 
^fo    concolor  induitur,  teretes  pars  explicat  arcus 

spiculaque  infusum  forro  latura  venenum, 

quae  feriant  his  missa  semel.     iam  textilis  anguis 

discurrit  per  utramque  aciem,  cui  guttur  adactis 

turgescit  zephyris;  patulo  mentitur  hiatu 
4"^    iratam  pictura  famem,  pannoqnc  furorem 

aura  facit,  quotions  crassatur  vertile  tergum 

flatibus,  et  nimiuni  iam  non  capit  alvus  inane. 

at  tuba  torrisono  strepuit  grave  rauca  fragore. 

responsat  chimor  lituis,  virtnsque  repente 
^i"    ignavis  vel  parva  fnrit.     cadit  undique  ferrum, 

hinc  tamen  in  iugulos:  hunc  torta  faharica  iactn 

protorit,  ad  mortem  vix  cessatura  secundam; 

hunc  conti  rotat.  ictus;  eqno  rnit  aclyde  fossus 


372  fania  T      nmt(.|  \  imllo  T^'  374  pnietoriiin  iugo  F  375  roniana  M  37G  cnnis  Llndenhrog 

ad  Aimn.  Marc.  XV,  4.  1  378  Itnrgone  M        illuc  3/»]  illoc  J/'>,  illo  TCFP  382  nullo  F       agraine  F 

383  mittit  MFF        paucns  M  38G  postquam]  simul  C  388  campana  M,  campania  C        austros  C'« 

389  ingredient  M        auro  31  390  agricola  M        sedebunt  M  391  uuajidalus  MCF        illic  MCP^ 

393  ntramque  F  .•>9o  officiunt  C  39(5  radibus  M  (i.  e.  ratibus,  fort.  recte)       causa  F  399  texata  F 

400  artns  F  402  foriant  M        te.xtilis]  expb"cat  F  405  pectora  M        panno  M  40(5  fecit  M 

grassatur  F       utile  J/,  nmtile  P  407  alvens  J/»  408  turba  P       raca  P       furore  i/»  410  fuit  J/ 

411  hinc  tota  M^.   bunc  tota  J/'^r  412  proterit  scrlpsi :  pretcrit  CP,  praeterit  MTF  413  aclide  i^ 


198  SIDONII  CARMINUIM 

ille  vcruquo  alius :  iacet  hic  sinuil  alite  telo. 

Ji'    absentem  passus  dextram :  pars  poplite  secto 
mortis  ad  invidiam  vivit,  partemque  cerebri 
liic  galeae  cum  parte  rapit,  fortique  lacerto 
disicit  ancipiti  miserabile  sinciput  ense. 
ut  primum  versis  dat  tergum  Yandalus  armis, 

420    succcdit  caedcs  pugnae:  discrimine  nullo 
sternuntur  passim  campis.  et  fortia  quaeque 
fecit  iners.     trepidante  fuga  mare  pallidus  intrat 
ct  naves  pcrtransit  eques.  turpiquo  natatu 
de  peliigo  ad  cymbam  rcdiit.     sic  tortia  Pyrrlii 

J-''    quondam  pugna  fuit:  caesis  cum  milibus  ilhim 
Dontatus  promerot,  lacerac  vix  fragmina  classis 
traxit  in  Epirum,  qui  Chaonas  atquc  Molossos, 
qui  Thracum  Macetumque  manus  per  litora  vestra 
sparserat  et  cuius  vires  Oenotria  pallens 

*'■'•"    ipsaque.  quao  pctiit,  tropidaverat  uncta  Tarentus. 
hostibus  cxpulsis  campum  qui  maximus  extat 
iam  lustrare  vacat:  videas  hic  strage  sub  illa 
utrorumque  animos:  nullus  non  pectore  caesus, 
quisquis  vcstcr  erat:  nulhis  non  terga  foratus, 

^-■'    illorum  quisquis.     clamant  hoc  vuhiora  primi 
praedonum  tum  forto  ducis,  cui  regis  avari 
narratur  nupsisse  soror,  qui  pulvere  caeco 
clausus  et  elisus  pilis  vestigia  turpis 
gestat  adhuc  probrosa  fugae.     sic  agmina  vestra 

4^"    cum  spoliis  campum  retinent  ot  Marte  fruuntur. 
interea  duplici  texis  dum  litore  classem 
inferno  suporoque  mari,  cadit  omnis  in  aequor 
silva  tibi  nimiumque  diu  pcr  utrumque  rocisus, 
Appennine,  latus  navalique  arbore  dives 

44:t    non  minus  in  pelagus  nemorum  quam  mittis  aquarum. 
Gallia  continuis  quamquam  sit  lassa  tributis, 
hoc  censu  placuissc  cupit  ncc  pondera  sentit, 
quae  prodosso  probat.     non  tantis  maior  Atrides 
Carpathium  texit  ratibus.  cum  Doricus  hostis 

•i-^o   Sigeas  rapturus  opes  Rhoeteia  clausit 

Pergama;  nec  tantae  Seston  iuncturus  Abydo 
Xerxos  classis  erat,  tumidas  cum  sterneret  undas 
et  pontum  sub  ponte  daret,  cum  stagna  superbo 


414  viiumqne  M  aliis  F  41G  vivet  il/  417  liinc  P  418   didicit  C\   dissicit  31 

miserabilis  incaput  M  419  uuandalus  3WF,  uuamdalus  1'      arenis  F  420  caedis  3[  422  facit  M 

intra  M  423  navis  M  424  cybani  7'       redeiit  F       pirri  F,  pirrhi  TCP,  phyrri  31  425  milibus] 

nubibus  F  426  laciere  J/       fiagmina  clasis  P  427  molosos  F  429  vires  ovi.  T  430  ipse- 

qne  M  quae   om.  P  tharentus  CP,   threntus   T  431   qui  campum  C  433   utrumque  31 

nulhis]  non  ullus  M^  484  furatus  M  436  p.  tu  C,  praedonam  dum  T      duces  3[  437  naratur  P 

nubisse  P^  438   clasus  P^  439   gesta  M  440   capum  P        in   arte  P  441    clasem  P 

442  infreno  F        mari  cadit  onmis  in  cquor  in  ras.  P''  444  apennine  CFP,  appenne  31         navali  rohore 

Wilaviotritz  445  mitis  C  446  lasa  C  447  sq. :  ncc  pondera  sentit  quae  prodessc  prohat  om.  P 

sensit  TCF  449  pelagus  if»       cn*t"       dorihus  7'  450  sicaea  repturus  J/      roetheia  TCP,  raetoia  3/ 

451  tantes  eston  i.  a.  P,  tantac  sesto  iniuncturus  abido  3f.  t.  s.  i.  ahoedo  T  452  xerses  3IT        clausis  M 


V  V.  411  —  V.   lli;i 

iiiupit   toiinjiutii  yiiulu   tunniicijUf   iVecjuentes 

'       I  lcllespontiaco  persultavere  profundo: 
nec  sie  Leucailio  classis  Mareotica  portu 
Actiacas  abscondit  aquas.  in  bella  niariti 
duni  venit  a  Fario  dotalis  turba  Caiiopo. 
cuni   patrio  Cleopatra  terox   (•ir(iiiii(l;it;i   sihtro 

^'■"    niilite  vel  piceo  fulvas  onerata  carinas 

Dorida  dilVusain  |>reincret  Ptoioinaidc  i;;i/ii, 
lioc  tu  non  cultu   pugnas.  sed   niorc   piidruiii 
dite  inagis  ferro.   nu>rito  cui  subiacct  auruni 
divitis  ignavi.     tales  nc  spcrne   rebeiles. 

^'■•■'    etsi  non  acies,  decorant  tanicn  ista  triuin|)li(ts, 
nec  ine  Lageain  stirpeni  ineinorasse  pi;,^ebit 
hostis  ad  exenipluni  vestri:  nanupie  au^uror  isdcin 
regnis  fortunam  siniilcni.  cuni  luxus  in  iila 
parte  sit  aequalis.  nec  peior  Caesar  in  ista. 

'•"    ilicet  aggrederis  quod  nullus  tcmpore  nostro 
Augustus  potuit:  rigiduin  scpteinplicis  Ilistri 
aginen  in  arma  rapis.     nam  (juicquid  languidus  axis 
cardine  Sithonio  sub  Parrhase  parturit  ursa. 
hoc  totum  tua  signa  pavet;  Bastarna,  Suebus, 

"■'    Pannonius,  Neurus,  Chunus,  Geta,  Dacus,  Halanus, 
Bcllonothus,  Rugus.  Burgundio.  A^esus.  Alitcs, 
Bisalta,  Ostrogothus,  Procrustcs,  Sarmata,  Moschus 
post  aquilas  venere  tuas;  tibi  militat  omnis 
Caucasus  et  Scythicae  potor  Tanaiticus  undac. 

4«"    quid  faciat  fortuna  viri?  quascunuiue  minatur, 

has  tremuit  iam  Roma  manus;  modo  principe  sub  te, 
ne  metuat,  prope  parva  putat,  nisi  serviat  illi 
quod  timuit  regnante  alio.     iam  castra  movebas 
et  te  diversis  stipabant  milia  sigiiis : 

i^'^    obsequium  gens  una  negat.  quae  nuper  ab  Histro 
rettulit  indomituni  solito  truciilontior  agmen. 
quod  dominis  per  bella  caret  populoque  supcrbo 
Tuldila  plectendas  in  proelia  suggerit  iras. 
hic  tu  vix  armis  positis  iterum  arma  retractas; 

490   Bistonides  vcluti  Ciconum  cum  forte  pruinas 
Ogygiis  complent  thiasis,  seu  Strymonos  arvis, 
seu  se  per  Rhodopen,  seu  qua  nimbosus  in  aequor 
volvit  Ilyperboreis  in  cautibus  Ismarus  Hebrum 


199 


455    heslespoutiaco  F,   hetlilespuutiacu  J''  45(j    niaioeteca  1''  458   acl  J/'  couapo  C 

460  cariuas  In  ras.  F^  461  iliftusem  !<'      ptolaimaida  F,  tluilouiaide  F  463  divitem  JI  464  diutis  C'*, 

divites  JI       speniere  helles  F''-,  speruere  rebelles  F^>,  sperne  labores  F  465  triumphus  J/  466  lagaem 

sirpem  P^,,    lagaem    stirpeui  l'^>,    laiiim  (iaui  expuncl.)  stirpem  lageam  /*'  467  explum  F         liisdem  MF 

468  fortuua  JF  469  uec  peo  /*  470  vestro  F  471  septimplicis  C,  sempteplicis  AI,  septemplici  F 

472  rapit /^  474  sueJbus  i/^']  suevus  iJ/i» /"C',  sevus  P,  suevis /^  475  getha /^      alanus  J/  476  hel- 

lonotus  MF  411  Pirustes  Wilamoicitc  moscus  M,  monscius  /'  478  post  aliquas  F  tuas] 

tuasque  F  479   tauaicus  M  482  servia  M^         ille  /'  483   alioque  F  484   diversis  si 

stipabant  C»  485  nuper]   nub  J/*  486   retulit  codd.  487  r.  sup.  dominis  C^>,   dominus  FP 

careut  F  488  plectaudas  F       sui-gerit  P»,  suggeret  M  489  retractans  C'a  490  bisthonides  MTCF 

491  tebanis  sup.  ogygiis  C^>         strimouos  MF,   strymonis  C,   strimonis  F         armis  M  493   autibus  F, 

cotibus  M   "     hismarus  MCP 


200  SIDONII  CARMINUM 

ilat  soiuno  vaga   rurba,    siiiiul  lasssata  quiescuut 

<■•'■•    orgia  et  ad  biforem  reboat  uec  tibia  tlatuui: 

vix  requies,  iaui  poute  ligaut,  rotat  euthea  tliyrsuiu 
Bassaris  et  maculis  Erythraeae  uebridos  hoi-reus 
exeitat  Odrysios  ad  uuircida  tynipaua  luystas. 
tu  tamen  hauc  differs  poenam,  sed  sauguiuis  auctor 

••w    uuiioris,  dum  parcis,  eras.     nou  pertulit  ultra 

hoc  pro  te  phis  cauta  nuiuus  vestrumque  pudorem 
sprevit  pro  vobis:  primi  cadit  liostia  belli. 
quisque  rebellis  erat.     praedam  quoque  dividis  illis. 
mens  devota  quibus  fuerat :  quae  territa  servit 

'•"•'    exemplo,  gaudet  pretio.     PharsaUca  Caesar 
arva  peteus  subitas  ferro  compescuit  iras: 
sed  sua  membra  secans  et  causae  mole  coactus 
flevit  i[Uos  perimit:  vestris  luiec  proticit  armis 
seditio:  qu()dcunu{ue  iubes.  uisi  barbarus  audit, 

•■'i>^'    hinc  cadit,  ut  miles  timeat.     iam  tempore  brumae 
Alpes  uuirmoreas  atque  occurrentia  iuncto 
saxa  pok)   rupesque  vitri  siccamque  miuantes 
per  scopulos  phiviam  prinius  pede  carpis  et  idem 
lubrica  praemisso  iirmas  vestigia  conto. 

•i'''    coeperat  ad  rupis  mediuui  quae  maxima  turba  est 
interno  squalere  g-ehi,  quod  coUe  supino 
artatis  conclusa  viis  reptare  rigenti 
non  poterat  revoluta  solo :  fors  unus  ab  illo 
agmine,  canentem  cuius  rota  triverat  Histrum, 

5-u   exclamat:  'ghidios  malo  et  sollemne  quieta 
quod  frigus  de  morte  venit;  mea  torpor  inerti 
membra  rigore  ligat,  quodam  mihi  corpus  adustum 
frigoris  igne  perit.     sequimur  sine  fine  labori 
instantem  iuvenem :  quisquis  fortissinuis  ille  est 

"•-'•'    aut  rex  aut  populus,  castris  modo  chiusus  aprica 
vel  sub  pelle  iacet:   nos  auni  vertimus  usum. 
quod  iubet  hic,  lex  rebus  erit:  non  ilectitur  umquam 
a  coeptis  damnumque  putat,  si  temporis  iras 
vel  per  damna  timet.     qua  dicani  gente  creatum. 

i3u    quem  Scytha  non  patior?  cuius  lac  tigridis  infans 
Hyrcaila  sub  rupe  bibit?  quae  sustulit  istum 
axe  raeo  gravior  tellus?  en  vertice  summo 
algentes  cogit  turmas  ac  frigora  ridet. 
dum  solus  plus  mente  calet.     cuni  classica  regis 

'^■i'->    Arctoi  sequerer.  Romani  principis  arma 


495  orgyra  /'         abdilore  31         ruhuat  /'  490  spuute  T         iani  truiule  ligaiis  Moinmsen,  campos 

relegunt  Buecheler,  dubitanler  ulerque         entlia    T  498  odrysius  M         inarcia   (J         mixtas  F,  missas  F 

499   han  P  defers  M  o(X)  parces  M         perculit  F  501    manus]    niat  Mb.  504   men  M 

quibus  bis  M-^  505  larsalica   TCFF,  parsalliga  M  .508   perimit]  feriit  M  509  (juuscumque  F 

510  hinc  M]  hic  TCFP  511   marmoresas  F        occurentia  P  512  nnitantes  F  511  lubricam  C» 

516  iuterno  P       squalore  F,  scalere  P  518  ah  illu]  ajiollo  M-^  520  gladius  niallo  M  521  frius  P 

522  quondam  TCP  526  vel  sub  pellere  F,  Gel  sup  pelle  P       iacet  nus  anni]  nus  anni  nos  F       vertimur  C 

527  erat  J/  528  acceptis  C  5i51  ictum  i'^  5o2  nieo  if.b  7'^  .5."]o  algentis  C,  augentis  i'       turbas  J/ 


V  V.  m  —  V.  iuH. 

CaosarcuiiKjue  larciii   luxu  torpcrc   pcreinii 
audierain :  doniinos  nil  prodest  isse  priores, 
si  rex  hic  quoque  fortis  erat.'     niaiora  parantem 
dicere  de  scopulo  verbis  accendis  aniaris: 

•'"'    "quisquis  es,  oppositi  nietuis  qui  lubrica  clivi. 
frange  cuteni  pendontis  aquae  scalptoque  Huento 
sit  tibi  lynipha  gradus.     turpes  dcpone  (|uerehis: 
otia  frigus  habent.     nuniquid   mihi  iiieinbra  biforniis 
Hylaei  natura  dedif.'    nuin  Pegasus  alis 

■'»■'    adiuvit  quic(|uid  i^radior  peiinasque   volanti 

dat  (Jahiis  Zetus(|ue  inilii,  queiii   ninguida  ceniis 
calcantein  iani  dorsa  iugi?    vos  frigora  frangunt, 
vos  Alpes?  iam  iam  studeam  pensare  pruinas: 
aestatem  sub  Syrte  dabo."     sic  agmina  voce 

hhi)   erigis  exemploque  levas;  primusque  labores 
aggredcris  quoscumque  iubes ;  tum  cetera  parct 
turba  libens,  servit  propriis  cum  Icgibus  auctor. 

Qui  tibi  praeterea  comites  quantusque  magister 
militiae,  vestrum  post  vos  qui  compulit  agraen, 

'^ob    sed  non  invitum?  dignus.  cui  cederet  uni 
SuIIa  acie,  genio  Pabius,  pietate  Metellus. 
Appius  eloquio,  vi  Fulvius,  arte  Camillus. 
si  praefecturae  quantus  moderctur  honorem 
vir  quaeras,  tendit  patulos  qua  Gallia  fines, 

^«*>    vix  habuit  mores  similes,  cui  teste  senatu 
in  se  etiam  tractum  comniiserat  Vlpius  ensem. 
qui  dictat  niodo  iura  Getis,  sub  iudice  vestro 
pellitus  ravum  praeconem  suscipit  hostis. 
quid  loquar  hic  illum,  qui  scrinia  sacra  gubernat, 

•>'«    qui,  cum  civilis  dispenset  partis  habenas, 
sustinet  armati  curas,  interprete  sub  quo 
flectitur  ad  vestras  gens  effera  condiciones? 
quid  laudare  Petrum  parvis,  temeraria  Clio. 
viribus  aggrederis?  cuius  dignatur  ab  ore 

5'U    Caesar  in  orbe  loqui,  licet  et  quaestore  diserto 
polleat:  attamen  hic  nuper.  placidissimc  princeps, 
obside  percepto  nostrae  de  moenibus  urbis 
visceribus  raiseris  insertum  depulit  ensem. 
et  quia  lassatis  nimium  spes  unica  rebus 

•^(•^    venisti,  nostris,  petimus,  succurre  ruinis, 

Lugdunumque  tuam,  dum  praeteris,  aspicc  victor; 

otia  post  nimios  poscit  te  fracta  labores. 

cui  pacem  das,  redde  animum :  lassata  iuvenci 


201 


536   cesareum  qua  F  laxem  F  tc^rpoie  J/  537  isse]  clesse  J/  538  sic  F  l:i  .1/ 

an  erhf        pareute  J/  539  scupolo  J/  5-il  scalto(jue  tiueuto  J/,  scalptoque  caltoc  jT^  543  miuicl 

et  54-i  n   T  546  mihi]   suas  J/  ceruis]   terris  F  547  aalcautem  C  548  pruinas  vuljo: 

ruiuas   codd.  551    rjuoscuque  F  .553   masister  F  554   contulit  F  555   dign  F 

556  sylla  C,  silla  MTFP  557  iulvis  F  558  ciuantum  F  560  moris  similis  J/  563  raucum  T 

suspicit  J/T  hospes  31  565  civiles  J/  dispensat  F  pacis   T  566   interpetre  P 

570  deserto  J/,  di»er*o  6'a  (^in  marfj.  reijetiU  diserto  C^)  571  actamen  F  573  eusem]  hostem  MT^C^ 

576  ludunamque  F^,  lucduuamque  P^>  578  rpii  C 

SlDONlUS.  26 


■202  SIDONII  CARMINUM 

cervix  deposito  inelius  post  sulcat  aratro 

5^^i'    telluris  glaebam  solidae.     bove.  fruge,  colono. 
civibus  exhausta  est.     stantis  fortuna  latcbat: 
duni  capitur.  vae  quanta  fuitl    post  gaudia,   princeps, 
deleetat  meminisse  mali.     populatibus,  igni 
etsi  coneidimus.  veniens  tamon  oninia  tccum 

•■•S5    restituis:  fuimus  vestri  quia  causa  trinmplii, 
ipsa  ruina  placet.     cum  victor  scandere  currum 
incipies  crinemque  sacrum  tibi  more  priorum 
nectet  muralis.  vallaris,  civica  laurus 
et  regum  aspicient  Capitolia  fulva  catenas, 

■'^'•'•'    cum  vesties  Komnm  spoliis,  cum  divite  cera 
pinges  Cinytii  captiva  mapalia  Bocchi, 
ipse  per  obstantes  populos  raucosque  fragores 
praecedam  et  tenui,  sicut  nunc,  carmine  dicam 
te  geminas  Syrtes,  Alpes  te,  te  mare  magnum, 

■v.'.'<    te  freta,  te  Libycas  pariter  domuisse  catervas, 
ante  tanien  vicisse  mihi.     quod  lumina  tlectis 
quodque  serenato  miseros  iam  respicis  ore, 
exultarc  libet:  memini,  cum  parcere  velles. 
hic  tibi  vultus  crat;  mitis  dat  signa  vcnustas. 

•wo    annue:  sic  vcstris  respiret  Byrsa  trophaeis, 
sic  Parthus  certum  fugiat  Maurusque  timorc 
albus  cat;  sic  Susa  tremant  positisque  pharetris 
exarmata  tuum  circumstent  Bactra  tribunal. 


VI. 
PRAEFATIO   PANEGYRICI  DICTI  AVITO  AUGUSTO. 

XALL.\Dos  armisonae  festum  dum  cantibus  ortum 

personat  Ilismario  Thracia  vate  chelys, 
et  dum  Mopsopium  stipantur  per  Marathoncm 

qui  steterant  fluvii  quacque  cucurrit  humus, 
•^    dulcisonum  quatitur  fidibus  dum   pcctine  murmur, 

has  perhibent  laudcs  hiudc  probasse  deam: 
"diva,  Gigantei  fudit  quam  tempore  belli 

armatus  partus  verticc  dividuo, 
quam  ncquc  Dcliacis  pepcrit  Latona  sub  antris, 
w        fixura  errantcm  Cychida  pignoribus. 


.582   carpitur  P  jtriufes   /'  583    pijpuluntilius  F  5.S4    euuniilinuis  M  mepum  M^ 

585   fuinus  C  hXl    inciiiiens  M         crimeuque   T%   criuenque   T^>  589  regnum  J/         capitalia  P* 

51HJ    vestes   MP,    vestis   T^  591    pingues   F  cynifii   TCFP    (aflric    mp.   scr.   C^>),    cynipliii    M 

592   tiu-ures  M^  593    praecidam  M  ,594    .Syrtes,    Alpes   te   Wilamoirll:::  alpes   te   syrtes  codd. 

597  quod  C  598  velis  M  599  mittit  C      vetustas  J/"  (iOO  resj^icere  ))irsa  M  GOl  parthum  F^ 

(j02  erat  C"  lusa  T  tioy  bacta  P         iiubscriptioiieiit  uin.  TP'  el  duobus  rers.  vuc.  C;  PANIGEKICV.S 

MAIOKIANI  EXPLICIT  P;  EXPL.  ITE  INCIPIT  PANIGElilCI  EDITIU  SCRIPTA  AD  PRISCV  VALEKIANV 
PFATVKIV  C^  DIX  SOCEKO  8V0  lUmK  subscr.  in  M,  in  quo  senuiiar  carm,  VIII;  hic  PFATIO  INCIP  M 
I'KEFATIO  PANIGERICI  AD  AVITV  T  Incipit  eiusdem  panigerici  tertii  praelatio  queni  dixit  socero  suo 
rome  F  2  celebs  M,    clesis  F  4  steterat  P  5  dulcissunum  P  8  dividio  M,   dimidio  F 

9  delicias  J/,  delicis  i''        peperisse  M        latrona  P 


V  V.  a7!i  -      VII   V.   II.  203 

noo  qiiao  Cadmois  parions  Alcidon  in  nris 

suspendit  triplici  nocto  puerporiuni. 
nec  cuius  pluvio  turris  madelacta  metallo  ost. 
cuni  matrom  impleret  filius  aurigena: 
i''  scd  te,  cum  trepidum  spectaret  Flegra  Tonantoni. 
impulit  excussam  vorticc  ruptua  apex ; 
oumque  deos  solae  traherent  in  proelia  viroa. 

confusum  valdo  te  sinc  robur  erat; 
protulit  ut  mox  te  patrius,  Hapientia.  vertex, 
•-'"        tiim  mage  vicerunt,  to  cum  habuere  dei. 

tc  proptor  cessit,  manibus  constructa   tromcndis. 
iam  propo  per  rutilum  machina  tensa  pohnn. 
Pindus,  Othrys,  Plioloe  dextris  cecidere  Gigantum. 
docidit  et  Ehooti  iam  gravis  Ossa  manu. 
•■i-<   sternitur  Aegaeon,  Briareus,  Ephialta  i\Iiinas(|ao. 
Arctoas  sueti  lambere  calce  rotas. 
Enceladus  patri  iacuit  fratrique  Typhocus; 

Euboicam  hic  rupem  sustinet.  liic  Siculam.  " 
hinc  sese  ad  totam  gcnotricom  transtulit  Orphous 
au        et  docuit  chordas  dicere  Calliopam. 
assurrexerunt  Musao  sub  laude  sororis 
ot  placuit  divao  carmino  plus  pietas. 
quod  si  maternas  laudes  cantasse  favori  osf 
noc  valeo  priscas  aoqui])orare  fidos, 
3'>    pubHcus  hic  pater  est,  vovi  cui  carmen.  Avitus; 
materia  est  maior.  si  mihi  Musa  minor. 


VII. 

PANEGYRICTTS. 

-L  HOEBE,  peragrato  tandem  visurus  in  orbo 
quem  possis  perferre  parem,  da  lumina  caelo ; 
sufficit  hic  terris.     nec  se  iam  signifer  astris 
iactot,  Marmaricus  quem  vertice  conterit  Atlans; 

'-'    sidora  sunt  isti.     quae  sicut  mersa  nitescunt. 
advorsis  sic  Roma  micat.  cui  fixus  ab  ortu 
ordo  fuit  crevisse  malis.    modo  principe  surget 
consule;  nempe,  patres,  coUatos  cernere  fasces 
vos  iuvat  et  sociam  sceptris  mandasse  curulem: 

1"    crodite,  plus  dabitis;  currus.     iam  nocto  bifrontes, 
anceps  lane,  comas  duplicique  accingero  lauro. 


11  cathmcis  T^      alcidan  C^       horis  cof/(/.  12  imerpcrum  P  13  m;ule('acto /•  1')  tonantnm  J/ 

10  expnlsam  F  17  salae  MP,  aliae  C        viris  .l/''  18  tc  om.  C  19  vertet  il/a  20  tn  M 

cum  te  MTF  23    poloe  i/  2.')   cfialta  JITF  minasqne  CF  2G   ansi  rel  nisi  mn/im 

27  tiplioeus  AfTF.  triphoens  C,  tyhens  F  28  choicani  i/»  29   sesc]  esse  M         genitri*.*  F^ 

30   decnit  MTFF  conlas  M2"C,   chordias  F  discere  F  34   aeqniperasse  C"  3-5   novi  CP 

3«)  mnsa  michi  C^  ,Snhsrriptiim  Explicit  prelacio  .  Incipit  panigcricns  in  C;  IXCIP  PANI(}KHI(.'\.S  in  F; 
INCIP  PANYflEPvICVS  in  M:  INCIPIT  PANAGEKICV  (l'ANI(l.  7'''j  Al)  AVri'V  T,  Ineipit  panagincus 
terti\is  F  1   urbe  M  2  ])raeferre  F,  pcrficere  M         pare  T  4  tuiitit  F        athhis  M.  athis  T^, 

athlans  F  ;j  u'iersa  sic   T  7  surgit  M  8  callatos  F 

2(5* 


•204 


SIDONTl  CARMINUM 

ft 

principis  antorior,  iam  consulis  isto  coruscat 
annus,  ot  oniorita  trabois  diadoniata  crescunt. 
incassum  iam.  Musa,  paves,  quod   propulit  Austor 

!•'    vola  ratis  nostrae:  polago  quia  curroro  famao 
coepimus,  en  sidus,  quod  nos  por  caorula  servet, 

Forte  pater  supcrum  prospoxit  ab  aothoro  torras: 
ecco  viget  quodcumquo  vidot:  niundum   roparasso 
aspexisse  fuit:  solus  fovot  omnia  nutus. 

•■!'■>   iamque  ut  conveniant  superi,  Tegeaticus  Arcas 
nunc  plantis,  nunc  fronte  volat;  vix  contigit  arva: 
et  toto  descendit  avo.     mare,  terra  vel  aor 
indigonas  misore  deos.     germane  Tonantis, 
prime  venis,  viridi  qui  Dorida  findere  curru 

-'•^'    suotus  in  attonita  spargis  cito  torga  serenum: 
umentos  Nymphas  Forcus  comitatur  ibique 
glaucus.  Glauce,  vonis,  vatum  et  certissime  Proteu, 
certus  eras.     longo  veniunt  post  ordine  divi: 
pampineus  Liber,  Mars  trux,  Tirynthius  hirtus, 

30    nuda  Venus,  fecunda  Ceres,  pharetrata  Diana. 
luno  gravis.  prudens  Pallas,  turrita  Cybebe, 
Saturnus  profugus,  vaga  Cynthia,  Phoebus  ephobus, 
Pan  pavidus,  Fauni  rigidi,  Satyri  petulantes. 
convenere  etiam  caelum  virtute  tenentes: 

?-T    Castor  equo,  Pollux  caestu,  Perseius  harpe, 
fuhnine  Yulcanus,  Tiphys  rate,  gente  Quirinus. 
quis  canat  hic  aulam  caeli,  rutilantia  cuius 
ipsa  pavimentum  sunt  sidera?    iam  pater  auroo 
tranquillus  sese  solio  locat,  inde  priores 

40    consedere  dei  (fluviis  quoque  contigit  illo, 
sed  senibus,  residere  loco,  tiW,  maxime  fluctu 
Eridane  et  flavis  in  pocula  fracte  Sicambris, 
Rhene  tumens  Scythiaeque  vagis  equitate  catervis 
Hister  et  ignotum  plus  notus,  Nile,  per  ortum) : 

*■•    cum  procul  erecta  caeli  de  parte  trahebat 
pigros  Roma  gradus,  curvato  cernua  collo 
ora  ferens ;  pendent  crines  de  verticc,  tecti 
pulvere,  non  galea,  clipeusque  inpingitur  aegris 
gressibus,  et  pondus,  non  terror  fertur  in  hasta. 

^'0   utque  pii  genibus  primum  est  adfusa  Tonantis, 
"testor,  sancte  parens'"',  inquit,  ''te  numen  et  illud, 
quicquid  Roma  fui:  summo  satis  obruta  fato 


12  principes  C"  13  om.  M  14  protulit  M  1(5  eii  T^  et  iterum  eu  siip.  scr.  Ti>         per 

om.  F  18   viaeret  F  20  tegeticus  codd.         aiclias  codd.;  ales  Bitschofshj  21  fronde   TCFP 

22  discendit  P  23  iudinenas  P         deo  M  24  om.  F         dorica  C         cursu  P,  curvo  M\  curro  JI/^ 

2;';   suetos  M  antonita  7'  2(i   furcus  M  ubique  F^  27   et   om.  F  protheu  codd. 

28   longuo   T  diu  F  31   cybebes  P,  cybeles  F,   cibeles  C,   cybeles   T,   cibele  M  32  phebe- 

phebusque  M  34  etiam  om.  T^  35  equi  M         sic  codd.,  sed  arpe  TCFP;  Pollux  caestu,  Danaeius 

harpe  WilamowUz,  caestu  PoUuces,  Perseus  harpe  Leo  36  flumine  F  39  solio  om.  F  42  hen- 

dane  MCF,  heridiane  P  43  equite  M  44  note  plus  Leo  Ab  erect  M^  46  curvata  F 

47  pindent  P       crines  om.  M  48  vulvere  P,  vuhiere  TF        inpigitur  P  50  piis  T  51  nomen  M 

52   ronia]  nomen  M^         fuit  C'a 


VII   V.  12  —  V.  92.  205 

invideo  abiertis;  pondus  non  sustinot  ampli 
(ulininis  arta  donuis  noo  lulmon  vallibus  instat. 
■'■    (juid.  rogo,  bis  seno  niilii   vulture  Tustus  aruspex 
portendit?  iaciens  primae  cur  nioenia  genti 
oniinibus  iam  celsa  fui.  dum  (•olljs  Ktiusci 
fuiulnnuMit:!   iugis  iipcris  milii.   Jvomule  piiupcr? 
plus   o|adi(>  sccura  t"ui.  cum  lurltiiu'   iuncto 
<:■<>    mc   Ivutulus.  Veicns.    parit('r(|iii'   Auriiiicus  ct  Ac(juu8, 
Jlcruicus  ct  NOIscus  prcmcrciir.     sat  iiiMi^na   vidcbijr 
ct  tibi.  dum  ruinj)it  vitiiitum   fcmiiiii   fciro 
corj)Us  ct  ad  castum   remciis,  pudor  erute.  viiliius. 
iam  cuni  valJiitam  sooio  me  clausit  Etrusoo 
•'■'    Tarquinius:  pro  Muci  ignes!  pro  CocJitia  un(Jae! 

pro  doJor!    Jiic  quonam  est,    qui  sub  mea  iur:(  rcdegit 
Samnitem  Gurges?  YoJsci  qui  terga  ocoidit. 
Marcius  et,  Senones  fundens,  dictator  et  exul? 
Fabricii  vitam  veJJem,  mortes  Deciorum, 
'"    veJ  sie  vinoentem  vel  sic  victos:  mea  redde 

principia.     heu!  quo  nunc  pompae  ditesque  triumpiii 
et  pauper  consul?    Libycum  mea  terruit  axem 
cuspis  et  infido  posui  iuga  tertia  Poeno. 
Indorum  Ganges,  CoJchorum  Phasis.  Araxes 
'•'    Armeniae,  Ger  Aethiopum  Tanaisque  Getarum 
Thybrinum  tremuere  meum.     me  Toutone  iunoto 
quondam  fracte  subis  Cimber,  gladiisque  gravntas 
ante  manus  solas  iussi  portare  catenas. 
vae  mihi!  quaJis  eram,  cum  per  mea  iussa  iuberent 
j<i'    SuJJa,  Asiagenes,  Curius.  PauJus,  Pompeius 
Tigrani,  AntiocJio,  Pyrrho,  Pcrseo,  Mithridati 
pacem,  regna,  fugam,  vectigaJ,  vincla,  venenum. 
Sauromatem  taceo  ac  MoscJium  soJitosque  crucntum 
Jac  potare  Getas  ac  pocula  tingcre  venis 
8''    veJ,  cum  diffugiunt,  fugiendos  tum  mage  Persas. 
nec  terras  dixisse  sat  est:  fulgentibus  armis 
tot  maria  intravi  duce  te  Jongeque  remotas 
sole  sub  occiduo  gentes.     victricia  Caesar 
signa  Caledonios  transvexit  ad  usque  Britannos: 
•^'^    fuderit  et  quamquam  Scotum  ct  oum  Saxonc  Pictum. 
hostes  quaesivit,  quem  iam  natura  vetabat 
quacrcre  phis  liomincs.     vidit  te  frangere  Leucas. 


54  uec    fulmeu  Slrmondus  :  uec    flunieu   (',    lulnieu   uec  /',    flumeu   uec  MTP  55   arcuspex  P 

57  dum  collis  iisque  ad  r.  /iU  secura  iui  oni.  P        ctrussi  F  (iO  rutilus  F         vegeus  TFCP,  veuiens  M 

01  heruicius  C*  62  rupit  TF        ferrum  C^  63  aucaustum  M  64  tum  M  65  mucii  CP"^, 

m*ciiP',  mutii  TF  cn*litis  C^  66  ecquuuam   WUfimovU::  67  sauuiteni  T  et  gurges  CPF 

vosci  M^  68  ditator  M^  70  si  victos  T,  si  victus  M  72  lyl)itum  P  74  phassis  P      araxis  MCP 

75  Armeniae,  Gir  (Ger  Mohr)  Sirmondus  :  armentaeger  M,  armeniae  tagus  (thagus  F)  TCF.  armeniae  tagus  P 

76  thibriuum  MCP  (cf.  Vertj.  Aen.  XII,  35)  meruere  Jt  77  fracti  J/  HO  silla  codd.  fort.  Asiatogenes; 
Asiagenetes  Sirmondus  81  anthioco  31 T  pirro  MFCP,  pyrro  T  Perseo  scrijjsi;  perso  CPTF, 
perse  M  mitridati  MTP  83  sauromatam  T  ac  moscum  TCP,  asmoscum  F  84  a.  p.  t.  venenis  P, 
ac  tiuguere  tela  veueuis  T  85  fugiedos  tum  P*,  fugieudus  tu  M  S7  deduce  P  89  cali- 
donias  C^,  calidouios  C^F,  calidouio  M,  calinodios  PT  !I0  scottum  MF.  schotum  C'*,  schottum  C^>P 
92  quaerere]  quae  M 


200  SIDONII  CARMINUM  ^ 

trux  Augusto.  Pharon.  dum  clftssicus  Actia  milos 
stagna  quatit  profugisquo  bibax  Antonius  armis 

9'^    incestam  vaeuat  patrio  Ptolomaida  regno. 

cumquo  prius  stricto  quererer  de  cardine  mundi. 
noc  limos  nunc  ipsa  mihi.     plus.  summe  deorum. 
sum  iusto  tibi  visa  potons,  quod  Parthicus  ultro 
rostituit  moa   signa   Sapor  positoquo  tiara 

i"<'    funera  Trassorum  ttovit.  dum  purgat.     et  hinc  iam, 
pro  dohn-!  oxcusso   populi  iuro  atquo  sonatus, 
quod  timui,  incurri :  sum  tota   in  principo.  tota 
principis.  ot  tio  lacorum  do  Caesare  rognum, 
quao  quondam   rogina  fui;  Caprcasquo  Tibori 

inr.    et  caligas  Cai  Chiudi  consura  socnta  ost 
ot  vir  morte  Noro;  tristi  Pisone  verendum 
Gali»am  sternis.  Otho,  spocAdo  qui  pulchor  habori 
dum  captas,  ego  turpis  oram ;  mihi  foeda  Yitolli 
intulit  ingluvies  ventrem,  qui  tempore  parvo 

110    regnans  sero  perit:  lassam  post  inclitus  armis 

Yospasianus  habot,  Titus  hinc,  post  hunc  quoquo  frator: 
post  quem  tranquillus  vix  me  mihi  reddore  Norva 
coepit,  adoptivo  factus  de  Caesare  maior: 
Ylpius  indo  vonit,  quo  formidata  Sicambris 

11'    Agrippina  fuit,  fortis.  pius,  integor,  acor. 
talom  capta  precor.     Traianum  nescio  si  quis 
aequiporot.  ni  fors  itornm  tu,  Gallia,  mittas 
qui  vincat."     lacrimao  vocom  clausere  precantis, 
et  quicquid  superest,  luctus  rogat.     undique  caeli 

i-i»    assurgunt  proceros.  Mars,  Cypris,  Romuhis  et  qui 
auctores  tibi,  Roma,  dei:  iam  mitior  ipsa 
flectitur  atque  iras  veteres  Saturnia  donat. 

luppitor  ista  refert:    'Fatum  quo  cuncta  roguntur 
(pioque  ego,  non  licuit  frangi.     sat  celsa  laborant 

12'    somper,  et  elatas  nostro  de  munere  vires 
invidit  Fortuna  sibi;  sed  concipe  magnos, 
quamquam  fracta,  animos.     si  to  Porsonna  soluto 
phis  timuit  do  ponte  fremens,  si  moonia  capta 
mox  Bronni  videre  fugam,  si  deniquo  dirum 

i-i"    Hnnnibnlom  iuncto  torrao  caelique  tumultu 

roppulimus  (cum  castra  tuis  iam  proxima  muris 
starent,  Collina  fubnen  pro  turre  cucurrit, 
atqflo  illic  iterum  timuit  natura  pavontem 
post  Fk'gram  pugnare  lovom):  torpcntia  tollo 


93   fjron  M,  sparon  7'  classhis  F  94   Ijibas  /''  95  tolomaida  31  9G  querercr 

Rtricto  C       carminc  J/7"a  97  iiec]  sum  C  99  sapor  31  (cf.  2,  457);  pavor  CPTF  100  fluit  .1/ 

pngnat  J/  102   snmmota  M  in   om.  7'»  lOo    principiis  3f  104    tibcrii  CF,   tyberii  PT 

10.'.   gaii   claudii  CP7T  108  ergo  P         vitellii  CPT^F,    intcllii   7'»  110   periit  CPTF         post 

inclitus  in  ras.  P^>  111  vespatianns  P       bunc  om.  Jf  114  rjua  J/  11;')  aggrippina  C,  agripina  T 

117  aequipcret]  equis  r  ,!/•  tua  gallia  mitt<at  F  118  precantes  CP,   prccantom  F  122    ira  J/ 

satnma  F  124  frangerc  C  sac  J/'  126  fortuna  J/:  uatura  C'P77''  127    tjuamquam]  post- 

qnam  J/       fractos  C»       prosinua  J/  12H  fremens  J/:  tremens  C'/'7'i^  l.'»0  ynMiili.ilfin  .W       tcrrae*  C* 

132  tlnmen  J/  133  pareutem  Mommnen  l.-j4  pugnante  F 


VII  V.  iW  —  V.    ITG.  20: 

»*•'    lumina,  detersam  mentem  caligo  leliniiuat. 

te  mirum  est  vinci :  ineipie.s  eum   vineere.  mirum 

non  erit.     utque  tibi   pateat  (juo  surgere  tandem 

fessa  modo  possis,  paueis,  (•(jgnoste.  docebo. 

Est  mihi.  (|uae  Latio  se  sanguine  toUit  alummim. 
II"    tellus  clara  viris.  cui  non  dedit  optima  (|Uondam 

reruni  oj)ifex   natura  |)arem:  fecundus  ab  urbe 

poUet  ager.   prinu»  (|ui  vi\  proscissus  aratro 

semina  tarda  sitir  vcl  luxiiriaiitc  iuvcnco 

arcana  e.\|)(>nit  piceam   piii^ucdjnc  gbicbaiii. 
ii'    assurrexit  huic.  coxit  (pi<»d  t(»rridus  Austcr. 

Niliacum  ]iibycum(|Uc   soUim.  (•(illata(|iic  scmpcr 

arida   Mygdoniae  damnaruiit  (largara  falces: 

Apulus  et  Calaber  eessit.     spes  unica  rerum. 

hanc,  Arverne,  eolens  nulli  pcde  cedis  in  armis. 
>■'"    quosvis  vincis  etjuo.     testis  milii  Caesaris  csto 

hic  nimium  fortuna  pavens.  cum  eoUe  repulsus 

Gergoviae  castris  miles  vix  restitit  ipsis. 

hos  ego  tam  fortcs  volui,  sed  ccderc  Avitum 

dum  tibi,  Iloma,  paro,  rutilat  cui  maxinui  duduiii 
lis    stemmata  complexum  germcn,  palmata  cucurrit 

pcr  proavos.  gcntisque  suae  te  testc,  Philagri. 

patricius  resplendet  apex.     scd  portio  quanta  est 

haec  laudum,  laudare  patres.  quos  quippe  curules 

et  praefecturas  constat  debere  nepoti? 
i«o    bint  alii,  per  quos  se  postuma  iactet  origo. 

ct  priscum  titulis  numerct  gcnus  altcr:  Avite. 

nobilitas  tu  solus  avos.     libct  cdcrc  tanti 

gcsta  viri  et  primam  paucis  percurrcre  vitam. 

Solverat  in  partum  gcnerosa  puerpera  casti 

1«"^    ventris  onus;  manifesta  dcdi  mox  signa  futuri 

principis  ac  totam  fausto  trcpidi  patris  aulam 

implcvi  augurio,  licet  idem  grandia  nati 

culparet  fata  ct  pueri  iam  rcgna  viderct. 

sed  sibi  commissuni  tanto  sub  pignore  cernens 
!■"    mundi  dcpositum.   ne  quid  tibi,  Koma,  pcriret. 

iuvit  fortunam  studio.     lactantia  primum 

menibra  dedit  nivibus,  glacienKjue  irrumperc  plantis 

iussit  et  attritas  parvum  ridcre  pruinas. 

surgcntcs  animi  Musis  formantur  ct  illo 
1'^    quo  Ciccronc  tonas:  didicit  quoque  facta  tuorum 

antc  ducum;  didicit  pugiuis  libroque  relegit 


li3ii  deinersain  Wilaiaoirilz  137 — (jVKJ  oni.  I'  ]'.}7  peteat  .1/  loS  nessa  /•'  130  .«e 

om.  F^  liO   Ltptinio  F  141    oppi    pax  M  ab   urbe)    fofl.   abnnde  112    tollet   F 

procissus  C,   pmcessus  MF  143   icmina  F  114    cxposcit   T(J^,   expuit  .V  14.')    tnnidn.s  .1/'. 

turgidus  M-  147   migdonia   TF        gannia  J/''         lances    T  14^   appulns  M  l.')U   caeris  M 

152  gei-goniae  T,  tergoviae  i''  l.')3  X<is  <J  l.V)  iiainiate  M  156  te  teste]  testiste  M       filagri  TFC 

157   apex  oni.  M  15'J   dedere  M  HiU   sint  F]    sunt  MTC  162   tui  C  libet**  C» 

164    puepera  M^  165    ueutris    mius  /',    venltrisono  J/'  166   actutuin  MTF  aulam    oin.  M 

167  gnati  M  16H  tacta  C  172  nubibns  J/        irrepere  /^irniondun  173  primuni  T  174  sur- 

geutis  M         aninii  musis]  animosis  M 


.2()§  SIDONII  CARMINUM 

quae  gcverct  oampo.     primus  vix  oocpcrat  csse 
ex  infante  puer,  rabidam  cum  forte  cruentis 
riotibus  atquc  csoas  iciuna  tauoc  parantcm 

i^^   plus  oatulis  stravit  (fucrant  nam  fragmina  proptcr) 
arrepta  de  oautc  lupam,  fractusque  molari 
dissiluit  vertex  et  saxum  vulnere  sedit. 
sic  meus  Alcides,  Nemeae  dum  saltibus  crrat, 
occurrit  monstro  vacuus,  non  robora  portans, 

1'*^    non  pliaretras:  stetit  ira  fremens  atque  hoste  propinquo 
consuluit  solos  virtus  dcoepta  lacertos. 
parva  quidcni.   diocnda  tamcn:    quis  promptior  isto 
tensa  catenati  summittere  oolla  Molossi, 
ct  lustris  recubare  fcras,  interprete  nare 

iw   disoere  non  visas  ct  iu  aerc  quacrere  plantas? 
iam  si  forte  suem  latratibus  improbus  Vmber 
terruit.  albcntcs  nigro  sub  gutture  lunas 
frangerc  ludus  crat  colluotantique  lacerto 
vasta  per  adversas  venabula  cogere  praedas. 

ly'    quam  pulohrum.  oum  forte  domum  post  lustra  rcvertens 
horrore  splcndcrct  apri  virtusquc  rcpugnans 
proderet  invitum  per  fortia  fticta  pudorem! 
sic  Pandioniis  castac  Tritonidos  arvis 
Hippolytus  roseo  sudum  radiabat  ab  ore. 

■M>    sed  simili.  gemino  flagrans  cum  Cressa  furore 
transiit  aifectu  matres  et  fraude  novercas. 
quid  volucrum  studium,  dat  quas  natura  rapaccs 
in  vulgus  prope  oognatum?  quis  doctior  isto 
instituit  varias  per  nubila  iungere  lites? 

•-'"•^    alite  vinoit  aves.  oclerique  per  aetliera  plausu 
hoc  nuUi  melius  pugnator  militat  unguis. 
nec  minus  haec  inter  oivilia  iura  secutus 
eligitur  primus.  iuvenis,  solus,  mala  fractae 
alliget  ut  patriae  poscatque  informe  recidi 

-i'j    vectigal.     procerum  tum  forte  potentior  illic, 
post  etiani  princeps,  Constantius  omnia  praestat, 
indole  defixus  tanta  et  miratus  in  annis 
parvis  grande  bonum  vel  in  ore  precantis  ephebi 
verba  senis.     ducis  hinc  pugnas  et  foedera  regum 

-ij    pandere,  Roma,  libet.     variis  incussa  prooellis 
bellorum  regi  Gretico  tua  Gallia  pacis 
pignora  iussa  dare  est,  inter  quae  nobilis  obses 


1 


177  q.  g.]  quaereret  Ji       priniu.s  om.  T-^       quae  gereret  canipu  prinius.    vix  JJnecheler       esese  ttt  vid.  M^ 
178  rapidain  M        clueutis  M  179  rettibus  31  181  arreptani  MT  182  dissiliit  M         sasuni  M 

sedet  M  185  fremens  Buecheler  (conl.  A.  L.  881,  85  li.)  et  ir«7a«io?cjte  :  treniens  M^TCFP,  putens  M^ 

host«  om.  M  186  consuluit  M       solus  31       lacertus  31  191  suura  31       imber  C  192  lunae  31 

193  coufluctantique  F  191  figere  T  195  revertent  31  197  invictuni  T^^F  1!»8  pandionii  T», 

pandionus  F       tridonidos  F  199  roseus  udum  31  2<J0  simula  C,  sinml  a  Slrmondtis        congressa  M 

sed   simul,   a,   gemino  conflagrans  Cr.  f.  Leo  201    novercae  31  202   rapacis  3f  205  ceteri- 

que  M^         aera  lapsu  F  208  male  31^  209  alligit  31  211  princes  J/»         constiincius  TC 

212  et  om.  3/  21:3  in  ore  peccantis  F,  increpitantes  31  211  dulcis  31         lucderc  F         rerum  TFC 

216  pascis  31  217  inter]  iu  31 


VII  V.  177  -  V.  2.-))».  209 

tiu  'riiL'()(loie.   vuiiit*.  (|UL'iii   |)r»)   |)i(.'tat('   |)rt>pin(|ui 

fxpetis  in   niediii  polliti  principis  aula 
-^"    tutus.  Avite.  fido:   probat  hoc  iani  Thoudoris  altuiii 

('xoiiipluin  otficii.     ros   inira  ot  difj;na  rolatu. 

(|Uod  tuoris  t)landus,  ro^i  placuisso  tcroci. 

hinc  to  paulatiin  praolii)at  sonsibus  iniis 

at(pio  aiiiinis:   vult  oss(!  suuni:  sod  spornis  amicuin 
■-■-'•■'    plus  (piani    lioinanuni  gororo.     stupot  illc  ropulsain 

ot  plus  iiidc   placos.     rigidnm  sic.  Pyrrho.   vidobas 

Fabricium.  ingostas  aniino  cuin  divito   tugit 

paupor  opos.  rogem  teinnoiis.  dum   supplico  consu 

pignus  ainicitiao  vili  mendicat  al)  aiiro. 
23U         Actium  interca.  Scythico  (juia  saopo  duollo  ost 

odoctus,  sequcris:  qui,  (piamquam  cclsus  in  arinis. 

nil  sinc  tc  gessit.  cum  plurima  tutc  sine  illo. 

nam  post  luthungos  et  Norica  bolla  subacto 

victor  A'indcIico  Bolgam.  Burgundio  quom  trux 
'-'■<•■'    prosserat.  absolvit  iuiictus  tibi.     vincitur  illic 

cursu   llorulus.  Chunus  iaculis  Francusquo  iiatatu. 

Sauromata  clipoo.  Salius  podo.  talco  Golonus. 

vulnoro  vol  si  quis  plangit,  cui  tiosse  toriri  cst 

ac  tcrro  pcrarasse  genas  vultuquo  minaci 
-'♦"    rubra  cicatricum  vostigia  dofodisso. 

lllustri  iam  tuin  donatur  colsus  iionoro. 

squamous  ct  rutilis  otiamnunc  livida  cristis 

ora  gcrcns  vix  arma  domum  sordontia  castris 

rcttulcrat:  nova  bclla  itoruin  pugnamquo  sub  i[)sis 
-li    iam  patriae  muris  periturus  commovet  hostis. 

Litorius  Scythicos  equites  tum  tbrte  subacto 

celsus  Areinorico  Goticum  rapiobat  in  agmcn 

per  torras,  Arverno,  tuas,  qiii  proxinui  quaoquc 

discursu,  tlammis,  fcrro,  fcritatc,  rapinis 
-■^^   dclcbant,  pacis  fallontos  nomen  inanc. 

huius  tum  famulum  quidam  truculontior  horum, 

mox  fcriende,  fcris;  ruit  ille  et  tristia  fata 

commendat  domino  abscnti  partemque  futuram 

vindictae  moriens  Stygium  spe  portat  ad  amncm. 
2:^    et  iam  fama  viro  turres  portasque  tuenti 

intuitu  pavidae  plcbis  perfert  scelus  actum. 

cxcutitur.  restat,  pallet,  rubet,  algot  et  ardet. 

ac  sibimot  nmltas  vultum  variata  per  ununi 

ira  facit  facios,  vel.  (pii  mos  saope  dolenti. 


218  sijietate  F  220  the(xloris  C'M,  theodorus  TF  22;5  praelibrat  M  22B  sic  pyrie  T(J, 

sic  pirre  F,  syrrae  31  2.'}0  aethinin  cudd.         intereta  C,   iiiterra  T,  interg-as  J/         seitliica  C         qui  TFC 

est  um.  M  2ol   celsis  M  2.'32  tute  Luclonus  Mueller;  tu  cudd.  233  iuthiungos  M,  iuutliungos  F, 

um.  spat.  vac.  T  235  sibi  M  2otJ  ch»unus  6'',    cuiius  M'^  238  feriri  C^F]  perire  MTC^> 

2.±0  ci****icum  C'^  241  cuni  C  243  vir  6'         squalentia  7'"'  244  retulerat  CJ/,  extulerat  T 

245  moris  M         periurus   Wilamiowitz  246  littorius  C,  lithorius  MTF         cithicus  M  247  arem.J 

aremore  coti  M,  aremorco  T  248  peruerras  C         arverie  F  252  feres  M        tristitia  M        facta  C 

253  furl.  futurae  254  auneni  T  2bb  forma  C»  258  cariata  cudd.  259  mosj  modo  M 

SlDOMUS.  ^7 


210  SIDONII  CAKMINUM 

-«0    plus  amat  oxtinctum:  tandem  proiumpit  et  arma. 
iirma  tVomit.  pinguisque  etiamnum  sanguine  fertur 
lorica.  obtusut>  pcr  barbara  vulnera  contus 
atque  sub  assiduis  dentatus  eaedibus  ensis. 
includit  suras  ocreis  capitique  micantem 

26"^    imponit  galeam,  fulvus  cui  crescit  in  altum 
conus  ct  iratam  iaculatur  vertice  lucem. 
et  iam  scandit  equum  vulsisque  a  cardine  portis 
cmicat:  adsistunt  socio  Yirtusque  Dolorque 
et  Pudor:  armatas  pilo  petit  impiger  alas 

2'»'    puguando  pugnam  quaerens,  pavidumque  per  agmen 
multorum  interitu  compensat  quod  latet  unus. 
sic  Phrygium  Emathia  victorem  cuspide  poscens 
Aeacidcs  caeso  luctum  frenavit  amico 
per  mortes  tot,  Troia.  tuas.  iam  vilia  per  se 

2<o    agmina  contentus  ruere.  strictumque  pcr  amplos 
exerere  gladium  populos;  natat  obruta  tellus 
sanguine.   dumque  hebetat  turba  grave  caedua  telum, 
absens  in  cuncto  sibi  vulnere  iam  cadit  Hcctor. 
proditus  ut  tandem  tanti  qui  causa  tumultus, 

2K0    inquit  Avitus:    '"Age.  Scythica  nutrite  sub  arcto 
qui  furis  et  caeso  tantum  qui  fidis  inermi. 
congredere  armato.     multum  tibi  praestitit  ira 
iam  mea:  concessi  pugnam  iubeoque  resistas: 
certantem  mactasse  iuvat."     sic  fatur  et  aequor 

2S5    prosilit  in  medium,  nec  non  ferus  advenit  hostis. 
ut  primum  pectus  vel  comminus  ora  tulere, 
hic  ira  tremit.  ille  metu.     iam  cetera  turba 
diversis  trepidat  votis  variosque  per  ictus 
pendet  ab  eventu.     sed  postquam  prima,  secunda 

290    tertiaque  acta  rota  est.  venit  ecce  et  celsa  cruentum 
perforat  hasta  virum.  post  et  confinia  dorsi 
cedit  transfosso  ruptus  bis  pectore  thorax. 
et  dum  per  duplicem  sanguis  singultat  hiatum. 
dividua  ancipitem  carpserunt  vulnera  vitam. 

2M         Haec  post  gesta  viri  (temet,  Styx  livida.  testor) 
intemerata  mihi  praefectus  iura  regebat: 
et  caput  hoc  sibimet  solitis  defessa  ruinis 
Gallia  suscipiens  Getica  pallebat  ab  ira. 
nil  prece,  nil  pretio.  nil  milite  fractus  agebat 

:itK'    Aetius;  capto  terrarum  damna  patebant 

Litorio :  in  Rhodanum  proprios  producere  fines 


261    pinguisque   om.  C"  etiainnuiic    2F  ^fj^   lorica    et  ol)t.  MTC  2G3   sub]   ab  MT 

eosibus  ut  vid.  C^  264  ocrei  J/  265   iniponet  31        fusus  31  266   cliuuus  31        luineu  J/* 

268   socium  F;  fort.  sociae  virque  31  271    interitum  31  272   frigidum  F  273  aca- 

cides  F  274   per  vilia  iam   se  Leo,   p.  v.  i.  sic  Bueclieler  275  uniplas  31  277   habitat  31 

278  cadet  31  280   sthyca  31,  stygia  T  acto  31,  arto  T  281    tantam  F  282   multo  31 

284   cerfamen  31         iatus  T  28i)  pendit  31  290  t.  a.]  tertia  quarta  31         cruentuni]  trenientem  7'« 

291  post  Kulfjo]  postque  TFC,  que  31  292  transfossa  31  bis  ruptus  T  294  dividuam  ancipiti  31 

vulnere  31  295  liquida  C3t  297  defixa  31 TF  298  pellebat  T       ara  .1/«  :?00  aethius  TFC 

ijOl  lithorio  C         rodanum  31 


VIT  V.  2«;0  —  V.  .{44.  211 

Thpiuloridne  fixuni.  noc  ornf  pugnnre  neeesse. 

sed  migrnre  Getis.     rnbidnm  trux  nspernt  irani 

vietor:  quod  sensit  Scythicum  pro  moenibus  hostem. 
»"••    imputnt:  et  nil  est  gravius.  si  forsitnn  umqunm 

vincere  contingat.  trepido.     pustquam  undiquc?  nulluiii 

prnesidium  ducibusque  tuis  nil.  Roma.  relictum  est. 

foedus,  Avite.  novas:  saevum  tua  pagina  regem 

lecta  domat:  iussisse  snt  est  to  quod  rogat  orbis. 
310    credent  lioc  umquam  gentes  populiquo  futuri  ? 

littera  Romani  cas.sat  quod.  barbare.  vinois. 

iura  igitur  roxit:  namquo  lioo  quoquc  par  fuit.  ut  tum 

assertor  Heret  legum   qui  nuno  orit  auctor. 

nc  dandus  populis  princeps.  oaput.  induperator. 
•<i''    Caesar  et  Augustus  solum  fora  proolin  nosset. 
lam  praefecturao  pcrfunotus  oulmino  tandem 

se  dederat  ruri  (nuniquam  tnmen  otia.  numquam 

desidia  imbellis :  studiumque  et  cura  quicto 

armorum  somper):  subito  cum  rupta  tumultu 
:<2"    barbnrios  totas  in  te  transfudcrat  arctos. 

Gallia.     pugnaccm  Rugum  comitantq   Gelono 

Gepida  trux  sequitur:  Scyrum  Burgundio  cogit: 

Chunus.  Bellonotus.  Ncurus.   Bastnrnn.  Toringus. 

Bructcrus.  ulvosn  vel  quem  Nicer  alluit  unda. 
:^-"'    prorumpit  Francus  :  cccidit  oito  secta  bipenni 

Hercynia  in  lintrcs  ct  Rhcnuni  tcxuit  alno: 

et  iam  terrificis  diffuderat  Attila  turmis 

in  campos  se.  Belga.  tuos.     vix  liquerat  Alpes 

Aetius.  tcnue  et  rarura  sinc  milite  ducens 
330   robur  in  auxiliis.  Gcticum  male  credulus  agmen 

incassum  propriis  praesumcns  adfore  castris. 

nuntius  at  postquam  ductorcm  perculit.  Hunos 

iam  propc  contemptum  propriis  in  sedibus  hostem 

expectare  Getas,  versat  vagus  omnia  secum 
33-^    consilia  et  mentem  curarum  fluctibus  urget. 

tandem  nutanti  sedit  sentcntia  celsum 

exorare  virum.  collectisque  omnibus  una 

principibus  coram  supplex  sic  talibus  infit: 

'•orbis.  Avitc.  salus,  cui  non  nova  gloria  nunc  est, 
3^'J    quod  rogat  Aetius:  vohiisti,  et  non  nocet  hostis: 

vis:  prodest.     inclusa  tenes  tot  milia  nutu, 

et  populis  Geticis  sola  est  tua  gratia  limes: 

infensi  semper  nobis  pacem  tibi  praestant. 

victrices.  i,  prome  aquilas :  fac.  optime,  Chunos. 


302  theoiloridae  TFC,  theodori  M  304  hoste  J/  306  nuUam  M  309  secta  C       est  te]  estie  J/ 

310   fntura  M  312  Locque  par  J/         cum  -cel  eum  C  313  assertor  fieret  legnni   7"]    fieret  assertor 

legnni  MFC  314  induperator  vulijo :  imperatorqne  CMT,  imperiumque  F  320  toia  M  322  Zepida  codd. 

Scyrum  SirmonduH :  scoernm  TC,  socerum  F,  serum  M  323  bellonotlius  MF       neunim  F       bastharna  T 

thoringus  MT,  thogingus  F  324  vel  qnem  Wilamowlir.  :  quem  vel  codd.  32G  alvo  F  329  aetliins  TC 

et  om.  M        dicens  M^  331  aelphore  F  332  honos  M  :>33  contentos  M  334  expectara  J/» 

33G  nutanti  .V :  cunctanti  TFC        sedit  om.  F  337  exorasse  M  33S  si  F^  340  aethius  TFC, 

actius  J/         et  dehri  inhet  Wilamowitz  341  i]  ef  nt  rld.  F 

27* 


212  STUONIT  CARMTNUM 

34^    quorum  forte  prior  fuga  nos  coneusserat  olim. 
bis  victos  prodesse  mihi."     sic  fatur,  et  ille 
pollicitus  votum  fecit  spem.     protinus  inde 
avolat  et  famulas  in  proelia  concitat  iras. 
ibant  pellitae  post  classica  Romula  turmae, 

350    ad  nomen  currente  Geta:  timet  aere  vocari 

dirutus,  opprol)rium.  non  damnum  barbarus  horrens. 
hos  ad  bclhi  trahit  iam  tum  spes  orbis  Avitus, 
vel  iam  privatus  vel  adhuc.     sic  cinnama  busto 
collis  Erythraei  portans  Phoebeius  ales 

3-<r.    concitat  omne  aviuni  vulgus;  famuhintia  currunt 
agmina,  et  angustus  pennas  non  explicat  aer. 
lam  prope  fata  tui  bis  senas  vulturis  alas 
complebant  (scis  namque  tuos,  scis,  Roma,  Labores): 
Aetiuni  Placidus  mactavit  semivir  amens. 

3''0    vixque  tuo  impositum  capiti  diadema,  Petroni : 
ilico  barbaries,  nec  non  sibi  capta  videri 
Roma  Getis  tellusque  suo  cessura  furori. 
raptores  ceu  forte  hipi.  quis  nare  sagaci 
monstrat  odor  pinguem  clausis  ab  ovilibus  auram, 

36:.    irritant  acuuntque  famem  portantque  rapinae 
in  vultu  speciem,  patulo  ieiunia  rictu 
fallentes :  iam  iamque  tener  spe  frangitur  agnus, 
atque  absens  avido  crepitat  iam  praeda  palato. 
quin  et  Aremoricus  piratam  Saxona  tractus 

3J0    sperabat,  cui  pelle  salum  sulcare  Britannum 
ludus  et  assuto  glaucum  mare  findere  lembo. 
Francus  Germanum  primum  Belgamque  secundum 
sternebat,  Rhenumque  ferox,  Alamanne,  bibebas 
Romani  ripis  et  utroque  superbus  in  agro 

3T'i    vel  civis  vel  victor  eras.     sed  perdita  cernens 
terrarum  spatia  princeps  iara  Maximus,  unum 
quod  fuit  in  rebus,  peditumque  equitumque  magistrum 
te  sibi,  Avite,  legit.     collati  rumor  honoris 
invenit  agricolam,  flexi  dum  forte  ligonis 

3S0    exercet  dentes  vel  pando  pronus  aratro 

vertit  inexcoctam  per  pinguia  iugera  glaebam. 
sic  quondam  ad  patriae  res  fractas  pauper  arator, 
Cincinnate,  venis,  veterem  cum  te  induit  uxor 
ante  boves  trabeam  dictatoremque  salignae 

38:.  excepere  fores  atque  ad  sua  tecta  ferentem 
quod  non  persevit,  turpique  e  fasce  gravata 
vile  triumphahs  portavit  purpura  semen. 


348  avolat  cnd.  Helmitlad.;  advolat  MTFC        inelio  C,  piaeniia  F  349  clansica  3f ''  352  tiim 

iam  C  3.03  tam  31  354  erytliei  CF  pholbeius  C»  355  concitat  onnie]  slc  in  mnrf^.  F^, 

completbant  (prior  t  in  c  correeta  vel  inricem)  in  ras.  F-  rf.  .35S  avinni  vnlgus]   avum  genus  vulgus  F 

357  tibi  J/a  358   completbant  F  .3.59   aetliium    TC,   atiiiuni  /'  jJaciilius  C^F  vactavit  M 

amans  F,  ambos  31  36T   non  om.  31  .304  cbiusam  C  •>''>5  acuunqnc  C'^,  aeuunt  F  3GG  ritu  T 

3G7   pallentes  F  308    crepitati    ani  prac  palato  M  ."«(i^   (,'nin   C  pirata  31  371   lidus  31 

fundere  F  limbo  31  :)73   alcmanne   T  374    IJonianis  ??(/t/o  ntruniqne  31 ,    antroque  F 

375  cives  31^,   cuins  T  370  nnumj  idem  T  377  C(iuitnm()ne  om.  C  378  tibi  F  380  per- 

miscuit  31,  persecuit  /•'        et  31  ;387  vide   T^ 


VII  V.  :m  -    V.  4:{(t.  213 

Vt  priiiiuMi   ingcsti  pondus  suscepit  honoris. 

logas  qui  veniain  poscant,  Aluinanne.  furori. 
^^t^"    Saxonis  incursus  cessat,  Chattunique  palustri 

alligat  Albis  aqua;   vixque  hoc  ter  menstrua  totuni 

luna  viilet,   iainque  ad  po})ulos  ac  rurji   l"er(K'i 

tenta  Getae  pertendit  iter,  (|ua  pulsus  ab  aestu 

Oceanus  refluuin  spargit  })er  culta  Garunmani: 
:»>•■    in  flumen  currente  inari  transcendit  ainarus 

blanda  fluenta  latex,  fluviique  impacta  pcr  alveum 

salsa  percgrinum  sibi  navigat  unda  protundum, 

hic  iam  disposito  laxantes  frena  duello 

Vesorum  proceres  raptim  sus))endit  ab  ira 
*""    rumor,  succincto  referens  diplomate  Avitum 

iam  Goticas  intrare  domos  positaque  piirunipei' 

mole  magisterii  legati  iura  subisse. 

obstupuere  duces  pariter  Scythicusque  senatus 

et  timuere,  suam  pacem  ne  forte  negaret. 
4"r.    sic  rutilus  Pliaethonta  levem  cum  carperet  axis 

iam  pallente  die  flagrantique  excita  mundo 

pax  elementorum  furerct  vel  sicca  propinquus 

saeviret  per  stagna  vapor  limusque  sitirct 

pulvereo  ponti  fundo,  tunc  unica  Phoebi 
^i"   insuetum  clemens  extinxit  flamma  calorem. 

Hic  aliquis  tum  forte  Getes,  dum  falce  recocta 

ictibus  informat  saxoque  cacuminat  ensem, 

iam  promptus  caluisse  tubis,  iam  iamciue  frequenti 

caede  sepulturus  terram  non  hoste  sepulto, 
•*i''    claruit  ut  primuin  iiomen  vcnientis  Aviti, 

exclamat:    "periit  bellum,  date  rursus  aratra. 

otia  si  replico  priscac  bene  nota  quietis, 

non  semel  iste  mihi  ferrum  tulit.     o  pudor!  o  di! 

tantum  posse  fidem!  quid  foedera  lenta  minaris, 
^20    in  damnum  mihi  fide  meum?  compendia  pacis 

et  praestare  iubes  nos  et  debere:  quis  umquam 

crederet?  en  Getici  reges,  parere  volentes. 

inferius  regnasse  putant.     nec  dicere  saltim 

desidiae  obtentu  possum  te  proelia  nolle: 
•»2''    pacem  fortis  amas.     iam  partes  sternit  Avitus: 

insuper  et  Geticas  praemissus  continet  iras 

Messianus:  adhuc  mandasti,  ct  ponimus  arina. 

quid  restat,  quod  posse  velis?  quod  non  sumus  hostes, 

parva  reor;  prisco  tu  si  mihi  notus  in  actu  es, 
430    auxiliaris  ero.     vel  sic  pugnare  licebit."' 


389   veuia  M  390   cessant  F         eattliumque  C,    cliatunique   7'  391    ovi.  F         aqua.i  C" 

vtx  WilamovUz         te  M  393  tanta  J/  394    garonnam  codd.  399   versorum   C         proceris  M 

401   donnis  positamque  ^f  403  optupuere  F  404  negarent  M  405  fetonta  levem  M,   plioeton 

alenum  (',    plieton  lcuum    T,    feton    levum  F  carperet]    pciet  M  anxis  /'  407   propinquis  MF 

412  ferroquc    T  413   frementi  M^  410   pcriet  M       liliellnm  F  41S   dii  MFC  422   regis  p. 

volentis  J/  424  nulla  M-',  nullae  J/*^  42r)  partis  M  420  continet]  temperat  T  428  velas  7'' 

429  tn|  quod   T 


214 


SroONTI  CARMINUM 

Haeo  sooum  rigido  Yosus  dum  corde  volutat. 
Youtum  in  oonspootuni  fuorat:  rex  atque  magistor 
propter  eonstiterant :  hio  vultu  erectus,  at  illo 
laetitia  orubuit  voniamquo  rubore  poposcit. 
■•:<■•    post  hino  germano  regis,  hino  roge  retento 
Palladiam  implicitis  manibus  subiere  Tolosam. 
haud  seous  inserris  ad  pulvinaria  palmis 
l\omulus  et  Tatius  foedus  ieoere.  parentum 
cum  ferro  et  rabidis  cognato  in  Marte  maritis 
•»40   Hersilia  inseruit  Pallantis  colle  Sabinas. 

Interea  incautam  furtivis  Yandahis  armis 
te  capit.  infidoque  tibi  Burgundio  ductu 
extorquet  trepidas  mactandi  principis  iras. 
heu  facinus!  in  boHa  iterum  quartosque  labores 
44^    perfida  Elisseae  crudoscunt  classica  Byrsae. 
nutristis  quod,  fata,  malum?  conscenderat  arces 
Euandri  Massyla  phalanx  montesque  Quirini 
Marmarici  pressere  pedes  rursusquc  revexit 
quae  captiva  dedit  quondam  stipendia  Barce. 
4?«o    exilium  patrum.  plebis  mala.  principe  caeso 

captivum  imperium  ad  Geticas  rumor  tulit  aures. 
luce  nova  veterum  coetus  de  more  Getarum 
contrahitur:  stat  prisca  annis  viridisque  senectus 
consiliis:  squalent  vestes  ac  sordida  macro 
4''i   lintea  pinguescunt  tergo,  nec  tangere  possunt 
altatae  suram  pelles,  ac  poplitc  nudo 
peronem  pauper  nodus  suspendit  equinum. 

Postquam  in  consilium  seniorum  venit  honora 
pauperies  pacisque  simul  rex  verba  poposcit. 
4t^o   dux  ait:    "optassem  patriis  securus  in  arvis 
emeritam.  fateor.  semper  fovisse  quietem. 
ex  quo  militiae  post  munia  trina  superbum 
praefecturae  apicem  quarto  iam  cuhnine  rexi. 
sed  dum  me  nostri  princeps  modo  Maximus  orbis, 
4''    ignarum.  absentem,  procerum  per  mille  repulsas 
ad  Htuos  post  iura  vocat  voluitque  sonoris 
praeconem  mutare  tubis,  promptissimus  istud 
arripui  officium.  vos  quo  legatus  adirem. 
foedera  prisca  precor,  quae  nunc  meus  ille  tenerot. 
4To    iussissem  si  forte.  senex,  cui  semper  Avitum 
sectari  crevisse  fuit.     tractare  solebam 


431    secum]   cum  C»  dum   vesus  F  433   eructus  M  435  g.  r.  h.]   germanis   hinc  M 

436  pallatiam  C        subicere  M,  subire  F  437  h.  s.  i.]  haiul  sertis  T  438  iacere  7"         parentem  .P 

43i«   morte  F  44<'J  Pallautis  ?»Z<^o;  palantis  M,   palantes   TC,   vagantes  mxf.  C'  441  incautnm   TC, 

incatumii'      uuandalasCF         442  burgundioquei^         44")  cludescunt  i^      birsaeJ/TF6  446  nntritis  7'i^C' 

o  mp.  fata  T-  441  euuandri  MC,  fuuandari  F        Ma.ssyla  rnlffo:  massiUa  MTC,  maxilla  F  448  pre- 

sere  C»  449  barche  FC,  barche  MT  4;')!   ad  rtih/o,   om.  codd.         '  4.^)4  consilii  M        sealent   T 

4Iifi  a.  snrans  F,  alta  caesuram  M  4.')7  pero  nomen  pauper  nudus  M  460  secutnrus  M  461  fuisse 

quietum  M  463  cnlmen  erexi  .1/  4»;;-)  melle  M  466  post]  per  M^  4»;i>  teneret]  timet  F 

470  super  M 


VII  V.  1.11    -  V.  r)!").  21') 

rrs  GoticHS  oliiii:   scis  to   nfscissi!  tr(M|U(.'ntfr 

quae  siiasi  nisi  facta.     tanicn  fortuna  i)rior(.'in 

abripuit  goniuni ;  periit  quodcuinquc  nierobar 
*'■'    euni  genitore  tuo.     Narboneni  tabe  solutuin 

anibierat  (tu  parvus  eras).  trepiiiantia  cingens 

niilia   iii  infanies   iani  iainque  coegerat  escas: 

iain  tristis  propriae  credebat  defore  praedae, 

si  clausus  fortasse  perit,  cuin  nostra  probavit 
<«"    consilia   et  refugo  laxavit  inoenia  bello. 

teque  ipsuin  (sunt  ecce  senes)   Iioc,-  pectore  fiiltiim 

hae  tlcMitem   teiuiere   maiiiis.   si  forsitan  altrix 

te   mihi.  cum   iiolles.   lactamlum   tolleret.     ecce 

advenio  et  j)risci  rcpeto   iiiudo   pij^nus  anioris. 
*^^    si  tibi  nulla  fides,  nulla  est  reverentia  patris. 

i  durus  paceinque  nega."     prorunipit  ab  oinni 

imirmur  concilio  frcniitusque  et  proelia  damnans 

seditiosa  cict  concordeni  turba  tumultum. 

tuni  rcx  cffatur:    "duduni.  dux  inclitc.  culpo 
*'-'^'    poscere  te  paccm  nostram,  cum  cogcrc  possis 

servitium,  trahcre  ac  populos  in  bella  sequaces. 

nc,  quaeso.  invidiam  patrio  mihi  nominc  inuras: 

quid  iiiereor,  si  nulia  iubes?  suadere  sub  illo 

quod  poteras,  niodo  vellc  sat  est,  solumquc  moratur. 
*^'~<    quod  cupias  ncscissc  Gotas.     mihi  Romula  dudum 

pcr  te  iura  placent,  parvumque  cdisccre  iussit 

ad  tua  verba  pater,  docili  quo  prisca  Maronis 

carminc  mollirct  Scythicos  mihi  pagina  mores: 

iam  pacem  tum  velic  doccs.     sed  pcrcipc,  quac  sit 
'•"u    condicio  obscquii:  forsan  rata  pacta  probabis. 

tcstor.  Roma,  tuum  nobis  venerabiic  nonien 

et  socium  dc  Martc  genus  (vel  quicquid  ab   aevo, 

nii  te  mundus  habet  melius,  nii  ipsa  senatu), 

me  pacem  servarc  tibi  vei  vciie  aboiere 
•i<J5    quae  noster  peccavit  avus.  quem  fuscat  id  unum. 

quod  te,  Roma,  capit:  sed  di  si  vota  secundant. 

excidii  veteris  crimen  purgare  valebit 

uitio  praesentis,  si  tu.  dux  inclite,  soium 

Augusti  subeas  nomen.     quid  iumina  tlectis? 
51"    invitum  pius  esse  decet.     non  cogimus  istud, 

sed  contestamur:    Romae  sum  te  duce  amicus. 

principe  te  miies.     regnum  non  praeripis  uiii. 

nec  quisquam  Latias  Augustus  possidet  arces; 

qua  vacat,  auia  tua  est.     testor,  non  sufficit  istud, 
515    ne  noccam:  atque  tuo  hoc  utinam  diademate  fiat. 


473  ni  M        facta  a  M'^  474  anipuit  IV  47.')  iiaib(/iie  /'  470  tingeiis  F  477  iam- 

que]  iam  F  479  sic  lausus  J/  periit  cum  vestra  F  481    fultum  TF,   fatum  J/",    futuin  3/'', 

foriasse  recte  482  hae]  te  F        flectem  M        forsin  J/  4H3   te]  tunc  F        nolis  M  487  con- 

silio  T      fremitumque  31  488  seditio  saciet  concorde  M       tuba  F  491  ac]  ad  F  492  iniuras  M 

496   parvura   quae  dicere  M  497  d.  q.]   docilico  C  500   obs.]   officii  T^  501    numen  vulgo 

502  morte  J/»  506   dii  CF  secundent  M^  507   crimen   veteris  T  511    cumtestaraur  T 

s.  t.]  sumptae  V  512  arripis  M  515  tuo  om.  T         hoc  ovi.  M 


216  SIDONll  CAKMINUM 

ut  prosinil  suadero  meuni  est:  nani  Gallia  si  tc 
oonipulerit.  quae  iure  potest.  tibi  pareat  orbis. 
ne  pereat."     dixit  pariterque  in  verba  petita 
dat  sanctani  cuni  tratre  fideni.     discedis,  Avite, 

•"'-'"    niaestus.  qui  Gallos  scires  non  posse  latere 

(|uid  possint  servire  Getae  te  principe.     namque 
civibus  ut  patuit  trepidis  te  foedera  ferre, 
occurrunt  alacres  ignaroque  ante  tribunal 
sternunt:  utque  satis  sibinict  nunierosa  coissc 

•'•-'■'    nobilitas  visa  est,  quam  saxa  nivalia  Cotti 

despectant,  variis  ncc  non  quam  partibus  ambit 
Tyrrhcni  Rhenique  liquor,  vel  longa  Pyrenci 
quam  iuga  ab  llispano  sechisani  iure  coherccnt, 
aggrcditur  nimio  curarum  pondere  tristem 

^3"    gaudens  turba  virum.     procerum   tum   nuixinuis  unus, 
dignus  qui  patriae  personam   sumeret,  infit: 
••quani  nos  per  varios  dudum  fortuna  labores 
principc  sub  pucro  hiceris  terat  aspera  rebus, 
fors  longum,  dux  magne,  queri,  cum  quippe  dolcntuni 

•^35    maxima  pars  fueris,  patriae  dum  vulnera  higcns 
sollicitudinibus  vchementibus  exagitaris. 
has  nobis  inter  clades  ac  funera  mundi 
mors  vixissc  fuit.'    scd  dum  per  verba  parentum 
ignavas  colimus  lcgcs  sanctumque  putamus 

54(t   rom  vcterem  per  damna  scqui,  portavimus  umbram 
imperii,  generis  contenti  ferrc  vetusti 
ct  vitia  ac  solitam  vestiri  murico  gcntcm 
morc  magis  quam  iure  pati.     promptissima  nuper 
fulsit  condicio,  proprias  qua  Gallia  vircs 

■•*■'    cxcrerct,  trepidam  dum  Maximus  occupat  urbcm: 
orbem  sat  potuit,  si  te  sibi  tota  magistro 
regna  reformasset.     quis  nostrum  Belgica  rura, 
litus  Arcmorici,  Gcticas  quis  moverit  iras, 
non  latct:  his  tantis  tibi  cessimus,  inclitc,  bcllis. 

■''•'^'1    nunc  iam  summa  vocant;   dubio  sub  tempore  regnum 
non   regit  ignavus.     postponitur  ambitus  omnis, 
ultima  cum  claros  quaerunt:  post  damna  Ticini 
ac  Trebiae  trepidans  raptim  res  publica  venit 
ad  Fabium.     Cannas  cclebres  Varrone  fugato 

•i-i''    Scipiadumque  etiam  turgentcm  funcre  Pocnum 
Livius  clcctus  fregit.     captivus,  ut  aiunt, 
orbis  in  urbe  iacet:  princeps  perit,  hic  caput  omnc 


."il?  compulerat  T  521  quud  .l/o/tr  5'2'2  Quibus  J/  .Vil  luiinerasa  7'^  r)'25  cuUii  6',  coctii  T 

52*3    (lispectaut   M  527    tyrreui    rhenique    TC,    tliirreui(jue   J/  l'yreuei   tSirvwiidns;    pereuei   C'*, 

piriuei  F,   pirenei  C',   periuei  MT;   l'yreues  Mo/ir  531    patre  M  .58"2   laboris  M  534   fors 

in  lougum  F       dux)  dum  M       (piippe  M^^  535  vulua  lugeu  M  54U  portabimus  M  543  nuper] 

semper  F  b4A  quae  31        gallica  F  545  exercet  T         frepiduin  C  54G  orbeni  sat  potuit  Leo] 

orbem  ego  sat  potui  MC,  orbem  immo  potuit  TF        si  te  sibi  tota  TF:  vite  sibi  })ota  M,  mihi  subdere  teque  C', 
um.  C»  547   reformasse  C  548  moveret  M  551   reget  M        abitus   'T  553   trepidas  M 

554  celebret   T^         varoue  /*'  557  orbe  M 


VII  V.  ;")!(;  —  V.  :m.  217 

imiic  luibct  iinperiuni.     potiniiis.  consccntlo  tribunal. 

erige  collapsos;  non  hoc  modo  tempora  poscunt, 
•''«"    ut  Roinani  plus  alter  aniot.     nc  forte  reare 

te  rogno  non  osso  paroni:   (11111    I)i'onnioa  signa 

Tarpeium  proiiioront.  sci.^.  tuiii   rcs  publica  nostra 

tota  Cainilhis  crat.  pairinc  (|ul   (h'bitus  ultor 

to.xit  rumant(>s  hostiM   strago  faviUas, 
•'«•<    non  tibi   ccuturias  aurum   p()|)uhirc  jiaraNif. 

nec  modo   vonah's  numtM'()so(pio  assc  rc(h'mptau 

concurrunt  ad  puucta   tribiis:   siiHVagia   iiiundi 

nullus  emit.     paupor  Iog(uis:  (piod  sulticit  unuiii. 

es  meritis  dives.     patriae  cur  vota  moraris, 
■•''j    quae  iubet  ut  iubcas;'  liaec  est  sententia  cunctis : 

si  dominus  fis.  libor  oro.''     fragor  atria  complct 

Uicrni,  quo  forto  hico  pia  turba  senatus 

detulerat  vim,  vota.  procos.     locus.  hoiu  (rHisque 

dicitur  imjiorio  fohx.  ac  jirotinus  ilHc 
•>'•■>    nobilium  oxcubias  gaudous  solhntia  mandat. 

Tertia   hix  refugis  Hyperiona  fuderat  astris: 

concurrunt  proceres.  ac  milite  (;ircumfuso 

aggere  oomposito  statuunt  ac  tortiuo  coronant 

castrensi  maestum  donantquo  insignia  regni: 
■i«"J    iam  prius  induerat  solas  de  priucipe  curas. 

haud  alio  quondam  vultu  Tirynthius  heros 

pondera  suscopit  caeli  simul  atque  novercae, 

cum  Libyca  se  rupe  gigas  subduceret  et  cum 

tutior  Herculco  sedisset  machina  dorso. 
•^55        Hunc  tibi,  Iloma,  dcdi.  patulis  dum  Gallia  campis 

intonat  Augustum  plausu  faustumque  fragorem 

portat  in  exsangucm  Boreas  iam  fortior  Austrum. 

hic  tibi  restituet  Libyen  pcr  vincula  quarta, 

et  cuius  solum  amissas  post  saecula  multa 
■^w   Pannonias  revocavit  iter,   iam   credere   promptum  cst. 

quid  faciat  bellis.     o  quas  tibi  saepe  iugabit 

inflictis  gentes  aquilis,  qui  maxima  regni 

omina  privatus  fugit,  cum  forte  vianti 

excuteret  praepes  plebeium  motus  amictum! 
•^^5    laetior  at  tanto  modo  principe,  prisca  deorum. 

Roma,  parens,  attolle  genas  ac  turpe  veternum 

depono:  on  princeps  faciot  iuvenesccre  maior. 

quain  pueri  fecero  senem."     finem  pater  orc 

vix  dederat:  phiusere  dei  fremitusque  cucurrit 


558  nun  F  560   ne   vulfjo:    nec  cudd. :   neu  Leu  561    regnunes    se  J/',    regno    esse  JI^ 

lireTiinca  F  olj^  rempulilica  .1/  563  cuni  illoserat  J/  566  assere  deinptae  M  567  tibus  J7* 

572  uierni  JiJ    thierni  CT,   tierni  F;    Ugerni  Sirmondua  jxirte   locopta  JI  'ui   infelix  Ji'    ut  vld. 

576  yperiana  T»,  yperiona  T^^CF,  yjiiona  J/       1'ngerat  F  579  donantquej   nainque  J7  5H0  nain  Jlohr 

583  tum  F         gigans  CP  585  galla  J/a  586   ettonat  J/  plauti    7'^  588  Libyen  vulyu; 

iibiem  JITC,  lybiem  F  580  nniltaj  tanta  J/'^  592  quij  quas  J/  593  onniia  JICF      iudit  Jlommgen 

594  amictu  JI  595  tan**  C"         (t(ni*»  C'*),  tantu  Jf  597  et  J/  598  fi*«*  C 

SlDOiMUs.  <J8 


2is  SroONII  CARMINUM 

600    concilio.     folix  tcnipus  ncverc  sorores 
impcriis,  Auguste,  tuis  ct  consulis  anno 
fulvii  volubilibus  duxerunt  saeoula  pensis. 


VIIT. 
AD  PKISCUM  VALERIANUM  VIKUM  PRAEFECTORIUM. 

1  RiscE,  dccus  scmpcr  nostruni.  eui  principc  Avito 

cognatum  sociat  purpura  celsa  gcnus, 
ad  tua  enm  nostrac  currant  examiiia  nugac^ 

dico:    "statc,  vagac:  quo  propcratis?  araat. 
•    destrictus  scmpcr  censor  qui  diligit  cxtat; 

dura  frontc  lcgit  mollis  amicitia. 
nil  totum  prodest  adiectum  laudibus  illud, 

Vlpia  quod  rutilat  porticus  aere  meo 
vel  quod  adhuc  populo  simul  et  plaudentc  scnatu 
II»        ad  nostrum  reboat  concava  Roma  sophos." 
respondcnt  illac:    ''propcrabimus,  ibimus,  et  nos 

non  rctincs:  tanto  iudicc  culpa  placet. 
cognitor  hoc  nulhis  mehor;  bcne  carmina  pensat 

contcmptu  tardo,  iudicio  celeri.'' 
i'    ct  quia  non  potui  temeraria  sistere  vcrba, 

hoc  rogo,  ne  dubites  lecta  dicare  rogo. 

IX. 
AD  FELICEM. 

LaRGAM    SOLLIUS    HANC    APOLLLXARIS 
FELIGI    DOMINO    PIOQUE    FRATRI 
DICIT    SlDONIUS    SUUS   SALUTEM. 

JDic,  dic  quod  peto,  Magne,  dic,  amabo. 
•'    Felix  nomine,  mente,  honore,  forma, 

natis,  coniuge,  fratribus,  parente, 

germanis  genitoris  atque  matris 

et  summo  patruehum  Camillo, 

quid  nugas  temerarias  amici, 
10    sparsit  quas  tenerac  iocus  iuventae. 


G.  S.  A.  y\.  Sidoiiii  pauigericus  fiiiitur  Hocero  .suo  rome  dictus  Edicio  Hbelli  scripta  ad  crispuui  valeriauum 
vu-um  praefectorium  C;  SOLLII  APOLLINAItlS  SmONII  PANIGEKR^'  FINITVK  SOCEKO  SVO  KOM.M] 
DICTVS  .  EUrJ'IO  LIBELLI  SCKIP  TA  AO  CKISPV  VALEKIANV  VIKV  PFECTOKIV  P:  SOLL  SYDONII 
PANIGEKIC'  FINITVK  DICT'  SOCEKU  SVO  KOMAE  31  de  cuiiis  inscr.  vide  post  c.  V;  EXPLICIT  PANI- 
GEKIC'  AVITO  SOCEKO  SVO  KOME  DICT'.  INCIPIT  AD  PKISCV  VALEKIANV  VIKV  PKEFECTOKIV  T 
Explicit   paug  IIl'.     Editio    libelli   dicta   ad    crispum    valerium    virum    praefectorium  i*'  1   principi  PT 

2  genas  C^  4  dic  o  state  M  5  desti-ictus  Wilamowitz ;  districtus  TCPF,  districtos  M  G  forte  M 

amicitiae  M^  7  totum  T]  votum  CPF,  vocum  M       illum  M,  om.  F  9  et  om.  C       seuatu  iii  ras.  P'' 

10  conca  F  13  crimina  F  14  cutem  tu  Jf       celere  P''  IG  lioc  J/|  haec  TCPF       dictare  C", 

ditare  C-  hic  finis  codiciis  M  rc.  1 — 3   ul  iuscriptiones  a   rubricatore    in  CF,   maioribus   Utteris   in  P 

exarati,  oni.  T  1  lai"gam]  Gaius  largam  C  2  patri  F 


VIT  V.  (',()()  —  IX  V.  r>4.  219 

in  formam  rodigi  iiibes  libclli, 

iiigontom  simul  ct  roponto  fasoom 

oonHiui   invidiiio  ot  j)oriro  cliiirtiinr.' 

mandatis  famulor,  sod  iintc  tostor, 
1''    lootor  quas  paticris  bic  sidobras. 

Non  nos  currimus  aggcrcm  votustum 

ncc  quicquam  invcnies,  ubi  priorum 

antiquas  tcrat  orbitas  Thalia. 

non  hic  antipodas  sahmKiuo  rubrum. 
-'•'   non  hic  ^Ecmnonios  cancmus  Indos 

Aurorae  face  civica  perustos; 

non  Artaxata,  Susa,  Bactra.  Carrhas, 

non  coctnm  liabylona  porsonabo. 

quae  hirgum  ttuvio  patens  ahimno 
'^•>    inclusum  bibit  iiinc  ct  indo  'J^igrim. 

non  hic  Assyriis  Ninum  priorein, 

non  Medis  caput  Arbacen  profabor, 

nec  quam   divite,   cum  refugit  hostom. 

arsit  Sardanapalhis  in  favilhi. 
•'-t'    non  Cyrum  Astyagis  loquar  nepotem. 

nutritum  ubere  quem  ferunt  canino, 

cuius  non  vahiit  rapacitatem 

vol  Lydi  satiare  gaza  Croesi: 

cuius  nec  feritas  subacta  tunc  est, 
3^'    caesis  milibus  ante  cum  ducentis 

in  valUs  Scythicae  coactus  artum 

orbatae   ad   Tomyris  veniret  utrem. 
Non   hic   Cecropios   leges   triumphos. 

vel  si  quo  Marathon  rubet  duello, 
^c    aut,  cum  miHa  mille  concitaret, 

inflatum  numerositate  Xerxen, 

atque   hunc    fluminibus   satis   profundis 

confestim  ebibitis  adhuc  sitisse: 

nec   non   Thermopylas    et  Helles   undas 
i->    spretis  obicibus  soH  sahque 

insanis  equitasse  cum  catervis 

admissoque  in  Athon  tumente  ponto 

iuxta  frondiferae  cacumen  Alpis 

scalptas  classibus  isse  per  cavernas. 
■■>o        Non  prolem  Garamantici  Tonantis, 

regnis  principibusque  principantem. 

porrectas  Asiae  loquar  paterno 

actum  fuhnine  pervolasse  terras 

et  primum  Darii  tumuUuantes 


14   famulonim  C  10   noii]  nos  F  17   quisqiiam  C  19  om.  F  ruljinin   eros.  C^ 

22  fusa   T  batra  PF  cliarraS   codd.  2:3   coctum   T  babyloniam  F  33   croes   T 

37   tliomiris  CTT-,   thaniiris    T'F  41    xersen    T,    xersaen  F  42  profundum  F  44  telirmo- 

pilas  C,   thermopliylas  FT,   therniopilas  F  Ilelle.s  Lnc.  Jhtel/er;  hellis  TCF,   lielis  F  4;")   opicibus  C 

salisque   T  48    eaculmcu  P'  49    clasihu  P  51    regni  F         que  oni.  T  f)2   prectas  P, 

correctas  F 

28* 


220  ISIDONII  CARMINUM 

5s    pracfoctos  sntrapasquo  perculisso. 
mox  ipsum   solio   patruni   suporbuni 
cognatosquc  sibi  deos  crepantem 
captis  coniug-e,  liboris,  paronto 
in  casus  lioniinis  rotliro  iussuni ; 
t»    qui  cum  maxima  boUa  concitasset 
tota  ot  Persidis  undiquo  grogatao 
uno  constituissct  arma  campo, 
hoc  solum  porhibctur  assecutus, 
dormiro  ut  molius  liboret  hosti. 
t5.-i        Non   Yoctos   Minvas  loquente   silva 
dicam  Phasiaco  stotisso  portu, 
forma  percita  cum  ducis  Pelasgi 
mollirot  rabidos  virago  tauros, 
nec  tum  territa,  cum  suus  colonus 
'-'>    post  anguis  domiti  satos  mohires 
armatas  tremebundus  intor  herbas 
florere  in  sogetem  stuperot  hostom 
et  pugnantibus  hinc  et  hinc  aristis 
supra  belliferas  madere  glaebas 
'?'    culmosos  viridi  cruore  fratres. 

jS[on   hic   terrigenam   loquar   cohortem 
admixto  mage  vividam  veneno, 
cui  praeter  speciem  modo  carontem 
angues  corporibus  voluminosis 
«0    alte   squamea  crura  porrigentes 
in  vestigia  fauce  desinebant. 
sic  formae  triplicis  procax  iuvontus 
tellurem  pede  proterens  voraci 
currebat  capitum  stupenda  gressu 
8"'    et,   cum   classica  numinum   sonabant, 
mox  contra  tonitrus  resibilante 
audebat  superos  ciere  planta. 
nec  Flegrae  legis  ampliata  rura, 
missi  dum  volitant  per  astra  montes 
90    Pindus,  Pelion,  Ossa,  Olympus,  Othrys 
cum  silvis.  gregibus,  feris,  pruinis. 
saxis,  fontibus,  oppidis  levati 
vibrantum  spatiosiore  dextra. 

Non  hic  Herculis  excolam  habores, 
;••--    cui  sus,  cerva,  leo,  gigas,  Amazon, 
hospes,  taurus,  Eryx,  aves,  Lycus,  fur. 
Nessus,  Lips,  iuga,  poma,  virgo,  scrpens. 
Octe,  Thraccs  equi,  boves  Hiberae. 
luctator  fluvius.  canis  triformis 
10"    portatusque  polus  pohim  dederunt. 


:u   (lcos  sibi   T  OJ  vectos  ndf/o;  vescos  TCP,  vescas  F;  nn  priscos?         silvas  P'  G7  pei- 

cnt.a  P  fiO  cn  C  78  Qni  F  80  altcs  qna  niea  P  8:5  vorcati  /'  84  cnrrebant  P^ 

87'au(licbat  F  88  Hcre  C  1»;')  aniason  F  97  lyps  PF,  HIjs  TC  H8  Oete  scripsi;  oethae  C, 

otbe  P.  oetbe   TF        thaces  P         bibere  /'  HH)  declere   T 


IX  V.  nfi  —  V.  144.  221 


Non  hic  Elida  nftbiloni  quadrip^is 
nec  notam  niniis  aninis  ox  anioro 
versu  prosequar,  ut  per  iina  ponti 
Alpheus  fluat  atque  transmarina 

II'-'    in  fluctus  cadat  unda  coniuj^ales. 

Non    liic  Tantaloiun    donuim   rotoxam, 
qua  mixtum  PelojH';i   pcr  piirciitcin   cst 
pndis  facta   soror  nov(H|Uc  monstro 
inranicm   «^j^onuit  imtcr  ncpotom: 

11"    nil  maostum  hic  canitur:  noc  oscuh^ntam 
Hctus  pingimus  ad  (hipom  Thyostao, 
fratris  crimino  qui  misor  voratis 
vivum  pignoribus  fuit  sopulcrum. 
cum  post  has  epuhas  ropento  floxis 

11'    Titan  curribus  occidons  ad  ortum 
convivani  fugeret.  diem  fugarot. 

Nec  Fryx  pastor  orit  tibi  legendus. 
docroscons  cui  Dindymon  rociso 
fortur  vortice  toxuisso  chissem, 

1-'"    cuni  iussu  Veneris  patrocinantis 
torras  Oebalias  ot  hospitalos 
raptor  depopuhitus  est  Amych^s, 
praedam   trans   pelagus  pctens   sequacom. 
sed  nec  Porgama  nec  decenno  bellum 

i";-'    nec  sacvas  Agamomnonis  plialangas 
noc  poriuria  porsequar  Sinonis. 
arx  quo  Palladio  dicata  signo 
pelhaci  reserata  proditore 
portantom  peditos  equum  recepit. 

130        Non  hic  Maeoniae  stilo  Camonae 
civis  Dulichiique  Thossaliquo 
virtutem  sapientiamque  narro. 
quorum  hic  Peliaco  putatur  antro 
venatu,  fidibus,  palaestra  et  liorbis 

i3'>    sub  Saturnigena  sone  institutus, 

dum  nunc  lustra  terens  puer  forarum 
passim  per  Pholoon  iacct  nivosam. 
nunc  pi-aesepibus  accubans  amatis 
dormit  mollius  in  iuba  magistri: 

i^"    indo  Scyriadum  datus  parenti 
falsao  nomina  portulisso  Pyrrliao 
atquo  inter  tetricae  choros  Minervao 
occultos  Yeneri  rotasse  thyrsos : 
postremo  ad  Frygiac  sonum  rapinae 


1<»1   qnarliagis  F  102  minus  CF      aiinis  T  103  versus  C  107  est  om.  T  108  prolix  T^ 

mnntro  C  110  asenlentam  P,  execrandara  Leo  111  pangimus  rul(jo;  fingimus  Buechehr  11;')  occi- 

(leus  curribus  PT  117  erat  F^  118   cui  om.  C^  121  oebalios  i^  12.T  sem  T^,  seuas  T^ 

agamennonis  CPF  127  dicato  C  129  pcdices  P  ini   cuius  F  134  lierba  C^  136  dura 

n.  1.  tenens  pater  f.  F  137  poleon  C,  pholeon  F  138  nec  nt  rid.  C"  presibns  P  141  prae- 

tnlisse  PT  142  triacae  P  143  tvssos  P 


222  8ID0N11  CARMTNUM 

"■'    tractns  lauclibus  TToctoris  tvalicndi. 
ast  illum,  cui  contigit  patcrnani 
quartum  post  Itliacam  rediro  Instrum. 
nec  Zmyrnac  satis  explieat  volumon. 
nani  quis  continuare  possit  illos 

i''t'    quos  terra  et  pelago  tulit  labores: 

raptnm   Palladium.    roportum   Achillcm. 
captum  praepotibus  Dolona  plantis 
et  Rhcsi  niveas  prius  quadrigas, 
Xanthi  quam  biberent  fluenta,  tractas, 

i^'^    ereptam  quoque  quam  deus  patronus, 
Filocteta,  tibi  dedit  pharetram. 
Aiacem  Telamonium  furentem, 
quod  scse  ante  rates  agente  causam 
pugnacis  tulit  ek)quens  coronam, 

i«o    vitatum  hinc  Polyphemon  atque   Circen 
et  Laestrygonii  famom  tyranni, 
tum  pomaria  divitis,  Calypso  et 
Sirenas  pereuntibus  placentes, 
vitatas  tenebras  facemque  Naupli 

ifi""    et  Scyllae  rabidum  voracis  inguen 
vel  Tauromenitana  quos  Charybdis 
ructato  scopulos  cavat  profundo? 
Non  divos  specialibus  faventes 
agris,  urbibus  insulisque  canto, 

i'0    Saturnum  Latio  lovemque  Cretae 
lunonemque  Samo  Rhodoque  Solem, 
Hennae  Persephonen,  Minervam  Hymetto, 
Yulcanum  Liparae,  Papho  Dionen, 
Argis  Persea,  Lampsaco  Priapum, 

n:.    Thebis  Euhion  IHoque  Vestam, 

Thymbrae  Delion,  Arcadem  Lycaeo, 
Martem  Thracibus  ac  Scythis  Dianam, 
quos  fecere  deos  dicata  templa, 
tus,  sal,  far,  mola  vel  superfluarum 

180   consecratio  caerimoniarum. 

Non  cum  Triptolemo  verendam  Elousin, 
qui  primas  populis  dedere  aristas 
pastis  Chaonium  per  ilicetum, 
non  Apin  ]\rarooticum  sonabo 

18-^    ad  ]Momphitica  sistra  concitari. 

non  dicam  Lacedaemonos  iuventam 


145   fractus  C  14G   ant  illnin    T,   astilnm  P  148  ne  F         y.mmae  PT  150  terrae  C 

151  captum  C  152  delona  P  15;)  rliensi  nivctas  F  154  xanti  T,  xaxctlii  PF,  xaxcti  T'  1(50  liic  P 

poliphenon  C        circem  P  101   iestrigo**  C^,   lcstrigomi  C^  famen  PF  102  dlsfln.r!/  PnccJirler 

(Calypsns  Sirmondtis)  10."]  parenntiljiis  F  104  iaciemqne  F  105  raiiidum  PTF         nngnen  C 

166  tauromeritana  P*  170  iovenqne  P  172  Persephonen  ftcrqjsl;   persiplioncn  T,   ])crsiphonem  PF, 

persifonen   C  hymeto  F,   himeto  CPT  173   liajie  T''  Dioncn  xcrip.^i;   (lioucm    77'/',   ilidonem   C 

174    lamsaco    TC,    lansaco  P,    lapsaco   F  181    trcptolemo   codd.  W,]    partis   —   illicetum    F 

184  sanabo  F  186  lacedemonans  F 


IX  V.  11.".  —  V.  •J-Jit.  223 


uuctas  Tyndaridis  dicaa.se  luctas. 
docto.s  quos  patriis  palon  Tliera})nis 
gyninas  Bebrycii  treniit  theatri; 

i^"'    non  sortcs  Lycias(|U(!  Caeritunujue, 
responsa  aut  Tlieinidis  priora  ])el[)his, 
noc  quao  fulniine  Tuscus  oxpiato 
saeptuni  numiiui  (piaerit  ad  hidental; 
nec  quos  Euganeuni  hibens  Timavuni 

1'''^    collo  Antonoroo  vidobat  augur 

divos  Thossalicani  niovero  pu};nani; 
nec  quos  Anipliiaraus  ot  ^lelainpus 

*  * 

ox  ipsis  rapuit  deos  favillis 
por   teinpluin   niale   fluctuante   Hainiiia 

'-'""    gaudens  lumine  perdito  Metellus. 
non  hic  Cinyfius  canotur  llanimon 
mitratum  caput  elovans  harenis, 
vix  se  post  liocatombioii  litatum 
suetus  [iromoro  Syrtium  barathro. 

-i»'    non   hic   Dindynia   nec   crepante   buxo 
Curotas  Borocynthiam  sonantes, 
non  Bacchum  triotorica  oxercntem 
describam  ct  trcmulas  furoro  festo 
ire  in  Bassaridas  vel  infuhxtos 

-w    aram  ad  turicromam  rotare  mystas. 
Non  hic  Hesiodea  pinguis  Ascrae 
spcctes  carmina  Pindariquo  chordas; 
non  hic  socciferi  iocos  Menandri, 
non  laesi  Archilochi  feros  iambos, 

-'i''    vol  plus  Stesichori  gravcs  Camenas, 
aut  quod  composuit  puclla  Lesbis, 
non  quod  Mantua  contumax  Homero 
adiecit  Latiaribus  h)quolis, 
aequari  sibimet  subinde  livons 

-'-"    busto  Parthenopam  Maroniano; 
non  quod  post  satiras  epistularum 
sermonumque  sales  novumque  opodon, 
libros  carminis  ac  poeticam  artem 
Phoebi  laudibus  ot  vagae  Dianae 

--'•    conscriptis  vohiit  sonaro  Flaccus; 
non  quod  Papinius  tuus  meusque 
inter  Labdacios  sonat  furores 
aut   cum   forte    pedum   minore   rhythmo 
pingit  gemmea  prata  silvularum. 


188  palen  theramnis  CF,   palent  heramnls  P,  palem  theramnis   T  189  gymmas  F         threatri   T 

190  consortes  C  194  timamam  P  post  v.  197  aliquot  versus  clesunt,  quoruvi  ulthnus  ab  illo  nec  quus 

incipiebat  201  ammon  P  203   hecatonhion   TP,   hecatonhyon  CF  205  hinc  C         digclima  P 

208  et  ilelere  malim  209  basari(Sas  P  210  mixtas  T  mirtas  F  213  sociferi  T^F  214  arcbi- 

loci  i^        f*ros  C*  215   *  plns  T^        stersicliori  C,  stresichori  P,  stersicori  P",  tersicori  T  216  Lesbis 

scripsi;  lesbi  codd.  217  lyomero  F  219  snbinde  sibimet  C»  220  ustho  C      partheiiopen  T      marro- 

niano  F         221  post  Leo]  per  codd.  225  an  valuit'::^  220  panpinius  P,  pampinius  TF         227  labdatias  C* 


224  SIDONII  CARMINUM 

230        Xon   quod   Corduba  praepotcns   alumnis 
facundum  ciet  liic  putes  legendum. 
quorum  unus  colit  hispidum  Platona 
ineassumquo  suum  monot  Neronem, 
orchestram  quatit  alter  Euripidis. 

-■^'^    pictum  faecibus  Aeschylon  secutus 
aut  phiustris  solitum  sonare  Thespin. 
qui  post  pulpita   trita  sub  cothurno 
ducebant  olidae  marem  capellae; 
pugnam  tertius  ille  Gallicani 

-*4o    dixit  Oaesaris,  ut  gener  soeerque 
cognata  impulerint  in  arma  Romam. 
tantum  dans  laerimas  suis  PhiHppis. 
ut  credat  Cremerae  levem  ruinam, 
infra  et  censeat  Alliam  dolendam 

245    ac  Brenni  in   trutina  lovem    rcdemptum, 
postponat  Trebiam  gravesque  Cannas, 
stragem  nec  Trasimenicam  loquatur, 
fratres  Scipiadas  putet  silendos, 
quos  Tartesiacus  retentat  orbis, 

250   Eufraten  taceat  male  appctitum, 

Crassorum  et  madidas  cruore  Carrhas 
vel  quos.  Spartace,  consulum  solebas 
victrici  gladios  fugare  sica, 
ipsum  nec  fleat  illc  plus  duelhim, 

255    quod  post  Cimbrica  turbidus  trophaea 
et  vinctum  Nasamonium  lugurtham. 
dum   quaerit  Mithridaticum   triumphum, 
Arpinas  voluit  movere  Sullae. 
Non  Gaetulicus  hic  tibi  legetur, 

260    non  Marsus,  Pedo,  Silius,  Tibullus, 
non  quod  Sulpiciae  iocus  Thaliae 
scripsit  blandiloquum  suo  Caleno, 
non  Persi  rigor  aut  lepos  Properti, 
sed  nec  centimeter  Terentianus. 

265    non  Lucilius  hic  Lucretiusque  est. 

non  Turnus,   Memor,    Ennius,    Catulhis, 
Stella  et  Septimius  Petroniusque 
aut  mordax  sine  fine  Martialis. 
non  qui  temporc  Caesaris  sccundi 

2'0   aeterno  incoluit  Tomos  reatu, 
nec  qui  consimili  deinde  casu 
ad  vulgi  tenuem  strcpentis  auram 
irati  fuit  histrionis  exul. 


231    putet  F  23-4    arcliestram  C  eripidis  F  235   fescihus  C\    ficil)us    T         escyluii  F 

237    pulmita  F  24(J  vixit  F  241    coguita  1'  245  »**iovem    T'  251    crasorum    T^ 

charras  cofZrf.  252  sparthace  CPT      curasulum  P  253  lugar*  C"       hicch  cudd.  255  turgirlus  J/oAr 

torphea  P  256  viutum  F^;  victum  Buecheler  258  sillae  cudd.  2(JU  .Silius  vidiju:  silvius  cudd. 

262  celeuo  TCF,  celeno  P  263  persii  cudd.       propertii  cudd.  264  ceutinier  T,  certiuier  /''  265  est 

delere  maUra  267  stilla  CFF        septimus  F  272  ad]  aut  F 


IX  V.  230  —  V.  315.  225 


non  Pelusiaco  satus  Canopo. 
-'■    qui  {'orruginei  toros  niariti 

et  Musa  canit  inferos  supciiia, 

noc  qui  iani  pati-ibus  fuerc  nostris 

prinio  tonipore  maxinii  sodales, 

quoruni  unus  Bonifatiuni  sccutus 
-^o    nec  non  praecijjiteni  Sebastianum 

natales  puer  liorruit  Cadurcos 

plus  Pandionias  anians  Atlicnas: 

cuius  si  varium  legas  pocma. 

tunc   Phoebum  vcl    Hyantias    puellas 
-^'    potata  madidas  ab  Ilippocrene, 

tunc  Amphiona  filiumque  Maiae, 

tunc  vatoni   Kbodopeiuni   sonare 

colhito  nioduhnnino  arbitreris. 

Non  tu  hic  nunc  legeris  tuumquo  fulmon, 
290    o  dig^nissimc  Quintianus  altor. 

spernens  qui  Ligurum  solum  et  ponatcs 

mutato  lare  Gallias  amasti, 

inter  classica,  signa,  pila,  turmas 

laudans  Aetium  vacansque  libro, 
-"'■^    in  castris  hederate  laureatis. 

sed  nec  tertius  ille  nunc  legetur, 

Baetin  qui  patriuni  semel  relinquens 

undosao  potiit  sitim  Ivavennao, 

plosores  cui  fulgidam  Quirites 
3fif»    et  carus  popuhiritate  princops 

Traiano  statuam  foro  locarunt. 

Sed  ne  tu  niihi  comparare  temptes, 

quos  multo  minor  ipse  plus  adoro. 

Paulinum   AmpcHumque    Symmachumque, 
:i'j-^  Mcssahim  ingenii  satis  profundi 

et  nulli  modo  Martium  secundum, 

dicendi  arte  nova  parem  vetustis 

Petrum  ot  cum  loquitur  niniis  stupendum, 

vel  quem  municipalibus  poetis 
•■^i"    praeponit  bene  Yilicum  senatus, 

nostrum  aut  quos  retinet  solum  disertos, 

dulcem  Anthedion  et  mihi  magistri 

musas  sat  vencrabiles  Hoeni, 

acrcm  Lampridium,  catum  Leonem 
31?'   praestantemque  tuba  Severianum 


274  peleusiaco  T»  27G  cauet  F  277  quia  iam  F,  quiam  I'  279  buuifacium  CF,  buuefacium  T 

280  sabastiauum  P  281  caduricos  F  284  tuuc  llomvisen]  tura  TPF,  cum  C      hiantias  F,  hiancas  C», 

hiancias  C^,   yautias  T,   yancias  P  285   potata  scripsi;   potato  codd.  286   tum   P  amfioua  P, 

amphionia  C,  anphiona  F       magae  C,  miaae  P  289  nunc]  nou  TF  2i\i)  quincianus  C  292  muta 

tolerare  Gallia  P,  mutatas  tolerare  gallias  T  294  aetliium  CT,  aetuum  P  295  hederate  laureatis  scripsi; 

hedera  ter  laureatiis   TCF,   edera  ter  laureatus  P,   hedera  ter  aureatus  vul<iu  297  liaetin  PT        quin  T 

302  teptes  P  304  ampelyumque  F,  ampellium  P        simmachunique  C,  symachumque  F,  symacumque  PT 

308  conloquitur  P  313  hoenij  heut  PT  315  prestantunique  P 

SlDONIUS.  '^•^ 


22«i  SIDONII  CARMINUM 

ct  sic  scribero  non  minus  valcntem, 
Marcus  Quintilianus  ut  solebat. 

Nos  valdc  sterilis  modos  Canienac 
rarac  crcdimus  lios  brcviquc  chartac, 

^-0    quac  scombros  merito  piperque  portet. 
nam  quisnam  dcus  hoc  dabit  rciectae, 
ut  vel  suscipicns  bonos  odores, 
nardum  ac  pinguia  Nicerotianis 
quae  fragrant  alabastra  tincta  sucis, 

3-'^    Indo  cinnamon  ex  rogo  pctitum, 
quo  Phoenix  iuvenescit  occidendo, 
costuni,  malobathrum,  rosas,  amomum, 
myrrliam,  tus,  opobalsamumquo  servet? 
quapropter  facinus  meum  tuere 

33"    et  condiscipuli  tibi  obsequentis 
incautum  precor  asseras  pudorem. 
germanum  tamen  ante  sed  memento, 
doctrinae  columen,  Probum  advocare, 
isti  qui  valet  exarationi 

335    destrictum  bonus  applicare  theta. 
novi  sed  bene,  non  refello  culpam. 
nec  doctis  placet  impudens  poeta; 
sed  nec  turgida  contumeliosi 
lectoris  nimium  vcrebor  ora, 

340    si  tamquam  gravior  severiorquc 
nostrae  Terpsichorcs  iocum  rcfutans 
rugato  Cato  tertius  labello 
narem  rhinoceroticam  minetur. 
non  te  terreat  hic  nimis  peritus ; 

345    verum  si  cupias  probare,  tanta 

nullus  scit,  mihi  crede,  quanta  nescit. 


X. 

PRAEFATIO  EPITHALAMII  RURICIO  ET  IBERIAE  DICTI. 

-T  LucTicoLAE  cum  festa  nurus  Pagasaea  per  antra 

rupe  sub  Emathia  Pelion  explicuit, 
angustabat  humum  superum  satis  ampla  supellex; 

certabant  gazis  hinc  polus,  hinc  pelagus; 


317  valebat  jT  323  nicerociaiusP  324:  iragrantvulijo;  tia.grdntcodd.      sucisj  suus  jT  327  nialo- 

bratnim  FT  328  niirrliasP,  myrras  T,  niirtiias  F  329  facinius  F      tueare  C'F,  tuare  F  33U  nondisci- 

puli  F      obsequeutes  C»  334  exaratione  F  335  districtum  codd.      tecta  F  336  sed]  sat  Wilamowilz 

337nei^  341  tersicores  i*',  thersicores  7",  thaersicbores  P  342  cato]  tergo  i^      tetricus  t'w//yo  343  riuo- 

cheroticam  T,  rinocheronticam  CF,  rinoceronticam  F  345  cupas  F  Suhscriptum  Excusatorium  ad  virum 

clarum  felicem  finitur  8idonii .  Item  incipit  eiusdem  praefatio  epitalamii  dicti  Ruricio  et  liiberiae  in  C;  SOLLI 
APOLLINAIil.S  8ID0NII  EXCV8AT0KIA  ADVmV  CLAIiV  FELICEM  FINITVK  .  IT  INCIP  EVDE  EPI- 
THALAMII  DICTl  KNKITIO  &  HIBEPvLE  PF.  in  F;  EIVSDE  EPITALAMII  PFACK)  in  T;  Explicit  epla 
excusatoria   ad    felicem  .  Incipit   eiusdem   praefacio  epitabimii  dicti  Kuricio  et  liiberie  in  F  1  tiuctiole  F 

pegasea  /''        p.  a.J  pantra  F  3  .sppellex  F  4  certabunt  C 


IX  V.  31(J  —  XI  V.  19.  227 

•'   ducebatque  clioros  viridi  propo  tectus  amictu 
caeruleae  pallae  concolor  ipse  socer; 
nympha  quoque  in  thalamos  veniens  de  gur^ite  nuda 

vestiti  coepit  niembra  timere  viri. 
tum  divum  quicumque  aderat  terrore  remoto 
>"        quo  quis  pollebat  lusit  in  officio. 

luppiter  emisit  tepidum  sine  pondere  fulmen 

et  dixit:  'melius  nunc  Cytherea  calet.' 
Pollux  tum  caestu  hiudatus,  Castor  habenis. 
Pallas  tum  cristis,  Delia  tum  pharetris : 
1^'    Alcides  chiva,  Mavors  tum  hisit  in  hasta, 
Arcas  tum  virga,  nebride  tum  Bromius, 
hic  et  Pipliadas  induxerat  optimus  Orpheus 
chordis.  voce.  manu,  carminibus.  cahimis. 
ambitiosus  Hymen  totas  ibi  contulit  artes; 
-'<»        qui  non  ingenio,  fors  placuit  genio. 

fescennina  tamen  non  sunt  admissa.  priusquam 
intonuit  solita  noster  Apollo  lyra. 


XI. 

EPITHALAMIUM. 

Inter  Cyaneas,  Ephyraea  cacumina,  cautes 
qua  super  Idalium  levat  Orithyion  in  aethram 
exesi  snle  montis  apex.  ubi  forte  vagantem, 
dum  fugit,  et  fixit  trepidus  Symplegada  Tifys, 
'    atque  recurrentem  ructatum  ad  rauca  Maleam 
exit  in  Isthmiacum  pelagus  claudentibus  aHs 
saxorum  de  rupe  sinus,  quo  saepe  recessu 
sic  tamquam  toto  coeat  de  lumine  caeli, 
artatur  collecta  dies  tremuhasque  per  undas 

10   insequitur  secreta  vadi,  transmittitur  alto 
perfusus  splcndore  latex  miroque  relatu 
lympha  bibit  solem  tenuique  inserta  fluento 
perforat  arenti  radio  lux  sicca  liquorem. 
Profecit  studio  spatium;  nam  Lemnius  illic 

i^i    ceu  templum  lusit  Veneri  fulmenque  relinquens 
hic  ferrugineus  fumavit  saepe  Pyragmon. 
hic  lapis  est,  de  quinque  locis  dans  quinque  colores, 
Aethiopus.  Frygius,  Parius.  Poenus,  Lacedaemon, 
purpureus,  viridis,  maculosus,  eburnus  et  albus. 


G  cunicolor  P  10  quos  quis  F  12  citharea  T^F,  citherea  T^         valet  F  13  pollus  P 

cum  F  14  c  tristis  F  15  raarvors  C^  16  borniius  P,  bromnus  C^  17  Pipliadas  scripsl; 

pepliadas   codd.  22    sonita  n.   appollo  F  Incipit   epitalamium    Euricio   et   hiberiae    dictum   suhscr. 

rubricator  in  C;   IXCIPIT   EPITALAMIV   AD   liVPvICIV  ET   HIBEPJAM    DICTVM   T;   INCIPIT   EPITHA- 
LAMIV  P;  Incipit  epitalamiumi^  carminis  initium  ohscuritate  plenmn  1  ephinea  T  2  orithion  cotZrf. 

4  et  fixit  trepidus    (tr.  siy).  rcrs.)   in  ras.,   snp.   et   scr.  pro   etiam   T-  sympleiada  C,   simpleiada  P,   sim- 

pleiaga  TF  h  r.  m.]  aurica  mala  eam  F         r.  0  ante  r.  4  j)onendum  esse  snspicatur  Buecheler  G  liitli- 

miacum   TCF,   thithimiacum  P  10   vadi]    mali  F  11  an  mirumque?  (item  Mohr)  13  arati  P 

licorem  T^,  corcm  T^  14  lcmpuius  TP,  lenius  F  17  hi  P  18  Aethiopus  Colrius:  Aethiops  TF, 

Aethyops  CP 

29* 


228  SIDONII  CAEMINUM 

20    postos  chiTsolithi  fulvus  diffulgurat  ardor: 

niyrrhina,  sardonYciies.  aniotliystus  Iliborus,  iaspis 
Indus,  Chalcidicus,  Scythicus,  berylhis,  achatos 
attolhint  duphcos  argonti  cardinc  valvas. 
per  quas  inchisi  hiccni  vomit  unibra  sniaragdi; 

^■'    limina  crassus  onyx  crustat  propterque  hyacinthi 
caeruha  concordem  faciunt  in  stagna  coloreni. 
exterior  non  compta  silex,  sed  prominot  alto 
asper  ab  assiduo  lympharum  verbere  pumex. 
intoriore  loco  simuhavit  Muhnber  auro 

:■•"    oxtantes  hite  scopulos  atquc  arte   magistra 
ingonti  cultu  naturae  inculta  fefellit, 
huic  opori  insistens,  quod  necdum  noverat  ilha 
quae  post  Lemniacis  damnavit  furta  catenis. 
squameus  huc  Triton  duplicis  confinia  dorsi 

:i^'    qua  coeunt  supra  sinuamina  tortilis  alvi 
intor  aquas  cahdo  portabat  corde  Dionen. 
sed  premit  adiecto  radiantis  pondere  conchae 
semiferi  Gahatea  hatus,  quod  pollice  fixo 
vellit,  et  occulto  spondet  conubia  tactu. 

■1*'    tum  gaudens  torquente  ioco  subridet  amator 
vulnere  iamque  suam  parcenti  pistre  flageHat. 
pone  subit  turmis  flagrantibus  agmen  Amorum ; 
hic  cohibet  delphina  rosis,  viridique  iuvenco 
hic  vectus  spretis  pendet  per  cornua  frenis; 

4''    hi  stantes  motu  titubant  plantaque  madenti 
hibuntur  firmantque  pedum  vestigia  pennis. 
illa  recurvato  demiserat  ora  lacerto 
molUa;  marcebant  violae  graviorque  sopore 
coeperat  attritu  florum  descendere  cervix. 

M    solus  de  numero  fratrum  qui  pulchrior  ille  est 
deerat  Amor,  dum  festa  parat  celeberrima  Gallis, 
quae  socer  Ommatius,  magnorum  maior  avorum 
patriciaeque  nepos  gentis.  natae  generoquo 
excolit  auspiciis  faustis.     sed  fulsit  ut  ille 

'■>■>    forte  dics,  matrem  celeri  petit  ipse  volatu, 
cuius  fax,  arcus,  gorytus  pendebat.     at  ille 
cernuus  et  laevae  pendens  in  margine  pahnao 
Hbratos  per  inane  pedes  adverberat  alis, 
oscuha  sic  matris  carpens  somnoque  refusae 

'»    semisopora  levi  scalpebat  lumina  penna. 

tum  prior  his  alacer  coepit:  'nova  gaudia  porto 
felicis  praedae,  genetrix.     calet  ille  superbus 


20  potes  r        defulgurat  P  '21  hiaspis  P,  hiaspes  CTF            23  valas  P            24  smagragdi  P 

2(;  (in  iaciunt.^          calniem    T->-  27  comptas  P              29  loco]   loco  non  P              o2  hnnc  PF,   nunc   T 

:>•)  leinnacis  F             30  callido  F  Dionen  scripsl:   dioncm  codd.             38  simiferi  PF             41  flagclla  F 

42  amoro  C»                ^f)  madanti  F  47    dimiscnit    T           ore  F               41»    cocpcra  7'           florium  F'^ 

.')0  mspiceris  illis,  sed  cf.  22,  21fi  'A  ccllebcrrima  P               h2  maior]  maiornm  7"                M  fautis  7\ 

fantis  T^             f>o  ille  T             ')<;  cui  T^,  forl.  rectc          goritos  P,    corytus  C         ov  splcudchaty          fax   arcus 

corytns  [incrs]  pcndehat  Lro             i~l  magine  F  08  liljcratos  permauc  P 


XI  V.  JU  —  V.  1U4.  229 

Ruricius  nostris  faeibus  dulciquc  voncnd 

tiictus  votivuui  suspirat  eordc  dolorcin. 
>'•■>    essct  si  praescns  actas,  iiupcndcrct  illi 

Lcninias  inipcriuni,  Cressa   stanuMi   lahyrintlii. 

Alceste  vitani,  Cirec  licrbas,  ponia  ('alyi^so, 

Scylla  comas,  Atalanta  pcdes,  Mcdea  furores, 

Ilippodanic  ccras,  cygno  lovo  nata  eoronam; 
71»    iiuic  Dido  in  fcrrum,  siimil  in  susj)cndia  Pliyllis, 

Euadne  in  flammas  ct  Sestias  issct  in  undas.' 
Ilis  haec  illa  refert:    'Gaudcmus,  nate,  rcbcllcm 

quod  vineis  laudasquc  virum :  sed  forma  pucllac  cst, 

quam  si  s})ectassct  quondam  Sthcncbocius  hcros. 
'••    non  pro  contemptu  domuisset  monstra  Chimaerac: 

Thcrmodontiaea  vcl  qui  gcnctricc  superbus 

sprevit  Gnosiaeae  tcmcraria  vota  novereac, 

jiac  visa  occiderat,  fatcor,  scd  crimine  vcro; 

et  si  iudicio  forsan  milii  quarta  fuisset. 
»"»    nie  quoquc  Rlioetca  damnassct  pastor  in  Ida; 

'vincere'  vel  'si  optas,  istam  da,  malo,  puellam' 

dixerat:  hanc  dcderam  formam  pro  munore  formac: 

tantus  honor  geniusquc  gcnis:  collata  rubori 

pallida  blatta  latet  deprcssaque  lumine  vultus 
8''    nigrescunt  vincto  bacarum  fulgura  collo. 

te  quoque  multiu^odis  ambisset,  Iliberia,  ludis 

axe  Pclops,  cursu  IIip})omenes  luctaque  Achelous, 

Aeneas  bellis,  spectatus  Gorgonc  Perseus; 

nec  minor  hacc  species,  totiens  eui  Iu])pitcr  cssct 
i"i'    Delia,  taurus,  olor,  satyrus,  draco,  fulmen  et  aurum. 

quare  age,  iungantur;  nam  census,  forma  genusque 

convcniunt:  nil  hic  dispar  tua  fixit  arundo. 

sed  quid  vota  moror?'     dixit  eurrumque  poposeit, 

cui  dcderant  crystalla  iugum,  quae  frigoro  primo, 
9-'    orbis  adhuc  teneri  glacies  ubi  Caucason  auget, 

strinxit  Hyperboreis  Tanaitica  crusta  pruinis 

naturam  sumens  geinmae,  quia  perdidit  undae. 

perforat  hanc  fulvo  formatus  temo  metallo; 

miscrat  hoc  fluvius,  euius  sub  gurgite  Nymphae 
100    Mygdonium  fovere  Midam,  qui  paupcr  in  auro 

ditavit  versis  Pactoli  flumina  votis. 

splendot  pcrspicuo  radios  rota  margino  eingons 

Marmaricac  dc  fauec  fcrac,  dum  bclua  eurvis 

dentibus  excussis  gemit  exarmarier  ora; 


03  ruritius  CP  G4  Factus  C"  6G  tamcn  T'         laberynthi  cocld.  07  alcestem  C'^,  al  te 

82)(tt.  trium,  litt.  vnc.  P       cerce  i^  08  atlilatauta  P  70  fellis  jP  71  euuanue  cofW.  73  quod 

et  vincis  C*  74  quondam  in  ras.  C^  7;')  prn  contu  P        Cliimaerae  imlf/o;   cietrae  PC,  cietrc  TF 

78  nisa  C"  79  nn  [in]  iudicio?  81  de  F  82  dcctarani  F  8.0  pigrescnnt  F        iuucto  C 

))accliarum  codcl.  87   aclielos  P  88   perscns]   i>racsens  /"'  89    totius  P  90    caurus  P 

92  liinc  P  tna  dispar  F  94  Qui  nt  rirl.  C^  95  glancics  u.  caucasor  F  97  snmmeus  C, 

sumans  F  98  periforat  P  an  haec  ?  99  fluvis  P  100  foderc  C^  101   pactolii  C 

notis  7'^  102  i^crspitno  /'.  pcrs])icue   ('  ]<>4  mcntibns  F         cxcusis  P» 


230 


SIDONII  CARMINUM 


lof.    misit  ot  hoc  nuinus  topidas  qui  nudus  Erythras, 
concolor  Aothiopi  vel  crincm  pinguis  amomo. 
fluxus  odoratis  vexat  venatibus  Indus. 
iHa  tamen  pasci  suetos  per  Cypron  olores 
vittata  stringit  myrto,  quis  cetera  tensis 

iK'    lactea  puniceo  sinuantur  colla  corallo. 

Ergo  iter  aggressi:  pendens  rota  sulcat  inanom 
aera  et  in  liquido  non  solvitur  orbita  tractu. 
liic  triplex  uno  comitatur  Gratia  nexu, 
hic  rcdolet  patulo  Fortunae  Copia  cornu, 

II''    hic  spargit  calathis,  scd  flores  Flora  perennes, 
hic  Cererem  Siculam  Farius  comitatur  Osiris, 
hic  gravidos  Pomona  sinus  pro  temporo  portat, 
liic  PalUis  madidis  venit  intor  prehi  trapetis, 
hic  distincta  latus  maculosa  nebride  Thyias 

12*1    Indica  Echionio  liromii  rotat  orgia  thyrso, 
hic  et  Sigeis  specubus  qui  Dindyma  ludit 
iam  sectus  recalet  Corybas,  cui  gutture  ravo 
ignem  por  biforos  regomunt  cava  buxa  cavornas. 
Sic  ventum  ad  thalamos:  tus,  nardum,  balsama,  myrrhao 

i2n  hic  sunt,  hic  Phoenix  busti  dat  cinnama  vivi. 
proxima  quin  etiam  festorum  afflata  calore 
iam  minus  algot  hiemps,  speciemquo  tenentia  vornam 
hoc  dant  vota  loco,  quod  non  dant  tompora  mundo. 
tum  Paphie  dextram  iuvenis  dextramquo  puellae 

i"ti   complectens  paucis  cocinit  sollemnia  dictis, 
ne  facoront  vol  vorba  moram :    'foliciter  aevum 
ducite  concordes;  sint  nati  sintque  nopotos; 
cornat  ot  in  proavo  sibimet  quod  pronepos  optet.' 


XII. 
AD  V.  C.  CATYLLINVM. 


Qlid  me,   etsi  valeam,   parare 
Fescenninicolao  iubes  Diones 
inter  crinigcras  situm  catorvas 
et  Germanica  verba  sustinentem, 
laudantem  tetrico  subinde  vultu 


carmen 


106   amoiiimo  1'  1U7   iudusj   illucl  F^  108   illi  P  solitos   T  c^^prom  colores  P 

ir)9  vitata  P  112  /or/.  volvitur  tactu  P  113   uuo]   tra   uno  i'^  114  copida  F  coriiu] 

nexn   T  llf)   folora  P^  116    comittatinos    iris  F  IIS    proeli.i  P^,    praelia  F,    proela  P'' 

119  Tliyias  scrlpni;   thyas   T,   tiiias  CP^^^F,   tias  P»  120  indicas  P  rota  F  121  dnnflnma  F 

122  secus  P       corribas  F       guture  C  12.'3  l)iforas  P^  124  tlialomos  P,  talamas  C        myrrliae  rulgo; 

myrthae  CP,  mirthae  TF  126  sectorum  /'  127  retinentia  F  130  cecinis  P^  131  morem  F 

1.33  om.  F        pravo  P  EXPLICIT  ErirALALAMlV  RVKICII  et  hiberiae  .  Epigramma  ad  v.  c.  catul- 

linnm  quod  propter  hostilitatem  barbarorum  epitalamium  scribere  non  valeret  sithser.  inihr.  in  C;  SOLLII 
APr)LLlNAKIS  SIDONTI  EPITALAMIV  EINlTVIi  DICTV  RVRITIO  et  hiberiae  Epioramma  .ad  VIRV  CLAHV 
CAT\'LL1NV  quod  propter  hostilitatem  barbarorum  epithalamium  scribere  non  valeret  P;  Epitalamium 
tinitnr  .  Incipit  cpigramma  ad  cautulinum  quod  j^rfipter  hostilitatem  cpltalaniium  scril)erc  non  pntuit  F; 
EIV.SDEM  EPIGRAMMA  AD  C.VTVLLINV    T 


XI  V.  105  —  Xlll  V.  !•;.  231 

f|UO(l   nurgimdio  cautat  cscuUMitus. 
iniuiuluns  acido  coinain  butyro? 
vis   dicam   tibi.    quid    poema   fiangat? 
ox  hoc  barbaricis  abacta  plectris 
spernit  senipedeni  stilum  Thalia, 
ex  quo  septipedcs  videt  patronos. 
felices  oculos  tuos  et  aurcs 
feliceni()ue  libct   vocare  nasuni 
cui  non  allia  sordidaefjue  caepae 
ructant  manc  novo  dccein  up])aiatus. 
queni    non   ut   vctulum    patris    parentcm 
nutricisciue  virum  die  nec  orto 
tot  tantique  petunt  simul  gigantcs, 
quot  vix  Alcinoi  culina  fcrret. 

Scd   iam   Musa   tacct   tenctque    habenas 
paucis  hendccasyllabis  iocata, 
nc  quisquam  satiram  vel  hos  vocaret. 


XIII. 
AD  IMPERATOREM  ^fAIORIANVM. 

Amphitryo.xiaden  perhibet  veneranda  vctustas, 

dum  relevat  terras,  promeruisse  polos. 
sed  licct  in  nuda  torvus  confrcgerit  ulna 

ille  Cleonaeae  guttura  rauca  ferae, 
■■>    et  quamquam  ardenti  gladio  vix  straverit  hydram. 

cum  duplices  parerct  vulnere  mors  animas, 
captivumque  fercns  silva  ex  Erymanthide  monstrum 

exarmata  feri  riscrit  ora  suis, 
collaque  flammigenae  disrumpens  fumida  furis 
i'i        tandem  directas  iusserit  ire  boves, 

taurus,  cerva,  Gigas,  hospes,  luctator,  Amazon, 

Thraex,  canis,  Hesperides  sint  monimenta  viri, 
nulla  tamcn  fuso  prior  est  Geryone  pugna. 

uni  tergcminum  cui  tulit  ille  caput. 
li   haec  quondam  Alcides:  at  tu  Tirynthius  altcr, 

sed  princeps,  magni  maxima  cura  dci. 


(j  eauta  exculentus  F  J»  ho  P        pletris  P  10  semipedem  F  l4  sepe  F  18  gigaiites 

simul  C'a-  21  om.  T        eiulecasillabis  CP,    endecassillabis  F  tSubacrijitum  EXPLICIT  .    Item  incipit 

eiusdeni  epigramma  quo  ab  imperatore  Maioriano  trium  capitum  remedium  postuiavit  in  C;  IT  INCIP  Kl'I- 
taJAMA  EIVSDE  QVU  AB  LMPErvATOKE  MAIUUIAN<J  TEUTI\'M  CAIMTVLV  KE.MEIMVM  PUSTVLAVIT 
SIDUNIVS  .  iii  P:  Epigrannna  eiusdem  quo  a  maioriano  iinperatore  III  capitum  remediuni  expostulat  in  F; 
EPIGKAMMA    EIVSDE   AD   MAIOKIANV   imperatorem  in   T  1  ampliitiioniadem  F,   anpbitrioniaden  T, 

amphitrioniden  C,  anphitrioniden  P       venustas  C  2  revelat  P  3  sed  Mohr;  et  codd.       confregeret  P» 

4  t  nenieae  su^}.  cleoneae  C,   deoneae  T,   cleone  F         rava  PTF         leonis  siqy.  ferae  C  5  lerneam  mp. 

hidram  C  7  aprum  sup.  monstrum  C  8  ex  anninata  F  9   caci  sup.  furis  C  11   gigans  P 

hostes  F  antheus  busirides  achelous  hippolite  sup.  g.  h.  I.  a.  C  12  Thraex  scripsi;  grex  T,   cres  C, 

crea  P,  cre  F       cerberus  siip.  canis  C       monuraeuta  P  13  fusa  F       gireone  P  14  c.  t.]  contulit  T 

15  achides  C        at]  aut  F 


232  SIDONII  CARMINUM 

quoiii  draco.  ccrvus,  aper  paribus  senscrc  sagittis, 

cum  dens,  eum  virus,  eum  fuga  nil  valuit, 
Gcryonen  nos  esse  puta  monstrumquc  tributum: 
-i'        hinc  capita,  ut  vivam,  tu  milii  tolle  tria. 

Ilas  supplcx  tamulus  prcces  dicavit 

rcsponsum  oppcricns  pium  ac  salubre. 

ut  reddas  patriam  simulquc  vitam 

Lugdunum  cxonerans  suis  ruinis. 
-•'    hoc  te  Sidonius  tuus  precatur: 

sic  te  Sidonio  recocta  fuco 

multos  purpura  vcstiat  per  annos: 

sic  lustro  imperii  perennis  acto 

quinquennalia  fascibus  dicentur; 
•Jo    sic  ripae  duplicis  tumore  fracto 

detonsus  Yachalim  bibat  Sigamber. 

quod  si  contuleris  tuo  poetae, 

mandem  perpetuis  legenda  fastis 

quaecumque  egregiis  geris  triumphis. 
3^'    nam  nunc  Musa  loquax  tacet  tributo, 

quae  pro  Yirgilio  Terentioque 

sextantes  legit  unciasque  fisci, 

Marsyaeque  timet  manum  ac  rudentcm, 

qui  Phoebi  ex  odio  vetustiore 
*^   nunc  suspendia  vatibus  minatur. 


XIY. 
SIDONIUS  POLEMIO  SUO  SALUTEM. 

1  JJuM  post  profectioncm  tuam,  mi  Polcmi,  fratcr  amantissime,  mecum  granditer 
rcputo.  quatinus  in  votis  tuis  philosophi  fcsccnnina  cantarem,  obrepsit  matcria,  qua 
decursa  facile  dinosci  valct  magis  me  doctrinac  quam  causac  tuae  habuissc  rationcm. 
omissa  itaquc  epithalamii  teneritudinc  pcr  asperrimas  philosophiae  et  salebrosissimas 
regioncs  stilum  traxi;  quarum  talis  ordo  est,  ut  sine  plurimis  novis  vcrbis,  quac  praefata 
pace  rcliquorum  cioquentum    specialiter   tibi    et  Complatonicis    tuis   nota   sunt,    nugae 

2  ipsae  non  valuerint  expediri.  vidcris.  utrum  aures  quorundam  per  imperitiam  temcre 
mcntionem  centri,  proportionis,  diastcmatum,  climatuni  vel  myrarum  epithalamio  con- 
ducibilem  non  putcnt.  illud  ccrte  consulari  viro  vcre  Magno,  quacstorio  viro  Donmulo, 
spectabili  viro  Leone   ducibus    audacter   affirmo,   musicam   et   astrologiam,    quac  sunt 


19  Geryouen  scrlpisi  (Geryones  Casellius);   hystriunes  CF,  liistriones  TJ^        n(jstrumque  tributuni  Wila- 
muKitz;  an  mon.strumque  triforme?  20  hmc  scrijjsi;  hic  codd.  sup.  21  tit.  DE  EODE  EXDECASIL- 

LABI  T  22  operiens  T  25  li.  t.]  nocte  F        tuus  his  F  28  lustnito  C  29  quinquenalia  P 

ditentur  C  30  duplices  C*  facto  F^  o\  dentosus  F  sicamber  C  o2   tuoppoetae  P 

33  Taudem  CF         cartis   T  34  egregius  gens  F  35  loquaM=  C^  37  sectantes  CP^         legit 

viuciasque  F,   legis  nuntiasque  P         fixi   T^  38  adcruentem  6'="'  Incipit   epla   a  Sidonio   Polemio 

suo  conscripta  C;   S0LLIV8  SID(JN'IVS  SID(JXIVS    POLEMIO  SVO    SALVTEM  P;    Sollius  apollianis  plemio 
Suo  F,    inscr.  ovi.   spat.  vac.   T  2   um  PT'^,   cum  T^'  3  in   votis  pi\ilosoplii  Wilamowitz;   iu    votis 

tuis  philosoplie  Duecheler  4  valuret  C        habere  F  6  x-egiones  Bueclieler^l  regulas  codd.        lierbis  P 

8  temere  fort.  delend.  9  mirrarum  F,   mirarum  TPC  10  putant  F  certe  in  Jine  versits  om.  C 

cousolari  F^         domnolo   TPF 


Nlll   V.   17  -     XIV  V.  2.J.  2X\ 

infra  arithinoHciun  eonsoqii(.'ntia  inoiMln':!  pliilosnphiiic .  nulhitfnus  posso  sino  hisoo 
noniinibus  iiulicari:  quao  si  (|uis|)iain  ut  (iriioca.  sicut  sunt,  ot  jiorogrina  vorba  con- 
tempserit.  novorit  silii  aut  sui)or  huiuscoinotli  artis  iiicntioiio  supersodoinluni  aut  nihil 
omnino  so  aut  cort(!  non  ad  assoin  Latiari   liiii,^Uii   liinc  jjossj!  dissororo.    (|Ui>(l  si  arK|uis    I» 

■''    secus  atque  assero  roni  sc   habore  oonsuerit,  do  (juidein  absons  obtroctatoribus  inanus : 
sed  noverint  sententiani  inoain   discrepantia  sentientis  sine  Marco  Xariono.  sine  Sereno. 
non  Soptiinio,  sed  Saniinonico,  sine  Ccnsorino.  (lui  (b'  dio   nutiili   voluinon  illustro  (•(•n- 
fecit,    non  posse  damnari.     locturus  es  hic  otiain   novuin   vorl)Uiii .    id  est  esson  t  i:i  iii :     1 
8cd   scias    hoc   ipsum    dixisse  Ciceronem;    nam   essentiam    noc    iion  ot    iiidolo  liii  in 

u'  nominavit,  addens:  'licet  enim  novis  rebus  nova  nomina  imponoro" :  et  recte  dixit.  iiiiiii 
sicut  ab  00  quod  est  vcrbi  gratia  saperc  et  intelle<jere  sapientiam  et  intollo- 
gentiam  noininiiinus.  rou;iihiriter  et  ab  eo  quod  est  essc  essentiam  non  taccinus. 
i^itur.  (luoniiiin  tiii  iiiiioris  studio  inductus  honio  Gallus  scholao  sophisticiKj  iiitromisi 
miitcriiim,    vol  to  potissiinuiii  fiicti  inoi  doprocatoroin   ro^iuiro.     illi  Yonus  vol   .Vnioiiim 

!•'   commonticia  pigmcnta  tribuiintur,  cui   dofucrit  si(;  posse  hiudari.     vale. 

PRAEFATIO  EPITirALAMlI  POLEMIO  ET  ARANEOLAE  DICTI. 

i  ROSPER  conubio  dies  coruscat, 

quem  Clotho  niveis  benigna  pensis, 

albus  quem  picei  lapillus  Indi, 

qucm  pacis  simul  arbor  et  iuventae 
•'•    aeternumque  virens  oliva  signet. 

eia,  Calliope,  nitente  palma 

da  sacri  laticis  loquacitatem, 

quem  fodit  pede  Pegasus  volanti 

cognato  madidus  iubam  veneno. 
1"    non   hic   impietas,   nec   hanc   puellam 

donat  mortibus  ambitus  procorum; 

non  hic  Oenomai  cruenta  circo 

audit  pacta  Pelops  nec  insequcntcm 

pallens  Plippomenes  ad  ima  metac 
!•■'    tardiit  Schoenida  ter  cadentc  pomo: 

non  liic  Herculeas  videt  piiLiestras 

Aetola  Calydon  stupens  ab  arce, 

cum  cornu  fluvii  superbientis 

Alcides  premeret,  subinde  fessum 
-'«'   undoso  refovens  ab  hoste  pectus; 

sed  doctus  iuvenis  decensque  virgo, 

ortu  culmina  Giilliae  tenentes 

iunguntur:  cito,  diva,  necte  chordas. 


1  ai-ythinutioam  F,  aritliiinetieaiu  i-'  2  sicut  sunt  et  peregriua  <;«///o;  sicut  et  suut  peregriua  cudd. 

o   <uit    seniper  Bueclieler  aut   uicliil  P,    ut   uichil  C,   au  uil  F  4   laciali    T         liuguani  F         hic  C 

5  assororem  FF  6  discrepantiam  F         sentieutis  WUamoirilz;   seutieutes  codd.         serono  uou  septiino  F 

7  samuonico  F       censorio  codd.  8  es]  est  P»  1>  dixisse]  dixit  esse  F  10  nova  om.  F      imponeret  F 

V.  Cic.  frt/.  16  p.  145  Bait.  13  iutromissi  PT^  15  despuerit  F        vale  om.  codd.  Subscr.  atram. 

EXPLICIT  EPISTOLA,  tum  a  rubric.  Prefatio  epitalamii  dicti  Polemio  et  Araueole  in  C;  EXPLICIT  EPLA  . 
INCIP.  EPITOLAMII  DICTI  PPAEFATIO  POLLE.MIO  ET  AKANEOLAE  P,-  lucipit  epitalamii  dicti  polemio 
et  ;u-aueole  praefacio  F;   subscr.  om.  tspat.  vac.  T  2   lotho  T^  o   quam  F  5  veterumque  F 

(3  via  c.  u.  pahuam  F  7  sacri  om.  C      leticis  locacitatem  F  9  veuo  F  12  liic  om.  F       cirno  PTF 

13  fudit  F  1 1  uua  F      crete  an  mete  dubium  T  1 7  aectola  F  IH  Huvi  PF  1''  alciades  F      tessi  T 


234  SIDONII  CAHMINUM 

iR!C  quod  (letonuit  Caincna  niaior. 

-■'    nostram  paupericm  silcre  cogas. 
ad  taedas  Thetidis  probantc  Plioebo 
et  Chiron  cecinit  minore  plectro, 
nec  risit  pia  turba  rusticantem, 
quamvis  saepe  senex  biformis  illic 

:w    carmcn  rumpcrct  liinnicnte  cantu. 


XV. 

EPITHALAMIUM. 

r  ORTE  proccllosi  rcmeans  ex  arce  Caferoi. 
Pliocbados  Iliacae  raptum  satis  ulta  pudorem, 
Palhis  Erechtheo  Xanthum  mutabat  Hymetto. 
aurato  raicat  aere  caput,  maiusque  serenum 
•^    de  tcrrore  capit:  posito  nam  fulmine  necdum 
Cinyphio  Tritone  truces  hihiraverat  artus. 
Gorgo  tenet  pectus  mcdium,  factura  videnti 
ot  truncata  moras:  nitet  insidiosa  supcrbum 
cffigies  vivitque  anima  pereunte  venustas; 

1"    alta  cerastarum  spiris  caput  asperat  atrum 
congeries,  torquct  maculosa  vohimina  mordax 
crinis,  et  irati  dant  sibila  taetra  capilli. 
squameus  ad  mediam  thorax  non  pervenit  alvum 
post  chalybem  pendente  peplo;  tegit  extima  limbi 

!•■'    circite  palla  pedes,  qui  cum  sub  veste  moventur, 
crispato  rigidae  crepitant  in  syrmate  rugae. 
laevam  parma  tegit  Flegraei  plena  tumultus: 
hic  rotat  excussum  vibrans  in  sidera  Pindum 
Enceladus,  rabido  fit  missilis  Ossa  Typhoeo ; 

■^0    Porfyrion  Pangaea  rapit.  Rhodopenque  Adamastor 
Strymonio  cum  fonte  levat,  veniensque  superne 
intorto  cahdum  restinguit  flumine  fulmen; 
hic  Pallas  Pallanta  petit,  cui  Gorgone  visa 
invenit  solidum  iam  lancea  tarda  cadaver; 

i-'    hic  Lemnon  pro  fratre  Mimas  contra  aegida  torquet 
impulsumque  quatit  iaculabilis  insula  caelum; 
plurimus  hic  Briareus  populoso  corpore  pugnat, 
cognatam  portans  aciem,  cui  vertice  ab  uno 
cernas  ramosis  palmas  fruticare  lacertis. 

•^o    nec  species  sohis  monstris,  dedit  arte  furorem 


"24  maior]  iii  maior  F  2G  tliecliidis  C  27  meiKjre  jP"         plectiru  F  1N'C'IPIT  KPITA- 

CAMiV.M  IHCTV  POLKMIO    1-:'J'  AKANEOLE   hucr.    rubricator   in  C:    EPITALAMIVM   INCP  in  1';   Incipit 
epitalaniiuin  in  F;  subscr.  oni.  spat.  vac  T  1  orte  'T^,  sorte  T-        reniicans  F        cafyrei  CFT,  caiurei  F 

2  pboebado  P        paptum  P  '6  erictheo  C,  erycteo  P2\  erilieo  F        liimeto  codd.  G  cynipliio  C2"-F, 

cynpbio  P,  cypbio  T      hilaverat  C^PT  11  maculasa  P  12  camilli  F         •  14  caiiben  T      limi  PT,  lini  F 

li*  rabido  scrijisi;   rapido  codd.         misillis  F  20  rotiidopeuque  P         damastor  TJ'F  21  stymonio  P 

lonte  vulffo;  iorte  codd.         supernus  i^  22  callidum  J"         fulmine  P7'  23  *ic  C"  24  lantea  P 

25  lemon  C         niinas  1''  27  bic  P  28  cof^nata  l^  2*J  cernuus  F         Iructicare  PF 


XIV  V.  24  —  XV  V.  71.  2;{r» 

Mulcibcr.  atquc  ipsas  tiniuit  quas  finxciat  iras. 

hastam  Jcxtra  tenct,  nupcr  quam  vallc  Aracyntlii 

ipsa  sibi  posita  Pallas  protraxit  oliva, 

hoc  stoterat  gcnio.  supcr  ut  vestigia  divac 
3^-    labcntcs  tcncat  Marathonia  l)aca  trapctas. 

Hic  duo  tcniphi  micant:   quorum  supcrcniiiict  uiius 

ut  mcritis,  sic  sede  locus,  (pii  continct  alta 

scrutantcs  ratione  viros.  quid  nuu-hina  cacli. 

quid  tclUis.  quid  fossa  maris,  quid  turbidus  acr. 
40    quid  noctis  lucisquc  vices,  quid  menstrua  lunac 

incrcmcnta   parcnt.  fotiihMU  cur  damna   scquantur. 

ilicct  hic  summi   rcsiihMit  srptiMii  sapicntcs. 

innumerabiliuin  piiiiinrdia  phih)8ophorum: 

Thales  Mih'to  gcnitus  vadiiiumia  damnat: 
4r.    Lindie  tu  Clcobulc  iubcs.  iiiodus  optimus  ut  sit; 

tu  meditans  totum  dccoras,  Periandre,  Corintlion; 

Atticus  inde  Solon  mic  (^uid  nimis"  approbaf  unum : 

Prienace  Bia.  plurcs  ais  essc  malignos; 

tu  Mytilenc  satus  cognoscere.  Pittace,  tempus. 
■•0   noscere  sese  ipsum,  Chilon  Spartane,  doccbas; 

asserit  hic  Samius  post  docta  silcntia  lustri 

Pythagoras,  soHdum  princcps  quod  musica  mundum 

temperet  ct  certis  conccntum  reddat  ab  astris, 

signaque,  zodiacus  quac  circuhis  axe  suprcmo 
■'■'^    terna  quater  rctinct,  proprio  non  currcrc  motu, 

aequis  inter  se  spatiis  tamen  essc  locata 

fixaquc  signifcro  paritcr  quoque  cernua  fcrri. 

praecipuumque  etiam  scptem  vaga  sidera  cantum 

hinc  dare,   perfectus    numcrus  quod  uterquc  habeatur, 
w    hoc  numero  affirmans.  hoc  ordine  cuncta  rotari; 

falcifcri  Cronon  irc  scnis  pcr  summa  poh)rum. 

Martis  contiguum  medio  lovc  pcrgere  sidus, 

post  hos  iam  quarto  sc  flectere  tramite  Soiem, 

sic  placidam  Paphicn  servare  diastema  quintum. 
«r.    Arcadium  scxto.   Lunam  sic  orbe  suprcino 

ter  denas  tropico  prope  currerc  climate  myras. 

si  quos  ergo  chelys,  si  quos  lyra.  tibia  si  quos 

ediderint  cum  voce  modos.  exemplar  ad  istud 

ponderibus  positis,  quantum  proportio  suadet, 
Tij   intervalla  sequi  septeni  sideris  cdit; 

harmoniam  dicens  etiam.  quod  quattuor  istis 


31   fecerat  T  32   qna   vale  1'  33   positam  P  paulisper   traxit  P2\    plausiper   traxit  F 

34  super  ut]  super  PF,   supra  C;  supter  et  v.  35  verbum  quale  tingit  Wilamowitz  post  v.  35  quaedam  inter- 

cklisse  ridentur  39  turpidns  P=^  42illicetP  44  tales  TP,  talet  i^      niilete  cocZd.  45  cleubole  Ci?", 

cleobole  T,  cleibobe  P  47  inde  his  C^  48  ebia  F      plnris  C  49  mitilene  C,  mitelene  PF,  mytelene  T 

satis  C»         cognosce  P,   cognoscis  CF  53  contemptnm    T»  54  signoque  zodaicus  F  58  pre- 

cipiumque  P  59  bic  P        utique  P  «Jl  liaciferi  F        cbronon  CPT,  zonam  Mohr  (d.  Claud.  7,  168) 

serus  F         summam  P  62  perdere  F  «3  tietere  P  64  bic  C         papbiem  F,    pbapbien  P 

diastoma  P  (55   sextum  F  66   tar  P  67   helis  P',   clielis  CPFr^  s.   q.]   sicos   T» 

GSedederintP  70  intervallas  P       septena  F       sideres  P^  sideret  P^'       edit]  inquit  P^  ^ldiccnt-Pa 

30* 


23G  SIDONII  CARMINUM 

sic  sedeant  clcmenta  modis.  ut  ponderc  magnis 
sit  loous  infcrior:  media  tcllurc  quod  autem 
pcrfcetc  mcdium  cst,  imum  patet  essc  rotundi: 

'••    liine  fieri.  ut  tcrram  lcvior  supercniicct  unda. 
altior  liis  quoquc  sit  qui  purior  cniinct  aer, 
omnia  conoludat  caelum  levitatc  suprema, 
pendcat  ct  totum  simul  hoc  ab  originc  ccntri. 
Thalcs  hie  ctiam  nunicris  pcrquirit  et  astris. 

so    dcfectum  ut  Phocbi  ncc  non  Lunaequc  Laborem 
nuntict  antcrius:  scd  rebus  inutilc  ponit 
principium,  dum  credit  aquis  subsistere  mundum. 
huius  discipuli  versa  cst  sententia  dicens 
principiis  propriis  semper  res  quasque  creari. 

'^'    singuUi  qui  quosdam  fontcs  decernit  habere 
aeternum  irriguos  ac  rerum  semine  plenos. 
liunc  etiam  sequitur,  qui  gignere  cuncta  putabat 
hunc  acrem,  pariterque  deos  sic  autumat  ortos, 
quartus  Anaxagoras  Thaletica  dogmata  servat, 

'•'^'    scd  divinura  animum  sentit,  qui  fecerit  orbem. 
iunior  huic  iunctus  residet  collega,  sed  idcm 
materiam  cunctis  creaturis  aera  credcns 
iudicat  inde  deum,  faceret  quo  cuncta,  tulisse. 
post  hos  Arcesikis  divina  mentc  paratam 

3;>    conicit  hanc  molem,  confectam  partibus  illis, 

quas  atomos  vocat  ipse  leves.     Socratica  post  hunc 
secta  micat,  quae  de  naturae  pondere  migrans 
ad  mores  hominum  limandos  transtulit  usum. 
hanc  sectam  perhibent  summum  excoluisse  Platona, 

i'Wi    scd  triplici  formasse  modo,  dum  primus  et  unus 
physica  vel  logico,  logicum  vel  iungit  ad  ethos. 
invenit  hic  princeps  quid  prima  essentia  distct 
a  summo  sextoque  bono,  cum  denique  saxa 
sint  tantum  penitusque  nihil  nisi  esse  probentur: 

!"'•''    proxima  succcdant,  quibus  cssc  et  vivere  promptum  cst, 
addere  quis  possis  nil  amplius.  arbor  et  herba: 
tertia  sit  pecorum.  quorum  esse  et  vivere  motu 
non  caret  et  sensu ;  mortales  quarta  deinde 
respiciat  factura  suos,  quibus  esse,  moveri, 

11"    vivere  cum  sensu  datur,  et  supereminet  illud, 
quod  sapiunt  veroque  valent  discernere  falsum; 
quinta  creaturas  superas  substantia  prodat, 
quas  quidam  dixere  deos,  quia  corpora  sumant 


73  media]  raodus  F  74  uiium  FF  75  l)ic  leieri  I'         supcremicit  F  70  eniicet  P^ 

78  origene  F  79  tales  FT       .,     80  depectum   P:i  81  inulile   Pa         ponit]  fuit  F  82  credita 

quis  P  83  substantia  T^       diens  F  84  quascumque  crcavi  F  85  quisdani  F  8S  bunc  a.]  aera, 

nos  Wdamotcitz;   qui  [immensum]  gignere  cuncta  ;  aera  ait  Tjeo,   cf.  Aiir/nstin.  C.  I>.  VIII,  2  J)iels  dorof/r.  173 
89    qiiatus  P  anaxogoras  F  91    liinc  F  c.  s.]  collegas  /''  93  iateret  quocumque  tulisse  F 

94  arclicsilas  CPF,  archesilaus  T  ( Archelmim  dehiiit  nominare,  ut  v.  89  Anaximenea,   non  Tlialetica  dof/mata . 
Leo)  patratam  C  99   bec  P  10()  fortasse   T^  103   sectoque  PF  104   siafantum  P 

nisi  id    esse,   Lco  105  succedent  /''  UKJ  arbore    TPF  110  conscnsu  P 


XV  V.  72  -  V.  \'>:).  237 

cnntoniplanda  honiini.  paulo  post  ipsa  rolinijuant 
11'    inque  suani  redeant,  si  qua  est  tenuissinni,  fonnani: 

sic  fieri,  ut  pateat  substantia  sununa  creator. 

sexta  tamen  supraque  nihil  sed  euncta  suh  ipso: 

hoc  in  «^yninasio  Poh^nii  Sapientia  vitain 

excolit  adiunctanique  suo  fovet  ipsa   Platoni: 
1-'«    obviet  ct  (Hi;iin(|U:mi   totis  Acadenua  sectis 

atque  nej^et  veruni.   veris  hiiiic   hiudihus  ornat. 

Stctica  post  istos,  sed  concorihmtiluis  i|)sis. 

Chrysippus  Zenonque  docent  pracccpta  tciicre. 

oxchisi   propc  iain   rynici.   scd  Hiniiie   rcstant: 
12:.    ast  Epicureos  cliininat  undi(|uc   virtus. 

At  parte  ex  alia  textriiio  piinia   Miiicrvae 

paUa  lovis  rutihat,  cuius  bis  coctus  aeno 

serica  Sidonius  fucabat  staniina  nmrex. 

ebria  nec  soluni  spirat  conchylia  sandix: 
1-*'    insertum  nam  fulgur  habot,  filoque  rigenti 

ardebat  <>ravidum  de  fragmine  fuhiiinis  ostrum. 

liic  viridis  proprio  Glaucus  pendcbat  aniictu: 

undabant  hic  arte  sinus,  fictoque  tumore 

mersabat  pandas  tempestas  texta  carinas. 
i:*''    Amphitryoniadi  surgcbat  tertia  vestis: 

parvulus  hic  gemino  cinctus  serpente  novercae 

inscius  arridet  monstris  ludumquo  putando 

insidias,  dum  nescit,  amat  vultuque  dolentis 

extingui  deflet,  quos  ipse  interficit,  angues. 
1111    praeterea  sparsis  sunt  haec  subiecta  figuris: 

sus,  leo,  cerva,  gigans,  taurus,  iuga,  Cerberus,  liydra, 

hospes,  Nessus,  Eryx,  volucres,  Thrax,  Cacus,  Amazon. 

grex,  fluvius,  Libs.  poma,  Lycus,  virgo,  polus,  Oete. 

hoc  opus,  et  si  quid  superest  quod  numina  vestit. 
i4:>    viigineae  posuerc  manus.     sed  in  agmino  toto 

inter  Cecropias  Ephyreiadasquc  pucllas 

Araneola  micat;  proprias  confcrre  laborat 

ipsa  Minerva  manus  cahithisquc  evicta  recedens 

cum  tenet  haec  telas,  vult  haec  plus  tela  tenere. 
i'>'i    hic  igitur  proavi  trabeas  imitata  rigentes 

palmatam  parat  ipsa  patri,  qua  consul  ot  idem 

Agricohim  contingat  avum  doccatque  nepotos 

non  abavi  solum,  sod  avi  quoque  iungere  fascos. 


llo  tenuissiniam  P        tornia  C  116  suninia|  sua  7''i  118  poleinii  codd.  lliJ  adiunctum- 

que  PF  120   ademia  P  121    liiiic  P  122    istis   T^i  123   crisippus    7]    cresippus  P\ 

croesippus  C,   croessppus  P         tenereut  P  124  lumine  F  125  epicurios  F  126  textrine  F 

128  stamina]  vellera  T'  (cf.  v.  166)        murix  codd.  129  nec]  nou  C        sanguis  T  130  Nnsertum  P 

filioque  P        regeuti  T  131   fracmine  P  lo2  viridus  P        proprio  Leo]  patrio  T,   patruo  CP,  glauco 

patruo  F    (prasiuo    Piirijoldns]  135    ampiiitrioniadi    CF,    anphitrioniadi   PT  136    noverte    P 

140  sparsi  F  141  gigas  C         liyde  CPT,  ide  F  143  grex  scrqjsl:    cres  codd.         lix  P,  cf.  Siraho 

p.  829,  Plhi.  V,  1,  4  (Mommsen)         pomo  F  144  uumina  Wdamowitz;  nomiua  codd.         vestit  1  nesci  C 

146    caecropais  P  epliyreidasque   P,    ephireidasque   F  140   hic   telas  F  150   regentes  P 

151    palatam    F  quam    P,    quia    F  consulet   P  fort.   et    ipse  152    coniuugat   PTF 

153  faces  C^ 


23S  SIDONII  CARMINUM 

texuornt  tamen  et  chlnniydes,  quibus  ille  magister 

i-v.    per  Tartesiacas  conspectus  splenduit  urbes 
et  quibus  ingestae  sub  tempore  praefecturae 
eonspicuus  sanctas  reddit  se  praesule  leges. 
attanien  in  trabea  seginento  hiserat  alto 
quod  priscis  ilhistre  toris.     Tthacesia  primuni 

i'>t>    fabuhi  Dnlicliiique  hires  formantur  et  ipsam 
Penelopam  tardas  texit  distexere  telas. 
Taenaron  hic  frustra  bis  rapta  coniuge  pulsat 
Thrax  fidibus,  legem  postquam  temeravit  Averni. 
et  prodesse  putans  iterum  non  respicit  umbram. 

ii;-.    hie  vovet  Alceste  praelato  coniuge  vitam 

rumpere.  quam  cernas  Parcarum  vellere  in  ipso 
nondum  pernetam  fato  praestante  salutem. 
hic  nox  natarum  Danai  lucebat  in  auro, 
quinquaginta  enses  genitor  quibus  impius  aptat 

1'"    et  dat  concordem  discordia  iussa  furorem: 
sohis  Hypermestrae  servatus  munere  Lynceus 
effugit:  aspicias  illam  sibi  parva  paventem 
et  pro  dimisso  tantum  pallere  marito. 
iamque  lovem  in  formas  mutat,  quibus  ille  tenere 

!'•'    Mnemosynam,  Europam,  Semelen,  Ledam,  Cynosuram 
serpens.  bos,  fulmen,  cygnus,  Dictynna  solebat. 
iamque  opus  in  turrem  Danaae  pluviamque  metalU 
ibat  et  hic  aUo  stillabat  luppiter  auro, 
cum  virgo  aspiciens  vidit  Tritonida  verso 

1*"    lumine  doctisonas  spectare  Hbentius  artes; 
commutat  commota  manus  ac  polHce  docto 
pingere  philosophi  victricem  Laida  coepit, 
quae  Cynici  per  menta  feri  rugosaque  coHa 
rupit  odoratam  redolenti  forcipe  barbam. 

i«i    subrisit  Pallas  castoque  haec  addidit  ore: 
■"non  nostra  ulterius  ridebis  dogmata,  virgo 
phih)sopho  nuptura  meo:  mage  flammea  sumens 
hoc  mater  sine  texat  opus.     consurge,  sophorum 
egregium  Polemi  decus,  ac  nunc  Stoica  tandem 

1*1    pone  superciha  et  Cynicos  imitatus  amantes 
incipies  iterum  parvum  mihi  ferre  Platona." 
haerentem  taH  compeHat  voce  magister: 
'•perge  Hbens,  neu  tu  damnes  fortasse  iugari, 
quod  noster  iubet  IHe  senex,  qui  non  piger  hausit 

i9i   numina  contemplans  Anyto  paHente  venenum." 


1  ."j4  texurat  i^       het  C'*  1.55  cartesiacas  i^  loS/or/.  trabeae  ItJO  ipsa  7^  1(5 1  penelopen  T 

VA  respit  T  ltj6  vellere]  .stamine  T  167  fato  praestante  salutein  v.ulgo;  fatores  tante  s.  P,  fato  rcstante  s.  TF, 

fate  restante  s.  C,  f.  restante  saliite  Bueclieler  1(39  quipns  F'^  170  disc.]  concorclia  T  171  3'per- 

mestrae  PP.  hipermestrae  C'2'       lin**us  C",  linus  T-  172  auspicias  i''  M^mom.C^  17")  ]\[nemo- 

synam  scripsi;    mnaemosin  C,    mnemosin  PT,    mnemosini  F  cynosurani    oin.  P  17(5   cynctinna  P 

solebant  C*  177  dane  TF  180  dictisonas  TF  182  Laidaw/yo;  livida  co(?rf.  184  forpice  C 

185  palmas  F  186  alterius  C  188  hoc]  non  F  190  cygnos  Wilamorvitz  191  incipies  codd. 

193  Terge  C"        iuga**  C,  uugari  F  195  contemplans  Wilamoivitz;  condempnans  (F,  condempnens  P, 

contcmpnens    T 


XV  V.  U)i  -  XVI  V.  ;u.  2:w 

Dixeriit:  ille  siimil  siir^it  vultiKjue  modesto 
tetrieii  nodosae  eomniendat  pallia  elavac. 
amborum  tum  diva  comas  viridantis  olivao 
pace  ligat,  nectit  dcxtras  ac  foedcra  mandat. 
-'"'    Nvmphidius  quae  ccrnat  avus:  probat  Atropos  Mmt-ii 
fulvaquc  eoncordes  iunxerunt  fila  sorores. 


XVI. 
EUCIIARISTON  AD  FAUSTUM  EPISCOPUM. 

Ihokblm  et  ter  ternas  decima  cum   Palliide   Miisa- 
Orpheaquc  et  laticcm  simulatum  fontis  equini 
Ogygiamquc  chelyn.  quac  saxa  scquacia  tlectens 
cantibus  auritos  erexit  carminc;  muros. 
■    sperne.  fidis:  magis  ille  vcni  nunc  spiritus,  oro, 
pontifi(!em  dicture  tuum.  qui  j)Cctora  priscae 
intrasti  Mariae,  rapiens  cum  tympana  siccus 
Israel  appensi  per  concava  gurgitis  iret 
aggcribus  valhitus  aquac  mediasquc  per  undas 

i^    pulvcrulenta  tuum  chimaret  turba  triumphum: 
quique  manum  ludith  fericntem  coUa  Olofernis 
iuvisti,  exciso  iacuit  cum  gutture  truncus 
ct  fragilis  valido  latuit  bcnc  scxus  in  ictu: 
exprcsso  vcl  qui  complcns  dc  vcllcre  pelvcm 

15    inficiensque  dehinc  non  tacto  vellerc  terram 
firmasti  Gcdcona.  tubis  inserte  canoris 
spiritus  (et  solo  vcnit  victoria  cantu); 
quique  etiam  adsumptum  pecorosi  de  grege  lesse 
aftlasti  regem,  phuistro  cum  foedcris  arcam 

-'0   imponens  hostis  nuUo  moderantc  bubulco 
proderet  obscaenum  turgenti  podice  morbum : 
quique  trium  quondam  pucrorum  in  fauce  sonasti. 
quos  in  Chaldaei  positos  fornace  tyranni 
roscida  combusto  madefecit  flanima  camino; 

-^    quique  volubilibus  spatiantem  tractibus  alvi 
complesti  lonam,  resonant  dum  visccra  monstri 
introrsum  psallente  cibo  vel  pondera  ventris 
ieiuni  plenique  tamen  vate  intcmcrato 
ructat  cruda  fames.  qucm  singultantibus  cxtis 

3u    esuriens  vomuit  suspenso  belua  morsu: 

quiquc  duplex  quondam  venisti  in  pectus  Hclisei. 


199  legat  P  2(XJ  niinphidius    TF,   niintidius  CF  _AD  FAVSTVM  KEGEN8EM  EPM  inscr. 

rubricator  in  C;  SOLLII  APOLLINARIS  SIDONII  EPITHALAMIV  FINITVR  DICTV  POLEMIO  ET  AKA- 
NEOL.E  .  ITE  INCTP  EVCHARISTON  AD  FAVSTVM  EPISCOPVM  F;  EI^1THALAMI_V  POLEMI  ET 
ARANEOLE  FINITVR  .  INCIP .  EVCARISCON  AD  FAVSTV  EPISCOPV  EPIGRAMA  EIVSDE  AD  OMMATIV 
VIRV.  C.  T  (in  qito  sequitur  c.  XVIJ—XXI;  XVI;  XXIV;  epist.  ad  Leontium;  XXII.  XXIII);  Incipit 
eucariscon  ad  faustum  episcopuni  F  3  ogiginnque  C  4  cannina  F  5  nuuc]  non  F  8  Hisrael  (-', 

hisrahel  PT  \2  iniusti   T        guttere  F  14  que  P»         pelvem  scripsi;   pellem  codd.  15  in- 

deficiensque  PF  tanto   T»  16  fistmasti  P  18  quicque  C  20  ortis  F  22  quicque  C 

24  cum  busto  F  2(3  rosonant  F  27  pallente  F  28  plerique  C  29  crudat  F  30  vomit  P 


240  SIDONII  CARMINUM 

Thesbiten  eiiin  forte  sonem  iiim  Hammeus  axis 
tolleret  et  seissam  linquens  pro  nninere  pellem 
liispidus  ardentes  auriga  intraret  liabenas: 

•''"'' quique  etiam  lleliam  terris  missure  secundum 
Zachariac  iusti  linguam  phicate  ligasti, 
dum  faceret  serum  rugosa  puerpera  patrem, 
edita  signitieans  iusso  reticere  proplieta. 
gratia  cum  fulsit,  nossct  se  ut  lcx  tacituram: 

<^'    quique  etiam  nascens  ex  virginc  semine  nullo. 
anto  ulhim  tempus  deus  atque  in  tempore  Christus. 
ad  corpus  quantum  spectat,  tu  tc  ipse  creasti; 
qui  visum  caecis,  gressum  quoque  reddere  claudis, 
auditum  surdis,  mutis  hixare  loquelam 

*="    suetus  ad  hoc  etiam  venisti.  ut  mortua  membra 
lecto,  sandapihi,  tumulo  consurgore  possint: 
quique  etiam  poenas  suscepta  in  carno  tulisti, 
sustentans  ahipas.  ludibria.  verbera,  vepres, 
sortem,  vinchi,  cruccm,  chavos,  fel,  missile,  acetum, 

•'•«   postremo  mortem,  sod  surrecturus,  adisti, 
eripiens  quicquid  veteris  migraverat  hostis 
in  ius  per  nostrum  facinus,  cum  femina  prima 
praeceptum  solvens  culpa  nos  perpcte  vinxit : 
(qui  cum  te  interitu  petiit  nec  repperit  in  te 

•i5    quod  posset  proprium  convincere,  perdidit  omne, 
quod  lapsu  dedit  Eva  suo:  chirographon  illum, 
quo  pervasus  homo  est.  haec  compensatio  rupit. 
expers  peccati  pro  peccatoribus  amplum 
fis  pretium  veteremque  novus  vice  faenoris  Adam 

•5"   dum  moreris  de  morte  rapis.     sic  mortua  mors  est, 
sic  sese  insidiis,  quas  fecerat,  ipsa  fefellit. 
nam  dum  indiscrete  petit  insontemque  reosque, 
egit,  ut  absolvi  possent  et  crimine  nexi) : 
quique  etiam  iustos  ad  tempus  surgere  tecum 

«•i    iussisti  cineres,  cum  tectis  tempore  longo 
irrupit  festina  salus  infusaque  raptim 
excussit  tumulis  solidatas  vita  favillas,  — 
da  Faustum  laudare  tuum,  da  solvere  grates, 
quas  et  post  debere  iuvat.     te,  magne  sacerdos, 

'!'>   barbitus  hic  noster  plectro  licet  impare  cantat. 

Haec  igitur  prima  est  vel  causa  vel  actio  laudum. 
quod  mihi  germani,  dum  lubrica  volvitur  aetas, 
servatus  tecum  domini  per  dona  probatur 
nec  fama  titubante  pudor:  te  respieit  istud 

7-3    quantumcumque  bonum;  merces  debebitur  illi. 


32    tesbitem  F                 33    cissain  C             palkm    WUamotoitz  36    zaccarijie    T             lignasti  V 

37  rugusa  P,  rugora  F            38  niisso  F            41  aute]  atque  i^            45  etiam  um.  C            4(i  au  possent^ 

oU  resurrecturus  P             .54  introitu  P        reperit  G             56  cyrogaphon  T  57  rumpit  P             00  cuui  C 

morieris   P             sic]    sub   C                 61    illa    T                  65    iusisti   P  longuo    PT                 (i6    erupit   F 
salus]  tempus    T^ 


XVI  V.  32  —  V.   117.  211 

illu  tihi.     sit  laus,  si   labi   noluit,  cius; 

nani  (luod  nce  potuit,  totum  ad  tc  iurc  rcilundat. 

praeterea  {|Uod  nic  pridcm  Rcios  vcnicntcm. 

cum  Procvon  furcrct,  eum  solis  torridus  i^nis 
6"    ticxilibus  rimis  siticntcs  scribcrct  agros, 

hospite  te  nostros  excepit  protinus  aestus 

pax,  domus.  umbra,  latex,  bcncdictio,  mcnsa,  eubilc. 

oninibus  attamcn  his  sat  pracstat  quod  voluisti, 

ut  sanctae  matris  sanctum  quoquc  limcn  adirem. 
si    derigui,  fateor,  mihi  conscius  atque  repcntc 

tinxit  adorantcm  pavido  rcvcrcntia  vultum: 

ncc  secus  intrcmui,  quam  si  mc  fortc  Rcbcccac 

Isracl  aut  Samucl  crinitus  duccrct  Annac. 

quaproptcr  tc  vcl  votis  sinc  tinc  eolcntcs 
'M   atfcetum  magnum  pcr  carmina  parva  fatcmur. 
Scu  tc  fiammatae  syrtcs  ct  inhospita  tcsqua 

scu  cacno  viridante  palus  scu  nigra  rcccssu 

incultum  mage  saxa  tencnt,  ubi  solc  rcmoto 

concava  longacvas  asservant  antra  tenebras : 
9'^    scu  te  praeruptis  porrecta  in  rupibus  Alpis 

succinctos  gelido  libantem  cacspite  somnos, 

anachorcta,  trcmit  (quac  quamquam  frigora  portct. 

conceptum  Christi  numquam  domat  illa  calorem), 

qua  nunc  Helias,  nunc  te  iubct  ire  lohanncs, 
iw   nunc  duo  Maearii,  nunc  ct  Paphnutius  hcros, 

nunc  Or,  nunc  Ammon,  nunc  Sarmata,  nunc  Ililarion. 

nunc  vocat  in  tunica  nudus  tc  Antonius  illa, 

quam  fecit  pahnae  foliis  manus  alma  magistri: 

seu  te  Lirinus  priscum  coraplexa  parentem  est, 
1"'    qua  tu  iam  fractus  pro  magna  sacpe  quietc 

discipulis  scrvirc  vcnis  vixquc  otia  somni. 

vix  coctos  capturc  cibos  abstcmius  aevum 

ducis  et  insertis  pingis  ieiunia  psalmis, 

fratribus  insinuans,  quantos  illa  insula  plana 
iit'    miscrit  in  caekim  montes,  quac  sancta  Caprasi 

vita  scnis  iuvenisque  Lupi,  quac  gratia  patrcm 

mansit  Honoratum,  fucrit  quis  Maximus  illc, 

urbcm  tu  cuius  monachosquc  antistcs  ct  abbas 

bis  succcssor  agis,  celebrans  quoque  laudibus  ilHs 
n:>    Euchcrii  vcnientis  iter,  rcdcuntis  Ililari: 

scu  tc  commissus  populus  tcnet  et  minor  audct 


77  totum]  totum  hoc  T  78  veuiente  vulijo  80  cf.  eplst.  y.  22,  13  81  te  om.  F  Si  lumen  F 

85   clerigui   scrijm;   dirigui  codd.  87    si   nie]    sine  F  88   israhel  P,    hisrahel  C  samuhel   TC 

ducerat  i''  DU  efTectum  PT  91  flammaute  i^        uiospitates  aqua  P^  inospitates  fiua  7'-  92  viri- 

dit<autePi       plusi^  93  inculto  iI7oHtmi>en  94iioucava(7       longuasi'  95  porrectae  TC       rup**us6'a 

9(1  gelido]   gladio  F  97   anachorita  TC^F,   auachorinta  P  99  furl.  quo   hlc  et  v.  105  elias  C 

100  macharii  codd.        paphnucius  CF,    pafuutius  T,  pafnuutius  P  101  camon  P,  amnon  F        liyhirion  C, 

celarion  P  104  pareutum  F  107  coctas  C'a  108  pinguis  P,  pinguas  Caduceus  Crecie,  nid  pingues 

aut  pinguis /o;-<e  idem  valef  Buecheler)  110  caprasii  cW<7.  113  monachosque  *S7n«o/(fZMs;  monachus- 

que  codd.  lU   iis   sucessor  F         agis  iteravit  P  115  eucheri  C^  iter  om.  PT         hilarii  PT, 

liylarii    CF 

SlDONiUS.  ^*- 


242  SIDONII  CARMINUM 

tc  inedio  tumidos  niaiomm  tcmncrc  morcs: 
seu  tu  sollieitus  curas,  qua  languidus  esca 
quave  percgrinus  vivat,  quid  pascat  et  illum. 

i-u   lubrica  crura  cui  tenuat  sub  compede  carcer; 
sou  mage  funcribus  mcntem  distractus  liumandis. 
livida  defuncti  si  pauperis  ossa  virescant, 
infastiditum  fcrs  ipse  ad  busta  cadaver: 
seu  te  conspicuis  gradibus  venerabilis  arae 

1-^    contionaturum  plebs  sedula  circumsistit. 
cxpositae  lcgis  bibat  auribus  ut  medicinam: 
quicquid  agis,  quocumque  loci  es,  semper  mihi  Faustus, 
semper  Honoratus,  semper  quoque  Maximus  csto. 

XVII. 
AD  V.  C.  OMMATIUM. 

vjuATTUOu  ante  dies  quam  lux  Sextilis  adusti 

prima  spiciferum  proferat  orbe  caput, 
natalis  nostris  decimus  sextusque  coletur. 

adventu  felix  qui  petit  esse  tuo. 
5    non  tibi  gemmatis  ponentur  prandia  mensis, 

Assyrius  murex  nec  tibi  sigma  dabit: 
nec  per  multiplices  abaco  splendente  cavcrnas 

argenti  nigri  pondera  defodiam: 
nec  scyphus  hic  dabitur.  rutilo  cui  forte  metallo 
11}        crustatum  stringat  tortilis  ansa  latus. 
fercula  sunt  nobis  mediocria,  non  ita  facta. 

mensurae  ut  grandis  suppleat  ars  pretium. 
non  panes  Libyca  solitos  flavescere  Syrte 

accipiet  Galli  rustica  mensa  tui. 
15    vina  mihi  non  sunt  Gazetica,  Chia,  Falerna 

quaeque  Saraptano  palmite  missa  bibas. 
pocula  non  hic  sunt  illustria  nomine  pagi. 

quod  posuit  nostris  ipse  triumvir  agris. 
tu  tamen  ut  venias  petimus;  dabit  omnia  Christus, 
20        hic  mihi  qui  patriam  fecit  amore  tuo. 

XYIII. 

DE  BALNEIS  VILLAE  SUAE. 

fei  quis  Avitacum  dignaris  visere  nostram, 
non  tibi  displiceat:  sic  quod  habes  placcat. 


117   medios  P»  ng  qui  PT  120  tui  F  125  concianaturum  T        in  T  seq.  c.  XXIV 

EXPLICIT  .  Incipit  eiusdem  epigramma  quo  iuvita**t  (iitv.  vi  eras.  m.  2)  V.  C.  Ommatium  ad  uatalem**** 
(diem  eras.  m.  2)  su**um  (ut  v.  or  eras.  m.  2)  subscr.  rubric.  iii  C;  siibscriplio  deest  in  P,  sed  duo  versus  vacant; 
Eiusdem  incipit  ad  commatum  invitans  eum  ad  natalem  diem  suorum  F;  de  T v.  post  c.  XV  1  ante]  namque  F 

adunasti  P  2  primas  piciterum  CP  3  nostri  C       decidimus  C^  4  quae  (q)  T  <)  murix  CP^F, 

murisPa       simma  corfcZ.  14  gallus  7'  16  seraptano  CP",  sarepteno  7'  EXPLKIT.  Item  incipit  eiusdem 

epigramma  de  balneis  villae  suae  supra  lacum  positae  C;  EIVSDE  EPIGKAMA  DE  VILLA  8VA  T,  Incipit 
eiusdem  de   balneis  ville   sue   supra  lacum  site  F,   subscr.  uno  v.  vac.  om.  P  1  auuitacum  6'*  ut  vid., 

antacum  C'-,  avidtacum  P,  avittacum   T,  avidtatum  F  2  sed  F,  si  vnhjo         i)l:icet  F 


XVI  V.  IIH  —  XXII  s  1-  243 

aemiila  Baiano  tolluntur  oulniina  cono 

parque  cothurnato  vertice  fulget  apex. 
'    garrula  Gauranis  plus  niurmurat  unda  Humtis 

contigui  collis  lapsa  supercilio. 
Ijucrinum  atagnum  divos  Campania  nollet, 

aequora  si  nostri  cerneret  illa  lacus. 
illud  puniceis  ornatur  litus  echinis, 
i^J        piscibus  in  nostris.  liospes.  utrumque  vides. 
si  Iil)et  et  phicido  partiris  gaudia  corde. 

quisquis  ades,  liaias  tu  facis  hic  aDimo. 

XIX. 

DE  PISCINA. 

J.NTUATE  algentes  post  bahiea  torrida  Huctus, 

ut  solidet  calidam  frigore  lympha  cutem: 
et  licet  hoc  solo  mergatis  membra  liquore, 

per  stagnum  nostrum  lumina  vestra  natant. 

XX. 

AD  ECDICIUM  SORORIUM  SUUM. 

JNatalis  noster  Nonas  instaro  Novembros 

admonet:  occurras  non  rogo,  sed  iubeo. 
sit  tecum  coniunx,  duo  nunc  properate :  scd  illud 

post  annum  optamus  tertius  ut  venias. 

XXI. 

DE  PISCIBUS  NOCTE  CAPTIS. 

l-JuATTroR  haec  primum  pisces  nox  insuit  liamis; 

inde  duos  tenui,  tu  quoque  sume  duos. 
quos  misi,  sunt  maiores:  rectissimus  ordo  est : 

namque  animae  nostrae  portio  maior  eras. 

XXII. 

SIDONIUS  PONTIO  LEONTIO  SUO  SALUTEM. 

DuM  apud  Narbonem  quondam  Martium    dictum  sed  nuper  factum  moras  necto,    1 
subiit  animum  quos'piam  secundum  amorem  tuum  hexametros  concinnare  vel  condere, 


3  baiulo  F^  caiio  F  4  perque  F  5  fluentas   T^  9  puniceus  C  achinis  P 

EXPLICIT  .  Item  einsdem  tetrasticon  supra  piscinam  subscr.  rubricator  iii  C;  eiusdem  sqq.  itevi  F;  ITEM 
TETRASTICON  EIVSDEM  DE  PLSCINA  SVA  T;  subscriptionem  nno  rersu  vacante^  om.  P  _  4  uostra  F 
Item  tetrasticou  adversus  clarum  Ecditium  sororium  suum  inscr.  rubrieator  hi  C;  ITE  EIVSDE  AD  ECDICIV 
SOIIORIV    SVV   T;   Eiusdem   sqq.   item  F;   uno   rersu    vacante    om.  P  1   novembras  P,    dccembres   T 

2  occurras]    non   roccrans  F^  Item  tetrasticon  de  piscibus   nocte   captis  inscr.  rubr.  in  C;    EIVSDEM   DE 

PISCIIJ;   NOCTE  CAPTIS   T;   ifem   litt.    minusc.  F;   inscriptionem    uno   rersu   vacante  om.  P  1  mox  F 

seq.  c.  XVI  in  T,  c.  XXIV  in  PF  Epistola  Sidonii  epT  Poncio  Leoncio  directa  inscr.  rubr.  in  C;  Sidonius 
pontio  lc(mtio  salntem  F:  nulla  inscriptio  in  P;  dr  T  r.  post  c.  XXIV  2  um  P,  cuin  F      apud  narbonam  CPF, 

narbnnc  apnd   T       qucndam  T,  qnandam  P        iiian^inm    TCF  3  concinare  P       vol  condcro  nni.  Sirmnndux 

31* 


244  SIDONII  CABMINUM 

qiiibus  lectis  oppido  seires.  etsi  utrique  nostruni  disparatis  nequo  plusculum  locis  Lar 

2  familiaris  incolitur.  non  idcirco  tam  nobis  animum  dissidere  quam  patriam.  habes 
igitur  hic  Dionysum  inter  triumphi  Indici  oblectamenta  marcentem ;  habes  et  Phoebum, 
quem  tibi  iure  poetico  inquilinum  factum  constat  ex  numine.  illum  scilicet  Phoebum 
Antliedii  mei  perfamiliarem.  cuius  collegio  vir  praefectus  non  modo  musicos  quosque,  ■' 
verum  etiam  geometras.  arithmeticos  et  astrologos  disserendi  arte  supervenit;  si 
quidein  nullum  hoc  exactius  compertum  habere  censuerim,  quid  sidera  zodiaci  obliqua, 

3  quid  phinetarum  vaga,    quid  exotici  sparsa  praevaleant.     nam  ita  his,   ut  sic  dixerim, 
membris  philosophiae  chiret,  ut  videatur  mihi  lulianum  Yertacum,  Fullonium  Saturni- 
nuni.    in  libris  matheseos   peritissimos    conditores,    absque    interpretc   ingenio    tantum   n^' 
sutiVagante   didicisse.     nos    vestigia    doctrinae    ipsius    adorantes    coram    canoro    cygno 
ravum  anserem  profitemur. 

Quid  te   amplius   moror?    Burgum   tuam,    quo   iure   amicum   decuit,    meam   feci, 
probe  sciens  vel  materiam  tibi  esse  placituram,  etiamsi  ex  solido  poema  displiceat. 


BURGUS  PONTII  LEONTII. 

JDisTdxii  stabulum  regis,  Busiridis  aras, 
Antiphatae  mensas  et  Taurica  regna  Thoantis 
atque  Ithaci  ingenio  fraudatum  luce  Cyclopa 
portantem  frontis  campo  per  concava  montis 

&    par  prope  transfossi  tenebrosum  luminis  antrum, 
hospes,  adi,  si  quis  Burgum  taciturus  adisti. 
et  licet  in  carmen  non  passim  laxet  habenas 
Phoebus  et  hic  totis  non  pandat  carbasa  fandi, 
quisque  tamen  tantos  non  laudans  ore  penates 

1»   inspicis,  inspiceris:  resonat  sine  voce  voluntas, 
nam  tua  te  tacitum  livere  silentia  clamant. 

Ergo  age,  Pierias,  Erato,  mihi  percute  chordas ; 
responsent  Satyri,  digitumque  pedemque  moventes 
ludant  et  tremulo  non  rumpant  cantica  saltu. 

»•'    quicquid  forte  Dryas  vel  quicquid  Ilamadryas  umquam 
conexis  sibimet  festum  phausere  Napaeis, 
dependant  modo,  Burge,  tibi,  vel  Naidas  istic, 
Nereidum  chorus  alme,  doce,  cum  forte  Garumna 
huc  redeunte  venis  pontumque  in  flumine  sulcas. 

2"»   pande  igitur  causas,  Erato,  laribusque  sit  ede 
quis  genius;  tantum  non  est  sine  praesule  culmen. 


2  famuliaris  P^        dissedcre  P  3  igitur]  ergo  F  4  iure  tibi  F        scilicet  om.  C  5  quo- 

que  P  6   aritlimericos  P,    atLrimeticos   T  7   cousucrim  C  oLliquct   7'  8   exotica  C^P 

ita]    te  P  is  C  9   lulium   Firmicum   inserit  post  milii    Vaticanus  3421  10   folloninm   codd. 

11  doctrinae  om.  C  13  tuum  CF  EXPLICIT  EFISTOLA  atram.,   tum  Incipit  burgus  Poncii  leontii 

ml/r.  inscr.  in  C;  EXPLICIT  EPLA  suhscrij)tum,  sed  7mo  rersu  rac.  inscriptio  om.  in  P;  Burgus  poncii  lcontii 
incipit  i^;  sine  inscr.  T  1  isthonii  T',  pisthonii  T-        b*siridis  C"  2  tonantis  i^  3  cyclopa />eo] 

cyclopam  codd.,   cyclopem  vulgo  i)  tranfossi  C^  1   abhenas  C,    liabenis  P»  8    totus    TF 

10  voce]  fine  P  13  sayri  F  14  laudant  C         canticas  altu  P  "1")  amadryas   7',  amadrias  CP, 

amadritas  F  l<j   napliaeis   TPF,    nipheis  C  17  » ependant  C  18   garunna  P,   garonna   C 

19  siccas   T» 


XXII  s  1  -  XXII  V.  (;3. 


245 


Forte  sagittiferas  Eiian  populatus  Ervtliias 
vite  eapistratas  cogebat  ad  esscda  tigres: 
iutrahat  duplieem  qua  temo  racemifer  arcum. 
iiiarcidus  ipse  sedet  curru.  madet  ardua  <M'rvix 
sudati   de   rori^  meri,  caput  auroa   rumpunt 
cornua  et  indigeiiain   iMculaiifur  lulininis  igneni 
(sumpscrat  hoc  nasccns   priinum.  cuin  transiit  olini 
in  patrium  de  matrc  fcnuir):  fcit  tcinpus  utrunu|ue 
vcris  op<\s  rutiloscpic  ligat  vind<'ini:i   H()r<'s: 
cantharus  et  thyrsus  dextra  hicva^juc  f<'ruiitur. 
nec  tegit  cxertos,  sed  tangit  palhi  hieertos: 
dulce  natant  oculi,  quos  si  fors  vertit  in  Imstcm. 
attonitos,  solum  dum  cernit,  inebriat  Indos. 
tuni  salebris  salicns  quoticns  se  concutit  axis. 
passim  decidu<i  pcrfuiiditur  orbita  musto. 
Bassaridas,  Satyros,  Panas  Faunosque  docebat 
ludere  Silenus  iam  numinc  plenus  ahinino. 
sed  comptus  tamcn  ille  <'aput:  nam  vcrti<'c  nu<b) 
amissos  sertis  studet  excusarc  capillos. 
corniger  inde  novi  fit  Ganges  pompa  triunij)lii : 
cernuus  inpexam  faciem  stetit  orc  inadcnti  ct 
arcntes  vitreis  adiuvit  fletibus  undas: 
coniectas  in  vincla  manus  post  terga  revinxit 
pampinus;  hic  sensim  captivo  umore  refusus 
sponte  rofrondoscit  por  brachia  roscida  palinos. 
necnon  ot  rapti  coniunx  ibi  vincta  mariti 
it  croceas  demissa  genas  votitaquo  rocondi 
himpado  cum  Solis  radiis  Aurora  rubcbat. 
adfuit  hic  etiam  post  pordita  cinnama  Phoenix, 
formidans  mortem  sibi  non  suporesse  socundaiii. 
succedit  captiva  cohors,  quac  forcula  gazis 
fert  onerata  suis;  ebur  hic  hcbenusque  vel  auruin 
et  niveae  piceo  raptae  de  pectorc  baccao 
gostantur:  quicumque  nihil  sustcntat,  odoris 
mittitur  in  noxus :  vidcas  hic  ipsa  placcro 
supplicia  et  virides  violis  halarc  catcnas. 
ultima  nigrantos  inccdunt  praeda  clofanti: 
informis  cui  forma  gregi :  riget  hispida  dorso 
vix  ferrum  passura  cutis ;  quippe  improba  cratoni 
nativam  ncc  tela  forant,  contracta  vicissim 
tcnsaque  tcrga  feris  crepitant  usuquc  cavcndi 
pellunt  excussis  impactum  missilc  rugis. 


22   *orte  C"  enuan    cncJd.  23   vide  P,   *ite  C"  2(5   morc  F  27   iiulegenam  P 

28  primum  nascens  P  2i»  fer  P        utrimque  P  31  canturus  P  32  tetigit  P  33  nantant  /" 

vertat  CF  34  attonitus  P  cernit  in  rersu  Ipsi)  P-  in  ras.,  in  vuir;/.  add.  P'  3.5  salebras  PF 

36  orbitas  P  38  sillenus  i.  Inmine  F  39  contemptus  P  40  admissos  certis  F  41  ganges 

fit    ponpa   P    fort.   recte  42    et    om.    T   fort.   recfe  44    revi.xit   PF  45    j)anpinus   P 

46    roscida    brachia  F  47    iuncta   C  48   iu  F         dimissa  PTF  ')S   lieljcnusque]   debcmus  P 

55  testantur  1'''         sustat  P         odoros  ed.  Bareti  58  incendunt  C  (JO  cutis]  ictis   T-^         craten  F 

01  nccl  te  F 


24tj  STPONTT  CARMINUM 

lamque  iter  ad  Thebas  per  mngnum  victor   agebat 

•■>'^    aera  et  ad  summas  erexerat  orgia  nubos. 
oum  videt  Aonia  venientem  Delion  arce. 
grypas  et  ipse  tenot:  vultus  his  laurea  curvos 
frondo  hipatii  Hgant:  hederis  quoque  circumplexis 
penduhi  lora  virent;  sensim  fera  subvolat  ales 

'i»    aerias  terraeque  vias,  ne  forte  citato 
aharum  strepitu  lignosas  frangat  habenas. 
aeternum  nitct  ipse  genas;  crevere  corymbis 
tempora  et  auratum  verrit  coma  concohir  axem ; 
haova  parte  tonet  vasta  dulcedinc  raucam 

'•■'    caelato  Pythone  lyram.  pars  dextra  sagittas 
continet  atque  alio  resonantes  murmure  nervos. 
ibant  Pipliades  pariter  mediumque  noveno 
circumsistentes  umbrabant  syrmate  currum. 
pendet  per  teretes  tripodas  Epidaurius  anguis 

'^^'    diffusus  sanctum  per  colla  salubria  virus. 
hic  et  crinisatas  iungebat  Pegasus  alas, 
portans  doctiloquo  facundum  crure  Creontem. 

Vt  sese  iunxcre  chori,  consurgit  uterque 
fratris  in  amplexus,  sed  paulo  segnior  Euan, 

«•'i   dura  pudet  instabiles,  si  surgat,  prodere  plantas. 
tum  Phoehus:  'quo  pergis?'    ait,  'num  forte  nocentes, 
Bacche,  petis  Thcbas?  to  cretus  Echione  nempe 
abnegat  esse  deum.    linque  haec,  rogo,  moenia,  linque, 
et  mecum  mage  flecte  rotas.     despexit  Agaue 

90    te  colere  et  nosmet  Niobe;  riget  inde  superba, 
vulnera  tot  patiens  quot  spectat  vulnera  ventris, 
optantemque  mori  gravius  clementia  fixit: 
parcere  saepe  malum  est  sensumque   inferre  dolori. 
ipsa  autem  nato  occiso  Pentheia  mater, 

9''    amplius  ut  furiat,  numquid  non  sana  futura  est? 
ergone  Aonios  colles  habitare  valemus, 
cum  patris  extincti  thahamis  potietur  adulter, 
frater  natorum,  coniunx  genetricis  habendus, 
vitricus  ipse  suus?    cordi  est  si  iungere  gressum. 

iw    dicam  qua  pariter  sedem  tellure  locemus. 

Est  locus  irrigua  qua  rupe,  Garumna  rotate, 
et  tu  qui  simili  festinus  in  aequora  hapsu 
exis  curvata,  Durani  muscose,  saburra, 
iam  pigrescentes  sensim  confunditis  amnes. 


C,b  ad  s.]  adsumans  F  68  beredis  F  71  liguossas  P  74  casta  Leo  77  Pipliades 

seripgi;  pepliades  codd.  78  circumsistententes  P  79  pendent  C^  81  liinc  T  82  Crotonem 

Wilamowitz  (cf.  Bobert  Erat.  catast.  150;  schol.   Germ.  90,  11;  159,  8  Br.)  83  iunsere  P  84  se  C 

eunan  CF,   enam  P  86   num]   non  T  87    jienteus   s.  scr.  C">  88   haec  scripni;    liis   codd. 

89    mecum   magne  F,   mcum   age  C^  agauue  CP  90    nobe  F         superba  scripsi;    superbum   codd. 

91  iactat  Wilamoiritz  jiignora  ventris  rnlf/o  92    dixit   7''.  finxit  C^    •  9:3   semsnniqne  infere  P 

doloris  Buecheler  94  gnato  P*  95  i'uriant  F       nonquid  77''  97  cxtinti  /'"  99  vietrieus  C^^F 

101   .i.  .aeria  *»p-  •'"ngna  C^         garonna  C         notate  F  102  tii  i|iiis   /•'.  (|ui  tn    <'         Iai>sii|  cnrsn    7''» 

104  i.  p.  s.  c.  omnes  F,  i.  j).   cunfnnditis  ;u'i|niiris  nndas    7' 


XXII  V.  f.l         V.  117.  217 

«"■'    rurrit  in  advcrsum  liic   pontus  inuUoqui^  riM-ursu 

Huniina  quas  volvunt  et  spcrnit  vt  cxpotit  undas, 

at  cuni  suniniotus  lunaribus  incrcmentis 

ipsc  Garunina  suos  in  dorsa  rccoUigit  aostus. 

praccipiti  tluctu  raptini  redit  atquc  vidctur 
11"    in  fontcni  iam  non  refluus  sed  dcfluus  irc. 

tuni  rcoipit  laticem  quamvis  minor  illc  minorcm 

stagnanti  dc  fratro  suum.  turgcscit  ct  ipsc 

Ocoano  propriasquc  facit  sibi  litora  ripas. 

hos  intor  fluvios.  uni   inago  proximus  undae,  cst 
ii-'    acthcra  nions  niinpons  alta  sjtootabilis  arcc. 

plus  celsos  habiturus  cros  vornanujuc  scnatum. 

quem  gcncris  princeps  Paulinus  Pontius  olim, 

cum  Latius  patriae  doniinabitur.  ambict  altis 

mocnibus,  ct  cclsac  transmittcnt  acra  turrcs: 
1-"    quarum  culminibus  sedeant  commune  micantes 

pompa  vel  auxilium;  non  illos  machina  muros, 

non  aries,  non  alta  strues  vel  proximus  aggcr. 

non  quac  stridentes  torquct  catapulta  molares, 

sed  nec  testudo  nec  vinea  nec  rota  currens 
i.;'<    iam  positis  scalis  umquam  quassare  valebunt. 

ccrncrc  iam  vidcor  quac  sint  tibi,  Burge,  futura 

(diceris  sic);  namque  domus  de  flumine  surgunt 

splendentcsque  scdent  per  propugnacuhx  thcrmac. 

hic  cum  vexatur  piceis  aquilonibus  acstus, 
13U   scrupeus  asprata  latrare  crepidinc  pumcx 

incipit;  at  fractis  salicns  c  oautibus  altum 

cxcutitur  torrens  ipsisque  asperginc  tcctis 

impluit  ac  tollit  nautas  et  sacpe  iocoso 

ludit  naufragio;  nam  tempcstatc  pcracta 
13-.    destituit  reflucns  missas  in  balnea  chisses. 

ipsa  autem  quantis,  quibus  aut  sunt  fulta  columnis! 

cedat  puniceo  pretiosus  livor  in  antro 

Synnados,  ct  Nomadum  qui  portat  eburnea  saxa, 

oollis  et  herbosis  quao  vernant  marmora  vcnis; 
140    candentem  iam  nolo  Paron,  iam  nolo  Caryston: 

vilior  est  rubro  quae  pendet  purpura  saxo. 

et  ne  posteritas  dubitet,  quis  conditor  extet. 

fixus  in  introitu  lapis  est;  hic  nomina  signat 

auctorum;  sed  propter  aqua.  et  vestigia  pressa 
uo    quae  rapit  et  fuso  detergit  gurgite  caenum. 

sectilibus  paries  tabulis  crustatus  ad  aurea 

tecta  venit,  fulvo  nimis  abscondenda  metallo; 


105  multaque  C  106    expedit  LTF  10»   ipe  C'"-  garuuna  PF,    garuuna   C  dorHo  C 

aestus]   istud  F  109  praecepisti  P»  dedit  F  111    tunc   T         minorem   tscrlpsi;    niiuore  codd. 

112  turgestit  P  \U   nm]  Duram  Wilavwzcltz         inde  est  i'"  117  quam  i^         poncius  C,    pontior  i^ 

118  ambies  P  123  cataculta  F       molaris  PF  126  fatura  C  127  diceus  F  120  versatur  P, 

fort.recte  VM  slc  TPF       ca*tibusTa  133  impulit  i''  134  tempestesta  P*  1 35  restituit  P' 

138  syunadus  CPF       numadum  codd.  139  uerbosis  C  UO  pariouiam  P       carysteii  TP,  caristeu  C'F 

143  fixis  F  144  aqua  culijo;  a^iuain  cvdd.  145  gurgit  P  146  aura  6'a 


248  SIDONII  OARMINUM 

nani  looiiplcs  fortuna  domus  non  passa  latcrc 
(livirias  prodit.  cum  sic  sua  culinina  cclat. 

i"'    liaco  post  assurgit  duplicemquc  supervenit  aedem 
portious  ipsa  duplcx.  duplici  non  cognita  plaustro. 
quaruni  unam  moUi  subductam  vcrticc  curvac 
obversis  paulum  rcspectant  cornibus  alae. 
ipsa  dicm  natuni  ccrnit  sinuamine  dcxtro, 

i'''    tVontc  videns  mcdium.  laevo  visura  cadcntcm. 
non  perdit  quicquam  trino  de  cardine  caeli 
et  totum  solcm  lunata  per  atria  servat. 
sacra  tridcntiferi  lovis  hic  armenta  profundo 
Pharnacis  immergit  genitor:  percussa  securi 

i';i'    corpora  cornipcdum  certasque  rubescere  pUigas 
sanguineo  de  rore  putes:  stat  vulneris  horror 
verus,  et  occisis  vivit  pictura  quadrigis. 
Ponticus  hinc  rector  numerosis  Cyzicon  armis 
claudit:  at  hinc  sociis  consul  Luculhis  opom  fcrt. 

i''->    compulsusque  famis  discrimina  summa  subirc 
invidet  obsesso  miles  Mithridaticus  hosti. 
cnatat  hic  pclagus  Romani  militis  ardor 
ct  chartam  madido  transportat  corpore  siccam. 
desuper  in  h)ngum  porrectis  horrea  tectis 

1'"    crescunt  atque  amplis  angustant  fructibus  acdcs. 
huc  veniet  calidis  quantum  metit  Africa  terris, 
quantum  vel  Calaber,  quantum  colit  Apuhis  acer, 
quanta  Leontino  turgescit  messis  acervo, 
quantum  Mygdonio  committunt  Gargara  sulco, 

i-'    quantum,  quae  tacitis  Cererem  venerata  chorcis, 
Attica  Triptolemo  civi  condebat  Eleusin, 
cum  populis  hominum  glandem  linquentibus  olim 
fulva  fruge  data  iam  saecula  fulva  perirent. 
porticus  ad  gelidos  patet  hinc  aestiva  triones; 

1^'»    hinc  calor  innocuus  thermis  hiemahbus  exit 
atque  locum  tempus  mollit;  quippo  iUa  rigori 
pars  est  apta  magis:  nam  quod  fugit  ora  Lconis. 
inde  Lycaoniae  rabiem  malo  sustinct  Vrsae. 
arcis  at  in  thermas  longe  venit  altior  amnis 

1^'^    et  cadit  in  montem  patulisque  canalibus  actus 
circumfert  chiusum  cava  per  divortia  flumcn. 
occiduum  ad  solem  post  horrea  surgit  opaca 
quae  dominis  hiberna  domus:  strepit  hic  bona  flamma 
appositas  depasta  trabes;  siuuata  camino 

iw   ardentis  perit  unda  globi  fractoquc  flagello 
spargit  lentatum  per  cubnina  tota  vaporcm. 


1.50  haec]  nec   T        supevenit  C             ln8  carmeuta  1"!             161   lunor  F  1(k5  liinc|  et  liinc  F 

l(i4  cludit  Pa            166  hostis  P             167  enat  6'a            168  madidaino  i'"            1  G!J  * .  ctis  C''"^             170  angu- 

statum  jP      frugibus //eumua           171  affrica  TCP'           172  quatum  colit  P       appulus  7'  17;$  leoutiplo  P 

in  arvo  Helnsiui              174  quatum  P        commitunt  C,  eommittum  P        gargaiia  P  succo  /''            176  trepto- 

lemo  CPT       cui  P        eleusim  P             178  Culve  perirent  P             179  tiones  /'  180  color        iiuiotuus  F 

181   in  tempus  Mohr  (cl.  Plin.  ep.  V,  6,  24  «yj            182  est  om.  C           184  a*  P'  auuis  T           185  artus  F 
186   devorcia  F             188  flamma  hic  boua  P             18'J  depastas  P» 


XXII  V.  14«  —  V.  235.  249 

continiuita  deliinc  vidcas  (luao  conditor  ausus 
acniula  Palladiis  tcxtiina  cducere  templis. 
hac  celsi  quondam  coniunx  revcrenda  Leonti. 
ly''    qua  non  uUa  magis  nurus  umquam  Pontia  <,Mudct 
illustris  pro  sorte  viri.  c(dcl)rabitur  acdc 
vel  Syrias  vacuasse  colus  vcl  scrica  fila 
pcr  cannas  torsissc  Icvcs  vcl  staminc  fulvo 
pracj^nantis  fusi  mollitum  ncssc  mctallum, 
-w    parictibus  post  hinc  rutilat  quae  machina  iunctis 
fert  recutitorum  primordia   ludacorum. 
perpctuum  pictura  micat;  ncc  tcmporc  longo 
dcprctiata  suas  turpant  pigmcnta  figuras. 

Flecteris  ad  lacvam:  te  porticus  accipit  anqda 
•-'o.'    directis  curvata  viis,  ubi  marginc  summo 
pcndct  ct  artatis  stat  saxca  silva  columnis, 
alta  volubilibus  patct  hic  ccnatio  valvis; 
fusilis  curij^us  proptcr;  cadit  unda  supcrnc 
ante  fores  pcndentc  lacu,  venamquc  secuti 
210   undosa  inveniunt  nantes  cenacula  pisces, 

comminus  erigitur  vcl  prima  vcl  extima  turris; 
mos  erit  hic  dominis  hibernum  sigma  locarc. 
huius  conspicuo  residcns  in  culmine  saepc 
dilectum  nostris  Musis  simul  atque  capellis 
■-!ii    aspiciam  montem;  lauri  spatiabor  in  istis 

frondibus,  hic  trepidam  credam  mihi  credere  Daphncn. 
iam  si  forte  gradus  geminam   convertis  ad  Arcton, 
ut  venias  in  tcmpla  dei,  qui  maximus  ille  est. 
dcliciis  rcdolcnt  iunctis  apothcca  penusquc; 
220   hic  multus  tu.  frater,  eris,     iam  divide  sedem, 
ccssurus  mihi  fonte  mco.  qucm  monte  flucntcm 
umbrat  multicavus  spatioso  circite  fornix. 
non  eget  hic  cultu,  dedit  huic  natura  dccorcm, 
nil  fictum  placuissc  placct.  non  pompa  pcr  artcm 
225   ulla,  resultanti  non  comet  mallcus  ictu 

saxa,  nec  exesum  supplebunt  marmora  tofum. 
hic  fons  Castaliae  nobis  vice  sufficit  undac. 
cetera  dives  habe;  colles  tua  iura  tremiscant: 
captivos  hic  solve  tuos,  et  per  iuga  Burgi 
230    lacta  relaxatae  fiant  vineta  catenae." 

Confirmat  vocem  iamiam  propc  sobrius  istam 
Silcnus,  pariterquc  chori  cccinere  faventes: 
'^Nj^sa,  vale  Bromio,  Phoebo  Parnase  bivertcx. 
non  istum  Naxus,  non  istum  Cirrha  requirat, 
23.^    sed  mage  perpetuo  Burgus  placitura  petatur." 


102  aiilus  C            103  textriuae   ducere  CT,   textriue  ducere  F  104  ac  P,   hauc  F       venerauda  C 

leuutii  codd.               105  uulla  F          poncia  C               108  torsise  P  levas    7'a               2()0  riuam  F,    qua   T 

202  tempora  C'a        louguo  T           203  figmeuta  F       figuras  it  P»  204  laevum  T            208  euribus  C», 

eurippus  F             212  liiuc  F         sycma   T,   simma  CF,   symma  P  216   daphne  F             218  in]  ..  P 

illo  F            221  froute  F            222  umbra  P             226  cophum  F  228  habet  C"             233  brumio  FF 
febro  F        parnasse  CF            235  ed  C 


SlDONlUS. 


32 


250  SIDONII  CARMINUM 

5  Ecce.    qiioticns    tibi    libucrit   patcris    capiicioribus  hilanirc  convivium,    niisi  quod 

intcr  scyphos  ct  amystidas  tuas  lcgas.  subveneris  verccundiae  meae,  si  in  sobrias 
aures  ista  non  vencrint:  ncc  iniuria  hoc  ac  secus  atque  aequum  est  flagito,  quando- 
quidcm    Baccho     meo    iudicium     decemvirale    passuro    tempestivius     quam    convenit 

G  tribunal  erigitur.  si  quis  autem  carmen  prolixius  eatenus  duxerit  esse  culpandum,  ^ 
quod  cpigrammatis  excesserit  paucitatem,  istum  liquido  patet  neque  balneas  Etrusci 
ncquc  Ilcrculcm  Surrcntinum  ncquc  comas  Flavii  Earini  neque  Tibur  Vopisci  neque 
omnino  quicquam  dc  Papinii  nostri  silvulis  lcctitasse;  quas  omnes  descriptiones  vir 
illc  praeiudicatissimus  non  distichorum  aut  tctrastichorum  stringit  angustiis,  sed 
potius.  ut  lyricus  Flaccus  in  artis  poeticae  volumine  praecipit,  multis  isdemque  i"^ 
purpureis  locorum  communium  pannis  scmel  inchoatas  materias  dccenter  extendit. 
hacc  mo  ad  dcfensionis  exemplum  posuissc  sufficiat,  nc  haec  ipsa  longitudinis  depre- 
catio  longa  videatur.     vale. 


XXIII. 

AD  CONSENTIUM. 

\j\jU  iam   pro   mcritis   tuis   pararcm, 
Consenti.  columen  decusque  morum, 
vestrae  laudibus  hospitalitatis 
cantum  impendere  pauperis  cicutae, 

■'    ultro   in   carmina  tu  tubam   recludens 
converso  ordine  versibus  citasti 
suetum  ludere  sic  magis  sodalem. 
paret  Musa  tibi,  sed  impudentem 
multo  cautius  hinc  stilum  movebit; 

i'j    nam  cum  carmina  postules  diserte, 
suades  scribere,  sed  facis  tacere. 
nuper  quadrupedante  cum  citato 
ires  Phocida  Sestiasque  Baias, 
illustres  titulisque  proeliisque 

ii    urbes  per  duo  consulum  trophaea, 
(nam  Martem  tulit  ista  lulianum 
et  Bruto  duce  nauticum  furorem, 
ast  haec  Teutonicas  cruenta  pugnas, 
erectum   et   Marium   cadente   Cimbro) 

-"    misisti  mihi  multiplex  poema, 
doctum,  nobile,  forte,  delicatum. 
ibant  hexametri  superbientes 
et  vestigia  iuncta,  sed  minora, 
pcr  quinos  elegi  pedes  ferebant; 


.3  istas  P  venerit  P*  aequum]  aeque  F^  5  autein]  hoc  F  dixerit   T  7  comas 

Flavii  Earini  Sirvwndus;   cumas   fiavii   farini  codd.  aljurvo    pisci  C  8  i^aiiii  P  9  jjraeciicantis- 

simus  F      dictitorum  F  10  ut  um.  T^       illyricus  7'»       isdem  F  12  possuisse  C'-^  1.')  lougua  T 

videbatur  F  Poncii   leonem   viila  explicit.     Iiicipit    .Sid   ad  Couseuciuni    civem  Narboneuseni    de   laudibus 

eius   ad   patris  sui  itidem  Conseutii   ac  Narbone    civitatis   Incipit  prelatio  F,    innvrljHionem  um.  T,   tribun  vers. 
vac.  C,   quatiuor  vers.  vac.  P  2  decuque  P  '6  nostre  F  5  t.  t.]  titubam  F  8  pare*  C* 

y   calitius  P  hin  F  13    Sextiasque  md<ju;   sisciasque  C,  sesciasque  PTF  12   quadrupetante  l 

16  matrem  F  18  hic  F        theutonicas  C,  teutunicas  P  23  cuncta  C 


XXII  §  ')  -  XXni  V,  70.  251 

2''    misisti  et,  triplicis  metrum  trochaei 

spondeo  comitante  daotyloque. 

dulces  hendecasyllabos,  tuuinque 

blando  faenore  Sollium  ligasti. 

UHurani  petimurque  reddinuisquc: 
M    nam  quod  carniine  pro  tuo  rependo, 
hoc  centesima  laudium  tuarum  est. 

Quid    prinuim    vonercr   colainquo   ])ro    te? 

ni  tallor,  patriam  patremque  iuxta: 

qui  quamquam  sibi  vindicare  summum 
:i''    possit  iure  locum,  tamen  necesse  est 

illam  vincere,  quae  parit  parentes. 

salve,  Narbo  potens  salubritate, 

urbe  et  rure  simul  bonus  videri, 

muris,  civibus,  ambitu,  tabernis, 
J"    portis,  porticibus,  foro,  theatro. 

delubris,  capitoliis,  monetis, 

tliermis,  arcubus,  horrois,  macellis, 

pratis,  fontibus,  insulis,  salinis, 

stagnis,   flumine,   merce,  ponte,   ponto: 
*■<   unus  qui  vcnerere  iure  divos 

Lenaeum,  Cererem,  Palem,  Minervam 

spicis,  palmite,  pascuis,  trapctis. 

solis  fise  viris  nec  expetito 

naturae  auxilio  procul  relictis 
ji>   promens  montibus  altius  cacumen, 

non  te  fossa  patens  nec  hispidarum 

obiectu  sudium  coronat  agger: 

non  tu  marmora,   bratteam   vitrumque, 

non  testudinis  Indicae  nitorem, 
5'>   non  si  quas  eboris  trabes  refractis 

rostris  Marmarici  dedere  barri, 

figis  moenibus  aureasque  portas 

exornas  asaroticis  lapillis : 

sed  per  semirutas  superbus  arces, 
t^i>    ostendens  veteris  decus  duelli, 

quassatos  geris  ictibus  molares, 

laudandis  pretiosior  ruinis. 

sint  urbes  aliae  situ  minaces, 

quas  vires  humiles  per  alta  condunt, 
6''    et  per  praecipites  locata  cristas 

numquam  moenia  caesa  glorientur: 

tu  pulsate  places  fidemque  fortem 

oppugnatio  passa  publicavit. 

Hinc  te  Martius  ille  rector  atque 
''>   magno  patre  prior,  decus  Getarum, 


25  et.  om.  T  28  plando  F        legasti   TF  29  reddiclimu.sque  F  31  laudnm  tnornm  F 

33  si  F  post  r.  .30  NarLonensis  urbis   eiusqne    civium    lans   incipit   scripsit   nihricator   in  C,    duo   rersus 

racant  in   P  43  Gratis  ut  r.  C         frontibus  F  44  stannis  P  4")  venere  1'  40  pala  P'^, 

palaen  P'',  palen  C,  palea  T  53  utrumque  F  54  testitudinis  P  58  asoroticis  C  G2  laudandus  C 

69  marcius  C,  marcus  F  70  magne  F         ad  v.  70  alarico  ndd.  m  marg.  C^ 

32* 


252  SIDONII  CARMINUM 

Ronianno  colunicn  salnsqnc  gentis. 
Tlunulcvicnis  anint  sibiquc  fiduni 
ndvcrsos  probat  antc  pcr  tumultus. 
sed  non  liinc  vidcare  fortc  turpis. 

'■'    quod  te  niacliina  crebra  pcrftn-avit: 
namquc   in   corpore   fortium  virorum 
laus  est  amplior  aniplior  cicatrix. 
in  castris  ^laratluiniis  merentem 
vulnus   non   habuisse   grande  probrum   est: 

^<'    inter  Publicolas  manu  feroces 
trunco  IMucius  eminet  lacerto: 
vallum  Caesaris  opprimente  Magno 
inter  tot  facies  ab  hoste  tutas 
luscus  Scacva  fuit  magis  dccorus. 

^>    hius  est  ardua  dura  sustinero: 
ignavis,  timidis  et  improbatis 
multum  fingitur  otiosa  virtus. 

Quid   quod   Caosaribus  ferax   creandis, 
felix  prolc  virum,  simul  dedisti 

i^^'    natos  cum  genitore  principantes? 
nam  quis  Persidis  expeditioncm 
aut  victricia  castra  praeteribit 
Cari  principis  et  perambulatum 
Romanis  legionibus  Niphaten, 

^■'    tum   cum   fulmine   captus   imperator 
vitam  fulminibus  parem  peregit  ? 

His  tu  civibus,  urbe,  rure  pollens 
Consenti  mihi  gignis  alme  patrem, 
illum  cui  nitidi  sales  rigorque 

i"'j    Romanus  fuit  Attico  in  lepore. 
hunc  Miletius  et  Thales  stupere 
auditum  potuit  simulque  Lindi  est 
notus  qui  Cleobulus  inter  arces, 
et   tu,   qui,   Periandre,   de   Corintho   es, 

iti'>    et  tu,   quem  dederat,  Bias,  Prieno, 
et  tu,  Pittace,  Lesbius  sophistos, 
et  tu,   qui  tetricis  potens  Athenis 
vincis  Socraticas,  Solon,  palaestras, 
et  tu,  Tyndareis  satus  Therapnis, 

11"    Chilon,  legifero  prior  Lycurgo. 
non  hic,  si  voluit  vacante  cura 
quis  sit  sideribus  notare  cursus, 
diversas  Arato  vias  cucurrit: 


71   salutisfiuc  F  72  tlieodericus  TC,  tlieficloricus  FF       fidem  P^  74  liic  C^  75  crebro  T 

77  amplior  alt.  om.  T^  78  maratlionis  P  81    mutius  CPF  85    ardura  F  87  riugitur 

Vafic.34'21       otiosa  vulf/o ;  ociosa  i^,  osiosa  P,  odiosa  TC'"',  odiosi  C',  (ringitur)  actuosa  3fo/;r  !ll  j)raesidis  i^ 

5J2  victrica  P  93  kari  C  05  an  tactus?  97    rui)e  C  98   consentii  codd.  giguus  P^ 

99   n.   salus  F,    nitidis   ales  C  100   artico  P  leppore  C^  101    milesius   rnlffo  tales  F 

102  lindiem  C»  103  cleobolus  codd.       arcem  C^  104  quiqui  T  105  brias  PT  lOG  pitace  F 

sophista  T  rr.  107  et  108  om.  C,  non  om.  Vaticanus  3421  109  theramnis  codd.  1 10  ligurgo  codd. 

111  vacantem  F  113  cucurit  P 


XXIII  V.  71  —  V.  If)?.  253 


non   hiinc,   ciini   ^oomctrieas   ad   artos 
"•'    niontem  composuit.  soqui  valohnt 
Euflidos  spatium  scions  01ynii>i: 
non  hunc.  si  voluit  rotare  rhythmos, 
(|ui((iuain  proposito  virum  morari 
Chrysippus  potuisset  ox  accrvo. 

1-"    hic   cum   Ampliioniao   studohat   urti 
ploctro.  pollico,  voco  tihiaquo. 
Thrax   vates,   dcus   Arcas   at^iuc    IMidchus 
omni  carmine  post  eraiit  ct  ipsjis 
Musas  non  ita  musicas  putares. 

••■^'    hic  si  syrmate  cultus  ot  cothurno 
intrasset  semel  Atticum  theatrum, 
cessissent  Sophocles  et  Euripidos ; 
aut  si  pulpita  porsonare  socco 
comoedus  voluissot.  liuic  lcvato 

i:!'J    palmam  tu  digito  dares,  Menander. 
hic  cum  senipedem  stihnn  polihat 
Zmyrnaoac  cute  doctus  officinae 
aut  cum  se  historiae  dahat  severae, 
primos  vix  poterant  locos  tueri 

i3o    torrens   Hcrodotus,   tonans  Ilomorus. 
non  isto  potior  fuisset,  oHm 
qui  Pandioniam  movehat  arte 
orator  caveam  tumultuosus, 
seu   luscum    raperetur  in  Pliilippum. 

iw    causam  seu  Ctesiphontis  actitaret, 
vir  semper  popuLaritatc  croscens 
et  iuste  residens  in  arce  fandi, 
qui  fabro  genitore  procreatus 
oris  makiit  expohre  limam. 

ii-'    quid   vos   eloquii   canam   Latini, 
Arpinas,  Patavine,  Mantuane, 
et  te,  comica  qui  doces,  Terenti, 
et  te,  tempore  qui  satus  severo 
Graios,  Plaute,  sales  lepore  transis, 

1-''^    et  te  multimoda  satis  verendum 
scriptorum  numerositate,  Varro, 
et   te,   qui   brevitate,   Crispe,   polles, 
et  qui  pro  ingenio  fluente  nuHi, 
Corneli  Tacite.  es  tacendus  ori. 

i-^T  et  te  Massiliensium  per  hortos 
sacri  stipitis,  Arbiter.  colonum 
Hellespontiaco  parem  Priapo. 


114  hinc  F  ad    07n.  P^  IIG    nuclides  F  spaticum  P  117  arithmos  WUamovilz 

118  proprio  i^  119  crisippus  CPF,  crisippum  T  125  firmate  C  127  cessisent  P        euripedes /• 

128  aut]    ac  F         soco   T  131  ponebat  F  132  cutej  vice  C,   incude  F  135  tnrrens  rnh/o; 

terrens  codd.       liero  doctus  P  137  pandoniam  F  140  tesifontis  TF      accitaret  CPF  142  faudi  F 

144   expolire  relimam  P,   e.  lunam  T^  145   quis  F  ca*am  6",   cana  P  14G    pictavine  F 

153  flucnte  rnlgo:  florentc  codd.  155  tema  massilienslum  P 


254  SIDONII  CAKMINUM 

et  to  carmina  por  libidinosa 

notuni.   Naso   tenor.   Tomosque   missum, 

i'w    quonilam  Oaesareac  nimis  puollae 
tioto  nomino  subditum  (\irinnao? 
quid  eolsos  Senecas  loquar  vcl  illum 
quem  dat  Bilbilis  alta  Martialcm, 
torrarum  indigenas  Ilibericarum? 

iC'->    quid  quos  duplicibus  iugata  taodis 
Argentaria  pallidat  poetas? 
quid  multos  varii  stili  retexam? 
arguti,  teneri,  graves,  dicaces, 
si  Consentius  aflFuit,  latebant. 

i<o        Huic  summi  ingenii  viro  simulquc 
summae  nobilitatis  atquc  formao 
iuncta   cst  femina,    quae   domum   ad   mariti 
prisci  insignia  transferens  lovini 
implevit  trabeis  larem  sophistae. 

i^-^i    sic  intra  proprios  tibi  penates, 
Consenti,  patriae  decus  superbum, 
fastis  vivit  avus  paterque  libris. 

Haec  per  stemmata  te  satis  potentem. 
morum  culmine  sed  potentiorem, 

iso   non  possim  merita  sonare  laude, 
nec  si  me  Odrysio  canens  in  antro, 
qua  lat^  trepidantibus  fluentis 
cautes  per  Ciconum  resultat  Hebrus, 
princeps  instituisset  ille  vatum, 

isi    cum  dulces  animata  saxa  chordae 
ferrent  per  Rhodopen  trahente  cantu 
et  versa  vice  fontibus  ligatis 
terras  currere  cogerent  anhelas, 
nec  non  Hismara  solibus  paterent 

130   aurita  chelyn  expetente  silva 
et  nulli  resohibiles  calori 
curvata  rucrent  nivcs  ab  Ossa, 
stantem   aut   Strymona  Bistones   viderent, 
cum  carmen  rapidus  latex  sitiret; 

19-'    nec  si  Pcliaco  datus  bimembri 
ad  Centaurica  plectra  constitisscm, 
hinnitum  duplicis  timcns  magistri: 
ncc  si  me  docuissct  ille  fari, 
iussus  pascere  qui  gregcm  cst  clientis 

200    Amphrysi  ad  fluvium  deus  bubulcus, 
quod  ferrugineos  Cyclopas  arcu 


161    corine  F  162  seneca  F  163  bibilis  C  marcialem  C  K)")  qnid  qnae  (q)  F 

166    Polla    dat    rnlgo;    Polla    amat   Leo  poet*as    6"  171     siime    F  172    ad    om.  PT 

173  insigna  F  174  larem  trabeis  F  177  castis  F  183  cantes  P        licbrcns  F  187  can- 

tibn-s    TPF  190    cbelin    TF.    chelion   C,    chelim  P  U»0    expectcnte  /'  1<I2    rcuerent  F 

193  santem  P  194  carm  P  19;")  sic  <JTF  19(5  constitisset  (J  200  amphrisi  (',  anphrisi  TF, 

anfrysi  P  201   quid  F 


XXUI  V.  i:.s  -  V.  •Jif).  255 

stnivit  sul»   Lij»arc'nsii)iis  caiMiiiis 

vibrans  plus  gravo  tuliiicii  in  sagitta. 
laiu   prinio  teneio   ealenteiu   alj   uitu 
2o'>    cxcepere  siuu  noveui  sorores. 

et  te  do  genetriee  vagienteni 

tinxcrunt  vitreae  vado  llip])i)crenes : 

tunc.    liac    inersus   aqua,    l()<|uacis    uiidac 

pro  tluctu  inage  litteras  bibisti. 
-1"    liinc  tu  iam  puer  aptior  niagistro, 

quicquid  rhetoricae  institutionis, 

quicquid  graininatioalis   aut   palaestrae   est, 

sicut  iain   tener  liauseras,  vorasti. 

et  iain  te  aula   tulit  piuscpie  princeps 
-i'^   inter  conspicuus  statiin  lucavit, 

consistoria  quos  liabcnt,  tribunos; 

iamque  et  purpureus  in  arec  regni 

pracesse  officiis  tuis  solebat, 

morcs  nobilitate  quod  mercbant: 
-'-0   tantuni  culminis  et  dccus  stupcnduin 

scripti  annalibus  indicant  honores, 
Hinc  tu  militiam  secutus  amplam. 

castrcnscm  Hcet  ampliarc  ccnsum 

per  suffragia  iusta  debuisses, 
21'^'    sollemnis  tamen  abstinens  lucelli 

fama  plus  locuples  domum  redisti 

solum,  quod  dederas,  tuum  putando. 

tum  si  forte  fuit  quod  imperator 

Eoas  soceri  venire  in  aures 
230   fido  interprete  vellet  et  perito. 

te  commercia  duplicis  loquelae 

doctum  solvere  protinus  legebat. 

0,  sodes,  quotiens  tibi  loquenti 

Byzantina  sophos  dedere  regna. 
-':«■'<    et  te  seu  Latiariter  sonantem 

tamquam  Romulea  satum  Subura, 

seu  linguae  Argolicae  rotunditate 

undantem  Marathone  ccu  creatum 

plaudcntes  stupuere  Bosphorani 
-w    mirati  minus  Atticos  alumnos? 

hinc  si  foedera  solverentur  orbis, 
pacem  te  medio  darcnt  fcroces 
Chunus,  Sauromates,  Getes,  Gelonus: 
tu   Tuncrum   et  Vachalim,  Yisurgin,   Albin, 
245    Francorum  et  penitissimas  paludes 


202  lippareiisibus  T      ciimiiiis  F  203  fulineii  um.  F  204  tenerum  Leu  206  te]  tu  T,  om.  F 

207  tinxeruut  vulijo;   texerunt  codd.         vitrei  CPF         hippocrenis  CP,  liipocrenis  F  210    hinc  scripsl; 

tunc  codd.  artior   TPF  magisto  P  212  granmiaticalis*palestre   (p  in  ras.  curr.  tU  v.  ex  ab)  P^ 

213  hausera*s  Pa  2U  priusque -F  21(j  constitoria  i<'  217  namque  6'PT  219  nobitate  P 

223  sensum  F  229  foas  F  233  tibi  om.  F  235  latialiter  TCF  240  aticos  P       alompnos  P^ 

242  fenoces  P^  243  gelenus  P  244   tunchrum  F         Tungrorum  Vaclialim  dubitanier  3Iommsen 

245  franchorum  C         penetissimas  C,  penetissim  P,  penitudines  F         paludes  F,  sed  p  e.c  cl  ut  vid.  F^ 


250 


SIDONII  CARMINUM 

intrares   vcnerantibus    Sigambris 
solis  moribus  inter  arma  tutus, 
tu  Maeotida  Caspiasque  portas, 
tu  fluxis  cquitata  Bactra  Parthis 
•.T.o    eonstans  intrepidusque  sic  adires, 
ut  fastu  posito  tumentis  aulae 
qui   supra   satrapas   scdet   tyrannus 
ructans  semideum  propinquitates 
lunatum  tibi  flecteret  tiaram. 
255    tu.  si  publica  fata  non  vetarent, 
ut  Byrsam  peteres  vel  Africanae 
telluris  Tanaiticum  rebellem, 
confestim  posito  furore  Martis 
post  piratica  damna  destinaret 
260   plenas  mercibus  institor  carinas, 
et  per  te  bene  pace  restituta 
non  ultra  mihi  bella  navigarent. 

lam  si  seria  forte  terminantem 
te  spectacula  ceperant  theatri, 
265    pallebat  chorus  omnis  histrionum, 

tamquam   si  Arcitenens  novemque   Musae 
propter  pulpita  iudices  sederent. 
coram  te  Caramallus  aut  Phabaton 
clausis  faucibus  et  loquente  gestu 
270   nutu,  crure,  genu,  manu,  rotatu 
toto  in  schemate  vel  semel  latebit, 
sive  Aeetias  et  suus  lason 
inducuntur  ibi  ferusque  Phasis, 
qui  iactos  super  arva   Colcha  dentes 
2?5    expavit,  fruticante  cum  duello 
spicis  spicula  mixta  fluctuarent; 
sive  prandia  quis  refert  Thyestae 
seu  vestros,  Philomela  torva,  planctus, 
discerptum  aut   puerum    cibumque   factum 
280    iamiam  coniugis  innocentioris ; 

seu  raptus  Tyrios  lovemque  taurum 
spreto  fuhuine  fronte  pkis  timendum; 
seu  turris  Danaae  refertur  ilHc, 
cum  multum  pluvio  rigata  censu  est, 
285    dans  plus  aurea  furta  quam  metaUa: 

seu  Ledam  quis   agit  Phrygemque   ephebuin 

aptans  ad  cyathos  facit  Tonanti 

suco  nectaris  esse  dulciorem: 

seu  Martem  simulat  modo  in  catenas 


246  veneraritis  P**  248  meotidas  C  249   parcis  F  256   ut]  et  C  affricane   TF 

'^.o7  libellem  i^  258  martis]  belli  T^  264  specta..ula  6"  268  cbaramulus  cwtZti.  269  clausi  F 

et]  te  P  271  latebat  C'a  272  ethias  TF  273  tibi  F  274  alva  T'  275  fructicante  C' 

276  specula  F        flutuarent  T  278  philomena  torvo  F       plautus  P  281  raptos  C^F        tyrms  C^ 

283  dane  F  284   pluio  C        census  est  P  286   phrigemque  C^>,    phrigiemque   C^    plnrgenique  1 

287  scyatos  F  28'J  matrem  F 


XXII[  V.  24ii  --  V.  .m  257 

-90    mi.ssuin   Lcmniiiciis.    inodo    aufc    ropulso 

1'orniiim  imponit  apri  caputquo  saotis 

ct   tergum  asperat   hispidis^iuc   lualis 

lcve  incurvat  ebur,  vcl  illc  fingit 

hirtam  dorsa  fcram  rcpanda  tohi 
2'.'''    uttritu  assiduo  cacuminantcm : 

seu  Perseia  virgo  vindicata 

illic  luditur  harpo  coniui^ali : 

scu  quod  Ciirminis  atquo  t';il)ul:irum 

clausa  ad   Pergama   dat  bilustro   bcUuin. 
:'""'    (|uid  dicam  cith.iristrias,  choniulas. 

niimos.  schoenobatas,  golasianos, 

cannas,  plcctra,  iocos,  palen,  rudentcm 

coram  tc  trepidantcr  cxplicarc'.' 

nam  circensibus  ipse  quanta  ludis 
3o.i    victor  gesseris  intonante  Roma, 

laetam  par  fuit  exararc  Musam. 
lanus  forte  suas  bifrons  Kalendas 

anni  tempora  circinante  Phoebo 

sumendas  referebat  ad  curules. 
:'!"'    mos  est  Caesaris  hic  dio  bis  uno 

(privatos  vocitant)  parare  hidos. 

tunc  coetus  iuvenum  sed  aulicorum 

Elei  simulacra  torva  canipi 

exercet  spatiantibus  quadrigis. 
3ii    et  iam  te  urna  petit  cictquc  raucae 

acclamatio  sibilans  coronac: 

tum   qua   est   ianua   consulumque   sedcs. 

ambit  quam  paries  utrimque  scnis 

cryptis  carceribusque  fornicatus, 
3-'ij   uno  o  quattuor  axe  forte  lecto 

curvas  ingrederis  premens  habenas. 

id  collega  tuus  simulque  vobis 

pars  adversa  facit:  micant  colores. 

albus  vel  venetus,  virens  rubensquc, 
:)-■>    vestra  insignia.    continent  ministri 

ora  et  lora  manus  iubasque  tortas 

cogunt  flexilibus  latere  nodis 

hortanturque  obiter,  iuvantque  blandis 

ultro  plausibus  et  voluptuosum 
330    dictant  quadrupedantibus  furorem. 

illi  ad  claustra  fremunt  repagulisquo 

incumbunt  simul  ac  per  obseratas 


290  lemiiacas  F,  lempnacas  P^  lempniacas   TP^'  29)5  laevem   T        incurbat  F  291  dorsa] 

doxa   T.    dorsa   telam  F'^  296   vindicata  virgo  C''^  299   illustre  F  300   clioraulas  scripai; 

choraules  TCP,  coraules  F  302  ])ale  P  30J:  cirensibus  P  iste  F  ludis  culijo;   laudis  cudd. 

809  sumentes  F'^,  sumendes  F'^       culmiuas  F  310  hic  um.  T  311  vocant  C*  313  siniulacri  TC 

torta  Buecheler  314  exercent   T  319   fornictitis  F  321   egrederis  F  premens  vulyo; 

fremens  cudd.  323  calores  P  324  rubenque  P  327  fiexibilibus  TC  330  distaut  quadru- 

petantibus  F  332  ad  F 

SlDONIUS.  "^3 


258  SIDONII  CARMINUM 

tninsfumant  tabulas  et  ante  cursum 
oampus  flatibus  occupatur  abseus. 

33-^    impellunt.   trepidant,   trahunt,   repugnant, 
ardeseunt.  saliunt.  timent,  timentur, 
nec  gressum  coliibent.  sed  inquieto 
duratum  pedc  stipitem  riagellant. 
tandem   murmure   bucinac   strepentis 

wo    suspensas  tubicen  vocans  quadrigas 
effundit  celeres  in  arva  currus; 
non  sic  fubninis  impetus  trisulci, 
non  pulsa  Scythico  sagitta  nervo, 
non  sulcus  rapide  cadentis  astri, 

34o    non  fundis  Balearibus  rotata 
umquam  sic  liquidos  poli  meatus 
rupit  plumbea  ghindium  procella, 
cedit  terra  rotis  et  orbitarum 
moto  pulvcre  sordidatur  aer: 

3ou    instant  verberibus  simul  regentes, 
iamque  et  pectora  prona  de  covinno 
extensi  rapiuntur  et  iugales 
trans  armos  feriunt  vacante  tergo, 
nec  cernas  cito  cernuos  magistros 

355    temones  mage  sufferant  an  axes. 
iam  vos  ex  oculis  velut  volantes 
consumpto  spatio  patentiore 
campus   clauserat   artus   arte   factus. 
per  quem   longam,   humilem   duplamquc    muro 

360   Euripus  sibi  machinam  tetendit. 
ut  meta  ulterior  remisit  omnes, 
fit  collega  tuus  prior  duobus, 
qui  te  transierant ;  ita  ipse  quartus 
gyri  condicione  tum  fuisti. 

365    curae  est  id  mediis,  ut  ille  prinius 
pressus  dexteriore  concitatu. 
partem  si  patefecerit  sinistram 
totas  ad  podium  ferens  habenas, 
curru  praetereatur  intus  acto. 

370   tu  conamine  duplicatus  ipso 

stringis  quadriiugos  et  arte  summa 
in  gyrum  bene  septimum  reservas; 
instabant  alii  manu  atque  voce, 
passim  et  deciduis  in  arva  guttis 

375    rectorum  alipedumque  sudor  ibat. 
raucus  corda  ferit  fragor  faventum 
atque  ipsis  pariter  viris  equisque 


3.33  tabula  P             338  pedem  F  339  strepentes   T            342  tr*sulci  C^             343  scithicos  P 

.345  contuudis  C             346  numquam  F  347   gladium  F             350  semel  F             .'{51   couvinno  CF 

355   magefferaut  P^,   mgge  sufferaut  «tc  F  .357  spatior  F^             .359  longuam  PT         buniili  WUamuuitz 

361    remisit  vulgo;    emisit  codd.                 364  conditionem  C^             tunc   T,    tuum  F                365    medus  T 

366  dexterore  P^           367  parte  lecerit  P  371  (juailriiugos  stc  /'           375  Pcctorum  C           376  favor  TC 


XXTIT  V.  333  —  V.  423.  259 


fit  cursu  calor  et  timorc  frigus. 
itur  sic  semel,  itur  ot  secundo, 

390    est   sic   tertius   atquc   (juartus   orbis: 
quinto    circito    non    valens    sequciituni 
pondus  fcrro  prior  rotorquot  n\('in, 
quod  volocibus  iniporans  quadrigis 
exhaustos  sibi  senserat  iugalcs; 

38">    iam  sexto  reditu  porexplicato 

iamquc  et  pracmia  tiagitanto  vulgo 
pars  contraria  nil  timens  tuam  viiii 
securas  prior  orbitas  terebat, 
tonsis  cum  subito  sinu  lupatis, 

•■''•"^'    tensis  pectoribus.  pcdo  ante  fixo, 
quantum  auriga  suos  solcbat  ille 
raptans  Oenomauni  tromonto  Pisa, 
tantum  tu  rapidos  toris  iugalcs. 
hic  compendia  flexuosa  metac 

'•^'^■'    unus  dum  premit,  incitatus  a  te 
ehatas  semcl  impetu  quadrigas 
iuncto  non  valuit  plicare  gyro, 
quem  tu,   quod   sine  lego   praeteriret, 
transisti  remanens,  ab  arte  restans. 

4iii'   alter  dum  popularitato  gaudet, 
dexter  sub  cuneis  nimis  cucurrit. 
hunc,  dum  obliquat  iter  diuquo  lcntus 
sero  cornipedos  citat  flagello. 
tortum  tramite  transis  ipse  recto. 

4^'^'    hic  tc  incautius  assecutus  hostis 
sperans  anticipasse  iam  priorem 
transversum  venit  impudens  in  axom ; 
incurvantur  equi.  proterva  crurum 
intrat  turba  rotas  quatcrque  tcrni 

41"   artantur  radii,  repleta  donec 
intervalla  crepent  volubilisque 
frangat  margo  pedes :  ibi  ipso  quintus 
curru  praecipitatus  obruente 
montem  multiplici  facit  ruina, 

41^^    turpnns  prociduam  cruoro  frontem. 
miscet  cuncta  fragor  resuscitatus, 
quantum  non  cyparissifer  Lycaeus, 
quantum  non  nemorosa  tollit  Ossa 
crebras  inrequicta  per  procellas, 

420    quantum  nec  reboant  volutae  ab  austro 
Doris  Trinacris  aut,  voraginoso 
quae  vallat  sale   Bosphorum,   Propontis. 
hic  mox  praecipit  aequus  imperator 


381  eqnentum  F  382  rertorqnet  P  385  fere  explicato  Leo  387  pas  P        vim  tuam  P, 

tuamque  vim   T^  389  sinu  viilgo,   sinnm  codd.  390  om.  T  394  flnxnosa   C»,   flnctuosa  F 

395  cum  F  39(3  elata  P  397  placare  F  401  cncnrit  F  402  obligat  P  40G  anti- 

cipaseP  409  rotis  C  415  tnrbans  PT  418osaP  421  tinacris  PTT^  423  mos  P»       ecus  P 

33* 


260 


SIDONII  CAKMINUM 

palmis  sorica.  torquibus  coronas 

42.'    coniungi   et  mcritum   remunerari, 
victis  ire  iubens  satis  pudendis 
villis  versicoloribus  tapetas. 

lam  vero  iuvenalibus  peractis 
quem   te   praebueris   sequente   in   aevo 

4:10    intra  aulam  soceri  mei  expetitus 
curam  cum  moderatus  es  Palati, 
chartis  posterioribus  loquemur, 
si  plus  temporibus  vacat  futuris: 
nunc  quam  diximus  hospitalitatem 

4:{'    paucis  personet  obsequens  Thalia. 
O  dulcis  domus,  o  pii  penates, 
quos  (res  difficilis  sibique  discors) 
libertas  simul  excolit  pudorque! 
o  convivia,  fabulae,  libelli, 

440    risus,  serietas,  dicacitates, 

occursus,  comitatus  unus  idem, 
seu  delubra  dei  colenda  nobis, 

44:.    tecta  illustria  seu  videnda  Livi, 

44:?    sive  ad  pontificem  gradus  ferendi. 
sive  ad  culmina  Marcii  Myronis, 

44'-.    sive  ad  doctiloqui  Leonis  aedes 
(quo  bis  sex  tabulas  docente  iuris 
ultro  Claudius  Appius  lateret 
claro  obscurior  in  decemviratu; 

4w   at  si  dicat  epos  metrumque  rhythmis 
flectat  commaticis  tonante  plectro, 
mordacem  faciat  silere  Flaccum, 
quamvis  post  satiras  lyramque  tendat 
ille  ad  Pindaricum  volare  cygnum): 

i"^    seu  nos,  Magne,  tuus  favor  tenebat, 
multis  praedite  dotibus  virorum, 
forma,  nobilitate,  mente,  censu : 
(cuius  si  varios  eam  per  actus, 
centum  et  ferrea  lasset  ora  laude, 

4fio    constans,  ingeniosus  efficaxque, 

prudens   arbiter,   optimus   propinquus, 
nil  fraudans  genii  sibi  vel  ulli 
personas,  loca,  tempus  intuendo): 
seu  nos  atria  vestra  continebant, 

46^'   Marcelline  meus,  perite  legum 

(qui,  verax  nimis  et  nimis  severus, 
asper  crederis  esse  nescienti; 
at  si  te  bene  quispiam  probavit. 


42o  coniugi  P      renumerari  F         42<j  pudenclos  Btiecheler  431  palatii  J* Tjf^,  palacii  C         432  poste- 

rioribus]  cum  posteribus  F  440  visus  F  441  isdenique  C  445  post  v.  442  revocari        se  TC» 

videndi  F      \\v\\  codd.  443  referendi  C,   fericndi  P  444  martii  P  450  atsdicat  P  451   coma- 

ticis  TC  455  tenebit  T  456  praeditus  F  457  mente  om.  T  458  varias  T  4G4  con- 

tinebunt   T  468  ct  F        quisquam  F 


XXIII  V.  424  —  V.  512.  26t 

noseit  qiind  velit  ipso  iiidifaro: 
470    nam  nuniquam  metuis  loqui  quod  aequum  est, 

si  te  Sulla  premat  ferusque  Carbo. 

si  tristes  Marii  trucesque  Cinnae, 

et  si  forte  tuum  caput  latusque 

cireumstent  gladii  triumvirales): 
4"'    seu  nos  Limpidii  lares  habebant. 

eivis  magnifici  virique  summi. 

fraternam  bene  regulam  sequentis; 

seu  nos  eximii  simul  tenebat 

nectens  officiositas  Marini, 
^''0    cuius  sedulitas  sodalitasque 

aeterna  mihi  laude  sunt  colendao: 

sou   quoscumquc   alios    videre   fratres 

eordi  utrique  fuit.  quibus  vacasse 

laudandam  reor  occupationem : 
i^-'   horum  nomina  cum  referre  versu 

affectus  cupiat,  motrum  rccusat. 

Hinc  nos   ad   propriam    domum   vocabas, 

eum  mano  exierat  novum  et  calescons 

horam  sol  dabat  alteram  socundam. 
4w   hic  promens  toretes  pilas  trochosque, 

hic  talos  crepitantibus  fritillis 

nos  ad  verbera  tractuum  struentes, 

tamquam  Naupliades,  repertor  artis, 

gaudebas  hilarem  ciere  rixam. 
«.'    hinc  ad  balnea,  non  I^eroniana 

nec  quae  Agrippa  dodit  vel  ille  cuius 

bustum  Dalmaticae  vident  Salonae, 

ad  thermas  tamen  ire,  sed  libebat 

privato  bone  praebitas  pudori. 
■'«'    post  quas  nos  tua  pocula  ot  tuarum 

Musarum  modius  torus  tonebat, 

quales  nec  statuas  imaginosque 

aere  aut  marmoribus  coloribusque 

Mentor,  Praxiteles,  Scopas  dederunt, 
•'0''    quantas  nec  Polyclotus  ipse  finxit 

nec  fit  Fidiaco  figura  caolo. 
Sed  iam  te  veniam  loquacitati 

quingonti  hendecasyllabi  precantur. 

tantum,  otsi  placoat,  poema  longum  est, 
•'ii'1   iam  iam  sufficit,  ipse  ot  impediris 
multum  in  carmine  perlegons  amicum, 
dormitantibus  otiosiorem. 


469  Poscit  C        quid  TP  470  quod  a.]  q  uequum  F  471  silla  TCP,  sylla  F  472  ei  F 

trucesve   T  473  at  C  475—477  ovi.  7''  475   limpii  F        habebunt   T-  476  cnius   T- 

477  praternam  C         bene]  debere  F  481   aeternam  P  482  videre  om.  P  484  lavandam  F 

488  exierat  d   T^  496  aggrippa  C,   agripa  P        cuius]  dedit  F  497  Lustum  7it  v.  (sed  L  «  rubr. 

jnct.)  C       delmaticae  P  501  cborus  viilc/o,  tborus  codd.  505  quantus  F  .508  endecasillabi  TCP, 

ondecassillabi  F  .509  est  om.  T       EXPLICIT  snbscr.  in  P,  suhscr.  om.  TF,   seq.  epist.  I  6  ad  Eutrojtium  T 


^       -H"^^-t 


XXIV  V.  1  —  V.  «:>.  2(33 


qualis  nec  Phivgiiie  dicata  Yestae 

quae    contra   satis   Albulam    tiinientem 

duxit  virgineo  ratem  capillu. 

liinc   te   Laesora,   Caucason   Scythaiuin 
*■•    vincons,  aspiciet  citusque  Tarnis, 

liniosum  et  solido  sapore  pressuni 

piscem  perspicua  gerens  in  unda. 

hie  Zeti  et  Calais  tihi  addc  penniis 

nimbosunKiue  iugum  fugax   caveto: 
"    namque  est  assiduae  ferax  procenae: 

sed  quamvis  rapido  ferare  cursu. 

lassum  te  Voroangus  obtinebit. 

nostrum  hic  invenies  Apollinarem. 

seu  contra  rabidi  lconis  aestus 
'•'    vestit  frigore  marmorum  penatcs. 

sive  hortis  spatiatur  in  repostis. 

quales  mellifera  virent  in  Hybla, 

qualcs  Corycium  senem  beantes 

fuscabat  picei  latex  Galaesi: 
•5u    sive  inter  violas,  thymum,  ligustrum, 

serpyllum,    casiam.   crocum   atquc   caltam. 

narcissos  hyacinthinosque  flores 
spernit  quam  pretii  petitor  ampli 
glaebam  turifer  advehit  Sabaeus : 
<;■■>    seu  ficto  potius  specu  quiescit 

collis  margine,  qua  nemus  reflexum 
nativam  dare  porticum  laborans 
non  lucum  arboribus  facit,  sed  antrum. 
quis  pomaria  prisca  regis  Indi 
'0    hic  nunc  comparet  aureasque  vites 
electro  viridante  pampinatas, 
cum  Porus  posuit  crepante  gaza 
fulvo  ex  palmite  vineam  metalli 
gemmarum  fluitantibus  racemis? 
7'>        Hinc  tu  Cottion  ibis  atque  Avito 
nostro  dicis  'ave';   dehinc  'valeto'. 
debes  obsequium  viro  perenne. 
nam,  dent  hinc  veniam  mei  propinqui, 
non  nobis  prior  est  parens  amico. 
so    hinc  tc  iam  Fidulus,  decus  bonorum 
et  nec  Tetradio  satis  secundus 
morum  dotibus  aut  tenore  recti, 
sancta  suscipit  hospitalitate. 
exin  tende  gradum  Tribusquc  Yillis 
^•^    Thaumastum   expete,   quemlibet  duorum: 


41   pliirigiae  F  43  ratam  C'^  47  picem  C  50  est  om.  F  o2  vorociiigus  C,   vora- 

ciugus  FT,   veraciugus  F         obtiuebat  F^  53  iuveuieu   C»  appolliuarem  FF  57  melliflua  F 

60  ligustram  C  61   cautaui  FT  62  uarcissas  C  68  lucrum  C  70  Sic  (S  add.  rtibr.)  C 

72  c*  (ci  ?)  Ta  75  hic  i^  78  ded  F^         hic  Buecheler  81  seuuudus  P»  82  moribus  F 

84  e.  t.]  exteude  P  85  taumastum  cudd. 


264  SIDONJl  CARMINUM  XXIV  v.  8G  -  v.  101. 

quoruiu  iuuior  ost  luihi  sodalis 
ot  collega  simul  graduquo  frator: 
quod  si  fors  senior  tibi  invenitur, 
hunc  pronus  prope  patruuin  saluta. 

^    hinc   ad   eonsulis   aniphi   tocta  Magni 
Folicenique  tuum  veni,  libcUe : 
ot  te  bybliothcca  qua  patorna  est, 
qualis  nec  totrici  fuit  Fihigri, 
admitti  faciot  Probus  probatum ; 

'.'s   hic  saepe  Eulaliac  meae  legeris, 
cuius  Cecropiae  pares  Minervae 
moros  et  rigidi  scuos  et  ipse 
quondam  purpureus  socer  timebant. 
Sod  iam  sufficit:  occe  linque  portura; 

i*w    no  te  pondore  plus  proniam  saburrae, 
his  in  versibus  ancoram  levato. 


88  si]  aisi  T*  89  proprium  F  1)1  libelle  veiii  C^  02  qua  sc^-qjsl;  quae  cudd.  93  phi- 

lagrii  F,   filagrii  PTV  97  rigidis  r'^'  100   saturue  F  EXPLICIT  subscr.  rubrkalor  in  O; 

u)ius  versus  vacat  in  P;  seq.  epist.  c.  XXII  TF 


FAUSTl  ALIOKUMQUE  EPISTULAE 
AD  RURICIUM  ALIOSQUE. 


I.  o 

DOMINO  PIISSIMO  ET  IN  CHRISTO  SUMMO  MIHI  HONORE  SINGULARITKR 
5  EXCOLENDO  RURICIO  FILIO  FAUSTUS. 

JjiCET  pcr  quamcumque  personam  iucundum  mihi  sit  cum  individuo  pectore  ipsius    I 
caritatis  vocibus  colloqui  et  scdula  vos  officiorum  ambitione  complecti,  sed  nunc  quanto 
opportunius  tanto  avidius  pignus  aninii  vestri  ministerio  domestici  portitoris  assumpsi, 
in    cuius    merito    minus    assignavit    relatio    quam    probavit    agnitio.     et   propterea   ad    2 

!'•   fructum  vestrum  crevisse  gratulatus  sum.   (juod  iii  co  vita  melior  condicionem  primae 
nativitatis   abolevit   atque   in   eo    naevum  generis  manumissio  religionis  abstcrsit  et  in 
adoptionem  Christi  personam  mancipii  fide  emancipavit  et  transcripsit.     quomodo  autcm    l> 
apud  eius  vel  apud  reliquorum  fratrum  lacteam  sinceritatem    agere    deberemus,    latis- 
simam   apostoli    dispensationem   expedito   digessistis   alloquio,    et  cum    eos    doctissima 

15   pagina  minus  doctos  asserit.    nos    tamen  in  eorum  defaecatis  moribus  admirati  sumus 
per  donum    mansuetudinis    et   humilitatis  plenitudinem  lectionis:    vincit   enim   largitas 
gratiae  instituta  doctrinae.     nam  etsi  sub  exiguo  tempore  intra   eorum  lucida  pectora    4 
et   pcrspicua  penetralia   introduxit   se   sensus  candida  puritas  et  praeclara  simplicitas, 
per  quam  divinae   imaginis    speculum    in   interioris    hominis   nitore   perfulget.     divinae,    5 

20   inquam.  imaginis;  ita  enim  de  domino  legimus:    purus,    simplex,    subtilis.     sed  multo 
aliud  indicat  divina  illa  simplicitas :  siquidem  in  nobis  duplex  inest  in  spiritu  et  carne 
substantia,   nos  quod  habemus  accepimus,  nobis  diversa  virtutum  charismata  adiuncta 
sunt,  non  innata.     sine  dubio  apponitur  quod  auferri  potest:  ut  boni  simus,  de  auctoris    (i 
sumus  bonitate  mutuati.     ex  illo  quidem  vivimus;  sed  vita,  sicut  ille  est,  non  sumus. 

25   iusti  esse  possumus,    iustitia  esse  non  possumus.     ille  ideo  simplex,   quia  nihil  ei  ex 
accedenti  largitate  collatum  est.     qui  ex  se  subsistit,   aliunde  nihil    sumpsit.     deus  et    7 
vivens  pariter  et  vita,  bonus  et  bonitas,  misericors  et  misericordia:  in  virtutum  suarum 
gloria  hoc  est  ipse  quod  possidet.    verbo  tenus  homo  deauratus  est,  deus  aurum  est: 


3  1]  oin.  G  (J  sit]  est  Jlonnnsen        pector  G            11  ueum  G            12  einaiicipiant  G            13  apud 

eius]  ab  eius  G  15  doctos]  scripsi,  doctus  G               18  se  sensus]  scripsi,   sensos  G               19  interiores 

hoiniues  G           2U  sita  G             24  mutati  G         nou]  nos  G 

SlDONIUS.  34: 


266  FAUSTl  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

(t  &  quod  in  lioniine  gratia  ost.  in  doo  natura  ost.  ct  propterea,  quia  niliil  ei  extrinsecus 
aocessit.  nihil  ei  detrahi  potost.  dotriniontum  non  rocipit,  quia  nescit  augmontum. 
ipse  ct  sibi  auctor  et  filio:  quia  una  origo  est  ct  fontis  et  fiuminis,  et  his  quac 
9  absque  initio  habent  communio  est,  transfusio  non  est.  et  quia  de  filio  legimus: 
splondor  ost  cUiritatis  doi.  sicut  numquam  dcus  sinc  splcndorc,  ita  patcr  numquam  & 
fuit  sine  filii  maiestato.  ot  sicut  utriusquo  acquaova  sunt  nomina  (nisi  cnim  istc 
nasceretur,  pater  illc  non  dicerotur).  ita  eos  sinc  separatione  cocrcct  unius  paternitatis 
antiquitas.  ex  iHo  cst,  sod  postcrior  illo  non  est,  sicut  facics  de  capitc  nascitur,  ncc 
tamen  capite  suo  iunior  invonitur:  ac  sic  deus  noster  nec  pcrmixtus  in  personis  propriis 
lOncc  divisus.  una  virtus  nec  potestate  divisa  ncc  temporc.  sicut  in  substantia  triplex  lo 
est.  quia  sibi  quisque  subsistit,  ita  in  substantia  simplex  est,  quia  unus  sc  ipsum  prae- 

1 1  cedoro  nesciens  noc  posteriorcni  recipit  nec  priorom.  inde  ct  nos  de  hac  accepinms 
siniplicitate,  si  in  nobis  nihil  sit  dissonum,  nihil  varium,  nihil  diversum,  si  semper 
idem  esse  probabilibus  studiis  ot  fundatis  in  Christo  sensibus  enitamur,  ut  immutabilcs 

12  in    bono   novis  tantum    in   diem   profoctibus   immutemur.     de    eo   autcm   quod   quidam   is 
provocationis  amore  consuluit,  salutifera  et  perfecta  meditatio  cst  curas  animi,  partito 
per  plures  terrenae  regimine  rei,  sublevare  et  post  haec  triplici  deliberatione  tractare, 

I3quid   melius    sit  locare   vel  administrare  vel   distrahcre   propriam  portionem.     primum 
re  vera  bonum  esset,  ut  Christi  famulus  Christi  pauperis  vias  ex  toto  pauper  studeret 
incedere,  si  perfectam  magni  alicuius  monasterii  scholam  vel  certe  insulanam  angelicae   20 
congregationis  militiam  liceret  expetere.     nam  in  medio  saeculi   institutionem   eremiti- 

14cam  proferri,    quanta    magnanimitas    tanta  est  difficultas.     suis  vero  vicis  suae  pondus 
imponere,  secundum  pro  animae  relevatione  compendium;    sed  pervidendum,  si  aliquis 
filiorum    tam     arduo     sufficiens     esse    possit    obsequio,     ne    forte    paternae    iussionis 
auctoritas  in   patrem  ****.     optimum  est  in   secundo  gradu   sub   noxio   beneficiis   ad-   25 
ministratore    consistere,    si   vel   voluntas    suppetat   vel    facultas    necessitatem    annuae 

ISpensionis  impleret.  tertium  est  per  fidelium  famulorum  electa  solacia  impositae  pro- 
curationis  officiis  sub  propria  ac  minore  sollicitudine  quantitatem  rcscrvatae  gubernare 
substantiae  et  tamquam  per  viam  regiara  tota  uiediocritate  dirigere.  quod  cum 
suadeo,    videor    vel    nostram    utilitatem  vel   pauperum    cogitare.      in    quo    ordine    non   ^'^ 

16parum  est  lucri,  si,  reservato  usu,  proprietas  distrahatur.  itaque  breviter  indicantes, 
quid  primum,  quid  secundum  quidve  sit  tcrtiura,  electionera  iudicio  vel  possibilitati 
reservavimus  consulentis.     quid  raagis  competat,   quod   proraptius   possit   impleri,    ille 

ITinsinuare  dignetur,  pro  cuius  timore  et  amore  consolatio  ipsa  tractatur.     dominus  deus 
noster   beneficia   in  vobis   sua   felici   ac    placita   sibi    longaevitatc   multiplicet,   domine   3^ 
piissime  et  in  Christo  sumrao  mihi  honore  singulariter  excolende  fili. 


II. 

DOMINO  DEYINCTISSIMO  ET   TOTA  PIETATIS  YIRTUTE  SINGULARITER 
EXCOLENDO  FRATRI  RURICIO  FAUSTUS. 

1  Jl  ROPiTiA  divinitate  in  secreto  religioni  congruo  et  tranquillissimo  in  silentio  con-   4o 

stituti,   in  quo   dorainus  ad   rubiginera    longa   securitate   contractani  salutiferae   limam 


2  recepit  G  3  et  liis]  scrqjsi,  ex  bis  G  Ij  filio  corr.  filii  G  *  7  coercet]  Mommsen,  concit&  G 

9  capiti  G         sic]  Mommaen,  si  G  10  diuiiia  G  12  recepit  G  14  inmutabilis  G  16  pro- 

vocationes  G^  17  regimine]  G-,  regioue  6r '       re  6r       :  replici  G^  21  hierenuticaui  6-'',  heremiticam  G- 

22  proferri]  G,  profiteri  Caninius  24  iam  acduo  G  obsequiu  G  paternae  iussiunis]  scrij^si,  paterna 

eius  icorr.  patemae  ius)  sonis  G  2i>  in  patre  desideretur  coni.  Momrnseit  28  guberne  G  29  tam- 

quam]    Mommsen,   cu   G  31    lucri   si]    lucris  G  3.0    uobis]   Jlornmsen,    nobis   G  domne  G 

37  II]  om.  G  38  devictissimo  G  41  salutifera  elima  G,  limam  coni-  Mommsen 


I  §  8  -  n  §  9.  207 

castigationis    admovit.    in    hac,     inquam.    quieto    magna.     si    agnoscamus,    vacatione  Q 
donati,  dum  novos  cives  commercio  caritatis  ad(|uirimus.  dum  do  adquisitorum  salute 
gaudemus,    inter   haoo   positi    bona.   praosonti    insultamus    oxsilio   et  patriam    nos  non 
amisisse  sed  commutasse  cognoscimus.     nam  duni  fideles  famuli   doi   in    nocossitatibus    2 
■•   nostris  bonitatem  suae  devotionis  exercent,   sine   sode   propria   possessores,    sine  pos- 
sessione  divites  sumus,  immo  oos  qui  do  nostra  fructum   cnpiunt  oonsolatione  ditamus. 
miro  modo  consohitoros  nostri  de  pauporculis  nogufianrur  ct  do  ogonis  hicra  porpotua 
consequuntur.    ego  autem  hanc  primani  inuiiificontiam.  (lomiiu»  hirgiente,  percepi.  quod    li 
piissimus    meus    Ruricius    post    vitao    huius    iactatioiios    ad    portum    rohgi(mis    proraTU 

it»  salutis.  oxcolsi  maiiu  gubornanto.  convortit.  (|ii()(l  post  umbras  so(hicontium  vanitatum 
et  inlusiones  transvohmtium  soninii>riiiii  inaiisuia  ot  solida  coiicupivit  ot.  despecto 
tandom  saocuh».  infolicitatom  oius  magnani  rosjmir.  folicitatom  ot  hicrum  sui  do  mundo 
pereuntc  adquisivir.  jiaco  tidoh  arquo  coUalionrium  rcrum  fu<;a  j)raotorions.  qua  opes 
contemptu   suo    contulit.    (piao    iani    usu    suo    conforro    niliil    ])otorant.     unde   quanta 

i'-    dudum  alacritatc  saccuhiribus    studiis   iiiiliravimus.   tanta   nunc  devotiono   domino   ser- 
viamus.     et  quia   mc    austerius  lo(|ui    socum    pro   poccatorum   curatione   pietas   vostra    4 
constringit  ot  ilHus  sententiao    non    observat    invidiam,    quae   dicit:    iustus    in   prin- 
cipio    sui   est  accusator.    imprimis   ergo  lapsus  oris  cordisquc  vitemus.     sed  quod    5 
oris    diximus,    si    cordi    studucris    adhibcro    custodiam,    ori    non    laborabis    imponcrc 

2«   disciplinam,   sine  difficultatc  ostium  circumstantiao  opponoro  potcrit  labiis  suis. 
ilhid  siquidem  voco    depromitur   quod    priiis    in    officina    conscicntiac    deformatur,    hoc 
exterior  rcddit  quod    dictat    interior,    mens    oxorcot   imporium.    lingua    famulatum.     ot    H 
propteroa    caelestibus    edocemur    eloquiis:     ox    abundantia    cordis    os    loquitur. 
quod  de    sermone    nasci  vidctur.    prius   cogitatione   concipitur:    ut   oris    sonus    indigna 

2s   non  pn^forat.  animus  iusta  praocipiat.     ot  quia  duo  sunt  ioiuniorum  gcncra:  unum  in-    7 
continentiae  appctitum  a  malc  blandis  dchciarum  suavitatibus  coercore.  ut  exterior  et 
terrenus  homo  vomere    crucis    edomitus  commoda  infirmitatc  marcescat;   alterum   abs- 
tinentiae  genus  est  niulto   subHmius,    multo   pretiosius,    cui    nulla   contradicere    possit 
infirmitas,    motus   animi  regere  ot  irrationabiles  perturbationes  vel  coHuctantium  intor 

30  se  cogitationum  tumultus  interioris  iudicio  refrenarc  et  contra  impugnationes  occultas 
vel  contra  domesticos  inimicos  rixam  quandam  irascentis  fidei  auctoritate  conserere 
et  per  benevolentiam.  mansuetudinem.  patientiam.  tranquiHitatcm  dei  imaginem  in 
facie  interioris  excolere:  cuius  docus  non  in  corporis  personam.  sed  in  animi  formam 
sollertia  faetoris  impressit.    virum  spiritaHa  et  divina   cogitantem  tristitia  non  frangat,    8 

3'^  laetitia  non  resolvat,  stabiHtum  in  tiraore  dei  pectus  magnnnimitatis  aequaHtas  osten- 
dat,  ut  et  nobis  coaptari  possit  HbeHi  iHius  insigne  principium ,  ubi  ille  magnificus 
Helcana,  qui  possessio  dei  interpretatur,  vir  unus  mystico  nuncupatur  eloquio:  erat, 
inquit,  vir  unus,  hoc  est  semper  idem;  quia  nihil  in  eo  apparebat  dubium,  nihil 
duplex.    nihil  varium,   nihil  diversum,    sed   eum  in  statu   virtutum    inconcusso   ordine 

■*o  permanentem  accidentia  in  contrarium  non  movebant,  mutabiha  tempora  non  muta- 
bant  nec  eum.  ut  marinis  fluctibus  moris  est,  in  alternas  partes  levia  ventorum 
fiabra  versabant.     ita  et  sollicitus  dei  famulus  vasta  fidei  mole  fundatus  in  hoc  tantum,    9 


17  Prov.  XVIII.  17.  20  Psahii.  CXL,  3.  23  Matth.  XII,  34.  37  I.  Reg.  I,  1. 

1  acimoult]  Mommsen,  admonuit  G       quiete  magna]  scripsi,  qui  et  magna  G  3  patriam]  pat,  cetera 

evanuerunt  G,  patrem  Canisius  7  consolatoris  G '  9  iactationis  G  10  uanitum  G  12  respuit]  scripsi, 

rapuit  (r      **felicitatem  (?  13  pace]  con/.  J/omm^erj,  ecce  G,  arte  Conmiis  l^poteratG'  16  austeris  0 

19   cordis    G^,   ras.   s  G-  labora**is    G^  25    unum   —  p.  268,   l.  17  secunda]  cum  ep.  XVI  a 

Fausto  ad  Felicem  data  fere  conveniunt  26  coercere]  cercere  G  27  marcescat]  scripsi,  marescat  G, 

macrescat  Canisius  31  irascentes  G  35  niagnanimitatis  aequalitas]  ep.  XVI,  magnanimitas  aequali- 

tatis  G  39  duplex]  nihil  accidens  in  ep.  XTI  add.         statii   G  40  accidentia]  accedentia  semper  G 

34* 


268  FAUSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

(^  Christo  in  se  operante,    mutetur,  ut  novis  semper   gratiis   induatur,    in    agro  pectoris 

lOplantentur  utilia,  noxia  suecidantur.  et  quia  militibus  suis  praecepit  sermo  divinus: 
cum,  inquit.  ad  bellum  processeris  et  inter  reliquas  praedas  petieris 
virginem.  abscides  ungues  ot  crines  eius  et  ita  eam  tibi  coniugio 
copulabis,  ita  nos.  ut  sanctam  Christi  timore  praecincti  prudentiam  sacculi ,  quae  ^ 
simplex.  incorrupta,  sincera  a  deo  facta  est,  captivam  spiritali  sapientiae  subiugemus 
ac  superflua  eius,  amputatis  vitiis,  abscidamus  et  pectori  castam  coniunctionem  sociemus, 
ante  omnia .    in  quantum.  adiuvante  deo.  possumus,  illas  in  nobis  debellare  curremus 

1 1  quinque  sensuum  passiones.  quicquid  enim  pulchrescit  visu,  quicquid  blanditur  odoratu, 
quicquid  lenocinatur  attactu,  quicquid  dulcescit  gustu,  quicquid  corrumpit  auditu,  haec   lo 

riomnia.  si  his  abutamur.  intentionem  mentis  de  spiritalibus  ad  terrena  devolvunt.  et 
ideo,  sicut  pater  fidei  quinque  illos  reges  in  trecentis  decem  et  octo,  mysterio  intra 
litteram  latente,  devicit,  ita  per  adiutorium  domini  et  per  crucem  suam  has  quinque 
principalium  vitiorum  expugnare  studeamus  inlecebras.    per  crucis  enim  signum  et  per 

I  3  sacrum  lesu  nomen  apud  Graecos  era  utriusque  supputationis  imprimitur.    quibus  armis    i-> 
carnalia  delectamenta  superantes  merebuntur  audire:  vincenti  dabo  coronam  vitae, 

14  et:  qui  vicerit  non  laedetur  a  morte  secunda.  unde  ipsa  facile  terrena  despicis 
vel  fenerantis  more  dispensas ,  dum  illud  cogitas  tempus,  quo  exurentur  peccatores 
sicut  faenum.  quo  aestuantes  gehennae  furore  perpetuo,  cuius  fumus  ascendit  in 
saecula  saeculorum,  hi  qui  neglexerunt  oblata  tali  morte  punientur,  ut  eis  mori  20 
in  dolore  non  liceat,  morituri  vitae  et  morti  sine  fine  victuri.  dum  illud,  inquam, 
tempus  ante  oculos  tuos  provida  in  futurum  mente  disponis,  de  quo  legimus:  introibo 
in  domum  tuam  cum  holocaustis,  id  est,  quando  bonorum  operum  fructu  sub- 
sarcinatus   et   iustitiae    insignibus  redimitus  ianuam  vitae  cum  triumpho  evictae  carnis 

lointrabis.    de    quo    legimus:    adorabunt    eum   filiae  Tyri    in    muneribus,    id    est   25 
animae    Christo    de   gentibus   adquisitae    munera  domino   suo    offerent    cum    gratiarum 
actione  dicturae:   ecce  multiplicavi  talentum  quod  dedisti.     recipe  cum  usura,  domine, 

1 6  fenus  tuum,     erit  enim  tum  quoddam  dandi  et  accipiendi  commercium    inter  hominem 

1 7  et  deum.     homo    afferet  quod  laboravit  et  deus  restituet  quod  promisit.     quo  tempore 
cum  Sarra  tua  alter  pro  altero  remunerandus ,    corona  duplici  pro  mutua  salute  deco-    so 
randus,  audire  mereberis:  euge,  serve  bone  et  fidelis.  quia  super  pauca  fuisti 

ISfidelis,  super  multa  te  constituam;  intra  in  gaudium  domini  tui.  tunc 
usum  praesentium  in  aeternorum  proprietatem  transisse  miraberis ,  et  creditoribus  tuis 

19  filorifieandus.    debitorem    te  dei   fieri    iucunda  rerum  mutatione  gaudebis.     individuum 
filium  nostrum  Leontium  omnemque  domum ,    pusillos  cum  maioribus ,    pio  sospitamus   35 
officio.     dominus    deus   noster  beneficia  in  vobis  sua  felici  et  placita  sibi  longaevitate 
multiplicet,   domine  devinctissime  et  tota  pietatis  virtute  singulariter  excolende  frater. 


3  Deut.  XXI.  10  —  13.  12  Gen.  XIV,  14.  16  Apoc.  II,  17.  17  Apoc.  II,  11. 

19  Apoc.  YIII,  4.  22  P.salm.  LXV,  13.  25  Psalm.  XLIV,  13.  31  Matth.  XXV,  21. 

1  noB  G  3  pecier*  G  5  ut]  scripsi,  ad  G  6  subiugemus]  Mommsen,  subiungimus  G  7  castam 

coniunctionem]  Momvisen,  casta  coniunctione  G  9  pucliriscit  G  11  deuoluunt]  e^i.  XVI,  deuoluent  G 

12  reges  in]  .5  fere  litteris  suhlatis,  s  in  m.  rec.  acld.  G        trecentis  decem  et  octo]  Graece  T'  I'  H',  i.  e.  crux  lesus 

13  li  (t  sublatum)  tera  G  14  uitorum  corr.  uitiprum  G^  cruces  G  15  era]  ep.  XVI,  hera  G,  littera 
coniecit  Mommsen :  cf.  quae  scripsi  in  'Studien  z.  christl.  mittelalterl.  Chronol.'  7).  14-3  utriusque]  scripsi, 
utrius  G  17  uincerit,  ras.  n  G  leditur  G  18  fenerantes  G  19  aestuantis  coni.  Mommsen 
21  morte  G  22  suos  corr.  tuos  G '  23  fructus  G  24  subfarcinatus  ( J  in  *  *  signibus  remeditus, 
ras.  iu  ?  G  25  id  estj  m.  rec.  add.  suhlata  vetere  scriptura  G  26  domino]  (d  suhlatum  m.  rec.  add.)  no  O, 
non  de  Canisius  gratiarum]  gi-  ex  acti  corr.  G '  27  ecce]  ec  suhlatum  m.  rec.  suppl.  G  multiplicavit  6 
28  dandi]  dandandi  G  29  afferit  —  restituit  G  30  sarra  tua]  G,  sanctus  Canisius :  cf.  infra  p.  269  1. 19 
31  bereberis  G  33  creditoribus]  scripsi,  proditoribus  G,  pro  datoribus  Canisius  34  glorlticandos  G 
dei]  scripsi,  ei   G              :55  pus  illos  G             36  *obis   G         longc   uitae   G             37  deuictissime  G 


IT  §  9  -  III  §  8.  269 


III.  G 

DOMINO  DEYINCTTSSIMO  ET  HONORE  PRAECIPUO  SPECIALITER 
EXCOLENDO  RTIRICIO  FILTO  FAUSTUS. 

(jTRATiAS   domino,    qui   id   genorali   dispensationo    largitus  est,    ut   intcr  eos  quos    1 

'•>   locorum    intervalla    discriminant   libcr   ac    nullis    conclusus    absentiae    legibus    animus 
commearet  nihilque  esset  tam  impenetrabile,  quod  mentis  aspectibus  non  pateret,  sed 
per  cordis  intuitum  inde  se  invicem  cari,  gratia  intercurrente,  conspicerent,  ubi  caritas 
ipsa  consistit.     habet  siquidem  et  interior  noster  oculos  suos ,    quibus    se   conscientiae    2 
testis    introspicit,    quibus   in    se   conversus   aut   erubescenda    aut  gaudenda  considerat, 

10  quibus  diem  ultimum  pcrvidet,  quibus  vel  confusibilem  vel,  deo  tribuente,  laudabilem 
vitae  totius  historiam  anto  animae  suae  faciem  provida  in  futurum  cogitatione  disponit 
et  in  praesentiam  trepidae  sollicitudinis  tempus  rcddendac  rationis  adducit  et  ea  quae 
paravit  deus  diligentibus  sc  in  secreta  pectoris  sui  pagina,  spe  imaginante, 
depingit.     quos,  ut  puto.  oculos  et  ipsc  ad  tremondi   iudicis  nutum  semper  attollis,  ut    3 

i'|   de  te  illud  propheticum  merito  dici  possit:    sapientis   oculi    in  capite  cius.     inde    4 
cst,  —  habeo  enim  ilhc  filios  meos  proditores  tuos  — ,  inde  est,  inquam,  quod  praesentium 
rerum   relinquenda     subsidia    quasi   avidus    fenerator    per    pretia    captivorum    in    sinu 
remuneratoris  seminantis  more  commendas,    de  usu  proprietatem  facis  et  in   perennes 
thesauros  peritura  convertis.    inde  est,  quod  cum  fidelissima  Sarra  tua  sub  uno  Christi   5 

20  iugo  ad  communem  tendis  coronam,  terrenorum  despector  et  caelestium  competitor, 
saeculi  peregrinus  ot  paradisi  candidatus,  mundo  liuic.  qui  iam  non  habet  unde  dccipiat 
vel  seducat,  miles  Christi  secretus  inhidis:  cum  regni  interminabilis  socia  iciuniis  et 
orationibus  et  quadam  fidei  manu  ianuam  vitao  pia  coniuratione  pulsatis,  ut  duplicem 
palmam    de    mutua    sahite    capiatis.      sed   inter   haec    parum    est.    quiequid    agitur,    ut    (i 

2.)  causae  insanabiles  hic  sanentur.  ut  inexstinguibilcs  ignes  hic  exstinguantur,  ut  in- 
eluctabiles  necessitates  hic  superentur,  ut  hic  peccatorum  sagittae  de  animae  visceribus 
evellantur,  ut  hic  vuhiera  ipsis  alte  medullis  impressa  curentur.  ut  hic  maculae  in- 
visibiles  diluantur.  ut  hic  aeterna  gaudia  fidelium  studiorum  lahore  comparentur.  illa 
quidem  vita  praemium  istius  erit,  sed  oportet,  ut  illius  ista  sit  pretium.    praelatis  ita-    7 

30   que  obsequiis,  quaeso,  ut  cum  se  facultas  opportuna  praebuerit,  gaudere  nos  de  vestra 
sospitate   ac   proprietate   faciatis.     pro   filiis   ct  diaconibus  meis  uberes  refero  gratias. 
dominam  filiam  meam  religionis  specuhim  et  pietatis  exemplum  debito  cultu  veneratus 
saluto.     dominus  deus  nostor   magnificandam   mihi   bonitatem  vestram    et  praesentibus    S 
repleat  bonis    et   dignam    reddat   aeternis.    domine    devinctissime   et  honore  praecipuo 

3'>   specialiter  excolende  fih. 


12  I.  Cor.  II,  9.  15  Eccl.  II,  14. 

1  111]  in  vig.  miniu  scr.  G  2  deuictissimo  re  precipuo  G  4  tratias  corr.  gratias  G '       gratias  — 

8  consistit]  Ruridus  ep.  II,  10  et  II,  52  exscripsit  ;")  discrimant  G  G  peteret  G  8  et]  s.  l.  G^ 

10  peruidit  G  12  sollicitudines  G       rationes  G       C{  G  14  nutum]  scripsi,  notum  G,  thronum  Canisius 

16   habeo]  scripsi,  abeo  G         filios  meos]  scripsi,  filius   ms  G,  filius  mater  Canisius,  fili  mi  coni.  Mommsen 
18  perennis  G  20  tendes  G  conpetitur  G  22  inludes  G  23  et]   G,   siti  coni.  Mommsen 

25    inextinguibilis    ignis    G  26    ineluctabilis  G  27   raacula    ei   inuisibilis  G  28    labnre] 

re   sublata ,   bore   m.    rec.    add.   G  illa]   G ,    illic    Canisius  32    domnam   G  deb&    occultu   G 

33  magnificandum  G  34  deuictissime  G 


270  FAUSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

G  IV. 

DOMmO  BEATISSIMO  ET  SUMMO  MIHI  HONORE  ANTE  OMNES 
SINGULARITER  EXCOLENDO  FRATRl  RURICIO   EPISCOPO   FAUSTUS. 

1  Tanta  niihi  do  aniini  vostri  benignitatc  fiducia  est,   ut  ex    eius   fonte  purissimo 
non  iam  solus  haurire  contentus  sim.  sed  alios  quoque,  qui  eius  usu  mocum  reficiantur,     r. 
invitem :  praesertim  cum  prorogata  huius  largitas  in  lucrum  transeat  largientis  eiusque 
bono  ita  muneretur  accipiens,   ut  non   minoretur  impertiens  et  in   morem   fenoris   sui 
crescat  expensis.    domine   beatissime   et    summo   mihi  honore  ante  omnes  singulariter 

2  excolende.     his  itaque  caritatis  inexsolubilem  pensionem,    quo   solventis  magis  census 
dihitotur.    oxhibeo   et  materiam   boni    operis   ingerere   pro  laborantum  commendatione    i» 
praesumo.    quia   insinuationem   meam   ad  fructum  vestrum   pertinere   confido,    et  ideo 
misericordiam.  qunm  miseris  occlesiastica  praebere  consuevit  humanitas,   harum  porti- 

3  tori.  qui  in  Lugdunensi  pertulit  captivitatem,  negare  non  potui.  utinam  tam  possit 
prompta  esse  fidelium  largitas,  quam  huius  nimis  manifesta  necessitas  est!    et  quia  in 

se  aliquatonus  absolutus,    in   uxoris  vel   filiorum    tenetur   servitute    captivus,   praelatis    i'' 
officiis.  quaoso,  ut  morem  benignitatis  vestrae  etiam  in  huius  consohitione  teneatis  et 

4  apud  antepositos,  quo  poposcerit,  litteris  prosequaris.  conservi  mei,  praecipue  ad- 
mirator  vester  frater  meus  presbyter  Memorius  mecum  reverentissime  sospitant.  dominus 
deus  noster  memorem  mei  piam  beatitudinem  vestram  ecclesiae  suae  profectibus  felici 
longae^Htate  conservet,  domine  beatissime  et  summo  mihi  honore  ante  omnes  singu- 
lariter  excolende  frater. 

V. 

DOMTNO  BEATISSIMO,  DEBITA  PIETATE  SUSPICIENDO  ATQUE  APOSTOLICA 
SEDE  DIGNISSIMO  FRATRI  RURICIO  EPISCOPO  FAUSTUS. 

1  (jTRATiAS  ad  vos,  dum  vobis  de  patria  scribimus,  qui  nobis  patriam  in  peregrina-  25 
tione  fecistis.  qui  indefessa  liberalitate  patriae  desideria  temperastis,  vim  quandam 
divinae  iustitiae  succedentibus  sibi  beneficiis  inferentes,  ut  quod  intulerat  ad  casti- 
gationem  converteret  ad  honorem,  conferret  ad  consolationem,  mutaret  ad  requiem, 
mcrita  vestra  praetermitteret,  ut  nostra  cumularet,  debita  obliviscens  et  lucra  nostra 
multiplicans;   apud  utrasque  partes  magnitudinem  suae  bonitatis  exercens,   nos  vestro   3o 

2  locupletaret  obsoquio,  vos  nostro  ditaret  exsilio.  unde  factum  est,  ut  iam  in  praesenti 
benedictionem  futurorum  impatiens  dispensaret  et  fidelissimum  famuhim  suum  super 
candelabrum    domus   suae,    cooperante   misericordia,    iustitia,   sinceritate,    continentia, 

3  benignitato.   id  est  domesticis  suffragatoribus ,   sublimaret.     ecce  quah  pretio  Ruricius 
meus  summum  sacerdotium  comparavit.     unde  cmit  ipsum  est  quod  emit,   et  testibus    3'. 
propriis    acclamantibus,    in  se  honoris  causas  refuga  honoris  exhibuit.     tantum  itaque 

4  munus  scit  in  Christi  nomine  custodire  qui  scivit  adquirere.  harum  autem  portitorem 
sanctum  presbytorum  Florentium  mihi  iam  diu  cognitum  et  exemplis  magistri  et  morum 
floribus  adornatum,  quoniam  pro  germanae  suae  absolutione  peregrinatur,  insinuo,  qui 

5  mihi    opportuna    gratus    mediator    ingessit.      omnem    domum    vestram,    seniores    cum   40 


20 


1  rV']  in  mg.  minio  scr.  G           6  inuicem  G           7  fenoris]  f  sublata,  fe  m.  rec.  add.  G  10  dilatur  G 

11  quia]  Mommsen,  quia  si  G  13  tam]  prumptaes  G  15  aliquitenus  G  uxores  G  tenentur  G 
captiuos  G  praelatis]  cf.  supra  p.  269,  l.  29  17  poposcerit]  Mommsen,  poposcerint  G  conserui  niei] 
scripsi,  cf.  infra  p.  271,  l.  1,  conseruu  ei  G            18  dominus]  Canisins,  dne  G            22  V]  in  mg.  minio  scr.  G 

25  gratius  G         dum  uobis]  m.  rec.  restauravil  G              27  succidentibus  G         inferentis  G  29  uestra] 

nostra  G      nostra]  uestra  G      nostra]  uestra  G           30  uestro]  st  s.  l.  G          34  benignitate  G  39  quo  G 

peregrinantur  G  40  opportnna]  scripsi,  oportuna  G :  facultatein  forte  desideratur  gratus]  G  mediatur  G 
nostram   G 


IV  S  1    -  VII  J;  4.  271 

iunioribus,  patcnm  sospitainus  atfcctu.     couscivi    inci.    (lcliirorcs  ct  adniinitorcs  vcstri  (} 
mecum    revcrentissimc    sospirant.      dominus    nostcr    majj^uiticandam    milii    bcatitudincm    (> 
tuam    ecclcbiae    suae    protcctibus    nostrisquc    j;audiia    pcrtccta    longaevitatc    conscrvet. 
domine  beatissime,  debita  pietatc  suspiciende  atque  apostolica  sede  dignisHime  frater. 


5  VI. 

DOMINO  KELIGIONIS  IIONOKE  SUHIJMI  AC  ilDKl   MKIUTIS 
MAGNIFICANDO  FILIO  RURICIO  GRAE(."US. 

(jTHATiAs  doniino.    (piod   fidci   vcsrrac   nicritnm   siciit  proficit  dcvotionc,    ita  crcscit    I 
et  operc.     laborantium  ncccssitatcs  soUicitudinc  pracvcnis,   bcnignitatc  fovcs,  liumani- 

1"    tate  sustentas.     his  enim  rebus  iuxta  apostolum    spiritu   ferventes,    domino    scr- 
vientes,    spc    gaudentes,    divinas   vobis   aeterne    retributiones    adquiritis.     scd    in    "2 
sublimitate  vcstra  ista  non  nova  sunt,  quia  animus  vcstcr  sicut  plcnus  est  dei  timorc, 
ita  plenus  est  caritatc:  caritatc,  inquam,  quac  sola  usu  proficit  ct  largicndo  succrcscit. 
expensam  scicns  et  detrimenta  non  sentiens.     dum  enim  depcnditur,   non    expenditur.    :{ 

15  sed  magis,  dum  prorogatur,  augetur;  eiusque  gratia  ita  muneratur  percipicns,  ut  non 
minorctur  impertiens,  quae  ad  similitudincm  divinitatis  dat  quod  habet  habotque  quod 
dederit. 

vn. 

DOMINO  BEATISSIMO  AC  KEYERENTISSIMO  ATQUE  A  ME 
20       DEBITO  CULTU  SINGULARITER  OBSERVANDO  IN  CHRISTO  FATRONO 

RURICIO  EPTSCOPO  VICTORINUS. 

OuM   beatitudinem   vestram   videre   et    brevissimo    tempore  et   una    tantum    vice    1 
meruero,    ita    tamen    ad    primum    vestrae    agnitionis    contemplationisque    congressum 
sensus   meos    fonte   purissimo   benigni   pectoris   irrigastis,    ut,    quamlibet  alloquiorum 

25   vestrorum  munera  pretiosa  non  capiam,  praesentiam  tamen  vestram  intra  mentis  pro- 
funda  possideam;    ut,   etsi  causas  desiderii  refovendi    extrinsecus   non   accipiam,   intra 
me   eas   tamen,    dum  gratiae  vestrae   reminiscor,    inveniam.     nequc    cnim   fas    est,    ut    2 
bonum  illud    ex   accidentibus   tantum   requirat   adiutoriis   incrementum,   quod  medullis 
constat  infusum.     quo  fit,   ut  caritas,    quae  in  visceribus  meis  iugi  recordatione  vestri    3 

30  innovata  dulcescit,  caritatis  mihi  vestrae  vicissitudinem  rcpromittat.  ac  sic  affectus 
erga  vos  meus  vestri  mihi  animi  fideiussor  accedit  et  quodammodo  conscientia  in- 
terioris  mei  mutuo  mihi  vestrae  testis  dilectionis  assistit;  quantumque  mihi  de  vobis 
praesumere  debeam,  mentem  meam,  quae  toto  erga  vos  amoris  ardore  flagrat,  intcr- 
rogo.     unde   salutationem   deferens   et  intercessionem    deposcens  pro  harum   portitore    4 

35  insufficientes  gratias  refero.  et  quia  infelicis  ipsius  laborem,  quo  pro  absolutione  uxoris 
per  diversarum  regionum  est  iactatus  exsilia,  mors  redemptae  protinus  subsecuta 
cassavit   et  nunc   rursus   pro  filiae   redemptione   anxietas   paterna  distenditur,    vestris 


10  Rom.  XII,  11.  12. 


1  paternos  G  3  longeuitae  G  5  VI]  in  vuj.  minio  scr.  G  9  opeii  G  11  aeternae  G 

13  qua  G  15  iit]  scripsi,  et  G  16  habet]  om.  G  18  VII]  in  lufj.  minio  scr.  G  20  debit 

occultu  G  obserdo  G  21   uicturinus  G  22  et]    ut  G  24    sensos  G  sensus  —  26 

possideam]  Euricius  in  ep.  II,  9  exscripsit  benigno   G  irrigastis]  Euricius  II,  9,   ingastis  G,  intrastis 

Canisius  28  accedeiitibus  G         incremantium  G  29  quo]  quod  G  quo  —  34  unde]  Ruricius 

in  ep.  II,  9  et  II,  52  exscripsit  35  et]  G,  ut  coni.  Mommsen         infelices  G         ablutione  G 


272  FAUSTI  AUORUMQUE  EPISTULAE. 

Q  5  eum  litteris  prosequi  pro  cumulanda  morcedis  vestrae  ubertatc  iubcatis.  pius  dominus 
revercndam  mihi  beatitudinem  vestram  ad  profectum  ct  ornatum  ecclesiae  suae  et 
annis  multiplicare  dii^netur  et  mcritis.  domine  beatissimc  ac  revcrentissime  atque  a 
me  debito  cultu  siny:ulariter  observande  in  Christo  patronc. 


VIII.  5 

DOMINO  SANCTO  AC  BEATISSIMO  ET  OMNl  MIHl  CULTU 
ATQUE  IIONORE  YENERANDO  PATRI  ET  IN  CHRISTO  DOMINO  PATRONO 

RURICIO  EPISCOPO  TURENTIUS. 

1  LiiTTERAE  sauctitatis  vestrae  me  spiritali  cibo  pastum  incitavcrunt  ad  spem 
futurorum   et  verba    prophetica  chuitate    radiantia  ad    discutiendas   errorum   tenebras    ^o 

2  purissima  luce  fulserunt.  recognosco  plenum  caritatis  affectum  et  sinceritatem  piae 
castigationis  amplector:  eloquentiam  in  verbis,  in  exemplis  perfectionem ,  in  consilio 
gratiam,   in    officio   indulgentiam .    in  veritate   constantiam,    in   admonitione  veritatem, 

3  scientiam   probatis   in    dogmate.     vos  antiquos    scripturarum   interpretes    et   divinorum 
voluminum  tractatores.    veneranda  mihi  nomina.    Cyprianum,    Augustinum,    Hilarium,    i5 
Ambrosium  rettulistis.  alios  facundiae  flore  vernantes,  alios  et  in  revelandis  occultiori- 
bus  spiritales,  alios  mulcendis  imperitorum  sensibus  blandientes,  alios  in  fidei  asser- 

4  tione  pugnantes.  praeteritae  calumniamur  aetati,  quod  viros  illos  admiratione  dignis- 
simos   haec   saecula   non   tulerunt:    pro    certo   doctrinam   iunioris   ambierant    qui    ante 

5  docuerunt.     ego    autera   aetatem  meam   non   de    canentium   putamine   capillorum   nec,   -" 
sicut  beatitudo    vestra    de   saeculari    auctore   mutuata   est,    de   colore  barbae  albentis 
agnosco,  cum,  etiamsi  esset  error  in  computo,  senescentis  annos  de  torpore  membrorum 

6  per   raorbi    increraenta    sentirem.      sed   omnium   precum    humilitate    deposco ,    ut    pro 
correctione   morum  meorum,    pro   inspirando   mihi    desiderio    paenitendi,    pro    domini 
nostri  propitiatione  in  sanctis  vestris  orationibus  supplicetis,   ut  qui  ad  vitandum  pro-    -'' 
clive  illius  viae  in  perniciosa  vergentis  erectum  et  cum  hibore  gradiendum  iter  osten- 
ditis,  et  ingressura  boni  operis  et  piae  emendationis  obtineatis  effectum  non  in  verbere 

7  disciplinae,  sed  in  indulgentiae  medicina  et  misericordiae  lenitate.  hanc  quoque  vobis 
conferte  mercedem:  debetis  enim  fenus  doniino  de  thesauro,  qui  fidei  vestrae  traditus 

8  et  a  vobis  illo  comraendante  susceptus  est.    adquirite  desperantes,  arguite  neglegentes,   ao 
deditos    somno   ignavae    securitatis    excutite,    resides   excitate.     decet  ovem   perditam 

in  umeris    suis   bonum    reportare   pastorem   et    munitioribus   caulis    eas    quibus    lupus 
9insidiatur  includere.     sanctum  Augustinum,    sicut  iusseratis ,   inveni,    quem   cum   filio 

communi  Rustico  presbytero  esse  credebam.    operae  pretium  est,  ut  admiremini  studium 

meum.  quod  qui  quae  opuscula  contineret  hucusque  nescivi  sane  capitulatim  iam  librura   -'''^ 
lOtraditurus  inspexi.     chartaceus  liber  est  et  ad   ferendum   iniuriara  parura  fortis,    quia 

citius  charta,  sicut  nostis,  vetustate  consumitur:   legite,   si  iubetis,  atque  transcribite. 
1 1  et  spero,  ut,  postquam  vobis  bene  cognitus  fuerit.  ad  me,  cui  est  incognitus,  remittatur, 

quia    corrigere   neglegentiam    meara    frequentata   membranae   ipsius   lectione   dispono. 

ora  pro  mo.  ^o 


2  reuertendain  G             :j  anni  G              5  VIII]  ui  my.  .icr.  G:  Ruricius  respondit  II,  17  8  utrum 

Turentius   au   Taurentius    scriptum   sit,   discerni  nequit  G  14    probatis]    tolli   cult  Mommsen           inter- 

pretis  G              15  tractares   G          a  (u  ».  L  G^)  gustinum  G          liylarlum   G              IG  rettulistis]  r&tullistis 

{corr.  r&tulistis)  G,  sed  et  illustres  Canisius            17  fide  G  18  preteritate  G            21  auctore]  nescio  quo 

22  de  torpore]  scripsi,  decfjrpore  G,   decrepitos  Canisius  2(5   uergentes  G             27  uerbere]  ueruere  G, 

fervore  Canisius              30  commendam  G         arguete  G  31  securitates  (/         resides]  G,  desides  Canisius 
35  qui  quae]  g  6r             37  iubetis]   G            38  a  Cr 


VII  §  5  -  XI  §  1.  273 

IX.  G 

DOMIXO  SAXCTO  AC  BEATISSIMO  ET  APOSTOETCA  REYERENTIA 
SLSPICIENDO  PAPAE  RUR ICIO  SEDATUS. 

I^ATis  credidi    et,   quanilibet   vobis   laboriosuni   esset.    vcliementer  (»[)tavi.    ut   ad    I 
s   necessitatem   istam,    quac   hic  nos   exliibuit.    vcniretis   vel    pcr   occasioncm    et    l)ene- 
dictionem  vestram  mercu-cr  et  desidcrium  communc  mutuo  satiarctur  aspcctu;  et  verc, 
posteaquam  mc  pracscntiac  vcstrac  spcs  frustrata  cst,  vclut  dc  votorum  culminc  dcicctus, 
«**  et  laborem  qui  incubuit  et  absentiam  domus   et  omnia  quibus   aegritudo   deceptae 
spci  et  anxietas   cumulatur   in   animum   mcum    paritcu'  convcncrunt.     et   scit   dominus.    2 
1"   quod  si  vires  suppctcrcnt  aut  parcrc  dcsidcriis  actatis  infirmitas  patcrctur  aut  si  esscnt 
aninuilia,  quibus  tantum  tali  tcmpore  possct  itincris  cxpcdiri,  non  prius  ego  a  Tolosa 
revertcrer,    quam   beatitudinis  vcstrae   ct   singularis   illius   caritatis    benedictionem    dc- 
sidcratissimam  promcrercr.     sed  quia   hacc  quac  supra  dicta  sunt  dcsidcriis  obsistunt,    ',\ 
rogo  et  pcr  Christum  vos  adiuro,  ut  mc  vobis  vcstra  scmper  pictas  repracsentct,    ncc 
i^  patiamini,   ut  pro  offieiorum  tarditatc  caritatcm  iiiiiuinuat  aut  offuscet  oblivio,  sed  pro 
me,    sicut  faccrc  vos  ccrtus   sum .    incessantcr   orctis   ct,    quotiens   opportunum    fuerit. 
servum  vestrum  per  colloquia  litterarum  visitare  dignemini. 


X. 

DOMINO  SANCTO  AC  BEATISSIMO  ET  APOSTOLICA 
20     REVERENTIA  SUSPICIENDO  PAPAE  ET  MEO  SPECIALI  APUD  DOMINUM 

PATRONO  RURICIO  SEDATUS. 

JLVEFEtMT  me  filius  noster,  salutem  salutationcmquc  tuam  nuntians,  pcr  qucm  cgo    1 
quas  non  mcrui  littcras  dcdi,    cx  hoc  dcsidcrio  mco  satisfacicns ,   si  vcl  officii  ad  vos 
pagina    pervcniret.     saluto   itaque   plurimum   ct  rogo    per  illam   caritatem   quac   mihi    2 

25   affcctum  dignationcmquc   tuani   nuntiat,    nc   te   pigeat,    quotiens  opportunum,    servum 
tuum  litterarum  munerc  visitare,  quia  tcstor  dcum,  quod  post  pracscntiam  tuam  nihil 
mihi  dulcius  est,  quam  si  colloquium  desidcrantissimac  pietatis  vel  litterarum  dignatione 
meruero.     rogo  etiam  ct  omni  prece  deposco,  ut  pro  me,  sicut  facere  vos  certus  sum,    3 
sine    ccssationc    intercedcrc    ct    orarc    dignemini.     filios    nostros    et   venerans   ct  dc- 

30   siderans  saluto. 

XI. 

DOMINO  SANCTO.  MERITIS  BEATISSIMO,  PAPAE  HONORIS 
CULTU  SUSPICIENDO  ATQUE  APOSTOLICO  PATRI,  DOMINO  RURICIO 

EPISCOPO  EUFRASIUS. 

^^  irosTQUAM  taediosam  pietatem  vestram  esse  tenui  rumorc  cognovi,  Sicharium  baiulum    l 

destinavi,  ut  anxietatcm  mcani  dc  acerbitatc  nuntii  ccleriter  rclevetis,  quia  scit  divina 
pietas,    quod    et  tristitiam   et  infirmitatem  vestram   non  compaticntis,    scd  pcrferentis 


1  IX]  in  mg.  scr.  G:    Sedato  responclit  Buricius  II,  35,  Euricio  Sedatus  infra  nr.  XIII  3  suspi- 

ciendo]    scripsi,    suscipiendo    G  4    quamlibet]    scripsi,    quam    habet    G,    quam    habere    iter    Canisius 

7  frustata  G  8  odi  vel  fastidio  desideraiur  asententia  G  10  aetates  G  11  itineres  G 

tholosa,  s.  l.h  G  12  beatitudines  G  18  X]  in  mg.  scriptum  fere  evanuit  G  20  suspiciendo]  scnpsi, 

suscipiendo  G  23  litteras.    Dedi  ex  hoc  distinr/uit  G  :  scrihas  litteras  accepi  et  has  reddidi  31  XI]  m  my. 

ser.  G:  Ruridus  II,  22  respondit  33  domno  G  35  postquam]  scripsi,  P,  cetera  evanuerunl  G       tenue  G 

sicharium]  scripsi,  sed  harum  G  37  perferentes  G 

SlDONlUS.  35 


274  FAUSTl  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

Q  1  dolore  participo.  sic  ita  concedat  divina  miseratio,  ut  mihi  pcr  nmltos  annos  exterioris 
vestri  vigorem  et  alacritatcm  intcgrae  sanitatis  indnlgeat,  quia  vere  tunc  reparatum 
esse  nie  sentio,  si  de  sospitate  vestra  celerius  optata  cognovero. 


XII. 

DOMINO    SANCTO,   MERITISSIMO,   IN   CHRISTI   LUMINARIA  ^ 

PRAEFERENDO  ET  PLURIMUM  IN   CHRISTO  DESIDKRANDO,   PIISSIMO 
DOMINO  RURICIO  EPISCOPO  CAESARIUS  EPISCOPUS. 

1  Dr.M  nimium  tribularetur  animus  meus,  quare  ad  synodum  vestram  praesentiam 
non  meruinuis  obtincrc,    sanctus   et    dominus  meus  Verus  episcopus  niihi  dignatus  est 
dicere.    quod    per   suum    diaconum  mihi  Agate   vestras   litteras   destinasset,    quas  ego    lo 
nescio  quo  casu  aut  qua    ncglegentia   me   non   retineo   suscepisse.     sed   tamen   sancto 

et  domino  meo  fratri  vestro  certissime  credo  et  malo  hoc   portitoris   neglegentiae  im- 

2  putare.  sed  licet  sanctos  et  desiderabiles  vestros  apices  miseritis,  tamen  sicut  ipsi 
optime   nostis,    dignissimum  fuerat,    ut  personam  dirigeretis,    quae  ad  vicem  vestram 

3  subscriberet  et  quod  sancti  fratres  vestri  statuerunt  in  persona  vestra  firmaretur.     sed   i^ 
quia   novi,    quam    sancto   et  frequenti   ac    pio   desiderio   interesse   vokieritis,    omnibus 
fratribus    vestris    votum   vestrum    et    sanctam   vohintatem    exposui,    pro   qua  re  nihil 

4  pietati  vestrae  vel  potuimus  vel  debuimus  imputare.     sed  licet  desiderabilem  vestram 
praesentiam  non  habuerimus ,   orationum  tamen  vestrarum  suftragia  nos  meruisse  per- 
sensimus.     et  ideo  his   datis   saluto   pkirimum    affectu   et   honore    quo  dignum   est   et   20 
rogo,    ut    me    sanctis  et  inlustribus    precibus    simul   ac   meritis   domino   commendetis. 

5  simulque  indico  pietati  vestrae,  ut,  quia  filius  vester  Eudomius,  si  potuerit  hoc  elabo- 
rare,  desiderat,  et  superveniente  anno  Tolosae  synodum  Christo  propitio  habeamus, 
ubi  etiam,  si  potuerit,  Hispanos  vult  episcopos  convenire.    et  ideo  orate,  ut  tam  sancto 

6  desiderio    suo    dominus    tribuere   dignaretur   effectum.     sanctum  vero    et   dulcissimura   25 
frati'em   meum   Capillutum    presbyterum   amatorem   et  praedicatorem   vestrum  vestrae 
sanctimoniae  quanta  valeo  insinuatione  commendo  et  pro  ipso  vobis  ingentes  et  uberes 
gratias  ago.  quia,  quantum  ipse  asseruit,  tantum  se  circa  illum  impendit  pia  et  sincera 

7  benevolentia  vestra,   ut  hoc  nullus  hominum   possit  exponere.     nunc   ergo,    quia   pro 
vestro  desiderio   aestuans   pietatem  vestram   expetiit,   dignum   iudicavi,  ut  per  ipsum    3o 
humilitatis  meae  litteras  destinarem,  quo  remeante,  si  Christus  adnuerit,  apices  vestros 
quasi  caeleste  munus  desidero  promereri.     ora  pro  me. 


XIII. 

DOMINO  SANCTO  AC  BEATISSIMO  ET  APOSTOLICA 
REVERENTIA  SUSPICIENDO  DOMINO  ET  PATRONO  RURICIO  EPISCOPO 

SEDATUS  EPISCOPUS. 

1  fcjQuuM  quem  per  fratrera  nostrum   presbyterura   transmisistis   accepi,   magnificis 

verborum  vestrorum  phaleris  honoratum,  in  via  vilem,  in  epistula  pretiosum,  moventem 


4  XII]  h.  l.  epistulae  Fausti  nr.  XX  et  XV  insertae   sunt  G:    Caesario  Buricius  ep.  II,  33  respondit 
7  domno  G        cesarius  G  9  domnus  G        uerus  episcopus]  Turonensis  scil.  10  diaconum]  Leonem, 

cf.  Conc.  Gall.  ed.  Maurin.  I,  p.  798  12  domno  G         mallo  G  la  fratris  G  20  datis]  G, 

dictis  Canidus  22  ut]  et  G  23  et]  ut  G         tholoaa  G  24   hispanus  G^,  corr.   G^         tam  G 

25  affectum  G  30  expetit  coni.  JIoTnmsen  32  desiderio  G  33  XIII]  ad  Scdatum  liuricius  ep.  II,  35 

cum  caballo  miaerat  35  suspiciendo]   scripsi,  suscipiendo  G        domno  G        patrono]    scripsi,   papae  G 

37  aequum  G  38  faleris  boneratum  G 


XI  §  2  -  XIV  §  3.  275 

se,  cum  foditur  calcaribus  aut  urgetur  verberibus,  et  nihil  penitus  promoventem.  forma      G 
deterrimum,    colore  vilissimuni,    molliorom  plumis.    .statuis    pii^riorom.    solida    corpora 
pavesccntem,  umbras  solum.  ut  credo,  de  consuetudine  non  timentem,    fugitivuni,  cuni 
dimittitur.    immobilem,   cum  sedetur,    in    planis   stantem.    in   asperis   corruentem ;    qui 

'^   teneri  nesciat,  ambulare  non  possit;  quem  priusqnam   vidcrcm.  dum  epistulas  vestras 
relego,  illorum  do  gente  esse  credidi. 

quos  daedala  Circe 
supposita  de  matr(!  notlios  furata  creavit. 
Putabam  illum  ealidum  aiiimis.  acrem  cursibus.    ignom .    cum  exhiberetur.  olatis    2 

1«   naribus   oftiaturum,    concussurum    solido    cornu   campos,    celeritate   ventos   et    tiumina 
praecursurum.    talem  enim  mihi  splendidissiraus  cpistulao  scrmo  promiserat.    credebam 
etiam.  quod  illum  mandentem  frenos,  torontom  morsibus  forrum  duo  fortioroa  viri,  no 
evaderet,    rotinerent.     nec   mc    fefellit,   nam   trahcbant  cum  aliquot,    impingebant  alii    3 
et  plures  caedebant.     quem  ut  sic  exhibitum  vidi,   optavi,   ut  talia  qualia  erant.    non 

1''    qualia  epistula  mea  continet.  semper  caris  vestris  munera  mitteretis.    ego  tamen.  quia    4 
mihi  nnn   roliquistis  in  transmissi   munoris  Inndc  quod  dicorom  .    no  omnino  ***.*• 


XIV.  CP 

DOMim   PATRI  PARITER  ET  PATRONO  FAUSTO  PAPAE  PAULINUS. 

IScRiBERE  vobis  hiuc  retinet  metus,   inde  compellit  affectus  atque  inter  utrumque    l 
20  ita  mens  incerta  iactatur,  veluti  cum  temerarius  nauta  dubiae  committit  vela  fortunae. 
sed  ego  qui  in  te  certum   habeo   portum   assumo   mihi  saepo   incerti   cursus   eventum; 
elegi   tamen,   ut   potius  fastidium   generem    quam   reatum:    agnovi  enim  optime,  quod 
epistulas   meas    sine  fastu   dominus  meus  Faustus  excipiat.     sed   quia   dominus   meus    2 
Marinus   eremita.    vir   sanctus   et  nimia   districtione    metuendus,    tantum    mihi   indixit 
2'>  grandi  severitate  timorem.  percontator  accedo:  sum  peccatis  carnalibus  involutus,  omnia 
quaecumque  potost  criminosus  exerceo,    cum  diem  humanae    sortis  implevero,    paeni- 
tentiam  sum  subitam   consecutus?     si  excludat   pro   parte   peccatum   an  ad   integrum,    3 
opto  cognoscero.    aut  si  unitam  credentes  trinitatem  perpetuis  poenis  atque  cruciatibus, 
flammis  tormentisque  omnibus  pro  corporalibus  vitiis  non  peccantes  in  spiritu  torquean- 
3t»  tur.     mea  haec  sententia  est,  quod,  si  omnia  haec  Christianus  excipiat,  nihil  amplius 
suscipere  valeat  Arrianus.     aut  utrum  anima  vinculo  seclusa  corporeo,  custodia  aliqua 


7  Verg.  Aen.  VH,  282.  283. 

1  et]  ex  G      promouentemj  se  cum  foditur  —  ex  nihil  paenitus  promouentem  repetita  sunt  G  2  status  G 

3  fugitiuni  G  8  notus  G  9  potabam  G        callidum  G  10  campus  6"        uentus  G  12  man- 

dautem  (?*,  mandentem  (?-       frenus  G^       erentem  G  13  aliquod  G  14  ut]  ad  G  16  munere  G 

omnino]  sequuntur  quique  etiam  —  capillos  uale,  ex  epistula  Sidonii  II,  1,  supra  p.  21,  l.  5  —  p.  22, 
l.  7,  petita.  Re  vera  in  archetypo  epistulas  ad  Ruridum  datas  aliquot  Sidonianae  excipiebant,  e  quibus  27  in 
tabula  codici  praefixa  recensentur  hae:  III,  2.  8.  10.  IV,  21  (alia  sidonii  ad  asperum  =  MCP).  23.  25. 
V,  2.  4.  7.  15.  16.  VI,  12.  VII,  1.  4.  9.  VIII,  11.  IX,  11.  VI,  10.  VII,  1.  5.  13.  VIII,  10.  12  (?  alia 
sidonii  ad  gotbum).    IX,  8.  7.  9.  12.  G  17  XIV]  lemma  ferunt:  incipit  epistula  paulini  ad  faustum  epum  C, 

LXX  incipit  epistola  paulini  ad  faustum  P:  Paulino  Faustus  respondit,  infra  ep.  X  V  18  pariter]  C,  om.  P 

19  conpellet  P  20  committet  P  22  genere  P       optimae  C  23  faustu  P       domnu.s  semper  fCJP 

24  distrinctione  P         tanta  P  25  seueritate  fCJP         percontatur  fCJP         accedo  —  inuolutus]  om.  P 

26   die  P  29    pro]   om.  C  30   mea   —   31   Arrianus]   Hincmarus    locum    in   libro    de   prae- 

destinatione  c.  35  (Migne,  Patrologia  lat.  CXXV,  p.  372)  citavit  =  H  xpianos  P  excipiet  H  araplius  C, 
om.  PH  31  arriauos  P        aliqua  macipetur  C,  alia  qua  acipetm-  P 

35* 


276  FAUSTI  ALTOEUMQLTE  EPISTULAE. 

CP  4  mancipehir.  an  oarcero  olausa  teneatur.  aut  utrum  inter  auras  inccrta  iactetur.  et 
quia  scio.  quod  in  ea  hora  omnis  oogitatio  perit,  si  admittis,  dignanter  interrogo, 
utrum  et  bona  et  mala  oogitatio  de  anima.  quae  probatur  immortalis  esse,  descendat, 
an  aliqui    sonsus   intellectusque   servetur,   aut  utrum  aliquid  dc  honesto  sentit  affectu. 

5  et  quia  bonis  soinuis  univorsa  oonoedi.  ut  etiam  ampliora  vivis  possint  praestare  post     ■> 
mortem.    mahs  quid  aut  dotur  aut  adimatur,   agnoscam.     aut  ipsa  anima  corporea   an 

6  incorporea  melius  vooetur,  edooear.  ot  quia  oaro  infirma  est,  spiritus  autem  promptus, 
quam  poccati  oonimunionom  anima  pro  corporali  errore  suscipiat,  scire  ignarus  exopto. 
aut  quae  est  immortalis  quomodo  pro  mortalibus  vitiis  torqueatur,  vel  utrum  anima  et 

7  spiritus  idem    sint.   aut    quomodo  segregentur,   agnoscam.     nam  praedictus  vir  ita  me  i" 
sub     saoramenti    etiam    interpositionc    conterruit,     quod    qui    corporalibus    vitiis    suc- 
cumberet    nullam  possit  vcniam  promereri,   sed  in  hisdem  servetur  ipsa  resurrectione 
suppliciis    nec  possit  expiare   infernalibus   tormentis   quae  corporalibus  vitiis    concreta 

S  contraxerat.     tamen    ita  miserrimus   oredo,    quod    qui   semel  susceptum  signum  divini 
nominis   et   iufixum    fronti   character  domini   nostri    numquam    mali   sibi  conscius   vel  is 
subdolus  falsator  infregerit,   susceptis  leviter  pro   expiando   errore  tormentis,    purum 

9  aerium  sensuin  et  simplicis  animae  ignem  die   consumpta  producat.     nam  si  universa 
haec    quae    interminatur    dominus    meus   Marinus    excipimus    peccatores,    quid    maius 
lOimpii  mereantur  ignoro.    da  veniam,  quod  pietati  vestrae  iniuriam  moveo,  dum  doceri 
a  magistro  veterano  novus  quandoque  discipulus  futurus  exopto.  20 

XV. 

QP       DOMIXO  IXSIGNI  ET  SUMMO  MIHI  HONORE  SPECIALITER  EXCOLENDO 

PAULIXO  FILIO  FAUSTUS. 

t  Admiranda    mihi    semper    tuarum    pagina    litterarum   nunc    abundantius   gemina 

eloquii    ac  fidei  luce    praefulsit,    dum   super   statu  animae   rogitat   et  timore   solUcito    25 

2iudicia  futura  suspirat.  ait  quodam  loco  sermo  divinus:  recte  interroganti  sapientia 
reputabitur.     quaedam  enim  scientiae  portio  est  scire  quid  neseias,  ut  ea  quae  igno- 

3  ranter  non  intellegas  prudenter  inquiras.  primo  loco  inquirendum  putasti,  utrum,  in- 
cumbentibus   extremae   necessitatis   angustiis,    momentanea  paenitentia  capitales   con- 

4  sumere   possit   offensas.     ipse   sibi    inimica   persuasione   mentitur,    qui   maculas  longa   3o 
aetate  contractas  subitis  et  iam  inutilibus  abolendas  gemitibus  arbitratur:  quo  tempore 

28  Ep.  Paulini  nr.  XIV  §  2. 

1  an]  aut  coni.  Mommsen         iuter  anras]  C,  in  aura  P         iactatur  P  2  omiies  P         admittetis  P 

4  dehonestu  sentet  affectu  P  5  possent*  P  6  adiniatur]  (J  et  ep.  XV,  daLitur  P       an  iucorpoi-ea]  om.  P 

8  communione  P  corporalc  P  scire  —  19  ignoro]  Hincmarus  locum  attulit  in  lihro  cle  praedesti.natione 
c.  .35  =  //  9  aut]  ut  H      inniorlitas  P       uitiis]  aninia  acld.  H      torqueator  (CJP      et]  om.  P  10  uir] 

om.  P,  marinus  add.  H  11  sacranienta  P        oljcuberit  P,  occuLuerit  //  12  posset  P         promerire  P 

1.3  supplicis  P  posset  P         expiari  C7/  quae]  Mommsen,    quod  (C)PH  uitiis]  C,   diuiciis  P,   diu 

vitiis  H  \')  fronte  H        malis  ibi  P  IG  falsatm-  C        infrigeret*  P,  infringet  H  17  die]  scripsi, 

dies  (C)P,  diu  H  probante  Mommseno  18  qui  P      dominos  meos  P      excipemus  P,  excipiemus  H      pecca- 

tores]  PH,  om.  C,  adest  in  ep.  XV     magis  P  19  pietate  P      docii'i  C,  docere  P  20  ueterano]  C,  ueneri  P 

discipulis  P      exopto]  explicit  add.  P  21  XV]  LXXI  P:  Fcmstus  acl  ep.  XIV Paulini  respondet,  cf.  epistulam 

Ariti  acl  Gundobadum  datam  (ed.  Peiper  p.  29):  et  quia  legistis  consulenti  cuidam  Paulino  Rurdegalensi  ab 
episcopo  supradicti  nominis  (Fausto  scll.)  fuisse  responsum:  cuius  temporibus  Paulinus  quidam  (deus  uiderit, 
utrum  is  quem  memoratis,  tamen  Burdegalensis)  non  pauca  stilo  catholico  et  inreprehensibili  fide  conscripsit: 
praefati  haeretici  mentionem  idcirco  praemisi,  ne  Manicliaei  ipsius  Fausti  opus  infavistum  citeriorem  liunC;  quen\ 
etiam  gloria  uestra  nouerat,  ortu  Britannum  habitaculo  Regiensem,  titulo  nominis  accusaret  22  DOMINO  — 

23  FAUSTUS]  G,  incipit  epistola  sci  fausti  (faustus  P^)  ad  benedictum  paulinum  P  24  geminac  cloqui  O 

25  ac]  et  (P)       et]  om.  P  26  diuinos  P      interrogante  P  27  ut]  scrlpsi,  et  codd.       q  G  28  intelleas  P 

inquaerendo  P      utrum]  G,  si  (P)  29  capitalis  (P)       consumere  —  30  siltij  G,  om.  (P)  31  abolenda  P 


XIV  §  4  -  XV  §  14.  277 

confessio  esse  potest,    satisfaotio   esse    non  potest.     nam   quia   deus    non    irridctur.      Qp 
ipse  se  decepit  qui   niorti  niultis  teniporil^us  vixit  et  ad  (luaorcndani   vitani  iani   scmi- 
vivus  assurgit,    ut  tunc  otticiosus  aj)pareat,   (juando  doininicae  servituti  (jninia  corporis 
et  animae  subtrahuntur  officia.     circa   exsequendam   interioris   hominis   sanitatem   non    5 
'    sohi  accipiendi  vohmtas,  sed  agondi  exspectatur  utilitas.     ita  enim  h^ginms:  si,  inquit. 
peccator    paenitentiam    egerit    pro    peccatis    suis    (egerit    memoravit,    non 
solum   dixit   acceperit),    in   sua,    inquit,    iustitia    quam    operatus   est   vivit. 
advertis,   quod   huiusmodi  medicina  sicut  ore  poscenda,    ita   opere   consummanda  cst;    (> 
insultare  deo  videtur  qui  illo    tempore   ad   medicum   noluit  venire    quo    potuit   et   illo 

10   tunc  incipit  velle  ijuo  non  potest.    opus  itaque  est.  ut  quanta  in  peccando  fuit  abrui»tae 
et  vegetae  ad  malum  mentis  intentio,  tanta  sit  in  vuhieruni  curatione  devotio.    secundo    7 
quaesisti   loco,    utrum   soha   sufficiat   ad    salutcin    unitae    scientia    trinitatis.      in    rebus 
dei    non    solum    credcndi    ratio     requiritur    scd     placendi.      fidos    ergo     nuda    nicritis    8 
inanis  et  vacua  est,  sicut  apostolus  dicit :   quid  j^rodest,   si  fidem    (juis  dicat  se 

!■'  habere,  opera  autem  non  habeat?  numquid  potest  fides  servare  eum? 
sequitur  enim  et  dicit:  fides  si  non  habeat  opera,  mortua  est  in  seniet  ipsa. 
sed  dicit  quis:  tu  fidcm  habes  et  ego  opera  habeo;  ostende  mihi  fidem 
tuam  sine  operibus  et  ego  ostendam  tibi  cx  operibus  fidem  meam. 
secundum    haec    sufficere    per    se    sola    credulitas   non   probatur.     nam    dum    scire    et    9 

20   credere  etiam    diabolus   invenitur,   sicut  idem   apostolus  dicit:    tu   credis,   quoniam 
unus  est  deus;    bene   facis.    nam   et  daemones    credunt  et  contremiscunt. 
vis   autem    scire,    o  homo   inanis,    quoniam    fides    sine    operibus    mortua 
est?     Abraham  pater   noster  nonne    ex   operibus   iustificatus   est?     et  ne  10 
spem  nostram  in  sola  fidei  parte  ponamus,   ita  conclusit:    sicut  enim  corpus  sine 

25   spiritu  mortuum    est,    ita   et   fides    sine    operibus    mortua    est,    sine   quibus 
inanem  esse  hominem  dixit.    multum  similium  testinioniorum  studio  brevitatis  omittimus. 
apostolus  Paulus,  de  cuius  pectore  quasi  de  templo  suo  dominus  loquebatur,  numquidll 
soLam    fidcm    sibi   iudicavit   ad   superanda   mundi   maha    posse    oompetere,    ita   dicens: 
castigo  corpus  meum  et  in    servitutem  redigo,   no   forte,    cum   aliis   prae- 

30   dicavero,  ipso  roprobus  efficiar?     ecce  per  vitia  corporis  reprobus  fieri  metuit:  12 
iam  probatus  per  mortifora  carnaHum    contagia   passionum   vas   contumeliae  ficri   per- 
timescit,   qui   iam  vas  electionis  oflPectus  est!    videamus,   si  vitae  suae  prodigum  fides  13 
sola  defendat  et  baptizatus,  ut  dicis,   iam  perire  non  possit.     agnosce,    quomodo  mala 
carnalia   alionum  a   deo  faciant  obscaenarum   mancipium   voluptatum.     ad  Galatas   ait  14 

3s  apostolus:  manifesta  sunt  opera  carnis,  quae  sunt  fornicatio,  immunditia, 
luxuria,  homicidia,  ebrietates,  comisationes  et  his  similia,  quoniam 
qui    talia    agunt    regnum    dei    non    consequentur.      ait    ad    Ephesios:    omnis 


1  Galat.  VT,  7.  .^)  Ezech.  XVIII.  21.  22.  12  Ep.  Paulini  nr.  XIV  §3.  14  lac.  II,  14. 

16  lac.  II,  17.  18.  20  lac.  II,  19-21.  24  lac.  II,  26.  29  I.  Cor.  IX,  27.  32  Act.  IX,  1.^). 

35  Galat.  V,  19—21.  37  Eph.  V.  f). 

1  lidetnr  G  2  morte  P  3  adsarget  P         .seruitute  G         corpores  P  4  interiores  P 

.')  soluni  (PJ  7  inquit]  ovi.  G  10  nunc  G        quando  P         peccato  G",  corr.  G^  11  mentes  P 

secundum    P  12    proficeat    P  unitae]    P    cum    e^).    Paulinl,    fides    et     unitate    G  trini- 

tates  P  13  di «  G  requiretur  P  se  G  fidei  P  14  prod*est,  ras.  c  P  15  fides] 

ovi.  P  16  operam   GP  21  et]  om.  G  22  mortua  —  23  operibus]  in  vig.  inf.  add.  P' 

23    habraham  P  26    hraeuitates    omittemus  P  27   pec**tore,    ras.  ca  P  29   corpus    meum 

castigo  (PJ  30  effiar  P         corpores  P '         fieri  metuit  iam]    G  *,   fierim  &  uitiam  ?  G ',  fieri  pertimescit 

iam  fPJ  31  mortiferam  P         contagilia  P         pertimiscit  G,   metuit  (P)  32  quia  iam  G,   quiaam  P 

electiones  P         pi-odigo  P  33   haptizatos  G         j)osse   GP  34  alienum  dm  faciunt  G         galathas  G 

35  carnes  P  36  homicia  P         ehrietatis  G  37  aguntni-  G         consequenter  P        ait]   G.  item  (PJ 

ephesius  omnes  fornicatur  P 


278  FAUSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

GP     fornicator    aut   iiiimundus    aut   avarus,    quod   est   idolorum   servitus,    non 

lohabebit  hercditatem  in  regno  Christi  ct  dci.  idolis,  inquit,  serviens  —  quando 
aliquid  iUa  cupiditate  diligitur,  qua  deus  diligi  debet,  affectus  huiusmodi  idolis  com- 
paratur.  —  liic  sine  dubio  exclusus  a  regno  inferno  et  morti  est  mancipatus ;  multos 
autem    baptizatos    salva   fide    diversis    gencribus   in   aeternum  perire   manifestum   est.   -^ 

IGarguit  scrmo  divinus  non  transgressorcs  fidei,  non  baptismi  viohxtores,  sed  eos  qui 
misericordes  csse  negle::terunt,  dicens:  iudicium  sine  misericordia  ei  qui  non 
fecit  miserieordiam.  ct  iterum:  esurivi  et  non  dedistis  mihi  manducare; 
sitivi   et  non   dedistis   mihi    bibere;   hospes    eram  et   non    collegistis  me; 

ITnudus    et   non   operuistis   me.     si  hic  sinistri  gregis  nuraerus   donum   baptismatis   it) 
ignorasset.  infidelitatem  eis  et  impietatem  primitus  obiecisset;  sed  baptizatos  licet,  ab 
operibus    tamen    bonis    vacuos    morti    deputat    et    flammis    perennibus    derelinquit   et 

18  severitatem  sententiae  ita  concludit:  discedite,  inquit,  ame,  maledicti,  in  ignem 
aeternum,  qui  paratus  est  diabolo  et  angelis  eius;  ctrursum:  tritieum  con- 
gregavit   in   horreum   suum,    paleas   autem   comburet  igni  inexstinguibili.    i'' 
similiter   hi.   inquam,    ibunt   in   vitam    aeternam,   illi   vero   in    supplicium 

19aeternum.  inter  haec  videat  quisque,  ne  mendacem  arguat  deum  de  poUicitatione 
pracmii.    qui   dubitat   de   aeternitate    supplicii.     non  ita   est;   nam  qui  novit  honorare 

20merita,    novit   punire   peccata.     tria   itaque   haec    capitalia:    sacrilegium,    adulterium, 
homicidium,    nisi  hic  perfectae  paenitentiae  fuerint  expiata  remediis,   perennibus  illuc   20 
concremabuntur  incendiis.     hos  itaque  immisericordes  a  fide  et  baptismo  non  legimus 

21  declinasse,  sed  perpetuam  mortem  divina  cognoscimus  auctoritate  meruisse.  ex  hoc 
etiam  animum  tuum  provida  in  posterum  cura  sollicitat,  utrum  animae  exutac  corpore 

22  senticndi  et  intellegendi  vigorem  affectumque  non  cxuant.    interrogemus  divitem  illum 

in  evangelio  non  inter  auras,  ut  poetarum  deliramenta  asserunt,  oberrantem,  sed  in  25 
inferni  carcere  ex  illorum  numero,  qui  inclusi  poenam  exspectant,  inter  flammas  con- 
scientiae  ante  diem  iudicii  constitutum,  pro  fratrum,  qui  adhuc  in  hoc  mundo  positi 
erant,  emendatione  sollicitum,  colloquia  cum  Abraham  per  interiectum  chaos  vastis- 
simum  sedula  obsecratione  miscentem  et  vivaci  germanorum  rccordationc  pulsatum, 
ita  pro  viventibus  supplicasse:  rogo  tc,  inquam,  pater  Abraham,  ut  mittas  3o 
Lazarum  in  domum  patris  mei;  habeo  enim  quinque  fratres,  ut  testctur 
illis.  ne  et  ipsi  vcniant  in  hunc  locum  tormentorum,  et  si  quis  ex  mortuis 

23ierit  ad  eos,  paenitentiam  agent.  ecce  inferni  ergastulo  carceratus,  nullum  iam 
de  se  habens  remedium,  tamen  antiquum  circa  suos  servat  affectum ;  et  dum  damnatus 
pro  peccatoribus  rogat,  magnam  intra  paradisi  nemora  respirantibus  iustis  pro  carorum   35 

24suorum  coraraodis  curam  esse  demonstrat.  quod  autem  requiris,  quid  malis  post 
finem  aut  detur  aut  adimatur,  iniquis,    dc  quibus  legitur:    desiderium  pecca- 

7  lac.  II,  13.  8   Matth.  XXV,  42.  43.  13  Matth.  XXV,  41.  14  Matth.  III,   12. 

IG  Matth.  XXV,  46.  23  Ep.  Paulini  nr.  XIV  §  4.  30  Luc.  XVI,  27.  28.  30.  36  Ep.  Paulini 

nr.  XIV  §  5.  37  Ps.  CXI,  10. 

2  idolis  —  4  coraparatur  hic]  G,  om.  P  probante  Mommseno  3  quam  0  4  morte  P       man- 

cipandos  P        multus  —  b  baptizatus  P  6  eos]  om.  G  7  misericordis  P       neclexerint  P       iudice  P 

misericordiae  P      ei]  et  P  8  fecerit  G       misericordia  P  9  hospis  fui  G      collegistis  me]  coUegistis  P 

10  domum  G  11  promitus  G  baptizatus  —  12  uacuus  P  12  mote  P  14  quia  P         pre- 

paratus  G  \h  conburit  P         igne  (P)         inextinguibile  P  16  hi]  om.  P         supplicio  P,  ignem  G 

18  quid  dubitat  P  19  ponere  G,  ponire  P  21  inmisericordis  P        leges  P  22    cognoscemus  P 

auctoritate  P  23  posterum]  G,  futurum  (P)  24  illo  ex  euangeliu  P  25  inter  auras]  e^).  Paulini 

nr.  XIV  §  3,   in   tercuras  G,  in  terras   auras  P  doleramenta  P  in]   om.  P  26   carcerem  G 

inclausi  P  29  obsecracionem  P       uiuace  germenainim  P  31  elazarum  G       domo  P       testitur  ille  P 

32   ipse  P        qui  (P)  33  ad  eos]  om.  G         agant  G         ecce]  in  superscr.  G^,  in  om.  P         ergastolo 

carceratus  G,  angusta  damnatus  qui  P       iam]  om.  G  34  circa  suos]  G,  in  fratribus  P  35  inter  (P) 

iiemorat  P  36  requires  P  37  au  (aut  6'")  detur  G        adimitur  G        legimus  (P) 


XV  t;   n   -     XV  8  33.  279 

toruin    peiil)it,    tcrionormu    cnpitlitato    ct  liondinni  nnibitione    snljnnttu.    solnni    reil-      (^rr 
dendao  rationis  pondus  et  nietus  intolerundi  examinis  imminebit  nec  antercntur  sensus, 
sed  ad  cogitationem  alterius  saeculi  magis  expediti  alacresquc  reddentur.    quod  autem  25 
de  ipsa  anima,    utrum   corporea  an   incorporca  sit  postulas  cdoceri;    itaque  quod 

^   temporibus  non  includitnr  nec  locoruni    tcrminis    cohcrcetur,   quod   soli    deo    competit, 
hoc  tantum  incorporeum  esse  cognosce.    sicut  nnus  doctorum  cximius  disserens  cuidam 
sciscitanti.  nbi  esset  deus,  ita  respondit:    deus  non  alicubi  cst,   (juod  alicnbi  est  con- 
tinotnr  ioco,  (|nod  continetnr  h)C()  corpus  est.     quae  cnm  ita  sint,    omnis  caro  corpus,  20 
non  omne  corpns  et  caro  est,    ot  qnidem  non  sohini   aniniu,    scd  otiam  ungolorum  in- 

lu    visibihs    cuoh'stisque    substantia,    sicut   localibus    spatiis    continetnr,    ita    auctori    sno 
corporea  essc  et   comprehensibiHs   approbatur.     quid   cst   cnim   nisi    corpor^uini.    ([uod  27 
de  snpcrnis  sodibus  proturbutum  loco  cessit?     quid  ost  quod  scnsit  ruinum".'     (piid  ost 
quod  ucternue  tlummuo  obnoxium  praeparatur  ad  poenam?    sed  et  ipsc  beatus  Lazarus  28 
post  Unguas  famuhantium  canum  susceptus  manibus  angelorum,  de  quo  legimus:  factum 

15    est,    ut   morcretur   mendicus    et   portaretur   ab  angelis  in  sinus  Abrahae, 
corpoream    esse   docuit    animam    suam,    dum    in    sinus   Abrahae,    id   est    in   remotum 
beatumque    secretum,     angcHcis    infertur    obsequiis.      dc    anima    autem    sua    sanctus  29 
propheta     pronuntiat:     educ     de     carcerc    animam    meam,     id    est    do     hospitii 
corporaHs    angustiis.      ideo     factura    eius ,     quae    vel    peccatorum    iacuHs    vulneratur 

20   vel  usque  ad  divinae  imuginis  decus    per   quaUtates   mutata  provehitur,    absque   dubio 
et  deo  et  angeHs,  a  quibus  comprehendi  et  transferri  potest,  corporea  esse  evidenter 
ostenditur.     requirendum  est  autem  inter  ista.  quid  iHud  sit,  quod  cum  uterquc  homo,  30 
id  est  anima  et  corpus,  adhuc  in  parudisi  regione  diabolo  porsuadente  deliquerit,  sola 
caro  per  condicionem  mortis  multam  transgressionis   exceperit    et   circa  unius  poenam 

25    remanserit    culpa   communis.      sciendum    ergo    est,    quod   ideo   mors    ad    animam   non31 
pcrvenit,  quia  in  eam  dominus  imaginem  suam  et  simiHtudinem  collocavit,   nam  sicut 
deus    immortaHs,   misericors,   iustus,   patiens    est,    ita  harum  dona  virtutum  in  faciem 
nostri  interioris  infundit,  ut  quunto  quisque  magis  patiens,  magis  iustus,  magis  miseri- 
cors  exsisteret,   tanto  magis  divinae  participationis  munere  praeditus  appareret,    sicut 

30   apostolus  dicit:  in  interiorem  hominem  habitare  Christum  per  fidem.    inter- 32 
rogas   etiam,    cur   animae   cum    carne    sua  aHquid  pro   corporaH    errore  commune  sit. 
sicut  originale  peccatum    pro    unitate   corporaHs    hospitn    utrumquc   complectitur,    pari 
uterque  modo  in  peccatorum  societate  constringitur,  ita  eis  in  criminum  participatione 
una  causa  est,  sicut  in  virtutum  rerauneratione  par  gloria  est.    numquam  enim  exterior  33 

35   in  baratrum  luxuriae   caderet,    nisi   ei  consensum  praeberet  interior.     nos  ipsos  intcr- 
rogemus  et  intra  nos  poterimus   agnoscere,    quod   mens   domina   exercet   imperium   et 


4  Ep.  Panlini  nr.  XIV,  §  5.  14  Luc.  XVI,  22.  18  Ps.  CXLI,  8.  30  Ephes.  III,  1<3.  17. 

31  Ep.  Paulini  nr.  XIV  §  6. 

1  bonorura  (P)  2  rationes  P        metus]  co&us  G        inminebit  G,  inminib;  P  3  ad|  om.  (P) 

alacrisque  (P)  4  postula  se  doceri  G,  edocere  P  5  iucludetur  P  6  doctorum]   G,   doctor  (P) 

8  ita]  om.   G  omnes  P  9  et  caro]  caro  (P)  quidem]  scrijjsi,  quia  codd.  10  auctore  (P) 

11  quo  G  12  perturbatum  (P)  13  elazarus  P  15  mendicu  P        sinus]  P,  sinu  G,  slnum  Vulfj. 

17  beatumqui  P         sua  P  18  educ]  domine  add.   G,  om.  (P)  cum  Vulrj.         aniraa  mea  P  19  cor- 

porales  P        ideo]   (P) ,   unde  pro  G         eiusj   corporis   m   mg.  add.,   sed  eras.   G         raaculis  G  20  di- 

uini  P  qualitatis  P  prouehetur  (P)  21  et  angeKs]  angelis  G  transferre  P  22  osten- 

detur  (P)  23  id]  om.  G  24  cudicionem  P  transgressiones  P  unus  G  25  quia  G 

27  inmortales  G         iustus]  et  add.   (P)  28  interiores  P         infudit  (P)  magis  patiens]   G,   om.  (P) 

29  existerit  G,  exstetisset  P      tantu  P       appareret  —  30  dicitj  G,  apparerit  P  30  in  interiorem  hominem] 

in   interiore    homine    (homine   G)  GP,    virtute    corroborari    per    spiritum    eius    in    interiorem    hominem   Vulr/. 
31  corporale  G  32  corporales  P         conplectetur  P        pari  uterque]  scripsi,  pari  uterui  G,  par  uterque  P 

33  inj  s.l.G^         constringetur  P        eis]   G,  enim  (P)  34  una  —  remuneratione]  om.  G        gloriosa  P 

35  ei  consensum]  eni  sensum  G       praeberet]  ae  periii  in  G       interior]  ovi.  G  36  et]  ut  G       dominica  (P) 


2S0  FAUSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

GP     caro    subiuncta    faniulatuin :    ista   cxhibet    ministeriuui ,    illa    consilium:    oboediontia   a 
serviento    cessaret,    uisi  voluntas  a  iubente  praecederct.     et  similem  necesse  est  con- 

34  dicionem  in  damnatione  cognosoant.  quae  contra  simul  iu  retributione  gaudebunt.  dicis 
adlnic.  quae  est  immovtalis  quomodo  pro  mortalibus  vitiis  torqueatur. 
mortalia  quidem  mala  sunt.  sed  immortalis  erit  cruciatus  malorum  et  delictorum  cruces,     s 

i>5  vitiis  deiicientibus.  permanobunt.  meliorem  materiam  ita  inferior  secum  traditura 
iudicio  est,  sicut  contlari  aurum  plumbi  compellit  admixtio.  homo  ergo  pro  mortalibus 
malis  moriturus  est  deo  et  victurus  inferno:  haec  erit  ilHus  mors,  ut  mori  ei  in  dolore 

30  non  liceat.     extendis  in  hoc  quoque  sollicitudinem  tuam,  utrum  anima  et  spiritus 
idem   sint   aut  quomodo   seg-regentur?     duas  tantum   in    homine,   id  est  animae    i» 
et  corporis.  noverimus  esse  substantias;    spiritus  autem  nunc  naturalis  probatur,  nunc 
accidens  invenitur.     aliquando  enim   spiritus  pro  anima   ponitur,    aliquando  virtutis   in- 

37  tellegitur  appetitus   et   spiritalis    aifectus.     hoc  genere    unus   atque   idem    homo    nunc 
carnalis.    nunc   animahs,    nunc   etiam   et  spiritalis  est.      carnales   sunt   de    quibus   ait 
dominus:    non    permanebit    spiritus    meus    in    hominibus    istis,    quia    caro   is 
sunt,    et   apostokis:    qui   autem    in    carne    sunt,    deo    placere    non    possunt. 
carnalis   est  qui  ventri  et  gutturi  edendi  et  bibendi  nimietate  deservit  et  vitae  bonum 

35  in  gulae    ingluvie    et  voracitate    constituit.     at  vero    animalis   efficitur,    quando   adhuc 
parum   deum    cogitans,    secundum   animam   saeculari   prudentia   ad    ahquarum    rerum 
providentiam  permovetur,  quando  aut  investigandis  pro  curiosa  vanitate  rerum  latentium   20 
causis  aut  philosophicis  studiis  delectatur;   unde  et   apostolus   dicit:    animalis  homo 

39non  percipit  quae  sunt  spiritus  dei.  spiritalis  autem  esse  incipit,  quando 
honesta,  sancta,  spiritalia  concupiscit,  quando  ad  divini  timoris  cultum  vigore  cordis 
ascendit,  quando  ad  se  spiritum  sanctum  per  munditiam  corporis,  per  custodiam  casti- 
tatis   invitat,    ut  de   ea  illud   apostolicum    dici  possit:    vos   estis   templum   dei   et  25 

40spiritus  dei  habitat  in  vobis.  quae  homini  non  insita  per  naturam,  sed  ita  sunt 
adiuncta  per  gratiam,  ut  separari  possint  desidia  intercedente  per  culpam.  unde  idem 
apostolus   dicit:    qui   autem   templum    dei   violaverit,    disperdct   illum    deus. 

41  ecce  per  fidem  non  solum  baptizatus  sed  et  dei  esse  tempkim  videtur  et  tamen  per 
diversa  flagitia  dei  severitate   disperdetur.     hoc  loco    perditionis   vocabukim   aeternum   30 

42perditae  animae  esse  noverimus  interitum.  in  baptizatorum  numero  absque  dubitatione 
censentur  qui  membra  Christi  esse  dicuntur,  et  ideo  quomodo  perditis  comparantur, 
quomodo    a    generositate    fiUorum,    flagitio    operante,    degenerant,    dicente    apostolo: 

43tollam  ergo  membra  Christi  et  faciam  membra  meretricis?  et  illi  quoque 
manifestissime  dona  secundae  nativitatis  acceperant,  qui  etiam  charismatum  diversitate   35 


4.  9  Ep.  PauUni  nr.  XIV,  §  6.  15  Gen.  VI.  3.  16  Rom.  VIII,  «.  21  I.  Cor.  II,  14. 

25  II.  Cor.  VI,  16.  28  I.  Cor.  III,  17.  34  I.  Cor.  VI,  15. 

1  subiecta  (P)       miiiisterium]  miuisterio  et  P  2  seruitute  (P)      precederit  G,  prociderit  P      et]  om.  (P) 

3  cognoscant]  Mommsen,  cognoscat  G,  cognuscet  P  4  inmortales  P  5  dilectorum  P        crucis  GP, 

cruciatus  Pithoeus,  cicatrices  coni.  3Iommsen  6  secum]  um.  (P)  7  conHari  aurum]  flai-iarum  G      conpellet  P 

8  illius]  tibi  G         ei]  om.  G         dolori  G  9    spiritum  P  10   id  est]  om.  (P)  11    corpores  P 

spiritus]  «ps  6^  uaturaies  P  12  accedens  (P)  aliquando  —  pouitur]  G,  om.  (P)  uirtute  (P) 

13  spiritales  P  14  carnales  P       nunc  animalis]  om.  (P)        spiritales  P  16  apostolos  P  17  cai-- 

nales  GP      deseruet  P  18  uracitate  P      constituit]  quando  manducandi  et  bibendi  niraietate  uitam  conpotat, 

quando  ei  uentris  domenatur  ingluuius  add.  P,  om.  G:  (jlossema  exstirpavi      ad  P     efficetur  P  19  purum  (P) 

singulari  G,  saeculare  P  20  prouidentia  G,  scientia  P  aut]  om.  (P)  pro  —  rerum]  G,  prosperu  P 

laetantium  G  21  au  phylosophi  eis  dilectatur  studiis  P       et]  om.  G       disserit  G  22  autem]   om.  (P) 

23  sancta]  G,  et  (P)         timores  P  24  sanctum]  om.  (P)         corpores  P        per]  quando  G        castetates  P 

25  ut  de]  und  G      apostoli  (P)       posset  P  26  homine  P      natura  P  27  separare  P      possit  G,  posset  P 

28  disperdit  GP        eum  (P)  29  et]  om.  G        templum  esse  (P)  30  dei]  om.  G         disperditur  G 

perdiciones  P  32  qui]  et  (P)         ideo]  G,  uidi  P  35  manifestissimae  G        natiuitates  acciperat  P 


XV  S  -^-i  —  XV  §  :VJ.  Ovl 

pollobaiit.    di'   i(uil»u^  (loininus  iii   cvangelio  dicit :    iniilti    (iiccnf    niilii    i  ii    illa    ilic;       ( ',  P 
iloinino.    (Inniinc.    nonnc    in    iioininc    tuu    ]•  roj)  licta  viin  us    ct   in   noniinc  tiio 
(lacinonia  oiccinnis    ot    in    noininc    tuo    virtntos    niultas    fooimus'.'     ct    tuno 
confitobor   illis.    (|uia    iiuin(|uaiii    inivi    V(is:    disccditc   a    nic.    (|  u  i   n  p  c  la  iii  i  n  i 

•'    in  i(|ui  ta  toni.    quis  ahdicatos   non   intcllc^Mt  a   salutc.  (|ui  a  ((inspcctu   patris  iubontur  M 
aliscodorc?     in   sortoin   cos  suain   inors   indultitaiitcr   accipict.    (|U(is    vita    (|uac  ('liristiis 
ost  ignorahit.      Itaptizatos   j)cnlitioni   tradi   pro   iiii(juitatil)us   suis   dubitas.   cuiii   l)a|)tisiiia 
ipsuin  j)«'r  inultiinoda  scolora    j)crirc    cognosoas?     (juod    aiitoin.    sicut   j)agiiia    (•oiitiiiot.  1.') 
sornio   tuus  do  jiocta  inutuatus    i  g  n  c  in    aiiimac    siiiij)licis  aostimavit.    do    sola    lioc 

1"    diviiiitatis    substantia   dici    convonit.    cui    niliil    ai^j^ositum .    iiiliil   a  suj)criorc    collatum. 
niliil  constat  adiunctum.     iustus  j)aritor  ot  iustitia.  vivciis  ct  vita,  saj)ion«  atquo  .sapiontia 
ost.    virtus    ct    orii>:o    virtutum:    in    princij)alibus    ciiiin     bonis    suis    hoc    est    ij^so    (juod 
possidct.      liomo    voro    dujilox    intollogi    potcst.    (|ui    \ivcns    ot    iustus    et    saj)ions    dici  10 
potost.    vita    auteni    ot   iustitia   et    sapientia    dici   noii   jiotest,    (juia   ita  his  induitur.    ut 

I'    ali(jnoticns    oxuatur.      (juod    homini    datum    ost.    dco    insitum    cst.      homo    vorbi   gratia 
(h'auratus  cst.  dous  aurum   cst,  in  (juo  hoc  est  potontia  ot  gloria  (juod  natura.     iiaiii.  17 
(juod   subtilitcr    indicasti.    si    omnia    liacc    (jiiac   domiius    Marinus    intcrminat  u  r 
cxcij)iuiit    poccatoros.     (juid    maius    imj)ii    mcroantur    igiioro.      hala-nt    sub 
poronnibus   inalis  ct  suj)j)licia  gradus    suos.    ut   ,t!,raviuni    obnoxius   j)eccatoruin    intinitis 

-'"   licet,    tauKMi  utcuiiKjuc  tolerandis,    impius  vero  inauditis  cruciatibus  torqueatur.     tunc  |s 
autem   baj)tismi    gratia   ab    aeterna  morte    posset    hotninom  vindicaro,    si    in  aliquibus 
oius   intey;ritas   ot    dignitas   non   periret.     grave   crimen  est,    quod   haereticus  accipere  4'.» 
noluit,  sod  non  niinus  illud  grave  est,  quod  christianus  et  accepit  et  perdidit:  nam  ot 
ille  qui  fiducia  baj)tisnii    nuptiale   convivium    sacri   concilii    temerator   irruporat.   nitore 

-••    puritatis   amisso.    dc    inlustri    iustorum    convontu    oxjxdlitur    et    in    extorior(>s    tonobras 
proturbatur.     nunnjuid  crodendus  ost  niveum  sanctae  regenerationis  possidere  candorom,  .')(• 
qui  incestus,  vcneficus  et  cruentus  vel  qui  praecipitio  aut  suspendio  vitam  praecidens  in 
partem  transit    impiorum?     legimus    inexstinguibilos    flammas    factis    capitalibus    prao-.')l 
paratas,    hominom    voro   in   malis    suis  vivontom    j)or   solum    baptismum    salvatum  esso 

"'    non  logimus.     poriculose  sibi   quod    caelestis   scriptura   non    lo(juitur    inimica   securitas 
pollicetur.    multo    pcriculosius    illa    non    credit   quao    vcritas    comminatur.      ali(jua .    iit  .')2 
dicitis,  beatissinius  vir  Marinus  cum  interminatione   dissoruit:  sod  sicut  illud  quod  pro- 
misit    dominus    diligentibus   se   etiam    testimonio   apostoli   pro   rei   magnitudine   in    cor 
hominis  non  ascendit,  ita  futurorum  immensitas  cruciatuum  angustias  humanae  mentis 

3^>    excedit,    quac  mala  momentaneae  paenitentiac    umbra    non    removet,   quae   fides   sine 
operibus  non  repcllit.   quibus   terminum   saeculorum   labentium    cursus  in  flammas  in- 


1   Matth.  VII,  22.  23.  \)   Ep.  raulini  nr.  XIV^  §  8.  16.   32  Ep.  Paulini   nr.  XIV,  §  i». 

24  Matth.  XXII,  11.  33  I.  Cor.  II,  9. 

1  dominus]  om.  G  2  tuo  nomine  denioiiia  (x  .']  eicimus  G,  deiecemus  P  4  confiteborl  G, 

dicit  P         numquam]  G,  non  (P)  .')  abdicatus  P         ab  salute  P  6  abscidere  /'  suam  mon.s  G, 

suas  mors  P        uitae  (t  7  ignorauit  (J         baptizatus  perdicione  P  H  multa  raoda  P        cognuscat  P 

9  tuos  P        propheta  nnitatus  i'  12  hoc  —  13  possidetj  =  Fauisti  ep.  1,  7  13  possedit  P       sapiens] 

et  add.  G  14  et  iustitia]  iustitiae   (t         et  sapientia]  ovi.  (P)         qui  G  15  homine  P        homo  — 

16  auruni  est]  =  Phusti  ep.  I,  7  16  gloria]  (P),  c/.  Paralip.  XXIX,  11,  gratia  G  17  domnus]  GP 

18  maius]  G,  magis  (P)  19  grados  P        ut]  G,  et  (P)  2()  impios  GP  21  ab  aeterna  raorte]  G, 

habetis  iiec  niorte  P       possit  G  22  integras  G  2'i  sed]  om.  (P)       est]  om.  P       et  accepit]  accipit  (P) 

24  quis  G       teneatur  G,  timeratur  P  25  puritates  P       expelletur  P       exterioris  G  26  perturbatur  (P) 

numquid]   G,   non  P         generaciones   possedire  P  27    incei*tus   ueneficus    et  cruentus  G,   inter   incestos, 

uenefecos  et  crnentos  P         uel  qui]  Mommtien,   uelque  G,  uel  P         praecedens  GP  28  transiet  P         in- 

exstinguibilis  P  29  per]  G,  non  P         baptisraa  P  30  periculosae  GP        caelestes  P        legitur  (P) 

31  periculosior  (P)         credere  (P)  .32  dicetis  P  34  cruciatum  G         mentes  P  35  excedet  (P) 

male  G         momentauea  (P)         fidem  (P)  36  repellet  (P)         testimoniu   G         inextinguibilis  P 

SlDONIUS.  36 


282  FAUSTl  ALlOKUMgUE  EPLSTULAE. 

(jP  oxsringuibilos  statuoro  uon  valobit.  intor  quos  inoxhaustos  vaporos  tardo  so  aninia 
o;i  oorporeani  or  sontiot    ot  vidobit.     i't    iihn»   iustis.    piis.    oastis    oporibus   dioni    ultiniuni 

praecurranius  or  \\\v  riinondt^  i'a  ([uao  ilhio  riinoi'o  non  prodorit  deolinenius.    hic  finem 

infiniris  conrririonibus  iniponainus  or  intoloranda  incendia  nuno  salubriter  cogitando 
54  ex    ipsis    ignibus    aerorna    nobis    retrigeria    coinparenuis.      cortus    auteni    suni    de    tide 

vestra.  quod  falerati  composito  nitore  sermonis  acceptiora  vobis  erunt  salutifera  sin- 
5.'»  cerae    testiinonia    veriraris.      tiliuin    niouin    Eininentiuin    dulco    decus    nostruni    paterno 

sospitamus  atfoctu.     doininus  noster  adinirandain  niilii  niagniticontiam  tuain  i^rat^sentibus 

repleat  bonis  et  dignum  reddat  aeternis. 


XVI.  10 

DOMIXO  PIISSIMO  ET  SPECIALIBUS  OFFICIIS  EXCOLENDO,  UT  CONFIDO. 
IN  AETERNU3I  FRATRI  ET  PER  OMNLV  DOMNO  FELICI  FAUSTUS. 

1  j\1.\(;ntm  pietatis  et  fidei  testimonium  est,  quod  per  tantarum  vasta  intervalhi 
regionum    et   per   tot    rerum    interiecta  discriniina   ad   nos   usque   latitudinem   vestrae 

2  caritatis    extenditis.     in   hac    relegatione  nostra  artifex  dei  nostri  misericordia  gemina    i'- 
exercet  officia:   nostram  excurat  paterna  sodulitate  rubiginem,  vcstrain  circa  nos  dilu- 
cidat  fidem  vestramquc  approbat  pietatem;    nos  cliniat  benigna  sollertia,  vos  producit; 
nos  coangustat  sahibriter.   vos  dihitat;    nos  arguimur.   vos  proficitis:    dotrimenta  nostra 

3  in  vestra  transeunt  commoda.    cum  foneratores  nostri  sitis,   incipitis  nostri  esse  debi- 
tores.    siquidem    causa    vestrae  devotionis  et  mercedis  vestrae   materia    sumus.     opera    ^" 
vestra  de  nobis  capiunt  lucrum,  merita  vestra  de  fiagellis  nostris  mutuantur  augmentum. 

4  vestrae  soUicitudinis  ad  nos  afFectus,  ad  deum  pervenit  fructus  ac  sic  duplici  modo  et 

5  de   nostra   castigatione    et    de  vestra   retributione    divinis    boneficiis    obhgamur.     paene 
autem  mihi  respondendi  silentium  perfcctio  vcstrae  consolationis   indixerat.     nam  ipsa 
sollicitudo  interrogandi  iam  forma  vivendi,   quam   cotidie   de   domni   mei   patris   vestri    -•• 
sancti    episcopi   Leonti    efficacibus    doctrinis    et    praesentibus    documentis    sufficienter 
attrahitis.     non  autem  miror,  si  et  meum  quamlibet  ex  superfluo  requiritis  institutum, 

6  cuius  circa  vos  singularem  nostis  affoctum.  creditis  in  adiutorium  fidci  vestrao 
magisteriura  meum  tam  perfectum  esse,  quam  votum  est.  licet  sermo  meus,  quem 
lentiorem  etiam  praesens  reddit    infirmitas,   vestro   sufficere   vix   possit   ardori.  tamen   :'" 

7  paucis  conversationcm  vestram  non  tam  instruam,  quam  revolvam.  magnam  sollicitis 
perhibet  eruditionem  agnitio  peccati,  mctus  iudicii,  terror  ignis  aeterni.  itaque  ad 
immolanda  orationum  sacrificia  amica  sunt  fruentibus  nocturna  silentia,  quibus  usquc 
ad  horam  tcrtiam  b'ctio    modcrata   succodat,    ut    cxcrcitium    spiritah;   non    dcsinat   dc- 

8  siderari  et  semper  possit  augeri.     utinam  provideat  dominus  vel  duo  fida  solacia,  cum    ^' 
quibus  diurnas  et  nocturnas  cxigas  functioncs,    et  vel   biduo   in  septimana  salutantum 

1  ine.xauctos  G,  inexautos  ]'       aiiiina  (1  2  et  sentiet]  sentiet  (J        castis  et  piis  {P)  i)  pcnr- 

ramus  G        illuc]  GP       nonj  nibil  (P)        proderit]  na  add.  P  4  nuncj  non  (/ ',    nos  G-  5  com- 

paremus]  explicit  add.,  epistula  desinit  P  10  XVI]  LXXIl   /'  11  officiiciis  G  12  Iratre   7' 

domno]  G  felici]  cf.  Gennadius  de  viris  inl.  c.  LXXXVI:  scripsit  postea  et  ad  Felicem  praefectum  praetorii 
et  patriciae  dignitatis  uirum,  filium  Magni  consulis,  iam  religiosani  epistulam  ad  timorem  dei  hortatoriarn, 
conuenientem    personae    pleno    animo    paenitentiam    agere    disponenti  LJ    pietates  P  15  caritates 

extendetis  P  17  producet  J'  IH  coangusta  P         uos]  in  ran.  G-         nos  |i  nos  <•'         arguemur  P 

proficetis  GP         detrimenta]  (r'^,  detriment*  G^,   detrinientQ  P  lit  nostrae  satis  1'  20  deuociones  P 

22  sollicitudines /'  23  o«blegam' 6r  24  silentio  P       uestra  consolationes /'  2;")  rornia  7'       flomni]  ^i 

27  meam]  m  anle  n  ».  l.  G^  30  redit  P         posset  ardore  P  '.VI  agnito  /'         ignfs  /'  33  ora- 

tionem  P  34  oram  GP         tertia  G         moderatas  P         excitum  corr.  exercitiuni  ?  G^         desiderare  (P) 

35  posset  augere  P  36  bidio  (J         sejitima  P         salutanluiiil   ^r'/',  salutariis  G- 


iVuariM  ofticiis.  :ir(lua  suiit  (|uat'  pid  iiiifi  ro^antis  tcivdif  (•DlliHniiiiiur.  scil  illc  lalio-  f»l' 
lantuiii  lM'iiii*;nus  adiiititr  rani  lcvc  tilii  taciat  iuj;iiin  suuni.  (|uaiu  iucunduni  crit 
praeniium  suuni.  iu:itur  si  troj)i(la  ))aruni  ainplius  ru(Iiiiicnta  |)cnuittunt,  alturnis  \) 
hiemales  dies  ioiuniis  transi^antur :  (|uac  siciit  iiKKlciari  convciiit.  ita  neces«e  est 
•'•  duplicari.  duplicari.  in(|uani  :  duo  cnini  sunt  al)stincntiac  ;;-cncra :  unuiii  cst  incon- 
tinentiae  appctituiu  a  cilio  ct  potu  ct  a  divcrsis  carnaliiiiii  suavitatuni  inlccchris  c(»cr- 
cere  et  voniere  crucis  rcrraiii  suliiccti  cvtcrioiis  cdoniarc  ct  neeeBsitati  potiiis  (pi;iiii 
voluptati  tenij)erata  niodcratione  servirc,  cjmliiiii.  si  jicriuittat  intiriuitas.  vci  altcrnis 
diebus,    donec   vis  loni;ae  consuetudinis    sciisiin    dissuescatur.    accijicrc.     dc    usu    v(M'o|)) 

I"  indumentorum  paulatim  ae  gravitas  ad  infcriora  sulunittat.  nc  ijisa  iiovitas  suliitac 
medioeritatis  offendat.  observanduin  est  cniiii.  nc  clatio  ctiani  dc  iiiinia  )mmilitat(> 
t^eneretur  et  vitium  dc  virtute  nas(!atur:  (juac  taincn  lacilc  siijicrabitur.  si  confusibilis 
illa  praeteritae  conversationis  liistoria  antc  oculos  adducatur  ct  rca  conscientia  trej)idis 
sensibus  praesentctur.     ita   lict.   ut.    duiu   jicr  recordationem  j)raetcritoruiii   iiiahtiuni  all 

'•'   diabolo    inncsta   j)racsumj)tio  casti<;atiir  (liinKjuc   iactantia    validis  culj)aruni   armis  victa 
propellitur.    crimina    (^uac    geii(;raverant    iiiortcm     militarc     incij^iant    ad     salutem,    in 
remedium    dclicta    proficiant    et    medicina    de    vulneribus    j)roducatur    et,    sicut    dixit 
apostolus.  de  peccato   elaborenius  damnarc  |>eccatuni,     alterum  abstinentiae  j^^enus  cst  12 
multo  sublimius  nuilto(juc  preriosius,  inotus  animi  regere.   irrationabiles  pcrturbationes 

w  et  cogitationum  inter  se  colluctantium  rebelles  tumultus  mentis  imperio  subiugare, 
malitiae  virus  taiiKjuam  funestum  aliquod  maleticium  de  j^enetralibiis  cordis  exspuere 
et  animam  contra  diversaruni  fiuctus  temptationum  constantiae  moderamine  gubernare 
et.  contra  passiones  occultas  velut  contra  domesticos  inimicos  rixam  quandam  irascentis 
fidei    auctoritate    conserere,    inanes    curas    longe    repellere    et   a   noxiia    coUoquiis   ac 

•'■■   desideriis,  (juibus  diabolus  jiascitur.  abstinere  et  per  mansuetudinem,  patientiam,  tran- 
quillitat(nii  imagineni  (bn  in   vultii   interioris  excolere.     virum  spiritalia  et  divina   cogi-  i;{ 
tantem    tristitia   non   frangat,    laetitia    iion    resolvat,    stabilitum    in   timore    dci   pectus 
ostendat    magnanimitatis    aequalitas,    ut   et   nobis  coaptari   possit  libelli    illius   insignc 
prin(!ipium:    erat  vir    unus    abstinens  se  ab  omni  re  mala.     vir,    inquit.  unus,  14 

:'*'  hoc  est  semper  idem:  quia  niliil  in  eo  erat  dubium,  iiihil  duplex.  nihil  accidens,  nihil 
varium,  nihil  diversum,  sed  eum  iu  statu  virtutum  suarum  aequali  ordino  pernianentem 
tempora  non  mutabant  nec  eum,  ut  marinis  Huctibus  moris  est,  iu  alternas  partes 
diversa  ventorum  Habra  versabant.    ita  et  soUicitus  dei  famulus  inconcussa  fidei  molel5 


is  Roiii.  vni.  :).       -H)  I.  iic-.  I.  1.     I.  luh  I.  1. 

1   lorcri.s  (•',  luniris  J',  iVueiis  l'ithoen)i         iiiteiruj^autos  /'         culluqiieumr  J'         illi  1'  2  beniguos 

adiutur  1'        (juaui]  om.  G  4  hicmalis  P        inodej-are  P  o  est  duplicare  P        duo  —  2^-  ^^^>  ^-  ^*^ 

secunda]  (■um  ep.  II  a  Fausto  ad  Ihirlcium  data  fere  conveniunt         absteuencia  P         unum   est]    uniuersi  P 
G  poto  7*  7  *u(jniere.  ras.  r  O,  mouereP       cruces  (f       exteriori  sedomare  P      necessitate  GP  H  uoIuptiP 

epuluni]  coni.  Mommsen,  pulluiu  GI^,  pauluui  Pithoeus  !(  siiisum  P  11  mediocretates  P  12  uirtutii  P 

1.')  p&eritate  corr.  pr«feeritate  (i^',  praeteriti  P         conscia  P  16  propellitur]  pelletur  P         geucr  (auerant 

ni  in  ras.  P')  ortem  P  17  delecta  G  18  apostolos  /'        elnlioremu.s]  ac  laboreums  P  19  ptiosius 

motos  G :    cui   nulla   contradicere    possit   iufirmitas    in  ep.  TJ  add.  animae  1'  regere  corr.  geuere  P ' 

inracionabilis  P  20  tumultos   G         mentes  P  21   uiros  G,   ueros  P         penetrabilibus  G,   paenetra- 

bilibus  P         cord  (is  s.  l.  G^)   G  22  moderamiui  P  23  irascentes  P  25  diabolos  pascetur  P 

per]  beneuolentiam  in  ep.  II  add.  20   interioris]   G   citm  ep.  II,  exteriore  (P)  excolere)  cuius  decus 

non  in  corporis  personam,    sed  in  animi  formam  sollertia  factoris  impressit  in  ep.  II  add.  cogitantem]  ut 

add.   GP,  om.  ep.  II  27  tristicia  P  28  oaptire  pusset  P  29  priucipium]  ubi  ille   magnificus 

helcana,   qui  possessio  dei  interpretatur,  uir  uuus  mystico  nuucupatur  eloquio  in  ep.  II  add.  omne  re  P 

30   nil  duplex  nil  —  nil  G  accedens  P  31    nil   G  statu  P  aequale  P  permanentem] 

accidentia  iu  contrariiuii  non  iiiouebaut,  mutabiiia  add.  ep.   II  33  flagra   GP         soliitus  1 

36* 


2S4  tWUSTl  ALI()l{rMQt:K  KPIsTLiLaK. 

QP      funtlatus  in  hoo  tantuni.   Christo  in  se  operante,   niutetur,   ut  novis   seniper  virtutibus 

lUinduatur.  ante  oninia.  in  quantum  adiuvante  deo  possumus,  illas  in  nobis  ({uinque 
sensuum  expug-nemus  inlecebras.  quicquid  enim  pulelirescit  visu,  quicquid  lenocinatur 
odoratu,  quicquid  mollescit  attactu,  quicquid  dulcescit  gustu,  quicquid  blanditur  auditu, 

IThaec  omnia.  si  his  abutamur.  intentionem  de  spiritalibus  ad  terrena  devolvunt.  et  ' 
ideo.  sicut  pater  fidei  Abraham  quinque  illos  reges  in  trecentis  decem  et  octo, 
mysterio  intra  litteram  hitente.  devicit,  ita  et  nos  contra  hos  principales  vitiorum 
duces  in  lesu  nomine  et  crucis  signo  (hoc  cnim  utraque  era  exprimit)  dimicemus,  ut 
audire  mereamur  a  domino:  vincenti  dabo  coronam  vitae,  et  qui  vicerit  non 
laedetur  a   morte   secunda,    et   quia   regnum   caelorum  vim  patitur   et   vio-   '<• 

ISlenti  diripiunt  iUud.  vim  enim  sibi  factura  est  anima,  ut  carnales  affectiones 
spiritui  subdat.  ut  crucem  deliciis  praeferat,  ut  vigilias  somnis  dulcibus  anteponat,  ut 
adversarium  in  membris  suis  vincat,  ut  ex  alia  alter  eflPectus  ad  illam  domini  prae- 
ceptionem  idoneus  inveniatur:    si  quis,  inquit,  vult  post  me  venire,   abneget  se 

I9ipsura    sibi.     si  quis  ex  iracundo  patiens  efficitur,    continens   ex   luxurioso,   placidus  i^^ 
ex  cruento,  benignus  ex  invido,  largus  ex  cupido,  totiens  nos  negamus,  quotiens  nos 

20  ad  meliora  convertimus.  et  ideo,  ut  ad  hoc  assurgamus  quod  esso  debemus,  prius 
studeamus  odisse  quod  fuimus.  oportet,  ut  hic  prius  mutetur  ad  vitam.  qui  illic 
nmtari  optat  ad  gloriam. 

XVII.  20 

DOMINO  SANCTO  ET  IN  CHRISTO  DEVINCTISSIMO  FRATRI 
GRAECO  DIACONO  FAUSTIIS. 

1  JloNORATUS  officio   tuo ,    houoratus    iudicio,    provocatus   affectu    loquar  tecum   in 

2hurailitate  sincera,  in  libertate  benevola,  in  caritate  non  ficta,  in  verbo  veritatis.  et 
licet  mihi  tacendi  causam  indicere  potueris,  dum  benigno  ac  nimis  credulo  animo  '^■' 
tantum  paene  mihi  quantum  tibi  peritiae  et  eruditionis  indulges,  tamen  per  interrogandi 
sollicitudinem  imposuisti  mihi  respondendi  necessitatem,  qua  cum  absente  non  sine 
trepidatione  mihi  aestimo  colloquendum;  quia  de  rebus  tam  profundis  et  meas  ac 
tuas  vires  excedentibus  non  minus  periculi  est  respondere,  quam  incondito  stilo  in- 
gentia  sacramenta  committere,  et  ideo  carum  meura  in  his  quae  nimis  temere  protulit  :"* 
3  tacendo  magis  castigare  debuissem.  in  tantae  autem  rei  consultatione,  in  qua  longe 
viam  regiam  reliquisti,  aliquos  expertae  scientiae  viros  eruditione  atque  aetate  seniores, 
quibus    credere    facilius    possis,    interrogare    debueras    secundum    illud   propheticum ; 


G  Gen.  XIY,  14.         9  Apoc.  II,  17.      Apoc.  IT.  11.         10  Matt.h.  XI,  12.         14  Mattli.  XVI,  24. 

1  mutemur  G,  mutatur  P        nouis]  i  s.  l.  O '  2  iiuluatnr]  in  agro  pectoris  plantentnr  ntilia,  noxia 

succidantur  cet.  in  ep.  II  add.  possemus  P  quinque]  ep.  II,  qui  ]  neq;  corr.  quin  |  *eq;  m.  rec.  G,  quae 
neque P  3  sensum  GP      uisu]  m.  rec.  G,  usu  G^P  4  adoratu  P      molescet P      ulciscet P  5  abutatur 

corr.  abutamur  O'  intentionem]  raentis  In  ep.  II add.  spiritalibus]  ta  s.  l.  G^  ad  terrena]  adulter*naP 
G  regis  P  7  iatente  G,  letente  P  S  crnces  GP         era]  cf.  ep.  II,  mpra  p.  2<>8,  l.  15         dicimus  P 

10  ledatur  P         regna  P         patetur  P  11  uim  enim]  pni  |  nicntim   G         ut]  &   G  12  cruce  GP 

13   effectos  J'  14   idnneus  G,    idoneos  P  adnegit   7'  15   cfficetur  GP  excluxrioso 

carr.  exclusorioso  P  placidos  P  IG    benignos  P  17   conuertemus   GP  19  nintare  P 

gloriam]    explicit   add.  P  20  XVII]  LXXIII  P  21  fratre  P  22   graeco]  scrqm,   greco  G, 

grego  P,  grato  Migne:  cf.  Gennad.  de  viris  inl.  c.  LXXXVI:  est  et  eius  epistula  in  modum  libelli  ad  dia- 
conum  quendam  Graecum  nomine  edita,  qui  a  fidc  catholica  discedens  ad  Nestorianam  abiit  inipietatem.  in 
qua  epistula  admonet  eum  crederc  sanctam  Mariam  nirginem  non  hominem  pnruni  geiuiissc,  (pii  postea 
susciperet  diuiiiitatem.  scd  deum  ucrum  in  liomine  nero  23  artetu  G  24  ))oninola  (/  2.'')  nimis] 

mis  G  2G  quantumj  iu  qnan  '.'        erudifiones  P       tanie  G,  tam  P  27   que  G  29  cxcidentibus  G 

33  t»*  inteiTogare,  rns.  int   G 


XVI  §  ir,  -  XVII  §  1:5.  285 

intorr<)i>ii    piiti-ciii    t  u  u  iii    ct    i  ixliciil)  i  t    tihi.    scniorcs    tuos    ct    diccnt    tilii;      (i  J> 
sod    iibsquo    tluhio    (jui    vcl    (|U<ilciucuin(|Uc    rct|uirit    duconi,    tlccliniirc    ojitiit    crroroiu. 
domino,    in    his   qutxo    agimus  vol    (jUiic    diciuius    iit^iuo  ad  extremuni   scriptis  niandiirc     1 
praesumimus     fructum     profectuiiKiuc     oporis    oxspectarc    debemus.      in     hiic     autoui 
••    seripturula  quam  ad  nio  dirigoro  di<i;natus  os  non  oloquontia,  non  sciontiiu  non   riitio. 
non  iiodificatio   aliqua  ordinati  aut   coinpuncti    sornionis    appiirot,    sod    tostiuioniii    con- 
fusissime  pro  momoriao  facilitato  congestsi  temeritatem  incauti  cordis  accusant.    uovit    5 
dominus,  quiii  stupofactus  pro  studio  tuae  siilutis  liaoc  colUxjuor:  sic  et  te  interrogasso 
et  me  rcspondisse  ad  bonum  commune  proticiat.    in  scriptis  sancti  p(mtificis  Auj^ustini    0 

1'»  etiamsi  quid  apud  doctissimos  viros  putatur  ossu  suspectum,  ex  his  quiio  damniinda 
iudicasti  nihil  noveris  reprehensum,  sed  fidei  sensum  maxime  de  duabus  substantiis 
vel  naturis  doi  et  hominis  douiini  ac  rodomptoris  nostri  scito  a))ud  catholicam  occlosiam 
non  solum  patrum  iiuctoritiitc  susceptum,  sod  otiiiiu  iipostolicis  (u-iiculis  consocratuni. 
proindc  verbum  hoc  quod  luoro  prophetico  ad  to  factum  dicis,  ut  cortum  ost,  nou  doi    7 

i-'    spiritu,    et   apud    doum  ot  iipud  hominos  vaklo  daiunabilo  ost.    nisi  prior  ipso  damna- 
veris.    ergo,  ut,  aliis  praoterniissis,  hunc  duplicom  orrorom  et  de  haeresi  natum  et  in    8 
pericula  haeresis  pertrahentem  brevi,  quantum  absentem  possum,  sermone  constringam, 
cum  sanctae  sincoritati  tuao  multorum,    non    quiilis    ego    sum,   necessaria   ossct  priio- 
sentia  magistrorum,    primo  k)co  ignorantor  ot    satis   periculose,   non   dicam,   scribitur, 

ii"  sed  cogitatur  suscipi  non  debere,  ut  homo  mater  dei  sit:  quod  de  Nestorianae 
haeresis  noveris  impietate  descendere,  qui  profano  ausu  disputare  non  timuit,  beatam 
Mariam  tantum  matrem  fuisse  hominis  non  etiam  dei,   et  ideo  pro  hoc  catholicac  per 
omnom   mundum    ecclesiae  districtione  damnatus   est.     non   dobet,    inquit,    suscipi,    0 
ut  liomo  matcr  dei  sit!    sod  ubi  ost  ilhid  vel  propheticum  vel  ovangelicum:    ecce 

-'■'   virgo    concipiot    ot    pariet    filium,    ot   vocabunt   nomen    oius   Emmanuel, 
quod  est  interprotiitum  nobiscum  deus?    et  itom  in  evangelio;  quod  nascotur 
ex  te   sanctum    vocabitur    filius    dei.      ubi   etiam   illud   est,    quod    suscepta   porlO 
omnes  insuhas  ct  ccclesias  patrum  signat  auctoritas,  contra  Nostorium  loquens;  nialo- 
dictus,   inquit,    qui   filium   dci    deum   verum    de  Maria   nonne   nuper  natum 

ao  pro  nostra  salute  non  confitetur?    secutum  est,  ut  diceres,  dei  et  hominis  unam  1 1 
esse  naturam,  hoc  modo  unam  dei  esse  substantiam.     recte  dixeras,    si  de  sola  trini- 
tate   dixisses,    ubi  una  atque    eadem   est  sub    trium    pcrsonarum   distinctione    natura. 
ceterum  cum  ad  hominis  assumpti  incarnationem  venitur,    sicut   hominis    et    dei  unam  12 
confiteraur  esse   personam,   ita  duplicem    scimus    esse    substantiam.     qui    autem   unius 

'■'•■'   naturae  asserit  dominum  redemptorem,    aut   hominem   in    divinitate  aut  deum  negavit 
in  corpore,    cum   redeinptio  nostra  non  ox  altorutro  sod  ex  utro^jue  perfecta  sit.     hoct3 
autem  loco  unum  sine  alio  erroris  poriciilo  nosce;  si  doi  solius  dei  nostri  esset  natura. 


1  Deut.  XXXII,  7.  24  Is.  VII,  14.  2.0  Mtitth.  I.  2:3.  2G  Luc.  I,  m.         28  cf.  Sjmbolum 

Ohalcedonease  apud  Schaff,  The  creeds  of  Christendom  II,  p.  G:3. 

1   interroga  *  * ,  ras.  re  <l  2  reqniret  P       optet  P  ?>  ad]  nra.  J'  4  ])raesiimenms  P  o  elo- 

qneuti  (r  (!  sermones  P        confnsissimae  P  7  temeritate  P        udcusat  (J,  accnsat  P  8  prae  (PJ 

salutes  P  9  et  me]  ut  me  J'         agnstini  O,  a*gustini  P  K)  doctissimus  P  11   niaximae  se  J^ 

12  homines  P       redemptores  P  14  dices  P  If)  liominis  T/  16  praetermissus  6'  18  senteritati  6?, 

senciritate  P  19  pericolosae  P         scribetur  /'  20  cogitetur  6'P  21  impietattl  (jt        propbana  G 

auso  P  22  lioraines  P  24  sed]  ut  G  25  uirgo]  om.  P         liemanuhel  (J  26  est]  inest  G 

nascitur  (r  28  nestborium  P  30   diceris  P  et  —  31   dei]  om.  P  u*nam,    ras.  t  G 

31    unam  «***,   ras.  esse  ?  G  dixeris  P  trinitate    (trinitatem   G)  —  32  est]  om.  P  32  una  G 

distrinctione  /'  33  incarnatione  GP       *sicat,  ras.  S  G       bomines  I*  35  diuinitatr'  P  37  loco]  G, 

locO   P,    loqnor  Mummseii  errores  7'  nosce  si  dei]  scrqjfii,   nostre  si  di   G,   nostrae  sed  di   P,    nostrae 

fidei  jlfiffne,  nos  dicere  redemptorem,    sed  errore  tinam  dici  coni.  Mommsen  nostri]  p.  37  olim  racua  nunc 

adinratione  quadam  mat.ris  ajrinm  occnpata  est,  cf.  N.  ArcJiir  VITT,p.  367       esfiet  natura]  scripsi,  esse  naturani  GP 


.^ge  FAUSTl  ALlORUMQUt  EPISTULaK. 

GP      €'i"ii<^  in  substantia  inaiestatis  suae  divinitas  erucitixa  est.     si  unani  dei  solius  naturam 

I4di('is.  jn  substantia  sua  niaiestas  mortua  vel  sepulta  est,  quae  omnia  deus  non  in  se 
sed  in  natura  suscepti  hominis  cxcepit.  nihil  enim  deus  sensit  patientis  sensu. 
sed  sensit  compatientis  affectu:   nihil  sensit  pro  diversitate  substantiae, 

I5sed   sensit   pro   unitate    personae.      unitate    coniunxit   et   consequenter   adiecit:    •'> 
nos    unum    eundemque   verum    hominem    et   verum    deum    intellegimus:    et 
iteravit:    nos    verum    hominem    et  verum    deum  nullo  mt)do  ambigimus  oon- 

IGfitendum.  accipe  etiam  iii  hymno  sancti  antistitis  et  confessoris  Ambrosii,  quem  in 
natali    dominico    catholica   per   oranes    Italiae   et   Galliae    regiones    persultat    ecclesia: 

ITprocede  de  thalamo  tuo,  geminae  gigas  substantiae.    refuge  ergo  inter  haec,   i" 
sancte  frater.  alterutrae  partis  errorem :  si  tantum  dei  naturam  dixcris,  imposuisti  deo 
condicionem  passionis  ot  mortis:    si  vero  tantum  hominis  naturam  dixeris,    subtraxisti 

ISdeo   gk^riam    redemptionis,    subtraxisti   auctori    potentiani  reparatoi'is.     audi.  quomodo 
sacra    eloquia    per    unam    personara    explicant    utraraquc    substantiam.     iuxta    divinam 
naturam    loquitur:    ego    et    pater    unum   sumus:    sccundum   liunianam   substantiam    i' 
eontitetur:   (|uia  pater  maior  me  cst.    iuxta  caelestem  naturam  pronuntiat:    omnia 
quae   pater   liabct  mea    sunt:    iuxta   terrenae    naturae   infirraitatem    dieit:    filius 

19autem  liominis  non   habct  ubi  caput   rcclinct.     quasi  homo  indicabat:    tristis 
est    anima    mea    usquc    ad    mortom:    quasi    dens    contestabatur :    potestatcm 
habeo  ponendi   eam    ct   potcstatcm  habeo    iterum    sumcndi    cam,     sccundum  "^" 
carnis    naturam    in    crucc    pendebat ,    secundum    divinitatis    substantiam    paradisum    et 

'20  regnum  caeleste  donabat.  hoc  Arriani  obscurato  cordc  penitus  non  videntes,  quia 
praesuraptio  et  elatio  suffundit  raentis  intuitum,  ad  deum  quac  erant  hominis  rettu- 
lerunt.    credentes.   quod    minor   loqucretur  divinitas,   ubi  sola  hominis  demonstrabatur 

21  intirmitas.     nullani  poncntes  intcr  caelcstia  et  terrcna  rationcm,    dum   naturas    in    deo   ■..'' 
et  homine  duas  rccipere  nolunt,   dei  substantiam  diviserunt;    et  dum  ad  sohx   hominis 

22  vcrba  rcspiciunt,  dcum  qui  gloriae  plenitudo  cst  intellectus  lumine  perdidcrunt.  ac 
sic.    qui  deum  filium  horainis   credendum    dcnegat,   Nestorii   impietatc  raaculatur:    qui 

23  duas  substantias  in  redcraptore  non  credit,  Arrii  laqueo  deceptus  involvitur.    nos  vero, 
mi  frater   carissirac.    in    Christum    dorainum   ita   perfccta   et   inseparabili    distinctione   -o 
crcdamus .    ut    dei    ct    hominis    simplicem   pcrsonam    ct  dupliccm  novcrimus  cssc  sub- 
stantiam.     sicut  anima  et  corpus  horaincm  facit,    ita  divinitas  et    humanitas    unus  est 

24  Christus.    tu  autera  quod  geraino  errore  praeventus  scribendum  putasti,  sub  duarum 
n  a  t  u  r  a  r  u  m  c  o  n  v  e  n  t  u   s  u  s  c  i  p  i   n  o  n   d  e  b  e  r  e ,   u  t   d  e  u  s   p  a  t  e  r  h  o  m  i  n  i  s    s  i  t ,   u  t 
homo  mater   dei   sit,    nos  unam  dei  hominisque  personam  fiducialitcr  et  salubriter  ">■' 
asserentes  in  eo  qui  erat  in  principio  et  qui  sub  redemptionis  nostrae  tempore  factus 
est  in  sirailitudine  carnis  peccati,  id  cst  in  vcritate  liominis  et  similitudine  peecatoris: 


3  Ex  ei.i..itula  qmulam.  cf.  ep.  XX  infra  p.  293,  1.  18.  23.  10  Anibros.  hynin.  IV  (Migne.  Patr. 

lat.  XVL  p.  14111.  1.')  loann.  X,  30.  KJ  loann.  XIV,  28.        loann.  XVL  1.').  17  Luc.  IX,  HS. 

18  Matth.  XXVI.  .3S.  ly  loann.  X.  18. 

2  (lices  r  3  liomiiies  1'         pacieutes  P  4  aflfectuj  ey^  A'A',  cttectu  GP  5  seusit]  sit  (r 

persouae  unitae  P  G  uerbum  hominem  (r,  uerhum  iu  homineni  l'  7  ambigemus   (IP  8  etiamj 

ergo  P         antestetes  et  confessores  P         amhrosi  G  quae  in  tali  P  9  catholico  corr.  catholica  ('  * 

10  procedens  Ambr.        gigans  G,  gygans  /'  11  scae  GP        partes  (Jr        sit  G  12  honiines  /'       sub- 

straxisteP  13re(lemptionesP       subtraxistae  auctorae  P      reparatoresP  1  f)  hjfpietur  i'  17  naturae] 

om.  P  ]f(  anima  moa  J'  21    in  —  suhstantiam]  oin.  P  22  caelestem  (rP       paenus  (tP  23  et 

elatioj  om.  J'        homines  G^J'  24  homines  P  2.")  inter]  (lu  acld.  (i        rationc  (rJ'  2(j  iiomines /' 

27  (lo  P  intellecttts  /'  ac  —  28  denegat]    om.  P  29  redemp*tore   (!  dcccptos  inuoinntur  i' 

30  kalJi  in  christo  diTo  P        inseperabile  P  31  homines  /'  34  conuentil  J'        dl  (iP  3r>  nos] 

noii  T'  3(;  rcdemptioncs  /'  37  homines  /'         peccatorcs  /' 


WIl  ^  l:;        XVII  i;  ;•,:?.  287 

nos.   iiKjuaiii.   ita   «lcuiii   |iati('iii   liuuiiuis   Mib   pfisuuat'   uiiitatc   tostauiiir.  sicut   sul»  ciiis-       ^il' 
(leni  unitatis  auiploxu   luatrciu   dci   limiiiucui   cnutit^MUur  iuxtii  syiuln>li  auctoritatciii.   iii 
tilia  praetcrniittaiu.    (|ua  (liciiuus:    crcdo   ct   in    filiuni    dci   lcsuiu  ('liristuin.    i|iii 
conceptus   cst   dc   s|»iiitu    saucto.    iiatiis   cx    .Maria    virninc.      (|uiii    talis   crrdf  2."» 

■'  cst  in  doiuino  salvatoic  uuaiii  ct  siniplicciii  cicdidissc  suhstantiaiii .  (|iialis  ('iior  ('st 
dupliccni  assi'ruissc  j>cis(iiiaiii.  naiu  si  in  socictatc  caruis  assinuptac.  (|ua('  toruiaiii 
tiunuli  doi  induit.  diiac  sul>stantiac  iioii  tiiciiiiir .  cii;(»  iu  lioininc  dcus  iioii  tiiit  ct 
separata  a  dc(»  |»crsoiia  lioininis  tiiit  ac  sic  sul»  tali  scnsii  vidobis  siil»it(»  (|uartaiii 
nescio    undo    accrcvissc    pcrs(»naiu    ct  in   lioc   intcllcctiini   pravitatis  consc^iiicutia   prac- 

'"   cipitari.   ut  iani  non   triuitatciii   ncccssc  sit  confitcri.     audi  p(»tiiis.  (piciuadiiioduiii  li('atus2() 
Tsaias .  distiucto   ordiuc   coiiiuuct(»(pu'   disciiiiiiiic.    doiiiiiii    ii(»stri   ac   rcdciniitoiis   iiativi- 
tatoni  dispouat:    parvuliis.    iiupiit.    uatiis    cst    iiobis.    filiiis    datiis    ost  n(»i)is. 
accipo  filiuui   doi   iu   o.xtrcuia   partc   sacculoriiin   cx    iuiiiijita   luatic.    iiatura    ij;ji(»ranto  ot  27 
fido  niaritanto.  progenituiu.   cx   voluiitatc   Imiiiiliatimi.  siipcivciiicntc   iii  viri^iiicni  sanct^» 

'■'   spiritu.    lioiuincni    deo    inirabilitcr  iiii])lctuui   ct  dcuiii   iii   lioiniucm   uiisoricorditcr  c(»iu- 
inutatuui   uoc   cxinanisso   i;Ioriac   iiia<;uitu(liucm .    scd   jicr  siisccptam    scrvi   c(»n(lici(»iicui 
doniini  (»stendisse  pietatom.     )>arvulus  uatus  ost  nobis.   tilius  datus  ost  uol»is.2S 
iiatus  est  nobis  qui  sibi  orat:    datus  orgo  ox   divinitate.    natus    ox    virginc:    iiatus    (pii 
sontirct  occasuin.  datus  (]ui  uoscirct  oxordium:  natus  qui  et  inatre  ossot  iunior.  (bitus 

-"   quo  nec  pator  essot  antiquior:  natus  qui  moroiotur,  datiis  per  queni  vita  renascerotur. 
illic    dominatur.    Iiic    humiliatur:    sibi    rcgnat  ot  iiiilii   militat.     parvulus    ii  a  t  ii  s    c  s  t  2'.) 
nobis,    filius    datus    ost    n(»l)is    ot    factiis    cst    pri  nc  i  j)atus    s  u  j»  c  r    uuicrum 
eius.     inanifestum  hominoni  dcmoustrat  umorus.    latontom  deum  l(»(|uitur  priiicij»atu>. 
agnosce  duplicem  sub  j^crsouac   uuitato  substantiam:    dv  nostr^»  cst  (juod  aj»j»cii(lit.  dc  :><» 

■-•"'    suo  est  quod  donavit.     de  imstro  habuit  iinde  cadorot.    do  suo    undo    c(»nsurgerot.     dc 
nostro   unde   teneretur.    de   suo   uiidc    misererotur.     de    nostro    habuit    unde  i»r(»  ii(»l»is 
solveret.    de    suo    unde    penitus    in    nullo    debitor    apparerot.      do    nostro    undo    cruci- 
figeretur.    do    suo   undc   glorificarotur.      de    nostr(»    dedit    jjoccati    hostiam.    do    suo    in-i»l 
dulgentiae  tribuit  gratiani.     de  uostro   itaque  humiliatio.  do  suo  cssc  j)robatur  asccnsio. 

:*"J   dc    nostro    obtulit    sacrificiuni.    de    suo    contulit    praeniium.      duarum    orgo    uaturaruui 
capax   hoino    infirmitatibus    agnoscitur,    deus   virtutibus    approbatur.     piget   sermonom  ^{2 
tani  manifostae   rei    assertione    producere.     scio.    quod    haec    ipsa   hreviter    strictimquo 
memorata  temere  committo  vel  epistulis  nieis  vel   sensibus  tuis.     sod  dum  te  ad  intcr- 
rogationis    salubritatem   sollicita   humilitate   submittis.    multum    mihi   do    orroris    liuius 

:'■"'   remedio  pollicoris.     revoca,  (luaeso,  ab  hoc  discrimine  pedein  tuum.  priusquam  iu  j»r(»-  :»;» 
fundum  irrcvocabilo  elationis  torrente  rapiaris,    et    rectum   animi  sensum,    qui   niultac 
lectionis  pondus  non  sustinet  nec  novit  thesaurum  scientiae  dispensare.   niagis  laboris 


0  Synibokmi  apost.  apiul  Schatf.  The  CTeeds  of  Christendom  11,  j».  4"».  12.  17.  '21    Is.  IX.  ti. 

1  iu'i"itate  1'  '2  unitjUes  auiplexuiM  J'  4  maria  (r  (juiuj  Muvuunen,  que  siiit  '•',  fjuae 
siiit  P  f)  saluat(jre  F  credidisse  —  H  duplicem]  om.  F  (j  sucietatd  F  adsurai>ti  /'  7  dei] 
scnpiit,  deus  OF-  substautias  F  homine  F  8  separata  deu  7'  boniines  F  tale  J'  uidebit  /' 
n  praecipitare  7'  lU  triiiitatem]  quateniitatem  add.  F:  scrlJja.i  ut  iam  quateriiitatem ?  cuiifitere  /' 
11  redemptores  F  natiuitate  GF  13  ex]  ea  F  14  uirgine  GF  16  magnitudiue  7' 
17  natus  est  nobis]  natu  G,  probante  Movimseno  18  nobis]  ovi.  (J,  probante  Mommseno  sibi]  l»i  s.  l.  G\ 
sibi  expunxit  Mommsen  20  quo]  a  quo  F,  cf.  ,icript.  Rer.  Merov.  I,  p.  920  moritur  F  24  est]  om.  G 
adpendit  (rP,  cf.p.  286,  l.  21  25  de  nostro  —  26  misereretur]  om.  (r  26  unde  raisei-eretur]  miseritur  F 
27  soluerit  7'  debetur  J'  -JS  debit  P  iiidulgencia  et  tribuit  F  .'>()  praemio  P  31  agiuis(;eliir  P 
pegit  (rP  32  regi  I'  atrictimque  P  33  timeri  F  interrogaciones  /'  34  sulunittitis  G, 
submittetis  P  eirores  P  36  inreuocabile  (}  elaciones  P  rapiatis  G  animae  F  niultae 
lectionis]   (J,  niulta  elaciones  /'             37  labores  P 


288  FAUSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

GP      oecupatione    castigu.      toiiipora    iiiimodcrjitiiin    abstinentiae   rig-oreni.    (|\ii    etiani    uKMiti 

34  generat  iniirmitateni.  (luoni  puro  indo  nasoi  undo  scribendi  praesuinptioneni,  rogredoro 
ad  viam  regiani.  nutriooni  olationis  rotugo  sollioitudinoin.  et,  (piia  legiinus:  nian- 
duearo  niol  niultuin  non  ost  bonuin,  (inagis  onini  inflat  paruin  fundatum  sensuni 
seientia.   (luain  aodifleat),  ita  oave  niniiam  leetionem,  ut  cordi  parum  capaei  tam(]uam     •' 

35  suinpri  iminoderatius  vini  periculosam  novoris  cbrietatem.  numquam  cogitationibus 
tuis  eredas.  sed  magis  iinitanda  logas  quam  legenda  (lonscribas  et  in  mente  tua 
loquaris    ad   dominum:    in    ('(trde    meo   abscondi    eloquia   tua.    ut   non    peccem 

lUitibi.    et  si  evadoro  porieula  non  dcforis  ingruentia  sed  intus  eoncepta  desideras,  nihil 
tibi    utilius    scias.    quam    ut   sub    aliquo    probatissimo    abbate    vitam    tuam    munias   ac   lo 
voluntates  tuas  senioris  legibus    tradas  et,   ut  adversarii   insidias   possis   superare,    te 

37tiineas.      seripturulam    ipsam    retinendam,    immo    supprimendain    putavi,    no    ultra    in 

3Salieuius  altorius  eatholiei,  qui  te  ininus  diligorot,    inanum  ot  conseientiam  veniret.     ex 
iioe    aurom    potoris   agnoseoro    sana    osse    intima    eordis   tui.    si    adhuc    quasi    libor  me 
eulrorem  tuuin  humilitor  et  amabilitor  oommoncntem  sollicito  ot  libenter  audieris.    ante    i' 
interrogationem    ineauta    vidobitur    fuisso    persuasio,    post    responsionom    inexcusabilis 

39  apparebit  intentio.  quod  si  inter  haec  aliquid  mihi,  qui  austcris  magis  quain  dulcibus 
sanari  animani  tuam  eupio.  eredidoris  imputandum,  momento  oseulis  malo  blandis 
praeponi  vulnera  earitatis. 

XVIIl.  20 

(r  DOMIXO  DEYINOTISSIMO  ET  MIHI  SPECIALI  AFFECTU  YENERANDO 

AC  SUSPICIENDO  FKATRI  LUCIDO  PRESBYTERO  FAUSTUS. 

1  (jTR.A.NDis   caritas    est   parum   eauti    fratris  erroreni  por  dei  gratiam  et  adiutorium 
magis  velle  curare  quain.    sicut    summi    antistitos    mcditantur,    ab    unitate    suspendere. 
quid  possuin  de   hoe  sensu.   sicut  vis,    eum  unanimitate  tua  per  litteras  loqui,    cum  te   -'» 
praesens   inulta  et  bhinda  et  humili  conoeutiono  numquam  potuerim  ad  viam  veritatis 

2  attrahere?  loquentes  ergo  de  gratia  dei  et  oboedientia  hominis  id  omni  modo  statuere 
debemus.    ut   neque    proni    in    sinistram    neque    importuni    in    dexteram    rcgia    magis 

3  gradiamur    via.      illud    autem    venerationem   tuam    dixisso    miratus    suin,    quod    nulhis 
umquain  sub  religiosa  professione  contra  catholicam  fidem  vel  scripserit  vel  praedica-    <" 
verit,   cum    phirimi   multipHces   et  profanos  errores  suos  etiam  scriptorum  monumentis 

4  crediderint  inserendos,  qui  tamen  christiano  nomine  gloriabantur.  breviter  ergo  dicam, 
quantum  cum  absente  loqui  possum,  quid  sentire  cum  cathoHca  ecclesia  debeas,  id 
est.  ut  cum  gratia  domini  operationem  baptizati  famuH  semper  adiungas  et  eum  qui 
praedestinationem,  excluso  hibore  liominis,  asserit  cum  Pelagii  dogmate  detesteris.  '■^■^ 

3  Prov.  XXV,  27.  H  Ps.  CXVlll.   11.  2«  Nuni.  XXI,  22. 

1  meiite  F  '6  uitam  G  elationes  P         qua  F  ")  cijnle  P  <>  uni  GP         elirieta- 

tatem,   ras.  i-ir;/vla  G  CDgitationibus]    cogitacione   sub  P  10  aliquo]  P,   alio  quo  G  abbati  P 

11  tuam  corr.  tuas  '' '         seniores  P  13  cattiolicae  P  11   ;iut  G        agnoscere]  jwteris  aguuscere  in 

luilio  }>a;/i)ine  repel.   G  1.")  snllicitae   P  Vt  persuatio  (r  17  intontencio    1*  haec  inter  P 

l'S  sanare  P  li>  praepone  P  caritatis]  finit  add.  P,   ubi  (ieiinicio  synodi  aduersus  eutyceu  netjuifur 

20  X^'111]  eimtulan  Faunti  et  Lucidi  Hincmarus  libro  quem  adoersus  Gothescalcuvi  conscripsit  de  praedestina- 
tiane  dei  et  libero  arbitrio  c.  1  inseruit  (Mifjne,  Patrol.  lat.  CXXV,  p.  79).  Quae  discrepant  compcndio  H 
notavi :   EPISTULA  .  FAUSTI .  AD   LUCIDUM  .  PKES15ITEKUM    leinjna  ferunt  GH  22   suscipiendo  H 

23  grandes  G        adiutorium  et  gratiarn  Baronius  24  ab  unitate]  H,  a  bonitate  G  Baronius  2G  allo- 

cutione  Baronlus  ui*a,   ras.  t  G  uerti^^atisV    corr.  ueritatis  tr '  27  dei  gratia  //  id]  in   G 

2y  neque    proni    in   sinistram]    s.  l.  G^  inportune  G  regi  (magis  om.)  gradiainur  uia  G,   regiam  — 

niam  Baronius  3<)  catholica  G  'A''>  ecclesia]  et  eclesia  G  34  operatione  G        semper  adiungasj 

pcradiungas  G         et]  ad  H 


J 


XVII  i^  :;;;  -  XVIIl  §  17.  289 

Anatheina   ergo    illi   (|ui    inter    roliquas  Pelagii   inipietates    liiiniiiiciM  sine  peccato    5    (t 
nasci  et  per  soluni  liil»ort'iii   pnsse  salvari  (laninandii   piii('suiii|iti(mr  coiittMKkTit  ct  (pii 
eum  sine  }>;i<itia  dei  lihcriiri  jiosse  crediderit. 

Iteni  anatheniit  illi    (|ui    lioinincin    cutii    tidcli    coiilcssiniic    sdjiciiiiiircr   liapti/atuiii    <> 
■1   et  assercntcni   ciitli(di(iiiii  tidcin   ct  postni(»duiii   pcr  divcrsii    inundi    liuiiis    (dilcctjiniciitii 
et  teniptiiincntii  i»r(iliipsuiii   in  Adain  ct  originalc  pccciituiii   pciissc  iissciiicrit. 

Item  anatheina  illi  (pii  pcr  dci  praescientiiiiii  iiiiiiiiiiciii  dcpriini  in  iinirtciii  di\crii.    7 
Itcin    iiniitliciiia    illi    (pii    dixcrit.     illuiii     (pii     pciiit     iioii    iicccpissc.     ut     siilvus    b 
esse  posset. 

">  Item  anathema  illi   (pii  dixciit,    (piod  Viis   iii    (•oiituiiicliiim    iion    possit   assurgcrc.    '.t 

ut  sit  vas  iii  iionorcin. 

itein  iuiiithema  illi  (jui    dixerit.    (piod  Christus  n(»ii  pro  oiiinilius  niortuus  sit  ncc  10 
omnes  homines  salvos  csse  velit. 

Cum  autein   ;id    nos    in  Christi    nomine    veneris    iiut    cuni  a  siinctis    sacerdotilms  I  I 

!'•   evocatus  fueris,  tunc  opportuna,  si  dominus  iusserit.   locis  suis  testiinonia  profcremus. 
quibus     et     quae     catholica     sunt     manitestentur     ct     quae     catholicis     contr;iria     dc- 
struantur.     nos   ;iutom   per  inluminationem  t'hristi  veraciter   ct    confidenter  asserimus.  12 
et  euin  qui  pcriit  per  culpiun  salvuni  csse  potuisse  per  gr;itiain,  si  gratiiic  ipsi  fiunuli 
laboris  oboedientiiun  non  negasset,  et  eum  qui  per  gratiam  ;id  bon;ie  consuinniationis 

-'"'  metas,  servitio  obscquente,  pervenit,  cadere  pcr  desidiam  et  perire  potuisse  per  culpam. 
nos  ergo  por  mediuin  Christo  duce  gradientes,   post    gratiam,    sine    qua   nihil    sunius.  li'. 
laborem  officiosae  scrvitutis  asscrinms,  sed  omni  inodo  arrogantiam  ct  praesumptionein 
laboris  excludimus,  ut  totis  viribus  desudantes,  ne  gratia  in  nobis  evacuetur,  quicquid 
de  manu  doinini  suscopcrimus,  donum  pronuntiemus  esse  non  praemium,  scientes,  hiboris 

25  ipsius  fructum  officii  rein  esse  non  meriti,  cum  evangelista  dicentes:  servi  inutiles 
sunius,  quod  dcbuimus  facere  fecimus.    hacc  quae  strictim  pro  epistulae  brevi- 14 
tate  memorata  sunt  aut  rccipere  se  aut  respuere  unanimitas  tua,  recurrente  sermone, 
respondcat.      ceterum    qui    hanc    veritatis    mensuram ,    gratia    praecedente    et    conatu 
assurgente.    non    sequitur.    dignus    erit   qui   a   sacris   liminibus    arceatur.      ego    t;imen  15 

a»'  individuam   mihi   bonitatem    tuain    toto   sincerae    benignitatis  amplexu  in  via  retinens, 
intra  matris  ecclcsiae  gremium  iicrmaiiere,  repudiato  hoc  errorc,  desidero.    qui  si  cito 
respuatur,    ignorantia    fuisse    vidcbitur;    blasphemia    vero    reputabitur.    si    pertin:iciter 
defendatur.     gravem  namque  in  auctorem  retorquemus  invidiam,  si  dicamus,    quod  ei  16 
possibilitatem  capessendae  salutis  noluerit  dare  qui  periit,  cum  ininime  negare  possimus, 

3"'   quod  mandati  praevaricatorem  in  iudicii  sui  examinatione  damnabit,   —  qui  enim   non 
est  obnoxius  de  suscepto,  nescio,  quoraodo  reus  possit  esse  de  perdito,  —  ac  sic  pec- 
cantcs    in    deum,    cuius    in   primis    incautius    asseruimus    gratiam,    in    postremis    eius 
videbimur  impugnare   iustitiam.     huius   autem    epistulae    exemplar   mecum   retineo   in  17 
conventu  sanctorum  antistitum,  si  ita  necesse  fuerit,  proferendum.    quam  si  suscipiendam 


25  Luc.  XVII,  10. 


1  ille  G      '  pelagii,  ras.  i  G  2   saluarij  om.  G  4  illij  om.  G  5  huius  mocii  Baronius 

6  et  temptamenta]  H,  et  (tep  s.  l.  G^)  tameuta  G,  ovi.  Baronius  7  prescientia  G         in  mortem  deprimi 

h(jminem  Baroniuts  1)  posset]  id  est  de  baptizato  uel  de  illius  aetatis  pagano,  qui  credere  potuit  et  noluit 

add.  Baronins,  om.  GH  10  quod]  om.  G       in  contuiueliani]  H,  in  contumil  (i  s.  l.  G^)  a  G,  contumeliae 

Baronins       posset  (r  13  uellit  (?  14mos6^*  15  opportune  ^aromws       proferimus  6^  16  sunt] 

s.  l.  G^       catholicis]  sunt  add.  Baronius       destruuntur  G  17  adserimur  G^  18  ipse  coni.  Jlommsen, 

ipsius  famulatui  Baronius  22  officiosae]  laboriosae  Baronius  24  pretium  H Baronius  25  euangelist*a 

dicente  *serui,  ras.  e  et  s?  G  26  abreuitate  G  27  recepere  G  29  a]  om.  H       tamen]  autem  Baronius 

31  in  —  gremio  Baronius         permauere]  te  suppl.  Mommsen  32  ignorantiae  Baroniu^  33  graue  G 

34  periit]  ei  dumtaxat,  qui  capere  iam  possit  arbitrii  libertatem  add.  Baronius,  om.  GH  36  reus]  G  Baronius, 

om.  H        esse  possit  Baronius         ac  si  G  38  uidiuimur  G 

SlDONIUS.  37 


290  FAUSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

^        putaverit  fraternitas  tua,  aut  subsoriptaiii  manu  propria  niox  reniittat  aut  sequentibus 

ISscriptis  oninino  se  iniprobasse  respondoat.     quod  si  eam  subscriptam,    ut  dixi,    trans- 

mittere    nolueris.    aperte    adhuc   te   in   errore   persistere   ipso   silentio   comprobabis  ac 

proinde   iam    necessitatem   mihi    facies   ad  personam    tuam    publicis    conventibus    ex- 

lOponendam.     et  ideo  secundum  haec  quae  a  me   sunt   directa    rescribe,    ut  ea,    remotis 

circuitionibus.  aut  agnoscas  aut  respuas. 
20  Item  alia  manu:    Faustus  exempbir  epistulae  meae  relegi  et  subscripsi. 


XIX. 

DOMINIS  BEATISSIMIS  ET  IN  CHRISTO  REVERENTISSIMIS  PATRIBTJS 
EUFRONIO.  LEONTIO.  FONTEIO,  YIVENTIO,  MAMERTO,  PATIENTI,  VERIANO,  lo 
AUXANIO,  FAUSTO.   PAULO,  MEGETHIO,   GRAECO,    EUTROPIO,   LEONTIO, 
CLAUDIO.    MAR(^ELLO.    CROCO,    BASILIO,     CLAUDIO,    URSICINO,    PRAE- 
TEXTATO.    PRAGMATIO,   THEOPLASTO,    LEUCADIO,  VIVENTIO,    lULIANO, 
AMICALI,   lOANNI,   OPILIONI  ET  LICINIO   EPISCOPIS 

LUCIDUS   PRESBYTER.  i- 

1  OoRREPTio  vestra  salus  publica  et  sententia  vestra  medicina  est.  unde  et  ego 
summum  remedium  duco.  ut  praeteritos  errores  accusando  excusem  ct  salutifera  pro- 
fessione  me  diluani. 

2  Proinde  iuxta  praedicandi  recentia  statuta  concilii  damno  vobiscum  sensum 
ilhun  qui  dicit.  laborem  humanae  oboedientiae  divinae  gratiae  non  esse  iungendum.       20 

3  Qui  dicit  post  primi  hominis  lapsum  ex  toto  arbitrium  voluntatis  exstinctum. 

4  Qui  dicit.  quod  Christus  dominus  et  salvator  noster  mortem  non  pro  omnium 
salute  susceperit. 

5  Qui  dicit,  quod  praescientia  dei  hominem  violenter  compellat  ad  mortem  vel  quod 
dei  pereant  voluntate  qui  pereunt.  35 

6  Qui  dicit,  quod  post  acceptum  legitime  baptismum  in  Adam  moriatur  qui- 
cumque  deliquerit. 

7  Qui  dicit  alios  deputatos  ad  mortem,  alios  ad  vitam  praedestinatos. 


1  suscripta  G  2  sl  om.  G      remittere  H  4  publices  G  5  ut]  GH,  utrum  Baronius      remo*tis, 

ras.  r  G  6  respuas]  p.  48  desinit,  x>-  49  frarjmentum  j^rolofji  Baudoniviani  alia  manu  scriptum  occupat  G 

7  item  —  subscripsi]  haec  in  codice  p.  328  episfuHs  ad  Desiderium  datis  (cf.  Canisius,  Lect.  ant.  V,  p.  551)  suh- 
iuncta  mnt,  quae  Lucidi  epistula  excipit  G,  habet  H,  auxauius  in  christi  nomine  episcopus  relegi  et  subscripsi. 
fanstus  exemplar  epistolae  meae  relegi  et  subscripsi.  paulus  episcopus  in  christi  nomine  relegi  et  subscripsi. 
eutropius  in  nomine  christi  episcopus  relegi  et  subscripsi.  pragmatius  in  christi  signo  episcopus  relegi  et  subscripsi. 
patiens  in  christo  episcopus  relegi  et  subscripsi.  euphronius  relegi  et  udmiratus  sum  plenitudinem  sanctam. 
megethius  episcopus  relegi  et  subscripsi.  claudius  in  nomine  christi  episcnpus  relegi  et  subscripsi.  leucadius 
in  nomine  christi  episcopus  relegi  et  subscripsi.  iulianus  in  nomine  christi  episcopus  subscripsi.  lucidus 
presbyter  relegi  et  subscripsi  Baronius:  subscriptiones,  quas  Hincmarus  quoque  Ujnoravit,  Sirmondus,  hist.  2>raedest. 
c.  VII  (Miyne,  Patrol.  lat.  LIII,  p.  683)  ut  s^mrias  delevit:  sunt  autem  ex  e^nstula  XIX  petitae  exeinp  G 
religi   et  subscrip  G  8   lemma  ferunt:    EXEMPLAR    EPISTULAE   LUCIDI  PRBI  G,   item   exemplar 

libelli  lucidi  presbyteri  H  9  reuerendis  Baronius  10  eufronio    —  15  presbyter]  eufronio,   uiuentio, 

ueriano,  paulo,  eutropio,  marcello,  claudio,  leontio,  mamerto,  auxanio,  megetio,  leontio,  croco,  ursicino,  fonteo, 
patieuti,  fausto,  graeco,  claudio,  basilio,  praetextato,  pragmatio,  uiuentio,  ioanni  episcopo,  theoplasto,  iuliano, 
opilioni,  leocadio,  amicali  et  licinio  presbyteris  lucidus  H  leontio  euphronio  Baronius  mamerco  Baronius 
uiriano  Baronius  1 1    auxiano  G  *  megetio   pa\iIo  Baronins  basilio    leontio    claudio    leucadio 

pragmatio  marcello  praetextato  iuliano  amicali  ioanni  opilioni  licinio  uiuentio  theophlasto  episcopis  Baronius 
12  baselio  (t        pretextato  G  13  leocadio  GH       u*uentio,  ras.  u?  (?'  14  opiloni  cor?'.  opilioui  G ' 

lycinio  Gf  episcop  G-  15  prbi  G^,    om.  Baronius  17  confessione   Baronius  19  lecentia  G 

20  humanae  obedientiae  laborem  Baroniua  22  domiimsj  om.  Baronius  23  saluteni  G  25  quod] 

cum  add.  Baronius 


XVni  §  18  -  XIX  §  23.  291 

Qui    dicit.    ;il)    Adaiii    us(|U('    atl    rinistuiii    iimIIos   ex    gentibus    |)ci-    priiiiaiii    dt'i    8     G 
gratiam,    id    est   |»er    lcgcui    uaturae,    in    adveutum    ( "liristi    fuisse    salvatos,    eo    (|Uod 
liberum  arbitriuiu  cia  oiimibus  in  primo  pareute  perierit. 

Qui  dicit,   patriarchas  ac   prophetas  vel    summos    t|U()s(jue    sauctorum    ctiam  aute    9 
■>  redemptionis  tempora  in  paradisi  habitatione  deguisse. 

Qui  dieit.  ignes  et  inferna  non  esse.  lo 

Haec  omnia  (juasi  impia  et  sacrilegiis  rcplcta  (•oikIciiiiih.  1  I 

Ita   autem    assero   gratiam    (b-i.    ut    adiiisum    hoiiiiuis  et  conatum  gratiae    seniper  12 
adiungam 
III  et  libertatem   voluntatis   humanac   non    exstiuctam    sed   attcnuatam   ct    intirmataiii  1!{ 

esse   pronuntiem    et   periclitari  euiu  (pii   salvus  est  et  euin  (|iii   j)ciiit  potuisse  salvari : 

Christum    etiaiu    deum    ac    snlvatorcm    uostrum .     (|uaiituiii     |)ci(iuct    ad    divitiasl4 
bonitatis  suae.  pretiuiu  mortis  pro  omuibus  obtulissc. 

et  quia  nuHum  perire  velit,  qui   est  salvator  oiiiiiiiiiu  liominum.   maxime  fidelium.  15 
y^   dives  in  omnibus  qui  invocant  ilhim. 

Et    quia    in    tantis    rebus    conscientiae     satisfaciendum    est,     iiicinini    me    ant(!  Ib 
dixisse,    quod    Christus    pro    his    tantum    quos    credituros   praescivit    advenisset,    sen- 
tentias     dominicas     sequens ,     quibus     ait  :      sicut     filius     hominis     non     venit 
ministrari,     sed    ministrare    et    animam     suam     redemptionem    dare    pro 
21'  multis,    et   illud :    hic    est    calix    sanguinis    mei    novi    testamenti,    qui    pro 
multis    effundetur    in    remissionem    peccatorum,    vel    illud    apostoli:    sicut 
semel   statutiim    est  hominibus    mori,    ita  et  Christus    semel    oblatus   est 
ad  multorum  exhaurienda  peccata.    nunc  vero  sacrorum  testimoniorum  auctori- 1 7 
tate,    quae    abunde    per    spatia    divinarum    scripturarum    inveniuntur,    et    seniorum 
2'.  doctrinae  ratione  patefacta,   libens  fateor,  Christum  etiam  pro  perditis  advenisse,    quia 
eodem    nolente    perierunt.      neque    enim    fas    est,    circa   eos    solum    qui  videntur  esse  18 
salvati  immensae  divitias  bonitatis  ac  beneficia  divina  concludi.     nam  si  Christum   his 
tantum    remedia    attulisse    dicimus,    qui    redempti     sunt,    videbimur    absolvere    non 
redemptos,  quos  pro  redemptione  contempta  constat  esse  puniendos, 
3f  Assero    etiam,    per    rationem    et    ordinem   saeculorum    alios    lege    gratiae,    alios  19 

lege  Moysi,    alios   lege    naturae,    quam   deus  in  omnium  cordibus  scripsit.    in  spe  ad- 
ventus  Christi  fuisse  salvatos, 

nullos  tamen  ex  initio  mundi  ab  originali  nexu   nisi  intercessione  sacri  sanguinis20 
absolutos. 
35  Profiteor    etiam    aeternos    ignes    et    infernales    flammas    factis   capitalibus    prae-  21 

paratas,  quia  perseverantes  in  finem  humanas  culpas  merito  sequitur  divina  sententia, 
quam  iuste  incurrunt  qui  haec  non  toto  corde  crediderint. 

Orate  pro  me,   domini  sancti  et  apostolici  patres.  22 

Lucidus   presbyter  hanc    epistulam    manu   propria   subscripsi   et  quae  in    ea  ad-  23 
4«  struuntur  assero  et  quae  sunt  damnata  damno. 


18  Matth.  XX,  28.  20  Matth.  XXVT,  28.  21  llel».  IX,  27.  28. 

1  nulluni  Baronhis  3  els  omnibus]  coni.  Mommam,   ex  omnibus   GH,   om.  Baronius         perierit] 

coni.  Mommsen,  perdiderint  GH  Baroniiis  4  dicitj  om.  G         quoque  G  .5  in  —  habitatione]   GH, 

intra  paradisum  Baronius  6  qui  —  esse]  GH,  om.  Baronius  12  dominum  Baronius       ac]  et  Baronius 

13  omnibus]  hominibus  add.  H  14  hominum]  om.  Baronius  16  et  —  29  constat  esse  puniendos]  GH, 

om.  Baronius        est]  H,  om.  G  18  sicut]  H,  sic  G        uenit  non  //  21  efFunditur  G        remissione  G 

24   scripturarum]   om.  G  25  qui  H  26  p  (e  «.  l.  (?*)  rierunt  G  30  ratione  G         gratiae  — 

31  moysi  alios  lege]  in  transitu  a  pac/ina  ad  paginam  om.  G  33   nuUos]   ovi.  Baronius  ex]  et  G 

33  sanguinis]  non  add.  Baronius  35  &  «ernos,  ras.  &  G  36  in  finem]  om.  Baronius  37  credi- 

dei-unt  G  39  lucidus  —  40  damno]  om.  Baronius         epistula  G  40  danin**o  G 

37* 


•292  FAUSTI  At.loKUMQUK  EPISTULAK. 

G  XX. 

EPISTULA  FAUSTI. 

1  QuAERis  a  me.  reverentissime  sacerdotum,    quomodo  Arrianis  respondendum  sit, 
qui  blasphemo  ore  oonantur  assercre:    non  potest,  inquit,  fieri,  nisi  ut  iunior  sit 
genitus  ab  ingcnito.    iuxta  quae  totum  silentium  quasi  iussus  absolvere  non  tam  pro     ■> 
rei  instruotione  quam  pro  fidei  confessione  praesumam,  id  primitus  observans,  ne  res  per 
se  obsouras  studio  oompositi  sermonis  involvam,  sed  quacdam  pauperis  sonsus  indicia, 

2  quae  non  ram  ornatui  quam  intcllcotui  videantur  servire,  depnmiam.  rcspoiulco  ergo, 
sicut  respondere  discipuli  magistris  interrogantibus  solent.  itaque  ad  pracceptum 
beatitudinis  vestrae  loquor.    ut  disoutiar;    imperitiam   contcstor,   ut   doccar:    nam  apud   it> 

3  cruditissimum  si  reticeam,  vix  possum  scire  quid  nesciam.  de  ingenito  locuturi,  scire 
debemus.  aliud  esse  rerum  substantias,  aliud  rerum  nomina,  sicut  verbi  gratia,  cum 
aurum  atque  argentum  dixcris.  non  statim  mctallum  ipsum,  sed  metalli  vooabula  pro- 
tulisti:   etenim  aurum  aliud  est  in  proprietate  generis,  aliud  in  appellationc  sermonis; 

4  aliud  est,  cum  illud  nominamus,  aliud,  cum  tenemus.     genitus  et  ingenitus  significatio   !•' 
est  deitatis,   non  ipsa  deitas:   naturae  est  appcllatio,   non   natura.     ingeniti    et   geniti 
nuncupatio   ad    hoc   valet,    ut    quis   ex    quo    subsistat   intellegas   et    non    patrem    ex 
filio  sed  filium  ex  patre  esse  cognoscas.    principium  ex  principio  ct  unum  cst  et  initio 

5  caret.   quomodo  si   dicas:    dcus   ex  deo,   non  tamen  duo  dii,  sed  unus  deus.     genitus 
ergo  et  ingenitus  et   ex  utroque   procedens   personas   indicat,   non  naturas.     maiestas  20 
enim,  quae  patri  est  indiscreta  cum  filio  et  spiritu  sancto,   distingui  nominibus  potest, 
ordinari  gradibus  non  potest.    hoc  loco  praescius  oportet  intentionem  mentis  admoveas. 

6  diois  forsitan:    quia  ex  illo  est,    posterior  illo  est.     age    ad   haec   intellectum    nostrum 
aliquibus  comparationibus  nutriamus.     videamus,    si  aliqua   res    ex   aha   existat,    quae 
tamen  illi  ex  qua  existit  non  sit  aetate  posterior.    verbi  gratia  hoc  ipsum  filii  nomen  25 
ex    patris    derivari    nomine    creditur    nec    tamen    posterius    invenitur,    quia    nisi    iste 

7  nasceretur,  pater  ille  non  diceretur.  ecce  nomen,  quod  absolute  coaevum  illi  est  a 
quo  est.  et,  cum  filius  ex  patre  sit,  patri  nomen  filius  facit,  adquirit  genitori  vocabulum 
pietatis  persona  nascentis.  cum  hoc  ex  illo  sit,  nec  hoc  posterius  nec  aliud  probatur 
antiquius,    et    cum    brachii    nomine    filius    ex    operum    virtutibus    nuncupetur,     ecce   so 

8  brachium  procedit  ex  corpore  et  tamen  brachii  aetas  corporis  non  praecedit.  vcrbum 
ex  voce  profertur  et  tamen,  cum  ex  ore  nascatur,  voce  esse  posterius  non  probatur. 
ignis  et  calor  indivisa  societas,  sed  cum  calor  indubitanter  ex  igne  esse  intellegatur, 
tamen  ignis  nequaquam  calore  suo  prior  esse  dinoscitur.  ecce  rem,  quae  existere 
videtur  ex  alia,   et  tamen  ei  de  qua  existit  sine  ulla  temporis  intercessionc  coniuncta  ^'•' 

9  est.  cum  autem  ad  deum  venimus,  hoc  est  genitus  quod  iustus  et  iustitia,  sapiens  et 
sapientia.  misericors  et  misericordia,  absolute  ex  deo  iusto  atque  sapiente  secundum 
apostolum  oriri  intellcgimus  iustitiam  atque  sapientiam.  et  sicut  numquam  iustus  sine 
iustitia,  numquam  sapiens  sine  sapicntia  fuit,  ita  filius  ex  patre,  sed  pater  numquam  potuit 

30  Ls.  LIIL  1. 

1  XX]  XII  In  vig.  scr.  G  2  EPISTULA  FAUSTI]   INCTPIT  EPISTULA  SANCTI  FAUSTI  G, 

Cl.  3famertus,  de  statu  animae  I,  2  (ed.  J:in(jelbrecht  p.  24),  scriptoris  nomen  if/nornvit:  percontor  de  nomine  : 
nec  respon.so  nec  scripto  proditur;  cf.  Gennadius  de  viris  inl.  c.  LXXXVI:  legi  eius  et  adversus  Arianos  et 
Macedonianos  parvum  libellum,  in  quo  coessentialem  praedicat  trinitatem,  et  alium  adversus  eos  qui  dicunt  esse 
in  creaturis  aliqoid  incorporeum,  in  quo  et  divinis  testimoniis  et  patrum  confirmat  sententiis  nihil  credendum 
corporeum  praeter  deum  4  inquiunt  Bnf/elbrecht  7  sermones  G       sed]  seu  G  11  eruditissimum] 

ti   s.  l.  G^  14  etenim]   Cani»ius,    enim  G  16   naturae]  Knfjelbrecht,   natura  G  IH   patreni  G 

20  et  ex  utroque]  Canisiiis,  ex  ntraque  G  ^yobante  Mommseno  procedens]  persona  suppl.  Mommsen  in- 
dicat]  scripsi,  indigtat,  ras.  n  G,  indigitat  Canisius  et  Enf/elbrecht  23  aege  G  24  ilia  G  25  illi]  G 

fili*  G^  32  nascatnr]   Engelbrecht,   nascitur  G  3.0   ilia  G  37   inisericors  et  misericordia]  G, 

expunnt  Mommse-n  39  pater]  orn.  G,  supplevit  Emjelbrecht 


XX  S  1  -  XX  §  •->(>.  293 

osao   sino   fili<>.      ;il»s(|Ui'    duliio   Aniaiii    salvatoreni    nostrum    nogaro    non   audont,    seil,  10    G 
(luni   iMinoroiu  (licuiit.    (lcuiii  asscrorc  uon  possunt.     dou.s  onini  naturalitor  plonitudinis 
di^Miitato  sulisistit  ct  coruiii  inij)iotas  uuum  so  doum  colore  prima  ooufossiono  tostatur. 
sed  qui  iuniorcm .    [lor  oum  (|ui  putatur  souior  duos  faoit  ot  soliditatom   unitatis  iiitcr- 

•'•   secat.     nam   ipsum    nonicn   luinoris  altorum  (|ui   illo  sit  maior  ostomlit.     (|uis  illo  auti-  i  1 
quior  qui  do  so  ipso  ])rouuntiat:    o«:;o    suiii    al])lia    ot  o,    ])riiuus    ot    novissimus: 
qui  a   ludaois  (jui   cssct  iutciroi;atus  ,    ita   rcs|>ou(lit  :    ]>  r  i  u  c  i  |i  i  iiiii .    (|U(i(l    ct    lo(|uor 
vobis;    qui    v^iridica    jicr    juojilictam    vocc    conliiiiiat :    anto    mo    nou    1'uit    dcus    ct 
post   me    non   erit?     si  j)ator  lioc  dicit,    iufcriorciii   jiost  so  non  coopisso  confirmat:  12 

1"   si  filius,    ante    se   penitus    non  fuisso  jjionuutiat.     dc   lioc  jirojilieticus  sermo  ovidenter 
insinuat:  hic  ost  deus  noster  et  non   r(!j)Utal)itur  alius  ad  eum,    et  post  liacc; 
inter    homines    visus    est    et    cum    hominibus    conversatus    est.     secundum  1)5 
haec  ergo  inter  gonitum  et  ingenitum  nec  ordo  est,  quia  unus  est,  nec  tempus  interost, 
quia  primus  est,   nec  postponendus  est,   quia  solus  est,    nec  jiiinor  dicondus  est,   quia 

1'    plenus    est.      ergo    solus    deus,    porfectus    simplicisque    naturao ,    inaestimabilis   et   im- 
passibilis,    etsi    eum    secundum    carnom    passum    esse  pro  nobis  veraciter  ot  salubritor 
confitemur.     post  haec  sequenti  loco  quacris  a  me,   quomodo  iuxta  substantiam  doi  in  I  1 
epistula  quadam  scriptum    sit:    nihil    sensit    patientis    sonsu,    sed    sonsit    com- 
patientis   affectu.     primo  hoe,    quod    nec  philosophos  latuit,    scire   promptissimum.  15 

^"  in   homino    divorsae    affectiones,    id  est  iustitia,   misericordia,   sanctitas,   benevolentia, 
pietas,   rcs   accidentes   sunt   et  idoo   affoctus  vocantur,    deus  voro   his  non  passibiliter 
afficitur,  quia  ei  inesse  iugiter  ct  naturalitor  dinoscuntur.    ergo  quod  in  hominc  affcctus 
et  gratia,  in  deo  virtus  est  et  natura,    nam  quod  dietum  est:  nihil  sensit  patientislG 
sensu,    sed    sensit    compaticntis   affectu,    cur   quisquam    illo   sensu  dicere  non 

w  praesumat,  quod  etiam  propheticum  commemorat:  domine,  ne  in  ira  tua  arguas 
me  neque  in  furore  tuo  corripias  me;  et:  iuravit  dominus  nec  paenitebit 
eum;  et  iterum:  iratus  est  dominus  populo  suo  et  abominatus  est  heredi- 
tatem  suam?  ct  item  divcrso  affcctu  lacob  dilcxissc  et  Esau  odio  habuisse  describitur. 
contristari  in  peccatis  nostris  et  lactari  dicitur  in  opcribus  suis  et  affectibus  subiacens  17 

30  de  se  ipsc  dicit:    pacnitct   me   focisse   hominem;    et   de    summa  caeli  sede  pro- 
nuntiat:    Saulc,    Saulc,    quid   me   pcrsequoris?     nam   ot  compaticntis  ostendcre  IS 
videtur   affectum,    cum    dicit:    esurivi    ct   dedistis   mihi    manducarc,    sitivi    et 
dedistis  mihi   bibere,    ct  rcliqua  huiusmodi,    quac  mcmoriae  abundantcr  occurrunt. 
quomodo    ergo,    si    quisquam    sacerdos    multiplici    linguarum    scicntia   praoditus    ct    in  19 

si  mcdio  divcrsarum  gentium  constitutus,  ITcbraeum  Ilcbraco,  Graecum  Graoco,  liomanum 
Romano  instructurus  alloquio,  sccundum  singulorum  intellectum  vcrba  conformet  et 
iuxta  uniuscuiusquc  sonsum  oris  sui  coaptet  alloquium  ct  dissonas  unius  cordis  et 
peccatoris  pcctoris  voccs  iu  varios  dispensct  auditus,  ita  ct  dcus  cum  hominc  locuturus, 
assumere   dignatur  hominis   linguam,     formam    etiam    suscepturus   humanam,   per   in- 

40  tellectuum   nostrorum    sonos   ordinationum   nostrarum   contestatur  affectus.     nam    dum  20 


6  Apoc.  I,  8;'  Is.  XLIV,  6.  7  loann.  VIII,  25.  8   Is.  XLITI,  10.  11   Bar.  III,  3G. 

12  Bar.  III,  38.  18.  23.  cf.  Fausti  (-p.  ad  Graeeum,  supra  p.  286,  1.  3.  25  Bs.  VI,  1.   XXXVII,  1. 

26  Ps.  CIX,  4.  27   Ps.  CV,  40.  28   liom.  IX,  13.  30  Gen.  VI,  7.  31    Act.  IX,  4. 

32  Matth.  XXV,  35. 

6  qui   de   se   ipse]  G  -,   (juid  |1  esse   ipse  G^  to]  o  G  7  a  iudaeis]  Engelhrecht ,   cu  iudeis  G 

esse  G  17  quaeris  —  22  afficitur]  citarit  (Jl.  Mamertus  I,  3  (ed.  Engelhrecht  ji.  26)  18  pacientes, 

ras.  s  G  conpacientes  G  20  in]  quia  h\  Cl.  Jlamerius  aftectionis  G  21  accedentes  G 

22  ergo  —  23  et  natura]  citavit  Cl.  3/amertus  l.  l.  (ed.  Engelhrecht  p.  27)  28  discriLitur  G  35  hebreum 

liebreo,  gregum  gi"ego  G  36  couformet]  Hartel,  confirmet  G  37  dissonas]  Ilartel,  dissonis  G  38  pecca- 

toris  delevit  Ilartel,  peccatoris  ||  pectoris  G,  cf.  infra  p.  299,  1. 16      loquaturus  G  39  homines  Cf  40  sonus  G 


294  tWUSTl  ALIOHUMQUE  KPISTULaE. 

Q  quinque  humanorum  sensuum  officia  desoribens  ita  dicit:  oeuli  domini  super  iustos 
et  aures  eius  ad  preoes  eorum;  et  iterum:  os  domini  looutum  est:  item:  et 
odoratus  est  odorem  suavitatis:  et:  manus  mea  feoit  haeo  omnia.  oaelum 
mihi    thronus    est.    tcrra   autcm    soabcllum  pedum  meorum;    oordibus  nostris 

21  eftieientias    insinuat    rerum    sub    significatione    mcmbrorum.     undc    pro   inetfabili    eius    s 
circa  humanum  genus  dignatione,    quac  scrvos  amicos  ac  filios   [nominarcl    compcllare 

■22  non  despioit.  ut  homo  cum  eodem  vicissim  humano  ore  et  more  oolloquitur.  ceterum 
dei  ira  iustitia  est.  dei  furor  severitatis  vigor  est,  dei  iurassc  definisse  est,  dei 
paenituisse  sententia  tamen  saepe  mutata;    et   cum  sc   persequente  aliquo   laedi  dicit, 

23crimen  laedentis  ostendit.     interoluditur  nobis  omnimodis  orationis  ministerium  onmis-   lu 
que  ratio.  qua  dcus  vel  intellegitur  vel  praedicatur,  si  haec  humani  sermonis  commercia 
subtrahuntur.    our  ergo  dici  inter  ista  non  possit,  sed  sensit  compatientis  affectu? 

24  si    ergo   discutienti    magistro    simplex    et    aperta   responsio    satisfecit,    transeamus    ad 
GM       terfiam  quaestionem.    qua  ut  respondcam  praecipis,    quae  in  rebus  humanis  corporea, 

25  quaeve  inoorporca  sentienda  sint.     ad  haec  aliqua  non  pro  sensus  mei   praesumptione  i'' 
depromam,  sed  pro  sanctorum  opinione  seniorum,  praesertim  cum  hacc  animum  lacdere 
iu)n    possint   et   ad   fidem    nutrire    possint    ct    usque    ad    id,    quo    patri   filius    aequalis 
appareat,  oontra  Arrianas    armarc   atque   erigerc   valcant  pravitates.     ergo   quando  de 
tractatu  altiori  coHatio  est,  ad  subtiliorem  intellectum  sensus  et  animus  praeparandus 

20  est.     ncmnulli  eruditissimi  patrum  alia  asserunt   esse    invisibilia,   alia  vero   incorporea.   20 
quicquid    creatum   est,    materiam  videri   et  factori  suo  comprehensibile   et   corporeum 
esse  definiunt.    nam  et  animarum  et  angelorum  naturam  asserunt  csse  corpoream,  pro 

27  eo    quod    initio   circumscribatur   et    spatio.     nam    sicut    in    quodam    sancti  Hieronymi 
tractatu    legimus:     globos,    inquit,    siderum     corporatos    essc     spiritus    arbi- 
trantur.    et   item:    si  angeli,    inquit,    caelestia    etiam   corpora   ad    compara-   25 
tionem   dei   immunda   esse    dicuntur,    quid  putas    homo    aestimandus   est? 

2S  sed  inter  haec  ideo  tu  animam  ncgas  csse  corpoream,  quia  iuxta  aliquorum  opinionem 
nec  localis  sit  nec  qualitate  aut  quantitate  subsistat,  quod  de  sola  dei  maiestate  credi 

29  debere   manifestum   est.     legimus   enim  in   quodam  receptissimo  patrum  tractatu:   in- 
gredi,    inquit,    et    implere    omnia    soli    est    possibile    trinitati,    quae    sic  •''u 
universae    intcllectualis     naturae     efficitur    penetratrix,     ut    non     solum 
circumplecti  eam  atque  ambire,   sed   etiam  inlabi  ei   et  velut   incorporea 

30corpori  possit  infundi.    licct  enim  pronuntiemus,  nonnullas  spiritales  esse 


1  Ps.  XXXin,  16.  2  Is.  I,  20.      Gen.  VIII,  21.  3  Is.  LXVI,  2.  1.  12  cf.  Fausti  ep.  ad 

Graecum,  supra  p.  286,  \.  .3.  24.  25.  Hieronyrai  comm.  in  lob  25  (Migne.  Pati-ol.  lat.  XXVI,  p.  727). 

29  Cassiani  collat.  VII,  13  (Migne,  Patrol.  lat.  XLIX,  p.  683). 

1  discribes  G  5  pro]  p  G^  6  nominare]  G,   expuiixit  Mommsen,  et  add.  Canisius         con- 

pellere  G  7  dispicit  G  ut]  et  G  9  sententia,   ras.  virfjula  G  mutata]   Canisius,   muta  G 

11  sermones  G  \4c  a  verbis   praecipis  ut  respondeam  codices  Claudiani  Mamerti,   cuius   operi  de  statu 

animae  haec  epistula  praejixa  est,  incipiimt,  quos  inter  se  consentientes  vel  plerosque  littera  M  dislinori.  Lemma 
ferunt:  HUIUS  OPERIS  AUCTOR  IGNORATUR,  QUIA  TACITO  NOMINE  ISTA  CONSCRIPSIT,  CONTRA 
QUAE  CLAUDIANUS  TEES  HOS  LIBROS  DISSERUIT.  Epistulam  in  duas  partes  divisam  Gennadius  quo- 
que  legit,  cf.  supra  p.  292,  l.  2  adn.         precepisq  G  1.5  ad]  e  regione  huius  versus  in  mg.  add. :  uenti- 

latione  huius  questionis  minime  G'^       non]  ovi.  M  (praeter  Lips.)       sensos  G  16  promam  G       animam  M 

17   nutrire   ad  fidem  M         po.ssent  G  18   appereat  G  erigere]  M,  regere  G  21   quicquld  — 

uideri]  attulit  Cl.  Mamertus  I,  10  (ed.  Engelbrecht  p.  50)       materia  G         conprehensibilem  G  23  circum- 

.scribatur]   GM  (plerique)  hyeronimi  G  24  globus  G,   globos  —  arbitrantur   attulit   Cl.  Mamertus 

I,  10  (ed.  Engelbrecht  p.  51)  25  si  —  26  aestimandus  est]  attulit  Cl.  Mamertus  I,  12  (ed.  Engelbrecht 

p.  53)  etiam]   om.  G  26   est]   om.  G  28  aut  —  maiestate]   om.  G  29  enim]   (m.  M 

30  sicut  G  31  uniuersa  G  33  nonnullas  —  2^-  ^^^j  ^-  •'  aestimandae]  attidit  CI.  Mamertus  I,  8 
(ed.  Engelbrecht  p.  47).  II,  10  (p.  139)  \\  nullas  G         esse  splrit.  M 


XX  S  20  —  XX  §  38.  205 

naturas,    iit    sunt    angeli,    archangeli    cet(Mae<|  uf    virtutfs,     ipsn    (juo(|ue      GM 
anima  nostra  vel  certe  aer   iste    subtilis.    tanien    incorporeai;    nullatenus 
aestiniandae    sunt.     liabent    enim    sccunduiu    se    corpus,    quo    subsistunt, 
licet    multo    ct    incoinparabiliter    tenuius,     (juain     nostra    sunt    corpora, 
5   secunduin    apostoli    sententiam    dicentis:    et    corpora    caelestia    et  corj)ora 
terrestria.     ({uibus  pro  manifesto  colligitur.    nihil  csse    incorporeum    nisilJl 
solum    deum     et     idcirco    ipsi     tantuinmodo     jiosse     penetrabiles    omncs 
atque    intellectuales    esse    substantias.     quae    cum    ita  sint,    obicis  mihi ,    ideo  32 
animam  uon  esse  corporeain.    (piia.    ut   dictum    est,    nec    localis    sit   nec    qualitate    aut 

1"  quantitate    subsistat.      quod    cuiiis   pcriculi    sit   ita   credere   in    subsequentibus    demon- 33 
strabitur;  nunc  vero  in  hoc  tractatus  nostri  status,  habita  discussione.   pendebit,  ut,  si 
nec  localis  sit  nec  quantitati  subiaceat,  esse  eam  haud  dubie  incorpoream  concedamus: 
si   vero   eam   demonstraverimus    quantitate  determinari    locove    concludi,    consequentcr 
eam  etiam  corpore  contineri,    nec   ipse  iam  dubites.     quomodo   non   localis   est,   quac  34 

15  inserta  membris  et  inligata  visceribus  solis  motibus  vaga  condiciono  substantiae  tenctur 
inclusa?    quod  si  localem  non  esse  aninuim.  ideo  asserendum  putes.  quod  pcu-  diversa  3') 
sensibus  evagetur  et   cogitationibus   diiferatur,   primum  intellegendum  est,   quod   aliud 
sit  animae  status.  aliud  is  qui  de  anima  nascitur  cogitationis  affectus.    quam  ob  rem  aiit 
hoc  ])otius  aestiinaiulum  est,    quod.  si  quando  sibi  aliquid  iniaginatur,  magis  cum  suis 

-i»  intra  semet  ipsam  motibus  occupetur,  et  si  quid  aliud  est.  quod  aspicere  videtur,  magis 
ei  in  recordationis  speculo   describatur.     nam   quando   absentem   carum    suum    cogitat,  3G 
numquid  iam.   velut   ipso   conspecto,   desideriis  satisfecit?     aut  cum  verbi  gratia  Petri 
aut  Pauli  speciem  intra  mentis  arcana  depingit,  numquid  statim  intimas  paradisi  sedes, 
ubi   eos   esse    novimus,    penetravit?     aut   cum    sibi    in    corde  divitis  illius  flammas  ex 

-^  lectione  proposuit,  numquid  iam  ad  tormentorum  eius  loca  ac  vivis  inaccessibiiia  inferi 
profunda  descendit?     haec    omnia   procul   dubio    aut    secum   intra  pectoris  arcana  per37 
varias  similitudines  fingit  aut  certe,  si  extra  animae  sedem  instabilis  cogitatio  lubrico 
motu    agitata    discurrit,    hoc    ipsud   localiter    agit,    ot   sive   urbem    sive    quamcumque 
regionem  cogitet.  ibi  tantum  sensu  commorante  defigitur.  quo  animi  intentione  raptatur. 

30  imaginari    sibi    aliqua   potest,    complecti    omnia   simul    non   potest.     cum    ergo   anima38 
Alexandriam  vel  Hierosolymam  cogitavit,  si  vere  illic  tota  sui  praesentia.  ut  arbitraris, 
interfuit,    referat  nobis   situs    locorum,   vultus   hominum,    motus    actusque   populorum. 


o  I.  Cor.  XV,  40.  24  Luc.  XVI,  22. 

2  certe]  acerte  G  3  existimandae  M  liabent  —  4   sunt   corpora]    aitulit  Cl.  Mamertus  I,  16 

(ed,  En(jelbrecht  p.  61)  subsistant  M  4    et   incomparabiliter]    ovi.  Cassianus  tenui   (u  s.  l.)  s  G 

5  dicentes  C  6  p   6r  7   omn  G,   spirituales   add.   Cassianus  8   atque]   om.  M         obicis  — 

14   dubites]   attulit  Cl.  Maviertus  I,  16  (ed.  En(jelhrecht  p.  62)  10  credere  —  11  uero]  ovi.  G         con- 

sequentibus   Cl.  Mamertus  l.  l.  demonstrabitur]    demonstratur    codd.  Paris.   nr.  16340,    2779,   Val.  lief/. 

nr.  201  M,   demonstrabimus  Cl.  Maviertus  l.  l.  11  tractatus  (tractatu  Lips.)\  M,  status  G         status]  M 

{al.  statu),    ovi.  G  et  cod.  Lips.  M  12   quantitate  G  aut   dubie  G,    indubie    Cl.  Maviertus  l.  l. 

13  demonstrare  eam  G  14  corpori  G '         quomodo  —  16  inclusa]  attulit  Cl.  Mavierfus  III,  14  (ed.  En;jel- 

brecht  p.  181)  17  deferatur  <t-       aliud  —  21  describatur]  attulit  Cl.  Mamertus  I,  24  (ed.  Lhujelbrecht  jt.  84) 

18  sit]  est  Cl.  Maniertus        bis  G        aut]  om.  M  19  existimandum  M  (extimandum  Lips.)  20  occu- 

patur  jy        aliud]  illud  G  21  ei]  ovi.  M        cordationes  G^,  cordationis  G-        discribatur  G        quando  — 

22   satisfecit]   attulit  Cl.  Mamertus  I,  25  (ed.  Engelbrecht  p.  87)  22   iam]   om.  M  et  Cl.  Mamertus  l.  l. 

conspectu  G  et  cod.  Lips.  M        desideriis]  Cl.  Mamertus  l.  L,  desiderii  G,  desiderio  M         cum  —  26  descendit] 
attulit    Cl.  Maviertus  III,  13   (ed.  En(]elbrecht  p.  178)  24   nouissiinos  G^,   uouimus  G'-  2b  loco 

cuius  inaccessibilia  inferri   G  26  discendit  G         inter  G  27  instabili  G  28  agit  et]  agitet  G 

29  commemorante  M  30  ergo]   uero  M  anima,    ras.  dri/ula  G  anima  —  32  populorum]  attulit 

Cl.  Mamertus  III,  10  (ed.  Emjelbrecht  p.  172)  31  alexandrinam,  ras.  n  G         hyerusolimam  G         cogitat 

Cl.  Maviertu.i  l.  l.       si  uere]  siue  G,  et  si  per  cogitationem  Cl.  Maviei-ius  l.  l.       aut,  ras.  a  G  32  motus] 

ritus  M 


296  PAUSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE. 

(r3/     sed  hoc  ipsiid,    quod  niino  \ntov  nos  coinniercia  sennonuni  iiuitua   spiritus  actione  mi- 
scemus,    loqui    mo   vobiseum.    sed   apud  (>onscientiam  meam,    sentio:   ad    vos  vcro   me 

39  accessisse   non    sentio.      nam   si  vere    anima    cum    suis    ferri    sensibus   creditur,    et   his 
quorum    reminiscitur    ipsa    per    se    suis    cogitationibus    praesentatur.     ecee    per    haec 
praesentis    temporis    momenta    vos    cofi^ito    et,     animo     reminiscente,     vos     video     et    ■• 
omnimodis.   quid  geratis  et  utrum  quieti  an  lectioni  vel  orationi  vacetis,  ignoro.     sed 
hoc  ideo  evenit,    quia  ad  vos  cordis  aifectu,    iion  ipsa  substantiae  meae  veritate  per- 

40  venio.    neque  enim  in  suis  motibus,  quos  nunc  optimos.  nunc  pessimos  esse  sentimus, 
animae  nostrae  natura  cousistit.     nam  si  per  cogitationes  suas  constare  credenda    est, 
cur,  eis  interdum  evanescentibus  atque  pereuntibus,  ipsa  in  sui  vigore  atque  alacritate   lo 
perduraf.'    quantae  ergo  in  nobis  frequentissimae  cogitationcs  et  curae  etiam  salubriter 

41  moriuntur  et  vitae  magis  liberati  interioris  operantur!    si  ipsis  anima  constaret,  absque 
dubio.  ipsis  pereuntibus,  superesse  non  posset.    undc  hoc  magis  ipsa  conscientiis  nostris 
ratio    Uiquitur,    quod   unaquaeque  anima  aut  multiplicia  cogitata  rerum  causis  intra  se 
concepta    parturiat    aut    sensus    suos    velut    quaedam    officia    aut    ministeria    diversis   i'' 
necessitatibus  occupanda    dispergat,   ipsa  vero   in   conclavi    corporis    sui   semel   de   eo 

42  exitura  requiescat.     quam  ob  rem  localem  esse  ipsam ,  ut  denuo  sufficiens  proferamus 
exemplum.  nonne  anima  Lazari,  manente  vita,  intra  corpus  fuit;  recedente  autem  vita 
de  habitaculo  corporis,   exsulavit,   et  rursum  intra  exanimum  refusa  corpus,  ilio  unde 
absentaverat  evocata  remeavit?     tunc  eam  tamquam  et  hospitii   habitatione   depulsam  -i» 
et   rursum   intra   hospitium   unde   absentaverat   rcstitutam  vides   et   localcm   non    essc 

43contendis?  scd  quid  cgo  haec  de  corruptibili  homine  loquar,  cum  ille  cuius  caro  non 
vidit  corruptionem  immaculatam  quidem  animam  possederit,  sed  localem,  quam 
utique  intra  se  habuit,  quando  affixus  est  in  patibulo,  extra  se  procul  dubio  emisit, 
quando  iacuit  in  sepuh'liro:    quomodo  non  est  h)calis,    quam    caro    continet,    vita   con-    --^ 

44iungit,  mors  scparat?  quod  si,  ut  dicis,  localem  necessitatem  animarum  natura  non 
recipit,  non  dcsunt  ergo  ct  de  regione  paradisi  illae  quae  carcerc  clauduntur  inferni? 
dic,  quaeso,  si  locales  non  sunt,  quomodo  peccatorcs  a  coctibus  consortiisquc  iustorum 
vastum   illud    chaos   tristi    interiectione   discriminat,    ut    nequc    hinc    illo   possint 

45accedere    neque    inde    huc    transmeare?      iam    illud    manifcstissimum    est,    ut  3» 
quantitate   circumscribantur,    quae    spatiis    continentur.     si  agnovisti    animam   localem, 
concede   corpoream.     dic    mihi,    annc    ipsa   gloriosi   anima   redemptoris   nostri    reliquit 

4(3mundum,   quando  conscendit   ad  caclum?     cgo  autem  ne  angelos  quidem  localcs  esse 
dubitaverim,    quos    certum   est  nunc  in   caclestibus  contineri,   nunc  per  aeris  vacuum 
ferri,  nunc  ad  terrena  dimitti;  quos  sermo  divinus  ascendentes  et  descendentes   sa 
in  patriarchae  visione  describit,    qui  utique,    si   locales   non    esscnt   et  ubiquc   cssent, 


22  Act.  II.  31.  29  Luc.  XVI,  2(3.  .35  Gen.  XXVIII,  12. 

1  ipsum  G        commercio  M       actione  miscemus]  M  (miscimus  nonHulU),  actiotie  scimus  G  2  loqui 

me]   loquimur  G  meam]    om.  M  uero]    om.  G  4   reminiscimur  M  5   reminiscentes  G 

et]  quorum  ndd.  G,  memiiii  suppl.  Hartel  11  ergo]  om.  M        cogitacionis  G  12  uitae  —  liberati]  G, 

uitam  —  libertatis  (plerique,  uitae  —  libertatem  Lijys-J  M,   uitae  —  libertatis  co7ii.  Mommnen  iiitrioris  M 

(pleriqup,   nutrioris  cod.  J'ari^.  nr.  J6340J  1.3  possit   (r  uos   G  M)    sensus  suos  uelut]  om.  M, 

probante  Momnmeno         quadam  G  aut]  ac  J/  16    occupandis   6",  corr.  claui   G  sui]  om.   AI 

17    illam  M        denuo]   de  uno  Ji  18   mor**te   G^,   morante  G^  19    rursum]    iterum  31         intra 

exanimum]    extra  animum  G  illuc  M  unde]   se   add.  M  20   tamquam]    quam   G  deposita 

(depositam  lAps.)  M  21   unde]   se   add.  M,   om.  G  et  Lips.  M  absenti  ||  auerat  G  et]   om.   G 

22  contendis-se  G       ergo  G  24  patibulo]  cf.  Cl.  Mamertus  III,  5  (ed.  Ewjglbrecht  p.  161j       extra]  intra  G 

2.5  coniungit  uita  G  26  si  ut]  sicut  G  et  Lips.  M  27  recepit  6"  28  si  —  30  transmearej 

attulit  Cl.  Mamertus  III,  i)  (ed.  Ji/nfielbrecht  p.  169j  29    uacuum   Cl.  Mamerttis  l.  l.  illud    possit  G 

32  anima  gloriosi  M  33  consurrexit  M  (surrexit  Lips.)  34  est]  orti.  G       uacua  M  3G  discribit  G 

qui]  om.   G 


XX  §  ;js  ~  XX  §  M.  207 

adessc  atque   discedere   ascensu   descensiKjuc    noii    possciit.     i|ts('    iHMti.^sinius  (Jabricl,  17   (fJi 
qui    80    ante    deuni    adstare    testatur,    cuni    caeloruni    di>niinuni   Mariae    infundcnduin 
visccribus  nuntiaret  cunique  sub  dominicae  oculis  genctricis  assisteret,  sinc  dubio  caelo 
deerat,   maria    non    supcrvolabat,    vacua   atque   diffusa    vasti    aoris    non   iinpbdjiit,    sed 

•''   ilkim    tantum    b)cum    iii   quo   aderat    occupabat.      quae    curn    ita   sint.    (luicquid    b)cuni  18 
occupat,  corpus  est  et  nescio.  quomo(b)  b)cali  lcgc  non  tencatur.  qui  dc  b)co  ad  locum 
niittitur    et    velut    corpus    motu    acccssuque    transtcrtur.     mob'    descendit,     mobilitatc 
discurrit,  vadit,    rcdit,   absentat,  ascendit.     vcl  ille,   crcdo.    localis  est,    qui  ex  eo  in  1*) 
caelo  non  cst.  cx  quo  est  cicctus  e  caelo:   lu^c  si;  soHduin  (^t  b)calem  esse  prodidit,  (jui 

1"   sccuni  tcrtiam  partcm  stelUiruin  cx    alto   ])roturbatus    abstraxit'.'     dic    milii,    si    cor|)Us '»() 
non  liabct.    in  illa  deioctione  qui  decidit?     quid  illi  negas  corporalcm  naturam.    cuius 
negare  non  audcs  ruinam".'     ct  si,  ut  dicis,  corpus  non  habet,  non  ardebit:  ubi  autein 
nisi  in  corporc  sentict  ignem  illum.    qui   paratus    cst   diabolo    et    angclis    eius? 
iain  illud  dici  supertluum  puto,    illum    dc  aeris  istius  conversationc  quandam  crassitu-T)! 

1'   dincm  de  elemcntorum  concretione  traxisse.     dic  mihi,  si  corpus  non  habuit.    ubinam 
in  aere  concretio,  ubi  sesc  haec  ipsa  nescio  quae  colligere  potuit  crassitudo,  si  secuin 
aliquid    corporale   de    illa   caelesti    arce    non    dctulit?     alienum,    ut   video,    corpus  ad  52 
tormenta  portabit.     corpus  itaque  esse,   etiam   ex   tua  asscrtione   rccognosce.     corpus 
est  quod  inficitur,   quod   maculatur,    quod   quacumque   ex  accidenti   adicctione  vitiatur. 

20  hic  crgo  dudum  primogcnitus  angelorum,  nunc  princeps  factus  est  tcnobrarum  ct  quasi  5;{ 
corporeus   pulcher  ante,    nunc    degener;    dudum   caelesti   splcndorc    conspicuus,    nunc 
taetro    infernalis    peccati    horrorc    focdatus.      corpus,     inquam,    cst    quod    habitatione  5 1 
depellitur,  quantitate  circumscribitur,  qualitate  mutatur,  dolore  conficitur.    quae  cum  ita 
sese  habeant,   qui  incorpoream  dicunt  animam,  vide,  in   quam   profundum    se   crimcn 

^'^  immergant.     iam  primum  cum  auctor  universitatis  dcus   omnia   in   numcro  et  ponderc  55 
fecisse  referatur,  ergo  anima  a  matcria  univcrsac  creaturac  cxcepta  csse  crcditur,  quae 
non   est   corporca   nec   localis    est,    si   loco    non   continetur.     ergo   ubique    diffunditur, 
omnia  intrare,   implcrc   et   ubique   praesens    csse  dicitur,   ac   si   creatori   suo   crcatura 
sociaretur,  et  fragilitas  auctori  suo,  non  iam  res  dei  sed  pars  dci  acstimanda,  iungitur. 

30  vide,   quo  assertores  suos  ducat  alti  prolapsus  erroris.     equidcm  nobis  ea  quae    supra56 
nos   sunt  invisibilia   sunt;    sed   omnia  illi   sicut  comprehensibilia  ita  et  corporea  sunt, 
qui  ex  nihilo  fccit  omnia,   quae  sicut  opere   instituit,    ita   ct   matcria   incorporavit,    et 
rebus  omnibus,  inter  quas  et  anima  censetur,  sicut  distribuit  pondus,  numerum  [at^juc 


2  Luc.  I,  19.  10  Apoc.  VIII,  12.  13  Matth.  XXV,  41.  25.  33  Sap.  XI,  21. 

1  adesse]  esse  G  disceiulere  G  discensoque  G  possint  G  ipse  —  5  occupabat]  altulit 

C'l.  Mamertus  III,  6   fed.  Eivjelbrecht  ;;.  162)  gabrihel   G  2   deuni]  M  cum   Vulrjata   Luc.  I,   VJ, 

dominum  G         stare  J/  3  dominicae]    praeceptione  ordinationis  (precepcionis  ordinacione  Li^js.)  add.  M, 

ovi.  G  et  Cl.  Mamertus  l.  l.  adstaret  Cl.  Mamertus  l.  l.  4  deerat]  erat  G         uasti]   uenti  uasti  G 

implebat]  placebat  G  5  illum]  ipsum  Cl.  Mamertus  1. 1.       tantum]  modo  add.  M,  om.  G  et  Cl.  Mamertus  l.  l. 

quo]  07)1.  G         aderat]  G  cum  Cl.  Mamerto  l.  L,  erat  ?  31         ista  G  6  et]  om.  G  7  accessoque  G  * 

8  absentatur  M         dis.cendit  G        illo  G         est  —  9  e  caelo]  om.  G  9   solidum  et]   scripsi,   solum  G 

10  proturbatam  J/  11  quid  cecidit  J/  12  audis  &        si  ut]  sicut  Cr        non  habet]  om.  i[/  13  qui  — 

14  puto  illum]  om.  G  14  quendam  G  16  iu  aere]  inhaerere  G         sese]  se  6r  17  archfi  G, 

archa  et  arche  J/  (plerique)  alienum  —  18  portabit]    attulit  Cl.  Mamertus  III.  S  (ed.  Ewjelbreciit  p.  167) 

ut]  et  G  18  cognosce  J/  (coguoscere  Lips.)  19  infinitur  G       quecQque  G       accedenti  G       uitiatur]  M, 

uertatur  G  20  princeps]  primus  G      tenebrorum  G       et  quasi  —  p.  298,  l.  11  naturam]  om.  M  22  quod] 

locum  sujjj^l-  Hartel         habitatione]  Mommsen,  habet  actione  G  24  sese]  esse  G         babeat  G  quin 

corpoream  m.  rec.  corr.  qui  incorpoream   G         animam]  scripsi,  animum  G  27  ego  G  28  ac  sic  G 

29  aestimanda]   deo  siqjpl.  Mommsen  30  prolapsos  errores  G,    prolapsus  erroris  Cl.  Mamertug  I,  S  (ed. 

Ewjelbredit  p.  32)       quidem  G  32  qui  —  p.  298,  l.  1  quantitatem]  attuHt  Cl.  Mamertus  II,  3  (ed.  Enjel- 

brecht  p.  105)         incorporauit]  Cl.  Mamertus  l.  l.,   corporauit  G  33  pondus]  et  suppl.  Mommsen         atque 

mensuram]   Cl.  Mamertus  l.  l.  e  Sap.  XI,  21  forte  inseruit,  om.  G,  des.  supra  l.  25 

SlDONlUS.  38 


298  FAFSTI  ALIORUMQUE  EPISTULAE.    XX  §  57  —  XX  §  61. 

G^l  57  nionsurainj.  ita  et  posuit  quantitatcni.  intor  hacc  si  fortc.  ut  dietuin  cst,  asscrendum 
aliquis  putet.  quod  illa  angelioae  subtilitatc  naturac  quacdani  oontagio  acris  huius 
adnnxtione  coUeota  tlamniis  invenietur  obnoxia,  crgo  in  diaboU),  prout  ait,  si 
aereum  est,   quod  ardebit.    non  in  illo,    sed  extra  illum  poena  desaevict,    sed    absque 

58dubio  nou  aliud  est  quam  substantia  oorporis,    ubi  dominari  potcrit  vis  doh)ris.     vidc,     ^ 
quo  tendat  imprudens  ct  impcrita  persuasio!     qui  inoorporcum  oum  loquitur,  etiam  in- 
eomprehensibilcm  confitetur  ao  sic  condito  adscribit  opcri,  quod  soli  competit  conditori, 
ac   rebus   ereatis    communioat    privilegia    maicstatis    et    indebitam    facturac    potcntiam 

59usque  ad  factoris  cxtendit  iniuriam.    si  bcne  requiramus,  ad  quos  rerum  cxitus  animum 
refcras.  haec  vel  maxime  diabolum  crcduUtas  ex  iUa  bcatae  scdis  stationc  dcvolvit  et   lo 

60  proptcr  hoc  angeli  perdidit  dignitatcm,   dum  se  dci  praesumit  habere  naturam.     unus 
ergo  deus  incorporeus,  quia  ct  incomprchcnsibiUs  ct  ubiquc  diffusus;    cx  nuUius  cnim 

61  facturac  oorporeae  ****  materialc  sumpsit  exordium.    ct  ideo  coacternus  fiUus  patri,  quia 
ex  nuUo  opere  conditus  nuUisque  initiis  circumscriptus,    super   omnia  quac  figulo  suo 
comprehensibiUa  atque  corporea  intra  mundi  corpus  operatus  est  incorporca  maiestate  is 
diffunditur.    cx   ingenito  genitus,    id   est   ex   patrc,    sed   semper    cum   patrc,   his  quae 
excitavit  ex  nihilo  indiscreta  sancti  spiritus  societate  dominatur.     amen. 


l  quautitatem]  Cl.  Mamertus  l.  l.,  qualitates  G         hae  O  3  iu  diabolo]  scripsi,   india  (a  dubiuin) 

solo  G,  in  aere  solo  Canisius  et  Encjelbrecht  4  extra]  ex  G      desaeuiet]  Hartel,  desatui&  G  6  incorporeum 

cum]  Engelbrecht,  in  corpore  cum  G  8  coramunicant  G        futurae  G  10  inaxiraae  G  11  habere] 

8.  l.  G^         in  unus  redit  M  12  quia  et]  quia M  13  raateria  suppl.  Hartel,  corpore  suj^pl.  Mommsen 

quo  aeternus  G  14  figulo]   tkctori  M  15  mundura  G  16  id]  s.  l.  G^        qui  G  17  nihilo] 

ex  add.   G         domiuator  G         amen]  om.  M 


INCIPIT  DOMNI 
RURICII  EPISTULARUM 

LIBER  PRIMUS. 


I.  G 

5  DOMINO  SIIO  PECULIARI  IN  CHRISTO,  DOMINO  PATRONO 

FALSTO  EPISCOPO  RURICIUS. 

Olim  te,   domine  mi,  venerande  ac  beatissime  sacerdos,   fama  celeberrima  prae-    l 
dicante,   cognovi;    olim   desiderio  pii  amoris   infuso,    illis   te   quibus   scribere   dignaris 
oculis   cordis    intueor.    sed   nihilominus    etiam    corporeis   videre    festino,    si   quo  modo 

10  possim,  intercedentibus  vobis,  pecoatorum  mcorum  vincula  disrumpere,  acceptisque 
columbae  illius  pennis,  a  venantum  laqueis  evolare  et  vobiscum  positus  in  dominica 
lege  requiescere,  ut  sitim,  quam  opuscula  vestra  legendo  concepi,  ipse  praosens,  unde 
illa  manarunt  uberius  hauriens  restinguerem ,  ut  caritatis  igniculum ,  quem  in  tepidis 
animae  dormientis  favillis  ferventibus  ****  suscitastis,  prolatis  de  condensa  scripturarum 

is  pabulis,  vivax  flamma  roboraret,  quae  eloquio  sancti  oris  accensa,   more  sibi  solito  in 
pectore   peccatoris   vim   naturae    potentis   exsereret   calefaciendo   frigida,    inluminando 
tenebrosa  et   spinas  criminum   consumendo.     adhaesit,   doctor  eximie,    aniraa  mea    2 
post   te.     me    autem    adiuvent   orationes    tuae,    ut  possim,    terrenis    actibus   spretis, 
caelestibus  inhiare,    quia  corpus,    quod  corrumpitur,   aggravat  animam,    ut  in- 

20  clinare    aurem    suam    ad    oracula    divina    non    possit,    ut    domum    patris    obliviscens 
oboediensque  vocantis   imperio   de   terra   sua   et   cognatione   discedat  atque  illam  quae 
ei   demonstratur  potius    concupiscat.     non    enim    adhuc    valet  pusillitas   nostra   metum    3 
obnoxiae  condicionis  expellere  et  caritati  perfectae  purgata  corda  reserare,    ut  relin- 


11    Ps.  LIV,  7.        Ps.  XC,  3.            17  Ps.  LXII,  9.            19  Sap.  IX,  lo.            20  Ps.  XLIV,  11. 
21  Gen.  XH,  1. 

4    1]   numeri   desunt  G  7  olim   —   8  cognoui]  =  Ruricii  ep.  I,  10,  §  1               8   illis]  s  s.  l.  G^ 

11   pinnis   G          positis  G  12   ipse]  Liitjohann,   ipso  G               13  restinguerem]  s  exp.   6'»           caritati 

signiculum   G  •         quam  G  14  suppleas  scintillis :  c/.  infra  II,  20         condensa  scripturarum]  G,  cf.  Is. 

X,  34:  subuertentur  condensa  saltus             15  papulis  G            18  orationis  G             20  autem  sua  G\  corr.  (?  * 

oltliuiscens]  scripsi,  obliuio  G  21  uocantis]  n  s.  l.  G-         cognitione  G 

38* 


300  RUUIOII  EPISTULAHUM 

G      quentes    prnesentia,    petanius    aetorna;    eiectoqne   aneillae  ****,    horeclitatem  patornam 

4    libori  possimus  adipisoi.    quani  ob  rem  sporo,  dominc  mi,  ut  pro  mc  indesinentcr  orotis, 

et  quotiens  dignati  fueritis  ariditatom  terrac  mcac  eloqucntiae  vestrae  imbre  perfundere, 

non  milii,  sieut  nune  feoistis.  adlnic  nieae  infirmitatis   ii>nari  delioatos  et  dulcos  cibos, 

sed  austeriores  ot  aogritudini    nieae    oongruos    suggoratis,    quia    non    expediunt   stulto   •• 

doliciae:   postmodum  praedicatoribus  mcis   ccnsorium   pracbcatis    asscnsum,    qui   more 

humani    ingenii  affectu  nimio  praepoditi,   a  veritato  iudicii  dedinantes,   incurrunt  pro 

T)    amore  mondacium.     sanc  nec  vcreatur  sanctitas  vcstra,  ne  vulneribus  meis  gratior  sit 

foventis  doxtora   quam   secantis,    quia   ea  nec  a  me   posse    curari   ct   tamen  gravitcr 

coniputruisse,  domino  donante,    iam  sentio.     et  ideo  eligo,   ut  mc  iustus  miserioordiae   lo 

0    incropationo  corripiat.  quam  caput  moum  oleum  poccatoris  impinguet.    suppb*ci  itaque 

proco  doposco.    ut  do  iUo  tliesauro  penetraHum  vestrorum,    unde  nova  et  vetcra  pro- 

ferre    consucstis,    peritissimi    utpoto    mediei,     qui    languentium    innumeras    ct    varias 

aegritudines  cotidie,    gratia    doi   adiuvante,    sanatis,    languoi-i    quoque   mco    quac    con- 

Yonire  oojrnoseitis  medicamenta  mittatis.  i5 


II. 

DOMmO  SUO  PECULIARI  IN  CHRISTO,  DOMINO  PATRONO 
FAUSTO  EPISCOPO  RURICIUS. 

1  Ita  me  hactcnus  impia  neglegentia  et  noglegens  impietas  posscderunt,  ut  quid, 
domino  mi.  in  me  potissimum  accuscm,  nesciam,  et  quid  in  mc  primum  cxcusem,  non  20 

2  invoniam.  si  enim  argumentationem  aliquam  ad  excusandas  excusationes  in 
peccatis  exhibcre  temptavero,  adiciam  peccato  sine  iudicii  recordatione  peccatum, 
ut  duplici  atque  maiori  delicto  ipse  me  premam,  ut  qui  tarditatis  reus  sum,  esse  in- 
cipiam  falsitatis  et  ab  humana  usque  iniuriam  ****  crimen  extendam,  patcrnam  nunc 
tantum  exspectans  de  segnitiae  noxa  sententiam,  divinae  vcro  pro  mendacii  ultionc  2r. 
subiciar:  praesertim  cum  vera  confcssio  indulgentiam,  at  falsa  excusatio  mereatur 
offensam.     malo  itaque  tam  simplici  confessione  quam  supplici  veniam   pctere,    quam 

3  peccata  geminare.  habes  ergo,  pater  optime,  pastor  egregie,  me  iam  culpae  mcae 
spontaneum  confessorem;  habes  et  in  discipuli  errore  quod  corrigas  et  in  oviculae 
languore  quod  sanes.     potestatisque  et  iudicii  tui  est,    utrum  velis   ulccris  mei  putre-   30 

4  dinem  ferri  rigore  rescinderc  an  medicamentorum  lenitate  curare.  ego  tamen  utram 
elegeritis  curationem  amplectar  intrepidus  nec  paternae  ictum  dexterac  declinabo, 
dummodo  portionem  promissae  hereditatis  adipiscar,  nequc  attendam,  quae  mihi  pocna 

5  sit  in    flagcllo,    sed    quem  ****  habeam    in    testamento.     melius   cnim    mihi    est   flere 
super  patre,  quam  ut  abdicer  contemptus  a  patre,   quia  parentum  pietas  distringit,  ut  sr. 
corrigat,  non  perseverat,  ut  puniat,    noc  tantum  eis  maeroris  infert  arrogantia  super- 

6  bientis,  quantum  gaudii  confcrt  humilitas  confitentis.  sic  ille  evangelii  indulgentissimus 
pater  filium  praeceptae  substantiae  decoctorem  laeto  suscepit  amplexu,  promptior  gaudcrc 


1  Gen.  XXI,  10.         10  Ps.  CXL,  5.         12  Matth.  XIII,  52.         21  Ps.  CXL,  4.         37  Luc.  XV,  20. 

1  filio  suppl.  Liltjohann  2  qua  morem  G  6  praedicatoribus]  scripsi,  proclitoribus  G  7  prae- 

pediti  ***   (prae?  eras.,  a  in  litura  scr.  G'^)   ueritate  G  8   nec]   G"^,   ***ec  G^  9    secantes  G' 

10  iustum  C,  corr.  6=^  13  consuistis  G  15  mittatis]  finit  add.  G  22  exliiber&  G^,  corr. 

temptauero]  te  in  rag.  G  ^  23  primam  G '  24  iniuriam]  versu  exeunte  G,  suiipleas  diuinam  26  at] 

Mommsen,  et  G        excusatio]  Canisius,  excusatione  G  28   egregi   G  ,me  iam]  lAHjohann,  meae  G 

3f)  languorel  n  «.  l.  G^       uellis  G  31  medicamentorum]  ca  s.l.G'^       ueram  G  33  adip*is  |carne.sq;?  O^, 

corr.  G-  34  locum  suppl.  DUtjohann,  cf.  snpra  p.  297,  l.  22  35  contemta  a  G       quam  G ',  quia  corr.  O  - 

36  ne  G         eis]  s  eras.  G         superbientes  G^  37  gaudii  confert]  ex  gaudii  umfert,  iit  ridetur,  corr.  G^ 

38  preceptae  G,  infra  IT,  23  j.raeceptae  G ' 


LiKKi;  1.  1  ??  :}  —  III  i;  n.  30 1 

de    reditu    quam    imputaro    dc    lapsu.      dcniquo    non    ci    (■\|ir(il)raiitur    facinora.     non      G 
luxuria.  non  of^cstas;    sola  convorsi  rcvorsio  onmia  danma  c(»ni])cnsat.  (|uiu  maior  fuit 
procul  dubio  patri  tacultas  reditus  (juam  rcrum  tacultas.     ita(|uc  aiisccssio  rcum  teccrat,    7 
regressio  fecit  insontcm  et  miscricordia  sufficit  hcrcdi.  (Hiiii   ctiam    patciiiac  clementiao 

■'   vcnia  sohi  non  sufticit.  (piod  ulnis  fovot,    «luod  j^ratia   pcnnuIccK    nisi  et  munera  larga 
multipiicct.     dat  anuluni,  no  rursus  a  patre,  portidia  aliduccMite,  discedat:  calceamonta    8 
dat  pediitus,  quo  facilius  ardui  itineris  aspera  et  dura  contemnat;  dat  et  ipsam  jirimani 
quam    perdiderat   stolain.    ut   qucin  a   inoito  receperat.   pristina  immortalitate  donaret. 
datur    etiam    ipse    iuniori   vitulus    reverso,    cpii    seniori  agnus  datus  fuerat  dc  Aegvpto 

I"  profecturo,  quia  ipso  cducit  ex  Aegypto  patcr.  tanti  parentis  imitarc  tii  fidcin.  •.) 
trade  peccatoril)Us  adiutorium.  j)iacsta  conantihiis  rcmissionciii .  iiifciccssionciii  hiigirc 
confitcntique  filio  noii  soluiii  ipse  vcniam  trihuc,  scd  ij)sc  vcniani  dcj)rccare,  ut  (juciii 
in  porcgrina  j^atria  aj)]u'llas  liberum,  in  jiroj^ria  possis  viderc'  lilicratum,  et  qui  ])cr 
se  amisit  dominicam  liberalitatcm.  ])cr  tc  mcrcatur  consc(jui  libcifatciii  iicc  a  vestro 
1''   separetur  sohicio,  qui  sequestratur  a  jiraemio. 

III. 
DEVINCTISSIMO  FILIO  SE^MPERQUE  MAGNIFICO  HESPERIO  RITRICIUS. 

fer.RiBENDi  mihi  ad  unanimitatom  tuam  aditum,  quem  obstruxerat  imperitia.  pate-    1 
fecit   affectus   et    illa  dominatrix    omnium   pietas,    per   quam   fioctuntur  rigida,   saxea 

20  molliuntur,  sedantur  tumida,  leniuntur  aspera,  tumescunt  lenia.  mitescunt  saeva. 
saeviunt  mitia,  accenduntur  placida,  acuuntur  bruta,  dominantur  barbara.  immania 
placantur,  etiam  in  me  opus  suum  peragens,  os  elingue  reseravit,  producens  me  ex 
tutissimo  silentii  recessu  ad  publicum  formidandumque  iudicium,  et  invitata  vestri 
nova   subire   compellit,    scilicet    ut   qui   hacuenus   illam    sententiam   secutus    antiquam,    2 

-'•'  qua  dicitur  saepenumero  praestare  taccre  quam  dicere.  inscientiam  meam  maluerim 
verecundiae  taciturnitato  tegere  quam  impudonter  incondito  sermone  proforre,  nunc 
tam  consuetudinis  meae  immemor  quam  rusticitatis  olilitus,  quasi  ex  Arione  in 
Orplieum  roponto  mutatus,  velim  disertissimis  auribus  tuis  orc  garrulo  non  tam  offi- 
ciosus   quam   iniuriosus    oxistere.   dum  et  ignota  pertempto  et  insucta  praesumo.     sed    3 

30  dabitis,  ut  reor,  veniam  venienti  ex  necessitudine  necessariae  necessitatis,    quia  quid 
dilectio   in    mortalium    mentibus    naturali    potcstatc    sibi    vindicet,    conscium    mutuae 
passionis    pectus    agnoscit.      ergo    nc    excusationi    diutius    immorantes,     ita    paginam    4 
dilatemus,  ut  non  solum  tibi  non  exhibeat  sermo  incomptior  ****,  verum  etiam  copia 
inordinata  fastidium,  iam  in  vocem  pietatis  erumpimus  et  desideriorum  verba  ructuamus. 

3i   commendantes  tibi   pignus    nostrum ,    depositum    tuum ,    cuius   nos   susceptione    cepisti. 
tibi  enim  spem  posteritatis  meac.  tibi  solacium  vitae  praoscntis  ct  levamen,  si  divinitas    5 
adnuerit,    futurae,    tibi   una   omnia   mea  vota    commisi.     te    elicitorem    et   formatorem 
lapillorum  nobilium,  te  rimatorem  auri,    te  repertorem  aquae  latentis  elegi,   qui  scires 


6  Luc.  XV,  22.  9  Luc.  XV,  23.      Exod.  XU,  3. 

1  ei]  et  G  2  coimer.sa*,  ras.  c  mit  e  G  3  itaque  G       reum]  u  e  corr.  G^  4  quin  etiam 

uenia  sola:   paternae   clementiae  nou  sufficit  coni.  Mommsen  et  e  corr.  G-  hered***   corr.   lieredi  6" 

h  larga  G  G  perfida  abduces  (r ',  perfidia  duce  e.t  in  mg.  add.  al.  perfida  al)ducente  G*  10  imitare 

tu]  Mommsen,  imitare  tantus  Canisius,  imitantur  G^,  in  mg.  add.  al.  imita  G-  11  intercessione  G  If)  se- 

questrat  G^,  corr.  G^       a]  om.  G  22  *elinguae  G  23  inuitata]  Mommsen,  inuita  iam  G  27  iam  G 

ai-ione]  illud  Vergiliannm :  sit  Tityrus  Orpheiis,  Orpheus  in  silvis,  inter  delphinas  Arion  (Eclog.  VIII,  55)  Jiomo 
stolidus  male  intellexisse  ridetur,  ut  moniiit  Mommsen  28  orfeum   G         uellim   G  29  pertimto  G ' 

30  neccssitati  G  32  immo  morantes  G  33  snppleas  voluptateiu  38  lantis  G^,  lentis  G"^,  laticis 

coni.  Mommsen         eligi  G         sciris  G 


302  RURICII  EPISTULARUM 

Q      abstriisas  lapidibus  gemmas  propviae  reddore  generositati,  quae  utique  in  tanta  rerum 

6  confusione  amitterent  nobilitatem.  si  indicem  non  haberent.  aurum  quoque  harenis 
vihbus  mixtum  nisi  artiticis  sollertia  ehmtur  aquis,  ignibus  eliquetur,  nec  splendorem 
poterit  retinere  nec  moritum.  saeptas  otiam  aquarum  manantium  vcnas  ot  obductum 
terra    fluenti    alveum    nisi   diligentius    eruderaverit   appetitoris   industria,    laticis   unda    s 

7  non  Huet.  ita  et  tenerorum  adhuc  acies  sensuum  ignorantiae  nubilo  quasi  crassitate 
scabrosae  rubiginis  obsessa  nisi  assidua  doctoris    lima   purgetur,   nequit  sponte   clare- 

S  scere.  tuum  crgo  nunc,  tuum  est  in  his  onmibus  et  opinioni  tuae  et  nostro  pariter 
respondere  iudicio,  ne  aut  tu  praesumpsisse  inlicite  aut  nos  inconsiderate  elegisse 
videamur.  lo 

IV. 
DEYINCTISSIMO  FILIO  SEMPERQUE  MAGNIFICO  HESPERIO  RURICIUS. 

1  Kecepi  apices  unianimitatis  tuae,  tam  gratia  quam  eloquentia,  tam  amore  pariter 
quam  lepore,  tam  sale  quam  melle  respersas,  in  quibus  nec  dulcedini  deesset  aliquid 
nec   sapori.     qui   cum    omni    dictionis    et   rationis   arte   praemineant,    solo   tamen  a  se   i^ 

2  videntur  discrepare  iudicio.  dum  enim  paginulae  meae  non  laudi  aptae  sed  vitupera- 
tioni    ineptia    rusticitatis    aptatae    raaiora    meritis    tribuere    festinas    et    sequeris    vel 

3  dechimationis  cursum  vel  diligentis  affectum,  a  norma  recti  iudicii  declinasti.  ad 
quam  rem  ego  perfectionem  non  ignorantiae  vitio  sed  spontaneo  arbitror  descendisse 
consilio:  tripHci  ex  causa,  ut  in  tenui  materia  et  acumen  ingenii  et  oris  facundiam  et  20 

4  affluentiam  sermonis  ostenderes.  sicuti  in  ieiuno  atque  otioso  caespite  magis  strenuitas 
cultoris  apparet.  cum  aut  rebellionem  glebarum  tenacium  repetita  saepius  impressione 
vomeris  domat  aut  ariditatem  nimiam  stercoris  aspersione  fecundat,  ut  fructuum 
copiam.  quam  soli  natura  negat,  industria  producat;  ita  et  tu  egcstatem  epistulae 
meae  eloquentiae  tuae  ubertate  ditasti,  ut  possit  esse,  si  eam  suppresseris,  te  loquente,  25 
laudabilis;   si  vero  protuleris,    incutiat  et  mihi  de  falsa  laude  et  tibi  de  iudicii  errore 

5  verecundiam.     et  idcirco,   quia  imperitiam  meam  tui  pudoris  opus   esse  voluisti,  cave, 
ne,  praeconio  tuo  nobis  non  respondentibus,    tua   periclitetur  electio.     itaque,    si   quid 
mihi    credis,    si    quid    utrique    consulis,    indignum    memoria,     oblivione    dignissimum 
volumen    absconde,    si   vis   et   me    ad    arbitrium   tuum    oratoris   famam   et   te   probati  3o 
iudicis  obtinere  personam. 


DEYINCTISSIMO  FILIO  SEMPERQUE  MAGNIFICO  HESPERIO  RURICIUS. 

1  fepopoxDERAS,  fili  carissime,  ut  mihi  aliquos  de  ramusculo,  quem  ex  amaritudine 

in  domesticum  saporem  vertendum  transferendumque   susceperas,   flosculos  destinares,   '•>■' 
quorum  odore  cognoscerem,   quam   spem   spei   gerere   deberem,   utrumnam   ipsi  flores 
germina  aut   rursus   ipsa   germina    fructus   sui  qualitate   promitterent  idemque   iterum 
fructus  utrum  possint.   te  excoquente,   mitescere   et  dulci  eloquentiae  cibo  audientium 

2  corda  satiare.     quod  quia  nescio   quam   ob    causam   facere   distulisti,    opportunum  vos 
admonendi  tempus  inveni,   quo   in   harmonia  mundi  universa   animantia  bruta  pariter   ^o 
et  elinguia,    incedentia,    volantia   atque  reptilia  suis  quacque  modis,   suis  sibilis,   suis 


2  t»mitterent  *  *  * oLilitatem  G'       indicemj  Mommsen,  iudicem  G  3  nis  (i  add.  G^)  O       sollertiae 

lu*tu  raquis  G^,    soUertiae  lauetur  aquis  G^  f)  fluenti  **uium  G^,  fluenti  alueum  G-  9  inlicitac  G 

12  deuictissimo  G       magnifio  G  14  quilius  G  19  perfectionem]  forte  tuam  desideratiir  20  ex]  est  6r 

21  ostenderis   G  caespite]   cf.  ep.  tSidonil  ad  Ruricium  datam  VIII,  10,  §  2  23  fecundat]  n  s.  l.  O''^ 

fructum  G  24  producat]  in  mg.  add.  G  -  tuae  |  gestatem   G  ^,  tua  egestatem  (?  *  26  si]  om.  0 

33  deuictissimo  G  35  transfendumque  G         destinaris  G  39  d&uUsti   G  41    incendentia  G 


TJHKH  I.  III  §  f)       VI  §  4.  :{(i:^ 

quaeque    vocibus,    ctsi    sono    (iissono    aut   orc   diviT.so,    |>;iii    tanicn    aHcctu    (|uasi    uno      (f 
concentu  in  laudoiu  pioprii  auctori.s  cruinpunt  ct  potontiam,  (|uaui   iironuMc  noqucMint, 
sentirc  se   produnt.     lioc  luiinijuc  t('in})ore  cuncti   orbis    s|)('ci(.'s    rcdiviva    rcjiaratur,    ct    H 
quicquid  in  co  situ  squaliduin.    frijjforc  turbiduiu,    j^lacic  concrctum.  nuditatc  dcformc, 
•■•   ariditatc  pracmortuum   liactcnus   fuit.  ad  instar  rcsurrcctionis  cmcrj;it.   ut  discat  humana 
fragilitas  dc  visibilibus  invisibilia  ct  dc  praescntibus  futura  cognosccrc  ct  spciu  vcnturac 
nielioris  actatis,  deposita  desperatione,  percipiat.    nunc  ctiam  tellus  sterili  rigore  coii-    4 
clausas.  quasi  virili  seiuinc    ita  verno   tcmporc    conccpto,   occultis   niaritata   mcatibus. 
venas  laxat  ad  partuin.     ct  hiiic  quod  dcliciis  suave,  quod  csui  dulcc,  (juod  usui  utiic, 

1"   (|U()d    victui    ncccssarium .    quod    visui    iucundum.    (juod    olfactui    gratum,    quod    tactui 
blandum.    omnc   producit.      si(juidcm   haec    cst   illa   temperies,    quac   muudi    nasccntis    5 
materiam,  quasi  adhuc  in  incunabulis  teneram,  grcmio  quodam  clcmentissimac  altricis 
complexa   nutrivit,    ne    substantiam  nullo  labore  duratam  aut  aestivus  fervor  cxurcrct 
aut  hiemalis  algor  exstingueret  aut  ventorum  Habra  portarent.    habet  itaque  susceptus    6 

15  tuus  convenientissiinum  tempus,  quo,  aniini  socordia  tandem  aliquando  dcj)osita, 
hebetudinem  cordis  cxacuat  ct,  si  iutor  liomines  declamarc  non  potest,  saltim  inter 
pecudes  clamare  aut  inter  volucres  garrire  festinet. 


VI. 

DOMINO   SANCTO   ET  PIISSIMO   rATRI   NEPOTIANO 
20  PRESBYTERO  RURICIUS. 

OoDiGEs  quos  sanctitas  vestra  transmisit  accepi,  cloquentia  claros,    scientia  per-    1 
fectos,  doctrina  probos,  fidei  puritate  perspicuos,  qui  sacrorum  testimoniorum  ubertate 
locupletes,  auctoritate  pracstantes,   luce  fulgentcs  facile  et  fidelium  mentcs  inluminent 
et  infidelium  errores   detegant  atque    convincant.     quorum   ego  gustu   admodum   tenui 

2''  pellectus  potius  quam  refectus,    ad   satietatem    propter  sollicitudines  saeculi  pervenirc 
non  potui.     sicut  enim  stomachus  cum   febrium    ardore    decoquitur.    dulces  sibi   antea    2 
cibos  nec    oblatos   recipit  nec   requirit   ablatos,    ita   et  animus   mundanis   anxietatibus 
curisque   confectus    spiritales  dapes  nec   desiderat  absentes   nec   carpit  appositas  nec 
scntit  infusas.     quae  cum  ita  se  in  me  habeant,    vos   tamen   et   pii  parentis  probastis    3 

30   affectum  et  solliciti  magistri  ministcrium   et   seduli   medici   implestis    officium,   ut  tali 
taedio   laboranti  medicamenta    congrua  mitteretis.     quibus   etsi  propter   neglegentiam 
meara  ego  non  valeo  consequi    sospitatem,    vos   tamen  percipietis  a  iusto  rcpcnsatore 
mercedem,   qui   etiam  pro    ingratis   grates   benevolas   referre    consuevit.     horum    ergo    4 
praefatorum  codicum  unum,  sicut  iussistis,  retinui,    alium  remisi,   quem  sancti  Ililarii 

3s  Pictavae  urbis  antistitis  esse  noveritis.  quod  quia  praeceperatis,  indicare  curavi.  hunc 
vero  retentum,  si  permittitis,  transferre  disposui,  ut  quod  memoriae  commcndare  non 
possumus,  saltim  vel  paginis  mandare  curemus. 


2   propri  G  3   rediuina  G  4   turpiduin  G  6   prestantibus  G  7   desposita  G 

ligore  G  10  olfatui  G  11  omne]  o  in  ras.  G-  13  exureret]  exuretur  et  G  15  con- 

uentissimum  G         deposita]   Canisius,  depstata  G^,  detestata  in  m;j.  add.  G-  IG  hebetudinera]  Canisins, 

habitudinem  G  19  nepociano  G  21  elonquentla  G  22  pertectus  —  probus  —  perspicuus  G  • 

27  oblatus  recepit  nec  requiret  G  29  ista  G  liabent  G  parentes  G  31  etsi]  scripsi,  et  G 

33   beuiuoles  G  consueuit*  G  34   hilari  G  35   antestites  G  3<J    si]    suj^plevi,   oni.  G, 

ut  viavult  Momvisen 


304  RURICII  EPISTDLARUM 


G  VII. 

DOMINO  SUO  PECULIARI  IN  CHRISTO  PATRONO  BASSULO 
EPISCOPO  RURICIUS. 

1  vJrAM  1110  diligero  saiicta  pietas  ct  pia  sanctitas  vcstra  dignetur,  multimodo 
probatis  aftcctu.  dum  lcgcnda  transmittitis  et  neglecta  corrigitis,  diloctioncm  diligendo    •"> 

2  provocatis  ct  quod  pracdicatis  verbis  docetis  cxemplis.  sed  quoniam  semen  vestrum 
in  tcrra  stcrili  ct  dumosa  non  proficit,  utpotc  quod  sentibus  supcrcrescentibus  suifo- 
catur.  nc  sicut  intructuosam  illam  ficulncam  me  iubeat  dominus  vineae,  quem  tanto 
tcmpore  nequiquam  exspectat,  abscidi,  vos  severiorem  sententiam  orando  difFerte, 
doncc  doctrinae  vestrae  pingucdinc  tamquam  stercore  amaritudo  infructuosa  dulcescat.   lo 

3  scd  quoniam  plus  sunt  apud  mc  dclicta  quam  verba  nec  possum  facta  expiare  ser- 
monibus,  obsequium  saltim  epistulare  dependo  et  librum,  quem  praestiteratis,  me 
remisissc  significo  aliumque  identidem  vestrum,  si  iam  necessarius  non  est,  spero  per 

4  portitorom  harum  remitti.  valcatis  simulque,  si  propitio  deo  ad  sollemnitatem  sanctorum 
Gurdone  venturi  sitis,  me  recurrentibus  scire  faciatis.  ^'^ 


VIII. 

DOMINO  SUO  PECULIARI  IN  CHRISTO,  DOMINO  PATRONO  SIDONIO 

EPISCOPO  RURICIUS. 

1  Jlraedicantibus  vobis,  saepius  audisse  me  recolo,  nullatenus  ab  iniquitatibus  nos 
posse  purgari,  nisi  fuerimus  crimina  nostra,  conscientia  compungente,   confessi.     quis  -o 
enim,   non   dicam   consequi,    sed   vel    quaerere    queat   indulgentiam,    nisi   deplorationi 
confessionem    erroris    adiungat,    quia    error    indulgentiam ,     non    indulgentia    requirit 

2  errorem?  quod  ogo  valde  verum  esse  cognoscens,  facinus  meum  nuper  admissum 
pietati  vcstrae  indicarc  non  distuli ,  ne  quod  modo  prodente  me  spectat  ad  veniam, 
tacente  postmodum  pertineret  ad  culpam.    sed  iam  ipsum  dolum  proferimus  in  medium.   2a 

3  furti  me  vobis  reum  statuo  et  depositum  vestrum  me,  ignorantibus  vobis,  inlicite  prae- 
sumpsisse  pronuntio.     quod  ut  tamen   committerem,    occasionem   perpetrandi   facinoris 

4  vos  dedistis,  aut  temptantes  cupidum  aut  indoctum  erudire  cupientes.  codicem  namque, 
quem  de  fratre  meo  Leontio  me   recipere  iusseratis,   transtulisse   me  fateor.     quod  si 

5  probatis,   ignoscite;    si   imputatis,   agnoscite,   quia   confessioni  qucrella  sociatur.     nam   3o 
primum  ut  eum  legerem  voluntas  impulit;    deinde  ille  ut  transferretur    extorsit.     nam 
cum  de  dapibus  ipsius  adhuc  pauca  libassem,   taliter  me  gustu  inlecebrosi  saporis  in- 
lexit,  ut  primi  quodam  modo  parentis  imitator,  domino  repente  contempto,  ad  satietatem 
studuerim  pervenire  magisque  consilium  suadentis  quam  imperium  dominantis  audierim. 

6  nam  ut  omnia  pectoris  mei  arcana  manifestem,  videbar  mihi  libri  ipsius  verba  adhor-   35 
tantis   audirc:    quid   cessas,   ingratc,    quid   dubitas?     nosti    erga   te   communis   domini 


8  Matth.  XXI,  19. 

4   pia]  pi&as  G  ')   affectum   G  1  que   *eiitibus  G",   que  seutibus  G-  fl  deferte  G 

10  doctrinae]  d  in  rm.  G  piiiguiue  G  stercore]  scr'q)si,  stere  G,   terrae  Caidtiius  l'>  uestrum 

si  iam]  scripsi,  uestrum  silam  G,  uestris  usibus  uuuc  Canisius  14  ualeatis]' scr!.]>si,  iubeatis  G  lo  me 

recurrentibus]  ite^n  infra  II,  44  16  VIII]  liuricio  Sidonius  ej).  IV,  16,  supra  p.  67  respondit  20  quis] 

scripsi,  quiquis  G  ^  indulgentia]  indulgeutiam  G  23  rerum  G  24  ijrodeute  me]  Canisius, 

prudente  G  28  *uos,  ras.  s  G         dedicistis  G         aut]  t  s.  l,  G-         aut  iuductum  G  29  leoncio  G 

33  imitatur  G^  34  suadentes  6r '  35  istius  corr.  ipsius  G^  36  ingratae  G       dubitas]  b  s.  l.  G'- 


LIBEK  I,   VII  §  1  -    X  §  1.  305 

voluntatem,    (luani  divorsis  occasiouibus  to  uliniarc  conti-ndut .    ([uani    tihi  ctiaui   invito      (} 
spiritales  cibos  soleat  bonus  pastor  ingorere.    niilii  crodo.  plus  tibi.  si  distuioris,  (luani 
transtuloris,    imputabit,    quia  studiosis   favoro   non   invidero   consuovit.     his   ot   talibus    7 
silontis  alloquiis  in  vincula  oius  mo  voluntarius  paritor  et  eoactus  jsponte]  conieci,  ad 
■i   cxemplandum   eum   fostinus    accessi,    quem    nunc   utrum,    sicut   est,    transcriptuin    an 
disparatum  roddcro  dcboani.  in  vcstro  pondot  arbitrio.    ogo  tamon  libons  multani  (|uani    8 
intuloritis  cxcipiam.  (piia   rcmodium  mcum  vostrum  credo  osse  decretum  et  sontontiam 
vestram  modellam  duco  osso  non  pocnani. 

IX. 

10  DOMINO   PECULIAIU    IN   rilKISTo.    DoMINu    rATKoNO 

SIDONIO  KrJilCIl  S. 

Ita   nu;  rocons  pracdicatio  et  antiqua  dilcctio  vostrao  pi(!tatis  inlcxit,  ut  audcani     1 
auribus  vcstris  incptiis   mcis   facorc    sacpius    iniuriam,    dum  vcstram,    quantum    stcrili 
ingoniolo  concoditur,  attin<;-crc  cupio  disciplinam.     quam   ctsi  assc^pii  grando  cst  atquc    2 

1''   difficilo,    scqui    tamcn   pulchrum    ost    atquc    sublime,    quoniam    summarum    rorum  non 
adeptio  tantum,  sed  etiam  imitatio  ipsa  laudanda  cst;  quia  numquam  for(!  aliquis  oius 
rei  portione  ad  integrum  carct,  ad   quam  scandcre  ac  porvoniro  contondorit.     dosidcro    3 
itaque,    dominc  mi,    dcsidoro,   inquam,    tuis  cibis  rcfici,    tuo  fontc  potari,    tuis  roplcri 
dapibus,    tuis   opulis    saginari :    quas    si    quis,    distribuontibus   vobis,    non   sumnio   oro 

20  libaverit,  sed  totis  animae  visceribus  appetens  conviva  sorbucrit  atquc  intimo  poctoris 
postmodum  oasdcm  ruminaturus  absconderit,  incipict  assiduis  ructationibus  in  laudem 
domini  omnipotcntis  oruinpcro  rcfortus  cordc,  orc  ioiunus,  dum  satur  csurit  et  saturatur 
esuriens,  magis  in  regeneratione  saturandus.  nec  decssc  potcrit  cibus,  cuius  pastus 
in  verbo    cst.     ut    ergo    harum   dcliciarum    particcps    csso    mcrcar,    vcstris    patrociniis    4 

25  obtincte  mihique  supra  mcnsuram  virium  conitonti  auxiliatoros  acccditc  simulque,  ut 
ab  ovili  vobis  credito  nou  invcniar  alionus.  oratc  orrantcmque  ovem  a  pascuis  saeculi 
ad  caulas  dominicas  reportatc,  quia  confido,  quod  intercessionibus  vestris  ficri  possit 
agnus,  qui  vcster  mcruerit  essc  discipulus. 

X. 

30  DOMINO  PECTORIS  SUI  LUPO  RURICIUS. 

AccEPi  litteras  magnanimitatis  tuae,  quibus  cxcusarc  dignaris,  quod,  ut  mc  rarius    1 
eloquentiae  tuac  rorc  rcspergas,  baiuli  faciat  inopia;  simulque  ctiam  indicas  te  mirari, 
cur,    cum   mihi  corum  frequcntia  suppctat,   verborum  quoque  copia  compta  non  dcsit, 
vobis  scribcrc  saepius  dctrcctem.    quod  vos  per  ironiam,  ut  cst  lcporis  vcstri  facundia,    2 
3.'>  iactasse  non  ambigo,   cum  et  vos  abundetis  tabellariis  ct  mc  sciatis  laborare  cgcstate 
sermonis    ac   stcrilitatc    cxilis    ingcnii   velut   aostivis    monsibus    arcntis   vcnae    cursum 
sudare,  non  flucre.  "  addidistis  ctiam,  sicut  Achilli  Patroclum  aut  Hcrculi  Thcseum  vcl    3 
Theseo  Pirithoum,    ita  vos   mihi  debcrc  sociari.     in  his  fabulis  factisque  maiorum  non    4 
praerogativam  personarum,   sed  comparationem  debemus  dilcctionis  acciperc,   ut  anti- 


1  occaiisionibus  G  i  uinculis  G         sp.Mite]   G,   deleclt  Movimsen  b  nuuc]  LiUjuhann,   n  G, 

nescio  Canisius        sicut  est  paratum  au  simul  transcriptum  reddere  coni.  Mommsen  6  disparatum]  scrijtsi, 

llparatum  G  pendit  G  9    IX]    Buricio    Sidonius   ep.   VIII,   10,    supra  i>.  138    respondisse  videtur 

12delictioG^  IGflereG  17  portionem  (9  18  mihi  6^  22  refertur  6?  23  cibus]  ciuus  mm«.  (? 

partus  G  24  ut]  &  G  25  accedite*  G       ut]  Liifjohann,  et  G  30  pectoris  sui]  scrijm,  pectori  suo  G 

32  baiuli]  u  et  i  in  litura  G  34  hiruina  G  36  aestiuus  G  37  hirculi  G  39  antiquorum] 

Liitjohann,  amicorum  G  , 

S9 

blDONIUS. 


306  RURICII  EPISTULARUM 

Q  quorum  recoloiitos  noiiiina  soquaniur  cxcmpla  ct  corum  iu  nos  vocabula  transferentes 
merita  conferanms  atquc  ex  ipsorum  gestis  magnifica  quacque  et  honcsta  carpcntes 
vitae  nostrae  utiliter  coaptemus  ct  servi;nuus  nobis  iu  caritate  eandida,  non  adulatione 
fucata,  studeanuisque,  quod  in  amicitiis  illorum  poetarum  falsitas  finxit,  in  nobis 
aninu)rum  veritas  perngat.  ut,  dum  imitari  vidcmur  autiqua,  relinquanius  imitanda  ct 
5  seuiorum  facta  laudantes  laudemur  a  posteris.  liaec  ergo,  domiue  mi,  llamma  pectoris 
mei,  persuasioni  tuac  quam  conscicntiac  mcae  amplius  crcdcns,  gcrulo  festinante, 
breviter  cursimque  dictavi:  quae  peritia  tua  et  probitas  tua,  si  amici  vcrecundiac  con- 
gulit.  aut  celare  dcbebit  aut  cmendarc  curabit. 


XI.  10 

DOMIM)  SUBLIMI  SEMPERQUE  MAGNIFICO  FRATRI  PREDAE  RURICIUS. 

1  CJuoxiAM  amoenitati  ncmoris  vcstri  etiam  deserti  nostri  incptias  voluistis  adiungi, 
trausmisi.  sicut  iniunxistis,  abietum  plantas,  non  specie  sed  proceritate  placituras,  non 
fructibus  sed  sui  peregrinatione  mirabiles,  non  usu  aptas  sed  amoenitate  iucundas, 
quippe    quac.    cum    coaluerint,   crassitudine   umbrarum  Cevcnnarum  frigus   oceani   sint  i^ 

2  aestatibus  praebiturae.  et  hoc  inter  illas  praeclarissimas  diversi  generis  arbores,  tam 
decore  quam  utiKtate  praestantes ,  opulentas  onere ,  distinctas  flore ,    odore  fragrantes. 

3  illic  enim  industria  vestra  contulit,    quod   soli   natura   non   protulit.     nam   ut   ruborem 
rosarum,    liliorum    candorem,    lauri    perpetuum    virorem    et    alia    huiuscemodi    vilia 
visibus    praetermittam ,   quia   saepe   per   abundantiam  pretiosa  vilescunt  ct  facit  copia  2^> 
cotidiana  fastidium,  illic  etiam  graminum,    germinuni,   frutectorum  percgrinae  collatae 

4  sunt  suavitates,  visui  usuique  vernantes.  sed  quid  illic  primum  laudandum  sit  aut 
mirandum,  ubi  etiam  temporis  intemperies  temperatur?  siquidem  inibi  torridae  fervor 
aestatis  tam  umbrarum  quam  undarum  rigore  depellitur;  hiemis  vero  in  tantum  non 
sentitur   asperitas,    ut   intra   aedem   positis   tepor  aeris    et   cantus   avium  veris  rcddat  -•> 

5  effigiem.  sed  quid  ego  immemor  imperitiae  meae  paupero  sermone,  mi  dominc,  ruris 
vestri  divitias,  delicias  describere  aut  enarrare  contendo,  ad  cuius  laudem  etiam  ingenia 

6  maiora  succumberent?  date  itaque  impudentiae  meae  veniam,  quam  extorsistis;  qui 
ut  auribus  vestris  verbosus  existercm ,  dignatio  vestra  me  compellit:  confidens,  quod 
epistula  longior  vobis,  domnis  meis,  si  displiceret  affatu,  placeret  aflfectu,  cum  in-  3o 
tellegerctis  eam  non  pro  eloquentiae  lepore  sed  pro  vestro  amore  copiosam;  sinmlquc 
quia  sciebam,  sublimitatem  vestram  in  amicis  vestris  plus  rcprehcndere  taciturnitatis 
verecundiam  quam  loquacem  familiaritatis  audaciam. 

XII. 
DOMNO  PECTORIS  SUI  CELSO  RURICIUS.  35 

1  J-REPJDo  in  praeconium  vestrum  os  elingue  rescrare,  cui  scio  iurc  etiani  ingenia 

maiora  succumberc.     quid  enim  primum   de    affectionis    aut  dignationis  vestrac   laude 
commemorem,  qui  omncs  mihi  ruris,   nemoris  et  quod  his  omnibus  maius  cst  caritatis 


1  et  eorum  —  uocabula]  hi  nuj.  acld.  G '  -j  utiliter]  ti  suppl.  G  4  lugata  G         aniicitus  G 

11  FKEDAR  CanUius  13  adiunxistis  G  15  oceani  sint]  Mommsen,  oceanis  in  G  17  flagrantes  G 

10  uiliaj  Mommsen,  familia?  G^,  simiiia  G-  22  usuique]  usui.  suique  G  24  aetatis  G  25  aedeni] 

LUtjohann,  eadem  G  tepor.  aeris  ex  tempora  eris  coit.  G^  26  paupero]   G  27  discribero  G 

28  date]   dat  ei  G  30  domnis]  G  intellegeritis  G,  intellexeritis  Canisius  32  plus]  s  s.  l.  G^ 

35  domno]  G  iPi  nemoris]  scripsi,  moris  G 


LTP.ER  T.   X  §  4  —  XTV  §  1.  307 

dclicias  contulistis,  aut  corte,  si  quid  horum  defuit,  dcputandum  tcnipori,  non  vobis  cst      Q 
imputaiuluni.     nam  totum  apud  vos ,  quod  carum  pcctus,  quod  habuit  clarum  mundus,    2 
inveni.     nuUa   mo  penitus  iucunditatc  fVaudastis,  quin  ctiam  dcsidcrabilc  niiiii  hospiti(di 
mci  dcscrtum  vcstra  vicinitatc  fccistis.     ot  id(Mrco  mc  nnigis  finitimum   vobis  cssc  con- 

'•>   gaudco,  (|uia  non  cx  toto  malus  cst,  (pii  bonis  iunu,itur.    scd  nc  cxliiltcat  vobis  sou  incptia    3 
scu  longior  scrmo  fastidium,    salv(^  hiigissimum  dico  ot  vitrarium,    sicut  iussistis,    mc 
destinasse  significo,  cuius  opus  nitorc  non  fragilitatc  oportct  imitctur,  ut  dilcctio,  quac 
nobis  a  parontibus  rclicta,   a  nuigistro  tradita,  vitac  communionc  firmata  cst,  secundis 
climctur,    advcrsis   nuUa   pcnitus    turbinum    procclhi   frangatur.     nam    sicut    auri  atquc    1 

1"  argcnti  pretiosa  sinceritas,   si  acris  aut  plumbi  vcl  cuiuslibet  altcrius  matcriae  vilioris 

fuerat    admixtionc     corrupta,    nisi    ignium    cxaminatione    purgctur,     ncc    splcndorcm 

naturalcm  potcrit  habcre   ncc    sonum ,    nam    ncc  visui    chiritatem   nec    tinnitum    rcddit 

auditui  magisquc  raucum  resonat,    si  feriatur,   ct  striduhim,   *******.♦.♦*♦*. 

Hanc  ergo  sententiam  non  meam  sed  domini,  fratcr  optime,  contuentes  pariter  ct    5 

is  sequentcs,  ita  vitam  nostram  mcdio  cursu  gubcrnatore  ipso  domino  tcmpcrcmus,  ut, 
quamvis  sercnitas  arridcat,  prospcrior  ttatus  invitct,  marc  phicidum  bhmdiatur,  scientes 
tamen,  illam  aequoris  subiecti  phanitiem  ad  instar  montium  repente  consurgere,  nequaquam 
in  altum  navem  nostram  patiamur  impelli,  ubi  cam  aut  tempestas  solvat  aut  unda  dcmcrgat. 

XIII. 

20  DOMNO  PECTORIS  SUI  CELSO  RURICIUS. 

Keoepi  apices  germanitatis  tuae,  qui  mihi  non  parum  scrupuli  rettulerunt.    vcrcor    1 
cnim,   nc   sccus   do  littcrulis   meis    quam  a  me   missac  sunt  senseritis  et  idcirco  quasi 
temerariae  pracsumptionis  mo  notarc  videamini,    dum ,    ut   pro  vobis   orcm  ac  saepius 
commoneam,  postuhitis.     egone,  frater  optime,  castigare  vos  audeam,    qui  mc  ncquco    2 

2'>  castigarc?     egone  vos,  qui  me  adhuc  in  saeculi  turbinibus  tamquam  in  maris  aestibus 
cumba    instabili    fluctuantem    quasi    iam    de    sublimiori    specula   vel    emincntiori    collc 
rcspicitis?     egonc  vos,    qui   ad   portum  veniae   per  paenitentiae   indulgentiam   domino 
gubernatore  *=.**?    non  ego  penitus,  frater  dilecte,  sic  scripsi,  ut  mihi  aliquid  bhandicns    '.i 
vos  improbo  dentc  morderem   nec   ut  vos   laederem,    sed    mihi   epistulae    familiaritate 

30  vincirem.     nam  si  bene  considcretis,    votorum  sunt  ilha  verba  non  actuum  et   optantis 
potius  quam   moncntis,   quia  non   quid   ageremus,    sed   qualitcr  vcllcm,    ut  viveremus, 
exposui.     ceterum  si  actus  vitae  meae  praeteritae  praesentisque  discutias,   pudebit  te,    4 
intimo  et  secretissimo  fratre  testc,  ferrc,    quae  non  puduit  deo  teste  promittcrc.     pro 
quibus  facinoribus  meis  spero  vos  potius  domino   supplicetis,    ut   quos  in   hoc   saecuh) 

s")  amicitiarum  et  propinquitatis  voluit  essc  consortcs,  in  futuro  bonorum  iubeat  esse 
participes. 

XIV. 

DOMNO  PECTORIS  SUI  CELSO  RURICIUS. 

JiiouuM    qualem    iusseras    destinavi    mansuctudine    placidum,     mcmbris    validum,    1 
40  firmum  robore,  forma  praestantem,  factura  compositum,    animis  tcmperatum  nec  prac- 


C)  uobis  seii]  scripsi,  uoB  esse  G,  uobis  ipsa  Canislus  6  seu]  scripsi,  sui  G  8  ***secun(lis  G 

13  res  comparata  una  cum  senientia  domini  desideratur,  ut  monuit  Movimsen  IG  quamuis]  scripsi,  qua  G 

adrediiat.  G  17   nequaquam]  scripsi,   nequam  G  18   saluat  G  dimergat  G  20  domno]  G 

22  a  me  ammissae  G  senseritis]  Liitjohann,   inseritis  G,   censueritis  Canisius  23  me  notare]  scripsi, 

menostrae  G  26   fructuantem  G  28   gubernatore||  G  suppleas  iam  appulistis  delicta  G 

30  uincerera  G  31  uellim  G  38  domno]  G  39  mansuetudine  —  p.  308,  l.  3  impositum]  Ruricius 

infra  II,  35  repetivit 

39* 


308  RURICII  EPISTULAEUM 

Q  properuni  soilieot  voloeitnto  noe  pigrum  tarditate:  eui  frenus  et  stimulus  sit  sedentis 
arbitrium.  eui  ad  evehendum  onus  et  velle  suppetat  paritor  ot  posse,  ita  ut  nec  cedat 
2  supcrposito  nec  deponat  imposituin.  liis  itaque.  sicut  oportuit,  intimatis,  salutatione 
praelata.  pollioitatioue  disponsa.  prouiissa  doposcimus,  ut  ad  sollemnitatom  sanctorum 
ad  nos  deo  propitio  una  cum  sorore  nostra  venire  diguemini,  honorem  patronis,  •'. 
fratribus  attectum,  gratiam  populis  praestituri. 

XV. 

DOMINO  SUO  PECULIARI  IN  CHRISTO,  DOMINO  PATRONO 
AEONIO  EPISCOPO  RURICIUS. 

1  Agxito  transitu    sanctae   et  venerabilis   apud   me   recordationis   domini   mei   de-   w 
cessoris  vestri  Leontii,    animo  et  mente  confusus    diu  multumque  tristatus  sum ,    quod 
et,  impedientibus  peccatis  meis,   tanto  antistiti  occurrere  non  merueram  et  tali  essem 

2  parente  privatus.     cuius  etsi  exterioris  hominis  non  fruebar  aspectu,    interioris  tamen 
gratia  delectabar  et  mentis  acie  iugiter  adhaerebam;  per  quem  et  in  quo  mihi  praesens 
quodam  modo  et  cernebatur  obtutu  et  audiebatur  aftatu  et  palpabatur  attactu  et  tene-   i^ 
batur  amplexu,  siquidem  cari  nullo  se  melius  loco  quam  in  corde  caritatis  ipsius  sede 

3  conspiciunt.  unde  et  amplius  desiderabam  oculis  videre  carnalibus,  quem  ita  spiri- 
talibus  intuebar,  sed  dolori  meo  consolationem  ea,  quae  prius  tribuerant  solacium, 
ipsius    merita   dederunt,   quia   confido,    quod   quem  paterna   pietas   dilexit,    et  sedula 

4  intercessione  custodiat.     sed   haec   sanctitati  vestrae    quasi  vobiscum   colloquens  atque   20 

5  a  vobis  maeroris  ipsius  levamen  requirens,  dictante  dilectione,  rettulerim.  nunc  vero, 
ut  dicere  institueram,  accersione  ipsius  domini  mei  et  apostolatus  vestri  ordinatione 
comperta.  ad  officium  vestrum  mittere  cogitabam.  sed  muneribus  vestris  humilitatis 
meae  praevenistis  obsequium,  quae  mihi  maiorem  scribendi  fiduciam  contulerunt,  quia 
praesumo.    quod   quem   liberalitate  feceritis   dignum,   ab   animis  vestris   non   habeatis  25 

6  alienum.  ot  ideo,  sicut  datis  inteUegi,  quoniam  tanti  habere  dignamini,  sospitationem 
beatitudini  vestrae  per  litteras  uberem  dico  simulque  peculiari  prece  deposco,  eo 
mecum  agere  tanti  habeatis  aff^ectu,  ut  domnum  Leontium  praemisisse  et  commutasse 
potius  quam  perdidisse  cognoscam. 

XVI.  30 

Dt)ML\()  VEXERABILI,  ADMIRABILI  ET  SANCTIS  OMNIBUS  AEQUIPERANDO 
FRATRI  SIDONIO  VIDENTI  RURICIUS. 

1  OuM  te,  frater  carissime,  fama  celeberrima  praedicante,  cognovi  et  in  sede 
caritatis  illis  quibus  ipse  melius  terrena  despicis  et  caelestia  divinaque  consideras 
oculis  mentis  aspexi,  unde  ipsius  nomen  adscripsi,  cuius  munere  donatum  esse  te  vidi.   35 

2  et  ideo.  dum  te  in  speculo  cordis  diligenter  ****  et  pulchritudinem  interioris  hominis  tui 
vehementer  admiror,  ad  desiderandum  animi  mei  viscera  concitasti,  quae  in  tantum 
affectum  tuum  meracissima  dilectione  commota  sunt,   ut  quem  spiritalibus  oculis  con- 


1   tarditatej  om.  G,  ex  epistnla  II,  3.5  inserui.  sedentes  G  3  onortnit  G  4  deposcemus  G 

6  populi  G  9  aeonio]  ficrijisi,  eonio  G,  cf.infra  11,8  10  uenerabiles  G  11  leonti  G  13  ex- 

terr)ris  G  1.'»  aftatu]   Lvtjoliann,  affectu  G  IG  se  nielius]  seniilius  G  19  quod]  quotquot  G 

22  accersione]  Mommiien,  arcersione  G,  cf.  Gloss.  apud  Mai,  Class.  Auct.  VI,  50.H,  arcisitionis  infra  p.  315,  I.  5 
24  fiducia  G  2.0  facieritis  G  2G  datis]  G  27  beatitudinis  G  28  domnuni]  G         prae- 

misisse)  c/.  infra  p.  314,  l.  23  32   uidenti]  cf  1.  lieg.  9,  9:  qui  enira  propheta   dicitur   hotlie,   vocabatur 

olim  videns  33  carissimae  G  30  intueor  siqypl.  Mommsen 


LIBER  I,  XIV  §  1  —  XVIII  i*  1.  :m 

templor,  etiani  rarnalibus  oornere  concupiseam.  (|uani  dl»  rcm  salve  in  Cliristo  doniino  3  G 
plurinium  dicen.s,  specialius  quaeso,  ut  una  cum  domno  meo  episcopo.  (lueni  ad  nos 
vonturum  pro  sua  dignatione  confido,  vobis  ad  humilitatem  nostram  visitandam  taciatis 
iniuriam,  ut  possimus  in  ununi  positi  fructum  de  nostra  invicem  capere  praesentia, 
&  dum  sciscitantis  intontio  fit  respondentia  eruditio  ct  niiituus  (|iio(laiii  modo  profectus 
discentis  cfficitur  et  docontis.     pax,  pax.  ]>ax. 

XVII. 

DOMNO  ANIMAE  SUAE   ET  TOTIS  IN  CIIKISTO  DOMINO  DILECTIONIS 
YISCERIRrS  EXCOLENDO  POMEPxIO  A1U5ATI  lUKICIIS  i:i'ISC()IM'S. 

1"  IScRiPTUM  est,  sicut  ipsi  molius  nostis:    mihi  vindicta,    ego  retribuam.  di(!it    1 

dominus.    iam  vos  mihi  si  quid  imputatis,  ignoscite,  quia  sciatis,  dominum  vindicasse. 
tam    aviis    esse    nos  itineribus    novoritis   in    tam    abditas    solitudines    inductos,    ut  cas 
retexere  animus  horreat,  mens  rcfugiat,  sermo  non  qucat.    incurrimus  namque  scmitam    2 
obstructam  ramis,  spatio  constrictam,  spinis  hirtam.  stirpibus  clausam.  obsitam  sentibus, 

i^  situ  asperam,  saxorum  aggeribus  impoditam.  radicum  conexione  constratam,  caono 
voraginosam,  ut  in  tam  variis  tamque  multiplicibus  malis  non  esset  simplex  forma 
periculi,  dum  caballorum  podcs  radicum  virtus  detinet  et  soli  putredo  non  sustinct, 
montibus  vero  ita  in  sublimc  porrectam  et  vallibus  in  profundo  demersam,  ut  nos  per 
undosum  mare,  excitantibus  cum  vcntorum  sacvicntium  flabris,  crepto  ab  oculis  nostris 

20  ncbulis   ac   nubibus   dic,    iter  agcre    crederemus:     quia,    ctiamsi    mundo    radius    solis    3 
inluxit,    ad  nos   prae   dcnsitate   ncmoris  splendor  ipsius  ct  calor  pcrvenire  non  valuit, 
dum  nos  ita  per  iter  infelicium  filicum  proceritas  premit  et  sic  inundatio  roris  aspergit, 
ut  contracti  frigore  vel  coacti  apricitatem  iguis  plurimi  diebus  cynocaumatis  quacrcrcmus. 
sed    cuni   ad   locum    ad   quem    tcndcbat    intentio   pervenisscmus,    vallati    aquis    atque    4 

2''  madcfacti  siti  occepimus    dcpcrirc,    quia    cum   csset,   ut  diximus,   rigor   in   aerc,    erat 
tamen  tepor  in  fonte,  odor  in  flumine,  ardor  in  campo,  aestus  in  castro.     ct,  ut  brevi 
sermone  universa  concludam,    per  talem   viam   nos    iter   egisse    cognoscite,    per  quam 
nec    ad    paradisum,    non    dicam   ad  exsilium  quisquam  iro  dcsidcret.     quapropter  quia    5 
haec   omnia  dominus   nostcr   ct  me   incurrerc    ct  vos   iussit   cvadcre,    peccata  mea  a 

30  vestris  meritis  etiam  visibili  itinerc  discerncns,  et  vos,  qui  arta  ct  laboriosa  spiritaliter 
pergitis  via,  istius  non  inccditis  angustias  ct  nos,  qui  lata  et  spatiosa  retrorsum 
semper  rcspicientcs  inccdimus,  huius  incurrimus  iniurias.  orate  dominura,  cui  omnia 
possibilia  confitemur,  ut  etsi  per  diversum  iter,  ad  unam  nos  tamen  urbem  faciat  con- 
venire,  in  quam  nos  misericordia  potest  inferre,  vos  merita. 

35  XVIII. 

DIILCISSIMO  ET  UNANIMO  FILIO  OMMATIO  RURICIUS  EPISCOPUS. 

Ut   pcr  Vcnerium    dulcedini    tuae    non    scriberem.    non    neglegontiac    nec    im-    1 
putationis    alicuius    sed    occupationis   fuisse    cognosce.     unde   has    per  Amelium    dedi, 

10  Rom.  XII,  Ut.  33  Ps.  CXXI,  3. 

2  donmo]  G  4  presentia  O :  c/".  m/m //,  65  8  dommj]  G  10  uindictam  T^  12  amis  G,  corr. 

14  senslbus  G  1(3  uora*g  (i  s.  l.)  nosam  G  18  dimersam  6  19  eum]  G  22  filicum]  scripsi, 

telicum  O,  felicium  Canidus         si  G  23  frigore  uel]  G,  frigoreue  Momvisen         quaereremus]  Mommsen, 

querimus  G  24  quem]  om.  G  26  in  comite?  cnrr.  in  campo  G*  31  inceditis]  scripsi,  incederetis  G, 

incedere  debetis  coni.  Mommsen        non  6f',  corr.  6''  32  incurrlmus]  G         cui  —  34  merita]  infra  11,52 

repetivit  33  etsi  per  diuersum]  si  per  di  e  corr.  G^         una  G  36  ommatio]  scripsi,   cf.  Greg.  Tur. 

Hist.  Fr.  III,  17.  X,  31,  omacio   G 


310  Rn^TCTI  EPTSTITLARUM   LIBEK  T.  XVIIT  §2  -  XVTII  §5. 

G  2  qiiibus  salve  pluvimum  ilico  ot.  ut  propositi  tui  semper  reminiscaris,  admoneo.  nee 
animum  tuum  iam  doo  dioatum  aut  a  ooopto  itinero  blandior  visus  avocot  aut  modu- 
latior  corrumpat  auditus  aut  dulcior  gustus  inficiat  aut  mollior  sollicitet  tactus  aut 
suavior  odoratus    inliciat,    ut  per  fenestras   corporis    mors    intromittatur   ad    animam. 

3  sod  noquo  stivam  tonons.  oontra  domini  sontontiam  rotro  rcspicias,  ut  directum  lineae     '•> 
sulous  amittatr  quin  potius  ita  in  oum,  oui  te,  ipso  inspirantc,  vovisti,  omnibus  sensibus 
inhies    et   oordo   dotixus    adhaoroas,   ut,    cum   te   vel   una  praefatorum   vitiorum   inlex 
forma   pulsavorit.    tido    finna    ct   divina   moditationo   munitum  pectus  adire  non  possit. 

4  ot  quamlibot  in  turbis  positus  ossc  vidoaris,  intrans  in  oubicubim  cordis  tui,  clauso 
ostio  tuo.  dominum  oraro  non  dosinas,    ut  qui  vidot  in  occulto  dicat  tibi,    sicut  sancto   w 

f)  ^fovsi  vooiforanti  ad  so  non  voco  sod  corde  dicobat:  quid  clamas  ad  me?  ot  sporo, 
ut  in  talibus  orationibus  etiam  mei  meminisso  dignoris,  ot  oitius  to  ad  nos,  otiam  si 
noster  non  reducit  affectus,  desiderium  dulcissimae  et  salubcrrimae  quietis  adducat. 


10  Matth.  VI.  G.  11  Exod.  XTV,  15. 

1  reminiscaris]    ui  s.  l.   G^  4   inlicet  et  per  O  f)   neqiie  — •  6  amittat]    ex   epistnla  quae 

dicitnr  Severl  ile  ultlmo  iudicio  c.  2  (ed.  Ilalm  p.220) :  ne  manum  aratro  inserens  retrorsum  conversa  respicias, 
quo  «tique  in  tc  redeunte  vitio,  ordinem  suum  iiecesse  est  sulcus  amittat,  exscripta  esse,  Baluze,  Miscella^iea, 
Praef.  censult  12   dignaris  G  13  uoster]  nt  {semper  pro  noster)  G,   inter  Canisins  adducat] 

EXPL  DOMNI  RURICII  EPISTOLARlf  lIb  PRIMUS  add.  G 


INCIPIT  DOMNI 
RURICII  EPISTULARUM 

LIBER  SECUNDUS. 


5  DOMNIS  SUBLIMIBUS  ET  IN  CIIRISTO  DOMINO   DEVINCTISSIMIS  G 

FIIATRIBUS  NAMATIO  ET  CERAUNIAE  RURICIUS. 

A-NTigui    sapientes    amicos    duos   unam    animam    habere    dixcrunt,    quod    vaUle    1 
verum  esse    ego    praedico    proboque;    nam    postquam   a  vestra   germanitate   discessi, 
divisum  esse  me  sentio  partemque  meam  vobiscum  resedisse  cognosco  nec  absentibus 

10  vobis  integer  esse  me  videor.     et  cum  me  in  me  non  invcniam,  apud  vos  me  ad  vos 
reversus    inquiro    atque    ibidem   quantum   me   vobis    reliquisse    tantum   vestri   mecum 
abstulisse    conspicio.     et  ita,   priusquam   fiat,    adnuente  domino,   pignorum  nostroruni    2 
votiva   coniunctio,    animorum  inter   nos   facta   iam   divisio.     quae   divisio    amplectenda 
magis  est  diligcntibus  quam  vitanda,  per  quam  fit  in  cordibus  eorum  caritatis  integrae 

i^  sincera   transfusio,    cuius   ego  vinculis   colligatum  a  vobis   esse  me  gaudeo  (et  talibus 
catenis  vinctus  exsulto)   obstringique   me    eorum   nexibus   magis    cupio    quam   resolvi. 
quibus  et  vos  constrictos   esse   confido.     redeuntibus   itaque  vestris   salve   largissimum    3 
dico  et  ex  omnibus  gratias  agens  derelinquo  quae  ad  praeconium  vestrum   pertinent. 
idcirco  me  siluisse  significo,  quia  in  propriis  laudibus.  sicut  dicitur,  est  odiosa  iactatio ; 

-0  vestra    enim   laus    mca   facta   est   et   ideo,    ut    dixi,    de    magnanimitate   vestra   tacere 
melius  duxi,  quia  quicquid  de  vobis  dixero,  mihi  videor  contulisse. 


1   INCIPIT  —  3  SECUNDUS]  INCIPI  LIBER  II  G  5  DOMNIS  SUBLIMIS  G  et]  om.  G 

6  namacio   G  7  aiitiqui  —  12  conspicio  et]  Jiuricius  ex  episiula  II,  10  exscripsisse  videtur         quod  — 

8  praeclico  proboque]  infra  II,  10  fusius :  quod  [ego  etiam  ecclesiastico  testimonio]  uerum  esse  [confinno, 
quo  ait:  credentium  autem  erat  anima  et  cor  unum.  unum  utique  caritate  non  numero  et  fidei 
simplicitate   non   singularitate  personae.     hoc]  ergo  praedico  proboque:    quae  uncinis  inclusi  h.  l.  desiderantur 

9  absensibus  G^,  corr.  G^  10  integrum  infra  II,  10  uideor]  credo  infra  II,  10  11  reuersus] 
r  ante  e  s.  l.  G^,  regressus  infra  II,  10  uobis]  ex  epistula  II,  10  restitui,  iubes  G  13  quae  diuisio] 
coni.  Canisius,  quae  diuiuo  G             17  constrictus  G 


312  RURICII  EPISTULARUM 


II. 


G  DOMINIS  SnUJMnUIS  ET  IN  CIIRISTO  DOMINO  DEYINCTISSIMIS 

FKATIUliUS  NAMATIO  ET  CERAUNIAE  RUIUCIUS. 

1  l.NTEU  roliquas  grates,  quae  a  me  vobis  iure  referendae  sunt,  ***  praesentia 
ao  visitatioue  patroni  communis  domni  Postumini  ingentes  gratias  ago,  quod  hospitiolum  s 
nostrum  focistis  ipsius  orationibus  inlustrari,  quia  dum  vobis  exhibet  fidem,  nobis 
tribuit  bonodictionem.  et  licet  fuerit  vigilantissimus  inspector,  importunissimus  exactor, 
districtissimus  exsecutor,  levia  tamen  liaec  orania  gratia  vestra  et  sanctitatis  suae 
ponderatione  pensavimus,  quia,  sicut  scriptum  est,  caritas  omnia  sustinet,  caritas 
numquam    excidit,    praesertim   cum  hoc   quod  visus   exigere   nobis    eum    credimus  lo 

2  doi  boneticio  contulisse.  itaque  eo  propitia  divinitate  remeante,  non  quia  necessariae 
essent,  sed  quia  ipse  voluit,  dedi,  quibus  individuae  germanitati  vestrae  salve  largis- 
simum  desiderans  dico  et  itcr  meum  vestrumque  conspectum  mente  praevenio  atque 
omnia.   sicut  iussistis  et  dignum  ac  debitum  fuit,    inspecta,    tradita,    firmata   significo. 

3  nec  vereor.  quod  debeat  animos  vestros  vel  aliquantisper  offendere,  quod  unum  voca-   i5 
buluni    do    libollo   dotis   vidotur   esse    subtractum;    cum   hoc   quod    deest   numero    non 
sohim  compensatum  sed  etiam  auctum  agnoscitis  in  marito. 


III. 

DOMNIS  SUBLIMIBUS  ET  IN  CHRISTO  DOMINO  DEVINCTISSIMIS 

FRATRIBUS  NAMATIO  ET  CERAUNIAE  RURICIUS.  20 

1  QiAM  graviter  sira  de  luctu  vestro  nuntii  atrocitate  perculsus,  facihus  vos  pro 
rautuo  potestis  araore  conicere,  quara  ego  possini  litteris  intiraare,  quia  aniraus  niraio 
maerore  confectus,  quod  horret  recolere,  renuit  expedire.    doleo,  fratres  devinctissimi, 

2  tara    acerbo    casui   vestro    et   toto    corde    corapatior.      nara    etsi   ad    praesens   a  vobis 
disparatus   sura  corpore,    taraen   seraper  niente  coniungor,    et  dura  a  vobis  animo  non  25 
recedo,  ph\nctibus  vestris  interesse  me  credo,  quia  secundura  divinara  sententiara  quod 
patitur  unura  nierabrura  omnia  raerabra   corapatiuntur  in  corporc.     nos  enira 
non  solura  fide  concorporamur  in  Christo,  sed  etiara  fihorum  coniunctione  conectiraur. 

3  unde  etiara,    si  aurarura  tanta  intemperies  permisisset,    ad  solandos  vos   pro    epistulis 
ipse  venissera.     sed  quid  faciraus,    fratres  optirai,   quod  divinae  resistere  iussioni  sicut  30 
virtute  non  possumus,  ita  nec  voluntate  debemus  et  orani  advigilantia  praecavere,  ne, 
dum  dulcia  nobis  pignora  nimio  dolore  deflemus,  blasphemi  aut  quodam  modo  iniuriosi 
inveniamur    in    doraino    et    gravius    aniraara    nostrara    auctor    ipsius    raortis,    inventa 

4  occasione,  confodiat,  quara  carorum  araissione  percussit,  ideo  in  orani  araaritudine 
vel  dolorc  ad  ilhun  nobis  refugiendum  est  et  ad  illura  onines  casus  nostri  toto   corde   35 


9  I.  Cor.  XIII,  7.  8.  2G  I.  Cor.  XII,  2(3. 

2  sublimis  G        deuictissimis  G  3  iiamacio  G  4  gratis  G ',  corr.         pro  mpplevit  Liitjohann 

5  uisitatione]  LiUjoliann,   u  (>  ra«.)  si  (tati?  raa.) ||one  G  patrono  G,  corr.  donini]   G  6  nostrum] 

LUtjohann,  uestrum   G  8  sanctitas  G  11  propitia  diuiiiitate]  Liitjohann,   cf.  infra  II,  63,    propria 

diuinitat*  fG^,   ciuitate  G-J   G,    propria   ciuitate  Caninius  12    dedi]    has    desideratur,   ut  infra  II,  55 

l.o   aliquantisper]    n  s.  l.   G^  17    marito]    scripsi,    merito   G  19   domnis]   G  christo]  j>m7<  G 

2<J  namacio  G        ceruniae  G  21  nunti  G  24  aceruo  G        et]  ex  G  25  disparatus]  6?',  sepa- 

ratus  G-,  cf.  infra  II,  36  28  concorporamus  G  30  sed  quid  —  p.  313,  l.  9  assumptum]  linricius 

infra  II,  39  repetidt  31  aduigilantia]  sollicltudine  infra  II,  39  33  mortis]  infra  II,  39,  meritis  G 

34  ideoque  infra  II,  39  35  illum]  deum  infra  II,  39         toto]  ext)\  o  s.  l.   G^ 


LIHEH  II.   fl  §  1  -  IV  §  7.  313 

referendi.   qui  sanat  vuhuTatos.    qui  relovat  niaustos,  qui  consolatur  adHiotos.     et  illa      G 
sancti  lob  scutcntia  (»innino  tlicenda  est:  doniinus  d(!dit.  (l<»niinus  abstulit.   sicut 
doniino    placuit.    ita    ct    factum   cst:    sit    nonicn    doniiui    bcnedictuiu.      hacc    5 
ergo,   doniini  pcctoiis  nu'i.  scriberc  vobis  idcirco  pracsuiupsi,  ut  dolorciu  citiumuiicin, 
^   quem  scicbam  quod  vcrbis   mcis  mitigarc  non  poteram,    vcl    divinis  clo(pnis  utcuiiKiuo 
modcrarcr.     verc  non  minimum  potcstis    capcrc    dc  Cliristi  voluntatc    solacium,    quod,    0 
quatcnus    ipsum    imnuiturus    manebat    interitus,    talciii    ciiiii    est    dignatus   assuniere, 
qualium    re^num    dixit    esse    caclorum;    ut    ct    patronum    bal)cretis    ex    filio    et   minus 
dolcretis  amissum,  (jucm  a  domino  vidcbatis  assumptum. 


1'^  IV. 

DOMINIS  SUBLIMIBUS  ET  IN  CHRISTO  DOMINO  DEVINCTISSIMIS 
FRATRIBUS  NAMATLO  ET  CERAUNIAE  RURICIUS. 

loAKPius.  carissimi  fratres,  per  communis  luctus  accrbissimum  casum  vobis  scribere    1 
aut  ad  vos  venirc  disposui,  scd  sempcr  mc  et  ab  itincris  procinctu  infirmitas  corporis 

1-^   ct  ab  epistulari  officio  nimius    dolor   cordis    retraxit.     nam    si   quando   ad    scribendum    2 

animum  sum  conatus  intendcre,   statim  sensus  horruit,   mens   refugit   et   ita  mihi  pro 

scrmonibus  scmpcr  fletus   occurrit,    ut   prius    paginam  lacrimarum  imbre  perfundcrcm, 

quam  stilo  pingcrem,  sicut  dixit  ille  patcrnam  indicans  dc  filii  amissione  pietatcm : 

bis  conatus  crat  casus  effingere  in  auro, 

20  bis  patriae  cecidere  manus, 

vel   quod   potius   a   mc   dicitur,    quoniam    negabat    consolari    anima   mea.     haud    'i 
iniuria.     pcrdidi  cnim  filiam,   quam  et  me  suscepisse  et  vos  genuisse  gratulabar,  pcr- 
didi  vitae  solacium,  posteritatis  spem,  decus  familiae,  cordis  gaudium,  himcn  oculorum. 
ncc  simplici  sum  orbitatc  perculsus,  nam  cum  filia  ct  fratres  amisi,  quorum  me  solabar    4 

25  affectu,  quorum  me  coniunctione  iactabam.     disruptum  est,  fratres  carissimi.  vinculum 
germanitatis    nostrae,    ablatum    nobis    est  pignus   mutuae  caritatis.     hci   miiii ,    fratres    5 
optimi,  dum  dcpositum  vcstrum,  cuius  mc  traditionc  cepcratis,  amitto,  una  vos  pcrdidi 
et  ideo  in  unius  necessitudinis  gradu  complurium  mihi  neccssitudinum  solacia  sul^Iata 
suspiro.     solam  tamen  patriam,    quae   mihi  per  ipsara  adquisita  fuerat,    non   amittam, 

sc  qui   hanc   mihi    potissimum   terram  quam  illa  corporc  suo  occupavit  patriam  iudicabo. 
sed   quo   immemor  officii.   memor   gratiae,    dolore   impellentc,    progrcdior  et   tempore    G 
aliquatenus  vulnus    obductum   rediviva   recordatione   tamquam  nova  scctione  rcscindo? 
et  qui    consolari  vos   potius   per   divina    promissa  cupiebam,    consolationem   ipse    non 
cupio?     causas    tamcn  vobis   recidivi   huius   doloris  exponam.     utcumque  enim  animus    7 

Si  macrore  confectus  recipcre  consolationem  apostolica  exhortationc  iam  coeperat,  qua 
ait:  nolo  vos  ignorare,  fratres,  dc  dormicntibus,  ne  contristemini  sicut 
ceteri  qui  spem  non  habcnt,  scd,  ubi  infclix  noster  communis  advenit  et  eum 
sine    ea    qua    prius    splendebat    gcmma   conspexi,    per   quam    mihi  et   acceptior   esse 


2  lob  I,  21.  8  Matth.  XIX,  14.  19   Verg.  Aen.  VI,  32.  33.  21  Ps.  LXXVI,  3. 

36  I.  Thess.  IV,  12. 

1   refendi  G  3   benedictum]    de   rehus   adversis  lob  injra  II,  39  fusius  aijitur  5  sciebam 

quo  G :  haec  infra  II,  39  desunt  6    moderarer   uere]    moderare   uere  G  *,   moderarem  &  uere    corr.  G  % 

moderare   reuere,  si  mihi  quasi  uestro  creditis    cordi    infra  II,  39  7    ouatenus   G  tale   meum  G 

12   namacio  G  13   aceruissimum  G  18  fili  G  21    aut  G  24   filiam  G  solebar  G 

25  disrumtum  G  34  uos  G  36  nec  G 

SlBONIUS.  40 


314  RUKTCIT  EPTSTULARUM 

G      solebat    et  gratior,    et  qiiasi    ornamento    proprio   spoliatus  niihi  et  indeoorus  apparuit. 

S  novit  ille,  fratres  carissimi,  qui  oordium  occulta  rimatur,  quod  ita  milii  dolor  repente 
geminatus  est  et  ita  milii  per  singulos  dies  dc  tanta  indole  illius  et  istius  desolatione 
affectus  duplicatur  et  luctus,  ut  nec  luinc  aspicero  noc  illius  meminissc  sine 
lacrimis  queam  et  proplieticum  illum  saepius  dicam:  quis  dabit  capiti  mco  aquam    •'> 

Oet  oculis  meis  fontem  lacrimarum?  sed  illc  populi  sui  pcccata  dcHcbat,  ego 
vero  prt)pria,  quae  et  me  et  vos  pondcre  suo  ct  numerositate  presserunt,  cgo  ut  illius 
lOmortem  et  meam  vitam.  ut  illam  dcfunctam  ct  mc  supcrstitcm  plangam.  longe  aliud 
tibi.  vcncral)ilis  soror.  quasi  dc  nostris  mcritis  pracsumcbas,  cum  tantum  tibi  nimia 
caritatc  dcccpta  dc  nostris  orationibus,  mc  rcfcllcntc,  promittcrcs,  ut  et  donnim  tuam  i'^ 
nostra  intercessione  salvandani  ct  tiliam  pcr  mc,    ut  ita  dicam,    forc  crcdcres  immor- 

1 1  talem.  scd  cito  apparucrunt  mcrita  mca,  quac  et  mc  irremcdiabili  vulncrc  sauciarcnt 
et  te  secus  quam  oportuerat  de  peccatore  credentem  tanti  pignoris  orbitato  per- 
cuterent.     vcl  nunc  ccrte,   in  Christo  domino  vencrabilis  soror,    ct  te  falsa   credidisse 

1 2  et  mc  vera  dixisse  cognosces.     sed  nimium  diu  immemores   praeceptorum   caelestium   i^ 
humano  dolori  praebemus  assensum:  ad  divina  nobis  praecepta  redeundum  est,  ne  ita 
planganuis  corpore  mortuam,    ut  ipsi  corde  moriamur.     discedentes  ergo  paululum  de 
praesentibus,   rursum    futura   cogitemus,   ut   quos    infirmant   praesentia,    futura  corro- 

loborent.  nos  debcmus,  fratres  carissimi,  illam  ferre  condicioncm  humanae  fragilitatis, 
quam  et  prophetae  et  apostoli  et  sancti  iustique  omnes  vcl,  quod  maius  est,  omnium  20 

14dominus  noster  susciperc  dignatus  est.  deplorare,  sed  magis  deo  gratias  agere 
et  gaudere  nos  convenit,  quod  filiam,  qualem  voluimus,  quamdiu  is  qui  dederat  per- 
misit,  habuimus  ct,  qualem  voluimus,  non  perdidimus,  sed  ad  Christum,  ipso  iubente, 

15  praemisimus.     habere  enim  filios  generalis  cst  bencficii,    bonos  vero  habcre   specialis 
est   praemii;    sicut  viverc   commune  est  omnium,    bcne  vero  vivere  ct  bene  discedere  ^r. 
dc  hac  vita  paucorum  est,  non  tamcn  naturae  condicionc  sed  culpae  nec  divina  prae- 

16  scriptione  scd  propria  vohintatc.  et  ideo  non  turbetur  cor  nostrum  nec  fiham  pro 
amissione  sed  pro  desiderio  defleamus,  ne  aut  promissis  dominicis  increduli  aut  prae- 

ITceptis  obnisi  esse  videamur.     fleant   liberos   suos   qui  spem  resurrcctionis  habere  non 
possunt,   quam   eis   perfidia   sua  ademit,    non  divina  scntcntia.     flcant  mortui  mortuos  ^" 
suos,  quos  in  perpetuum  aestimant  interissc.    illi  nullam  macroris  sui  habeant  requicm, 

ISqui  non  credunt  esse  requiem  mortuorum.  nobis  vero,  quibus  et  spes  et  portio 
Christus  est,  spes  in  terra  morientum,  portio  in  regione  vivorum,  quibus  mors  ista 
non  naturae  sed  vitae  praesentis  est  finis,  quia  eam  in  melius  crcdimus  esse  rcparandam 
iuxta  apostoli  scntentiam:  cum  corruptibile  hoc  induerit  incorruptioncm,  3.^ 
cum  propheta  dicendum  est:  dominus  dedit,  dominus  abstulit,  sicut  domino 
visum   est,    ita   factum,    sit   nomen   domini    bencdictum,    quia  tenenda  est  in 

10  temptatione  paenitentia,  ne  cogat  aut  ore  aut  corde  delinquere.    fletus  itaque  nostros 
fides  prompta   detergat,    quia   credimus,    caros  nostros  vitam   non  tam  perdere  quam 
mutare.  rehnquere   sacculum  acrumnis  et  luctibus  plenum  et  ad  regionem  beatitudinis   4o 
fcstinare,   exire  de  peregrinatione  laboriosa  et  ad  quietis  patriam  pcrvenire,    unde  et 


5  lerera.  IX.  1.  30  Luc.  IX,  GO.  35  I.  Cor.  XV,  .53.  54.  3G  lob  I,  21. 

1    solebant  G  4   duplicatus  Canisms         nec  illius]  Ij  illius  G  5   illum]   G  8  ut]  suppl. 

Mommsen,  om.  G  10   promitteris  G  tuum  G  11  crederis  G  17   disceudentis.  Ergo  G 

18  corroborarent  G  22  nos]  LUtjohann,  non  6-'        uoluemus  fr        quam  (liuis  G  et  Canislus        promisit 

Canisim  23  qualem    quidem   uoluimus  Canisius  24  bonus  G  25  uere  G  discendere  G 

29  obnisi]  Mommsen,  obtimi  G,   obliti  Canisius  31  quos]  Liitjohann,  cf.  infra  II,  46,  quod  G       nulla  G 

33  morientum  corr.  morieutiumG'  34  enim?  corr.  eam  G^  38  aut  ore]  auctore  G        uostro  G 

39  perdedere  G 


1 


LIBER  n,  IV  §  7  -  V  §  1.  315 

propliota  dicit:    educ  do  carcero  aniinaiii  incani  ad    conti  ( mduin    noinini  tuu.      (i 
crcdito  niilii,  fratros  carissimi,  <iuia  illa  iain  do  sua  (|uicto  socura  do  lutstra  cst  siiluli' '20 
sollicita,  (juao  si  nobiscum  pussot  niiscor(!  colhKiuia.  Iioc  dicorct:    nolito,  pii  parontos,  21 
nolite  nie  Hero  noc  ingrati  tam  benigno  domino  plaiictihus  nimiae  dileetiuniH  oxistere. 

'•>  esto,  habuorit  toniporo  meae  arcessitionis  lioc  piotas,  iain  debot  doloroin  vostruin  fidcs 
cum   tempore    temperaro,    (juia   otsi   vobis   mortua   sum,    doo    vivo.     aut   nuiiKpiid    vos  22 
magis   potestis    amarc  quam   dominus,    qui  me  fecit,    quomodo  voluit,   redemit.    (|ui;i 
voluit,  et,  (piando  voluit,  pro  sua  piotato  suscopit?    aut  (piod  nia^is  doloris  vestri  j)otostis 
habero  solacium,  quam  quod  dominus  noster  unicum  iiliuin  suum  pro  nobis  est  tradcro 

1"  dignatus  ad  mortom?     et  cum  filius    dei   secundum    carnem    mori  vohiorit,    hoino   tam 
acerbe  debet  condicionem  humanac  sortis  excipere?     quam  ob  rem,  piissimi  parentes,  21) 
vestra  potius  peccata  doflote  et  dc  satisfactione  vostrorum  criminum  cogitate,  ut.  si  ino 
in  Christo  dihgitis,   quia  mo  vere  diligerc   non   })otestis,    nisi   in    doinino    diligatis.    iii 
sinum  patriarchae  vonire  mercamini,   ubi    dominus    pro   innocontiiio  mo  iiioae  puritate 

!•'   et  pro  sua   piotato   cunstituit,    quia   misoricordia    oius   molior    ost   supcr   vita. 
ut  ibidem  non  falsis  sod  vcris,  non  toinporalibus  scd  aetcrnis  gaudiis  paritcr  exsultare 
possimus.    talibus  oportet  ut  nos,  optimi  fratres,  et  his  similibus  praeceptis  ac  8ponsibu8  24 
dominicis   consolcmus.    quia    sicut   apud   dominum   futura   iam    facta    sunt,    ita    fi(h'lis 
catholicus  promissa  caelcstia,  quae  temporc  suo  implenda  confidit,   debet  iam  quodam 

21»  modo  habero  praesentia,  spe  praecipere,  possidere  fido,  operibus  obtincre.    liaec  enim  25 
sunt  quae  nobis  exhibent  in  maeroribus  sohacium,   in  contrariis  fiduciam,  in  prosperis 
moderationem,    ne    aut   extoHamur   secundis   aut   cedamus    adversis    aut   tristibus  con- 
sumanmr.     haec  ergo,    fratros  carissimi,    transmittenda  vobis  ad   communem  quandam  2<J 
consolationem  haud  sine  magno  animi  dolore   dictavi.    nec  me  paulo  hitius  protrahere 

2.'»  sermonem  affluentia  vcrborum  compulit  sed  aostus  animurum,  ut  dosidorium,  quud 
recordatio  accenderat  acorba,  comniemoratio  diutina  lonirot.  in  lioc  ctiam  parom 
gratiam  erga  communem  fiham  comprobemus  ct,  sicut  nos  eius  vita  devinxorat,  ita 
eius  memoria  in  eadem  dilectione  custodiat. 

V. 

30        DOMINO  SUBLIMI  ET  IN  CIIRISTO  DOMINO  DEVINCTISSIMO  FRATRI 

NAMATIO  RURICIUS. 

C^ui  occasionem  scribendi  pro  necessitudinis  iure  perquirimus,  oblatam  praeter-  1 
mittere  non  debemus,  ut  reddat  nobis  quandam  pracsentiac  portionem  sermo  mcdiator, 
qui  omittitur  ot  non  amittitur,  tribuitur  ot  liabotur,  vidotur  discodcrc  nec  recedit,  a  mo 
3y  dirigitur,  a  te  suscipitur,  a  mc  scribitur,  a  te  legitur  nec  tamen  dividitur,  cum  quasi 
divisus  integer  utriusquo  cordo  tcneatur,  quia  vcrbi  moro  divini  traditur  ot  non 
egreditur,  confertur  indigenti  et  non  aufcrtur  auctori,  accipicntis  lucrum  sine  dispendio 
largientis,  ditans  inopem  nec  attenuans  possessorem. 


1  Ps.  CXLI,  8.     '     15  Ps.  LXII,  4. 

3  possit  G  dicere  G  b  arcisitionis  G,  cf.  snpra  j^-  308,  l.  22  7  qnoniodo  iioluit  redemit] 

Mommsen,  quomodo  noui  j  ****  ||  treniit  rediinit  G,  qui  me  donauit  uita,  emit,  redemit  ikinishis  11  acerue  G 

12  uestra*  G       deflete]  tr^,  deflere  G^  14  sinu*,  ras.  s  G       me  meae]  Mommsen,  meae  G  KJ  tempo- 

ralibus]  rali  in  ras.  G  18  consolemus]  G  19  promissae  G  21  rex  hibent  G  22  aut  aut 

cedamus  G  24  haud]  Liitjohann,  ut  G,  non  Canisius         ne  G  25  ut]  &  G  26  acerba  coni- 

memoratio  diutina]  Mommsen,  commeraoratio  diutina  cebra  G,  commemoratio  diutina  crebra  Canisius        leniret] 
Mommsen,  leniret  et  G  27  ergo  G       deuixerat  G  28  dilectionem  G  31  namacio  G  32  qui  — 

38  possessorem]  est  prior  epistulae  II,  36  pars  33  mediator]  Mommsen,  meditatur  G,  infra  7/,  36  medi- 

tator  G,  meditatus  Canisins  34   admittitur  G       tribuetur  G       discendere  G,  nl  infra  II,  36  30  in- 

teger]  tamen  add.  II,  36  38  dictans]   G,  ut  infra  II,  36         negat  tenuans   G 

40* 


316 


RURICII  EPISTULaUUM 


VI. 

G  DOMNO  SUO  ET  PECULIARI  IN  CIIRISTO  DOMINO  PATRONO 

CHRONOPIO  EPISCOPO  RURICIUS  EPTSCOPUS. 

1  1n   ordinaiido    grege    dominico  vel   regendo    inter  spoculatores  atque  praepositos 
non    praesumptio   debet   esse   sed   ratio   et    de   custodia   sollicitudo   non  de  pervasione    '•> 
contentio.    ne  mercennariorum  subeant  notam,   dum  pastorum  non  tenent  disciplinam, 

et  inveniantur.  sicut  apostolus  dicit,    non  Christi  gloriam  affectare  sed  propriam,   dum 
malunt  ab  liominibus  perciperc  laudem   quam  a-domino   exspectare   mercedem,   prae- 

2  sentis  appetitores  lucri  et  praemii  contemptores  aeterni.  unde,  sicut  idem  apostolus 
docet.  si  pacifica  ad  opus  sanctum  congregatione  concordes,  si  sine  simulatione  dili-  n' 
gentes.  si  cum  sollicitudine  ministrantes,  si  unius  capitis  membra  sumus,  corporis 
unanimiter  debemus  esse  rectores,  quia  caulae  gregis  dominici  possunt  esse  numerosi- 
tate  multae,  non  fidei  varietate  diversae,  ut,  sicut  ipse  dominus  praenuntiare  dignatus 
est,  non,  nobis  per  invidiam  dissidentibus  et  per  dissensionem  gregem  dominicum 
dividentibus,  multiplex  per  nos  schisma  procedat,  sed  magis  per  unitatem  doctrinae  is 
simplicis  oves  dominicas  congregantibus  fiat  in  nobis  unus  grex  et  unus  pastor,  qui 
sicut  est  rex  regum  et  dominus  dominantium,  sacerdos  sacerdotum  et  pontifex  ponti- 

3  ficum,  ita  intellegatur  et  pastor  esse  pastorum.  quam  ob  rem  studio  caritatis  non 
cupiditatis  has  ad  sanctitatem  vestram  per  presbyterum  meum  pro  dioccesi  Gemiliacensi, 
unde  iam  pridem  vobis  scripseram,  destinavi,  ne,  si  tacuissem,  neglegentiae  deputaretur,  20 
non  concordiae,  *  *  *  rationi  irrationabili  viderer  cessisse,  non  paci,  ut,  si  agnoscitis  vera 
esse  quae  dico  aut  iusta  quae  repeto,  nec  me  iniuriam  diutius  nec  vos  inquietudinem 
sustinere  patiamini. 


VII. 

DOMINO  SUBLIMI  SEMPERQUE  MAGNIFICO  FRATRI  ELAPHIO 
RURICIUS  EPISCOPUS. 

Ita  propitio  deo  operum  tuorum  fama  percrobuit,  ut  omnes  in  laboribus  con- 
stituti  commendari  so  germanitati  vestrae  omni  precum  ambitione  deposcant,  quia 
fatigationem  suam  apud  vos  effectum  habere  non  dubitant.  unde  etiam  portitor  harum 
nomine  Ulfila,  quem  mihi  Pharetrius  presbyter  suis  litteris  commendavit,  ad  vos  com- 
mendaticias  postulavit,  quas  ei  et  pro  iussione  divina  et  pro  iussione  mutua  libenter 
indulsi.  quibus  individuae  caritati  vestrae  salve  plurimum  dico  et  praefatum  pro 
affectione  germana  non  pro  pontificali  auctoritate  commendare  praesumpsi,  quia  in 
peccatore  amittit  dignitas  dignitatem,  cui  honor  indebitus  oneri  est  potius  quam  honori. 
quod  licet  vobis  placere  pro  nostra  devinctione  confidam,  tamen,  si  quid  nobis  veri 
vel  vicarii  amoris  impenditis,  spero,  ut  condoleatis  potius  quam  gaudeatis,  quia  indignum 
me  et  penitus  non  merentem  non  attollit  res  tanta,  sed  deprimit. 


7  loann.  Vll.  18. 


10  Rom.  XII,  0.  8.  4. 


IG  loann.  X,  IG. 


2  dorano]   G  3   cronopio  G  4   speculatores]   siint  eplscopl  G  notam  dum]  Basnage, 

notandum  !|  dum  G  7    inueniatur  G  8    praesentias   G  IG    simplicis]    Lntjohann,    simplices  G 

unius   grex  G  19   per]   suppl.  Liitjohann,  om.  G         diocisi  G  21   (ioncordiae  *  *  *  (siq^jj/eas  cum) 

rationi  irrationabili  uiderer  cessisse,  nf)u  paci]  Lyiitjoliann ,  concordiae  rationi  inracionaLilis   uider   cessisse  non 
pauci  G,    coucordiae    rationi    irrationabili.    Suadeut    cessisse    non    pauci    coni.  Mommsen  22  iuriam  G 

25  sublimis  G      fratre  elafio  G  28  se  germanitati]  seg  ex  rett  corr.  6r*  30  pliaretrius]  scripsi,  fraretrius  G, 

cf.  Greij.  Y.  Valr.  XVI,  3:  Faretri  cuiusdam  servus  31  malim  pro  uisione  mutua  3G  uicari  G      ut]  om.  G 


LIBER  11,  VI  §  1  -  IX  §  3.  317 


VIII. 


DOMINO  SANCTO  ET  APOSTOLICO  AC  MIIII  PRAE  CETERIS  G 

IN  CIIRISTO  DOMINO  CULTU  AFFECTIHiUE  PECULIARIUS  KXCOLENDO 
PATRONO  ET  PAPAE  AEONIO  RURKUUS  EPISCOPUS. 

'•>  V^UOTIENSQIE  quicumquo   sanctos  aut    apostolicos  viros,    quos   Tuiscricordiao   opcra.    I 

operum   merita,    meritorum  vita   commendat   atquo  onuiiuin  virtutuni  faina  dissominat, 
aerumnaruni  niolo  doprossi  coguntur  oxpotoro.  dum  littorarum  solaciuni  (luacrunt  labori 
suo,  bcneticium  contorunt  dosidorio  nostro,     ot  cum  sit  illorum  labor  nostcr  dolor.   tit    2 
tamen  per  officii  collationem  corum  necessitas  quodam  modo  caritas  nostra.  (|ua.  (hiin 

11»  ipsorum  adquiescimus   potitioni,   nostrac    satisfacimus   volnntati,   et  ita  fit,   ut   egostas 
petentis  sit  largientis  utilitas.    fratri  itaquo  ct  compresbytoro  nostro  Possessori  nomine,    3 
quod  peius  est,  potius  quam  facultate,  (quia  quod  habuit  pro  fratris  redemptione  pro- 
fudit,   factus    est  possessor  paradisi,    dum  proprietatis  saeculi  desinit  esse  possessor), 
ad  apostolatum  vestrum  commendaticias  postulanti  libenter  indulsi.    cuius  necessitatem    4 

15   si  dignatur  plcnius  sanctitas  vestra  cognoscere,  epistulam,  quam  ad  humilitatem  meam 
frater  noster  Eumerius    episcopus   per   ipsum   direxit,    tanti   habeat   recensere   et  illic 
agnoscet,    qualiter   ipsi   debeat   et   pro   consuetudine    consulere   et   pro    caritate  mutua 
condolere.     qui  ut  fratrem  ab    hostibus   redderet    liborum,    se   creditorum    maluit   esse    5 
captivum  et,  ut  ille  crudelissima  morte   non   privaretur  vita,   ipse   extorris   est   factus 

20   e  patria.  **************** 


******* 


IX. 

************************************************* 

Saxcti   apostoli   Pauli   sententiam    contuentes,    qua  Romanis   scribens   ait:   nolo    1 
vos  ignorare,    fratres,    quia   saepe  proposui  venire  ad  vos,    sed  prohibitus 

2o   sum  usque  adhuc,  et  nos  dicere,  pudore  instigante,  compellimur:  crebrius  voluimus 
ad  sincerissimam  pietatem  vestram  scripta  dirigere,    sed  prohibiti  sumus  usque   nunc, 
prohibente   nimirum    illo    qui    bonao    voluntati     consucvit    sempcr    obsistore,    invidens 
scilicet  profectui  nostro  et  affectui  vestro,  afFectui  nostro  et  profectui  vestro.    profectui    2 
nostro   et   affectui  vestro,    quia   doctrina   vestra   eruditio   nostra   est  et   epistula  nostra 

30  collatio  desiderii  vestri  est;  et  rursus  profectui  vostro  et  affectui  nostro,  quia  eruditio 
nostra  merces  vestra  est  et  opera  et  collatio  desiderii  vestri  nostri  est  sermonis  affectus. 
ita  enim  paucis  diebus,  quos  mihi  vere  et  paucos  et  brevissimos  vester  fecit  affectus,    3 
dum  contemplatione  vestra  non  solum  satiari  noster  nequit,  verum  etiam  videndo  magis 
exardescit    intuitus,    cum   vos    et    desideraremus    praesentes   et    adhuc   coram    positos 

35   quaereremus,  sensus  nostros  fonte  purissimo  benigni  pectoris  irrigastis,  ut,   quamlibet 


23  Rom.  I,  13. 

4  aeonio]  scripsl,    aenio  G  5   qnotiensque]  O  11    sit]  est  G  12  fratres  G        profuif  0 

13  propietates  G  16  illie]  G,  illico  Basnaye  17  agnoscit  G  19  crudelis  sim  G  20  po6<  patria 

spatium  guod  restat  versus  vacat;  quod  sequitur  fragmentum  alius  epistulae  esse  patet  G  23  contuentes  corr. 

constituentes  (r^  25  n   Cr         crebrius  —  27  obsistere]  epistula  quae  dicitur  Sererl  de  tiltimo  iudicio  c.  1 

(ed.  Halm  j)-  219j :   persaepe  ad  vos  venire  volui,   sed  usque  adbuc  impeditus  sum,   obsistente  eo  qui  convenit 
obsistere,    Ruricium  usum  esse  Baluzius,   Miscellunea  I,   Praef.  cen.mit  iiolumus  G  26  diriger&  G 

30  conlatio  G,  consolatio  Basnage  31  mercis  G         opera  etj  Mommsen,  tempora  G,  semper  coni.  Canisius 

nostri]  scripsi,  uestri  G  34  adbuc]  scripsi,  ad  boc  G         curam  positus  G  3";  sensus  —  j).  318,  l.  2 

possideam]  Ruricius  ex  ep.  Victorini  nr.  VII,  supra  p.  271,  l.  24  Jiausit 


318 


KURICII  EPISTULARUM 


Q  nulla  deinceps  sancti  oris  munera  pretiosa  perciperem,  praosentiam  tamen  vestram 
intra  mentis  meae  arcana  possideam  et  effigiem  vestram  in  speculo  mei  cordis  intuear, 
quam  illie  tam  caritas  perfecta  depinxit,  ut  nullius  aetatis  possit  oblivione  deleri,  quia 

4  iuo-i  recordatione  momentis  singulis  innovatur.  illic  enim  vobiscum  ex  consuetudine 
pietatis  vestrae  secretius  colloquor.  illic  etiani  de  vitae  melioris  institutione  pertracto,    •' 

5  illic  vos  labiis  mentis  exosoulor  et  manibus  cordis  amplector,  quo  fit,  ut  vera  dilectio, 
quae  in  visceribus  meis  viva  vultus  vestri  figuratione  nutritur  et  igniculo  caritatis 
accenditur,  anioris  vestri  mihi  vicissitudinem  repromittat  ct  animus  meus  mihi  animi 
vestri  fideiussor  assistat,  dum,  quantum  mihi  de  vobis  praesumere  debeam,  conscium 

6  mutuae  dilectionis  pectus  interrogo.  unde,  scribendi  mihi  aditu  orationibus  vestris  w 
tandem  ahquando  reserato,  his  salutationem  defero  et  intercessionem  peccatorum 
requiro.  ilhid  speciali  prece  deposcens,  id  a  misericordia  dei  nostri  assiduis  petitionibus 
rtagitetis,  ut.  omnibus  deletis  ****  meis  atque  omnibus,  opitulantibus  vobis  con- 
suetudinaria  clementia  et  copiosa  bonitate,  delictis,  etsi  non  ad  eundem  praemium, 
sakim  ad  eundem  nos  portum  quictis  iubeat  pervenire ;  ut,  quatenus  hic  propter  spatia  is 
interiecta  terrarum  oculis  corporis  saepius  nos  videre  non  possumus,  vel  ibidem  de 
mutua  praesentia  gaudeamus,  ut,  quando  vobis  a  iusto  iudice  retribuetur  corona  meri- 
torum,   mihi  a  piissimo  redemptore  et  advocato  perfectissimo  commissorum  venia  non 

7  negetur.     ipse  ante  iudicium  peccatoris  agere   dignetur   causam,   ne   in  iudicio   puniat 
culpam,    quia    novit    quippe    omnipotens   nec   in    bonitate    clementiae    iudicii    perdere   20 
veritatem  nec  in  iudicii  severitate  clementiae  amittere  bonitatem.    et  ideo  per  ineflfabilem 
misericordiae   ac  virtutis   operationem   vobis    praestare   dignetur,   ut   quos   hic  veritate 

8  coniunxit,  illic  habitatione  non  separet.  promissionem  vestram  recolens  peculiarius 
rogo.   ut  fratrem  Pomerium  sanctitas  vestra  non  solum  non  retineat,   verum  etiam  ad 

9  nos  venire  compelLat  partemque  suam  nobis  individuam  per  utriusque  transmittat.    nec   2^ 
eum  a  vobis  discedere,   si  ad  me  accesserit,  iudicetis,   quia  et  vos  hic  inveniet  in  me 

et  cum  eo  vos,  residente  corpore,  ut  confidimus,  corde  venietis.  sed  et  inde  non 
parvum  fructum  habere  poteritis,  si  rusticitas  nostra  doctrina  ipsius  aliquid  in  dei 
timore  profecerit. 

X.  30 

DOMIXO  ANBIAE  SUAE  ET  IN  CIIRISTO  DOMINO  VISCERIBUS 
EXCOLENDO  TOMERIO  ABBATI  RURICIUS  EPISCOPUS. 

1  Sapiextes  saeculi  amicos  duos  unam  animam  habere  dixerunt,  quod  ego  etiam 
ecclesiastico  testimonio  verum  esse  confirmo,  quo  ait:  credentium  autem  erat 
anima    et   cor  unum,    unum  utique    caritate  non  numero    et  fidei    simplicitate   non  35 

2  singularitate  personae.  hoc  ergo  praedico  proboque;  nam  ex  quo  a  vestra  unanimi- 
tate  discessi,  divisum  esse  me  sentio  partemque  meam  vobiscum  resedisse  cognosco 
nec,  absentibus  vobis,  integrum  esse  me  credo  et,  cum  me  in  me  non  inveniam,  apud 
vos  me  ad  vos  regressus    inquiro    atque   ibidem    quantum    me  vobis    reliquisse    tantum 


34  Act.  IV,  32. 

3  nuUus  G  4  singuli  G  G  quod  G  quo  —  10  unde]  ex  ep.  Vlctorinl  nr.  VII  exscripta 

infra  II,  52  liuricius  repetivit  8  amortis  G        uicissitudine  G  9  constium  G  12  misericordia  G 

13  deletis]  scrijjs-i,  delictis  G,  cf.  infra  p.  .342,  l.  12:  suppleas  commissis  14  oundem]  G  10  nos]  non  G 

17  corona  G  18  anocato  G     onnnissorum  G  19  puniat]  G"^,  j)onat  G 21  ne  G '  24  uernm]  uestrum  G 

25  indiniduum  G       utriusque]  redintegrationem  suppl.  Mommsen  32  JtVli  G  '6?>  sapientes  —  p.  SW,  l.  1 

conspicio.  et]  Jturicius  paucis  omissis  supra  II,  1  reijelivit  unam  animam]  nnanimam  G  36   ex  quo] 

postquam  supru   11,1  37  discensi  G  38  abseutibus]  bs  et  t  in  ras.  t/'  39  relinqnisse  G 


LIHKK   II.    IX  §  ;}  —  XI  §  f).  310 

vestri   niccum  abstulissc  conspicio.     ct  omnipotenti  deo  gratias   super   taiu    adinirahili    I»    G 
facto  eius  rcfero,    (juod  ita  jj^enorali  tribuero  disj)ensatione    di^iiiitus    est.    ut   inter  eos 
quos  locorum  intervalla  diseriininant  lil)er  ae   nullis  (■oiiclusus  absentiae  le^ibus  aniinus 
commearct  nihilquo  esset  tam  impenetrabilc,  quod  mcntis  aspectibus  non  paterct,  sed 

5   per  cordis  intuitum  indc  se  inviecm  cari.  <i;;ratia  intcrcurrente.  cons])icerent.  ubi  caritas 
ipsa    consistit.       et    ideo     salutem    plenissiniac    crga    mc,     quantum     propria     inente    1 
conicio,   pictati   vcstrac    dcfcrcns,    oiniii    i^recum    ambitionc   dcposco:    si  nobis   parem 
repensatis  affectum,  si  simili  nos  caritatc  diligitis,  si  arK|uid  in  visccribus  vestris  amorc 
nostcr  operatur,    si  usquc  ad    mcdullas    cordis  vcstri    dilectio    nostra    pcrvenit,    si   tam 

i'j  vos  pro  me  quam  me  pro  vobis  dulccdim^  potcstatis  cdomuit,  ut  impcrio  ipsius  nec 
possitis  rcsistcrc  ncc  vclitis,  ad  desiderantcm  fratrcm,  si  desidcras,  quantocius  venirc 
fcstina,  bcneficio  et  promissum  soluturus  debitum  ct  mutuum  mitigatnrus  affectum;  quia 
coram  positi  acqualem  vobis  gratiam  do  nostra  contemplatione  et  coUocutionc  prac- 
stabimus  tantumque,    si,  ut  diligcris,  diligis,  a  nio  retribuctur  caritati  tuae,   quantum 

i-'   tu  meac  ipsc  dctulcris.     nec  sane   in  vcnicndo  fatigationcm  potcris  formidan!.  quia.  ut    5 
ille   dixit,  vicit   itcr  durum   pietas    ct  iuxta   apostolum   nostrum   caritas   omnia 
sustinot,    quae   ncc    quacrit  quac  sua  sunt  ncc  umquam  novit  excedere.     opportunc 
etiam  desidcranti  viatori  autumnalis  tcniporis  congruit  cum  caritatc  tcmperies,  si  cain 
tamen  praeteritae  acstatis  fcrvor  acccndat,  non  advcnicntis  hicmis  algor  cxstinguat. 

20  XI. 

ITEM  EPISTULA  DOMNI  RURICII. 

1\rle(;tis  littcris  mcis,  fortasse  miraberis,  quod  vcnerationi  tuae  fratri  scripseriin.    1 
cum  hoc  nec  actati  nostrac  convcniat  ncc  honori,    quia  sicut   mc   maior   es  natu,   ita 
minor   cs    gradu.      et  idco,    si  ad    tuam   deo    propitio   longaevitatcm    aut    ad    nostram 

-•>  rcspcxissemus  administrationcm,   aut  patri  scriberc  debueramus  aut  filio.     sed  quia  ct    2 
sanctns  lohannes    apostolus    in    cpistula   sua  unis    eisdcmque  et  patribus  ct  iuvcnibus 
scribit  et  pueris,   dicens :    scribo  vobis,   patrcs,    quia   cognovistis   eum   qui  ab 
initio    est.     scribo  vobis,    iuvencs,    quia   vicistis   malignum.     scribo  vobis, 
pueri,  quia  cognovistis  patrem.    qua  discretione  vcrborum  non  actatcm  cxtcrioris 

>'   hominis    sed    qualitatcm   interioris   assignat.     in   quantum    enim   in   dci    cognitiono  ac    3 
dilcctione   proficimus,   patres    sine    dubio    nuncupamur,     in    quantum  vero    contra   ad- 
versarium,    qui  tamquam   leo   circuit,    quaercns   quem   devoret,   virilitcr  dimi- 
camus,  iuvenes  esse  cognoscimur.    in  quantum  vero  socordiae  desidiaeque  committimur 
et  ad  incedcndam  mandatorum  viam  fidei  infirmitatc  dcficimus  atque  ad  contuenda  ac 

3j   peragenda  praeccpta  divina  a  saecularium  actuum  intcntionc  quasi  e  somno  segniores 
assurgimus,    rectissime   pucrorum    levitatc    censemur.      unde    ct    apostolus   Paulus   ita    4 
commonet  neglegentcm:    surgc   qui   dormis    et    cxsurge  a  mortuis   et   contingcs 
Christum    sive    inluminabit   te  Christus.     nam   ct   dominus  in  evangelio,    cum  ci    5 
a    circumstantibus    diceretur:     ecce    mater    tua    ct    fratres    tui    quacrunt    te, 


16  Verg.  Aen.  VI,  688,       I.  Cov.  XIII,  7.  17  I,  Cor,  XIII,  5,  8.  27  I,  loann.  H,  13.  14. 

32  I.  Pet.  V,  8.  37   Ephes.  V,  14,  39  Marc,  ni,  32, 

1   deo  —  6  consistit]  ex  epistida  Faustl  nr.  III,  mipra  p.  269,  l.  4  liausta  Buricius  infra  II,  52  repetivil 
,3  discrimant  G        conclus  0?  6  plenissimae]  scripsi ,  plenissime  G,   sincerissimae  infra  p.  343,    l.  4.  36 

7  deferent  G  8  caritatem  G       amore]  G  9  si  tam]  scripsi,  sic  a  G,  si  ita  Canisius  1 1  uellitis  G 

si]  G,  om.  Canisius        desideras]    scripsi,   desiderans  G  12  festina]    scripsi,   festinabo  G  13   nobis  G 

17  oportunae  G  19  aestatis]  in  ras.  G'         21  domni  rurici  G  22  relictis  G^  28  sribo  —  sribo  O 

29  aetate  G  30  qualitate  G  33  iuuenis  G         cognoscimus  G  36  leuitate]   Canisius,   leuitae  G 

37  contingis  G  38  inluminaiiit  G  39  te]  om.  G 


320  KUUirTT  ErTSTUT.AKUM 

(t     volentes  videre  te.  ita  respondit:    quae  est  mater  mea  aiit  qui  sunt  fratres 

mei?     et   ostendens   apostolos,    sequentes  se:    nonne  hi    qui    faciunt  voluntatem  patris 

6mei?     mater   enim  Christi    dioi    possumus,    quando  ('hristum  eorde  gestamus,    nam  et 

sancta  Maria.    quae  virgo  concepit,   virgo  peperit,   virgo    permansit,    dominum  nostrum 

7  non  complexu  virili  sed  fide  maritante  concepit.    fratres  vero  ipsius  efficimur,  quando     •'> 
ita  viram  nostram  omni  virtutum  genere  dispoiiimus,    fulcimus,    oi-namus,    ut   heredes 
dei  esse  possinius  et  coheredes  Christi.     cui  enim  dubium,  quod  si  heredes  dei  patris 
efficimur.  rectissime  et  fratres  Christi  dici,  ipso  adoptunte,  poterimus,  qui  nos  plasmavit 

ut    suos.    redemit    ut    alienos,    elegit    ut  servos,    adscivit  ut  filios?     phismat  enim  nos 

8  potestate,  redimit  passione.    eligit  iu  praescientia,    adsciscit  in  gratia.     nos  tamen  filii   w 
per  adoptionem,  ille  sohis  filius  pcr  naturam.  qui  ut  nos  ad  eandem  a  qua  excideramus 
beatitudinem  revocaret,    cum  penitus  non  dcsierit  csse  quod    erat,    voluit   tamen    esse 
quod    non    erat,    ut    verbum    caro    fieret    et,    dum    creator    in    creaturae    hurailitatem 

9descendit.  ad  creatoris  sublimitatem  creatura  conscenderet.  quo  fit,  ut  humanitati 
divina  connnunicent  et  divinitati  humana  participent  secundum  illud  apostoli:  qui  i'" 
cum  in  forma  dei  esset,  non  rapinam  arbitratus  est  esse  se  aequalem 
deo,  sed  scmet  ipsum  exinanivit,  formam  servi  accipiens,  in  similitudinem 
hominum  factus  et  habitu  repertus  ut  liomo.  humiliavit  semet  ipsum, 
factus  oboediens  usque  ad  mortcm,  mortem  autom  crucis.  propter  quod 
d  e  u  s  11 1  u  m  e  x  a  1 1  a  v  i  t  e  t  d  o  n  a  v  i  t  i  1 1  i  n  o  m  e  n ,  q  u  o  d  e  s  t  s  u  p  e  r  o  m  n  e  n  o  m  e  n ,  20 
u  t  i  n  n  0  m  i  n  e  I  e  s  u  o  m  n  e  g  e  n  u  f  1  e  c  t  a  t  u  r ,  c  a  e  I  e  s  t  i  u  m ,  t  e  r  r  e  s  t  r  i  u  m  e  t  i  n  - 
fernorum   et  omnis    lingua    confiteatur,    quoniam    dominus  Icsus  Christus 

KUn  gloria  est  dei  patris.  unde  et  ad  Corinthios  idem  doctor  scribens  ait:  itaque 
nos  neminem  novimus  sccundum  carnem;  etsi  cognovimus  enim  Christum 
secundum  carnem,  scd  nunc  iam  non  novimus,  quia,  cessante  in  eo  infirmitate   -'^ 

1 1  corporea,  totus  creditur  in  virtute  divina.  et  ideo  iuxta  eum  apostolum,  quoniam 
omnes  in  Christo  unum  sumus,  fratres  rectissime  nuncupamur,  quia  nos  et  unus  uterus 

l"2sacri  fontis  effudit  et  eadem  ubera  matris  ecclesiae,  spiritu  vivificante,  lactarunt.  simul- 
que  idcirco  frater  scripsi,  quia  et  deo  propitio  a  saeculi  actibus  ad  aeternam  beati- 
tudinem  te  animam  convertisse  cognovi  et  imitatorem  illius  evangclici  negotiatoris  3o 
cffectum,  qui,  vcnditis  omnibus  suis,  comparavit  protiosissimum  margaritum,  vel  illius, 
qui,  repcrto  in  agro  thesauro,  distractis  quae  habebat  universis,  agrum  ipsum  laudabili 
cupiditate  mcrcatus  est,  non  alienae  possessionis  importunus  inhiator,  sed  propriae 
facultatis   providus   distributor,    caritatem   utpote   sincerrimam   retinens  corde  perfecto, 

13non   ut  parcius  venderet,    sed   ut  largius   feneraret,     super  quo   facto   gaudeo   et  deo   3^ 
gratias   ago,   quod   secundum    divitias  bonitatis  suae  atque  virtutis  per  inaestimabilcm 
misericordiam    suam    propcmodum,    ut    ita    dixerim,    contra    scntentiam    suam   vcnire 
dignatur.    quia.    cum   ipse    dixerit,    difficile    eos    qui    pccunias  habent  regnum  adipisci 
posse   caelorum,   ecce   te   et   his   dignavit   in   saeculo    et   provehere   festinat  in  regno. 

14sed    tamen    idem    dominus    continuo    rigorcm    prioris    huiusccmodi    sentcntiae,     quam  ^o 
apostoli  vehementius  formidabant,   misericordiae  suae  moderaminc  temperavit,    diccns, 
quod   impossibile   esset   in   se   hominibus    pcr   naturam   possibile    deo    in  eis  esso  per 

15gratiam:   quod  in  te,   cui  opcri  ut  otiis  atque  impcndiis  pronus  incumbas,   pro  aflFectu 


1  Luc.  VIIT,  20.  Marc.  III,  33.  2  Matth.  XII,  .W.  7  Rom.  VIII,  17.  15  Philipp. 
II.  »3-11.  23  II.  Cor.  V,  IG.  27  Galat.  III,  28.  30  Matth.  XIII,  46.  32  Matth.  XIII,  44. 
3«  Matth.  XIX,  23.          42  Matth.  XIX,  2G. 

2  hu  G  4  quae]  quae  et  6?  9  suos]  uos  G  10  eligit  iii|  stqrpL  Liitjohann  11  ad 
eandem]  eadem  G  a]  G  excederamus  G  13  humilitate  G  14  conscenderit  G  quod  G 
17  se  ipsum  G  20  omne  G  27  omiiis  G  29  scripsit  G  a]  om.  G  32  destactisq;  G 
43  otiis]  Movimsen,  totis  G,  totus  e<jo         atque]   G,  usque  Canisius,  aeque  Liitjohann 


LIBER  II,  XI  §  5  —  XIII  §  3.  321 

mutiiae    caritatis    adiiKHico,    et    ita    laltiicao    tiirris   illius,    (juiiiii    (liniiiims    jn  ('van^rlii)      G 

constnii    praecopit,    strcmius    acdificator   insistas,    ut    advcrsarii    tiii   liuhcaut  potius  dc 
eius  pcrfectionc  quod  dolcant  (juain  de  intcrniissioiK!  (piod   ridcaiit. 


XII. 

s  DOMINO  SUDLLMl  .si:MPEK(n'E  MAGNIFICO  FKATIM   FiiAFSIDl») 

KURICIUS  EPISCOPUS. 

1  LEHKjUE  duni  u\v  apud   iiidividuain  niilii  siihliinitateni  vcstram   non  vitac  mciiin    1 
scd  aniicitiarum    priviic<4;io    multum    posse    coiifidunt,    commcndaticias  a  noliis.    (piilms 
vobis  excuscntur,  iiKjuirunt;  ijuas  cis  pro  officii  nostri  ncccssitate  negare  nou  possumus, 

i'J  non    praesuniptionis   audacia   sed   ministcrii    disciplina,    dum    et    illis   praesentis   vitae 
solacia  et  vobis    providcre    desidcramus    acternac,    ut   et   illi    pcr  patientiam    vestram 
reservcntur    ad   pacnitcntiam    et  vos   pcr   miscricordiam  pcrveniatis  ad  vcniam,     sicut    1 
dicit   scriptura:    quia    iudicium    sine    misericordia    crit    illi    qui    non    fcccrit 
miscricordiam:  (piia    qui    dixit:    dimittite    et    dimittetur   vobis,    procul    diibio, 

!•'>   qucni  vidcrit  liic  faccrc  quod  praeccpit,    in   futuro    ci    restituct    quod    promisit.     mdjis 
cnim    illius    veritas   pracsto    est,    si    illi    fidcs    nostra    non    dcsit.      unde    manifcstissimc    l> 
potestis    adverterc,    absolutioncm    miserorum   vestrorum  cssc  indulgcntiam  pcccatoium 
et  hoc  vcstris    confcrcndum    ])rccibus,    quod  vos    pracstiteritis    alicnis,    iuxta   ipsius    in 
evangelio  sentcntiam:  quo  iudicio  iudicaveritis,  iudicabitur  de  vobis.    idco(jU(!     1 

20  pro  Urso  et  Lupicino,  qui  ad  me  (juasi  vobis  peculiarius,  sicut  supcrius  dixi,  caritatis 
iure  devinctum  pro  criminum  suorum  intcrccssione  venerunt,  precator  acccdo,  ut 
priraum  deo,  deindc  nobis  hoc  quod  commiscrunt  donare  digneris  ct  infieri  ncc  nos 
de  eorum  damnationc  confundas,  qui  se  iam  tum  absolutos  cssc,  quando  ad  humili- 
tatem  meam  deducti  sunt,  crediderunt. 


25  XIII. 

ITEM  ALIA. 

1n  salo  saeculi  istius  adversis  ac  diversis  tempestatibus  fluctuantcm  te  ratcm  1 
ad  portum  salutis  tandem  aliquando,  domino  gubcrnantc,  appulisse  congaudco,  in  cuius 
fida  ac  tranquilla  statione  compositus,  acstus  ipsius  pcrfidi  ct  iniqui  ct  anuiri  ridcbis 
3»  dcinceps,  non  timebis;  de  quibus  ut  parum  formidinis  ita  multum  gaudii  haberc  iam 
poteris,  quod  cos  vel  rctro  dcrclictos  rcspicis  vcl  in  celsiori  spccula  constitutus  dcspicis 
et  te  evasisse  miraris.  supcrest,  ut  clavo  manum  inserens,  astra  scmpcr  intcntus  2 
aspicias  et  ita  coeptac  navigationi  vclum  pandas,  nc  te  aut  in  altum  vehementior 
flatus    excutiat   aut   in   vicina  litoribus    saxa   collidat,     neque   etiam   iuxta   scntentiam    3 


1  Luc.  XIV,  '28.      •    13  lac.  II,  13.  11  Luc.  VI,  37.  19  Matth.  VII,  2. 

1  mutuae]  In  ras.  G^  2  strenuus]  stre  in  m<j.  repel.  (t^       aedificatur  6''  4  XII]  haec  einstula 

in  G   bis   scripta   est:    exstat    enim    et    hic   et  post   epistulam   II,  .52.     ^"os   priorem    tcrJum    compendio   Ga, 
posteriorevi  Gh  distinximus  5  doniino  —  6  episcopus]  Ga,  ruricius  episcopus  praesidio  filio  salutem  Gh 

presidio  Ga  7  plerumque  Gb  8  priuilegium  Ga  10  praesuptionis  Gb       praestis  Gb  11  sola- 

tium  Gb  13  illi]  om.  Gb  14  qui]  om.  Gb     dimittetur]  dimittitur  Gab  15  ei]  om.  Ga     restituit  Gb 

16  si]  om.  Ga  18  prestatis  Gb  19  quod  Ga     ideque  Gb  20  lupicino]  Ga,  lupo  Gb     peculiarius] 

Gb,  peculiail  Ga,    peculiariter   Canisius  21  iutercessiones  Gb  22  et    infieri]    Ga,    om.  Gb,  versu 

exeunte,  et  infectum  fieri  cuni.  Mommsen  23  damnationem  Gb        iam  tum]  Gb,  orn.  Ga        absolutus  Gb 

28  adpulisse  G^,  applicuisse   G-  29  amari]   amaris ,    e.ip.  s  G^ :  forte   amari  maris  30  ut]  suppl. 

Liitjohann,  om.   G  31  dispicis  G 

SlDONIUS.  41 


322  RURICII  EPISTULARUM 

G  domini  salvatoris  iam  stivam  tonens  rctrorsum,  clamoribus  Sodomac  collabcntis  pcrcitus, 
forte  rcspicicns  Loth  imitcris  uxorcm,  aut  dc  Acgypto  iam  profcctus  ct  fluctus  rubri 
niaris  dextra  laevaque  pcndentes,  aestuanti  tibi  ferentes  auxilium  ct  persequentibus  te 
parantcs  cxitium.  domino  viam  tuam  ct  pracparantc  ct  inluminantc,  transgressus  ct 
orcmi  arduum  itcr  arripions,  ollas  carnium  rccordcris  aut  cacpas,  quac  in  modum  s 
corponiliuni  voluptatum  ipsa  sui  qualitatc  corrupta  noscuntur  ct  fetida  ncc  usu  grata 
noc  odorc  suavia  ncc  stabilitatc  mansura:  quicquid  in  hoc  saccuh)  mulcct  auditu, 
molh^scit  attactu.  h^nocinatur  aspcctu,  blanditur,  ut  capiat,  famuhitur,  ut  tcncat,  inlicit, 
I  ut  ocoidat.  nam  quamcumque  caporc  volucris  voluptatcm,  permanct  quod  puniat, 
practorit  quod  dohH'tot;  duloodo  fugitiva  pcrtransit,  conscicntia  damnatura  vcl  damnanda  ni 
subsistit.  indc  otiam  dioit  Salomon:  lingua  meretricis  mel  stillat;  in  novis- 
simis  autcm  dicbus   amariorem   follc   invenies   cam;   quod  tamen  nihilominus 

5  ct  ipso,  cum  pracdixissct,  incurrit.  ct  idco  vidc,  quod  malum  sit,  fratcr  carissime; 
quod  dum  dctcstatur,  admittitur,  dum  rcfugitur,  vix  vitatur.  undc  et  tu,  sicut  dicit 
scriptura,   omni  custodia  serva  cor  tuum  et  discute  conscientiam  tuam,  ne,  unde    i^ 

6  cxisse  videris  aspcctu,  haereas  affectu;  sed  dicas  potius  domino  cum  propheta: 
adhacsit  anima  mea  post  te,  me  autcm  suscepit  dextera  tua;  vel  illud 
etiam:    mihi  autcm  adhaerere  deo  bonum  est,   poncre   in   dco  spem  meara, 

Tut  quanto  labore  quantaque  instantia  miUtasti   saeculo,    scrvias   deo,    dicentc   apostolo 
vel    moncntc:    humanum    dico    proptcr    infirmitatcm    carnis   vcstrae:    sicut  20 
enim  cxhibuistis   mcmbra  vcstra  scrvirc   immunditiac    et  iniquitati,   ita 
nunc  exhibete  mcmbra  vcstra  servirc  iustitiac  in   sanctificationem.     cum 
enim   scrvi   essetis   peccati,    libcri   eratis  iustitiae.     qucm    ergo   fructum 
habuistis    tunc  in   illis,   in  quibus    nunc   erubescitis?     nam   finis   illorum 
mors   est.     nunc   vcro   libcrati  a  peccato,    servi  autem   facti   deo,   habetis   25 
fructum    vestrmu     in     sanctif  icationem,     fincm     vero     vitam     aeternam. 
Spaenitentia   ita,    fratcr   carissime,    non   nomine   est    suscipicnda   sed   opere,    non    ore" 
tantummodo    agenda   sed   corde.     verum   est,    quod   sicut  utroque,    hoc   est    interiore 
horaine  et  exteriore,   delinquimus,   ita  et   utroque  paenitere   dcbemus,   ut,    sicut  dicit 
idem    apostolus:    corde    creditur    ad    iustitiam,    ore    autem    confessio    fit    in  3o 
salutem,   ita  geraitus   cor  nostrura,   conscientia   compungente,    concipiat,    ut  eos   os 
Onostrum   per   confessionem    confusionis    effundat.     quinquagesimus   vero    psalmus,    qui 
paenitudini  datur  pariter  et  rcmissioni,  die  noctuque  cum  rugitu  fletuque  cantetur,   ut 
vere   et  salubritcr  dici  possit:    rugiebam  a  gemitu   cordis  mei;    et:    iniquitates 
meas  ego  agnosco  et  delictum  meum  contra  me  est  scmper;  vel  illud  etiam :  3'> 
quoniam   iniquitatera  meara   ego   pronuntio    ct   cogitabo  pro   peccato  meo. 

lOhic  enim  anto  nos  pcccata  nostra  essc  debent,    ut  in   acternum   contra  nos   esse  non 
possint,   quia  ita  legitur  in  prophetis:    dic   tu    prior   iniquitatcs    tuas,    ut   iusti- 

11  ficeris.     a  quo  priores  dicturi  sumus  iniquitates  nostras  coram  doraino  vel  prolaturi. 


2  Gen.  XIX,  26.  3  Exod.  XIV,  29.  5  Exod.  XVI,  3.  11  Prov.  V,  3.  4.  15  Prov.  IV,  23. 
17  Ps.  LXII,  9.  18  Ps.  LXXII,  28.  20  Rom.  VI,  19-22.  30  Rom.  X,  10.  34  Ps.  XXXVII,  9. 
Ps.  L,  5.  36  Ps.  XXXVII,  19.  38  Is.  XLIII,  25.  26. 

1  stiuam  tenens]    c/.  mpra  p.  310,  l.  5  2    fonte  (t  3   aestuanti]  scripsl,   tanti  G,   tantum 

Canisius  ferentig  G  4   parantib;  G  transgressus]  &  (es  G^)  trans****  (ms.  gres)  ||  gressus  G 

5   ollas]    Bcripgi,   oUae  G  7    auditu   mollescit]    Faustus   in   ep.   ad  Felicem   data,    supra  p.  284,   l.  4, 

c/.  p.  268,  l.  10,  audita  olliscit  G^  8   ut  capiat]  ui  capiat  G  9   ^oluerit  G  10    delectat  G 

12  amariore  G  1.5  serua  cor]  seruatur  G  16  aspectum  G  24  in  illis]  ex  Vulf/.  supplevi,  om.  G 

29  ita  et]  ita  \\t  G  30  in]  ad  Vulr/.  32  quinquHgesimum  uerri  psalmum  G  33  remissione  G 

36  pronuncio  G,  cf.  infra  p.  325,  l.  l'J :  annuntiabo  Vul(/.  38  qua  G 


LIBER  II.  XIII  §  3     -  XV  §  3.  32:} 

nisi  (liabolo  utifjuc,  i|ui  dolictoi-uni  et  incontor  est  et  delator?    ipse  ciiini.  ut  pccccnms,      (i 
instigat,   ipse,    cum   peccaverinms,    accusat.     et   ideo  in  cctnfessionc  criniiiniin  a   iiultis 
praeveniatur  in  saeculo,  ut  contra  nos  non   liahcat  (piod  ^irofcrat   iii  futiint. 


XIV. 

6     BEATISSIMIS  ET  IN  CIIinSTO  YE\i:it.\l5ILIBUS  EK.VTIMr.TS  EOEDAMIO 
ET  VILICO  1'KESinTEKlS  El  KiCIUS  EKlSCoJTS. 

C/UAMLiBET   litteras   fraternitatis  vcstrae   per  subdiaconem  Contemptum    non   pcr-    I 
ceperim,  tamen  has  ego  ac  pcr  ijtsum  ad  vos,  affectu  instigante,  dircxi,  ut  et  desiderio 
satisfacerem  et  scribcndi  aditum  jtrius  prictr  ntjtot(!  patefacerem,  nc  in  postcrum  l(;cus 

w  relinquerctur    excusationi    et    res  voluntatis   diftidcntiao   ot  verccundiae  esse  diceretur. 
salutem  itaque  in  Christo  domino  plurimam  dico  beatitudini  vestrae  et  spero,   ut  mc.    i 
sicut    decot    ecclcsiasticos   viros,    non    labiis    sed    corde    diligatis    et    de    me    caritate 
(sincera  malo  quam  pristina)  dicere  praesumatis;  quia,  si  illa  fuissot  vera,  pormanserat 
et,   si  fuisset  mutua,    mutata  non  fuerat.     a  cuius  tamon  fuerit  parte  mutata,  et  c(tn-    ;{ 

!'•  sciontiae  nostrae  noverint  et  conscientiarum  cognitor  sine  assertore  cognoscit,  qucm 
ego  testom  adhibco  profcssioni  mcac,  noc  do  initio  simultatis  me  esse  culpaltilcm  nec 
in  corde  mco  inde  quicquid  actum  est  dictumvo  rosodissc,  quia  scio  nobis  ab  aetcrno  et 
vero  iudice  dictum,  quod  nisi  ox  corde  dimisorimus  fratribus,  nobis  dimitti  non  dcboat. 
habotis  itaquo   sponsionom    mcam,    roddite    niihi  fidem  vcstram,   quia  in  cpistula  mea    l 

2"  procul  dubio  vinculum  quod  elegoritis  habcbitis  aut  caritatis,  quod  salubritcr  constringat 
et  custodiat,  aut  perfidiae,  quod  culpabiliter  innectat  et  perdat.     noc  mihi  aliquid  de 
iudicio  prioris  tcmporis  imputctis,   quia  definitionis  moae  est  in  amicitiis  sorvare  coii- 
cordiam  et  in  iudiciis  tonoro  censuram.     illud  etiam  peculiarius  gaudeo,   quod  vos   in    5 
integram  domni  et  fratris  mei  familiaritatem  redisse  cognovi.    suporest,  ut  quod  illius 

25  in  bono  tribuit  gratia,  vestra  in  domino  custodiat  insequella. 


XY. 

DOMINAE  YENEKABILI  ET  IN  CHRISTO  DOMINO  MAGNIFICANDAE 
FILIAE  CERAUNIAE  RURICIUS  EPISCOPUS. 

Ut  pictorom  vobis  antea  non  transmitterem,  haoc  res  fecit,  quia  advontu  novi  1 
ao  iudicis  te  occupatam  esse  crodidi  atque  ita  deterritam,  ut  de  his  rebus  c(tgitare  non 
posses;  sed  quia  deo  propitio  vos  et  litteris  et  relatione  vestrorum  ex  sententia  agere 
ac  valore  cognovi,  salutatione  praelata,  pictorom,  quamlibot  hic  osset  occupatus,  cum 
discipulo  destinavi,  quia  malui  meae  dotrahere  nocessitati,  unde  vestrae  satisfacerem 
petitioni.  sed  quia  et  propositum  vestrum  et  nostrum  poscit  officium,  his  venerationem  2 
35  vestram  paucis  monero  praesumpsi,  ut  ex  opere  illius  ad  agendam  paenitentiam  et 
nova  novi  hominis  vestimenta  sumenda  capias  exemplum,  quo  facilius  in  te  Adam 
vetustus   intereat   et   vivificator  exsurgat;   quemadmodum    ille    parietes  variis    colorum    3 

18  Marc.  XI,  26. 

1  delectorum  G  2  instingat  O '  7  suhsidiaconem  G        contimtum  G       perceperim]  LiHjohann, 

perciperem  G  8  ergo  G  9  scibendi  auditum  (^eo/-r.  aditum  G^J  G  11  plurimu  G  13  niallo 

qua  G,  in  alloquio  Canisms  14  mutua]  Liitjahann,  mutata  G  1(3  simulatis  G  17  inde]  Monimsen, 

de  G  18  demiserimus  G  24  domni]  G  25  insequilla  G  pro  obsequela  27  magnificand*e 

corr.  magnificaude  G*  29    res    fecit]  Basnage  coni,    refecit  G  30   credi  G  31    possis  G 

32  cum]  eum  G  34  petitionis  G  37  interea  G 

41* 


324  RURICII  EPISTULARUM 

Q      fucis  multimoda  arte  depingit,  ita  vos  animam  vestram,  quac  est  templum  dei,  diversis 

virtutum   genoribus   excolatis,   ut  vere   de  spiritali  domo  vestra  spiritaliter  dicere  cum 

propheta  possitis:  domine,  dilexi  decorem  domus  tuae  ot  locum  liabitationis 

4gloriae   tuae:    quia  secundum  ipsius  domini  nostri  sententiam   non   in   manufactis 

templis  habitat  deus  nec  in  tabernaculis  viri  benc  placitum  ei,  sed  bene  placitum  est    s 
5  ei  super  timentes   se    et   in   eo    qui   sperat   in   misericordiam.     et  ipse  iterum  nos  per 
prophetam  docere  dignatur:    caelum  mihi  thronus   est,   terra  autem  scabellum 
pedum    meorum:     quam    mihi    sedem    aodificabitis    aut    quis    erit    locus 
requietionis  meae?    nonne  liaec  omnia  fecit  manus  mea?    aut  super  quem 
alium  respiciam  nisi  super  humilem   et   quietum  et  trementem   sermones   lo 
meos?    ct  ipse  in  evangelio  dominus  clamat:  venite  ad  me,  omnes  qui  laboratis 
6et  onerati    estis,    et   ego  reficiam  vos,    et  reliqua  quae  sequuntur.     et  ideo,    in 
Christo    domino   carissima   soror  ac   filia,   pristinae   conversationis   ambitione  deposita, 
humilitatem   debes    cordis    induere,    misericordiam    indigentibus    fenerare,    castitatem 
non  solum  corporis  sed  animae  procurare.    quod,  adiuvante  domino,  ut  adquirere  valeas  i^ 
pariter  et  custodire,   ieiunandum  est  saepius  et  semper  orandum,    quia  Adam  paradisi 
et  custos  delegabatur  et  colonus,  scilicet  ut  haberet  operandi  materiam  libertas  arbitrii 
et  quod  orationum  obtinuisset  industria  parcitatis  abstinentia  custodiret.    sed  quoniam 
neglexit    sibi   servare  ieiunium,   per   concupiscentiam   vetitam   amisit   et  vitam  et  im- 
7  mortalitatem.     sub    Hierobabel    muros    Hierusalem    reversi  a   captivitate    reparabant.  20 
cum    eis    esset    contra    alienigenas    pro    eorundem    murorum    restauratione    certamen, 
operabantur  dextra  et  sinistra  pugnabant,  scilicet  scutum  fidei  laeva  contra  adversarios 
praetendentes    et    dextra    bonorum    operum    tamquam  lapidum    compositorum   mocnia 
S  construentes.     sed  et  ipsi  viri  qui  aedificabant  cum  prophetis  suis  super  lumbos  cincti 
opcrabantur,    quod   et   dominus    in   evangelio    observare   nos    praecepit,    dicens:    sint  25 
lumbi    vestri    praecincti    et    lucernae    vestrae    ardentes.      praecinctus    est 
lumbis.    cuius  caro   castitati   militat   et  non  libidini,    et  mens  illius  taraquam   ardens 
9  lucorna  praefulget,  quam  praeceptis  suis  Christus  accendit.    quia  haec  omnia  secundum 
apostolum  in  figura  nostri  facta  sunt,  scire  nos  convenit,  quod,  quamdiu  saeculi  actibus 
fuimus    occupati,    tamquam  Babyloniis    et   regi    eorum    captivi   a  ludaea    perducti   in   3» 
hostium  regiones  servivimus,  unde  per  paenitentiam  ad  patriam,  hoc  est  ad  caelestem 
Hierusalem    matrem    omnium   fidelium,    revertentes,    debemus    omni   virtutum    genere 
reparare  collapsa,  sarcire  discissa,  delere  praeterita,  cavere  praesentia,  parare  ventura, 
ut  per   benignitatem   domini   a  pristina   peccatorum    captivitate    distracti,    non  Baby- 
hjuiorum    regi    sed    rcgi    caelorum    Christo    in    Hierusalem ,    quaequae    congregatione  35 

lOsanctorum  aedificatur  civitas,  serviamus.  et  idcirco  faciem  nostram  debemus  magis 
lacrimis  rigare  quam  lavacris,  ut  dicere  cum  propheta  possimus:  quia  cinerem 
sicut  panem  manducabam  et  potum  meum  cum  fletu  miscebam.  debemus 
corpus  nostrum  indefessis  vigiliis  et  continuis  edomare  ieiuniis,  ut  verum  exercentes 
inter  animam  carnemque  iudicium,  non  caro  dominetur  spiritui,  sed  spiritui  caro  victa  ^o 

1 1  deserviat.  cuius  rei  exemplum  nobis  dominus,  dum  per  angclum  ad  Agar  Sarrae 
ancillam  loquitur,    dcdit,   quae  dominam  suam  deserere  maluerat  quani  audire,   dicens 


3  Ps.  XXV,  8.  4  Act.  XVII,  24.  G  Ps.  LI,  10.  7  Is.  LXVI,  1.2.  11  Mattli.  XI,  28. 

16  Gen.  II,  lo.  22  II.  Esdr.  IV,  17.  2h  Luc.  XII,  35.  29  I.  Cor.  X,  6.  37  Ps.  CL  10. 

.0   templis]  ex  Vulf/.  supplevi,  om.  G         uiri]  G  6  sperat]  Mommsen,   spcrant  G         ipsc]  s.  /.   6?' 

17  diligatur  G^,  delegatur  6?*  operando  corr.  operandi  tr '  20  a  captiuitate]  .scryjsi,  ad  cai)tiuitatem  G^ 
21  rcstauratione  G  22  aduersario  pretendeutis  G  28  luccrnu  praefulgit  G  29  apostolorum  G 
facti  G  30  babilloniis  G  iudea  G  perductij  Mommxen,  producti  G  31  rcgionis  G  33  discessa  G 
praesentias  G  34  bab}'lloniorum  G  3;')  liyerusaleni  G  quaequae]  Mommsni,  quaeque  G  con- 
gregatiou  (/.  e.  congregatione)  G,  congregationi  Canisius 


LIBER  II,  XV  §  3  -  XV  §  21.  325 

ci:    revortere  et  esto   subdita  doniinao   tuae,   ut  liis  hil^oribus  omnibus  cf  bonisfi   Q 
operibus   dedita    possis   esse    et    convcrsatione    porfocta   et    confossiono    dovota    ot    in 
regno    patris   tui,    illius   de   quo   dominus   in    evangolio    dicit:    nolito    vobis    vocare 
patrem  super  terram,   unus  enim  est  pater  vester,   secundum  nomon  tuum  in 

■'   illa  beatorum  turba  vera  splendore  Ceraunia  et  vocabuli  tui   auctor  existoro:    de   quolIJ 
splondore   operum  dominus   dicit:    sic    luceat  lux   vostra   coram    hominibus,    ut 
vidoant   opera  vestra  bona   et  magnificent   iion    vos   sod   patrem   vostrum, 
qui  in  caolis  est,  cuius  ost  et  ut  detur  et  omne  quod  datur,  quia  iuxta  apostolum: 
omno  datum  bonum  a  sursum  de  patre  luminum  doscondit,  a  quo  et  voluntas 

lu  tribuitur  ct  praostatur  effoctus;    quia    pacnitontia   non    nomino   tantum    obtinenda,    sod 
actu  est  oxsoquonda.     paenitentia  non  ost  nomon   otiosum,    quao    ox    qualitato    oporis  11 
possidet  laboriosa  vocabulum.     non  onini    potost    jcionitons    dici    qui    ])aonitonda    com- 
mittit,  sed  illo  qui  praotorita  poccata  vol  macuhis  liuniilitato  cordis,  subioction((  corporis, 
bonorum  operum  sedulitate,    assiduitato  orationum ,    continuationc   gemituum.    pcctoris 

1''   contusiono,     lacrimarum    profusionc    dotorgit,     ut    possit    dicoro    cum    prophota:     nel5 
memincris    iniquitatcs    nostras    antiquas,     utiquo    non    cottidianas;     ot    illud: 
laboravi    in    gemitu    meo,     lavabo    por    singulas    noctos    loctum    mcum, 
lacrimis  meis  stratum  meum  rigabo;    et  iterum :  rugiobam  a  gemitu  cordis 
mei;    et  iterum:    quoniam   iniquitates    moas   ogo  pronuntio  et  cogitabo  pro 

20  peccato   meo.     sint  idoo  hic  crimina  nostra  ante  nos,    ut   contra  nos   in    die   iudiciilO 
esso  non  possint  ot  illud  otiam  liic    positi    cum   fiducia   dicore   moreamur:    dolictum 
moum    ogo    cognosco   et   iniustitias   meas   non    operui.     dixi:   pronuntiabo 
adversus    me    et    iniustitias    moas    domino,    et   tu    remisisti    impititatom 
cordis  m  0  i.     cortum  est,    quod  in  quantum  tibi  de  priori  conversationo  displicuoris.  1  7 

-T.    in  tantum    domino   ])hicebis,    ot   in    quantum  tibi  ])hicuoris,    illi  sino  dubio  displic(!bis, 
qui  dicit,  quoniam  dissipat  ossa  hominum  sibi  placontium.    et  idoo  tamquam  sovorissimi  18 
censores    culpas   nostras    in    nos   ipsi   districtius   vindicemus,    ipsi    nobis    por    divorsos 
corporis  cruciatus  quodam  modo  tortoros  existamus  ot  iudices,  ut  in  illo  iustae  exami- 
nationis    tempore    non   habeat  in   nos   regis    sententia,    quod    damnet,    quos    iam    hic 

30  castigatioris  vitae  disciplina  correxerit.  quia  iustus  et  misericors  iudex  bis  noniudicatl9 
in  id  ipsum,  hoc  est,  ei  se  exhibebit  mitem,  quem  invenerit  hic  esse  prae  peccatorum 
satisfactione   crudolom;    illi   bonignum,   quem    in    hac   vita    sibi   recognovorit  fuisse  di- 
strictum,    secundum    illud   evangolicum :     qui    perdiderit    animam    propter    me, 
inveniet    eam;    vel  illud:    beati    qui    nunc    lugotis,    quia   ridebitis.     breve   est  20 

35  enim  omne  quod  in  hoc  mundo  agitur  sive  bonum  sive  malum,  sicut  experimontis, 
ut  dominus  aut  permisit  aut  voluit,  iam  probasti.  et  idcirco  ad  sustinendas  pro  dei 
amore  pressuras  constantes  esse  debemus,  quia  si  ad  vosperum  demorabitur  fletus, 
et  ad  matutinum  laotitia  subsoquetur.  ita(}uc  nunc  seramus  in  lacrimis,  quod 
tunc  metamus  in  gaudiis.     haec  pauca  ad  confortandam  fidom  vostram  pro  exhortationis  21 

40   solacio  dicta  sufficiunt,    quae  licet  ipse  non  faciam,   tamen  ut  et  vos  agatis   exhortor. 


1  Gpn.  XVI.  9.         3  Miitth.  XXIII,  0.         0  Matth.  V,  10.         9  lac.  I,  17.  l.'>  Ps.  LXXVIII,  8. 

17  Ps.  VI,  7.  18  Ps.  XXXVII,  9.  19  Ps.  XXXVII,  19.  21  Ps.  XXXI,  5.  26  Ps.  CXL,  7. 

83  Matth.  X,  39.  34  Luc.  VI,  21.  37  Ps.  XXIX,  6.  38  Ps.  CXXV,  5. 

1  reuere  G         \\t  liis]   Canisins,    et  his  G              4  nomen]  scil.  xfQc<vi'l«              .')  tulja  G  ile]  om.  G 

7    non]    uos   co7-)\  nos  G                8   et  ante   ut  s.  l.  G^                9    a  sursuni]    desursuni  Vuly.  discendit  G 

12  paenitentia  G^,  paenitenda  G"^           15  detergit]  coni.  Canisius,  detegit  G,  cf.  supra  p.  314,  l.  39  20  utj 

et  G,  cf.  snpra  p.  322,  l.  37            21  fiducia  G             24  cordis]  peccati  Vulg.        conuersationis  G  25  ille 

corr.  illi  G '               28  cruciatos  G         quodaniodo  G         ut]  Liiijohann,   et  G              29    regi  G  33   euan- 

gelium  G          35  exiperimentis  corr.  experimentis  G          38  sxibsequetur]  scripsi,  subsequitur  G  39  metemus 
Vtily.,  cf.  infra  p.  327,  l.  28             40  et]  G  exhortator  G 


326  RURICII  EPISTULARUM 

Q     scio  enim,  exhortationi  positam  esse  mercedem,  quia  legimus:  flere  cum  flentibus, 
et  ne    forte   tu   in    iudieio   dioores:    quaesivi   qui    simul    mecum   contristaretur 

22  et  non  fuit,  et  eonsolantes  me  et  non  inveni.  perfectiora  vero  atque  maiora 
in  scripturis  divinis,  unde  ista  decerpta  sunt,  instrumenta  perquire,  si  vis  aut  coepta 
perficere    aut   ad   pollicita   pervenire.     dabit   tibi   taliter   quaerenti   dominus  scientiam 

23  pariter  et  virtutem,  ut  et  lecta  intellegas  et  intellecta  custodias,  nam  pater  orphanorum 
et  arbiter  viduarum  cum  te  de  se  tantum  sperare  conspexerit,  et  pupillis  tuis  tribuet 
parerna  pietate  praesidium  et  te  remuneratione  iudicis  perducet  ad  praemium. 


XVI. 

DOMINO  SANCTO  ET  APOSTOLICO  AC  MIHI  PRAE  CETERIS  lo 

IN  CHRISTO  DOMINO  CULTU  AFFECTUQUE  PECULIARIUS  EXCOLENDO 
PATRONO  ET  PAPAE  AEONIO  EPISCOPO  RURICIUS  EPISCOPUS. 

1  A-XTE   paucum   tempus    litteras   vestrae   sanctitatis   accepi,    quibus   etiam  de   in- 

officiositate  tanti  habuistis  affectuosius  commonere,  dicentes:    nihil  caritate  prae- 

2stantius.      quod    ego    valde    verum    esse    confirmo    et    secundum    apostolum    illam  ^■> 
caritatem  dico  esse  perfectam   et   sublimem,    quae   de   corde  puro   et   conscientia 
bona   et  fide  non  ficta  procedit,   quae  iuxta  eundem  apostolum  patiens    est, 
benigna   est,    quae   non   inflatur,   non    aemulatur,    non    quaerit   quae   sua 
sunt,    non    gaudet    super    iniquitate,    congaudet    autem    veritati,     omnia 

3credit,  omnia  sperat,  et  inde  est,   quod  numquam  cadit.     patiens  est,   quia  20 
contra  temptationes  saeculi  vel  procellas  in  deum  defixa  perstat  immobilis.     benigna 
est,  quia  proximorum  profectibus  delectatur.    non  inflatur,  quia  non  superbit  humili. 
non   aemuLatur,    quia    invidere    nescit    aequali.     non    quaerit   quae    sua    sunt, 
dum  iuxta  domini  sententiam  sibi  etiam  minimos  anteponit  et  aliorum   commoda   suis 

4  mercatur  incommodis.     non   gaudet    super   iniquitate,    quia   laetari   nisi    fratrum  -'r. 
prosperitate    non    novit.      congaudet    autem    veritati,    quia    amicum    sincera    non 
fucata  dilectione  veneratur  nec  falsa  adulatione  subsannat,  sed  vero  honore  concelebrat. 
omnia  credit,  quia  in  mandatis  divinis  promissisque  confidit.    et  ideo  omnia  sperat, 
quia   pro   minimis  magna,   pro  caducis  perpetua,    pro  temporalibus  aeterna  sibi  retri- 

5buenda   non   ambigit.     numquam   cadit,    quia  humilitas    habere   non  potest  casum,   30 
cum  habeat  semper  ascensum,    et  cum   iugiter  excelsa  meditetur,   habitare   tamen  in 
sublimibus  non  praesumit.    cum  conversatio  eius  habeatur  in  caelis,  ipsa  tamen  videtur 
adhaerere   terrenis,    excelsa  opere,   mente   deiecta,   habens   unde   glorietur  in   domino 

6nec   tamen   extollatur  in   saeculo.     haec,    quia  iussisti,    scribere    non   pro    eruditione 
nostra  sed  pro  vestra  dignatione  praesumpsi.    vestrum  vero  est  nos  edocere  verbis  et  3"^ 
ad    hanc    eandem    caritatem    provocare    semper    exemplis,    quia    dilectio,    quae    ante 
cognitionem   mutua   inter   absentes    epistulario    inchoata    sermone   semper  et  fota   est, 
debeat  augeri  corporali  visione  non  minui  et  crescere  intuitu,  quae  coepit  aflfatu. 


1  Rora.  XII,  15.           2  Ps.  LXVIII,  21.           C  Ps.  LXVII,  G.  IG  L  Tim.  I,  .5.           17  I.  Cor. 
XIII,  4—8.            24  Matth.  XXV,  40. 

1  qui  G            2  diceris  G            4   discerpta   G             G  licta  G  7   tribuit  G             8  perducit  G 

13   quilius  G               17  fide]  ficte  corr.  fide  G^               19    iniquitate  G  "20   cadit]  infra  l.  30,   cadet  G, 

excidit  Vul</.             21  praestat  G            27  fugata  G         subsanat  G  3G  eandem]  u  s.  l.  G^         exem.  G 
38   debeant  G 


LIBER  II.  XV  §  21  —  XVII  §  7.  327 


xvir.  G 

DOMINO  SUBLIMI  SEMPERQUE  MAGNIFICO  FRATKI    TAl  KEMlO 

RURICIUS  EPISCOPUS. 

JiiXKirr   solliciti   coidis   affoctus,    ut    impcritioris    proiiiiitur   aflatus,    m\c   cruboscit    1 
■'   rusticitatis   opprobriuin,    duininodct    imploat  oaritatis  impciium,    sicut  sanctus  a)>ostolus 
dieit:    pcrfccta   caritas   foras    mittit   timorcm;    (piia  longc  mclius  cst  proximum 
diligcre  sincerc  quam  praedieare  pcrfccte.    siquidcm  multo  plures  inveniuntur  in  inundo    2 
eloqucntiac  leporc  pracditi  quani  dilcctionis  vigorc   perfccti,   quia,   sicut   quod   bonum 
est  rarum  est,  ita  arduum  quod  actcrnum.    proclivis  namquc  iuxta  domini  scntcntiam 

1"  ct  trita  via  est  quac  praccipitat  in  gchcnnam;   artior  vcro  ct  difficilior  quac   sublimat 
ad  gloriam,  qua  cnisi  quia  **«*,  illa  multi  gradiuntur,  hac  pauci.    ct  idco,  imminente  iam    3 
praescntis  aevi  termino  et  senii  dic  usqucquaquo  vicino,  sicut  nos  ctiam  docet  cacsarics 
detonsa,  vcl  convcnit,   nc  in  vcteribus  annis  iuvcnalia  facta  mcditcmur  atquc  in  con- 
fecto  corporc  ct  cordc  dccrcpito  adulescentiac  regnet  cupido,    dc    qua  iudicii  tcmporc 

!•'>  in  illo  tremendo  actcrnac  dispcnsationis  cxamino,  (quando  illc  omnium  mortalium 
testis  et  iudcx  non  solum  mcrita  pondcraturus  ct  facta,  vcrum  ctiam  vcrba  cst 
discussurus  ct  vota,  iuxta  pollicitationcm  suam  aliis  de  aquae  frigidae  pracbitione 
daturus  cst  pracmium,  aliis  dc  otiosi  vcrbi  levitatc  suppliciuni),  reos  nos  ctsi  non  dc 
perpctrati  facinoris  voluptatc,  saltim  dc  concupisccntiac  voluntatc  constituat;  quia  qui 

2"»  viderit  mulierem  ad  concupiscendum,   iam  moechatus   est   eam  in  corde 
suo.     quod  et  dc  rebus  omnibus   aliis   similitcr  observarc   nos   convenit,   ut  sinc  uUis    4 
appctcntiac  partibus  imbccillis  huius  corporis,    amputatis  talibus   mcmbris,   sic  dcbilcs 
ct  tamcn  intcgri  potius  introcamus  in  rcgnum,  quam  salvi  ct  tamcn  pcrditi  in  actcrnum 
proiciamur    inccndium.      his   omnibus    salubritcr    pertractatis    ct    ritc    pcrspcctis,    dum    5 

25  tribuuntur  indutiac,  dcclinemus  a  malo  ct  bonum  inccssantcr  o])ercmur,  obliviscamur 
praetcrita,  contcmnamus  praescntia,  futura  cupiamus,  obliviscainur  in  factis,  rccordcmur 
in  conscientiis,  ut  omne  peccatum  nobis  moriatur  in  vita,  vivat  in  paenitentia:  nunc 
semincmus  in  flctu,  quod  postmodum  metamus  in  gaudio:  quia  tcmpus  huius  vitac 
tempus  est  operis,   dios  vcro  rctributionis  tcmpus  cst  mcssis,    quando    sinc  dubio  hoc 

3i»  unicuique    apparebit    in    gcrmine,    quod    nunc    spargit    in    semine.      sicut   ait   quidam 
sanctorum:    rcspondcbit  mihi  cras  iustitia  mca,  cras  utiquc  diem  rcsurrcctionis 
appellans.     haec    nos,    frater  optime,   non   pontificali  auctoritatc   scd  fraterna  pietate    6 
fidenter  scribcre   unanimitati  vcstrae,   caritatc   dictante,   pracsumpsimus,   quibus  vobis 
vel    circa  vos   non   dictatoris   ingenium    sed    germani   probaremus    aflfectum.     salutcm    7 

^■^  itaque  diccns,  rogo,  sicut  promittcre  dignati  estis,  librum  nobis  sancti  Augustini  de 
civitate  dci  pcr  portitorcm  harum  sine  dilationc  mittatis,  cuius  dum  nos  Icctione 
aedificatis  in  terris,  vobis  eiusdem  civitatis  habitacula  praeparetis  in  caelis,  ad  quam 
tamen  aliter  pcrvcnire  non  possumus,  nisi  caritatis  gradibus  conscendamus;  quia  ipsa  est 
emincntior  via,  quac  nos  et  in  hac  positos  ****  sociat  deo  et  dcposita  pcrducit  ad  dcum. 

40  de  qua  etiam  propheta  testatur:   ambulabant  dc  virtutc  in  virtutcm;  vidcbitur 


6  I.  loann.  IV,  18.        9  Matth.  VII,  13.  14.        17  Matth.  X,  42.       18  Matth.  XII.  .36.        V.)  Matth. 
V,  28.      25Gal.VI,10.       28  Ps.  CXXV,  .5.       31  Gen.  XXX,  33.      39  I.  Cor.  XII,  30.      40  P.s.  LXXXIII,  8. 

2  Tcaurencio  G :  Taurentius  ep.  VIII,  supra  j).  272,  ad  Ruricium  miserat  6  es  Gr  7  sincerae  G 

perfectae  G  9  quo  G  11  qua  enisi]  Ilommsen,    quae  nisi  G,   quae  causa  nisi  Canisius         uUa  G 

laborant  snppl.  Mommsen  12  *eui,  ras.  s  G  13  uel  detonsae  coni.  3Iommsen  15  mortalis  G 

18  ocioso  (ociosi  G-)  uerbo  G  19  perpetratis  G^  21  omnibus]    in  litura  G^         alii  G         siiie  ullis] 

Mommsen,  singulis  G  23  et]  ut  G      quasi  G  32  hac  G      optimae  G         34  salute  G  35  augustini] 

c/.  suprap.  272,  l.  33  39  eminenter  G,  cf.  infra  p.  334,  l.  34      positos]  versu  exeunte  G:  uita  supiyl.  Liifjohann 


328  RURICII  EnSTULARUM 

G  8  deus  dcorum  in  Sion,  quam  ob  rem  liic  coUyrio  bonorum  operum  oculos  cordis 
acuamus,  ut  illic  dcum  \idcrc  possimus,  quia  secundum  cvangclium  beati  mundo 
corde,  quoniam  vidcbunt.  ac  perinde  oportct  hic  interioris  hominis  praeparctur 
intuitus,  ut  illic  non  hcbctcntur  obtutus. 


XYIII.  5 

DOMINO  SANCTO  AC  BEATISSIMO  ET  MIHI  PECULIARI 

CUI.TU  AFFECTUQUE  SPECIALITER  EXCOLENDO  PATRONO  SEDATO 

EPISCOPO  RURICIUS  EPISCOPUS. 

CiLPATis   mc    sacpius    et    crcbrius    imputatis,    quod    individuae    mihi  in   Christo 
domino  bcatitudini  vestrae  hucusquc  non  scripserim.    utinam  sic  esset  facultas  faciendi,   lo 
sicut  cst  scribendi  vohintas,  ut  caritas,  quac  corde  concipitur,  ore  promeretur.    sed  ubi 
deest   cffatus,   silctur   affectus   et  intra  hitebras    pectoris  contenta  est  sui  conscicntia, 
se   non    esse   in   dilcctione   culpabilcm,    ctsi   in   officiorum  redhibitione   se   non  cernit 
aequalem;  quia  confidit,  quod,  sicut  ipsa  amorem  fratris  in  se  sui  coniectione  perscntit, 
ita  et  dihgens  fratcr  cum  similitcr  possit  ex  sua  dilcctionc  cognoscere,   quia  nulla  re   i5 
mcHus   aliorum   cordium   sccrcta    quam   arcanorum    nostrorum   contemphitionc   mctimur. 
tantura  enim  nos  ab  alio  diligi   credimus,    quanta  eum  nos    caritate   diligimus.     parui 
itaquc  pctitioni  vcstrae,  parui  iussioni,    ut  qualibuscumque  sermonibus  contexta  vobis 
scripta  transmittorcm.    quae  vos,  si  nos  simpliciter,  ut  confido,  diligitis,  aut  confestim 
delebitis,  ne  quod  vobis  cordi  cst  aliis  incipiat  esse  despectui,  quia  non  aequah  iudicio  20 
amor    audit    ct   odium;    aut   ccrte    vobis    tantum    relcgcnda    servabitis,    ut,    quoties   in 
vobis  vidcndi  nos  caritatis  ignis  exarsit,  dcsiderium  vcstrum  eorum  colloquio  temperetis. 
quin  etiam,   ut  amoris  nostri   circa  vos   sinceritatem   plenius   nosceretis,   ****  iniuriam 
inferre  pracsumpsimus,    quia  certi  sumus,    quod  non  tam  diserta  cupiunt  audirc  quam 
fortia,  non  tantum  vohiptuosa  quam  vera.    quapropter  credimus,  quod  pietati  vestrae  nec  2.' 
k)ngitudo  paginae    nostrac   affcrat  satietatem  ncc   rusticus    sermo   fastidium,    scientes, 
quod  quanto  nos  amplius  ruminaveritis,  tanto  esuriatis  ardentius. 


XIX. 

SANCTO  RURICIUS  CLIENS  PATRONO 

SEDATO  MONITIS  PARENS  PATERNIS 

GRATES  CONCINIT  ET  REFERT  SALUTEM. 

quem  blandis  precibus  rogat  timendo, 

ne  fors  displiceat  levis  camena, 

tanti  iudicio  minor  magistri. 

hos  tu  luminibus  Hbens  recurre, 

hos  sanctis  manibus  frequens  revolve, 

hos  tu  dum  rclegis,  mei  memento. 


2  Matth.  V,  8. 

1  syon  G  .3  quoniam]  ipsi  deuin  add.  Vulg.  4  hebetentur]  Caninius,  habitentur  G  6  pecu- 

liare  G  7  patronoj  scripai,  cf.  infra  II,  34.  35,  papae  G         sedat'  eps  G     .         11  promeretur]  Monimsen, 

promitur  G  14  persentit  ita]   Liitjohann,  per  sententia   G,   persentiat  ita    Canisius  20  est]  es  G 

dispectui  G  23  supjyleas  auribus  uestris,    ut  supra  p.  305,  l.  13  24  certi  sumus]   Canisius,  certissi- 

mus  G  deserta  G  25  tantum]  G  XIX,  v.  4  ragat  G  v.  5  camina  G  v.  7.  8.  9  hos]  Liitjohann, 

hoc  G         V.  8  scs  G         V.  9  relegis]  in  ras.  G^         mem&ro  G 


LIBEU  II.   XVII  §  8  -  XX  §  C.  320 

1"   iiK'  .sfinptT  rccoliit  canatqiiu   rmj;iii(  Q 

vt  mciis  mu  teiicat,  sopor  rctciilct. 

iiic  scmpcr  reciiiat  tuum  labcllum. 

lius  tu  viscoribus  piis  recondc, 

ho8  tccto  rcHidens  vianique  carpcns, 
•  '•   hos  intcr  calices  toro  rccumbens 

et  piircas  epuhis  ciboscjue  dulces, 

iiiitnt  |)cctoris  ct  medulhi  cordis 

incUisos  recitii,  Ciinente  nientc. 

sic  nos  et  mutuos  viderc  vultus 
-'«J  et  vivis  tribuat  rcfcrrc  vcrbis, 

quiie  nunc  iiitim.i  pcctoris  fiiti^iiiit. 

hirgitor  dcus  oninium  bonoiunu 

Christus  cum  patre  scmpiterno  regnans, 

sancto  spiritui  dignantes  liymnos. 


XX. 

DOMINO  INDIVIDUO  SEMPERQrE  MAGNTFICO  FILIO  RUSTICO 
RURICIUS  EPISCOPUS. 

In\»uietuL)INEM  niihi  ab  aUis  ct  vobis  a  mc  fiicit  amicitia    communis,    quia  iini   iiic    I 
'   apud  vos,   non  dico  muUum,    scd  omnia  posse  confidunt,    ad  eeclcsiolam  nostram  pro 
sua   sccuritate   confugiunt.     quorum   ego   non    possum    non    et    condolerc   gemitibus   et 
prccibus    obocdirc,    ut   pro   ipsorum   quidem    reatu   sed   ct  pro  vestro  paritcr  profectu 
potcstati    vestrae    attentius   suppUccm.      ncc    mireris,    quod    dixi,    iUorum    rciitum    ad   2 
vcstrum  pertincre  profectum,    siquideni   illorum    indulgentia  vestra  fit  venia,    sicut   ct 

1"  inopum    indigcntia   largientum    csse    noscitur    copia.     hoc    cnim    nobis    rctribuetur   in 
iudicio,  quod  pracstiterimus  in  saeculo,  dicentc  ipso  domino:  dimittite  ct  dimittetur 
vobis,   datc  et  dabitur  vobis;   et  iterum:    si  dimiscritis  hominibus,   et  pater 
vestcr  dimittet  vobis  pcccata  vestra.    unde  evidenter  agnoscimus,  dcum  nostruni    '-^ 
scntcntiam  suam  in  nostra  posuisse  ccnsura,  qui  precuni  nostrarum  misericors  et  iustus 

is  auditor  potestati  suae   de   nostra   lenitate    praescripsit,    ut    in  eos  quodam  modo    non 
haberet  ius  severitatis,    quos  hic  avidos  non  pcrspexcrit  ultionis:   quia  quod  ipse  est, 
hoc  et  nos  essc  desiderat.     miscricors  est,  misericordcs  quaerit,   diccns :    estotc  pcr-    4 
fecti,    sicut    et    pater    vester    pcrfectus    cst.      cotidie    veniam    peccantibus    et 
suppUcantibus  tribuit;   idco  ct  indulgentiam   a  peccatoribus  poscit.      unde  et  oratione    5 

-"  dominica    ipsius    dicimus    doctrina:    dimitte    nobis   debita  nostra,   sicut  et  nos 
dimittimus  debitoribus  nostris.     quibus  vcrbis  durissimis  nos  vincuUs  inUgamus, 
nisi  quod  polUcemur  implemus,  quia  et  pcr  prophetam  sic  dicit:  homo  homini  tenet 
iram   et  a  domino   quacrit  mcdcllam?     quiipropter  pro  Baxonc.   qui  ad  ccclesiam    (> 
Userca  confugit,   intcrcessor  accedo,    spcrans,   ut  primum  pro  dei   timore,    dcindc    pro 

25  nostra  intcrcessione  ipsi   parcere  digneris.     cuius  absolutionc  et  in  nobis  tollerc  con- 
fusionem  et  vobis  potestis  comparare  merccdem. 


U  Luc.  VI,  37.  38.           12  Miittli.  VI,  U.           17  Miittli.  V,  48.  20  Matth.  VI,  12.          22  Eccli. 
XXVIII,  3. 

V.  12  labellum]    Basmifje,    bellum  G,    libellum  Canisius  v.  18    cante  G               v.   19    uultus  G 

V.  22  largior  G             v.  2i  hymno«]  fuuunt  uersus  add.  G  i  *h  G^,  a.h  G'-        ammicitiae  G             11  et 

dimittetur]  dimittitur  G                 13  dimittit  G                 1-1  nostra  G                  16  auidus   G^             prespexerit  G 

19  peccatorum  corr.  a  peccatoribus  G^             21  inlegamur  O  23  ira  G 

SlDONlUS.  42 


330  RUEICIl  EPISTULARUM 

XXI. 
G  RURICIUS  EPISCOPUS  CAPILLUTO  FILIO  SALUTEM. 

1  iMiKATA   niilii   est    frequcntior   acgritudo  vestra,    quae    mihi  etiam  videtur   com- 
monitio  esse  divina,  qua  mavult  dominus  noster  pro  sua  pietate  largissima  peccatores 
eastigare   quam   perdere,    ut   quos  annorum  suorum  aetas  longaeva  non  convincit,  vel    •'' 
convinoat    intirmitas,    ut   deponant    saeculi   byrrum    et   sumant   ecclesiae   vestimentum, 
quod  est  cilicium,  contritionis  indicium;   quia  cor  contritum  et  humiliatum  deus 

2  non  spcrnit.  ille  enim  vadit  ad  caehim,  qui  se  collidit  ad  solum;  quia  qui  se 
oxaltat  humiliabitur  et  qui  se  humiliat  cxaltabitur.  unde  et  dicit  paenitens 
iHe  perfectus:  adhaesit  pavimento  anima  mea,  domine,  vivifica  me  secundum  lo 

3  verbuni  ruum.  quid  est  secundum  verbum  tuura  nisi  secundum  promissionem  tuam? 
quod  qui  coram  tc  peccata  sua  deflerit  compunctus  in  mundo,  tu  eum  perducis  in 
rognum.  ubi  possit  deinceps  cantarc  sccurus:  audivit  dominus  et  misertus  est 
mihi:  dominus  factus  est  adiutor  mcus.  convertisti  planctum  meum  in 
gaudium    mihi:    conscidisti    saccum   meum    et   praecinxisti   me   laetitia.   i'' 

4  undc  suadeo  pictati  vestrae,  ut  quod  cogitastis  celerius,  deo  adiuvante,  faciatis,  quia 
mors  non  tardat,  ipso  domino  dicente:  ne  tarderis  converti  ad  deum  nec  differas 
de    die   in    diem.     subito    enim    veniet    ira    eius    et    in    tempore    vindictae 

5  disperdet    te.     ideoque,    dum   tempus   habemus,    convertamur  ad  dominum,   ut  non 
cum    hoc    mundo    damnemur,    quia    sine    dubio    illi    misericors    deus    suum    praestat  20 
auxilium,  quem  circa  praecepta  sua  cernit  attentum. 

XXII. 

RURICIUS  EPISCOPUS  EUFRASIO  EPISCOPO. 

J  (jTRATiAS  ago  sincerissimae  in  Christo  domino  germanitati  vcstrac,  quod,    perlato 

tacdio  ad  vos  nostro,   confestim   nos   litteris  vestris   visitare   tanti  habuistis,   qui   dum  25 
infirmitatis  nostrae   sollicitudinem    geritis,    sanitatem  vcstri   pectoris    approbatis;   quia, 
sicut  ipsi   mclius  nostis,    finis   praecepti   est   caritas   de   corde   puro   et   con- 
scientia   bona  et  fidc    non   ficta,    ct  qui  visitat  infirmum  in  dilectionc  firmatur. 

2  unde  peculiarius  spero,  ut  quem  requiritis  affatibus,  orationibus  adiuvetis.    redeuntibus 
itaque  gerulis  litterarum  reddo  mutuum  sospitationis  officium   et,    sicut   ad  vos   rumor  3o 
pcrvenit,  sufficienter  me    secundum  miserationem  divinam,  non  secundum  merita  mea 
tribulatum  esse    significo;    quia  ipse   qui  cibat   lacrimis   in   mensura   castigationi   iuxta 
pietatem  suam  pro  imbecillitate  nostra  modum  statuit,    ne  infirmitas  nostra  in  manus 

3  suae   correptionc    deficerct.     ideoque   propitia  miseratione  sua   iam  commodiorem  esse 
me  nuntio.    consolationcm  vobis  vcstri  mac  roris,  pagina  dcfcrente,  transmittens,  ut  qui  35 
estis  laboribus  nostris  pro  caritate  compatientes,  sitis  laetitiae  in  dei  nominc  de  recepta 
incolumitate  participes,  ipsius  lectione  dispono.     ora  pro  me. 


7   Ps.  L,  19.  8  Matth.  XXIII,  12.  10  Ps.  CXVIII,  25.  13  Ps.  XXIX,   11.   12. 

17  Eccli.  V,  8.  18  Eccli.  V,  10.  27  I.  Tim.  I,  5.  28  Eccli.  VII,  39.  32  Ps.  LXXIX,  6. 

3  frequentiosa  egritudo  G       commotio  G  4  diui***  6r',  diuina  G^^        qua  mauult]   Canisius,  qua 

uult  G  5  conuincit]  coni.   Canisius,   conuenit  G  (i  byrrum]   O,  byssum   Canisius  13  regnum] 

scripsi,  regno  14  mihi]  mei  VuUj.  19  disperdit  G  22  XXII]  ad  Iluricium  Eufrasius  ejnstulam 

nr.  XI,  supra  p.  273,  viiserat  30  itaque]  s.  l.  G^        gerulis]  e  corr.  regulis  G^        rumor]  extr.  r  s.l.G^ 

32  in  mensura]  scripsi,   inmine  (inminente  G-)  mensuram  G,  in  minima  mensura  Canisius:   cibabis   nos  pane 
lacrimarum  et  potum  dabis  nobis  in  lacrimis  in  mensura?  Vulfj.         34  defecerit  G  35  uobis]  Canisius,  urbis  G 


LIBER  II,   XXI  §  1  —  XXIII  §  9.  331 

XXIII. 

DOMIXO  DEVINCTISSIMO  SEMPERQUE  MAGNIFiro  YEKO  G 

JiURlClUS  EPISCOPUS. 

Ivf.lectis    littoris    piotatis   vestrae,    gratias    doo    ogi,    (luod    vos    prius    icvaluisso    I 
'■>  quam   infirmatos   essc   oaruui    rolationo   cognovi.     quod  vobis   tam    froquontor  accidero 
propitio  potius    doo   quam    otl"ouso   oonfido,    (piia   quom    diligit    dominus    oorripit. 
castigat  autem  omnom  filium  quem  reoipit.     in  divinam  ita^juo  vos  discipliuam    2 
susceptos    sedula    admonitio    ot    mitis    ostendit,    quiii    paterna    clemontia    mavult    jx  r 
multimoda  inoommoda  noglogontom   oorrigcre   filium   quam    j)unire   peccantem,   mavult 

i*j  nutantom    ac    dubium  ad  servitium    suum    habonis    piao   modorationis   attrahere    quam 
orrabundum  et  per  saoculi  praecipitia  lapsantom   acriore  vcrbere   cohcrcoro.     ipse   est    3 
enim    indulgentissimus   paterfamilias,   qui   animam   suam   ponit   pro    ovibus  suis.     ipse 
est    bonus    pastor,    qui    ovem    perditam   ad   caulas    dominicas    mavult   propriis   umoris 
reportare  solHcitus  quam  stimulis  urgontibus  revocarc  dostrictus.     ipso  ost  pator  j^ius,    4 

i.'>   qui  mah'  prodigo  filio  ot  praeceptae  substantiae  decoctori  ad  so  vel  sero  rodouuti   iioii 
sokim  orimina  antoriora  non  imputat,    vorum  ctiam    praomia    amissa   multijjlicat,    dum 
ulnis  fovot,  osculis  pernmlcet,  muneribus  ditat,  doctrina  oonfirmat,  non  tautum  ad  oius 
indignatus    abscessum ,    quantum    laetatus    ad    reditum.      ipse    enim    omniiiin    horuiii    5 
nominum  in  se  effectus  affectusque  suscopit,  ut,  sicut  dicit  apostolus,  multifario  multis- 

■■^0  que  modis  nos  erudiret  verbis,  instrueret  discij^Iinis,    provocaret  boneficiis,    informaret 
exemplis,    reconciliaret    prece,     redimeret    passione,    vivificaret    morte,     immortalitate 
donaret,   iustificaret   resurrectione,  ascensione  portaret  et  reconciliatos  per  sanguinem 
suum  in  eam  a  qua  excideramus  patris    gratiam   reformaret.     ipse    enim    est   apud    0 
patrem   propitiatio   nostra,    sine   cessatione  suggerens  pietati  suae:    pater,   non 

2'->  solum   pro   his    rogo,    sed    pro    his    qui    credituri   sunt    in   me    per   verbum 
illorum.    pater,  volo,  ut,  ubi  cgo  sum,  ct  ipsi  sint  mecum.     pater,   ignosce 
illis,    nesciunt    enim    quid    faciunt.      ipse    nobis    cotidie    per    apostolum    suum    7 
clamat:    nolitc   diligere   mundum   ncque    ea   quae   in    mundo  sunt;    qui  onim 
diligit  mundum,    non    est   caritas   patris  in  eo:    quia  omne  quod  in  mundo 

30  est   concupiscontia   carnis   et  concupiscentia  oculorum  et  superbia  vitae 
humanae,    quae   non   est   de   patre,    sed   de  mundo  est.     et  mundus  transit 
et    concupiscentia    eius;    qui    autem    fecerit   voluntatcm    dei,    manet    in 
aeternum,    sicut  et  deus   manet  in    aeternum.     ipse   in  evangelio  blanditiis   invitat,    8 
muneribus    provocat,    adhortatione    sollicitat,    dicens:    venite    ad    me,    omnes    qui 

35  laboratis  et  onerati  estis  et  reliqua,  ut  quasi  iugum  ****  salutaribus  subdentes  colla 
praeceptis  salutari  suo  currui  subiugomus.  et  idco  deliberemus  rovocantem  sequi,  audire 
clamantem,  blandientem  modo  non  spernere,  ne  sentiamus  postmodum  iudicantem. 
quo   iudicio,     sicut   ipse   in    evangolio    praemonere    et   docere    dignatus    est,    cum    in    9 

6  Prov.  III,  12.      "    7  Hebr.  XII,  6.  13  Luc.  XV,  5.  17  Luc.  XV,  20.  10  Hcbr.  I.  1. 

23  I.  loann.  II,  2.  24  loann.  XVII,  20.  26  loann.  XVII,  24.       Luc.  XXIII,  34.  28  I.  loann. 

II,  15—17.  34  Matth.  XI,  28.  38  Matth.  XIX,  28. 

2  deuictissimo  G  4  relictis  G,  item  infra  II,  32  .5  accedere  G  7  recepit  G       diuinam  — 

disciplinam]  Lvfjohann,   diuina  —  disciplina  G  8  mauult]  ma  s.  l.  G^  10  habeiis  G  qiiani] 

versu   exeunte   om.  G,   suppl.  Basnage  14   destrictus]  Liitjohann,   districtos  G  If)  male  prodigo] 

Canisius,  male  pro  (?',  malo  G-       praeceptae]  G^,  perceptae  G^,  cf.  suj)7-a  p.  300,  l.  38  IG  ueruerum  G 

23  excederamus  G  34   adoratione  G^,  adortatione  G^  3;")  honerati   G       suppleas  nobis  suae  leni- 

tatis  imponat,  ut  ex  epistula  11,32  36  curui  G,  causa  humilitatis  et  miseriae  e  regione  huius  versus  in 

mg.  add.  G  ^ :   cf.  infra  p.  335,  l.  25         subiugemus]  Mommsen,   subiungemus  G  ',  subiungimus  G  -  ideo 

deliberemus]  Mommsen,  ideo  (au  s.  l.  G  ^}  deremus  G 

42* 


332  t^URlCII  KPISTULARUM 

G  maiestatis  suao  sede  consederit,  quando  non  solum  merita  ponderaturus  et 
facta.  verum  etiam  verba  est  discussurus  et  vota,  quem  hic  nunc  viderit  salutaria 
sua  praecepta  neglegere  et  admonitiones  suas  saluberrimas  superba  mente  contemnere, 
non  solum  cum  stultis  a  ianua  regni  caelestis  excludet,  verum  etiam  partem  ipsius 
cuin  intidrlibus  dcputabit.  ut  cnm  quibus  liabct  in  saccub>  socictntem.  cum  liisdem  •' 
in  aeternum  habcat  portioncm. 

XXIY. 
FILIO  CONSTANTIO  RURICIUS  EPISCOPUS. 

1  v/iAMMBET  Baccho.    symphoniis   et   diversis  musicis  nec  non  etiam  et  pueHarum 

choris  tc  deditum  esse  cognoverim,  tamen  quia  bonum  est  ab  his,  dum  pervalde  fervet   it> 
adulescentia,    aliquoties    respirare    et   magis   domino   vacare    quam  Libero,   parentibus 
quoque  operam  dare  quam  cantibus,  moneo,  ut  crastino,  quod  erit  quarta  feria,  Brivae, 
tcuiporius  tamcn.  quod  te  facturum  minime  credo,  mihi  ieiunus  occurras. 


XXV. 

EIUSDEM  ALIA.  15 

1  Aliud    mihi    deo    teste    promiseras,    quod    ipsum    deberes     colere    non    lanum, 

cuius  criminis  etiam  me  vis  esse  consortem,  ut  ego  ad  hunc  errorem  colendum  delicias 
subministrem  et  oleum  incendio  superfundam.    quod  neutro  nostrum  noveris  expedire. 

'2sed  dicis  fortasse:  pollicitus  es :  quo  ore  a  me  promissa  perquiris,  cum  tu  sacramenta 
violaveris?     unde  dabis  veniam  meae  promissioni,    quamdiu  te  huic  servire  cognovero  '^^ 
passioni .    ne    confirmare    videamur    factum,    cuius   reprehendimus    pactum,    et   simus 
scandah).  cui  esse  debemus  exemplo. 

XXVI. 
RURICIUS  APOLLINARI  SUO  SALUTEM. 

1  vJuiA  nostri  curam  semper  gerere  pro  mutua  caritate  dignamini,  indico  sollicitae   25 
pietati  et  piae  sollicitudini  vestrae,  nos  non  parvum  quidem,  sed  deo  propitio  voluptuo- 
sum  a  vo1)is  reversum  sumpsisse  negotium,  quod  nobis  plurimum  prodesse  posset,    si 

2  aut   intentionem   intellectus    aut   intellectum    sequeretur   ingenium.      sine    causa    enim 
solis  ortum  caecus  exspectat.    ille  quidem  videntibus  semper  exoritur,  non  cernentibus 

3  vero  iubar  ipsius   quasi    nubibus    semper    operitur.      Sollium    enim   nostrum   domnum  30 
patremque  communem.   quem  transcribendum  sublimitati  vestrae  dedisse  me  dixeram, 
legendum  recepi.     cuius  lectio  sicut  mihi   antiquum   restaurat   aifectum,    ita  prae   ob- 
scuritate  dictorum    non   accendit  ingenium,    quamlibet  ipsum  post  tam   longi  temporis 
spatium  caritatis  igniculum  scintilHs  suis  inter  oblivionis  faviHas  utcumque  relucentcm 


4  Matth.  XXV,  10. 


1  consederit]  ncripsi,  conscderet  G :  sederit  Vulr^.         merito  G  4  excludit  G  f)  deputauit  G 

8  constancio  G  9  bacho  G  10  perde  f?j  !|  de  6",  perualde  G"^  11  respirari  G        uagare  G 

12  at  C?j   G^,  nt  G^  16  deheris  G         ianuum  G:  ef.  concll.  Tur.  a.  507,  ^.  22:  cogiiovimus,  nonuullos 

inveniri   sequipeda.s    erroris  antiqui,  qui  kalendas  lanuarii  colnnt,  cum  lanus  liomo  gentilis  fuerit,  rex  quidem, 
sed  deus  esse  non  potuit  18  neutro]  G  20   uenia  G  22  cui]    scrlpsi,   cuius  G,   quibus    coni. 

Canisiiis  20  pia  G  27  renersu  *  s  umsisse  G  ',  reuersu  sumsisse  G  *         possit  G  30  iubari  G 

domnum]   G  34  caritati  signiculnni   G  \  cf.  snpra  p.  299,  l.  IS 


LIBER  II.  XXTTT  §  0  -  XXVITT  §  .1.  333 

honnumquam    et    suspiriosis    flatibus    excitemus    et    intordum    dulciltus    nobis    fletibus      Cr 
irrigomus.     quo  tamon  illo  imbro  porfusus  quanto  magis  inticitur,  tanto  mai^is  inooiulitur,     1 
quia  por  laoriiiiarum   copiiim  dosidoriorum  at(|Uo  allVctuum  croscit  flamma.  non  dolicit. 
hunc   ergo,    si  dominus   piae   dofluitioni  vostrao  tril^uctur  lautor,    cflectum   vobis  prac-    5 

^   sentibus  porccnsero  fostino  ot  <'fflci  discipulus  do  magistro,    (|uia   non  mo  pud((t  otiam 
in  hac  aetato  noc  pigot  discipuli  arriporo  iiuhistriam,    dummodo   alfoctatac    artis    coii- 
sequar  disciphnam.     prius  cnim  quihbet  dobet  discere  quam  docere,  (|uia  piac]»ropcro    ('» 
doctoris    usurj^at    supercihum,     nisi    discij)uli    suscoporit    anto    famuhitum.      (piid    ciiiiii    7 
iustius,    quam   ut    ipso  sis  iiatorni  intorpros  oloquii,    qui  univorsa  quae  ille  conscripsit 

11»  non  tam  de  codicis  membrana  quam  do  cordis  potos  pagina  proferre?     cuius  vos  esse    8 
filios,   non    solum  gonerositate  prosapiao,    verum    etiam    ot  eh)quontiao  flore    ot    omni 
virtutum  gonerc  comprobatis,  quae  bona  vobis  non  tam  doctrina  contuht  (piam  natura; 
quia   rivus   do   fonte   prorumpons  Hcet  fluondo  proflciat  ot  plonitudincm  curr(Mulo  con- 
quirat,   auctori    tamen    undc    sumit    vocabulum    debet    et    merituiii.      (piom    si    divina    S.) 

ir.  clomontia  usquo  ad  hoc  tempus  suporosse  vohiissot,  sicut  iam  tum  (hi  vostra  imitationo 
hietabatur,  ita  nunc  de  porfoctiono  gaudorot,  cum  spom  ad  rom  cornoret  p(uveniss(!, 
nec  sfbi  invideret  aequalem,  quom  optaverat  csse  moHorom. 


XXVII. 
ITEM  EIUSDEM  ALIA. 

C^LAMLiBET  por  diacouem  lustum  non  meruerim  Htteras  benigni  pectoris  ct  1 
facundi  oris  accipore,  quibus  ot  orudirotur  ingonium  et  dosiderium  pascorotur,  ogo 
tamen,  qui  malo  affectuosus  rusticus  quam  urbanus  impius  iudicari,  scribendi  oppor- 
tunitatem  milii  perire  non  passus  sum;  utpoto  qui  mihi  nohm.  iion  dicam  occasionem 
scribendi,  sed  noc  videndi  vos  unius  saitim  horao  spatium  dopcrire.  idoo(pio  salve  2 
plurimum  dico  ct  rogo,  ut  sine  communi  detrimento  et  utriusque  *♦*  compoudio  nos 
semper,  opportunitate  porrecta,  Htteris  vestris  inlustrare  dignemini,  quia  quod  nobis 
in  affectu  impenditis  non  expenditis,  quod  tribuitis  non  amittitis  et  quod  nobis  in 
charta  transmittitis  vohiscum  corde  retinotis. 


XXVIII. 

30  RURICIUS  OMMATIO  SUO  SALUTEM. 

SiG  a  pietato  vestra  discessi,   quod  a  vobis  ponitus    non   recessi ;    in  eadem  vos    1 
parte  hominis    interioris    exhibui,    in   qua  vobis   remansi.     scio,   quia   ibidom    remansi, 
unde   me    nec    insidiator   antiquus    potuit   noque    recens    consiliator    excludere.     unde    2 
etiam    sententia   ilHus   vos    sapientissimi    Salomonis   admoneo,    fih,    no   derolinquas 
3»  amicum    antiquum,     novus     enim    non    erit     similis     illi.      vinum    novum 
amicus  novus;  votorescat,  et  cum  suavitate  bibcs  illud.    et  idoo  nos  vetere- 
scamus    in  amicitiis   et   de  dio   in    diem    affectibus  innovemur.     quod  si  amicus  reHn-    3 
quendus  non  est,  quanto  magis  pater,  qui  erudiit,  qui  nutrivit,  qui,  adiuvante  domino, 


34  Eccli.  IX,  14.  15. 


2   ille]   O^,   illo  G'^  3  defecit  G  .')  putet  0  7  praepropere]   Canisms,  praeponere  G 

10  de  cordis  potest  6"       uos  G  22  iudicari]   G-,   indicari  G^  23  passus  sum]  passum   G       nolim] 

Lutjohann,  in  olli  G,  nollem  Canislns  24  uidendi  nos  sed  nec  scribendi  coni.  Mommsen      orae  G       salue  G 

25  de  II  rimento   G      suppleas  cum  2G  dignamini  G  30  ommacio  G  31   sic  a]  sic  G  34  solo- 

monis   G         filii   G  3G  ueteriscat   G,  ueterascet  Vuhj.         bibis  G 


334  RURICII  EPISTULARUM 

G      ^^  saeerdotium  iisque   perduxit,   cui   fortasse  etiam  iuxta  divinam  miaericordiam  lucis 

4  istius  debetur  usura.  sed  haec  ego  bcatitudini  tuao  scribo,  non  quasi  aliquid  imputans 
aut  exprobrans,  sed  ut  filio  carissimo,  quem  sine  ullo  naevo  cupio  in  hoc  muudo 
impietatis   incedere   et  purum   atque   immaculatum    in    illo    die    iudicii    coram   deo   et 

5  angelis  eius  ac  congregatione  carnis  totius  apparore.  saluto  itaque  unanimitatem  tuam 
et  rogo,  ut  pro  me  orare  digneris  simulquc,  cum  opportunum  vobis  fuerit,  nos  tanti 
habeatis  visitare.     vale. 


XXIX. 
RURICIUS  EUFRASIO  SUO  SALUTEM. 

1  MmoR,  sanctitatem  vestram  post  tantorum  et  talium  virorum  iudicia  potius  quam   u 

rescripta  etiam  inscitiae  meae  quaesisse  sententiam,  quod  vos  magis  pro  necessitudine 
quam  necessitate  fecisse  conicio,   ne  cuius  tanti  habetis  praecipuum  in    animo   tenere 

"2  (uhum.  videremini  in  negotio  praetermisisse  consensum,  unde  gratias  ago  individuae 
milii  in  Christo  germanitati  vestrae,  quod  ita  de  nobis  praesumero  et  iudicare 
dignamini.    ut   nihil   habeamus   aut    in    caritatis    simplicitate    subdohim  aut  in  veritatis    i5 

3  puritate  fucatum.  reddo  itaque  debitum  unanimitatis  officium  et  de  causa  qua  mihi 
scribere  dignati  estis  idem  me  quod  et  fratres  nostros  sentire  significo.  sed  quid 
facto  opus  sit  vel  quid  mihi  potissimum  fieri  debere  videatur,  per  diaconem  vestrum 
verbo  fideliter  intimavi,  quae  longum  fuit  litteris  indicari.     ora  pro  me. 


XXX.  20 

RURICIUS  HERACLIANO  SUO  SALUTEM. 

1  v/ui  se  reum  de  officio  esse  cognoscit,  prius  suppHcare  debet  quam  audeat 
salutare,  quia  sicut  importune  occurritur  imputanti,  ita  opportune  remittitur  confitenti. 

2  et  ideo  nos  nostram  in  palam  producimus  noxam,   ut   facihus   pervenire   possimus   ad 
veniam,  quia  non  relinquitur  locus  imputanti,  cum  aditus  patuerit  deploranti,  secundum  25 
illam    sententiam:    dic  tu  prior  iniquitates  tuas ,  ut  iustificeris.     non  enim  praevalebit 
accusantis  invidia,  ubi  humilitas  praecesserit  supplicantis.     quam   ob  rem  nos,  si  iam 

3  excusando  diluimus  culpam,  veniamus  ad  causam.  salutem  ergo  tantam  dicimus 
pietati  vestrae,  quantam  potest  aifectus  intellegere  et  non  potest  sermo  proferre, 
quantam    sentire    possumus    et    non     valemus    exponere,     quantam    potest    interioris   so 

4  mens  desiderio  calefacta  concipere  et  non  potest  lingua  exterioris  asserere.  unde 
gratias  agentes  ipsius  caritatis  auctori,  qui  eam  in  cordibus  nostris  est  dignatus  in- 
serere,  oremus,  ut  praecipuum  suae  largitatis  munus  in  nobis  custodire  semper  et 
iugiter  dignetur   augere,   quia  iuxta  apostolum  Paulum   ipsa   est  eminentior   via  quae 

5  ducit   ad  vitam.     quod   superest,    speciahter   quaeso,    ut  communi  patrono  pro   nobis  35 
cotidie    supplicetis,    quia,    sicut    legitis,    multum   valet    oratio   iusti    assidua    et, 
sicut  ipse  dominus  noster  in  evangelio  dicit  de  illo  qui  tres  panes  ab  amico  suo  noctis 


2G  Es.  XLIII,  25.  26.  34  I.  Cor.  XII,  30.  36  lacob.  V,  16.         37  Liac.  XI,  b. 

2  ergo  G              3  filio*,   ras.  s  6'              4  incidcre   G              5.  6.  7  saluto  —  pro  —  opportuimni  — 

uale]  aluto  et  ro  et  nmet\e,  charta  laesa,  perierunt  G            10  siinitatcm  G       aliuni  G  11  necessitudine] 

Canisius,  necessitate  G,  cf.  infra  11,47              13  praetermisse  G             16  fugatnm  G  \\)  longu  perUt  G, 

</•  *"/^«  p.  3:i5,  l.  3            21  ruricius]  rur  periit  G       eracliano  G            22  qui]  q  ^^eriit  G  25  imputantij 
scripsi,   inputacioui  G         aditur?  6"               30  quautnm  G         interiores  G 


LTHKH   II.  XXVIII  t;  :5  —  XXXII  S  H.  335 

tempore    importuiio   fniidcm    sed    saluhriter   f|uo(l    iiupi-nl)it;iti    praestitum    fuerit      G 

insistentis  quod  negabatur  amicitiis  Hagitantis.    reliqua   \nn'  portitorem  verbo  maiulavi,    G 
quac   longum    fuit   littcris   indicari.     unde,    sicut   princi})ium   epistulac  continet,    rogo, 
ut  pro  tarditatc  veniam  dare  dignemini.     vale. 

XXXI. 

RTTRICIUS  EPTSCOPUS  CAPILLUTo   VWM)  SAH  TKM. 

IjliiATi.vs  ago  [tietati  vestrae,  quod  me  cousolare  de  civitatis  ordinatioiu'  digiiamini.  I 
cuni  vohis  sufficere  deo  propitio  satis  abundecpie  possitis.  et  ideo,  (piia  (jiii  vohis  ct 
fratribus  vcstris  placet  nobis  displicere  non  dcbet,  benc  facitis,  ut  hominciii  (luein 
I"  conimunis  consensus  elegit  ordinetis.  sed  admonete  illiim,  ut  vcritati  studeat,  iion  2 
falsitati,  paci,  non  pcrditioni,  disciplinac,  non  discordiac,  utilitati  publicae,  non  privatac 
cupiditati,  iustitiae,  non  rapinac:  tucatur  bonos,  emcndet  rcos;  miscros  non  faciat,  sed 
dcfendat:  corrigat  sontcs,  custodiat  innoccntcs,  ut  ita  agcns  magis  futuro  possit 
placcrc  iudicio  quam  pracscnti. 

i^  XXXII. 

DOMINO  INLUSTRT  SEMPERQUE  MAGNTFTCO  FTLIO  AGRTCOLAE 

RURTCTUS  EPTSCOPUS. 

IvELECTis  littcris  sublimitatis  vcstrac,   gratias  dco  egi,   quod  vos  prius  rcvaluisse    1 
ordinationc  ipsius  quam  infirmatos  cssc  cognovi,  ut  nobis  anxictatcm  tollcrct  et  vobis 

20  reddcrct  sospitatem.    quam  tamen  infirmitatcm  vobis  clcmcnter  inlatam,  propitio  potius    2 
quam  irato  ipso  domino  nostro,  pro  solita  eius  pietate  conicio.    sic  cnim  lcgimus,  quod 
corripiat  dominus  qucm   diligit;    castigat   autcm    omncm    filium    qucm   rccipit. 
quod    ctiam   in  vobis,    quantum   audio,    comprobatur,    ut,    ordinatis    aficctibus   vcstris,    W 
suum  vobis  insinuarct  affcctum,  ct  habitu  animoquc  mutato,  iugum  vobis  suae  lenitatis 

25  imponcrct,  ut  salutari  currui  suo  colla  subdcntes,  dum  mandatorum  suorum  leve  onus 
evehitis,  peccatorum  gravcm  sareinam  dcponatis.    hacc  est  cnim  mutatio  dexterae    4 
excelsi,    dum   de   pcccatoribus   iustos,    dc   extrancis   domesticos,    amicos  sibi  faccrc 
dignatur  cx  servis.    superest,  ut  nunc  convcrsionem  quam  protulistis  in  vestc  probetis    5 
in  corde  et  haec  commutatio  inter  indumentum  vestrum  habeatur  et  animum,  ut  sicut 

30  ille  sub  candidis  vcstibus    habuit  hucusque   nigredinem,   ita  nunc   sub   pullis  vestibus 
opcrum    lucc    candescat.     peccator   cnim    qua   die   conversus   ingemucrit,    tunc   salvus    6 
erit,    dummodo    iuxta    sancti    apostoli   Pauli    sentcntiam,    sicut    cxhibuimus    hactenus 
corpora   nostra   servire    saeculo    et    iniquitati    ad    iniquitatcm,    ita    nunc    exhibeamus 
membra  nostra   servire   iustitiae    in   sanctificationem,   ncc  simus  quasi  timentes   deum, 

35  aliud    scrmonibus    practendcntcs,    aliud    habcntes    in    moribus,    aliud    ostentantes    iii 
vestibus,  aliud  actibus  comprobantes,  ne  nos  mordeat  sermo  ille  dominicus,  sub  vcstitu 


21  Prov.  III,  12.         22  Ilcbr.  XII,  6.         26  Ps.  LXXVI,  11.         32  Roui.  VI,  13.         36  Matth.  VII,  15. 

1  petiit,  fieri  potest  stq^pl.  Mommsen      prastitum  G  2  iusisteiites  G  3  iudicari]  G,  id  sujrraji.  S34, 1. 19 

4  tardita  O  7  cousolare]   G         ciuitatis]  male   G,   autistitis    coni.  LiUjohann ,  ciuis  talis  coni.  Mommsen, 

quid  lateat  assequi  neqneo,  nisi  forte  inter  verba  ciuitatis  et  ordiuatioue  exciderunt  electioue  et  uestra:  nescio 
an  de  Caesario  Arelatensi  episcoiio  a.  502  ordinato  arjatur  8  abuudique  G  9  factis  G  16  iulustri*, 

ras.  e  G  18   relictis   G :  relectis  —  19  coguoui  e.v  ep.  II,  23  Euricius  repetivit  19  ut]  LiUjohann, 

et  G         22  castigat]  ex  ep.  II,  23,  supra  p.  331,  l.  7  inserui,  om.  G     recepit  G,  ut  supra  II,  23         24  mutatu  G 
iugum]   c/.  sujn-a  p.  331 ,   l.  35  25  curui  G  27  de  extraueis]  dextraueis  G  ^  34  scimus  G 

35  praeteudeutis  G  36  uestituo  G 


336  RURICII  EPISTULARUM 

G     ovium  luporum  rabiem  eontcgentcs,  quia  oculus  ille  divinus,  sicut  scriptum  cst,  omni 

7  loco  bonos  spccuhitur  ct  malos.  sine  dubio.  qucm  ad  se  integro  cordc  transire  con- 
spcxerit,  ipse  in  cor  illius  iugi  luibitationc  dcscendet,  ut  eo  habitatore  non  careat,  cui 

8  se  praeparavit  habitaculuni.  gratias  itaque  domino  nostro  super  tam  inenarrabili  eius 
bonitatc    in    communc    rcfcramus,    qui    mavult    servos    suos    nionere    quam    perdere,    5 

0  corrigcre  quam  punirc  ct  pro  usura  brevis  vitac  pcrpetuitatis  rcgna  donare.  quod 
superest.  saluto  plurimum  ct  ancilhim  vcstram  vobis  peculiari  insinuatione  commendo, 
quamlibet  lioc  salva  vcstra  pictate  non  egeat,  ut  quo  eam  suscipcre  tanti  habuistis 
artectu,    semper  foveatis   indultu,    quae    largitate   divina  utrosque  nos  sibi  paravit  ob- 

1 0  noxios,  vos  avos  faciens  sua  fecunditatc,  nos  proavos.     domnam  filiam  meam  desiderio   lo 
et  honore  quo  dignum  est  sospito.     ob  cuius  agnitioncm,    si  facultas  esset  ambulandi, 
erat   voluntas    promptissima   vos   visendi,    ut   quam   interioribus   oculis   pro    affinitatis 
ipsius    coniunctione    iugi    recordatione    conspicimus,     etiam    exterioribus    cerneremus. 
opto  bene  agas. 

XXXIII.  15 

DOMINO  SANCTO  ET  APOSTOLICO  OMNIQUE  A  ME 

HONORE   ET  AMORE   SPECIALIUS  ****  FRATRI  CAESARIO 

EPISCOPO  RURICIUS. 

1  r  RATER    ct    compresbyter    noster    Capillutus    dupliciter    hac    vice    nobis    gratus 
apparuit,   dum   et   ipse   nobis  iam   diu   desideratus    occurrit   et   quandam  vestri    prae-   -'"' 
scntiam  nobis  per  vestras  litteras  rcpraesentat,     quo  redeunte,  has  reddere  procuravi, 

2  quibus  dcbitum  beatitudini  vestrae  rcpendo  caritatis  officium.  quod  vero  scribitis,  cur 
ad  synodum,  sicut  collocutio  habuit  nostra,  non  venerim,  fecit  hoc  infirmitas,  non 
voluntas.     ipsi   etenim  recolere   potestis,  quam  fessum  me  Burdigala  videritis,    et  hoc 

3  hieme,  quando  esse  soleo  fortior  solito.     qui  aestivis  diebus  etiam  in  hospitio  meo  et  20 
locis  frigidis  ipsam  consuctudinariam  infirmitatem  sustentarc  vix  valeo,  ne  dicam,  quod 

4illos  coetus  regionis  illius  ferre  quivcrim,  si  venissem.  unde  magis  spero,  ut  pro  me 
orare  digncmini,  ct  ad  tempus  aliud  quod  intimatis,  si  ****  deus  vitam  cesserit,  venire 
vultis,   nobis  per   hominem   vestrum   maturius    indicetis,    quia   litteras  vestras    ad  me 

5  modo    tardissime   venisse    significo.      quin   etsi    non  pro   dignitate   vel   pro   aetate    non   3o 
debcmus  tardius  quam  alii  commoneri,   qui  fortasse,    ut  minus  prudens  dicam,   mere- 
bamur    ambiri;    quia    si    aliis    nomen   urbium   praestat   auctoritas,    nobis    auctoritatem 
demere  non   dcbct  urbis   humilitas.     siquidcm  multo   mclius  raultoque   eminentius   est, 
civitatem  de  saccrdote  quam  sacerdotem  de  civitate  notescere. 


1  I.  Petr.  III,  12. 


2  boiius  speculatfjr  G  3  disceudit  G  B  perpetuitatis]  scripsi,  perpetuatis  G,  perpetua  Canisius 

7  plurimum]  lu  *.  l.  G '         ancillam]  Fapianillam,  cf.  infra  II,  37         peculiare  G  8  quo  eam]  coeam  G 

10  domnam]   G  15  XXXIII]   ad  Buricium  Caesarius  ep.  XII,  supra  j>-  274,  miserat  17  suppleas 

excolendo  :  cf.  infra  II,  40  19  ac  (r  21  sepraesentat  G  23  sydonum  G  24  recolere] 

le  8.  l.  G^  2.0  qui  aestiuis]  LUtjohann,  quia  stiuis  G  26  uix]  in  ras.  G-  27  coetus]   G,  aeres 

infra  p.  338,  l.  19,  aestus  coni.  Basnat/e  :  Caesarius  sub  die  III  idus  8eptembris  Messala  v.  c.  consule  concilio 
Affathensi  (a.  .506)  subscripsit  28  ad  tempus  aliud]  superueniente  aniio  sujira  p.  274,  l.  23        me,  si  suppl. 

Momrasen  30  cjuin]  Momvisen,  quia  G         non  debemus]  ne  debemus  G 


LIBEK  II,  XXXII  §  t;  -  XXXI V  §  U.  337 


XXXIV.  G 

DOMINO  SAXCTO  KT  APOSTOJ.ICO  MIllKaH  IX  CIIKISTO 

DOMINO   SPEOIALI   CULTU  AFFECTUQUE    CETKUI8   PUAHFKUENDO 

PATRONO  SEDATO  EPISCOPO  RUIUCIUS  EPISCOPUS. 

•■'  UuM  scribendi  vobis,  domnis  pectoris  inei,  animus  vos  sitiens  occasionem  frequcnter    1 

inquirit,  aliquando  diuturna  mcditatione  pertractans  rcpperit  idoneum  portitorcm,   pcr 
quem    ct   silcntia    longa    disrumpcrct   ct    sibi    spiritalcs    dclicias    postularct,   oris   vcstri 
cupicns  rore  rcspcrgi.     dc  qua,    ercdo,    siti    sanctus   psalmista  diccbat:    aniiiia    mca    "2 
sicut  tcrra  sinc  aqua  tibi,    illa  nimirum  aqua  ariditatcm  corporis  sui  rcstiiigucrc 

1"  sobria   cbrietatc   dcsidcrans,    de    qua   dominus   nostcr  in    cvangclio    clamarc    digiiatur: 
si   quis   sitit,    vcniat   et  bibat.      flumina   cnim   a<juae   vivae   de   vcntre   eius 
fluunt.     hanc   aquam  Samaritanae    etiam   idem   dominus   ofFcrebat,    hoc   est  ccclcsiac    3 
ex  gcntibus  congrcgandac,  dicens:    aqua  quam  ego    dabo  fiet  in  eo  fons  aquac 
salientis    in    vitam    aeternam.     hanc   aquam    si    quis    fidelis    non   gustu    tantum    1 

15  summo  tenus  ore  libaverit,  sed  totis  animae  visceribus  appetens  conviva  sorbucrit, 
protinus  in  laudcm  domini  omnipotcntis  erumpet  et  hoc  incipict  ructarc  quod  bibcrit, 
sicut  bcatissimus  evangclista  atquc  discipulus,  qui  super  pectus  domini  recumberc 
meruit,  mysteria  regni  caelestis  haurivit  et  in  illam  vocem  quam  ante  nullus  audicrat 
clamavit:    in   principio   erat   verbum    et  verbum   erat  apud  deum    et   deus 

20  erat  verbum.    hoc  erat  illud  verbum,  quod  sine  tempore  a  patre  genitum  in  tcmpore    5 
creatur  ex  matre,  ut  creator  ficret;  ut  esse  posset  humanitatis  quaedam  portio  divini- 
tatis  totius  plenitudo  ct  plcnitudincm  humanitatis  portio  ipsa  humanitatis  sua  passionc 
redimeret,    dum  imago  invisibilis  dei  forma  fit   servi;    ut  posset   impassibilis   pati,    in- 
comprehensibilis   capi,   immortalis  mori,   qui  mortem  occumbendo  perimeret,    ut  vitam 

25  resurgendo   repararet.     sed   quid   ego   oblitus   mei,    avidus   tui,    quasi  de   huiusccmodi    6 
rebus  tecum  colloquens  et  inde  in  desiderium  tui  vehementius  perardescens,  restinguerc 
sitim  meam  velut  quodam  dilcctionis  rivulo   festinans,   inscrutabilia   et  inaccessa  per- 
temptans,  quid  loquar,  qui  loquar,   cui  loquar,   non  considero?     sed  dabit,   ut  confido,    7 
veniam  pictas,  quam  committit  affcctus,  quia  caritas  omnia  sustinet.    salve  itaque    8 

30  plurimum  dico    individuo    mihi   pectori  vestro   et  rogo,    ut   pro    me    inccssantcr    orare 
dignemini,  simulque  etiam  partem  corporis  mei,   per  quam  vobis  has  trado,   pcculiari 
insinuatione  commendo,  ut  in  illis,  quam  me  diligatis  integre,  comprobetis.    quos  vobis    9 
eo  arbitror  fore  cariorcs,  quia  meam  vobis  secum  deferunt  portionem,    quibus  quicquid 
dignati   fueritis   dilectionis   impendere,    nobis  vos  conferre  cognoscite,   quia,   si  iuxta 

35  sanctum    apostolum    minus    membrum    maiori   in   dolore    compatitur,    et  maius  procul 
dubio  in  minoris   prosperitate  laetatur.     ct  ita  demum   fit,    ut,    omnibus  usqucquaque  10 
membris  in  pace  et  quiete  compositis,  caput  totius  corporis  rector  utpote  et  dominator 
exsultet.    in  quo  capite  omnia  membra  iubentur  aspicere,  dicente  propheta:  sapientis 
oculi   in    capite    cius.     quos  alius  propheta  evidentcr  exponit,   dicens:    oculi   mcill 

40  semper  ad   dominuiii,    quia   ipse   evellet   de  laqueo    pedes    meos;    et  itcrum: 


8  Ps.  CXLII,  6.  11  loann.  VIL  37.  38.  13  loann.  IV,  14.  19  loann.  I,  1.         29  I.  Cor. 

XIII,  7.  35  L  Cor.  XII,  26.  38  Eccl.  II,  14.  39  Ps.  XXIV,  15. 

5  *orauis,  ras.  i  G  6  inquirit]  G,  inquirit  icl  coni.  Mommsen       iduneum]  on  s.  l.  G^  7  postolare 

coris?  corr.  postolaret  oris  G  8  site  G  12  fluuut]  G,  fluent  Vulfj.  13  aquam  G  14  salientes  G 

16  erumpet]  scripsi,  erumpit  G  17  atque]  G-,  ad  riuera  G^  18  auriuit  G  21  possit  G  23  sit  G 

possit  G  25  repararit  G  27  riuuluo  G        inscrutabilia]  c  in  ras.  G^  29  cumittit  G  34  di- 

lectiones  G       quia]  i  s.  l.  G  ^       iuxta  G  ^  35  dolori  G  36  mino^  (t.  e.  minorumj  G  37  donator  G 

38  sapieutes  G  40  euellit  G 

SlDONIUS.  43 


338  RURlCll  EPISTULAKUM 

(t  I2atl  te  lovavi  oeulos  nicos,  qui  habitas  in  caolo.  crigamus  itaque  oculos  nostri 
cordis  ad  (Miristum  et  in  mundi  istius  nocto  manus  nostras  opcribus  fructuosis  ex- 
tollamus  ad  domiiunn.  ut  ipsc  caput  nostrum  cssc  dignetur  ct  nos  adhaercre  capiti 
nostro  ut  utilia  corporis  sui  mombra  moroaniur,  ut  do  hoc  saeculo  discedentes  tamquam 
» =.  exitu  Israhcl  dc  Aogypto  dicero  rodomptori  nostro  possimus:  adhaesit  post  te  s 
anima  moa.  mo  autom  suscepit  dextcra  tua;  cum  ea  dicbus  ac  noctibus  fuerit 
in  corporis  huius  oarcere  moditata,  undo  non  confundatur  cducta.     ora  pro  me. 


XXXV. 

DOMIXO  SANCTO  ET  APOSTOLICO  MIHIQUE  IN  CHRISTO 
DOMINO   SPECIALI  CULTU  AFFECTUQUE   CETERIS  PRAEFERENDO         lo 
PATRONO  SEDATO  EPISCOPO  RURICIUS  EPISCOPUS. 

1  Per  archiatrum  Palladium  litteras  fecundi  cordis   et  facundi  oris   accepi,   quae 

2  nos  ad  visionem  mutuam  voto  pectoris  invitabant.     sed  quid  facimus,   quod  desideriis 
animorum  nostrorum  diversa  membrorum  resistit  infirmitas,  dum  vos  nimietate  robusti, 
nos    tenuitate    exesi    corporis    impedimur,    dum    vos    alieni    et    quattuor    pedes    ferre  is 
ncqueunt  ponderosos,   me  etiani  proprii  et  duo  sustinere  prae  defoctione  vix  possunt? 

3  quo  fit,  ut  implerc  communia  vota  nequeamus.  ego  enim,  testis  est  dominus,  quod, 
si  valuissem,  ad  synodum  condictam  omni  aviditate  vcnissem,  sed  me  a  dispositi 
itineris  vohmtate  necessitas  imbecinitatis  inhibuit,  quia  aeres  regionis  ilhus  prae- 
sertim  hoc  tempore  ferre  non  poteram:   quod   et  vos  ita  credere  confido  et  pravos  ad  20 

4  aliud  derivare  non  dubito.  his  itaque  sufficienter,  ut  potuimus,  indicatis,  salutatione 
animi  desiderantis  impensa,  si  dignum  ducitis,  transmisi  vobis  cabalhim,  qualem  vobis 
sciebam  esse  nccessarium,  mansuetudine  placidum,  membris  vahdum,  firmum  robore, 
forma  praestantem,  factura  compositum,  animis  temperatum,  scihcet  nec  tarditate 
pigrum  nec  velocitate  praeproperum,  cui  frenus  et  stimulus  sit  sedcntis  arbitrium,  cui  25 
ad  evehendum  onus  et  velle  suppctat  pariter   et   posse,   ita  ut  nec  cedat   superposito 

5nec  deponat  impositum.  supcrest,  ut  rescripto,  quomodo  vobis  placeat,  indicctis, 
quamUbet  ita  dc  individuo  mihi  cordc  praesumam,  quod  vobis  etiam  mala  a  me  com- 

6missa,    non  dicam  transmissa,   complaccant.     tanta  est  enim  integri  vis  amoris,   ut  in 
aniico  nil  disphceat,  cum  magis  malum  disphcere  debeat  de  amico.    ct  hinc  ihud  est,   30 
quod   iudicia    hominum    aut    amore    praepediuntur   aut  odio,    ut  recta  non  proferant. 

7  vos  vero,  quos  nec  odium  exasperat  nec  inflammat  invidia,  et  iocos  nostros  hbenter 
accipitc  et  de  sospitate  vcstra  vel  actibus  affluenter  instruite,  ut,  dum  vos  diutius 
legimus,  copiosius  imbuamur.     ora  pro  me. 


1  Ps.  CXXII,  1.         5  Ps.  LXII,  9. 

•3  utj  Liitjohami,  et  G  4  ut  iitilia]  scripsi,  ut  illia  G,  ut  illa  Canisius  5  iii  sup2>l.  Liltjohann 

8  XXX\']    Sedali   epislulae   nr.  IX,   supra  2>.  273  Buricius    respondet,   cxu    pro   caballo    transmisso    Sedatus 
gratias  agit,  supra  p.  274,  ej).  nr.  XIII  12  arciatrum  G  18  sydouum  G        me  a]  Mommsen,  mea  G 

19  regiones  G  22  desiderantis]  Mommsen,  desiderantes  G  23  mansuetudiue  —  27  impositum]  ex 

ep.  I,  14,   supra  p.  307,  l.  39  —  p.  308,  l.  3  Ruricius  exscripsit  placitum  G  24   forma]    firma  G 

26  caedat  G  27  ut]  &  G  29  in  amico]  coni.  Canisius,  in  amicum  G,  amicum  Mommsen  31  pro- 

ferant]  Momvisen,  proferebant  G  32  locos  G 


LIBER  11,  XXXIV  §  12  -  XXXVIII  §  2.  1^39 


XXXVI.  Q 

DOMINO  SANCTO  ET  APOSTOLTCO  MIIIIQTTE  IN  CIIRISTO 
DOMINO  SPECIALITEU  EXCOLEXDO  FIIATUI  CAESAUK)  EIMSCOro 

uruicirs  EPiscoprs. 

'•"  vjui  occasiones  scribomli  iiobis  iiiviccin  pro   mutua   caritato    iiKjuiiiiiuis.    (il>hi(;is    1 

praetermittoro  non  doboinus,  ut  conforat  nohia  (juandani  ])raesontiae  portioneni  serino 
mediator,  qui  oniittitur  neo  ainittitur,  tribuitur  ct  babctur,  vidctur  disccdcrc  ncc 
rocodit,  a  mo  dirig-itur,  a  to  suscipitur,  a  iiic  scril)itur,  a  to  lc<^itur  ncc  tuiiicn  dividilur. 
cum   (juusi    divisus    intogor    tamon    utriusquc    cord^!    toneatur.    t|uia    vcrbi    inorc    divini 

11'   traditur  ot  non  of^rcditur.  confortur  indif^cnti  ot  non  aufcrtur  auctori,  accipicntis  liiciinii 
sine  dispendio  largiontis,  ditans  inopom  ncc  attonuans  possessorcMu.    ideoquo,  vcniento    2 
illo  dulcissimo  moo   nepote  I'arthenio,    has  per  ipsum  dare   non    distuli,    ut  et  meam 
vobis   praosentiam    littoris   exhiberom    et    ipsum    paritor    commendarem;    cui    quicquid 
dignati  fuoritis  dilectionis  impendere,  nobis  vos  praosontare  noveritis.     simulque  otiam    li 

i^  peculiarius  rogo,  ut  pro  me  ipsisque  pignoribus  nostris  incessantor  orotis.  nec  impcdiant 
aflFectui  amorum  nostrorum  spatia  interiecta  regionum,  (piia  (|ui  in  (bniiino.  (|ui  praesens 
est  ubiquo,  se  diligunt,  non  credendi  sunt  disparati  corporc,  cum  paii  in  oo  monte 
iungantur,     ora  pro  nie. 

XXXVII. 

20  RURICITTS  EPISCOPTTS  DULCISSIMIS  NEPOTIBUS  PARTHENIO 

ET  PAPIANILLAE. 

JrosTQUAM  pietas  vestra  discessit,    dimidium  esse  me  sentio,    quia   maxinuim   mei    1 
partem,  hoc  est  interiorem  hominem,  residente  corpore,  vobiscum  ambulasse  cognosco, 
ita  tamon  quod  et  vos  in  pectore  meo,  quod  hic  remansit,   manere  conspicio.     saluto    2 
25  itaque   dulcedinem  vestram    et,   ut  verborum   meorum   memores    sitis,   admoneo,   quia 
certum  est,  vos  iuxta  Salomonis  sententiam  posse  in  bonis,  deo  dirigente,  proficere,  si 
seniorum  consilia  et  amori  habeantur  et  uaui.     opto  bene  agatis. 


XXXVIII. 

RURICIUS  EPISCOPUS  FRATRI  PETRO  EPISCOPO. 

vJuiA  oboedientia  sacrificiis  antefertur,    idcirco    rusticitatem   meam  malo  prodere    1 
quam  perdere   caritatom:    scientia   enim    inflat,   caritas,    ut  ipsi   molius   nostis, 
aedificat.     quam  ob  rem,   quia  iussistis,   ut  vos  per  singulas  occasiones  et  de  meis    2 
actibus   facerem   certiores    et   desiderium   vestrum,    quod    mihi    non    meo    merito    sed 
generali    et    insita    vobis    dilectione     dependitis ,    alloquio    temperarem ,    me    quidem 


27  Prov.  XII,  15.  31  I.  Cor.  VIII,  1. 

5  qui  —  11  possessoreni]  cum  epistula  II,  5  ad  verhim  fere  conveniunf-         occasionis  G  7  mcdia- 

tor]  Canisius  coni.,  meditator  O,  meditatur  supra  II,  5  discendere  G,  ut  supra  II,  5  9  integri  G 

11  dictans  O,  ut  snpra  11,5  12  partlienio]  scripsi,  cf.  Greg.  Tur.  hist.  Fr.  111,36,  parthemio  G  13  com- 

mendare  G  14  presentai-e  O,  praestare  coni.  Liitjohann  15  incensanter  G  10  qmorum  corr. 

amorum  O^  17  disparati]    c/.  suj^ra  p.  312,  1.25  cum]  **  ||  (cii  su^jpl.  6r")   0  pari]  Liitjohann, 

p  &  G,    pariter  Canisizis  20   parthemio  0  22   dimidium]   G,   scrihas  diuisum  ?  ut  stipra  p.  311, 

l.  9.  318,  l.  37  23  cognosce  corr.  cognosco  G  *  24  remansit]  uos  repetit  G  33  meo]  e  corr.  G  ^ 

34   alloqui   G         quidem  rersu  exennte  G :  deo  sitpj)!.   Canisius 

43* 


340  RURICII  EPISTULAilUM 

Ct      propitio    fortiorem    deo,    sed    plane    omne    hospitiolum    nostrum    diversis    incommodis 
3    laborare    significo.     peculiarius    rogo,    attcntius   domino    supplicctis,    ut    qui    nobis   in- 
columitatem  vestris   orationibus   reddidistis,    ct   his  opem  ac  medcllam  divinae  miseri- 
cordiae  intercessionis  vestrae  patrocinio  conferatis.     ora  pro  me. 


XXXIX.  5 

DO:\riNTS  SUBLIMIBirS  ET  MAGNIFICIS  FILIIS  EUDOMIO 
ET  MELANTHIAE  RURICIUS  EPISCOPUS. 

1  v/LAM   gravis   mihi   orbitatis  vestrae    sit   luctus,    testis   est  pectoris  mei  conscius 

2  deus;   quod  verbis    subtilitatis   vestrae   indicarc   non  possum.     nam  ita  animum  meum 
doloris  vestri  passio  sauciavit,  ac  si  unum  de  propriis  affectibus  perdidissem,  quia  me  w 
vobis  proximum  et  quodam  modo  consanguineum  bene  mecum  agendo  fecistis.    atque 
ideo,    quia    labores    et    angustias    nostras    frequenter    in    vos    pro    vestra    dignatione 

3  suscipitis,   iustum  est,  et  nos  vestris,  cum  acciderint,  participare  maeroribus.     si  enim 
iuxta  apostoli    sententiam   unius   corporis   membra   sibi  invicem   compatiuntur  et   con- 

4  dolent.   dccet    nos  quoque  eorum  incommoda  ****  saepe  percipimus.     dolemus  itaque   i-> 
casui  vestro  et   planctibus  vestris  interesse    nos    credimus.     sed   quid   facimus,    domni 
filii,   quod  voluntati  divinae  resistere  nec  possumus  noc  debemus  et  omni  sollicitudine 
praecavere,  ne  dum  dulcia  nobis  pignora  nimio  dolore  deflemus,  blasphemi  quidem  et 
iniuriosi  inveniamur  in  domino  et  gravius  animas  nostras  auctor  ipsius  mortis,  inventa 

5  occasione,  confodiat,  quam  carorum  amissione  percussit.     ideoque  in  omni  amaritudine   20 
vel  dolore  ad  deura  nobis  est  refugiendum  et  ad  illum  omnes  casus  nostri  toto   corde 

6  referendi,   qui  sanat  vulneratos,    qui  relevat  maestos,    qui  consolatur  adflictos.     et  illa 
sancti   lob    sententia    omnino   dicenda   est:    dominus    dedit,    dominus   abstulit, 
sicut  domino   placuit,   ita  factum   est;    sit  nomen   domini  benedictum.     et 
ille  hoc   quando  dicebat,   decem  filios  cum  omni  facultate  perdiderat  nec  tamen  blas-  25 
phemare  aut  damno  aut  dolore  compulsus  est,  sicut  dicit  scriptura:  in  omnibus  quae 

7  acciderunt   ei    nihil  peccavit   labiis  lob.     quod  ego   pietati  vestrae   scribere    pro 
mutua    caritate    praesumpsi,    ut    dolorem    animorum    vestrorum,     quem    litteris    meis 

8  mitigare  non  poteram,   vel  divinis  eloquiis  utcumque  moderarer.     vere,    si   mihi  quasi 
vestro  creditis  cordi,  non  minimum  potestis  capere  de  Christi  domini  vokmtate  solacium,   3o 
quod,  quatenus  ipsum  immaturus  manebat  interitus,  talem  eum  est  dignatus  assumere, 
qualium   regnum   docuit   esse    caelorum;    ut    et    patronum  haberetis    ex  filio  et  minus 
doleretis  amissum,  quem  a  domino  videbatis  assumptum.     opto  bone  agatis. 


14  I.  Cor.  XII,  26.  23  lob  I,  21.  26  lob  II,  10.  32  Matth.  XIX,  14. 

1  porciorem  G  *,  forciorem  G  ^         deo  sed  plane]  Mommsen,  sed  eu  (heu  G  ^)  planum  (corr.  plenum  G'^)  G 
3  red  |!  distis  G      ac  medellam]  a  medellam  G,  a  medella  coni.  Mommsen  7  melantiae  G  9  subtilitatis]  G, 

sublimitati  coni.  Basnage  11  quadam  modo  consanguineam  {corr.  consanguineum  G^)  G  12  uos] 

Lntjohann,  uob  G  13  accederint  G  15  eorum]  rersib  exeunte  G  :  miserere  quorum  sujypl.  Liltjoliann, 

persentire,    quos  a  nobis  indiuiduos  esse  post   incommoda  suppl.  Mommsen  percepimus    coni.  LUtjohann 

16  sed  —  33  assumptum]  cum  epistula  II,  3  conveniunt         domni]  G  18  quidam   G  21  onuiis  G 

22  consolator  G  24  et  —  27  lob]  sujyra  p.  313,  l.  3  desidera^dur  27  accederunt  G  28  quem] 

sciebam  quod  m  ep.  II,  3  add.  29  moderarer  uere]    moderare   reuere  G    '         32  qual  (iO  regiin  docuit 

in  ra.i.   G ')   G,  qualium  regnum  dixit  stqjra  II,  3         ex]  &  G 


LIBER  ri,  XXXVIII  §  2  -  XLI  §  4.  341 


XL.  O 

DOMINO  SANCTO  ET  ArOSTOLICO  MIIIIQrE  IX  CTIRISTO 

DOMINO  CULTU  AFFECTUQUE  SPECIALIL  S  EXCOLENDO  rATIlOXO 

YICTORIXO  EPISCOPO  RUKICIUS  EPISCOPUS. 

^  Jb  RATER  et  compresbyter  noster  Capillutus,  licet  Jipices  vestros  nobis  non  detulerit    1 

in  charta  relegendos,  tamen  potius  exhibuit  in  corde  conscriptos,  unde  eos  nec  fur 
auferre  ncc  violcntus  cripcre  ncc  imbcr  eluere  ncc  vctustas  possit  abolcrc,  duni  mihi 
fidelis  admodum  vcstri  pcctoris  consors  et  dicatissimus  delator  sacpius  inculcat  et 
dulcius,  qualitcr  mc  ct  quam  assiduao  dilectionis  dente  ruminetis;  non  (juod  in  mc  sit.    2 

it»  unde  caritatis  vestrac  pascerc  possitis  esuriem,  qui  solidos  ct  numquain  pcrituros  cibos 
et  accipcre  soliti  cstis  et  dare;    sed,  quando  fortior  esca  dcfucrit,   tcnuitatcm  nostram 
pro    lactis    poculo    sorbeatis,    ut    desiderium    pii    cordis   ct   puri    alimcnto   innoccntiae 
tcmperctis.     ncc  mirum  est  hoc  tamen  in  vestra  virtute  miraculum.  ut  diligatis  vene-    3 
rantes  vos ,    qui  odientes  amare  consucstis;    siquidcm  ct  ad  augcndam  circa  nos  cari- 

!•'  tatem  vestram    duo    lumina    nostra   detinetis,    Aurelianum    dico   atque  Lcontium.     pro    4 
quorum  spe  et   consummatione   rogo    ut   indesinenter  divinae   misericordiae,    sicut  vos 
confido  facere,  supplicetis  et  cum  illis  iterum  pro  nobis  scmper  orctis,  quia  fiducialiter 
crcdo,    quod    profectioni  vestrae   et  illorum  incipiontiac  pro  ipsa  adhuc  tcneritudine  a 
nutritore  domino  nil  negetur.     salutem  itaque   uberem   dico    pietati  vestrae,    quantum    5 

20  potest  promere  oris  effatus,  non  quantum  cordis  poscit  affcctus,  ct  rogo,  ut  praefatos 
dulcissimos  stimulos  pectoris  mei  nostro  nomine  sospitetis  nosque,  quotiescumque  se 
opportunitas  porrexerit  portitoris,  benedictionis  vestrae  imbribus  irrigetis.    ora  pro  me. 


XLI. 
RURICIUS  EPISCOPUS  APOLLINARI  SUO  SALUTEM. 

^■>  Affegtus    sublimitatis    vestrae    in    visceribus    nostris    violentus    exactor    est    et    1 

amori  vestro  me  potius  quam  pudori  meo  servire  compellit,  dum  non  considcrat,   quo 
sermone,   qua  pagina,   tantum  vestris  imperiis  obsequamur.     cogitis  enim  nos  auribus    2 
peritiae  vestrae  verbis  rusticis  iniuriam  frequenter  inferre,  dum  apices  nostros  saepius 
vultis   accipere:    pareo  voluntati  vestrac,    pareo   iussioni.     malo   enim  de  me  ipso  tibi    3 

30  magis  quam  mihi  credere,  quia  pictatis,  non  potestatis  est  quod  iubetis.  et  idco  quae 
displicucrint  emendabitis  procul  dubio  potius  quam  prodctis,  siquidem  nihil  est 
imperiosius  caritate,  cui  quisque  toto  corde  se  dederit,  libenter  et  vincula  illius 
impacta  patictur  et  onera  inlata  portabit,  dum  praecipientis  imperium  non  invitus 
excipit,    sed   devotus    exercet.     praestabit   itaque    divina  misericordia,    ut,    tumultibus    4 

3i  temporis  liuius  vel  necessitatibus  aut  deletis  in  perpetuum  aut  parumper  oppressis, 
citius  fructus  nos  faciat  de  nostra  capere  praesentia,  ut  desideria  quae  incitantur 
affatibus  aspectibus  mitigentur. 


4   uicturino  G  5  capices,   exp.  c  G^  6  potius]  Mommsen,  totius  G,    totos  coni.  Liitjohann 

7  uetustus  G         obolere  G  8  fideles  G         ammodum  G         pector  G         dicatissimus  delator]  Mommsen, 

decacissimus  lelator  G,  deditissimus  delator  Canislus  9  dilectiouis]  6'-,  dilectiones  G^  11  accepere  G 

14  consuistis  G  15  detinetis]  Canisius,  etinetis  G       auriHanum  G  18  incipientiae]  G,  cf.  ep.  Caesariae 

Arelai.  apud  Martene  et  Durand,  Anecd.  tom.  I,  p.  4  :  qui  vobis  incipientiam  donare  dignetur  et  perfectionem 
20  effatus  corr.  affatus  G      prefatus  G  21  dulcissimus  G       nostro]  n  (i.  e.  non)  G  24  appollonari  G 

30  potestati  G  31  meudabitis  G  32  derit  G  33  inuitus]  non  repelit  G  34  praestauit  G 

tumultiba  G  2>b  deletis]  Mommsen,  dilectis  G^,  diletis  (r-         paruum  per  G  3(5  citius]  G'-,  *itius  G^ 

fructus  nos]  G-,  f*cti*s  *os  G^,  cf.  infra  II,  63  37  affatibus  G,  cf.  infra  11,63       mitigentur]  finit  add.  G 


342  RURtCII  EPISTULARUM 


Q  XLII. 

DOMIXO  DEYINCTISSIMO  ET  MIIII  OMNI  IIONORE  YENERABILI 
FRATRI  LEONTIO  RURICIUS. 

1  Gtratias  ago.  quod  ct  nostri  ciiram  gercre  et  novitate  holerum,  quae  libcnter 
habero  nos  nostis,  nos  reficerc  tanti  habuistis:  quod  et  consuetudini  praestatis  pariter    & 

2  et  auKM-i.  ideoque,  rcdcunte  pucro  vcstro,  rcddo  rcciprocum  sospitationis  officium  et, 
ut  do  suscepto  deo  propitio  officio  indesincnter  cogitetis,  admoneo,  quia  dcus  non 
initium  boni  opcris,    scd  fincm  rcquircrc  comprobatur,    dicens:    qui   perseveraverit 

3  usquc   in  finem,    hic   salvus   erit.     praestabit,   ut  credimus,   misericordia  ipsius, 

ut  qui  pacnitcndi  vobis  animum  inspirarc  dignatus  est,    ipse  vobis  ct  in  augendo  vir-   w 
tutem  et  in  consummatione  plcnam  tribuat  pro  sua  miseratione  remissioncm,  qui  solus 
potest  et  sanare  corrupta  et  reparare  collapsa  et  delere  commissa  et  abolcre  practerita, 
eonservare  praesentia  et  donare  ventura. 


XLIII. 
RURICII  AD  DOMNUM  CONSTANTIUM.  15 

1  De  deliciis  transmissis  gratias  ago  et,  quantum  indicastis,  tantum  me  utrarum- 
que  avium  suscepisse  significo.  simulque  etiam  per  pueros  ipsos,  qui  nobis  haec 
detulcrunt,  tergus  aprunum  me  pietati  tuae  indico  transmisisse,   ut,   dum  nos  volatilia 

2  quae   transmisisti   delieiamur,    tu   bipcde   de    quadrupede   facto   satieris.     cuius    tamen 
malo    carne   quam  vita   capiaris,    quia   qui    semper   de   saecularibus   cogitat   et  iugiter  20 
terrena    meditatur,    huic    animanti    a    scriptura    divina    merito    comparatur;    quia    de 
omnibus  animalibus  solus   homo   sublimis   creatus   est  ct  effectus,   ut  auctorem   suum 
semper  caelo  intentus  aspiciat,  non  mundiaha  opera  solo  incessabiliter  defixus  exerceat. 

XLIY. 
AD  DOMNUM  AMBROSIUM  EPISCOPUM  RURICIUS  EPISCOPUS.  25 

1  A.POSTOLICA  praccepta  nos  commonent,  ut  a  quibus  divina  percipimus,  eis  terrena 
praebeamus.  quod  nos  vel  in  hac  dumtaxat  parte  servantes  pro  caelestibus  epulis, 
quas  nobis  et  sermone  vivo  ct  patrum  tractatibus  ministratis,  legumina  marina  trans- 
misimus:  per  haec  nil  nos  habere  proprium  comprobantes,  siquidem  et  a  divinis  bonis 

2  sumus,    quae  vos   tribuitis,   peregrini   et  vobis   peregrina  transmittimus.     itaque,   quia  3o 
nos  a  mannis  caelestibus  exsulare  et  solis   terrenis    scdibus    incubare   cognoscimus,   a 
vobis   specialius  postulamus,   ut   haec  aliena  a  nobis  libenter  accipere  ct  vestra  nobis 
dignemini  frequenter  impendere.     illud  sit  affectionis,   hoc  ministerii:   illud   doctrinae 
praestetur,  hoc  gratiae. 


8  Matth.  X,  22.  21  H.  Petr.  H,  22. 

2  deuictissimo  O        uenerabile  G  3  leoncio  O  4  noui*te,  ros.  t  O  5  nos  nostis  cor?'. 

non    nostis  6"  U   praestauit  G  misericordiam   O  11    consummationcm   O  13   uentura] 

finit  add.  O  15  rurici  O         domnum]  0  18  tua  0  21  terrenam  O         animanti  a]  Liitjohann, 

animantiae  O  22  effectus]  malim  erectus  2b  domnum]  G  26  nos]  G'^,  non  G^  30  uobis] 

Liitjohann,  uos  O  31  mannis]  scripsi,   marinis  O,   mensis  Liitjohann,  cf.  lurenc.  carm.  in  Exod.  66.3: 

mannamque  caelestem  33  doctrinae]  coquinae  coni.  Mommnen  34  praestitur  0,  praestatur  Canisius 


LIBEH  11,   XLU  §  1  —  XLVII  §  1.  343 

XIA'.  G 

AD  DUMNUM  IIISPANUM  RURICII  EPISCOPI. 

Auo  gratias,  (|iu)i1,  duin  uobis  Duranouiae  spolia  transniittitis,  pictattMn  vcstrani  I 
crga  nie  sincerissimani  comprobatis,  qua  uos  aniplius  <iuani  deliciis  delectanmr: 
5  siquidem  iude  esuriem  corporis  compcsccmus.  hinc  cordis;  inde  ventri  transitorium 
porrigimus  pastum,  hinc  vcro  animo  mansurum  praebenms  atlectum.  proindc  tam  2 
amori  quam  muneri  vcstro  gratias  rcpcnsantcs,  rcciprocis  pietatcm  vcstram  pluri- 
mum  sospitamus.  ct  quia  dc  nostra  dignaris  cssc  salutc  sollicitus,  iuxta  vota 
pictatis  vestrac  mc  valere  signitico  simulque  deposco,  ubi  sanctum  pascha  lacturi  sitis, 
1"  mc  rccurrentibus  instruatis. 

XLVI. 

RURICII  EPISCOPI  AD  PRESBYTERUM  ALBINUM. 

Lii5i  ad  mc  communis  luctus  nuntii  rumorc  pcrvenit,    (juod    tanuMi    miratus  suni.    I 
quod  non  hoc  prius  cx  germanitatis  vestrae  rclatione  cognovi,  ipsc  ad  vos  rcquirendos 

ij   continuo  vcnisscm,  nisi  me  dierum  liorum  reverentia  rctardasset.    has  transmisi,  quibus    2 
spcro,   ut  mc  cxcusatum   habere   dignemini    et    filiam   nostram,    quam   audio   se  veiie- 
raentcr  affligcre,    ad  viccm   meam   tani   cx   rationc    quam    cx   vestra   auctoritatc   con- 
solemini,  quod  dominus  noster  de  servo  suo  et  quando  vohiit  ct  quod  vohiit  fecit.     et    3 
idco  contra  vohintatcm  domini  venire  videbitur,  cui  displicet  divina  pracceptio:  utique 

20  divina,   quia  animam  nostram  illc  sohis,  cum  volucrit,   ex  corpore  potcst  educerc,    qui 
fudit  in   corpore.     et   idcirco   luctus   iste   nimius,   qui   videtur  essc   pietatis.    magis   ex    4 
diaboli    consiho    quam    ex    pietatc    dcscendit,    ut,    dum    dolor   consolationis   impaticns 
qucrellis   suis   dcum   irapietatis   cxprobrat,    qui    praemisit    filium    per   huraanam    con- 
dicioncm,   per   increduHtatem    animara  perdat.     plangant   mortui  mortuos    suos,    quos    5 

25  resurrccturos  csse  non  crcdunt,  qui  animam  cum  carnc  acstimant  interirc,  quibus  nulha 
de  beatitudine  aniraac,  nulhi  dc  corporis  restauratione  fiducia  cst.    nos  vero,  qui  spem    (> 
rcsurrectionis    habemus    in   Christo,    qui    aniraas    nostras    iuxta   pollicitationem    ipsius 
domini  in  sanctorum   sinibus   credimus    collocari,    ad  ipsum   nos   corde   et   orationibus 
conferamus   et   consolationcra   dc  ipsius   proniissione    capiamus,    quod   credentcs   in  se 

30  secum  vivere  faciat  nec  ulhis  apud  eum  nisi  infidehs  mortuus  iudicetur.    et  ita  planctus    7 
nostros,   sicut  scriptura  nos  edocet,   tcmperenms,  dicens:    luctus    sapientis   septcm 
diebus,  impii  vcro  omncs  dies  vitae  suae.    sicut  sciraus  illura  mortuum  corporc, 
aniraa  vero  pro  innocentia  sua  deo  viverc,  ita  nos  viventes  corpore  corde  moriaraur. 

XLYII. 

35  RURICII  EPISCOPI  AD  TAURENTIUM. 

A.GO  gratias  pr-omptissimac  in  domino  devotioni  et  sincerissimae  erga    rae   cari-    1 
tati  vestrae,  quae  divinae  bonitatis  iniitatrix  dat  quod  a  rae  sibi  prospicit  supplicandum, 


24  Luc.  IX,  60.  31  Eccli.  XXII,  13. 

2  domnura]  G         rurici  G  3    doranoniae]  G,  Duranius  Sidon.  carm.  XXII,  103,   Dornonia  Grej. 

hist.  Fr.  VII,  28.  32,  dora  nomiue  re  Canisius  5   uestri  G  7  repensantis  2>"!ji^i"'  256  exeunte  G: 

obsequiis  suppl.  LiUjohann,   cf.  iiifra   II,  50,    litteris   subaiidiri  vull  Mommsen  10    me  recurrentibus] 

cf.  supra  I,  7       instruatis]  finit  add.  G  12  rurici  G  13  nantii  G  14  latioue  G  10  indebitur  G 

displicit  G  20  ex]  &  G  24  plangant  —  27  in  christo]  cf.  II,  4,  supra  p.  314,  l.  2'J  26  de 

beatitudine]  beatitudine  G  28  sinibus]  G,  finibus  Canisius  30  planctos  G  33  uiuentis  G      moriamur] 

finit  add.  G  35  rurici  G         taureucium  G  37  diuina  G         dat  (juod  a]  Mommsen,  id  quod  G 


344  RURICII  EPISTULARUM 

G     priusquam    rogetur,    et    nostruni     praeoccupare    benevolentia     sua    festinat    officium; 
duni    non    solum    custodire,    veruni    etiam    augere    initum    sibi   gcstit    affectum,    quem 

2  idcirco  beneficiis  anticipando  hietificat,  quia  ad  modicum  contristare  formidat.    et  ideo 
mavult  ofterre  taccnti  gratiam  quam  praostare  poscenti,   sciens  procul   dubio,  plus   in 
eo  essc  meriti,   quod  spontanea  benignitate  defertur,   quam  quod  precibus  indulgetur;    ^ 
siquidem  horum  unum  non  nisi  necessitate  datur  necessitudini,  aliud  vero  saepe  ctiam 

3  precatoris  sedubie  dimittitur  improbitati.  unde  salve  rcciprocum  dicens,  de  pietatis 
vestrae  promissioue  securus  })uellam  vestram  in  rcm  directis  pueris  vestris  me  con- 
signasse  siguifico,  cui  confido  quod  iuxta  pollicitationem  vestram  non  solum  veniam 
sed  etiam  gratiam  pro  nostra  intercessione  tribuatis.  i" 


XLVIII. 
RURICIUS  EPISCOPUS  DOMINO  YENERABILI  FRATRI  lOHANNI. 

1  M-AGNUS  communis  susceptus  quod  voluntarie  facere  debuerat  fecit  nunc  necessi- 
tate  compulsus,  ut  ad  venerationem  tuam  commendaticias  flagitaret  et  se  gratiae  tuae, 
etsi   proptcr   neglcgentiam    suam   de   praeterito    ingratus,    per   insinuationcm    nostram  i^ 

2  nunc    tamen    gratificandus    ingereret.      cuius    petitioni    ideo    promptius   adquievi,    quia 

3  credidi,  sicut  et  confido,  vos  petitioni  meae  libenter  adnuere.  unde,  salutatione 
depensa,  spero,  ut  ipsum  pro  intercessione  nostra  recipere  tanti  habeatis.  et  quia  hoc 
quod    debuit   reddidit,    usuras    illi  solidorum  ipsorum  non  tantum  pro  precibus  nostris 

4  quantum  pro  divinis  praeceptis  donare  digneris.  quod  pro  conversatione  vestra,  qua  20 
vos  deo  propitio  per  dies  singulos  audio  proficere,  sine  dubitatione  praestetis,  quia 
ipsi  nostis,  quod  ille  regnum  dei  laetitia  et  gratulatione  pcrcipiet  et  in  monteni  domini 
glorificatus  ascendet,  qui  pecuniae  suae  usuram  non  in  praesenti  saeculo  a  proximo 
suo  exegerit,  sed  a  domino  cxspectaverit  in  futuro;  nec  per  dolosa  beneficia  laqueos 
laborantibus  inicit  insolubilium  debitorum,  sed  illius  est  fenerator  et  creditor,  qui  25 
dicit:   date  et  dabitur  vobis,  et  qua  mensura  mensi  fueritis,  ea  remetietur 

5  vobis.  infidelis  utique  et  iniquus  est  etiam  sibi,  qui  hoc  quod  elegit  concupiscendum 
non  vult  habere  pcrpetuum.  quamvis  enim  quicumque  multa  condat,  multa  congreget 
et  infinita  diversis  nundinationibus  adquirat,  mendicus  de  hoc  mundo  discedet,  nisi  de 
rebus  suis  portionem  suam  ad  aeternam  beatitudinem  ante  praemiserit,  dicente  domino   3«J 

6  per  prophetam:  ne  timueris,  cum  dives  factus  fuerit  homo  et  cum  multi- 
plicata  fuerit  gloria  domus  eius,  quianon,  cum  morietur,  recipiet  omnia 
neque  simul  descendct  cum  eo  gloria  domus    eius;    et  iterum :    dormierunt 

7  somnum  suum,  et  nihil  invenerunt  omnes  divitiarum  in  manibus  suis.    qui 

si  benigni  cssent  animae  suae,  illi  potius  bona  sua  credercnt,  qui  et  idoncus  fideiussor  3'^ 

8  est  pauperum  et  largissimus  redditor  usurarum.  non  ergo  cupidus  sis,  carissime  frater, 
nunc  recipere  in  duplo,  quod  dominus  redditurum  se  tibi  promittit  in  centuplo,  unde 
nec  a  tinea  poteris  pertimescere  exterminium  ncc  a  fure  formidare  dispendium,  quia 
ipse  dominus  noster  munerum  suorum  et  largitor  et  custos  est. 


7  Luc.  XI,  8.  22  Matth.  V,  1.  26  Luc.  VI,  38.      Matth.  VII,  2.  31  Ps.  XLVIII,  17.  18. 

33  Ps.  LXXV,  6.  37  Matth.  XIX,  29.  38  Matth.  VI,  19. 

2  initum]  Mommsen,  Id  (corr.  iii  G  *)  istum  G,  in  nie  istum  Lilljuhann  3  formidate  G  5  in- 

dulgetur]   Canisius,  inteUegitur  G  G  necessitudinis  conl.  Liltjoliann  9  pollitaciunem  G  12  eps] 

fere  ecanuit  G  13  uoluntariae  G  14  coramendatias  G  IG  ingerere  G  23  ascendit  G 

26  mensuram  G  29  discendit  G,  discedit  coni.  Mommsen  33  discendit  G  34  omnes]  uiri  add.  VuUj. 

in]    add.  Vuly.,  om.  G  37    centuplo]   I^iitjohann,   centuplum  G  38  a  tinea]  Canisius,  cateuea  G 

extei-minum  G  39  custo  G         est]  finit  add.  G 


LIBER  II,   XLVII  §  1  —  LI  §  f).  345 

XLIX.  G 

APRUNCULO  EPISCOPO  RURICIUS  EPISCOPUS. 

liiXEciT    niutui   amoris    aHVctus    ad    individuani   luilii  sanctitateni  vestrani   sola  ox    I 
causa    iittoras    destinarc,    ctianisi    non    se    occasio    opportuna     porrigcrot.      undc     por    2 
5   homincm  filii  mei  Lcontii  has  ad  apostolatum  vestrum  dedi,  quibus,  sospitatione  prae- 
lata,  quam  ex  sententia,  doo  favonte,  valcatis,  iuijuiro,  quia  ipsi  nostis,  incohiniitatem 
vcstram  nostram  esse  hictitiam;  sperans,  ut,  redeuntc  praetato,  nos  reddatis  de  vestris 
actibus  propitia  divinitate  sccuros,  quos  vidctis  esse  de  prospcritate  solUcitos. 

L. 

10  RURICIUS  EPISCOPUS  CERAUNIAE  SALUTEM. 

J)e  sincerissima,  qua  nos  pro  bcnignitate  aniini  tui  non  pro  nostris  iiioritis  1 
dignaris  oxcolere  in  domino,  caritatc  confidcns,  securus  has  ad  venerationem  tuam 
direxi,  quibus  in  domino  ac  dco  nostro  salutem  uberem  dicens,  spccialiter  rogo,  ut 
ea  quae  per  servum  vestrum  Amandum  verbo  reseravi,  si  possibile  est,  nobis  sine 
15  dihatione  praestare  dignemini;  quia  haec  res  ct  nos  relevare  potest  et  vobis  nullum 
potest  afferre  dispcndium,  quod  ego  pro  bencficio  niaximo  computabo.  iterum,  in  quo  2 
iusseritis  vel  usus  exegerit,  vicem  reciprocis  obsequiis  repensare  contendam. 

LI. 
RURICIUS  EPISCOPUS  CENSORIO  EPISCOPO  SALUTEM. 

20  JjiTTERAS  sanctitatis  vestrae,  etsi  per  occasionem,  accepissc  me  gratulor.    non  cnim    I 

interest,  utrum  ex  necessitate  aut  ex  voluntate,  dummodo  inter  se  invicem  qui  se 
diligunt  colloquantur  et  quos  corpore  locorum  intervalla  discriminant  animorum  ac 
sensuum  colloquia  fida  coniungant ;  quia  hoc  nobis  generale  vel  maximum  virtus 
divinae  pietatis  indulsit,    ut  qui  nos  aspectu  carnali    non   possumus   contueri,    spiritali 

25   cernamus  obtutu,     unde,    redeunte   gerulo    litterarum,   has,    sicut   iniunxistis,    reddere    2 
procuravi,   ut   et   sollicitudini  vestrae    et   mutuae  caritati  pariter   responderem.     salve    3 
itaquc  apostolatui  vestro  plurimum  dependo  et  hoc  quod  apicibus   meorum    testimonio 
voluistis  agnoscere,  utrum  Sindilla  porcos  suos  prudente  Foedamio  perdidisset,  noveritis 
me    apud   homines    meos,    ubi    fuerunt,    diligenter   perquisissc.     sed,    sicut   ante   iam    4 

30  noveram,   magis  et  istos  laborcm,   faciente  facinore  Sindilhae,  perpessos  esse  et  ipsum 
porcos  suos  per  perversitatem  suam,   dum  de  adversa  parte  esse  se  iactitat,  amisisse 
cognovi;    ceterum  praefatum  Foedamium  illi   in   nullo    culpabilem,   nam   quod   pcrtulit 
nulli   alii   nisi   sibi  debet    ex    omnibus    imputare.      in    qua    causa    quantum    ego    con-    5 
templatione   vestri,    ut   homines   vcstri   aut  a  custodia   liberarentur  aut  porcos  vcstros 

35  reciperent,    hxboraverim,    ipsis    iam    referentibus,    plenius    potuistis    agnoscerc;    quod 


3  ex]  G,  ea  coni.  Mommsen  4  distiuari  G         porrigeret]  scrlpsi,   porregerit  G,  porrexerit  Canisius 

5  leonti  G  praelat  G  6  nosti  G  S  de]  oju.  Gr  10  caerauniae  G  11    qua]  a  qua  G 

12   uentionem  G  14  reseraui]  Mommsen,  speraui  G:   uerbo   mandastis  infra  II,  63  1*3    benefitium 

corr.  benefitio  G^       maximo]  e  corr.  G^  17  exigerit  6r  19  censurio  G  22  quos  —  discriminant] 

c/.  sujira  II,  10  24  diuinae]  Liitjohann,  diuij|acte  G  (in  transitu  a  pagina  ad  parjinam),  diu  iactae  Canisius 

28  prudeute]  G,  prodente  coni.  Liitjohann  30  facinore  sindillae]  Mommsen,  facis  indilae  G,  paci  sindilae 

Canisius         perpessus  G  31  per]  om.  G  33  sibi]  om.  G,  suppl.  Liitjohann         quandum  G         con- 

templationi  G  35  reciperint  G        ipsos  —  referentes  G,   ipso  —  referente  coni.  Movimsen 

SlDONIUS,  44 


346  RURICIl  EPISTULARUM 

(r  6  proptcrca  necesse  non  fiiit  littcris  indicari.  vcstrum  est  homincm  vcriim  iuste  ab 
huius  cahinmiac  obicctionc  dcfcndcre,  quam  eum  iniustc  scriptis  nostris  agnoscitis 
sustinerc. 

LII. 
RURICIUS  EPISCOPUS  STEFANO  SUO  SALUTEM.  5 

1  ixA  mc  pfiucissimis  diebus  ad  cultum  suum  pictas  vestrae  sanctitatis  inlcxit,  ut, 
cum  vos  deo  propitio  corde  dctineam  et  oculis  mentis  intuear,  tamen  semper,  affectu 
instigantc.  pcrquiram;  quia  scilicet  ut  brevc  vidctur  omne  quod  dulce  est,  ita  inexplebile 

2  est  onme  quod  carne  est.    et  omnipotenti  deo  gratias  super  tam  admirabili  dono  eius 
refero,  quod  ita  generaliter  servis  suis  tribuere  ineffabili  dispensatione  dignatus  est,  ut  10 
hi    qui  disparantur   corpore   animis   iungerentur   neque    esset   ahquid    tam  longinquum 
tamquc  difficile.  quod  mentium  obtutibus  non  obviaret,  sed  per  cordis  intuitum  ibi  se  in- 

3  vicem  diligentes  caritatis  contemplatione  conspicerent,  ubi  caritas  ipsa  consistit.     quo 
fit,  ut  devinctio  vestra,  quae  in  visceribus  meis  iugi  rccordatione,  dum  cotidie  renovatur, 
augctur.  amoris  vestri  niihi  vicissitudinem  repromittat  et  animus  meus  mihi  animorum   15 
vestrorum  fideiussor  assistat,    dum  tantum  sibi  audet  de  vestra  dilectione  praesumere, 

4  quantum  vobis  concupiscit  impendere.  salutem  itaque  beatitudini  vestrae  plurimam 
dico  et  rogo,  incessanter  communi  domino  supplicetis,  ut  secundum  divitias  bonitatis 
suae  atque  virtutis,  cui  omnia  possibilia  confitemur,  etsi  in  hoc  saeculo  nos  propter 
vitae  istius  turbedincs  ac  procellas  et  regionum  intervalla  saepius  videre  non  possumus,  20 
vel  ad  illani  urbem,  quae  aedificatur  ut  civitas,  faciat  convenire,  ad  quam  nos 
miscricordia  domini  poterit  perferre,  vos  merita. 

LIII. 
RURICIUS  EPISCOPUS  RUSTICO  FILIO  SALUTEM. 

1  iiiXTRA  affectum   consuetudinarium   et  probatum   et   humanitatem    nobis    dignaris  25 
impendere.  dum  usibus  tuis  detrahis,  quod  nostris  largiaris  expensis;  quia,  pucro  vestro 
referente,   cognovi,    quod  piscationis  in  Yisera  pro  parte  vestra  nobis  iusseras  delicias 

2  ministrari.  unde,  salutatione  depensa,  gratias  ago  plurimas,  exorans  divinam  miseri- 
cordiam,  ut  pro  honore,  quem  nobis  pro  ipsius  timore  dependitis,  et  praesentium  dierum 
vobis  conferat  felicitatem  et  beatitudinem  tribuat  futurorum.  30 


LIV. 
RURICIUS  APRUNCULO  EPISCOPO  SALUTEM. 

1  I^k:ut  litteras  sanctitatis  vestrae  per  virum  venerabilem  Elogium  cum  gratulatione 

2  suscepi,    ita  has,    eodem  redeunte,  hbenter  emisi.     quibus  apostolatui  vestro  debitum 


21  Ps.  CXXI,  3. 

1  iustae  G  2  qua  meum  iuiustae  G  4  totafere  epistula  ex  aliis  exscripta  est  6  ita  —  diebus] 

cj.  ep.  II,  9,  supra  p.  317,  l.  32  8  scilicet  ut]  Mommsen,  scilicet  G  9  carne]  G,  carum  coni.  Canisius 

et  —  13  consistit]  ex  ep.  II,  10  liuricius  exscrij)sit  10  refero]  ex  ej).  II,  10  supplevi,  om.  G  11  hii  G 

12  tamque]  om.  G         nonj  ex  ep.  II,  10  sujrplevi,  om.  G         obuiarit  G         discordis  G         ibi]  inde  ep.  II,  10 

13  diligentis  G  quo  —  17  impendere]  ex  ejnsttola  Victorini  nr.  VII,  supra  p.  271,  et  ex  epistula  II,  9 
Buriciua  hausit  15  augeretui-  G  uisitudinem  G  et]  ex  ep.  II,  9  sujiplevi,  om.  G  17  plurirau  G 
19  cui  —  22  merita]  ex  epistula  I,  17  repetioit,  at  nonnulla  addidit  etsi]  supra  I,  17,  ut  si  G  20  turln- 
dinis  G  22  merita]  epistula  ad  Fraesidium  data,  supra  II,  12,  hoc  loco  repetita  est  G  28  ministrare  G 
29  praesentium  dierum]  scrij/si,  presentierum  G,  praesentium  coni.  Alommsen             30  futurorum]  finit  add.  G 


LIBER  II,  LI  §  6  —  LVI  §  3.  347 

dependo  sospitationis  officium  simulquc  dcposco,  ut  pro  nobis  orare  digncmini  ot  id  G 
a  communi  domino  peculiarius  postulare,  ut  iam  tandem  aliquando  in  unum  venire  ct 
nos  videre  mereamur,  ut  caritas,  quae  secundum  sententiam  dominicam  in  pectoribus 
nostris  pcr  absentiam,  quod  peius  est,  refrixit,  per  praoscntiam  iteruni  in  sopitis 
cincribus  suscitetur  et  vivis  vocibus  quasi  novis  flatibus  veteris  amoris  redivivum 
reparetur  incendium :  quod  more  atque  virtute  ignis  illius,  quem  dominus  misit  in  3 
terram,  et  spinas  neglogcntiae  nostrae  atque  dcsidiae  vi  naturae  potcntis  exurat  et 
tenebras  dormientis  cordis  inluminet.  « 


LV. 

10  ITEM  ALIA  RURICII  AD  IPSUM  EPISCOPUM. 

A-SsmuiTAS  supplicantum  supplet  in  nobis  gratiae  communis  officium,  ut  hoc  quod    1 
facere   debeamus  per  mutuae    dilectionis   affcctum   faciamus  per  extemae  necessitatis 
imperium,    dum   alicnae   tribuimus  pctitioni,    quod    propriae    debcrc    nos   cognoscimus 
caritati,  ut  liaec  littcrarum  necessitudo  esset  ex  voluntate  neccssitudinis  iucunda,  non 

15  ex    calamitate    deplorantis    extorta.      tamen    quia    spontaneam    scribendi    noglcgimus    2 
gratiam,    saltim   praetermittere   non   debemus  ingestam.     ideoque  pcr  fratrem  et  com-    3 
presbyterum   nostrum   Maxentium,    quem    nobis    frater    noster    episcopus    ipsius    com- 
mendavit,  dedi,  quibus,  sospitatione  dcpensa,   ipsum  apostolatui  vestro  secundum  quod 
postulavit   insinuo,    quia  illic  notos    et  amicos   habere    se    dicit,    qui    eum   beatitudini 

20  vestrae  possint  in  praesenti   plcnius   intimarc,    quorum   tcstimonio   possit  crcdi,    quod 
assertioni  ipsius  fortasse  non  creditur. 

LVI. 

ITEM  AD  IPSUM. 

FiLii  nostri  Ommatius  et  Eparchius  ad  me  litteras  plenas  lacrimis  et  dcploratione    1 
25  miserunt,    specialiter   deprecantes,   ut   apud  sanctitatem  vestram  pro  ignorantia  ipsius 
filii   nostri  Eparchii   intercessor    existerem;    confidentes,   quod   pro    amore  mutuo  nihil 
nobis  negare  deberetis.    ideoque  presbyterum  nostrum  Eusebiolum  ad  pictatem  vestram    2 
in  hac  causa  direxi.     per  quem    saluto   phirimum   et    rogo,   ut  praefato,    sicut  decet, 
sufficienter   admonito,   indulgentiam    errori  illius  darc  pro  nostra   supphcatione    digne- 
30  mini,   quia  sicut  in  dcfensione  peccati  stulte  atque  infideliter  perduranti  culpa,  donec 
agnoscat  reatum,   non  debet  relaxari,    ita  agnitio  peccati  debet  conferre  veniam  con- 
fitenti.     remedium   est   enim    mali   confessio   non   simuhita   delicti   nec  ultioni  pubHcae    3 
relinquitur  locus,  ubi  reus,  conscientia  torquente,  punitur. 


3  Matth.  XXIV,  12.  6  Luc.  XII,  49. 

1  dependo]    co7ii.  'Canislus,   depoiiendo  G  4  peius]  scrlpsi,   peris  G,   cf.  infra  II,  64  sopitis] 

Liitjohann,  sospitis  G  f)  flatiba  G  7  et  tenebras]  Liitjohann,  teneLras  G  8  inluminet]  finit  add.  G 

10  rurici  G  11  supplicantum]  Liitjohann,  supplicatum  G  12  debeamus  per]  scrij>si,  debeamus  super  G, 

debemus  super  coni.  Mommsen        attectum]  G,  affectu  Mommsen^         14  necessitudo,  quae  esset  coni.  Mommsen 
non  ex]  scripsi,  nouo  G,  non  iuuet  coni.  Mommsen  17  epis  G  18  dedi*,  ras.  t  G:  bas  desideratur, 

ut  supra  II,  2  19  hare  G  24  fili  G       ommatius]  scripsi,  omacius  G  26  eparchi  G  27  ideo- 

que]  Liitjohann,   idemque  G  28  caus  G  dicit  G  29  supph'cationc    dignemini]   coni.  Mommsen 

(quia  rejmtans  male  (jeminatum),  supphcationem  iniqua  (corr.  iniquia  G"^)  G,  supphcatione  niinime  iniqua  Canlsins 
30  defessione  G        stuUae  G  31  non]  om.  G,  sui^pl.  Canisius        conferre]  in  ras.  G^ 


W 


348  RURICII  EPISTULARUM 

G  LVIL 

ITEM  ALIA  RURICII  AD  IPSUM. 

J  A-XTE  diom  quam  littoras  vestrao  sanctitatis  acceporim,    compresbyterum  meum, 

sicut,  ipso  reforcnto.  potoritis  agnoscere,  ad  germanitatcm  vestram  in  eadem  qua  mihi 
scripsistis  causa  direxeram,   ut,    quia  mihi  non  solum  ipse  filius  noster  Eparchius  sed    & 
otiam    frater    suus    fiobilitor    per    litteras    supplicarant,     apostolatui    vestro    precator 

2  accodorom.  quibus  et  confossione  culpac  et  deprccatione  veniae  et  consanguinitatis 
attoctu   oompulsus   indulsi,    quia  vos   mihi    super  hac   re   scripturos   esse   non   credidi. 

3  sed  quia  humilitatem  meam  dignati  estis  pro  ea  quae  inter  nos  est  deo  propitio  cari- 
tate  consulere,  ut  vobis,  utrum  iusta  esset  vestra  districtio,   meis  potissimum  apicibus   lo 
indicarom,    sciat   domnus   meus,    quod    ego   factum   vestrum    et   probo    et   collaudo   et 
vehementer  admiror;   quia,    dum    uni   in   desperato  per   admonitionem  gladii  spiritalis 
pro  roddonda  sahite  intulistis  dolorem,  multis  contulistis  languentibus  sanitatem:  multi 

4  etenim  in  ecclesia,  qui  curari  nequeunt  verbo,  sanantur  exemplo.  superest,  severitatem 
misericordia  subsequatur,  ut  recipiatis  lenitate  patris  quem  corripuistis  auctoritate  i& 
pontificis,  et  iuxta  illum  evangelicum  invocantis,  quem  nos  per  omnia  et  sequi  et 
oportet  imitari,  qui  filio  paternae  substantiae  decoctori  et  facinus  confitenti  non  solum 
veniam  clementer  impertiit,  verum  etiam  pristinam  gratiam  libenter  indulsit,  et  nos 
condoloamus  lapso.    subveniamus  attrito,    amplectamur  reversum,    laetemur   inventum. 

0  quod  et  apostolatum  vestrum  propterea  fecisse  certus   sum,   ut  paululum  infirmantem   20 
filium   excluderetis  a  matre,    ut   eum  ipsi   post   modicum   restitueretis   incolumem,    et 
eum  contristaretis  ad  tempus,  de  quo  gaudere  concupiscitis  in  aeternum. 

LYIII. 
RURICIUS  EPISCOPUS  FILIO  SEVERO  SALUTEM. 

1  Neglegentiam    nostram    atque    pigritiam    vos    excusatis,    non    arguitis,    et    nos  25 

2  boneficiis  et  officiis  vestris  agnoscimus  debitores,  sed  scio  hoc  sincero  amore  quo  nos 
dihgitis  facere  atque  perfecto,  quia  parum  est  caritati  vestrae,  quod  nobis  tribuitis, 
dum    totos    vos    nobis    et    cotidie    impendere    desideratis.     sed    nobis    satis   superque 

3  sufficeret  benevolentia  tam  prompti  animi,    etiamsi  assiduitas  deesset  obsequii.     unde, 
sakitatione  depensa,  gratias  ago  uberrime  pietati  vestrae,  quod  erga  me  bonae  memoriae   30 
patris  vestri  non  solum  retinetis,  sed  etiam  vicistis  afFectum. 

LIX. 

RURICIUS  EPISCOPUS  FILIO  STHORACHIO  SALUTEM. 

1  Ago  atque  habeo  uberes  gratias  pietati  vestrae,   quod  nos   neglegentiam   famu- 

lorum   nostrorum  rescire  fecistis,   dum   subvectionem   congruam,   quam   nobis   callidus  35 


IG  Luc.  XV. 

2  rurici  G  3  compresbyterum]  EuseUolum,  cf.  supra  p.347,  l.  27  7  quibus]  Liitjohann,  qui  G, 

cui  coni.  Mommsen        confessionem  G  10  ut]  Liitjohann,  et  G  11  domuus]  G  12  iu  desperato 

(subaudias   casu)]    coni.  Mommsen,    indisperato  G  sjiiritalis]    coni.  Canisius,    spiritale    corr.   spiritali  G^ 

14  superest]  ut  suppl.  Liitjohann  15   lenitatem  G  IG   inuocantis]   G,  invocetis  emendavit  Mommsen 

17  oportit  G        decoctori]  cf,  I,  2.  II,  23  18  impertiit,  uerum]  Canisius,  inperti.  iterum  G  19  am- 

plectemur  corr.  amplectaraur  <?'  21  eum]  s.  l.  G^       incolomeno  G  25  uos  excusatis,  non]  Mommsen, 

non  uos  excusatis  G  28  uos]  suos  G  29  tam]  Liiljohaim,  quam  G        etianisi  assiduitas]  Liitjohann, 

etiam    siduitas  G,    et  assiduitas   Canisius,    etsi    assiduitas  Mommsen  30  uberrimae   G  pietatis   G 

31  patres  G  33  sthoracbio]  G,  i.  e.  Ircev^dxtog  35  rescire]  Liitjohann,  nescire  G,  scire  Basnaye 


LIBER  II,   LVII  §  1  -  LXIII  §  1.  349 

subtraxerat   iniinicus ,   bcnignus    subministravit   affootus.     quom   idcirco  nobis  dominus    2   (J 
hoc   ad   tcmpus   permisit   inferri,    ut    et    nostram   patientiam    per    iniuriam   et   vestram 
erga  nos  caritatem  per  compatientiam  comprobaret  ac  sine  diapendio  faoultatis  nostrae 
vobis  lucrum  operis  per  beneficium  dilectionis  afferret. 


5  LX. 

RURICIUS  EPISCOPUS  FILIO  YITTAMERO  SALUTEM. 

r  AMii.i.\RES  nos  vobis  facit  vestra  dignatio,  dum  lioc  quod  a  nobis  libonter  offertur  1 
a  vobis  gratanter  accipitur;  siquidem  illud  nuinus  aooeptabile  probatur  et  dulce,  (juod 
non  magnitudo  insinuaverit,  sed  commendarit  affectio.  quae  res  facit,  ut  ad  per- 
10  solvendum  vobis  spontaneae  devotionis  obsequium  etiam  id  liabeamus  in  votis,  quod 
non  habemus  in  verbis.  itaque,  salutatione  depensa,  ♦***,  quia  centum  pira  sublimituti  2 
vestrae,  alia  centum  filiae  meae  destinare  praesumpsi;  quae  si  fortasse  displi(!ueiint 
saporis  gustu,  placebunt,  ut  confidimus,  transmittentis  affectu. 

LXI. 

15  RURICIUS  EPISCOPUS  FRATRI  NAMATIO. 

ISaluto  plurimum  et  spero,  ut,  si  secundo  crastino  non  potueris,  vel  tertia  feria    1 
ad    nos  venire    digneris,    quia    desiderio    tuae    caritatis    accensi    et    nos   dicimus    cum 
propheta:   anima  mea  sicut  terra  sine  aqua  tibi.     defecit  spiritus  meus.     ne 
avertas    faciem    tuam.      ne    moreris    adventum ,    ut    pectoris    nostri,    quem    parvi    2 
20  temporis  solacio  suscitastis,  exstinguatis  incendium. 

LXII. 

RURICIUS  EPISCOPUS  FILIO  YITTAMERO. 

(jTRATiAS  ago  dignantissimae   erga   me    sublimitati  vestrae,    quod   nos   do   actibus    1 
atque   incolumitate   vestra,    quos    nostis    deo    propitio   pro   amicitiarum   iure   sollicitos, 
25  facitis  litterarum    sedulitate    securos.     unde    his    reciprocum    reddo    nobilitati    vestrae    2 
salutationis  officium  et  me  has  de  Decaniaco  ad  vos  dedisse    significo,    meam   quoque 
vobis  favore  divinitatis,    quam  vobis  placere   confido,    indicans    sospitatem.     praestabit    3 
dominus,  ut  citius  hinc  regressus  vestris  merear  obtutibus  praesentari,  ut  cuius  benigni- 
tate  vestra  incitastis  desiderium,  visione  sollicitetis  affectum. 

30  Lxm. 

RURICIUS  EPISCOPUS  FRATRI  CLARO  EPISCOPO. 

A.POSTOLATUI   vestro    pro    ea   quam    mihi    non    pro    meis    meritis    sed    pro    bene-    1 
volentia    animorum    vestrorum    impenditis    caritate,    non    dicam,    vicem    non    possum 

18  Ps.  CXLII,  6.  7. 

2  iuferri]  Mommsen,  inferre  G  3   conpaclentia  conprobarit   G         dispenilio]  Liiijohann,   cf.  mpra 

p.  315,  l.  37,  1).  339,  l.  11,  dubio  G  7  familiaris  G  11  liabeiuus.    In  uerba  itaque  salutatione  depensa 

coni.  Mommsen        uerbis]  conl.  Canisius,  uerba  G        significo  suppl.  I/iitJohann        pera  G  19  peccaris  G 

queni]   G  20   incendiuni]    finit   adcl.  G  24  sollicitus  G  25  securus   G  26  meam  quoque] 

lAitjohann,  nieanique  G  27  quam  uos   G 


350  RURTCII  EPISTULARUM  LIBER  II,  LXIII  §  1  —  LXIV  §  4. 

Q      repensare  beneficiis,   sed  nec  tantas  g-ratias,   quantas  meremini,  sermonibus  explicare. 

2  impendo  tamen  per  litteras  debitum  sospitationis  officium  partemque  pectoris   mei,    in 
quo    affectum    vestri    aviditate    suscepi,    paginae    collocutione    transmitto.      simulque 
deprecor,  ut  communi  domino  supplicctis,  ut  citius  nos  faciat  fructum  de  nostra  capere 
praesentia,     quosquc    suae    inspirationis    instinctu    conexuit,    vultuum     etiam    mutua    •> 
visione  coniungat,   ut  desiderium  in  nobis,    quod  accendit   affatus,    restinguat  obtutus. 

3  de  columnis  vero  gratias  ago  et,  sicut  iussistis,  quia  modo  propter  imminentem  hiemem 
vehicula  illo  dirigere  non  possum,  post  sanctum  pascha  propitia  divinitate  transmittam. 

4  de  minoribus  vero,  sicut  verbo  mandastis,   si  inveniri  possunt,  mihi  vel  decem  neces- 
sarias    esse     significo.      sed    si    dominus     prospera    universa     concesserit,     antequam  w 
vehicuhi  dirigam,  ad  vos  hominem  destinabo. 


LXIV. 
RURICIUS  EPISCOPUS  PRATRI  YOLUSIANO  EPISCOPO. 

1  Ita,   quod  peius  est,   caritatem  antiquam  et    insitam   nobis,    partim,    quam   con- 
fitendum  est,  neglegentia  nostra,  partim  necessitate  temporis,   partim  corporis  infirmi-   ^'■> 
tate  faciento,  longa  delevit  oblivio,  ut  penitus  immemores  nostri  facti  non  solum  vos 

2  nullis  officiis  mutuis  sed  nec  litteris  requiramus.    miror,  nobilitatem  tuam  quasi  filium 
ad  me  litteras   destinare,   cum  sine  uUo  respectu  religionis  aut  propinquitatis  tibi  in- 

3  iuriac   nostrae    sic    placeant,    ut  eas  vindicare    non   velis.     unde,    nisi   existimationem 
personae  meae  aut  officii  cogitassem,   portitorem  litterarum  tuarum  talem  ad  te  remi-   20 
seram,    quales    homines    meos    non    matrona  vestra,    sed    domina   procax    nimium    et 
effrenata  perduxit;   cuius   mores  ei  tu  tanto  tempore  cum  famae  tuae  diminutione  aut 
voluntarie  aut  necessitate  supportas,   alios  noveris  nec  velle  ferre  nec  esse  contentos. 

4  nam  quod  scribis  te  metu  hostium  hebetem  factum,  timerc  hostem  non  debet  extraneum 
qui  consuevit  sustinere  domesticum.  25 


4  ut  —  5  praesentia]  liaec  ex  epistula  quae  dicitur  Severi  de  ultimo  iudicio  c.  1  (ed.  Halm  p.  219): 
quod  meis  votis  et  orationibus  tuis  de  nostra  nos  fructum  faciat  caijcre  ijraesentia,  exscripta  esse  Baluze, 
Miscellanea,  Praef.  censuit;  cf.  siqn-a  I,  16  f)  instinctum  G       uultum  G  7  columnis]  cf.  Fortun.  carm. 

IV,  5,  11:    tempore   quisque   suo   fundans   pia  templa   patroni  |  iste    (Euridus   seniorj   Augustini,    condidit  ille 
(iunior)  Petri  14  partem  semper  G         quam]  G,  expungit  Mommsen  16  delebit  G         iinnemoris  G 

uos]  nos  G  19  uellis  G  23  uoluntariae  G  24  ti   6?         metu  liostium]  cf.  Greg.  Tur.  hist.  Fr. 

X,  31:    et  ol)   lianc  causam   hic   pontifex  suspectus  habitus  a  Gotbis,    quod  se  Francorum  ditionibus  subdere 
vellet,    apud  urbem  Tholosam   exilio  coudempnatus,   in  eo  obiit  habetem   G  25  domesticum]   finit  . 

FINIUNT  EPISTULE  DOMNI  KUKICII  EPISCOPI  LEMOUICENI  add.  G 


LOCI  SIMILES  AUCTORUM 

SIDONIO   ANTERIORUM. 


In  locis  auctonun  prioruin,  qui  Sidonianoruni  similes  esscnt,  componendis  ut  meo 
labori  non  pcpercissc  mo  accjui  iudiccs  non  ncgabunt,  ita  ut  par  fuit  quac  vetustiorum 
auctorum  doctrina  congessit  diligentcr  adhibui, 

Scilicet  Savaro  in  adnotatione  amplissima  ad  Sidonii  epistulas  et  carmina,  quae 
edidit  Parisiis  a.  1599,  numero  plurimis  quos  congessit  locis  similibus  huius  mcac  syHogac 
tamquam  fundamentum  posuit.  Selegi  indc  non  sine  labore  reiectis  multis  utilia.  Adhibui 
item  cum  fructu  quae  Ludovicus  Jecp  de  Sidonio  Claudiani  imitatorc  Claudianorum 
carminum  editioni  inseruit  (vol.  II  praef.  p.  LVII  sqq.  Lps.  1879)  nec  non  Rudolphi 
Bitschofsky  libellum,  qui  inscribitur:  de  C.  Sollii  Apollinaris  Sidonii  studiis  Statianis. 
Yindobonae  1881.     Praeterea  plus  minus  profuerunt  libri  qui  sequuntur: 

M.  Fertig,  ApoUhiaris  Sidonius  und  seine  Zeit.   Wiirzburg-Passau  III  voll.  1845—48. 

H.  Kretschmann,  de  C.  Solhi  Apollinarls  Sidonii  latinitate.   II  voll.     Meniel  1870 — 72. 

G.  Purgold,  arcliaeologisclic  Benierkungen  su  Claudian  und  Sidomus.     Gotha  1878. 

P.  Mohr,  in  Apolhnaris  Sidonii  epislulas  ct  carmina  obscrvationcs  crit.    Sondersh.  1877. 
„     ,  zu  Sidonius  carmina.     Laubach   1881. 

M.   Kulla,  quaestioncs  Statianae.     Vratisl.   1881   p.  28  sqq. 

Gustafsson,  de  ApoIIinari  Sidonio  emondando.     Helsingf.   1882. 

M.  Hertz,  analecta  ad  carniinum  Horatianoruin  historiam.  V  p.  1 6  sq.     Vratisl.   1 882. 

Accedunt  Sidonii  operum  editiones  et  Sirmondi  altcra  quac  prodiit  Parisiis  1652 

et   quam   curaverunt  Gregoire   et  Collombet  Lugduni   1836.     Denique    multuin   profeci 

ex   indicibus   a  Carolo    Schenkl   Ausonii  opusculis   (Berol.  1883)  et  Aviti  operibus   a 

Rudolpho  Peiper  (Berol.   1883)  additis. 

Scriptorum  potiorum  quibus  usus  sum  quas  adhibui  cditiones  hae  sunt: 

Apulei  metainorphoseon  libri  XI  rec.  F.  Eysscnhardt.     Bcrol.   1869. 

Ausonii  opuscula  rec.  G.  Schenkl.     Berol.   1883. 

Bibha  sacra  vulgatac  editionis.     Lugduni   1676, 

Glaudiani  carmina  rcc.  L.  Jeep.     Lps.  II  voll.  1876—79  (carminuin  nunieris  usus  suni 
Gesnerianis). 

Frontonis  epistulae  rec.  S.  A.  Naber.     Lps.   1867. 

Martialis  epigrammaton  libri  ed.  F.  G.  Schneidewin.     Lps.   1861. 

Persii  satirarum  liber  ed.  0.  Jahn.     Lps.   1843. 

Petronii  satirarum  reliquiae  ex  rec.  F.  Buecheleri.     Berol.   1862. 
:  Plinii  epistulae  et  panegyricus  ex  rec.  H.  Keilii.     Lps.   1870. 

L.  Annaei  Senecae  opera  rec.  G.  R.  Fickert.    III  voll.     Lps,   1842 — 45. 

Senecae  tragoediae  rec.  F.  Leo.     Berol.  II  voll.    1878—79. 


352  LOCI  SIMILES  AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 

Statii  silvae  rec.  Aemil.  Baehrens.     Lps.   1876. 

„      Achilleis  et  Thebais  rec.  Ph.  Kohhnann.     Lps.   1879 — 84. 
Synimachi  epistulae  ed.  Seeck.     Berol.   1883. 
Vorgilii  opera  rec.  0.  Ribbeck.  III  voll.     Lps.   1859—62. 
In  oarminibus  Statium  (cf.  Sid.  c.  IX  226  sqq.  XXII  §  6),  Claudianum,  Vergilium 
(IY2l,2  et  a.  i),    in  epistulis  Plinium  iuniorem  (I  1,  1.  IX  1,  l  sq.  IV  22,  2)  et  Sym- 
machum  (I  l,  1.  c.  IX  303  sqq.)  Sidonio  signifcros  atque  antesignanos  fuisse  in  disser- 
tatione    mea,     quae    est    de    Apollinaris    Sidonii    studiis    (Vratisl.    1885)    demonstravi. 
Omnium  maxime  Plinii  scribendi  genus  scriptor  Arvernus  amplexus  est,  ut,  sicut  dixi 
1.   c.  p.  56,  quidquid  reperitur  apud  Sidonium  Plinianis  simile,  a  Plinio  eum  sumpsisse 
tuto  statuas. 

In  universum  de  hac  mea  opera  eadem  valent  quae  de  similibus  syllogis  omnibus: 
utrum  ex  ipso  eo,  quem  attuli,  scriptore  hauserit  imitator,  an  ex  alio  hodic  deperdito 
cum  saepe  dubium  rcstct,  hoc  contendo  eundem  locum  iam  antea  item  tractatum  esse 
id  quod  eo  dignius  est  memoratu  quo  saepius  vel  certius  idem  auctor  expilatus  esse 
invenitur.  Sic  ad  subtiliorem  litterarum  historiae  notitiam  perveniemus  penitusque 
uniuscuiusque  scriptoris  perspiciemus  ingenium. 

Locos  iam  in  huius  editionis  adnotatione  suo  loco  adlatos  distinxi  praeposito 
asterisco. 

Scripsi  Vratislaviae  IV  ante  Id.  Oct.  a.  h.  s.  LXXXVI. 

Eugeiiiiis  Greisler. 


SIDONII  EPISTULARUM 

I  1,1  :  Diu  praecipis  . . .  ut,  si  quae  litterae  paulo 
politiores  .  .  .  Hu.vcrunt,  prout  eas  causa, 
persona,  tempus  olicuit  (c/".  IX  11,3),  omnes 
retractatis  exemplaribus  . . .  uno  volumine 
includam. 

cf.  II  10,2  :  si  qui  versiculi  niihi  Huxerint. 


1 1,2  :  quem    .  .    nec    (lulius  Titianus)    .  . 
siniilitudine  expressit.     cf.  VII  13,5. 


digna 


:  sei*vandam    singulis  .  .  .   temporum    suorum 
meritorumque  praero},'ativam.     cf.  I  9,2. 
1 1,3  :  tuaeque  examinationi  luis  litterulas  . . .  de- 
faecandas,  ut  aiunt,  liniandasque  commisi. 

:  sciens     te    inmodicum    esse    fautorem    non 
studiorum  raodo  verum   etiam  studiosorum. 


{cf.  V  10,1 :  amore  studiorum  te  singulariter 
amat.  cf  II  10,1.) 
:  nos  . .  haesitabundos. 
1 1,4  :  deliramentis. 

:  volumina  . . .  multiplicabuntur. 

:  percopiosis  . .  sermocinationibus. 
cf  IV  7,3.  V  10,1. 
I  2,1  :  in  quantum  epistularis  pagina  sinit. 
cf  19,7.  VI  11,2.  Vn2,9. 


qui  eum  minus  familiariter  intuentur. 


:  felicitatis  dote  sociata. 

I  2,2  :  a  planitie  frontis  in  verticem  caesaries  refuga 
{cf  Avitus  c.  I  204  j).  302  Peiper). 
:  pilis  .  .  fruticantibus. 
I  2,3  :  cutis  . . .  iuvenali  rubore  suttunditur. 

:  recedente  alvo. 
I  2,4  :  pellitorum  turba  satellitum. 
I  2,6  :  placent  fercula  nitore,  non  pondere. 


SlDONIUS. 


I'liu.  F  1,1  :  Frequenter  hortatus  es  ut  epistulas, 
si  quas  paulo  curatius  scripsissem ,  colligerem 
publicarenique.  CoUegi  non  servato  temporis 
ordine  (neque  enim  historiara  componebara),  sed 
ut  quaeque  in  manus  venerat.  — 
retracto  leff.  ap.  Plin.  IV  9,23.  V8,6.  VIII  21,6. 
1X10,3.  1X15,2.  IX. 35,2.  1X40,2. 

P/f».  V16,9:  patrem  mira  similitudincexscripserat. 
{cf.  VI  16,5 :  cuius  similitudinem  et  formam  non 
alia  magis  arbor  quam  pinus  expresserit.) 

Symm.  I  77  :  cui  . .  iuris  pracrogativa  servanda  est. 

Plin.  I  10,11  :   illi    te    expolienduni    limandumque 

permittas. 
IVm.  VI  6,3  :  erat  non  studiorum  tantum,   vorum 

etiam  studiosorum  amantissimus.    IV  28,2  :  quia 

tibi  studiorum  summa  reverentia,  summus  amor 

studiosorum.     (VIII  12,1  :  colit  studia,   studiosos 

amat,  fovet,  provehit.) 
(1 13,5  :  neque  .  .   est   fere   quisquam ,    qui   studia 

ut  non  simul  et  nos  amet.) 
Plin.  15,13  :  haesitabundus. 
Plaut.  Amph.  II  2,64  :  deliramenta  loquitur. 

Meimechm.  V  5,21. 
Plin.  11,2  :  fiet,    ut  . . .    requiram    (sc.   epistulas) 

et  . .  non  supprimam. 
Plin.  1X31,1  :  percopiosus  fuisti. 

Plin.  IV  17,11 :  latius  et  uberius  quam  epistularum 
angustiae  sinunt.  cf.  II  5,13  :  ne  modum  .  .  in 
epistula  excedam.  cf.  VII  9,16.  IX  13,26.  Fronto 
66,18.  114,20.  192,18. 

Plin.  VI  8,2  :  qui  alterutrum  nostrum  familiarius 
intuentur.  c/'.  Paneg.  87  :  quos  .  .  familiariter 
inspicere  dignatur. 

Plin.  III  3,4  :  cum  ceteris  naturae  fortunaeque 
dotibus. 

Lucan.  X  132  :  refugosque  gerens  a  tronte  capillos. 

luv.  IX  15  :  fruticante  pilo. 

Plin.  1 14,8  :  facies  .  .  multo  rubore  sutfusa. 

Paneg.  2  :  multo  pudore  suftunditur.    cf  Paneg.  48. 

Plin.  III  6,2  :  venter  recessit. 

Cl.  Butil.  Namat.  itin.  II 49  :  satellitibus  pellitis. 

Lamprid.  Alex.  Sev.  34  :  pocula  mediocria  sed 
nitida  . . .  ducentarum  librarum  argenti  pondus 
ministerium  eius  numquam  transit. 

45 


354 


LOCI  SIMILES 


SIDONII  EFISTULARUM 

I  2,8  :  timet  timeri. 

1 2.9  :  mimici    sale.s ,     sed    ita    ut   nullus    conviva 
mordacis  linguae  felle  feriatur. 

:  lyristes  {cf.  VIII 11  v.  25). 
:  mesochorus. 
I  2,10  :  ego  non  historiam ,  sed  epistulam  efficere 
curavi. 


{cf.  III  3,9  :  sed  quid  ego  istaec  iusto 
plusculum  garrio ,  qui  laborum  tuorum 
non  ex  asse  historiam  texere,  sed  pi'0 
parte  memoriam  facere  praesumpsi.) 

dignitati  . . .  incumbam. 

aures  rauci  voce  praeconis  everberat.  cf.  VII 

9,9. 

sarcire  dispendium. 

0  terque  quaterque  beatum  cf.  Avit.  c.  V  547 

p.  306. 

Romae  positus. 


13,1 
13,2 

13,3 
14,1 

15,1 


15,4 


campos  proeliorum  replicatione  monsti-abiles. 
cf.  m  7,2.  IV  3,5. 


voluptuosum.   cf.  II  9,1. 

ordiar  a  secundis,  quibus  primordiis  maiores 

nostri  e.  q.  s. 

caerulum  Adduam,  velocem  Athesim  pigrum 

Mincium, 

qui  Ligusticis  Euganeisque   montibus  orie- 

bantur. 

ripae  . . .  quernis  acernisque  nemoribus  vestie- 

bantur. 

cf.  II 10  i".  20  sq. :  campum  . . ,  vestit  saxea 
silva. 
nidorum  strues  imposita  nutabat. 
Cremonam  .  . .  cuius  est  olim  Tityro  Man- 
tuano  largum  suspirata  proximitas, 
tantum,  ut  exiremus,  intravimus. 
Rubiconem  .  .  .   qui    originem    nomini     de 
glarearum  colore  puniceo   mutuabatur  qui- 
que  olim  Gallis  cisalpinis  Italisque  veteribus 
terminus  erat. 
Metaurus  .  .  decoloratis  gurgitibus. 


I  5,8  :  Calaber  Atabulus. 

:  pestilens  regio  Tuscorum. 

:  vitrea  Velini  . . .  Naris  sulpurea. 

I  5,9  :  membris  male  fortibus. 


I  5,10  :  tumultuosis  foribus  obversor. 

I  5,11  :  occupatissimam  vacationem. 

cf.  c.  XXIII  483  sg.  :  quibus  vacasse  lau- 
dandam  reor  occuijationem.  cf.  V  7,2  :  in 
otio  occupationes. 


15,5 


15,7 


Cl.  Claud.  XXI 341  :  ne  timeare,  times. 

Plin.   III  21,1  :    plurimum    in    scribendo    et    salis 

haberet  et  fellis. 

cf  Mart.Yl\2b,^.    Auson.  epist.\\,Y^.  15,5. 
Plin.  1 15,2  :  lyristes.    IX  17,3.  IX  36,4. 
Plin.  II  14,6  :  mesochorus. 
Plin.  VI  16,22  :  aliud   est    enim    epistulam    aliud 

historiam,  aliud  amico   aliud  omnibus  scribere. 

cf  VI  20,20. 

(I  1,1  :  neque  enira  historiam  componebam.) 


Plin.  VII  27,9  :  ceris  et  stilo  incumbit. 
Plaut.  Amph.  1 1,177  :  vox  aures  . . .  verberat. 
Lucan.  VII 25  :  tuba  verberet  aures. 
Symm.YW  122,1  :  dispendium  . .  .  sarciat. 
Verg.  Aen.  I  94  :  o  terque  cjuaterque  beati. 

Symm.  IV  61,3  :  Romae  posito. 

cf  VIII  19,1.  1157,3. 
Plin.  VI  21,3  :  est  enim  probitate  morum  .  .  mon- 
strabilis.    cf.  VI  6,3. 

{cf  Paneg.  88  :  frugalitate  Pisones,   sapientia 
Laelii,  pietate  Metelli  monstrabantur.) 
Plin.  III  19,2  :  voluptuosum. 
Symm.  IV  19,1  :  a  prosperis  ordiendum  est. 

Claud.  XXVIII  195  sqq.  :   Addua  visu  caerulus   et 

velox  Athesis  tardusque  meatu  Mincius. 
ib.  193  :  Ligures  Venetosque  . . .  amnes. 

Plin.  VIII  8,4  :  ripae  fraxino  multa,  multa  populo 
vestiuntur.  cf.  II  17,15  :  hortum  morus  et  ficus 
frequens  vestit. 

Senee.  Tliyest.  465  :  imposita  nutat  silva. 

Verg.  eclog.  IX  28  :  Mantua   vae   miserae   nimium 

vicina  Cremonae. 
Mart.  I  jjrae/;  v.  4  :  tantum  veneras,  ut  exires. 
Lucan.  I  214  sq.  :   puniceus    Rubicon ,  .  .  .  Gallica 

certus  limes  ab  Ausoniis  disterminat  arva  colonis. 


Jlor.  c.  II  1,33  sq.  :  gurges   .  .  decoloravere. 

cf  c.  IV  4,38  sq. 
Hor.  sat.  1  5,78  :  Atabulus. 
Plin.  V  6,2  :  gi-avis  et  pestilens  ora  Tuscorum. 
Ve7-g.  Aen.  VII  517  :  sulpurea  Nar  albus  aqua  fontes- 

que  Velini. 
Plin.  IV  21,4 :  si  hunc  saltem  forteni  et  incolumem . . 

fortuna    servaverit.     cf  IV  1,7.  VI  4,3.  VII  23,1. 

Front.  186,15. 
Plin.  Paneg.  48  :  obversaljantur  foribus. 
Plim.  VI  16,13  :  limini  obversabantur. 
Plin.  IX  6,4  :  otiosissimis  occupationibus. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


355 


SinONII  EPISTULARUM 

I  G,l  :  Olim  quidem  scribere  tibi  concupiacebam.  — 
olim:  cf.  IX  13,1.  VIII  12,8. 

16,3:  inter  bu.sequas   rustieanos  suiuilcosque  ron- 
chantes. 


:  pingui  otio. 


num  ujinus  est  .  .  .  personam  suaui  excolere 
quam   villamV    cf.  VIII  4,1  :   domini    plusne 
sit  cultum  rus  an  ingenium. 
frugibus  rupta  congestis  horrea. 


IG,4: 
I  G,r)  : 
I  7,1  : 


conatuum   tuovum   socius  adiutor,    praevius 

particeps  ero. 

Angit  me  casus  Arvandi  nec  dissimulo,  quin 

angat. 

cf.  IV  11,1  :  Angit  me  nimis  damnum  .sae- 
culi  mei. 
hic    quoque  cumulus   accedit   laudibus    im- 
peratoris,  quod  ...  — 

accedo  :  cf.  III  12,5.  IV  1,1.  VII  10,2.  VII  17,4. 
VIII  3,G. 


I  7,4  :  et  inter  pi-incipalia  patriae  nostrae   decora 

ponendi.    cf.  IV  4,1. 
17,7:  superforanea.    cf.  IV  11,4. 
I  7,9  :  pumicatusque.    cf.  VIII  3,5. 
:  sub  invidia  sordidatorum. 

miser  nec  miserabilis  erat.  cf.  Arit.  c.  III  95. 


17,11 
17,13 
18,1  : 
18,2: 

18,3: 

19,1: 


19,2 
I9,G 

19,7 

19,8 


exilio  muneretur. 


Araris  potor.   cf  IV  17,1.   c.  V  479. 

te    Ravennae    felicius     exulantem     auribus 

Padano  culice  perfossis  municipalium  i-ana- 

rum  loquax  turba  circumsilit. 

caeli  sui  dote  cf.  II  14,1. 


serietatem  cf  IX  13,5.   c.  XXIII  440. 

quae  rebus   actitandis  ianuam   campumque 

patefecit.    cf.  III  7,2  :  trepidationi  . . .  ianuam 

securitatis    aperuerit.  —    cf.  I  11,13.    I  2,8. 

VI  3,2. 

genii  potius  quam  ingenii  :  rid.  c.  X  20. 

si  quid  experto  credis.  cf  VIII  12,8.   cf.  Arit. 

c.  III  305  p.  304. 

heroicorum   phaleris.    cf.  IV  3,8  :  phalerati 

serraonis. 

panegyricus,  etsi  non  iudicium,  certe  even- 

tum  boni  operis  accepit. 

volo    paginam   glorioso  id   est  quasi  Thra- 

soniano   fine   concludere   Plautini  Pyrgopo- 


Plin.  I  11,1  :  Olim  mihi  nullas  epistulas  mittis. — 

olim  :  cf.  II  10,G.  VI  34,1.  VIII  9,1. 
Pamg.  G.  24.    Sencc.  77,3. 

Ajml.  apol.  10  :  vir  ultra  Virgilianos   opiliones  et 
busequas  rusticanus. 
cf.  Apid.  met.  VIII 1.   flm-id.  111.    de  deo  Socr. 
(etl.  lAietjohann)  23. 
Plin.  1X3,1  :  pingue  illud  ...  otium. 

V,6,45  :   otium  .  .  .  pinguius.    (I  3,3  :   in   alto 
isto  pinguique  8ece.ssu.    VII  26,3  :    molli-m- 
que  . . ,  et  pinguem  vitam.) 
Plin.  IV  G,2  :  nec  agrum  . .  .  sed  ipsum  me  studiis 
excolo. 

Verg.  georg.  1 49  :  illius  immensae  rupenant  horrea 

messes. 
PUn.  VI  9,2  :  ego  precuni  tuarum  minister  adiutor 

particeps  ero. 
Plin.  V  5,2  :    angit    me    super    ista    casus    ipsius. 

VII  19,1 :  angit  me  Fanniae  valetudo.  cf  IV  21,2. 


Plin.  III  18,7  :  accedet  ergo  hoc  quoque   laudibus 

principis  nostri,  quod  ...  — 
II  1,6  :   hic  supi-emus   felicitati    eius   cumulus  ac- 

cessit.   cf.  III  7,7. 
accedo  :  cf.  I  20,3.    Symm.  V  42. 
Plin.  VIII  12,1  :   et  inter  praecipua  saeculi  orna- 

menta  numei-andus. 
Symm.  III  48  :  superforanei  laboi-is  est. 
Plin.  II  11,23  :  hominis  . . .  pumicati. 
Plin.  VI  2,3  :  sub  alterius  invidia. 
Orid.  Ibis  115  :  sisque  miser  semper  nec  sis  misera- 

bilis  uUi. 
Plin.  IV  11,13  :  exiiiumque  molle  velut  praemium 

dedit. 
Plin.  VI  20,1  :  ais.    cf  VII  4,1.  VII  28,1. 
Hor.  c.  II  20,20  :  Rhodanique  potor. 
Mart.  III  93,8  sq.  :  meliusque   ranae  garriant  Ra- 

vennates  et  Atrianus  dulcius  culex  cantet. 
Verg.  Geoiy.  III  431  :  ranisque  loquacibus. 
Plin.  I  24,4  :   praediolum  .  .  .  quod   commendatur 

his    dotibus.     II  17,29  :    tot    tantisque    dotibus 

villulae. 
Auson.  XV  4,6  :  serietas. 
Plin.  I  18,4  :   illa    actio    mihi  .  ,  .   ianuam   famae 

patefecit.    {cf.  Paneg.  70  :  patet    enim   oranibus 

honoris  et  gloriae  campus.) 


Verg.  Aen.  XI  283  :  experto  credite. 

Front.  176,10  :  siquid  mihi  credis. 

Symrn.  I  89,1  :  praeter  loquendi  phaleras. 

Front.  54,14. 

Plin.  V  20,2  :  egi  .  .  non   sine  eventu  :  nam   bene 

an  niale,  liber  indicabit. 
Terent.  eunucli. 
Plaut.  mil.  glor. 


45  = 


356 


LOCI  SIMILES 


SIDONII  EFISTVLABITM 

linicis  imitator  .  .  .  videre   inihi  videor,    ut 

rideas,    quia  perspicis  nostram   cum  milite 

comico  ferocisse  iactantiam.   ef.  IV  7,2. 
I  10,1  :  eum   tibi   sodalem   veterem  mihi  insinuas. 

cf.WX  Vlo.l.  VII  2.2.  VII  4.1.  1X10,2. 
I  10.2  :  Tiberina  tetigisse. 
I  11.1  :  cui    namquo    gi-ammaticum    vel    salutanti 

Calaber  ille  non  dixit: 
I  11,2  :  carpebant  plurimum  vitia,   plus  homines. 

cf.  IX  3.7  :  ridebis  plurima,   plura  culpabis. 

TX  9,10  :  plurima  ardenter  plura  pompose. 


1 11,5  :  populi  totus. 

:  ceterum  si  requisisses  : 

:  contni  rigorem  civici  moris  splendidam,   ut 
fei-unt,  dotem  Chremes  noster  Pamphilo  suo 
dixerat. 
I  11,G  :  coniuratio  . .  .  coqueretur. 
1 11,7  :  ilico  expavit,  ut  ait  ille, : 
:  tristes  vultuosique. 


I  11,9  :  Curio  meus. 

{cf.  ibid.  §  4  sq^.  :  sic  levis  tui-bae  facili- 
tatem,  qua  voluit,  traxit  persona  popu- 
laris.  erat  enim  ipse  Paeonius  populi 
totus,  qui  tribuniciis  flatibus  crebro 
seditionum  pelagus  impolleret.  —  ibid. 
§  7  :  multorum  . . .  odia  commovit.) 

I  11,10  :  recumbente  post  se  Camillo. 

I  11,14  :  stibadii  circulum.    cf.  II  2,11. 


Frmit.  132,24  :  equidem  videre  me  (cwr.  te  Ilein- 
dcnfius),  et  arte  complecti  . .  .  videor  mihi. 

Plin.  Puneg.  G2  :  illos  animo  Caesaris  insinuavit. 

Symm.  IV  20,2  et  a.  l. 
Sxjmm.  IV  58,1  :  Tiberina  tetigerunt. 

sq.  :  *Hor.  sat.  II  1,82  sq. 

Plin.  Paneg.  41  :  plurimum  pro  tuis,   plus  tamen 
pro  nostris.    ib.  86  :  ut  maximo  fructu  suscepti, 
ita  maiore  depositi  officii  gloria  fruitur.    cf,  ib. 
3G  :  ingons  .  .  .  maius. 
ib.  14  :  multum  . . .  plus. 

Plin.  V  1G,8  :  pietatis  e.st  totus. 

sq.  :  *Verg.  yleH.  VIII  114. 

Terent.  Andria. 

Liv.  VIII  3,2  :  Romanum  coquebant  bellum. 

sq.  :  *Lucan.  V  322  sq. 

Apul.  met.  III 13  :  vultuosam  frontem. 

cf.  Donat.  ad  Terent.  poesim  (Ad.  II  4,16.  Andr. 
II  1,32  etc). 
Petron.   (ed.  Buechekr)  p.  170,19  sq.  :   tu    concute 
plebem,  Cui-io.    cf.  Lucan.  I  268  sqq. 


Plin.  IV  22,4  :  Veiento    proximus  . 

IV  30,3  :  recumbis  et  vescei-is. 
Plin.  V  6,36  et  37  :  stibadium. 


recumbebat. 


111,1 


proelia,    quibus    nihil    est    foedius,    bella 
dixerunt  .  .  .  pari   contrarietate  fata,    quia 
non  parcerent,  Parcas  vocitavere. 
iste  Catilina   saeculi    nostri  .  .  .  sanguinem 
fortunasque  . .  .  quas  .  .  propinaverat. 
cf  VII  7,2. 


II  1.2 


non  cessat  simul  furta  vel  punii-e  vel  fiicei-e. 
:  ructat  . .  litteras. 
II  1,4  :  (proinde  moras  tuas  citus  explica,  et)  quic- 
quid  illud  e.st,  quod  te  retentat,  incide. 
cf.  VII  7,5  :  statum  concordiae  . . .  incidite. 
:  Ruri  me  esse  cau.saris,  cum  mihi  potius 
queri  suppetat  te  nunc  urbe  retineri. 


II  2,1 


:  iam  ver  decedit  ae.stati.    c/!  V6,l. 
II  2,2  :  in  carbaso  .sudat  unus,  alter  in  bombyce. 

:  „*Samia  mihi  raater  fuit"  = 
:  fallis    clementissimo    recessu    inclementiain 
canicularem. 
II  2,3  :  mons  .  . .  terrenus. 


Hieron.  Fabiol.  de  mans.  33  :  Parcae  dicuntur  ab 
eo,  quod  minime  parcant;  et  bellum,  quod  ne- 
quaquam  bellum  sit.   cf  Hieron.  ep.  1(X)  (Bmiaso). 

Sall.  Cat.  22,1  sq.  :  Catilinam  .  .  .  sanguinem  vino 
permixtum  in  pateris  circumtulisse.  inde  cum 
post  exsecrationem  omnes  degustavissent  e.  q.  seq. 

TertiiU.  apolog.  9  :  nescio  quid  et  sub  Catilina  tale 
degustatum  est. 

Senec.  de  ira  II  28,6  :  punit  furta  sacrilegus. 

Front.  141,9  :  sapientiam  ructarit. 

Senec.  ep.  17,1  :  si  quid  est,  quo  teneris,  aut  expedi 
aut  incide.  Plin.  VI  6,9  :  abrumpe,  siqua  te 
retinent.  Vll,2  :  rumpe  iam  moras.    cf  1X1,4. 

Symm.  VIII  18  :  In  agro  me  esse  miraris.  at  ego 
iustius  stupeo  ad  communem  te  patriam  spreto 
ruris  otio  revertisse.    cf  Plin.  II  17,1. 

Symm.  II  6,2  :  aestas  prope  decessit  autumno. 

luv.  VI  259  sq.  :  quae  tenui  sudant  in  cyclade, 
quarum  delicias  et  panniculus  bombycinus  urit. 

Terent.  eunuch.  1 2,27  (107). 

Har.  c.  I  17,17.s<jr.  :  hic  in  reducta  valle  Caniculae 
vitabis  aestus.   cf  c.  III  13,9. 

Plin.  V  6,8  :  terreni  colles. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


357 


SIBONII  EPISTULARUM 

II  2,4  :  ciieduii  . . .  silva. 

:  .silva  . .  .  in  ora  Ibrnacis  lapsn  volut  spon- 
taneo  deciduis  struibus  inipingitur. 

:  unguentariae  (.scj7.  cellae). 

:  vis  undae  ferventis  per  jiarictfiu  Ibraniina- 
tum  e.q.s.    cf.  c.  XXII  19(). 

:  conclave  succensuni. 
II  2,.')  :  hinc  frigidaria  dilatatur. 

:  quae   piscinas    publicis    operibus    extructas 
non  inipudenter  aeniularetur. 
II  2,<]  :  ridiculi    .  .  .   histriones   .  ,  Philistionis    su- 
pellectilem  mentiente.s. 
:  lubrici  . . .  pahxestritae. 
II  2,7  :  nihil    illis    paginis    impressum    reperietur, 
quod  non  vidi.sse  sit  sanctius. 
:  versiculi  lcctorem  adventicium  remorabuntur. 

:  iam,  .si  mai*mora  inquiras,  non  illic  .... 
Carystos  . . .  Phi-yges ,  Nuniidae ,  Spartiatae 
rupium  variatarum  posuere  crustas;  ne- 
que  .  .  .  purpurea  .  .  .  saxa.  cf.  c.  V  34  sqq. 
XI  llsqq.  XXII  VMsqq. 

:  tuguria  seu  mapalia  mea. 

cf.  c.  V  591  :  mapalia  Bocohi. 


112,8:  pi.scina  ...  seu,   si  graecari  mavis,   bapti- 
sterium. 
:  fluvium  de  supercilio  montis  elicltum. 

cf  c.  XVIII  6. 
:  vei-as  , . .  meros. 

II  2,10  :  lacum  porticus  intuetur. 

:  columnis  . . .  monolithis. 

:  hippodrouuis  (hypodromus  T). 

:  ci\yptoporticus 

:  efficit  (scil.  cryptoporticus)  membrum    bene 

frigidum. 
:  dormitorium  cubiculum  (paulo  ante  :  mem- 

brum  bene  frigidum). 

112,11  :  diaetam. 

:  cenatiunculam    .  .  . ,    cui    fere     totus    lacus 
quaeque  tota  lacui  patet. 

:  stibadium.     cf.  1 11,14. 
112,12:  hinc  iam  spectabis,  ut  promoveat  alnum 
piscator  in  pelagus. 
:  Tit    stataria    retia    suberinis   corticibus    ex- 

tendat  aut  signis  ....  dispositis  e.  q.  s. 
:  salai-es. 
II  2,14  :  oscines  corvos. 
:  fistulae  septiforis. 


I*li)i.  V  0,8  :  caeduae  silvae   cuni    ipso    monte  de- 

.scendunt. 
Mart.    I  49,27  :    vicina    in    ipsuiii    silva    dcsrcnilct 

focum. 
Vrni.  1117,11  :  nnctorium. 
l'li,i.   II  17,11:  tulpuhitus.    cf  St<tt.  silr.  l  [>,:)!  .^qq. 

Plin.W,,^^:  hypocauston.  11  17,11  ct  23. 

Plin.  II  17,11  :  inde  balinei  cella  frigidaria  spatiosa 

et  effusa. 
Plin.  II  17,1G  :  hinc  cryptoporticus  prope   imblici 

operis  extenditur. 
Murt.  II  41,15  :  mimos  ridiculi  Pliilistionis. 

Muii.  III  58,25  :  lubricus  palaestrita. 

Plin.  III  3,6  :  nihil   discet  quod    nescisse    rectius 

fuorit. 
llntil.  l  ^ii^  sq.  :  intrantemque  capit,  discedentcm- 

que  moratur  . . .  poema. 
Stat.  silv.   I  2,148  s<jr<jr.  :    hic   Libycus   Phrygiusque 

silex,   hic  dura  Laconum  saxa  virent  . . .  rupes- 

que    nitent    .  .  .    purpura.     cf   sUv.    I  5,34  —  41 

(variat).     II2,86.s<jr</.    c/!  P/m.  V  6,36  :   Carystiae 

columellao. 
Sall.  Ing.  18,8  :   aedificia    Numidarum    agrestium, 

quae   mapalia   illi  vocant.   cf.  Glaud.  XXIV  344. 
Verg.  gearff.  III  340.    Mart.  X  20,7.    cf  Verg.  eihxf. 

1  68  :  tuguri. 
Plin.  TT  17,11.   V6,25:  baptisterium. 

Verff.  (fcortf.  IlO^s^.  :   ecce   supercilio   clivosi   tra- 

mitis  undam  elicit. 
Plin.  VIII  24,2  :  veram  et  meram.    Hor.  ep.  1 18,8  : 

mei'a  veraque. 
Plin.  II  17,6  :  cubiculum  . . .  mare  . .  intuetur. 

c/.  V  6,28. 
Laber.  mim.  39 :  columnas  monolithas.  cf.  Chistafsson, 

l.  c.  p.  44. 
Plin.  V  6,19.  32.  33  :    hippodrouius    {Plin.  V  6,30  : 

subest  cryptoporticus  subterraneae  similis), 
Plin.  II  17,16.  V  6,27.  VII  21,2  :  cryptoporticus. 
Plin.  V  6,30  :  subest   cryptoporticus    .  .  .  .,    aestate 

incluso  frigore  riget. 
Plin.  II  17,9  :  dormitorium  membrum. 
V  6,21  :  dormitorium  cubiculum. 
Plin.  V  17,15  :  diaetis.    VII  5,1  :  diaetam. 
P/iH.  1117,12  :   cenatio,    quae    latissimum    mare, 

longissimum  litus  . . .  prospicit. 
II  17,10  :  cenatio,  quae  . . .  plurimo  mari  lucet. 

Plin.  IX  7,4  :  ex  illa  possis  despicere  piscantes. 

Auson.  Mosell.  (XVIII  2)  246  :  ducit  corticeis   flui- 

tantia  retia  signis. 
Auson.  Mosell.  (XVIII  2)  88  et  129  :  salar. 
Har.  c.  11127,11  :  oscinem  corvum. 
Verg.  eclog.  II  36  sq.  :  septem    compacta    cicutis 

fistula. 


358 


LOCI  SIMILES 


SinONII  EPISTULARUM 

112,14:  Tityri. 

:  quae    .  .  .    iiiodulauiina    profundius    confo- 

vendo  sopori  tuo  lenocinabuntur.    cf.  II  13,.'i  : 

Fortunae  diu  lenocinantis. 
II  2,15  :  arborum  imago  oontractior. 

:  sphaeristorio. 
II  2,16  :  solo  palustri  voraginosus. 
:  cumbulis. 
:  si  flabra  posuere  {sciL  lacum). 

:  insorduit.     cf.  V  13,1.  IV  12,3. 
112,17:  tjui    (.s«7.    fluvius)    ...    spumoso    canescit 
impulsu. 
:  fors  fuat  an.    cf.  VIII  3,G.  IX  7,1. 

112.18:  salicumque  glaucarum. 

II  2,19  :  agonem    Drepanitanum    Troianae    super- 
stitionis. 
:  ager  . . .  pecorosus. 

II  2,20  :  brevitatem    sibi    debitam    paulo    scrupu- 
losior  epistula  excessit.    cf.  12,1. 
:  dum  totum  ruris  situm  sollicita  rimatur. 


:  non    paginara,    quae   spatia   describit,    sed 
villam,  quae  spatiosa  describitur,  grandem 
pronuntiabunt. 
II  3,1  :  potissimus  magistratus. 

II  3,2  :  Pompeium  . . .  extulit  .  . .  populai-itas. 
{cf.  c.  IX  300  :  et  carus  popularitate). 
II  4,1  :  Proiectus  . . .  patre  patruoque  spectabilibus, 
avo  . . .  conspicuus. 

:  pari  lance.    c/!  VI  3,1. 
II  4,3  :  bonarum  partium  viros. 

cf.  111(5,2.  III  11,1.  VII  9,11.  II 13,.'). 
:  Optantio  in  liberos  .. .  licere.    II  11,1. 
cf.  c.  II  25  sq.  VIII  6,1G. 
II  5,1  :  inextricabilem  labyrinthum. 


II  5,2  :  precera  sedulara  fundo. 

II  6,1  :  his  raorum  dotibus  praeditus. 

cf.lY2b;2.  1X9,12.  1X16,1.  12,1. 
:  ut,  quotiens  in  boni  cuiusque  adscitur  ami- 
citias,    non    amplius    consequatur    beneficii 
ipse  quam  tribuat.    cf.  IV  21,6. 
II  7,1  :  discussionis  . . .  onere  laxari. 

:  iurgantibus. 
n  7,2  :  inpense  obsecro. 


:  quae    veniunt    in    disceptationem 
cingas.    cf.  IH  9,2.  IX  3,7. 


dis- 


Ve)-g.  ccloff. 

PUn.  18,6:  illi  necessitas  lenocinatur. 

II  19,7  :  libro  isti  novitas  lenocinetur. 

Ov.  met.  III  144  :  dies   medius  rerura    contraxerat 

urabras. 
Plin.  1117,12.  V6,27  :  sphaeristerium. 
auctor  bell.  Ilis}).  29,2  :  palustri  et  voraginoso  solo. 
Plin.  VIIT  20,7  :  cumbulae. 
Hm:  c.  1 3,16  :  toUere  seu    ponere  vult  freta  {scil. 

Notus). 
Rntil.  I  617  :  insorduit. 
Plin.  V  6,24  :  desiliens  aqua  . . .  albescit. 

Symm.  1 20,3  :  fors  fuat  an.    III  6,3.  IV  29,1  ct  a.  l. 

Terent.  Hecyr.  IV  3,4  (610).    Front.  143,14. 

Verg.  fjemy.  IV  182  :   ghiucas  salices.    ih.  II  13  : 

glauca  . .  .  fronde  salicta. 
Verg.  Aen.  V  124  sqq^. 

Stat.  Theb.  X  229  :  pecoroso  vere, 

ib.  IV  45  :  pecorosaque  Phlius. 

Plin.  III  5,7  :  volumina  . . .  tam  scrupulosa. 

Plin.  V  6,44 :  cum  totara  villam  oculis  tuis  subicere 
conamur.  V  6,40  :  vitassera  iara  dudura  ne  vi- 
derer  argutior,  nisi  proposuissem  omnes  angulos 
tecura  epistula  circuraire. 

Plin.  V  6,44  :  non  epistula  quae  describit,  sed  villa 
quae  describitur  magna  est.    cf.  III  9,27. 

Symm.    II  64,1  :    potissirai    raagistratus.     IV  28,1. 

cf.  rel  31,3. 
Stat.  silv.  II  7,69  :  et  gratura  popularitate  Magnum. 

Plin.   III  3,1  :  paternus    .  .  .   speetatus  .  .  . ,   pater 

quoque  et  patruus  inlustri  laude  conspicui. 

cf  1 14,5  s^.  VI  26,1. 
Symm.  VIII  74  :  pari  lance.   1 92  :  aequa  hmce. 
Symm.   IX  112,1   :    sumraatem    civiliura    partiuni 

virum.    IX  84  :  bonarum  partiura. 
Plin.  VII  1,1  :  ne  quid  illi  . . .  in  mores  tuos  liceat. 

cf  Symm.  IX  108.  rel.  12,4. 
Plin.  n.  h.  XXXVI 13  (19)  :  labyrinthura  inextrica- 

bilem.     Verg.  Aen.  VI 27  :  hic   labor   ille  domus 

et  inextricabilis  error. 
Verg.  Aen.  VI 55  :  funditque  preces. 
Ov.  de  art.  amand.  II 112  :  ingenii  dotes. 

Front.  177,19  :  quantum  ex  tua  benivolentia  Fausti- 
nianus  ornamenti  adsequetur,  tantum  tu  volup- 
tatis  ex  Faustiniani  elegantia  capies. 

Symm.  IV  70,1  :  socium  discussionis.  cf.  V  76,1. 
rd.  26,2. 

Plin.  VI  5,7  :  homines  iurgaturi. 

Plin.  VI  23,1 :  inpense  petis.  VII  14,1  :  tara  inpense 
et  rogas  et  exigis.    IX  13,1. 

Lumjyrid.  Alex.  Sev.  22  :  causas  . . .  aliter  discingi 
{al.  distingui).    Symm.  rel.  19,10  :  discingenda. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


359 


SIDONII  EPISTULARVM 

118,1  :  Maestissimus  hiifc  tilti  nuntio. 

:  infortunatani  fecuntlitateni. 
118,2:  si    qui   haud    incassum    honor    cadaveribus 
impenditur. 

:  vispillonuni. 

:  perpetuis   sedibus   dormionti  similior  inlata 

est. 
:  planctu  projje  calente  dictavi. 
:  carnien  saxeum.    cf.  V  7,4. 
II 8  c.  7  sqc[.  :  atque  ijjsis  senioribus  sequenda, 
discordantia  quae  solent  putari 
morum  commoditate  copuhisti  : 
nam  vitae  comites  bonai;  fuerunt 
libertas  gravis  et  pudor  facetus. 
15  :  iniuste  tibi  iusta  persoluta. 
cf.  III  3,8  (III  12,5). 
II  9,1  :  inter  .  . .  Ferreolum  et  Apollinarem  tempus 

voluptuosissimum  (cf.  I  5,1)  exegi. 
119,4:  crepitantium  fritillorum. 
n  9,G  :  archimagiro. 

:  paucis  paropsidibus. 

n  9,9  :  coctilibus     aquis    ingerebamur    harumque 

fotu  .  . .  resoluti  aut  fontano  deinceps   fri- 

gore     putealique    aut    fluviali    copia    soli- 

dabamur.     cf.  e.  XIX  1  sq. 

II  9,10  :  cenas  et   quidem  unctissimas.    cf.  IV  24,3. 


:  epistulae  tergum.    c/!  VIIIIG,!. 
n  10,1  :  amo  in  te  quod  litteras  amas.    cf.  1 1,3. 

:  nos    quoque    subduximus    ferulae    manum. 
cf  V  5,2  :  post  feruhis  lectionis. 

:  barbarismorum  robigine.    cf.  VI  6,1. 
n  10,2  :  quamquam  iuvenis  hac  animi  maturitate. 

cf.  in2,i. 

II  10,4  :  paupertinus  . .  .  culmus.    cf  III  7,1. 
n  lOc.  7  :  ortum  prospicit.    c/.  c.;XXII  154  sqq. 

11  :  distinctum  vario  nitore  marmor. 

20  sq.  :  campum    medium    .  .  .   vestit  saxea 

silva.    ef  1 5,4.  c.  XXU  20G. 
25  sq. :  curvorum  hinc  chorus  helciariorum  . . . 
amnicum  celeuma. 

II  10,5  :  tu  modo  fac  memineris  multiplicato  me 
fenore  (i.  e.  versibus  et  littcris)  remuneran- 
dum.  cf  c.  XXIII  28  sqq.  :  bhindo  fenore 
Sollium  ligasti.  usuram  petimurque  red- 
dimusque ;  nam  qued  carmine  pro  tuo  re- 
pendo,    hoc  centesima  laudium  tuarum  est. 

1111,1  :  nihil  apicum  i-ai'itati  licei"c  in  . . .  officia. 
cf  II  4,3. 

II  12,1  :  paginam  hanc  sumpseris  {ih.  §  2  :  litteras  . . . 
cum  sumeremus).    cf  IX  3,5. 

II  12,3  :  languidos  multos  officiosissime  occidunt. 

II  13,4  :  principatus  . . .  bimenstris. 

:  invenies    hominem    beatiorem    prius    fuissc 
quam  beatissimus  nominaretur. 


Plin.  V  1(),1  :  Tristifisimus  haec  tibi  scribo. 

TcK.  ann.  II  75  :  infelici  fecunditate. 

Verg.  Aen.  XI  .52  :  vano  maesti  comitamur  honore. 

VI  885  sq.  :  inani  munere,     Hor.  c.  11  20,23  sq.  : 

sepulcri  mitte  supervacuos  honores. 
Maii.  147,1  sq.  1.30,1  :  vispillo. 
Pli)i.  VI  1(),20  :  liabitus   corporis  quiescenti    quam 

dcfuncto  similior. 
Symm.  115,1  :  iudicio  calente  dictavi. 
Plin.  II  3,7  :  saxeus  ferreusque  es. 
Plin.  VIII  5,1  :  uxorem    singularis  exempli ,   etiam 

si  olim  fuisset  ....  Quot  quantasque  virtutrs  ex 

diversis  aetatibus  sumptas    collegit   ct    miscuit! 

Auson.  XV  4,()  :  et  gravitas  comis  laetaque  serie- 

tas.     cf  Plin.  IX  9,2. 
Oi\  met.  II  <)27  :  iniustaque  iusta  peregit. 

P/in.  III  1,1  :  nescio  an  uUum  iucundius  tempus 
exegerim  quam  quo  nuper  apud  Spurinniim  fui. 

Maii.  IV  14,8  :  sonat  .  .  .  fritillis. 

luv.  IX  109  :  arcliimagiri. 

luv.  III 142  :  multa  magnaque  paropside  cenat. 

Plin.  V  6,25  :  si  natare  latius  aut  tepidius  velis, 
in  area  piscina  e.st,  in  proximo  puteus,  ex  quo 
I^ossis  rursus  adstringi,  si  paeniteat  teporis. 

Hor.  ep.  1 14,21  :  uncta  popina.  Pers.  IV  17  :  uncta  . . 

patella.     MaH.  V  44,7  :  unctiore  mensa.    Auson. 

XV  9,9. 
luv.  I  6  :  scriptus  et  in  tergo. 

*luv.  1 15  :  et  nos  ergo  manum  feruhic  subduximus. 


Symm.  1 14,1  :  paupcrtini  ingcnii. 

Slat.  silv.  II  2,45  sg.  :  ortus  aspicit. 

Plin.  II  17,20  :  solem  . . .  prospicit. 

Stat.  silv.  1 5,41  :  Synniid;i  distinctu  variat. 

Stat.  Theb.  IV  220  sq.  :  ferrea  . . .  silva.  V  533  :  ha- 

rundincam  . . .  silvam. 
Mart.  IV  64,21  sq.  :  quem  nec   rumpere   nauticum 

celeuma,  nec  clamor  valet  helciariorum. 
Plin.  1X28,5:  mitte    {scil.  litteras)   appositis  qui- 

dem  usuris,   quas  ego   (num   parcius    possum?) 

centesimas  comjmtabo. 
Symm.  1 14,1  :  sermonis  mei  hirgam  poscis  usuram, 

qui  nihil  litterati  fenoris  credidistiV 


Symm.   I  95,1  :  quod   nuUas   sumpsi   litteras   tuas. 

Vns.  V30.  V94.  VII 6. 
Hor.  ep.  I  7,8  :  officiosaque  sedulitas. 
Ojc.  (ad  fam.)  X  24,6  :  consulatus  bimestris. 
Plin.  V  18,1  :  homo  felicior  ante  quam  felicissimus 

fieret.     Auson.  grat.  act.  (VIII)  8,13  :  felicior  ante 

quam  vocaretur. 


360 


LOCI  vSIMILES 


SinONII  EPISTULARU3I 

II  13,5  :  quod  et  exitus  prodidit.  Plin.  Pancg.  72  :  et  .  .  .   principuni    exitus   docuit. 

ih.  5  :  ut  docuit  eventus.    Plin.  III  14,6  :  ut  exitus 
docuit. 
:  Fortunao  diu  lonocinantis.    cf.  II  2,14. 
II  13.6  :  iste  enim.  ut  legiuius,  Daniocles  e.  q.  seq.       Cic.  Tusc.  V  21,61. 
II  13.7  :  recumbentis.     cf.  111.10. 
II  13,8  :  incubans    opibus    ferro    pressus   premeret       Verg.  georg.  II 507  :  incubat  auro. 

aurum. 
II  14,1  :  quod    {scil.    praediuni)    te    ...    plurifaria      Plin.  I  24,4  :  praediolum  .  . .  commendatur  .  .  doti- 
frugum  mansionumque  dote  remoretur.  bus.     cf.  II  17,29.    Symm.  VI  11,2  :  vacuatos  doti- 

(^'.  I  8,3.  bus  agros. 

n  14,2  :  ninguidos  (menses).  Auson.  E  XXV  69  et  124  :  ninguida.    cf  XIX  102. 

:  uienses  in  .  . .  tunicata  quiete  transmittere.       Plin.  IX  6,1  :  omne  hoc  tempus  . . .   iucundissima 
{cf.  V  7,3  :  tunicatis  otia.)  quiete  transniisi. 

3Iart.  X  51,6  :  tunicata  quies. 
:  frueris  rure.  Plin.  V  18,1  :  frueris  mari,  fontibus,  viridibus,  agro. 


111 1,4  :  f\istidiunt  vel  refundunt.     cf  V  20,2. 
:  desolata  proprietate.     cf  III  5,2. 

111  1,5  :  metas  , .  proterminant. 

1112,1  :  parva  tuguria  magnus  hospes  implesti. 


quam   te   blandum   pueri ,    comem    iuvenes, 
gravem  senes  metiebantur!     c/'.  VII  9,18. 


1113,1:  si   quando,   nunc  maxume  Arvernis  meis 
desideraris.    cf  V  10,1. 


III  3,3  :  quod  difficile  sit  posteritas  creditura, 

cf.  c.  VII  310. 
1113,5:  capacissimae  domus.     c/".  IV  15,1.  IV  18,4. 

:  vincla  diffibulant, 
in  3,6  :  uberiorem    referre   .  .   gratiam.     cf  III  6,3. 

VI  12,8. 
ni  3,8  :  iuste    sic    mortuis    talia    iusta    solventes. 

cf.  II 8  c. ;;.  15. 
in  3,9  :  laborum    tuorum   non    ex   asse   historiam 

texere  sed  pro  parte  memoriam  facere  prae- 

sumpsi.     cf  1 2,10. 
:  aegrescenti  . .  medicabuntur. 
:  assiduitatem  tuam  periculosae  regum  fami- 

liaritati  celer  exime,  quorum  consuetudinem 

expertissimus   quisque   flammarum    naturae 

bene   comparat,   quae  sicut  paululum  a  se 

remota  inluminant,    ita   satis    sibi   admota 

comburunt. 
1114,2  :  si   vel   penes   vos   recta   sunt,    bene    est. 

cf.  V  3,3. 


Claud.  XVIII  91  :  serta  refudit. 

Stat.  silv.  II  1,67  :  desolatique  penates. 

Claud.  XXXVI  154  sq.  :  desolata  . .  atria. 

Apul.  met.  IX  38  :  fines  . .  proterniinaveris. 

Plin.  Paneg.  15  :  quod  , . .  tectum  magnus  hospes 
inpleveris.  Plin.  VII  24,9  :  inplebit  enim  illam 
{scil.  domum)  Quadratus  meus. 

Plin.  VI  26,1  :  puer  simplicitate,  comitate  iuvenis, 
senex  gravitate.     cf  Rutil.  1 470. 

Plin.  Paneg.  15  :  teneris  adhuc  annis  viri  firmitate. 
Plin.  V  16,2 :  iam  illi  anilis  prudentia,  matronalis 
gravitas  erat  et  tamen  suavitas  puellaris  cum 
virginali  verecundia.  Plin.  VIII  5,1  :  Quot  quan- 
tasque  virtutes  ex  diversis  aetatibus  suraptas 
collegit  et  miscuit! 

Plin.  I  10,1  :  si  quando  urbs  nostra  liberalibus 
studiis  floruit,  nunc  maxime  floret.  IV  13,1  : 
venisti  autem,  si  quando  alias  nunc  maxime 
mihi  de.sideratus.  VI  6,1  :  si  quando  nunc  prae- 
cipue  cuijerem   esse  te  Romae.    VIII  4,5  :  ac  si- 

'     quando  alias  toto  ingenio  vehere.     cf.  IV  15,1. 

Pliti.  Paneg.  9  :  credentne  ])osteriV 

Plin.  VII  27,5  :  spatiosa  et  capax  domus.    cf  II  17,3. 
Stat.  Tlieb.  VI  570:  torto  chlamydem  diffibulat  auro. 


Verg.  Aen.  XII 46  :  aegrescitque  medendo. 
Front.  38,14  (ad  M.  Caesarem.)  :  ignem  imitaberis, 
si  proximos  ambures,  longinquis  lucebis. 


Plin.  V  18,1  :  bene  est  mihi,  quia  tibi  bene  est. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


361 


SIDONII  EPISTULAIiUM 

III  5,1  :  honori  vestio  hic   quoque  cuniulu.s  accics- 
cit  cf.ll,\.    ^n<.  p,  300. 

III  5,2  :  desoUitiun.     c/.  III  1,4. 

:  vir  alieni  non  appetens,  sui  paicus. 


III  6,2  :  protunduni  intempestivae  quietis  otiuni  .  .  . 
porro  autem  desidiae  vicinior  putabatur  con- 
temptus  ille  militiae. 

:  honaruni  partium  viros.     cf.  II  4,3.    III  11,1. 
III  6,3  :  aginius  gratias  uberes.    cf.  VI  12,8.  III  3,6. 

VIII  14,7. 
III  7,1  :  longuni  a  litteris  tcniperatis. 

:  igitiir  utriquc  nostruni  nios  suus  agitur  :  ego 
garrio,  vos  tacetis. 

:  paupertini  sermonis.    cf.  II  10,4. 
:  magis  est  facilitas  quam  facuUas. 
III  7,2  :  trepidationi ..  ianuam  securitatis  aperuerit. 
cf  I  0,1. 
:  persona  . . .  magna  expectatione  maior   ad- 
ventu  {imnlo  post  :  summa  censura). 
cf  VIII  6,6.  VIII  14,7. 
:  ob  omnia  felicitatis  naturaeque  dona  mon- 
strabilis.    cf.  I  b,\. 
in  7,3  :  vera    potius    severitas     quam    severitatis 

imitatio. 
III  7,4  :  ninguidus.    cf  II  14,2. 

:  nox  inlunis. 
1118,1  :  veneror  antiquos,   non  tamen  ita,   ut  uti- 
que    (ut  quidam  conieci.     cf  diss.  p.  76  sq.) 
aequaevorum    meorum  virtutes   aut  nierita 
postponam.    neque  si  Romana  respublica  in 
haec  miseriarum    extrema  defiuxit,    ut  stu- 
diosos  sui  numquam   remuneretur,   non   id- 
circo     Brutos     Torquatosque     non     pariunt 
saecula  mea.    III  8,2  :  aut  suspicere  praeter- 
itos  aut  despicere  praesentes. 
1110,1:  servatur  nostri    consuetudo   sermonis. 
cf  IX  3,1. 
:  inconciliavi. 

1119,2:  obiecta  discingitis.    cf  117,2. 

11110,1:  reperturus  (.sciZ.  iuvenis)  illic  (i.  e.  apud 
te  rirnm  reriim  peritissimum)  ipse  quod  discat 
sed  et  forsitan  relaturus  inde  quod   doceat. 


in  11,1  :  summates   viri    optimarum    te    exactissi- 
marumque  partium  praestantissimum. 
cf  II  4,3.  m  6,2. 

11111,2:  idcirco    ceteros    vincitis,     quod    vos    filii 
transierunt.    cf  VII  9,24.  VIII  7,4. 
:  naevo  loquacitatis.    cf.Y  3,2.  VIII  11,4. 


I'lin.  II  8,3  :  nam  veteritms  negotiis  nova  adcres- 
cunt.  II  1,6  :  hic  supremus  felicitati  eius  cumu- 
lu8  accessit, 

2ac.  huit.  I  40  :  pccuniae  alienae  non  adpetens, 
.suae  parcus,  I'lin.  VI  8,5  :  homo  est  alieni  abs- 
tinentissimus,  sui  diligens.  ScUl.  Cat.  5,4  :  alieni 
adpetens,  sui  profusus.    cf  Front.  107,23. 

7V(H.  IV  23,4  :  quando  mihi  liceliit,  qnando  \ier 
aetatcm  honestuui  crit  imitari  istud  pulcherrimae 
quietis  exemplumV  (juando  secessus  mei  non 
desidiae  nonien,  sed  tranquillitatis  accipientV 

Symm.  1^^23,1  :  ago  .  .  uljercs  gratias. 

Symm.  V  77  :  longum  siles. 

Symm.  III  54  :  meus  mos  est  semper  adloqui  prae- 
stantiam  tuani.  qui  tuusV  litteris  abstinere, 
facimus,   quod  solemus  :   ego  scribo,    tu  retices, 

Symm.  I  14,1  :  paupertini  ingenii. 

P/m.  VI  20,5:  facilitas  magis  quam  facultas. 

Plin.  I  18,4  :  ianuam  famae  patefecit. 

Flin.  II  3,1  :  magna  Isaeum  fama  praecesserat, 
maior  invcntus  est.    summa  est  facultas. 

P/m.  VI  21,3  :   probitato  niorum  .  .  .  nionstrabilis. 

III  3,4  :  naturae  fortunaeque. 
Plin.  VI  13,5  :  temporaria  gravitas  vel  potius  gravi- 

tatis  imitatio, 

i^/ijj.  VI  20,14  :  nox  non  qualis  inlunis. 

P/iH.  VI  21,1:  sum  ex  iis  qui  niirantur  antiquos, 
non  tamen,  ut  ciuidam ,  temporum  nostrorum 
ingenia  despicio.  Neque  enim  quasi  lassa  et 
efFeta  natura  nihil  iam  laudabile  parit. 


Symm.  IX  15,1  :  consuetudinem  meam  servo. 

Plaut.  Most.  1111,85.  Trin.  12,99.  Bacch.  1116,22, 
Pers.  V  2,53. 

Plin.  VIII  14,4  :  ut  a  maioribus  natu  .  .  .  discere- 
mus,  quae  facienda  mox  ipsi  ac  .  .  tradenda 
niinoribus  haberemus.  Plin.  Pane{f.  15  :  ut  diu 
penitusque  perdisceres  quae  mox  praecipere 
deberes. 

Symm.  IX  112,1 :  summatem  civilium  partium  virum. 
IX  84  :   bonarum  partium.  V  50  :  summatis  viri. 

Symm.  IV  20,2  :   o  te  beatura,    amice,   .si  vinceris 

{scil.  a  filio). 
Symm.  X  1  :   naevum   iactantiae.    II  54  :  naevum 

violatae  religionis  adtrahere. 


SlDONIUS. 


46 


362 


LOCI  SIMILES 


SIDONII  EPISTULABUM 

11111,2:  alloquii.   cf.  IV  7,3.  IV  9,4.  V3,l. 
III  12,3  :  more  uuiioium  . .  .  iuie  laesos. 


11112 

11112 
111  12 
11113 


III  13 
m  13 
111  13, 
III  13 


5  :  qua^i  nil  tibi  quoque  laudis  aut   gloriae 
accedat  cf.  I  7,1. 
c.  r.  11  :  exeuiploque  aliit;  iiericuloso. 

5  :  Hectori  ut  suo  iusta  solvisse.   cf.  II 8  c.  15. 

,1  :  unice  probo  gaudeo  admiror,  quod. 
vilitatis  esse  signiteruui  (.inathonem  patriae 
nostrae  vel   maxumum    intellege.    est  enim 
hic  gurges  de  sutoribus  tabularum  c.  q.  seq. 

,3  :  ieiunat,  quotiens  non  vocatur. 

i  :  fractorque  lerularum. 

5  :  Stygiae  vice  paludis  volvunt  lacrimas. 

G  :  os  ...  dentibus  buxeum. 
exhalatus  .  .  niefiticus  odor. 


III  13,8  :  Ampsancti  peste. 

111  13,11  :   ne   congressu   quidem    primore    sociere. 

cf.Vll^,!. 
III  11,2  :  sic  non  utitur  litteris,  quod  abutitur. 


Plin.  18,12  :  adloquiis.    Sijmiii.  131,1.  VI  39  et  a.  l. 
le{f.  XII  tixb.  :   iure    caesus    esto.    ef.  Liv.  1  26,9  : 

iure  caesam.    Suet.  Caes.  7G  :   iure  caesus  et  a.  l. 
Symin.  V  42  :  nani  milii  quoque  ])]urimuni   honoris 

accedit. 
3Iart.  127,6:  exemplo  nimium  periculoso. 

Flin.  IX  9,1  :  unice  probo  quod. 
Tcrciit.  emuich.  II  2,33  (261)  :  parasiti  ita  ut  Gna- 
thonici  vocentur. 

Mart .Y  Al ,2 :  non  cenat,  qnotiens  nemo  vocavit  eum. 

Itiv.  VI 479  :  hic  frangit  ferulas. 

Claiid.  V  468  :  hic  (scil.  Cocytos)  volvit  lacrimas. 

Mart.  1141,6  52.:  dentes  ...  buxei. 

Ters.  III 99  :   gutturc   sulphureas   lente  exhalante 

mefites.    cf.  Verg.  Aen.  VII  84. 
Verg.  Aen.Ylimbsqq.   cf  Claml.  XXXV  347  sg^. 
Syinin.  I  53,1  :  qui  te  congressu  primore  noverunt. 

1X33:  congressu  mihi  primore  conpertum.c/".IV46. 
Cic.  Tiisc.  I  3.6  :  abutentis  et  otio  et  litteris. 


IV  1,1  :  secundus  nobis  .  . .  nexus  accessit.   cf.  1  7,1. 
IV  1,3  :  philosophica  incude  formatus.   cf.  IX  13,2. 

:  atticissabas. 
IV  1,4  :  corda  cornea  fibraeque  glaciales.  cf.  VIII  11 

c.  V.  20. 
IV  1,5  :  in  aevum  ...  perennabuntur. 
IV  2,4  :  praepedimenti.    cf.  VII  8,2. 
IV  3,1  :  cur  .  .  .  a  stilo   et   pugillaribus   diu  tem- 

perem.   cf  1117,1.  1X3,6. 

:  temporuni  praerogativa.    cf.  I  1,2. 

:  Frontonianae  gravitatis. 
IV  3,2  :  prooemiaris  (prolioemiaris  LF). 

:  librorum  suorum  titulis  inclarescere. 

:  vernantis  . . .  eloquii  flore.  c/".  VIII  11,6.  1X13 
c.  pr.  12. 
IV  3,4  :  dulcedinem.    cf  Vlll  10,1. 

IV  3,5  :  monstrabilis.    cf  1  5,1. 

IV  3,6  :  vernat  ut  Hortensius.    cf  IV  3,2. 

IV  3,7  :  destruit  ut  Lactantius. 

:  attollitur  ut  Hilarius. 
IV  3,8  :  dulcis  . . .  amoenitate  poetica. 

:  ijhalerati  sermonis.  cf.  1 9,7. 
IV  .3,9  :  quid  multisV  arbitro  mc  in  utroque  genere 
dicendi  nec  Athenae  sic  Atticae  nec  Musae 
bic  musicae  iudicabuntur.  cf  c.  XXIll  123  sg. : 
et  ipsas  Musas  non  ita  musicas  putares. 
IV  3,10 :  arentem  venulani  rarius  flumini  tuo  misceo. 
cf.  IX  7,5. 

:  tuam  tubam. 


Plaid.  Menaechin.  prol.  12  :  non  atticissat. 

Pers.  sat.  1  47  :  neque  enim  mihi  cornea  fibra  est. 

Hor.  c.  IV  14,3  sq.  :  in  aevum  . .  .  aeternet. 

Syiniii.  VI  70  :  diu  me  ab  stilo  fateor  temperasse. 
IV  28,2  :  a  stilo  temperas.  IV  30,2  :  cum  a  litteris 
temperares  ct  a.  l. 

Hieron.  Biistico  monach.  :  gravitatemque  Frontonis. 
Plin.  II  3,3  :  prohoemiatur. 
Plin.  Paneg.  82  :  artibus  inclaruisse. 
Prosp.  de  lita  conteinpl.  III  34  :   vernantis  eloquii. 
Syinin.  VIII 22  :  in  tuo  ore  vernat  Musa  Cecropia. 
Plin.  III  1,7:  dulcedo.    IV  3,4  :  quam   dulcia   illa! 
cf  Syinm.   IV  20,2.    IV  34,1.  VI  77. 


Hieron.  rnl  Paulin.  (de  institiit.  iiionach.)  :  Lactan- 

tius  . .  .  aliena  destruxit. 
Hieron.  ib.  :  Hilarius  Gallicano  cothurno  attollitur. 
Plin.  IV 3,4:  quantum  venustatis,  c|uam  dulcia  illa! 
Prosj).  dc  inta  contcmpl.  III  34  :  non  placent  phalerata. 
Plin.  IV  3,5  :  non  .  .  .  ipsas  Athenas   tam  Atticas 

dixerim.    Quid  multa? 
Cic.  Oratoi:  7  :  quo  (sc(7.  Dcmosthene)   ne  Athenas 

quidem  ipsas  magis  credo  fuisse  Atticas. 
Symin.  I  14,1  :    eloquii    nostri    vena    tenuata    est, 

quam    dudum  neque   ullius   pocmatis  tui  neque 

pedcstrium  voluminum  lectione  iuvisti. 
ilfa)-«.  VIII  3,22  :    multorum   ...   tubas.    VIII  56,4. 

X  64,4.  XI  3,8. 
Front.  149,21  :  Catonis  et  Sallustii   et  Tulli  tuba. 

Claiid.  I  198.    Prud.  adi\  Symm.  II  68. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


363 


SinONII  EPISTULAIWM 

IV  3,10  :  forcnse.s  rabulas. 

:  illitterati.s.simis  litteri.s.   cf.  IV  17,1.  VIII  14,H. 

:  nam  te  .  .  .  ,,}iauci,  qnos  aequus  amavit", 
iiuitaljuntur. 

1V^4,1  :  et  intcr  maxinia  iiatriac  iam  milii  sibique 
comniunis  ornanieuta  nunu'randu.s.  cf.  I  7,4  : 
inter  principalia  patriae  nostrae  decora 
ponendi. 

:  amicus  animorum  similitudine.  cf.  V  9,1. 
VH  11,5». 

:  saepc  cum  hoc  seria,  .saepe  etiam  ioca  miscui. 
:  .se  dilifi^i  maj^is  quani  quasi  coli  intelle<^(»l)at. 
IV  5,2:  votiva  nuMuoratu.    cf  IV  7,3.  IV  ^.V^. 

IV  G,2  :  tuta  metuentibus.   cf  VIII  G,l(). 

IV  6,3  :  consilio  album  calculum  minime  apponnm. 

IV  7,1  :  solet  dicere  ,,currentem  mones"  qui  roga- 
tur,  ut  faciat  quod  facturus  fuerat  etiani 
non  rogatus. 

:  baiulus  apicum. 
IV  7,2  :  videre  mihi  videor,  ut  . .  cf.  I  9,8. 

:  chironomuntas. 
IV  7,3  :  percopiose.    cf  I  1,4. 

:  officii  votivi.    cf  IV  5,2. 

:  alloquii.    cf  lU  11,2. 
IV  8,4  :  quae  cuncta  praemis.sa  . .  .  huc  tendunt,  ut. 

IV  8,5  :  incus  metrica.    cf  IX  13,2. 
IV  9,1:  actionos    eius    cotidianas     penitissime     et 
veluti  ex  otio  inspexi. 

IV  9,4:  alloquio.    c/'.  III  11,2. 
IV  10,1  :  erunipo  in  salutationem. 
IV  11,1 :  angitmenimisdamnumsaeculimei.  c/'.I7,l. 
:  erepto  avunculo  ....  oculis  nostris,  ambigo 
an  quenipiam  deinceps  parem  conspicaturis. 
IV  11,2:  voluptuosissimum.    cf  15,1. 
IV  11,4  :  plura  replicax-e  superforaneum  statuo. 

c/'.  I  7,7. 
IV  11,6  :  huic  iam,  ut  est  illud  Maronianum,  cineri 
ingrato  id  est  gratiam  non  relaturo. 
:  quia  faeeret  dictandi  desuetudo  difficultatem. 
c.  r.  1  :  Germani  decus  et  dolor  Mamerti. 

c.  r.  19  :  Iratrem  fasce  levans. 
IV  11,7  :  desiderati.ssimam  fiendi  occasionem. 

:  quod  vix  reservatur  imaginaria  fides  vel  super- 

stitibus,  non  praeter  aequum  opinabere,  si 

perpaucos  es.se  conicias,  qui  mortuos  ament. 

IV  12,1  :  nuper  ego  filiusque  communis  Terentianae 

Hecyrae  sales  ruminabamus. 

:  fabulara  similis  ai-gumenti  id  est  Epitrepon- 
tem  Menandri. 


Symm.  III  23,2  :  forenses  rabulas. 

1'lin.  I  10,9  :  inlitteratissiu)as  littenis. 

(11.3,8:  inlitt<'ratum.  VH  27.12  :   non  inlittoratus.) 

Plin.  I  2,2  :    nam    vim    tantorum    virorum    ,.pauci 

quos  aequus  anuivit"  adsequi  poasunt. 
*Vei-g.  ^m.  VI  l'^^  :  pauci  quos  aequus  amavit. 
PHn.  VHI  12,1  :  et   inter   praecipua   saeculi   orna- 

menta    numerandus.     Frotit.   176,16  :    eiusmodi 

vir,  ut  in  tui  ornamentis  aeque  ac  nostri  mcrito 

numerandus  sit.    Symm.  1113,1  :  viri  inter  opti- 

mos  quosque  numerandi. 
Plin.  IV  15,2  :  cum   sit  ad  conectendas  amicitias 

vcl   tenacissimum   vinculnm    morum    siniilitudo. 

(VII  20,4:  similitudo  naturae.) 
Plin.  II  13,5  :  cuiu  hoc  seria,  cum  hoc  iocos  miscui. 
Plin.  II  9,6  :  diligeris,  colcris. 
Ajnil.  met.Yll  18  :  ad  votivum  conspectnm.    Synim. 

IX  18  :  votiva  . . .  occasio   et  u.  l. 
Verg.  Aen.  IV  298  :  omnia  tuta  tiniens. 
PIi)i.  12,5  :  si  modo  tu  fortasse  errori  nostro  albiim 

calculum  adieceris. 
Plin.  18,1  :  addidi.sti  ergo  calcaria  sponte  curnMiti. 

m7,15:  ut  currentem  quoque  instigem. 

Symm.  III  34  :  a  baiulo  littcrarum. 
Iiir.  V  121  :  cliironomunta. 


Plin.  113,11 :  quae  oninia  huc  tendunt.  u\.  VII  20,7  : 
quae  omnia  huc  spectant,  ut. 

l^lin.  1 10,2  :  hunc  ego  .  .  .  penitus  et  domi  inspexi. 
IV  17,4:  postquam  penitus  ins])exi.  Inspexi  enini 
penitu.s.    cf  IV  15,3.  VII  22,3.  VII  31,2.  V  14,5. 

Symm.  IV  1  :  in  verba  salutationis  erupi. 

Plin.  VII  19,4  :  doleo  enim  feminam  maximam  eripi 
oculis  civitatis  nescio  an  aliquid    simile  visuris. 

Symm.  III  4S:  superforanei  laboris  est  commendare. 

*Verg.  Aen.\l21i)  :  cineri  ingrato. 

Symm.  159:  iners  de.suetudo  oblimat  ingenium. 
Mart.  XI  13,5  :   Romani    decus    et    dolor    theatri. 

cf  Vmj.  Acn.  X  507.    Aiison.  Purent.  (XVj  11,24. 
Very.  eclog.  IX  65  :  te  fa.sce  levabo. 
Plin.  VIII  16,5  :  est  enim  quaedam   etiam   dolendi 
*  voluptas. 
Plin.  IX  9,1  :  non  ut  plerique,  qui  tantum  viventes 

amant,    seu    potius   amare   se    simulant    

defunrtorum  obliviscuntur. 
Terent.  Hecyr. 


Mencindr.  Ejntrep. 


46* 


364 


LOCI  SIMILES 


SinONII  EFlSTrLABVM 

IV  1-2.2  :  vultnosus.    c/'.  111,7. 
IV  12,3  :  insorauit.    cf.  II  2,16. 
:  hermain  .'«tolidi.^ssinium. 
I\  1"J,4  :  postquam  nostra   sensim  temporis  intoi-- 

vallo  ira  defremnit.    cf.  IX  9,G.  15,11. 
IV  13,1  :  post  tergmn    cnm   iam   duodecim    lustra 

transmittat. 
IV  13,2  :  solam    sibi  vindicat    de    senectute    reve- 

rontiani. 
IV  14.1  :  Gaius    Tacitus    nnus    e    niaioribus    tuis, 

Ulpianorum  temporum  consularis,  sub  verbis 

cuiuspiam  Gei-manici  ducis   in   historia  sua 

rettulit  dicens:  ..cum  Vespasiano  mihi  vetus 

amicitia:     et,    dum    privatus    csset,    aniici 

vocabamur". 
IV  14,2 :  et  nos  aliquod  nomenque  decusque  ges- 

simus. 
IV  14.4  :  virtuteni,  si  naturalis  est,  excole,  si  minus, 

ut  insiticiam  appone. 
1V1.-..1  :  c^pacissiuia  lectisternia.  c/!  III  3,5.  IV  18,4. 

V  17.3. 
:  ita  bonorum  contubernio  sedit. 
IV  15.3  :  dignus  es,  ut  est  Tullianum  ilhul,  propter 

queni  Thespiae  visantur. 

IV  17.1  :  litteras  litteratas.    cf.  IV  3.10. 
:  allegas.   cf  IV  24,5.   1X3,7. 
:  potor  Mosellae.   cf.  I  8,1. 

IV  17,2  :  saltim  in  .  .  .  pectore  tuo  vanescentium 
litterarum  remansisse  vestigia.  (V  10,4 :  pauci 
studia  nunc  honorant.)    c/".  VIII  2,1. 

IV  17,3  :  consuramatissimum  virum.  cf.  VII  2,1. 
VIII  15,1.  V  1,1.   I  2,1. 

IV  18,3  :  si   quas  postea  luserim  metro  nugas. 
cf.  1 1,1. 

IV  18,4  :  basilicam capaciorem.    cf.  IV  15,1. 

m  3,5.  V  17,3. 

IV  20,3  :  non  . . .  minor  Martis  pompa  quam  Veneris. 

IV  21,1  :  praerogativa.    cf.  1 1,2. 

IV  21,2  :  vel  propter  illud  exemplum  nostri  Maronis, 
quo  teste  Pallas,  sic  habitus  Arcas  quod 
pariter  et  Samnis,  in  Mezentium  movere 
potuisset  ut  peregrinus  arma  Etruscorum, 
ni  mixtus  niatre  Sabella  pai-tem  quoque 
patriae  inde  traxisset.  ecce  habes  magnum 
maximo  auctore  documentum. 
:  poetas  . . .  mentiri. 

IV  21,5:  voluptuosum.    cf  15,1. 

:  ut  semel  visum  advenis  multis  patriae  obli- 
vionem  saepe  persuadeat. 

IV  21.6  :  intellegi  datur  gaudii  plus  te,  dum  tribuis 
quod  rogaris,  assecuturum.    cf.  116,1. 

IV  22.2  :  antiquitus,    cum    Gaius    Cornelius    Gaio 

Secundo  paria  suasisset. 
IV  22,4  :  desidia  cordi. 
IV  22,6  :  colubrinis  ....  (molaribus). 
:  cur  venenato  morsu  secere. 
cf  V  6.2.  V  7,6. 


Ji/r.  VIII53:  truncoque  simillimus  hermae. 

PUn.  IX  13,4  :  cum  iam  satis  primus  ille  impetus 

defremuisset. 
Inr.  XllIlG.sfj'.  :  iam  post  terga  reliquit  sexaginta 

annos. 
PUn.  III  1,10  :  solaque  ex  senectute  prudentia. 


*Tacit.  hist.  V  20  :  erga  Vespasianum  vetus  mihi 
observantia;  et,  cum  privatus  esset,  aniici  voca- 
bamur. 

*  Verg.  Aen.  II  89  sq. 

PUn.  IV  3,5  :  sei-mone  patrio  . . . . ,  hoc  insiticio  et 
inducto. 


Venj.  ^e»?.  V418:  idque  pio  sedet  Aeneae. 

*Cic.  in  Verr.  II  4,2,4  :  propter  quem  Thespiae 
visuntur. 

PUn.  III  15,1  :  adlegas  exemplum. 

PUn.  VIII  12,1  :  litterarum  iani  senescentium  re- 
ductor,  III  18,5  :  studiis  . . . ,  quae  prope  extincta 
refoventur. 

PUn.  II  7,6  :  consummatissimum  iuvenem. 


PUn.  VII  27,5  :  spatiosa  et  capax  domus. 
3Iart.YlS:  sumus  Martis  turba,   sed  et  Veneris. 


'*Verg.  ^en.  VIII  510  .s^.  :  gnatum  exhortarer,  ni 
mixtus  matre  Sabelh\  hinc  partem  patriae 
traheret. 


P/m.  VI  21,6:  poetis  mentiri  licet. 
Symm.  147,1  :  retinax  advenarum. 

Front.  177,19  :  quantum  ex  tua  benivolentia 
Faustinianus  ornamenti  adsequetur,  tantum  tu 
voluptatis  ex  Faustiniani  elegantia  capies. 

immo  Titinius.    cf.  PUn.  V  8. 

Verg.  Aen.  IX  615  :  desidiae  cordi. 
Plaiit.  Truc.  IV  3,6  :  colubrino  (ingenio). 
Hor.  ep.  1 14,38  :  morsuque  venenat. 


AUCTOKrM  SIDONIO  ANTEHloiUM.  365 

SIDONII  EPISTULAEUM 

IV  23  simmimi  Plin.  1X21  et  24.    cf.  rif/.ss.  meae  p.  70. 

IV  23,1:  corripui  ...  vorltis   aniaris  viiltii    iniiiaci.       J*/in.  1X21,4:  ipsiun    acrinH   Koveriusquo   corripui. 

d('strit.-tn  ininatns. 
:  lacrinia.s  ita  proflua.s  uhortinKpn'  nianantos,       Petroii.  p.  1K9,2  :  lacriniisqno  nl)t'rtini  niananlil)ns. 

Chnid.  XXIX  ^l^.sr/.  :  Lailohant  ul)ortini  lacrinme. 
CntuU.  G<j,lG.s(/.  :  lacriniulis  ul)ortiin  .  . .  quas  .  .  . 
fundunt.    cf.  Suet.  Tit.  10.     Fnmt.  U',H,U].     A]>nl. 
met.  III  1. 
:  ut  sccnturao  corrootioni  fidoin  focorint.  J*li)i.  1X21,1  :  in  suinnia  focit    inilii    lidoin    pafiii- 

tontiae. 
IV  23,2  :  scopulis    durior    dnras    aiit    adainantiltiis       Jlfiy.  c.  1117,21  :  scopulis  surdior. 
rif^idior  porsovoras  insooabilihns. 
:  te  quocjue  alisolvo.  J'liii.   IX21,.'5:  no  torsoris  oiiaiii  to. 

IV  23,3  :   i*evertenteni    non    doino    solnni     sod    ot       J'/lii.   1X24,1:   lil)ortiiiii   ...  roducontilius   opistiilis 
pectoro  adniittas.  niois  in  doniuin.  in  aniinnni  rooopisti.    Senec.  cji. 

3,2  :  toto  illuiii  poctoro  adniitto. 
:  pedibus  atfu.sus.  J'/iii.  IX  21,1  :  advoiutnstpio  ]io(lil)iis. 

IV  24,1     (Sif1oiiii(s    Tiirno)  :    bono    noniini,     bono 

negotio  tuo  congruit  Mantnani  illud:  Turne,       *  Verff.  Acn.  IX  C>sq. 

quod  optanti  divuiii  proniittere  neiiio  aude-       cf.  Symm.  III 47:  ita  volvoiida  aftnlit  ilios. 
ret,  volvenda  dies  en  attulit  ultro. 
cf  Aiit.  c.  V41G:  volvenda  dies. 
:  bilustre  .  .  .   tenipus.      cf.  IX  IG  c.  r.  29  sq.       Oru/.  omor.  II  12,9  :  l)ollo  . .  .  bilustri. 
c.  XXIII  299. 
IV  24,3:  inultuni  ..  di.ssiniilis.  Ho)\  ep.  110,3:  niultuni  di.ssiniilos. 

:  si  quid  iii  cibis  unctius.    cf.  119,10.  Hm\  ep.   I  1,'),44  :    ubi    (niid    iiiolins    contingit    ot 

unctius. 
IV  24,4  :  civicus  anior.  Symm.Yl^^^)  :  civicus  anior. 

:  luce  rovoluta.  Verg.  Aen.  X^filj.sf/.  :  rovolnta  rubebat  niatnra  iaiii 

luce  dies. 
IV  24,5:  allego  nece.ssitatos.   cf  IV  17,1. 

IV  25,2:  illa  quae  bonuni  publicuin  seniper  ever-       Lir.  1130,2:  respectuque  roruni  ijrivatarnm,  quae 
tunt  atudia  privata.  seniper  otfecere  officientque  publicis  con.siliis. 

:  anticiuam  nataliuni  praerogativam.   cf.  I  1,2. 
:  moruni  dote.    cf  II(j,l. 
:  apice  votivo.    cf.  IV  5,2. 


V  1,1  :  voluptuosam  patientiam.    cf  15,1. 

:  litterarum  viro.    cf  VII  14,1.  Symm.  I  78,1  :  litterarnni  viris. 
:  consummatissima  tibi  gloria.  c/.  12,1.  IV  17,3. 

V  1,3  :  insinuo.    cf  110,1. 

V2,2:  lectionis  novitato  laetatus.  P/m.  VIII  18,12  :  aure.s  Iiominuni  novitate  laetantur. 

II  19,7  :    libro    isti    novitas    lenocinetur.     I  2,«3. 

V  20,8. 

V3,l  :  silentii  vestri  talione.    cf.  IX  1,4.  Symm.  I(j5  :  talione  silentii.    III  1  :   scribendi   ta- 

lione.  V  92  :  silentii  talione. 
:  alloquii.    cf  III  11,2. 

V  3,2  :  naevum  tani  miserae  suspitiionis.  cf.  III  11,2.  Mamert.  C/aiid.  de  stat.  anim.  1 3  :  naevo  suspicionis. 

VIII  11,4. 

:  ut  Crispus  vester  affirmat,  idem  velle  atque  *S<:dl.  Cat.  20,4  :  ideni   velle  atque  idem   noUe  ea 

idem  nolle  ea   demuni    firuia    amicitia   est.  denium  firnia  amicitia  est. 

cf  V  9,4  :  idem  velle  nolle,  refugere  sectari. 

:  extrenium  salutis  accessi.  Symm.  I  48  :  extremum  salutis  accesserat. 

V  3,3  :  si  vel  vos  valetis,  bene  est.    cf  III  4,2. 

V  3,4  :  velut  Atticas  (antiquas   coniecit   Gustafsson,  P/in.  VIII  6,14  :   incisa   et   insculpta  sunt  publicis 

de  Sid.  emend.  p.  85)  leges  in  aere  (ita  aere  aeternisque    inonumentis     praetoria    ornamenta 

codd.,  ita  aeri  conieci  cf.  diss.  j).ll)  credite  Pallantis,   sic  quasi  foedera  antiqua,   sic   quasi 

incisum.  sacrae  leges. 


366 


LOCI  SIMTLES 


Y4,l 
y  ri,2 


V5,3 


Vij.4 


Sinomi  EPISTULARUM 

:  imputo  amicitiae. 

:  post  ferulas  lectionis  Maronianae.   c/".  1110,1. 

postque   desudataui   (c/!  VI  1,3)   varicosi  Ai-- 

pinatis  opulentiani. 
:  curva  Gernianoruiu  senectus. 

amaris  frequentaris,  expeteria  e.q.seq.  VI  12,9 : 

amaris  hiudaris.  desideraris  excoleris. 
:  cuui  vacabit. 


V  6.1  :  cura  prinium  aestas  decessit  autumuo. 

(/.11  2.1. 

V  G,2  :  relatu  venenato.    cf.  IV  22,G. 

:  recursu  familiarium  paginarum. 


V7,2 
V7,3 
V7,4 


V7,5 


:  in  otio  occupationes.    cf.  I  5,11. 
:  tunicatis  otia.    cf.  11  14,2. 
:  novis  opibus  ebrii. 

ad  intellegendum  saxei  {cf.  II  8,8) 

ignoscendum  ferrei. 
:  periuria  Laomedontis. 


ad 


V  7,6  :  venenato  vallatus  interprete.    cf.  IV  22,0. 

:  Ancus  iactantior. 

V  7,7  :  temperat   Lucumonem    nostrum   (i.  e.  Chil- 

liericum)  Tanaquil  sua  (i.  e.  Chilperici  ifocor). 
:  iuniorum  Cibyratarum  venena. 

V  8,2  :  fellis  leporis.   cf  1 2,9. 

V  9,1  :  in  meo  aere  duco. 

:  quos  laudabili  faniiliaritate  coniunxerat  .  . . 
conscientiarum  similitudo.    cf.  IV  4,1. 

V  9,3  :  praerogativam.    cf  1 1,2. 

V  9,4  :  in  annis  iam  senectutis  initia  pulsantiljus. 

cf.  c.  II 416  :  pulsante  senecta. 
:  idem  velle  nolle,  refugere  sectari.   cf.  V  3,2. 

V  10,1  :  si   quid  omnino  Pragmatius  illustris,  hoc 

inter  reliquas  anirai  virtutes   optime  facit, 

quod.    cf.  1113,1. 
:  amore  studioruiu  te  singulariter  amat. 

cf.  I  1,3. 
:  percopiosus  ...  honor.   cf.  I  1,4. 

V  10,2  :  rhetorica  sedilia  plausibili  oi-atione  fran- 

gentem. 

V  10,3  :  pompamque  Palladii. 

V  10,4  :  pauci  studia  nunc  honorant.    cf  IV  17,2. 

V  11,1  :  ut  sodalis  tibi  devinctior  fierera,  iudicavi. 

est   enim    consuetudinis   meae,    ut    eligam 
ante,  post  diligam. 

V  11,2  :  ...  iocaris  ut  qui  facetissime;   iudicas   ut 

qui  aequissime;   suades  ut  qui  sincerissime, 
. . .  redamas  ut  qui  fidelissime. 
Vll,3:  formuhxm  vitae. 

V  12,2  :  impense  flagito.    cf  II  7,2. 

:  affatu  paginae  frequentis  impertias. 

V  13,1  :  Seronatum  Tolosa  nosti  redire ;  si  nondum, 

et  credo  quod  nondum,  vel  jer  haec  disce. 


Plhi.  VI  20,20.   IX  13,26  :  inputaljis  tibi. 

Claud.  XVII  11  f^q.  :  desudatisque  , .  .  iudiciis. 
Symm.  132,3:  opulentiam  Tullianara. 
Orid.  dc  art.  amand.  II  670  :  curva  senecta. 
Plin.  II  9,6  :  diligeris,  coleris,  frequentaris.  VI  34,1 : 

amaris,  suspiceris,  ornaris. 
Plin.  I  10,11  :   te    cui    vacat    hortor.     cf  I  22,11. 

IX  16,1. 
Symm.  II  6,2  :  aestas  prope  decessit  iiuturano. 

Symm.  131,2:  aemuli  venena  lectoris. 

Symm.  VI  39  :   recursus  adloquii.    I  86  :   serraonis 

tui  recursus. 
Plin.  IX  6,4  :  otiosissiniis  occupationibus. 

H(»\  c.  I  37,11  s^.:  fortunacj^ue  dulci  ebria. 
Plin.  II  3,7  :  saxeus  ferreusque  es. 

Verg.  Aen.  IV  542  :   Laomedonteae   .  .  .   periuria 
gentis.   cf.  yeorg.  I  502. 

Verg.  Acn.  VI 815  :  iactantior  Ancus. 

Auson.  E  XXIII  31  :   Tanaquil    tua  (i.  e.  Patilini 

tixar).   ef  Itir.  VI  566. 
Cic.  in  Veir.  II  4,13,30  sq.  :  Cibyratae  sunt   fratres 

quidam  e.  q.  seq. 

Symm.  III 14  :  in  raeo  aei-e  duco.   cf.  I  37,2.  III  43,1. 
VIII  16. 


Iui\  VI 192  sq. :  cjuam  sextus  et  octogensimus  annus 
pulsat. 

Plin.  IV  15,1:  si   quid  oranino,   hoc   certe  iudicio 
facio,  quod  e.  q.  seq. 


lur.  VII  86  :  fregit  subsellia  vei-su. 

Symm.  I  94  :  facundiaui  Palladii. 

Plin.  VIII  12,1    :    litterarura     iara     senescentium. 

III  18,5  :  extincta  {scil.  studia). 
Senec.  ep.  3,2  :  post  auiicitiam  credendum  est,  ante 

araicitiam  iudicanduni. 

Plin.  1X22,2:  amat  ut  qui  verissime,  dolet  ut  qui 
inpatientissime,  hiudat  ut  qui  benignissime,  ludit 
ut  qui  facetissime. 

Auson.  XV  6,19  :  formula  vitae. 

Symm.  III  76  :  te  honoi-e  salutationis  injiertio. 

cf.  VI  23.  VII 13  :  crebro  . .  adfatu. 
PZiw.  VIII  8,1  :  vidistine    aliquando    Clitumni    fou- 

tera?     si    nondum    (et    puto    nondum;    alioqui 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


367 


SIBONII  EPISTULABUM 


V  13,1  :  insordiiit.    cf.  II  LM6. 

:  voraginosuni.    vf.  II2,1(>, 

:  lieluani  .  .  .  antecessurus,    niusculis    siniilis 

inter  saxosa  vel  brevia  ballaenaruni  corpu- 

lentiani  praegubernantibus. 

V  13,2  :  fraude  circunuetit. 

V  13,4  :  niihi  latronis  et  beneficia  suspect^i  sunt. 

V  14,1  :  nioutana  secles  circuni  castella. 

V  15,1  :  officii  sorniono  practato.    c/".  VII  11,2. 

:  insinuo.    cf.  I  10,1. 
:  retractatum.    cf.  11,1. 

V  1G,1  :  litteras  arlventus  sui  praevias  misit. 

cf.  VIII  11,3. 


V  16,5  :  in  aviae  .  .  .  indulgentissirao  sinu  .  .  .  et 

cum  severitate  nutritur. 

V  17,1  :  a  iusto  longe  resultat.    c/".  VII  2,1. 

V  17,3  :  quem    capacissima   basilica    non    caperet. 

c/:  IV  15,1. 

V  17,4  :  caespite  . . .  floribus  odoro. 

V  17,7  :  ut  est  illud  Mantuani  poctae : 

V  17,8  :  valvis  bipatentibus. 

V  17,11  :  si   placet,    edentes    fovete;    si    displicet, 

delentes  ignoscitote.    cf.  c.  III  7. 

V  20,2  :  evectionem  refundunt.    cf.  1111,4. 

V  20,3  :  libentius  . . .  verecundi  leguntur  . . . ,  tantum 

impudentia  sese  ingerentum  ponderis  habet. 

V  20,4  :  voluptuose.    cf.  I  5,1. 


narrasses  mihi),  vido,  quem  ego  .  .  .  proxime 
vidi.  cf.  IV  11,1  :  audistine  Valerium  .  .  .  pro- 
fiteriV  nondum  te  puto  au<lisso;  est  enini  recens 
nuntius. 

auctor  bcU.  Hij<p.  29,2  :  voraginoso  solo. 
Claud.  XX425.S7.  :  sic  ruit  in  rupes  aniisso  pisce 
sodali  Itelua,  sulcandas  qui  praevius  edocet  undas. 

Ijiicrct.y  1151  :  circumretit  enim  vis  atque  ininria 

(juomque. 
Vcrp.  Acn.  1149:  quidquid   id   est,    tinieo  Danaoa 

et  dona  ferontis. 
*Verg.  Aen.  V  440  :   aut    montana    scdet    circum 

castella. 
Symm.YlUjV):  salutationis  honoro  praefato.  IV23,2: 

salutationis  officium.   cf.  IX  15,1. 


Flin.  IV  13,2  :  hac  quasi  praccursoria  opistula. 
IV  9,23  :  habebis  hanc  intcrim  epistulam  ut 
TiQodQOjuoi/.  Mart.  libr.  XII  praef.  :  advontoria 
(scil.  opistula).  Symm.  IX  71,2  :  epistulam  ven- 
turus  ipse  tamquam  praesulem  misi.  V 11 :  scripta 
praenuntia. 

Plin.  VII  24,3  :  vixit  in  contubcrnio  aviae  ...  se- 
vorissime.  Auson.  XV  7,10  :  blanda  {scil.  avia) 
sub  austeris  inbuit  imperiis. 

riin.  VIII  4,3  :  ut  .  .  .  noniina  ....  versibus  non 
rosultent. 


Ov.  niet.  IX  87  :  odoro  flore. 
*Vei'g.  ^lm.  V499. 

Verg.  Aen.  II 330:  portis  ..  liipatentibus. 
Stat.  silv.  II  inacf.  :  si  tibi  non  displicucrint,  a  te 
publicum  accipiant;  si  minus,  ad  mc  rcvertantur. 

Flin.  Fancg.  86  :  praefectum  praetorio  non  ex  in- 
gerentibus  so,  sed  e  subtrahentibus  legeve. 


VI  1,1  :  episcopus  episcoporum  et  alter  saeculi  tui 
lacobus  ...  nec  do  inferioreHiorusalome.g.seg. 

:  de  quadam  spocula-caritatis.    cf  IX  1,3. 


VI  1,2  :  exi  a  me,  quia  homo  peccator  sum,  dominc. 

:  ne  Gerasenorum  destituar  exemplo   et  dis- 
cedas  a  finibus  meis. 

:  si  vis,  potes  me  mundare. 
VI  1,3  :  praerogativae.    cf.  1 1,2. 

:  censurae  tuae  adtremat. 

:  post  desudatas  . . .  excubias.    cf  V  5,2. 
VI  1,4  :  te  ergo,  norma  morum. 

VI  1,6  :  illum,  cui  concrucifigeris,  dorainum  nostrum. 


fClem.  Rom.j  ep.  ad  lacob.  prim.  :  lacobo  . . .  epi- 

scopo  episcoporum  regenti  Hebraeorum  sanctara 

ecclesiani  Hierosolymis. 
Flin.  Faneg.  86  :  in  illa  amicitiae  specula. 

cf.  II  12,3.  III  18,3.    Symm.  I  26  :  viro  in  specula 

honoi'ura  locato. 
*L\icas  V  8. 
Marc.  V 17  :  et  rogare   coepcrunt    {scH.  Gerascni) 

eum  ut  discederet  de  finibus  eorura. 
*Lucas  V  12. 

Stat.  Thcb.  VIII  81  :  attremit  oranti. 

Plin.  1X26,8:  Demosthenes  ipse,   ille  norma  ora- 

toris  et  regula. 
Galat.  n  19  :  Christo  confixus  sum  cruci. 


368 


LOCI  SIMILES 


Sinoyil  EPISTULARUM 

VI  \fi  :  sceleium  meoium  populo. 


:  carnaliuiu  vitioium  incentiva. 

VI  lM  :  venerabilis    Eutroiiia    niatrona  .  .  .  singu- 

laris  exenipli. 
VI  2,3  :  in  . . .  concordiae  statum  . . ,  descensuni  est. 

:  pnierogativa.   cf'.  1  1,2. 
VI  3,1  :  neque    sitini  .  .  .   ri>ifatis   inilire   doctrinae. 
cf.  IV  3,10.  1X7,.').  Vmi4,,S. 

:  aequali  .  .  ,  lance.    cf.  114,1. 

:  alloquium.    cf.  11111,2. 
VI  3,2  :  apicuni  portitoreni. 

:  grandis   actionibus  illius   portus  securitatis 
aperitur.   cf  I  9,1.  1  2,8.  III  7,2. 
VI  4.1  :  baiulorum.    cf  IV  7,1. 
VI  4,2  :  iiortitoruni.    cf  VI  3,2. 
VI[>.1  :  votivi.    cf  IV  0,2. 

:  dignus  inter  spectatissimos  quosque  nume- 
rari.    cf.  IV  4,1. 
VI  6,1  :  ne    vester    attectus    quandam    vitio    meo 
duceret  ut  gladius  inpolitus  de  curae  rari- 
tate  robiginem.    cf  1110,1. 
VI  7.1  :  praerogativa.    cf  I  1,2. 
VI  S.l  :  bene  credulis.    cf.  c.  II  466. 
VI  S.2  :  intumos  agunt. 

\  I  y,l  :  litterarum  mearum  obsequiuni ....  reportat. 
cf  Vni  14,8. 
:  paenitudinis. 

:  quia  vicinaretur  innocentiae  festinata   cor- 
rectio. 
VI  9,3:  quod  superest,  obsecramus. 
cf.  VIII  7,4.   AvU.  p.  301. 
:  nos     quoque,      sicut     euangelicos      magos 
remeasse  manifestum  est,  vel  iam  nunc  per 
aliam   viam  morum    in    beatorum    patriani 
redire  faciatis. 
:  ijaene  oraiseram ,  quod  minime  ]naetereun- 
dum  fuit.    cf  VII  9,21. 
VI  10,2  :  tamquam  opipare  viaticatus. 

VI  11,2  :  prudentiae  satis  obviat  epistulari  formulae 
debitam  concinnitatem  plurifario  sermone 
porrigere.    cf.  I  2,1. 

VI  12,1  :  aliquis  aliquem,  ego  illum  praecipue 
puto  suo  vivcre  bono,  qui  e.  q.  s. 

VI  12,4  :  sequaces,    cf  VII  1,6.  VII  17,3.  c,  VII  491, 

:  donec  eos  a  profundo  gurgite  erroris   lcli- 
cissimus  animarum  piscator  extraxeris. 
VI  12..5  :  per  desolatas  Gallias.    cf  III  1,4. 
VI  12,6  :  significibus. 

:  illum  {scil.  Triptolemum)  . .  .  navibus,  quibus 
poetae  deinceps  formam  draconum  deputa- 
verunt,  ignotam  circumtulisse  sementem. 


Sencc.  (lc  benef.  11133,3:  populum  amicorum. 
Plin.  Panef).  23  :  occursantium  iiopulus.    Apul.  met. 

II 8  :  cupidinum  populo. 
Hieron.  ep.  2  (ad  Nepotian.)  :    incentiva   vitiorum 

et  carnis  titillationes. 
rHn.  III  1,5  :  uxorem  singularis  exempli.  c/.  VIII  5,1. 

Cic.  [ad  fain.J  VlliS  :  alterutram  ad  condicionem 
descendere  vult. 

Syinm.  III  83  :  luculento  potuerit  adfatu  sitim  nos- 
tram  rigare.  1X88,4:  riga  nos  ...  ex  illisCamenis. 


Symm.  VII  5  :  epistulae  portitores. 
IX  80  :  ]iortitores  huius  officii. 


Symm.  1113,1  :  inter  optimos  quosc[ue  numerandi. 

Symm.Yllbb  :  saepe  nos  .  .  .  litteris  muneraris; 
obsolescere  enim  quadam  silentii  rubigine  ani- 
morum  foedus  existimas. 

Hor.  c.  I  11,8  :  minimum  credula. 

Plin.  1 17,1  :  qui  . . .  amicos  agunt.   Plin.  Paneg.  85  : 

cum  amicum  agis. 
Symm.  VII 130 :  obsequio  litterario.    IX  18  :  occasio, 

quae  tibi  salutationis  ad]>ortaret  obsequium. 
Auson.  XX  183  :  paenitudinis  (reos).    Pacui\  313  R. 
Senec.  Agam.  243  :  quem  ])aenitet  peccasse   paene 

est  innocens. 
Plin.  II  18,3  :  quod  superest. 

Matth.  II  12  :  per  aliam  viam  reversi  sunt  {scil. 
magi)  in  regionem  suam. 


Plin.  I  7,6  :   paene    praeterii    quod   minime   prae- 

tereundum  fuit. 
Plaut.  Menaedim.  111,30  :  viaticati  .  .  .  admodum 

aestive  sumus. 
Symm.  VIII 48  :  jjaginae  tuae  formula. 


Plin.  IX  3,1  :  alius  alium   {codd.  :  aliud),  ego  bea- 

tissimum  existimo  c]ui  e.  q.  s. 
Plin.  Paneg.  45  :  flexibiles  .  .  .  atque  .  .  .  sequaces 

sumus. 
Liicas  V  10  :  ex  hoc  iam  homines  eris  capiens. 


Apul.  met.  II  4  :  signifex. 

Oi\  met.  Y  642  sqq.  :   geminos    dea    fertilis    angues 

curribus   admovit  .  .  .  atque   levem   currum  .  .  . 

misit  . . .  Triptolemo  e.  q.  seq. 


AUCTOKUM  SllKJNUJ  ANTEltloHLM. 


369 


SinONII  EPISTULARUM 

VI  l'J.7  :  venfniljilis  iiatriiirthiic  lu.soi)li  lii.storiiilciii 
(lilif,'i'nticini  coniiiaronius,  *iui  contni  stcrili- 
tiiteni  septeui  uberes  iinnos  insccutnnini 
facile  providit  remediuni. 

VI  12,8  :  uberes  . .  .  gratiiis  a-j^o.    cf.  111  iJ.y. 

VI  rj.!»  :  cx  legato  nuntius  cru. 

:  iiniaris  laudaris,  desidcr.iris  cxcoleris. 

cf.  V  5,3. 
:  quiltus  operae  prctiuni  fuit  ficri  taincni  suiini 
pcriculo,    si    alitcr    essc    non    potcrat    tua 
largitas  cxperimento.    cf.  c.  V  i")b5  sq. 


Genes.  ll,2lt  .s</.  :  cccc  scptcni  iiniii  vcnii-nt  icrtili- 
tiitis  mii;,'nac  ....  ciuos  scciucntur  scptcm  anni 
alii  tantae  stcrilitatis,  ut  c.q.seq.    cf.  ib.  r.b'Ssq. 

Syinin.  IViJ.'J,l  :  ;i^o  ...  ulicrcs  j,'rati<i.s. 

1'lin.  IV  11,1'J  :  ex  advocato  nuntius  factus  sum. 


Plin.  Vnncg.  G  :  si  tanicn  haec  sola  crat  ratio  (.sc*i7. 
patriiic  pcriculum)  iiuiie  te  publicae  salutis 
«^ubcrniiculis  admoveret,  prope  cst  ut  exclamem 
tanti  fuisse. 


VII  1..')  :  tcnicuhuucntii. 

:  iul  nova  .  .  .  vcterum  Ninivitarum    cxciii|ilii 
decurristi.    cf.  Ant.  30,14  .sv/. 
VI 1  1,5  :  indicis  ieiunia. 
VU  l,(i  :  scquax.    cf  VI  12,1.  Vll  17.3. 

:  inspcctor  pectoruni  dcus. 

Vll  2,1   :   onenis,     consummatissiinc     {cf    IV   17, .3) 

pontificuni,    verecundiam  mcaiii.    niultifaria 

laudc  cumulando.    cf.  IX  14,3  :   nc  . . .  vere- 

cundiam  .  . .  laudibus  nimiis  . . .  premamus, 

:  priniorc  congressu.    cf.  III  13,11. 

:  veritiiti  resultantia.    cf.  V  17,1. 

:  callidus  viator  imposuit. 
VII  2,2:  insinuatum.  cf.  I  10,1. 
VU2,5  :  taui  laudandum  in  iuventute  quara  rarum. 


VII  2,8  :  infiintulae. 

:  ludo  apta  virgineo  scruta. 

VII  2,8  :    corollario     facilitatem    credulitatemque 
munificentiae  .socnilis  emungens.    cf.  IX  7,1. 


Vn  2,9  :   praeter    aequum    epistuhirem    formulam 

porrigenti.    cf  12,1.  VI  11,2. 
VII  2,10  :  negotium  prolixitatis. 

:  non  tam  eloquentes  epistulas  recipit  quam 

loquaccs. 
VII  3,1  :  diu    multumquc   deliljcravi  .  .  .  an   desti- 

narem    ....    contestatiunculas,     quas    ipse 

dictavi. 
:  fluminibus  aquas,   silvis  ligna   transmittere. 

VII  4,1  :  insinuare.    cf  I  10,1. 

VII  4,2  :  .sacerdotii  fastigium  . . .  comitate  . . .  flectitis. 

Vn4,8:  conscientiae  dote.    cf  II  B,l. 

VII  5,2  :  si  quam  paratus   invenitur  emptor,   ven- 

ditor  tam  desperatus  inveniretur. 
VII  5,4  :  praerogativam.    cf.  1 1,2. 
VII  5,5  :  malesuadus  . . .  interpres. 


Aind.   tlc  ilaj  Socrat.   (Guldbcic/ier)    15  :    terricula- 

mcntum. 
luiiac  III. 

lonac  III  5  :  piiiedicaverunt  iciunium^ 

Sainiicl.  I  16,7  :  Dominus  autem  intuetur  cor. 

Plin.  I  8,5  :  oneraijit  hoc  modcstiam  nostram. 
I  14,10  :  non  onerarc  eum  laudibus.  IX  13,21  : 
laude  cumularet.  III  11,8  :  quod  me  .  .  .  tantis 
laudibus  cumulat.  Syinin.  VII  BO,l  :  onerabat 
verecundiam  meani.    cf  VIII  22,2.  IV  26. 


Mart.  11157,1  :  callidus  imposuit. 

P//».  VII  31.(i  :   raritate   ipsa  probandum.     117,3: 

rarum    id    in    iuvene.    VIII  23,3  :    rarum   hoc   in 

adule.scentibus  nostris. 
Ajml.  iiiet.  X  28  :  iniantulae. 
Glaud.    XXX VI  162  :    cunctaque    virgineo    sparsa 

oblectamina  ludo. 
Plaut.  Baccfi.  V  1,15 :  miserum  me  auro  esse  emunc- 

tum.   IV  4,50:  emungam  hercle  hominem.    Epid. 

III  4,.58. 
Terent.  Pliorin.  IV  4,1.    Uur.  a.  p.  238. 


Syiniii.  II  8,1  :  in  illis  (scil.  litteris)  . . .  prolixitas. 

cf  m  57. 
Plin.  V  20,5  :  aliud  esse  eloquentiam,  aliud  loquen- 

tiam.    ih.  8  :  epistulae  loquacitate. 
Stat.  silv.  1  jnrief.  :  diu  multumque  dubitavi  . . .  an 

hos  libellos dimitterem. 

Hor.  sat.  I  10,34  :   in   silvam  non   ligna   feras   in- 
sanius  ac  si  e.q.seq.    cf.  Ausoti.  E  XVII  21  sq. 

Claud.  XXVIII 64  :  inclinat  populo  regale  modestia 
culmen. 

Sall.  lug.  35,10  :  urbeui  venalem   et  mature  peri- 
turam,  si  emptorem  invenerit. 

Plaitt.  Most.  I  3,56.    Verg.  Aen.  VI 276  :  malesuada. 


SlDONIOS. 


47 


370 


LOCI  SIMILES 


SIDOyil  EPISTULABITM 

VII  b.b  :  terniinus  .  .  .  poni  .  .  .  non  potuerit  caritati. 

VII  6.3  :  suli  vanitatis  inviilia.    vf.  I  7,^». 

VII  t>,4  :  ut  et  dives  hic  jnirpura  byssoque  velotur 

et  Lazarus  liio  uUorilius  ot  pauportate  feria- 

tur. 
:  ut  . .  .  riiarao  inooilat  ouni  diadoniato,  Lsrae- 

lita  ouni  oophino. 


:  duiu  in  hac  figuratae  Babylonis  tbrnace  de- 

ooquiniur. 
:  cum  lereuiia  spiritaleni  lerusalem  suspiriosis 
plangamus  ululatibus. 
VII  6.8  :  dcsohitis.    cf.  III  1.4. 
Vn  6.0  :  altius  inspicite.    cf  IV  ft,l. 
VII  7,1  :  nugigerulus. 

Vn  7,2  :  Arvernorum,   pro  dolor,   servitus,   qui.   si 

prisca  replicarentur,   audebant  se  quondam 

fratres   Latio   dicere   et  sanguine   ab  Iliaco 

populos  computare.    cf.  c.  VII  139  sq. 

:  Seronatum  barbaris  provincias  propinantem. 

cf  ni,i. 

VII  7,5  :  statum  concordiae  ...  incidite.    cf.  111,4. 
VII  7.6  :  nec  imputate  ruaerentibus.   cf.  V  4,1. 
Vn  8,2  :  sunt  . . .  praepedimento.   cf  IV  2,4. 

VII  8,3:  exactissimum  virum. 

Vn  9,2  :  scintillasve  controversalium  chxusularum. 

VII  9,4  :  plurimum  vereor  ne  ipsi  amxjlius  lectioni, 
quae  hoc  de  se  probat,  quam  mihi  credas. 

VU  9,9  :  praerogativa.   cf.  1 1,2. 

:  aures  . . .  murmur  evei'berat.   cf  I  3,2. 


Vn9,ll  :  bonarum  partium  mores.   cf  114,3. 
VII  9,12  :  diu  potius  quam  bene  vivere. 
Vn  9,13  :  hoc  solum  astruo. 

:  cum  nullum  proferam  nuncupatim,  ille  con- 
fitetur  repulsam,  qui  profitetur  offensam. 

VII  9,15  :  deus  noster,  qui  Petri  voce  damnavit 
in  Simone  mago  cur  opinaretur  gratiam 
benedictionis  pretio  sese  posse  mercari. 

Vn  9,17  :  si  nataUbus  servanda  reverentia  est, 
quia  et  hos  non  omittendos  evangelista 
monstravit  (nam  Lucas  laudationem  lohannis 
aggressus  praestantissimum  computavit,  quod 
de  sacerdotali  stirpe  veniebat,  et  nobili- 
tatem  vitae  praedicaturus  prius  tamen  ex- 
tulit  familiae  dignitatem). 

VII  9,18:  efficaciam  de  iuventute,  de  senectute 
consilium.    cf.  IQ  2,1. 

Vn  9,19  :  domi  habuit  unde  disceret  = 


Front.  18,3  :  tinem  ut  amori  nuUum  neque  modum 
statuas. 

Lxcan  XVI19.sr/.  :  honio  quidam  erat  dives,  qui 
induol)atur  purpura  et  bysso  .  . .  Et  erat  quidam 
mendicus  nominc  Lazarus  .  .  .  ulceribus  plenus. 

Gencs.lSsqq.  Psahn.  SO,i)  sq.  :  cum  exiret  de  terra 
Aogypti  . .  .  divertit  ab  oneribus  dorsum  eius : 
manus  eius  in  cophino  servierunt.  cf.  luv.  III 14  : 
ludaeis,  quorum  cophinus  faenumque  supellex. 
VI  54253.:  cophino   faenoque  relicto  ..  ludaea. 

Daniel.  III  20  .s^.  :  ut  .  . .  mitterent  cos  in  fornacem 
ignis  ardentis  e.  q.  seq. 

leremiae  Lmnent.  1  sq. 


Plin.  V  14,5  :  altissime  inspexi. 
Plaut.  Auliil.  III  5,51  :  nugigerulis. 
*Lucan.  I  427  sq.  :  Arvernique  ausi  Latio  se  fingere 
fratres,  sanguine  ab  Iliaco  populi. 


Hor.  ep.  I  14,36  :  incidere  ludum.     Senec.  ep.  17,1. 

Plaut.  Poen.  III  2,28  :  ne  fallaciae  praepedimentum 

obiciatur. 
Plin.  VIII  23,5  :  exactissimo  viro. 
Synim.  VII  9  :    scintillare    acuminibus   atque   sen- 

tentiis  epistulas  tuas  gaudeo. 
Stat.  silv.  I  iTrmf  :   timeo   ne  verum  istuc  versus 

quoque  ipsi  de  se  pi-obent. 
cf.  Auson.  E  XXI  1,20.   XVI  1,9. 

Plaut.  Aniph.  1 1,177  :  vox  aures  . . .  verberat. 
Lucan.  Vn  25.    Auson.  E  XV  28  :  auresque  sermo 
verberet. 

Plaut.  Trin.  1 2,27  (65) :  ut  diu  vivitur,  bene  vivitur. 
Plin.  IX  33,1 1  :  adstruas.  HI  2,5  :  aliquid  adstruere. 
Cic.  cU  imp.  Cn.  Potnp.  13,37  :   nomino   neminem; 

quare  irasci  mihi   nemo   poterit,   uisi   qui  ante 

de  se  voluerit  confiteri. 
Act.  apost.  Vin  19  sq.  :  Petrus  autem  dixit  ad  eum 

{scil.  Simonem  magum)  :  Pecunia  tua  tecum  sit 

in  perditionem  :  quoniam  donum  Dei  existimasti 

pecunia  possideri. 


*Lucas  1  5. 


^Terent.  Adelph.  m  3,59  (413). 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIOHUM. 


371 


SIDONII  EPISTULAHUM 

VII  9,21  :  paene  tran.sienim,  quocl  pnieteriri  non 
oportuerat.  cf.  VI  9,3. 
:  sub  Moyse  quondam,  sicut  psalmocrrapluis 
ait,  in  diebus  antiqui.s,  ut  tabcrnaculi  foe- 
deri.s  forma  con.sur^eret,  totus  I.srael  in 
eremo  ante  Beseleliebs  pedes  oblaticii  sym- 
bolam  coacervavit  impendii. 
:  australis  reginae  Sabaitis  gaza. 

:  tenacitas. 
VII  9,24:  ad.struxerim.    c/.  VII  9,13. 

:  filios  . . . . ,    quibus   comparatus    pater    indo 
felicior  incipit  e.sse,  quia  vincitur.  cf.  III  11.2. 
Vni  7,4. 
cf.  AHt.  VJ  99  :  matres  .  . .  j^audebunt  vinci. 


VII  10,2  :  portitorem  nostri  sermonis.   cf.  VI  3,2. 
:  insinuo.    cf.  1 10,1. 

:  cui . .  quod  in  vobis  opis  est . .  accedat.  cf  1 7, 1 . 
VII  11,2  :  salutatione   praefata,    sicut    mos   ]ioscit 

officii.   cf  V  15,1. 
VII  12,4  :  festivitas  publica. 
VII  13,1  :  Lupum  . . .  niorum   nobis  imitatione  re- 

stituit. 
VII  13,2  :  .sale  ....  melle.    cf  VIII  11,7  (mellea  .... 

salsa).   12,9. 
Vn  13,4  :  simplicitatem  columbae  in  ecelesia  servat, 

in  foro  serpentis  astutiam. 
VII  13,5  :  totum  te  nobis  ille  iam  reddidit. 

:  totam    tuam    temperantiam    ....    iucunda 

similitudine  exscripsit.    cf.  I  1,2. 

:  frui  seci-eto. 

:  in  . . .  Himerio  avum  nomine,  patrem  facie, 

utrumque  prudentia  iam  tenemus. 
VII  14,1  :  omnes  de  te  boni  in  commune  senserunt 

omnia  bona. 


:  virum  omnium  littorarum.   cf  V  1,1. 

VII  14,3  :  quippe  cum  praebeat  tamquam  ab  ad- 
verso  bovi  pilus,  apro  saeta,  volucvi  pluma 
vestitum  .  . .  membra  vero  nostra  in  hunc 
mundum  sola  censeas  eiecta,  non  edita  .  . . 
humana  tantum  corpora  effudit  {scil.  natura), 
cj[uorum  inbecillitati  quodammodo  nover- 
caretur. 

VII  14,5  sg.:  dicant  velim  in  hominis  forma  quid 
satis  praestans,  quid  spectabile  putentV 
e.  q.  seq. 

VU  14,7  :  praerogativa.    cf  I  1,2. 

VII  14,9  :  cui  me  animus notum    morum    si- 

militudine  facit.    cf  IV  4,1. 
:  intrinsecus  intueri.    cf  IV  9,1.  VII  6,9. 

VII  14,10  :  comples  ipse  personam  religiosi.  IV  9.3  : 
monachum  cemplet. 
cf  VIII  9  c.  54. 


*imino  Exod.  \%,\  .s</r/. 


Raj.  III  10,1. s(/</.:   regina  Salia.     J'iir<il.  II  U.l  sqq. 
Mutth.  XII  42.    Luais  XI  31  :  regina  Austri. 
Liv.  XXXIV  7:  tonacitatis. 

7V/».  J'(nu'().  M!)  :  (luam   laotum  tilii  quod  comjiara- 

tus  filio  tuo  vincoris! 
cf  Symm.  IV  20,2  :  o  te  beatum,  amico,  si  vinceriH 

{.sciV.  a  filio).    Claiul.  VIII  430  sq.  :   iam  natus  ad- 

aequat  te  meritis  et,   quod   niagis  est  optabiio. 

vincit. 


Symm.YlHiiJ :  salutationis  honore  praefato.  IV  23,2: 

.salutationis  officium.    cf.  IX  15,1. 
Lamprid.  Alex.  Ser.  G3  :   festivitas  .  .  .  celobratur, 
PII)i.  IV  2,1  :  si  ]iatrem  non  referret. 


Auson.  E  XY  5  :  felle 


melle. 


Mutth.  X  16  :  estote  ergo  prudentes  sicut  sorjiontos 

et  simplices  sicut  columbae. 
Plin.  VII  19,9  :  matrem  .  . .  haec  ut  reddit  ac  rofert 

nobis.  V  16,9  :  cjuae  non  minus  moros  eius  ciuam 

os  vultumcjue  referebat   totumque  iiatrem  mira 

similitudine  exscripserat. 
Plin.  III  1,6  :  dulce  secretum. 
Ferr/.  ^CH.  Xn  348  :  nomine  avom  referens,  aninu» 

manibusque  ^iarentem. 
Prosp.  dc  (jraiia  J)ei  ct  lib.  arhitr.  42  :    beno    orgo 

de  eo  omnes  in  commune  senserant. 
Plin.  IV  22,6  :  de  huius  nequitia  . .  .  in  communo 

omnes  . . .  loc|uebantur. 
Symm.  I  78,1  :  litterarum  viris.    rel.  1(J,1  :  vir  om- 

nium  ...  virtutum.    cf.  rd.  11. 
Plin.  n.  h.  VII  1  :  (natura)  .  . .  parens  melior  homini 

an  tristior  noverca  ....  ceteris  vario  tegimenta 

tribuit  . .  .  saetas,   pilos,   plumam  ....  hominem 

tantum  nudum  et  in  nuda  humo  natali  die  abicit. 


Senec.  ep.  124,22  sq.  :  quid  excolis  formamV  cum 
omnia  feceris,  a  mutis  animalibus  decore  vin- 
ceris.  e.  q.  seq.    cf.  76,5  sqq. 


47 . 


372 


LOCI  SIMILES 


SIDOXII  EPISTULABUM 

VII  14.10  :  aliena  non  appetis.    cf.  III  r),2.  Tac.  hist.  149  :    pecuniae    alienae    non    adpetens. 

Sall.  Cat.  5,4  :  alieni  adpeten.s. 
VII  14,1"2  :  conim  positus.    c/'.  U.  4,3  :  piocul   posi-       Symm.  IX  129  :   ineoram   positus.    VI  7S  :   procul 

torum.    cf.  I  5,1.  positos.    IX  G.  IX  .'')0. 

Vn  1'),!  :  emptum  maximo  velim.  Verfj.  Aen.  X  503  :  magno  cum  optaverit  emptum. 

:  te  diu  possidet  vix  recepta  possessio. 
cf.  Vni  8,2. 
VII  15,2:  ruri  positi.    c/.  VII  14,12.  Sijmvi.  1112:  ruri  positus. 

:  impleatis  agricolas.  c/:  VIII 9  c.  54.  VII  14,10. 
VII  1G,1  :  et  amoris  et  moris.    cf  1X4,1.  Symm.  IV  14  :  more  et  amore.    11159,2. 

:  sollicitudines  ....  attenuas incidsis.       Ov.  trist.  IV  6,18  :  curas  attenuare  meas. 

cf.  n  1,4.  Vll  7,5.  fOr.]  ad  Liv.  342  :  luctus  attenuare  tuos. 

VII  17.1  :  incudibus  officinae  veteris.    cf.  IX  13,2. 

c.  r.  5  :  natus  ad  Euphi-aten.  Inv.  1 104  :  natus  ad  Euphraten. 

r.  16  :  sagittifero.    cf  c.  XXir22.  Verg.  Aen.YUlT^b:  sagittiferos.  Stat.  Theb.YU2i)4:. 

1X571.    Ach.lAlG.   s»Zr.  III  3,131. 
V.  19  :  rura  ....  populosa.  Apul.  met.  VIU  23  :  civitatem  .  . .  populosam. 

V.  20  :  quae  {scih  rura)  lanigero  de  sue  nomen       Claud.  X  182  sq.  :  moenia  Gallis  condita  hmigeri 

habent.  suis  ostentantia  pellem. 

V.  21  :  angulus  iste  placet.  H(»:  ep.  1 14,23  :  angulus  iste  feret    cf  c.  II  6,13  s<3:- : 

ille  . . .  angulus  ridet. 
f.  24  :  ipse  dei  templum  corpore  facte  prius.       Corinth.  I  3,16  sq.  :    templum  Dei  estis.    I  6,19  sq. : 

membra    vestra   templum glorificate    et 

portate  Deum  in  corpore  vestro.    cf.  116,16. 
Claud.  LII  22  :  plus   habet  hic  vitae ,   plus  habet 
ille  viae. 


r.  25  :  vitaeque  viaeque. 


VII  17,3  :  iusta  persolvimus.    cf.  US  c.  15. 
:  sequaces.    cf  c.  VII 491  :   populos   . 
quaces.   VI  12,4.  VII  1,6. 
Vll  18.1  :  a  te  principium,  tibi  desinet. 


.   se-       Plin.  Paiieg.  45  :  flexibiles  . . .    atque  .  .  .  sequaces 
sumus. 
*Verg.  eclog.YUWl  :  a  te  ])rincipinm,  tilii  desinam 

(desinet). 
Plin.  11,1  :  ut  quaeque  in  manus  venerat. 
Plin.  1 1,2  :  quae  adhuc  neglectae  iacent. 
Plin.  1X26,13:  aut  enim  tu  me  timidum  aut  ego 
te  temerarium  faciam. 
VII  lb.4  :  cum    .singulae    causae    singulis     fei-me      PUn.  IX  4,1  :    nam    singulis    criminibus    singulae 
epistulis  finiantur.  velut  causae  continentur. 


:  in  manus  pauca  venerunt. 
:  hactenus  incustodita.    cf  IX  16,2. 
Vn  18,3  :  timidi  me  temerarium. 


VIII  1.1  :  amicorum  gloriae  .  .  .  lenocinaris. 
cf  II  2.14. 
:  si  quid  ....  protulissemus.    cf.  I  1,1. 
VIII  1.2  :  in  aliquos  foi-sitan  incidamus  vituperones. 

VIII  1,3  :  repetitis  laxemus  vela  tui-Vjinibus  et  qui 
veluti  maria  transmisimus,  hocquasi  stagnum 
pernavigemus. 


:  tenendam  in  editione  constantiam. 
VIII  2,1:  quarum    (.sciV.    litterarum)    quodammodo 
iam   sepultainim    suscitator    fautor    assertor 
concelebraris. 

cf.  V  10,4  :    pauci   studia    nunc    honorant. 
IV  17,2. 
Vin  3,1  :  opica  translatio. 

Vin  3,2  :  et.  ut  aiunt,  tamquam  musteum  librum. 


Cic.  fad  fam.J  VII  3,6  :  si  quando  in  vituperatores 
meos  incidisses. 

P?m.  VI  33,10:  dedimus  vela  indignationi  ....  et 
in  amplissima  causa,  quasi  magno  mari,  pluribus 
ventis  sumus  vecti.  VIII  4,5  :  immitte  rudentes, 
pande  vela,  ac  siquando  alias,  toto  ingenio 
vehere.  rV20,2:  ingenii  simul  dolorisque  velis 
latissime  vectus  es. 

Plin.  V  12,4  :  constantior  in  edendo. 

Plin.  VIII  12,1  :  ipsarum  denique  litterarum  iam 
senescentium  reductor  ac  refonnator.  III  18,5: 
studiis  . . . ,  quae  prope  extincta  refoventur. 


Auson.  XVI  23,3  :  opicas  chartas.    E  IV  99  :   opi- 

cae  .  . .  papyri.    cf  lur.  III  207.  VI  455. 
*PZm.  VIII  21,6  :  hunc  adhuc  musteum  librum. 


AUCTORUM  8IDONI0  ANTERIORUM. 


373 


SIDONIl  EPISTULARUM 

VIII  3,3  :  carniinum    inodos    tibi    ....   penitissiuu' 
familiares.  cf.  II  10,3  :  trochaeis  triplicibuH  . . 
mihi  .  .  perfaniiliaribus. 
:  perorandi  .  . .  Hunieu,  ijuod  non  solum  gen- 
tilioium  sed  domesticuni  tibi. 

VIII  3,4  :  exuere   utcumque  continuatissimis   curis 
et  otium  tuum   molibus   aulicis  niotibusque 
furare. 
:  ad  Aethiopum   gyinnosophistas  IndoruMKiue 
bracmanas. 
VIII  3,5  :  pumicatos.    cf.  I  7,9. 

:  venerabili  squalore  pretiosum. 
VIII  3,6  :  fors  fuat  an.    cf.  112,17. 
VIII  4,1  :  non  minus   stilo  quani  vomeri  incumliis. 
cf.  1 3,1. 
:  domini  plu.sne  .<fit  cultum  rus  an  ini^enium. 
cf  1 6,3. 
VIII  4,2  :  citos  iambos. 

:  carmina  musicos Hores  th ymuui<iue  redolentia. 


:  a  meditationis  incude.    cf.  IX  13,2. 
VTII  f),!  :  ibis  et  tu  in   paginas  nostras  ....  vivet 
in  posterum  nouiinis  tui  gloria. 

:  amicitiae  columen  .  .  .  decus. 
VIII  5,2  :  nihil  tua  fide  firmius. 

:  prope    est    ut    eminentius    censeatur    quod 
probaverunt   te  adversa  constantem,  (luam 
si  celarent  secunda  feliceni. 
VIII  6,1  :  aequipari. 

:  j)riusquam     (.s'et7.    Caesar)     vestri    Arpinatis 
testiujonio    ceteris    mortalibus    antefiTretur. 

VIII  6,2  :  si  parva  magnis  componere  licet. 


St/inin.  U  7'J,1  :  fratri 
liares  sunt. 


omnes   bonae  artes  fami- 


VIII  6,3  :  gaudeo  depi-aestantissimi  viri  auctoritate, 

si  certus  est,  amore,  si  fallitur.    cf.  VIII  16,5. 

:  mundi  iam  senescentis.    c/;VllI2,l. 

:  lassatis   veluti    seminibus  emedullatae  {scil. 

virtutes)    paruui   alitiuid    hoc   tempoi-e   .... 

mirandura  ac  memorabile  ostentant.  cf.lW  8,1 . 

VIII  6,4:  etsi   reddere    mutuum  videor   (.sc(7.  quod 

me  laudavit).   cf  VIII  10,1. 


VIII  6,5  :  votivum.    cf  IV  5,2. 

VIII  6,6  :  magna  acrimonia  maiore  facundia  maxima 

disciplina.    cf  III  7,2. 

:  Sarranis  ebi-iam  sucis.    cf  c.  XV  129. 


paluuxtam    plus   picta    oratione.    plus  aurea 
convenustavit. 


Plin.  VI  15,1  :  scribit  elegos.    gentiliciuiu    iujc    illi. 

IX  22,2  :  leges  opus   feiitstlem  ririj  ....   iiliuir  iii 

Froperti  domo  scriptum. 
Stat.  »ilv.  IV  4, 2H  sq.  :  exue  curis  pectus  et  assiduo 

temet  furare  labori.    cf  Vmj.  Aev.  V  K45  :  fessos- 

que  oculos  furare  labori. 
Himm.   in    Kzech.    13  :    Indorum    Urachmanes    et 

.\ethiopum  gymnosophistae. 

Hiir.  c.  II  1.22  :  uou  indecoro  piilvere  sordidos. 
Plin.  VII  27,1»  :  ceris  et  stilo  incumbit. 

Plin.  IV  6,2  :  nec  agrum  . . .  sed  i|isum   nu'  studiis 

excolo. 
Har.  c.  I  16,24  :  celeres  iambos. 
Syinin.  IV  18,1  :   cum    thymum    facundiae    spirent 

litterae  tuae acres  herbas  olet  rusticus  .... 

vos  amici  Camenarum   flores  ructatis  Heliconis. 

Sjfinm.  123,1:  Atticis  .salibus  aspersa    et  thymo 

odora  (scil.  pagina), 

Plin.  Panef).  55  :  ibit    in   saecula.     Aiifion.  Mosell. 

(XVIII  2)  476  :  ibis  in  ora  hominum. 
Claud.  131  sq.  :  vivit  . . .  gloria. 
Hor.  c,  1117,4  :  decus  columenque.    c.  1  1,2. 
Plin.  IV  22,3:  quo  viro  nihil  firmius. 
Plin.  Panef/.  31   :   cum     stjcunda     felices,    adversa 

luagnos  probent.    Hor.  sat.  Il8,73.sYy.  :  ingenium 

res  adver.sae  nudare  soleut,  celare  secundae. 
Ausrni.  XXVI2,.58.    XXVII  11,14:  aequii.are.s. 
Cic.  Brut.  72  :   de    Caesare   .  .  .  iudico   .  .  .   illiiui 

omnium  fere  oratorum  Latiuc  ](h[i\i  clegantis.sime 

e.  q.  seq.  cf  Sitet  Iiil.  55. 
Verg.  yeorg.  IV  176  :  si  parva  licet  componere  mag- 

nis.    Stat.  silr.  I  5,61  sq.    Or.  met.  V  416  sq. 
P/m.  V  6,44  :  similiter  uos,  ut  parva  magnis. 


Plin.  VIII  12,1  :  litterarum  iam  senescentium. 
P//«.  VI2l,l  :  neque    enim    quasi    lassa    et    etfeta 
natura  nihil   iaiii   laudaijile  |iarit. 

J^Iin.  IX  8,1  :  si  laudatus  a  te  laudare  te  coepero, 
vereor  ne  . .  .  referre  gratiam  videar. 

Symm.  X  1,2  :  ne  laudatus  .  .  .  feneratam  gratiam 
viderer  retulisse.  hoc  est  quod  aiunt  :  mutuum 
scabere  mulos.    131,1. 


Maii.  XIV  154,1  :  ebria  Sidoniae  cum  sint  de  san- 
guine  conchae.  TilniII.  IV  2.1(5  :  vellera  det  sucis 
bis  madefacta  Tyros. 

Anson.  tp-at.  act.  (VIII)  11,13  :  haec  est  picta  ut  dici- 
tur  vestis  non  uiagis  auro  suo  quam  tuis  verbis. 


374 


LOCI  SIMILES 


SIDONII  EPISTULARUM 

VIII  G,9  :  laetor  ad  puncta   coiisoris  onmiuni  voce 
concelebi-ati. 


:  stringere  trona  garritui. 
:  Amyclis  ipsis  taciturnior. 


VIII  (i. 10  :  tn    nunc    intor   ista    quid    rorumV    .... 

venaris,   aeJificas,   rusticarisne'?    an  hornm 

aliquid    unum?    an    singula    vicissim?     an 

pariter  et  cunctim? 
VIUG.ll  :  capreas,  pecus  simum. 
VIII  6.12  :  scrupeas  rupes. 
Vm  G,13  :  sed  ecce  duin  iam  epistulani  ....  clau- 

dere  optarem,  subitus  . .  nuntius.   cf.  IX  9,2. 
:  litoribus  Oceani  curvis. 
Vin  G,lo  :  niordaces  anchoras. 
Vm  ti.lG  :  in    sapientes   viros  .  .  .  minus  .  .  licere 

fortuitis.    cf.  114,3. 
:  pro  sodalibus  . . .  incutiunt  et  tuta  maero- 

rem,  quia  . . .  sinistra  quaeque  nietus  augurat. 

cf.  IV  G,2. 
VTII  G,17  :  his,  quos  amplius  diligimus,  i^lus  timemus. 
:  neque  . . .  flecti  . . .  ad  hoc  possum,  ut  de  . . . 

amicis  . . .  donec  secunda  cognosco,  non  ad- 

versa  formidem. 
VniG,18:  loquendi  robiginem.    cf  1110,1.   VIG.l. 
VIII  7.1  :  nigrescentis  argenti  struibus. 

:  praerogativa.   cf  1 1,2. 
VUI  7,2  :  divitiis  incubantes.   cf  U  13,8. 
VIII  7,4  :  quod  superest,  deum  posco.    cf  VI  9,3. 
:  ut  te  filii  consequantur  aut,   quod  te   plus 
decet  velle,  transcendant. 
^.inil,2.  VII  9,24. 
VIII  8,1  :  quousque  tandera  . . .  quamdiu  . .  .  quous- 
que  . . .  quousque  . . .  quousque. 
:  attritas  . . .  manus.    cf  IX  13  c.  jjr.  2. 
:  contra  ius  fasque. 
:  prati  comantis. 
VIII  8,2  :  quid  Serranorum  aemulus  et  Camillorum 
cum  regas   stivam ,   dissimulas   optare    pal- 
matam  ? 
:  agrum    si    mediocriter   colas,    possides;     si 
nimium,  possideris. 
cf.  VII  15,1. 
:  fidelibus    amicis,    qui    iure    ponuntur    inter 
affectus, 
VIII  8,3  :  propagandae  rei  familiaris  urtica. 

:  quem  debeat  . . .  non  tam  honorare  censor 
quam  censitor  onerare.  VII  9,7  :  multum  . . . 
honoris,  plus  oneris.  VII 17  v.  14  :  onerosus 
honor.  IX  2,1  :  plurimum  .  . .  honoris ,  plus 
oneris.  cf.  Avit.  p.  300. 
VIII  9,1  :  tibiis  multiforatilibus. 

:  munificentia  regria  sati.s  abutens. 


Oic.  qh  [ad  fam.J  XV  G,l  :  laetus   .sum   laudari  mo. 

inquit  Hector ,    opinor  apud  Naevium ,   abs  te. 

pater,  a  laudato  viro.  cf.  ih.  V  12,7. 
Tusc.  IV  31,G7.  Symm.  I  3,1.  IX  110,1. 
Sifmm.  n  G9  :  seriem    paginae    stringo    conpendio. 

loquax  enim  copia  est  e.  q.  seq. 
Verg.  Aen.  X  564  :  tacitis  regnavit  Amyclis. 
Auson.  XVI  16,6  :  taciturne,   Amyclas   qui   silendo 

viceris.    E  XXIV  26. 
Plin.  II  8,1  :    studes    an    piscaris    an    venaris    an 

simul    omnia?     118,2  :    sive    omnia    simul    sive 

aliquid  facis.    V  18,2  :  ego  .  . .  et  venor  ot  studeo. 

ciuao  interdum  -alternis  interdum  simul  facio. 
Verci.  eclog.  X  7  :  simae  . . .  capellae. 
Fovjf.  Aen.  VI 237  sq.  :  spelunca  . . .  scrupca. 


Verg.  Aen.  III  223  :  litore  curvo. 

Vcrg.  Aen.  1 169  :  unco  . .  anchora  morsu. 


Plin.  III  17,8  :  timentemque  pro  capite  amicissimo 
quidquid  accidere  homini  potest.  VIII  17,6  :  do- 
leas  ...  quantum  scias  accidisse,  timeas  quan- 
tum  possit  accidere.  -Symm.  IGl. 

Symm.  VIII  3  :  sollicitatus  . . .  pendeo  animo.  quam- 
diu  de  te  secunda  cognoscam. 


Hm\  c.  II  2,1  sq.  :  nullus  argento   color 
splendeat  usu. 


Claiul.  VIII 430  sq.  :  iam  natus  adaequat  te  meritis 
et,  quod  magis  est  optabile,  vincit. 

Cic.  in  Cat.  1 1,1  :  quo  usque  tandem  . . .  quamdiu. 
cf  Sall.  Cat.  20,9. 

Sall.  Cat.  15,1  :  contra  ius  fasc[ue. 
Verg.  georg.  IV  122  :  sera  comantem. 
Symm.  VII 15  :    Catones     atque    Atilios    aemulare 
c{uos  vomis  et  stiva  ad  consulares  raisit  secures. 

Plin.  IX  30,4  :  possideri  magis  c[uam  possidere 
videantur.  Sall.  Ing.  2,3  :  habet  . . .  neque  ipse 
habetur. 

PKn.  1 12,3  :  interque  tot  pignora  veros  amicos. 

luv.  II 128  :  urtica. 

lAv.  XXII  30,4  :  cpo  oneratus  sum  niagis  quam 
honoratus. 


Aiml.  fk»\  p.  10  Oud.  ':  multiforatilis  tibia.   cf  met. 

X  32  :  tibiae  multiforabilps. 
Symm.  III 46  :  indulgentius    abutere    umnificentia. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTKHloHUM. 


375 


SIDONII  EPISTULAJWM 

VIII 'J,l:  tbrsitan  satiriLUin   ilhul    ilf   satiriLO   non 

recordaris  :   Satur   est   cuni    (licit    lloratius 

neuhoe". 
VMll  !»,2  :  Catonianuni    superciliosae    frontis    arlji- 

trium. 
VIII  9,3:  epitjraniniatis  ...  lcnuna. 

:  nequaquam  sollicituilo  iierinittit  aliud  nunc 

habere  in  actione,  aliud  in  cannine. 
VIII  9,r»  :  poeta  .  . .  vocalissinius. 

c.  V.  1  sq.  :  quid  Cirrliani   .... 

nunc  in  tiirmina  commoveri'  triii|p- 
tas  ...  V 
:  vel  Hyantias  Camenas  (c/!  c.  IX  2H4), 
quid  doctos  Helicouiduni  liquorcs. 
scalptos  alitis  hinnientis  ictu. 
V.  8  sq.  :  Apollo  ....  tripodas  . . .  ^v\  {m>  agani. 

r.  12 :  tu  iam.  Tityre,  rura  post  rece])ta  e.q  sefi. 
v.Wsq.  :  concinontos 

ora  et  ploctra  tibi  uiodos  resultant. 
r.  IS  :  monstrua  luna.    cf.  c.  VII  391  sq. 
r.  20  :  dum  responsa  petit  subactus  orbis. 

»'.22:  assuetum  ante  salo  solum  timere. 

cf.  c.  IX  4;")  :  soli  salique. 
V.  28  sq.  :  hic  tonso  occipiti,  senex  Sygamber, 

postquam  victus  es  e.  q.  seq. 
V.  32  :  imos  Oceani  colens  recessus. 
i'.  33  :  algoso  prope  concolor  ]irofundo. 


'■.41  :  Parrhasis  ursa. 

r.  54  :  mortalem    .  .  . 
VII  15,2. 


implet.     cf.  VII  14,10. 


v.biisqq.:  sed  tu,  Tityre,  parce  provocare; 
nam  non  invideo  magisque  miror, 
qui,  dum  nil  mereor  precesque  frustra 
impendo,  Meliboeus  esse  coepi. 
cf.  c.  IV  1  sqq. 
Vin  10,1  :  nisi,  dum  me  laudare  non  panam  studes, 
laudari  plurimum  te  vetares.    cf.  VIII  6,4. 
:  dulcedinem.    cf.  IV  3,4. 

:  licet   id   ipsum    praedicari    possit    in    voto, 
quod  videris  errasse  in  iudicio.    cf.  VUI  16,5. 
:  Symmachianum    illud    .  .  .   :    ut   vera    Uxus 
ornat,  ita  falsa  castigat. 
VIH  10,2  :  gubernator  in  tempestate  cognoscitur. 


VIII  10,3  :  nogotium  ....  angustum. 

:  in    actionibus    ceteris    ceteros,    pro    Aulo 
Cluentio  ipse  se  vicit. 

:  Gaius  Plinius  pro  Attia  Viriola  phis  gloriae 
de  centumvirah  suggestu  domum  rettulit, 
quam  cum  Marco  Ulpio  incomparabiU  prin- 
cipi  comparabilem  panegyricum  dixit. 


*Iiir.  VI 162. 

Mnrt.   XI  2,1  sq.  :  tristc  suiieicilium  duriqiii-  sfvera 

Catonis  frons. 
1'liu.  IV  27,.'5  :  naiii  Iriiiiiui  siiji  suiiiiisit. 
Froiil.   !.■{(>, Ki  :  aliiid  dolcre,  aliutl  loqiii. 

Hnr.  c.  I  12,7  .^.  :  vocalem  ....  Oriihoa. 

Pliii.  IV  7,2:  vocali.ssiniUH  aliquis  .  . .  .  qui  logeret. 

.S7((/.   .s(//-.  V  3,3  sq.  :   neque    enim    antra    movere 

Itolia    noc    solilam    fas    <'st   iiiiprllrir    ("ynliani. 

cf.  Liicitn.  I  64  sq. 
Stal.  silr.  II  7,4  :  i»endontis  bibit  ungulao  liquorem. 

ih.  8  :  ot  Paoan  ot  Ilyantiao  sororos. 

(■kuul.  XXVUI30  .s^.  :  Phoebus  . .  gryjiha  .  .  tripo- 

das  repetens  detorsit. 
Fciy/.  ecloy.  I. 

Apul.  inet.  V  7  :  saxa  . .  .  sonuni  rosultaront. 
Call).  ecloij.  IV  5  :  carn)ina,  quao  nomorale  resultent. 
Vcrg.  georg.  I  353  :  menstrua  luna. 
Hor.  c.  s.  55  sq.  :   iani    Scythae    responsa   petunt 

superbi  nuper  et  Indi. 
Auson.  E  XXII  2,30  :  soli  et  sali  conniercio. 

Claud.  XVIII  383  :  militet  ut  nostris  detonsa  Sigam- 

bria  signis. 
Clatul.  I  35  :  Atlanteosquo  recessus.    cf.  X  280. 
Atison.  E  Yll  2,43  :  algoso   legitur  {scil.  musculus) 

Htore  concolor. 
Ovid.  Hcroid.  18,1.52  :  Parrhasis  ursa.    fast.  4,577  : 

Parrhasides  stollae.    cf  Lmaii.  II  237. 
Flin.  III  14,2  :    fidem    peractae    mortis    implevit. 

VII  33,7  :  non  advocati  fidem  sed  inimici  amari- 

tudinem  inplesse. 
Verg.  eclog.  I. 
Verg.  eclog.  111:  non  equidom  invidco  miror  magis. 


Plin.  1X8,1  :  si  hiudatus  a  te  laudare  te  coepero, 
vereor  nc  . . .  referre  gratiam  videar. 


Symm.  p.  340. 

Plin.  IX  26,4  :  cum  stridunt  funes,  curvatur  arbor, 
gubemacula  gemunt,  hinc  ille  {scil.  gubornator) 
clarus  et  dis  marispi-oximus.  cf.  Senec.deconsoI.Y3. 

Hoi:  c.  II  10,21  :  rebus  angustis. 

Hieron.  in  homil.  Origenis,  cul  Damas.  :  cum  in 
ceteris  libris  omnes  vicerit,  in  cantico  cantico- 
rum  ipse  se  vicit. 

Plin.  VI  33,1  sq.  :  orationem   .  .  .  divinam  .  .  .   ut 

inter  meas ,   pulchram est  haec  pro  Attia 

Viriola. 

Patieg.  92  :  meliorem  optimo  {i.  e.  Traianum). 


376 


LOCl  SIMILES 


SIDONII  EPISTULARUM 

VIII  10.4  :  neque  per  deoiinilum  male  blandicntis 
eloquii  ....  animae  tragilitatem  gloi"iae 
falsae  pondere  premas.    cf.  Vlll  10.1. 

VIII  11.1  :  votiva  .  .  .  studia.    cf.  IV  5,2. 

VIII  11,3:  cuius  interitus  amorem  mcum  sununit? 
confieeret  angoribus.  etiamsi  non  euiu  rebus 
humanis  vis  impacta  rapuisset. 

:  metatoriam  paginam  quasi  cum  Musa  pracvia 
misi.    cf.  V  IG.l. 
VIII 1 1  c.  r.  4  :  stringe  comam  ...  vitta. 

r.  6  :  succingant  hederae  expeditiores. 
r.  7  sq.  :  nec,  ut  solebat, 

laxo  pes  natet  altus  in  coturno. 
r.  10  :  quales  Harpalyce  c.  q.  scq. 

v.  19  sqq. :  Oriilieum  . . . ,  qui  saxa  et  robora 

mollit  . . .  canorus  arte.    cf.  c.  11  71  sqq. 


'•.  20  :  corneasque   fibras.      cf  IV  1,4 
cornea  fibracque  glaciales. 
-.21  :  dulciloqua  ..  arte. 


corda 


r.  22  :  Arpinas  . . .  tonante  lingua.  cf.  c.VlI  175  : 
quo  Ciceronc  tonas. 

i'.  25  :  lyristes.    cf.  I  2,9. 

V.  31  :  velivolum  . . .  Garumnam. 

V.  46  :  botellus. 
Vm  11.4  :  adstruebanique  meliora.    cf.  VII  9,13. 

:  naevo  crudelitatis.    cf.  V  3,2. 
VIU11,5:  hendecasyllabos  lubricos  et  enodes. 


:  hexametros 


cothumatos. 


Vm  11,6  :  vernans  verbis.    cf  IV  3,2.  IX  13  c.pr.  12. 

:  aestuans  votis. 
Vm  11,7  :  mellea  . . .  salsa.    cf.  VII  13,2.  I  2,9. 
:  Flaccum  secutus  . . .  in  iambico  citus. 

cf.  VIII  4,2. 
:  Horatianos  et  Pindaricos  cygnos.  cf  IX  15 
c.  V.  32.  c.  XXIII 454  :  Pindaricura  . . .  cyg- 
num. 
Vm  11,9  :  annum  mensem  diemque  dixerunt,  quos, 
ut  verbo  matheseos  utar,  climactericos  esset 
habiturus. 

Vm  11,13  :  secuta  quidem  est  ultio  extinctum 

solacium  vindicari. 
Vm  11,14  :  tristitudine. 

:  namque  confuso  pectori  raaeror,  et  quidem 
iure,  plurimus  erat,  cum  paginis  ista  com- 
mitterem  sola.  neque  enim  satis  mihi  aliud 
hoc  tempore  manu  sermone  consilio  scribere 
loqui  volvcre  libet. 
VIU  12,1  :  opimata  vivariis  ostrea. 

:  vereris  in  itinere   terreno  pedestre  naufra- 
gium? 


Ai)Hl.  inet.  VIII  5  :  fraudiuiu 
fraudis  .  . .  dccipulo. 


(lociiiulum. 


X24: 


Flin.  I  12,1  :  deccssit  ...  ct  quidom  sponto .  quod 
dolorcm  moum  oxulcorat.  Est  onim  luctuosissi- 
mum  genus  mortis  quao  non  ex  natura,  nec 
fatalis  videtur. 


Stat.  silt\  II  7,9  sq.  :  novate  vittas,  crinem  comite. 
Stat.  silv.  117,11:  porfundant  hederae  recentiores. 
Ovid.  de  art.  amand.  1  516  :  nec  vagus  in  hixa  pes 

tibi  pello  natet. 
Verg.  Aen.  1  316  sq.  :  qualis  equos  Threissa  fatigat 

Harpalyce.    c.  q.  seq. 
Hm:  c.  I  12,7  sqq.  :  insecutae    Orphea    silvae    arte 

materna  . . .  morantem  fluminum  lapsus  . . .  fidi- 

bus  canoris. 
Pers.  sat.  I  47  :  noque  onim  milii  cornea  fibra  est. 

Ajml.  apol.  p.  129  :   dulciloquus  calamus.     Auson. 

append.  IV  2  :  dulciloquis. 
Claud.  XLI 4  :  Cicerona  tonas. 


Verg.  Aen.  1 224  :  mare  velivolum. 
Mart.  V  78,9  :  botellus. 


Plin.  V  17,2  :   elegis   .  .  .   fluentibus   et   teneris   et 

enodibus. 
Mart.  V  5,8  :  grande  cothurnati  pone  Maronis  opus. 

cf  Ov.  fast.  V  348.    Senec.  ep.  8,7. 

Cic.  fad  fam.J  VII  18,1  :  desiderio  .  . .  aestuare. 

Hoi\  c.  1 16,24  sq.  :  fervor    et    in    celeres    iambos 

misit  fm'entem. 
Hm\  c.  IV  2,25  :  Dircaeum  . . .  cycnum. 


Plin.  U  20,3  :  climactericum  tempus. 


Plin.  III  14,4  :  non   sine   ultionis   solacio  decessit. 

ita  vivus  vindicatus  ut  occisi  solent. 
Symm.  III 21  :  tristitudo.     cf.   Apul.  apol.  p.  155. 

met.  III 11. 
Plin.  Vm  23,9  :    in    tantis    tormentis    eram ,    cum 

scriberem    haec,    scriberem    sola;    neque    enim 

nunc  aliud  aut  cogitare  aut  loqui  possum. 
Front.  p.  236,15  :  ferreus  si  essem ,   plura  scribere 

non  possem  isto  in  tempore. 
Auson.  E  VU  2,1  sq.  :   ostrea  .  .  . ,    quae    Medulo- 

rum  . . .  in  stagnis  . . .  maris  aestus  opimat. 
SaU.  lug.  79,6  :  sol6t  in  illis   locis   {i.  e.  in  Syrti- 

bus)  tempestas  haud  secus  atque  in  mari  reti- 

nere. 


AUCTORUM  SIDoNIn    WTERIORUM. 


377 


SIDONII  EPISTULAIWM 

VIIJ  12.2:  in  OLTicIiiis  finilms. 

VIII  12,3  :  portuin  .\lin;,'()iiis  ...  riikas. 

:  Nilotidi.s  iuiiiat'. 

:  quid    putamu.s   cum   fxerritu    Marci  Catonis 

in  Leptitiina  8yi"tu  tecissesV 
VIII  1*2,4  :  tiim  clcnu^ns  est  facies  cadi  ...  et  sic 

auras  nia;^'e  iiuaiM  ventos  lialiet. 


:  temperies. 
VIII  12,5  :  aedi6catus  .  . .  torus  .  .  .  suiterfle.xa  crate 
]taratlaruni. 
:  sereni  Itrumalis  infida  vitahis. 
VIII  12,6  :  te  perveni.sse  invenias.    cuni  venire  vix 
sentias. 

VIII  12.7  :  Medulicae  suiiellectilis  ej»ulone>. 

cf.  Vll  112,1. 
VIII  12..S  :  credere  experto.    cf.  I  !I,G. 
VIIJ  1.5.1  :  multa  in  te  genera  virtutum  ....  niunere 

sui>erno  congesta  gaudenius. 

VIII  13,2  :  his   lioc   praestantissimum    l>onis    Fama 

superaggerat.    c/".  I  7,1.  1115,1. 
VIII  13,3  :  fide  . . .  Israelita. 


:  municipatum  caelestis  illius  civitatis  affec- 
tans. 

:  occidenteiuque    litteram    spiritu    vivificante 

fastidiens. 
:  patriam  sibi  maluit  Jeru.salem  potius  quani 
Hierusolymam  coniputari. 

VIII  13,4  :  adventantem  Abraliae  nunc  filiuni  verio- 
rem  maternis  ulnis  spii-italis  Sara  suscipiat. 
nanique  ad  Agar  ancillam  pertinere  tunc 
desiit,  cum  legalis  obsei-vantiae  servitutem 
gratiae  libertate  mutavit. 
:  is  efficacissime  ciuemque  commendat,  qui 
meras  causas  iustae  commendationis  ape- 
ruerit. 

Vin  14,2  :  morum  praerogativa.    cf.  I  1,2. 

Vni  14,3  :  domus  Aaron  pontificis  .  . .,  quem  licet 
primum  in  medio  plebis  heremitidis  sancti- 
ficationis  oleo  legiferi  fratris  dextra  perfu- 
derit,  filios  eius  in  similis  officii  munia 
vocans,  tamen  ip.sius  super  Ithamare  et 
Eleazaro  felicitatem  Nadab  et  Abiu  fulmi- 
nibus  afflati  decoloravere. 


Vin  14,4  :  vos  vero  tacturi  paginam  altaris  nihil . . . 
olfertis  ignis  alieni,  sed  . . .  fragrantissiiuum 
incensura  turibulis  cordis  adoletis. 

:  spiritaliter  immolatis. 


nrul.  inet.  1  63  :  occiduo  .  .  .  sole.     Clitml.  XX.XI  V  38  : 

occiiluo  .  .  .  ab  urbe. 
Litcun.  I.X  4<)5  :  <|uas  calcat,  arenis.   Hur.  c.  1  2S.1(;  : 

calcanda via. 

Lncan.  X  142  :  Nilotis  acus.    Mart.   X  6,7. 
Jjiican.  IX  ct  a.  i:  et  r.  Jt4()  si/.  :    Plioebe  .  . .  vidit 

arenivagum  .  .  .  Catonem. 
/'//».  V  (5,5  :  aestatis   mira   clementia  :  seniper  aer 

spiritu  aliquo  movetur;  fre(juentius  lamen  aura.s 

quam  ventos  habet.    Atmm.  XIX  l."?.'>  :  clementia 

caeli  mitis. 
Plin.  V  (!,3  :  teniperiem  caeli. 
Aiisun.  E  V  29  :  ex^iositum  subter  paradas  lcctoque 

iacentem. 
ll</r.  c.  1  17,17.s7.  :  (_'aniculae  vitaiiis  aestus. 
/'//«.  V  (i,14  :  cum  a.scendere  te  non  putes,  sentias 

ascendisse.    VIII  2U,8  :  non  magis  se  duscendisse 

sentire,  quam  senserint  ascendisse. 
Aiml.  inet.  II  19  :  frcquens  ibi  numerus  epulonum. 


Sijiiuii.  JJJ  74,1  :  multa  in  te  (munera  :  luhhnilum 
censeo)  virtutuni  natura  congessit.  III  H9  :  ut 
plura  in  eum  congeras  studii  tui  munera. 


/'*//.  117:  ecce  vere  Israelita,  in  quo  dolu.s  non 
est.  Roiiiun.  JX  6  :  non  . .  .  omncs  qui  ex  Israel 
sunt,  ii  sunt  Israelitae. 

Teiiull.  de  coron.  niU.  13  :  tu  peregrinus  luundi 
huiu.s,  civis  supernae  lerusalem.  Noster,  inquit, 
municipatus  in  caelis.    cf.  Philipp.  III  20. 

Corinth.  113,6:  littera  ...  occidit,  spiritus  auteni 
vivificat.    Coriiith.  I  15,45  :  spiritum  vivificantem. 

Teiiiill.  de  coron.  inil.  13  :  civis  supernae  lerusalem. 

Galat.  IVSOs^/.  :  scd  quid  dicit  scripturaV  «Eice 
ancillam  et  filium  eius  ..."  Itaque,  fratres,  non 
sumus  ancillae  filii,  sed  liberae,  qua  libertate 
Christus  nos  liberavit.  ih.  V  1  :  nolite  iugo  ser- 
vitutis  contineri.    cf.  Roiiian.  IX  9. 

Plin.  II  13,11  :  rogat  enim  .  .  .  efficacissime,  qui 
reddit  causas  rogandi. 


Lerit.  VIII 2  :  toUe  Aaron  cum  filiis  suis .  vestes 
eorum  et  unctionis  oleum.  ih.  12  :  quod  {scil. 
oleum)  fundens  .super  caput  Aai-on,  unxit  eum 
et  consecravit.  Num.  III  4  :  mortui  sunt  .  .  . 
Nadab  et  Abiu,  cum  ofterrent  ignem  alienum  in 
conspectu  domini  in  deserto  Sinai,  absque  libe- 
ris  :  functique  sunt  sacerdotio  Eleazar  et  Itha- 
mar  .  .  .  Lerit.  X  1  sg.  :  (Nadab  et  Abiu  .  .  .) 
egi*essusque  ignis  a  domino  devoravit  eos. 

Ij€iyit.  X  1  :  arreptisque  .  .  .  turibulis  posuerunt 
ignem    et    incensum   .  .  .    offerentes  .  .  .   ignem 


alienum.     Niim.    TII  4 
alienum. 
Teiiull.  de  bapt.  4  :  caro  . 


cum    offerrent   ignem 
spiritaliter  mundatur. 


SlDONIUS. 


48 


378 


LOCI  SmiLES 


SIDONII  EPISTULARUM 

Vin  14,5  :  paria  turturuui  aut  binos  pullo.s  colum- 

barum. 
:  simulam    Irictam    in    quailam    continentiae 

sartagine  consecraturos. 
VIII  14.6   :    i^urgatissinium      propositionis     panem 

cum  .  . .  ayjmis  ileilicaturos. 

VIII  14,7  :  gratias  uberes  . . .  refero.    cf.  III  (i,3. 

:  qui  bonus  es.  cum  indicaris,   et  melior,  cum 
legcris,  esse  te  optimum,  cum  videris. 
cf.  III  1:2. 
VIU  14,8  :  apicum  .  . .  meorum  reportiit  obsequia. 
cf'.  VI  0,1. 
:  obsecro  impense.    cf.  II  7,2. 
:  ut  sitim    nostram  .  . .  litteris  . . .   inrigetis. 

cf.  Y1S,1. 
:  litteris  litteratis.    cf  IV  17,1.  IV  3,10. 
VIII  l."i.l  :  consummatissimumque  pontificem. 

cf  IV  17,3.  Vir2,L 
Vin  15.2  :  insolubile. 

:  inreposcibile. 
Vni  16,1  :  obsequio  meo. 

:  iam  venitur  ad  margines  umbilicorum. 


:  iam  tempus  est,   ut  satiricus  ait,   Orestem 
nostrum  vel  super  terga  finiri.    cf  II  9,10. 
Vm  16,2  :  dictio  . . .  delumbis. 
Vin  16.3  :  aiTuai-iola. 

:  zotheculas.    (f.  IX  11,6. 

:  si  refutamur,  non  excitent  multa  fastidium. 

Vni  16,4  :  loquendi  tetricum  genus  ac  puranti- 
quum  .  .  .  verba  saliaria  .  .  .  vel  Sabinis 
abusque  Curibus  accita. 


VUI  16.5  :  in  quibus  {scil  amicis)  tamen  utruuique 
complector,  sive  non  fallunt  examine  seu 
caritate  falluntur  {cf.  VIII  6,3) ,  deumque, 
quod  restat,  in  posterum  quaeso,  ut  secu- 
turi  aut  fallantur  similiter  aut  censeant. 


Lucas.  II  24  :  par  turturum  aut  duos  pullos  colum- 

barum.    cf  Letit.  114.  V  11.  XII  8. 
Lcvit.    II  5  :    si    oblatio    tua    fuerit    de    sartagine, 

similae  conspersae  olco  e.  q.  seq. 
Lcrit.  II  4  :  panes   .  .  .  absque  fermento  . . .  et  la- 

gana  azyma.     Exod.  XL21  :  pro])Ositionis  pani- 

bus.    Beg.  I  (Sainuel.  I)  21,6  :  pancs  propositionis. 

IHiii.   II  3,1  :    magna    Isaeum    fama   praecesserat, 
maior  inventus  est.     summa  est  facultas  e.  q.  seq. 


Symm.    III  83  :    luculento    potuerit    adfatu    sitim 
nostram  rigare.    cf.  IX  88,4. 


Senec.  de  benef.  IV  12,1  :  insolubile. 

Apul.  apol.  p.  332  :  irreposcibile. 

Plin.  1 1,2  :  obsequii. 

MaH.  IV  89,2  :  iam  pervenimus  usque  ad  umbili- 
cos.  cf  Hor.  epod.  14,8.  luv.  1 5  :  summi  plena 
iam  margine  libri. 

*Iiu\  1 6  :  scriptus  et  in  tergo  nec  dum  finitus 
Orestes. 

Pers.  I  104  :  delumbe. 

Plaut.  Truc.  1 1,35  :  armariola. 

Plin.  V  6,38  :  zothecula.    II  17,21  :  zotheca. 

Plin.  VII  2,3  :  epistulae  . . .  molestae  et  ideo  bre- 
viores. 

Liv.  I  18,1  :  Curibus  Sabinis.  ib.  4  :  disciplina 
tetrica  ac  tristi  veterum  Sabinorum,  quo  genere 
nullum  quondam  incorruptius  fuit.  Symm.  III 44, 1 : 
verba  pi'isca  . . . ,  cjuibus  salii  canunt. 

Hor.  e]).  II  1,86  :  Saliare  Numae  carmen. 
cf  ib.  24  sq.  :  foedera  regum    .  .  .    cum  rigidis 
aequata  Sabinis. 

Plin.  VII  4,10:  c[ui,  sive  iudicant  sive  errant,  me 
delectant.  Unum  precor,  ut  posteri  cj[uoque  aut 
errent  similiter  aut  iudicent.  Symm.  I  78,2  : 
mihi  in  alterutra  condicione  aeque  summus  est 
honor,  sive  ita  magnifice  de  me  iudicas,  ut  gra- 
tificatus  esse  videaris,  sive  ita  es  mei  diligens, 
ut  secus  iudicare  non  possis. 


IX  1,1 :  liber  nonus  octo  . . .  voluminibus  accrescat.      Plin.  II  8,3 :  veteribus  negotiis  nova  adcrescunt. 

cf  III  5,1. 
IX  1,3  :  modus   . . .   non  potest  poni    . . .   amicitiis. 

cf.  VII  5,5. 
:  in  quadam   tuendae    opinionis  meae   quasi 

specula.    cf.  VI  1,1. 


IX  1,4  :  te  quoque  silentii  nostri  talione  . .  .  plecti 
non  periniurium  est.    cf  V  3,1. 


Front.  18,3  :  finem    ut   amori   nullum    neque  mo- 

dum  statuas. 
Plin.  II  12,3  :   in  hac  altissima  specula.     III  18,3. 

cf.  Paneg.  86.     Symm.  I  26  :  viro  in  specula  ho- 

noruni  locato. 
Symm.  V 13  :   iampridem    nihil    scribis.      aequum 

es-set  huic  culpae  talionem  reponi.    1 65  :  talione 

silentii.    V  92  :  silentii  talione. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTEKIORUM. 


379 


SIDONII  EPISTULARVM 

IX  2,2  :  hoc  moro  tu  et  olorinis  cantiljus  anseres 
i*avos  et  niodificatis  lusciniaruni  querelis 
inproborum  pas.serura  fringultiente.s  suaurros 
iure  sociaveris.  cf.  c.  XXII  §3  :  coram  canoro 
cygno  ravum  anserem  profitemur. 

1X3,1  :  servat  consuetudinem  suani.    cf.  III  !M. 

IX  3,2  :  condiciones  discordiosas.    cf.  VI  2,4. 

1X3,3:  littera.s  paulo  politiores.    cf.  11,1. 

1X3,4:  ut  portio  nostra  sit  dominus  atijue  ut 
ascripti  turmis  contribulium  Levitarum  non 
remaneamus  terreni,  «juibus  terra  non 
remanet  e.  </.  seq. 


1X3,5:  vestra  quam  sumpsimus  epi.stula.  c/.  II  12,1. 
:  medioxinuun  quiddam. 


1X3,6:  temperavi    stilo   tempeniboque.    c/!  IV  3,1. 

:  operibus  incumbere.    c/".  I  3,1.  VIII  4,1. 
IX  3,7  :  sed  ista  quorsum  stolidus  allego  {cf.  IV  17,1)  V 
nam  nimis  deprecari  ineptias  ipsas  est  inep- 
tissimum. 
:  rem  discingas.    cf.  II  7,2.  III  9,2. 
:  si  sententia  tua  quippiam  .super  his  apicibus 
antiquet.      tunc   enim    certius    te    proV>asse 
reliqua  gaudebo,   si  liturasse  aliqua  cogno- 
vero. 
IX  4,1  :  .spatium  viae  ....  saejDe  relegendo. 

:  ex  more  ...  ex  amore.    cf.  VII  16,1. 

IX  4,2  sq.  :  amaritudinum  terronarum  calicos 

toleramus,  si  recordamur,  quid  biberit  ad 
patibulum  qui  invitat  ad  caelum. 

IX  5,1  :  pacis  . . .  pactionem. 

IX  6.2  :  retractare. 

:  quantum  de  bonusculis  . , .  patornis  . . .  abli- 

gun-isset. 
:  sumptuositas  domesticae  Charybdis. 
:  veluti  frenos  momordit. 


1X6,3  :  totum  .  .  .  incidere.    cf.  II  1,4.  VII  7,5. 
IX  6,4  :  tilio  uno  alterove  susceptis  (et  nimis  dixi) 


IX  7.1  :  scribam  ....  schedio  emunxit.    cf.  VII  2,8. 

:  fors  fuat.    cf  II  2,17. 
IX  7,3  :  caesuris  insolubilibus.    cf.  VIII  15,2. 

:  (structura)   levis    ....    ne  salebrosas   passa 

iuncturas  {cf.  c.  IX 15) balbutiat;   tota 

denique   liquida  prorsus   et  ductilis,   veluti 


Ver</.  ecl(M/.  1X35  sq.  :  vidoor  argutos  inter  strepere 
anser  olores.  cf.  Symm.  I  1,4  :  liceat  inter  olores 
canoros  anserem  strepere. 


Sijiinii.  IX  15,1  :  consuetudinem  meam  servo. 
Sa/I.  liKj.  66,2  :  volgus  . . .  discordiosum. 

Nitiii.  XVIII  20:  in  terra  eorum  niliil  possidebitis 
nec  habebitis  partem  inter  eos  :  ego  jiars  et 
hereditas  tua  in  medio  filiorum  Israel.  Deut. 
XVIII 1  aq.  :  non  habebunt  sacerdotes  et  Levitae 
et  omnes  qui  de  eadem  tribu  sunt,  partem  et 
hereditatem  e.  q.  seq.  ib.  X  9.  lusue  XIII  14. 
Pmlm.  XV  5:  dominus  pars  hereditatis  meae. 

Syinm.  195.1:  quod  nullas  sumpsi  litteras  tuas. 
VII  5  :  epistulam  sumpsi.    cf  V  30.    V  94.   VII  6. 

Mavwi.  Claad.  de  stat.  anhn.  III  14  :  medioximum 
quiddam.  cf.  Plaut.  Cist.  II  1,37  :  medioxumi. 
ih.  113,67. 

Plin.  VII  27,9  :  ceris  et  stilo  incumbit. 

PUn.  IV  14,8  :  sed   quid   ego  pluraV     Nam   longa 

praefatione  vel  excusare  vel   commendare  inep- 

tias  ineptissimum  est. 

Plin.  11113,5:  illud,  adnota  quae  putaveris  corri- 
genda.  Ita  enim  magis  credam  cetera  tibi  pla- 
cere,  si  quaedam  displicuisse  cognovero. 

Stut.  Ach.  1  23  :  relegebat  iter.      Symm.  VII  40  : 

relegere  iter. 
Symm.  III  59,2  :  ex  more  delata  sunt,  nobis  amore 

servata.     IV  14  :  more  et  amore  solvendus. 
Mutth.  XX  22  :  potestis  bibere  calicem,   quem  ego 

bibiturus  .sumV    cf.  Marc.  X  38. 

Cic.  Philipp.  XIII  1,2  :  pactio  pacis. 

P?m.  VII  24,8  :  gaudium  scribondo  retractare. 

cf  Symm.  VII  70. 
Terent.  ennuch.  112,4  (235):  patria  qui  abligurrierat 

bona. 
Har.  c.  I  27,19  :  quanta  laborabas  Charybdi. 
Cic.  fad  fam.J  XI  24,2  :  frenum  momordi. 
Stat.  silv.  I  2,28  sq.  :    frena   momordit   ille   solutus 

amor. 

Pli7i.  Panefj.  45  :  excepto   .  . .  uno   aut  altero   (et 
nimis  dixi).     Plin.  II  13,3  :  unus    aut   alter,   ac 
potius  unus.     IV  3,1  :  unus  aut  alter   (non  sinit 
enim  me  verecundia  tua  dicei-e  :  nemo). 
c/.  11111,6.  IV  4,3.  VII  17,7.   1X10,3. 


Pers.  sat.  I  63  sq.  :  „Qui.s  populi  sermo  estV  Quis 
enim  V  nisi  carmina  molli  nunc  demum  numero 
fluere,    ut    per    leve    severos    eftundat  iunctura 


48^ 


380 


LOCI  SIMILES 


IX 


IX 
IX 
IX 


IX 


IX 
IX 


IX 
IX 


IX 


SinONIl  EPISTULABUM 

cuni    crystiiUinas    crustas    aut    onychitina^; 

non  impacto  digitus  ungue  perlabitur.  quippe 

si    niliil     euni    rimosis    obicibus    exceptum 

tenax  fractura  reuioretur. 
7.4  :  venia  sit  dicto. 
7.4  fq.  :  bene  scripta  laudannif;   ....   desine  in 

posterum  nostni  declinare  iudicia,  quae  nihil 

uiordax   nihil   quoque   minantur  increpato- 

rium. 
7,.")  :  si  distuleris  nostram  sterilitatem  facundis 

fecundare  colloquiis. 
cf.  IV  3.10.  VI  3.1. 
:  aucupabimur  nundiuas  involantuui  ...    iii- 

choabisque    tunc    frustra    moveri    spoliatus 

furto.   si  nunc  rogatus  non  moveris  officio. 

8.1  :  obsequia  combinans.    cf.  VI  9,1. 

8.2  :  Gabaoniticae  servitutis. 

9.1  :  (longum   tacere    ....    nos  .  .  .  dequestus 
es:)    cognosco    vestrae   partis  hinc  studium 

mitti     paginam     copiosam     denuo 

iubes. 

:  votivum  .  .  .  ac  peroptatum.    cf.  IV  5,2. 

9.2  :  adsunt  vota  (scil.  scribendi),  causae  absunt 

sed  bene  est,  bene  est,  quia  .... 

res  foi-te  succurrit.  cf.  VIII  6,13  :  sed  ecce 
dum  iam  epistulam  .  .  .  claudere  optai-em, 
subitus  .  .  .  nuntius. 

:  qui  porrigit  {scil.  salutationem)  verbis  non 
necessai-iis ,  a  regula  Sallustiani  tramitis 
detortus  exorbitat.  qui  Catilinam  culpat 
habuisse  satis  eloquentiae  sapientiae  parum. 

:  ave  dicto  mox  vale  dicimus. 
cf.  c.  XXIV  76. 

9.3  :  quippe  quo  providente  .  .  .  sim  tuis  libris 
insalutatus. 

9.4  :  desperatio  consequendi. 

:  an  supercilium  tamquam  difficilis  ac  rigidi 
plosoris  extimescebas? 
cf.  VIII  9,2. 

9.5  :  an  quia  indoctumV 

9.6  :  istius  mundi  bis  peregrinus. 

:  donec    gentium    concitatarum    procella    de- 

fi-emeret.    cf  IV  12,4. 
9,9  :  nollem  adhuc  prodere  [sciL  iudicium),  quo 

diuturnius   expectatione  penderes;   plus  me 

enini  ulciscerer,  si  quod  sensi  tacerem. 
:  ut  lectori  tuo  seu  reluctanti  seu  voluntario 

vis    voluptatis    excudat    praeconii    necessi- 

tatem. 
:  quid  .  .  .  et  iniuriam  pas.si  censeamus. 

9.11  :  dictationi.s. 

:  cura  nec  offen.sus  aliter  iudico. 

9.12  :  animi    litteraramque    dotibus    praoditus. 
cf.  II  6,1. 

:  mulierem  pulchram  sed  illam  deuteronoraio 
astipulante  nubentem  ....  tibi  iugasti ; 
quara  .  .  .  inter  bostiles  conspicatus  catervas 
....  adaraatam  .  .  .  rapuisti,  philosophiam 
scilicet.    quae   .  .  .  raso    capillo   superfluae 


ungues.     Hor.  sut.  I  5.32  :  ad  unguem.    a.  p.  294. 

Verg.  geonf.  11  277. 
Soiec.  ep.  114,15  :  nohint  sine   salebra  esse   iunc- 

turani. 
PUn.  V  (').4()  :  venia  sit  dicto. 
Syiim.  I  14,2  :  tibi   videbar  ....   eerte   malignus, 

qui  laudare  nescirem. 


St/iiim.  I  14,1  :  nec  mirum ,  si  eloquii  nostri  vena 
tenuata  est,  quam  dudum  noque  ullius  poematis 
tui  neque  pedestrium  voluminuui  b^ctione  iuvisti. 

Syinm.  1 14,5  :  spargas  licet  volumina  tua  et  me 
semper  excipias,  fruemur  taiuen  tuo  opere  sed 
aliorum  benignitate. 


losue  IX  27. 

Symm.  I  14,1  :  petis  a  me   litteras  longiores. 
hoc  in  nos  veri  amoris  indicium. 


est 


Front.  31,3  :  volo  ad   te  plura  scribere,   sed  nihil 
suppetit.     Ecce  quod  in  animum  venit. 


*Sall.  Cat.  V  4 :  satis  eloquentiae,  sapientiae  parura. 
cf  Front.  107,24.  115,8.  155,11. 

Auson.  E  XVI  2,105  :  haveque  dicto  dic  vale. 

Symm.  1 14,2  :  cur  rae  istius  libelli,  quaeso,  exortem 

esse  voluisti? 
Synmi.  VII  51  :  desperatio  aequandi. 
Symm.  I  14,2  :   aut    certe    nialignus,    qui   laudare 

nescirem.    cf.  Mart.  XI  2,1  sq^. :  triste  supercilium 

durique  severa  Catonis  frons. 
Symm.  1 14,2  :  aut  ('(fxovaorsQog  tibi  videbar. 
Tertull.  (le  cm'on.  mil.  13  :  peregrinus  mundi  huius. 
Plin.  IX  13,4  :  cum  iam  satis  primus  ille  impctus 

defrerauisset. 
Symm.  114,3:  velira  tacere,   quid  sentiam,   velira 

iusto  de  te  silentio  vindicari. 

Plin.  Paneg.  73  :  raulta  fecimus  sponte,  |)hira  in- 
stinctu  quodani  ct  imperio.  Nam  gaudio  quoque 
cogendi  vis  inest. 

Symm.  1 14,5  :  te  mii-araur  offensi. 

Symm.  VI 4  :  dictatione  properata. 

Symm.  1 14,5  :  te  miraraur  ottensi. 

Symm.  VII  9  :  littoi-arnm  dote  ditescas.  Plin.  III  3,4 : 
naturae  .  .  .  dotibus. 

Deuter.  XXI 11  sqq.  :  et  videris  in  numero  caijti- 
vorura  raulierem  pulchram  et  adamaveris  eam 
voluerisque  habere  uxorera.  Introduces  eam  in 
domura  tuara :  quae  radet  caesariera  et  circura- 
cidet  ungues.     Et  deponet  vestem,  in  qua  capta 


AUCTOKUM  .S1I)(JNIU  ANTKRIORUM. 


381 


cf.  V4,l. 

.  plenuin  .  .  .  vario 


SIDONII  EPISTULARUM 

religioni.s   ac   sinxMcilio  .scii^ntiac  .saeciilaris 

amputatisqne    porvotu.staruin    vestiuni  rnf^is 

.  .  .  tecum  membra  coniunxit. 
IX  9,14  :  non   cae.sariem   paacere  neque  pallio  aut 

clava    velut    sophi.sticis    insi<^niljus   gloriari 

aut  atlectare  de  vestium  discrftione  super- 

l)iam  e.  q.  seq.    cf.  IV  11,1. 

IX  9,16  :  clicti.s  vita  factisque inclarnit.  vf  1 V  '.\.'2. 

:  (beati.ssimnm  .  . . .)  quamlo  (initlrni  t\ins  annos 

iam  clextra  nnmcraverit. 

IX  10,1  :  recldiflit   tilji   epistnlas   nieas   qneni    milii 

tuas  otlerre  ]»ar  fneral. 
1X10,2  :  insinuo.     cf  I  1(»,1. 
IX  11,1  :  vobis  impntantibu 
1X11.2:  ambifariam. 
IX  11,3  :  .scripseram   librum 

causarum    temporum    personarumque    con 

gestu.    cf.  1 1,1. 
:  quiscjuis  iudicii  eventus  foret.    cf.  I  9,8. 
:  vidi   partibus   meis  nequaquam  pietatis  .  . 

constare  rationem. 


IX  11,4  :  c|uod  auctores  in  operibns  edendis  pudor 
potius  quam  constantia  decet  {ef  VIII  1,3) 
quodque  tetricis  puncta  censoribus  tardius 
procacitas  recitatoris  quara  trepidatio  ex- 
cudit.  alioquin,  si  quis  est  ille,  c^ui  cum 
fiduciae  praerogativa  {cf.  1 1,2)  e.  q.  s. 

IX  11,0  :  reverentiae  .  .  .  meritorumque  ratio  ser- 
vata  est.    cf.  T  1,2. 

IX  11,6  :  zothecula.    cf  VIII  16,3. 

IX  11,8  :  foedissimum  perquam  est  in  dilectione 
.superari. 

IX  11,9  :  in  audentiam  sermocinandi  cjuem  non  ipse 
compellas  V 

IX  12,1  :  venit    in    nosti'as    a   te   profecta   pagina 
inanus. 
:  quae   trahit   nuiltam  siinilitudinem  de  sale. 
:  salsa  .  .  .  mellea.     cf  VII  13,2.  VIII  11,7. 

IX  12,2  :  omnem  operam ,  si  longa  intercapedine 
quiescat,  aegre  resumi.    cf.  IV  11,6. 


:  cjuisnam  .  .  .  ignoret  .  .  .  artibus  maximnm 
decus  usu  vcnire ,  cumciue  studia  consneta 
non  frec^uentantur,  br.ichia  in  corporibus, 
ingenia  pigrescere  in  artibus?  unde  est  et 
illud,  quod  sero  correptus  aut  raro  plus  arcus 
manui ,  iugo  bos,  ec|uns  frcno  rebellat.  in- 
super  desidiae  nostrae.     e.  q.  seq. 

1X12,3:  litteras,   si  c|uae  iacebunt  versu  refertae. 

c/-.  11,1.  IXl(j.2. 
IX  13,2  :  Horatiana  incude  formatos  Asclepiadeos. 

cf.  IV  1,3.  IV  8,5.  VII  17.1.  VIII  4.2. 


est.   cf  Iren.  udv.  haen:^.  \l  i'i  :  al^scidcn.^    corum 
hniusmodi  .scientiac  supercilium. 

.1/»//.   iiiel.  .\I.S:  <jiii    pallio    liacnloqnc   ct    baxeis 

et  hircino  barbitio  philosopliuiii  lingtTct.   Prmlent. 

iti  llnriimt.    4<»2  :  hinc  <;crit  Hcicnlcaiu  vilis  .sii- 

piciitia  clavam. 
Pliii.  Piitmi.  H'2  :  artibus  inclarnisse. 
*/»/('.  X  24H  sq.  :  felix  niiuirum,  qui  tot  per  saecula 

mortem  distulit  atque  suos  iani  dextni  comimtat 

annos. 
Sifiiiin.  II  32.1  :  rcddet    tilii    littcias  iiiciis.  qni  tna.s 

iiiilii  dcbnit  exhibcn'. 


Apid.  (i]M)l.  /1.  27(;.     /lor.  ]>.  ."tOd  :  ainbifiiriaiii. 


Plin.  I  r),16  :  mihi  et  temptandi  aliquid  et  quies- 
cendi  illo  auctore  ratio  constabit.  111  18,10  :  in 
hoc  genere  materiae  laetioris  stili  constare  ratio- 
nem.  VII  6,4  :  constare  nobis  silentii  nostri 
rationein. 

Plin.  V  17,3  :  magis  in  studiis  homines  timor  quaiii 
fiducia  decet. 


Plin.  IV  IJt  :  vinci  in  amore  turpissiinum  est. 

Plin.  VIII  4.4  :  similis  audentia  (scil.  vocabuloruni). 

Symm.  I  23,1  :  in  manus  ineas  pagina   recens  a  te 

profecta  pervenit. 
Symm.  VI  6r),l  :  de  sollicitis  amaritudinem  trahant. 

Plin.  IV  9,11  :  dicentis  calor  ...  intercapedine  ... 
languescit.       IX  Ut,2    :    retracto    .  .  .   actiuncu- 

las cjuod  post  intercapedinem  temporis  et 

frigiduni  et  acerbum  est. 

Ckiufl.  XVII 18.')  sqq.  :  nec  me  quid  valeat  naturae 
fortior  nsus  praeterit  aut  quantum  neglectae 
defluat  arti.  dcsidis  aurigae  non  audit  verbera 
currus,  nec  nianus  agnoscit.  queni  non  exercuit, 
arcum. 

P/m.  VI  29.4  :  usum  et  esse  et  haberi  optimum 
dicendi  magistrum.  I  20,12  :  usus  magister 
egfresrius. 


Hoi:  a.  p.  441  :  et  male  tornatos  incudi  reddere 
versus.  Symm.  I  3,2  :  monetam  Latiaris  eloquii 
Tulliana  incude  finxisti. 


382 


LOCI  SIMILES 


SIDOmi  EPISTllLARUM 

IX  13  c.  pr.  r.  2  :  attrito  .  .  .  pollice.     cf.  VIII  S,l. 
r.  .")  sqq.  :  Calahri  .  .  aggerem  . . .  qua  Flaceii^ 
.  .  Pindaricuui  ad  nielo.^  e.  q.  f^eq. 

r.  1'2  sq.  :  vernans  .  .  .  verborum    violis  uiulti- 
coloribus.     cf.  IV  3,2.  VIH  11,(5. 
IX  13.:^>  :  saluberrimis  avocamentis. 

:  a  Platonico  Madaurensi  .  .  .  formulas  inu- 
tuare  convivialium  quaestionum  ....  has 
solve  propositas,  has  propone  .solvendas. 


IX  13.4  :  eius  edendi  ....  haesitatoreni. 

:  quod  .  .  .  in  Petri   librum  .  . .  subfto   prola- 
tum  subitus  eftudi. 

IX  13,5  :  tu  vero  tunc  opportunius  subiecta  lau- 
dabis,  cum  totus  otio  indulseris.  non  enim 
iustum  est,  ut  censor  incipias  cum  severitate 
discutere  quod  non  potuit  amicus  cum 
serietate  {cf.  1 9,1)  dictare. 
cf\  c.  XXII  §  5. 

IX  13  c.  alt.  r.  11  :  diera  cadentem.    cf  c.  XXIT  155. 

/•.  17  :  Meliboea  fucat  unda. 

*;.  21  sq.  :  Ctesiphontis  ac  Niphatis  iuga  texta. 


r.  29  fiqq.  :  resupina  fiexus  ora 

it  equo  reditque  telo 
simulacra  bestiarum 
fugiens  fugansque  Parthus 
cf.  c.  VII 85. 

r.  43  :  domet  hispidos  capillos. 

V.  44  :  Arabumque  messe. 


r.  47  ><qq.  :  numerosus  erigatur 
laquearibus  coruscis 
camerae  in  .superna  lychnus. 

V.  61  :  rosa  sutilis. 

i\  68  sq.  :  bimari  .  .  .  urbe  . . .  Corinthus. 
cf.  c.  II  476. 

i*.  95  :  per  et  ora  docta  fertur. 

IX  14,3  :  sed    ne    impudenter    verecundiam    tuam 
laudibus  nimiis  ultro  premamus.    cf.  VII  2,1. 
IX  14,4  :  ut  ...  oxplicom,  sed  sub  exemplo. 

IX  14,5  :  confragoso  diluvio. 

IX  14,7  :  quae  de   titulis  dictatoris  invicti  scripta 

Patavinis  sunt  voluminibus  (. . . .  Balbi  ephe- 

meridem), 
IX  1.5,1  :  sive  oden  hanc  ipsam  mavis  vocai-e  sive 

eglogam. 

IX  15  c.  V.  2  sq.  :    modis  .  .  .   incitatioribus    ferox 
iambus.  c/".  VIII  4,2.  VIII  11,7.  IX16c.  r.39.S2. 


Stat.  Acli.  1581  :  attrito  police. 

ilfmV.  VIII  lS,5s(j'.  :   sic   Maro   nec   Calabri    temp- 

tavit    carmina    Flacci,    Pindaricos    nosset    cum 

superare  modos. 


Plin.  Faneg.  82  :  iudus  et  avocamentum. 

Macroh.  VII  3,24  :  quaestiones  convivales  proponas 
vel  ipse  dissolvas.  Quod  genus  veteres  ita  ludi- 
crum  non  putorunt,  ut  et  Aristoteles  de  ipsis 
aliqua  conscripserit  et  Plutarchus  et  vester 
Apuleius. 

Pliii.  V  10,2  :  ipse  in  edendo  haesitator. 

Stat.  sUr.  I  iwaef.  :  libellos,  qui  mihi  subito  calore 
et  quadam  festinandi  voluptate  fluxerunt. 

Anson.  XXVI  1,21  sq.  :  set  tu  quoque  hoc  ipsum 
l^aulo  hilarior  et  dilutior  lege  :  namque  iniui-ium 
est  de  poeta  male  sobrin  lectorem  abstemium 
iudicare. 


Orkl.  met.  XI  594  sq.  :  cadensve  Phoebus. 

Stat.  silr.  112,46  sq.  :  cadentem  .  . .  lucem. 

Lucr.  II 499  sq.  :  Meliboea  . . .  purpura,  Thessalico 

concharum  tincta  colore.     Verg.  Aen.  V251. 
Verg.  georg.  III  25  sqq.  :   intexti    .  . .  Britanni.     in 

foi'ibus  . . .   ex  auro  . . .  faciam  . . .  urbes  Asiae 

domitas  pulsumque  Ni]jhaten. 
Verg.  georg.  III  31  :  fidentemque  fuga  Parthum  ver- 

sisque  sagittis.    Hor.  c.  1 19,11  sq.  :  et  versis  ani- 

mosum  equis  Parthum.    cf.  c.  II  13,17  sq.     Verg. 

Aen.  VI 122  :  itque  reditque. 
MaH.  VI  10,8.     Claud.  LIX  4. 
Stat.  Ach.    I  328  :    inpexos    certo     domat    ordine 

crines. 
Stat.  sih).  III  3,34  : 

Stat.  silr.  II  6,87 

messe  Sabaea. 
Verg.  Aen.  1 726  :   dependent   lychini   laquearibus 


messes  Cilicumque  Arabumque. 
Cilicum  messes.  Claud.  XXI 58  : 


MaH.  V  64,4  :  rosis  , . .  sutilibns.     cf  IX  93,5. 
Hor.  c.  I  7,2  :  bimarisve  Corinthi.    Orid.  uict.  V  407. 

Butil.  1 320.     Kidla,  quaest.  Stat.  j).  65. 
Enn.  {epigr.  1 4)  ap.  Cic.  Tiisc.  1 15,34  :  volito  vivos 

per  ora  virum.     Verg.  georg.  III 8  sq.   Plin.  V  8,3. 
Symm.  IV  26  :  sed  verecundiam  tuam  nimio  laudis 

excursu  non  oportet  onerari. 
Plin.  II  6,6  :  sub   exemplo  pracmonero.     cf  I  18,5. 

11118,2.  VI  .5,2.    Paneg.  .53.  76. 
Plin.  VIII  17,1  :  crebra  diluvia. 
Symm.  IV  18,5  :  revolve  Patavini  scriptoris  oxtroma, 

quibus  res  Gai  Caesaris  explicanfiir (sume 

ephemeridem  C.  Caesaris). 
Plin.  IV  14,9  :  sive  epigrammata  sive  idyllia  sive 

eclogas  sive,  ut  multi,  poematia  sou  rjuod  aliud 

vocare  malueris  licebit  voces. 


AUCTORUM  SlDOXKi  ANTKHIORUM. 


383 


SIDONII  EFISTULARUM 

IX  ir>c.  /■.  f)  «/.  :  volucriiH'8  .  .  .  tiiiin-tria. 

/•.  27:  inontoiii Iiivcrtiii-iii.  vf.c.  X\il"j:{.'i. 

/'.  '.VI  :  .laiiy;,MS(iiic  vcriKi   i  yj,'iiiis  Aiiliili. 

c/:  VIII  11,7. 

/•.  39  s</.  :  rotiimliorilju.-     .  .  ('aincnis. 

cf.c.  XXIII  2:57. 
/'.  4;")  :  nielodi.s  insonarc  piilsiluis. 

'•.  -II t  :  rotas  Maronis.  ^ 

IX  Iti.l  :  iiracstantioris  racuiiili.ic  (Inliliiis.    c/.  Ilti.l 

IX  l)j,2  :  si  quoil  .scheiliuiii  tciucrc  iaccns  e.  q.  scij. 
cf.  VII  18,1.    IX  12.;l 
:   Favoniu.s  flatu  teporo. 
:  pluviisiiue  nataliluis  iiiaritarct. 

IX  16,3  :  obsequio.     cf  VIII  ltJ,l. 
IX  16  c.  /•.  2")  :  statuain  perenncui. 

/'.  29  .sr/.  bilu.stre  tempus.     cf  IV  24,1. 

/'.  39  sq.  :    citato    .  .  .    iambo.       cf   VIII  4.2. 

VIII  11,7.    IX  15  c.  V.  2  sq. 
/'.  42  :  .scripserini  priiiio  iuvenis  calore. 

f.  54  :  pbaleras.     cf  I  9,7. 

V.  81  sq.  :  Singulos  quos  nunc  pia  nuncupatiui 
non  valent  versu  cohibere  verba  e.  q.  seq. 
cf  c.  XX III  485  sq. 
IX  16,4  :  ne.  si  epilogis  niusicis  opus  prosarium 
clauserimus,  secumlum  regulas  Flacci,  ubi 
amphora  coepit  institui,  urceus  potius  exi,sse 
videatur. 


.l/(s//»/.  h'  .XVI  2,7.s  :    triiiietriaiii.     ///.   104  :    volu- 

iripcs  tlimctria. 
Sldl.    'J'lul>.   M(28  .M/.  :   bivcrtici-  ....    1'ariiasi. 
V^i-nj.  Aen.   XI  217  :  (iargaiii  ....  Iaiiyj,'is.     XI  (wH  : 

c(|U()  ...   lapygc. 
IIoi-.  II.  />.  323  sij.  :  (Icdit   orc    lotiimlo  Musa  loqui. 

.l/<.s/>//.    XVI   1('>,S   :    meloilas    virgincs.      <•/'.     I'iuil. 

Calh.  I X  2. 
.\nsim.  XVI5,I('>:  cur-usquc  tot   rainli  «t   lotac. 
(hiil.  ;//c/.  V  5(52  :  ilo.s  oris.      /'////.    Ill.'(,l  :  natiirae 

lorl unaeque  dotibus. 
/'//*/.   I  1,2  :  quau  adluic  neglectae  iacent. 

.I//.S»»//.  V  l'M  :  tcporo  veris  acquinoctio. 
CluHd.    XXXV  H9  :    <,'Iebas    fecuntlo    rore    maritat 
{scil.  Zepliyrus). 

Hor.  <'.   11130,1  :  cxegi   monumentum    ,iiic    |i«i(n- 
nius. 


Syiuin.  VII  9  ;    decet    . 
nalem  calorem. 


loqui    exultantius   luvo- 


Hor.  n.  p.  21  sq.  :  amphora  coepit  institui  :  currente 
rota  cur  urceus  exit':" 


SIDOyil  CARMINUM 

I  7  :  Aroitenons.    c/.  c.  XXIII  2(jG. 

I  9  :  Castaliduiuque  ohoru:^. 

1 10  :  eannis.    if.  c.  XXIII  302. 

I  13  :  Mimallones. 

I  15  sq.  :  eicuticines  . . .  Panes fistula  rauca. 

117  sqq.  :  Chiron  . .  .  flexit  inepta  sui  niembra  fa- 

eetus  equi ;  semivir  e.  q.  seq. 
I  2»j  :  vestro  qui  solet  ore  loqui.     cf.  c.  V  569  sq. 


n  3  sqq.  :  annum  pande  novum  .  . . 

scribere  bis  fastis;  quamquaui  diademate 
crinem 

fastigatus  eas  e.  q.  s. 
n  5  sg.  :  umerosque  . . .  includat. 
ni2:  sol  hic  quoque  venit  al)  ortu. 

11 13  :  Ronnila  virtus. 

11 14  sq.  :  victa  procellis 

atque  carens  rectore  ratis. 

U  18  sqq.  :  te  pi-ece  ruricola  expetiit,  . . 

. .  te  castra  tubis,  te  curia  plausu, 

te  punctis  scripsere  tribus. 
II  24  :  credet  ventura  propago.    cf.  c.  YU  310. 
II  25  s^.  :  in  nos  . . .  licere,  de  te  non  .  . .  licuit  tibi. 

cf.  II  4,3. 
1126  sq.  :  facta  priorum  exsuperas. 


n  34  :  imperii  genetrix  (i.  e.  orbk  Boma  tui). 
II  36  sq.  :  excipit  hic  natos  glacies  et  matris  ab  alvo 
artus  infantum  molles  nix  civica  durat 
e.  q.  seq. 

cf.  c.  Vn  171  sq.  :  lactantia  primum  membra 

dedit  nivibus. 
n  39  :  plus  potat  per  vulnus  equum. 
n  48  :  Aquilonis  hiatus. 

II  50  :  supplice  cultu.  cf.  c.  VII 228  :  supplice  censu. 
II  51  :  flectit  Achaemenius  lunatum   Persa  tiaram. 

cf  c.  XXIII  254. 

II  54  sq.  :  sic  trunca  reportat 

Bosphoreis  elefas  inglorius  ora  tributis. 


Verg.  Aen.  III  75  :   pius    arquitenens.      Stat.   Ach. 

I  682. 
Stat.  silr.  IV  4,95.     Sil  V  177. 
Mart.  Vll  12,10  :  Castalidumque  gregem.     IV  14,1 : 

Castalidum  ....  sororum. 
Ovid.  met.  II  682  :  dispar    septenis   fistula    cannis. 

XI 171.     Sil.Ylim. 
Stat.  TUh.  IV  660  :  Mimallones.     cf.  Ovid.   de  art. 

am.  I  541. 
Verg.  eclog.  1131  :  imitabere  Pana  canendo.  II 36  sq. : 

sejitem  compacta  cieutis  fistula. 
Ocid.fast.  V  379  sq.  :  Chiron  semivir  et  flavi  corpore 

mistus  equi.     cf.  Claud.  IX  5  sq. 
Rutil.  I  172  :  principis  ore  loqui. 


Stat.  silv.  IV  1,1  sqq.  :  laeta  bis  octonis  accedit 
purpura  fastis  Caesaris  insignemque  aperit  Ger- 
manicus  annum. 

Stat.  silv.  IV  1,21  :  humeros  .  .  .  ambiat. 

Stat.  silv.  IV  1,3  :  atque  oritur  cum  sole  novo. 

Ckwd.  XXVI 261  :  Romula  . . .  virtus. 

Ovid.  trist.  14,12  :  iam  sequitur  vietam^  non  regit 

arte ,   ratem.     cf.  Verg.  Aen.  IX  91  sq.  :  turbine 

venti  vincantur. 
Stat.  silv.  IV  1 ,9  sq.  :  precibusque  receptis  curia  .... 

gaudet.     ih.  25  :  ortibus  utque  tuis  gaudent  tur- 

maeque  tribusque. 
Stat.  silv.  IV  4,81  :  credetne  virum  ventura  propago. 


Stat.  silv.  IV  1,29  sq.  :  dinumera  fastos  nec  parva 
exempla  recense,  sed  quae  sola  meus  dignetur 
vincere  Caesar.     cf.  V  3,147  :  facta  priorum. 

Claud.  1 127  :  legum  genetrix  (i.  e.  Eoma). 

Verg.  Aen.  IX  603  sq.  :  durum  a  stirpe  genus  natos 
ad  flumina  primum  deferimus  saevoque  gelu 
duramus  et  undis  e.  q.  s. 


Claud.11131.1  :  qui  eornipedes  in  pocula  vulnerat. 
Stat.  Theh.  VII 37  :  Aquilonis  hiatus.    cf  1 350  sq. 
Claiul.  VIII 47  :  purpura  supplex. 
Claud.  XXVIII  71  sq.  :  positoque  tiaram  submisere 

genu  (scil.  Persarum  iwoceres). 
Stat.  silv.  V  3,187  :  Achaemenium  . . .  Persen. 
Claud.  XXIV  350  .s'^. :  ereptis  elephas  ingloi-ius  errat 

dentibus. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERlORUM. 


385 


SIDONII  CA  UMINIJM 

II  r»V  :  (jiKiiii   tiiincn  iinf,nistani   |ioiinlus  lacit. 

cf.c.  vn;jr>»;.  vi  i2,r.. 

II.'i7w/.  :  itur  in  aocjuor 

iiiolilius  ot  vetfiTs  tt4ius  nova  contraliil 
undas  c.  q.  .s'. 


II  (i3  :  vallatani   iK'laf,'0  (.sc//.  urlieni). 

II  71  sv/'/. :  <|ui  cantu  tlcxit  scopulos  (lii^iti.sfjuc  catioris 
(oiiiiiulit  auritas  ad   idcctruiii  currcrc 

silvas. 
cuin  starent  Ilcliri  iaticcs  cursuijuc  li^Mto 
tluininis     attoniti    carnicn     niaj^is    unda 
.sitiret. 
Cf.  c.  XXIIl  181  sqq.   XVI  W  sq. 
II 75  sq. :  Huicquondain  iuveni  reparatio  credita  pacis 
.\ssyriae ;  stupuit  priiuis  se  Parthu.s  in  anni.s 
consiliuni  non  ferre  senis. 
II  H()  :  draconigcnae  .  . .  hosti. 
IIHS  sqq.  :  iuratur  aK  illis 

ignis  et  unda  deus 

hicdivostestaturavos.  Chaldaeus  in  oxtis 
pontificum  do  niore  sonex  arcana  perogit 
niurnuira;  gcnimantom  pateram  rex  ipse 

i-etentans 
tudit  turicremis  carchesia  cornuus  aris. 

II  90  :  iieditumque  oquitumque  magister. 

cf  c.  VII  377. 
H  93  :  famulum  .  . .  Orontem. 
II  94  :  praefectus,  consul  et  idera. 

II  105  sq.  :  te  nascente  ferunt  exorto  tlumina  mcllc 
dulcatis  cunctata  vadis  oleique  liquores 
isse  jjer  attonitas  bacca  pendente  tra- 
petas. 

II  llO^sg.  :  hibernae  rubuere  rosae  spretoque  rigore 
lilia  permixtis  insultavere  pruinis. 

II 112  :  tale  puerperium   quotiens  Lucina  resolvit. 
II 115  sq.  :  luli 

lambebant  toneros  incendia  blanda  ca- 
pillos. 

II 119  :  praebuit  intrepido  mammas  lupa  feta  Qui- 
rino. 


11 124  sq.  :  maculis  genetricis 

....  iactans  . . .  signa  draconis. 

11 125  :  Phoebigenam. 

11 126  :  Paeonii  . . .  draconis. 
II 130  :  nosse  datum  est. 

II  135  :  reptabat  super  arma  patris. 


Hnr.  c.  III  1,.'{.'J  .s//(/.  :  cimtracta  piscos  aequora  sen- 
fiunt  iactis  in  iiltum  molibus;  liuc  freiiuens  cae- 
mcntii  demittit  rcdemptor  c.  q.  s.  I!  18,20  .srji.  : 
niiirisciuo  Biiis  obstrepentis  urgos  Huiumovere 
litoni  parum  locnplcs  continonto  ripa. 
cf  c.  III  24.3  w/.     (•/:   J'('lrnn.  p.  159,5  «7. 

Claiid.  XXXVI  320  :  rubro  .  .  valhita  protuiido. 
XXVI  I.ss. 

//")■.  c.  I  12.7  sqq.  :  iindc  vociilciii  tcnicro  insocutao 
Orplioa  silvae,  arto  niatorna  rapidos  nioriintom 
lluminum  lapsus  coleresque  ventos  blandum  et 
iiuritiis  fidibus  canoris  ducere  quercus.  Claud. 
.\XXIV  18  .sry.  :  pigrior  astrictis  torpuit  Hc-brus 
iiquis.  porroxit  Rhodopc  siticntos  carmina  rupes 
*■.  (/.  s. 

Claad.  Wi '.A  sqq.  :  Vix  priniiievus  onis,  piicis  cuni 
mitteris  auctor  Assyriae  ....  Stupuere  severi 
Persarum  proceres. 

Ovid.  fast.  III  865  :  draconigenam  .  .  .  urbcni. 

Claiid.  Wlh)isqq.:  turis  odoratae  cumulis  ot  messe 
Sabaea  pacem  conciliant  arae.  Pcnctralibus 
ignem  sacratum  rapuere  adytis  rituque  iuvencos 
Chaldaoo  straverc  magi.  Rex  ipse  micantem 
inclinat  dextra  pateram  .  .  .  et  vaga  testatur 
volventem  sidera  Mithram. 

Lacr.  II  353  :  turicremas  . . .  anis.  Verg.  Aen.  IV  4.53 : 
turicremis  . . .  aris.    cf.  Omd.  Her.  II 18. 

Claud.  XXIX  198  :  equitum  peditumque  magistros. 

Clatid.  VII  203  :  famulis  Gangem ripis. 

Auson.  XV  6,31  sg^.  :  sentis,    quod  quaestor,  quod 

te  praefectus  et  idem  consul  .  . .  conmemoro. 
Claud.  XXTX  70  sq.  :  te  nascente  ferunt  per  pinguiii 

culta  tumentem  divitiis  undasse  Tagum. 

XXI  85  sq.  :  ferunt    mellisque    lacus   et  fiumina 

lactis  erupisse  solo.  III 383  sq. :  stagnantia  passim 

vina  fluent  oleique  lacus. 
Claud.  XXIX  72  :  roseis  foniiosus  Duria  ripis. 

ih.  90  sq.  :  fluxei'e   rosae  :  candentia  nasci  lilia. 

XXI 86  :  floribus  aequora  vernis. 
Stat.  Ach.  I  674  :  partus  index  Lucina  resolvit. 
Verg.  Aen.  II 682  sqq.  :  ecce  levis  summo  de  vertice 

visus  luli  fundere  lumen  apex,  tactuque  innoxia 

mollis  lambere  flamma  comas  et  ciixum  tempora 

pasci.     cf  Clmul.  VIII 192  sq. 
Verg.  Aen.  VIII  630  sqq.  :  fetara  Mavortis  in  antro 

procubuisse  lupam,  geminos  huic  ubera  circum 

ludere  pendentis  pueros  et  lambere  matrem  in- 

pavidos. 
Suet.  Octav.  94  :  in  corpore  eius  exstitisse  maculam, 

velut  depicti  draconis. 
Verg.  Aen.  VII  773  :  Phoebigenam. 
Claud.  XXIV  173  :  Paeonium  . . .  draconem. 
Stat.  Theb.  V  343  :  nosse  datura  est. 
Claud.  VII  22  :  reptasti  per  scuta  puer. 

cf  Stat.  Theb.  1X620. 


SlDONIUS, 


49 


386 


LOCI  SIMILES 


SIDOXII  CABMINUM 

II  loT  :  intrabat  ad  oscula. 

II  138  s^.  :  lutlus  orat  puoro  ra^itas  ox  hosto  sagittas 
festina  tractaro  uiauu  captosquo  ])or  arcus 
e.  q.  .s. 
II  lo2  ftqq.  :  non  imncipe  nostro 

spicula  tlircxit  niolius  Pythona  supor- 

stans 
Paean.    cum    ...    figerot  ...   volumina 
telis. 
II  155  :  innumoris  numorosa. 
II  157  :  Thalos  vadimonia  culpas. 
cf.  c.  XV  44.     XXIII 101  sq. 
II  158  :  Linclie  quod  Cleobule  canis  ^uiodus  optimus 
esto'. 
c/.  c.  XV  45.     XXIII  102  sq. 
II 159  :  ex  Efyra  totum  meditaris  quod  Periander. 
c/:  c.  XV  46.    XXIII 104. 

II 160 :  Attice  quodve  Solon  finem  bene  respicis  acvi. 
cf.  c.  XV  47.    XXIlI107sg. 

II  161  :  Pi-ienaee  Bia,    quod  plus  tibi  turba  nialo- 
niru  est. 
cf.  c.  XV  48.    XXIII 105. 

11 162  :  noscere  quod  tempus ,   Lesbo  sate  Pittace, 

suades. 
cf  c.  XV  49.    XXIII 106. 

11 163  :  quod  se  nosse  omnes  vis,  ex  Lacedaemone 

Chilon. 
cf.  c.  XV  50.     XXIII 109  sq. 

11 164  :  didicit  varias,  nova  dogmata,  sectas. 

II  171  sq.  :  quicquid   Pythagoras,    Democritus  .  .  . 
.  .  .  risit,  tacuit. 

U  183  sqq.  :  totum  percmTere  suetus ; 

Mantua  quas  acies  pelagique  pericula 

lusit 
ZmjTnaeas  imitata  tubas. 

II 190 :  qua  Crispus  brevitate  placet.  ef.  c.  XXIII 152. 

II  195  sqq.  :  cui  nubilis  atque 

unica  purpureos  debebat  nata  nepotes, 
elegit  geneinim;  sed  non  ut  deside  luxu 
fortuna  soceri  contentus  et  otia  captans 
nil  sibi  deberet. 


II  204  :  innumerabilibus  legionibus  imperitabant. 

II  211  :  diademata  passa  repulsam. 

II  220  :  gemino  . . .  cardine. 

II  224  :  IUyris  ora. 

II  227  sq.  :  caesus  . . .  Caepio  . . 

. .  subita  cogente  ruina 
....  Arpinatem  .  . . 
opposuit    rabido    res    publica    tenita 
Cimbro. 
II  229  :  post    guttura    fracta.      ib.  303  :  fracturus 
guttura.     cf.  c.  V  355. 


Stat.  silr.  III  1,179:  concurrat  ad  oscula.    V  5,83. 
Claud.  VIII  168. 

Clatid.  VII  23  :  oxuviao  til)i  ludus  crant.  ib.  27  sq.  : 
Scythicos  arous  aut  rapta  Gclonis  cingula. 

Claitfl.  VIII  537  sq.  :  caeruleus  tali  prostratus  Apol- 
line  Python  implicuit  fractis  moritura  volumina 
silvis. 


Znicr.  TII  779  :  innumero  numero. 

Auson.  XX  69  sq.  :  Thales  .  . .  spondoro  qui  nos  . .  . 

vetat.     cf  Hygin.  fab.  221. 
Auson.  XX  67  sq.  :  Lindius  Cleobulus  . . .  :  optimus 

cunctis  modus. 

Auson.  XX  65  sq.  :  Periandri  Corinthii,  meditationi 

inesse  totum  qui  putat.    ib.  214  :  Ephyra  creatus. 

cf.  Hygin.  fab.  221  :  ex  Ephyra,  Periandrc,  e.  q.  s. 
Auson.  XX  52  sq.  :  Solonem   .  .  .  Atticum.     ib.  57  : 

finem  intueri  longae  vitae  qui  iubes.    multi  hoc 

Solonem  dixe  Croeso  existimant. 
Auson.  XX  62  sq.  :  Bias  Prieneus  . .  .  :  plures  homi- 

num  sunt  mali.     cf  Hycjin.  fab.  221. 


Auson.  XX  59  sq. :  Pittacum 
ut  noris,  iubet. 


Lesbium  .  . .  tempus 


Auson.  XX  53  sq.  :  nosce  te  multi  hoc  Laconis  esse 
Chilonis  putant. 

Claud.  XVII 69 :  diversae  producant  dogmata  sectae. 
Claud.  XVII 90  82. :  quidquid  Democritus  risit  dixit- 

que  tacendo  Pythagoras. 
Claud.  XXIX  147  sq.  :   quos    Smyrna    dedit,    quos 

Mantua,  libros  percurrens. 


Stat.  silv.  IV  7,55  :  Sallusti  brevis. 

Claud.  XXI  69  :  nubilis    interea   maturae  virginis 

aetas.     cf  XXIX  159  sq.     XXI  91  sqq.  :  talem  . . . 

virum  natis  adiunxit . . .  cui  neque  luxuries  bello 

nec   blanda  periclis  otia  nec  lucis  fructus  pre- 

tiosior  unquam  laude  fuit.     Ovid.  nnet.  1 481  sq. : 

generum  mihi,  filia,  debes  . . .  debes  mihi,  nata, 

nepotes. 
Hor.  sat.  1 6,4  :   qui   magnis  legionibus    imperita- 

bant. 
Claud.  XXXI  79  sq.  :   meruitque    repulsam    obvia 

maiestas. 
Claud.  XIX  44  :  cardine  . .  .  gemino. 
Omd.  trist.  II  225  :  IUyris  ora. 
Sall.  lug.  CXIV  \  sq.  :  ab   ...  Caepione  . . .  male 

pugnatum ;  quo  metu  Italia  omnis  contremuit 

Marius  consul  absens  factus. 


Hor.  epod.  III  2  :  guttur  fregerit. 
cf  Sall.  Cat.  LV5. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


387 


SIDONII  CAIiMINUM 

II  243  sqq.  :  albus  . .  .  TanaiK  ciiia  . . . 

Riphaea  de  caute  cadit,  iacet  axe  suli 

ursae 
gens  animis  niembrisque  minax  e.  »/,  .s. 
II  *24G  :  infantum  suus  liorror  inest. 
1124855.  :  oculis  absentibus;  acta  cerebri 

in  cauieram  ...  lux. 
II  208  :  stant  pectora. 
II  263  sq.  :  cognata  reare 

membra  viris  :  ita  seniper  e<|UO  ceu  Kxus 
e.  q.  s. 

II 270  sq.  :  solidumque  rotis  transvecta  per  Histruni 
venerat  et  sectas  inciderat  orbita 
lymphas. 
cf.  c.  V  519. 
II 278  :  cui   deesset   cum    saepe    Ceres  semperque 

Lyaeus. 
II 294  :  renovat  certamina.  vincis. 
n  318  :  Oenotria. 
II 320  :  caerulei  . .  .  Tliybridis. 
II  321  -tq. :  sutilis  .  .  .  circulus. 
II  32()  :  gemmiferae  mordebant  suppani  l)nllae. 


n  329  sqq.  :  sed  tamen  Ubertas  se(|uitar  :  quacum- 
que  propinquat, 
incessu   fecundat   iter;    comitataque 

gressum 
laeta    per   impressas    rorat    Vindemia 
plantfis. 
l\BB2sq.  :   ingreditur    Tiberini    gurgitis    antrnni: 

currebat  fiuvius  residens. 
II 333  sq.  :  harundinis  altae 

concolor  in  viridi  fluitabat  silva  capillo. 
II 335  sq.  :  dat    sonitum   mento   unda   cadens   .... 
hispida  . . 
. .  barba  . . .  pectore  . . .  lapsuque  citato. 
II  339  sq.  :  manibusque  remissis 
remus  et  urna  cadunt. 

II  343  sq.  :  fastuque  remoto 

.  .  .  iam  plus  dignetur  amari. 
II 363  :  quod  Tartesiacis  . .  .  terris.     cf.  c.  V  286. 
II 384 :  non  mandet bella. 

11 388  :  summissus  adorat. 

11 389  :  pectus  et  exertam  tetigerunt  cornua  mam- 

mam. 
cf.  c.  V  13  sqq. 

II  395  sq.  :  clipeo ;  illius  orbem 

Martigenae,  lupa,  Thybris.  Amor,  Mars, 
Ilia  complent. 
cf.  c.  V  22  sqq. 
n  396  :  Martigenae.    cf  c.  V  25. 

II  397  sq.  :  fibula  mordaci  refugas  a  pectore  vestes 
dente  capit. 
cf  c.  V  18  sq. 


Cldud.  \ll ',i2B  st/q.  :  cst  genuR  extrenios  Scythiae 
vergentis  in  ortus  trans  gelidum  Tanain  .... 
Tiirpe.';  haltitus  obsccnaciui'  visu  corpora  e.  q.  s. 

Lucun.  111411  :  arboribus  suus  horror  inest. 
Stat.  Theb.  I  104  sq.  :   .sedet    intus  abactiH  ferrea 

lux  oculis. 
StiU.  silv.  I  2,270  sq.  :  stantia  ....  pectora. 
Ht(tt.   'llieb .  \ \\\  \V,)2  sq .  :  corpora   ceu   niixti   domi- 

nis  irasque  sedentum  induerint. 
Cluml.  III  .'{29  sq.  :  nec  plus  nubigenas  duplex  na- 

tura  bifonnes  cognatis  aptavit  equis. 
Claud.  VII 150  :    stantemque  rota  sulcavimus  His- 

trum.     V  26  sqq.  :    per  terga   .  .  .    Danuvii    soli- 

data   ruunt  expertaque   remos    frangunt   stagna 

rotis.      Rutil.  I  485  sq.      Orid.  trist.  III  10,29  sqq. 
Claud.   XXVI 349  sq.  :   nulla   Lyaei    pocnla,     rara 

Ceres. 
Claiul.  III  300  :  accendit  proelia;  vincis. 
Claud.  XXII  262  :  Oenotria. 
Verg.  Aen.  VIII  64  :  caeruleus  Tbybris. 
Verfj.  Aen.  XII  273  sijr.:  sutilis  ...  balteus. 
Stat.    Tlieh.   VIII  237  :   gennniferum.      Vei-g.    Aen. 

XII  274  :  laterum  iuncturas  fibula  mordet.  Orid. 

met.  VIII  318  :  mordebat   fibula  vestem.     Chnid. 

189  :  mordet  gemma  sinum. 
Claud.  XXXIII 187  sqq. :  sulcatam  fecundat  humuin. 

Flavescit  aristis  orbita.    Surgentes  condunt  vesti- 

gia  fruges,  vestit  iter  comitata  seges. 


Stat.    Theh.   IX  404  :   residens    Ismenos    in    antro. 

Ckiud.  I  209  sq.  :  Tiberinus  in  antris  . . .  sedens. 
Cland.  1217  :  vertice  luxuriat  toto  crinalis  harundo. 

cf  Verg.  Aen.  VIII  33  sq. 
Stat.    Thd).   IX  414  sq.  :   lapsuque   sonoro   pectora 

caeruleae    rivis    manantia    barbae.      ef.    Claud. 

I  221  sq. 
Stat.    TJieb.  IX  409  sq.  :    ceciditque    soluta    pinus 

adulta  manu  dimissaque  volvitur  urna.     Claiid. 

III 133  :  Rhenus  proiecta  .  . .  urna. 
Claiul.  XXIV  118  sq.  :   posito    iam   purpura   fastu 

de  se  iudicium  non  indignatur  haberi. 
Claud.  III 101  :  non  Tartesiacis  . . .  harenis. 
Claud.  XXIV  90  :  cum  proelia  mandet. 
Claud.  VII 122  :  submissus  adorat.    cf  XXII  72. 
Ckiiul.  I  87  sq.  :  niveos  exserta  lacertos.    Audacem 

retegit  mammam. 

Chmd.  I  94  sqq.  :  clipeus  . . .,  quem  tota  variarat 
Mulciber  arte.  Hic  patrius  Mavortis  amor  fetus- 
que  notantur  Romulei ;  pius  amnis  inest  et  belua 
nutrix  e.  q.  s. 

Orid.  am.  III  4,  39  :  Martigenae.  fast.  1 199  :  Mar- 
tigenam  . . .  Quirinum. 

Chmd.  I  88  sq.  :  laxumque  coercens  moi-det  gemma 
sinura. 


49' 


388 


LOCI  SIMILES 


SIDONII  CARMINUM 

n  39S  sq.  :  quercusque  trophaeis 
curva  tremit. 
cf'.  c.  V  32  sq. 
n  40.">  .s<y.  :  ergo,    sicut   erat,    liquidani    transvocta 
per  aethrani 
nascentis  petiit  tepidos  Hyperionis  ortus. 
II40Tsg.  :  est   locus  Oceani,   longinquis  proxinius 
Indis. 
axesub  Eoo.  Nabataoum  tensus  in  Ennini. 


II  40;i  fiqq.  :  ver  ibi  continuuni  est.  interpellata  nec 
uUis 
frigoribus  pallescit    humus.    sed   flore 

perenni 
picta  peregrinos  ignorant  arva  rigores. 

II  412  :  hahint  rura  rosis. 

II  414  ,S2(/.  :  casiam 

myrrhas,  opobalsama,  tura 

. .  .  cinnama. 
II  41.")  :  malobathrum. 

II  416  :  pulsante  senecta. 

II 417  :  rediviva  . . .  cinnama. 

II 436  :  liquido  venientem  tramite.     cf.  c.  II  405. 

II 439  sq.  :  aspera  miscens 

mitibus  haec  coejjit. 
II  440  :  desiste  movei-i. 

II 441  sq.  :  (venio  . . . .)  non  ut  mihi  pressus  Araxes 
. . .  sub  ponte  fluat. 


II  447  :  Hydaspeas  .  . .  Erythras. 

II 449  :  nostra  Semiramiae  rident  ad  classica  portae. 

II  461  .sry^.  :  adquisita  meo  servit  tibi  Creta  Metello. 
transcripsi  Cilicas  :  hos  Magnus  fuderat 

olim. 
adieci    Syriae,    quos    nunc   moderaris, 

Isauros : 
hos  quoque  sub  nostris  domuit  Servilius 

armis. 
. .  .   transfudi   Attalicum  . .  .  testamen- 
tum. 
II  462  :  transcripsi  Cilicas. 


II  466  :  male  credula.     cf.  VI  8, 1.  c.  VIT  330. 
II47U.S5.  :  Aegypti  frumenta  dedi  .. 
. .  ludaea  tenetur 
...  tibi  Cypria  merces  fei-tur. 
II  476  :  bimarem  ....  Corinthon. 

cf.  IX  13  c.  alt.  68  sq.  :   bimari    .  .  .  urbe  .  .  . 
Corinthus. 


Claud.  XXII  372  :  ditibus  exuviis  tendens  ad  sidera 
quercum. 

Claud.  VII  163  sq.  :  sicut  erat,  liquido  signavit 
tramite  nubes  ingrediturque  globum  Lunae. 

CJaud.  XLIV  1  sq.  :  Oceani  summo  circumfluus 
aequore  lucus  trans  Indos  Eurumque  viret.  Lac- 
tant.  PJioen.  1  :  Est  locus  in  primo  felix  oi-iente 
remotus.  Lucan.  1  252  :  orbe  sub  Eoo.  Orid. 
fast.  III  466  :  Eoo  ...  ab  orbe.  Ovid.  viet.  I  61  : 
Eurus  ad  auroram  Nabataeaque  regna  recessit. 

Laetant.  FJioen.  3  sqq. :  nec  tamen  aestivos  hiemisve 
propinquus  ad  ortus,  sed  qua  sol  verno  fundit 
ab  axe  diem,  ib.  10  :  lucus  perpetuae  frondis 
honore  virens.  ib.  21  sq.  :  non  ibi  tempestas  nec 
vis  furit  horrida  venti  nec  gelido  terram  rore 
pruina  tegit. 

CJaud.  XXXI  103  :  iuga  floribus  halant. 

Vcrg.  f/eorg.  IV  109  :  halantes  floriljus  horti. 

Laetant.  Plwen.  83  sqq.  :  cinnamon  .  . .  balsama  , . , 
casiae  . . .  turis  lacrimae  .  . .  myrrae. 

Hor.  c.  II  7,  7  sq.  :   nitentes  malobathro  Syrio  ca- 

pillos. 
luv.  VI 192  sq. :  quam  sextus  et  octogensimus  annus 

pulsat. 
CJaud.  XLIV  66  :  redivivus  sanguis. 
CJaud.  VII 163  :  liquido  .  . .  tramite. 
Stat.  Tlieb.  II  392  :  iustis  miscens  .  .  .  aspera  coepit. 

Verg.  Aen.  XI  408  :  absiste  moveri.     VI 399. 
cf  Stat.  TJieb.  XI 169. 

Stat.  siJr.  I  4,  79  :  patiens  Latii  iani  pontis  Araxes. 
CJaud.  XV  31  sq.  :  advenio  .  . .  non  ut  proculcet 
Araxem  consul.  cf.  Verg.  Aen.  VIII  728  :  pontem 
indignatus  Araxes. 

CJaud.  VII 4  :  Hydaspeis  ....  gemmis. 

CJaud.  I  162  :  nostra  Semiramiae  tiraeant  insignia 
turres. 

CJaud.  XVIII  215  sqq.  :  Attalus  heredem  voluit  to 
Roma    relinqui,    ...    indomitos   curru    Servilius 

egit  Isauros  ....  iacuit  vel  Creta  Metello, 

In   mercem   veniunt   Cilices,    ludaea,    Sophene, 
Romanusque  labor  Pompeianique  ti'iumphi. 


Verg.  Aen.  VII  422  :  et  tua  Dardaniis  transcribi 
scepti*a  colonis.  Avsm.  XXI  7  :  nnmon  tran- 
scripsit  et  arcem. 

Hor.  c.  I  11,  8  :  minimum  credula. 

CJaud.  XVIII  218  sqq.  :  Pharos  Augnsto  i;iciiit 

In  merceni  vfmiunt  Cilicos,   [ndiioa. 

Hor.  c.  I  7,  2  :  bimarisve  Corinthi. 
Ovid.  met.  V  407.     RutiJ.  I  320. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


889 


SIDONII  CARMINUM 

II  483  :  ailice  pnietereii.  pi-iviitum  ad  imblica  tbecliis. 

II  490  nqq.  :  reparatis  Pisa  quadrigis 

suscitet  Oenomaum,  natiie  quem  frauile 

cadentem 
cerea  destituit  resolutis  axibus  obex. 
....  spectet  de  carcere  circi 
pallentes  Atalanta  procos  et  poma  decori 
Hippomenis  iam  non  pro  solo  colligat 

auro ; 
Deianira,  tuas  Achelous  gymnade  pin- 

guis 
illustret  taedas  et  ab  Hercule  }>ressu.s 

anhelo 
lassatnm  foveat  rivis  rivalibus  hosteni. 
Cf.  C.  XIV  1-2  sqq.    V  lt;2.    TX  188  sq. 
nr)(>4.s(2.  :  virum  non  otia  pigra  foventem 

deliciisquo  gravem. 
II  oOf»  sq.  :  cui  ruptus  Athos,  cui  remige  Medo 

turgida    silvosam    currebant    vela    per 
Alpem. 
II530s<j^.  :  si  ruperit  Alpes 

Poenus. 
II 587  sqq.  :  propellunt  carbasa  flatus 
. . .  portumque  petenti 
. . .  sedeat  . . .  ancora  fundo. 
cf.  c.  VII 14  sqq. 
II 544  sq.  :  Ulpia  . . .  fora. 

II  54fi  :  quorum    gaudentes    exceptant    verbera 
malae. 


III 1  sqq.  :  Quid  faceret  laetas  segetes,  quod  tempus 
amandum 
messibus  et  gregibus,  vitibus  atque  api- 

bus, 
adMaecenatisquondamsunteditanomen. 
III  4  :  hinc,  Maro.  post  audes  arma  virumque  loqui. 
III  7  :  si  probat,  emittit,  si  damnat  carmina,  celat. 

cf  V  17,11. 
III  8  :  nec  nos  ronchisono  rhinocerote  notat. 
cf.  c.  IX  343. 


IV  1  sq.  :  Tityrus  ut  quondam  patulae  sub  tegmine 

fagi  e.  q.  s. 
IV  8  :  fecit  et  iUe  deum. 

lY  11  sq.  :  i"es   minor   ingenio    nobis,    sed    Caesaro 
maior ; 
vincant  eloquio,  dummodo  nos  domino. 


/.('*•.  I  1.  I»  :  Latiiuiiii  ....  domcsticum  publico 
adiuuxi.sse  foedus. 

Claiul.  XXIX  lt)G  aqq.  :  curru  Pisaea  mnrino  fugit 
tela  Pelops,  nam  perfidus  obice  rupto  prodidit 
Oenomai  decepti  Myrtilus  axem.  Hippomenes 
trepidus  cursu  fen-oque  secutam  aunito  vohurem 
Hexit  Schoeneida  i)omo.  Herculeas  vidit  fluvio 
hutante  pahaestras  moenibus  ex  altis  Calydon 
pretiumque  hibori  Deianira  fuit.  cum  pecton' 
victor  anhelo  Alcides  fremeret  retroque  Aclie- 
loius  iret.  Stai.  Theb.  IV  lOG  sq.  :  Hercuhni 
turjjatus  gymnade  vultus  amnis;  ....  anhe- 
lantes. 


(Vui((l.  VII  40  sfi.  :   non    til)i    dcsidias    molles    nec 

marcida  luxu  otia. 
Claud.  III  .'335  sq.  :  remige  Medo  sollicitatus  Athos. 


Claud.  XV  82  sq. :  ruptaque  emissus  ab  Alpe  Poenus. 

Stat.  Theb.  XII  80f>  :  longo  meruit  ratis  aequore 
portum.  silv.  IV  4.Hr»  :  ojitato  collegit  carbasa 
portu. 

Claud.  XXVIII  64(5  :  fora  . . .  Ulpia. 
Claud.  VIII  615  :  grato  remeat  securior  ictu.    ib.  ()17  : 
in  civem  rubuere  genae. 


Verg.  georg.  I  1  sqq.  :  Quid  faciat  laetas  segetes, 
quo  sidere  terram  vertere,  Maecenas,  ulmi.sque 
adiungere  viteis  conveniat,  quae  cura  boum,  qui 
cultus  habendo  sit  pecori,  apibus  quanta  ex- 
perientia  parcis,  hinc  canere  incipiam. 

Verg.Aen.n.  Pers.  196.  ilfa?-<.  VIII  56,19.  XIV  185,2. 

Stat.  sHv.  II  lyraef  :  si  tibi  non  displicuerint,  a  te 
publicum  accipiant;  si  minus,  ad  me  revertantur. 

MaH.  I  5,5  sq.  :  maiores  nusquam  rhonchi,  iuvenes- 
que  senesque  et  ])ueri  nasum  rhinocerotis  habent. 


Verg.  eclofj.  I  1  sq.  :  Tityre,  tu  patulae  i-ecubans 
sub  tegmine  fagi  e.  q.  s.  georg.  IV  566. 

Verg.  eclog.  I  6  sg.  :  deus  nobis  haec  otia  fecit. 
namque  erit  ille  mihi  semper  deus. 

Auson.  grat.  act.  (VIII)  7,15  :  non  ego  me  contendo 
Frontoni,  sed  Antonino  praefero  Gi-atianum. 


V  11  :  tristique  repulsa.     cf.  c.  11  211. 

V  12  :  non  raoderanda  sul)is   quae  defendenda  pu- 

tasti. 
V13:  sederat  exerto  bellatrix  pectore  Roma. 
ib.  19  :  quicquid  mamma  refundit. 
cf  c.  II  3S9  sqq. 


Claud.  XXII  281  s^.  :  defendis  honorem.  quem  fugis. 

Claud.  187.<<jr.  :  niveos  exserta  lacertos.  Audacem 
retegit  mammam.  Orid.  trist.  11321  :  bellatrix 
Roma. 


390 


LOCI  SIMILES 


SIDOJSVI  CABMIXUM 

YlGsq.  :  ten-orque  pudore 

crescit  et  . . .  virtute  venustas. 

V  17  :  invita  supenit  virtute  venustas. 

\'  l!?S(j.  :  quem  tibula  torto 

mordax  dente  tbrat. 
cf.  c.  II  326.  II  397  sg. 

V  '2'2sqq.  :  umbo ;  videas  hic  cnxsso  fusa  uietallo 

antra  Rheae  fetamque  lupam 

(c/:c.  II 119)... 
Miu-tigenas  {cf.  c.  II 396)  . . . ;  pars  proxima 

Thybrim 
exprimit  e.  q.  s. 
cf.  c.  II  395  sq. 

V  -20  :  scabri  ....  toti. 

V  27  :  profiabat  ....  soporeni. 

V  '2S  :  pectus  palla  tegit,  quam  neverat  Dia  conianx. 

V  30  :  undosi  ....  mariti. 

V  32  :  ebria  caede  virum. 

V  32  sq. :  propter  Bellona  trophaeum 

exstruit  et  quercum  capti  vo  pondere  curvat. 
cf  c.  n398s2. 

V  34  sq.  :  caesa  . . .  de  monte. 

V  36  :  afflavit  pm-pura  rupes. 

V  37  :  hic  Synnas,  Nomadum  hipis  ....  istic. 

cf.  n  2.7.     c.  XI  ISsq.  XXII 138. 

V38sg. :  Laconum 

marmoris  herbosi  .  . .  intevviret  ordo. 
cf.  c.  XXII 139. 

V  42  sqq.  :  fert  Indus  ebur  . . .  Ser  vellera  . . 

. .  Panchaia  myrrham. 

V  43  :  tura  Sabaeus. 

V  45  :  Arcas  equos,  Epirus  eciuas. 

V  46  :  arma  Chalybs. 

V  48  :  Pontus  castorea. 

V  .53  s^.  :  subito  flens  Africa  nigras 

procubuit  lacerata  genas  et  cernua  frontem 
iam  maie  fecundas  in  vertice  fregit  aristas. 

V  .56  f^qq.  :  venio  pars  tertia  mundi 

hic  praedo  e.  q.  s. 

V  GSsqq.  :  tua  nempe  putantur 

surgere  fata  malis   et  celsior  esse  ruina 
.....  vincere  restat, 
si  pugnas,  ut  victa  soles, 
cf.  c.  VII  bsqq. 


YlOsq.  :  Coclitis  in  clipeo;  ....  ponte  soluto. 
V  76  :  stetei-at  nam  corde  gelato. 


Chiud.  I  \)\>iqq.  :  miscetur  deeori  virtus  pulcherque 

severo  armatur  terrore  pudor. 
Stat.  Ach.   I  335  sq.  :   superest   .  .  .   invita   virtute 

decor. 


Chiud.  I  94  sqq.  :  clipeus  . .  .,  quom  tota  variai-at 
Mulciber  arte.  Hic  patrius  Mavortis  amor 
fetusque  notantur  Romulei;  pius  amnis  inest  et 
belua  nutrix. 


Verg.georg.  II  214  :  tofus  scaber.   Ovid.  Her.  XV 141 : 

scabro  . . .   tofo. 
Verg.  Aen.  IX  326  :  proflabat  . . .  somnum. 
Cland.  I224.S2.  :  palla  graves  umeros  velat,  quara 

neverat  uxor  Ilia. 
Stat.  silv.  V  2,137  :  undoso  . . .  coniuge. 
Plin.  n.  h.  XIV  22  (28)  extr.  :  ebrius  iara   sanguine 

civium. 
Claud.  XXII  372  :  ditibus  exuviis  tendens  ad  sidera 

quercum.  1 121  :  esuvias  Bellona  levat. 

Stat.  silv.  n  2,90  :  caesura  de  monte. 

Stat.  silv.  1 2,150  :  rupesque  . . .  purpura. 

Stat.  silv.  J6,SGsqq.  :  Nomadum  decisa  . . .  purpura. 

....  Synnados  antro.  11 2,92  :  hic  Nomadum  .... 

saxa. 
Stat.  silr.  I2,148sg.  :  Laconum  saxa  virent. 

II  2,dOsq.  :  caesum  de  raonte  Lycurgi  quod  viret 

et  molles  imitatur  rupibus  herbas. 
Claud.  VII 211  :  Indus  ebur,  ramos  Panchaia,  vel- 

lera  Seres  {scil.  dabunt).    Verg.  geoirj.  1 57  :  India 

mittit  ebur. 
Verg.  georg.  I  57  :  sua  tura  Sabaei. 
Hor.  c.  I  7,9  :  aptum  ....  equis  Argos. 
Verg.  geoi'g.  1 59  :  Eliadura  palraas  Epiros  equarum. 
Verg.  georg.  1 58  :  at  Chalybes  nudi  ferrum. 
Verg.  geo7'g.  IbS sq.  :  Pontus  castorea. 
Ckiud.  XV 135822.:  et   contusa  genas  raediis  ap- 

paret  in  astris  Africa.    Rescissae  vestes  et  spicea 

passim    serta    iacent.      Lacero  '  ci'inalis    vertice 

dentis  effractum  pendebat  ebur. 
Claud.  XV  161  sq.  :  pars  tertia  mundi  unius  prae- 

donis  ager.    Ovid.  met.  V  372  :  pars  tertia  mundi. 

Lucan.  1X411:  tertia  pars  rerum  Libye. 
Claud.  XXI 286  :  maior  in  adversis  micuit. 
Front.  p.  220,10  «22.  :  si  quid  malae  pugnae  acci- 

derit  ....  victoriam   brevi  spera  ....   populum 

Romanum  non  minus   cadendo  quam  caedendo 

imperium   peperisse.     Liv.   XXVI  41,9  :  ut   ... 

victi    vicerimus.      Har.    c.   IV  4,53  sqq.     Rutil. 

1 129  sq. 
Claud.  VIII  405  sg.  :  ponte  soluto  oppositus  Cocles. 
lAican.  VII  339  :  stat  coi-de  gelato. 
Claud.  V  131  :  stetit  ore  gelato. 


AUCTOUUM  SIDONIo  ANTKlUoRUM. 
SIDONII  CAHMINUM 


391 


V  77  sv/.  :  .Scaevolii  et  iipposito  doxtnim  diiiniiiivcnit 

}ilu8     tV'lix     iieccii.iit('    iii;imi.    ciuii    lurtc 

satelleB 
l»tilIerot  con.stiinte  rco. 

V  8l).sv/.  :  Hrfnnuni Senoncs. 

V  8(j  :   post  Trcbiiiin  Ciinniisfjuu. 
V!I8  :  (juid  inucliii  ditVcrsV 


V  102  :  vcnturuin  cxcidio   liiliyiio. 
V118:  ciisilnis  in  duliiis. 

V  128  :  internuin  ....  vcncnnin. 

V  132  .sg</.  :  sic  torva  .... 

Cokhis  ....  luncrc  jiuj^niit 
ct  tViitrcni  sibi  telii  tacit. 

V  142  s</.  :  vocoiuque  turonteni 

his  runipit. 

V  143  sqq.  :  secure  iaces  .... 

0  piger  ....  .sic  saecuhi  iioscunt 
....  clanuint  c.  q.  s. 

V  117  :  nil  tbrtius  illo  (suppl.  ccnscu  :  amorc). 


V  159  :  spo  propiore. 

V  160  :  decernere  caestu. 

V  162  :  Therapnaea  ....  g^innade.    c/".  c.  IX  Ib^sg. 

n4'J7s^. 

V  163  :  Bebryciis  ....  harenis. 

V  166  :  per  siccam  Nenieen  citus  ....  Arcas. 

V  167  S{/.  :  volitantem  ....  horruit  Hippomenes. 

cf.  c.  II  idisqq. 

V  ni  sqq.  :  gradu,  cum  pallidus  ille 

respiceret  medium   post   se  decrescere 
campum. 

V  173s2.  :  flatuque  . . . 

pressus  in  hostili  iam  curreret  . . ,  umbra. 
Cf.  C.  XIV  Vdsqq. 
VlSOsg.  :  vulnus  cum  .sustulit  ununi 
tres  animas. 

V  184  :  Bellerofonteis  insultaturus  opimis. 

YlSbsqq.  :  Telamone  creatum, 

qui  puppes  inter  Graias  contra  Hectoris 

ignera 
ipsam    etiam    infidi    classem    defendit 
Ulixis. 
V 189  sq.  :    segnius    insertae    trepidans    pro    tasce 
Camillae 
excussit  telum  Metabus. 

V  191  :  stridula  Pelidae  ....  ornus. 

V192s2.  :  Creontem 

Atticus    Aegides    rupit    Marathonide 
quercu. 


.Mitil.  1  21,l.vr/(/.  :  dcxtni  iiigossit  sacris  so  porituni 
Ibcis  ....  Uroro  quaiii  potuit  contouipto  Mucius 
iLfui.  hanc  spoctaro  iiiii.nuni  1'orsoiiii  non  putuit. 
Miiior  (lcceptao  taiua  ost  ot  gloria  doxtrae:  si 
non  errasset,  tecerat  illa  iiiinus. 

Claml.  XV  12<)  :  .Sononuin  ....   Mrcniii. 

Cluiul.  .\XIV  145:  post  Cannas  ...  'i'robiiinic|nc. 

(Jrul.  met.  VI  52  :  noc  iam  cortaiiiinii  dirtert. 

r/aw/.  VIII  :W5  :  sed  proelia  diHer.  XVIII  500  : 
quid  vincore  ditiersV 

Vcrff.  Acn.  122:  vcnturuin  oxcidio  Libyao. 

Slat.  Ach.  1544  :  du)>iis  in  caHibus.  cf.nilr.W  l.JJl. 

Ihud.  conlra  Symm.  I  21  :  intorno  .  . .  vcncno. 

Pctrun.  132,8  :  Medcii  lurons  fratorno  sanguinc 
pugnat. 

Vcr(j.  Acii.  1112'.»:  lunqiil  voceui.     .\1;J77. 

Slat.  Thch.  II  \{)2s(iq.  :  iners  .  .  .  securo  iiices  .  . . 
acta  vocant  . .  .  ignave. 

Flin.  15,15  :    quod    plorunique    lortius   iimoro   est. 

Symni.   rel.   3,2  :   amari    coli    diligi    niaius    ini- 

perio  est. 
Stat.  Tlidj.  VI  421  :  spe  propiore. 
Claiul.  1 238  :  decernere  caestu. 
Stat.  silr.  IV  2,48  :  Therapnaoa  . .  .  gyninade. 

Stat.  silv.  IV  5,28  :  Bebryciae habenae  (harenac). 

Stat.  Tlich.  IV  664  :  pulverea  Nemeen  .  .  ,  nube. 
VI  561  :  Arcada. 


Stat.  Theh.  VI 603  :  gradu  premit  hoiTidus.  VIII  397  : 
mediumque  vident  decrescere  campum, 

Stat.  Theh.  VI604s(/.  :  flatuque  et   pectoris  umbra 
terga  premit. 

Claud.  XXXVII 82 :  uno  ternas  animas  interficit  ictu. 

Claud.  VIII  560  :  Bellerophonteas  indignaretur  ha- 

benas. 
Omd.  met.  XIII  22  :  Telamone  creatus.   ib.  Tsqq. :  at 

non  Hectoreis  dubitavit  cedere  flammis,  quas  ego 

sustinui;  quas  hac  a  classe  fugavi. 


Vercf.  Acn.    XI  539—566   (dc   Metuho   eiusque   filia 
Camilla). 

Auson.  E  XXV  108  :   ornus    Achilli.      Verg.  Aen. 

XII  267  :  stridula  cornus. 
Stat.   TJieh.  XII  769  .s^g'.  :  horridus  Aegides,    ferra- 

taque  arbore  magnos  molitur  iactus ,venit 

ecce   Creon!"     ib.  730  :   quercum    Marathonida 

Theseus. 


392 


LOCI  SIMILES 


SIDONII  CARMINUM 

\  VMi^Hq.  :  nec    sic   intortum   violatae    Pliucbailos 
ultrix 
in  Danaos  iulnicn  iccit,  cuni  .  . 
. .  fixus  . . .  Calerei 

cautibus  inter  aquas  tlannnaui  ructabat 
Oileus. 
V  198  :  parva  loquor. 
V209.^.  :  Ligeriniquc  bipcnni 

excisuni  jicr  iVusta  bibit. 


V  *J2tl  :  flavo  similis  nova   nupta  luarito.     ib.  22(i : 

cirroque  madente.    //*.  2406V/.  :  luniinc  glauco 
albet  aquosa  acies. 

V  230  :  nubentemque  nuruni. 

V  231  :  atque  Pelcthronios  Lapithas. 

V  233  sqq.  :  crucntos 

consumunt   ad    bella   ciljos   Bacchoque 

rotato 
pocula  tela  putant,  cuni  . . . 
polluit  Eniathium  sanguis  Centauricus 

Othryn. 

V  235  :  crudescente  tumultu.     cf.  c.  VU445. 

V237  :  nubigenum  ....  iurgia  fratrum. 

V248s5.  :  intortas  praecedere  saltibus  hastas 
inque  hostem  venisse  prius. 

V  2b2sq.  :  animoque  suj^ersunt 

iam  projje  post  animani. 

V  254 sg.  :  omnia  tecum, 

te  sine  multa  facit. 
cf.  c.  Vn  232. 

V  262  :  Lyciae  sortes.    cf  c.  IX  190. 

V  282  :  Parrhasis.    cf  VIII  9  c.  41. 

V  285  :  bibit  . . .  Gangem. 

V  286  :  ad  Tartesiacum Hiberum.  cf  c.  II 363. 

V  287  sqq. :  si  se  PoUucis  peifundit  sanguine  Castor, 

Thesea,    Pirithoi,    Pyladen    si    stravit 

Orestae 
vel  furibunda  manus. 

V  ■SWsg/jr.  :  sic  quondam  consule  curvo 

vertebas  campos  . . 
. .,  fortis  cui  laeva  regebat 
stivam  post  aquilas. 
cf.  VIII  8,2. 

V  301  :  pace  sequestra. 

V  .304  :  fumum  biberet. 

V  312s2.  :  imperium  . . .  aurea 

volvebant  bona  fata  colu. 
cfc.  V369.    XV  201. 
VSlSsgr.  :  Gennanicus  esset 

ut  titulis,  meritis  fuerat. 

V321sg.  :  post  Capreas  Tiberi  (cf.  c.  VII  104)  . . 
. .  citharam  thalamosque  Neronis. 


Venf.  Aen.  ll\sqq.  :  ob  noxam  ct  furias  Aiacis 
Oili.  ipsa  lovis  nipidum  iaculata  c  nubibus 
igneni  ....,  illuiu  cxpirantcui  transfixo  jjcctore 
flamnias  turbinc  corripuitscopulofjuc  infixitacuto. 


Chiiid.  XXXV  294  :  parva  loquor. 

Oml.  trist.  III  10,24  :  data  frusta  bibunt. 

Verff.  fieorff.   111  364  :  caeduntque  sccuribus   umida 

vina.     Gland.  XX  414:  duris  haurire  bipennibus 

Hebrum. 
hiv.  Xlll  164  sq;.  :   cacrula    quis    stupuit   Germani 

lumina,  flavam  caesai"iem  et  madido  torquentem 

cornua  cirro. 
Stat.  Theb.  V  2(K)  :  nuptaeque  nurusque. 
Verg.  f/eorf).  111115:  frena  Pelethronii  Lapithae. 
Stat.  Theb.  U  S4:.tqq.  :  lacte  novo  domuisse  cruorem 

luxus  :  at  Ogygii  si  quando  adflavit  lacchi  saevus 

odor,    tunc   saxa  nianu,    tunc  pocula   pulchrum 

spargere    et    inmerito    sociorum    sanguine    fuso 

e.q.  s.    cf  Y  252  sqq. 

Stnt.  Theb.  II  679s2.  :   irae   crudescunt.     VII  624. 

IX  670. 
Stat.  Theb.  V  26S  sq.  :  nubigenae  ....  surgunt  ad 

proelia.   cf  Verg.  Aen.  VII  674.  Clatid.  XXXIV  44. 

III  329. 
Stat.  Aeh.  II  112sg.  :  praemissaque  cursu  tela  sequi. 
Tlieb.  VI  568  :  emissum    cursu    deprendere    telum. 

cf  silv.  m  1,156. 
Sall.  Cat.  LXI 4  :  paululuni  etiara  spirans  ferociani- 

que  animi,  quam  habuerat  vivus,  in  voltu  retinens. 


Verg.  Aen.  IV  346  :  Lyciae  . . .  sortes.    ib.  377. 

Stat.  Theb.  I  686  :  bibit  Gangen.  cf  Semc.  Oed.  427. 
Glaud.  III 101  :  non  Tartesiacis  ....  harenis. 
Claud.  ini07s2.  :  Pirithoum  fugeret  Theseus,  of- 

fensus  Orestem  desereret  Pylades,  odisset  Castora 

Pollux. 


Verg.  Aen.  XI 133 :  pace  sequestra.  Stat.  Theb.  II 425. 
H(»:  e.  in8,ll  :  funium  bibere. 
MaH.  VI  3,5  :  ipsa  tibi  niveo  trahet  aurea  poUice 
fila.     cf  Stat.  llieb.  III 241  s^. 

Plim,.  Paneg.  14  :  nomenque   Gerraanici   iam    tum 

mererere,  cum  e.q.s.    ib.  21  :  ut   pater  patriae 

esses  ante  quam  fieres. 
Ckiud.  VIII  BlBsqq.  :   quem    dira   Neronis  funera, 

quem    rupes   Caprearum    taetra   latebit    incesto 

possessa  seniV 


AUCTORrM  SIDONIO  ANTKKK  (Ur.M. 


39:i 


SIDONII  CAltMINUM 

Vy23.s(jf.  :  po.st  spi'culi    imniunis    poini^aiii.  iiiio  sc 
ille  vitlobat 
hinc  turpis,  quod  jiulchor,  Otho. 
c/:  c.  VII  I07.S7. 
V324s7.  :  post  quina  Vitclli 

niilia   taniosi  vontris  (laiiinata   liarathro. 
cf.c.  VII  108  Sf/. 
V,};5().s-7.  :  Oactulis,  Noniailis,  (iaiaiiiaiitilnis  Aiito- 
loli.sque 
Nasainono  tiinrtnr. 

V342.S(jf.  :  Barcaeus  ...  llannilial. 
V349:  Carthajfo  Italiani  lontra. 

V  3oO  :  lacrimis  .  .  .  obortis. 
V35o:  guttura  fregit.     cf.  c.  II  22!!. 

V  3G7  :  pervenit  et  vincit. 

V  369  :  aurea  concordes  traxerunt  tila  sorores. 

cf  c.  V312sg.  XV  201. 

V  401  !^q. :  spiculaque  infusum  fcrro  latura  venenuin, 

quae  feriant  bis  niissa  senicl. 
\  ^{Ylsqq.  :  iaiu  textiliK  anguis 

(li.scurrit  per  utrainque  acieni,  cui  guL- 

tur  adactis 
turgescit  zephyris;  patulo  nicntitur  hiatu 
iratani  pictura  fauitun,  pannociucfurorcni 
aura   facit,    quotiens    crassatur   vortile 

terguni 
ilatibus  e.  q.  s. 

V  40<S  :   at    tuba    terrisono    strepuit    gravc    rauca 

fragore. 
V414:  alite  telo. 

V  427  :  Chaouas  atque  Molossos. 

V  437  :  pulvere  caeco. 

V442:  inferno  superoquc  iiiari. 

V  442  .s-r/iy.  :  cadit  omnis  in  atiquor 

silva  tibi  nimiumque  .  .  .  recisus, 
Appennine,  . . . 

non  niinus  in  pelagus  neniorum  quaiii 
niittis  aquaruni. 
cfc.  VII 325 sg. 

V  448  :  maior  Atrides, 

V 45082.  :  Khoetcia  ...  Pergama. 

V  ^bBsqq.  :  cum  stagna  superbo 

irrupit   (.scil.    Xcrxes)   tenierata    gradu 

turmaeque  frequentes 
Hellespontiaco  persultavere  profundo. 

V  459  :  patrio  Cleopatra  . .  .  sistro. 

V  461  :  Ptolomaide  gaza. 
V471  :  sei)teniplicis  Histri. 

V473  :  Parrhase  ....  ursa.     cf  VIII  9  c.  41. 
V479:  Scythicae  potor  Tanaiticus  undae.  c/".  18,1. 
V489  :  arma  retractas. 

V  495  :  ad  biforem  reboat  nec  tibia  fiatum. 

cf  c.  XI 123. 


//((•    II  W.isqq.  :  spcruiiiiii.  patliici  gi-staiiicn  <Min>nis. 
.  .  .  (|Uo  sc  illc   viilcbat  aniiatnni. 


Siicf.    VHrU.  13.  Vlnut.  Ckit.  I  2,28w/.  :  ctfiind.- 

Iioc  cito  iii  barathnim.     Ilor.  «7».  I  l.'),.'n. 
M<i)i.   I  ST.I. 

C/iniil.   X.Xl  2.'ir>.sv/7.  :  (iaranias.   ncc  .  .  .  .  potiiil    ,Na- 

saiiiona    niorari Nmiii<lac   .  .  .    (iactulac. 

ili.  '.i^tisqq.  :  Nasainon  .  .  .  Oaraiiias  .  .  .  Autololos. 

Sil.  V  194  :  Oarainas(juo  Noniasque.    VI  705. 

Sil.  X3:')4:  Harcaci iuvenis.    XH2(K). 

Fcjy/.  Acii.  I  13  :   Kartliago,  Italiani  contra. 
.S'/«/.  1'liel).  VI  44  :  lacriniis  .  .  .  obortis. 


Snel.  Iiil.  37  :  veni,  vidi,  vici. 

MaH.  VI  3,5  :  ipsa  tibi  niveo  traliot  auroa  pollicc 
fila.     Sfiif.  silr.   14.12."):  fila  sorores. 

'/'//('/).   1  (;:i2.sY/. 

('Iiiiiil.  X .\ I  3.")  1  .sv/.  :  Aethiopuin  gcminata  vcncnis 
vulnora. 

Cliiiul.  VII  Vd^sqq.  :  lii  picta  draconum  coiia  icvaiit 
iiiultusquo  tuniet  per  nubila  serpcns  iratus  sti- 
niulante  Noto  vivitque  receptis  flatibus  et  vario 
mcntitur  siliila  tractu.  V  177  sq.  :  Hurgcrc  pur- 
liurcis  undantes  anguiltus  hastas  scriiontum<iuo 
vago  ca(;lum  .saovire  volatu. 


Claiid.  XXI  1(19  :  noii  to  tcrris<niiis  stri<ior  viiiicnli.- 
Alani. 

,SV7.  HI  365  :  alitc"  plunibo.    IX  (i22. 

Prud.  imjcliom.  324  :  ales  arundo. 

Claiul.  XXVI  135  :  Chaonas  atiiuo  Molossos. 

Verg.  Aen.  XII  444  :  caeco  pulvere. 

Liican.  II  4(X)  :  inferni  superiquc  niaris. 

Stut.  Ach.  143.S7/.  :  non  potui  infelix,  cum  primuni 
gurgite  nostro  Rhoeteao  cecidere  trabes,  attollcre 
magnum  ae^iuor.  I  428.sy/.  :  iani  natat  onine  ne- 
mus,  caeduntur  robora  classi,  silva  niinor  reniis. 


Orid.  met.  XII  62.3:  non  niinor  Atridcs,   non  licllo 

maior  et  aevo. 
Verf/.  Acn.  X1145(i:  Khooteius  hostis. 
Claiid.  V  122sfj'.  :  cnm   classibus   irct  (scil.  Xerxc^) 

per  scopulos  toctuuKiue  pedes  conteninerot  aequor. 


Verf/.  Aen.  VIII  696  :  regina  .  .  .  patrio  . .  .  sistro. 
Aiison.  Mosdl.  (XVIiri)  311  :   Ptoloniaidos  aulae. 
Odcl.  trist.  II  189  :  soptemplicis  Histri. 
Stcd.  silr.  V2,136s(/.  :  septcnus  ...  Hister. 

H01:  c.  II  20,20  :  Rhodanique  potor. 
Verg.  Aen.  VII 694  :  ferrumque  retractat.    X  3'J6. 
Verg.  Aen.  IX  618  :  biforem  dat  tibia  cantum. 
Stat.  Tlieb.  IV  668  :  biforem  .  . .  tuniultum. 


SlDONlUS. 


50 


394 


LOCI  SIMTLES 


SinONII  CA  HMiy  l  M 

V  4117  :  Bassaris    et    maculis    Erytluaoao   iiolMidos 

horrens. 
V.')ll  :  Alpos  marnioroas. 

V  512s5.  :  siccam  . . .  pluviam. 

V  514  :  firmas  vestigia  couto.     vf'.  e    X I  t'>. 


V  51!t  :  canontom  ...  rota  trivonit  lli^hiim. 

cf.  V.  iriTOsv/. 

V  521*5.  :  torpor  iuorti  ...  rigore. 

V  bSOsq.  :  cuius  lac  tigridis  infans 

Hvrcana  sub  rupe  bibitV 

V.541  :  pondontis  aquao.     cf.  c.   XVI  S. 

V  543>'7.  :  biformis  Ilylaei. 

V  54t)  .sv/.  :  ninguida  ...  dorsa  iugi.     cf.  1114,2. 

V  556  :  pietate  Metellus. 

VoGOsq.  :  cui  {scU.  pi-aefecto)  teste  sonatu 

in  sc  etiam  tractum  commiscrat  Ulpius 
ensem. 
\'  5GiK>i</.  :  cuius  dignatur  ab  ore 
Caesar  in  orbe  loqui. 
cf.  c.  126. 

V  574  :  spes  unica  rebus.     cf.  c.  VII  14.S. 

V  581  :  civibus  exhausta. 

V  582s5.  :  post  gaudia  . .  delectat  moininisse  mali. 


V585SIJ.  :  fuinius  vestri  quia  causa  triuiuphi, 
ipsa  ruina  placet. 
cf  VI  12.9. 
V 587 sqr.  :   crinemque    .sacrum    tilii    inoro    ])riorum 
nectet  muralis,  vallaris,  civica  laurus. 

V  .590  :  vesties  Romam  spoliis. 
V5ni  :  mapalia  Bocchi.     cf  112,7. 

V  594  :  te  geminas  Alpes  (codd.). 


V  lini  .vr^.  :  sic  1'arthus  certum  fugiat  (c/i  IX  lo 
c.  alt.  2[)Hqq.  c.  VII  85)  . . .  exarmata 
....  Bactra. 


VI  l  :  Pallados  armisonae. 

VI  13  .'>//.  :  nec   cuius   pluvio   turris   madefacta   mo- 
tallo  cst, 
cum  matrem  impleret  filius  aurigena. 
VI  15  :  scd    te,    cum    trepiduni    spectaret    Flegra 
Tonantem.    c/.  c.  VII  13.38^. 

VI  2isqq.  :  Khoeti  . . .  nianu.  sternitur  .  .  .  Mimas 
. . .  Ence]adu.s  . . .  Typhoeus. 
cf.  C.  IX  SS.sqq.    XVIS  sqq. 
VI  36  :  materia  est  maior,  si  niihi  Musa  minor. 
ef.  c.  IV  17  sq. 


Pcr.s.  1101  :   Bassaris.    Claitd  ViiltiOC)  :   Krythraeis 

intoxtus  nobrida  gommis. 
Auso».  i!/'XXV  87  :  Alpos  ot  marmoream  Pyrenen. 
Mart.  IV  3.7  :  siccis  ....  aquis. 
Stat.  TJwh.  II 11  :  it  tamen  et  medica  firmat  vestigia 

virga.     Liican.  IV  41  :  fixo  firmat  vestigia  pilo. 

(■/:   Vety.  Acn.  III  G59.     Claud.  XXXIII 19. 
Claiid.  VII  1.50:  stantemquorotasulcavimusHistrum. 

Ovid.  trist.  Ul\(\2dsqq,     Rntil,  IWosq. 
Stat.  silv.  V  3.2()0  :  torpor  incrs. 
Vcrg.  Aen.   IV  3()().s7.  :   duris    genuit    te   cautibus 

horrens  Caucasus  Hyrcanaequc  admorunt  ubera 

tigros.     cf  Petron.  p.  190,10. 
Priid.  psychom.  656  :  pendentis  aquae. 
Verp.  Aen.   VIII  293  s^.  :    bimembris   Hyhioumque 

Pholumque.     cf  Stat.  Theb.  IV  140. 
Aiison.  E  XXV69  :  iuga  ninguida.    *.  124.  X I  .\  102. 
Plin.  Paneg.  88  :  pietate  Metelli  monstrabantur. 
PJin.  Paticff.  67  :  ego    quidem    in   me,    si    onmium 

utilitas    ita    posceret,    otiam    priiofocti    manuiu 

armavi  (rerba  Traiani). 


Claiid.  XV  62  :  spes  unica  nobis. 

Stat.  silr.  III  5,73  :  exhausit  civibus. 

Cic.  de  fin.  II  §  105  :   suavis   Uxborum  est  praeteri- 

torum  memoria.     [ad  fam.J  V  12,4  :  habet  enim 

praeteriti  doloris  secura  recordatio  delectationem. 

Verg.  Aen.  1203. 
Cland.  VIII  116:  profuit  hoc  vincente  capi. 

cf.  Plin.  Pan&j.  6. 

Claiul.  XXIX  182.s'g.  :  hunc    cingit    niuralis  honos, 

hunc  civica  quercus  nexuit. 
Claud.  III 339  :  vestita  spoliis. 
Sall.  Ju(j.  18,8  :  Numidarum  . .  .  mapalia. 
Claiid.  XXIV  344  :  mapalia  Mauri. 
Sil.  II  333  :  nunc  geminas  Alpes.    Priul.  neQi  arscf. 

IlbSdsqq.  :  binis  remotos  Alpibus  trans  Cottiano- 

rum  iuga  trans  et  Pyrenas  ninguidos. 
Claud,  VII  201  s^.  :  Parthumque  coactum  non  ficta 

trepidare  fuga,  iam  Bactra  teneri. 
Liv.  IX  39,10  :  certiorem  . . .  fugam. 


Stat.  Theb.  1 535  :  Pallados  armisonao.  II  .597  :  torvae 
Pallados.    Very.  Aen.  III  .544:  Palladis  armisonae. 

Orid.  iiiet.  IV  611  :  qucm  pluvio  Danaii  conceperat 
auro.     V  250  :  aurigenae  . . .  fratri. 

Stat.  Ach.  I  iSisqq.  :  cum  .  . .  Phlegraea  in  castra 
coirent  .  .  .  stal^at  anhela  metu  solum  Natura 
Tonantem  rcspiciens.     cf  Theb.  II  5d5sqq. 

Hor.  c.  III4c,o6sqq.  :  sed  quid  Typhoeus  et  validus 
Mimas,  ....  quid  llhoetus  . . .  Enceladus. 


AUCTOUr.M  SIDOXIM  ANTKl;inlir.M. 


liOf) 


SIDONII  CARMINUM 

Vir  'inqq.  :  sidera   sunt   isti.   (luae    sicut   niPisa  ni- 
tescunt. 
advei-sis  sic  Konia  niicat,  cni  lixus  al»  ortu 
oido  tuit  crcvisso  inalis. 
c/'.  c.   y  <j.'{  sqq. 
\'II  in.sv/.  :  l)ifVontos.  aiucps   Imiic  roiiias. 


VII  14.SY/.  :  iiropulit  Auster  vela  mti.s  nostrae. 

c/".  c.  II  ij'.ilsq(i. 
VII  17  :  forte  pater  supernin  prosjiexit  ali  iictliere 

terras. 
VII  20  :  Tegeaticus  Arcas  (ales  nitscJio/shj). 
VII 22  :  et  toto  descendit  avo. 
VII 25:  in  attonita  spargis  cito  terga  serenum. 
VII  2G.S(]f<jr.  :  Forcus  . .  .  ibique 

glaucus,  Glance,  venis,  vatuni  et  cer- 
tissime  Proteu, 

certus  eras. 
VII  30:  iiliaretrata  Diana. 

VII 3.'):  Perseius  (Danaeius    WihimnivU:)  harpe. 

VII  37  :  aulam  caeli. 

VIISH.sgy.  :  iam  pater  aureo 

tranquillns  sese  solio  locat,  inde  priorcs 
consedere  dei  ^tluviis  quoque  contigit 

illo, 
sed  senibus,  residei-e  loco). 


VII  42  :  flavis  ....  Sicambris. 
Vll^os^jjr.  :  trahebat  pigros  Roma  gradus,  .. 
. .  pendent  crines  de  vertice,  tecti 
pulvere,    non    galea,     clipeu.sque    in- 

pingitur  aegris 
gres.sibus,  et  pondus,  non  terror  fertur 

in  hasta. 
utque  pii   genibus  primuni  est  adfusa 
Tonantis  e.  q.  s. 
VIir)3.s(/.  :  pondns  non  sustinet  ampli 

culminis   arta  doraus  nec  fulmen  valli- 
bus  instat. 
cf.  c.  VII124.S7/. 

VII  .o8  :  fundaiuenta  iugis  aperis. 

VII  (j.'')  :  Muci  ignes  ....  Coclitis  undae  I 

cf.  c.  YlOsqq. 
YUlisqq.:  Ganges  ...  Phasis,  Araxes 

. . .  Ger  Aetliiopum  Tanaisqne  .  .  . 

Thybrinum  tremuere  ineuin. 


VllSO.sg^.  :  Sulla,  Asiagenes,  Curius,  Panlus.  Pom- 
peius 
Tigrani,    Antiocho,    Pyrrho,     Perseo, 
Mithridati 


liiitil.  I  140  :  ordo  reniuscendi  est  crescere  poRse 
iiialis.     I  I2M.S7.     ('/:  llor.  c.  IV  4.r);{.s//(/. 

CIiiikJ.  XXI  2S(;  :  maior  in  adversis  niicuit.  Froiit. 
p.  220,l(».s7(/. 

Onil.  /'(isl.  I  ().">  :  laiic  ijiccps.  ///.  it"!  :  aiicipili  ... 
iiuagiiic  lanus.  IVr//.  Ani.  VII  isd  :  laiiii|iii' 
bifrontis  imago.     XII  l!l«. 


Stat.TJiih.\'\:V.u:  Parnasisumniospectaliatabaetherc 
terras.    cf.  IV»y/.  yln/.  I  223.s7/.    X  l  sqq.    XI72r).s(/. 

Stiit.  .s/Vc.  V  1.102  :  ales  Tcgeaticus.     I  2,1H.     I  r),4. 

Very.  .4«?».  _  IV  268  :  inaterno  veniens  ab  avo. 

Verff.  .irn.  I  142:  dicto  citins  tuinida  aequora  placat. 

CJdiid.  XXXV^I  11  sqq.  :  lucida  Phorci  canities. 
Glancum  series  extrema  bifonnein  accipit  cl 
certo  mansuruin  Protea  vultu. 

Orid.  amor.  I  1,10  :  pharetratai'  virginis. 

Heroid.  20,204  :  pharetratae  . . .  deae. 

Orid.  met.  V69  :  harpen  spectatam  caede  Medusae. 
(V  1  :  Danaeius  heros). 

Stat.  sdr.  1 1,100  :  caeli  . . .  aula. 

Stat.  TJieh.  l^Odsqq.  :  stellantique  locat  .solio;  nec 
protinus  ausi  caelicolae,  veniani  donec  pater 
ipse  sedendi  tranquilla  iubet  esse  manu.  Mox 
turba  vagorum  semideum  et  . . .  amnes  . . .  aurea 
tecta  replent. 

CJaiid.  XXXVI  <S:  considere  iu.ssi.  ih.  14.sv/.  :  nec- 
non  et  senibus  fluviis   conce.ssa  sedendi   gloria. 

CJaud.  XXVI  419  :  flavis  .  . .  Sigainbris. 

CJa7id.  XV  21  :  tardique  gradus  (scd.  Roniae). 

Stat.  sUr.  II  5,22  :  piger  ille  gradu.  CJuiuJ.  XV  23s(/(/. : 
luneris  vix  sustinet  aegris  squalenteni  clipeum  : 
laxata  cas.side  prodit  canitieni  plenaraque  trahit 
rubiginis  hastam.  Attigit  ut  tandem  caelum 
genibusque  Tonantis  procubuit. 


Senec.  PJiaedr.  Il23sqq.  1128 sqq.  :  admota  aetheriis 
culmina  sedibus  Euros  excipiunt  . . .  insani  Bo- 
reae  minas  . . .  raros  patitur  fulminis  ictus 
uraida  vallis.  c/".  )S7«f.  sj7r.  II  7,90.s(/.  111,225: 
instet  fulmen. 

lAv.  I  55,5  :  ajierientibus  fundaraenta  templi. 

CJaiuJ.  VIII 405  .s</.:  ponte  soluto  oppositus  Cocles, 
Muci  . . .  flamma. 

CJaud.  XXI  2G4.sv/</.  :  non  sic  intremuit  .  ..  Ganges. 
VII  203.s(/r/.  :  faraulis  Gangein  ...  ripis  ..  per 
extremum  Tanaim.  III  375  s^.  :  calcabitur  a.sper 
Phasis  equo  pontemque  pati  cogetur  Araxes. 
I  \<oOsqq.  :  sic  nobis  Scythicus  famuletur  Araxes 
. . .  sic  fluat  attonitus  Romana  per  oppida  Ganges. 
XXI252.S2.  :   Gir  notissiraus   amnis   Aethiopuni. 

Claud.  XXI  370.s(/(/.  :  an  quisquam  Tigranen  arraa- 
que  Ponti  vel  Pyrrhura  Antiochique  fugara  vel 
vincla  lugurthae  conferat  aut  Persen  debella- 
tumque  PhilippuraV     XXIV32s3(/. 


50^ 


396  LOOI  SIMILES 

SIDOXII  CAB^IINFM 

paeoin,  regna.  tugani.  vootiffal,  vimla.       Pn(d.  contra   Syuim.   II  oljl  :    Antioclmni.   Per.sen, 
veneuuni.  Pyrrhum,  Mitluitlatcni. 

Vn83.s(/.  :  solitosque  eruentuin  Stiit.  Theh.  TIS4:  laoto  novo  Jonuiissi^  irnoroni. 

lac  potare  Getas  ac  j^oonla  tingoro  vonis. 
cf.  c.  n  39. 
¥1185:  vel,  cum  tlitluginnt.  fniriondos  tnni  niago 
Persas. 
cf.  c.  V  G01.s'<z.     IX  i;}  c.  ult.  29>^qq. 
VII87s5.  :  tot  inaria  intravi  ilnoo  to  lono-equo  ro-       Vcrrj.  Acii.   VI.^^D.sg-  '■   tot    maria    intravi    (Inoo   te 
niotas  Ijenitnsqne  roi)osta.s  Massylnni  gontis. 

sole  sul)  occidno  gentes. 
VII  89  :  Caledonios  .  . .  Britannos.  Liican.  VI  G8  :  Calodonios  . .  .  Britannos. 

VII  !t.'i  :  inoestam  ...  Ptoloniaitla.  Liieaii.  X  ()!l  :  inc(>stam   ...  Ptoloniiiida. 

VII  104  :  Caproasque  Tiberi.     cf.  c.  V  321. 
\'\\  h)l S4J.  :  Otlio,  speculo  qni  imlchor  lia1)0ri 
cluni  captas,  ego  tnrpis  oram. 
cf.  c.  V3-23S2. 
VII  lO.SsYj.  :  mihi  foeda  VitelU 

intulit  ingluvies  ventrem  c.  q.  s. 
cf.  c.  V  32482. 
VII  112^^.  :  Nerva  ...  adoptivo  factns   de  Cao.sare      PJin.  Paneg.  10:  ita  ille  [sciL  Nerva)  nuUo  magis 

maior.  nomino  puhlicns  parens,  quam  quia  tuus. 

VII  121. «5.  :  iani  mitior  ipsa  Verg.  Aen.   XII  178  .sr/.  :    Saturnia    coninnx    iam 

tlectitur  atque   iras    veteres    Saturnia  melior. 

donat. 
\1I  Vliiiqq.  :  sat  celsa  laborant  Petron.  p.  160,  8  .s^.  (rerha  Fmiunae)  :  omnia  quae 

semper.    et   elatas   nostro   de  munere  tribni  Romanis   acribus    odi  mnneribusque  meis 

vires  irascor.    Stat.  fiilv.  II  7,91  :  cur  plns,  ardua,  casi- 

invidit  Fortuna  sibi.  bus  patetis?     Verff.  Aen.  XI  iii  :  invidit  Fortuna 

c/.  c.  VII53S2.  mihi. 

VII  \21sq.  :  .si  te  Porsenna  soluto 
plus  tinuiit  de  ponte. 
cf  c.  YlOsqq-    VII 65. 
VII  VAOsqq.  :   Hannibalem    iuncto    terrae    caeliqup       Cland.  XV  8.'5  sqq.  :  attonitae  iam  proximus  Ilanni- 
tumultu  bal   urbi   .  . .   Muro   sustinui    Martem   noctesque 

reppuUmus(cumcastratuisiamproxi-  cruentas  Collina  pro  turre  tuliV 

ma  muris 
starent,  Collina  fulmen  pro  turre  cu- 
currit). 
Vn  ISSs^.  :  atque  illic  itorum   timuit  natnra  pa-       Stat  Acli.  I484.sgqr.  :  cum  ...  Phlegraea  in  castra 
ventem  coirent   ....   stabat  anhela  motu  solnm  Natura 

post  Flegram  pugnare  lovem.  Tonantem  respiciens. 

ef.  c.  VI 15. 
Vn  134.sg.  :  torpentia  . . .  lumina.  Stat.  silv.  II  1,146  :  lumina  torpent. 

Vn  135  :  detersam  mentem  caligo  relinquat.  Stat.  silv.  I  3,109  :   omni    detersus    pectora    nube. 

111,193:  tergentoni  poctore  curas. 
VII  1.39  .s^.  :    e.st    mihi,    quae    Latio    se    sanguino      lyiican.   1421  :   Arvernique   ausi   Latio  so   fingere 
tollit  alumnam,  fratres. 

tellus   clara   viris    (i.  e.  Arvernoi-um 
patria). 
cf  VII  7,2. 
VII  145  .s//.  :  assurrexit  huic,   coxit   quod   torridus       Verc).  fjef/rg.  1198:  Tmolius  adsurgit  quibus  et  rex 
Au.ster,  ipso  Phanaeus. 

Niliacum  Libycumque  solum. 
VII  147  :    arida    Mygdoniae    damnarunt    Gargara      irm:  c.  131,9  :   Calena   falce.     Verg.   f/eorfj.  1103: 

falces.  ipsa  suas  mirontur  Gargara  messes. 

VII 148  :  spes  unica  rernm.    cf.  c.  V  574. 


AUCTOKUM  SinONlO  ANTEHloKUM. 
SIDONII  CAItMINUM 


397 


VII  ir)(l  .sY/(/.  :  testis  niiiii  Oiie.saiis  esto 

hic  niiniuin  fortuna  pavens,  eum  eollc 

repulsus 
Gergoviae   castris    niiles   vix    i-estitit 
ipsis. 
VII  1G4  .s<jf<jf.  :  .'tolverat  in    partuni    ;,'enerosa   pin-r- 
pera  casti 
ventris    onus;    nuinifesta    »leili    niox 

signa  futnri 
principis  ac  totani  .  . .  aulani 
iniplevi  augurio. 

VIT  IGH  .sy/.  :  connni.ssuni   tanto   suli    pignon'    

nuinili  cleposituni. 

VII  171  .s(/.  :   lactantia  priuiuni 

nienibra  deilit  nivilms. 
c/'.  c.  11  3G  sq. 
VII 172  sq.  :  glaciemque  irnuiipere  plantis 

iussit. 
VII  17;'»  :  quo  Cicerone  tonas.     cf.  Vlil  11  c.  "Jli. 
Vil  l.S")  :  stetit  ira  treniens. 

c/".  c.  IV  4  :  nec  stetit  . .  .  ira. 
VII  15»2  :  albentes  nigro  sub  gutture  lunas. 

cf. c. V  91  sq. :  albis  os  nignuu  telis gravicUun. 
VII  19G  sq.  :  virtusciue  vepugnans 

proderet  invituni  per  Ibrtia  facta  \\w- 
tloreni. 
cf.  c.  V  IG  sq. 
VII  2W  :  Cressa  (i.  e.  Plmcdraj. 
VII  212  sqq.  :  niiratus  ia  annis 

parvis  grande  bonuni  vel  in  ore  pre- 

cantis  ephobi 
verba  senis. 
cf.  c.  II  7(j  sq. 
VII 223  :  praelibat  sensibus  imis. 
VII  22G  sqq.  :  rigidum  sic,  Pyrrhe,  videl^as 

Fabricium,   ingesta.s  animo   cum  di- 

vite  fugit 
pauper  opes. 
VII  228  :  supplice  censu.     cf  c.  II  ."X). 
VII  232  :  nil  sine  te  gessit,  cum  plurima  tute  sine 
illo. 
cf.  c.  V  2.")4  sq. 

VII 237  :  Sauromata   clipeo,    falce  Gelonus. 

cf  c.  XXIII  243. 

VII  239  sq.  :   ac    ferro   perarasse   genas   vultuque 
minaci 
rubra  cicatricum  vestigia  defodisse. 

VII  242  :  squanieus  et  rutilis  ....  cristis. 
VII  2r)0  :  pacis  fallentes  nonien  inane. 


VII  260  sq.  :  et  arma,  arma  fremit. 

VII  2G1  sq.  :  pinguisr|ue  etiamnum  sanguine  fertur 

lorica. 
VII  2G4  :  inciudit  suras  ocreis. 


Cue.f.  bil/.  jinll.  Vli  l'.M  :  Caesar pniemetuens 

suis  ....  sub  inlinio  colle.  ih.  :>l,  1  :  nostri,  cuiu 
undique  premerentur,  XLVI  centurionibusamissis 
deiecti  sunt  loco. 

r/(///(/.  \'|  II  1  10  .s7/(/.  :  uiuiatn  vcrcndis  aula  i^ucr- 
jicriis.  (^uae  tunc  documi-nta  lutiu-iV  Qiiae 
voces  aviumV    quanti  per  inane  voIatusV  c.  q.  s. 


Sfttt.  silr.   I  4.'.tl   :    depositam    .  .  .    urbeiii.     Ili  'J.G  : 

deposituiii    coiiiniitiitiir.      Acli.    1  .'5S4  sq.  : 

]iignora  . .  .  deposituiii(|uc  .  .  .  comiiiisiiiius. 


Stat.  Ach.  II  ll7.s(/.  :  iiiliebat  ire  .«uper  glaciemque 

levi  non  frangere  j^ianta. 
Claud.  XL14:  Cicerona  tonas. 
*A.  L.  881,35  R.  —  Stat.  Tlieh.  III  !M!  .<!(/.  :  non 

irae  stare  queunt. 
Cidjnirn.  (ed.  Glaeser)  eclog.  VI  44  sq.  :  ubi  pendulus 

apri  dens  sedet  et  nivea  distinguit  pectora  luna. 


Oviil.   lln:  4.2:  ('rcs>;i    puclia   (i.r.  riiinilrii). 


Stat.  Ach.  I  7G2  :  praelibat  (perlibrat)  visu. 
Cland.  VIII  414  :   i>aui)er   Fabricius,    Pyrrhi    runi 
sperneret  aurum. 


Cluud.  VII  Hf)  sq.  :  cpiid  enim  per  proeiia  gessi  te 
sineV 

Stat.  Ach.  II 132  .fqq.  :  ([xio  turbine  contum  Sauro- 
mates  falcenKpie  Getes  arcumque  Gelonus  ten- 
deret.     Claud.  XXI 110  :  falce  Gelonus. 

Claud.  III  313:  membraque  qui  ferro  gaudet  pin- 
xisse  Gelonus.  ib.  327  sq.  :  frontemque  secare 
lusus.     XXII  248  :  ferro  picta  genas. 

Verff.  f/efyrff.  II 11")  :  picto.sque  Gelonos. 

Clund.  VIII  524  :  scpameus  et  natilus  cristis. 

Plin.  Pan&f.  85  :  nomen  tantum  amicitiae,  inane 
scilicet  inrisumque.  ef.  Symm.  II  52,  2.  Orid. 
de  art.  am.  I  740  :  nomen  amicitiae,  nomen  inane 
fides. 

Verg.  Aen.  VIT  460  :  arma  amens  fremit,  arma.  II G68. 

Hor.  c.  n  1,29  sq.  :  sanguine  pinguior  campus. 
cf.  Verg.  georg.  I  491  sq. 

Verg.  Aen.  X114;i():  suras  inciuserat  auro. 


39S 


LOCl  SIMILES 


SIDOmi  CARMIXmi 

VII  278  :  absens  in  cunoto  sibi  vnlnere  iaui  eailit 
Heotor. 
cf.  c.  VII  3(u  sq.    XXI II  333  sq. 
VII  303  sq.  :  asjierat  irani  viotor. 
VIloK^:  oredent   hoo   nmquani    gentes    itopnliiinc 

ruturiV    c/\  III  3.3.   f.  1124. 
V11314:  inilupei-ator. 

VII 317. s*/.:  nuniquani  tanien  otia,  nnniquani 
desidia  imbellis. 
cf.  c.  II 504  sq. 
Vn3U»s'/.  :  rupta  tumultu 

barbaries  totas  in  te  transfuderat  arctos. 
VII  ',V2bsq.  :  cecidit  cito  secta  bipenni 

Hercynia  in  lintres  et  KlitMiniH  texnit 
alno. 
cf.  c.YU2sqq.   IXUSsq. 
VII  330  :  male  oredulus.    cf  c.  114(50. 
VII  335  :  oui*aruni  fluctibus. 
VII3;3(j  :  tandeni  nutanti  sedit  sententia. 

VII  338:  sic  talibus  infit. 

VII  3.53  sq.  :  sic  oinnama  busto 

collis  Erythraei  portans  Phoebeius  ales 
concitat  omne  avium  vulgus. 
cf  c.  XI  125  :  hic  Phoenix  busti  dat 
cinnama  vivi. 
VII  355  sq.  :  famulantia  ourrunt 

agmina.  et  angustus  pennas  non  ex- 
plicat  aer. 
VII 357  .sg. :  iani  prope  fata  tui  bis  senas  vultnris  alas 
comijlebant. 
cf.  c.  VII 55  sq. 
VII  303  .s^jr^.  :  raptores  ceu  forte  lui)i,  quis  nare  sa- 
gaci 
monstrat    odor    pinguem    clausis    ab 

ovilibus  auram, 
irritant  acuuntque  famem  portantque 

rapinae 
in  vultu  speciem,  patulo  ieiunia  rictu 
fallentes;  iam  iamque  tener  spe  fran- 

gitur  agnus, 
atqueab.sens(c/.c.VII278.XXni333.s2.) 
avido  crepitat  iani  praeda  palato. 

VII  377  :  peditumque  erpiitumque  inagistrum. 

cf  c.  II  90. 
VII378.S//.  :  collati  rumor  honoris 
invenit  agrioolam  .  . . 
sic    quondam    ad    patriae    res   fractas 

pauper  arator, 
Cincinnate,  venis  e.  q.  s. 
cf.  c.  Y  300  sqq.   VIII  8,2. 
VII  391  sq.  :  menstrua  . . .  luna.    cf  VIII  9  c.  18. 
VII 395  s*/.:  in   flumen    cuiTente    uiari    transcendit 
amarus 
blanda  Huenta  latex. 
cf.  c.  XXII  lOitsf^q.    VIII  12,5. 


Ven/.  Aen.  IX  03  :  saevit  in  absentis.     Stat.  TJieh. 

II  133  :  in   absentem   consumit    proelia,   fratrem. 

cf  Sil.  IV  337  sq.    Val.  Flacc.  III 589. 
Tuc.  hist.  II  48  :  irani  victoris  aspfM-arcnt. 
riin.  P((nc().  9  :  credentne    posteri  .  .  . .  V    cf.  Stat. 

silr.  IV  4,  81  sqq. 
Hnn.  a]}.  Cic.  de  divin.  1 48  r.  7  :  induperator. 

c/'.  X?/c?-.  V  1220.    IV  960.   J«r.  IV  29. 


C/rmr7.  VIII 50  S(7.  :  niixto   turbine   gentes   iani   de- 
serta  suas  in  nos  transfunderet  Arotos. 


Sil.  Vin  32  :  curarum  comprirae  fluetus. 

Claud.  XXXIII 121  :  requirenti  tandem  sententia 
sedit.     Stat.   Theh.  II 368  :  sedit  sententia. 

Verff.  Aen.  X  860  :  et  talibus  infit. 

Claud.  XXII 414  sqq.  :  sic  . . .  Phoenix  procedit  . . . 
conveniunt  aquilae  cunctaeque  ex  orbe  volucres 
....  redolent  cui  cinnama  busti. 

Ornd.  met.  II544sg;.  :  ales  .  .  .  Phoebeius.  Ansnn. 
XXVI  2,15  :  Phoebeius  oscen. 

Claud.  V  77  :  agmina  . . .  ibant  faninlantia. 

Stat.  Ach.  12H  sq.  :  fervent  coeuntia  Phrixi  litora 
et  angustum  dominas  non  explicat  aequor. 

Claud.  XX  VI  265  .sg.  :  tunc  reputant  annos  inter- 
ceptoque  volatu  vulturis  incidunt  properatis 
saecula  metis. 

Stat.  Theh.  XA2sqq.  rabidi  sic  ....  lupi,  quos  . . . 
fames  longo  tenuavit  hiatu  :  iam  .  .  .  torquet 
spes  inrita  fauces  . . .  pinguesque  ab  ovilibus 
aurae.  II  133  :  in  absentem  consumit  proelia 
fratrem. 

Verg.  Aen.  IX  62  sq.  :  improbus  (scil.  lupus)  ira 
saevit  in  absentis  e.  q.  s.  II 355  sqq.  :  lupi  ceu 
raptores  . . . .,  quos  inproba  ventris  exegit  caecos 
rabies  . . .  faucibus  . .  siccis.  Sil.  IV  337  sq.  : 
ut  praesentia  mandens  corpora  efc  immani  stra- 
gem  meditatur  liiatu.  Val.  Flucc.  IIT  589  :  frangit 
et  absentem  vacuis  sub  dentiljus  liostem. 


Verg.  georff.  13.53:  menstrua  Innii. 
Stat.  .s(7r.   II2,18.s(/.  :  occnrrit  ilulcis  auiaro  lyuipha 
mari. 


AUlTkKU.M  SllxtNlo  ANTKllKtlJUM. 


:m 


inisanao  traherent  Phaethonta  quadrigae  saevi- 
rct^iiio  (lies  ternini<|U('  et  ntajjna  iiru})in(iui  hau- 
riri-nt  radii,  solito  (.um  inunuurc  torvis  sol 
occurrit  e^iuis. 


SIDONII  CAJiMINUM 

VII  iU.'3  :  olj.stupucr^.'  (Uut*s.    f/.  .InY.  V  412.  Veiy.    Acn.   11   iJit  :    oljstiiiuer^^    aniuji.     NHiriiJO. 

ffeortf.  1  \  3.'»  1 . 
Yll-iObsq.  :  sic  rutilus  ['hactbouta  lcvciu  cuui  car-       Claiul.  VIII  iV^sqij.  :  vclut  ordinc  rupto  cuui  iirocul 
jjeret  axis 
iaui   pallente   dic   fla^nanti(|uc    c.vcita 

niundo 
pax  elenientoruui  furcrct  vd  sicca  iiro- 

pinquus 
sacviret   per    sta^nia    vniior   liiuusiiuc 

sitiret 
pulvereo  ponti  lundd,  tunc  unica  riiuclii 
insuetum  cleniens  cxtinxit  tlaiiuua  ( a- 
lorem. 

Vll  l:{t;  :   l';illadiaiii Tolosiiiii.  Mmi.  lXn!',:5:   rnllndiac  ...  Tdhjsac.     .I/<w//.  XV 

.'-1,11.    XVI  1S,7. 
VII  115  :  jicrfida  Elisscac  crudcscuntclassicatJyrsac.       Stat.   Tlwb.  ]l(uit  .fq.  :    inic    rrudcscunt.     .S7/.  XIII 


c/:  c.  V  235. 

VII '15.3  ,s'7.  :  [irisca  annis  viridisiju^!  scnoctus 

consiliis. 
VII  l.^S  s(/.  :  honora  paupcrics. 
Vll  ItidN'/.  :  optasscm  patriis  sccurus  in  arvis 

fovisse  quietem. 

VII  484  :  pri.sci  ....  pignus  anioris. 


U^  sq.  :    cur    pcrtida,    ct    urbi    altera    Carthaj^o 
nostrai!. 
Vnfi.   Ani.  VI  3(tl  :  cruda  dco  viridis([ue  scncctus. 

StiU.    Tliih.  V  H)  :  iiiaior(iU(;  ct  lionora  vidcri. 
Jlor.  Vfiod.  II  1  sq.  :  licatus  illc  ([ui  procul  negotiis 

. . .  paterna  rura  bubus  exercet  suis. 
Stat.  silr.  III  2,81  :  nostri  pignus  amoris. 
VII  485:  si   tibi  nulla    fides,   nulla  est  revcrcntia       Cliiiid.  XCII4:  si  mihi  nuUa  tides.    \\X\  2M  On 

patris.  liin-')  :  rcvcrcntia  patris. 

VII  48S  :  scditiosa  cict  concordciii  turlia  tuiuultuiii. 

cf.  c.  XV  170. 
VII  4111  :  populos  ...  scquaccs.    cf.  VI  12,4. 
VII  .503  :  nil  te  Csc»7.  jKoMiaj  mundus  habet  melius.      Hor.  c.  s.  l\  sq.  :    possis   nihii    urbc    Koma    visere 

uiaius.    Lir.  praef.  11.    Rutil.  182. 
VII  505  :  (lucui  fuscat  id  ununi.  Symm.  140:  quem  ...  nulla  ...  cuiiia  fuscavit. 

VII55Gsg.  :  captivus,  ut  aiunt,  Orid.  dc  art.  ain.  I  174  :  orbis  in  urbc  fuit. 

orbis  in  urbe  iacet. 
VII  563:  dcbitus  ultor.  C/and.  III  3«)ll  :  ddtitus  ultor. 

VII 581  :  Tirynthius  heios.  Ocid.  inet.  VII  410  :  Tirynthius  licros.   c/.  fist.  II  .3411. 

VII  584  :  tutior  Herculeo  .sedisset  machina  donso.        C/rmfZ.  XXXIV  47  :  firmior  Herculca  iiiundus  ccrvice 

pependit. 
VII 590  :  plausere  dei.  Stat.  silv.  IV  1,45  :  favere  (plausere  Bitsdiofsky)  dei. 

VII  600  S(/.:  felix  tempus  neverc  sorores  Claiid.  XX  461  :  tandem   fila   tibi  neverunt  ultima 

imperiis  ....  tuis.  Parcae. 

VII  602  :  fulva  volubililjus  duxcrunt  saccula  pensis.      Clatul.    XXXIII  .53  :    longaquc     fcrratis    cvolvunt 

saecula  fusis. 


VIII  6  :  dura  fronte.    cf  VIII  9,2. 
VIII 9  sq.  :  vel  quod  adhuc  populo  simul    ct  plau- 
dente  sonatu 
ad  nostrum  rcboat  concava  Ronui  sophos. 


Claud.  XX VIII 615  .sg.  :  assensuque  cavae  sublatus 
in  aethera  vallis  plebis  adoratae  reboat  fragor. 
cf  LXXIV  18.  XX  185 :  plaudcntem  cerne  .senatum. 


IX  15  :  quas  patieris  hic  salebras.    cf.  IX  7,3. 

IX  18  :  terat  orbitas  Thalia. 
IX  23  :  personabo.    cf  c.  IX  184. 
IX  28  sfj*.  :  n^K-.  (|uam  divite,  cum  rcfuirit  hosteni, 
arsit  Sardanapallus  in  favilla. 


Senee.  ep.  114,15:  nolunt  sine  salcbra  csse  iunc- 
turam. 

Stat.  silv.  II  7,51  :  trita  vatilius  orbita. 

Stat.  silv.  II  7,88  :  personabo. 

Instin.  I  3.5  :  victus  (scd.  Sardanapallusj  in  regiam 
se  recipit;  ubi  exstructa  incensaque  pyra  et  se 
et  diviti-as  suas  in  incendiura  mittit. 


400 


LOCI  SIMILES 


SIDOXII  CARMIXUM 

IX  ;UI  >7/.  :  non  Cyriini  .... 

nutrituni  uboro  (luoni  ferunt  oanino. 
IX  oos/j'^.  :  oaosis  milibus  ante  ouui  duoontiis 
in  vallis  Soythicae  coactus  artuni 
orbatae  ad  Toniyris  venirot  (scil.  Cynis) 
utreni. 

IX  45  :  soli  saliquo.     cf.  VIII  <)  c.  '22. 

IX  48  :  frondiferae  ...  A\\)\s. 

IX  bOsij.  :  pi'olem  Garamantioi  Tonantis 

. . .  fulmine. 
IX  74  :  belliferas  ....  glaebas. 
IXSlftqq.  :  in  vestigia  fauce  (lesinobant  .  .  .  podo 
.  . .  voi-aci  . . .  resibilanto  . .  .  plantu. 
IX  W  :   Pindus.  rdion.  Ossa,  Olyuiims,  Otlirys. 


IX  JUn^.  :  cuni  silvis.  .... 

saxis,  fontibus  .  . .  lcvati  {scil.  montes). 
cf.c.  XYIS  sqq. 
IX  !l'.l  :  canis  triformis. 
IX  h^l. <:qq.  :  non  hio  Elida  .  .  . 

.  .  notani  .  . .  aninis  ex  amoro 
....  ut  per  iraa  ponti 
Alpheus  fluat  atque  transniarina 
in  fluctus  cadat  unda  ooniuufales. 


IX  107 «7.  :  mixtum  Pelopea  per  ])arontom  est 

prolis  facta  soror. 
IX  ll2sq.  :  niiser  voratis 

vivum  pignoribus  fuit  srpnlcrum. 

IX  lHsqq.  :  cum  post  has  opulas  reponto  flexis 
Titan  curribus  occidens  ad  ortum 
convivam  fugeret,  diem  fugaret. 
IX  llbs^.  :  decroscens  cui  Dindymon  reciso 
fertur  vertice  texuisse  classem. 
cf.  c.  V  U2sqq.    Vn  325  S^r. 
1X121«^.  :  terras  Oebalias  et  hospitales 

i-aptor  depopulatus  est  Amyclas. 

IX  126  :  periuria  .  .  .  Sinonis. 
IX  128  :  pellaci  .  .  .  proditore. 
IX  130  :  Maeoniae  stilo  Camenae. 
IX  131  :  civis  Dulichii. 

IX  135  :  sub  Saturnigona  rt.  e.  ChironeJ  sene  insti- 

tutus. 
IX  136  :  lustra  torens  . . .  ferarum. 
IX  \S'J  :  dormit  mollius  in  iuba  magistri. 

IX  140  :  Scyriadum. 

rX  142  :  inter  tetricae  choros  Minervae. 


IX  144  :  ad  Frygiae  sonum  rapinao. 


fustiu.   I  4,10   :    invonit     iiixta    infantom    (Cyrum) 

oanoni  fominam,  parvulo  ubora  })rael)ontoni. 
Iiisti».  1 8,[)sqq.  :   Tomyris   orhitatis  dolorem   non 

in    lacrimas    effudit  ....   Cyrum    ad    angustias 

nsque  produxit ducenta  milia  Persarum  . . . 

trucidavit  ....  caput  Cyri  .  .  in   utrem  humano 

sanguine  repletum  conioi  . . .  iubet. 
Ansoii.  E  XXII  2,30  :  soli  ot  sali  conmercio. 
Liicr.  1257:  frondiforasque  ...  silvas.    II3tJl. 
Stat.  silv.  II  7,93 Sf/.  :   natum    Nasamonii    Tonantis 

post  ortus  ....  fuhninatos. 
Claiid  XVIII 429:  I)elliferani. 
Claiul.  XXXVII  8  :  stridula  volventes  gomino  ves- 

tigia  lapsu. 
Orid.  met.  VII  224  s^.  :   et  quas   Ossa   tulit,    quas 

altuni  Pelion  herbas,  Othrys  (juas  Pindusquo  et 

Pindo  maior  Olympus. 
Claud.  XXXVII  (jdsqq.  :  oum  fonte  rovoUit  et  socias 

truncavit    aquas    summa(|ue    levatus    rupo    .  .  . 
'  Enipeus. 

Senec.  ITerc.  Oet.  1202  :  triformis  .  . .  canis. 
Verr/.   Aen.   III  G94  sqq.  :   Alpheum   fama    est    huc 

Elidis  amnem  occultas   egisse  vias  supter  maro, 

ciui  nunc  ore,  Arethusa,  tuo  Siculis  confunditur 

undis.     cf.   eclog.  X  4s(/.     Stat.  silr.  1  2.204  sqq.  : 

amnis  in  externos  longe  flammatus  amores  e.  5.  s. 

ib.  208  :  pelago  vonisse  maritum.     I  3,68.     Theb. 

1211  sq. 
Claud.  XVIII  290sr/.  :    poporit  iratres  .  .  .   Pelopea 

sibi. 
Cic.  de  0^'.  I  28,97  :  natis  sepulcro  ipse  es   parens! 

(. . . .  Atreo  dicente).     Lncr.  V  991  :  viva  videns 

vivo  sepeliri  viscera  busto. 
Senec.  Thyest.  995  :  fugit  omne  sidus.     ib.  1035  s^/.: 

hoc  egit  diem  aversum  in  ortus. 

Stat.  silr.  Il,9.s'g.  :  cui   vertice  .sacro  Dindynion  et 
caesis  decrevit  frondibus  Ide. 

Stat.  Ach.  1 20 sf/.  :   solverat   Oebalio   classem    de 

litore  pastor  Dardanus  incautas  l)lande  populatus 

Amyclas. 
Verg.  Aen.  II 195  :  periuri  .  . .  Sinonis. 
Verg.  Aen.  II  90  :  pellacis  Ulixi. 
Stat.  Ach.  I3sq.  :  cantu  Maeonio. 
Ovid.  met.  XIV  226  :  Dulichium  .  .  .  ducem.     Stat. 

Ach.  I  6. 
Aiison.  XXIX  22  :  Saturnigenam  (i.  e.  lorem). 
Stut.  Ach.  I239s(/.  :  docti  ...  senis. 
Stat.  Theb.  I  404  :  lustra  terit.     Ach.  II  Wlsqq. 
Stat.  Acli.  I196.s(/.  :   umeris    se    innectit   Achilles 

....  assuetaque  pectora  mavult. 
Stat.  Ach.  1367:  Scyriadum. 
Stat.   Ach.   I  319  :   hasne     inter    simulare    choros. 

ib.  370  :  dein   sociare   choros  castisque  accedere 

sacris.     Claud.  XXII  275  :  tetrica  . . .  Pallade. 
Stat.  Ach.  1 6  :  Dulichia  . . .  tuba.     ib.  Slb  :  grande 

tuba  sic  iussus  Agyrtes  insonuit. 


AUCTOUUM  SIDONIO  .\NTKI{I(»ni'M. 


101 


SIDONII  CAllMINUM 

IX  11.')  :  tractus  laiulilnis  Hectoris  tnihemli. 

IX  151)  :  iiuj,'niic:is  tulit  cloquons  Loruiiain. 
IX  Kjl  :  vitata8  tenebras  facunique  Naupli. 

IX  K;.")  :  ot  Scyllae  ralii<Iuni  vonu-is  in<^uen. 


IX  IGG  :  Tauronienitana  .  . .  Cbarybdis. 
IX  170  :  lovemque  Cretae. 

IX  171. sv/.  :   lunonenique    Sanio    Hliodoque    .Suleni, 
Hennae  Persephonen. 

IX  175  :  Thebis  Kuhion. 

IX  170  :  Thyiubrae  Delion. 

IX  182  .NT/.  :  ^jopulis  cledere  aristas 

pastis  Chaonium  per  ilicetum. 
IX  l.^SS  sq.  :  doctos    .  .  .    patriis    palen    Tlu-rai^nis 
gyninas  Bebiycii  tremit  theatri. 
cf.  c.  V  lG2s2. 

IX  190  :  sortes  Lycias.     cf.  e.  V  262. 

IX  VJisqq.  :  nee  quos  Euganeum  bibens  Tiniavum 
collc  Antenoreo  videbat  augur 
divos  Thessalicam  movere  pugnaui. 

IX205sr/.  :  crepante  buxo 

....  Berecynthiam  sonantes. 
IX  208  :  furore  festo. 
IX  209  :  Bassaridas.    cf  c.  V  497. 
IX  210  :  aram  ad  turicreuiam.     cf.  c.  II  88. 
IX  213  :  iocos  Menandri. 
IX  214  :  laesi  Archilochi  feros  ianibos. 

IX  215  :  Stesichori  graves  Camenas. 

IX  227  :  Labdacios  (. . . .  furores). 

IX  229  :  gemmea  prata. 

IX  2'30sq.  :  quod  Cordul)a  praepotens  aluinnis 

facundum  ciet. 
IX  235  sqq.  :    pictum  faecibus    Aeschylon    secutus 
aut  phiustris  solitum  sonare  Thespin, 
qui   post  pulpita  trita  sub  cotliurno 
c.  q.  s. 

IX  238  :  olidae  niareni  capellae. 

IX  210  :  gener  socerque. 

1X241  :  cognata  impulerint  in  arma  Komam. 

IX  242  :  Philippi.s. 

lX'2Aosqq.:  credat  Cremerae  levcm  ruinam 

. . .   Alliani    .  .  .  postponat  .  .  .  Cannas. 


Stat.  Ach.  I  r,  :    in    Hcctore  tnvcto.     ib.  883  :   ceu 

protinus  Hectora  poscens. 
Orid.  md.  XIII  383:  forti.sque  viri  tulit  arma  disertus. 
Prop.  V  1,115  :  Nauplius   ultores  sub  noctem  por- 

rigit  ignes. 
(Mil.  ex  i'(>»i/.  IV  10,25:  Scylla   feris  trunco  quod 

latrctab  inguine  monstris.    cf.  Vcnj.cchHj.  VI 74«'/. 

Acn.  I2(K):  Scyllaeani  rabiem.     CuUiH.  LX  2. 
Luani.  IV  401  :  Tauromenitanam  ...  Charybdin. 
l'rn(l.  coti(r<c  Sijiinn.  JI  491  :   luppiter    ut    Crctae 

doinineris. 
rriiip.  LXXVI  2  :  lunoni    Samos.      ih.  8  :  tutela 

ivhodos  est  beata  Solis.     ib.  12  :  Hennaeae  Ce- 

rerem  nurus  frequentant. 
Hoi:  c.  I7,3.S(/.  :  Baccho  Thebas  ...  insignes. 
Stat.  silr.  IV  l,2isq.  :  Thymbrae  rector  (i.  c.  AjhjUo). 
Very.  georg.  11  sq.  :  vestro  si   munere  tellus  Chao- 

niani  pingui  glandem  mutavit  aristii. 
Stat.  silv. IV 2,48  :  Therapnaea  ...  gymnade.  V 3,140. 

III  1,44.     Theh.  IV  lOG.     cf  silv.  IV  5,27  .sr^.  :  ut 

Castor  ad   cunctos  tremebat  Bebryciae  crepitus 

habenae  (harenae). 

Lucaii.  VII  192.s(/(/.  :  Euganeo  ....  augur  coUe  se- 
dens  ...  ubi  ...  Antenorei  dispergitur  unda 
Timavi.  cf  Stat.  silc.  II  7,GG.s7.  Mart.  XIII  89,1  : 
Euganei  ....  Timavi. 

Vcrg.  Aen.  IX  G19  :  Ituxusciue  vocat  Berecyntia. 
ib.  82  :  genctrix  Berccyntia.     Ocid.  fast.  IV  355. 

Stat.  silc.  II  7,131  :  dolorcjue  festus. 


Stat.  silc.  1115,93:  lusus  ...  Menandri.    111,114. 
lIoi\  a.  p.  79  :  Archilochum  proprio  rabies  arniavit 

iambo. 
llor.  c.  IV  9,8  :  Stesichorique  graves  Camenae. 
Stat.  Theb.  II  210  :  Labdaciumque  (ducem). 
Plin.  V  6,11  :  prata  florida  et  gemmea. 
31art.  I61,7sg.  :  duosque  Senecas  unicumque  Lu- 

canum  facunda  loquitur  Corduba. 
Ilor.  a.  p.   21i}sqq.  :    dicitur    et    plaustris    vexi.ssc 

poemata    Thcspis,    quae    canerent    agerentque 

pcruncti  faecibus  ora.     Post  hunc  . . .  Acschylus 

. . .  modicis  instiuvit  pul[)ita  tignis  et  docuit . . . 

niti  .  .  cothurno. 
Hor.  c.  1 17,7  :  olentis  uxores  mariti. 
Blart.  III  93,11  :  et  illud  oleas  quod  viri  capellarum. 
Catull.  XXIX  24  :  socer  generque.   Vcrg.  catal.  III  G  : 

gener  socerque.     Liicun.  I  289  sq.  e.  a.  l. 
Liican.    I  2  sqq.  :    populumque    potentem    in    sua 

victrici  conversum   viscera    dextra   cognatasque 

acies.    cf  VII 453. 
Lucan.  I  G8(J.  694  :  Philippos  (pro  Phursalo). 
Verg.  gcorg.  I  490. 
Liican.  VII407.sv/f/.  :   Pharsalia   tanti    causa   nuili. 

Cedant  feralia  nomina  Cannae   et  damnata  diu 

Romanis  Allia  fastis.    Tempora  signavit  leviorum 

Roma  malorura:  hunc  voluit  nescire  diem.    Pro 

tristia  fata !    1 30  sqq.   II  45  sq. 


SlDONIUS. 


51 


402 


LOCl  SIMILES 


SJDONII  CAllMINUM 

IX  219  :  Tartesiacus oibis.   cf.  c.  V  28G.  II  3G3. 

IX  •J')!  :  Ci-assormn  et  uuulidas  cruore  Carrbas. 

IX  255 s</.  :  quod    post  Cinibrioa  turbiilus  trophaea 
et  vinctum  Nasamonium  lu^rurtham. 


IX  ^odnq.  :  non  Gaetulicus  hic  tibi  Icgctur, 

uou  Marsus,  Peilo,  Silius,  TibuUns. 
IX  2G2  :  bhmtliloquum. 

IX  274  :  Pelusiaeo  . . .  Canopo. 
IX  '2Sisqq.  :  Phoebum  vel  Hyantias  pucUas 
filiumque  Maiae. 

cf.  vm  9  c.  1. 

IX  287  :  vatem  Rhodopeium. 

IX  oVO  :  et  carus  popularitate  princeps.     cf.  II  3,2. 

IX  309 s*/.  :  quem  . . .  poetis 

praei)onit  bene  vilicum  senatus. 
IX  31987.  :  chartae,  quae  scombros  merito  pipcrquo 
portet.     ib.  328  :  tus  . . .  servet. 


l\32'6sqq.:  nardum  ac  pinguia  Nicerotianis 

quac  fragrant  alabastra  tincta  sucis, 
Indo  cinnamon  ex  rogo  pctitum, 
quo  Phoenix  iuvenescit  occidendo. 


IX  327  :  malobathrum.     cf.  c.  11  415. 
IX  334  6'2.  :  isti  qui  valet  exarationi 

destrictum  bonus  applicare  thcta. 
IX  342  :  Cato  tertius. 
IX  343  :  narem  rhinoceroticam  minetur. 
ef.  c.  m  8. 


X  1  sq.  :  Flucticolae  cuni  fcsta  nurus  Pagasaea  per 
antra 
inipe  sub  Emathia  Pelion  explicuit. 
X  3  :  angustabat  humum  superum  .  .  supellex. 

X  5  :  ducebatque  choros. 

X  6  :  caeruleae  pallae  concolor  ipse  socer. 

X  14  :  Pallas  tum  cristis,  Delia  tum  pharetris  {scil. 

laudata). 
X  17  :  hic  et  Pipliadas  e.  q.  s. 
X  19  :  Hymen. 
X  20  :  qui  non  ingenio,  fors  i^lacuit  genio. 

cf  I  9,2. 
X  21. s^. :  fescennina  tamen  non  sunt  admissa,  prius- 
quam 

intonuit  solita  noster  Apollo  lyra. 


Lucan.  I  104 ^v/. :  miserando  luncre  Crassus  Assyrias 

Latio  macuhivit  sanguine  Carras. 
Liican.  II  G9  :  post   Teutonicos   victor  Libycosque 

triumphos.    II 90:   nuda    triumi)hati  '  iacuit   pcr 

rcgna  lugurthae.     Stat.  silv.  11  7,93  :  Nasamonii 

(Tonantis). 
3Ia7i.  1  praef  :   sic   scribit  Catullus ,    sic   Marsus, 

sic  Pedo,  sic  Gaetulicus,  sic  quicunque  perlegitur. 
Vlaat.  Bacch.  V2,54:  blandiloqua.     Sencc.   Agam. 

289:  voce  blandiloqua. 
Stat.  silv.  II  7,70  :  Pelusiaci  .  . .  Canopi. 
Stat.  silv.  II  7,8  :  Paean  et  Hyantiae  sorores.    ib.  6  : 

vocalis  citharae  repertor  Arcas. 

Ovid.  met.  X  llsq.  :  Rhodopeius  . . .  vates. 

Stat.  silv.  II  7,69  :  et  gratum  popularitate  Magnum. 

Liv.  IV  77  :  positus  modo  vilicus  urbi. 

Pers.  1 43  :  nec  scombros  raetuentia  carmina  nec  tus. 

Stat.  silv.  IV  9,12  :  tus  . .  piperve  servant.    Catull. 

95,8.    Bor.  ep.  II  l,266s25. 

3Iart.  III  2,5.   III  50,9.   IV  86,8. 
3£art.  Yl  55,1  sqq.  :   quod  semper  casiaquc  cinna- 

moque    et    nido    niger    alitis    superbae    fragras 

plumbea  Nicerotiana.   X  38,8  :  nimbis  ebria  {scil. 

lucerna)  Nicerotianis. 
Stat.  silv.  II  6,87  sg.:  Phariaeque   exempta   volucri 

cinnama.     Lactant.  Phoen.  78  :  perit,   ut  vivat. 

Pers.  IV 13  :  et   potis   es  nigrum    vitio   praefigere 

theta.     cf  Mart.  VII  37,1  sg. 
Liv.  II  40  :  tertius  e  caclo  cecidit  Cato. 
MaH.  I  3,6  :  nasum  rhinocerotis  habent. 


Claud.  IX  1  :    Surgerct   in   thalamum   ducto   cum 
Pelion  arcu. 

Cland.  IX  2  :  nec  caperet  tantos  hospita  terra  deos. 

cf.  Stat.  Ach.  129. 
Claud.  IX  10  :  duxit  in  antra  choros. 
Ckiud.  IX  3  :  socer  aequoreus. 
Stat.  Theb.  II242sg'. :  mutatosque  velint  transumere 

cultus,  et  Pallas  deceat  pharetras  ct  Delia  cristas. 
Claiul.  IX  9  :  Terpsichore  e.  q.  s. 
Claucl.  1X21  :  felix  Hymenaeus. 
Rutil.  1 328  :  sive   loci  ingenio  seu  domini  genio. 

cf  Stat.  silv.  n  2,4482. 
Claud.  IX  11  sq.  :  tum  Phoebus  ....  pectine  temp- 

tavit  nobiliore   lyram.    LXXXI 4  :  carmina  sola 

loquor,  si  me  meus  implet  Apollo. 


XI  1  :  Cyaneas  . . .  cautes, 

XI 6  :  exit    in    Isthmiacum    pelagus    claudentibus 
alis 
saxorum  de  rupe  sinus. 


Lucan.  n716  :  Cyaneas  .  . .  cautes. 
Stat.  silv.  112,16:  litus  et  in   tcrras  scopulis  pcn- 
dentibus  exit. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


403 


SIDONII  CAEMIXUM 

XI 11  :  niiroque  (inirumqiie)  rclatu. 

XI  13  :  perforat  arenti   railio    lux   sicca   liquoreni. 

ib.  0  :  collecta  dies. 
XI  14  :  Leninius  illic. 

XI  ISs^. :  Aethiopus,  Frygius,  rarius,  I'oenus,  Lace- 
daonion, 
purpureu.s,  viridis,  niaculosus,  fliurnus  ot 
albus. 

XI2I.S7.  :  iaspis  .  ,  ,  i)or}-llus,  achates. 

XI  'i^sq.  :  valvas, 

per   quas    inclusi    luccni    voniit    unilira 
emaragdi. 
XI 2.^)  :  limina    crassus    onyx    crustat    proptorquo 

hyacinthi. 
XI  2i)  :  Mulciber  auro. 

XI  33  :  Lcmniacis  . . .  catenis.    cf.  c.  XWU  280 .sr/. : 
catenas  . . .  Leniniacas. 

XI  35  :  sinuamina  tortilis  alvi. 

XI  38  :  semiferi. 

XlSS.sr/.  :  latus,  quod  pollice  fixo 

vellit,  et  occulto  spondet  conubia  tactu. 

XI  41  :  parcenti  pistre  flagellat. 


XI 42  :  pone  subit  ....  agmcn  Amorum. 

XI 43  :  hic  cohibet  delphina  rosis. 
XI43sg[-  :  viridique  iuvenco  hic  vectus. 
XI 45  sgr.  :  plantaque  madenti 

labuntur  firmantque  pedum  vestigia 
pennis. 
cf.  c.  V  514. 
XI  48  :  marcebant  violae. 

XI  57 s^.  :  pendens  in  margine  palmae  . . . 
oscula  sic  matris  carpens  . . . 
. .  scalpebat  luniina  penna. 
XI  G2s2.  :  calet  ille  , .  .  nostris  facibus. 
XI 63  sq.  :  dulcique  veneno 

tactus  votivum  {cf.  IV  5,2)  suspirat  corde 
dolorem. 
XI  Qbsqq. :  esset  si  praesens  aetas,  impenderet  illi 
Lemnias  imperium,  Cressa  e.  q.  s. 
cf.  ib.  74  sqq. 
XI  G6  :  Lemnias. 
XI  71  :  Euadne  in  flammas  et'Sestias  issot  in  undas. 

XI  76  :  Thermodontiaca. 

XI 86  :  te  ...  ambisset.  Hiberia,  ludis. 
XI89s5.  :  cui  luppiter  esset  . .  .  aurum. 
XIOls^.  :  census,  forma  genusque  conveniunt. 


Orid.  mct.  IX  1G7  :  focdumquo  rclatu. 

Stat.  »ilv.  15,45.?*/.:  niultus  ubique  dies,  radiis  ubi 
culniina  totis  perforat. 

Clantl.  X  87  :  Lomnius  haoc.     Oritl.  inrt.  i\'lS5. 

Stat.  s'ilr.  I  2,148  :  Lil»ycus  l'iu-ygius(jue  siiex  .  . . 
Laconum.  I  5,37.sr/.  :  purpura  .  .  .  IMirygiae  . . .  .• 
Synnados  antro  ipse  cruontavit  maculis  livon- 
tibus  Attis.  ib.  39  :  niveas  (vena-s)  ....  rupos. 
ib.  40  :  viridis.    cf.  1'rud.  contra  Sijmm.  II  24G,s7. 

Claiul.  X  90 sq.  :  i)eryllo  paries  ct  iaspido  . . .  cai- 
catur  acliates. 

Cldiid.  X  88  :  trabibusque  Rmaragdis. 


CJand.  X  S9sqq.  :  hyacinthi  rupo  . . .  iaspido  lulirica 

surgunt  limina. 
Claud.  X  S7  :  exstruxit   ot  auro.     ih.   ^usq.  :  lulvd 

. . .  metallo.  Mulciber. 
Mart.  V  7,7  :  Lcinniacis    .  .  .    catenis.     Stat.    TUdi. 

III  274  :   Lemniacae    .  .  .    catenae.     silr.  T  2,G(l. 

Claud.  XXXVI  275  :  Lemnia  vincula. 
Claud.  X  149 S(/.  :  sinuatur  in  arcum  l)clua. 
Omd,  met.  XIII  915  :  tortilis  .  . .  piscis. 
Claiul.  X  145  :  semifer  (i.  e.  Triton). 
Orid.  de  art.  am.  IGOG  :  velle  latus  digitis. 
C^ajtfZ..  XVIII  85s{jf.  :  non  blandior  ullus  cuntis  an- 

cillae  tetigisse  latus. 
Stat.  Adi.  1 572  :  thyrso  parcente  ferit. 
,<nh\  I  2,80  :  parcentes    et  inerti  strinximus   arcu. 

V  4,10  :  parcit  miserata  flagello. 
Stat.  silr.  I  2,54  :  agmen  Amorum.    Claiul.  X  153 : 

prosequitur  . . .  comitatus  Amorum. 
Claud.  X  156 :  frenatque  rosis  delphina  Palaemon. 
Claud.  X159s(/.  :  variis  vectae  ...  feris. 
Claud.  XXXI  114s(jr.  :  impune  cadunt  (sci7.  amoros), 

Lapsus  meliorc  volatu  consequitur  c.  q.  s. 


Claud.  XXXVI  247:  marcebant  ...  coronae. 

cf.  XXXI  96. 
Stat.silr.  I^jlOSs^/. :  tenera  raatris  cervicc  pepcndit 

blandus  et  admotis  tepefecit  pectora  pennis. 

Stat.  silr.  I2,79.S(]r. :  illam  . . .  lampade  . .  strinximus. 
Claud.  XXI56s2.  :  defixaeque  hospite  pulchro  Per- 
sides  arcanum  suspiravere  calorem. 

Stat.  silr.  I  2,130.s(/(/.  :  hanc  si  The.si5alicos  vidisses, 

Phoebe,  per  agros,  erraret  secura  Daphne.  si  in 

litore  Naxi  e.  q.  s. 
Stat.  Tlieb.  V  29.  500  :  Lemnias. 
Stid.  Tlieb.  XII800s(/.  :  sese  caris  instravcrit  audax 

ignibus  Euadne.   VI 547  :  Sestias. 
Claud.  XXXV  66  :  Thermodontiaca.     cf  Sfat.  silr. 

16,56.    Theb.  XII 164. 
Stat.  sib\  1 2,254  :  ambissent  laudare  diem. 
Stat.  silr.  1 2,136  :  cecidisset  lupiter  auro. 
Stat.  silr.  I  2,121. s(/.  :  census  .  . .  beatos,  vincit  opes 

animo.     Hutil.  1  520  :  nec  censu  inferior. 


51 


404 


LOCI  STMILES 


SIDONII  CAEMIXUM 

Xl;itJ:  strinxitHyperboreisTanaiticiiLrustapniinis.  Verg.  ficorf/.'  III  o()0  :  concrescunt  subitae  currenti 

in  tiumine  crustae. 

XI  lOSnqq.  :  olores  vittata  stringit  niyrto.  Stat.  sifr.  I  2.142  :  ad  frena  citavit  olores. 

XI  112:  liquido  ...  tractu.     cf.  c.  II43G.  Claiul  VII  KvJ  :  liquido  .,  tramite. 

XI  llo:  hic  triplex  uno  comitatur  Gratia  nexu.  Cluud.  XXXI  8^2.  :   triplexque   vicissira    noxa  .  .  . 

requiescit   Gratia.    XXIX  88  :  ternaque  .  .  nudis 
innectens  Gratia  merabris. 

XI  1  l;l :  hic  distincta  latus  maculosa  nebride  Thyias.  Stnf.  silr.  1 2,22(> :  hic  flavara  macnloso  nebrida  tergo. 

XI  \-2\<q.  :  qui  Dindyraa  ludit  Chntd.  VIII  140  sr/.  :    nec  te  progenitum  Cybeleius 

iam  sectus  recalet  Corybas.  cui  gutture  aere  sonoro  lustravit  Corybas. 
ravo  e.  q.  s. 

XI12o  :  ifjnem  per  bifores  {cf.  c.  V  495)  regemunt  Stat.    Thch.  V  389  :  abiunctis    regeraunt    tabuhita 

cava  buxa  cavernas.  cavernis. 
XI  12.'i :  hic  Phoenix  busti  dat  cinnama  vivi. 

cf.  c.  VII  353  sq. 

XI  12!i.sY7. :  tuni  Paphie  dextrara  iuvenisdextramque  Chntd.  XXXI 128 sr]f.  :  tum   dextram   coraplexa  viri 

pueHae  dextramque   puollae    tradit    et  his   ultro  sancit 

complectens  paucis  cecinit  sollemnia  conubia  dictis. 
dictis. 

X1131.SV2.  :  feliciter  aevum  Claud.  XXXI  130  :  vivite  concordes.    XXXV  367. 

ducite  concordes;  sint  nati  sintque  ne-  371  :  proferte  nepotes.     Stat.  silr.  I  2,26(5  :  pro- 

potes.  perate  nepotes. 


XII  ."5  :  intm-  crinigeras 


catervas. 


Claud.  XXVI 481  s^.  :  crinigeri  sedere  patres,  pel- 
lita  Getarum  curia.  XXI  203  :  crinigero  flaventes 
vertice  reges. 


XIII  7.SV/.  :  silva  ex  Erymanthide  mon.strum 
.  . .  feri  riserit  ora  suis. 


Claud.  XXXIV  32  :  fero  riserit  ore  puer  {scil  Her- 
cules  angues).    ib.  36:  Erymanthei  gloria  montis 
aper.     Ovid.  met.  II 499  :  silvas  Erymanthidas. 
XIII  9  :  collaque   flammigenae  disrumpens  fumida      Chmd.  XXXIV  43  :  Caci  flamraa  perit. 

furis. 
XIII  14  :  uni  tergeniinnm  cui  tulit  ille  caput.  Claud.  XXXIV  39  S(2.  :  tergerainique    ducis   nunie- 

rosos  deicis  artus  et  totiens  uno  victor  ab  hoste 
redis. 
XIII  15:  haec  quondam  Alcides;  at  tn  Tirynthius       Ckmd.  XXX1V49  :    Thracius  haec  vates  {scil  de 

alter.  Hercule  canit).     Sed  tu  Tyrinthius  alter. 

XIII  33  :  perpetuis fastis.  Stctt.  silr.  IV  6,7  :  perpetuis  . .  .  fastis. 


XIV  §  4  :  essentiara  .  .  .  dixisse  Ciceronera ;  nam 
essentiam  nec  non  et  indoloriam  nominavit, 
addens :  ,.licet  enira  novis  rebus  nova  noniina 
imponere";  et  recte  dixit.  nara  sicut  ab  eo 
quod  est  verbi  gratia  sapere  et  intellegere 
sapientiam  et  intellegentiam  nominamus, 
regulariter  et  ab  eo  quod  est  esse  essentiam 
non  tacemus. 
XIV  \sqq.  :  dies  ... 

quem  Clotho  niveis  benigna  pensis 

signet. 

XrV  3  :  albus  quem   (prospmim  diem)   .  . .  lapillus 
. . .  signet. 

XIV  7  :  sacri  laticis  loquacitatem .    cf.  c.  XXIII  208. 
XIV  \()sqq.  :  nec  hanc  puellam 

donat  mortibus  arabitus  procorura; 

non  hic  Oenomai  cruenta  circo 


*Cic.  frr/.  16  p.  145.  Bait. 


Stat.  silr.  I  2,24.9^.  :  ergo  dies  aderat  Parcarum 
conditus  albo  vellore.    IV8,18.sg.  :  alba  Atropos. 

Pliii.  VI  11,3  :  diem  . . .  laetum  notandumque  mihi 
candidissimo  calculo !     Catidl.  LXVIII 148. 
Hor.  c.  1 36,10.     Pers.  II 1. 

Stat.  Theb.  VI  b^Ssqq.  :  Atalantes  . . .  vestigia  . .  . 
indeprensa  procis.  silr.  1 2,41  sq. :  trenientem  cur- 
rere  et  Oenomai  freniitus  audire  sequentis. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTEKIORUM. 


m 


STDONTT  CATIMINUM 

iiudit  iiacta  Peloi)s  ncc  insequentein 
pallens  Hippomenes  ad  ima  metae 
tardat  Schoenida  ter  cadente  pomo. 
cf.cAWdiii^qq.    Vl»;7 .-*//.    173«5. 

XIV  l(>NV/7.  :  non  hic  Herculeas  videt  palaestnxs 
Aetola  Calydon  stupens  ab  arce, 
cum  cornu  tluvii  superbienti.s 
Alcidcs  premeret. 
cf.  c.  II  4i»7  .<>qq. 

XIV  27  :  minore  plectro.  cf.  c.  XVI  70  :  jilectro  . . . 
impai-e. 

XIV  20  :  .senex  biformis. 


Chiud.  XXIX  l>;t;,sv/.  .S'^«/.  .S(7c.  I  2..S1; :  Iliiipoiuenem. 
nec  sic  meta  pallebat  in  ipsa.  Claud.  XXIX 
W.)sq.  :  Hii^pomenes  trepidus  cursu  ferroriue 
secutam  aurato  volucrem  Hexit  Schoeneida  pomo. 

CUmd.  XXIX  171. v/ii.  :  Ilerculeas  vidit  Huvii»  luc- 
tiinte  palaestras  moenilius  ex  altis  Calydon.  pre- 
tiumque  labori  Ueianira  fuit,  cum  pcctore  victor 
anlielo  Alcides  fremeret  retroque  Achidoius  iret. 

lli»-.  c.  II  1,40  :  leviore   i>lectro.    IV  2,.T3  :   maiore 

. .  .  plectro. 
Orid.  mct.  II  GG4  :  pater  .  ,  .  biformis. 


XV  1  :  procellosi  . . .  ex  arce  Caferei. 

XV  3  :  Erechtheo  Xanthum  mutabat  Ilynietto. 

XV  4  :  aurato  micat  aere  caput. 

XV  7  :  Gorgo  tenet  pectus  niedium. 

XV  9  :  vivitque  anima  pereunte  venu.stas. 

« 
XV  lOsg'. :  cerastarum  . .  .  caput  asperat  . . . 
. .  congeries. 
e/.c.  XXIII 201  s^. 
XV  11.'?^.  :  mordax 

crinis,  et  irati  dant  sibila  taetra  r'apilli. 

XV  13  :  squameus.    cf  c.  VII 242. 
XV  \4sq.  :  tegit  extima  limbi 
circite  palla  pedes. 
XV  17  :  laevam  parma  tegit. 

:  Flegraei  ...  tunuiltus.    cf.  c.  Vllfj.s^^. 

XV  \8  sq.  :  hic  rotat (Pindum  Enceladus). 

XV  10  .sgr/.  :  Enceladus   Typhoeo;    Porfyrion 

....  Mimas  contra  aegida. 
cf.  c.  VI  24  sq. 
XV  20  sq. :  Pangaea  rapit,  Rhodopenque  Adamastor 
{sc)'ibendtim  censeo  :  Damastor) 
Strymonio   cuni   fonte   {codd.  perpermn  : 
forte)  levat. 
cf.  c.  IX  89  sqq.  :  montes  . . .  cum  . . .  fonti- 
bus  . . .  levati. 
XV  23  sq.  :  hic  Pallas  Pallanta  petit,  cui  Gorgone 
visa 
invenit   solidum  iam   lancea   tarda  ca- 
daver. 


XV  25  :  hic  Lemnon  pro  fratre  Mimas  contra  aegida 

torquet. 
XV  32  sq.  :    hastam  . . .  quam  . . .  posita  ....  pro- 
traxit  oliva. 
hoc  steterat  genio,   super  ut  vestigia 

divae 
labentes  teneat  Marathonia  baca  tra- 
j)etas. 
XV  38:  scrutantes  ...  viros,   quid   machina  caeli, 
quid  tellus  c.  q.  s. 


St(d.  Theh.  IX  307  :  nimbosam  . .  Caphereos  arcem. 
Ilor.  c.  \\l,\sq.  :  amoenum  ...  Lucretilem  mutat 

Lycaeo  Faunus.    ItutU.  I  233.    cf.  dis>i.  meac  p.  18. 
Very.  Aen.  X  860  :  aere  caput  fulgens. 
Ocid.  met.  VI  70  :  defenditur  aegide  pectus. 
Stat.  Tfieb.  1 54Gs(][. :  illa  graves  oculos  languentiaque 

ora  paene  niovet  vivoque  etiam  pallescit  in  auro. 
Stat.  TJieh.  I  \03sq.  :  centum  , . .  ora  cerastae,  turba 

minax  diri  capitis.    IV  304  :  caput  asperat. 

Sfat.  Theh.  I  Wo  sq.  :  fera  sibila  crine  virenti  con- 
geminat.  Ckiud.  XXXY2o  sq.  :  stridentia  coUa 
Gorgonos. 

Stat.  Ach.  1330  :  et  picturatocohibensvestigialimbo. 

Ve)-g.  Aen.  VII  732  :  laevas  caetra  tegit. 

Prop.  III. .30  :   Phlegi-aeos  ...   tumultus.    cf  St(d. 

Theh.  U  505  sqq. 
Claitd.  XXXVII  G6  :  hic  rotat  ....  (Oeten). 
Ilor.  c.  III  4,53  sqq.  :  Typhoeus  . . .  Mimas  , . .  Por- 

phyrion  . . .  Enceladus  . . .  contra  sonantem  Pal- 

ladis  aegida  ....  ruentes. 
Chiud.  XXXVII 67:  Pangaea.    ih.  \()\  :   saevusque 

Damastor.    ili.  GO  sqq.  :  hic  Rhodopen  Hebri  cum 

fonte  revellit  et  socias  truncavit  aquas,  summa- 

que    levatus    rupe    Giganteos    umeros     irrorat 

Enipeus. 

Chmd.  XXXVII 91  sqq. :  victorem  ...  petit.  Tritonia 

virgo    prosilit    ostendens    rutila    cum    Gorgone 

pectus,  aspectu  contenta  suo,  non  utitur  hasta. 

ib.  95  sqq. :  in  faciem  saxi  Pallanta  reformat  e.  q.  s. 

Ovid.  met.  V  202  sq. :  Gorgone  conspecta  saxo  con- 

crevit  oborto  e.  q.  s. 
Chiiul.  XXXVII 85  svj'.  :  occurrit  pro   fratre  Mimas 

Lemnumque  cadentem  ....  eruit. 
Orid.  met.  VI 80  sq.  :  percussamque  sua  simulat  de 

cuspide  tevram  edere  cum  bacis  fetum  canentis 

olivae. 


Claud.  XVII  100  sqq.  :  doces  . . .  quae  vis  anima- 
verit  astra  impuleritque  choros,  quo  vivat 
machina  motu  e.  q.  s. 


406 


LOCI  SIMILES 


SIDONII  CARMIKUM 

XV  40  fq.  :  quid  nienstnia  hmae  {cf.  c.  VII  391  ffq.) 
incrementa  parent.  totideni  cnr  claniii:i 
sequantur. 
XV -H:  Thales  Mileto  genitus  vadimonia  dninnat. 

c/:  c.  nioT.    XXlIIlOlsg. 
XV -1."):  Lindie  tu  Cleobule  iubes,  modus  optiinus 
ut  sit. 
cf.  c.  11 158.   XXIII 102  «5. 
XV  40:   tu    meditans    totum    decoras,    Poi-iandre, 
Corinthon. 
cf.  c.  II159.    XXIII 104. 
XV  47  :  .\ttious  inde  Solon  „ne  quid  nimis"  appro- 
bat  unum. 
cf  c.  II 160.    XXIII 107  sq. 
XV  48  :  Prienaee  Bia.  plures  ais  esse  malignos. 

cf  c.  11  IGl.    XXIII 105. 
XV  49  :  tii   Mytilene    satus   cognoscere,    Pittace, 
tempus. 
cf  c.  U  162.    XXIII 106. 
XV  50:  noscere  sese  ipsum,  Chilon  Spartanc,  do- 
cebas. 
cf.  c.  n  163.   XXIII 109  sq. 
XV  61  :  falciferi  ....  senis. 


per  summa 


XV  Gl  sqq.  :  Cronon  (zonam  Mohr) 
polorum, 
Martis  . . .  medio  love  . . .  sidus 
. . .  Solem  . . .  plaeidam  Paphien  .... 
Arcadium  . .  Lunam  sic  orbe  snpremo. 
ib.  54  :  axe  supremo. 
XV  80  :   defectum   ut   Phoebi  nec  non  Lunaec^ue 

laborem. 
XV  81  sq. :  rebus  inutile  ponit 

principium,  dum  credit  aquis  subsistere 

mundum. 
ib.  52  sq.  :  princeps   quod  musica  mun- 
dum  temperet. 
XV  87  »2.:  gignere    cuncta   putabat    hunc   aerem. 
ib.  92  :    materiam     cunctis     creaturis    aera 
credens. 

:  Socratica secta. 

essentia.   ef.  c.  XIV  §  4. 

vivere  cura  sensu. 

at  parte  ex  alia. 

ebria.   cf.  VIII  6,6. 

proprio   (prasino  Piirgolcl)  Glaucus   .... 

amictu. 
undabant    . . .  sinus. 
tempestas  texta.   cf  IX  13  c.  alt.  21  sq'. 
XV  136  sqq.  :  parvulus  hic  gemino  cinctus  serpente 
novercae 
inscius  arridet  monstris  . . . 
. .  vultuque  dolentis 
extingui  deflet,    quos  ipse   interficit 
angues. 
XV  146  :  inter   Cecropias  Ephyreiadasque   pueUas. 

XV  149  :  cum  tenet  haec  telas,  vult  haec  plus  tola 
tenere. 


XV96S2 

XV 

102: 

XV 

110  : 

XV 

126: 

XV 

129: 

XV  132  : 

XV  133  : 

XV  134  : 

Stat.  sih'.  V  3.22  sq.  :  quao  minuat  Phooljon  qnaoquo 
intograro  latontom  causa  quoat,  doctiqne  inodos 
oxtondis  Arati  e.  q.  s.    Cland.  XYllWlsqq. 


Ilyfli».  fah.  221  :  Cocroi)ius([uo  Solon,  no  quid  nimis. 


Ovid.  fast.  V  627  :  falcifero  . . .  seni.  Ibis  216  :  falci- 
foriciue  senis.    cf  Mart.  XI  6,1  (V  16,5). 

Claud.  VII 164  sqq.  :  Lunae  . . .  Arcados  et  Veneris 
. . .  Phoebi  permensus  iter  . . .  Gradivi  placidum- 
cjue  lovem  stetit  arce  suprema  . . .  qua  zona  .... 
Saturnia. 


Verg.  gem-g.  II 478:  defectus  solis  varios  lunaequo 

labores. 
Claud.  XVII  70  :  namcjue  aliis  princops  rerum  dis- 

ponitur  aer;  hic  confidit  aquis. 


Claud.  XVII  70  :  princeps  rerum  disponitur  aer. 

Clarid.  XVII  87  :  Socratico  . .  .  ordine. 

Lucrct.  III 102  :  vivere  cum  sensu. 

Stat.  Theb.  IV  345:  at  parte  ex  alia.    c/".  XI  354. 

Stat.  sitv.  I  3,71  :  glaucos  . . .  amictus. 

Stat.  Tlieh.  IV  266  :  undantemque  sinum. 

Stat.  silv.  III  1,47  sg.  :  parvus  adhuc  .  . .  cum  prima 
novercae  monstra  manu  preraeres  atque  exa- 
nimata  doleres.  Verg.  Aen.  VIII  288  sq. :  ut  priraa 
novercae  monstra  manu  geminosque  premens 
eliserit  angues.    Clmid.  XXXIV  29  sqq. 

Claxul.  XXVI 629  :  scilicet  Argolicas  Epliyreiadas- 

que  puellas. 
Ckmd.  XVni274  :  et  teh\s  non  tola  pati. 


AUCTOKUM  SIDONIO  ANTKIJloKUM. 


1U7 


SIDONII  ('AliMLNUM 

XV  If)!  :  consul  et  idem.    cf.  c.  II  94. 

XV  ir>r»:  per  T:irte.siacii.s  . ..  urbe.s.  c/.c.  1I.'K).'5.  V  2H(). 

XVICO:   l)ulieliii(iue  lure.s.    cf.  c.  IX  l.';i. 

XV  1()1  :  Ueuelopaui  tardas  texit  ilistexere  tela.s. 


(Jrid.  iiinor.  11I1I,.'J():  lanla<iue  Mocturiio  tela  retextil 
ilolo.  Stut.  silr.  III '),'.»  :  noii  inperfectas  coni- 
nienta  retexerc  toUiH.   cf.  (Hmul.  XXIX. '11  sq. 

OriiJ.  nwt.  X  .')0  :  hanc  siinul  et  Ief,'eiii  IHiOjIopeius 
accipit  Orplieus.  ih.  ()4  :  jjeiuina  nece  eoniu^is. 
//'.  72  :  oraiiteiii  trustraciue  iteruin  traiisire  vo- 
lcnteiu. 


XV  H'y2  sq.  :  Taenaron  liic  IVustra  bis  niiita  ciiimi;;! 
pulsat 
Tlirax  fiilibus,  le^auii  iiost<]uaiii  lciiic- 
ravit  Averni. 

XVltJ5s^7.  :   liic    vovet    Alceste    luaclato   coiiiu^'<!       C7(t«f/.  XXIX  12i!r/.  :  spont»-  reileinpto   casta    iiiari- 

vitain  tali   successit  Tliessala    lato.    Mart.  1  bH,'.)  :  luiii 

rumpere,  quaiii  ceriias  1'arcaruiii  vcl-  niihi  .supreinos  Laehesis  perneverit  annos.    Stiit. 

lere  in  ipso  sih\  V  1,20')  :  rupisset  tempora  vitae. 

nondum    pernetani    fato    praestante 
saluteni. 
XVlGH.Sf/.  :   hic    nox    natarum    Danai    luceliat    in       Slnt.   Thcb.  IVU^i.sr/r/.  :  vivit    iii    aiui)   nox    Danai 


auro, 
<iuin<iuaginta     enses    genitor    quibus 
iinpius  aptat. 
XV  170  :  et  ilat  concordem  discordia  ius.sa  furoreiu. 

XVl72s(/.  :  iUam  sibi  parva  paventom 

et  pro  dimisso  tantum  pallere  marito. 
XV  175s2.  :  Mnemosynam  ....  serpens. 


.  . .  quinquatjinta  ardent  thahimi ;  pater  ipse  .  .  . 

inspicit  enscs.     Fm/.  Acn.  1I50.'{:  <iuiii<iuaj,'inta 

illi  thalami. 
riin.  VIII  14.13:  simulatione  concordiae  disconliam 

ditferebant.    Lucim.  I  J)H  :  concordia  discors. 
Claud.  L  14  :  at<iue  oneri  nietuens,   inipavidu.s<iue 

sui. 
Ocid.  met.  VI 1 14  :  Mnemosynen  pastor,  varius  1  »<'f)i<la 


serpens. 
XV  177s2. :  iamqueopusinturrem  Danaaepluviam-       stat.  silv.  I2,13b:  in    hanc   vcro  cccidissct  hipiter 
que  metalli  iiui-o.    c/i  1114,11  :  alio  . . .  in  auro. 

ibat  et  hic  alio  stillabat  luppiter  auro. 
cf  e.  VI 13  sq.   XXIII  283  sq.    XI  89  sq. 
XV  181  :  ac  pollice  docto.  Claud.  1 177  :  et  pollicc  docto. 

XV  182  sqq.  :  pingere    philosophi    victriceni   Laid;i       p^g^  j  133  .   yj    cynico   barbam   iietulans   nonaria 
coepit,  vcllat.    C7rf?(fZ.  XXII  420  :  odorati  redolent. 

quae  Cynici  per  menta  feri  rugosaque 

colla 
rupit  odoratam  i-edolenti   forcipe 
barbam. 
XV  187  :  flammea  .sumens. 
XVl^Hsg.  :  sophorum  egregium  ....  decus. 
XV  18'J  sq.  :  Stoica  tandem  pone  supercilia. 


XV  198  sq.  :  amborum  . . .  diva  . . . 

. .  nectit  dextras  ac  foedera  niandat. 

cf  c.  XI  129  sq. 
XV  201  :  fulvaque  concordcs  iunxerunt  fila  sorores. 

cf.c.  VSi2  sq.  3G9. 


CatuU.  (jl,8  :  flammeum  cape. 
Mart.  VII 32,  4  :  te  sophos  oninis  amat. 
Vriap.  12  :  pone  supercilium.    Marl.  1  4,2. 
.4«son.  XXV  3,2. 


XVII  :  Phoebum  et  tcr  tornas  decima  cum  Pallade       Sta{.  silc.  I4,19s2.  :  nec   Phoebuin  ...  nec  Aonias 
Musas.  decima  cum  Pallade  divas.   12,1  sqq.  :  Elegea... 

decimamciue  videri  sc  cupit.  Orid.  auior.  III  1,7  sqq. 

Auson.  XXVI  2,31  sq.  :  tris  solas  quondam   

set  Citheron  totiens  ternas  ex  aere  sacravit. 
Verg.  Aen.  IV  512  :  et  latices  simulatos  fontis  Averni. 
Pers.  prol.  1  :  fonte caballino. 


XVI  2  :  et  laticem  simulatum  fontis  cc|uini. 
XVI  3  sq.  : 

c/: 


XVI  5  sq. 


chelyn,  ciuae  saxa  sccxuacia  flectens 
cantibus  auritos   erexit  carmine  muros. 
c.  II 11  sqq.  XXIII 181  S55. 
magis  ille  veni  ....  qui. 


Stut.  sik.  1 4,22  sq.  :  ipse  vcni  . . .  qui. 


408 


LOCI  SIMILES 


SIDOXII  CARJIINUM 

X\'1G  :  qui  {scil.  spiritus)  pcctora  priscac 

iutrasti  Mariao.  rapicns  cum  tvnipaua  c.  q.  s. 


W  \  1  !^jq.  :  rapiens  cum  tvmpana  siccus 

Israel  apponsi  (('/'.  c.  V541)  pcr  concava 

gurgitis  irct 
aggcribus  vallatus  aquao  niodiat;quo  por 

undas 
pulverulcnta  tuum  claniarot  turba  trium- 
l)hum. 
cf'.  Acit.  V  592  sqq. 


X\  1  1 1  ."J^.  :  quiquc  manum  iudith  fcriontcm  colla 
Olofernis 
iuvisti,    exciso    iacuit   cum    gutture 
truncus  e.  q.  s. 
X\'I  \[t>qq.  :  oxpi-csso  vel  qui  complens  de  vellere 
pclvem 
iniiciensque  dehinc  non  tacto  vellere 

terram 
firmasti  Gedcona,  tubis  inserte  canoris 
spiritus  (et  solo  venit  victoria  cantu). 


XVI  ISsjfj'.  :  quique    etiam    adsumptum    pccorosi 
{cf.  n  2,19)  dc  gregc  Icssc 
afflasti  regem,   plaustro  cum  foederis 

arcam 
imponens  e.  q.  s.   (Siclonius   duas  res 
commiscuit  mcinoriae  errore  impli- 
catus). 
XVI  19 -s^^-  :  plaustro  cum  foederis  arcam 

imponens  hostis  nuUo  moderante  bu- 

bulco 
proderet  obscaenum   turgenti   podice 
morbum. 
XVI 22  sqq.  :  quique  trium  quondam  puororura  in 
fauce  sonasti, 
quos    in    Chaldaei    positos    fornacc 

tyranni 
roscida    combusto    madefecit    flamma 
camino. 
c/:  VII  G,4. 
Xyi25sqq. :  quique  volubilibus   spatiantcm  trac- 
tibus  alvi 
complesti  lonam,  resonant  dum  visccra 

monstri 
....  quem  . .  vomuit  suspenso  belua 
morsu. 
y.\'l'.il  sqq.  :  quique    duplex    quondam    venisti    in 
pectus  Helisei, 
Thcsbitcn    cum   forte    sencm    iam 
flammeus  axis 


Exod.  XV  20  sq.  :  sumpsit  ergo  Maria  prophetissa, 
soror  Aaron,  tjaupanum  in  manu  sua,  cgrcssae- 
que  sunt  omnes  mulieres  post  eam  cum  tym- 
panis  ct  choris,  quibus  praecinebat  dicens  :  Can- 
tcmus  domino  e.  q.  s. 

Prnd.  psych.  052  sqq.  :  non  aliter  cecinit  respectans 
victor  hiantem  Israel  rabiem  ponti  post  terga 
minacis,  cuui  iam  progrediens  calcaret  litora 
sicco  ulteriora  pede  stridensque  per  extima  cal- 
cis  mons  ruei-et  pendentis  aquae  ....  relapso 
gurgite  ...  ac  ...  unda  .  .  .  nudas  praeceps 
operiret  harenas.  Pulsavit  resono  modulantia 
tympana  plectro  turba  dei  celebrans  mirum  ac 
memorabile  saeclis  omnipotentis  opus,  liquidas 
inter  freta  ripas  e.  q.  s. 
Exod.  XIV  21  sqq.  XV  1  sqq. 

Iiulith.  XIII 10  :  percussit  (ludith)  bis  in  ccrvicem 
eius  {scil.  Holofernis)  et  abscidit  caput  eius  .... 
et  evolvit  corpus  eius  truncum. 

Imlic.  VI 36  sqq.  :  dixitque  Gedeon  ad  deum  . .  . 
ponam  hoc  vellus  lanae  in  area  . .. .;  si  ros  in 

solo  vellere  fuerit  et  in  omni  terra  siccitas 

Et  de  nocte  consurgens  expresso  vellere  con- 
cham  rore  implevit.  Dixitque  rursus  ad  deum  ; 
....  Oro  ut  solum  vellus  siccum  sit  et  omnis 
terra  rore  madens  e.  q.  s.  VII  22  :  insistebant 
trecenti  viri  bucinis  personantes.  Imraisitque 
dominus  gladium  in  omnibus  castris  e.  q.  s. 

Heg.  II 6, 3  sqq.  :  imposuerunt  arcam  doi  super 
plaustrum  novum  ....  David  'autera  et  ouinis 
Israel  ludcbant  coram  domino  e.  q.  s. 


Rqj.  I  5,fj  sq.  9  :  computroscebant  prominentes  cx- 
tales.  I  6,8  sq.  11  sq.  :  ct  posuorunt  arcam  dei 
super  plaustrum  .  .  .  Ibant  autem  in  directum 
vaccae  c.  q.  s, 

Daniel.  III 24  :  et  ambulabant  in  raedio  flammae 
laudantes  deuni.  ib.4:Ssq.:  incendit  (flamma) 
quos  reperit  iuxta  fornacem  de  Chaldacis.  An- 
gelus  autem  domini  .  . .  fecit  uiodium  fornacis 
quasi  ventum  roris  flantera. 


lon.  II 2  :  oravit  lonas  ad  dominum  douni  suum 
dc  vcntre  piscis.  ib.  11  :  et  dixit  douiinus  pisci, 
et  evomuit  lonam  in  aridam. 


Eerj.  III  21,17  :  Eiiam  Thosbiton.  III  21,28.  IV  1,3.  8. 
IV  2,9  :  dixitquc  Eliseus  :  Obsccro  ut  fiat  in  me 
duplex  spiritus  tuus  {scil.  Eliac).  ib.  11  :  ecce 
currus  igneus  ct  cqui  ignci  ...  et  ascendit  Elias 


ArCTuRLM  SllinNlo    \NTKKlUHrM. 


•10«l 


SinONII  CAllMINUM 

lollfret  ct  sci.ssaiii  linqiiens  pnj  niii- 

nere  iH-lleni 
hiHpidus    ardentes    auri<,M    intraret 
habenas. 
XVI  ;{;'). s-(/f/.  :  quifiue   etiam   llcliaiii   terris    niissiin' 
sccuiuluin 
Zachariae    iusli    liii;,'uaiii    placatc 

ligasti, 
ilum   faceret   scriiin    rii;,'o.^a  |iiici|>cim 
[latrem 
XVI43.s'77.  :  <|iii    visum    caecis,    gre.ssuin    (iiio<|iic 
rciUlere  claudis. 
aiKlituin  surdis,  inutis  laxarc  loi|iicl;iiii 
suetus  ail  hoc  etiain  venisti,  ut  iiioitii;i 

niembra 
lecto,   .sandapi!;!.    tumulo  consurgere 
possint. 
X VI  ."i(!.s(/.  :  cliiro<,'raphon  illum. 

quo  perva.sus  homo  cst,  li;icc  comiicn- 
satio  rupit. 
XVI  70  :  plectro  .  .  .  imp;ire.    cf.  c.  XIV  27. 
XVI7f)wjf.  :  cuin  Procyon  lureret,  cum  .solis  torri- 
dus  ignis  (c/:  c.  XXII  182.  XXIV oi : 
rabidi  leonis  aestus) 
flexilibus  riniis  sitientes  scriberet  agros. 
c/:  II  2,1. 
XVI85.s'7.  :  derigui  .  .  .  atque  .  .  . 

tin.xit  . .  .  reverentia  vultum. 
X\'i;tl  :  inhospita  tesqua. 
XVI  126  :  bibat  auribus. 


XVI  128  :  seniper  Honoratus. 


pcr  tiiil.iuciii   iii  laelum.    ih.  l.i  :   lcvavit  p;iiliuiii 
Kli;ic.  (piod  ceciderat  ei. 


JjKc.   I  17  :   pr.icccilct  ;iiitc   illiiiii   iii   s|iiiitii   .i    \ii- 

t.itc-    Kli;ic.     .!/(«/.  IV.-).     .y,tlH,.  W  II. 
J.,iic.  1  20  :  ct  ecce  eris  t;icens  c.  (/.  s. 


Miillli.   XI;'):  caeci  vident,  claudi  ;iiiii»ui.tiit 

siiiiii   ;uidiunt.  iiiortui   resurgunt. 
Ixn.  XXXV  ,").     (•/:  .!/((///(.  IX  2.s(/(/.     /.(/(.  \  li  i2.s(/'/. 
/(>//.  XI  17.s(/(/. 


Coloss.   II  14  :  delcns  quod  ;idversus  nos  er.it  chiro- 
gr;ipliuiii  decreti. 


Ilur.  c.  111  2!'.1S  .s//(/.  :  iaiii   l'rocyon   lurit    et  stella 

vesani  Lconis  sole  dies  referente  Hiceo.s. 
Slnt.  Tlieb.  XI;j14:  arvaque  ...  scribit. 


Stat.  Ach.  1  nm.sfjf/.  :  deriguit  (c/'.  Thcb.  \ :m.  IX  'M\] 
....  I;ix  . .  in  vultus  .  .  redit  . .  .  tingit. 

Jlor.  cih  l  14,1!)  :  inhospit;i,  tosqu;i. 

Stat.  silv.  \  2,bH  sq.  :  iiilie  ...  ;iuribus.  JJor.  c. 
1113,.32  :  bibit  aure.  Oikl.  trist.  1115,14:  auri- 
bus  illa  bibi. 

Claud.  I  261  :  semper  honoratus. 


XVII8:  argenti  nigri  [londera.     cf.  Vlll  7,1. 
XVII  10  :  tortilis  ansa. 

XVII  11  :  feixula  sunt  nobis  mediocria.     cf.  12,6. 
XVII  1.']  :  panes  Libjx-a  solitos  flavcscere  Syrte. 
XVII  Ibsq.  :  vina  mihi    non   sunt  Gazctica.  Chia, 
Falerna 
quaeciueSaraptanopalmitemissabibas. 


Orid.  Her.  XVI  2;)2  :  tortilis  . . .  an.sa  (seil.  poculij. 

Lftmpriil.  Alex.  Serer.  34  :  pocula  mediooria. 

Vcrf).  echif/.  IV  28  :  molli  . . .  flavescet  canipus  arista. 

IJor.  c.  I  20,1  :  vile  potabis  . .  .  Sabinuni.  ib.  iisqfj. : 
Caecubum  .  .  .  ^u  bibes  .  .  .  mea  nec  Falcrnac 
temperant  vites  neque  Forniiani  pocula  coUes. 


XVIII  3.s(/.  :  aemula  Baiano  tolluntur  culmina  cono 
parque  cothurmito  vertice  fulget  apex. 


X  VIII  7  :  dives  Campania. 


Mati.  IV  25,1  :  aemula  Baianis  Altini  litora  villis. 
J^lin.  IX  l^Isq. :  altera  (.scfV.villa)  ...  more  Baiano 
lacum  prospicit,  altera  aeque  niore  Baiano  lacum 
tangit.  itaque  illam  tragoediain,  hanc  a[ipcllare 
comoediam  soleo;  illani,  quod  quasi  cothurnis, 
hanc,  quod  quasi  socculis  sustinetur. 

Sil.  VIII526a(][.  :  dives  ...  Campania. 


XIX  2  :  ut  solidet  calidam  frigoi-e  lympha  cuteni. 
cf  II  9,9. 


XXI  4  :  namque  ;inimae  no.strae  portio  maior  eras. 


Rutil.  I  426  :  animae  portio  magna  meae.    ib.  493  : 

nostrae  pars  maxima  mentis. 
Stcd.  silv.  III  2,7  .s^.  :  atque  animae  partem  . . .  nostrae 

maiorem.    Hor.  c.  II  17,5. 


SlDONIUS. 


52 


410 


LOCI  SIMILES 


iSinOXII  CABMIXIM 

XXII  §  '2  :   IMioobuia   Anthedii    inei   pertaniiliareni. 

cf.  VIII  3,3. 
XXII  ^  3  :  vestigia  . .  .  adorante.s. 

:  corani    canoro  cvorno    ravum    ansoroni    pro- 
titeniui'. 
(■/:  IX  2:2. 
XXII  I  :  Bistonii  .stabuluni  rt^is,   liusiridi.s  aras. 


XXII  2  :   .\ntipliatao  niensa.s. 

XXII  ;>  :  uon  pandat  carbasa  tandi.    cf.  c.  11  r^^JT.sv/»/. 

\ll  li  sqq. 
XXII  12  :  ergo  agc.  Pieria.s,  Erato. 

ib.  20  :  pande  igitur  cau.sas,  Erato. 
XXII  IS^.  :  cuni  lorte  Garunina 

huc    redeuntc    veni.s    pontumque    in 
fluminc  sulcas. 
cy:  c.  VII  395*^2.    XXlimxqq.   VI  1112,5. 
XXII  22  :  sagittiferas  {cf.  VII 17  c.  16)  . .  populatus 

Ervthras. 
XXII  23  :  vitc  capistratas  cogebat  ad  cs.seda  tigre.s. 


XXII  2bsq.  :  niarcidus  ipse  .  .  .  madet  .  . 

sudati  de  rore  meri. 
XXII  2i} sq.  :  caput  aurea  rumpunt  cornua. 

XXII  21».svjr.  :  iert  tempus  . . . 

veris   opes  rutilosque  ligat  vinderaia 
flores. 
XXII  31  :  cantharus  et  thyrsus  dcxtra  laevaque  fe- 

runtur. 
XXII  33  :  dulce  natant  oculi. 


XXn  37  :  Bassaridas  {cf  c.  V  497),  Satyros  e.  q.  .s. 


XXII38  :    Silenus    iam    nuniine    plenus    alumno. 
ib.  220  :  hic  multus  tu,  fratcr,  eris.    ih.  231  sq. 

XXII  42  :  inpexam  faciem.    (cf.  IX  13  c.  ult.  43.) 
XXII  44 .s(/. :  coniectas  in  vincla  manus  {scil.  (langis) 
post  terga  revinxit  pampinus.  ih.  68. 
XXII  .50:  post  perdita  cinnama  Phoenix. 

cf  c.  VII  SoSsq.    XI  125. 
XXII  57  :  virides  violis  halare  catenas. 

cf.  c.  XXII  44 .sg.    II 412. 
XXII  66  :  Aonia  venientem  Delion  arce. 

ib.  96  :  Aonios  colles. 
XXII 67  .sv/. :  grypas  et  ipse  tenet  (cf.  VIII  9  c.^sqq. 
c.  II 307  sq.) :  vultus  his  laurca  curvos 
fronde  lupata  ligant  e.  q.  s. 
XXII  T2sq.  :  aetemmn    nitet  ipse  genas;    crevere 
corymbis 
tempora.    cf.  VHI  9  c.  11. 
XXII  74  :  dulcedine.    ef.  IV  3,4. 


Sfdt.    Tlicli.  -Xll  S17  :  vestigia  sonq>er  adora. 

Vcrfi.  cclop.  IX  35 .sr/.  :  vidoor  .  . .  argutos  inter  stre- 

pcrc  anser  olores.    Symni.  1  1,4  :  liccat  inter  olores 

canoros  anserem  strepere. 
Stat.  Theb.  XII  155 .s^.  :   inniites    citius    Busiridos 

aras  Odrysiique  fainoni  stabuli.     Lucan.  II  163  : 

Bistonii  stabulis  .  . .  tyranni. 
Ei(til.  I  3S2  :  liospite  .  .  .  dirior  Antiphate. 
Stat.  silr.   I  3,84 .sfj'.  :  litusquc    crucnti    Antiphatae. 


Slat.  Tltd).  VII  628  :  nunc  agc,  rieriac.  siJc.  1 2,46 .s^. : 
sed  quae  causa  ....  Erato  . . .  doce. 


Stat.  Ach.  121  :  po[)nlatus  Amyclas. 

Ve)'().  Acn.  VISO^.s^.  :  qui  pampinois  victor  iuga 
flectit  habenis  Libcr,  agens  celso  Nysae  de  ver- 
tice  tigris.  Orid.  Hcr.  II 80  :  capistratis  tigribus. 
Chmd.  VIII  (505. 

Stnt.  Tlich.  IV  652  :  marcidus.  ,S'(7.  VII  191  :  dulcis 
odoratis  huinor  sudavit  ab  uvis. 

Sil.  XIII  332:  ac  j^arva  crumpunt  rulncunda  cornua 
fronte. 

Stat.  Ach.  I288.sr/.  :  veris  opes  .  .  .  fronde  ligare 
conias  et  spargere floribus  hastam.    Sil.YlIlQisq. 

Sil.  VII  196s(/.  :  dextraque  pependit  cantharus  ac 

vitis  thyrso  delapsa  virenti. 
Stat.  Tlieh.  IX  702  :   dulce    nitent    visus.      Claud. 

XXXI 41 :  dulce  micant  oculi.   Vefrg.georg.  IV 496  : 

natantia  lumina. 
Ovid.  inet.   IV  25  :   Bacchae    Satyrique    sequuntur. 

Claud.    Vni  608  sg.  :    Satyri    circum    crinemque 

solutae  Maenades. 
Stat.  silv.  in  1,41  :  multo   fratre  madentem.    Ovid. 

met.  IV26sg'.  :  quiquc    senex  fei-ula    titubantes 

eljrius  artus  sustinet. 
Stat.  Ach.  I  328  :  inpexos  . .  .  domat  . . .  crines. 
Cland.   VIII  &){}sq.  :  astringunt  hedcris  victricibus 

Indos,  cbrius  hostili  vclatur  palmite  Ganges. 


Verg.  ffeorg.  lll  11 :  Aonio  rediens  deducam  vertice 

nmsas.    Stat.  silr.  V  1,113:  Aonio  . . .  in  vei-tice. 
Claud.  XXVIII  30. sr/.  :  at  si  Phoebus  adest  et  frenis 

grypha   iugaleni  Kiphaco  tripodas  repetens  de- 

torsit  ab  axe. 
Sil.  VII  Idisq.  :  nitentc;n  lumine  purpurco  frontem 

cinxere  corymbi. 


AUCTORUM  .SIDONlo  ANTKKloHrM. 


III 


SIDONII  CABMINUM 

XXII  87 .•«/.:  te  cretus  Ecliione  nfinpe 
abnegat  esse  deuni. 

XXII  94.S5.  :  Pentheia  mater. 

aniplius  ut  1'uriat. 
XXII  97  .s^.:  cum  patris  extincti  thalamis  potietur 
adulter. 
frater    natoruni,    roniun.\    p^enetricis 
haliendus. 
XXII  lOl  :  est  locus  . . .  rjua. 
XXII  lUl.sY/.  :  rupe,  Garumna  rotate, 

et  . . .  (jui  simili  . . .  in  aeqnoni  lapsu 
....  Durani  muscose  ....  conlunditis 
amnes. 
XXII  \Q'}>iqci.  :  currit  in  adversum  hic  pontus  mul- 
toque  recursu  e.  q.  s. 
cf.  c.  VII31»r).sY/.    XXII  18.s«7.   Vin  IJ."). 
XXII  107  :  at  cum  summotus  (sc//.  pontus)  lunaril)U.s 
incrementis. 

XXII  lOSs^.  :  ipse  Garumna  suos  in  dorsa  recolUgit 
aestus, 
praccipiti   Huctu  raptim  redit  e.  q.  .s\ 
XXII 113  :  fixcit  sibi  litora  ripas. 

XXII 115  :  aethei-a runipens. 

XXII  130sq.  :  scrupeus  (cf.  VIII  G.1-2)   ....  latrare 

. .  pumex  incipit. 
XXII  133,s<jr.  :  et  saepe  iocoso  hulit  naufrai^io. 

cf  112,19. 
XXII  \31.<iqq.  :  puniceo  . .  .  livor  in  antro 
Synnados,  et  Nomadum  .  . . 
.  .  herbosis   quae    vernant  marmora 

venis; 
candentem  ....  Caryston ; 
vilior  . . .  purpura  e.  q.  s. 
cfc.YSlsq.    XI\Ssq. 
XXII  l.^)4.sY/.  :  ipsa   diem    natum  cernit   sinuaniine 
dextro, 
fronte  videns  medium,    laevo  visura 

cadentem. 
non   perdit  quicquam    trino  de  car- 

dine  caeli 
et  totum  solem  lunata  i^er  atria  servat. 
cf.  II  10  c.  7  :  ortum  prospicit.     IX  13 
c.  alt.  11  :  diem  cadentem. 
XXII 158  :  tridentiferi  lovis. 


XXII  IGl  :  sanguineo  de  rore. 

XXII 102  :  occisis  vivit  pictura  quadrigis.  cf.c.  XV 9. 

XXII 174  :  Mygdonio  . . .  Oargara  snloo. 

cf  c.  VII 147. 
XXII  177.s<jr. :  populis  . . .  glandem  linquentibus  olim 

fulva  fruge  data.     cf.  c.  IX  182  sq. 
XXIT  179  :  porticus  ad  gelidos  patet  ....  aestiva 

triones. 
XXII 1S2  :  ora  Leonis.     cf  c.  XVI  79.  XXIV  54. 


DrUl.  mti.  III  520  :  Echione  natus.  ib.  513  sq.  : 
spernit  Echionides  tiimen  hunc  ex  omnibuH 
unus  contemptor  siipcruiu  Pentheus. 

Senec.  Oeil.  (JIH  :  furiljunda  Agave.  Orid.  met. 
\\\H)\sqq. 

Scnec.  Oeil.  ().35  .«</</.  :  nefandos  occupat  thalamoH 
|>atris  ....  fiatrcs  silji  ipse  genuit.  cf.  Siqth. 
O.  T.  121.-). 

Stat.  Tlieh.  II  IJ^.^ir/.  :  est  locus  ....qua.    silr.  V  1,222. 

Aiisini.  XVIII  'J.iiVisq.  :    Dnrani   de  montf  volntus 

aiiinis per   saxa   rotantia   latf  in  inare 

liuri)ureum.     V^ery.  ecloff.  VII  45:  inuscosi  fontes. 


C/iiikI.  XXVIII  497. s7/f/.  :  miiic  amne  secundo.  nunc 
redeunte  ....  nudataque  litora  fluctu  dcserit, 
Oceani  lunaribus  aemula  damnis. 

Claiul.  V  l\3sq.  :  quosque  rigat  retro  pernicior 
unda  Garumnae,  Oceani  pleno  quotiens  impel- 
litur  aestu. 

Ovid.  met.  I  42  :  pro  ripis  litora. 

Stat.  Theh.  I  354  :  rumpitur  aether. 

CluHcl.  XXI  ()1  :  quae  fluctibus  insula  latratV 
cf  XXXIII 148. 

Auson.  XVIII  2,217. s<jr.  :  pugnasque  iocantes  nau- 
machiae  e.  q.  s. 

Stat.  silr.  I  5,36  sgi/.  :  Nomadum  docisa  ....  p\ir- 
pui-a,  ...  quam  Synnados  antro  ...  maculis  li- 
ventibus  e.  q.  s.  ib.  .'3!t  :  niveas  (venas)  . . .  ruj^es. 
ib.4\  :  Synnada.  silr.  II 2,8(5 .sy/.  :  vena  ...  Syn- 
nade.  ib.  89  :  candida  purpureo.  ib.  91.s«jf.  :  quod 
viret  et  molles  imitatur  rupibus  herbas,  liic 
Nomadum.     ib.  93  :  Carystos.     cf.  I  5,34. 

Plin.  II  17,23  :  solem  . .  .  servat.  ib.  20  :  solem  .  . 
prospicit.  ib.  8  :  cubiculum  in  liapsida  curvatum, 
quod  ambitum  solis  feuestris  omnibus  sequitur. 
Orid.  mct.  XI594sy|[.  :  oriens  mediusve  cadensve 
1'hoebus.  cf  Stat.  silr.  11  2,45  .s^.  :  haec  domus 
ortus  aspicit illa  cadentem  e.  q.  s. 


Clatul.  XVII 282:  lovis  aequorei.    X  175.s^.  :  soror 

Amphitrite    nostro    nupta    lovi,    et   a^yud  alios. 

Orid.  met.  VIII  59G  :  tridentifer. 
Verg.  Aen.   XII  339  sq.  :   rores    sanguineos.      Stat. 

Theh.  n673.s<ir.  :  cruentis  roribus. 
Claud.  VIII  590 sg.  :  picturatumque   metallis  vivit 

opus. 


Plin.  V6,29  :   aestiva   cryptopoi-ticus.     Ovid.    met. 
II 171  :  gelidi triones. 


52^ 


412 


LOCl  ST:\riLES 


SIDOXII  CABMIXUM 

XXll  i;i( >. >>•(/.  :  ariUMilis  perit  uiula  nlolii 

spavijit  lentatuui    iicr   luluiiiia    tota 
vaporoui. 
c'/:  II  ±4. 

XXII  19S.svj[.  :  staniino  tiilvo  praegnantis  tnsi. 
XXII  L'OG:  saxea  silva.     t/.  II 10  c.  JL 
XXII  ^US.^jg.  :  fu.silis   euripus   ]n-oi>ter;    oailii   niula 
superne 
ante  fores  peiulente  laeu. 

XXII  ;?17:  ireniiuaui  ...  ail  Arcton. 

XXll  220  :  liie  uiultus  tu.  frater,  eris.   c/'. c.  X X 1 1 38. 

XXII  222  :  nniltioavus  . .  .  fornix. 

XXII  2:33  :  Parnase  bivertex.    cf.  IX  L')  c.  27. 

XrfCII  §  r»  :  inter  scyphos  et  aniystidas. 

:  suhveneris  verecundiae  nieae,    si  in  sobrias 

aures  ista  non    venei-int  :   nec   iniuria    hoc 

....  Hagito.    cf.  IX  13,f). 

XXII  §  t> :  cnlpaniluni,  quod  epigrannnatis  excesserit 
paucitatem,  istuiu  ....  patet  ...  neque  .. 
quicquani  de  Papinii  nostri  silvulis  lectitasse 
e.  q.  s. 

:  ille  ...  ut  lyricus  Flaccus  in  artis  pocticae 
voluniine  praecipit  {cf.  A.ss-.  mme  p.  14), 
niultis  isdemque  purpureis  locorum  connnu- 
ninm  pannis  semel  inchoatas  luaterias  de- 
center  extendit. 

:  haec  me  ad  defensionis  exemphuu  posuisse 
sufficiat,  ne  haec  ipsa  longitudinis  (U'pre- 
catio  longa  videatur. 


Staf.ftilr.  I  5,58  ,s(/.  :  hinguidus  ignis  inernit  aedibus 
et  tenuem  volvunt  liypocausta  vaporeui. 

P/iii.  1117,9:  conceptum  vaporem  sahibri  teuipe- 
ramento  huc  illuc  digerit  et  ministrat.  cf.  Senec. 
cp.  i)0,2r). 

Tiir.  II  f);")  :  tcnui   liraeguatcui  staiuiue  fusum. 

]'liii.  \  C}.23fi(i.  :  fenestris  ...  aliis  despicit  ..  ante 
l)iscinaau.  quae  fenestris  servit  ac  subiacct,  stre- 
pitu  visnque  iucundam :  nam  cx  edito  desiliens 
aqua  suscepta  marmore  albescit.    13,1  :  Euripus. 

Orid.  met.  III  45  :  geminas  . . .  Arctos. 

Sl((t.  nilr.  III  1,41  :  multo  fratre  madentem. 

Orid.  viet.  VIII  5(52  :  puniice  multicavo. 

Stat.  Theb.  I62S sq.  :  biverticis  .  .  .  Parnasi. 

ITor.  c.  136,14  :  Threicia a.mystide. 

Aii.^ton.  XXVI  \,2lffq.  :  set  tu  quoque  hoc  ipsum 
paulo  hilarior  et  dilutior  lege  :  nanu|ne  iniurium 
est  de  poeta  ma.h^  sobrio  l(^ctorem  alistemium 
iudicare. 

Stat.  silr.  II  pvaef.  :  a  me  leves  liljellos  quasi  epi- 
grannnatis  loco  scriptos. 


ITor.  a.  p.  li  .'tqq.  :  inceptis  gravilms  ph-rumque 
et  magna  professis  purpureus,  late  (lui  splendeat, 
unus  et  alter  assuitur  pannus. 


Pli7i.  V  (),44  :  verum  illuc  uude  coepi,  ne  secundum 
legem  meam  iure  reprehendar,  si  longior  fnero 
in  hoc,  in  quod  excessi. 


XXIII  2  :  columen  decusque  morum. 

ih.  10  sq.  :  decus  . . .  columen  salusqne. 
cf  VIII  5,1. 
XXIII  lO.sr/.  :  nam    cum   carmina   postules  diserte, 
suades  scribere,  sed  facis  tacere. 


XXIII 
XXIIl 
XXIII 


XXIII 
XXIII 
XXIII 
XXIII 


12  :  quadi-upedante.    cf.  ih.  330. 

13:  Phocida. 

^S.iqq.  :  blando  fenore  SoUium  ligasti. 

usuram  petimurque  reddimusque; 
nani  quod  cai-mine  pro  tuo  rependo, 
hoc  centesima  laudium  tuarum  est. 
cf.  II  10.5. 

46  :  Lenaeum. 

56  :  barri.     cf.  III  13.6  :  aures  .  .  .  barrinas. 

M  :  a.saroticis  lapillis. 

77  :  laus  e.st  amplior  amplior  cicatrix. 


XXIII  99 s^. :  rigorque  Romanus  fuitAttico  in  lepore. 

XXIII  101  :  Miletius  .  . .  Thales.    cf.  c.  II  157.  XV44. 
XXIII  102.s(jf.  :  Lindi  est  notus  (^m  Cleobulus  inter 

arces.    cf.  c.  II 158.    XV  45. 
XXIII  lo4  :  qui.  Periandre,  de  Corintho  es. 
cf  c.  II  15!).    XV  46. 


ITm:  c.  II  17,4  :  decus  columenque  reruiu.    1 1,2. 


^n.so».  PJ  XI2sg.  :  nam  qui  ipse  facundus  et  mu- 
sicus  editionis  alienae  prolectat  audaciam,  con- 
silio  quo  suadet  exterret. 

Ver(j.  Aen.  XI 614  :  quadrupedantum. 

Lucan.  IV256.sg.  :  Phocidos  ...  Massiliae. 

Plin.  IX  28,5  :  mitte  (sc«7.  litteras),  adpositis  quidem 
usuris,  quas  ego  (num  parcius  possum?)  cen- 
tesimas  computabo.  Syinm.  1 14,1  :  sermonis  mei 
largam  poscis  usuram,  qui  nihil  litterati  fenoris 
credidisti? 

Verg.  gearg.  II  529  :  Lenaee. 

Hoi\  epod.  12,1  :  nigris  .  .  .  barris. 

Stat.  silv.  1 3,56  :  asarota. 

Claud.  XXVI  482  :  quos  plagis  decorat  numerosa 
cicatrix.     ih.  586  .sg. 

Stat.  silr.  III  5,93 .sy/.  :  lusus  Hbertatemquc  .... 
quam  Koinanus  honos  et  Graia  licentia  miscent? 


AUCTOUr.M  SIDONIO  ANTKIfK  UUM. 


4i:{ 


SinONII  CATmiKUM 

XXIII  KC)  :  quciii  deilfiat,  Bias,   I'riem'. 

cf.  c.  II  KJl.    XV  48. 
.X.XIIIKX):  Pittaco,  Lesbius  soiilii.stcs. 

cf.c.  II  1(52.    XV  49. 
XXIII  KiT.sv/.  :  qui  tetricis  potcns  Atlicnis 

vincis  Socraticas.  Solon,  paliicstras. 

cf.c.lWm.    XV  47. 
XXIII  K)lt,s(/.  :  Tyiulareis  satns  Tlicrapnis,   ('liildii. 

(/;  c.  II  ic.;3.  XV  no. 

XXIII  111':  (JIirysii>i)us  ...  e.K  acorvo. 

.X.Xlll  l:*.'is7.  :  ip.^^as  Musas  non  ita  nmsiiiis  ]iiit;nrs. 

cf  1V:5.!I. 
.XXill  l.il  :  polibat. 
XXIII  l.'J2  :  /niyrnacao  cniv  doctus  olliciMao. 

«•/•.   Vli  17.1). 
.X.XIII  l."i7s(/.  :  (|Mi    l'iiiHlii)Miaiii   iiKivobiit   artc 
orator  cavcani  tiiiiiultuosus. 
{ib.  l;!")  :  toiTons  Iloiodotus.) 
.X.XIII  111  :  vir  soiii])or  iiopularitato  croscons. 

cf  c.  IX  m).    XXIII  400. 
XXIII  Wl :  fjui  brevitato,  Crispo,  ]io]les.  cf  c.  II  lilO. 
XXIII  1;">7  :  HoIIospontiaco  paroni  Priapo. 
XXIlIl»i2  :  celsos  Seneca.s.     cf  c.  IX2;K)sr/. 
XXIII  Kj;3  :  quein  dat  Hilbilis  alta  Martialeni. 
-XXIII  ISfi.sY/r/.  :  cum   dulces  animata  saxa  chordao 
ferrentper  Rhodopen  trahente  cantu 
et  vensa  vice  fontibus  lij^atis 
terras  currero  cogerent  anhelas, 
nec  non  Hismara  solibus  piitoront 
aurita  chelyn  expotonte  silva 
et  nulli  resolubiles  oalori 
curvata  ruerent  nives  iib  (Js.sa, 
stantera    aut    Strymona    Bistones 

viderent, 
cura  carmen  rapidus  latox  sitiret. 
cf.  c.  n  71  sf[q.    XVI 3.<!(/. 
XXIII195.s^.  :  Peliaco  .  .  .  biraembri   .  .  .   duplicis 
. . .  magistri.   c/ c.  XIV  29.    V.543.sv/. 
XXIII  2(10 :  .A.mphrysi  ad  fluvium  deus  bubulcus. 
XXIII  204s</.  :  iara  prinio  tenero  calenteni  ab  ortu 
excepere  sinu  novoni  sororos 
. . .  vagientein. 

XXIII  207  :  tinxerunt  vitreae  vixdo  Hippocrones. 

XXin208:  loquacis  undae.     cf.  c.  XIV  7. 

XXni  236  :  taraquam  liomuloa  satum  Subura. 

XXIII 237  .s(/.  :  linguao  Argolicae  rotunditato 

undantem. 
XXIII 243:  Chunus,    Sauroraates,  Getes,  Gelonus. 

cf.  c.  VII  23(5 sg. 
XXIII  251s(/(/.  :  ut  fastu  posito  ..  .  tyrannus 

. .  .  lunatum  tibi  flocteret  tiaram. 

cf  c.  II  51. 
XXIII  2G6  :  Arcitenens.     cf.  c.  I  7. 
XXm272:  Aeetias. 
XXIII  273  :  ferusque  Phasis. 


/Vj-.s'.   VI  SO  :  ( 'liiysiji]io,  tiii   liiiltor  accrvi. 


Tm/.  Aeti.  VIII  bid  :  iKilibiiiil.    ///.  KiO  :  v.-stibat. 
/Vrs.  III  ;iO  :   iii  cntc   iinvi. 

fiir.   W   (Xj   127  sY/.   :    i|iiciii     iiiinilpaiilnr     .Mlicnin 
torrentoiii    ct    plcni    modorantom    fronii   thcatri 

III  74.       Slill.   Tlirh.    l    \'i:)  :    ciUciic   idisscMsiisl 


Pilron.  /^2nl.l5:   llc||cs])ontiacus  I*riapus. 

Miirl.  I  49.;J  :  altara  ....  Kilbilin.  X  lOl.C,.  I(;i.l2. 

CluiiiJ.  XXXIV  X^sqq.  :    pigrior    astrictis    torpuit 
Ilebrus  aquis,  porrexit  Rhodope  sitientes  cnrmina 
rupes.  excussit  golidiis  jironior  O.ssa  nives.    .\rdua 
nudato  descendit  populus  llaeino  v.q.s. 
Orkl.  met.   \>^Asqq.    \\:\  sq.    XI  1  sr/. 


Verg.  fjeorf/.  III  2  :  pastor  ab  Aiuphryso. 

Stat.  .<iilv.  II  l,SGsqq.  :    natura    protinus    .   .    ])riiiio 

murmure  .  .  vagienteni  blando  Calliopo  sinu  rc- 

cepit.  V  ;3.121.s</.  :  protinus  exoi-to  doxtruni  risero 

sorores  Aonides. 
Slat.  silr.  V  3,123  :  imbuit  anino  sacro  .  .  .  bUmdus 

Apollo. 
Stat.  silr.  I  2,()  :  vocalera  . .  .  undaiM.    V  5,2  :  voca- 

libus  undis. 
Mart.  XII21,5.sY/.  :   nulla    noc    in    media    certabit 

nata  Subura,    noc  Capitolini   collis  alurana  tibi. 
7/o?-.  a.  p.  323 .s</.  :  Grais    dodit    ore   rotiindo   Musa 

loqui. 
Stat.  Ach.  II  133  :  Siiuroraatos  .  . .  Getes  . . .  Gelonus. 


Orid.  uiet.  VII  9.     ih.  320  :  Aeetias. 
Stat.  silr.  I  (),55  :  ferumque  Phasim. 


414 


LOCI  SIMILES. 


XXIII 
XXIII 


SIDOmi  CABMINUM 

277  :  sive  prandia  qnis  refert  Tliyestae. 
cf.  c.  IX  llO.sgr/. 


7S  >^qq. 


Philoiiiela     torva, 


sen    vestros , 
planctus. 
discerptnm    ant   ]Hiernui  cilinni- 

que  tactnni 
iamiam  coniugis  iunocentioris. 
XXm  2S3.s(^.  :  turris  T>anaae  .  .  . 

inni    nniltuni    plnvio    rigata     censn 
est  e.  q.  .s. 
cf.c.XWoi^q.    WVasq.    XI8;».s5. 
28i1s(7. :  in  catenas  ...  Leniniacas.   c/".c.  XI 33. 
29I.S5.  :  caputque  saetis  et  tergum  asperat. 

cf.  c.  XVlOsg. 
29t)S(]'.  :  sen  Perseia  virgo  vindicata 

. .  .  liarpe  coningali.     ef.  c.  VII  35. 
299  :  ad  Pergaraa  .  .  .  bilnstre  bellnin. 


XXIII 
XXIII 


XXIIT 
XXIII 


XXIII 301  :  sclioenobatas. 
XXni302  :  cannas.  '  cf.  c.  I  10. 

XXIII 307  :  lanus bifrons.     cf  c.  YII  lOsr/. 

XXIII  313  :  Elei  . . .  canipi. 
XXI1I315  :  et  iam  te  urna  petit. 

XXIII  321  :  premens  habenas. 

XXIII  326  :  iubasque  tortas. 

XXin328s(jr.  :  iuvantque  blandis  ...  plausibns. 

XXIII 330  :  qnadrupedantibus.     cf  c.  XXIII 12. 

XXIII  331  sqq. :  illi  ad  clanstra  fremunt  repagulisque 
incumbunt  simul  ac  per  obseratas 
transfuniant  tabnlas  et  ante  cnrsnm 
canipns    tlatibus    occupatnr    absens 

fc/;c.  VII  278.  3G7sfi.;. 
impellunt,   trepidant,  trahunt,  re- 

pugnant 
....  timent  . . .  inquieto 
duratum  pede  stipitem  flagellant. 

XXIII  339  :  murmui-e  bucinae  strepentis. 

XXIII  340sY/.  :  vocans  quadrigas 

etfundit  celeres  in  arva  currus. 

XXIII  342. sv/f/.  :  non  .sic  fulminis  impetus  trisulci, 
non  pulsa  Scythico  sagitta  nervo, 
non  sulcus  rapide  cadentis  astri. 


XXIII  345 .sg.  :  non  fundis  Balearibus  i-otata 
. .  .  plumbea  .  .  .  procella. 


XXIII  .346  :  liquidos  poli  meatns. 

XXIII  3r><j.s^.  :   instant  verberibus  .  .  .  et  pectora 
prona. 


XXIII  356  :  iam  vos  ex  oculis  velut  volantes. 

ib.  349  :  pulvere  sordidatur  aer. 
XXIII  364  :  gyri.     ih.  372  :  gyrum.    ih.  397  :  gyro. 


Mart.  X  35,<)  :   diri    prandia   nec   refert   Thyestae. 

Vcrfi.  ecJof).  VI  79  :  qnas  illi  Philomela  dapes,  quae 
dona  pararit  (qKcie  de  Procne  norrari  solcnt). 


Orid.  ainor,  II  12,9  :  Pergama   cum    caderent  Ijello 

superata  bilnstri. 
lur.  III  77  :  schoenobates. 


Verfj.  fjeorfj.  III  202  :  Elei  ...  campi. 

Symm.  rel.  9,6  :  electionem    mox    urua    tribnebat. 

cf.  Claud.  XXVIII  5. 
Stat.  Tlieh.  VI  417  :  pressis  ....  habenis. 
Stat.  Theb.  VI  402  :  torta  iubarum. 
Lucan.  1 293s(/. :  qnantum  clamore iuvatur . . .  sonipes. 

Stat.  Theh.  VI  398s(/2.  :  impulsi  nequeunt  obsistere 
postes  chiustraque,  compressae  transfumat  an- 
helitus  irae  ....  pereunt  vestigia  mille  ante 
fugara,  absentemque  ferit  gi-avis  nngula  campuni. 
ih.  394  :  pugnant  exire  paventque.    Lncan.  I  295. 


Stat.  Theh.  VI 404:  Tyrrhenum  murmur. 

Verg.  georg.  l^)12sq.:  cnm  carceribus  sese  etfudere 

quadrigae,  ....  neque  audit  currus  habenas. 
Stat.  Thel).  VI  406  sqq.  :  quae  bello  sic  tehx  volant, 

quae  nubila  caelo?  ...  est  minor  impetus  igni, 

tardius    astra   cadunt.     Senec.   Herc.   Oet.   1994: 

fnlminibus  . .  .  trisulcis.  Oind.  amm\  II  5,52  :  tela 

trisulca  lovi.    iifcan.  1 230.    Senec.  Phoen.42Ssqq. 
Lucan.   I  229  .s(/.  :   torto    Balearis    verbere   fundae 

ocior.    Verf/.  fjeorfj.  1 309  :  Balearis  verbera  fundae. 

Ovid.   met.    II  727  S(/.  :    cum   Balearica    plumbum 

funda  iacit. 
Stat.  Theh.  III 504   :    liqnidoque    polura    complexa 

meatu. 
Verfj.   fjeorg.   III  106  :   illi    instant    verbere    torto. 

Stat.  Thd).  VI  475  :  fervidus  instat.     Verfj.  Aen. 

V  147  :  pi-onique  in  verbera  pendent.    Stat.  Theh. 

VI  416  :  prono  iuga  pectore  tangunt.    ih.A2\sq. : 
insibilat  aer  verberibus. 

Stat.  Theh.  VI 411  :  et  iam  rapti  oculis,  iam  caeco 

pulvei'e  mixti. 
Stat.  Theh.  VI  444  :  gyros. 


AUCTORUM  SIDONIO  ANTKKTORUM. 


415 


SIDONII  CAIUIINUM 

XXIJi;j(3:»:  cunu  ...  intus  acto.  ,S7a/.   Tluh.    VI   J41  :  iiit.iius    .lu.tis   ...    halKMiis. 

ift.  47!». 
XXIII  .•J7():  (luplicatus.  Shit.   Thch.   VI  1-17  :  duplicantur. 

XXJIiy7;J:  instal.antalii  niiuui  atiiuu  vocc.  ih.WM.       Shit.    Tluh.   VI  ICU.sy/.  :  ncc   iaui  .snfficiunt  ..  .  vor- 

Ijora;    voce    nonnnilnis.iuo    cient.       IV;y/.    tinini. 


XXIII  y7J.sr/.  :  deciduis  in  arva  <,'utti.s 

rectoruni  alipoilunique  .suciur  ilmt. 

XXIJj;)7(i:  fra<,'or  faventuni.     ih.   11(5:  rriij,'or. 

-XXJII  ;)77.sv7.  :  atque  ip.sis  pariter  viris  o<[uisque 
fit  cursu  calor  et  tiniore  Irigus. 

XXJJJ  ;!iSl,sf/.  :  nun  valens  .soquontuni 

jjondus  ferrc  prior. 
XXJJi;i92:  raptans  Oononiauni  tronicnte  l'isa. 

cf.  c.  lliWsrjq. 
XXIJI;594:  conipenfJia  fioxuosa  nietae. 
XXni;J!t5:  unus  duni  proniit. 
XXJll  400  :  alter  dum  popularitate  <^audet. 

cf.  c.  JX300.    XXJIJ14J. 
XXIII  402  :  obliquat  itor. 
XXJII  40(3  :  speran,s  anticipasse  iani  prioroni. 
XXIII  -kiOsq.  :  quantum  nec  reboant  .... 

Doris  Trinacris   aut  ....  l'ropontis. 

cf.  c.  VIII 10. 
XXIII  421  :  voraginoso.     c/'.  II  2J6.    V  13,1. 
XXIII 422  :  quae  vallat  ,sale  Bosphoruni,  Proponti.^;. 

c/:  c.  II  (J3. 
XXIIl  42(3  :  victis  ire  iubens. 

XXIII 437 ffr/.  :  quos  (res  difficilis    sibique  discor.s) 
libertas  simul  excolit  pudorque! 
cf  Uac.Ssqq. 
XXJIJ440  :  serietas.    cf  1  9,1. 
XXIII  447  :  bis  sex  tabulas  .  . .  iuris. 

XXIII  454  :  ad  Pindaricuni  volare  cygnum. 

c/:  VIII  11,7. 
XXIII  4f)li:  multis  praedite  dotibus  virorum. 

cf.  II  6,1.  c.  XXIV  82. 
XXIII  45!»  :  centum  et  ferrea  lasset  ora  laude. 

XXIJI  ilOsq.  :  nam    numquam    motuis  loqui    quod 
aequuni  est, 
si   te   SuUa   premat  ferusque  Carbo 
e.  q.  s. 
XXIII  483s2.  :  quibus  vacasse 

laudandam  reor  occupationem. 
cf.  15,11.    V7,2. 
XXni485s{j'.  :  horum  nomina  cum  referre  versu 
affectus  cupiat,  metrum  recusat. 
c/".  IX  l(i  c.  81  sq. 
XXni  491  :  crepitantibus  fritillis.     cf  II  9,4. 
XXIII493  :  Naupliades. 
XXIII502sg.  :  quales  nec  statuas  imaginesque 

aere  aut  marmoribus  coloribusque 
Mentor,  Praxiteles,  Scopas  dederunt. 


III  10(>  :  illi  instant  vcrbere  torto. 
Stut.  Thcb.  VI 419:   bibit    albontos     Iiumius    ;iridii 

ninibos,    /7;.  470  :  sudoribus.     Km/.  .!<'».  Vjl  277  : 

iililMMl.-s.    XII 484.     Stut.   Tlicb.  XI1!»8. 
Stdt.   Tlicb.  VI  448  :  subit  astra  fragor.    Vcri/.  Aeii. 

V  148  :  studiisque  faventuni. 
Stut.   Tlicli.  VI  :J!>5  .s'7.  :    concurrit   suninios   iiiiiino- 

s\im   frigus    in  artus.     t^ui  domini.s,  idom  iir.lor 

oquis. 
Stut.   Tltch.   VI  4.38  :  jirior  .  .  .  fort   .nii   soipiontuiii, 

fort  c.  q.  s. 


Stut.   Tlteb.  VI  440  :  flexae  .  . .  coinpondia  iuotae. 
Stut.   Thcb.  VI 447:  .sonipos  premit. 


Stdt.   Theh.  VJ  455  :  Dlili.jiuint  ...  vias. 

Stat.  Tlicb.  W-iiOsq.  :  siieravit  ...  anticipasse. 

Vcry.  georg.  III  223  :  reboant  silvac. 


Stat.  Tlieb.   VI  bi?>sq.  :  victoribus   ire   imperat.    ib. 
T12sq.  :  victori  . . .  ire  iubet. 


Auson.  XV  4,(3  :  serietas. 

Priid.  contra '  Symm.  Ili60sq.  :  condita  ...  Jex  bis 

sex  in  tabuHs. 
Hor.  c.  IV  2,25  :  Dircaeum  ....  cycnum. 


Verff.  georrj.  1143.5?.  :  non,  mihi  ,si  linguae  centum 

sint  oraque  centum,  ferrea  vox. 
Hor.c.  TJI  3,3  :  non  vultus  instantis  tyranni  c.</..s. 


Pliii.  IX  6,4  :  otiosis,simis  occupationibus. 


Rutil.  IAl9sq.:  optarem  verum  coniplecti  carmine 
nomen ;  sed  quosdam  refugit  regula  dura  pedes. 


Ovicl  met.  Xin310  :  Naupliades. 

Stat.  silv.  II  2,63  .s</?. :  quid  referam  veteres  ceraeque 
aerisque  figurasV  si  quid  .'Vpellei  gaudent  ani- 
masse    colores,    si    quid    .  .  .    Phidiacae    rasere 


IH^ 


LOCl  SIMILES  AUCTORUM  SIDONIO  ANTERIORUM. 


sinoyn  cabminum 

quantas  neo  Polyclotus  ipso  tinxit 
noo  tit  FicUaoo  tiijura  oaolo. 


miinus,  qnod  ab  arto  Myvonis  aut  Polyolctco 
iussum  est  quocl  vivere  caelo.  cf.  sllr.  IS.IT.sij^. 
IV  i},2ii  sqq.  :  aera  .  .  .  marmora  caelo  Praxitelis 
....  Polyeleteis.  3Ia}i.  IV  3J),3.s(/g. :  solus  Praxi- 
telus  nianum  Soopaeque,  solus  Pliidiaci  toreuma 
oacli,  solus  Montoreos  liabcs  labores.  lav. 
VIII  102sqq. 


WIV  o'2s<i.  :  ibis  Trevidon  ot  calumniosis 

vioinum  nimis.  hou,  iu^uni   IJutonis. 

(■/:  i:»,r>. 

XXIV  l\  sqq.  :  qualis  noo  Plnygiae  dicata  Vestae, 
quae  oontra  satis  Albulani  tumentom 
duxit  virgineo  ratem  capillo. 

XXIV  .">4  :   rabidi    leonis    aestus.      cf.   c.   XVI  71). 

XXn  182. 
XXlVjS.sv/.  :  quales  (scil.  bortos)  Coryoium  senem 
beantes 
fuscabat  picei  latex  Galaesi. 
XXIV  G2  :  hyaeiuthinosque  flores. 
XXIV  7(>  :  diois  ,.ave'";  dehinc  „valeto"'.    cf.  IX  9,2. 
XXIV  82:  morum  dotibus.    cf.  IIG,1.  c.  XXIII  456. 
XXIV  Oti  :  Ceoropiae  .  ..  Minervae. 


Verp.  cclofi.  1X28  :  Mantua  vao  misenie  nimium 
vioina  (Jremonae. 

Claud.  XXIX17.sc/.  :  tlmnino  duoens  Clandia  vir- 
gineo  cunctantem  orine  Cyboben.  Prop.  V  11,51  sq. : 
vel  tu,  quae  tardam  movisti  fune  Cybeben, 
Claudia  e.  q.  s.     Orid.  fast.  IV  325. 


Vercf.  f/em\q.  IV  12G.sr/.  :  (memini  mc  .  .  .  .)  qua  niger 
umectat  flaventia  culta  Calaosus,  Corycium  vi- 
disse  senem  e.  q.  s. 

Catidl.  LXI  03  :  flos  hyacinthinus. 

Aiison.  E  XVI  2,105  :  liaveque  dioto  dio  valo. 

Lncan.  III  306  :  Cecropiao  . . .  Minervae. 


INDEX  PERSONARUM. 


Noiniiii  sul>iiiiicta  siiiit  «'pistiiliio  (•aniiiii.-ivc  ci  <!(•  qiiii  :i;^itiir  iMscri|ita;  scquuMliir  rdiijui   I'ici   ulii   is    iiiiiiiiiiatur. 
Deiiiilc  ailscrijita  suut   (|uao  de  vi>  liiiiMiim  tain  'apud  h>id(Miiuiii  (|iiaiii  a|iuil   alins  rcrcniiilur  |M)li(ira. 


IMrEKATOKES  KOMANI. 


Au<^u.stu.s  (liri  /'.  AjnjUinix  lHiiiK  (J.  II  l'Jl  {cf.  Sue- 
toniiis  Au(i.  !)4).     VII  {);}. 

Tiberius  83,10.  C.  V321.  VII  1U4:  Tiberiiinu.s  12,2;'). 
27,12.  —  Tiberianura  senatus  consultum  12,2.'). 
Cf.  Tacitns  ann.  3.,")1  ad  a.  21  :  factum  seiiatus 
consultum,  ne  decreta  patrum  ante  tliem  deci- 
mum  (ilecimum  oin.  liber)  acl  aeraiuum  defer- 
rentur  idque  vitae  spatium  damnatis  proroga- 
retur.  Sudonius  Tih.  7;"):  cum  senatus  con- 
sulto  cautum  essct,  ut  poena  damiiatorum  in 
decimum  seniper  diem  ditferretur.  Dio  o7,2(). 
58,27.  Semxa  de  tranq.  animi  14,6.  Tri(jesimum 
(liem  pro  decimo  i>onit  unus  Sidonius. 

Uaius  83,10.  C.  V  321.  VII  lOf). 

Claudius  83,10.  C.  V  322.  VII  10;"). 

Nero  83,10.  C.  V  322.  VII  lOG.  1X233;  Ncronianus 
83,29.  C.  XXIII  495. 

Galba  83,10.  C.  VII  107. 

Otho  83.11.  C.  VII  107. 

Vitellius  83,11.  C.  V  324.  VII  los. 

Vespa.sianus  65,26.  C.  V327.  VII  111;  cf.  C.  II  473. 

Titus  124  V.  16.  C.  II  473.  VII 111. 

Domitianus  83,11;  cf.  C.  VII  111. 

Nerva  C.  V  317.  VII  12. 

Nerva  Traianus  171  r.  26;  Traianus  26,24.  C.  V  317. 
VII  116;  M.  Ulpius  138,20;  Ulpius  C.  V  561. 
VII  114;  Germanicus  C.  V  319;  Ulpiana  teni- 
pora  65,25.    Cf.  Roma. 

Pius  C.  n  202.  203. 

Marcus  C.  II  203. 

Carus  Narbone)isis  C.  XXIII  93. 

Uiocletianus  v.  Koma. 

Constantinus  81,2.');  carmine  laesus  Ablabii  81,25. 

Fausta  nxor  Constantini  84,1. 

Crispus  filius  Constantini  84,2. 

Gratianus  auctw  TJieodosii  C.  V  355. 

Valentinianus  II.  a.37o—392  pulsus  a  Mccximo,  resti- 
tutus  a  Tlieodosio,  interfectiis  ab  Arbogaste  C.  V354. 


Theudosius  a.  3711  — 3U:j  ('..  V  109.  351.  Aiinusdis 
factus  Sirmii  C.  V  109,  punit  Arbofjastcm  ('.  V354. 

Honorius  «.  .303-423  84,16. 

Constantinus  «.  407—411  84,13. 

lovinus  «.  411—413  84.13.  C.  XXIII  173.  Csuriiat 
fasces  C.  XXI II  177.  Filia  cius  nnpsit  Conscnlio 
seniori  Narbonenm.  lorinum  consulcm  a.  3(i7  tcm- 
porum  r(dio  cxcludit. 

Constantius  a.  420  C.  VII  2.  A.  411  missns  in  G(d- 
liam  ab  Howmo  (ul  eam  recujtci-andam ;  a.  417 
nxorem  dnxit  Placidiam  filiam  Theodosii  1;  factus 
AiKjiistus  a.  420  (jbiit  anno  codcm. 

Tfieodosius  IL  a.  402— 450.  Theodosianae  leges22.1. 

V(dentinianus  III  a.  42.5 — 46.5:  Valentinianus  84, IH. 
119,5;  Placidus  C.  VII3;j9.  Semirir  C.  VII  359. 
Constitntio  eins  de  praescrijHione  XXX  annm-um 
(nov.  Val  III  ed.  Haenel  tit.  XXVIj  d(da  a.  44V 
lan.  17,  jrroposita  Bomae  d.  lul.  20,  promulgatnr 
in  G(dlia  131,14.  Inteificit  Aetium  v.  Aetius. 
Ipse  interficitur  C.  V  310. 

Marcianus  a.  460  —  457.  Euphcmiam  fdiam  nnicam 
in  matrimoninm  d(d  Anthemio  postea  Augusto 
C.  II  193.  482.    Moritur  et  consecratur  C.  II  210. 

Petronius  Maximus  a.  456  36,22;  Petronius  C. 
VII  3(50;  Maxiinus  C.  VII  376.  4(J4.  545.  Prae- 
fectns,  pidricius,  consul  bis  a.  433  et  443  37,2. 
Imperator  po'  menses  paullo  amplius  duos  37,6. 

Avitus  a.  465—4.56  m.  Odobri  C.  VI  35.  VII  153. 
161.  308.  339.  378.  400.  415.  425.  470.  519.  Ar- 
vernus  C.  VII 419.  Nobilis  C.  VII  154.  Legatus 
c.  a.  420  cul  imp.,  ut  parte  tributi  Arrerni  leva- 
rentur  C.  VII  209.  Post  tres  militias  factus  i/rae- 
fectus  C.  VII 462.  Praefectus  Galliarum  C.  VII  296. 
312.  316.  Chunos  per  Arvernorum  agrum  duce 
Litorio  transeuntes  continct  C.  VII 244  .seor.  Sub 
Aetio  pugmU  contra  Attilam  a.  451  C.  VII 339. 352. 
A  Petranio  Maxiim  creatus  mag.  equitum  et  pe- 
ditum  per  G(dlias  a.  454  C.   VII  377.  402.  432. 


SlDONlUS. 


53 


418 


INDEX  PERSONARUM. 


46(3.  Crcatiis  Augitstus  l\i)uio>iias  rcclpit  C. 
VII  589.  Consnl  proccdit  a.  456  k.  lan.  C.  VIIS. 
i;01.     Soccr  Sidonii  C.  XX1II430;  cf.  p.  4,29. 

Intcrregniim  jwst  moticm  Ariti  antc  crcatum  ]\[(iio- 
rianitm:  vacaute  aula  nionsilnis  multis  17,19. 

Leo  a.  457 — 474  C.  II  28.  480.  Graeous  iuiperatov 
11,1.  Siiccedit  Mttrciano  C.  II 212.  Nominatoi' 
et  coUcfja  Anthcmii  C.  U  20seq.  223.  :Ui}scq.   478. 

Maiorianits  a.  457  Apr.  1  —  401  Au{).  2.  Tlcna  no- 
mina  d.  n.  imp.  Caosar  lulius  Valorius  Maiori- 
anus  Angustus  C.  IV  inscr.,  e  qitibits  Vttlerius 
jmietiTca  opinor  non  rci^eritur;  lulius  C.  V2G;j; 
Maiorianus  16,21.  164,3.  C.  V  104.  145.  182.  280. 
353.  Defcndit  Titronos  C.  V  211.  Purjnat  ad- 
rersus  Cloionem  Francum  in  regione  Atrebatnm 
C.  V212.  Militia  exuitur  ah  Aetio  C.  V  291. 
Bevocatur  a  Valentiniauo  C.  V.  303.  Mafjister 
mUitum  rincU  per  Bitrconem  Alamannos  a.  457 
C.  V  375  seg.  Imperator  a'eatus  rincit  Vandalos 
a.  437  vel  458  C.  V  385.  Classcm  parat  eodem 
tempcnx  C.  V442seg.  {cf.  Procojyius  hcU.  Vand. 
1,7).  Consul  a.  458  C.  V  2.  6.  Hieme  {scilicet 
post  diem  Nor.  6  profectus  Rarenna,  v.  ^yraef.  p.  LI) 
jyer  Alpes  in  Galliam  proficiscitur  C.  V  510.  3Io- 
ratiir  Litgduni  C.  XIII.  Moratur  in  Gallia  a.  461 
(c/'.  18.18)  11,21  seq.  166  v.  114;  epulum  eius  Are- 
latense  18,16se5. ;  cf.  Sererus  Sulj^icins  a.  460  (?), 
ed.   Holder   Eggcr  p.  74  :   Maiorianus    ingressus 

Arelatem profectus  autem  ex  Arelate   ad 

Italiam  a  patricio  Recimere  occiditur  Dertona. 


Idacius  tul  a.  461:  uicnMC  Maio  Maiorianus 
Hispanias  ingreditur  imperator  quaeque  narrant 
idem  et  Pi-i.^^cus  fr.  27  de  societate  facta  ah  eo  cum 
Vesegothis  et  parata  expeditione  in  Hispaniam 
indcqiie  in  Africam. 

Severus  a.  461—465  C.  II  317.  Consccratus  C.  II  317. 

Anthemius  a.  467—472  22,6.  88,26.  C.  II  316.  479. 
Constantinopolitanus  C.  II  67.  Patcr  Procopius 
(v.  ind.)  Maritus  Euphemiuc  fdiae  Marciani 
Aiigusti  C.  II  194.  210.  216.  Comes  limitis  ad 
Danurium  C.  II  19!).  Magister  cquitum  et  peditum 
C.  II  205.  Consul  pucr  ctiamtum  a.  455  C.  II 206. 
Patricius  C.  II  207.  Post  mortem  Murciani  Au- 
gustum  eum  poscit  senatus  a.  457  C.  II 214.  Praeest 
classi  in  Hellesponto  a.  467  C.  11  99.  505.  Creatus 
Augustiis  a.  467;  cf.  Idacius  ad,  h.  a.:  de  Con- 
stantinopoli  a  Leone  Augusto  Anthemius  frater 
(filiusV)  Procopii  cum  Marcellino  aliisque  comi- 
tibus  viris  electis  et  cum  ingenti  multitudinc 
exercitus  copiosiadltaliam  deo  ordinante  directus 
adscendit.  Classem  ^Jarat  C.  II  540.  Filia  eius 
nuhit  Ricimeri  8,10;  cf.  13,23.  Gaudentium  vica- 
rium  creat  5,14.  Consul  iterum  a.  468  15,2.  C. 
I.  11.  Arvandum  capite  dardnat  10,3.  Ecdicio 
patviciatum  promittit  88,26. 

Euphemia,  Marciani  imp.  fdia,  uxor  Anthemii  imp. 
C.  II  482. 

lulius  Nepos  a.  474  Iun.24  —  a.  475  Aug.  28  88,26. 
Novus  princeps  81,21.  82,3.  Ecdicium  patricium 
creat  88,26. 


REGES  VESEGOTHAIIVM. 


Alaricus  a.  395—410.  Capit  Romam  a.  408  C. 
VII,  505. 

Vallia  a.  415— 4W  C.  11363.  Socer  Ricimeris  C. 
II  363.  Vincit  Vandalos  C.  II  363.  369;  cf 
Idacius  ad  a.  Honorii  22:  Wallia  .  . .  Alanis 
et  Wandalis  Silingis  in  Lusitania  et  Baetica 
sedentibus  adversatur.  Ad  a.  eiusdem  24 : 
Wandali  Silingi  in  Baetica  perWalliam  regem 
omne&  extincti. 

Tlieudericus  I.  a.  410—451 :  Theudoris  C.  VII 220; 
Theudorida  C.  VII  302.  Favet  Avito  C. 
Vn  223565,  469.  Ohsides  ei  dant  Romani  {sci- 
licet  post  ohsidionem  Arelatensem  factam  a.  425 
teste  Prospero,  ante  a.  436,  quo  teste  eodem 
Gothi  pacis  placita  perturbant),  quorum  unum 
ah  eo  repetit  Avitus  C.  VII  2lbseq.  Litorius 
pergit  adversus  eum  (ohsidcntem  Narhonem)  C. 
VII 247,  Narho  ohsidione  liheratur  C.  Vn475; 
cf.  XXIII  bdseq.  et  Idacius  ad  a.  436  :  Nar- 
bona  obsidione  liberatur  Aetio  duce  et  ma- 
gistro  militum.  Capto  Litorio  tul  Tolosam 
a.  438  fines  producere  cupit  ad  RJwdanum  C. 
VII 301.  Pax  facta  eum  Romanis  intercedente 
Avito;  cf.  Idacius  ad  a.  438  :  intcr  Romanos 
et  Gothos  pax  efficitur.    Una  cum  Aetio  pugnat 


contra  Attilam  a.  451  C.   VII 330862.     Ohit  C. 
VII 474. 

Thorismodus  a.  451—453  118,24.  Rhodani  hospes 
118,24;  ab  Arelatensium  portis  prandio  re- 
motus  119,2;  cf.  Severus  Sulpicius  a.  453,  ed. 
Holder-Egger  p.  74  :  Thurismundus  rex  Gotho- 
rum  Arelatem  circumspectat. 

Theudericus  II.  a.  453—466  :  Theudoricus  (sicL) 
2,10;  Theudoricianus  (sic  L)  22,2.  Depingitur 
2,10  86(2'.  ^ost  interfectum  Vulentinimiutn  III. 
irascitur  Romanis  a.  455  C.  VII 362,  Avitum 
ut  imperium  suscipiat  hortatur  C.  VII  507. 
Thcudoricianae  leges  22,2. 

Fridericus  frater  praecedentis  C.  VII 435.  519. 

Eurictis  a.  466—485  :  Eoricus  137  v  42;  Euarix 
(sic  etiam  Gi-egorius  h.  Fr.  2,25  hu7ic  locum 
comxnlans)  109,10.  Tolosue  dcgit  59,14,  Ter- 
ribilis  109,22.  Trcu:tut  cum  Arvando  11,1;  cum 
Seronato  21,17,  Foedere  rupto  regni  limitem 
promovet  109,10.  Responsa  ah  eo  petunt  populi 
diversi  136  v.  Idseq. 

liagnahilda  60,8.  Rerjina,  regis  fdia,  uxor  regis 
(Eurici),  fdii  regis  (Theiidcrici  I),  mater  regis 
futuri.    Alihi  non  nominatur. 


INDEX  PKRSONARUM. 


II») 


NOMINA   I)i:()liUM    HOMINUMQUE. 


t  Aaron  14(j,4- 
t  Abiu  14G,7. 

AMabius  8.'],2G.     Cotiaiil  a.  :ill;    cnriiun   mis    m 
CdiisIiiiiUhiuii. 
t  Abniliaui    H:),!;').   ^ll,^:].  '27.S,2S.  ;{()    ■_>7!»,ir..  IC. 
2.s4,(;.  .'5ir),14  ]ticlriarch(i. 

.\braliaui  1"2;5.!>.  (■lericus  natns  iti  iinpcrio  Pcrsariim, 
cvpiilxm  ob  fidctn  Chrititiatiain,  inortiius  Ar- 
rernis.  Gregorius  Turoneniiii  hifit.  Franc.  2,21  : 
liuius  (Sidotiii)  teuii»orc  cuiu  adhuc  apud  urboiu 
.\rvfrnaiu  Victorius  .  . .  luorarctur,  iuit  in  iiio- 
iiastcrio  boati  (^uirici  urbis  ipsius  abbas  Abra- 
liaiu  noininc.  <iui  liilc  atquo  operibus  ...  re- 
f'ulgol)at.  Iilciii  iti  rita  patriun  c.  3  ciiia  rit(uii 
enarrat,  (uhlcns  :  huius  sancti  opitaphiuni 
beatus  Sidonius  scripsit,  in  quo  aliqiia  de  his 
quae  iocutus  suiu  est  praofatus. 

Absyrtus  C.  V  134. 

Achaoiiionins  0.  II  51. 

Achillos  4hi,l:5.  (J.  IX  1.51.  .W),37. 
t  Adam  124  i\  29.  C.  XVI  59.  28!».<).  290,2<).  25)1,1. 

323,3(3.  324,16. 
t  /Vdaiuantius  v.  Origenes. 

Adauiastor  C.  XV  20. 

Adelphius  85,15  rhetor.     AVibi  tion  noiuinatiir. 

Aeacides  C.  II 150.  Vir273. 

Aeetias  (Medeaj  C.  XX II 1272. 

Aegides  C.  V  193. 

Aeneas  C.  XI 88. 

Aeonius.  Ad  eum  pupam  .scr.  R.  I  15.  II  8.  9 
(epi.^tulatn  inacriptione  destitutam  (ul  Aeonium 
mismm  esse  Potncrii  Archdensis  mentio  indicid). 
16.  Ad  Euricium  scribit  326,13.  Ei  mnnera 
mittit  308,23.  Leontio  succedit  308,11.  Aniio 
494  Gelasius  I.  papa  ad  Aeotmun  Ardatensem 
episcopiun  litteras  dedit  {Cotic.  Gall.  coll.  I,p.  655) ; 
a.  502  Caesarius  ei  successit.  Vitam  BoUandiani, 
Acta  SS.  Aug.  VI  p.  563—565  cnarrant. 

Aeschines  55,22. 

Aeschylus  C.  IX  235. 

Aesculapius  55,16. 

Aetius  118,25.  119,3.  C.  V  120.  275.  306.  VII  230. 
300.  329.  340.  359.  IX  294.  Uxai-  eius  ex  regia 
stirpe  Gothorum  V204.  Pugnat  cum  Francis 
a.  428  V.  Cloio;  ciun  luthungis  a.  429  v.  lu- 
thungi;  Vindelicos  in  Norico  subigit  a.  429.  430 
r.  Norici;  Belgas  a  Burgundionibus  liberat 
adiuto)'e  Avito  a.  435  v.  Burgundiones ;  ^^ugtiae 
eius  ciun  Chunis  C.  VII  230.  279.  328.  340; 
Ligeris  liberator  defensis  Aurelianis  adversus 
Attikun  a.  453  118,25.  119,3.  Pater  3Iaioriani 
Augusti  apud  Aetium  qiiaestoris  loco  C.  V  122. 
Canitur  a  Qiiintiano  C.  IX  294.  Interfectas  a 
Valentiniano  lu-bis  conditae  a.  1207,  p.  C.  454 
C.  V305.  VII 357. 

Afer  169  v.  38  rhetar. 

Afranius  Syagrius  v.  Syagrius. 

Agameumon  IX  125. 


Agiir  145,16.  324,41. 

Agaue  C.  XXII  89. 

Agricola.    Ad  eiitn  scr.  12.  11  TJ.  K.  11  32.  Frater 

ut  ridctur  Pajtianillae  nxttris  Sidonii  36,4.  10; 

tiKiriliis  filiae  7/;/nc(/ 3.'J(),  10.     Kiiis  tinrits  (Pa- 

piatiilla  scd.)  336,7,   fpiai'  ariiin  riiiti  ficil,    l\ii- 

riciiim  proiunm    .'J36,l(i.     Iliiliilniii   uinlut  (i.  e. 

clericiis  fitj  .'J35,24. 
Agricola  C.  XV  151  cfmsul  a.  421. 
[M.]  Agrippa  C.  II  471.  XXIII  1!k;. 
Agrippina  Germanici  83,17. 
Agrippinus  !)(),5  presbijter. 
Agroocius    85,15.      Ccns(jrius    Atticus    Agroeciiis 

rhetor  Biirdigulcn.^iis  cclcbridtis  Ausonio  XVl  15,2. 
.Agroocius.     Ad  eitin  papam  scr.  VII  5.     .Sononiao 

caput     108,6.    ll;J,2S;     niotropolitanus    108,11. 

113,29. 
Aiax  C.  IX  157. 
Alaricus  r.  p.  418. 

Albinus.     Ad  eum  presbytcriim  scr.  K.  114t>. 
Albiso  150,6  antistes  Aiigiistodunensis. 
Alcaeus  140  v.  5;  Alcaicus  141,20.   1(13  r.  K». 
Alceste  C.  XI  67.  XV  165. 

Alcides  C.  VI 11.  VII  18.3.  X  15.  XIII 14.  XIV  18. 
Alcimus  85,15.    139,5.     Alethius  29,11    disceptat 

ciitn   Paulo.     Latituis  Alcimiis  Alcthius  rhetor 

Biwdigalcnsis  cclebratus  Ausonio  XVI  3. 
Alcinous  C    XII  9. 
Alcon  C.  V  183. 
Alethius  v.  Alcimus. 

Ale.xander  tnagnus  48,12.  124  r.  17.  C.  II 121.  V  2(i2. 
Auiandus  345,14  serrus  Cerctuniae. 
Amantius  110,20.  118,3.    152,-2!).     Arrernis  natus 

105,8.    lector   99,2(J.    104,31.    105,.33.   negotiator 

99,12.  104,30.  uxorem  dmit  ex  Massilia  diritem 

105,14seg. 
Amazon  C.  IX  95.  XUI 11.  XV  142. 
Ambrosius  episcopus  Mediolanensis  .55,29.  104,21. 

272,16.  33.  hyttmus  286,8. 
Ambrosius.     Ad  eutn  papam  scr.  IX  6.  R.  II  44. 
Amelius  309,38.     Per   eiitn   Kuricius   litteras   ad 

Omnmtium  dat. 
Amicalis.     Inter  episcopos,  ad  quos  Lucidus  sa: 

FA.  XIX. 
Animon  sire  Hammon  deus  C.  V  263.  1X201. 
Ammon  monachus  C.  XVI  101. 
Amor  233,14.  C.  II  396.  XI  42.  51. 
Ampelius  rMor  C.  IX  .304.     Vix  L.  Ampelius  is 

cuius  superest  liber  memorialis  inscripius  Ma- 

crino. 
Amphiaraus  C.  IX  197. 

Amphion  81,7.  C.  IX  286 ;  Amphionius  C.  XXIII 120. 
Amphitryoniades  C.  XIII 1.  XV  135. 
Amycus  C.  V  163. 
Anacharsis  C.  11  165. 
Anaxagoras  C.  II 177.  XV  89. 
Anaximenes  C.  II 176. 
Ancus  83,9. 


53^ 


420 


INDEX  PERSONARUM. 


t  Anna  C.  XYl  88. 

Annianus  147,9  ejnscoj^ts  AiireliauoDiis  ciute 
Fwsperum. 

Antenoreus  C.  IX  19"). 

Anthedius  139,4.2-44.').  C.WoVlpoeta;  macini 
eitm  fitcit  PetritA  matf.  epi.^it.  3Iaioriaiii  C.  IX  312. 

.\ntbouiius  Aitiiufitita  r.  p.  418. 

."knthemius  C.  II  94.  Cons.itl  a.  405,  itcm})cr  a.  fcrc 
405 — 414  praelectns  practt»io  Orienlis  pussim 
memoratus  (cf.  C.  I.  L.  III 739  al.).  Filia  eius 
n  itpsit  Procopio. 

Antioohus  124  r.  19.  C.  VII  81  rcx  Syriae. 

Autiolus  (r.  1.  Antiolius)  14(3,1  Cjtinco^iits. 

Antiphates  C.  XXII  2. 

.\ntonius  r-'G,12.  C.  VII 94  iriumrir. 
t  Autonius  114,10.    C.  XVI  102  monachits. 

Anytus  C.  XV  195. 

Apelles  106,24. 

Aper.  Ad  eum  ser.  IV  21.  V  14.  Hacdnns,  nepos 
Frontonis  et  Ausjnciae. 

.■\pieius  59,9;  Apioianus  7G,19. 

Apis  C.  IX  184. 

Apollinaris  47,11.  Praef.  praet.  Calliaruni  Sidonii 
ams  47,llseg.;  tempoi'a  eius  et  pericula  84,11. 
Primus  in  familia  Ghrisfianus  48  v.  14. 

.\pollinaris.  Ad  eum  sa:  IV  6.  V3.  6;  ad  Sim- 
plioium  et  Apollinarem  IV  4.  12.  107,18.  C. 
XXIV  53.  Ilabitans  ad  Fovoa»</«»i  C.  XXIV  53. 
Sanguine  iunctus  Sidonio  81,1  G.  107,18.  Vasio- 
nenses  Nepoti  Augiisto  conciliat  {v.  Chilpericus). 

.VpoUinaris  30,13  Nemausensis. 

Apollinaris  filius  Sidonii.  Ad  eum  scr.  III,  13. 
K.  II  26.  41.  84,28.  86,7.  132,14.  150,1.  Circa 
a.  4S1  cum  Victorio  diice  in  Italiam  profectus 
et  captus  ibi  ex  Mediolano  fugit  Arvernos 
{v.  Victorius).  Patris  scripta  de  memoria  re- 
eitat  333,9  (c/".j(j.  332,30).  Gregorius  Turonensis 
hist.  Fratu:.  2,37  in  enarratione  proelii  in  campo 
VogJadensi  commissi  a.  507  inter  Francos  et 
Gothos  :  Maximus  ibi  tunc  Arvernorum  po- 
pulus,  qui  cum  Apollinare  venerat,  et  primi 
qui  erant  ex  senatoribus  corruerunt.  'Tu- 
muUns  temporis  Jmiiis  vel  necessitates'  memmxit 
Biiricius  ad  ApoUinarem  smiejts  341 ,34.  Greg. 
l.  3  c.  2  narrat  eum  senem  episcopum  Arver- 
norum  creatum  esse,  adiurantihns  Plaeidina 
coninge  et  Alcima  sorore.  Similia  teguntur  apud 
eundem  glor.  maii.  c.  64  et  vit.  patr.  4,1  ;  cf.  item 
hist.  Franc.  3,12.  Commemoiatur  pjassim  in 
episiulis  Aviti. 

Apollo  91,12.  136  f.  8.  165?;.  98.  C.  V372.  X  22. 

Apollonius  127,15.  Apollonii  Pythagorici  vita 
e  Philostrati  schedio  exscripta  a  Nicomaclio 
seniore,  e  Nicomachi  a  Tascio  Victoriano 
127,15.  128,11  se</.  Significatnr  opinor  Nico- 
machi  senioris  cura  Philostrati  (rraeca  Latine 
versa  esse,  Victorianum  eam  rosionem  reco- 
gnovisse.  Similiter  siibscriptum  est  codicibus 
prinuie  decadis  Livianae  in  Imnc  formum : 
Nicomachus    Flavianus    v.  c.  III.   praef.   nrbis 


emendavi  apud  Hennam  —  Nicomachus  Dexter 
v.  c.  eniendavi  ad  exeuiplum  parentis  mei 
Clementiani  —  Victorianus  v.  c.  emendabam 
domnis  Symmachis  (0.  Juhn  in  actis  soe.  Lips. 
a.  1S51  p.  335:  Rossi  ann.  inst.  arch.  1S49 
p.  320  seq.). 

Appius  r.  Claudius. 

Appuloius  r.  .\puleius. 

Aprunculus.  Ad  eum  pupam  scr.  IX  10.  R.  II 49. 
54—57.  Eparchium  Riiricii  filium  ab  ecclesia 
excludit  348,21.  Ruricius  jn-opterea  Eusebiohim 
preshyterum  ad  eum  mittit  347,27.  Ad  Ruricium 
scribit  348,3.  Lingonensis  episcopus  snccessor 
Sidonii  in  culhedra  Arverna  (v.  Gregorius  Tur. 
sn^n^a  p.  XL\'I). 

Apuleius  31,24.  35,13;  Apuleianus  54,23.  Madau- 
rensis  163,6.  Interjyi^es  Platonis  31,24;  Plato- 
nicus  163,6. 

Aquilinus.    Adeumscr.Yd.    Nepos  Rustici  8i, 11. 

Araneola  C.  XV  147.  Proneptis  Agricolae  con- 
sulis  a.  421  C.  XV  151.  Pater  magister  per 
Hispaniam  et  pi'aefectus  pi-aetorio  C.  XV  454. 
Sponsa  Polemii,  uhi  vide. 

Aratus  158,23.  C.  XXIII 113. 

Arbaces  C.  1X27. 

Arbiter  v.  Petronius. 

Arbogasies  interfector   Valentiniani  II.  C.  V  355. 

Arbogastes  {sic  scrihendum,  non  Arvogastes  teste 
Graeco  lohanne  AntiocJicno  fr.  187).  Ad  enm 
scr.  IV  1 7.  MoseUue  accola  68,7.  Extut  epistnlu 
[Migne,  Patr.  Lat.  vol.  61 J5.  lOOG)  Auspicii  epi- 
scopi  ecclesiae  Tullensis  ad  Arbogastem  comi- 
tem  Treverorum  incipiens  ita  :  Praecelso  et 
spectabili  his  Arbogasto  comiti  Auspicius  qui 
diligo  salutem  plurimam.  Magnas  caelesti 
domiuo  rependo  corde  gratias,  quod  te  Tullensi 
proxime  magnum  in  urbe  vidimus.  In  se- 
qnentibus  puter  Arhogustis  iiominutur  Arigius. 

Arcesilas  C.  II  177.  XV  94. 

Archilochus  C.  IX  214. 

Archimedes  55,16. 

Archyta  C.  II 176. 

Arcitenens  ApoUo  C.  I  7.  XXIII  266. 

Argentaria  Lucani  35,7.  C.  XXIII 166. 

Argus  83,4. 

Arion  301,27.     Cf.  Verg.  eglog.  VIII  55. 

Aristoteles  55,22.  158,24.  C.  II 174;  Aristotelicus 
53,3. 
t  Arius :  Amus  2S6,2d  liuereticus ;  Arianus,  Arrianus 
108,28.    112,14.    275,31.    286,22.    292,3.    293,1. 
294,18. 

Arsaces  137  v.  45 ;  Arsacius  C.  II 450.  Arsaces 
Parthicus  137  v.  45.  Rex  est  Persurum  nomine 
Perozes.  Priscus  fr.  32.  37  narrat  Persus  p^er 
legatos  suepius  petivisse  a  Leone  imperutm-e 
Orientis,  ut  ad  tuendum  castellnm  lurocipuuch 
jyrope  poiius  Cuspias  in  Cancaso  situm  uut 
peeunias  aiit  miUtes  mitteret. 

Arvandus  10,3.  25.  27.  11.6.  17.  12,  4.  9.  Prae- 
icotus  praetiyrio  GuUiarnin  bis   10.13.  21.    12,4. 


I 


INDEX  PERSONARUM. 


421 


por  (luinqupnniuni  12,1<J.  Pfopter  liUcruA  (id 
(EHrictim)  retfem  Gotltorum  datus  nutiejituiis 
uccusutua  et  missus  liomam  ihi  cuiiitis  dam- 
nntur  a  setutiu  I  7.  C/.  Cassiitdoriiis  clirnu.  lul 
a.  409  :  His  conss.  Araliundus  iiiiinTiuui  teni- 
ptans  iussu  Antheniii  exilio  deportatur.  Paulus 
hist.  misc.  \i),2:  sequenti  anno  (=  460}  Servandus 
Galliaruui  praefectus  iraperiuni  teraptans  in- 
vadere  iussu  Antheniii  ])rincijiis  in  exiliuni 
trusus  est. 

Asclepiadeus  1G2,27. 

Flavius  Asellus  10,20.  Comes  sacraruni  iargi- 
tionuni  a.  461).  Jiomue  hos])es  Arrundi.  Cf. 
C.  I.  L.  VI  /6C.S  :  Fl(avius)  Eugenius  Asellus 
v(ir)  c(larissimus)  praef(ectus)  urb(i)  v(ice) 
s(acra)  i(udicans)  reparavit,  sQilicet  urum 
maximam  basilicae  S.  Paidi. 

[L.  Cornelius  Scipio]  Asiagenes  C.  VII 80. 

Asiaticus  82.14  liheiiiis  Vitellii;  cf.  Siieion.  Vit.  12. 

Astyages  C.  II  117.  IX  .m 

Astyrius  {sie  scr.  cum  L:  cf  Sygambri,  Sylla) 
131,3  consul  u.  449. 

Atahinta  C.  II 495.  XI  68. 

Athenius  18,22.  19,3.  7.  Convira  Maioriani  Are- 
late  a.  461. 

Atrides  C.  V448. 

Atropos  C.  XV  200. 

Attalus  rex  Pergami  :  Attalicus  C.  II  466. 

Attalus.  Ad  eum  scr.  V  18.  Praesidet  Haedaue 
ciritati  iure  potestatis,  comcs  fortasse  91,26. 

Attia  Viriola  138,19;  cf  Plinius  ep.  6,.33,  2. 

Attila  118,24.  147,13.  C.  VII  327.  Irrumpit  in 
Behjicum ;  pcypidi  emimeruntur  C.  VII  319se2. 
Plieni  liostis  118,24.  Ohsedit  Aurelianos  u.  4.53 
147,13. 

Audax.  Ad  eum  sa:  VUI  7.  Pruefectus  133,29; 
cf  tessella  aenea  Orelli  1153 :  salvo  d.  n.  lulio 
Nepote  p(io)  f(elice)  Aug(usto)  |1  Audax  v.  c. 
praefectus  urbi  fecit;  item  titnlns  urhanus 
C.  I.  L.  VI 1663  :  Castalius  Innocentius  Audax 
V.  c.  praef.  urbis  vice  sacra  iudicans  barbarica 
invasione  (anni  455  ?)  sublata  restituit. 

Augustinus  31,20.  .55,26.  150,14.  272,15  ejnscopus 
IPqyponensis.  Libri  de  civitate  dei  327,35. 
scripta  272,36.  285,9. 

Augustus  divi  f  v.  ^.417. 

Gennadius  Avienus  14,10.  Consul  a.  450,  a.  462 
jyrimarius  rir  in  senatti  14,10.  Ex  Corvinorum 
lamilia  14,20.  Comparat  Rossius  (inscr.  chr.  I 
X).  528)  Mucrdbii  Arienum  utpote  coniunctum 
cum  Vuleriis  Messullis  (16,26),  qHuvupium  is 
ipse  magis  videtur  vixisse  saeculo  quurto. 

Avitus  Augustus  v.  p.  417. 

Avitus.  Ad  eum  sa:  III 1.  C.  XXIV  75.  Habitat 
ad  Cottion  C.  XXIV  75.  Mutres  eitis  et  Sidonii 
sanguine  iunctue  39,3:  uequulis  Sidonii  39,4. 
Cum  swore  donat  eccJesiac  Arrernue  pruedium 
Cnticiucense  39,12. 

Aurelianus  341,15. 


Aurora  C.  11.343.  418.  1X21.  XXir49. 
.\uspicia  71,25  uria  A]ni. 

Auspicius.  Ad  eum pu]xiiH  scr .  VII  10.  K]iisco]>us 
Tullensis  [cf  Arbogastes).  Kx  primariis  sucerdo- 
tihus  Gulliarum  68,21.  Hidiitut  mm  longe  ii  Mu- 
sella  68.21. 
.\uxanius.  Inler  episciqios,  ad  qitos  Lucidus  litterus 
dedit  FA.  XIX.  Aquettsis  fortusse  cpi.scopus  cum 
Fausto  concilio  Romano  a.  402  jyraesedit,  in 
qiio  Hermetis  causa  discussa  est.  Inter  episcojtos, 
ud  qitos  Ililarus  de  Mumcrii  causu  a.  404  litierus 
dedit.  iJe  conlrorcrsiu,  qiium  cuin  Ingenuo  Khre- 
dunensi  cpisco]>o  liuhuil,  Jlt/ari  est  cpisinla, 
Conc.  Gall.  coll.  /,  j).  615;  cf  jj.  60<i.  609. 

Auxanius  11,.5.  124,6.     Pater  jrraefectorius  11,15. 
Ahhus  creandus  monasterii  S.  Cyrici  prope  Ar- 
ve)-ms  124,6. 
Bacchae  165  r.  67. 

Bacchus  250,4.  C.  V  234.  IX  207.  XXII  m7.  3.32.9. 
Cf  Liber. 

Balbus  V.  Caesar. 
t  Basilius  55,27  ejnscopus  Cuesariensis,  scriptfn: 

Basilius  :  Caecina  Basilius  14,10;  Basilius  14,14. 
15.  22.  23.  25.  Basilianus  14,27;  Uecianus  14,21. 
Consid  a.  403.  Primarius  in  senatu  a.  467 
14,10.  Cf  exagium  C.  I.  L.  V 8119,1  :  dd.  nn. 
Leone  et  lul(io)  Maiorian(o)  p(er)p(etuis) 
Aa(u)gg(ustis;;  Caecina  Decius  Basilius  p(rae- 
fectus)p(raetorio)  fecit  et  titulus  urhunus  Rossii 
inso:  chr.  I  n.  810  :  FI.  Basilio  v.  c.  co[ns.]. 
Basdio  ]/ruefccto  praetorio  directue  sunt  no- 
vellue  Muioriani  2.  6.  7  anni  458.  Cf  Rossitis 
inscr.  chr.  I  p.  356.  491. 

Basilius.  Ad  eum  papam  scr.  VII  6  {urule  pendet 
Gi'egmius  hist.  Fr.  2.25).  Inter  cpisco]ws,  ad 
quos  Lticidus  litteras  dedit  FA.  XIX.  Epi- 
scopus  Aquis  Sextis,  ttt  conicit  Sirnwndtis, 
]yropter  110,14.  Sancti  Basilii  tum  presbyteri 
(Arelatensis) ,  nunc  pontificis  summi  meminit 
auctor  vitae  Hilarii  Arelat.,  Leonis  Opp.  ed. 
Ballei-ini  II,  p.  339. 

Bassaris  C.  V  497.  1X209.  XXII  37. 

Bassulus.    Ad  eum  episcopum  scr.  R.  I  7. 

Baxo  329,23. 

Bellona  C.  V32.  229. 

Bellerofonteus  C.  V  184. 
t  Beselehel  116,16.     Cf.  Exod.  31,2  cet. 

Bias  C.  II  161.  XV 48.  XXUI  105. 

Bigerrus  16,28  Arelatensis. 

Bocchus  C.  V591. 

Bonifatius  G.  IX  279.  Ftigit  in  Africum  u.  422; 
cf  Prosper  ad  h.  a.,  alii. 

Brennus  C.  II  526.  V80.  VII 129.  IX  245;  Bren- 
nicus  C.  VII  561. 

Briareus  83,4.  C.  VI  25.  XV  27. 

Bromius  C.  X  16.  XI  120.  XXII  233. 

[D.]  Brutus  C.  XXIII  17. 

[M.]  Brutus  45,21  priimis  consul. 

[M.]  Brutus  C.  IV  9  interfectm'  Caesuris. 


422 


INDEX  PERSONARUM. 


Burco  C.  V  37').  Diur  !inb  Mnioridiio  riiicit  Ahi- 
mannos  a.  457. 

Burgumlio.     Ad  eum  scr.  IX  11. 

Burgundio  C.  VII  44"2.  Dii.v  coniiii  <iiii  occiiJe- 
ritut  Petroiiinin  j\[ii.viinii))i  in)p.  n.  454. 

Hiisiris  C.  XXII  1. 

Caous  C.  XV14-J. 

Cailmeus  C.  VI  11. 

Ciiocina  Ba.silius  r.  Hjisilius. 

Ciielestius  loH.IO. 

[Q.  Servilius]  Caepio  C.  11227  coa.  a.  64S. 

Caei^ar  (lictator  :  C.  Caesar  l.*50,l.'};  lulius  Caesar 
48,13;  Caesar  lulius  1(;7.27;  lulius  C.  II  120; 
Caesar  Gallicanus  C.  IX  240;  Caesar  r)r),24.  C. 
VoO.").  VII  SS.  l.-)0.  XXIII  h2;  legionum  lulia- 
naruni  hilicrnaoS.l.");  Marslulianus  C.XXIll  IG; 
luliana  rebellio  7,1J(.  OMctitiiin  ciim  nascitur 
alibi  )ioii  ))ie))iorati()n,  SKnijitiim  fortaase  ex  ritae 
Suetonian^ie  dejio-dito  principio  C.  II  120.  Balbi 
epheiueris  107,31  est  belli  GaJJici  Jibcr  VIII  i)i- 
sc)'iptiis  BaJbo. 

Caesar  =  i)n}yerator  C.  XX III  210;  Caesareus  — 
i)tiperatorius  C.  V  o3G.  XXIII  IGO.  XXIV  7. 

Caesarius  episcopus.  A.  500  ad  Buricium  scr. 
FA.  XII.  Ad  euni  scr.  11.  II  33  (qiia  Ruriciiis 
respoiuJet).  R.  II  36.  Agatliensi  synodo  interest 
274,10.  Arelatcnsis  ejiiscopus  a.  502 — 542,  cuius 
Vita)n  ed.  MabiJJon,  Actu  SS.  ord.  S.  IJenedecti 
Saec.  I,  App.  p.  G59. 

Caesennia  3."),7  Gaetulici  aniica. 

Caeso  [Quinctius]  C.  11528;  cf.  Livius  3J1. 

Cafereus  v.  Caphereus. 

Calais  C.  V  54G.  XXIV  48. 

Calenus  C.  IX  2G2  ))iaritus  SuJpiciae. 

Calliope  C.  VI 30.  XIV  G. 

Calminius.     Ad  euni  scr.  V  12. 

Calpurnia  35,2  PJinii  nxor. 

[L.]  Calpurnius  [Bestia]  C.  112.30;  cf.  SaJJusiius 
lug.  29. 

Calypso  C.  IX  162.  XI  67. 

Camena  79,6.  136  r.  1.  1G5  v.  99.  C.  II  538. 
1X130.  215.  318.  XIV  24.  XXIV  11. 

Camilla  C.  V  189. 

[M.  Furiu.s]  Camillus  dictator  134,15.  C.  II 526. 
V557.  VI  1.563;  ef  VII  68. 

Camillus  18,20.  27.  19,2.  6.  C.  IX  8.  Camjllanus 
19,27.  Vir  illuslris  18,27.  Filius  p^-ocofisulis 
cuiusdam,  fratris  Magni  cotisulis  a.  460,  patru- 
elis  iyitur  Mu/j)ii  FeJicis  C.  IX  8.  Duabus 
dignitatibus  ornutus;  conviva  Maif/)-ia)ii  Arelate 
a.  461  18,20.  27.  19,26. 

Campanianns.     Ad  eum  scr.  1, 10. 

Candidianus.  Ad  euni  scr.  1 8.  Natus  Caesenae, 
degens  Ravennae  13,9  .se^. 

Caphereus  :  Cafereus  C.  V  196.  XVI. 

Capillutus.  Adeiunscr.  R.  1121.31.341,5.  Presbyter 
274,26.  Per  eum  litteras  ad  liuricium  Caesa- 
rius  Ardate)isis  dat  274,;30.  336,19.  De  civitatis 
(Arelatensis  a.  502  ?)  ordinatione  Ruricium  con- 
solatur  335.7. 


Caprasius  C.  XVI  110.  Mcniachus  Lirinensis. 
Cf,  Fuchcrius  de  luud.  heroni  (Mig)ie,  Patr. 
Lat.  L  jh  711)  :  haec  (Lerina)  possidet  vene- 
rabilem  gravitatc  Caprasium  veteribus  sanctis 
pareui.  HiJarius  AreJat.  de  rita  S.  Ilonorati 
(BaJJcrini,  Leonis  Opera  II,  p.  354)  :  adsumunt 
sencm  perfectae  consummata,e(pie  gravitatis, 
quem  scinper  in  Christo  patrem  nominarunt, 
sanctum  Caprasium  angelica  adhuc  in  insulis 
(Lirinensibus)  conversatione  degentem. 

Caramallus  C.  XXIII  268.  Pantomimus  aetatis 
incertae.  Cf.  Aristacnetus  epist.  1,26  :  tvu  6s 
^iovov  nQoaffvwi  fAifAovius)^)]  t6i>  KaQiif^icXXov 
Tov  71UVV  ('ancvTUiv  tj(eig  rt]v  fiifitjaii'  ('(XQij^rj. 
Iti  epigramituite  Lconl.ii  schoJastici,  atiih.  Pid. 
c.  X  VI  n.  283  Dnebti. ,  quod  iti  codice  Pala- 
tino  tribuitur  RJwdocJeae  incipiens  sic  :  Mov- 
ouvjv  dexciTt],  XuQiTiov  'Poifox^eiu  TeTitQTi],  se- 
cutidum  recensionem  Planudcam  legitur  Kuqcc- 
fiicXXe  pro  'Poi^oxXeou. 

[Cn.Papirius]  Carbo  C.  XXIII471  cos.  (!6i).  670.  672. 

Carus  Aiigustus  v.  p.  417. 

[Mettius]  Carus  82,14.  Cf  Plinius  cpp.  1,  5,  3. 
7,  19,  5;  luvenalis  1,35  cet. 

Cassiatiu.^  Eius  coUationes  Faustus  sic  adlegat: 
in  quodani  i-eceptissimo  patrum  tractatu  294,29. 

Cassius  C.  IV  9  intcrfector  Caesaris. 

(lastor  C.  V  182.  287.  VII  35.  X  13. 

Catilina  21,6.  156,14. 

Cato  Uticensis:  M.  Cato  143,24;  Cato  35,2.5.  C. 
II  474.  1X342;  Catonianus  135,9.  168,3. 

Catullinus.  AdeumdatutnG.XIl.  Vir  clari.s.simus 
C.  XII.  16,25.  30.  17,4.  Vir  inl.  sub  Mavmano 
Arvernis  venit  Arelate  16,25. 

CatuIIus  35,7.  C.  IX  266  j^oeta. 

Celsus.  Ad  eiim  sa\  R.  I  12.  13.  14.  Amicus  et 
propinquus  Ruricii  307,35.  Eum  sorm-ettique 
simm  ad  solletnnitatem  satictorum  Ruricius  inintat 
308,5. 

Censorinus  233,7  aticim'  libri  de  die  nataJi. 

Censorius.  Ad  eutn  papam  scr.  VI 10.  Episcopus 
Autissiodurensis.  De  vita  S.  Gerttiani,  quae 
ei  dicitur  dedicata  esse,  v.  Constantius. 

Censorius.  Ad  cum  episcoputti  civitatis  cuiusdatn 
p7-ope  Lemovices  sa'.  R.  II 51. 

Centauricus  C.  V  236.  XXIII 196. 

Ceraunia.  Ad  eam  Namatiumque  maritutn  scr. 
R.  II  1.  2.  3.  4.  Ad  eum  solatn  R.  II  15.  50. 
314,9.  14.  324,13.  325,5.  Adventu  novi  iudicis 
occupata  323,30.     Eius  pupilJi  32(),7. 

Cerberus  C.  XV  141. 

Ceres  C.  II  278.  VII 30.  XI 116.  XXII 175.  XXIII 46. 

Cethegus  .55,23;  cf.  Cicefro  Brut.  15,57. 

Chariobaudus.     Ad  eutn  abbatem  sa\  VII 16. 

Chilon  C.  II  163.  XV  .50.  XXIII  40. 

Chilpericus  81,19.  Magister  militum  81,19;  te- 
trarcha  82,2;  natura  bonus  83,7;  vir  victorio- 
sissimus  82,20;  eutti  tetnperat  uxoi'  83,12;  regit 
Lugdutiensem  Germatiiatn  83,16.  Viennae  agens 
irascitur  ApoJlinari  p^vpter   Vasionenses  conci- 


INDEX  PERSONARUM. 


123 


liatos  noro  jtrincipi,   scilicet  Nejwti,   quem  Leo 

Au(jHstus  a.  474   imj>crare    iussit   dej^>sito  Glij- 

cerio  facto  a  GumJolKuh  fratre  Chiljierici ;  (luum 

ob  rem  Hurfiuudioncs  Nejioti  jntrum  farisse  con- 

se}da)ieum  est  (cf.  liimUnfi,  Gesch.  des  Jiunjutt- 

dischen  Konif/reichs  ji.  Hlseq.j. 
Chiniaeni  V  171).  XI  7;'). 
Chiion  C.  117.  XIV  27;  Chironicu.s  34,1."». 
Chrenies  17.1;")  j)ei'somt  Tercntiatui. 
t  Christus    8,2;").    1:").20.  :i2,'>K  ;U  r.  27.   :{<;,12.  1»). 

44.11;.  52,16.  57,7.   (>2,4.    (;»;,11.    rj,:").    70  r.  li». 

7(;,11.  7^,14.  8(J.O.  8(i.!>.  8!).S.   !)."),8.  DG.l.  99,1. 

loy,;"),   113,12.  ;52.    11.").13.    11!)..").  20.    122.11.2.'). 

123,i;3.    12r),10.   127,1!).    12!).20.    14;').i;3.   14(j,14. 

1:)3,19.24. 158,18. 172r.20.C.XVI41.I)8.XVII  19. 

2(55,4.12.  2(30,14.  1!).  3G.  2G8,1.  ;">.  2(3.  269,19.  22. 

270,37.  271,20.  272,4.7.  273,14.  274,5.  (5.  23.  31. 

278,2.  279,;30.  280,;J2.;34.  2.SI,(;  281,1.21.  28(),3(J. 

33.287,3.  28i),12.  14.  17.21.  2!)(>.22.  291,1.2.  12. 

17.  22.  2;').  27.  ;32.  2!)!),5.  ;3(K),17.  ;304.2. 17.  30.'.,10. 

308.9.   ;309,1.8.    311,5.    312.2.  1!).  28.   ;3i;3,(;.  11. 

314,14.23.33.  315,13.30.  31(3,2.7.  317,3.318,31. 

319,;38.  320.3.  7.  8.  22.  24.  27.  323,11.  27.  .'324, K3. 

28.35.  326,11.  328,9.  R.  II  19,23.  3.30,29.  334,14. 

337,2.    3.38,2.9.    339,2.    340.30.    341,2.    343,27. 

Cf   lesus.      Christianus  63  r.  5.    79,3.    109,23. 

158,29.  275,30. 
Chronopius.     Ad  eu))i  episcojm))i  scr.  U.  116  pro 

dioecesi     Gemeliacensi     316,19.       Chro^iojiius 

episcopus     Peti'Ocoi'icensis     canciliis    Ayathoisi 

a.  506  et  Aureliancnsi  I  a.  511  intcrerat. 
Chrji^ippus    5;3,19.     158,26.    C.   II  177.    XV  12:3. 

XXIII  119. 
Cicei-o  r.  Tullius. 
(L.  Quinctius]  Cincinnatus  134,18.  C.  II 527.  VII 383 

dictator  a.  296. 
[L.    Cornelius]     Cinna      C.     XXIII   472     co)isul 

a.  667—670. 
Circe    C.  IX  160.   XI  67.    275,7.      Cf    Voy.  Aoi. 

VII  282. 
Clarus.    Ad  eu))i  ejnscojn())i  scr.  U.  II  63.    Iluricio 

colu))inas  offert  350,7.  Chirus  cjnscojnis  Klusanm 

co)ieiUo  AgatJmisi  a.  506  subscripsit. 
Claudia)ius  jjoetu  C.  IX  274. 
Mauiertus  Claudianus  r.  Maniertus. 
Appius  Chiudius  C.  XXIII 448  deceuirir. 
Appius    CJaudius   55,25.    C.    V  557   ccnsor.     Cf. 

Cice)'o  Brut.  14,55. 
Claudius  Augustus  v.  p.  417. 
Claudius.     Liter  cpiscopos,  ad  quos  Lucidus  lit- 

teras  cJcdit  FA.  XIX.    No)i   Veso)dionensis. 
Claudius  Ldter.     Litcr  ejnscopos,  ud  (pios  Lucidus 

littcras  dedit  FA.  XIX. 
Cleanthes  158,27.  C.  II 170. 
Cleobulus  C.  II  158,  XV  45.  XXIII 103. 
Cleopatra  C.  V459;  Cleopatricus  144,23. 
Clio  15,15.  C.  V568. 
Cloio  C.  V  312.     Fra)ieus    inradit  Atrebates  j)u- 

gnatque  cu))i  Aetio  et  eitis  adiutoi-c  MuioricDio. 

Cf.  P)-osj}er   ud   a.   428  :  pars   Galliarum    pro- 


pinqua  Rheno,  quani  Franci  pos.sidendam 
occupaverant,  .\»'tii  ariiiis  recej^tji.  Gregorius 
Tur.  h.  Fr.  2.!)  :  lerunt  .  .  .  tunc  Chlogioneiii 
utilem  ac  nohilissimuin  in  geiite  sua  re^M-m 
fuissc  Francorum,  qui  apud  Iiispiir^Mim  lastrum 
iia)iital)at,  ipiod  est  in  ttTiiiinum  'rhuriii^'orum 
(cf   ZeusH  p.  •m;     Wudz    Verf    Ga^ih.  II,    /*, 

]).  5S.  5y) Chlo;,'io  .  .  .  missis  exploratorilius 

ad  urheiii  Caiiiaracum,  perlustrata  oiiinia,  ipse 
secutuH  Ronianou  proterit,  civitateni  adpre- 
hendit,  in  (jua  iiaucum  tenipus  residenM  usque 
.Summanam  tluvium  occupavit. 

Clotho  C.  XIV  2. 

A.  CluentiuH  a  Ciccrone  defemus  13H,18. 

[Horatiusj  Cocles  C.  V  70.  VII  (35. 

Coluinella  132,2  auctor  (te  rc  agrnria. 

Consentius  jiater  1(;!).22.  C.  XXIII  17:5.  l'.i:oicm 
ducit  ex  do))io  lovini  (J.  XXII I  173. 

Consentius  fdius.  Ad  eu)n  scr.  VIII  4.  C.  XXIII. 
1(;!».22.  C.  XXIII  !)8.  l(;i).  Narlnmensis  12!).ll. 
l(;i»  r.  :53.  C.  X X 1 1 1  ;}3  «c</  Ager  eius  cirilali 
flurio  mari  pi'o.vi))ius  129,3.  Tribuuus  in  con- 
sistorio  sac}'o  C.  XXIII  216.  Curat  paJutiu)H  Ai^iti 
Aiigusti  C.  XXII1429.  Legatus  ad  imp.  Con- 
stuntinopoJitanum  C.  XXIII 42!).  Ciirrum  agit 
lioDUte  in  Judis  circombus  priratis  {lan.  2|  anle 
«.-/.%'  C.  XXIII  42!».  Voctu  Graecus  1(^9  r.  22. 
PJaucJiDit  ei  Byzaulii  C.  XXIII  2:34. 

Constans  64,17  Jectc»'. 

Constantinus  I.  Augustus  r.  j).  417. 

Constantinus  III.  Augustus  v.  j).  417. 

Constantius  III.  Augustus  r.p.ill. 

Constantius.  Fi  cJedicatitur  cpistuJae  et  in  pri)ici])io 
ct  in  extreniis  Jibris  septiuio  et  octaro.  Ad  eum 
scr.  II.  III 2.  VII  18.  VIII  16.  33,20.  m.l. 
CJericus  40,26.  125,14.  Adate  gruvis  40,26. 
Fpigrai)i))iu  eius  exjwsitmn  Lugduni  in  ecclesia 
33,20.  Isidorus  cJe  viris  ilJ.  c.  21  :  ConsUintius 
episcopus  Gerniani  vitam  contexuit.  Vit(x 
Ger))mni  sub  eius  no))iine  edita  (acta  sanct.  »t. 
luJ.  roJ.  VII  p.  20OJ,  cJedicata  (Jenscjrio  ej)iscoj>o 
subditiciu  est;  cf.  dc  ea  TiJJemont,  me))i.  p.  s.  « 
riiist.  eccl.  voJ.  15  p.  6  et  Narbey,  Ftude  critiquc 
siir  Ja  i^ie  cJe  S.  Germain  cVAuxerre.    Paris.  1884. 

Constantius.  Ad  eum  scr.  R.  II  24.  43.  FUius 
Ruricii  332,8.  Admonet  cunipatcr,  ut  sibi  Brirae 
occurrat  332,12. 

Contemptus  323,8  subdiaconus. 

Copia  C.  XI 114  cJea. 

Corinna  35,6.  C.  XXIIl  l(;i  (oiiica  Uridii. 

Cornelii  v.  Fronto. 

C.  Cornelius  v.  Tacitus. 

Corybas  C.  XI 122. 

Cottus  C.  Vn  525  rex. 

[L.  Licinius]  Crassus  55,24  cos.  a.  6.V.}. 

[M.  Liciniusj  Crassus  C.  II  454  cos.  a.  6'J'J.  Cra.ssi 
jiater  et  fiJius  C.  VII  100.  1X251. 

Creon  C.  V  192.  XXII 82. 

Crispus  i;,  Sallustius. 

Crispus  fiJius  Constuidini  v.  j).  417. 


424 


INDEX  PERSONARUM. 


Crocus  110,11  episcopiis  in  cxiliitm  inissits.  Est 
inter  episeoiK)s,  (id  qiios  Li(ciili(s  littcrns  (Jcdit 
FA.  XIX.  NciiiuKsensein  ciim  credit  Sirmundiis 
sinc  instti  caitsd;  cf.  GtiU.  Christ.  VI  j;.  428. 

Croesus  IX  33. 

Cronos  C.  XV  Gl. 

Ctesiphon  r.  Doiuo.sthcnes. 

Curetes  C.  IX  •_>(>•;. 

[C.  Scribonius]  Curio  o5.'J4  cos.  a.  67S\  cf.  Ciccro 
Briit.  5S.-J10. 

Curio  ISAo  amiciis  Sidonii  Arehitc. 

M\  Ctiriits  Dcntatiis  cos.  a.  471) :  Curius  C.  11  'MS. 
Yll 80 ;  Dentiitus  C.  V  42G.    Cf.  Floriis  1 . 1  .'5  [  1 S ) . 

Cybebe  C.  VII  31. 

Cyclops  C.  XXII  3.  XXIII  201. 

Cynicus  ir)8.28.  C.  II 167.  XV  183. 

Cynosura  C.  XV  175. 
t  Cyi>rianus  272,15  cjiiscojnts  CdrtJiKfiiiiicnsis. 

Cynthia  35,7  Propertii  amica. 

Cyi-us  C.  II 117.  IX  30. 

Daedalus  51,3. 

Daiuocles  37,21.  22. 

Danae  C.  XV  177.  XXlir282. 

Danaus,  Danai  C.  V  li»5.  XV  1(38. 

Itaphne  C.  XXII  2 IG. 

Dardanus  84,14.  Eius  extat  tititlns  Se()iistcruiic 
in  Gallia  Narhonensi  Grut.  li)l,6  =  C.  I.  L. 
XII 1524  hic  :  Claudius  Postumius  Dardanus 
V.  inl.  et  patriciae  dignitatis,  ex  consulari 
provinciae  Viennensis,  ex  unigistro  scrinii 
lib(ellorum),  ex  quaest(ore),  ex  praef(eeto) 
pret(orio)  Galiiaruni  (a.  409,  iteruiii  a.  411 — 413) 
cet. 

Darius  C.  1X54. 

Decianus  r.  Basilius. 

Decii  [Mures]  C.  VIIGD. 

Deianira  C.  II  497. 

Delia  35,8  amica  Tihtdli. 

JJelphidius  85,15  rlietor  Bimligcdensis,  Attius 
Tiro  Delphidiiis  Ausonii  XVI  G. 

Demades  126,12. 

Democritus  158,25.  C.  II 171. 

Demosthenes  31,25.  55,23.  126.10.  127,7.  Cf  C. 
U  187.     Ctesiphon  eiiis  31,25. 

Dentatus  v.  Curius. 

Desideratus.     Ad  euin  scr.  118. 

Diana  C.  VII 30.  1X177.  224. 

Dictynna  C.  XV  176. 

Dido  C.  XI  70. 

Diocletianus  Augustus  v.  p.  417. 

Diogenes  158,24. 

Dione  1X17.3.  XI 36.  XIII;   Dionaeus  C.  II 503. 

Dionysius  37,23  rex  Syracusanus. 

Dionysus  244,3  deus. 

Dolon  C.  1X1.52. 

Domitianus  Augustus  v.  p.  417. 

Domitius.  Ad  eum  scr.  II  2.  C.  XXIV  10.  Gi-ain- 
imticus  habitam  ad  primam  mansionem  eunti 
Augustonemeto  Narhonem. 


Doninicius  {iioii  Doninitius).  Ad  euin  scr.  IV  20. 
Ainicus  Sidonii  una  cum  co  Lugduni  90,20. 

Donuiulus.  Ad  cum  scr.  IV  25.  164,5.  169  v.  38. 
232,10.  Vir  qiiaestorius  232,9.  Romae  suh 
Maim'iano  164,5.  Adit  monasteria  lurensia 
7(),32.  Poeta  169  v.  38.  Auctor  vitae  S.  Hilarii 
Arclatensis  (Migne  vol.  L  p.  12Vdseq.)  c.  11  : 
ubi  instructos  (auditores)  supervenisse  vidisset, 
(Hilarius  iwacdicans)  .  .  .  se  ipso  celsior  appa- 
rcbat,  ut  eiusdem  praeclari  auctorcs  temporis, 
qui  suis  scriptis  merito  claruerunt ,  Silvius 
Eusebius  Domnulus  admiratione  succensi  in 
hacc  verba  prorupcrint  non  doctrinam,  non 
eloquentiam,  sed  nescio  quid  super  lioiuiiiem 
consecutum. 

Donidius  vir  spectabilis.  Ad  cuin  scr.  II  9.  43,15. 
98,44.     Arvcrnns,  acqualis  Sidonii  44,2. 

[Latinus  Pacatus]  Drepanius  139,4  rhctor  passim 
memoi'atus  aptid  Ausonmin.  Eius  cxtat  paiw- 
gyriciis  dictus  Theodosio  a.  3iSy. 

Dryas  C.  I  13.  XXII 15. 

Earinus  v.  Fiavius. 

Ecdicius.  Ad  eum  scr.  II  1.  III  3.  C.  XX.  25,27. 
88,22.  Arvernus  22,2.  41,5.  Ex  familia  p^-ae- 
fectm'ia  89, 14.  Erater  Pajnanillae  uxoris  Sidonii 
itaque  eius  sororius  88,22. 27.  89,6.  9.  Sine 
prole  etiamtum  C.  XX  4.  Versatur  apud  Si- 
donium  25,27.  Patriam  defendit  virihus  privatis 
42,14.  Arverni  vexati  ahscntc  eo,  impcrante  An- 
themio  (a.  467—472)  21,2.  42,32;  per  medios 
hurharos  cum  equitihus  XIIX  pervenit  Arveriws 
41,19;  regum  familiaris  42,33.  Anthemius 
patriciatum  ei  pollicetur,  confert  Nepos  88,25. 
Cf.  Icyrdanes  Get.  45,238  :  Eurichus  rex  Vese- 
gotharum  Arevernam  Galliae  civitatem  [occu- 
pavit]  Anthemio  principe  iam  defuncto  (f  472) 
et  post  alia  c.  240  :  Eurichus  .  .  .  Arevernam 
occujjans  civitatem,  ubi  tunc  Romanorum  dux 
praeerat  Ecdicius  nobilissimus  senator  et  du- 
dum  Aviti  imperatoris  .  .  .  filius  .  .  .  Ecdicius  diu 
certans  cum  Vesegothis  nec  valens  antestare, 
relicta  patria  maximeque  urbem  Arevernate 
hosti,  ad  tutiora  se  loca  collegit.  quod  audiens 
Nepus  imperator (fe.  474. 475)  praecepit  Ecdicium 
relictis  Galliis  ad  se  venire,  loco  eius  Orestem 
mag.  mil.  ordinatum.  Gregorius  hist.  Franc. 
2,24  :  Tempore  Sidoni  episcopi  magna  Bur- 
gundiam  fames  oppressit,  cunique  populi  per 
diversas  regiones  dispergerentur  nec  esset 
ullus  qui  pauperibus  alimoniam  largiretur, 
Ecdicius  quidam  ex  senatoribus  huius  propin- 
quus  . . .  misit  pueros  suos  cum  equitibus  et 
plaustris  per  vicinas  sibi  civitates,  ut  eos  qui 
hac  inopia  vexarentur  sibi  adducercnt.  At 
illi  . . .  adduxerunt,  .  .  .  ut  multi  aiunt,  amplius 
quam  quattuor  milia  utriusque  sexus.  Ad- 
veniente  autem  ubertate  ....  unumquemque 
in  loco  suo  restituit  (sequitur  iniraculum). 
Ecdicium  mirae  velocitatis  fuisse  multi  com- 
memorant:   nam   quadam    vice    multitudinem 


INDEX  PERSONARUM. 


425 


Gothorum  cura  decem  viris  fugasse  pereeribitur 
{cf.  41,28:  cum  tibi  non  daret  tot  puf,'na  socios, 
quot  solet  niensa  convivas). 

Echion  C.  XXII  H7;  Echionius  C.  XI  l'JU. 

Elaphius.     Ad  eum  scr.    IV  If).  K.  II  7.     Iluteim 
baptisterinm  fitcit. 
t  Eleazar  11»).7. 

Eleutherius.     Ad  eum  jiupam  .s-cj".  VI  11. 

Elixm  :  Elisseus  124  r.  18.  C.  VII  44;'). 

Elogius  34G,33  rir  renerabilis,  Arrerniti<. 

Emincntius  08,2. 

Eminontins  Jiurdigalensis  282,7. 
t  Emmanuel  28r),25. 

Enceladus  C.  VI  27.  XV  IH. 

Ennius  C.  IX  2(ifi  jjoeto. 

Eparchius  347,24.  348,.5.  fdiits  Riiricii  ab  A]tnin- 
cnJo  einscopo  Arverno  ab  ecdesia  cxclndititr  MH,^!. 
Citm  Ommatio  fratrc  a  patrc  pctit,  iit  pro  se 
interccdat  347,24.  348,5. 

Ephialta  C.  VI  25. 

Epicurus  0,25.  158,23.    C.  11  168. 

Epiphanius  91,20  Sidonii  libraritis. 

Epitrciion  r.  Menander. 

Erato  C.  XXII 12.  20. 

Ercchtheus  C.  II  167.  XV  3. 

Eripliius.     Ad  eum  scr.  V  17.     Pkilonuitkii  gener 
89,26. 
t  Esau  293,28. 
t  Eva  C.  XVI  56. 

Euadne  C.  XI  71. 

Euan  C.  V231.  XXII  22.  84. 

Euander  250,(J   (cx  Statio  carm.  1,5).  C.  VII  447. 

Euanthius  86,26. 
t  Eucherius  momickus  Lirinensis,  iwstea  episcopns 
Lngdunensis  55,28.  C.  XVI 115.  Libellns  eius  de 
laude  Jiercmi  a/J  HiJarium  Lirinensem  titm  picsJyy- 
teriim  a.  42Sdirccfns  fpiaeqnc prttctcrea  dc  scriptis 
cius  sitpersnnt  Jefjuntitr  in  coJJcctionc  Mitiniana 
vol.  L  p.  701  seq.  Enm  aet/naJem  snnm  et  sa-iptis 
pjuribus  cJarnm  Juudibns  proscfpiitiir  Mamcrtus 
Clatidianus  de  statu  animac  J.  2  c.  0.  Atictoi' 
mtac  HiJarii  Ardcdensis  (Mitjne  roJ.  Lp.  1219.se2.^ 
c.  14:  testimonium  beati  P]ucherii  episcopi 
iustuni  credidi  adhibendum,  qui  eius  (HiJarii) 
volumine  jirosaversuque  perccpto  itarespondit: 
'et  tu  licet  sis  clarus  eloquio,  clarus  ingcnio, 
tu  licet  praeferas  annis  iuvenem,  moribus 
senem'. 

Eucherius.  Ad  cum  scr.  III  8.  116,1.  Vir  iJJnstris 
116,1.  LuufJfttur  jyropter  fortiter  fucttt  45,28. 
Aecedit  Jocus  interpoJatns  ftdJutns  in  iwuef. 
|).  XXIV.  Cf.  Gregorius  Turonmsis2,2i):  Eoricus 
(iothoruni  rex  Victorium  ducem  supra  septem 
civitates  (ride  snb  Victorio)  praeposuit  anno 
decinio  quarto  regni  sui:  qui  protinus  Arvernos 
adveniens  civitatem  addere  voluit  ....  super 
Eucherium  senatorem  calumnias  devolvit,  quem 
in  carcere  posituiu  nocte  extrahi  iussit  liga- 
tumque  iuxta  parietem  antiquum  ipsum  pa- 
rietem  super  eum  elidi  iussit. 


Euclides  55,19.  158,26.  C.  11176.  XXIII  116. 

EudomiuH  274,22  episcopus. 

Eudoniius.    Ad  eum  et  MeJantkiam  scr.   H.   II  3!l. 

Euhius  C.  IX  175. 

EuUilia  u.ror  J^-obi  Narlnjnensis  C.  XXIV  95. 
Cf.  Probus. 

Eumerius  episcojnts  tttt  Rnricium  scr.  ."{17,16. 

Euodius.     Ad  eum  scr.  IV  8.  (MJ  r.  5. 

Eupheniia  Marcitini  imp.  fiJia,  uxf»-  AniJtemii  im]>. 
r.  ;>.  417. 

Eu])Jirasius ,  Euirasius  ttfJ  Ituricinm  qnsctj]ntm 
scriltit  FA.  XI.  Aft  eum  e]nst:f)]ntm  Jtnricius  sa\ 
R.  II  22  (f]ua  respontJet).  2!».  A]>rnncuJo  c])isc(jjio 
Arrcrno  successit ;  cf  Greij.  Tur.  ki.><t.  J''r.  III  2  : 
Apud  Arvernus  vero  post  obitum  beati  Aprun- 
culi  sanctus  Eufrasius  duodecimus  episcopus 
habebatur.  Hic  quattuor  annos  post  Chlodo- 
vechi  obitum  vixit,  vicissimo  quinto  episc  o- 
patus  sui  anno  tnmsiens.  UmJe  i)dcJJef/ititr 
cnm  a.  4VI  —  51.J  ex.  eccJesifie  Arvernue  jrrae- 
fiiisse.  I*er  J'auJinum  preslnjterum  conciJio 
AgatJiensi  a.506  »id)scripsit ;  i])se  AureJianensi  J. 
a.  511  interfuit.  Aritiis  Jittcffts  n.  34  {ed.  J'ctper 
p.  72)  ad  eum  dedit. 

Euphrates  Jioroscfjpio  cJurns  55,17. 

Eujihronius.  Afl  eum  ]xi])am  scr.  VII  s.  1X2. 
Jnter  episcojxjs,  ad  quos  LAicidus  Jilteras  dedit 
FA.  XIX.  76,21.  77,4.  Cf.  JfJacius  cJiron.  ad 
a.  451 :  In  diebus  sequentis  paschae  visa  quac- 
dam  in  caelo  regionibus  Galliarum  epistula 
de  his  Eufronii  Augustoduncnsis  episcopi  ad 
Agrippinum  comitem  facta  evidcnter  ostcndit. 
J^AtpJironii  AiKjustfjdnnensis  ejiiscojii  reJali  intei' 
sandos  sub  die  3.  Attfj.  Jitterfis,  qiius  una  cum 
Lu])0  Tricassino  cul  Tfdasium  AnfJegurcnscm 
fJcdit,  edi(Jerunt  Maurini,  Cone.  Gcdl.  1.577; 
eiusfpte  meminit  Greg.  Tiir.  Jiist.  Fr.  II  15. 
Vitam  emirrant  JiJJcmfjnt  in  Jiist.  ecdes.  rf)J.  X  VI 
]).  134 ;  JhJJamJifini  in  Aclis  SS.  Ang.  I,  2-27— 22U. 

Euripides  C.  1X234.  XXIII  127. 

Eusebiolus  347,27.  348,3  jrreslnjtcr  (Lcmovic). 
t  Eusebius  55.28.  133,14  cJironofji-fipltus. 

Eiischins  :  Eusebianus  .52,18.  PJiiJosoj)ktis  perijKi- 
tcticus,  mftgister  I^robi  et  SifJonii. 

Eustachius  105,15.  16.  i(J6,13.  Ejjiscopns  Massi- 
liensisinter  Vcncrium  et  Graccitm.  Cf.  Gennadius 
c.  80. 

Eutropia  95,29.  96,15. 

Eutropius  (Entropius  r.  J.).  Ad  eitm  .scr.  I  (i. 
III  (j.  jVobiJis  9,5.  44,16.  Ex  fttmiJin  Saljini 
44,21.  Invcnis  invitfitnr  ftfJ  ctipcssendtt  mUitiae 
PaJfitimie  munia  9,2:  miJitut  utifi  cum  SifJonio 
44,5;  is  ei  gratuJatur  jyraefecturam  fidepto  44,7. 

Eutropius.  Ad  eum  papam  scr.  VI  6.  Inter 
c])iscopos,  fifl  quos  LucicJus  scr.  FA.  XIX. 
Est  inter  eos,  ad  quos  HiJarus  fi.  464  Jitterfis 
(Jedit ;  cf  Conc.  GaJJ.  coJJ.  1 609.  Eittrojrii 
Aransicani  episcopi  vitctm  cnarrant  BoJJancJiani, 
Ada  SS.  Mai.  VI,  p.  698,  Maurini,  Hist.  JUte- 
raire  (Jc  Ja  Eyance  II,  j).  473seqq. 


SlDONIUS. 


54 


426 


INDEX  FERSONARUM. 


Explicius.     Ad  eum  scr.  II  7.     ludex  29,2. 

Q.  Fabius   [Maxinius  Rullianus]   27,10    mag.    cq 
a.  429. 

[Q.]  Fabius  [Maxiuius  Cunctator]  55,24  (c/'.  Cicero 
Briit.  14,57).  C.  V  556.  VII  554. 

[C.]  Fabricius  [Luscinus]  C.  VII 69.  227. 

Faedon  r.  Phaedon. 

Fauni  C.  1 13.  VII  33.  XXII  37. 

Fausta  uxor  Constantini  r.  p.  417. 

Faustinus  56.25.  57,  12.  25.  ArrernHS  riobilis, 
Sidonio  maior,  clerieus. 

Faustus.  Ad  euni  scr.  IX  3.  9  et  eucharisticon  C. 
XVI.     Cf.  2)rooemium  p.  LlVseg. 

Felix  r.  Magnus. 
t  Ferreolus  martyr  sepultus  prope  Viennam  104,22. 
Cf.  Gregorius   Turonensis   in  glor.   maH.   l.  2,2 
p.  564  Krusch. 

Tonantius  Ferreolus  r.  Tonantius. 

Fidias  r.  Phidias. 

Fidulus  C.  XXIV  80  amicus  Sidonii. 

Fil-  r.  Phil-. 

Firniinus.  Ad  eum  scr.  IX  1.  16.  Sirmomlus 
eundcmiudicat,  cul qtiem  exstant  Ennodiiepistulae 
duae  [ed.  Vogel  p.  17.  38)  quemqne  laudant 
Me.$sianm  et  Stephanus  in  prologo  lih-i  2  de 
rita  S.  Caesarii  {Mabillon,  AA.  SS.  Saec.  I, 
p.  669). 

Flaccus  i:  Horatius. 

Flavius  Asellus  v.  Asellus. 

Fhivius  Earinus  250,7  {ex  Statio  carm.  3,4). 

Flavius  Nicetius  r.  Nicetius. 

Flora  C.  XI 115. 

Florentinus.    Ad  eum  so\  IV  19. 

Florentius  presbyter  270,38. 

Foedamius.  Ad  eum  Vilicumque  p'esbyteros  scr. 
R.  II 14.    De  iis  Euricius  iudicat  323,16. 

Foedaniius  Lemovicensis  345,28.  32.    Vix  idem. 

Fonteius.  Ad  eum  papam  sar.  VI  7.  VII  4.  Inter 
episcopos,  ad  quos  Lticidus  scrihit  FA.  XIX. 
Episcopus  Vasionensis  107,21.  Fontedius  p)'es- 
hyter  una  cum  Auspicio  episcopo  Vasionensium 
a.  441  Arausicanae ,  a.  442  Vasionensi  synodo 
subscripsit ;  cf.  Maassen,  Gesch.  des  canon.  Bechts 
p.  952.  Creditur  Fonteius  nominatus  inter  epi- 
scopos  Galliae  in  epistulario  Leonis  magni  per 
a.  4.50—4.52  et  Hilari  a.  464  {concil.  Gall.  I 
p.  516.  538.  543;  ef.  p.  609). 
Fortuna  C.  II  96.  214. 

Fortunalis.    Ad  eum  scr.  VIII  5.    Hispanus. 
Freda.    Ad  eum  scr.  R.  I  11. 
Fridericus  frater  regis  Vesegotluirum  Tlieoderici  IL 

V.  p.  418. 
Frontina  71,27.     Matertera  Api-i,  sancta  rirgo. 
Fronto  71,24  avus  Axn'i. 

M.  [Comelius]  Fronto  138,18;  Fronto  128,6;  Cor- 
nelii    oratores  66,8;    Frontonianus   1,8.  54,23. 
Leonis  atavus  128,6.    Orutio  in  Felopem  138,28. 
Fulgentius  37,20  quuestor. 

FuUonius  Saturninus  244,9;  Saturninus  142,11; 
auctor  mathematicus. 


[Q.]  Fulvius  [Fhiccus]  C.  V  557  cos.  a.  u.  c.  545. 
t  Gabriel  297,1  angclus. 
Gaetulicus  35,7  poeta. 
Gaius  Angustus  r.  p.  417. 
Galatea  C.  XI 38. 
Galba  Augustus  r.  p.  417. 
Gallicinus  140  r.  39  cpiscopus  Burdigalae. 
Gallio  85,15  frater  Senecae. 
Gallus  99,25  redit  Arrernis  ad  uxorem  iussu  Lupi 

cpiscopi  Tricassini. 
Gaudentius.    Ad  eum  scr.  14.  5.2.  48,3.    Nohilis 
et  dives  5,8.     Trihunicius,  deindc  vicarius,  sci- 
lieet  septem  provindarum  5,2;  parti  fasces  5,13. 
Sidonii  iussu  avi  eius  sepulcrum  restituit  Ltig- 
duni  48,3. 
Gaudentius  C.  V  205.     Aetii  fdius  imperio  desti- 
natus.     Cf.   Idacius    ad   a.  453  :  Geisericus  .  . 
Carthagineni    redit    relictam    Valentiniani    et 
filias  duas  [et]  Aetii  filium  Gaudentium  nomine 
secum  ducens. 
t  Gedeon  C.  XVI 16. 
Gelasius.    Ad  eum  sa:  IX  15.  171,1. 
Genesius  58,17  litigatcn: 
Gennadius  Avienus  v.  Avienus. 
Germanicus  Ti.  Atigusti  f  27,12.  83,17. 
Germanicus  65,5.     Cantillensis,  v.  sp.,  aetcde  sexa- 

genarius,  filius  pontificis,  pater  sacerdotis. 
Germanus    147,10.       Episcopus    Autissiodorensis 

a.  418—448  {cf.  Lupus;  Constantius). 
Gerontius  84,13  interfectus  a.  411. 
Geryones  C.  XIII  13.  19. 
Gigas,  Gigantes  C.  VI 23.  VIT583.  XII 18.  XV  141; 

Giganteus  C.  VI  7. 
Gizericus  rex  Vandalorum  depingitur  C.  V  S28  seq. 
Godigiscli  regis  filius  ex  ancilla  C.  II  358.  V  57 ; 
cf.  Procopius  hell.   Vand.  1 3  :  rodlyicxXog  /ust/ 
iTS&p/jxei,  diedec((a&?jv  ds  n]v  aQX't^  °^  exeivov 
naideg,  royd-uQig  fxev  ex  yvi'aix6g  ainw  yeyovwg 
yu[A.exrjg,    Fi^eQixog    (fe    rod-og.      Eomam    capit 
a.  455  C.  V62.  316.  VII  116.    Quotannis  classe 
infestat   Italiam    C.    II  17.    348.   354.    V  327. 
Sororis  eius  vir  {fcniasse  Sersaou  cognatus  regis 
Victor    Vit.   I  11,35)    inteificitur  in  Campania 
C.  V43.5. 
Glaucus  C.  VII  27.  XV  132. 
Gnatho  49,5. 

Gorgo  C.  XI 88  XV  7.  22. 
Gozolas  43,4.  57,17  ludaeus. 
Graecus.     Ad  eum  papam  scr.  VI  8.  VII  2.  7.  11. 
IX  4.     Inter  episcopos,  ad  cjuos  Lucidus  scrihit 
FA.  XIX.     Ad  Ruricium  littcras   dat  FA.  VI. 
Exnscopus  Massiliensis  104,33.  110,13. 
Graecus.      Ad    eum    diaconum    Faustus   scrihit 
FA.  XVII.  Graecum  eum,  cuius  meminit  Genna- 
ditis,  de  viris  ill.  c.  86  ;  Est  et  eius  (FaustiscU.) 
epistula  in  modum-Iibelli  ad  diaconum  quen- 
dam  Graecum  nomine  edita,  qui  a  fide  catho- 
lica  discedens  ad  Nestorianaiu  abiit  impietatem, 
Tillemont,  Memoires  p.  s.  a  Vhistoire  eccles.  XVI, 


INDEX  PERSONARUM. 


427 


p.  414  naiarit  eiindein  c.sse  jwitiie  atque  e])isco])iiin 
Mussilienscm,  id  qiiod  Siniumiiis  statKcnit. 
Gratia  C.  XI  113. 
Gratianensis  18,23.  10,10.    V.  ili,  conrini    Nuin- 

riani  Arelate  a.   Kil. 
(Tratiunus  Aiiffustns  v.  p.  417. 
t  (Ircjforius  Xnzian:cnus  r);V27. 

[Q.  Faljius]  Gurgcs  C   VII  (57  cns.  a.    Ii;j.  -I7s. 
HauKulryas  C.  XXII  1.'). 
Haiuuiou  r.  Aniuion. 
Haunibal  C.  II  3(XJ.  V  «7.  342.  VII  130. 
Ilarpalyce  139  v.  10. 

Ilasdrubal  C.  lir)34;  Hasilrnbaliauus  7.20. 
Ilector  4S,13.  C.  V  18G.  VII  278.  IX  14;"). 
t  Ilokana,  qui  posse.ssio  ilei  interpretatur  2G7,37. 
t  Helias  C.  XVI  35.  99.    Cf.  Cussianus  mll.  21  c.  9. 
Heliodorus   renit  (Narhone)  ud   Sidoninm  Gl,30. 
t  Heli.seus  C.  XVI  31. 
Helle  C.  1X44. 

Ileraclianus.     Ad  cnm  scr.  \\.  TI  30. 
Ileraclitus  158,25.  C.  II 171. 
Ilercules   143,18.  250,7    {ex  Stutio  curm.  3,1).   C. 
II  498.    1X94.  305,37;    Herculeus  C.   VII  584. 
XIV  IG. 
Herodotus  C.  XXIII  135. 

Ileronius  (Herenius   v.  l.).     Ad   eum  scr.   I  5.  9. 
Scrijisit  rcrum  (le.^ftarum  carmina  ttcxamclra  15,14. 
Ilersilia  C.  VII  440. 
Hesiodeus  C.  1X211. 
Hesperides  C.  XIII 12. 

llesperius.  Acl  eum  scr.  II 10.  K.  I  3.  4.  5.  Jiedit 
Totosa  72,19.  Fracceptor  fiiii  Euricii  301,35. 
303,14.  Vitam  cnarrant  Maurini,  Histoirc  liitc- 
rairc  de  lu  Fruncc  II,  p.  656—658,  eum  pro- 
piiiquam  vel  filiatn  liuricH  in  matrimonium 
dtixisse  opinati  non  recte. 
Hiberia  C.  X  inscr.  XI  86.  Filia  Ommatii,  sponsu 
Ruricii.  Cf.  Sara,  item  jwooemium  p.  LXII. 
t  Hierobabel  324,20. 

t  Hieronynius  55,26.    150,14.    Hieronymi  tractatus 
quidani   294,23.     Fuustus   locum  cx  comm.  in 
lob  affert. 
t  Hilarion  114,10.  C.  XVI  101  monachus. 
t  Hilarius     55,27.    272,15    episcopus    Fictacicnsis; 
Hilarii  codex  303,34. 
Hilarius  episcopus  Arelatensis  ah.  a.  c.  429  ad  a. 
c.  449,   degens  in   insula   Lirino  C.   XVI  115. 
Fius   intam  ediderunt  Bullcrini,    Opp.  Leonis 
tom.  II,  2X  dll  seq.  (Mig)ie  vol.  L  p.  1219 seg.^. 
Hinierius   119,12.  120,4   untistes;    Sulpicii  f,  Hi- 

merii  nepos. 
Hippocrates  166,17. 
Hippodame  C.  XI  69. 
Hippolytus  C.  VII 198. 
Hippolytus  106,8  umicus  Sidonii. 
Hippomenes  C.  II 496.  V  168.  XI  87.  XIV  14. 
Hispanus.     Ad  eum  scr.   R.  II  45.     Doranoniae 

spolia  trunsmittit  343,3. 
Hoenius    scriptor   C.   IX  313.      Magister   Sidonii; 
eum,  mugni  fucit  Petrus  mag.  equit.  3Iuioi'iani. 


t  Holopherncs  :  Olofernes  C.  XVI  11. 

Homerus  89,24.  C.  IX  217.  XXIII  135,  cf  H  185; 

HomericuH  170  v.  48. 
Honoratus    ahhas    Lirinensis,     dcimle    e])isco])us 
Arelatcnsis  (t  u.  429)  C.  XVI  112,  cf  128.  Yitam 
cius  enarntiit  suecr.^^sor  Hilarius  .svrmonc  edito 
2)ost  alios  apitd  Mignium  rol.  L  ]).  1249. 
Honorius  Auyii.-dus  v.  p.  417, 
(J.  Horatius  Flaccus  :  Horatius  31,20.  135,7.  140 
77.24;  Flaccus  141,19.  163  r.  7.  1G!>  ?'.  31.  172,.3. 
2.50,10.  C.  IV  9.  IX  225.    XXIII  4.52;   Venusinus 
W.)  r.  31;  Calal)er  1G,1G.  lG3r.  5;  Horatianus 
141,22.  162,27.    Artis  poetirae  volunitn  2.50.10. 
Hormidas    C.    II239.s«/.     Scylha,   id  c.s/  Chunus, 

rictus  cul  Serdicam  al>  Anthemio  antc  a.  167. 
Hortensius  35,2.  .55,23. 
Hyantiae  C.  IX  284. 
Hylaeus  C.  V  544. 
Hymen  C.  X  19. 
Hypatius.     Ad  euin  scr.  III  5. 
Hyperion  C.  II  406.  VII:'j7G. 
Hypermestra  C.  XV  171. 
lacchus  C.  V  46. 
t  lacob  293,28.  296,.36  patriarclm. 
t  lacobus  94,3.  277.14.20.  .325,8  u])ostolus. 

lanus  38,19.  C.  118.  VII  11.  XXIII  307.  .332.16. 
lason  C.  XX1II272. 
Iberia  r.  Hiberia. 
t  leremias  109,17. 
t  lesse  C.  XVI 18. 

t  lesus  268,15.  284,8.  287.3.  320,21.  22.  Cf  Cliristus. 
11  ia  C.  II  396.  V  28. 
Industrius.     Ad  eum  scr.  \Y  9. 
Iniuriosus  1.59,10. 
Innocentius  100,10  vir  sjjcclahdis. 
t  lob  sententia  313,2.  314,36.  340,23.  27. 
t  lohannes    55,27.    115,23.    319,26.    327,5.    331,27. 
337,17  aj)ostohis. 
lohannes.     Ad  cum  scr.  VIII  2.     Grammaiicus. 
t  lohannes  C.  XVI  99  moimchus;   cf.  Fucherins  de 
hiude  heremi  cdiique. 
lohannes  litigutor  commcnduttcr  28,9. 
lohannes  76,25.     Cahillone  lectw,  mox  archidia- 
conus,  deinde  secundi  ordinis  saccrdos,   id  est 
jyresbyte);  jMstea  episcopus. 
lohannes.  Intei'  episcopos,  ad  quos  Luddus  scrihit 

FA.  XIX. 
lohannes.  Ad  euni  'doniinuDi  renerahileni  frutrem' 
liuricius  serihit  R.  II 48;  'caris.sime  frater'  344,36. 
t  lonas  C.  XVI  26. 
t  loseph  102,13. 

lovinus  Augustus  v.  p.  417. 
t  Isaias  287,11.  322,38  jn-oj)heta. 
t  Israel  C.  XVI  8.  88.  338,5. 
t  Ithamar  146,7. 
t  ludith  C.  XVI 11. 

lugurtha  142,16.  C.  II  229.  IX  256. 

lulianus    104,22.    C.   XXIV  17.      Mutitjr  Briva- 

tensis  jxissim  nionwatus  upud  Gh'egorium. 
lulianus.  Ad  eum  papam  ser.  IX  5.  Inte}-  episcopos, 


fA* 


428 


INDEX  PERSONARUM. 


ad  quos  Lucidiif^  serilnt  FA.  XIX.     Xo»  Aren- 
nioneusis. 

lulianus  Vertacus  244,9;  Verhuus  14lM1  iinctm- 
mathematicus. 

C.  lulius  Caessir  v.  Caesar. 

lulius  Nepos  Augustus  r.  p.  41S. 

lulius  Titianus  cpi.-itnliniim  scriptor  1,7.  Cf.  Tcuffel, 
riim.  Litt.  Gcsch.  §3(54  >iot.4:  Script.  rcr.  Meror. 
I  p.  8G2. 

lulus  C.  II  llf)  {cf  VciyiJius  Acn.  2.G82;  Clau- 
(liauus  de  quaiio  cous.  Jlonorii  1112).  r)20. 

luno  C.  VII 31.  1X171. 

lupiter  172  r.  G9.  C.  1  1.  IG.  II 122.  VII 123.  134. 
1X170.24;-).  Xll.  XIG9.  89.  XV  62.  127.  174. 
178.  XXII  168.  XXIU281. 

lustinus.  Ad  Sacerdotem  et  cum  scr.  V  21.  C. 
XXIV  27.  iJuo  fratrcs  patruum  Jiahentes  Vic- 
torium  dS.S:  liabitautes  ad  quartam  mansionem 
riae  Augustonemeto  Narhoncm  C.  XXIV  27. 

lustus  333,20  dicuxynus. 

lustus  3G,14.  Medicus,  amicus  Sidonii. 
t  lustus  d().\.  Sandiis  sepiiJtus  Lugduni.  Tnciderc 
s.  lusti  cpiacopi  Liigdunensix  annircrsaria  soJJcm- 
nia  in  dicm  IV  non.  Sept.,  scilicet  ut  ait  Sido- 
nius,  in  autumni  principium  adnotat  Sirmondus. 
Cf.  Script.  rer.  Mo-or.  I  j).  695. 

luvenalis  130.27.  147,27  pocta. 

luventius  Martialis  1G7,30  historicus. 

Labdacius  C.  IX  227. 
t  Lactantius  r)r),2G  scriptor. 

Lagea  stirps  C.  V  4G6. 

Lais  C.  XV  182. 

Lampridias.  Ad  eiim  scr.  VIII  9.  136  f.  5.  139,7. 
163  r.  21.  164,6.  C.  IX  314.  Romae  tcmpare 
Maioriani  164,6.   Oratc»'  et  poeta  BiirdigaJensis. 

Laomedon  83,5. 

Lapithae  C.  V231. 

Latona  C.  VI  9. 
t  Lazarus  109,14.  278,31.  279,13.  296,18. 

Leda   C.  XV  175.  XXIII  286;    Ledaeus  C.  V  177. 

Lemures  123  v.  11. 

Lenaeus  C.  XXIII  46. 

Lentulus  Catilinurius  142,1G. 

Leo  Augustus  v.  pi-  418. 

Leo.  Ad  eum  scr.  IV  22.  VIII  3.  163  r.  20.  169 
r.  20.  232,11.  C.  IX  314.  Vir  spectahiJis  232,11. 
Ex  posteris  Frontonis  oi-atcyris  128,6.  luris 
doctor  C.  1X314.  XXIII 446.  Optimus  poda 
163,20.  169  r.  20.  C.  1X314.  ComiJiarius  regis 
(Euricij  ToJosae  73,4,  cf.  72,20.  Oraiiones  regias 
conficit  128,6.  Sidonium  e  captiritale  eximit 
127,19.  Cf  Ennodius  rit.  EpipJianii  c.  85 :  erat 
ea  tenipestate  consiliorum  principis  (Eurici)  et 
moderator  et  arbiter  Leo  nomine  et  quae  se- 
quuntur.  Gregorius  in  glcn:  mart.  c.  91  {Script. 
rer.  Meroring.  1  p.  549j  :  contulit  haec  cum 
Leone  consiliario  rex  Alaricus. 

L&)  diaconus  Turomnsis  v.  Venis. 

Leontius  r.  Pontius  Leontius. 

Leontius.  Adeumpapamscr.NlZ.  Inter  episcopos, 


ad  qiios  Lucidus  sci-ihit  FA.  XIX.  110,14.  282,26. 
Ei  (ante  a.  494)  mortiio  Aeonius  succedit  308,11. 
28.  Leontius  diaconus  AreJatensis  a.  442  synodo 
Vasionensi  interfuit;  cf.  Maassen,  Quellen  des 
canoniscluin  Reclits  I,  p.  952.  Suecessm-  Rarennii, 
qui  ad  a.  452  in  epistulis  Leonis  papae  commemo- 
ratiir,  epi.^copatum  Arelate  admini^^trnhat  a.4G2 
tcitc  cpistiila  IIiIaripajKie Romuni  ad  eiim,  Concil. 
GaJJ.  coJI.  I  p.  5i)S.  AJteram  Leontii  ad  Hi- 
larum  a.  462,  quae  incipit  quod  Leonem  sanctis- 
simum  {J.  c.  p.  599),  fictam  esse  ah  Vignierio 
demomtravit  mipefi'  Havetiis  (r.  Perpetuus). 
lussii  Leontii  Eaustus  lihros  dc  gratia  et  Jil^ero 
arhitrio  scripsit,  cf.  siqyra  p.  LVI. 

Leontius  cdter.  Inter  episcopos,  ad  cpios  Lucidus 
scrilnt  FA.  XIX. 

Leontius.  Ad  eum  'fratrem'  suum  Rnricius  scribit 
R.  II  42.  304,29.  Eum  'omnemque  domum' 
Ruricii  Faustus  salutat  268,35. 

Leontius  345,5  'filius'  Ruricii.  Victcn-invs  epi- 
scopus  eum  detinet  341,15. 

Lepidus  triumvir  r.  Lugdunum. 

Lesbia  35,6  CatuIJi  amica. 

Leucadius.  Inter  cpiscopos,  ad  quos  Lucidiis  scrihit 
FA.  XIX. 

Liber  C.  VII 29.  332,11.     Cf  Bacchus. 

Licinianus  45,4.  88,20.     QuaeHtoi\ 

Licinius.  Inter  cpiscopos,  ad  quos  Ijucidnis  scrihit 
FA.  XIX. 

Licinus  82,15  Jihertus  dives.  Cf.  Inrenalis  1,109 
ciim  schol. 

Limpidius  C.  XXIII  475.  Narhonensis,  amicus 
Sidonii. 

Litorius  C.  VII 246.  301.  Equitihus  Chiinis  prae- 
positus  vincit  Aretnm-icos  C.  VII  245.  Dei^vde 
eos  ducit  contra  GotJios  Narhonem  ohsidentes 
per  Arrernos,  quos  popidantnr  C.  VII245seg. 
Capitur  a  GotJiis  C.  VII 300,  cf  345.  Cf  Prosper  ad 
a.  439  :  Litorius,  qui  secunda  ab  Aetio  pati-icio 
potestate  Chunis  auxiliaribus  praeerat,  .  .  . 
pugnam  cum  Gothis  inprudenter  conseruit . . . 
tantam  ipse  hostibus  cladem  intulit,  ut  nisi  in- 
consideranter  proelians  captivitatem  incidi.sset, 
dubitandum  foret,  cui  potius  pavti  victoria 
adscriberetur.  Idacius  ad  a.  438  :  bello  Go- 
thico  sub  Theodoro  rege  apud  Tolosam  Litorius 
Romanus  dux  inconsultius  cum  auxiliari  manu 
irruens,  caesis  his,  ipse  vulneratus  capitur  et 
post  dios  paucos  occiditur;  Salrianus  7,10,40. 

Livia  140  r.  34. 

[M.]  Livius  [Salinator]  C.  VII  556  cos.  a.  535.  547. 

Livius  Jtistoricus  cf  167,30.  C.  II  189.  XXIII  146. 

Livius  XXni  445.  Nurbonensis,  amicus  Sidonii. 
Auctor  vitae  HiJarii  Ardatensis  (Migne  roJ.  L 
j).  1219.se<]f.^  e.  11  nurrat  enm  udmirutum  es.se 
IliJarium  ]yraedicantem  in  tantum ,  ut  Livius 
temporis  illius  poetfi  et  auctor  in.signis  publice 
proclamaret  :  'si  Augustinus  jtost  te  fuisset, 
iudicaretur  inferior'. 
t  Loth  322,2. 


INDEX  PERSONARUM. 


m 


Lucanus  35,7;  cf.  IH.i  jxiefa. 
t  Lucas  115,23;  cf.  !»8,H.  12  euaii!/fli.sUi. 

liucidus.  Ad  euin  irresbiila'um  Faustus  scf^ibit 
FA.  XVni.  Ad  hunc  ulioKque  XXIX  episcopos 
Lucidua  Jitterus  dut  FA.  XIX,  quibua  subscrihit 
2i>l,39.  De  Lucidi  hueresi  axjunt  TiHemont,  Me- 
woires  p.  s.  a  rhi.^ftoire  eccles.  .\VI,  ;>.  422 — 425; 
Maurini,  Uistoire  liltcraire  de  la  Fruncc  II, 
7».  454 — 45(j;  Ikiur,  Vorlesunijen  iilier  die  christ- 
liche  JJoifmenffeschichtc  1  2  p.  372. 

liucilius  C.  IX  2G5  jiocta. 

Luoina  C.  11112. 

liucontius  (fort.  Luccntius).     Ad  eum  scr.  iV  IS. 

liUcrctius  V.  IX  2(55  jxieta. 

[L.  liicinius]  liUculliis  ('.  II  W).  XXII  1(54  cox. 
a.  fWO,-  Lucullanus  C.  II 511. 

Lucumo  83,12. 

Lun:i.  C.   XV  05.  S(1. 

liUi.iicimis  321,20.  Pro  eo  Ursoquc  (ifiial  /V«('- 
sidiuiii  Jiuricius  intercedit. 

Lupus.  Ad  cum  papam  scr.  VI  1.  4.  !l.  IX  11. 
G8,21.  11!>,14.  145,28.  147,10.  C.  XVIIIUT7. 
MoiuicJtiis,  deiiidc  alibas  Liriiiensis  monasterii 
95,1.  145,28.  C.  XVI  111.  Cf  Eucluirius  ad 
llilarium  Arclatcnsem  de  laudc  hereiiii  {Migne, 
Patr.  Lat.  vol.  L  j).  701)  c.  42:  haee  (Lirimis 
insulaj  reverenili  noniinis  Lupuni  (tcnet),  qui 
nobis  illuni  cx  tribu  Benianiin  lupum  ret- 
tulit;  liaec  liabuit  gennanuni  eius  Vincen- 
tiuni  interno  gemmain  splemlore  perspieuani. 
Lcinde  episcojius  IVicassinus  cf  G8,21.  97,14. 
119,14;  creatus  creditur  a.  426  vcl  427  pi'optcrea 
cjuod  scribitur  in  rita  eins  (Actu  SS.  lul.  29 
rol.  7  p.  G!>) :  transcurso  biennii  tempore  (post- 
quum  cinscopus  urbis  Tricassinae  factus  est) 
cum  S.  Germano  ....  contra  haeresim  Pela- 
gianam  ...  acl  Britanniam  commeavit  tem- 
poribus  hibernis.  Prosper  autem  in  chrcmicis 
id  itcr  Germani  episcopi  Autissiodorensis  refert 
ad  a.  429.  Itaque  Sidonii  epistuhi  VI 1  scripta, 
cuiii  scdcbat  Lupus  in  cpiscoputu  per  novem 
quinquenniu,  anno  adscribenda  est  470  vel  471, 
altera  IX  11  seiipta,  cum  ille  sedebat  pcfr  quin- 
quennia  decem  (160,10),  a.  475  vel  476 ;  fadus- 
que  sit  Sidonius  luxesse  est  episcopus  a.  469 
vel  470.  Bioijraphus  narrat  ab  eo  Atlilam  exo- 
ratum  esse  «.  4.51  adrenientem  Tricasses,  episco- 
2mm  eum  sedisse  pier  unnos  quincpicujinta  duos. 
Relattis  inter  sanctos  colitur  die  lul.  29.  Vitam 
eimrruvit  TiUeinont  in  histoiia  ecclesiastica  vol.  X  VI 
pi.  VliiSeq.  Lupi  ad  Sidonium  cpistulam,  cpiac 
incijnt  gratias  ago  doniino  deo,  eddain  a  iJaiJieryo 
ficticiam  ase  nujier  demonstraint  Ilavetus  {r.  For- 
petuus). 

Lupus.  Ad  cum  sci:  YIII 11.  R.  1 10.  Cf  lUstoirc 
Jitteraire  de  Ja  France  II,  J5.  584. 

Lyaeus  C.  II 278. 

Lycaeus  C.  IX  176.  XXIII  417. 

Lycurgus  C.  II IGG.  XXIII 110. 

Lycus  C.  IX  96.  XV  143. 


Lynceus  C.  XV  171. 
t  Macarius  114,10  moniuhu.-<;    Macani   diai  suncti 
(senioi'  scUicet  et  iunior)  C.  XVI 100. 

Macluion  :  Machannicus  36,1(5. 

Macccnas  C.  III  3.  5. 

Magi  (".  II  s.!. 

iVIagnus  /'.   Foiiipcius. 

.Magiius  85, Ki.  Acmilius  ]\fuifnus  Arlinrius  rlulnr 
Tdlosanus  celcbratus  Ausonin. 

-M agnus  18,19. 27. 28.  232, 10.  C.  XXIII 455.  X  X I  \'  It( ». 
Nartjonatsis  C.  XXIII 4:55.  XXIV  !»0.  ]'ruc/cclus 
lS.l;i.  CnnsuJ  a.  460  18,1!».  C.  XXIV  !»0.  Vir 
consuJaris  232,20.  Conrira  Maioriani  Arclalc 
a.  461   18,1!).  27.  2S, 

Magiius  344,13.  biJnnini  fralri  Jluricius  cinii 
comiiteiuJat. 

Magnus  Felix  C.  1X4.  5;  Fclix  firactcrca.  F/i 
dedicantur  carmina  (J.  IX.  XXIV  !H.  Ad  cuin 
scr.  113.  III  4.  7.  IV  5.  10.  FA.  XVI.  Dc^ccndil 
c.i:  doiiio  Philaijriana  21,1.  CoiuJiscifntlus  Sidoiiii 
C.  1X3.30.  J>utriciiis  creatur  27,5.  —  ('f  dnt- 
nadius  rir.  ill.  c.  86  :  Faustus  ex  abbate  Lcri- 
nensis  monasterii  ajiud  Regium  fialliae  episco- 
pus  .  .  .  scripsit  .  .  ad  Felicem  praclectuni 
praetorii  et  jiatriciae  dignitatis  virum  filiuni 
Magni  consulis  iam  religio.sam  epistulani. 
Jloinae  in  S.  Laurentii  cpiijrainma  [ex  cod.  J'al. 
editum  a  Grutero  ll(i4,13)  sic  fmit  :  Attica  Fc- 
licis  Magni  clari.ssiuni  coniunx  siimptilius  iioc 
propriis  aedificavit  opus. 

Maia  C.  IX  286. 

Maiorianus  Auffustus  v.  p.  418. 

Maiorianus  V  112  mu(fister  cquitum  et  peditum 
pcr  Oricnlcm  a.  :',79  C.  V  110.  Pcs  eius  (fc.^lue 
ad  Pcucen  et  Ilypunim  C.  V114.  Imperutoris 
cognominis  avus  maternus  C.  V  116. 

Mamertus.  Ad  enin  papxim  so\  VII  1.  Inter 
episcopos,  (ul  (fuos  Lucidus  sa'ibit  FA.  XIX. 
Fratcr  maior  Claudiani  63.1.  Kjiiscopus  63,1. 
87,24  Viennensis  104,17;  ro(j(Uioncs  instiluit 
87,23.  103,9;  confirmat  rein  Alcimus  Aritus  Jut- 
miJia  6  in  rogationibus  p.  lOSse^/.,  jvaescrtim 
p.  110,20  ed.  Peiper.  Extra  fines  suos  cum 
episcopiim  Deensibus  ordinarisset ,  causa  ilJius 
in  synodo  exaininuta  at;  cf.  JJduri  jiapuc 
epistuJae  a.  463.  464  data£,  Conc.  GuII.  CfjJJ.  I. 
2h  607  .vjq.  Eius  Vitam  enurrant  Maurini, 
Ilistoire  Jitteraire  de  Ja  France  II,  p.  480—483. 

Mamertus  Claudianus  79,2;  Claudianus  p?-ac/ej-eff. 
Ab  eo  scr.  ad  Sidonium  IV  2 ;  ad  cnm  scr.  IV  3. 
63  r.  3.  79,2.  Fr(dcr  minor  Maiiierti  episcopi 
63,1.  V.  1 ;  cmtistes  ordine  secundo  63  r.  18.  Efii- 
taphium  eius  G3  v.  1.  Tres  Jibros  de  statu  animae, 
qui  extant  (ed.  EmjeHrrecht,  Vinclob.  1885),  in- 
scripsit  praefectorio  patricio  doctissimo  et  op- 
timo  viro  Sollio  Sidonio;  quorum  ipscrrum  me- 
minerunt  duae  illae  epistulae  auctoris  a£ce]ito- 
ris(iue  53,22.  54,26,  item  79,2.  Scripti  siint 
(ulrersus  Fausti  epistulam  FA.  XX,  r.  supra 
p.  LX.    Cf.  Gennadius  c.  84  :  Claudianus  Vicn- 


430 


INDEX  PERSONARUM. 


nensis  ecclesiae  presbyter  .  .  .  coniposuit  tres 
quasi  de  statu  vel  substantia  animae  libros 
....  Additur  in  libris  qi(ibusda)n:  Scripsit  et 
alia  uonnulla,  inter  (juae  ot  hyuinum  de  pas- 
sione  domini,  cuius  principium  est  'pange  lin- 
gua  gloriosi'.  Fuit  autem  frater  Mamerti  Vien- 
nensi.s  episcopi.  At  hymnus  iUc  le/fitur  intcr 
canniiui  Fortunati  2,2  neque  ad  euni  re>!piccre 
ridetur  Sidonius  r);").^!*.  De  hac  re  cf.  Ktuicl- 
brecht  p.  ^LXWl sq. 

Marcellinus  :  coniuratio  Marcellini  vcl  iMarcol- 
liniana  (ultcrum  utrum  enim  requiritur  pro 
tradito  rocabulo  marcellana;  nam  Marcellinus 
dicitur  auctoribus  omtiibus  execpto  Procopio  qui 
.M(ioxf'/.'At(ci'6<:)  17,10  de  ca])csse)ido  diademate, 
qu((e  par((Udur  imperante  Maioriano  (4o7—4Gl), 
si(inif(C(d(tr  a  PnKOjyio  bcU.  Vattd.l/) sic  :  t]y  6s  rtg 
ir  J(('/.uaTi((  M((ox{).'/.(((v6g  rtof  V/enoj  yi'(OQ(uo)i'. 
d''i'i(i  66x(uog.  6$  s7Tf(&i]  \iit(ogeTe'/.£vxrias(a.454), 
^(cat'/.ft  (Valentiniano  III  interfeclo  a.  455) 
(Xxttf  ovxirt.  >/|(ot),  (cXXd  vsoixeqlaag  xe  xal  rovg 
(('/Jkovg  ('cnoari]a(cg  ovr(og  ei/s  ro  J(cXfJ.(cri(cg 
xoccTog  oi'Jf»'oV  o(  ig  /(('^(cg  ro'/,U)'ja(cyrog.  tovtov 
dt]  roV  M(CQxe'/.'/.t(cy6v  r6r£  Aitjv  ^(ca('/.et'g  (fcicfus 
i))tp.  a.  4-57)  ev  fi(('/.(c  ri&(cGev(ov  nQoaeiioo'}- 
G((ro.  I)ania.<<cius  (apud  Photium  cod.  242  pt.  342 
Bekk.  et  pletiius  apud  Suidatti  s.  v.)  :  M(cq- 
xe'/.'/Ji'og  (cvijQ  eni£ixi]g  xal  yevv^cTog  etfvvdareve 

usv  J(('/.fi(crei((g og  iXevd^sQ^cv    exixrtjro 

n]v  (cQ/tjv,  ovre  'P(oftai(tiv  ji«ai'/.ei(c  (fov'/.sv(ov 
orrc  (e'/.'A(o  (fvv(careiJovTi  tcov  i,9v(ov  ov6evi, 
('('/.'/.'  tjv  (cvrovotiog.  Dissidium  MarceUini  cutn 
Picittiere  et  caedes  eius  a.  468  tul  iUatn  coniu- 
ratiotiem  noti  pertitietd. 

Marcellinus  36,20.  C.  XXIII  465.  Narbonetisis 
C.  XXIII  46.5;  togcdus  36,20;  leffutn  peritiis  C. 
XXIII  465. 

[M.  Claudius]  Marcellus  C.  II  371  cos.  a.  540. 

[Eprius]  Marcellus  82,14  ddaior.  Cf.  Tacitus 
hist.  4,6. 

Marcellu.s.  Inter  episcopos,  cul  cpios  Lucidus  scribit 
FA.  XIX.  Minime  Sanitiensis,  sed  fc/rtasse 
S.  Marcdlus  Deetusis;  cf.  Tilletmmt,  Memoires 
p.  s.  d  Vhistoire  eccles.  XVI,  2^-  1 10. 

Marcia  35,2  Hortetisii  uocor. 

Jilarciatius  Augustus  v.  p.  417. 

Marcius  Myro  C.  XXIII  444;  Martius  C.  1X306. 
Narbotietisi?,  atnicus  Sidonii. 

[C.]  Marcius  [Rutilus]  C.  VII  68  cos.  a.  397. 

Marcus  Aiigustus  v.  p.  417. 
t  Maria  C.  XVI  7  scjror  Aaroti. 
t  Maria  285,22.29.  287,4.  297,2.  320,4  itmter  dei. 

Marinus  275,24.  276,10.  28.  281,17.  32  ereniita. 

Marinus  C.  XXIII 479.  Narbonensis,  amicus  Si- 
donii. 

[C.]  Marias  C.  XXIII  12;  Marii  C.  XXIII  472; 
Arpinas  C.  II 230.  IX  258. 

Maro  V.  Vergilius. 

Mars  71.5.  142,8.  C.  I  5.  II 46.  285.  353.  364.  378. 
396.  458.    IV  11.   V  233.  373.  440.    VII  29.  120. 


439.502.   1X177.    XV  02.    XXIII 16.  2.58.  289; 

Mavors  C.  V  228.  X  15;  Martius  II  503.  V  107. 

XXIII  09. 
Marsus  C.  IX  260  poeta. 
Marsyas  C.  XIII  37. 
Martiali.s  C.  1X268.  XX Ul  163  poeia. 
Martigenae  C.  II  396.  V  25. 
t  Martinus  69,13?".  1  cjjtscopus  Tnronctisis. 
Martius  ?•.  Marcius. 

[BaobiusJ  Massa  delator  82,14;  cf  Tucitus  hisf.4,bO. 
Mavors  r.  Mars. 

Maurusius.     Ad  eutn  scr.  II 14. 
Maxentius.    Eutn  p)'esbytefrtu)i  Apruncido  Arverno 

episcopo  Muricins  commeudat  347,17. 
Maximus  145,28.  C.  XVI 112,  cf  128.   Abbas  Liri- 

nensis,  pc)stea  episcopus  Reiemis,  cf.  siiprap.hlY. 
Maximus  74,23.  75,3   Palatitms,   sacerdos  faclus. 
Maximus  Petronius  Atujnsfns  v.  p.  417. 
Medea  C.  XI 68. 
Megethius.     Ad   ciim  papatti   scr.    VI 3.      Itder 

cpiscopos,   acl   quos  Lueidus  scfribit   FA.  XIX. 

Migetius    episcopus    BeUicensis    nomine    tenus 

notus;  cf  GaUia  Christ.  XV,  jJ-  605. 
Megethius  146,29,  cf.  155,24  clericus. 
Melampus  C.  IX  197. 
Melanthia.    Ad  eani  ct  Eudottiiutn  Ruricius  scribit 

R.  II  39.    De  tiiorte  fdii  eos  consolcdur  340,31. 
Memnon  C.  II 521;  Memnonius  C.  1X20. 
Memor  C.  IX  266  pocta. 
Memorius    270,18    p^-esbyter   (Beiensis).       Frater 

a  Fausto  dicitur;  cf  TiUettiotit,  Mettioires  p.  s. 

a  Vhistoire  eccles.  XVI  ^j.  408. 
Menander  G4,14.  C.  IX  213.  XXIII 130.    Kpitrepon 

eius  64,14. 
Menstruanus  28,19. 
Mentor  C.  XXni504. 
Mercurius  142,7. 
Merobaudes  jKteta  significatur,  ut  vidit  Sirmondiis, 

C.  IX  296 ;   ncttn  et  Ilispanus  fuit   (in  subscr. 

carmitiis  de  laude  Christi)  et  stutua  Iioticnxdus 

in    faiv    Traiano,     cuius     etiattinutic    titidus 

superest  anno  adscripto  435  {G.  I.  L.  VI 1724;  cf. 

ipse   Merobaudes  in  carm.  5  pfraef.  et  Idaeius 

ad  a.  442). 
Messala  C.  IX  305.    Rufii  Valerii  Messalae  piraef. 

praei.  Italiae  a.  339.  400  carttiina  celebrut  a.  416 

Rutilius  Nuttudianus  \,2(yiseq.  {cf.  Seeck  pi'aef. 

cul  SyttDtiachuDi  p.  CLXXXVI). 
Messianus  C.  VII 427.    Dux  Aviti  magisiri  niil. 

jyraettiissus   ad   Gothos   a.  454.     Cf.  chronicon 

Bavennas   ad   a.  456  :   captus    est    imperator 

(Avitus)   Placentii    a    mag.    mil.   Ricimere   et 

occisus  est  Messianus  {cod.  messiam)  patricius 

eius  XVI  kl.  Nov. 
[L.  Caeciliusj   Metellus   C.  II  373.   IX  200.   cos. 

a.  503.  507. 
[Q.  Caecilius]  Metellus  [Pius]  C.  V  556  cos.  a.  674. 
[Q.  Caecilius]   Metellus  [Creticus]  C.  II  461  cos. 

a.  08.5. 
Mettius  [Fuffetius]  C.  II  290. 


INDEX  PERSONARUM. 


431 


Mezentius  71,15. 

Midas  83,9.  C.  XI 100. 

Mimas  C.  VI  25.  XV  25. 

Minerva    105  v.  KK).    172  r.  CJ».    C.    IX   112.  172. 

XV  12G.  148.  XXllUt;.  XXIV  !h;. 
Mithridates  C.  VII  81;    MithriJaticus  C.  1X257. 

XXll  IGG. 
Mnemosyna  C  XV  175. 
Mochiharius  108,20  cms  Gothus  Ari<inus. 
Molossus  C.  VII  188  canis. 
Montius.     Ad  eum  scr.  111.     Sequdnus  1(;,11. 
Mosehus  C.  V  477.  VII  83. 
t  Moyses  95,22.    110,15.  291,31.  ;M().1I.     Cituutur 
psalmi  pro  Eocodo  110,15. 
Mutius  LScaevola]  C.  VII  05.  XXIII  81. 
Mukiber  C.  XT  29.  XV  31. 
[L.]  Mumniius  C.  II  477  cos.  u.  r>08. 
Musa,   Musac  50,11.    79,5.  89,22.    ii3,l().    139,13. 
C.  IV  0.  V373.  VI31.3(].  VII14.  174.   1X313. 
XII  20.  XIII  35.  XVI  1.  XXir214.  XXIII 8. 124. 
200.  300.  501. 
t  Nadab  140,7. 
Naides  C.  XXII 17. 

Namatius.    Adeumscr.  VIII 0.    Santonus  132,10. 
Namatius.  Ad  eum  Cerann iamquescr.  K .  II 1 . 2. .3. 4. 
Ad  eum  sohim  R.  II  5.  01.   Filiorum  coniunctione 
cum  Ruricio  cmiectuntur  311,12.  312,28.    Eorum 
filius  ohit  313,8.    Item  filia,  nurns  Buricii  313,22. 
VupiJJi  commemorantur  320,7.    Arver)ius  potius 
quam  Santo^ius  itaque  diversus  ab  amico  Sidonii, 
cf.  supra  p.  LXII. 
Napaeae  C.  XXII  10. 
Narcissus  82,14  lihertm  Claudii. 
[P.  Ovidius]  Naso  35,6.  C.  XXIII 159  poeta. 
Nauplius  C.  IX  164;  Naupliades  C.  XXIII  493. 
Nepos  Augtistus  v.  p  418. 
Nepotianus.     Ad  eum  lyreshyterum  scr.  H.  10. 
Nereides  C.  XXll  18. 
Nero  Augustus  v.  p.  417. 
Nerva  Augustus  v.  p.  417. 
Nerva  Traianus  Augustus  v.  p.  417. 
Nessus  C.  IX  97.  XV  142. 
t  Nestorius  285,28.  280,28   Juxereticus;   Nestoriana 
haeresis  285,20. 
Nicerotianus  C  IX  823, 

Fhivius  Nicetius  130,17.     Nicetius  131,8.    Nice- 
tianus  39,19.  131,21.    Vir  ortu  clarissimus,  i/ri- 
vilegio  spectahilis,  merito  inJustris  130,17.   Nice- 
tiana  Jiereditas  39,19. 
Nicomachus  v.  Apollonius. 
Niobe  C  XXII  90. 
Numa  38,19.  170,10. 

Nunechius.    Ad  eum  papam  scr.  VIII 13. 
Nymphae  C.  VII 20.  XI  99. 
Nymphidius.   Ad  eum  scr.  V  2.  C  XV  200.    Avus 

aut  PoJemii  aut  ArancoJae  C.  XV  200. 
Oenomaus  C  II  491.  XIV  12.  XXIU  392. 
Ofeltes  V.  Opheltes. 
Ogygius  C  V  491.  XVI  3. 
Oileus  C  V  197. 


t  Olofernes  r.  Holopherne>. 

Ommatius.  Ad  eum  scriptum  C.  X\ll.  \ir  claris- 
simus  C.  XVII;  iHitriciug  C.  XI  53.  J'fi/<T  lli- 
hrriae,  socer  Jltiricii  C.  XI 52.  Illum  sihi  com- 
jHirans  GuIIum  rusticumque  se  ait  Sithmius  (ut 
jiersjtexit  Sirmondus),  ideoquod  Omvuilius  A(pti- 
lanus  fuit  utpote  Arvernus;  cf.  Suljiicius  diul. 
1,27,2:  dum  cogito  mc  hominem  (iallum  inter 
.•\quit4ino8  verl>a  facturum,  vereor,  no  oHendat 
vestras  nimium  urbanas  aures  sermo  rusticior. 
Ommatius.  Ad  eum  scr.  R.  118.  I128//7im.s  1{u- 
ricii.  Pater  filium  erudiit,  .  .  .  nutrivit,  .... 
ad  sacerdotium  usque  jjerduxit  3.33,38.  In 
turbis  positus  310,9.  Una  cum  Ejmrcliio  fratre 
litteras  ad  Ruricium  mittit  347,24.  348,6  j/ro 
Ej)archio  ah  eccle.tia  excluso  .348,21.  A.  !}20—ryJ.3 
ecclesiae  Turonensi  jyraeerat ;  cf.  Greg.  h.  Fr. 
III,  17  :  I>,'itur  Dinifio  episcojio  apud  Toronos 
decedonte  Ommatius  tribus  annis  praefuit.  Ilic 
enim  ex  iasso  Chlodomeris  regis  . . .  ordinatus 
est;  id.  X,  31  :  Duodecinius  Ommatius  de  se- 
natoribus  civibusquo  Arverais,  valde  dives  in 

praediis Sedit   annos   quattuor,    menses 

quinijue;   obiitque  et  sepultus   est  in  basilica 
sancti  Martini. 

Oplielte^  :  Ofeltes  C  V  KJl.  '(^hiae  scquuntur 
redeunt  ad  ludos  in  lionorem  Ophdtae  lyycurgi 
filii  celebratos  secundmn  Statium  Theb.  0,139; 
ipse  locus  de  Ophelte  ohscurus  est  et  sine  duhio 
jierturhatus.'     WiJa))iowitz. 

Opilio.  Inter  ejnscopos,  ad  quos  Lucidus  scribit 
FA.  XIX. 

Optantius  27,23.  28,0  v.  cl.  nuper  mortuus. 
t  Or  C.  XVI 101  manacJms. 

Oresius.     Ad  eu))i  scr.  IX  12. 

Orestes  147,28.  C  V  288.  XXIV  30. 
t  Origenes  1.50,14.    Adamantius  (Drigenes  Turranio 
Kufino  interpretatus  31.21.    Cf.  IIer:og,  'Rcal- 
EncyklojKidie'  ed.  alt.  toni.  XI p.  'J7.  XIII  p.  'J'J. 

Orithyion  C  XI  2. 
t  Orosius  55,28  scrijitor. 

Orpheus  55,10.  139  v.  19.  C  VI  29.  X  17.  XVI  2. 
301,28  (cf.   Verg.  eglog.  VIII,  55). 

Osiris  C  XI  110. 

Otho  Augustus  v.  pi.  417. 

Ovidius  V.  Naso. 

Paean  C  II  154.  307. 

Paeonius  10,27.  17,2.  9.  18,22.  19,3.  4.  9.  18.  Are- 
latensis  municijKdifer  iiatus,  ritrico  clarus  17,11; 
jmiefectus  jiruetmio  GuIJiaruni  faclus  pa-  iytter- 
rcgnujn  inter  Avitu)n  et  3Iuioi'ia)iu)n  a.  456  7 
n,lTseq.     Gener  eius  Jaudatur  17,25. 

Palaemon  85.14  rJieto):  AJihi  non  'noniitudur,  nisi 
forte  intdlegitur  g)-a))i)naticus  Q.  Re))i))iius  Pa- 
Iae))ion. 

Pales  C  XXIII  40. 

Palladius  338,12  areJnater. 

Palladius  85,18  rJietor.  Foiiasse  is  ad  quon 
sa-ipsit  SynmiacJms ;  cf.  praefutio  Seeckii  pi.  CCII. 

Palladiorum  stirps  litterarum  altariumque  cathe- 


432 


INDEX  PERSONARUM. 


dris  insignis  117,(5.  Pallaclius  sooer  Simplicii 
episcopus  Biturix  llG.l--  117,6.  Cf.  Scrij^t.  rcr. 
Meror.  I,  p.  782. 

Pallas  71,14  VcrgiUanus. 

Pallas  C.  VII 440.  XV  22  gigas. 

Pallas  82,25  Uberiiis  Claitdii  (cf.  Siieton.  Claiid. 
c.  28  cet.). 

Pallas  VII.  VII  31.  X  14.  XI 118.  XV  3.  22.  33. 
185.  XVI 1  dea:  Palladius  C.  VII 436.  1X127. 
151.  XXII 193;  Palladium  C.  1X151. 

Pamphilus  17,15  persona  Teretitiana. 

Pan,  Panes  C.  1 15.  VII 33.  XXII  37. 

Pandionius  C.  VII  198.  XXIII 137. 

Pannychius.    Ad  enm  scr.  V  13.     Vir  ill.  11(3.1. 
t  Pai>hnutius  C.  XVI  100  anachorda. 

Papianilla.  Ad  eam  scr.  V  16  (qno  solo  loco  nomcn 
legitiir).  22,12.  36,10.  58,6.  89,6.  FiUa  Avitiimp.: 
Gregorius  hist.  Fr.  2,21.  Sidonii  uxor,  sorc»' 
Eahcii  88,22.  27.  89,6.  9.  Repi-chendit  maritum 
propter  nimiam  larfjitionem  :  Grqj.  hist.  Fr.^,^^. 
Pracdium  eius  Adtiacum  r.  itul.  loc. 

Papianilla  C.  XXIV  37  nxor  FerreoU. 

Papianilla  uxor  Parthcnii.  Ad  eam  ct  maritum 
nepotes  suos  Ruricius  scribit  R.  II  37.  Uxcn-em 
una  ciim  Ansanio  amico  suo  Partlicnius  inter- 
fecit;  cf.  prooemium  p.  LXVI. 

Papinius  [Statius]  250,8.  C.  1X226. 

Papirianus  27,11. 

Parcae  21,6.  C.  XV  166. 

Parthenius  82,14  Ubertus  Domitiani  (cf.  Suetonius 
Dom.  16  cet.). 

Parthenius.  Ad  eum  Pa^tiatiiUamquc  nepotes  suos 
Rurieius  soibit  R.  II  37.  Per  cwm  Utteras  acl 
Caesariiim  dut  339,12.  A  Francis  intcrfcctus 
a.  458;  cf.  prooemium  p.  LXVI. 

Pastor.  Ad  eiim  scr.  V  20. 

Paterninus  67,15. 

Patiens.  Ad  eum  papam  sa:  VI 12  {hinc  pendct 
Gregwius  Ivist.  Franc.  2,24  :  sanctus  Patiens 
Lugdunensis  episcoijus  simile  huic  —  Ecdicio  — 
in  ipsa  fame  jiopulis  praestitisse  perhibetur 
beneficium ;  extat  exinde  hodieque  apud  nos 
beati  Sidonii  e])istula,  in  qua  eum  declamatorie 
conhxudavit).  Inter  episcopos,  ad  quos  Lucidus 
scrihit  FA.  XIX.  33,16.  34  v.  2.  76,11.  21. 
77,3. 5.  Episcopus  Luc/dimi  33,16.  77,6.  Ec- 
clesiam  facit  Lugduni  33,16.  34  v.  2.  Cabillonum 
profecius  episcopum  ihi  creat  76,11.21.  77,3.5. 
Eiiis  ritam  eimrrant  Maurini,  Histoire  Utteraire 
de  la  Frame  II,  ^).  504—506. 

Patroclus  305,37. 
t  Paulinus  55,29  eptiscopus  Nolanus. 

Paulinus  139,4  rJietor.     AUbi  non  memoratur. 

Paulinus  (ul  Faustum  scribit  FA.  XIV.  Ei  Fuu- 
stus  resprjndet  FA.  XV.  Cf.  epistiilam  riuam  ad 
Giuulobcuhim  regem  Avitus  decUt  {ed.  Peiper 
p.  29) :  Et  quia  legistis  consulenti  cuidam  Pau- 
lino  Burdegalensi  ab  episcopo  supradicti  no- 
minis  fuisse  responsum:  cuius  temporibus 
Paulinus  quidam  (deus  viderit,  utrum  is  quem 


memoratis,  tamen  Burdegalensis)  non  pauca 
stilo  et  inreprehensibili  fide  conscripsit:  prae- 
fati  haeretici  mentionem  idcirco  praemisi,  ne 
Manichaei  ipsius  Fausti  opus  infaustum  cite- 
riorem  hunc,  quem  etiam  gloria  vestra  noverat, 
ortu  Britannum  habitaculo  Regiensem,  titulo 
nominis  accusaret. 

Pontius  Paulinus  r.  Pontius. 
t  Paulus  apostolus  277,27.  35.  37.  280,16.  21.  28.  33. 
283,18.  291,21.  295,5.  23.  314,35.  316,9.  317,23. 
319,16.  36.  320,15.  23.  26.  322,19.  30.  324,29. 
326,15.17.  331,19.  334,34.  335,32.  337,35  Cf 
Saulus. 

[L.  Aemilius]  Paulus  C.  II  469.  VII  80  cos.  a.  572. 

Paulus  76,15  iunior  episcopus  CahiUone. 

Paulus.     Inter  episcopos,   ad  qiios  Lucidus  scribit 
FA.  XIX,  et  eos,  ad  quos  Hilarus  a.  464  Utteras 
dat,  Conc.  Gcdl.  coU.  I,  p.  609.    Fm-tasse  Cabil- 
lonensis. 
t  Paulus  114,10  monachus. 

Paulus  8.25  p}'aefectm'ius ,   Iwspes  Sidonii  Romae. 

Paulus  29,12  disceptcd  ciim  Alethio. 

Pedo  C.  IX  160  2^oeta,. 

Pegasius.     Ad  emn  scr.  II  6. 

Pegasus  169  v.  23.  C.  V  544.  XIV  8.  XXII  81. 
t  Pelagius  288,35.  289,1  haereticus. 

Pelides  C.  V  191. 

Pelops  138,19.  C.  XI 87.  XIV 13.  PelopeusC.  1X107. 

Pelops  V.  Fronto. 

Penelope  C.  XV  161. 

Pentheus  :  Pentheius  C.  XXII  94. 

Perdix  55,17  circino  clarus. 

Periander  {roc.  Periandre)  C.  II  159.  XV  46. 
XXIII  104. 

Perpetuus.  Adeumpapamscr.\l\[).  69 c. 8.  70r. 20. 
Episcopus  Turonis  (a.  458 — 488)  scxtus  post 
S.  Martinum  dedicat  huic  basiUcam  69,13  v.  7. 8. 
70  V.  20.  Cf.  Gregorius  hist.  Franc.  2,14  :  apud 
urbem  Turonicam  defuncto  Eustochio  episcopo 
septimo  decimo  sacerdotii  sui  anno  quintus 
post  beatum  Martinum  Perpetuus  ordinatur; 
qui  cuni  virtutes  assiduas  ad  sepulcrum  eius 
fieri  cerneret  ....  (cellula)  submota,  mag- 
nam  ibi  basilicam  ....  fabricavit  cet.  Idem 
10,31  in  recensu  episcoporiim  Turonicorum: 
sextus  ordinatur  Perpetuus  de  genere  ...  se- 
natorio  ....  dives  vakle  et  per  multas  civi- 
tates  habens  possessiones  cet.  Interfuit  con- 
ciUo  Turonico  a.  461  {concd.  Gcdl.  1,589).  Ei  Pau- 
Unus  Petrocoi'icensis  vitam  Martini  dedicavit.  — 
Qime  ei  tribuuntu/r  testamentum  factum  a.  475 
et  epitaphium,  ea  nuper  luUanus  Havet  {que- 
stions  Meroringiennes  fasc.  II,  Parisiis  1885) 
flcticia  esse  demonstravit  ut  reliqiia  instrumenta, 
cpiae  ex  schedis  Ilieronymi  Vignier  ecUdit  a.  1661 
(VAchcry,  post  eum  repeticerunt  multi. 

Persephone  C.  IX  l72. 

Perseus  C.  VII  81.  1X174.  XI 88;  Perseius  C. 
VII  35.  XXIII 296. 

Persius  C.  IX  263  poeta. 


INDEX  PERSONARUM. 


•1:5 ;{ 


Pctreius.     Ad    eiuii    scr.    IV  11.      Filius   sororis 

Claudiani  G2,8. 
1'ctroniuH.    Ki  dedicat  Cjnsdilaruin  librxin  octaniin 

VIII  1;  cf.  p.  147,21.     Ad  eiitn  scr.   II  .^).    V  1. 

147,22.     Vir  inl.  147,21.  148,G.     lureconsaUas 

28,10.  78,11.   Legatus  pyomnciae  Galliae  a.  460 

10,24. 
Fetronius  Arhitcr  :  Potronius  C.  IX2l)7;  Arbitcr 

C.  XXIII  l-,6. 
Pctronius  Maxiuius  Au(fustiis  r.  fi.  417. 
t  Pctrus  115,14.  295,22  apostolus. 

Petrus.    Ad  eitm  ejnscopum  scr.  R.  II  38.     Alter 

Petrus  ejnscopns  'de  Fidatio',  (juem  Bucterrensem 

fiiisse  Vaissete  coniccit,  AffatJiensi  concilio  a.  506 

suhscrijisit ;    alter    Santonicus    Aurelianensi    I 

a.  511  inteifiiit. 
Petrus   164,4.  v.  6.  165  r.  87.    161)  r.  4U.    C.  111  5. 

YbCAseq.   1X308.      Ma(}ister   cpistularam  sub 

Maioriano  164,4. 
Petrus  117,24  vir  tribunicius. 
PbabatonC.  WlWlCi^pantomimusaetatisincertac. 
Phacdon  v.  Platon. 

Phaethon  C.  VII 405;  Phaethontiadcs  6,23. 
Phalaris  83,9. 

Pharetrius  (Fraretrius  cod.  G)  316,30  jireshyta: 
Pharnaces  C.  XXni59. 
t  Pharao  109,15. 

Pherecratius  163  r.  10. 

Phidias  106,24;  Fidiacus  C.  XXlil  506. 

Fhilafjrius  :  YUagi-ivLS.  Ad  eum  scr.  VII 14.  121,17. 

30.  C.  XXIV  93;  Philagrianus  27,7.    Patricius 

C.  VII 156  {cf.  21,1).    Ad  candem  domum  per- 

tinent  Avitus  Augustus  C.  VII  156  et  Magmis 

Felix  21,1.    Bybliotheca  PhiU^gri  C.  XXIV  93. 
Philipijus  C.  XXIII 139  rex  Macedoniae. 
Philistio  23,21  mimographus. 
Philoctetes  :  Filoctetes  C.  IX  156. 
Philomathia  :  Filimatia  29,18.  30  v.  4  :  ohiit  rclicto 

inarito  et  jxitre  et  qnimiue  liheris. 
Philoinathius  :  Filiniatius.  Ad  eum  scr.  I  3.  90,23. 

91,18.     V.  inl.  90,23.     Lugduni  moratur  90,23. 

Eriphii   socer   89,26.     Adsessor  jyraefecti   5,8. 

Legum  gnarus  4,29.    Aetatis  jwovectae  90,25. 
Philomehi  25,20.  C.  XXIII  278. 
Philostratus  v.  ApoUonius. 
Phoebas  C.  V  194.  XV  2. 
Phoebigena  v.  Augustus. 
Phoebus  139,11.  r.  2.   140  r.  30.  244,.3.  4.  C.  126. 

II 122.  V  265.  280.  VII 1.  32.  409.   IX  224.  284. 

XIII  39.  XIV  26.  XV  2.  80.  XVI  1.  XXII  8.  86. 

233.   XXIII  122.  308 ;    Phoebeius  137  r.  53.    C. 
IV  7.  VII  354. 
Phoenix  C.  II  417.  IX  326.  XI  125.  XXII  50. 
Pholoe  C.  VI  23;  Pholoeticus  C.  V  2.30. 
Phorcus  :  Forcus  C.  VII  26. 
Photiniani  101,25. 
Phyllis  C.  XI  70. 
Pindarus  169  r.  26.  C.  1X212;  Pindaricu.5  141,22. 

163  r.  8.  C.  XX III  454. 
Pirithous  C.  V  288.  XXIV  29.  305,38. 


Pi.so  C.  VII  106  adujitatus  a  Galba. 

Pittacus  C.  II  162.  XV  49.  XXIII  Km;. 

Pius  Aiigustus  v.  ji.  417. 

Placidus  Valentinianus  Aiigustm  r.  ji>.  417. 

Placidus.  Ad  eum  .srr.  III  14.  GratianojHjIitanu.s 
51,12. 

Platon  (sic  nom.  .53,2.  55,22;  acc.  Platona  C. 
IX  232.  XV  99.  191)  31,24.  53,2.  55,22.  158,18. 
C.  II  172.  IX  232.  XV  99.  119.  191;  Platonicus 
44,12.  163,6;  conplatonici  (52,13.  Phacdon  cius 
31,24.  C.  II  179. 

Plautus  C.  11191.  XXIII  149;  Phuitinus  15,19. 

Plinius  avunculus  54,24. 

Plinius  Secundus  .54,24;  C.  Plinius  1,5.  138,18; 
Plinius  35,2.  72,27;  C.  Secundus  72,25.  149,4. 
Oratio  jn'o  Attia   Viriohi  ct  jKvnegyricm  138,18. 

Plotinus  44,11. 

Poleuiius.  Ad  eum  scr.  IV  14  ;  cpithalamiuni 
Poleniio  et  Arancolae  dictum  C.  XV  cum  ej). 
et  jn-aef  C.  XIV.  Nominatm  C.  XV  118.  189. 
Inter  maiorcs  eius  l\(citus  rerum  scrijdor  65,25. 
Praefcctus  praetorio  Galliarum  per  hicnnium 
66,2. 

Pollux  C.  V  183.  287.  VII  35.  X  13. 

Polycletus  C.  XXin505;  Polyclitus  106,24. 

Polymestor  83,6. 

Polyphemus  122,8.  C.  IX  160. 

Pomerius.  Ad  eum  ahbatem  scr.  R.  I  17.  II  10. 
Ejyiscojms  (juidain,  scilicet  Aeonius  Arclatensis, 
eum  retinet  318,24.  Gennadius,  de  viris  ill. 
c.  98  :  Pomerius  presbyter  nationc  Maurus 
apud  Gallias  prcsbyter  ordinatus,  inteiTO- 
gantibus  et  rogantibus  luliano  episcopo  ct 
Vero  presbytero,  dialogorum  more  respondit, 
arte  dialectica  et  sermone,  ingenio  aperto  com- 
posuit  de  natura  animae  ct  de  rcsurrcctione 
vcl  post  resurrectionem  libros  VIII  ....  Me- 
mini  legisse  me  olim  eius  dictatum  ad  qucn- 
dam  nominc  Principium  de  contemptu  mundi 
et  rerum  transiturarum  hortatorium  et  alium 
de  vitiis  colore  virtutum  niinus  cautis  in- 
ludcntibus.  Scribere  ct  alia  dicitur,  quae  ad 
nieam  notitiam  non  vcnerunt.  Vivit  usque 
hodie  conversatione  Deo  digna,  apta  profes- 
sione  et  gradu.  Ad  cum  litteras  declit  En- 
nodius,  ed.  Vogel  n.  39,  j).  37.  E-at  jnxiecejdor 
Caesarii  a.  502  ejiiscojn  Arelatcnsis  facti;  cf. 
V.  Caesarii  ajnid  BoIIandianos ,  Acta  SS. 
Aiig.  VI,  jx  65.  Eius  vitam  enarrant  Maurini, 
Histoire  litteraire  de  la  France  II,  j).  665—675. 

Pomona  C.  XI  117. 

Cn.  Pompcius  27,11;  Pompeius  C.  VII 80;  Magnus 
C.  II  462.  XXIII  82. 

Pontia  G.  XXII  195. 

Pontius  Leontius.  Ad  eum  datum  C.  XXII  cum 
ejnstula,  uhi  est  Pontius  Leontius  in  insa:; 
Leontius  140  r.  33.  144,5.  C.  XXII  194.  Liviae 
filius  140  r.  34.  Burdigcdensis ;  facile  jnimus 
Aquitunoruin  140  r.  33.  144,5.  Biirgus  eius 
C.  XXII. 


SlDONIUS. 


55 


434 


INDEX  PERSONARUM. 


Pontius  Piiulinus  rfcncris  princej^s  C.  XXII 117. 
Fotiasse  PauliiiUif  patcr  podac  Poniii  Panliui 
Merojui  Xolani  eius,  cuius  scrijtta  supersunt; 
cf.  Ausonius. 

(Pontius)  Paulinus  144,5.  C.  IX  oO-l.  Pontii 
Leontii  filius. 

Porphyrion  C.  XV  20. 

Porsonna  C.  V  6G.  VII 1-27. 

Porus  C.  n  446.  XXIV  72. 

Possessor  317,11  iiresbi/ter.  Enm  .\eonio  Arela- 
Jatcnsi  episcoj^o  linricins  coniinendat. 

Postuuiinus  312,5.  Pcr  cuin  littcras  ad  Naiiiatiuin 
Euricius  dat  312,12. 

Potentinus.    Ad  euin  scr.  V  11. 

Prdcsiilius.    Ad  euin  scr.  K.  II  12. 

Praetextiitus.  Intcr  ej^isco^^os,  ad  quos  Lucidus 
scrihit  FA.  XIX. 

Prdgmatius.  Ad  euiii  papam  sa:  VI  2.  Litcr 
cpiscoj^os,  ad  quos  Lucidus  scribit  PA.  XIX. 
Non  Aufjustoduncims. 

Prdguiatius  85,2  vir  iUustris.  Gciicr  Prisci  Vu- 
lcriani  85,2  sc^. 

Praxitcles  C.  XXIH  504. 

Priapus  C.  IX  174.  XXIII 157. 

Principius.  Ad  cum  papam  scr.  VIII 14.  IX  8. 
Potest  esse  Princijnns  episcopus,  frater  licmcdii 
Eemeims,  in  testamento  eius  inemoratus.  Eum 
Suessionensein  volunt  csse,  scd  nihil  fcre  eerti 
de  co  compertum  hahemus;  cf.  Bollandiani, 
Acta  SS.  SejJt.  VII,  p.  60—62.  Anno  511  Lupus 
Suessionensis  episcopus  concilio  Aurelianensi  I 
interfuit. 

Priscus  Valerianus.  Ei  direetum  C.  VUI.  85,12; 
Corjnatus  Ariti  C.  Vm  1.  Pracf.  pixiet.  Gani- 
arum  85,11 ;  vir praefectoi-ins  C.  VIII  1 ;  patrici^os 
85,6.     Socer  Pragmatii  85,6. 

Probus.  Ad  eum  scr.  IV  1.  Narhonensis  C, 
XXIV  94.  Fdius  quondam  purpurei,  id  est 
oliin  consuJis,  Ma(jni  C.  XXIV  98;  frater  Magni 
FeJicis  C.  IX  338;  miritus  EuJaJiae  Sidonii 
sororis  patrueJis  52,2.  Vir  doctus  52,6  s^.  C. 
IX  333.    ByUiotlieca  eius  C.  XXIV  94. 

Procopius  C.  II  68.  Maiores  eius  Augusti  C.  11  69, 
td/i  videtur  cogitari  de  Procopio  cognato  Con- 
stantii  et  hdiani  Augustai'um  {Ainm.  26,  6,  1), 
qui  purpuram  sumpsit  regnunte  VaJente.  Le- 
gatus  inissus  ad  Persas  de  pacc  a.  422  C. 
U  75  seq.  (cf.  Socrates  7,20;  TlieopJmnes  ad 
a.  .5921,  p.  87  Ddj.j.  Patricius  C.  II  90.  3Ia- 
gasier  equitum  et  peditum  per  Orientem  C.  11 90 
Ccf.  C.  TJi.  7,  4,  .36  anni  424  :  Procopio  niagistro 
militiae  per  Orientem;  Soci-atcs  J.  c).  Uxorem 
duxit  fdiam  AntJiemii  consuJis  a.  405  C.  II  94, 
quae  ei  peperit  fdium  AntJieinium  postea  Au- 
gustuin  C.  II  68. 

Proculus  1.50,6  diaconus  Augustodunensis. 

Proculus.  Ad  eum  scr.  IV  23.  169  r.  45.  Ligur, 
poeta  169  v.  45. 

Procyon  C.  X\T  79. 

Progne  25,20. 


Proicctus  27,18.  V.  cJ.,  iucenis  Jiahens  patrein 
patrmimque  spectahiJes,  avum  sacerdotem,  sponsus 
fiJiae  Optantii. 

Promotus  145,8. 

Propertius  35,7.  C.  IX  263  poetu. 

Prospcr.  Ad  euin  papum  scr.  VIII 15.  Episcopus 
AureJiancnsis  147,13.  CoJitur  pro  sancto  die 
luJ.  29  (Acta  SS.  luJ.   VII,  p.  S2). 

Proteus  51,4.  C.  VII  27. 

Prudens  97,13  Tricassibus  degens. 
t  Prudentius  31,20  poetu. 

Ptolomais  (=  CJeopatra)  C.  V  461.  VII  95. 

Publicola  C.  XXIII  80. 

Pudens.    Ad  cuiii  sa\  V  19. 

Pudentilla  35,2  uocoi'  AppuJei  pJiiJosopJii. 

Pj^gmalion  83,6. 

Pylades  C.  V  288. 

Pyragmon  C.  XI  16. 

PyrgoiJolinices  15,19  pcrsona  PJuatina. 

Pyrrha  C.  IX  141. 

Pyrrhus  C.  II  468.  V  424.  VII  81.  226. 

Pythagoras  55,22.  C.  II  171.  XV  52. 

Pythicus  128,2. 

Python  C.  II 153.  311.  XX  75. 

Quintianus  C.  IX  290.  Ligur,poeta  Jandat  Aetium. 

M.  [Fabius]  Quintilianus  C.  1X317;  Quintilianus 
85,18.  C.  II  191. 

Quirinus  171  v.  21.  C.  II  119.  VU  36.  447. 

Racilia  134,19. 

Ragnahilda  regina  v.  p.  418. 

Rea  [Silvia]  C.  V  23. 
t  Rebecca  C.  XVI 87. 

Remigius.  Ad  exim  papam  scr.  IX  7.  Episcopus 
Eemensis  154,20. 

Rhesiis  C.  IX  153. 

Rhoetus  C.  VI  24. 

Ricimer  8,10.  13,22.  C.  II  352.  357.  360.  502. 
Accedit  Jocus  interpoJatus  p^-aef.  p.  XXIV.  Pater 
ex  regia  stirpe  Sueba  C.  II  361;  matcr  fdia 
VaJJiue  regis  GotJm-um  C.  II  362.  363.  V  267. 
Patricius  8,10.  13,22.  Amieus  Maioriani  C. 
V  267.  Ad  Agrigentum  vincit  VandaJos  C.  II 367 ; 
cf.  Priscus  fr.  24  MueJJ.  :  ensune  de  (Avitus 
a.  4.')6)  y.ai  roy  TiaxQiy.iov  'PtxiusQ  i?  ti]i'  Itxs- 
XUcy  avv  arQc.Tw;  Idacius  ad  a.  456  :  Rechimeris 
comitis  circumventione  magna  multitudo  Wan- 
dalorum,  quae  se  de  Carthagine  cum  LX  na- 
vibus  ad  Galliam  vel  ad  Italiam  moverat,  regi 
Theudorico  nuntiatur  occisa  per  Avitum. 
Uxorem  ducit  AntJiemii  Auqusti  fdiam  a.  467 
8,10.  13,23.  C.  II 484.  502.  543.  Cf  quod  ait 
AntJiemius  apud  Ennodinm  vit.  EpipJianii  c.  67  : 
quamvis  inexplicabilis  . . .  mihi  adversus  Rice- 
merem  causa  doloris  sit  et  nihil  profuerit 
maximis  eum  a  nobis  donatum  fuisse  beneficiis, 
quem  etiam  . . .  in  familiae  stemma  copula- 
vimus,  ut  inter  munera,  quae  pellito  Getae  dare 
necesse  erat,  etiam  filia  poneretur.    Obiit  a.  472. 

Riochatus  157,7  antistes  et  monaclius. 

Riothamus.  Ad  eum  scr.  III 9.  Ei  commendat 
Jwminem  pauperem  rpierentem  de  servis  abrJuctis 
sibi  a  Britannis.    Ioi'dams    Get.  44,237:  An- 


INDEX  PERSONARUM. 


135 


themius  iiuperatoi*   (adrerstis  Euricum)    Brit- 

tonum    solacia   postulavit.     Quorum    rex  Rio- 

timus  cum  duodocim    milia  veniens   in  lietu- 

ri<(as  civitato  Occano   e  navibus   egresso  sus- 

ceptus  est.    Jdem  45,'238  :  ad  quos  . . .  Eurichus 

innumorum  ductans  advenit  oxcrcitum  diu«[ue 

pugnans  Riutimum  Brittonum  roge,  antoquam 

Komani  in  eius  sociotate  coniungorentur,  effu- 

gavit  (c/*.  Grefforms  hist.  Fr.  '2,13  :  Brittani  de 

Biturigas  a  Gothis  expulsi  sunt.  multis  apud 

Dolensem    vicum    peromptis).      Qui     amphuu 

partem  exercitus  amissam  cum  rjuihus  potuit 

fugiens    ad    Burgund/.onum    gontom    vicinam 

Romanisque  in  eo  tempore  foedcratam  advenit. 

Romulus  C.  VII  58.  120.  438;  Romulus  adiectirc 

C.  II 13.  38(5.  VII 349.  495 ;  Romulcus  124  v.  15, 

C.  XXIII  23G;  Romularis  1G5  r.  107. 

Roscia    89,15    Sidonii    filia.      Sovoriana    Sidonii 

fdia   3G,15,    qnacum   comj^osHit    did/itans    Sir- 

moHdus  quam  memorat  Aritm  ^wcm.  6,8G  Scrc- 

rianam  matrcm.    A})oUinaris,  Sidonii  fdii,  soim' 

Alcima  memor(dur  apud  Gregm^ium  Turonensem 

hisf.  Franc.  3.2.  12;  ylor.  mart.  c.  04.    Tria  haec 

nomina  num  fucrint  trium  mulicrum  vel  duarum 

vcl  adco  itnius,  iynoratur. 

t  Rufinus  55,28  auctor.     Cf.  Origenes. 

Ruricius,   Ad  eum,  sa\  VIII 10.   Vc  ipso  r.  jyraef. 

Rusticiana  35,3  nxor  Symmachi. 

Rusticus  272,34  prcshytcr. 

Rusticus  (Rusticius  v.  1.  II  11).   Ad  eum  scr.  Ull. 

140  V.  3G  liurdigalctisis. 
Rusticus.    Ad  eum  scr.  R.  II  20.  53.    Piscatior.is 
in  Visera  (Vezire,  dioec.  Lcmoviccnsis)  possessor 
34G,27. 
Ilusticus  ixiter  84,11.   Inigdunensis  episcopus  sub 
Ilonorio  pcricula  incurrit.    Ad  eum  refert  Sir- 
inondus  locum  Frigeridi  upud  Gregorium  hi<>t. 
Franc. 2,9  spectantem  ad  roi  gcstas per  a.  410. 411 : 
Constans  et  praefectus  iam  Decimius  Rusticus 
ex  officiorum  magistro  petunt  Gallias  . . .  prae- 
fectus  tyrannorum   (Comtantini  ct  Constantis) 
Decimius  Rusticus  ....  multique  nobiles  apud 
Arvernos  capti   a  ducibus   Ilonorianis   crude- 
litor  interempti  sunt.     At   signiftcatur  potius 
Rusticius  is  qtii  in  miptiis  Athaulfi  rcgis  Go- 
thorum  et  Placidiae  a.  414  celeln-atis  Nurhonc  epi- 
thalamium  edidit  tcste  Olympiodoro  fr.  24  Miill. 
—  Fpistidam  Gelasii papae  Romani  ud  Rusticum 
hrmc  a.  494  quae  incijnt  inter  ingruentium  ma- 
lorum  turbines  editam  a  Dachcryo  fictam  Cise 
ab  Vignicrio  dcmonstravit  nuper  Ilavetus. 
Rusticus  84,28  filius  in-aecedentis.      Tribunus   et 
notarius  sub  Honorio,  praeses  proviticiae  sub 
Vulentiniuno  III.  84,  IG. 
Sabinianus  44,22.     Posteri  eius  Gallium  vexunt. 
Sabinus  inter  muimxs  Futropii  44,21. 
Sacerdos.  AdeHmetlustinumscr.  V21.  Cyilustinus. 
Sagittarius.     Ad  eum  scr.  114. 
[Sallustius]  Crispus  79,26.   C.  II 190.  XXIII 152; 
Sallustianus  15G,13. 


t  Salomon    11G,17.    322,11;    Salomonis    sontentia 
333,34.  339.2G;  Salomoniacus  70  r.  13. 

SaloniuH.    Adeum  scr.  \\l  15.   Clericus  Viennen,fis. 
Samia  22,19  fV.r  Terentio). 

Sammonicus  Soronns  233,G  junta. 
t  Samuel  C.  XVI  88. 

Sapaudus,  Ad  eumrlieiorem  scr.  V  10.  Ad  cundaii 
cirem  Viennoisem  ridetur  directa  cise  ejiistida 
Chiudiani  Mamerti  scripta  doctissiino  viro  Sa- 
paudo  rhotori  (p.  -JoS  cd.  Fngcllneditj. 

Sapor  C.  II  457.  VII  i*S  quivix  rcx  IWsuriim. 

Sapphicus  141.20.  171  r.  39. 
t  Sara  :   Sarra    145, IG.    324,41.      Sarra    tua    n.ror 
Ruricii  2G8,30.  2G9,19.     Cf  Iliboria. 

Sardanapallus  C.  1X29;  Sardanapallicufl  .37,28. 
t  Sarmata  C.  XVI  101  monachus. 

Saturnia  C.  VII 122. 

Saturnigona  C.  IX  1.35. 

Saturninus  r.  Fullonius  Saturninus. 
t  Saturninus  172  r.  Q^)seq.  martyr,  epi.'<copus  Tolosnc. 
Cf.  Vitu  S.  StUurnini  c.  f)  (Ititinurl,  Acta  ninrl. 
ed.  Rat.p.  J7i)):  Postrema  enim  parte  funis  illius, 
quae  ad  postoriora  tauri  ipsius  dofluobat,  sancti 
viri  pedes  inligant  actumque  stimulis  acrioribus 
taurum  de  superiori  capitolii  parto  in  plana 
praecipitant.  Ncc  mora  inter  primos  desconsus 
ipsius  gradus  capite  colliso  cerebroque  excusso 
et  omni  membrorum  parte  corpore  lacerato, 
dignam  deo  animam  Christus  excepit,  ut  quam 
pro  nomine  suo  fideliter  dimicantom  suppliciis 
furor  gentilis  oxtorsorat,  suis  post  victoriam 
laureis  coronaret. 

Saturnus  83.28.  142,7.  C.  VII  32.  IX  170. 

Satyri  C.  1 13.  VII  33.  XXII 13.  37. 
t  Saulus,  i.  e.  Paulus  apostohts  293,31. 

[Cassius]  Scaeva  C.  XXIII  84.  Cf.  Snetonius 
Caes.  G8. 

Scaevola  C.  V  77. 

Schoenis  (=  Atalantc)  C.  XIV  15. 

Cn.  et  P.  Scipiones  cos.  a.  ,5.32.  'j.30  :  Scipiades 
C.  VII  555.  IX  248. 

Scipio  Numantinus  142,1G;  Scipio  C.  V  87. 

Scopas  C.  XXIII  504. 

Scylla  114,G.  C.  IX  165.  XI  68. 

Sebastianu.s  C.  IX  280.  Gcner  Ihnifatii  in  Africam 
eum  secutus  a.  422;  cf.  Idacius  ad  a.  4.31. 

Secundinus.  Ad  etim  sci'.  V  8.  33,21.  Auctor 
epitliulamii  et  carminm  in  rerudionem  rcgi,<iK],V,). 
Fpigramma  eius  expositum  Lugdmii  in  ecclesia 
33,21. 

C.  Plinius  Secundus  r.  Plinius. 

Secundus.  Ad  eum  scr.  lU  12.  Sidonii  fratris 
putruelis  filius  47,11.  48,8. 

Sedatus  episcopus  ad  Ruricimn  scribit  FA.  IX. 
X.  XIII  (quu  Ruricio  R.  11  35  resj^ondef).  Ad 
eum  scr.  R.  II 18. 19  (versus  sunt  hendccasyUahi). 
34.  35  (qua  Sedato  FA.  IX  rcspondet).  Vir 
robustus  et  ponderosus  338,14.  Synodo  Tolo- 
sanae  interest  273,5.  Sedatus  cpiscopus  Nemau- 
sensis  a.  600  synodo  Agathensi  subscripsit.   Fius 


b'y 


436 


INDEX  rEHSOKARUM. 


vitam  enarrant  Maitrini,   Ilii^oire  Uttcrairc  dc 

la  Frauce  III  p.  oO — 6S. 
Seianus  14*2,10. 

Somele  C.  XV  175:  Semeleius  C.  V231. 
Seiniramis  :  Semirainius  C.  11  449. 
Sonecae  duo  C.  XXUI 1G2. 
Septimius    Sci-enus   23o.G    poela;    Soptimius    C. 

IX  267. 
Sorcnus  r.  Sammonicus. 
Seronatus  21,3.  8G.2o.  87.1G.  lll..f).    Vexat  Atnr- 

rcnscs  ct  Arrcrnos  21.3.   'Toloi^a  rcdit  ad  Arrernos 

rcniturii.^i  Galxditanos  trihutorum  cxactor  80,2;"). 

87,16.     Barbaris  prorincias   tradit    111,.'").     Ab 

Arrei-nis  accusatus  damnatur  111,.'). 
[Atilius]  Serranus  134,15. 
Son-anus.    Ad  cum  scr.  II  13. 
[P.]  Sorvilius  cos.  a.  675  C.  II  464. 
Sevcriana  filia  Sidonii  r.  Roscia. 
Severianus   164,6.  169  r.  37.    C.  IX  315.     Pocfa 

virens  Bomae  sub  Maiwiuno.    Foiiasse  lulius 

Severianus    ks    cidus    extcmt   praecepta   artis 

rhetoricae  inscripta  Desiderio. 
Soverinus  consul  ordinarius  o.  4G1.    Arclate  con- 

rira  Augusti  18,18.  24.  26.  20,7. 
Sevcrus  Auflustus  r.  p.  418. 
Severus.    Ad  euni  scr.  R.  II  58. 
Sibyllinus  148,12. 
Sigismer  70,9   regius  iuvcnis.    S^xynsiim  eum  in- 

trantem   practoi-ium    soceri    comitantnr   reg^di 

sociique.    Cuius  gentis  fucnnt,  ignairitur;  fm'tasse 

Burgundio. 
Silenus  C.  XXII  38.  232. 
Silius  C.  IX  260  poeta. 
Simon  magus  115,15. 
Simplicius.    Ad  eum  sa:  III  11.   IV  7.    V4;    ad 

euni  et  ApoJlinarem  IV  4.  12.  107,18.    Filia  eius 

et  genei-  47,3;  fdii  80,17. 
Simplicius  110,11  epnscopus  in  cxilium  missus. 
Simplicius  112,7.  11.  115,20.  117,13.     Vir  speda- 

hilis   112,7.  115,29.    Maiores  aut  imiefecti  aui 

episcopi   115,27.      Comes   115,21.     Legatus   ad 

primipes  et  reges  116,8.     Oi-dinatus  episcopus 

metrojwlitanus  Biturix  112,7.  11.  115,20.  117,13. 
Sindilla  345,28.  30  rusticus. 
Sinon  83,5.  C.  IX  126. 
Sirenae  C.  IX  163. 
Soci-ates  53,3.  55,22.   158,24.   166,16;   Socraticus 

C.  II 178.  XV  96.  XXm  108. 
Sol  C.  IX 171.  XV  63. 
Solon  81,6.  C.  II  160.  XV  47.  XXIII 108. 
Sophocles  C.  XXill  127. 
Spartacus  50,29.  C.  II  238.  IX  252. 
Speusippus  158,23. 
Statins  v.  Papinius. 

Stauracius  :  Storachius.     Ad  eum  scr.  R.  II 59. 
Stella  C.  IX  267  ^xjeia. 
Stephanus  :  Stefanus.     Ad   euin   scr.    R.  II  52. 

Fcdesiasticus  346,6.  17. 
Stesichorus  C.  1X215. 
Sthenoboea  C.  V  178 ;  Stheneboeius  C.  XI  74. 


Sthorachius  r.  Stauracius. 

Suctonius  167,30. 

Sulla  v.  Sylla. 

Sulpicia  C.  IX  261  j^oeiria. 

Sulpicius.    Ad  eum  scr.  VII 13. 

Afi-anius  Syagrius  10,23.  Syagrius  90,9.  Consul 
10,23.  90,9.  SeimUus  Lngduni  90,9.  Nejjos 
cius  ex  fdia  Tonantius  Fcrrcolns  (r.  in  ind.); 
prompos  per  rirUcm  .'iucccssionem  Syagrins  qui 
sequitur  80,21.  134,22.  Idcm  cst,  ad  qucm  Sym- 
machus  ej^ishihis  comphvres  dcdit  cuiquc  Auso- 
nius  carmimim  libmm  dedicavit,  cum  piraeseiiim 
ille  Syagiium  Transalpinum  esse  significet  (l.  I 
ep.  102).  Consides  cmteiii  eius  nominis  duo  fm- 
runt,  Flavii  nterque,  alter  Occidcntis  a.  381, 
alter  cmt  Oricntis  aut  certc  in  titulis  Occidcntis 
collcgae  postpositus  a.  382  {Rossi,  inscr.  chr.  I, 
2).  382).  Sepultum  Lugduni  ^^'''iorem  iudicat 
Seeelcius  2>i'aef.  acl  Symmachwn  p.  CIX,  fortusse 
recte. 

Syagrius.  Ad  cuin  ser.  V  5.  Pronepos  praece- 
dentis;  putcr  eius  qui  sequitur  134,17.  Videtur 
es.se  Syagrius  is  de  quo  agit  Gregorius  Turo- 
nensis  hist.  Franc.  2,  18.  27,  fdius  comitis  Aegidii 
mmtui  a.  464,  sedem  habens  apud  Suessiones, 
u.  486  devictus  et  interfectus  a  Chlodovecho,  quo 
temjjoix  a  Grecj&rio  rex  appellatur. 

Syagrius.  Ad  eum  scr.  VIII 8.  luvenis  patriciae 
stirp>is  degens  in  villa  Taionnuco  134,10. 

Sylla  (sic  vel  silla  libii  constunter)  Felix  86,28; 
Sylla  C.  II 459.  556.  VII 80.  1X258.  XXIII 471; 
Syllanus  50,8. 

Q.  Symmachus  1,5  cos.  u.  391;  Symmachus  35,3. 
C.  1X304;  Symmachianus  138,8. 

C.  Cornelius  Tacitus  :  C.  Cornelius  72,25 ;  C.  Ta- 
citus  65,26;  Covnelius  Tacitus  C.  XXIII 154; 
Cornelius72,l ;  Tacitus  73,2.  C.  II 192;  e  maiori- 
bns  Polemii  65,26. 

Tanaquil  83,12.   C.  XXIV  39. 

Tuntulus:  Tantaleus  38,4.  C.  1X10(3;  Tantalides 
C.  n312. 

Tarquinius  Superbus  C.  VG7;  Tarquinius .  83,9. 
C.  VII  65. 

Tatius  C.  VII 438. 

Taurentius  (Turentius  fulso  272,8)  ad  Ruricinm 
seribit  FA.  VIII.  Ad  eum  scr.  R.  II 17  (cjua 
Ruricius  respondet).  47. 

Telamonius  C.  1X157. 

Terentia  35,2  ux(»'  Ciceronis. 

Terentianus  [Maurus]  C.  IX  264. 

Terentius  C.  XIII 36.  XXIII 147,  c/:  22,19.  116,9 
poeta;  Terentianus  64,12.    Hecyra  04,12. 

Terentius  Varro  v.  Varro. 

Terpsichore  147,28.  C.  IX  341. 

Tetradius.  Ad  eum  scr.  III 10.  C.  XXIV  81.  luris 
jirtulens. 

Thales  55,18.  C.  II 157.  XV  44.  79.  XXIII 101 ; 
Thaleticus  C.  XV  89. 

Thalia  136  v.  5.  139  v.  2.  C.  IX  18.  261.  XII  10. 
XXIII 435. 


INDEX  PERSONARUM. 


r.M 


Rcrij^tor  vintliciiKtdcit^.  Cf. 
Thrasyliiiliis  iniithcMiiii- 
fuit. 


Thiiumastus.     Ad  eum  fscr.   V  7.  U»,23.  81,1!').  C. 

XXIV  8;').     Diio  Thdiimasti  lutbittintca  (ul  Trcs 

HUti.t  C.   XXIV  80.     Friiter   ApoUiiitiria  Sl.lf). 

Lefititiiii  jiroriiieiiie  GiiUine  ti.  4(t'J  1(>,2.'J. 
Thoniis  C.  V2(;.j.  IX  lt>l. 
Thoodorus  4(J,15.      Vir  chirinsiiiiitn. 
Tiioodoru.s   C.  VII 218.    06.s('s  ainul  Tlicudcricuiii 

rcf/em  Vesefiotlumim  rejyetitur  a propinquo  Arilo. 
Tlioodosii  Aufiusti  r.  j>.  417. 
Thooplastus.     Atl  cum  ptipani   ncr.   VI  5.      Iiitei' 

episcojjos,    ad   qiioft   Liicidun   scrdiif    VA.  XIX. 

Genaremcm   eiim   wsc  iudicat    TiUemtnit ,   Me- 

luoircs  j).  s.  a  rkisloirc  ccclcs.  II,  p.  -Jijo. 
Thcsous  51,3.  C.  V  288.  'MkM.  3«. 
Thespis  C.  IX  23G. 
Thotis  C.  XIV  2G. 
Thoas  C.  XXII  2. 
Thrasonianus  15,19. 
Thra.sybulus    142,11 

rita   Alcxandri  c.  62 

ticus  illi  amiciasimui 
Thyestes  C.  IX  111.  XXIII  277. 
Thyias  C.  XI  119. 
Tiberius  Augustus  r.  p.  417. 
TibuUus  35,8.  C.  IX  2GU  pocta. 
Tigranes  C.  VII  81. 
Tiphys  C.  VII  3G.  XI 4. 
Titan  C.  IX  115. 
Tithonius  C.  II  515. 
Titus  Aiifivstus  r.  ]}.  417. 

Tityrus  7,4.  25,22.  13G  r.  12.  137  r.  .5G.  C.  IV  1. 
Toniyris  C.  IX  37. 

Tonans  C.  VI 15.  VII  23.  50.  XXIII  287. 
lonantius  Ferreoliis  :  ad  eum  scr.  VII 12. 

Tonantius  Ferreolus  10,22;   Ferroolus 

12,4.  30,13.  31,9.  C.  XXIV  35;  Tonantius  IX  13. 

32,7.    168,15.    Afranii   Syafirii  consnlis  e  fdia 

nejjos    10,21.    118,15.     Pater  et  jifdrui  118,17. 

Affinis  Sidonii  118,13.    Degens  Nemausi  30,13. 

Praefectus  praetoi'io    Galliarmn   a.  453   10,22. 

118,23.  119,5.  C.  XXIV  35;  triplcx  praefectura 

118,16.    Vir  praefectorius  12,4.  31,10.    Lcfiatus 

GaUiarnm  Bomae  a.  469  10,22.   Patricins  118,16. 

134,12.     Poeta  80,21. 
Tonantius  filius  C.  XXIV  34. 
[Manlius]  Torquatus  45,21. 
Traianus  Augustus  v.  p.  417, 
[Lucretius]  Tricipitinus  C.  XXIV  40. 
Triptolemus  102,6.  C.  IX  180.  XXII 176. 
Triton  60  r.  1.  C.  XI 34.  XV  6;  Tritonis  C.  VII 198. 

XV  179. 
Troilus  C.  V  191. 
Trygetius.     Ad  eum  scr.  VIII 12.  143,17.     Aqui- 

tanus    ex     ciritate    Vasatium.      Inter    lcgatos 

ex  nrhe  Boma  ud  Attilam  missos  a.  452  qiii 

nominatur  Tryfietius  vir  praefectarins  (Prospei' 

ad  h.  a.)  vix  idcm  est. 
Tuldila  C.  V48S.    Dux  foHasse  Chunorum  vin- 

citur  a  Maioriano,  '(Hunnos)  triplici  nota  de- 
signat :  quod  uh  Istro  profecti,  qutxl  in  Italiam 


1X13. 
VII 12. 


redeunt,  quod  dominis  jier  heUa  cttraint :  qittic 
omniti  Ilunnis  ctmreniunt:  qiii  in  Iltdiam  paucis 
anle  annis  cum  Attiltt  irnennil,  et  jhjsI  Atliluc 
mortem  mia  inler  Atlilttc  filios  conlenlitnic,  ditm 
imiierarc  cupinnt  tnnnes,  simul  iuijieriuin  jnr- 
didere  (Itmhtnc^  Gel.  5(i,-J5U).'  Siriunndiis. 

M.  Titllius  Cicero:  M.  Tullius  1,6.138,17;  M.  Ci- 
cero  121,19;  Marcus  Arpinas  87.11;  Tullius 
31,25.  35,2.  55,25.  127,7;  Cicero  126,11.  233,7. 
C.  VII 175;  Arpinas  81.2.  13(»,i:}.  139  r.  22.  C. 
II  IHG.  XXIII  146.  Tullianus  (;7,12.  Oratio  pm 
Cliieulio  138,17;  episliilae  1,6;  inlerjtres  Deiiin 
sthenis  31.25. 

TuUus  [IIostiliu.s]  C.  11288. 

Turnus  74,21   Vei-gilianus. 

Turnus  C.  IX  266  poeta. 

Turnus.     Atl  cum  scr.  IV  24. 

Turpio  74.23.  75.16.  21  rir  trilntniciits. 

Turranius  Kufinus  r.  Origonos. 

Tyndareus  C.  XXIII  109;  Tyndaridae  C.  IX  1H7. 

Typhoeus  C.  VI  27.  XV  19. 

Valamer  C.  11225,  rex  Got1uyi'um  c.  a.  4(il  lUij- 
ricum  depopukdur.  Cf.  Priscus  fr.  28  MuIIcr : 
rov  HaXtcue^og  tov  ^xvitov  ■naQtcaiioyd/^attvroi; 
x(u  vioXXt'.*;  7ro'Af(f  titjtDijic/utyov  xid  /loQKg  '/'w- 
lutaxttg  ineuiiou  tiicq^  «i/roV  01  'l'ojui<?oi  TtQiaiiiig 
.  .  .  xici  .  .  .  rQtitxoaiicg  '/.irQicg  (ftQety  (cvrtii 
ixdarov  irovg  ira^av.  loi-danes  Get.  52,270 : 
rex  Valarair  eiusque  germani  Thiudemir  ot 
Vidimir,  consueta  dum  tardaront  dona  a  prin- 
cipe  Marciano,  quae  ad  instar  stronuao  acci- 
poront,  ....  arma  arripiunt  et  lllyricum  poni' 
totum  discurrentes  in  praeda  dovastant. 

Valentiniani  Augusti  r.  p.  417. 

Valentinus  102,16. 

Priscus  Valerianus  r.  Priscus. 

Vallia  rex  r.  pj-  418. 

M.  VaiTO  233,5;  Van-o  Reatinus  54,24  (cf.  praef 
p.  XXXVII).  Van-o  31,20.  133,14.  C.  II  190. 
VII  554.  XXIII 151.     Logistoricus  133,14. 

Varro  Atacinus  .54,24. 

Vectius  r.  Vettius. 

Venerius  309,37. 

[P.]  Ventidius  C.  II  457  vicit  Parthos  a.  710. 

Venus  71,5.  233,14.  C.  V  233.  VII  30.  IX  120.  143. 
XI 15. 

P.  Vergilius  Maro:  Publius  Mantuanus  87,11; 
Virgilius  C.  XIII  36;  Maro  71,14.  89,24.  170 
?-.49.  C.  III 4.  IV 15.  VII 497;  Mantuanus  poeta 
90,23;  Tityrus  Mantuanus  7,4;  Mantuanus 
74,20.  Cf  17,10.  56,22.  66,9.  87,21.  90,24. 
124,14.  C.  II 184.  Maronianus  63,8.  81,1.  140 
V.  23.  C.  1X220. 

Verianus.  Inter  episcopos,  ad  quos  L/ucidus  scribit 
FA.  XIX.  Nescio  an  Veranus  episcopus  Ventien- 
sis  filius  S.  EucJterii  sit,  cuius  vitam  enarrant 
Maurini,  Hist.  litteraire  de  la  France  II,  pj-  476. 

Vertacus  i\  lulianus  Vertacus. 

Verus  274,9  episcopus.  Ad  symdum  Agathensem 
(a.  506J  diaconum  mittit :  Leo  diaconus  niissus 


438 


INDEX  PEllSONARUM. 


a  domino  Vero  episcopo  Turonicae  civitatis 
subscripsi  Conc.  Gall.  coU.  I,  jj.  798.  Veriis 
Vohisicnii  snccessor  a.  496 — 507  ecclesiae  Turo- 
nensi praeerat ;  cf.  Gre/f.  hist  Fr.  X,  31 :  Octaviis 
Verus  ordinatur  episcopus.  Et  ipse  pro  me- 
moratae  causae  zelo  susi^ectus  habitus  a  Go- 
this.  in  exilio  deductus  vitam  finivit.  Facul- 
tates  suas  ecclesiis  et  bene  meritis  dereliquit. 
Sedit  autem  annos  undecim,  dies  octo. 

Verus.  Ad  eiim  'doniinum  derinctissimnm  semper- 
que  maffnificum'  scr.  R.  II  23. 

Vespasianus  Augustns  r.  ]).  417. 

Vesta  C.  IX  175.  XXIV  41. 

Vettius  (r.  l.  Vectius).  Ad  eim  scr.  IV  13.  60,18. 
Vir  illustris  60,18. 

Victor  C.  I  25  quaestor  sacri  palatii  Anthemii 
Aiigusti. 

Tascius  Victorianu.s  v.  Apollonius. 

Victorinus  ad  Riiricitim  ejnscojmm  scTihit  FA.  VII. 
Ad  eum  ejnscojJum  scr.  R.  II  40.  Victorimis 
ejnscojius  Foroiuliensis  a.  .506  qui  conciUo  Afja- 
thensi  interessct  lohanncm  x>resbytermn  misit. 

Victorius  comes  Arvcrnorum  123,2.  Gregorius 
Turo7i€nsis  hist.  Fr.  2,20 :  Eoricus  Gothorum 
rex  Victorium  ducem  super  septem  civitates 
praeposuit  anno  quarto  decinio  regni  sui 
(=  479)  :  qui  protinus  Arvernos  adveniens  ci- 
vitatem  addere  voluit,  unde  et  cryptae   illae 

usque    hodie    perstant   Fuit   autem   Ar- 

vemos  annis  novem  ....  Ipse  vero  dum  nimium 
esset  in  amore  mulierura  luxoriosus  et  ab 
Arveraos  vereretur  interfici,  Romam  aufugit 
ibique  similem  temptans  exercere  luxoriam, 
lapidibus  est  obrutus.  Fost  cuius  excessum  reg- 
navit  Euricus  annos  quattuor,  obiit  autem  anno 
vicesimo  septimo  regni  sui  (f  485).  Idem  glcn'. 
mart.  c.  44  :  quodam  tempore  Apollinaris 
(filiiis  scUicet)  cum  Victorio  duce  Italiam  petiit, 
quem  aiunt  {libri  quod  agunt)  apud  urbem 
Romam  interfectum ;  Apollinarem  incoiae  loci 
.  . .  miserunt  . .  in  exilio  apud  urbem  Medio- 
lanensem,  iinde  mox  fugiens  rediit  Arvernos. — 
Sejitem  civitates,  quihus  Victoriris  praepositus 
est,  sunt  Aquitanicae  primae  Bituriges,  Buteni, 
Albigenses,  Cadurci,  Lemovices,  Gabales,  Vdlavi, 
Ims  enim  Notitia  GalUarum  ei  provimiae  tri- 
huit  et  jyraeterea  octavam  Arvernorum  eo  tem- 
pore  ifji  Bomanis  solam  relictam,  ut  ix>se  Sidonius 
ait  108,10  et  Gregorius  quoque  significat.  Ipsmn 
Victo)'iu7n  mox  Arvernis  quoque  j)otitum  esse 
idem  Gregorius  indicat  et  confirmat  Sidonius  hoc 
loco.  Id  cum  so'ibat  lordanes  evenisse  a.  fere 
474,  anni  apud  Gregorium  perturbati  ita  con- 
stituendi  erunt,  ut  Victoiius  Aquitanicae  prae- 
fuei-it  per  annos  novem  473—481,  Arvernos  oc- 
cuparit  a.  474. 

Victorius  93,8  poeta  latulatur  viortuus.  Eum 
Sirmondus  iudicat  esse  posse  Aquitanum  cycli 
auctorem  scripti  a.  457.  Cf.  Hist.  litt,  de  la 
France  (173.5)  II,  419. 


Victorius  85,16  rhefor.  Sirmondus  cogitavit  de  rhe- 
tcyre  3TassiIiensi  memorato  apud  Genn<idinm  c.  61; 
sed  is  Victorinus  mngis  rideturessc  quamMctmnus. 

Vilicus.  Ad  eum  Focdamiumque  preslygteros  scr. 
R.  II 14. 

[Vilicus  C.  IX  310  non  recte  accijntur  jJro  tiomine; 
Sidoni^is  cum  ait  :  vel  queni  (Petrus  magister 
epistularum  Maioriani)  municipalibus  poetis 
praeponit  bene  vilicum  senatus  nostrum,  imi- 
tatus  luvemdem  1X77 :  Pegasus  attonitac  positus 
modo  vilicus  urbi,  significat  jiraefectum  iirhi  qui 
tunc  fuii\. 

Vincentius.    Ad  eum  scr.  I  7. 

Vindicius  78,6.  107,4  ecclesiae  Arvernac  diaconus. 

Vitellius  Augustus  v.  p.  417. 

Vitruvius  55,17.  132,2  scriptor. 

Vittamerus.  Ad  eum  'filium'  Rnricius  scrihit 
R.  II  60.  62.  'Filiae'  (uocmis  scil.  Vittameri) 
meminit  349,12. 

Viventius.  Inter  episcoj^os,  ad  quos  Lucidus 
scribit  FA.  XIX.  A.  453  Andegavensi  concilio 
interfuit.  Fuit  inter  episcopos,  ad  qnos  Hilarus 
X>apa  a.  464  de  Mamcrto  litteras  dedit;  cf.  Conc. 
Gall.  coll.  I,  p.  569.  609. 

Viventius  alter.  Inter  ejnscoj^os,  ad  quos  Lucidus 
scribit  FA.  XIX. 

Ulfila.    Eum  Elaphio  Buricius  commendat  316,30. 

Ulixes  83,5.  166,3.  C.  V  187 ;  Ulixeus  154,6. 

Ulpius  r.  Traianus  j;.  417. 

Umber  C.  VII  191  canis. 

Volusianus.  Ad  eum  scr.  VII 17.  69,5.  Pergit 
in praedia  Baiocassina^od^b.  Monasterii  S.  Cyrici 
prope  Arvernos  tamquam  abbas  124,11. 

Volusianus.  Ad  eiom  episcopum  scr.  R.  II  64.  Ma- 
trona  eius  domina  procax  350,21.  Mctuit  liostes 
350,24.  Non  Arvernus,  ut  Savaro  voluit,  sed 
Turmiensis.  Cf.  Greg.  Tnr.  hist.  Fr.  II,  26  :  In 
cuius  loco  Volusianus  unus  ex  senatoribus 
subrogatus  est.  Sed  a  Gothis  suspectus  habitus, 
episcopatus  sui  anno  septimo  in  Hispaniis  est 
quasi  captivus  adductus,  sed  protinus  vitam 
finivit.  ib.  X,  31  :  et  ob  hanc  causam  hic 
pontifex  suspectus  habitus  a  Gothis,  quod  se 
Francorum  dicionibus  subdere  vellet,  aj^ud 
urbem  Tholosam  exilio  condempnatus ,  in  eo 
obiit.  Successor  Perpetni  a.  488 — 496  Turonensi 
ecclesiae  praefuit. 

Vopiscus  250,7  {ex  Statio  carm.  1,3). 

Ursicinus.  Inter  episcopos,  ad  quos  Lncidus 
seribit  FA.  XIX.  Ursicinus  XIII  ejyiscopus 
Parisiensis  ennmeratnr  in  Gallia  Christ.  VII 
p.  15. 

Ursus  321,20.  Eum  Praesidio  Buricins  commendat. 

Vulcanus  C.  VII 36.  1X173. 

Xenocrates  158,24. 

Xerxes  C.  V452.  1X41. 
t  Zacharias  C.  XVI 36." 

Zenon  158,23.  C.  II 176.  XV  123. 

Zetus  C.  V546.  XXIV  48. 

Zetus  xmulerum  gnarus  55,19. 


INDEX  LOCOUUM. 


Abyilus  C.  Vi:)l;  Aliyaouus  C.  11.000. 

Achaicus  102,11.  C.  11475. 

Acbelous  fl.  C.  II 497.  XI  87;  Aohcloius  C.  II  4(3;"). 

Acincus  C.  V  107. 

Actiacus  C.  VII  83;  Actius  C.  VII  83. 

Atldua  fl.  6,24. 

Aecluus  V.  Haeduus. 

Aegyptus  109,15.  C.  II  470.  301,9. 10.  322,2.  338,5. 

Aemilia  rcgio  Italiue  :  Aemilianus  nautu  7,5. 

Aequus  C.  VII  00. 

Aethiops  128,12.  C.  II 32.  V35.  VII  75.  XI  100; 
Aethiopicus  24,2;  Aethiopus  C.  XI  18. 

Aetolus  C.  II  405.  V  107.  XIV  17. 

Africa  C.  V  53.  XXII 171;  Atricanus  C.  XXIII 256; 
Africani  mathematici  142,1.     Cf.  Libya. 

Aganipi)icus  148,1.  165  r.  97. 

Afjatha  :  Agate  274,10.    Hodie  Agde. 

Agrigentinus  C.  II 307. 

Agrippina  C.  VII 115. 

Alamanni  vastant  Galliam  C.  VII  373 ;  lajatos  mit- 
tunt  ad  Avitum  C.  VII 389;  mimero  DCCCG  per 
cavipos  Caninos  (q.  v.)  invadunt  Italiam  a.  457 
C.  V375. 

Alani  v.  Halani. 

Albensis  Helciorum  102,18.     Hodie  Aps. 

Albis  fl.  C.  VII  391.  XXIH  244. 

Albula  fl.  {=  Tiberis)  C.  XXIV  42. 

Alexandria  295,31. 

Alingonis  portus  143,21.  Taidinus  Nolanus 
{Migne,  Patr.  Lat.  LXI  i).  207)  ep.  12  c.  12  ad 
Amandum  :  unum  de  Alingonensibus  dignemini 
mittere ;  ej).  20  c.  3  ad  DelpMnwn  (ih.  p.  248)  : 
Alingonensi  ecclesiae  novam  filiam  te  auctore 
progenitam  iam  . . .  usque  ad  dedicationis  diem 
crevisse  signabas.  Hodie  Langon  cul  Garummim. 

Alites  C.  V  470  sidt  Maimiano.  Praeterea  non 
nominantur;  luim  sine  duhio  diversi  sunt  tam 
collati  a  Sirmondo  Alutae  Lihurniae  (Plin.  8, 
21,  139  =  Alutrenses  3,  19,  130)  quam  Haleti 
Tliraciae  [Plin.  4,  11,  40). 
Allia  fl.  C.  IX  244. 
Alpheus  fl..  C.  IX  104. 

Alpis,  Alpes   6,17.  88,20.  C.  II  510.  530.    V  373. 
511.548.594.  VII 328.  1X48.  XVI  95;  Alpinus 
22,13.  67,8. 
Amerinus  22.17. 


Amphrysus  //.  C.  XXiH2<Mi. 

Ampsanctus  50,16. 

Amyclae  131,27.  C.  IX  122. 

Anio  fl.  8,2. 

Aonius  C.  XXII  66.  96. 

Appenninus  C.  II  319.  V  441. 

Apta  156,8.     Ilodie  Apl. 

Apulus  C.  Vn  148.  XXll  172. 

Aqiiae  Sextiae  :  Sestiae  Baiae  C.  XX 111  13. 

Aquitania  102,25;  Aquitani  108,7.  144,5;  Aquita- 
nica  prima  108,9;  Aquitanica  marmora  34  r.  17. 

Arabs  165  i'.  44.  C.  V47. 

Aracynthus  30,15.  C.  XV  32. 

Arar  fl.  13,5.  34  r.  22.  102,4.  C.  V  208. 

Arausionensis  102,18. 

Araxes  fl.  C.  II 441.  VII  74. 

Arcadius  C.  XV  65;  Arcas  71",15.  C.  I  7.  V  45.  106. 
Vn20.  1X176.  X16.  XXIII 122. 

Arctos  C.  XXII 217 ;  Arctous  26,17  C.  V  535.  VI  2(5. 

Arelate  17,26.  92,30;  Arelatcnsis  16,23.  102,17. 
119,2. 

Areopagiticus  158,22. 

Aremorici  C.  VII 245.  369.  548.  Noti  Avito  C. 
VII  548;  suhadi  a  Litorio  C.  VII  245.  Aroiiio- 
ricus  tractus  spcrat  Saoconem  piratam  C.  VII  369. 

Argi  C.  IX  174. 

Argolicus  C.  XXni237. 

Ariminum  7,19. 

Armenia  C.  VII  75;  Armeniae  C.  II  458. 

Arpinas  81,2.  87,11.  130,13.  139  v.  22.  C.  II  186. 
230.  IX  258.  XXIII 146. 

Artaxata  C.  II 445.  IX  22. 

Arverni  15,1.  16,26. 17,6.  21,2.  28,24.  39,10.  40,13. 
41,5.  47,18.  71,13.19.  81,14.  97,7.  102,20.  103,3. 
10.  105,8.  108,10.  110,25.  111,25.  118,6.  126,4. 
154,19.  156,21.  C.  VII 149.  248;  municipiolum 
39,10.  105,35 ;  fratres  Latinorum  110,20;  in  pro- 
vincia  Aquitanica  prima  108,10 ;  suh  metro- 
])olitano  Biturigcnsi  117,13.  Territorii  iucwi- 
ditas  72,4  {cf.  Gregorius  Tur.  hist.  Franc.  3,9). 
Litterarum  stiulia  72,3.  —  Chuni  sid)  Litorio 
transeuntes  Arvernos  diripiunt  C.  VII  248. 
Vexati  a  Seronato,  qui  cum  Gothis  cons])irat 
22,2.  111,5;  eum  accusant  a.  467  leyatimie  inissa 
Bomam  ad  imperatorcm  15,1.  Gothi,  quihus  sunt 
proximi  43,8  et  soK  rcliqui  Bomani  ex  Aqui- 


440 


INDEX  LOCORUM. 


tanica  2»''»><^  108,10,    rastaut   affritm   eoriim  ct 
oppkhnn   obsidcnt  40,4.  17.   41,19.  43,G.  45,14. 
lanua  Gothis  adrcrsiis  Eomanos  103.2.     Bur- 
gundionibus  suspecti  43,8.    Ohsidioncin  a  Chil- 
perico  Bnrgundioniim  tum  regc  timentcs  a.  474 
legationcm   mittunt   Arclate    81,14.   82,5.    89,5. 
92,15.     Postquam  din    Gothis  rcstitcrunt  111,1. 
118.4,  j)rtct;   facia   iis  scrrirc  incipiiint  110,23. 
111.8.  118,10.    iLCcksiac  ci 2)racpositus  Sidonins 
39,11. 
Arzux  0.  V  337.      Cf.   Orosius    1,  2,  90  quosque 
citat   praeterca    Fartsch  praef.    ad    Coi-ip^Jum 
p.  XIV. 
Ascm  C.  1X211. 
Asia  C.  II  47.  IX  52. 
t  Assur  109,17;    Assyrius  C.   II  7G.    V  43.    IX  26. 
XVII  6. 
Atax  //.  169  r.  33.  C.  V  209. 
Athenae    56,11.    131,26.    C.   1X282.    XXIII  107. 
Atticus   56,11.   63  r.  5.  80,9.   106,9.    169  (-.  21. 
C.  II 160.  V  193.  XV  47.  XXIII 100.   126.  240. 
Attica  C.  XXII 176.    Atthis  C.  V  44. 
Athesis  fl.  6.24. 
Athos  C.  II 509.  IX  47. 
Atlas  55,18.  C.  V  282.  VII 4. 
Atrebates  C.  V218. 
Atticus  r.  Athenae. 

Aturres  21,7;   Aturricus  144,19.     Cf  Not.  Gall: 
in  provincia  Novempopulana  ....  civitas  Atu- 
rensiuui.     Hodie  Aire  (Landes). 
Avenniocus  102,18.     Hodie  Avignon. 
Avernus  C.  II  70.  XV  163. 
Aufidus  fl.  169  V.  32. 

A  vitacum  praedium  uxcn-is  Sidonii  22,22.  C.  XVIII 1. 
Alex.  Gcrmain  {essai  sur  ApjoUinaris  Sidonius, 
Mont^iellicr  1840  p.  5)  conicit  ibi  fuissc  uU 
nunc  est  Aydat,  olim  Agdcic,  culdens  in  eiiis 
rici  ecclesia  adhuc  superesse  c^yita^Mitm  succ. 
Vm  vd  IX  :  hic  sunt  duo  innocentcs  f  et 
sanctus  Sidonius. 
Auruncus  C.  VII 60. 

Auscenses  109,31.     Hodie  Auch  (dcp.  Gers). 
Ausonius  66,8  C.  II  228.  443. 
Autololi  C.  V336. 
Babylon    109,16.    C.     II  81.    IX  23;     Bal^ylonii 

324,30.  34. 
Bactra  C.  II  448.  V  603.  1X21.  XXIII  249. 
Baeterrae  c.  Biterrae. 
Baetis  jl.  C.  IX  247. 
Bagrada  //.  C.  V  282. 
Baiae  87,19.  C.  V344.  XVIII 12;  cf  Aquae  Sextiae. 

Baianus  XVIII  3. 
Baiocassina  praedia  in  jfrovincia  Lugdunensi  se- 

cunda  69,7. 
Baleares  C.  XXIII  34.5. 
Barce  C.  VII 449;   Barcaeus  C.  V  342;   Barcinu.s 

C.  II 532. 
Bastarnae  C,  V474  suh  Maioriaiw;  VII323/Hto- 

auxilia  Attilae. 
Bebrycius  C.  II 304.  V  163.  IX  189. 


Belga  C.  VII 231.  323;  Belga  secundus  C.  Vn372. 

Belgicus  68,10.  C.  VII  547.     Belgica  154,19. 
Bellonotus  V  476  sah  3Iaioi'iano;  VII  323  inter 
auxilia  Attilae.     Cf   Valcrius   Flaccus  6,160: 
ibant    et    geminis    aequantes    cornibus    alas 
Balloniti. 
Berecynthia  C.  IX  206. 

Bigerricus  143,14.  Cf.  Not.  Gall.  :  in  provincia 
Novempopulana  .  .  .  civitas  Turba  (Tarhes), 
ubi  castrum  Bogorra;  Amonius  e^).  11,26;  cet. 

Bilbilis  C.  XXIII 163. 

Bisalta  C.  V477. 

Bistones  C.  XIII 193;  Bistonii  C.  II  48.  XXII  1; 
Bistonides  C.  V490. 

Biterrenses  129,12.  159,10;  mcliore  aetate  Bae- 
terrenses. 

Bituriges  cives  116,31;  populus  Biturix  112,8; 
Biturigae  o^ipidum  107,24  {uhi  scr.  Biturigas 
2)ro  Bituricas).  112,26. 116,31.  Metroiiolis  117,13. 

Bosphorus  C.  XXIII  422;  Bosphoranus  137  r.  48. 
C.  XXIII 239;  Bosphoreus  C.  II  55. 

Bracmanae  128,13. 

Britanni  11,2.  46,8.  157.7.  C.  VII 89.  370.  Sapra 
lAgerim  hahitantes  Gracco  im^yeratori  fidos 
Arvandus  pi'aef.  ^^'''ci^t.  Galliarum  ciim  Gothis 
im^Jugnare  cupit  11,2. 

Briva  332,12.  Ap)^id  Greg.  hist.  Fr.  VII 10  Briva 
Curretia,  hodie  Brives-la-GaiUarde  (arr.  Brives, 
dep.  Correze);  cf.  Longnon,  geograp^hie  de  la 
Gaule  jj.  526. 

Brivas  C.  XXIV  16.  Sccimda  mansio  in  via 
Augastoncmeto  Narhoncm.  Hodie  Brioude 
(Haute-Loirc) ;  cf.  Longnon,  geographie  de  la 
Gaule  p.  492. 

Brixillum  7,5. 

Bructerus  C.  VII  324  inter  auxilia  Attilae. 

Brundisium  16,6. 

Burdigala  (male  Burdegala  109,29)  109,29.  135,2. 
139,13.  143,13.  163  r.  23.  336,24. 

Burgundiones  11,3.  43,8.  81,6.  136  v.  34.  C.  V476. 
VII  234.  322.  XII 6  (442  potius  nomen  viri). 
De^nnguntur  136  v.  34.  C.  XII  6.  Burgundiones 
a  Belgica  repeUit  Aetius  adiutore  Avito  i)0St 
heUum  Noricum  a.  429  et  430  C.  VII 234.  Cf 
Prosp^cr  ad  a.  413  :  Burgundiones  partem  Gal- 
liae  propinquam  Rheno  optinuerunt;  Idaeitis 
ad  a.  435  :  Burgundiones  qui  rebellaverant 
a  Romanis  duce  Aetio  debellantur ;  ad  a.  436 : 
Burgundionum  caesa  viginti  milia;  Pros^ier 
ad  a.  435 :  Gundicharium  Burgundionum  regem 
intra  Gallias  habitantem  Aetius  bello  obtrivit 
pacemque  ei  supplicanti  dedit,  cj^ua  non  diu 
potitus  est,  si  quidem  illum  Chuni  cum  populo 
suo  et  stirpem  deleverunt.  Sid)  Maioriano 
C.  V  476.  Inter  auxilia  Attilae  C.  VII  322. 
Inter  eos  clegit  Sidonius  eorumque  sustinct  verba 
Germanica  C.  XII  6.  Inter  Burgundiones  et 
Gotlios  dividenda  GaUia  11,2.  Arverni  suspecti 
Bargumlionihus ,  2'i'oximi  Gothis  43,8.  Turho 
harharicus     Viennac   sah    ChiJ^icrico    mag.    mU. 


INDEX  LOCORUM. 


441 


81,18.  Synf/rius  I{omuni(>i  iis  lef/ex  (lictut  81, <> 
(cf.  tyrannopolitae  84.4).  liex  et  retjitia  (Jiiir- 
gundionnm)  Lngilnni  101.'21.  Apiid  Knricnm 
136  V.  34. 
BurgUH  Pontii  Leontii  'J44.1.'5.  C.  XXII  itiHcr.  ct 
r.  6.  17.  126.  229.  235.  Ilodie  oppidnm  Ihnrf/- 
snr-Gironde  (di'i).  Girondr)  propc  conllncntes 
Guronne  et  Dordocfnc  Jlnrios. 
Byrsa  0.  II 351.  V  600.  VII 445.  XXIII  256;  Byr- 

sicus  124  r.  18. 
Byzantinus  59,8.  124  r.  15.  C.  II  477.  XX11I234. 

Depinfjitnr  nrhs  C.  11  '.iOscq. 
Cabillonum   (cauilonnum  L)  70,11.     Chalon-snr- 

Saone. 
Cadurci  C.  IX  281. 
Caerites  C.  IX  190. 
Caesena  13,9. 

Calaber  7,24.  16,16.  163  v.  5.  C.  VH  148.  XXII 172. 
Calchidicus  =  Calchedonins  C.  II  49.  XI 22. 
Caledonii  Britanni  C.  VII  89. 
Calpis  143,17.  C.  II 365. 
Calydon  C.  XIV  17. 

Campania  C.  XVIII  7 ;   Campanus  C.  V  46.  388. 
Cani    de    nomine    campi    C.  V  376  snnt   Canini 
qiii  dicnntur  Ammiano  15,4,  1  et  Grcfforio  hisf. 
Fr.  10,3,  in  Raetia  ad  Bilitionem  (Jiodie  Bd- 
linzona). 
Cannae  C.  V  86.  VII  554.  IX  246. 
Canopus  C.  V458.  1X274. 

Cantillensis    ecclesia    65,5.     Intelleffitur  Cantilia 
itinerarii    Pentingerani     disians    ab    Ari:ei'n:s 
leugis    XXIIII    septentrionem    vei'sus,    hodie 
Chantelh-la-Vieille  (dep.  Allier). 
Capitolia  172  i".  67 ;  cf.  Roma. 
Capreae  C.  V321.  VU  104. 
Capua  C.  V342. 
Carpatbium  mare  C.  V  449. 
Carrhae  C.  II 455.  1X22,251. 
Carthago  C.  V  349. 
Carystos  24,1.  C.  XXII  140. 
Caspius  C.  II 445.  XXIII  248. 
Castalius  163  r.  20.   C.  XXII 227;    Castalides  C. 

19.  II  314. 
Caucasus   {in  carm.  plerumcpie  Caucas<os)  128,12. 
C.  V283.  479.  XI  95.  XXIV  44;    Caucaseus  C. 
n  351 ;  Caucasigena  53,7. 
Cecropius  C.  IX  38.  XV  146.  XXIV  96. 
Celticum  sermonem  cnm  Lutino  commutunt  Ar- 

rerni  41,15. 
Cevennae  silvae  306,15. 
Chalcidicus  v.  Calchidicus. 
Chaldaeus  C.  II 85.  V  42.  260.  XVI 23. 
Chalybs  C.  II 143.  V  46. 
Chaones  C.  V427;  Chaonius  C.  1X183. 
Charybdis  C.  IX  166. 
Chattus  ad  Albim  C.  VII  390.  ' 
Chius  C.  XVII 15. 

Chuni    137,    37.    C.    V  475.    VII  236.  323.  344. 
XXIII  243;  Hiini  uno  loco  eoque  corrupto  C. 


VII  332.    Snb  Maioriano  i.:.   V  ilf).    Snb  Attihi 

C.  Vn323.    Cf.  8cythae. 
Cibyratae  fratre.s  83,15.    Cf  Cicero  rf/r.  1,  13,3(». 
Ciconos  C.  V490.  XX1II183. 
Cilices  32,16.  C.  II  462. 
Ciniber    C.    11231.    VII  76.  XXiIli:t;    ('iiiibricus 

IX  255. 
Cinyfius  s.  Cinypliius  C.   11  124.    V  .^)tM.    IX  201. 

XV  6. 
Cirrha  136  r.  1.  C.  XXII  334. 
Cisalpini  v.  Gallia. 
Clausetia  86,26.      Locn.9    non    notns   ulinnde,    nl 

viddnr,  inter  Tolosam  ct  Arvano.^i. 
Cleonaeus  C.  XIII  4. 
Clitis  fl.  C.  V  209  praeterea   ignotus.     'Plerirjnc 

Papyrio    Massono   assentiuntnr ,    qui    Clannm 

Pictoniim    esse    docuit.      Olitis    certe    Thcodnlfi 

Aurelianensis,    de    qno  aliis  placuit,    in   hnnc 

locum,  nisi  luxato  versu,  recipi  non  iiotest.'   Sir- 

mondiis. 
Clitumnus  fl.  8,2. 
Colchus    C.  V260.    VII  74.    XXIII  274;    Colchis 

C.  II 493.  V133. 
Collina  turris  C.  VII 132. 
Constantinopolis  v.  Byzantiuni. 
Convenae  109,30.    Hodie  Saint-BcHratul  de  Com- 

minges  (Haute-Garonne). 
Corduba  C.  IX  230. 
Corinthos  s.  Corinthus  165  v.  71.  C.  II  476.    V  48. 

XV  46.  XXIII 104;  Corinthii  .320.23. 
Corycius  C.  XXIV  58. 
Cottion    C.    XXIV  75    septima    mansio    itineris 

Augustonemeto  Narbonem. 
Cremera  fl.  C.  IX  243. 
Cremona  7,4. 
Creta  C.  II  461.  1X170;  Cres  C.  XV  143;  Cressa 

C.  VII  200.  XI  66. 
Ctesiphon  v.  Tesifon. 
Cures  Sabini  148,12. 
Cuticiacense  s.  Cuticiacum  praedium  .suburbanuni 

donatum  ecclesiae  Arvernae  39,12.  40,1. 
Cyaneus  C.  XI 1. 

Cyclas  C.  VI 10;  Cycladae  C.  11460. 
Cynthia  C.  VII  32. 
Cypros  C.  XI 108;    Cyprius  C.  II  473;    Cypris  C. 

Vn  120. 
Cythere  60  r.  1 ;  Cytherea  C.  X  12. 
Cyzicos  C.  II  512.  XXII 163. 
Dacus  C.  V475;  Dacicus  C.  II  272. 
Dalmaticus  7,21.  C.  XXHI  497. 
Danuvius    C.  II  200;    Danuvinus    limcs    143,21; 

Hister  C.   II 270.   V  108.  471.  486.  .520.    VII 43. 
Decaniacus  349,26. 
Delios  .s.  Delius   136  v.  7.    C.  IX  176.    XXII 66; 

Delia  C.  X  14.  XI 90;  Deliacus  C.  VI 9. 
Delphi  IX  191 ;  Delphicus  136  v.  7.  169  r.  28. 
Dicarchaea  C.  II  59. 

Dindymon  C.  IX  118;  Dindyma  C.  IX  205.  XI 121. 
Dodona  C.  V265;  Dodonigenae  102,8. 
Doranonia  v.  Duranius. 


SlDONIUS. 


56 


442 


INDEX  LOCORUM. 


Doris  C.  V4G1.  VII  24.    XXIlMlM:  Doritus  IGO 

r.  30.  C.  II 475.  V449. 
Drepanitanus  agon  26,24 ;  cf.  Vorgilius  Aoi.  3.707. 
Dulichius  C.  IX  131.  XV  160. 
Dunmius  C.  XXII 103;  Donmonia  343,3.  Duranius 

Au^oiiio  il/(W(7/.  464:  Dornonia  Grcfiorio  Tiiro- 

HtVi.sN'  hist.  Fr.  7.28.  32.  Jlodic  Dordofpie. 
Eborolacense  praediuui   agri  Arrerni  43,20;   for- 

tasse  tJbreuil  ad  flurium   Sioiile  (arr.  Gannat, 

dep.  AUier). 
Efyra  r.  Epbyra. 

Elaris  //.  C.  V  209.     Aliter  Elaver,  liodie  Allicr. 
Eleusis  C.  1X181.  XXII  176;  Eleusinus  102,12. 
Elis  C.  IX  101;  Elous  C.  XXIII  313. 
Klusn:  Helusani  109,30.   Hodic  Eauzc  (dep.  Gerx). 
Eniathius  C.  V  236.  VII 272.  X  2. 
Eous  C.  1132.408.  V  111.  XXIII  229. 
Ephesii  277,37. 
EiHiyra  :  Efyra   C.  II 159;    Ephyraeus   C.   XII; 

Ephyreias  C.  XV  146. 
Epidaurus  12,22.  C.  II 126.  XXll  79. 
Epirus  C.  II 467.  V  45.  427. 
Eridanus  r.  Padus. 
Erymanthis  C.  XIII  7. 
Erythrae  C.  II  447.  V  285.  XI  105.  XXU  22;  Ery- 

thraeus  C.  V  497.  Vn354. 
Eryx  C.  V  161.  IX  96.  XV  142. 
Etruscus  V.  Tuscus. 
Euboicus  C.  VI  28. 
Euf-  r.  Euph. 
Euganeus    C.    II    189 ;    Euganei    uiontes    6,24 ; 

Euganeus  Timavus  C.  IX  194. 
Euphrates   s.   Eufrates    123  v.  5.   137   r.  51.    C. 

U  453.  IX  250. 
Euripus  C.  XXIII360. 
Europa  C.  II 47.  V  8.  207. 
Fabaris  8,3  /?.,  hodie  Farfa  ]»V]>e  Eeate. 
Falernus  37,30.  165  v.  59.  C.  XVH  15. 
Fanum  7,19. 
Farius  V.  Pharius. 
Flaminia  7,22. 
Flegra  r.  Phlegra. 
Francus  natatu  vincens  C.  VII  236 ;  in  ]mludihus 

habitans  C.  VII 325  (cf.  ememlanda).  XXIII 245. 

Cloio    Franciis    invadit   Atrebates    C.    V  212. 

Franci  invadunt    Germaniam  jyrimam  et  Bel- 

gicam   secundam    C.    VII  372.    —    Cf.    Salius, 

Sygamber. 
Fryx  r.  Phryx. 
Fucinus  8,2  (si  lectio  rera). 
t  Gabaoniticus  155,30. 

Gabales  tertia  mansio  in  via  Augustonemeto  Nar- 

bonem  C.  XXIV  23;    Gabalitani   in  Aquitania 

prima  87,3.  109,30.    Hodie  Javols  (dep.  Lozere). 
Gaditani  143,17. 

Gaetuli  C.  V336;  Gaetulicus  C.  1X259. 
Galaesus  fl.  C.  XXIV  59. 
t  Galatae  277,34. 
Gallus  166  V.  15.  233,13.  C.  V  45.  Vn  520.  XI 51. 

XVni4;   Gallia  10,22.  82,5.    88,20.    131,6.   C. 


II  378.  V206.  356.  446.  559.  VII 117.  216.  298. 
321.  516.  544.  585.  XIV  22.  286,9;  Galliae  11,3. 
17,20.  48  r.  7.  66,3.  68,20.  84,18.  85,11.  101,12. 
102,2. 110,16. 118,23.  27. 127,4.  131,16.  C.IX  292. 
XXIV  35;  Gallicanus  3,28. 119,15.  131,2.  134,10. 
C.  IX  239.  —  Galli  cisalpini  7,17.  —  Cf  Celticus. 

Ganges  //.  C.  II  443.  V285.  VII  74.  XXII 41. 

Garamantes  C.  V336;  Garauianticus  C.  1X50. 

Gargara  C.  VII 147.  XXII 174. 

Garunna  {sic  libri  omnes  eocceptis  quibusdam  in 
C.  XXII)  fl.  137  r.  44.  140  v.  31. 144,6.  C.  VII 394. 
XXII 18.  101.  108;  Garunnicus  144,19. 

Gaurus  C.  V345;  Gauranus  C.  XVIII  5. 

Gaza  :  Gazeticus  C.  XVII 15. 

Gelonus  53,7.  C.  VII 237.  321  (inter  auxilia  At- 
tiJae).    XXIII  243. 

Gemiliacensis  dioecesis  316,19.  Hodie  Le  Grand- 
Jumillac  (arr.  Ncmtron,  de]).  Dordoyne). 

Gepida  C.  VII 322  inter  auxilia  Attikic. 

Ger  fl.  C.  VII  75. 
t  Gerasenus  94,10. 

Gergovia  C.  VII 152. 

Gerniania  Lugdunensis  83,16;  Gerraani  81,5; 
Germanicus  65,26.  C.  V319;  Germanicus  sermo 
80,21;  Germanica  verba  C.  XII  14.  —  Germanus 
primus  C.  VII  372. 

Getae  v.  Gothi. 

Gnosiacus  C.  XI  77. 

Gothus,  Gothi  2,10.  11,1.  21,17.  40,4.  41,21.43,8. 
103,2.  108,28.  109,10.23.  111,1;  Gothia  119,1; 
Gothicus  100,15.  101,30.  110,17.  —  Geta,  Getae 
C.  V  475.  561.  VII  75.  84.  303.  334.  350.  362. 
393.  452.  495.  521.  XXIU  70;  Getes  nom.  sing. 
C.  II  362.  VII  411.  XXIII  243;  Getides  anus 
127,24;  Geticus  C.  V  204.  VII 216.  247.  298. 
330.  342.  401.  422.  426.  451.  472.  548.  —  Vesi 
C.  V  476.  VII  399.  431.  —  Scythici  mores 
molliti;  Scythicus  senatus  C.  VII 403  cowci/mw 
Gothicum  (cf.  Scythae).  —  ad  Tanaim  C.  VU75; 
ad  Garunnam  C.  VII  394.  —  Ricimer  Getes  C. 
II  362.  —  Ariani  108,28.  109,24.  —  Popidi  quos 
limes  Gothieae  soHis  includit  110,16;  tenent  Sep- 
timaniam  (v.  s.  v.);  fines  prodiicere  cupiunt  ad 
liJiodanum  C.  VII  301.  lAmes  promotae  sm-tis 
128,9.  Gallia  dividenda  inter  Gothos  et  Bur- 
gundiones  11,1.  Begni  limitem  ]yromovet  Em-icus 
109,10. 

Graecia  102,6.  C.  II 490.  V  195;  Graecus,  Graeci 
3,28.  233,2.  268,15.  293,35;  Graecus  imperator 
11,1;  Graius  169  r.  25.  C.  V  186.  XXIU  149. 

Gratianopolis  51,12. 

Grinincenses  patres  124,4.  Cf.  Avitus  ep.  74  (65) : 
monasteriis  Grinincensibus  occupatus  ali- 
quamdiu  iam  habitaculo  civitatis  absento. 
InteUegitur  S.  Ferreoli  basilica,  quae  fuit  ad 
Sainte  Colombe  prope  Viennam  {Longnon,  geogi: 
de  la  Gaule  p.  421>. 

Gurdo  304,15 ;  ef.  308,4.  Fortusse  Gourdon  (dep. 
Lot) ;  cf.  prooemium  p.  LXIIL 

Hadriaticum  mare  7,18. 


INDEX  LOCORUM. 


443 


Haeduus  71,13.  91,26. 

Hiieiiioniu.s  C.  V  232. 

Haciuus  C.  II  34. 

Halani  {sic  libri  ctiumi)'^,!)  C.  II  3G4.  37!».   V47:'); 

H.  Caucasigenae  53,7.     ('/'■  Vandali. 
Hebraeu.s  293,35. 

Hebru8  flurius  C.  II  73.  V  493.  XXIII 183. 
Helena  C.  V  215  vicus  Atrebatum  rel  ibi  jrropc. 

'Eius   nune    quoque    in   jxtfjo    Atrebatemi    ud 

Caucium  amnem  restif/ia  restant,  uam  Jledinum 

retus  (Vieil-IIexdin)  rocant.'    Sirmon<lus.    ('o(/i- 

tarerunt   de  llelcsmcs  (Nord)   Linujnon    {Atlos 

historique.     Texte  explic.  I,  j).  28),  de  rico  Lens 

alii. 
Heliconides  13G  i".  2. 

Hellespontiacus  C.  II  507.  V  455.  XXIll  157. 
Helusani  r.  Elusa. 
Henna  C.  IX  172. 
Hercynius,C.*V283:  VII  326. 
Hernicus  C.  VII  Gl. 
Herulus   136  r.  31.  C.   VII  236.     Apud  Euricum 

136  V.  31. 
Hiberus  Hispaniue   C.   V  286.   IX  98 ;   Hibericus 

129,28.  166  r.  16.  C.  XXIII 164. 
Hiberus  ad  Caucasum  C.  XI  21. 
t  Hierusolynia  ciritas  145,15;  Hierosolyma  295,31; 

Hierusalein  324,20;  Solyuia  116,17;  Hienisalem 

caekstis  94,4.  109,17.  145,15.  324.30.  35. 
Hippocrene  128,2.  165  r.  96.  C.  IX  285.  XXIII  207. 
Hismara  C.  XXIII 189;  Hismarus  C.  V493;  His- 

marius  C.  VI  2. 
Hispania  C.   V  49 ;    Hispanus   162,3.    C.   V  285. 

VII  528;  Hispani  episcopi  274,24. 
Hister  v.  Danuvius. 
Huni  r.  Chuni. 
Hyantius  136  r.  1. 
Hybla  C.  XXIV  57. 

Hydaspes /Zfirius  C.  V  284;  Hydaspeus  C.  II 447. 
Hymettus  C.  IX  172.  XV  3. 
Hypanis  flurius  C.  V114. 
Hyijerboreus  C.  II 243.  V493.  XI  96. 
Hyrcanus  C.  V531. 
laniculum  C.  V  68. 
lapyx  169  v.  32. 
Iber-  r.  Hiber-. 
Ida  C.  XI  80. 
Idalium  C.  XI  2. 
lerusalem  r.  Hierusolyma. 
Ilium  C.  IX  175;  Iliacus  110,26.  C.  XV  2. 
Illyricum  C.  II 468.  V108;  Illyris  C.  II  224. 
Indus   128,13.    C.  H  52.  407.    V42.  286.   VII  74. 

1X20.  325.  XI 22.  107.  XIV  3.  XXII  34.  XXrV^69; 

Indicus  244.3.  C.  II  443.  XI 120.  XXIII  54. 
Indus  fluvins  128,12. 
Isauri  C.  II  463. 
Ismarus  r.  Hismarus. 
t  Israel  116,16;  Israelita  109,15.  145,10. 
Isthmiacus  C.  XI  6. 
Italia  C.  V349.  286,9;  Italus  3,29;  Itali  veteres 

7,17. 


Ithaca  C.  1X147;  Ithacius  C.  XXII  3. 

ludaea   C.    II 471.    324,30;    ludaei   43,4.    100.26. 

145,10.  C.  XX11201.  293,7. 
lurensia  (lorensia  L)  monastcria  76,32.     Cf.  Gre- 

(jorius  Turonensis  rit.  jmtrum  jt.WAcd.  Krusch.: 

illa  lorensis  deserti  secreta,    quae  inter  Bur- 

gundiam  Aleuianniainque  sita  Aventicae  adia- 

cent  civitati. 
luthungi  C.  VII  233  ab  Aetio  sidxicti;  cf.  Idacius 

ad  a.  4J'.i  :   lutliungi    i^er    euni   (Aetiuni;   ... 

debeUantur  et  Nori.     Chron.  q.  d.  Tinmianum 

(ul  a.  430  :   Aetius   Ihutunf,'orum    gi-nteni   de- 

belUire  intendit. 
Lacedaemon  C.  II  1G3.  V  44.  1X186.  XI  18;   La- 

conea  C.  V38.  XXIV  26. 
Laesora  C.  XXIV  44.     E.x  monte  Ijozerc  Tarnis 

fl.  oritur. 
Laestrygonius  C.  IX  IGl. 
Lamber  flurius  6,23.     Hodie  Lambro. 
Lampsacus  C.  IX  174. 
Lapurdensis  144,19.    Cf-  Notitia  imji.  Occ.  c.  42 : 

in  provincia  Novempopulana  tribunus  cohortis 

Novempopulanae    Lapurdo.     Ilodie  Bayonne. 

Cf.  Longnon,  geogr.  dc  la  Gaide  j>.  606. 
Latiuni   110.26.   140  r.  24.  C.   V61.   1X170;   La- 

tinus  41.17.  51,21.  68,11.  81,10.  127,5.  169  r.  21. 

C.    XXII  118.    XXHI  145;     Latius    85,19.    C. 

V112.  VII 139.  513;    Latiaris  31,18.  33,9.  169 

r.  30.  233,4.  C.  1X218;  Latialis  C.  II  182;   La- 

tiariter  C.  XXIII  235;  Latialiter  54,21. 
Ledus  fluvius  C.  V  208.    Uodie  Laz  proj^e  Mont- 

jiellier. 
Lemnos  C.  XV  25;  Lemnius  C.  XI 14;  Lemniacus 

C.  XI  33.  XXIII  290;  Lemnias  C.  XI  66. 
Lemovices  109,30.     Hodie  Linwges. 
Leontinus  37,29.  C.  XXII 173. 
Leptitanus  143,24. 
Lesbus  C.  II 162;    Lesbius  C.  XXini06;   Lesbis 

C.  1X216;  Lesbiacus  163  r.  11. 
Leucas  C.  VII  92;  Leucadius  C.  II  471.  V  456. 
Libya  C.  n487.  V  102.  370;   Libye  C.  Vn588; 

Libycus   C.  V  595.  VH  72.  146.  583.   XVH  13; 

Libys  C.  V46. 
Ligeris  flurius  11,2.  40,9.  103,4.  118,25.  C.  V  209. 
Ligures   C.  1X291;    Ligusticus    6,24.   166  r.  12; 

Ligustis  169  r.  44. 
Lindus  C.  XXIU102;   Lindius  C.  II 158.  XV  45. 
Lipara  C.  1X173;  Liparensis  C.  XXHI  202. 
Lirinus  imula    cnm  coenobio  C.  XVI 104;  Liri- 

nensis  95,1.   124,4.    145,27.   151,26.     Hodie  ile 

de  S.  Honorat  proj^e  Cannes. 
Liviana  nioenia  127,19.    Peutingerana  tabula  iter 

habet  hoc  :  Narbone  —  XVI  —  Usuema  —  XI 

—  Liviana  —  XH  —  Carcassione;  incidit  igi- 

tur  fere  in  victim  Cajyendu  jrrope  Carcassonne. 

Aimoinus  translatio  S.  Vincentii  l.  II  c.  4  (AA. 

SS.   ed.  BoIIandus,  lan.  U,  p.  403)  :  in  Livia 

duobus    claudis    erectis,    in   Carcasona    extra 

urbem     in    ecclesia    ipsi    levitae    et    mai-tyri 

saci-ata  daemoniacis curatis  e.  q.  s. 


b(J* 


4^4 


INDEX  LOCORUM. 


Lucrinus  lacii.^  C.  V  345.  XVITT7. 

Lugaunum  33.16.  119.13.  C.  V  57li.  Xlll  '_>4. 
Lugdunonsis  13,7,  152,9.  270.13;  TjUgdunensis 
secunda  69.7.  Gei-mania  Lugdunensi.s  82,16. 
Rhodaniisia  6.13.  Imie  orifiiucm  dn.vit  Sidonius 
(6.13.  13.7.  77,6.  C.  XIII  23).  ratria  C.  XVII  20 
item  LiigdiDnini  sit  )ux'es,<('  e.^if,  iuini  triiitiirir, 
qiii  ibi  notiien  piiffo  ciiiihim  proptei'  rimim  claro 
imposiiisse  sifjnificatiir,  non  j^^te^t  inteUecii  nisi 
Lepidus,  qiii  ciim  Phinco  Liigdiinnm  coloiiiam 
dediurit.  Neqiie  ohstant  e.vtrema  sic  scilicet  in- 
tellettenda  amuti  liospitis  Arrerni  adrentn  Chri- 
.s/hw  omuia  h^na  silii  licct  paiiperi  datiirnm, 
qimn  Liujdinieiisem  creari  rohierit.  —  Cf.  lustus, 
Syagrius. 

Lycaonius  C.  XXII 183. 

Lycius  C.  V  179.  262.  IX  190. 

Lydus  C.  V  47.  IX  33. 

Macetes  C.  II 469.  V428. 

Madaurensis  163,6. 

ilaenala  C.  1 15. 

Alaeonius  C.  IX  130. 

Maeotis  C.  XXIII  248. 

-Malea  C.  XI  5. 

Mantua  170  r.  47.  C.  11184.  1X217;  Mantuanus 
7,4.  74.20.  87.11.  90,23.  C.  XXIII 146. 

Marathon  C.  VI 3.  IX  39.  XXIII 238;  Marathonius 
C.  XV  35.  XXIII  78;  Marathonis  C.  V  198. 

Mareoticus  C.  V  456.  IX  184. 

Marmarious  C.  VII  4.  448.  XI  103.  XXIII  56; 
Marmarida  C.  V337. 

Martialis  pagus  r.  Vialoscensis. 

Massagetae  143,22. 

Massilia  110.20;  Massilienses  104,33.  C.  XXIII 155. 
Comes  civitatis  105,21.  33.  Phocis  C.  XXIII 13. 
Cataplus  99.16.  110.21. 

Massylus  C.  V  346.  VII  447. 

Matrona  flurius  C.  V  208.    Ilodie  Marne. 

Maurus  C.  V389.  601. 

Mediolanum  124  v.  20. 

Medulicus  144,18.  Cf.  Anmnius  passim.  Ilodie 
Medoc  ad  Garumnam. 

Medus  C.  II  509.  1X27;  Medicus  C.  H  79. 

Meliboeus  137  r.  59.  164  r.  17. 

Memphiticus  145,29.  C.  IX  185. 

Metabus  C.  V  190. 

Metaurus  7,20.  C.  0  532. 

Miletus  C.  II 157.  XV  44:  Miletius  106,9  (uhi  sic 
scr.).    C.  XXIII 101. 

Mimallones  C.  1 13. 

Mincius  fluvius  6,24. 

Minyae  C.  IX  65. 

Molossi  C.  V427. 

Mopsopius  C.  VI 3. 

Mosa  flucius  C.  V  208. 

Mosella  flucius  68,7. 

Mygdonius  C.  VII 147.  XI 100.  XXII 174. 

Mytilene  C.  XV  49;  Mytilenaeus  171,2. 

Nabataeus  C.  11  408.  V  284. 

Xar  fluvius  8,3. 


Narbo  Martius  243,1.  C.  VII 475.  Laudes  eius  C. 
XXIII  37.sY</. ;  Narbouenses  129,11.  Traditiir 
Theiiderico  II  C.  XXIII  73  se(/.;  cf  Idacius  ad 
a.  461  :  Agrippinus  Galhis  et  comes  et  civis 
Aegidio  comiti  vii*o  insigni  inimicus,  ut  Go- 
t.horum  mererctur  anxilia,  Nai"bonem  tradidit 
Theuderico. 

Nasamo  C.  V337;  Nasamonius  C.  1X256. 

Naxus  C.  XXIT234. 

Nemausus  30,10. 

Nemea  C.  V  166.  VII  183. 

Neui-us  C.  V  475  suh  Mui(miino;  C.  VIT  323  inter 
anxilia  Attihie.  Cf.  inicr  aJion  Valcriiifi  Fhiccus 
6,122. 

Nicer  flurius  C.  VII  324  (cf  additamenta). 

Nilus  flurius  C.  VII 44;  Niliacus  C.  VII  146; 
Nilotis  143,22. 

Ninus  C.  IX  26 ;  f  Ninivitae  104,2. 

Niphates  164  r.  21.  C.  11 444.  XXIII  94. 

Nitiobroges  138,28  iidem  qiii  Afjinnenses  Aqui- 
taniae  secmulae.     Hodie  Ayen. 

Nomades  r.  Numidae. 

Noricus  C.  II  377.  VII 233  :  Nwica  hella  suhado 
Vindelico  dtice  Aetio.  Cf.  Idacius  ad  a.  429  : 
luthungi  per  eum  (Aetium)  .  .  .  debellantur 
et  Nori;  ad  a.  430  :  Aetius  dux  utriusque 
militiae  Noros  edomat  rebellantes. 

Numantinus  142,16. 

Numidae24,l;  Nomades  C.  V  37.  XXII 138;  No- 
madae  C.  V  336. 

Nysa  30,16.  C.  XXII 233. 

Octavianus  ager  129,2. 

Odrysius  13941.  C.  V498.  XXIII  181. 

Oebalius  C.  1X121. 

Oenotria  C.  II  318.  V429. 

Oete  C.  IX  98.  XV  143. 

Olarionenses  132,12.  Cf  Plinius  h.n.4,  19,109: 
insulae  . . .  in  Aquitanico  sinu  Uliaros;  Ba- 
vennas  4,33  :  insula  .  .  .  Ollarione.  Hodie 
Oleron. 

Olympus  C.  IX  90.  XXIII 116. 

Oriens  C.  II 30. 

Orontes  fluvius  C.  II  93. 

Ossa  C.  VI  24.  IX  90.  XV  19.  XXIII 192.  418. 

Ostia  Tiberina  16,7. 

Ostrogothi  137  v.  36.  C.  II  377.  V  477.  Continentur 
N&rico  defenso  C.  II 377.  Apud  Euricum  137  v.  36. 

Othrys  C.  V  236.  VI 23.  IX  90. 

Pactolus  fluvius  C.  XI 101. 

Padus  fluvius  7,8.  166  v.  111;  Padanus  culex  13.11. 
Eridanus  6,22.  C.  VII  42. 

Paeonius  C.  II 126. 

Pagasaeus  C.  X  1. 

Palaestini  116,18.  146,1. 

Palatinus  37,12.  105,11.  C.  V  307. 

Panchaia  C.  V47. 

Pandionius  C.  1X282.- 

Pangaea  C.  XV  20. 

Pannonia  C.  V107;  Pannoniae  0.^11.590;  Pan- 
nonius  C.  V  475. 


INI»KX   r.OCORUM. 


445 


Paplms  C.  IX  173;  Paphio  C.  XT  121».  XV  (M. 

Parna.sns  C.  XXH23;}. 

Paros  24,1.  C.  XXll  140;   Parius  C.  XJ  IS. 

Parrlm.siu.s  137  /.41;  Parrlia.sis  C.  V  2H2.  47;{. 

Partiienopa  C.  1X220. 

Parthus  157,17.  1G4  r.  .32.  C.  II  7t;.  VOOl.  XXili 

24;»;  Parthicus  137  r.  45.  C.  VII  !).S. 
Patavinus  1G7,;J0.  C.  II  isi).  XXIII  14(J. 
Pelasgus  C.  V  1;{2.  IX  G7. 
Pelfthronius  C.  II  14!t.  V  2'M.    ('/'.  ]'irjfiliii!<  (liinii. 

S,n.'>  cet. 
PelionC.IXfX».  X2;  P.-liams  ('.  IX  l:j;{.  XXIII  l!)r.. 
Pelusiacus  C.  IX  274. 
Pergauia  C.  V4.'.l.  I\  1-Jl.  X\Ili2!)!). 
Persis  l;J7,r.O.  C.  I\(;i.  \XIIi:)l:  Persa  C.  II  r.I. 

VII  8.0. 
Petvogorii  1()!),.30;  mclion'  dclctlc  IN-trocorii;  (rre- 

()m'ii    coild.    Klriiiiiiinc   forininn    hnhent.     Jloilic 

Periffucu.v  (dcp.  Donloiinc).     Cf.  Vesunnici. 
Peuce  C.  Vtl4. 

Pharos  C.  VII  83;  Farius  C.  V  458.  XI  1  Hi. 
Phai-salicus  C.  V  .505. 
Phasis  ilurins   C.  VII  74.    XXI II  273;    Phasiacus 

portus  C.  IX  GG. 
Philippi  C.  IX  242. 
Phlcyra:  Flegra  C.  VI  15.    VI l  134.    1X88;   Fle- 

graeus  C.  XV  17. 
Phocis  C.  XXIII 13. 
Phoenix  C.  V  44. 
Phryx  24,1.  C.  XXIII 28G;  Fryx  C.  IX  117;  Phry- 

gius  C.  VII 272.  XXIV  41;   Frygius  C.  1X144. 

XI  18. 
Picentes  7,23. 

Pictava  urbs  303.35.    Hodie  Poitiei'>i. 
Pictus  C.  vn9o. 
Pierius  C.  XXII 12. 
Pindus  C.  VI  23.  IX  90.  XV  18. 
Pipliades  C.  X  17.  XXII  77. 
Pisa  i:Udi.s  C.  II  490.  XXIII 392. 
Poenus  C.  II  531.  VII  73.  5.55.  XI 18. 
Pontus  C.  II  458.  V48;  Ponticus  C.  XXII 1G3. 
Portus  16,6. 

Priene  C.  XXIII  1(J5;  Prienaeus  C.  II 161.  XV  48. 
Proconnesos  24,1. 

Procrustes  C.  V  477  pfjpidus  ifjnotv.t  (cf.  adn.). 
Propontis  C.  XXIII  422. 
Prusianum  p)-ae(lium  affri  Nemausensis  32,G. 
Psyllus  C.  V337. 
Pnteoli  V.  Dicarchaea. 
Pyreneus  C.  VII  527. 

Quiris,  Quirites  C.  II  32.  545;  Quirinalis  G8,G. 
Raeti  C.  V  374. 
Ravenna   7,6.  13,11.  88,20.  124  v.  19.  C.  IX  298. 

Tres  partes  7irhis  vetus  civitas,  niedia  via  Cae- 

saris,  novus  portus  7,7  :  describitur  13,11. se^jr. 
Reii  156,7.  C.  XVI  78 ;  Regensis  {potius  Reiensis) 

102,17. 
Remi  154,20. 
Rhenus  118,24.  C.  E  378.  V  208.  284.  VII  43.  326. 

373.  527;  Rhenanus  68,10. 


Rhodanus  fluriu.t  H\U.    102,4.   103.4.    118.24.    C. 

V208.   VII  .301:    Uhodimilida.-  url..-s  U\C,  r.  14: 

Hhodanusia  /•.  liUgdununi. 
Rhodoi.f    C.    II  34.    V  4})2.    XV  20.    XXIII  ist;; 

Khodopoius  C.  IX  287. 
|{hodu.s  C.  IX  171. 

RhoeteiuH  C.  V^.''^);  RhoeteuK  C.  XI  80. 
Riphaeus  C.  11244. 
Houia  (;,5.  8,14.  10,18.  i;3,5.  1(;(;,18.   C.  II;{1.  (;4. 

.342.  4.3(;.  523.    V  13.  :J51.  370.  481.  .5!(0.  VII  (;. 

4(;.  .52.  121.  1.54.  170.  215.  .307.   3.58.  .3(;2.  !')01. 

505.  511.  5(10.  .585.  .5!(G.  VIII  10.  1X241.  XXIII 

305;    Kumanus  16,4.  22,1.  :il,25,   45,20.27.  G3 

r.  5.   (;g,4.  68,9.    103,2.    108,10.    109,23.    121,19. 

137  r.  39.  C.  V86.  ;i75.  535.  VII  225.  311.  374. 

XXII  167.  XXIII  71.  94.  100.  2JW..35.  36.  317,23. 
('/'.  IJouiulns.  DcKcribilnr  !),7.  —  Aposto- 
lorum  triumphiilia  limina  initcjKjmauinni^iJ». — 
Athenaeum  31,15.  (;0,lf).  1;58,1G.  166,18;  cf 
Prellei-,  Eegioiu^i  Poms  p.  170.  —  Rybliotheca 
63  r.  5.  — ,Capitoliuni  10,20;  Capitolia  C.  V589; 
area  Capitolina  11,20;  tabula  Capitolina  car- 
minibus  incidemlis  17,2.  —  Formae  8,4.  —  Forum 
Traianuni  C.  IX  :301 ;  Ulpia  fora  C.  11.^)44.  — 
Ulpia  porticus  C.  VIII  8.  —  Gemoniae  12.26.  — 
Insula  serpentis  Epidaurii  12,22.  —  Naumachiae 
8,5.  —    Palatini  limites   37,12.  —   Subura  C. 

XXIII  236.  —  Tarpeius  C.  V  82.  VII  562.  — 
27ier7Ha«  Agrippae  et  Diocleiiani  C.  XXI1I4!<(;; 
Neronianae  C.  XXIII  495. 

Rubico  fluvius  7,17. 
t  Rubrum  mare  322,2. 

Rugus  C.  V  476  suh  Maioriano ;  C.  VII  ;321  inler 

auxUia  Attilae. 
Ruteni  67,5.   109,30.  C.  XXIV  33.     Ilodie  Kixlez 

(dep.  Areyron). 
Rutulus  C.  VII 60. 

Sabaeus  C.  V43.  XXIV  64;  f  Sabaitis  11(;,1!). 
Sabellus  71,16.   C.  IV  16. 
Sabinus  C.  VII  440.     Cf  Cures. 
Salius  C.  VII 237. 
Salonae  C.  XXIII 497. 
t  Samaritana  mulier  337,12. 
Samnis  71,15.  C.  VII  (37. 
Samus  C.  IX  171 ;  Samius  C.  XV  51. 
Santonae  132,16.     Hodie  Sainles  (dep.  Cliarente 

inf). 
Saraptanus  C.  XVII 16. 
Sardinia  C.  V49. 
Sarmata  C.  V477;  Sarmatica  pax  C.  II 296;  Sau- 

romata  C.  VII  237;  Sauromates  C.  VII 83.  243. 
Sarranus  131,13.  C.  II  6. 
Saxo  132,19.  136,21.  C.  VII  90.  369.  390.    Desm- 

hitur  136,21.     Pirata   C.  VII  369.  390;   myo- 

jyarones    Saxonum  infestant  oram  Aquitaniae 

132,19.     Decimum   quemque  caplivum  immolant 

132,29.    Apud  Euricum  136,21. 
Sciri  (male  Scyri)  C.  VII  322  inter  auxUia  Attilae. 
Scotus  C.  VII 90. 
Scyriades  C.  IX  140. 


446 


INDEX  LOCORUM. 


Scythae  82,24.  C.  V  530.  IX  177.  XXIV  44 ;  Scy- 
thia  C.  VII 43;  Soythicus  22.10.  137  r.  40.  C. 
II 1G5.  23il.  V  113.  219.  329.  479.  VII  230.  24ii. 
280.  304.  403.  498.  IX  36.  XI  22.  XXIII  343.  — 
^SoIent  ita  significari  Chuni  o)ii  ad  Tanaim  Cau- 
casumque  C.  11243.  V479.  XXIV  44,  degentcs 
(ul  Histrum  C.  V  485.  VII 43;  sub  ducc  Litoiuo 
C.  VII  24G.  280.  304;  sub  Hormidac  C.  II  241; 
suh  l^ddda  C.  V  530.  Practercd  usurjjatur  ad 
fcritatem  sitinificamlam  dc  quari-s  f/ente,  ut  C. 
V  219  dc  Francis,  C.  V  329  dc  Vandalis,  C. 
VII  498  de  Gothis;  sinc  improhationc  dc  iisdem 
C.  VU  403. 

Senones  Baliae  C.  V  83.  VH  68. 

Senonia  prorincia  GalUae  108,6. 

Septiiiumia  40.5.  Vcrhis  auctm-is  :  (Gothi)  sae- 
penumero  etiam  Septimaniam  suam  (r.  l.  tuam 
quae  potest  vera  esse)  fastidiunt  vel  refundunt, 
modo  invidiosi  huius  anguli  (Arrernorum) 
etiam  desolata  proprietate  potiantur  non  si- 
gniftcatur,  quod  significari  vulgo  putant,  regno 
suo  sese  cessuros  esse,  ut  Arver)ws  adquirant: 
nam  qui  Septimaniae  vocahuJum  ad  septem  pro- 
rincias  rel  ad  sej^tem  civitates  nescio  quas  Gothis 
a  liomanis  concessas  (cf.  Gregorius  hist.  Franc. 
2,20)  referunt  (v.  e.  c.  Dahnius,  Konige  der  Ger- 
manen  5,68;  Longnon,  geogi:  de  la  Gaulc  au 
Vle  siecle  p.  193),  nec  ad  res  satis  attenderunt 
nec  ad  vocabulum,  quod  ad  sep>timus  etymon 
ducit,  non  ad  septem.  Immo  Septimania,  quae 
hic  primum  nominatur,  ea  ipsa  est  quam  sic  Gre- 
gorius  Turonensis  appellat  et  deimeps  multi,  ora 
a  Pyrenaeis  ad  Nwdanum,  ita  dicta,  ut  olim 
Sirmondus  nwnuit,  a  Baeterris  Septimarwrum 
(Mela  2,75;  Plinius  h.  n.  3,  4,  36;  C.  I.  L. 
XII 4228),  quae  urhs  media  fe)-e  in  cyra  illa  est, 
fortame  ea  aetate  comitis  prociticiac  sedes.  Civi- 
tates  Notitia  Galliarum  formae  antiquissimae 
ei  trihuit  quinque  Narhonem  Tolosam  Baeterras 
Nemausum  Lutecam,  praeterea  castrum  Ucetiam. 
Hoc  igitur  ait  auctor  eam  proinnciam  Gotlws 
paratos  esse  Bonutnis  restituere,  si  Arveirni  sihi 
cedayitur. 

Sequana  fluvius  C.  V  208. 

Sequanus  16,11. 

Ser  C.  V43;  Sericus  C.  XV  128.    XXII 197. 

Serdica  C.  U  274. 

Sestus  C.  V451;  Se.stias  C.  II  506.  XI  71. 

Sextiae  aquae  v.  Aquae. 

Sicambri  v.  Sygambri. 

Siculus  37,23.  C.  U  370.  V  161.  VI 28.  XI  116; 
Sicanius  C.  V  165. 

Sidonius  C.  XIII  26.  XV  128. 

Sigambri  v.  Sygambri. 

Sigeus  C.  V  45CJ.  XI  121. 
t  Sion  tnons  328,1. 

Sirmium  C.  V  109. 

Sithonius  C.  V  473. 
t  Sodoma  322,1. 

Solyma  v.  Hierusolyma. 


Sparta  C.  II  166.  V162;    Spartanus  C.  XV  50; 

Spartiatae  24,1. 
Strymon /?«rim- C.  V491.  XXIII 193;  Strymonius 

C.  XV  21. 
Styx  C.  VU295;  Stygius  C.  VII  254. 
Subura  v.  Roma. 
Suebus  C.  II 361.  V  474. 
Surrentinus  250,7  {ex  Statio  carm.  3,1). 
Susa  C.  II 50.  V  602. 1X22;  Susis  123  r.  7.  137  v.  46. 
Sygamber  (sic  53,7.  136  r.  28  L  rccte  omnino,  scrip- 

sitque  ita  Sidonius  pro  forma  antiquiore  Sugam- 

ber,  ut  Asturius,    Sulla  ea  aetate  fiunt  Asty- 

i-ius,  Sylla;  sigamber  vel  sicamber  Zibn  reliqui) 

58,7. 136  r.  28.  C.  VII 42. 114.  Xm31.  XXni246. 

Ad  Ehenum  C.  Vn42;  ad  Vachalim  C.  XIII 31; 

paludicolae  53,7.   C.  XXIII 246.     Suh    Traiano 

Sygamher   AgrippinMm    formidat    C.    VII  114. 

Victi  ah  Eurico  136  v.  28.     liclem  Franci:  C. 

XXIII  246.     Cf  Zeuss,    die  Deutschen  2).32C,; 

Waitz,  Verf.-Gesch.  II,  V,  2K  23  sqq. 
Symplegas  C.  XI 4. 

Synnas  =  Synnadicus  C.  V37.  XXII  138. 
Syracusanus  37,23 ;  Syracosius  C.  II 372. 
Syria  C.  U  463;  Syrus  13,15;  Syrius  C.  XXU  197. 
Syrtis  143,24.  C.  V  264.  549.  594.  IX  204.  XVI  91. 

XVII 13;  Syrticus  143,10. 
Taenaron  C.  XV  162. 
Taionnacus  134,2.    Locus  ignotus  lyraeterea,  for- 

tasse  SHessionum. 
Tnnais  fluvius  C.  II 243.    V282.  VII 75;  Tanaiti- 

cus  C.  V  479.  XI  96.  XXIII 257. 
Tarentus  C.  V  430;  Tarentinus  37,27. 
Tarnis  fluvius  87,1.  C.  XXIV  45. 
Tai'peius  v.  Roma. 
TaiTaconensis  162,3. 
Tartesiacus  C.  U  363.  V  286.  XV  155. 
Taurus  C.  n91;  Tauricus  C.  V  289.  XXII  2. 
Tauromenitanus  C.  IV  166. 
Tegeaticus  C.  VII  20. 
Telamon  C.  V  185. 

Tesifon  C.  II  451;  Ctesiphon  164,21.  C.  XXIII  140. 
Teuto  C.  Vn76;  Teutonicus  C.  XXIII 18. 
Thebae  C.  IX  175.  XXII  64.  87. 
Therapnae  C.  1X188.  XXIII 109;   Therapnaeus 

C.  V162. 
Therinodontiacus  C.  XI  76. 
Thermopylae  C.  IX  44. 
t  Thesbites  C.  XVI  32. 
Thespiae  67,13. 

Thessalus  C.  V261. 1X131;  Thessalicus  C.  IX  196. 
Thrax  C.  1135.  V  428.  1X98.  177.   XV  142.  163. 

XXmi22;  Thraex  (?)  C.  XIU12;  Thracius  C. 

VI 2. 
Thybris  v.  Tiberis. 
Thymbra  C.  1X176. 
Tiberis  8,3.   68,7;    Thybris  137  ?;.  44.  C.  II 320. 

396.  V25;  Tiberinus  16,7.  C.  II 332;  Thybrinus 

C.  VII  76. 
Tibur  250,7  (ex  Statio  carm.  1,3). 
Ticinum  6,21. 


INDEX  LOCORUM. 


447 


Ticinus  flnrim  C.  VII  5;VJ. 

Tigiiw  /liiriKs  C.  11  4M.  1X2;"). 

Tiiimvus  tliiriii.-^  C.  IX  i;»4. 

Tirynthius  C.  VII '2!».  f^Hl.  XIII  14. 

Tolosa  5iM4.  75,1.  W,25.  C.  VII  VM;.  •JT.t.ll  (/. 
338,18;  Tolosas  72.20.  172  r.  CC. 

Tonii  C.  IX  270.  XXIII 159. 

Toringus  C.  VII  323  infcr  aiixilia  Atlilac. 

Traianuni  foruui  r.  Ronia. 

Transalpinus  8,12.  13,1!». 

Trcbia  llurin.s  C.  V  8(;.  VII  5.53.  IX  24(;. 

Tros  viilae  C.  XXIV  84  »10»«  man.-tio  riae  Aiigii.stu- 
nemeto  Narhouem. 

Trevidos  C.  XXIV  32  rjuarta  viansio  in  ria  Au- 
gustonemcto  Narlmicm.  Jfixlic  Trercs  (ilcft.  GanJ); 
cf.  Lonijnim,  AtUis  Iiistorifiuc.  Textc  exph  I, 
j).  32. 

Tricasses  1>7.13.  llf»,13.    Uoiliv  Trinjes  (dcji.  Auhe). 

Tricastini  102,1(;.  lludic  Saint-Paul  Truis-Ckd- 
teaux  (dej).  Drome). 

Trinacris  C.  XXin421. 

Triober  C.  XXIV  22  :  ad  ciim  tcrtiii  iiuDisio  in 
ria  Au(fustonemcto  Narhoncm.  La  Trucyre 
affluens  Lot  fl.;  cf.  Lotufnon,  Athis  Jiistoriqiic. 
Texte  exjilic.  I,  j).  32. 

Troia  C.  V  195.  VII  274;  Troianus  2G,24. 

Tuncrus  fluvius  C.  XXIII  244  (ef  adn.). 

Turoni  C.  V211.    Hodie  Tours. 

Tuscia  10,19;  Tu.sci  7,24.  C.  V  67.  2G1.  VII  55. 
1X192.     Etruscus  71,1G.  C.  VII  57.  (.U. 

Tyaneus  128,12. 

Tyrus  C.  V  48.  268,25;  Tyrius  37,27.  C.  XXIII  281. 
Cf.  Sarranus. 

Tyrrhenuni  niare  102,20.  C.  VII 527. 

Vachalis //«rms  128,6.  C.  V209.  XIII31.  XXI1I244. 

Valentini  102,18. 

A'andali  C.  U  348.  3(59.  379.  V  391.  419.  VII  441; 
Vandalicus  C.  II 364.  Vandali  et  Halani  einsdem 
regni  C.  II  364.  379 ;  cf.  edicta  aj)ud  Victoi-em 
Vitensem  2,  13,  39  et  3,  2,  3,  quae  itwipiunt  : 
rox  Hunirix  Wandalorum  et  Alanoruni ,  item 
scypJii  argentci  insa'iptio  (cdita  a  me  aj)ud 
yVattcnlacJiium,  neiies  ArcJiir  10,630)  :  Geilaniir 
i-ex  Vandalorum  et  Alanorum.  —  liomam  ca- 
j)iunt  a.  455  C.  VII 441.  Victi  in  Camj)ania 
a.  457  C.  V  385—440.  —  Cf  Gizericus. 

Vardo  fluvius  32.22.  Hodic  Gurd,  uffluens  RJu)- 
dani;  alihi  non  invenitur. 


Varfji  97,9  indigenac  hxtnmvs  .'(criiiidinit  Sidonium. 
Cf  Jex  Sulica  lit.  XIV,  udd.  5:  war^nis  sit,  id 
cNt  expcllis,  tit.LV,  2  :  warj^us  sit  cum  gJos.<<c- 
iiiatc  lioc  cst  exiiulsus  dc  codeni  |»a}^o.  Gcr- 
inanice  'friedJos' ;  cf.  Wait:,  Vcrf.-Gescli.  P, 
V.  428. 

Vasatcs  109,:}(».  143,10.  Hodic  Jia:us(ilci,.  Girundr). 

Vasionenses  81,21.  107,21. 

Veiens  C.  VIKiO. 

Velinus  8,2  (cf  luln.). 

Vcnctus  7,5.  170  r.  47.     IIihHc  Vcnc:ia. 

Venusinus  169  r.  31. 

Vesi  V.  Gothi. 

Vesunnici  138,28  iidcm  qiii  l^ctrugorii,   uln  ridc. 

Ugcrnum  C.  VII  572.  Ilodic  Ikaucairc  (Gurd, 
arr.  Nimes),  cf.  IjOngnon,  geogr.  de  Ja  GauJe  ji.  437. 

Vialoscensis  pagus,  jioslea  dictiis  Martialis  jtrop- 
tcr  hihcrna  legionum  lulianarum  38,14,  agi'i, 
ut  ridetur,  Arverni.  Marsac  vel  j)otiiis  Mar- 
sat  vicum  15  diiJiom.  a  CJermont  ojijndo  sej)- 
tentrionem  rcrsiis  aJii  jnojiosuerunt  {ad  cundcm 
Longnon,  gcogr.  de  Ja  Gaide  p.  .504  rcfcrt  Grc- 
gorii  Turoncnsis  in  gJor.  mart.  c.  8,  p.  493,20  do- 
mum  Marciacensem),  aJii  VoJvic  jxigum  jwuxi- 
mum  a  Marsat  ad  occidentem.  'Nous  sutnmet 
inf(»-me',  ait  WaJcJcenaer  {geogr.  de  Ja  Gaxde  I 
j).  343),  'qu€  Ja  jiJace  jnihJique  de  VoJnc  j)arte  Je 
nom  de  MartiaJ  et  qu'un  viJJagc  qui  fait  f)artie 
de  Ja  commune  de  VoJvic  se  nomvu;  Marsemd'. 
Haec  si  recte  reJata  sunt ,  sequitur  castra  ihi 
fuisse  Cucsaris;  quamquum  ea  num  fuerint  fucta 
ad  Gergoviam  ohsidendam,  eo  nomine  in  dulnum 
vocari  j)otest,  quod  Juiec  non  fuerunt  Jiibcrna. 

Vienna  81,15.  122,16;  Viennenses  104,17. 

Viernum  r.  Ugernum. 

Vindelicus  r.  Noricus. 

Visera  34(j,27.     Afflunis  iJuranii,  Jiodic   Vc:i'rc. 

Visurgis  flurius  C.  XXIII  214.     Iludic  Wcser. 

Ulpium  forum  v.  Roma. 

Umbri  7,23. 

Volscus  C.  VII  61.  67. 

Voroangus  (r.  J.  Vorocingus,  Voracingus)  32,6.  C. 
XXIV,  52.  Sexta  mansio  viac  Augustuncmeto 
Narhonetn. 

Userca  ecclesia  329,24.  Hodie  Uzerdie  (dcp. 
Correze). 

Xanthus  fluvius  C.  IX  154.  XV  3. 

Zmyrna  C.  IX  151 ;  Zmyrnaeus  C.  II 185.  XXHI 132. 


INDEX  VERBORUM  ET  LOCUTIONUM. 

SCRIPSIT 

EDUARDUS  GRUPE. 


In  indicc  hoc  conficicndo  praeter  P,  Mohrii  Hbelkmi  scite  compositum  'Zu  Apollinaris 
Sidonius"  Bremerh.  1886  usus  sum  Kretschmanni  disputatione  'De  Latinitate  G.  Solh  Apohinaris 
Sidoni"  a.  1870 — 1872  in  lucem  emissa.  Congessi  autem  ex  epistuhs  carminibusque  Sidonii  (et 
simihler,  quamquam  minus  ample,  ex  epistuhs  Fausti,  Ruricii,  ceterorum)  omnia  ea  quae 
apta  putabam  ad  sermonem  indagandum ;  rarius,  ne  inutih  mole  Indicem  onerarem,  proprietatum 
cxempla  quaedam  composui  nullo  negotio  augenda.  Accuratius  autem  cum  aliis  tum  particularum 
usui  ex  lexicis  nostris  haud  facile  enucleando  operam  dandam  esse  existimavi.  Omnino  enim 
id  mihi  propositum  erat,  ut  non  tam  vocabula  aucuparer  atque  ordine  disponerem,  quam  in  ea 
inquirerem  quae  ad  Sidonii  genus  dicendi  singihatim  ihustrandum  conducerent.  Quae  vocabula  ad 
rem  publicam  pertinent,  vehiti  iUusitris,  spectabihs,  clarissimus,  rex,  princeps,  praefectus,  praefec- 
torius  etc. ,  quibus  in  cognoscendis  discernendisque  muhum  momenti  inesse  videbatur,  eorum 
quam  plurima  cohegi. 

Uncis  inclusi  leguntur  omnes  ii  loci,  qui  non  ex  Sidonii  operibus  excerpti  sunt,  atque 
significantur  litteris  Caes.,  E.,  F.,  G.,  L.,  P.,  R.,  S.,  T.,  V.  epistulae  Caesarii,  Eufrasii,  Fausti, 
Graeci,  Lucidi,  Paulini,  Ruricii,  Sedali,  Turentu,  Victorini,  Htteris  CL  epistuki  iha  Ciaudiani, 
quae  secundum  tenet  locum  in  Sidomi  epistularum  libro  IV,  vehiti:  [non  veHs  =  nolis  R.  350,19], 
[undeunde  Cl.  53,17]. 


a,  ab  cniisuin  siyniliait  :  euni  ii  ilesiierationo  cre- 
scendi  inter  bibenduin  i)hilosoiihante8  feriius  in- 
honoratoruni  laudant  5,21 ;  ab  attectu  profundiore 
10,10;  ab  indu.stria  12,1  (contra  ex  industria 
92,10);  a  metu  arniatus,  ab  avaritia  ieiunus  21,10; 
a  cupididate  terribilis,  a  vanitate  crudelis  21,11; 
a  iactantia  dictat  21,13;  ab  inipudentia  emendat 
21,14;  saepe  caritas  in  patruelibus  maior,  quia 
desistit  siniultas  a  divisione  nec  cessat  aftectus 
a  semine  52.6;  ab  ambitu  92.2.3;  non  tantum 
honorem  spectat  auctor  a  merito  quantum  ab 
obsequio  170,19;  ab  arte  C.  II  420.  XXII I  399; 
ab  ira  C.  VII  298. 

abacus  25,3.  165  v.  41.  C.  XVll  7. 

abbas  114.13.  124,11.  12.  151,27.  C.  XVI  11:5.  [V. 
288.10]. 

ablutivi  altsohiti  in.sohnter  umrpati  :  sanctas  reddit 
se  praesule  leges  C.  XV  157  cf.  C.  V  300  (sic 
quondam  consule  curvo  vertebas  campos).  —  o.  a. 
particulis  conimicti :  quamquam  principe  absente 
111,13;  quippe  perceptis  tot  voluminibus  154,22. 

[ahJatirus  littera  i  j>ro  e  terminatus  :  ex  accedenti 
largitate  F.  265,26  cf.  F.  297.19 ;  de  tractatu  al- 
tiori  F.  294.19  cf  R.  307,26.  321,31.  325,24]. 

abruptum :  venit  ad  principalis  apicis  abruptum  37,4. 

absentare  :  pari  tempore  absentans  Ulixes  invenire 
potuisset  166,3. 

absolutio  :  absolutionis  subitae-  portus  aperitur 
4,12;  in  spe  absolutionis  est,  cui  suppetit  posse 
converti  101,1.  [F.  270,39.  271,35.  R.  329,25]. 

absolutus  :  parentes  natalibus  non  superbis  sed 
absolutis  105,9. 

absque  iustitio  29,17;  a.  sermonibus  32,18 ;  a.  vir- 
tute  67,19;  a.  arbitrio  91,10;  a.  intermissione 
97,6;  a.  peccato  104,4;  a.  conflictatione  119,9; 
a.  iustitia  147,11;  a.  praescriptione  161,2;  a.  Dorico 
(sc.  carmine)  169  v.  30;  a.  interprete  244,10.  [cf. 
F.  266,4.  280,31;  absque  dubio  (quod  decf^t  Si- 
donio)  279,20.  285,2.  293,1.  296,12.  298,4  r.  procul]. 

abstemius  25,9.  95,18.  101,20.  114,21.  128,16.  C. 
XVI  107. 

ahstracta  pro  coruyretis  :  antiquitas  6,20;  innocens 
ac  securanobilitas  20,1 ;  universitatis  amore  27,13; 
illud  in  te  affectum  universitatis  accendit  41,16; 
nobilium  universitas  44,21;  curva  Germanorum 
senectus  81,5  cf  C.  VII 453;  fraternitas  100,23; 
iuvenum  nostrorum  calcata  generositas  5,3; 
clientum  . . .  populositas  14,17 ;  caesorum  nume- 
rositatem   occulere  42,19;  honora  pauperies   C. 


\ni4.")9.  iiufulciitiii.'^  usurjHitiir  :  dumoruiu  valhil 
aspcritaH  65,23;  mones  assiduitatem  furentis  in- 
cendii  104,11;  mihi  tril)ue  veniendi  celcritatem 
26,27  cf.  excudere  responsi  celeritatem  97,3;  cuin 
epulum  festivitas  publica  facit  119,8;  frequen- 
tiam  veteris  officii  servare  61,25;  ille  iiuasi  in 
caelum  relatus  pro  reperta  spicarum  novitati' 
Triptolemus  102,6;  pniedii  medietivteni  4.'J,20; 
soliditatem  istius  ruris  43,27  al. 

ahundaniia  :  Pculus  dividua  fluenta  partitur  7,10; 
laborum  meorum  molimina  H,20;  emicatim  jtro- 
siliens  38,6;  sanguinis  iuncti  necessitudo  39,3; 
huius  anguli  pro])rietate  potiantur  4(J.6;  rcluctan- 
tium  syllogismorum  contrarietates  62,20;  liquido 
patet  66,16;  libens  atque  cum  gaudio  91,26; 
conspectus  tui  contemplatione  potiatur  117,22; 
fragrantissimum  incensum  adoletis  146,10  cet. 

fixum  apud  me  stat  constitutumque  131,25; 
votivum  ac  peroptatum  1.56,8;  timebat  vero- 
baturque  81,18;  transgredi  ac  supervadere  1.55,12; 
abhinc  longo  iamdiu  tempore  156,18;  per  omnia 
omnino  126,18;  quo  fit,  ut  .  .  .  hinc  .  .  .  89,1 
(contra  hinc  fit,  ut  101,16);  satis  abunde  88,9; 
iam  modo  116,2;  at  vero  55,8.  [F.  280.18];  sicuti 
...  ita  etiam  . .  .  aeque  40,2 ;  nam  quisnam  C. 
IX  321 ;  [nec  non  etiam  et  R.  332,9]. 
soli  tibi  contulit  uni  C.  II  213. 

abundans  feritatis  C.  II 239. 

abusque  :  Sabinis  abusque  Curibus  148,12. 

accentus  (=  aucttis)  :  accentus  hiemis  58,21  ;  ludi 
ab  accentu  sese  removit  90,29;  projyrie  dictum 
cum  plausuum  maximo  accentu  118,27. 

[accersione  ipsius  domini  mei  . .  .  comperta  R. 
305,16]. 

accusatims  adiectivi  adverbii  loco  coniumius  cnm 
verho  :  cuius  est  olim  Tityro  Mantuano  largum 
suspirata  proximitas  7,4 ;  Babylona  personabo, 
quae  largum  fluvio  patens  alumno  inclusum"bibit 
hinc  et  inde  Tigrim  C.  IX  24  (r.  longum); 
[magisque  raucum  resonat,  si  feriatur,  et  stri- 
dulum  R.  308,22]. 

accusatirus  graecus  :  latera  captiva  vallatus  50,15; 
ut  debitum  glebae  canonem  non  petatur  100,19 ; 
non  dignitatem  minus  quam  membra  curvatus 
123.14;  non  galea  conclusa  genas  C.  II  321 ;  nu- 
data  caput  C.  II  323;  iam  refugos  conversa  pedes 
C.  II 434;  cristatum  turrita  caput  C.  V  14;  nigras 
lacerata  genas  C.  V  54;  laniata  lacertos  C.  V  141 ; 
nullus  non  terga  foratus  C.  V434;   fulvas  one- 


SlDONIUS. 


57 


450 


INDEX  VERBORUM 


rata  carinas  C.  V  460;  veterem  cuni  te  induit 
uxor  ante  boves  trabeam  C.  VII 383;  madidus 
iubam  C.  XIV  9;  comptus  caput  C.  XXII 39; 
croceas  demissa  genas  C.  XXII 48  cf.  72;  diffusus 
virus  C.  XXII  80;  Teutonicas  cruenta  pugnas 
C.  XXIII  18;  [dum  nos  volatilia  quae  trans- 
misisti  deliciamur  R.  342.19]. 
accusatmts  sing.  in  am  :  Calliopam  C.  VI 30;  Mne- 
mosynam  C.  XV 175  (mnaemosin  C,  mnemosin 
PT,  mnemosim  F):  Parthenopam  C.  IX  220 
(-en  T) ;  Penelopam  C.  XV  IGl  (-en  T). 

in  an:  Borean  23.4  (-am  TCFP);  Phidian 
106.24. 

i)i  en  :  Alciden  C.  VI  11;  Apellen  106,24; 
Amphitryoniaden  C.  XIII  1  (-em  F);  Arbacen 
C.  IX  27 ;  Calpen  C.  II  365 ;  Circen  C.  IX  160 
(-emP);  Cytheren  60v.  1;  Daphnen  C.  XXII  216; 
Demaden  126.12;  Dionen  C.  IX  173  (-em  TPF); 
Eufraten  C.  IX  250  (Euphraten  123  v.  5.  C.  II 
453);  Geryonen  C.  Xmi9;  Hippocrenen  128,2 
(-emF).  165  V.  96:  Hydaspen  C.  V284;  Libycn 
C.  VII  588  (-em  MTCF);  Nemeen  C.  V  166  (ne- 
meem  F);  Niphaten  C.  XXIII 94;  Persephonen 
C.  1X172  (-em  PF);  Peucen  C.  V114  (-em  P); 
Pholoen  C.  1X137;  Pyladen  C.  V288  (-em  C); 
Rhodopen  C.  II  34.  V  492.  XV  20;  Terpsichoren 
147.28  (-em  MFP);  Thesbiten  C.  XVI  32  (-em  P) 
[Alpem  C.  II  510  (-en  T);  Gangem  C.  V  285 
(-en  MC);  Triobrem  C.  XXIV 22  (-en  CPT)]. 

in  on  :  Aeschylon  C.  1X235;  Athon  C.  1X47; 
Arcton  C.  XXII 217;  Anthedion  C.  1X312;  Ca- 
ryston  C.  XXII  140  (-en  TPCF);  Caucason  C. 
V  283.  XI  95.  XXIV  44;  Corinthon  C.  XV  46; 
Cottion  C.  XXIV  75;  Cronon  C.  XV  61  (Zonam 
ci.  Mohr);  Cypron  C.  XI  108;  Cyzicon  C.  II  512; 
Euhion  C.  1X175;  Lemnon  C.  XV  25;  Paron  C. 
XXII 140;  Polyphemon  C.  IX  160;  Seston  C.  V451; 
Taenaron  C.  XV  162;  Trevidon  C.  XXIV  32; 
Troilon  C.  V  191. 

in  in  :  Albin  C.  XXIII  244  [Atbesim  6,24; 
Hypanim  C.  V  114;  Ligerim  11,2.  40.9.  C.  V209; 
Thybrim  137  v.  44.  C.  V  25;  Tigrim  C.  II 453  (sic 
P,  Tigrin  C).  tX25;  Vachalim  C.  XHI  31.  XXIII 
244  contra  Vachalin  128,8  (-im  FP)];  Apin  C. 
1X184;  Baetin  C.  1X297;  Eleusin  C.  IX 18L 
XXII  176  (-im  P);  Thcspin  C.  IX  236;  Visurgin 
C.  XXin244. 

m  a  :  Babylona  C.  1X23;  Castora  C.  V  182; 
Cyclopa  C.  XXII 3;  Dolona  C.  1X152;  Dorida 
C.  V461.  Vn24;  Elida  C.  IX  101;  Gedeona  C. 
XVI 16;  Hyperiona  C.  VII  576;  Laida  C.  XV 182; 
Maeotida  C.  XXIII  248;  Memnona  C.  II  521; 
Orphea  C.  XVI  2 ;  Pallanta  C.  XV  23 ;  Phaethonta 
C.  VII  405  (cf.  Odd.  Met.  II  342);  Phocida  C. 
XXini3;  Platona  C.  1X232.  XV  99  (cf.  H(yrat. 
sat.  II  4,3);  Ptolomaida  C.  VII  95;  Pythona  C. 
II 153. 311 ;  Saxona  136  v.  21.  C.  VII 369 ;  Schoenida 
C.  XIV  15;  Symplegada  C.  XI 4;  Thesea  V288; 
Tritonida  C.  XV  179. 


plnr.  III  decl.  in  as  :  Aethiopas  C.  II 92; 
Bassaridas  C.  XXII 37;  Cychidas  C.  II 460;  Cy- 
clopas  C.  XXIII 201;  Naidas  C.  XXII 17;  Panas 
C.  XXII  37 ;  Phaethontiadas  6,23. 

accmativus  c.  inf.  loco  aliarum  constructionum  :  petis 
tibi  .  .  .  satiram  .  .  .  transmitti  16,11 ;  ambiens 
me  .  .  .  hxxari  29,4;  quis  enim  se  non  ambiat 
arbitrumlegi  29,7;  praedii  desohitam  medietatem 
...  optat  adiungi  43,21;  poscat  informe  recidi 
vectigal  C.  VII 209.  cf  11,12  (suademus);  86,2 
(compellit);  100,18  (exorat);  112,7  (flagitat); 
124,8  (exigit) ;  126,4  (petis) ;  148,6  (depoposcisset) ; 
150,11  (decernitis) ;  [praecepit  R.  321,2]. 

quos  . . .  receptui  canere  persuadent  45,15. 
formidans    mortem    sibi    non    superesse  se- 
cundam  C.  XXII  51;  neque  vereare  me  quospiam 
iudices  Catonianos  advocaturum  168,3. 

nulli  dubium  est  vos  . . .  consecraturos  146,19 ; 
quis  vos  dubitet  .  . .  dedicaturos  146,22 ;  nemo 
dubitaverit  esse  te  optimum  146,28;  [eam  etiam 
corpore  contineri,  nec  ipse  iam  dubites  F.  295,14; 
pravos  ad  aliud  derivare  non  dubito  R.  338,21]. 

acescere  :  alarum  specubus  hircosis  atque  acescen- 
tibus  50,15  cf  C.  V  341. 

aclys  C.  V413. 

ac  si  :  illic  ea  comitate  tractabitur,  ac  si  inter 
Apicios  epulones  .  . .  ructaverit  59,7 ;  me  scribere 
sic  subinde  cogis,  ac  si  Delphica  Delio  tulissem 
instrumenta  tuo  136  v.  7;  post  haec  portum 
Alingonis  tam  piger  calcas,  ac  si  tibi  nunc 
esset . . .  proficiscendum  143,21 ;  ego  vero  tantum 
obstringar  indultis,  ac  si  meae  proficiat  pecu- 
liariter  proprietati  44,1  cf  tantum  lucelli  prae- 
stitum  sibi  computat  ac  si  in  patrio  solo  rusti- 
caretur  100,20;  [ita  . . .  ac  si  R.  340,10]. 

actutum  2,7.  32,28.  42,32.  49,20.  99,27.  105,16. 
140  V.  33.  170,13. 

aculeus  :  cuius  (i.  e.  radii  solaris)  aculeo  non  sola 
penetratur  aut  harena  subtilis  aut  humus  fos- 
silis  161,21. 

acuminare  126,10  cf  cacutninare. 

ad  :  ad  lioc  {=  iy)'aeterea)  40,30.  127,21. 

=  in  c.  ahl.  nec  per  carnalium  vitiorum  in- 
centiva  flammati  ad  altare  domini  ignem  diutius 
accendemus  alienum  95,24. 

[adeptio  R.  305,16]. 

adhuc  (=  etiamtunc)  veluti  in  Capitolio  custodie- 
batur  ab  hospite  Flavio  Asello  . . . ,  qui  adhuc 
in  eo  semifumantem  praefecturae  nuper  extortae 
dignitatem  venerabatur  10,21  ef  17,17.  17,27. 
29,21.  33,19.  53,4.  90,26.  102,8.  129,14.  131,1.  158,8. 
163,5.  C.  VII 353;  similiter  etiamnunc  20,6.  C. 
VII 242. 

adiectiva  composita  :  cf  bellifer,  blattifer,  cyparis- 
sifer,  legifer,  mellifer,  pennifer,  serpyllifer,  soc- 
cifer,  spicifer,  tigrifer,  turifer  (falcifer  C.  XV  61 ; 
frondifer  C.  1X48;  gemmifer  C.  II 326;  odorifer 
C.  II  52;  signifer  C.  VII 3.  XV  57).  —  doctilo- 
quus,  dulciloquus.  —  doctisonus,  dulcisonus, 
ronchisonus ,   terrisonus   (armisonus  C.  VI 1).  — 


ET  LOCUTIONUM. 


451 


aurigena,  Caucasigona,  draconigena,  Dodonigena, 
flauimigena,  nuhigona,  Saturnigena  (Phoebigena 
C.  II  125;  Martigena  C.V  25;  terrigena  C.  IX  7G).— 
Fesccnninicola,  flucticola,  paludicola  (caelicola 
C.  1 11;  ruricola  C.  II  18).  —  omniformis,  pusil- 
lanimis.  —  senipes,  septipes,  volucripes.  —  equi- 
mulga,  ostricolor,  pistriger,  plectripotens,  septi- 
foris,  viticonuis. 

(Kliectira  pro  (ulrerbiis  :  creber  171v.  .'J9;  benignus 
G8,23;  sedulus  C.  XXIV4;  celer  42,33. 104,2.  1(;7,3. 
171  V.  38;  citus  75,3.  143,5;  [festinus  R.  305,5]; 
dolens  9,23;  [impatiens  F.  270,32];  festinus  30,(;. 
76,10.  89,8.  124,4;  intrepidus  84,3  cf.  trepidiis 
86,28;  libens  2,12.  67,20.  73,23.  75,4.  91,26.  164,2. 
C.  XV  193.  [L.  291,25].  {contra  libenter  76,32. 
86,2.  141,24.  151,3.  166,4);  sollicitus  {).{].  98,15; 
subitus  164,4.  —  imolentijis  dictum  lccjHur  :  quo 
citior  hoc  laudabilior  absolvit  88,27;  emensusque 
iugum  die  sub  imo  flavum  crastinus  aspicis 
Triobrem  C.  XXIV  22. 

adiectira  quae  desinunt  in  -alis  frequentissime  ad- 
hibita  ab  Sidonio  :  cf.  bestialis ,  bibliothccalis, 
bustualis,  camenalis,  carnalis ,  cen.sualis,  cleri- 
calis,  cloacalis,  compitalis,  comprovincialis,  con- 
cubinalis,  controversialis,  decretalis,  divalis, 
episcopalis,  grammaticalis,  hebdomadalis,  histo- 
rialis,  inimicalis,  intellectualis,  latialis,  monaste- 
rialis,  mundialis,  municipalis,  nocturnalis,  origi- 
nalis,  principalis,  provinciaiis,  rogalis,  rostralis, 
ruralis,  sacerdotalis,  socrualis,  spiritalis,  stipen- 
dialis,  tibialis,  trabealis,  triumviralis,  venialis, 
usualis,  [localis]. 

adiectiva  c[uae  desimmt  in  -abilis,  -ibilis,  -ubilis, 
-ilis  :  cf.  aequiparabilis,  calcabilis,  conspicabilis, 
culpabilis,  damnabilis,  defaecabilis,  despicabilis, 
iaculabilis,  ineiiabilis,  [inscrutabilis],  insiccabilis, 
[irrationabilis],  [irremediabilis],  monsti-abilis,  no- 
tabilis,  i^ervagabilis ,  portabilis ,  praedicabilis, 
spectabilis,  venerabilis,  veniabilis.  —  conduci- 
bilis,  [confusibilis],  [corruptibilis],  [impassibilis], 
[inaccessibilis] ,  inadibilis,  [incomprehensibilis], 
inreposcibilis,  [invisibilis],  miscibilis,  plausibilis, 
plectibilis,  [remissibilis].  —  inexsolubilis ,  inso- 
lubilis,  resolubilis.  —  arcuatilis,  ductilis,  fossilis, 
fusilis,  indolatilis,  multiforatilis,  reptilis,  rota- 
tilis,  vertilis. 

adiectiva  (piae  desinunt  in  -ax,  -ex,  -ix  :  cf.  bibax, 
contumax,  incursax,  persequax  {cf.  sequax  C. 
VII  491.  IX  123),  spernax,  sternax,  vigilax, 
vomax,  —  [inlex],  segrex.  —  pernix. 

adiectiva  vice  genetivwum  substantivis  adiunda : 
maternos  reditus,  avitas  largitiones,  uxorias 
gemmas,  jDaternas  pecunias  5,13  cf.  61,14;  super 
amnicos  margines  7,3;  scurrilitates  histrionicas 
8,16;  municipalium  ranarum  loquax  turba  13,12; 
domesticis  candidatis  14,19;  compellatio  Augusta 
19,4;  inclementiam  canicularem  22,21;  seu  do- 
mestica  seu  hospitalis  turba  24,13;  adiungas 
armentalem  Camenam  25,21;  principalia  bene- 
ficia  27,13;    usque    ad    adventum   hirundineum 


vel  ciconinum  38,18;  sororiae  hcreditatis  39,13: 
])one  fistulas  pastorias  69,22;  a  feminea  parte 
96,11;  paterna  pracrogativa  96,12;  socrualis  ob- 
latio  96,13;  munilirentiae  socralis  (socrualis  C'7'^) 
106,4;  de  socruali  hereditate  135,13;  cantuum 
olorinorum  135,20  cf.  150,16;  Phoebea  propinqui- 
tate  137  V.  53;  tyrannicarum  declamatio  contro- 
versiarum  140  v.  28;  meretricium  naufragiuiu 
154,7;  in  emerito  auro  C.  II  209;  maternus  aiuor 
C.  II 256;  cognata  cadavera  C.  II  513;  Harcina 
clade  C.  II  532;  dotalis  turba  C.  V458;  Eoas  in 
aures  C.  XXIII  229;  gladii  triunivirales  C.  XXIII 
474;  [dominicae  genetricis  F.  297,3;  marinis 
fluctibus  F.  267,41;  anxietas  paterna  V  271,37; 
verno  tempore  . . .  aestivus  fervor  . . .  hiemalis 
algor  R.  303,8.  13.  14  c/".  hiemales  dies  F.  283,4]. 

adiectivorum  rel  parficij^iorum  in  ncutro  yenere  usus  : 
venit  ad  principalis  apicis  abruptum  37,4  cf. 
inter  utriraque  terrentis  latera  praerupti  6,18; 
e  concavo  molarium  50,5;  in  medio  fluctuum 
132,26;  vastum  per  inane  C.  V  246  cf  XI 58; 
a  profundo  domesticae  quietis  9,1 ;  peregrinationis 
adversa  61,26  c/'.  adversa  maxima89,4;  per  con- 
cava  gurgitis  C.  XVI  8;  i)er  concava  montis  C. 
XXII 4;  viarum  dubia  143,14  cf.  inter  haec  dubia 
108,7 ;  in  haec  miseriarum  extrema  45,20  cf.  ex- 
tremum  salutis  accessi  80,1 ;  per  ima  ponti  C. 
1X103;  casuum  incerta  58,2;  naturae  inculta  C. 
XI  31;  sereni  brumalis  infida  vitabis  144,12;  ad 
occulta  familiarium  publicanda  50,28;  per  subita 
suijrema  29,22 ;  medicari  nostris  ultimis  non  va- 
letis  111,25;  celsa  C.  VIl  124;  inter  adversa  11,7 
cf  51,4. 116,26. 153,3  (=  extrema  75,17) ;  per  caerula 
C.  VII 16;  in  diversa  90,5.  113,3;  in  dubiis  5(J,28. 
116,26;  in  plana  patentiaque  30,16;  in  prosperis 
50,28  cf  45,16.  57,21.  11(3,26;  ructato  profundo 
C.  1X167;  recentia  73,24.  110,27;  tepida  vestra 
156,26;  ad  secreta  91,12;  inter  secunda  51,4  cf. 
6,12.  153,3.  —  per  aequata  . . .  per  abrupta  47,19; 
assertis  41,9;  coepta  4,1.  6,<);  indultis  44,1;  in- 
iunctis  15,7.  69,10. 123,10.  126,5;  ab  inlicitis  19,14 
cf.  143,1;  licitis  . . .  inlicita  154,14;  obiecta  19,16; 
optatis  147,4;  poUicita  88,14;  postulatis  19,20. 
60,3;  praesentia  .  .  .  praeterita  73,15;  rogata 
75,17  al. 

[intra  mentis  arcana  F.  295,23  cf  R.  304,35. 
318,2;  intra  mentis  profunda  V  271,25;  inferi 
profunda  F.  295,26;  vacua  atque  ditiusa  vasti 
aeids  F.  297,4;  ardui  itineris  aspera  et  dura  R. 
301,7 ;  ad  vitandum  proclive  illius  viae  in  per- 
niciosa  vergentis  T.  272,25.  26.  —  in  planis  . . . 
in  asperis  S.  275,4;  austeris  F.  288,17;  terre- 
norum  cupiditate  F.  279,1  cf  F.  296,34.  35.  R. 
308,34  ete.;  tristibus  R.  315,22;  de  visibilibus 
invisibilia  R.  303,6  etc.  —  in  subsequentibus  F. 
295,10;  de  praesentibus  futura  cognoscere  R.  303,6 
c/".  F.  268,33;  coepta  R.  326,4;  pollicita  R.  326,5; 
de  suscepto  . . .  de  perdito  F.  289,36]. 

[adnisus  :  ut  adnisum  hominis  et  conatum  gratiae 
semper  adiungam  L,  291,8]. 


67' 


452 


INDEX  VERBORUM 


adorea  118.18. 

adstipulatoi-  15,8.  91,\b.  140.27.  cf.  n^i\[m]ixixtm- 
(adstipulantur  C)  41,8. 

adstruere  44.12.  55,26.  115,6.  140,5.  [L.  291,30]. 

adtremere  :  cuni  censume  tuae  adtremat  (attremat 
^WFP)  etiam  turba  collegii  94,15. 

fuherbia  in  -im  :  cf.  angulatim.  caesuratim,  can- 
cellatim.  cavernatim.  coactim,  cocleatim.  cunctim, 
emicatim,  indefessim,  nuncupatim .  salebratini, 
saltim,  saltuatim.  sensim,  singulatim,  syllabatim, 
trochleatim,  tumultuatim,  ubertim,  universatim. 

adrerbia  in  -tus :  cf.  caelitus,  cordacitus,  medullitus, 
naturalitus,  stirpitus. 

adrerbium  pro  adiectiro  :  didicit  quoque  facta  tuo- 
runi  ante  ducum  C.  VII  176  cf.  Auson.  ejnst. 
XXII  2,46. 

[advigilantia  R.  312,31]. 

advocatio  :  si  eum  instruore  dignanter  advocatio 
consnlta  fastidit  97,1. 

advocatus  :  ut  advocati  niihi  in  actionibus  repe- 
tundarum  patrocincntur  11,18;  acclaniatum  est  ab 
omni  Galliae  cootu  primoribus  advocatorum  131,7. 

[aedificatio  sermonis  F.  285,6]. 

aenigmatista  148.14. 

aequaevus  32.8.  45.19.  73,12.  105,19.  127,6.  129,13. 
161.10.  [F.  266.6]. 

aequali  lance  96,22  cf.  pari  (parili  C)  hmce  27,21. 

aequanimiter  46,9.  65.1.  107,13.  120,10. 

aeque  ut  :  nisi  amicorum  vita  carentum  semper 
aeque  ut  incolumium  reminisceremur  64,6;  im- 
proborum  probra  aeque  ut  praeconia  bonorum 
inmortalia  manent  84,6;  nam  cum  mihi  rigor 
censurae  tuae  in  litteris  aeque  ut  (in)  moribus 
sit  ambifariam  contremescendus  159,26;  (contra 
et  quamquam  aeque  corporibus  ac  sensu  rigidi 
sint  81,8  cf.  88,22). 

aequissime  86,5. 

aequipar  130,12. 

aequiperabilis  85,16. 

aequiternus  145,14. 

aetatula  53,4. 

affatus  :  otfensae  amaritudinem  politis  affatibus 
dulcare  80,19  cf  86,21.  119,2.  147,6  al. 

atfectuosissime  63,1. 

affectus  :  feminam  de  affectibus  suis  =  de  affinibus 
(cf.  Salvian.  de  gub.  dei  1,88)  97,8;  [unum  de 
propriis  affectibus  R.  340,10] ;  redde  te  etiam 
fidelibus  amicis,  qui  iure  j^onuntur  inter  atfectus 
134,18. 

[affluenter  R.  338,33]. 

affrangere  :  fluvius  salebratim  saxonim  obicibus 
atfractus  26.9. 

agger  :  quamquam  villa  non  paucis  aggere  a  pu- 
bUco  milibus  abesset  75,5;  non  nos  currimus  ag- 
gerem  vetustum  C.  IX  16;  aggere  composito 
statuunt  . . .  maestum  C.  VII 578. 

alabastrum  128,16. 

alea  :  intra  iactum  tantae  aleae  status  tantae  fa- 
miliae  fuit  58,12  ef.  Ocid.  a.  a.  1376  et  Otto  in 
'Archiv  fur  lat.  Lexikogr.'  vol.  III  p.  369. 


aleatorium  25.29.  —  aleatorius  31,13. 

alienus  (=  ca'pers)  :  vir  est  ...  totius  popuhiritatis 
alienus  116,23. 

alimonia  102,20. 

aliquis  :  aliquis  aliqueni  (=  ali}(s  alium),  ego  illum 
praecipue  puto  suo  vivere  l)ono  101,8. 

allecti  82,17. 

allegoricus  109,15. 

allitterationis  usus  :  dominandi  desideria  dominantur 
36,31 ;  tuam  tubam  totus  orbis  venerabitur  56,16; 
cruce  culleo  clamans  ceterisque  74,2;  praestantius 
pulchritudine  placet  85,10;  invenit  instituit  in- 
vexit  87,25;  acer  aniniis  alacer  annis  109,26; 
fide  firmius  forma  pulchrius  130,3;  consilio  ... 
convivio  .  .  .  colloquio  130,4 ;  volunt  vanitatis 
videri  133,26;  turbulenti  terga  torrentis  167,17.  al. 
in  carm.  usus  frequentissimus  veluti  fers,  fugitive, 
fugam  123  v.  10  cf  124  v.  22.  139  v.  17.  169  v.  34. 
171  V.  41.  C.  II  39.  99.  108.  547.  V  5.  198.  241. 
253.  255.  482.  VII  144.  256.  270.  XV  70.  161 
(tardas  texit  distexere  telas).  XXIII  376.  404.  — 
[T.  272,35.  R.  301,30.  306,23.  318,7.  323,9.  326,8. 
333,10]. 

Alpis  sitig.  :  cum  primum  tetigit  Alpe  transmissa 
Galliae  solum  88,20;  silvosam  per  Alpem  C.  II 510; 
praeruptis  porrecta  in  rupibus  Alpis  C.  XVI  95. 

altare  :  per  lineas  sol  altatus  22,10;  stipitibus  al- 
tatis  cancellatimque  pendentibus  90,11;  altat 
lammina  marginem  comarum  136  v.  25;  nec 
tangere  jiossunt  altatae  suram  pelles  C.  VII 456. 

alteros  =  alios  107,26;  [insolentius  dictum  est  :  alter 
pro  altero  remunerandus  F.  268,30]. 

alteruter  :  ab  alterutro  3,21.  33,13.  63,5. 

altrinsecus  138,28. 

amantissimus  :  frater  amantissime  232,2. 

ambienter  :  ut  omnes  non  aspernanter  audirent 
quod  deinceps  ambienter  repeterent  113,11. 

ambifariam  159,26. 

amicalis  5,7. 

amicitia  :  sing.  16,1.  35,15.  36,14.  51,17.  53,22.  65,27. 
80,12.  110,16.  118,13.  123,8.  129,28.  156,9;  i^lur. 
11,6.  27,19.  28,22.  39,5.  51,3.  59,1.  82,3.  84,10 
(bis).  96,9.  99,2.  108,22.  116,28.  117,17.  149,12. 
157,4. 

amoenare  15,18. 

amoena  narratu  32,26  cf.  celsa  raemoi-atu  47,1; 
immane  dictu  1,10;  i.  narratu  80,25;  possibilia 
factu  91,8;  votiva  memoratu  57,22  ?•.  dignus. 

amplissimus  :  vir  amplissime  5,12;  in  amplissimo 
ordine  14,11;  amplissimum  virum  15,1;  viri  am- 
plissimi,  soceri  tui,  precibus  indulsi  89,26;  am- 
plissimi  viri  Victorii  comitis  devotione  prae- 
ventus  123,11. 

ampliuscule  148,6. 

anachoresis  114,11;  anachoreta  C.  XVI  97. 

anapJiara  :  cum  sis  ...  primus  omnium  . . .  ponti- 
ficum,  cum  jjraerogativae  subiciatur,  cum  cen- 
surae  tuae  adtremat  turba ,  cum  . . . ,  cum  .  . . 
94,13;  non  te  communio  provinciae,  non  proxi- 
mitas    civitatis,    non    opportunitas    fluvii,    non 


ET  LOCUTIONUM. 


453 


oblatio  pretii  adduxit  102,21  adde  108,13.  112,27. 
117.1.  134.17.  135,17.  1G5  v.  82.  —  C.  II 18.  VII2it;». 
XI  113.    XV  38.    XXll  171.    XXIII 104.  342.  417 
al  —  [R.  301,1.  320,4.  328,17]. 
anadiplosis  :  elegos  . .  .  per  anadiplosin  fino  prin- 

cipiisque  conexos  141.10. 
[angelicae  congregationis  V.  "JG(>,'J();  angdirae  na- 

turae  ¥.  298,2]. 
angulatini  113,8. 
aniiuabus  114,14. 
animositas  56,9.  103,7. 
an.sula  139  v.  16. 

anterior  :  quoruni  anterior  oratus  (»ie  L)  Deniaden, 
citerior  Antonium  toleravere  derogatores  126,11  ; 
t;ilibus  studiis  anterior  aetas  iuste  vacabat  129,15; 
[anteriora  II.  331,16). 
anterius  31,7.  37,9.  75,6.  160,8.  C.  XV  81. 
antistes  33,19.  63  v.  18.  68,18.  76,14.  108,11.  114,30. 
119,12.  123,14.  146,27.  147,17.  150,6.  157,7.  160,22. 
[F.  288,24.  289,39.  K.  308,12]. 
apex  :  capitis  apex   rotundus  2,17 ;   vertice  ruptus 
apex  C.  VI 16;  raontis  apex  C.  XI  3;  tecti  apice 
in  conum  cacuniinato  23,13  cf.  C.  XVIII 4. 

quorum  ut  titulis  apicibusque  potiare  5,13; 
vicariano  apice  5,3;  patricius  apex  27,7  cf.  C. 
VII  157 ;  gratulari  me  primum  pro  sui  status 
apice  confirmo  75,16 ;  apice  votivo  si  potiretur 
76,19 ;  pi-aefecturae  apicem  quarto  iam  culmine 
rexi  C.  VII  463. 

epistulas,  ne  primis  quidem  apicibus  suffi- 
cienter  initiatus,  publice  dictat  21,13  cf.  167,11; 
mihi  publicus  cursus  usui  fuit  utpote  sacris 
apicibus  accito  6,14;  apicum  gerulus  57,18  cf. 
35,14.  58,17.  58,26.  89,8.  96,26.  99,12.  104.28. 
147,1.  152,23.  153,17.  [Caes.  274,13.  31.  R.  302,13. 
307,21.  341,5.28.  341,28]. 
aplustria  144,8. 
apocatastaticus  :  super  centro  Mars  apocatastaticus 

142,8. 
apostolatus  97,5.  98,24.  107,17.  [R.  308,22.  317,14. 

345,5.  27.  346,34  al.\. 
apotheca  95,12.  C.  XXII  219. 
[appetentia  K.  327,22.  —  appetitor  R.  302,5.  316,9]. 
apud  :  veniabilis  sit  ai^ud  aures  vestras  veritatis 
asperitas   111,15;   [apud  conscientiam  mcam  F. 
296,2]. 
aqualis  132,29  (per  aquales  poena.s). 
Aquitanicis  34  v.  17. 
aquosus  :  albet  aquosa  acies  C.  V241. 
arcarii  82,17. 

[arcessitio  :  tempore  meae  arcessitionis  R.  315,5]. 
[archiater  R.  338,12]. 
archidiaconus  76,27. 
archimagirus  31,27. 
archimandrita  146,1. 
architectonicus  129,5. 
arcuatilis  24,24. 
arcuatus  24,8. 

ardere  :  hanc  epistulam   laesae  maiestatis  crimine 
ardere  iurisconsulti  interpretabantur  11,5. 


argumentosus  157,33. 

armarioluiu   14H,7. 

armentulis  25,21. 

asaroticus  :  portas  exornas  iuiarotiois  lapillis  C. 
XXIII  58. 

as  :  ex  asse  17,24.  21.8.  42,29.  51.18.  68,26.  1(K»,27. 
102.10.  106,13.  131.25.  1.50,9.  l.')2,20.  166,16.  — 
ad  assfiu  233,4. 

aspernanter  1();').1H.  113.10. 

aspratus:  nonminusforti  et  asprata  liiua  poliri60,13; 
domus  Aurorae  bacarum  praefert  leves  asprata 
lapillos  C.  II 419;  scrupeus  asprata  latrare  cre- 
pidine  pumex  incipit  C.  XXII  1.30. 

assertio  55,14. 

assuere  :  strictius  assutae  vestes  C.  V  243. 

assurgere  :  assurrexit  huic  Niliacum  soluni  C. 
VII 145  (cf   Vmj.  G.  2,  98). 

asyndetan  vduti  inter  argutos  armatos  turaultuosoB, 
virtute  nuniero  contubernio  contuniaces.  poterit 
ex  aequo  et  bono  solus  inerrais.  aljiectus  rusticus, 
peregrinus  pauper  audiri  46,11.  12  cf.  49,2.  .53,10. 
87,25.  88,2.  91,2!».  99,28.  102,7.  104,7.  104,9. 
105,22.31.34.  107,28.  108,14.  113.2.  115,1.  11H,13. 
119,26.  120,24.  127,4.  127,24.  130,2.  143,8.  144,28. 
14(J,21.  C.  II  201. 413.  VII  82.  249.  IX  95  aq.  XI  18. 
XV  141  sg.  XVI  82.  XXIII  39.  335.  [F.  265.20. 
270,33  cet.]. 

asyndetus  :  super  diametro  Mercurius  asyndetus 
142,7. 

atticissare  53,4. 

aventer  22,20. 

Augustus  :  filia  perennis  Augusti  8,10;  postridic 
iussit  Augustus  18,17;  domine  Auguste  19,2;  ut 
nec  Augusti  reverentia  obsisteret  19,2  ;  compcl- 
latio  Augusta  19,4;  subrisit  Augustus  19,5  cf. 
19,9.  37,11.  84,1;  armis  pariter  summus  Augustus 
ac  moribus  88,26 ;  Auguste  C.  II 1 ;  Auguste  Leo 
C.  II  27  ;  cui  prisca  propago  Augustis  venit  a 
proavis  C.  II  69;  Augustus  Severus  C.  II 317; 
socer  Augustus  C.  II  484;  Augustum  sumpsit 
nomen  C.  V  110;  post  tempora  nostra  lulius  hic 
Augustus  erit  C.  V  266;  nomen  in  Augustum 
lecti  C.  V315;  Augusti  fato  C.  V385;  nullus 
Augustus  C.  V  471 ;  Caesar  et  Augustus  C.  VII 315 ; 
Augusti  nomen  C.  VII  509 ;  nec  quisquam  Latias 
Augustus  possidet  arces  C.  VII  513 ;  Gallia  in- 
tonat  Augustum  C.  VII 586 ;  Auguste  C.  VII 601.  — 
post  socerum  Augustum  C.  II  216. 

aula  :  14,6.  17,19.  37,16.  C.  I  27.  V  120.  VII  166.514. 
XXIII 214.  251.  430.  —  quis  canat  hic  aulam  caeli 
C.  VII  37 ;  aulae  Susidis  ut  tenere  culmen  possit 
foedere  sub  stipendiali  137  v.  46. 
aulicus  :  per  aulicos  4.16;   aulicorum   tumultuosis 
foribus  8,9;  ceteros  aulicos  honores  37,16;  moli- 
bus  aulicis  raotibusque  128,11. 
aurigena  C.  VI 14  (cf  Odd.  Met.  5,  250). 
auritus  :  corapulit    auritas    ad    plectrum    currere 
silvas  C.  II  72;  cantibus  auritos   erexit  carraine 
muros  C.  XVI 4;    aurita  chelyn  expetente  silva 
C.  XXIII 190. 


454 


INDEX  VERBORUM 


authenticus  112.23. 

authologi-aplms  160.28. 

azynion  :  purgatissimum  propositionis  iianoin  runi 

.^inceritatis  et  veritatis  a/.ymis  tledieaturos  14l),24. 
haiulus  -17,1().  97,0;   baiuhis  apicum  58.20   [cf.  E. 

273.35.  R.  305.82]  r.  tabenarius. 
haptisterium  {==pisciua)  24,G;  (nsn  Chrisfiauo)G(3,21. 
harharus  :  9,9.  21,12.  41,17.  45,11.  45,15.68,7.  81,4. 

82.5.    101,26.     111,5.    122.1.    128,8.    C.    V  509. 

YII311.  —  harbaricus  40,21.  0.  XII  9. 
harrinus  49,31 ;  harrus  C.  XXIII  56. 
heatitudo  :  summa  votorum  heatitudo  9,12;  vestra 

heatituclo   98.18   [cf.  V  27 1.22.  272,2.   T.  272,21. 

S.  273.12.  F.  292,10.  R.  308.27.  323,11.  328,10  eet.]; 

conscientiae  tuae    heatitudo   104,19.  —  beatus: 

papa  beatissime  101,10.  144,27;  [beatam  Mariam 

F.285.21];  [beatissimusV  271,19.  272,3.  S.273,2.19. 

F.  281,32]. 
bellicum  :  quippe  quos  hellicum  terit  133,13. 
hellifer  C.  IX  74.    . 
beluinus  121.1.'). 
henedictio  105,16.   110,7.   115,16.  150,9.  155,25.   C. 

XVI 82.  [F.  270,32.  S.  273,12]. 
benedictus  Simplicius  115,19. 
hestialis  53,8.  121,22. 
bibax  Antonius  C.  VII  94. 
hihliothecalis  129,8  «7. 
hidental  C.  IX  193. 
bifrons  C.  XXIII  307. 
himeter  165  v.  89.  168,16. 
bivertex  C.  XXII 233. 

blaterare  (= /yarnVe)  25,17.  —  hlateratus  161,26. 
hlatta  164  v.  15.  C.  V  48.  XI 84. 
blattifer  171  v.  22. 
honuscula  154,4. 
honus  videri  C.  XXIII  38. 
botellus  140  V.  46. 
bratteatus  34  v.  8.  134,23  (cf.  Auson.  oimsc.  VIII 

4,  11). 
breves  syllabae   in    vocabulis   quibusdam   produetae 

cf.   cathoUcam,   Euripldes,    Fllocteta,    Geryone, 

matricida,  i^hilosophi,  physicus,  pronepos,  Tau- 

romentum,  Thales. 
hreviare  :  sensim  hreviatis  angustatisque  gradibus 

escenditur  25,4. 
brutescere  53,10  ef.  hrutus  114,19. 
busequa  9,9. 
hustualis  47,13. 
cacuminare  :    tecti    apice    in    conum    cacuminato 

23,13 ;    saxoque  cacuminat  ensem   C.  VII 412  cf. 

V91.  XXIII  295  i  si  etiam  in  scrihendis  maiorum 

tuorum  virtntibus  fuisset  hehetatus,  tuis  denuo 

meritis  cacuminaretur  (acuminaretur  codd.  prae- 

ter  L)  118,21. 
caelitu3  39,15.  103,13.  147,14. 
Caesar  :  Caesaris  ad  consulem   18,26 ;   rutilum  cui 

Caeaaris  ostrum   datur  C,  II 100 ;  cuius  ah  ore 

dignatur  Caesar  loqui  C.  V570;  Caesar  et  Au- 

gustus     C.    VII  315;     Caesaribus    creandis    C. 

XXIII 88. 


[caeapes  :  in  ieiuno  atque  otioso  caespite  (=  tellus 

303,7)  R.  302,21]  ef  41,11.  42,24.  47,17.  63  v.  3. 
caesuratim  55,5. 
calcahilis  6,21. 
calculare  114,30. 
calculus  :  huiusmodi  coiisilio  alhum  calculum  mi- 

niine    apponam    58,13;    calculo    priniore    nume- 

rahitur  151,10. 
Canienalibus  modis  imbui  41,16. 
cancellatim  90,11. 
canon  :  ut  debitum  glaehae  canonem  non  petatur 

100,19;  ex  canone  non  requiruntur  116,2. 
cantilenosus  51,13.  52,11. 
capistrare  :   vite    capistratas    cogehat   ad    esseda 

tigres  C.  XXII  23. 
[capitulatim  T.  272,35]. 
[carcerare  F.  278,38]. 
carminahundus  141,15. 
carminare  :  date   carminata  socco  165  v.  82;   quo- 

tiens  verha  Graia  carminaverit  169  v.  25;  veterem 

Musam    tumultuariis   fidibus   carrainantem  15,5. 
carnalis  :  per  carnalium  vitiorum  incentiva  flam- 

mati  95,23.   [F.  268,16.  P.  275,25.  F.  277,31. 34. 

R.  308,17  cet.\ 
cassare  19,16.  C.  VII  311.  [V.  271,37]. 
cassus  :  longum  iter  emensi  casso  labore  venerunt 

97,8. 
castigatorius  53,5. 
castorinatus  82,23. 

castrensis  oratoriaeque  scientiae  cura  130,11. 
cataplus  99,16.  110,21  (cf  Auson.  opusc.  XIX 127). 
catastropha  :  sphaeristarum  contrastantium  pai-ia 

inter    rotatiles    catastropharum    gyros    duplica- 

hantur  31,13;   per  catastropham  saex^e  pronatus 

90,28. 
categoria  53,3. 
categoricus  158,32. 
cathedra  113,18.  117,6.  160,22. 
cathedrarius :  per  cathedrarios  servos  domum  raptus 

est    18,15;     apud   municipales    et    cathedrarios 

oratores  56,19. 
catholicus  63 v.  12  (catholicam  fidem).  112,24.  142,28. 
Caucasigena  53,7. 

cavere  c.  inf  :  soccos  ferre  cave  139  v.  7. 
cavernatim  87,19. 

causa  :  mei  causa  138,25;   tui  causa  59,23.  133,11. 
causaliter  160,25  (=  dem  Stoffe  nach,  cf.  Mohr,  zu 

Apollinaris  Sidonius  p.  G). 
celeuma  :  chorus  helciariorum  ad   Christum  levat 

amnicuni  celeuma  34  v.  27 ;  modificato  celeumate 

144,8. 
cellulanus  151,26. 
censitor  134,24. 
censorius  C.  XXIV  12. 
censualis  131,5. 
centesima  74,25.  C.  XXIII  31. 
centimeter  :  nec  centimeter  Terentianus  C.  IX  264. 
centuplicatus  39,18. 
cervicositas  114,28;  cf.  cervix  156,26. 
cessio  159,11. 


ET  LOCUTIONUM. 


455 


ceterum  :  de  ceteio  19,29.  44,18.  (57,(5.  84,2o.  108,12. 

V2-2,10.  123,2.  131,2.0.  14.-.,17.  152.15. 
cluirisnia  :  cuin    singuli    divt'r.soruin    charisniiituni 

proprictatc  potiantur  115,9. 
cbarta  1G,21.  28,10.  32,2G.  45,3.  bG,2.  9l5,2H.  1U0,2G((/. 
[chartaceus  :  chartaceus  liber  est  et  ad  ferenduni 

iniuriam  parum  ibrtis  T.  272.3(3]. 
chiragrieus  50,13. 
chirogniphum  :  ut  chirographo  facto  docotur  74,25; 

cf.  chirograjihon   illum    hacc    compen.satio  rupit 

C.  XVI  5(j. 
chironomon  :  inter  iiyzantinos  chironomuntas  59,H. 
choraules  4,20.  165  v.  78.  C.  XXIII  300. 
choriambicus  163  v.  3. 
chronogniplius  133,15. 
cicatricari  :  cicatricatum  pectus  95,27 ;  ut  vulncra 

vestro  saltim  cicatricentur  oratu  99,5. 
ciconinus :  usque    ad   adventuui    hirundincum  vcl 

ciconinum  38,19. 
cicuticen  C.  1 15. 

circes  C.  V  21.  XXII  222.  XX1II381. 
circinare  C.  XXIII  3U8. 
circulutores  (=  amhulatcyres)  17,3. 
circumcisio  145,13. 
circumclamare  C.  II 507. 
circumlaticius  26,14. 
circumretire  87,5. 
citerior  :  pagus,  qui  iMartialis  aetate  citeriore  vo- 

citatus  est  38,15  cf.  126,12. 
civis  21,12.  72,15.  86,22.  90,10.  92,20.  101,18.  106,11. 

108,28  (civem  Gothum).  116,5.  117,5.  142,1. 144,25. 
civitas    7,7.    8,22.    9,8.    13,17.    22,20.    30,6.    36,11. 

40,20.    72,10.    89,20.    91,26.    92,15.    93,5.    102,21. 

104,4.  108,11.  109,31.  110,21.  117,13.  122,17.  129,3. 

143,10.  144,25  cf  urbs. 
clarus  :  vir  clarus  C.  V  116;  vir  clarissimus  27,18. 

27,23.  46,15;  vir  ortu  clarissimus  130,17. 
clavus  :  ac  si  —  ad  sophos  meum  non  modo  lati 

clavi  sed  tribulium  quoque  fragor  concitaretur 

15,14. 
clericalis  57,5.  73,14.  99,7.  105,10.  110,5.  111.31. 
clericatus  (=  clericalis  ordo)  114,29.  115,11. 
cliens  14,16.   61,3.  69,5.  75,14.  92,10.   98,5.  105,33. 

106,14.  123,12. 
climactericus  142,3. 
doacalis  7,13.  49,22. 

coactim  :  raptim  coactimque  exscripsi  170,12. 
[coangustare  F.  282,18]. 
cocleatim  :  quamvis  iugorum   profunda  dcclivitas 

aggere  cocleatim  fracto  saepe  redeunda  sit  67,11. 
codicillus  :  fascibus    prius    quam    codicillis  17,20; 

indicat  esse  se  gerulum  codicillorum  88,21. 
coenobium  145,27. 
coepiscopus  76,22. 
[cognitor  R.  323,15]. 
collega  {=conuso)-)  4,9.  C.  XXIII 362. 
collocatio  verhorum : 

imrticulae  loco   non  suo  :  partibus  a  t  post- 

quam    statuit    C.    II  82    cf    C.    VII  332.    .595. 

XXII 184.  —  quibus  aut  sunt  fulta  columnis!  C. 


XXII  136  cf  C.  XXIII  193.  —  repleta  donec  in- 
ttTvalla  (icpcnt  C  XXI1141().  —  i]um  sccundo 
l(K'o  :  V.  VII  1H3.  XXII  M.  XXII 1395.  4(K);  lerlio 
locu  :  31,26;  qnarto  luco  C.  V'1.5.  —  et :  suncti  ct 
(iallicini  manu  osculata  tccti  posce  brevis  vacu- 
tionem  140  v.  39;  per  et  ora  docta  fertur  165  v.  95; 
defert  volumen  et  (=  etiam)  j.rophctanuu  HH.ll  cf. 
105,5.  —  etenim  secundo  loco  8.10.  —  stctcrat  n  am 
cordc  gelato  .Scaevola  C.  V  76  cf  C.  VU  180. 
XV  5.  13(J.  —  (juod  inter  obstrictas  attcctu  mo- 
diantc  jjersonas  asperrimum  quam^iuam  at^ju^j 
accrbissimum  est  151,8.  —  mores  nobilitate  quod 
merebant  C.  XXI1I219.  —  suspende  perorandi 
illud  quoque  celeberrinmm  flumen  128,4.  —  sed 
secundo  loco :  48  v.  13.  69  v.  7.  140  v.  32.  C.  II  199. 
260.  V  126.  IX.  332.  33(3.  XXIll  179.  312.  -  ut 
secumlo  loco  :  34  v.  10.  62,24.  91,19.  137  v.  46. 
1.54.15.  164  v.  18.  170  V.  47.  C.  11452.532.  1X64. 

XV  34.  80.  XVII  12.  XXII  95  cf  erat  ut  aetas 
90,17;  sed  fulsit  ut  ille  forte  dies  C.  XI 54;  ex- 
positae    legis    bibat  auribus    ut    medicinam    C. 

XVI  126. 

pracpositiones  i>ostpositae  :  pcrgens  urbem  ad 
Arvernam  47,18  cf  ore  se  ex  eius  37,20;  pedes 
. . .  talos  adusque  vinciebantur  70,17;  arbitros 
ante  149,9;  tenninum  circa  11,22  cf  26,19.  123,14. 
132,15.  171  v.  15;  quem  contra  55,20  cf  C.  II  27.3. 
V349;  quos  inter  31,20.  32,19.  153,2  cf  133,6. 
137  V.  55.  C.  1 17.  II  156.  VII  207;  haec  post  C. 
XXII 150;  te  propter  C.  VI 21;  te  sine  C.  VI 18; 
rcgna  .super  C.  1127;  ceteros  supra  127,11. 

pronxtmen  rdatirum  ah  enuntiati  initio  re- 
motum  :  felices  lymphae,  clausae  quae  luce  me- 
talli  ora  tamen  dominae  lucidiora  fovent!  60  v.  9; 
Arpinas  niodo  quem  tonante  lingua  ditat  139 
v.  22;  rutilas  ferte  blattas,  recoquente  quos  aeno 
Meliboea  fucat  unda  164  v.  16;  acuit  quibus  fu- 
rorem  164  v.  24;  digiti  quibus  canentes  165  v.  72 
cf  C.  II  99.  100.  184.  187.  194.  225.  307.  491. 
V  29.  168.  202.  302.  396.  463.  VI  35.  VII  4.  24. 
37.  67.  142.  145.  1:54.  202.  234.  265.  446.  497. 
544.  5(33.  IX  15.  118.  291.  297.  299.  3.34.  XIV  3. 
XV  32.  54.  XVI  113.  XVII  9.  20.  XXII  .59.  XXIII 
147.  216.  318.  XXIV  17. 

alia  artificiose  traiecta  :  quamquam  de  prae- 
diorum  quid  nunc  amplius  positione  30,18;  di- 
cere  solebat  Fulgentius  ore  se  ex  eius  frequenter 
audisse  37,20;  de  paginis  sane  quod  spiritalibus 
vis  ut  aliquid  . .  .  garriam  (38,15 ;  quae  tibi  post 
tuae  matris  orbato  decessum  71,26;  at  nostra 
longe  condicio  dispar  73,9;  cuius  confido  quod 
...  consequetur  causa  victoriara  78,14;  obserata 
barbarici  carceris  divinitus  claustra  patuerunt 
116,11 ;  inter  semiustas  muri  fi-agilis  clau.sus 
angustias  118,4;  [ubi  .  .  .  pro  innocentiae  rae 
nieae  puritate  . . .  con.stituit  R.  315,14]. 

colludium  4,6. 

collyriura  :  porticus  raagis  rotundatis  fulta  t  colly- 
riis  (coUiriis  TCFP,  coluriis  Sinmndus)  quam 
columnis    invidiosa    monoHthis    24,18;    [collyrio 


456 


INDEX  VPJKBOIIUM 


bonoruni  operunj  oculos  cordis  acuanius  R. 
328,1]. 

colonarius  :  plebeiam  potius  incipiat  haberc  per- 
sonam  quam  colonai'iam  5)2,11. 

colubrinus  :  colubrinis  oblatratoruni  inolariljus  fixi 
73.20. 

colunina  :  antiquus  tibi  nec  teratur  agger,  cuius 
por  spatium  satis  vetustis  nonien  Gaesarcnni 
viret  columnis  C.  XXIV  7. 

combinare  155,26. 

comes :  comes  armiger  3,10;  a  comite  sacrarum 
largitionum  10,21;  comes  Sidoni  19,12;  comiti 
civitatis  105.21;  solacio  comitis,  quia  cliens 
105.33;  Victorii  comitis  devotione  praeventus 
123,11:  comitis  iure  recepto  C.  II 199.  —  vestri 
ordinis  comes  115,21;  qui  tibi  praeterea  comites 
C.  V553;   in  lectionibus  comitem  63,4  cf.  90,19. 

comitatus  :  antelucanos  sacerdotum  suorum  coetus 
minimo  comitatu  expetit  3,7;  venit  in  medium 
charta  comitatum  16,21 ;  non  ambitiosus  comi- 
tatu  sed  ambiendus  aftectu  40,14 ;  singulorum 
clientum  puerorumque  comitatu  ambiebamini 
69.6;  militia  illis  in  clericali  potius  quam  in 
Palatino  decursa  comitatu  105,11. 

comissaliter  6,22. 

comitium  :  me  in  comitio  vel  inter  rostra  contio- 
nante  15.13. 

comma  14,3.  —  commaticus  C.  XXIII 451. 

commendatorius  159,15.  —  [commendaticius  R. 
316,30.  317,14.  321,8]. 

commentator  52,13. 

commonitorium  139  v.  2. 

communio  :  qualiter  honorum  tuorum  crescat  com- 
munione  fastigium  27,9  {cf.  sacerdotii  fastigium 
non  frangitis  comitate  sed  flectitis  107,9)  adde 
4,8.  19,6.  107,7.  161,28;  blandi  apud  eos  com- 
munione  {=  lyram  facilitate)  vilescunt  114,25. 

compaginare  :  triplicibus  trochaeis  in  metrum 
hendecasyllabum  compaginatis  83,22. 

competens  23,3.  44,20.  62,27.  127,13.  145,26;  virum 
competentissimum  115,19. 

competenter  32.1.  35,23.  80,26.  89,25.  121,7.  128,12. 
169  V.  18. 

competitio  :  inter  aleatoriarum  vocum  competi- 
tiones  31,13. 

[comparativus  loco  sujyei-lativi  :  duo  fortiores  viri 
S.  275,12;  fere  eadem  vi  icsurpatus  qua  positivus : 
si  de  sospitate  vestra  celerius  optata  cognovero 
E.  274,3  cf  citius  R.  349,28.  3.50,4.  T.  272,37; 
secretius  R.  318,5;  peculiarius  R.  318,23.  323,23. 
347,2;  specialius  R.  309,2.  342,32  {contra  speci- 
aliter  347,25) ;  affectuosius  R.  326,14]. 

compitalis  :  nil  de  triviis  compitalibus  mutuatum 
148,3. 

complex  :  ceterisque  complicibus  oppressis  142,25 
(cf.  Salvian.  ad  eccl.  2,  7). 

[compresbyter  R.  336,19.  341,5.  347,16.  348,3]. 

comprovincialis  111,18. 

[computus  :  etiamsi  esset  error  in  computo  T. 
272,22]. 


concatenare  123.1. 

concellita  145,28. 

concilium  5,10.  92,15.  —  pontificale  concilium  76,15. 

concinentia  129,5. 

concitatus  :  ille  primus  pressus  dexteriore  concitatu 

C.  XX1II366. 
conclamatus  :  si  tibi  ex  illo   conclamatissimo  fon- 

tium  decocta  rcferatur  25,5;  te  conclamatissimum 

primipilarem  spiritalia  castra  venerentur  95,2; 

sepone  pauxillulum   conclamatissimas  declama- 

tiones  128,6. 
[conclaudere  :  tellus  . . .  conclausas  ,  . .  venas  laxat 

ad  partuni  F.  303,7]. 
concrucifigere  95,21. 
concubinalis  154,16. 

[concupiscentia  R.  327,19.  331,30  Us  32]. 
[condensa  :  prolatis  de  condensa  scripturarum  pa- 

bulis  R.  299,14]. 
conditorium  (—  sepulcrum)  90,9. 
conducibilis  232,9;  conducibilius  8,12.  94,11. 
confabulari  :  in   aurem   sibi    populus  confabulatur 

24,15;   confabulatio   163,4;    confabulatus   161,25. 
confessor  69,13.  104,20. 
conflictatio  :   minacem    terrae    motuum    conflicta- 

tionem    104,12;    absquo    conflictatione    (=  sinc 

contradictione)  119,9. 
conformis  64,10. 
[confortare  :  ad    confortandam    fidem    vestram    R. 

325,39]. 
[confusibilis  P.  269,10.  283,12]. 
congregatio  115,12.  124,11.  151,26. 
coniecturaliter  142,12. 
conleprosus  94,11. 
conperegrinus  124  v.  28. 
conplatonicus  :  a  collegio   conplatonicorum  disso- 

ciabatur  62,13. 
conpotrix  32,12. 
conpunctorius  :  conpunctorii  salubritate   sermonis 

98,18  [cf  non  aedificatio  —  compuncti  sermonis 

apparet  F.  285,6];  compungere  99,27.  146,15  (con- 

puncto). 
conquadrare  23,8;  27,21;  45,13. 
consectaneus  (=  assectator)  1,9.  44,10. 113,18.  121,33. 
[consequenter  F.  286,5.  295,13]. 
consequus  121,33. 

consessus  prioribus,  congressus  aequalibus  82,19. 
consiliarius  5,10.  63,3. 
[consiliator  R.  333,33]. 
consiliosus  :  si  vero  personam  suam  tractatu  con- 

siliosiore  pensemus  115,28;  sicuti  es  in  his  quae 

deliberabuntur  consiliosissimus  1,3. 
consilium  :  privilegio  consiliorum  praefecturae  5,8 ; 

consiliis  suis  tribunalibusque  sociavit  85,12. 
consistorium  25,15;  C.  XXIII  216. 
[consolare  R.  315,18.  335,7;  consolari  343,17]. 
consolatorie  100,1. 
con.spicabilis  129,6. 
constellatio  :  constellatione   percontantis    inspecta 

142,2. 
consuetudinarius  118,2  [R.  346,25]. 


I 


ET  LOCUTIONUM. 


457 


con.sul    10,23.    15.2.    1.5,4.    1S,2(;.  20.7.  S(),21.  H3.2(;. 

90,10.  131,3.  131,.5.   C.    1I!I4.   1)8.   20G.    415.   .5;;;5. 

543.  V2.  6.  123.  300.  VII  8.  12.  GOl.  XXIV  90.  — 

consul  oi-dinarius  18,18.  —  ex  consule  18,20. 

consularis    8,17.    14,10.    14,2G.    18,27.    37.2. 

65,25.  89,15.  232,10. 
consulatus  14,14.  18.22.  18,29. 
consummatus  2,14.  8.21.  G8,18.  78.4.   104.27.  147,9; 
[ad   bonae    consummationi.s    metas    pervenit    F. 
289,19]. 
contestatiuncula  106,20. 

contra  legere  88,13  (volumen  . . .   de  supervacuis 
sententiis   eruderatum,    nec   semper  illo  contra 
legente.  qui  proniiserat  operam  suani). 
contrarietas  21,6.  62.20.  64,20.  130,5. 
contrastare  :  verebimur,  quod   causae  cursus  ulla 
contrastantum  derivatione  tenuetur  28,16;  sphae- 
ristarum  contrastantium  paria  31,12. 
contremescere  :  cum   mihi  rigor  censurae  tuac  sit 

contremescendus  159.26. 
contribulis  145,9.  152,3. 
controversialis  113,1.  141,12. 
coutroversari  52,5.  120,13. 
contumax  C.  IX  217. 
convasare  15,21.  106,3. 
conveniens  :  magnum    hoc  est  et  litterarum    viro 

convenientissimum  78,3. 
convenustare  101,22.  131,14. 

conversatio  :  modestissimae  conversationis  opiniouu 
generosior  46,16;    inlustris   in    utraque    conver- 
satione  prosapia  115,26;   [confusibilis  illa  prae- 
teritae  conversationis  historia  F.  283,13]. 
cordacitus  57,27. 
corollarium  106,3. 

corona  :  auctoritas  coronae  tuae  97,2;  de  minimis 
rebus    coronam    tuam    maximisque   consulerem 
111,33. 
corpulentia  :    vivum    et   circumlaticium    carcerem 
corpulentia  facit  26,14;   tacco  lumborum  corpu- 
lentiam  50,22;  musculis  similis  inter  ballaenarum 
corpulentiam  praegubernantibus  87,2:   quid  se- 
cundum  corpulentiam  in  homine  miramur  120,21 
cf.  corpulentus  132.8. 
[corruptibilis  F.  296,22]. 
cothurnatus  C.  XVIII  4. 

[crastino  R.  332,12;  secundo  crastino  R.  349,16J. 
crates  dentium  24,12. 
credito  diuturnius  127.18. 
crepulascens  hora  127,22. 

[criminosus  (=  facinorosus  cf  49,25)  P.  275,26]. 
criniger  C.  XII  3. 
crinisatus  C.  XXII 81. 
cruciaria  poena  132,29. 
crypticus  6,21. 
Ctesiphon  C.  XXIII  140. 

culmen  :  o  terque  quaterque  beatum  te,  de  cuius 
culmine  datur  amicis  laetitia  5,16;  cliens  cul- 
minis  tui  43,4;  perpetuo  durent  culraina  Per- 
petui  70v.  20;  ortu  culmina  Galliae  tenentes 
C.  XIV  22;  tantum  culminis  et  decus  stupendum 


C.   Wlll  220;  luhle   14,4.  20.1.'».  :59.10.  51,;}.  (;7.2. 
70v.  20.  103,15.  121,21.  124  v.  22.  C  1189.  V  117. 
('.  VII 463.  —  ad  culmina  mundi  C.  V  268. 
culmosus  C.  IX  75. 
culpabilis  58,2.  141,27. 
culpare  :  (jui  potui  taciturnitati»  hucu.-i^iuc  culpari 

145,8. 
cumbula  26,5. 
cunctim  131,10. 

cur  :  senatu  move,  cur  adipiscendae  dignitati  hcrc- 
ditariae  curis  pervigilibus  incumbam  4,29;  ut 
semper  intrinsecus  aestu  pudoris  excoquebatur. 
cur  sibi  Paeonius  anteferretur  19,8;  conimitti 
.  .  .  in  necessitudinis  iura  pronuntias,  cur  ...  a 
stilo  et  pugillaribus  diu  temperem  54,17;  <iui 
Petri  voce  damnavit  in  Simone  mago,  cur  opi- 
naretur  115,16;  quem  ...  feliciHsimum  appellas, 
propter  hoc  quippe,  cur  . . .  fuerit  evectus  usciue 
ad  imperium  36.24;  propter  quod  illum  ceteri 
quique  Frontonianorum  utpote  consectaneum 
aemulati,  cur  (cum  Mommsen)  veternosum  di- 
cendi  genus  imitaretur,  oratorum  simiam  (imi- 
tarentur  oratorum,  simiam  Ma»im«en)  nuncupa- 
verunt  1,8. 
[currere  :    debellare    curremus    quinque    sensuum 

passiones  F.  268,8]. 
curia  :  procedit  noster  ad  curiam  11,26;  tc  cxpctiit 
...  curia  plausu  C.  II  19;   ordo   omnis    regnum 
dederat,  plebs,  curia,  miles  C.  V  387. 
cursoria  :  Ticini    cursoriam    (sic    navigio    nomcn) 

escendi  6,21. 
cur.sus  :  ferarum   carnibus    abstinet,    cursibus    ad- 

quiescit  61,12. 
curulis  :  isset  per  avitas  tibi  stilus  noster  curulcs 
118,16;  eboratas  curules  1:34.23;  conscendit  puer 
cunilem  C.  II  208;  quos  quippe  curules  et  prae- 
fecturas  constat  debere  nepoti  C.  VII 158;  su- 
mendas  ad  curules  C  XXIII  309.  -  adhaerebam 
sellae  curuli  131,4. 
cyclas  8,18. 

[cynocauma  R.  309,23]. 
cyparissifer  C.  XXIII  417. 
damnabilis  74,6.  95,20. 
dare  :  intellegi  datur  gaudii  plus  te  . . .  assecuturum 

72,16;  [sicut  datis  intellegi  R.  308,26]. 
Darli  C.  1X54. 
datare  87,6. 

datims  pro  a  ciim  ablutivo  :  est  illis  dignus  agnosci 
2,13;  quibus  .  .  .  vigilabuntur  4,23;  cantatas 
nobis  Phaethontiadas  6,23;  Tityro  Mantuano 
suspirata  proximitas  7,4;  haec  mihi  exarabantur 
8,13;  cum  semper  domesticis  candidatis  distrin- 
geretur  14,19;  Arvernis  meis  desideraris  41,5; 
hic  saepe  Eulaliae  meae  legeris  C.  XXIV  95 
cf.  41,11.  45,23.  64,2.3.  112,12.  119,14.  119,31. 
124  V.  13.  16.  129,25.  C.  II  231.  461.  IX  259  aZ. 
de  :  2)ro  a  :  huiuscemodi  studium  de  affectu  in- 
teriore  proficiscitur  6,11  [cf.  R.  301,9];  [codicem, 
quem  de  fratre  meo  Leontio  me  recipere  iusse- 
ratis  R.  304,29]. 


SlDONIUS. 


58 


458 


INDEX  VERBORUM 


pro  ex  :  secundus  nobis  animoruni  nexus 
accessit  de  studiorum  parilitate  52,7 ;  etsi  adhuc 
aliquid  de  neglegentia  fetet.  iam  tanien  nihil 
de  superbia  tumet  G6,13;  ne  vester  aftectus  ... 
duceret  ut  gladius  impolitus  de  cui*ae  raritate 
robiginem  98.13;  [de  euius  pectore  quasi  de 
teniplo  suo  dominus  loquebatur  F.  277, '27]. 

2)W  gendiro  :  est  enim  hic  gurges  de  suto- 
ribus  fabuhirum  49,G;  desiderio  de  vobis  nieo 
satisfacere  118,5;  summa  homini  cura  de  litteris 
119,18;  de  urbibus  Aquitauicae  primae  solum 
0]ipidum  KK"^,9;  erat  sola  quae  tegeret  nebula  de 
pulvere  59,2G;  [debetis  fenus  de  thesauro  F, 
272,29], 

deambulacrum  24.21. 

[deaurare  :  verbo  tenus  homo  deauratus  est.  "dcus 
aurum  est  F.  265,28  cf.  F.  281,16], 

debhUerare  13,9,  106,26. 

decemviralis  :  supra  decemvii-ales  poutificalesque 
sententias  29,13:  iudicium  decemvirale  250,4, — 
decemviraliter  (=  distincte,  firariter)  131,14, 

decemviratus  C.  XXIII  449. 

decemviri  :  cum  accusatores  nuntios  a  decemviris 
opperirentur  11,27. 

decenne  bellum  C.  IX  124. 

decervicatus  :  quos  humari  nox  succincta  prohi- 
buerat  decei-vicatis  liquere  cadaveribus  42,20, 

decuiTere  :  transitire  qua  festivitate  decursa  8,20; 
duabus  dignitatibus  decursis  18,21;  decursarum 
actionum  similitudo  39,9;  decursorum  temporum 
praerogativa  54,22;  defert  volumen  et  prophe- 
tarum,  licet  me  absente  decursum  88,11;  in 
apostolica  sede  novem  iam  decursa  quinquennia 
95,1;  decursa  militia  105,11;  obrepsit  materia, 
qua  decursa  facile  dinosci  valet  282,4. 

decipulum  138,23  (codd.  praeter  L  decipulam). 

declamatiuncula  5,24. 

decocta  25,6. 

decoramentum  115,1. 

decretalis  :  ,\rvandum  publico  nomine  accusaturi 
cum  gestis  decretalibus  insequuntur  10,26;  quod 
mihi  paginae  decretalis  obUitu  pontificis  eligendi 
mandastis  arbitrium  113,26, 

deesse  :  cui  sentire  defuit  per  naturam  104,8. 

defaecabilis  7,16, 

defaecare  2,1, 158.13.  [F.  265,15].  fcf.  Salvian.  ep.  5,-5). 

[deforis  :  pericula  non  deforis  ingruentia  sed  intus 
concepta  F.  288,9,], 

defremere  64,25,  157,11. 

defrudare  :  ut  laudibus  eorum  nihil  ne  regni  quidem 
defrudet  invidia  2,16. 

defrustare  157,20. 

[deitas  F.  292,16  (lns)\. 

[deliciare  R.  342,19], 

delumbis  :  dictio  exossis  tenera  delumbis  148,4, 

deminutim  :  declamatiuncula  5,24;  clientuhi  24,22; 
versiculi  23,24.  33,12;  cenatiuncula  25,2;  aeta- 
tula  53,4 ;  sarcinula  59,19 ;  munusculum  78,8 ; 
aedicula91,5;  lucellum  100,19;  infantula  105,28; 
virguncula    105,29;    municipiolum  105,35;    con- 


testatiuncula  106,20;  mensula  122,7;  lepusculu.? 
132,12;  pisciculus  135,11;  botellus  140  v,  46; 
quaestiuncuhi  166,15;  silvula  C,  1X229;  cf.  ar- 
mariolum,  zothecula, 

[ecclesiola  R,  329,5;    hospitiolum   R,   307,3, 

312.5,  340.1:  igniculus  R.  299,13,  332,34;  ingeni- 
olum  R.  305,14;  hipilhis  R.  301,38;  litteruhie 
R.  307,22;  ovicula  R.  300,29;  paginula  R.  302,16; 
pauperculus  F.  267,7;  ramusculus  R.  302,34; 
scripturula  F.  285,5.  288,12]. 

dentatus  :  gladiorum  latera  dentata  42,7. 

[deploratio  R,  347,24]. 

depraedatio  100,14, 

depretiare  et  depretiari :  quasi  mercaturus  inspiccre 

pi-ensare,  depretiari  11,23;  neque  apud  te  litte- 

rariam  curam  turba  depretiet  imperitorum  35,10; 

nec  tempore  longo  depretiata  suas  turpant  fig- 

menta  figuras  C.  XXII  203. 
deputare   :    reliquum    mane    vegni    administrandi 

cura  sibi  deputat  3,9. 
dequeri  :   longum    tacere    nos    in    commune    de- 

questus  es  156,5. 
derivatio  :  non  verebimur,  quod  causae  istius  cursus 

ulla  contrastantura  derivatione  tenuetur  28,16, 
derogator  (=  vituperator)  49,10.  51,17,  126,12. 
[desertum  :  desertum  mei  ho.spitioli  R.  307,4;  deserti 

nostri  ineptias  R,  306,12]. 
desideratus  :   nec    ob    hoc    tamen    perdidi    in    to- 

tum    desideratissimam    flendi    occasionem   64,2. 

[S.  273,12].  —  [desiderantissimus  S,  273,27], 
[despector  terrenorum  F,  269,20]. 
despicabilis  33,26.  46,7.  59,10. 
detepescere  90,8. 

[detergat  R.  314,39;  detergit  R.  325,15]. 
detorrere  10,5. 
devenustare  12,24.  23,20.  114,8.  150,23  (cf  Auson. 

opusc.  XXVII  4,6). 
[devinctissimus    F.  266,38.   268,37,    269,2.   —    de- 

vinctio  vestra  R.  346,14]. 
diaeta  :  ex  hoc  triclinio  fit  in  diaetam  sive  cena- 

tiunculam  transitus  25,1. 
diastema  :  planeticorum  siderum  globum  in  diaste- 

mata  zodiaca  prosper  ortus  erexerat  142,6;  affir- 

mans  placidamPaphien  servare  diastemaquintum 

C,  XV  64;  mentionem  centri,  proportionis,  diaste- 

matum  232,9, 
dictare  (=  scribere,  couiponere  cf.  Mohr,  za  ApoU. 

Sid.  p.  8)  16,14.   30,3.    63,9,    68,2.    73,20,    91,23. 

106,20.    113,3.    113,12.   125,8.   130,10.20.   135,27. 

152.6.  153,1.  155,2. 

rarius  =  verba  librario  scribenda  clicere  :  10,27. 

12,9,    12,11.    21,13.  99,17.    157,20.    C.  II  83.   [R. 

315,24.  327,33]. 

semper  huiusce  maioribus  aut  humanum  aut 

divinum   dictare   (=  dicere)  ius  usui  fuit  115,28 

cf  C,  V562. 
dictatio  :  per    tanta  te  genera  narrandi    toto  la- 

tissimae  dictationis  campo  secutus  158,2. 
dictator  :  quae  de  titulis  dictatoris  invicti  scripta 

Patavinis  sunt  vohiminibus  167,29. 


j 


ET  LOCUTIONUM. 


459 


[dictatoris   ingeniuin    .  .  .  geinmni   iittoctuni 

R.  327,34]. 
difterre  :  nequeo    dittm*e    quin  70,10;    rodire   non 

distulit  99.2r> ;  peto  ut  non  diHenit  haljere  prin- 

cipium  107,20;   si  distulis.seni  prosequi  laudibus 

(luod  aboleri  tu  litteras  distulisti  127,2. 
diitibulare  42,G. 
dittulgurare  :  postes   chrysolithi  fulvus  dittulgurat 

ardor  C.  XI  20. 
digitum    tollere  :  hi    sunt,    quoruni    comparationi 

digitum  toUerent  Narcissus  cd.  82,14  (cf.  Murt. 

spect.  32,5). 
dignanter  r)9,3.  97,1.  [P.  27t).2].  —  [dignantissinius 

K.  349,23]. 
dignus  :  omnes  et  me  cui  et  illum  per  quem  scri- 

bere     debebas    indignum    arbitrabruitur    57,20; 

contra    dignus    qui    omnes    consoleris    infirmos 

94,5   et   aic   fei-e    semper   in   enuntiatis   relatiri.'^; 

digna  sunt  occupare  112,25;  illis  dignus  agnosci 

2,13;    dignus  numerari  98,4;  quia  dignus  es  ut 

talia   legas   69,11;    si  dignum  tu   quoque  putas 

ut  habeamus  84,9;  si  quid  istic  cognitu  dignum 

143,5  cf.   60.19;    digna   ])roLatu    148,8;    fabulam 

dignam  rehxtu  90,15. 
dioecesis  109,37.  170,10.  [K.  316,19]. 
discingere  :   si   inter  coram   positos   aequanimiter 

obiecta  discingitis  46,10. 
discordiosus  96,17. 
discretionem  gustandi  121.12;  [discretio  verborum 

R.  319,29]. 
discutere  :  quod  se   non  prius,   quam   discuterent, 

ulciscerentur  11,25. 
disertus  :  vir  disertissime  16,11. 
[disparare  :  a  vobis    disparatus    sum    corpore    1\. 

312,25;  346,11]. 
[dispendium  R.  345,16.  349,3]. 
[dispensatio  :  latissiniam    apostoli   dispensationem 

expedito  digessistis  alloquio  F.  265,14]. 
[dispono  :  corrigere   neglegentiam    meam    dispono 

T.  272,39]. 
disposite  :  aedificas  ut  qui  dispositissime  86,4. 
dispositio  44,20. 
disputatorie  158,1. 
dissimulare  (=  recusare)  :  dabis  veniam ,  quod  in- 

vitanti   tibi   in  piscationem  comes  venire  dissi- 

mulo  36,2. 
[dissuescere  :  donec  vis  longae  consuetudinis  sensim 

dissuescatur  F.  283,9]. 
distractus  C.  XVI  121.  —  (=  veiulita  cf.  Mohr  1. 1. 

p.  8)   97,10    [cf.  distractis   quae    habebat    uni- 

versis  R.  320,32  (=  venditis  omnibus  suis  320,31); 

a  pristina    peccatorum    captivitate   distracti  R. 

324,34  (=  absoluti) ;   quid  melius  sit  locare  vel 

administrare  vel  distrahere  propriam  portionem 

F.  266,18  cf.  31]. 
[distributor  R.  320,34]. 
[districte  :  culpas   nostras   in   nos   ipsi  districtius 

vindicemus  R.  325,27]. 
[districtio    (=  sevmtas)    P.  275,24.    F.  285,23.   R. 

348,10]. 


districtus  :   nunc     por     diurna    officia     districtus 

(destrictus  L,  distractus  MTCFl')  127,21. 
diu  :  diuque  est  quod  invicem  diligimus  ex  acquo 

108,23. 
divalis  :  sidus  divah*  j^arentis  C.  11482. 
diuturne  :  suspieor  diutnrnius  te  moraluruiii  3.S.15 

cf  127,18.  1;")7,26. 
doctiloquus  C.  XXII82.   XXIiMJ6. 
doctisonus  C.  XV  180. 
Dodonigi-na  :  per  rudes  adhuc  et  Dodonigenas  po- 

pulos  102,8. 
[doleo  c.  dat.  :  dolen   tani   aoorbo   rasui    vostro    1{. 

312,24 1. 
[dominari    passive  :   acuuntur    bruta,    donjinantiu- 

barbara  R.  301,21]. 
dominus  :  domine  imperator  19,15;    domine  frator 

38,10.  60,1.   123,8;    domine   .Solli    91,12;    dominc 

fili  149.2.  170,6;  domino  jtapa  saeiui  reluti  96.18; 

a  dominis  8in)plicio  et  ApoUinaro  64,18  cf  30,13. 

(107,18);    domine   maior   1,2.    20,13.   27,5.  44,20. 

54,17.  68,2.  129,2.  —  te,  dominum  meum,  53,16; 

domine    meus     61,24     [contra    mi    domine     R. 

306,26  cet.]. 
draco  :  hic  primum    ut   vostras   aquilas   provincia 

vidit,  desiit  hostiles  confestim  horrere  draconos 

C.  II  233  cf  C.  V  402.  —  ceu  draco  e  specu  87,2. 
draconigena  :  draconigenae    portas   non    clauserat 

hosti  C.  II  80. 
dubium  quod  cum  incl.  inde  quod. 
ducaliter  :  utpote   beluam   .suam    de   valle  Tarnis 

ducaliter  antece.ssurus  87,1;   quo   ferunt  nullum 

rem  militarem  ducalius  administrasse  130,9. 
ductilis  155,9. 
dulcare  80,19.  C.  II  106. 
[dulcedo  :  dulcedini  tuae  R.  .309,37;  saluto  duko- 

dinem  vestram  \{.  339,25]. 
dulciloquus  :   .saxa    et    robora    corneasquo    tiiiras 

moUit  dulciloqua  canorus  arte  139  v.  21. 
dulcisonus  :  dulcisonum  murmur  C.  VI  5. 
duplicator  :  de   sinistrarum   opinionum   duiilicato- 

ribus  49,7. 
dux  C.  VII  460;  dux  inclite  C.  VII 489.  .508;  Romao 

sum  te  duce  amicus,  principe  te  railes  C.  VII 511 ; 

dux   magne  C.  VII  .534;    dux   veterane  95,7.  — 

par  ducibus  antiquis  68,8;   facta  ducum,   pacta 

regnantum  73,7. 
eatenus  :  si  quis  cannen  prolixius  eatenus  duxerit 

esse  culpandum,    quod  epigrammatis  excesserit 

(fere  =  pi'opterea,  quod)  250,5. 
eboratus  :  eboi-atas  curules  134,22. 
ecclesiasticus  :  ecclesiastica  praedia   76,20.   [eccle- 

siasticos  viros  R.  323,12]. 
echoicus  141,9. 
econtra  C.  V200. 
ettari  C.  VII 489. 
efficax  :  vir  efficacissime  45,22. 
effigiare  :    Triptolemum    Graecia    effigiavit     ima- 

ginibus  102,7. 
effractor  155,19. 
egelidare  53,9. 


58^ 


460 


INDEX  VERBORUM 


egeries  :  quem  cotidie  tam  multiplicis  bybliothecae 

ventilata  lassat  egeries  l.'>0,6. 
elaqueare  135.12. 
[elicitor  R.  o01,37J. 
eliniinare  61.26.  110.12. 
[elinguis  R.  301.22.  302,41.  306.36]. 
eluminatus  {—  visn  privatus)  142.19. 
emeduUatus  130.25. 

eniicatim  :  emicatim  prosiliens  refugit  38,6. 
eminenter  :   non    eminentius    quam    municipaliter 

natus  17,11. 
endromitatus  22,16. 
enervis  :  ad  maiora  se  enervis  (c<7.  innervis)  animus 

attoUat  9,13. 
entbeus  :  rotat  enthea  thyrsum  Bassaris  C.  V496. 
60  (=  propterea)  :  quod  eo  congruit  ante  narrari, 

ne  vocabuhi  figurata  subditum  carmen  obscurent 

139.11  cf.  149,4  (eo  quod). 
epigrammatista  52,13  (epigrammista  codd.). 
episcopalis  63  v.  19.  110,16.  115,8. 
epistularis  :  in   quantum    epistularis    pagina  sinit 

2,12;  ignoscite  praeter  aequum  epistuhirem  for- 

mulam  porrigenti  106,10;  opus  epistulare  149,5; 

epistularis  stilus  169  v.  41.  [R.  304,12.  313,15]. 
epitaphista  15,16. 

equimulga  :  ad  equimulgas  Gelonos  53,7. 
equitare  :  intransitive  gestatio  non  sufficit  equita- 

turo    30,15;    transitiix    Scythiae    vagis    equitate 

catervis  Hister  C.  VII 43;  fluxis  equitata  Bactra 

Parthis  C.  XXIII  249. 
equus  jjassi/M  legitur ;  loco  eius  invenis  cornipes  C. 

II  265.  XXIII 403;  sonipes  C.  II 263;  veredus  6,15. 

140  V.  30;  [caballus  R.  338,22]. 
ei'gastularis  :  in  tenebris  ergastularibus  116,10. 
erotundatus  :  structura  modis  omnibus  erotundata 

155,7. 
erroneus  :  erroneus  aut  fortuitus  aifectus  85,26. 
eruderare  :  aures  opportunitate  salsi  sermonis  eru- 

derat   83,13;    de    supervacuis   sententiis    erude- 

ratum  88,12. 
esse  :   cemere   erat   42,3   cf.   Woelfflin  in  'Archiv 

fiir  lat.  Lexikogr.'  rol.  11  p.  1.36. 
esse  omissiim  12.8.    12.18.   14,6.   14,7.    20,5.    22,22. 

23.1.  45,7.   57,17.  61,2 -sg.   72,6.   73,4.  73,12.  75,4. 

78,9.  89,25  et  sic  saepe. 
essentia  233,8.  C.  XV  102. 
estunes  16,5.  98,19. 
esuritio  33,1. 
esus  7,12.  128,19. 
et :  vix  quodcumque  vestibulum  intratum,  et  ecce 

hac  sphaeristarum  contrastantium  paria  . . .  dupli- 

cabantur  31,12;    Epiphanius    noster  vix    supra- 

scripta  paraverat,  et  nuntiatum  est . . .  91,20.  — 
nihil  iudicio  meo  minor  e.st  qui   in  super- 

veniente  simili  necessitate  non  divinat  et  sub- 

venit  102,16. 
ethicus  :  ethicam    dictionem    variabat   141,11.  — 

ethos  C.  XV  101. 
etsi  cum  amiunetivo  :   43,17.    66,13.    97,6.    109,9. 

154,10.  161,6.  C.  XIII.  XXIII  509. 


evangelista  115,23. 

evectio  :  evectionem  refundunt  92,22. 

eventihxre  :  post  imperii  utriusque  opes  eventilatas 

13,22 ;  per  eventilata  disciplinarum  philosophiae 

membra  55,10;    scrinia  Arverna   petis  eventilari 

126,4. 
evocatorius :  si  epistulam  spei-nis  evocatoriam  144,3 

(cf.  Jo)-(kmis  Get.  57). 
euphonia  81,1. 
Euphratis  :  maestam  Persida  ripa  Euphratide  vix 

putat  tuendam  137  v.  51. 
Euripldes  C.  IX  234.  XXIII  127. 
exacerbescere  114,15. 
exacte  :   ut  exacte   perorantibus  mos   est   112,28; 

pascis  ut  qn\  exactissime  86,4;  si  quidem  nullum 

hoc  exactius  compertum  habere  censuerim  244,7. 
examinatio  :  tuae  examinationi  commisi  1,12. 
exaratio  G.  1X334. 
excrementum  :   inter     excrementa     costarum     3,2 

{cf.  excrescere  56,7). 
excubialis  133,16. 
[excurare  :  nostram  excurat  paterna  sedulitate  ru- 

biginem  F.  282,16]. 
excursus  C.  II  277;  cf  25,12. 
exemplatus  :  furtum  exemplati  libelli  67,18. 
exertare  :  dum   sese  adversus   eum,   quem   contra 

loquitur,  exertat  55,21. 
exigere  c.  acc.  c.  inf.  :  ne  nimis  exigas  verecundiam 

meam  . . .  devenustari  150,22. 
exorbitare  :  transitive  animum  tuum  a  tramite  com- 

munium    gaudiorum    vicinae    obsidionis    teri*or 

exorbitat   'S^,Q;    intransitive    vereor    huiusmodi 

(hominem)   a  catholicae  fidei  regulis  exorbita- 

turum  142,28;  a  regula  Sallustiani  tramitis  de- 

tortus  exorbitat  156,13. 
exoticus  :  quid  sidera  zodiaci   obliqua,   quid   pla- 

netarum  vaga,  quid   exotici   sparsa  praevaleant 

244,8. 
ex  puero  :  adulescens  atque  adhuc  nuper  ex  puero 

131,1. 
exsors  :  conflictui  huic  facies  exsortein  144,23. 
exsudare  58,21. 
[exterminium  R.  344,38]. 
extremitas  :  ab  extremitate  mea  150,11. 
extemporaliter  166,22. 
fabrefactus  :    ut    suspicientum   visui    fiibrefactum 

lacunar  aperiret  23,17. 
fabrica  :  septima  quae   mundo   fabrica    mira   fuit 

70v.  14;   [fabricae   turris   illius,  quam  dominus 

in  evangelio  construi  pi-aecepit,  strenuus  aedi- 

ficator  insistas  R.  321,1]. 
fabricatus  :   hoc    fabricatu    Daedalus    noster    ami- 

citiarum  culmen  aedificat  51,2. 
fabula  :  habetis  historiam  iuvenis  eximii,  fabulam 

Milesiae  vel  Atticae  parem  106,9. 
facere  :  ut  me  faceret  po,stulare  43,18;   nos  redire 

faciatis  100,10;  princeps  faciet  iuvenescere  maior, 

quam  pueri  fecere  senem  C.  VII 597;  facis  tacere 

C.  XXlIlll;   fecit  ease  obsecrationem  vestram 

vobis  .saluti  104,15;  onera  ...  raptim   faciet  of- 


ET  LOCUTIONUM. 


4GI 


feiTi  16,8;  qucm  cognosci  .  . .  fecerat  17,12;  quaui 

pronuntiari    .  .  .    arrogantia    facit   33,26;    facit 

ambigi  49,25;  te  . . .  admitti  faciet  G.  XXIV  94; 

[gaudere  nos   faciati.s   F.  269,31    adde  K.  304,15. 

309,33.    312,6.  343,30.   346.21.    348,35.  350,4]   c/". 

Thidmann  in  'ArcJiir  fiir  hit.  Ijexikogr.'  rol.  III 

p.  177 sq. 
facetiari  (=  facete  dicere)  49,5. 
facinorosus  49,25. 
[lactor  F.  267.34.  298,9]. 
factura  :  fuit  morum   factui-a  quae  taceret  116,22 

adde    C.   XV  109.  [F.  279.19.    298,8.    K.  307,40. 

338,24]. 
factus  :  qui    modo    invidiam ,    modo    ignorantiam 

suam  factae  severitatis  velamine  tegant  168,4. 
faeculentia  :  faeculentiae  par  cloacali  49,21. 
falco  81,3  {cf  accipiter  41,13.  61,5). 
[falsator  P.  276,16.  -  falsitas  K.  306,4]. 
familiarescei-e  105,22. 
famulatrix  :  lusit  venturas  ftimulatrix  penna  coronas 

C.  II 128. 
famulatus  :  ita   ut  ministeriorum   sese  non   impe- 

diente  famulatu  tot  po.s.sit  recipere  sellas  23,15. 
famulicius  :  sumptu  famulicio  instructus  9,3. 
fascinum  :  nisi  quid  tu  fascinum  verere  22,23. 
fascis  5,12.  12,17.  17,20.  36.24.  63  v.  19.  84,20.  92,26. 

131,8. 131,20.  C.  III.  V6.  V119.  VII8.  XIII29a7. 
fastigare  44,17.  115,13. 
fasti  131,6.  134,23. 
fastigatus  :  ad    arcem    fastigatissimae    felicitatis 

evectus  27,22;  fastigatissimae  caritatis  145,3;  duo 

fastigatissimi  consulares  14,10;  diademate  crinem 

fastigatus  C.  II  5. 
fatigare  96,5.  141,24;  fatigationes  13,5;  fatigatorius 

90.13. 
fauce  retecta  C.  V  23. 
felicitas  :  Metaurus ,  cuius  ita  in  longum  felicitas 

uno  die  parta  pomgitur  7,21. 
fenestra  :  quaedam  spei  nostrae  libertatis  fenestra 

resplendet  86,21. 
[feria  :  crastino ,  quod  erit  quarta  feria  R.  332,12 ; 

tertia  feria  R.  349,16]. 
feriari  :  aniraus  tandem  feriaturus  161,7. 
ferocire  15,23. 
fescennina  :  quatinus   in  votis  tuis  philosophi  fes- 

cennina  cantarem  232,3. 
Fescenninicola  :  quid  me  parare  cannen  Fescenni- 

nicolae  iubes  Diones  C.  XII 2. 
festinus  :  civitatem  festinus  invise  30,6. 
fetare  :  intransitive  etsi  adhuc  aliquid  de  neglegen- 

tia  fetet,  iam  tamen  nihil  de  superbia  tumet  66,13. 
[fiducialiter  R.  341.17]. 
[figura  :  haec  omnia  secundum  apostolum  in  figura 

nostri  facta  sunt  R.  324,29]. 
figuraliter  146,25.  —  figuratius  83,25. 
Fllocteta  C.  IX  156. 
finalis  :  corpulentiam  per  spatia  quamvis  porrecta 

finalem   120,21;   stringi  spatiis   finalibus  145,25. 
flagellum  :  aurium  ligulae  crinium  superiacentium 

flagellis    operiuntur  2,21;    unda   fracto   flagello 


spargit  lentatum  per   eulmina  tota  vaporem  C. 

XXII  190. 
flammigena  C.  XIII  9. 

Ilamonium  :  invident  flamonia  municipibus  82,17. 
flucticola  C.  XI. 
foederarc  :   tpiia    fidelibus    animis    foederabuntur 

153,17. 
foederatus  :  student  litteris  foederati  13,17;  inter 

tumultus     militum     popularium     foederatorum 

37,17;  natione  foederatorum  Komanas  vires  ad- 

ministrante  45,26;  (foedere  iunctus  C.  II 18). 
focdifragus  98,11. 
foedus  stipendiale   Parthi  j>etunt   a    Vi.tioothis  VM 

v.  47;  foederum  veritiis  86,20;  foedera  regum  C. 

VII 214. 
fomes  :  mons  inferiores  sibi  colles  taniquam  gemino 

fomite  ert'undit23,2;  fomitibusabiunctisunam  um- 

bram  non  una  radice  conficiunt  25,2(5;  dc  cuius 

licet  internodiorum    fomitibus   crumpens  aream 

pectoris  texat  curvatura  costarum  50,20;  ipsius 

factionis  fomes  incentor  antesignanus  142,24. 
fontanus  :  fontano  frigore  32,21. 
foraminatus  :   per    parietem     foraminatum     23,9; 

caesim  atque  punctim  foraminatos  circulos  lori- 

carum  42.8. 
forinsecus  3,6.  14,20.  39,9. 
fornicare  :  pontes  quos  antiquitas  crypticis  arcubus 

fornicavit  6,21;   paries    utriraque   senis    cryptis 

carceribusque  foi-nicatus  C.  XXIII  318. 
forare  :  iaculo  forante  cruor  exit  164  v.  26. 
forceps  :  barba  raersis  ad   cutem  secta  forcipibus 

65,9;   rupit  odoratam   redolenti   forcipe  barbam 

C.  XV  184. 
forraata  (=  canonicae  litterae) :  agnoscitis  profecturo 

civi  me  epistulara,   clerico    debuisse   formatam 

99,21  cf.  104,31. 
fo.ssiIis  :  humus  fossilis  161.21. 
fractor  :  fractor  ferularum  49,23. 
fragrans  :   caritatis    castitatisque  fragrantissimum 

(flagrantissimura  codd.)  incensum  turibulis  cordis 

adoletis  146,10. 
fraternitas  :  mihi  fraternitatique  istic  sitae  pagina 

tua  veluti  polo  lapsa  reputabitur  1(X),23;  [fratcr- 

nitas  tua  F.  290,1]. 
frequens  consul  C.  II  8 ;  f.  elefantem  C.  II  374. 
frequentativa  :  cf.  dictare,  exertare,  motare,  prensi- 

tare,  reptare. 
frequentator  14,27. 
fringultire  113,8.  150,17. 
fritillus  31,14. 
frivolus  :  hic  blandus  nunc  quaedam  frivola,  nunc 

ludo  apta  virgineo  scruta  donabat  105,'28. 
fruticare  :  cui  vertice  ab  uno  cemas  ramosis  palmas 

fruticare  lacertis   C.  XV  29.  cuncta  virgulta  . . . 

fruticaverant  7,3. 
fuat  26,10.  128,22.  154,21. 
fucare :  abrupta  purpurea  genuino  lucata  conchylio 

sparsum  mihi  saxa  furfurem   raentiuntur  24.2 ; 

orania  occurrunt  levia  varia  fucata  107,28;  reco- 

quente  quas  aeno  Meliboea  fucat  unda  l(i4v.  17; 


462 


INDEX  VERBORUM 


scopulos  iaculabile  fulgur  fucat  C.  V  51 ;  serica 
Sidonius  fucabat  stauiina  murex  C.  XV  128. 

fuliginosus  38,10. 

fulmentum  :  porticus  fulmentis  Aquitanicis  superba 
34  V.  17. 

functio  :  quamvis  oircunnectorum  reguui  tributarias 
functiones  reginae  Sabaitis  gaza  cumulaverit 
llG.lJt;  [diurnas  et  nocturnas  oxigas  functionos 
F.  282.3G]. 

fundamentaliter  45,27. 

fundare  :  amoris  studuimus  fundaro  principiuni 
80,10. 

furire  :  amplius  ut  furiat  C.  XXII  95. 

fusilis  :  fusilis  euripus  propter  C.  XXII  208. 

ftiturKm  passiri  pro  geruudiro  :  es  in  his  quae  deli- 
berabuntur  (—  dclibcriDKla  sunt)  consiliosissimus 
1.3  cf.  3,12.  13.  4,23;  fortasse  item  38,20.  56,12. 
109,20.  117.20.  —  fiduri  actiri  forma  periphrastica 
pro  fiit.  simplici :  lecturus  es  233.8 ;  [factura  est 
F.  284.11 ;  dicturi  sumus  R.  322.39  cf  327.1G.  17. 18. 
332,1.2]. 

garritus  :  stringere  frena  garritui  131,26. 

givudere  :  gaudebimus,  si  j)recatu  tuo  levare  vale- 
amus  95,25. 

gelasianus  {—  scurra)  C.  XXIII  301. 

gemma  :  Hesperius,  gemma  amicorum  litterarum- 
que  72,19  cf  56,8.' 

ge)i€tii'us  plur.  adiectivoi-um  participioruinque ,  quae 
dejiinunt  in  ns,  syllaha  um  terminatur  rehiti  pru- 
dentum  121,27;  innocentum  95,16.  —  absentum 
101,16.  120.17;  praesentum  101,17.  109,18.  109,35. 
161,5;  aemulantum  151,16;  circunilatrantum 
(-ium  F)  75,19;  comitantum  (-ium  F)  70,16; 
conantum  114,7;  desiderantum  (-ium  F)  71,20; 
dormitantum  (-ium  F)  109,5;  gratulantum  42,12; 
impugnantum  43,8;  iudicantum  (-cium  F)  150,21; 
mirantum  63  v.  2;  peregrinantum  (-ium  F)  98,6; 
perorantum  (-ium  F)  96.29;  propugnantum  43,8; 
redundantum  50,6;  regnantum  73,7;  viantum 
54,19.  97,19;  contra  contrastantium  31,12  {at 
contrastantum  (-ium  T)  28,16  cf.  stantum  90,26); 
circumstantium  115,8;  conflictantium  117,19; 
disputantium  (-um  T)  113,18;  exspectantium 
92,28;  palpitantium  22,4;  [salutantum  F.  282,36; 
laborantum  F.  283,1;  supplicantum  R.  347,11]. 

carentum  64,6;  dolentum  C.  VII 531;  indi- 
gentum  (-ium  TF)  101,12;  intuentum  (-ium  I^') 
129,4;  studentum  (-cium  i^)  167,28;  co»^j-a  dissi- 
dentium  86,15;  superiacentium  2,21. 

inruentum  (in-uentum  MTCFPj  42,12 ;  super- 
labentum  (-ium  3tF)  42,27;  dirigentum  (-ium 
MCP)  45,11;  computrescentum  (-ium  FP)  50,5; 
consequentum  (-ium  1\  sequentium  F)  66,22; 
prosequentum  69,6;  expetentum  92,28;  morien- 
tum  (-ium  F)  109,34  [cf  R.  314,33];  conque- 
rentum  114,12;  eloquentum  232,7;  sequentum 
C.  XXIII  381;  [largientum  R.  329,10]. 
genetirus pAur.  III  decl.  :  adulescentum  5,23;  clien- 
tum  69,5;  infantum  C.  II  37.  246;  laudium  C. 
XX1II31  {contra  laudum  15,21.  C.  VII  158). 


genetinis  qualitatis  attrihuto  non  addito  :  adhuc  ro- 

gabam,  cum  ropente  vir  caritatis  flere  granditer 

coepit  non  moram  dobiti  sed  periculum  debitoris 

75,23. 
genctirus  sui  positus  pro  adieclivo  suus  :  reliquo  sui 

tractu  36,21;  quae  viruni  ut  scorpius  ultima  sui 

parte    percussit    37,19;    [cf    F.   267,12.    295,31. 

296,10.  R.  302,37.  306,14]. 

tui  jfwo  tuus  :  dilectio  tui  41,5;    olectionem 

tui  92,18. 
genitura  =  genesis  :   quasi    sanguinaria    geniturae 

schema  patuisset  142,4. 
gens  :   2,20.   3,12.    43,7.   73,6.   81,1.   98,11.   109,25. 

127,8.  128,8.  157,10.   169  v.  44.  C.  II 40.  240.  245. 

265.  269.  V  329.  364.  485.  567.  VII  88.  310  (cre- 

dent  hoc  umquam  gentes  populique  futuri).  592. 
{=  stirps)  C.  VII 156.  529.  542.    XI  53. 
convenere  etiam   caelum    virtute  tenentes : 

Castor  equo  . . .  gente  Quirinus  C.  VII 36 ;  iaciens 

primae    cur   moenia    genti    (de  populo   Bomano 

dktum)   ominibus  iam  celsa  fui  C.  VII 56 ;    Ro- 

manae  columen  salusque  gentis  C.  XXIII  71, 
imdique   gentium    41,14;    ubinam    gentium 

133,19. 

gentilicius  :  perorandi  . . .  flumen,  cj^uod  non 

solum  gentilicium  sed  domesticum  tibi  128,5. 
gentilis :  fabularum  figmenta  gentilium  102,5 

[cf  ecclesiae  ex  gentibus  congregandae  R.  337,13]. 
geometra  63  v.  9. 
gerere  (=  agere  cf  75,12.  135,17)  :  spernis  amicura 

plus  cjuam  Romanum  gerere  C.  VII  225. 
[germanitas  in  allocutione  veluti :  germanitati  tuae 

R.  307,21  cf  311,8.  334,14.  343,14.  348,4]. 
gerulus  vide  tabellarius. 
gerundivum  pi'o  futuro  passivi :  quorum  quamlibet 

interemptorum  credamus    absolvendas   (=  abso- 

hitum   iri)  animas,   punitas  tamen   scimus   esse 

personas  146,8  adde  20,10.  36,11.  70,3.  92,5.  96,23. 

129,18.    156,1.  [F.  276,31.    R.  314,11.  315,19]   cf. 

indicem  Caroli  Halm  ad  Salvianum  p.  174. 
Geryone  C.  XIII 13  {contra  Geryonem  C.  XIII 19). 
gestatio  :  domicilia  vicina,   quibus   interiecta  ge- 

statio  peditem  lassat  30,14. 
gestatorius  :    licet  tu    ...   gestatorias   (i.  e.  sellas) 

bratteatas  . . .  recolas  134,23. 
glacies  :   in    summis    cumulis    nivium    crustisciue 

glacierum  58,22  (cf   Verg.  G.  4,517). 
gladiatura  C.  II 238. 
gloi'iabundus  154,22. 
gorytus  C.  XI  56  (corytus  Leo). 
gradatio  e.  g.  contra  is,  aggrederis,  superas,  includis 

C.  II  273  cf  3,20.  87,25. 
grammaticalis  :  grammaticales  pluteos  31,15;  gram- 

maticales  figurae  112,27;  quicquid  grammaticalis 

palaestrae  est  C.  XXIII  212. 
granditer  25,9.  43,5.  45,26.  49,5.  63,2.  68,12.  75,23. 

81,17.   89,12.   99,6.  105,11.   107.17.  131,23.  138,2. 

151,3.  156,8.  232,2. 
gratanter  96,3.  [R.  349,8]. 
gratatorius  :  gratatoriis  apicibus  inscripsi  89,8. 


I 


ET  LOCUTIONUM. 


463 


gratiose  88,7  (cf.  Big.  -jr,,  7,  7,  2). 

grave  :  at  tuba  terrisono  strepuit  grave  rauca  Ira- 

gore  C.  V  408. 
gressus  :  quis  aequali  vestigia  tua  gressu  sequatur 

159.2. 
gryps  :    nunc    atles,    o    Paean,    luuro   cui   grjpas 
obuncos  docta   lupata   ligant   C.  II 307;    grypas 
et  ipse  tenet  C.  XXII  G7. 
gyrnnas  C.  V  162. 
gyninasiarchus  :  quoruui   .  .  luctas   .  .  .   gymnasi- 

arcliorum  virga  tlissolvit  23,23. 
habitaculuin  :  iam    caelestibus    supernisque    prae- 

ludis  habitaculis  77,1. 
hac  ...  hac  ...  hac  31,12. 
haeresiarcha  109,35.  158,28. 
haeresis  108,28.  —  haereticus  101,25.  109,25. 
haesitabundus  2,3. 
haesitator  :  ut  me  eius  edendi  diutius  habere  non 

possis  haesitatorem  164,2. 
harilaus  :    ut  . . .  quasi    de   harilao    (sic  LT^,   hi- 
lario  T-MCFP)   vetere  novus   falco   prorumpas 
81,2. 
haud  —  vel  (=  ne  —  quideia)  :  Ac   primum  Domiti 
larem    severi    intrabis    trepidantibus    Camenis : 
tam   censorius  haud   fuit   vel  ille,   quem  risisso 
semel  ferunt  in  aevo  C.  XXIV  12. 
hebdomada  :  per  hebdomadam  duplicem  12,22  (cf. 
Auson.  ojyusc.  XXI 1,  22);  hebdoinas  :  hebdomadis 
exactae    spatia    32,29  (cl\  Auson.  opuse.  XVIII 
2, 307). 
hebdomadalis  :  festis  hebdomadalibus  152,9. 
hecatombion  C.  1X203. 

hederatus  :  in  castris  hederate  laureatis  C.  IX  295 
(hedera  ter  laureatus  TCF,  hedera  ter  aureatus 
vulgo). 
helciarius  :  curvorum  chorus  helciariorum  34  v.  25 

(cf.  Martiulis  4,  64,  22). 
hemicyclium   :    excepto    solii    capacis    hemicyclio 

23.8. 
heptateuchus  :   librum    hic    ipse    deportat    hepta- 

teuchi  88,10. 
herbidus  :  herbida  crusta  34  v.  14. 
herbosus  :  marmoris  herbosi  radians  ordo  C.  V  39. 
heremitis  :  in  medio   plebis  heremitidis  146,5;   de 
palaestra     congregationis     heremitidis     151,26; 
[contra  institutionem  eremiticam  (heremiticam  G-) 
F.  266,21]. 
herma  :  illum  ipsum  hermam  stolidissimum  venire 

ante  oculos  meos  arcuerim  64,21. 
hic  sensu  tempwali  :  hic  imperator  ad  me  cervice 
conversa  :  'audio',  ait,  'comes  Sidoni ,  quod  sa- 
tiram  scribas'  19,11  [cf.  R.  321,15:'^]. 
hinc  sensii,  locali  :  Paeonius  hinc  propter  atque 
hinc  Atheuius  18,22;  hinc  aquarum  surgit  cella 
coctilium  23,7;  cum  sese  hinc  salsum  portis 
pelagus  impingeret ,  hinc  .  .  .  ipse  .  .  .  lapsus 
umoris  sordidaretur  7,12;  nam  similis  scientiae 
viri,  hinc  Augustinus  hinc  Varro,  hinc  Horatius 
hinc  Prudentius  lectitabantur  31,19;  hinc  agger 


sonat,  hinc  Arar  resultat.  hinc  sese  \ieCies  atque 
cques  reliectit  34v.  22;  gfntium  concitatarum 
procella,  cuius  immanis  hinc  et  hinc  turbo  tunc 
inhorruerat  157,11. 

setisn  tem]m'ali :  hinc  cetera  Fiaininiac  oppida 
statim,  ut  ingrediebar,  egressus  ...  transniisi 
7.22;  hinc  iam  spectiibis  25,9;  cum  ...  hinc 
suffita  ...  cenutio  spargeret  37,31. 

/ire  =  (le  eo  (cf.  indicem  Caroli  Jlabn  lul 
Salriwiiim  s.  r.  hinc  2>-  ^W  •  *l"i'^  eniui  hinc 
congruentius  dixcrim,  cum  piscis  pisce  decipiturV 
25,12;  sed  tamen  hinc  vel  maxume  .  . .  este  securi 
47.5;  sed  quid  hinc  aniplius?  69,21;  si  quid  hinc 
tibi  tuisque  susjiicionis  incutitur,  raptim  doce 
81,22;  noverit  ...  niliil  omnino  se  ...  Latiari 
lingua  hinc  posse  di.sserere  233,4. 

=  cx  hoc :  et  hinc  saepe  caritas  in  patruelibus 
maior52,5;  quam  sibi  hinc  patres  nostri  gratu- 
labanturl  52,15;  sed  nec  hinc  minus  lubrica  et 
levis  155,7;  cognosco  vestrae  partis  hinc  studium 
156,6. 

hinc    (juod   :    daturus    hinc    venium    (cf.    C. 
XXIV  78),   quod  brevitatem   silji  debitam  paulo 
scrupulosior  epistula  excessit  26,28  cf.  57,4.  62,22. 
75,18.    75,32.   79,20.   C.  V324;    hinc   quia  103,4; 
hinc  est  quod  126,4.  14.5,25.  162,26. 
hii)i)odromus  :  etsi  non  hippodromus,  saltim  crypto- 
porticus    vocital)itur    24.20   (hypodromus    T,   cf. 
in-uef.). 
hirrire  106,28.  —  hirritus  171  v.  10. 
hirundineus  :   usque    ad    adventum    hirundincum 

38,18. 
[hisdem  P.  276,12.  K.  332,5]. 
historialis  :  patriarchae    loseph    historialem    dili- 

gentiam  comparemus  102,13. 
[homo  {=serrus)  Tl.  336,29.345,29.34.  346,1.  350,11. 

350,21]. 
honoratus  :  iam   togam    honoratus    deponit   8,18; 
computatur  honorato  maximo  mininms  religiosus 
119,10;  maior  honoratis  C.  V  121. 
horoscopium  55,17. 

huc  .  .  .  huc  :  pariter  huc  iustis  praemia  propo- 
sita  contemplans,  huc,  nisi  faceret  ad  Christum 
de  circumcisione  transfugium ,  praevidens  sesc 
per  alterna  saecula  aequiterna  supplicia  pas- 
surum  145,12  (hinc  .  .  .  hinc  codd.  irraeter  L 
foiiasse  rede  cf.  exempla  s.  v.  hinc  congesta). 
hucusque  59,8.  145,8. 
humanus  :  inter  agros  amoenissimos  humanissimos 

dominos  tempus  exegi  30,12. 
humiliare  :  ipse   ille  meus  amicus  humiliari  20,8 ; 

cervicum  humiliatarum  88,3. 
[humilitas  :  humilitatis  meae  Caes.  274,31.  li.  321,23. 

348,0  cf  pusillitas  nostra  R.  299,22]. 
hydraulicus  :  organa  hydraulica  sonant  4,19. 
hydrops  156,26. 
hyperbolicus  :  quod  nec   per  scaturrigines  hyper- 

bolicas  intumescit  55,13. 
hypoci'isis  146,23. 


464 


INDEX  VERBORUM 


quae  teuiere  ingressis  veras 
.    imaginabuntur   24,12.     [cf. 


hypodrouius  v.  hippodrouius. 

iactitabundus  51,7. 

iaculabilis  :   impulsum    quatit    iaculabilis    insula 

caelum    C.   XV  26;    scopulos    iaoulabilo    fulguv 

tiioat  C.  V50. 
ieiunare  :  ieiunat,  quotiens  non  vocatur  4i),17;  si 

euni    qui  pascendo    ieiunet ,    vanitatis   arguitur 

114."23;   ieiunandum  alternis  putas  122.10;  ioiu- 

nantis  linguae  150,1G. 
ignitus  :  morsum  dentis  igniti  impresserat  17,2. 
ilicet  6,11.   14,27.  31.11.  38,18.   00,3.  73,18.  93,10. 

102.24:   secnmh  loco  15,20.  130,1;   significat  {c.f. 

Mohr,   Zu   ApoU.   Siilon.  p.  10)   so  —  denn,  gut 

ihnn,  1'urz. 
ilicetum  C.  IX  183. 
iUapsus  :   repentino    procellarum    pastus     illapsu 

167.13. 
imaginari  :  fistulae, 

dentium    crates    . 

F.  269.13]. 
imaginarie :  imaginarie  effingimus  ejngrammata  33,27. 
imbricare  :  cum  dorsa    cristai-um   tegulis  interia- 

centibus  imbricarentur  23,14. 
[impassibilis  F.  293.15]. 
imperator    10,3.    19,11.   19,15.    19,23.    20,6.    36,22. 

84.18.  89.2.  164,7.  C.   XXIII 95.   228.   423;   cum 

Graeco  imperatore  11,1  cf.  induperator. 
imperium  13.22.  36,24.  37.21.  C.  II  33.  34.  103.  211. 

348.    V2.  141.  298.  312.    VII  451.  541.  558.  574. 

601.  Xin28. 
impetere  (=  accusare):  edacitatis  impetitur  114.22. 
implagare  :  in  retia  sua  praecipites  implagabuntur 

158,31. 
implicatura  158,30. 
imputatio  :  sed  et  ille  imputationem  meam  prae- 

textu  frequentatae  suburbanitatis  eludit  122,18. 
[inaccessibiHs  F.  295,25]. 

inadibilis  :  lacus  vestigio  inspectoris  inadibilis  26,4. 
inaggeratus  :  tellurem  inaggeratam  48  v.  5. 
inca.s.sum   C.  V273.  VII 14.  331.  1X233  cf  frustra 

C.  II  282. 
incautus  :  incautissimus,  quia  credulus  141,3. 
incentivum  95,23;  incentor  142,24.  [R.  323,1]. 
incessanter  (=  continenter)   141,25.   [S.  273,16.  R. 

327,25.  346,18].  —  [incessabiliter  R.  342,23]. 
incidere  :   quicquid   illud   est,    quod    te    retentat. 

incide  22,3  cf.  87,9. 
[incipientia  R.  341.18]. 
inciviliter  :  natione    foederatorum   inciviliter    Ro- 

manas  vires  administrante  ^b,21. 
incohativa  :  cf.  acescere,  detepescere,  exacerbescere, 

indolescere,  insordescere,  refrondescere,  repuera- 

scere,  vilescere. 
incomparabiliter  97,5. 
[incomprehensibilis  F.  298,6]. 
inconciliare    (=  turhare)  :  ea  eveniunt ,   di;  quibus 

loci  mei   aut    ordinis   horainem    constat  incon- 

ciliari  46,5. 
inconcussus  :  amicitiae   iura    inconcussa   custodias 

53.11. 


[incorporare  F.  297,32]. 

increpative :  non  increpative  sed  consolatorie  coiu- 

pellare  100,1. 
increpatorius  :  nihil  minantur  increpatorium  155,17. 
incurrere  :  amicitias  ciuoque  genere  incursas  11,7; 

de  scmpulo  inoursae  ambiguitatis  exjDedias  112,6; 

a  vinculo  incursi  angoris  135,12. 
incursax  :  esset  contra  incursaces  Massagetas  pro- 

ficiscendum  143,21. 
incutere  :  variis  incussa  procellis  C.  VII  215. 
indages  :  usque    in    extimos    terminos   Galliarum 

caritatis  indage  (=  indagatione)  porrecta  101,12. 
inde  :  quattuor    haec    primum    pisces    nox    insuit 

hamis;   inde  {=  eorum)   duos   tenui,  tu  quoque 

sume  duos  C.  XXI  2. 
indefessim  (=  assidue)  41,2. 
indesinenter   13,12.  42,27.  62,11.  101,20.    [R.  300,2. 

341,16]. 
indicativus    in    interrogatione    indirecta    coniunctici 

locum  iisiirpans  :  velim  dicas,  unde  subito  hau- 

serunt    pectora    tua    euphoniam   gentis    alienae 

80,28;   videtis,  ut  Catullinus   deperit  risu  17,4; 

facile  coniecto,  quo  stupore  ferietur  59,3;  videre 

mihi  videor,   ut   .  . .    nova    erunt,   omnia  59,5; 

[audi,    c[uomodo   explicant  F.  286,14;    nesciunt, 

quid  faciunt  R.  331,27]. 
indicativus  in  sententia  condicimiali  loco  coniunctivi  : 

baiulus  apicum  sedulo  precatur,  ut  ad  vos  a  me 

litteras  ferat,  cuius  a  nobis  itinere  comperto  id 

ipsum  erat  utique,   si  tacuisset,  orandus  58,28; 

ciuam  voluptatem  mente  conceperas,    si  Sigis- 

mevem   .  .  .   vidisses!    70,10;    cui    procul    dubio 

statuas  dederant  litterae,  si  trabeae  non  dedis- 

sent  80,23;   si  pudoris   nostri  fecisses  utcumque 

rationem,  Symmachianum  illud  te  cogitare  par 

fuerat  138,9 ;  si  ...  coluisses,  facilius  . . .  conse- 

quebare  14,25.  [R.  323,13]. 
indictio  :  quos  . . .  inauditis  indictionum  (se.  tribu- 

torum)  generibus  exhaurit  87,4. 
indifferenter  :  (quintum  sensum)    sibi    indifferentor 

tam    philosophus     quam    vermiculus    usurpant 

121,13. 
indipisci  :  leviticae  dignitati,  quam  nuper  indeptus 

est,  accommodatissimum   78,7;    novum   ius  po- 

testatis  indeptae  91,30. 
[indiscretus  F.  292,21]. 
indiscriptus  :  indiscriptos  (=  limitibus  non  discretos) 

per    agros  fragrat  odor  C.    II  412    (indescriptos 

codd.). 
[individuus  :  individuum  filium  nostrura  F.  268,34 

cf.  F.  265,6.  R.  329,2]. 
indolatilis  :  quaraquam  aeque  corporibus  ac  sonsu 

vigidi  sint  indolatilesque  (=  indociles)  81,9. 
indolescere  :  raaeroris  retia,  quae  sunt  amicis  quo- 

que  et  externis  indolescenda  36,4. 
indoloria  233,9. 

[indubitanter  F.  281,6.  292,33]. 
indulgere  :  barbaram  instantiam  indultis  tantis[)ov 

indutiis    modevaretur    75,20;    posside    indultuui 

159,13;  indulgeam  =  indulgebo  75,30. 


b:t  locutionum. 


465 


inaultu.s(=co«cm7V>)  15M7.  \bi\,'2:).  m .21 .  [U .  :mM]. 

induperator  (=  imjierator)  C.  VII  ;U4. 

inclutus  :  cum  proprio  niliil  esui  aut  inilutui  dv 
pecude  conferret  12H,lJt. 

inebriatus  (=  impletiis)  7,24. 

inettabilis  :  propter  eloquium  exundans  atque  inel- 
fabile  15r),l4;  inetfabilem  sapientiam  158,19. 

inexcoctus  :  vertit  inexcoctam  «^laebam  C.  VII  381. 

[inexsolubilis  F.  27(>,f»J. 

inexoratu.s  G4.'22. 

[inexstinguibilis  F.  269,25.  281,28.  iJtj]. 

infantissimus  130,23. 

infantula  105,28. 

infastiditus  C.  XVI  123. 

infinitivus  ^>r«esoiy/s  jx«s/r<  in  ier  :  duui  l^elua 
curvis  dentibus  excussis  gemit  exarmarier  ora 
C.  XI  104. 

infinitiL-us  pro  ut  c.  coni.  in  enuntiatis  finalibas  : 
illura  petere  admonuit  91,4;  confugere  me  ad 
precum  vestrarum  praesidia  compellit  99,4  cf. 
17,5;  vitam  sperare  suadetis  146,22;  adventu 
felix  qui  petit  esse  tuo  C.  XVII  4;  citasti  ludere 
sodalem  C.  XXIII  6;  .suades  .scribere  C.  XXIII 11; 
longiuscule  me  progredi  amor  impulit  143,4; 
[postulas  edoceri  F.  279,4]. 

[infinitivHS  SHh.stantivi  morc  iisHrpatus  :  dei  iurasse 
definisse  est.  dei  paenituisse  sententia  tamen 
saepe  mutata  F.  294,8]  cf  C.  XV  107. 

infrenis  :  infrenes  hostium  discursus  (inferiores 
codd.  dett.)  42,15;  lingua  infrenis  51,8. 

infrequentatus  :  amicitia  verbis  infrequentata  62,5 ; 
raetrum  diu  infrequentatum  168,19- 

infructuose  :  Avieni  animus  totis  et  cito  sed  in- 
fructuosius  aperiebatur  14,22. 

infula  :  gaudeo  te  aniplissiniae  dignitatis  infulas 
consecutum  27,5;  patricias  infulas  enumeraturus 
118,16. 

inhamare  158,32. 

[inhiator  R.  320,33]. 

inhonoratus  :  ferias    inlionoratorum    laudant   5,21. 

inimicalis  5,7. 

inimicare  92,5. 

inimicus  (=  Jwstis)  103,3. 

initiare  :  initiatae  per  te  gratiae  41,2. 

iniugatus  (—  iugo  non  subditus)  172  v.  71. 

iniunctio  150,9. 

inlecebrosus  :  inlecebrosis  deliciaruni  cassibus  9,24; 
taceo    de    appetitibus    inlecebrosis    121,14.    [K. 
304,32]. 
[inlex  :  vitiorum  inlex  forma  K.  310,7]. 

inlunis  :  nox  inlunis  et  turbida  45,14. 

inlustris  :  Catullinus  inlustris  (illustris  MTCFP) 
16,25;  tribunal  inlustrium  pote.statum  (illustrium 
MTCFP)  17,21;  ad  virum  inlustrem  Camillum 
(illustrem  MTCFP)  18,27;  vir  illustris  C4ratia- 
nensis  19,10;  Vectio  inlustri  viro  (illustri  MTCFP) 
60,18;  Pragmatius  illustris  (inlustris  C)85,2;  vir 
inlustris  Filimatius  99,23  (illustris  MTCFP  et 
sic  in  ouuiibus  qnae  nmui  seqHHntur  exem2)lis); 
sed  dicitis  viro   Eucherium  et   Pannychium  in- 


iustres    haberi  superiores   116.1;    vir   merito  in- 

lustris  130,17;    ••    pro.sapia    iiilustri    l.'J3,29;     IV-- 

tronio  inlustri  viro  147,22;  vir  inlustris  148,(5.-- 
domino    inlustris    35.21.   —    sub   nominibus 

inlustrium  feminarum   1.7. 
inmodicus  2,2. 
innodare  128,9.  158,32. 
[inofficiositaH  K.  326,13]. 
inoppidatus  (=  oppido  jrriratHx)  87,4. 
inpossihilitas  113,26  (cf.  Salrian.  ad  eccl.  'J/i.y. 
in  praesentiarum   27,6.   44,5.  54.25.  115,24.   1.35,16. 

157.8. 
inprobabiliter  19,16  (improbabiliter  codd.pra£leir  L). 
inquilinatus  :  si    stupratorem   originali  solvas   in- 

(juilinatu  92,7. 
inreposcibilis  147,20. 
inre([uisitus  151,11. 
insalutatus  61,24.  156,20. 
[inscrutabilis  R.  337,27]. 
[insequella  K.  323,25]. 

insiccabilis  :  insiccabilis  gelu  pagina   17(1.13. 
[insinuatio  F.  270.11]. 
insiticius  :  virtutem  insiticiam  66,21. 
insolubilis  :  quod  mihi    insolubile  videtur    147,19; 

.structura  nexa   caesuris  insolubilibus   155,6.  |K. 

344,25]. 
iusolubilitas  62,1(5. 
insonare  :   ne    famem    populi    Komani    theatralis 

caveae  fragor  insonet  16,5. 
insordescere  :   si    turbo    austrinus    insorduit  2(5,6; 

serenitas    nubilo    superducti  maeroris  insorduit 

64,20;  ager  insorduit  86,27. 
inspector:  lacus  vestigio  inspectoris  inadibilis26,3; 

ut  dubitet  inspector  101,22;  inspector  pectorum 

deus  104,15  ;  [vigilanti.ssimus  inspector  R.  312,7]. 
(inspiratio  R.  350,5]. 
[ad  instar  resurrectionis  R.  303,5]. 
instinctus  :  verecundia,  cuius  instinctu  dum  imme- 

rito  trei^idas,  merito  praedicaris  68,5. 
institor :  post    piratica    damna    destinaret   plcnas 

mercibus  institor  carinas  C.  XXIII 260. 
instructus  :  veni  cum  mediterraneo  instructu  144,18. 
[insufficientes  gratias  refero  V.  271,35]. 
[insulanam  angelicae   congregationis  militiam  ex- 

petere  F.  266,20]. 
insultatorie  10,7. 
ad  integrum    102,17.    [R.   305,17]    icf  cx    integro 

133,12). 
intellectualis  :  ratiocinatio    animae   intellectualis 

121,1. 
intercapedo  :  constat    omnem    operam,    si    longa 

intercapedine  quiescat,  aegre  resumi  162,9. 
interius  :  praeter  conscientiam,  quae  interius  tibi 

longe  praestantior  39,8. 
intei-minabilis   29,14.  [F.  269,22].    —  interminatio 

F.  281,32]. 
interminus  (=  interminatus)  107,18. 
interrogativae  paiiiculae  :  an  =  num  :  citius  agno- 

scitur  in  quocumque  recitante,  si  quo  ceteri  metro 

canat,  an   eo   quoque  scribat  ingenio  164,12  cf. 


SlDONlUS. 


59 


466 


INDEX  VERBORUM 


G,5  (inquiris  an) ;  16,29  (sciscitarentur  an).  — 
...  an  ...  \e  et  sim.  :  clam  percontor  adstantes. 
monachuiu  ageret  an  clericum  paenitentemve 
(-emne  codd.)  70,12;  quem  fors  luat  an  incurrat 
an  faciat,  praeterit  certe  2G,11;  scribain  tuum 
sive  bybliopolam  pretio  fors  fuat  ofticione  deme- 
ritum  copio.sissimo  scluHlio  emunxit  ir)4,21.  — 
utrum  :  ilubito  sano.  utrum  et  invitus  (,sc. 
venisti)  150,19;  viileris  utrum  aures  quorundam 
per  imperitiam  mentionem  contri  efc.  condu- 
cibilem  non  putent  232,8.  [F.  278.23]. 

utrumnam  :  consuleve  dignare,  utriininani 
ille  delator  . . .  coufinxerit  18.11  (cf.  Liv.  37,  17, 10). 
[si  excludat  pro  parte  peccatum  an  ad  integrum, 
opto  cognoscere  P.  275.30:  videamus,  si  . . .  de- 
fendat  F.  277.32:  utrum  ...  an  ...  aut  utrum 
F.  27G,4:  utrum  .  . .  aut  ....  agnoscam  F.  27G,10|. 

interroyatime  scnientiac  interpositae  :  ciuid  multaV 
32,5!  124,10.  131,21.  144,17.  157,18:  quid  multis? 
3.28.  5G,10.  128.22.  135,7:  quid  morer  multis 
105.30;  quid  plura  23,23.  47,17.  119.31.  141,20. 
155,11;  quidnam  enini  simile?  1G1,9;  quovsum 
istaecV  58,3;  sed  quid  plura  9,23;  sed  quid  haec 
tibiV  24,25;  sed  quid  hinc  amplius  69,21;  sed 
quid  haec  pluribus?  71,5.  148,18;  sed  quovsum 
ista?  34,1  cf.  161,26;  sed  ista  vel  similia  quor- 
sum?  60.13;  unde  enim?  17,27.  —  simihter  quid 
enim  huic  congvuentius  dixevim?  25,12;  sed  ista 
quorsum  stolidus  allego?  152,19;  ista  quovsum? 
inquis  157,5. 

intimare  :  qui  quid  negotii  fevat  pvaesentaneo 
compendiosius  potest  intimave  memoratu  117,26; 
ut  ijromitterem  tibi  Attilae  bellum  stilo  me 
posteris  intimaturum  147,13;  [R.  308,3.  312,22. 
336,28]  cf.  'Arcliiv  fur  lat.  LexiTcocjr.'  Vol.  III 
j).  108  sq. 

intonare  :  .sub  phonasco  vocalium  concentus  medi- 
tatum  acroama  intonat  4,20. 

intratus  :  Dicarchaeae  tvanslatus  pulvis  havenae 
intratis  solidatur  aquis  C.  II  60;  intvatos  exivent 
avma  pev  avmos  C.  II 148;  laciis  in  decem  et 
.septem  stadia  pvocedit,  fluvio  intvatus,  cjui . . .  26,9- 

intrinsecus  19,8.  24,19. 

invectivalitev  :  satis  invectivaliter  abusi  nominum 
nuditate  16,22. 

[invisibilis  F.  269,27.  294,20.  297,31.  R.  303,6]. 

invitator  164,7. 

inuncare  :  bonarum  partium  inores  pungentibus 
linguis  maledicorum  veluti  bicipitibus  hamis 
inuncabuntur  114,27. 

ioculaviter  :  ioculariter  (ioculanter  codd.  praeter  L) 
compellat  4,3;  ioculariter  plura  garrirem  110,22. 

[irrationabilis  F.  267,29]. 

[inemediabilis  R.  314,12]. 

iste  :  scripseras  ...  simpliciter  ista  nec  rustice; 
argute  illa  nec  callide  157,32  cf  139,4  :  nunc 
Dvepanium  illis.  modo  istis  restituis  Anthedium. 

iubere  :  occurras  iubet  140  v.  32;  iubes  vesultet 
168  v.l;  iubeo  resistas  C.  VII 283;  occurvas  non 
vogo  sed  iubeo  C.  XX  2. 


iubetis  ut  105,2;    iubet  i\t  164  v.  3;    quae 

iubet  ut  iubeas  C.  VII  570;  [iussistis  ut  R.  339,32]. 
mihi  iussisti,  ut  essem  C.  IV  12;  victis  ive 

iubens  C.  XXin426. 
iudicialitev  :  non  gvatiose  sed  iudicialiter  expertus 

88,7;  non  tam   iudicialiter  cjuam  oculariter  in- 

tuentuv  121,2. 
[iugitov  (=  continuo)  F.  293,22.  R.  326,31.  334,34]. 
iurulentus  :   quamvis  convivium   pev  edulia  nunc 

assa,  nunc  iuvulenta  vavietuv  32,3  (cf.  Cels.  II 18). 
iustitium  :    decessit    nudius    tevtius    non    absque 

iustitio  matrona  Filimatia  29,17. 
iuvenalia :  iam  vero  iuvenalibus  peractis  C.  XXIIT428. 
[iuxta  (=  secundum)    G.   271,10.    F.  287,2.  292,5. 

293,37.  294,27.  R.  319,16.  320,26  eet.]. 
laboriosus    (=   infclix)    12,14.    40,14.    4(;,10.    87,5. 

97,12.  101,5.  135,17. 
labyrinthicus  :    quaestionum    insolubilitate    kiby- 

vinthica  62,16;  vias  labyrinthicas  cucurvit   165 

V.  91.  —  labyvinthus  :  inextvicabilem  labyvinthum 

negotii  incuvvit  28,9. 
[lacteam  sineevitatem  F.  265,13]. 
lammina  :  flexilium  lamminavum  vincla  diffibulant 

42,6;  altat  lammina  marginem  comarum  136  v.  25. 
lapidicida  :  vide,  ut  vitium  non  faciat  in  mavmove 

lapidicida  48,6. 
lapis  :  naves  Hispania  defevt,  fuhuinis  et  lapidem 

C.  V50;  iungitur  hic  Synnas,  Nomadum  (numa- 

dum  eodd.)  lapis  addituv  istic  C.  V  37. 
Lav  :  ubi  tibi  Lav  familiavis  incolituv  13,17  cf  244,1; 

venevandis  hxvibus  excepti  14,1 ;   si  fovs  lavibus 

egvediebantuv    14,16;    licet   .  . .    in   lares  Phila- 

gvianos  patricius  apex  remeavevit  27,7  cf.  52,18; 

si   lavem  hic   foveat   72,14;    laribus   patevnis  C. 

11130;  Caesaveum  lavem  C.  V536;  spevnens  qui 

Liguvum   solum  et  penates  mutato  lare  Gallias 

amasti  C.   1X292;   Dulichii   laves  fovmantuv  C. 

XV  160;  pande  igituv  causas,  Evato,  lavibusque 

sit  ede  quis  genius  C.  XXII  20;  implevit  tvabeis 

lavem  sophistae  C.  XXIII 174;  seu  nos  Limpidii 

lares   habebant  C.  XXIII  475;    pvimum   Domiti 

lavem  sevevi  intvabis  C.  XXIV  10. 
lavvalis  :  umbvis  maestificata  larvalibus  50,9. 
Latialiter  :  sermocinavi  Latialitev  54,21;  te  Latia- 

vitev  (latialiter  TCF)  sonantem  C.  XXIII  235. 
Latiavis  :   cotuvno   Latiai'is  eloquii  nobilitabantuv 

31,18;  Latiave  cavmenl69  v.  30;  Latiavi  (laciali  T) 

lingua    dissevei-e    233,4;    Latiavibus    loquelis    C. 

IX  218 ;  Latialibus  libvis  C.  II 182;  mevam  linguae 

Latiavis  pvopvietatem  33,9. 
latitabundus  9,22.  73,29. 
latrunculus  97,9. 
laurus  muralis,  vallavis,  civica  C.  V  588  cf  torque 

covonant  castvensi  maestum  C.  VII 578. 
lecte  :  scvipsevas  cuncta  movalitev  lecte,   potentev 

eloquentissime  158.1. 
lectisternium  :   epulum    inultiplex    et  capacissima 

lectisternia  para  66,25. 
lector  :  lectorem    Constantem   nomine   vidi   64,17; 

lector   hic   ))vimum,    sic    ministcv  altavis    76,26; 


ET  LOCUTIONUM. 


46: 


medio  episcopo,  qiiia  lector  105,33;  litteims  lueas  1 
ad  formatae  vicem,  scilicet  ut  lector.  elicuit  \ 
104,31. 

lecturire  :  opus  est  ut  sine  dissimulatione  lectites, 
sine  fine  lecturias  34,5;  quamquam  incitatus 
semel  animus  necdum  scripturin^  desineret  125,3: 
cum  merito  lecturiremus  155.1  cf,  scripturire. 
taciturire.  ! 

lcgatus  :  ita  vinxerat  omnes  legati  genius  C.  II  79. 

logifer  :  legiferi  fratris  dextra  146,5;  quicquid  legi- 
fero  profecit  Sparta   Lycurgo  C.  II 166 ;    Chilon 
legifero  prior  Lycurgo  C.  XXIII  110  (cf.  Anson.   [ 
epist.  XX  72). 

lemma  :  quam  tibi  sit  epigrammatis  flagitati  lemma   ! 
placiturum  135,14. 

lenocinamentum  115,2.  ; 

lentare  :  lentatum  per  culmina  tota  vaporem  C. 
XXII 191.  ! 

levites  150,6.  152,3.  —  leviticus  :  leviticae  digni- 
tati  78.6;  levitici  ordinis  100,14. 

libellaris  :  libellare  opus  conficere  161,7. 

libitina  :  cum  libitinani  ipsam  flentes  omnes  pi*en- 
sitarent  29,26. 

ligula  aurium  2,20  (legula  codd.). 

limes  :  Danuvii  ripas  et  tnictum  limitis  ampli  cir- 
cuit  C.  II  200  c/:  68.11.  143,21.  C.  VII 342. 

linteatus  :  inter  purpuratos  linteatum  128,16. 

lintris  iwm.  sing.  :  Hercynii  nemoris  si  stipite  lin- 
tris  texta  Nabataeum  pro  Rheno  .sulcat  Hydas- 
pen  C.  V283  cf.  f/enet.  lyntrium  fsic  L)  7.13.  ?•. 
praef.  p.  XXIX. 

litania  :  incedunt  ca.^^torinati  ad  litanias  82,23. 

[litterae  omissum  :  harum  autem  portitorem  F. 
270,37;  ewWc  V.  271,34.  R.  327,35.  336,21.  339,12. 
345,25.  349,25]. 

liturare  (=  litura  delere)  152,23. 

[localis  F.  279.10.  295,9. 12. 14  etc.  —  localiter  F. 
295,28]. 

locaticius  :  locaticia  fatigatione  cognoscitur  99,14. 

logicum  :  primus  et  unus  physica  vel  logico,  logi- 
cum  vel  iungit  ad  ethos  C.  XV  101. 

longae  vocales  in  syllcibis,  quae  tion  siint  finales, 
correptae  :  cf.  Aqultanicis,  Ctesiphon,  Darii,  dia- 
stema,  geometra,  mathesis,  Ninum,  phonascus, 
sap>phTratus,  Ticinus. 

longaevitas  77,5. 

longe  :  praeter  conscientiam,  quae  interius  tibi 
longe  praestantior  eminentiorque  39,8 ;  ut  longe 
inferiorem  decet  145,6;  longe  altior  amnis  C. 
XXII 184;  V.  multum. 

longiuscule  :  longiuscule  me  progi'edi  ivmor  im- 
pulit  143,3. 

longum  :  dc  loco  fluvius.  qui  . . .  spumoso  canescit 
impulsu  et  nec  longum  scopulis  praecipitibus 
exemptus  lacu  conditur  26,10:  longum  tibi  etsi 
sede  absumus  53,12;  de  tempore  gratiae  longum 
tibi  redhibeantur  quam  fundameuta  tam  culmina 
41,3;  longum  a  litteris  temperatis  44,24;  longum 
taciturus,  ut  discam  152,14;  longum  tacere  nos 
in  commune  dequestus  es  156,5. 


[loqui  :  manifestum  hominem  demonstrat  umerus, 
latentom  deum  loquitur  principatus  F.  287,23; 
itaque  .<icribetulum  eM  F.  298.6  :  qui  incor])oreum 
eum  (pro  cum)  loquitur,  etiam  incomprehensi- 
sibilem  confitetur]. 

huta  :  palaestritai',  quorum  luctas  gymnasiarclio- 
rum  virga  dissolvit  23.22;  tc  ;mibissi't  bu  t;i 
Achelous  C.  XI  87. 

ludificabundus  121.2. 

[luminar  :  in  Christi  luminaria  pi-aeferendo  Caes. 
274,5]. 

luna  :  albentes  nigro  sub  gutturo  (sc.  siiis)  liur.is 
frangere  ludus  erat  C.  VII  191. 

Iusus  in  rerbis  rehiti  in  concilio  iubet  in  consilio 
tacet  21,15;  nerao  saeculo  meo  quae  voluit  af- 
firmare  sic  valuit  .55,20;  etsi  nondum  terebat 
laboro.  iam  tamen  oxpectatione  torrebat  ;')9,28; 
non  tixetra  sed  tetrica  61.8;  suspicere  quam 
suscipere  72,24;  facta  ducum  pacta  regnantum 
73,7;  mea  quidem  voce  sed  vice  tua  74,1;  con- 
soleris  . . .  consularis  94,5;  hostibus  , . .  hospitibus 
111,28  cf.  118,24;  inter  perfectos  Christi  . . .  inter 
pi-aefectos  Valentiniani  119,5;  rem  tui  et  amoris 
et  moris  122,25;  non  tam  fonte  quam  fronte 
128,4;  quem  debeat  non  tam  honorare  censor 
quam  censitor  (censetor  L,  censes  C,  censens  cet.) 
onerare  134,24;  flumen  in  verbis  fulmen  in  clau- 
sulis  155,5  cf.  C.  XV  22;  cum  severitate  . . .  cum 
serietate  164,14;  occupatis.simam  vacationem 
8.22;  damnum  indcnme  67,21;  cruor  incruentus 
164  V.  27;  ignotum  plus  notus,  Nile,  per  ortum 
C.  VII  44;   [sono  dissono  R.  303.1]. 

non  studiorum  modo  verum  etiam  studio- 
sorum  2,2;  dignitate  elati  dignatione  communes 
14,9  cf.  107,6;  genii  potius  quam  ingenii  simi- 
litudo  14,13  cf.  C.  X  20 ;  nec  moras  prodere 
moror  30,11;  venatu  utitur  nec  utitur  venatione 
61.12:  exercitum  exercitatis.simum  41,22;  dictasti 
littei-as  litteratas  68,3;  ut  sitim  nosti-ara  litteris 
litteratis  inrigetis  147,3  cf.  illitteratissimis  litteris 
56,21 ;  pro  supplicibus  supplicate  147,5;  opus  ope- 
rosissimum  157,30;  pro  aequitate  ..  .  pro  aequa- 
litate  1;")9.22;  quod  et  aure  et  ore  discis  164  v.  4; 
certavere  suum  venerari  numina  numen  C.  13; 
Mai-s  laudavit  sono  fulmina  fulmineo  C.  16; 
cum  intratos  exirent  arraa  per  arraos  C.  II 148; 
non  generum  legit  res  publica,  sed  generosum 
C.  II  219;  .sulcabat  madidam  iam  torrens  alveus 
alvum  C.  II 338 ;  ut  tandem  iure  recepto  Ro- 
mula  desiietas  moderentur  classica  cJasses  C. 
II 386;  a  rastris  ad  rostra  roga  C.  II 529;  non 
cum  caderet  cecidit  C.  V  72 ;  tibi  pareat  orbis, 
ne  pereat  C.  VII 517;  continent  ministri  ora  et 
lora  manus  C.  XXIII  326;  [ita  muneretur  acci- 
piens,  ut  non  minoretur  impertiens  F.  270,7]. 

notis  certis  auctor  incei'tus  16,25;  odia  certa 
crimine  incerto  20,2  cf.  46,8;  quicquid  sperandum, 
quicquid  desperandum  est  22,4;  iniuste  tibi  iusta 
persoluta  30  v.  15 ;  dissimilis  situs  similiter  ob- 
lectat  30,17;  campos  sepultos  ossibus  insepultis 


59^ 


46S 


INDEX  VERBORUM 


40,10;  iititur  ...  abutitur  al.So:  non  incusantes 
.  . .  sed  . . .  potius  exousare  nitentes  96.25 ;  non 
tam  expetendas  quam  repetendas99.3;  providit... 
praevidit  102,15;  proHcere  defectu  109,34;  place- 
bant  ...  displicebant  113,5;  sic  vitiis  ut  divitiis 
133,25;  te  successore  decessit  147,12;  non  operis 
ettectus  sed  auctoris  attectus  51,16  cf.  103.10. 
150.13;  Aptae  fuistis.  ajitissime  defuistis  156,8; 
exsulto  .  .  .  insulto  156.17;  infelix  felice  uno  C. 
V57;  concordem  discordia  0.  XV  170;  non 
refluus   sed  defluus  C.  XXII 110. 

donec  ad  vos  nostro  sermone  perveniat  ad 
nos  vestrum  non  pervenisse  seniionem  65,2 ;  ut 
me  non  illud  ad  villam  sed  potius  e  villa  mit- 
tere  putes  69.12;  seu  sic  sentiente  concordia  sou 
sic  concordante  sententia  77,2;  nec  ego  torqueor, 
si  mei,  quotiens  peccaverint,  non  totiens  torque- 
antur  122,9 ;  agrum  si  mediocriter  colas,  possides : 
si  nimium,  possideris  134,16;  cf.  Kretschmatm 
'de  latinitate  G.  SolU  AjwlIiyMris Sidoni'  jJa^iiciila  I. 
p.  lOsq. 

lyristes  4,20.  140  v.  25. 

macbina  :  deferimus  nil  tale  metuenti  totani  per 
(niciter)  macbinam  (permachiam  3I^T\  contra 
perimacbiam  CFPM-T-)  11,8;  erectis  utrimque 
amoris  macbinis  39,10;  Martini  corpus  texerat, 
bic  primum  plebeio  niacbina  cultu  69  v.  3; 
tutior  Herculeo  sedisset  macbina  dorso  C.  VII  584; 
macbina  caeli  C.  XV  38. 

macbinamentum  158,29. 

macbinatus  :  tuo  praecipue  machinatu  81,21. 

macte  5,12.  133,29. 

maestificare  :  facies  umbris  raaestificata  larvalibut^ 
50,9. 

mage  22,19.  45.15.  95,22.  119,25.  120,19.  128,21. 
144,1.  C.  II 215.  VI  20.  VII  85.  1X77.  XV  187. 
XVI  93. 121.  XXII  89.  114.  235.  XXIII  209.  355. 

magister  :  confimiat  magistro  militum  Chilperico 
81,19;  peditumque  equitumque  magister  C.  II90 
cf.  0.  VII 377 ;  magister  militiae  C.  II 205.  V  553 ; 
niagistnam  per  utramque  militiam  C.  V  110; 
magister  C.  V378.  384.  VII 432.  XV  154;  (m.  equi- 
tum  27,10). 

monasterii  magister  124,8. 

in  Petri  Ubrum  magistri  epistularum  164,4. 

magisterium  :  magisteriis  Palatinis  militaribusque 
5,1 ;  posita  parumper  mole  magisterii  C.  VII 402. — 
ut  tuo  ipse  sub  magisterio  monasterii  magister 
accedat  124,8. 

magistratus  :  licet  in  praesentiarum  sis  j)otissimus 
magistratus  27,7;  quos  gesserat  magistratus  37,3; 
sub  cuius  magistratu  131,3. 

[magnanimitatis  tuae  R.  305,31;  311,20j. 

magnificus  :  vir  magnificus  Hesperius  72,19. 

maiestas  :  laesae  maiestatis  crimen  11,5;  concla- 
matur  a  iudicibus  reum  laesae  maiestatis  con- 
fitentem  teneri  12.12;  reum  raaiestatis  aliquem 
pronuntiare  12,15. 

malesuadus  108,17. 

malobatbratus  128,18  cf.   raalobatbrum    C.  II 415. 


[ad    incedendam     mandatorum     viam     R.    319,34. 

335,25]. 
mane  :  reliquum    mune   regni  administrandi   cura 

sibi  deputat  3,9. 
marsupium  :  robiginosi  aura  niarsupii  83,4. 
materialiter  :  in  pectorc  viri  iracundia  materialitor 

regnans  141,1. 
matbesis  :  ut   verbo  matbeseos  utar  142,3;    totani 

volutis  percurrit  matbesim  numeris  C.  V130;  in 

libris  matheseos  244,10. 
matricida  C.  V  290  (cf.  Auson.  opusc.  XXI 1,  35). 
mechanema  14,3. 
mederi  :  iniquitas  mea  tanta    est,    ut   medei'i  de 

bxpsuum  eius  assiduitate  vix  etiam  tuae  suppli- 

cationis  efficacia  queat  108,25. 
medicabilis  :  medicabilis  responsi  sahibritate  46,22; 

medicabilis  piscina  87,20. 
medietas  :  Eborobicensis  praedii   etiam  ante  bar- 

baros  desolatam  medietatem  43,20;  superpositam 

medietatem,   quae    per  usurae  nomen  accrevit, 

indulgeam   75,29 ;    necdum    ciuiccj[uam  in   usum 

tertiae  sub  pretio  medietatis  obtinui  135,13  (cf. 

irraef.  p.  XLVII  adn.  et  Woelfflin  in  'Archir  fiir 

lat.  LexiJcogr.'  vol.  III  p.  468). 
mediocritas  :  nostra  m.  96,23;  felicissimum  m.  meae 

statum  111,31;  m.  meam  113,22. 
medioximus  :  te  inter  spiritales  regulas  vel  forenses 

medioximum  quiddam  contionantem  152,11. 
medius  :  adulescens  puellam  medio  episcopo  uxoi'em 

petit  105,33;  tu  sacratissimorum  pontificum  urbe 

ordine  caritate  medius  inveniris  110,14;    tu  re- 

tices    vel    bybliotbecarum    medius   vel  togarum 

44,28. 
medullitus  134,5. 
mellifer  :    quales    mellifera    virent    in    Hybla    C. 

XXIV  57. 
melodus  :  potuisset  ita  Proculus  melodis  pulsibus 

169  V.  45  (cf  Auson.  oimsc.  XVI  16,8). 
meminisse  :    meminens    35,1.    56,16.    64,13.    96,22. 

109,6. 
mentiri  :  lapis  mentitus   antiquum  ebur  C.    V  38. 
mepbiticus    {rectins   mefiticus)    :    mepbiticus    odor 

50,5. 
meracus  :  ad  meracissimam  scientiae  fontem  46,17. 
mesochorus  4,20. 

metatorius  :  metatoriam  paginam  misi  139,13. 
metropolitanua  108,11.  113,29.  115,12.  117,13. 
meus  (vocat.)  15,3.  61,24.  89,20.  C.  XXIII  465. 
militaris  :  nobilium    virorum    militariumque    ,  .  . 

facta  45,28;  turbo  militaris  81,19  cf.  magisteriis 

Palatinis  militaribusque  5,1 ;  si  militarem  dixero 

personam  115,10, 
militia  :  ad  capessenda  militiae   Palatinae  raunia 

9,2;   militia  clericali  57,5;   militia  illis  in  cleri- 

cali    potius  quam  in  Palatino  decursa  comitatu 

105,10. 
raille  :  ad    hoc    et    milibus  forraularum    iuris   .  .  . 

iugulabatur  12,13;   iam  te  circumstant  paradisi 

milia  sacri  124  v.  27 ;  cum  railia  raille  concitarct 

C.  1X40  cf  C.  11533.  V  425.  484.  VII 477. 


ET  LOCUTIONUM. 


469 


ininister  altaris  76,2G. 

[minorare  F.  270,7.  Ci.  271. IG]. 

minurire  :  Prognen  inter  asseres  iiiinurienteni  2f),2(^. 

[nii.sertus  est  niihi  H.  .'{30.1S|. 

missibilis  :  lanceis  uncatis  seenril)Usi|ut'  niissiliililius 

ilexti-ac  retertae  71,2. 
modulamen:  vocum  cantuuuKiue  moilulamina  2;).24; 
Castalidumque  ohorus  vario  moduhimine  plausit 
C.  I  J>. 
modulus  :  cui    pro  suo  modulo  comjiarari  ncc  fnr- 
mica  tbrmidat  121,<S;  secundum  ni<idnlnm   iiuMim 
130,14. 
[momentanens  V.  27G,2it.  281.3;")]. 
monasterialis  114,27. 
monasterium  7G..32.  124.H. 

moneta  :  intra  Eusebianos  Lares  talium  to  quaedam 
moneta  susceperat  disciplinarum  .")2.18;  delubris. 
capitoliis.  monetis  V.  XXII [  41. 
*monolithus  :  colunmis  invidiosa  monolithis  (mono- 
bilibus,    monnbilibus,  munibilibus,    volubilibus 
codd.)  24,18. 
monstrabilis  G,9.  4;"). 7.  .^)i").14. 
moraliter  158,1. 

motare  :  ventis  motantibu.s  26,2. 
mox  ut  utrimque  fuerint  opposita  29,12. 
mulcedo  90.4. 

multiforatilis  :  tibiis  multiforatilibus  etfnndi  135,.'). 
multimeter  141,7. 

mnltnm  :  basilicam   .  .  .  nniltum  priore  quao  fuit 
hactenus   capaciorem  novavit  69.14  cf.  mnltuni 
ab  antiquo  dissimilis  incessu  75,7. 
mundialis  :  minas    undasque    mundialium    sperne 
nimborum   153,6    cf.  tecum    mundanas    abdicat 
disciplinas  158,16 ;  [mundialia  opera  R.  342,23J. 
municops  :  concava  municipis  Anierini   sedo  com- 
pressus    22.17:    invident    flamonia    raunicipibus 
82.17. 
municipalis  13,12.  56,19.  C.  JX  309. 
municipaliter  natus  17,11. 
municipatus  :  municipatum  caelostis  illius  civitatis 

attectans  145,11. 
municipiolum  39,10.  105,3;").  —  niunici])ium  76,14. 
munusculum  78,8.  82.16.  160,26. 
murmurator  20,13. 
nuirrhatus  :  inter  .satrapas  regum  tiaratoruni  mur- 

rhatos  128,18. 
muscidus  148,2. 
muscosus  C.  XXII  103. 

mutuum  :  etsi  reddere  mutunm  videor  130,30. 
mjoparo  :   contra    Saxonum    i^andos    myoparones 

132,19. 
myra  :  videris,  utrum  aures  quornndani  per  im- 
peritiam  temere  mentionem  centri,  proportionis^ 
diastematum,  climatum  vel  myrarum  epitlialamio 
conducibilem  non  putent  232,9;  Lunam  sic  orbe 
supremo  ter  denas  tropico  prope  currere  climate 
myras  C.  XV  66. 
namque  :  plerumqne  primo  enuntiati  loco  nec  interest 
iitriim  proxima  vox  a  littera  vocali  incipiat  an  a 
consonante    vehiti    namque    ut    fainiliae    17,13; 


namquo  hunc  2,26;    nanhiuo   ni   fallor  29.13.  — 
neciimlo  loco  :    14.13.    16.15.    39.19.    68.18.    73,4. 
147,2.3.    164.8.   C.    VII  .3.-.8.    (F.   289,33.    K.  .m^,^. 
:}(>1,28.  .309,131.  -  tertio  loco  :  112.8.   116.22. 
natalcs  :  tuonim  natalium  vir9.14;  nativlium  eius 
obscuritiiti  17,18;  hic  meus  fniter  nataliuni  pari- 
litate  .56,27  t/.  76,17.  10.5,8.  l  I.5.I.J.  1 15.22.  127.il  nl. 
natatoria  (=  locnn  nbi  nntntur)  24.10. 
natatus  :  flumina  natafu  .  .  .  fifjrjsti   41.12  rf.   C. 
I        V  423.  VII  2.3(5. 

I    natio  :  Gozolas  natione   ludaeus  43,4   {contru  cum 
I       sit    gente    ludaeus    145.10);    bestialium    rigida- 
rumque  nationum  corda  .53,8;  in  medio  nationum 
I       delibutarum  128,17;  .socnndum  promi.ssa  caeloHtia 
quae  spoiiontlonint  filins  dci  dc  nationibns  con- 
grogandos  1;')6,1. 
(nativitas   F.  2(j.5.11]. 
I    naturalitus  :  fugere  lingua^  cote  livoris  naturalituH 
I       acuminatas     126,10;     mortalium     montibus    vi» 
haec  natunilitns  inest  160.3. 
naufragare  72.6. 
naufragiosus  64,10. 

nec  (=  ne  .  .  .  quidcm)  :  tandemque  in  turbam 
inerjnem  quidem  veneras  sed  de  qua  te  nec  ar- 
matus  evolveres  42,11;  alia  habes  exetnpla  :  1,7. 
3,30.  19,2.  27,1.  28.6.  42,24.  49,16.  .53,20.  68,22. 
70,1.  89,21.  90.10.  101,30.  110,4.  113,;").  115.;-.. 
117,27.  120.18.  121.8.  122.11.  123.3.  132,13.  i;!:5.10. 
l:J;5,26.  14:3,23.  14;"),25.  149,11.  l;-)0,20.  ir)4.9.  I.-.5.7. 
1.57.5.  ];".7.27.  l,"iH.4.  161.»;.  166.9.  17()v.  ;54.  C. 
IX  296.  XVI  77. 

et  nec,  ut  plurimi,  qui  ...  volunt  videri 
egisse  cautius.  sed  noquo  ox  illo,  nt  ferunt, 
numero.  qui  . .  .  45.9. 

qui  .  .  .  spumoso  canescit  impulsn  ot  noc 
longum  .scopulis  praocipitibus  exomj.tus  lacu 
conditur  26,10. 

non  tumultuatim  nec  sine  schematis  cuius- 
piam  gestu  62,19. 
necdum  (=  nondum)  8,19.  12,9.  47,7.  51.18.  76.4 
(ferj.-  103.4.  103.11.  105,27.  109.3.  112.14.  125.2. 
135,12.  145.23.  148.8.  160.26.  C.  XI  32.  XV  5. 
nece.ssitas  43,26.  78,10.  86.14.  95,15.  97,7.  98,5. 
102,16.  108,5.  116,7.  140,1.  151,18.  153,4.  162,18. 
166,6;  nece.s.sitates  [CI.  53,17J.  101,11.  -  necessi- 
tudo  31,10.  39,4.  52,2.  54,17.  97,6.  98,23  (cf.  Molir, 
zii  Apoll.  Sidon.  p.  13j. 

[ex    necessitudine    necessariae     necessitatis 
K.  301.30  cf.  hoiaim   unum   non  nisi  nece.s.sitate 
datur  necessitudini  K.  344.6;  ndde  necossitas  F. 
290,4.  K.  323.33 J. 
negator  172  v.  69. 

negotiosus  c.  gen.  :  Dic,  Gallicanae  flos  iuventutis, 
quousque   tandem   ruralium   operum   negotiosus 
urbana  fastidisV  134,10. 
[neutro  2»'o  neutri  R.  332,18J. 

nihil  c.  comparativo  :  secundum  moralem  senten- 
tiam  nihil  iudicio  meo  minor  est  qui  in  super- 
veniente  simili  necessitate  non  divinat  ot  sub- 
venit  102.15. 


470 


TNDEX  VERBORUM 


ninguidus  :  lani   Xuniaeqne    ninofuitlos   nienses  in 

otio  . . .  transmittere  38.1it. 
Xinum  C.  1X26. 
nobilis.  nobilitas  :  22.G.   27.18.    32.8.  41.15.  44.1G. 

44.21.    45,27.  46.1G.  5G.26.   72.10.   82.19.    134.16. 

134.21.  144.28.  C.  II  485.  V  60.  362.  VII  217.  525. 

575.  IX  101.  XXIH21.  171.  21t).  457. 
nobiliter  :  nobilius  philosophari  158.18. 
noctumalis  123.3. 
non  pro  ne  :  luilant  ot  tremulo  non  rumpant  can- 

tica  saltu  C.   XXII  14:    [miseros   non  fociat  R. 

335.12:  ideo  non  turbetur  cor  nostrum  nec  filiam 

. . .  defleamus  R.  314.27]. 
notabilis  73,17. 
notare  :  cum   nolint   cupiditatis   notari   suam   cre- 

Tisse  substantiam  133.27. 
notarii  84,16. 

novercari  (=  novercae  instar  agere)  120,28. 
nubigenus  :  nec  plus  nubigenum  celebrentur  iurgia 

fratrum  C.  V  237. 
nugigerulus  110,2C). 
nullatenus  233.1. 
numeraUa   di.<triln(tira  pof^ita   num.  sing.  :  bis  seno 

C.  VII  55:  septeni  sideris  C.  XV  70.  —  adrerhia 

num.   cum    mim.   card.    et  distr.    coniuncta  :  bis 

uno  C.  XXIII310;  bis  sex  C.  XXIII 447;  bis  .senas 

C.  VII 357:    ter  ternas   C.  XVII;   ter  denas  C. 

XV  66;  quater  terni  C.  XXIII 409. 
numerarius  17.22.  22.1.  82,18. 
numerositas  14.15.  42.19.  106.7.  C.  XXIII 151. 
nunc  :  nunc  . . .  nunc  105.28.  117,23.  127.7.  127.20. 

128.12. 129,11. 152.8. 153,25.  C.  VII21.  C.  1X136.- 

nunc  .  . .  nunc  .  . .  nunc  141,9;  nunc  . . .  nunc  .  . . 

nunc  . . .  nunc  141,19;  nunc  novies  C.  XVI  99. — 

nunc  . . .  nunc  quoque  .  . .  nunc  et  7,1.  —  nunc 

. . .  modo  132,18.  139,4.    —   modo  . . .  nunc  168 

T.  11 ;  modo  . . .  nunc  . . .  nunc  103,14  cf.  Woelffliu 

in  'Ardiiv   fiir   lat.   Lexikogr.'    rol.  II  p.  233  sq. 

(modo  . . .  modo  3,18.  25  cet.  C.  XXIII  289). 
nuncupatim  (=  nominatim)  115,7. 
[nutritor  R.  341,19]. 
obiectus  :  cum  . . .  obiectu  solo  coiiioris  tui  ignis 

recussus  in  tergum  . .  .  sinuaretur  104,6  cf.  153.14. 
oblaticius  116,16. 
oblatio  39,11. 
oblatrator  5,6.  73,20. 
obloquium  :  in  quas  me   obloquiorura  Seyllas  . . . 

quomndam  vos  infamare  conantum  turbo  conie- 

cerit  114,5. 
obtentus  :  solius  dilectionis   obtentu  abrupisti  tot 

repagula  40,27;  caritatis  obtentu  117,20;  quippe 

cum  novae    dignitatis    obtentu  rigorem   veteris 

disciplinae  non  relaxaveris  152,1. 
obtutus  :  gemino  obtutu  eluminatus  142,19  cf.  118,4 

(quae  inspicientur  obtutibus);   [R.  328.4.  346.12. 

349,28]. 
obviare  :  nisi  tamen  coeptis  factiosa  vis  obviet  78, 13. 
occursio  (=  occursatio)  117,21. 
oculariter  121,2. 
[odientes  R.  341,14]. 


officiosissinle  36,14. 

officiositas  C.  XXIII 479. 

omniformis  169  v.  24. 

[omnimodis  {fere  =  omnino)  F.  294,10]. 

onychitinus  :  cum  crystallina.s  crustas  aut  onychi- 

tinas   (onychintinas  MP,  onichintinas  CF)  non 

impacto  digitus  ungue  perlabitnr  155,10. 
opacandus  (=  opacns)  :  fructuosius   .  .  .  opacandis 

habilia   lustris  plosor  statarius  nemora  circum- 

venis  132.11. 
opertorium  (=  sepulcrum)  47,23. 
Opicus  (=  rnsticus  rel  impolitus)  :  celeriter  eiecit 

in  tumultuarium  exemplar  turbida  et  praeceps 

et   Opica  translatio    127,17   cf.  'Archir  fiir  lut. 

Lexikoffi'.'  vol.  III  p.  377. 
opificium  22,12.  99.12. 
opimatus  :  opimata  vivariis  ostrea  143,13. 
[oportet  cum  ut  c.  coni.  F.  269,29.  284,18.  R.  315,17]. 
oppidum  7,5.  7,8.  7,19.  22.  13.9.  40,23.  43,6.  59.15. 

69,3.  76.12.  81.21.  102,20.  107,21.  108,9.  157,10  al. 
oppressus  :  si  saxei  montis  oppressu  fontium  con- 

ditorum  vena  celetur  161,22. 
optimates  :   pariter    onere    depressus    aeris    alieni 

metu    ci-editorum     successuros     sibi     optimates 

aemulabatur  10.1.5. 
opulentare  39,18.  164  v.  18. 
oratus  :  mutui  oratus  vicissitudo  166,11  cf.  126,12. 

nbi  L  recte  oratus.  rell.  codd.  orator,  vide  praef. 

p.  XXXIU. 
orbis  (=  oculus  cf.  obtutus) :  geminos  orbes  hispidus 

superciliorum  coronat  arcus  2,19  cf.  C.  II  249. 
ordinatio  :  episcopali  ordinatione  permissa  110,16 

cf.  scilicet  ut  muncipio  summus  aliquis  antistes 

ordinaretur  76,14;  [F.  293,40.  E.  308,22.  335,7. 19]. 
ordinatus  :  dictionis    ordinatissimae  155,15;    [ordi- 

nati  sermonis  F.  285,6]. 
ordo  :  in  amplissimo    ordine    14,11;    antistes    fuit 

ordine   in   secundo   63v.  18;    hunc   iam  secundi 

ordinis  sacerdotem  76,29. 
organum  :  illic  nec  organa  hydraulica  sonant  4,19. 
orditus  (=  orsus)  32,5. 
originalis  :  si  stupratorem  pro  doniino  iam  patronus 

originali  solvas  inquilinatu  92.7 ;  [originale  pec- 

catum    F.  279,32.   289.6;    ab   originali    nexu  L. 

291,33]. 
origo  :  causae,  quae  divei'sis  proficiscuntur  ex  ori- 

ginibus  151,9. 
oscitabundus  22,18.  87,26. 
osculare  :  sancti  Gallicini  manu  osculata  tecti  posce 

brevis  vacationem  140  v.  39. 
osor  49,13. 
ostreum  :  attrahere  . . .  non  potestates ,  non   ami- 

citiae,  non  opimatavivariisostreaqueant?  143,13. 
ostricolor  C.  V  18. 
otiabundus  69,10.  137,1. 
otiari  :  artibus  instituti  lusibus  otiati  39,5. 
otiositas  {— fructus  otii)':  suas   otiositates   trepi- 

danter  edentem  melioram  carminum  comparatio 

premit  33,22. 
oxygarum  164,5. 


ET  LOCUTIONUM. 


471 


paeno  c.  plusquuinjter/edo  47,11.  lOClo.   lli;.14.  — 

l)aene  adhuc  pueruni  168,10.  —  vaciui  turl»atus 

paene  pharetra  C.  II  154. 
[paenitere  pcrsotuiliter  K.  32"2,'29.  325,12]. 
paenitudo  12,14.  100.1.  [H.  322,33]  cf.  Aukou.  opusc. 

XX  183. 
paenulatus  131,5. 
pagina  :  nihil  illis  paginis  (i.  e.  juirietibus)  inipres- 

suni   reperietur,    quod    non   vidisse   sit  sanctius 

23,24 ;  resurgat  in  molom  sparsa  congeries,  quam 

levigata  pagina  (i.  e.  tabuhi  marmorea)  tegat  48,2. 
pale  165  V.  69.  C.  1X188.  XXIII  302. 
pallidare  :  quid  quos  duplicibus  iugata  taedis  Ar- 

gontaria    pallidat    (Folhi    dat    vuhio)    poetas   C. 

XXIII  166. 
palliolum  :  non  sub  palliolo  sed  sul>  pahnlamento 

61,11. 
palmata  131,13.  134,15.  C.  V  5.  304.  VII  155. 
paludatus  82,15. 
paludicola  53,7.  124  v.  19. 
panegyrista  52,12. 
parabolice  dictare  91,23. 
parada  :   hic    superflexa    crate   paradarum    sereni 

brumalis   infida   vitabis   144,12   cf.  Ausou.  epist. 

V29. 
parilitas  23,8.  39,7.  44,17.  52,7.  56,27.  —  udicctimim 

parilis  (cf   Mohr  l.  1.  p.  5),  cleessc  ruletur  (r.  r. 

aequalis),  par  jMSsim  Jegitur  e.  (j.  C.  I  4.    V  342. 

VII  2.  141.  1X307.  XIII 17. 
parochia  109,37.  110,4. 
paropsis  32,2. 
pars  :  hi  in  amplissimo   ordine  seposita  praeroga- 

tiva  partis  armatae  facile  post  purpuratum  prin- 

cipem    principes    erant   14,11 ;    qui    cum    civilis 

dispenset  partis  habenas  C.  V  565. 
participatio:  in  locum  mortui  patris  curarum  parti- 

cipatione    succedis  28,1.    [cf   F.  279,29.33].  — 

[participare  E.  274,1]. 
partici^yici  perfecti  ce)'borum  deponmiium  notiune  2>as- 

siva  tisurpcda  :  pollicitus  88,14;   indeptus  91,30: 

emensus  105,27;  recordatus  151,24;  [pollicita  R. 

326,5]. 
parvitas  :   sententiam    parvitatis    meae    117,11    r. 

humilitas. 
parum  :  satis  habiloin  nec  parum  oxcusabilem  125,5: 

parum  cultior  61,32;  parum  inferior  144.5;  paruni 

amplius  50,11;   pariim  minus  81,17;  nec   parum 

in  proximo    68,21;    non    parum   intumos    99,18; 

invenitur  parum  j>roe<erea  :  2,1.  27,24.  35,17.  36,13. 

29.  74,11.  119,12.  138,4.  157,1. 
pascha  :  sacrum  p.  69,2.   [R.  343,9.  et  350,8  sanc- 

tum  p.]. 
passio  109,22.  [(=  ccffectus  animi)  F.  268,9.  277,31. 

283,23;  imposuisti  deo  condicionem  passionis  et 

mortis  F.  286,12  cf  R.  301,32.  337,22.  340,10]. 
patriarclm  102,13.  153,7.  [F.  296.36.  R.  315,14]. 
patricius  :  interveni  nuptiis  patricii  Ricimeris  8,10; 

post  nui^tias  patricii  Riciraeris  13.22;    patricius 

C.  II  90;  potestas  patricii  C.  II  207.  —  adi.  coni. 

cum  substant.  :  apex  27,7.  C.  YII157;   arx  37,2; 


donius 43.21:  ramilia8;'j,6.  89,14.  15;  gons  C.  XI53; 
honor  88,23;  infula  118.16;  stirps  i:i4,12. 
[paucus  ;  aute  paucum  tompUH  R.  326,13|. 
pauperaro  :  ut  piscibus  pauiioraretur  26,12;  censu 

pauperatus  62,31 ;   civium   paupenitorum    101.18 
(cf.  Auscm.  e]ji.'<t.  XXII  2,34). 
paupertinus  .34,1.  124  v.  21. 
pauxillulum  3-2,12.  128,6. 
ponatos    t'.  //.    1X291.     XXII  9.     XXI 11  17.5.    436. 

XXIV  55." 
[pendere  ctim  in  :  in  vestro  pendet  arbitrio  R.  305,6]. 
penetrale  :   intornum    removenH    modici   penetraie 

sacelli  69  v.  9. 
penicuhis  :  Apellen   penicuhi   munerAremur  106,24 

(c/:  ])icf.  33,  7, 17). 
penitus  aclv.  :  actiones  eius  cotidianas  peniti.ssimo 

et  veluti  ex  otio  inspexi  60,18;  carminum  modos 

tibi  uni  tantum  penitissime  familiares  128,3. 
penitus  adi.  :   febris  sitisque   penitissimum  cordis 

secretum  depopulabantur  7,26. 
pennifer  C.  II  309. 
perambuhitus  41,20.  C.  XXIII  93. 
perarare  50,11. 
[perardescens  R.  337,26j. 
percopiose  59,9.  —  i^ercopiosus  2,8. 
peredere  :   Sole  medere    pede,   ede  peredo  melos 

167,9  (rers.  fcniasse  interpohUtts). 
peregrinus  :  Pallas,  sic  habitus  Arcas  quod  paritor 

et  Samnis,   in  Mezentium  movere   potuisset  ut 

peregrinus  arma  Etruscorum,  ni  mixtus  matre 

Sabella  partem   quoque   patriae    inde   traxisset 

71,15;  si  humanitas  roquirenda  e.st,   civi  clerico 

peregrino  116,5. 
peremptorius  131,15.  141,27. 
perennare  :   dignum    poema,    quod    perennandum 

apicibus  auratis  iuste  tabula  rostralis  acciperet 

17,1 ;  cuius   intemeratae    partes  .  . .  a  nobis    in 

aevum  . .  .  perennabuntur  .53,13. 
perenniter  116,28. 
percxplicare  :    iam    sexto    reditu    perexplicato    C. 

XXI1I385. 
porindignus  57,12. 
periniurius  19,30.  149,16. 
peritus  :  vir  peritissime  127,2. 
pornere  :  pornetam  saluteiu  C.  XV  167. 
perniciter  45,13  et  (ex  coniect.)  11,8  :  totaiu  per(ni- 

citer)  macliinam,  ubi  codd.  dett.  praebent :  totam 

perimachiam. 
pernix  139,18.  157,15.  C.  V  170. 
perpetrator  :  caedis  infaustae  perpetratores  133,4. 
perpetuaro  :  ut   meae  fama  personae  . . .  librorum 

tuorum  beneficio  perpetuaretur  .55,1. 
perquam  haesitabundus  2,3. 
persequax  61,16. 
perserere  :  dictatorom  salignae  oxcepore  fores  atquo 

ad  sua    tecta    ferentem   quod   non    persevit   C. 

VII 386. 
I    persuadere  :  ut  semel  visum  advenis  multis  patriae 
!       oblivionem    saepe  persuadeat    72,10;    studebam 
I       sententiae  ceterorum  naturam  potius  persuadere 


172 


INDEX  VERBORUM 


quaiu  vitiuni  140,5.  —  quos  . .  .  veceptui  canere   • 
persuadent  45.15. 

pertransire  C.  V  423. 

pervadere  2^^*^^'^  '•  4^0  pervasus  liouio  est  C. 
XVI  57. 

pervagabilis  26.5. 

[pervalde  R.  332.10J. 

pervenustus  49,27. 

perurbane  91.11. 

pervulgare  :  si  quis  est  ille  qui  cuui  tiduciae  prac- 
rogativa  theuiatis  ante  inauditi  opcra  pervulgat 
(provulgat  Ct^  1G0.14. 

philosophi  C.  XV  182.  187. 

phonascus  63  v.  13  cf.  4,19. 

phthisiscere  :  te  . .  .  iecorosis  ac  phthisiscentibus 
languidis  medicabilis  piscina  delectat  87,20 
(phthisizentibus  sc)'ibere  imviiU  K.  Sittl  'ArcJiir 
fiir  lat.  Lexiko(ir.'  rol.  I  p.488). 

physicus  C.  XV  101. 

[pietas  vestra  in  uUociitione  :  E.  273,35.  R.  304.4. 24. 
317,26.  319,7.  331,4.  334.29.  339,22.  347,27]. 

piperatus  :  quid  illic  inesse  fellis  leporis  pipera- 
taeque  facundiae  .  .  .  inspexi  83,23;  cuni  non 
pauca  piperata,  mellea  multa  conspiceres  141,18. 

tpiscatio  R.  346,27]. 

pistriger :  pistrigero  quae  concha  vehit  Tritone 
Cytheren  60  v.  1. 

planeticus  :  clementem  planeticorum  siderum  glo- 
bum  142.5. 

[plasmare  R.  320,8.9]. 

platanon  :  myrtos  et  platanona  pervagatus  136 
V.  13. 

plausibilis  :  si  quid  .  .  .  grammaticus  regulare 
panegjTista  plausibile  .  .  .  condiderunt  52,12; 
plausibili  oratione  85,6;  dignus  omnino,  quem 
plausibilibus  Roma  foveret  ulnis  166,17. 

plausibiliter  :  amplum  plausibilius  manifestat  in- 
genium  138,17. 

plebeius  :  plebeiae  familiae  additus  12.17 ;  cliens 
factus  e  tributario  plebeiam  potius  incipiat  ha- 
bere  personam  quam  colonariam  92,10. 

plosor  :  promiserat  ecclesiastica  plosoribus  suis 
praedae  praedia  fore  76,20;  opacandis  habilia 
lustris  plosor  statarius  nemora  circumvenis  132,11 
fclusor  TCFP  et  in  ras.  M^);  raucus  plosor  au- 
dierira  152,8;  an  supercilium  tamquam  difficilis 
ac  rigidi  plosoris  extimescebasV  156,25;  plosores 
Quirites  C.  IX  299. 

plectibilis  58,19.  65,19.  94,7. 

plectripotens  163  v.  8. 

[plenitudo  lectionis  F.  265,16.  293,2j. 

pluniUs  loeo  sing. :  e. //.  cervices  20,5.  154,6;  ora  20,3; 
pectora  80,28;  sinus  27,20.  96.13;  desideria  156,18. 
[F.  295,22];  fatigationes  13,5  al. 

plurifariam  152,6. 

plus.  plures  :  mortalium  mentibus  vis  haec  natu- 
ralitus  inest,  ut.  si  quid  perperam  fiat,  minus 
indulgeant  plus  amici  160.3;  est  hic  ...  inde- 
center  affectato  lepore  plus  rusticus  49,9;  fati- 
gabat  libenter,   quodque    plus   dulce,  libentius 


fatigabatur  141,24;  plus  pretiosa,  quod  extas 
imperii  genetrix  C.  II  33;  ignotum  plus  notus, 
Nile,  per  ortum  C.  VII  44. 

carpebant  plurimum  vitia,  plus  honiines 
16,23;  plurimis  viis.  pluribus  turbis  ad  te  venitur 
66.25;  si  occlesiaui,  c^uam  plurimum  colitis,  plus 
colatis  122,23;  quae  litterae  jjlurimum  nobis 
honoris,  plus  oneris  inponunt  150,8;  ridebis 
plurima,  plura  culpabis  152,21;  scripseras  plu- 
rima  ardenter  plura  pompose  157,32. 

plusculuui  :  iusto  plusculum  42,28.  124,6;  aequo 
plusculum  244,1 ;  plusculum  recto  67,26. 

pluteus  31,15. 

podium  :  sudorem  ac  pulverem  spectans  veluti  iam 
coronatus  auriga  de  podio  137,2. 

poena  :  cantuum  similes  fuerint  olorinovum,  quorum 
est  modulatior  clangor  in  poenis  135,21,  uhl 
poena  significat  tiostrum  Leid,  Todesgefahr  (cf. 
francogalL  'en  peines')  rel  simile  qiiid,  ride  indiccm 
CaroU.  SclienM  ud  Ausonium  ^).  298  s.  t:  poena. 

poenaliter  :  culpas  suas  anima  poenaliter  i"ecordata 
suspirat  146,15. 

pollinctor  49,29. 

polus  :  pagina  tua  veluti  polo  lapsa  reputabitur 
100,23;  HermU  portatus  polus  polum  dedit 
C.  IX  100  cf  C.  XV 143;  certabant  gazis  hinc 
polus,  hinc  pelagus  C.  X4;  Amphitryoniaden 
perhibet  veneranda  vetustas,  dum  velevat  terras, 
promeruisse  polos  C.  XIII 2. 

pompose  scribere  157,32.  —  pomposus  61.6. 

ponderatus  :  vereor  sententiam  . . .  affectu  ponde- 
ratiore  prolatam  130.29. 

populai'is  :  intev  tumultus  militum  populavium 
foedevatorum  37,17;  sermone  populaves  consola- 
batuv  62,28;  discessu  pvimovum  populaviumque 
104,1;  quin  potius  omnia  ...  populavibus  mani- 
festabuntur  112,18.  —  levis  turbae  facilitatem  ... 
traxit  i^ersona  popularis  17,9. 

popularitas  92,20.  116,22.  145,2.  C.  1X300.  XXIII 
141.  400. 

populatus  :  infrenes  hostium  ante  discursus  casti- 
gatis  cohevcuisse  populatibus  42,16 ;  populatibus, 
igni  etsi  concidimus  C.  V  583. 

populositas  :  avtabat  clientum  populoaitas  14,17. 

jsopulosus  :  plurimus  hic  Briaveus  populoso  covpore 
pugnat  C.  XV  27. 

populus  :  populus  Romanus  16,9.  121,19  {cf.  po- 
pulus  Romularis  165  v.  107;  populus  Quirini 
171  v.  21;  excusso  populi  iure  atque  senatus  C. 
VII 101);  populus  Arvernus  40,13. 103,10  c/.  110,27. 
111,1;  poimlus  Biturix  112,7;  populis  Geticis  C. 
VII  342.  — 

2,10.  7,18.  17.9.  43.8.  56,18.  90.2.  95.15.  102,2. 
102,8.  104,17.  110,10.  116,18.  128.9.  133,6.  138,29. 
C.  II 57.  95.  V382.  487.  525.  592.  VII  314.  491. 
IX  182.  XXII 177. 

pro  scelerum  meorum  populo  95,22. 

portabilis  141,6. 

portitor  r.  tabellarius. 

possibilitas  66,6. 


ET  LOCDTIONUM. 


m 


pnst  liinc  :  inirietibns  post  hinc-  nitilnt  quae  nia- 
china  iuncti.s  C.  XXII  2(X). 

po.stire  :  qui  Soverinuni  sicut  honore  postibat,  ita 
lavore  praecesserat  1K,24. 

postmodum  51,4. 

po.stquam  c.  iml.  pbn^ii.  :  postquam  Renio.s  advene- 
nerat  1.54,20. 

po.stumus  :  tempore  postumo  48  v.  3;  sint  alii,  j^er 
quos  se  postunia  iactet  origo  C.  VII IGO. 

[potari  :  de.sidero  tno  tbnte  potari  K.  .'5(>."),18| 

l)otentiiiliter  :  ciii  nie  aninui.s  potentialiter  notum 
morum  .similitudine  facit  121,30. 

potestates  (=  maffi.<<tratm)  13,1.5.  17,21.  20,14.  44.19. 
90,14.  143,13  cf.  officia  (-=  officUiles^)  31,4. 

potiua  :  materiam,  cui  non  auditor  i)otius  scd  lector 
obtigerit  135.24. 

potor  :  potor  Mosellae  Tilterim  ructas  (>H,7  c/.  <iueni 
utique  perr(aro)  Arari(s  potor)  in.spex('rim  13,7 
(rarp  bibitor  araricus  inspexerim  MTCFP). 

prae  adren-h.  :  moneo  pmeque  denuntio  15,14. 

praecipuum  :  (juodam ,  ut  iuris  consulti  dicunt, 
praecipui  titulo  101,30. 

praedeces.sor  G9,14. 

praedicabilis  :  sed  nec  est  .sane  praedicabilis  viri 
in  totum  silendi  frugalitas  49,1(5;  proavorum 
praedicabilium  . .  .  nomina  84,28. 

praeeligere  :  ego  tamen  moinim  illius  aemulator 
es.se  praeelegerim  107,16. 

praefectorius  10,23.  12,3,  13,24.  17.23.  20,7.  —  prae- 
fectoriis  patvibus  11,15;  praefectorio  viro  31.10; 
in  arcem  praefectoriam  ascenderat  37,2;  familiam 
nostram  praefectoriam  89,14;  ad  Priscum  Vale- 
rianum  virum  praefectorium  C.  VIII  in  insa\ 

praefectura  :  praefecturis  urbanis  praetorianisque 
5,1;  unde  te  etiam  par  fuerit  privilegio  con- 
silioi*um  praefecturae.  in  quae  participanda  de- 
posceris,  antiquati  honoi-is  perniciter  sarcire 
dispendium  5,8;  praefecturam  primam  con.se- 
quentemque  10,13:  semifumantem  praefecturae 
nuper  extortae  dignitatem  10,21;  privilegiis  ge- 
minae  praefecturae ,  quam  per  quinquennium 
repetitis  fiiscibus  rexerat,  exauguratus  12,16. 
alia  habes  exempla  15,20.  44,10.  118,16.  131.20. 
1.33,29.  C.  V  .558.  VII 159.  316.  463.  XV  1.56. 

praefectus  17,21.  22,1.  48  v.  6.  85,12.  115,27.  119,.5. 
C.  II  94.  244,5.  —  pr.  annonae  15,25;  pr.  prae- 
torio  Galliarum  66,3  cf.  131.2;  praefectus  senatui 
15,8.  —  Magnus  olini  ex  praefecto  18,19. 

praegubernans  87.2. 

praeiudicatus  :  vir  ille  praeiudicatissimus  250.9. 

praepedimentum  54,8.  112,6. 

praepositus  :  ecclesiam  Arverni  municipioli,  cui 
praepositus,  etsi  inmerito,  videor  39,11;  prae- 
positusillisquidemvidetur  sanctus  Auxanius  124.6. 

[praeproperus  R.  307,40.  338,25.  —  praepropere 
R.  333,7]. 

praerogativa  1,12.  76,18.  114,11  (d. 

pi-aesidere :  Haeduae  civitati  te  praesidere  coe- 
pisse  ..  .  accepi  91,26;  in  re  ecclesiae,  cui 
sanctitas  tua  praesidet  100,16;  cum  pater  meus 


pnicffctus  praetorio  Gallicnnis  tril)unalibus  prae- 
siderft  131,2. 

pniestans  :  praestsintiKKinium  viruin  ll.tj;  de  pnie- 
stantissinii  viri  auctoritate  130,22 ;  avo  pmestan- 
tiasimo  27,19. 

praestigiator  106.5. 

praesul  :  ut  est  apud  praesulfiii  1<m  i.  sk-  csk,.  ;,j,iui 
iudicem  mundi  66,14;  quic(|uid  Hpenmdum,  quic- 
quid  (h\spt>randnm  est.  fieri  tc  mcdio,  te  pnie- 
sule  placet  22,5;  pnicHuie  deo  22,23.  157,4. 

pniesumptuoHUH  :  (Jai  Plinii  di.sciplinam  maturita- 
tenique  vestigiis  praeHumptuoHis  in.secutunis 
(xic  LC^,  pmesuniptioHis  MPC)  1,6;  conira  prae- 
sumptiosum  C.>*/c  M,  praesumptuosum  F,  pnie- 
sumtiosum  L)  16,15;  praesuniptiosiH  (pniesuinp- 
tuoHis  CF)  107.11;  praesuniptiosc  (praesump- 
tuose  C)  108,24;  praesumptiosi  (sine  p  ante  t  Ll\ 
praesumptuosi  F)   73,21    cf.  pruef.  p.  XXVI IL 

praetorianus  :  hi  snnt  qui  invident  . .  .  praetorianis 
sportulas  82,18;  cf.  praefecturiH  urbanis  pnie- 
torianisque  .5,1. 

praetorium  :  post  praetoria  rcctii  Galliarum  48  v.  7: 
si  Sigismerem  regiuni  iuvenem  .  .  .  praetorium 
socci'i  expetere  vidisscsl  70,11;  cum  sint  in  prac- 
toriis  leones,  in  castris  lcpores  83,2. 

precatus  :  precatu  nostrae  intercessionis  27.26:  si 
quid  nostratium  precatibus  adquicscis  42,32; 
[cum  precatu  deum  placas  Cl.  54.3]. 

[precator  R.  321,21.  .344,7.  348,(5  cf.  JJxencr  in'Archir 
fiir  lat.  Lexihxjr.'  rol.  II  p.  22s]. 

prensitare  29,27. 

presbyter  96,4.  113,8. 

pressare  :  quamquam  suscepti  officii  onere  pres- 
saris  1.5,4. 

[pressura  :  ad  sustinendas  pro  dci  amore  pressums 
R.  32.-),.37]. 

pridianus  1:57,16. 

primipilaris  :  cum  . . .  te  conclamatissimum  primi- 
pilarem  spiritalia  castra  venerentur  95,2. 

primoris  :  primore  loco  129.4. 

princeps  5,14.  8.9.  11,24.  14,12  (purpuratum  pr.). 
17,27.  18,18.  18.28.  19.13.  19.19.  19.25.  19,28. 
22.6.  36,31.  37,15.  39,5.  45,11.  81,21.  82,3.  84,1(5. 
89,3.  111.13.  116.8  (purpuratos  pr.).  134,7.  1.38.20. 
C.  II 11.  25.  31.  194.  21.5.  .382.  523.  .540.  V  6.  KX). 
144.  2.55.  .305.  312.  326.  3.58.  363.  5.3.5.  571.  582. 
C.  VII  7.  12.  102.  103.  166.  211.  219  (quem  pro 
pietate  propinqui  expetis  in  media  pelliti  prin- 
cipis  aula  tutus,  Avite,  fide  cf.  pellitos  reges 
116,8).  314.  338  (collectis  oinnibus  una  princi- 
pibus  coram  .supjjlex  sic  talibus  infit).  376.  443. 
4.50.  464.  512.  .521.  533.  .5.57.  .580.  595.  597. 
VIII 1.  IX  .51.  300.  XIIIKJ.  XV  52.  XXII 117. 
XXII193.  184.  214.  —  principes  =  iWimi  14,12. 
cf  32.8.  130,11.  C.  XXIII 184  (princeps  instituisset 
ille  vatum).  —  =z  jyrimo  loco  C.  XV  102. 

principalis  :  nolo  sibi  de  succes-sibus  tuis  princi- 
palia  beneficiaplurimumblandi.antur  27,13;  venit 
omnibus  viribus  ad  principalis  apicis  abruptum 
37,4. 


SlDONIUS. 


60 


474 


INDEX  VERBORUM 


principalitas  :  tainquam  non  pvinciivalitas  sit  cen- 

sonda  benefioii  lOT.i). 
principari  :  non     prolem    Garaniantici    Tonantis, 

regnis  principibusque   principantem,  loquar  C. 

IX  51;  simul  dedisti  natos  cum  genitore  princi- 

pantes  C.  XXIII  90. 
principatus  37,7.  84,18.  8;».3  cf.  ambiga.s  ampliusne 

suae  gentis   an  suae   seotae  teneat  prinoiiiatum 
109.2G  (agitnr  de  refle  Gothoritm). 
prius  {=  potius) :  inter  agendum  multum  de  legibus, 

de  temporibus.    de  senatu,   de    principe  queri, 

quod  se  non  pi-ius,    quam  discuterent,   ulcisce- 

rentur  11. -24. 
pro  :  iam    si    ad    saorosanctos  patres  pro   oomija- 

ratione   veniatur.    instruit    ut   Hieronymus    cct. 

55,25.    —   [(=  propter)  :  pro  studio   tuae    salutis 

F.  285,8;  pro  hoc  F.  285,22 ;  pro  epistulae  bre- 

vitate  F.  289,2G;  pro  eo  quod  F.  294,22]. 
proceres  12.7.   14,6.  20,10.    C.   11 13.  129.   YIl  210. 

465.  530.  577. 
processus  :  laborum  temporumque   processu  76,27. 
procinetus  :   ipsi   in   procinctu   sumus   32,27;    [ab 

itineris  jirocinctu  infirmitas  corporis  . . .  retraxit 

R.  313.14]. 
proconsulatus  18,21. 
procul  :  procul  ambiguo  94,14;  procul  dubio  5,19. 

53,8.  60,11.  80.22.  112.2.  166.19.  [F.  295,26.  296,24. 

R.  301.3.  321,14.  323.20.  341,31.  344,4  contra  sine 

dubio  (qiiod  deest  apml  Sidonium)  F.  265.23.  278,4. 

297,3.  R.  319,31.  325,25.  327,29.  330,20.  336,2]. 
Ijrocurator  63,3. 
proditio  :  proinde  quia  dicitur  haec  ipsa  pernicies 

appropinquare ,  cuius  proditionibus  deus  obviet 

87,12. 
profluus  74,4. 

proloquium  {=  jyraefatio)  56,8. 
pronare  :  per  catasti-opham  saepe  pronatus  90,29; 

latrones   ad   pavimentum   conversa  defuncti  ora 

pronaverant  142,23. 
prDnepos  C.  XI 133. 
pronomen    demonstrotivum    omissum  :    nam    parum 

possis   quamquam   et   infirmus    periclitante  (eo) 

quem  diligas  tibi  timere  166,12. 
prooemiari  54,27. 
propalare  161.8. 
prope  est  ut  130,6. 
propemi^ticon  C.  XXIV  in  lemmate. 
[propitiatio  T.  272,25]. 
propositio  :  otfertur  praefectoriis  ante  propositionis 

exordium  ius  sedendi  12,3  cf.  proponunt  12,8. — 

syllogismis  tuae  propo.sitionis  uncatis  158,31. 
propudio.sus  154,1. 
proquiritare  :  lex  de  praescriptione  tricennii  fuerat 

proquiritata  131,15. 
prosarius  :  nugas  sive  confectas  opere  prosario  seu 

poetarum  stilo  cantilenosas   .51,13;   prosario  lo- 

quendi  genere  162,29;  opus  prosarium  172,2. 
prosecutio  :  hanc  intra  Gallias  ante  nescitam  pri- 

mus,  quem  loquimur,   orator  indidit  prosecutio- 

nibus  131.17. 


prosecutor  :  me  quidem  mane  primo  remoratuni 
vix  e  tenaci  oaterva  prosecutorum  paginae  tuac 
occasio  excussit  59,16. 

prostitutus  :  sermonibus  prostitutis  ac  theatra- 
libus  51,6. 

proterminare  :  possessionis  turbidae  metas  in  Rho- 
danum  Ligerimque  proterrainant  40,9. 

protomysta  31,23. 

protuberare  :  meta  protuberat,  ad  quam  se  iuounda 
ludentum  naufragia  collidunt  26,22;  saxeis  nodis 
. . .  protuberantibus  50,2. 

provectus  :  sed  provectu  aetatis  et  militia  olori- 
cali  . . .  coepit  esse  venerabilis  57,5. 

proverbialiter  28,18.  116,9. 

provincialis  :  inter  cetera,  quae  sibi  provinoiales 
agenda  mandaverant  10,26;  creber  provinoialium 
sermo  e.st  44,18;  invident  praedia  provincialibus 
82,17;  currum  tuum  provinciales  ...  spontaneis 
subisse  cervicibus  118,26.  —  epistuki  post  pro- 
vinciale  mandatum  .  .  .  profertur  12,8;  provin- 
cialium  sacerdotum  praevio  partim,  partim  co- 
mitante  coUegio  76,13. 

psahuicen  90,4. 

psahnographus  116,15. 

psaltes :  chorda  voce  metro  stupende  psaltes  136  v.  16. 

publicanus  :  invident   vectigalia  publioanis  82,18. 

publicator  occulti  49,12. 

publicus  :  egresso  mihi  .  .  .  publicus  cursus  usui 
fuit  6,14;  publico  carceri  adiudicatus  est  12,18; 
aerarium  publicum  88,25. 

pugillator  167,3. 

pugnator  :  celericiue  per  aethera  plausu  hoc  nulli 
melius  pugnator  militat  unguis  C.  VII  206. 

pulpitare  :  pandi  carinarum  ventres  abiegnaruni 
trabium  textu  pulpitabuntur  144,11. 

pumicatus  11,27,  128,18. 

punctura  :  cui  si  examinis  tui  cj^uoque  puncta  tri- 
buantur  15,12;  gloriae  punctum,  quod  dictioni 
negares,  das  amicitiae  51,17;  laetor  ad  puncta 
censoris  omnium  voce  concelebrati  131,22;  nil 
palam  sane  loquitur  pavetque  publica  puncta 
171  V.  12;  te  punctis  scripsere  tribus  C.  II 20; 
concun-unt  ad  puncta  tribus  C.  VII  567. 

purpura  :  oumes  nobilium  serraonura  purpurae  per 
incuriam  vulgi  decolorabuntur  33,11  ;  columnae, 
quas  . . .  aedificiorura  purpuras  nuncupavere  24,9 ; 
sed  non  tibi  venit  purpura  per  thalamos  C. 
II  217;  te  ...  raultos  purpura  ve.stiat  per  annos 
C.  XIII  27. 

purpuratus  :  qui  non  atfectasset  habitum  purpu- 
ratorum  12,16;  post  purpuratum  principem  14,12; 
ultimus  ego  iacebam,  qua  purpurati  latus  laevum 
margine  in  dextro  porrigebatur  18,25;  sententiara 
pui-purati  20,1;  qui  videbatur  in  iuguluni  pur- 
purati  iam  ianique  ruiturus  38,3;  principes 
purpuratos  116,8;  inter  purpuratos  linteatum 
128,16. 

purpureus  :  purpureos  Fortuna  viros  cum  nmrice 
semper  prosequitur  C.  II  96 ;  pui-pureos  debebat 
nata  nepotes  C.  II 196;  iamque  et  purpureus  in 


ET  LOCUTIONUM. 


475 


ai'ce    regni    praeesse     officiis     tuis    soleliat    C. 
XXIII  217. 
I)urpuris9atus  134.23. 
pusillanimi.s  124,9. 
putidus  :  facit    anibigi    putiilior,    teniulentior    an 

facinorosior  existimetur  49,25. 
pyrgus  41,13.  90,21.  144.10. 

quadratarius  48,7. 

quadruplator  :  hi  sunt,  qui  invident  ...  jiortoria 
quadruplatoribus  82,1G. 

quaestor  88,20.  C.  I  27.  C.  V  123.  r)70. 

•|uaestorius  :  dicere  solebat  vir  litteratus  atque  ob 
ingenii  nierita  quae.storius  37,19;  quaestorio  viro 
Uoninulo  232,10. 

qnaliter  :  invenis  . . .  qualiter  honoruni  tuorum 
crescat  communione  fastigium  27.9;  quae  quali- 
terve  sint  obicienda  28,14. 

quam  .  . .  tam  :  initiatae  per  te  ubicum^iue  gratiae 
longum  tibi  redhibeantur  quam  fundamenta  tam 
oulmina  41,3;  si  quam  paratus  invenitur  emiitor, 
venditor  tam  desperatus  inveniretur  108,4;  si 
nobis  haberentur  quam  teiTitoria  vicina  tam 
moenia  111,32. 

quamquam  saejnssime  cum  coniunctiro  rehiti  3,7. 
17,27.  45.26.  58,7.  64,2G.  75,5.  78,9.  81.8.  85,21. 
96,11.  106,19.  108,24.  109,23.  123,5.  125,2.  133,5. 
138,5.  141,24.  142.9.  149.6.  168  r.  12.  C.  114.214. 
V446.    VII  90.    XIII 5.   XVI  97.    XXIII  34. 

quamvis  cum  indicativo  :  C.  XXII 111. 

quandoque  (=  aKquamlo)  10,10.  95,13.  109,7. 122,13. 

qnanti  .. .  tanti  (=  qnot  ...  tot)  :  intellegetis,  quanti 
subrepti  sunt  episcopi.  tantorum  vobis  populcrum 
fidem  periclitaturam  110,10.  —  tot  . . .  quanta  : 
suttragia  tot  sunt  quanta  legit  mundus  C.  II  22. 

[quantocius  R.  319,11]. 

quantuluscumque  :  quorum  si  forte  responsio  quan- 
tulumcumque  (neutr.  adr.)  ad  interrogata  trepi- 
daverit  151,13. 

quaquaversum  :  variis  quaquaversum  fragoribus 
151,19. 

quasi  coniiinctum  cum  substantiro  :  dicere  solebas, 
quamquam  fatigans,  quod  meam  quasi  facundiam 
vererere  61,31. 

quatenus  c.  coniunetiw  :  45,3.  141.1.  147.17  cf. 
quatinus  232,2.    ' 

qnia  (=  quod)  loco  accusativi  cum  infin.  :  aut  ne- 
scis,  quia  garrulo  non  respondere  convicium  est  V 
44,27;  taceo,  quia  decidit  honor  umeris  50,12, 
item  cum  coniunctivo  :  ostenditis,  quia  terminus 
potuerit  poni  vestrae  quidem  regioni,  sed  non 
potuerit  caritati  108.19;  persuade1)is  mihi,  quia 
cantuum  similes  fuerint  olorinorum  135,20;  [jiost 
credere  cum  ind.  R.  315,2,  item  post  nosse  F. 
285,8].  post  queror  :  libere  queror,  non  insul- 
tatorie,  quia  fidelium  consilia  despiciens  fortunae 
ludibrium  per  omnia  fuit  10,7  cf.  quod. 

quia  et  quod  coniuncta  :  non  quod  mihi 
placeat  error  . . .  sed  quia  .  . .  decet  100,26.  — 
ciim  coniunctiro  :  quia  faceret  dictandi  desuetudo 
difficultatem  63,9  cf.  100,2.  122,1.  156,27. 


quicquid  adrei-hiiditer  :  Multis  quidem  vinculis  cari- 
tatis  ab  ineunte  pueritia  quicquid  venimus  in 
iuventutem  gratiae  sese  mutuae  cura  noxuerat 
39,2  (cf  Lir.  Sl,].) 
quicumque  c.  coniutwtivo  :  dein  quaecum^iue  dixisset 
protinus  reluctantim  syllogismorum  contraric- 
tatibus  excipiebamus  62,20. 
quidem  :  egresso  mihi  Rhodanusiae  nostrae  moeni- 
bus  publicus  cursus  usui  fuit  utpote  sacris  a^ii- 
cibus  accito,  et  quidem  per  domicilia  sodalium 
propinquorumque  6,14;  dicerem  et  cenas  ct  «pii- 
dem  unctissimas  32,25;  multum  te  amamus;  ct 
ijuidem  huiu.sce  dilectionis  non  est  erroneus  aut 
fortuitus  atfectus  85,26;  si  quando,  nunc  maxumc 
Arvernis  meis  desideraris,  quibus  dilectio  tui 
immane  dominatur,  et  quidem  multiplicibus  ex 
causis  41,6. 
quippe  :  quippe  cum  c.  indicatiro  64,10;  c.  con- 
iunctiro  86,13  cf.  cum  quipjie  dolentum  maxima 
pars  fueris  C.  VII  534.  — 

quippe  quos  bellicum  militarisque  tessera 
terit  133,13. 

quippe  =  ntpote  veluti  cum  in  examen 
aurium  tuarum  quippe  scriptua  adducitur  54,21 
cf.  65.15.  80,24.  130,20.  152,11. 
si  quis  cum  2  persona  sin/f.  coniunctnm  :  si  quis 
Avitacum  dignaris  visere  nostram  C.  XVIII 1; 
si  quis  Burgum  taciturus  adisti  XXII 6  fcf.  vcrs.  lOj. 
[si  quisquam  F.  293,34]. 

quisque  (=  quicumqne)  :  at  tu,  quisque  doles, 
amice  lector  63  v.  22;  ita  fiebat,  ut  eosdem  post 
longam  taciturnitatem  locutos  quisque  audire 
coeperat,  non  taceret  113,20;  nam  quisque  prae- 
sumpserit  interdicta  cet.  riniari,  vereor  cei.  142,27; 
quisque  contempti  mediatoris  consequitur  reg- 
num,  sequitur  exemplum  153.8  (uJde  1,58,27.  C. 
II  78.    V  503.    XXII  9.  — 

(=  quiUhct)  :  cuni  in  locum  statumque  pon- 
tificis  quisquc  sufficitur  108,16.  — 

caesis  quibusque  optimis  41,26;  quibu.sque 
lectissimis  162,24.  de  usu  apud  Sidonium  voca- 
buli  quisque  cum  superlativo  vel positivo  coniumti 
vidc  Mohr,  Zn  Sidon.  Apoll  p.  7-3  sq. 
quo  :  ecce  quo  rerum  voluliilitatis  humanae  rota 
ducitur  140,1. 

in  comparationihus  eo  culverhio  omisso  :  quo 
plus  commota,  plus  fetida  est  49.22;  quo  i)lus 
torta,  plus  musica  est  135,22. 

quo  loci  7,7.  16,23.25,4.38,16.59,19.  119,14. 
138,9.  C.  XVI  127  (quocumque  loci  e.s). 
quocirca  6,10.    13,18.  27,13.  28,2.  36.8.  40,24.  57,8. 

64,28.  68,9.  117,4.  118,8.  159,13. 
quod  j^ost  verba  sentiendi  et  dicendi  pvo  accusativo 
cum  infin.  :  possis  animo  advertere,  quod  servet 
istam  pro  consuetudine  potius  quam  pro  ratione 
reverentiam  3,8;  audio.  quod  satiram  scribas 
19,12.  alia  exempla  (in  quihus  modo  ind.  modn 
coni.  post  quod  legitur)  haec  hahes:  35,2.  35,6. 
41,11  et  12.  51,13.  51,15.  78,2.  78,14.  §1,4.  86,25. 
125,8.   144,25.  146,25.   148,5.   148.8.  160,11.  [post 


m* 


476 


INDEX  VERBORUM 


advertere  F.  -277.8:  aguoscere  P.  275,22.  F.  279,36; 

confidere  R.  300.29.  308,19.  328,14.  344.9  (conira 

citm  acc.  c.  inf.  311,17.  329,5.  338,20);  certus  sum 

R.  328.24  cf.  325,24.  (contra  cum   acc.  c.  inf.  S. 

273.16.  R.  348,20);   legere  R.  335,21;   nosse  R. 

314,2.  344,22;  pr.iesumere  R.  309,25.  338,28;  scire 

S.  273,10.  E.  273,37.  P.  276,2.  F.  279,25.  287,32. 

R.  324.29.  348,11;    testis  est  deus  R.  338,17  cf 

testor  demu,  quod  S.  273.26]. 

dicere  solebas.  quod  meam  quasi  facundiam 

vererere  61.31  adde  post  astruere  115,6:  praedi- 

care   130,19;    docere   153,6;    asserere  C.  XV  52. 

[dicere  Caes.  274,10.   F.  288,29.   289,33.  291,17; 

negare  F.  289,35]. 
quod  post  refert :  minimum  refert,  quod  nobis  ost 

in  habitatione  divisa  provincia  108,8. 
quod  post   vereor  :    non    enim    verebimur,    c|uod 

causae  istius  cursus  . .  .  ulla  contrastantum  deri- 

vatione  tenuetur  28.15. 
[(\nod ])OSt  dnhium :  cui  enim  dubium  quod  R.  320,7]. 
[quod    cum  indicativo  et  eoniunctivo  coniunctum : 

tristatus   sum  quod  . . .  non  merueram  et  essem 

privatus  R.  308,11]. 
quod  post  ita  vel  sic  ^jjo  ut :  portat  et  nasum,  qui 

cum    sit  amplus   in  foraminibus  et   strictus  in 

spina,  sic  patescit  liorrori,  cxuod  angustatur  ol- 

factui  50,3  adde  55,5.  68,7.  69,21.  75,9.  87,2. 113,3. 

127,8.  134,24.  141,15.  150,9.  [R.  333,31]. 
quod  2>ro  ut  in  enuntiatis  consecutivis  :  ita,  quod 

quas  domorum  nequiverit  machinis  apertae  simul- 

tatis  impetert^  cuniculis  clandestinae  proditionis 

impugnat  51,1;  ita  tamen  quod  13,11.  [R.  339,24]. 

—  sic   tamen,  quod  nec  ossa  tumultuarii  cae- 

spitis  mole  tumulabant  42,24  addc  4,19.  31,16.  — 

tum  si   forte  fuit   quod  imperator  . .  venire  . . . 

vellet  C.  XXm  228. 
quoquo  :  quoquo  loci  es  53,11;  coji^ra  quoquo  loco 

est  107,5. 
i'adicari  (=  radices  cape!\'e)  :  relinquunt  semel  ra- 

dicatam  (in.^)  corda  formidinem  45,16;  simul  et 

naturali  vitio  fixum  est  radicatumque  pectoribus 

humanis  85,23. 
[ramusculus  R.  302,34]. 
ravulus  :  date  ravulos  choraulas  165  v.  78, 
ravus  140  V.  49.  150,17.  244,12.  C.  XI 123. 
reatus  61,15.  64,26.  94,6.  104,28.  109,9.  156,6.  161,5. 

C.  IX  270.  [P.  275,22.  R.  329,8.  347,31]. 
[rebellionem  glebarum  tenacium  repetita  saepius 

impressione  vomeris  domat  R.  302,22]. 
recejitorium  91,21. 
[receptus  :  in  quodam  receptissimo  patrum  tractatu 

F.  294,29]. 
recurrens  :  elegos  vero  nunc   echoicos,  nunc   re- 

currentes  141,10;   intei-rogas,    quos   recurrentes 

asseram  versus,  ut  celer  explicem  167,3. 
recutere  :  quamvis  de  nocte  recussa  excepti  soleant 

sudorem  fingere  rores  C.  11 427. 
recutitus  C.  XXII  201. 
redicere  :  his  redicendis  sollicitus  auditus  inserviat 

163.4. 


reformatio  :    tribue,    quaeso,    convincenti    refor- 

mationem  58,18. 
[refrigerium  F.  282,5]. 
refrondescere  :    sponte    refrondescit    por    brachia 

roscida  palmes  C.  XXII 46. 
refundere :  evectionem  refundunt  92,22  (cf.  Claudian. 

in  Eutrop.  I  91). 
refusorius  :  littoris  istis  non  comraendatoriis  minus 

quam  refusoriis  iam  phxcatus  insinuo  159,15. 
regalis  :  iUa  refugit  celeritate  divitias  doliciasqno 

regales,  qua  solent  appeti  38,7. 
regemere  :    cui    gutture    ravo    ignem   per  biforos 

regemunt  cava  buxa  cavernas  C.  XI  123. 
[regeneratio  F.  281,26]. 
regina    ffentis   60,8.    60  v.  11.    116,19   (australis  r. 

Sabaitis).    C.   II  30   (r.   Orientis   =  Constantino- 

polis).    432   (=  Auro^-a).    VII  104  (ita  Roma  se 

appellat). 
regius  :  citra   gravitatem  regiam  3,15 ;  videas  ibi 

. . .  regiam  disciplinam  3,29 ;   regiam  sequestrat 

tantisper    severitatem   4,7;    cena    regia    inter- 

pellante    4,16;    armati    regiae    domus    aditibus 

assistunt  4,23 ;  regium  iuvenem  70,10 ;  perfossae 

regiis   ictibus  ferae  83,21;  declamationes,   c[uas 

oris  regii  vice   conficis  128,7;   coniunx  regia  C. 

II 217 ;    est  vobis   regia  virgo ,   regius  ille  mihi 

C.  II 485. 

[ut  neque  proni  in  sinistram  neciue  impor- 

tuni  in  dexteram  regia  magis  gradiamur  via  F. 

288,28  cf.  tamciuam  per  viam  regiam  tota  medio- 

critate  dirigere  F.  266,29;  regredere  ad  viam  re- 

giam  F.  288,3]. 
regnum  2,15.  3,9.  4,24.  37,22.  103,6.  109,11.  110,15. 

117,19.  128,19.  C.  II 21.  361  (his).  446.   V5.  11. 

111.  203.  256.   387.  468.   VII 168.  512.  547.  550. 

561.  579.  592. 
reguhiriter  233,12. 
regulus :  regulorum  autem  sociorumque  comitantum 

foi*ma  et  in  pace  terribilis  70,15. 
relator  105,1. 

[relevatio  :  pro  animae  relevatione  F.  266,23]. 
[remissibilis  :  istaec  eadem  remissibilia  sint  necno, 

tute  iudicaveris  Cl.  53,20]. 
reparatio  40,19.  —  [reparator  F.  286,13]. 
[repensaitor  R.  303,32]. 
repertor  :  duorum  martyrum  r.  104,21 ;   r.  artis  C. 

XXIII  493;  [r.  aciuae  hitentis  R.  301,38]. 
replicare  62,30.  64,28.  115,19. 
replicatio  :   campos  proeliox'um  replicatione  mon- 

strabiles  6,9 ;   quarum  (i.  e.  cenarum)  quoque  re- 

plicatio  fieret  amoena  narratu  32,26. 
reponderai'e  :  studii  huiusce  vicissitudinem  repon- 

derare  6,2;  consummatissima  tibi  gloria  repon- 

deratur  78,4. 
[reprobus  F.  277,30]. 
reptare  :   omitto  .  . .   istius   tibi  reptatas  caespitis 

glaebas   41,11;   cui  rem   parentnm  sibique  non 

solum    notam    verum   etiam  inter  lactantis   in- 

fantiae  rudimenta  reptatam  . . .  recepisse  parum 

fructuosum  . . .  videtur  43,29 ;  clericalis  tirocinii 


ET  LOCUTIONUM. 


477 


in    nobis   reptantia    rudimenta   tueamini  99,8; 

reptabat    super  arma  patris  C.  II 13^;   reptare 

rigenti  non  poterat  revoluta  solo  C.  V  517. 
reptilis  :  ipsae  mihi  tuum  videntur  ailventuni  rep- 

tiles  cocleae   cum  domibu.s  nativis  antecossurae 

144.14. 
re]merascere  :  non  iuvenescit  solum   secl   quodam- 

modo  repuerascit  65,8. 
res  :  quin  potius.  si  rcquiras,  ordinis  res  est.  ut . . . 

109,13  et  ftic  (hhicejK  bis  (109,14  et  IG).    facturus 

communione  cessandi  rom  caritatis  91,2  cf.  facis 

...   reui    tui   pariter  et  amoiis  et  moris  122,2;'); 

inspicere  i-es  commodi  est  93,3.  —  tu  nunc  intor 

ista  quid  rerum?  131,28. 
reseratus  :  in   voluminis  ipsius  operisque  reseratu 

160,1. 
resibilans  C.  1X86. 
resolubilis  C.  XXIII 191. 
res  publica  Romana  45,20.  23.  2ri,  adfic  17,19.  22,5. 

36,25.  40,7.  88,28.  C.  II  28.  VI.  204.  362.  VII  553. 

(ad  gentes  non  refeiiiir). 
restare  :  quod  restat  ex])oscimus,  ut  . .  .  40,1.  41,1. 

67,2.   75,33.  80,4.   148,20.  152.17  cf  quod  super- 

est  100,7.  134,3.  [R.  336,7]. 
[restauratio  corporis  R.  343,26]. 
resultare  :  ceterum  a  iusto  longe  re.sultat  89,24. 
retributio  :   sjie    futurae  retributionis  merita  sua 

celare  62,31. 
retro  :  cum  abhinc  retro  iuvenes  eramus  57,1. 
retrogradus  :  Saturnus  retrogradus  142,8. 
[revergere  :  quin  illud  in  aliorum  commoda  rever- 

gat  Cl.  54,3]. 
[revisio  :  revisionis    potestas  (=  rcrj.<?c«rZt  jj.)   Cl. 

53,18]. 
revolvere  :  luce  revoluta  42,22. 
rex  gentis  :  2,10.  4,21.  11,1.  11,4  (regi  feroci).  42,33. 

59,14.    GOv.letS.    73,4.    101,20.    109,10.   109,23. 

116,8  (ante  pellitos  reges).  119,1  (regem  Gothiae 

ferocissimum).  128,7.  128,17  (inter  satrapas  regum 

tiaratorum).  128,20.    C.  II 359.    V  268.  436.  525. 

534.  538.    VII  216  (regi  Getico).  222  (regi  feroci). 

228.  308  (saevum  regem).  422  (Getici  reges).  432. 

435  (his).  459.  489.  addc  facta  ducum  ]5acta  reg- 

nantum  73,7. 
rhenones  (=  relamina)  71,1. 
rhinoceroticus  C,  IX  343. 
[rimator  auri  R.  301,38]. 
rimatus  jjassire  106,3. 
[roborare  R.  299.15]. 
rogalis  42,28.  49.28. 

ronchisonus :  nos  ronchisono  rhinocerote  notat  C.  1 118. 
rostralis  :    poema,    quod    perennandum    a^ncibus 

auratis  iuste  tabula  rostralis  accii^eret  17,1. 
rotatilis  31,12. 
rotundare  :  magis  rotundatis  fulta  *collyriis  24,18; 

elegos    acutos    ac    rotundatos    hendecasyllabos 

129,10.  —  rotunditas  :  Quinti  Symmachi  rotun- 

ditatem  ...  insecuturus  1,5. 
rubrica  :  cuius  peremptoriis  abolita  rubricis  lis  . . . 

tcrminabatur  131.15. 


ructare  :  ructiit  intor  civos  ]iugna8  21,12;  antiquam 
natalium  i)raerogativam  ...  ruotAbat  76,1S;  (jui 
.supra  satni])as  sodot  tyrannus  ructans  semidoum 
]n-0])inquitatos  C.  XXIIl  253.  —  ructatio  :  odor, 
quem  suiiorcumulat  esculonta  ructatio  do  daj^i- 
bus  hesternis  50,6. 

rugii :  amputatis  ])ervetustarum  vestium  rugis  158,12. 

ruralis  :  ruralium  0])erum  negotiosus  134,10. 

rusticanter  :  donate  venia  paginam  rusticantor 
vobis  obsecundantem  152,18. 

rusticari  (=  a/jrnin  colerc)  :  tantiuu  lucelli  ]trao- 
stituni  sibi  comjtutat,  ac  si  in  jiatrio  solo  rusti- 
caretur  100,20;  j^arce  tantum  in  nol)ilitatis  jn- 
vidiam  rusticari  1.34,16. 

(=  rustice  Inqni)  :  cui  Varrones  etc.  comjjositi 
in  praesontiarum  rusticabuntur  .54,25;  nec  risit 
pia  turba  rusticantom  C.  XIV  28;  si  quid  stilo 
rusticanto  ])oraravoro  104,28;  in  georgicA  sic 
rusticans  multum,  quotl  nihil  rusticus  141,1.5. 

sabbatarius  :  de  luxu  autem  illo  sabbatario  .  . . 
supersedendum  est  3,30. 

saburra  :  exis  curvata,  Durani  muscose,  saburni 
C.  XXII 103. 

sacer  :  mihi  .  . .  ])ub]icus  cursus  usui  fuit  utjjoto 
sacris  apicibus  accito  6,14;  quid  loquar  liio  illiim, 
qui  scrinia  sacra  gubernat  C.  V  564. 

sacerdos  :  antelucanos  sacerdotum  suorum  coetus 
3,6  cf.  47,24;  ])rovincialium  sacerdotum  ]traevio 
]mrtim,  ])artim  comitante  collegio  76,13;  secundi 
ordinis  sacerdotem  76,29 ;  summus  sacerdos  88,2; 
Sim])licius  est,  quem  ]5rovinciae  nostrae  metro- 
politanum,  civitati  vestrae  summum  sacerdotem 
fieri  debere  pronuntio  117,14;  numerus  civitatum 
summis  sacerdotibus  i])soi'um  morte  ti-uncatus 
109,31;  disponfmtur  sacerdotibus,  popularibus 
manifestabuntur  112,18  cf  61.22.  65,21. 

sacei-dotalis  :  plus  ego  admiror  sacerdotalom  virum 
quam  sacerdotem  61,22;  indigni.ssimo  mihi  im- 
]50situm  sacerdotalis  nomen  officii  99,3 ;  de  saccr- 
dotali  stirpe  veniebat  115,24. 

sacratus  :  sacratissimorum  ]iontificum  110,13;  vir 
sacratissime  (afjitnr  de  papa  FanstoJ  156,5. 

sacrosanctus  :  coram  sacrosancto  ot  ]iontificatu 
maximo  dignissimo  ])apa  113,27;  vir  sacrosancte 
(in  ep.  ad  papam  Jjupum)  161,23. 

saeculum  :  aurea  promisit  saecula  C.  II  104  (cf 
Verg.  Acn.  VI 792). 

sal  His])anum  162,3. 

salar  25,12  (cf  Auson.  opusc.  XVIII 2,88.  129). 

salebratim  26,9. 

salebrosus  :  colles  ascensu  salebrosos  40,31 ;  per 
philosophiae  salebrosissimas  regiones  stilum  traxi 
232,5. 

saltim  17,14  (saltem  F).  24,20  (saltem  F).  37,25. 
86,20.  99,5.  117,19.  123,18.  127,13.  20.  133,16. 
141,2.  143,5.  147,2  (salti  LT,  saltem  MFP). 
153,16  (saltem  MCFP).  160,7.  —  contra  saltem 
111,26  (saltim  C).  C.  V  347. 

saltim  . . .  saltim  =  vel  . . .  rel :  me  . . .  vix 
e    tenaci    caterva   prosecutorum   paginae    tuae 


478 


INDEX  VERBORUM 


occaiiio  exeussit,  ut  satisfjicere  mandato  saltim 

viator,  saltim  eques  possem  5J>,17. 
saltuatim  56.14.  105,25.  127,20. 
saltuosus  :   scribarum   sequacitas   saltuosa    157,21 

cf.  saltus  73.22.  145,28. 
[salvator  L.  2W.22.   2511.12.  14   (('/:   salvare    291,2. 

11.  27).  R.  322.1]. 
salve  :  quod   ad  salve  tibi  debitnm  si^ectat  54.17; 

qui  pi-imum  salve  lorebant  G0,4 ;  alternum  salve 

rependens  G8.12;  tuum  salve  119,4;  alterum  salve 

1.55.2G:    [R.  307.G.    .".On.l.  310.1.  311,17.   316,32. 

333.24  e/c\). 
sanctificatio  14G.5. 
sanctitas  tua    lOO.lG:  tua   sanctitas   78,9.    153,24; 

[T.  272.9.  R.  303.21.  304.4.  32G.13.  334.10.  345.3 

etc]. 
sanctus  :  papae  ...  viri    sancti,    strenui,    severi, 

misericordis  33,17  cf.  65,21 ;  vir  sanctus  et  iustus 

fafiitur  de  sacenlote)  47.27;  sanctus  Patiens  et  sanc- 

tus  Euphronius  76.21:  sanctum  lohannem  76.25; 

sancti  lusti  90.1:  sancta  Eutropia  96.15;  sancti 

Eustachii   10.5,15:  impa    sancte  facunde  venera- 

bilis  106,25:  sanctum  episcopum  Lupum  119,14. 
sandapilarius  29.26. 
sapphlratus  34  v.  14. 
sartago  :  nuUi  dubium  est  vos  tunc  simulaiii  fVic- 

tam  in  quadam  continentiae  sartagine  consecra- 

turos  14G.2<1 
satelles  :  pellitorum  turba  satellitum  3,10;  saeptus 

armis  ac  satellitibus  38,8. 
satias  (=  satietas)  72,12. 
satiricus  adi.  :  16,22.  73,18.  141,13.  —  siihst.  :  19,11. 

52,12. 
satirographus  :  ut  satirographum  te  aut  exsecran- 

tur  aut  reformidant  18,8:  versibus  satirographis 

usuri  70,2. 
satisdator :  curatori  necdum  satisdator  est  inventus 

76,5. 
Satumigena  C.  IX 135  (cf.  Auson.  opnsc.  XXIX22J. 
scaena  :  scaenae  (ijinnae  duhitayiter  Mommsen)  moe- 

nium    publicorum    crebris    terrae  motibus   con- 

cutiebantur  103,14. 
[scandalum  :  ne  simus  scandalo  cui  esse  debemus 

exemplo  R.  332,22]. 
schedium  127,16.  170,11. 
schema  :  quae  iUe  . . .  sententiis  schemata  ...  facit! 

14,3;  sine  schematis  cuiuspiam  gestu  artificioso 

doctrinae  suae  opes   erogaturus   62,19;    poetica 

schemata  113,1;  sanguinariae  geniturae  schema 

patuisset   142,4;   schema  si  chartis  phalerasque 

iungam  171  v.  54;  toto  in  schemate   ?el   semel 

latebit  C.  XXIII 271. 
schisma  146,23  [R.  316,15]. 
schoenobates  C.  XXIII  301. 
scholasticus  :  nos  cum  caterva  scholasticorum  lusi- 

mua  abunde  90,21;    scholasticusque  sub  rotun- 

dioribus   Petrus   Camenis   dictitasset  acrius  169 

V.39. 
scribere  :  cum  soHs  tomdus  ignis  flexiUbus  rimis 

sitientes  scriberet  agros  C   XVI  80  cf    hiulcis 


arentinm    viiiiarnni     flexibus    terra    perscribitiu- 

22.14. 

ad  Carrlias   pretinm  seripsi   (=  persolvi)  C. 

II  455. 
scrinia  sacra  r.  sacer. 
scripturire  12,5,3.  141,25. 

serupeus  pumex  C.  XXII  130  (ef.  Ansoii.  ejUst.  1X3). 
Seyllae  :  in  quas  me  obloqniovnm  ScyUas  . . .  quo- 

rundam  vos  infamare  conantnm  tnrljo  coniecerit 

114,6;   post   lividorniii   liitratnnm   Scyilas  enavi- 

gatas  2,6. 
secunda  :  iam   dnae   secundae   tacile  processerant 

(=  /jorac  qHattuor  ab  ortu  solis  Sirmondiis),  iam 

sol  adultus   roscidae  noctis   nmorem   radio  cre- 

scente  sorbuerat  59,24;  ealescens  horam  sol  dabat 

alteram  seenndam  C,  XXIII 489. 
secundo   (=  itcrum)  :  Gozolas   vester   . . ,   apicum 

meorum  secundo  gerulus  efficitur  57,18;  itur  sic 

semel.  itur  et  secundo  C.  XXI1I379. 
securitates  :   consule    contra  tributa   seeuritatibus 

87,14  (cf  Di(f.  27,4,1,6). 
segmentum  :  inter  crepitantia  segmenta  131,13. 
segrex  :    turbine    dissidentium    partium    segreges 

facti  86,15;  civitates  cpiae  multnm  situ  segreges 

agunt  151,5. 
semicombustus  49,28. 
semiconfectus   :    parvam    sementem    semiconfecto 

caespiti  advena  ieiunus  iniecit  100,17. 
semifumans  :    seraifumantem    praefeetnrae    nuper 

extortae  dignitatem  10,21. 
semix^atens  :  videas  armenta  non  modo  semipatenti- 

bus  iacere  vestibulis  110,3. 
semiplene  :  praesentia  semiplene  . . .  dicuntur  73,15. 
semipuUatus  :  accusatores  semipuUati  11,27. 
semisoporus  C.  XI 60. 
senator  12,6.  17,24.  37,15.  119,4.  144,22.  —  senatus 

C.  V560. 
senatorius  :  senatorii  seminis  homo  9,5;  senatoi*ium 

ad   morem    32,2;    senatoriae    iuventutis    contu- 

bernio  mixtus  166,20. 
senatus  Scythicus  :  obstupuere  duces  pariter  Scy- 

thieusque  senatus  et  timuere  C.  VII  403. 
senipes  :  senipedem  stilum  C.  XII 10.  C.  XXIII 131. 
sensim  singulatimque  131,9. 
septiforis  25,21. 
septii^es  :  Burgundio  septipes  136  v.  34;  septipedes 

patronos  C.  XII 11. 
sequacitas  62,23.  157,21.   -  sequax  101,27. 
sequestrare  4,7.  18,23.  74,25.  92,21.  95,4. 
serietas  :  reditum  est  in  publicam  serietatem  13.23; 

cum  serietate  dictare  164,14;  i-isus,  serietas,  di- 

cacitates  C.  XXIII  440. 
sermocinanter  :  aliquid  horarnm  sormocinanter  ex- 

trahimus  132,17. 
sermocinari  54,20.  89,25. 
.sermocinatio  2,8. 
serpyUifer  140  v.  4.5. 
sen*acum  69,3. 
servantissimus  :  vir  amicitiarnm  sorvantissinie  27,9 

(cf  Auson.  append.  1 1, '><)). 


i 


ET  LOCUTIONUM. 


170 


Hiquidem  {=  ncilicct)  32,22.  42,3.  r)7,27.  (il.27.  G7,l. 
78,11.  88,27.  110.23.  112,2').  117,12.134.7.  U4.2H. 

148.3.  i>o)ili>usitiim  62.9.  83,20.  101,30.  120,13. 
141,7.  [jtriuio  loco  F.  2(;:),21.  H.  .30(;.23.  SOK.Ki. 
327,7.  336,33.  341,31.  342,29  dc;  secnudn  hcu 
F.  2(i7,21.  209,8]. 

si  tamen  8,21.  9,;'».  lo,18.  28,10.  36,27.  4i;,l(J.  07,11. 

82,3.  110,21.  —  ttimen  «i  :  derogare  actibus  meis 

in  posterum  tanion   .■^i  peiierci.sset  20,11.  —  nisi 

tanien  78,13. 
sic    (=   item)  :   lector    liii-    prinium ,    .sic    mini.ster 

altaris,   ...  po.st  .  ..  cf.  Wodfflin  'Ubcr  die  Lu- 

tinitdt    der  lYreyrinutio  ad  loca  saiicta   (Archir 

fiir  lai.  Lexikogr.  IV  p.  276). 
sicuti  coni.  caimd. :  .  iliii  praecipi#.summa  .suudendi 

auctoritate,  sicuti  es  in  liis  (|Uiie  deliburabuntur 

consiliosissimus  1.2. 
sigma  {=solitim)  23,17.  C.  X.\II212.  {=^  tricliuiitm) 

C.  XVII  (J. 
signifex  102,7. 
signum  :  qui  comprehcndebant  signis  (=  iiotisjquod 

litteris  non  tenebant  157,21. 
silvula  C.  IX  229. 
[sinceiTimam    K.    320,31   contra    sincerissimam   K. 

343.4.  345.11]. 

sinci])ut  :  disicit  anci[iiti  niiseral)ile  sinciput  ensc 
C.  V418. 

sinc  tine  C.  II 186.  V  523.  1X268.  XVI  89. 

sinfjularis  sensn  coUectivo  :  coraes  araiiger  3,10; 
suspiriosus  minister  3,24;  Aemiliano  nautae  de- 
cedit  Venetus  remex  7,5;  fluvius  . . .  avibus  ac 
pisce  multo  refertus  59,21;  lectus  nil  liabens 
plumae  75,9;  undique  venenato  vallatus  inter- 
prete  83,8;  satelles  C.  V  78;  bove,  fruge,  colono 
exhausta  est  C.  V580;  cum  patrio  Cleopatra 
ferox  circumdata  sistro  milite  vel  piceo  cet.  C. 
V460;  milite  circunifuso  C.  VII  577. 

sinisteritas  6,13.  46.25. 

sinuamen  C.  XXII 154. 

siticulosus  25,8. 

.sive  :  sive  .  ..  seu  (c.  ind.)  148,19;  (c.  coni.J  96,3. 
—  sive  . . .  sive  . , .  seu  . . .  seu  ...  (c.  i)id.)  C. 
XXIII 272  s«/.  —  contra  seu  ...  .sive  (c.  coni.) 
83,20.  170,S  cf.  seu  ...  seu  (e.  ind.)  C.  XVI 91. 
XXIII 455;  (c.  coni.)  C.  XXIII 139.  —  seu  ...  ve 
(c.  coni.)  132,2.  —  p-o  sive  . . .  sive  usurpatur 
30,6  :  placeat  carmen  necne  :  tu  propera  cet. 

soccifcr  Menander  C.  1X213. 

socius  :  regulonim  autem  sociorumque  coniitantum 
forma  et  in  pace  terribilis  70,16. 

socrualis  :  munificentiae  socrualis  oblatio  96,13;  de 
heredidate  socruali  135,13. 

solacium  (=  auxilium)  15,6.  105,33  {cont/ra  =  so- 
lamen  62,29.  89,4.  143,3);  fortasse  eodem  .'sensu 
159,14. 

soliditas  :  ut  ad  solididateni  ruris  istius  perveniat 
43,27;  unus  Galliarum  praefuit  parti,  alter  soli- 
ditati  84,18. 

solidus  :  ex  solido  29,.5.  100,17.  244,14  cf  3Iohr  1.  1. 
p.  4. 


Honmulentiu  25,15. 

sophorum  egregium  dccus  l'.  XV  188. 

.-^ophos  1.5.l;j.  131,11.  1(;5  v.  10«.  C.  1  4.  V8.  Vlll  K». 

XXI II  2.34. 
.sordidare  12,2.  32,27.  114.15.  C.  XXIII.;49. 
sordidatus  luli.  :  his   conscientia    «{uoque  sordida- 

tissinuv  CHt  51.H. 
sospitas  54,19. 

spatiositas  m  adii.  cril.  ud  23, 1(). 
specialiter  :  (luae  .    .  specialiter  tibi  et  Complato- 

nicis  tuis  nota  sunt  232,7. 
sjiecies  :  conperi  naves  quincjue  .  . .  cuui  specielius 

tritici  ac  mellis  ostia  Tiberina  tetigisse  16,7. 
s))ectabilis  :  Hpectabilis  praefectus  17,21 ;  domi  no- 

biliK  et  patre  patruoque  spectabiiibus  27,18;  vir 

spectabilis  43,15;    rogatu  Germanici   spectabilis 

viri   65,5;    agite   gratias    Innocentio,    spectabili 

viro,    100,11;    Siniplicium,    Hpectabilem    virum. 

e])iscopum   sibi   Hagitat  populus    112,7;    FlaviuK 

Nicetius,  vir  ortu  clarisHimus,  privilegio  specta- 

bilis    130,17;    .satis    in    illo    quondam    coenobio 

Lirinensi    spectabile    caput    145,27;    Magno  . . ., 

Doninulo,   spectabili    viro  Leone  ducibus  232,11 

cf.  invenimus   eam  tenere  istic  inter  sj^ectabiles 

principem  locum  115,29. 
sperare  [=  tiinere)  :  sperans,    ne   seniel  mihi  amor 

vester  indultus  . . .  tenuetur  98,15  cf.  C.  Vll  370. 
[spero   vos   ...  supplicetis  R.  307,34;  spero  ut  T. 

272,38.  R.  300,2.  K.  310,11.-316.36.  323,11  ctc.\. 
spernax  61,15. 

.sphaerista  31,12.  90,25.  —  sijhaeristerium  25,29, 
spicifer  C.  XVII  2. 
spiritalis  :  desiderio  spiritalium   lectionuiu  112,23; 

spiritalis  Sara  145,16. 
spiritaliter   :    deo     tauros    spiritaliter    immolatis 

146,12. 
[spondere  ut  K.  302,34]. 
sponsalicius  :   de  mancipiorum   sponsaliciae  dona- 

tionis  paucitate  maerere  10(3,6. 
spontaliter  (=  idtro)  135,9. 
spontaneus  118,27. 
sijortula  131,6. 
squama  :  sermonis  Celtici  squamam  depositura  no- 

bilitas  41,15  (cf  Lucan.  Phars.  rVH25). 
statarius  :   ut    stataria    retia    suberinis  corticibus 

extendat    25,10;    torpor    statarii    laboris   90,22; 

plo.sor  statarius  132,11. 
sternax  64,26.  88,3. 
stibadium  19,22.  25.2. 
stipatus  40.16.  42,3. 
stipendialis  137  v.  47. 
stirpitus  :  harham   .surgentem   stirpitus  .  .  .   evcllit 

2,24. 
striatura :  concha,    quae    senis    cavatur    stx"iaturi.s 

60,6. 
suaveolentia  146,13. 

suberinus  :  suberinis   corticibus   25,10  r.  statarius. 
subiectus  :    subiectorum    statum    condicionemque 

regit  61,16. 
subiugare  144,18  (cf  Aimm.  epist.  XXI  2,33).     ' 


480 


INDEX  VERBORUM 


subliniare  :  quo  fit,  ut  reporiaro  ilignissiuius,  queiu 

divinitas  inusitato  successuum   genero  subliinet 

39,17.  [F.  270,34]. 
[in  subliuiitate  vesti-a  G.  '21\.\'2  cf.  R.  3-21,7.  332.31. 

335,18]. 
[subsannare  R.  326.27]. 
[subsarcinatus  :  bonoruni    oj^eruui    fructu    subsar- 

cinatus  F.  2GS,23]. 
siibstantiva  adiectiroriim  nutre  cum  subsiantiris  con- 

iuttda  :  hunius  altrix  71,22;    deus  arbiter  2,14; 

bellatrix  Roma  C.  V13;    turba  conpotrix  32,12; 

comites   lacrimas   74.4;    Parthi    raptoris    157,17; 

deus  artifex  121.25  cf.  161.25;  lacrimis  indicibus 

123.16;  famulatrix  penna  C.  II  128;  ab  arto  ma- 

gistra  C.  11420;    arte  magistm  C.  XI 30;    Indus 

aquator    C.    V  286;    raptores    lupi    C.    VII  363; 

luctator  fluvius  C.  IX  99 ;   plosores  Quirites   C. 

1X299;    [douiinatrix   omnium  pietas  R.  301,19; 

sermo  mediator  R.  315,33.  339,7 ;  a  nutritorc  do- 

mino  R.  341,19]. 

substaniira  rerbaUu  in  -io  :  cf.  [accersio],  [adeptio], 
advocatio,  [aedificatio] ,  [arcessitio] ,  benedictio, 
circumcisio,  competitio,  conflictatio,  congregatio, 
constellatio,  conversatio,  [deploratio],  deprae- 
datio,  derivatio,  devinctio,  dictatio,  discretio, 
[dispensatio],  dispositio,  [districtio] ,  esuritio, 
evectio,  examinatio,  exaratio,  functio,  gestatio, 
imputatio,  indictio,  iniunctio,  [insinuatio], 
[inspiratio] ,  occursio,  ordinatio,  participatio, 
[piscatio] ,  proditio ,  [propitiatio],  propositio, 
prosecutio,  refonnatio,  [regeneratio] ,  relevatio, 
reparatio,  replicatio,  [restauratio] ,  retributio, 
[revisio],  sanctificatio ,  sermocinatio ,  succisio, 
[.supputatio ,  transgressio ,  visitatio]. 

•inbstwUira  rerbdlia  in  -tor  :  cf  [appetitor],  [cog- 
nitor] ,  commentator ,  [consiliator] ,  derogator, 
[despector],  [distributor] ,  ductor  C.  VII  332, 
duplicator,  etfractor,  [elicitor],  [factor],  [falsator], 
[formator  R.  301,37],  fractor,  frequentator,  in- 
centor,  [inhiator],  inspector,  invitator,  murmu- 
rator,  negator,  [nutritor],  oblatrator,  perpetrator, 
potor,  praedecessor,  [precator],  prosecutor,  publi- 
cator.  pugillator.  relator,  [reparator],  [repensator]^ 
[rimator],  [salvator],  satisdator,  suscitator,  sus- 
pector,  tractator.  — fem.  cf.  conpotrix,  famulatrix. 

^ubsiantiva  verbalia  in  -tus  :  cf.  aftatus,  blatemtus, 
concitatus,  fabricatus,  garritus,  hirritus,  in- 
dultus,  indutus,  inquilinatu.s,  machinatus,  nata- 
tus,  obiectus,  populatus,  precatus,  provectus, 
reseratus.  vulgatus. 

snbstantira  rerbalia  in  -antia,  -entia,  -ura,  -us  : 
cf.  [advigilantia].  —  [appetentia] ,  concinentia, 
[concupiscentia] ,  essentia,  [incipientiaj,  suffi- 
cientia.  —  factura,  implicatura.  —  adnisus,  il- 
lapsus,  oppressus. 

suburbanitas  :  cuius  ijossessioni  plurimum  contu- 
listi  Cuticiacen.sis  praedii  suburbanitate  39,12; 
municipioli  nostri  suburbanitas  105,35;  ille  im- 
Ijutationem  meam  praetextu  frequentatae  subur- 


banitatis  eludit  122,18  (cf.  optat  exire  in  subur- 

banum  36,7"). 
succiduus  110,7. 
succincte  :   fabor     super    his     aliqua     succinctius 

14,14.  —  succinctus  :  nox  succincta  42,20. 
succisio  2,23. 
sudaro  :  carmiuum    modos  .  .  .,    qui   tanion   doctis, 

ut  es  ipse,  personis  non  tam  fonte  quani  fronte 

sudantur  128,4. 
sufficientia     102,23.    116,6.    —    sufficienter    21,13. 

167,24. 
sufflammare  :  si  vei'0  calumniam  plectibili  sufflam- 

mat  invidia  58,19. 
summas  :  cuncti  nostiutes  idemque  summates  viri 

47,1;  summatibus  105,21;    inter  summates  viros 

120,7 ;  puellam   .  .  .  tam    moribus    natalibusque 

summatom  quam  facultatis  principalis  154,8. 
summotenus  61,19. 
sumptuositas  154,4. 
super  (=  de)  2,4.   12,21.  14,14.  27,25.  54,26.  62,25. 

62,30.   68,22.  73,13.  84,11.   86,13.    112,8.   120,12. 

125,11.  144,24.   152,22.  157,29.   159,10.  160,15  al. 

[R.  300,.35.  320,35.  346,9.  348,8]. 
superaestuans  :    tamquam    sanguinis    eum    super- 

aestuans  fluxus  exinanisset  142,23. 
superaggerare  :  praeterea  his  hoc  praestantissimum 

bonis  fama  superaggerat  145,3. 
superciliosus  135,10. 
supercilium  :  fluvium  de  supercilio  montis  elicitum 

24,10;    in    supercilium    collis    abrupti    41,24;    o 

supercilio  vicini  coUis  47.18;   unda  fluentis  con- 

tigui  coUis  lapsa  supercilio  C.  XVIII 6. 
supercumulare  50,6. 
supercurrere  71,1. 
superducere  90,12. 
superemicare  :  veluti    si    excussura    quemcumque 

catulorum    Parthi    colla    raptoris    pede    volatili 

tigris    orbata    superemicet     157,18;    ut   terram 

levior  supei'emicet  unda  C.  XV  75. 
superflexus  :  hic  superflexa  crate  paradarum  sereni 

brumalis  infida  vitabis  144,12. 
superforaneus  :  cum  hac  superforauea  trepidationo 

11,16;  plura  roplicare  superforaneum  puto  62,30. 
superinspicere  94,4.  151,27. 
superior   c.  dat.  :    habet   huic  eminenti    scientiae 

conscientiam  superiorem  14,5.  —  modo  de  supe- 

riore    cum    barbaris    ad    Vachalin    trementibus 

foedus  victor  innodat  128,8. 
superlabi  :  digito  superlabente  3,19. 
supernus  :  mundanas  abdicat,   supernas  praedicat 

disciplinas  158,17. 
supersedere  :    noverit     silji     aut     super     (somper 

linecheler)   huiuscemodi  artis  mentione  superse- 

dendum  233,3;    de    luxu    autem   illo  sabbatario 

narrationi  meae  supersedendum  est  3,30. 
superstitiosus  114,20.  133,1. 
superventus  :  taceo  te  aliquot  superventibus  cuneos 

mactasse  turmales  42,16;   spe  superventus  laeti 

132,27. 
[supputatio  F.  268,15]. 


ET  LOCUTIONUM. 


481 


Kuy>ra    quaiii  :    amicu.s    houiini    iui     suiira    «luam 

inoium    eius    tacilitas    varietasque    patiebantur 

10,4;    vereor     sententiam    supra    (luam    veritas 

habet  prolatam  130,28. 

[suscii)i  non  debere,  ut  homo  mater  dei  sit  F.  285,20 

cf.  28r),24.  28(;.;i4|. 
suscitator  lUkrurum  iam  seijultarum  127,4. 
suspector  :  morum    vestrorum    suspector    aclmira- 
torque    43.15    (cf.    suspicere  63,2.    72,24.    !I2.18. 
107,12). 
suspectus :  non  tam  suspicioni  quam  suspectui  128,20. 
[suspendere  ab  unitate  F.  288.24]. 
susurro  83,13. 

sutor  :  gurges  de  sutoribus  iabularum  49,0. 
suus  loco  prmiominU  ilemomtratui  :  saepenumero 
postuhivisti,  ut,  quia  Theodorici  .  .  .  commendat 
populis  fama  civilitatem,  litteris  tibi  ibrmae 
suae  quantitas  .  ..  signiticaretur  2,11  sim.  :  2,14. 
10,12.  1G,3.  28,14.  47,24.  74,8.  91,14.  109,25 
(pectori  suo).  115,28.  C.  I  3.  III  G  cf  de  lioc 
nsit  Geye)'  in  'Archir  fiir  lat.  Lexikogr.'  vol.  II 
p.35sq.  —  inter  cetera,  quae  sibi  (=  iis)  pro- 
vinciales  agenda  mandaverant  10,26;  [Christo 
in  se  (=  eo)  operante  F.  268,1  J. 

syUabatim  167,23. 

[synodus  Caes.  274,8.  23]. 

syrma  139  v.  5.  C.  XV  16.  XXIII 125. 

tabellarius  105,3.  135,2.  151,11.152,26.  [R.  30.3,35]; 
variatur  his  vocabulis  :  baiulus  apicum  58,26 ; 
gerulus  (quod  ea  aetate  horiim  officialinm  pro- 
priumfuit)  58,29.  [R.  306,7];  g.  apicum  57,18,  g. 
epistularum  46,7,  g.  litterarum  98,14.  100,14. 
107,20.  145,8  [R,  330,30.  345,25] ;  apicum  oblator 
58,17.  99,12;  portitor  57,17.  59,11.  117,24.  118,2, 
apicum  p.  96,26  [F.  270,12.  37.  271,34.  Caes.  274,12. 
R.  304,14.  316,29.  327,36  et  sic  saepe]. 

tabula  rostralis  17,1;  tahula  Capitolina  17,2.  — 
tabnlae  htdas  4,2.  90.20.  144,9. 

tabularii  82,17;  tabularius  63,4. 

tacere  :  sicut  ab  eo  quod  est  sapere  . . .  sapien- 
tiam  nominamus,  . . .  ab  eo  quod  est  esse  essen- 
tiam  .  . .  non  tacemus  233,12. 

taciturire  148,9. 

[taediosus  {=  morho  affectus)  E.  273,35]. 

tam  . .  .  quam  :  illud  peculiave  tuum  est  . . .,  quod 
tam  qui  te  aemulentur  non  habes  quam  non 
invenis  qui  sequantur  27,16  (cf.  quam  . . .  tam). 

tantum  :  non  ego  tamen  tantum  mei  meminens 
non  sum,  ut  . . .  praesumam  96,22. 

tapinoma  55,13. 

Tauromenitana  C.  IX  166. 

temperamentum  23,25.  61,8.  81,12.  101,19.  134,20. 
160,8. 

tempestuosus  58,4. 

[temporius  comparat.  R.  332,13]. 

[tempus  omissum  :  ut  eum  ipsi  post  modicum 
restitueretis  incolumem  R.  348,21]. 

[tenus  :  verbo  tenus  liomo  deauratus  est,  deus 
aurum  est  F.  265,28  cf.  Woelfflin  in  'Archiv  filr 
lat.  LexiJcogr.'  vol.  I  p.  42i\. 


teporus  :  Favonius   flatu  teporo   170,16  (cf  Aiison. 

ejyist.   V  10,1). 
tergum  :  nisi  epistuhie   tergum   madidis  sordidare 

cahimis  crube.sccMcmus  32,27. 
terriculamenta  prodigiorum  103,14. 
terrisonus  :  at  tuba  terrisono  strepuit  grave  rauca 
fnigore  C.  V  408  (cf.  Claiuliau.    de  cons.  Stilidt. 
I  lOit). 
territorium  :  iacilius     territorium     potuit     habere 
quam  terram  13,18;   territoriuni  Arvernum  cum 
praeterirent  156,21. 
tessera  :  quos    Ijcllicum    militarisquo    tcsscra   tcrit 

133,14. 
tesqua  inhospita  C.  XVI  91. 
tetragonum  142,7. 
tetrarcha  82,2. 

textrinum  C.  XV  126.  XXli  193. 
Tiiales  C.  XV  44.  79;  contra  Thales  C.  11157. 
thecatus  :  arcum    sicut    puerile    computat  gestarc 

thecatum  3,17. 
thema  :  quibus  themate  oblato  quasi  sanguinariae 
geniturae  .schema  patuisset  142,4.  —  huic  eram 
themati  incubaturus  16,13  cf.  73,2.  16  al. 
theta  :  qui  valet  exai-ationi  destrictum  bonus  ap- 

plicare  theta  C.  IX  335. 
thymele  165  v.  69. 

tiaras  :  positoque  tiara  funera  Crassorum  flevit  C. 
VII  99;   lunatum  tibi  tlecteret  tiaram  C.  XXIII 
254.   —   tiaratus  :   inter  satrapas   regum    tiara- 
torum  128,18. 
tibialis  aura  165  v.  81. 
TTcinus  C.  VII  552. 
tigrifer  Niphates  C.  II 444. 
tinnibulatus  :  inter  greges  tinnibulatos  (tintinna- 

bulatos  T)  25,23. 
titulus  5,12.  36.24.  131,18. 
tofosus  50,1  cf  tofus  C.  XXII  226. 
togatus  :  36,20.  96,28  cf  165  v.  106. 
torqiies  castrensis  C.  VII  578. 
torris  49,29. 
torus  :  quorum  ripae  torique  passim  queniis  acer- 

nisque  nemoribus  vestiebantur  6,26. 
toti  =  omnes  :  plerique  hxudabant  facundiam  tuam, 
plurimi  ingenium,  toti  pudorem  168,9  cf.  14,22. 
40,24  (his).  66,28.   79,3.   113,10.   115,8.  153,20.  C. 
X  19.  —  sim.  vir  est  namque  totius  popularitatis 
alienus  116,22;  cf  Woelfflin  in  'Archiv  fitr  lat. 
Lexikt^r.'  vol.  III.  p.  470. 
[ex  toto  F.  266,19.  L.  290,21]. 
trabealis  C.  112  cf  trabeatus  9,6.  131,3. 
tractator  31,23.  63  v.  9. 
tractatorium  :  it  in  tractatorium  frequens  senatus 

11,25. 
tractus  :   quin    et    Aremoricus    piratam     Saxona 

tractus  (=  regio)  sperabat  C.  VII  370. 
traharius  95,5. 

transcribere  (=  decedere  de  possessiom)  :  transcripsi 
Cilicas  :  hos  Magnus  fuderat  olim  C.  II  462; 
[cf  F.  265,12]. 


SlDONIUS. 


61 


482 


INDEX  VERBORUM 


transfretai-e  :  vel  si  nunc  etiam  tuae  navi  stagna 
Xilotitlis  aquae  pex-  indigenas  formidata  croco- 
dillos  tmnsfretarentur  143,23. 

transfumare  C.  XXIII  333. 

[transgressores  fidei  F.  278,G.  —  multam  trans- 
gressionis  F.  279.24]. 

trapezita  11,22. 

trebaciter  100,1  G  cf.  trcbax  19,8. 

tribulosus  11.13.  40.30.  55,3. 

tribunal  :  hunc  . . .  Galliis  post  praefectus  Priscus 
Valerianus  consiliis  suis  tribunalibusque  sociavit 
85,12;  parentes  ipsius  aut  cathedris  aut  tribu- 
nalibus  praesederunt  115,26;  cum  pater  meus 
praefectus  praetorio  Gallicanis  tribunalibus  prae- 
sideret  131.2:  orator  .  .  .  edidit  tribunalibus 
131,17;  exarmata  tuum  circumstent  Bactra  tri- 
bunal  C.  V  603 ;  petimus ,  conscende  tribunal, 
erige  collapsos  C.  VII 558. 

tribunicius  :  Gaudentius  meus,  hactenus  tantum 
tribunicius  5,2;  Paeonius  ...  qui  tribuniciis 
flatibus  ci-ebro  seditionum  pelagus  impelleret 
17,10;  Turpio  vir  tribunicius  74,23;  Petrum  tri- 
bunieium  virum  117,24. 

tribunus  84,16.  C.  XXIII 216. 

tributarius  :  cliens  factus  e  tributario  92,10;  cum 
tributario  nomine  92,26;  ut  possessor  exhaustus 
tributario  iugo  relevaretur  119,1, 

tributum  87,6.  87,14.  90,14. 

tricennium  131,15. 

trichordis  81,7. 

trieterica  :  non  Bacchum  trieterica  exerentem 
describam  C.  IX  207. 

trieteris  30  v.  13. 

trimetria  :  ut  moram  volucripes  habeat  parumper 
insitam  trimetria  168  v.  6  (cf.  Anson.  epist.  XVI 
2..78J. 

tripodes  sellae  75,8  cf.  C.  XXII  79. 

tristitudo  143,5. 

tinturare  :  si  in  hac  area  mundi  variis  passionum 
flagellis  trituretur  exterior  homo  109,22. 

triumviralis  C.  XXUI474.  —  triumviratus  conpe- 
titorum  7G,17. 

trochleatim  91,6. 

trochus  C.  XXIII  490. 

tropologicus  152,6. 

tnitinare  :  statu  satis  superque  trutinato  personae 
temporis  115,18. 

tuba  :  tuam  tubam  totus  orbis  venerabitur  56,16 
cf.  33,25;  praestantem  tuba  Severianum  C. 
IX  315;  ultro  in  carmina  tu  tubam  recludens 
C.  XXIII 5 ;  Zmyrnaeas  imitata  tubas    C.  II 185. 

tumultuarius  :  tumultuariis  fidibus  carminantem 
15,5;  tumultuarium  carmen  33,19;  nec  ossa  tu- 
multuarii  caespitis  mole  tumulabant  42,24;  in 
tumultuarium  exemplar  127,17. 

tumultuatim  7,3.  62,19.  131,9. 

tunicatus  :  tunicata  quies  38,19;  hi  sunt  qui  in- 
vident  tunicatis  otia  82,15. 

tui-bidare  96,7. 


turbulentus  12,26.  104,22.  167,17. 

turbulentissime  37.16. 

turifer  C.  XXIV  64. 

tutelaris  :  frater   ac    soror  sub   annis  adhuc  tute- 

laribus  agunt  76,4. 
tymjranistria  4,21. 
tyrannopolita  84,4. 

valenter  :   minus  valentcr  efficax  14,20. 
valere    cum    mfmiUvo  :   14,7.    26,13.    55,20.    64,27. 

66,18.   75,1.  95,26.  97,17.  110,22.   111,25.  121,31. 

127.20.  143,4.  144,2.  169  v.  15.  172  v.  82.  C.  V270. 
276.  VI 34.  IX  32.  316.  334.  232,4.  232,8.  C. 
XXIII 115.  [F.  294,18.  R.  299,22.  303,32.  309,21. 
324,15.  334,30.  336,26]. 

Vargorum  (hoc  nomine  indigenas  latrunculos  nun- 

cupant)  superventus  97,9  c/'.  ind.  loc.  p.  447. 
varicosus  81,2. 
ubertim  74,4. 
vegetare  62,5.  90,22. 
[non  veli.s  =  nolis  R.  350,19].  —  velis  nolis   153,8. 

154.21.  161,14  cf  cum  volo,   cum  nolo  C.  V  89. 
venalitas  87,10. 

venerabilis  :  persona  . .  .  religione  venerabilis  40,26; 
parentes  ambo  venei-abiles  47,6;  ego  venerabili 
Gaudentio  reliqui  pretivim  48,2 ;  provectu  aetatis 
et  militia  clericali  . .  .  coepit  modo  esse  vene- 
rabilis  57,6;  venerabilis  Eutropia  inatrona  95,29; 
venerabilis  fratris  mei  nunc  iara  presbyteri 
Agrippini  96,4 ;  venerabilis  Donidius  98,4 ;  vene- 
rabilis  patriarchae  losepli  102,13;  papa  sancte 
facunde  venerabilis  106,25;  venei-abile  templum 
124  V.  23 ;  papa  venerabilis  145,23 ;  hic  ipse  ve- 
nerabilis  {i.  e.  Riochatus  antistes  ac  monachus) 
apud  oppidum  nostrum  cum  moraretur  157,10. 

[veneratio  in  allocutione  F.  288,29.  R.  319,22.  323,34. 
345,12]. 

veniabilis  62,24.  111,14.  140,3.  149,10.  168,14, 

venula  :  aliquantisper  mei  meminens  arentem  ve- 
nulani  rarius  flumini  tuo  misceo  56,16. 

rerha  simpJicia  lyro  compositis  :  servare  3,8;  lin- 
quere  C.  1 15.  VII  328.  XVI  33.  XXII  88.  (his).  177. 
XXIV  99;  scandere  C.  V  586.  VII  267;  struere 
79,9.  C.  XXIII 492;  temnere  124  v.  19 ;  C.  VII 228. 
XVI  117. 

verha  e  suhstantivis  derivata  :  cf.  acuminare,  calcu- 
lare,  [cai-cerare],  carminare,  cicatricari,  circinare, 
compaginare,  concatenare,  controversari ,  [deau- 
rare],  defrustare,  [deliciare],  depretiare,  diffi- 
bulare,  effigiare,  elaqueare,  eliminare,  excurare, 
exorbitare,  facetiari,  fastigare,  foederare,  forni- 
care,  imbricare,  implagare,  [incorporare] ,  inha- 
mare,  innodare,  inuncare,  liturare,  naufragare, 
novercari,  obviare,  [plasmare],  principari,  prooe- 
miari,  protuberare,  pulpitare,  radicari,  [roborare], 
sordidare,  subiugare,  triturare,  trutinare,  turbi- 
dare,  vicinari.  —  adde  ixii^ticipia  :  crinisatus,  decer- 
vicatus,  eluminatus,  emeduUatus,  endromidatus, 
foraminatus,  hederatus,  inaggeratus,  infastiditus, 


ET  LOCUTIONUM. 


483 


inhonoratus,  iniugatus,  inoppidatus,  insalutatus. 

linteatus,  sapphiratus,  subsarcinatus. 
verha  cx  adiediris  derirata  :  cf.  altare,  amoenare, 

breviare,     cassare,     [confortare],     devenustare, 

[clispararej.  dulcai-e,  egelidare,  ferocire,  humiliare. 

ieiunare,   intiniare,    lentare,    [minorare],  paupe- 

rare  ,    perennare ,    perpetuare ,     rotundare ,     se- 

questrare,  sublimare;  (niaestificare,  vivificare). — 

alia  :   cf.   combinare,    conquadrare,    propalare; 

adde  paiiicipia  :  erotundatus.   inebriatus,  infre- 

quentatus. 
verecundia  :  jdurinia  insana,  quae  iram  regi  feroci, 

phicido  verecundiam  inferrent  11,4. 
veredarius  (rectius  veraedarius  L,  cf.jtraef.j).  XXIX) 

82,16.  —  veredus  {rectius  veraedus)  G,15.  140  v.  30. 
vernuhi  :   jjer   hos    te    quoque   Mytilenaei  oppidi 

vernuhis  munerabor  171,2. 
versa   vice  C.  XXIII  187   cf.   Woc1ff7i)i   iii   'Arcltir 

fiir  lat.  LexiJcofir.'  roh  IV  p.  67. 
vertilis  :  quotiens  crassatur  vertile  tergum  flatibus 

C.  V406. 
vesicarum  ruptor  49,23. 
vesticeps  :  harham  surgentem  stirpitus  tonsor  assi- 

duus  genis  ut  adhuc  vesticipibus  (sic  L,   genas 

ad   usque  forpicibus  MTCFP)  evellit  2,24. 
vetare  :  si  . . .  non  vetarent,  ut  peteres  C.  XX1II255. 
veteranus  :  sedet   et  emerito  iuvenis  veteranus  in 

auro  C.  II 209. 
veternosus  1,9.  148,14.  170,11. 
vetusculus  148,4. 
viare  3,16.  6,15.  58,8.  59,28. 
vibex  50,11. 

vicarius  5,10.  63,3.  —  vicarianus  apex  5,3. 
vice   quadam   (=   aliquando)  :   cum  vice   quadam 

civitas  conflagrare  coepisset  104,4. 
vicinari  35,13.  100.2.  105,26.  120,11.  127,23. 
victoriosus  :  magistro  militum  Chilperico,  victorio- 

sissimo  viro  81,20. 
viduvium  96,8. 
vigilax  141,15. 
vilescere  114,25.  116,24. 
vilicus  63,3. 

villa  9,14.  21,17.  23,4.  27,2.  36,8  (villula).  75,5. 
viratus  (=  animns  ririlis)  116,24. 
viridis  :  quippe  adhuc  aevo  viridis  130,21. 
virosus  :  aures  mariti  virosa  susurronum  faecc  com- 

pletas  83,13. 
[virtus  :  caballorum  pedes   radicuni  virtus  detinet 

E.  309,17]. 
virulentia  146,14. 
[visitare  :  per  colloquia  litterarum  visitare  S.  273,17 

cf.  273,26;   visitatio  R.  312,5  =  visio  R.  349,29. 

350,6]. 
vispillo  18,16.  29,25. 
viticomus  C.  II 328. 
[vitrarius  R.  307,6]. 
vitupero  :  cui  datuni  est  saltibus  gloriae  proterere 

posse    cervices   vituperonum    73,22;    in    aliquos 

forsitan  incidamus  vituperones  126,9. 
vivificare  145,12. 


ulvosus  6,23.  C.  VII 324. 

umbratiliter  effingere  (=  adumhrare)  34,1. 

[unanimitas  :  cum  unanimitate  tua  per  littei-as 
loqui  F.  288,25  cf  II.  301.18.  302,13.  309,36 
(unanimo  filio).  318,36.  327.33.  334,5.  —  unani- 
miter  R.  316,12]. 

uncatus  :  lanceis  uncatis  . . .  dextnie  refertae  71,2 
syllogismis  tuae  propositionis  uncatis  volubileni 
tergiversantem  linguam  inhamantibus  158,31. 
(uncuni  et  gemonias  . . .  horrescens  12.26). 

unde  (=  itaque)  5,8.  36,4.  38,5.  38,14.  44,25.  96,16. 
98,14.  121,18.  132,21.  133,11.  139,6.  [F.  268,17. 
270,31.  R.  309,38.  316,9.  335.3.  336,27.  344,17]. 

(=  de  /<i.s',  ho)'uin)  :  nec  rccordari  queo, 
quanta  quondam  scripserim  primo  iuvenis  ca- 
lore;  unde  pars  maior  utinam  taceri  posset  et 
abdi!  171  v.  43. 

[=  ut  imk  R.  323,33]. 

undecumque  doctissimus  93,8. 

[undeunde  Cl.  53,17]. 

undique  gentium  41,14;  u.  locorum  42,26;  u.  ur- 
bium  164,7;  u.  caeli  C.  VII 119. 

undosus  C.  V30.  1X298.  XIV  20.  XXII  210. 

universatim  127,6. 

unus  (=  quidam)  18,6. 

vocales  4,19. 

vocalismus  135,25. 

vocativus  jyo  nominativo  :  germane  Tonantis,  prime 
venis  (cf.  quibus,  Hector,  ab  oris  exspectate 
venis  Verg.  A.  II 283),  viridi  qui  Dorida  findere 
curru  suetus  in  attonita  spargis  cito  terga 
serenum  C.  VII  24.  contra  twm.  pro  vocat.  :  o  dig- 
nissime  Quintianus  alter  C.  IX  290  cf  C.  VII 44. 

vola  :  quodque  deinceps  nullas  viantuni  volas  mea 
papyrus  oneraverit  54,19. 

volubilitas  140,2. 

volucripes  168  v.  5  (cf.  Auson.  epist.  XVI  2,104. 
XXI  2,14). 

voluminosus  C.  IX  79. 

voluptuose  93,1;  voluptuosius  34,4;  voluptuosus 
6,9.  15,9.  30,13.  55,11.  140  v.  50.  C.  XXIII 329. 

volutabrum  113,23  (cf.  Salvian.  ad  eccl.  1 9,4.5). 

vomax  127,24. 

voraginosus  26,3.  86,27. 

vos,  vester  in  allocjUione  :  29,2  ct  3.  43,18  et  21. 
44,8.  10.  11.  19.  44,25.  46,20.  58,27.  96,13.  150,12. 
152,7  et  sic  saepe.  [F.  265,10.  T.  272,14.  E.  273,35. 
R.  299,10.  303,29.  305,13;  vobis,  domnis  meis, 
quamquam  de  nna  agitur  persona,  R.  306,30]. 

votivus  33,1.  57,22.  59,9.  76,19,  98,2.  139,3.  156,8. 
[R.  311,13]. 

urbs  6,7.  8,25  (Roma).  22,9.  37,23.  42,1.  47,18.  72,19. 
102,19.  108,9.  rocahida  urbs,  oppidum,  civitas  in- 
differentef)'  in  usu  esse  videntur,  cf.  de  urbibus 
Aquitaniae  primae  solum  oppidum  Arvernum 
(urbeui  ad  Arvernara  47,18)  Romanorum  reli- 
quum  partibus  bella  fecerunt  108,9;  queri  suppe- 
tat  te  nunc  urbe  retineri  22,9,  contra  subduceris 
anhelandibus  angustiis  civitatis  {agitur  de  eadem 
urbe)  22,20.  v.  civitas,  opiiiduni. 


454 


IXDEX  VERBORUM  ET  LOCUTIOXUM. 


iisque  ail  4.17.  12,23.  50.4.  68.5:  iisque  in  43.23. 
101,12:  trtlos  ad  usque  70.17:  ad  usque  aggerem 
G,20:  a.  ii.  Britannos  C.  VII  89;  hucusque  5,5.  eo 
usque  25.28  (quousque  111.18.  134,10.12.13.14). 

tusque  nunc  R.  317.26]. 

usquequaque  33.4.  152,22.  169  v.  41.  [R.  327.12. 
337.36]. 

\isualis  62.1. 

ut  non  jiw  ne  :  obsecro  ac  nioneo.  \it  .  .  .  non 
multum    fidat    ambiguis    nec    (=  neve)    nimis 


nimiae  credat  incolumitati  65,17;  rogo  ut  non 
107,19  [cf.  R.  318,24];  peto  ut  non  107,20;  vide, 
ut  vitium  non  1'aciat  in  marmore  lapidicida  48,6. 

[utcumque  (=  quomodoamqne)  R.  313,34.  340,29]. 

vulgatus  :  si  quid  superiore  vulgatu  protulissemus 
126,5, 

vultuosus  18,3.  64,16. 

zelus  109.9. 

zodiacus  (adi.)  142,6.  (suhst.)  244,7. 

zothecula  148,7.  161,3. 


O 


r 


CIRCULATE  AS  MONOGRAPH 

DD  Monumenta  Germaniae  historica 

3  Auctorum  antiquissimorum 

M8A8 
t.8 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 


UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY 


CIRCULATE  AS  MQNOGRAPH