Skip to main content

Full text of "Epigrammaton libri"

See other formats 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  pubHc  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  of  the  files  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfrom  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  text  of  this  book  on  the  web 


at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/ 


HARVARD 

COLLEGE 
LIBRARY 


N.  YAL  MARTIALIS 

EPIGRAMMATON 

LIBRI. 


EX  RECENSIONE  SUA  DENUO  RECOGNITA 


EDIDIT 


F.   6.  SGHNEIDEWIN. 


LIPSIAE 
SUMPTIBUS  ET  TYPIS  B.  G.  TEUBNERI. 

KDCaCLXI. 


L-nv    /y.   /V-X.3 

^     X      :, 


ERN.  LVD.  DE  LEVTSCH 

SYO. 


PRAEFATIO. 


1  ost  editos  Grimae  anno  quadragesimo  altero  Martialis  epi- 
^ammaton  libros  naclus  sum  aliquot  scriptorum  codicum  subsidia, 
de  quibus  deinceps  dicam. 

Primum  accuratam  collationem  codicis  Edinburgensis  (Ey, 
quam  in  Prolegomenis  p.  LXXXI  vehementer  desiderabam ,  inter- 
cessu  Welckeri  accepi  a  Crutl.  Hamiliono,  professore  Edinburgensi, 
qui  vir  humanissimus  maximam  partem  ipse  contulit ,  reliqua  con- 
ferenda  studioso  cuidam  iuveni  commisit ,  qui  et  ipse  munere  suo 
satis  reete  functus  est.  Ego  nunc  quod  olim  tenui  specimine  sub- 
nixus  de  virtute  libri  perantiqui  divinavi  magis  quam  demonslravi, 
prorsus  confirmatum  repperi.  Etenim  codex  ad  familiam  librorum 
C*  ita  pertinet>  ut  praestantissimos  familiae  suae  testes  XABGV 
plerumque  aequet,  interdum  superet:  idem  caret  omnibus  iis  qui- 
bus  reliquos  libros  eiusdem  originis  Prolegg.  p.  CXVIII  sqVcarere 
dixi.  Hi  autem  libri  et  pauci  alii  cum  ex  uno  eodemque  codice  et 
eo  saec.  IX  vetustiore  a  librariis  partim  fidelius,  partim  minus  fide- 
liler  ducti  sint,  sequitur,  ut  ex  coniunctis  eorum  testimoniis  repa- 
rari  communis  fontis  scriptura  possit.  In  magna  igitur  horum  li- 
brorum  concordia  raro  evenit,  ut  unus  ex  iis  solus  verum  servave- 
rit  ex  archetypo,  reliqui  omnes  in  delerius  lapsi  sint.^  Quanquam 
est  profecto  ubi  solius  E  scriba  prisci  libri  duclus  vel  assecutus  sit 
recte  vel  cum  religione  pinxerit:  saepius  solus  hic  liber  ad  Putea- 
nei  Vossianique  (XA)  testimonia  fidem  adiungil.  Religionem  li- 
brarii  pariter  atque  cognationem  cum  XABCGV91  rell.  paucis 
exemplls  ostendam.  Libri  1, 103,  4 

Itiserunl  faciles  et  irtbuere  dei 
primum  verbiim  in  archetypo  non  satis  aperte  expressum  fuisse 
videtur:  nam  E  Aiseruni,  X  Auseruni,  AGMiseruni,  BC  Hause- 
rmi,  JDN  Auxerunt  dederunt.  3,  20,  7  An  in  abiit  in  ABE  in  Ani, 
XAn;  10,  37>  18  maeU  in  XAEmeate;  3,  93,  7  E  corcodrilluSy  X 
trocodrHluSy  ACG  cocodrillus;  8,  6, 12  vividiusque  menimm  AE  pr^ 
B  esi  intriusffufi  m^rum,  In  JTC ebibiiisque  merum  y  c^uicoTvv^(iV.\x\^\\v 


VI  PRAEFATIO. 

serunt.  Libri  8,  7,  4  ABE  Cinna  tacere  potest,  XC  dicere  Cinna 
poiesty  ut  utf  umque  in  archetypo  fuisse  suspiceris.  Solus  £  6,  14, 
11  LeHoque^  a  reliquis  varie  depravatum,  sincerum  obtulit.  Corri- 
gendi  conamina  perrara  sunt:  nullum  clarius  quam  9,  2, 2 

JEt  queritur  de  te  mentula  sola  nihil. 
Ubi  cum  in  XABG  desit  sola,  credo  quod  in  archetypo  nescio  quo 
casu  exciderat ,  %  suppjevil  digna ,  reliqui  praetej  Palatinum  et 
Arondellianum  (PQ) ,  qui  quod  dederat  poeta  sola  custodiverunt, 
laesa:  ecce  E  nostra. 

Verum  cum  id  quod  non  infructuosum  fuerat  fieri  iam  non  pos- 
sit,  ut  Edinburgensis  scriptursj^  in  omnem  familiae  perpetuitatem 
testimoniorum  illigatae  ad  investig^andam  communis  parentis  ma- 
nunv  adhiberentur :  seorsum  proponere  libri  scripturas  maximam 
partem  aliunde  notas  non  visum  operae  est.  Illud  faciam  h.  1., 
ut,  quo  nihil  ad  penitus  aperiendam  libri  indolem  efficacius  esse 
potest,  consignem  scripturas  eorundem  locorum  quae  p.  CXXI 
perlustravi.  Quas  cuius  interest  comparabit  cum  reliquorum  libro- 
rum  lectionibus.  1.  Libr.  3,  23, 1  ut  ZAG.  2.  3,  18,  2  ut  XAB. 
3.  4,  5,  1  ut  XAB.  4.  4,  6,  4  ut  XAB  pr.  G.  5.  3,  68,  7  ut  XAG. 
6.  8,  78,  ^pompa  liaee  iuos.  7.  8,  73, 1  ut  XABG.  8.  9,  84,  9  ut 
XA.  9. 11,  20,  4  se  quoque  uti  futuam  recte,  nam  X  ut  fuiuam.  9*. 
11, 45,  6  suspicorimeet  ut  fere  A  V.  10.  11, 46,  5  ab  erroribus  cete- 
rorum  cavit.  11.  10,  20,  3  ut  XA.  12.  9,  20,  7  Cure  exere  cum  A. 
13.  4,  26,  3  Tricenos  puio  bis  (vis  A)  denos  ier  puto  nummos  ut  X. 
14. 4,  53,  6  Cuidaios  (datus  XApr.  B)  latrai.  15. 10,  45,  3  ut  XA. 
16.  3,  50,  bpergetor  cum  Apr.  B.  17.  14,  34, 1  Falx  me  ceria  do- 
dsplacidos  curisavit  in  usus,  fere  ut  XA.  18.  3, 19,  3  non  aberra- 
vit  cum  reiiquis.  19.  3, 20, 16  An  impudicis  in  eo,  prope  accedens 
ad  XAG.  20.-  9, 1, 1  Noie  Ucebis  cum  ABG.  Haec  hactenus :  quae- 
dam  alia  infra  tetigi. 

Secundo  loco  nominandus  est  codex  Excerpiorum  Parisinus 
(iV),  qui  fuit  in  libris  manu  scriptis  iis,  qui  recenti  tempore  sunt  in 
bibliothecam  publicam  illati ,  investigatus  a  Frid.  Duehnero  nostro. 
Liber,  olim  bibliothecae  Nostradamensis ,  signatus  nr.  188 ,  mem- 
branaceus,  saec.  XIII  non  inferior  poetarum  complurium  flores  con- 
tinet:  quorum  ego  Ovidianos  olim  altigi  Nov.  Mus.  Rhen.  III,  p. 
144,  Tibullianos  propediem  in  Philologo  daturus.  Haec  ego  om- 
nia  FHd.  Duebneri  amicitiae  accepta  refero.  Excerpta  autem  Mar- 
fialls  etsi  redeunt  ad  librum  familiae  C*  non  oplimum  aliquem  — 


PRAEFATIO.  vn 

veluti  cum  C  consentit  JVlO,  13, 1  aliisque  locis,  cum  1 11,  91,  6 — , 
quaedam  tamen  nondum  in  aliis  libris  inventa  ostendunt,  quaprdp- 
■  ter  dig^na  visa  est  collatio  quae  infra  perscriberetur  integra.  Cete- 
rum  magna  est  huius  libri  similitudo  cum  Excerptis  Diezianis  (2>), 
V.  II,  68,  2.  14, 123, 1,  nisi  quod  Parisinus  codex  longe  uberiora 
praestat.  Ex  Spectaculorum  quem  vocant  libro  in  fine  excerpto- 
rum  quaedam  tenet  uterque.  Sed  N  ut  interdum  ad  optimos  fon- 
tes  aspirat,  ut  11,  84, 1  cum  Thuaneo  (T)  solus  facit,  ita  nihil  gra- 
tius  accidere  potuit,  quam  quod  libri  9,  35,  4  suo  nitorihoc  duce 
reddere  licuit.    Nam  cum  vulgo  legatur 

Rhenanam  numeras  Sarmaiicamque  manum, 
libri  autem  familiae  C*  et  optimi  et  deteriores  prava  scriptura  Hhe- 
ni  manttfii,  Bhemmanum  indicium  corruptelae  faciant,  JVquiddeli- 
tuerit  commode  monstrat,  cum  rhenigeram  servavit.    Ergo  restitui : 

Rhenigenam  numeras  Sarmaiicamque  manum. 
lam  quae  Duebnerus  ex  N  enotavit  proponam :  sciendum  autem  est, 
esse  codicem  cum  editione  Bipontina  collatum. 

I,  4,  7.  8.  est  muUis  pag.,  vita  proba.  8,  5. 6.  9.  15,  2  cenaque 
iura  3  tricesimus  5  distuleras  19, 1  helia  3  Nunc  secura  4  tol- 
iat  28.29.  32, 1  non  possum  33,  3  Non  luget  hic  35,10.11.  38. 
39,  1.  5.  7  Et  quis  (3.  4  amissi)  2  novit  avos  5  imitator  8  Ecquis 
erit  vera  simplicitate  bonus  ^postl09.  41,14.15.  47  visp.  49, 
38—42.  53,1—3.  7  usque  ad  finem.  7thaistri  llindice  54,4 — 7. 
4  Nullum  quod  tibi  sit  novus  55,  5  Cur  quis  picta  6  matutinam  . . . 
avem  7  exuti . .  beati  8  exposuisse  13  amet  57,  3.  4  sauciat  pr. 
fli.  63.  66, 13. 14.  13  et  quaerit  75, 1  limo  quam  perdere  86, 
3 — 5  Uuncto  88,  2  lavicana  levat  3  parvo  5  faciles  b.  el  opaci 
7  doloris  8  amor  (9  perneverit)  97,  1  Dum,  pr.  m.  Sum  —  tunc 
Naevole  2  putant  3  putas  nemo  4  dice,  pr.  m.  duce  103,  2 
equos  4  Auxerunt  6  bisque  10  asse  focus  107,  7.8. — 108, 7, 8. 
7  unum  quod   8  hoc  (pr.  m.  hunc)  unum  quod 

n,  3. — 10. — 11,  2  terit  seram  4  nasus  indecens  tangit  9  om. 
12, 2  est  om.  18,  5  timidique  20.  21.  30,  2  erant  6  Gai  32,  3 
Patroclas  iforiasse  recte)  5  Lauronia  44,  1  texam  (2  omissus)  4 
noclis  6  sicut  avidam  53,  3 — fin.  nisi  quod  7  deest.  58.  —  64, 1 
— 4-  9 — 10.  2  dum  decernls  Laure  3  transit  et  9  speravimus  68, 
5 — 8.  79, 1  vocatum    80.  90.    3  proprio  —  annos 

III,  11. 12  a  voce  peccat  26,  5  hoc  te  puto  31,  2  Albanique  3 
domino  numerose  4mas«aj9r.  ({?i^i»rAuaneo),  corr.m^w&^a.  ^^- 


vni  PRAEFATIO. 

lomerus  36, 1  om.  3  ut  semper  primo  9  meraque  37, 2  (facite) 
38,  3  inquid  (disertior)  4  om.  in  6. 6  otn.  9  geiidis  omnes  11  Vix] 
Aut  12  om»   42, 1. 2  om,  '4  credimus  esse  nefas  43  ui  BiponL  ^, 

1  non  lam  4  mutilus  7  Aureus  inmod.  61.  66,  4  loquereris  ha- 
bet   6  Ille  scelus  domino    94,  2  cedere  quam 

rV,  5,  sed  om.  6.  7.  8  Canio  10  philomerus  29,  3.  4  32,  1 
^tte  2  Et  vid.  51, 1  Dum  54  (pm.  1.  2.  7. 8.)  3  (Colline)  9  suo- 
rum  10  negat  56,  2  Gargaliane  5  audis  59.  68,  5.  6-  61, 13 — 
16.  13  facimus  83,  1  eodem  om.  85, 1  mirrha  2  dua 

V,  9,  3  me  tegere  10, 10  Nasonem  norat  11  Vos  tamen  hostri 
me  festinate    13, 4  sinis    8  palma    9  Hec  ego    18,  (3  om.)  1  quod 

2  ligulae  orreique  7  donantque  8  vorata]  donata  19,  7  vilium] 
unum  corr.  leve]  lece  m.  pr,  11 — 14  om.  15  Quatinus  hi  esto  non 
sunt  16  gralior  esse  17. 18  om.  25, 1.  2.  1  cerastrate  2  Dicior 
ccce  28,  8.  9.  29,  sed  om.  3  4  Sdisti,  corr.  Oxiisti  42,  1  Callidus 
afflata  3  cum  sorte  6  dbstructas  47, 1  si  2  vocabit  52,  4  fluxerat 
pr.y  corr.  duxerat,  ille  mihi  57.  58, 7  vives  (vivas  ?)  59, 1  (mitli- 
mus)  63,  4  cedat  (ut  Heinsius  conUdebat)  6  immo]  ipse  67, 4 
(suam)  69,  1  nihil  3  Romae  distringis  in  hora.  6  tantis  dapibus 
74, 1  Asia]  Afra    81, 1  (Semper  pauper  eris) 

VI,  11,  4  erit  («c)  5  Tucjtir.,  corr.  Tue,  ^. «.  Te  15.  29,7.8 
ames  43,  2  limpha  5  Hec  mihi  baiani  6  Hec  mihi  sunt  vestrae  50, 
1  Dum  52,  5  Sis  licet  inde  sibi  61.  63,  6  Ut  pisc.  64,  5  (possit 
sponsam)  8  avertere  togam  11  toties  repetit  12. 13. 18 — 21  om. 
24  Et  si  26  Cintiamus,  in  marg.  d'  27  rapido  ne  perd.  30  om.  32 
tacitus  70,  7  sqq.  9  Heu  nostri  male  computantur  9  malique,  om. 
aut    10  separantur    13  marci    15  est]  hoc    79, 2  si  cierit 

VII,  12,  2^-4.  3  Non  mea  vel  iuste  laede  4  Nam  mihi  43, 4 
non  praestas  46, 1  mihi  Castrice  munus  (ex  ep.  42)  2  Et  vis  emo- 
nio  4  pisce  5  poteras  6  plena  47, 1  summe  6  erat  8  colos  71,  2 
atque  socer  6  ficus  73,  3  inde  vides  Cib.  76, 4  levari  6  delecto 
pr.  85.  92,  3  Sabinus  4.  6  eic.  sed  5  pensio  cq;  a  te  petitur  95, 3 
obvios  5  Quis  7  hec,  corr.  hoc  10  canitus  11  forpicibus  metel 
14.15om.    98. 

VUI,  9,  4  solvit  12,  4  (fiunt)  15,  8  maxime  17,  2  quot  mihi 
vile  3  Egisti  nihil  i.  e. « te  prodita  18, 1  Certini  prior]  magis  7 
Varo  8  tragico  possct  21, 11. 12  stent]  sinf  24, 1  libido ,  corr.  li- 
bello  27.  35.  36, 11. 12  tamen]  tua  est  43,  3  manebat  44, 1 — 4  ei 
S—m,  Imoneodeesi  3tutulle  vivus,mar^.vivis  Somnia  9  coge 


PRAEFATIO.  IX 

10  pullulet  11  explicentur  ex  paginae,  margo  t  47.  48,  5.  6.  54, 1 
tribuens  4  Caesar  habet  56,  2 — 6.  23.  24.  3  (deesse)  23  Ipse  ego 
Virg^.  24  Varus  ero  59, 1  unum ,  margo  uno  4  Autoli  tam  piceata 
5  vitare  6  fruit  10  duobus  12  ipsa  licet  61,  sed  4.  5  om.  6  aesti- 
vum]  totum  d  habeam  68,  sed  om.  1. 2.  7  Sic  niveum  lucet  super 
bomb.  8  in  liquida  69. 

■  IX.  Refert  serus  praemia  digna  cinis.  Tum  IN  IX^,  ui  appa- 
reat,  epigr,  illud,  quod  extra  ordmem  paginarum  est,  legisse  flori' 
legum  in  Ubro  octavo.  11,  4.  14, 1  (quem  mensa  tibi  quem  cena) 
22, 3  sithina  5  Utque  maris  libici  6  aurea  gemma  11. 12  om.  13 
musa  lag^enas  14  massila  meum  28,  6  arte  fui  8  suspicil  9  dicere 
35, 1  coenam  semper  2  et  quasi  3  deliberat  4  rhenigeram  8  quo- 
ta]  qj,  corr.  q  9. 10  om.  12  nowi]  pr.  iovi  46.  48, 11  sperem]  sem- 
per^w.  49,  9.  70, 4  humus]  opus  9  faciunt  nostri  tibi  quod  tua  79, 

2  Atque  Pal.    3  (tuorum  est)    5  (nostri)    6  Tune  pac.  q.  t.  in  orbe 

81. 1  (Aule)  4  Malo  82,  5,  sed  om.  tribus  primis  vocibus,  6  nonne 
hec,  corr.  hoc  92, 1 — 8.  3  vilis  getulica  4.  5  (Gaius)  7  Gaio  red- 
dere ,  corr.  redde  97,  3.  4.  8 — 12.  99,  8  sui  9  an  fonte  10  fuit 
101, 21.  22  (deis  —  populo)  22  certa  iovi,  margo  uncta 

X,  2,  9 — 12.  11  prosunt  om.  10, 1 — 8  et  11.  2  limine  4.  5 
Quidpr.  6  facit  j)r.  7  seilamque  recuso  8  (sed)  11  clientem  11, 
1.4  (Pirith.)  6  ut  multum]  misi  7  nunquam  13, 1  cathedras  altus 
{utC)  re^di  im.jsed margo  iMtcdk  minister  3  non  una  cingat  t*  baias 
5  sethini  7  venis  factosae  9  Vere  nec  10  sit  cur  tibi  23,  8.  9.  33, 
9. 10.  9  nostri  jservare  libelli ,  marg.  didicere  10  personis  cedere 
divitiis  44,  5.  6.  47j  1  quae]  haec  2  om.  10  at  t^men  48,  8  sqq. 
10  £t  destipatrix  mentha  12  tigni  de  '  13  Parvus  onix  una  15  of- 
felia  16  om.  17  prona  19  Momentana  20  (prima  fuit)  21  sine  fece 
23  purisino  (sic)  50,  2  saeva  om.^  marg.  scorpi  6  iung^it  8  om.  53, 

3  triateride  7^  6.  9. 10.  6  litet  9  Saeque  quidem  plus  est  et  mu- 
nere  (ui  fere  b)  &6,  sed  om.  J.  2.  3  Quod  patrium  sitiam  miraris 
Avile  Sal.  4  salirae  rure  7  malignos  9  macelli  12  autumnus  pr. 
13  reges  quod  dives  non  dat  amicus 

XI,  6,  1 — 4.  1  Qlianta  4  tot  croceos  (Posi  hoc  ep.  sequituri 
^iir  JTP.**)  32, 1  est  om.  44,  3  mare  36,  4  ut  D.  44.  50, 11.  52, 
sedom.  3.  4. 10. 17. 18.  7  cordila  8  cum  rite  12  Nec  satis  54,  5.6. 

55. 2  ille  venit  56,  4  tepit  9  Leuconitis  timeat  10  (pexa)  11. 12 
«■I.  13  cupias  58,  5 — 10.  5  Quod  subsit  67,  2  Nil  non  est  Matho 
68, 2  levius  pudeat  fc/r.  J>)-8i,l  (ad  umbras).  {Ergo  utm  liic  co- 


X  PRAEFATIO. 

dex  conseniii  cum  T.)  3  Orba  5  (Mitius)  9  Sethica  U  fugiat  11 
numerasti  14  picta  91,  1  Aeoiis  heu  3  qui  flere  5  vultu  6  AlU 
licet  tenero  (ui  l)  10  venere  11  claudere  92. 

Xn,  6,  7—12.  7  habet  10,  2  aimis  dat  12, 1.  13,  1  Aucte 
Cerce  (i>  Cri(e)  2  constet  j»r.  14,  5.  6.  17, 1  Letine  3  G.  tefcum  sel 
la  tecumque  lavatur  5  Selhino  8  plumis  9  Cum  sit  tam  pulchrc 
25,  5  (assit)  34,  8—11.  47, 1  es  om.  48, 13—18.  54, 1  Fronte  ru 
ber  ^,-5.  6.  61,  5.  6.  5  (ruunt)  74,  4  Et  gemmis  vilibus  7  Ne^ 
male  securo    8  Nec  tremulae  casum  pertimuere    9. 10  om.    90,  J 

sed  caro  v.  mare    2  hemitritheSs  '3  Styg^ias  eg^it  non  esset  99, 8. 

Xni.  „Jn  Ubro  qui  diciiur  exenia'\  52.  56, 1  (capiat)  60.  77 
94, 1  (timetur  ei  cervum)  99,  2  speras  decipit 

XIV.  ^yApophorela^^.  61, 21acerna  62.  75,1  Philomena  76 
122, 1  donat]  miltit  123, 1  teres  pro  gravis  cum  D.  162, 1  facilis  t 
c.  pluma    230,  2  nolo]  namque 

Posiremo  ex  Speciaculorum  quemolim  vocabanilibello  sine  iiiuU 
sequuniur    13.    14,  3  partus]  fetus   30.  31. 

Tertius  commemorandus  est  codex  bibliothecae  capitularii 
Eporediensis  nr.  53,  cuius  notitiam  dedit  Lud.  Belhmannus  nostei 
in  G.  H.  Pertzii  Archiv.  societatis  histor.  German.  antiquioris  T 
IX,  p.  618  sq.  Postlsidori  Hlspalensis  Etymologiarum  libros  se 
quuntur  haec :  „Inc.  xcnia  Marlialis  poetae  cocique  Nenea  cordilij 
el  penula"  eaque  uno  tenore  decurrunt  ita,  ut  singula  epigrammatj 
neque  spatio  relicto  dispescantur  neque  lemmata  sua  habeant.  Con 
tulit  Bethmannus  epigrammata  1.  XJII,  1 — 110  cum  edit.  Aug^st 
Taurinor.  1833,  a  qua haecnotavit discrepantia : 

1.  Nenea  cordilis  et  penula  2  Nec  mihi  carta  nuces  mihi  c.  fri 
tillus  2.  Quantum  referat  ferre  rogatur  athlas  Virus  habes  —  nor 
tamen  3.  facit  astomachum  4.  Caesar  ut  etheria  G.  i.  aula  5.1imb( 
—  sorte  6.  poteris  9.  alicha  10.  Non  poteris  similam  poteris  11 
det  12.  modios  13.  Et  quam  sepe  14, 1  Quae  c.  cludere  1.  2  Cui 
domini  nostri  inchoet  15, 2  manebit  17, 2  braxica  18,  2  omiss.  19 
2  stipite  omiss.  20, 1  Hos  Amiturninus  2  omiss.  21,  2  aspareis  23 
1  Cras  et  enim  similis  bacho  quam  sitia  m.  2  ipsas  sccum  m.  24,  J 
Cecropios  25, 1  Poma  sumus  molles  nimium  ditant.  Ne  cadat ... 
26, 1  ditantia  ventri  2  dabit  28.  Haec  tiberie  torta  v.  c.  mensa  l 
cottana  ficus  erat  29, 1  garrire  30,  2  puero  p.  melle  31, 1  vole 
32,  2  belabiensem  q.  b.  ipse  s.   33, 1  Trebla.  — • . 


PRAEFATIO.  XI 

Post  VBrba  epigr.  110  vina  suos  octo  deinceps  epi^ammaton 
iemmata  uncialibus  litteris  perscripta  sunt,  quibus  quaternio  exple- 
tur.  Scripturas  illas  consideranti  non  potest  obscurum  esse,  et 
hunc  codicem  ex  familia  C*  derivatum  peculiari  aiiqua  praestantia  ' 
eonspicuum  non  esse.  Iliud  valde  memorabile  est ,  quod  cum  co- 
dex  Bethmanno  iudice  saec.  XI  scriptus  Martialem  poetam  cocum- 
que  appellet ,  non  Italos  demum  saec.  XY,  quae  olim  opinio  mea 
erat,  auctores  miri  tituli  fuisse  apparet.  lam  cum  Xeniis  illa  ap- 
pellatio  praefixa  sit ,  in  caussa  fuisse  huius  ipsius  libri  argumen- 
tum,  cur  iocose  poeta  coci  nomine  exomaretur,  probabile  cuipiam 
Videri  poisit.  Quanquam  ne  nunc  quidem  illud  negligendum  est 
quod  ed.  mai.  T.  11,  p.  736  perslrinxi. 

Praeterea  M.  Hauptius  in  Actis  Societat.  Litt,  Lipsiensis  1850, 
I  p.  8  sqq.  partem  epigrammaton  Martialis  alioruni  poelarum  car- 
minibus  intermixtam  repperit  in  codice  quodam  miscello  Lipsiensi 
saec.  X.  £x  quo  quae  Hauptius  excerpsit  etsi  librum  ex  fonte  non 
malo  propagatum  docent,  emendandis  tamen  poetae  verbis  perexi* 
juum  usum  habent.  Quaedam  infra  commemoravi :  commemorari 
etiam  hoc  potest,  codicem  libr.  %  80,  2  Dic  offerre  pro  vulg.  Hic^ 
quod  ipsum  Ant.  Roius  poscebat.  At  excerptori  conveniebat  iilud, 
in  inte^o  carmine  Hic  aptius  est. 

Postremo  Guil.  Hamillonus  ad  collationem  Edinburgensis  codi- 
cis  addidit  „Adnotata  quaedam  Hadriani  lunii  ex  schedis  Dorvil- 
lianis,  si  recte  memini,  in  bibliotheca' Bodleiana  asservatis  ei^ 
cerpta."  Quae  ex  Thuaneo  codice  repetita  esse  accurata  me  per- 
i»  vestigatio  docuit.  —  Denique  ut  hoc  addam ,  ad  indices  codicum 
olim  exhibitos  accedant  aliquot  codices  ex  Maii  Spicilegio  Romano. 
V,  p.  191  et  212.  Priore  loco  vetustus  index  inter  codices  biblio- 
thecae  Laureshamensis  habet:  „Libri  Martialis  poetae  in  uno  co- 
.  dice";  altero  index  Corbeiensis  bibliolhecae :  „Marlialis.  Statius. 
Aeneis."  De  aliis  quibusdam  vel  ad  emendandum  vel  ad  explican- 
dom  Martialem  praesidiis  dicam  in  commentariis ,  quos  aliquando 
edere  animus  est. 

Ex  libris  recens  excussis  ut  in  recognoscendls  verbis  poetae 
non  multum  profeci ,  ita  aedulo  operam  dedi ,  ul  iterum  edendi  eon- 
dicione  praeter  opinionem  oblata  Martialis  sui  similior  evaderet. 
Nec  quisquam  mirabitur ,  quod  interiectis  duobus  lustris  ab  ea  scri- 
ptura,  quam  in  editione  maiore  posueram,  non  ita  raro  recessl.  Et- 
enim  alia  iam  in  Addendis  el  Corrigendis  ex  pTaes\au\!\^B\txv\s\^Yt\&^ 


xn  PRAEFATIO. 

quorum  post  impressum  contextum  ipsum  mihi  copia  facla  est,  cor- 
ri^enda  admonui,  quae  nunc  correcta  reperict  lector ;  est ,  ubi  oiim 
vellibris  scriptis  nimium  tribuerim,  posthabitis  immerito  emenda- 
tionibus  doctorum ,  in  quibus  adoptandis  nunc  minus  anxius  fui ; 
vel  optimorum  fontium  scripturas  mcautius  spreverim ,  quae  nunc 
in  integrum  sunt  restitutae ;  denique  quasdam  coniecturas  nuper 
factas  vel  aliorum  vel  meas  impertii  poetae.  Fonles  autem  harum 
mutationum  ubi  ex  annotatione  critica  edit.  Grimensis  vel  ex  Ad- 
dendis  aiteri  volumini  adiectis  cognosci  poterant,  non  indicavi. 
Sedutquivis  nullo  labore  intelli^ere  possit,  in  quibus  haec  exem- 
plaria  cum  superioribus  discpepent ,  quicquid  novatum  est  infra  ita 
perscripsi ,  ut  priore  loco  huius ,  altero  prioris  editionis  scriptura 
iuxta.  ponatur.  Ceterum  quaedam  ad  orthographiam  spectantia, 
quod  ego  genus  non  sine  cura  retractavi,  singulatim  enumerare 
taedebat. 

EpigrammaUm  liber.  4^  indicavi  lacunam.  Nam  nihil  praeter 
finem  epigrammatis  'servatum  est.  6.  Aberant  signa  lacunae.  7,  7. 
Quae  inclinatis  litteris  expressa  sunt  supplevi  monitu  sententiae 
ipsius.  Posteriorum  librariorum  pericula  perabsurda  v.  in  ed.  mai. 
16,  1  ^btt:  abit  21^  2  suspicor  Quorsum  mifamur?  27,  2  recepi 
Phil.  Wagneri  supplementum ,  v.  censuram  ed.  mai.  in  Ephemeri- 
dibus  litt.  Halensibus  a.  1843,  nr.  71  sqq.  28, 8  pedester:  pedeslris 
11  i>*5rri;  diri  29,  5  i>arma;  palma.  Iliud  Ph.  Wa^erus.  9  uiri- 
que  ....  uirique:  utrisque  ....  utrisque    31, 1  virtutis :  virtuti 

Liber  L  5, 1  Quo  Palatinus.  Voluit,  opinor,  Quom  tibi  nauma- 
cUiam  (do),  tu  das  epigrammata  nobis.  Sed  non  sequar.  6, 5  utris- 
que:  utrique  15,  5  quod:  quae  18,  6  saeva:  vina.  Cfr.  6,  76,  2. 10, 
36,  4.^  21,  5  igni:  ig^ne  22, 1  non:  nunc  30, 1  vispillo:  vespillo.  El 
sic  reliquis  locis.  34,  7  lade:  Alide  41,  17  et  20  TeUium  et  Tettius: 
Testium  ....  Testius.  Dlud  praeler  JI  offerebat  E,  qui  et  v.  16  cum 
uno  B  recte  Gabbam  scribit.  43,  7  Sassina:  fiscina  46, 1.  4  Hedyli: 
Hedyle  49,  5  Gaium  nivibuSy  effractis:  Catum  nivibus  et  fractis  7 
jPoferdt;  Botrodi  Uastringes:  aslringas  hO^l  Mistyllos:  WisX^V 
lus  53,  4  villo :  vitio  57, 3  probamus:  probalur  66,  2  lanto:  tanti 
67,  1.  2  Ceryle:  Choerile.  Illud  praeter  ccleros  utroque  versu  E. 
71,  4  Sed  quia  Ph.  Wag^nerus.  Malim  Aiqui  nulla  venit :  tu  mihi, 
somne,  veni,  coll.  1,  94,  2.  110,  2.  112, 2.  73,  2  CaecUiane:  Maeci- 
liane.  Cfr.  4. 15.  9,  70,  6. 10.  83, 1  Maneia :  Manneia  86,  8  sah 
^/^,-  saltem  h%  3  Garris:  Garrire  5  Adeoque:  Adeone  . •  ••?  92,  I 


PRAEFATIO.  XIII 

Cesios:  Cestus  93,  ^Plus  tamen  est:  Inscriptum  est  leges:  legis  96, 
11  sueum:  sursum  99,  5  Audii:  Audit  104, 10  belua  non:  bellua 
nil  107,  4  VergUioque:  Virgilioque.  Et  sic  ubiquc.  109, 13  eiro- 
gal:  eimonei  113,  6  Po/io :  PoUio.  Illud  Palalinus.  lll^ll  Dena- 
ris:  Denariis 

Xt&er  //.  Val  M.  D.  S.  S. :  omissa  -4,  7  Mairem :  Mater  7, 1. 5 
AUke:  Attale  14,  6  Philyrides:  Phillyrides  10  Pompeii  Pompeii 
13  Nam,  temis  iterum  thermis  iierumque:  Nam  thermis  ilerumque 
iterumque  iterumque  15  Europes:  Europae  20,  2  iure  vocare:  di- 
ccre  iure  27,  3  sil:  cito !  Cfr.  Philolog.  3, 131.  31, 1  ChresHnam: 
Christinam.  IUud  RE.  34,2  Tris:  Tres  bdi\  dii  36,  4.  6  Pan- 
nyche:  Pannice.  Illud  R,  quod  ubique  restituendum  fuitnohsine 
libris.  43,  2  magnilocus]  magniioquus  44,  2  iris:  tres  47,  3  Con- 
fidis:  Confides  52, 1  loturas:  loturos.  Ex  E  cnotatur  laiuras.  53,2 
poies:  potest  55,  2  coleris:  eoiere  60,  3  casirahere.  lam  mihi  di- 
ces  „Non  licet  hoc^*:  castraberis.  An  mihi  dicis  „Non  iicet  hoc?" 
64,  Spotesi  fieriMarsua:  potes  fieri,  Marsya,-  65, 2  ^jAn  causa  le- 
m  est?  "  inquis,  ^^exiuli  uxorem:  An  causa  levis  est?  „ExtuIi",  in- 
quit,  „uxorem."  66, 3  5'Mod':  quo  STangai:  Tan^to  8  ftio;  tua 
71, 1  Candidius:  Callidius  74,  7  Fuficulenus:  Fusciculenus.  lilud  a 
Scriverio  restitutum  confirmavil  E.  75,  7  saevos  (cum  Palat.) :  sae- 
vus  77,  3  colosson:  colossum  90,  9  coniunx  ubique  pro  vulg. 
coniux 

Liber  III.  2,  5  piperisve:  piperisque  Epigramma  3  in  Pal. 
omissum  non  videtur  Martialis  esse.  4  aut:  aut  tu.  Videndus  Lach- 
mannus  ad  Lucret.  2,  466.  4,  3  rogabii:  ro^arit  5,  9  hanc  illumve: 
hanc  illamve  10,  4  cum  optimi  libri  in  essei  conspirent ,  fortasse 
sdssel  scribendum  est.  11,  3  dixi:  dixit  15, 1  Cordusi  Codrus  20, 
l^Polionis:  PoUionis.  Cfr.  Lachmanni  comm.  Lucret.  p.  33.  21, 1 
iwteto.-notatus  22,  5  iVi7;  Nullum  25,  3  Sa6f>i«ewm;  Sabineium  27, 
Ivenias  cum  saepe:  cum  sis  prior  ipse  31,  2  Urbanique:  Albani- 
qae  3  dommae  numerosus:  domino  numerosae  43,  3  fallis:  falles 
46, 5  cuneos:  cunctos  9  convitia:  convicia  47,  14  feno:  foeno  50, 
6neque:nec  venii  :{mi  58,  205ecwn/Mr;  sequuntur  d>9  vimine  of- 
feruni:  vimineo  ferunt.  Vide  Lachmanni  praef.  Babr.  p.  XII  et 
Nuno.  Litt.  Gotling.  1845,  nr.  136  p.l365.  51  vocaridebei:  vocaturf 
76,  4  Hecuben:  Hecubam  77,  6  duUo  cum  Glossar.  Maii  Class. 
Auclt.  Vin,  419.  83,  2  poiui:  potuil  84,  2  Gongylion:  ToTv^vVwci. 
lllud  ex  vesiiglJB  Jjbrorum  commcndaviMus.B.Yieu."^Q\,\S  ^V^* 


XIV  PRAEFATIO. 

66,  3  spectas  el  casia :  si  spectas,  casta  93, 17  pestUeniies:  pestilen- 
tia    20  fuitcere  quis:  sarrire  si,  cfr,  Philol.  3, 132. 

Liber  IV.  1,8  Tarentos :  Tarentus  3,  7  Quis  —  ludii? :  Qui  — 
ludit,  10,  L  rasa  necadhuc:  et  adhuc  crassa  12,  2  saliim:  saltem 
13,  9  ipsa :  illa  14, 4  AsiitS:  Fastus  19,  4  endromidam:  endromida 
8  cursu :  forsan  21,  2  Segius:  Selius  23,  3  compararii:  compara- 
bit  34,  1  fortassc^^foce,  coll.  2,  7.  Vide  lemma  Thuanei.  37,6 
fortasse  haec  42, 15  falks:  fallis  44, 1  Ve^vius:  Vesbius  48.Forl. 
et  h.  l.  el  aliis  restituendum  nomen  Pamphili,  cU.  4,  69.  6,  36.  7,  78. 
94.  54, 10  secat:  negat  60, 1  Casiranaque:  Paestanaque  61,  9  Po- 
Tione:  PoUione  64, 18  lUinc:  Iliic  66,  3  excussa:  tibi  sumpta  9 
missus :  iussus  75,  4  partictpique :  participare  5  Euhadne :  Euadne 
7  viiae:  famam  78,  8  Sigerosque:  Sigeriosque  79,  2  rus:  ius  80, 
3.  4  videntur  aut  male  inculcati  aut  ex  alio  epigr.  casu  huc  trans- 
lati.  82, 8  opus:  onus  88, 2  fortasse  pro  quinque,  ne  nomen  deside- 
retur,  Quinte  scribendum  est. 

Liber  V.  7,  5  Volcane:  Vulcane  8, 12  Leitus:  Lectius  10, 8 
Maeoniden :  Msieomdem  11,  2  F<^sa/:  Portat  12ylperticaia:  per- 
tinaci  14,  11  Leitoque:  Lectioque.  Verum  integrum  suggessil  E. 
15,  5  venerantia  mulios?:  venerantia ?  Multis  18,  8  vorato  —  musco : 
vorata  —  musca  22,  7  rumpere:  vincere  25,  2  st:  $ta,  cfr.  Philol. 
3, 131.  11  amici:  amice  '  27,  2.  Post  hunc  versum  excidisse  vide- 
lur  distichon,  in  quo  nomen  fuit  Pauli,  si  recte  lemma  Thuanei.  44, 
1  factum  est:  factum  55,  Iporias:  portes  64,  5  lam:  Tam  65,  7 
speciatur:  spectantur. 

Liber  VL  2,4  quod:  quos  11,  7  Tyros:  Tyrus  9  Oresten:  Ore- 
stem  14,  4  Con^crtda^- Non  scribat  21,  3at/rc:  aurem  10^d:deo 
25,  2  tenet:  tegit  26,  2  Sotaden :  Sotadem  27,  8  fiat  anus :  fiet  opus 
35,  3  ducis:  dicis  39,  9  Pannychi:  Pannici  17  negat:  negel  42, 18 
Marciave:  Marciaque  53,  4  Hermocraten:  Hermocratem.  Excerpla 
Lipsiensia ,  ut  T,  ermograten.  60,  3  Usiporum:  Usipiorum  ^,  7 
Hicine:  Hiccine  66,  ^  licerent :  liceret  67,2  Pannyche:  Pannice 
69,  2  potat:  potet  71,  4  sollidtare:  soUicitata  6  redimit:  redimel 
74,  4  Aesculane:  Aefulane  77, 1  Iros:  Irus  80,  7  vagus:  vagos  82, 
6  Boeotam :  Batavam    88,  3  constei :  constat 

Liber  VIL  6, 8  JnwctogMC :  Invitusque  10, 1  Xmti^:  Pinus  18, 

5  movetur  Inguinibus  eunnus :  movemur  Inguinibus ,  cunnus    20,  2 

domum  tulit:  domo  intulit   21, 1  quae  magni:  magni  quae   4  saltim : 

saUem    31,  9  Caknus:  colonus    32, 13  fervet:  servit   37,  6  media  .• 


PRAEFATIO.  XV 

madida    40,  6  Oi^mpfWo^.- Olympiadeff   46,  6  Prtsc^;  plena    54, 

1  iua :  mera    56,  3  parahil :  paravit    4  petel :  pelat    57, 1  Achillan : 

Achiilam    2  Hippodamos :  Hippodamus    74,  7  Carpo :  Tarpo    82,  3 

^  munum:  in  uno   86,  7  Hispani:  Arg^enli  90, 3  Cluvienus:  Calvinus, 

'"  V.  Phiiol.  3, 131. 

Liber  VIII.  Praef.  lustratos:  lustratus  2, 2  Hisiri:  Histro  6,  3 
fimosa :  furiosa  18, 1  Cyreni:  Cirini  28, 10  Miletos:  Miletus  39,  6 
:  Ai:  Aut  44,  8  omnes:  omnia  46, 1  Quania  iua  esipr.,  iania:  Quanta 
j  tuae  pr.,  quanta  3  doceaique:  Dorisque  47,  2  Pars  vulsa  esi:  Pars 
*  tibi  vulsa  59,  13  invasit.  Fortasse  hinc  venii,  66,  7  opiei:  optat 
j  78, 9  Nufic:  Tunc  80, 4tpugnei:  pugna  et  81,  5  hos  perosculatur : 
I  et  perosc.    6  vocat  ei:  vocat,  hos 

j      LiberI2C.16y4tSignai:signi&X    18, 4  Cwrto;  Curva    /o//f7;  ducit 

1 36,  4  Rhenigenam :  Hhenanam,  v.  supra  p.  Y.    38, 1  Agaihine ,  pe- 

l  riada  ludas :  ludas,  Ag^athine,  pericla    40,  5  Sabinae :  puelLae  42, 6 

fc;  me     45,  2  Geiici . .  .poli:  Getico  . .  .  polo     46,'  3  reficii  muiat- 

que:  mutat  reficitque   47, 4  Samia:  sane    48,  8paUidd :  callida  55, 

.!  3  Occurrit:  succurrit  64,  5  coJebaiur  v.  ei  s.  largo,  Mhiorem  Alciden 

\  mmc:  colebatis  v.  et  s.  larg^o  Maiorem  Alciden :  nunc     65,  7  fort. 

hsisses   67, 2  nti//a ;  nemo    71,  7jpr(w/ftor;  portitor    90,  1  floreo: 

florido    95**  separavi.  Antehac  pro  uno  epigr.  erant.    100, 1.  6  He- 

naris:  Denariis   101,  7  cervam:  cervum   103, 2  cycno:  cygno 

IdberX.  2, 11/ato:  furta    4,  1  Oedipoden:  Oedipodem    5,3 

urbem :  urbes    11,  6  lotam  ut  mulium :  lotam  —  mullum !  —   7  Py- 

lades  donavU  Oreslae:  Pyladi  donavit  Orestes    27,  3  Ac:  At   32,  5 

Art  — posset! :  Ars,  —  posses !    34,  3  Cui:  Qui    35,  8  pios :  pro- 

bo8   d6f4saeva:  vina    37,  l^volpem:  vulpefn    48, 19  faece:  fine 

1 56, 2  lutum :  tuum  ^  58,  6  Pieridas :  Pierides    59,  6  non  fiai  qui :  qui 

;  fiat  non    65, 2. 15  Charmenion ;  Carmenion    11  fistula :  fiiia    70,  5 

•Mwt;  Nunc    73,  Ipignus:  munus   2  superba:  severa    75,  7  Trans- 

krant:  Transierunt     83, 8  Hermeroien:  Hermerotem     9  Quin  . . . 

fateris:  Vis  . . .  fateri    88, 1  libellos:  locellos    90, 1.  ^.  9  Ligia :  Li- 

S^ia   lOO^  3  volpes:  vulpes    104,  9  sed:  et 

Idber  XI.  2, 2  Fabricia  coniicit  Ph.  Wag^erus,  quoniam  Mar- 
tialis  hunc  genitivum  ubique  in  i  terminet.  5  hona:  +  io  11,  4  AnH' 
<^;  Antiquus  34,  3  Uli:  illic  37,  3  tuis:  tuus  41,  5  ruinae:  rapi- 
Bae  53, 2  geniis:  plebis  58, 11  laeva:  lana  60,  8  marmoreamve: 
Bttrmoreamque  72,1  Naiia:  Nata  74,1  Graecusi  ^^^\^%  ^V,^ 
«triilSf ;  utilis    90,  Bgmque:  quod,  cfr,  Lachmarvii.  coxttrcv.\>;x^^^V* 


XVI  PRAEFATIO. 

p.  122.  4  LuceUi  columella^  hic  situ\  Meirophanes:  Luceilei  c 
heic  silu'  Metrophanes'sl  96,  3  mmistri:  ministro  100,  4  e> 
eminet  102,  7  forl.  videaive  103, 1  Safroni:  Saphroni  104, 
cet:  placet    106, 1  avere:  habere 

Ztft^r -3rj/.  Praef. /nVnm;  Iriennii  iwdici;  indicii  Hispi 
sem :  Hispaniensem  librum  3, 3. 4  siispecti  sunt.  3, 14  feruTi 
rant  7, 2  Ligia :  Ligeia  12,  2  Polio :  Pollio  25,  6  Eanlio:  Exii 
6  regas:  petas  27, 2  Saenia:  Senia  31,  8  ffos  . . .  lares:  Hj 
dapes  31,  9  Nausicaa:  Nausicae,  v.  Lachmann.  ad  Lucret.  t 
55,  5.  6  unci  aberant.  57,  9  halucis:  paludis  15  qui  polest  si 
quis  potest  somni  ?  64,  4  siia:  sibi  72,  3  Pannycke :  Pannic< 
1  Muiis :  Multis    87,  3  resiat:  praestat    97,  2  improbis:  improl 

LiberXIIL  10, 1  Nec  doies  similae possis :  Nec  poteris  sin 
poteris  14,  2  inchoat:  inchoet  15,  1  colaniur:  coluntur  25, 
beles:  Cybelae  26, 1  tendeniia:  durantia  35  Lucanicae:  Lu( 
46  Persica :  Persica  praecocia  56  Volva :  Vulva.  Sic  et  v.  2 
^pisdna  ludere:  lautorum  mandere  74, 1  Tarpeia:  Tarpei 
Turbabit:  Turbabis  76, 1  Rusiicula  an:  Rustica  sim  an  89, 1 
nius :  Laneus  95,  2  Saevos :  Saevus  96  Cervos :  Cervus.  Si< 
2.  123, 1  expunget:  expugnel  127,  2  Vt  quondam  veris:  Quc 
vcris  erat 

Liher  XIV,  5,  2i?m^a^- pingit  7  Pug»membranei:Vug. 
branae  12  ebumei :  eborei  1  iVo^;  Hos  2decet:licei  l^ebt 
eborei  29, 2  iVam /?«/«*;' +Mandatus.  Emendatio  debetur  ] 
Ponlano,  qui  a.  1621  observationes  suas  ad  Hyg^ini  de  munitic 
castrorum  libellum  cum  P.  Scriverio  comftiunicavit ,  quas  nu 
dici  Arceriano  agglutinatas  repperil  Lud.  Langius  noster.  Ib 
tanus  ad  verba  Hygini  §.  21  ut  flatus  aurae  aesius  exerdtus 
emendationem  suam  codicis  Palatini  scriptura  fuUam  exproi 
Nam  libri  interpolati  Nam  venius  correxerunt  liberius ,  sed  re 
sententiam.  46, 1  mobilibus :  nobilibus  70, 1  faciet :  fecit  73 
runtsoholia  Per-sii  1,  8,  qui  confirmant  disco.  78,  2Pacdu 
clius  112t;tVet/5;  vitreus  121  CocA/ear«;  Cochlearia  187,  S 
cera :  Glycere,  cfr.  ad  12,  31,  9.  192  Ovidi:  Ovidii  194,  2  se 
qui  Glossar.  Maii  Class.  Auctt.  8,  67.    196, 2  natabat:  natabit. 

Scripsi  Gottingae  mense  Septembri  a.  MDCCCLII. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPI6RAMMAT0N 

LIBER. 


I. 

Barbara  pynmiidnin  sileat  miraGiila  Memphis, 

Assyrias  iactet  nec  Babylona  labor ; . 
Nec  Triyiae  templo  moUes  laudentur  lones, 

Dissimnlet  Delon  cornibus  ara  frequens ; 
5  Aere  nec  vacuo  pendentia  Mausolea 

Laudibus  immodicis  Cares  in  astra  ferant. 
Oranis  Caesareo  cedit  labor  Amphitheatro , 

Unum  pro  cunctis  fama  loquetur  opus. 

II. 

Hic  nbi  sidereus  propius  videt  astra  colossus 

Et  crescunt  media^egmata  celsa  Tia, 
hiTidiosa  feri  radiabant  atria  regis 

Unaque  iam  tota  stabat  in  urbe  domus. 
5  Hic  ubi  conspicui  venerabilis  Amphitheatri 

Erigitur  moles,  stagna  Neronis  erant. 
Hic  nbi  miramur  Tclocia  munera  thermas , 

Abstulerat  miseris  tecta  superbus  ager. 
Claudia  diffusas  ubi  porticus  explicat  umbras, 
10     Ultima  pars  aulae  deficientis  erat. 
Reddita  lioma  sibi  est  et  sunt  te  praeside ,  Caesar . 

Deliciae  populi ,  quae  fuerant  domini. 

ffl. 

Quae  tam  seposita  est,  quae  gens  tam  barbara,  Caesar, 
Ex  qtia  spectator  non  sit  in  iirbe  tua? 
Mart,  1 


Bt  VAL.  MARTIALIS    . 

Venit  ab  Orpheo  cultor  Rhodopeins  Haemo , 

Venit  et  epoto  Sarmata  pastas  eqno , 
5Et  qui  prima  bibit  deprensi  flumina  Nili, 

Et  quem  supremae  Tethyos  unda  ferit ; 
Festinavit  Arabs,  festinavere  Sabaei, 

Et  Cilices  nimbis  hic  maduere  suis. 
Crinibus  in  nodum  torti  venere  Sicambri , 
10     Atque  aliter  tortis  crinibus  Aethiopes. 
Vox  diversa  sonat  populornm,  tum  tamen  una  est, 

Cum  Terus  patriae  dicerls  esse  pater. 

IV. 

Turba  gravis  paci  placidaeque  inimica  quieti , 
Quae  semper  miseras  sollicitabat  opes, 

Tradita  Gaetulis ,  nec  cepit  harena  nocentes : 
Et  delator  habet  quod  dabat  exilium. 

IV,  b. 

Exulat  Ausonia  profugus  delator  ab  urbe : 
Haec  licet  impensis  principis  annumeres. 


lunctam  Pasiphaen  Dictaeo  credite  tauro : 
Vidimus,  accepit  fabula  prisca  lidem. 

Nec  se  miretur,  Caesar,  longaeva  vetustas: 
Quidquid  fama  canit,  praestat  Iiarena  tibi. 

VI. 

Belliger  invictis  quod  Marstibi  servit  in  armis, 
Non  satis  est,  Caesar,  servit  et  ipsa  Venus. 


VI,  b. 

Prostratum  vasta  Nemees  in  valle  leonem         ^ 
Nobile  et  Herculeum  fama  canebat  opus. 

Prisca  fides  taceat:  nam  post  tua  munera,  Caesar, 
Hoc  iara  femineo 


EPIGRAMMATON  LIBER. 

VII. 

Qualiter  in  Scythica  religatus  rupe  Prometheus 

Assiduaiii  nlmio  pectore  pavit  avem, 
Nuda  Caledonio  sic  viscera  praebuit  urso 

Non  falsa  pendens  in  cruce  Laureolus. 
5  Vivebant  laceri  membris  stillantibus  artus 

Inque  omni  nusquam  corpore  corpus  erat. 
Denique  supplicium  dignum  tulit:  ille  parentis 

Yel  domini  iugulum  fodcrat  ense  nocens ; 
Templa  vel  arcano  demens  spoliaverat  auro , 
10     Subdideratsaevas  vel  tibi,  Roma,  faces. 
Vicerat  antiquae  sceleratus  crimina  f amae , 

Inquo,  quae  fuerat  fabula,  poena  fuit 

vm. 

Daedale,  Lucano  cum  sic  lacereris  ab  urso, 
Quam  cuperes  pinnas  nunc  habuisse  tuas ! 

IX. 

Praestitit  exhibitus  tota  tibi ,  Caesar,  harena 
Quae  non  promisit  praelia  rhinoceros. 

O  quam  terribilis  exarsit  pronus  in  iras  \ 
Quantus  erat  taurus,  cui  pila  taurus  erat! 

X. 

Laeserat  ingrato  leo  periidus  ore  magistrum , 
Ausus  tam  notas  contemerare  manus, 

Sed  dlgnas  tanto  persolvit  crimine  poenas, 
Et  qui  non  tulerat  verbera,  tela  tulit. 
6Quos  decet  esse  hominum  tali  sub  principe  mores, 
Qui  iubet  ingenium  mitius  esse  feris ! 

XL 

Praeceps  sanguinea  dum  se  rotat  ursus  harena, 
Implicitam  visco  perdidit  ille  fugam. 

Splendida  iam  tecto  cessent  venabula  ferro , 
Nec  volet  excussa  lancea  torta  manu; 

1* 


M.  TAL.  MARTIALIS 

5  Dq>rendat  racao  Tenator  in  lere  praedim, 
Si  captare  feras  aacupis  arte  placet. 

xn. 

Inter  Caesareae  discriniina  saev^  Dianae 

Fixisset  graridam  cnm  leris  hasta  snem, 
Exiluit  partns  miserae  de  Tulnere  matris. 

O  Lncina  ferox,  lioc  peperisse  fuit? 
5Plaribas  illa  mori  Tolnisset  saacia  telis, 

Omnibns  nt  natis  triste  pateret  iter. 
Qais  negat  esse  satnm  roatemo  fanere  Bacchom? 

Sic  genitnm  nnmen  credite :  nata  fera  est 

XIIL 
Icta  gravi  telo  confossaqne  mlnere  mater 
Sns  pariter  yitam  perdidit  atqae  dedit. 
O  qaam  certa  fait  librato  dextera  ferro ! 
Hanc  ego  Lacinae  credo  faisse  mannm. 
5Experta  est  nnmen  moriens  utrinsqae  Dianae, 
Qnaque  soluta  parens  qaaqae  perempta  fera  est. 

XIV. 
Sas  fera  iam  gravior  maturi  pignore  ventris 

Emisit  fetam ,  vnlnere  facta  parens ; 
Nec  iacait  partas ,  sed  matre  cadente  cacurrit. 

O  quantum  est  subitls  casibas  ingenium ! 

XV. 

Summa  tuae,  Meleagre,  fuit  qnae  gloria  famae, 

Quantum  est !   Carpopliori  portio  fusus  aper. 
Ille  et  praecipiti  vcnabula  condidit  urso , 

Primus  in  Arctoi  qui  fait  arce  poli, 
5  Stravit  et  ignota  spectandum  mole  leonem , 

Ilcrculeas  potuit  qui  decuisse  manus , 
Et  volucrem  longo  porrexit  volnere  pardum. 

Praemia  cum  tandem  ferret,  adhuc  poterat. 

XVI. 

Raptus  abit  mcdla  quod  ad  aethera  taurus  harena, 
Non  fuit  hoc  artis,  sed  pietatis  opus. 


EPIGRAMMATON  LIBER.  5 

XVI,  b. 

Vexerat  Europen  fraterna  per  aequora  taarus : 

At  nunc  Alciden  taurus  in  astra  tulit. 
Caesaris  atque  lovis  confer  nunc,  fama,  iuvencos: 

Par  onus  ut  tulerint ,  altius  iste  tulit. 

xvn. 

Qaod  pius  et  supplex;  elephas  te,  Caesar,  adorat 
Hic  modo  qui  tauro  tam  metuendus  erat, 

Non  facit  hoc  iussus  nulloque  docente  magistro : 
Crede  mihi,  nostrum  sentit  et  ille  deum. 

XVffl. 

Lambere  securi  dextram  consueta  magistri 

Tigris  ab  Hyrcano  gloria  rara  iugo , 
Saeva  ferum  rabido  laceravit  dente  leonem : 

Res  nova ,  non  ullis  cognita  temporibus. 
5  Ansa  est  tale  nihii ,  silvLs  dum  vixit  in  altis : 

Postquam  inter  nos  est ,  plus  fcritatis  Iiabet. 

XIX. 

Qal  modo  per  totam  flammis  stimulatus  harenam 

Sustulerat  raptas  taurus  in  astra  pilas, 
Occubuit  tandem  cornu  potiore  petitus, 

Dum  facilem  tolli  sic  elephanta  putat. 

XX. 

Cum  peteret  pars  haec  Myrinum,  pars  illa  Triumphum, 

Promisit  pariter  Caesar  utraque  manu. 
Non  potuit  melius  litem  finire  iocosam. 

O  dulce  invicti  principis  ingenium ! 

XXI. 

Quidquid  in  Orpheo  Rhodope  spectasse  theatro 
Dicitur,  exhibuit,  Caesar,  harena  tibi. 

Repserunt  scopuli  mirandaque  silva  cucurrit , 

Quale  fuisse  nemus  crcditur  Hesperidum. 
5  Affuit  imroixtum  pecori  genus  omne  ferarum 


M.  VAL.  MARTIALIS 

Et  snpra  Tatem  malta  pependit  avis , 
Ipse  sed  ingrato  iacAiit  laceratas  ab  urso. 

Haec  tameD ,  haec  res  est  facta  ita ,  iicta  prior. 

XXI,  b. 

Orphea  qaod  sabito  tellas  emisit  hiatu', 
Versa-miramar?-veiiit  ab  Earydice. 

XXII. 
SoUicitant  pavidi  dam  rhinocerota  magistri 

Seqae  diu  magnae  coUigit  ira  ferae , 
Desperabantar  promissi  praelia  Martis ; 
Sed  tandem  rediit  cognitas  ante  faror. 
5Namqae  gravem  corna  gemino  sic  extalit  arsum, 
lactat  at  impositas  taaras  in  astra  pilas. 

xxin. 

Norica  iam  certo  Tcnabala  dirigit  icta 
Fortis  adhac  teneri  dextera  Carpophori: 

nie  talit  geminos  facili  xervice  iavencos, 
nii  cessit  atrox  babalas  atqae  bison. 
5  Hanc  leo  cam  fageret ,  praeceps  in  tela  cacarrit : 
I  nanc  et  lentas  corripe,  tarba,  moras. 

XXIV. 

Si  qais  ades  longis  seras  spectator  ab  oris, 

Cai  lax  prima  sacri  maneris  ista  fait, 
Ne  te  decipiat  ratibas  navalis  Enyo 

Et  par  anda  fretis,  hic  modo  terra  fait. 
5Non  credis?  specta,  dam  lassant  aeqaora  Martem. 
Parva  mora  est:  dices  ^^Hic  modo  pontas  erat." 

XXV. 

Qaod  noctarna  tibi,  Leandre,  pepercerit  anda 
Desine  mirari:  Caesaris  anda  fait. 

XXV,  b. 

Cam  peteret  dalcesaadax  Leandros  amores 
Et  fessas  tamidis  iam  premeretar  aqais, 


EPIGaAMMATON  LIBER. 

SIg  miser  injstaiites  aflfatus  dicitur  undas: 
„Parcite  dam  propero ,  mergite  cum  redeo/^ 

XXVI. 

Lasit  Nereidum  docilis  chorns  aeqnore  toto 

Et  yario  faciles  ordine  pinxit  aqaas. 
Fascina  dente  minax  recto  fait,  ancora  carvo: 

Credidimas  remam  credidimasqae  ratem^ 
5  Et  gratam  naatis  sidas  falgere  Laconam 

Lataqae  perspicao  vela  tamere  sina. 
Qais  tantas  liqaidis  artes  inTcnit  in  andis  ? 

Aat  docait  lasas  hos  Thetis  aat>didicit. 

xxvu. 

'  SaecalaCarpophoram,  Caesar,  si  prisca  talissent , 
Non  aleret  saevas  barbara  terraferis, 
Non  Marathon  taaram ,  Nemee  frondoga  leonem , 
Arcas  Maenaliam  non  timaisset  apram. 
5  Hoc  armante  manas  hydrae  mors  ana  faisset, 
Haic  percassa  foret  tota  Chimaera  semel. 
Igniferos  possit  sine  Colchide  iangere  taaros , 

Possit  atramqae  feram  vincere  Pasiphaes. 
Si  sit,  at  aeqaorei  revocetur  fabala  monstri, 
10     Hesionen  solvet  solus  et  Andromedan. 
Hercnleae  laudis  numeretur  gloria :  plus  est 
Bis  denas  pariter  perdomuisse  feras. 

XXVIIL 

Augusti  labor  hic  fuerat  committere  classes 

Et  freta  navali  sollicitare  tuba. 
Caesaris  haec  nostri  pars  est  quota  ?  vidit  in  undis 

Et  Thetis  ignotas  et  Galatea  feras ; 
5  Vidit  in  aequoreo  ferventes  pulvere  currus 

Et  domini  Triton  isse  putavit  equos : 
Dnmque^parat  saevis  ratibus  fera  praelia  Nereus  ^ 

Horruit  iniiquidis  ire  pedester  aquis. 
Qaidquid  et  in  Circo  spectatur  et  Amphitheatro, 
10    Dives  Caesarea  praestitit  unda  tibi. 


8      ML  VAL.  MARTIALIS  EPIGRAMMATON  LIBER. 

Fucinus  et  pigri  taceantur  stagna  Neronis: 
Hanc  norint  unam  saecnla  nanmacliiani. 

XXIX. 

Cum  tralieret  Priscus ,  traheret  certamina  Verns 

Esset  et  aequalis  Mars  utriusque  diu, 
Missio  saepe  yiris  magno  clamore  petita  est; 

Sed  Caesar  legi  paruit  ipse  suae :  — 
5Lex  erat,  ad  digitum  posita  concurrere  parma:  — 

Quod  licuit,  lances  donaque  saepe  dedit. 
luTentus  tamen  est  finls  discriminis  aequi : 

PugnaTcre  pares,  succubuere-pares. 
Misit  utrique  rudes  et  palmas  Caesar  utrique : 
10     Hoc  pretium  Tirtns  ingeniosa  tulit. 

Contigit  hoc  nuUo  nisi  te  sub  principe ,  Caesar : 

Cum  duo  pugnarent,  victor  uterque  fuit. 

•     ^  XXX. 

Concita  Teloces  fugeret  cum  damma  Molossos 

Et  Taria  lentas  necteret  arte  moras , 
Caesaris  ante  pedes  supplex  similisque  roganti 

Constitit,  et  praedam  non  tetigere  canes. 
5 

Haec  intelleeto  principe  dona  tulit. 
Numen  habet  Caesar:  sacra  esthaec,  sacra  potestas, 

Credite :  mentiri  non  didicere  ferae. 

XXXL 

Cedere  maiori  Tirtutis  fama  secunda  est. 

nia  graTis  palma  est ,  quam  minor  hostis  habet. 

xxxn. 

Da  Teniam  subitis :  non  displicuisse  meretur 
Festinat,  Caesar,  qui  placuisse  tibi. 

xxxin. 

FlaTia  gens,  quantum  tibi  tertius  abstulit  heres! 
Paene  fult  tanti,  non  habuisse  duos. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRAHIMATON 

LIBRl  XIV. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRAMMATON 

LIBER  i. 

iSpero  me  secutum  in  libellis  meis  tale  temperamen- 
tam,  ut  de  illis  qaeri  non  possit  quisquis  de  se  bene 
senserit,  cum  salva  infimarum  quoque  personarum  reve- 
rentia  ludant;  quae  adeo  antiquis  auctoribus  defuit,  ut 

5nominibus  non  tantum  veris  alnisi  sint,  sed  et  magnis. 
Mihi  fama  yilius  constet  et  probetur  in  me  novissimum 
ingeniiim.  Absit  a  iocorum  nostrorum  simplicitate  ma- 
lignus  interpres  nec  epigrammata  mea  scribat.  Improbe 
facit  qui  in  alieno  libro  ingeuiosus  est.  Lascivam  verborum 

lOveritatem,  id  est  epigrammaton  linguam,  excusarem,  si 
meum  esset  exemplum:  sic  scribit  CatuIIus,  sic  Marsus, 
sic  Pedo,  sic  Graetulicus,  sic  quicunque  perlegitur.  Si 
quis  tamen  tatai  ambitidse  tristis  est,  ut  apud  illum  in 
nuUa  pagina  latine  loqui  fas  sit,  potest  epistola 'vel  potius 

IStituIo  eontentus  esse.  Epigrammata  illis  scribuntur,  qui 
solent  spectare  Florales.  Non  intret .  Cato  theatrum 
meum,  aut  si  intraverit,  spectet.  Yideor  mihi  meo  iure 
facturus ,  si  epistolam  versibus  clusero : 

Nosses  iocosae  dulce  cum  sacrum  Florae 
Festosque  lusus  et  licentiam  volgi , 
Cur  in  tlieatrum,  Cato  severe,  venisti?  - 
An  ideo  tantum  veneras,  ut  exires? 

L 

Hic  est  quem  legis  ille,  quem  requiris, 
Toto  notus  in  orbe  Martialis 
Argutis  epigrammaton  libellis : 


12  M.  VAL.  MARTIALIS 

Cai,  lector  studiose,  quod  dedisti 
•5  Viventi  decus  atqae  sentienti/ 

Rari  post  cineres  habent  poetae. 

H. 

Qai  tecam  capis  esse  meos  abicunque  libellos 

Et  comites  longae  quaeris  habere  Tiae , 
Hos  eme ,  quos  artat  brevibus  hiembrana  tabellis : 

Scrinia  da  magnis,  me  manus  una  capit. 
5  Ne  tamen  ignores  ubi  sim  venalis,  et  erres 

Urbe  vagus  tota ,  me  duce  certus  eris : 
Libertum  docti  Lucensis  quaere  Secundum 

Limina  post  Pacis  Palladiumque  forum. 

m. 

Argiletanas  mavis  habitare  tabernas , 

Cum  tibi,  parve  liber,  scrinia  nostra  vacent 
Nescis,  heu,  nescis  dominae  fastidia  Romae : 

Crede  mihi ,  nimium  Martia  turba  sapit. 
5  Maiores  nusquam  rhonchi ,  iuvenesque  senesque 

Et  pueri  nasum  rhinocerotis  habent. 
Audieris  cum  grande  sophos ,  dum  basia  iactas 

Ibis  ab  excusso  missus  in  astra  sago. 
Sed  tu  ne  totiens  domini  patiare  lituras 
10      Neve  notet  lusus  tristis  harundo  tuos, 
Aetherias,  lascive,  cupis  volitare  per  auras: 

I,  fuge;  sed  poteras  tutior  esse  domi. 

IV. 

Contigeris  nostros ,  Caesar ,  si  forte  libellos , 

Terrarum  dominum  pone  supercilium. 
Consuevere  iocos  vestri  quoque  ferre  triumphi 

Materian?  dictis  nec  pudet  esse  ducem. 
5  Qua  Thymelen  spectas  derisoremque  Latinum, 

Illa  fronte  precor  carmina  nostra  legas. 
Innocuos  censura  potest  permittere  lusus : 

Lasciva  est  nobis  pagina ,  vita  proba. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  13 


Do  tibi  naumachiani,  tu  das  epigraminata  noMs: 
Vis  5  puto ,  cum  libro ,  Marce ,  natare  tuo. 

vr. 

Aetlierias  aquila  puerum  portante  per  auras 
niaesum  timidis  unguibu?  iiaesit  onu»: 

Nunc  sua  Caesareos  exorat  praeda  leones 
Tutus  et  ingenti  ludit  in  ore  lepus. 
5Quae  maiora  putas  miracula?  summus  utrisque 
Auctor  adest:  iiaec  sunt  Caesaris,  illa  loyis. 

VII. 

Stellae  delicium  mei  columba, 
Verona  licet  audiente  dicam , 
Vicit,  Maxime,  passerem  CatuIIi. 
Tanto  Stella  meus  tuo  Catullo , 
5  Quanto  passere  maior  est  columba. 

VIII. 

Quod  magni  Thraseae  consummatique  Catonis 
Dogmata  sic  sequeri»,  salvus  ut  esse  yelis , 
Pectore  nec  nudo  strictos  tncurris  in  enses ,  ^ 

Quod  fecisse  velim  te ,  Deciane,  facis. 
5N0I0  virum  facili  redimit  qui  sanguine  famam, 
llunc  Tolo,  laudari  qui  sine  morte  potest. 

IX. 

Bellas  Iiomo  et  magnus  tIs  idem,  Cotta,  Tideri: 
Sed  qui  bellus  homo  est,  Cotta,  pusillus  homo  est. 


Petit  Gemellas  nuptias  Maronillae 
Et  cupit  et  instat  et  precatur  et  donat. 
Adeone  pulchra  est?  immo  foedius  nil  est. 
Quid  ergo  in  illa  petitur  et  placet?    Tussit. 


14  M.  VAL.  MARTIALIS 

XL 

Cam  data  sint  equiti  bis  quina  nomismata,  quare 
Bis  deciens  solus,  Sextiliane,  bibis? 

lam  defecissct  portantes  calda  ministros, 
Si  non  potares,  Sextiliane,  merom. 

Itur  ad  Herculeas  gelidi  qua  Tiburis  arces 

Canaque  sulphureis  Albula  fumat  aqnis , 
liura  nemusque  sacrum  dilectaque  iugera  Musis 

Signat  Ticina  quartus  ab  urbe  lapis. 
5  Hic  rudis  aestivas  praestabat  porticus  umbras , 

Heu  quam  paene  novum  porticus  ausa  nefas! 
Nam  subito  coUapsa  ruit,  cum  mole  sub  illa 

Gestatus  biiugis  Regulus  esset  equis. 
Nimirura  timuit  nostras  Fortuna  querellas , 
10     Quae  par  tam  magnae  non  erat  invidiae. 
Nunc  et  damna  iuvant ;  sunt  ipsa  pericula  tanti : 

Stantia  non  poterant  tecta  probare  deos. 

XIIL 

Casta  suo  gladium  cum  traderet  Arria  Paeto , 
Quem  de  visceribus  strinxeratipsa  suis, 

,,Si  qua  fides,  vulnus  quod  feci  non  dolet,^^  iuquit; 
,,Sed  quod  tufacies,  hoc  mihi,  Paete,  dolet.^^ 

XIV. 

Delicias,  Caesar,  lususque  iqcosque  leonum 
Vidimus,  hoc  etiam  praestat  harena  tibi, 

Cum  prensus  blando  totiens  a  dente  rediret 
Et  per  aperta  vagus  curreret  ora  lepus. 
5  Unde  potest  av^dus  captae  leo  parcere  praedae  ? 
Sed  tamen  esse  tuus  dicitur:  ergo  potest. 

XV. 

O  milii  post  nullos ,  luli ,  memorande  sodales , 
.  Si  quid  longa  fides  canaque  iura  valent, 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  I.  15 

Bis  iam  paene  tibi  consul  tricesimus  instat, 

£t  nnmerat  pancos  vix  tua  Tita  dies. 
5Non  bene  distuleris  rideas  quod  posse  negari, 

Et  solum  hoc  ducas,  quod  fuit,  esse  tuum. 
Expectant  euraeque  catenatique  labores , 

Gaudia  non  remanent ,  sed  fugitiva  volant. 
Haec  utraque  manu  complexuque  assere  toto : 
10     Saepe  flnent  imo  sic  quoque  lapsa  sinu. 
Non  est,  crede  mihi,  sapientis  dicere  „Vivam:" 

Sera  nimis  vita  est  crastina :  vive  liodie. 

XVI. 

Sunt  bona^  sunt  quaedam  mediocria,  sunt  malaplura 
Quae  legis  hic:  aliter  non  fit,  Avite,  liber. 

XVII. 

Cogit  me  Titus  actitare  causas 

Et  dicit  mihi  saepe  „Magna  res  est.^^ 

Res  magna  est,  Tite,  quam  facit  colonus. 

xvm. 

Qnid  te,  Tucca,  iuvat  vetulo  miscere  Falerno 

In  Vaticauis  condita  musta  cadis  ? 
Quid  tantum  fecere  boni  tibi  pessima  vina? 

Aut  quid  fecerunt  optima  vina  mali? 
5De  nobis  facile  est,  scelus  est  iugulare  Falernum 

Et  dare  Campano  toxica  saeva  cado. 
Convivae  meruere  tui  fortasse  perire : 

Amphora  non  meruit  tam  pretiosa  mor|. 

XIX. 

Si  memini.,  fuerant  tibi  quattuor,  Aelia,  dentes: 

Expulit  uua  duos  tussis  et  una  duos. 
lam  secura  potes  totis  tussire  diebus : 

Nil  istic  quod  agat  tertia  tussis  habet. 

XX. 

Dic  mihi,  quis  furor  est?  turba  spectante  vocata 
Solus  boletos,  Caeciiiane,  voras. 


16  M.  VAL.  MARTIALIS 

Quid  dlgnnm  tanto  tibi  Tcntre  gnlaque  precabor? 
Boletum  qualem  Claudius  edit,  edas. 

'      XXI. 

Cum  peteret  regem  decepta  satellite  dcxtra, 

Ingessit  sacris  se  peritura  focis. 
Sed  tam  saeva  pius  miracula  non  tulit  hostis 

Et  raptum  flammis  iussit  abire  virum. 
sUrere  quam  potuit  contempto  Mucius  igni, 

Hanc  spectare  manum  Porsena  non  potuit. 
Maior  deceptae  fama  est  et  gloria  dextrae : 

Si  non  errasset ,  fecerat  illa  minus. 

xxn. 

Quid  non  saeva  fugis  placidi  lepus  ora  leonis  ? 

Frangere  tam  paryas  non  didicere  feras. 
Servantur  magnis  isti  cervicibus  ungues 

Nec  gaudet  tenui  sanguine  tanta  sitis. 
5Praeda  canum  lepus  est,  vastos  non  implet  hiatus: 

Non  time.at  Dacus  Caesaris  arma  puer. 

XXIII. 

Invitas  nullum  nisi  cum  quo ,  Cotta ,  I^varis 

Et  dant  conviTam  balnea  sola  tibi. 
Mirabar,  quare  nunquam  me ,  Cotta,  vocasses: 

lam  scio,  me  nudum  displicuisse  tibi. 

XXIV. 

Aspicis  incomptis  illum ,  Deciane,  capillis, 
Cuius  et  ipse  times  triste  supercilium, 

Qui  loquitur  Curios  assertoresque  Camillos? 
Nolito  fronti  credere :  nupsit  heri. 

XXV. 

Ede  tuos  tandem  populo ,  Faustiue ,  libellos 
.    Et  cultum  docto  pectore  profer  opus, 
Quod  nec  Cecropiae  damnent  Pandionis  arces 
Nec  sileant  nostri  praetereantque  senes. 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  I.  17 

5Aiite  fores  stantem  dubitas  adinittere  Famam 
Teque  piget  carae  praemia  ferre  tuae  ? 
Post  te  yictarae  per  te  quoque  vivere  chartae 
Ineipiant:  cineri  gloria  sera  venit. 

XXVI. 

Sextiliane,  bibis  quantum  subsellia  quinque 

Solus:  aqua  totiens  ebrius  esse  potes; 
Nec  Gonsessorum  vicina  nomismata  tantum, 

Aera  sed  a  cuneis  ulteriora  bibis. 
5Non  haec  Peliguis  agitur  vindemia  praelis 

Uva  nec  in  Tuscis  nascitur  ista  iugis, 
Testa  sed  intiqui  felix  siccatur  Opimi , 

Egerit  et  nigros  Massica  cella  cados. 
A  copone  tibi  facTx  Laletana  petatur, 
10     Si  plus  quam  deciens,  Sextiliane,  bibis. 

XXVII. 
Hestema  tibi  nocte  dixeramus, 
Quincunces  puto  post  decem  peractos , 
Cenares  hodie,  Procille,  mecum. 
Tu  factam  tibi  rem  statim  putasti 
5Et  non  sobria  rerba  subnotasti 
Exemplo  nimium  periculoso : 
Mt6(S  [ivd^ova  ov^xotavj  Procille. 

xxvin. 

Hesterno  fetere  mero  qui  credit  Acerram , 
Fallitur :  in  lucem  semper  Acerra  bibit. 

XXIX. 

Fama  refert  nostros  te,  Fidentine,  libellos 

Non  aliter  populo  quam  recitare  tuos. 
Si  mea  vis  dici,  gratis  tibi  carmina  mittam: 

Si  dici  tua  vis ,  en ,  eme ,  ne  mea  sint. 

XXX. 

Chirurgus  fuerat,  nunc  est  vispillo  Dianlus. 
Coepit  quo  poterat  clinicus  esse  modo^ 
Mart.  ^ 


18  M.  VAL.  MARTIAUS 


XXXI. 

Hos  tibi,  Phoebe,  vovet  totos  a  verticc  crines 

Encolpus,  domini  centurionis  amor. 
Grata  Pudens  meriti  tnlerit  cnm  praemia  pili, 

Qnam  primnm  longas,  Phoebe,  recide  comas, 
5Dam  nulla  teneri  sordent  lanugine  voltus 

Dumque  decent  fusae  lactea  colla  iubae ; 
Utque  tuis  longum  dominusque  puerque  fruantur 

Muneribus,  tonsum  fac  cito,  sero  virum. 

xxxu. 

Non  amo  te,  Sabidi,  nec  possum  dicere  quare : 
Hoc  tantum  possum  dicere ,  non  amo  te. 

XXXIU. 

Amissum  non  flet  cum  sola  est  Gellia  patrem , 
Si  quis  adest,  iussae  prosiliunt  lacrimae. 

Non  luget  quisquis  laudari ,  Gellia,  quaerit, 
nie  dolet  vere,  qui  sine  teste  dolet. 

XXXIV. 

Incustoditis  et  apertis,  Lesbia,  semper 
Liminibus  peccas  nec  tua  furta  tegis, 
Et  plus  spectator  quam  te  delectat  adulter 
Nec  sunt  grata  tibi  gaudia  si  qua  latent. 
5  At  meretrix  abigit  testem  veloque  seraque 
Raraque  Summoeni  fornice  rima  patet. 
A  Chione  saltem  vel  ab  lade  disce  pudorem : 
Abscoudunt  spurcas  et  monimenta  lupas. 
,  Numquid  dura  tibi  nimium  censura  videtur? 
10     Deprendi  veto  te,  Lesbia,  nou  futui* 

XXXV. 

Versus  scribere  me  parum  severos 
Nec  quos  praelegat  in  schola  magister, 
Corneli,  quereris:  sed  hi  libelli , 
Tanquam  coniugibus  suis  mariti , 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  19 

5N011  possnnl^  sine  mentula  placere. 

Qnid  si  me  iubeas  talassionem 

Yerbis  dieere  non  talassionis? 

Qnis  Floralia  Testit  et  stolatum 

Permittit  meretricibus  pudorem  ? 
lOLex  haec  carminibus  data  est  iocosis, 

Ne  possint,  nisi  pruriant,  iuvare. 

Quare  deposita  severitate 

Parcas  lusibus  et  iocis  rogamus, 

Nec  castrare  velis  meos  libellos. 
156aIIo  turpius  est  nihil  Priapo. 

XXXVI. 

Si,  Lucane,  tibi  tcI  si  tibi,  Tulle,  darentur 

Qualia  Ledaei  fata  Lacones  habent , 
Nobilis  haec  esset  pietatis  rixa  duobus , 
Quod  pro  fratre  mori  vellet  uterque  prior, 
5Diceret  infernas  et  qui  prior  isset  ad  umbras: 
„Vive  tuo,  frater,  tempore,  vive  meo." 

XXXVIL 

Ventris  onus  misero,  nec  te  pudet,  excipis  auro, 
Basse,  bibis  vitro:  carius  crgo  cacas. 

xxxvin.    ^ 

Quem  recitasrmeus  est,  0  Fidentine,  libellus: 
Sed  male  cum  recitas ,  incipit  esse  tuus. 

xxxix. . 

Si  quis  erit  raros  inter  numerandus  amicos, 

Quales  prisca  fides  famaque  novit  anus , 
Si  quis  Cecropiae  madidus  Latiaeque  Minervae 

Artibus  et  vera  simplicitate  bonus , 
5Si  quis  erit  recti  custos,  mirator  honesti 

£t  nihil  arcano  qui  roget  ore  deos , 
Si  quis  erit  magnae  subnixus  robore  mentis : 

Dispeream,  si  non  hic  Decianus  erit. 


20  M.  VAL.  MARTIAUS 

XL. 

Qui  dncis  yoltns  et  non  legis  ista  libenter, 
Omnibus  invideas,  livide,  nemo  tibi. 

XLI. 

Urbanus  tibi ,  Caecili,  Tideris. 

Non  es,  crede  mihi.    Quid  ergo?  Terna, 

Hoc  qaod  transtibevinus  ambulator , 

Qui  pallentia  sulphurata  fractis 
SPermutat  Titreis,  quod  otiosae 

Vendit  qui  madidum  cicer  coronae, 

Quod  custos  dominusque  Tiperarum, 

Quod  Tiles  pueri  salariorum, 

Quod  fumantia  qui  tomacla  raucus 
lOCircumfert  tepidis  cocus  popinis, 

Quod  non  optimus  urbicus  poeta, 

Quod  de  Gadibns  improbus  magister, 

Quod  bucca  est  TCtuli  dicax  cinaedi.  • 

Quare  desine  iam  tibi  Tideri 
loQuod  soli  tibi,  Caeciii,  Tideris, 

Qui  Gabbam  salibus  tuis  et  ipsum 

Posses  Tincere  Tettium  Caballum. 

Non  cuicunque  datum  est  habere  nasum: 

Ludit  qui  stblida  procacitate, 
20Non  est  Tettius*1IIe ,  sed  caballus. 

XLII. 

Coniugis  audisset  fatum  cum  Porcia  Bruti 
Et  sul)tracta  sibi  quaereret  arma  dolor, 

„Nondum  scitis"  ait  j^mortem  non  posse  negari? 
Credideram,  fatis  hoc  docuisse  patrem." 
5  Dixit  et  ardentes  aTido  bibit  ore  faTillas : 
I  nunc  et  ferrum,  turba  molesta,  nega. 

XLffl. 

Bis  tibi  triceni  fuimus,  Mancine,  Tocati 

Et  positum  est  nobis  nil  here  praeter  aprum, 


EPIGRAMMATON  LEB.  I.  21 

Non  qnae  de  taf  dis  servantar  vitibas  uvae 

Dnlcibus  ant  certant  qnae  melimela  favis, 
5Non  pira  qnae  longa  pendent  religata  genesta 

Ant  imitata  breves  Pnnica  grana  rosas , 
Rnstica  lactantes  nec  misit  Sassina  metas 

Nec  de  Picenis  venit  oliva  cadis : 
Nndns  aper,  sed  et  bic  minimns  qnalisqne  necari 
10     A  non  armato  pnmilione  potest, 
Et  nibil  inde  datnm  est ;  tantum  spectavimns  omnes. 

Ponere  aprnm  nobis  sic  et  barena  solet. 
Ponatnr  tibi  nnllns  aper  post  talia  facta, 

Sed  tn  ponaris  cni  sCbaridemns  apro.* 

XLIV. 

Lascivos  lepornm  cnrsns  Insusqne  leonnm 
Qnod  maior  nobis  charta  minorqne  gerit 

Et  bis  idem  facimns,  niinium  si,  Stella,  videtnr 
Hoc  tibi ,  bis  leporem  tn  qnoque  poue  mihi. 

XLV. 
Edita  ne  brevibns  pereat  mihi  cnra  libellis, 
Dicatnr  potins  Toia  d'  aTta^SLpo^svos^ 

XLVI. 

Cum  dicis  ^Propero,  fac  si  facis,^*  Hedyli,  languet 

Protinns  et  cessat  debilitata  Venus. 
Expectare  iube:  velocius  ibo  retentus:  i 

Hedyli,  siproperas,  dic  mihi,  ne  properem. 

XLVII. 

Nuper  erat  medicns,  nunc  est  vispillo  Diaulus: 
Quod  vispillo  facit ,  fecerat  et  medicus. 

XLVm. 

Rictibus  his  tauros  non  eripuere  magistri, 
Per  quos  praeda  fugax  itque  reditque  lepns ; 

Quodque  magis  mirum,  velocior  exit  ab  hoste 
Nec  nihil  a  tanta  nobilitate  refert. 


22  M.  YAL.  MARTIALIS 

5  Tatior  in  sola  non  est  cnm  cnrrit  harena, 
Nec  cayea  tanta  conditnr  ille  fide. 
Si  Titare  canum  morsus,  lepns  improbe,  qnaeris 
A^  quae  confugias  ora  leonis  habes. 

XLEL. 

Vir  Celtiberis  non  tacende  gentibos 

Nostraeque  laus  Hlspaniae, 
Yidebis  altam,  Liciuiane,  Bilbilin, 

Equis  et  armis  nobilem, 
5Senemqae  Gaiam  nivibas,  effractis  sacram 

Vadayerbnem  montibas , 
Et  delicati  dolce  Boterdi  nemas, 

Pomona  qaod  felix  amat. 
Tepfdi  natabis  lene  Congedi  Tadom 
10     Mollesqae  Nympharam  lacas, 

Qaibos  remissam  corpos  astringes  brevi 

Salone,  qai  ferrom  gelat. 
Praestabit  iUic  ipsa  figendas  prope 

Voberca  prandenti  feras. 
15  Aestos  serenos  aareo  franges  Tago 

Obsca^ms  ambris  arborom ; 
Avidam  recens  Dercenna  placabit  sitim 

Et  Nutha ,  quae  vincit  nives. 
At  com  December  canas  et  brama  impotens 
20     Aquilone  raaco  magiet, 

Aprica  repetes  Tarraconis  litora  ' 

Taamque  Laletaniam. 
Ibi  illigatas  mollibas  dammas  plagis 

Mactabis  et  vernas  apros 
25Leporemqae  forti  caUidam  rompes  eqao, 

Cervos  relinques  vilico. 
Vicina  in  ipsom  silva  descendet  focam 

Infante  cinctom  sordido ; 
Vocabitur  venator  et  yeniet  tibi 
30     Conviya  clamatus  prope ; 

Lunata  nusquam  pellis  et  nusquam  toga 

Olidaeque  yestes  murice ; 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  23 

Procul  horridas  Libarnus  et  qaerulas  cliens, 
Imperia  Tidaaram  procal; 
35N011  rumpet  altam  pallidas  somnum  reos, 
Sed  maue  totam  dormies. 
Mereatar  aliasgrande  et  insanom  soplios: 

Miserere  ta  felieiam 
Yeroque  fraere  non  superbas  gaadio, 
40     Dam  Sor»  laadatar  taas. 
Non  impadenter  vita  qaod  relicam  est  petit, 
Cam  fama  qaod  satis  est  liabet. 

L. 

Si  tibi  Mistyllos  cocas,  Aemiliane,  Tocatar, 
Dicatar  qaare  non  Taratalla  milii? 

LL 

Non  facit  ad  saeyos  cerrix,  nisi  prima,  leones. 

Qoid  fagis  hos  dentes,  ambitiose  lepus? 
SciUcet  a  magnis  ad  te  descendere  tanris 

Et  qaae  non  cernnnt  frangere  colla  relis. 
5Desperanda  tibi  est  ingentis  gloria  fati: 

Non  potes  hoc  tenois  praeda  sab  hoste  mori. 

Ln. 

Commendo  tibi,  Qaintiane,  nostros  — 
Nostros  dicere  si  tamen  libellos 
Possam,  qaos  recitat  taas  poeta  — : 
Si  de  servitio  gravi  qaerantnr, 
5  Assertor  yenias  satisqae  praestes, 
Et,  cam  se  dominam  rocabit  ille, 
Dicas  esse  meos  manaque  missos. 
Hoc  si  terqae  qaaterqae  clamitaris, 
Impones  plagiario  padorem. 

Lffl. 

Una  est  in  nostris  tna,  Fidentine,  libellis 
Pagina,  sed  certa  domiui  signata  figura, 
Qaae  tua  traducit  manifesto  carmina  furto. 


24  M.  VAL.  MARTIALIS 

Sic  interpositus  rillo  contaminat  nncto 
5Urbica  Lingonicus  Tyrianthina  bardocuculius, 
Sic  Arretinae  violant  crystallina  testae  ,• 
Sic  niger  in  ripis  errat  cum  forte  Caystri, 
Inter  Ledaeos  ridetnr  corvas  olores, 
Sic  nbi  mnltisona  feryet  sacer  Atthide  lacus, 
lolmproba  Cecropias  offendit  pica  querellas. 
ladice  non  opus  est  nostris  nec  iudice  'libris ,  ' 
Stat  Gontra  dicitque  tibi  tua  pagina  „Far  es.^^ 

LIV. 

Si  qoid ,  Fusce ,  yacas  adhac  amari  — 
Nam  sant  hinc  tibi,  sant  et  Iiinc  amici  — , 
Unam,  si  saperest,  locam  rogamas , 
Nec  me,  qaod  tibi  sim  novas,  recases: 
5  Onines  hoc  yeteres  tai  faerant. 
Ta  tantam  inspice  qai  novas  paratar 
An  possit  fieri  vetas  sodalis. 

LV. 

Vota  tai  breviter  si  vis  cognoscere  Marci, 

Claram  militiae ,  Fronto,  togaeqae  decas, 
Hoc  petit,  esse  sai  nec  magui  raris  arator, 

Sordidaqae  in  parvis  otia  rebus  amat. 
5  Quisqaam  picta  colit  Spartani  frigora  saxi 

Et  matatinam  portat  ineptas  Ave , 
Cai  licet  exuviis  nemoris  rurisqae  beato 

Ante  focam  plenas  explicaisse  plagas 
Et  piscem  tremala  salientem  dacere  seta 
10     Flavaqae  de  rabro  promere  mella  cado  ? 
Pinguis  inaeqaales  onerat  cai  vilica  mensas 

Et  sua  non  emptas  praeparat  ova  cinis? 
Non  amet  hanc  vitam  quisquis  me  non  amat,  opto, 

Vivat  et  urbanis  albas  in  officiis. 

LVI. 

Continais  vexata  madet  vindemia  nimbis : 
Nonpotes,  utcapias,  vendere,  copo,  merum. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  25 

Lvn. 

Qaalein ,  Flacce ,  yelim  qnaeris  nolimve  paellam  ? 

Nolo  nimis  facilem  difficilemque  nimis. 
nind  qnod  medium  est  atqne  inter  atrnmque  probamas : 

Nec  Yolo  qaod  craciat,  nec  toIo  qaod  satiat. 

LVIII. 

Milia  pro  paero  centam  me  mango  poposcit: 
Risi  ego ,  sed  Phoebas  protinus  illa  dedit. 

Hoc  dolet  et  qaeritar  de  me  mea  mentula  secam 
Laadatarqae  meam  Phoebas  in  invidiam. 
5Sed  sestertiolam  donavit  mentala  Phocbo 
Bis  deciens:  hoc  da  ta  mihi,  pluris  emam. 

LIX. 

Dat  Baiana  mihi  qaadrantes  sportala  centam. 

Inter  delicias  qaid  facit  ista  fames  ? 
Redde  Lapi  nobis  tenebrosaqae  balnea  Grylli: 

Tam  male  cum  cenem,  cur  bene,  Flacce,  laver? 

LX. 

Intres  ampla  licet  torvi  lepus  ora  leonis , 

Esse  tamen  vacuo  se  leo  dente  pntat. 
Quod  rnet  in  tergum  vel  quos  procumbet  in  armos , 

Alta  iuvencorum  vnlnera  figet  nbi  ? 
5Qaid  frastra  nemorum  dominum  regemque  fatigas? 

Non  nisi  delecta  pascitur  ille  fera. 

^  LXI. 

Verona  docti  syllabas  amat  vatis, 

Marone  felix  Mantua  est,  ' 

Censetar  Apona  Livio  suo  tellus 

Stellaqne  nec  Flacco  minus , 
5ApolIodoro  plaudit  imbrifer  Nilus,  . 

Nasone  Peligni  sonant, 
Dnosque  Senecas  unicumqa^  Lacanum 

Facanda  loquitur  Corduba , 


26  M.  VAL.  MARTIAUS 

Gaudent  iocosae  Caoio  sao  Gades , 
10     Emerita  Deciano  meo : 

Te,  Liciniane,  gloriabitur  nostra^ 
Nec  me  tacebit  Bilbilis. 

LXU. 

Casta  nec  antiqais  cedens  Laevina  Sabinis 
Et  quamTis  tetrico  tristior  ipsa  Tiro 

Dam  modo  Lacrino ,  modo  se  permittit  ATerna, 
Et  dam  Baianis  saepe  fovetar  aqais, 
5lncidit  in  flammas  iavenemqae  secata  relicto 
Coniage  Penelope  yenit,  abit  Heleue. 

LXffl. 

Ut  recitem  tibi  nostra  rogas  epigrammata.    Nolo. 
Nonaadire,  Celer,  sed  recitare  capis. 

LXIV. 

Bella  es,  noyimns,  et  paella,  yeram  est, 
Et  dives,  qais  enim  potest  negare? 
Sed  cam  te  nimiam,  Faballa,  laadas, 
Nec  dives  neqne  bella  nec  paella  es. 

LXV. 

Cam  dixi  ficas,  rides  qaasi  barbara  verb/i 

Etdicificos,  Caeciliane,  iubes. 
Dicemas  ficas,  qaas  scimas  in  arbore  nasci, 

Dicemasficos,  Caeciliane,  taos. 

LXVI. 

Erras  meoram  far  avare  libroram , 
Fierf  poetam  posse  qoi  patas  tanto , 
Scriptnra  qaanti  constat  et  tomas  vilis. 
Non  sex  paratur  aut  decem  sophos  nummis : 
5  Secreta  quaere  carmina  et  rudes  curas 
Quas  novit  unns  scrinioque  signatas 
Cnstodit  ipse  virginis  pater  chartae , 
Quae  trita  duro  non  inhorruit  mento. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  27 

Matare  dominam  non  potest  liber  notns. 
lOSed  pamicata  fronte  si  qois  est  nondam 
Nee  nmbilieis  caltas  atqae  membrana, 
Mercare :  tales  habeo ;  nec  sciet  qaisqaam. 
Aliena  qoisqais  recitat  et  petit  famam, 
Non  emere  Ubram,  sed  silentiam  debet. 

Lxvn. 

Liber  homo  es  nimiam,  dicis  mihi,  Cerylc,  semper. 
In  te  qai  dicit,  Ceryle,  liber  homo  est. 

LXVffl. 

Qaidqaid  agit  Rafas,  nihil  est  nfsi  Naevia  Rafo. 

Si  gaadet,  si  flet,.  si  tacet,  hanc  loqaitar. 
Cenat,  propinat,  poscit,  negat,  innait:  ana  est 

Naeyia;  si  non  sit  Naevia,  mutas  erit. 
SScripserat  hestema  patri  cam  lace  salatem: 

„Naevia  lax"  inqait  ^Naeyia  lumen,  ave.'* 
Haec  legit  et  ridet  demisso  Naevia  volta. 

Naevia  uon  ana  est:  quid,  vir  inepte,  faris? 

LXIX. 

Coepit,  Maxime,  Pana  qai  solebat, 
Nonc  ostendere  Caniam  Tarentos. 

LXX. 

Vade  salatatam  pro  me,  liber:  ire  iaberis 

Ad  Procali  nitidos ,  of&ciose,  lares. 
Qaaerls  iter,  dicam:  vicinum  Castora  canae 

Transibis  Vestae  virgineamque  domam; 
5lnde  sacro  veneranda  petes  Palatia  clivo, 

Plarima  qua  summi  fulget  imago  ducis. 
Nec  te  detineat  miri  radiata  colossi 

Qaae  Rhodium  moles  vincere  gaadet  opas. 
Flecte  vias  hac  qua  madidi  sunt  tecta  Lyaei 
10    Et  Cybeles  picto  stat  Corybantc  torus. 
Protinus  a  laeva  clari  tibi  fronte  Penates 

Atriaqae  excelsae  sunt  adeanda  domas. 


28  M.  VAL.  MARTIALIS 

Hanc  pete,  nec  metuas  fastns  limenqne  snperbnm: 

Nnlla  magis  toto  ianua  poste  patet, 
15Nec  propior  quam  Phoebns  amet  doctaeque  sorores. 

Si  dicet  ^Qaare  non  tamen  ipse  venit?'^ 
Sic  licet  excuses  ^^Qnia  qnaliacanque.Iegnntnr 

Ista,  salatator  scribere  non  potoit.^' 

LXXI. 

Laeyia  sex  cyathis,  septcm  lustina  bibatar, 
Qainqae  Lycas,  Lyde  qaattaor,  Ida  tribas. 

Omnis  ab  infaso  nameretar  amica  Falerno , 
^t  qaia  ualla  yenit,  ta  mihi,  Somne,  veni. 

Lxxn. 

Nostris  yersibas  esse  te  poetam , 
Fidentine,  patas  capisqae  credi? 
Sic  dentata  sibi  yidetar  Aegle 
Emptis  ossibas  Indicoqae  corna; 
5  Sic  qaae  nigrior  est  cadente  moro , 
Cerassata  sibi  placet  Lycoris. 
Hac  et  ta  ratione  qaa  poeta  es, 
Calyas  cam  faeris,  eris  comatas. 

LXXIII. 

Nallas  in  arbe  fait  tota  qai  tangere  yellet 

Uxorem  gratis,  Cacciliane,  taam, 
Dum  licait:  sed  nanc  positis  custodibas  ingens 

Tarba  fatatoram  cst :  ing^niosas  homo  es. 

LXXIV. 

Moechas  erat:  poteras  tamen  hoc  ta,  Paala,  negare. 
Ecce  yir  est:  namqaid,  Paala,  negare  potes? 

LXXV. 

Dimidiam  donare  Lino  qaam  credere  totam 
Qai  mayolt,  mayolt  perdere  dimidiam. 


JEPIGfRAMMATON  LIB.  I.  29 


LXXVI. 

0  mihi  cararnm  pretiam  non  vile  mearura, 

Flacce,  Antenorei  spes  et  alumne  laris, 
Pierio»  differ  cantas  citharamqae  sororam ; 

Aes  dabit  ex  istis  nuUa  paeUa  tibi. 
5  Qaid  petis  a  Phoebo  ?  nommos  habet  arca  Minervae ; 

Haec  sapit,  haec  omnes  fenerat  ana  deos. 
Qaid  possant  hederae  Bacchi  dare  ?  Palladis  arb.or 

Inclinat  varias  pondere  nigra  comas. 
Praeter  aqaas  Helicon  et  serta  lyrasqae  dearam 
10     Nil  habet  et  magnam ,  sed  perinane  sophos. 
Qaid  tibi  cam  Cirrha?  qaid  cum  Permesside  nuda? 

Romanam  propius  divitiusque  forum  est. 
niic  aera  sonant:  at  circum  pulpita  nostra 

Et  steriles  cathedras  basia  sola  crepant. 

LXXVII. 

Pulchre  valet  Cliarinus ,  et  tamen  pallet. 
Parce  bibit  Charinus ,  et  tamen  pallet. 
fiene  concoquit  Charinus ,  et  tamen  pallet. 
Sole  atitur  Charinus,  et  tamen  pallet. 
5  Tingit  cutem  Charinus ,  et  tamen  pallet. 
Cannum  Charinus  lingit,  et  tamen  pallet. 

LXXVIU. 

Indignas  premeret  pestis  cum  tabida  fauces 

Inque  suos  voltus  serperet  atra  lues, 
Siccis  ipse  genis  fientes  hortatus  amicos 

Decrevit  Stygios  Festus  adire  lacus. 
5Nec  tamen  obscuro  pia  poUuit  ora  veneno 

Aut  torsit  lenta  tristia  fata  fame, 
Sanctam  Romana  vitam  sed  morte  peregit 

Dimisitque  animam  nobiliore  via. 
Hanc  mortem  fatis  magni  praeferre  Catonis 
10    Fama  potest:  haius  Caesar  amicus  erat. 


-  m 


20  M.  VAL.  MARTIALIS 

XL. 

Qni  dncis  yoltns  et  non  legis  ista  libenter, 
Omnibus  invideas,  liyide,  nemo  tibi. 

XLI, 

Urbannstibi,  Caecili,  videris. 

Non  es,  crede  raihi.    Quid  ergo?  rerna, 

Hoc  quod  transtiberinus  ambnlator , 

Qai  pallentia  sulpharata  fractis 
SPermutat  vitreis,  quod  otiosae 

Vendit  qui  madidum  cicer  coronae, 

Quod  custos  dominusque  viperarum, 

Quod  yilcs  pueri  salariorum, 

Quod  fumantia  qui  tomacla  raucas 
10  Circumfert  tepidis  cocus  popinis , 

Quod  non  optimus  nrbicus  poeta, 

Quod  de  Gadibus  improbus  magister, 

Quod  bucca  est  yetuli  dicax  cinaedi.  • 

Quare  desinc  iam  tibi  yideri 
15Quodsolitibi,  Caecili,  yideris, 

Qui  Gabbam  salibus  tuis  et  ipsum 

Posses  yincere  Tettium  Caballum. 

Non  cuicunque  datum  est  habere  nasum: 

Ludit  qui  stolida  procacitate, 
20Non  est  Tettius^tlle,  sed  caballus. 

XLII. 

Couiugis  audisset  fatum  cnm  Porcia  Bruti 
Et  subtracta  sibi  quaereret  arma  dolor, 

„Nondum  scitis^^  ait  ,,mortem  non  posse  negari? 
Credideram,  fatis  hoc  docuisse  patrem." 
5  Dixit  et  ardentes  ayido  bibit  ore  fayillas : 
I  nunc  et  ferrum,  turba  molesta,  negA. 

XLffl. 

Bis  tibi  triceni  f uimus ,  Mancine ,  yocati 

£t  positum  est  nobis  nil  here  praeter  apmm, 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  21 

Non  quae  de  tardis  servantar  yitibus  nvae 

Dolcibas  aat  certant  qaae  melimela  favis, 
5Non  pira  qaae  longa  pendent  religata  genesta 

Aat  imitata  breves  Panica  grana  rosas , 
Rnstica  lactantes  nec  misit  Sassina  metas 

Nec  de  Ficenis  venit  oliva  cadis : 
Nadas  aper,  sed  et  liic  minimas  qaalisqae  necari 
10     A  non  armato  pamilione  potest, 

Et  nihil  inde  datam  est ;  tantam  spectavimas  omnes. 

Ponere  aprum  nobis  sic  et  harena  solet. 
Ponatar  tibi  nallas  aper  post  talia  facta, 

Sed  ta  ponaris  cai  Ciiaridemas  apro.* 

XLIV. 

Lascivos  leporam  carsas  lasasqae  leonam 
Qaod  maior  nobis  charta  minorqae  gerit 

Et  bis  idem  facimas,  niiniam  si,  Stella,  videtar 
Hoc  tibi,  bis  leporem  ta  qaoqae  poue  mihi. 

XLV. 

Edita  ne  brevibas  pereat  mihi  cara  libellis, 
Dicatar  potias  Toia  d'  aTtaiisLfioiisvog. 

XLVL 

Cam  dicis  ^Propero,  fac  si  facis,"  Hedyli,  langaet 

Protinas  et  cessat  debilitata  Venas. 
Expectare  iabe :  velocias  ibo  retentas : 

Hedyli,  si  properas,  dic  mihi,  ne  properem. 

XLVn. 

Naper  erat  medicas,  nanc  est  vispillo  Diaalas: 
Qaod  vispillo  facit,  fecerat  et  medicas. 

XLVIII. 

Rictibas  his  taaros  non  eripaere  magistri, 
Per  qaos  praeda  fugax  itque  reditqae  lepus ; 

Quodqae  magis  mirum,  velocior  exit  ab  hoste 
Nec  nihil  a  tanta  nobilitate  refert. 


22  M.  VAL.  MARTIALIS 

5  Tutior  in  sola  non  est  cnm  cnrrit  harena , 
Nec  cayea  tanta  conditnr  ille  fide. 
Si  vitarc  canum  morsns ,  lepus  improbe,  quaeris 
A^  quae  confugias  ora  leonis  liabes. 

XLIX. 

Vir  Celtiberis  non  tacende  gentibus 

Nostraeque  laus  Hispaniae , 
Videbis  altam ,  Liciuiane,  Bilbilin, 

Equis  et  armis  nobilem , 
5Senemque  Gainm  nivibus,  effractis  sacrum 

Vadaverbnem  montibus , 
Et  delicati  dulce  Boterdi  nemus, 

Pomona  quod  felix  amat. 
Tepidi  natabis  lene  Congcdi  Tadum 
10     Mollesque  Nympharum  lacus, 

Quibus  remissum  corpus  astringes  brevi 

Salone,  qui  ferrum  gelat. 
Praestabit  iUic  ipsa  figendas  prope 

Voberca  prandenti  feras. 
15  Aestus  serenos  aureo  franges  Tago 

Obscu^^us  umbris  arborum ; 
Avidam  recens  Dercenna  placabit  sitim 

Et  Nutha ,  quae  vincit  niTCS. 
At  cum  December  canus  et  bruma  impotens 
20     Aquilone  rauco  mugiet, 

Aprica  repetes  Tarraconis  litora  ' 

Tuamque  Laletaniam. 
Ibi  illigatas  mollibus  dammas  plagis 

Mactabis  et  vernas  apros 
25Leporemque  forti  callidum  rumpes  equo, 

Cervos  relinques  vilico. 
Vicina  in  ipsum  silva  descendet  focum 

Infante  cinctum  sordido ; 
Vocabitur  venator  et  veniet  tibi 
30     Conviva  clamatus  prope ; 

Lunata  nusquam  pellis  et  nusquam  toga 

Olidaeque  vestes  murice ; 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  23 

Procul  horridos  Liburnas  et  querolus  cliens, 
Imperia  Tidaarmn  procul ; 
35Non  rumpet  altmn  pallidas  somnum  reus, 
Sed  maue  totum  dormies. 
Mereatur  aliusgrande  et  insanum  sophos: 

Miserere  tn  felicium 
Yeroque  fruere  non  superbus  gaudio, 
40     Dum  Sur»  laudatur  tuus. 
Non  impudenter  vita  quod  relicum  est  petit, 
Cum  fama  quod  satis  est  habet. 

L. 

Si  tibi  Mistyllos  cocus,  Aemiliane,  yocatur, 
Dicatur  quare  non  Taratalla  miM? 

LL 

Non  facit  ad  saevos  cerrix,  nisi  prima,  leones. 

Quid  fugis  hos  deutes,  ambitiose  lepus? 
SciUcet  a  magnis  ad  te  descendere  tauris 

Et  quae  non  cernunt  frangere  coUa  relis. 
5Desperanda  tibi  est  ingentis  gloria  fati: 

Non  potes  hoc  tenuis  praeda  sub  hoste  mori. 

Ln. 

Commeudo  tibi,  Quintiane,  nostros  — 
Nostros  dicere  si  tamen  libellos 
Possum,  qnos  recitat  tuus  poeta  — : 
Si  de  servitio  gravi  queruntur, 
5Assertor  venias  satisque  praestes, 
Et,  cum  se  dominum  yocabit  ille, 
Dicas  esse  meos  manuque  missos. 
Hoc  si  terque  quaterque  clamitaris, 
Impones  plagiario  pudorem. 

Lin. 

Dna  est  in  nostris  tua,  Fidentine,  libellis 
Pagina,  sed  certa  domiui  signata  figura, 
Quae  tua  traducit  manifesto  carmina  furto. 


34  M.  VAL.  MARTIALIS 

Una  layamur:  aspicit  nihil  susum, 
Sed  spectat  oculis  devorantibus  draucos 
Nec  otiosis  mentulas  videt  labris. 
Quaeris  quis  hic  sit?   Excidit  mihl  nomen. 

xcvn. 

Cum  clamant  omnes,  loqueris  tunc,  NaCToIe,  tantui 
Et  te  patronum  causidicumque  putas. 

Hac  ratione  potest  nemo  non  esse  disertus. 
Ecce  5  tacent  omnes :  Naevole ,  dic  aliquid. 

XCVlll. 

Litigat  et  podagra  Diodorus,  Flacce,  laborat 
Sed  nil  patrono  porrigit:  hacc  cheragra  est. 

XCIX. 

Non  plenum  modo  idciens  habebas , 

Sed  tam  prodigus  atque  liberalis 

Et  tam  lautus  eras ,  Calene ,  nt  omnes 

Optarent  tibi  centiens  amici. 
6  Audit  vota  deus  precesque  nostras 

Atque  intra ,  puto ,  septimas  Kalendas 

Mortes  hoc  tibi  quattuor  dederunt. 

At  tu  sic  quasi  non  foret  relictum , 

Sed  raptum  tibi  centiens ,  abisti 
10  In  tantam  miser  esuritionem , 

Ut  convivia  sumptuosiora, 

Toto  quae  semel  apparas  in  anno, 

Nigrae  sordibus  explices  monetae, 

Et  septem  veteres  tui  sodales 
15  Constemus  tibi  plumbea  selibra. 

Quid  dignum  meritis  precemur  istis  ? 

Optamus  tibi  miliens ,  Calene. 

Hoc  si  contigerit,  fame  peribis. 

C. 

Mammas  atque  tatas  habet  Afra,  sed  ipsa  tatarum 
Dici  et  mammarum  maxima  mamma  potest. 


KPIGRAMMATON  LIB.  I.  35 

CL 

lUa  mauus  qnondam  studiorum  fida  meorum 

Et  felix  domino  notaque  Caesarlbns, 
Destltuit  primos  viridis  Demetrius  annos : 

Quarta  tribus  lastris  addita  messis  erat. 
5Ne  tamen  ad  Stygias  famulus  descenderet  umbras, 

Ureret  implicitum  cum  scelerata  lues , 
Caviinus  et  domini  ius  omne  remisimas  aegro : 

Munere  dignus  erat  convalaisse  meo. 
Sensit  deficiens  sua  praemia  meque  patronum 
10    Diidt  ad  infernas  liber  iturus  aquas. 

CII. 

Qui  pinxit  Venerem  tuam ,  Lycori , 
Blanditus ,  putp ,  pictor  est  Minervae.     . 

CIIL 

,.Si  dederint  superi  deciens  mihi  milia  centnm^^ 

Dieebas  nondum,  Scaevola,  iustus  eques, 
„QnaIiter  o  vivam ,  quam  large  quamque  beate  !^^ 

Riserunt  faciles  et  tribuere  dei. 
5Sordidior  multo  post  hoc  toga,  paenula  peior, 

Calceus  est  sarta  terque  quaterque  cute : 
Deque  decem  plures  semper  servantur  olivae , 

{^iplicat  et  cenas  unica  mensa  duas, 
Et  Veientani  bibitur  faex  crassa  rubelli , 
10    Asse  cicer  tepidum  constat  et  asse  Yenus. 
In  ins,  o  fallax  atque  infiliator,  eamus: 

Aut  vive  aut  deciens,-  Scaevola^  redde  deis. 

CIV. 

Picto  quod  iuga  delicata  collo 
Pardus  sustinet  fmprobaeque  tigres 
Indulgent  patientiam  flagello , 
Mordent  anrea  quod  lupata  cervi , 
5Quod  frenis  Libyci  ddmantur  ursi 
Et,  quantum  Calydon  tulisse  fertur, 


26  M.  VAL.  MARTIALIS 

Gandent  iocosae  Canio  sao  Gades , 
10     Emerita  Deciano  meo : 

Te,  Liciniane,  gloriabitnr  nostraj 
Nec  me  tacebit  Bilbilis. 

LXU. 

Casta  uec  antiqnis  cedens  Laevina  Sabinis 

Et  quamvis  tetrico  tristior  ipsa  Tiro 
Dnm  modo  Lncrino ,  modo  se  permittit  ATema^ 
Et  dum  Baianis  saepe  fovetur  aquis, 
5lncidit  in  flammas  iuFenemque  secuta  relicto 
Coniuge  Penelope  venit,  abit  Heleue. 

LXffl. 

Ut  recitem  tibi  nostra  rogas  epigrammata.    Nolo. 
Non  audire,  Celer,  sed  recitare  cupis. 

LXIV. 

Bella  es,  novimus,  et  puella,  verum  est, 
Et  dives,  quis  enim  potest  negare? 
Sed  cum  te  nimium,  Fabulla,  laudas, 
Nec  dives  neque  bella  nec  puelia  es. 

LXV. 

Cum  dixi  ficus,  rides  quasi  barbara  verb/i 

Etdicificos,  Caeciliane,  iubes. 
Dicemus  ficus ,  quas  scimus  in  arbore  nasci, 

Dicemusficos,  Caeciliane,  tuos. 

LXVI. 

Erras  meorum  fur  avare  librorum, 
Fieri'  poetam  posse  qui  putas  tanto , 
Scriptura  quanti  constat  et  tomus  vilis. 
Non  sex  paratur  aut  decem  sophos  nununis: 
5  Secreta  quaere  carmina  et  rudes  curas 
Quas  novit  unus  scrinioque  signatas 
Custodit  ipse  virginis  pater  chartae, 
Quae  trita  duro  non  inhorruit  mento. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  27 

Mutare  dominnm  non  potest  liber  notns. 
10  Sed  pnmicata  fronte  si  quis  est  nondnm 
Nee  mnbilicis  cultas  atqae  membrana, 
Mercare :  tales  habeo ;  nec  sciet  qnisquam. 
Aliena  quisqais  recitat  et  petit  famam, 
Non  emere  librum,  sed  silentium  debet. 

Lxvn. 

Liber  homo  es  nimium,  dicis  mihi,  Cerylc,  semper. 
In  te  qui  dicit,  Geryle,  liber  homo  est. 

LXVin. 

Quidquid  agit  Rufus,  nihil  est  nlsi  Naevia  Rufo. 

Si  gaudet,  si  flet,  si  tacet,  hanc  loquitur. 
Cenat,  propinat,  poscit,  negat,  innuit:  una  est 

NacTia;  si  non  sit  Naevia,  mutus  erit. 
SScripserat  hestema  patri  cum  luce  salutem: 

„Naevia  lux"  inquit  „Naevia  lumen,  ave." 
Haec  legit  et  ridet  demisso  Naevia  voltu. 

Naevia  non  una  est:  quid,  vir  inepte,  furis? 

LXIX. 

Coepit,  Maxime,  Pana  qui  solebat, 
Nunc  ostendere  Canium  Tarentos. 

LXX. 

Vade  salutatum  pro  me,  liber:  ire  iuberis 

Ad  Proculi  nitidos ,  offlelose ,  lares. 
Quaerls  iter,  dicam:  vicinum  Castora  canae 

Transibis  Vestae  virgineamque  domum ; 
Slnde  sacro  veneranda  petes  Palatia  clivo, 

Plurima  qua  summi  fulget  imago  ducis. 
Nec  te  detineat  miri  radiata  colossi 

Quae  Rhodium  moles  vincere  gaudet  opus. 
Flecte  vias  hac  qua  madidi  sunt  tecta  Lyaei 
10     Et  Cybeles  picto  stat  Corybante  torus. 
Protinus  a  laeva  clari  tibi  fronte  Penates 

Atriaque  excelsae  sunt  adeunda  domus. 


28  M.  VAL.  MARTIALIS 

Hanc  pete ,  nec  metaas  fastos  limenqne  snperbnm : 

Nnlla  magis  toto  ianna  poste  patet, 
15Nec  propior  quam  Phoebus  amet  doctaeqne  sorores. 

Si  dicet  „Qaare  non  tamen  ipse  yenit?'^ 
Sic  licet  excases  ^^Qaia  qaaliacanqae.legantar  . 

Ista,  salatator  scribere  non  potuit.^^ 

LXXI. 

Laevia  se^  cyathis,  septcm  lastina  bibatar, 
Qainqae  Lycas,  Lyde  qaattaor,  Ida  tribas. 

Omnis  ab  infaso  nameretar  amica  Falerno , 
j^t  qaia  volla  yenit,  ta  milii,  Somne,  yeni. 

LXXIL 

Nostris  Tersibas  esse  te  poetam, 
Fidentine,  patas  capisqae  credi? 
Sic  dentata  sibi  videtar  Aegle 
Emptis  ossibas  Indicoque  corna; 
5  Sic  qaae  nigrior  est  cadente  moro , 
Cerassata  sibi  placet  Lycoris. 
Hac  et  ta  ratione  qaa  poeta  es, 
Calyas  cam  faeris,  eris  comatas. 

LXXIIL 

Nallas  in  arbe  fait  tota  qai  tangere  vellet 

Uxorem  gratis,  Cacciliane,  taam, 
Dam  licuit:  sed  nunc  positis  custodibus  ingens 

Turba  fututorum  est :  ing^niosns  homo  es. 

LXXIV. 

Moechns  erat:  poteras  tamen  hoc  ta,  Paala,  ncgare. 
Ecce  Tir  est:  nnmquid,  Paula,  negare  potes? 

LXXV. 

Dimidium  donare  Lino  quam  credere  totum 
Qui  mavolt,  mavolt  perdere  dimidium. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  29 


LXXVI. 


O  mibi  cnraram  pretiam  non  vile  mearam , 

Flacce,  Antenorei  spes  et  alamne  laris, 
Pierios  differ  cantas  citharamque  sororam ; 

Aes  dabit  ex  istis  nolla  paeUa  tibi. 
5  Qaid  petis  a  Phoebo  ?  nammos  habet  arca  Minervae ; 

Haec  sapit,  haec  omnes  fenerat  ana  deos. 
Quid  possant  hederae  Bacchi  dare  ?  Patladis  arhpr 

Inclinat  yarias  pondere  nigra  comas. 
Praeter  aqaas  Helicon  et  serta  lyrasqae  dearam 
10     Nil  habet  et  magnam ,  sed  perinane  sophos. 
Qaid  tibi  cam  Cirrha  ?  qaid  cam  Fermcsside  nada  ? 

Romanam  propias  di^itiasqae  foram  est. 
niic  aerasonant:  at  circam  palpita  nostra 

Et  steriles  cathedras  basia  sola  crepant. 

LXXVII. 

Palchre  valet  Charinas,  et  tamen  pallet. 
Parce  bibit  Charinas ,  et  tamen  pallet. 
fiene  concoqait  Charinas ,  et  tamen  pallet. 
Sole  atitar  Charinas,  et  tamen  pallet. 
5  Tingit  catem  Charinas ,  et  tamen  pallet. 
Cannam  Charinas  lingit,  et  tamen  pallet. 

Lxxvm. 

Indignas  premeret  pestis  cam  tabida  faaces 

Inqae  saos  Toltas  serperet  atra  laes , 
Siccis  ipse  genis  flentes  hortatas  amicos 

Decrevit  Stygios  Festas  adire  lacas. 
5  Nec  tamen  obscaro  pia  pollait  ora  veneno 

Aat'  torsit  lenta  tristia  fata  fame, 
Sanctam  Romana  vitam  sed  morte  peregit 

Dimisitqae  animam  nobiliore  via. 
Hanc  mortem  fatis  magni  praeferre  Catonis 
10     Fama  potest:  haias  Caesar  amicus  erat. 


30  M.  VAL.  MARTIAUS 


LXXDL 

Semper  agis  causas  et  res  agis,  Attale,  semper: 
Est,  non  est  qnod  agas,  Attale,  semper  agls. 

Si  res  et  caosae  desont,  agis,  Attale,  mnlas. 
Attale,  ne  quod  agas  desit,  agas  animam. 

LXXX. 

Sportula,  Cane,  tibi  saprema  nocte  petita  est. 
Occidit  puto  te,  Cane,  quod  ona  fuit. 

LXXXI. 

A  servo  scis  te  genitnm  blandeqne  fateris, 
Com  dicis  dominum,  Sosibiane,  patrem. 

Lxxxn. 

Haec  quae  pulrere  dissipata  multo   " 
Longas  porticus  explicat  ruinas^ 
In  tanto  iacet  absoluta  casu. 
Tectis  nam  modo  Regulus  sub  illis 
5  Gestatus  fuerat  recesseratque , 
Victa  est  pondere  cum  suo  repente ; 
Etpostquam  domino  nihil  timebat, 
Securo  ruit  incruenta  damno. 
Tantae,  Rcgule,  post  metum  querellae      " 
lOQuis  curam  neget  esse  te  deorum, 
Propter  quem  fuit  innocens  ruina? 

LXXXffl. 

Os  et  labra  tibi  lingit,  Maneia,  catellus: 
Non  miror,  merdas  si  libet  esse  cani. 

LXXXIV. 

Uxorem  habendam  non  putat  Quirinalis, 
Cum  velit  habere  filios,  et  inrenit 
Quo  possit  istud  more :  futuit  ancillas 
Domumque  et  agros  implet  eqnitibus  Ternis. 
Pater  familiae  verus  est  Quirinalis. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  31 

LXXXV. 

Venderet  excaltos  colles  cum  praeco  facetus 

Atqne  subnrbani  ingera  pnlchra  soli , 
^Errat'^  ait  ,,si  qais  Mario  pntat  esse  necesse 

Yendere:  nil  debct,  fenerat  immo  magis.'^ 
5^„Qaae  ratio  est  igitar?""  ^Serros  ibi  perdidit  omnes 

Et  pecns  et  fractas,  non  amat  inde  locnm/^ 
Qais  faceret  pretiam  nisi  qai  saa  perdere  vellet 

Omnia?  Sic  Mario  noxias  haeret  ager. 

LXXXVI. 
Ylcinas  meas  est  manaqae  tangi 
De  nostris  Noyias  potest  fenestris. 
Qais  non  imddeat  mihi  patetqae 
Horis  omnibns  esse  me  beatam, 
5lancto  cai  liceat  frai  sodale? 
Tam  longe  est  mihi  qaam  Terentianas, 
Qai  nanc  Niliacam  regit  Syenen. 
Non  conriTere,  nec  videre  saltim, 
Non  aadire  licet,  nec  arbe  tota 
lOQaisqaam  est  tam  prope  tam  procalqae  nobis. 
Higrandnm  est  mihi  longins  tcI  illi. 
Yicinas  Novio  rel  inqailinns 
Sit,  si  qois  Noviam  videre  non  volt. 

LXXXVU. 

Ne  gravis  hesterno  fragres,  Fescennia,  vino, 

Pastillos  Cosmi  laxariosa  voras. 
Ista  linunt  dentes  iantacala,  sed  nihil  obstant, 

Extremo  ractas  cam  redit  a  barathro. 
SQaid  quod  olet  gravias  mixtam  diapasmate  viras 

Atqae  daplex  animae  longins  exit  odor? 
Notas  ergo  nimis  fraades  deprensaqae  farta 

lam  toUas  et  sis  ebria  siropliciter. 

Lxxxvm 

Alcime,  qaem  raptam  domino  crescentibas  annis 
Lavicana  levi  cespite  velat  hamas, 


32  M.  VAL.  MARTIALIS 

Accipe  nou  Pario  nutantia  pondera  saxo , 
Quae  cineri  yanus  dat  ruitura  labor , 
5  Sed  faciles  buxos  et  opacas  palmitis  umbras 
Quaeque  virent  lacrimis  roscida  prata  meis. 
Accipe,  care  puer,  nostri  monimenta  doloris: 

Hic  tibi  perpetuo  tempore  vivet  honor.  , 

Cum  mihi  supremos  Lachesis  perneyerit  annos,- 
10     Non  aliter  cineres  mando  iacere  meos. 

LXXXIX. 

Garris  in  aurem  semper  omnibus ,  Cinna , 
Garris  et  illud  teste  quod  licet  turba. 
Rides  in  aurem ,  quereris,  arguis,  ploras^ 
Cantas  in  aurem,  iudicas,  taces,  clamas, 
5  Adeoque  penitus  sedit  hic  tibi  morbus , 
Ut  saepe  in  aurem  ^  Cinna ,  Caesarem  laudes.     ' 

XC. 

Quod  nunquam  maribus  cinctam  te ,  Bassa ,  videbam 

Quodque  tibi  moechum  fabula  nulja  dabat , 
Omne  sed  officium  circa  te  semper  obibat 

Turba  tui  sexus,  non  adeunte  viro  ; 
5Esse  videbaris,  fateor,  Lucretia  nobis: 

At  tu ,  pro  facinus ,  Bassa ,  fututor  eras. 
Inter  se  geminos  audes  committere  cunnos 

Mentiturque  virum  prodigiosa  Venus. 
Commenta  es  dignum  Thebano  aenigmate  monstrum, 
10     Hic  ubi  vir  non  est,  ut  sit  adulterium. 

XCI. 

Cum  tua  non  edas,  carpis  mea  carmina,  Laeli. 
Carpere  vel  noli  nostra  vel  ede  tua. 

xcn. 

Saepe  mihi  qucritar  non  siccis  Cestos  ocellis , 

Tangi  se  diglto ,  Mamuriane ,  tuo. 
Non  opus  est  digito:  totum  tibi  Cestou  habeto, 

Si  deest  nil  aliud,  Mamuriane,  tibi. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  33 

5  Sed  si  nec  focus  est  nec  nudi  sponda  grabati 

Nec  curtus  Chiones  AntiopesTe  calix, 
Cerea  si  pendet  lumbis  et  scripta  lacerna 

DiBotidiasque  nates  Gallica  braca  tegit, 
Pasceris  et  nigrae  solo  nidore  culinae 
10     Et  bibis  immundam  cum  cane  pronus  aquam : 
Non  culum,  neque  enim  est  culus,  qui  non  cacat  olim, 

Sed  fodiam  digito  qui  superest  oculam. 
Nec  me  zelotypum  nec  dixeris  esse  malignum : 

Denique  paedica ,  Mamuriane ,  satur. 

xcm. 

Fabricio  iunctus  fido  requiescit  Aquinus, 
Qui  prior  Elysias  gaudet  adisse  domos. 
Ara  duplex  primi  testatur  munera  pili : 

PIus  tamen  est,  titulo  quod  breviorc  le^is: 
blunctus  uterque  sacro  laudatae  foedere  vitae^ 
Famaque  quod  raro  novit ,  amicus  erat. 

XCIV. 

Cantasti  male ,  dum  fututa  es ,  Aegle. 
lam  cantas  bene ;  basianda  non  es. 

xcv. 

Quod  clamas  seraper,  quod  agentibus  obstrepis,  Aeli, 
Non  facis  hoc  gratis:  accipis,  ut  taceas. 

XCVI. 

Si  noh  molestum  est  teque  non  piget,  scazon, 
Nostro  rogamus  pauca  yerba  Materno 
Dicas  in  aurem  sic  ut  audiat  solus. 
Amator  ille  tristium  lacernarum 
5Et  baeticatus.  atque  leucophaeatus, 
Qoi  coccinatos  non  putat  viros  esse 
Amethystinasque  mulierum  vocat  vestes , 
Natiya  laudet,  habeat  et  licet  semper 
Fuscos  colores ,  galbinos  habet  mores. 
lORogabit,  unde  suspicer  yirum  mollem. 
Hart.  % 


34  M.  VAL.  MARTIALIS 

Una  lavamar:  aspicit  nihil  susum, 
Sed  spectat  oculis  devorantibns  draacos 
Nec  otiosis  mentolas  videt  labrLs. 
Qoaeris  qnis  hic  sit  ?   Excidit  mihi  nomen. 

xcvn. 

Com  clamant  omnes,  loqneris  tnnc,  NacToIe,  tantni 
Et  te  patronom  caosidicomqne  pntas. 

Ilac  ratione  potest  nemo  non  esse  disertns. 
p]cce ,  tacent  omnes :  Naevole ,  dic  aliqnid. 

xcvm. 

Litigat  et  podagra  Diodoros,  Flacce,  labora^ 
Sed  nil  patrono  porrigit:  haec  cheragra  est. 

XCIX. 

Non  plcnom  modo  viciens  habebas , 

Sed  tam  prodigos  atqoe  liberalis 

Et  tam  laotos  eras,  Calene,  ot  omnes 

Optarent  tibi  centiens  amici. 
5  Aodit  vota  deos  precesqoe  nostras 

Atqoe  intra ,  poto ,  septimas  Kalendas 

Mortes  hoc  tibi  qoattoor  dederont. 

At  to  sic  qoasi  non  foret  relictom, 

Sed  raptom  tibi  centiens ,  abisti  ' 

10  in  tantam  miser  esoritionem , 

Ut  conTivia  somptoosiora, 

Toto  qoae  semel  apparas  in  anno , 

Nigrae  sordibos  explices  monetae, 

Et  septem  veteres  toi  sodales 
1 5  Constemos  tibi  plombea  selibra. 

Qoid  dignom  meritis  precemor  istis? 

Optamos  tibi  miliens ,  Calene. 

IIoc  si  contigerit,  fame  peribis. 

C. 

Mammas  atqoe  tatas  habet  Afra ,  sed  ipsa  tatarum 
Dici  et  mammarom  maxima  mamma  potest. 


KPIGRAMMATON  LIB.  I.  35 


CI. 


lUa  mauiis  qaondam  studiorum  fida  meorum 
Et  felix  domino  notaque  Caesaribus, 
-   Destituit  primos  viridls  Demetrius  annos : 
Quarta  tribus  lustris  addita  messis  erat. 
5Ne  tamen  ad  Stygias  famulus  descenderet  umbras, 
Ureret  implieitum  cum  scelerata  lues, 
CaTimus  et  domini  ius  omne  remisimas  aegro : 

Munere  dignus  erat  convalaisse  meo. 
Sensit  deficiens  sua  praemia  meque  patronum 
10     DLdt  ad  infernas  liber  iturus  aquas. 

CIL 

,Qui- pinxit  Venerem  tuam  5  Lycori, 
Blanditus ,  putp ,  pictor  est  Minervae. 

CIIL 

,.Si  dederint  superi  deciens  mihi  milia  centum^^ 

Dicebas  nondum,  Scaevola,  iustus  eques, 
,,Qualiter  o  vivam ,  quam  large  quamque  beate  !^^ 

Riserunt  faciles  et  tribuere  dei. 
sSordidior  multo  post  hoc  toga,  paenula  peior, 

Calceus  est  sarta  terque  quatcrque  cute : 
Deque  decem  plures  semper  servantur  olivae , 

{Ixplicat  et  cenas  unica  mensa  duas , 
Et  Veientani  bibitur  faex  crassa  rubelli , 
10    Asse  cicer  tepidum  constat  et  asse  Yenus. 
In  ius,  o  fallax  atque  infitiator,  eamus: 

Aut  vive  aut  deciens,-  Scaevola,  redde  deis. 

CIV. 

Picto  quod  iuga  delicata  collo 
Pardus  sustinet  improbaeque  tigres 
Indolgent  patientiam  fiagello , 
Mordent  aurea  quod  lupata  cervi , 
5Qaod  frenis  Libyci  ddmantur  ursi 
Et,  quantum  Calydon  tulisse  fertur, 


36  M.  VAL.  MARTIALIS 

Paret  parpords  aper  capistris ; 

Tarpes  esseda  qaod  trahant  bisontes 

Et  moUes  dare  iassa  qaod  elioreas 
lONigro  belaa  non  negat  magistfo : 

Qais  spectacala  non  patet  deoram? 

Haec  transit  tamen ,  at  minora ,  qaisquis 

Yenatus  lianules  videt  leonum , 

Qaos  velox  leporam  timor  fatigat. 
ISDimittant,  repetant  amantqae  captos 

Et  securior  est  in  ore  praeda, 

Laxos  cui  dare  perviosqae  rictus 

Gaudent  et  timidos  tenere  dentes, 

Mollem  frangere  dum  pudet  rapinam , 
20Stratis  cum  modo  yenerint  iuyencis. 

Haec  clementia  non  paratur  arte, 

Sed  norunt  cui  serviant  leones. 

CV. 

In  Nomentanis,  Ovidi,  quod  nascitur  aryis, 
Accepit  quotiens  tempora  longa  merum, 

Exuit  annosa  mores  nomenque  senecta 
Et  quidquid  voluit ,  testa  Tocatur  anus. 

CVI. 

Interponis  aquam  subinde,  Rufe, 
Et  si  cogeris  a  sodale,  raram 
Diluti  bibis  unciam  Falerni. 
Numquid  pollicita  est  tilji  beatam 
5Noctem  Naevia  sobriasque  mavis 
Certae  nequitias  fututionis? 
Suspiras,  retices,  gemis:  negavit. 
Crebros  ergo  licet  bibas  trientes 
Et  durum  iugules  mero  dolorem. 
lOQuid  parcis  tibi,  Rufe?  dormiendum  cst. 

CVII. 

Saepc  raihi  dicis ,  Luci  carissime  luli , 

^Scribe  aliquid  magnum:  desidiosus  homo  es.^^ 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  37 

Otia  da  nobis,  sed  qusQia  fecerat  olim 
Maecenas  Flacco  Verplioque  suo: 
5Gondere  Ticturas  temptem  per  saecula  curas 
Et  nomen  flammis  eripuisse  meum. 
In  steriles  nolunt  campos  iuga  ferre  iuvenci : 
Pingue  solum  lassat ,  sed  iuvat  ipse  labor. 

CVIII. 

Est  tibi  sitque  precor  multos  crescatque  per  annos 

Pnlchra  quidem ,  veruni  transtiberina  domus : 
At  mea  Vipsanas  spectant  cenacula  laurus, 

Factus  in  hac  ego  sum  iam  regione  senex. 
5Mlgrandum  est,  ut  mane  domi  te,  Galle,  salutem: 

Es  tanti ,  yel  si  longius  illa  foret. 
Sed  tibi  non  multum  est,  unum  si  praesto  togatum: 

Multura  est,  hunc  unum  si  mihi,  Galle,  nego. 
Ipse  salutabo  decima  te  saepius  hora: 
10     Mane  tibi  pro  me  dicet  aveto  liber. 

CIX. 

Issa  est  passere  nequior  CatuIIi , 

Issa  est  purior  osculo  columbae, 

Issa  est  blandioromnibus  puellis, 

Issa  est  carior  Indicis  lapillis , 
5lssa  est  deliciae  catella  Publi. 

Hanc  tu,  si  queritur,  loqui  putabis; 

Sentit  tristitiamque  gaudiumque. 

Collo  nixa  cubat  capitque  somnos , 

Ut  suspiria  nulla  sentiantur ; 
lOEt  desiderio  coacta  ventris 

Gutta  pallia  non  fefellit  ulla, 

Sed  blando  pede  suscitat  toroque 

Deponi  monet  et  rogat  levari. 

Castae  tantus  inest  pudor  catellae , 
ISlgnorat  Venerem;  nec  inyenimus 

Dignum  tam  tenera  virum  puella. 

Hanc  ne  lux  rapiat  suprema  totam , 

Picta  Publius  exprimit  tabella , 


i 


38  M.  VAL.  MARTIALIS 

In  qua  tam  simllem  videbis  Issam , 
20  Ut  sit  tam  similis  sibi  nec  ipsa. 
Issam  denique  pone  cum  tabella : 
Aut  utramque  putabis  esse  veram , 
Aut  utramque  putabis  esse  pictam. 

CX. 

Scribere  me  quereris,  Velox,  epigrammata  longa. 
Ipse  nihil  scribis:  tu  breviora  facis. 

CXL 

Cum  tibi  sit  sophiae  par  fama  et  cura  laborum, 

Ingenio  pietas  nec  minor  ipsa  suo: 
Ignorat  meritis  dare  munera,  qui  tibi  librum 

Et  qui  miratur,  Regule,  tura^ari. 

CXII. 

Cum  te  non  nossem ,  dominum  regemque  Tocabam : 
Nunc  bene  te  novi:  iam  mihi  Priscus  eris. 

CXIII. 
Quaecunque  lusi  iuvenis  et  puer  quondam 
Apinasque  nostras,  quas  nec  ipse  iam  novi, 
Male  collocare  si  bonas  voles  horas 
Et  invidebis  otio  tuo,  lector, 
5  A  Valeriano  Polio  petes  Quinto , 
Per  quem  perire  non  licet  meis  nugis. 

CXIV. 

Hos  tibi  vicinos,  Faustine,  Telesphorus  hortos 
Faenius  et  breve  rus  udaque  prata  tenet. 

Coudidit  hic  natae  ciheres  nomcnque  sacravit 
Quod  legis  Antullae ,  dignior  ipse  legi. 
5  Ad  Stygias  aequum  fuerat  pater  isset  ut  umbras : 
Quod  quia  non  licuit,  vivat,  ut  ossa  colat. 

cxv. 

Quaedam  me  cupit,  invide  Procille, 
Loto  candidior  puella  cygno. 


EPIGRAMMATON  LIB.  I.  39 

ArgentOi  mve,  lilio,  ligastro: 
Sed  qaandam  toIo  nocte  nigriorem , 
5Formica,  pice,  graculo,  cicada. 
lam  snspendia  saeva  cogitabas : 
Si  novi  bene  te,  ProciUe,  vives.  ^ 

CXVI. 

Hoc  nemns  aeterno  cinenim  sacravit  honori 

Faenins  et  cnlti  ingera  pulchra  soli. 
Hoe  tegitnr  cito  rapta  suis  Antulla  sepulcro, 

Hoc  erit  Antullae  mixtus  uterque  parens. 
5Si  cupithnnc  aliquis,  moneo,  ne  spcret  agelluni: 

Perpetuo  dominis  serviet  iste  suis. 

CXVII. 

Occnrris  ^notiens,  Luperce,  nobis: 

„Vis  mittam  puerum"  subinde  dicis, 

,,Cai  tradas  epigrammaton  libcllum, 

Lectum  quem  tibi  protinus  rcmittam  V 
5Non  est  qnodpuerum,  Luperce,  vexes. 

Longnm  est,  si  velit  ad  Pirum  venire, 

Et  scalis  habito  tribus,  sed  altis. 

Quod  qnaeris  proplus  petas  licebit. 

Argi  nempe  soles  suCire  letum: 
10  Contra  Caesaris  est  forum  taberna 

Scriptis  postibus  hinc  et  inde  totis , 

Omnes  ut  cito  pierlegas  poetas. 

niinc  me  pete,  nec  roges  Atrcctum,  — 

Hoc  nomen  dpminus  gerit  tabernae ,  — 
15  De  primo  dabit  alterove  nido 

Rasum  pumice  purpuraque  cultum 

Denaris  tibi  quinque  Martialcm. 

,jTanti  non  es"  ais  ?  Sapis ,  Luperce. 

cxvni. 

Cui  Ie^s»e  satis  non  est  epigrammata  centum , 
Nililli  satis  est,  Caediciane,  mali. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

E  P  I  G  R  A  M  M  A  T  0  ]$ 

LIBER  n. 

Val.  Martialis  Deciano  Suo  SaL 

,,Haid  nbbis^^  inquis  „cam  epistola?  paramne  tibi 
praestamus,  si  legimus  epigrammata?  quid  hic  porro 
dicturus  es,  quod  non  possis  versibus  dicere?  Vidco 
quare  tragoedi  atque  comoedi  epistolam  accipiant,  qui- 
5bus  pro  se  loqui  non  licet:  epigrammata  curione  non 
egent  et  contenta  sunt  sua  lingua.  In  quicunque  pagina 
visum  est,  epistolam  faciunt.  Noli  ergo.  si  tibi  Tidetur, 
rem  facere  ridiculam  et  in  toga  saltanti  inducere  perso- 
nam.     Denique  yideris,   an  te  delecte^  contra  retiariom 

lOferuIa.  Ego  inter  illos  sedeo  qui  protinus  reclamant.^^ 
Puto  me  hercule,  Deciane,  yerum  dicis.  Quid,  si  scias, 
cum  qua  et  quam  longa  epistola  iiego|ium  fueris  habitu- 
rus?  Itaque  quod  exigis  fiat.  Debebunt  tibi  si  qui  in 
hunc  librum  inciderint,    quod  ad  primam  paginam  non 

15lassi  perrenient. 

I. 

Ter  ceutena  quidem  poteras  epigrammata  ferre , 
Sed  quis  te  ferret  perlegeretque ,  liber? 

At  nunc  succincti  quae  sint  bona  disce  libelli. 
Hoc  primum  est,  brerior  quod  mihi  charta  perit; 
5Deinde,  quod  haec  una  peragit  librarius  hora, 
Nec  tantum  nugis  serviet  ille  meis ; 

Tertia  res  haec  est,  quod  si  cui  forte  legeris, 

'     Sis  licet  usque  malus,  non  odiosus  eris. 

Te  conviva  leget  mixto  quincunce,  sed  ante 
10     Indpiat  p<iisitus  quam  tepuisse  calix. 


EPIGRAMMATON  UB.  H.  41 

Esse  tibi  tanta  cautus  brevitate  videris? 

Hei  mihi ,  quam  multis  sic  quoque  longus  eris ! 

n. 

Creta  dedit  magnum,  raaius  dedit  Africa  nomen, 

Scipio  quod  victor  quodque  Metellus  habet; 
Nobilius  domito  tribuit  Germania  Rheno, 
Et  puer  hoc  dignus  nomine,  Caesar,  eras. 
5Frater  Idumaeos  meruit  cum  patre  triumphos, 
Quae  datur  ex  Chattis  laurea,  tota  tua  est. 

III. 

Sexte,  niiiil  debes,  nildebes,  Sexte,  fatemur. 
Debet  enim,  si  quis  solvere,  Sexte,  potest. 

IV. 

0  quam  blandus  es ,  Ammiane ,  matri ! 
Qnam  blanda  est  tibi  mater ,  Ammiane ! 
Fratrem  te  vocat  et  soror  vocatur. 

Cur  vos  nomina  nequiora  tangunt? 
'5Quare  non  iuvat  hoc  quod  estis  esse? 
Lusura  cr^ditis  hoc  iocumque?  Non  est: 
Matrem,  quae  cupit  esse  se  sororem, 
Neic  matrem  iuvat  esse  nec  sororem. 

V.. 

Ne  valeam,  sinontotis,  Deciane,  diebus 

Et  tecum  totis  noctibUs  esse  velim. 
Sed  duo  sunt  quae  nos  disiungunt  milia  passum : 

Quattuor  haec  fiunt,  cum  rediturus  eam. 
5Saepe  domi  non  es,  cum  sis  quoque,  sacpe  negaris: 

Yel  tantum  causis  vel  tibi  saepe  vacas. 
Te  tamen  ut  videam  duo  milia  non  piget  ire, 

Ut  te  nonvideam  quattuor  ire  piget. 

VI. 

1  nunc,  edere  me  iube  libellos 
Lectis  vix  tibi  paginis  duabus 


42  M.  VAL.  MARTIALIS 

Spectas  eschatocoUion,  Severe, 

Et  longas  trahis  oscitationes. 
5Haec  sunt,  quae  relegente  me  solebas 

Rapta  excribere,  sed  Vitellianis. 

Haec  sunt,  singula  quae  sinu  ferebas 

Per  convivia  cuncta,  per  theatra, 

Haec  sunt  aut  meliora  si  qua  nescis. 
lOQuid  prodest  mihi  tam  macer  libellus, 

Nullo  crassior  ut  sit  umbilico, 

Si  totus  tibi  triduo  legatur? 

Nunquam  deliciae  supiniores. 

Lassus  tam  cito  deiicis  yiator, 
15  Bt  cum  currere  debeas  Bovillas, 

Interiungere  quaeris  ad  Camenas? 

I  nunc,  edere  me  iube  libellos. 

vn. 

Declamas  belle,  causas  agis,  Attice,  belle, 

Historias  bellas,  carmina  bella  facis, 
Componis  belle  mimos,  epigrammata  belle, 

Bellus  grammaticus,  bellus  es  astrologus, 
5Et  belle  cantas  et  saltas,  Attice,  belle, 

Bellus  es  arte  lyrae,  beUus  es  arte  pilae. 
Nil  bene  cum  facias,  facias  tamen  omnia  belle, 

Vis  dicam  quid  sis  ?  magnus  es  ardalio. 

vm. 

Si  qua  Tidebuntur  chartis  .tibi,  lector,  in  istis 

Sive  obscura  nimis  sive  latina  parum , 
Non  meus  est  error:  nocuit  librarius  illis 

Dura  properat  versus  annumerare  tibi. 
5Quod  si  non  iUum,  sed  me  peccasse  putabis, 

Tunc  ego  te  credam  cordis  habere  nihll. 
,,Ista  tamen  mala  sunt/^   Quasi  nos  manifesta  negemu 

Haec  mala  sunt,  sed  tu  non  meliora  facis 

IX. 

Scripsi,  rescripsit  uil  Naevia,  non  dabit  ergo. 
Sed  puto  quod  scripsi  legerat :  ergo  dabit. 


EPIGRAMMATON  LIB.  H.  43 


X. 

Basia  dimidio  qnod  das  mihi,  Postarae,  labro, 
Lando :  licet  demas  hinc  qnoque  dimidium. 

Vis  dare  maius  adhuc  et  inenarrabile  munus, 
Hoc  tibi  habe  totum,  Postume,  dimidium. 

XI. 

Quod  fronte  Selium  nubila  yides ,  Rufe , 
Quod  ambulator  porticum  terit  seram , 
Lugubre  quiddam  quod  tacet  piger  vultus, 
Quod  paene  terram  nasus  iudecens  tangit, 

5Quod  dextra  pectus  pulsat  et  comam  yellite 
Non  ille  amici  fata  luget  aut  fratris , 
Uterque  natus  vivit  et  precor  vivat, 
Salva  est  et  uxor  sarcinaeque  servique, 
Nihil  colonus  vilicusque  decoxit. 

lOMaeroris  igitur  causa  quae?    Domi  cenat. 

XII. 

Esse  quid  hoc  dicam,  quod  olent  tua  basia  myrrham 
Quodque  tibi  est  nunquam  non  alienus  odor? 

Hoc  mihi  snspectum  est,  quod  oles  bene,  Postume, 
semper: 
Postume,  non  bene  olet  qui  bene  semper  olet. 

xni. 

Et  iudex  petit  et  petit  patronus. 
Solvas  censeo,  Sexte,  creditori. 

XIV. 

Nil  intemptatum  Selius,  nil  linquit  inausura, 
Cenandum  quotiens  iam  videt  essi^  domi. 

Currit  ad  Europen  et  te,  Pauline,  tuosque 
Laudat  Achilleos,  sed  sine  fine,  pedes. 
5Si  uihil  Europe  fecit,  tum  Septa  petuntur, 
Si  -quid  Philyrides  praestet  et  Aesonides. 

Hinc  quoque  deceptus  Memphitica  teinpla  frequentat, 


44  M.  VAL.  MARTIALIS 

Assidet  et  cathedris,  maesta  inTenca,  tnis. 
Inde  petit  centnm  pendentla  tecta  colnmnis, 
10     IUinc  Pompei  dona  nemusqne  duplex. 
Nec  Fortnnati  spernit  nec  balnea  Fansti^ 

Nec  Grylli  tenebras  Aeoliamqne  Lnpi: 
Nam  ternis  iternm  thermis  iternmqne  lavatnr. 

Omnia  cnm  fecit,  sed  renuente  deo, 
15Lotus  ad  Europes  tepidae  buxeta  recurrit, 

Si  quis  ibi  serum  carpat  amicns  iter. 
Per  te  perqne  tuam,  vector  lascive,  puellam, 

Ad  cenam  Selium  tu  rogo,  taure,  voca. 

XV. 

Quod  nuUi  calicem  tuum  propinas, 
Humane  facis,  Horme,  non  superbe. 

XVI. 

Zoilus  aegrotat:  faciunt  hanc  stragnla  febrem. 

Si  fueritsanus,  coccina  quid  facient? 
Quid  torus  a  Nilo ,  quid  Sidone  tinctus  olenti  ? 

Ostendit  stultas  quid  nisi  morbus  opes  ? 
5  Qnid  tibi  cum  medicis?  dimitte  Machaonas  omnes. 

Vis  fieri  sanus ,  stragula  sume  mea. 

XVIL 

Tonstrix  Suburae  faucibus  sedet  primis , 
Cruenta  pendent  qua  flagella  tortorum 
Argique  letum  midtus  obsidet  sutor. 
Sed  ista  tonstrix,  Ammiane,  non  tondet, 
5Non  tondet,  inquam.   Quid  igitur  facit?  Radit. 

xvm. 

Capto  tnam,  pudet  heu,  sed  capto,  Maxime,  cenara, 
Tu  captas  aliam:  iam  sumus  ergo  pares. 

Mane  salutatura  venio,  tu  diceris  isse 
Ante  salntatura :  iam  suraus  ergo  pares. 
5Sum  comes  ipse  tuus  turaidique  anteambulo  regis, 
Tu  comes  alterius:  iam  sumus  ergo  pares. 


EPIGRAMMATON  LIB.  n,  45 

Esse  sat  est  servnm ,  iam  nolo  vlcarins  esse. 
Qui  rex  est,  regem,  Maxime,  non  liabeat. 

XIX. 

Felicem  fieri  credis  rae ,  Zoile ,  cena ;  ' 

Felicem  cena,  Zoile?   deinde  tua? 
Debet  Aricino  conviva  recumbere  clivo, 

Qnem  tua  felicem ,  Zoile ,  cena  f acit. 

XX. 

Carmina  Paalus  emit,  rccitat  sua  carmina  Paulus. 
Nam  qnod  emas,  possis  iure  vocare  tuum. 

XXI. 

Basia  das  aliis ,  aliis  das ,  Postume ,  dextram. 
Dicis  ,5Utrum  mavis?'  elige."   Malo  manum. 

XXU. 

Qnid  mihi  vobiscum  est,  o  Phoebe  novemque  sorores? 

Ecce  nocet  vati  Musa  iocosa  suo. 
Dimidio  nobis  dare  Postumus  ante  solebat 

Basia,  nnuc  labro  coepit  utroque  dare. 

XXIII. 

Non  dicam,  licet  usque  rae  rogetis, 
Quis  sit  Postumus  in  raeo  libello , 
Non  dicam :  quid  enim  mihi  necesse  est 
Has  offendere  basiationes, 
5Qaae  se  tam  bene  vindicare  possunt? 

XXIV. 

Si  det  iniqua  tibi  tristem  fortuna  reatura , 

Squalidus  haerebo  pallidiorque  reo : 
Si  iubeat  patria  damnatum  excedere  terra , 

Per  freta,  per  scopulos  exulis  ibo  comes. 
5Dat  tibi  divitias.   ,,Ecqtiid- sunt  ista  duorum?^^ 

Das  partem?  5,MuItum  est."    Candide,  das  aliquid? 


46  '  M.  VAL.  MARTIALIS 

Mecdm  eris  ergo  mlser :  quod  si  dens  ore  sereno 
Annaerit,  felix,  Candide,  solos  eris. 

XXV.      * 

Das  nanquam,  semper  promittis ,  Galla,  roganti. 
Si  semper  fallis ,  iam  rogo,  Galla,  nega. 

XXVI. 

Quod  quernlum  spirat,  quod  acerbum  Naevia  tussit, 
Inque  tuos  mittit  sputa  subinde  sinus, 

lam  te.  rem  factam,  Bithynice,  credis  habere? 
Erras:  blanditur  Naevia,  non  moritur. 

xxvn. 

Laudantem  Selium  cenae  cum  retia  tendit 
Accipe  5  sive  legas ,  sive  patrouus  agas : 

„EfFecte!  graviter!  st!  nequiter!  euge!  beate! 
Hoc  volui!'^  Facta  est  iam  tibi  cena,  tace. 

xxvin. 

Rideto  multum  qui  te,  Sextille,  cinaedum 
Dixerit  et  digitum  porrigito  medium. 

Sed  nec  paedico  es  nec  tu,  Sextille,  fututor, 
Calda  Vetustinae  nec  tibi  bucca  placet. 
5Ex  istis  nihil  es  fateor,  Sextille:  quid  ergo  es? 
Nescio ,  sed  tu  scis  res  superesse  duas. 

XXIX. 

Rufe,  vides  illum  subsellia  prima  terentem, 

Cuius  et  hinc  lucet  sardonychata  manus 
Quaeque  Tyron  totiens  epotavere  lacernae 

Et  toga  noB  tactas  vincere  iussa  nives , 
6  Cuius  olet  toto  pinguis  coma  Marcelliano 

Et  splendent  volso  brachia  trita  pilo ; 
Non  hesterna  sedet  lunata  lingula  planta, 

Coccina  non  laesum  pingit  aluta  pedem, 
Et  numerosa  linunt  stellantem  splenia  frontem.  ' 
10     Ignoras  quid  sit?  splenia  tolle,  leges. 


BPI6RAMMAT0N  LIB.  II.  47 


XXX. 

Mutaa  Tlgintl  sestertia  forte  rogabam , 

Qaae  vel  donanti  non  grare  munus  erat. 
Quippe  rogabatnr  felixqae  Tetasque  sodalis 
Et  coias  laxas  arca  flagellat  opes. 
5ls  milii  ^Dives  eris,  si  causas  egeris^^  inquit. 
Qpod  peto  da,  Gai:  non  peto  consilium. 

XXXI. 

Saepe  ego  Chrestinam  futui.    Det  quam  bene  quaeris  ? 
Sapra  quod  fieri  nil ,  Mariane ,  potest. 

xxxn. 

Lis  mihi  cum  Balbo  est ,  tu  Balbum  offendere  non  vis, 
s  Pontice:  cum  Licino  est,  hic  quoque  magnus  homo  est. 
Yexat  saepe  meiim  Patrobas  conflnis  agellum , 

Contra  libertum  Caesaris  ire  times. 
5  Abnegat  et  retinet  nostrum  Laronia  servum , 

Respondes  „Orba  est,  dives,  anus,  yidua/^ 
Non  bene^  crede  mihi,  serro  servitar  amico: 
Sit  liber,  dominus  qui  rolet  esse  meus. 

XXXffl. 

Car  non  basio  te ,  Philaeni  ?  calra  es. 
Cur  non  basio  te ,  Philaeni  ?  rufa  es. 
Cur  non  basio  te ,  Pliilaeni  ?  lusca  es. 
Haec  qui  basiat,  o  Philaeni,  fellat. 

XXXIV. 

Cam  placeat  Phileros  tota  tibi  dote  redemptus , 
Tris  pateris  natos,  Galla,  perire  fame. 

Praestatar  cano  tanta  indulgentia  cunno , 
Qaem  nec  casta^  potest  iam  decuisse  Venus. 

oPerpetuam  di  te  faciant  Philerotis  amicam , 
0  mater,  qua  nec  Pontia  deterior. 


48  M.  VAL.  MARTIALIS 

XXXV. 

Cum  sint  crara  tibi  simuleiit  quae  comua  lunae , 
In  rhytio  poteras ,  Phoebe ,  lavare  pedes. 

XXXVI. 

Flectere  te  nolim,  sed  nec  turbare  capillos, 

Splendida  sit  nolo ,  sordida  nolo  cutis ; 
Nec  tibi  mitraruhi  nec  sit  tibi  barba  reorum: 
Nolo  virum  nimium,  Pannyche,  nolo  parum. 
5  Nunc  sunt  crura  pilis  et  sunt  tibi  pectora  setis 
Horrida,  sed  mens  est,  Pannyche,  volsa  tibi.  . 

XXXVII. 

Quidquid  ponitur  hinc  et  inde  verris, 
Mammas  sumiuis  imbricemque  porci 
Communemque  duobus  attagenam, 
MuIIum  dimidium  lupumque  totum 
5  Muraenaeque  latus  femurque  pulli 
Stillantemque  alica  sua  palumbum. 
Haec  cum  condita  sunt  madente  mappa, 
Traduntur  puero  domum  ferenda. 
Nos  accumbimus  otiosa  turba. 
lOUIIus  si  pudor  est,  repone  cenam: 
Cras  te,  Caeciliaue,  non  vocavi. 

XXXVffl. 

Quid  mihi  reddat  ager  quaeris,  Line,  Nomentanus 
Hoc  mihi  reddit  ager :  te ,  Line ,  non  video. 

XXXIX. 

Coccina  famosae  donas  ct  ianthina  moechae: 
Vis  dare  quae  meruit  munera,  mitte  togam. 

XL. 

Uri  Tongilius  male  dicitur  hemitritaeo. 

Novi  hominis  fraudes:  esurit  atque  sitit. 
Subdola  tenduntur  crassis  nunc  retia  turdis , 


tePIGRAMMATON  LIB.  H.  49 

Hamus  et  in  mnllain  mittitttr  atqiie  lupum. 
sCaecuba  saccentur  quacque  annus  coxit  Opimi, 
Condantur  parco  fusca  Falerna  vitro. 
Omnes  Tongillum  medici  iussere  lavari : 
O  stulti,  febrem  creditis  esse?   Gula  est. 

XLI. 

,,Ride  si  sapis,  o  puella,  ride^^ 

Pelignus,  puto,  dixerat  poeta , 

Sed  non  dixerat  omuibus  puellis. 

Yerum  ut  dixcrit  omnibus  puellis , 
5Non  dixit  tibi:  tu  puella  non  es, 

Et  tres  sunt  tibi,  Maximina,  dentes, 

Sed  plane  piceique  buxeique. 

jQuare  si  speculo  miliique  credis , 

Debes  non  aliter  timere  risum , 
lOQuam  yentum  Spanius  manumque  Friscus, 

Quam  cretata  timet  FabuUa  nimbum , 

Cerussata  timet  Sabella  solem. 

Yaltus  indue  tu  magis  seyeros , 

Qnam  coniunx  Priami  nurusque  maior. 
loMimos  ridiculi  Philistionis 

Et  convivia  nequiora  vita 

Et  quidquid  lepida  procacitate 

Laxat  perspicuo  labella  risu. 

Te  maestae  decet  assidere  matri 
20Lttgentive  virum  piumve  fratrem, 

Et  tantum  tragicis  vacare  Musis. 

At  tu  iudicium  secuta  nostrnm 

Plora,  si  sapis,  o  puella,  plora. 

XLII. 

Zoile,  quid  solium  sublttto  podice  perdis? 
Spurcius  ut  fiat,  Zoile,  merge  caput. 

XLin. 

Koiva  q)iXmv  haec  sunt,  haec  sunt  tua,  Candide,  xoivd^ 
Quae  tp  magnllocus  nocte  dieque  sonas : 
Hart.  4 


50  M.  VAL.  MARTIALIS 

Te  Lacedaemonio  velat  toga  lota  Galaeso 
Yel  quam  seposito  de  grege  Parm^  dedit, 
5  At  me  quae  passa  est  farias  et  cornua  tsuri, 
Noluerit  dici  quam  pila  prima  suam. 
Misit  Agenoreas  Cadmi  tibi  terra  lacernas :  ^ 
Non  yeudes  uummis  coccina  nostra  tribus. 
Tu  Libycos.Indis  suspendis  dentibus  orbes: 
10     Fulcitur  testa  fagina  mensa  mihi. 

Immodici  tibi  flaya  tegunt  chrysendeta  mulli: 
Concolor  in  nostra ,  cammare ,  lance  rubes. 
Grex  tuus  Diaco  poterat  certare  cinaedo , 
At  mihi  succurrit  pro  Ganymede  manus. 
15  Ex  opibus  tantis  yeteri  fidoque  sodali 

Das  nihil  et  dicis,  Candide,  xoLva  (pvXcDV^ 

XLiy. 

Emi  seu  puerum  togamve  pexam 
Seutris,  ut  puta,  quattuorye  libras , 
Sextus  protinus  ille  fenerator, 
Quem  nostis  yeterem  meum  sodalem , 
5Ne  quid  forte  petam  timet  cayetque, 
Et  secum,  sed  ut  audiW,  susurrat: 
„Septem  milia  debeo  Secundo , 
Fhoebo  quattuor ,  undecim  Pliileto , 
Et  quadrans  mihi  nullus  est  in  arca.^^ 
10  0  grande  ingenium  mei  sodalis ! 

Durum  est,  Sexte,  negare,  cum  rogaris, 
Quanto  durius ,  antequam  rogeris ! 

XLV. 

Quae  tibi  non  stabat  praecisa  est  mentula,  Glypte. 
Demens,  cum  ferro  quid  tibi?  Gallus  eras. 

XLVI. 

Florida  per  yarios  ut  pingitur  Hybla  colores, 
Cum  breye  Sicaniae  yer  populantur  apes , 

Sic  tua  suppositis  collucent  praela  iJacernis, 
Sic  micat  innumeris  arcula  synlhesibus, 


EPIGRAMMATON  LIB.  II.  51 

SAtqne  imaiii  yestire  tribum  tua  candlda  possnnt, 
Appnla  non  nno  quae  grege  terra  tulit. 
Ta  spectas  hiemem  succiucti  lentus  amici 

Pro  scelus !  et  lateris  frigora  trita  times. 
Quantum  erat,  infelix,  pannis  fraudare  duobus, — 
10     Quid.  metuis?  ~  non  te,  Naevole,. sed  tineas  ? 

XLVn. 

Subdola  famosae  moneo  f age  retia  moeciiae , 

Levior  o  conchis,  Galle,  Cytheriacis. 
Confidis  natibus  ?  non  est  paedico  maritus : 

Quae  faciat  duo  sunt:  irrumat  aut  futuit. 

XLVUI. 

Cbponem  laniumque  balneumque , 
Tonsorem  tabulamque  calculosque 
£t  paucos ,  sed  ut  eligam ,  libellos : 
Unum  non  nimium  rudem  sodalem 
SEt  grandem  puerum  diuque  levem 
£t  caram  puero  meo  puellam: 
Haec  praesta  mihi,  Rufe,  vel  Butuntis, 
£t  thermas  tibi  habe  Neronianas. 

XLIX. 

Uiorem  nolo  Telesinam  dacere:  quare? 
Moecha  est.   Sed  pueris  dat  Telesina.  Volo. 

L. 

Qaod  fellas  et  aquam  potas ,  nil ,  Lesbia ,  peccas. 
.  Qua  tibi  parte  opus  est ,  Lesbia ,  sumis  aquam. 

LL 

Udus  saepe  tibi  tota  denarius  arca 

Cum  sit  et  hic  culo  tritior,  Hylle,  tuo, 
Non  tamen  hunc  pistor ,  non  auferet  hunc  tibi  copo , 

Sed  si  quis  nimio  pene  superbus  erit. 
Slnfelix  venter  spectat  convivia  cull 

Et  scimper  miser  hic  esurit  j  ille  vorat. 

4* 


52  M.  VAL.  MARTIAUS 


LIL 

Noyit  loturas  Dasius  uumerarc :  poposcit 
Mammosam  Spatalen  pro  tribus:  illa  dedit. 

Lin. 

Vis  fieri  liber?  raentiris,  Maxime,  non  Tis: 

Sed  fieri  si  tis,  hac  ratione  potes. 
Liber  eris,  cenare  foris  si,  Maxime,  noles, 

Veientana  tuam  si  domat  uva  sitim, 
5  Si  ridere  potes  miseri  clirysendcta  Cinnae , 

Contentus  nostra  si  potes  esse  toga^ 
Si  plebeia  Venus  gemino  tibi  Tincitur  asse , 

Si  tua  non  rectus  tecta  subire  potes. 
Haec  tibi  si  tis  est,  si  mentis  tanta  potestas, 
10     Liberior  Partho  TiTCre  rege  potes. 

LIV. 

Quid  de  te ,  Line ,  suspicetur  uxor 
Et  qua  parte  Tclit  pudiciorem , 
Certis  indiciis  satis  probaTit, 
Custodem  tibi  quae  dedit  spadonem. 
5  Nil  nasutius  hac  maligniusque  est. 

LV. 

Vis  te,  Sexte,  coli:  Tolebam  amare. 
Parendum  est  tibi :  quod  iubes,  coleris: 
Sed  si  te  colo ,  Sexte ,  non  amabo. 

LVI. 

Gentibus  in  Lihycis  uxor  tua,  Galle,  male  audit 
Immodicae  foedo  crimine  aTaritiae. 

Sed  mera  narrantur  mendacia :  non  solet  illa 
Accipere  omnino.    Quid  solet  ergo  ?   Dare. 

Lvn. 

Ilic  quem  Tidetis  gressibus  Tagis  lenlum , 
Amethystinatus  media  qui  secat  Septa , 


EPIGRAMMATON  LIB.  H.  53 

Qaem  non  lacernis  Fablias  meas  vincit , 
Non  ipse  Cordas  alpha  paenalatoram , 
5Qaem  gret  togatas  seqaitar  et  capillatas 
Recensque  seUa  linteisqae  lorisqae : 
Oppignerayit  modo  modo  ad  Cladi  mensam 
Vix  octo  nnmmis  analam,  ande  cenaret. 


LVIII. 

Zoile,  tri 

n^ea  sant. 


Lvm. 

Pexatas  pnlchre  rides  mea,  Zoile,  trita. 
Sunt  haiCG  trita  qaidem ,  Zoile ,  sed  im 

LIX. 

Mica  TOGor:  qaid  sim  cernis,  cenatio  parva: 
Ex  me  Caesaream  prospicis  ecce  tholam. 

Frange  toros,  pete  yina,  rosas  cape,  tingere  nardo: 
Ipse  iubet  mortis  te  meminisse  deas. 

LX. 

Uxorem  armati  fatais ,  paer  Hylle ,  tribani. 

Sappliciam  tantam  nam  paerile  times? 
Vaetibi,  damladis,  castrabere.   lam  mihi  dices 

,',Non  licet  hoc."  Qaid?  tu  qaod  facis,  Hylle,  licet? 

LXI. 

Com  tibi  yernarent  dabia  lanagine  malae, 

Lambebat  mcdios  improba  lingaa  yiros. 
Postqaam  trist,e  capat  fastidia  yispillonum 

Et  miseri  meruit  taedia  carniiicis , 
SUteris  ore  aliter  nimiaque  aerugine  captus 

Allatras  nomen  quod  tibi  cunque  datur. 
Haereat  inguinibus  potius  tam  noxia  lingua : 

Nam  cum  fellaret,  purior  illa  fuit. 

XXII. 

Qaodpectus,  quod  crura  tibi,  quod  brachia  vellis, 
Quod  cincta  est  breTibus  mentula  tonsa  pilis : 

Hoc  praestas,  Labiene,  tuae — quis  nescit?  —  amicae. 
Cui  praestas  culum  quod,  Labiene,  pilas? 


54  M.  VAL.  MARTIALIS 


Lxni. 


^  Sola  tibi  fuerant  sestertia,  Miliche,  centam, 

Quae  tulit  e  sacra  Leda  redempta  yia. 

Miliche,  luxuria  est,  si  tanti  dives  amares. 

,,Non  amo^^  iam  dices:  haec  quoque  luxoria  est. 

LXIV. 

Dum  modo  causidicum,  dum  te  modo  rhetora  fingis 

Et  uon  decernis,  Laure,  quid  esse  velis, 
Peleos  et  Priami  transit  et  Ncstoris  aetas 

Et  fuerat  serum  iam  tibi  desinere. 
5  Incipe ,  tres  uno  perierunt  rhetores  anno , 

Si  quid  habes  animi ,  si  quid  in  arte  vales. 
Si  schola  damnatur,  fora  litibus  omnia  fervent, 

Ipse  potest  fieri  Marsua  causidicus. 
Eia  age,  rumpe  moras:  quo  te  sperabimus  nsque? 
10     Dum  quid  sis  dubitas ,  iam  potes  esse  nihil. 

LXV. 

Cur  tristiorem  cernimus  Saleiaiium? 
„An  causalevis  est?"  inquis,  „extuli  uxorem." 
O  grande  fati  crimen !  o  gravem  casum ! 
llla,  illa  dives  mortua  est  Secundilla, 
5Centena  deciens  quae  tibi  dedit  dotis? 
NoIIem  accidisset  hoc  tibi,  Saleiane. 

LXVI. 

Unus  de  toto  peccaverat  orbe  comarum 

Anulus,  incerta  non  bene  fixus  2lc\l 
Hoc  facinus  Lalage,  speculo  quod  viderat,  ulta  est 

Et  cecidit  saevis  icta  Plecusa  comis. 
5Desine  iam,  Lalage,  tristes  ornare  capillos, 

Tangat  et  insanum  nulla  puella  caput. 
Hoc  salamandra  notet  vel  saeva  novacula  nudet, 

Ut  digna  speculo  fiat  imago  tuo. 


EPIGRAMMATON  LIB.  H.  55 


Lxvn. 

Occurris  quocunqne  loco  mihi,  Fostume,  clamas 

Protinus  et  prima  est  haec  tua  vox  j^Quid  agis  V 
Hoc,  si  me  deciens  una  conreneris  hora, 
,   Dicis :  habes  puto  tu ,  Postume ,  nil  quod  agas. 

Lxvm. 

Quod  te  nomine  iam  tuo  salnto , 
Quem  regem  et  dominum  prius  voc^bam, 
Ne  me  dixeris  esse  contumacem : 
Totis  pilea  sarcinis  redemi. 
5Reges  et  dominos  habere  debet 
Qui  se  non  habet,  atque  concupiscit 
Quod  reges  dominique  concupiscunt. 
Serrum  si  potes,  Ole,  non  habere, 
Et  regem  potes ,  Ole  non  habere. 

LXIX. 

loTitum  cenare  foris  t'e ,  Classice ,  dicis : 

Si  non  mentiris,  Classice,  dispeream. 
Ipse  quoque  ad  cenam  gaudebat  Apicius  ire : 

Cum  cenaret  erat  tristior  ille,  domi. 
5Si  tameninritus  Tadis,  cur,  Classice,  yadis? 

jjCogor"  ais :  verum  est ;  cogitur  et  Seliiis. 
En  rogat  ad  cenam  Melior  te ,  Classice,  rectam. 

Grandia  verba  ubi  sunt  ?  si  yir  es ,  ecce ,  nega. 

LXX. 

Non  Tis  in  solio  prius  layari 

Quenquam,  Cotile:  causaquae,  nisihaecest, 

Undis  ue  fovearis  irrumatis  ? 

Primus  te  licet  abluas :  necesse  est 

Ante  hic  mentula,  quam  caput,  laretur. 

LXXI. 

Candidius  nihil  est  te ,  Caeciliane :  notaTi , 
Si  quando  ex  nostris  disticha  pauca  iego , 


56  M.  VAL.  MARTIALIS 

Protinas  aut  Marsi  recitas  aut  scripta  Catulli. 
Hoc  mihi  das ,  tanquam  deteriora  legas , 
5Ut  coUata  magis  placeant  mea?   Credimus  istud: 
Malo  tamen  recites ,  Caeciliane,  tua. 

LXXII. 

Hesterna  factum  narratur ,  Fostume ,  cena 

Quod  noUem  —  quis  enim  talia  facta  probet  ?  — 
Os  tibi  percisum  quanto  non  ipse  Latinus 

Vilia  Panniculi  percutit  ora  sono : 
5Quodque  magis  mirum  est,  auctorem  criminis  huins 

Caecilium  tota  rumor  in  urbe  sonat. 
Esse  negas  factum:  vis  hoc  me  credere?  credo. 

Quid,  quod  habet  testes ,  Postume,  Caecilius? 

LXXIII. 
Quid  faciat  yult  scire  Lyris:  quod  sobria:  fellat. 

LXXIV. 

Cinctum  togatis  post  et  ante  Saufeium 
Quanta  reduci  Regulus  solet  turba, 
Ad  alta  tonsuin  templa  cum  reum  misit, 
Materne,  cernis?  invidere  nolito. 
5  Comitatus  iste  sit  precor  tuus  nunquam. 
Hos  illi  amicos  et  greges  togatorum 
Faficulenus  praestat  et  Fayentinus. 

LXXV. 

Verbera  securi  solitus  leo  ferre  magistri 

Insertamque  pati  blandus  in  ora  manum  ^ 
Dedidicit  pacem  subito  feritate  reversa , 

Quanta  nec  in  Libycis  debuit  esse  iugis. 
5Nanl  duo  de  tenera  puerilia  corpora  turba, 

Sanguineam  rastris  quae  renovabat  humum, 
Saevos  et  infelix  fariali  dente  peremit: 

Martia  uon  vidit  maius  harena  nefas. 
Exclamare  libet:  ^crudelis,  perfide,  praedo,  ' 
10     A  nostra  pueris  parcere  disce  lapa  \'' 


EPIGRAMMATON  LIB.  H.  57 


LXXVI. 

Argenti  libras  Marius  tibi  quinqne  reliquit. 
Cui  nihil  ipse  dabas,  hic  tibi  verba  dedit. 

Lxxvn. 

Cosconi ,  qui  longa  putas  epigrammata  nostra , 

Utilis  ungendis  axibus  esse  potes. 
Hac  tu  credideris  longum  ratlone  colosson 

Et  puerum  Bruti  dixeris  esse  brevem. 
dDisce  quod  ignoras:  Marsi  doctique  Pedonis 

Saepe  duplex  unum  pagina  tractat  opus. 
Non  sunt  longa  quibus  nihil  est  quod  demere  possis  y 

Sed  tu^  Cosconi,  disticha  longa  facis. 

Lxxvm. 

Aestiyo  serres  ubi  piscem  tempore  quaeris? 
In  thermis  serva,  Caeciliane,  tuis. 

LXXIX. 

hiyitas  tunc  me^  cum  scis,  Nasica,  yocasse. 
Excusatum  habeas  me  rogo :  ceno  domi. 

LXXX. 

Hostem  cumfugeret,  se  Fannius  ipse  peremit. 
Hic  rogo  non  furor  est,  ne  moriare ,  mori  ? 

LXXXL 

Laxior  hexaphoris  tua  sit  lectica  licebit: 
Cum  tamen  haec  tua  sit,  Zoile,  sandapila  est. 

LXXXII. 

Abscisa  serTum  quid  figis,  Pontice,  lingua? 
Nescin  tu  populum  quod  tacet  ille  loqui? 

Lxxxm. 

Foedasti  miserum ,  marite ,  moechum , 
Et  se,  qui  fuerant  prius,  requirunt 


5&  M.  VAL.  MARTFALIS 

Trunci  naribus  aaribusqne  Toltus. 
Credis  te  satis  esse  Tindicatum? 
5Erras:  iste  potest  et  irrumare. 

LXX^KIV. 

MoIIis  erat  facilisque  yiris  Foeantius  heros : 
Volnera  sic  Paridis  dicitur  ulta  Venus. 

Cur  lingat  cunnum  Siculus  Sertorius,  hoc  est: 
Abshoc  occisus,  Rufc,  videtur  Eryx. 

LXXXV. 

Vimine  clusa  levi  niyeae  custodia  coctae , 
Hoc  tibi  Saturni  tempore  munus  erit. 

Dona  quod  aestatis  misi  tibi  mense  Decembri, 
Si  quereris ,  rasam  tu  mihi  mitte  togam. 

LXXXVI. 

Quod  nec  carmine  glorior  supino 
Nec  retro  lego  Sotaden  cinacdum , 
Nusquam  Graecula  quod  recantat  echo 
Nec  dictat  mihi  luculcntus  Attis 
5MoIIem  debilitate  galliambon: 
Non  sum,  Classice,  tam  malus  poeta. 
Quid ,  si  per  graciles  rias  petauri 
Invitum  iubeas  subire  Ladan? 
Turpe  est  difficiles  habere  nugas 
10 Et  stultus  labor  est  incptiarum. 
Scribat  carmina  circulis  Falaemon, 
Me  raris  iuyat  auribus  placere. 

LXXXVU. 

Dicis  amore  tui  bcllas  ardere  puellas , 
^ui  faciem  sub  aqua,  Sexte,  natantis  habes. 

Lxxxvni. 

Nil  recitas  et  vis,  Mamerce,  poeta  videri. 
Quidquid  vis  esto,  dummodo  nil  recites. 


BPIGRAMMATON  LIB.  11.  59 

LXXXIX. 

Qaod  nimio  gaudes  noctem  producere  vino , 
Ignosco:  yitlum,  Gaure,  Catonis  habes. 

Carmina  quod  scribis  Musis  et  Apolline  nullo , 
Laudari  debes :  hoc  Ciceronis  habes. 
5QuodvOmis,  Antoni:  quod  luxuriaris,  Apici: 
Quod  fellas ,  yitium  dic  milii  cuius  habes  ? 

XC. 

Quintiliane,  yagae  moderator  summe  iuventae, 

Gloria  flfbmanae,  Quintiliane,  togae, 
Vivere  quod  propero  pauper  nec  inutilis  annis , 

Da  veniam:  properat  vivere  nemo  satis. 
sDifferat  hoc  patrios  optat  qui  vincere  census 

Atriaque  imraodicis  artat  Imaginibus. 
Me  focus  et  nigros  non  indignantia  fumos 

Tecta  iftvant  et  fons  vivus  et  herba  rudis. 
Sit  mihi  verna  satur ,  sit  non  dqctissima  coniunx  9 
10     Sit  nox  cum  somno ,  sit  sine  lite  dies. 

XCL 

Rerum  certa  salus,  terrarum  gloria,  Caesar, 

.Sospite  quo  magnos  credimus  esse  deos, 
Si  festinatis  totiens  tibi  lecta  libelli» 

Detinuere  oculos  carmina  nostra  tuos, 
SQuod  fortnna  vetat  fieri,  permitte  videri, 

Natorum  genitor  credar  ut  esse  trium. 

Haec ,  si  displicui ,  fuerint  solatia  nobis ; 

Haec  fuerint  nobis  praemia,  si  placui. 

XCIL 

Natorum  mihi  ius  trium  roganti 
Musarum  pretium  dedit  mearum 
Solus  qui  poterat.   Valebis,  uxor. 
Non  debet  dbmini  perire  munus. 


60  M.  VAL.  MARTIALIS 


xcra. 


„Primus  ubi  est"inqnis  „ciim  sit  liber  iste  seeunduj 
Qttid  faciam,  si  plus  ille  pudoris  habet? 

Tu  tamen  hunc  fieri  si  maTis,  Regule,  primum, 
Unum  de  titulo  tollere  iota  potes. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPICRAMMATON 

LIBERIIL 

L 

Hoc  tibi  quidquid  id  est  longinquis  mittit  ob  oris 

Gallia  Romanae  tiomine  dicta  togae. 
Ilunc  legis  et  laudas  librura  fortasse  priorem: 
-•  nia  vel  haec  mea  sunt,  quae  meliora  putas.. 
5Plus  s^ne  placeat  domina  qui  uatus  in  urbe  est: 
Debetenim  Gallum  vincere  verna  liber. 

IL 

Cuius  vis  fieri,  libelle,  munus? 
Festina  tibi  vindicem  parare , 
Ne  nigram  cito  raptus  in  culinam 
Cordylas  madida  tegas  papyro 
5  Vel  turis  piperisve  sis  cucullus. 
Faustini  fugis  in  sinum  ?  sapisti. 
Cedro  nunc  licet  ambules  perunctus 
Et  frontis  gemino  decens  honore 
Pictis  laxurieris  umbilicis, 
lOEtte  purpura  delicata  velet 
Et  cocco  rubeat  superbus  index. 
nio  viudice  nec  Probum  timeto. 


EPIGRAMMATON  LIB.  in.  61 

III. 

[Formosam  faciem  nigro  medicamine  celas , 
Sed  non  formoso  corpore  laedis  aquas. 

Ipsam  crede  deam  verbis  tibi  dicere  nostris : 
„ Aat  aperi  faciem ,  aut  tonicata  lava."] . 

Romam  vade,  liber:  si,  veneris  nnde,  requiret, 

Aemiliae  dices  de  regione  viae. 
Si,  quibus  in  terris,  qua  simus  in  urbe  rogabit, 

Corneli  referas  me  licet  esse  Foro. 
5Cur  absim,  quaeret:  breviter  tu  multa  fatere: 

„Non  poterat  vanae  taedia  ferre  togae." 
„Quando  venit?"  dicet:  tu  respondeto:  „Foeta 

Exierat:  veniet,  cum  citharoedus  erit." 

V. 

Vis  commendari  sine  me  cursurus  in  urbem , 

Parve  liber,  multis,  an  satis  unus  erit? 
Unus  erit,  mihi  crede,  satis,  cui  non  eris  hospes, 

lulius,  assiduum  nomen  in  ore  meo. 
5Protinus  hunc  primae  quaeres  in  limine  Tectae: 

Quos  tenuit  Daphnis,  nunc  tenet  ille,  lares. 
Est  illi  coniunx,  quae  te  manibusque  sinuque 

Excipiet,  tu  vel  pulverulentus  eas. 
Hos  tu  seu  pariter  sive  hanc  illumve  priorem 
10     Videris,  hoc  dices  „Marcus  avere  iubet," 
£t  satis  est:  alios  C^ommendet  «pistola :  peccat 
'  Qui  Gommendandum  se  putat  esse  suis. 

VI. 

Lux  tibi  post  Idus  numeratur  tertia  MaiaS , 
Marcelline ,  tuis  bis  celebranda  sacris. 

Imputat  aetherios  ortus  haec  prima  parenti, 

Libat  florentes  haec  tibi  prima  genas. 
5Magna  licet  dederit^iucundae  munera  vitae, 
Plus  nunquam  patri  pf  aestitit  ille  dies. 


M.  VAL.  MARTIALK 

'      vn. 

Centnm  miselli  iam  yalete  quadrantes, 
Anteambulonis  congiarinm  lassi , 
Qaos  dividebat  balneator  elixus. 
Quid  cogitatis,  o  fames  amicornm? 
5Regis  snperbi  sportulae  recessernnt. 
Nihil  stropharnm  est:  iam  salarium  dandnm  est. 

vni. 

Thaida  Quintus  amat,  quam  Thaida?    Thaida  lusca 
Unnm  ocnlum  Thais  non  habet,  ille  dnos. 

,  IX. 

Veri^icnlos  in  me  narratur  scribere  Cinna. 
Non  scribit,  cuius  carmina  nemo  legit. 

X. 

Constituit,  Philomuse,  pater  tibi  milia  bina 
Menstrua  perqne  omnes  praestitit  illa  dies , 

Luxuriam  premeret  cum  crastina  semper  egestas 
£t  vitiis  essent  danda  diui-na  tnis. 
5  Idem  te  moriens  heredem  ex  asse  reliquit : 
Exheredavit  te,  Philomuse,  pater. 

XI. 

Si  tna  nec  Thais  nec  lusca  est,  Quiute,  pnella, 
Cur  in  te  factum  distichon  esse  pntas? 

Sed  simile  esi  aliqnid:  pro  Laide  Thaida  dixi. 
Dic  mihi,  quid  simile  est  Thais  et  Hermione? 
5  Tii  tamen  es  Quintns :  mutemus  nomen  amantis : 
Si  non  vult  Qnintus  Thaida,  Sextns  amet. 

xn. 

Ungnentum,  fateor,  bonum  dedistl 
Convivis  here ,  sed  nihil  scidisti. 
Res  salsa  est  bene  olere  et  esnrire. 
Qui  non  cenat  et  ungitur,  FabuIIe, 
5  Hic  vere  mihi  mortuus  videtnr. 


EPIGRAMMATON  LIB.  IIL  63 


xin. 

Dmii  non  vis  pisces ,  dum  non  yis  carpere  pullos 
Et  plus  quam  putri,  Naevia,  parcis  apro, 

Accusas  rumpisque  cocum,  tanquam  omnia  cruda 
Attulerit.  Nunquam  sic  ego  crudus  ero. 

XIV. 

Romam  petebat  esuritor  Tuccius 

Profectus  ex  Hispania. 
Occurrit  illi  sportularum  fabula : 

A  ponte  rediit  Mulvio. 

XV.      , 

,Plus  credit  uemo  quam  tota  Cordus  in  urbe. 

,,Cum  sit  tam  pauper ,  quomodo  1"  Caecus  amat. 

XVI. 

Das  gladiatores ,  sutorum  regule ,  cerdo , 
Quodque  tibi  tribuit  subula ,  sica  rapit. 

Ebrius  es :  neque  enim  faceres  bioc  sobrius  unquam , 

Ut  yelles  corio  ludere,  cerdo,  tuo. 
5Lnsisti  corio:  sedte,  mihi  crede,  memento 
Nunc  in  pellicula,  cerdo,  tenere  tna. 

^   xvn. 

Circumlata  diu  mensis  scriblita  secundis 

Urebat  nimio  saeva  calore  manus ; 
Sed  magis  ardebat  Sabidi  gula:  protiuus  ergo 

SufflaTit  buccis  terque  qijaterque  suis. 
5DIa  quidem  tepuit  digitosque  admittere  visa  est, 

Sed  nemo  potuit  tangere : .  merda  fiiit. 

xvin. 

Perfrixisse  tuas  questa  est  praefatio  fauces. 
Cum  te  excusaris,  Maxime,  quid  recitas? 


64  »L  VAL.  MARTIALIS 

XIX. 

Proxjma  centenis  ostenditar  ursa  colamnis , 

Exornant  fictae  qaa  platanona  ferae. 
Huius  dum  patulos  alludens  temptat  hiatus 

Pulcher  Hylas,  teneram  mersit  in  ora  manum. 
5Vipera  sed  caeco  scelerata  latebat  in  aere 

Vivebatque  anima  deteriore  fera. 
Non  sensit  puer  esse  dolos ,  nisi  dente  recepto , 

Dum  perit :  o  facinus ,  falsa  quod  ursa  fuit ! 

XX. 

Dic ,  Musa ,  quid  agat  Canius  meus  Rufus : 

Utrumne  chartis  tradit  ille  victuris 

Legenda  temporum  acta  Claudianorum?, 

An  quae  Neroni  falsus  astruit  scriptor? 
5  An  aemulatur  improbi  iocos  Phaedri? 

Lascivus  elegis  an  severus  herois? 

An  in  cothurnis  horridus  Sophocleis? 

An  otiosus  in  scliola  poetarum 

Lepore  tiuctos  Attico  sales  narrat? 
lOHinc  si  recessit,  porticum  terit  templi 

An  spatia  carpit  lentus  Argonautarum? 

An  delicatae  sole  rursus  Europae 

Inter  tepentes  post  meridiem  buxos 

Sedet  ambulatve  liber  acribus  curis  ? 
15  Titine  thermis  an  lavatur  Agrippae 

An  impudici  balneo  Tigillini? 

An  rure  Tulli  fruitur  atque  Lucani  ? 

Aii  Polionis  dulce  currit  ad  quartum? 

An  aestuantes  iam  profectus  ad  Baias 
20Piger  Lucrino  nauculatur  in  stagno? 

,5Vis  scire  quid  agat  Canius  tuus?  Ridet." 

XXI. 

Proscriptum  famulus  servavit  fronte  notata. 
Non  fuit  haec  domini  vita,  sed  invidia. 


EPIGRAMMATON  LIB.  IIL  65 


XXII. 

Deder&s,  Apici,  bis  trecentiens  ventri, 
Et  adhuc  supererat  centiens  tibi  laxum. 
Hoc  tu  grayatus  ut  famem  et  sitim  ferre 
Siimma  venenum  potione  perduxti. 
5Nil  est,  Apici,  tibi  gulosius  factum. 

xxni. 

Omnia  cpm  retro  pueris  opsonia  tradas, 
Cur  non  mensa  tibi  ponitur  a  pedibus  ? 

XXIV. 

Vite  nocens  rosa  stabat  moriturus  ad  aras 

Hircus ,  Bacche  ^  tuis  tictima  grata  focis. 
Qaem  Tusctis  mactare  deo  cum  Tcllet  haruspex, 

Dixerat  agresti  forte  rudique  viro, 
5Ut  cito  testiculos  et  acuta  falce  secaret, 

Teter  ut  immundae  carnis  abiret  odor. 
Ipse  super  virides  aras  luctantia  pronus 

Dum  resecat  cultro  coUa  premitque  manu , 
logens  iratis  apparuit  hernia  sacris. 
10    Occupat  hanc  ferro  rusticus  atque  secat , 
Hoc  ratus  antiquos  sacrorum  poscere  ritus 

Talibus  et  iibris  numina  prisca  coli. 
Sic  modo  qui  Tuscus  fueras,  nunc  Gallus  haruspex, 

Dum  lugulas  hircum ,  factus  es  ipse  caper. 

XXV. 

Si  temperari  balneum  cupis  fervens , 
Faustine,  quod  vix  lulianus  intraret, 
Roga,  lavetur,  rhetorem  Sabinaeum. 
Neronianas  hic  refrigerat  thermas. 

XXVI. 

Praedia  solus  habes  et  solus,  Candide,  nummos, 

Aurea  solus  habes ,  murrina  solns  habes , 
Massica  solus  habes  et  Opimi  Caecuba  solus, 


Haet 


r, 


0 


66  M.  VAL.  MARTIALIS 

Et  cor  solus  habes,  solus  et  ingeninm.     > 
5  Omnia  solus  habes  —  hoc  me  puta  yelle  negare!  - 
Uxorem  sed  habes,  Gandide,  cumpopulo. 

XXVII. 

Nunquam  me  reyocas,  yenias  cum  saepe  Tocatus: 
Ignosco,  nullumsimodo,  Galle,  yocas. 

Inyitas  alios:  yitium  est  utriusque.  „Quod?^^  inquii 
£t  mihi  cor  non  est,  ettibi,  Galle,  pudor. 

xxvm. 

Auriculam  Mario  graviter  miraris  olere. 

Tu  facis  hoc:  garris,  Nestor,  in  auriculam. 

XXIX. 

Has  cum  gemina  compede  dedicat  catenas, 
Saturne ,  tibi  Zoilus ,  anulos  priores. 

XXX. 

Sportula  nulla  datur;  gratis  conyifa  recumbis: 
Dic  milii,  quidRomae,  Gargiliane,  facis? 

Unde  tibi  togula  est  et  fuscae  pensio  cellae  ? 
Unde  datur  quadrans?  unde  yir  es  Chiones? 
5Gum  ratione  licet  dicas  te  vivere  summa/ 
Quod  vivis,  nulla  cum  ratione  facis. 

XXXI. 

Sunttibi,  confiteor,  diffusi  iugera  campi 
Urbanique  tenent  praedia  multa  lares, 
Et  servit  dominae  numerosus  debitor  arcae 
Sustentatque  tuas  aurea  massa  dapes. 
5Fastidire  tamen  noli,  Rufine,  minores: 

PIus  habuit  Didymus ,  plus  Philomelus  habet. 

xxxn. 

An  possim  vetul(un  quaeris,  Matrinia:  possum 
Et  vetulam,  sed  tu  mortua,  non  vetula  es. 


EPIGRAMMATON  LBB.  ffl.  67 

Possiun  Hecabam,  possum  Niobam ,  Matritiia,  scd  si 
Nondum  erit  illa  canis,  nondum  erit  illa  lapis. 

xxxni. 

Ingenuam  malo ,  sed  si  tamen  illa  pegetar  ^ 

Libertina  milii  proxima  conditio  est : 
Extremo  est  ancilla  loco:  sed  yincet  utramque, 

Si  facie  nobis  haec  erit  ingenua. 

XXXIV. 

Digna  tuo  cur  sis  indignaque  nomine,  dicam. 
Frigida  es  et  nigra  es :  non  es  et  es  Gliione. 

XXXV. 

Artis  Phidiacae  toreuma  clarum 
Pisces  aspicis :  adde  aquam ,  natabunt. 

XXXVI. 

Qnod  noYUS  et  nuper  factus  tibi  praestat  amicus , 

Hoc  praestare  iubes  me,  Fabiane,  tibi: 
Horridus  ut  primo  te  semper  mane  salutem 

Per  mediumque  trahat  me  tua  sella  lutum , 
SLassus  ut  in  thermas  decima  vcl  serius  hora 

Te  sequar  Agrippae,  cum  laver  ipse  Titi. 
Hoc  per  triginta  mcrui ,  Fabiahe ,  Decembres , 

Ut  sim  tiro  tuae  semper  amicitiae? 
Hoc  merui ,  Fabiane ,  toga  tritaque  meaque , 
10    Ut  nondum  credas  me  meruisse  rudem? 

XXXVH. 

Irasci  tantum  felices  nostis  amici. 

Non  belle  facitis,  sed  iutat  hoc:  facite. 

XXXVIII. 

Quae  te  causa  trahit  tcI  quae  iiducia  Romam , 
Sexte  ?  quid  aut  speras  aut  petis  inde  ?  refer. 

,,Causas^^  inquis  ^^agam  Gicerone  disertior  ipso 
Atque  erit  in  triplici  par  mihi  nemo  foro.^^ 

5* 


68  M.  VAL.  MARTIALIS 

SEgit  Atestiniis  cansas  et  CItIs;  (utramqne 

Noras ;}  sed  nentri  pensio  tota  foit. 
,,Si  niliil  htnc  veniet,  pangentur  carmina  nobis: 

Andieris,  dices  esse  Maronis  opns.^^ 
Insanis :  omnes  gelidis  qnicnnqne  lacemis 
10     Sunt  ibi,  Nasones  Vergiliosque  vides. 

„Atria  magna  colam.^^   Vix  tres  aut  quattuor  ista 

Res  aluit,  pallet  cetera  turba  fame. 
,,Quid  faciam?  suade:  nam  certum  estviTere  Romac 

Si  bonus  es,  casu  viTere,  Sexte,  potes. 

XXXIX. 

niaco  similem  puerum,  Faustine,  ministro 
Lusca  Lycoris  amat.    Quam  bene  lusca  videt ! 

XL. 

Mntua  quod  nobis  ter  quinquagena  dedisti 
Ex  opibus  tantis ,  quas  graTis  arca  premit , 

Esse  tibi  magnus ,  Telesine ,  Tideris  amicus. 

Tu  magnus,  quod  das?  immo  ego,  quod  reclpis. 

XLI. 

Inserta  phialae  Mentoris  manu  ducta 
Laccrta  yiTit  et  timetur  argentum. 

LXII. 

Lomento  rugas  uteri  quod  condere  temptas , 
PoUa,  tibiTentrem,  non  milii  labra  linis. 

Simpliciter  pateat  Titium  fortasse  pusillum : 
Quod  tegitur,  magnum  creditur  esse  malum. 

XLffl. 

Mentiris  iuTcnem  tinctis ,  Laetine',  capillis , 
Tam  subito  corTUS ,  qui  modo  cygnus  eras. 

Non  omnes  fallis;  scit  te  Proserpina  canum: 
Personam  capiti  detrahet  illa  tuo. 


KPIGRAMMATON  LIB.  lU.  69 

XLIV. 

Occurrit  tibi  nemo  qnod  libenter, 

Quod,  qaaccuiqiie  yenis ,  faga  est  et  ingens   , 

Circa  te ,  Ligarine ,  solitado , 

Qaid  sit^  scire  capis?   Nimis  poeta  es. 
5Hoe  yalde  yitiam  pericalosam  est. 

Non  tigris  catalis  citata  raptis, 

Non  dipsas  medio  perasta  sole, 

Nec  sic  scorpios  improbas  timetar. 

Nam  tantos,  rogo,  qais  ferat  labores? 
lOEt  stanti  legis  et  legis  sedenti, 

Carrenti  legis  et  legis  cacanti. 

In  tliermas  fagio :  sonas  ad  aarem. 

Piscinam  peto :  non  licet  natare. 

Ad  cenam  propero :  tenes  eantem. 
15  Ad  cenam  venio:  fagas  sedentem. 

Lassas  dormio :  sascitas  iacentem. 

Vis,  qaantam  facias  mali,  videre? 

Vir  iastas ,  probas ,  innocens  timeris. 

XLV. 

Fagerit  an  Plioebas  mensas  cenamqae  Tliyestae 

Ignoro :  fagimas  nos ,  Ligarine ,  tnam. 
lUa  qaidem  laata  est  dapibusqae  instructa  superbis, 

Sed  nihil  omnino  te  recitaute  placet. 
5N0I0  milii  ponas  rhombos  raallumve  bilibrem, 
*  Nec  volo  boletos ,  ostrea  nolo ;  tace.    . 

XLVL 

Exigls  a  nobis  operam  sine  iine  togatam. 

Non  eo ,  libertum  sed  tibi  mitto  meum. 
„Non  est"  inquis  „idem."   Multo  plus  esse  probabo : 

Vix^ego  lecticam  subsequar,  ille  feret. 
5]n  turbam  incideris,  cun^os  umbone  repellet; 

Invalidum  est  nobis  ingenuumque  latus. 
Quidlibet  in  causa  narraveris ,  ipse  tacebo : 

At  tibi  tergeminum  mugiet  ille  sophos. 


70  M.  VAL.  MARTIALIS 

Lis  erit,  ingeiiti  fifciet  conTitia  yoce: 
10     Esse  pudor  vetuit  fortia  verba  milii.    - ' 
„Ergo  nihil  nobis^^  inqais  „praesta]bis  amicos?^ 
Quidquidlibertus,  Candide,  non  poterit. 

XLVII. 

Capena  grandi  porta  qua  pluit  gutta 
PJirygiumque  Matris  Almo  qua  lavat  ferrum , 
Horatiorum  qua  viret  sacer  campus 
£t  qua  pusilli  ferret  Herculis  fanum,     . 
5Faustiue,  plena  Bassus  ibat  in  reda,    .^ 
Omnes  beati^copias  traliens  ruris. 
niic  videres  frutice  nobili  caules 
Et  utrumque  porrum  sessilesque  lactucas 
Pigroque  ventri  non  inutiles  betas. 

lOlUic  coronam  pinguibus  gravem  turdis 
Leporemque  laesum  Gallici  canis  dente 
Nondumque  victa  lacteum  faba  porcum. 
Nec  feriatus  ibat  ante  carrucam , 
Sed  tuta  feno  cursor  ova  portabat. 

15Urbem  petebat  Bassus?  immo  rus  ibat. 

XLVm. 

Pauperis  extruxit  cellam,  sed  vendidit  OIus 
Praedia:  uunc  cellam  pauperis  Olus  habet. 

XLIX. 

Vcientana  mihi  misces,  ubi  Massica  potas: 
Olfacere  haec  malo  pocula,  quam  bibere. 


Haec  tibi ,  non  alia ,  est  ad  cenam  causa  vocandi , 
Versicnlos  recites  ut,  Ligurine,  tuos. 

Deposui  soleas ,  afFertur  protinus  ingens 
Inter  lactucas  oxygarumque  liber. 
5  Alter  porrigitur ,  dura  fercula  prima  morantur : 
Tertius  est,  neque  adhuc  mensa  sjecunda  venit. 

Et  quartum  recitas  et  quintum  denique  broma. 


EPIGRAMMATON  LIBER  m.  71 

Putidus  est,  totiens  ^i  mihi  ponis  apmm. 
Qaod  si  non  scombris  scelerata  poemata  donas , 
10     Cenabis  solus  iam^  Ligurine,  domi. 

LI. 

Cnm  faciem  laudo ,  cum  miror  crura  manusque , 
Dicere,  Galla,  soles  „Nuda  placebo  magis/^ 

Et  semper  ritas  communia  balnea  nobis. 
Numquid,  Galla,  times,  ne  tibi  non  placeam? 

LII. 

Empta  domus  fuerat  tibi,  Tongiliane,  ducenis 
Abstulit  hanc  nimium  casus  in  urbe  frequens. 

CoIIatum  est  deciens.   Rogo ,  non  potes  ipse  videri 
Incendisse  tuam,  Tongiliane,  domum?  ' 

Lm, 

Et  Toltu  poteram  tuo  carere 
Et  coUo  manibusque  cruribusque 
Etmammis  natibusque  clunibusque, 
Et,  n^  singula  persequi  laborem, 
STota  te  poteram,  Chloe,  carere, 

LIV. 

Cnm  dare  nonpossim  quod  poscis,  Galla,  rogantem, 
Multo  simplicius,  Galla,  negare  potes. 

LV. 

Qood  quacunque  venis,  Cosmum  migrare  putamus 

Et  fluere  excusso  cinnama  fusa  vitro , 
Nolo  peregrinis  placeas  tibi,  Gellia,  nugis. 

Scis,  puto,  posse  meum  sic  bene  olere  canem. 

LVL 

Sit  cistema  mihi ,  quam  yinca,  malo  Rayennae, 
Cum  possim  multo  yendere  pluris  aquam. 


72  M.  VAL.  MARTIAUS 

LVII. 

Gallidas  imposuit  naper  mihi  copo  Raveimae: 
Cam  peterem  mixtum,  vendidit  ille  meram. 

LVIII. 

Baiana  nostri  yilla,  Basse,  Faastini 
Non  otiosis  ordinata  myrtetis 
Vidaaqae  platano  tousiliqae  baxeto 
Ingrata  lati  spatia  detinet  campi, 
6  Sed  rare  vero  barbaroqae  laetatar. 
Hic  farta  premitar  angalo  Ceres  omni 
Et  malta  fragrat  testa  scnibas  aactamnis. 
Hic  post  Noyembres  iraminente  iam  broma 
Seras  patator  horridas  refert  uvas : 

lOTracesin  alta  valle  magiant  taari 

Vitalasqae  inermi  fronte  prurit  in  pugnam. 
Vagatar  omnis  tarba  sordidae  chortis, 
Argatas  anser  gemmeiqae  pavones 
Nomenqae  debct  qaae  rabentibas  pinnis  * 

15  Et  picta  perdix  Numidicaeqac  guttatae 
Et  impiorum  phasiana  Colchorum; 
Rhodias  superbi  feminas  premunt  galli 
Sonantque  turrcs  plausibus  columbarum ; 
Gemit  hinc  palumbus,  inde  cereus  turtur, 

SOAvidi  secuntur  vilicae  sinum  porci 

Matremque  plenam  moUis  agnus  expectat. 
Cingunt  serenum  lactei  focum  vernae 
Et  larga  festos  lucet  ad  lares  silva. 
Non  scgnis  albo  pallet  otio  copo, 

25Nec  perdit  oleum  lubricus  palaestrita, 
Sed  tendit  avidis  rete  subdolum  turdis 
Tremulave  captum  linea  trahit  piscem , 
Aut  impcditam  cassibus  refert  dammam. 
Exercet  hilares  facilis  liortus  urbanos 

30Et  paedagogo  non  iubente  lascivi 
Parere  gaudent  vilico  capillati, 
Et  delicatus  opere  fruitur  eunuchus. 


EPIGRAMMATON  LIB.  m.  73 

Nec  venit  inanis  rusticas  salutator : 

Fert  ille  ceris  caua  cum  suis  mella 
55Metamqne  lactis  Sassinate  de  silva; 

Somniculosos  ille  porrigit  glires , 

Hic  yagientem  matris  Iiispidae  fetum , 

Alius  coactos  non  amare  capones. 

Et  dona  matrnm  yimine  offerunt  texto 
406rande8  proborum  virgines  colonorum. 

Facto  Tocatur  laetus  opere  yicinus ; 

Nec  ayara  serrat  crastinas  dapes  mensa, 

Vescuutur  omnes  ebrioque  non  novit 

Satur  minister  invidere  convivae. 
46 At  tu  sub  urbe  possides  famem  mundam 

Et  turre  ab  alta  prospicis  nieras  laurus, 

Furem  Priapo  non  timente  securus; 

Et  yinitorem  farre  pascis  urbano 

Pictamque  portas  otiosus  ad  villam 
50Olus,  ova,  puUos,  poma,  caseum,  mustum. 

Rus  hoc  vocari  debet,  an  domus  longe? 

LLX. 
Sntor  cerdo  dedit  tibi,  culta  Bononia,  munus, 
FuIIo  dedit  Mutinae :  nunc  ubi  copo  dabit? 

LX. 
Cmn  vocer  ad  cenam  non  iam  venalis  ut  ante, 

Cur  milii  non  eadem,  quae  tibi,  cena  datur? 
Ostrea  tu  sumis  stagno  saturata  Lucrino , 

Sagitur  inciso  mitulus  ore  mihi. 
5Sant  tibi  boleti,  fungos  ego  sumo  suillos: 

Res  tibi  cum  rhombo  est,  at  mihi  cum  sparulo. 
Aureus  immodicis  turtur  te  elunibus  implet, 

Ponitur  in  cavea  mortua  pica  raihi. 
Cur  sine  t^  ceno,  cum  tecam,  Pontice,  cenem? 
10    Sportula  quod  non  est,  prosit:"edamus  idem. 

LXI. 
Esse  nihil  dicis  quidquid  petis,  improbe  Cinna: 
Si  nil,  Cinna,  petis,  nU  tibi,  Cinna,  nego. 


74  M.  YAL.  MARTIAUS 

Lxn. 

Centenis  qnod  emis  pueros  et  saepe  ducenis, 

Quod  sub  rege  Nnma  condita  vina  bibis, 
Qaod  constat  deciens  tibi  non  spatiosa  snpeller, 

Libra  qnod  argenti  milia  qninqne  rapit, 
5  Aurea  qnod  fundi  pretio  carrnca  paratur , 

Quod  pluris  mnla  est,  qnam  domns  empta  tibi: 
Haec  animo  magno  credis  te,  Quinte,  parare? 

Falleris:  Iiaec  animus,  Quinte,  pusiUns  emit. 

LXni. 

CotQe,  bellus  homo  es:  dicunthoc,  Cotile,  multi. 

Audio:  sed  quid  sit,  dic  mihi,  bellns  homo? 
,,Bellus  homo  est,  flexos  qui  digerit  ordine  crines, 

Balsama  qui  semper,  cinnama  semper  olet; 
5Cantica  qui  NUi,  qui  Gaditana  susurrat, 

Qui  moyet  in  yarios  bracliia  volsa  modos ; 
Inter  femineas  tota  qui  luce  cathedras 

Desidet  atque  aliqua  semper  in  aure  sonat, 
Qui  legit  hinc  illinc  missas  scribitque  tabeUas , 
10     Pallia  vicini  qui  tefugit  cubiti ; 

Qui  scit,  quam  quis  amet,  qui  per  conTiyia  cnrrit, 

Hirpini  veteres  qui  bene  novit  avos." 
Qnid  narras?  hoc  est,  hoc  est  homo,  Cotile,  beUnsl 

£es  pertricosa  est,  Cotile,  beUus  homo. 

LXIV. 

Sirenas  hilarem  navigautium  poenam 
Blandasque  mortes  gaudiumque  crudele, 
Quas  nemo  quondam  deserebat  auditas^ 
Fallax  Ulixes  dicitur  reliquisse. 
5Non  miror:  illud,  Cassiane,  mirarer, 
Si  fabulantem  Canium  reliquisset. 

LXV. 

Qaod  spirat  tenera  malum  mordente  pueUa, 
Quod  de  Corycio  quae  venit  aura  croco ; 


BPIGRAMMATON  LIB.  ffl.  75 

Ymea  qnod  primis  cnm  florct  cana  racemis , 

Granffina  qnod  redolent,  qaae  modo  carpsit  ovis; 
sQued  myrtns,  qaod  messor  Arabs ,  qaod  sucina  trita , 

Pallidos  Eoo  tare  qaod  iguis  olet ; 
Gleba  qaod  aestiTO  leviter  cum  spargitur  imbre , 

Quod  madidas  nardo  passa  corona  comas : 
Hoc  tua,  saeye  puer  Diadnmene,  basia  fragrant. 
10    Qaid,  si  tota  dares  illa  sine  invidia? 

LXVI. 

Par  scelus  admisit  Phariis  Antonius  armis : 

Abscidit  voltas  ensis  aterque  sacros. 
niad,Iaarigeros  ageres  cum  laeta  triumpbos, 

Hoctibi,  Roma,  caput,  cum  loquereris,  erat. 
SAntoni  tamen  est  peior^  quam  c^usa  Pothini: 

Hic  facinas  domino  praestitit,  ille  sibi. 

Lxm 

Cessatis,  pueri,  nihilque  nostis, 

Vaterno  Rasinaqae  pigriores, 

Quoram  per  vada  tarda  navigantes 

Lentos  tingitis  ad  celeuma  remos. 
5lam  prono  Phaethonte  sudat  Aethoi^ 

Exarsitque  diea,  et  hora  lassos 

Interiongit  equos  meridiana. 

At  Tos  tam  placidas  vagi  per  nndas 

Tota  luditis  otium  carina. 
ONon  naatas  puto  tos,  sed  Argonautas. 

LXVffl. 

HuG  est  nsqne  tibi  scriptus,  matrona,  libellus. 

Cai  sint  scripta  rogas  interiora?  mihi. 
Gymnasium,  thermae,  stadium  est  hac  parte :  recede. 

Exoimar:  nudos  parce  yidere  Tiros. 
5Hinc  iam  deposito  post  Tina  rosasque  pudore 

Quid  dicat,  nescit  saucia  Terpsichore: 
Schemate  nec  dubio,  sed  aperte  nominat  illam, 

Quam  recipit  sexto  mense  superba  Venus , 


76  M.  VAL.  MARTIALIS 

Custodem  medio  statdt  quam  yilicns  horto, 
10     Opposita  spectat  qaam  proba  nrgo  mana. 
Si  bene  te  no?i,  longnm  iam  lassa  libellam 
Ponebas ,  tantnm  niinc  stndiosa  leges. 

LXIX. 

Omnia  qnod  scribis  castis  epigrammata  Terbis 

Inqne  tnis  nuUa  est  mentula  carminibus , ' 
Admiror ,  laudo ,  niliil  est  te  sanctius  uno : 

At  mea  luxuria  pagina  nuUa  vacat. 
5llaec  igitar  nequam  iavenes  facilesqae  paellae, 

Haec  scnior,  sed  quem  torquet  amica,  legat. 
Attua,  Cosconi,  yenerandaque  sanctaqae  verba 

A  pueris  debent  virginibusque  legi. 

LXX. 

Moechus  es  Aufidiae,  qui  vir,  Scaevine,  fuisti; 

Rivalis  fuerat  qui  tuus ,  ille  vir  cst. 
Cur  aliena  placet  tibi,  quae  tua,  non  placet  axor? 

Numquid  securus  non  potes  arrigere? 

LXXI. 

Mentula  cum  doleat  puero ,  tibi,  Naevole,  culus, 
Non  sum  divinus ,  sed  scio  quid  facias. 

Lxxn. 

Vis  futui,  necvismecum,  Saufeia,  lavari. 

Nescio  quod  magnum  suspicor  esse  nefas. 
Aut  tibi  pannosae  dependcnt  pectore  mammae , 

Aut  sulcos  uteri  prodere  nuda  times ; 
5  Aut  infinito  lacerum  patet  inguen  hiatu, 

Aut  aliquid  cunni  prominet  ore  tui. 
Sed  nihil  est  horum ,  credo ,  pulcherrima  nuda  es. 

Si  verum  est,  vitium  peius  habes:  fatua  es. 

Lxxra. 

Dormis  cum  pueris  mutuniatis , 

Et  non  stat  tibl,  Phoebe,  quod  stat  illis. 


EPIGRAMMATON  LDB.  m.  77 

.  Qnid  Tis  me ,  rogo ,  Phoebe ,  suspicari  ? 
MoIIem  credere  te  virum  volebam , 
5Sed  rumor  negat  esse  te  cinaedum. 

LXXIV. 

Psilothro  faciem  levas-  et  dropace  calvam. 

Numquid  tonsorem,  Gargiliane,  times? 
Quid  facient  ungnes  ?  nam  certe  non  potes  illos 

Resina,  Veneto  nec  resecare  luto. 
5Desine,  si  pudor  est,  miseram  traducere  calvam: 

Hoc  fieri  cunno,  Gargiliane,  solet. 

LXXV. 

Stare ,  Luperce ,  tibi  iam  pridem  mentula  desit , 

Luctaris  demens  tu  tamen  arrigere. 
Sed  nihil  erucae  faciunt  bulbique  salaces , 

Improba  nec  prosunt  iam  satureia  tibi. 
5Coepisti  pura»  opibus  corrumpere  buccas: 

Sic  quoque  non  vivit  sollicitata  Venus. 
Mirari  satis  hoc  quisquam  vel  credere  possit , 

Quod  non  stat ,  magno  stare ,  Luperce ,  tibi  ? 

LXXVI. 

Arrigis  ad  vetulas,  fastidis,  Basse,  puellas, 
Nec  formosa  tibi ,  sed  moritura  placet. 

Hic,  rogo,  non  furor  est,  non  haec  est  mentula  demens  ? 
Cum  possis  Hecuben,  non  potes  Andromachen! 

LXXVII. 
Nec  mullus,  nec  te  delectat,  Baetice,  turdus, 
Nec  lepus  est  unquam,  uec  tibi  gratus  aper; 
Nec  te  liba  iuvant ,  nec  sectae  quadra  placentae , 

Nec  Libye  mittit,  nec  tibi  Pliasis  aves: 
5Capparin  et  putri  cepas  hallece  natantes 

Et  pulpam  dubio  de  petasone  voras, 
Teque  iuvant  gerres  et  pelle  melandrya  cana, 
>  Resinata  bibis  vina ,  Falerna  fugis. 
Nescio  quod  stomachi  vitium  secretius  esse 
10    Suspicor:  ut  quidenim,  Baetice,  saprophagis? 


78  .  M.  VAL.  MARTIAUS 


LXXVffl. 

Minxisti  carrente  semel,  Pauline,  carina. 
Meiere  yis  itemm?  iam  Palinurns  eris. 


LXXIX. 

Rem  peragit  nnllam  Sertorius ,  inchoat  omnes. 
Hanc  ego,  cnm  fatoit,  non  pato  perficere. 

LXXX. 

De  nallo  loqaeris,  nalli  maledicis,  Apici: 
Ramor  ait  lingaae  te  tamen  esse  malae. 

LXXXI. 

Qaid  cam  femineo  tibi,  Baetice  Galle,  baratliro 
Haec  debet  medios  lambere  lingaa  yiros. 

Abscissa  est  qaare  Sami^  tibi  mentola  testa , 
Si  tibi  tam  gratas,  Baetice,  cannas  erat? 
5Castrandam  capat  est:  nam  sis  licet  ingaine  6a] 
Sacra  tamen  Cybeles  decipis :  ore  vir  es. 

LXXXII. 

Conriva  qaisqais  Zoili  potest  esse, 

Sammoeniauas  cenet  inter  axores 

Cartaqae  Ledae  sobrias  bibat  testa: 

Hoc  esse  levias  pariasqae  contendi. 
5  lacet  occapato  galbinatas  in  lecto 

Cabitisqae  tradit  binc  et  inde  conviyas 

Effaltas  ostro  Sericisqae  palvillis. 

Stat  exoletas  saggeritqae  ractanti 

Pinnas  rabentes  caspidesqae  lentisci, 
lOEt  aestaanti  tenae  yentilat  frigas 

Sapina  prasino  concabina  flabello ; 

Fagatqae  mascas  myrtea  paer  virga. 

Percarrit  agili  corpas  arte  tractatrix 

Manamqae  doctam  spargit  oranibas  membris; 
ioDigiti  crepantis  signa  novit  eanachas, 

Et  delicatae  sciscitator  arinae 


EPIGRAMMATON  LIB.  ffl.  79 

Domiiii  bibentis  ebriam  regit  penem. 

At  ille  retro  flexus  ad  pedum  tarbam 

Inter  catellas  anseram  exta  lambentes 
20Partitnr  apri  glandalas  palaestritis 

Et  concubino  turturnm  nates  donat ; 

ligurumque  nobis  saxa  cum  ministrentur 

Tel  coctar  fumis  musta  Massilitanis, 

Opimianum  morionibns  nectar 
25Crystallinisque  murrinisque  propinat. 

£t  Cosmianis  ipse  fusus  ampullis 

Non  erubescit  murice  aureo  nobis 

Dividere  moechae  pauperis  capillare. 

Septunce  multo  deinde  perditus  stertit. 
30Nos  accubamus  et ,  silentium  rhoncliis 

Praestare  iussi ,  nutibus  propinamus. 

Hos  Malchionis  patimur  improbi  fastus , 

Nec  ?indicari,  Rufe,  poscimus:  fellat. 

LXXXIII. 

Utfaciam  breviora  mones  epigrammata,  Corde. 
Fac  mihi,  quod  Chione:  non  potui  brevius. 

LXXXIV. 

Qaid  narrat  tua  moecha?   Non  puellam 
DLd,  Gongylion.   Quidergo?  linguam. 

LXXXV. 

Qnis  tibi  persuasit  nares  abscidere  moecho? 

Non  hac  peccatum  est  parte ,  marite ,  tibi. 
Stolte,  quid  egisti?  nihil  hic  tibi  perdidit  uxor, 

Cum  sit  salva  tui  mentula  Deiphobi. 

LXXXVL 

Nelegeres  partemlascivi,  casta,  libelli, 
Praedixi  et  monui:  tu  tamen,  ecce,  legis. 

Sed  si  Panniculam  spectas  et  casta  Latinum ,  — 
Non  sunt  haec  mimis  improbiora,  — r  lege. 


80  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXXVU. 

Narratie,  Chione,  ramor,  nnnqnam  esse  fatiitim 

Atqne  nihil  cunno  pnrius  esse  tno. 
Tecta  tamen  non  hac,  qaa  debes  ,  parte  lararis: 

Si  pudor  est,  transfer  sabligar  in  faciem. 

Lxxxvni. 

Sant  gemini  fratres^,  dirersa  sed  ingaina  lingunt. 
Dicite,  dissimiles  sunt  magis,  an  similes? 

LXXXIX. 

Utere  lactucis  et  moUibus  utere  malds : 

Nam  faciem  durum ,  Phoebe ,  cacantis  habes. 

XC. 

Volt,  non  yolt  dare  Galla  milii ,  nec  dicere  possum^ 
Quod  volt  et  non  volt,  quid  sibi  Galla  velit. 

XCI. 
Cum  peteret  patriae  missicius  arva  Rarennae , 

Semiviro  Cybeles  cum  grege  iunxit  itcr. 
Huic  comes  haerebat  domini  fugitiTUS  Achillas 
Insignis  forma  nequitiaque  puer. 
5  IIoc  steriles  sensere  viri :  qua  parte  cubaret 
Quaerunt,  sed  tacitos  sensit  et  ille.dolos. 
Mentitur^  credunt:  somni  post  vina  petuntur : 

Continuo  ferrum  noxia  turba  rapit 
Exciduntque  senem ,  spondae  cum  parte  iaceret ; 
10     Namque  puer  pluteo  vindice  tutus  erat. 

Suppositam  quondam  fama  est  pro  virgine  cervam, 
At  nunc  pro  cervo  mentula  supposita  est. 

XCII. 
Ut  patiar  moechum,  rogat  uxor,  Galle,  sed  unom. 
Huic  ego  non  oculos  eruo,  Galle,  duos? 

xcm. 

Cum  tibi  trecenti  consilles,  Vetustilla, 
Et  tres  capilli  quattuorque  sint  deutes. 


EPIORAMMATON  LIB.  III.  81 

PeGtns  cieadae,  crus  colorque  formicae, 

Ragosiorein  cum  geras  stola  frontem 
5£t  araneorum  cassibus  pares  mammas ; 

Cam  comparata  rictibus  tuis  ora 

Niliacus  habeat  corcodilus  angusta  * 

Meliusque  ranae  garriant  Ravennates 

Et  Atrianus  dnlcius  culex  cantet 
lOVideasque  quantnm  noctuae  Tident  manc , 

Et  illud  oleas  quod  riri  capellarum , 

Et  anatis  habeas  orthopygium  macrae 

Senemque  Cjnicum  vincat  osseus  cunnus ; 

Cnm  te  lucerna  balneator  extincta 
ISAdmittat  inter  bnstnarias  moechas; 

Cnm  bruma  mensem  sit  tibi  pcr  /Vngnstnm 

Regelare  nec  te  pestilenties  possit: 

Audes  ducentas  nnptuire  post  mortes 

Virnmque  dcmens  cineribns  tnis  qnaeris 
20Prnrire.    Qnid ,  futnere  quis  velit  saxnm  ? 

Qnis  coniugem  te ,  quis  vocabit  uxorem , 

Philomelns  aviam  qnam  Tocaverat  nnper  ? 

Qaod  si  cadaver  exigis  tuum  "scalpi, 

Sternatnr  a  Coride  archiclinico  lectus , 
2aTaIassionem  qui  tnnm  decet  solns, 

Ustorque  taedas  praeferat  novae  nnptae: 

Intrare  in  istnm  sola  fax  potest  cunnum. 

XCIV. 

Esse  negas  coctnm  leporem  poscisqne  flagella. 
Mavis,  Rufe,  cocnm  scindere,  quam  leporem. 

xcv. 

Nnnqnam  dicis  ave,  sed  reddis,  Naevole,  semper^ 

Qnod  prior  et  corvus  dicere  saepe  solet. 
Car  hoc  expectas  a  me  rogo,  Naevole,  dicas: 

Nam  pnto  me  melior,  Naevole,  nec  prior  es. 
5Pracmia  landato  tribnit  mihi  Caesar  uterque 

Natorumqne  dedit  iura  paterna  trinm ; 
Ore  legor  multo  notnmque  per  oppida  nomen 
Hart.  6 


mamm 


82  M.  VAL.  MARHALIS 

Non  expectato  dat  mihi  fama  rogo. 
Est  et  in  hoc  aliquid:  yidit  me  Roma  trlbiUHim 
10     Et  sedeo  qua  te  soscitat  Oceanns. 

Quot  mihi  Caesareo  facti  snnt  mnnere  cires , 

Nec  famulos  totidem  sospicor  esse  tibi. 
Sed  paedicaris ,  sedpnlchre,  NacToIe,  ceyes: 

lam  iam  tu  prior  es,  Naevole:  vincis,  ave. 

XCVI. 

Lingis ,  non  f atuis  meam  puellam 
Et  garris  quasi  moechus  et  fututor. 
Si  te  prendero,  Gargili,  tacebis. 

xcvn. 

Ne  Icgat  hunc  Chione,  mando  tibi,  Rufe,  libellam. 
Carmine  laesa  meo  est,  laedere  et  illa  potest. 

xcvin. 

Sit  culus  tibi  quam  macer  requiris? 
Paedicare  potes,  Sabelle,  culo. 

XCIX. 

Irasci  nostro  non  debes ,  cerdo ,  libello. 

Ars  tua,  non  vita  est  carmine  laesa  meo. 
Non  nocuos  permitte  sales.    Cur  ludere  nobis 

Non  liceat,  licuit  si  iugulare  tibi? 

C. 

Carsorem  sextatibi,  Rnfe,  remisimus  hora, 
Carmina  quem  madidum  nostra  tulisse  reor. 

Imbribus  immodicis  caelum  nam  forte  ruebat. 
Non  aliter  mitti  debuit  iste  liber. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPI6RAMMAT0N 

LIBER  IV. 

I. 

Caesaris  alma  dies  et  laee  sacratior  i]Ia, 

Conscia  Dietaeam  qua  tulit  Ida  loTem , 
Longa  5  precor ,  Pylioque  vehi  numerosior  aevo 

Semper  et  hoc  Toltu  vel  meliore  nite. 
5Hic  colat  Albauo  Tritonida  multus  in  auro 

Perqne  manus  tantas  plurima  quercus  eat ; 
Hic  colat  ingcnti  redeuntia  saccula  lustro 

Et  quac  Romuleus  sacra  Tarentos  habet. 
Magna  quidem,  Superi,  petimus,  sed  debita  terris : 
10    Pro  tanto  quae  sunt  improba  vota  deo  ? 

II. 

'  Spectabat  modo  solus  inter  omnes 
Nigris  munus  Horatius  lacernis, 
Com  plebs  et  minor  ordo  maximusque 
Sancto  com  dnce  candidus  sederet. 
Toto  nix  cecidit  repente  caelo : 
Albis  spectat  Horatius  lacernis. 

IIL 

Aspice  quam  densum  tacitarum  vellus  aquarnm 

Deflnat  in  voltus  Caesaris  inque  sinns. 
Indulget  tamen  ille  lovi ,  ncc  vertice  moto 

Concretas  pigro  frigore  ridet  aquas , 
56idiis  Hyperborei  solitus  lassare  Bootae 
Et  ma^dis  Helicen  dissimulare  comis. 

6* 


84  M.  VAL.  MARTIALIS 

Qais  siccis  lascivit  aquis  et  ab  aethere  ludit? 
Suspicor  has  paeri  Caesaris  esse  niyes. 

IV. 

Quod  siccae  redolet  palus  lacuuae, 
Crudarum  nebulae  quod  Albularum, 
Piscmae  vetus  aura  quod  marinae , 
Quod  pressa  piger  hircus  in  capella, 
5Lassi  vardaicus  quod  evocati, 
Qaod  bis  murice  vellus  inquinatum, 
Qood  ieionia  sabbatariarum , 
Maestorum  qaod  anlielitus  reorum, 
Qood  spurcae  moriens  lucerna  Ledae, 
lOQood  ceromata  faece  de  Sabina, 
Quod  volpis  fuga,,viperae  cubile, 
Mallem  quam  quod  oles  olere,  Bassa. 

V. 

Vir  bonus  et  paupcr  linguaque  et  pectore  verus , 

Qoid  tibi  vis,  urbem  qui,  Fabiane,  petis? 
Qui  nec  leno  potes  nec  comissator  haberi , 

Nec  pavidos  tristi  voce  citare  reos ; 
5Nec  potes  uxorem  cari  corrumpere  amici, 

Nec  potes  algentes  arrigere  ad  vetulas , 
Vendere  nec  vanos  circum  Palatia  fumos , 

Plaudere  nec  Cano,  plaodere  nec  Glaphyro. 
Unde  miser  vives?   „Homo  certos,  iSdus  amicus- 
10     IIoc  nihil  est:  nunquam  sic  Philomelas  eris. 

VI. 

Credi  virgine  eastior  pudica 
Et  frontis  tenerae  cupis  videri , 
Com  sis  improbior,  Malisiane, 
Quam  qui  compositos  metro  Tibulli 
5  In  Stellae  recitat  domo  libellos. 

VII. 
Cur  here  quod  dederas ,  hodie ,  puer  Hylle ,  neg 
Durus  tam  subito,  qui  modo  mitis  eras? 


EPIGRAMMATON  LIB.  IV.  85 

Sed  iam  causaris  barbamqne  annosqne  pilosque. 
0  nox  quam  longa  es,  quae  facis  una  senem! 
oQuid  nos  derides?  here  qui  puer,  Hylle,  fuisti, 
Dic  nobis,  hodie  qua  ratione  vir  es? 

vm. 

Prima  salutantes  atque  altera  conterit  liora , 

Exercet  raucos  tertia  causidicos : 
Iq  quintam  varios  extendit  Roma  labores , 

Sexta  quies  lassis,  septima  finis  erit: 
5Safficit  in  nonam  nitidis  octava  palaestris, 

Imperat  extfuctos  frangere  nona  toros: 
Hora  libellorum  decima  est,  Eupheme,  meorum^ 

Temperat  ambrosias  cum  tua  cura  dapes , 
Et  bonus  aetherio  laxatur  nectare  Caesar 
10    Ingentique  tenet  pocula  parca  manu. 
Tunc  admitte  iocos :  gressu  timet  ire  licenti 

Ad  matntinum  nostra  Thalia  lovem. 

IX. 

Sotae  filia  clinici,  FabuUa, 
Deserto  sequeris  Clytum  marito 
£t  donas  et  amas:  exsig  dacoTCog, 

X. 

Dam  noTUS  est  rasa  nec  adhuc  mihi  fronte  libellus, 

Pagina  dum  tangi  non  bene  sicca  timet, 
I  puer  et  caro  perfer  leve  munus  amico , 

Qui  meruit  nugas  primiis  habere  meas. 
SCurre,  sed  instructus :  comitetur  Punica  librum 

Spongia :  muneribus  convenit  illa  meis. 
Non  possunt  nostros  multae ,  Faustine ,  liturae 

Emendare  iocos:  una  litura  potest. 

XI. 

Dum  fiimium  vano  tumefactus  nomine  gaudes 

Et  Saturninum  te  pudet  esse ,  miser , 
Impia  Parrhasia  movisti  bella  sub  ursa, 


86  M.  VAL.  MARTIALIS 

Qualia  qni  Phariae  coningis  arraa  tulit. 
5ExGideratne  adeo  fatum  tibi  nominis  haius, 
Obruit  Aetiaci  quod  gravis  ira  freti? 
An  tibi  promisit  Rhenus  quod  non  dedit  illi 

Nilus ,  et  Arctois  plus  licuisSet  aqui»? 
nie  etiam  nostris  Antonius  occidit  armis , 
10     Qui  tibi  coUatus,  perfide,  Caesar  erat. 

XIL 
Nulli,  Thai,  negas,  sed  si  te  non  pudet  istud, 
Hoc  saltim  pudeat,  Thai,  negare  nihil. 

XIII. 
Claudia,  Rufe,  meo  uubit  Peregrina  Pudenti: 

Macte  esto  taedis,  o  Hymenaee,  tuis. 
Tam  bene  rara  suo  miscentur  ciunama  nardo, 
Massica  Theseis  tam  bene  vina  favis ; 
.  5  Nec  melius  teneris  iunguntur  yitibus  ulmi , 
Nec  plus  lotos  aquas,  litora  myrtus  amat. 
Candida  perpetuo  reside ,  Concordia,  lecto, 
Tamque  pari  semper  sit  Yeuus  aequa  iugo. 
Diligat  illa  senem  quondam ,  sed  et  ipsa  marito 
10     Tum  quoque  cum  fuerit,  non  videatur  anus(. 

XIV. 

Sili,  Castalidum  decus  sororum , 
Quiperiuria  barbari  furoris 
Ingenti  premis  ore  perfidosque 
Astus  Hannibalis  leyesque  Poenos 
5Magnis  cedere  cogis  Africanis: 
Paulum  seposita  severitate , 
Dum  blanda  vagus  alea  December 
Incertis  sonat  hinc  et  hinc  fritillis 
Et  ludit  tropa  nequiore  talo , 
lONostris  otia  commoda  Camenis, 
Nec  torva  lege  fronte,  sed  remissa 
Lascivis  madidos  iocis  libellos. 
Sic  forsan  tener  ausus  est  CatuUus 
Magno  mittere  passerem  Maroni. 


EPIGRiiM MATON  LIB.  IV.  87 

XV. 

Mille  tibi  HHmmos  hesterna  luce  roganti 

In  sex  ant  septem,  Caeciliane,  dies, 
,^on  habeo^'  dixi:  sed  ta  cansatus  amici 

AdTentum  lancem  paucaque  Tasa  rogas. 
5Stultus  es?  an  stultum  me  credis,  amice?  negavi 

Mille  tibi  nummos,  milia  quinque  dabo? 

XVI. 

PriTignum  non  esse  tuae  te ,  Galle ,  novercae 

Rumor  erat,  coniunx  dum  fuit  illa  patris. 
Non  tamen  hoc  poterat  vivo  genitore  probari. 

lam  nusquam  pater  est ,  Galle ,  noverca  domi  est. 
SMagnus  ab  infernis  revocetur  Ttfllius  umbris 

Et  te  defendat  Regulus  ipse  licet , 
Non  potes  absolvi:  nam  quae  non  desinit  esse 

Post  patrem ,  nunquam ,  Galle ,  noverca  fuit. 

XVU. 

Facere  in  Ljciscam ,  Faule ,  me  iubes  versus , 
QaibHs  iUa  lectis  rubeat  et  sit  irata. 
0  Paule,  malus  es:  irrumare  vis  solus. 

xvm. 

Qoa  vicina  pluit  Vipsanis  fiorta  columnis 

Et  madet  assiduo  lubricus  imbre  lapis , 
In  iugulum  pueri,  qui  roscida  tecta  subibat, 

Decidit  hiberno  praegravis  unda  gelu : 
5Camque  pecegisset  miseri  crudelia  fata, 

Tabuit  in  calido  vulnere  raucro  tener. 
Qaid  non  saeva  sibi  voluit  Foftuna  licere? 

Aut  ubi  non  mors  est,  si  iugulatis  aquae? 

XIX. 

Hanctibi  Sequanicae  .pinguem  textricis  alumuam, 

Quae  Lacedaemonium  barbara  nomen  habet , 
Sordida,  sed  gelido  non  aspernanda  Decembri 


88  M.  VAL.  ^URTIAUS       ^ 

^ona,  peregrinam  mittimus  endromidam:  — 
5Seu  lentum  ceroma  teris  tepidumve  trigona, 
Sive  liarpasta  manu  pulverulenta  rapis ;  ^ 
Plumea  seu  laxi  partiris  pondera  foUis, 

Sive  levem  cursu  vineere  quaeria  Athan:  — 
Ne  madidos  intret  penetrabile  frigus  in  trtos, 
10     Neve  gravis  subita  te  premat  Iris  aqua: 
Ridebis  ventos  hoc  munere  tectus  et  imbres : 
Nec  sic  in  Tyria  sindone  cultus  eris. 

XX. 

Dicit  se  vetulam,  cum  sit  Caerellia  pupa: 
Fupam  se  dicit  Gellia ,  cum  sit  anus. 

Ferre  nec  hancpossis,  possis,  Colline,  necillam: 
Altera  ridicula  est,  altera  putidula. 

XXI. 

Nullos  esse  deos,  inane  caelum 
Affirmat  Segius  probatque,  quod  se 
Factum ,  dum  negat  liaec ,  videt  beatum. 

XXII. 

Primos  passa  toros  et  adhuc  placanda  marito 

Merserat  in  nitidos  se  Cleopdtra  lacus , 
Dum  fugit  amplexus :  sed  prodidit  unda  latentem , 

Lucebat,  totis  cum  tegeretur  aquis. 
5Condita  sic  puro  numerantur  lilia  vitro, 

Sic  prohibet  tenuis  gemma  latere  rosas.^ 
Insilui  mersusque  vadis  luctantia  carpsi 

Basia :  perspicuae  plas  vetuistis  aquae. 

xxni. 

Dum  tu  lenta  nimis  diuque  quaeris , 

Quis  primus  tibi  quisve  sit  secundus^, 

Graium  quisve  epigramma  compararit: 

Palmam  Caliimaclms,  Thalia,  de  se 
5Facundo  dedit  ipse  Brutiano. 
-  Qui  si  Cecropio  satur  lepore 


EPIGRAMMATON  LIB.  IV.  89 

Romanae  sale  laserit  Minervae , 
lUi  me  facias ,  preeor ,  secandom. 

XXIV. 

Omnes  qnas  habnit,  Fabiane,  Lycoris  amicas 
£xtulit:  nxori  fiat  annica  meae. 

XXV. 

Aemnla  Batanis  Altini  litora  Tillis 

£t  Phaethontei  conscia  silva  rogi, 
Qaaeque  Antenoreo  Dryadum  pulcherrima  Fauno 

Nupsit  ad  Euganeos  Sola  puella  lacus , 
5Et  tu  Ledaeo  felix  Aquileia  Timavo , 

Hic  ubi  septenas  CyUarus  haurit  aquas: 
Vos  eritis  riostrae  requies  portusque  senectae , 

Si  iuris  fuerint  otia  nostra  sui. 

XXVI. 

Quod  te  mane  domi  toto  non  vidimus  anno , 
Vis  dicam,  quantum,  Postume,  perdiderim? 

Tricenos,  pitto,  bis,  vicenos  ter,  puto,  nummos. 
Ignosces:  togulam,  Postume,  pluris  emo. 

XXVII. 

Saepe  meos  laudare  soles ,  Auguste ,  libellos. 

Invidus  ecce  negat:  num  minus  ergo  soles? 
Quid ,  quod  honorato  non  sola  voce  dedisti 

Non  alius  poterat  quae  dare  dona  milii  ? 
5Ecce  iterum  nigros  corrodit  lividus  ungues. 

Da,  Caesar,  tanto  tu  magis,  ut  doleat. 

XXVIII. 

Donasti  tenero ,  Chloe ,  Luperco 
Hispanas  Tyriasque  coccinasque , 
Etlotam  tepido  togam  Galaeso, 
Indos  sardonychas,  Scythas  zmaragdos, 
SEt  centum  dominos  novae  monetae, 
Et  quidquid  petit  usque  et  usque  donas. 


90  M.  VAL.  MARTIALIS 

Vae  glabraria ,  vae  tibi  misella :  ' 

Nudam  te  statuet  tuus  Lupercus. 

XXIX. 

Obstat,  care  Pudens,  nostris  sua  turba  libellis 

Lectoremque  frequens  lassat  et  implet  opus. 
Rara  iuvant:  primis  sic  maior  gratia  pomia, 

Hibernae  pretium  sic  meruere  rosae ; 
5  Sic  spoliatriccm  commendat  fastus  amioam , 

lanua  nec  iuvenem  semper  aperta  tenet. 
Saepius  in  libro  nnmeratur  Persius  uno , 

Quam  Icvis  in  tota  Marsus  Amazonide. 
Tu  quoque  de  nostris  releges  quemcunque  libellis, 
10     Esse  puta  solum :  sic  tibi  pluris  erit. 

XXX. 

Baiano  procul  a  lacu  recede , 

Piscator ;  fuge ,  ne  nocens  recedas. 

Sacris  piscibus  hae  natantur  undae, 

Qui  norunt  dominum  manumque  lambunt 
5lllam,  qua  niliil  esf  in  orbe  maius. 

Quid ,  quod  nomen  habent  et  ad  magistri 

Vocem  quisque  sui  venit  citatus? 

Hoc  quondam  Libys  ipipius  profundo , 

Dum  praedam  calamo  tremente  ducit, 
lORaptis  luminibus  repente  caecus 

Captum  non  potuit  videre  piscem, 

Et  nunc  sacrilegos  perosus  hamos 

Baianos  sedet  ad  lacus  rogator. 

At  tu ,  dum  potes ,  innocens  recede 
15lactis  simplicjlbus  cibis  in  undas, 

£t  pisces  venerare  delicatos. 

XXXI. 

Quod  cupis  in  nostris  dicique  legique  libellis 
Et  nonnullus  honos  creditur  iste  tibi, 

Ne  valeam,  si  non  res  est  gratissima  nobis 
Et  volo  te  chartis  inseruisse  meis. 


EPIGRAMMATON  LIB,  IV.  91 

5Sed  tu  nomen  habes  averso  fonte  sororam 
Impositnm,  mater  qaod  tibi  dura  dedit; 
Qoodnec  Melpomene,  quod  nec  Polyhymnia  possit, 

Nec  pia  cum  Phoebo  dicere  Calliope. 
Ergo  aliquod  gratum  Musis  tibi  nomen  adopta: 
10    Non  semper  belle  dicitur  „Hippodame." 

xxm 

Ef  latet  et  lucet  Phaethontide  condita  gutta, 

Ut  videatur  apis  nectare  clusa  suo. 
Dignum  tantorum  pretium  tullt  illa  laborum : 

Credibile  est  ipsam  sic  yolaisse  mori. 

xxxin. 

Plena  laboratis  habeas  cum  scrinialibris, 

Emittis  quare,  Sosibiane,  uihil? 
,^dent  heredes^^  inquis  „mea  carmina.'^  Quando  ? 

Tempus  erat  iam  te,  Sosibiane,  legi. 

XXXIV. 

Sordida  cum  tibi  sit,  rerum  tamen,  Attale,  dixit, 
Quisquis  te  niveam  dixit  habere  togam. 

XXXV. 

Frontibus  adversis  molles  concurrere  dammas 

Vidimus  ^et  fati  sorte  iacere  pari. 
Spectavere  eanes  praedam  stupaitque  superbus 
Venator,  cultro  nil  superesse  suo. 
5  Unde  leves  animae  tanto  caluere  farore? 
Sic  pugnant  tauri,  sic  cecidere  viri. 

XXXVI. 

Cana  est  barba  tibi,  nigra  est  coma:  tingere  barbam 
Non  potes,  haec  causa  est:  sed  poltes,  Ole,  comam'. 

xxxvn. 

^Centum  Coranus  et  ducenta  Mancinus , 
Trecenta  debet  Titius,  hoc  bis  Albinus, 


92  M.  VAL.  MARTIALIS 

Deciens  Sabinus  alterumqne  Serranus ;    ^ 
Ex  insalis  f andisque  triciens  soldam , 
'     6Ex  pecore  redeant  ter  dncena  Parmensi:" 
Totis  diebas,  Afcr,  hoc  milii  narras 
Et  teneo  melias  ista ,  quam  meum  nomen. 
Numeres  oportet  aliquid ,  ut  pati  possim': 
Cotidianam  reiice  nauseam  nummis. 
lOAudire  gratis,  Afer,  ista  non  possum. 

xxxvm. 

Galla,  nega:  satiatur  amor,  nisi  gaudia  torquent: 
Sed  noli  nimium ,  Galla ,  negare  diu. 

XXXIX. 

Argenti  genus  omne  comparasti , 
Et  solus  veteres  Myronos  artes, 
Solus  Praxitelus  manum  Scopaeque, 
Solus  Pliidiaci  toreuma  caeli , 
5  Solus  Mentoreos  liabes  labores. 
Nec  desunt  tibi  vera  Gratiana , 
Nec  quae  Callaico  linuntur  auro , 
Nec  mensis  anaglypta  de  paternis. 
Argentum  tamen  inter  omne  miror, 
lOQuare  non  liabeas,  Cliarine,  purum. 

XL. 

Atria  Pisonum  stabant  cum  stemmate  toto 

Et  docti  Senecae  ter  numeranda  domus ; 
Praetulimus  tantis  solam  te,  Postame,  regnis: 

Pauper  eras  et  eques ,  sed  raihi  consul  eras. 
STecum  ter  denas  numeravi,  Postume,  brumas: 

Communis  nobis  lectus  et  unus  erat. 
lam  donare  potes ,  iam  perdere  plenus  honorum , 

Largus  opum:  expecto,  Posturae,  quid  facias. 
Nil  facis ,  et  serum  est  alinm  railii  quaerere  regem. 
10     Hoc,  Fortuna,  placet?  Postumus  imposuit. 


EPIGRAMMATONLIB.lv.  93 

XLI. 

Quid  recitaturns  circumdas  vellera  collo  ? 
Conyeniunt  nostris  auribus  ista  magis. 

XLH. 

Si  quis  forte  mihi  possit  praestare  roganti , 

Audi,  quem  puerura,  Flacce,  rogare  relim. 
Niliacis  primura  puer  hic  nascatur  in  oris: 

Nequitias^t^llus^scit  dare  nulla  magis. 
SSit  nive  candidior:  namque  in  Mareotide  fusca 

Pulchrior  est,  quanto  rariojr  iste  color. 
Luraina  sideribus  certent  raollesque  flagellent 

Colla  comae :  tortas  non  amo ,  Flacce ,  comas. 
Frons  brevis  atque  modus  leviter  sit  naribus  uncis, 
10     Paestanis  rubeant  aemula  labra  rosis, 
Saepe  et  nolentem  cogat  nolitque  volentcm , 

Liberior  domino  saepe  sit  ille  suo ; 
Et  timeat  pueros ,  excludat  saepe  puellas : 

Vir  reliquis ,  uni  sit  puer  ille  mihi. 
15„Iara  scio,  nec  falles :  nam  me  quoque  iudice  verum  est: 

Talis  erat"  dicis  ^jnoster  Amazonicus." 

XLIIL 

Non  dixi,  Coracine,  te  cinaedum: 
Non  sum  tam  temerarius  nec  audax , 
Nec  mendacia  qui  loquar  libcnter. 
Sidixi,  Coracine,  te  cinaedum,    , 
5lratam  mihi  Pontiae  lagonam, 
Iratum  calicem  mihi  Metili : 
laro  per  Syrios  tibi  tumores, 
luro  per  Berecyntios  furores. 
Quod  dixi  tamen ,  lioc  leve  et  ^usillum , 
lOQuod  notum  est,  quod  ct  ipse  non  negabis, 
Dixi  te,  Coracine,  cunnilingum. 

XLIV. 
Hic  est  pampineis  viridis  modo  Vesvius  umbris , 
Presserat  liic  madidos  nobilis  uva  lacus. 


94  M.  VAL.  MARTIALIS 

Haec  iuga,  quam  Nysae  colles  plus  Bacchns  amayit, 
Hoc  nnper  Satyri  moute  dedere  choros. 
5Haec  Yeneris  sedes,  Lacedaemone  gratior  illi, 
Hic  locus  Hercul^o  numine  clarus  erat. 
Cuncta  iacent  flammis  et  tristi  mersa  fa?illa: 
Nec  superi  yeUent  hoc  licuisse  sibi. 

XLV. 

Haec  tibi  pro  nato  plena  dat  laetus  acerra, 

Phoebe,  Palatinus  munera  Partlienius, 
Ut  qui  prima  novo  signat  quinquennia  lustro, 

Impleat  innumeras  fi nrrus  Olympiadas. 
5  Fac  rata  vota  patris :  sic  te  tua  diligat  arbor 

Gaudeat  et  certa  yirginitate  soror:   . 
Perpetuo  sic  flore  mices,  sic  denique  non  sint 

Tam  longae  Bromio,  quam  tibi,  Phoebe,  comae. 

XLVL 

Saturualia  divitem  Sabellum 

Fecerunt:  merito  tumet  Sabellus, 
*  Nec  quenquam  putat  esse  praedicatque 

Inter  causidicos  beatiorem. 
5  Hos  fastus  animosque  dat  Sabello 

Farris  semodius  fabaeque  fr^sae, 

Et  turis  piperisque  tres  selibrae , 

Ft  Lucanica  ventre  cum  Falisco , 

Et  nigri  Syra  defruti  lagona, 
10  Et  flcus  Libyca  gelata  testa 

Cum  bulbis  cochleisque  caseoque. 

Piceno  quoque  venit  a  cliente 

Parcae  cistula  non  capax  olivae , 

Et  crasso  flguli  polita  caelo 
15  Septenaria  synthesis  Sagunti , 

Hispanae  luteum  rotae  toreuma 

Et  lato  variata  mappa  clavo. 

Saturnalia  fructuosiora 

Annis  non  habuit  decem  Sabellus. 


EPIGRAMMATON  LIB.  IV.  95 


XLVn. 

Encaustus  Phaethon  tabula  tibi  pictus  in  hac  est. 
Quid  tibi  yis,  dipyrum  qui  Phaethonta  facis? 

itLVIII. 

Percidi  gaudes,  percisus,  Papile,  ploras. 

Cur,  quae  vis  fieri,  Papile,  facta  doles? 
Poenitet  obscenae  pruriginis  ?  an  magis  illud 

Fles,  quodpercidi,  Papile,  desieris? 

XLIX. 

Nescit,  erede  mihi,  quid  sint  epigrammata,  Flacce, 

Qui  tantum  lusus  ista  iocosque  vocat. 
Ille  magis  ludit,  qui  scribit  prandia  saevi 

Tereos,  autcenam,  crude  Thyesta,  taam, 
5Aat  puero  liquidas  aptantem  Daedalon  alas, 

Pascentem  Siculas  aut  Polyphenion  oves. 
A  nostris  procul  est  omnis  vesica  libellis , 

Musa  nec  insano  syrmate  nostra  tumet. 
„IIla  tamen  laudant  omnes ,  mirantur ,  adorant.^^ 
10     Confiteor:  laudantilla,  sed  ista  legunt. 

L. 

Qnidme,  Thai,  senem  subinde  dicis? 
Nemo  est,  Thai,  senex  ad  irrumandum. 

LI. 

Cum  tibi  non  essent  sex  milia,  Caeciliane, 

Ingenti  late  vectus  es  hexaphoro ; 
Postquam  bis  deciens  tribuit  dea  caeca  sinumque 
Rnperunt  nummi ,  factus  es,  ecce,  pedes. 
5Quid  tibi  pro  meritis  et  tantis  laudibus  optem? 
Di  reddant  sellam,  Caeciliane,  tibi. 

LH. 

Gestari  iunctis  nisi  desinis,  Hedyle,  capris, 
Qui  modo  ficus  eras,  iam  caprificus  eris. 


96  M.  VAL.  MARTIALIS 


Lin. 


Ilunc ,  quem  saepe  Tides  intra  penetralia  nostrae 

Pallados  et  templi  limina ,  Cosme ,  noyi 
Cam  baculo  peraqae  senem,  cai  cana  putrisque 

Stat  coma  et  in  pectas  sordida  barba  cadit; 
5  Cerea  qaem  niidi  tegit  axor  abolla  grabati , 

Cai  dat  latratos  obvia  turba  cibos ; 
Esse  putas  Cynicum  deceptus  imagine  ficta: 

Non  est  liie  Cynicus ,  Cosme :  quid  ergo  ?  Canis. 

LIV. 

O  cui  Tarpeias  licuit  contingere  quercus 

Et  meritas  prima  cingere  fronde  comas, 
Si  sapis.  utaristotis,  Colline,  diebus 

Extreraumque  tibi  semper  adesse  putes. 
5  Lanificas  nulli  tres  exorare  puellas 

Contigit:  observant  quem  statuere  'diem. 
Divitior  Crispo ,  Tlirasea  constantior  ipso 

Lautiqr  et  nitidu  sis  Meliore  licet: 
Nil  adicit  penso  Lachesis  fusosque  sororum 
10     Explicat  et  semper  de  tribus  una  sccat. 

LV. 

Luci ,  gloria  temporum  tuorum , 
Qui  Gaium  veterem  Tagumque  uostrum 
Arpis  cedere  non  sinis  disertis: 
Argivas  generatus  inter  urbes 
5Thebas  carmine  cantet  et  Mycenas, 
Aut  claram  Rhodon  aut  libidinosae 
Ledaeas  Lacedaemonos  palaestras. 
Nos  Celtis  genitos  et  ex  Iliberis 
Nostrae  nomina  duriora  terrae 
lOGrato.non  pudeat  referre  versu : 
Saevo  Bilbilin  optimam  metallo, 
Quae  vincit  Chalybasque  Noricosque, 
Et  ferro  Plateam  suo  sonantem , 
Quam  flactu  tenui ,  sed  inquietp 


EPIGRAMMATONLIB.lv.  97 

ISArmonim  Salo  temperator  ambit: 

Tatelamqne  chorosque  Rixamarnm, 

Et  conTiTia  festa  Cardaarum, 

Et  textis  Peteram  rosis  rubentera , 

Atqae  anttqaa  patram  theatra  Rigas, 
20  Et  certos  iacolo  levi  Silaos, 

Targontiqae  lacas  Perasiaeqae , 

Et  parrae  vada  para  Vetonissae, 

Et  sanctam  Baradonis  ilicetam , 

Per  qaod  vel  piger  ambalat  viator; 
25  Et  qaae  fortibas  exeolit  iavencis 

Carvae  Manlias  arva  Vativescae. 

Haec  tam  rastica,  delicate  lector, 

Rides  nomii^a?  rideas  licebit. 

Haec  tam  rostica  malo,  qaam  Batantos. 

LVI. 

Manera  qaod  senibas  viduisqae  ingentia  mittis 

Yis  te  mauificam,  Gargiliane,  vocem?^ 
Sordidius  nihil  est,  nihil  est  te  spurcius  uno, 

Qui  potes  insidias  dona  vocare  tuas. 
5Sic  avidis  fallax  indnlget  piscibus  hamus, 

Callida  sic  stultas  decipit  esca  feras. 
Qaid  sit  largiri ,  quid  sit  donare ,  docebo , 

Sinescis:  dona,  Gargiliane,  mihi. 

LVII. 

Dnm  nos  blanda  tenent  lascivi  stagna  Lucrini 

Et  quae  pumiceis  fontibus  antra  calent, 
Tn  colis  Argei  regnum ,  Faustine,  coloni, 

Quo  te  bis  decimus  ducit  ab  urbe  lapis., 
SHorrida  sed  fervent  Nemeaei  pectora  monstri, 

Nec  satis  est,  Baias  igne  calere  suo. 
Ergo  sacri  fontes  et  litora  grata  valete ,     * 

Njmpharum  pariter  Nereidumque  domus. 
Herculeos  colles  gelida  vos  vincite  bruma, 
10     Nunc  Tiburtinis  cedite  frigoribus. 
Mart.  7 


98  M.  YAL.  MARTIALIS 

Lvm. 

In  tenebris  Inges  amissnni,  Galla,  maritnin. 
lam  plorare  pudet  te,  puto,  Galla  yiramu 

LIX. 

Flentibus  Heliadnm  ramis  dum  Tipera  repit, 
Fluxit  in  obstantem  sucina  gutta  feram. 

Qnae  dum  miratur  pingui  se  rore  teneri, 
Concreto  riguit  vincta  repente  gelu. 
5Ne  tibi  regali  placeas,  Cleopatra,  sepulcro, 
Vipera  si  tumulo  nobiliore  iacet. 

LX. 

Ardea  solstitio  Castranaque  rura  petantur 
Quique  Cleonaeo  sidere  fervet  ager, 

Cum  Trburtinas  damnet  Curiatius  auras 
Inter  laudatas  ad  Styga  missus  aquas.    . 
5Nullo  fata  loco  possis  excludere:  cum  mors 
Yenerit,  in  medio  Tibure  Sardinia  est. 

LXI. 

Donasse  amicum  tibi  ducenta,  Mancine, 

Nuper  superbo  laetus  ore  iactasti. 

Quartus  dies  est ,  in  schola  poetarum 

Dum  fabulamur,  milibus  decem  dixti 
5Emptas  lacernas  munus  esse  PompuIIae, 

Sardonycha  verum  lychnidemque  ceriteu 
'    Duasque  similes  fluctibus  maris  gemmas 

Dedisse  Bassam  Caeliamque  iurasti. 

Here  de  theatro,  Polione  cantante, 
lOCum  subito  abires ,  dum  fngis ,  loquebaris , 

Hereditatis  tibi  trecenta  yenisse , 

Et  mane  centum,  post  meridiem  centum. 

Quid  tfti  sodales  fecimus  mali  tantum? 

Miserere  iam  crudelis  et  sile  tandem. 
15Autj  si  tacere  lingua  non  potest  ista, 

Aliquando  narra,  quod  velimus  audire. 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  IV.  99 

Lxn. 

Tibar  In  Hercnleuin  migraTit  nigra  Lycoris, 
Omnia  dom  fieri  candida  credit  ibi. 

LXffl. 

Dam  petit  a  Baalis  mater  Caerellia  Baias, 

Occidit  insani  crimine  mersa  freti. 
Gloria  qaanta  perit  vobis!  haec  monstra  Neroni 

Nec  iassae  qaondam  praestiteratis  aqaae. 

LXIV. 

loli  iagera  paaca  Martialis 
Hortis  Hesperidam  beatiora 
Longo  lanicali  iago  recamiiant : 
Lati  collib.as  imminent  recessus 
5Et  planas  modico  tamore  vertex     • 

Ctelo  perfraitar  sereniore , 

Et  caryas  nebala  tegente  ralles 

Solus  lace  nitet  pecaliari: 

Paris  leniter  admoventar  astris 
lOCelsae  calmina  delicata  villae. 

Hinc  septem  dominos  videre  montes 

Et  totam  licet  aestimare  Romam , 

Albanos  qaoqae  Tascalosque  colles 

Et  quodcuni^ae  iacet  sub  urbe  frigus, 
ISFidenas  veteres  brevesque  Rubras, 

Et  quod  virgineo  cruore  gaudet 

Annae  pomiferum  nemus  Perennae. 

Dlinc  Flaminiae  Salariaeque 

Gestatoajipatet  essedo  tacente, 
4  DNe  blando  rota  sit  molesta  somno , 

Qaem  nec  rnmpere  nauticum  celeuma, 
.'    Nec  clamor  valet  helciariorum, 
I    Camsittam  prope  Mulvius,  sacrumque 

Ltpsae  per  Tiberim  volent  carinae. 
S3Hoc  rus,  seu  potius  domus  vocanda  est, 

Commendat  dominus :  tuam  putabis ; 


100  M.  VAL.  MARTIALIS 

Tam  noii  inyida  tamqne  liberalis  ^ 
-     Tam  comi  patet  hospitalitate. 

Credas  Alcinoi  pios  Fenates, 
SOAnt  facti  modo  divitis  Molorchi. 

Vos  nunc  omnia  parva  qui  putatis , 

Centeno  gelidum  ligpne  Tibar 

Vel  Praeneste  domate  pendolamqne 

Uni  dedite  Setiam  colono: 
35Dam  me  iadice  praeferantar  istis 

lali  iagera  paaca  Martialis. 

LXV. 

Ocalo  Philaenis  semper  altero  plorat. 
Qao  fiat  istad  qaaeritis  modo  ?  lasca  est. 

LXVI. 

Egisti  vitam  semper,  Line,  manicipalem, 

Qaa  nihil  omnino  vilias  esse  potest. 
Idibas  et  raris  togala  est  excassa  Kalendis 

Daxit  et  aestates  synthesis  ana  decem. 
5  Saltas  apram ,  campas  leporem  tibi  misit  inemptoB 

Silva  grayes  tardos  exagitata  dedit 
Captas  flamineo  venit  de  gargite  piscis, 

Vina  raber  fadit  non  peregrina  cadas. 
Nec  tener  Argolica  missus  de  gente  minister, 
10     Sed  stetit  inculti  rustica  turba  foci, 
Vilica  vel  duri  compressa  est  nupta  coloni, 

Incaluit  quotiens  saucia  vena  raero. 
Nec  nocuit  tectis  ignis ,  nec  Sirius  agris , 

Nec  mersa  est  pelago ,  nec  fluit  ufia  ratis. 
ISSupposita  est  blando  nunquam  tibi  tessera  talo, 

Alea  sed  parcae  sola  fuere  nuces. 
Dic,  ubi  sit  deciens,  mater  quod  avara  reliqnit? 

Nusquam  est:  fecistirem,  Line,  difficilem. 

LXVII. 

Praetorem  pauper  centum  sestertia  Gauras 
Orabat  cana  notus  amicitia, 


EPIGRAMMATON  LIB.  IV.  101 

Dicebatqne  suis  haec  tantnm  deesse  trecentis, 
Ut  posset  domino  plandere  iastus  eqnes. 

SPraetor  ait  „Scis  me  Scorpo  Tlialloqne  datarnm, 
Atqne  ntinam  centmn  milia  sola  darem.^^ 

.  Ah  pudet  ingratae ,  pndet  ah  male  divltis  arcae. 
Quod  non  das  equiti,  vis  dare,  Praetor,  equo? 

Lxvra. 

Invitas  centum  quadrantibus  et  bene  cenas. 
Ut  cenem  inyitor,  Sexte,  an  ut  inyideam? 

LXIX. 

Tn  Setina  quidem  semper  yel  Massica  ponis, 

Papile,  sed  rumor  tam  bona  vina  negat. 
"Diceris  hac  factus  caelebs  quater  esse  lagona. 
-   Nec  puto,  nec  credo,  Papile,  nec  sitio. 

L^X. 

Nihil  Ammiano  pra^ter  aridam  restem 
Moriens  reliquit  ultimis  pater  ceris. 
Fieri  putaret  posse  quis,  Marulline, 
Ut  Ammianus  mortuum  patrem  nolletT 

LXXI. 

Quaero  diu  totam,  Safroni  Rufe,  per  urbem, 
Si  qua  puella  neget :  nulla  puella  negat. 

Tanquam  fas  non  sit,  tanquam  sit  turpe  negare, 
Tanquam  non  liceat :  nulla  puella  negat. 
6Ca8ta  igitur  nulla  est?  sunt  castae  mille:  quid  ergo 
Casta  facit?  non  dat,  non  tamen  illa  negat. 

LXXII. 

Exigis,  ut  donem  nostros  tibi,  Quinte,  libellos. 

Non  habeo,  sed  habet  bibliopola  Tryphon« 
^Aes  dabo  pro  nugis  et  emam  tua  carmina  sanus?' 

Non^^  inquis  ,,faciam  tam  fatue.^^  Nec  ego. 


102  M.  YAL.  MARTLULIS 


Lxxm. 

Ciuii  graTis  extremas  Yestinas  ^aceret  horai 

Et  iam  per  Stygias  esset  itoms  aquas, 
Ultima  Yolventes  orayit  pensa  sorores, 

Ut  traherent  parva  stamina  pnlla  rnora. 
5lam  sibi  defunctos  caris  dom  yiyit  amicis, 

MoTeront  tetricas  tam  pia  vota  deas.  "^ 
Tunc  largas  partitus  opes  a  luce  recessit 

Seque  mori  post  hoc  credidit  ille  seiiem. 

LXXIV. 

Aspicis,  imbeUes  temptent  quam  fortia  dammae 
Praelia?  tam  timidis  quanta  sit  ira  feris? 

In  mortem  parvis  concurrere  frontibus  ardent. 
Vis,  Gaesar,  dammis  parcere?  mitte  canes^ 

LXXV. 

O  felix  animo,  felix,  Nigrina,  marito 

Atque  inter  JLatias  gloria  prima  nurus : 
Te  patrios  miscere  iuTat  cum  coniuge  censns, 

Gaudentem  socio  participique  viro. 
SArserit  Euhadne  flammis  iniecta  mariti, 

Nec  minor  Alcestin  fama  sub  astra  ferat: 
Tu  mclius :  certo  meruisti  pignore  vitae , 

Ut  tibl  non  esset  morte  probandus  amor« 

LXXVI. 

Milia  misisti  mihi  sex  bis  sena  petenti: 
Ut  bis  sena  feram,  bis  duodena  petam. 

Lxxvn. 

Nuuquam  divitias  deos  rogavi 
Contentus  modicis  meoque  laetus. 
Paupertas,  veniam  dabis,  recede. 
Causa  est  quae  subiti  novique  voti? 
5Pendentem  volo  Zoilum  videre. 


EFIGRABfMATON  LIB.  IV.  103 


Lxxvm. 

Condita  cmii  tibi  sit  iam  sexagesima  messis 

Et  facies  mnlto  splendeat  alba  pilo , 
Discorris  tota  yagus  urbe,  nec  uUa  cathedra  est, 

Gni  non  mane  feras  irrequietus  Ave ; 
5Et  sine  te  nnlli  fas  est  prodire  tribnno, 

Nec  caret  officio  consul  uterque  tuo ; 
Et  sacro  deciens  repetls  Palatia  clivo 

Sigerosque  meros  Partheniosque  sonas. 
Haec  faciant  sane  iuyenes:  deformius,  Afer, 
10     Omnino  nihil  est  ardalione  sene. 

LXXIX. 

Hospes  eras  nostri  semper,  Matho,  Tiburtini. 
Hoc  emis.  Imposui:  rus  tibi  vendo  tuum. 

LXXX. 

Declamas  in  febre ,  Maron :  hanc  esse  phrenesin 
Si  nescis^  non  es  sanus,  amice  Maron. 

[Declamas  aeger,  declamas  hemitritaeos: 
Si  sudare  aliter  non  potes,  est  ratio.] 

5^agna  tamen  res  est.^'  Erras;  cum  Tiscera  febris 
Exurit,  res  est  magna  tacere,  Maron. 

LXXXI. 

Epigramma  nostrum  cum  FabuIIa  legisset, 
Negare  nuUam  quo  queror  puellarum, 
Semel  rogata  bisque  terque  neglexit 
Preces  amantis.  lam,  FabuUa,  promitte: 
6Negare  iussi,  pernegare  non  iussL 

Lxxxn.' 

Hos  qu^que  commenda  Venuleio,  Rufe,  libellos 

Imputet  et  nobis  otia  parva,  roga, 
Inmicmor  et  paulum  curarum  operumque  suorum 

Non  tetrica  nugas  exigat  aure  meas. 
SSed  nec  post  jprimum  legat  haec  summumve  trientem, 


104  M.  VAL.  MABTIALIS 

Sed  sna  cum  medins  praelia  Bacchns  amat. 
Si  nimis  est  legisse  duos,  tibi  charta  plicetnr 
Altera:  divisum  sic  breve  fiet  opns. 

Lxxxra. 

Secnro  nihil  est  te ,  Naeyole ,  peias ;  eodem 
SoUicito  nitiil  est,  Naeyole,  te  melius. 

Secnros  nnllnm  resalatas ,  despicis  qpmes , 
Nec  qaisqaam  liber ,  nec  tibi  natas  homo  eat. 
5SolIicitas  donas,  dominam  regemqne  salutoB, 
Invitas:  esto,  Naevole,  sollicitas. 

LXXXIV.  ^ 

Non  est  in  popalo  nec  arbe  tota, 

A  se  Thaida  qai  probet  fatatam, 

Cam  malti  capiant  rogentqae  malti. 

Tam  casta  est,  rogo,  Thais?  Immo  fellat, 

LXXXV. 

Nos  bibimas  vitro,  ta  marra,  Pontice.  Qnare? 
Prodat  perspicaas  ne  dao  yina  calix. 

LXXXVI. 

Si  Tis  aaribas  Atticis  probari, 
Exhortor  moneoqae  te,  libeUe, 
Ut  docto  placeas  Apollinari. 
Nil  exactias  eraditiasqae  est, 
5  Sed  nec  candidias  benigniasqae : 
Si  te  pectore,  si  tenebit  ore, 
Nec  rhonchos  metaes  malignioram, 
Nec  scombris  tanicas  dabis  molestas. 
Si  damnaverit,  ad  salarioram 
lOCarras  scrinia  protinas  licebit, 

Inrersa  paeris  arande  charta.  •       * 

Lxxxvn. 

Infantem  secam  semper  tiia  Bassa,  Fabolle, 
CoIIocat  et  lasas  deliciasqae  vocat. 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  IV.  105 

Et,  qpo  mireris  magis,  infantaria  non  est. 
Ergo  quid  in  cansa  est?  Pedere  Bassa  solet. 

LXXXVffl. 

Nalla  remisisti  parvo  pro  munere  dona, 

Et  iam  Satorni  qninque  faere  dies. 
Ergo  nec  argenti  sex  scripula  Septiciani 

Missa  nec  a  querulo  mappa  cliente  fuit ; 
6AntipoIitani  nec  quae  de  sanguine  thynni 

Testa  rubet ,  nec  quae  cottana  parya  gerit ; 
Nec  rugosarum  Timen  breve  Picenarum, 

Dicere  te  posses  ut  meminisse  mei? 
Decipies  alios  yerbis  vultuque  benigno , 
10    Mam  mihi  iam  notus  dissimulator  eris. 

LXXXIX. 

Ohe  iam  satis  est,  ohe  libelle, 
lam  pervenimus  usque  ad  umbilicos. 
Tu  procedere  adhuc  et  ire  quaeris , 
Nec  summa  potes  in  scheda  teneri, 
5Sic  tanquam  tibi  res  peracta  non  sit, 
Quae  prima  quo^ue  pagina  peracta  est. 
lam  lector  queriturque  deficitque , 
'  Itm  librarius  hoc  et  ipse  dicit 
,)Ohe  iam  satis  est,  ohe  libelle.^^ 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGR AMMATON 

LIBER  V. 

L 

Haec  tibi,  Palladiae  sea  collibns  uteris  Albae, 

Caesar,  et  hinc  TriTiam  prospicis,  inde  Thetin, 
Seu  taa  veridicae  discunt  responsa  sorores, 

Plaua  saburbani  qaa  cabat  unda  freti ; 
6  Seu  placet  Aeneae  natrix,  sea  filia  Solis, 

Siye  salatiferis  candidas  Anxar  aqais; 
Mittimas ,  o  reram  felix  tatela  salasqae , 

Sospite  qao  gratum  credimas  esse  loyem. 
Ta  tantam  accipias :  ego  te  legisse  patabo 
10     Et  tamidas  Galla  credalitate  fraar. 

.Matronae  paeriqae  Tirginesqae, 
Vobis  pagina  nostra  dedicatar. 
Ta,  qaem  neauitiae  procaciores 
Delectant  nimiam  salesqae  nadi , 
5  Lascivos  lege  qaattaor  libellos ; 
Qaintas  cam  domino  liber  iocatar ; 
Qaem  Germanicas  ore  non  rabenti 
Goram  Cecropia  legat  paella.  ^ 

m. 

Accolaiam  nostrae  Degis,  Germanice,  ripae, 
A  famalis  Histri  qai  tibi  venit  aqais, 

Laetas  et  attouitas  viso  modo  praeside  mundi, 
Affatas  comites  dicitar  esse  saos; 


EPIGRAMMATON  LIB.  V.  107 

S^SoTS  mea  qaam  fratristnelior,  cni  tam  prope  fas  est 
Cernere^  tam  longe  quem  colit  ille  deiim^^ 

IV. 

Fetere  mnlto  Myrtale  solet  vino , 
Sedfallat  nt  nos,  folia  devorat  lauri 
Menunqae  canta  fronde ,  non  aqna  miscet. 
Hanc  tu  mbentem  prominentibns  venis 
5QTiotiens  venire,  Panle,  videris  contra; 
Dictt  licebit  ,^jrtale  bibit  lanrnm.^^ 

V. 
Sexte,  Palatinae  cnltor  facnnde  Minerrae, 

Ingenio  frneris  qni  propiore  dei; 
^^  tibi  nascentes  domini  cognoscere  cnras 

Et  secreta  dncis  pectora  nosse  licet : 
SSitlocns  et  nostris -aliqua  tibi  parte  libellis, 

Qna  Pedo ,  qna  Marsns  qnaqne  Gatallns  erit. 
^d  Capitolini  caelestia  carmina  belli 
Grande  cotbnrnati  pone  Maronis  opus* 

VI. 

Siiion  est  grare  nec  nimis  molestnm, 
'^Qsae,  Partbeninm  rogate  vestrnm: 
Sic  te  serior  et  beata  qnondam 
S<I?o  Caesare  finiat  senectns 
SEtais  invidia  favente  felix, 
Sic  Burms  cito  sentiat  parentem : 
Admittas  timidam  brevemqne  cbartam 
Intra  limina  sanctioris  aevi. 
Nosti  tempora  tu  lovis  sereni, 
iOCom  fnlget  placido  snoqne  voltn, 
Quo  nil  snpplicibns  solet  negare. 
Non  est  quod  metuas  preces  iniquas : 
Nunquam  grandia  nec  molesta  poscit 
Quae  cedro  decorata  purpuraque 
i5Nigris  pagina  erevit  umbilicis. 
Nec  porrexeris  ista,  sed  teneto 


108  M.  VAL.  MARTIAUS 

Sic  tanqnam  nihil  offeras  agasqne. 

Si  noTi  dominnm  novem  sorornm,  , 

Ultro  pnrpurenm  petet  libellnm. 

vn. 

Qnaliter  Assyrios  renorant  incendia  iiidos, 

Una  decem  qnotiens  saecnla  Tixit  ayis, 
Taliter  exnta  est  veterem  noya  Roma  senecta^i 

Et  snmpsit  voltns  praesidis  ipsa  sui. 
lam  precor  oblitns  nostrae,  Yolcane,  qnerelae 

Parce:  snmus  Martis  turba,  sed  et  Veneris: 
Parce ,  pater :  sic  Lemniacis  lasciva  catenis 

Ignoscat  coninnx  et  patienter  amet. 

vm. 

Edictum  domini  deiqne  nostri, 
Qno  snbsellia  certiora  finnt 
Et  pnros  eqnes  ordines  recepit, 
Dum  landat  modo  Phasis  in  theatro, 
5Phasis  pnrpnreis  ruber  lacernis, 
Et  iactat  tnmido  superbns  ore : 
,,Tandem  commodins  liQet  sedere , 
Nunc  est  reddita  dignitas  equestris; 
Tnrba  non  premimnr,  nec  inqninamnr:^^ 
lOHaec  et  talia  dum  refert  snpinns, 
nias  pnrpnreas  et  arrogantes 
lussit  surgere  Leitns  lacernas. 

IX. 

Langnebam:  sed  tn  comitatus  protinns  ad  me 
Venisti  centum ,  Symmache ,  discipulis. 

Centum  me  tetigere  manns  aquilone  gelatae : 
Non  habui  febrem ,  Symmache,  nunc  habeo. 

X. 

Esse  qnid  hoc  dicam ,  Tivis  qnod  fama  negatnr 

Et  sua  quod  rarus  tempora  lector  amat? 
Hi  sunt  invidiae  nltnirnm,  Regnle,  mores, 


EPIGRAMMATON  LIB.  V.  109 

Praeferat  antiquos  semper  nt  illa  noyis. 
5  Sic  yeterem  ingrati  Pompei  quaerimns  umbram ,' 
Sic  laudant  Catuli  yilia  templa  senes.  » 

Ennius  est  lectus  salro  tibi,  lioma,  Marone 

£t  sua  riserunt  saecula  Maeoniden :  ^ 
Rara  coronato  plausere  theatra  Menandro , 
10     Norat  Nasonem  sola  Corinna  suum. 
Yos  tamen,  o  nostri  ne  festinate  libelli: 
Si  post  fata  renit  gloria,  noii  prop^ro. 

XI. 

Sardonychas,  zmaragdos,  adamantas,  iaspidas  uno 
Yersat  in  articulo  Stella ,  Seyere ,  meus. 

Multas  in  digitis,  plures  in  carmine  gemmas 
Inyenies:  indeesthaec,  puto,  culta  manus. 

XII. 

Quod  nutantia  fronte  perticata 
Gestat  pondera  Masthlion  superbus , 
Aut  grandis  Ninusomnibus  lacertis 
Septem  quod  pueros  leyat  yel  octo, 
5Res  non  difficilis  mihi  yidetur, 
Uno  cum  digito  yel  hoc ,  yel  illo , 
Portet  Stella  meus  decem  puellas. 

XIII. 

Sam,  fateor,  semperque  fui,  CaUistrate,  pauper, 

Sed  non  obscurus,  nec  male  notus  eques, 
Sed  toto  legor  orbe  frequens  et  dicitur  „Hic  est," 

Quodque  cinis  paucis ,  hoc  mihi  yita  dedit. 
5At  tua  centenis  incumbunt  tecta  columnis 

Et  libertinas  arca  flagellat  opes, 
Hagnaque  Niliacae  seryit  tibi  gleba  Syenes , 

Tondet  et  innumeros  GaUica  Parma  greges. 
Hoc  ego  tuque  sumus:  sed  quod  sum,  non  potes  esse: 
10    Tu  quod  es,  e  populo  quilibet  esse  potest. 


110  M.VAL.MARTIALIS 

XIV. 

Sedere  primo  solitns  in  gradn  sempcr 
Tnnc ,  cum  liceret  occupare ,  Nanneins , 
Bis  excitatus  terqne  transtnlit  castra, 
Et  inter  ipsas  paene  tertins  sellas 
5Post  Gaiumque  Lncinmqne  consedit. 
IUinc^cucuIIo  prospicit  caput  tectus 
Oculoque  Indos  spectat  indecens  nno. 
Et  hinc  miser  deiectns  in  viam  transit, 
Snbsellioque  semifultus  extremo 
10  Et  male  receptus  altero  genu  iactat, 
Eqniti  sedere  Leitoque  se  stare. 

XV. 

Qnintns  nostrornm  liber  est,  Angnste,  iocornm, 
Et  qneritnr  laesus  carmine  nemo  meo , 

Gaudet  lionorato  sed  mnltns  nomine  lector, 
Cui  yictura  meo  muiiere  fama  datnr. 
5„Quid  tamen  haec  prosnnt  qnamvis  Tcnerantia  multc 
Non  prosint  sane,  me  tamen  istaiUYant. 

XVI. 

Seria  cum  possim,  qi^od  delectantia  malo 

Scribere ,  tu  causa  es ,  lector  amice ,  mihi , 
Qni  legis  et  tota  cantas  mea  carmina  Roma: 

Sed  nescis,  qnanti  stet  mihi  talis  amor. 
5Nam  si  falciferi  defendere  templa  Tonantis 

Sollicitisque  yelim  vendere  verba  reis , 
Plnrimus  Hispanas  mittet  mihi  nanta  metretas 

Et  fiet  vario  sordidns  aere  sinns. 
At  nunc  conviva  est  comissatorqne  libellns, 
10     Et  tantum  gratis  pagina  nostra  placet. 
Sed  non  et  veteres  contenti  laude  fuernnt, 

Cum  minimum  vati  munus  Alexis  erat. 
,,Belle^^  inquis  „dixti:  iuvat,  et  laudabimns  nsqne.' 

Disslmulas  ?  facies  me ,  pnto ,  causidicnm: 


EPIGRAMMATON  LIB.  V.  111 

xvn. 

Dnm  proavos  atarosqne  refers  et  nomfna  magna, 
Dnm  tibi  noster  eqnes  sordida  conditio  est, 

Dnm  te  posse  negas  nisi  lato,  Gellia,  davo 
Nubere,  nupsisti,  Gellia,  cistifero. 

XVffl. 

Quod  tibi  Decembri  mense,  quo  volant  mappae 

Gracilesque  ligulae  cereique  chartaeque 

Et  acuta  senibus  testa  cum  Damascenis, 

Praeter  libellos  vernulas  nihil  misi, 
SFortasse  avarus  videar  aut  inliumanus. 

Odi  dolosas  munerum  et  malas  artes. 

Imitantnr  hamos  dona.   Namque  quis  nescit, 

Ayidum  rorato  decipi  scarum  musco? 

Qnotiens  amico  diviti  nihil  donat, 
lOO  Quintiane ,  liberalis  est  pauper. 

XK. 

Si  qua  fides  veris,  praeferri,  maxime  Caesar , 

Temporibus  possunt  saecula  nuUa  tuis. 
Qaando  magis  dignos  licuit  spectare  triumphos? 

Quando  Palatini  plus  meruere  dei? 
SPoIchrior  et  maior  quo  sub  duce  Martia  Roma? 

Sub  qno  libertas  principe  tanta  fuit  ? 
fist  tamen  hoc  vitium ,  sed  non  leve ,  sit  licet  unum , 

Quod  colit  ingratas  pauper  amicitias. 
Qais  largitur  opes  veteri  fidoque  sodali , 
iO    Aut  qucm  prosequitur  non  alienus  eques? 
.    Satumdiciae  lignlam  misisse  selibrae 

Flammarisve  togae  scripula  tota  decem 
liQxuria  est ,  tumidique  vocant  haec  munera  reges : 

Qai  crepet  anreolos ,  forsitan  nnus  erit. 
laQoatenus  hi  non  sunt,  esto  tu,  Caesar,  amicus: 

NoIIa  ducis  virtus  dulcior  esse  potest. 
lam  dadum  tacito  rides,  Germauice^naso: 

Utile  qnod  nobis,  do  tibi  consilium. 


/ 


112  M.  VAL.  MARTIAUS 

XX. 

Si  tecam  mihi,  care  Martialis, 
Securis  liceat  frui  diebns, 
Si  disponere  tempas  otiosnm 
Et  verae  pariter  vacare  vitae : 
5Nec  nos  atria,  nec  domos  potentom, 
Nec  lites  tetricas  fonimqne  triste 
Nossemns ,  nec  imagines  snperbas ; 
Sed  gestatio,  fabnlae,  libeUi, 
Campns,  porticns,  nmbra,  virgo,  thermae, 
lOHaec  essent  loca  semper,  hi  labores. 
Nnnc  vivit  necnter  sibi  bonosqne 
Soles  effngere.atqne  abire  sentit, 
Qni  nobis  perennt  et  impntantnr. 
Qnisqnam  vivere  cnm  sciat,  moratnrl 

XXI. 

Qnintum  pro  Decimo,  pro  Crasso,  Regnle,  Macr 
Antc  salutabat  rhetor  ApoUodotns. 

Nnnc  ntrnmque  sno  resalutat  nomine.    Qnantom 
Cnra  laborqne  potest !   Scripserat,  et  dididt. 

XXII. 

Mane  domi-nisi  te  volni  merniqne  videre, 

Sint  mihi,  Panle,  tnae  longins  Esqniliae. 
Sed  Tiburtinae  sum  proximus  accola  pilae , 

Qna  videt  antiqnnm  rnstica  Flora  lovem : 
5AIta  Snbnrani  vincenda  est  semita  clivi 

Et  nunqnam  sicco  sordida  saxa  ^adn, 
Yixqne  datur  longas  mulorum  rumpere  mandras 

Quaequc  trahi  multo  marmora  fune  videi. 
Illud  adhuc  gravius,  quod  te  post  mille  labores, 
10     Paule ,  ncgat  lasso  ianitor  esse  domi. 
Exitus  hic  operis  vani  togulaeqne  madentis: 

Vix  tanti  Paulum  mane  videre  fuit. 
Semper  inhumanos  habet  officiosns  amicoi: 

Rex,  nisi  dormieris,  non  potes  esse  meni. 


BPIGRAMMATON  LEB.  V.  113 

xxm. 

Herbaram  faeras  indutus,  Basse,  colores, 

lura  theatralis  dam  silaere  loci. 
Qaae  postqaam  placidi  censoris  cara  renasci 

lassif  et  Oceanam  certior  audit  eqaes, 
&Nou  nisi  vel  cocco  madida  vel  marice  tincta 
Veste  nites  et  te  sic  dare  verba  patas. 
Qnadringcntoram  nallae  sant ,  Basse ,  laccrnae , 
.Aut  meus  ante  omnes  Cordus  haberet  equum. 

XXIV. 

Hermes  Martia  saeculi  voluptas, 

Hermes  omnibus  eruditus  armis, 

Hermes  et  gladiator  et  magister, 

Hermes  turba  sui  tremorque  ludi , 
SHermes,  quem  timet  I^elius,  sed  anum, 

Hermes ,  cui  cadit  Advolans ,  sed  uui , 

Hermes  vincere  nec  ferire  doctus , 

Hermes  suppositicios  sibi  ipse , 

Hermes  divitiae  locariorum , 
lOHermes  cara  laborque  ludiarum , 

Hermes  belligera  superbus  hasta, 

Hermes  aequoreo  minax  tridente, 

Hermes  casside  languida  timendus, 
Hermes  gloria  Martis  universi , 
laHermes  omnia  solus  et  ter  unus. 

XXV. 

))Qnadringenta  tibi  non  sunt,  Chaerestrate :  surge, 

Leitus  ecce  venit:  st!  fuge,  curre,  late." 
EG^nis,  io,  i^evocat  discedentemque  reducit? 

Ecquis ,  io ,  largas  pandit  amicus  opes  ? 
^^nein  chartis  famaeque  damus  populisque  loquendum  ? 

Qais  Stygios  non  volt  totus  adire  lacus? 
Hoc,  rogo,  non  melius,  quam  rubro  pulpita  nimbo 

Spargere  et  eifuso  permaduisse  croco  ? 
Quam  non  sensuro  dare  quadringenta  caballo , 
Mart.  S 


114  BL  VAL.  MARTIALIS 

10     Aarens  nt  Scorpi  nasns  nbiqne  micet? 
O  frnstra  locuples ,  o  dissimalator  amici, 
Haec  legis  et  laadas?  Qaae  tibi  fama  perltl 

XXVI. 

Qaod  alplia  dixi,  Corde,  paenalatomm 
Te  naper,  aliqaa  cam  iocarer  in  cliarta, 
Si  forte  bilem  movit  liic  tibi  versas, 
Dicas  licebit  beta  me  togatoram. 

xxvn. 

Ingeniam  stadiamqae  tibi  moresqae  gennsqae 
Santeqaitis,  fateor:  cetera  plebis  habes. 


6Bis  septena  tibi  non  sunt  sabsellia  tanti, 
Ut  sedeas  viso  pallidas  Oceano. 

xxvni. 

Ut  bene  loquatar  sentiatqae  Mamercas, 
Efficere  nullis ,  Aule,  raoribus  possis: 
Pietate  fratres  Curtios  licet  Tincas, 
Quiete  Nervas,  comitate  Rusones, 
SProbitate  Macros,  aequitate  Mauricos, 
Oratione  Regulos,  iocis  Paulos:        ^ 
Robiginosis  cancta  dentibus  rodit. 
Hominem  malignum  forsan  esse  tu  credas: 
Ego  esse  miscrum  credo ,  cui  placet  nemo. 

XXIX. 

Si  quando  leporem  mittis  mihi,  Gellia,  dicis, 
^Formosus  septem,  Marce,  diebus  eris.^^ 

Si  non  derides ,  si  yerum ,  lux  mea ,  narras , 
Edisti  nunquam ,  Gellia,  tu  leporem. 

XXX. 

Varro,  Sophoclco  non  infitiande  cothurno, 
Nec  minus  in  Calabra  suspiciende  lyra, 


EPIGRAMMATON  LEB.  V.  115 

Differ  opns  y  nec  te  facundi  scena  Catnlli 

Detineat,  cnltis  ant  elegia  comis; 
iSed  lege  famoso  non  aspernanda  Decembri 

Carmina,  mittnntur  quae  tibi  mense  suo. 
Commodius  nisi  forte  tibi  potiusque  videtur, 

Saturnalicias  perdere,  Yarro,  nuces. 

XXXI. 

Aspice ,  quam  placidis  insultet  turba  iuvencis 

Et  sua  quam  facilis  pondera  taurus  amet. 
Cofnibus  hic  pendet  summis ,  vagus  ille  per  armos     ^ 

Currit  et  in  toto  ventilat  arma  bove. 
KAtferitas  immota  riget:  non  esset  harena 

Tutior  et  poterant  fallere  plana  magis. 
Nec  trepidant  gestns ,  sed  de  discrimine  palmae 

Securus  puer  est,  sollicitumque  pecus. 


f 


XXXII. 

Qnadrantem  Crispus  tabulis,  Faustine,  supremis 
Non  dedit  uxori.   „Cui  dedit  ergo?"  Sibi. 

XXXffl. 

Carpere  causidicus  fertur  mea  carmiua:  quis  sit, 
Nescio :  si  sciero ,  vae  tibi ,  causidice. 

XXXIV. 

Hanc  tibi,  Fronto  pater,  genetrix  Flaccilla,  puellam 
^     Oscula  commendo  deliciasque  meas , 
^  Fimila  ne  nigras  horrescat  Erotion  umbras 
Oraque  Tartarei  prodigiosa  canis. 
ttpletura  fuit  sextae  mpdo  frigora  brumae , 
Vixisset  totidem  ni  minus  illa  dies. 

'  tam  yeteres  ludat  lasciva  patronos 
'  Bt  nomen  blaeso  garriat  ore  meum. 
Ulia  non  rigiduscespes  tegat  ossa,  nec  illi, 
Terra,  gravis  fueris:  non  fuit  illa  tibi. 

8*  ' 


116  M.  VAL.  MARTIALIS 

XXXV. 

Dam  sibi  redire  de  Patrensibas  fandis 
Dacena  clamat  coccinatas  Eaclides 
Corinthioqac  plara  de  sabarbano 
Longamqae  pulchra  stemma  repetit  a  Leda 
5Et  suscitanti  Leito  relactatur: 
Equiti  saperbo,  noblli,  lociipleti 
Cecidit  repcnte  magna  de  siua  clavis. 
Nanquam,  Fabulle,  nequior  fait  clavis. 

XXXVI. 

Laudatas  nostro  quidam,  Faustine,  liBello 
Dissimulat,  quasi  nil  debeat:  imposaii. 

XXXVII. 

Fuella  senibus  dulcior  mihi  cygnis, 
Agna  Galaesi  mollior  Phalantini, 
Concha  Lucrini  delicatior  stagni , 
Cui  nec  lapillos  praeferas  Ery thraeos , 
5  Nec  modo  polltum  pecudis  Indicae  dentem 
Nivesque  primas  liliumque  non  tactum; 
Quae  crine  vicit  Baetici  ^regis  veUus 
Rheniqne  nodos  aureamque  nitellam; 
Fragravit  ore,  quod  rosarium  Paesti, 

10  Quod  Atticarum  prima  mella  cerarum , 
Quod  sncinorum  rapta  de  manu  gleba; 
Cui  comparatns  indecens  erat  pavus , 
Inamabilis  sciurus  et  freqnens  phoenix: 
Adhuc  recenti  tepet  Erotion  busto , 

15  Quam  pessimorum  lex  amara  fatornm 
Sexta  peregit  hieme,  nec  tamen  tota, 
Nostros  amores  gaudinmque  lususque. 
Et  esse  tristem  me  mens  vetat  Paetus , 
Pectusqiie  pulsans  pariter  et  comam  vellens: 

20„Deflere  non  te  vernulae  pudet  mortem? 
Ego  coniugem"  inquit  „extuli  et  tamen  vivo , 
Notam^  superbam,  nobilem,  locupletem." 


EPIGRAMMATON  LIB.  V.  117 

Qnid  esse  nostro  fortips  potest  Paeto  ? 
Dacentiens  accepit,  et  tamen  viyit. 

xxxvni. 

Cdliodorns  habet  censnm  —  quis  nescit?  —  eqnestrem, 

Sexte;  sed  et  fratrem  Calliodorus  habet. 
Qoadringenta  secat ,  qui  dicit  gptccc  ^sql^s  : 

Uoo  credis  eqno  posse  sedere  daos? 
5Qaid  cnm  fratre  tibi,  quid  cum  PoUuce  molesto? 

Non  esset  PoUux  si  tibi,  Castor  eras. 
Unns  cum  sitis ,  duo,  Calliodore,  sedetis.  ^ 

Snrge:  0okoL7ci6^6v^  Calllodore,  facis. 
Aut  imitare  genns  Ledae  —  cum  fratre  sedere 
10    Nonpotes — :alternis,  Calliodore,  sede. 

XXXIX. 

Sapremas  tibi  triciens  in  anno 

Signanti  tabulas ,  Charine ,  raisi 

Hyblaeis  madidas  thymis  placentas. 

Defeci:  miserere  iam,  Charine. 
SSigna  rarius,  aut  semel  fac  illud, 

Mentitur  tua  quod  subinde  tussis. 

Excnssl  loculosque  sacculumque. 

Groeso  divitior  licet  fuissem , 

Iropauperior  forem,  Charine, 
lOSi  conchem  totiens  meam  comesses. 

XL. 

Pmxisti  Venerem,  colis,  Artemidore,  Minervam: 
Et  miraris ,  opus^  displicuisse  tuum  ? 

.      .      XLL 

Spadone  cum  sis  eviratior  fluxo , 
Et  concnbino  moUior  Celaenaeo , 
Qnem  sectus  nlulat  matris  entheae  Gallus, 
Theatra  loqneris  et  gradus  et  edicta, 
STrabeasque  et  Idus  fibulasque  censusque, 
Et  pomicata  pauperes  manu  monstras. 


118  M.  VAL.  MARTIALIS 

Scdere  in  equitam  liceat  an  tibi  scamnis, 
Yidebo,  Didyme:  non  licet  maritorum. 

XLO. 

Callidas  effracta  nnmmos  fur  auferet  arca, 

Prosternet  patrios  impia  flamma  lares: 
Debitor  usuram  pariter  sortemque  negabit, 

Non  reddet  sterilis  semina  iacta  seges: 
5  Dispensatorem  fallax  spoliabit  amica, 

M ercibus  extructas  obruet  unda  ratei. 
Extra  fortunam  est,  si  quid  donatur  amids: 
'  Quas  dederis,  solas  semper  habebis  opes. 

XLffl. 

Thais  habet  nigros,  niyeos  Laecania  dentes. 
Qnae  ratio  est?  Emptos  haec  habet,  illa  suos. 

XLIV. 
Quid  factum  est,  rogo,  quid  repente  factumest, 
Ad  cenam  mihi,  Dento,  quod  vocanti,  — 
Quis  credat?  —  quater  ausus  es  negare? 
Sed  nec  respicis  et  fugis  sequentem , 
5  Quem  thcrmis  modo  quaerere  et  theatris 
Et  conclavibus  omnibus  solebas. 
Sic  cst,  captus  es  unctiore  mensa 
Et  maior  rapuit  canem  culina. 
lam  te,  sed  cito,  cognitum  et  relictum 
lOCnm  fastidierit  popina  dives, 
Antiquae  renies  ad  ossa  cenae. 

XLV. 

Dicis  formosam,  dicis  te,  Bassa,  puellam. 
Istud  quae  non  esrdicere,  Bassa,  solet. 

XLVI. 

Basia  dum  nolo  nisi  quae  luctantia  carpsi , 
£t  placet  ira  mihi  plus  tua,  quam  facies, 

Ut  te  saepe  rogem,  caedo,  Diadumene,  saepe: 
Consequor  hoc,  ut  me  nec  timeas,  uec  ames. 


EPIGRAMMATON  LDB.  V.  119 

XLYH. 
Nonqnam  fi^  cenasse  domi  Phllo  iurat,  et  hoc  estt 
Non  cenat,  qnotiens  nemo  YOcaTit  eom. 

XLVni. 

Qoid  non  cogit  amor?  secuit  nolente  capillos 

Encolpos  domino ,  non  prohibente  tamen. 
Permisit  fleTitque  Padens :  sic  cessit  habenis 

Audaci  qnestus  de  Phaethonte  pater: 
5Talis  raptus  Hylas,  talis  deprensus  Achilles 

Deposnit  gaudens,  matre  dolente,  comas. 
8ed  tn  ne  propera,  breTibns  nec  crede  capillis, 

Tardaque  pro  tanto  mnnere,  barba,  yeni. 

XLIX. 

Tidissem  modoforte  cnm  sedentem 

Solum  te ,  Labiene ,  tres  pntavi. 

Calvae  me  nnmerns  tuae  fefellit: 

Sont  illinc  tibi,  snnt  et  hinc  capilli, 
SQaales  rel  puerum  decere  possint. 

Nadum  est  in  medlo  caput,  nec  ullus 

bi  longa  pilns  iprea  notatur. 

Hic  error  tibi  profuit  Decembri^ 

Tom,  cnm  prandia  misit  Imperator: 
lOCam  panariolis  tribus  redisti. 

Talem  Geryonem  fuisse  credo. 

Vites,  censeo,  porticum  Philippi: 

Si  te  Tiderit  Hei^cules,  peristi. 

^L. 

Ceno  domi  quotiens ,  nisite,  Charopine,  TOcaTi, 

Protinus  ingentes  sunt  inimicitiae, 
Meqae  Telis  stricto  medium  transfigere  ferro, 

8i  nostrum  sine  te  scis  caluisse  focum. 
sNec  semel  ergo  mihi  furtum  fecisse  licebit? 

Improbius  nihil  est  hac,  Charopine,  gula. 
Deiine  iam  nostram,  precor^  obserTare  culinam, 

Atque  aliquando  meus  det  tibi  Tcrba  focus. 


120  M.  VAL.  MARTLUJS 

LL 

Hic,  quilibellis  praegraTem  gerit  laeyam, 
Notariornm  quem  premit  chorus  levis , 
Qui  codicillis  liinc  et  inde  prolatis  • 

Epistolisque  commodat  gravem-Toltum 
5Similis  Catoni  TuUioque  Brutoque, 
Exprimere,  Rufe,  fidiculae  licet  cogant, 
Ave  Latinum,  ;i;ar()£  non  potest  Graecum. 
Si  fingere  istud  me  putas,  salutemus. 

LIL 
Quae  mihi  praestiteris  memini  semperque  tenebo. 

Cur  igitur  taceo ,  Fostume?    Tu  loqueris. 
Incipio  quotiens  alicui  tua  dona  referre , 
Protinus  exclamat  ,,Dixerat  ipse  mihi.^^ 
5  Non  belle  quaedam  faciunt  duo :  jsufficit  unus 
Huic  operi:  si  vis,  ut  loquar,  ipse  tace. 
Crede  milii,  quamvis  ingentia,  Posiume,  dona 
Auctoris  pereunt  garrulitate  sui. 

Lm. 

Colchida  quid  scribis ,  quid  scribis ,  amice ,  -  Thyeste 
Quo  tibl  vel  Nioben ,  Basse ,  vel  Andromachen  T 

Materia  est,  mllii  crcde,  tuis  aptissima  chartis 
Dcucalion,  vcl  si  non  placet  hic,  Phaethon. 

LIV. 

Extemporalis  factus  est  meus  rhetor: 
Calpurnium  non  scripsit,  et  salutavit. 

LV. 

Dic  mihi,  quem  portas,  volucrum  regina?  ,,Tonanteii 
Nulla  manu  quare  fulmina  gestat?    5,Amat." 

Quo  calet  igne  deus?  ^Pucri."    Car  mitis  aperto 
Rcspicis  ore  lovera?  „De  Ganymede  loquor.'' 

LVI. 

Cui  tradas ,  Lupe ,  filium  magistro , 
Quaeris  sollicitas  diu  rogasque. 


EPIGRAMMATON  LEB.  V.  121 

Onmes  grammaticosqne  rhetorasqne 
.Devites,  moneo:  nihil  sit  illi    -- 
5Cruii  libris  Ciceronis  ant  Maronis. 

Famae  Tntilinm  snae  relinquas. 

Si  ?ersns  facit,  abdices  poetam: 

Artes  discere  vnlt  pecnniosas , 

Fac  discat  citharoedus  aut  choranles. 
10  Si  dnri  pner  ingeni  videtnr, 

Praeconem  facias  vel  architectnm. 

Lvn. 

Com  Yoco  te  dominnm,  noli  tibi,  Cinna,  placere: 
Saepe  etiam  serrnm  sic  resalnto  tnnm. 

LVIII. 

Craste  Tictnmm,'cras  dicis,  Fostnme,  semper. 

Dic  mihi  cras  istnd,  Postnme,  qnando  Tenit? 
Qaamlonge  est  cras  istud?  nbi  est?  antnnde  petendum? 

Nnmqnid  apnd  Parthos  Armeniosque  latet? 
6lam  cras  istud  habet  Priami  tcI  Nestoris  aunos. 

Cras  istnd  qnanti,  dic  mihi,  possit  emi? 
Cras  TiTes :  hodie  iam  Tivere ,  Postume ,  tardnm  est : 

lUesapit,  qnisqnis,  Postnme,  Tixit  heri. 

LIX. 

^od  non  argentum,  auod^  non  tibi  mittimns  anrum , 
Hoc  facimus  causa,  ^tella  diserte ,  tua. 

^isqnis  magna  dedit,  Tolnit  sibi  magna  remitti; 
Fictilibus  nostris  exoneratus  eris. 

LX. 

Allatres  licet  nsque  nos  et  usque 
Et  gannitibns  improbis  lacessas , 
Certnm  est  han^  tibi  pernegare  famam, 
Olim  quam  petis  in  meis  libellis 
^Qaaliscnnque  legaris  nt  per  orbem. 
Namte  cnr  aliquis  sciat  fnissc? 
IgnotnspereaS)  miser,  necesse  est.  - 


122  M.  VAL.  MARTIALIS 

Non  deerant  taraen  hac  in  urbe  forsan 
Unus  vel  duo  tresve  quattaorre, 
lOPellem  rodere  qui  velint  ctninam: 
Nos  hac  a  scabie  tenemus  ungues. 

LXI. 

Crifiipulus  iste  quis  est,  uxori  semper  adhaeret 

Qui,  Mariane,  tuae?  crispulua  iate  quis  eat? 
Nescio  quid  dominae  teneram  qui  garrit  in  aiirem 

Et  sellam  cubito  dexteriore  premit? 
5Per  caius  digitos  currit  levis  anulus  omnes, 

Crura  gerit  nullo  qui  violata  pilo? 
Nil  mihi  respondes?  ^Uxoris  res  agit^^  Inquis 

,,Iste  meae.^^  Sane  certos  et  asper  homo  est,  ' 
Procuratorem  voltu  qui  praeferat  ipso : 
10     Acrior  hoc  Chius  non  erit  Aufidius. 

0  quam  dignus  eras  alapis,  Mariane,  Latini: 

Te  successurum  credo  ego  Panniculo. 
Res  uxoris  agit?  res  ullas  crlspulus  iste? 

Res  non  uxoris,  res  agit  iste  tuas. 

LXU. 

/lure  tuo  nostris  maneas  licet,  hospes,  in  hortii, 

Si  potes  in  nudo  ponere  membra  solo , 
Aut  si  portatur  tecum  tibi  magna  supellex: 
Nam  mea  iam  digitum  sustidit  hospitibua. 
5NaIIa  tegit  fractos  nec  inanS  culcita  lectos, 
Putris  et  abrupta  fascia  reste  iacet. 
Sit  tamen  hospitium  nobis  commune  duobus: 
Emi  hortos;  plus  est:  instrue  tu;  minus  est. 

"     LXIII. 

,,Quid  sentis^^  inquis  „de  nostris,  Marce,  libeUis?^ 
Sic  me  sollieitus,  Pontice,  saepe  rogas. 

Admiror,  stupeo:  nihil  est  perfectius  iUis, 
Ipse  tuo  cedet  Regulds  ingenio. 
59,Hoc  sentis?^^  inquis  ,,faciat  tibi  sic  bene  Caesary 
Sic  Capitolinus  luppiter.^^  Immo  tibi. 


EPI6RAMMAT0N  LDJ.  V.  123 

LXIV. 

Sextantes,  Calligte,  daos  infande  Falerni, 
Tu  snper  aestivas,  AlGime,'  solve  nives. 

Pingnescat  nimio  madidus  mihi  crinis  amomo 

Lassentarqae  rosis  tempora  sutilibas. 
6lam  vicina  iabent  nos  vivere  Maasolea , 
Cam  doceant,  ipsos  posse  perire  deos. 

LXV. 

Astra  poloraqae  dedit,  qaamvis  obstante  noverca , 

Alcidae  Nemees  terror  et  Arcas  aper  > 

Et  castigatam  Libycae  ceroma  palaestrae 

Et  gravis  in  Sicalo  palvere  tasas  Eryx, 
SSflvaramqae  tremor,  tacita  qui  fraude  solebat 

Dacere  nec  rectas  Cacus  in  antra  boves. 
Ista  tuae,  Caesar,  quota  pars  spectatur  harenae? 

Dat  maiora  novns  praelia  mane  dies. 
Qaot  graviora  cadunt  Nemeaeo  pondera  monstro  ? 
10    Qnot  tua  Maenalios  collocat  hasta  sues,? 
Keddatur  si  pugna  triplex  pastorisr  Hiberi, 

Est  tibi  qui  possit  vincere  Geryonem. 
Stepe  licet  Graiae  nuraeretur  belua  Lernae , 

Improba  Niliacis  quid  facit  Hydra  feris? 
ISPromeritis  caelum  tantis,  Auguste,  dederunt 

Alcidae  cito  di ,  sed  tibi  sero  dabunt» 

LXVI. 

Saepe  salutatus  nunquam  prior  ipse  salutas : 
Sic  eris  aeternum,  Pontiliane,  Vale. 

LXVIL  ^ 

Hibemos  peterent  solito  cum  more  recessus 

Atthides ,  in  nidis  nna  remansit  avis. 
Deprendere  nefas  ad  tempora  verna  reversae 

Et  profugam  volucres  diripuere  suam.       * 
5Sero  dedit  poenas:  discerpi  noxia  matcr 

Debuerat ,  sed  tunc ,  cum  laceravit  Ityn. 


124  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXVffl. 

Arctoa  de  gente  comam  tibi,  Lesbia,  misi, 
Ut  scires ,  qnanto  sit  tna  flaya  magis. 

LXIX. 

Antoni  Phario  nil-  obiectnre  Pothino 

Et  leyias  tabnla ,  quam  Cicerone  nocens : 
Quid  gladium  demens  Romana  stringis  in  ora?  - 

Hoc  admisisset  nec  Catilina  nefas. 
5lmpius  infando  miles  corrumpitur  anro, 

Et  tantis  opibus  tox  tacet  una  tibi. 
Quid  prosunt  sacrae  pretiosa  silentia  lingnae? 

Incipient  omncs  pro  Cicerone  loqui. 

LXX.  " 

Infusum  sibi  nuper  a  patrono 
Plenum,  Maxime,  ccntiens  Syriscus 
In  sellariolis  vagus  popinis 
Circa  balnea  quattbor  peregit. 
5  0  quanta  est  gula,  centiens  comesse! 
Quanto  maior  adhuc ,  nec  accubare ! 

LXXI. 

Ilumida  qua  gelidas  summittit  Trebula  valles 
Et  viridis  cancri  mensibus^nlget  ager, 

Rura  Cleonaeo  nunquam  temerata  leone 
Et  domus  Aeolio  semper  amica  Noto, 
5Te,  Faustine,  vocant:  longas  his  exige  messes 
CoUibus ;  hibernum  iam  tibi  Tibur  erit. 

Lxxn. 

Qui  potuit  Bacchi  matrem  dixisse  tonantem , 
Ille  potest  Semelen  dicere ,  Rufe ,  patrenr. 

Lxxni. 

Non  donem  tibi  cur  meos  libellos 
Oranti  totiens  et  exigenti , 


EPIGRAMMATON  LIB.  V.  125 

Miraris,  Theodore?  Magna  causa  est: 
Dones  tu  mihi  ne  tuos  libellos. 

LXXIV. 

Pompeios  iuvenes  Asia  atque  Europa ,  sed  ipsum 
Terra  tegit  Libyae,  si  tamen  ulla  tegit. 

Quid  mirum  toto  si  spargitur  orbe?  lacere 
Uno  non  poterat  tanta  ruina  loco 

.  LXXV. 

Quae  legis  causanupsit  tibi  Laelia,  Quinte, 
Uxorem  potes  hanc  dicere  legitimam. 

LXXVI. 

Profecit  poto  Mithiftates  saepe  veneno , 

Toxica  ne  possent  saeva  nocere  sibi. 
Tu  quoque  cayisti  cenando  tam  male  semper, 

Ne  posses  unquam,  *Cinna,  perire  fame. 

Lxxvn. 

Narratur  belle  quidam  dixisse,  Marulle, 
Qui  te  ferre  oleum  dixit  in  auricula. 

LXXVffl. 

Si  tristi  domicenio  laboras , 

Torani,  potes  esurire  mecum. 

Non  deerunt  tibi,  si  soles  tcqotcCvsiVj 

Viles  Cappadocae  gravesque  porri. 
5Di?isis  cybium  latebit  ovis, 
Ponetur  digitis  tenendus  ustis 
Nigra  coliculus  virens  patella , 
Algentem  modo  qui  reliquit  hortum : 
£t  pultem  niveam  premens  bot Alus ,  . 
iOEt  pallens  faba  cum  rubente  lardo. 
Mensae  munera  si  voles  secundae , 
Marcentes  tibi  porrigentur  uvae 
Et  nomen  pira  quae  ferunt  Syrorum, 
Et  quas  docta  Neapolis  creavit , 


126  .    M.  VAL.  BIARTIALIS 

ISLento  castaneae  yapore  tostae. 

Yintlm  tu  facles  bonnm  bibendo. 

Post  haec  omnia  forte  si  movebit 

Bacchus  quam  solet  esuritionem, 

Succurrent  tibi  nobiles  olivae, 
20Piceni  modo  quas  tulere  rami, 

Et  ferrens  cicer  et  tepens  lupinus. 

Parva  est  cenula,  —  quisrpotest  negare?  — 

Sed  finges  nihil  audiesve  fictum 

Et  Toltu  placidus  tuo  recambes ; 
25Nec  crasstm  dominus  leget  volumen, 

Nec  de  Gadibus  improbis  puellae 

Vibrabunt  sine  fine  prurientes 

Lascivos  docili  tremore  lumb^; 

Sed  quod  non  grave  sit  nec  iniacetum , 
30Parvi  tibia  condyli  sonabit. 

Haec  est  cenula.  Claudiam  sequeris, 

Quam  nobis  cupis  esse  tu  priorem. 

LXXIX. 

Undeciens  una  surrexti,  Zoile,  cena, 
Et  mutata  tibi  est  syiithesis  undeciens, 

Sudor  inhaereret  madida  ne  veste  retentus 
Et  laxam  tenuis  laederet  aura  cutem. 
5Quare  ego  non  sudo,  qui  tecum,  Zoile,  ceno? 
Frigus  enim  magnum  synthesis  una  facit. 

LXXX. 

Non  totam  mihi,  si  vacabit,  horam, 

Dones  et  licet  imputes  Severe , 

Dum  nostras  legis  exigisque  nugas. 

^Durum  est  perdere  ferias":  rogamus, 
5lacturam  patiaris  minc  ferasque. 

Quod  si  legeris  ipse  cum  diserto 
'    —  Sed  numquid  sumus  improbi?  —  Secundo, 

PIus  multo  tibi  debiturus  hic  est, 

Quam  debet  domiuo  suo  libellus. 
lONam  securus  erit,  nec  inquieta 


EPIGRAMMATON  LIB.  V.  127 

Lassi  marmora  Sisyphi  yidebit, 
Qaem  censoria  cum  meo  Severo 
Docti  lima  momorderit  Secundi. 

LXXXI. 

Semper  pauper  eris,  si  pauper  es,  Aemiliane. 
Dantur  opes  nulli  nunc  nisi  divitibus. 

Lxxxn. 

Qddpromittebas  milii  milia,  Gaure,  ducenta, 
Si  dare  non  poteras  milia,  Gaure,  decem? 

Anpotes  et  non  vis?  Rogo,  non  est  turpius  istud? 
I,  tibi  dispereas,  Gaure:  pusillus  homo  es. 

LXXXIII. 

Insequeris,  fugio;  fugis,  insequor;  haec  mihi  mens  est: 
Velle  tuum  nolo ,  Dindyme ,  nolle  volo. 

LXXXIV. 

lun  tristis  nucibus  puer  relictis 

Clamoso  revocatur  a  magistro , 

Etblando  male  proditus  fritillo, 

Arcana  modo  raptus  e  popina, 
&Aedilem  rogat  udus.aleator. 

Satnraalia  transiere  tota, 

Nec  munuscula  parva,  nec  minora 

Hiaistimihi,  Galla,  quam  solebas. 

8ane  sic  abeat  meus  December. 

Scis  certe,  puto,  vestra  iam  venire 
iOSatarnalia,  Martias  Kalendas. 

Tanc  reddam  tibi,  GaUa,  quod  dedisf^ 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRAMMATOIV 

LIBERVI. 

I. 

Sextas  mittitur  hic  tibi  libeUas, 
In  primis  mihi  care  Martialis: 
Quem  si  terseris  aure  diligehti , 
Audebit  minas  anxias  tremensqae 
Magnas  Caesaris  in  manus  yenire. 

n. 

Lusus  erat  sacrae  conubia  fallere  tedae , 
.    Lusus  et  immeritos  execaisse  mares. 
Utraque  ta  prohibes,  Caesar,  populisque  fataris 

Succurris ,  nasci  quod  sine  fraude  iubes. 
5Nec  spadoiam,  nec  moechus  erit,  tepraeside,  quisqiu 

At  prius ,  0  mores !  et  spado  moechas  erat. 

m. 

Nascere  Dardanio  promissum  nomen  lulo ,    ' 
Yera  deum  suboles :  nascere ,  magne  puer ; 

Cui  pater  aeteruas  post  saecula  tradat  habenas, 
Quique  regas  orbem  cum  seniore  senex. 
5lpsa  tibi  niyeo  trahet  aurea  pollice  fila 
Et  totam  Phrixi  lulia  nebit  oyem. 

IV. 

Censor  maxime  principumque  princeps , 
Cum  tot  iam  tibi  debeat  triumplios^ 
Tot  nascdntia  templa,  tot  renata, 


EPIGRAMMATON  LIB,  VI.  129 

Totspectacola,  tot  deos,  totarbes:     . 
SPIas  debet  tibi  Roma,  quod  padica  est. 

V. 

Rastica  mercatas  moltis  sam  praedia  nammis : 

Mataa  des  centom,  CaecQiane,  rogo. 
NQmihi  respondes?  Tacitum  te  dicere  credo 

„Nou  reddes:'^  ideo,  Caeciliane,  rogo. 

VI. 

Comoedi  tres  sant,  sed  amat  taa  Paula,  Laperce, 
Quattuor:  et  xcoq^dv  Paula  TtgoacoTtov  amat. 

vn. 

Mia  lex  popolis  ex  quo ,  Fanstine ,  renata  est 
Atqae  intrare  domos  iussa  Pudicitia  est, 

Ant  minus,  aut  certe  non  plus  tricesima  lux  est, 
Et  nabit  decimo  iam  Telesilla  viro. 

5Qoie  nubit  totiens,  non  nubit:  adultera  lege  est. 
Offendor  moeclia  simpliciore  minus. 

VIIL 

Prtecones  duo ,  quattuor  tribuni , 
Septem  caasidici,  decem  poetae 
Cdusdam  modo  nuptias  petebant 
A  quodam  sene.   Non  moratus  ille 
6Prteconi  dedit  Eulogo  puellam. 
Kc,  namqoid  fatue,  Severe,  fecit? 

IX. 

InPompeiano  dormis,  Laerlne,  theatro: 
Et  quereris,  si  te  suscitat  Oceanus? 

X. 

Piuca  lovem  nuper  cum  milia  forte  rogarem, 
„me  dabit"  dixit  „qui  mihi  templa  dedit." 

Templa  quidem  dedit  ille  lovi,  sed  milia  nobis 
Ndla  dedit:  pudet,  ah,  pauca  rogasse  lovem. 

Mabt.  9 


130  M.  VAL.  MARTIALIS 

5  At  quam  oon  tetricos,  qaam  nnlla  nubilas  ira, 
Quam  placido  nostras  legerat  ore  preces! 
Talis  supplicibus  tribuit  diademata  Dacis 

Et  Capitolinas  itque  reditque  yias. 
Dic  precor,  o  nostri  dic  conscia  virgo  TonanUs, 
10     Si  negat  hoc  yoltu,  quo  solet  ergo.dare? 
Sic  ego:  sic  breviter  poslta  mihi  Gorgone  Pallas: 
„Quae  nondum  data  sunt,  stulte,  negata  putas? 

XI. 

Quod  non  sit  Pylades  hoc  tempnre,  non  sit  Oreste 

Miraris?  Pylades,  Marce,  bibebatidem, 
Nec  melior  panis  turdusve  dabatur  Orestae , 

Sed  par  atque  eadem  cena  duobus  erat. 
5Tu  Lucrina  voras,  me  pascit  aquosa  Peloris: 

Non  minus  ingenua  est  et  mihi,  Marce,  gula. 
Te  Cadmea  Tyros,  me  pinguis  Gallia  yestit: 

Yis  te  purpureum,  Marce,  sagatus  amem? 
Ut  praestera  Pyladen,  aliquis  mihi  praestet  Ore8t< 
10     Hoc  non  fit  verbis,  Marce:  ut  ameris,  ama. 

xn. 

lurat  capillos  esse,  quos  emit,  suos 
FabuUa:  uumquid,  f  Paule,  peierat? 

Xffl. 

Quis  te  Phidiaco  formatam,  lulia^  caelo, 

Vel  quis  Palladiae  non  putet  artis  opus? 
Candida  non  tacita  respondet  imagine  lygdos 

Et  placido  fulget  vivus  in  ore  liquor. 
5Ludit  Acidalio,  sed  non  manus  aspera,  nodo, 

Quem  rapuit  collo ,  parve  Cupido ,  tuo. 
Ut  Martis  revocetur  amor  summique  Tonantis, 

A  te  luno  petat  ceston  et  ipsa  Venus. 

XIV. 

Versus  scribere  posse  te  disertos 
Affirmas,  Laberi:  quid  ergo  nou  vis? 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  131 

Versns  scribere  qui  potest  disertos , 
Conscribat,  Laberi:  yiram  putabo. 

XV. 

Dam  Phaethontea  formica  vagatar  in  umbra, 

Implicuit  tenuem  sucina  gutta  feram. 
8ic  modo  quae  f uerat  vita  contempta  manente , 

Foneribus  facta  est  nunc  pretiosa  suis. 

XVI. 

Tn  qui  pene  viros  terres  et  falce  cinaedos  ] 

lagera  sepositi  pauca  tuere  soli. 
Sie  taa  non  intrent  vetuli  pomaria  fures , 

Sed  puer  et  longis  pulchra  puella  comis. 

XVIL 

Cimiam,  Cinname,  te  iubes  vocari. 
Nonesthic,  rogo,  Cinna,  barbarismus? 
Ta  81  Furius  ante  dictus  esses, 
Fnr  ista  ratione  dicereris. 

XVffl. 

Sancta  Salonini  terris  requiescit  Hiberis 
Qna  melior  Stygias  non  videt  umbra  domos. 

Sed  lagere  nefas:  nam  qui  te ,~  Prisce,  reliquit, 
Vint  qua  voluit  vivere  parte  magis. 

XIX. 

Non  de  vi  neque  caede,  nec  veneno, 
Sed  Us  est  mihi  de  tribus  capellis. 
Ticini  queror  has  abesse  furto. 
Roc  iudex  sibi-postulat  probari: 
5Ta  Cannas  Mithridaticumque  bellum 
Et  periuria  Punici  furoris 
Et  Sallas  Mariosque  Muciosque 
Bhgna  voce  sonas  manuque  tota. 
hm  dic,  Postume,  de  tribus  capellis. 

9* 


132  M .  VAL.  MARTIALIS 

XX. 

Mutna  te  centam  sestertia,  Phoebe,  rogaTi, 
Cum  milii  dixisscs  ,,exigis  ergo  nihil?^^ 

Inquiris,  dabitas,  canctaris  meque  diebas 

Teqae  decem  crucias:  iam  rogo,  Phoebe,  negi 

XXI. 

Perpetuam  Stellae  dum  iungit  lanthida  yati 

Laeta  Venus,  dixit  „Plus  dare  non  potui." 
Haec  coram  domina;  sed  nequius  illud  in  aure: 
*  „Tu  ne  quid  pecces,  exitlose,  vide. 

5Saepe  ego  lasciyom  Martem  furibunda  cecidi, 
Legitimos  esset  cum  vagus  ante  toros. 
Sed  postquam  meus  est,  nuUa  me  pellice  laesit: 

Tam  frugi  luno  vellet  liabere  lovem." 
Dixit ,  et  arcano  percussit  pectora  loro. 
10     Plaga  iuvat:  sed  tu  iam,  dea,  parce  tuo. 

xxn. 

Quodnubis,  Proculina,  concubina, 

£t  moechum  modo ,  nunc  facis  maritum , 

Ne  lex  Inlia  te  notare  possit : 

Non  nubis,  Proculina,  sed  fateris.  • 

XXIII. 

Stare  iubes  nostrum  semper  tibi,  Lesbia,  peDem: 
Crede  mihi,  non  est  mentula,  quod  digitos. 

Tu  licet  et  manibus  blandis  et  vocibus  instes, 
Te  contra  facies  imperiosa  tua  est. 

XXIV. 

Nil  lascivius  est  Charisiano : 
Saturnalibus  ambulat  togatus. 

XXV. 

Marcelline ,  boni  suboles  sincera  parentis , 
Horrida  Parrhasio  quem  tenet  ursa  iugo, 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  133 

nie  yetns  pro  te  patriusqne  quid  optet  amicus, 
Acdpe  et  haec  memori  pectore  vota  tene : 

SCiata  sit  ut  virtus,  nec  te  temerarius  ardor 
In  medios  enses  saeyaque  tela  ferat. 

Bella  Telint  Martemque  ferum  rationis  egentes, 
Tu  potes  et  patris  miles  et  esse  ducis. 

XXVI. 

Periclitatur  capite  Sotades  noster. 
Renm  putatis  esse  Sotaden  ?  non  est. 
Arrigere  deslt  posse  Sotades :  lingit. 

xxvn. 

Bifl  Ticine  Nepos  —  nam  tu  quoque  proxfma  Florae 

hcolis  et  veteres  tu  quoque  Ficelias  — 
Esttibi,  quae  patria  signatur  imagine  voltus, 

Testis  maternsce  nata  pudicitiae. 
5Tq  tamen  annoso  uimram  ne  parce  Falerno , 

£t  potius  plenos  aere  relinque  cados. 
Sitpia,  sit  locuples,  sed  potet  filia  mustum: 

Amphora  cum  domina  nunc  nova  fiat  anus. 
Caecaba  non  solos  vindemia  nutriat  orbos : 
10  Possunt  et  patres  vivere,  crede  mihi. 

xxvm. 

Libertus  Melioris  ille  notus, 
Tota  qui  cecidit  dolente  Roma, 
Cari  deliciae  breves  patrohi , 
Hoc  sub  marmore  Glaucias  humatus 
5lancto  Flaminiae  iacet  sepulcro : 
Castos  moribus ,  integer  pudore , 
Veloxingenio,  decore  felix. 
Bfs  senis  modo  messibus  peractis 
Vix  unum  puer  applicabat  annum. 
lOQoiflestalia,  nil  fleas,  viator. 

XXIX. 

Non  de  plebe  domus,  nec  avarae  verna  catastae, 
Sed  domini  sancto  dignus  amore  puer, 


134  M.  YAL.  IVURTIALIS 

Munera  cam  posset  nondam  sentire  patronl, 
Glaucia  libertas  iam  Melioris  erat. 
5Moribas  hoc  formaeqae  datom:  qais  blandior  ill 
Aat  qais  Apollineo  palclirior  ore  foit? 

Immodicis,  brevis  est  aetas  et  rara  senectos. 
Qaidqoid  amas,  capias  nonplacoisse  nimif. 

XXX. 

Sex  sestertia  si  statim  dedisses , 
Cam  dixti  milii  „Same,  tolle,  dono,^ 
Deberem  tibi,  Paete,  pro  dacentis. 
At  nanc  cam  dederis  diu  moratus , 
5Postseptem,  puto,  yel  novem  Kalendas, 
Vis  dicam  tibi  veriora  veris? 
Sex  sestertia,  Paete,  perdidisti. 

XXXI. 

Uxorem,  Charideme,  tuam  scis  ipse  sinisqae 
A  medico  futui:  vis  sine  febre  mori. 

XXXU. 

Cam  dabitaret  adhuc  belli  civilis  Enyo 

Forsitan  et  posset  vincere  moUis  Otho, 
Damnavit  multo  statarum  sanguine  Martem 
£t  fodit  certa  pectora  tota  manu. 
5Sit  Cato,  dnm  vivit,  sane  vel  Caesare  malor: 
Dam  moritur,  numquid  maior  Othone  taiit 

XXXffl. 

Nil  miserabilius,  Matho,  paedicone  Sabello 
Yidisti,  quo  nil  laetius  ante  fuit. 

Furta,  fugae,  mortes  servorum,  incendia,  lact 
Affligunt  hominem,  iam  miser  et  fatuit. 

XXXIV. 

Basia  da  nobis ,  Diadumene ,  pressa.   ,,Qaot^^  in( 

Oceani  fluctus  me  numerare  iubes 
£t  maris  Aegaei  sparsas  per  litora  conchas 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  135 

Et  quae  Cecropio  monte  vagantur  apes , 
5Qaaeqae  sonant  pleno  vocesque  manusqae  theatro , 

Com  popolas  sabiti  Caesaris  ora  videt 
Nolo  qaot  arguto  dedit  exorata  CatuUo 

Lesbia:  paaca  cupit,  qui  nomerare  potest. 

XXXV, 

Septem  clepsydras  magna  tibi  voce  petenti 

Arbiter  invitus ,  Caeciliane,  dedit. 
At  ta  multa  diu  ducis  vitreisque  tepentem 

Ampullis  potas  semisupinus  aquam. 
5Uttandem  saties  vocemque  sitimque  rogamus, 

km  de  clepsydra,  Caeciliane,  bibas.      ^ 

XXXVI. 

Hentola  tam  magna  est,  quantus  tibi,  Papile,  nasus, 
Ut  possis ,  quotiens  arrigis ,  olfacere. 

XXXVII. 

Secti  podicis  usque  ad  umbilicum 
NoIIas  relliquias  habet  Charinus, 
£t  prurit  tamen  usque  ad  umbilicum. 
0  qnanta  scabie  miser  laborat ! 
5CQlam  non  habet,  est  tamen  cinaedus. 

xxxvra. 

Aipicis,  ut  parvus,  nec  adhuc  trieteride  plena 

Regulus  auditum  laudet  et  ipse  patrem  ? 
Haternosque  slnus  viso  genitore  relinquat 

Et  patrias  laudes  sentiat  esse  suas  ? 
>Um  clamor  centumque  viri  densumque  corona 

Volgus  et  infanti  lulia  tecta  placent 
Acris  equi  suboles  magno  sic  pulvcre  gaudet , 

Sic  vitulus  moUi  praelia  fronte  cupit. 
Di,  servate,  precor,  matri  sua  vota  patrique, 

Aadiat  ot  natum  Regulus,  illa  duos. 


136  M.  VAL.  MARTlAUS 

XXXIX. 

Pater  ex  Mamlla,  Cinna,  factns  es  septem 

Non  liberomm:  namqne  nec  tnns  quisqnam, 

Nec  est  amici  filinsve  vicini, 

Sed  in  grabatia  tegetibusqae  concepti 
5Materna  produnt  capitibus  suis  furta. 

Hic,  qui  retorto  crinej\iaurus  incedit, 

Subolem  fatetur  esse  se  coci  Sautrae. 

At  ille  sima  nare ,  turgidis  labris , 
'  Ipsa  est  imago  Pannychi  palaestritae. 
lOPistoris  esse  tertium  quis  ignorat, 

Quicunque  lippum  novit  et  videt  Damam? 

Quartus  cinaeda  fronte,  candido  voltu, 

Ex  concubino  natus  est  tibi  Lygdo :  ' 

Percide  si  yis,  filium:  nefas  non  est. 
15Hunc  vero  acuto  capite  et  auribus  longis, 

Quae  sic  moventur,  ut  solent  asellornm, 

Quis  morionis  filium  ncgat  Cyrtae  ? 

Duae  sbrores,  illa  nigra  et  haec  rufa, 

Croti  choraulae  vilicique  sunt  Carpi. 
20lamque  hibridarum  grex  tibi  foret  plenus, 

Si  spado  Coresus  Dindymusque  non  esset. 

XL. 

Femina  praeferri  potuit  tibi  nulla,  Lycori: 
Praeferri  Glycerae  femina  nuUa  potest. 

Haec  erit  hoc  quod  tu:  tu  non  potes  esse  quod  haec  < 
Tempora  quid  faciunt!  hanc  volo,  te  volui. 

XLL 

Qui  recitat  lana  fauces  et  colla  revinctus, 
Hic  se  posse  loqui,  posse  tacere  negat. 

XLH. 

Etrusci  nisi  thermulis  lavaris, 
niotus  morieris,  Oppiane. 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  137 

Nnllae  sic  tibi  blandientar  nndae, 
Nec  fontes  Aponi  rndes  pnellis, 
5Non  moUis  Sinnessa  fervidique 
Flactns  Fasseris  ant  snperbns  Anxnr, 
Non  Phoebi  Tada  principesqne  Baiae. 
Nasqnam  tam  nitidnm  yacat  s^reunm: 
Lnxipsa  est  ibi  longior,  diesqne 
lONoHo  tardins  a  loco  recedit. 
Iflic  Taygeti  virent  metalla 
£t  certant  vario  decore  saxa, 
Qaae  Phryx  et  Libys  altins  cecidit; 
Siccos  pingnis  onyx  anhelat  aestns 
15Et  flamma  tenni  calent  ophitae. 
Sitas  si  placeant  tibi  Laconnm ,  ^     u^ 

Contentns  potes  arido  vapore 
Crada  Virgine  Marciave  mergi ;  ; 

Qaae  tam  candida ,  tam  serena  lacet , 
90Dt  nnUas  ibi  snspiceris  nndas  : 

Et  credas  vacnam  nitere  lygdon.  j 

Non  attendis,  et  anre  me  snpina 
lam  dndnm  qnasi  negligenter  andis.  ,  '' 

Dlotas  morieris,  Oppiane. 

XLin. 

Kam  tibi  felices  indnlgent,  Castrice,  Baiae 

Canaqne  snlphnreis  nympha  natatnr  aqnis , 
He  Nomentani  confirmant  otia  rnris 

Et  casa  ingeribns  non  onerosa  snis. 
^Roc  mihi  Baiani  soles  moUisque  Lncrinns , 

Hoc  mihi  snnt  vestrae,  Castrice,  divitiae. 
Qoondam  landatas  quocnnqne  libebat  ad  undas 

Cnrrere,  nec  longas  pertimuisse  vias, 
Nanc  nrbis  vicina  invant  facilesqne  recessns , 
10   Et  satis  est,  pigro  si  licet  esse  mihi. 

XLIV. 

Festive  credis  te,  Calliodore,  iocari 
Et  solnm  mnlto  permadnisse  sale. 


138  M.  VAL.  MARTIALIS 

Omnibns  arrides,  dicterift  dicis  in  omnes; 
Sic  te  conviTam  posse  placere  putas. 
5  At  si  ego  non  belle,  sed  vcre  dixero  qniddam, 
Nemo  propinabit,  Calliodore,  tibi. 

XLV. 

Lusistis,  satis  est:  lascivi  nnbite  cnnni: 
Permissa  est  nobis  nou  nisi  casta  Venna. 

Haec  est  casta  Veuns?  nnbit  Laetorla  Lygdo: 
Tnrpior  nxor  erit,  qnam  modo  moecha  fnit. 

XLVI. 

Vapnlat  assidne  veneti  qnadriga  flageUo , 
Nec  cnrrit:  maguam  rem,  Gatiane,  facis. 

XLVIL 

Nympha,  mei  Stellae  qnae  fonte  domestica  pnro 

Laberis  et  domini  gemmea  tecta  snbis, 
Sive  Nnmae  coninnx  Triviae  te  misit  ab  antris, 

Sive  Camenarnm  de  grege  nona  veuis: 
SExolyit  Totis  hac  se  tibi  virgine  porca 

Marcns,  furtivam  qnod  bibit  aeger  aqnam. 
Tn  contenta  meo  iam  crimine  gandia  fontis 

Da  secnra  tni:  sit  mihi  saua  sitis. 

XLVin. 

Qnod  tam  grande  sophos  clamat  tibi  tnrba  togata, 
Non  tn,  Pomponi,  cena  diserta  tna  est. 

XLIX. 

Non  snm  de  fragili  dolatns  nlmo , 
Nec  qnae  stat  rigida  snpina  vena, 
De  ligno  mihi  qnolibet  colnmna  est, 
Sed  viva  generata  de  cnpressn : 
5  Qnae  nec  saecnla  centiens  peracta , 
Nec  longae  cariem  timet  senectae. 
Hanc  tn,  qnisqnis  e»,  o  malns,  timeto. 
Nam  si  vel  minimos  mann  rapaci 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  139 

Hoc  de  palmitc  laeseris  racemos, 
lONascetur,  licet  hoc  velis  negare, 
Inserta  tibi  ficns  a  cnpressu. 


Cam  coleret  pnros  pauper  Telesinus  amicos, 

Errabat  gelida  sordidns  in  tognla. 
Obscenos  ex  quo  coepit  curare  cinaedos, 

Argentum ,  mensas  ^  praedia  solus  emit. 
SYisfieri  dives,  Bithynice,  conscius  esto. 

Nfl  tibi  vel  minimum  basia  pura  dabunt. 

LI. 

Qnod  conyivaris  sine  me  tam  saepe ,  Luperce , 

Inveni,  noceam  qua  ratione  tibi. 
Irascor,  licet  usque  voces  mittasque  rogesque. 

9,Qttid  facies?^^  inquis.    Quidfaciam?  veniam. 

LIl. 

IIoc  iacet  in  tumulo  raptus  puerilibus  annis 
Pantagathus ,  domini  cura  dolorque  sui , 
Vix  tangente  vagos  ferro  resecare  capillos 
^  Doctus  et  hirsutas  excoluisse  genas. 
^SisIicet,  ut  debes,  tellus,  placata  levisque , 
Art^cis  levior  non  potes  esse  manu. 

LIII. 

Lotns  nobiscum  est,  hilaris  cenavit,  et  idem 
Inventus  mane  est  mortuus  Andragoras. 

Tam  subitae  mortis  causam,  Faustine,  requiris? 
In  somnis  medicum  viderat  Hermocraten. 

LIV. 

Tantos  et  tantas  si  dicere  Sextilianum, 
Aule^  vetes ,  iunget  vix  tria  verba  miser. 

j^Qnid  sibi  vuIt?^Mnquis.   Dicam,  quid  suspicer 
Tantos  et  tautas  Sextilianus  amat. 


ireue:    ^ 


140  M.  VAL.  MARTIALIS 

/ 

LV. 

Qaod  semper  casiaque  cinnamoque 
Et  nido  niger  alitis  saperbae 
Fragras  plombea  Nicerotiana, 
Rides  nos,  Coracine,  nil  olentes: 
5Malo,  quam  bene  olere,  nil  olere. 

LVI. 

Qaod  tibi  crura  rigent  setis  et  pectora  Tillis, 
Yerba  patas  famae  te ,  CHiarideme ,  dare  ? 

Extirpa,  mihi  crede,  pilos  de  corpore  toto 

Teqae  pilare  taas  testificare  nates. 
5,,Qaae  ratio  est?^^  inqais;  scis  maltos  dicere  molta 
Fac  paedicarite,  Gliarideme,  patent. 

LVIL 

Mentiris  fictojs  angaento,  Fhoebe,  capillos 
Et  tegitar  pictis  sordida  calva  comis. 

Tonsorem  capiti  non  est  adhibere  necesse: 
Radere  te  melias  spongia,  Phoebe,  potest. 

Lvm. 

Cerncre  Farrhasios  dam  te  iavat ,  Aale ,  triones 

Cominas  et  Getici  sidcra  ferre  poli, 
0  qaam  paene  tibi  Stygias  ego  raptas  ad  andas 

Elysiae  vidi  nabila  fusca  plagae ! 
5  Qaamvis  lassa  taos  qaaerebant  lamina  Toltas 

Atqae  erat  in  gelido  plarimas  ore  Fadens. 
Si  railii  lanificae  dacant  non  palla  sorores 

Stamina  nec  surdos  vox  habet  ista  deos , 
Sospite  me  sospes  Latias  reveheris  ad  arbes 
10     Et  referes  pili  praemia  claras  eqaes. 

LIX. 

Et  dolet  et  qaeritar  sibi  non  contingere  lErigas , 

Fropter  sexcentas  Baccara  gaasapinas , 
Optat  et  obscaras  laces  ventosqae  nivesqae, 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  141 

Odit  et  hibernos ,  si  tepnere ,  dies. 
5Qiiid  fecere  mali  nostrae  tibi,  saeve,  lacernae, 

Tollere  de  scapulis  quas  levis  aurapotest? 
Quanto  simplicius,  quanto  est  hnmanius  illud, 
Mense  vel  Augusto  sumere  gausapinas? 

LX. 

Rem  factamPompuUus  hab^,  Faustine:  legetur 

£t  nomen  toto  sparget  in  orbe  suum. 
Sic  leve  flavorum  valeat  genus  Usiporum, 

Quisquis  et  Ausonium  non  amat  imperium. 
Sbigeniosa  tamen  Pompulli  scripta  feruntur> 

Sed  famae  non  est  hoc,  mihi  crede,  satis. 
Quam  multi  tineas  pascunt  blattasque  diserti , 

Et  redimunt  soli  carmina  docta  coci! 
Nescio  quid  plus  est,  quod  donat  saecula  chartis: 
10    Victurus  Genium  debet  habere  liber. 

LXI. 

Laudat,  amat,  cantat  nostros  mca  Roma  libellos, 
Meque  sinus  omnis,  me  manas  omnis  habet. 

Ecce  rubet  quidam,  pallet,  stupet,  oscitat,  odit. 
Hoc  volo :  nunc  nobis  carmina  nostra  placent. 

LXU. 
Amisit  pater  unicum  Salanus : 
Cessas  mittere  munera,  Oppiane? 
Heu,  crudele  nefas  malaeque  Parcae! 
Cuius  volturis  hoc  erit  cadaver? 

LXin. 
Scis  te  captari,  scis  hunc  qui  captat,  avarum, 

Et  scis  qui  captat,  quid,  Mariane,  velit. 
Ta  tamen  hunc  tabulis  heredem,  stulte,  supremis 

Scribis  et  esse  tuo  vis ,  furiose ,  loco. 
^))Manera  magna  tamen  misit.^^   Sed  misit  in  hamo  \ 

Et  piscatorem  piscis  amare  potest? 
Hicine  deflebit  vero  tua  fata  dolore? 
Sicupis,  ut  ploret,  des,  Mariane,  nihil. 


142  M.  VAL.  MARTIALIS 


LXIV. 


Cum  sis  nec  rigida  Fabiornm  gente  creatns, 
Nec  qnalem  Curio ,  dnra  prandia  portat  aranti , 
Hirsata  peperit  deprensa  sub  ilice  coniunx : 
Sed  patris  ad  speculura  tonsi  matrisqne  togatae 
5Filias  et  possit  sponsam  te  sponsa  rocare: 
Fmendare  meos,  quos  novit  fama,  libellos 
Et  tibi  permittis  felices  carpere  nugas : 
Has,  inquam,  nugas,  quibus  aurem  advertere  totam 
Non  aspernantur  proceres  urbisque  forique, 

10  Quas  et  perpetui  dignantur  scrinia  Sili 
Et  repetit  totiens  facundo  Regulus  ore, 
Quique  videt  propius  magni  certamina  Circl 
Laudat  Aventinae  vicinus  Sura  Dianae. 
Ipse  etiam  tanto  dominus  sub  pondere  rerum 

15  Non  dedignatur  bis  terque  revolvere  Caesar. 
Sed  tibi  plus  mentis ,  tibi  cor  limante  Minerva 
Acrins.et  tenues  finxerunt  pectus  Athenae. 
Ne  valeam,  si  non  multo  sapit  altius  illud, 
Quod  cum  panticibus  laxis  et  cum  pede  grandi 

20  Et  rubro  pulmone  vetus  nasisque  timendum 
Omnia  crudelis  lanius  per  compita  portat. 
Audes  praeterea,  quos  nuUus  noverit,  in  me 
Scribere  versiculos  miseras  et  perdere  chartas. 
At  si  quid  nostrae  tibi  bilis  inusserit  ardor, 

25  Vivet  et  haerebit  totaque  legetur  in  urbe, 
Stigmata  nec  vafra  delebit  Cinnamus  arte. 
Sed  miserere  tui ,  rabido  nec  perditns  ore 
Fumantem  nasura  vivi  temptaveris  ursi.  ^ 

Sit  placidus  licet  et  lambat  digitosque  manusque , 

30  Si  dolor  et  bilis,  si  iusta  coegerit  ira, 
Ursus  erit :  vacua  dcntes  in  pelle  fatiges 
Et  tacitam  quaeras,  quam  possis  rodere,  carnem. 

LXV. 

„Hexametris  epigramma  facis^^  scio  dicere  Tuccani. 
Tncca^  soletfieri,  denique,  Tucca,  licet. 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  143 

^Sed  tamen  hoc  longum  est."  Solet  hoc  quoqae,  Tucca, 
licetque : 
Si  breviora  probas ,  disticha  sola  legas. 
5Conveniat  nobis,  ut  fas  epigrammata  louga 
Sit  transire  tibi,  scribere,  Tucca,  mihi. 

LXVI. 

Famae  non  nimiumbonae  puellam^ 
Quales  in  media  sedent  Subura, 
Vendebat  modo  praeco  Gellianus. 
Parvo  cum  pretio  diu  licerent, 
5Dum  puram  cupit  approbare  cunctis, 
Attraxit  prope  se  manu  negantem 
£t  bis  terquc  quaterque  basiavit. 
Quid  profecerit  osculo,  requiris? 
Sescentos  modo  qui  dabat,  negavit. 

Lxvn. 

Cnr  tantum  eun^chos  habeat  tua  Caelia,  quaeris, 
Pannyche  ?  vult  futui  Caelia ,  nec  parere. 

LXVIII. 

Flete  nefas  vestrum ,  sed  toto  flete  Lucrino , 

Naides,  et  luctus  sentiat  ipsa  Thetis. 
Inter  Baianas  raptus  puer  occidit  undas 

Eutychusille,  tuum,  Castrice,  dulce  latus. 
5Hic  tibi  curarum  socius  blandumque  levamen, 

Hic  amor ,  hic  nostri  vatis  Alexis  erat. 
Numquid  te  vitreis  nudum  lasciva  sub  undis 

Vidit  et  Alcidae  nympha  remjlsit  Hylan? 
An  dea  femineum  iam  negligit  Hermaphroditum 
10     Amplexu  teneri  sollicitata  viri? 
Quidquid  id  est,  subitae  quaecunque  est  causa  rapinae, 

Sit,  precor,  et  tellus  mitis  et  unda  tibi. 

LXIX. 

Non  miror,  quod  potat  aquam  tua  Bassa,  CatuIIe: 
Miror,  quod  Bassi  fllia  potat  aquam.^ 


144  M.  VAL.  MARTIALIS 


LXX. 

Sexagesima,  Marciane,  messis 

Acta  est  et,  puto,  iam  secnnda  Cottae^ 

Nec  se  taedia  lectnli  calentis 

Expertam  meminit  die  vel  nuo. 
5  Ostendit  digitnm ,  sed  impndicum , 

Alconti  Dasioque  Symmachoque. 

At  nostri  bene  computentur  anni 

Et  quantum  tetricae  tulere  febres, 

Aut  languor  gravis,  aut  mali  dolores, 
10  A  rita  meliore  separentur: 

Infantes  sumus,  et  senes  videmur. 

Aetatem  Priamique  Nestorisque 

Longam  qui  putat  esse,  Marciane, 

Multum  decipiturque  falliturque. 
15Non  est  vivere,  sed  valere  vita  est. 

LXXI. 

Edere  lascivos  ad  Baetica  crusmata  gestus 

Et  Gaditanis  ludere  docta  modis, 
Tendere  quae  tremulum  Pelian  Hecubaeque  maritum 

Posset  ad  Hectoreos  sollicitare  rogos , 
6  Urit  et  excruciat  dominum  Telethusa  priorem :  ' 

Yendidit  ancillam ,  nunc  redimit  dominam. 

LXXII. 

Fur  notae  nimium  rapacitatis 
Compilare  Cilix  volebat  hortum , 
Ingenti  sed  erat,  FabuUe,  in  horto 
Praeter  marmoreum  nihil  Priapum. 
5Dum  non  volt  vacua  manu  redire, 
Ipsum,surripuit  Cilix  Priapum. 

LXXIII. 

Non  rudis  indocta  fecit  me  falce  colonus : 

Dispensatoris  nobile  cernis  opus. 
Nam  Caeretani  cultor  notissimus  agri 


EPIGRAMMATON  LIB.  VL  145 

Hos  Hilarus  colles  et  iuga  laeta  tenet. 
5  Aspice ,  qaam  certo  videar  non  ligneus  ore 
Nec  devota  focis  inguinis  arma  geram, 
Sed  mihi  perpetua  nunquam  moritura  cupresso 

Phidiaca  rigeat  mentula  digna  manu. 
Vicini ,  moneo ,  sanctum  celebrate  Priapum 
10     £t  bis  septenis  parcite  iugeribus. 

LXXIV. 

Medio  recumbit  imus  ille  qui  lecto , 
Calvam  trifilem  semitactus  unguento ,' 
Foditque  tonsis  ora  laxa  lentiscis , 
Mentitur ,  Aesculane :  non  habet  dentes. 

LXXV. 

Cum  mittis  turdumve  mihi  quadramve  placentae, 
Sive  femur  leporis,  sive  quid  his  simile  est, 

Buccellas  misisse  tuas  te,  Pontia,  dicis. 

Has  ego  non  mittam,  Pontia,  sed  nec  edam. 

LXXVI. 

nie  sacri  lateris  custos  Martisque  togati, 

Credita  cui  summi  castra  fuere  ducis, 
Hic  situs  est  Fuscus.   Licet  hoc,  Fortnna,  fateri, 

Non  timet  hostiles  iam  lapis  iste  minas. 
5  Grande  iugum  domita  Dacus  cervice  recepit 

£t  famulum  victrix  possidet  umbra  nemus. 

LXXVII. 

Cum  sis  tam  pauper,  quam  nec  miserabilis  Iros, 

Tam  iuvenis,  quam  nec  Parthenopaens  erat; 
Tam  fortis,  quam  nec,  cum  vinceret,  Artemidorus, 

Quid  te  Cappadocum  sex  onns  esse  iuvat? 
6Rideris  multoque  magis  traduceris,  Afer, 

Quam  nudus  medio  si  spatiere  foro. 
Non  aliter  monstratur  Atlas  cum  compareginno 

Quaeque  vehit  similem  belua  nigra  Libyn. 
Invidiosa  tibi  quam  sit  lectica ,  requiris  ? 
10     Non  debes  ferri  mortuus  hexaphoro. 
Mart.  \0 


146  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXVIII. 

Potor  nobilis,  Aule,  lumine  uno 
Lnscus  iPhryx  erat  alteroque  lippus. 
Huic  Heras  medicus  „Bibas  caveto: 
Vinum  si  biberis,  nihil  videbis." 
SRidens  Pfiryx  oculo  „Valebis"  inquit. 
Misceri  sibi  protinus  deunces, 
Sed  crebros  iubet.  Exitum  requiris? 
Vinum  Phryx,  oculus  bibit  veuenum. 

LXXIX. 

Tristis  es  et  felix;  sciat  hoc  Fortuna  caveto: 
Ingratum  dicet  te ,  Lupe ,  si  scierit. 

LXXX. 

Ut  nova  dona  tibi,  Caesar ,  Nilotka  tellus 

Miserat  hibernas  ambitiosa  rosas , 
Navita  derisit  Pharios  Memphiticus  hortos, 

Urbis  nt  intravit  limina  prima  tuae. 
5  Tantus  veris  honos  et  odorae  gratia  Florae , 

Tantaque  Paestani  gloria  ruris  erat. 
Sic  quacunque  vagus  gressumque  oculosque  ferebat, 

Tonsilibus  sertis  omne  rubebat  iter. 
At  tu  Romanae  iussus  iam  cedere  brumae , 
10     Mitte  tuas  messes ,  accipe,  Nile,  rosas. 

LXXXI. 

Iratus  tanquam  populo ,  Charideme,  lavaris: 

Inguina  sic  toto  subluis  in  solio. 
Nec  caput  hic  veUem  sic  te,  Charideme,  lavare; 

Et  caput,  ecce,  lavas:  inguina  malo  laves. 

LXXXII. 

Quidam  me  modo,  Rufe,  diligenter 
Inspectum,  velnt  emptor  aut  lanista, 
Cum  voltu  digitoque  subnotasset, 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  147 

,,Tune  es ,  tune"  ait  „ille  Martialis , 
5  Cuius  nequitias  iocosque  novit, 
Aurem  qui  modo  non  habet  Boeotam?" 
Subrisi  modice,  levique  nutu 
Me  quem  dixerat  esse  non  negavi. 
„Cur  ergo"  inquit  ,,habes  malas  lacernas  ?" 
lORespondi,  quia  sum  malus  poeta. 
Hoc  ne  saepius  accidat  poetae, 
Mittas  j  Rufe ,  mijii  bonas  lacernas. 

LXXXIII. 

Quantum  soUicito  fortuna  parentis  Etruscp, 

Tantum,  summe  ducum,  debet  uterque  tibi. 
Nam  tu  missa  tua  revocasti  fulmina  dextra : 

Hos  cuperem  mores  ignibus  esse  lovis. 
5Sit  tua,  sit  summo,  Caesar,  natura  Tonanti: 

Utetur  toto  fulmine  rara  manus. 
Muneris  hoc  utrumque  tui  testatur  Etruscus, 

Esse  quod  et  comiti  contigit  et  reduci. 

LXXXIV. 

Octaphoro  sanus  portatur,  Avite,  Philippus. 
Hunc  tu  si  sanum  credis ,  Avite ,  furis. 

LXXXV. 

Editur  en  sextus  sine  te  mihi,  Rufe  Camoni, 

Nec  te  lectorem  sperat,  amice ,  liber. 
Impia  Cappadocum  tellus  et  numine  laevo 
Visa  tibi  cineres  reddit  et  ossa  patri. 
5Funde  tuo  lacrimas,  orbata  Bononia,  Rufo, 
£t  resonet  tota  planctus  in  Aemilia. 
Heu  qualis  pietas,  heu  quam  brevis  occidit  aetas! 

Viderat  Alphei  praemia  quinta  modo. 
Pectore  tu  memori  nostros  evolvere  lusus^ 
10     Tu  solitus  totos,  Rufe,  tenere  iocbs, 
Accipe  cum  fletu  maesti  breve  carmen  amici 
Atque  haec  absentis  tura  fuisse  pnta. 

10* 


148  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXXVL 
Setinam  dominaeque  nives  densique  trientes, 

Qaando  ego  vos  medieo  non  prohibente  bibam  ? 
Stukus  et  ingratus  nec  taiito  munere  dignus , 
Qui  maTolt  heres  divitis  esse  Midae. 
5Possideat  Libycas  messes  Hermumque  Tagomque, 
Et  potet  caldam,  qui  mihi  livet,  aquam. 

Lxxxvn. 

Di  tibi  dent  et  tu,  Caesar,  quaecunque  mereris: 
Di  mihi  dent  et  tn,  quae  volo,  si  merni. 

LXXXVffl. 

Mane  saluta?i  vero  te  nomine  casu, 
Nec  dixi  dominum ,  Caeciliane ,  meum. 

Quanti  libertas  constet  mihi  tanta,  requiris? 
Centum  quadrantes  abstulit  illa  mihi. 

LXXXIX. 

Cum  peteret  seram  media  iam  nocte  matellam 

Arguto  madidus  poUice  Panaretus, 
Spoletina  data  est,  sed  quam  siccaverat  ipse, 

Nec  fuerat  soli  tota  lagona  satis. 
5  llle  fide  summa  testae  sua  vina  remensus 

Reddidit  oenophori  pondera  plena  sui. 
Miraris ,  quantum  biberat ,  cepisse  lagonam  ? 

Desine  mirari,  Rufe:  merum  biberat. 

XC. 

Moechum  Gellia  non  habet  nisi  unum. 
Turpe  est :  hoc  magis ,  uxor  est  duorum. 

XCI. 
Sancta  ducis  summi  prohibet  censura  vetttqne 
Moechari.   Gaude,  Zoile,  non  futuis. 

xcn. 

Caelatus  tibi  cum  sit,  Anniane, 
Serpens  in  patera,  Myronos  artcs, 
Vaticana  bibis :  bibis  venenum. 


EPIGRAMMATON  LIB.  VII.  149 

XCIII. 
Tam  male  Thais  olet,  quam  non  fnllonis  avari 

Testa  vetus,  media  sed  modo  fracta  via, 
Non  ab  amore  recens  hlrcus,  non  ora  leonis, 
Non  detracta  cani  transtiberina  cutis ; 
5Pullus  abortivo  nec  cum  putrescit  in  ovo, 
Amphora  corrupto  nec  vitiata  garo. 
Yirus  ut  hoc  alio  fallax  permutet  odore, 
Deposita  quotieiis  balnea  veste  petit: 
Psilothro  viret  aut  acida  latet  oblita  creta, 
10     Aut  tegitur  pingui  terque  quaterque  faba. 
Cum  bene  se  tutam  per  fraudes  mille  putavit , 
Omnia  cura  fetit,  Thaida  Thais  olet. 

XCIV. 

Ponuntur  semper  chrysendeta  Calpetiano 
Sive  foris ,  seu  cum  cenat  in  urbe  domi. 

Sic  etiam  in  stabulo  semper,  sic  cenat  in  agro. 
Non  habet  ergo  aliud  ?   Non  habet  immo  suum. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRAMMATON 

LIBER  VU. 

.1. 

Accipe  belligerae  crudum  thoraca  Minervae, 
Ipsa  Medusaeae  qucm  timet  ira  comae. 

Dum  vacat,  haec,  Caesar,  poterit  lorica  vocari: 
Pectore  cum  sacro  sederit^  aegis  erit. 

IL 
Invia  Sarmaticis  domini  lorica  sagittis 
£t  Martis  Getico  tergore  fida  magiflr) 


140  M.  VAL.  MARTIALIS 


LV. 

Qaod  semper  casiaque  cinnanioque 
Et  nido  niger  alitis  superbae 
Fragras  plumbea  Nicerotiana , 
Rides  nos,  Coracine,  nil  olentes: 
5Malo,  quam  bene  olere,  nil  olere. 

LVI. 

Quod  tibi  crura  rigent  setis  et  pectora  Tillis, 
Verba  putas  famae  te ,  Charideme,  dare? 
Extirpa,  mihi  crede,  pilos  de  corpore  toto 
Teque  pilare  tuas  testificare  nates. 
5,,Quae  ratio  est?^^  inquis;  scis  multos  dicere  multa. 
Fac  paedicari  te,  Charideme,  putent. 

LVU. 

Mentiris  fictojs  unguento,  Fhoebe,  capillos 
Et  tegitur  pictis  sordida  calva  comis. 

Tonsorem  capiti  non  est  adhibere  necesse: 
Radere  te  melius  spongia,  Phoebe,  potest. 

LVIII. 

Cernere  Parrhasios  dum  te  iuvat ,  Aule ,  triones 

Cominus  et  Getici  sidera  ferre  poli, 
0  quam  paene  tibi  Stygias  ego  raptus  ad  undas 

Elysiae  vidi  nubila  fusca  plagae! 
5Quamvis  lassa  tuos  quaerebant  lumina  Toltus 

Atque  erat  in  gelido  plurimus  ore  Pudens. 
Si  mihi  lanificae  ducunt  non  pulla  sorores 

Stamina  nec  surdos  tox  habet  ista  deos , 
Sospite  me  sospes  Latias  reveheris  ad  urbes 
10     Et  referes  pili  praemia  clarus  eques. 

LIX. 

Et  dolet  et  queritur  sibi  non  cbntingere  frigus , 

Propter  sexcentas  Baccara  gausapinas , 
Optat  et  obscuras  luces  ventosque  niyesque, 


EPIGRAMMATON  LIB.  VI.  141 

Odit  et  hibernos ,  si  tcpuere ,  dies. 
5Qmd  fecere  mali  nostrae  tibi,  saeve,  lacernae, 
Tollere  de  scapnlis  quas  levis  aura  potest? 
Quanto  simplicius,  quanto  est  humanius  illud, 
Mense  vel  Augusto  sumere  gausapinas? 

LX. 

Rem  factam  PompuUus  hab^t,  Faustine:  legetur 

Et  nomen  toto  sparget  in  orbe  suum. 
Sic  leve  flavorum  yaleat  genus  Usiporum, 

Quisquis  et  Ausonium  non  amat  imperium. 
5lngeniosa  tamen  PompuIIi  scripta  feruntur> 

Sed  famae  non  est  hoc,  mihi  crede,  satis. 
Quam  multi  tineas  pascunt  blattasque  diserti, 

Et  redimunt  soli  carmina  docta  cocil 
Nescio  quid  plus  est,  quod  donat  saecula  chartis: 
10     Victurus  Genium  debet  habere  liber. 

LXI. 

Laudat,  amat,  cantat  nostros  mca  Roma  libellos, 
Meque  sinus  omnis,  me  manus  omnis  habet. 

Ecce  rubet  quidam,  pallet,  stupet,  oscitat,  odit. 
Hoc  volo :  nunc  nobis  carmina  nostra  placent. 

LXU. 

Amisit  pater  unicum  Salauus : 
Cessas  mittere  munera,  Oppiane? 
Heu,  crudele  nefas  malaeque  Parcae! 
Guius  volturis  hoc  erit  cadaver? 

Lxin. 

Scis  te  captari,  scis  hunc  qui  captat,  avarum, 

Et  scis  quicaptat,  quid,  Mariane,  velit. 
Tu  tamen  hunc  tabulis  heredem,  stulte,  supremis 

Scribis  et  esse  tuo  vis ,  furiose ,  loco. 
5  „Munera  magna  tamen  misit.^^   Sed'  misit  in  hamo  \ 

Et  piscatorem  piscis  amare  potest? 
Hicine  deflcbit  vero  tua  fata  dolore? 

Si  cupis,  ut  ploret,  des,  Mariane^  nihiL. 


152  M.  VAL.  MARTIALIS 

Uxor  moecha  tibi  est:  hoc  ad  te  pertinet,  Ole. 
Poscit  iam  dotem  filia  grandis:  et  hoe. 
15Dicere  qnindeciens  poteram,  qnod  pertinet  ad  te: 
Sed  quid  agas,  ad  me  pertinet,  Ole,  nihil. 

XI. 

Cogis  me  calamo  manuqne  nostra 
'  Emendare  meos,  Pudens,  libellos. 
O  qnam  me  nimium  probas  amasque, 
Qui  Tis  archetypas  habere  nugas  1 

XIL 

Sic  me  fronte  legat  dominus,  Faustine,  serena 

Excipiatque  meos,  qua  solet  aure,  iocos, 
Ut  mea  nec  iuste  quos  odit,  pagina  laesit, 

Et  mihi  de  nullo  fama  rubTore  placet. 
5Quid  prodest,  cupiant  cum  quidam  nostra  viderl, 

Si  qua  Lycambeo  sanguine  tela  madcnt? 
Yipereumque  Tomant  nostro  sub  nomine  virus, 

Qui  Phoebi  radios  ferre  diemque  negant? 
Ludimus  innocui :  scis  hoc  bene :  iuro  potentis 
10     Per  genium  Famae  Castaliumque  gregem 
Perque  tuas  aures,  magni  mihi  numinis  instar, 

Lector,  inhumana  liber  ab  invidia. 

XUI. 

Dum  Tiburtinis  albescere  solibus  audit 
Antiqui  dentis  fusca  Lycoris  ebur, 

Venit  in  Herculeos  coUes.   Quid  Tiburis  alti 
Aura  valet!  Parvo  tempore  nigra  redit 

XIV. 

Accidit  infandum  nostrae  scelus,  Aule,  puellae: 

Amisit  lusus  deliciasque  suas; 
Non  quales  teneri  ploravit  amica  Catulli 

Lesbia,  nequitiis  passeris  orba  sui, 
5Vel  Stellae  cantata  meo  quas  flevit  lanthis, 

Cuias  in  Elysio  nigra  columba  Tolat. 


EPIGRAMMATON  LIB.  Vn.  153 

Luz  mea  non  capitur  nngis  neqne  moribns  istis, 

Nec  dominae  pectns  talia  damna  movent: 
Bis  senos  pnernm  numerantem  perdjdit  annos, 
10     Mentnla  cni  nondum  sesquipedalis  erat. 

XV- 

Quis  puer  Iiic  nitidis  absistit  lanthidps  undis 
Et  fugitat  dominam  Naida?  nnmqtid  Hylas? 

O  beue,  quod  silva  colitur  Tiryntliius  ista 
Et  quod  amatrices  tam  prope  servat  aquas! 
5Securus  licet  hos  fontes,  Argynne,  ministres: 
Nil  facient  Nymphae :  ne  velit  ipse,  cave. 

XVI. 

Aera  domi  non  sunt,  superest  hoc,  Regule,  solum, 
Ut  tua  vendamus  munera:  numquid  emis? 

XVII. 

Rnris  bibliotheca  delicati , 

Vicinam  videt  undc  lector  nrbem , 

Inter  carmina  sanctiora  si  quis 

Lascivae  fuerit  locus  Thaliae , 
5H0S  nido  licct  inseras  vel  imo , 

Septem  quos  tibi  misimus  libellos 

Anctoris  calamo  sui  notatos :  1 

Haec  illis  pretium  facit  litura. 

At  tu  munere  delicata  parvo , 
10  Quae  cantaberis  orbe  nota  toto , 
'  Pignus  pectoris  hoc  mei  tuere, 

luli  bibliotheca  Martialis. 

xvm. 

Cnm  tibi  sit  facies,  de  qua  nec  femina  possit 
Dicere,  cnm  corpus  nulla  litura  notet, 

Cnr  te  tara  rarus  cupiat  repetatqne  fututor, 

Miraris  ?  Vitium  est  non  leve ,  Galla ,  tibi. 
SAccessi  quotiens  ad  opus  mixtisque  movetnr 
Ingiiinibus  cunnns,  non  tacet,  ipsa  tacea. 


146  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXVIII. 

Potor  nobiliS)  Aule,  lamine  uno 
Lnscns  iPhryx  erat  alteroqne  lippns. 
Huic  Heras  medicns  ,,Bibas  caveto: 
Vinum  si  biberis,  nihil  Tidebis." 
5Ridens  Pfiryx  oculo  „Valebis"  inquit. 
Misceri  sibi  protinus  deunces , 
Sed  crebros  iubet.  Exitum  requiris? 
Vinum  Phryx,  oculus  bibit  venenum. 

LXXIX. 

Tristis  es  et  felix;  sciat  hoc  Fortuna  caveto: 
Ingratum  dicet  te ,  Lupe ,  si  scierit. 

LXXX. 

Ut  nova  dona  tibi,  Caesar,  Nilotica  tellus 

Miserat  hibernas  ambitiosa  rosas, 
Navita  derisit  Pharios  Memphiticus  hortos , 

Urbis  ut  intravit  limina  prima  tuae. 
5Tantus  veris  honos  et  odorae  gratia  Florae, 

Tantaque  Paestani  gloria  ruris  erat. 
Sic  quacunque  vagus  gressumque  oculosque  ferebat, 

Tonsilibus  sertis  omne  rubebat  iter. 
At  tu  Romanae  iussus  iam  cedere  brumae, 
10     Mitte  tuas  messes ,  accipe,  Nile,  rosas. 

LXXXI. 

Iratus  tanquam  populo,  Charideme,  lavaris: 

Inguina  sic  toto  subluis  in  solio. 
Nec  caput  hic  vellem  sic  te,  Charideme,  lavare; 

Et  caput,  ecce,  lavas:  inguina  malo  laves. 

LXXXII. 

Quidam  me  modo,  Rufe,  diligenter 
Inspectum,  velut  emptor  aut  lanista, 
Cum  voltu  digitoque  subnotasset, 


EPIGRAMMATONLIB.  VI.  147 

„Tune  es ,  tune"  ait  „ille  Martialis , 
5Cuius  nequitias  iocosque  novit, 
Aurem  qui  modo  non  habet  Boeotam  ?" 
Subrisi  modice,  levique  nutu 
Me  quem  dixerat  esse  non  negavi. 
„Cur  ergo"  inquit  „habes  malas  lacernas?" 
lORespondi,  quia  sum  malus  poeta. 
Hoc  ne  saepius  accidat  poetae , 
Mittas ,  Rufe ,  mi]ii  bonas  lacernas. 

Lxxxin. 

Quantum  soUicito  fortuna  parentis  Etruscp, 

Tantum,  summe  ducum,  debet  uterque  tibi. 
Nam  tu  missa  tua  revocasti  fulmina  dextra : 

Hos  cuperem  mores  ignibus  esse  lovis. 
5Sit  tua,  sit  summo,  Caesar,  natura  Tonanti: 

Utetur  toto  fulmine  rara  manus. 
Muneris  hoc  utrumque  tui  testatur  Etruscus, 

Esse  quod  et  comiti  contigit  et  reduci. 

LXXXIV. 

Octaphoro  sanus  portatur,  Avite,  Philippus. 
Hunc  tu  si  sanum  credis ,  Avite ,  furis. 

LXXXV. 

Editur  en  sextus  sine  te  mihi,  Rufe  Camoni, 

Nec  te  lectorem  sperat,  amice ,  liber. 
Impia  Cappadocum  tellus  et  numine  laeyo 

Visa  tibi  cineres  reddit  et  ossa  patri. 
5Funde  tuo  lacrimas,  orbata  Bononia,  Rufo, 

Et  resonet  tota  planctus  in  Aemilia. 
Heu  qualis  pietas,  heu  quam  brevis  occidit  aetas! 

Viderat  Alphei  praemia  quinta  modo. 
Pectore  tu  memori  uostros  evolvere  lusus^ 
10     Tu  solitus  totos,  Rufe,  tenere  iocos, 
Accipe  cum  fletu  nmesti  breve  carmen  amici 

Atque  haec  absentis  tura  fuisse  pata. 


156  -  M.  VAL.  MARHALIS 

Infantt  melimela  dato  fatnasqiie  mariscas: 
Nam  mihi,  qaae  noyit  pangere,  Clila  sapit. 

XXVL 

ApoUinarem  conveni  memn,  Scazon, 
Et  si  Tacabit,  ne  molestus  accedas, 
IIoc  qnaleciinqae,  cuiiis  aliqua  pars  ipse  est, 
Dabis:  hoc  facetae  carmen  imboant  aares. 
Si  te  receptom  fronte  videris  tota, 
Noto  rogabis  at  farore  sastentet. 
Qaanto  mearam,  scis,  amore  nagaram 
Flagret:  nec  ipse  plas  amare  te  possam. 
Contra  raalignos  esse  si  Toles  tatas, 
lOApoIIinirem  conTeniraeom,  Scason. 


xxm 

TW*te  glaftiis  iper  popnlator  et  ilice  raolta 

lara  piW'^  Ael«Ite  Hm^  secanda  ferae, 
^«Mi  «KHK  ItttnTii  sfdMdmi  cospide  Dexter, 

1Va<4a  iaret  Mstris  ittTidlasa  fods. 
^«^KiMW^maM  wadidi  Iteto  ud*re  pettates  - 

VtiMCTet  e<  evrm  fi^su  c«lun  iago. 
Ss>i  <v»iti»$  i^a^^NrtMi  flp«n$  ronsvraet  acemni 

\«M  <t  ^rytijM  ralxte  Fderma  giro. 
\J(  ^iS^mdimit  r^liNRS^  wetinr  te  Mn  capit  ignls, 
V^     Oi«#ic**i#wr  if<r:  t®»  es«ri«. 

XWlll 
$sv  IMNrtjgtMe  <m«ttt  tAii  sOt^  Diine 

V\  «Kj^^tKf^  v%ir«ia  !»efe  tedire  Mmos, 
Vv  l^v%««si;KHisiiM6wti»^  Fi»ce,  trapetis 
Wn^  sH  ^im^^  «te«t  iMa  mosta  lacus  ; 
A^V  <!^  f«i><^wr%  siir  te  poiatia  laadent 

^Vm^  ^  ^:<«inE)inm  flnriraa  palma  fores: 
VHi«*  *w*  («^htliM^  fit«e«tit  tibi  parva  December, 

IS\*$tsS  *^Hi  thrm^  <|t»»  legis,  anre  iocos, 
xx^H^v  ^*^  ^ynrtirat  res  est  haec  ardua."    Sed  tu 
l<^     V«<mI  liW  \iI$  diri%  dicere,  Fusce,  potes. 


EPIGRAMMATON  LIB.  VII.  157 


XXIX. 

Thestyle,  Victoris  tormentnm  dnlce  Voconi, 

Quo  nemo  est  tota  notior  urbe  puer, 
Sic  etiam  positis  formosus  amere  capillis 

£t  placeat  vati  nulla  puella  tuo ; 
5Paulisper  domini  doctos  sepone  libellos, 

Carmina  Victori  dum  lego  parva  tuo. 
Et  Maecenati  Maro  cum  cantaret  Alcxin , 

Nota  tamen  Marsi  fusca  Melaenis  erat. 

XXX. 

DasParthis,  das  Germanis,  das,  Caelia,  Dacis, 

Nec  Cilicum  spernis  Cappadocumque  toros; 
Et  tibi  de  Pliaria  Memphiticus  urbe  fututor 

Navigat,  a  rubris  et  niger  Indus  aquis; 
5Nec  recutitorum  fugis  inguina  Indaeorum, 

Nec  te  Sarmatico  transit  Alanus  equo. 
Qua  ratione  facis,  cum  sis  Romana  puella, 

Quod  Romana  tibi  mentula  nulla  pla<iet? 

XXXI. 

Raucae  chortis  aves  et  ova  matrum 
Et  flavas  medio  vapore  Chias, 
Et  fetum  querulae  rudem  capellae, 
Nec  iam  frigoribus  pares  olivas, 
5  Et  canum  gelidis  olus  pruinis 
De  nostro  tibi  missa  rur€  credis?  , 
O  quam,  Regule,  diligenter  erras! 
Nil  nostri,  nisi  me,  ferunt  agelli. 
Quidquid  vilicus  Umber  aut  Calenus, 
lOAut  Tusci  tibi  Tusculive  mittunt, 
Aut  rus  marmore  tertio  notatum , 
Id  tota  mihi  nascitur  Subura. 

XXXII. 

Attice ,  f acundae  reuovas  qui  nomina  gentis 
Nec  sinis  ingentem  conticuisse  domnm, 


ir)(i 


;.nial. 


.i.ua  tendis, 

t..-iu  rapis, 

.iK  Virgiiiis  undas, 
,  tt?  calet. 
'.>  irea  tcrvet, 

r?,  pi^ritia  est. 


^  1 .  ojleeus  autem 
*.. .   rnna.  nive: 
..  ..s  :>ertundis  amictu? 
^    ■. .  ,ilceus  cccc  perit. 

>v  •ore, 
.  I  v^iirinus 
. .  rcquiris? 
.  V  Norone  peius? 
.-  >v'«»nianis? 
.     -<.ce,  de  nialignis, 
*4.i.i.ur  ore: 
.   ;oii(ue  nostri 
,.*  >oi-onianasV'^ 
Ni.u«fis  cinaedi. 

\\\V. 

n^id  tibl  servus  aluta 
*  :Jis  tota  foveris  aquis. 
.V  idccani,  Laecania,  servus 
...>  vUlc  pondus  habct, 
•  .»iosc|UC  scncsquc  lavantur. 
ucuiula  vera  tuiV 


EPIGRAMMATON  LIB.  m  159 

Ecquid  femineos  sequeris,  matrona,  recessns, 
Secretusque  tua,  cunne,  lavaris  aqua? 

XXXVI. 

Cum  pluvias  madidumqae  lovem  perferre  negaret 

£t  rudis  hibernis  villa  nataret  aquis, 
Plurima,  quae  posset  subitos  ^ffaudere  nimbos/ 

Munerlbus  venit  tegula  missa  tuis. 
5Horridus,  ecce,  sonat  Boreaestridore  December: 

Stella,  tegis  villam,  non  tegis  agricolam. 

XXXVII. 

Nosti  mortiferum  quaestoris,  Castrice,  signum? 

Est  operae  pretium  distere  theta  novum. 
Exprimeret  quotiens  rorantem  frigore  nasum, 

Letalem  iuguli  iusserat  esse  notam. 
STurpis  ab  inviso  pendebat  stiria  naso, 

Cum  flaret  media  fauce  December  atrox. 
Collegae  tenuere  manus.   Qaid  plurtf  requiris? 

Emungi  misero ,  Castrice,  non  licuit. 

XXXVIII. 

Tantus  es  et  talis  nostri,  Polypheme,  Severi, 

Ut  te  mirari  possit  et  ipse  Cyclops. 
Sed  nec  Scylla  minor.    Quod  si  fera  monstra  duorum 

lunxeris,  alterius  fiet  uterque  timor. 

XXXIX. 

Discursus  varios  vagumque  mane 
Et  fastus  et  ave  potentiorum 
Cum  perferre  patique  iam  negaret, 
Coepit  fingere  Caelius  podagram. 
5Quam  dam  volt  nimis  approbare  veram 
Et  sanas  linit  obligatque  plantas 
Inceditque  gradu  laborioso , 
—  Quantum  cara  potest  et  ars  doloria!  — • 
Desit  fingere  Caelius  podagram. 


160  M.  VAL.  MARTIALIS 

XL. 

Hic  iacet  Hle  senex ,  Augnsta  notu»  in  aula , 

Peetore  non  humili  passus  utrumque  deum ; 
Natorum  pietas  sanctis  quem  coniugis  ^umbris 

Miscuit :  Elysium  possidet  ambo  nemus. 
6  Occidit  illa  prior  viridi  fraudata  iuventa : 

Hic  prope  ter  senas  vixit  Olympiadas. 
Sed  festinatis  raptum  tibi  credidit  annis, 

Aspexit  lacrimas  quisquis,  Etrusce,  tuas. 

XLI. 

Cosmicos  esse  tibi,  Semproni  Tucca,  vide^is: 
Cosmica,  ^emproni,  tam  mala,  quun  bona  timt 

XLII. 

Muneribus  cupiat  si  quis  contendere  tecum ,     - 

Audeat  liic  etiam ,  Castrice ,  carminibus. 
Nos  tenues  in  utroque  sumus  vincique  parati: 
Inde  sopor  nobis  et  placet  alta  quies. 
5Tam  mala  cur  igitur  dederim  tibi  carmina,  qitaedl 
Alcinoo  nullum  poma  dedisse  putas  ? 

XLIU. 

Primum  est,  ut  praestes,  si  quid  te,  Cinna,  ragab 
niud  deinde  sequens,  ut  cito,  Cinna,  negea.  ' 

Diligo  praestantem;  non  odi,  Cinna,  neganteni: 
Sed  tu  nec  praestas ,  nec  cito ,  Cinna ,  negaa.  - 

XLIV.  V 

Maximus  ille  tuus,  Ovidi,  Caesonius  hic  e«t,     ..' 

Cuius  adhuc  voltum  vivida  cera  tenet  r.''.; ' 

Hunc  Nero  damnavit:  sedtu  damnare  Neronevir-^ 
Ausur  es  et  profugi,  non  tua,  fata  seqnL         ^)c 
6Aequora  per  Scyllae  magnus  comes  exulisiatl,   J 
Qui  modo  nolueras  consulis  ire  comes.  i  ;• 

Si  victura  meis  mandantur  nomina  chartia 
£t  fas  est  cineri  me  superesse  meo :  ■ 


EPIGRAMMATON  LIB.  VII.  161 

Andiet  hoc  praesens  Tentnraqne  tnrba,  fnisse 
10     nii  te,'  Senecae  qnod  fnit  ille  sno. 

XLV. 

Facnndi  Senecae  potens  amicns, 
Caro  projdmns  ant  prior  Sereno, 
Hic  est  Maximns  ille,  qnem  freqnenti 
Felix  littera  pagina  salntat. 
5Hnnc  tn  per  Sicnlas  secntns  nndas, 
Onnllis,  Ovidi,  tacende  lingnis , 
Sprevisti  domini  fnrentis  iras. 
Iffiretnr  Pyladen  sniim  vetnstas, 
Haesit  qni  comes  exnli  parentis. 
lOQois  discrimina  comparet  dnornm? 
Haesisti  comes  exnli  Neronis. 

XLVI. 

'    Commendare  tnum  dnm  vis  milii  carmine  manus 

Maeonioqne  cnpis  doctins  ore  loqni, 
Excmcias  mnltis  pariter  me  teqne  diebns, 

£t  tna  de  nostro,  Prisce,  TliaUa  tacet. 
5  DlTitibns  poteris  musas  elegosqne  sonantes 

Mittere:  panperibns  mnnera,  Prisce,  dato. 

'  XLVil. 

Doctomm  Licini  celeberrime  Snra  virornm, 

Cnins  prisca  graves  lingna  rednxit  avos, 
Redderis,  hen,  qnanto  fatornm  mnnere!  nobis, 

Gustata  Letlies  paene  remissns  aqna. 
5Perdiderant  iam  Tota  metum  secnraqne  flebat 

Tristitia  et  lacrimis  iamqne  peractns  eras. 
Non  tnlit  invidiam  taciti  regnator  Averni 

Et  raptas  fatis  reddidit  ipse  colns. 
Scis  igitnr,  qnantas  homiunm  mors  falsa  qnerellas 
10     Moverit,  et  frneris  posteritate  tna. 
Yive  velnt  rapto  fugitivaqne  gaudia  carpe : 

Perdiderit  nnllnm  vita  reversa  diem. 
Mart.  11 


162  M.  VAL.  MARTIALIS 

XLVin. 

Cam  mensas  habeat  fere  trecentas, 
Pro  mensis  habet  Annins  ministros: 
Transcurrnnt  gabatae  Tolantqne  lances. 
Has  Tobis  epnlas  habete,  lauti: 
5N0S  oifendimnr  ambnlante  cena. 

XLIX. 

Parva  sabarbani  manascula  mittimas  horti : 
Faacibas  ovatais,  poma,  Severe,  golae. 

L. 

Fons  dominae,  regina  loci,  qno  gandet  lanthis, 

Gloria  conspicuae  deliciumque  domus, 
Cum  tua  tot  niveis  ornetur  ripa  ministris 

Et  Ganymedeo  luceat  unda  choro : 
SQuid  facit  Alcides  silva  sacratus  in  ista? 

Tam  yicina  tibi  cur  tenet  antra  deus? 
Numquid  Nympliarum  notos  observat  amores, 

Tam  multi  pariter  ne  rapiantur  Hylae? 

LL 

Mercari  nostras  si  te  piget,  Urbice,  nugas 

Et  lasciva  tamen  carmina  nosse  libet, 
Pompeium  quaeres  —  et  nosti  forsitan  —  Auctiun ; 

Lfltoris  prima  Martis  in  acde  sedet: 
6lure  madens  yarioque  togae  limatus  in  usu, 

Non  lector  meus  hic,  Urbice,  sed  liber  est. 
Sictenet  absentes  nostros  cantatque  libellos, 

Ut  pereat  chartis  littera  nulla  meis. 
Denique,  si  yellet,  poterat  scripsisse  yideri ; 
10     Sed  famae  mavolt  ille  fayere  meae. 

Hunc  licet  a  decima  —  neque  enim  satis  ante  yacabit  - 

SoIIicites,  capiet  cenula  parya  duos. 
Ille  leget,  bibe  tu:  noles  licet,  ille  sonabit: 

Et  cum  9,lam  satis  est^^  dixeris,  ille  leget 


EPIGRAMMATON  LIB.  VII.  163 

LII. 

Gratiim  est,  qnod  Celeri  nostros  legis,  Aucte,  libellos, 
Si  tamen  et  Celcrem  quod  legis,  Aucte,  iuvat. 

IUe  meas  gentes  et  Celtas  rexit  Hiberos , 

Nec  fuit  in  nostro  certior  orbe  fides. 
5Maior  me  tanto  reyerentia  tarbat,  et  aures 
Non  auditoris ,  iadicis  esse  pato. 

Lin. 

Omnia  misisti  mihi  Satnrnalibas ,  Umber , 

Manera,  contolerant  qnae  tibi  quinqae  dies, 
Bis  senos  triplices  et  dentiscalpia  septem : 

.  His  comes  accessit  spongia,  mappa,  calix, 
5  Semodiusqne  fabae  cum  vimine  Picenarum , 
Et  Laletanae  nigra  lagona  sapae ; 
Parvaque  cum  canis  venerunt  cottana  prunis 

Et  Libycae  fici  pondere  testa  gravis. 
Vix  puto  triginta  nummorum  tota  faisse 
10     Munera,  quae  grandes  octo  tulere  Syri. 
Quanto  commodius  nuUo  milii  ferre  labore 
Argenti  potuit  pondera  quinque  puer ! 

LIV. 

Semper  mane  mihi  de  me  tua  somnia  narras, 

Quae  moveant  animum  sollicitentque  meum. 
lam  prior  ad  faecem ,  sed  et  haec  vindemia  venit , 

Exorat  noctes  dum  mihi  saga  tuas. 
5  Consumpsi  salsasque  molas  et  turis  acervos , 

Decrevere  greges ,  dum  cadit  agna  frequens ; 
Non  porcus,  non  chortis  aves,  non  ova  supersuut. 

Aut  vigila  aut  dormi,  Nasidiene,  tibi. 

LV. 

.    NuUi  munera,  Chreste,  si  remittis, 
Nec  nobis  dederis  Temiserisque : 
Credam  te  satis  esse  liberalera. 
Sed  si  reddis  Apicio  Lupoque 


164  M.  VAL.  MARTIALIS 

5Et  Gallo  Titioqne  Caesioqae, 
Linges  non  mihi,  —  nam  proba  et  pnsilla  est,  — 
Sed  quae  de  Solymis  venit  pernstis 
Damnatam  modo  mentulam  tribatis. 

LVL 

Astra  polnmqne  pia  percepsti  mente,  Rabiri, 
Parrhasiam  mira  qai  struis  arte  domam. 

Fhidiaeo  si  digna  loyi  dare  templa  parabit, 
Has  petet  a  nostro  Fisa  Tonante  manus. 

LVII. 

Castora  de  FoIIace  Gabinia  fecit  Achillan : 
Fyxagathos  faerat,  nanc  erit  Hippodamus. 

LVIII. 

lam  sex  aat  septem  napsisti ,  Galla ,  cinaedis , 

Dam  Goma  te  nimiam  pexaqae  barba  iavat. 
Deinde  experta  latas  madidoqae  simillima  loro 

Ingaina  nec  lassa  stare  coacta  mana, 
5Deseris  imbelles  thalaraos  moUemqae  maritam 

Rarsas  et  in  similes  decidis  asqae  toros. 
Qaaere  allquem  Curios  semper  Fabiosque  loqaenten! 

Hirsuium  et  dura  rusticitate  trucem. 
Invenies:  sed  habet  tristis  quoque  turba  cinaedos: 
10     Difficile  est  vero  nubere,  Galla,  viro. 

LIX. 

Non  cenat  sine  apro  noster,  Tite,  Caecilianus. 
Bellum  convivam  Caecilianus  habet. 

LX. 

Tarpeiae  venerande  rector  aulae, 
Quem  salvo  duce  credimus  Tonantem, 
Cum  votis  sibi  quisque  te  fatiget 
£t  poscat  dare,  quae  dei  potestis: 
5NiI  pro  me  mihi,  luppiter,  petenti 


EPIGKAMMATON  LIB.  VII.  165 

Ne  succensueris  velut  superbo. 
Te  pro  Caesare  debeo  rogare: 
Pro  me  debeo.  Caesarem  rogare. 

LXI. 

Abstulerat  totam  temerarius  institor  urbem 

Inque  suo  nullum  limine  limen  erat. 
lussisti  tenues,  Germaniee,  crescere  vicos, 

Et  modo  quae  fuerat  semita,  facta  via  est. 
5Nulla  catenatis  pila  est  praeclncta  lagonis, 

Nec  praetor  medio  cogitur  ire  luto ; 
Stringitur  in  densa  nec  caeca  novacula  turba , 

Occupat  aut  totas  nigra  popina  vias. 
Tonsor,  copo,  cocus,  lanius  sua  limina  servant. 
10     Nunc  Roma  est,  nuper  magna  taberna  foit. 

LXH 

Reclusis  foribus  grandes  percidis ,  Amille , 
Et  te  deprendi,  cum  facis  ista,  cupis, 

Ne  quid  liberti  narrent  servique  paterni 
Et  niger  obliqua  garrulitate  cliens. 
5Non  paedicari  sc  qtki  testatur,  Amille, 
Ulud  saepe  facit,  quod  sine  teste  facit. 

LXIII. 

Perpetui  nunquam  moritura  volumina  Sili 

Qui  legis  et  Latia  carmina  digna  toga, 
Plcrios  tautnm  vati  placuisse  recessus 

Credis  et  Aoniae  Bacchica  serta  comae? 
5Sacra  cothuruati  non  attigit  ainte  Maronis, 

Implevit  magni  quam  Ciceronis  opus. 
Ilunc  miratur  adhuc^  centum  gravis  hasta  yirorum , 

Hunc  loquitur  grato  plurimus  ore  cliens. 
Postquam  bis  senis  ingentem  fascibus  annum 
10     Rexerat,  asserto  qui  sacer  orbe  fuit, 
Emeritos  Musis  et  Phoebo  tradidit  annos, 

Proque  suo  celebrat  nunc  Helicona  foro. 


166  M.  YAL.  MARTIAUS 

LXIV. 

Qai  tonsor  tota  f aeras  notissimas  urbe , 

Et  post  hoc  dominae  manere  factas  eqaes , 
Sicanias  arbes  Aetnaeaqae  regna  petisti, 

Cinname,  cam  fageres  tristia  iara  fori. 
5Qaa  nanc  arte  graves  tolerabis  inatilis  annos? 

Qaid  facit  infelix  et  fagitiva  qaies? 
Non  rhetor,  non  grammaticas  ladiye  magister, 

Non  Cynicas,  non  ta  Stoicas  esse  potes, 
Vendere  nec  vocem  Slcolis  plaasumque  theatrts:. 
10     Qaod  superest,  iterum,  Cinname,  tonsor  eris. 

LXV. 

Lis  tc  bis  decimae  namerantem  frigora  brumae 
Conterit  unatribus,  Gargiliane,  foris. 

Ah  miser  et  demens !  viginti  litigat  annis 
Qaisquam,  cui  vinci,  Gargiliane,  licet? 

LXVI. 

Heredem  Fabius  Labienum  ex  asse  reliquit: 
PIus  meruisse  tamen  se  Labienus  ait. 

LXVII. 

Paedicat  pueros  tribas  Philaenis 
£t  tentigine  saevior  mariti 
Undenas  vorat  in  die  puellas. 
Harpasto  quoque  subligata  ludit 
5Et  flavescit  haphe,  gravesque  draucis 
Halteras  f acili  rotat  lacerto , 
Et  putri  lutulenta  de  palaestra 
Uncti  verbere  vapulat  magistri : 
Nec  cenat  prius  aut  recumbit  ante, 
lOQuam  septem  vomuit  meros  deunces; 
Ad  quos  fas  sibi  tunc  putat  reverti, 
Cum  coliphia  sedecim  comedit. 
Post  haec  omnia  cum  libidinatur, 
Non  fellat  —  putat  hoc  parum  virile  -— , 


EPIGRAMMATON  LIB.  VH.  167 

16  Sed  plane  medias  vorat  puellas. 
Di  mcntein  tibi  dent  tuam ,  Philaeni , 
Cannum  lingere  quae  putas  virile. 

Lxvm. 

Commendare  meas,  Instanti  Rufe,  Camenas 
Parce  precor  socero :  seria  forsan  amat. 

Quod  si  lascivos  admittit  et  iile  libellos , 
Haec  ego  vel  Curio  Fabricioque  legam. 

LXIX. 

Haec  est  illa  tibi  promissa  Theophila,  Cani, 

Cuius  Cecropia  pectora  voce  madent. 
Hanc  sibi  iure  petat  magni  senis  Atticus  hortus, 

Nec  minus  esse  suam  Stoica  turba  velit. 
5Vivet  opus  quodcunque  per  has  emiseris  aures; 

Tam  non  femineum,  nec  populare  sapit. 
Non  tna  Pantaenis  nimium  se  praeferat  illi, 

Quamvis  Pierio  sit  bene  nota  choro. 
Carmina  fingentem  Sappho  laudavit  amatrix: 
10     Castior  haec ,  ct  non  doctior  illa  foit. 

LXX. 

Ipsarum  tribadum  tribas,  Philaeni, 
Recte,  quam  futuis,  vocas  amicam. 

LXXI. 

Ficosa  est  uxor,  ficosus  et  ipse  maritus, 

Filia  ficosa  est  et  gener  atque  nepos, 
Nec  dispensator  nec  vilicus  ulcere  tnrpi, 

Nec  rigidus  fossor ,  sed  nec  arator  eget. 
6Cum  sint  ficosi  pariter  iuvenesque  senesque, 

Res  mira  est,  ficos  non  habet  unus  ager. 

Lxxn. 

Gratus  sic  tibi,  Paule,  sit  December, 
Nec  vani  triplices  brevesque  mappae , 
^ec  turis  veniant  leves  selibrae, 


168  '  M.  VAL.  MARllALIS 

Sed  lances  ferat  et  scyphos  avomm 
5Ant  grandis  reus  aut  potens  amicus, 

Seu  qnod  te  potius  iuvat  capitque. 

Sic  vincas  Noviumque  Publiumqne 

Mandris  et  vitreo  latrone  clnsos ; 

Sic  palmam  tibi  de  trigone  nudo 
lOUnctae  det  favor  arbiter  coronae, 

Nec  laudet  Polybi  magis  sinistras: 

Si  quisquam  mear  dixerit  malignns 

Atro  carmina  quae  madent  veneno , 

Ut  vocem  mihi  commodes  patronam ,  # 
15Et  quantum  poteris,  sed  usque,  clames: 

,,Non  scripsit  meus  ista  Martialis.'^ 

LXXIII 

Esquiliis  domus  est,  domus  est  tibi  colle  Dianae 

£t  tua  patricius  bulmina  vicus  habet: 
Hinc  viduae  Cybeles,  illinc  sacraria  Yestac, 

Inde  novnm,  veterem  prospicis  inde  lovem.. 
5Dic,  ubi  conveniam,  dic,  qua  te  parte  requiram: 

Quisquis  ubique  habitat,  Maxime,  nusquam  habitat 

LXXIV. 

Cyllenes  caeliqne  decus,  facunde  minister, 

Aurea  cui  torto  virga  dracone  viret: 
Sic  tibi  lascivi  non  desit  copia  furti, 
,Sive  cupis  Paphien ,  seu  Ganymede  cales ; 
5Maternaeqne  sacris  ornentnr  frondibns  Idus 

Et  senior  parca  mole  prematur  avus : 
.  Ilnnc  sempcr  Norbaua  diem  cum  coniuge  Carpo 
Laeta  colat,  primis  quo  coiere  toris. 
Hic  pius  antistes  sophiae  sua  dona  ministrat, 
10     Hic  te  ture  vocat ,  fidus  et  ipse  lovi. 

LiXV. 

Vis  futui  gi^tis,  cum  sis  dcformis  anusque. 
Res  perridicula  est:  vis  dare,  nec  dare  vis. 


EPIGRAMMATON  LJB.  m  169 

LXXVI. 

'    Qaod  te  diripiunt  potentiores 

Per  conTivia ,  porticus ,  theatra ,  * 

Et  tecum,  quotiens  ita  ineidisti , 

Gestari  iuvat  et  iuvat  lavari : 
5  Nolito  nimium  tibi  placere. 

Delectas,  PhiIomuse,snon  amaris. 

LXXVIL 

Exigis,  utnostros  donemtibi,  Tucca,  libellos. 
Non  f aciam :  nam  vis  vendere  ^  uon  legere. 

Lxxvin. 

Cum  Saxetani  ponatur  cauda  lacerti  * 

Et,  bene  si  cenas,  conchis  inuncta  tibi: 

Sumen,  aprum,  leporem,  boletos,  ostrea,  mullos 
Mittis:  habes  nec  cor,  Papile,  nec  genium. 

LXXIX. 

PotaTi  modo  consulare  vinum. 
Quaeris ,  qnam  vetus  atque  liberale  ? 
Ipso  consule  conditum :  sed  ipse , 
Qui  ponebat,  erat,  Severe,  consul. 

LXXX. 

.  Quatenus  Odrysios  iam  pax  Romana  triones 

Temperat  et  tetricae  conticuere  tubae, 
HuncMarcellino  poteris,  Faustine,  libellum 

Mittere:  iam  chartis,  iam  vacat  ille  iocis. 
5  Sed  si  parva  tui  munuscula  quaeris  amici 

Commendare,  ferat  carmina  nostra  puer: 
Non  qualis  Geticae  satiatus  lacte  iuvencae 

Sarmatica  gelido  ludit  in  amne  rota , 
Sed  Mitylenaei  roseus  mangonis  ephebus, 
10     Vel  non  caesus  adhue  matre  iubente  Lacon. 
At  tibi  captivo  famulus  mittetur  ab  Histro, 

Qui  Tiburtinas  pascere  possit  oves. 


170  M.  VAL.  MARTIAUS     . 

LXXXI. 

^Triginta  toto  mala  snnt  epigrammata  libro.^^ 
Si  totidem  bona  simt,sLaase,  bonus  liber  est. 

Lxxxn. 

Menophili  penem  tam  grandis  fibnla  vestit, 

Ut  sit  Gomoedis  omnibas  una  satis. 
Hunc  ego  credideram  —  nam  saepe  lavamur  in  unum  • 

Sollicitum  Toci  parcere ,  Flacce,  suae: 
5Dam  ludit  media  populo  spectante  palaestra, 

Delapsa  est  misero  fibula :  verpus  erat.  "^ 

LXXXIII. 

Eutrapelus  tonsor  dum  circuit  ora  Luperci 
Expingitque  genas,  altera  barba  subit. 

LXXXIV. 

'  Dum  mea  Caecilio  formatur  imago  Secundo 
Spirat  et  arguta  picta  tabella  manu , 
I,  liber^  ad  Geticam  Peuceu  Histrumque  iacentem : 
Haec  loca  perdomitis  gentibus  ille  tenet. 
5Parya  dabis  caro,  sed  dulcia  dona,  sodali: 
Certior  in  nostro  carmine  Toltus  erit. 
Casibus  hic  nullis ,  nullis  delebilis  annis 
Vivet,  Apelleum  cum  morietur  opus. 

LXXXV. 

Quod  non  insulse  scribis  tetrasticha  quaedam, 
Disticha  quodbelle  pauca,  Sabelle,  facis, 

Laudo ,  nec  admiror.  Facile  est  epigrammata  belle 
Scribere,  sed  librum  scribere  difficile  est. 

LXXXVI. 

Ad  natalicias  dapes  vocabar, 

Essem  cum  tibi,  Sexte,  non  amicus. 

Quid  factum  est,  rogo,  quid  repente  factum  est, 

Post  totpignora  nostra,  post  tot  annos 


EPIGRAMMATON  LIB.  VH.  171 

5Quod  snm  praeteritus  vetas  sodalis? 

Sed  Gausam  scio.   Nulla  veDit  a  me 

Hispani  tibi  libra  pustulati, 
,     Nee  levis  toga,  nec  rudes  laceruae. 

Non  est  sportula,  quae  negotiatur. 
lOPascis  munera,  Sexte,  non  amicos. 

lam  dices  mihi  ,,Vapulet  vocator.^^ 

LXXXVII. 

Si  meus  aurita  gaudet  lagalopece  Flaccus , 

Si  fruitur  tristi  Canius  Aethiope ; 
Publius  exiguae  si  flagrat  amore  catellae, 

Si  Cronius  similem  cercopithecon  amat; 
5  Delectat  Marium  si  perniciosus  ichneumon , 

Pica  salutatrix  si  tibi ,  Lause ,  placet ; 
Si  gelidum  collo  nectit  Glaucilla  dr^conem , 

Luscinio  tumulum  si  Telesina  dedit: 
Blanda  Cnpidinei  cur  non  amet  ora  Labycae , 
10     Qui  videt  haec  dominis  monstra  placere  suis? 

LXXXVDI. 

Fertur  habere  meos,  si  vera  est  fama,  libellos 

In^er  delicias  pulchra  Vienna  suas. 
Me  legit  omnis  ibi  senior  iuvenisque'puerque, 

Et  coram  tetrico  casta  puella  viro. 
6Hoc  ego  maluerim,  quam  si  mea  carmina  cantent 

Qui  Nilum  cx  ipso  protinus  ore  bibunt ; 
Quam  mens  Hispano  si  me  Tagus  impleat  anre 

Pascat  et  Hybla  meas,  pascat  Hymettos  apes. 
Non  nihil  ergo  sumus ,  uec  blandae  mnnere  linguae 
10     Decipimur:  credamiam,  puto,  Lause,.  tibi. 

LXXXIX. 

I,  felix  rosa,  mollibusque  sertis 
Nostri  cinge  comas  Apollinaris. 
Quas  tu  nectere  candidas,  sed  oliiii, 
Sic  te  semper  amet  Venus,  memento. 


172  M.  VAL.  MARTIAUS 

XC. 

lactat  inaeqaalem  Matho  me  fecisse  libellamt 
Si  Teram  est,  laadat  carmina  nostra  Matho. 

Aeqaales  scribit  libros  Clavienas  et  Umber. 
Aeqaalis  liber  est,  Cretice,  qui  malas  est. 

XCI. 

De  nostro  facunde  tibi,  luvenalis,  agello 
Saturnalicias  mittimus,  ecce,  nuces. 

Cetera  lascivis  donayit  poma  puellis 
Mentula  custodis  luxuriosa  dei. 

XCII. 

„Si  qaid  opus  fuerit,  scis  me  non  esse  rogandom^' 

Uno  bis  dicis,  Baccara,  terque  die. 
Appellat  rigida  trisUs  me  Toce  Secundus : 

Audis,  et  nescis,  Baccara,  quid  sit  opus. 
5Pensio  te  coram  petitur  clareque  palamque: 

Audis,  et  nescis,  Baccara,  quid  sit  opus. 
Esse  queror  gelidasque  mihi  tritasque  lacernas : 

Atidis ,  et  nescis ,  Baccara ,  quid  sit  opus. 
Hoc  opus  est,  subito  fias  ut  sidere  mutus, 
10     Dicere  ne  possis,  Baccara,  quid  sit  opus. 

xcni. 

Narnia,  sulphureo  quam  gurgite  candidus  amnis 

Circuit ,  ancipiti  \ix  adeunda  iugo , 
Quid  tam  saepe  meum  nobis  abducere  Quintum 

Te  iuvat  et  lenta  detinuisse  raora  ? 
6Quid  Nomentani  causam  mihi  perdis  agelli, 

Propter  vicinum  qui  pretiosus  erat? 
Sediam  parce  milii,  nec  abutere,  Narnia,  Qointo: 

Perpetuo  liceat  sic  tibi  ponte  frui. 

XCIV. 

Unguentum  fuerat,  quod  onyx  modo  panra  gereM: 
Olfecit  postquam  Papilus,  ecce,  gamm  eit. 


EPIGRAMMATON  LIB.  VH.  173 

XCV. 

Brnma  est  et  riget  liorridus  December, 

Audes  tu  tamen  osculo  nivali 

Omues  obvius  hinc  et  hinc  tenere , 

Et  totam ,  Line ,  basiare  Romam. 
5  Quid  possis  graviusque  saeTiusque 

Percussus  facere  atque  verberatus? 

Hoc  me  frigore  basiet  nec  uxor, 

Blandis  filia  nec  rudis  labellis. 

Sed  tu  dulcior  elegJHitiorque, 
lOCuius  livida  naribus  caninis 

Dependet  glacies  rigetque  barba, 

Qualem  forficibus  metit  supinis 

Tonsor  Cinyphio  Cilix  marito. 

Centum  occurrere  malo  cunnilingis, 
15£t  Gallum  timeo  minus  recentem. 

Qnare  si  tibi  sensus  est  pudorque, 

llibernas,  Line,  basiationes, 

In  mensem  rogo  differas  Aprilem. 

XCVI. 

Conditus  hic  ego  sum  Bassi  dolor,  Urbicus  infans, 

Cui  genus  et  nomen  maxima  Roma  dedit. 
Sex  milii  de  prima  deerant  trieteride  menses,  ' 

Ruperunt  tetricae  cum  mala  pensa  deae. 
SQuid  species,  quid  lingua  mihi,  quid  profuit  aetas? 

Da  lacrimas  tumulo,  qui  legis  ista,  meo. 
Sic  ad  Lethaeas,  nisi  Nestore  serius,  undas 

Non  eat,  optabis  quem  superesse  tibi. 

XCVII. 

Nosti  si  bene  Caesiam,  libelle, 
Montanae  decus  Umbriae  Sabinum, 
Auli  raunicipem  mei  Pudentis, 
lili  tu  dabis  haec  vel  occupato. 
5lnsteut  mille  licet  premantque  curae, 
Nostris  carminibus  tamen  vacabit. 


174  M.  VAL.  MARTIALIS  EPIGR.  L.  m 

Nam  me  diligit  ille  proximnmqae 
Turni  nobilibns  leget  libellis. 
O  quantnm  milii  nominis  paratur! 
10  O  quae  gloria!  quam  frequens  amator! 
Te  couTiyia,  te  forum  sonabit, 
Aedes,  compita,  porticus,  tabernae. 
Uni  mitteris,  omnibus  legeris. 

xcvra. 

Omnia,  Castor,  emis:  sic  fiet,  ut  omnia  vendas. 
XCIX. 

Sic  placidum  videas  semper ,  Crispine,  Tonantem, 

Nec  te  Roma  minus,  quam  tua  Mempliis  amet: 
Carmina  Parrhasia  si  nostra  legentur  in  aula, 

—  Naraque  solent  sacra  Caesaris  aure  frui  — 
5Dicere  de  nobis,  utlector  candidus,  aude: 

,,Temporibus  praestat  non  niliil  iste  tuis , 
Nec  Marso  nimium  minor  est  doctoque  Catullo.^^ 

Hoc  satis  est:  ipsi  cetera  mando  deo. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPI6RAMMAT0N 

.  LIBER  Vin. 

Imperatori  Domitiano  Caesari  Augusto ,  Oermanico , 
Dacico ,  Valerius  Martialis  S. 

vmiies  qaidem  libelli  mei,  domine,  quibns  tu  fa- 

'    mam,  idestvitam,   dedisti,  tibi  supplicant;    et,  puto, 

propter  hoc  legentur.  Hic  tamen,  qui  operis  nostri  octa- 

vus  inscribitur,     occasione  pietatis  frequentius  fruitur. 

5Minus  itaque  ingenio  laborandum  fuit,  iu  cuius  locum  ma- 

teria  successerat:  quam  quidem  subinde  aliqua  iocorum 

mixtura  Tariare  temptavimus ,  ne  caelesti  Terecundiae  tuae 

laudes  suas,  quae  facilius  te  fatigare  possint,  quam  nos 

satiare,  omnis  rersus  ingereret.  Quamvis  autem  epigram- 

lOmata  a  scTerissimis  quoque  et  summae  fortunae  viris  ita 

scripta  sint,   ut  mimicam  verborum  licentiam  aflfectasse 

videantur,  ego  tamen  illis  non  permisi  tam  lascive  loqui 

quam  solent.    Cum  pars  libri  et  maior  et  melior  ad  maie- 

statem  saori  nominis  tui  alligata  sit ,  meminerit  non  nisi 

15reIigiosa  purificatione  lustratos  accedere  ad  templa  de- 

bere.    Quod  ut  custoditurum  me  lecturi  sciant,  in  ipso 

libelli  huius  limine  profiteri  brevissimo  placuit  epigram- 

mate. 

I. 

Laurigeros  domini,  liber,  intrature  penates, 

Disce  verecundo  sanctius  ore  loqui. 
Nuda  recede  Venus;  non  est  tuus  iste  libellus: 

Tu  mihi,  tu  Pallas  Caesariana,  veni. 


176  M.  VAL.  MARTIALte 

n. 

Fastornm  genitor  parensque  lanus 
YiGtorem  modo  cum  videret  llistri, 
Tot  Toltas  sibi  non  satis  putavit 
Optavitque  oguIos  habere  plnres: 
5  Et  lingua  pariter  locutus  omni 
Terrarum  domino  deoqne  rerum 
Promisit  Pyliam  quater  senectam. 
Addas ,  lane  pater ,  tnam  rogamus. 

III. 

„Quinque  satis  fnerant:  nam  sex  septemve  libelli 

Est  nimium:  qnid  adhuc  ludere,  Musa,  iuvat? 
Sit  pudor  et  finis :  iam  plus  nihil  addere  nobis 

Fama  potest :  teritur  noster  ubique  liber ; 
5Et  cum  rupta  situ  Messalae  saxa  iacebunt 

Altaque  cum  Licini  marmora  pulvis  ernnt, 
Me  tamen  ora  legent  et  secum  plurimus  hospes 

Ad  patrias  sedes  carmina  nostra  feret.^^ 
Finieram ,  cum  sic  respondit  nona  sororum , 
10     Cui  coma  et  unguento  sordida  vestis  erat: 
„Tune  potes  dnlces ,  ingrate,  relinquere  nngas? 

Dic  mihi,  quid  melius  desidiosus  ages? 
An  luvat  ad  tragicos  soccum  transferre  cothurnos^ 

Aspera  vel  paribus  bella  tonare  modis, 
15Praelegat  ut  tumidus  rauca  te  voce  magister 

Odcrit  et  grandis  virgo  bonusqne  puer? 
Scribant  ista  graves  nimium  niminmqne  seteri, 

Quos  media  miseros  nocte  lucerna  videt.     ^ 
At  tu  Romanos  lepido  sale  tinge  libellos : 
20     Agnoscat  mores  vita  legatque  snos. 
Angusta  cantare  licet  videaris  avena, 

Dum  tua  multornm  vincat  avena  tubas.^^ 

IV. 

Quantus,  io,  Latias  mundi  conventus  ad  aras 
Suscipit  et  solvit  pro  duce  vota  suo ! 


EPIGRAMMATON  LIB,  Vffl.  177 

TSon  sniit  haec  hominaiii ,  Germanice ,  gaudia  tantum , 
Sed  faciunt  ipsi  nunc ,  puto ,  sacra  dei. 


Dum  donas,  Macer,  anulos  puellis, 
Desisti,  Macer,  anulos  habere. 

VI. 

Archetypis  TCtuIi  nihil  est  odiosius  Eucti 

—  Ficta  Saguntino  cymbia  malo  luto  — , 
Argenti  fumosa  sui  cum  stemmata  uarrat 

Garrulus  et  verbis  mucida  yina  facit. 
5  „Laomedonteae  fuerant  haec  pocula  mensae : 

Ferret  ut  haec ,  mnros  struxit  ApoHo  lyra. 
Hoc  cratere  ferox  commisit  praelia  Rhoeeus 

Cnm  Lapithis:  pugna  deblle  cemis  opus. 
Hi  duo  longaevo  censentur  Ncstore  fundi: 
10     Pollice  de  Pylio  trita  columba  nitet. 
Hic  scyphus  est,  in  quo  misceri  inssit  amicis 

Largius  Aeacides  Tividiasque  merum. 
Hac  propinavit  Bitiae  pulcherrima  Dido 

In  patera,  Phrygio  cum  data  cena  viro  esf 
ISMiratus  fueris  cum  prisca  torenmata  multuni, 

In  Priami  calathis  Astyanacta  bibes. 

VII. 

Hoc  agere  est  causas,  hoc  dicere,  Cinna,  diserte, 
Horis,  Cinna,  decem  dicere  verba  novem? 

Sed  modo  clepsydras  ingenti  voce  petisti 
Quattuor.   O  quantum,  Cinna,  tacerepotes! 

Vffl. 

Principium  des ,  lane ,  licet  velocibus  annis , 

Et  renoves  voltu  saecula  longa  tuo ; 
Te  primum  pia  tura  rogent,  te  vota  salutent, 

Purpura  te  felix,  te  colat  omnis  honos: 
5Tu  tamen  hoc  mavis,  Latiae  quod  contigit  nrfoi, 

Mense  tuo  reducem^  lane,  videre  deum. 
Mabt.  VL 


178  M.  VAL.  MARTIALIS 

IX. 

Solvere  ^odrantem  nuper  tibi,  Qainte,  Tolebat 
Lippus  Hylas ,  lnscas  volt  dare  dimidiam. 

Accipe  qaamprimam ;  brevis  est  occasio  lacri. 
Si  fuerit  caecas,  nil  tibi  solvet  Hyla». 

X. 

Emit  lacernas  milibas  decem  Bassas 

Tyrias  coloris  optimi.   Lacrifecit. 

„Adeo  bene  emit?^^  inqais.  Immo  non  solvet. 

XI. 

Pervenisse  taam  iam  te  scit  Rhenas  in  arbcm; 

Nam  popali  voces  aadit  et  ille  tui. 
Sarmaticas  etiam  gentes  Histrumque  Getasque 

Laetitiae  clamor  terruit  ipse  novae. 
5Dam  te  longa  sacro  venerantur  gaudia  Circo,    . 

Nemo  quater  missos  currere  sensit  equos. 
Nnllum  Roma  ducem,  nec  te  sic,  Caesar,  amavit;^ 

Te  quoque  iam  non  plus,  ut  velit  ipsa,  potest. 

xn. 

Dxorem  quare  locupletem  ducere  nolim, 
Quaeritis?   Uxori  nubere  nolo  meae. 

Inferior  matrona  suo  sit,  Prisce,  marito: 
Non  aliter  fiunt  femina  virque  pares.    ~ 

XIII. 

Morio  dictus  erat:  viginti  milibus  emi. 
Redde  mihi  nummos ,  Gargiliane :  sapit. 

XIV. 

Pallida  ne  Cllicum  timeant  pomaria  brumam 
Mordeat  et  tenerum  fortior  aura  nemus, 

Hibernis  obiecta  notis  specularia  puros 
Admittunt  soles  et  sine  faece  diem. 
5At  milii  cella  datur ,  non  tota  clusa  fenestrt, 


EPI6aAMMAT0NLIB.TIlL  179 

In  qua  nec  Boreu  ipse  manere  yelit 
Sic  habitare  iubes  Feterem  cradelis  amiciim? 
Arboris  ergo  taae  tntior  hospea  ero. 

XV. 

Dum  noTa  Pannonici  numeratnr  gloria  belli 

Omnis  et  ad  Reducem  dum  litat  ara  loTcm, 
Dat  populus,  datgratus  eques,  dat  tura  senatus 

£t  ditant  Latias  tertia  doua  tribus : 
5H0S  quoque  secretos  memorabit  Roma  triumphos, 

Nec  minor  ista  tuae  laurea  pacis  erit, 
Quod  tibi  de  sancta  credis  pietate  tuorum. 

Principis  est  virtus  maxima,  nosse  suos. 

XVL 

Pistor  qui  fueras  diu,  Cypere, 
Causas  nunc  agis  et  ducena  quaeris: 
Sed  consumis  et  nsque  mutuaris. 
A  plstore ,  Cypere ,  non  recedis : 
5f  t  panem  facis  et  facis  farinam. 

XVII. 

Egi,  Sexte,  tuam,  pactus  duo  milia,  causam. 

Misisti  nunynos  quod  milii  mille,  quid  est? 
^Narrasti  nihil^^  inquis  „et  a  te  perdita  causa  est.^^ 

Tanto  plus  debes,  Sexte,  quod  erubui. 

XVUI. 

Situa,  Cyreni,  promas  epigrammata  volgo, 

Vcl  mecum  possis,  vel  prior  ipse  legi. 
Sed  tibi  tantus  inest  Teteris  respectus  amici , 

Carior  ut  mea  sit,  quam  tua  fama  tibi. 
5Sic  Maro  nec  Calabri  temptaTit  carmina  Flacci, 

Pindaricos  nosset  cum  snperare  modos, 
Et  Varia  cessit  Romani  laude  cothurni) 

Cum  posset  tragico  fortios  ore  loqol. 
Aurum  et  opet  et  nmt  frequeiw  doiiabtt  ( 
10    Qui  Telit  ingenio  eedere.  rarai  Cflfc» 


180  M.  YAL.  MARTIALIS 

XIX. 

Panper  videri  CinDa  Tolt;  et  est  paaper. 

XX. 

Cam  faciiis  versas  nalla  non  laee  dacenos  ^ 
Yare,  nihil  recitas.   Nou  sapis,  atqae  sapis. 

XXI. 

Pliosphore,  redde  diem:  qaid  gaadia  npstra  moraris 

Caesare  venturo ,  Phosphore ,  redde  diem. 
Roma  rogat.   Placidi  namqaid  te  pigra  Bootae 

Plaastra  vehant,  lento  qaod  nimis  axe  venis? 
5Ledaeo  poteras  abdacere  Cyllaron  astro: 

Ipse  suo  cedet  nanc  tibi  Castor  eqao. 
Quid  cupidum  Titana  tenes  ?  lam  Xanthus  et  Aethoi 

Frena  volunt ,  vigilat  Memnonis  alma  parens. 
Tarda  tamen  nitidae  non  cedant  sidera  luci 
JO     Et  cupit  Ausoniam  lana  videre  dacem. 
lam,  Caesar,  vel  nocte  veni:  stent  astra  licebit, 

Non  deerit  populo  te  veuiente  dies.  * 

xxn. 

Imitas  ad  apram,  ponis  mihi,  Gallice,  porcam. 
Hibrida  sum,  si  das,  Gallice,  verba  mihi. 

xxm. 

Esse  tibi  videor  saevus  nimiamqae  galosas, 
Qui  propter  cenam,  Rustice,  caedo  cocum. 

Si  levis  ista  tibi  flagroram  causa  videtur, 
Ex  qua  vis  caasa  vapalet  ergo  cocas  ? 

XXIV. 

Si  quid  forte  petam  timido  gracilique  libello, 
Improba  non  fuerit  sf  mea  charta ,  dato. 

Et  si  non  dederis,  Caesar,  permitte  rogari: 
Offendunt  nunqaam  tura  precesque  lovem. 
5  Qui  fingit  sacros  auro  vel  marmore  voltus , 
JSon  facit  ille  deos:  qai  rogat,  ille  facit. 


EPI6BAMMAT0N  LIB.  Vm.  181 

XXV. 

Yidlsti  semel,  Oppiane,  tantQm 
Ae^rum  me  male:  saepe  te  videb 


saepe  te  videbo. 
XXVI. 


Non  tot  in  Eois  timait  Gangeticns  arvis 

Raptor,  in  Hyrcano  qoi  fugit  albus  equo, 
Qoot  tua  Roma  novas  vidit,  Germanice,  tigres: 

Delicias  potuit  nec  numerare  suas. 
5Vincit£rytliraeos  tua,  Caesar,  harena  triumphos 

Et  victoris  opes  divitiasque  dei. 
Nam  cum  captivos  ageret  sub  curribus  Indos, 

Contentus  gemina  tigride  Bacchus  erat. 

xxvu, 

Munera  qui  tibi  dat  locupleti,  Gaure,  senique, 
Si  sapis  et  sentis,  hoc  tibi  ait  ,,Morere.^^ 

xxvin. 

Dic,  togai,  facundi  gratum  mihi  munus  amici, 

Esse  velis  cuias  fama  decusque  gregis  ? 
AppolaLedaei  tibi  floruit  herba  Phalanthi, 

Qua  saturat  Calabris  culta  Galaesus  aquis? 
5An  Tartessiacus  stabuli  nutritor  Hiberi 

Baetis  in  Hesperia  te  quoque  lavit  ove  ? 
An  tua  multifidum  nameravit  lana  Timavum, 

Quem  pius  astrlfero  Cyllarus  ore  bibit? 
,Te  nec  Amyclaeo  decuit  livere  veneuo, 
10     Nec  Miletos  erat  vellere  digna  tuo. 
Lilia  tu  vincis  nec  adliuc  delapsa  ligustra) 

Et  Tiburtino  monte  quod  albet  ebur. 
Spartanus  tibi  cedet  olor  Paphiaeque  columbae, 

Cedet  Erythraeis  eruta  gemma  vadis. 
15Sed  licet  haec  primis  nivibns  sint  aemula  dona, 

Non  sunt  Parthenio  candidiora  suo. 
Non  ego  praetulerim  Babylonos  picta  superbae 

Texta,  Semiramia  quae  variantur  acu; 


182  M.  YAL.  MARTIAUS 

Non  Athamanteo  potias  me  mirer  in  aaro, 
20     Aeoliam  dones  si  mihi,  Phrixe,  pecas. 
O  qaantos  risus  pariter.spectata  movebit 
Cum  Palatina  nostra  lacerna  toga! 

XXIX. 

Disticha  qai  scribit,  pato,  Tolt  brevitate  ^acere. 
Qaid  prodest  brevitas,  dic  mihi,  si  liber  est? 

XXX. 

Qai  nunc  Caesareae  lusas  spectatar  harenae, 

Temporibas  Brati  gloria  samma  fait. 
Aspicis ,  at  teneat  flammas  poenaqne  fraatar 

Fortis  et  attonito  regnet  in  igne  manas! 
5  Ipse  sai  spectator  adest  et  nobile  dextrae 

Fanas  amat :  totis  pascitar  illa  sacris. 
Qaod  nisi  rapta  foret  nolenti  poena,  parabat 

Saevior  in  lassos  ire  sinistra  focos.     * 
Scire  piget  post  tale  decas ,  qaid  fecerit  ante : 
10     Qaam  ridi ,  satis  est  hanc  mihi  nosse  manam. 

XXXI. 

Nescio  qaid  de  te  non  belle,  Dento,  fateris, 
Coniage  qai  dacta  iara  paterna  petis. 

Sed  iam  sapplicibas  dominam  lassare  libellis 
Desine  et  in  patriam  seras  ab  arbe  rcdi. 
5Nam  dam  ta  longe  deserta  axore  diaqae 
Tres  qaaeris  nato^s ,  qaattaor  invenies. 

xxxn. 

Aera  per  tacitam  delapsa  sedentis  in  ipsos 

Flaxit  Aratallae  blanda  colamba  sinas. 
Laserat  hoc  casas,  Bisi  inobseryata  maneret 

Permissaqae  sibi  noUet  abire  faga. 
5  Si  meliora  piae  fas  est  sperare  sorori 

£t  dominam  mandi  flectere  rota  Talent, 
Haec  a  Sardois  tibi  forsitan  exalis  oris, 

Fratre  reyersaro^  noncia  venit  avis. 


EPIGRAMMATON  LIB.  Vin.  183 


xxxni. 

De  praetoricia  folium  mihi,  Paale,  corona 

Biittis  et  hoc  pliialae  nomen  habere  iubes. 
Bhic  faerat  nnper  nebala  tibi  pegma  peranctum, 

Pallida  qnam  rubri  diluit  unda  croci. 
5  An  magia  astati  derasa  est  ungae  ministri 

Bractea,  de  folcro  qaam  reor  esse  tao? 
IHa  potest  colicem  longe  sentire  Tolantem 

Et  minimi  pinna  papilionis  agi. 
EiZigaae  Tolitat  saspensa  vapore  lacernae 
10     Et  IcTiter  foso  rampitar  icta  mero. 
Hoc  linitor  spato  lani  caryota  Kalendis, 

Qnam  fert  com  parco  sordidas  asse  cliens. 
Lenta  minus  gracili  crescant  colocasia  filo, 

Plena  magis  nimio  lilia  sole  cadant: 
l&Nec  Taga  tam  teuoi  discurrit  aranea  tela, 

Tam  leye  nec  bombyx  peudulas  urget  opus. 
Crassior  in  facie  retulae  stat  creta  FabuUae, 

Crasaior  offensae  bnlla  tumescit  aquae; 
Fortior  et  tortos  servat  resica  capillos 
%     Et  mutat  Latias  spuma  Bataya^comas. 
Hac  cute  Ledaeo  yestitur  pullus  in  ovo , 

Talia  lunata  splenia  fronte  sedent. 
Qnid  tibi  cum  phiala,  ligulam  cum  mittere  possis, 

Mittere  cum  possis  yel  cochleare  mihi? 
S^Magna  nimis  loquimur,  cocUeam  cum  mittere  possis; 

Denique  cum  possis  mittere,  Paule,  nihil. 

XXXIV. 

Archetypum  Myos  argentnm  te  dicis  habere. 

Qnod  sine  te  factum  est,  hoc  magis  archetypum  est. 

XXXV. 


Cum  sitis  similes  paresque  vita, 
Uxor  pessima,  pessimus  maritus, 
Mlror ,  non  bene  couvenire  Tobis. 


184  M.  VAL.  MARTIAUS 

XXXVI. 

Regia  pyramidani,  Caesar,  miracala  ride: 

lam  tacet  Eoam  barbara  Memphis^opos. 
Pars  qaota  Parrliasiae  labor  est  Mareoticos  aolae? 

Clarias  in  toto  nil  videt  orbe  dies. 
5  Septenos  pariter  credas  assargere  montes, 

TJiessalicam  brevlor  Pelion  Ossa  talit. 
Aethera  sic  intrat,  nitidis  at  conditas  astris 

Inferiore  tonet  nabe  serenas  apex 
Et  prias  arcano  satietar  namine  Phoebi, 
10     Nascentis  Circe  qaam  videt  ora  patris. 

Haec,  Aagaste,  tamen,  qaae  vertice  sidera  polsat , 

Par  domas  est  caelo ,  sed  minor  est  domino. 

XXXVII. 

Qaod  Caietano  reddis,  Polycharme,  tabellas, 
Milia  te  centam  nam  tribaisse  patas? 

^Debait  haec^^  inqais.  Tibi  habe,  Polycharme,  tabeUas 
Et  Caietano  milia  crede  dao. 

XXXVIII. 

Qai  praestat  pietate  pertinaci 

Sensaro  bona  liberalitatis , 

Captet  forsitan  aat  vicem  reposcat. 

At  si  qais  dare  nomini  relicto 
5Post'manes  tamalamqae  perseverat, 

Qaaerit  qaid ,  nisi  parcias  dolere  ? 

Refert  sis  bonas ,  an  velis  videri. 

Praestashoc,  Melior,  sciente  fama, 

Qai  sollemnibas  anxias  sepalti 
lONomen  non  sinis  interire  Blaesi, 

Et  de  manifica  profasas  arca 

Ad  nataliciam  diem  colendam 

Scribaram  memori  piaeqae  tarbae 

Qaod  donas,  facis  ipse  Blaesianam. 
I5H0C  longam  tibi,  vita  dum  manebit, 

Hoc  et  post  cineres  erit  tribatam. 


EPIGRAMMATONLIB.  Vffl.  185 

XXXIX. 

Qai  Palatinae  caperet  conTivia  mensae 
Ambrosiasqae  dapes,  non  erat  ante  locus. 

Hic  liaarire  decet  sacram ,  Germanice ,  nectar 
Et  Ganymedea  pocula  mixta  mana. 
5  Esse  velis ,  oro ,  seras  conviva  /JTonantis : 
At  tu  siproperas,  lappiter,  ipse  veni.  ' 

XL.  ■  ' 

Non  horti,  neque  palmitis  beati, 
Sed  rari  nemoris ,  Priape,  custos, 
Ex  quo  natus  es  et  potes  renasci, 
Furaces ,  moneo ,  manus  repellas 
5Et  silvam  domini  focis  reserves. 
Si  defecerit  iiaec,  et  ipse  lignum  es. 

XLL 

Tristis  Athenagoras  non  misit  munera  nobis, 
Quae  medio  brumae  mittere  mense  solet. 

An  sit  Athenagoras  tristis,  Faustine,  videbo: 
Me  certe  tristem  fecit  Athenagoras. 

XLU. 
Si  te  sportula  maior  ad  beatos 
Non  corruperit,  ut  solet,  licebit 
De  nostro,  Matho,  centiens  laveris. 

XLIIL 
EiTert  uxores  Fabius,  Chrestilla  maritos, 
,        Funereamque  toris  quassat  uterque  facem. 
Yictores  committe ,  Yenus :  quos  iste  manebit 
Exitus,  una  duos  ut  Libitina  ferat. 

XLIV. 
TituIIe,  moneo,  vive:  semper  hoc  s^rom  est. 
Sab  paedagogo  coeperis  licet,  serum  est. 
Attu,  miser  Titulle,  nec  senex  vivis, 
Sed  omne  limen  conteris  salutator 


186  M.  YAL.  MARTIAUS 

5Et  mane  sudas  nrbis  oscnlis  udus, 
Foroque  triplici  sparsus  ante  equos  omnes 
Aedemque  Martis  et  colosson  Augusti , 
Curris  per  omnes  tertiasque  quintasque. 
Rape,  congere,  aufer,  posside:  relinquendum  est. 

lOSuperba  densis  arca  palleat  nummis, 
Centum  explicentur  paginae  Kalendarum , 
lurabit  Reres,  te  niliil  reliquisse, 
Supraque  pluteum  te  iacente  vel  saxum, 
Fartus  papyro  dum  tibi  torus  crescit, 

15FIentes  superbus  basiabit  eunuchos; 
Tuoque  tristis  filius,  velis  nolis,^ 
Cum  concubino  nocte  dormiet  prima. 

XLV. 

Priscus  ab  Aetnaeis  mihi,  Flacce,  Terentius  oris 

Redditur:  hanc  lucem  lactea  gemma  notet. 
Defluat  et  lento  splendescat  turbida  lino 

Amphora  centeuo  consule  facta  minor. 
5Continget  nox  quando  meis  tam  candida  mensls? 

Tam  iusto  dabitur  quando  calere  mero? 
Cumte,  Flacce,  mihi  reddet  Cythereia  Cypros, 

Luxuriae  fiet  tam  bona  causa  meae. 

XLVI. 

Quanta  tua  est  probitas,  tauta  est  infantia  formae, 

Ceste  puer ,  puero  castior  Hippoly to ! 
Te  secum  Diana  velit  doceatque  natare, 

Te  Cybele  totum  mallet  habere  Phryge, 
5  Tu  Ganymedeo  poteras  succedere  lecto , 

Sed  durus  domino  basia  sola  dares. 
Felix,  quae  tenerum  vexabit  sponsa  maritum 

£t  quae  te  faciet  prima  puella  virum! 

XLVII. 

'  Pars  maxillarum  tonsa  est  tibi,  pars  tibi  rasa  est, 
Pars  Tulsa  est.  Unum  quis  putat  esse  caput? 


EPIGRAMMATON  LIB.  VUI.  187 

I 

XLvin. 

Nescit,  cui  dederit  Tjriam  Crispiims  abollain , 

Dum  matat  cultas  indaitarqi^e  togam. 
Qaisqois  habes,  hameris  sua^manera  redde,  precamur: 

Non  hoc  Crispinas,  te  sed  aboUa  rogat. 
5Non  qaicanqae  capit  sataratasmariceyestes, 

Nec  nisi  deliciis  convenit  iste  color. 
Si  te  praeda  iuvat  foediqae  iusania  lucri, 

Qua  possis  melius  fallere ,  sume  togam.' 

XLIX.     . 

Formosam  sane ,  sed  caecus  diligit  Asper. 

Plus  ergo,  ut  res  est,  quam  yidet  Asper  amat. 

L. 

Qaanta  Gigantei  memoratur  mensa  triumphi 

Quantaque  nox  superis  omnibus  illa  fuit, 
Qaa  bonus  accubuit  genito^^r  cum  plebe  deorum 

Et  licuit  Faunis  poscere  vina  lovem : 
5  Tanta  tuas  celebrant ,  Caesar,  conmia  laaros ; 

Exhilarant  ipsos  gaudia  nostra  deos. 
Yescitur  omnis  eqaes  tecum  populusque  patresque , 

Et  capit  ambrosias  cum  duce  Roma  dapes.        ' 
Grandia  poUicitas  quanto  maiora  dedisti! 
10     Promissa  est  nobis  sportola,  recta  data  est 

LI. 

Quis  labor  in  phiala?  docti  Myos,  anne  Myronos? 

Mentoris  haec  manus  est,  an,  Polyclite,  tua? 
Livescit  nulla  caligine  fusca,  nec  odit 

Exploratores  nubila  massa  focos. 
SVera  minus  flavo  radiant  electra  metallo, 

Et  nivetim  felix  pustula  vincit  ebur. 
Materiae  non  cedit  opus :  sic  alligat  orbem , 

Plurima  cum  tota  lampade  luna  nitet. 

Stat  caper  Aeolio  Thebani  vellere  Phrixl 

10     Cultus:  ab  hoc  mallet  vecta  fuisse  aorot. 


188  M.  VAL.  MARTIALIS 

Hanc  nec  Cinjphius  tonsor  violaverit,  et  ta 

Ipse  taa  pasci  yite ,  Lyaee ,  velis. 
Terga  premit  pecadis  geminis  Amor  anrens  alis: 
Palladins  tenero  lotos  ab  ore  sonat. 
15  Sic  M^thymnaeo  gavisas  Arione  delphin 

Langaida  non  tacitam  per  freta  vexit  onns* 
Imbuat  egregium  dlgno  mihi  nectare  munus 

Non  grege  de  domini,  sed  tua,  Ceste,  manus. 
Ceste,  decus  mensae,  misce  Setina:  videtur 
20     Ipse  puer  nobis ,  ipse  sitire  caper. 
Det  numerum  cyathis  Instanti  littera  Rufi: 

Auctor  enim  tanti  mtineris  ille  milii. 
Si  Telethusa  venit  promissaque  gaudia  portat, 
Servabor  doroinae ,  Rufe ,  triente  tuo ; 
25  Si  dubia  est,  septunce  trahar;  si  fallit  amantem, 
Ut  iugulem  curas,  nomen  utrumque  bibanL 

LII. 

Tonsorem  puerum,  sed  arte  talem , 
Qualis  nec  Tlialamus  f uit  Neronis , 
Drusorum  cui  contigere  barbae, 
Aequandas  semel  ad  genas  rogatus 
5Rufo,  Caediciane,  commodavi. 
Dum  iussus  repetit  pilos  eosdem , 
Censura  speculi  manum  regente , 
Expingitque  cutem  facitque  longam 
Detonsis  epaphaeresin  capillis, 
lOBarbatus  mihi  tonsor  est  reversus. 

Lin. 

Formosissima  quae  fuere  vel  sunt, 
Sed  vilissima  quae  fuere  vel  sunt, 
O  quam  te  fieri,  CatuIIa,  vellem 
Formosam  minus,  aut  magis  pudicam! 

LIV. 

Magna  licet  totiens  tribuas,  maiora  daturus 
Dona,  ducum  victor,  victor  et  ipse  tui, 


EPIGRAMMATON  LEB.  VHL  189 

Diligeris  popnlo  non  propter  praemia^  Caesar, 
Propter  te  populus  praemia,  Caesar,  amat. 

LV. 

Anditur  qaantnm  Massyla  per  avia  marmar, 

Innumero  qaotiens  silva  leone  farit, 
Pallidas  attonitos  ad  Poena  mapalia  pastor 

Cam  revocat  tauros  et  sine  mente  pecas : 
5  Tantas  in  Aasonia  fremait  modo  terror  harena. 

Qais  nou  esse  gregem  crederet?  unus  erat, 
Sed  cuius  tremerent  ipsi  quoque  iura  leones , 

Cui  diadema  daret  marmore  picta  Nomas. 
O  quantum  per  colla  decus ,  quem  sparsit  honorem 
10     Aurea  lunatae ,  cum  stetit,  umbra  iubae! 
Grandia  quam  decuit  latum  venabula  pectus 

Quantaque  de  magna  gaudia  morte  tulit! 
Unde  tuis,  Libye,  tam  felix  gloria  silvis? 

A  Cybeles  numquid  venerat  ille  iugo  ? 
15  An  magis  Ilerculeo ,  Germanice ,  misit  ab  astro 

Hanc  tibi  vel  frater,  vel  pater  ipse  feram? 

LVL 

Temporibus  nostris  aetas  cum  cedat  ivorum 

Creverit  et  maior  cum  duce  Roma  suo , 
Ingenium  sacri  miraris  deesse  Maronis, 

Nec  quemquam  tanta  bella  sonare  tuba. 
5  Sunt  Maecenates ,  non  deerunt,  Flacce,  Marones, 

Vergiliumque  tibi  vel  tua  rura  dabunt. 
lugera  perdiderat  miserae  vicina  Cremonae 

Flebat  et  abductas  Tityrus  aeger  oves. 
Risit  Tuscus  eques ,  paupertatemque  malignam 
10     Reppulit  et  celeri  iussit  abir^  fuga. 
^Accipe  divitias  et  vatum  maximus  esto ; 

Tu  licet  et  nostrum"  dixit  „AIexin  ames.^^ 
Astabat  domini  mensis  pulcherrimus  ille 

Marmorea  fundens  nigra  Falerna  manu, 
15 £t  libata  dabat  roseis  carchesia  labris, 

Qaae  poterant  ipsum  sollicitare  lovem. 


190  M.  VAL.  MARTIAUS 

Excidit  attonito  pingnis  Galatea  poeta^ , 
Thestylis  et  rubras  messibus  nsta  genas : 

Protinns  Italiam  concepit  et  arma  viRUMqcB , 
20     Qni  modo  vix  Cnlicem  ileTerat  ore  rudii 

Quid  Yarios  Marsosque  loqnar  ditataqne  vatnm 
Nomina,  magnns  erit  quos  nnmerare  labor? 

Ergo  ego  Yergilins ,  si  munera  Maecenatis 
Des  mibi  ?  YergOius  non  ero  y  Marsus  ero. 

LVIL 
Tres  habnit  dentes ,  pariter  qnos  expuit  omnes , 
'      Ad  tumulum  Picens  dum  sedet  ipse  sunm ; 
CoUegitque  sinn  fragmenta  novissima  laxi 
Oris  et  aggesta  contumulavit  humo. 
5  Ossa  licet  quondam  defuncti  non  legat  heres : 
Hoc  6ibi  iam  Picens  praestitit  officium. 

LVIII. 
Cum  tibi  tam  crassae  sint,  Artemidore,  lacernae, 
Possim  te  Sagarim  inre  vocare  meo. 

LIX. 

Aspicis  hnnc  nno  contentum  lumine,  cnius 

Lippa  sub  attrita  fronte  lacuna  patet? 
Ne  contemne  caput,  nihil  est  furacius  illo; 

Non  fuit  Autolyci  tam  piperata  manus. 
5  Ilnnc  tu  convivam  cautus  servare  memento : 

Tnnc  furit  atqne  oculo  luscns  utroqne  videt. 
Pocnla  soUiciti  perdnnt  ligulasque  ministri 

Et  latet  in  tepido  plurima  mappa  sinn. 
Lapsa  nec  a  cubito  subducere  pallia  nescit 
10     Et  tectus  laenis  saepe  duabus  abit. 
Nec  dormitantem  vemam  frandare  lucerna 

Ernbnit  fallax  ^  4irdeat  illa  licet. 
Si  nihil  invasit,  puerum  tnnc  arte  dolosa 

Circnit  et  soleas  snrripit  ipse  suas. 

LX. 

Summa  Palatini  poteras  aeqnare  Colossi , 
Si  fieres  brevior,  Claudia,  sesqnipedem. 


EPIGRAMMATON  LIB.  Vffl.  191 

LXI. 

Livet  Charinns,  rnmpitnr,  furit,  plorat 
Et  qnaerit  altos,  nnde  pendeat,  ramos: 
Non  iam  qnod  orbe  cantor  et  legor  toto, 
Nec  nmbilicis  qnod  decorus  et  cedro 
5  Spargor  per  omnes  Roma  qnas  tenet  gentes : 
Sed  qnod  snb  nrbe  rns  habemns  aestivnm 
Vehimnrqne  mnlis  non ,  nt  ante ,  condnctis. 
Qnid  imprecabor ,  o  Severe,  liventi? 
Hoc  opto:  mnlas  habeat  et  snbnrbanum. 

LXII. 

Scribit  in  aversa  Picens  epigrammata  charta, 
Et  dolet,  averso  qnod  facit  iUa  deo. 

LXIII. 

Thestylon  Aulns  amat,  sed  nec  minus  ardet  Alexin, 
Forsitan  et  nostrum  nnnc  Hyacinthon  amat. 

I  nunc  et  dubita,  vates  an  diligat  ipsos, 
Delicias  vatum  cum  meus  Aulns  amet. 

LXIV. 

Ut  poscas,  Clyte,  munus  exigasque, 

Uno  nasceris  octiens  in  anuo 

Et  solas ,  puto ,  tresve  quattnorve  ,     / 

Non  natalicias  habes  Kalendas. 
5  Sit  voltus  tibi  levior  licebit 
,  Tritis  litoris  aridi  lapillis ; 

Sit  moro  coma  nigrior  cadnco ; 

Yincas  moUitla  tremente  plumas, 

Aut  massam  modo  lactis  alligati ; 
lOEt  talis  tumor  excitet  papillas, 

Quales  cruda  viro  puella  servat:  ^ 

,    Tu  nobis,  Clyte,  iam  senex  videris. 

Tam  multos  quis  enim  fuisse  credat 

Natales  Priamive  Nestorisve  ? 
15  Sit  tandem  pudor  et  modns  rapfnis. 


EPIGRAMMATON  LEB.  Vffl.  193 

5Curre,  age,  et  illotos  reyoca,  Calliste,  ministros ; 
'  Sternantar  lecti:  Caeciliane,  sede. 
Caldam  poscis  aquam;  nondum  mihi  frigida  veuit; 

Alget  adhuc  nudo  clusa  culina  foco. 
Mane  reni  potius;  nam  cur  te  quinta  moretur? 
10     Utiantes,  sero,  Caeciliane,  renis. 

LXVffl 

Qui  Corcyraei  vidit  pomaria  regis, 

Rus ,  Entelle ,  tuae  praeferet  ille  domus. 
Inyida  purpureos  urat  ne  bruma  racemos 

Et  gelidum  Bacchi  munera  frigus  edat, 
5  Condita  perspicua  vivit  vindemia  gemma 

Et  tegitur  felix,  nec  tamen  uva  latet. 
Femineum  lucet  sic  per  bombycina  corpus, 

Calculus  in  nitida  sic  numeratur  aqua.^ 
Quid  non  ingenio  voluit  natura  licere  ? 
10     Auctumnum  sterilis  ferre  iubetur  hiems. 

LXIX, 

Miraris  veteres,  Vacerra,  solos, 
Nec  laudas  nisi  mortuos  poetas. 
Ignoscas  petimus  ^  Vacerra:  tanti 
Non  est,  utplaceam  tibi,  perire. 

>  LXX. 

Quanta  quies  placidi ,  tanta  est  facnndia  Nervae , 

Sed  cohibet  vires  ingeniumque  pudor. 
Cum  siccare  sacram  largo  Permessida  posset 

Ore,  verecundam  maluit  esse  sitim, 
SPieriam  tenui  frontem  redimire  corona  ^ 

Contentus,  famae  nec  dare  vela  suae. 
Sed  tamen  hunc  nostri  scit  temporis  esse  TibuUum , 

Carmina  qui  docti  nota  Neronis  habet. 

LXXI. 

QuattuQr  argenti  libras  mihi  tempore  brumae 

Misisti  ante  aunos,  P^stumiane,  decem. 
Mabt.  Va 


194  M.  YAL.  MARTEALIS 

Speranti  plares  —  nam  stare  aut  crescere  debent 
Manera  —  venernnt  plasve  minasve  daae. 
5  Tertius  et  qaartas  malto  inferiora  talerunt. 
Libra  fait  ^ainto  Septiciana  qaidem. 
Bessalem  ad  scatalam  sexto  pervenimas  anno ; 
Post  hanc  in  cotaia  rasa  selibra  data  est. 
-  Octavas  ligalam  misit  sextante  minorem ; 
10     Nouas  aca  levius  vix  cochleare  tulit. 

Quod  mittat  nobis  decimas  iam  non  habet  annas: 
Quattaor  ad  libras ,  Postumiane ,  redi. 

LXXU. 

Nondum  murice  cultus  asperoque 
Morsu  pnmicis  aridi  politus 
Arcannm  properas  sequi,  libelle, 
Qnem  pulcherrima  iam  redire  Narbo , 
5  Docti  Narbo  Paterna  Votieni , 
Ad  leges  iubet  annuosque  fasces ; 
Votis  quod  paribns  tibi  petendum  est, 
Continget  locus  ille  et  hic  amicus. 
Quam  vellem  fieri  meus  libellus! 

Lxxin. 

Instanti ,  qno  nec  sincerior  alter  habetur 

Pectore,  nec  nivea  simplicitate  prior, 
Si  dare  vis  nostrae  vires  animosque  Thaliae 

Et  victura  petis  carmina,  da  quod  amem. 
5Cynthia  te  vatera  fecit,  lascive  Properti; 

Ingeninm  Galli  pulchra  Lycoris  erat. 
Fama  est  arguti  Nemesis  formosa  TibuIIi: 

Lesbia  dictavit,  docte  Catulle,  tibi. 
Non  me  Peligni  nec  spernet  Mantua  vatem , 
10     Si  qua  Corinnamihi,  si  quis  Alexis  erit. 

LXXIV. 

Hoplomachns  nniic  es ,  fueras  ophthalmicus  ante. 
Fecisti  medicas  quod  facis  hoplomachus. 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  Vffl.  195 


LXXV. 

Duni  repetit  sera  condactos  nocteipenates 

Lingonus  a  Tecta  Flaminiaqne  recens, 
Expnlit  offenso  vitiatam  poUice  talum 

Et  iacoit  toto  corpore  fasus  humi. 
5Quid  faceret  Gallus,  qua  se  ratione  moTCret? 

Ingeuti  domino  servulus  unus  erat, 
Tam  macer,  ut  minimam  posset  vix  ferre  lucemam : 

Succurrit  misero  casas  opemque  tulit. 
Quattuor  inscripti  portabant  vile  cadaver, 
10     Accipit  infelix  qualia  mille  rogus. 

Hos  comes  inyalidas  summissaTOce  precatur, 

Ut  quocunque  veIint,.corpus  inane  ferant. 
Permutatur  onus  stipataque  tollitur  alte 

Grandis  in  angusta  sarcina  sandapila. 
15Hic  milii  de  multis  unus,  Lucane,  videtur, 

Cui  merito  dici  ^mortue  Galle^^  potest. 

Lxxvr. 

,,Dic  verum  mihi ,  Marce ,  dic  amabo ; 
Nil  est,  quod  magis  audiam  libenter.^^ 
Sic  et  cum  recitas  tuos  libellos , 
Et  causam  quotiens  agis  clientis, 
5  Oras ,  Gallice ,  me  rogasque  semper. 
Durum  est  me  tibi,  quod  petis,  negare. 
Vero  verius  ergo  quid  sit,  audi: 
Verum,  Gallice,  non  libentcr  audis. 

LXXVU. 

Liber,  amicorum  dulcissima  curatuorum, 

Liber,  in  aeterna  vivere  digne  rosa, 
Si  sapis ,  Assyrio  semper  tibi  crinis  amomo 

Splendeat  et  cingant  Horea  serta  caput ; 
5  Caudida  uigrescant  vetulo  crystalla  Falerno 

Et  caleat  blando  moUis  amore  torus. 
Qai  sic  vel  medio  finitus  vixit  in  aevo, 

Longior  huic  facta  est.  quam  data  vit&  fuit. 


196  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXVin. 

Quos  Guperet  Phlegraea  suos  Tictoria  ludos, 

Indica  quos  cuperet  pompa,  Lyaee,  tuos, 
Fecit  Hyperborei  celebrator  Stella  triumplu, 

O  pudor!  0  pietas!  et  putat  esse  parum. 
5N011  illi  satis  est  turbato  sordidus  auro 

Ilermus  et  Ilesperio  qui  sonat  orbe  Tagus. 
Omnis  habet  sua  dona  dies ;  nec  linea  dives 

Cessat ,  et  in  populum  multa  rapina  cadit. 
Nunc  yeniunt  subitis  lasciva  nomismata  nimbis, 
10     Nunc  dat  spectatas  tessera  larga  feras, 
Nunc  implere  sinus  securos  gaudet  ct  absens 

Sortitur  dominos,  ne  laceretur,  avis. 
Quid  numerem  carrus  ter  denaque  praemia  palmae, 

Quae  dare  non  semper  consul  uterque  solet? 
ISOmniased,  Caesar,  tanto  superantur  honore^ 

Quod  spectatorem  te  tua  laurus  habet. 

LXXIX. 

Omnes  aut  vetulas  habes  amicas, 
Aat  turpes  vetulisque  foediores. 
Ilas  ducis  comites  trahisque  tecum 
Per  convivia,  porticus,  theatra. 
Sic  formosa,  FabuIIa,  sic  puella  es. 

LXXX. 

Sanctorum  nobis  miracula  reddis  avorum, 

Nec  pateris,  Caesar,  saecula  cana  mori, 
Cum  veteres  Latiae  ritus  renovantur  harenae 

Et  pugnet  virtus  simpliciore  manu. 
Sic  priscis  servatus  honos  te  praeside  templis, 

£t  casa  tam  culto  sub  love  numen  habet; 
Sic  nova  dum  condis,  revocas,  Auguste,  priora: 

Debentur  quae  sunt  quaeque  fuere  tibL 

LXXXI. 

Non  per  mystica  sacra  Dindymenes , 
JVecper  Niliacae  bovem  iuvencae, 


.      EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  197 

Nallos  deniqne  per  deos  deasque 
lurat  Gellia,  sed  per  uniones. 
5H0S  amplectitur,  hos  peroseulatur, 
Hos  fratres  vo(;at  et  Tocat  sorores , 
Hos  natis  amat  acrius  duabus. 
His  si  quo  careiat  misella  casu, 
Vieturam  neget  esse  se  nec  horam. 
lOEheu,  quam  bene  nunc,  Papiriane, 
Annaei  faceret  manus  Sereni! 

Lxxxn. 

Dante  tibi  turba  querulos,  Auguste,  libellos, 

Nos  quoque  quod  doraino  carmina  parva  damus, 
Posse  deum  rebus  pariter  Musisque  vacarc 

Sciraus,  et  haec  etiam  serta  placere  tibi. 
5Fer  vates,  Augustc,  tuos:  nos  gloria  dulcis, 

Nos  tua  cura  prior  deliciaeque  sumus. 
Non  quercus  te  sola  decet,  nec  laurea  Phoebi: 

Fiat  et  ex  liedera  civica  nostra  tibi. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRAMMATON 

LIBER  IX. 

Note,  licetnolis,  sublimi  pectore  vates , 

Cui  referet  serus  praeraia  digna  cinis, 
Hoc  tibi  sub  nostra  breve  carmen  imagine  vivat, 

Quam  non  obscuris  iungis ,  Avite ,  viris : 
bllle  ego  8um  nulli  nugarum  laude  secundus^ 

Quem  non  miraris  ^  sedputo^  lector^  amas* 
Maiores  maiora  sonent:  mihiparva  locuto 

Sufficit  in  vestras  saepe  redire  manus. 


198  BL  VAL.  MARTIALI8 

Ave,  mi  Torani,  frater  carissime.  Epigramma,  q 
extra  ordinera  paginarum  est,  ad  Stertinium  darissin 
Tirnm  seripsirans,  qui  iraaginem  meam  ponere  in  bit 
theca  sua  voluit.  De  quo  scribendnm  tibi  putavi, 
5ignorares,  Avitus  iste  quis  Tocaretnr.  Yale  et  para 
spitium. 

I. 

Dum  lanus  hiemes,  Domitianut  auctuBmos, 
Augustus  annis  commodabit  aestates ; 
Dum  grande  farauli  nomen  asseret  Rheni 
Germanicarura  magna  lux  Kalendarum ; 
5Tarpeia  summi  saxa  dum  patris  stabnnt, 
Dum  voce  supplex  dumque  ture  placabit 
Matrona  diyae  dulce  luliae  numen: 
Manebit  altum  Flaviae  decus  gentis 
Cum  sole  et  astris  cumque  luce  Romana. 
lOlnvicta  quidquid  condidit  manus,  caeli  est. 

II. 

Pauper  amicitiae  cum  sis,  Lupe,  non  es  amicae, 

Et  queritur  de  te  mentula  sola  nihil. 
nia  siligineis  pinguescit  adultera  cunnis, 

Conyivam  pascit  nigra  farina  tuum. 
5lncensura  nives  dominae  Setina  liquantur, 

Nos^  bibimus  Corsi  pulla  venena  cadi. 
Empta  tibi  nox  est  fundis  non  tota  paternis,.  . 

Haud  sua  desertus  rura  sodalis  arat. 
Splendet  Erythraeis  perlucida  moecha  lapillis , 
10     Ducitur  addictus ,  te  f utuente ,  cliens. 
Octo  Syris  suffulta  datur  lectica  puellae, 

Nudum  sandapilae  pondus  amicus  erit. 
I  nunc  et  miseros,  Cybele,  praecide  cinaedos: 

Haec  erat,  haec  cultris  mentula  digna  tuis. 

ni. 

Quantum  iam  superis,  Caesar,  caeloque  dedisti 
Si  repetas  et  si  creditor  esse  velis, 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  199 

Grandis  in  aetherio  licet  auctio  fiat  Olympo 

Cogantarque  dei  vendere  qaidqaid  habent: 
5Contarbabit  Atlas,  et  non  erit  uncia  tota, 

Decidat  tecum  qua  pater  ipse  deum. 
Pro  Capitolinis  qnid  enim  tibi  solyere  templis , 

Quid  pro  Tarpeiae  frondis  honore  potest? 
Qaid  pro  culminibas  geminis  matrona  Tonantis?- 
10     Pallada  praetereo :  res  agit  illa  tuas. 

Quid  loquar  Alciden  Phoebumque  piosque  Laconas? 

Addita  quid  Latio  Flavia  templa  polo  ? 
Expectes  et  sustineas,  Auguste,  necesseest: 

Nam  tibi  quod  solvat  non  habet  arca  lovis. 

Anreolis  futui  cum  possit  GaUa  duobus 
Et  plus  quam  futui,  si  totidem  addideris: 

Aureolos  a  te  cur  accipit,  Aeschyle,  denos? 
Non  fellat  tanti  Galla.   Quid  ergo?   Tacet 

V. 

Nubere  vis  Prisco:  non  miror,  Paula:  sapisti. 
Ducere  te  non  volt  Priscus:  et  ille  sapit. 

VI. 
Tibi,  summe  Rheni  domitor  et  parens  orbis, 
Pudice  princeps,  gratias  agunt  urbes; 
Populos  habebunt:  parere  iam  scelus  non  est. 
Non  puer  avari  sectus  arte  mangonis 
5  Virilitatis  damna  maeret  ereptae , 
Nec  quam  superbus  computet  stipem  leno, 
Dat  prostituto  misera  mater  infanti. 
Qui  nec  cubili  fuerat  ante  te  quondam 
Pudor ,  esse  per  te  coepit  et  lupanari. 

vn. 

Dicere  de  Libjcis  reduci  tibi  gentibus,  Afer, 

Continuis  volui  quinque  diebus  Ave. 
Non  vacat,  aut  dormit,  dictum  est  bis  terque  reverso. 

lam  satis  est,  Afer:  non  vis  avere:  vale. 


200  M.  VAL.  MMITIALIS 


Vffl. 

Tanquam  parva  foret  sexus  iniuria  nostri 

Foedandos  populo  prostituisse  mares , 
lam  eunae  lendnis  erant,  ut  ab  ubere  raptns 

Sordida  yagitu  posceret  aera  puer. 
5lmmatura  dabant  infandas  eorpora  poenas. 

Non  tulit  Ausonius  talia  monstra  pater, 
Idem  qui  teneris  nuper  suecurrit  ephebis, 

Ne  faceret  steriles  saeya  libido  viros. 
Dllexere  prius  pueri  iuvenesque  senesque , 
10     At  nunc  infatites  te  quoque,  Caesar,  amant 

IX. 

Nil  tibi  legavit  Fabius,  Bithynice,  cui  tu 
Annua,  si  meraini,  milia  sena  dabas. 

Plas  nulli  dedit  ille:  queri,  Bithynice,  noli: 
Annua  legayit  milia  sena  tibi. 

X. 

Cenes,  Canthare,  cum  foris  libenter , 
Clamas  et  maledicis  et  minaris. 
Deponas  animos  truces,  monemus: 
Liber  non  potes  et  gulosus  esse. 

XI. 

Nomen  cum  violis  rosisque  natum, 
Quo  pars  optima  nominatur  anni , 
Hyblam  quod  sapit  Atticosque  flores , 
Quod  nidos  olet  alitis  superbae ; 
5  Nomen  nectare  dulcius  b£ato , 
Quo  mallet  Cybeles  puer  vocari 
£t  qui  pocula  temperat  Tonanti : 
Quod  si  Parrhasia  sones  in  aula, 
Rcspondent  Veneres  Cupidiciesque ; 
lONomen  nobile,  molle,  delicatum 
Versu  dicere  non  rudi  volebam : 
Sed  tu  syllaba  contumax  repugnas. 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  201 

Dicnnt  Eiarinon  tamen  poetae, 
Sed  Graeei ,  quibns  est  uiliil  negatam 
15Et  qnos  ^Agsg  "AQsg  decet  sonare. 
Nobis  non  licet  esse  tam  disertis, 
Qni  Mnsas  colimns  severiores. 

XII. 
Si  daret  anctnmnns  mihi  nomen,  Oporinos  essem: 

Horrida  si  brnmae  sidera,  Chimerinos. 
Dictus  ab  aestivo  Therinos  tibi  mense  Tocarer: 

Tempora  cui  nomen  verna  dedere,  qnis  est? 

XIII. 
Nomen  hab^s  teneri  qaod  tempora  nancapat  anni, 

Cam  breve  Cecropiae  ver  popalantar  apes ; 
Nomen  Acidalia  meruit  quod  arundine  pingi , 
Quod  Cy therea^  sua  scribere  ga^^  acu ; 
5Nomen  Erytliraeis  qaod  littera  faflPlapillis, 
GemQia  quod  Heliadum  pollice  trita  notet ; 
Qaod  pinna  scribeute  grues  ad  sidera  tollant; 
Quod  decet  in  sola  Caesaris  esse  domo. 

XIV. 
Hunc,  quem  mensa  tibi ,  quem  cena  paravit  amicum , 

Esse  putas  fidae  pectus  amicitiae? 
Aprum  amat  et  muUos  et  sumen  et  ostrea,  non  te. 

Tam  bene  si  cenem,  noster  amicus  erit. 

XV. 

Inscripsit  tumulis  septem  scelerata  virorum 
„Se  fecisse^^  Chloe.   Quid  pote  simplicius? 

XVI. 

Consilium  formae,  speculum,  dulcesque  capillos 

Pergameo  posuit  dona  sacrata  deo 
Hle  puer  tota  domino  gratissimus  aula, 
Nomine  qui  signat  tempora  verna  suo. 
SFelix,  quae  tali  censetur  muner^  tellus! 
Nec  Ganymedeas  mallet  habere  comja.&. 


202  BL  VAL.  MARTIALIS 


xvn. 

Latonae  venerande  nepos,  qni  miiibus  herbis 

Parcarnm  exoras  peusa  brevesque  colos, 
Hos  tibi  laudatos  domino,  rata  vota,  capiUos 

Ille  tuus  Latia  misit  ab  urbe  puer ; 
5  Addidit  et  nitidum  sacratis  crinibus  orbem , 

Quo  felix  facies  iudice  tuta  fuit. 
Tu  iuvenale  decus  serva ,  ne  pulchrior  ille 

In  longa  fuerit  quam  breviore  coma. 

XVUI. 

Est  mihi  sitque  precor  longum  te  praeside ,  Caesar , 

Rus  minimum,  parvi  sunt  et  in  urbe  lares. 
Sed  de  valle  brevi,  quas  det  sitientibus  hortis, 

Curta  laboratas  antlia  tollit  aquas : 
5  Sicca'  domus  ^fritur  nullo  se  rore  foveri , 

Cum  mihi  vicino  Marcia  fonte  sonet. 
Quam  dederis  nostris,  Auguste,  penatibus  nndam, 

Castalis  haec  nobis  aut  lovis  imber  erit. 

XIX. 

Laudas  balnea  versibus  trecentis 
Cenantis  bene  Pontici,  Sabelle. 
Vis  cenare,  Sabelle,  non  lavari. 

XX. 

Haec,  quae  tota  patet  tegiturque  et  marmore  et  auro, 

Infantis  domini  conscia  terra  fuit. 
Felix  0  quantis  sonuit  vagitibus  et  quas 

Vidit  reptantes  sustinuitque  manus ! 
5Hic  steterat  veneranda  domus,  quae  praestitit  orbi 

Quod  Rhodos  astrifero ,  quod  pia  Creta  polo. 
Curetes  texere  lovem  crepitantibus  armis, 

Semiviri  poterant  qualia  ferre  Phryges :  " 
At  te  protexit  superum  pater  et  tibi,  Caesar, 
10     Pro  iaculo  et  parma  fulmen  et  aegis  elrat 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  203 


XXI. 

Artemidorus  habet  pneram,  sed  yendidit  agrum: 
Agrum  pro  puero  Calliodorus  habet. 

Dic,  uter  ex  istis  meliusrem  gesserit,  Auete? 
Artemidorus  amat,  Calliodorus  arat. 

xxn. 

Credis  ob  haec  me,  Pastor,  opes  fortasse  rogare, 

Propter  quae  yulgus  crassaque  turba  rogat, 
Ut  Setina  meos  consumat  gleba  ligones 

£t  sonet  innumera  compede  Tuscus  ager ; 
5Ut  Mauri  Libycis  centum  stent  dentibus  orbes 

Et  crepet  in  nostris  aurea  lamna  toris, 
Nec  labris  nisi  magna  meis  crystalla  terantur 

Et  faciant  nigras  nostra  Falerna  niyes ; 
Ut  canusinatus  nostro  Syrus  assere  sudet'' 
10     Et  mea  sit  culto  sella  cliente  frequens ; 
Aestuet  ut  nostro  madidus  conviya  ministro, 

Quem  permutatum  nec  Ganymede  Tclis; 
Ut  lutulenta  linat  Tyrias  mihi  mula  lacernas 

Et  Massyla  meum  yirga  gubernet  equum. 
15Est  nihil  ex  istis:  superos  ac  sidera  testor. 

Ergo  quid?   Ut  donem,  Pastor,  et  aedificem. 

XXffl. 

O  cui  virgineo  flavescere  contigit  auro , 
Dic  ubi  Palladium  sit  tibi,  Care,  decus? 

„Aspicis  en  domini  fulgentes  marmore  voltus? 
Yenit  ad  has  ultro  nostra  corona  comas>^ 
5  Albanae  livere  potest  pia  quercus  olivae, 
Cinxerit  invictum  quod  prior  iUa  caput. 

XXIV. 

Quis  Palatinos  imitatus  imagine  voltus 
Phidiacum  Latio  marmore  vicit  ebur  ? , 

Haec  mundi  facies,  haec  sunt  lovis  ora  serenl: 
Sic  tonat  ille  deus,  cum  sine  nube  tonat. 


204  M.  VAL.  MARTIALIS 

5Non  solam  tribuit  Pallas  tibi,  Care,  coronani; 
Effigiem  domini,  quam  colis,  illa  dedit. 

XXV. 

Dantem  vina  tuam  quotiens  aspeximus-Hyllum , 

Lumiiienos,  Afer,  turbidiore  notas. 
Quod,  rogo,  quod  scelus  est,  mollem  spectare  ministri 

Aspicimus  solem,  sidera,  templa,  deos. 
sArertam  voltus,  tanquam  mihi  pocula  Gorgon 

Porrigat  atque  oculos  oraque  nostra  petat? 
Trux  erat  Alcides,  et  Hylan  spectare  licebat; 

Ludere  Mercurio  cum  Ganymede  licet. 
Si  non  vis  teneros  spectet  couTiya  ministros , 
10     Phineas  invites ,  Afer ,  et  Oedipodas. 

XXVI. 

Audet  facundo  qui  carmina  mittere  Nervae , 

Pallida  donabit  glaucina,  Cosme,  tibi; 
Paestano  violas  et  cana  ligustra  colono , 

Hyblaeis  apibus  Corsica  mella  dabit.  — 
5  Sed  tamen  et  parvae  nonnulla  est  gratia  Musae ; 

Appetitur  posito  yilis  oliva  lupo ; 
Nec  tibi  sit  mirnm ,  modici  quod  conscia  vatis 

ludicium  metuit  nostra  Thalia  tuum, 
Ipse  tuas  etiam  veritus  Nero  dicitur  aures , 
10    Lascivum  iuvenis  cum  tibi  lusit  opus. 

XXVII. 

Cnm  depilatos,  Chreste,  coleos  portes 
Et  vulturino  mentulam  parem  coUo 
Et  prostitutis  levius  caput  culis , 
Nec  vivat  ullus  in  tuo  pilns  crure , 
5  Purgentque  saevae  cana  labra  volsellae ; 
Curios,  Camillos,  Quintios,  Numas,  Ancos, 
Et  quidquid  unquam  legimus  pilosorum 
Loqueris  sonasque  grandibus  minax  verbis, 
Et  cum  theatris  saeculoque  rixaris. 
10  Occurrit  aliquis  inter  ista  si  drauciu, 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  205 

lam  paedagogo  liberatas  et  cnius 
Refibnlavit  tnrgidom  faber  penem : 
Nutu  tocatum  ducis,  et  pudet  fari 
Catouiana,  Chreste,  quod  facis  lingua. 

xxvin.     ^  ^ 

Dulce  decus  scenae,  ludorum  fama,  Latinus 

llle  ego  sum,  plausus  deliciaeque  tuae; 
Qui  spectatorem  potui  fecisse  Catonem, 

Solvere  qui  Curios  Fabriciosque  graves. 
5  Sed  niliil  a  nostro  sumpsit  mea  vita  tlieatro 

Et  sola  tantum  sceuicus  arte  feror. 
Nec  poteram  gratus  domino  sine  moribus  esse : 

Interius  mentes  inspicit  ille  deus. 
Yos  me  laurigeri  parasitum  dicite  Phoebi, 
10     Roma  sui  famulum  dum  sciat  esse  lovis. 

XXIX. 

Saecula  Nestoreae  permensa ,  Philaeni,  senectae, 

Rapta  es  ad  infernas  tam  cito  Ditis  aquas  ? 
Euboicae  nondum  numerabas  longa  Sibyllae 
Tempora:  maior  erat  mensibus  illa  tribus. 
5Heu  quae  lingua  silet!  non  iUam  mille  catastae 
Vincebant,  nec  quae  tnrba  Sarapin  amat; 
,     Nec  matutini  cirrata  caterva  magistri, 

Nec  quae  Strymonio  de  grege  ripa  sonat. 
Quae  nunc  Thessalico  lunam  deducere  rhombo , 
10     Quae  sciet  hos  illos  vendere  lena  toros? 
Sit  tibi  terra  levis  mollique  tegarii^  harena, 
Ne  tna  non  possint  eruere  ossa  canes. 

XXX. 

Cappadocum  saevis  Antistius  occidit  orls 
Rusticus.   O  tristi  crimine  terra  nocens! 

Rettulit  ossa  sinu  cari  Nigrina  mariti 

Et  qnesta  est  longas  non  satis  esse  vias  $ 
SCamque  daret  sanctam  tumulis,  quibus  invidet,  urnam, 
yisa  sibi  est  rapto  bis  viduata  viro. 


206  M.  VAL.  MARTIALIS 

XXXI. 

Cum  comes  Arctois  haereret  Caesarfs  armis 

Velius,  lianc  Marti  pro  dnce  vovit  avem. 
Luna  quater  binos  non  tota  peregerat  orbesf 

Debita  poscebat  iam  sibi  Tota  deas. 
5lpse  suas  anser  properayit  laetas  ad  aras    / 

Et  cecidit  sanctis  hostia  parya  focis. 
Octo  vides  patalo  pendere  nomismata  rostro 

Alitis  ?  haec  extis  condita  nuper  erant. 
Qaae  litat  argento  pro  te,  non  sangaine,  Caesar, 
10     Victima,  iam  ferro  non  opas  esse  docet. 

XXXII. 

Hanc  Yolo,  qaae  facilis,  qaae  palliolata  yagatnr, 

Hanc  Yolo,  qaae  paero  iam  dedit  ante  meo; 
Hanc  volo,  quam  redimit  totam  denarius  alter, 
Hanc  volo ,  quae  pariter  sufficit  una  tribus. 
5Poscentem  nummos  et  grandia  verba  sonantem 
Possideat  crassae  mentula  Burdigalac. 

xxxin. 

Audieris  in  quo,  Flacce,  balneo  plausum, 
Matronis  illic  esse  mentulam  scito. 

XXXIV. 

luppiter  Idaei  risit  mendacia  busti, 

Dum  videt'  Augusti  Flavia  templa  poli, 
Atque  inter  mensas  largo  iam  nectare  fasns, 

Pocula  cum  Marti  traderet  ipse  suo , 
oRespiciens  Phoebum  pariter  Phoebiqae  sororem, 

Cum  quibus  Alcides  et  pins  Arcas  erat: 
,,6nosia  vos^^  inquit  ,,nobis  monimenta  dedistis: 

Cernite,  quam  plus  sit,  Caesaris  esse  patrem.^ 

XXXV. 

Artibus  his  semper  cenam,  Philomuse,  mereris, 
Plurima  dum  fingis ,  sed  quasi  vera  refers. 

Scis,  quid  in  Arsacia  Pacorus  deliberet  aula, 
Rlienigenam  numeras  Sarmaticamqae  maDaro ; 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  207 

SYerba  ducis  Daci  chartis  mandata  resignas, 
Victricem  laurnm  quam  yenit  ante  vides ; 
Scis,  quotiens  Piiario  madeat  love  fnsca  Syene, 

Scis,  quota  de  Libyco  litore  puppis  eat, 
Cuius  iuleae  capiti  nascantur  olivae, 
10     Destinet  aetlierius  cui  sua  serta  pater. 
ToIIe  tuas  artes ;  Iiodie  cenabis  apud  me , 
Haclege,  ut  narres  nil,  Pliilomuse,  noTi. 

XXXVI. 

Viderat  Ansoniura  posito  modo  crine  ministrum 

Pliryx  puer,  alterius  gaudia  nota  lovis: 
,,Quod  tuus,  ecce,  suo  Caesar  permisit  ephebo, 

Tu  permitte  tuo ,  maxime  rector"  ait. 
5„Iam  milii  prima  latet  longis  lanugo  capillis, 
lam  tua  me  ridet  luno  vocatque  virum." 
Cui  pater  aetherius  „Puer  o  dulcissirae,"  dixit, 
„Non  ego  quod  poscis,  res  neg^t  ipsa  tibi: 
V  Caesar  habet  noster  similes  tibi  mille  ministros 
10     Tantaque  sidereos  tix  capit  aula  raares. 
At  tibi  si  dederit  voltus  coma  tonsa  viriles, 
Quis  mihi,  qui  nectar  misceat,  alter  erit?"  . 

xxxvn. 

Cum  sis  ipsa  domi  mediaque  ornere  Subura, 

Fiant  absentes  et  tibi,  Galla,  comae; 
Nec  dentes  aliter,  quam  Serica  nocte  reponas, 

Et  iaceas  centum  condita  pyxidibus ; 
5  Nec  tecum  facies  tua  dorraiat ,  innuis  illo , 

Quod  tibi  prolatum  est  mane,  supercilio, 
Et  te  nulla  movet  cani  reverentia  cunni , 

Quem  potes  inter  avos  iam  numerare  tuos. 
Promittis  sescenta  tamen;  sed  mentula  surda  est, 
10     Et  sit  lusca  licet,  te  tamen  illa  videt. 

XXXVffl. 

Summa  licet  velox,  Agathine,  pericula  ludas, 
Non  tamen  efficies,  ut  tibi  parma  cadat. 


206  M.  YAL.  MABTLUJS 

Nolentem  seqaftnr,  tenuesqne  reyersa  per  aun 
Yel  pede  vel  tergo ,  crine  yel  mgae  ledet. 
5Liibriea  Corycio  quamvis  sint  pulpita  nimbo 
Et  rapiant  celeres  vela  negata  Noti, 
Secaros  paeri  neglccta  perambalat  artus, 

Et  nocet  artifici  ventus  et  onda  nihil. 
Ut  peccare  velis,  cum  feceris  omnia,  falli 
10     Non  potes:  arte  opus  est,  ut  tibi  parma  cada 

XXXIX. 

Prima  Palatino  lax  est  haec  orta  Tonanti, 

Optasset  Cybele  qaa  peperisse  lovem. 
Hac  et  sancta  mei  genita  est  Caesonia  Rafi. 
Plas  debet  matri  nalla  paella  saae. 

5Laetatar  gemina  votoram  sorte  maritas, 
Contigit  hanc  illi  qaod  bis  amare  diem. 

XL. 

Tarpeias  Diodoras  ad  coronas 
Romam  cam  peteret  Pharo  relicta, 
Vovit  pro  redita  viri  Philaenis, 
niara  lingeret  ut  puella  simplex, 
5  Qaam  castae  quoque  diligunt  Sabinae. 
Dispersa  rate  tristibus  procellis 
Mersus  fluctibus  obrutusque  ponto 
Ad  votura  Diodorus  enatavit. 
O  tardus  nimis  et  piger  maritus! 
lOHoc  in  litore  si  puella  votum 
Fecisset  mea,  protinus  rcdissem. 

XLI. 

Pontice,  quod  nunquara  futuis,  sed  pellice  laei 
Uteris  et  Veneri  servit  amica  manus , 

Hoc  niliil  esse  putas  ?  sfcelus  est,  raihi  crede,  sed 
Quantura  vix  anirao  concipis  ipse  tuo. 
sNerape  serael  futait,  generaret  Horatius  ut  trei 
Mars  serael ,  ut  gerainos  llia  casta  daret. 

Omnia  perdiderant,  si  raasturbatus  uterque 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  209 

Mandassent  maBibus  gaudia  foeda  suis. 
Xpsam  crede  tibi  naturam  dieere  rerum: 

)^tad  qaod  digitis,  Pontice,  perdis,  homo  e&V 

XLII. 

Campis  dives  ApoUo  sic  marinis , 
Sic  semper  senibas  fruare  cygnis, 
l>octae  sic  tibi  serviant  sorores, 
Nec  Delphis  tua  mentiatur  ulli, 
^SicPalatia  te  colant  amentque: 

tis  senos  cito  te  rogante  fasces 

l^et  Stellae  bonus  annuatque  Caesar. 

^elix  tunc  ego  debitorque  voti 

Casarum  tibi  rusticas  ad  aras 
pwfiucam  cornibus  aureis  iuvencum. 
^ftta  est  hostia,  Phoebe;  quid  moraris? 

XLIU. 

™e  qui  dura  sedens  porrecto  saxa  leone 

Alitigat  exiguo  magnus  in  aere  deus , 
"^^eque  tulit,  spectat  resupino  sidera  roltu, 
^  Cnius  laeya  calet  robore,  dextra  mero: 
^^Oi^  est  fama  recens  nec  nostri  gloria  caeli; 
„  ^obile  Lysippi  munus  opusque  vides. 
"^fi  habuit  numen  Pellaei  mensa  tyranni, 
_  ^ui  cito  perdomito  victor  in  orbe  iacet. 
"^tic  puer  ad  Libycas  iuraverat  Hannibal  aras; 

t^serat  hic  SuIIam  ponere  regna  trucem. 
^^«nsus  variae  tumidis  terroribus  aulae 
^  trivatos  gaudet  nunc  Iiabitare  lares. 
'^^que  fait  quondam  placidi  conviva  Molorchi, 
Sic  voluit  docti  Vindicis  esse  deus. 

XLIV. 

^ciden  modo  Vindicem  rogabam 
^sset  cuius  opus  laborque  felix. 
*iisit,  nam  solet  hoc,  levique  nutu 
))Oraece  numquid^^  ait  ^poeta,  nescis? 
Mabt.  14 


210  M.  VAL.  MARTIALI8 

5lnscripta  est  basis  indlcatque  nomeD/^ 
AvoCtctcov  lego ,  Phidiae  putavi. 

XLV. 

Miles  Hyperboreos  modo,  Marcelline,  triones 

Et  Getici  tuleras  sidera  pigra  poli: 
Ecce  Promethei  rnpes  et  fabula  montis 

Quam  prope  sunt  oculis,  nunc  adennda,  tnis! 
5  Videris  immensis  cum  conclamata  querellis 

Saxa  senis,  dices  ,,Durior  ipse  fuit.^^ 
Et  licet  haec  addas:  ,,Potuit  qui  talia  ferre, 

Humanum  merito  finxerat  ille  genus^^ 

XLVI. 

Gellius  aedificat  semper:  modo  limina  ponit, 
Nunc  foribus  clayes  aptat  emitque  seras; 

Nunc  has ,  nunc  illas  reficit  mutatque  fenestras^ 
Dum  tantum  aedificet,  quidlibet  ille  facit, 
5  Oranti  nummos  ut  dicere  possit  amico 
Unum  illud  yerbum  Gellius  ,,Aedifico.^^ 

XLvn. 

Democritos ,  Zenonas  inexplicitosque  Platonas 

Quidquid  et  hirsutis  squalet  imaginibus, 
Sic  quasi  Pythagora^  loqueris  successor  et  heres, 

Praependet  Samia  nec  tibi  barba  minor, 
SSed  quod  et  hircosis  serum  est  et  turpe  pilosis^ 

In  molli  rigidam  clune  libenter  habes. 
Tu,  qui  sectarum  causas  et  pondera  nosti, 

Dic  mihi,  percidi,  Pannyche,  dogma  quod  estf 

XLVm. 

Heredem  cum  me  partis  tibi,  Garrice,  quartae 

Per  tua  iurares  sacra  caputque  tuum , 
Credidimus,  —  quis  enim  damnet  sua  vota  libenter?  • 
^  Et  spem  muneribus  fovimus  i^que  datis; 
5lnter  quae  rari  Laorentem  ponderit  apmm 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  211 

Mislmas ;  Aetola  de  Calydone  pates. 
At  tu  continuo  popalumqne  patresqae  voeastl ; 

Ractat  adhac  apram  pallida  Roraa  meum. 
Jpse  ego,  —  qais  credat?  —  conviva  nec  altimus  liaesi, 
10     Sed  nec  costa  data  est  caadaye  missa  milii. 
De  qaadrante  tao  qaid  sperem,  Garrice?   Malla 
De  nostro  nobis  ancia  venit  apro. 

XLIX.       * 

Haec  est  iUa  meis  maltam  cantata  libellis  ^ 

Qaam  meas  edidicit  lector  amatqae  togam. 
Partheniana  fait  qaondara ,  memorabile  vatis 

Manas:  in  hac  ibam  conspiciendas  eqaes , 
5Dam  nova,  dum  nitida  falgebat  splendida  lana 

Dumque  erat  auctoris  nomine  digna  sui ; 
Nunc  anus  et  tremulo  vix  accipienda  tribull , 

Qaam  possis  niveam  dicere  lure  tuo. 
Qaid  non  longa  dies,  quid  non  consumitis  anni? 
10     Haec  toga  iam  non  est  Partheniana,  mea  est. 


Ingeniam  mihi,  Gaure,  probas  sic  esse  pusillnm, 

Carmina  quod  faciam,  quae  brevitate  placenl. 
Confiteor ;  sed  ta  bis  senis  grandia  libris 
Qui  scril^is  Priami  praelia,  magnus  homo  es. 
5No8  facimus  Bruti  puerum,  nos  Langona  vivum: 
Tu  magnus  lutenm,  Ganre,  Giganta  facis. 

LL 

Quod  semper  superos  invito  fratre  rogastf, 

Ht>c,  Lucane,  tibi  contigit,  antemori. 
Invidet  ille  tibi;  Stygias  nam  TuIIas  ad  undas 
Optabat,  quaiQvis  sit  minor,  ire  prior. 
5Tu  colis  Elysios  nemorfisque  habitator  amoeni 

Esse  tuo  primum  nunc  sine  fratre  copis; 
Et  si  iam  nitidis  altemos  venit  ab  astris, 
Pro  Pollace  monet  Castora  ne  redeit. 

1^^ 


212  M.  VAL.  MARTIALIS 

LBL 

Si  credismihi,  Quinte,  qnod  mereris , 
Natales,  Ovidi,  tuas  Apriles 
Ut  nostras  amo  Martias  Kalendas. 
Felix  utraque  lux  diesque  nobis 
5  Signandi  melioribns  lapillis ! 
Hic  yitam  tribuit,  sed  hic  amicum. 
PIus  dant,  Quinte,  mihi  tuae  Kalendae. 

Lin. 

Natali  tibi,  Quinte,  tuo  dare  parva  yolebam 
Munera ;  tu  prohibes :  imperiosus  homo  es. 

Parendum  est  monitis ,  fiat  quod  uterque  volemus 
Et  quod  utrumque  iuyat:  tu  mihi,  Quinte,  dato. 

LIV. 

Si  mihi  Picena  turdus  palleret  oliva, 

Tenderet  aut  nostras  silva  Sabina  plagas ; 
Aut  crescente  levis  traheretur  arundine  praeda 

Pinguis  et  implicitas  virga  teneret  aves: 
5Care,  daret  sollemne  tibi  cognatio  munus, 

Nec  frater  nobis,  nec  prior  esset  avus. 
Nunc  -sturnos  inopes  fringillorumque  querellas 

Audit  et  arguto  passere  vernat  ager. 
Inde  salutatus  picae  respondet  arator, 
10     Hinc  prope  summa  rapax  milvus  ad  astra  volat. 
Mittimus  ergo  tibi  parvae  munuscula  chortis, 

Qualia  si  recipis ,  saepe  propinquus  eris. 

LV. 

Luce  propinquorum ,  qua  plurima  mittitur  ales , 

Dum  Stellae  turdos,  dum  tibi,  Flacce,  paro, 
Occurrit  nobis  ingens  ouerosaque  turba, 

In  qua  se  primum  quisque  meumque  putat. 
5Demerui8se  duos  votum  est;  offendere  plnres 

Vix  tutum ;  multis  haittere  dona  grave  est. 
Qua  possum  sola  veniam  ratione  merebor: 

JSec  Stellae  turdos^  nec  tib,Iy  Flac^e,  dabo. 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  213 

LVI. 

Spendophorus  Libycas  domini  petit  armiger  urbes : 

Qaae  puero  dories  tela,  Cupido,  para; 
nia  quibus  iuyenes  figis  moUesque  puellas: 

Sit  tamen  in  tenera  levis  et  hasta  manu. 
5Loricam  clypeumque  tibi  galeamque  remitto; 

Tutus  ut  invadat  praelia,  nudus  eat. 
Non  iaculo,  non  ense  fuit  laesusve  sagitta, 

Casside  dum  liber  Parthenopaeus  erat. 
Quisquis  ab  hoc  fuerit  fivus,  morietur  amore. 
10     O  felix,  si  quem  tam  bona  fata  manent! 
Dum  puer  es,  redeas,  dum  voltu  lubricus,  et  te 

Non  Libye  faciat,  s^d  tua  Roma  virum. 

Lvn. 

Nil  est  tritius  Hedyli  lacernis: 
Non  ansae  yeterum  Corinthiorum, 
Nec  crus  compede  lubricum  decenni, 
Nec  ruptae  recutita.colla  mulae, 
5Ncc  quae  Flaminiam  sccant  salebrae, 
Nec  qui  litoribus  nitent  lapilli, 
Nec  Tusca  ligo  vinea  politus , 
Nec  pallens  toga  mortui  tribulis, 
Nec  pigri  rota  quassa  mulionis, 
lONec  rasum  cavca  latus  bisontis, 
Nec  dens  iam  seiiior  ferocis  apri. 
Res  una  est  tamen,  —  ipse  non  Hegabit,  — 
Culus  tritior  Iledyli  lacernis. 

Lvm. 

Nympha  sacri  regina  lacus,  cui  grata  Sabinus 

Et  mansura  pio  munere  terapla  dedit, 
Sic  montana  tuos  semper  colat  Umbria  fontes, 

Nec  tua  Baianas  Sassina  malit  aquas : 
5Excipe  sollicitos  placide,  mea  dona,  libellos; 

Tu  fueris  Musis  Pegasis  unda  meis.  — 
^Nympharum  templis  quisquis  sua  earmina  donat, 

Qnid  fieri  libris  debeat,  ipse  docct.^^ 


214  M.  VAL.  MARTULIS 

LIX. 

In  Septis  Mamarra  diu  multamque  vagatus, 

Hic  ubi  Roma  suas  aurea  yexat  opes , 
Inspexit  moUes  puqros  oculisque  comedft ; 

Non  hos,  quos  primae  prostituere  casae, 
5  Sed  quos  arcanae  servant  tabulata  catastae 

Et  quos  non  populus ,  nec  mea  tnrha  yidet 
Inde  satur  mensas  et  opertos  exuit  orbes 

Expositumque  alte  pingue  poposcit  ehur, 
Et  testudineum  mensus  quater  hexaclinon 
10     Ingemuit  citro  non  satis  esse  suo. 

Consuluit  nares,  an  olerent  aera  Corinthon 

Culpavit  statuas  et,  Polyclite,  tuas 
Et  turbata  hrevi  questus  crystallina  vitro 

Murrina  signavit  seposuitque  decem. 
15  Expendit  veteres  calathos  et  si  qua  fnerunt 

Pocula  Mentorea  nohilitata  manu , 
Et  virides  picto  gemmas  numeravit  in  auro , 

Quidquid  et  a  nivea  grandius  aure  sonat. 
Sardonychas  veros  mensa  quaesivit  in  omni 
20     Et  pretium  magnis  fecit  iaspidibus. 
Undecima  lassus  cum  iam  discederet  hora , 

Asse  dnos  calices  emit  et  ipse  tulit. 

LX. 

Seu  tu  Paestanis  genita  es  seu  Tiburis  arvis, 
Seu  rubuit  telius  Tuscula  flore  tuo ; 

Seu  Praenestino  te  vilica  legit  in  horto, 
Seu  modo  Campani  gloria  ruris  eras: 
5  Pulchrior  ut  nostro  videare  corona  Sabino , 
De  Nomentano  te  putet  esse  meo. 

LXI. 

In  Tartessiacis  domus  est  notissima  terris, 

Qua  dives  placidum  Corduba  Baetin  amat 
Vellera  nativo  pallent  ubi  flava  metallo 
Et  linit  Hesperium  bnctea  yiva  pecus; 
dAedibuM  in  mediify|||ttHj|tobpi  p^tes 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  215 

Stat  platanus  densis  Caesariana  comis , 
Hospitis  inTicti  posuit  quam  dextera  felix , 

Coepit  et  ex  illa  crescere  ?irga  manu. 
Auctorem  dominumque  snum  sentire  videtur : 
10     Sic  viret  et  ramis  sidera  celsa  petit. 
Saepe  sub  hac  madidi  luserunt  arbore  Fauni 

Terruit  et  tacitam  fistula  sera  domum; 
Dumque.fugit  solos  noctnrnum  Pana  per  agros , 

Sacpe  sub  hac  latuit  rustica  fronde  Dryas.  - 
15  Atque  oluere  lares  comissatore  Lyaeo , 

Crevit  et  effuso  laetior  umbra  mero ; 
Hesternisque  rubens  deiecta  est  herb^  coronis, 

Atque  suas  potuit  dicere  nemo  rosas. 
O  dilecta  deis,  o  magni  Caesaris^arbor, 
20     Ne  metuas  ferrum  sacrilegosque  focos. 
Perpetuos  sperare  licet  tibi  frondis  honores ; 

Non  Pompeianae  te  posuere  manus. 

Lxn. 

Tinctis  murice  vestibus  quod  omni 
Et  nocte  utitur  et  die  Philaenis, 
Non  est  ambitiosa  nec  superba: 
Delectatur  odore,  non  colore. 

LXHL 

Ad  cenam  invitant  omnes  te,  Phoebe,  cinaedi. 
Mentula  quem  pascit,  non,  puto,  purns  homo  e&t. 

LXIV. 

Herculis  in  magni  voltus  descendere  Caesar 

Dignatus  Latiae  dat  nova  templa  viae, 
Qua  Triviae  nemorosa  petit  dnm  regna  viator, 

Octavum  domina  marmor  ab  urbe  legit. 
5Ante  colebatur  votis  et  sanguine  largo, 

Maiorem  Alciden  nunc  minor  ipse  colit. 
Hunc  magnas  rogat  alter  opes,  rogat  alter  honores; 

Hli  securus  vota  minora  facit. 


216  M.  VAL.  MARTIALIS 


LXV. 

Alcide,  Latio  nniic  agnoscende  Tonanti, 

Postquam  pnlchra  dei  Caesaris  ora  geris, 
Si  tibi  tanc  isti  voltus  habitusque  fuissent, 

Cesserunt  manibus  cum  fera  monstra  tuis : 
5  Argolico  famulum  non  te  servir^  tyranno 

Vidissc^nt  gentes  saevaque  regna  pati «   • 
Sed  tu  iussisses  Eurysthea,  nec  tibi  fallax 

Portasset  Nessi  perfida  dona  Lichas. 
Oetaei  sine  lege  rogi  securus  adisses 
10     Astra  patris  summi ,  quae  tibi  poena  dedit ; 
Lydia  nec  dominae  traxisses  pensa  superbae^ 

Nec  Styga  yidisses  Tartareumque  canem. 
Nunc  tibi  luno  favet,  nunc  te  tua  diligit  Hebe; 

Nunc  te  si  videat  Nympha,  remittet  Hylan. 

LXVL 

Uxor  cum  tibi  sit  formosa,  pudica,  puella, 
Quo  tibi  natorum  iura ,  Fabulle ,  trium  ? 

Quod  petis  a  nostro  supplex  dominoque  deoque, 
Tu  dabis  ipse  tibi,  si  potes  arrigere. 

LXVU. 

Lascivam  tota  possedi  nocte  puellam , 

Cuius  nequitias  yincere  nulla  potest. 
Fessus  mille  modis  illud  puerile  poposci : 

Ante  preces  totas  primaque  verba  dedit. 
5lmprobius  quiddam  ridensque  rubensque  rogavi: 

PoIIicita  est  nuUa  luxuriosa  mora. 
Sed  mihi  pura  fuit;  tibi  non  erit,  Aeschyle:  si  tIs, 

Accipe  et  hoc  munus  conditione  mala. 

LXVjn. 

Quid  tibi  nobiscum  est,  ludi  scelerate  magister, 

Invisum  pueris  virginibusque  caput? 
Nondum  cristati  rupere  silentia  gdli: 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  217 

Marmure  iam  saero  verberibusque  tonas. 
sTam  grave  percussis  lucudibus  aera  resultant, 
Causidico  medium  cum  faber  aptat  equum: 
Mitior  in  magno  clamor  furit  amphitheatro, 

Vincenti  parmae  cum  sua  turba  favet. 
Vicini  somnum  non  tota  nocte  rogamus: 
10     Nam  vigilare  leve  est ,  pervigilare  grave  est. 
Discipulos  dimitte  tuos.   Vis,  garrule,  quantum 
Accipis  ut  clames,  accipere  ut  taceas? 

LXIX. 

Cum  futuis,  Pdlycharme,  soles  in  find  cacare. 
Cum  paedicaris ,  quid,  Polycliarme,  facis? 

LXX. 

Dixerat  „o  mores!  o  tempora!'^   Tullius  olim, 

Sacrilegum  strueret  cum  Catilina  nefas, 
Cum  gener  atque  socer  diris  concurreret  armis 

Maestaque  civili  caede  inaderet  humus. 
5Cur  nunc  „o  mores!"  cur  nunc  „o  tempora!*^  dicis? 

Quod  tibi  non  placeat,  Caeciliane,  quid  est? 
Nulla  ducum  feritas,  nulla  est  insania  ferri; 

Pace  frui  certa  laetitiaque  licet. 
Non  nostri  faciunt,  tibl  quod  tua  tempora  sordent, 
10     Sed  faciunt  mores ,  Caeciliane,  tui. 

LXXI. 

Massyli  leo  fama  iugi  pecorisque  maritus 

Lanigeri  mirnm  qua  coiere  fide. 
Ipse  licet  videas ,  cavea  stabulantur  lu  una 

Et  pariter  socias  carpit  uterque  dapes : 
6Nec  fetu  nemorum  gaudent  nec  mitibus  herbis, 

Concordem  satiat  sed  rudis  agna  famem. 
Quid  meruit  terror  Nemees,  quid  proditor  Helles, 

Ut  niteant  celsi  lucida  signa  poli  ? 
Sidera  si  possent  pecudesque  feraeque  mererl, 
10     Hic  aries  astris,  hic  leo  dignua  era.t«    • 


218  ,    M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXIL 

Liber,  Amyclaea  frontem  vittate  corona, 
Qni  qaatis  Ansonia  verbera  Graia  mana, 

Clasa  mihi  texto  cam  prandia  vimine  mittas, 
Cur  comitata  dapes  nalla  lagona  vehit? 

Atqai  digna  tuo  si  nomine  munera  ferres, 
Scis,  puto,  debuerint  quae  mihi  dona  dari. 

LXXin. 

Dentibus  antiquas  solitus  producere  pelles 

Et  mordere  luto  putre  vetusque  solum, 
Praenestina  tenes  decepti  rura  patroni, . 

In  quibus  iudignor  si  tibi  cella  fuit: 
5Rnmpis  et  ardenti  madidus  crystalla  Falerno 

Et  pruris  domini  cum  Ganymede  tni. 
At  me  litterulas  stulti  docuere  parentes : 

Quid  cum  grammaticis  rhetoribnsque  mlhi? 
Frange  leves  calamos  et  scinde,  Thalia,  libellos, 
10     Si  dare  sutori  calceus  ista  potest. 

LXXIV. 

Effigicm  tantum  pueri  pictura  Camoni 
Servat,  et  infantis  parva  figura  manet. 

Florentes  nulla  signavit  imagine  voltus , 
Dum  timet  ora  pius  mnta  yidere  pater. 

LXXV. 

Non  silice  duro  structilive  caemento, 
Nec  latere  cocto,  quo  Semiramis  longam 
fiabylona  cinxit,  Tucca  balneum  fecit: 
Sed  strage  nemorum  pineaque  compage, 
5  Ut  navigare  Tucca  balneo  possit. 
Idem  beatas  lautus  extruit  tliermas 
De  marmore  omni,  qnod  Carystos  invenlt, 
Quod  Phrygia  Synnas,  Afra  quod  Nomas  mittit 
Et  quod  virenti  fonte  lavit  Eurotas. 
iOJSed  li^a  desunt:  subice  balneum  thermiq. 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  219 


LXXVI. 

Haec  suDt  illa  mei  quae  cernltls  ora  Camoni , 

Haec  pueri  facies  primaque  forma  fuit. 
Creverat  hic  voltns  bis  denis  fortior  annis 

Gaudebatque  suas  pingere  barba  genas , 
5Et  libata  semel  summos  modo  purpura  cultros 

Sparserat.   Invidit  de  tribus  una  soror 
Et  festinatis  incidit  stamina  pensis , 

Absentemque  patri  rettulit  urna  rogum. 
Sed  ne  sola  tamen  puerum  pictura  loquatur , 
10     Haec  erit  in  chartis  maior  imago  meis. 

Lxxvn. 

Qnod  optimum  sit  disputat  convivium 

Facunda  Prisci  pagina, 
Et  multa  dulci,  multa  sublimi  refert, 

Sed  cuncta  docto  pectore. 
5Quod  optimum  sit  quaeritis  convivium? 

In  quo  choraules  non  erit. 

Lxxvm. 

Funera  post  septem  nupsit  tibi  Galla  virorum, 
Picentine:  sequi  volt,  puto,  Galla  viros. 

LXXIX. 

Oderat  ante  ducum  famulos  turbamque  priorem 

Et  Palatinum  Roma  supercilium: 
At  nunc  tantus  amor  cunctis ,  Auguste ,  tuorum  est , 

Ut  sit  cuique  suae  cura  secunda  domus. 
5Tam  placidae  mentes,  tanta  est  reverenti(i  nostri, 

Tam  pacata  quies ,  tantus  iu  ore  pudor. 
Nemo  suos  —  haec  est  aulae  natura  potentis  — , 

Sed  domini  mores  Caesarianus  habet. 

LXXX. 

Duxerat  esuriens  locupletem  pauper  anumque : 
Uxorem  pascit  Gellius  et  futuit. 


220  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXXI. 

Lector  et  auditor  nostros  probat,  Anle,  libellos, 
Sed  qaidain  exactos  esse  poeta  negat. 

Non  nimiam  caro :  nam  cenae  fercala  nostrae ' 
Malim  convivis  qaam  placaisse  cocis. 

LXXXII. 

Dixerat  astrologas  peritaram  te  cito,  Manna, 

Nec ,  pato ,  mentitas  dixerat  ille  tibi. 
Nam  ta  dum  metais,  ne  qaid  post  fata  relinqaas^ 
Haasisti  patrias  luxariosas  opes , 
5Blsqae  tuum  deciens  non  toto  tabuit  anno: 
Dic  mihi,  nou  hoc  est,.  Munna,  perire  cito? 

LXXXin. 

Inter  tanta  tuae  miracula,  Caesar,  harenae, 
Quae  vincit  yeterum  munera  clara  ducum , 

Multum  oculi,  sed  plas  aures  debere  fatentar 
Se  tibi ,  quod  spectant  qui  recitare  solent» 

LXXXIV. 

Cum  tua  sacrilegos  contra,  Norbane,  furores 

Staret  pro  domino  Caesare  sancta  fides, 
Haec  ego  Pieria  ludebam  tutus  in  umbra, 

nie  tuae  cultor  notus  amicitiae. 
5  Me  tibi  Vindelicis  Raetus  narrabat  in  oris , 

Nescia  nec  nostri  nomiuis  Arctos  erat. 
0  quotlens  TCterem  non  Inficiatus  amicum 

Dixisti  „Meus  est  iste  poeta,  meus!'^ 
Omne  tibi  nostrum  quod  bis  trieteride  iancta 
10     Ante  dabat  lector,  nunc  dabit  auctor  opus. 

LXXXV. 

Languidior  noster  si  quando  est  Paulus,  Atili, 
Non  se ,  convivas  abstinet  ille  suos. 

Tu  languore  quidem  subito  fictoque  laboras^ 
Sed  mea  porrexit  sportola,  Paale,  pedes. 


EPI6RAMMAT0N  UB.  DL  S21 

LXXXVI. 

FestiData  sui  gemeret  quod  fata  Seyerl 

Silius,  Ausonio  non  semel  orc  potens, 
Cum  grege  Pierio  maestus  Phoeboque  querebar, 

„Ipse  meum  flevi"  dixit  ApoUo  ,,Linon  :^' 
5  Respexitque  suam  quae  stabat  proxima  f ratri 

Calliopen  et  ait :  „Tu  quoque  volnus  habes. 
Aspice  Tarpeium  Palatinumque  Tonantem: 

Ausa  nefas  Lacliesis  laesit  utrumque  lovem.^' 
Numina  cum  videas  duris  obnoxia  fatis  ^ 
10     Invidia  possis  exonerare  deos. 

LXXXVII. 

Septem  post  calices  Opimiani 
Denso  cum  iaceam  triente  blaesus , 
Affers  nescio  quas  mihi  tabellas 
Et  dicis  ,,Modo  liberum  esse  iussi 
5Na8tam  —  servolus  est  mihi  patemus  — 
Signa."  Cras  melius,  Luperce,  fiet, 
Nunc  signat  meus  anulus  lagonam. 

LXXXVffl. 

Cnm  me  captares ,  mittebas  manera  nobit : 
Postquam  cepisti,  das  mihi,  Rufe,  oihil. 

Ut  c^tum  teneas,  eapto  quoqae  manert  mitte, 
De  cavea  fagiat  ne  male  pasiot  aper« 

LXXXIX. 

Lege  nimis  dora  convivam  scribere  Tertat 
Cogb,  Stella:  Ucet  scribere,  nempe  nuloM. 

XC. 

Sic  in  gramine  lloreo  reclinit, 
Qaa  gemmantibat  hine  et  Inde  rlTii 
Carva  calcalos  excltator  nnda, 
Exdasis  proeol  onndbas  molestls  • 
5Pertondi9  glacleai  tiiente  nigro, 


222  M.  VAL.  MARTIALIS 

Frontem  sntilibns  ruber  coronis: 

Sic  nni  tibi  sit  pner  cinaedns 

Et  castissima  prnriat  pnella:- 

Infamem  nimio  ealore  Cypron 
lOObserves,  moneo  precorqne ,  Flacce, 

Messes  area  cum  teret  crepantes 

Et  feryens  inba  sae?iet  leonis. 

Attu,  diva  Paphi,  remitte,  nostris 

Illaesum  pnernm  remitte  ?otis. 
15  Sic  Martis  tibi  serviant  Kaleudae 

Et  cum  ture  meroque  victimaque 

Libetur  tibi  candidas  ad  aras 

Secta  plurima  quadra  d'e  placenta. 

XCI. 
Ad  cenam  si  me  diversa  Tocaret  in  astra 

Hinc  in?itator  Caesaris,  inde  lovis, 
Astra  licet  propius,  Palatia  longius  essent, 
Responsa  ad  superos  haec  referenda  darem: 
5„Quaerite  qui  malit  fiieri  conviva  Tonantis: 
Me  meus  in  terris  luppiter,  ecce,  tenet." 

XCII. 
Quae  mala  sunt  domini,  quae  serri  commoda  nescis, 

Condyle ,  qui  servum  te  gemis  esse  diu. 
Dat  tibi  securos  yilis  tegeticula  somnos, 
Perrigil  in  pluma  Gaius,  ecce,  iacet. 
5  Gaius  a  prima  tremebundus  luce  salutat 

Tot  dominos,  at  tu,  Condyle,  nec  dominnm. 
„Quod  debes,  Gai,  redde^^  inquit  Phoebns  et  illinc 

Cinnamus:  hoc  dicit,  Condyle,  nemo  tibi.  . 
Tortorem  metnis?  podagra  cheragraqne  secatur 
10     Gaius  et  mallet  Terbera  mille  pati. 

Quod  nec  mane  vomis,  nec  cunnum,  Condyle,  lingis, 
Non  mavis ,  quam  ter  Gains  esse  tuus  ? 

xcm. 

Addere  quid  cessas,  puer,  immortale  Falernnm? 
Quadrantem  duplica  de  seniore  cado. 


EPIGRAMMATON  LIB.  K.  228 

Nunc  mihi  dic ,  quis  erit,  cui  te,  Calocifise,  deoram 
Sex  iubeo  cyathos  fandere  ?  Caesar  erit. 
5Satilis  aptetar  deciens  rosa  crinibas,  at  sit 
Qai  posait  sacrae  nobile  gentis  opas. 

Nanc  bis  qaina  milii  da  basia,  fiat  at  illad 
Nomen,  ab  Odrysio  qaod  deas  orbe  tulit. 

XCIV. 

Sardonica  medicata  dedit  milii  pocala  virga: 
Os  hominis!  mulsum  me  rogat  Hippocrates. 

Tam  stupidas  nunquam  nec  tu,  puto,  Glauce,  fuisti, 
Chalcea  donanti  chrysia  qui  dederas. 
5  Pulce  aliquis  munus  pro  munere  poscit  amaro  ? 
Accipiat,  sed  si  potat  in  elleboro. 

xcv. 

Alphius  ante  fuit,  coepit  nunc  Olphius  esse^ 
Uxorem  postquam  duxit  Athenagoras. 

XCVb. 

Nomen  Athenagorae  quaeris,  Callistrate,  verum? 
Si  scio,  dispeream,  quis  sit  Athenagoras. 
5Sed  puta  me  verum,  CaUistrate,  dicere  nomen: 
Non  ego,  sed  vester  peccat  Athenagoras. 

XCVI. 

Clinicus  Herodes  trallam  subdnxerat  aegro : 
Deprensus  dixit  ,,StuIte,  quid  ergo  bibis?^^ 

xcvn. 

Rumpitur  intidia  quidam,  carissime  luli, 

Qaod  me  Roma  legit,  rumpitar  invidia. 
Rumpitur  invidia,  quod  tarba  semper  in  onmi 

Monstramar  digito,  rumpitnr  invidia. 
5Rumpitur  invidia,  tribuit  quod  Caesar  uterqne 

las  mihi  natorum,  rumpitur  invidia. 
Rampitor  invidia,  qaod  rus  mihi  dnlce  snb  nrbe  est 

Parvaqne  in  orbe  domos,  rompitar  invldia* 


224  M.  VAL.  MARTIALIS 

Rampitur  inyidia,  qnod  sum  iucundus  amicis, 
10     Quod  conviva  frequeus ,  rumpitur  inTidia. 
Rumpitur  iuTidia,  quod  amamur  quodque  probamur: 
Rumpatur,  quisquis  rumpitur  invidia. 

xcvm. 

Vindemiarum  non  ubique  proTentus 
Cessadt,  Ovidi;  pluvia  profuit  grandis. 
Centum  Coranus  amphoras  aquae  fecit., 

XCIX. 

Marcus  amat  nostras  Antonius,  Attice,  Musas, 

Cliarta  salutatrix  si  modo  vera  refert : 
Marcus  Palladiae  non  inficianda  Tolosae 

Gloria,  quem  genuit  pacis  alumna  quies. 
5Tu  qui  longa  potes  dispendia  ferre  viarum, 

I,  liber,  absentis  pignus  amicitiae. 
Vilis  eras,  fateor,  si  te  i^unc  mitteret  emptor: 

Grande  tni  pretium  muneris  auctor  erit. 
Multum,  crede  milii,  refert,  a  fonte  bibatur 
10     Quae  fluit,  au  pigro  quae  stapet  unda  lacu. 


Denaris  tribus  invitas  et  mane  togatum 
Observare  iubes  atria,  Basse,  tua: 

Deinde  liaerere  tuo  lateri,  praecedere  sellam, 
Ad  vetulas  tecum  plus  minus  ire  decem. 
5  Trita  quidem  nobis  togula  est  vilisque  vetusque : 
Denaris  tamen  hanc  non  emo,  Basse,  tribus. 

CI. 

Appia,  quam  simili  venerandus  in  Hercule  Caesar 
Consecrat,  Ausoniae  maxima  fama  viae, 

Si  cupis  Alcidae  cognoscere  facta  prioris, 
Disce:  Libyn  domuit,  aurea  poma  tulit  ^ 
5Peltatam  Scythico  discinxit  Amazona  nodo, 
Addidit  Arcadio  terga  leonis  apro.; 

Aeripedem  silvis  cervam,  Stymphalidas  astris 


EPIGRAMMATON  LIB.  IX.  225 

Abstitlit,  ab  Stygia  cum  cane  yenit  aqaa; 
Fecandam  Tetuit  reparari  mortibus  hydram, 
10     Hesperias  Tusco  lavit  in  amne  boyes. 

Haec  minor  Alcides:  maior  quae  gesserit,  audi, 

Sextus  ab  Albana  quem  colit  arce  lapis. 
Asseruit  possessa  malis  Pala^ia  regnis : 

Prima  suo  gessit  pro  Iotc  bella  puer. 
15  Solus  luleas  cum  iam  retineret  habenas , 

Tradidit  inque  suo  tertius  orbe  fnit. 
Comua  Sarmatici  ter  perfida  contudit  Histri, 

Sudantem  Getica  ter  niye  larit  equum. 
Saepe  recusatos  parcus  duxisse  triumphos 
20     Victor  Hyperboreo  nomen  ab  orbe  tulit. 
Templa^  deis,  mores  populo  dedit,  otia  ferro, 

Astra  suis ,  caelo  sidera ,  serta  lovi. 
Herculcum  tantis  numen  non  suffiltit  actis: 

Tarpeio  deus  hio  commodet  ora  patri. 

CII. 

Quadringentorum  reddis  mihi,  Phoebe,  tabellas: 
Centum  da  potius  mutua,  Phoebe,  mihi. 

Quaere  alium ,  cui  te  tam  vano  munere  iactes : 

Quod  tibi  nou  possum  solvere,  Phoebe,  meum  est. 

CIII. 

Quae  nova  tam  similes  genuit  tibi  Leda  ministros? 

Quae  capta  est  alio  nuda  Lacaena  cycno  ? 
Dat  faciem  Pollux  Hiero,  dat  Castor  Asillo, 

Atque  in  utroque  nitet  Tyndaris  ore  soror. 
5lsta  Therapnaeis  Bi  forma  fuisset  Amyclis, 

Cum  vicere  duas  dona  minora  deas ;    - 
Mansisses,  Helene,  Phrygiamque  redisset  in  Idam 
-  Dardanius  gemino  cum  Ganymede  Faris. 


Mabt.  V^ 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRANNATO  N 

LIBER  X. 

I. 

Si  nimius  yideor  seraque  coronide  longns 
Esse  liber,  legito  pauca:  libellus  ero. 

Terque  quaterque  milii  finitur  carmine  parvo 
Pagina:  fac  tlbi  me  quam  cupis  esse  brevem. 

n. 

Festinata  prior  decimi  mihi  cura  libelli 

Elapsum  manibus  nunc  reTOcavit  opus. 
Nota  leges  quaedam ,  sed  lima  rasa  recenti : 

Pars  nova  maior  erit:  leetor,  utrique  fave, 
5Lector,  opes  nostrae:  quem  cum  milii  Roma  ded 

„Nil  tibi  quod  demus  raaius  habemus"  ait. 
„Pigra  pcr  hunc  fugies  ingratae  fluraiua  LetJies 

Et  meliore  tui  parte  superstes  eris. 
Marraora  Messalae  findit  caprificus  et  audax 
10     Diraidios  Crispi  mulio  ridet  equos: 

At  chartis  nec  fata  nocent  et  saecula  prosunt, 

Solaque  non  norunt  haec  monimenta  mori.'^ 

III. 

Vernaculorum  dicta,  sordidura  dentem, 
£t  foeda  linguae  probra  circulatricis , 
Quae  sulphurato  nolit  empta  raraento 
Vatiniorura  proxeneta  fractorura , 
5Poeta  quidara  clancularius  spargit 
Et  volt  videri  nostra.   Credis  hoc,  Prisce, 


EPIGRAMMATON  LIB.  X.  227 

Voce  ut  loqnatnr  psltttcQS  cotnrnlcls 
Et  concapiscat  esse  Canus  ascaules? 
Procul  a  libellis  ikigra  sit  meis  fama, 
lOQuos  rumor  alba  gemmeus  vehit  pinna. 
Cur  ego  laborem  notus  esse  tam  prare, 
Coustare  gratls  cum  silentium  possit) 

IV, 

Qui  legis  Oedipoden  caligantemque  Thyesten, 

Colchidas  et  Scyllas,  quid  nisi  monstra  legis? 
Quid  tibi  raptus  Ilylas,  quid  Parthenopaeus  et  Attis, 
Quid  tibi  dormitor  proderit  Endymionl 
5Exutusve  puer  pinnis  labentibus?  aut  qui 
Odit  amatrices  Hermaphroditus  aquas  ? 
Quid  te  Tana  iuvant  miserae  Iudibi;ia  chartae? 

Iloc  lege ,  quod  possit  dicere  Tita  ,,Meum  est.^^ 
^Non  hic  Centauros,  non  Gorgonas  Harpyiasque 
10     Inrenies:  hominem  pagina  nostra  sapit. 
Scd  non  Tis,  Mamurra,  tuos  cognoscere  mores 
Nec  te  scire :  legas  Aetia  CallimachL 


Quisquis  stolaCTe  purpuraeve  contemptor 
Quos  colere  debct,  laesit  impio  rersu, 
Erret  per  urbem  pontis  exul  et  clivi , 
Interque  raucos  ultimus  rogatores 
5  Oret  caninas  panis  improbi  buccasi 
nii  December  longus  et  madens  bruma 
Clususque  fornix  triste  frigus  extendat. 
Vocet  beatos  clamitetque  felices, 
Orciniana  qui  feruntur  in  sponda. 

10  At  cum  supremae  fila  venerintliorae 
Diesque  tardus,  sentiat  canum  litem 
Abigatque  moto  noxias  aves  panno; 
Nec  finiantur  morte  supplicis  poenae, 
Sed  modo  severi  sectus  Aeaci  loris, 

i5Nunc  inquieti  monte  Sisyphi  pressus, 
Nunc  inter  undas  garruli  senis  siccus 


228  M.  VAL.  MARTIALIS 

Delasset  omnes  fabnlas  poetarum: 
£t  cum  fateri  Faria  iusscrit  verum , 
Prodente  clamet  conscientia  ^Scripsi/^ 

VI. 
Felices,  quibus  urna  dedit  spectare  coruscum 

Solibus  Arctois  sideribusque  ducem. 
Quando  erit  ille  dies ,  quo  campus  et  arbor  et  omuis 
Lucebit  Latia  culta  feuestra  nuru? 
SQuando  morae  dulces  longusque  a  Caesare  pulvis 
Totaque  Flaminia  Rom^  videnda  via? 
Quando  eques  et  picti  tunica  Nilotide  Mauri 
Ibitis,  et  populi  vox  erit  una  ,,Venit?^^ 

vn. 

Njmpharum  pater  amniumque,  Rhene, 
Quicunque  Odrysias  bibunt  pruinas , 
Sic  semper  liquidis  fruaris  undis, 
Nec  te  barbara  contumeliosi 
5  Calcatum  rota  conterat  bubulci; 
Sic  et  cornibus  aureis  receptis 
Et  Romanus  eas  utraque  ripa : 
Traianum  populis  suis  et  urbi , 
Tibris  te  dominus  rogat,  remittas. 

vm. 

Nubere  Paula  cupit  nobis,  ego  ducere  Paulam 
Nolo:  anus  est;  vellem,  si  magis  esset  anus, 

IX. 

Undenis  pcdibusque  syllabisque 
Et  multo  sale ,  nec  ^amen  protervo , 
Notus  gentibus  ille  Martialis 
Et  notus  populis  —  quid  invidetis?  — 
5Non  sum  Andraemone  notior  caballo. 

X. 

Cum  tu,  laurigeris  annum  qui  fascibus  intras, 
Mane  salutator  limina  mille  teras, 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  X.  229 

Hic  ego  quid  faciam?  quid  nobis,  Paule,  relinquis, 

Qui  de  plebe  Numae  densaque  turba  sumus  ? 
5Qui'me  respiciet,  dominum  regemque  yocabo? 

Hoc  tu,  sed  quanto  blandius!  ipse  facis. 
Lecticam  sellamve  sequar?  nec  ferre  recusas, 

Per  medium  pugnas  sed  prior  isse  lutum. 
Saepius  assurgam  recitanti  carmina?  tu  stas 
10     Et  pariter  geminas  tendis  in  ora  manus. 
Quid  faciet  pauper,  cui  non  licet  esse  clienti? 

Dimisit  nostras  purpura  vestra  togas. 

XI. 

Nil  aliud  loqueris,  quam  Thesea  Pirlthoumque, 
.  Teque  putas  Pyladi ,  Calliodore,  parem. 
Dispeream ,  si  tu  Pyladi  praestare  matellam 

Dignus  es  aut  porcos  pascere  Pirithoi. 
5,,DonaTi  tamen^^  inquis  ,,amico  milia  quinque 

Et  lotam  ut  multum  terque  quaterque  togam.^' 
Quid,  quod  nil  unquam  Pylades  donaTit  Orestae: 

Qui  donat  quamvis  plurima ,  plura  negat. 

xn. 

Aemiliae  gentes  et  ApoIIineas  Vercellas, 

Et  Phaethontei  qui  petis  arra  Padi, 
Neviyam,  nisi  te,  Domiti,  dimitto  libenter, 

Grata  licet  sine  te  sit  mihi  nulla  dies. 
Sed  desiderium  tanti  est,  ut  messe  yel  una 

Urbano  releyes  colla  perusta  iugo. 
I  precor  et  totos  ayida  cute  combibe  soles. 

0  quam  formosus,  dum  p^regrinus,  eris! 
Et  yenies  albis  non  agnoscendus  amicis 
10     Liyebitque  tuis  pallida  tnrba  genis! 

Sed  yia  quem  dederit,  rapiet  cito  lloma  colorem, 

Niliaco  redeas  tu  licet  ore  niger. 

Xffl. 

Cum  cathedralicios  portet  tibi  reda  ministros 

Et  Libys  in  longo  pulyere  sudet  eques^  ^^^^ 


230  M.  VAli.  MARTIAUS 

Strataqae  non  nnas  cingant  triclinia  Baias 

Et  Thetis  angaento  palleat  uncta  tno , 

dCandida  Setini  mmpa&t  crystalla  trientes, 

Dormiat  in  pluma  nec  meliore  Venns:  ^ 

Ad  noctorna  iaces  faatosae  limina  moechae 
Et  madet  heu!  lacrimis  ianua  surda  tuis, 
Urere  nec  miserum  cessant  suspiria  pectus. 
10     Vis  dicam,  male  sit  ciir  tibi,  Cotta?  bene  est. 

XIV. 

Cedere  de  nostris  nulli  te  dicis  amicis. 

Sed,  sit  ut  hoc  verum,  quid,  rogo,  Crispe,  facis? 
Mutua  cum  peterem  scstertia  quinque,  negasti, 

Non  caperet  nummos  Giim  gravis  arca  tuos. 
5Quando  fabae  modium  nobis  farrisve  dedisti, 

Cum  tua  Niliacus  rura  colonus  aret? 
Quando  brevis  gelidaemissa  esttoga  tempore  brumae  ? 

Argenti  venit  quando  selibra  milii? 
Nil  aliud  video,  quo  te  credamus  amicum, 
10     Quam  quod  me  coram  pedere,  Crispe,  soles. 

XV. 

Dotatae  uxori  cor  arundine  fixit  acuta, 
Sed  dum  ludit  Aper:  ludere  novit  Aper. 

XVI. 

.  Si  donare  vocas  promittere  nec  dare,  Gai, 
Vincam  te  donis  muneribusque  meis. 
Accipe  Callaicis  quidquid  fodit  Astur  in  arvis, 
Aurea  quidquid  habet  divitis  unda  Tagi; 
5  Quidquid  Erythraea  niger  invenit  Indus  in  alga  ^ 

Quidquid  et  in  nidis  unica  servat  avis; 
Quidquid  Agenoreo  Tyros  improba  cogit  aheno: 
Quidquid  habent  omnes,  accipe,  quomodo  das. 

XVII. 

Satumalicio  Macrum  fraudare  tributo, 

Frustra,  Musa,  cupis:  non  licet,  ipse  petit: 


EPIGRAMBIATON  LIB.  X.  231 

SoHemiiesqae  iocos  nec  tristia  ctnniiia  poscit 
Et  queritur  nugas  obticuisse  meas. 
aMensorum  longis  sed  nunc  Tacat  ille  libellis. 
Appia,  quid  fades,  si  legitista  Macer? 

xvm. 

Nec  yocat  ad  cenam  Marius,  nec  munera  mittit, 
Nec  spondet,  nec  volt  credere,  sed  nec  habet. 

Turba  tamen  non  deest,  sterilem  quae  curet  amicum. 
Elieu!  quamfatuae  sunt  tibi,  Roma,  togael 

XIX. 

Nec  doctum  satis  et  parum  severum, 

Sed  non  rusticulum  nimis  libellum 

Facundo,mea  Plinio,  Thalia, 

I  perfer :  brevis  est  labor  peractae 
5Altum  vincere  tramitem  Suburae. 

niic  Orphea  protinus  videbis 

Udi  vertice  lubricum  theatri, 

Mirantesque  feras  avemque  regis, 

l^ptum  quae  Phryga  -pertulit  Tonanti. 
loniic  parva  tui  domus  Pedonis 

Caelata  est  aquilae  minore  pinna. 

Sed  ne  tempore  non  tuo  disertam 

Pulses  ebria  ianuam ,  videto. 

Totos  dat  tetricae  dies  Minervae , 
16Dum  centum  studet  auribus  virorum 

Hoc  iquod  saecula  posterique  possint 

Arpinis  quoque  comparare  chartis. 

Sdras  tutior  ibis  ad  lucernas. 

Haec  hora  est  tua,  cum  furit  Lyaeus, 
20Gum  regnat  rosa,  cum  madent  capilli: 

Tunc  me  vel  rigidi  legani  Catones. 

XX. 

Ducit  ad  auriferas  quod  me  Salo  Celtiber  oraa, 

Pendula  quod  patriae  visere  tecta  libet,         ;  <  <> 
Tu  mihi  simplicibus,  Mani,  dilectusab  annk^   "^ 


232  M.  YAL.  MARTIAUS 

Et  praetextata  cultas  amicitia, 
5  Tu  facis ;  in  terris  quo  non  est  alter  Hiberis 
Dulcior  et  Tero  dignus  amore  magis. 
Tecum  ego  vel  sicci  Gaetula  mapalia  Poeni 
£t  poteram  Scytliicas  liostis  amare  casas. 
Si  tibi  mens  eadem,  si  nostri  mutua  cura  est) 
10     In  quocunque  loco  Roma  dupbus  erit. 

XXI. 

Scribere  te  quae  vix  intelUgat  ipse  Modestus 
Et  vix  Clarauus,  quid  rogo,  Sexte,  iuvat? 

Non  lectore  tuis  opus  est,  sed  ApoIIitie,  libris: 
ludice  te  maior  Cinna  Maroue  fuit. 
5Sic  tua  laudentur  sane:  mea  carmina,  Sexte, 
Grammaticis  placeant,  ut  sine  Grammaticis. 

xxn. 

Cur  spleniato  saepe  prodeam  mento 
Albave  pictns  sana  labra  cerussa, 
Philaeni,  quaeris?  basiare  te  nolo. 

XXffl. 

lam  numerat  placido  felix  Antonius  aeyo 
Quindeciens  actas  Primus  Olympiadas 

Praeteritosque  dies  et  totos  respicit  annos , 

'   Nec  metuit  Lethes  iam  propioris  aquas. 

5NuIIa  recordanti  lux  est  ingrata  gravisque: 

Nulla  fuit ,  cuius  non  meminisse  velit. 

Ampliat  aetatis  spatium  sibi  vir  bonus :  hoc  est 
Vivere  bis,  vita  posse  priore  frui.  ^ 

XXIV. 

Natales  milii  Martiae  Kalendae, 
Lux  formosior  pmnibus  Kalendis, 
Qua  mittunt  mihi  munus  et  puellae, 
Quinquagesima  liba  septimamque 
Vestris  addimus  hauc  focis  acerram. 
His  vos,  si  tamen  expedit,  rogant! 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  X.  233 

Annos  addite  bis  prccor  novenos , 
Ut  nondam  nimia  piger  senecta, 
Sed  vitae  tribas  areis  peractis 
lOLucos  Elysiae  petam  paellae. 

Post  hunc  Nestora  nec  diem  rogabo. 

XXV. 

In  matatina  naper  spectatas  harena 

Macias,  imposait  qui  sua  membra  focis, 

Si  patiens  ^urasque  tibi  fortisque  videtur, 

Abderitauae  pectora  plebis  habcs. 
5Nam  cum  dicatur  tunica  praesente  molesta 
,,Ure  manum,^^  plus  est  diccre  ^^Non  facio.'^ 

XXVI. 

Vare,  Paraetouias  Latia  modo  vite  per  urbes 

Nobilis  et  centnm  dux  memorande  Tiris, 
At  nunc,  Ausonio  frustra  promisse  Qnirino^ 

Hospita  Lagaei  litoris  umbra  iaces. 
SSpargere  non  licuit  frigentia  fletibus  ora, 

Pinguia  nec  maestis  addere  tura  rogis. 
Sed  datur  aeterno  Ticturum  carmine  munus.  ^ 

Numquid  et  hoc,  fallax  Nile,  negare  potes? 

xxvn. 

Natali,  Diodore,  tno  conviva  senatus 
Accubat,  et  rarus  non  adhibetur  eques, 

Ac  tua  tricenos  largitur  sportula  nummos. 
Nemo  tamen  natum  te,  Diodore,  putat. 

xxvni. 

Annorum  nitidique  sator  pulcherrime  mundi, 

Publica  quem  primum  vota  precesque  Tocant, 
PerTins  exiguos  habitabas  ante  penates , 

Plurima  qua  medium  Roma  terebat  iter. 
5Nunc  tua  Caesareis  cinguntur  limina  donis, 

£t  fora  tot  numeras ,  lane ,  quot  ora  geris. 
At  tu,  sancte  pater,  tanto  pro  munere  grafilfjk 

Ferrea  perpetua  claustra  tuere  sera.     ^        ' 


284  M.  VAL.  MABTIALIS 

ixix. 

Qaam  mihi  mittebas  Satarni  tempore  lancem , 

Misisti  dominae,  Sextiliane,  tnae; 
Et  qaam  donabas  dictis  a  Marte  Kalendis, 

De  nostra  prasina  est  synthesis  empta  toga. 
5lam  constare  tibi  gratis  coepere  paellae: 
Maneribns  fatais,  Sextiliane,  meis. 

XXX. 

O  temperatae  dnlce  Formiae  litas, 
Vos,  cam  severi  fagit  oppidam  Martis 
£t  inqaietas  fessas  exait  caras, 
ApoUinaris  omnibas  locis  praefert. 
5Non  ille  sanctae  dalce  Tibar  oxoris, 
Nec  Tasculauos  Algidosve  seci^ssas, 
Praeneste  nec  sic  Antiamqae  miratar. 
Non  blanda  Circe  Dardanisrve  Caieta 
Desiderantar,  nec  Marica  nec  Liris, 

lONec  in  Lacrina  lota  Salmacis  vena. 
Hic  samma  leni  stringitar  Thetis  vento ; 
Nec  langaet  aeqaor ,  viva  sed  quies  pouti 
Pictam  phaselon  adiavante  fert  aura , 
Sicut  paellae  non  amantis  aestatem 

15Mota  salubre  purpura  venit  frigus. 
Nec  seta  longo  quaerit  in  mari  praedam, 
Sed  e  cubiclo  lectuloque  iactatam 
Spectatus  alte  lineam  trahit  piscis. 
Si  quando  Nereus  sentit  Aeoli  regnum, 

20Ridet  procellas  tuta  de  suo  mensa. 
Piscina  rhombum  pascit  et  lapos  vernas , 
Natat  ad  magistrum  delicata  muraena ; 
Nomenculator  mugilem  citat  notum 
£t  adesse  iussi  prodeont  senes  n^ulli. 

25Frui  sed  istis  quando,  Roma,  permittis? 
Quot  Formianos  impntat  dies  annus 
Negotiosis  rebus  urbis  haerenti? 
O  ianitores  viliciqne  felices! 
Dominis  parantur  ista,  serviant  vobls. 


EPI6BAMMAT0N  LIB.  X.  235 

XXXI. 

Addixti  seryiim  naminis  liere  mille  dacentis, 

Ut  bene  cenares,  Calliodore,  semel. 
Nee  bene  cenasti:  mnllas  tibi  qnattaor  emptas 

Libraram  cenae  pompa  capatqae  fait. 
5ExcIamare  libet:  „Non  est  hic,  improbe,  non  est 

Piscis:  homo  est;  hominem,  Cdliodore,  comes.^^ 

XXXIL 
Haec  milii  quae  colitar  violis  pictara  rosisqae, 

Qaos  referat  yoltus ,  jCaediciane,  rogas  ? 
Talis  erat  Marcus  mediis  Antonius  annis 
Primus:  in  hoc  iayenem  se  videt  ore  senex. 
5Ars  utinam  mores  animamque  eMngere  possetl 
Pulchrior  in  terris  nalla  tabella  foret. 

XXXIII. 

Simplicior  priscis,  Munati  Galle,  Sabinis, 

Cecropium  superas  qui  bonitate  senem , 
Sic  tibi  consoceri  claros  retinere  penates 

Perpetua  natae  det  face  casta  Venus : 
5Ut  tu,  si  yiridi  tinctos  aerugine  versus 

Forte  malus  livor  dixerit  esse  meos, 
Ut  facis,  a  nobis  abigas,  nec  stringere  quenqaam 

Talia  contendas  carmina,  quilegitur. 
Hunc  servare  modum  uostri  novere  libelli , 
10     Parcere  personis ,  dicere  de  vitiis. 

XXXIV. 

Di  tibi  dent  quidquid,  Caesar  Traiane,  mereris 

Et  rata  perpetuo  quae  tribuere  velint. 
Cui  sua  restituis  spoliato  iura  patrono , 
Libertis  exul  non  erit  ille  suis. 
5Diguus  es,  ut  possis  totum  servare  clientem: 
Ut  —  liceat  tantum  vera  probare  —  potes. 

XXXV. 

Omnes  Sulpiciam  legant  puellae, 
Uni  quae  eapiunt  viro  placere; 


236  M.  VAL.  MARTIALIS 

Omnes  Snlpiciam  legant  mariti, 

Uni  qni  cnpiant  placere  nnptae. 
5Non  haec  Colchidos  asseritfarorem, 

Diri  prandia  nec  refert  Thyestae ; 

Scyllam,  Byblida  nec  fuisse  credit, 

Sed  castos  docet  et  pios  amores, 

Lusas,  delicias  facetiasqne. 
lOCaius  carmina  qui  behe  aestimarit, 

JVullam  dixerit  esse  sanctiorem, 

Nullam  dixerit  esse  nequiorem. 

Tales  Egeriae  iocos  fuisse 

Udo  crediderim  Numae  sub  antro. 
15Hac  condiscipula  vel  hac  magistra 

Esses  doctior  et  pudica,  Sappho: 

Sed  tecum  pariter  simulque  Tisam 

Durns  Sulpiciam  Phaon  amarat. 

Frustra:  namque  ea  nec  Tonantis  uxor, 
20Nec  Bacchi,  nec  ApoIIinis  puella 

Erepto  sibi  viveret  Caleno. 

XXXVI. 

Improba  Massiliae  quidqnid  fumaria  cogunt, 

Accipit  aetatem  quisqnis  ab  igne  cadus, 
A  te,  Mnnna,  venit:  miseris  tu  mittis  amicla 

Per  freta,  per  longas  toxica  saeva  vias; 
5Nec  facili  pretio,  sed  quo  contenta  Falerni 

Testa  sit  aut  cellis  Setia  cara  suis. 
Nou  venias  quare  tam  longo  tempore  Romam, 

Haec  puto  cai^sa  tibi  est^  ne  tua  vina  bibas. 

XXXVII. 

luris  et  aequarum  cultor  sanctissime  legum, 
Veridico  Latium  qui  regis  ore  forum, 

Municipi,  Materne,  tuo  veterique  sodali 
Callaicum  mandas  siquid  ad  Oceanum , 
5  An  Laurentino  turpes  iu  litore  ranas 

-  Et  satins  tenues  ducere  credis  acos, 

Ad  sua  captivum  quam  saxa  remittere  mullum, 


EPIGRAMMATON  LIB.  X  287 

Visus  erit  Ilbris  qni  minor  esse  tribnB? 
Et  fatnam  summa  cenare  pelorida  mensa 
10     Qnodque  tegit  leii  cortice  concha  breTis, 
Ostrea  Baianis  qnam  non  liyentia  testis, 

Qnae  domino  pneri  non  prohibente  Torent? 
Hic  olidam  clamosus  ages  in  retia  Tolpem 
Mordebitque  tuos  sordida  praeda  canes : 
15lllic  piscoso  modo  Tix  educta  profundo 
Impedient  lepores  humida  lina  meos.  — • 
Dum  loquor,  ecce  redit  sporta  piscator  inani, 

Venator  capta  maele  superbus  adest: 
Omnis  ab  nrbano  Tenit  ad  mare  cena  macello. 
20     CaUaicum  mandas  siquid  ad  Oceanum  ? 

xxxvni. 

O  molles  tibi  quindecim ,  Calene, 
Quos  cum  Salpicia  tua  iugales 
Indulsit  deus  et  peregit  annos! 
O  nox  omnis  et  hora,  quae  notata  est 
SCaris  litoris  Ihdici  lapillis! 
O  quae  praelia,  quas  utrinque  pugnas 
Felix  lectulus  et  lucerna  Tidit 
Nimbis  ebria  Nicerotianis ! 
Vixisti  tribus,  o  Calene,  lustris. 
10  Aetas  haec  tibi  tota  compntatur 
£t  solos  numeras  dies  mariti. 
Ex  illis  tibi  si  diu  rogatam 
Lncem  redderet  Atropos  tcI  nnam, 
Malles ,  quam  Pyliam  qnater  senectam. 

XXXIX. 

Consule  te  Bruto  quod  iuras,  Lesbia,  natam, 
Mentiris.  Nataes,  LesMa,  rege  Numa? 

Sic  quoque  mentiris.    Namque,  nt  tua  saecula  narrant, 
Ficta  Prometheo  diceris  esse  luto. 
XL. 

-Semper  cum  mihi  diceretur  esse 

Secreto  mea  PoIIa  cum  cinaedo , 

Irrupi,  Lupe.   Non  erai  cinaedus. 


238  M.  YAL.  MARHALIS 

XLI. 

Mense  noTO  lani  veterem,  Proealeia,  maritum 

Deseris  atqae  inbes  res  sibi  habere  snas. 
Qaid,  rogo,  quid  factum  est?  subiti  qaae  caasa  doloris? 

Nil  mihi  respondes?  Dicam  ego,  praetor  erat. 
5  Constatara  fait  Megalensis  purpara  centum 

Milibus,  ut  nimium  munera  parca  dares, 
Et  populare  sacrum  bis  milia  dena  tulisset. 

Discidium  non  est  hoc,  Proculeia:  lucrum  est. 

XLII. 

Tam  dubia  est  lanugo  tibi,  tam  moUis,  ut  illam 

Halitus  et  soles  ct  levis  aura  terat. 
Celantur  simili  ventura  Cydonia  lana, 

Pollice  virgineo  quae  spoliata  nitent. 
5Fortius  impressi  quotiens  tibi  basia  quinque, 

Barbatus  labris ,  Dindyme ,  fio  tuis. 

XLIII. 

Septima  iam,  Phileros,  tibi  conditur  uxor  in  agro. 
Plus  nuUi,  Phileros,  quam  tibi,  reddit  ager. 

XLIV. 

Quinte  Caledonios  Ovidi  visure  Britannos 

Et  viridem  Tethyn  Oceanumque  patrem , 
Ergo  Numae  colles  et  Nomentaua  relinques 

Otia,  nec  retinet  rusque  focusque  senem? 
5Gaudia  tu  differs,  at  non  et  stamina  differt 

Atropos,  atque  omnis  scribitur  hora  tibi. 
Praestiteris  caro  —  quis  non  hoc  laudet?  —  amlco^ 

Ut  potior  vita  sit  tibi  sancta  fides ; 
Sed  reddare  tuis  tandem  mansure  Sabinis 
10     Teque  tuas  numeres  inter  amicitias.  ^ 

XLV. 

Si  quid  lene  mei  dicunt  et  dulce  libelli, 
Si  quid  houorificum  pagina  blanda  sonat, 


EPIORAMMATON  LIB.  X.  239 

Hoc  tu  pingne  pntas  et  costam  rodere  maTis, 
nia  Laarentis  cnm  tibi  demas  apri. 
dVaticana  bibas,  si  delectaris  aceto: 

Non  facit  ad  stomachum  nostra  lagona  tnnm. 

XLVL 

Omnia  Tis  belle,  Matho,  dicere.    Dic  aliqnando 
Et  bene;  dic  nentrnm;  dic  aliqaando  male. 

XLVIL 

Yitam  qnae  faciant  beatiorem, 
lacandissime  Martialis,  haec  sant: 
Res  non  parta  labore ,  sed  relicta ; 
Non  ingratus  ager,  focus  perennis; 
5Lis  nunquam,  toga  rara,  mens  quieta; 
Vires  ingenuae,  salubre  corpus; 
Prudens  simplicitas,  pares  amici; 
ConTictus  facilis  j  sine  arte  mensa ; 
Nox  non  ebria,  sed  soluta  curis; 
lONon  tristis  torus,  et  tamen  pudicus; 
Somnus,  qui  faciat  breves  tenebras: 
Quod  sis,  esse  Tclis  nihilque  malis; 
Summnm  nee  metnas  diem,  nec  optes. 

XLvni. 

Nunciat  octaram  Phariae  sna  turba  inTencae 

£t  pilata  redit  iamqne  subitqne  cohers. 
Temperat  haec  thermas,  nimio  prior  hora  Tapore 

Halat  et  immodico  sexta  Nerone  calet. 
5Stella,  Nepos,  Cani,  Cerealis,  Flacce,  Tenitis? 

Septem  sigma  capit;  sex  sumus,  adde  Lupsm. 
Exoneraturas  Tcntrem  mihi  Tilica  malTas 

Attulit  et  Tarias,  quas  habet  hortns ,  opes. 
In  quibus  est  lactuca  sedens  et  tonsile  porrm: 
10     Nec  deest  rnctatrix  mentha  iiec  herba  salax. 
Secta  corouabnnt  rntatos  OTa  lacertos 

Et  madidum  thynni  de  sale  sumen  CFlt.  '  [ 

Gustus  in  his;  una  p»netnr  eennla  men^a,         1 


m 


240  M.  YAL.  MARTIALIS 

Haedns ,  inhamani  raptns  ab  ore  lapi , 
15  Et  qaae  non  egeant  ferro  stractorls  ofellae, 

Et  faba  fabroram  prototomiqae  rades. 
Pallas  ad  haec  cenisqae  tribas  iam  perna  saperstes 

Addetar ;  sataris  mitia  poma  dabo , 
De  Nomentana  vinam  sine  faece  lagona , 
ao     Qaae  bis  Frontiuo  consale  prima  fuit. 
Accedant  sine  felle  ioci  nec  mane  timenda 

Libertas  et  nll  quod  tacaisse  velis. 
De  prasino  conTiva  meus  venetoqae  loquatar , 

Nec  faciant  quemqaam  pocola  nostra  reum. 

XLIX. 

Cum  potes  amethystinos  trientes 
£t  nigro  madeas  Opimiano, 
Propinas  modo  conditam  Sabinam 
Et  dicis  mihi,  Cotta  „Vis  in  aaro?" 
SQaisqaam  plambea  vina  volt  in  auro? 


Frangat  Idamaeas  tristls  Victoria  palmas, 

Plange,  Favor,  saeva  pectora  nada  mana. 
Matet  Honor  caltaa  et  iniqais  manera  flammis 

Mitte  coronatas,  Gloria  maesta,  comas. 
5Heafacinas!  prima  fraadatas ,  Scorpe,  iaventa 

Occidis  et  nigros  tam  cito  iungis  eqaos. 
Carribas  illa  tais  semper  properata  breyisqne 

Car  fuit  et  vitae  tam  prope  meta  tuae? 

LI. 

Sidera  iam  Tyrias  Phrixei  respicit  agni 

Tanras  et  alternam  Castora  fugit  hiems ; 
Ridet  ager,  vestitar  hamas,  vestitar  et  arbor, 
"  Ismariom  pellex  Attica  plorat  Ityn. 
5Qaos,  Faastine,  dies,  qaales  tibi  Roma  Ravennae 
Abstalit!  o  soles,  o  tanicata  qaies! 
O  nemas,  o  fontes  solidumqae  madentis  harenae 
Litus  et  aeqaoreis  splendidus  Anxur  aquis, 


EPIGRAMMATON  LIB.  X.  241 

Et  non  nnins  spectator  lectnlns  nndae, 
10     Qni  videt  hinc  puppes  flnminis ,  isde  maris ! 
Sed  nec  Marcelli  Pompeiannmque,  nec  illic 

Snnt  triplices  thermae,  nec  fora  inncta  quater, 
Nec  Capitoliui  summum  penetrale  Tonantis, 
Qnaeqne  nitent  caelo  proxima  templa  suo. 
15Dicere  telassum  quotiens  ego  credo  Quirino: 

,,Qnae  tna  sunt,  tibi  habe:  qnae  mea,  redde  mihi.^ 

LII. 

Thelyn  \iderat  in  toga  spadonem. 
Damnatam  Numa  dixit  esse  moecham. 

LIII. 

nie  ego  sum  Scorpns,  clamosi  gloria  Circi, 
Plausus,  Roma,  tui  deliciaeqne  breves, 

Invida  qnem  Laehesis  raptum  trieteride  nona 
Dum  numerat  palmas,  credidit  esse  senem. 

LIV. 

Mensas,  Qle,  bonas  ponis,  sed  ponis  opertas. 
Ridiculum  est:  possum  sic  ego  habere  bonas. 

LV. 

Arrectnm  qnotiens  Marulla  penem 
Pensavit  digitis  diuque  mensa  est, 
Libras,  scripula  sextulasque  dicit. 
Idem  post  opus  et  suas  palaestras 
5Loro  cum  similis  iacet  remisso, 
Quanto  sit  levior  Marnlla  dicit. 
Non  ergo  est  manus  ista,  sed  statera. 

LVI. 

Totis,  Galle,  inbes  tibi  me  servire  .diebns 
Et  per  Aventinum  ter  qnater  ire  lutnm. 

Eximit  aut  reficit  dcntem  Cascellins  aegrum, 
IniEfistos  oculis  uris,  Hygine,  pilos; 
5Non  secat  et  toDit  stillantem  Fannius  uvtm,. 
Mart.  "  \<i 


242  .  .     M.  VAL.  MARTIALIS 

Tristia  seryoram  stigmata  delet  Eros; 
Enterocelarum  fertur  Podalirius  Hermes: 
Qui  sanet  ruptos  dic  milii,  Galle,  quis  esi? 

LVII. 
Argenti  libram  mittebas;  facta  selibra  est, 
Sed  piperis.   Tauti  non  emo ,  Sexte ,  piper. 

Lvra. 

Anxuris  aequorei  placidos,  Frontine,  recessus 

Et  propius  Baias  litoreamque  domum , 
Et  quod  inliumanae  cancro  feryente  cicadae 

Non  norere  nemus ,  flumineosque  lacus 
5Dum  colui,  doctas  tecum  celebrare  yacabat 

Pieridas ,  nunc  nos  maxima  Roma  terit. 
Hic  mihi  quando  dies  meus  est?  iactamur  in  alto 

Urbis  et  in  sterili  vita  labore  perit, 
Dura  suburbani  dum  iugera  pascimus  agri 
10     Vicinosque  tibi,  sancte  Quirine,  lares. 
Sed  non  solus  amat  qui  nocte  dieque  frequentat 

Limina,  nec  ratem  talia  damna  decent. 
Per  yeneranda  milii  Musarum  sacra,  per  omnes 

luro  deos,  et  non  officiosus  amo. 

LIX. 
Consumpta  est  uno  si  lemmate  pagina,  transis 

Et  breyiora  tibi ,  non  meliora  placent. 
Diyes  et  ex  omni  posita  est  instructa  macello 
Cena  tibi,  sed  te  mattea  sola  iuyat. 
5Non  opus  est  nobis  nimium  lectore  guloso; 
Hunc  yolo,  non  fiat  qui  sine  pane  satur. 

LX. 

lura  trium  petiit  a  Caesare  discipulorum 
Assuetus  semper  Munna  docere  duos. 

LXI. 

Hic  festinata  requiescit  Erotion  umbra,       ^ 
Crimine  quam  fati  sexta  peremit  hiems. 


EPIGRAMMATON  LIB.  X.  243 

Qaisqiiis  eris  nostri  post  me  regnator  agelli, 
Manibus  exigais  annaa  lasta  dato. 
5  Sic  lare  perpetab ,  sic  tarba  sospite  solas 
Flebilis  in  terra  sit  lapis  iste  taa. 

LXII. 

Ladi  magister,  parcc  simplici  tarbac^. 
Sic  te  freqaentes  aadiant  capillati 
Et  delicatae  diligat  choras  mensae, 
Nec  calcalator ,  nec  notarias  velox 
5Maiore  qaisqaam  circalo  coronetar. 
Albae  leone  flammeo  calent  laces 
Tostamqae  feryens  lalias  coqait  messem. 
Cirrata  loris  horridis  Scythae  pellis , 
Qaa  yapulayit  Marsyas  Celaenaeas , 
lOFeralaeqae  tristes,  sceptra  paedagogoram, 
Cessent  et  Idas  dormiant  in  Octobres : 
Aestate  paeri  si  yalent,  satis  discant. 

LXIII. 
Marmora  parya  qaidem,  sed  non  cessara,  yiator, 

Maasoli  saxis  pyramidamque  legis. 
Bis  mea  Romano  spectata  est  yita  Tarento, 

Et  nihil  extremos  perdidit  ante  rogos. 
5Qainqae  dedit  paeros,  totidem  mihi  lano  pueUas: 
Claserunt  omnes  lamina  nostra  manas. 
Contigit  et  thalami  mihi  gloria  rara  faitqae 
Una  padicitiae  mentala  nota  meae. 

LXIV. 

Contigeris  regina  meos  si  Polla  libellos, 
Non  tetrica  nostros  excipe  fronte  iocos. 

nie  taas  vates ,  Ileliconis  gloria  nostri , 
Pieria  caneret  cam  fera  bella  taba, 
5Non  tamen  erabait  lascivo  dicere  yersa 

5,Si  nec  paedicor,  Cotta,  qaid  hic  facio?*' 

LXV. 

Cam  te  manicipem  Corinthioram 
lactes,  Charmenion,  negantenallo, 


244  M.  VAL.  MARTIALIS 

Car  frater  tibi  dicor,  ex  Iliberis 

Et  Celtis  genitus  Tagique  civis? 
5  An  voltu  similes  videmur  esse  ? 

Tu  ilexa  nitidus  coma  vagaris, 

Hispanis  ego  contumax  capillis; 

Levis  dropace  tu  cotidiano , 

Hirsutis  ego  cruribus  genisque ; 
10  Os  blaesum  tibi  debilisque  lingua  est, 

Nobis  fistula  fortius  loquetur : 

Tam  dispar  aquilae  columba  non  est, 

Nec  dorcas  rigido  fugax  leoni. 

Quare  desine  me  vocare  fratrem , 
15 Ne  te,  Charmenion,  vocera  sororem. 

LXVI. 

Quis,  rogo,  tam  durus,  quis  tam  fuit  ille  supcrbus, 

Qui  iussit  fieri  te ,  Tlieopompe ,  cocum  ? 
Hanc  aliquis  faciem  nigra  violare  culina 

Sustinet,  has  uncto  polluit  igne  comas? 
5Quis  potius  cyathos  aut  quis  crystalla  tenebitf 

Qua  sapient  fnelius  mixta  Falerna  manu? 
Si  tam  sidereos  manet  exitus  iste  ministrbs , 

luppiter  utatur  iam  Ganymede  coco. 

Lxvn. 

Pyrrhae  filia,  Nestoris  noverca, 
Quam  vidit  Niobe  puella  canam, 
Laertes  aviara  senex  vocavit, 
Nutricem  Priamus ,  socrum  Thyestes , 
5lam  cornicibus  omnibus  superstes, 
Hoc  tandem  sita  prurit  iu  sepulcro 
Calvo  Plotia  cum  Melanthione. 

LXVIIL 

Cum  tibi  non  Ephesos  nec  sit  Rhodos  aut  Mitylcnc, 
Sed  domus  in  vico,  Laelia,  patricio, 

Deque  coloratis  nunquam  lita  mater  Etruscis, 
Durus  Aricina  de  regione  pater; 


EPIGRAMMATON  LEB.  X.  245 

« 

bKvQte  fiov^  liili  iiov^  ifvxrj  f*ov  congeris  nsque, 

Pro  pudor!  Hersiliae  civis  et  Egeriae. 
Lectulus  has  voces ,  nec  lectulus  audiat  omnis , 

Sed  quem  lascivo  stravit  amica  viro. 
Scire  cupis  quo  casta  modo  matrona  loquaris : 
10     Numquid,  cum  crissas,  blandior  esse  potes? 
Tu  licet  ediscas  totam  referasque  Coriuthon, 
Non  tamen  omnino,  Laelia,  Lais  eris. 

LXIX. 

Custodes  das ,  Folla ,  viro ,  non  accipis  ipsa. 

Hoc  est  uxerem  ducere,  Polla,  virum.  ^ 

LXX. 

Quod  milii  vix  unus  toto  liber  exeat  anno, 

Desldiae  tibi  sum ,  docte  Potite ,  reus. 
lustius  at  quanto  mirere,  quod  exeat  unus, 

Labantur  toti  cum  mihi  saepe  dies. 
5Non  resalutantes  video  nocturnus  amico«i,  . 

Gratulor  et  multis ;  nemo ,  Potite ,  mihi. 
Nunc  ad  luciferam  signat  mea  gemma  Dianam , 

Nunc  me  prima  sibi ,  nunc  sibi  quinta  rapit. 
Nunc  consul  praetorve  tenet  reducesque  choreae, 
10     Auditur  tota  saepe  poeta  die. 

Sed  nec  causidico  possis  impune  negare, 

Nec  si  te  rhetor  grammaticusve  rogent : 
Balnea  post  decimam  lasso  ccntumque  petuntur 

Quadrantes.  Fietquando,  Potite,  liber? 

LXXI. 

Quisquis  laeta  tuis  et  sera  parentibus  optas 

Fata,  brevem  titulum  marmoris  huius  ama. 
Condidit  hac  caras  tellure  Rabirius  umbras: 

IVuIIi  sorte  lacent  candidiore  senes. 
5Bis  sex  lustra  tori  nox  mltis  et  ultima  clusit, 

Arserunt  uno  fanera  bina  rogo. 
Hos  tamen  ut  primis  raptos  sibi  quaerit  fitt 

Improbius  nihil  his  fletibus  esse  poteat^^T! 


246  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXm 

Frustra  Blanditiae  Tenitis  ad  me 
Attritis  miserabiles  labellis. 
Dicturas  dominum  deamqne  non  sum. 
lam  non  est  Ipcus  hac  in  urbe  toMs  ; 
sAd  Parthos  procul  ite  pileatos 
Et  turpes  humilesque  supplicesqne 
Pictorum  sola  basiate  regum. 
Non  est  hic  dominus,  sed  imperator, 
Sed  iustissimus  omnium  senator, 
lOPer  quem  de  Stygia  domo  reducta  est 
Siccis  rustica  Veritas  capillis 
Hoc  sub  principe ,  si  sapis,  caveto, 
Verbis,  Roma,  prioribus  loquaris. 

LXXIII. 

Littera  facundi  gratum  mihi  pignus  amici    . 
^  Pertulit,  Ausoniae  dona  superba  togae, 
Qua  non  Fabricius,  sed  vellet  Apicius  uti, 
Vellet  Maecenas  Caesarianus  eques. 
dVilior  haec  nobis  alio  mittente  fuisset: 
Non  quacunque  manu  victima  caesa  litat, 
A  te  missa  venit.    Possem  nisi  munus  amare, 

Marce,  tuum,  poteram  nomen  amare  meum. 
Munere  sed  plus  est  et  nomine  gratius  ipso 
10     Officium  doctl  iudiciumque  viri. 

Lxxrv. 

lam  parce  lasso ,  Roma,  gratulatori, 
Lasso  clienti.    Quamdiu  salutator 
Anteambulones  et  togatulos  inter 
Centum  merebor  plumbeos  die  toto , 
5  Cum  Scorpus  una  quindecim  graves  hora 
Ferventis  auri  victor  auferat  saccos? 
Non  ego  meorum  praemium  libellorum, 
—  Quid  enim  merentur?  ~  Appulos  velim  campos; 
NonHybla,  non  me  spicifer  capit  NiluB,   . 


EPIGRAMMATON  LIB.  X.  247 

lONec  qnae  palades  delicata  Pomptlnas 
Ex  arce  clivl  spectat  uva  Setini. 
Quid  concupiscam  quaeris  ergo?  dormire. 

LXXV. 

Milia  yiginti  quondam  me  Galla  poposcit 
Et,  fateor,  magno  non  erat  illa  nimis. 
Annus  abit:  ,,Bis  quina  ^abis  sestertia,^^  dixit. 
Poscere  plus  visa  est  quam  prius  illa  mihi. 
5lam  duo  poscenti  post  sextum  milia  mensem 

MHIe  dabam  nummos.   Noluit  accipere. 
-  Translerant  binac  forsan  trinaeve  Kalendae, 
Aureolos  ultro  quattuor  ipsa  petit. 
Non  dedimus.   Centura  iussit  me  mittere  nummos ; 
10     Sed  Tisa  est  nobis  haec  quoque  summa  gravis. 
Sportula  nos  iunxit  quadrantibus  arida  centum ; 

Ilanc  volait:  puero  diximus  essc  datam. 

Inferius  numquid  potuit  descendere?  fecit. 

Dat  gratis,  ultro  dat  mihi  Galla:  nego. 

LXXVL 

Hoc,  Fortuna,  tibi  videtur  aequum? 
Civis  non  Syriaeve  Parthiaeve , 
Nec  de  Cappadocis  eques  catastis, 
Sed  de  plebe  Remi  Numaeque  verna, 
5lucundu8,  probus,  innocens  amicus, 
Lingua  doctus  utraque,  cuius  unum  est, 
Sed  magnum  vitium,  quod  est  poeta^ 
Fullo  Maevius  alget  in  cucullo, 
Cocco  mulio  fulget  Incitatus. 

Lxxvn. 

Nequius  a  Caro  nihil  unquam,  Maxime,  factum  est, 
Quam  quod  febre  perit:  fecit  et  illa  nefas. 

Saeva  nocens  febris  saltem  quartana  fuisset! 
Servari  medico  debuit  ille  suo. 

LXXVIIL 

Ibis  litoreas,  Macer,  Salonas, 
Ibit-rara  fides  amorque  rectt 


248  M.  VAL.  MARTIALIi^ 

Et  secum  comltem  trahet  pudorem. 

Sempcr  pauperior  redit  potestas. 
6Fellx  auriferae  colone  terrae, 

Rectorem  vacuo  sinu  remittes 

Optablsque  moras,  et  exeuntem 

Udo  Dalmata  gaudio  sequeris. 

Nos  Celtas,  Macer,  ettruces  Hiberos 
lOCum  dcsiderio  tui  petemus. 

Sed  quaecunque  tamen  feretur  illinc 

Piscosi  calamo  Tagi  notata , 

Macrum  pagina  nostra  hominabit. 

Sic  inter  veteres  legar  poetas, 
15Nec  multos  mihi  praeferas  priores, 

Uno  sed  tibi  sim  minor  Catullo. 

LXXIX. 

Ad  lapidem  Torquatus  habct  praetoria  quarfum; 

Ad  quartum  breve  rus  emit  Otacilius. 
Torquatus  nitidas  vario  de  marmore  thermas 

Extruxit;  cucumam  fecit  Otacillus. 
5Disposuit  daphnoua  suo  Torquatus  in  agro; 

Castaneas  centam  sevit  Otacilius. 
Consule  Torquato  vici  fuit  ille  magister, 

Non  minor  in  tanto  visus  honore  sibi. 
Grandis  ut  exiguam  bos  ranam  ruperat  olim^ 
10     Sic,  puto,  Torquatus  rumpet  Otacilium. 

LXXX. 

Plorat  Eros,  quoticns  maculosae  pocula  murrae 

Inspicit ,  aut  pueros  nobiliusve  citrum , 
Et  gemitus  irao  ducit  de  pcctorc,  quod  non 
Tota  miscr  coemat  Septa  feratque  domum. 
5Quam  multi  faciunt,  quod  Eros,  sed  lumine  siccol 
Pars  maior  lacrimas  ridet  et  intus  habet. 

LXXXl. 

Cum  duo  venissent  ad  Phyllida  mane  fututum 
Et  nudam  cuperet  sumere  uterque  prior, 


EPIGRAMMATON  EIB.  X.  249 

Promisit  pariter  se  Pliyllis  utrique  d^taram, 
Et  dedit:  ille  pedem  sustnlit,  liic  tunicam. 

LXXXII. 

Si  quid  nostra  tuis  adicit  vexatio  rebus, 

Mane  vel  a  media  nocte  togatus  cro, 
Stridentesque  feram  flatus  aquilunis  iniqui 

Et  patiar  nimbos  excipiamque  nives. 
5  Sed  si  non  flas  quadrante  beatior  uno 

Per  gemitus  nostros  ingenuasque  cruces, 
Parce,  precor,  fesso  vanosque  remitte  labores, 

Qui  tibi  non  prosunt  et  mihi,  Galle,  nocent. 

LXXXill. 
Raros  coUigis  hinc  et  hinc  capillos 
Et  latum  nitidae,  Marine,  calvae 
Campum  temporibus  tegis  comatis: 
Sed  moti  redeunt  iubente  yento 
5Reddunturque  sibi  caputque  nudum 
Cirris  grandibus  liinc  et  inde  cingunt. 
Inter  Spcndophorum  Tclespliorumque 
Cydae  stare  putabis  Ilermeroten. 
Quin  tu  simplicius  senem  fateris, 
10 Ut  tandem  videaris  unus  esse? 
Calvo  turpius  est  nihil  comato. 

LXXXIV. 

Miraris,  quare  dormitum  non  eat  Afer? 
Accumbat  cum  qua,  Caediciane,  vides. 

LXXXV. 

lam  senior  Ladon  Tiberinae  nauta  carinae 

Proxima  dilectis  rura  paravit  aquis. 
Quae  cum  saepe  vagus  premeret  torrentibus  undis 

Tibris  et  hiberno  rumperet  arva  lacu, 
5Eineritam  puppim,  ripa  quae  stabat  in  alta, 

Implevit  saxis  opposuitque  vadis. 
Sic  nimias  avertit  aquas.    Quis  credere  pOafetti 

Auxilium  domino  mersa  carina  tulit. 


250  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXXVI. 

Memo  noTa  caluit  sic  inflainmatns  amica, 
Flagravit  quanto  Lanrns  amore  pilae. 

Sed  qui  primus  erat  lusor  dum  floruit  aetas , 
Nunc  postquam  desit  ludere,  prima  pila  est. 

Lxxxvn. 

Octobres  age  sentiat  Kalendas 

Facundi  pia  Roma  Restituti. 

Linguis  omnibus  et  fayete  votis ; 

Natalem  colimus,  tacete  lites. 
5  Absit  cereus  aridi  clientis ,   ^ 

Et  vani  triplices  brevesque  mappae 

Expectent  gelidi  iocos  Decembris. 

Gertent  muneribus  beatiores. 

Agrippae  tumidus  negotiator . 
lOCadmi  municipes  ferat  lacernas; 

Fugnorum  reus  ebriaeque  noctis 

Cenatoria  mittat  advocato ; 

Infamata  virum  puella  vicit  ? 

Veros  sardonychas,  sed  ipsa  tradat; 
15  Mirator  veterum  senex  avorum 

Donet  Fhidiaci  toreuma  caeli, 

Venator  leporem,  colonus  haedum, 

Piscator  ferat  aequorum  rapinas. 

Si  mittit  sua  quisque ,  quid  poetam 
20Missurum  tibi,  Restitute,  credis? 

LXXXVIU. 

Omnes  persequeris  praetorum,  Cotta,  libellos 
Accipis  et  ceras.   Officiosus  homo  es. 

LXXXIX. 

Inno  labor,  Polyclite,  tuus  et  gloria  felix, 
Phidiacae  cuperent  quam  meruisse  manos, 

Ore  nitet  tanto ,  quanto  superasset  in  Ida 
ludice  convictas  non  dubitante  deas. 


EPIGRAMMATON  LIB.  X.  251 

Slimoueiii,  Folyclite,  saam  nisi  frater  amaret, 
lanonem  poterat  frater  amare  taam. 

XC. 

Qaid  yellis  vetalam ,  Ligia,  cannam? 
Qaid  basti  cineres  tai  lacessis  ? 
Tales  manditiae  decent  paellas. 
Nam  tu  iam  nec  anas  potes  TiAeri. 
5lstad,  credemihi,  Ligia,  belle 
Non  mater  facit  Hectoris ,  sed  axor. 
Erras,  si  tibi  cannas  hic  videtar, 
Ad  qaem  mentala  pertinere  desit. 
Qaare  si  pador  esf ,  Ligia,  noli 
lOBarbafn  vellere  mortao  leoni. 

XCL 

Omnes  eanachos  habet  Almo,  nec  arrigit  ip.se, 
Et  qaeritar,  pariat  qaod  saa  Polla  nihiL 

XCU. 

Mari ,  qaietae  caltor  et  comes  vitae , 

Qao  cive  prisca  gloriatar  Atina, 

Has  tibi  gemellas  barbari  decas  laci 

Commendo  pinas  ilicesqae  Faanoram 
5Et  semidocta  vilici  mana  stractas^ 

Tonantis  aras  horridiqae  Silvani, 

Qaas  pinxit  agni  saepe  sangais  aat  haedi , 

Dominamqae  sancti  virginem  deam  templi, 

Et  qaem  sororis  hospitem  vides  castae 
lOMartem  mearam  principem  Kalendaram, 

Et  delicatae  laaream  nemas  Florae , 

In  qaod  Priapo  perseqaente  confagit. 

Hoc  omne  agelli  mite  parvnli  namen 

Sea  ta  craore ,  sive  tare  placabis : 
15„Ubicanqae  vester  Martialis  estt,"  dices, 

,,Hac,  ecce,  mecam  dextera  litat  vobis 

Absens  sacerdos ;  vos  patate  praesentem 

Et  date  daobas  qoidqaid  alter  optabit.'^  - 


252  M.  VAL.  MAR,T1AUS 

XCIII. 
Si  prior  Eaganeas,  Clemens,  Helicaonis  oras 

Plctaque  pampineis  videris  arva  iagis , 
Perfer  Atestinae  nondam  vnlgata  Sabinae 

Carmina ,  purpurea  sed  modo  culta  toga. 

5Ut  rosa  delectat,  metitur  quae  poUice  primo, 

Sic  nova  ncc  mento  sordida  charta  iuvat. 

XCIV. 

Non  mea  Massylus  servat  pomaria  serpens , 

Regius  Alcinoi  nec  milii  servit  ager, 
Sed  Nomentana  securus  germinat  hortus 
Arbore ,  nec  furem  plumbea  mala  timent. 
5  Haec  idtur  media  quae  sunt  modo  nata  Subura 
Mittimus  auctumni  cerea  poma  mei. 

xcv. 

Infantem  tibi  vir,  tibi,  Galla  retnisit  adulter. 
Hi ,  puto ,  non  dubie  se  futuisse  negant. 

XCVI. 

Saepe  loquar  nimium  gentes  quod,  Avite,  remotas 

Miraris,  Latia  factus  in  urbe  senex, 
Auriferumque  Tagum  sitiam  patriumque  Salonem 

Et  repetam  saturae  sordida  rura  casae. 
5llla  placet  tellus,  in  qua  res  parva  beatum 

Me  facit  et  tenues  luxuriantur  opes. 
Pascitur  hic,  ibi  pascit  ager;  tepet  igne  maligno 

Hic  focus ,  ingenti  lumine  lucet  ibi. 
Hic  prctiosa  famcs  conturbatorque  macellus ; 
10     Mensa  ibi  divitiis  ruris  operta  sui.  , 

Quattuor  hic  aestate  togae  pluresve  teruntur ; 

Auctumnis  ibi  me  quattuor  una  tegit. 
I,  cole  nunc  reges,  quidquid  non  praestat  amicns 

Cum  praestare  tibi  possit,  Avite,  locus. 

XCVII. 
Dum  levis  arsura  struitur  Libitina  papyro, 
Dum  mjrrham  et  casiam  flebilis  uxor  emit, 


EPIGRAMMATON  LIB.  X.  253 

lain  scrobe ,  iam  lecto ,  iam  pollinctore  parato 
Heredem  scripslt  me  Numa:  convaluit. 

XCVffl. 

Addat  cum  mihi  Caecubum  minister 
Idaeo  resolutior  cinacdo, 
Quo  nec  iilia  cultior  nec  uxor, 
Nec  mater  tua  nec  soror  recumbit, 
5Vis  spectem  potius  tuas  lacernas  - 
Aut  citram  vetus  Indicosque  dentes? 
Suspectus  tibi  ne  tamen  recurabam , 
Praesta  de  grege  sordidaque  villa 
Tonsos,  liorridulos,  rudes,  pusillos 
lOHircosi  mihi  filios  subulci. 

Perdct  te  dolor  hic:  habere,  Publi, 
Mores  non  potes  hos  et  hos  ministros. 

XCIX. 

SiRomana  forent  haec  Socratis  ora,  fuissent 
lulius  in  Satyris  qualia  Rufus  habet. 


Quid,  stulte,  nostris  versibus  tuos  misces? 
Cum  litigante  quid  tibi,  miser,  libro? 
Quid  congregare  cum  leonibus  yolpes 
Aquilisque  similes  facere  noctuas  quaeris? 
5Habeas  licebit  alterum  pedem  Ladae, 
Inepte ,  f rustra  crure  ligneo  curres. 

CI. 

Elysio  redeat  si  forte  remissns  ab  agro 
lUe  suo.  felix  Caesare  Gabba  vetus , 

Qui  Capitolinam  pariter  Gabbamque  iocantes 
Audierit,  dicet:  „Rustice  Gabba,  tace.^^ 

CII. 

Qua  factus  ratione  sit^requiris, 

Qui  nunquam  futuit,  pater  Philaenus? 


254  M.  VAL.  MARTIALIS  EPIGa  L.  X, 

Gaditanas,  Avite,  dicat  istud, 
Qui  scribit  niliil  et  tamen  poeta  est. 

cra. 

Municipes ,  Augusta  mihi  quos  Bilbilis  acri 

Montc  creat ,  rapidis  quem  Salo  cingit  aquis, 
Ecquid  laeta  iuvat  vestri  vos  gloria  vatis?  * 

Nam  decus  et  nomen  famaque  vestra  sumus , 
5  Nec  sua  plus  debet  tenui  Verona  Catullo 

Meque  velit  dici  non  minus  illa  suum. 
Quattuor  accessit  tricesima  messibus  aestas, 
'  Ut  sine  me  Cereri  rustica  liba  datis. 
Moenia  dum  colimus  dominae  pulcherrima  Romae , 
10     Mutavere  meas  Itala  regna  comas. 

Excipitis  placida  reducem  si.mente,  venimus; 

Aspera  si  geritis  corda,  redire  licet. 

CIV. 

I  nostro  comes ,  i  libelle ,  Flavo 

Longum  per  mare,  sed  faventis  undae, 

Et  cursu  facili  tuisque  ventis 

Hispanae  pete  Tarraconis  arces. 
5  Illinc  te  rota  tollet  et  citatus 

Altam  Bilbilin  et  tuam  Salonem   ^ 

Quinto  forsitan  essedo  videbis. 

Quid  mandem  tibi ,  quaeris  ?   Ut  sodales 

Paucos ,  sed  veteres  et  ante  brumas 
10  Triginta  mihi  quattuorque  visos 

Ipsa  protinus  a  via  salutes 

Et  nostrum  admoneas  subinde  Flavum , 

lucundos  mihi  nec  laboriosos 

Secessus  pretio  paret  salubri, 
15  Qui  pigrum  faciant  tdum  parentem. 

Haec  sunt.  lam  tumidus  vocat  magister 

Castigatque  moras,  etauraportum 

Laxavit  melior ;  vale ,  libelle : 

Navem,  scis  pnto,  non  moratur  unus. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRAMMATON 

LIBERXI. 

I. 

Quo  tu,  quo,  liber  otiose,  tendis 

Cultus  sidone  non  cotidiana? 

Numquid  Partheuiura  videre  ?  Certe. 

Yadas  et  redeas  inevolutus. 
5Libros  non  legit  ille,  sed  libellos; 

Nec  Musis  yacat,  aut  suis  racaret. 

Ecquid  te  satis  aestinias  beatum , 

Contingunt  tibi  si  manus  minores? 

Vicini  pete  porticura  Quirini: 
lOTurbam  non  liabet  otiosiorem 

Pompeius  vel  Agenoris  puella, 

Vel  primae  dominus  levis  carinae. 

Sunt  illic  duo  tresve ,  qui  revolvant 

Nostrarum  tineas  ineptiarum , 
15  Sed  cum  sponsio  fabidaeque  lassae 

De  Scorpo  fuerint  et  Incitato. 

U. 

Triste  supercilium  durique  severa  Catonis 

Frons  et  aratoris  filia  Fabricii, 
Et  personati  fastus  et  regula  morum 

Quidquid  et  in  tenebris  nou  sumns ,  ite  foras. 
5  Clamant  ecce  mei  „Bona  Saturnalia^^  versus : 

Et  licet  et  sub  te  praeside,  Nerva,  libet 
Lectores  tetrici  salebrosum  edisci^e  Santram; 

Nil  mihi  vobiscum  est:  iste  liber  meu&  ei^ 


256  M.  VAL.  MARTIALIS 

III. 

Non  urbana  mea  tantum  Pimpleide  gaudent 

Otia,  nec  vacuis  auribus  ista  damus, 
Sed  meus  in  Geticis  ad  Martia  signa  pruinis 

A  rigido  teritur  centurione  liber, 
5Dicitur  et  nostros  cantare  Britannia  versos. 

Quid  prodest?  Nescit  sacculus  ista  meus. 
At  quam  victuras  poteramus  pangere  chartas 

Quantaque  Pieria  praelia  flare  tuba , 
Cum  pia  reddiderint  Augustum  numina  terris, 
10     £t  Maecenatemsi  tibl,  Roma,  darent! 

IV. 

Sacra  laresque  Phrygum,  quos  Troiae  maloit  heres 

Quam  rapere  arsuras  Laomedontis  opes, 
Scriptus  et  aeterno  nunc  primum  luppiter  auro 

Et  soror  et  summi  filia  tota  patris , 
5  Et  qui  purpureis  iam  tertia  nomina  fastis , 

lane ,  refers  Nervae ;  vos  precor  ore  pio : 
llunc  omnes  servate  ducem,  servate  senatum; 

Moribus  liic  vivat  principis,  ille  suis. 

V. 

Tanta  tibi  est  recti  reverentia,  Caesar,  et  aequi, 

Quanta  Numae  fuerat:  sed  Numa  pauper  erat, 
Ardua  res  haec  est,  opibus  non  tradere  mores 

Et  cum  tot  Croesos  viceris,  esse  Numam. 
5  Si  redeant  veteres ,  ingentia  nomina ,  patres , 

Elysium  liceat  si  vacuare  nemus: 
Te  colet  invictus  pro  Hbertate  Camillus , 

Aurum  Fabricius ,  te  tribuente ,  volet ; 
Te  duce  gaudebit  Brutus,  tibi  SuUa  cruentus 
10     Imperium  tradet,  cum  positurus  erit; 
Et  te  privato  cum  Caesare  Magnus  amabit, 

Donabit  totas  et  tibi  Crassus  opes. 
Ipse  quoque  infcrnis  revocatus  Ditis  ab  umbris 

Si  Cato  reddatur,  Caesarianus  erit. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XI.  257 

VL 

Unctis  falciferi  senis  diebus, 

Regnator  quibas  imperat  f ritiHus , 

Versu  ludere  non  laborioso 

Permittis,  puto,  pil^ata  Roma.  .' 

SRisisti;  licetergo,  uec  vetanmr. 

Pallentes  procul  hinc  abite  curae ; 

Quidquid  venerit  obvium,  loquamur 

Morosa  sine  cogitatione. 

Misce  dimidios,  puer,  trientes, 
lOQuales  Pythagoras  dabat  Neroni; 

Misce,  Dindyme,  sed  frequentiores. 

Possum  nil  ego  sobrius ;  bibenti 

Succurrent  milii  quindecim  poetae. 

Da  nunc  basia ,  sed  Catalliana. 
ISQuae  si  tot  fuierint,  quot  iUe  ^ixit, 

Donabo  tibi  passerem  CatuUi. 

VII. 

lam  certe  stupido  non  dices,  Paula,  marito, 

Ad  moechum  quotiens  longius  ire  roles , 
,,Caesar  in  Albanum  iussit  me  mane  venire, 

Caesar  Circeios.^^  lam  stropha  talis  abit. 
5Penelopae  licet  esse  tibi  sub  principe  Nerva:- 

Sed  prohibet  scabies  ingeniumque  retus. 
Infelix,  quid  ages?  aegram  simulabis  amicam? 

Haerebit  dominae  vir  comes  ipse  suae, 
Ibit  et  ad  fratrem  tecum  matremque  patremque. 
10     Quas  igitur  fraudes  ingeniosa  paras? 
Diceret  hysterlcam  se  forsitan  altera  moecha 

In  Sinuessano  velle  sedere  lacu. 
Quanto  tu  melius!  quotiens  placet  ire  fututum, 

Quae  Tcrum  mavis  dicere,  Paula,  viro, 

vni.  : 

Lapsa  quod  externis  spirant  opobdlsama:  tnmdlji^ 
Ultima  quod  curvo  quae  cadit  aura  croeov^^  "^^ 
Mabt.  VI 


258  M.  VAL.  MARTIAUS 

Poma  quod  hiberna  mataresGentia  capsa, 

Arbore  quod  verna  loxuriosus  ager ; 
5De  Palatinis  dominae  quod  Serica  praelis, 

Sacina  yirginea  quod  regelata  manu; 
Amphoraf  quod  nigri,  sed  longe  fracta,  Falernt, 

Quod  qui  Sicanias  detinet  hortus  apes ; 
Quod  Gosmi  redolent  alabastra  focique  deorum, 
10     Quod  modo  divitibus  lapsa  corona  comis: 

Singula  quid  dicam?  non  sunt  satis;  omnla  misce^ 

Hoc  fragrant  pueri  basia  mane  nliei. 
Scire  cupis  nomen?  si  propter  basia,  dicam: 

lurasti.  Nimium  scire,  Sabine,  cupis. 

IX. 

Clarus  fronde  loris,  Romani  fama  cothami, 
Spirat  Apellea  redditus  arte  Memor. 

X. 

Contulit  ad  satiras  ingentia  pectora  Turnus. 
Cur  non  ad  Memoris  carmina?   Frater  erat. 

XI.  "      . 

ToIIe,  puer,  calices  tepidique  toreumata  Nill 
Et  mihi  secura  pocula  trade  manu, 

Trita  patrum  labris  et  tonso  pura  ministro; 
Anticus  mensis  restituetur  honor. 
5Te  potare  decet  gemma,  qui  Mentora  frangis  , 
In  scaphioffl  moechae,  Sardanapalle,  tuae. 

XII. 

los  tibi  natornm  Tel  septem,  Zoile,  detur, 
Dum  matrem  nemo  det  tibi,  nemo  patrem. 

Xffl. 

Quisquis  Flaminiam  teris,  Tiator, 
Noli  nobile  praeterire  marmor. 
Urbis  deliciae  salesque  Nili, 
Ars  et  gratia,  lusus  et  Toluptas, 


EPIGRAMMATON  LIB.  XI.  259 

5Romaiii  decus  et  dolor  theatri 
Atque  omnes  Veneres  Capidinesque 
Hoc  sunt  condita,  quoParis,  sepulcro. 

XIV- 

Heredes ,  nolite  breyem  sepelire  colonum : 
iVam  terra  est  illi  quantnlacunque  gravis. 

XV. 

Sunt  chartae  mihi ,  quas  Gatonis  uxor 
Et  quas  horribiles  legant  Sabinae. 
Hic  totus  Tolo  rideat  libellus  ^ 

Et  sit  nequior  omnibus  libellis, 
5  Qui  yino  madeat  nec  erubescat 
Pingui  sordidus  esse  Cosmiano. 
Ludat  cum  pueris ,  amet  puellas ; 
Nec  per  circuitas  loquatur  illam, 
Ex  qua  nascimur ,  omnium  parentem , 
lOQuam  sanctus  Numa  mentulam  Tocabat. 
Versus  hos  tamen  esse  tu  memento 
Saturnalicios ,  Apollinaris. 
Mores  non  liabet  hic  meos  libellns. 

XVI. 

Qui  gravis  es  nimium,  potes  hinc  iam,  lector^  abire 

Quo  libet:  urbanae  scripsimus  ista  togae. 
Nam  mea  Lampsacio  lascivit  pagina  yersu 

Et  Tartessiaca  concrepat  aera  manu. 
O  quotiens  rigida  pulsabis  pallia  vena,    . 

Sis  gravior  Curio  Fabricioque  licet! 
Tu  quoque  nequitias  nostri  lususque  libelli 

Uda  puella  legas,  sis  Patavina  Ucet. 

Erubuit  posuitque  meum  Lucretia  librum  $ 

10     Sed  coramBruto;  Brute,  recede:  leget. 

xvn. 

Non  omnis  nostri  nocturna  est  pagina  Blnrlt ' 
Invenies  et  quod  mane,  Sabiiie«  leouL. 


260  M.  VAL.  MARTIALIS 

xvni. 

Donasti,  Lupe,  ms  sub  urbe  nobis; 

Sed  rus  est  mihi  maius  in  fenestra. 

Rus  hoc  dieere,  rns  potes  vocare? 

In  quo  ruta  facit  nemus  Dianae, 
5Argutae  tegit  ala  quod  cicadae, 

Quod  formica  die  comedit  uno , 

Glusae  cui  folium  rosae  corona  est; 

In  qua  non  magis  inyenitur  herba, 

Quam  Gosmi  folium  piperve  crudum ; 
lOln  quo  nec  cu<;umis  iacere  rectus, 

Nec  serpens  liabitare  tota  possit, 

Erucam  male  pascit  hortus  tinam, 

Gonsumpto  moritur  culex  salicto , 

Et  talpa  est  mihi  fossor  atque  arator. 
15Non  boletus  liiare,  non  mariscae  ( 

Ridere  aut  violae  patere  possunt. 

Fines  mus  populatur  et  colono 

Tanquam  sus  Galydonius  timetur, 

Et  sublata  volantis  ungue  Prognes 
20 In  nido  seges  est  hirundinino;  *  ■■- 

Et  cum  stet  sine  falce  mentulaque, 

Non  est  dimidio  locus  Priapo. 

Vix  implet  cochleam  peracta  messis 

Et  mustum  nnce  condimus  picata. 
25Errasti,  Lupe,  littera  sed  una. 

Nam  quo  tempore  praedium  dedisti, 

Mallem  tu  mihi  prandium  dedisses. 

XIX. 

Quaeris,  cur  nolim  te  ducere,  Galla?  Dlserta  es. 
Saepe  soloecismum  mentula  nostra  facit. 

XX. 

Gaesaris  Augusti  lascivos,  liyide,  versus 
Sex  lege,  qui  tristis  verba  latina  legis: 
Qvod  futuit  Glaphyran  Antoniua^  hane  miki  poena 


EPIGRAMMATON  LIB.  XI.  .         261 

Fulvia  constituit ,  ae  quoque  uti  futuam, 
bPulmam  ego  ut  futuam?  quid  si  me  JManius  oret^ 
PaecUcem ,  faciam?  non  puto ,  ai  aapiam. 
^yAut  futue^  aut  pugnemus"  ait.    Quid^  quod  mihi  vita 

Carior  est  ipaa  mentula?  Signa  canant! 
Absolvis  lepidos  nimirum ,  Auguste,  libellos, 
10     Qui  scis  Komana  simplicitate  loqni. 

XXI. 

Lydia  tam  laxa  est,  equitis  quam  culus  aheni, 

Quam  celer  arguto  qui  sonat  aere  trochus ;  - 
Quam  rota  trausmisso  totiens  intacta  petkuro, 

Quam  vetus  a  crassa  calceus  udus  aqua ; 
5Quam  quae  rara  Tagos  expectant  retia  turdos, 

Quam  Pompeiano  vela  negata  Noto ; 
Quam  quae  de  phthisico  lapsa  est  armilla  cinaedo, 

Colcita  Leucouico  qnam  vidnata  suo ; 
Quam  yeteres  bracae  Britonis  pauperis  et  quam 
10     Turpe  Ravennatis  guttur  onocrotali. 
Hanc  in  piscina  dicor  futuisse  marina. 

Nescio;  piscinam  me  futuisse  puto. 

XXIL 

MoIIia  quod  nlvei  duro  teris  ore  Galaesi 

Basia ,  quod  nudo  cum  Ganymede  iaces , 
— •  Quis  negat?  —  hoc  nimium  est.     Sed  sit  satis; 
inguina  saltem 
Parce  fututrici  sollicitare  manu. 
5Leyibus  in  pueris  plus  haec,  quam  mentula,  peccat, 
Et  faciunt  digiti  praecipitantque  virum. 
Inde  tragus  celeresque  pili  mirandaque  matrl 

Barba,  nec  in  clara  balnea  luce  placent. 
Divisit  natura  marem :  pars  una  puellis, 
10     Una  viris  genita  est.  Utere  parte  tua. 

xxm. 

Nubere  Sila  mihi  nulla  non  lege  parata  eit; 
Sed  Silam  nulla  ducere  lege  volo. 


262  M.  VAL.  MARTLILIS 

Cum  tamen  instaret  ,,deciens  mifai  dotis  in  anro 
Sponsa  dabis^^  dixi:  qnid  minns  esse  potest? 
S^^Nec  fatnam  qnamvis  prima  te  nocte  maritns, 
Gommnnis  tecnm  nec  mihi  lectns  erit; 
Complectarqne  meam,  nec  tn  prohibebis,  amieam, 

Ancillam  mittes  et  mihi  inssa  tuam. 
Te  spectante  dabit  nobis  lasciva  minister 
10     Basia,  sive  mens,  sive  erit  ille  tnns. 
Ad  ccnam  yenies,  sed  sie  divisa  recnmbes, 

Ut  non  tangantnr  pallia  nostra  tuis. 
Oscula  rara  dabis  nobis  et  non  dabis  nltro ; 
Nec  quasi  nnpta  dabis,  scd  qnasi  mater  anus. 
15  Si  potes  ista  pati,  si  nil  perferre  recnsas, 
hivenies  qni  te  ducere,  Sila,  velit." 

XXIV. 

Dum  te  prosequor  et  domnm  reduco , 

Aurem  dum  tibi  praesto  garrienti, 

Et  qnidquid  loqueris  facisque  lando , 

Quotversuspoterant,  Labnlle,  nasci? 
5Hoc  damnumtibi  non  videtnr  esse, 

Si  quod  Roma  legit,  reqnirit  hospes, 

Non  deridet  eques,  tenet  senator , 

Laudat  cansidicus ,  poeta  carpit, 

Propter  te  perit?  hoc  LabuIIe,  verum  est? 
lOHoc  quisquam  ferat,  nt  tibi  tuorum 

Sit  maior  numerus  togatulornm , 

Librorum  milii  slt  minor  meorum? 

Triginta  prope  iam  diebus  una  est 

Nobis  pagina  vix  peracta.    Sic  fit, 
15  Cum  cenare  domi  poeta  non  volt. 

XXV. 

nia  salax  nimium,  nec  paucis  nota  puellis 
Stare  Lino  desit  mentula.  Lingua,  cave. 

XXVL 

0  mihi  grata  quies,  o  blanda,  Telesphore,  cura, 
Qaalia  in  amplexu  non  fuit  ante  meo : 


EPIGRAMMATON  LIB.  XI.  263 

Basia  da  nobis  vctalo,  puer,  uda  Falerno, 
Focula  da  labris  facta  minora  tuis. 
5  Addideris  super  haec  Veneris  si  gaudia  vera, 
^Esse  negem  melius  cum  Ganymede  lovi. 

xxvn. 

Ferreus  es,  si  stare  potest  tibi  mentula,  Flacce, 

Cum  te  sex  cyathos  orat  amica  gari, 
Vel  duo  frusta  rogat  cybii  tenuemve  lacertum, 

Nec  dignam  toto  se  botryoue  putat; 
5  Cui  portat  gaudens  ancilla  parapside  rubra 

Hallecem,  sed  quam  protinus  illa  voret; 
Aut  cum  perfricuit  frontem  posuitque  pudorem , 

Sucida  palliolo  Tellera  quinque  petit. 
At  mea  me  libram  foliati  poscat  amica, 
10     Aut  yirides  gemmas  sardonychasve  pares, 
Nec  nisi  prima  velit  de  Tusco  Serica  vico, 

Aut  centum  aureolos  sic  velut  aera  roget. 
Nunc  tu  velle  putas  haec  me  donare  pikellae? 

Nolo,  sed  his  ut  sit  digna  puella,  volo. 

xxvm. 

Invasit  medici  Nasica  phreneticus  Eucti 
Et  percidit  Hylan.  Hic,  pute,  sanus  erat. 

XXIX. 

Languida  cum  vetula  tractare  viriiia  dextra 

Coepisti,  iugulor  pollice,  Phylli,  tuo. 
Nam  cum  me  murem,  cum  me  tua  lumina  dicis, 

Horis  me  refici  vix  puto  posse  decem. 
5BIanditias  nescis:  ,,dabo'^  dic  ,,tibi  milia  centum 

Et  dabo  Setini  iugera  certa  soli; 
Accipevina,  domum,  pueros,  chrysendeta,  mensas.^^ 

Nil  opus  est  digitis:  sic  mihi,  Phylli,  frica. 

XXX. 

Os  male  causidicis  et  dicis  olere  poetis. 
Sed  fellatori,  ZoUe,  peius  olel 


W 


264  M.  VAL.  MARTIALIS  . 

xxxr. 

Atreus  Caecilias  cacurbitaram 

Sic  illas  qaasi  filios  Tliyestae 

In  partes  lacerat  secatque  mille. 

Gusta  protinus  has  edes  in  ipso, 
5llas  prima  feret  alterave  cena, 

Has  cena  tibi  tertia  reponet. 

Uinc  seras  epidipnidas  parabit, 

Hinc  pistor  fatuas  facit  placentas,. 

Hinc  et  multiplices  strait  tabellas  '     ' 

10  Et  notas  caryotidas  tlieatris; 

Hinc  exit  ?ariam  coco  minutal , 

Ut  lentem  positam  fabamque  credas : 

Boletos  imitatar  et  botellos, 

Et  caudam  cybii  brevesque  maeuas:  ' ; 

15Uinc  cellarius  experitur  artes, 

Ut  condat  vario  vafer  sapore 

In  rutae  folium  Capelliana. 

Sic  implet  gabatas  parapsidesque , 

Et  leves  scutulas  cavasque  lances. 
20H0C  lautum  Tocat,  Iioc  putat  yenustum, 

Unum  ponere  ferculis  tot  assem. 

xxxn. 

Nec  toga  nec  focus  est  nec  tritus  cimice  lectus, 

Nec  tibi  de  bibula  sarta  palude  teges, 
Nec  puer  aut  senior,  nulla  est  ancilla  nec  infiins, 

Nec  sera  nec  clavis  nec  canis  atqne  calix. 
5Ta  tamen  aiTectas,  Nestor,  dici  atque  videri 

Pauper,  et  in  populo  quaeris  liabere  locum. 
Mentiris  vanoque  tibi  blandiris  honore. 

Non  est  paupertas,  Nestor,  habere  nihil. 

XXXffl. 
Saepius  ad  palmam  Prasinus  post  fata  Neronis 
Pervenit  et  victor  praemia  plura  refert. 
.  I  nunc,  livor  edax,  dic  te  cessisse  Neroni; 
Yicit  nimirum  non  Nero,  sed  Prasinus. 


EPIGRAMMATON  LfiB.  XL  265 

XXXIV. 

Aedes  emlt  Aper,  sed  quas  nec.noctua  Tellet 
Esse  saas;  adeo  nigra  vetnsqiie  casa  est. 

Yicinos  illi  nitidus  Maro  possidet  hortos. 
Cenabit  belle,'  non  habitabit  Aper. 

XXXV. 

Ignotos  mihi  cum  voces  trecentos, 
Quare  non  veniam  vocatus  ad  te, 
Miraris  quererisque  litigasque. 
Solus  ceno,  FabuUe,  uon  libenter. 

XXXVL 

Gaius  hanc  lucem  gemma  mihi  lulius  albtf 

Signat^  io,  votis  redditus,  ecce,  meis. 
Desperasse  iuvat  veluti  iam  rupta  sororum 

Fila ;  minus  gaudent  qui  timuere  nihiL 
5Hypne,  quid  expectas,  piger?  immortale  Falernum 

Fnnde ,  senem  poscunt  talia  vota  cadum. 
Quincunces  et  sex  cyathos  bessemque  bibamus, 

Gaius  ut  fiat  luLius  et  Pboculus. 

xxxvu. 

Zoile,  quid  tota  gemmam  praecingere  libra 
Te  iuvat  et  miserum  perdere  sariionycha? 

Anulus  iste  tuis  fuerat  modo  cruribus  aptus. 
Non  eadem  digitis  pondera  conveniunt. 

xxxvni. 

Mulio  viginti  venit  modo  milibus ,  Aule. 
Miraris  pretium  tam  grave?  surdus^erat. 

XXXIX. 

.  Cunarum  fueras  motor,  Charideme,  mearum 

Et  pueri  custos  assiduusque  comes. 
lam  mihi  nigrescunt  tonsa  sudaria  barba 

Et  qneritur  labris  puncta  puella  meis. 
5  Sed  tibi  non  crevi ;  te  noster  vilicua  horret^     "*; 


^ 


266  M.  VAL.  BIARTIALIS 

Te  dispensator,  te  domus  ipsa  pavet. 
Lndere  nec  nobis,  nee  tu  permittis  amare; 

Nil  milii  vis  ^t  vis  cuncta  licere  tibi. 
Corripis,  obserras,  quereris,  suspiria  ducis, 
10     Et  vix  a  ferulis  temperat  ira  tua. 
Si  Tyrios  sumpsi  cultus  unxive  capiUos, 

Exclamas  „Nunquam  fecerat  ista  pater.^^ 
Et  numeras  nostros  astricta  froute  trientes , 

Tanquam  de  cella  sit  cadus  ille  tua. 
15Desine;  non  possum  libertom  ferre  Catonem. 

Esse  virum  iam  me  dicet  amica  tibi. 

XL. 

Formosam  Glyceran  amat  Lupercus 
Et  solus  tenet  imperatque^solus. 
Quam  toto  sibi  mense  non  futntam 
Com  tristis  quereretur  et  roganti 
5Causam  reddere  Tellet  Aeliano, 
Respondit,  Glycerae  dolere  dentes. 

XLL 

Indulget  pecori  nimium  dum  pastor  Amyntas  . 

Et  gaudet  fama  luxuriaque  gregis,^' 
Cedentes  oneri  ramos  silvamque  fluentem 

Vicit,  concussas  ipse  secutus  opes. 
5  Triste  nemus  dirae  vetuit  superesse  ruinae 

Damnavitque  rogis  noxia  ligna  pater. 
Pingues,  Lygde,  sues  habeat  yicinus  lollas: 

Te  satis  est  nobis  annumerare  pecus. 

XLH. 
Viyida  cum  poscas  epigrammata,  mortua  ponis 

Lemmata.  Quidfieri,  Caeciliane,  potest? 
Mella  iubes  Hyblaea  tibi  yel  Hymettia  nasci, 

£t  tliyma  Cecropiae  Corsica  ponis  api? 

XLIIL 
Deprensum  in  puero  tetricis  me  Tocibns,  uxor, 
Corripis  et  culum  te  quoque  habere  refers. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XL  267 

Dixit  idem  quotiens  lasciyo  lano  Tonanti  ^ 
'  nie  tamen  grandi  cum  Ganymede  iacet. 
Slncuryabat  Hylan  posito  Tirynthius  arcu: 
Tu  Megaran  credis  non  liabuissc  nates? 
Torquebat  Plioebum  Dapline  fugitiva:  sed  illas 

Oebalius  flammas  iussit  abire  puer. 
Briseis  multum  quamvis  ayersa  iaceret, 
10     Aeacidae  propior  levis  amicus  erat. 

Parce  tuis  igitur  dare  mascula  nomina  rebus, 
'Teque  puta  cunnos ,  uxor ,  habere  duos. 

XLIV. 

Orbus  es  et  locuples,  et  Bruto  consule  natus 

Esse  tibi  veras  credis  amicitias? 
Sunt  yerae ,  sed  quas  iuvenis ,  quas  pauper  habebas. 

Qui  noYUS  est,  mortem  diligit  ille  tuam. 

XLV. 

Intrasti  quotiens  inscriptae  limina  cellae , 

Seu  puer  arrisit,  sive  puella  tibi, 
Contentus  non  cs  foribus  veloque  seraque, 

Secretumque  iubes  grandius  csse  tibi. 
5  Oblikiitur  minimae  si  qua  est  suspitio  rimae 

Punctaque  lasciva  quae  terebrantur  acu. 
Nemo  est  tam  teneri  tam  sollicitique  pudoris, 

Qui  vel  paedicat,  Canthare,  vel  futuit. 

XLVI. 

lam  nisi  per  somnum  non  arrigis  et  tibi,  Maed, 

Incipit  in  medios  meiere  verpa  pedes , 
Truditur  et  digitis  pannucea  mentula  lassis , 

Nec  levat  extinctum  sollicitata  caput. 
5Quid  miseros  frustra  cunnos  culosque  lacessis? 

Summa  petas;  illic  mentula  vivit  anus. 

XLVn. 

Omnia  femineis  quare  dilecta  catervis 
Balnea  dcvitat  Lattara?  Ne  futuat. 


268  M.  VAL.  MARTIALIS 

Cur  nec  Pompeia  lentns  spatiatar  in  nmbra, 
Nec  petit  Inachidos  limfna?  Ne  fataat. 
5  Gar  Lacedaemonio  lateam  ceromate  corpas 
PerfanditgelidaVirgine?   Ne  fataat. 
Gam  sic  feminei  generis  contagia  yitet , 
Car  lingit  cannam  Lattara  ?  Ne  fataat. 

XLVm. 
Silias  haec  magni  celebrat  monimenta  Maronis, 

lagera  facandi  qai  Ciceronis  habet. 
Heredem  dominamqae  sai  tamalive  larisye 

Non  aliam  mallet  nec  Maro,  nec  Cicero. 

XLIX. 
lam  prope  desertos  cineres  et  sancta  Maronis 

Nomina  qai  coleret,  paaper  et  anus  erat. 
Silias  optatae  saccarrere  censait  ambrae, 

Silias  et  vatem  non  minas  ipse  talit. 

L. 

Nalla  est  hora  tibi  qaa  uon  me,  Phylli,  farenfem 

Despolies:  tanta  calliditate  rapis. 
Nanc  plorat  sp^calo  fallax  anciUa  relicto, 

Gemma  vel  a  digito ,  vel  cadit  aare  lapis ; 
5  Nanc  fartiva  lacri  fieri  bombycina  possant , 

Profertar  Gosmi  nanc  mihi  siccas  ony« ; 
Amphora  nanc  petitar  nigri  cariosa  Falerni, 

Expiet  at  somnos  garrala  saga  taos ; 
Nanc  at  emam  grandemve  lapam  mallamve  bilibrem , 
10     Indixit  cen^m  dives  amica  tibi. 

Sit  pador  et  tandem  veri  respectas  et  aeqai. 

Nil  tibi,  Phylli,  nego:  nil  mihi,  Phylli,  nega* 

LI. 

Tanta  est  qaae  Titio  colamna  pendet, 
Qaantam  Lampsaciae  colant  pnellae. 
Hic  nallo  comitante  nec  molcsto 
Thermis  grandibas  et  sais  lavatar. 
5  Anguste  Titias  tamen  lavatar. 


EPIGRAMMATONLIB,XI.  269 

LII. 

Cenabis  belle ,  luli  Gerealis ,  apud  me ; 

Conditio  est  melior  si  tibi  nulla,  veni. 
Octayam  poteris  servare ;  layabimur  una : 

Scis,^qnam  sint  Stephani  balnea  iuucta  mihl 
5Prima  tibi  dabitur  ventri  lactuca  movendo 

Utilis,  et  porris  fila  resecta  suis. 
Mox  vetus  et  tenui  maior  cordyla  lacerto , 

Sed  quam  cum  rutae  frondibus  ova  tegant, 
Altera  non  deerunt  tenui  versata  favilla 
10     Et  Yelabrensi  massa  coacta  foco ; 
Et  qoae  Picenum  senserunt  frigus  olivae. 

Haec  satis  in  gustu.   Cetera  nosse  cupis  ? 
JVIentiar,  utvenias:  pisces,  conchylia,  samen 

Et  chortis  saturas  atque  paludis  aves, 
15  Quae  nec  Stella  solet  rara  nisi  ponere  cena. 

PIus  ego  poUiceor:  nil  recltabo  tibi. 
Ipse  tuos  nobis  relegas  licet  usque  Gigantas , 

Rura  vel  aeterno  proxima  Vergilio. 

LIII. 

Claudia  caeruleis  cum  sit  Rufina  Britannis 

Edita,  quam  Latiae  pectora  gentis  habet! 
Quale  decus  formael   Romanam  credere  matres 

Italides  possunt,  Atthides  esse  suam. 
5Di  bene,  quod  sancto  peperit  fecunda  marito, 

Quod  sperat  generos  quodque  puella  nurus. 
Sic  placeat  superis ,  ut  coniuge  gaudeat  uno 

Et  semper  natis  gaudeat  illa  tribus. 

LIV. 

Unguenta  et  casias  et  olentem  funera  myrrham 

Turaque  de  medio  semicremata  rogo, 
Et  quae  de  Stygio  rapuisti  ciunama  lecto , 

Improbe  de  turpi,  Zoile,  redde  sinu. 
5  A  pedibus  didicere  manus  peccare  proteirae, 

Non  miror  furem,  qui  fogitiviis  eras. 


270  M.  VAL.  MARTIALIS 

LV.     . 

Hortatur  fieri.qnod  te  Lnpus,  Urbice,  patrem, 

Ne  credas;  nihil  est/  quod  minus  ille  velit. 
Ars  est  captandi  quod  nolis  velle  yideri; 

Ne  facias  optat,  quod  rogat  ut  facias. 
5Dicat  praegnantem  tna  se  Gosconia  tantum: 

Pallidior  fiet  iam  pariente  Lupus. 
At  tu  consillo  videaris  ut  usus  amici , 

Sic  morere,  ut  factum  te  putet  esse  patrem. 

LVL 

Qifod  nimium  mortem,  Cliaeremon  Stoice,  laadas, 

Vis  animum  mirer  suspiciamque  tuum. 
Hanc  tibi  virtutem  fracta  facit  urceus  ansa 

Et  tristis  nuUo  qui  tepet  igne  focus,    ^ 
5Et  teges  et  cimex  et  nudi  sponda  grabati, 

Et  brevis  atque  eadem  nocte  dieque  toga. 
0  quam  magnus  homo  es ,  qui  faece  rubentis  aceti 

Et  stipula  et  nigro  pane  carere  potes! 
Leuconicis  agedum  tumeat  tibi  culcita  lanis 
10     Constringatque  tuos  purpura  pexa  toros, 

Dormiat  et  tecum,  qui  cum  modo  Caecuba  miscet 

Convivas  roseo  torserat  ore  puer: 
0  quam  tu  cupies  ter  vivere  Nestoris  annos 

Et  nihil  ex  uUa  perdere  luce  voles ! 
15Rebus  in  angustis  facile  est  contemnere  vitam: 

Fortiter  ille  facit,  qui  miser  esse  potest. 

LVII. 

Miraris,  docto  quod  carmina  mitto  Severo, 
Ad  cenam  cum  te,  docte  Severe,  vocem? 

luppiter  ambrosia  satur  est  et  nectare  vivit; 
Nos  tamen  exta  lovi  cruda  merumque  damns. 
5  0mnia  cum  tibi  sint  dono  concessa  deorum, 
Si  quod  hab^s  non  vis,  ergo  quid  accipies? 

LVin. 
Cum  me  velle  vides  tentumque,  Telesphore,  sentif, 
Magna  rogas ;  puta  me  velle :  negare  licet. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XI.  271 

Et  nisi  iuratus  dixi  ,,dabo,^^  subtrahis  illas, 

Permittnnt  in  me  quae  tibi  mnlta ,  nates. 
5Quid  si  me  tonsor,  cum  stricta  novacula  supra  est, 

Tunc  libertatem  divitiasque  rofi;et?' 
Promittam;  neque  enim  rogat  illo  tempore  tonsor, 

Latro  rogat ;  res  est  imperiosa  timor. 
Sed  fuerit  cnrya  cum  tuta  novacula  theca , 
10     Frangam  tonsori  crura  manusque  simul. 
At  tibi  nil  faciam ,  sed  lota  mj^ntula  laieva 

AaLxd^siv  cupidae  dicet  aTaritiae. 

LIX. 

Senos  Charinus  omnibus  digitis  gerit, 

Nec  nocte  ponit  anulos  y 
Nec  cum  layatur.    Causa  quae  sit,  quaeritis? 

Dactyliothecam  non  habet. 

LX. 

Sit  Phlogis  an  Chione  Veneri  magis  apta,  requiris? 

Pulchrior  est  Chiqne,  sed  Plilogis  ulcus  Iiabet, 
UIcus  liabet  Priami  quod  tendere  possit  alutam 

Quodque  senem  Pelian  non  sinat  esse  senem ; 
5UIcus  babet  quod  habere  suam  volt  quisque  puellam, 
•    Qnod  sanare  Criton ,  non  quod  Hygia  potest. 
At  Chione  non  sentit  opus  nec  vocibus  uUis 

Adiuvat;  absentem  marmoreamve  putes. 
Exorare,  dei,  si  vos  tam  niagna  liceret 
10     Et  bonavelletis  tam  pretiosa  dare, 

Hoc  quod  habet  Chione  corpus  faceretis  haberet 

Ut  Phlogis;  et  Chionc  quod  Phlogis  ulcus  habet. 

LXI. 

Lingua  maritus ,  moechus  ore  Nanneius , 
Summoenianis  inquinatior  buccis; 
Quem  cum  fenestra  vidit  a  Suburana 
Obscena  nudum  Leda,  fornicem  cludit 
5Mediumque  mavolt  basiare,  quam  summuni; 
Modo  qui  per  omnes  viscerum  tubos  ibat 


272  M.  VAL.  MARTIALIS 

Ef  Toce  certa  consciaqne  dicebat, 
•  Puer  an  puella  matris  esset  in  ventre : 

—  Gandete  conni ;  vestra  namque  res  acta  est  — 
lOArrigere  linguam  non  potest  futntricem. 

Nam  dum  tumenti  mersus  haeret  in  vulya 

£t  vagientes  intus  audit  infantes, 

Partem  gulosam  solvit  indecens  morbus. 

Nec  purus  esse  nunc  potest  nec  impurus. 

LXII. 

Lesbia  se  iurat  gratis  nunquam  esse  fututam. 
Verum  est.   Cum  futui  volt,  numerare  solet. 

Lxni. 

Spectas  nos,  Philomuse,  cum  lavamur, 
Et  quare  mihi  tam  mutuniati 
Sint  leves  pueri ,  subindc  quaeris. 
Dicam  simpliciter  tibi  roganti : 
5Paedicant,  Philomuse,  curiosos. 

LXIV. 

Nescio  tam  multis  quid  scribas,  Fauste,  puellis: 
Hoc  scio,  quod  scribit  nulla  puella  tibi. 

LXV. 

Sescenti  cenant  a  te,  lustine,  vocati 

Lucis  ad  ofQcium  quae  tibi  prima  fuit. 
Inter  quos,  memini,  non  ultimus  esse  solebam; 

Nec  locus  hic  nobis  invidiosus  erat. 
5Postera  sed  festae  reddis  sollemnia  mensae: 
Sescentis  hodie ,  cras  mihi  natus  eri$. 

LXVI. 

Et  delator  es  et  calumniator, 
£t  fraudator  es  et  negotiator , 
Et  fellator  es  et  lanista.   Miror 
Quare  non  habeas,  Vacerra,  nummos. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XI.  273 

LXVII. 

Nil  mihi  das  vivns ;  dicis  post  fata  datnrnm. 
Si  non  es  stultas,  scis,  Maro,  qnid  cnpiam. 

Lxvm. 

Parra  rogas  magnos ;  sed  non^  dant  haec  quoque  magni. 
Ut  pudeat  levius  te ,  Matho ,  magna  roga. 

LXIX. 

Amphitheatrales  inter  nntrita  magistros 

Yenatrix,  silvis  aspera,  blanda  domi, 
Lydia  dicebar,  domino  fidissima  Dextro, 

Qni  non  Erigones  mallet  habere  canem , 
5Nec  qui  Dictaea  Cephalum  de  gente  secutus 

Luciferae  pariter  venit  ad  astra  deae. 
Non  me  longa  dies  nec  inutilis  abstulit  aetas,  * 

Qualia  Dulichio  fata.fuere  cani. 
Fulmineo  spumantis  apri  sum  dente  perempta, 
10     Qnantuserat,  Calydon,  aut,  Erymanthe,  tuus. 
Nec  queror  infernas  quamTis  cito  rapta  sub  umbras : 

Non  potui  fato  nobiliore  mori. 

LXX. 

Vendere,  Tucca,  potes  centenis  milibus  emptos? 

Plorantes  dominos  yendere,  Tucca,  potes? 
Nec  te  blanditiae,  nec  verba  rudesve.querellae, 

Nec  te  dente  tuo  saucia  colla  movent? 
5Ah  facinus!  tunica  patet  inguen  utrimque  levata, 

Aspiciturque  tua  mentula  facta^nann. 
Si  te  delectat  numerata  pecnnia,  vende 

Argentum,  mensas,  murrina,  mra,  domum; 
Vende  senes  servos,  ignoscent,  vende  paternos; 
10  '  Ne  pneros  vendas,  omnia  vende  miser. 
Luxnria  est  emere  hos, — qnis  enim  dnbitatve  negatve  ?  — 

Sed  multo  maior  vendere  Inxnria  est. 

LXXI. 

Hystericam  vetulo  se  dixerat  esse  marito 

Et  qneritur  futni  Leda  necesse  sibi ; 
Maet.  ^  !&  j 


274  M.  VAL.  MARTIALIS 

Sed  flens  atqne  gemeDs  tanti  negat  esse  salutem 
Seqae  refert  potins  proposnisse  mori. 
5yir  rogat,  ut  vivat  virides  nec  deserat  annos, 
Et  fieri  qnod  iam  non  facit  ipse  sinit. 
Protinus  accedunt  medici  medicaeque  recedunt, 
Tollunturque  pedes.    O  medicina  gravis! 

Lxxn. 

Drauci  Natta  sui  vocat  pipinnam, 
Collatus  cui  Gallus  est  Priapus. 

Lxxni. 

Venturum  iuras  semper  mihi,  Lygde,  roganti 
Constituisque  horam  constituisque  locum. 

Cum  frustra  iacui  longa  prurigine  tentus , 

Succurrit  pro  te  saepe  sinistra  mihi. 
SQuid  precer,  o  fallax,  meritis  et  moribus  istis? 
Umbellam  luscae ,  Lygde ,  feras'  dominae. 

LXXIV. 

Curandum  penem  commisit  Baccara  Graecus 
Rivali  medico.  Baccara  Gallus  erit. 

LXXV. 

Theca  tectus  ahenea  lavatur 
Tecum,  Caelia,  serrus;  ut  quid,  oro, 
Non  sit  cum  citharoedus  aut  choraules? 
Non  vis  5  ut  puto ,  mentulam  videre. 
SQuare  cum  populo  lavaris  ergo? 
Omnes  an  tibi  nos  sumus  spadones? 
Brgo,  ne  videaris  invidere, 
Servo,  Caelia,  fibulam  remitte. 

LXXVI. 

Solvere,  Paete,  decem  tibi  me  sestertia  cogis, 
Perdiderit  quoniam  Bucco  ducenta  tibi. 

Ne  noceant,  oro,  mihi  non  mea  crimina:  tu  qui 
Bis  centena  potes  perdere,  perde  decem. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XL  275 

LXXVIL 

In  omnibns  Vacerra  qnod  conclavibns 
Consnmit  horas  et  die  toto  sedet, 
Cenatnrit  Yacerra,  non  cacatnrit/ 

Lxxvra. 

Utere  femineis  complexibns,  ntere,  Victor, 

Ignotnmqne  sibi  mentula  discat  opns. 
Flammea  texnntnr  sponsae,  iam  virgo  paratnr, 

Tondebit  pneros  iam  nova  nnpta  tnos. 
5Paedicare  semel  cnpido  dabit  iUa  marito, 

Dnm  metuit  teli  volnera  prima  novi. 
Saepius.hoc  fieri  nutrix  materqne  vetabnnt 

Et  dicent:  „Uxor,  nonpuer,  ista  tibi  est.^^ 
Hen  quantos  aestus,  quantos  patiere  labores, 
10     Si  fuerit  cuunus  res  peregrina  tibi! 
Ergo  Suburanae  tironem  trade  magistrae. 

nia  virum  faciet ;  non  bene  virgo  docet. 

LXXIX. 

Ad  primum  decima  lapidem  qnod  venimns  hora, 

Argnimur  lentae  crimine  pigritiae. 
Non  est  ista  quidem,  non  est  mea,  sed  tna  cnlpa  est, 

Misisti  mulas  qui  mihi,  Paete,  tnas. 

LXXX. 

Litns  beatae  Veneris  anrenm  Baias, 
Baias  superbae  blanda  dona  natnrae, 
Ut  mille  laudem ,  Flacce,  versibus  Baias, 
Laudabo  digne  non  satis  tamen  Baias. 
SSed  Martialem  malo,  Flacce,  quam  Baias. 
Optare  utmmque  pariter ,  improbi  votum  est. 
Quod  si  deornm  munere  hoc  tibi  detnr, 
Quid  gaudiornm  est  Martialis  et  Baiae! 

LXXXI. 

Cum  sene  commnnem  vexat  spado  Dindymns  Aegtei 
Et  iacet  in  medio  sicca  pnella  toro. 


-m 


276  .ML  VAL.  MARTIAUS 

ViribDS  hic  operi  Don  est,  hlc  inntilis  annis: 
Ergo  sine  effectu  prarit  ntrique  labor. 
SSupplex  illa  rogat  pro  se  miserisque  duobus, 
Hunc  iuvenem  facias,  hunc,  Cytherea,  Tirum. 

LXXXII. 

A  Sinuessanis  couTiva  Philostratus  undis 
Conductum  repetens  nocte  iubente  larem 

Paene  imitatus  obit  sacTis  Elpenora  fatis , 
Praeceps  per  longos  dum  ruit  usque  gradus. 
SNon  esset,  Nymphae,  tam  magna  pericula  passus, 
Si  potius  Tcstras  ille  bibisset  aquas. 

Lxxxm. 

Nemo.habitat  gratis  nisi  dives  et  orbus  apud  te.  ^ 
Nemo  domum  pluris,  Sosibiane,  locat. 

LXXXIV. 

Qui  nondum  Stygias  descendere  quaerit  nd  umbras, 

Tonsorem  fngiat,  si  sapit,  Antiochum. 
Alba  minns  sacTis  lacerantnr  brachia  cultris, 

Cum  furit  ad  Phrygios  enthea  turba  modos. 
5Mitius  implicitas  Alcon  secat  enterocelas 

Fractaque  fabrili  dedolat  ossa  manu. 
Tondeat  hic  inopes  Cynicos  et  Stoica  menta 

CoIIaque  pulverea  nudet  equina  iuba. 
Hic  miserum  Scythica  sub  rupe  Promethea  radat, 
10     Carnificem  nudo  pectore  poscet  avem. 
Ad  matrem  fugiet  Pentheus,  ad  Maenadas  Orpheus, 

Antiochi  tantum  barbara  tela  sonent. 
Haec  quaecunque  meo  numeratis  stigmata  mento , 

In  Tetuli  pyctae  qualia  fronte  sedent, 
ISNon  iracundis  fecit  graTis  unguibus  uxor; 

Antiochi  ferrum  est  et  scelerata  manus. 
Unus  de  cunctis  animalibus  hircus  habet  cor: 

Barbatus  TiTit,  ne  ferat  Antiochum. 


EPIORAMMATON  LIB.  XI.  277 

LXXXV. 

Sidere  percussa  est  subito  tibi,  Zoile,  lingua, 
Dum  lingis.   Gerte,  Zoile,  nunc  fatues. 

LXXXVI. 

Leniat  ut  fauces  medici^s,  quas  aspera  vexat 

Assidue  tussis,  Partlienopaee ,  tibi, 
Mella  dari  nucleosque  iubet  dulcesque  placentas 

Et  quidquid  pueros  non  sinit  esse  truces. 
5  At  tu  non  cessas  totis  tussire  diebuls.    ^ 

Nbn  est  haec  tussis,  Partlienopaee,  gula  est. 

Lxxxvn. 

Dives  eras  quondam :  sed  tunc  paedico  fuisti 

Et  tibi  nulla  diu  femina  nata  fuit. 
Nnnc  sectaris  anus.   O  quantum  cogit  egestas! 

nia  fututoremte,  Charideme,  facit. 

LXXXVffl. 

Multis  iam,  Lupe,  pos^e  se  diebns 
Paedicare  negat  Charisianus. 
Causam  cum  modo  quaererent  sodales, 
Ventrem  dixit  habere  se  solutum.     « 

LXXXIX. 

Intactas  quare  mittis  mihi,  Polla,  coronas? 
A  te  Texatas  malo  tenere  rosas. 

XC. 

Carmina  nulla  probas  molli  quae  limite  currunt, 

Sed  quae  per  salebras  altaque  saxa  cadunt, 
Et  tibi  Maeonio  quoque  carmine  maius  habetur, 

Luceili  columella  ^  hic  8ilu\  Metrophanes; 
'S  Attonitusque  legis  terrai  frugiferat^ 

Attius  et  quidquid  Pacuviusque  Tomunt.   • 
Vis  imiter  yeteres,  Chrestille,  tuosque  poetas? 

Dispeream,  ni  scis,  mentula  quid  saglat» 


278  M.  VAL.  MAHTIALIS 

XCL 

Aeolidos  Canace  iacet  hoe  tamnlata  sepnlcro, 

Ultima  cni  parrae  septima  Tenit  hiems. 
Ah  scelns,  ah  facinus!  properas  qnid  flere,  viator? 

Non  licet  hic  vitae  de  brevitate  qneri. 
5  Tristins  est  leto  leti  genns :  horrida  voltns 

Abstnlit  et  tenero  sedit  in  ore  Ines, 
Ipsaqne  crndeles  edemnt  oscnla  morbi, 

Nec  data  snnt  nigris  tota  labella  rogis. 
Si  tam  praecipiti  fnerant  ventura  volatn, 
10     Debuerant  alia  fata  venire  via. 
Sed  mors  vocis  iter  properavit  clndere  blandae,- 

Ne  posset  dnras  flectcre  lingna  deas. 

xcn. 

Mentitnr  qni  te  vitiosnm,  Zoile,  dicit. 
Non  vitiosns  homo  es,  Zoile,  sed  vitinm. 

XCffl. 

Pierios  vatis  Theodori  flamma  penates 

Abstnlit.   Hoc  Mnsis  et  tibi,  Phoebe,  placetf 

O  scelns,  o  magnnm  facinns  crimenqne  deomm^ 
Non  arsit  pariter  qnod  domns  et  dominns! 

XCIV. 

Quod  niminm  lives  nostris  et  nbiqne  libellis 

Detrahis,  ignosco:  verpe  poeta,  sapis. 
Hoc  qnoque  non  cnro ,  qnod  cnm  mea  carmina  ctrpaS) 

Compilas:  et  sic,  verpe  poeta,  sapis. 
5lIInd  me  crnciat,  Solymis  qnod  natns  in  ipsls 

Paedicas  puernm,  verpe  poeta,  menm. 
Ecce  negas  inrasqne  mihi  per  templa  Tonantis. 

Non  credo:  inra,  verpe,  per  Anchialnm. 

xcv. 

Incideris  qnotiens  in  basia  fellatornm, 
In  solinm  pnta  te  mergere,  Flacce^  capnt. 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  XI.  279 

XCVI. 

Marcia,  nonRhenus,  salit  hic,  Germane:  quid  obstas 
Et  pueram  prohibes  divitis  imbre  lacas? 

Barbare ,  non  debet  sabmoto  cive  ministri 
Captivam  Tictrix  anda  levare  sitim. 

xcvn. 

Una  nocte  quater  possam:  sed  qaattaor  annis 
Si  possam,  peream,  te  Telesilla  semel. 

xcvra. 

Effagere  non  est,  Flacce ,  basiatores. 
Instant,  morantar,  persecantar,  occarrant, 
Et  hinc  et  illinc,  asqaeqaaqae,  qaacanqae. 
Non  alcas  acre  pustalaeve  lucentes , 
Nec  triste  mentum  sordidique  lichenes, 
Nec  labra  pingui  delibuta  cerato , 
Nec  congelati  gutta  proderit  nasi: 
Et  aestuantem  basiant  et  algentem, 
Et  nuptiale  basium  reservantem. 
iNon  te  cucullis  asseret  caput  tectum, 
Lectica  nec  te  tuta  pelle  veloque, 
Nec  vindicabit  sella  saepius  clusa: 
Rimas  per  omnes  basiator  intrabit. 
Non  cohsulatus  ipse ,  non  tribunatus 
Senive  fasces ,  nec  superba  clamosi 
Lictoris  abiget  virga  basiatorem. 
Sedeas  in  allo  ta  licet  tribunali 
Et  e  cut^uli  iura  gentibus  reddas , 
Ascendet  illa  basiator  atque  illa, 
iFebricitantem  basiabit  et  flentem, 
Dabit  oscitanti  basium  natantique , 
Dabit  et  cacanti.  Remedium  mali  solam  est , 
Facias  amicum  basiare  quem  nolis.    ^ 

XCIX. 

De  cathedra  qnotiens  surgis  —  iam  saepe  notavi  — 
Paedicant  miserae,  Lesbia,  te  tunicae. 


280  M.  VAL.  MARTIAUS 

I 

Qaas  cnm  conata  es  dextra,  conata  ainlstra 
Yellere,  cam  lacrimis  eximis  et  geralto. 
5Sic  constringuntur  gemina  Symplegade  cnli 
Et  Minyas  intrant  Cyaneasqne  nates. 

Emendare  cnpis  Titiam  deforme?  docebo: 
Lesbia,  nec  sargas  censeo,  nec  sedeas. 

C. 

Habere  amicam  nolo,  Flacce,  subtilem, 
Caias  lacertos  anali  mei  cingant, 
Qaae  dane  nado  radat  et  gena  pangat, 
Cai  serra  lambis ,  caspis  emicet  calo. 
Sed  idem  amicam  nolo  mille  librarmn. 
Carnarias  sam,  pingaiarias  non  som. 

CI. 
Thaida  tam  tenaem  potaisti,  Flacce,  videre? 
Ta,  pato,  qaod  non  est,  Flacce,  Tidere  potei 

CII. 
Non  est  mentitas ,  qui  te  mihi  dixit  habere 

Forraosam  carnem,  Lydia,  non  faciem. 
Est  ita ,  si  taceas  et  si  tam  muta  recumbas , 
Quam  sUet  in  cera  voltus  et  in  tabula. 
5Scd  quotiens  loqucris,  carnem  quoque,  Lydia,[ 
Et  sua  plus  nulli,  quam  tibi,  lingua  uocet. 
Audiat  aedilis  ue  te  videatque  caveto : 

Portentum  est,  quotiens  coepit  imago  loqui. 

CIII. 
Tanta  tibi  est  animi  probitas  orisque,  Safroni, 
Ut  mirer  fieri  te  potuisse  patrem. 

CIV. 

Uxor,  vade  foras,  aut  moribus  utere  nostris: 
Non  sura  ego  nec  Curius,  nec  Nuraa,  nec  Tat 

Mc  iucunda  iuvaut  tractae  per  pocula  noctes: 
Tu  properas  pota  surgere  tristis  aqua. 
5  Tu  tenebris  gaudes :  me  ludere  tcste  lucerna 


EFI6RAMMAT0N  LIB.  XI.  281 

Et  iuvat  admissa  ruinpere  luce  latns. 
Fascia  te  tunicaeque  obscuraque  pallia  celant : 

At  mihi  nulla  satis  nuda  puella  iacet. 
Basia  me  capiunt  blandas  imitata  columbas : 
10     Tu  mibii  das,  ayiae  qualia  mane  soles. 
Nec  motn  dignaris  opus  nec  yoce  iuyare , 

Nec  digitis:  tanquam  tura  merumque  pares. 
Masturbabantur  Phrygii  post  ostia  servi, 

Hectoreo  quotiens  sederat  uxor  equo. 
15  Et  quamvis  Ithaco  stertente  pudica  solebat 

lUic  Penelope  semper  habere  manum. 
Paedicare  negas:  dabat  hoc  Cornelia  Graccho, 

lulta  Pompeio,  Porcia,  Brute,  tibi. 
Dulcia  Dardanio  nondum  miscente  ministro 
^O     Pocula  luno  fuit  pro  Ganymede  lovi. 
Si  te  delectat  gravitas ,  Lucretia  toto 

Sis  licet  usque  die,  Laida  nocte  toIo. 

CV. 

Mittebas  libram ,  quadrantem ,  Garrice ,  mittis. 
Saltem  semissem,  Garrice,  solve  mihi. 

CVL 

Vibi  Maxime,  si  vacas  avere, 
Hoc  tantum  lege :  namque  et  occupatus 
Et  non  es  nimium  laboriosus. 
Transis  hos  quoque  quattuor?  sapisti. 

cvn. 

Explicitum  nobis  usque  ad  sua  cornua  librum 

Et  quasi  perlectum,  Septiciane,  refers. 
Omnia  legisti.   Credo,  scio,  gaudeo,  verum  est. 
j     Perlegi  libros  sic  ego  quinque  tuos. 

cvni. 

Quamvis  tam  longo  possis  satur  esse  libellO) 
Lector,  adhuc  a  me  disticha  pauca  petis.    . 

Sed  Lupus  usuram  puerique  diaria  poscunt. 
Lector,  salve.   Taces  dissimulasque?  Vale. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EFIGRAMMATON 

LIBERm 

Val.  Martialis  Pfiaco  mo  S. 

iScio  me  patrocinium  debere  coBtumacissimae  triemii 
desidiae;  quo  absolvenda  nou  esset  inter  illas  quoqne 
urbicas  occupationes ,  quibus  facilius  consequimur,  ut 
molesti  potius ,  quam  ut  officiosi  esse  videamur ;  nedum 
5in  hac  provinciali  solitndine, ubinisi  etiam  intemperanter 
studemus,  et  sine  solatio  et  sine  excusatione  secessimus. 
Accipe  ergo  rationem ;  in  qua  Iioc  maximum  et  primum 
est,  quod  civitatis  aures,  quibus  assueyeram,  quaero, 
et  videor  mihi  in  alieno  foro  litigare.    Si  quid  est  enim, 

lOquod  in  libellis  mels  placeat,  dictayit  auditor.  Illam 
iudiciorum  subtilitatem,  illud  materiarum  ingenium,  bi- 
bliotliecas,  tlieatra,  convictus,  in  quibus  studere  se  to- 
luptates  non  sentiunt,  ad  summam  omnium  illa,  quae 
delicati  reliquimus ,  desideramus  quasi  destituti.  Aceedit 

15his  municipalium  rubigo  dentium  et  iudici  loco  liyor,  et 
unus  aut  alter  mali,  in  pusillo  loco  multi;  adversns  quod 
difficile  est  habere  cotidie  bonum  stomachum.  Ne  mireris 
igitur  abiecta  ab  indignante  quae  a  gestiente  fieri  solebant. 
Ne  quid  tamen  et  advenienti  tibi  ab   urbe  et  exigenti 

20negarem,  —  cui  non  refero  gratiam,  si  tantum  eapraesto 
quae  possum,  —  imperavi  milii,  quod  indulgere  consueram ; 
et  studui  paucissimis  diebus,  ut  familiarissimas  milii  aures 
tuas  exciperem  Adventoria  sua.  Tu  velim  ista,  quae  tan- 
tum  apud  te  non  pcriclitantur ,    diligenter  aestimare  et 

25excutere  non  graveris;  et,  quod  tibi  difficiUimum  est,  de 
nugis  nostris  iudiccs  nitore  seposito,  ne  Romam,  si  ita 
decreveris,  nonllispaniensemmittamus,  sed  HispanuuL 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIL  283 

L 

Retia  dnm  cessant  latratoresqae  Molossi 

Et  non  invento  silva  quiescit  apro, 
Otia,  Prisce,  brevi  poteris  donare  libello. 

Hora  nec  aestiva  est  nec  tibi  tota  perit. 

IL 

Qnae  modo  litoreos  ibatis  carmina  Pyrgos , 
Ite  sacra ;  iam  non  palverolenta  via  est. 

m. 

Ad  popnlos  mitti  qui  nnper  ab  nrbe  solebas, 

Ibis,  io,  Romam  nnnc  peregrine  liber, 
Auriferi  de  gente  Tagi  tetricique  Salonis, 
Dat  patrios  manes  quae  mihi  terra  potens. 
5Non'  tamen  hospes  eris,  nec  iam  potes  advena  dici, 
Cuius  habet  fratres  tot  domus  alta  Remi, 
lure  tuo  veneranda  novi  pete  limina  templi , 
.  Reddita  Pierio  sunt  ubi  templa  choro. 
Yel  si  malueris,  prima  gradiere  Subura: 
10     Atria  sunt  illinc  consulis  alta  mei. 

Laurigeros  habitat  facundus  Stella  penates, 

Clarus  lantheae  Stella  sititor  aquae. 
Fons  ibi  Castalius  vitreo  torrente  superbus, 
Unde  novem  dominas  saepe  bibisse  ferunt. 
15lIIe  dabit  populo  patribusque  equitique  legendum, 
Nec  nimium  siccis  perleget  ipse  genis. 
Quid  titulum  poscis?  versjas  duo  tresve  legantur, 
Clamabunt  omnes  te,  liber,  esse  meum. 

IV. 

Quod  Flacco  Yarioque  fuit  summoque  Maroni 

Maecenas,  ntavis  regibus  ortus  eques; 
Oentibus  et  populis  hoc  te  mihi,  Prisce  Terenti, 

Fama  fuisse  loquax  chartaque  dicet  anus. 
5Tu  facis  ingenium,  tu,  si  quid  posse  videmur ; 

Tu  das  ingenuae  ius  mihi  pigritiae. 


284  M.VAL.MARTIALIS 


V. 

Longior  nndeciiiii  nobis  decimique  libelli 
Artatus  labor  est  et  breye  rasit  opas. 

Plura  legantyacai,  qaibas  otia  tata  dedisti; 
Haec  lege  ta,  Caesar;  forsan  et  illa  leges. 

VI. 

Contigit  Aasoniae  proceram  mitissimas  aolae 

Nerva ;  licet  toto  nanc  Helftone  frai. 
RectaFides,  hilaris  Clementia,  caata  Potestas 

lam  redeant:  longi  terga  dedere  Metas. 
5Hoc  popali  gentesqae  taae,  pia  Roma,  precantar: 

Dax  tibi  sit  semper  talis,  et  iste  dia. 
Macte  animi,  quem  raras  habes,  moramqae  taorom, 

Qaos  Nama,  qaos  hilaris  posset  habere  Cato. 
Largiri,  praestare,  breves  extendere  censas 
10     Et  dare  qaae  faciles  yix  tribaere  dei, 

Nanc  licet  et  fas  est.   Sed  ta  sub  principe  duro 

Temporibusque  malis  ausus  es  esse  bonus. 

vn. 

Toto  vertice  quot  gerit  capillos, 
Annos  si  tot  habet  Ligia,  trima  est. 

VIII.  - 

Terrarum  dea  gentiumque  Roma, 
Cui  par  est  nihil  et  nihil  secundum, 
Traiani  modo  laeta  cum  futuros 
Tot  per  saecula  computaret  annos , 
6Et  fortem  iuvenemqne  Martiumque 
In  tanto  duce  militem  Tideret, 
Dixit  praeside  gloriosa  tali : 
^Parthorum  proceres  ducesque  Serum, 
Thraces,  Sauromatae,  Getae,  Britanni, 
lOPossum  ostendere  Caesarem;  venite.^^ 


EPI6RAMMAT0N  LIB,  XH.  285 


IX. 

Palma  regit  nostros,  mftissime  Caesar,  Hiberos, 
Et  placido  frnitnr  pax  peregriDa  ingo. 

Ergo  agimus  laeti  tanto  pro  munere  grates ;    - 
I^isisti  mores  iu  loea  nostra  tuos. 

X. 

.   Habet  Africanus  miliens,  tamen  captat. 
Fortuna  multis  dat  nimis,  satis  nulli. 

XI. 

..  Parthenio  dic,  Musa,  tuo  nostroque  salutem; 
Nam  quis  ab  Aonio  largius  amne  bibit? 
Cuius  Pimpleo  lyra  clarior  exit  ab  antro? 
Quem  plns  Pierio  de  grege  Plioebus  amat? 
5Et  si  forte,  sed  hoc  vix  est  sperare,  yacabit, 
Tradat  ut  ipse  dnci  carmina  nostra,  roga; 
Quattuor  et  tantnm  timidumque  brevemque  libellum 
Commendet  yerbis  ,,Hunc  tua  Roma  legit.^^ 

XII. 

Omnia  promittis ,  cum  tota  nocte  bibisti ; 
Mane  nihil  praestas.   Polio ,  mane  bibe. 

XIII. 

Genus,  Aucte,  lucri  divites  habent  iram. 
Odisse,  quam  donare,  vilius  constat. 

XIV. 

Parcius  utaris ,  moneo ,  rapiente  Teredo , 

Prisce ,  nec  in  lepores  tam  violentus  eas. 
Saepe  satisfecit  praedae  venator ,  et  acri 

Decidit  excussus,  nec  rediturus,  equo. 
5lnsidias  et  campus  habet:  nec  fossa,  nec  agger, 

Nec  sint  saxa  licet,  fallere  plana  solent.       ' 
Non  deerit  qui  tanta  tibi  spectacula  praestet, 

Invidia  fati  sed  leyiore  cadat 


286  BL  VAL.  MARTIALIS 

Si  te  delectant  animosa  perienla,  Tascis 
10     —  Tutiof  est  virtas  —  insidiemnr  apri^. 
Quid  te  frena  iuyant  temeraria?  saepius  illis, 

Prisce,  datum  est  equitem  rumpere,  quam  leporem. 

XV. 

Quidquid  Parrhasia  nitebat  aula , 
Donatum  est  oculis  deisque  npstris. 
Miratur  Scythic^as  Tirentis  auri 
Flammas  luppiter,  et  stupet  superbi 
5Regis  dclicias  gravesqne  luxus. 
Haec  sunt  pocula ,  quae  decent  Tonantem ; 
Haec  sunt,  quae  Plirygium  decent  ministrum. 
Omnes  cum  Iotc  nunc  sumus  beati. 
At  nuper  —  pudet,  ah  pudet  fateri  — 
10  Omnes  cum  love  pauperes  eramus. 

XVI. 

Addixti,  Labiene,  tres  agellos; 
Emisti,  Labiene,  tres  cinaedos: 
Paedicas,  Labiene,  tres  agellos. 

XVII. 

Qnare  tam  multis  a  te,  Laetine,  diebus 

Non  abeat  febris,  quaeris  et  usqne  gemis. 
Gestatur  tecum  pariter  pariterque  laTatur, 

Cenat  boletos ,  ostrea,  sumen,  aprum. 
SEbria  Setino  fit  saepe  et  saepe  Falerno, 

Nec  nisi  per  niveam  Caecuba  potat  aquam. 
Circurafusa  rosis  et  uigra  recumbit  amomo , 

Dormit  et  in  pluma  purpureoque  toro. 
Cum  recubet  pidchre,  cum  tam  bene  vivat  apud  te, 
10     Ad  Damam  potius  vis  taa  febris  eat? 

XVffl. 

Dum  tu  forsitan  inquietus  erras 
Clamosa,  luvenalis,  in  Subura, 
Aut  collem  dominae  teris  Dianae ; 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  XU.  287 

Dam  per  limina  te  potentiorom 
5  Sndatrix  toga  ventilat  vagnmque 

Maior  Caelius  et  minor  fatigant : 

Me  multos  repetita  post  Decembres 

Accepit  mea  rusticumque  fecit 

Auro  Bilbilis  et  superba  ferro. 
lOHic  pigri  colimus  labore  dulci 

Boterdum  Plateamque;  Celtiberis 

Haec  sunt  nomina  crassiora  terris. 
.   Ingenti  fruor  improboque  somno , 

Quem  nec  tertia  saepe  rumpit  hora, 
15  Et  totum  mihi  nunc  repono,  quidquid^ 

Ter  denos  vigilaveram  per  annos. 

Ignota  est  toga,  sed  datur  petenti 

Rupta  proxima  vestis  a  cathedra. 

Surgentem  focus  excipit  superba 
20Vicini  strue  cultus  iliceti, 

Multa  vilica  quem  coronat  olla. 

Vcnator  sequitur ,  sed  ille  quem  tu 

Secreta  cupias  habere  silva. 

Dispensat  pueris  rogatque  longos 
2oLeviV  ponere  vilicus  capillos. 

Sic  me  vivere,  sic  iuvat  perire. 

XIX. 

In  thermis  sumit  lactucas,  ova,  laGertum, 
Et  cenare  domi  se  negat  Aemilius. 

XX. 

Quare  non  habeat,  FabuUe,  quaeris 
Uxorem  Themison?  habet  sororem. 

XXL 

_  Municipem  rigidi  quis  te,  Marcella,  Salonls 
Et  genitam  nostris  quis  putet  esse  locis  ? 
Tam  rarum,  dam  dulce  sapis;  Palatia  dicent, 
Audierint  si  te  vel  semel ,  esse  suam. 
5NuIIa  nec  in  media  certabit  nata  Subura, 


288  M.  VAL.  MARTIALIS 

Nec  Capitolini  collis  alumna^tibi. 
Nec  cito  ridebit  peregrini  gloria  partug, 

Romanam  deceat  qnam  magis  esse  nnram. 
Tu  desiderium  dominae  mihi  mitiuii^  urbis 
10     Esse  iubes :  Romam  tu  mihi  sola  facis. 

xxn. 

Quam  sit  lusca  Philaenis  indecenter, 
Vis  dicam  breviter  tibi,  Fabulle? 
Esset  caeca  decentior  Philaenis. 

xxni. 

Dentibus  atque  comis,  nec  te  pudet,  nteris  emptii. 
Quid  facies  oculo,  Laelia?  non  emitur. 

XXIV. 

Oiucunda,  covinne,  solitudo, 
,    Carruca  magis  essedoque  gratum 

Facundi  mihi  munus  Aeliani ! 

Hic  mecum  licet,  hic,  luyate,  quidquid 
6ln  buccam  tibi  yenerit,  loquaris. 

Non  rector  Libyci  niger  caballi , 

Succinctus  neque  curjsor  antecedit. 

Nusquam  est  mulio ;  mannuli  tacebunt. 

0  si  conscius  esset  hic  Avitus , 
lOAurem  non  ego  tertiam  timerem.  ^ 

Totus  quam  bene  sic  dies  abiret! 

XXV. 

Cum  rogo  te  nummos  sine  plgnore,  „non  habeo,^^  inquif 

Idem,  si  pro  me  spondet  agellos,  habes. 
Quod  mihi  non  credis  veteri,  Telesine,  sodali, 
Credis  coliculis  arboribusque  meis. 
6Ecce,  reum  Carus  te  detulit:  assit  agellus. 
Exilio  comitem  quaeris?  agellus  eat. 

XXVL 

Sexagena  teras  cum  limina  mane  senator, 
Esse  tibi  videor  desidiosus  eques, 


EPI6RAMMAT0N  UB.  XH.  289 

Quod  non  a  prima  discnrram  luce  per  nrbem 
Et  referam  lassus  basia  mille  domnm. 
5  Sed  tn  pnrpurels  nt  des  nova  nomina  fastis , 
Ant  Nomadnm  gentes  Cappadocnmve  regas: 
At  milii,  qnem  cogis  medios  obrumpere  somnos 

Et  matutinum  ferre  patique  lutnm , 
Qnid  petitur?  Rnpta  cnm  pes  yagus  exit  aluta 
10     Et  snbitns  crassae  decidit  imber  aquae, 
.    Nec  Tcnit  ablatis  clamatus  yerna  lacernis , 
Accedit  gelidam  servus  ad  anricnlam , 
Et  ,,Rogat  ut  secum  cenes  Laetorius'^  inqnit. 
Yiginti  nummis  ?  noif  ego :  malo  famem , 
15  Quam  sit  cena  mihi ,  tibi  sit  provincia  merces , 
Et  faciamus  idem ,  nec  mereamur  idem. 

xxvn. 

A  latronibus  esse  te  fututam 
Dicis ,  Saenia :  sed  negant  latrones. 

xxvin. 

Poto  ego  sextantes,  tupotas,  Cinna,  dennces, 
Et  quereris  qnod  non,  Cinna,  bibamnsidem? 

XXIX. 

Hermogenes  tantus  mapparnm ,  fPontice,  fnr  est, 

Quantus  nummorum  vix ,  puto ,  Massa  fuit. 
Tn  licet  observes  dextram  teneasque  sinistram , 

Inveniet,  mappam  qna  ratioue  trahat. 
5  Cervinns  gelidum  sorbet  sic  halitns  augnem , 

Casuras  alte  sic  rapit  Iris  aquas. 
Nuper  cum  Myrino  p^eteretnr  missio  laeso, 

Subduxit  Vnappas  quattuor  Hermogenes. 
Cretatam  praetor  cum  vellet  mittere  mappam , 
10     Praetori  mappam  snrpnit.Hermogenes. 
Attulerat  mappam  nemo ,  dum  fnrta  timentnr : 

Mantile  *e  mensa  surpuit  Hermogenes. 
Hoc  qnoque  si  deerit,  medios  discingere  lectos 

Mensarumque  pedes  uon  timet  nermog;eiEk^%« 
Mabt.  V^ 


290  M.  VAL,  MARTIALIS 

ISQuaniTis  non  modico  caleant  spectacnla  sole, 
Yela  rQducontar ,  cam  venit  Hermogenes. 
Festiuant  trepidi  substringere  carbasa  nautae,' 

Ad  portum  quotiens  paruit  Hermogenes. 
Linigeri  fugiunt  calvi  sistrataque  turba, 
20     Inter  adorantes  cum  stetit  Hermogenes. 

Ad  cenam  Hermogenes  mappam  non  attulit  anquam, 
A  cena  semper  rettulit  Hermogenes. 

XXX. 

Siccus ,  sobrius  est  Aper ;  quid  ad  me  ?   - 
SerTum  sic  ego  laudo ,  non  amicum. 

XXXI. 

HoG  neiQus,  hi  fontes,  haec  textilis  umbra  supini 

Palmitis,  hoc  riguae  ductile  flumen  aquae, 
Prataque  nec  bifero  cessura  rosaria  Paesto 

Qttodque  viret  lani  mense ,  nec  alget  olus ; 
5Quaeque  natat  clusis  anguilla  domestica  lymphis, 

Quaeque  gerit  similes  candida  turris  aves: 
Munera  sunt  dominae:  post  septima  lustra  reverso 

Hos  Marcells^  lares  parvaque  regna  dedit. 
Si  mihi  Nansicaa  patrios  concederet  hortos , 
10     Alcinoo  possem  dicere  „MaIo  meos.^^ 

xxxn. 

0  luliarom  dedecus  Kalendarum, 
Vidi,  Vacerra,  sarcinas  tuas ,  vidi; 
Quas  non  retentas  pensione  pro  bima 
Portabat  uxor  rufa  crinibus  septem 
5Et  Gum  sorore  cana  mater  ingenti. 
Furias  putavi  nocte  Ditis  emersas. 
Has  tu  priores  frigore  et  fame  siccus 
Et  non  recenti  pallidus  magis  buxo 
Irus  tuorum  temporum  sequebaris. 
lOMigrare  clivom  crcderes  Aricinum. 
Ibat  tripes  grabatus  et  bipes  mensa, 


EPIGRAMMATON  LIB.  XH.  291 

Et  cum  Incerna  corneoque  cratere 

Matella  curto  rupta  latere  meiebat. 

Foco  virenti  suberat  amphorae  cervix : 
15Fuisse  gerres  aut  inutiles  nf^enas 

Odor  iropudicus  urcei  fatebatur, 

Qualem  marinae  misit  aura  piscinae. 

Nec  quadra  deerat  casei  Tolosatis, 

Quadrii\^a  nigri  nec  corona  pulei 
20  Calvaeque  resies  allioque  cepisque , 

Nec  plena  turpi  matris  olla  resina, 

Summoenianae  qua  pilantur  uxores. 

Quid  quaeris  aedes  vilicosque  derides, 

Habitare  gratis,  a  Vacerra,  cum  possis? 
25Haec  sarcinarum  pompa  convenit  ponti. 

xxxm. 

Ut  pueros  emeret  Labienus,  vendidit  hortos. 
Nil  nisi  ficetum  nunc  Labienus  habet. 

XXXIV. 

Triginta  mihi  quattuorque  messes  ^ 

Tecum,  si  memini,  fuere,  luli. 
Quarum  dulcia  mixta  sunt  amaris , 
Sed  iucunda  tamen  fuere  plura. 
5  Et  si  calculus  omnis  huc  et  illuc 
Diversus  bicolorque  digeratur, 
Vincet  candida  turba  nigriorem. 
Si  vltare  voles  acerba  quaedam 
Et  tristes  animi  cavere  morsus , 
lONuIIi  te  facias  nimis  sodalem. 
Gaudebis  minus,  et  minus  dolebis. 

XXXV. 

Tanquam  simpliciter  mecum ,  Callistrate,  vivai^, 

Dicere  percisum  te  mihi  saepe  soles. 
Non  es  tam  simplex,  qnam  vis,  Callistrate,  credi. 

Nam  quisquis  narrat  talia,  plura  tacet.. 


292  M.  VAL.  MARTIALIS 

XXXVI. 

Libras  qnattuor,  aut  clnas  amico 
Algenteinque  togam  biVTemque  laenam , 
Interdum  aureolos  mann  crepantes, 
Possint  ducere  qui  duas  Kalendas, 
5Quodnemo,  nisitu,  Lab^Ile,  douas, 
Non  es ,  crede  mihi ,  bonus.    Quid  ergo  ? 
Ut  verum  loquar,  optimus  malorum  e.s. 
Pisones  Seuecasque  Memmiosque  ^ 
Et  Crispos  mihi  redde ,  sed  priores : 
JOFies  protinus  ultimus  bonorum. 
Vis  cursu  pedibusque  gloriari? 
Tigrim  vince  levemque  Passerinum. 
NuIIa  est  gloria  praeterire  asellos. 

XXXVII. 

Nasutus  nimium  cupis  videri. 
Nasutum  volo,  nolo  polyposnm. 

XXXVIII. 

Ilunc  qui  femineis  noctesque  diesque  cathedris 

Incedit  tota  notus  in  urbe  nimis, 
Crine  nitens ,  niger  ungnento ,  perlucidus  ostro , 
Ore  tener,  latus  pectore,  crure  glaber, 
6Uxori  qui  saepe  tuae  comes  improbus  haeret: 
Non  est  quod  timeas,  Candide:  non  futuit. 

XXXIX. 

Odi  te,  quia  bellus  es,  Sabelle. 
Res  est  pntida,  bellus  et  Sabellus, 
Bellnm  deniqne  malo,  quam  Sabellum. 
Tabeacas  utinam ,  Sabelle,  belle! 

XL. 

Mentiris,  credo:  recitas  mala  carmina,  laudo: 

Cantiis,  canto:  bibis,  Poutiliane,  bibo. 
Pedis,  dissimulo:  gemma  vis  Indere,  vincor: 


EPIGRAMMATON  LBB.  XH.  293 

Res  una  est,  sine  me  qaam  facis,  et  taceo. 
5Nil  tamen  omnino  praestas  mihi.   ^Mortuus,'^  inquis, 
^Accipiam  bene  te."  Nil  volo :  sed  morere. 

XLl 

Non  est,  Tucea,  satis,  quod  es  gulosus: 
Et  dici  cupis  et  cupis  videri. 

•     XLH. 

Barbatus  ngido  nifpsit  Callistratus  Afro , 

Hac  qua  lege  viro  nubere  virgo  solet. 
Praeluxere  faces,  velarunt  flammea  voltus, 

Nec  tua  defuerunt  verba,  Talasse,  tibi. 
5D0S  etiam  dicta  est.   Nondum  tibi,  Roma,  videtur 

Hod  satis  ?  expectas  numquid  ut  et  pariat  ? 

XLHL 

Facundos  mihi  de  libidinosis 
Legisti  nimium,  Sabelle,  versus, 
Quales  nec  Didymae  sciunt  puellae, 
Nec  molles  Elephantidos  libelli. 
5Sunt  illic  Yeneris  novae  figurae, 
Quales  perditus  audeat  fututor : 
Praestent  et  taceant  quid  exoleti, 
Quo  symplegmate  quinque  Gopulentur, 
Qua  plures  teneantur  a  catena, 
lOExtinctam  liceat  quid  ad  lucernam. 
Tanti  non  erat,  esse  te  disertum. 

XLIV. 

Unice,  cognato  iunctum  mihi  sanguine  nomen, 

Qui  geris  et  studio  corda  propinqua  meo ; 
Carmina  cum  facias  soli  cedentia  fratri, 

Pectore  non  minor  es,  sed  pietate  prior. 
5Lesbia  cum  tenero  te  posset  amare  CatuIIo, 

Te  post  Nasonem  blanda  Corinna  sequi. 
Nec  deeraut  Zephyri,  si  te  dare  vela  iuvaret; 

Sed  tu  litus  amas.,  Hoc  quoque  fratris  habes. 


294  M .  VAL.  MARTIAUS 

XLV. 

Haedina  tibi  pelle  contegenti 
Nadae  tempora  verticemque  calvae^ 
Festiyetibi,  Phoebe,  dixitille, 
Qni  dixit  caput  «sse  calciatum. 

XLVL         ^ 

Vendunt  carmina  Gallus  et  Lupercus. 
Sanos,  Classice,  nunc  nega  poetas. 

xLvn. 

Difficilis  facilis,  iucundus  acerbus  es  idem: 
Nec  tecum  possum  viTcre,  nec  sine  te. 

XLvra. 

Boletos  et  aprum  si  tanquam  vilia  ponis, 

Et  non  esse  putas  haec  mea  vota,  volo. 
Si  fortunatum  fieri  me  credis  et  heres 

Vis  scribi  propter  quinque  Lucrina,  vale. 
SLauta  tamen  cena  est:  fateor,  lautissima,  sed  cras 

Nil  erit,  immo  hodie,  protinus  immo  nihil, 
Quod  sciat  infelix  damnatae  spongia  virgae, 

Vel  quicunque  canis  lunctaque  testa  viae. 
Mullorum  leporumque  et  suminis  exitus  hic  est, 
10     Sulphureusque  color  carnificesque  pedes. 
Non  Albana  mihi  sit  comissatio  tanti, 

Nec  Capitolinae  pontificumqife  dapes. 
Imputet  ipse  deus  nectar  mihi,  fiet  acetum,    ' 

Et  Vaticani  perfida  vappd  cadi. 
15Convivas  alios  cenarum  quaere  magister, 

Quos  capiant  mensae  regna  superba  tnae. 
Me  meus  q,d  subitas  invitet  amicus  ofellas: 

Haecmihi,  quam  possum  reddere,  cenaplacet. 

XLIX. 

Crinitae  Line  paedagoge  turbae , 
Rerum  quem  dominum  vocat  suarum 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIT.  295 

Et  credit  cui  Postumilla  dives 
Gemmas,  aurea,  rina,  concubinos: 
5  Sic  te  perpetua  ^de  probatum 
Nulli  non  tua  praeferat  patrona : 
Succurras  misero,  precor,  furori 
Et  serves  aliquando  negligenter 
UIos  qui  male  cor  meum  peruruut, 
10  Quos  et  noctibus  et  diebus  opto 
In  nostro  cupidus  sinu  videre, 
Formosos,  niveos,  pares,  gemellos, 
Graudes,  nou  pueros,  sed  uniones. 

L. 

Daphnonas,  platanonas  et  aerios  pityonas 

Et  non  unius  balnea  solus  habes , 
Et  tibi  centenis  stat  porticus  alta  columnis , 

Calcatusque  tuo  sub  pede  lucet  onyx ; 
Fulvereumque  fugax  hippodromon  ungula  plaudit, 

Et  pereuntis  aquae  fluctus  ubique  sonat. 
Atria  longa  patent;  sed  nec  cenantibus  usquam, 

Nec  somno  locus  est.  Qnam  bene  nbn  habitas! 

LL 

Tam  saepe  nostrum  decipi  FabuIIinum , 
Miraris,  Aule?  semper  homo  bonus  tiro  est. 

LIL 

Temporsr  Pieria  solitus  redimire  cprona, 

Nec  minus  attonitis  vox  celebrata  reis , 
Hic  situs  est,  hic  ille  tuus,  Sempronia,  Rufus, 

Cuius  et  ipse  tui  flagrat  amore  cinis. 
5DuIcis  in  Elysio  narraris  fabula  campo 

Et  stupet  ad  raptus  Tyndaris  ipsa  tuos. 
Tu  melior,  quae  desertq  raptore  redisti: 

nia  virum  voluit  nec  repetita  sequi. 
Ridet,  etlliacos  audit  Menelaus  amores: 
10     Absolvit  Phrygium  vestra  rapina  Parim. 
Accipient  olim  cum  te  loca  laeta  piorum, 


M.  VAL.  MARTIALIS 

Non  erit  iu  Stygia  notior  nmbra  domo. 
Non  aliena  Tidet,  sed  amat  Proserpina  raptas: 
Iste  tibi  dominam  conciliavit  amor. 

LUL 

Nammi  cnm  tibi  sint  opesque  tantae, 

Qnantas  civis  habet,  Paterne,  rarus, 

Largiris  nihil  incubasqne  gazae , 

Ut  magnus  draco ,  qoem  canunt  poetae 
5  Custodem  Scythici  fuisse  luci. 

Sed  causa,  ut  m^moras  et  ipse  iactas, 

Dirae  filius  es  rapacitatis. 

Ecquid  tu  fatuos  rudesque  quaeris, 

niudas  quibus  auferasque  mentem? 
0  Iluic  semper  vitio  pater  fnisti. 

LIV. 

Crine  ruber,  niger  ore,  brevis  pede,  Imnine  laeras, 
Rem  magnam  praestas,  Zoile,  si  bonus  es. 

LV. 

Gratis  qui  dare  vos  iubet,  puellae,        ^ 

Insulsissimus  improbissimosque  est. 

Gratis  ne  date,  basiate  gratis. 

Hoc  Aegle  negat,  hoc  avara  vendit. 
i[Sed  vendat  bene,  basiare  quantum  est? 

IIoc  vendit  quoque  nec  levi  rapina;] 

Aut  libram  petit  illa  Cosmiani , 

Aut  binos  quater  a  nova  moneta: 

Ne  sint  basia  muta  nec  maligna , 
ONec  clusis  aditom  neget  labeUis. 

Ilumane  tamen  hoc  facit,  sed  unnm: 

Gratis  quae  dare  basium  recusat , 

Gratis  lingere  nec  recusat  Aegle. 

LVL 

Aegrotas  nno  deciens  aut  saepins  anno, 
Mectibi,  sed  nobis  hoc,  Poljcharme,  Mcct. 


EPIGRAMMATON  LIB.  Xn.  297 

Nam  quotieDS  surgis,  soteria  poscis  amicos. 
Sitpudor:  aegrota  iam,  Polycliarme,  semel. 

LVII. 

Cur  saepe  sicci  parva  rura  Nomenti 

Laremque  Tillae  sordidum  petam,  quaeris? 

Nec  cogitandi,  Sparse,  nec  quiescendi 

In  urbe  locus  est  pauperL   Negant  yitam 
aLudimagistri  mane,  nocte  pistores, 

Aerariorum  marculi  die  toto. 

Hinc  otiosus  sordidam  quatit  mensam 

Neroniana  nummularius  massa ; 

Illinc  balucis  malleator  Hispanae 
lOTritum  nitenti  fuste  verberat  saxum. 

Nec  turba  cessat  entheata  Bellonae, 

Nec  fasciato  naufragus  loquax  truncp , 

A  matre  doctus  nec  rogare  ludaeus, 

Nec  salphuratae  lippus  institor  mercis. 
15  Numerare  pjgri  damna  qui  potest  somui ,  «• 

Dicet  quot  aera  verberent  manus  urbis , 

Cum  secta  Colcho  Luna  vapulat  rhombo. 

Tu,  Sparse.  nescis  ista,  nec  potes  scire, 

Petilianil^  delicatus  in  regnis, 
20Cui  plaua  summos  despicit  domus  montes, 

Et  rus  in  urbe  est  vinitorque  Romanus. 

Nec  in  Falerno  colle  maior  auctamnus , 

Intraque  limen  clusus  essedo  cursus , 

Et  in  profando  somnus ,  et  quies  nullis 
250frensa  linguis;  nec  dies  nisi  admissus. 

Nos  transeuntis  risus  excitat  turbae, 

Et  ad  cubile  est  Roma.   Taedio  fessis 

Dormire  quotiens  libuit,  imus  ad  villam. 

Lvni. 

Ancillariolum  tua  te  vocat  nxor,  et  ipsa 
Lecticariola  est :  estis,  Alauda,  parea. 
LIX. 
Tantum  dat  tibi  Roma  basiorum 
Post'  annps  modo  quindecim  reverso , 


298  M.  VAL.  MARTIALIS 

Quantum  Lesbia  non  dedit  Catullo. 
Te  yiGinia  tota,  te  pilosus 
5Hircoso  premit  osculo  colonus. 
Hinc  instat  tibi  textor,  inde  fullo, 
Hinc  sutor  modo  pelle  basiata, 
Hinc  menti  dominus  pediculosi, 
Hinc  t  desioculus,  inde  lippus, 
lOFellatorque  recensque  cunnilingus. 
lam  tauti  tibi  non  fuit  redire. 

LX. 

Martis  alumne  dies ,  roseam  quo  lampada  primiim 
Magnaque  siderei  vidimus  ora  dei , 

Si  te  rure  coli  Tiridesque  pudebit  ad  aras, 
Qui  fueras  Latia  cultus  iu  urbe  mihi : 
5Da  Teniam,  servire  meis  quod  nolo  Kalendis, 
Et  qua  sum  genitus ,  vivere  luce  volo. 

LX,  b. 

Natali  pallere  suo ,  ne  calda  Sabello  \ 

Desit  et  ut  liquidum  potet  Alauda  merum, 
Turbida  solllcito  transmittere  Caecuba  satco , 

Atque  inter  miensas  ire,  redire  suas; 
5Excipere  hos  illos,  et  tota  surgere  cena 

Marmora  calcantem  frigidiora  gelu : 
Quae  ratio  est,  haec  sponte  sua  perferre  patique, 

Quae  te  si  iubeat  rex  dominusque,  neges? 

LXL 

Versus  et  breve  vividumque  carmen 
In  te  ne  faciam ,  times,  Ligurra,  . 
Et  dignus  cupis  hoc  metu  videri. 
Sed  frustra  metuis  cupisque  frustra. 
5ln  tauros  Libyci  ruunt  leones , 
Non  sunt  papilionibus  molesti. 
Quaeras ,  censeo ,  si  legi  laboras , 
Nigri  fornicis  ebrium  poetam, 
Qui  carbone  rudi  putrique  creta 


EPIGRAMMATON  LIB.  XII.  299 

lOSGribit  carmina,  quae  legnnt  cacantes. 
Frons  haec  stigmate  non  meo  notanda  est. 

Lxn. 

Antiqui  rex  magne,  poli  mundique  prioris, 

Sub  quo  pigra  quies  nec  labor  ullas  erat, 
Nec  regale  nimis  f ulmen  nec  fulmine  digni , 

Scissa  nec  ad  Manes,  sed  sibi  dives  humus: 
5Laetus  ad  haec  facilisque  veni  soUemnia  Prisci 

Gaudia:  cum  sacris  te  decet  esse  tuis. 
Tu  reducem  patriae  sexta,  pateY  optime,  bruma- 

Pacifici  Latia  reddis  ab  urbe  Numae. 
Cernis ,  ut  Ausouio  similis  tibi  pompa  macello 
10     Pendeat  et  quantus  luxurietur  honos? 

Quam  non  parca  manus  largaeque  nomismata  mensae ) 

Quae,  Saturne,  tibi  pernumerentur  opes? 
Utquesit  his  pretium  meritis  et  gratia  maior, 

£t  pater  et  frugi  sic  tua  sacra  colit. 
15  At  tu  sancte  tuo  sic  semper  amere  Decembri, 

Hos  illi  iubeas  saepe  redire  dies. 

Lxni. 

Uncto  Corduba  laetior  Venafro, 
Histra  nec  minus  absoluta  testa, 
Albi  quae  superas  oves  Galaesi, 
Nullo  murice  nec  cruore  mendax, 
5Sed  tinctis  gregibus  colore  vivo: 
Dic  vestro ,  rogo ,  sit  pudor  poetae , 
Nec  gratis  recitet  meos  libellos : 
Ferrem,  »i  faceret  bonus  poeta, 
Cui  possem  dare  mutuos  dolores : 
lOCorrumpit  sine  talione  caelebs. 

Caecus  perdere  non  potest  quod  aufert. 
Nil  est  deterius  latrone  nudo: 
Nil  securius  est  malo  poeta. 

LXIV. 
Vincentem  rpseos  facieque  comaque  ministros 
Cinna  cocum  fecit.  Cinna  gulosus  homo  est. 


800  M.  VAL.  MARTIAUS 

LXV. 

Formosa  Phyllis  nocte  cum  mihi  tota 
Se  praestitisset  omnibus  modis  largam, 
Et  cogitarem  mane  qnod  darem  mnnus, 
Utrumne  Cosmi,  Nicerotis  an  libram, 
&An  Baeticarum  pondus  acre  lanarum, 
An  de  moneta  Caesaris  decem  fiaTos: 
Amplexa  coHum  basioque  tam  longo 
Blandita,  quam  sunt  nuptiae  columbarum, 
Rogare  coepit  Pliyllis  amphoram  vini. 

LXVL 

Bis  quinquagenis  domus  est  tibi  milibus  empta, 

Vendere  quam  summa  vel  breviore  cupis. 
Arte  sed  emptorem  vafra  corrumpis,  Amoene, 

Et  casa  divitiis  ambitiosa  latet. 
5  Gemmantes  prima  fulgent  testudine  lecti, 

Et  Maurusiaci  pondera  rara  citri ; 
Argentum  atque  aurum  non  simplex  Delphica  portat 

Stant  pueri ,  dominos  quos  precer  esse  meos. 
Deinde  dncenta  sonas,  et  ais,  non  esse  minoris. 
10     Instructam  vili  vendis ,  Amoene ,  domum. 

LXML 

Maiae  Mercurium  creastis  Idus. 
Augustis  redit  Idibus  Diana. 
Octobres  Maro  consecravit  Idus. 
Idus  saepe  colas  et  has  et  illas , 
5  Qui  magni  celebras  Maronis  Idns. 

LXVIU. 

Matutine  cliens,  urbis  mihi  causa  relictae, 

Atria,  si  sapias,  ambitiosa  colas. 
Non  sum  ego  causidicus,  nec  amaris  litibus  aptua, 

Sed  piger  et  senior  Pieridumque  comes. 
dOtia  me  sbmnusque  iuvant,  qnae  magna  negivit 

Romamihi:  redeo,  si  vigUatur  et  hic. 


EPI6RAMMAT0NLIB.XIL  301 

LXIX. 

Sic  tanqnam  tabnlas  scyphosqne,  Panle, 
Omnes  archetypos  habes  amicos. 

LXX. 

Lintea  ferret  Apro  vatins  cam  remnla  naper 

Et  supra  tognlam  lusca  sederet  anus , 
Atque  olei  stillam  daret  enterocellcus  unctor, 

Udorum  tetricus  censor  et  asper  erat. 
5  Frangendos  calices  effnndendnmque  Falemam 

Clamabat,  biberet  qui  modo  lotus  eques. 
A  sene  sed  postquam  patrao  Tcnere  trecenta, 

Sobrius  a  thermis  nescit  abire  domum. 
O  quantum  diatreta  valent  et  quinqne  comati! 
io     Tunc,  cum  pauper  erat,  non  sitiebat  Aper. 

LXXI. 

Nil  non,  Lygde,  mihi  negas  roganti: 
At  quondam  mihi,  Lygde,  nil  negabas. 

LXXII. 

lugera  mercatus  prope  busta  latentis  agelli 
Et  male  compactae  culmina  fulta  casae, 

Deseris  urbanas,  tuapraedia,  Pannyche,  lites, 
Parraque,  sed  tritae  praemia  certa  togae. 
5  Frumentum ,  milium  ptisanamque  fabamque  solebas 
Vender^  pragmaticus,  nunc  emis  agricola. 

LXXffl. 

Heredem  tibi  me,  CatuIIe,  dicis. 
Noncredam,  nisilegero,  CatuIIe. 

LXXIV. 

Dum  tibi  Niliacus  portat  crystalla  cataplus, 

Accipe  de  circo  pocula  Flaminio. 
Hi  magis  audaces,  an  sunt  qui  talii  mittunt 

Munera?  sed  geminus  vilibus  osas  inest 


302  M.  VAL.  MARTIALIS 

5NiiIlaiii  soIliGitant  haec,  Flacce,  toreiiinat&  fiirem 
Et  nimium  calidis  non  Titiantar  aqnis. 
Qaid ,  quod  secaro  potat  conyiva  ministro , 
Et  casum  tremalae  non  timuere  manas? 
Hoc  quoqae  non  nihil  est,  quod  propinabis  in  istia^ 
10     Frangendus  faerit  si  tibi,  Flacce,  calix. 

LXXV. 

Festinat  Polytimus  ad  puellas ; 
Inyitus  puerum  fatetur  Hypnus ; 
Pastas  glande  nates  habet  Secundus; 
Mollis  Dindymus  est,  sed  esse  non  vult; 
5  Amphion  potuit  puella  nasci. 
Horum  delicias  superbiamque 
Et  fastus  querulos,  Avite,  malo, 
Quam  dotis  mihi  quinquiens  ducena. 

LXXVI. 

Amphora  yicenis,  modius  datur  aere  quaterno. 
Ebrius  et  crudus  nil  habet  agricola. 

LXXVII. 

Matis  dum  precibus  lovem  salutat , 
Stans  summos  resupinus  asque  in  angaes, 
Aethon  in  Capitolio,  pepedit. 
Riserunt  homines,  sed  ipse  Divom 
&Ofrensus  genitor,  trinoctiali 
Affecit  domipenio  clientem. 
Post  hoc  fiagitium  misellus  Aethon, 
Cum  volt  in  Capitolium  venire, 
Sellas  ante  petit  Patroclianas,  ^ 
10 Et  pedit  deciensque  viciensque. 
Sed  quamvis  sibi  caverit  crepando, 
Compressis  natibus  lovem  salutat. 

LXXVffl. 

Mil  in  te  scripsi,  Bithynice.  Credere  non  vis, 
Et  iarare  iabes?  Malo  satisfacere. 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  XII.  303 

LXXIX. 

Donavi  tibi  mnlta,  quae  rogasti; 
Donayi  tibi  plara,  quam  rogasti: 
Non  cessas  tamen  usqae  me  rogare. 
Quisquis  nilnegat,  Atticilla,  fellat. 

LXXX. 

Ne  laudet  dignos,  laudat  Callistratus  omnes. 
Cui  malus  est  nemo ,  quis  bonus  esse  potest? 

LXXXI. 

Brumae  diebus  feriisque*  Saturni 
Mittebat  Umber  haliculam  milii  pauper ; 
Nunc  mittit  Iialicam:  factus  est  enim  dives. 

LXXXII. 

Effugere  in  tliermis  et  circa  baluea  non  est 

Menogenen,  omni  tu  licet  arte  velis. 
Captabit  tepidum  dextra  laeyaque  trigonem , 

Imputet  acceptas  ut  tibi  saepe  pilas. 
5  CoIIiget  et  referet  laxum  de  pulvere  f ollem , 

Et  si  iam  lotus,  iam  soleatus-erit. 
Lintea  si  sumes,  nive  candidiora  loquetur, 

Sint  licet  infantis  sordidiora  sinu. 
Exiguos  secto  comentem  dente  capillos , 
10     Dicet  AchiUeas  disposuisse  comas. 
Fumosae  feret  ipse  tropin  de  faece  lagonae , 

Frontis  et  humorem  colliget  usque  tuae. 
Omnia  laudabit,  mirabitur  omnia,  donec 

Perpessus  dicas  taedia  mille  „Veni!^ 

LXXXffl. 

Derisor  Fabianus  herniarum, 
Omnes  quem  modo  colei  timebant 
Dicentem  tumidas  in  hydrocelas, 
Quantum  nec  duo  dicerent  CatuUi; 
5ln  thermis  subito  Neronianis 
Yidit  se  miser ,  et  tacere  coepit. 


304  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXXIV. 

Nolaeram,  Polytime,  tuos  yiolare  capillos, 
Sed  iuvat  hoc  precibus  me  tribnisse  tnis. 

Talis  eras,  modo  tonse  Pelops,  positisque  nitebas 
Crinibas ,  ut  totum  sponsa  videret  ebur. 

LXXXV. 

Paediconibus  os  olere  dicis. 

IIoc  isi,  sicut  ais,  FabuUe,  yerum  est, 

Quid  tu  credis  olere  cunnilingis  ? 

LXXXVI. 

Triginta  tibi  sunt  pueri  totidemque  puellae: 
_   Una  est,  nec  surgit  mentula.   Quid  facies? 

LXXXVII. 

Bis  Cotta  soleas  perdidisse  se  questus, 
Dum  negligentem  ducit  ad  pedes  yernam , 
Qui  solus  inopi  restat  et  facit  turbam , 
ExcogitaTit  homo  sagax  et  astutus , 
5Ne  facere  posset  tale  saepius  damnum: 
Excalciatus  ire  coepit  ad  cenam. 

LXXXVIII. 
Tongilianus  habet  nasum:  scio,  non  nego.    Sed  iam 
Nil  praeter  nasum  Tongilianus  habet. 

LXXXIX. 

Quod  lana  caput  alligas,  Charine, 
Non  aures  tibi,  sed  dolent  capilli. 

XC. 

Pro  sene,  sed  clare,  Totum  Maro  fecit  amico, 

Cui  gravis  et  fervens  hemitritaeus  eral, 
Si  Stygias  aegcr  non  esset  missus  ad  umbrts, 
Ut  caderet  magno  Tictima  grata  IotI. 
&Coeperunt  certam  medici  spondere  salutem. 
Ne  Totum  solvat,  nunc  Maro  Tota  facii. 


EPIGRAMMATON  LBB.  XU.  «05 

xcr. 

Cominanis  tibi  cam  yiro,  MagnUa,  / 

Cum  sit  lectulus  et  sit  exoletus ,       .        * 
Quare ,  dic  mihi ,  non  sit  et  minister. 
Suspiras;  ratio  est,  times  lagonam. 

XCII. 

Saepe  rogare  soles,  qualis  sim,  Prisce,  futurus, 
Si  fiam  locuples  simque  repente  potens. 

Quemquam  posse  putas  mores  narrare  futuros? 
Dic  mihi,  srfias  tu  leo,  qualis  eris? 

XCIII. 
Qua  moechum  ratione  basiaret 
Coram  coniuge  repperit  Fabulla. 
Parvum  basiat  usque  morionem ; 
Hunc  multis  rapit  osculis  madentem 
SMoechus  protinus,  et  suis  repletum 
Ridenti  dominae  statim  remittit. 
Quanto  morio  maior  est  maritns ! 

XCIV. 

Scribebamus  epos ;  coepidti  scribere:  cessi, 

Aemula  ne  starent  carmina  nostra  tuis. 
Transtulit  ad  tragicos  se  nostra  Thalia  cothumos: 

Aptasti  longum  tu  quoque  syrma  tibi. 
5  Fila  lyrae  movi  Calabris  exculta  Camenis  3 

Plectra  rapis  nobis ,  ambitiose,  nova. 
Audemus  saturas :  Lucilius  esse  laboras. 

Ludo  leves  elegos :  tu  quoque  ludis  idem. 
Quid  minus  esse  potest?  epigrammata  fingere  coepi: 
0     Hinc  etiam  petitur  iam  mea  palma  tibi. 
Elige,  quidnolis;  quis  enim  pudor ,  omniavelle? 

£t  si  quid  non  vis,  Tucca,  relinque  mihi. 

xcv. 

Mttsaei  pathicissimos  libellos , 
Qui  certant  Sybariticis  libeUis, 
Maet.  2fi 


306  M.  YAL.  MARTIALIS 

Et  tlnctas  sale  pruriente  chartas 
Instanti  lege  Rof e ;  sed  paella 
5Sit  tecum  tua,  ne  talassiouem 
Indicas  manibus  libidinosis 
£t  fias  sine  femiua  maritus. 

XCVI. 

Cum  tibi  nota  tui  sit  vita  fidesque  mariti, 

Nec  premat  ulla  tuos  soUicitetve  toros, 
Quid  quasi  peUlcibus  torqueris  inepta  ministris , 

In  quibus  et  brevis  est  et  fugitiva  Venus? 
5Plus  tibi  quam  domino  pueros  praestare  probabo: 

Hi  faciunt,  ut  sis  femina  sola  viro. 
Hi  dant  quod  non  vis  uxor  dare.   „Do  tamen/^  inqais, 

,,Ne  vagus  a  thalamis  coniugis  erret  amor.^^ 
Non  eadem  res  est :  Chiam  volo ,  nolo  mariscam. 
10     Ne  dubites  quae  sit  Chia,  marisca  tua  est. 
Scire  suos  fines  matrona  et  femiha  debet: 

Cede  sua  pueris,  utere  parte  tua. 

'   XCVU. 

Uxor  cum  tibi  sit  puella,  qualem 
Votis  vix  petat  improbis  maritus,  • 

Dives,  nobilis,  erudita,  casta, 
Rumpis,  Basse,  latus,  sed  in  comatis , 
5  Uxoris  tibi  dote  quos  parasti. 
Et  sic  ad  dominam  reversa  languet 
Multis  mentula  milibus  redempta; 
Quae  nec  vocibus  excitata  blandis , 
MoIIi  pollice  nec  rogata  surgit. 
lOSit  tandem  pudor,  aut  eamus  in  ius. 
Non  est  haec  tua,  Basse:  vendidisti. 

xcvin. 

Baetis  olivifera  crinem  redimite  corona, 
Aurea  qui  nitidis  vellera  tingis  aquis; 

Quem  Bromius,  quem  Pallas  amat;  cui  rector  aqiianiii 
Albula  navigerum  per  freta  pandit  iter: 


EPIGRAMMATON  LBB.  Xffl.  307 

50niinibus  laetis  Testras  Instantias  oras 
Intret ,  et  hic  populis  nt  prior  annus  eat. 
Non  ignorat,  onus  quod  sit  succedere  Macro; 
Qui  sua  metitur  poudera^  ferre  potest. 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPIGRAMMATOi\ 

LIBER  Xffl. 

X    e    n    i    a. 

I. 

Ne  toga  cordylis  et  paenula  desit  olivis , 

Aut  inopem  metuat  sordida  blatta  famem ; 
Perdite  Niliacas,  Musae,  mea  damna,  papyros; 

Postulat ,  ecce ,  novos  ebria  bruma  sales. 
5Non  mea  magQanimo  depugnat  tessera  talo, 

Senio  nec  uostrum  cum  cane  quassat  ebur. 
Haec  mihi  charta  nuces,  haec  est  mihi  charta  fritillus. 

Alea  nec  danmum  nec  facit  ista  lucrum. 

n. 

Nasutus  sis  usque  licet,  sis  denique  nasus, 

Quantum  noluerat  ferre  rogatus  Atlas, 
Et  possis  ipsum  tu  deridere  Latinum: 

Non  potcs  in  nugas  dicere  plura  meas, 
5  Ipse  ego  quam  dixi.   Quid  dentem  ^ente  iuvabit 

Rodere?  carne  opus  est,  si  satur  esse  relis. 
Ne  perdas  operam:  qui  se  mirantur,  in  illos 

Yirus  habe,  nos  haec  novimus  esse  nihil. 
Non  tamen  liot  nimium  nihil  est,  si  candidus  aure, 
10     Nec  matutina  si  milii  fronte  yenis. 


308  M.  VAL.  MARTIALIS 


m. 


Omnis  in  hoc  gracili  Xeniorum  turba  libello 

Constabit  nummis  qjiattnor  empta  tibi. 
Quattuor  est  nimium?  poterit  constare  duobus, 

Et  faciet  lucrum  bibliopola  Tryphon. 
5Haec  licet  hospitibus  pro  munere  disticha  mittas, 

Si  tibi  tam  rarus,  quam  mihi,  nummus  erit. 
Addita  per  titulos  sua  nomina  rebus  habebis : 

Praetereas,  si  quid  non  facit  ad  stomachum. 

IV.  Tu8. 

Serus  ut  aetheriae  Germanicus  imperet  aulae 
Utque  diu  terris,  da  pia  tura  lovi. 

V.  Piper. 

Cerea  quae  patulo  lucet  ficedula  lumbo , 
Cum  tibi  sorte  datur ,  si  sapis ,  adde  piper. 

\l.  Halica. 

Nos  halicam,  poterit  mulsum  tibi  mittere  dives. 
Si  tibi  noluerit  mittere  dives ,  emes. 

Vn.  Faba. 

Si  spumet  rubra  conchis  tibi  pallida  testa , 
Lautorum  cenis  saepe  negare  potes. 

VIII.  Far. 

Imbue  plebeias  Clusinis  pultibus  oUas , 
Ut  satur  in  vacuis  dulcia  mustaxbibas. 

IX.  Lens, 

Accipe  Niliacam ,  Pelusia  munera ,  lentem : 
Vilior  est  halica ,  carior  illa  faba. 

X.  Simila. 

Nec  dotes  similae  possis  numerare  nec  usus, 
Pistori  totiens  cum  sit  et  apta  coco. 


EPIGRAMMATON.LIB.  XIH.  309 

XI.  Hordeum. 

Mullo  quod  non  det  tacitaris,  accipe,  mulis. 
Haec  ego  coponi,  non  tibi,  dona  dedi. 

XII.  Frumentum. 
Tercentum  Libyci  modios  de  messe  coloni 
Sume,  sabarbanus  ne  moriatar  ager. 

XIII.  Betae. 
Ut  sapiant  fataae,  fabrorum  prandia,  betae, 
0  qaam  saepe  petet  vina  piperqae  cocas ! 

XIV.  Lactuca, 
Cladere  qaae  cenas  lactaca  solebat  aToram, 
Dic  mihi,  icar  nostras  inclioat  illa  dapes? 

XV.  Ligna  acapna, 

Si  vicina  tibi  Nomento  rura  colantar, 
Ad  villam  moneo,  rustice,  ligna  feras. 

XVL  Rapa. 
Haec  tibi  bramali  gaadentia  frigore  rapa 
Quae  damus,  in  caelo  Romqlus  esse  solet. 

XVII.  Fasces  coliculi, 
Ne  tibi  pallentes  moveant  fastidia  caules, 
Nitrata  viridis  brassica  iiat  aqua. 

XVIII.  Porri  sectivi. 
Fila  Tarentini  graviter  redolentia  porri 

Edisti  quotiens,  oscula  clusa  dato.     ' 

XIX.  Porri  capitati, 
Mittit  praecipuos  nemoralis  Aricia  porros. 

In  niveo  virides  stipite  cerne  comas. 

XX.  Napi, 
Hos  Amiternus  ager  felicibus  educat  hortls : 
Nursinas  poteris  parcius  esse  pilas,  - 


310  M.  VAL.  MARTIALIS 

XXI.  Asparagi. 

MoUis  In  aequorea  qaae  crevit  spiiia  RaTeima, 
Non  erit  incnltis  gratior  asparagis. 

XXII.  Ihae  duradnae, 

Non  habilis  cyathis  et  inutilis  nva  Lyaeo, 
Sed  non  potanti  me  tibi  nectar  ero. 

XXIU.  Ficus  Chiae, 
Chia  seni  similis  Baccho,  qaem  Setia  misit, 
Ipsa  merom  secom  portat  et  ipsa  salem. 

XXIV.  Cydonia. 
Si  tibi  Cecropio  saturata  Cydonia  melle 
Ponentar,  dicas:  ,,Haec  melimela  placent.^^ 

XXV.  Nucespineae. 
Poma  samas  Cybeles:  procal  hinc  discede,  Tlator, 
Ne  cadat  in  miseram  nostra  roina  capat. 

XXVL  Sorba. 
Sorba  samas,  molles  nimiam  tendentia  ventres: 
Aptias  haec  paero,  qaam  tibi,  poma  dabis. 

XXVII.  Palathium  caryotarum. 
Anrea  porrigitar  lani  caryota  Kalendis ; 
Sed  tamen  hoc  manas  paaperis  esse  solet 

XXVni.  Vas  cottanorum. 
Haec  tibi  quae  torta  Tcnerant  condita  meta, 
Si  maiora  forent  cottana,  ficas  erant. 

XXIX.   Vas  Damascenorum. 

Pmna  peregrinae  carie  ragosa  senectae 
Same :  solent  dari  solvere  ventris  onus. 

XXX.  Caseus  Lunensis. 

Caseus  Etruscae  signatus  imagine  Lunae 
Praestabit  pueris  prandia  mille  tuis,  : .  ^?^ 


EPIGRAMMATON  LIB.  Xm.  311 

XXXI.  Caseus  Vestinua, 

Si  sine  carne  voles  ientacula  samere  frngi , 
Haec  tibi  Yestino  de  grege  massa  Tcnit.  ^ 

XXXII.  Caseus  fumosus, 

Mon  qnemcnnqae  focum ,  nec  famum  caseus  omnem ,' 
Sed  Yelabrensem  qui  bibit,  ille  sapit. 

XXXIII.  Cqsei  Trebulani. 
Trebula  nos  genuit ;  commendat  gratia  duplex , 
Sive  levi  flamma,  sive  domamur  aqua. 

XXXIV.  Bulbi. 
Cnm  sit  anus  coniunx  et  sint  tibi  mortua  membra, 
Nil  aliud  bulbis  quam  satur  esse  poles. 

XXXV.  Lucanicae. 
Filia  Picenae  venio  Lucanica  porcae : 
Pultibus  hinc  niveis  grata  corona  datur. 

XXXVI.  Cistella  olivarum. 
Haec,  quae  Picenis  Tcnit  subducta  trapetis, 
Inchoat  atque  eadem  iinit  oliTa  dapes. 

XXXVII.  Mala  citrea. 
Aut  Corcyraei  sunt  haec  de  frondibus  horti, 
Aut  haec  Massyli  poma  draconis  erant. 

XXXVm.  Colostrum. 
Sorripuit  pastor  quae  nondum  stantibus  h^edis 
De  primo  matrum  lacte  colostra  damus. 

XXXIX.  Haedus, 
LasciTum  pecus  et  Tiridi  non  utile  Bacchd 
Det  poenas ;  nocuit  iam  tener  ille  deo. 

XL.  Ova, 
Candida  si  croceoi  drcumfluit  unda  Titellos, 
Ueipertu  •ocwdnlteBiperet  OTa liquor. 


312  M.  VAL.  MARTIALIS 

XLI.  Porcellua. 

Lacte  mero  pastnm  pigrae  mihi  matris  alomnum 
Ponat,  et  Aetolo  de  sne  dives  edat. 

XLIL  Apyrina  et  tuberes. 
Non  tibi  de  Libycis  tuberes  et  apyrina  ramis, 
De  Nomentanis  sed  damas  arboribus. 

XLIII.  Idem. 
Lecta  subarbanis  mittnntnr  apyrina  ramis 
£t  vernae  taberes.   Qaid  tibi  cam  Libycis? 

XLIV.  Sumen. 
Esse  pates  nondam  samen ;  sic  ubere  largo 
Et  ilait  et  Tivo  lacte  papilla  tumet. 

XLV.  Fulli  gallinacei. 
Si  Libycae  nobis  volucres  et  Phasides  essent, 
Acciperes,  tu  nunc  accipe  chortis  aves. 

XLVI.  Persica. 
Vilia  maternis  faeramus  praecoqua  ramis: 
Nunc  in  adoptivis  Persica  cara  sumus. 

XLVU.  Panea  Picentini. 
Picentina  Ceres  niveo  sic  nectare  crescit, 
Ut  levis  accepta  spongia  turget  aqua. 

XLVin.  Boletl 

Argentum  atque  aurum  facile  est  laenamque  togimqu 
Mittere,  boletos  mittere  difficilest. 

XLIX.  Ficedula. 

Cam  me  ficas  alat,  cum  pascar  dulcibus  uyis, 
Car  potias  nomen  non  dedit  uva  mihi? 

L.   Terrae  tubera.  ^    •• 

Rumpimus  altricem  tenero  quae  vertice  temm 
Tubera,  boletis  poma  secunda  sumus.        v  ^  ^^ 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIH.  313 

LI.   Turdorum  decuria. 

Texta  rosis  fortasse  tibi  vel  diyite  nardo , 
At  mihi  de  tardis  facta  corona  placet. 

LII.  Anatea. 
Tota  qaidem  ponatar  anas ;  sed  pectore  tantnm 
£t  cervice  sapit:  cetera  redde  coco. 

LIII.  Turtures, 
Cum  pingnis  mihi  turtar  erit,  lactuca  Talebis, 
Et  cochleas  tibi  habe.   Perdere  nolo  famem. 

LIV.  Fema. 
Cerretana  mihi  fiat  vel  missa  licebit 
De  Menapis:  lauti  de  petasone  vorent. 

LV.  Petaso. 
Mnsteus  est:  propera,  caros  nec  differ  amicos. 
Nam  mihi  ctun  vetulo  sit  petasone  nihil. 

LVL  Volva. 
Te  fortasse  magis  capiat  de  virgine  porca; 
Me  materna  gravi  dc  sue  volva  capit« 

LVII.  Colocasta. 
Niliacnm  ridebis  olus  lanasqne  seqnaces, 
Improba  com  morsu  fila  manuque  trahes. 

LVUI.  lecur  anserinum. 

Aspice,  qaam  tumeat  magno  iecar  ansere  maios! 
Miratus  dices:  9,Hoc,  rogo,  crevit  ubi?" 

LIX.  Glirea. 

Tota  mihi  dormitur  hiems  et  pingnior  illo 
Tempore  som,  quo  me  nil  nisi  somnus  alit 

LX.  Cuniculi. 

Gaadet  \n  effossis  habitare  caniculas  aniris. 
Monstravit  tadtas  hostibus  ille  vias. 


314  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXI.  Attagenae, 

Inter  sapores  fertnr  alitum  primas 
lonicarum  gustas  attagenarum. 

LXn.  Gallinae  altilea,   . 
Pascitar  et  dulci  facilis  gallina  farina , 
Pascitar  et  tenebris.   Ingeniosa  gala  est. 

'  LXIII.  Capones, 
Ne  nimis  exhaasto  macresceret  ingaine  gallas^ 
Amisit  testes.   Nanc  mihi  Gallas  erit. 

LXIV.  Idem. 
Saccambit  sterili  frastra  gallina  marito. 
Hanc  matris  Cybeles  esse  decebat  ayem. 

LXV.  Perdices, 
Ponitar  Aasoniis.  avis  haec  rarissima  mensis: 
Hanc  in  piscina  ludere  saepe  soles. 

LXVI.  Columbae, 
Ne  Tioles  teneras  periuro  dente  columbas , 
Tradita  si  Gnidiae  sunt  tibi  sacra  deae. 

LXVII.  Palumbi. 
Inguina  torquati  tardant  hebetantque  palumbi. 
Non  edat  hanc  Tolucrem  qui  cupit  esse  salax. 

LXVin.  GalbuW 
Galbina  decipitur  calamis  et  retibus  ales, 
Turget  adhuc  viridi  cum  rudis  uva  mero. 

LXIX.  Caitae, 
Pannonicas  nobis  nunquam  dedit  Umbria  cattas: 
Mayolt  haec  domino  mittere  dona  Pudens. 

LXX.  Pavonea, 
Miraris,  quotiens  gemmantes  explicat  alas, 
Et  potes  hunc  saeyo  tradg^e,  dure,  cocof 


EPIGRAMMATON  LOB.  Xm.  315 

LXXI.  Phoenicopteri, 

Dat  mihi  pinna  rnbens  nomen,>  sed  lingna  golosis 
Nostra  sapit.   Qaid  si  garrnla  lingua  foret? 

LXXII.  Phasiani. 
Argoa  primam  snm  transportata  carina: 
Ante  milii  notum  nil  nisi  Pliasis  erat. 

LXXIII.  NumiJicae. 
Ansere  Romano  quam\1s  satur  Jlannibal  esset , 
Ipse  suas  nunquam  barbarus  edit  aves. 

LXXIV.  Anseres, 
Haec  servaTit  avis  Tarpeia  templa  Tonantis. 
Miraris?  Nondum  fecerat  illa  deus. 

LXXV.  Gruea. 
Turbabit  Tcrsus  nec  littera  tota  Tolabit, 
Unam  perdideris  si  Palamfsdis  aTCm. 

LXXVL  Rusticulae. 
Rusticula  an  perdix,  quid  refert,  si  sapor  idem  est? 
Carior  eaft  perdix.   Sic  sapit  illa  magis. 

LXXVII.  Ctfgni. 
Dulcia  defecta  modulatur  carmina  lingua 
Cantator  cygnus  funeris  ipse  sui. 

LXXVIII.  Porphyrionea. 
Nomen  habet  magni  Tolucris  tam  parTa  gigantis? 
Et  nomen  prasini  Porphyrionis  habet. 

LXXIX.  Mullivim. 

Spirat  in  adTCcto,  sed  iam  piger,  aequore  muUus. 
Languescit?  ViTum  da  mare:  fortis  erit 

LXXX.  Muraenae. 

Quae  natat  iu  Siculo  grandis  muraena  profondO) 
Non  Talet  exustam  mergere  sole  cutem. 


316  .  M.  VAL.  MARTIALIS 

LXXXI.  Rhombu 

QaaniTis  lata  gerat  patella  rhombnin, 
Rhombus  latior  est  tamen  patella. 

LXXXn.  Ostrea. 
Ebria  Baiano  modo  veni  conclia  Lacrino. 
Nobile  nunc  sitio  luxuriosa  garum. 

L5;XXUI.  SquUlae. 
Caeruleus  nos  Liris  amat,  quem  silva  Maricae 
Protegit :  liinc  squillae  maxima  turba  sumuS. 

LXXXIV.  Sparua. 
Hic  scarus,  aequoreis  qui  yenit  adesus  ftb  uiidis, 
Yisceribus  bonus  est ,  cetera  vile  sapit. 

LXXXV.  Coracinus. 
Princeps  Niliaci  raperis ,  coracine,  macelli. 
Pellaeae  prior  est  gloria  nuUa  gulae. 

LXXXVI.  Echini. 
Iste  licet  digitos  testudine  pungat  acuta, 
Cortice  deposita  mollis  echinus  erit. 

LXXXVU.  MuHces. 
Sanguine  de  nostro  tinctas,  Jngrate,  lacemas 
Induis,  et  non  est  hoc  satis,  esca  sumus. 

LXXXVIII.  Gobii. 
In  Venetis  sint  lauta  licet  convivia  terris, 
Principium  cenae  gobius  esse  solet. 

LXXXIX.  Lupus, 
Daunius  Euganei  lupus  excipit  ora  Timavi , 
Aequoreo  dulces  cum  sale  pastus  aquas. 

XC.  Aurata. 

Non  omnis  laudes  pretiumque  aurata  jneretur, 
Sed  cui  solus  erit  concha  Lucrina  cibus. 


EPIGRAMMATON  LDB.  Xm.  317 

XCI.  Jlcipenaia. 

Ad  Palatiuas  acipensem  mittite  mensas. 
Ambrosias  ornent  munera  rara  dapes. 

XCII.  Lepores, 
Inter  aves  tardas,  si  qaid  me  iudice  eertum  est, 
Inter  quadrupedes  mattea  prima  lepus. 

XCIII.  Aper. 
Qui  Diomediis  raetuendus  setiger  agris 
Aetola  cecidit  cuspide ,  talis  erat. 

XCIV.  Dammae. 
Dente  timetur  aper,  defendunt  cornua  cervum : 
Imbelles  dammae  quid,  nisi  praeda,  sumus? 

XCV.  Oryx. 
Matutinarum  non  ultima  praeda  ferarum 
Saevos  oryx  constat  quot  milii  morte  canum ! 

XCVI.  Cervos, 
Hic  erat  ille  tuo  domitus,  Cyparisse,  capistro? 
An  magis  iste  tuus,  Silvia,  cervos  erat? 

XCVII.  Laliaio. 
Dum  tener  est  onager  solaque  lalisio  matre 
Pascitur,  hoc  infans,  sed  breve  uomen  habet. 

XCVIII.  Dorcaa, 
Delicium  parvo  donabis  dorcada  nato : 
lactatis  solet  Iianc  mittere  turba  togis. 

XCIX.  Caprea. 
Pendentem  summa  capream  de  rupe  videbis: 
Casuram  speres ;  despicit  illa  canes. 

C.  Onager, 
Pulcher  adest  onager:  mitti  venatio  debet 
Dentis  Erythraei:  iam  removete  sinus. 


318  M.  VAL.  MARTIALIS 

CI.  Oleum  Venafranum. 
Hoc  tibi  Campani  sndavit  baca  Ydnafri 
Unguentum:  quotiens  sumis,  et  istud  olet. 

Cn.  Garum  sodorum^ 
Expirantis  adhuc  scombri  de  sanguine  primo 
Accipe  fastosum,  munera  cara,  garum. 

Cni.  Amphora  muriae. 
Antipolitani,  fateor,  sum  iilia  tliynni: 
Essem  si  scombri,  non  tibi  missa  forem. 

CIV.  Mel  Atticum. 
Hoc  tibi  Thesei  populatrix  misit  Hymetti 
Pallados  a  silvis  nobile  nectar  apis. 

CV.  FaviSicuU. 
Cum  dederis  Siculos  mediae  de  coUibus  Hyblae, 
Cecropios  dicas  tu  licet  esse  favos. 

CVI.  Passum. 
Gnosia  Minoae  genuit  vindemia  Cretae 
Hoc  tibi ,  quod  mulsum  pauperis  esse  solet. 

CVII.  Picatum. 
Haec  de  vitifera  veuisse  picata  Vienna 
Ne  dubites,  misit  Romulus  ipse  milii. 

CVm.  Mulmm. 
Attica  nectareum  turbatis  mella  Falernum. 
Misceri  decet  hoc  a  Ganymede  merum. 

CIX.  Albanum. 

Hoc  de  Caesareis  mitis  vindemia  cellis     « 
Misit,  luleo  quae  sibi  monte  placet. 

CX.  Surrentinum. 
Surrentina  bibis?  uec  murrina  picta.  nec  aurum 
Sume:  dabunt  calices  haec  tibi  yina  suos. 


EPIGRAMMATONLIB.  Xra.  319 

CXI.  Falemum. 

De  Sinnessanis  Tenerant  Massica  praelis:  ^ 

.   Condita  qno  qnaeris  console  ?   NuUus  erat. 

CXII.  Setinum, 
Pendala  Pomptinos  quae  spectat  Setia  campos, 
Exigaa  vetolos  misit  ab  arbe  cados. 

CXIII.  Fundanum. 
Haec  Fandana  tnlit  felix  auctamnas  Opimi. 
Expressit  mustum  consul  et  ipse  bibit. 

CXIV.  Trifolinum. 
Non  sum  de  primo,  fateor,  trifolina  Lyae)}, 
Inter  vina  tamen  septima  vitis  ero. 

CXV.  Caecubum. 
Caecuba  Fundanis  generosa  cocuntur  Amyclis, 
Vitis  et  in  media  nata  palude  viret. 

CXVI.  Signinum. 
Potabis  liquidum  Signina  morantia  ventrem. 
Ne  nimium  sistant,  sit  tibi  parca  sitis. 

CXVII.  Mamertinum, 
Amphora  Nestorea  tibi  Mamertina  senecta 
Si  detur,  quodvis  nomen  habere  potest. 

CXVm.   Tarraconenae. 
Tarraco,  Campano  tantum  cessura  Lyaeo, 
Haec  genuit  Tuscis  aemula  vina  cadis. 

CXIX.  Nomentanum. 
Nomentana  meum  tibi  dat  vindemia  Bacchum: 
Si  te  Quintus  amat,  commodiora  bibes. 

CXX.  Spoletinum. 
De  Spoletinis  quae  sunt  cariosa  lagonis 
Malueris,  quam  si  musta  Falema  bibas. 


320  M.  VAL.  MARTIALIS  EPIGR.  L.  XOI. 

CXXI.  Pelignum. 

Marsica  Peligni  mittant  tarbata  coloni: 
Non  tu^  libertas  sed  bibat  illa  tnns. 

CXXIL  Acetum. 
Amphora  Niliaci  non  sit  tibi  Tilis  aceti: 
Esset  cam  vinam ,  vUior  illa  fait. 

CXXIII.  Massilitanum. 
Cam  taa  centenos  expunget  sportala  cives, 
Famea  Massiliae  ponere  vina  potes.  ^ 

CXXIV.  Caeretanum. 
Caeretana  Nepos  ponat,  Setina  patabis. 
Non^ponit  tarbae ,  cam  tribus  illa  bibit. 

CXXV.  Tarentinum. 
Nobilis  et  lanis  et  felix  yitibus  Aulon 
Det  pretiosa  tibi  rellera ,  yina  mihi. 

CXXVI.   Unguentum. 
Unguentum  heredi  nunquam  nec  Tina  relinquas. 
Ille  habeat  nummos ,  haec  tibi  tota  dato. 

CXXVII.  Corona  rosea. 
Dat  festinatas,  Caesar,  tibi  bruma  coronas: 
Ut  quondam  yeris,  nunc  tua  facta  rosa  est^ 


M.  VAL.  MARTIALIS 

EPI6RAMMAT0N 

LIBER  XIV. 

Apophoreta. 

I. 

Synthesibns  dnm  gaudet  eques  dominusque  senator 

Dumqae  deeent  nostrum  pilea  sumpta  lovem ; 
Nec  timet  aedilem  moto  spectare  fritillo, 

Cum  videat  gelidos  tam  prope  yerna  lacus : 
5Divitis  alternas  et  pauperis  accipe  sortes: 
"    Praemia  conviyae.  dent  sua  quisque  suo. 
,,Sunt  apinae  tricaeque  et  si  quid  vilius  istia," 

Quis  nescit?  vel  quis  tam  manifesta  negat? 
Sed  quid  agam  potius  madidis,  Saturne,  diebus, 
10     Quos  tibi  pro  caelo  filius-ipse  .dedit? 
Yis  scribam  Tliebas  Troiamye  malasve  Mycenas? 

,,Lude/^  inquis,  ,,nucibus^^:  perdere  nolo  nuces, 

I,  a. 

Quo  Tis  cunque  loco  potes  hunc  finire  libellum. 
Yersibus  explicitum  est  omne  duobus  opus. 

n. 

Lemmata  si  quaeris  cur  sint  ascripta,  docebo: 
Ut,  si  malueris,  lemmata  sola  legas. 

III.  Pugillares  citrei, 
Secta  nisi  in  tenues  essemus  ligna  tabellas, 
Essemus  Libyci  nobile  dentis  onus. 
,    Maet.  21 


322  M.  VAL.  MARTIALIS 

IV.  Qmnquiplicea, 

Caede  iaTencoram  domini  calet  area  felix, 
Qainqaiplici  cera  cam  datur  altas  honog. 

V.  Fugillares  eborei, 
Langaida  ne  tristes  obscarent  lamina  cerae , 
Nigra  tibi  niveam  littera  pingat  ebar. 

VI.  Triplicea. 
Tanc  triplices  nostros  non  vilia  dona  putabis, 
Cum  se  venturam  scribet  amica  tibi. 

Vn.  Pugillarea  memhranei. 
Esse  puta  ceras,  licet  haec  membrana  vocetur: 
Delebis,  quotieus  scripta  novare  voles* 

VIII.  Vitelliani. 
Nondum  legerit  hos  licet  puella, 
Novit  quid  capiant  Vitelliani. 

IX.  Idem. 
Quod  minimos  cemis ,  mitti  nos  credis  amicae* 
Falleris,  et  nummos  ista  tabella  rogat. 

X.  Chartae  maiores. 
Non  est,  munera  quod  putes  pusilla, 
Cum  donat  vacuas  poeta  chartas. 

XI.  Chartae  epistolarea. 
Seu  leviter  noto,  seu  caro  missa  sodali 
Omnes  ista  solet  charta  vocare  suos. 

XII.  Loculi  ebumei, 
Nos  nisi  de  flava  locnlos  implere  moneta 
Non  decet;  argentum  vilia  ligna  ferant. 

Xni.  Loculi  lignei. 
Si  quid  adhuc  supercst  in  nostri  faece  lo^elli) 
Munus  erit.  Nihil  est;  ipse  locellus  erit 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIV.  323 

XIV.  TaU  eburnei, 

Gam  steterit  nullas  yolta  tibi  talas  eodem, 
Manera  me  dices  magna  dedisse  tibi. 

XV.  Tesaerae. 
Non  sim  taloram  numero  par  tessera^  dum  sit 
Maior,  quam  talis,  alea  saepe  mihi. 

XVI.  Turricula. 
Quae  scit  compositos  manus  improba  mittere  talos, 
Si  per  me  misit,  nil  nisi  Tota  feret. 

XVII.   Tabula  luaoria. 
Ilac  mihi  bis  seno  numeratur  tessera  puncto ; 
Calculus  hac  gemino  discolor  hoste  pedt. 

XVIII.  Nuces. 
Alea  parva  nuces  et  non  damnosa  videtur; 
Saepe  tamen  pueris  abstulit  illa  nates. 

XIX.  Theca  libraria. 
Sortitus  thecam  calamis  armare  mementd } 
Cet<&ra  nos  dedyimus,  tu  leviora  para. 

XX.  Calculi. 
Insidiosorum  si  ludis  beHa  latronum, 
Gemmeus  iste  tibi  miles  et  hostis  erit. 

XXI.  Graphtarium. 
Haec  tibi  erunt  armata  suo  graphiaria  ferro: 
Si  puero  dones ,  non  leve  munus  erit. 

XXII.  Dentiscalpium, 
Lentiscum  melius :  sed  si  tibi  frondea  cuspis 
Defuerit,  dentes  pinna  levare  potest. 

XXIIL  Auri^calpium. 
Si  tihl  morosa  prurigine  verminat^auris, 
Arma  damus  tantis  apta  libidinibus. 


324  M.  VAL.  MARTIALIS 

XXIV.  jicus  aurea, 

Splendida  ne  madidi  violent  bombycina  crines, 
Figat  acus  tortas  sustineatque  comas. 

XXV.  Pectines. 

Quid  faciet  nullos  hic  'inyentura  capillos 
Multifido  buxus  quae  tibi  dente  datur?  / 

XXVI.  Crines. 

Caustica  Teutonicos  accendit  spuma  capillos; 
Captivis  poteris  cultior  esse  comis. 

XXVn.  Sapo. 
Si  mutare  paras  longacTos  cana  capillos , 
Accipe  Mattiacas  —  quo  tibi  calva?  —  pilas. 

XXVm.   Vmbella. 
Accipe  quae  nimios  vincant  umbracula  soles: 
Sit  licet  et  ventus,  te  tua  vela  tegent. 

XXIX.  Causia. 
In  Pompeiano  tecum  spectabo  theatro : 
Nam  flatus  populo  yela  negare  solet. 

XXX.   Venabula. 
Excipient  apros  expectabuntque  leones ; 
Intrabunt  ursos,  sit  modo  firma  manus. 

XXXI.  Culter  venatorius, 
Si  deiecta  gemes  longo  venabula  rostro, 
Hic  brevis  ingentem  cominus  ibit  aprum. 

XXXIL  Parazonium. 
Militiae  decus  hoc  gratique  erit  omen  honoris, 
Arma  tribunicium  cingere  digna  latus. 

XXXUI.  Pugio. 
Pugio,  quem  curva  signat  brevis  orbita  veua, 
Stridentem  gelidis  hunc  Sido  tinxit  aquis.    • 


EPI6RAMMAT0N  LBB.  XIV.  325 

XXXIV.  Falx. 
Pax  me  certa  dncis  placidos  curvaTit  in  nsns. 
Agricolae  nuiic  sum,  militis  ante  fui. 

XXXV.  Securicula, 
Cum  fieret  tristis  solyendis  auctio  nummis, 
Haec  qiiadringentis  milibus  empta  fuit. 

XXXVI.  Ferramenta  tonsoria, 
Tondendis  haec  arma  tibi  sunt  apta  capillis: 
Unguibus  iiic  longis  utilis,  illa  genis. 

XXXVn.  Scrinium, 
Selectos  nisi  das  mihi  libellos, 
Admittam  tineas  trucesque  blattas. 

XXXVni.  Fasces  calamorum. 
Dat  chartis  habiles  calamos  Memphitica  tellus ;  ~ 
Texantur  reliqua  tecta  ^ alude  tibi. 

XXXIX.  Lucerna  cubicularis. 
Dulcis  conscia  lectuli  Incerna, 
Quidquid  yis  facias  licet ,  tacebo. 

XL.  Candela. 
Ancillam  tibi  sors  dedit  lucernae, 
Totas  quae  vigil  exigit  tenebras. 

XLI.  Lucerna  polymyxos. 
Ulustrem  cum  tota  meis  convivia  flammis 
Totque  geram  myxas ,  una  lucerna  Tocor. 

XLII.  Cereus. 
Hic  tibi  nocturnos  praestabit  cereus  tgnes. 
Subducta  est  puero  namque  lucerna  tuo. 

XLIII.  Candelabrum.Corinthium. 
Nomina  candelae  nobis  antiqua  dederunt. 
Non  norat  parcos  uncta  lucerna  patres. 


826  BL  YAL.  MARTIALIS 

XLIV.  Candelabrum  ligneum, 

Esse  Tides  lignuiii ;  servas  nisi  Inmina,  fiat 
De  candelabro  magna  lacema  tibi. 

XLV.  Pila  paganiea. 
Haec  qnae  dif&cili  tnrget  paganica  plnma, 
Folle  minus  laxa  est  et  minns  arta  pila: 

KLYL  Pila  MgonaUa. 
Si  me  mobilibas  nosti  expulsare  sinistris, 
Sum  tna:  tn  nescis,  rustice:  redde  pilam. 

XLVU.  FolUs. 
Ite  procnl,  iuTenes:  mitis  mihi  convenit  aetaa; 
FoUe  decet  pneros  ladere,  foUe  senes. 

XLVm.  Harpasta. 
Haec  rapit  Antaei  velox  in  palvere  draacas', 
Grandia  qai  Tano  coUa  labore  facit 

XLIX.  Halteres. 
Qaid  pereant  stolto  fortes  Iialtere  lacerti? 
Exercet  meUas  Tinea  fossa  Tiros. 

L.  Oalericulum. 
Ne  latet  immandam  nitidos  ceroma  capiUos, 
HaCjpoteris  madidas  condere  peUe  comas. 

LI.  Strigilea. 
Pergamon  has  misit.   Carro  destringere  f erro ; 
Non  tam  saepe  teret  Untea  foUo  tibi. 

LII.  Outtm  comeus. 
GestaTit  modo  fronte  me  iuTcncas. 
Verum  rhinocerota  me  putabas. 

LIU.  Rhinoceros. 
Nuper  in  Ausonla  domini  spectatus  harena 
Hic  erit  iUe  tibi,  cui  pila  taurus  erat. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIV.  827 

LIV.  Crepitacillum, 

Si  quis  plorator  coUo  tibi  verniila  pendet, 
Haec  quatiat  tenera  garrola  sistra  mann. 

LV.  Flagellum. 
Proficies  nihil  hoc  caedas  licet  nsque  flagello, 
Si  tibi  puipureo  de  grege  currit  equus. 

LVI.  jDentifrtdum. 
Quid  mecum  est  tibi?   Me  puella  sumat.     , 
Emptos  non  soleo  polire  dentes. 

LVIL.  Myrobalanum. 
Quod  nec  Vergilius,  nec  carmine  dicit  Homerus, 
Hoc  ex  unguento  constat  et  ex  balano. 

LVin.  Aphronitrum. 
Rusticus  es?  nescis,  quid  Graeco  nomine  dicar: 
Spuma  Tocor  nitri.   Graecus  es?  aphronitrum. 

LIX;  Opobalsama. 
Balsama  me  capiunt,  haec  sunt  unguenta  virorum; 
Delicias  Cosmi  vos  redolete.  nurus. 

LX.  Lomentum. 
Gratum  munus  erit  scisso  nec  inutile  ventri, 
Si  clara  Stephani  balnea  luce  petes. 

LXI.  Latema  comea, 
Dux  latema  viae  clusis  feror  aurea  flammis 
Et  tuta  est  gremio  parva  lucerna  meo. 

LXn.  Latema  de  vesica, 
Cornea  si  non  sum,  numquid  sum  fnscior?  aut  me 
Vesicam  contra  qui  venit  esse  putat? 

LXffl.  Fistula. 
Quid  me  compactam  ceris  et  harundine  rides? 
Quae  primum  structa  est  fistula,  talis  erat. 


32g  BL  VAL.  MARTIALIS 

LXIV.  Tibiae. 

Ebria  nos  madidis  rnmpit  tibicina  buccts: 
Saepe  duas  pariter,  saepe  monaiilon  halet. 

LXy.  Soteae  lanatae. 
Defaerit  si  forte  paer  soleasque  libebit 
Sumere,  pro  puero  pes  erit  ipse  siU. 

LXVI.  Mamillare. 
Taurino  poteras  pectus  constringere  tergo. 
Nam  pellis  mammas  non  capit  isiA  taas. 

LXYII.  Muscarium  pa^foninum. 
Lambere  quae  tarpes  prohibettaa  prandia  mascas, 
Alitis  eximiae  caada  saperba  fait. 

LXVDI.  CoptaRhodia. 
Peccantis  famali  pagno  ne  percate  dentes ; 
Clara  Rhodos  coptam  qaam  tibi  misit  edat. 

LXIX.  Priapus  siligineus. 
Si  vis  esse  satar,  nostram  potes  eisse  Priapom; 
Ipsa  licet  rodas  ingaina,  paras  eris.  * 

LXX.  Porcus. 
Iste  tibi  faciet  bona  Satarnalia  porcus, 
Inter  spamantes  ilice  pastas  apros. 

LXXI.  Muscarium  bubulum, 
Sordida  si  flavo  faerit  tibi  palvere  yestis, 
CoUigat  hanc  tenai  rerbere  caada  leyis. 

LXXn.  Botulus. 
Qai  venit  botalas  mediae  tibi  tempore  brumae, 
Saturni  septem  venerat  ante  dies. 

LXXIII.  Psittacus. 
Psittacus  a  vobis  aliorum  nomina  disco : 

Hoc  didici  per  me  dicere  CaesoTj  aoe.  w  \ 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIV,  329 

LXXIV.  Corvm. 
Corve  salutator,  quare  fellator  haberis? 
In  caput  intravit  mentula  nulla  tuum. 

LXXV.  Lusetnia, 
Flet  Philomela  nefas  incesti  Tereos,  et  quae 
Muta  puella  fait,  garrula  fertur  aris. 

LXXVI.  Pica. 
Pica  loquax  certa  dominum  te  voce  saluto. 
Si  me  non  yideas,  esse  negabis  avem. 

LXXVn.  Cavea  ehorea. 
Si  tibi  talis  erit,  qualem  dilecta  CatuIIo 
Lesbia  plorabat,  hic  habitare  potest. 

LXXVin.  Narthectum. 
Artis  ebur  medicae  narthecia  cernis:  habebis 
Munera,  quae  cuperet  Paccius  esse  sua. 

LXXIX.  Flagra. 
Ludite  lascivi ,  sed  tantum  ludite ,  servi. 
Haec  signata  mihi  quinque  diebus  erunt. 

LXXX.  Ferulae. 
Invisae  nimium  pueris  grataeque  magistris, 
Clara  Prometheo  munere  ligna  sumus. 

LXXXI.  Pera. 
Ne  mendica  ferat  barbati  prandia  nudi 
Dormiat  et  tristi  cum  cane ,  pera  rogat. 

LXXXU.  Scopae. 
In  pretio  scopas  testatur  palma  fuisse. 
Otia  sed  scopis  nunc  aualecta  dedit. 

LXXXin.  Scalpiorium,, 
Defendet  manus  haec  scapulas  mordente  mole^to 
Pnlice^  T6l  ii  quid  pulice  sordidius. 


330  M.  YAL.  MARTIAUS 

LXXXIV.  Mdnuale. 
Ne  toga  barbatos  faciat  rel  paenula  libroa, 
Haec  abies  chartis  tempora  longa  dabit. 

LXXXV.  Lectm  pammnua. 
Nomina  dat  spondae  pictis  pulcherrima  pinnls 
Nanc  lanQnis  aris,  sed  prias  Argus  erat. 

LXXXYI.  Ephippium. 
Stragula  succincti  venator  sume  veredi. 
Nam  solet  a  nudo  surgere  ficus  equo. 

LXXXVII.  Stibadia. 
Accipe  lunata  scriptum  testudine  sigma; 
Octo  capit;  veniat  quisquis  amicus  erit. 

LXXXVIII.  Gustatortum. 
Femineam  nobis  cherson  si  credis  inesse , 
Deciperis :  pelagi  mascula  praeda  sumus. 

LXXXIX.  Mensa  citrea. 
Accipe  felices,  Atlantica  munera,  silvas: 
Aurea  qui  dederit  dona,  minora  dabit. 

XC.  Mensa  acema. 
Non  sum  crispa  quidem,  nec  silyae  filia  Mauraey 
Sed  norunt  lautas  et  mea  ligna  dapes. 

XCI.  JUentes  eborei. 
Grandia  taurorum  portant  qui  corpora,  ^uaerls, 
An  Libycas  possint  sustinuiss'e  trabes? 

XCII.  Quinquepedal. 
Puncta  notas  ilex  et  acuta  cuspide  clusa 
Saepe  redemptoris  prodere  furta  solet. 

XCm.  Pocula  archetypa. 
Non  est  ista  recens,  nec  nostri  gloria  caeli; 
Primus  in  his  Mentor,  dum  facit  illa,  bibit 


EFIGRAMMATON  LIB.  XIV.  S31 

XCiy.  Calices  audaces. 
Nos  sumQS  audacis  plebeia  torenmata  Titri , 
Nostra  neque  ardenti  gemma  feritur  aqaa. 

XCY.  Phiala  aurea  caelata, 
Qnamvis  Callaico  rubeam  generosa  metallo, 
Glorior  arte  mfigis:  nam  Myos  iste  labor. 

XCVI.  Calicea  Vatinii. 
Vilia  sutoris  calicem  monimenta  Vatini 
Accipe ;  sed  nasus  longior  ille  fuit.  ^ 

XCVU.  Lances  chrysendetae. 
Grandia  ne  viola  parvo  chrysendeta  mullo. 
Ut  minimum,  Ubras  debet  iiabere  duas* 

XCVin.   Vasa  Arretina. 
Arretina  nimis  ne  spernas  vasa  monemus. 
Lautus  erat  Tuscis  Porsena  fictilibns. 

XCIX.  Mascauda, 
Barbara  de  pictis  veni  bascauda  Britannis ; 
Sed  me  iam  mavolt  dicere  Roma  snam. 

C.  Panaca. 
Si  non  ignota  est  docti  tibi  terra  CatuIIi, 
Potasti  testa  Raetica  yina  mea. 

CI.  Boletaria. 
Cum  milii  boleti  dederint  tam  nobile  nomen, 
Prototomis  — pudet  Iieu!  —  serrio  colicidis. 

CII.  Calices  Surrentirn. 
Accipe  non  rili  calices  de^ulyere  nato», 
Sed  Surrentinae  leye  toreuma  rotae. 

Cni.  Colum  nivarium. 
Setinos,  moneo,  nostra  nive  frange  trientes: 
Pauperiore  mero  ttngere  lina  potes. 


882  M.  VAL.  MARTIALIS 

CIV.  Saccua  nwarius. 
Attennare  nives  nornnt  et  lintea  nostra: 
Frigidior  colo  non  salit  und»  tno. 

CV.   Urceoli  ministratoriu 
Frigida  non  desit,  non  deerit  calda  petenti. 
Sed  tn  morosa  ludere  parce  siti. 

CVI.  Urceus  fictilis. 
Hic  tibi  donatnr  panda  ruber  urcens  ansa. 
Stoicus  hoc  gelidam  Fronto  petebat  aquam. 

CVn.  Calatki. 
Nos  Satyri,  nos  Bacclius  amat,  nos  ebria  tigris, 
Perfusos  domini  lambere  docta  pedes. 

CVni.  Calices  Saguntim. 
Quae  non  soUicitus  teneat  servetque  minister, 
Sume  Saguntino  pocula  facta  luto. 

CIX.  Calices.  gemmati. 
Gemmaium  Scythicis  ut  laceat  ignibus  aurum, 
Aspice.   Quot  digitos  exuit  iste  calix! 

CX.  Ampulla  potoria. 
Hac  licet  in  gemma,  servat  quae  nomina  Cosmi, 
Luxuriose,  bibas,  si  foliata  sitis. 

CXI.  Crystallina. 
Frangere  dum  metuis^  franges  crystallina:  peccant 
Securae  nimium  sollicitaeque  manus. 

CXn.  Nimbus  viteus. 
A  love  qui  veniet,  miscenda  ad  pocula  largas 
Fundet  nimbus  aquas :  hic  tibi  vina  dabit. 

CXm.  Murrina. 
Si  caldum  potas ,  ardenti  murra  Falemo 
Convenit  et  melior  fit  sapor  inde  mero. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIV.  333 

CXIV.  Patella  Cumana. 
Ilanc  tibi  Cumanae  rabiGnndam  pulvere  testae 
Municipem  misit  casta^  Sibylla  suam. 

CXV.  Calices  vitrei, 
Aspicis  ingenium  Nili:  quibus  addere  plura 
Dum  cupit,  ah  quotiens  perdidit  auctor  opus! 

CXVI.  Lagonanivaria. 
Spoletina  bibis  vel  Marsis  condita  cellis. 
Quo  tibi  decoctae  nobile  frigus  aquae  ? 

CXVn.  Idem. 
Non  potare  nivem ,  sed  aquam  potare  recentem 
De  niye  commenta  ^st  ingeniosa  sitis. 

CXVni.  Idem. 
Massiliae  fumos  miscere  nivalibus  undis 
Parce,  puer,  constet  ne  tibi  pluris  aqua. 

CXIX.  MatellaJictiUs. 
Dum  poscor  crepitu  digitorum  et  verna  moratur, 
0  quotiens  pellex  cnlcita  facta  mea  est! 

CXX.  Ligula  argentea, 
Quamvis  me  ligulam  dicant  equitesque  patresque, 
Dicor  ab  indoctis  lingula  grammaticis. 

CXXL  Cochleare, 
Sam  Gochleis  habilis,  sed  nec  minus  utilis  ovis. 
Numquid  scis,  potius  cur  cochleare  vocor? 

CXXII.  Anuli. 
Ante  frequens,  sed  nunc  rarus  nos  donat  amicus.  ' 
Felix,  cui  comes  est  nou  alienus  eques. 

CXXIII.  Dactyliotheca. 
Saepe  gravis  digitis  elabitur  anulus  unctis, 
Tuta  mea  fiet  sed  tua  genmia  fide. 


S34  M.  VAL.  MARTIALIS 

CXXIV.  Toga. 
Romanos  renim  dominos  gentemqne  togatam 
nie  facit,  magno  qni  dedit  astra  patrL 

CXXV.  Idem. 
Si  matntinos  facilest  tibi  perdere  somnos, 
Attrita  veniet  sportula  saepe  toga. 

CXXVl.  JSndromis. 
Panperis  est  mnnns ,  sed  non  est  panperis  nsns. 
Ilanc  tibi  pro  laena  mittimns  endromida.^ 

CXXVIL  Canusinae  fuscae. 
Haec  tibi  turbato  Canusina  simillima  mulso 
Munus  erit.  Gaude:  non  cito  fiet  anus. 

CXXVIII.  Bardocucullus. 
Gallia  Santonico  vestit  te  bardocucullo. 
Cercopithecorum  paenula  nuper  erat. 

CXXIX.  Canusinaerufae. 
Roma  magis  fuscis  vestitur,  Gallia  rufis, 
Et  placet  Iiic  pueris  militibusque  color. 

CXXX.  Paenula  acortea. 
Ingrediare  viam  caelo  licet  usque  sereno, 
Ad  subitas  nunquam  scortea  desit  aquas. 

CXXXI.  Lacernae  coccineae. 
Si  Veneto  Prasinove  faves,  quid  coccina  snmes? 
Ne  fias  ista  transfnga  sorte,  vide. 

CXXXII.  Rleum. 
Si  possem,  totas  cnperem  misisse  lacemaa. 
Nunc  tantum  capiti  mnnera  mitto  tuo. 

CXXXIII.  Lacernae  Baeticae* 
Non  est  lana  mihi  mendax,  nec  mutor  aheno: 
Sic  placeant  Tyriae :  me  mea  tinxit  ovis. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIV.  335 

CXXXIV.  Fascta  pectoralis. 
Fascia  crescentes  dominae  coippesce  papillas, 
Ut  sit  qnod  capiat  nostra  tegatqne  manns. 

CXXXV.  Cenatoria. 
Nec  fora  snnt  nobis,  nec  snnt  radimonia  nota: 
Hoc  opus  est,  pictis  accnbaisse  toris. 

CXXXVI.  Laena. 
Tempore  brnmali  non  multnm  levia  prosunt : 
Calfacinnt  villi  pallia  vestra  mei. 

CXXXVII.  Lacemae  albae. 
Amphitheatrali  nos  commendamns  ab  usn, 
Cam  teget  algeutes  alba  lacerna  togas.  .  ^ 

CXXXVni.  Mantele. 
Nobilius  Tillosa  tegant  tibi  lintea  citrum : 
Orbibus  in  nostris  oirculus  esse  potest 

CXXXIX.  Cueulli  Ubumict. 
lungere  nescisti  nobis,  o  stulte,  lacernas:         >- 
Indueras  albas,  exue  callainas. 

CXL.  Udones  Cilicii. 
Non  hos  lana  dedit,  sed  olentis  barba  mariti: 
Cinyphio  poterat  planta  latere  siHu. 

CXLI.  Synthesis. 
Dum  toga  per  quinas  gaudet  requiescere  Inces, 
Hos  poteris  cultus  sumere  iure  tuo. 

CXLIJ.  Focale. 
Si  recitaturus  dedero  tibi  forte  libellnm, 
Hoc  focale  tuas  asserat  auriculas. 

CXLIII.  Tunicae  Patavinae. 
Vellera  consumunt  Patavinae  multa  trilices, 
Et  pingues  tanicas  serra  secare  potest. 


M.  VAL.  MARTULIS 

CXLIV.  Spongia. 
Haec  tibi  sorte  datur  tergendis  spongia  mensis 
Utilis,  expresso  cum  levis  imbre  tumet. 

CXLV.  Faenula  gausapina. 
Is  mihi  candor  inest,  villorum  gratia  tanta, 
Ut  me  vel  media  sumere  messe  velis. 

CXLVI.  Cervical. 
Tinge  caput  Cosmi  folio,  cervical  olebit: 
Perdidit  nnguentum  cum  coma,  pluma  tenet. 

CXLVII.  Cubicularia  gausapina. 
Stragula  purpureis  lucent  villosa  tapetis. 
Quid  prodest,  si  te  congelat  nxor  anus? 

CXLVIII.  Lodices. 
Nudo  stragula  ne  toro  paterent, 
lunctae  nos  tibi  venimus  sorores. 

CXLIX.  Amictorium, 
Mammosas  metuo;  tenerae  metrade  puellaey 
Ut  possint  niveo  pectore  lina  frui. 

CL.  Cuhicularia  polymita, 
Haec  tibi  Memphitis  teUus  dat  munera:  victa  est 
Pectine  Niliaco  iam  Babylonos  acus. 

CLI.  Zona. 
Longa  satis  nunc  sum;  dulci  sed  pondere  venter 
Si  tumeat,  fiam  tunc  tibi  zona  brevis. 

CLII.  Gausapum  quadraium. 
Lodices  mittet  docti  tibi  terra  CatuIIi: 
Nos  Helicaonia  de  regioue  sumus. 

CLIII.  Semidnctium, 

Det  tuuicam  locuples:  ego  te  praecingere  possum. 

Essem  si  locuples ,  munus  utrumque  darem. 


EPI6RAMMAT0N  LIB.  XIV.  837 

CLIV.  Lanae  amethysiinae. 
Ebria  Sidoniae  cam  simde  sanguine  eonchae, 
Non  video^  qaare  sobria  lana  vocer. 

GLV.  Lanae  albae. 
Velleribas  primis  Appulia,  Parma  secondis 
Nobilis:  Altinam  tehia  laadat  oyis. 

CLVI.  Lanae  Tyriae, 
Nos  Lacedaemoniae  pastor  dona?it  amicae. 
Deterior  Ledae  parpara  matris  erat. 

CLVII.  Lanae  Pollentinae, 
.  Non  tantum  pallo  lugentes  vellere  lanas, 
Sed  solet  et  calices  haec  dare  terra  saos. 

CLVIU.  Idem. 
Lana  qaidem  tristis,  sed  tonsis  neta  ministris, 
Qaales  non  primo  de  grege  mensa  citat. 

CLIX.  Tomentum  Leuconicum, 
Oppressae  nimiam.  vicina  est  fascia  plamae? 
Vellera  Leaconicis  accipe  rasa  sagis. 

CLX.  Tomentum  Circenee, 
Tomentam  concisa  palas  Circense  vocatar. 
Haec  pro  Leaconico  stramina  paaper  emit. 

CLXI.  Plmna. 
Lassas  Amyclaea  poteris  reqaiescere  plama, 
Interior  cygni  qaam  tibi  lana  dedit. 

CLXn.  Foenum, 
Fraadata  tameat  fragilis  tibi  calcita  mala. 
Non  yenit  ad  daros  pallida  cara  toros. 

CLXUI.  Tintinnahulum, 
Redde  pilam:  sonat  aes  thermarum.  Ludere  pergis? 

Virgine  vis  sola  lotas  abire  domoin.      :    . 
Mart. 


338  M.  YAL.  MARTIALIS 

CLXIV.  Diaeus. 
Splendida  cnm  yolitant  Spartani  pondera  disci, 
Esteprocul,  pueri:  sit  semel  ille  nocens. 

CLXV.  Cithara. 
Reddidit  Eurydicen  vati :  sed  perdidit  Ipse, 
Dum  sibi  non  credit,  nec  patiente'r  amat. 

CLXVI.  Idem. 
De  Pompeiano  saepe  est  eiecta  theatro 
Quae  duxit  silvas  detinuitque  feras. 

CLXVIL  Plectrum. 
Fervida  ne  trito  tibi  pollice  pusula  surgat, 
Exorent  docilem  candida  plectra  lyram. 

CLXVm.  Trochu8. 
Inducenda  rota  est :  das  nobis  utile  munns. 
Iste  trochus  pueris,  at  mihi  canthus  erit. 

CLXIX.  Idem. 
Garrulus  in  laxo  cur  anulus  orbe  vagatnr? 
Cedat  ut  argutis  obvia  turba  trochis. 

CLXX.  Signum  Fictoriae  aureum. 
Haec  illi  sine  sorte  datur,  cui  nomina  Rhenns 
Vera  dedit.  Deciens  adde  Falema,  pner. 

CLXXI.  Bqovtov  ^aiSCov  fictile. 
Gloria  tam  parvi  non  est  obscnra  sigilli: 
Istius  pueri  Brutus  amatot  erat. 

CLXXII.  Sauroctonoa  Corinthiue. 
Ad  te  reptanti,  puer  insidiose,  lacertae 
Parce ;  cupit  digitis  illa  perire  tuis. 

CLXXUI.  Hyacinthua  in  tabula  pictus. 
Flectit  ab  inviso  morientia  lumina  disco 
Oebalius,  Fhoebi  culpa  dolorque^  pner. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIV.  339 

CLXXIV.  Hermaphroditua  marmoreus, 
Mascnlas  intrayit  fontes :  emersit  utrumqne. 
Pars  est  una  patris ,  cetera  matris  habet. 

CLXXV.  Danae  picta. 
Cur  a  te  pretium  Danae,  regnator  Olympi, 
Accepit,  gratis  si  tibi  Leda  dedit? 

CLXXVI.  Persona. 
Sum  figuli  lusus  russi  persona  Batari. 
Quae  tu  derides ,  haec  timet  ora  puer. 

CLXXVII.  Hercules  Corinthius, 
Elidit  geminos  infans  nec  respicit  angues. 
lam  poterat  teneras  hydra  timere  manus. 

CLXXVra.  HerculesflcUlis. 
Sum  fragilis:  sed  tu,  moneo,  ne  sperne  sigillum. 
Non  pudet  Alciden  nomen  habere  meum. 

CLXXIX.  Minerva  argentea. 
Dic  mihi,  virgo  ferox,  cum  sit  tibi  cassis  et  hasta, 
Quare  non  habeas  aegida?  ,,Caesar  habet.^^ 

CLXXX.  mirope. 
Mutari  melius  tauro,  pater  optime  diVum, 
Tunc  poteras,  lo  cum  tibi  vacca  fuit 

CLXXXi.  Leandros  marmoreus. 
Clamabat  tumidis  audax  Leandros  in  undis, 
„Mergite  me  fluctus,  cum  rediturus  ero." 

CLXXXIL  Sigillum  gibbenfictite. 
Ebrius  haec  fecit  terris,  puto,  monstra  Prometheus: 
Saturnalicio  lusit  et  ipse  luto. 

CLXXXIII.  Homeri  Batrachomyomachia. 
Perlege  Maeonio  cantatas  carmine  ranas 
Et  frontem  nugis  solvere  disce  mels. 


S40  M.  YAL.  MABTIAUS 

CLXXXI V.  Homerua  m  pugiUaribua  membrams. 
niaB  et  Priami  regnis  iniinicnB  Ulixea 
MalUplici  paritcr  condita  pellc  latent 

CLXXXV.   VergUiCules. 
Accipe  facundi  Cnlicem,  stadiose,  Maronis, 
Ne  nacibas  positis  arma  Tiramqac  legas.^ 

CLXXXVl.  VergUius  in  membranis. 
Qaam  breris  immensam  cepit  membrana  Maronem! 
Ipsias  Toltas  prima  tabella  gerit. 

CLXXXVII.  MsvavdQov  edtg. 
Ilac  primam  iuvenum  lasciyos  lasit  amores; 
Nec  Glycera  paeri,  Thais  amica  fuit. 

CLXXXVIII.  Cicero  in  memhranis. 
Si  comes  ista  tibi  fuerit  membrana ,  putato 
Carpere  te  longas  cum  Cicerone  vias. 

CLXXXIX.  Monohibloa  Properti, 
Cynthia  facandi  carmen  iuyenale  Properti 
Accepit  famam:  non  minus  ipsa  dedit. 

CXC.   T^tus  Livius  in  membranis, 
Pellibus  exiguis  artatur  Liyius  ingens, 
Quem  mea  non  totum  bibliotheca  capit. 

CXCI.  Sallustius. 
Hic  erit,  ut  perhibent  doctorum  corda  yiroram, 
Primus  Romana  Crispus  in  historia. 

CXCII.  Ovidi  Metamorphosia  in  membranis. 
Haec  tibi  multiplici  quae  structa  est  massa  tabella, 
Carmina  Nasonis  quinque  decemque  gerit 

CXCm.  TibuUus. 
Ussit  amatorem  Nemesis  lasciva  Tibullam, 
In  tota  iuvit  quem  nihil  esse  domo. 


EPIGRAMMATON  LIB.  XIV.  341 

CXCIV.  LucafHis. 
Sant  quidam,  qui  me  dicant  non  esse  ^oetam: 
Sed  qui  me  vendit  bibliopola,  putat. 

CXCV.  Catullus. 
Tantum  magna  suo  debet  Verona  CatuUo, 
Quantum  parva  suo  Mantua  Vergilio. 

CXC VI.  Calvi  de  aquae  frtgidae  usu, 
Haec  tibi  quae  fontes  et  aquarum  uomina  dicit, 
Ipsa  suas  melius  charta  natabat  aquas. 

CXCVII.  Mulae  pumilae, 
His  tibi  de  mulis  non  est  metuenda  ruina: 
Altius  in  terra  saepe  sedere  soles. 

CXCVIII.  Catella  Gallicana. 
^  Delicias  parvae  si  vis  audire  catellae , 
Narranti  brevis  est  pagina  tota  mibi. 

CXCIX.  Aaturco. 
Hic  brevis  ad  numeros  rapidum  qui  colligit  unguem, 
Venit  ab  auriferis  gentibus  Astnr  equus. 

CC.  Cania  vertragus. 
Non  sibi,  sed  domino  venatur  vertragus  acer, 
Illaesum  leporem  qui  tibi  dente  feret. 

CCI.  Palaestrita. 
Non  amo  quod  vincat.  sed  quod  succumbere  novit 
'     Et  didicit  melius  triv  av^cxXivoTtdXipf. 

CCII.  Simius. 
Callidus  emissas  eludere  simius  hastas,        x 
Si  mihi  cauda  foret,  cercopithecus  erara. 

CCIII.  Puella  Gaditana. 
Tam  tremulum  crissat,  tam  blandum  prurit,  ut  ipsum 
Masturbatorem  fecerit  Hippqlytum. 


342  M.  YAL.  MARTIALIS 

CCIV.  Cymbala. 

Aera  Celaenaeos  Ingentia  matris  amores    . 
Esuriens  GaUas  rendere  saepe  solet. 

CCV.  Puer. 
Sit  nobis  aetate  pner,  non  pumiee  laeTls, 
Propter  quem  placeat  nulla  puella  mihL 

CCVI.  Cestos, 
CoIIo  necte,  puer,  meros  amores, 
Ceston  de  Veneris  sinu  calenteoL 

CCVn.  Idem. 
Sume  Cytheriaco  medicatum  nectare  ceston; 
Ussit  amatorem  balteus  iste  lovem; 

CCVm.  Notanus. 
Currant  verba  licet,  manus  est  velocior  illia: 
Nondum  lingua  suum,  dextra  peregit  opus. 

CCIX.  Concha. 
Levis  ab  aequorea  cortex  Mareotica  concha 
Fiat:  inoffensa  currit  harundo  via 

CCX.  Mono. 
Non  mendax  stupor  est,  nec  fingitur  arte  dolosa: 
Quisquis  plus  iusto  non  sapit,  ille  sapii. 

CCXI.  Caput  vervecinum. 
MoUia  Phrixei  secuisti  colla  mariti. 
Hoc  meruit  tunicam  qui  tibi,  saeve,  dedit? 

CCXD.  Pumilus. 
Si  solum  spectes  hominis  caput,  Hectora  eredaa: 
Si  stantem  Tideas ,  Astjanacta  putes. 

CCXIII.  Parma. 
Haec,  quae  saepe  solet  Tinci,  quae  Tiucere  raro, 
Parma  tibi,  scutum  pumilionis  erit 


.    EPIGRAMMATONLIB.XIV.  343 

CCXIV.  Pueri  comoedi. 
Non  erit  in  tnrba  quisquani  ML0ovfievog  ista : 
Sed  poterit  quiTis  esse  ^tg  H^anatiSv, 

CCXV.  Fibula. 
Dic  mihi  simpliciter ,  comoedis  et  citharoedis 
Fibula,  quid  praestas?   ,,Carius  ut  futuant/^ 

CCXVI.  Acdpiier. 
Praedo  fuit  volucrnm ,  famulus  nunc  aucupis :  idem 
Decipit  et  captas  non  sibi  maeret  aves. 

CCXVn.  Opaonator. 
Dic  quotus  et  quanti  cupias  cenare ,  nec  unum 
Addideris  verbum :  cena  parata  tibi  est. 

CCXVIII.  Calami  aucupatorii» 
Non  tantum  calamis.,  sed  cantu  fallitur  ales^, 
Callida  dum  tacita  crescit  harundo  manu. 

CCXIX.  Corhubulum. 

Pauper  causidicus  nullos  referentia  nummos 
Carmina  cujp  ft^ribas,  accipe  cor,  quod  habes. 

•^CCXX.  Cocus. 
Non  satis  est  ars  sola  coco :  servire  palatum 
Nolo:  cocus  domini  debet  habere  gulam. 

CCXXI.  Craticula  cum  verubm. 
Rara  tibi  curra  craticula  sudet  ofella ; 
Spumeus  in  longa  cuspide  fumet  aper. 

CCXXII   Pistor  dulcianus. 
Mille  tibi  dulces  operum  manus  ista  figuras 
Extruet:  huic  uni  parca  laborat  apis. 

CCXXra.  Adipata. 
Surgite:  iam  vendit  pueris  iantacula  pistor 
Cristataeque  sonant  undique  lucis  aves. 


A  love  qttS  Tealet,  miscenda  td  paciila.  Iftrgas  »   , 
A  JatroDibus  esie  te  fututam  ,,........ 

A  servo  sets  te  g^eEtittim  blandeqcie  fatem    i    .    • 
A  Smiiessa.nid  couriva  Philostr-atas  undi»  *   *    .    > 
Abscisa  serviini  qiiid  figia,  Potilicet  Ungiaa?  .    .    * 
Abstulemt  toCam  temerariu»  inrtltor  nrbem     ,    ,   * 
Accidit  Vorandtam  nostrae  eceliifl,  AulCf  puelba    . 
Aeolpe  beilag6ra&  cnidum  thoraca  rtiiuerYae   •    *    * 
Aecipe  facuodi  Ciiiicem ,  stuidtome,  Mamnla  .    *    . 
Accipe  felice»,  AtlBUtica  lutinera,  ^\\v&&   .... 

Aecipe  lunuta  BcHptum  testudiue  sigma  I  *  .  . 
Accipe  Niliacam  f  Pelusia  munera,  leutem  «  .  .  , 
Aocipe  uon  vili  ealices  de  pulvefe  ntttos  *  .  ,  , 
Accipe  qiiae  nlmios  vincaot  umbiaciila  solea  .  . 
Accola  iam  uostrae  Degii,  Germauice,  ripae  .  . 
Ad  ceuam  invitaut  omnes  te,  Phoebc,  ciuaeff*  ^ 
Ad  cesam  b\  xnt  direraa  vccaret  iu  astra  .  *  *,  . 
Ad  lapidem  Torquatua  habet  praetoria  quartum     . 

Ad  iiatalkmB  dapes  vocabar 

Ad  Palalinas  acipeusem  mlttite  meusaa  ,  .  .  .  . 
Ad  populos  mitti  qiii  uuper  ub  urbe  solebas  ,  , 
Ad  primum  decima  lapidem  quod  venimui  hora  . 
Ad  te  reptauti,  puer  insidttTse,  lacertae  .   *   »   *   . 

Addat  eum  mibt  Caecubum  miuUier 

Addere  quid  cessas^  puer,  immodale  Faleruum?. 
Addi^tif  LabieQe^  tres  agello»  *«,«.,.«   4   . 
Addixti  serviim  uupaiiiis  hcFO  mille  duceutis  »  •    .    , 
Aedes  emit  Aper ,  scd  quna  nec  uoctua  vcUet  .    .    , 

Ae^oias  uno  deciens  aut  saepius  anno , 

Aeniiliae  geotes  et  Apollineai»  Yercellus  ..,.,, 
Aemtila  Baiiiois  AitiLu  litora  villia  .  *  .  .  .^.  .  . 
j^eolidos  Canaee  tacet  hoc  tumulata  seputcro  .  .  .  , 
^era  Ceiaeuacos  lugeutia  matris  amufes  .  >  .  .  , 
l,era  dotni  non  aunt,  Bupercst  hoc ,  Begule,  solum  , 
t^ra  pcc^taoitum  delapsa  sedeiitis  Ju  tp30&  .  ,  .  . 
e^iivo  s^irvea  ubi  plscem  tempore  i^u&eris  ? ,   .    .    , 


.    Xi 


X!l 


INDEX  EPIGRAMMATON.  345 

Aetherias  aquila  puerum  portante  per  auras I,  6. 

Alcidey  Latio  nunc  agnoscende  Tonanti IX,  65. 

Alciden  modo  Vindicem  rogabam IX,  44, 

Alcime,  quem  raptum  domino  crescentibus  annis I,  88. 

Alea  parva  nuces  et  non  damnosa  videtur  .  ^ XIV,  18. 

Allatres  licet  usque  nos  et  usque \,  60. 

Alphius  ante  fuit,  coepit  nunc  Olphius  esse  .    ., IX,  95. 

Amisit  pater  unicum  Salanus VI,  62. 

Amissum  non  flet  cum  sola  est  Geliia  patrem    .......  I,  33. 

-  Amphitheatrales  inter  nutrita  magistros XI,  69. 

Amphiiheatrali  nos  commendamus  ab  usu XIV,  137. 

Amphora  Nestorea  tibi  Mamertina  senecta  ....'..'.    .  XIII,  117. 

Amphora  Niliaci  nen  sit  tibi  vilis  aceti XIII,  122. 

Amphora  vicenis ,  modius  datur  aere  quatemo XII,  76. 

An  possim  .vetulam  quaeris,  Matrinia:  possum  ......  III,  32. 

Ancillam  tibi  sors  dedit  lucernae .  XIV,  40. 

Anciilariolum  tua  te  vocat  uxor,  et  ipsa     ........  XII,  58. 

Annorum  nitidique  sator  puloherrime  mundi X,  28. 

Ansere  Romano  quamvis  satur  Hannibal  esset XIII,  73. 

Ante  frequens,  sed  nunc  rarus  nos  donat  amieus     .    .    »    .  XIV,  122. 

Antipolitani,  fateor,  sum  filia  thynni XIII,  103. 

Antiqni  rex  magne  poli  mundique  prioris XIT,  62. 

Antoni  Phario  nil  obiecture  Pothino V,  69. 

Anxuris  aequorei  placidos ,  Frontine ,  recessus X,  58. 

Apollinarem  conveni  meum,  Scazon VII,  26. 

Appia,  quam  simili  venerandus  in  Hercule  Caesar  :    .    .    .  IX,  101. 

Archetypis  vetuli  nihil  est  odiosius  Eucti VIII,  6. 

Archetypum  Myos  argentum  te  dicis  habere VIII,  34. 

Arctoade  gente  comam  tibi,  Lesbia,  misi V,  68. 

Ardea  solstilio  Castranaque  rura  petantur IV,  60. 

Argenti  genus  omne  comparasti IV,  39. 

Argenti  libram  mittebas;  facta  selibra  est     . X,  57. 

Argenti  libras  Marius  tibi  quinque  reliquit II,  76. 

Argentum  atque  aurum  facile  est  laenamqne  togamque    .    .  XIII,  48. 

Argiletanas  mavis  habitare  tabemas I,  3. 

Argoa  primum  sum  transportata  carina XIII,  72. 

Arrectum  quotiens  Marulla  penem '  .  X,  55. 

Arretina  nimis  ne  spernas  vasa  monemus XIV,  98. 

Arrigis  ad  vetulas,  faslidis,  Basse,  pnellas III,  76. 

Artemidorus  habet  puerum,  sed  vendidit  agmm  .....  IX,  21, 

Artibus  his  semper  cenam,  Philomuse,  mereris    .....  IX,  35. 

Arlis  ebur  medicae  narthecia  cerais:  habebis XIV,  78. 

Artis  Phidiacae  toreuma  clarnm ^  III,  35. 

Aspice  quam  densum  tacitarum  vellus  aqnarum IV,  3. 

Aspice  quam  placidis  insultet  turba  iuvencis  .   .   .  ;    ^   .    .  V,  31 . 

Aspice  quam  tumeat  magno  iecur  ansere  maius X1II«  58. 


346  LNDEX  EPIGRAMBIATON. 

Aspicis  liunG  uno  contentum  lumine,  cuius VII 

Aspicis ,  imbelles  tempteut  quam  fortia  dammae V 

Aspicis  incomptis  iilum ,  Deciane ,  capiliis 

Aspicis  ingenlum  Nili:  quibus  addere  plura XIV, 

Aspicis ,  ut  parvus  nec  adbuc  trieteride  plena Y 

Astra  polumque  dedit,  quamvis  obstante  noverca \ 

Astra  polumque  pia  percepsti  mente,  Rabiri YIl 

Atreus  Caecilius  cucurbitarum X 

Atria  Pisonum  stabant  cum  stemmate  toto I\ 

Attenuare  nives  norunt  et  iintea  nostra XIV, 

Attica  nectareum  turbatis  mella  Faiemum XIII, 

Attice,  facundae  renovas  qui  nomina  gentis .    .  VII 

Audet  facundo  qui  carmina.mittere  Nervae 12 

Audieris  in  quo,  Flacce,  balneo  plausum IX 

Auditur  quantum  Massyia  per  avia  murmur VHl 

Ave,  mi  Torani,  frater  carissime IX,  | 

Augusti  labor  hic  fuerat  commiltere  classes j^ 

Augusto  pia  tura  victimasque VIU 

Aurea  porrigitur  lani  caryota  Kalendis  .  «• Xlli 

Aureolis  futui  cum  possit  Galia  duobus I 

Auriculam  Mario  graviter  miri^ris  olere ID 

Aut  Corcyraei  sunt  haec  de  frondibus  horti XQ] 

B. 

Baetis  olivifera  crinem  redimite  corona XII 

Baiana  uostri  villa,  Basse,  Faustini II 

Baiano  procul  a  lacu  reeede IV 

Balsama  me  capiuat,  haec  suiit  unguenta  virorum  .    .    .    .  XFV 

Barbara  de  piciis  veni  bascauda  Britanuis XIV 

Barbara  pyramidum  sileat  miracula  Memphis i 

Barbatus  rigido  nupsit  Callislratus  Afro Xll 

Basia  da  nobis,  Diadumene,   pressa.     „Qaot"  inquis?   .    .  V 

Basia  das  aliis,  aiiis  das,  Postume,  dextram l 

Basia  dum  noio  nisi  quae  luctantia  carpsi ........  \ 

Bella  es,  novimus,  et  puella,  verum  est 1 

Beliiger  invictis  quod  Mars  tibi  servit  in  armis i 

Bellus  homo  et  magnus  vis  idem,  Cotta,  videri 

Bis  Cotta  soleas  perdidisse  se  questus XIl 

Bis  quinquagenis  domus  cst  tibi  milibns  empta XIl 

Bis  tibi  triceni  fuimus,  Mancine,  vocati 

Bis  vicine  Nepos  —  nam  tu  quoque  proxima  Florae  ...  V 

^oletos  et  aprum  si  tanquam  vilia  ponis X! 

pruma  est  et  riget  horridus  December VI 

^rumae  diebus  feriisque  Suturni XI 


INDEX  EPIGRAMMATON.  347 
C. 

ba  Fundanis  generosa  cocuntur  Amyclis XIII,  115. 

iuvenconim  domini  calet  area  feiix XIV,  4. 

tus  tibi  cum  sit,  Anniane VI,  92. 

tana  Nepos  ponat,  Setina  putabis XIII,  124. 

leus  nos  Liris  amat,  quem  silva  Maricae XIII,  83. 

ris  alma  dies  et  luce  sacratior  illa IV,  1. 

ris  Augnsti  lascivos,  livide,  versus  .  -. XI,  20. 

us  eifracta  nummos  fur  auferet  arca V,  42. 

us  emissas  eludere  simius  hastas XTV,  202. 

us  imposuit  nuper  mihi  copo  Ravennae III,  57. 

dorus  habet  ceiisum — "quis  nescit?  —  equestrem   .    .  V,  38. 

is  dives  Apollo  sic  mariuis IX,  42. 

est  barba  tibi,  nigra  est  coma:  tingere  barbam     .    .  IV,  36. 

da  si  croceos  circumfluit  unda  vitellos XIII,  40. 

dlus  nihil  est  te,  Caeciliane:  notavi 11,-71. 

sll  male,  dum  fututa  es,  Aegle    .    •    .    • T,  94. 

ta  grandi  porta  qua  p||^t  gntta III,  47. 

idocum  saevis  Antistius  occidit  oris IX,  30. 

tuam ,  pudet  heu ,  sed  capto ,  Maxime ,  cenam  ...  II,  18. 

ina  nulla  probas  molli  quae  limite  currunt XI,  90. 

ma  Paulus  emit ,  recitat  sua  carmina  Paulus    ....  II,  20. 

re  causidicus  fertur  mea  carmina:  quis  sit V,  33. 

s  Etniscae  signatus  imagine  Lunae XIII,  30. 

nec  anliquis  cedens  Laevina  Sabinis I,  6^. 

suo  gladium  cum  traderet  Arria  Paeto I,  13, 

ra  de  Polluce  Gabinia  fecit  Achillan VIIj  57. 

ica  Teutonicos  accendit  spuma  capiilos XIV,  26, 

e  de  nostris  nulli  te  dicis  amicis X,  14. 

-e  maiori  virtutis  fama  secunda  est Ep,  31. 

)is  belle,  luli  Cerealis,  apud  me -XI,  52. 

),  Canthare,  cum  foris  libenter IX,  10. 

domi  quotiens,  nisi  te,  Charopine,  vocavi   ..,..■.  V,  50.- 

ir  maxime  principumque  princeps VI,  4, 

nis  quod  emis  pueros  et  saepe  ducenis III,  62. 

m  Coranus  et  ducenta  Mancinus IV,  87. 

m  miselli  iam  valete  quadrantes III,  7. 

quae  patulo  lucet  ficedula  lumbo XIII,  5. 

re  Parrhasios  ■  dum  te  iuvat,  Aule,  triones  ...        .  VI,  58. 

tana  mihi  fiat,  vel  missa  licebit .  Xm,  54. 

tis,  pueri,  nihilque  nostis lU,  67. 

seni  similis  Baccho,  quem  Setia  misit XIII,  23. 

rgus  fuerat,  nunc  est  vispillo  Diaulus      ......  I,  30. 

im  togatus  post  et  ante  Saufeium II,  74. 

m,  Cinname,  te  iubes  vocari VI,  17. 


348  INDEX  EPIGRAMMATON. 

Circnmlata  diu  mensis  scriblita  secundis IIlf^lT. 

Clamabat  tumidis  audax  Leandros  in  undis XIV,  181. 

Clarus  fronde  lovis,  Romani  fama  cothurni XI,  9. 

Claudia  oaeruleis  cum  sit  Rufinu  Britanuis XI.  53. 

Claudia,  Rufe,  meo  nubit  Peregrina  Pudenti IV,  18. 

Clinicus  Herodes  trullam  subdnxerat  aegro IX,  90, 

Ciudere  quae  cenas  iactuca  solebat  avorum XIII,  14. 

Coccina  famosae  donas  et  ianthina  moecliae II,  89. 

Coepit,  Maxime,  Pana  qui  solebat l^  09. 

Cog^s  me  calamo  manuque  nostra VII,  11. 

Cogit  me  Titus  actitare  causas I,  17. 

Colchida  quid  scribis,  quid  scribis,  amice,  Thyesten?  .    .  V,  58. 

Collo  necte,  puer,  meros  amores XIV,  208. 

Commendare  meas,  Iustanti  Rufe,  Camenas VU,  08. 

Commendare  tuum  dum  vis  mihi  carmine  munus  .....  VII,  40. 

Commendo  tibi,  Quintiane,  nostros I,  52, 

Communis  tibi  cum  viro,  Magulla XII,  91. 

Comoedi  tres  sunt,  sed  amat  tua  Paula,  Luperce    ....  VI,  0. 

Concita  veloces  fugeret  cum  damma  MolAos Ep,  80. 

Condita  cum  tibi  sit  iam  sexagesima  messis IV,  7& 

Conditus  hic  ego  sum  Bassi  dolor,  Urbicus  infans  ....  VII,  90b 

Coniugis  audisset  fatum  cum  Porcia  Bruti I,  42. 

Consilium  formae  speculum  duicesque  capillos IX,  10. 

Constituit,  Philomuse,  pater  tibi  milia  bina III.  10. 

Consule  te  Bruto  quod  iuras,  Lesbia,  natam X,  89. 

Consumpta  est  uno  si  lemmate  pagina,  transis X,  59. 

Contigeris  nostros,  Caesar,  si  forie  libellos  ........  I,  4. 

Contigeris  regina  meos  si  PoUa  libellos X,  04. 

Contigit  Ausoniae  procerum  mitissimus  aulae XII,  0, 

Continuis  vexata  madet  vindemia  nimbis I,  50. 

Contulit  ad  saiiras  ingentia  pectora  Tumus XI,  10. 

Conviva  quisquis  Zoili  potest  esse III,  82. 

Coponem  laniumque  balneumque II,  48. 

Cornea  si  non  sum,  numquid  sum  fuscior?  aut  me    .    .    .  XIV,  02. 

Corve  salutator,  quare  fellator  haberis? XIV,  74. 

Cosconi,  qui  longa  putas  epigrammata  nostra II,  77.- 

Cosmicos  esse  tibi,  Semproiii  Tucca,  videris VII,  41. 

Cotile,  bellus  homo  es:  dicunt  hoc.  Cotile,  multi  ....  III,  83. 

Cras  te  victurum,  cras  dicis,  Posiume,  semper V,  58. 

Credi  virgine  castior  pudica IV,  0. 

Credis  ob  haec  me,  Pastor,  opes  fortasse  rogare IX,  22. 

Creta  dedit  magnum,  maius  dedit  Africa  nomen II,  2. 

Crine  ruber,  niger  ore,  brevis  pede,  iumine  laesiis    .    .    .  XII,  54. 

Crinitae  Line  paedagoge  turbae XII,  49. 

Crispuhis  iste  quis  est,  uxori  semper  adhaeret V,  01. 

Cui  legisse  satis  non  est  epigrammata  centum I,  118. 


INDEXEPIGRAMMATON.       .  349 

Cui  tradas ,  Lupe  y  filium  luagistro «  V,  56. 

Cuius  vis  fieri,  libelle,  munus III,  % 

Cum  catliedralicios  portet  tibi  reda  ministros X,  13. 

Cum  clamant  omnes,  loqueris  tnnc,  Naevole,  solus     ...  I,  97. 

Cum  coleret  puros  pauper  Telesinus  amicos VI,  50. 

Cum  comes  Ardois  liaereret  Caesaris  armis IX,  31, 

Cnm  dare  non  possim  quod  poscis,  Galla,  rogantem  .    .    .  III,  54. 

Cum  data  sint  equiti  bis  quina  nomismata,  quare    ....  ,     -I,  11. 

Cum  dederis  Siculos  mediae  4e  coilibus  Hyblae XIII,  105. 

Com  depilatos,  Chreste,  coleos  portes IX,  27. 

Cum  dicis  „Propero  ,  fac  si  facis ,"  Hedyli ,  languet  ...  I,  46. 

Cum  dixi  ficus,  rides  quasi  barbara  ver^a I,  65. 

Cum  dubitaret  adhuc  belli  civilis  Enyo VI,  32. 

Com  duo  venissent  ad  Phyllida  mane  ftitutum  .    .    ^   .    .    .  X,  81. 

Cum  facias  versus  nulia  non  luce  ducenos Vlir,  20. 

Cum  faciem  laudo,  cnm  miror  crura  manusque III,  51. 

Cnm  fieret  tristis  solvendis  auctio  nummis XIV,  35. 

Cum  futuis,  Polycharme,  soles  in.fine  eacare IX,  69. 

Cum  gravis  extremas  Vestiuus  dnceret  horas IV,  73. 

Cum  luvenale  meo  quae  me  committere  temptas  ......  VII,  24. 

Cum  me  captares,  miltebas  munera  nobis IX,  88. 

Cum  me  ficus  alat,  cum  pascar  dulcibus  uvis XIII,  49. 

Cnm  me  velle  vides  tentumque,  Telesphor«,  sentis  .    .    .    .  XI,  58. 

Cum  mensas  habeat  fere  trecentas VII,  48. 

Cam  mihi  boleti  dederint  tam  nobile  nomen XIV,  101. 

Cum  mittis  tuidumve  mihi  qiiadramve  placentae  ....'•  VI,  75. 

Curo  peteret  dulces  audivx  Leandros  amores Ep.  25,  b. 

Cum  peteret  pars  haec  Myrinum,  pars  illa  Triumphum  .    .    .  Ep,  20. 

Cum  peteret  patriae  missicius  arva  Ravennae    ......  lll,  91. 

Cum  peteret  regem  decepla  satellite  dextra 1,21. 

Cum  peteret  seram  media  iam  nocte  matellam VI,  89. 

Cum  pioguis  milti  turiur  erit,  lactuca  valebis XIII,  53. 

Cum  placeat  Phiieros  tota  tibi  dote  redcmptus U,  34. 

Cum  pluvias  madidumque  lovem  perferre  negaret   ....  VH,  36. 

Cum  potes  amethystinos  trientes X,  49. 

Cum  rogo  te  nummos  sine  pignore,  „non  habeo,'^  iuqais  .    .  XTI,  25. 

Cum  Saxetani  ponatur  cauda  lacerti VU,  78. 

Cum  sene  communem  vexat  spado  Dindymus  Aeglen  .    .    .  XI,^81. 

Cum  sexaginta  numeret  Cascellins  annos VII^  9. 

Cnm  sint  crura  tibi,  simulent  quae  comua  lunae II,  35. 

Cum  sis  ipsa  domi  mediaque  ornere  Subura IX,  37. 

Cum  sis  nec  rigida  Fabiomm  gente  creatus VI,  64. 

Cum  sis  tam  pauper,  quam  nec  miserabilis  Iras VI,  77. 

Cum  sit  anus  coniunx  et  sint  tibi  mortua  membra    ....  XIU,  34. 

Cnm  sitis  similes  paresque  vita VIII,  35. 

Cum  steterit  nulius  voltu  tibi  talus  eodem XtV«  14^ 


350  INDEX  EPIGRAHHATON. 

Cam  te  miinieipem  Corintbionim J 

Cum  te  Don  nossem ,  dominum  regemqae  voeabam  ....  I, 

Cum  tibi  non  Ephesds  nec  sit  Rhodos  aut  Mitylend    .    .    •  i 

Cum  tibi  non  essent  sex  milia ,  Caeciliane T\ 

Cam  tibi  nota  tui  sit  vita  fidesque  mariti X[ 

Cum  tibi  sit  facies ,  de  qua  nec  femina  possit Vl 

Cum  tibi  sit  sophiae  par  fama  et  curalaboram I 

Cum  tibi  tam  crassae  sint,  Artemidore,  lacernae VII 

Cum  tibi  treceDti  coosules,  Vetuatilla >   .    .    .  U 

Cum  tibi  vernarent  dubia  lanugine  malae *     1 

Cum  traheret  Priscus,  traheret  certamina  Verus £i 

Cum  tu,  laurigeris  annum  qui  fascibus  intras J 

Cum  tua  centenos  expugnet  sportula  cives XIU, 

Cum  tua  non  edas,  carpis  mea  carmioa,  Laeli 

Cunl  tua  sacrilegos  contra,  Norbaoe,  furores E 

Cum  vocer  ad  cenam  non  iam  venalis  ut  ante II 

Cum  voco  te  domiaum,  noli  tibi,  Cinna,  piacere     ....  "^ 

Cunanim  fiieras  motor,  Charideme,  mearum X 

Cur  a  te  pretium  Danae,  regnator  Olympi XIV, 

Cur  here  quod  dederas,  hodie,  puer  Hyile,  negasti    ...  ] 

Cur  non  basio  te^  Pbilaeni?  calva  es I 

Cur  non  milto  meos  tibi,  Pontiliane,  libellos? V 

Cur  saepe  sicci  parva  rura  J^omenti Xl 

Cur  spleuiato  saepe  prodeam.mento 2 

Cur  lautum  eunuchos  habeat  tua  Caeiia,  quaeris Vl 

Cur  tristiorem  cemimus  Saleianum I 

Curandum  penem  commisit  Baccara  Raetus XJ 

Currant  verba  licet,  manus  est  velocior  illis XFV, 

Cursorem  sexta  tibi,  Rufe,  remisimus  hora III, 

Custodes  das,  Polla,  viro,  non  accipis  ipsa 3 

Cyllenes  caelique  decus,  facunde  minister VI 

Cynthia  facundi  carmen  iuvenaie  Properti XlVy 

Da  veniam  subitis :  nou  displicuisse  meretur E§ 

Daedale,  Lucano  cum  sic  iacereris  ab  urso J 

Dante  tibi  turba  querulos ,  Augnste ,  libelios Vm 

Dantem  vina  tuum  quotiens  aspeximus  Hyllum D 

Dapbnonas,  platanonas  et  aerios  pityonas XIl 

Das  gladiatoreSy  sutorum  regule,  cerdo !£ 

Das  nunquam,  semper  promittis,  Galla,  roganti E 

Das  Parthis,  das  Germanis,  das,  Caelia,  Dacis VD 

Dat  Baiana  mihi  quadrantes  sportula  centum 1 

Dat  chartis  habiles  calamos  Memphitica  teKus     ......  Xi\ 

Dat  festinatas,  Caesar,  tibi  bruma  coronas Xin, 


INDEX  EPI6RAMMAT0N.  351 

li  pinna  nibens  nomen,  sed  lingna  gulosis    ....  Xm,  71. 

)  Euganei  lupns  excipit  ora  Timavi    •   •   .  •  r    .    .  XIII,  89. 

edra  quotiens  surgis  —  iam  saepe  notavi XI,  99. 

tro  facunde  tibi  luvenalis  agello VII,  91. 

Q  loqueris,  nulli  maledicis,  Apici lU,  80^ 

ipeiano  saepe  est  eiecta  theatro XIV,  166. 

ttoricia  folium  mihi,  Paule,  corona VIII,  33. 

lessanis  venerunt  Massica  praelis XIII,  111. 

letinis  quae  sunt  cariosa  lagonis XIII,  120. 

is  belle ,  causas  agis ,  Attice ,  belle II,  7. 

as  in  febre,  Maron:  hano  esse  phrenesin IV,  80. 

i  Apici,  bis  trecentiens  ventri III,  22. 

it  manus  haec  scapulas  mordente  molesto XFV,  83. 

b  si  forte  puer  soleasque  libebit XIV,  65. 

,  Caesar ,  lususque  iocosque  leonum I,  14. 

parvae  si  vis  audire  catellae XTV,  198. 

n  parvo  donabis  dorcada  nato XIII,  98, 

itos,  Zenonas  inexplicitosque  Platonas IX,  47. 

tribus  invitas  et  mane  togatum IX,  100. 

metur  aper,  defendunt  comua  cervum XIII,  94. 

s  antiquas  solitus  produceKe  peltes  ........  IX,  73. 

s  atque  comis,  nec  te  pudet,  uteris  emptis    ....  XII.  23. 

um  in  puero  tetricis  me  vocibus,  uxor XI,  43. 

Fabianus  herniarum XII,  83. 

icam  iocuples:  ego  te  praecingere  possum    ....  XIV,  153. 

dent  et  tu,  Caesar,  quaecunque  mereris VI,  87. 

lent  quidquid,  Caesar  Traiane,  mereris X,  34. 

i,  quem  portas ,  volucrum  regina  ?  „Tonautem'*   .    .  V,  55. 

i,  quis  furor  est?  turba  spectante  vocata  .....  I,  20. 

i  simpliciter,  comoedis  et  citharoedis XTV,  215.^ 

li,  virgo  ferox,  cum  sit  tibi  cassis  et  hasta  ....  XIV,  179. 

isa,  quid  agat  Canius  meus  Rufus III,  20. 

otuft  et  quanti  cupias  cenare,  nec  unum XTV,  217. 

^a,  facundi  gratum  mihi  munus  amici VIII,  28. 

im  mihi,  Marce,  dic  amabo VIII,  76. 

le  Libycis  reduci  tibi  gentibus ,.  Afer IX»  7. 

nore  tui  bellas  ardere  pueilas II,  87. 

•rmosam,  diciste,  Bassa,  puellam .  V,  45. 

vetulam ,  cum  sit  Caerellia  pupa IV,  20. 

I  facilis,  iucundus  acerbus  es  idem    .......  XII,  47. 

uo  cnr  sis  indignaque  nomine,  dicam III,  34. 

m  donare  Lino  quam  credere  totum .  I,  75. 

is  varios  vagumque  mane VII,  39. 

qui  scribit,  puto,  vult  brevitate  placere VIII,  29. 

ras  quondam :  sed  tunc  paedico  fuisti XI,  87. 

astroiogus  periturum  te  cito,  Munna X^^^^l.* 


352  BVDEX  EPIGRAMMATON. 

Dizerat  ^o  mores!  o  tempora!''  Tullius  olim IX,  70L 

Do  tibi  naumachiam,  tu  das  epigrammata  nobie I^  &i 

Doctorum  Licini  ceieberrime  Sura  virorum Vlly  47« 

Donasse  amicum  tibi  ducenta,  Mancine FV,  6L 

Donasti,  Lupe,  rus  sub  urbe  nobis XI,  UL 

Donasti  tenero  ,  Chloe ,  Luperco lY,  2& 

Donavi  tibi  multa,  quae  rogasti XJI;  79, 

Dormis  oum  pueris  mutuniatis III,  71 

Dotatae  uxori  cor  harundine  flxit  acula X,  14 

Drauci  Natta  sui  vocat  pipinnam      XI,  7t 

Ducil  ad  auriferas  quod  me  Salo  Celtiber  oras -  .  X,  I8l 

Dulce  decus  scenae,  ludorum  fama,  Latinus IX,  28L 

Dulcia  cum  tantum  scribas  epigrammata  semper Vlly  7X 

Dulcia  defecta  modulatur  carmina  lingua    ........  XIII,  77i^ 

Dalcis  conscia  lectuli  lucerna XIV,  tk ' 

Dum  donas,  Macer,  anulos  puellis VIII,  fti 

Dum  lanus  hiemes,  Domitianus  auotumnos U^  L 

Dum  levis  arsura  struitur  Libitina  papyro X,  07, 

Dum  mea  Caecilio  formatur  imago  Secundo VII,  81 

Dum  modo  causidicum ,  tum  te  modo  rhetora  fiogis    ...  11,01 

Dum  nimium  vano  tumefactus  nomine  gaudes IV»  IL ' 

Dum  non  vis  pisces,  dum  non  vis  carpere  pullos m,  11 

Dum  nos  blanda  tenent  lascivi  stagna  Lucrini IV,  57. 

Dum  nova  Paunonici  numeratur  gloria  belli Vm,  U 

Dum  novus  est  rasa  nec  adhuc  mihi  fronte  libellus     .    .    .  IV,  11 

Dum  petit  a  Baulis  mater  Caerellia  Baias IV,  (ti 

Dum  Phaethontea  formica  vagatur  in  umbra VI,  ll 

Dum  poscor  crcpitu  digitorum  et  verna  moratur XIV,  lil 

Dum  proavos  atavosque  refers  et  nomina  magna Yp  17. 

Dum  repetit  sera  conductos  nocte  penates VIII,  71 

Dum  sibi  redire  de  Patrensibus  fundis V,  Ib 

Dum  te  prosequor  et  domum  reduco XI,  tl! 

Dum  tener  est  onager  solaque  lalisio  matre XIII,  VI,'- 

Dum  tlbi  felices  indnlgent,  Castrice,  Baiae VI,  4X' 

Dum  tibi  Niliacus  portat  crystalla  cataplus XII,  71' 

Dum  Tiburtinls  albescere  solibus  audit VII,  II 

Dum  toga  per  quinas  gaudet  requiescere  luces XIV,  14L- 

Dum  tu  forsitan  inquietus  erras XII,  1& 

Dum  tu  lenta  nimis  diuque  quaeris IV,  21 

Dux  laterna  viae  clusis  feror  aurea  flammis XIV,  Sli 

Duxerat  esuriens  locupletem  pauper  anumque IX,  81 

Ebria  Baiano  modo  veni  concha  Lucrino ,Xin,  81 

Ebria  nos  madidis  rumpit  tibicina  buccis •  XIV,  01 


INDEXEPIGHAMMATON.  853 

le  cum  Bim  de  sangaine  conchae XIV,  154. 

ecit' terris,  puto  ^  monstra  Prometlieus .   .    .    .  XlV,  182. 

:boreis  ad  nos  conversus  ab  oris    ......  VII,  6. 

iem  populo,  Faustine,  libellos I,  25. 

s  ad  Baetica  crusmata  gestus VI,  71. 

ini  deique  nostri V,  8. 

'ibus  pereat  mihi  cura  libellis I,  45, 

aus  sine  te  mihi,  Rufe  Camoni VI,  85^ 

Fabius ,  Chrestilla  maritos VIII,  43. 

im  pueri  pictura  Camoni IX,  74. 

lermis  et  circa  balnea  non  est XII,  82. 

est,  Flacce,  basiatores XI,  98. 

uam,pactus  duo  milia,  causam VIII,  17. 

semper,  Line,  municipalem  ........  IV»  66. 

3  infans,  nec  respicit  angues XIV,  177. 

si  forte  remissus  ab  agro X,  101. 

um  togamve  pexam II,  44. 

milibus  decem  Bassus VIII,  10. 

fuerat  tibi,  Tongiliane^  ducenis III,  52. 

iethon  tabula  tibi  pictus  in*  hac  est IV,  47. 

ostrum  cum  Fabuiia  legisset IV,  81. 

i  fur  avare  librorum I,  66. 

as  est,  domus  est  tibi  colle  Diauae Vll,  73. 

ctum  leporem  poscisque  flagella III,  94. 

is  quidquid  petis ,  improbe  Cinna III,  61. 

is ,  licet  haec  membrana  Tocetur XIV,  7. 

adum  sumen;  sic  ubere  largo XIII,  44. 

}  dicam ,  quod  olent  tua  basia  myrrham  ...  II,  12. 

dicam,  vivis  quod  fama  negatur V,  10. 

or  saevus  nimiumque  guiosus  .......  Vlll,  23. 

;num;  servas  nisi  lumina,  fiat XIV,  44. 

e,  cum  mali  coloris VH,  4. 

le  precor  longum  te  praeside,  Caesar  ....  IX,  18. 

i  precor  multos  crescatque  per  annos     ...  I,  108. 

et  calumniator XI,  66. 

leritur,  sibi  non  contingere  frigus VI,  59. 

t  et  petit  patronus U,  13. 

et  Phaethontide  condita  gutta IV,  32. 

*am  tuo  carere /   .    .  III,  53. 

iermulis  lavaris VI,  42. 

isor  dum  circuit  ora  Luperci VII,  83. 

)s  expectabuntque  leones XIV,  30. 

3  operam  sine  fine  togatam III,  46. 

nem  noslros  tibi,  Quinte,  libeli^ IV,  72. 

tros  donem  tibi,  Tucca,  libellos VII,  77, 

luc  scombri  de  sanguine  primo Xlll,  102, 

2a 


354  INDEX  EPI6RAMMAT0N. 

Ezplicitnm  nobis  usque  ad  sua  cornua  iibrum jtl,  W, 

Extemporalis  factus  est  meus  rhetor V,  51 

Exulat  Ausonia  profugus  delator  ab  urbe Ep,  4,  k 

F. 

Fabricio  iunctus  fido  requiescit  Aquinus     . I,  fl| 

Facere  in  liyciscam ,  Paute ,  me  iubes  versus IV,  11 

Facundi  Senecae  potens  amicus VII,  H 

Facundos  mihi  de  libidinosis XU,  41 

Fama  refert  nostros  te,  Fidentine,  libellos I,  HL 

Famae  non  nimium  bonae  puellam VI,  61 

Fascia  crescentes  dominae  compesce  papillas XIV,  iSi 

Fastorum  genitor  parensque  lanus VIII,  1 

Felicem  fieri  credis  me,  Zoile,  cena UfHk 

Felices ,  quibus  urna  dedit  spectare  coruscum . i* 

Femina  praeferri  potuit  tibi  nuUa ,  Lycori VI,  4 

Femineam  nobis  cherson  si  credis  inesse XIV,  tt 

Ferreus  es ,  si  stare  potest  tibi  mentula ,  Flacce 'Slitf, 

Fertur  habere  meos,  si  vera  est  fama,  libeilos VII,8^ 

Fervida  ne  trito  tibi  poUice  pusula  surgat XIV,  181 

Festinat  Polytimus  ad  puellas XII»  A 

Festinata  prior  decimi  mihi  cura  libelli Xf  1 

Festinata  sui  gemeret  quod  fata  Severi IX,  Ml 

Festive  credis  te,  Calliodore,  iocari VI»  H 

Fetere  multo  Myrtale  solet  vino .    .    •  V,  i 

Ficosa  est  uxor ,  ficosus  et  ipse  maritus Vfl,  71 

Fila  Tarentini  graviter  redolentia  porri XUIi  I& 

Filia  Picenae  venio  Lucanica  porcae XDI» " 

Flavia  gens,  quantum  tibi  tertius  abstulit  heres J^ 

Flectere  te  nolim ,  sed  nec  turbare  capillos JQ, 

Flectit  ab  inviso  morientia  lumina  disco XIV,  i% 

Flentibus  Heliadum  ramis  dum  vipera  repit IV,    " 

Flet  Philomela  nefas  incesti  Tereos,  et  quae XIV,  H 

Flete  nefas  vestrum ,  sed  toto  ilete  Lucrino VI,  tt 

Florida  per  varios  ut  pingitur  Hybla  colores Jl,  4l 

Foedasti  misenim,  marite,  moechum. .  11«  fl 

Fons  dominae,  regina  loci,  quo  gaudet  lanthis VI^Sl 

Formosa  Phyllis  nocte  cum  mihi  tota XH»  H 

Formosam  faciem  nigro  medicamiue  celas 11^9 

Formosam  Glyceran  amat  Lupercus Slt  l^ 

Formosam  sane ,  sed  caecus  diligit  Asper VD^  # 

Formosissima  quae  fiiere  vel  suut VIII»  A 

Fragmentum  quod  vile  putas  et  inutile  lignum Vft  H 

Frangat  Idumaeas  tristis  Victoria  palmas &^ 

Frangere  dum  metuis ,  franges  crystallina :  peccant ....  XTVf  lH- 


INDEX  EPIGRAMMATON.  355 

tumeat  fragilis  tibi  culcita  mula XIV,  162. 

lon  desit,  non  deerit  calda  petenti XIV,  105. 

i  adversis  molles  concurrere  dammas IV,  35. 

Jlanditiae  venltis  ad  me X,  72, 

m  Phoebus  mensas  cenamque  Thyestae III,  45. 

lost  septem  nupsit  libi  Galia  virorum IX,  78. 

3  nimium  rapacitatis VI,  72. 

G. 

nc  lucem  gemma  mihi  lulius  alba XI,  36. 

decipitur  calamis  et  retibus  ales XIII,  68. 

^ga:  satiatur  amor,  nisi  gaudia  torquent IV,  38. 

mtonico  vestit  te  bardocucuilo XIV,  128. 

aurem  semper  omnibus ,  Cinna I,  89. 

in  laxo  cur  anulus  orbe  vagatur? XIV,  169. 

a  efFossis  habitare  cuniculus  antris XIII,  60. 

edificat  semper:  modo  limina  ponit IX,  46. 

im  Scythicis  ut  luceat  ignibus  aurum XIV,  109. 

in  Libycis  uxor  tua,  Galla,  male  audit II,  56. 

lucte,  lucri  divites  habent  iram XII,  13. 

unctis  nisi  desinis,  Hedyle,  capris IV,  52. 

modo  fronte  me  iuvencus XIV,  52. 

m  parvi  non  est  obscura  sigilli XIV,  171. 

linoae  genuit  vindemia  Cretae XIII,   106. 

ne  viola  parvo  chrysendeta  muUo XIV,  97. 

taurorum  portant  qui  corpora,  quaeris XIV,  91. 

li  dare  vos  iubet,  puellae XII,  55. 

3St,  quod  Celeri  nostros  legis,  Aucte,  libellos  .    .  VII,  52. 

munus  erit  scisso  nec  inutile  ventri XIV,  60. 

ic  tibi,  Paule,  sit  December VII,  72. 

micam  nolo,  Flacce,  subtilem XI,  100. 

ricanus  miliens,  tamen  captat Xll,  10. 

in  gemma,  servat  quae  nomina  Cosmi XIV,  110. 

L  bis  seno  numeratur  tessera  puncto XIV,  17. 

lum  iuvenum  lascivos  lusit  amores -XIV,  187. 

vitifera  venisse  picata  Vienila XIU,  107. 

illa  dies,  magni  quae  conscia  partus VII,  21. 

illa  meis  multum  cantata  libellis IX,  49. 

illa  tibi  promissa  Theophila,  Cani VII,  60. 

idana  tulit  felix  auctumnus  Opimi ,.  XIII,  113. 

sine  sorte  datur,  cui  nomiaa  Rhenus XIV,  170. 

2S* 


856  INDEiXEnGRAMBIATON. 

Haec  milii  qnae  eolitur  yiolis  pictnra  rosisqne X,  32* 

Haec  quae  difficilis  turget  pagaoica  piuma XIV,  ii, 

Haec  qaae  Picenis  venit  aubducta  trapetis XUI,  36l 

Haec  quae  pulFere  dissipata  muito I,  81 

Haec  quae  saepe  solet  vinci,  quae  vincere  raro XlVy  21li 

Haec  quae  tota  patet  tegiturqne  et  marmore  et  auro    .   .    •  IX,  tlk 

Haec  rapit  Antaei  velox  in  pulvere  draucus XIV,  A 

Haeo  servavit  avis  Tarpeia  templa  TonaDtis XTTT^  T^ 

Haec  sunt  illa  mei  quae  ceniitis  ora  Camoni -     IX,  %. 

Haec  tibi  brumaii  gaudentia  frigore  rapa XQI,  Vk 

Haec  tibi  erunt  armata  suo  graphiaria  ferro XIV,  tL 

Haec  tibi  Memphitis  teilus  dat  munera:  victa  est XIV,  15ft 

Haec  tibi  multiplici  quae  structa  est  massa  tabella    ....  XIV,  M 

Haec  tibi,  non  alia,  est  ad  cenam  cansa  vocandi    ....  ID,  8i 

Haec  tibl,  Paliadiae  seu  collibus  uteris  Albae V^  L 

Haec  tibi  pro  nato  plena  dat  iaetus  acerra JV,  4Sl 

Haec  tibi  quae  fontes  et  aquarum  nomina  dicit XIV,  19& 

Haec  tibi  quae  torta  venerunt  condita  meta XH^  tti 

Uaec  tibi  sorte  datur  tergendis  spongia  mensis XIV,  141 

Haec  tibi  turbato  Ganusina  simillima  mulso XIV,  117. 

Haedina  tibi  pelle  contegenti XD,  4Bk 

Hanc  tibi  Cumanae  rubicuDdam  pulvere  testae XIV,  lli 

Hanc  tibi ,  Fronto  pater ,  genetrix  Flaccilla ,  puellam  ....  V,  H 

Hanc  tibi  Sequanicae  pinguem  textricis  alumnam     ....  IV,  tfl 

Hanc  volo ,  quae  facilis ,  quae  palliolata  vagatur IX,  SL 

Has  cum  gemina  compede  dedicat  catenas m,  tft 

Herbarum  flieras  indutus,  Basse,  colores V,  21 

Herculis  in  magni  voltus  descendere  Caesar IX,  M 

Heredem  cum  me  partis  tibi,  Garrice,  quarlae IX,  4 

Heredem  Fabius  Labienum  ex  ^sse  reliquit VD,  61 

Heredem  tibi  roe ,  Catulle ,  dicis* XII,  Kt. 

HeredeSy  nolite  brevem  sepelire  colonum XI,  14. 

Hermes  Martia  saeculi  voluptas    . V,  H 

Hermogenes  tantus  mapparum,  f  Pontice^  fur  est    ....  XII,  A 

Hesterna  factum  narratur ,  Postume ,  cena H,  71 

'    Hesterna  tibi  nocte  dixeramus l,  tL 

Hestemo  fetere  mero  qui  credit  Acerram I,  21 

„He^&inetris  epigramma  facis"  scio  dicere  Tuccam  ....  VI,  01 

Hiberna  quamvis  Arctos  et  rudis  Peuce    .  ^ VH,  7* 

^Hibemos  peterent  solito  cum  more  recessus V,  87. 

Hic  brevis  ad  numeros  rapidum  qui  coiligit  unguem    .    .    .  XTV.  M 

Hic  erat  ille  tuo  domitus»  Cyparisse»  capistro? XlUf  01 

Hic  erit ,  ut  perhibent  doctonim  corda  virorum XIV,  Jtt» 

Hic  est  pampineis  viridis  modo  Vesvius  umbris IV,  H 

Hic  est  quem  legis  ille ,  qnem  requiris fc  L 

Hic  festinata  requiescit  Erotion  umbra Z«  ^ 


ESDBX  EPIGRABIMATON.  357 

Ue  senex,  Augiista  notas  in  aula VII,  40. 

videtis  gressibus  vagis  lentum If,  57. 

ira  sedens  porrecto  saxa  leone IX,  43. 

►ellis  praegravem  gerit  laevam^ V,  51. 

,  aequoreis  qui  venit  adesus  ab  undis Xllf,  84. 

natur  panda  ruber  urceus  ausa XIV,  106. 

»cturnos  praestabit  cereus  ignes "KIV,  42. 

rtunae  Reducis  fulgentia  late Vlll,  65. 

iereus  propius  videt  astra  colossus Ep,  2. 

mulis  nou  est  metuenda  ruina •    .  XIV,  197. 

est  causas,  hoc  dicere,  Cinna,  diserte     ....  VIII,  7. 

2sareis  mitis  vindemia  cellis XIII,  109. 

ma,  tibi  videtur  aequum? X,  76. 

n  tumulo  raptus  puerilibus  annis VI,  52. 

I  aeterno  cinerum  sacravit  honori I^  116. 

i,  hi  fontes,  haec  textilis  umbra  supiai  •    .    .    .  '   XII,  31. 

impani  sudavit  baca  Venafri XIII,  101. 

lidquid  id  est  longinquis  mittit  ab  oris    •'.    .    .  III,  1. 

lesei  populatrix  misit  Hymetti XITI,  104. 

us  nunc  es,  fueras  ophthalmicus  ante  ,    .    .    .    .  Vfll,  74. 

que  puer  nondum  tibi  nunciat,  et  tu VIII,  67. 

eri  quod  te  Lupus ,  Urbice  ,  patrem XI,  55. 

rnus  ager  felicibus  educat  hortis X^II,  20. 

i  flava  loculos  implere  moneta XIV,  12. 

e  commenda  Venuleio,  Rufe,  libellos IV,  82. 

i*hoebe,  vovet  totos  a  vertice  crines I,  31. 

cinus,  Faustine,  Telesphorus  hortos    .....  I,  114. 

s  nostri  semper,  Matho,  Tiburtinl ;  FV,  79. 

01  fugeret,  se  Fannius  ipse  peremit 11,  80. 

que  tibi  scriptus,  matrona,  libellus III,  68. 

la  gelidas  summittit  Trebuia  valles V,  71. 

.  mensa  tibi,  quem  cena  paravit  amieum     ...  IX,  14. 

i  saepe  vides  intra  penetralia  nostrae IV,  53. 

emineis  noctesque  diesque  cathedris XII,  38. 

vetulo  se  dixerat  esse  marito  ........  XI,  71. 

I. 

sa,  mollibusque  sertis •   .  ^VII,  89. 

mes,  i  libelle,  Flavo .    .    .* X,  104. 

ere  me  iube  libeilos '  11,  6. 

;LuaIem  Matho  me  fecisse  libellum    ...••.  VII,  90. 

stupido  non  dices,  Paula,  marito XI,  7. 

er  somnum  non  arrigis  et  tibi^  Maevi XI,  46. 

at  placido  felix  Antonius  aevo X,  23. 

iasso,  Roma,  gratulatori X,  74. 


358  DSDEX  EPIGftAMMATON. 

lam  prope  desertos  cineres  et  sancta  Maronis XT,  49l 

lam  senior  Ladon  Tiberinae  nauta  carinae X,  8& 

lam  sex  aut  septem  nupsisti,  Galia,  cinaedis VII,  58. 

lam  tristis  nucibus  puer  relictis V,  84 

Ibis  litoreas,  Macer,  Salonas X,  78» 

Icta  gravi  telo*  confossaque  yolnere  mater Rp,  XL 

Ignotos  mihi  cum  voces  trecentos XIj  83. 

Iliaco  similem  puerum,  Faustine,  ministro 111,801 

Ilias  et  Priami  regnis  inimicus  Ulixes XIV,  I8i 

III  a  manus  quondam  studiorum  fida  meorum '       I,  lOL 

Illa  salax  nimium^  nec  paucis  nota  pueilis XI,  29i 

Ille  ego  sum  Scorpus,  clamosi  gloria  Circi X,  &8. 

Ille  sacri  lateris  custos  Martisque  togati VI^  78» 

Hlustrem  cum  tota  meis  convivia  ilammis XIV,  4L 

Imbue  plebeias  Clusinis  pultibus  olias XIII,  & 

Iroproba  Massiliae  quidquid  fumaria  cogunt X,  ML 

In  matutina  nuper  spectatus  harena .  X,  S9l 

In  Nomentanis ,  Ovidi ,  quod  nascitur  Hrvis I,  101, 

In  omnibus  Vacerra  quod  conclavibus XI,  77t 

In  Pompeiano  dormis,  Laevine,  theatro VI,  0, 

In  Pompeiano  tecum  spectabo  theatro     .    .    . , XIV,  89L 

In  pretio  scopas  testatur  palma  fuisse XIV,  81 

In  Septis  Mamurra  diu  multumque  vagatus IX,  JtL 

In  Tartessiacis  domus  est  notissima  terris IX,  8L 

In  tenebris  luges  amissum,  Galla,  maritum IV,  B&i 

In  thermis  sumit  lactucas ,  ova ,  lacertum  . XII,  If^ 

In  Venetis  sint  lauta  licet  convivia  terris XIII,  881 

Incideris  quotiens  in  basia  fellatorum XI,  8K 

Incustoditis  et  apertis,  Lesbia^  semper j^  Ift 

Indignas  premeret  pestis  cum  tabida  fauces ^U^' 

Inducenda  rota  est:  das  nobis  utile  munus XIV,  1881^ 

Indulget  pecori  nimium  dum  pastor  Amyntas    .    .    .\   .    .  XI,  tf 

Infantem  secum  semper  tua  Bassa,  Fabulie IV,  81} 

Infantem  tibi  vir,  tibi,  Galla,  remisit  adulter ^^ 

Infusum  sibi  nuper  a  patrono V,  It^ 

Ingenium  mihi ,  Gaure ,  probas  sic  esse  pusiilum IX,  88t 

Ingenium  studiumque  tibi  moresque  genusque V,  A 

Ingenuam  malo ,  sed  si  tamen  iila  negetur Illy  I8k 

Ingrediare  viam  caelo  licet  usque  sereno  ....<....  XTV,  180> 

Inguina  succinctus  nigra  tibi  servus  aluta VII|  IBu 

Inguine  torquati  tardant  hebelantque  palnmbi XIII,  87« 

Inscripsit  tumulis  septem  scelerata  virorum IX,  18i 

Insequeris,  fugio;  fugis,  insequor;  haec  mihi  mens  est  .   .  V|  88* 

Inserta  phialae  Mentoris  manu  ducta lllf  4L 

Insidiosorum  si  ludis  bella  latronum XIV»  88. 

Instanti,  quo  nec  sincerior  alter  habetur VlO^tl^  , 


INDEX  EPI6RAMMAT0N.  859 

iiare  mittis  mihi,  Polla,  coronas? IX,  89. 

turdus,  si  quid  me  iudice  certum  est XIU,  92. 

lareae  discrimina  saeva^Dianae £p.  12. 

tres  fertur  alitum  primus Xllly  61. 

i  tuae  miracula,  Caesar,  harenae *.  IX,  83. 

aquam  subinde,  Rufe I,  106. 

lotiens  inscriptae  limina  cellae XI,  45. 

»Ia  licet  torvi  lepus  ora  leonis I,  60. 

3dici  Nasica  phreneticus  Eucti XI^  28. 

naticis  domini  lorica  sagittis VII,  2. 

mium  pueris  grataeque  magistris XIV,  80. 

aprum,  ponis  mihi,  Gallice,  porcum    .....  VIII,  22. 

tttum  quadrantibus  et  bene  cenas IV,  68. 

lium  nisi  cum  quo,  Cotta ,  ^lavaris I,  23. 

ic  me ,  cum  scis ,  Nasica ,  vocasse II,  79. 

jnare  foris  te,  Glassice,  dicis II,  69. 

ribadiim  tribas ,  Philaeni VII,*  70. 

tro  non  debes,  cerdo,  libello- III,  99. 

um  felices  nostis,  amici 111,  37. 

quam  populo,  Charideme,  lavaris VI,  81. 

jidor  inest,  villorum  gratia  tanta XIV,  145. 

issere  nequior  Catulli I,  109. 

iigitos  testudine  pungat  acuta XIII,  86. 

ecit  bona  Saturnalia  porcus ,    .  XIV,  70. 

,  iuvenes :  mitis  mihi  convenit  aetas     .....  XIV,  47. 

irculeas  gelidi  qua  Tiburis  arces I,  12. 

rcatus  prope  busta  latentis  agelli XII,  72. 

i  pauca  Martialis IV,  64. 

)opuIis  ex  quo,  Faustine,  repAta  est VI,  7. 

asiphaen  Dictaeo  credite  tauro Ep.  5. 

ascisti  nobis,  o  stulte,  lacemas XTV,  139. 

',  Polyclite,  tuus  et  gloria  felix X,  89. 

laei  risit  mendacia  busti IX,  34. 

petiit  a  Caesare  discipulorum X,  60. 

los  esse,  quos  emit,  suos VI,  12. 

ostris  maneas  licet,  hospes,  in  hortis V,  62. 

iquarum  cultor  sanctissime  legum  . X,  37. 

.torum  vel  septem,  Zoiley  detur XI,  12. 

R. 

,o)v  haec  sunt,  haec  sunt  tua,  Candide,  %OLvdi  .   .  II,  43. 

1. 

>  pastum  pigrae  mihi  matris  almnaum     ....  XIII,  41. 

igrato  leo  perfidus  ore  magistrum ^p.  10. 


860  DVDEXEPIGaAMMATON. 

Laevia  sex  cyathis,  septem  Instina  bibatur  r  ..,-..   •  I,  71. 

Laevis  ab  aequorea  cortex  Mareotica  concha XTV,  2O0. 

Lambere  quae  turpes  prohibet  tua  prandia  muscas  ....       XlV,^. 

Lambere  securi  dextram  consueta  magistri Ep,  18. 

Lana  quidem  tristis,  sed  tonsis  neta  ministris XIV,  1B8. 

Lang^ebam :  sed  tu  comitatus  protinus  ad  me V,  9. 

Languida  cum  vetula  tractare  virilia  dextra XI,  tk 

Languida  ne  tristes  obscurent  lumina  cerae XIV,  5l 

Languidior  noster  si  quando  est  Paulus,  Atiii IX,  Wl 

Lapsa  quold  extemis  spirant  opobalsama  truncis XI,  K 

Lascivam  tota  possedi  nocte  puellam IX,  87. 

Lascivos  ieporum  cursus  lususqne  leonum 1,41 

Lascivum  pecus  et  viridi  non  utile  Baccho Xm,  tk 

Lassus  Amyclaea  poteris  requiescere  pluma XIV,  181* 

Latonae  venerande  nepos,  qui  mitibus  herbis IX,  IT. 

Laudantem  Selium  cenae  cum  retia  tendit U,  f7« 

Laudas  balnea  versibus  trecentis IX,  tt* 

Laudat ,  amat ,  cantat  nostros  mea  Roma  libellos VI,  fL 

Laudatur  nostro  quidam ,  Faustine,  libello V,  ML 

Laurigeros  domini,  liber,  intrature  penates •    .        Vfl^  1* 

Laxior  hexaphoris  tua  sit  lectica  licebit II,  81 

Lecta  suburbanis  mittuntur  apyrina  ramis XIII,  41 

Lector  et  auditor  nostros  probat,  Aule,  libellos •      IX,  8L 

Lege  nimis  dura  convivam  scribere  tersus IX,  81 

Lemmata  si  quaeris  cur  sint  ascripta ,  docebo XIV,  1 

Leniat  ut  fauces  medicus ,  quas  aspera  vexat     .....        XI,  Sti 

Lentiscum  melius :  sed  si  tibi  frondea  ouspis XIV«  tt 

Lesbia  se  iurat  gratis  nunquam  esse  fututam "  ^ 

Liber,  amicorum  dulcissima  cu^a  tuorum     ..•••• 

Liber,  Amyclaea  frontem  vittate  corona 

Liber  homo  es  nimium,  dicis  mihi^  Choerile,  seinper  • 

Libertus  Melioris  ille  notus 

Libras  quattuor,  aut  duas  amioo 

Lingis ,  non  futuis  meam  puellam 

Liogua  maritus^  moechus  ore  Nanneius 

Lintea  ferret  Apro  vatius  cum  vernula  nuper 

Lis  mihi  cum  Balbo  est,  tu  Balbum  offendere  nonyis  • 
Lis  te  bis  decimae  numeraotem  frigora  brumae  .... 

Litigat  et  podagra  Diodorus,  Flacce,  laborat 

Littera  facundi  gratum  mihi  munus  amici 

Litus  beatae  Veneris  aureum  Baias 

Livet  Charinus,  rumpitur,  furit,  plorat    ....••• 

Lodices  mittit  docti  tibi  terra  CatuIIi 

Lomento  rugas  uteri  quod  condere  temptas .  ..•'•• 
Longa  satis  nunc  sum;  dulci  sed  pondere  venter  •  •  • 
Longior  undecimi  nobis  decimique  libelli 


BVDEX  EPIGRAMMATON.  361 

Lotus  nobiscum  est,  hllaris  cenairit  et  idem VI,  53. 

Luce  propinquorum ,  qua  plurima  miltitur  ales IX,  65. 

Laci ,  gloria  temporam  tuoram IV,  55] 

Ludi  magister,  parce  simplici  turbae X,  62. 

Ludite  iascivi,  sed  tantum  iudite,  servi XIV,  79. 

Lusistis,  satis  est:  lascivi  nubite  cunni VI,  45. 

Lusit  Nereidum  dociiis  chorus  aequore  toto £p,  26. 

Lusus  erat  sacrae  conubia  faiiere  tedae  .   .  V Vi,  2. 

Luz  tibi  post  Idus  numeratur  tertia  Maias III,  6» 

Lydia  tam  iaxa  est,  equitis  quam  culus  aheni XI,  21. 

11. 

Magna  .licet  totiens  tribuas ,  malora  datums vm,  54. 

Maiae  Mercurium  creastis  Idus XII,  67. 

Mammas  atque  tatas  habet  Afra,  sed  ipsa  tatarum     .    .    .  I,  100. 

Mammosas  metuo;  tenerae  me  trade  puellae XIV,  149. 

lAane  domi  nisi  te  volui  meruique  yidere V,  22. 

Mane  salutavi  vero  te  nomine  casu VI,  88. 

Marcelline,  boni  suboles  sincera  parentis VI,  25. 

lAarcia,  non  Rhenus,  salit  hic,  Germane:  quid  obstas    .    .  XI,  96. 

Marous  amat  nostras  Antonius,  Attice,  Musas IX,  99. 

Blari,  qnietae  cultor  et  comes  yitae X,  92. 

Marmora  parva  quidem,  sed  non  cessura,  vialor    ....  X,  63. 

lifarsica  Peligni  mittunt  turbata  coloni Xlir,  121. 

Martis  alumne  dies,  roseam  quo  iampada  primum  ....  XII,  60. 

Masonlus  intravit  fontes:  emersit  utramque  ..••••.  XIV,  174. 

Massiliae  fumos  miscere  nivalibus  undis XIV,  118. 

Maasyli  leo  fama  iugi  pecorisque  maritus IX,  71. 

Matronae  puerique  virginesque .  V,  2. 

Matutinarum  non  ultima  praeda  ferarum XIII,  95. 

Matutine  cliens,  urbis  mihi  causa  relictae. XII,  68. 

Maximus  ille  tuus ,  Ovidi ,  CaesOnins  hic  est VII,  44. 

Medio  reoumbit  imus  ille  qui  lecto VI,  74. 

Menophili  penem  tam  grandis  fibnla  yestit VII,  82. 

Mensas,  Ole,  bonas  ponis,  sed  ponis  opertas X,  54. 

Mense  novo  lani  veterem ,  Proculeia ,  maritum X,  41. 

Mentirls,  credo:  recitas  maia  carmina,  laudo XII,  40. 

Mentiris  fictos  unguento,  Phoebe,  capillos    .......  VI,  57. 

Mentiris  iuvenem  tinctis,  Laetine,  capiilis III,  43. 

Mentitur  qui  te  vitiosum,  Zoile,  dicit XI,  92. 

Mentula  cum  doleat  puero,  tibi,  Naevole,  culus III,  71. 

Mentuia  tam  magna  est,  quantus  tibi,  Papile,  nasus.   .   .  VI,  36. 

Mereari  nostras  si  te  piget,  Urbice,  nugas VII,  51. 

Mica  Yocor :  quid  sim  cemis ,  oenatio  parva II,  59. 

Mile»  Hyperboreos  modo,  Marceliine^triones   ..••••  IX,  45. 


362  INDEX  EPI6RAMBIAT0N. 

Milla  misisti  mihi  sex  bis  seaa-  petenti IV,  70. 

Milia  pro  puero  centum  me  mango  poposcit I,  58. 

Milia  vig^nti  quondam  me  Gaila  popo^cit X,  75. 

Militiae  decus  lioo  gpratique  erit  omen  honoris XIV,  32. 

Mille  tibi  dulces  operum  manus  ista  ^guras XLV,  222. 

Mille  tibi  nummos  hesterna  luce  rog^anti FV,  15. 

Minxisti  ciirrente  semel,  Pauline,  carina III,  78. 

Miraris,  docto  quod  carmlna  mitto  Severo XI,  57. 

Miraris,  quare  dormitum  non  eat  Afer? X,  84. 

Miraris,  quotiens  gemmantes  explicat  alas XIII,  70. 

Miraris  veteres,  Vacerra,  solos VIII,  60. 

Mittebas  libram,  quadrantem,  Garrice,  mittis XI,  105. 

Mittit  praecipuos  nemoralis  Aricla  porros Xin,  19. 

Moechum  Geliia  non  habet  nisi  unum VI,  00. 

Moechus  erat:  poteras  tamen  hoc  tu,  Paula,  negare  ...  I,  74. 

Moechus  es  Auiidiae,  qui  vir,  Scaevine,  fuisti III,  70. 

Mollia  Phrixei  secuisti  colla  mariti XIV,  21 L 

Mollla  qu\)d  nivei  duro  teris  ore  Galaesi XI,  22. 

Mollis  erat  facilisque  viris  Poeantius  heros    ........  II,  84. 

Mollis  in  aequorea  quae  crevit  spina  Ravenna XIII,  21. 

Morio  dictus  erat:  viginti  miiibus  emi VIII,  18. 

Mulio  quod  non  det  tacituris,  accipe,  mulis XUI,  11* 

Mulio  viginti  venit  modo  milibus,  Aule XI,  88. 

Multis  dum  precibus  lovem  salutat XII,  77. 

Multis  iam,  Lupe,  posse  se  diebus XI,  88. 

Munera  qui  tibi  dat  iocupleti ,  Gaure ,  senique VIII,  27. 

Munera  quod  senibus  viduisque  ingentia  mitti» IV,  56. 

Muneribus  cupiat  si  quis  contendere  tecum VII;  42. 

Municipem  rigidi  quis  te,  Marceila,  Salonis XH,  21. 

Municipes,  Augusta  mihi  quos  Biibilis  acri X,  lOl. 

Musaei  pathicissimos  iibellos Xb|  08i 

Musteus  est:  propera,  caros  neo  differ  amicos    .....  XIII,  51 

Mutari  melius  tauro ,  pater  optime  divom XIV,  180. 

Mutua  quod  nobis  ter  quinquagena  dedisti lU,  40. 

Mutua  te  centum  sestertia,  Phoebe,  rogavi •  VI,  20. 

Matua  viginti  sestertia  forte  rogabam II,  SOi 

N. 

Namia,  sulphureo  quam  gurgite  candidus  amnis     ....  VII,  Ol* 

Narrat  te ,  Ghione ,  rumor  nunquam  esse  fUtutam    ....  III,  87. 

Narratur  belle  quidam  dixisse ,  MaruIIe V,  77. 

Nascere  Dardanio  promissum  nomen  Inlo VI,  8. 

Nasutus  nimium  cupis  videri XII,  71. 

Nasutus  sis  usque  licet,  sis  denique  nasus XIII,  2. 

Natales  mihi  Martiae  Kalendae X»  2^ 


INDEX  EPIGRAMMATON.  363 , 

Natali,  Diodore,  tuo  conviva  senatus X,  27. 

Natali  paliere  suo,  ne  calda  Sabeilo Xn,  60,  b. 

Nataii  tibi,  Quiate,  tuo  dare  parva  volebam IX,  53. 

Natorum  mihi  ius  trium  roganti II,  92. 

Ne  gravis  hesterno  fragres ,  Fesceunia ,  vino I,  87. 

Ne  laudet  diguos,  laudat  Caliistratus  omnes XII,  80. 

Ne  legat  hunc  Cliione,  mando  tibi,  Rufe,  libellum .    ...  III,  97. 

Ne  legeres  partem  lascivi,  casta,  libelli 111,86. 

Ne  lutet  immundum  nilidos  ceroma  capillos XIV,  50. 

Ne  mendica  ferat  barbati  prandia  nudi XIV,  81. 

Ne  nimis  exhausto  macresceret  inguine  gallus XIII,  63. 

Ne  tibi  palientes  moveant  fastidia  caules XUI,  17. 

Ne  toga  barbatos  faciat  vel  paenula  libros XIV,  84. 

Ne  toga  cordylis  et  paenula  desit  olivis Xill,  1. 

Ne  valeam,  si  non  totis,  Deciane,  diebus II,  5. 

Ne  violes  teneras  periuro  dente  columbas XIII,  66. 

Neo  doctum  satis  et  parum  severum  .  '. X,  19. 

Neo  dotes  similae,  possis  numerare  nec  usus  ......  XIII,  10. 

Nec  fora  sunt  nobis,  nec  sunt  vadimonia  nota XIV,  135. 

Nec  mullus,  nec  te  delectat,  Baetice,  turdus III,  77. 

Neo  toga  nec  focus  est  nec  tritus  cimice  lectus -XI,  32. 

Neo  vocat  ad  cenam  Marius  nec  munera  mittit X,  18. 

Nemo  habitat  gratis  nisi  dives.et.  orbus  apud  te  .  ..    .    .    .  XI,  83. 

Nemo  nova  caluit  sic  inflammatus  amica X,  86. 

Nequius  a  Caro  nihil  unquam,  Maxime,  factum  est     ...  X,  77. 

Nescio  quid  de  te  non  belie,  Dento,  fateris VIII,  31. 

Nesdo  tam  multis  quid  scribas ,  Fauste ,  puellis XI,  64. 

Nescit,  crede  mihi,  quid  sint  epigrammata,  Flacce    ...  IV,  49, 

Nescit,  cui  dederit  Tyriam  Crispinus  abollam  ......  VIII,  48. 

Nihil  Ammiano  praeter  aridam  restem IV,  70. 

Nihil  est  miserius  neque  gulosius  Santra VII,  20. 

Nii  aliud  loqueris  quam  Thesea  Pirithoumque X,  11. 

NU  est  tritius  Hedyli  lacernis IX,  57. 

Nil  in  te  scripsi,  Bithynice.    Credere  non  vis XII,  78. 

Nil  intemptatum  Selius,  nil  linquit  inansum  .......  II,  14. 

Nil  lascivius  est  Charisiano VI,  24. 

Nii  mihi  das  vivus;  dicis  post  fata  daturum XI,  67. 

Nil  miserabilius,  Matho,  paedicone  Sabello  .......  VI,  33. 

Nii  non,  Lygde,  mihi  negas  roganti   .   .   .   . XII,  71. 

Nii  recitas  et  vis,  Mamerce,  poeta  videri II,  88. 

Nil  tibi  legavit  Fabius,  Bithynice,  cui  tu  .......    •  IX,  9. 

Niliacum  ridebis  olus  lanasque  seqnaces XIII,  57. 

Nobiiis  et  lanis  et  felix  vitibus  Aulon XIII,  125. 

Nobilius  villosa  tegant  tibi  lintea  citrum XIV,  138. 

Nolueram,  Polytime,  tuos  violare  capiiloa    .   • XII,  64. 

Komen  cum  violis  rosisque  natum  ..•••»•..«.  IXy  11. 


364  INDEX  EPIGRAMMATON. 

Nomen  habes  teneri  quod  tempora  nuncupat  anni    •   •   •   .  IX,  13. 

Nomen  habet  magni  Toiucris  tam  parya  gigantis?   ....  XUI,  78. 

Nomentana  meum  tibi  dat  vindemia  Bacchum XIII,  119. 

Nomina  candelae  nobis  antiqua  dederunt XIV,  43, 

Nomina  dat  spondae  pictis  pulcherrima  pinnis XIV,  8(. 

Non  amo  quod  vincat,  sed  quod  succumbere  novit  ....  XTV,  201. 

Non  amo  te,  Sabidi,  nec  possum  dioere  quare I,  81. 

Non  oenat  sine  apro  noster,  Tite,  Caecllianus .  '....«  VIF^  89. 

Non  de  plebe  domus ,  nec  avarae  vema  catastae VI,  29. 

Non  de  vi  neque  caede  nec  veneno VI,  19. 

Non  dicam,  licet  usque  me  rogetis II,  21. 

Non  dixi,  Coracine,  te  cinaedum ly,  4lw 

Non  donem  tibi  cur  meos  libellos V,  71. 

Non  erit  in  turba  quisquam  Miaov(i6Vog  ista XIV,  214. 

Non  est  in  popnlo  nec  urbe  tota IV, '84 

Non  est  ista  recens ,  sed  nostri  g^loria  caeli XIV,  9S. 

Non  est  lana  mihi  mendax,  nec  mutor  aheno XIV,  181. 

Non  est  mentitus ,  qni  te  mihi  dixit  habere XI,  101 

Non  est,  munera  quod  putes  pusilla XIV,  10. 

Non  est,  Tucca,  satis,  quod  es  gulosus Xil,  41. 

Non  facit  ad  saevos  cervix,  nisi  prima,  leones ^51. 

Non  habilis  cyathis  et  inutilis  uva  Lyaeo  .«..«..•  XIII,  21. 

Non  horti  neque  palmitis  beati VIU,  40. 

Non  hos  lana  dedit,  sed  olentis  barba  mariti XIV,  140. 

Non  mea  Massylus  servat  pomaria  serpens X,  94. 

Non  mendax  stupor  est ,  nec  fingitur  arte  dolosa XIV,  210L 

Non  miror,  quod  potat  aquam  tua  Bassa,  Catulle    ....  VT,  09. 

Non  omnis  laudes  pretiumque  aurata  meretur XIII,  90. 

Non  omnis  nostri  nocturna  est  pagina  libri XI,  17.  • 

Non  per  mystica  sacra  Dindymenes VIII,  81. 

Non  plenum  modo  viciens  habebas ^99. 

Non  potare  nivem,  sed  aquam  potare  recentem   .....  XIV,  117. 

Non  quemcunque  focum ,  nec  fumum  caseus  omnem    .    .    .  XIII,  82. 

Non  rudis  indocta  fecit  me  falce  colonus VI,  78. 

Non  satis  est  ars  sola  coco:  servire  palatum     .  , XIV,  220. 

Non  sibi,  sed  domino  venatur  vertragus  acer XIV,  200. 

Non  silice  dnro  struotiiive  caemento '  .    .   .  IX»  78. 

Non  sim  talorum  numero  par  tessera,  dum  sit XIV,  10. 

Non  sum  crispa  quidem,  nec  silvae  fllia  Maurae XIV,  90. 

Non  sum  de  fragili  dolatus  ulmo VI,  49. 

Non  8um  de  primo,  fateor,  trifofina  Lyaeo Xm,  114. 

Non  tantum  calamis,  sed  cantu  fallitur  ales XIV,  218. 

Non  tantnm  pullo  lugentes  veilere  ianas XTV,  157. 

Non  tibi  de  Libycis  tuberes  et  apyrina  ramis XIII,  42. 

Non  tot  in  Eois  timuit  Gangeticus  arvis VIII,  20. 

Non  totam  mihi,  si  vacabit,  horam V>  80. 


INDEX  EPI6RAMMAT0N.  365 

Non  vis  in  solio  prius  lavari II,  70. 

Non  urbana  mea  tantum  Ptmpleide  gaudent XI,  3. 

Nondum  legerit  hos  licet  pueila -  XIV,  8. 

Nondum  murice  cultus  asperoque YIII,  72. 

Norica  iam  certo  yenabula  dirigit  ictu Ep.  23. 

Nos  bibimus  vitro,  tu  murra,  Pontice.     Quare? IV,  85. 

Nos  halicam ,  poterit  mulsum  tibi  mittere  dires XIII,  6. 

Nos  Lacedaemoniae  pastor  donavit  amicae XIV,  15(5. 

Nos  Satyri,  nos  Baccbus  amat,  nos  ebria  tigris XIV,  107. 

Nos  sumus  audacis  plebeia  toreumata  vitri XIV,  94. 

Nosses  iocosae  dulce  cum  sacrum  Florae  .....  I^  praef,  19  sqq, 

Nosti  mortiferum  quaestoris,  Castrice,  signnm? VII,  37. 

Nosti  si  bene  Caesium,  libelle VII,  97. 

Nostris  versibus  esse  te  poetam  . I,  72. 

Note ,  licet  nolis ,  sublimi  pectore  vates IX,  init. 

Novit  loturas  Dasius  numerare :  poposcit II,  52. 

Nabere  Pauia  cupit  nobis,  ego  ducere  Paulam    .....  X,  8. 

Nubere  Sila  mihi  nulia  non  lege  parata  est  ......    .  XI,  23. 

Nubere  vis  Prisco,  non  miror,  Paula:  sapisti IX,  5. 

Nado  stragula  ne  toro  paterent XIV,  148. 

Nulia  est  hora  tibi  qua  non  me,  Phylli,  furentem    ....  XI,  50. 

Nalla  remisisti  parvo  pro  munere  dona .........  IV,  88. 

Nalli  munera,  Chreste,  si  remittis VU,  55. 

Nolli,  Thai,  negas,  sed  si  te  non  pudet  istud IV,  12. 

NalloB  esse  deos,  inane  caelum '.-...  IV,  21. 

Nullos  in  urbe  fuit  tota  qui  tangere  vellet I,  73. 

Namnli  cum  tibi  sint  opesque  tantae XII,  53. 

Nunc  hilares ,  si  quando  mihi ,  nnnc  ludite ,  Musae  ....  VII,  8. 

Nonciat  octavam  Phariae  sua  tarba  iuvencae X,  48. 

Nanqnam  dicis  ave,  sed  reddis,  Naevole,  semper  .    .    .   •  III,  95. 

Nanquam  divitias  deos  rogavi IV,  77. 

Nnnqoam  me  revocas,  venias  cum  saepe  vocatus    ....  in,  27. 

Nanquam  se  cenasse  domi  Philo  iarat,  et  hoc  est  .   ..  .    .  V,  47. 

Naper  erat  medicus ,  nunc  est  vispillo  Diaulus I,  47. 

Nuper  in  Ausonia  domini  spectatus  harena XIV,  53. 

Nympha,  mei  Stellae  quae  fonte  domestica  puro VI,  47. 

Nympha  sacri  regina  iacus ,  cui  grata  Sabinus IX,  58. 

Nympharnm  pater  amniumque,  Rhene    .........  X,  7. 

0. 

0  cui  Tarpeias  licuit  contingere  quereas IV,  54. 

0  cui  virgineo  ilavescere  contigit  anro IX,  23. 

0  felix  animo,  felix,  Nigrina,  marito IV,  75. 

0  iucunda,  covinne,  solitudo XII,  24. 

0  luliarum  dedecus  Ealendarum XII,  32. 


366  INDEXEPIGRASIMATON. 

0  mihl  cnraram  pretium  non  yile  mearum    ...'.... 

0  mihi  grata  quies ,   o  blanda ,  Telesphore ,  cura    ....  J^ 

0  mihi  post  nuilos ,  luii  y  memorande  sodales 

0  molies  tibi  quindecim,  Calene 1 

0  qnam  blandus  es ,  Ammiane ,  matri .^ 

0  temperatae  dulce  Formiae  litus 1 

Obstat ,  care  Pudens ,  nostris  sua  turba  libeilis IS 

Occurris  quocnnque  loco  mihi^  Postume,  ciamas     ....  ] 

Occnrris  quotiens ,  Luperce ,  nobis I, 

Occurrit  tibi  nemo  quod  libenter II 

Octaphoro  sanus  portatur ,  Avite ,  Philippus V 

Octobres  age  sentiat  Ealendas > 

Oculo  Phiiaenis  semper  altero  plorat T\ 

Oderat  ante  ducum  famulos  turbamque  priorem 1} 

Odi  te,  quia  bellus  es,  Sabelle XI 

Ohc  iam  satis  est,  ohe  libelle l\ 

Omnes  aut  vetulas  habes  amicas VII 

Omnes  eunuchos  habet  Almo  nec  arrigit  ipse J 

Omnes  persequeris  praetorum,  Cotta,  libeilos 3 

Omnes  quas  habuit,  Fabiane,  Lycoris  amicas W 

Omnes  quidem  libelli  mei,  domine VIII,| 

Omnes  Sulpiciam  iegant  puellae > 

Omnia,  Castor,  emis:  sic  fiet,  ut  omnia  vendas VI 

Omnia  cum  retro  pueris  opsonia  tradas  •    •   *, II 

Omnia  femineis  qnare  dilecta  catervis X 

Omnia  misisti  mihi  Saturnalibas,  Umber VI 

Omnia  promittis,  cum  tota  nocte  bibisti XI 

Omnia  quod  scribis  castis  epigrammata  verbis II 

Omnia  vis  belie ,  Matho ,  dicere.     Dic  aliquando  .....  J 

Omnis  in  hac  gracili  Xeniorum  turba  Ubello Xl 

Oppressae  nimium  vicina  est  fascia  plumae? XIV, 

Orbus  es  et  locuples  et  Bruto  consule  natus X 

Orphea  quod  subito  tellus  emisit  hiatu £p* 

Os  et  labra  tibi  lingit ,  Manneia ,  catellus 

Os  male  causidicis  etr  dicis  olere  poetis X 

P. 

Paedicat  pueros  tribas  Philaenis VH 

Paedicatur  Eros,  fellat  Linus:  Ole,  quid  ad  te VI 

Paediconibus  os  olere  dicis XI 

Pallida  ne  Cilicum  timeant  pomaria  brumam VIII 

Palma  regit  nostros^  mitissime  Caesar,  Hiberos X 

Pannonicas  nobis  nunquam  dedit  Umbria  cattas XII: 

Par  scelus  admisit  Phariis  Antonius  armis IIl 

Parcius  utaris,  moneo,  rapiente  veredo XJ 


INDEXEPIGBAMMATON.  367 

cillarum  tonsa  est  tibi,  pars  tibi  rasa  est.    ...  VIII,  47. 

►  dic,  Musa,  tuo  nostroque  salutem XII,  11, 

2[as  magnos;  sed  nou  daut  haec  quoque  magni  .   .  XI,  68, 

burbani  munuscula  mittimus  horti VU,  49. 

et  dulci  facilis  gallina  farina XIII,  62. 

Marulla,  Cinna,  factus  es  septem VI,  39. 

vem  nuper  cum  milia  forte  rogarem VI,  10. 

micitiae  cum  sis,  Lupe,  non  es  amicae     ....  XI,  2. 

ausidicus  nullos  referentia  nummos XIV,  219, 

Ideri  Cinna  vult ;  et  est  pauper VIII,  19, 

est  munus ,  sed  non  est  pauperis  usus XIV,  126, 

extruxit  cellam,  sed  vendidit  Olus III,  48. 

certa  ducis  placidos  curvavit  in  usus XIV,  34. 

famuli  pugno  ne  percute  dentes XIV,  68. 

exiguis  artatur  Livius  ingens XIV,  190. 

m  summa  capream  de  rupe  videbis XIII,  99. 

Pomptinos  quae  spectat  Setia  campos XIII,  112, 

;audes,  percisus,  Papile,  ploras IV,  48, 

)e  tuas  questa  est  praefatio  fauces III,  18. 

a  has  misit.     Curvo  destringere  feiro XIV,  51. 

ur  capite  Sotades  noster VI,  26. 

daeonio  cantatas  carmiue  ranas XIV,  183. 

n  Stellae  dum  iungit  lanthida  vati VI,  21. 

nunquam  moritura  volumina  Sili VII,  63. 

;e  tuam  iam  te  scit  Rhenus  in  urbem VIII,  11. 

nellus  nuptias  Maronillae I,  10. 

pulchre  rides  mea,  Zoile,  trita II,  58. 

veni,  sed  quantus  eras,  cum  bella  Tonanti   .   .   .  VII,  23. 

•e,  redde  diem:  quid  gaudia  nostra  moraris?    .   .  VIII,  21. 

lax  certa  dominum  te  voce  saluto XIV,  76, 

Ccres  niveo  sic  nectare  crescit XIII,  47. 

<d  iuga  delicata  collo I,  104. 

atis  Theodori  flamma  penates XI,  93. 

Venerem ,  colis ,  Artemidore ,  Minervam V,  40. 

i  fueras  diu,.Cypere VIII,  16. 

)orati8  habeas  cum  scrinia  libris IV,  33, 

'os,  quotiens  maculosae  pocula  ihnrrae X,  80,  / 

Lit  nemo  quam  tota  Codrus  in  urbe III,  15. 

mus  Cybelae    procul  hinc  discede,  viator.    .    .   ,  XIII,  25.. 

i  iuvenes  Asia  atque  Europa,  sed  ipsum     ....  V,  74. 

Vusoniis  avis  haep  rarissima  mensis XIII,  65. 

quod  nunquam  futuis,  sed  pellice  laeva IX,  41. 

semper  chrysendeta  Calpetiano    .    .' VI,  94. 

iquidum  Signina  morantia  ventrem XIII,  116. 

odo  consulare  vinum VII,  79. 

sextantes,  tu  potas,  Cinna,  deunces XII,  28. 


368  DVDEXEPIGaAMMATON. 

Potor  nobilis,  Aule,  lumine  uno *.    .    •   .  "^ 

Praeceps  saDguinea  dum  se  rotat  ursus  harena i 

Praecones  duo ,  quattuor  tribuni 

Praedia  solus  habes  et  solus,  Candide,  nummos ] 

Praedo  fuit  Tolucrum,  famulus  nunc  aucupic:  idem    .    .   .  JLT 

Praestitit  exhibitns  tota  tibi,  Caesar,  harena 

Praetorem  pauper  centum  sestertia  Gaurus ] 

Prima  Palatino  iux  est  haec  orta  iTonanti 1 

Prima  salutantes  atque  altera  conterit  hora 

Primos  passa  toros  et  adhuc  placanda  marito  ..'....  ] 

Primum  est,  ut  praestes,  si  quid  te,  Cinna,  rogabo    ...  \ 
„Prim«s  ubi  est"  inquis  „cum  sit  liber  iste  secundus  ?"   .    . 

Princeps  Niliaci  raperis,  Coracin^,  macelli XI 

Principium  des,  lane,  licet  velocibus  annis  .......  1 

Priscus  ab  Aetnaeis  mihi^  Flacce,  Terentius  oris VI 

Privignum  non  esse  tuae  te,  Galle ,  novercae ] 

Pro  sene,  sed  clare,  votum  Maro  fecit  amico 2 

Profecit  poto  Mithridates  saepe  veneno 

Proficies  nihil  hoc  caedas  licet  usque  flagello XI 

Proscriptum  famulus  servavit  fronte  notatus 

Prostratum  vasla  Nemees  in  valle  leonem JJp, 

Proxima  centeuis  ostenditur  ursa  columnis ] 

Pruna  peregrinae  carie  rugosa  senectae XI 

Psilothrp  faciem  levas  et  dropace  calvam ] 

Psittacus  a  vobis  aliorum  nomina  disco XI 

Puella  senibus  dulcior  mihi  cygnis 

Pugio ,  quem  curva  signat  brevis  orbita  vena XI 

Pulcher  adest  onager :  mitti  venatio  debet XII 

Pulchre  valet  Charinus,  et  tamen  pallet    . 

Puncta  notas  ilex  et  acuta  cuspide  clusa Xi 

Pyrrhae  filia,  Nestoris  noverca 

Q. 

Qua  factus  ratione  sit  requiris J 

Qua  moechum  ratione  basiaret X 

Qua  vicina  pluit  Yipsanis  porta  columnis I 

Quadrantem  Crispus  tabulis,  Faustine,  supremis     .... 
Quadringenta  tlbi  non  sunt,  Chaerestrate :  surge     .... 

Quadringentorum  reddis  mihi,  Phoebe,  tabellas IX 

Quae  legis  causa  nupsit  tibi  Laelia,  Quinte 

Quae  mala  sunt  domini ,  quae  servi  commoda ,  nescis  ...  I 

Quae  mihi  praestiteris  memini  semperque  tenebo 

Quae  modo  litoreos  ibatis  carmina  Pyrgos ] 

Quae  natat  in  Siculo  grandis  muraena  profundo XI 

Quae  non  sollicitus  teneat  servetque  minister XXV 


INDEX  EPI6RAMBIAT0N.  369 

Qnae  nova  tam  similes  genuit  tibi,  Leda,  ministros?     .   .  IX,  103. 

Q^ae  scit  compositos  manas  improba  mittere  lalos ....  XIV,  16. 

Quae  tam  seposita  est ,  quae  gens  tam  barbara ,  Caesar  .   .  Ep.  3. 

Quae  te  causa  trahit  vel  quae  fiducia  Romam III,  38, 

Quae  tibi  non  stabat  praecisa  est  mentula,  Glypte  ....  II,  45. 

Quaecunque  lusi  iuvenis  et  puer  quondam    ...'....  I,  113. 

Quaedam  me  cupit,  invide  Procille I,  115. 

Qnaeris,  cur  nolim  te  ducere,  Galla?  Diserta  es     ....  XI,  19. 

Qnaero  diu  totam,  Safroni  Rufe,  per  urbem IV,  71. 

Qnalem,  Flacce,  velim  quaeris  nolimve  puellam?   ....  I,  57. 

Qnaliter  Assyrios  renovant  incendia  nidos V,  7. 

Qualiter  in  Scythica  religatus  rope  Promelheus Ep,  1,* 

Quam  brevis  immensum  cepit  membrana  Maronem?    .   .   .  XIV,  186. 

Quam  mihi  mittebas  Satumi  tempore  lancem X,  29. 

Quam  sit  lusca  Philaenis  indecenter XII,  22. 

Quamvis  Gallaico  rubeam  generosa  metallo XIV,  95. 

Quamvis  lata  gerat  patella  rhombum ;  .   .  XIII,  81. 

Quamvis  me  ligulam  dicant  equitesque  patresque XIV,  120. 

Quamvis  tam  longo  possis  satur  esse  iibello  .   .    .  .   ^   .  .  XI,  108. 

Qoanta  Gigantei  memoratur  mensa  triumphi VIII,  50. 

Quanta  quies  placidi ,  taota  est  facundia  Nervae VIII>  70. 

Qnantom  iam  superis,  Caesar,  caeloque  dedisti IX,  3. 

Quantum  sollicito  fortuna  parentis  Eirusco VI,  83. 

Qoantaa,  io,  Latias  mundi  conventus  ad  aras VIII,  4. 

Quare  non  habeat,  FabuIIe,  quaeris .  XII,  20. 

Quare  tam  multis  a  te,  -Laetine,  diebus XII,  17. 

Quatenus  Odrysios  iam  pax  Romana  triones VII,  80. 

Quattnor  argenti  libras  mihi  tempore  brumae VIII,  71. 

Quem  recitas,  meus  est,  o  Fidentine,  libellus  ......  I,  38. 

Qul  Corcyraei  vidit  pomaria  regis VIII,  68. 

Qni  Diomediis  metuendus  setiger  agris XUf,  93. 

*Qui  dncis  voltus  et  non  legis  ista  libenter L  40. 

Qui  gravis  es  nimium,  potes  hinc  iam,  lector,  abire  .   .   .  XI,  16. 

Qui  legis  Oedipoden  caligantemque  Thyesten X,  4. 

Qui  modo  per  totam  fiammis  stimulatns  harenam     ....  Ep,  19. 

-Qni  nondum  Stygias  quaerit  descendere  ad  umbras    .   .   .  XI,  84. 

Qui  nuno  Caesareae  lusus  spectatur  harenae VIII,  30. 

Qui  Palatinae  caperet  convivia  mensae VIII,  39. 

Qui  pinxit  Venerem  tuam ,  Lycori I,  102. 

Qm  potuit  Bacchi  matrem  dixisse  Tonantem V,  72. 

QiU  praestat  pietate  pertinaci VIII,  38. 

Qui  recitat  lana  fauces  et  colla  revinctus VI,  41. 

Qui  tecum  cupis  esse  meos  ubicunque  libellos I,  2. 

Qui  tonsor  tota  fueras  notissimus  urbe VII,  64. 

Qni  venit  botulus  mediae  tibi  tempore  brumae XIV,  72. 

Quid  cum  femineo  tibi,  Baetice  GaUe»  barathro?    •   •  .  •  III^  81« 

Makt.  "^ 


370  HVDEX  EPI6RAMMAT0N. 

Quid  de  te ,  Line ,  suspicetur  uxor 11,54. 

Quid  faciat  vult  scire  Lyris:  qnod  sobria:  feliat 11,79^ 

Quid  faciet  nullos  hic  iavenlura  capillos XlVy  2i, 

Quid  factum  est,  rogo,  quid  repente  factum ¥,44. 

Quid  me  compactam  ceris  et  harundine  rides? XIV,  03. 

Quid  me,  Thai,  senem  subinde  dicis? IV,  60. 

Quid  mecum  est  tibi?    Me  puella  sumat XIV,  SOi 

Quid  mihi  reddat  ager  quaerls,  Line,  Nomentanus?     ...  n,  88l 

Quid  mihi  vobiscum  est,  o  Plioebe  novemque  sorores?  •    .  U,  22. 

Quid  narrat  tua  moecha?     Non  puellam >  ;    .  m,  81 

Quid  nobis,  inquis,  cum  epistola? »    •    .    .    •  U,  j^mf. 

t}uid  non  cogit  amor?  secuit  nolente  capillos V,  481 

Quid  non  sacva  fugis  placidi  lepus  ora  leonis? I,  22. 

Qiiid  pereunt  stulto  fortes  haltere  lacerti? XTV,  49. 

Quid  promittebas  mihi  milia,  Gaure,  ducenta -  .  V,  8S. 

Quid  recitaturus  circumdas  vellera  collo? IV,  4L 

„Quid  sentis"  inquis  „de  nostris,  Marce,  libellis?'*    ...  V,  68. 

Quid^  stulte,  nostris  versibus  tuos  misces? X,  IOOL 

Quid  te,  Tucca,  iuvat  vetulo  miscere  Falerno I,  18. 

Qiiid  tibi  nobiscum  est,  ludi  scelerate  magister IX,  ttL 

Quid  vellis  vetulum,  Ligia,  cunnum? X,  90l 

Quidam  me  modo,  Rufe»  diligenter VI,  81 

Quidquid  agit  Rufus,  nihil  est  nisi  Naevia  Rufo ^  06L 

Quidqnid  in  Orpheo  Rhodope  spectasse  theatro Ep,  21> 

Quidquid  Parrhasia  nitebat  aula XII,  U, 

Quidquid  ponitur  hinc  et  inde  verris U,  17. 

Qumque  satis  fuerant:  nam  sex  septemve  libelli VIII,  IL 

Quintc  Galedonios  Ovidi  visure  Britannos X,  41 

Quintiliane ,  vagae  moderator  summe  iuventae li^  00. 

Quintiim  pro  Decimo,  pro  Crasso,  Regule,  Macrum      ...  V,  2L 

Qiiiutus  nostrorum  liber  est ,  Auguste ,  ioconim V,  15. 

Quis  labor  in  phiala?  docti  Myos  anne  Myronos?     ....  VIII,  &L 

Quis  Palatinos  imitatur  imagine  voltus »  IX,  21 

Qnis  puer  hic  nitidis  absistit  lanthidos  undis VII,  15. 

Quis,  rogo,  tam  durus,  quis  tam  fuit  ille  superbus    ...  X,  OOi 

Quis  te  Phidiaco  foimatam ,  lulia ,  caelo VI,  llL 

Quis  tibi  persuasit  nares  abscidere  moecho? DI,  85l 

Quisquis  Flamitiiam  teris ,  viator XI,  18. 

Quisquis  laeta  tuis  et  sera  parentibus  optas X^  71. 

Quisquis  stolaeve  purpuraeve  contemptor X,  5. 

Quo  possit  fieri  modo,  Severe VD,  84. 

Quo  tu ,  quo ,  liber  otiose ,  tendis -.   •    •  XI,  L 

Quo  vis  cnnque  loco  potes  hunc  finire  libellum XIV,  I,  ■. 

Quod  alpha  dixi ,  Corde ,  paenulatorum V,  28, 

Quod  laieiano  reddis,  Polycharme,  tabellas VIII,  87. 

Quod  clamas  scmper,  quod  agentibus  obstrepis,  Aeli .    .    .  I,  W. 


INDEX  EPIGRAMMATON.  371 

Quod  convivaris  sme  me  tam  saepe,  Lnperce VT,  51. 

Quod  cupis  ia  nostris  dicique  legique  libellis IV,  31. 

Quod  fellas  et  aquam  potas,  nil,  Lesbia,  peccas     ....  II,  50. 

Quod  Flacco  Varioque  fuit  summoque  Maroni XII,  4. 

Quod  fronte  Selium  nubila  vides,  Rufe II,  11. 

Quod  lana  <japut  aliigas ,  Charine    .    .  ^ XII,  80. 

Quod  magni  Thraseae  consummatique  Gatonis I,  8. 

Quod  mihi  vix  unus  toto  iiber  exeat  anno X,  70. 

Qaod  minimos  cernis,  mitti  nos  credis  amicae XIV,  9. 

Quod  nec  carmine  glorior  supino .    ; II,  86. 

Quod  nec  Vergilius  nec  carmine  dicit  Homerus XIV,  57. 

Quod  nimio  gaudes  noctem  producere  vino II,  89. 

Quod  nimium  iives  nostris  et  ubique  libellis XI,  94. 

Quod  uimium  mortem,  Chaeremon  Stoice,  laudas   ....  XI,  5b. 

Qaod  nocturna  tibi,  Leandre,  pepercerit  unda Ep,  25. 

Qaod  non  argentum,  quod  non  tibl  mittimus  aurum    ...  V,  59. 

Quod  non  insulse  scribis  tetrasticha  quaedam VII,  85. 

Quod  non  sit  Pylades  hoc  tempore,  non  sit  Orestes    ...  VI,  11. 

Quod  novns  et  nuper  factus  tibi  praestat  amicus III,  36. 

Quod  nubis,  Proculina,  concubino VI,  22. 

Quod  nulli  calicem  tnum  propinas II,  15. 

Qaod  nunquam  maribus  cinctam  te,  Bassa,  videbam  ...  I,  90. 

Quod  nutantia  fronte  perticata V,  12. 

Quod  optimum  sitdisputat  convivium IX,  77. 

Quod  pectus,  quod  crura  tibi,  quod  brachia  vellis .    ...  II,  62. 

Qijiod  pius  et  supplex  elephas  te,  Caesar,  adorat Ep,  17. 

Quod  quacuhque  venis,  Gosmum  migrare  putamus  ....  III,  55. 

Quod  querulum  spirat,  quod  acerbum  Naevia  tussit    ...  II,  26. 

Qaod  semper  casiaque  cinnamoque VI,  55. 

Quod  semper  superos  invito  fratre  rogasti IX,  51. 

Qaod  siccae  redolet  palus  lacunae IV,  4. 

Quod  spirat  tenera  malum  mordente  puella III,  65. 

Quod  tam  grande  sophos  clamat  tibi  turba  togata    ....  VI,  48. 

Quod  te  diripiunt  potentiores VII,  76. 

Qaod  te  mane  domi  toto  non  vidimus  anno  .......  IV,  26. 

Quod  te  nomine  iam  tuo  saluto II,  68. 

Quod  tibi  crura  rigent  setis  et  pectora  villis VI,  56. 

Quod  tibi  Decembri  mense,  quo  volant  mappae V,  18. 

Quos  cuperet  Phlegraea  suos  victoria  lUdos  ...,...•  Vin,  78. 

R. 

Rapttts  abit  media  quod  ad  aethera  taurus  harena  ....  Ep,  16. 

Rara  tibi  curva  craticula  sudet  ofella XIV,  221. 

Raros  colligis  hinc  et  hinc  capillos X,  83. 

Raucae  chortis  aves  et  ova  matrum                   VQ.,^V% 


872  EWEXEPIGRAMBIATON. 

Redusis  foribns  grandes  percidis,  Amille ^Hl,  l 

Redde  pilam:  sonat  aes  thermarum.    Ludere  pergis?.    •    .  XIV,  11 

Reddidit  Eurydicen  vati:  sed  perdidit  ipse XlY,  1< 

'Regia  pyramidum,  Caesar,  miracula  ride  . VIII,  ] 

Rem  factam  Pompullus  habet,  Faustine:  legetnr VI,  < 

Rem  peragit  nullam  Sertorius,  inchoat  omnes •  10,^ 

Rerum  certa  salus ,  terrarum  gloria ,  Gaesar II J 

Retia  dnm  cessant  latratoresque  Molossi XI^ 

Rictibus  his  tauros  non  eripuere  magistri I,  ^ 

Ride,  ei  sapis,  o  puella,  ride  .   .   .   • •  II,  < 

Rideto  multum  qui  te,  Sextille,  cinaedum H,  S 

Roma  magis  fnscis  vestitur,  Gailia  rufils XIV,  li 

Romam  petebat  esuritor  Tuccius '   III,  ] 

Romam  vade,  liber:  si  veneris  unde,  requiret «  IQ, 

Romanos  rerum  dominos  gentemque  togatam XTV,  U 

Rufe ,  vides  illum  siibsellia  prima  terentem 11, 3 

Rumpimus  altricem  tenero  quae  vertice  terram  •> XII(  I 

Rumpitur  invidia  quidam ,  carissime  loii IX,  { 

Ruris  bibliotheca  delicati VHf  ] 

Rnstica  mercatns  multis  sum  praedia  nummis  ....••  l^ 

Rustica  sim  an  perdix ,  qnid  refert ,  si  sapor  idem  est    .    •  XIIL 1 

Rusticus  es?  nescis,  quid  Graeco  nomine  dicar XIV»  l 

s. 

Sacra  laresque  Phrygum,  qnos  Troiae  malnit  heres    .    •    •  ]Qt 

Saecula  Garpophorum,  Caesar,  si  prisca  tulissent  •    .    .    •  .^J 

Saecula  Nestoreae  permensa,  Philaepi»  senectae   ,  .   •   .   ,  D^  S 

Saepe  ego  Chrestillam  futui.    Det  quam  bene  qnaeris?  .    •  11,1 

Saepe  gravis  digltis  elabitur  annulus  nnctis XIV,  II 

Saepe~loquar  nimium  gentes  quod,  Avite,  remotas.    ...  X,  I 

Saepe  meos  laudare  soles,  Auguste,  libellos IV,  S 

Saepe  mihi  dicis ,  Luci  carissime  lull I,  II 

Saepe  mihi  queritur  non  siccis  Cestos  ocellis I,  I 

Saepe  rogare  soles ,  qualis  sim ,  Prisce ,  fnturns XII,  % 

Saepe  salutatus  nunquam  prior  ipse  salutas V«  t 

Saepius  ad  palmam  Prasinus  post  fata  Neronis XI,  I 

Sancta  ducis  summi  prohibet  censura  yetatque VI9  I 

Sancta  Salonini  terris  requiescit  Hiberis VI,  I 

Sanctorum  nobis  miracula  reddis  ayorum VIII9  8 

Sanguioe  de  nostro  tinctas,  ingrate,  lacernas Xllly  8 

Sardonica  medicata  dedit  mihi  pocula  virga IX,  9 

Sardonychas,  zmaragdos,  adamantas,  iaspidas  uno   .    .    •  y,  1 

Satumaiia  divitem  Sabellum     .............  VI,  4 

Satumalicio  Macmm  fraudare  tributo • X,  1 

Scio  me  patrocinium  debere  contamacissimae •  XD^jprM! 


INDEX  EPIGRAMMATON,  373 

aptari ,  scis  hunc  qui  captat  avarum VI,  63. 

nus  epos ;  coepisti  scribere :  cessi XII,  04. 

me  quereris,  Velox,  epigrammata  longa   ....  I,  110. 

te  quae  vix  inteiiigat  ipse  Modestus X,  21. 

1  aversa  Picens  epigrammata  charta VIII,  62. 

rescripsit  nii  Naevia,  non  dabit  ergo  ■ II,  0. 

li  in  tenues  essemus  ligna  tabelias XIV,  3. 

licis  usque  ad  umbilicum VI,  37. 

ihil  est  te ,  Naevole ,  peius ;  eodem IV,  83. 

rimo  solitus  in  gradu  semper V,  14. 

nisi  das  milii  libellos XIV,  37. 

igis  causas  et  res  agis,  Attale,  semper I,  79. 

cum  mihi  diceretur  esse X,  40. 

[nane  milii  de  me  tna  somnia  narras VII,  54. 

)auper  eris,  si  pauper  es,  Aemiliane V,  81. 

arinus  omnibus  digitis  gerit XI,  59. 

slepsydras  magna  tibi  voce  petenti VI,  35. 

)ost  calices  Opimiahi IX,  87. 

i^m ,  Phileros ,  tibi  conditur  uxor  in  agro  ....  X,  43. 

a  possim ,  quod  delectanlia  malo V,  16. 

aetheriae  Germanicus  imperet  aulae >  XIII,  4. 

cenant  a  te,  lustine,  vocatl  . XI,  65. 

moneo,  nostra  nive  frange  trientes     ......  XIV,  103. 

dominaeque  nives  densique  trientes  .......  VI,  86. 

ernoto,  seu  caro  missa  sodali XIV,  11. 

lestanis  genita  es  seu  Tiburis  arvis IX,  60. 

;rtia  sl  statim  dedisses VI,  30. 

i  teras  cum  limina  mane  senator XII,  26. 

na,  Marciane,  messis *.    .    .    .  VI,  70. 

I ,  Calliste ,  duos  infunde  Falemi V, .  64. 

hil  debes,  nil  debes,  Sexte,  fatemur II,  3. 

ilatinae  cultor  facunde  Minervae V,  5. 

3,  bibis  quantum  subsellia  quinque I,  26. 

ittitur  hic  tibi  libellus VI,  1. 

d  potas,  ardenti  murra  Falemo XIV,  113. 

ista  tibi  fuerit  niembrana,  putato XIV,  188. 

mihi^  Quinte,  quod  mereris IX,  52. 

auctumnus  mihi  nomen,  Oporinos  essem   ....  IX,  12. 

nt  superi  d^ciens  mihi  milia  centum I,  103., 

ti  gemes  longo  venabula  rostro XIV,  31. 

irium,  Caesar,  populique  patrumqne VII,  5. 

iqua  tibi  tristem  fortuna  reatum II,  24. 

B  vocas  promittere  nec  dare,  Gai X,  16. 

le  nobis  volucres  et  Phasides  ^ssent XIII,  45. 

ne,  tibi  vel  si  tibi,  TuIIe,  darentur «  I,  36. 

inos  facile  est  tibi  perdere  somnos  ••••.••  XIV,  125. 


374  INDEX  EPIGRAMBfATON. 

Si  me  nobilibas  nosti  expulsare  sinistris    .    .    .    ; XIV,  4^ 

Si  memini,  fuerant  tibi  quattnor,  Aeiia,  dentes I,  19. 

Si  meus  aurita  gaudet  lagalopece  Flaccus VII,  87. 

Si  mihi  Picena  turdus  palleret  oliva IX,  54 

Si  mntare  paras  longaevos  cuna  capillos «.  XIV,  27. 

Si  nimius  videor  seraque  coronide  longus X*  L 

Si  non  est  grave  nec  nimis  molestum ^    .    :  .  V,  fli 

Si  non  ignola  est  docti  tibi  terra  Catulli XIV,  lOQl 

Si  non  molestum  est  teque  non  piget,  scazon I,  Mi 

Si  poBsem ,  totas  cnperem  misisse  lacemas     , XIV,  131 

Si  prior  Euganeas,  Clemens,  Helicaonis  oras X,  tt. 

Si  qua  fides  verls,  praeferri,  maxime  Caesar V,  IQl 

Si  qua  videbuntur  chartis  tibi ,  iector ,  in  istis •     il,% 

Si  quando  leporem  mitlis  mihi,  Gellia,  dicis V,  29l 

Si  quid  adhuo  superest  in  nostri  faece  locelli XIV,  II, 

Si  quid  forte  petam  tiraido  gracilique  libello Vm,  2i 

Si  quid,  Fusce,  vacas  adhuc  amari I/ftl' 

Si  quid  lene  mei  dicunt  et  dulce  libelli X*  48^ 

Si  quid  nostra  tuis  adicit  vexatio  rebns     .    .  ' X,  tt 

Si  quid  opus  fuerit,  scis  rae  non  esse  rogandum VII,  9L 

Si  quis  ades  longis  serus  spectator  ab  oris JSp,  H 

Si  quis  erit  raros  inter  numerandus  amicos If  M^ 

Si  quis  forte  mihi  possit  praestare  roganti IV,  41; 

Si  quis  plorator  colk)  tibi  vernula  pendet XIV,  ftl 

Si  recitaturus  dedero  tibi  forte  libelium XIV,  141; 

Si  Romana  forent  haec  Socratis  ora,  fuissent X,  Mi 

Si  sine  carne  voles  ientacula  sumere  frugi XIII;  Sl. 

Si  solum  spectes  hominis  caput,  Hectora  credas XIV,  Sll 

Si  spumet  rubra  conchis  tibi  pallida  testa XIII,  7. 

Si  te  sportula  maior  ad  beatos .VHI,  4K 

Si  tecum  mihi ,  care  Martialis  . V,  IK 

Si  temperari  balneum  cupis  fervens HI,  S9£' 

Si  tibi  Cecropio  saturata  Cydonia  melle XIIE,  W^ 

Si  tibi  Mistyllos  cocus ,  Aemiliane ,  vocatur I,  M 

Si  tibi  morosa  prurigine  verminat  auris XTV,  Sl^ 

Si  tibi  talis  erit,  qualem  dilecta  CatuIIo  .   .........  XIV,  TIL 

Si  tristi  domicenio  laboras V,  I8b 

Si  tua,  Cyreni,  promas  epigrammata  vulgo VIII,  18l 

Si  tna  nec  Thais  nec  lusca  est,  Quinte,  puella    •   .    .  ,   .  m,  Ik 

Si  Veneto  Prasinove  faves,  quid  coccina  sumes? XIV,  111. 

Si  vioina  tibi  Nomento  rura  coluntur XIII,  19i 

Si  vis  auribus  Atticis  probari IV,  88*' 

Si  vis  esse  satur,  nostrum  potes  esse  Priapum    ..'...  XIV,*  89> 

Sic  in  gramine  floreo  reclinis IX,  00- 

Sio  me  fronte  legat  dominus,  Faustine,  serena VII,  11. 

Sic  placidum  yideas  semper,  Crispine,  Tonantem  ....  VU^  80t 


INDEX  EPIGRAMMATON.  375 

inam  tabulas  scyphosque,  Paule XII,  69. 

artinae  crescat  tibi  siiva  Diauae Vil,  28, 

sobrius  est  Aper;  quid  ad  me? XII,  30. 

iam  Tyrius  Phrixei  respicit  agni X^  51. 

percnssa  est  subito  tibi,  Zoiie^  lingua ,  .  XI,  85. 

LStalidum  decus  sororum IV,  14. 

laec  magni  celebrat  monimenta  Maronis XI,  48. 

ior  priscis,  Munati  Gaile,  Sabinis    ........  X,  33. 

hilarem  navigantium  poenam III,  64. 

3rna  mihi,  quam  vinea,  malo  Raveunae III,  5d. 

18  tibi  quam  macer  requiris? '.  III,  98. 

is  aetate  puer,  non  pumice  laevis XIV,  205. 

[>gis  an  Chioae  Veneri  magis  apta,  requiris?    .    .    .  XI,  60. 

)i  JTuerant  sestertia,  Miiiche,  ceutum II,  63. 

mt  pavidi  dum  rhioocerota  magistri Ep,  22. 

dodrantem  nuper  tibi,  Quinte,  volebat VIU,  9. 

y  Paete,  decem  tibi  me  sesterlia  cogis XI,  76. 

umus,  moUes  nimium  durautia  ventres XIII,  26. 

cum  tibi  sit,  verum  tamen,  Attale,  dixit     ....  IV,  34. 

si  flavo  fuerit  tibi  pulvere  vestis XIV,  71. 

)r  coeuo  cum  sit  toga,  caiceus  autem VII,  33. 

thecam  caiamis  armare  memento 'XIV,  19. 

lia  GliDici,  FabuUa IV,  9. 

3  cum  sis  eviratior  fluxo Y,  41. 

at  modo  solus  inter  omnes IV,  2. 

nos,  Philomuse,  cum  lavamur XI,  63« 

plioros  Libycas  domink  petit  armiger  nrbes    ....  IX,  56. 

ie  secutum  in  libellis  meis I,  praef» 

a  advecto,  sed  iam  piger,  aequore  mullus    ....  XIII,  79. 

da  cum  volitant  Spartani  pondera  disci XIV,  164. 

da  ne  madidi  violent  bombycina  crines XIV,  24. 

la  bibis  vel  Marsis  condita  cellis XIV,  116. 

1,  Cane,  tibi  suprema  nocte  petita  est I,  80. 

i  nulla  datur;  gratis  conviva  recumbis III,  30« 

.bes  nostrum  semper  tibi,  Lesbia,  penem     ....  VI,  23. 

Liuperce,  tibi  iam  pridem  mentula  desit III,  75. 

delicium  niei  coiumba 1>  7. 

i  purpureis  lucent  yillosa  tapetis XTV,  147. 

I  succincti  venator  sume  veredi XTV,  86. 

.  famosae  moneo  fuge  retia  moechae II,  47. 

bit  sterili  frustra  gallina  marito  .    .    .  - XIII,  64. 

chleis  habilis,  sed  nec  minus  utilis  ovis    ..*.'.  XIV,  121. 

iteor,  semperqae  fui,  Callistrate,  pauper V,  13. 

uli  lusu»  russi  persona  Batavi XTV,  176. 

igilis:  sed  tu,  moneo,  ne  speme  sigillum     ....  XIV,  178. 

ytheriaco  medicatum  nectare  cestbn XIV,  207. 


S76*  INDEX  EPI6RAMMAT0N. 

8umma  licet  velox»  Agathine,  pericula  ludas IX, 

Summa  Palatini  poteras  aequare  Colossi VIII, 

Somma  tuae,  Meleagre,  fuit  qnae  gioria  famae   .   .    •    •   :  j^. 

Sunt  bona,  sunt  quaedam  mediocria,  sunt  maia  plura    ...  I, 

Sunt  cliartae  mihi,  quas  Catonis  uzor ISl 

Sunt  gemini  fratres,  diversa  sed  inguina  lingunt  .   •  •    .   •  111« 

Sunt  quidam,  qui  me  dicant  non  esse  poetam XIV, 

Sunt  tibi,  confiteor,  diffusi  iugera  campi ,  10, 

Supremas  tibi  triciens  in  anno Y 

Surgite:  iam  vendit  pueris  iantacula  pistor XIV» 

Surrentina  bibis  ?  nec  murrina  picta  neo  aurum Xm» 

Surripuit  pastor  quae  nondum  stantibus  liaedis XiU, 

Sus  fera  iam  gravior  maturi  pignore  yentris  •  « jB|p. 

Sntor  cerdo  dedit  tibi,  culta  Bononia,  munus III 

Synlhesibus  dum  gaudet  eques  dominusque  senator.   •    .   •  XT 

T. 

Tam  dubia  est  lanugo  tibi,  tam  mollis,  ut  illam X, 

Tam  male  Thais  olet,  quam  non  fulionis  avari VI, 

Tam  saepe  nostrum  decipi  Fabullinum XQ 

Tam  tremulum  crissat,  tam  blandum  prurit,  ut  ipsum  .   •  XIV9 

Tanquam  parva  foret  sexus  ininria  nostri 13 

Tanquam  simpliciter  mecum,  Callistrate,  vivas XII 

Tanta  est  quae  Titio  columna  pendet XI 

Tanta  tibi  est  animi  probitas  orisque ,  Safroni XI, 

Tanta  tibi  est  reoti  reverentia,  Caesar,  et  aequi '       X 

Tanta  tua  est  probitas,  quanta  est  infantia  formae  ....  VHI 

Tantos  et  tantas  si  dicere  Sexlilianum yiy 

Tantum  dat  tibi  Roma  basiorum XD, 

Tantum  magna  suo  debet  Verona  Catullo XIV9 

Tantus  es  et  talis  nostri,  Polypheme,  Severi VI( 

Tarpeiae  venerande  rector  aulae  •  •   • VD 

Tarpeias  Diodorus  ad  coronas 12 

Tarraco,  Campano  tantum  cessnra  Lyaeo Xllly 

Taurino  poteras  pectus  constringere  tergo -    XIV 

Te  fortasse  magis  capiat  de  virgine  porca XIII 

Tempora  Pieria  solitus  redimire  corona XH 

Tempore  brumali  non  multum  levia  prosunt XIV, 

Temporibus  nostris  aetas  cum  cedat  avorum vm 

Ter  centena  quidem  poteras  epigrammata  ferre 1 

Tercentum  Libyci  modios  de  messe  coloni XIII, 

Terrarum  dea  gentiumque  Roma t  •    .    •    •  XJ 

Texta  rosis  fortasse  tibi  vel  divite  nardo    .....    •    •    .  CTI, 

ThaidaQuintus  amat,^quam  Thaida?    Thaida  luscam.    .   ,  S 

Thaidatam  tenuem  potuistii  Flacce,  videre?    ....••  Xi^: 


INDEX  EPIGRABIMATON.  377 

Thais  habet  nigros^  niyeos  Laecauia  dentes V,  43. 

Theca  teetns  ahenea  lavatur XI,  75. 

Thelyn  yiderat  in  toga  spadonem X,  52, 

Thestyle,  Victoris  tormentum  dulce  Voconi VII,  29. 

Thestylon  Aulus  amat,  sed  nec  minus  ardet  Aiexin  ....  VIII,  63. 

Tibiy  summe  Rheni  domitor  et  parens  orbis IX,  6. 

Tihur  in  Herculeum  migravit  nigra  Lycoris IV,  62. 

Tinctis  murice  yestibus  quod  omni IX,  ^2. 

Tinge  caput  Cosmi  folio ,  cervical  olebit XIV,  146. 

.  Titnlle,  nioneo,  vive:  semper  hoo  serum  est VIII,  44. 

ToUey  puer,  calices  tepidique  toreumata  Nili XI^  11. 

Tomentum  concisa  palus  Circense  yocatur XIV,  160. 

Tondendis  haec  arma  tibi  sunt  apta  capillis XIV,  36. 

Tongilianus  habet  nasum :  scio ,  non  nego.     Sed  iam  .    .    .  XII,  88. 

Tonsorem  puerum ,  sed  arte  talem VIII,  52. 

Tonstrix  Suburae  fancibns  sedet  primis II,  17. 

Tota  mihi  dormitur  hiems  et  pinguior  iilo XIII,  50. 

Tota  quidem  ponatur  anas;  sed  peetore  tantum XIII,  52. 

TotiSy  Galle,  iubes  tibi  me  servire  diebus X,  56. 

Toto  yertice  quot  gerit  capillos XII,  7. 

Trebiila  nos  genuit;  eommendat  gratia  duplex XIII,  33. 

Ties  habuit  dentes,  pariter  quos  expuit  omnes VIII,  57. 

Triglnta  mihi  quattuorque  messes XII,  34. 

THgiAta  tibi  sunt  pueri  totidemque  puellae XII,  86. 

Triginta  toto  mala  sunt  epigrammata  libro VII,  81. 

Triate  supercilium  duriqne  severa  Catonis XI,  2. 

Tristis  Athenagoras  non  misit  munera  nobis VIII,  41. 

Tristis  es  et  felix;  sciat  hoc  Fortuna  caveto VI^  79. 

Ta  qni  pene  viros  terres  €i  falce  cinaedos    .......  VI,  16. 

Ta  Setina  quidem  semper  vel  Massica  ponis  .   » IV,  69. 

Tano  triplices  nostros  non  vilia  dona  putabis XIV,  6. 

Tniba  gravis  paci  placidaeque  inimica  quieti Ep.  4. 

.  Tnrbabis  versus  nec  littera  tota  volahit XIII,  75. 

Tnscae  glandis  aper  populator  et  ilice  multa VII,  27. 

U.  V. 

Vade  salutatum  pro  me,  liber:  ire  iuberis I,  70. 

Vapulat  assidue  veneti  quadriga  flagello VI,  46. 

Yare,  Paraetonias  Latia  modo  vite  per  utbes    ......  X,  26. 

Varro,  Sophocleo  non  infitiande  eothurno V,  30. 

Vatis  Apollinei  magno  memorabilis  ortn VII,  22. 

Veientana  mihi  misces,  ubi  Massica  potas in,  49. 

Vellera  consumunt  Patavinae  multa  trilices XIV,  143. 

Velleribus  primis  Appulia,  Parma  secundis XIV,  155. 

Vendere,  Tucca,  potes  centenis  milibus  emptos?     ....  XI,  70. 


378  INDEX  EPIGRAMMATON. 

Venderet  excultos  colles  cum  praeco  facetus I, 

Vendunt  carmina  Gallus  et  Lupercus XII, 

Ventris  onus  misero ,  nec  te  pudet ,  excipis  auro I, 

Venturum  iuras  semper  mihi ,  Lygde ,  roganti    .......  XI, 

Verbera-  securi  solitus  leo  ferre  magistri IT, 

Vernacnlorum  dicta,  sordidum  dentem X, 

Verona  docti  syllabas  amat  vatis I, 

Versiculos  in  me  narratur  scribere  Cinna 10, 

Versus  et  breve  vivldumque  cannen    .    ,    .    , XII, 

Versus  scribere  me  parum  severos I, 

Versus  scribere  posse  te  disertos VI, 

Vexerat  Europen  fraterna  per  aequora  taurus Ep,  10, 

Vibi  Maxime,  si  vacas  avere    . X[,  1 

Vicinus  meus  est  manuque  tangi I, 

Viderat  Ausonium  posito  modo  crine  ministrum IX, 

Vidissem  modo  forte  cum  sedentem V, 

Vidisti  semel,  Oppiane,  tantum  .    .    .    .' VIII,! 

Vilia  maternis  fueramus  praecoqua  ramis XIII,  ' 

Vilia  sutoris  calicem  monimenta  Vatini    .i XIV^I 

Vimine  clusa  levi  niveae  custodia.  coctae II,  ■< 

Vincentem  roseos  facieque  comaque  ministros XII,-* 

Vindemiarum  non  ubique  proventus .  CC, ' 

Vir  bonus  et  pauper  linguaque  et  pectore  verus 1V| 

Vir  Geltiberis  non  tacende  gentibus I, 

Vis  commendari  sine  me  cursurus  in  urbem ll^ 

Vis  fieri  lil>er?  mentiris,  Maxime,  non  vis II^ 

Vis  futui  gratis,  cum  sis  deformis  anusque  .  «^ "^11,' 

Vis  futul  nec  vis  mecum ,  Sanfeia ,  lavari  ,    .  ^ lUi  ■ 

Vis  te,  Sexte,  coli:  volebam  amare •   .   •  II, 

Vitam  quae  faciant  beatiorem TL^ 

Vite  nocens  rosa  stabat  moriturus  ad  aras ni^ 

Vivida  cum  puscas  epigrammata,  mortua  ponis    .    .    .   ^   ,  Xlf 

Una  est  in  nostris  lua,  Fidentine,  iibellis     .......  1, 

Una  nocte  quater  possum:  sed  qnattuor  annis  .    ,  \    .   .    .  XI, 

Unctis  falciferi  senis  diebus .   \  m, 

Uncto  Corduba  laetior  Venafro XH, 

Undeciens  una  surrexti,  Zoile,  cena .   ,    «  V. 

Undenis  pedibusque  syllabisque ^   ,   ,    ,    .  X» 

Unguenta  et  casias  et  olentem  ftmera  myrrham     ^    .^  i   .    ,  XI, 

Unguentum,  fateor,  bonum  dedistl •   .    .   .   ,  nt| 

Unguentnm  fuerat,  quod  onyx  modo  parva  gerebdt  .   *    .    ,  YU, 

Unguentum  heredi  nunquam  nec  vina  reiinquas    .    ,    «   .   .  XDI,  I 

Unice,  cognato  iuuctum  mihi  sanguine  nomen  •  «   ,    ,   .^,  ,  XIIi 
Unus  de  toto  peccaverat  orbe  comarum  •   •    •   •   *   »   <   .    . 
Unus  saepe  tibl  tota  denarius  arca.   •••.•-••i,,, 
Vota  tui  breviter  si  vis  cognoscere  Marei  ••••»•«! 


BVDEX  EPIGRAMMATON.  379 

TJrbatinB  tibl,  Gaecill,  Tidens I,  41. 

'Uri  Tongilius  maie  dicitur  liemitrilaeo II,  40. 

Ussit  amatorem  Nemesis  lasciva  Tibullum XIV,  193. 

Ut  bene  loquatnr  sentiatque  Mamercus V,  28. 

Ut  faciam  breviora  mones  epigrammata,  Gorde III,  83. 

Ut  nova  dona  tibi,  Caesar,  Nilotica  tellus VI,  80. 

Ut  patiar  moechum,  rogat  uxor,  Galle,  sed  nnum    ....  III,  92. 

Ut  posoas,  Clyte,  munus  exigasqne VIII,  64. 

Ut  pueros  emeret  Labienus,  veudidit  hortos XII,  33. 

Ut  recitem  tibi  nostra  rogas  epigrammata.     Nolo I,  63. 

Ut  sapiant  fatuae,  fabrorum  prandia,  betae XIII,  13. 

Ulere  f^mineis  complexibus,  utere,  Victor XI,  78. 

Utere  lactucis  et  mollibus  utere  malvis  . III,  89. 

Vult,  non  vult  dare  Galla  mihi,  nec  dicere  possum     .    .    .  III,  90. 

Uxor  cum  tibi  sit  formosa,  pndica,  puella IX,  66. 

Uxor  cum  tibi  sit  puella,  qualem XII,  97. 

Uxor,  vade  foras ,  aut  moribus  utere  Uostris XI,  104. 

Uxorem  armati  futuis,  puer  Hylle,  tribuni II,  60. 

Uxorem,  Charideme,  tuam  scis  ipse  sinisqne .   .    .   .|  .    .    .  VI,  31. 

Uxorem  habendam  non  putat  Quirinalis I,  84. 

Uxorem  nolo  Telesinam  ducere:  quare? II,  40. 

Uxorei^  quare  looupletem  ducere  nolim VUI,  12. 

Z. 

Zoile,  quid  solium  subluto  podice  perdis? II,  42. 

Zoile ,  quid  tota  gemmam  praecingere  libra XI,  37. 

Zoilus  aegrotat:  faviunt  hanc  stragula  febrem  •«.»••  IL  16. 


D.  IIMl  lUVENALIS 

0 

SATIRARUM  LIRRI  OlIINQUE. 


ACCEDIT 


SULPIGIAE  SATIRA. 


EX  RECOGNITIONE 


CAROU  FRIDERICI  EBRHANNL 


LIPSIAE 
SUMPTIBUS  ET  TYPIS  B.  G.  TEUBNERI. 
,     MDCGCLX, 


PRAEFATIO. 

Ue  Decimo  lunio  luvenale  quae  scimus,  partim  ipsius  satiris  partim 
grammaticis  et  scholiastis  debemus,  qnorum  tamen  in  narrationibus  ut 
ea,  quae  ex  poetae  verbis  coilecta  quaeque  aliunde  accepta  et  antiquae 
famae  fide  tradita  esse  probabile  sit,  recte  distinguantur,  ipsiusdese 
testimonia  quamvis  pauca  prius  audiri  opus  est.  Ct  patriam  quidem 
Aquinum  Volsconim  oppidum  ciare  memorat  Sat.  III.  319,  nec  pueritiae 
grammaticam,  adolescentiae  rhetoricam  disciplinam  dissimulat  1. 15. 16 ;  de 
vitaeautem  spatio  illud  tantum  assequimur,  ut  eumNerouis,  Galbae^Otho- 
nis ,  Domitiani  tempora  vidisse  hisque  superstitem  non  modo  subTraiano 
AlariumPriscum  (I.  49;  VIII.  120)  damnatum  meminisse,  sed  vel  ad  lun- 
cum  consulem  (XV.  27)  aetatem  produxisse  intelligamus,  quem  quum 
a.  127  p.  Gbr.  magistratum  gessisse  constet  (cf.  Gardiuali  in  Diss.  Acad. 
Rom.  arcbaeol.  1836  T.  VI,  p.  240) ,  Borghesius  in  eniditissima  com- 
mentatione  intomo  aW  etadi  Gwvenak  Rom.  1847  poetam  circa  an- 
num  47  p.  Ghr.  natum  esse  coniecit;  peregrinando  denique  se  Aegyptum 
adiisse  ipse  Sat.  XV.  45  significavit.  Hunc  enim  locum  ut  cum  Val. 
Franckio  inExam.  crit.Iuven.  vitae  (Alton.  1820.  8)  p.48  sqq.  tamquam 
subditicium  eliminemus  adeove  totam  satiram  cum  Gar.  Kempfioin  Ob- 
serv.  ad  luven.  aliquot  locos  (Berol.  1843 ,  8)  p.  60  sqq.  luvenaie  in- 
dignam  iudicemus,  nulla  causa  est;  cf.  G.  Pinzger  de  vers.  spur.  et  male 
susp.  in  luven.  satir.  Vratisl.  1827. 4,  p.  20  et  A.  L.  DolleD  Beitr.  z. 
Kritik  u.  Erkl.  d.  Juvenal ,  Kiew  1846.  8 ,  p.  321  sqq. ;  modo  ue  illud 
inde  colligamus,  quod  grammaticis  nonnullis  placuit,  aut  omnino  mor- 
tuum  esse  in  Aegypto  luvenalem  aut  exulem  illuc  pervenisse ,  quod  etsi 
no§tra  quoque  aetate  plurimi  credunt ,  tamen  nec  poetae  verbis  iriest  ne- 
que  eo  testium  consensu  firmatur,  ut  idoneam  auctoritatem  habeat. 
Quippe  ut  iam  ad  hos  oratio  transeat,  ad  unam  illam  vitam  satis  antiqua 
origine  conspicuam ,  quam  Probi  nomlne  Georgius  Valla  in  edit.  Veneta 
a.  1486  publicavit  codicesque  complures  atque  ipse  optimus  Pithoeanus 
quamvis  recentiori  manu  ascriptam  exhibent ,  temporisdecar&ii^t.V^&^^ 


IV  PRAEFATIO. 

pliires  et  scholia  codem  perlinentia  ita  accesserunt,  ut  nunc  fere  duod&- 
cim  rcrum  luvcnalianarum  testcs  habcamus,  de  quibus  et  Piuzgerus  in 
I.  Chr.  lahn.  N.  Annal.  1835  T.  XIV,  p.  261  sqq.  ct  nos  inProoem.  lect. 
Gott.  1843  amplius  disputavimus ,  eorumquc  scptem  etiam  0.  lahnios 
ad  editionis  suae  calcem  subiecit ;  qui  ubi  inter  se  consentiunt ,  utique 
locuplctes  existimandi  sunt ,  sin  dissentiunt  nullum  adeo  prae  ceteris 
emincntem  oITerunt,  utaut  omnino  aut  in  gravissima  hac  quaestione, 
quae  ad  exilium  poetae  spectat ,  iilius  potius  Gdem  quam  nostrum  iudi- 
cium  sequi  debcamus.  Qua  in  quaestione  hoc  quidcm  intcr  omnes  con- 
stat,  luvenalem  ab  imperatore,  cuius  iram  vel  suspidonem  paucorom 
versuum  satira  vel  epigrammate  movisset ,  sub  specie  honoris  et  obtenta 
militiolae  in  cxtremos  imperii  fines  abiegatum  esse,  neque  de  causa  illias 
irae  controversia  est,  quin  iidem  versus  fuerint,  quos  nunc  Sat.  YIL  90 
—  92  insertos  Paridem  pantomimum  in  Domitiani  aula  poteQtissimum 
acerbe  carperc  vidcmus,  unde  etiam  Sidon.  ApoU.  IX.  266  iraU  Mslruh 
nis  exukm  appcllavit;  at  et  de  loco  exilii  et  de  imperatore  ipsi  gramma- 
tici  adeo  inter  se  discrepant,  ut  nisi  intemis  argumentis  adhibitis  stabilem 
rei  imaginem  concipere  non  liceat.  Quamvis  enim  numero  plurimi  poe- 
tam  in  Aegyptum  missum  esse  tradaut,  tamcn  ne  hi  quidem  inter  se  coD- 
sentiunt,  sed  quum  alii  extremam  Aegypti  partem  aut  civitatem  Hoasln 
(Schol.  1. 1)  vel  Hoasa  (Schol.  IV.  38)  nomincnt,  Suidas  cum  Malala 
chronographo  deDomitianoloquens,  oczig,  inquit,  jStffftUve  ifcff^urc  vov 
*IovpsvdXiov  iv  nsvtanoXsi  iitl  rrjv  At§vrjv:  tres  denique Sco^ia  bel& 
praepositwam  vel  praefecturam  militum  eum  accepisse  narrant ;  impeia- 
torem  autem  alius  Claudhim  Neronemj  alius  Traianum ,  plurimi  taDtuDl 
Domitianum  memorant ;  neque  adeo  tempus  exilii  iisdem  iiRibus  ciicuni- 
scribunt,  quod  quum  unus  ab  extrema  Domitiani  aetate usque  ad  Anto- 
ninumPium  extendat,  alii  cxulcm  intra  brcvissimum  tempus  seoio  ac  tao- 
dio  vitae  mentisque  aegritudmc  absumptum  perhibcant,  est  etlam  qoiRo- 
mamrevcrsum,  qtium  Martialm  suum  non  videretj  anno  aebOia 
aJierQ  ei  octuagesimo  iristitiaet  angore  periisse  narrat.  Et  deaetatis  i 
quem  poeta  attigerit,  reliqui  quoque  ita  et  inter  se  ot  cum  Borgliesii  cal- 
culiscongruuut,  ut  octoginta  amplius  annos  natum  luveualem  obiisae 
pro  explorato  ponere  liceat ;  id  ipsum  tamen  si  amplectimur,  saneiiii- 
rum  est  senem  octogcnarium ,  qui  nullum  antea  militiae  specimen  edi- 
disset,  cohorti  in  extremis  imperii  finibus  tendcnti  sine  horum  finion 
periculo  praefici  potuisse ;  nec  minus  illud  miramur,  quod  etsi  Sat  XV. 
sub  Hadriano  scriptam  esscluncus  consul  evincit,  Hadrianum  exilii  aodo- 
rem  nemo  testis  prodidit,  sed  vel  qui  versiculos  olim  contra  Paridom  com- 


PRAEFATIO.  V 

positos  in  novis  demum  scriptls,  quibus  eos  poeta  infersisset,  ab  impera- 
tore  in  sui  temporis  notationem  acceptos  esse  volunt ,  de  Traiano  potius 
cogitasse  videntur,  quem  Pyladem  saltatorem  in  deliciis  habuisse  Dio 
Cass.  LXVIII.  10  narrat.  Verum  enim  vero  neque  is  fuit  Traianus,  qui 
histrionis  favori  praefecturas  et  tribunatus  indulgeret,  neque  sub  hoc 
luveualem  obiisse  certum  est ;  quod  ubi  semel  ab  Hadriani  imperio  remio- 
veri  poetae  exilium  necesse  est ,  nihil  aut  simplicius  aut  tutius  videtur, 
quam  ut  plurimos  auctores  secuti  ad  Domitianum  redeamus,,  quem  et  Pa- 
ridem  ulcisci  maxime  consentaneum  eratet  illudultionisgenus,  quod 
poeta  expertus  est.  mulfo  magis  quam  Traianum  decuit;  immo  haud.scio 
an  ipse  Traianus  primo  per  errorem  in  librariorum-  manus  venerit,  qui 
tyranni  appellationem ,  qua  unus  eorum  usus  est,  a  Domitiano.ad  Traiani 
nomen  detorquerent.  Atqui  Domitianus  si  luvenalem  peregre  ablegavit, 
ultro  sequitur,  ut  mori  hic  in  exilio  non  potuerit;  quippe  etposterioris 
aetatis  res  tamquam  oculatus  testis  refert  et  ipsas  satiras ,  quarum  com- 
plures  scenam  Romae  habent,  postDomitiani  demum  mortem  scripsit; 
postremo  plerosque,  quos  Domitianus  iniuste  eiecisset,  occiso  illo,  quum 
omnia  quae  statuerat  in  irritum  ducerentur,  de  exiiio  rediisse  Hieronymus 
ad  Euseb.  Chron.  01. 5 19  testatur;  quibus  etsi  unus  scholiasta  luvenalem 
diserte  eximit,  alius  non  minus  clare  eundeniRomam  reversum  Martialem 
suum  desiderasse  narrat ,  qui  postquam  sub  Nervae  primordia  Bilbilim 
patriam  repetiit,  inde  Epigr.  XII.  18  luvenalem  tamquam  clamosa  in 
Subura  errantem  salutavit.  moxque  intra  primbs  Traiani  annos  ibidem  in 
Hispania  decessit;  cf.  lutpp.Plin.  Epist.  III.  21 ;  huius  igitur  testimonium, 
quod  Martialis  auctoritas  coDfirmat,  amplexi  ab  altero  illud  modo  accipie- 
mus,  in  quo  uterque  consentit,  ^nie  novos  principes ,  hoc  estNervam 
et  tr^ianum ,  poetam  relegatum  esse ;  mortis  tempus ,  quam  redux  obiit, 
quum  sub  Traiario  poni  nequeat,  utrum  ad  Hadriani  an  quod  ille  tradit 
ad  Antonini  Pii  imperium  pertrneat,  in  ambiguo  relinquemus. 

Quantum  igitur  in  tantis  tenebris  quasi  per  transennam  aspicienti- 
bus  conicctura  assequi  licet,  Domilianus  luven^lem  sub  honesta  militiae 
specie  exulare  iussit ,  sive  vivo  Paride ,  quem  tamen  ipsum  iam  a.  82  p. 
Chr.  adulterii  crimine  periisse  tradit  Dio  Cass.  LXVII.  3,  sive  mortuo, 
quia  illius  nomine  se  notari  DomitiaUus  suspicaretur;  hoc  autem  posito 
si  de  loco  exilii  quaerimus,  vix  intelligimus,  quomodo  tot  homines  docti 
etiam  nunc  Aegyptum  Scotis  vel  ut  ex  istius  aetatis  usu  rectius  dicitur 
Caledoniae  praeferre  sustineant,  quam  iam  in  illo  prooemio  omuibus  ra- 
tionibus  subductis  multo  plures  probabilitatis  numeros  habete  Qsto.^- 
mus.  Mitto  Teuffelium,  qui  in  N.  Annal.  1845  T,m\L,'^.\^^^^'^^'^- 


VI  PRAEFATIO. 

iano  tantum  contra  Domitianum  pugnans  locum  exilii  deOniri  posse  de- 
speravit ;  mitto  etiam  Volckerum ,  qui  in  libello  inscripto  Juvenal,  ein  Le- 
bens-  und  Charakterbild  aus  der  rOmischenKaiserzeit,  Elberfeld  1851. 
8,  p.  102  sqq.  eundem  Traianum  cum  Aegypto  retinens  nihilominos  poe- 
tam  nescio  quando  in  uitem  revcrsum  rcliquam  vitam  in  Tibortinis  prae- 
diis  degisse  statuit,  nempe  venia  ab  imperatore  accepta  reconciliataque 
gratia ,  cuius  rei  ne  vestigium  quidem  apud  veteres  auctores  exstat;  sed 
ne  Hertzbergius  quidem,  qui  in  Schneidewini  PhDologo  T.  II,  p.  579 
reliquam  nostram  disputationem  asscnsu  suo  probavit,  Aegyplum  abiicere 
ausus  est,  nec  Bemhardyus  Grundriss  der  rOm.  Lit.  p.  504  a  vetere  opi- 
nione  discessit,  in  quo  ilJud  maxime  miror,  quod  qui  nostram  senteatiam 
historicis  fundamentis  carere  negat,  nullo  auctore  Hadrianum  a  luveiude 
ofifensum  esse  narrare  non  dubitat.  Et  Hertzbergius  qiiidem  Galedoniam 
eodem  argumento  impugnat,  quo  iam  Dtlntzerus  in  lahnii  Archiy  1840 
T.  VI,  p.  374  sqq.  confugit,  ubi  quum  omnino  luvenalis  e^dlium  a  gram- 
maticisex  locis  poetae  male  intellectisfictumessecontendat,  Scoticae 
quoque  militiae  famam  ex  Sat.  n.  159  — 161  originem  duxisse  susplca- 
tur;  huic  tamen  quod  de  Aegypto  libenter  concedo,  quam  qui  poetam 
adiissc  in  satira  sub  ipsum  vitae  finem  scripta  legisset,  ibidem  eum  en- 
lasse  facile  collegit,  id  in  lubemam  et  Orcadas  cadere  prorsus  nego,  qn» 
neque  easdem  cum  Scotia  grammaticus  habere  poterat  neqae  ita  poeta 
memorat,  utcoram  sibi  notas  significet;  sive  mitdmaiBriUumorum  nodm 
ipsum  vidisse  inde  colligere  licet,  eodem  certe  iure,  quo  Hertzbergiiii 
Acgyptiacam  poetae  peregrinationem  ad  exilii  eius  significationem  deto^ 
sit,  iter  Britannicum  in  Scoticae  militiae  testimoniiun  adhibebimus.  ffi* 
storicum  autem  huius  fundamentum  qui  desiderat,  solidum  acpaiatmn 
inveniet  in  titulo  Aquini  in  ipsa  luvenalis  patria  reperto,  in  quem  iam 
Pmzgerus  in  Ephem.  litor.  lenens.  1823  N.  13  eraditorum  animoa  eon- 
vertit,  eodem  tameu  nemo  usns  est  praeter  Bauerum  in  libdlo  qni  iuscri- 
bitur  Kritische  Bemerkungen  iiber  einige  Nachrichten  aus  dem  Lebn 
Juvenals,  Regeosburg  1833.  8,  p.  28;  isque  quum  in  omversa  poelM 
vita  describenda  tum  in  hoc  lapide  ita  a  vero  aberravit,  utquemMJ 
Vespasiani  flaminem  perscribi  legimus,  eum  sub  Vespasiauo  bis'flami- 
nem  fuisse  narraret  eoque  facto  luvenalem ,  quem  a.  84  p.  Ghrl  sub  Do- 
mitiano  stationem  in  Aegypto  habuisse  ex  pravaSat.  XV.lectione  sonmia- 
vit,  quia  iam  vivo  huius  patre  cohorti  Delmatarum  praefuisset,  vel  bil 
militia  functum  statucre  cogeretur.  Sed  has  hallucinationes  veriso  attigime 
sufllciat :  ipsius  tituli,  quem  post  Oriandum  aliosque  i 


PSAEFATIO.  VII 

Mommsenius  Inscr.  R.  Neapol.  n.  4312  edidit ,  cum  necessarlis  supple- 
mentis  haec  verba  sunt : 

cereRI.  SACRVM 

d.  iuNIVS.  IVVENALIS 
tRIb.  COH.  I.  DELMATARVM 
II.  VIR.  QVINQ.  FUMEN 

DIVl.  VESPASIANI 
VOVIT  DEDICAVitqVE 

SVA  PEC 

obi  recte  dudum  agnita  est  HelvinaCeres,  quam  ab  Aqulnatibus  peculiari- 
ter  cultam  esseluvenalis  SatllL  320  testatur ;  homlnem  autem  ne  aliiim 
acpoetam  nostrum  esse  censeamus,  et  nominlset  temporisconvenientia  et 
ipsa  militaris  muneris  memoria  suadet,  quam  non  est  cur  ilhim  reducem 
inter  titulos  suos  consecrasse  negemus;  quod  si  iUud  erul  potest,  ubi  Del- 
matarum  illa  cohors,  cuius  tribunatum  gessisse  legitur,  luvenalls  tempor« 
stationem  habuerit,  vel  miUtiae  vei  exilii  hulus  loCus  extra  omnem  dubi' 
tationem  positus  erit.  Atqui  Delmatarum  cohortem  primam  Britanniae 
tribuunt  diplomata,  quae  docte  illuslrat  Hentzen  in  Jahrbb.  f.  Alterth.  im 
Rbeml.  1848  T.  XIU,  p.  87 ,  imprimis  secnndum  Cardlnalem,  Diplomi 
imp^i^riaii  (ii  priviiegi  accordati  ai  militari,  Velitr.  1835  t.  XII,  uude 
eam  a.  106  p.  Chr.  illic  tetendisse  lotelllgimus ;  Idemque  scite  osteudit 
eiusdem  promiscue  et  praefectos  et  tribunos  apparere,  unde  ue  iUud  qui- 
dem  nos  turbare  poterit,  quod  Mommsenlus  de  tribunatus  nota  io  titulo 
luvenallano  ambigit ;  uno  igitur  primae  cohortis  numero  ante  Delmata'' 
rum  'ms&tto ,  qui  in  Italorum  apographis  facile  negligi  poterat,  iam  etiam 
monumentalem  fidem  nacti  sumus,  qaaquum  cetera  testimonla,  quae 
Scoticam  luvenalis  millUam  commemorant,  tum  scholion  Bodleianum 
ab  Odofir.  MtiUero  prim*  editum  confirmemus.  Nam  ut  hoc  reliquis  po- 
tius  habeamus,  iliudefficit,  quod  alu  Scotiae  testes  tyranno,  qui  illic 
appellatur,  Traiafwm  substituerunt,  mmirum  qula  satlrae  septimae  tem- 
pus,  cui  nunc  Paridis  irrisio  inserta  est,  cum  ipsa  huius  irrisionis  origine 
confuderunt;  quod  no  quis  vetere  fide  factum  existimet,  eidem  Traiano 
Paridem  pantomlmum  tribui  advertat;  Immo  ne  beUum  quidcm  sub  Tra- 
iaao  in  Scotlae  finibus  gestum  novlmus ;  quod  sl  tyrannus  Ule,  quum  lu- 
\eDslem  prarferium  milUis  coniraScotos  faceret,  hoc  struendae  mortis 
cansa  fecisse  dicitur,  ui  ibi  inierficeretur ,  etiam  hac  narratione  ad  Domi- 
tiani  tempora  remittimur,  quo  imperante  Agricola  a.  84  pv  Chr.  ad  mon- 
tem  Grampium  cum  septentrionaUs  Britanniae  popuUs  acriter  conflixit; 
et  Wei  ad  Tadt  Agric.  p.  194.  Unum  restat  qaod  ue  \U&  ^^^\£l^2^£is&.- 


Vra  PBAEFATIO. 

vis  locupletissimns  auctor  satis  cavlt ,  ut  exilium  poetae  a  mortis  tempore 
seiungamus ;  quem  quod  iile  statim  post  acceptos  codicillos  animo  con- 
stematum  ex  aegritudine  obiisse  iactat,  ne  si  Traianum  quidem  retmere- 
mus,  fcrri  posset,  quia  luvenalem  ad  Hadrianum  usque  vixisse  constat^ 
.nedum  siDomitianum,  quo  mortuo  inpatriam  reversum  esse  vel  lapb 
ille  arguit;  atqui  nehoc  quidem  omnes  communiter  tradunt,  sed  etsi 
mature  apud  grammaticos  ea  opinio  invaluisse  videtur,  ut  exilio  non 
diu  superstes  fuisse  crederetur ,  unus  tamen  ipsum  exilium  a  Domitiano 
ad  Antoninum  usque  continuat,  alter  vcl  praematuram  morlem  cum  re- 
ditu  ab  exilio  iungit ;  qua  in  coufusione  nihil  nobis  relinqnitur,  nisi  ut 
morte  et  exilio  prorsus  inter  se  disparatis  de  utroqiie  id  sequamur ,  quod 
aut  argumenta  ex  sobria  testium  existimatione  repetita  aut  tempomm 
notae  ipsis  poetae  satiris  impressae  commendent. 

Haec  autem  eo  potius  nos  conducunt,  ut  onmes  quas  habemus  sa* 
tiras  post  exiiium  demum  .reditumque  ex  Britannia  scriptas  esse  certnm 
sit.  ^dja  ad  rtiediam  fere  aekUem  consensu  testlum  dedamami,  hoc  est 
exercitationibus  et  ostentationibus  rhetoricis  operam  dedit,  ammi  ma^ 
causOj  quam  qtiod  scholae  se  aut  fdwpraepararet^  satis  nimirum  commode, 
ut  iidem  grammatici  testaotur ,  a  re  familiari  coostitutns,  ut  qol  IQmlm 
locupletis  incetium  filius  an  alumnus  ad  equestris  ordinis  diffnitaiem  per* 
venisset;  quo  temporis  spatio  etiam  cum  Martiale  f^miliaritatem  illam 
iunxit,  cuius  hic  honorificum  et  paene  dixerim  nimium  monumeutom 
Epigr.  VII.  24  reliquit ;  neque  amicis  certe  eloquentiam  ehis  displicuiaN 
facundi  appcllatio  apud  eundcm  VII.  91  declarat;  ex  eadem  auteoi  con- 
suetudine  haud  scio  an  primum  illum  conatum  poeticum  repetere  licea^ 
quem  quum  vitae  scriptores  parvam  saiiram  appellent ,  equidem  saperios 
ad  epigrammaticum  genus  revocare  malui.  Aliq^  utique  etiam  epigram- 
mati  cum  satira  commune  est,  nec  quod  ManRtis  JL  33  suis  epigranH 
matis  propositum  esse  iactat,  parcere  personiSt  dieere  de  viHis,  satiranmi 
scriptor  a  se  alienum  putabit;  ipso  tamen  genere  aliud  est  epigramma, 
quod  ne  vitia  quidem  aliter  ac  ludens  tangit,  aliud  satira,  qoae  ubi  H&k 
mscquitur ,  ne  personas  quidem  intactas  relinquere  potest ;  quam  ad  wx- 
mam  si  versiculos  illos  per  se  solos  exigimus,  haud  scio  an  lusus  potmi 
quam  censoriae  gravitatis  notam  gerant ;  nec  quod  eosdem  maiori  poite- 
rius  satirae  luvenalis  inseruit,  epigrammaticam  illorum  iodolinn  : 
unmo  quantum  equidem  sentio ,  in  aliis  quoquo  satirarum  dos  ] 
lusum  et  indiguationem  tam  aegre  discernas,  ut  interdum  ( 
tum  potius  seriem  laxa  sententiarum  continuitate  iunctam  Infloii  liiii 
ris;  qaod  ubi  ad  veterem  iuveaMis  cometudinem  revocOf 


PBAEFATIO.  IX 

ago,  ut  ne  luvenalem  quidem,  beatae  venae  adolescentem ,  a  commmii 
doctissimorum  et  severissimorum  illius  aetatis  hominum  vel  more  vel 
exercitatione  eximam,  quos  ludicram  pocsin  passim  tractasse  et  suoet 
aliorum  exemplo  Plinius  Epist.  IV.  14  et  VII.  4  testatur.  Idem  taraen 
ne  quemadniodum  Martialis  in  huius  gcneris  levitate  consenesceret, 
sed  post  mediam  certe  aetatem  altiores  spiritus  Mpesseret,  praeler  uni- 
versam  temporis  atrocitatem,  quam  communiter  cum  multis  sensit,  ipsa 
illa  peculiaris  fortuna  cfTecit ,  qiiae  tantum  abfuit  ut ,  quod  Domitianus 
voluit ,  mordacis  ingenii  aculeos  hebetaret ,  ut  eosdem  a  fortuito  ludibrio 
ad  seriam  indignationem  transferret,  quumque  prohibere  non  posset,  quo 
minus  ea,  quae  in  urbe  gercrentur,  per  literas  mbitorum  et  nuncios  com« 
periret,  niliilominus  ab  illecebris  ac  tumultu  urbis  remoto  otium  praebuit, 
cuius  beneHcio  in  se  descenderet  adolescentiaeque  sub  Nerone,  Galba, 
Vespasiano  actae  experimentis  recoctis  ad  eam  momm  iudiciique  se- 
veritatem  perveniret,  quam  primae  statim  satirae  cumsplendore  atque 
acumine  ingenii  egregie  coniunctam  ostenduut.  Has  enim  reducem 
demum  ab  exilio  primis  vel  Nervae  vcl  Traiani  annis  scripsisse  et  Domi- 
tiani  mors,  quam  Sat.  IVextr.  memorat,  et  Prisci  Marii  exilium,  qui 
Plinio  accusatore  a.  100  p.  Chr.  condemnatus  est,  ciarissime  probat;  ea- 
rundem  tamen  materiam  fere  maturam  ab  illo  domum  relatam  esse 
vel  inde  colligas,  quod  ipse  Sat.  I  extr.  se  eorum  potissimum  exemplis 
usurum  esse  proflletur,  quorum  dnis  Flatninia  et  Laiina  tegatur,  scitis- 
simeque  Madvigius  Opusc.  acad.  aiter.  p.  185  ita  plerumque  luvenalem 
in  vitia  invehi  animadvertit,  ut  ea  quibus  ipse  recitaverU  tempora  ab 
mperioribus  y  ex  quibus  vitiortm  exempla  sumaty  non  diligenter  distin- 
guai  ac  saepe  se  in  haec  transferat  scribendi  figura^  quoniam  univei^sa 
foeditas,  in  uno  exemplo  endnens,  ad  omnem  iUam  aetaiem  pertineat\  cf. 
etiam  Paldamus  in  Ephem.  Antiqu.  stud.  1843,  p.  1031;  quae  quum  ita 
sint,  dubitari  vix  posse  videtur,  quin  primos  tres  satirarum  libros  pau- 
corum  annorum  spatio,  postquam  patriae  redditus  est,  couscripserit, 
novoque  hoc  recitationum  genere  aequalium  animos  demulserit.  Neque 
profecto  aliaaetas  huic  negotio  aptior  erat,  quam  Nervae  Traianique  pri- 
mordia,  quibus  dhituma  silentia  quasi  obice  sublato  soluta  esse  vel  Taciti 
Agricola  docet  paulatimque  redeuntibus  animis  ne  acerbissima  quidem 
vitiomm  reprehensio  oflensioni  erat ,  quia  in  hac  quoque  raram  temporis 
felicitatem  agnoscere  sibi  videbantur,  qua  sentire  quod  velles  quodque 
sentires  dicere  liceret;  hac  igitur  tcmpestate,  quum  alii  exitus  illustrium 
viroram  (Plin.  Epist.  VIII.  12.  4)  Uteris  mandarent,  alii  cum  prioris  ser- 
^dtotis  memoria  praeseDtmm  bonomm  testimoiumcxscQ^ni^^  ^\ss\^ 


X  '    PRA£FATIO. 

nalis  privatae  indignationis  vocem  cum  publica  commmus  depravaUooiB 
testificatione  feliciter  coniunxit  summaque  firemebundi  oris  libertate  cam 
praesentium  hominum  rcverentia  prudenter  mixta  et  sibi  et  populo  ha 
satis  fecit,  ut  qid  bene  diu  ne  modico  quidm  audiiono  qmdquam  omimA- 
tere  ausus  esset,  mx  magna  frequentia  et  suecessu  audire^.  Neqoe 
tamen  ipse  hoc  in  successu  acqtiievit  neque,  dum  alienos  mores  carpsit, 
suo  tantum  mgenio  indulsit,  sed  postquam  in  prioribus  novem  satiris  phi- 
losophiae  vix  uUam  aut  notitiam  aut  respectum  prodidit ,  soii  deniqae,  nt 
ita  dicam,  extemae  veritati  intentus  verecundiam  etpudorem,  intenae 
bonitatis signa,  passim  non  laesit  minus  quam  defeodit,  a  decima  mde 
plane  mutatus  non  indignationem  tantum  rq)rehendendiqae  acerbitatem 
sed  sapientiam  simul  atque  honestatis  studium  prae  se  fert  utque  mlnas 
sibi  in  verborum  lusibus  irrisionisque  aculeis  placet,  ita  castigationis  ri- 
gorem  persuasionis  et  doctrinae  temperamento  moderatur;  quo  in  stndio 
etsi  hinc  mde  pro  pristino  poetici  spiritus  ardore  vel  sdioiasticam  Stoici 
gravitatem  offert  ipsosque  acerrimi  ingenii  sensus  tamqum  magistri  alt* 
cuius  dictata  perfOTt,  facile  tamen  ignoscimus  seni  strenoo  et  amabili,  qii 
licet  aetatem  quasi  baculo  levet,  caput  tamen  numquam  demittit  neque 
magni  oris  sonitus  comprimi  patitur,  seti  vel  octogenarius  ia  nefarias 
superstitioiies  peregrinarumque  religionum  foedftatem  eadem  iracundii 
invehitur ,  qua  olim  popularium  luxuriam ,  vanitatem,  avaritiam  notaiJL 
Namque  extremas  satiras  iam  Hadriano  impeftinte  scriptas  esse,  non  Imi- 
cus  tantum  consul,  quem  superius  memoravimus,  sed  Fontdiu  qodqne 
arguit,  cuius  magistratum  quum  Sat.  XIII.  17  sexaginta  annonim  spa- 
tio  a  sua  aetate  distinguat,  sive  a.  59  consulem  intellexeris,  ad  i.  IISI^ 
sive  cum  Borghesio  eum ,  qui  a.  67  cum  G.  lulio  Rufo  coDsalatom  gei- 
sit,  ad  ipsum  lund  annum  127  p.  Chr.  defereris,  onde  qomtom  Cffte 
librum,  qui  satiras  tertiam  decijoiam  et  sequentescompreheodit,  id  Hadriih 
ni  tempora  pertinere  necesse  est.  De  solo  quarto  librosive  satiris  deciBn, 
undecima,  duodecima,  quae  peculiari  temporis  nota  carent,  ancept  iodh 
cium  est,  nisi  quod  intema  indole  et  ipsae  quintam  propiusquam  trespiii»- 
res  attingunt ;  qua  in  causa  ille  maxime  locus  animadvertendus  est,  qaam 
dedma  satira  v.  365  curo  XIV.  315  conununem  habet,  si  quis  alios  du» 
sime  Stoicum  illum  sapientiae  cultum  exhibens,  quam  illi  philosophi 
omnis  numinis  mstar  existimabantpraeque  ea  non  fortunae  tantamcMO, 
sed  etiam  eos  deos  spemebaot,  qui  quum  vulgo  reram  uataralinm  t 
res  haberentur ,  inventis  aliis  harum  causis  ne  ipsi  quidem  oltn  1 
cerimonias  venerandi  essevidebantur;  huiusigitarpnNfoilHM,  coiHijbi 
saperJonbus  satiris  ne  nomen  quidfim  exstat^  si  a  qiuffto  inde.] 


PRAEFATIO.  XI 

nalis  cultor  apparet ,  iam  hunc  a  trihus  prioribus  eo  longiore  intervallo 
seiungemus,  quo  castiore  insuper  habitu  a  nonae  satirae  impuritate 
distinguitur. 

Haec  hactenus  de  universa  luvenalis  vita  et  poesi;  ne  enim  de  pe- 
culiaribus  eius  vel  virtutibus  vel  lenociniis  poetids  pluribus  di^utemus 
ipsamque  satimrum  velut  ofQciuam  perscrutati  aut  elocutionem  ad  orato- 
rium  argenteae  actatis  usum  couformatam  autveterum  poetarum  Vergilii, 
Horatii,  Ovidii,  immo  et  Persii  imitationem  enarremus»  pniefationis  huius 
ratio  et  modus  vetat  satisque  habendum  est  lectores  ad  ea  remisisse,  quae 
et  Koenigius  oiim  in  egregia  commentatione  de  Satira  Romana,  Oldenb. 
1796.  8  p.  44  sqq.  59  sqq.  74  sqq.  et  Nisardus  in  Etudes  de  moeurs  et 
de  critique  sur  les  poStes  latins  de  la  d^cadence,  Brux.  1834. 12,  T.  II, 
p.  101  —  174  et  novissime  Bemingus  de  satir.  poesi  Q.  Horatii  Flacci 
collata  cum  D.  lun.  luv.  Reckliughusi  1843  deque  eodem  argumento 
Volckerus  in  Mus.  magistr.  Rhen.  Guestphal.  T.  IV.  p.  57  —  70  in  hanc 
rem  contulerunt;  uuum  illud  iam  singularum  satu^rum  argumenta  per 
quinque  libros  persecuturi  monemus ,  rhetoricam  hominis  disciplinam, 
quam  ne  in  vehementissimo  quidem  poetici  ardoris  impetu  aut  abiicit  aut 
dissimulat,  imprimis  etiam  hocartificiocenseri,  quod  pleraeque  satirae 
in  summa  libertatis  specie  ad  certae  dispositionis  formam  partesque  nu- 
mero  definitas  descriptae  sunt,  quarum  accurata  observatione ,  etiam  ubi 
longissimeexspatiari  videtur,  tamen  semper  velut  sponte  sua  in  viam  redit 
neque  umquam  tam  licenter  excurrit,  ut  non  omnia  aequabili  inter  se  tenore 
iungantur.  Intra  singulas  modo  partes  hoc  sibi  indulget ,  ut  semel  rem 
dixisse  non  contentus  eandem  variis  vel  exemplis  vel  imaginibus  illustret, 
quumque  iam  omnia  exhausisse  videatur,  veterem  senteDtlam  novarum 
argutiarum  luminibus  infiammet,  immo  vel  fortuitae  mentionis  opportu- 
nitate  ad  longioris  declamationis  acnleos  abutatur,  quos  interdum  ad 
epigrammatis  propius  quam  ad  satirae  uidolem  accedere  dixi ;  id  tamen 
tantum  abestut  lectorem  contnrbet  et  de  propositi  arguoikenti  considera- 
tione  avocet ,  ut  pauILsper  requlescOTe  iussum  velut  integris  viribus  ad 
rapidum  satirae  cursum  persequendum  remittat  ipsumque  hunc  cursum 
ea  rerum  varietate  distinguat,  ut  quamvis  arto  spatio  multo  plura  quam 
pro  sententiarum  numero  legisse  tibi  videaris.  Neque  enim  sentenliae 
tantum  sed  singula  quotquot  sunt  verba  luvenalis  lectorem  vel  advertunt 
vel  advertere  debent,  ne  inanan  strepitum  vel  abundantiam  arguat,  ubi 
largissima  acuminis  et  copia  et  elegantia  latet ;  ntque  a  toto  satirae  ge- 
uere,  quod  merito  Horatius  termoni  propms  appellavi^,  nihil  alienius  est, 
ouam  ut  fiosculos  vel  ampuUas  in  dlceodo  ca^tel^  iu^s^^^s^  ^NsA>\- 


Xn  PBAEPATIO. 

▼enalis  poesin  idem  conveiuat,  quod  Odofr.  Mollenis  in  Hist  liter.  gne6i 
T.  I,  p.  2^7  in  Archiiochi  dictione  Homericae  sic  opposuit,  uthane  ple* 
raque  epitheta  ad  sohim  oniatum  referre,  illum  omnia  in  rem  praesentem 
dirigere  animadverteret ;  hoc  utique  exemplo  etiam  luvenalis,  licet  c^ero- 
quin  Vergiiinm  multo  magis  quam  quemcunque  alhim  poelam  sectetor, 
tamen  hac  re  ab  illins  omnisque  epicae  poesis  consuetudine  longissime 
recedit,  quod  nullam  facile  orationis  partem  otiosam  manere  patitar, 
sed  suam  cuiquevocabulo  vim.suumacumen  itaimpertit,ut  qiiaeapud  alu» 
scriptores  coniuncta  demum  unam  sententiam  ef&ciant,  apud  hunc  commn- 
nem  omnibus  sententiam  tot  imaginibus  quot  verba  habeat  multiplioent 
Sed  haec  singulatim  expiscari  iuterpretis  ofGcium  est,  nec  desunt  qni  fai 
commentariis  suis  docte  et  acute  enucleaverint;  nobis  etiam  magis  illod 
cavendum  esse  videtur,  ne  nimiam  per  subtilitatem  plus  poetae  obtmda- 
tur,  quam  eum  dicere  voluisse  ex  universo  lod  argumento  cnmqne  rdi- 
qnis  nexu  prodeat;  hunc  igitur  ut  lectores,priusquamsingula  aggrediao- 
tur,  ex  totius  cuiusque  satirae  proposito  etdispositione  iotelligant»  qoae 
primo  accedentibnsscitu  opus  esse  vidmitur,  paucis  hic  comprchendimaSi 
Et  primi  quidem  libri  satu^a  jorima,  quam  post  a.  100  scriptam  ease  Marii 
Prisci  meotio  docet,  ipsum  satirarum  scribendamm  consilium,  postquam 
eodem  cum  reliquis  poesis  generibus  iure  uti  lepide  evicit  (v.  1  — 18), 
duabiis  maxime  causis  defendit:  primum  quia  in  tanta  vitioram  atrodlate 
indignatio  aegre  continoatur  (v.  29 — 80) ,  deinde  quia  nulium  aeribeodi 
genus  nunc  ampliorem  materiam  inveniat  (v.  81  — 150);  postremo  V8- 
lut  interpcUante  prudentia  cailidae  c^fhtionis  temperamentum  poUicetar 
(v.  151  — 171).    Secunda  satira  non  hypocritas  tantnm,  ut  in  veteriboi 
editionibus  est,  vei  philosophos  obscenos ,  sed  ab  his  modo  princ^ 
ducto  (v.  1  —  35)  omnem  masculi  generis  turpitudinem  et  mollitiem  ila 
insectatur,  ut  primumLaroniam  moecham  in  marumvoluptates  omni  mn- 
liebri  libidine  foediores  non  inQcete  declamantem  inducat  (v.  36 — 68^ 
tum  vero  ne  hdnestos  quidem  hominescommuni  labe  abstinore  vestiamqiN 
indecoris  delidis  velut  viam  ad  maiora  flagitia  aperire  arguat  (v.  70  — 
82) ,  quorum  deinceps  singula  exempla  vel  ex  nefanda  muliebrium  eerk- 
moniarum  imitatione  (v.  83  — 142)  vel  ex  ludicris  maiorum  gravitate 
indignis  (v.  143 — 158)  petita  cnarrat,  fortissimorumque  virorum  pft- 
steros  ab  ipsis,  quibus  imperent,  barbaris  morum  probitate  superariqoa- 
ritur  (v.  159  —  170).  Tertiae  satirae  plurima  pars  in  Umbricii  qnerelBl 
versatur,  cuius  sub  persona,  dum  Roma  reiictaCumas  transmigrare  pHll 
(v.  1 — 28),  poeta  urbanae  vitae  incommoda  quadripertita  mtiQoefa^ 
Bequitur:  primum  quia  honestia  artibua  nullus  iam  locos  relicAii  ||)ffr 


PEAEPATIO.  Xin 

29  —  57);  deinde  quia  Graeculorum  aliorumque  barbarorum  sola  apud 
potentcs  atque  opulentos  homines  auctoritas  regnet  (v.  58 — 125);  tum 
quia  vel  inter  mes  omnia  divitiarum  et  pecuniae^ensura  censeautur  nec 
pauperi  usquam  aut  locus  aut  fides  constet  (v.  126  — 189) ;  deniquc 
quia  ne  vita  quidem  aut  valetudo  innumeris  periculis  vacet,  quorum  quum 
princeps  in  ruinis  atque  incendiis  aedificiorum  cematur  (v.  190  —  202), 
poeta  hoc  quoque  in  gencre  deteriorem  pauperum  conditionem..(v.  203 
— 222)  municipalisque  frugalitatis  praestantiam  iactat  (v.  223  —  231), 
hinc  vero  ad  urbem  reversus  viarum  strepitum  angustiasque  laborantis 
turbae  (v.  232  —  253),  immo  et  vestium  et  membrorum  discrimina  cum 
hominum  ac  plaustrorum  concursu  coniuncta  graphice  describit  (v.  254 
—  267)  nec  minora  noclis  pericula  vel  a  vasorum  casu  (v.  268  —  277) 
vel  ab  ebriorum  petulantia  (v.  278 — 301)  vel  a  grassatorum  impetu  ?epe- 
tit  (v.  302 — 314) ;  omnes  autem  partes  tot  singularum  imaginum  lumi- 
nibus  facetiarumque  aculeisdistinxit,  ut  haecsatira  facile  palmamintw 
reliquas  auferat.  Quariae  oeconomiam,  quae  primo  aspectu  inconcinnior 
videri  possit,  scite  defendit  N^gelsbachius  in  Philol.  T.  III,  p.  469  sqq. ; 
cuius  quum  prior  pars  (v.  1 — 33)  in  Crispini  iam  Sat.  I.  27  notati,  altera 
in  ipsius  Domitiani  reprehensione  versetur,  illam  commode  cum  praefa- 
tionibus  sive  TCQoXaXLotg  comparaveris ,  quibus  recitantes  vel  decla- 
mantes  auditorum  animos  ad  ipsonim  poematum  orationumve  argumenta 
praeparare  solebant ;  nisi  quod  nunc  poeta  Musam  post  praefation^  ad 
dicendum  assurgcntem  considere  iubct,  quia  non  fabula  sed  res  vera  nar- 
retur  (v.  34  —  36).  Haec  autem  m  Albana  Domitiani  arce  agitur,  cuius 
nuper  reliquias  fdiciter  repperisse  traditur  Rosa  architectus  Italus  in  Ger^ 
hard.  Eph.  archaeoL  1852,  p.  241  et  Bull.  dell'  Instit.  arch.  1853,  p*  3 
sqq. ;  ubi  quum  piscator  Anconitanus  rarae  magnitudinis  rhombum  im- 
peratori  dono  obtulisset  (v.  37  —  7l),  hic  reipublicae  proceres  aulaeque 
principes  in  consilium  advocavit  deliberatur(js,  quali  patina  piscem  coqui 
oporteret  (v.  72 — 149),  huiusque  consilii  specie  luvenalis  ipsos  illos 
homines  nominatim  depingendo  vel  futilissimum  argumentum  praeclari 
iugenii  virlute  in  splendidissimam  temporum  imaginem  couverti  posse 
ostendit.  Quintae  satirae  principaliter  hoc  propositum  est,  utancipili 
censura,  quali  plcrumque  luvenalis  utitur,  opulentorum  hominum  sordes 
et  clientum  vilitatem  taxet,  qui  quum  ab  illis  ad  coenam  adhibiti  indignis- 
sima  inaequalitate  tractentur,  tamen  et  has  iniurias  et  reliqua  clientelae 
incommoda  ipsius  coenae  quamvis  rarae  spe  aequis  animis  ferant;  eadem 
vero  vel  eareantiquitatisstudiosum  advertit,  qnia  veteris  coenae  ordinem 
legitimo  decursu  soquitur  sii^onimque  ferculonua  n^^V^kXx^y^^s^ 


Xnr  PSAEFATIO. 

interpellationilHU  tamquam  traigici  chori  canticis  j[l]stinguit.~^  Smmiia  igi- 
tur  argumenti  quasi  prologo  praemissa  (v.  1  — 11)  primum  ipsam  coe- 
nae  raritatem  cum  quotidianomm  olficiomm  molestiis  comparat  (y.  13 
— 23),  tum  autemex  illius  aetatis  more,  quae  vini  potum  cibos  aute- 
cedere  voluit  (Plin.  N.  Hist.XIV.  28),  a  vinis  initio  facto  in  hormn  pri- 
mum  gen^ns  (v.  24 — 37)  poculoramque  usu  (v.  38  —  48) ,  mox  in 
aqna  quoque  (v.  49  —  52)  et  pincerais  (v.  53 — 66)  ignommiosom  ilhid 
discrimen  notat,  quod  domiuum  coenae  a  paupere  conviva  separet;  idem- 
que  deinceps  in  pane  (v.  67  —  79) ,  promulside  <v.  80 — 91),  pisdbos 
(v.  92  — 106)  persequitur,  donec  ad  caput  cookae,  apram  et  altOes,  de- 
latus  clientem  soio  stractoris  aspectu  pasci  significat  (v.  107  — 124); 
denique  ne  in  propinando  quidem  divitem  et  pauperem  amicum  similiter 
haberi  questus  (v.  125  — 145)  a  secundaram  niensaram  bellariis,  iu 
quibus  eadem  iniquitas  apparet  (v.  146  — 155),  ad  ipsius  clientis  stopo- 
rem  redit,  qui  divitis  patroni  malitiam  cupiditate  sua  abuti  patiatur  (v. 
166  —  173). 

Sexlam  quoque  satiram,  quae  mulienun  pravitate  insectanda  I 
seeundum  librum  implet,  non  fortuita  triginta  amplius  vitiorum  i 
ratione,  sed  concinna  et  artificiosa  partium  dispositione  contmeri  doda 
Nagelsbachius  1.  c.  p.  472  sqq.  monuit  insignissimamqne  hanim  vvht 
Gommissuram  v.  286  ita  designavit,  ut  ad  illum  usgue  iocum  iiBmuni 
tamquam  maritas,  posterius  maritas  tamquam  femmas  adombrari  dioeNt; 
quocum  de  summa  rei  cousentiens  singula  tantum  quadripertiti  dflBcri- 
ptione  commodius  perspici  arbitror.  Poeta  emm  Ursidium  PMonm 
matrimonium  inituram  pudicam  uxorem  sporare  mirans  (v.  1  —  69)  hae 
ipsa  re  primum  ad  impudicitiam  huius  sexus  defertur  eamqoe  i 
loram  maxime  lenodniis  ali  questus  (v.  60  —  81)  summarom  i 
que  domuum  matronas  indignissimas  hbidines  sectari  Eppiae  VeioitaHi 
(v.  82  — 113)  ipsiusque  Messalinae  Glaudii  Gaesaris  oxoris  euaqk 
docet  (v.  114  — 132) ;  ne  tamen  in  his  acquiescant,  sed  vd  ulkra  nrto- 
rae  imperium  quibuslib^  cupiditatibus  atque  ineptiis  indulgeant,  maril»- 
rum  culpa  fieri  arguit,  qui  solis  aut  dotis  aut  formae  iliecebris  dudi  {% 
133  — 148)  muliebribus  artibus  impares  sint ,  honunque  levitati  iUaran 
avariUam  (v.  149  —  160),  fastum  (v.  161  —  183),  delidaa  (t- 181 
— 199)>  imperiositatem  (v.  200  —  223),  litigia,  flrandes,  adnharii 
aliaque  probra  ita  opponit,  ut  in  omni  geuere  feminea  vd  callidHaftiri 
impudentia  superior  appareat  (v.  224  —  285) ;  originem  autem  tsntimi 
flagitioram  si  quis  requirat,  universam  temporam  corroptelam  e(  hm- 
riam  accizsat ,  cui  resistere  muiiebris  intemperantia  non  ponit  (v.  2B6 


PRAEFATIO.  XV 

— 300),  eamqae  per  nocturnas  comissationes  (▼.  301  — 313)  dande- 

stinarumque  religionum  spurcitiem  (v.  314 — 351),  per  immodicos 

sumptus  (  V.  352  —  365  ) ,  turpes  amores  (v.  366  —  397),  arrogantiam 

(v.  398 — 412),  iracundiam  (v.  413—418)  stolidamque  vel  gymnasticae 

,  (v.  419  —  433)  vei  grammaticae  eruditionis  ostentationem  (v.  434  — 

456)  ad  domesticae  foeditatis  arcana  persequitur  (v.  457  —  473) ;  unde 

iam  quarta  satirae  pars  profecta  et  quotidianam  matnun  femilias  crudeli- 

tatem  (v.  474  —  507)  et  nefandas  superstitiones  aperit ,  quibus  summae 

pariter  atque  infimae  conditionis  mulieres  operam  dent  (v.  508 — 591), 

nisi  qiiod  hae  saltem  liberis  procreandis  officio  sexus  constent,  iilae  abor- 

tibus,  suppositione,  caedibus  vel  tragica  exempla  superent  (v.  592 — 

681).    Quamquam  paucis  his  lineis  uberrima  eloquentissimi  carminis 

imago  nou  absolvitur;  id  ipsum  tamen  quum  nuper  eleganti  interpreta- 

tione  illustrandum  sibi  proposuerit  muliebrium  secretorum  experieutissi- 

mus  collega  Eduardus  de  Siebold ,  ad  huius  commentarium  Brunsvigae 

1854  editum  lectoribus  remissis  Uriu  libri  satiras  ut  ambitu  minores  ita 

ad  circumscribendum  expeditiores  inveuiemus.   Nempe  sejilima  studio- 

ram  et  spem  et  ratipnem  omnem  in  solo  imperatore  positam  agnoscit, 

qoem  Traianmn  habendum  esse  in  Propem.  lect.  Gott  1843  certis ,  ut 

mihivideor  argumentis  evici;  hnius  autem  honorem  praefata  (v.  1—21) 

apod  reliquos  aequales  nulla  literis  praemia  aut  praesidia  parata  esse  que- 

ritur  miseramque  eruditorum  conditionem  per  quinque  genera  poetarum 

(v.  22  —  97) ,  historicorum  (v.  98  — 105) ,  causidicorum  (v.  106  — 

149),  rhetorum  (v.  150  —  214) .  grammaticorum  (v.  215  —  243)  ita 

desoibit,  ut  cum  opulentorum  sordibus  simul  tamen  ipsam  istorum  ho- 

minum  vardtatem  ad  lucri  cupidinem  compositam  rideateoque  facto  fune- 

stam  pecuniae  vim  in  hoc  quoque  genere  ancipiti  censura  notet  Neque 

odavae  minus  luculenta  descriptio  est;  cuius  quum  uuiversum  argumen- 

tum  in  stolida  nobilitatis  arrogantia  versetur,  unde  Ponticum  adolescen- 

tem  ad  virtutis  avitae  imitationem  traducerestudet,  primummaioqim  lau- 

dem,  nisi  posterorum  meritis  aequetur,  his  ipsis  officore,  magis  quam 

prodesse  ostendit  (v.  1  —  70) ;  deinde  nobili  adolescenti,  qui  maioribus 

dignus  fieri  cupiat,  quum  alia  praecepta  tum  provinciae  recte  et  integre 

administrandae  leges  dat  (v.  71  — 141);  hinc  ad.reliqua  nobilium  vitia 

transgressa  generosissimarum  famiiiarum  probra  turpissimis  Laterani, 

Damasippi,  Gracchi  ipsiusque  Neronis  exemplis  proponit(v.  142 — 230) ; 

postremo  ut  virtutem  solam  atque  unicam  nobilitatem  esse  plene  demon- 

stret,  comparata  nobilium  ignobiliumque  hominum  memoria  tot  horum 

beneftcia  quot  illorum  flagitia  constare  docet  (v.23I — 2l6i6k^^^:^i)»Kfir^^^ 


XVI  PEAEPATIO. 

qaemcmiqiie  nobilem  velneris  revolveDs  ad  hamilitatm  perveDtnnu  as 
(v.269 — ,275).  Nona  satira  in  colloqnii  formam  disposita  est,  uln 
Naevblns  a  luvcnale  propter  tristitiam  et  squalorem  interpellatns  (v,  1 

—  26)  in  divitum  cinaedorum  avaritiam  iBvchitur,  qui  miseris  clientibns, 
quos  ad  muliebres  voluptates  explendas  conduxerint ,  ne  mercedem  qoi- 
dem  debitam  solvere  digneutur  (v.  27  — 101) ,  poeta  vero  vicissim  isto- 
rum  hominum  turpitudinem  atque  impudentiam  castigat,  qni  talis  qnae- 
stus  infamiam  sicca  fronte  proiiteantur  (v.  102 — 150):  quae  imm 
omnia  licet  eandem  ad  indignationem  duigantur,  quam  cetme  luvenalis  si- 
tirae  spirant,  haec  velut  contagione  infecta  argumenti  sordes  tanta  orationii 
obsceuitate  aequat  verborumque  nuditatem  tam  tenuibus  artis  coloribm 
velat,  ut  accuratiorem  enarrationem  non  pudor  magis  quam  ipsa  oecono- 
miae  ruditas  excludat. 

Multo  et  gratior  et  doctior  quarU  libri  severitas  est,  ubi  dedm 
satira  decantatam  in  phUosophorum  libris  votorum  humanommvanitatem 
longa  exemplomm  serie  ita  illustrat,  ut  casdem  res,  qnaevulgo  bonomm 
summa  habeantur,  andpites  ipsisque  optanlibus  pemiciosas  esse  docetf 
(v.  1  — 11);  quod  postquam  primum  divitiamm  argumento  adnmbravii 
(v.  12 — 27) ,  priscas  Democriti  et  Heracliti  auctoritates  testata  (v.  28 

—  55)  quinque  maxime  votoram  genera,  quo  altins  assurgant,  eo  mi- 
iora  fortunae  ludibria  permittere  demonstrat ,  potentiam  (v.  56 — 113), 
doquentiam  (v.  114  — 132) ,  belli  gloriam  (v.  133  — 187),  vilam  lon- 
gam  (v.  188  •—  288),  pulchritudinem  (v.  289  —  345) ;  denique  si  qoid 
homini  optandum  essevideatur,  solampmdentiamreiinqiut,  qnamipM 
sibi  dare  possit  (v.  346 — 366).  Undecimae  quoque  satirae  tenor,  quam- 
vis  proplus  ad  vitam  quotidianam  accedat,  eo  tam«a  a  superioribus  libris 
distioguitur,  quod  cum  solita  perversoram  studiorum  irrisione  incundim 
sanae  ac  sobriae  vitae  imaginem  coniungit  Persicoqne,  qaem  Megaleno- 
mm  die  festo  ad  msticam  cocnam  invitat,  post  brevem  intempestivae  In- 
xuriae  reprchensionem  (v.  1  —  55)  ingenuae  fragalitatis  exemplum  pn- 
ponit,  quo  cum  perpetua  antiquomm  momm  comparatione  descriplo 
(v.  56 — 161)  sub  finem  demum  ad  vohiptates  aequalium  (v.  m  — 
180)  vanasque  curas  redit ,  quas  amicum  apud  se  deponere  inbet  (v.  Ifll 

—  208) ;  similisque  duodecimae  conditio  est,  cuius  quum  plurima  ptn 
in  tempestatis  marinae  descriptione  versetur,  unde  familiaris  poetae  Ca- 
tuUus  vix  sospes  redierit  (v.  15  —  82),  satirae  indoles  in  iis  tantnm  loeii 
ceraitur ,  ubi  luvenalis  voluntariam  amici  iacturam  aUorum  avaritiaoop- 
ponit  (v.  37  —  56) ,  et  ubi  suum  sacriiicium,  quo  UUas  reditnm  eele- 
trswe  pam  (v.  1  — 14) ,  ab  ambitiosis  captatorum  artiboi 


PBAEFATIO.  XVU 

horum  fraudes  lepida  amplificatione  perseqtiitur  (v.  83  — 130).  Ad 
ipsius  tamen  philosophiae  praecepta  propius  libri  qwnU  satira  tetiia  de- 
dma  redit,  quae  quum  a  Fonteio  consule  sexaginta.  annos  numeret,  a.  p. 
Ghr.  119  a  luvenale  fere  septuagenario  scripta  est;  senex  igitur  senem 
amicum  Calvinum ,  qui  decem  sestertia  violata  fide  amissa  graviter  fere- 
bat(v.  l — 18),  ita  vel  reprehenditvel  consolatur,  ut  primum  communem 
seculi  pravitatem  recogitari  iubeat ,  in  qua  fides  potius  pro  prodigio  ha- 
benda  sit  (v.  19  —  70) ,  tum  peculiares  periurii  causas  Platonis  Legum 
librum  decimum  secutus  ex  impiis  vulgi  opinionibus  falsaque  deorum  exi- 
stimatione  repetat  (v.  71 — 119);  deinde  vero  ne  philosophiae  quidem 
solatiis  egere  dicat,  qui  quotidie  maiora  scelera  et  committi  et  puniri  vi- 
deat  (v.  120 — 177),  nec  si  maxime  humanam  vindictam  scelestus  effu- 
giat,  conscientiae  cruciatus  evitari  posse  moneat  (v.  178  —  235);  quam- 
quam  ne  sic  quidem  spem  deponi  vult  fore,  ut  idem  velut  consuetudine 
peccandi  implicitus  ahquando  etiam  vivus  in  iustae  poenae  laqueos  inci- 
dat  (v.  236  —  249).  Elegantissima  porro  eademque  gravissima  est 
quarta  decima ,  quae  a  malis  parentum  exemplis  profecta,  quibus  mioores 
quum  ad  alia  vitia  (v.  1  — 106)  tum  ad  avaritiam  instituantur,  huius 
ipsius  id  praecipuum  esse  queritur ,  quod  quum  ceterorum  imitatio  in  vo- 
luntate  hominis  posita  sit,  haec  blanda  virtutis  specie  vel  invitos  abripiat 
(v.  107  — 122),  dumque  parsimoniae  ac  frugalitatis  nomine  atrocissi- 
mas  iniurias  commendet  (v.  123  —  209),  adultos  praecepta  a  parenti- 
bus  accepta  contra  hos  ipsos  vertere  doceat  (v.  210 — 255) ;  eadem  vero 
negat  quidquam  ineptius  inveniri  posse ,  quae  hominem  acquirendi  causa 
summa  discrimina  adire  (v.  256  —  302)  ipsaque  acquisita  etiam  maiore 
eum  sollicitudine  custodire  cogat  (v.  303 — 314);  eoque  pacto  ad  verae 
firugalitatis  laudes  revertitur,  quae  ut  in  sapientia  summa  sit,  ita  ne  for- 
tunae  quidem  donis,  dum  modus  servetur,  perfrui  vetet  (v.  315  —  331). 
Nec  quirUam  decimam  satiram,  quamvis  a  latiore  vitiorum  hiunanorum 
campo  ad  peculiarem  barbarae  immanitatis  insectationem  translatam, 
luvenalis  aut  ingenio  aut  arte  indignam  esse  et  ipse  io  Zeitschr.  f.  d.  Al- 
terth.  1843.  p.  74  sqq.  pluribus  defendi  et  A.  L.  DOUenius  in  Beitr.  z. 
Kritik  u.  Erkl.  d.  Juvenal,  Kiew  1846.  8,  p.  217  sqq.  accurata  disputa- 
tione  confirmavit;  quam  qui  in  dubitationem  vocare  conatus  est  G.  Kem- 
pfius  observ.  in  luven.  aliquot  locos,  Berol.  1843. 8,  p.60  sqq.,  hoc  im- 
primis  animadvertere  neglexit,  Hadriani  aetate,  quae  ascititias  religion^ 
multo  pluris  quam  patrias  faciebat,  etiam  peregrinae  superstitionis  foedi- 
tat^  qoaUs  hic  recenti  duorum  Aegypti  oppidorum  exemplo  describitur, 
Romanae  satirae  fkcem  excitare  potuisse.  UQame\mV^V^<^>5ic^&^ 

JUV*  SAT,  \i 


XVni  PBAEFATIO. 

disputatione  emendandum  est,  ut  v.  75,  in  quo  tunQ  nterqne  volgatam 
lectionem  sequebamur,  iam  cum  lahnio  Mercerii  medelam  amplexi  Ombi- 
tarum  et  Tentyritarum  partes  permutemus^  quumqne  illos  crocodilom 
coluisse,  hos  perhorruisse  certum  sit»  illorum  potius  dienj  festum  ab  his, 
non  honim  ab  illis  turbatum  neque  Ombitas  a  Tentyritis  sed  Tentyritas 
ab  Ombitis  fugatos  esse  statuamus ;  ita  vero  etiam  probabilior  poetae  nar- 
ratio  existet,  qua  postquam  universam  Aegyptiarum  religiommi  insaniam 
notavit  (v.  1  —  26) ,  cruentam  rixam  ex  mutuis  earundem  odiis  orimi- 
dam  exponit  (v.  27 — 76) ,  cuius  hip  exitus  fuerit ,  ut  victores  unum  ex 
victis,  quem  vivum  cepissent,  manibus  suis  discerptum  devorarent  (v.  77 
—  92)  eaque  re  facinus  ederent,  cui  similevix  ferarum  gentium  me- 
moria  dirissimis  temporibus  nosset  (v.  93 — 115),  humanitatem  vero 
quod  magis  violaret  inveniri  uihil  posset  (v.  116  — 174).  Incertic» 
sexlde  dedmae  origo  est,  quam  qui  exploderent  luvenalisque  esse  nol- 
lent,  iam  scholiasta  novit;  eandem  tamen  si  inchoatam  non  absolutam  a 
poeta  statuamus ,  ne  illius  quidem  ingenii  vestigiis  carere  scite  G.  E.  We- 
berus  m  N.  Annal.  1841 T.  XXXII ,  p.  150  sqq.  auimadvertit.  Agifc  emm 
de  commodis  vitae  militaris ,  sed  ita  ut  inter  simulatas  huius  laudes  piae- 
cipue  iuris  iniquitatem  describat ,  qua  pagani  cum  militibus  companli 
premebantur;  quod  nisiquis  iironis  meutionemv.3a  senispoetae  penona 
abhorrere  censuerit,  neque  in  argumento  neque  in  singularom  remm 
tractatione  quidquam  inveniet,  quod  scribi  ab  hoc  potuisse  recte  neget 
luvenalis  satu-as  sequentibus  quoque  seculis  placuisse  iDsigni  Am- 
miani  Marcellini  testimonio  cognoscimus,  qui  XXVIII.  4  vel  qui  alioqoin 
doctrinas  ul venena deiestarentur ,  Itwenalem  et Marium Maxkmanemiir 
iiore  studio  legere  narrat,  nulla  volwmna  praeter  haec  inprofMo  otis 
contredanies ;  nec  si  hos  idem  turpitudine  potius  argumeQtorum  allid 
significat  (quam  ob  causam,  non  iudidoli  est  nosliri)^  alios  cmsorioB  Um 
pudorem  in  eo  desiderasse  ostendit  Rutil.  Namat.  Itiner.  1. 604;  in 
ne  taciti  quidem  nomuiis  auctoritatem  eruditos  fugisse  Macrobrus  argidti 
qui  Somn.  Scip.  1. 8  decimae  satirae  verba  nesdai  irasd^  cupiat  nHdl  tam- 
quam  vulgo  nota  usurpat ;  utque  granunaticos  mittam,  etiam  medio  aeio 
quum  ab  aliis  scriptoribus,  Beda  Venerabili,  Liutprando,  Adamo  Bre- 
mensi  passim  laudatur,  tum  a  loanne  Sarisberieusi  ita  fere  memorator,  ut 
simplici  elhid  nomine  vulgo  notum  fuisse  intelbgamus.  Verom  enim 
vero  hos  omnes  non  usquequaque  eundem  verbonun  tenorem  legisse,  <p»- 
lis  expoetaemambusprodiisset,  certis  vestigiis  constat;  q[uae  dohitari 
non  sinunt  quin  etiam  praeter  solitos  librariorum  errores,  quonua  iam 
palimpsestum  antiquissvmi  codic\s  ft^^entum  apud  Ang.  Mai  GIml 


PRAEFATIO.  XIX 

auct.  ex  cod.  Vatic;  T.  III,  p.  xviii  insignissima  exempla  jexhibet,  circa 
sec.  VlvelVII  duplex  satirarum  recensio  exstiterit,  quarum  alterama 
christiano  homine  atijue  ecclesiastico  factam  esse  manifesto  Sat.  XIV.  2 
argumento  constat,  ubi  pro  maculam  haesuram  in  plerisque  libris  legitur 
maculam  et  itigam ,  nimirum ,  quod  post  Nic.  Rigaltium  docte  annotavit 
E.  G.  Weberus  Animadv.  ad  luven.  Satir.  len.  1820.  8,  p.  37 ,  cntXov 
nal  (vttda,  quae  S.  Pauli  verba  ad  Ephes.  V.  27  ex  latina  eiusdem  inter- 
pretatione  memoriler  ad  luvenalem  homo  semidoctus  transtulit ;  eiusdem- 
que  mantim  per  omnes  huius  libros  in  disp.  de  codicibus  luvenalis  recte 
existimandis  Lect.  Gott.  aest.  1847  praemissa'  tot  locorum  indiciis  coar- 
guisse  mihi  videor ,  ut  phirimas  insignissimasque  varietates ,  quibus  codi- 
ces  nostri  inter  se  discrepant,  non  ad  fortuitas  verborum  corruptelas,  sed 
ad  deliberatam  poetae  interpolationem  referre  liceat.  Ac  duo  codicum 
genera,  quorum  alterum  integrum  fere  solo  Pithoeano  cematur,  alterum 
comiptum  reliquos  paene  omnes  comprehendat,  iam  0.  lahnius  ad  Per- 
sium  p.  cxxvi  luculento  Sat.  IX.  37  exemplo  distinxit ;  idem  vero  discri- 
men  per  phirimas  singularum  satirarum  lectiones  investigatum  quum  in 
illa  disputatione  ad  eamquam  dixi  interpolationem  revocavi,  tum  in  altera 
de  SchoUorum  ad  luvenalem  genere  deteriore  indicendis  Lect.  aest..l849 
scripta  eo  u§que  persecutus  sum,  ut  interpretum  quoque  medii  aevi  in- 
eptias,  quarum  et  lahnius  ibid.  p.  cxvi  etSchopenius  inProgr.  Gymn. 
Bonnensis  1847  specimina  e  bibliothecarum  latebris  produxerunt,  ad  de- 
teriorem  illam  recensionem  spectare  demonstrarem ;  omuibus  denique 
rationibus  subductis  velut  duplicem  luvenalemstatuerelicebit,  alterum 
genuinum,  sed  cuius  forma  ef  auctoritas  exuno  codice,  quem  ego  Bu- 
densem,  lahnius  Pithoeanum  appellavit,  et  antiquiore  scholiorum  geuere 
vel  Pithoeano  vel  Sangallcnsi  tuto  cognosci  possit,  alterum  muUiplici 
veteris  correctoris  licentia  deformatum,  quem  tamen  medii  aevi  homines 
adeo  solum  cognoverunt,  ut  quidquid  codicum  praeterunum  illum  habea- 
mus,  ad  huius  exemplum  descriptum  et  propagatum  esse  videatur.  Qua 
in  sententia  non  hoc  dico ,  reliquos  codices  et  ipsos  unius  tantum  instar 
esse  neque  inter  se  rursus  multis  maignisque  varietatibus  differre ;  immo 
horum  quoque  et  familiae  bonitate  valde  diversae  exstant  et  singuli  in- 
signem  librariorum  audaciam  experti  sunt ,  cuius  notabile  documentum 
Veesenmeyerus  in  Progr.  Ulmensi  1793  publicavit ;  nec  vicissim  optimum 
codicem  communi  omnibus  corruptelarum  vel  additamentorum  iabe  ca- 
rere  et  mea  et  aliorum  emendandi  conamina  libere  professa  sunt ;  ipsi 
tamen  emendaudi  negotio  quum  haec  tantum  optio  data  sit ,  utrum  ab  eo 
librorum  genere  proficiscatur,  ui  quo  nmq|aamuoTim\fcT^^^wsi^<a«i- 


XX  PRAEFATIO. 

siim  metuat ,  an  id  fuiidamentum  eligat ,  cuius  etiam  corraptelae  i 
antiquitatem  sapiant,  nec  numero  illorum  nec  blandae  spedei  concedi  de- 
bet,  ut  singulari  huius  praestantiae  et  fidei  praeferatnr.  Atqui  rara  Iuva- 
nalisfortuna  factum  est,  utis  codex,  quem  solum  hac  integritatis  noka 
exceUere  dixi ,  ex  Budensi  Matthiae  Corvini  bibliotheca  sublatus  matore 
in  Petri  Pithoei  manus  pervenu^et,  qui  eiusdem  ope  in  editiooe  Parisina 
1585  poetae  verba  ita  recensuit ,  ut  huius  recensionis  auctoritas  per 
ducentos  amplius  annos  fere  sola  in  luvenale  regnaret  cumque  intemii 
dotibus  etiam  vulgatae,  quae  dicitur,  velut  praescriptionem  coniangeret; 
nec  mious  gratum  L  A.  Cratneri  inventum  fuit,  qui  eorundem  scholioram 
genuinae  vetustatis  commendatioue  praestantium,  qnoram  partem  iam 
Georgius  Valla  commentario  suo  Venet.  1486  mseraerat,  pleniora  autem 
ex  suo  codice  Pithoeos  subiecerat,  integrum  exepaplar  exbibl.  Saogal- 
lensi  a.  1823  edidit;  quod  nisi  intempestiva  criticorum  sollertia  sub  iden 
tempus  novas  turbas  movisset,  iam  tumrecta  ad  luvenaiem  eoieiidata 
legendum  via  patebat.  At  enim  quod  saepe  res  bene  constitutas  everten 
experimur,  ut  malahominum  seduhtas,  dum  etiam  meliores  facere  co» 
piens  remedia  circumspicit,  ipsa  horam  vi  obraatur  et  caliget^  in  Iuveaale 
quoque  accidit ;  cuius  quum  tot  codices  quot  vix  ullius  alterias  scriptorii 
in  bibliothecis  serventur,  horum  lectionibus  coiligendis  conferendisqae 
Rupertius,  Achainirius,  Heinrichius ,  dum  corraptis  lods  medelam  paran 
sibi  videbantur,  haud  raro  et  ipsi  sanos  corruperunt  et  aliis  auctores  euti:- 
terant ,  ut  aut  numero  testium  aut  suo  qualicunque  iudicio  fireti  pro  h- 
tegra  poetae  oratioue  eam  venditarent,  quam  ex  temeraria  ooedii  aefi 
interpolatione  deterius  librorum  genus  occupasse  vidimus;  quaoMjaam  HB 
hoc  quidem  in  genere  ita  sibi  constiterant,  ut,  quod  aliquon  certe  i 
praebuisset,  ex  magna  deterioram  lectionum  copia  eam  pofisi 
boram  conformationem  ef&cereut,  quae  corraptelae  caput  et  fons  I 
posset,  sed  quo  propius  se  illaram  ope  ad  ipsa  poetae  verba  i 
sperabant,.  eo  minorem  verae  corraptelae  snspicionem  adhibdMmt.  FnHta 
igitur  casu  contigit,  ut  Ottoni  lahnio,  quem  iam  in  Persii  editaone  vhmi 
codicum  conditionemsano  iudicio  existimasse  dixi,  insperata  ipsiasPftfaoe- 
ani  ab  integro  comparandi  occasio  offerretur;  quem  quum  etiam  a.  1847 
tamquam.amissum  deplorassem,  mox  felici  Dubn^  industiia  m  biU. 
Montepessulaua  indagatum  doctisque  usibus  redditum  esse  comportiai 
est;  huiusque  subsidio  iam  ita  emendatum  luvenalem  lahnio  debeoHiii  it 
nuUam  umquam  editionem  poetae  manum  felicius  expressisae  certom  A 
nec  si  quis  in  singulis  longius  procedi  posse  putet,  aliter  boo  •KgiBi 
liceat,  qam  ut  illam  in  ipsa  \^\SiiQe»si\  Vectloae  vel  interpreUDdi  «I 


PRAEFATIO.  XXI 

emendanda  superet.  In  talibus  enim  nec  sibi  nec  aliis  ullusumquam  editor 
usquequaque  satisfaciet,  nec  mihi  lahnium  instituto  suo  seroper  consti- 
tisse  videri  et  in  Vindiciis  nuper  Indici  lect.  aest  1854  praemissis  signifi- 
cavi  et  hac  editione  declaravi,  qua  elsi  nihil  magis  efBcere  volui,  quam  ut 
praeclara  illa  opera  a  plurimis  agnosceretur,  erant  etiam  quae  mea  aucto- 
ritate  propagari  nollem ;  ea  tamen  ipsa ,  si  ab  orthographia  et  interpun- 
ctione  discesseris,  de  qua  amplior  explicandi  locus  exspectandus  est,  vel 
numero  vel  argumentis  tam  exigua  sunt,  ut  ne  angusta  quidemhuius 
praefationis  spatia  succinctam  eorum  rationem  reddi  vetent. 

Lib.  I.  Sat  1.  V.  126  quiescel  Pith.,  quiescU  lahn.  cum  plerisque;  cf. 
Vindic.  p.  6.  —  V.  169  anime  anie  (ubas  Valla  c.  Prisc.  XVIIL  8, 10 ;  aw- 
mante  tuba  libri;  at  si  tuba  auditur,  iam  sera  poenitentia  est ;  nec  quod 
lahn.  c.  Heinrichio  aliisque  praetulit  anim  sensu  praestare  dixi  de  Codic. 
luven.  p.  18.  Nempe  eodem  exemplo,  quo^Plato  Phaed.  p.  94  et  Republ. 
p.  441  apud  Homer.  Odyss.  XX.  17  fieri  docet,  hic  quoque  ro  dvaXoyi^ 
ctifisvov  TtSQl  xov  psXT^ovogteyuxl  xs^ovog  tm  aXoy^crcog  Q^i/LOVfU- 
vta  hciTtXriTTSi :  cf.  etiam  Cic.  Tuscul.  II.  20 ;  quod  si  ita  extremam  sa- 
tirae  partem  distribtlimus,  ut  v.  150 — 157  et  160 — 169  ratio,  v.  158. 
159. 170. 171  animus  loquatur,  huuc,  cuius  indignatio  v.  79  ipsas  sa- 
tiras  facere  dicta  est,  v.  169  recte  appellari  patet.  —  Sat.  H.  31  ipsis 
vulgo;  ipsi  lahn.  c.  Pith.,  quasi  potiore  Veneris  conditione,  cuiuspar 
cum  Marte  locus  est;  nec  quod  verbo  concedimus ,  ut  duo  subiecta  sin- 
gulari  numero  antecedat,  attributo  convenit.  —  V.  49  Vedia  ego ;  Tedia 
lahn.  c.  plerisque ,  Media  Pith. ;  cf.  Vindic.  p.  6.  —  V.  98  excidisse  non- 
nulla  lahnio  non  credo ;  et  participium  cum  antecedentibus  iuDgit  ut  XIV. 
219.  — V.  145.  146  quae  cancellis  circumscripsi,  propter  nimietatem 
enumerandi  suspecta  sunt ;  quo  in  genere  quoniam  plura  passim  notavi, 
semel  moneo,  me  de  his  non  singulatim  sed  ita  indicari  velle,  ut  univer- 
sis  comparatis  qnamvis  callidi  interpolatoris  artificium  in  luvenalis  vesti« 
giis  inepta  amplificatione  imitandis  noscatur.  Singula  etiam  luvenalem 
scribere  potuisse  non  nego ;  at  mirum  foret  hunc  tales  cnmulationes  ita 
semper  instituisse,  ut  integra  plerumque  heniistichra  aliaeve  binorumver- 
suum  particulae  siue  sensus  metrive  detrimento  toUi  possent.  —  V.  150 
ei  conium  vulgo ;  cocytum  lahn.  ex  tenui  Liutprandi  auctoritate,  cui  do- 
ctam  loci  Vergiliani  Aen.  VI.  302  reminiscentiam  cedere  nolui ;  praeser- 
tim  quum  Pithoeani lacuna  ..,.  tum  utrumque admittat ,  neque  et  facile 
desiderari  videatur.  Etiam  v.  159  plerorumque  lectionem  t^  heu  nd» 
seriiraducimur resiitm;  non  quo  in  Orcum  tradud  miseros  inteliigerem^ 
sed  ut  apud  Persiam  est:  omiger  inqw dies  ttltra  noser  ^  >suoi9M  t«9>w^ 


XXII  PRAEFATIO. 

venimus!  Madvigius  Opusc.  alt.  p.  171 ,  quem  lahnius  secutas  ilHc  scri- 
psit  et  maiore  interpunctione  a  sequentibus  separavit,  iradutimut  ludibril 
significalu  dictum  statuit,  quo  tamen  nusquam  praetcrea  luvenalis  utitor, 
nec  ceteri  aliter  usurpant,  nisi  ut  vulgi  risum  spectent,  qui  a  commuoi 
omnvpm  corruptcla  alienus  est;  immo  si  reliquum  luvenalis  usumMI.  16i 
VUI.  17,  XI.  31  respicio,  Iiaud  scio  an  sequens  Romanarum  victoria- 
rum  mentio  ad  ipsas  potius  pompas  triumphales  nos  remittat ,  quanim 
ille  exitus  esse  dicatur ,  ut  vlctorum  mores  vel  barbaris  victis  deteriores 
fiant.  —  Sat.  111.  v.  17  —  20  lahnius  ante  v.  12 — 16  transponit;  quo 
facto  V.  11  oppido  languet;  satius  igitur  visum  est  cum  Wagnero  OpusCw 
p.  212  interpungcndi  medela  uti,  nisi  quod  hic  simul  v.  12  hinc  scripsit, 
quod  etsi  commodum  tamen  nec  ipsum  uecessarium  putavi.  —  V.  91 
nullo  libri,  jyuUo  lahn.  cx  C.  Darthii  etM.  Hauptii  coniectura,  contn 
quam  pluribus  disputavi  Vindic.  p.  7.  —  V.  104  spurium  iudicat  lahnios, 
poteratque  salvo  sensu  abcsse ;  indignum  tamcn  luvenale  eo  niinushabii0- 
rim ,  quo  aptius  lector  ex  media  exemplorum  turba  ad  summam  sentea- 
tiae  remittitur.  —  V.  168  negahii  c.  Grangaeo  et  Ferrario  scripsi  pro 
fiegavit,  quemadmodum  XIV.  134  et  libabit  Pers.  II;  5,  de  quo  cf.  lid 
Pers.  II,  p.  23  et  Madvig.  1.  c.  p.  117.  lahnius  c.  Valesio  negabis;  at  sob- 
iectum  est  is,  qucm  Romae  fictilibus  coenare  pudet;  qui  cur  quasi  coram 
appelletur,  nulla  causa  est.  —  V.218  luiecAsianonm  Pith.  etScholiasta, 
plMeoasianorum  reliqui  longe  plurimi,  contra  quos  vulgatam  defendi  Spi- 
cil.  annot.  Marburg.  1839  p.  8 ,  nec  ^  cum  lahnio  substitui  oportere 
dixi  Vindic.  p.  7.  —  V.  227  diffundUur  vulg.  c.  Serv.  ad  Georg.  lY.  115; 
defundilur  lahn.  c.  t^ith.  etSchoIiasta;  at  ipsa  huius  interpretatio  in/hm^ 
tem  aquam  pravum  intdlectum  profitetur ,  brevitatique  putei,  unde  ma- 
nibusaqua  ad  usus  hortcnses  hauritur,  distribuendi  significatio  come- 
nientior  est.  —  V.  237  rectius  fortasse  convUia  cum  Scholiasta,  qaam 
cum  libris  convicia  scribi  evicit  Fleckeisenius  io  Mus.  Rhaian.  VII],  p. 
228 ;  eundem  autcm  quod  v.  240  lahnius  Libuma  pro  Libumo  commen- 
dare  ait,  sane  quam  anccps  testimonium  est,  quia  nec  quid  grammaticos 
apud  poetam  legerit ,  corrupta  scholiorum  verba  intelligi  patiuntnr,  Dec 
si  Liburna  legit,  hoc  ita  explicat ,  ut  verum  lecticae  nomen  aguoscamni. 
Nimirum  ad  navis  Liburnae  speciem  factam  intollexisse  videtur,  qoo 
sensu  vide  ne  ctiam  VI.  477  libumatam  dixerit;  talem  vero  nec  novimus 
neque  ingentis  cognomen  reciperet,  quia  Liburna  navigia  minora  fuisfle 
constat;  longe  igitur  praestant  geruli  Liburui,  quos  singulari  uamero 
memorari  non  miigis  ofl^endet  quam  prindpis  corpora  Ovid.  Fast  IIL  29 
aut  imumerus  miles  Heroid.  XVL  S66.  —  V.  271  cadwU  HeinricfaiC 


PBAEFATIO.  XXIII 

plurimis,  cadantJ^XL c.Viih.  etRupert.,  quasi  de  numerocasuam,  non  de 
frequentia  agatur,  qnzequam  saepe  potius  postulat ;  neque  vasa  aliud  sunt 
ac  testae,  quas  si  ad  imbrices  referre  malueris,  hae  cur  nocte  potissimum 
cadant,  aegre  explices  ;tantum  igitur  abest  ut  cum  Rupertio  etMansone  de 
triplicipericulo  cogitare  liceat^  quod  nodu  exetmtilnts  Rcfmae  instet,  ut  omnia 
ad  vasorum  casus  referenda  sint.  —  Sat.  IV.  v.  9  vittata  libri  omnes ;  vitiata 
lahnius  c.  Scholiasta :  miuus  acute ;  cf.  Viudic.  p.  8. —  V.  97  in  nobilikUe 
Rup.  et  Ach.  cum  libris  plensque ;  cm  lahnius  c.  Pithoco  et  HeiDrichio, 
non  autem  cum  Pithoeano,  in  quo  lacuna  potius  duanim  literarum  est ;  cwn 
jgitur  omni  auctoritate  caret.  —  V.  120  in  /aet;Mm  vulg.,  in  laevam  lahn. ; 
at  in  Pith.  est  laevo,  quodad/oewMnremittere  dixi  Vindic.  p.  8.  —  Sat.  V.  v. 
51,  quem  lahnius  c.  Pinzgero  et  Heinrichio  damnavit^  interpungendo  salvum 
praestitisse  videor;  qui  ut  abesse  possit,  omisso  tamen  membrorum  con- 
cinnitas  debiiitabitur,  quae  aliam  aquam  uno  hemistichio  a))soIvi  vix 
sinit.  Alia  caiisa  est  y.  91,  quem  ipse  Pithoeanus  ignorat ;  at  vel  v.  140 
qiiamvis  elumbcm  et  ad  leonini  speciem  compositum  si  cum  lahnio  ex- 
puleris,  hiulcam  orationem  feceris,  nec  minus  loci -communis  ius  erit 
quam  VII.  145  rara  in  iemd  facundia  panno ;  quod  si  maxime  illum  scribi 
a  luvenalepotuisse  negaveris,  alium  potius  quam  nuUum ab eo scriptum 
esse  concedam.  Mox  quoque  v.  141  Mygalen  Pithoeani  ^to  Mycale  ideo 
retinui,  quia  verum  nomen  ignoro,  quod  haud  scio  an  luvenalis  eodem 
modo  qaoparvuhan  Aenean  ex  poeta  aequalibus  noto  sumpserit ;  corrumpi 
tamen  etiam  optimum  codicem  in  loco  obscurissimo  potuisse  nemo  mira- 
bitur  ideoque  rursum  v.  142  simul  pro  semel  et  v.  145  ad  mensm  pro  ac 
mensam,  quae  cx  illo  lahnius  ascivit,  ad  superiorum  exemplar  revocare 
non  dubitavi ,  quia  hoc  vcl  sine  reliquorum  codicum  consensu  ipsa  sen- 
tentia  praestat.  Semel  certe  pro  simul  ita  tantum  locum  habet ,  ut  eius- 
dem  rei  iteratio  excludatur,  ut  in  exemplis  apud  Bentl.  ad  Horat.  Serm. 
II.  8. 24;  nostra  autem  Mygale  etiam  post  trigeminos  aiios  partus  edere 
poterat;  ncc  mensam  afferri  demum  par  est,  ubi  Mssis  parasitus  hoc  est 
ad  coenam  venit,  ut  mittam  mensae  cum  nucibus  et  asse  parum  necessi- 
tudinis  intercedere ;  nunc  igitur  donec  Pithoeani  auctoritas  commoda  in- 
terpretationc  firmetur,  deteriorem  familiam  verum  servasse  arbitror. 

Lib.  II.  Sat.  VI.  v.  28,  cuius  versus  prior  pars  languida,  posterior  pin- 
guiset  otiosa  est,  suspectum  mihi  esse  non  potui  nonsigniQcare;  fidenthis 
autem  mox  v.  36  mea  coniectura  pro  UUc  scripsi  hillis  i.  e.  intestinis ,  quam 
vocem  ad  ipsam  paedicationem  etiam  Laberius  retulit  teste  Nonio  p.  122 ; 
adde  viscera  apud  nostrum  IX.  43.  Munuscula  enim  universe  cur  non 
eliam  puer  exigat,  aegre  dix.eris ;  nunc  autem  de  cqVLw  ^^Va  ^  ^^xsiss^ 


HTTV  PRAEFATIO. 

sao  iure  fla^tat,  pner  non  item;  hoc  igitur  mmnis  pecaliari  sdditamento 
eo  certius  sigDificare  ausns  sum ,  quo  minor  particulae  iliie  vis  apparet 
Ne  tamen  etiam  v.  ^bpusioni,  quem  omnes  fere  libri  e&hibent  necPi- 
thoeani  jdci. .to  excludit,  pugionm hoc  esipygionem  cum  lahnio  snbsti» 
tuerem,  in  tanta  significationis  similitudine  non  latini  tantum  sed  etiam 
graeci  sermonis  silentium  prohihuit ,  qui  nec  ipse  ftvyimvu  novit;  neqDt 
ex  ie  potius  quam  a  te  scribendi  causa  in  Pithoeani  rasura  exstabat,  qoae 
etsi  nua  litera  amplior  sit,  hoc  ipso  spatio  erroris  vestigia  ut  anU  conti- 
nere  potest.  —  V.  65  subidum  ego ;  subiium  plurinu,  nMo  lahnius  com 
Pithoeani  manu  priore,  non  tamen,  opinor,  quo  sic  scripsisse  poetam 
arbilraretur,  sed  ne  in  loco  desperato  a  fundamento  suo  loogius  discederet; 
quamquam  viam  emendandi  iam  monstravit  G.  Barthhis  et  P.  Bnimannai 
gubai  proponendo ,  quod  verbum  libidinosae  mulieris  pruritnm  describi|; 
indequc  facili  negotio  adiectivum  fingitur,  quod  etsi  nnum  praetma  Aa- 
dituum  apud  Gell.  XIX.  9  usurpasse  certum  est,  tamen  et  rationi  et  aen- 
tentiae  insigniter  convenit ,  neque  hoc,  ut  spero,  d  nocd)it ,  quod  eoden 
tempore,  quo  ego  hocalterum  eius  exemplum  revocavi,  Hertunsapod 
Gellium  nescio  quo  auctore  subiium  edidit  Minns  pugno  v.  70  pro  nomine 
Acd ,  quod  ideo  tantum  revocavi,  quia  ocfie,  quod  in  Pith.  est,  ne  ipie 
quidem ,  qui  vestem  tragoedi  explicavit,  scholiasta  melius  quam  nos  intel» 
lexisse  videtur ;  sed  ut  lahnii  cautionem  laudo,  quicorruptum  quam  snspe- 
ctum  edere  maluit,  ita  nec  me  reprehensum  iri  spero,  qui  hac  in  editkM 
non  legi  tantum  sed  etiam  intellegi  luvenalem  voluarim.  —  V.  117. 118 
cur  transposucrim,  mserto  ante  iegeim  mea  ex  coniectara  <f ,  in  VlndiCL 
p.  11  pluribus  exposui,  ibidemque  canceilos  v.147. 157.^371  positoft  d^ 
fendi;  quibus  ut  praeter  v.  126 ,  quo  et  Pith.  caret,  iam  ^iam  v.  1S5  et 
IdOadderem,  non  structurae  magis  incoucmnitate  quam  imaginis  lan» 
guore  motus  sum.  V.  125  certe  et  asyndeto  laborat,  et  anteoedentinn 
atrocitati  nibil  nisi  vulgaris  meretricis  q>eciem  veriMS  pariter  ac  munerii 
inertem  addit;  v.  l^  autem  et  ipse  acres  praegressi  vnrsiculi  colores  eir 
plicando  aitcouat  simulque  polysyndeto  naturalem  orationis  curBam  pra^ 
ter  omnem  necessitatem  tardat;  quibus  de  rebus  quamquam  saum  coiqae 
iudicium  reiinqui  debet,  canccUi  tamen  etiam  suspicioni  aliqnid  indolgeri 
patiuntur.  —  V.  151  veterem  meamconicctoram  quantuhm  emm  hoe  pro 
in  Im  in  ordinem  recepi,  quia  in  iis,  quae  antecedunt,  non  sumptus  JM. 
sed  ipsas  res  sibi  tamquam  exiguas  donari  ui6r  vult ;  nec  y.  153  aodacini 
egisse  videor,  qui  a  Pitboeana  lectione  quo  ad  veterem  qum  redifirii% 
qiiia  non  totus  mensis,  sed  Satumalium  tempus  circa  bnmuun  reipicitnrt 
neque  ipsum  qvo  ^  qvom  itadisUt,  utconsultoaltenim  proaltmi 


PRAEFATIO.  XXV 

necesse  fherit  —  V.  237. 238  quomodo  scriptos  a  poeta  censerem ,  Vin- 
dic.  p.  12  apenii,  neque  nunc  retracto  quod  illic,  utgenoinam  sententiae 
formam  recuperemus,  legendum  esse  suspicatus  sum : 

vnpaiiensqtie  morae  pavet;  at  secretus  aduUer 

abdUus  interea  sUei  etpraeputia  dueU ; 
ne  tamen  ipsa  in  verba  iicentius  grassarer,  v.  238  silet  pro  pavet,  quod 
in  ipso  Pith.  est,  restituere  sategi.  —  V.  270  quumgram  Pitb.,  tunc 
gravis  lahn.  c.  plurimis,  recte,  si  sequens  versiculus  genuinus  esset; 
nunc  ipsa  obscuritate  suspectum  melior  illa  auctoritas  secludi  suasit.  — 
—  V.  295  istas  editores  plerique  cum  Nogarola  et  Pithoeo ,  quamvis  am- 
bigua  librorum  fide,  quorum  plurimi  Isiros,  Pithoeanus  Itidos  eyhihei, 
hnncque  lahnius  secutus  est;  at  nen  agitur  de  luxuria  Romana  per  exte- 
ras  gentes  propagata,  sed  de  ipsius  nrbis  moribus  pace  et  imperio 
corruptis ,  nec  coUes  Indiae  potius  quam  Romae  conveniunt;  recepi  igi- 
tar  quod  coniecturae  certe  omnes  numeros  implet.  —  V.  307. 308  lah- 
niiis  cum  Madvigio  traosposuit,  astipulante  etiam  I.  E.  B.  Mayore  in  Jour- 
nal  of  olassical  aod  sacred  philology  1854,  p.  91 ,  librorum  tamen  aucto- 
ritate  valde  exigiia,  quibus  illud  fraudi  esse  poterat,  quod  v.  307  e  non- 
nullis  ipsoque  Pithoeano  mature  excidit,  neque  sensu  nrgente,  qui  nobi-  . 
lem  quoque  nmlierem  Pudicitiam  irridere  patitur,  si  cnm  famoso  scorto, 
qualem  Mauram  Sat.  X.  224  noscimus,  illius  aram  praeterit.  —  V.  347 
proMbe ,  quod  in  Pith.  est ,  cur  lahnius  vulgato  ooiMbe  posthaberet ,  cau- 
sam  fbisse  in  Vindic.  p.  9  negavi,  ibidemque  defeudi  v.  382  nwnerantur^ 
quod  ille  Marklandi  coniecturae  pulaantur  cedereiussit;  mallemv.  371 
exspectatos  scripsisset  pro  spectaios,  quod  iam  a  Pithoeani  manu  secunda 
correctum  prorsus  alienam  imaginem  huic  descriptioni  admiscet  inque 
tanta  utriusque  verbi  confusione,  cuius  etiam  VII.  22  exemplum  dat  alia- 
qiie  Eichstadtius  in  Progr.  prorect  lenensi  18^  p.  11  attulit,  omni 
emendandi  diflicultate  caret;  nec  v.  385  lando,  quod  Appi  nominis  mu- 
lierem  cum  scholiasta  quam  Aeli  cum^einsio  amplecti  maluit,  quo  et 
codicum  lectio  alti  et  Lamarum  mentio  antegressa  ducdmt.  —  V.  469 
extensis  pro  extentis  vel  coutra  Pithoeanum  constantiae  dedi ,  quae  hic  et 
Sat.  XII.  5  eandem  formam  exhiberi  iuberet;  mox  autem  v.  4(51 — 463 
pristino  ordini  restitui ,  quem  nollem  lahnius  cum  Madvigio  ita  mutasset, 
ut  V,  464  —  466  anteponeret.  Madvigium  itUerea  movit,  quod  non  ari)i- 
tror  commodius  ad  foliaia  theckis  parata  quam  ad  eum  omatum  referrit 
qui  V.  458  describitur;  nec  moechi  cura  sed  domestica  foeditas  caput  r^ 
est,  quapropter  etiam  intolerabilis  femina  dives  audit;  hinc  igitur  pro- 
fecta  oratio  in  transcursu  tantum  msdtls  moechoft  o^^to&^^^a^^^^ 


XXVI  PRAEFATIO. 

munditiaram  illarum  fnictus  perveoiat,  tantumqae  abest  ut  honim  men« 
lio  priorem  locum  flagitet,  ut  nisi  antegressis  sordibus,  qaolotacuUs 
spectct,  omnino  noo  intcliigas.  —  V.  585  optione  data  ulrum  dabuni 
Pithoeani  m  dabit  an  inde  in  Indus  mutarem ,  cum  plerisque  editorihus 
posteriorem  rationem  hanc  maxime  ob  causam  praetuli,  quia  astrologns 
quoque  aliquid  epitheti  postulat,  quod  ipsiuscum  divitihus  necessitudtDem 
declaret.  lahnins,  apud  quem  Plinjx  augur  et  inde  oonducius  legitur, 
asiroiwn  mundiqtte  perito  promiscuum  tantum  quaestum  reliquit;  at  mihi 
hunc  potius  opulenta  mulier  ccrta  merede  sibi  adiungere  videtur,  quum 
Phrygis  et  Indi  consultatiouem  iam  pere^rinitas  et  remota  patria  ppetio- 
siorem  faciat.  —  V.  589  praeclaram  Madvigii  coniecturam  armum  pro 
aurum  ascisc^re  non  dubitavi ,  cui  repugnans  Teuffeliiui  in  lahn.  Annal 
T.  XLIII,  p.  123  non  animadvertit  etiam  nuUia  sola  Salmasii  et  luveocii 
coniectura  niti;  ipse  vero  mox  v.  603  decerpta  pro  decejpta  periclitatus 
sum,  quo  facto  etiam  facilins  atque  pro  saepe  retineri  poterat  Nam  qui 
decepta  legit,  novam  petendi  notionem  etiam  adverbii  iterationem  flagi- 
tare  putet ;  at  supponendis  pueris  vota  non  modo  nondedpiuntur,  sed  im- 
plentur  et  gaudia  quamvis  irrita  creantur;  substitui  igitur,  quo  puoi  ipa 
vota\A  Pers.  II.  35  spes  moc^^a  vocentur,  nec  dubito  quin  suppositick 
decerpi  ad  spuroos  lacus  eodem  iure  possint,  quo  supra  v.  62  feminae  ev 
porticibus  cuneisve  exceipi  dicebantur. 

Lib.IIl.  Sat.  VII.  v.  14. 15  ad  eam  formam  redegi,  quam  de  GodiCi 
luven^  p.  19  proposui ,  ut  Bithyni  et  Asiani  locos  permutarent  et  ante 
quamquam  comma  toUeretur,  quemadmodum  VI.  ISJJB  simiii  in  constnh 
ctione  fieri  videmus;  hoc  autem  facto  ne  v.  15  cPinzgm  et  HeiDrichio 
propter  enumerationis  nimietatem  damnemus,  prohihebit  XV.  125,  ubi 
non  minor  nationum  numerus  insigni  cum  vi  cumulatur.  —  V.  23  cr»- 
ceae . . .  tabellae  vel  mvitisPithoeo  et  lahnio  revocavi,  quia  membrana,ad 
tabellam ,  non  haec  ad  illam  pertinet  ipsique  abiativi  croeea .  • .  iMk, 
quos  Pith.  exhibet,  antiquae  confesioni  originem  deberevidentur,  cniiB 
Schol. lectio  crocea ...  tabellae  vestigia  prodit,  quamquam  iam  optimi 
codicis  secunda  manus  croceae  corrigendo  in  viam  rediit  —  V.39  lii  mea 
medela  est,  qua  melior  sensui  afferri  vix  potuit;  de  voco  iam  ve^^ribiii 
non  constiUsse  librorum  varictates  ostendunt  o^,  ou^,  oc,  quae  quoAiodo 
ex  simplici  Pithoeani  ei  oriri  potuerint,  aegreintelligas;  ottfetAiveco 
etiamVIII.  229  confusa  esse  vidcntur.  Nec  v.  16  unius  literae  rasora,  qnam 
ex  Pith.  lahnius  enotavit,  id  apud  me  pondus  hahuit,  ut  tenuisquB  rectiDB 
quam  cum  reliquis  omnibus  tenuique  legi  crederem,  nedum  v.M)ab  cohh 
mum  ommhus  ambitiosi  ad  ambiiiosum  transire  ausus  sim,  quamqioffl 


PRAEPATIO.  XXVII 

lahnii  snspicio,  qua  sequentem  versiculum  spurium  iudicavit,  multo  blan- 
dior  est ,  quam  v.  58  avidusque  pro  apiusque  et  v.  60  sana  pro  maesta, 
quasPith.  lectiones  in  Vindic.  p.  12  abunde  defendisse  mihi  videor.  Etiam 
V.  89  cur  vaiwn  digitos  cum  deterioribus  libris ,  quam  di(fHos  vaium  cum 
Pith.  lahnius  maluerit ,  non  intelligo,  nec  v.  114  lacemae  pro  appellativo 
scriptum  concoquo ;  lacemarum  euim  patrimonia  quis  tulerit?  Quod  autem 
v.  132  Medos  cum  G.  E.  Webero  in  Maedos  converti^quidquid  audaciae 
habere  videatur,  reciimam  tuendo  v.  153  isdem  pro  idem,  qua  in  conie- 
ctura  siiahnius  unum  sibi  rhetoris  discipulum  finxit,  qui  argumentum 
modo  oratorie  tractatum  iam  etiam  versibus  expressum  cantaverit,  poeti- 
cas  excrcitationes  ab  hoc  scholarum  genere  prorsiis  alienas  fuisse  exi- 
stimo.  Praeterea  joer/erei,  quemadmodum  VI.  392arguit,  admagistri 
dictata  spectat,  quae  discipuU,  postquam  sedentes  enarrantem  illum  au- 
diverunt,  mox  stantes  ipsi  singulatlm  pronunciaverunt ,  eaque  est  crambe 
repeiiia,  non  argumentum  tantum  variis  modis  tractatum,  sed  eadem 
verba  totidcm  versibus  m^Gx£%oig  a  singulis  recitata,  quo  ctiam  stnictura 
ducit,  quae  totam  classem  sequentibus  verbis  pro  subiecto  dat.  —  V.  165 
^pwddo  cumplerisque  ideo  potius  retinui,  nc  Pithoeanum  quid  do  tiro- 
num  oculos  ofTenderet,  quam  quo  illud  verius  quam  hoc  crederem,  in  quo 
haud  scio  an  altior  corruptela  lateat;  v.  185  aut^  condil  ^ro  condiai 
iam  in  Vindic.  p.  13  similibus  indicativi  exemplis  IX.  146  et  XI.  130 
tuitus  sum,  nec  V.  218  in  acoenonoetus  autv.  219  mfrangai  optimi  codicis 
lectiones  temere  me  scrvasse  arbitror.  Acoenonoetus .  certe  graeco  adie- 
ctivo  eodem  iure  paedagogus^kppellabitur,  quoV.  45  xeloiypus  larbas, 
neque  alienum  iilud  a  Romanorum  usu  fuisse  ipsius  Ciceronis  exemplum 
apud  Gell.  XII.  12  probat;  coniunctivus  autem  post  indicativum  praemor- 
dei  hic  quoquo  diversam  utriusquc  hominis  conditionem  significat,  quo- 
rum  alter ,  custos  discipuli ,  iam  antea  munere  palpandus  fuerit,  ut  hanc 
potissimum  scholam  patri  commendaret,  alter,  dispensator,  suspicionem 
tantiun  frangendi  moveat.  —  SatVUL  v.  5 — 7  pluribus  tractavi  in  Mus, 
Bhenan.  T.  VI,  p.  454,  quibus  hoc  tantum  addo,  fumosos^  quibus  pariter 
ac  Vn.  227  protomas  signiiicari  consentaneum  est,  ad  tabtdam  generis, 
quae  pictas  imagines  continebat,  referri  omnino  non  posse;  quod  nisi  /o- 
mosos  cum  detcrioribus  praotuleris,  nec  danmando  v.  7  hos  sequi  licebit. 
—  V.  33  Cycnum  ut  nomen  servi  maiore  inillali  scripsi,  neque  puellam 
cum  Burmanno  pravam,  quam  cum  lahnio  parvam  appellari  dubitavi, 
quia  staturae  brevitas  iam  in  nano  notata  erat,  pravam  autem  proprio 
sensu  exiortam  esse  scite  Bentleius  ad  Gic.  Tuscul.  III.  1  docuit; 
unmo  etiam  v.  49  et  66  meo  conatu  venU  et  pro  veoMi  ^  Vn^  ^ 


XXYIII  PBAEFATIO. 

pro  trito  scripsi,  quoram  alteram  in  loco  gemmo  VL  332  ipse  Pitlioeanat 
labnio  obtulit,  alteram  vel  hic  eiosdem  fide  ea  certe  teaus  mtitor,  qnod 
in  fllo  ei  (riAr legitur ;  mox  autem  v.  67  n^Mies  pro  nesdo  coins  NepoHt 
mola  ex  optlmo  codiceluvenaJi  i-eddendos  esse  semei  monitas  lector  ultro 
agnoscet.  —  V.  96.  97  Pithoeani  rasuris  nihil,  opinor,  causae  inerati 
cur  lahnius  relinquU  pro  rdiquU  aut  naulon  pro  naukm  contra  reliquo- 
ram  consensum  substitueret,  nec  v.  110. 111. 124  tam  certa  interpola- 
tionis  sedes  est,  ut  integros  circumscribere  cum  ilio  sustinuerim.  V.  110 
— 112  iam  in  Mus.  Rhenan.  T.  VI,  p.  457  ita  potms  mihi  scribeDdof 
videridixi: 

si  quis  in  aedicula  deus  unicus ;  haec  etenim  sunt 
pro  mmmis  Bdlos  Rhodios  undamque  Corinthon  etc 
V.  124  autem  si  quid  propter  nimietatem  suspectum  sit,  duo  potius  hemi- 
stichia,  quibus  armasingulatim  enumerantur,  sustulerim,  utluveoali  haec 
tantum  relinquantur: 

auri  alqiie  argenti ;  spoliaiis  arma  swper^mt ; 
scuto  gladioque  relictis  etiam  iaculum  demi  Afroram  mentio  antegressa 
vetat;  cf.  Horat.  Carm.  I.  22.  2.  —  V.  152  numquam  Pith.,  nmqum 
lahn. ;  ego  cur  temporis  notam  praetulerim ,  dixi  Vindic  p.  14 ;  doc  de  t. 
159. 160  vetusto  interpolamento  liberandis  habeo  quod  addam  dispot^ 
tioni  de  Godlc.  luven.  p.  19 ;  eodem  autem  exemplo  v.  202. 203  inter> 
polatoris  vestigia  notavi  simulque  stracturae  fulcrnm  addidi  et  post  frv 
dentem^  quod  ut  passim  luvenalis  in  fine  versus  posuit,  ita  proclivi  13)ra* 
riorum  negligentia  mature  excidere  potuit. —  V.  229  i4fi%wMf  omI  ad 
codicum  vestigia  etiam  propius  accedere  videtur  quam  quod  lahnhis  dedil 
Antiqonae  «o/,  in  quo  et  latina  graeci  nominis  forma  et  insolentior  part^ 
culae  usiis  offendit;  v.  241  autem  meae  medelae  audadam,  qoa  9ix 
Leucade  scripsi,  desperata  tantum  loci  conditione  tueor,  ubi  nec  Pithoet- 
nnm  in  nec  vulgatum  non  ipsi  lahnio  satisfecisse  videtar.  Vi»  certe  pi- 
tris  patriae  titulum  nec  negat  Octaviano  nec  simplidter  com  GiceroM 
aequiperat;  quod  autem  post  alteram  qttantum  repetendum  est,  com  imi 
commune  habet,  de  quo  docte  disserait  Obbarius  inPhiloL  T.  VI,  p.  15X 
—  V.  270  Vulcania  viilg. ,  Vulcani  lahn.  c  Pith.  mann  priore;  at  reetl 
hoius  corrector  cavit,  ne  Aeacides  malleum  et  forcipem  capessisse  videre- 
tnr ;  eidemque  Sat.  IX.  v.  6  assensus  sum  retinendo  erat  pro  en^  qood  qid 
substituit,  praesentibus  drcumit  et  invenit  a  praeterito  usorpaodo  delw- 
ritus  esse  videtur,  quamquam  eadem  licentia  Horat.  Satir.  L  2.  66  do$ial, 
Pers.  iV.  2  tolHt,  ipse  luvenalis  XL  160  venit,  XIIL  197  invemt  ad  m 
factas  retulerant.  —  V.  55  lasm  ab  Hauptii  emendatione,  quim  i 


PRAEFATIO.  XXIX 

lalmius  hssas  scripsit,  tuitus  sum  Vindic.  p.  14;  eodem  vero  anctore  v. 
106  face  eant  ^TO  iaceani  libenter  rescripsi,  nec  v.  118 — 121  rectius 
consuli  arbitratus  sum,  quam  ut  servato  optimi  codicis  ordine  lahnii  con- 
iecturam  tum  vd  pro  iunc  est ,  Lachmanni  cave  sis  pro  causis  redper^ 
quamquam  de  reliquis  ne  hi  quidem  plane  mihi  satisfecerunt.  Nec  certe, 
quod  V.  121  ex  priore  Pith.  manu  retinuerunt,  iam  huius  corrector  iure 
suo  mnam  mutasse  videtiu',  quo  demum  facto  iusta  cum  sequentibus 
iunctura  per  gradationem  struitur ;  neque  ui  ad  cave  referre  magis  dubito 
quam  Gicero  dubitavit  Otfic.  I.  39  aliique  apud  Periz.  ad  Sanct.  p.  985, 
quibus  adde  comicum  apud  Gharis.  p.  246 ;  spurios  autem  priusquam 
singulos  versus  iudicem,  totius  loci  tenorem  in  disceptationem  vocem, 
quem  sic  maxime  vdlem  apud  probatum  testem  scriptum  inveniri: 
iddtw  ut  linguas  corUemnere  mancipionm 
possis ;  lingua  mali  namque  est  pars  pessima  sem, 
V.  143  locala  codices,  localum  lahnius  c.  Heinrichio,  blanda  specie,  sed 
praeter  necessitatem,  qunm  lecticam  etiam  conduci  solitam  esse  VI.  352 
legamus;  neque  illud  obstat,  quod  Naevolus  mox  caelatorem  et  pictorem 
domesticos  habere  cupit;  hi  enim  dominum  alunt  potius  quam  abillo 
aluntur,  lecticarii  multo  minore  impensa  conducuntur  quam  domi  pa- 
scuntur. 

Lib.  IV.  Sat.  X.  v.  55  quod  incerare  cum  libris,  non  cum  Madvigio 
etlahnio  incerate  scripsi,  Vindic.  p.  16  pluribus  vindicatumest;  ibidemque 
V.  240  sini  pro  suni  et  v.  365  abest  pro  habes  Pithoeani  certe  auctoritate 
defendi ;  eundem  tamen  ut  v.  70  indidbus  aut  v.  93  augusta  scribendo  se- 
querer,  ne  lahnii  quidem  exmplum  movit,  nec  v.  217  in  corpore  aut  v.  326 
rqfttko  huic  concedendumduxi.  Vroindidbus  iam  secundamanusirM/ictt^ 
restituit^  nec  facile  intelligas,  quomodo  delator  alios  praet^ea  indices  ad- 
hibeat,  qui  non  mox  tesiium  nomine  comprehendantur;  indida  aulem 
cum  testiius  iuncta  duo  illa  probationum  genera  referunt ,  quae  veteres 
ivzi%vov  et  cnixvov  Ttiatmasoag  vocabulis  descripsenwt,  multoque  pro- 
clivior  a  quibus  ad  indidbus  lapsus  fuit,  quam  librariom  ab  indiabus  ad 
doctum  illud  indkimm  discrimen  aberrasse  consentaneum  sit.  V.  93 
augustam  Gaprearum  rupem  qui  scripserunt,  ironiam  captaverunt,  quam 
tamen  neque  in  tutoris  vocabulo  neque  in  grege  Chaldaeo  agnoscimus ; 
exigua  igitur  mutatione  cumRupertio,  Heinrichio,  Webero  angu^  prae- 
tuli ,  quod  etiam  sine  multorum  codicum  adiumento  coniectora  assequi 
licebat;  eademque  causa  est  v.  217,  ubi  in  post  iam  simili  eius  erryi  tri- 
boo,  qui  etiam  v.  36. 37  ^osi  praetorem  et  subUmem  praepositionem  per- 
peram  intrusit;  solum  certeablativum  in  paii  €(m\m»^^\)s^^)«ss^^« 


yyg  PBAEPATIO. 

369  et  Vn.  159,  nec  iom  in  thesi  elisam  placet.  Repuko  v.  326  denique  et 
ipsum  ab  antiquo  errore  repeto,  qui  quum  reptdsa  ad  Stheneboeam  referri 
non  videret,  molestum  participiorum  concursum  quovis  modo  lenire  vel- 
let;  absolutus  tamen  impersonalium  ablativus,  qualem  nunc  Heinrichius 
qmon  amdisset  repulsa  significare  statuit,  aut  (ut  ntmdalo,  comperto, 
audiio)  praedicati  locum  tenet ,  aut  si  qua  subiecti  vis  inest,  ad  agendum 
potius  quam  ad  patiendum  spectat,  ut  Ter.  Hec.  V.  1. 10  peccato  pro  si 
a  me  peccalum  est ,  Gic.  Fam.  HI.  4  desperato  pro  quum  desperaro,  Tac 
Ann.  XI.  26  exspectaio  pro  postquam  exspecUwU;  quod  si  nostro  \ocjo 
Phaedra  et  Stheneboea  non  repulerunt,  sed  repulsae  sunt,  merito  iam  Pi- 
thoeani  corrector  repulsa  posuit.  —  Sat.  XI.  v.  38  crumena  vulg.,  culina 
lahn.  c.  libris  duobus  utique  vctustis,  Pithoeani  tamen  aocipiti  subsidio, 
quic.tna  tantum  in  rasura  exbibet;  ambigua  igitur  optione,quum 
pro  crumena  etiam  Horat.  Epist.  I.  4.  U  pugnet,  antiquum  retinere  tu- 
tius  duxi ;  eademque  cautione  v.  57  vel  servavi,  ubi  lahnius  Plthoeani  iacu- 
nae  cum  paucis  nec  substituit ;  mox  autem  v.  58  ipsius  fundamenti  Aicto- 
ritatem  in  ^e^prO  silaudem\e\  contra  lahniumsustinui;  cf.  Vindicp. 
17.  —  V.  99  spurium  essc  Heinrichius  lahnio  persuasit,  mihi  non  magis 
quam  v.  109,  quem  ipsius  Pithoeani  fide  cum  Achaintrio  transponoido 
languoris  certe  crimine  liberasse  mihi  videor;  nec  v.  166. 166  exturbandi 
quam  interpungendi  medicinam  adhibere  malui,  quo  facto  magnanun  do- 
muum  lcnocinia,  quibus  ne  nuptas  quidcm  fnii  pudeat,  humilis  fortunae 
castitati  tam  concinne  opponuntur,  uthis  demtis  oAerittf  «ext»  meatio 
dimidia  acuminis  sui  parte  caritura  sit.  Immo  si  quid  in  hac  satira  inte^ 
polationis  suspicionem  movet,  duo  illa  hemistichia  sunt,  quaev.  147. 148 
canceilis  notavi ;  quorum  otiosam  duritiem  ne  Pithoeanus  quidem  m  jm^ 
scribendo  valde  leoit ;  praeterea  semel  tantum  ab  hoc  discessi  y.  118,  abi 
hos  pro  hoc  non  mihi  magis  quam  plerisque  ante  lahnium  editoribus  vd 
sensus  unice  tolerare  visus  est.  —  Sat.  XII.  v.  23»  quandb  Pith.  c.  pleris- 
que,  quam  quando  lahn.  c.  Schurzfleischio  et  Madvigio;  at  mutuae  conh 
parandi  rationi  haec  quoque  inversio  convenit,  ut,  ubi  veram  tempesta- 
tem  cum  poetica  comparari  exspectes,  haec  potius  vicissim  ad  iUius  simi- 
litudinem  revocetur.  —  V.  32.  33  arboris  et  confetret  Pith,,  arbori  et 
cum  ferret  lahn.  ex  Lichmanni  coniectura  cum  deterioris  familiae  lectioQe 
coniuncta ;  neutra  vero  opus  esse ,  modo  arboris  ab  incertae  regi ,  tnea^ 
iae  didpuppis  pertinere  intelligamus,  iam  in  Mus.  Rhenau.  T.  II,  p.  583 
doci^;  adde  Vindic  p.  15.  —  V.  71  Lavitio  codd.,  Lavinio  lahn.  eadem 
STDizesi,  quam  VergUii  editores  Aeneid.  I.  2probarunt;atibidemSer- 
vius  Lavina  praetulit,  slve  m^^une  V^^seN^t^Vm  Lootma  scripserat,  iM 


PBAEFATIO*  TTTT 

hivenalis  aetate  esse  poterant,  qui  breviore  forma  reconditae  eruditionis 
speciem  affectarent;  sine  libris  igitur  nihil  apud  hunc  mutem.  Alia  causa 
est  V.  87 ,  ubi  quod  lahn.  c.  Pith.  scripsit  ibi,  nori  iibrorum  magis  exem- 
plo  quam  meo  sensui  obsecutus  per  relativum  Mzh  unius  navigii  fortuna 
ad  universam  tuti  sinus  imaginem  naufragorumque  veJut  conciliabula  re- 
vocavi;  idem  tamen  mox  v.  110  et  116  etiam  propius  illo  optimi  testis 
vestigia  pressi  scribendo  belliqtie  et  aui  pulcherrim,  ubi  Pilh.  certe  non 
ut  lahnius  et  plurimi  belli et sed belliqet nec magnaet sed  magndut  exhi- 
bet.  Unus  G.  Schmidtius  iam  in  delectu  Bielefeldensi  1835  bellique  edi- 
dit;  sed  quura  simul  iurmam  pro  turrem  scriberet  partemque  belli  egre- 
gium  aliquem  ducem  interpretaretur,  hoc  solum  rccte  vidit,  paiiem  bdli 
cohortes  valdclauguidedici;  reliqua  multo  facilius  sic  struemus,  wiqiie 
ipsis  cohorlibus  turrem  tamquam  paiiemaliquam  belliet  euntem  in  proelia 
adiungat. 

Lib.  V.  Sat.  XIII.  v.  18  usu  etiam  post  lahnium ,  qui  usus  scripsit, 
cum  Pith.  et  plurimis  asserui  Vindic.  p.  15 ;  difficilius  autem  huius  patro- 
cinium  est  v.  28 ,  ubi  si  luvenalis  nunc  scripsisset,  quod  ex  Pith.  nuper 
lahnius  edidit,  nona  aetas,  quam  eiusdem  correclor  cum  deterioribus 
plerisque  communem  habet,  quomodo  in  mentem  librariisvenerit,  vix 
explices;  nequeipsuranunceminentem  locum,  quem  in  principio  versiculi 
tenet,  tueri  posse  videtur,  postquam  eadem  tempora  iam  in  antecedenti- 
bus  diutius  tractata  sunt;  servavi  igitur,  quo  sublato  vcrebar  ne  argutis- 
simo  epitheto  frigidissima  particula  succederet.  Etiam  v.  82  idem  mihi 
quod  VIII.  203  indulsi,  ut  extremo  et  adderem,  qu.od  in  fine  enumera- 
tionum  solemneipsi  qtUdqtnd  l\x\cndlis  X.174  etXI.  191  praemisit;  quod 
vero  V.  107  pro  confirmat  dedi  confirmafis,  ex  ipsa  Pithoeani  aliorumque 
plurimorum  corruptela  confitinant  elicui ;  eiusdemque  vel  certiore  aucto- 
ritate  Sat.  XIV.  v.  33  subeunt  pro  subeant  moxque  v.  48  nec  pro  ne  re- 
posui,  acccdcnte  insupcr  sententiae  commendatione,  de  qua  cf.  Viudic.  p. 
18.  —  V.  83  ut  non  a  Pithoeani  —  is  enim  corrupte  levaret  exhibet  — 
sed  a  Pithoei  lahniique  auctoritate  digressus  pro  l^arit  plurimorum  scri- 
pturam  levabit  praeferrem,  et  Prisciani  vestigium,  qui  Imxvit  legit,  et  su- 
perioris  lociVl.  660  comparatio  movit,  ubi  in  simili  constructione  ipse 
PithoeanusjDrae^f/^/ait/  tuetur;  v.  152  autem  hunc  etismfbede  scribendo 
nihil  nisi  genetivum  foedae  voluisse  puto ,  cuius  certe  non  impeditior 
quam  adverbii  structura  est,  modo  hypallagen  agnoscas,  qusi  foedae  buc' 
dna  famae  pro  foeda  fama  dicitur,  cuius  velut  buccina  in  sermonibus  illis 
audiatur ;  nec  v.  238  m  optimi  codicis  lacuna  anquirere  poUus  c>ys\.^- 
pertloet  lahnio  quam  cum  vefere  correclore  adquivere\tN^\^Q>^^^^^^- 


T^TT  PRAEFATIO. 

125  et  223  poeta  nrget  et  nunc  ita  posuisse  videtur,  ut  non  pari  cam  an- 
tecedentibus  infinitivis  loco  haheri  sed  hunc  sensum  esse  vellet :  dum  di- 
vitias  adquiras,  nullo  crimine  ahstinere.  —  V.  269  quin  pro  suspecto 
notarem,  temperare  mihi  non  potui ;  nimia  certe  acerbitas  videtur  in  de- 
scnptione,  quae  vanum  potius  et  temerarium,  quam  vilem  et  perdltum 
mercatorem  proponit,  ipsumque  orationis  cursum  inanis  amplificationis 
strepitus  tardat;  acriiis  tamen  tueor  quod  et  huius  satirae  v.  315  etX. 
365  pro  habes  cum  Hemrichio  scripsi  <d>e8t,  quod  ut  superiore  loco  ipsios 
Pithoeani  fide  nititur,  ita  antiquissimo  Lactantii  testimonio  Instit.  div.  10. 
29  ita  finnatur,  ut  nunc  vel  contra  optimum  codicem  retinendum  visum 
sit ;  ne  enim  ipsum  poetam  variasse  censeamus,  senteutiae  quoque  couve- 
nientia  vetat,  cui  solum  abest  constare  in  Vindic.  p.  17  defendi  —  Sat 
XV.  V.  86.  87  interpolatoris  nugas  etiam  Orellium  deprehendisse  laetor; 
nec  V.  124  eos  seqiii  dubitavi,  qiii  pro  Brilombus  minus  nota  BisUmm 
gente  restituta  numeris  simul  et  sermoni  consuluenmt ,  qui  apud  luvena- 
lem  Britannos  tantum  admittit ;  eodem  vero  exemplo  Sat.  XVL  1  Tariu 
Gc^U  nomen  revocari  ipsiusPithoeani  auctoritasiussit,  quodquum  libiaiii 
ignorarent,  mature  GaUe  pro  GalU  scribendo  editores  quoque  in  ImfB 
oblivionem  adduxerunt.  —  Sulpiciae  satiram,  quam  Pitboei  aUoram- 
que  exemplo  comitem  luvenali  addidi,  fere  totam  ad  Wemsdorfii  eiea- 
piar  expressi,  quem  semel  tantum  nuratus  sum  v.  55  prodlvem  emeoiU- 
tionem  spes  pro  apes  sprevisse ;  iu  altero  loco ,  ubi  ab  iliius  lectione  diae^ 
dens  V.  61  velis  cum  Burmanno  pro  veUni  scrip^ ,  veram  poetriae  m»- 
num  nec  ipse  praestare  audeo. 

Scr.  Gottingae  d.  XXIV  Sextil.  a.  MDC€CLiy. 

Ct  Fr.  Hennaniii 


HHH 


AQUINATIS 

SATIRARUM 

LIBER  PRIMUS. 


SATIRA    I. 

Semper  ego  auditor  tantum?  numquamne  reponam, 

Vexatus  toties  rauci  Theseide  Cordi? 

Impune  ergo  mihi  recitaverit  ille  togatas, 

Hic  elegos?  impune  diem  consumpserit  ingens 

Telephus  aut  summi  plena  iam  margine  libri  5 

Scriptus  et  in  tergo  nec  dum  flnitus  Orestes? 

Nota  magis  nulli  domus  est  sua,  quam  mihi  lucus 

Martis  et  Aeoliis  vicinum  rupibus  antrum 

Vulcani.   Quid  agant  venti,  quas  torqueat  umbras 

Aeacus,  unde  alius  furtivae  devehat  aurum  10 

Pelliculae,  quantas  iaculetur  Monychus  ornos, 

Frontonis  platani  convulsaque  marmora  clamant 

Semper  et  assiduo  ruptae  lectore  columnae: 

Exspectes  eadem  a  summo  minimoque  poeta. 

Et  nos  ergo  manum  ferulae  subduximus,  et  nos  15 

Consilium  dedimus  Sullae,  privatus  ut  altum 

Dormiret;  stulta  est  clementia,  quum  tot  ubique 

Vatibus  occurras,  periturae  parcere  chartae. 

Cur  tamen  hoc  potius  libeat  decurrere  campo, 

Per  quem  magnus  equos  Auruncae  flexit  alumnus,         20 

Si  vacat  ac  placidi  rationem  admittitis,  edam. 

Quum  tener  uxorem  ducat  spado,  Maevia  Tuscum 
Figat  aprum  et  nuda  teneat  venabula  mamma; 

lUV.  SAT.  1 


2  D.  lUN.  lUVENALIS 

Patricios  omnes  opibus  quum  provocet  onns, 

Quo  tondente  gravis  luveni  mihi  barba  sonabat;  25 

Quum  pars  Niliacae  plebis,  quum  verna  Canopi 

Crispinus,  Tyrias  humero  revocante  lacernas, 

Vcntilet  aestivum  digitis  sudantibus  aurum, 

Nec  sufferre  qucat  maioris  ppndera  gemmae: 

Difficile  est  satiram  non  scribere.    Nam  quis  iniquae     30 

Tum  patiens  urbis,  tam  ferreus,  ut  teneat  se, 

Causidici  nova  quum  veniat  lectica  Mathonis 

Plena  ipso;  post  hunc  magni  delator  amici 

Et  cito  rapturus  de  nobilitate  comesa 

Quod  supercst,  quem  Madsa  timet,  quem  munere  palpat    35 

Carus  et  a  trepido  Thymele  summissa  Latino; 

Quum  te  summovcant,  qui  testamenta  merentur 

Noctibus,  in  coelum  quos  evehit  optima  summi 

Nunc  via  processus,  vetulae  vesica  beatae? 

Unciolam  Proculcius  habet,  sed  Gillo  deuncem,  40 

Partes  quisque  suas,  ad  mensuram  inguinis  hcres. 

Accipiat  sane  merccdem  sanguinis  et  sic 

Palleat,  ut  nudis  prcssit  qui  calcibus  angnem, 

Aut  Lugdunenscm  rhetor  dicturus  ad  aram! 

Quid  referam,  quanta  siccum  iccur  ardeat  ira,  45 

Quum  populum  gregibus  comitum  premit  hic  spoliator 

Pupilli  prostantis,  et  hic  damnatus  inani 

ludicio  (quid  enim  salvis  infamia  nummis?) 

Exul    ab   octava  Marius  bibit  ct  fruitur  dis 

Iratis;  at  tu  victrix  provincia  ploras!  50 

Hacc  ego  non  credam  Venusina  digna  lucerna? 

Hacc  ego  non  agitem?  sed  quid  magis  Heracleas, 

Aut  Diomedcas,  aut  mugitum    labyrinthi 

Et  mare  percussum  puero  fabrumque  volantem, 

Quum  leno  accipiat  mocchi  bona,  si  capiendi  66 

lus  nullum  uxori,  doclus  spectare  lacunar, 

Doctus  et  ad  calicem  vigilanti  stertcre  naso; 

Quum  fas  esse  putet  curam  sperare  cohortis, 

Qui  bona  donavit  praesepibus  et  caret  omni 

Maiorum  censu,  dum  pcrvolat  axe  citalo  60 

Flaminiam  puer  Automedon;  nam  lora  tenebat 


SATIBA  I.  3 

Ipse,  laccrnatae  quum  se  iactaret  amicae! 

Nonne  libet  medio  ceras  implere  capaces 

Quadrivio,  quum  iam  sexta  cervice  feratur, 

Hinc  atque  inde  patens  ac  nuda  paene  cathedra  63 

Et  multum  referens  de  Maecenate  supino, 

Signator  falso ,  qui  se  lautum  atque  beatum 

Exiguis  tabulis  et  gemma  fecerat  uda? 

Occurrit  matrona  potens,  quae  molle  Calenum 

Porrectura  viro  miscet  sitiente  rubetam,  70 

Instituitque  rudes  melior  Lucusta  propinquas . 

Per  famam  et  populum  nigros  efferre  maritos. 

Aude  aliquid  brevibus  Gyaris  et  carcere  dignnm, 

Si  vis  esse  aliquid:  probitas  laudatur  et  alget, 

Criminibus  debent  hortos,  praetoria,  mensas,  75 

Argentum  vetus  et  stantem  extra  pocula  caprnm. 

Quem  patitur  dormire  nurus  corruptor  avarae, 

Quem  sponsae  turpes  et  praetextatus  adulter? 

Si  natura  negat,  facit  indignatio  versum, 

Qualemcunque  potest,  quales  ego  vel  Cluvienus.  80 

Ex  quq  DeucaliOn  nimbis  tollentibus  aequor 
Navigio  montem  ascendit  sortesque  poposcit, 
Paulatimque  anima  caluerunt  mollia  saxa, 
Et  maribus  nudas  ostendit  Pyrrha  puellas, 
Quidquid  agunt  homines,  votum,  timor,  ira,  voluptas,     85 
Gaudia,  discursus,  nostri  farrago  libelli  est. 
Et  quando  uberior  vitiorum  copia?  quando 
Maior  avaritiae  patuit  sinus?  alea  quando 
Hos  animos?  neque  enim  loculis  comitantibus  itur 
Ad  casum  tabulae,  posita  sed  luditur  arca.  90 

Proelia  quanta  illic  dispensatore  videbis 
Armigero!  simplexne  furor  sestertia  centum 
Perdere  et  horrenti  tunicam  non  reddere  servo? 
Quis  totidem  erexit  villas,  quis  fercula  septem 
Secreto  coenavit  avus?  nunc  sportula  primo  95 

Limine  parva  sedet,  turbae  rapienda  togatae: 
Ule  tamen  faciem  prius  inspicit  et  trepidat,  ne 
Suppositus  venias  ac  falso  nomine  poscas. 
Agnitus  accipies;  iubet  a  praecone  vocari 


4  ,D.  lUN.  lUVENALIS 

Ipsos  Troiugenas  (nam  vexant  limen  et  ipsi  lOO 

Nobiscum):  Da  praetori,  da  deinde  tribuno! 

Sed  libertinus  prior  est:  Prior,  inquit,  ego  adsum; 

Cur  timeam  dubitemve  locum  defendere,  quamvis 

Natus  ad  Euphraten,  molles  quod  in  aure  fenestrae 

Arguerint,  licet  ipse  negem?  sed  quinque  tabernae      105 

Quadringenta  parant;  quid  confert  purpura  maior 

Optandum,  si  Laurenti  custodit  in  agro 

Conductas  Corvinus  oves,  ego  possideo  plus 

Pallante  et  Licinis? —  Exspectent  ergo  tribuni, 

Yincant  diritiae,  sacro  ne  ccdat  honori,  iio 

Nuper  in  hanc  urbem  pedibus  qui  venerat  albis: 

Quandoquidem  inter  nos  sanctissima  divitiarum 

Maiestas;  etsi  funesta  pecunia  templo 

Nondum  habitas,  nullas  nunlimorum  ereximos  aras, 

Ut  colitur  Pax  atque  Fides,  Victoria,  Virtus,  115 

Quaeque  salutato  crepitat  Concordia  nido. 

Sed  quum  summus  honor  finito  computet  anno, 
Sportula  quid  referat,  quantum  rationibus  addat: 
Quid  facient  comites,  quibus  hinc  toga,  calceus  hinc  est 
Et  panis  fumusque  domi?  Densissima  centum  120 

Quadrantes  lectica  petit,  sequiturque  maritum 
Languida  vel  praegnas  et  circumducitur  uxor. 
Hic  petit  absenti,  nota  iam  callidus  arte, 
Ostendens  vacuam  et  clausam  pro  coniuge  sellam. 
Galla  mea  est,  inquit,  citius  dimitte;  moraris?  135 

Profer  Galla  caput!  uoli  vexare,  quiescet. — ■ 
Ipse  dies  pulchro  distinguitur  ordine  rerum: 
Sportula,  deinde  forum  iurisque  peritus  ApoUo 
Atque  triumphales,  inter  quas  ausus  habere 
Nescio  quis  titulos  Aegyptius  atque  Arabarches,  130 

Cuius  ad  effigiem  non  tantum  meiere  fas  est. 
Vestibulis  abeunt  veteres  lassique  clientes 
Votaqup  deponunt,  quamquam  longissima  coenae 
Spes  homini;  caulis  miseris  atque  ignis  emendus. 
Optima  silvarum  interea  pelagique  vorabit  1S5 

Rex  horum,  vacuisque  toris  tantum  ipse  iacebit. 
Nam  de  tot  pulchris  et  latis  orbibus  et  tam 


SATIRA  I.  5 

Antiquis  una  comedunt  patrimonia  mensa. 

Nullus  iam  parasitus  erit.   Sed  quis  ferat  istas 

Luxuriae  sordes?  quanta  est  gula,  quae  sibi  totos       I40 

Ponit  apros,  animal  propter.  convivia  natum! 

Poena  tamen  praesens,  quum  tu  deponis  amictus 

Turgidus  et  crudum  pavonem  in  bal&ea  porta^. 

Hinc  subitae  mortes  atque  intestata  senectus; 

Et  nova  nec  tristis  per  cunctas  fabula  coenas  145 

Ducitur  iratis  plaudendum  funus  amicis. 

Nil  erit  ulterius,  quod  nostris  moribus  addat 
Posteritas;  eadem  facient  cupientque  minores. 
Omne  in  praecipiti  vitium  stetit;  utere  velis, 
Totos  pande  sinus!    Dicas  hic  forsitan:  Unde  150 

Ingenium  par  materiae?  unde  illa  priorum 
Scribendi  quodcumque  aftimo  flagrante  liberet 
Simplicitas,  cuius  non  audeo  dicere  nomen? 
Quid  refert  dictis  ignoscat  Mucius  an  non? 
Pone  Tigellinum:  taeda  lucebis  in  illa,  155 

Qua  stantes  ardent,  qui  fixo  pectore  fumant, 
Et  latum  media  sulcum  deducis  arena.  — 
Qui  dedit  ergo  tribus  patruis  aconita,  vehatur 
Pensilibus  plumis  atque  illinc  despiciet  nos?  — • 
Quum  veniet  contra,  digito  compesce  labellum:  160 

Accusator  erit  qui  verbum  dixerit:  hic  est. 
Securus  licet  Aenean   Rutulumque  ferocem 
Committas,  nulli  gravis  est  percussus  Achilles 
Aut  multum  quaesitus  Hylas  umamque  secutus; 
Ense  velut  stricto  quoties  Lucilius  ardens  165 

Infremuit,  rubet  auditor,  cui  frigida  mens  est 
Criminibus,  tacita  sudant  praecordia  culpa. 
Inde  irae  et  lacrimae.    Tecum  prius  ergo  voluta 
Haec  anime  ante  tubas;  galeatum  sero  duelli 
Poenitet.  — •  Experiar,  quid  concedatur  in  illos,  170 

Quorum  Flaminia  tegitur  cinis  atque  Latina. 


0  D.  lUN.  IUVENALI8 

SATIRA    n. 

Ultra  Sauromatas  fugere  hinc  libet  et  glacialem 

Oceanum,  quoties  aliquid  de  moribus  audent, 

Qui  Curios  simulant  et  Bacchanalia  yivunt. 

Indocti  primum;  quamquam  plena  omnia  gypso 

Chrysippi  invenias;  nam  perfectissimus  horum  est,  5 

Si  quis  Aristotelen.  similem  vel  Pittacon  emit, 

Et  iubet  archetypos  phiteum  servare  Cleanthas. 

Frontis  nulla  fldes;  quis  enim  non  vicus  abundat 

Tristibus  obscenis?  castigas  turpia,  quum  sis 

Inter  Socraticos  notissima  fossa  cinaedos.  10 

Hispida  membra  quidem  et  durae  per  brachia  setae 

Promittunt  atrocem  animum;  sed  podice  levi 

Caeduntur  tumidae  medico  ridente  mariscae. 

Rarus  sermo  illis  et  magna  libido  tacendi 

Atque  supercih'o  brevior  coma.   Verius  ergo  15 

Et  magis  ingenue  Peribomius;  hunc  ego  fatis 

Imputo,  qui  vultu  morbum  incessuque  fatetur. 

Horum  simplicitas  miserabiiis,  his  furor  ipse 

Dat  veniam;  sed  peiores,  qui  talia  verbis 

Herculis  invadunt  et  de  virtute  locuti  30 

Clunem  agitant.   Ego  te  ceventem,  Sexte,  verebor? 

Infamis  Yarillus  ait;  quo  deterior  te? 

Loripedem  rectus  deridQat,  Aethiopem  albus: 

Quis  tulerit  Gracchos  de  seditione  querentes? 

Quis  coelum  terris  non  misceat  et  mare  coelo,  25 

Si  fur  displiceat  Yerri,  homicida  Miloni, 

Clodius  accuset  moechos.,  Catilina  Cethegum, 

In  tabulam  SuIIae  si  dicant  discipuli  tres? 

Qualis  erat  nupcr  tragico  pollutus  adulter 

Concubitu,  qui  tunc  leges  revocabat  amaras  30 

Omnibus  atque  ipsis  Yeneri  Martique  timendas, 

Quum  tot  aborlivis  fecundam  lulia  vulvam 

Solveret  et  patruo  similes  efTunderet  offas. 

Nonne  igitur  iure  ac  merilo  vitia  ultima  fictos 

Contemnunt  Scauros  et  castigata  remordent?  35 


SATIRA  II.  7 

Non  tulit  ex  illis  torvum  Laronia  quendam 
Clamantem  toties;  ubi  nunc  lex  lulia?  dormis? 
Atque  ita  subridens:  Felicia  tempora,  quae  te 
Moribus  opponunt!  habeat  iam  Roma  pudorem; 
Tertius  e  coelo  cecidit  Cato!  sed  tamen  unde  40 

Haec  emis ,  hirsuto  spirant  opobalsama  ^collo 
•Quae  tibi?  ne  pudeat  dominum  monstrare  tabeitiae. 
Quod  si  vexantur  leges ,  at  iure  citari 
Ante  omnes  debet  Scantinia ;    respice  primum 
Et  scrutare  viros :  faciunt  hi  plura ,  sed  illos  45 

Defendit  numerus  iunctaeque  umbone  phalanges. 
Magna  inter  molles  concordia;  non  erit  uUum 
Exemplum^in  nostro  tam  detestabile  sexu. 
Vedia  non  lambit  Cluviam  nec  Flora  Catulltim: 
Hispo  subit  iuvenes  et  morbo  pallet  utroque.  50 

Numquid  nos  agimus  causas,  civilia  iura 
Novimus,  aut  ullo  strepitu  fora  vestra  movemus? 
Luctantur  paucae ,  comedunt  coly phia  paucae : 
Yos  lanam  trahitis  calathisque  peracta  refertis 
Yellera,  vos  tenui  praegnatem  stamine  fusum  55 

Penelope  melius,  levius  torquetis  Arachne, 
Horrida  quale  facit  residens  in  codice  pellex. 
Notum  est,  cur  solo  tabulas  impleverit  Hister 
Liberto,  dederit  vivus  cur  multa  puellae. 
Dives  erit,  magno  quae  dormit  tertia  lecto.  60 

Tu  nube  atque  tace:  donant  arcana  cylindros. 
De  nobis  post  haec  tristis  sententia  fertur; 
Dat  veniam  corvis,  vexat  censura  columbas. 

Fugerunt  trepidi  vera  ac  manifesta  canentem 
Stoicidae;   quid  enim  falsi  Laronia?  sed  quid  65 

Non  facfent  alii,  quum  tu  multicia  sumas, 
Cretice,  et  hanc  vestem  populo  mirante  perores 
In  iProculas  et  PoUittas?   est  moecha  Fabulla: 
Damnetur,  si  vis,  etiam  Carfinia:  talem 
Non  sumet  damnata  togam.  — •  Sed  lulius  ardet,  70 

Aestuo.  —  Nudus  agas :  minus  est  insania  turpis ! 
En  habitum,  quo  te  leges  ac  iura  ferentem 
Vulneribus  crudls  populus  modo  vlctor  et  illud 


8  D.  lUN.  lUVENALIS 

Moiitamim  positis  aadiret  vulgus  aratris. 

Quid  non  proclanies,  in  corpore  iudicis  ista  75 

Si  yideas?  quaero  an  deceant  multicia  testem? 

Acer  et  indomitus  libertatisque  magister, 

Cretice,  perluces!  Dedit  hanc  contagio  labem 

Et  dabit  in  plures;  sicut  grex  totus  in  agris 

Unius  scabie  cadit  et  porrigine  porci,  80 

Uvaque  conspecta  livorem  ducit  ab  uva. 

Foedms  hoc  aliquid  quandoque  audebis  amictn: 

Nemo  repente  fuit  turpissimus;  accipient  te 

Paulatim,  qui  longa  domi  redimicula  sumunt 

Frontibus  et  toto  posuere  monilia  coUo,  86 

Atque  Bonam  tenerae  placant  abdomine  porca^ 

Et  magno  cratere  Deam;   sed  more  sinistro 

Exagitata  procul  non  intrat  femina  limen; 

Solis  ara  deae  maribus  patet.   Ite  profanael 

Clamatur;  nullo  gemit  hic  tibicina  cornu.  90 

Talia  secreta  coluerunt  orgia  taeda 

Cccropiam  soliti  Baptae  lassare  Cotytto. 

Ille  supercilium  madida  fuligine  tactum 

Obliqua  producit  acu  pingitque  trementes 

Attollens  oculos:  vitreo  bibit  ille  priapo,  95 

Reticulumque  comis  auratum  ingentibus  implet, 

Cacrulca  indutus  scutulata  aut  galbina  rasa, 

Et  per  lunonem  domini  iurante  ministro. 

nie  tenet  speculum,  pathici  gestamen  Othonis, 

Actoris  Aurunci  spolium,  quo  se  ille  videbat  lOO 

Armatum,  quum  iam  tolli  vexilla  iuberet. 

Res  memoranda  novis  annalibus  atque  recenti 

Historia,  speculum  civilis  sarcina  belli! 

Nimirum  summi  ducis  est  occidere  Galbam 

Et  curare  cutem;  summi  constantia  civis,  105 

Bebriaci  campo  spolium  aifectare  Palati 

Et  pressum  in  faciem  digitis  extendere  panem: 

Quod  nec  in  Assyrio  pharetrata  Semiramis  orbe, 

Maesta  nec  Actiaca  fecit  Cleopatra  carina. 

Hic  nullus  verbis  pudor  aut  reverentia  mensae;  110 

Hic  turpis  Cybeles  et  fracta  voce  loquendi 


SATIRA  n.  9 

Libertas,  et  crine  senex  fanaticus  albo 
Sacrorum  antistes,  rarum  ac  memorabile  magni 
Gutturis  exemplum  conducendusque  magister. 
Quid  tamen  exspectant,  Phrygio  quos  tempus  erat  iam  116 
More  supervacuam  cultris  abrnmpere  carnem? 
Quadringenta  dedit  Gracchus  sestertia  dotem 
Cornicini,  sive  hic  recto  cantaverat  aere: 
Signatae  tabulae ;  dictum  Feliciter!  ingens 
Coena  sedet;  gremio  iacuit  nova  nnpta  mariti.  120 

0  proceres,  censore  opus  est  an  haruspice  nobis? 
Scilicet  horreres  maioraque  monstra  putares, 
Si  mulier  vitulum  vel  si  bos  ederet  agnum? 
Segmenta  et  longos  habitus  et  flammea  sumit, 
Arcano  qui  sacra  ferens  nutantia  loro  125 

Sudavit^  clipeis  ancilibus.     0  pater  urbis, 
Unde  nefas  tantum  Latiis  pastoribus?  unde 
Haec  tetigit,  Gradive,  tuos  urtica  nepotes? 
Traditur  ecce  viro  clarus  genere  atque  opibns  vir: 
Nec  galcam  quassas,  nec  terram  cuspide  pulsas,         130 
Nec  quereris  patri?  vade  ergo  et  cede  severi 
lugeribus  campi,  quem  neglegis!-^  Officium  cras 
Primo  sole  mihi  peragendum  in  valle  Quirini. 
Quae  causa-  ofticii?  quid  -quaeris?  nubit  amicus, 
Nec  multos  adhibet. —  Liceat  modo  vivere :  flent,  135 

Fient  ista  palam,  cupient  et  in  acta  referri. 
Interea  tormentum  ingens  nubentibus  haeret, 
Quod  nequeant  parere  et  partu  retinere  maritos; 
Sed  melius,  quod  nil  animis  in  c6rpora  iuris 
Natura  indulget:  steriles  moriuntur,  et  illis  140 

Turgida  non  prodest  condita  pyxide  Lyde, 
Nec  prodest  agili  palmas  praebere    luperco. 
Yicit  et  hoc  monstrum  tunicati  fuscina  Gracchi, 
Lustravitque  fuga  mediam  gladiator  arenam, 
Et  Capitolinis  generosior  [et  Marcellis  145 

Et  Catuli  Paulique   minoribus]  ~et  Fabiis  et 
Omnibus  ad  podium  spectantibus ,  his  licet  ipsnm 
Admoveas,  cnius  tnnc  munere  retia  mi^it. 
Esse  aliquos  manes  et  mibterranea  regna 


10  D.  lUN.  lUVENALIS 

Et  contam  et  Stygio  ranas  in  gurgite  nigras,  150 

Atque  una  transire  vadum  tot  milia   cymba, 

Nec  pueri  credunt,  nisi  qui  nondum  aere  layantur. 

Sed  tu  vera  puta:  Curius  quid  sentit  et  ambo 

Scipiadae,  quid  Fabricius  manesque  Camilli, 

Quid  Cremerae  legio  et  Cannis  consumpta  iuventus,      155 

Tot  bellorum  animae,  quoties  hinc  talis  ad  illos 

Umbra  venit?  cuperent  lustrari,  si  qua  darentur 

Sulfura  cum  taedis,    et    si  foret  humida  laurus. 

Uluc,  heu,  miseri  traducimur!  Arma  quidem  ultra 

Litora  lubernae  promovimus  et  modo  captas  i^ 

Orcadas  ac  minima  contentos  nocte  Britannos; 

Sed  quae  nunc  populi  fiunt  victoris  in  urbe, 

Non  faciunt  illi,  quos  vjcimus.     Et  tamen  unus 

Armenius  Zalaces  cunctis  narratur  ephebis 

Mollior  ardenti  sese  indulsisse  tribuno.  165 

Aspice,  quid  faciant  commercia!  venerat  obses; 

Hic  fiunt  homines.     Nam  si  mora  longior  urbem 

Indulsit  pueris,  non  umquam  deerit  amator; 

Mittentur  braccae,  cultelli,  frena,  flagellum: 

Sic  praetextatos  referunt  Artaxata  mores.  no 


S  A  T  I  R  A  m. 

liuamvis  digressu  veteris  confusus  amici, 

Laudo  tameu,  vacuis  quod  sedem  figere  Camis 

Destinet  atque  unum  civem  donare  Sibyllae.    - 

lanua  Baiarum  est  et  gratum  litus  amoeni 

Secessus;  ego  vel  Prochytam  praepono  Suburae.  5 

Nam  quid  tam  miserum,  tam  solum  vidimus,  ut  noii 

Deterius  credas  horrere  incendia,  lapsus 

Tcctorum  assiduos  ac  mille  pericula  saevae 

Urbis  et  Augusto  recitanteis  mense  poetas? 

Sed  dum  tota  domus  reda  componitur  una,  lO 

Substitit  ad  vcteres  arcus  madidamque  Capenam. 

HiCy  ubi  nocturnae  Numa  constituebat  amicae, 


SATIRA  m.  11 

Nunc  sacri  fontis  nemns  et  delubra  locantur 

ludaeis,  quorum  cophinus  foenumque  supellex; 

(Omnis  enim  populo  mercedem  pendere  iussa  est  15 

Arbor,  et  eiectis  mendicat  silva  Camenis;) 

In  vallem  Egeriae  descendimus  et  speluncas  * 

Dissimiles  veris:  quanto  praesentius  esset 

Numen  aquae,  viridi  si  margine  clauderet  undas 

Herba  nec  ingenuum  violarent  marmora^tofuml  20 

Hic  tunc  Umbricius:    Quaudo  artibus,  inquit,  honestis 

Nullus  in  urbe  locns,  nulla  emolumenta  labprum, 

Res  hodie  minor  est,  here  quam  fuit,  atque  eadem  cras 

Deteret  exiguis  aliquid:  proponimus  illuc 

Ire,  fatigatas  ubi  Daedalus  exuit  alas.  25 

Dum  nova  canities ,  dum  prima  et  recta  senectus, 

Dum  superest  Lachesi  quod  torqueat,  et  pedibus  me 

Porto  meis,  nullo  dextram  subeunte  bacillo, 

Cedamus  patria:  vivant  Artorins  istic 

Et  Catulus;  maneant,  qui  nigrum  in  candida  vertunt,    30 

Queis  facile  est  aedem  condncere,  fiumina,  portus, 

Siccandam  eluviem,  portandum  ad  busta  cadaver, 

Et  praebere  caput  domina  venale  sub  hasta<« 

Quondam  hi  cornicines  et  municipalis  arenae 

Perpetui  comites  notaeque  per  oppida  buccae  55 

Munera  nunc  edunt,  et  verso  pollice  vulgus 

Quem  iubet  occidunt  populariter:  inde  reversi 

Conducunt  foricas ;  et  cur  non  omnia?  quum  sint, 

Quales  ex  humili  magna  ad  fastigia  rerum 

Extollit,  quoties  voluit  Fortiina  iocari.  40 

Quid  Romae  faciam?  mentiri  nescio;  librum, 

Si  malus  est,  nequeo  laudare  et  pOscere;  motus 

Astrorum  ignoro;  funus  promittere  patris 

Nec  volo  nec  possum;  ranarum  viscera  numquam 

Inspexi;  ferre  ad  nuptam,  quae  mittit  adulter,  45 

Quae  mandat,  norunt  alii;  me  nemo  ministro 

Fur  erit,  atque  ideo  nulli  comes  exeo,  tamqnam 

Mancus  et  exstinctae  corpus  non  utile  dextrae. 

Quis  nunc  diligitur,  nisi  conscius,  et  cui  fervens 

Aestuat  occultis  animns  semperque  tacendis?  ^ 


12  D.   ItJN.  lUVENALIS 

Nil  tibi  se  debere  putat,  nil  conferet  umquam, 

Participem  qui  te  secreti  fecit  honesti; 

Carus  erit  Verri,  qui  Verrem  tempore  quo  vuU 

Accusare  potest.    Tanti  tibi  non  sit  opaci 

Omnis  arena  Tagi  quodque  in  mare  volvitur  aurum,        55 

Ut  somno  careas  ponendaque  praemia  sumas 

Tristis  et  a  magno  semper  timearis  amico. 

Quae  nunc  divitibus  gens  acceptissima  nostris,  ■ 
Et  quos  praecipue  fugiam,  properabo  fateri, 
Ncc  pudor  obstabit.     Non  possum  ferre,  Quirites,        60 
Graecam  urbem;  quamvis  qttota  portio  faecis  Achaei? 
lam  pridem  Syrus  in  Tiberim  dcfluxit  Orontes, 
Et  linguam  et  mores  et  cum  tibicine  chordas 
Obliquas  nec  non  gentilia  tympana  secum 
Vexjt  et  ad  circum  iussas  prostare  puellas.  65 

Ite,  quibus  grata  est  picta  lupa  barbara  mitra! 
Rusticus  ille.tuus  sumit  trechedipna,  Quirine, 
Et  ceromatico  fert  niceteria  collo! 
Hic  alta  Sicyone,  ast  hic  Amydone  relicta, 
Hic  Andro,  ille  Samo,  hic  Trallibns  aut  Alabandis,      70 
Esquilias  diotumque  petuut  a  vimfne  collem, 
Viscera  magnarum  domuum  dominique  futuri. 
Ingenium  velox,  audacia  perdita,  sermo 
Promptus  et  Isaeo  torrentior.     Ede,  quid  illam 
Esse  putcs?  quemvis  hominem  secnm  attulit  ad  nos:     76 
Grammaticus,  rhetor,  geometres,  pictor,  aliptes, 
Augur,  schoenobates,  medicus,  magus:  omnia  novil 
Graeculus  esuriens;  in  coelum,  iusseris,  ibit. 
In  summa,  non  Maurus  erat  neque  Sarmata  nec  Thraj, 
Qui  sumpsit  pinnas,  mediis  sed  natus  Athenis.  80 

Horum  ego  non  fugiam  conchylia?  me  prior  ille 
Signabit  fultusque  toro  meliore  recumbet,  « 

Advectus  Romam  quo  pruna  et  cottona  vento? 
Usque  adeo  nihil  est,  quod  nostra  infantia  coelam 
Hausit  Aventini,  bacca  nutrita  Sabina?  85 

Quid  quod  adulandi  gens  prudentissima  landat 
Sermonem  indocti,  faciem  deformis  amici, 
£t  longum  invalidi  collum  cervicibus  aequat 


SATIRA  III.  ^  13 

Herculis  Antaeum  procul  a  tellure  tenentis, 
Miratur  vocem  angustam,  qua  deterius  nec  90 

Ille  sonat,  quo  mordelur  gallina  marito? 
Haec  eadem  licet  et  nobis  laudare:  sed  illis 
Creditur.     An  melior,  quum  Thaida  sustinet  aut  quum 
Uxorem  comoedus  agit  vel  Dorida  nuHo 
Cultam  palliolo?  mulier  nempe  ipsa  videtur,  95 

Non  persona  loqui:  vacua  et  plana  omnia  dicas 
Infra  ventriculum  et  tenui  distantia  rima. 
Ncc  tamen  Antiochus  nec  erit  mirabilis  inic 
Aut  Stratocles  aut  cum  molli  Demetrius  Haemo: 
Natio  comoeda  est.     Rides:  maiore  cachinno  100 

Concutitur;  flet,  si  lacrimas  conspexit  amici, 
Nec  dolet;  igniculum  brumae  si  tempore  poscas, 
Accipit  endromidem;  si  dixeris  aestuo,  sudat. 
Non  sumus  ergo  pares:  melior,  qui  semper  et  omni 
Nocte  dieque  potest  aliena  sumere  vultum  105 

A  facie,  iactare  manus,  laudare  paratus, 
Si  bene  ructavit,  si  rectum  minxit  amicus, 
Si  trulla  inverso  crepitum  dedit  aurea  fundo. 
Praeterea  sanctum  nihil  est  nec  ab  inguine  tutum: 
Non  mat^^ona  laris,  non  filia  virgo,  neqne  ipse  110 

Sponsus  levis  adhuc,  non  filius  ante  pudicus; 
Horum  si  nihil  est,  aviam  resupinat  amici.  , 

Scire  volunt  secreta  domus  atque  inde  timeri. 
Et  quoniam  coepit  Graecorum  mentio,  transi 
Gymnasia  atque  audi  facinus  maioris  abollae:  115 

Stoicus  occidit  Baream  delator,  amicum 
Discipulumque  senex  ripa  nutritus  in  illa, 
Ad  quam  Gorgonei  delapsa.est  pinna  caballi! 
Non  est  Romano  cuiquam  locus  hic,  ubi  regnat 
Protogenes  aliquis  vel  Diphilus  aut  Hermarchus,  120 

Qui  gentis  vitio  numquam  partitur  amicum, 
Solus  habet;  nam  quum  facilem  stillavit  in  aurem 
Exiguum  de  naturae  patriaeque  veneno, 
Limine  summoveor,  perierunt  tempora  longi 
Servitii;  nusquam  minor  est  iactura  clientis.  125 

Quod  porro  officium,  ne  nobis  blandiar,  aut  (^uod 


14  D.  lUN.  lUVENALIS 

Pauperis  hic  meritum,  si  cnret  nocte  togatus 

Currere,  quum  praetor  lictorem  impellat  et  ire 

Praecipitem  iubeat,  dudum  vigilantibus  orbis, 

Ne  prior  Albinam  et  Modiam  collega  salutet?  130 

Divitis  hic  servi  claudit  latus  ingenuorum 

Filius;  alter  enim,  quantum  in  legione  tribnni 

Accipiunt ,  donat  Calvinae  vel  Catienae, 

Ut  semel    aut   iterum   super  illam  palpitet:  at  tu, 

Quum  tibi  vestiti  facies  scorti  placet,  haeres  135 

Et  dubitas  alta  Chionen  dcducere  sella. 

Da  testem  Romae  tam  sanctum,  quam  fuit  hospM 

Numinis  Idaei,  procedat  vel  Numa  vcl  qui 

Servavit  trepidam  flagranti  ex  aede  Minervam: 

Protinus  ad  censum;  de  moribus  ultima  fiet  140 

Quaestio:  quot  pascit  servos?  quot  possidet  agri 

lugera?  quam  multa  magnaque  paropside  coenat? 

Quantum  quisque  sua  nummorum  servat  in  arca, 

Tantum  habet  et  fidei;  iures  licet  et  Samothracum 

Et  nostrorum  aras,  contemnere  fulmina  pauper  145 

Creditur  atque  deos,  dis  ignosccntibus  ipsis. 

Quid  quod  matcriam  praebet  causasque  iocorum 

Omnibus  hic  idem,  si  foeda  et  scissa  lacema, 

Si  toga  sordidula  est  et  rupta  calceus  alter 

Pelle  patet,  vel  si  consuto  vujnere  crassum  150 

Atque  rccens  linum  ostendit  non  una  cicatrix? 

Nil  habet  infelix  paupertas  durius  in  se, 

Quam  qiiod  ridiculos  homincs  facit.     Exeat,  inquit, 

Si  pudor  est,  et  de  pulvino  surgat  equestri, 

Cuius  res  legi  non  sufficit,  et  sedeant  hic  155 

Lenonum  pueri  quocumque  in  fornice  nati; 

Hic  plaudat  nitidi  praeconis  filius  inter 

Pinnirapi  cultos  iuvencs  iuvenesque  lanifctae: 

Sic  libitum  vano,  qui  nos  distinxit,  Othoni. 

Quis  gener  hic  placuit  censu  minor  atqne  puellae         100 

Sarcinulis  impar?  quis  pauper  scribitur  heres? 

Quando  in  consilio  est  aedilibus?  agmine  facto 

Debuerant  olim  tenues  migrasse  Quirites. 

Haud  facile  emergunt,  quorum  virtutibus  obstat 


SATiRA  m.  15 

Res  angusta  domi;  sed  Romae  durior  illis        ^  165 

Gonatus:  magno  hospitium  miserabile,  magno 
Servorum  ventres,  et  frugi  co^nula  magno. 
Fictilibus  coenare  pudet,  quod  turpe  negabit 
Translatus  subito  ad  Marsos  mensamque  Sabellam 
Contentusque  illic  veneto  duroque  cucullo.  ]70 

Pars  magna  Italiae  est,  si  verum  admittimus,  in  qua 
Nemo  togam  sumit,  nisi  mortuus.     Ipsa.dienmi 
Festorum  herboso  colitur  si  quando  theatro 
Maiestas,  tandemque  redit  ad  pulpita  notum 
Exodium,  quum  personae  pallentis  hiatum  175 

In  gremio  matris  formidat  rusticus  infans: 
Aequales  habitus  illic  similesque  videbis 
Orchestram  et  populum;  clari  velamen  honoris 
SufGciunt  tunicae  summis  aedilibus  albae. 
Hic  ultra  vires  habitus  nitor;  hic  aliquid  plus  180 

Quam  satis  est  interdum  aliena  sumitur  arca. 
Gommune  id  vitium  est;    hic  vivimus  ambitiosa 
Faupertate  omnes;    quid  te  moror?  omnia  Romae 
Gum  pretio.     Quid  das,  ut  Cossum  aliqnando  salutes? 
Ut  te  respiciat  clauso  Veiento  labello?  185 

Ille  metit  barbam,  crinem  hic  deponit  amati: 
Plena  domus  libis  venalibus;  accipe  et  istud 
Fermentum  tibi  habe:  praestare  tributa  clientes 
Cogimur  et  cultis  augere  peculia  servis. 

Quis  timet  aut  timuit  gelida  Praeneste  ruinam,  190 

Aut  positis  nemorosa  inter  iuga  Yolsiniis,  aut 
Simplicibus  Gabiis,  aut  proni  Tiburis  arce? 
Nos  urbem  colimus  tenui  tibicine  fult^m 
Magna  parte  sni;  nam  sic  labentibus  obstat 
Yilicus  et,  veteris  rimae  quum  texit  hiatum,  195 

Securos  pendente  iubet  dormire  rnina. 
Yivendum  est  illic,  ubi  nuUa  incendia,  nuUi 
Nocte  metus.     lam  poscit  aqnam ,  iam  frivola  transfert 
Ucalegon,  tabulata  tibi  iam  tertia  fdmant: 
Tu  nescis;  nam  si  gradibus  trepidatur  ab  imis,  200 

Ultimus  ardebit,  quem  tegula  sola  tuetur 
A  pluvia,  molles  ubi  reddunt  ova  colnmbae. 


16  D.  lUN.  lUVENALIS 

Lectus  erat  Codro  Procula  minor,  urceoli  sex, 

Ornamentum  abaci,  nec*non  et  parvulus  infra 

Cantharus  et  recubans  sub  eodem  marmore  Chiron;     205 

lamque  vetus  graecos  servabat  cista  libellos, 

£t  divina  opici  rodebant  carmina  mures. 

Nil  habuit  Codrus;  quis  enim  negat?  et  tamen  illud 

Perdidit  infelix  totum  nihil :  ultimus  autem 

Aerumnae  est  cumulus ,  quod  nudum  et  frusta  rogantem  310 

Nemo  cibo,  nemo  hospitio  tectoque  iuvabit. 

Si  magna  Asturici  cecidit  domus,  horrida  mater, 

Pullati  proceres,  difTert  vadimonia  praetor; 

Tunc  gemimus  casus  urbis,  tunc  odimus  ignem. 

Ardet  adhuc,  et  iam  accurrit  qui  marmora  donet,         215 

Conferat  impensas:  hic  nuda  et  caudida  signa, 

Hic  aliquid  praeclarum  Euphranoris  et  Polypliti, 

Haec  Asianorum  vetera  ornamenta  deorum, 

Hic  libros  dabit  et  forulos  mediamque  Minervam, 

Hic  modium  argeiiti;  meliora  ac  plura  reponit  S20 

Persicus  orborum  lautissimus  et  merito  iam 

Suspectus,  tamquam  ipse  suas  incenderit  aedes. 

Si  potes  avelli  circensibus ,  optima  Sorae 

Aut  Fabrateriae  domus  aut  Frusinone  paratur, 

Quanti  nunc  tenebras  unum  conducis  in  annum.  SS5 

Hortulus  hic  puteusque  brevis  nec  reste  movendas 

In  tenues  plantas  facili  diffunditur  haustu. 

Vive  bidentis  amans  et  culti    vilicus  horti, 

Unde  epuhim  possis  centum  dare  Pythagoreis. 

Est  aliquid,  quocumque  loco,  quocumque  recessa^      230 

Unius  sese  dominum  fecisse'  lacertae. 

Plurimus  hic  aeger  moritur  vigilando;  sed  ipgam 
Languorem  peperit  cibus  imperfectus  et  haereng 
Ardenti  stomacho;  nam  quae  meritoria  somnom 
Admittunt?  magnis  opibus  dormitur  in  urbe.  236 

Inde  caput  morbi;  redarum  tlransitus  arto 
Yicorum  inflexu  et  stantis  convicia  mandrae 
Eripient  somnum  Druso  vitulisque  marinis. 
Si  vocat  officium,  turba  cedente  vehetur 
Dives  et  ingenti  curret  super  ora  Liburno,  210 


s 


SATIRA  ni.        .  17 

Atqae  obiter  leget  aut  scribet  vel  donniet  intus ; 
Namque  facit  somnum  clausa  lectica  fenestra. 
Ante  tamen  veniet:  nobis  properantibns  obstat 
Unda  prior,  magno  populns  premit  agmine  lumbos, 
Qui  sequitur;  ferit  hic  cubito,  ferit  assere  d^ro  245 

Alter,  at  hic  tignum  capiti  incutit,  ille  metretam. 
Pinguia  crura  luto;  planta  mox  undique  magna 
Calcor  et  in  digito  clavus  mihi  militis  haeret. 
Nonne  vides,  quanto  celebretur  sportula  fumo? 
Centum  convivae ,  sequitnr  sua  quemqne  culina.  250 

Corbulo  vix  ferret  tot  vasa  ingentia,  tot  ces 
Impositas  capiti,  quas  recto  vertice  portat 
Servulus  infelix  et  cursu  ventilat  ign^m. 
Scinduntur  tunicae  sartae  modo;  longa  coruscat 
Serraco  veniente  abies,  atque  altera  pinum  255 

Plaustra  vehunt;  nutant  alte  populoque  minantur. 
Nam  si  procubuit,  qui  saxa  Ligustica  portat 
Axis,.et  eversum  fudit  snper  agmina  montem, 
Quid  superest  de  corporibns?  quis  membra,  quis  ossa 
Invenit?  obtritum  vulgi  perit  omne  cadaver  260 

More  animae;  domus  interea  secura  patellas 
lam  lavat  et  bucca  foculum  excitat  et  sonat  nnctis 
Striglibus  et  pleno  componit  lintea  gutto! 
flaec  inter  pueros  varie  properantur:  at  ille 
lam  sedet  in  ripa  tetrnmqne  novicius  horret  265 

Porthmea,  nec  sperat  coenosi  gurgitis  alnum 
Infelix,  nec  habet  quem  porrigat  ore  trientem. 
Respice  nunc  alia  ac  diversa  pericula  noctis: 
Quod  spatium  tectis  sublimibus,  unde  cerebrum^ 
Testa  ferit,  quoties  rimosa  et  curta  fenestris  270 

Yasa  cadunt;  quanto  percussum  pondere  signent 
Et  laedant  silicem.     Possis  ignavus  haberi 
Et  subiti  casus  improvidus,  ad  coenam  si 
Intestatus  eas;  adeo  tot  fata,  quot  illa 
Nocte  patent  vigiles  te  praetereunte  fenestrae.  275 

Ergo  optes  votumque  feras  miserabile  tecum, 
Ut  sint  contentae  patulas  defunder%  pelves. 
Ebrius  ac  petulans,  qui  nullum  forte  cecidit, 

lUV.  SAT.  *1 


18  D.  lUN.  lUVBNALIS 

Dat  poenas,  noctem  patitur  lugentis  amicum 

Pelidae,  cubat  in  faciem,  mox  deinde  supinus.  280 

Ergo  non  aliter  poterit  dormire?  Quibusdam 

Somnum  rixa  facit:  sed  quamvis  improbus  annig 

Atque  mero  Tervens  cavet  hunc,  quem  coccina  laena 

Yitari  iubet  et  comitum  longissimus  ordo, 

Hultum  praeterea  flammarum  et  aenea  lampas;  285 

Me,  quem  luna  solet  deducere  vel  breve  lumen 

Candelae,  cuius  dispenso  et  tempero  filum, 

Contemnit.    Miserae  cognosce  prooemia  rixae, 

Si  rixa  est,  ubl  tu  pulsas,  ego  vapulo  tantum. 

Stat  contra  starique  iubet:  parere  necesse  est;  290 

Nam  quid  agas ,  quu,m  te  furiosus  cogat  et  idem 

Fortior?    Unde  venis?  exclamat;  cuius  aceto, 

Cuius  conche  tumes?  quis  tecum  sectile  porrum 

Sutor  et  elixi  veryecis  labra  comedit? 

Nil  mihi  respondes?  aut  dic  aut  accipe  calcem!-  295 

Ede  ubi  consistas;  in  qua  te  quaero  proseucha?-^ 

Dicere  si  temptes  aliquid  tacitusye  recedas, 

Tantumdem  est:  feriunt  pariter,  yadimonia  deinde 

Irati  faciunt;  libertas  pauperis  haec  est: 

Pulsatus  rogat  et  pugnis  concisus  adorat,  aoo 

Ut  liceat  paucis  cum  dentibus  inde  reverti. 

Nec  tamen  haec  tantum  metuas;  nam  qui  spoliet  te 

Non  deerit,  clausis  domibus  postquam  omnis  ubiqne 

Fixa  catenatae  siluit  compago  tabernae. 

Interdum  et  ferro  subitus  grassator  agit  rem:  305 

Armato  quoties  tutae  custode  tenentur 

Et  Pomptina  palus  et  Gallinaria  pinns, 

Sic  inde  huc  omnes  tamquam  ad  yivaria  currunt. 

Qua  fornace  grayes,  qua  non  incude  catenae? 

Haximus  in  yinclis  ferri  modus,  ut  timeas,  ne  MO 

Yomer  deficiat,  ne  marrae  et  sarcula  desint. 

Felices  proayorum  atayos,  felicia  dicas 

Secula,  quae  quondam  sub  regibus  atque  tribunis 

Videcunt  uno  contentam  carcere  Romam. 

His  alias  poteram  q|  plures  subnectere  causaa:         8U 
Sed  iumenta  yocant,  et  sol  inclinat;  eundum  est. 


SATntA  IV. 


Nam  mihi  commota  iamdadum  mulio  virga 

Annuit:  ergo  vale  nostri  memor,  et  quoties  te 

Roma  tuo  refici  properantem  reddet  Aquino, 

Me  quoque  ad  Helyinam  Cererem  vestramque  Dianam  320 

Converte  a  Cumis:  satirarum  ego,  ni  pudet  illas, 

Adiutor  gelidos  veniam  caligatus  in  agros. 


SATIRA   IV. 

Lcce  iterum  Crispinus,  et  est  mihi  saepe  vocandus 
Ad  partes,  monstrum  nulla  virtute  redemptum 
A  vitiis,  aegrae  solaque  libidine  fekes 
Deliciae:  viduas  tantum  spernatur  adulter. 
Quid  refert  igitur,  quantis  iumenta  fatiget  5 

Porticibus,  quanta  nemorum  vectetur  in  umbra, 
lugera  quot  vicina  foro,  quas  emerit  aedes? 
Nemo  malus  felix,  minime  corruptor  et  idem 
Incestus,  cum  quo  nuper  vittata  iacebat 
Sanguine  adhuc  vivo  terram  subitura  sacerdos.  10 

Sed  nunc  de  factis  levioribus:  et  tamen  alter 
Si  fecisset  idem,  caderet  sub  iudice  morum; 
Nam  quod  turpe  bonis,  Titio  Seioque^  decebat 
Crispinum:  quid  agas,  quum  dira  et  foedior  omni 
«jCrimine  persona  est?    Hullum  sex   milibus  emit,  15 

Aequantem  sane  paribus  sestertia  libris, 
Ut  perhibent,  qui  de  magnis  maiora  loquuntur. 
Consilium  laudo  artificis,  si  munere  tanto 
Praecipuam  in  tabulis  ceram  senis  abstulit  orbi; 
Est  ratio  ulterior,  magnae  si  misit  amicae,  .  20 

Quae  vehitur  clauso  latis  specularibus  antro. 
Nil  tale  exspectes:  emit  sibi.     Hulta  videmus, 
Quae  miser  et  frugi  non  fecit  Apicius!    Hoc  tu, 
Succinctus  patria  quondam,  Crispine,.papyro, 
Hoc  pretio  squamam?   Potuit  fortasse  minoris  25 

Piscator  quam  piscis  emi;  provincia  tanti 
Vendit  agros,  sed  maiores  Appulia  vendit. 


20  D.  lUN.  lUVENALIS 

Quales  tuiic  epulas  ipsum  gluttisse  putamus 

Induperatorem,  quum  tot  sestertia,  partem 

Exiguam  et  modicae  sumptam  de  margine  coenae,        30 

Purpureus  magni  ructarit  scurra  Palati, 

lam  princeps  equitum,  magna  qui  voce  solebat 

Vendere  municipes  fracta  de  merce  siluros? 

Incipe,  Calliope,  licet  et  considere;  non  est 

Cantandum,  res  vera  agitur;  narrate,  puellae      *  35 

Pierides;  prosit  mihi  vos  dixisse  puellas! 

Quum  iam  semianimum  laceraret  Flavius  orbem 
Ultimus,  et  calvo  serviret  Roma  Neroni, 
Incidit  Adriaci  spatium  admirabile  rhombi 
Anle  domum  Yeneris,  quam  Dorica  sustinet  Ancon,      40 
Implevitque  sinus;  n^  enim  minor  haeserat  illis, 
Quos  operit  glacies  Maeotica  ruptaque  tandem 
Solibus  efTundit  torrentis  ad  ostia  Ponti, 
Desidia  tardos  et  longo  frigore  pingues. 
Destinat  hoc  monstrum  cymbae  linique  magister  45 

Pontifici  summo.     Quis  enim  proponere  talem 
Aut  emere  auderet,  quum  plena  et  litora  multo 
Delatore  forent?  dispersi  protinus  algae 
Inquisitores  agerent  cum  remige  nudo, 
Non  dubitaturi  fugitivum  dicere  piscem  50 

Depastumque  diu  vivaria  Caesaris  inde 
Elapsum  veterem  ad  dominum  debere  reverti. 
Si  quid  Palfurio,  si  credimus  Armillato, 
Quidquid  conspicuum  pulchrumque  est  aequore  toto, 
Res  fisci  est,  ubicumque  natat:  donabitur  ergo,  55 

Ne  pereat.     lam  letifero  cedente  pruinis 
Autumno,  iam  quartanam  sperantibus  aegris, 
Stridebat  deformis  liiems  praedamque  recentem 
Servabat:  tamen  hic  properat,  velut  nrgeat  auster. 
Utque  lacus  suberant,  ubi  quamquam  diruta  servat       $0 
Igncm  Troianum  et  Vestam  colit  Alba  minorem, 
Obstitit  intranti  miratrix  turba  parumper; 
Ut  cessit,  facili  patuerunt  cardine  valvae; 
Exclusi  spectant  admissa  obsonia  patres. 
Itur  ad  Atriden  ;  tum  Picens:  Accipe,  dixit,  0 


SATIRA  rV.  21 

Privatis  maiora  focis;  genialis  agatar 
Iste  dies;  propera  stomachum  laxare  saginae, 
Et  tua  servatum  consnme  in  secula  rhombum; 
Ipse  capi  voluit. —  Quidapertius?  et  tamen  illi 
Surgebant  cristae;  nihil  est  quod  credere  de  se  70 

.  Non  possit,  quum  laudatur,  dis  aequa  potQstas. 
Sed  deerat  pisci  patinae  mensura.     Yocantnr 
Ergo  in  consilium  proceres,  quos  oderat  ille; 
In  quorum  facie  miserae  magnaeque  sedebat 
Pallor  amicitiae.     Primus,  clamante  Libumo:  75 

Currite,  iam  sedit!  rapta  properabat  abolla 
Pegasus,  attonitae  positus  modo    vilicus  urbi  — 
Anne  aliud  tunc  praefecti?  qnorum  optimus  atque 
Interpres  legum  sanctissimus  omnia  quamquam  ■ 

Temporibus  diris  tractanda  putabat  inermi  80 

lustitia.     Venit  et  Crispi  fucunda  senectus, 
Cuius  erant  mores,  qualis  facundia,  mite 
Ingenium;  maria  ac  terras  populosque  regenti 
Quis  comes  utilior,  si  clade  et  peste  snb  illa 
Saevitiam  damnare  et  honestum  afferre  liceret  85 

Cousilium?  sed  quid  violentius  aure  tyranni, 
Cum  quo  de  pluviis  aut  aestibus  aut  nimboso 
Vere  locuturi  fatum  pendebat  amici? 
Ille  igiturnumquam  direxit  brachia  contra 
Torrentem,  nec  civis  erat,  qui  libera  posset  90 

Verba  animi  proferre  et  vitam  impendere  vero. 
Sic  multas  hiemes  atque  octogesima  vidit     • 
Solstitia,  his  armis  illa  quoque  tutus  in  aula. 
Proximus  eiusdem  properabat  Acilius  aevi 
Cum  iuvene  indigno,  quem  mors  tam  saeva  maneret     95 
Et  domini  gladiis  tam  festinata;  sed  olim 
Prodigio  par  est  in  nobilitate  senectns: 
Unde  fit,  ut  malim  fraterculus  esse '  Gigantis ! 
Profuit  ergo  nihil  roisero,  quod  cominus  vlxsos 
Figebat  Numidas  Alhana  nudus  arena  100 

Venator;  quis  enim  iam  non  intellegat  artes 
Patricias?  quis  priscum  illud  miratur  aoumen, 
Brute,  tuum?  facile  est  barbato  imponere  re^\. 


22  D.  lUK.  lUVENALIS 

Nec  roelior  valttt,  qaamvis  ignobilis,  ibat 

Rubrius,  offensae  veteris  reus  atque  tacetidae,  105 

Et  tamen  improbior  satiram  scribente  cinaedo. 

Montani  qaoque  venter  adest  abdomine  tardus, 

Et  matutino  sudans  Crispinus  amomo, 

Quantum  vix  redolent  duo  funera;  saevior  illo 

Pompeius  tenai  iugulos  aperire  susurro,    .  ILO 

Et  qui  vulturibus  servabat  viscera  Dacis 

Fuscus,  marmorea  meditatus  proelia  yilla, 

Et  cum  roortifero  prudens  Yeiento  Catullo, 

Qui  nuroquam  visae  flagrabat  amore  puellae, 

6rand&  et  conspicnnm  nostro  quoque  tempore  monstnim; 

Caecus  adulator  dirusque  a  ponte  satelles,  115 

Dignus  Aricinos  qui  roendicaret  ad  axes 

Blandaque  devexae  iactaret  basia  redae. 

Nemo  magis  rhombum  stupuit:  nam  plurima  dixit 

In  laevum  conversus;  at  illi  dextra  iacebat  120 

Bellua.     Siq  pugnas  Cilicis  laudabat  et  ictus 

Et  pegma  et  pueros  inde  ad  velaria  raptos. 

Non  cedit  Yeiento,  sed  ut  fanaticus  oestro 

Percussus^  Bellona,  tuo  divinat  et,  Ingens 

Omen  habes,  inquit,  magni  clarique  triumphi:  .  IK 

Regem  aliquem  capies,  aut  de  temone  Britanno 

Excidet  Arviragus:  peregrina  est  bellua;  cernis 

Ere.ctas  in  terga  sudes? — -  Hoc  defuit  unum 

Fabricio,  patriam  ut  rhombi  roemoraret  et  annos. — 

Quidnam  igitnr  censes?  conciditur? —  Absit  ab  illo     180 

Dedecus  hoc,  Montanus  ait;  testa  alta  paretnr, 

Quae  tenui  muro  spatiosum  colligat  orbem. 

Debetur  magnus  patinae  subitusque  Promethens; 

Argillam  atque  rotam  citius  properate!  sed  ex  hoc 

Tempore  iam,  Caesar,  figuli  tna  castra  sequantar. — 135 

Yicit  digna  viro  sententia:  noverat  ille 

Luxuriam  imperii  veterem  noctesque  Neronfs 

lam  medias  aliamque  famem,  quum  pulmo  Falemo 

Arderet.     Nulli  maior  fuit  usus  edendi 

Tempestate  mea:  Circeis  nata  forent  an  110 

Lucrimm  ad  saxum  Rutupinove  edita  fundo 


SATIBA  V.  23 

Ostrea,  callebat  primo  deprendere  morsu; 

Et  semel  aspecti  litus  dicebat  echini. 

Surgitur,  et  misso  proceres  exire  iubentur 

Consilio,  quos  Albanam  dux  magnus  in  arcem  145 

Traxerat  attonitos  et  festinare  coactos, 

Tamquam  de  Chattis  aliquid  torvisque  Sycambris 

Dicturus  tamquam  et  diversis  partibus  orbis 

Anxia  praecipiti  yeusset  epistola  pinna. 

Atque  utinam  his  potius  nugis  tota  illa  dedisset       150 
Tempora  saevitiae,  claras  quibus  abslulit  urbi 
Illustresque  animas  impune  et  vindice  nullo! 
Sed  periit,  postquam  cerdonibus  esse  timendus 
Coeperat:  hoc  aocuit  Lamiarum  caede  madenti. 


SATIRA   V. 

oi  te  propositi  nondum  pudet  atque  eadem  est  mens, 

Ut  bona  summa  putes  aliena  vivere  quadra; 

Si  potes  illa  pati,  quae  nec  Sarmentus  iniquas 

Caesaris  ad  mensas,  nec  vilis  Gabba  tulisset: 

Quamvis  iurato  metuam  tibi  credere  testi.  5 

Yentre  nihil  novi  frugalius;  hoc  tamen  ipsum 

Defecisse  puta,  quod  inani  sufBcit  alvo: 

Nulla  crepido  vacat,   nusquam  pons  et  tegetis  pars 

Dimidia  brevior?  tantine  iniuria  coenae) 

Tam  ieiuna  fames  quum  possit  honestius  illic  10 

Et  tremere  et  sordes  farris  mordere  canini? 

Primo  fige  loco,  quod  tu  discumbere  iussus 
Mercedem  solidam  veterum  capis  officiornm. 
Fructus  amicitiae  magnae  cibus ;   imputat  hunc  rex 
Et  quamvis  rarum  tamen  imputat.     Ergo  duos  post       15 
Si  libuit  menses  neglectum  adhibere  clientem, 
Tertia  ne  vacuo  cessaret  culcita  lecto: 
Una  simus,  ait.    Yotorum  summa!  quid  ultra 
Quaeris?  habet  Trebius,  propter  quod  rumpere  somnum 
Debeat  et  ligulas  dimittere,  soUicitus  ne  '20 


24  D.  lUN*  I0VJENALIS 

Tota  salutatrix  fam  turba  peregerit  orbem 

Sideribus  dubiis  aut  illo  tempore,  qao  se 

Frigida  circumagunt  pigri  serraca  Bootae. 

Qualis  coena  tamen?  vinum,  quod  succida  nolit- 

Lana  pati;  de  conviva  Corybanta  yidebis.  3ft 

lurgia  proludunt;  sed  mox  et  pocula  torques 

Saucius  et  rubra  deterges  vulnera  mappa,  : 

Inter  vos  quoties  libertorumque  cohortem 

Pugna  Saguntina  fervet  commissa  lagona. 

Ipse  capillato  diffusum  consule  potat  ao 

Calcatamque  tenet  bellis  socialibus  uvam, 

Cardiaco  numquam  cyathuiQ  missurus  amico;    . 

Cras  bibet  Albanis  aliquid  de  montibus  aut  de  ^ 

Setinis,  cuius  patriam  titulumque  senectus 

Delevit  multa  veteris  fuligine  testae,  35 

Quale  coronati  Thrasea  Helvidiusque  bibebant 

Brutorum  et  Cassi  natalibus.    Ipse  capaces 

Heliadum  crustas  et  inaequales  beryllo  . 

Yirro  tenet  phialas:  tibi  non  committitnr  aurum; 

Yel,  si  quando  datur,  custos  afGxus  ibidem,  40 

Qui  numeret  gemmas,  ungues  observ.et  acutos. 

Da  yeniam :  praeclara  illi  laudatur  iaspis. 

Nam  Virro,  ut  multi,  gemmas  ad  pocula  transfert 

A  digitis,  quas  in  vaginae  fronte  solebat 

POnere  zelotypo  iuvenis  praelatus  larbae:        ,  45 

Tu  Benevehtani  sutoris  nomen  habentem 

Siccabis  calicem  nasorum  quattuor  ac  iam 

Quassatum  et  rupto  poscentem  sulfura  vitro. 

Si  stomachus  domini  fervet  vinbque  ciboque, 

Frigidior  Geticis  petitur  decocta  pruinis :  '  50 

Non  eadem  vobis  poni  modo  vina  querebar? 

Vos  aliam  potatis  aquam.     Tibi  pocula  cnrsor 

Gaetulus  dabit  aut  nigri  manus  ossea  Hauri, 

Et  cui  per  mediam.nolis  occurrere  noctem, 

Clivosae  veheris  dum  per  monumenta  Latinae:  55 

FIos  Asiae  ante  ipsum,  pretio  maiore  paratus, 

Q^am  fuit  et  TuIIi  census  pugnacis  et  Anci 

Et;  ne  te  teneam,  Romanorum  omnia  regum 


SATIRA  V.  25 

Frivola.     Quod  qaum  ita  sit,  ta  Gaetulum^Ganymedem 

Respice,  quum  sities.     Nescit  tot   milibus  emptas'        60 

Pauperibus  misoere  puer:  sed  forma,  sed  aetas 

Digna  supercilio;  quando  ad  te  pervenit  ille? 

Quando  rogatus  adest  calidae  gelidacque  minister? 

Quippe  indignatur  veteri  parere  clienti, 

Quodque  aliquid  poscas,  et  quod  se  stante  recumbas.  65 

Maxima  quaeque  domus  servis  est  plena  superbis. 

Ecce  alius  quanto  porrexit'  murmure  panem 

Yix  fractum,  solidae  iam  mucida  frusta  farinae, 

Quae  genuinum  agitent,  non  admittentia  morsum: 

Sed  tener  et  niveus  mollique  siligine  factus  70 

Servatur  domino.     Dextram  cohibere  memento ; 

Salva  sit  artoptae  reverentia!  finge  tamen  te 

Improbulum,  superest  illic  qui  ponere  cogat: 

Yis  tu  consuetis  audax  conviva  canistris 

Impleri  panisque  tui  novisse  colorem? —  76 

Scilicet  hoc  fuerat,  propter  quod  saepe  relicta 

Coniuge  per  montem  adversum  gelidasque  cucurri 

Esquilias,  fremeret  saeva  qnum  grandine  vermis 

luppiter  el  multo  stillaret  paenula  nimbo!  — 

Aspice,  quam  longo  distendat  pecCore  lancem,  80 

Quae  fertur  domino  squilla,  et  quibus  undique  septa 

Asparagis,  qua  despiciat  convivia  cauda, 

Dum   venit    excelsi  manibus  sublata  ministri: 

Sed  tibi  dimidio  constrictus  cammarus  ovo 

Ponitur  exigua  feralis  coena  patella.  85 

Ipse  Venafrana  piscem  perfundit:  at  hic,  qui 

Pallidus  affertnr  misero  tibi  caulis,  olebit 

Lanternam;  illud  enim  vestris  datur  alveolis,  quod 

Canna  Micipsanim  prora  subvexit  acuta; 

Propter  quod  Romae  cum  Boccare  nemo  lavatur,  90 

[Quod  tutos  etiam  facit  a  serpentibus  atris.] 

MuIIus  erit  domini,  quem  misit  CorsiiB,  vel  quem 

Tauromenitanae  mpies ,  quando  omne  peractum  est 

Et  iam  defecit  nostrum  mare,  dum  giila  saevit, 

Retibus  assiduis  penitus  scrutante  macello  95 

Proxima ,  nec  patimur  Tyrrhenum  crescere  ijiscem. 


26  D.  HJN.  lUVBKALIS 

Instniit  ergo  fbcam  proymcia:  smnitar  illifto 

Qaod  captator  emat  Laenafl,  Aurelia  vendat. 

Virroni  maraena  datur,  qnae  maxima  vei)it 

Gurgite  de  Siculo;  nam  dum  se  continet  Anater,  100 

Dum  sedet  et  siccat  madidas  in  carcere  pinnas; 

Contemnunt  medfam  temeraria  lina  Charybdim: 

Vos  angnilla  manet  longae  cognata  colabrae, 

Ant  glacie  aspersus  maculis  Tiberinos  et  ipse 

Vernula  riparum,  pinguis  torrente  cloaca  106 

Et  solitus  mediae  cryptam  penetrare  Suburae. 

Ipsi  pauca  velim,  facilem  si  praebeat  aurem: 
Nemo  petit,  modicis  quae  mittebantur  amicis 
A  Seneca,  quae  Piso  bonus,  qaae  CoKa  solebat 
Largiri;  namque  et  titulis  et  fascibus  olim  iio 

Hafor  habebatur  donandi  gloria:  solum 
Poscimus,  ut  coenes  civiliter;     hoo^face  el  esto, 
Esto,  ut  nunc  multi,  dives  tibi,  pauper  amicis! 

Anseris  ante  ipsum  magni  iecar,  anseribus  par 
Altilis  et  flavi  dignns  ferro  Heleagpri  115 

Fumat  aper;  post  hunc  tradentur  tabera,  si  ver 
Tunc  erit    et  facient  optata  tonitrua  coenas 
Haiores.    Tibi  habe  frumentum,  Alledias  inqail, 
0  Libye;  disiunge  boves,  dum  tubera  mittast  — 
Stmctorem  interea,  ne  qua  indignatio  desit,  .    190 

Saltantem  spectes  et  chironomnnta  volan^i 
Cultello,  donec  peragat  dictata  magistri 
Omnia;  nec  minimo  sane  discrimine  refert, 
Qno  gestu  lepores  et  quo  gallina  secetar. 
Duceris  planta,  velut  ictas  ab  Hercale  Cacns,  i% 

Et  ponere  foris,  si  quid  temptaveris  nmqaam 
Hiscere,  tamquam  habeas  tria  nomina.     Qaando  propinal 
Virro  tibi  sumitve  tuis  contacta  labellis 
Pocula?  quis  vestrum  temerarius  nsque  adeo,  qnis 
Perditus,  ut  dicat^egi:  bibe?    Plurima  sant,  qaae     110 
Non  andent  homines  pertus{[  dicere  laena; 
Quadringenta  tibi  si  quis  deiis  aut  similis  dis 
Et  melior  fatis  donaret  homuncio,  quantas 
Ex  n/hilo,  quantus  fieres  Virronis  amicns! 
Da  Trebio  l  pone  ad  IreUml  V\^  l\^\«t  ^^  l^ais        m 


8ATIBA  y.  27 

Ilibus? —  Onammi,  vobishunc  praestat  honorem, 

Yos  estis  fratres!    dominus  tamen  et  domini  rex 

Si  vis  tu  fieri,  nullus  tibi  parvulus  aula 

liuserit  Aeneas  ne4^  filia  dulcior  illo: 

lucundum  et  carum  sterilis  facit  uxor  amicum.  140 

Sed  tua  nunc  Hygale  pariat  licet  et  pueros  tres 

In  gremium  patris  fundat  simul:  ipse  loqoaci 

Gaudebit  nido,  viridem  thoraca  iubebit 

Afferri  minimasque  nuces  assemque  rogatum, 

Ad  mensam  quoties  parasitus  venerit  infans. —  145 

Vilibus  ancipites  fungi  ponentnr  amicis, 

Boletus  domino;  sed  quales  Claudius  edit 

Ante  illum  uxoris,  post  quem  nil  amplius  edit. 

Virro  sibi  et  reliquis  Yirronibus  illa  iubebit 

Poma  dari,  quorum  solo  pascaris  odore;  150 

Qualia  perpetuus  Phaeacum  autumnns  habebat, 

Credere  qnae  possis  subrepta  sororibus  Afris: 

Tu  scabie  frueris  mali,  quod  in  aggere  rodit, 

Qui  tegitnr  parma  et  galea  metuensque  fiagelli 

Discit  ab  hirsuta  iaculum  lorquere  capella.  15& 

Forsitan  impensae  Virronem  parcere  credas? 

Hoc  agit,  ut  doleas;  nam  qnae  comoedia,  mimus 

Quis  melior  plorante  gula?  ergo  omnia  fiunt, 

Si  nescis,  ut  per  lacrimas  effuidere  bilem 

Cogaris  pressoque  diu  stridere  molari.  160 

Tu  tibi  liber  homo  et  regis  conviva  videris : 

Captum  te  nidore  suae  pntat  ille  culinae 

Nec  male  coniectat;     quis  enim  tam  nudas,  nt  illum 

Bis  ferat,  Etniscum  puero  si  contigil  anram 

Vel  nodus  tantum  et  signum  de  paupere  loro?  165 

Spes  bene  coenandi  vos  decipit:  ecce  dabit  iam 

Semesum  leporem  atque  aliquid  de  clnnibus  apri, 

Ad  nos  iam  veniet  minor  altilis;  inde  parato 

Intactoqne  omnes  et  stricto  pane  tacetis. 

Ille  sapit,  qui  te  sic  uti^^    omnia  ferre  170 

Si  potes,  et  deb^s :  pnlsl^im  vertice  raso 

Praebebis  quandoque  caput  nec  dura  timebis 

Flagra  pati,  his  epulis  et  tali  dignas  amico! 


18  D.  lUN.  lUYSHALIS 

Dat  poenas,  noctem  patitur  lugentis  amicum 

Pelidae,  cubat  in  faciem,  mox  deinde  supinus.  280 

Ergo  non  aliter  poterit  dormire?  Quibusdam 

Somnum  rixa  facit:  sed  quamvis  improbus  annis 

Atque  mero  Tervens  cavet  hunc,  quem  coccina  laena 

Yitari  iubet  et  comitum  longissimus  ordo, 

Hultum  praeterea  flammarum  et  aenea  lampas;  285 

Me,  quem  luna  solet  deducere  vel  breve  lumen 

Candelae,  cuius  dispenso  et  tempero  filum, 

Contemnit.    Miserae  cognosce  prooemia  rizae, 

Si  rixa  est,  ubi  tu'  pulsas,  ego  vapulo  tantum. 

Stat  contra  stariqne  iubet:  parere  necesse  est;  290 

Nam  quid  agas ,  quu,m  te  furiosns  cogat  et  idem 

Fortior?    Unde  venis?  exclamat;  cuius  aceto, 

Cuius  conche  tumes?  quis  tecnm  sectile  porrum 

Sutor  et  elixi  veryecis  labra  comedit? 

Nil  mihi  respondes?  aut  dic  ant  accipe  calcem!-  295 

Ede  ubi  consistas;  in  qua  te  quaero  proseucha?-.. 

Dicere  si  temptes  aliquid  tacitusye  recedas, 

Tantumdem  est:  feriunt  pariter,  vadimonia  deinde 

Irati  faciunt;  libertas  pauperis  haec  est: 

Pulsatus  rogat  et  pugnis  concisus  adorat,  aoo 

Ut  liceat  paucis  com  dentibus  inde  reverti. 

Nec  tamen  haec  tantum  metuas;  nam  qui  spoliet  te 

Non  deerit,  clansis  domibus  postquam  omnis  ubiqoe 

Fixa  catenatae  siluit  compago  tabernae. 

Interdum  et  ferro  subitus  grassator  agit  rem:  ao5 

Armato  quoties  tutae  custode  tenentur 

Et  Pomptina  palus  et  Gallinaria  pinus, 

Sic  inde  huc  omnes  tamquam  ad  yivaria  curmnt. 

Qua  fornace  graves,  qua  non  incude  catenae? 

Haximns  in  vinclis  ferri  modus,  ut  timeas,  ne  Sio 

Vomer  deficiat,  ne  mairrae  et  s^rcula  desint. 

Felices  proavorum  atavos,  felicia  dicas 

Secula,  quae  qnondam  sub  regibus  atque  tribnnis 

Videcunt  uno  contentam  carcere  Romam. 

His  alias  poteram  q|  plures  snbneotere  cansaa:        S15 
Sed  iumenta  vocant,  et  sol  inclinat;  eundum  est. 


SATIBA  IV.  ]9 

Nam  mihi  commota  lamdadum  mulio  virga 

Annuit:  ergo  vale  nostri  memor,  et  quoties  te 

Roma  tuo  refici  properantem  reddet  Aquino, 

Me  quoque  ad  Helvinam  Cererem  vestramque  Dianam  320 

Converte  a  Cumis:  satirarum  ego,  ni  pudet  illas, 

Adiutor  gelidos  reniam  caligatns  in  agros. 


SATIRA   IV. 

Eicce  iterum  Crispinus,  et  est  mihi  saepe  vocandus 
Ad  partes,  monstrum  nulla  virtute  redemptum 
A  vitiis,  aegrae  solaque  libidine  fekes 
Deliciae:  viduas  tantum  spernatur  adulter. 
Quid  refert  igitur,  quantis  iumenta  fatiget  5 

Porticibus,  quanta  nemorum  vectetur  in  umbra, 
lugera  quot  vicina  foro,  quas  emerit  aedes? 
Nemo  malus  felix,  minime  corruptor  et  idem 
Incestus,  cum  quo  nuper  vittata  iacebat 
Sanguine  adhuc  vivo  terram  subitura  sacerdos.  10 

Sed  nunc  de  factis  levioribus:  et  tamen  alter 
Si  fecisset  idem,  caderet  sub  iudice  morum; 
Nam  quod  turpe  bonis,  Titio  Seioque,  decebat 
Crispinum:  quid  agas,  quum  dira  et  foedior  omni 
«jCrimine  persona  est?    HuIIum  sex   milibus  emit,  15 

Aequantem  sane  paribus  sestertia  libris, 
Ut  perhibent,  qui  de  magnis  maiora  loquuntur. 
Consilium  laudo  artificis,  si  munere  tanto 
Praecipuam  in  tabulis  ceram  senis  abstulit  orbi; 
Est  ratio  ulterior,  magnae  si  misit  amicae,  .  20 

Quae  vehitur  clauso  latis  specularibus  antro. 
Nil  tale  exspectes:  emit  sibi.     Hulta  videmus, 
Quae  miser  et  frugi  non  fecit  Apicius!    Hoc  tu, 
Succinctus  patria  quondam,  Crispine,  papyro, 
Hoc  pretio  squamam?   Potuit  fortasse  minoris  25 

Piscator  quam  piscis  emi;  proviucia  tanti 
Vendit  agros,  sed  maiores  Appulia  vendit» 

1* 


20  D.  lUN.  lUVENALIS 

Quales  tuiic  epulas  ipsum  gluttisse  putamus 

Induperatorem,  qiium  tot  sestertia,  partem 

Exiguam  et  modicae  sumptam  de  margine  coenae,        30 

Purpureus  magni  ructarit  scurra  Palati, 

lam  princeps  equitum,  magna  qui  voce  solebat 

Vendere  municipes  fracta  de  merce  siluros? 

Incipe,  Calliope,  licet  et  considere:  non  est 

Cantandum,  res  vera  agitur;  narrate,  puellae       *  35 

Pierides;  prosit  mihi  vos  dixisse  puellas! 

Quum  iam  semianimum  laceraret  Flavius  orbem 
Ultimus,  et  calvo  serviret  Roma  Neroni, 
Incidit  Adriaci  spatium  admirabile  rhombi 
Anle  domum  Yeneris,  quam  Dorica  sustinet  Ancon,      40 
Implevitque  sinus;  neK  enim  minor  haeserat  illis, 
Quos  operit  glacies  Maeotica  ruptaque  tandem 
Solibus  efTundit  torrentis  ad  ostia  Ponti, 
Desidia  tardos  et  longo  frigore  pingues. 
Destinat  hoc  monstrum  cymbae  linique  magister  45 

PontiQci  summo.     Quis  enim  proponere  talem 
Aut  emere  auderet,  quum  plena  et  litora  multo 
Delatore  forent?  dispersi  protinus  algae 
Inquisitores  agerent  cum  remige  nudo, 
Non  dubitaturi  fugitivum  dicere  piscem  60 

Depastumque  diu  vivaria  Caesaris  inde 
Elapsum  veterem  ad  dominum  debere  reverti. 
Si  quid  Palfurio,  si  crediraus  ArmillatOy  ^ 

Quidquid  conspicuum  pulchrumque  est  aequore  tolO| 
Res  fisci  est,  ubicumque  natat;  donabitur.  ergo,  jk 

Ne  pereat.     lam  letifero  ccflenie  pruinis 
Autumno,  iam  quartanam  sperantibus  aegris, 
Stridebat  deformis  liiems  praedamque  recentem 
Servabat:  tamen  hic  properat,  veluC  urgeiU  auster 
Utque  lacus  suberant,  ubi  quamquam  diruta  servat 
Ignem  Troianum  et  Vestam  coIU  Alba  minorem, 
Obstitit  intranti  miratrix  turba  parumper  * 
Ut  cessit,  facili  patuerunt  cardine  ttlvae; 
Exclusi  spectant  admissa  obsonia  patres. 
Itur  ad  Alriden  ;  tum  Picens:  Accipe, 


SATIRA  rV.  21 

Privatis  maiora  focis;  genialis  agatur 

Iste  dies;  propera  stomachum  laxare  saginae, 

Et  tua  servatum  consume  in  secula  rhombum; 

Ipse  capi  voluit. —  Quid  apertius?  el  tamen  illi 

Surgebant  cristae;  nihil  est  qnod  credere  de  se  70 

Non  possit,  quum  laudatur,  dis  aequa  potQstas. 

Sed  deerat  pisci  patinae  mensura.     Vocantur 

Ergo  in  consilium  proceres,  quos  oderat  ille; 

In  quorum  facie  roiserae  magnaeque  sedebat 

Pallor  amicitiae.     Primus,  clamante  Libumo:  75 

Currite,  iam  sedit!  rapta  properabat  abolla 

Pegasus,  attonitae  positus  modo    vilicus  urbi  — 

Anne  aliud  tunc  praefecti?  quorum  optimus  atque 

Interpres  legum  sanctissimus  omnia  quamquam 

Temporibus  diris  tractanda  putabat  inermi  80 

lustitia.     Yenit  et  Crispi  fucunda  senectus, 

Cuius  erant  mores,  qualis  facundia,  mite 

Ingenium;  maria  ac  terras  populosque  regenti 

Quis  comes  utilior,  si  clade  et  peste  sub  illa 

Saevitiam  damnare  et  honestum  afferre  liceret  85 

Cousilium?  sed  quid  violentius  aure  tyranni, 

Cum  quo  de  pluviis  aut  aestibus  aut  nimboso 

Yere  locuturi  fatum  pendebat  amici? 

Ille  igitur  numquam  direxit  brachia  contra 

Torrentem,  nec  civis  erat,  qui  libera  posset  90 

Verba  anim!  proferre  et  yitam  impendere  yero. 

Sic  multas  hiemes  atqne  octogesima  yidit     • 

Solstitia,  hi8  armia  illa  qaoqge  fatng  1n  aula.  •  

Proximus  elusdetn  properabat  Aciliui  aevi 

Cam  luyene  mdigtio^  quem  mors  tam  saeva  maneret     d& 

Et  domini  gladifs  tam  festinata*,  s^d  olmi 

Prodigio  par  est  m  nobilliate  aenecEns? 

Unde  fit,  ^t  malim  fraterculus  ess^  Gigaiittttf 

Profnit  ergo  mhil  misero,  quod  cominii^  mm 

Figebat  Nnmidas  Alliana  imd*ii  Hrcrt^     ^^^  I»>» 

Venator;  quis  enim  iam  tion  inlelli  ^'^  "^^ 

Patricias?  quis  prii^cum  fllttd  mln^ 

Bmte,  tnnm?  tmU  m  barliAto  i^ 


{ 


22  D.  lUK.  lUVENALIS 

Nec  melior  vultu,  qnamYis  fgnobilis,  ibat 

Rubrius,  offensae  veteris  reus  atque  tacendae,  105 

Et  tamen  improbior  satiram  scribente  cinaedo. 

Montani  quoque  venter  adest  abdomine  tardus, 

Et  matutino  sudans  Crispinus  amomo, 

Quantum  rix  redolent  duo  funera;  saevior  illo 

Pompeius  tenui  iugulos  aperire  susurro,    .  ILO 

Et  qui  Yulturibus  servabat  viscera  Dacis 

Fuscus,  marmorea  meditatus  proelia  yilla, 

Et  cum  mortifero  prudens  Veiento  Catuflo, 

Qui  numquam  visae  flagrabat  amore  puellae, 

Grand^  et  conspicnum  nostro  quoque  tempore  monstrnm; 

Caecus  adulator  dirusque  a  ponte  satelles,  115 

Dignus  Aricinos  qui  mendicaret  ad  axes 

Blandaque  devexae  iactaret  basia  redae. 

Nemo  magis  rhombum  stnpuit:  nam  plurima  dixit 

In  laevum  conversus;  at  illi  dextra  iacebat  120 

Bellua.     SiQ  pugnas  Cilicis  laudabat  et  ictus 

Et  pegma  et  pueros  inde  ad  velaria  raptos. 

Non  cedit  Yeiento,  sed  ut  fanaticus  oestro 

Percussus^  Bellona,  tuo  divinat  et,  Ingens 

Omen  habes,  inquit,  magni  clarique  triumphi:  .  1S5 

Regem  aliquem  capies,  aut  de  temone  jBritanno 

Excidet  Arviragus:  peregrina  est  bellua;  cernis 

Erectas  in  terga  sudes? — •  Hoc  defuit  unum 

Fabricio,  patriam  ut  rhombi  memoraret  et  annos. — 

Quidnam  igitur  censes?  conciditur? —  Absit  ab  illo     180 

Dedecus  hoc,  Montanus  ait;  testa  alta  paretur,     

Quae  tenui  muro  spatiosum  colligat  orbem, 

Debetur  magnus  patinae  subitasque  Prametlieus; 

Argillam  atque  rotam  citius  properate!  sed  ex  Koc 

Tempore  iam,  Caesar,  figuli  tua  castra  aequautur. —  13? 

Vicit  digna  viro  sententia:  noverat  i!Ie 

Luxuriam  imperii  veterem  noctesque  Neronfs 

lam  medias  aliamque  famem,  quum  pulmo  Fateroo 

Arderet.     NuIIi  maior  fuit  usns  edendi 

Tempestate  mea;  Circeis  nata  forent  m  l^ 

Lucrinum  ad  saxum  RutapinoYC  edita  fteita  J 


SATIBA  V.  23 

Ostrea,  callebat  primo  deprendere  morsu; 

Et  semel  aspectf  litus  dicebat  echini. 

Surgitur,  et  misso  proceres  exire  iubentur 

Consilio,  quos  Albanam  dux  magnus  in  arcem  145 

Traxerat  attonitos  et  festinare  coactos, 

Tamquam  de  Chattis  aliquid  torvisque  Sycambris 

Dicturus  tamquam  et  diversis  partibus  orbis 

Anxia  praecipiti  yem'sset  epistola  pinna. 

Atque  utinam  his  potius  nugis  tota  illa  dedisset       150 
Tempora  saevitiae,  claras  quibus  abslulit  urbi 
Illustresque  animas  impune  et  vindice  nullo! 
Sed  periit,  postquam  cerdonibus  esse  timendus 
Coeperat:  hoc  nocuit  Lamiarum  caede  madenti. 


SATIRA   V. 

oi  te  propositi  nondum  pudet  atque  eadem  est  mens, 
Ut  bona  summa  putes  aliena  vivere  quadra; 
Si  potes  illa  pati,  quae  nec  Sarmentus  iniquas 
Caesaris  ad  mensas,  nec  vilis  Gabba  tulisset: 
Quamvis  iurato  metuam  tibi  credere  testi.  5 

Yentre  nihil  novi  frugalius;  hoc  tamen  ipsum 
Defecisse  puta,  quod  inani  sufQcit  alvo: 
NuUa  crepido  vacat,  nusquam  pons  et  tegetis  pars 
Dimidia  brevior?  tantine  iniuria  coenae^ 
Tam  ieiuna  fames  quam  possit  honestius  illic  10 

Et  tremere  et  sordes  farrb  mordere  canlni? 
Primo  fige  loco,  quod  ta  discumbere  iussus 

Mercedeni  soUdam  Yetemm  capia  offlciomm. 

Fruetus  amicitiae  magnae  cibus ;   imputat  hunc  rex 

Et  quamvis  rarum  taraen  imputiit     Ergo  duos  post        15 

Bi  libuit  menses  neglectum  adhibere  ctieiitemi 

Tertia  ne  vaciio  cessaret  culciEa  lecto:  ^Bjj 

Una  slnitis,  ait.     Yalorum  summa!  quid  ultra  f| 

Quaerii*?  iiaKi>p  ^^^Kirta    n»nniai>  fYimii  niinnAi^g  somnum 

Debeal  38 


24  D.  ItJN.  njVENALIS 

Tota  salutatrix  iam  turba  peregerit  orbeni  ' 

Sideribus  dubiis  ant  illo  tempore,  quo  se 

Frigida  circumagunt  pigri  serraca  Bootae.' 

Qualis  coena  tamen?  yinum,  quod  snccida  nolit* 

Lana  pati;  de  conviva  Corybanta  videbis.  ^ 

lurgia  proludunt;  sed  mox  et  pocula  torques         - 

Saucius  et  rubra  deterges  vulnera  mappa,  : 

Inter  vos  quoties  libertorumque  cohortem 

Pugna  Saguntina  fervet  commissa  lagona. 

Ipse  capiilato  dilTusum  consule  potat  36 

Calcatamque  tenet  bellis  socialibus  uvam, 

Cardiaco  numquam  cyathum  missurus  amico ;    • 

Cras  bibet  Albanis  aliquid  de  'montibus  aut  de 

Setinis,  cuius  patriam  titulumque  senectus 

Delevit  multa  veteris  fuligine  testae,  85 

Quale  coronati  Thrasea  Helvidiusque  bibebant 

Brutorum  et  Cassi  natalibus.    Ipse  capaces 

Heliadum  crustas  et  inaequales  beryllo  . 

Yirro  tenet  phialas:  tibi  non  committitnr  aurum; 

Vel,  si  quando  datur,  custos  affixus  ibidem,  40 

Qui  numeret  gemmas,  ungues  observ.et  acutos. 

Da  veniam :  praeclara  illi  laudatnr  iaspis. 

Nam  Virro,  ut  multi,  gemmas  ad  pocula  transfert 

A  digitis,  quag  in  vaginae  fronte  solebat 

Ponere  zelotypo  iuvenis  praelatus  larbae:        .  45 

Tu  Benevehtani  sutoris  nomen  habentem 

Siccabis  calicem  nasarutn  quattuor  ac  iam 

Quassatum  et  rupto  poscentem  sulfura  vitro. 

Si  stomachus  domint  fervel  vinoque  ciboque, 

Frigidior  Geticis  pelitur  decocta  firuinis: 

Non  eadem  vobis  poni  modti  y\\in  querebar? 

Vos  aliam  potatis  aquRtn.     Tihi  pocula  cursor 

Gaetulus  dabit  aut  ni^ri  matius  ossea  Manri, 

Et  cui  per  mediam.  nolis  occurrere  noctera, 

Clivosae  veheris  dum  per  monumenta  Latrnsie: 

FIos  Asiae  ante  ipsum,  pretio  maiore  paralus, 

Q^am  fuit  et  TuIIi  census  pugiiacis  et  Anci 

Et,  ne  te  teneam,  Romatiorum  orania  regum 


SATIRA  V.  25 

Frivola.     Quod  qnnm  ita  sit,  td  Gaetalam '  Ganymedem 

Respice,  quum  sities.     Nescit  tot   milibns  emptns  60 

Pauperibus  misGere  puer;  sed  forma,  sed  aetas 

Digna  supercilio;  quando  ad  te  pervenit  ille? 

Quando  rogatus  adest  calidae  gelidaeque  minister? 

Quippe  indignatur  veteri  parere  clienti, 

Quodque  aliquid  poscas,  et  qnod  se  stante  recumbas.  65 

Maxima  quaeque  domus  servis  est  plena  superbis. 

Ecce  alius  quanto  porrexit'  mnrmure  panem 

Vix  fractum,  solidae  iam  mucida  frusta  farinae, 

Quae  genuinum  agitent,  non  admittentia  morsum: 

Sed  tener  et  niveus  mollique  siligine  factus  70 

Servatur  domino.    Dextram  cohibere  memento ; 

Salva  sit  artoptae  reverentia!  finge  tamen  te 

Improbuium,  superest  illic  qui  ponere  cogat: 

Vis  tu  consuetis  audax  conviva  canistris 

Impleri  panisque  tui  novisse  colorem? —  75 

Scilicet  hoc  fuerat,  propter  quod  saepe  relicta 

Coniuge  per  montem  adversum  gelidasque  cucurri 

Esquilias,  fremeret  saeva  quum  grandine  vernus 

luppiter  et  multo  stillaret  paenula  nimbo!  — 

Aspice,  quam  longo  distendat  pectore  lancem,  80 

Quae  fertur  domino  squiila,  et  quibus  undiqae  septa 

Asparagis,  qua  despiciat  convivia  cauda, 

Dnm  venil    excelsi  manibns  sublata  ministri: 

Sed  tibi  dimidio  constrictas  cammaras  ovo 

Ponilar  exigaa  feralis  coeha  patella.  65 

Ipse  Venafrana' piscem  perfundlt:  at  hic,  qui 

Pallidus  affertnr  miseiN)  tfbi-  canljg,  olebit 

Latilernam;  illiid  enitn  veslrfs  datur  alveolis,  quod 

Canna  Mlcipsarum  prora  subve.^ft  acula; 

Propter  qtiod  Romae  cum  Boccare  nemo  lavatur,  90 

[Quod  tutOi  etiam  facU  a  serpentfbti»  a(ns.J 

Mullus  erit  domini^  quem  ml»il  Corsd<fc,  vel  quem 

Tauramenftanae  rupiis,  qpiando  omnc  |teTact"nr»  est       v*" 

Et  iam  defecft  nofltriun  nlfire.  thm  e'ii:i   fa^T-k,  ■- 

Retibas  peQM**{^  «a»iw»  «...,,>.'..  ^ff^ 


18  D.  lUN.  lUYSlirALIS 

Dat  poenas,  noctem  patitar  lagentia  amlcom 

Pelidae,  cubat  in  faciem,  mox  deinde  supinus.  280 

Ergo  non  aliter  poterit  dormire?   Quibusdam 

Somnum  rixa  facit:  sed  quamvis  improbus  annis 

Atque  mero  lenrens  cavet  hunc,  quem  coccina  laena 

Vitari  iubet  et  comitam  longissimus  ordo, 

Hultum  praeterea  flammarum  et  «aenea  lampas;  286 

Me,  quem  luna  solet  deducere  vel  breve  lumen 

Candelae,  cnius  dispenso  et  tempero  filum, 

Contemnit.    Miserae  cognosce  prooemia  rixae, 

Si  rixa  est,  ubi  tu'  pulsas,  ego  vapulo  tantum. 

Stat  contra  starique  iubet:  parere  necesse  est;  290 

Nam  quid  agas ,  qui^m  te  furiosus  cogat  et  idem 

Fortior?    Unde  venis?  exclamat;  cuius  aceto, 

Cuius  conche  tumes?  quis  tecum  sectile  porrum 

Sutor  et  ehxi  vervecis  labra  comedit? 

Nil  mihi  respondes?  aut  dic  aut  accipe  calcem!-  295 

Ede  ubi  consistas;  in  qua  te  quaero  proseucha? 

Dicere  si  temptes  aliquid  tacitusve  recedas, 

Tantumdem  est:  feriunt  pariter,  vadimonia  deinde 

Irati  faciunt;  libertas  pauperis  haec  est: 

Pulsatus  rogat  et  pugnis  conctsus  adorat,  300 

Ut  liceat  paucis  cam  dentibus  inde  reverti. 

Nec  tamen  haec  tantum  metuas;  nam  qui  spoliet  te 

Non  deerit,  clausis  domibus  postquam  omnis  ubiqae 

Fixa  catenatae  siluit  compago  tabernae. 

Interdum  et  ferro  subitus  grassator  agit  rem:  306 

Armato  quoties  tutae  custode  tenentur 

Et  Pomptina  palus  et  Gallinaria  pinns, 

Sic  inde  huc  omnes  tamquam  ad  vivaria  currunt. 

Qua  fornace  graves,  qua  non  incude  catenae? 

Maximus  in  vinolis  ferri  modiis,  ut  timeas,  ne  310 

Vomer  deficiat,  ne  mairrae  et  snrcula  desint. 

FeHces  proavorum  atavos,  feHcia  dicas 

Secula,  quae  quondam  sub  regibus  atque  tribunis 

Viderunt  uno  contentam  carcere  Romam. 

His  alias  poteram  ^  plures  subnectere  caasas:        31S 
Sed  iumenta  vocant,  et  sol  inclinat;  eundum  est. 


SATIBA  VI.  37 

lam  fas  est;  admitte  viros!  —  lam  dormit  adulter, 

Illa  iiibet  sumpto  iuvenem  properare  cucullo;  330 

Si  nihil  est,  servis  incurritur;  abstuleris  spem 

Servorum,  venit  et  conductus  aquarius;  hic  si 

Quaeritur  et  desunt  homines,  mora  nulla  per  ipsam, 

Quo  minus  imposito  clunem  summittat  asello. 

Atque  utinam  ritus  veteres  et  publica  saltem  335 

His  intacta  malis  agerentur  sacra:  sed  omnes 

Noverunt  Mauri  atque  Indi,  quae  psaltria  penem 

Maiorem,  quam  sunt  duo  Caesaris  Anticatones, 

IIIuc,  testiculi  sibi  conscius  unde  fugit  mus, 

Intulerit,  ubi  velari  pictura  lubetur,  340 

Quaecumque  alterius  sexus  imitata  figuram  est. 

Et  quis  tunc  hominum  contemptor  numinis?  aut  quis 

Simpuvium  ridere  Numae  nigrumque  catinum 

Et  Yaticano  fragiles  de  monte  patellas 

Ausus  erat?  sed  nunc  ad  quas  non  Clodius  aras?       345 

Audio,  quid  veteres  olim  moneatis  amici: 
Pone  seram,  prohibe! — Sed  quis  custodiet  ipsos 
Custodes?  cauta  est  et  ab  illis  incipit  uxor. 
lamque  eadem  summis  pariter  minimisque  libido, 
Nec  melior,  silicem  pedibus  quae  conterit  atrum,        350 
Quam  quae  longorum  vehitur  cervice  Syrorum. 
Ut  spectet  ludos,  conducit  Ogulnia  vestem, 
Conducit  comites,  sellam,  cervical,  amicas, 
Nutricem  et  flavam,  cui  det  mandata,  puellam. 
Haec  tamen  argenti  superest  quodcumque  patemi        355 
Levibus  athletis  et  vasa  novissima  donat. 
Multis  res  angusta  domi:  sed  nulla  pudorem 
Paupertatis  habet,  nec  se  metitnr  ad  illum, 
Quem  dedit  haec  posuitque  modum.  Tamen  utile  quid  sit, 
Prospiciunt  aliquando  viri,  frigusque  famemque  360 

Formica  tandem  quidam  expavere  magistra: 
Frodiga  non  sentit  pereuntem  femina  censum; 
Ac  velut  exhausta  redivivus  pullulet  arca 
Nummus  et  e  pleno  tollatur  semper  acervo, 
Non  umquam  reputant,  quanti  sibi  gaudia  constent.     36( 

Sunt  quas  eunuchi  imbelles  ac  moUia  sem^^et  "^- 


20  D.  lUN.  lUVENALIS 

Quales  tunc  epulas  ipsum  gluttisse  putamus 

Induperatorem,  quum  tot  sestertia,  partem 

Exiguam  et  modicae  sumptam  de  margine  coenae,        30 

Purpureus  magni  ructarit  scurra  Palati, 

lam  princeps  equitum,  magna  qui  voce  solebat 

Vendere  municipes  fracta  de  merce  siluros? 

Incipe,  Calliope,  licet  et  considere;  non  est 

Cantandum,  res  vera  agilur ; '  narrate ,  pueliae       '  36 

Pierides;  prosit  mihi  vos  dixisse  puellas! 

Quum  iam  semianimum  laceraret  Flavius  orbem 
Ultimus,  et  calvo  serviret  Roma  Neroni, 
Incidit  Adriaci  spatium  admirabile  rhombi 
Ante  domum  Veneris,  quam  Dorica  sustinet  Ancon,      40 
Implevitque  sinus;  nSl  enim  minor  haeserat  illis, 
Quos  operit  glacies  Maeotica  ruptaque  tandem 
Solibus  eifundit  torrentis  ad  ostia  Ponti, 
Desidia  tardos  et  longo  frigore  pingues. 
Destinat  hoc  monstrum  cymbae  linique  magister  45 

PontiQci  summo.     Quis  enim  proponere  talem 
Aut  emere  auderet,  quum  plena  et  litora  multo 
Delatore  forent?  dispersi  protinus  algae 
Inquisitores  agerent  cum  remige  nndo, 
Non  dubitaturi  fugitivum  dicere  piscem  50 

Depastumque  diu  vivaria  Caesaris  inde 
Elapsum  veterem  ad  dominum  debere  reverti. 
Si  quid  Palfurio,  si  credimus  Armillato^  •* 

Quidquid  conspicuum  pulchrumque  est  aequore  toto, 
Res  fisci  est,  ubicumque  natat:  donabitur  ergo,  55 

Ne  pereat.     lam  letifero  cedente  pruinis 
Autumno,  iam  quartanam  sperantibus  aegris, 
Stridebat  deformis  biems  praedamque  recentem 
Servabat:  tamen  hic  properat,  velut  urgeat  auster. 
Utque  lacus  suberant,  ubi  quamquam  diruta  servat       &i 
Igncm  Troianum  et  Vestam  colit  Alba  minorem, 
Obstitit  intranti  miratrix  turba  parumper; 
Ut  cessit,  facili  patuerunt  cardine  valvae; 
Exclusi  spectant  admissa  obsonia  patres. 
Itur  ad  Atriden  ;  tum  Picens:  Accipe,  dizit,  06 


SATIBA  YI.  39 

Dicet,  qiiis  viduam  praegnatem  fecerit  et  qno  405 

Mense;  quibus  verbis  concumbat  quaeque,  modis  quot. 

Instantem  regi  Armenio  Parthoque  cometen 

Prima  videt;  famam  rumoresque  ilia  recentes 

Excipit  ad  portas,  quosdam  facit;  isse  Niphaten 

In  populos  magnoque  illic  cuncta  arva  teneri  410 

Diiuvio,  nutare  urbes,  subsidere  terras, 

Quocumque  in  trivio , .  cuicumque  est  obvia,  narrat. 

Nec  tamen  id  vitium  magis  intolerabile ,  quam  quae 
Yicinos  humiles  rapere  et  concidere  loris 
Exordta  solet.   Nam  si  latratibus  alti  415 

Rumpuntur  somni,  fustes  hnc  ocius,  inquit, 
Afferte,  atque  illis  dominum  iubet  ante  feriri, 
Deinde  canem.    Gravis  occursu,  teterrima  vultu 
Balnea  nocte  subit;  conchas  et  castra  moveri 
Nocte  iubet;  magno  gaudet  sudare  tumultu,  420 

Quum  lassata  gravi  ceciderunt  brachia  massa, 
Callidus  et  cristae  digitos  impressit  aliptes 
Ac  summum  dominae  femur  exclamare  coegit. 
Convivae  miseri  interea  somnoque  fameque 
Urgentur;  tandem  illa  venit  rubicundula,  totum  425 

Oenophorum  sitiens,  plena  quod  tenditur  urna 
Admotum  pedibus,  de  quo  sextarius  alter 
Ducitur  ante  cibum,  rabidam  facturus  orexim, 
Dum  redit  et  loto  terrani  ferit  intestino. 
Marmoribus  rivi  properant,  aurata  Falernum  430 

Pelvis  olet;  nam  sic,  tamquam  alta  in  dplia  longus 
Deciderit  serpens,  bibit  et  vomit.    Ergo  maritus 
Nauseat  atque  oculis  bilem  substringit  opertis. 

Illa  tamen  gravior,  quae,  quum  discunftere  coepit, 
Laudat  Yergilium,  periturae  ignoscit  Elissae,  435 

Committit  vates  et  comparat;  inde  Haronem 
Atque  alia  parte  in  trutina  suspendit  Homerum. 
Cedunt  grammatici,  vincuntur  rhetores,  omnis 
Turba  tacet;  nec  causidicus,  nee  praeco  loquetur, 
Altera  nec  mulier:  verborum  tanta  cadit  vis;  440 

Tot  pariter  pelves  ac  tintinnabula  dicas 
Pulsari.    lam  nemo  tubas,  nemo  aera  fatiget;        .g:  ..(U 


^^ 


40  D.  nJ2sr.  iuvenalis 

Una  laboranti  poterit  soccarrere  Innae. 

Imponit  finem  sapiens  et  rebns  honestis; 

Nam  quae  docta  nimis  cnpit  et  facunda  Yideri,  446 

Crure  tenus  medio  tunicas  succingere  debet, 

Caedere  Silvano  porcum,  quadrante  lavari. 

Non  habeat  matrona,  tibi  quae  iuncta  recumbit, 

Dicendi  genus,  aut  curvum  sermone  rotato 

Torqueat  enthymema,  nec  historias  sciat  omnes;         450 

Sed  quaedam  ex  libris  et  non  intellegat.  Odi 

Hanc  ego,  quae  repetit  yolvitque  Palaemonis  artem, 

Servata  semper  lege  et  ratione  loquendi, 

Ignotosque  mihi  tenet  antiquaria  versns, 

Nec  curanda  viris  opicae  castigat  amicae  435 

Verba:  soloecismum  liceat  fecisse  marito. 

Nil  non  permittit  mulier  sibi,  turpe  putat  nil, 
Quum  virides  gemmas  collo  circumdedit  et  quura 
Auribus  extensis  magnos  commisit  elenchos. 
Intolerabillus  nihil  est,  quam  femina  dives.  460 

Interea  foeda  aspectu  ridehdaque  multo 
Pane  tumet  facies  aut  pinguia  Poppaeana 
Spirat,  et  hinc  miseri  viscantur  labra  mariti: 
Ad  moechum  lota  veniunt  cute.    Quando  videri 
Yult  formosa  domi?   moechis  foliata  parantur;  465 

His  emitur,  quidquid  graciles  huc  mittitis  Indi. 
Tandem  aperit  vuUum  et  tectoria  prima  reponit: 
Incipit  agnosci,  atque  illo  lacte  fovetur, 
Propter  quod  secum  comites  educit  asellas, 
Exul  Hyperboreum  si  dimittatur  ad  axem.  470 

Sed  quae  mutatis  inducitur  atque  fovetur 
Tot  medicaminibus  coctaeque  siliginis  offas 
Accipit  et  madidae,  facies  dicetur  an  ulcus? 

Est  pretium  curae  penitus  cognoscere,  toto 
Quid  faciant  agitentque  die.    Si  nocte  maritus  475 

Aversus  iacuit,  periit  libraria,  ponunt 
Cosmetae  tunicas,  tarde  venisse  Liburnus 
Dicitur  et  poenas  alieni  pendere  somni 
Cogitur:   hic  fraugit  ferulas,  rubet  ille  flagello, 
Hic  scutica;  sunt  quae  tortoribus  annna  praestent.       480 


SATIRA  VI.  41 

Verberat  atque  obiter  faciem  linit;  audit  amicas 
Aut  latum  pictae  vestis  considerat  aurum 
Et  caedit;  longi  relegit  transversa  diurni 
Et  caedit,  donec  lassis  caedentibus:  exi! 
Intonet  horrendum,  iam  cognitione  peracta.  485 

Praefectura  domus  Sicula  non  milior  aula. 
Nam  si  constituit  solitoque  decentius  optat 
Ornari  et  properat  iamque  exspectatur  in  hortis 
Aut  apud  Isiacae  potius  sacraria  lenae, 
Disponit  crinem,  laceratis  ipsa  capillis,  490 

Nuda  humero  Psecas  infelix  nudisque  mamillis. 
Altior  hic  quare  cincinnus?  taurea  punit 
Continuo  flexi  crimen  facinusque  capilli. 
Quid  Psecas  admisit?  quaenam  est  hic  culpa  puellae, 
Si  tibi  displicuit  nasus  tuus?  altera  laevum  495 

Extendit  pectitque  comas  et  volvit  in  orbem. 
Est  in  consilio  materna  admotaque  lanis 
Emerita  quae  cessat  acu;  sententia  prima 
Huius  erit,  post  hanc  aetate  atque  arte  minores 
Censebunt,  tamquam  famae  discrimen  agatur  500 

Aut  animae :  tanta  est  quaerendi  cura  decoris ! 
Tot  premit  ordinibns,  tot  adhuc  compagibus  altum 
Aedificat  caput:  Andromachen  a  fronte  videbis; 
Post  minor  est:  credas  aliam.     Cedo,  si  breve  parvi 
Sortita  est  lateris  spatium  breviorque  videtur  505 

Virgine  Pygmaea,  nullis  adiuta  cothumis, 
Et  levis  erecta  consurgit  ad  oscula  planta! 
NuIIa  viri  cura  interea,  neo  mentio  liet 
Damnorum:  vivit  tamquam  vicina  mariti, 
Hoc  solo  propior,  quod  amicos  coniugis  pdit  510 

Et  servos,  gravis  est  rationibus.     Ecce  furentis 
Bellonae  matrisque  deum  chorns  intrat  et  ingens 
Semivir,  obsceno  facies  reverenda  minori, 
Mollia  qui  rapta  secuit  gem'talia  testa 
lam  pridem,  cui  rauca  cohors,  cui  tympana  cedunt    515 
Plebeia  et  Phrygia  vestitur  bucca  tiara. 
Grande  sonat  metuique  iubet  Septenibris  et  austri 
Adventum,  nisi  se  centom  lastraverit  oyfs 


42  D.  lUN.  lUYEXALIS 

Et  xerampelinas  yeteres  donaTerit  ipsi, 

Ut,  qiiidquid  subiti  et  magni  discriminis  instai,  520 

In  tunicas  eat  et  totnm  semel  expiet  annnm. 

Hibemum  fracta  glacie  descendet  in  anmem, 

Ter  matntino  Tiberi  mergetur  et  ipsis 

Verticibus  timidum  caput  ablnet;  inde  Snperbi 

Totum  regis  agrum  nuda  ac  tremebnnda  cmentis  5S5 

Erepet  genibus;  si  candida  iusserit  lo, 

Ibit  ad  Aegypti  Gnem  calidaque  pelitas 

A  Meroe  portabit  aquas,  ut  spargat  in  aedem 

Isidis,  antiquo  quae  proxima  surgit  ovili. 

Credit  enim  ipsins  dominae  se  voce  moneri:  ^590 

En  animam  et  mentem,  cum  qua  di  nocte  loquantur! 

Ergo  hic  praecipnnm  summnmque  meretur  honorem, 

Qui  grege  liuigero  circumdatus  et  grege  calvo 

Plangentis  populi  currit  derisor  Anubis. 

Hle  petit  veniam,  quoties  non  abstinet  nxor  536 

Concubitu  sacris  observandisque  diebus, 

Hagnaque  debetur  violato  poena  cadurco, 

Et  movisse  caput  visa  est  argentea  serpens; 

lilius  lacrimae  medltataqne  murmura  praestant, 

Ut  veniam  culpae  non  abnuat,  ansere  magno  510 

Scilicet  et  tenui  popano  corrnptus,  Osiris. 

Quum  dedit  ille  locum:  cophino  foenoque  relicto, 

Arcauam  ludaea  tremens  mendicat  in  anrem, 

Interpres  legum  Solymamm  et  magna  sacerdos 

Arboris  ac  summi  Gda  internuntia  coeli.  616 

Implet  et  illa  manum,  sed  parcius;  aereminnto 

Qualiacumque  voles  ludaei  somnia  vendunt. 

Spondet  amatorem  tenerum  vel  divitis  orbi 

Testamentum  ingens,  calidae  pulmone  columbae 

Tractato,  Armenius  vel  Commagenus  haruspex;  660 

Pectora  pullorum  rimabitur,  exta  catelji, 

luterdum  et  pueri;  faciet,  quod  deferat  ipse. 

Chaldaeis  sed  maior  crit  fiducia:  quidquid 

Dixerit  astrologus,  credent  a  fonte  relatum 

Hammonis,  quoniam  Delphis  oracula  cessant  666 

Et  genus  humanum  damnat  caligo  futuri. 


SATIRA  VI.  43 

Praecipuas  tamen  est  horam,  qui  saepius  exul, 

[Cuius  amicitia  conducendaque  tabelia 

Magnus  civis  obit  et  formidatus  Othoni.] 

Inde  fides  artis,  sonuit  si  dextera  ferro  560 

Laevaque,  si  longo  castrorum  in  carcere  mansit. 

Nemo  mathematicus  genium  indemnatus  habebit: 

Sed  qui  paene  perit,  cui  vix  in  Cyclada  mitti 

Contigit  et  parva  tandem  caruisse  Seripho, 

Consulit  ictericae  lento  de  fnnere  matris,  565 

Ante  tamen  de  te  Tanaquil  tua,  quando  sororem 

Efferat  et  patruos,  an  sit  victurus  adulter 

Post  ipsam;  quid  enim  maius  dare  numina  possnnt? 

Haec  tamen  ignorat,  quid  sidus  triste  minetur 
Saturni,  quo  laeta  Venus  se  proferat  astro,  570 

Qui  mensis  damnis,  quae  dentur  tempora  lucro; 
Illius  occursns  etiam  vitare  memento, 
In  cuius  manibus  ceu  pinguia  succina  tritas 
Cernis  ephemeridas,  quae  nullum  consulit  et  iam 
Consulitur,  quae  castra  viro  patriamque  petente  575 

Non  ibit  pariter,  numeris  revocata  Thrasylli. 
Ad  primum  lapidem  vectari  quum  placet,  hora 
Sumitur  ex  libro;  si  prurit  frictus  ocelli 
Angulus,  inspecta  genesi  collyria  poscit. 
Aegra  licet  iaceat,  capiendo  nulla  videtur  580 

Aptior  hora  cibo,  nisi  quam  dederit  Petosiris. 
Si  mediocris  erit,  spatium  lustrabit  utrimque 
Metarum  et  sortes  ducet  frontemque  manumque 
Praebebit  vati  crebrum  poppysma  roganti. 
Divitibus  responsa  dabunt  Phryx  augur  et  Indus,         585 
Conductus  dabit  astrornm  mundique  peritus, 
Atque  aliquis  senior,  qui  publica  fulgara  condit: 
Plebeinm  in  circo  positum  est  et  in  aggere  fatnm. 
Quae  nudis  longum  ostendit  cervicibus  armum, 
Consulit  ante  falas  delphinorumque  columnas,  590 

An  saga  vendenti  nubat,  caupone  relicto. 

Hae  tamen  et  p^rtus  subeunt  discrimen  et  omnei 
Nutricis  tolerant  fortuna  urgente  labores; 
Sed  iacet  aurato  vix  ulla  pucrpera  lecto. 


44  D.  lUN.   lUVENALIS 

Tantum  artes  hiiius,  tantnm  medicamina  possnnt,         595 

Quae  steriles  facit  atqne  homines  in  ventre  necandos 

Conducit.     Gande,  infelix,  atque  ipse  bibendum 

Porrige,  quidquid  erit;  nam  si  distendere  veilet 

Et  vexare  uterum  pueris  salientibns,  esses 

Aethiopis  fortasse  pater;  mox  decolor  heres  600 

Impleret  tabulas,  numquam  tibi  mane  yidendus. 

Transeo  suppositos  et  gaudia  votaque  saepe 

Ad  spurcos  decerpta  lacus  atque  inde  petitos 

Pontifices,    salios,  Scaurorum  nomina  falso 

Corpore  laturos.     Stat  Fortuna  improba  noctn,  605 

Arridens  nudis  infantibus;  hos  fovet  omnes 

Involvitque  sinu;  domibus  tunc  porrigit  altis 

Secretumque  sibi  mimum  parat;  hos  amat,  his  se 

Ingerit  utque  suos  semper  producit  alumnos. 

Hic  magicos  affert  cantus,  hic  Thessala  vendit  610 

Philtra,  quibns  valeat  mentem  vexare  mariti 

Et  solea  pulsare  nates;  quod  desipis,  inde  est; 

Inde  animi  caligo  et  magna  oblivio  rernm, 

Quas  modo  gessisti.     Tamen  hoc  tolerabile,  si  noii 

Et  furere  incipias,  ut  avunculus  ille  Neronis,  615 

Cui  totam  tremuli  frontem  Caesonia  puiii 

Infudit:  quae  non  faciet,  quod  principis  nxor? 

Ardebant  cuncta  et  fracta  compage  ruebant, 

Non  aliter  quam  si  fecisset  luno  maritum 

Insanum.     Minus  ergo  nocens  erit  Agrippinae  620 

Boletus:  siquidem  nnius  praecordia  pressit 

Ille  senis  tremulumque  caput  descendere  iussit 

In  coelum  et  longa  manantia  labra  saliva; 

Haec  poscit  ferrnm  atque  ignes,  haec  potio  torqnet, 

Haec  lacerat  mixtos  equitum  cum  sanguine  patres.      6S5 

Tanti  partus  equae,  tanti  una  venefica  constat! 

Oderunt  natos  .de  pellice ;  nemo  repugnet, 
Nemo  vetet;  iam  iam  privignum  occidere  fas  est; 
Vos  ego,  pupilli,  moneo,  quibus  amplior  est  reS| 
Custodite  animas  et  nulli  credite  men^ae;  630 

Livida  materno  fervent  adipata  veneno. 
[Mordeat  ante  aliquis,  qiudquid  porrexerit  illa, 


SATHtA  .VI.  45 

Qnae  peperit;  timidas  praegastet  pocala  pappas.] 

Fingimus  haec  altum  satira  sumente  cothurnum 

Scilicet  et  finem  egressi  legemque  priorum  635 

Grande  Sophocleo  carmen  bacchamur  hiatu, 

Montibus  ignotum  Rutulis  coeloque  Latino? 

Nos  utinam  vani!  sed  clamat  Pontia:  Feci, 

Confiteor,  puerisque  meis  aconita  paravi,  ^ 

Quae  deprensa  patent:  facinus:  tamen  ipsa  peregi. —  640 

Tune  duos  una,  saevissima  vipera,  coena? 

Tune  duos? — >Septem,  siseptem  forte  fuissent!  — 

Credamus  tragicis,  quidquid  de  Colchide  torva 

Dicitur  et  Procne:  nil  contra  conor;  et  illae 

Grandia  monstra  suis  audebant  temporibus;  sed  645 

Non  propter  nummos.     Minor  admiratio  summis 

Debetur  monstris,  quoties  facit  ira  nocentem 

Hunc  sexum;  rabie  iecur  incendente  feruntur 

Fraecipites,  ut  saxa  iugis  abrupta,  quibus  mons 

Subtrahitnr  clivoque  latus  pendente  recedit.  650 

Illam  ego  non  tulenm,  quae  computat  et  scelus  ingens 

Sana  facit.     Spectant  subeuntem  fata  mariti 

Alcestim  et,  similis  si  permutatio  detur, 

Morte  viri  cupiant  animam  servare  catellae. 

Occurrent  multae  tibi  Belides  atque  Eriphylae  655 

Mane;  Clytaemnestram  nullns  non  vicus  habebit. 

Hoc  tantum  refert,  quod  Tyndaris  illa  bipennem 

Insulsam  et  fatuam  dextra  laevaque  tenebat: 

At  nunc  res  agitur  tenui  pulmone  rubetae, 

Sed  tamen  et  ferro,  si  praegnstabit  Atrides  660 

Pontica  ter  victi  cautus  medicamina  regis. 


46  D.  lUN.  lUVBNALIS 

D.  lum  imam 

AQDMiTIS 

8ATIRARUM 

LIBER  TERTIUS. 


SATIEA    Vn. 

JCit  spes  et  ratio  stadiornm  in  Caesare  tantnm: 

Solas  enim  tristes  hac  tempestate  Camenas 

Respexit,  quum  iam  celebres  notiqae  poetae 

Baineolam  Gabiis,  Romae  condacere  farnos 

Temptarent,  nec  foedam  alii  nec  tarpe  pntarent  5 

Praecones  fieri;  quum  desertis  Aganippes 

Vallibus  esuriens  mig^aret  in  atna  Clio. 

Nam  si  Pieria  quadrans  tibi  nullus  in  umbra 

Ostendatur,  ames  nomen  victumque  Hachaerae 

Et  vendas  potius,  commissa  quod  auctio  vendit  10 

Stantibus,  oenophorum,  tripodes,  armaria,  cistas, 

Alcithoen  Pacci,  Thebas  et  Terea  Fausti. 

Hoc  satius,  qnam  si  dicas  sub  iudice,  yidi, 

Quod  non  vidisti;  faciant  equites  Bithyni 

Quamquam  et  Cappadoces  faciant  eqnitesqne  Asiani,     15 

Altera  quos  nudo  traducit  Gallia  talo. 

Nemo  tamen  studiis  indignum  ferre  laborem 

Cogetur  posthac,  nectit  quicumque  canoris 

Eloquium  vocale  modis  laurumque  momordit. 

Hoc  agite,  0  iuvenes!  circumspicit  et  stimulat  tos        90 

Materiamque  sibi  ducis  indulgentia  quaerit. 

Si  qua  aliunde  putas  rerum  exspectanda  tuarnm 

Praesidia  atque  ideo  croceae  membrana  tabellae 

Imjpletur,  lignorum  aliquid  posce  ocius  et  quae 


8ATIRA  Vn.  47 

Compoiiis,  dona  Veneris,  Telesine,  marito;  25 

Anl  claade  et  positos  tinea  pertunde  libellos. 

Fninge  miser  calamos  vigilataqiie  proelia  dele, 

Qni  facis  in  parva  sublimia  carmina  cella, 

Ut  dignus  venias  hederis  et  imagine  macra. 

Spea  nulla  ulterior;  didicit  iam  dives  avarus  30 

Tantoni  admirari,  tantum  laudarc  discrtos, 

Ut  pueri  lunonii  avem.     Sed  defluit  aetas 

Et  pelagi  patiens  et  cassidis  atque  ligonis. 

Taedia  tunc  subennt  animos,  tunc  seque  suamqne 

Terpiichoren  odit  facunda  et  nuda  senectus.  35 

Accipe  nunc  artes,  ne  quid  tihi  conferat  iste, 
Quem  colis    et  Musarum  et  Apollinis  aede  relicta. 
IpsA  facit  versus  atque  uni  cedit  Homero 
Propler  mille  annos;  tu  si  dulcedine  famae 
Snccensus  recites,  maculosas  commodat  aedes:  40 

Haec  longe  ferrata  domus  servire  iubetur, 
In  qua  sollicitas  imitatur  ianua  portas. 
Scit  dare  libertos  extrema  in  parte  sedentes 

g  Ordinis  et  magnas  comitum  disponere  voces; 

11  Nemo  dabit  regum,  quanti  subsellia  constant,  45 

Et  qaae  conducto  pendent  anabathra  tigillo, 
Qnaeque  reportandis  posita  est  orchestra  cathedris. 
Noi  tamen  hoc  agimus  tenuique  in  pulvere  sulcos 
Ducinaus  et  litus  sterili  versamus  aratro. 
Nam  ii  discedas,  laqueo  tenet  ambitiosi  50 

Conauetudo  mali;  tenet  insanabile  multos 
Scribendi  cacoethes  et  aegro  in  corde  senescit. 
Sed  vatem  egregium,  cui  non  sit  publica  vena, 
Qni  nihil  expositum  soleat  dedAere,  nec  qui 
Communi  feriat  carmen  triviale  moneta,  55 

Hanc,  qualem  nequeo  monstrare  et  sentio  tantum, 
Auxietate  carens  animus  facit,  omnis  accrbi 
Impatiens,  cupidus  silvarum  aptusque  bibendis 
Fontibus  Aonidum.     Neque  enim  cantare  sub  antro 
Pierio  thyrsumque  potest  contingere  maesta  60 

Panpertas  atque  aeris  inops,  quo  nocte  dieque 
Corpns  cget:  satur  est,  quum  dicit  Horatius  euhoe! 


48  D.  lUN.  lUVENALIS 

Qui  locus  ingenio,  nisi  qunm  secarmine  solo 

Yexant  et  dominis  Cirrhae  Nysaeque  feruntur 

Pectora  vestra,  duas  non  admittentia  curas?  65 

Magnae  mentis  opus  nec  de  lodice  parauda 

Attonftae,  currus  et  equos  faciesque  deorum 

Aspicere    et  qualis  Rutulum  confundat  Erinys. 

Nam  si  Yergilio  puer  et  tolerabile  deesset 

Hospitium,  caderent  omnes  a  crinibus  hydri;  70 

Surda  nihil  gemeret  grave  buccina;  poscimus,  ut  sit 

Non  minor  antiquo  Rubrenus  Lappa  cothurno, 

Cuius  et  alveolos  et  laenam  pignerat  Atreus? 

Non  habet  infelix  Numitor,  quod  mittat  amico: 

Quintillae  quod  donet,  habet;  nec  defuit  illi,  75 

Unde  emeret  multa  pascendum  carne  leonem 

lam  domitum:  constat  leviori  bellua  sumptu 

Nimirum,  et  capiunt  plus  intestina  poetae. 

Contentus  fama  iaceat  Lucanus  in  hortis 

Marmoreis:  at  Serrano  tenuique  Saleio  80 

Gloria  quantalibet  quid  erit,  si  gloria  tantum  est? 

Curritur  ad  vocem  iucundam  et  carmen  amicae 

Thebaidos,  laetam  quum  fecit  Statius  urbem 

Promisitque  diem:  tanta  dulcedine  captos 

Afficit  ille  animos,  tantaque  libidine  vulgi  85 

Auditur;  sed  quum  fregit  subsellia  versu, 

Esurit,  intactam  Paridi  nisi  vendit  Agaven. 

Ille  et  militiae  multis  largitus  honorem 

Semenstri  digitos  vatum  circumligat  auro. 

Quod  non  dant  proceres,  dabit  histrio:  tu  Camerinos    90 

Et  Baream,  tu  nobilium  magna  atria  curas? 

Praefectos  Pelopea  facit^C^hilomela  tribunos. 

Haud  tamen  invideas  vati,  quem  pulpita  pascuut. 

Quis  tibi  Maecenas,  quis  nunc  erit  aut  Proculeius 

Aut  Fabius?  quis  Cotta  iterum,  quis  Lentulus  alter?     95 

Tunc  par  ingenio  pretium;  tunc  utile  multis 

Pallere  et  vinum  toto  nescire  Decembri. 

Vesler  porro  labor  fecundior,  historiarum 
Scriptores?  petit  hic  plus  temporis  atque  olei  plos; 
NuIIo  quippe  modo  millesioia  pagina  surgit  100 


SATIRA  Vn.  49 

Omnibus  et  crescit  multa  damnoga  papyro; 

Sic  ingens  reram  numerus  iubet  atque  operum  lex. 

Quae  tamen  inde  seges?  terrae  quis  fructus  apertae? 

Quis  dabit  historico,  quantum  daret  acta  legenti? 

—  Sed  genus  ignavum,  quod  lecto  gaudet  et  umbra.— 105 

Dic  igitur,  quid  causidicis  civilia  praestent 

Officia  et  magno  comites  in  fasce  libelli? 

Ipsi  magna  sonant,  sed  tum,   quum  creditor  audit, 

Praecipue ,  vel  si  tetigit  latus  acrior  illo,  ' 

Qui  venit  ad  dubium  grandi  cnm  codice  nomen.  110 

Tunc  immensa  cavi  spirant  mendacia  folles 

Conspuiturque  sinus:  veram  deprendere  messem 

Si  libet,  hinc  centum  patrimonia  causidicorum, 

Parte  alia  solum  russati  pone  Lacernae. 

Consedere  duces:  surgis  tu  pallidus  Aiax,  115, 

Dicturus  dubia  pro  libertate,  bubulco 

ludice.    Rumpe  miser  tensum  iecur,  ut  tibi  lasso 

Figantur  virides,  scalarum  gloria,  palmae; 

Quod  vocis  pretium?  siccus  petasunculus  et  vas 

Pelamydum,  aut  veteres,  Maurorum  epimenia,  bulbl,    120 

Aut  vinum  Tiberi  devectum,  quinque  lagonae. 

Si  quater  egisti,  si  contigit  aureus  unus, 

Inde  cadunt  partes  ex  foedere  pragmaticorum. 

Aemilio  dabitur  quantum  licet,  et  melins  nos 

Egimus ;  huius  enim  stat  cnrrus  aeneus ,  alti  125 

Quadriiuges  in  vestibnlis,  atque  ipse  feroci 

Bellatore  sedens  curvatum  hastile  minatur 

Eminus  et  statna  meditatur  proelia  lusca. 

Sic  Pedo  conturbat,  Matho  d^ficit;  exitns  hic  est 

Tongilii,  magno  cum  rhinocerote  lavari  130 

Qui  solet  et  vexat  lutulenta  balnea  turba 

Perque  forum  iuvenes  longo  premlt  assere  Maedos, 

Empturus  pueros,  argentum,   jnurrina,  villas; 

Spondet  enim  Tyrio  stlattaria  purpura  filo. 

Et  tamen  est  illis  hoc  utile;  purpura  vendit  135 

Causidicum,  vendunt  amethystina;  convenit  illis 

Et  strepitu  et  facie  maioris  vivere  censna. 

Sed  finem  impensae  non  senrat  prodiga  Rpnuk 

lUV     SAT.  ^ 


50  D.  lUX.  ICVEXALIS 

Fkliinns  eloqaio?  Ciceroni  nemo  dacentoi 

Nunc  dederit  nummos,  nisi  falserit  annnlai  ingens.       140 

Respicit  haec  primum,  qui  litigat,  an  tibi  seiri 

Octo,  decem  comites,  an  post  te  sella,  togati 

Ante  pedes.     Ideo  conducta  Paulus  agebat 

Sardonyche,  atque  ideo  pluris  quara  Gallaa  agebat, 

Quam  Basilus.     Rara  in  tenui  facandia  panno.  145 

Quando  licet  Basilo  flentem  producere  matrem? 

Qiiis  bene  dicentem  Basilam  ferat?  accipiat  te 

Gallia  vel  potius  nutricula  causidicorura 

Africa,  si  placuit  mercedem  ponere  lingnae. 

Declamare  doces?  o  ferrea  pectora  Vetli,  150     , 

Quum  perimit  saevos  classis  numerosa  tyraonos! 
Nam  quaecumque  sedens  modo  legerat,  haec  eadem  atans 
Perferet  atque  eadem  cantabit  versibus  isdem; 
Occidit  miseros  crambe  repetita  magistros. 
Quis  color  et  quod  sit  causae  genus  atque  nbi  snmma  155 
Quaestio,  quae  yeniant  diversac  forte  sagittae, 
Nosse  velint  omnes,  mercedem  solvere  nemo.  — 
Mercedem  appellas?  quid  enim  scio?— -  Culpa  docentis 
Scilicet  arguitur,  quod  lacva  parte  mamillae  i 

Nil  salit  Arcadico  iuveni,  cuius  mihi  sexta  160      ! 

Quaque  die  miserum  dirus  caput  Hannlbal  implet ; 
Quidquid  id  est,  de  qiio  dcliberat,  an  petat  urbem 
A  Cannis,  an  post  nimbos  et  fulmina  cautus 
Circumagat  madidas  a  tempestate  cohortes. 
Quantum  vis  stipulare,  et  protinus  accipe,  quod  do,    I6.'i 
Ut  toties  illiim  pater  audiat — haec  alii  sex 
Yel  pliires  nno  conclamant  ore  sophistae 
Et  veras  agitant  lites,  raptore  relicto; 
Fusa  venena  silent,  malus  ingratusque  maritus, 
Et  qiiae  iam  veteres  sanant  mortaria  caecos.  170 

Ergo  sibi  dabit  ipse  rudem,  si  nostra  movebunt 
Consilia,  et  vitae  diversum  iter  ingredietur, 
Ad  piignnm  qui  rhetorica  descendit  ab  umbra, 
Summnla  ne  pereat,  qua  vilis  tessera  venit 
Frumenli;  qiiippe  haec  merces  lautissima.     Tempta,     175 
Clirysogonus  qaanti  doceat  vel  PoUio  quanti 


SATIRA   VII.  51 

Lautorum  pueros:  artem  scindes  Theodori. 

Balnea  sescentis  et  pluris  porticus,  in  qua 

Gestetur  dominus,  quoties  pluit;  anne  serenum 

Exspectei  spargatque  luto  iumenta  recenti?  180 

Hic  potius,  namque  hic  mundae  nitet  ungula  mnlae. 

Parte  alia  longis  Numidarum  fulta  columnis 

Surgat  et  algentem  rapiat  coenatio  solem. 

Quanlicumque  domus ,  veniet  qui  fercula  docte 

Componat;  veniet  qui  pulmentaria  condit.  185 

Hos  inter  sumptus  sestertia  Quintiliano, 

Ut  multum,  duo  sufficient:  res  nulla  minoris 

Constabit  patri,  quam  filius. — Unde  igitnr  tot 

Quintilianus  habet  saltus?  —  Exempla  novorum 

Fatorum  transi:  felix  et  pulcher  et  acer,  190 

Felix  et  sapiens  et  nobilis  et  generosus, 

Appositam  nigrae  lunam  snbtexit  alutae; 

Felix  orator  quoque  maximus  et  iaculator; 

Et,  si  perfrixit,  cantat  bene.    Distat  enim,  quae 

Sidera  te  excipiant  modo  primos  incipientem  195 

Edere  vagitus  et  adhuc  a  matre  mbentem. 

SiFortuna  volet,  fies  de  rhetore  consul; 

Si  volet  haec  eadem,  fies  de  consule  rhetor. 

Ventidius  quid  enim?  quid  TuIIius?  anne  aliad   quam 

Sidus  et  occulti  miranda  potentia  fati?  200 

Servis  regna  dabunt,  captivis  fata  triumphum. 

Felix  ille  tamen  corvo  quoque  rarior  albo. 

Poenituit  multos  vanae  sterilisque  cathedrae, 

Sicut  Thrasymachi  probat  exitus  atque  Secundi 

Carriuatis:  et  hunc  inopem  vidistis,  Athenae,  205 

Nil  praeter  gelidas  ausae  conferre  cicutas. 

Di,  maiorum  umbris  tenuem  et  sine  pondere  terram, 

Spirantesque  crocos  et  in  urna  perpetuum  ver, 

Qui  praeceptorem  sancti  voluere  parentis 

Esse  loco!  Metuens  virgae  iam  grandis  Achilles  210 

Cantabat  patriis  in  montibus   et  cui  non  tunc 

Eliceret  risum  citharoedi  cauda  magistri; 

Sed  Rufum  atque  alios  caedit  saa  qaemqae  iaventas» 

Rufum,  quem  toties  Ciceronem  AUobroga  dixit.     * -r 


1 


52  D.  lUN,  lUVENALIS 

Qais  gremio  Celadi  doctlqoe  Palaemonis  affert,         215 
Quantum  grammaticus  meruit  labor?  et  tamen  ez  hoc 
Quodcumqne  est  (minus  est  autem  quam  rhetoris  aera) 
Discipuli  custos  praemordet  acoenonoetus; 
Et  qui  dispensat,  frangat  sibi.    Cede,  Palaemon, 
Et  patere  inde  aliquid  decrescere,  non  aliter  quam     220 
Institor  hibernae  tegetis  niyeique  cadurci; 
Dummodo  non  pereat,  mediae  quod  noctis  ab  hora 
Sedisti,  qua  nemo  faber,  qua  nemo  sederet, 
Qui  docet  obliquo  lanam  deducere  ferro;  | 

Dummodo  non  pereat,  totidem  olfecisse  lucemas,        2S5     , 
Quot  stabant  pueri,  quum  totus  decolor  esset 
Flaccus  et  haereret  nigro  fuligo  Haroni. 
Rara  tamen  merces,  quae  cognitione  tribnni 
Non  egeat.     Sed  yos  saevas  imponite  leges, 
Ut  praeceptori  verborum  regula  constet,  230 

Ut  legat  historias,  auctores  noverit  omnes 
Tamquam  nngues  digitosque  suos;  ut  forte  rogatas, 
Dum  petit  aut  thermas  aut  Phoebi  balnea,  dicat 
'  Nutricem  Anchisae,  nomen  patriamqne  nOTercae  , 

Anchemoli;  dicat,  quot  Acestes  vixerit  annis,  2S5      > 

Quot  Siculi  Phrygibus  vini  donaverit  urnas.  ' 

Exigite,  ut  mores  teneros  cen  poUice  dncat, 
Ut  si  quis  cera  vultum  facit;  exigite,  ut  sit 
Et  pater  ipsius  coetus,  ne  turpia  ludant, 
Ne  faciant  yicibus.     Non  est  leve  tot  pnerornm  240 

Observare  manus  oculosque  in  fine  trementes. 
Haec,  inquit,  cura:  sed  quum  se  verterit  annus, 
Accipe,  victori  populus  quod  postulat,  aurum. 


S  A  T  I  R  A  Vm. 

otemmata  quid  faciunt?  quid  prodest,  Pontice,  longo 
Sanguine  censeri,  pictos  ostendere  vultus 
Maiorum  et  stantes  in  curribus  Aemilianos 
Et  Curios  iam  dimidios  humerosque  minorem 


8ATIRA  VIII.  53 

[Corvinam  et  Galbam  auriculis  nasoque  carentem?  5 

Quis  fructus,  generis  tabula  iactare  capacij 

Gorvinum,  posthac  multa  contingere  virga 

Fumosos  equitum  cum  dictatore  magistros, 

Si  coram  Lepidis  male  vivitur?  effigies  quo 

Tot  bellatorum,  si  luditur  alea  pernox  10 

Ante  Numantinos?  sidormire  incipis  ortu 

Luciferi,  quo  signa  duces  et  castra  movebant? 

Cur  Allobrogicis  et  magna  gaudeat  ara 

Natus  in  Herculeo  Fabius  lare,  si  cupidus,  si 

Yanus  et  Euganea  quantumvis  mollior  agna?  15 

Si  tenerum  attritus  Catinensi  pumice  lumbum 

Squalentes  traducit  avos  emptorque  veneni 

Frangenda  miseram  funestat  imagine  gentem? 

Tota  licet  veteres  exornent  undique  cerae 

Atria,  nobilitas  sola  est  atque  unica  virtus.  20 

Paulus  vel  Cossus  vel  Drusus  moribus  esto; 

Hos  ante  effigies  maiorum  pone  tuorum; 

Praecedant  ipsas  illi  te  consnle  virgas. 

Prima  mihi  debes  animi  bona;  sanctus  haberi 

lustitiaeque  tenax  factis  dictisque  mereris:  25 

Agnosco  procerem.     Salve,  Gaetulice,  sea  tu 

Silanus:  quocumque  alio  de  sanguine  rarus 

Civis  et  egregius  patriae  contingis  ovanti, 

Exclamare  libet,  populus  quod  clamat  Osiri 

Invento.     Quis  enim  generosum  dixerit  hunc,  qui  30 

Indignus  genere  et  praeclaro  nomine  tantum 

Insignis?  nanum  cuiusdam  Atlanta  vocamus, 

Aethiopem  Cycnum,  pravam  extortamque  puellam 

Europen;  canibus  pigris  scabieque  vetusta 

Levibus  et  siccae  lambentibus  ora  lucernae  35 

Nomen  erit  pardus,  tigris,  leo,  si  quid  adhuc  est 

Quod  fremat  in  terris  violentius?     Ergo  cavebis 

Et  metues,  ue  tu  sic  Creticus  aut  Camerinus. 

His  ego  quem  monui?  tecum  est  mihi  sermo,  Rnbelli 
Blande.     Tumes  alto  Drusorum  stemmate,  tamqoam      40 
Feceris  ipse  aliquid,  propter  quod  nbbilis  essei^  -^ 

Ut  te  couciperet,  quae  «anguine  fulget  lali^  '^^'(flHP 


54  D.   lUN.   lUVENALIS 

Non  qnae  ventoso  conducta  sub  aggere  texil. 
Yos  humiles,  inquis,  vulgi  pars  ultima  nostri, 
Quorum  nemo  queat  patriam  monstrare  parentis:  45 

Ast  ego  Cecropides! — Yivas  et  originis  huius  , 
Gaudia  longa  feras:  tamen  ima  plebe  Quiritem 
Facundum  invenies;  solet  hic  defend^re  causai 
Nobilis  indocti;  venit  et  de  plebe  togata, 
Qui  iuris  nodos  et  legum  aenigmata  solvat.  50 

Hjc  petit  Euphraten  iuvenis  domitique  Batavi 
Custodcs  aquilas,  armis  industrius:  at  tu 
Nil  nisi  Cecropides  trnncoque  simillimus  Hermae. 
Nullo  quippe  alio  vincis  discrimine,  quam  qaod 
Illi  marmoreum  caput  est,  tua  vivit  imago.  55 

Dic  mihi,  Teucrorum  proles,  animalia  muta 
Quis  generosa  putet,  nisi  fortia?  nempe  volucrem 
Sic  laudamus  equum,  facili  cni  plurima  palma 
Fervet  et  exsultat  rauco  victoria  circo. 
Nobilis  hic,  quocumque  venit  de  gramine,  cuins  60 

Clara  fuga  ante  alios  et  primus  in  aequore  pulvis; 
.Sed  venale  pecus  Coryphaei  posteritas  et 
Hirpini,  si  rara  iugo  victoria  sedit. 
Nil  ibi  maiorum  respectus,  gratia  nnlla 
Umbrarum ;  dominos  pretiis  mutare  iubentnr  05 

Exiguis  trito  et  ducunt  epiredia  collo 
Segnipedes  dignique  molam  versare  nepotes. 
Ergo,  ut  miremur  te,  non  tua,  privum  aliquid  da, 
Quod  possim  titulis  incidere  praeter  honores, 
Qiios  illis  damus  ac  dedimus,  quibus  omnia  debes.        70 

Haec  satis  ad  iuvenem,  quem  nobis  fama  saperbum 
Tradit  et  inflatum  plenumque  Nerone  propinquo. 
Rarus  enim  ferme  sensus  communis  in  illa 
Fortuna;  sed  te  censeri  laude  tuorum, 
Pontice,  noluerim  sic  nt  nihil  ipse  futurae  75 

Laudis  agas.     Miserum  est  aliorum  incumbere  famae, 
Ne  collapsa  ruant  subductis  tecta  columnis. 
Stratus  humi  palmes  viduas  desiderat  nlmos. 
Esto  bouus  miles,  tutor  bonus,  arbiter  idem 
Integer;  ambiguae  si  qnando  citabere  testis  80 


SATIEA  VIII.  55 

Incertaeque  rei,  Phalaris  licet  imperet  ut  sis 

Falsus  et  admoto  dictet  periuria  tauro, 

Summum  crede  nefas  animam  praeferre  pudori 

Et  propter  vitam  vivendi  perdere  causas. 

Dignus  morte  perit,  coenet  licet  ostrea  centum  85 

Gaurana  et  Cosmi  toto  mergatur  aeno. 

Exspectata  diu  tandem  provincia  quum  te 

Rectorem  accipiet,  pone  irae  frena  modumque, 

Pone  et  avaritiae,  misercre  inopum  sociorum: 

Ossa  vides  rerum  vacuis  exsucta  meduUis.  90 

Respice,  quid  moneant  legea,  quid  curia  mandet, 

Praemia  quanta  bonos  maneant,  quam  fulraine  iusto 

Et  Capito  et  Numitor  ruerint,  damnante  senatn, 

Piratae  Cilicum.    Sed  quid  damnatio  confert? 

Praeconem,  Chaerippe,  tuis  circumspice  pannis,  95 

Quum  Pansa  eripiat^;  quidquid  tibi  Natta  reliquit, 

lamque  tace;  furor  est  post  omnia  perdere  naulum. 

Non  idem  gemitus  olim  neque  vulnus  erat  par 

Damnorum,  sociis  florentibus  et  modo  victis. 

Plena  domus  tunc  omnis,  et  ingens  stabat  acervus      100 

Nummorum,  Spartana  chlamys,  conchylia  Coa, 

Et  cum  Parrhasii  tabulis  signisque  Myronis 

Phidiacum  vivebat  ebur,  nec  non  Polyclili 

Multus  ubique  labor;  rarae  sine  Mentore  mensae. 

Inde  Dolabellae  atque  hinc  Antonius,  inde  105 

Sacrilegus  Verres  referebant  navibus  altis 

Occulta  spolia  et  plure^t  de  pace  triumphos. 

Nunc  sociis  iuga  pauca  boum,  grex  parvus  equarum 

Et  pater  armenti  capto  eripiatnr  agello, 

Ipsi  deinde  Lares,  si  quod  spectabile  signnm,  110 

Si  quis  in  aedicula  deus  unicus;  haec  etenim  sunt 

Pro  summis,  nam  snnt  haec  maxima.    Despicias  tu 

Forsitan  imbelles  Rhodios  unctamque  Corinthon: 

Despicias  merito;  quid  resinata  iuventus 

Cruraque  totins  facient  tibi  levia  gentis?  115 

Horrida  vitanda  est  Hispania,  Gallicus  axis 

Illyricumque  latus;  parce  et  messoribus  illifl, 

Qui  saturant  orbem  circo  scenaeque  Tacantem.    n  viM^L 


56  D.  lUN.  lUVENALIS 

Quanta  autem  inde  feres  tam  dirae  praemia  calpae, 

Quum  tenues  nuper  Harius  discinxerit  Afros?  120 

Curandum  in  primis,  ne  ma^a  iniuria  fiat 

Fortibus  et  miseris.   ToUas  licet  omne  quod  usquam  est 

Auri  atque  argenti,  scutum  gladiumque  relinques 

Et  iaculum  et  galeam:  spoliatis  arma  supersunt. 

Quod  modo  proposui,  non  est  sententia;  verum  est;  126 

Gredite  me  vobis  folium  recitare  Sibyllae. 

Si  tibi  sancta  cohors  comitum,*si  nemo  tribunal 

Vendit  acersecomes,  si  nullum  in  coniuge  crimen, 

Nec  per  conventus  et  cuncta  per  oppida  curvis 

Unguibus  ire  parat  nummos  raptura  Celaeno:  130 

Tu  licet  a  Pico  numeres  genus,   altaque  si  te 

Nomina  delectant,  omnem  Titanida  pugnam 

Intcr  maiores  ipsumque  Promethea  ponas: 

De  quocumque  voles  proavum  tibi  sumito  libro. 

Quod  si  praecipitem  rapit  ambitio  atque  libido,  135 

Si  frangis  virgas  sociorum  in  sanguine,  si  te 

Delectant  hebetes  lasso  lictore  secures: 

Incipit  ipsorum  contra  te  stare  parentum 

Nobilitas  claramque  facem  praeferre  pudendis. 

Omne  animi  vitium  tanto  conspectius  in  se  140 

Crimen  habet,  quanto  maior  qui  peccat  habetur. 

Quo  mihi  te  solitum  falsas  signare  tabellas 

In  templis,   quae  fecit  avus,  statuamqne  parentis 

Ante  triumphalem?  quo,  si  nocturnus  adulter 

Tempora  Santonico  velas  adoperta  cucullo?  145 

Praeter  maiorum  cineres  atque  ossa  volucri 
Carpento  rapitur  pinguis  Lateranns,  et  ipse, 
Ipse  rotam  astringit  multo  sufflamine  consul, 
Nocte  quidem;  sed  luna  videt,  sed  sidera  testes 
Intendunt  oculos.    Finitum 'tempus  honoris  150 

Quum  fuerit,  clara  Lateranus  luce  flagellum 
Sumet  et  occursum  numquam  trepidabit  amici 
lam  senfs,  ac  virga  prior  annuet  atque  maniplos 
Solvet  et  infundet  iumentis  hordea  lassis. 
Interea,  dum  lanatas  robumque  iuvencum  155 

Hore  Numae  caedit  Tovis  ante  altaria^  iurat 


8ATIUA  VIII.  57 

• 

Solim  Eponani  et  facies  olida  ad  praesepia  pfctas. 
Sed  quum  penrigiles  placet  instaurare  popinas, 
ObTfns  assiduo  [Syrophoenix  udus  amomo 
Cnrril,  Idnraaeae]  Syroplioenix  incola  portae  160 

Hospftis  alTectn  dominum  regemque  salutat, 
Et  cnm  Tenali  Cyane  succincta  lagona. 
Defensor  culpae  dicet  mihi:  Fecimus  et  nos 
Haec  tuTenes.  — Esto;desisti  nempe,  nec  ultra 
FoTistf  errorem.    Breve  sit,  quod  turpiter  audes;        165 
Qnaedam  cum  prima  resecentur  crimina  barba; 
Indnlge  Teniam  pueris:  Lateranus  ad  illos 
Thermanim  calices  inscriptaque  lintea  vadit 
Hataras  bello  Armeniae  Syriaeque  tuendis 
Amnibus  et  Rheno  atque  Istro;  praestare  Neronem    170 
Secamm  valet  haec  aetas.   Mitte  Ostia,  Caesar, 
Hitte,  sed  in  magna  legatum  quaere  popina; 
iBTenies  aliquo  cum  percussore  iacentem, 
Permixtum  nautis  et  furibus  ac  fugitivis, 
Inter  camifices  et  fabros  sandapiiarum  175 

Et  resupinati  cessantia  tympana  galli. 
i    Aeqaa  ibi  libertas,  communia  pocula,  lectus 
'•■    Non  alius  cuiquam,  nec  mensa  remotior  ulli. 
[    Qnid  facias  talem  sortitus,  Pontice,  servum? 

Nempe  in  Lucanos  aut  Tusca  ergastnla  mittas.  180 

At  Yos^  Troiugenae,  vobis  ignoscitis  et,  quae 
Turpia  cerdoni,  Volesos  Brutumque  decebunt. 

Qnid,  si  ritimquam  adeo  foedis  adeoque  pudendis 
Utimur  excmplis,  ut  non  peiora  supersint? 
Consumptis  opibus  vocem,  Damasippe,  locasti  185 

Sipario ,  clamosum  ageres  ut  Phasma  'CatuIIi. 
Lanreolum  volox  etiam  bene  Lentiilus  egit, 
Indice  me  dignus  vera  crace.    Nec  tamen  ipsi 
Ignoscas  populo:  populi  frons  durior  huius, 
Qni  sedet  et  spectat  triscurria  patriciorum,  190 

Planipedes  audit  Fabios,  ridere  potest  qui 
Mamercorum  alapas.  -Quanti  sua  funera  vendant, 
Qnfd  refert?  vendunt  nullo  cogente  Nerone, 
Nec  dubitant  celsi  praetoris  vendere  ludis. 


58  D.  lUN.  lUVENALIS 

Finge  tamen  gladios  inde  atque  hinc  pnlpita  poni:      195 

Quid  satius?  mortem  sic  qaisquem  exhorruit,  ut  sit 

Zelotypus  Thymeles,  stupidi  collega  Corinthi? 

Res  haud  mira  tamen,  citharoedo  principe,  mimus 

Nobilis.   Haec  ultra  quid  erit  nisi  ludus?  et  ilHc 

Dedecus  urbis  habes,  nec  mirmillohis  in  armis,  200 

Nec  clipeo  Gracchum  pugnantem  aut  falce  supina; 

Damnat  enim  tales  habitus,  fet  damnat  et  odit, 

Nec  galea  faciem  abscondit:]  movet  ecce  trideiitem  et, 

Postquam  vibrata  pendentia  retia  dextra 

Nequiquam  effudit,  nudnm  ad  spectacula  vultum  205 

Eriglt  et  tota  fugit  agnoscendus  arena. 

Credamus  tunicae,  de  faucibus  aurea  quum  se 

Porrigat  et  loAgo  iactetur  spira  galero? 

Ergo  ignominiam  graviorem  pertulit  omni 

Yulnere  cum  Graccho  iussus  pugnare  secutor.  210 

Libera  si  dentnr  populo  suiTragia,  quis  tam 
Perditus,  ut  dubitet  Senecam  praeferre  Neroni, 
Cuius  supplicio  non  debuit  una  parari 
Simia  nec  serpens  unus  nec  culleus  unus? 
Par  Agamemnonidae  crimen,  sed  causa  facit  rem         215 
Dissimilem:  quippe  ille  deis  auctoribus  ultor 
Patris  erat  caesi  media  inter  pocula;  sed  nec 
Electrae  iugulo  se  polluit  aut  Spartani 
Sanguine  coniugii,  nullis  aconita  propinquis 
Miscuit,  in  scena  numquam  cantavit  Orestes,  220 

Troica  non  scripsit.    Quid  enim  Verginius  arrais 
Debuit  ulcisci  magis,  aut  cum  Yindice  Galba, 
Quod  Nero  tam  saeva  crudaque  tyrannide  fecil? 
Haec  opera  atque  ^ae  sunt  generosi  principis  artes, 
Gaudentis  foedo  peregrina  ad  pulpita  cantu  225 

Prostitui  Graiaeque  apium  meruisse  coronae. 
Maiorum  effigies  habeant  insignia  vocis: 
Ante  pedes  Domiti  longum  tu  pone  Thyestae 
Syrma  vel  Antigones  aut  personam  Menalippes, 
Et  de  marmoreo  citharam  suspende  colosso.  230 

Quid,  Catilina,  tuis  natalibus  atque  Cethegi 
Inveniet  quisquam.  sublimius?  arma  tamen  vos 


6ATIUA  VIU.  59 

-Ifoctnrna  et  fltfflmas  domibus  templisqae  paratis, 
Ut  braccatorum  pueri  Senonumque  minores, 
Ansi  qnod  liceat  tnnica  punire  molesta.  255 

Sed  yigilat  consul  Texillaque  vestra  coereet: 
ffic  novus  Arpinai,  ignobilis  et  modo  Romae 
Municipalis  eques,  galealiim  ponit  ubique 
Praesidinm  attonitis  et  in  omni  monte  laborat. 
Tantnm  igitur  muros  intra  toga  contulit  illi  240 

Nominis  ac  tituli,  quantum  vix  Lencade,  quantum 
Theisaliae  campis  Octavius  abstulit  udo' 
Caedibns  assiduis  gladio;  sed  Roma  parentem, 
Roma  patrem  patriae  Ciceronem  libera  dizit. 
Arpinas  alins  \'olscorum  in  monte  solebat  246 

Poscere  merccdcs,  alieno  lassus  aratro; 
Nodosam  post  haec  frangebat  vcrtice  vitem, 
Si  lentus  pigra  mnniret  castra  dolabra: 
Hic  tamen  et  Cimbros  et  snmma  pericula  rerum 
Excipit,  et  solus  trepidantcm  protegit  urbem;  260 

Atque  ideo,  postquam  ad  Cimbros  stragemque  volabant, 

I    Qni  numquam  attigerant  maiora  cadavera,  corvi, 

I    Nobilis  omatnr  lauro  collega  secunda. 

'    Plebeiae  Deciorum  animae,  plebeia  fuerunt 

Nomina:  pro  totis  legioiiibus  hi  tameu  et  pro  255 

Omnibus  auxiliis  atqne  omni  pube  Latina 

Snfficinnt  dis  infemis  terraeque  parenti; 

Plnris  enim  Decii,  qnam  quae  scrvantur  ab  illis. 

Ancilla  natus^trabeam  ct  diadema  Quirini 

Et  fasces  meruit  regum  ultimus  ille  bonomm:  260 

Prodita  laxabant  portarum  claustra  tyrannis 

Exulibus  iuvenes  ipsius  consulis  et  quos 

Magnum  aliquid  dubia  pro  libertate  deceret, 

Quod  miraretur  cum  Coclite  Mucius  et  quae 

Imperii  fines  Tiberinum  virgo  natavit.  265 

Occulta  ad  patres  produxit  crimina  servus, 

Matronis  lugendus;  at  illos  verbera  iustis 

Afficiunt  poenis  et  legum  prima  securis. 

Malo  pater  tibi  sit  Thersites,  dummodo  tu  sis 
Aeacidae  similis  Vulcaniaque  arma  capessas,  '270 


60  D.   lUN,  lUVENALIS 

Ouam  te  Thersitae  similem  prodacat  Achilles. 

Et  tamen,  ut  longe  repetas  longeque  reyolvas 

Nomen,  ab  infami  geutem  dedncis  asylo: 

Maiorum  primus,  quisquis  fuit  ille,  tuorum 

Aut  pastor  fuit  aut  iilud  quod  dicere  nolo.  275 


SATIRA  IX. 

ocire  velim,  quare  toties  mihi,  Naevole,  tristis 

Occurras  fronte  obducta,  ceu  Harsya  victus. 

Quid  tibi  cum  vultu,  qualem  deprensus  habebat 

Ravola,  dum  Rhodopes  uda  terit  inguina  barba? 

Nos  colaphum  incutimus  lambenti  crustula  servo.  5 

Non  erat  hac  facie  miserabilior  Crepereius^ 

PoIIio,  qui  triplicem  usuram  praestare  paratus 

Clrcumit  et  fatuos  non  invenit.    Unde  repente 

Tot  rugae?  certe  modico  contentns  agebas 

Yernam  equitem,  conviva  ioco  mordente  facetus  lo 

Et  salibus  vehemens  intra  pomoeria  natis. 

Omnia  nunc  contra:  vultus  gravis,^  horrida  siccae 

Silva  comae,  nullus  tota  nitor  in  cute,  qualem 

Bruttia  praestabat  calidi  tibi  fascia  visci, 

Sed  fruticante  pilo  neglecta  et  squalida  crura.  15 

Quid  macies  aegri  veteris,  quem  tempore  longo 

Torret  quarta  dies  olimque  domestica  febris? 

Deprenda^  animi  tormenta  latentis  in  aegro 

Corpore,  deprendas  et  gaudia;  sumit  utrumque 

Inde  habitum  facies.    Igitur  flexisse  videris  20 

Propositum  et  vitae  contrarius  ire  priori. 

Nuper  enim,  ut  repeto,  fanum  Isidis  et  Ganymedem 

Pacis  et  advectae  secreta  palatia  Matris 

Et  Cererem  (nam  quo  non  prostat  femina  templo?) 

Notior  Aufidio  moechus  scelerare  solebas,  25 

Quodque  taces,  ipsos  etiam  inclinare  maritos. 

„UtiIe  et  hpc  multis  vitae  genus;  at  mihi  nullum 
Inde  operae  pretium.    Pingues  aliquando  lacernas, 


flATIRA  IX.  61 

Hanimenta  togae,  dori  crassiqne  coloris, 

Et  male  percoasas  textoris  pectinQ  Galli  do 

Accipimufl,  tenue  argentum  venaeque  secundae. 

Fata  regnnt  homineg;  fatum  est  et  partibus  illis, 

Qnas  flinus  abscondit.    Nam,  si  tibi  sidera  cessant, 

Nil  faciet  long;!  mensura  incognita  nervi, 

QnamTii  te  nndnra  spnmanti  Virro  labello  35 

Viderit  et  blandae  assidue  densaeqiie  tabellae 

Sollicitent;  avvdg  yiiQ  i<piX%eva$  avdqa  lUvuidoq, 

Qnod  taraen  ulterius  monstrum,  quam  mollis  avarus? 

Haec  tribni,  deinde  illa  dedi ,  moz  plura  tufisti :  — 

Ckimpotat  ac  cevet.   Ponatur  calcQlus,  adsint  40 

Cnm  tabnla  pueri:  numera  sestertia  quinque 

Omnibus  in  rebus,  numerentur  deinde  labores. 

An  facile  et  pronum  est  agere  intra  viscera  penem 

(egitimnm  atque  illic  hesternae  occurrere  coenae? 

Serms  erit  minus  ille  miser,  qui  foderit  agrum,  45 

Qnam  dominum.    Sed  tn  sane  tenerum  et  puerum  te 

Et  pnlchrum  et  dignum  cyatho  coeloque  pntabas; 

Vo8  humili  assecnlae,  vos  indulgebitis  umquam 

Cnltori,  iam  nec  morbo  donare  parati? 

En  cni  tn  viridem  umbellam,  cui  succina  mittas  50 

Grandia,  natalis  quoties  redit  aut  madidnm  ver 

Ittcipit  et  strata  positus  longaque  cathedra 

Mnnera  femineis  tractat  secreta  kalendis! 

Dic,  passer,  cui  tot  montes,  tot  praedia  servas 

Appnla,  tot  milvos  intra  tua  pascua  lassos?  55 

Te   Trifolinns  ager  fecundis  vitibus  implet, 

Snapectumque  iugum  Cumis  et  Gaurus  inanis  — 

Nam  quis  plura  linit  victuro  dolia  musto?  — 

Qnantnm  erat  exhausti  lumbos  donare  clientis 

Ingeribns  paucis!  meliusne  hic  rusticus  infans  60 

Cnm  matre  et  casulis  et  conlusore  catello 

Cymbala  pulsantis  legatum  fiet  amici? 

Improbns  es,  quum  poscis,  ait.  — -«  Sed  pensio  clamat 

Poace;  sed  appellat  pner  nnicus,  ut  Polyphemi 

Lata  acies,  per  quam  sollers  evasit  Ulixes.  65 

Alter  emendus  erit,  namque  hic  non  sufficit,  ambo 


62  D.  lUN.  lUVENALIS 

Pascendi.    Quid  agam  bruma  spiratite?.  quid,  oro, 

Quid  dicam  scapulis  puerorum  aquilone  Decembri 

Et  pedlbus?  durate  atque  exspectate  cicadas? 

Yerum,  ut  dissimules,  ut  mittas  cetersi,  quanto  70 

Metiris  pretio,  quod,  ni  tibi  deditus  essem 

Devotusque  cliens,  uxor  tua  virgo  maneret? 

Scis  certe,  quibus  ista  modis,  quam  saepe  rogaris 

Et  quae  pollicitus.    Fugientem  saepe  puellam 

Amplexu  rapui;  tabulas  quoque  ruperat  et  iam  75 

Signabat;  tota  vix  hoc  ego  nocte  redemi, 

Te   plorante  foris:    testis  mihi  lectulus  et  tu, 

Ad  quem  pervem't  lecti  sonus  et  dominae  vox. 

Instabile  ac  dirimi  coeptum  et  iam  paene  solutum 

Coniugium  in  multrs  domibus  servavit  adulter.  80 

Quo  te  circumagas?  quae  prima  aut  ultima  ponas? 

Nullum  ergo  m^ritum  est,  ingrate  ac  perfide,  nullum, 

Quod  tibi  filiolus  vel  filia  nascitur  ex  me? 

Tollis  enim  et  libris  actorum  spargere  gaudes 

Argumenta  viri.   Foribus  suspende  coronas,  85 

lam  pater  es:  dedimus,  qnod  famae  opponere  possis; 

lura  parentis  habes,  propter  me  scriberis  heres, 

Legatum  omne  capis,  nec  non  et  dulce  caducum. 

Commoda  praeterea  iungentur  multa  caducis, 

Si  numerum,  si  tres  implevero.^^    lusta  doloris,  90 

Naevole,  causa  tui;   contra  tamen  ille  quid  affert? 

„Neglegit  atque  alium  bipedem  sibi  quaerit  asellum. 
Haec  soli  commissa  tibi  celare  memento, 
Et  tacitus  nostras  intra  te  rige  querellas; 
Nam  res  mortifera  est  inimicus^  pumice  levis.  95 

Qui  modo  secretum  commiserat,  ardet  et  odit, 
Tamquam  prodiderim,  quidqnid  scio.    Sumere  ferrum, 
Fuste  aperire  caput,  candelam  apponere  valvis 
Non  dubitat;  nec  contemnas  aut  despicias,   quod 
His  opibus  numquam  cara  est  annona  veneni.  100 

Ergo  occulta  teges,  ut  curia  Martis  Athenis.^^ 
0  Corydon,  Corydon,  secretum  divitis  ullum 
Esse  putas?  servi  ut  taceant,  iumenta  loquentur, 
Et  canis  et  postes  et  marmora.    Claude  fenestras. 


SATISA   IZ.  63 

Vela  tegant  rimai,  iunge  ostia,  tollite  Inmen,  :ob 

E  medio  face  eant  omnes,  prope  nemo  recumbat: 

Qaod  tamen  ad  cantum  galli  facit  ille  secundi, 

Proximas  ante  diem  caupo  sciet;  audiet  et  quae 

Finzemnt  pariter  librarius,  archimagiri, 

Carptores.    Quod  enim  dubilant  componere  crimen       lio 

In  dominos,  quoties  rumoribus  ulciscuntur 

Baltea?  nec  deerit,  qni  te  per  compita  quaerat 

Nolentem  et  miseram  vinosus  inebriet  aurem. 

III08  ergo  roges,  quidquid  paulo  ante  petebas 

A  noDis;  taceant  illi:  scd  prodcre  malunt  115 

Arcanum,  quam  subrepti  potare  Falerni 

Pro  populo  faciens  quantum  Saufeia  bibebat. 

Vivendum  recte  cst,   quum  propter  plurima,  tum  vel 

Idcirco  ut  possis  linguam  contemnere  servi. 

Praecipue  cave  sis,  ut  linguas  mancipiorum  120 

Contemnas;  nam  lingua  niaii  pars  pessima  servi; 

Deterior  tamen  hic,  qui  liber  non  erit  illis, 

Quonim  animas  et  farre  suo  cuslodit  et  aere. 

„Utile  consilium  modo,  sed  commune,  dedisti: 
Nunc  mihi  quid  suades  post  damnum  temporis  et  spes     125 
Deceptas?  feslinat  eiiim  decurrere  velox 
Floaculus  angustae  miseraeque  brevissima  vitae 
Portio;  dum  bibimus,  dum  serta,  unguenta,  puellas 
Poscimns,  obrepit  non  intellecta  scneclns.^^ 
Ne  trepida:  numquam  pathicus  tibi  deerit  amicus,         130 
Stantibus  et  salvis  his  collibus;  nndique  ad  illos 
Convenient  et  carpentis  et  navibus  omnes, 
Qui  digito  scalpunt  uno  caput.    Altera  maior 
Spes  superest:  tu  tantum  erucis  imprime  dentem. 
,,Haec  exempla  para  felicibus;  at  mea  Clotho  135 

Et  Lachesis  gaudent,  si  pascitur  inguine  venter. 
0  parvi  nostrique  Lares,  quos  ture  minuto 
Aut  farre  et  teuui  soleo  exorare  corona, 
Quando  ego  figam  aliquid,  quo  sit  mihi  tuta  senectus 
A  tegete  et  baculo?  viginti  milia    fenus  140 

Pigneribus  positis,  argcnti  vascula  puri, 
Sed  quae  Fabricius  censor  notet,  et  dno  fortes 


64  D.  lUN.  lUVENALIS 

De  grege  Moesornm,  qai  me  cervice  locata 

Seciirum  iubeant  clamoso  insistere  circo. 

Sit  mihi  praeterea  curvus  caelator  et  alter,  145 

Qui  multas  facies  pingit  cito:  sufficiunt  haec, 

Quando  ego  pauper  ero!  Yotum  miserabile,  nec  spes 

His  saltem;  nam  quum  pro  me  Fortuna  rogatur, 

Affixit  ceras  illa  de  nave  petitas, 

Quae  Siculos  cantus  effugit  remige  surdo/^  150 


D.  nill  lUVEMlIS 

AOUINATIS 

SATIRARUM 

LIBER  QUARTUS. 


SATIRA-  X. 

Omnibus  in  terris,  quae  sunt  a  Gadibus  usque 

Auroram  et  Gangen  ,  pauci  dinoscere  possunt 

Yera  bona  atque  illis  multum  diversa,  remota 

Erroris  nebula. .  Quid  enim  ratione  timemus 

Aut  cupimus?  quid  tam  dextro  pede  concipis,  ut  te      5 

Couatus  non  poeniteat  votique  peracti? 

Evertere  domos  totas  optantibus  ipsis 

Di  faciles;  nocitura  toga,  nocitura  petuntur 

Militia;  torrens  dicendi  copia  multis 

Et  sua  mortifera  est  facundia;  viribus  ille  10 

Confisus  periit  admirandisque  lacertis. 

Sed  plures  nimia  congesta  pecunia  cura 

Strangulat  et  cuncta  exsuperans  patrimonia  census, 

Quanto  delphinis  ballaena  Britannica  maior. 


SATIRA  X.  65 

Temporfbas  dirii  igtlar  iussnque  Neronis  15 

Longinuin  et  magnos  Senecae  praedivitis  hortoa 

Clansit  et  egregiaa  Lateranorum  obsidet  aedes 

Tota  cohors:  rama  Tenit  in  coenacula  miles. 

Paaca  licet  portea  argenti  vascula  puri, 

Nocte  iter  ingressus  gladium  contumque  timebis  20 

Et  motae  ad  lunam  Irepidabis  arundinis  umbras: 

Cantabit  vacuus  coram  latrone  viator. 

Prima  fere  vota  et  cunctis  noti^sima  templis 

Divitiae,  crescant  ut  opes,  ut  maxima  toto 

Nostra  ait  arca  foro.    Sed  nulla  aconita  bibuntur  25 

Ficlilibos;  tnnc  illa  timc,  quum  pocula  sumes 

Gemmata  et  lato  Setinum  ardcbit  in  auro. 

lamne  igitur  landas,  quod  de  sapientibus  altcr 

Ridebat,  quoties  dc  liminc  moverat  unum 

Protaleralque  pedcm,  flebat  contrarius  .^ctor?  30 

Sed  facilis  cuivis  rigidi  censura  cachinni: 

Hirandam  est,  unde  ille  oculis  sufTecerit  humor. 

Perpetao  risu  pulmonem  agitare  solebat 

Democritus,  quamquam  non  essent  urbibns  illis 

Praetexta  et  trabeae,  fasces,  lectica,  tribunal.  36 

Qaid,  si  yidisset  praetorem  curribus  altis 

Exatantem  et  medii  snblimem  pulvere  circi 

In  tnnica  lovis  et  pictae  Sarrana  ferentem 

Ex  hameris  aulaea  togae  magnaeque  coronae 

Tantnm  orbem,  qnanto  cervix  non  sufGcit  ulla?  40 

Quippe  tenet  sudans  hanc  publicus  et,  sibi  consul 

Ne  placeat,  curru  servus  portatur  eodem. 

Da  nunc  et  volucrem,  sceptro   quae  surgit  eburno, 

niinc  comicines,  hinc  praecedentia  longi 

Agminia  officia  et  niveos  ad  frena  Quirites,  45 

DefoBsa  in  loculis  quos  sportula  fecit  amicos. 

Tom  quoque  materiam  risus  invenit  ad  omnes 

Occnrsus  hominum,  cuius  prudentia  monstrat, 

Summos  posse  viros  et  magna  exempla  daturos 

Venrecam  in  patria  crassoque  sub  -aere  nasci.  50 

Ridebat  curas,  nec  non  et  gaudia  vulgi, 

Interdum  et  lacrimas,  quum  fortunae  ipse  minaci 

lUV.    SAT.  5 


66  D.  lUN.  ItJVBNALIS 

Handaret  laqueum  mediumque  ostenderet  nnguem. 

Ergo  supervacua  aut  yel  pernlciosa  petuntur, 

Propter  quae  fas  est  genua  incerare  deorum.  55 

Quosdam  praecipitat  subiecta  potentia  magnae 
Invidiae;  mergit  longa  atque  insignis  honorum 
Pagina.    Descendunl  statuae  restemque  sequuntur, 
Ipsas  deinde  rotas  bigarum  impacta  securis 
Caedit  et  immeritis  franguntur  crura  caballis^  60. 

lam  strident  ignes,  iam  follibus  atque  caminis 
Ardet  adoratum  populo  caput  et  crepat  ingens 
Seianus;  deinde  ex  facie  toto  orbe  secunda 
Fiunt  urceoli,  pelves,  sartago,  matellae. 
Pone  domi  laurus,  duc  in  Capitolia  magnum  65 

Cretatumque  bovem:  Seianus  ducitur  unco 
Spectandus ;  gaudent  omnes :  Quae  labra ,  quis  illi 
Yultus  erat!  nuijpiiam,  sl  quid  mihi  credis,  amayi 
Hunc  hominem!  sed  quo  cecidit  sub  crimine?  quisnam 
Delator?    quibus   indiciis ,    quo  teste  probavit?  —       70 
Nil  horum:  verbosa  et  grandis  epistola  venit    ^ 
A  Capreis.  —  Bene  habet;  nil  plus  interrogo.  —  Sed  quid 
Turba  Remi?    Sequitur  fortunam  ut  semper  et  odit 
Damnatos;  idem  populus,  si  Nortia  Tusco 
Favisset,  si  oppressa  foret  secara  senectus  75 

Principis,  hac  ipsa  Seianum  diceret  hora 
Augustum.    lam  pridem,  ex  quo  suffragia  nulli 
Vendimus,  effudit  curas;  nam  qui  dabat  olim 
Imperium,  fasces,  legiones,  oranla,  nnno  se 
Continet  atque  duas  tantnm  res  anxlns  optat,  80 

Panem  et  circenses.  ~  Perituros  audio  multos. 
Nil  dubium,  magna  est  fomacula;  pallidulus  mi 
Brutidius  meus  ad  Martis  fuit  obvlus  aram. 
Quam  timeo,  yictus  ne  poenas  exigat  Aiax 
Ut  male  defensus!  curramus  praecipites  et,  85 

Dum  iacet  in  ripa,  calcemus  Caesaris  hostem. 
Sed  videant  servi,  ne  quis  neget  et  pavidum  in  ius 
Cervice  obstricta  doniinum  trahat.  —  Hi  sermones 
Tunc  de  Seiano,  secreta  haec  murmura  vulgi. 
Yisne  salutari  sicut  Seianus?  habere  90 


8ATIRA  X.  67 

Ttnliimdem  atqae  illi  ■ummag  donare  curules, 

Illam  ezercitibai  praeponere?  tulor  haberi 

Principia  angusta  Caprearum  in  rupe  sedentis 

Cam  grege  Chaldaeo?  vis  certe  pila,  cohortes, 

Egregioi  equites  el  castra  domestica?  quidni .  95 

Haec  capias?  et  qui  nolunt  occidere  quemquam, 

Pofse  Tolunt.    Sed  quae  praeclara  et  prospera  tanti, 

Ut  rebus  laetis  par  sit  mensura  malorum? 

Haias,  qui  trahitur,  praetextam  sumere  mavis, 

An  Fidenarum  Gabioriimque  esse  potestas  lOO 

Et  de  mensura  ius  diccre,  vasa  minora 

Frangere  pannosus  vaciiis  aedilis  Ulubris? 

Ergo  quid  optandum  foret,   ignorasse  fateris 

Seianum;  nam  qui  niniios  optabat  honores 

Et  nimias  poscebat  opes,  numerosa  parabat  105 

Excelsae  tarris  tabulata,  unde  altior  esset 

Casus  et  impulsae  praeceps  immane  ruinae. 

Qaid  Crassos,  quid  Pompeios  evertit,  et  illum, 

Ad  saa  qui  domitos  dcduxit  flagra  Quirites? 

Sammas  nempe  locus  nulla  non  arte  petitus,  iio 

Hagnaqne  numinibns  vota  exaudita  malignis. 

Ad  generum  Cereris  sine  caede  ac  vulnere'  pauci 

Descendunt  reges  et  sicca  morte  tyranni. 

Eloquium  ac  famam  Demosthenis  aut  Ciceronis 
Incipit  optare  et  totis  Quinquatribus  optat,  115 

Qulsqais  adhac  uno  parcam  colit  asse  Minervam, 
Qaem  sequitur  custos  angustae  vernula  capsae. 
Eloquio  sed  uterque  perit  orator;  utrnmque 
Largus  et  exundans  leto  dedit  ingenii  fons. 
Ingenio  manus  est  et  cervix  caesa;  nec  umquam        120 
Sangaine  causidici  maduerunt  rostra  pusilli. 
0  forlanatam  natam  me  consule  Romam  — 
Antoni  gladios  potuit  contemnere,  si  sic 
Dmnia  dixisset.    Ridenda  poemata  malo, 
Quam  te  conspicuae,  divina  Philippica,  famae,  125 

Volyerifl  a  prima  quae  proxima.    Saevus  et  illum 
Exitns  eripuit,  quem  mirabantur  Athenae 
Torrentem  et  pleni  moderantem  frena  theatri. 

5* 


68  D.  lUN.  lUVENALIS 

Dis  ille  adversis  genitus  fatoque  •sinistro, 
Quem  pater  ardentis  massae  fnli^ue  lippus  130 

A  carbone  et  forcipibus  gladiosque  parante 
Incude  et  luteo  Vulcano  ad  rhetora  misit. 
Bellorum  exuviae,  truncis  affixa  tropaeis 
Lorica  et  fracta  de  casside  buccula  pendens 
Et  curtum  temone  iugum  victaeque  triremis  135 

Aplustre  et  summo  tristis  captivus  in  arcu 
Humanis  maiora  bonis  creduntur.    Ad  hoc  se 
Romanus  Graiqsque  et  barbarus  induperator 
Erexit:  causas  discriminis  atque  laboris 
Inde  habuit.    Tanto  maior  famae  sitis  est,  quam         140 
Yirtutis.    Quis  enim  virtutem  amplectitur  ipsam, 
Praemia  si  toHas?  patriam  tamen  obruit  olim 
Gloria  paucorum  et  laudis  titulique  cupido 
Haesuri  saxis  cinerum  custodibus,  ad  quae 
Discutienda  valent  sterilis  mala  robora  fici,  145 

Quandoquidem  data  suut  ipsis  quoque  fata  sepulcris. 
Expende  Hannibalem:  quot  libras  in  duce  summo 
Invenies?  hic  est,  quem  non  'capit  Africa  Mauro 
Percussa  Oceano  Niloque  admota  tepenti, 
Rursus  ad  Aethiopum  populos  altosque  elephantos.     I60 
Additur  imperiis  Hispania,  Pyrenaeum 
Transilit;  opposuit  natura  Alpemque  nivemque: 
Diducit  scopulos  et  montem  rumpit  aceto. 
lam  teuet  Italiam;  tamen  ultra  pergere  tendit: 
Actum,  inquit,  nihil  est,  nisi  Poeno  milite  portas       165 
Frangimus  et  media  vexillum  pono  Subnra. 
0  qualis  facies  et  qnali  digna  tabella, 
Quum  Gaetula  ducem  portaret  bellua  luscum! 
Exitus  ^rgo  quis  est?  0  gloria!  vincitur  idem 
Nempe  et  in  exiiium  praeceps  fugit  atque  ibi  magnus  160 
Mirandusque  cliens  sedet  ad  praetoria  regis, 
Donec  Bithyno  libeat  vigilare  tyranno. 
Finem  animae,  quae  res  humanas  miscuit  olim, 
Non  gladii,  non  saxa  dabunt,  nec  teia,   sed  ille 
Cannarum  vindex  et  tanti  sanguinis  ultor  165 

Annulus.    I  demens  et  saevas  curre  per  Aipes, 


SATIRA  X.  69 

Ut  poeriB  placeaB  et  declamatio  Gas! 

Unns  Peliaeo  iuveni  non  siiflicit  orbis; 

Aeatnat  infelix  angiisto  limite  mundi, 

Ut   Gyari  clausus  scopnlis  parvaque  Scripho:  170 

Qaum  tamen  a  figiilis  munitnm  intraverit  urbem, 

Sarcophago  contcntus  crit.    Mors  sola  fatetiir, 

Qaantala  sint  hominiim  corpuscula.    Creditur  olim 

Yelificatus  Athos  et  quidquid  Graecia  mendax 

Aadet  in  historia,  constralum  classibus  isdem  175 

Suppositumque  rotis  solidum  niarc;   credimus  altos 

Defecisse  amnes  epotaquc  flumina  Medo 

Prandente,  et  madidis  cantat  quae  Sostratus  alis. 

Ille   tamen  qualis  rediit  Salaminc  relicta, 

In   Corum  atque  Eurum  solitus  saevire  flagellis  180 

Barbarus,  Aeolio  numqu:im  hoc  in  carccre  passos, 

Ipaam  compedibus  qui  vinxerat  Ennosigaeum? 

Hitius  id  sane;  qnid?  non  et  stigmate  dignum 

Credidit?  huic  quisquam  vellet  servire  deorum? 

Sed  qnalis  rcdiit?  nempe  una  nave,   cruenlis  186 

Floctibus  ac  tarda  pcr  dcnsa  cadavera  prora. 

Has  toties  optata  exegit  gloria  pocnas! 

Da  spatium  vitae,  multos  da,  Juppiter,  annos! 
Hoc  recto  vultu,   solum  hoc  ct  pallidus  optas. 
Sed  qiiam  continuis  et  quantis  longa  senectus  190 

Plena  roalis!  deformcm  ct  tetrum  ante  omnia  vultum 
Dissiinilemque  sui,  dcformcm  pro  cute  pellem 
Pendentesque  genas  et  tales  aspice  rugas, 
Qualea,  umbriferos  ubi  pandit  Thabraca  saltus, 
In  vetula  scalpit  iam  roater  simia  bucca.  195 

Plurima  sunt  iuvenum  discrimina;  pulchrior  ille 
Hoc,  atque  illc  alio,  multum  hic  robustior  illo: 
Una  senum  facies,  cnm  voce  trementia  membra 
Et  fam  leve  caput  madidiqiie  infantia  nasi. 
Ffangendus  miscro  gingiva  panis  inermi:  200 

Usque  adeo  gravis  uxori  natisque  sibique, 
Ut  captatori  moveat  fastidia  Cosso. 
Non  eadem  vini  atque  cibi,  torpente  palato, 
Gaudia;  nam  coitus  iam  longa  oblivio,  vel  si 


70  D.  lUN.  lUVENALIS 

Coneris,  iacet  exiguus  cum  ramice  nervus  205 

£t,   quamvis  tota  palpetur  nocte,  iacebit. 

Anne  aiiquid  sperare  potest  haec  inguinis  aegri 

Canities?   quid  quod  merito  suspecta  libido  est, 

Quae  Yeiierem  affectat  sine  viribus?  Aspice  partis 

Nunc  damnum  alterius;  nam  quae  cantante  voluptas,  210 

Sit  licet  eximius,  citharoedo,  sitye  Seleucus, 

£t  quibus  aurata  mos  est  fulgere  lacerna? 

Quid  refert,  magni  sedeat  qua  parte  theatri, 

Qui  vix  comicines  exaudiet  atque  tubarum 

Concentus?  clamore  opus  est,  ut  sentiat  auris,  215 

Quem  dicat  yenisse  puer,  quot  nuntiet  horas. 

Praeterea  minimus  gelido  iam  corpore  sanguis 

Febre  calet  sola:  circumsilit  agmine  facto 

Morborum  omne  genns;   quorum  si  nomina  quaeras, 

Promptius  expediam,  quot  amayerit  Oppia  moechos,    220 

Quot  Themison  aegros  autumno  occiderit  uno,^ 

Quot  Basilus  socios,  quot  circumscripserit  Hirrus 

Pupillos,  quot  longa  yiros  exsorbeat  uno 

Maura  die,  quot  discipulos  inclinet  Hamillus; 

Percurram  citius,  quot  yillas  possideat  nnnc,  225 

Quo  tondente  grayis  iuyeni  mihi  barba  sonabat. 

nie  hnmero,  hic  lumbis,  hiccoxa  debilis;  ambos 

Perdidit  ille  oculos  et  luscis  inyidet;  huius 

Pallida  labra  cibum  accipiunt  digitis  alienis, 

Ipse  ad  conspectum  coenae  diducere  rictum  280 

Suetus  hiat  tantum,  ceu  pullus  hirundinis,  ad  quem 

Ore  yolat  pleno  mater  ieiuna.    Sed  omni 

Membrorum  damno  maior  dementia,  quae  nec 

Nomina  seryorum  nec  yultum  agnoscit  amici, 

Cum  quo  praeterita  coenayit  nocte,  nec  illos,  235 

Quos  genuit,  quos  eduxit.    Nam  codice  saeyo- 

Heredes  yetat  esse  suos,  bona  tota  feruntur 

Ad  Phialen;  tantum  artiGcis  yalet  halitus  oris, 

Quod  steterat  multis  in  carcere  fornicis  annis. 

Ut  yigeant  sensus  animi,   ducenda  tamen  sint  240 

Funera  natorum,  rogus  aspiciendus  amatae 

Couiugis  et  fratris  plenaeque  sororibus  urnae. 


8ATIBA  X.  71 

Haec  datt  poena  dfa  viTentibus,  nt  renovata 

Semper  clade  donma  multis  in  luctibus  inque 

Perpetuo  maerore  et  nigra  veste  senescant.  245 

Rex  Pylius,  magno  si  quidquam  credis  Homcro, 

Exemplum  vltae  fuit  a  cornice  sccundae. 

FeHx  nimiram,  qui  tot  per  secula  mortem 

Distalit  atque  suos  iam  dextra  computat  annos, 

Qaique  novum  toties  mustum  bibit.   Oro,  parumper    250 

Attendas,  quantum  de   legibus  ipse  queratur 

Fatomm  et  nimio  de  stamine,  quum  videt  acris 

Antilochi  barbam  ardentem,  quum  quaerit  a1)  omni 

Qaisqais    adest  socius,  cur  haec  in  tempora  duret, 

Qaod  facinus  dignnm  tam  longo  admiserit  aevo?         255 

Haec  eadem  Peleus,  raptum  quum  luget  Achillem, 

Atque  alius,   cui  fas  Ithacum  lugere  natantem. 

Incolumi  Troia  Priamus  venissct  ad  uihbras 

AaMraci  magnis  sollemnibus,  Hectore  funns 

Porlante  ac  reliquis  fralrum  cervicibus  inter  26^ 

Hiadum  lacrimas,  ut  primos  edere  planctus 

Casiandra  inciperet  scissaque  Polyxena  palla, 

Si  foret  exstinctus  diverso  tempore,  quo  non 

Coeperat  audaces  Paris  aedificare  carinas. 

Longa  dfes  igitur  quid  contulit?  omnia  vidit  265 

ETeraa  et  flammis  Asiam  ferroque  cadentem. 

Tanc  miles  tremulus .  posita  tulit  arma  tiara 

Et  ruit  ante  aram  summi  lovis,  ut  vetnlus  bos, 

Qai  domini  cultris  tenue  et  miserabile  collum 

Pnie))et,  ab  ingrato  iam  fastiditns  aratro.  270 

Exitas  ille  utcumqne  hominis,  sed  torva  canino 

Latravit  rictu,  quae  post  hunc  vixerat,  uxor. 

Festino  ad  nostros  et  regem  transeo  Ponti 

Et  Croesum,  quem  vox  iusti  facunda  Solonis 

Kespicere  ad  longae  iussit  spatia  ultima  vitae.  275 

Bxilium  et  carcer  Minturnarumque  paludes 

EU  mendicatus  victa   Carthagine  panis 

Hinc  causas  habuere.    Quid  illo  cive  tulisset 

Natura  in  terris,  quid  Roma  beatius  umquam, 

Sl  circumducto  captivorum  agmine  et  omni  280 


72  D.  lUN.  lUVENALIS 

Bellonim  pompa  animam  exhalasset  opimam, 
Quum  de  Teutonico  vellet  descendere  curro? 
Provida  Pompeio  dederat  Campania  febres 
Optaudas,  sed  multae  urbes  et  publica  vota 
Yicerunt;  igitur  fortuna  ipsius  et  urbis  285 

Servatum  victo  caput  abstulit.    Hoc  cruciatu 
Lentulus,  hac  poena  caruit  ceciditque  Cethegns 
Integer,  et  iacuit  Catilina  cadavere  toto. 

Formam  optat  modico  pueris,  maiore  puellis 
Blurmure ,  quum  Yeneris  fanum  videt,  anxia  mater      290 
Usque  ad  delicias  votorum.    Cur  tamen,  inquit, 
Corripias?  pulchra  gaudet  Latona  Diana.  — 
Sed  vetat  optari  faciem  Lucretia,  qnalem 
Ipsa  habuit;  cuperet  Rntilae  Yerginia  gibbum    . 
Accipere  atque  suam  Rutilae  dare.    Filius  autem         295 
Corporis  egregii  miseros  trepidosque  parentes 
Semper  habet;    rara  est  adeo  concordia  formae 
Atque  pudicitiae.   Sanctos  licet  fiorrida  mores 
Tradiderit  domus  ac  veteres  imitata  Sablnos, 
Praeterea  castum  ingenium  vultumque  modesto  300 

Sanguine  ferventem  tribuat  natura  benigna 
Larga  manu:  (quid  enim  puero  conferre  potest  plus 
Custode  et  cura  natura  potentior  omni?) 
Non  licet  esse  viro;  nam  prodiga  corruptoris 
Improbitas  ipsos  audet  temptare  parentes.  305 

Tanta  in  muneribns  fiduciai    NuUus  ephebnm 
Deformem  saeva  castravit  in  arce  tyrannus, 
Nec  praetextatum  rapuit  Nero  loripedem  nec 
Strumosum  atque  utero  paritcr  gibboque  tumentem. 
I  nunc  et  iuvenis  specie  laetare  tni,  qnem  310 

Maiora  exspectant  discrimina:  fiet  adulter 
Publicus  et^poenas  metuet  quascumque  maritis 
Iratis  debet,  nec  erit  felicior  astro 
Martis,  ut  in  laqueos  numquam  incidat.    Exigit  antem 
Interdum  ille  dolor  plus  quam  lex  iilla  dolori  315 

Concessit;  necat  hic  ferro,  secat  ille  cruentis 
Verberibus,  quosdam  moechos  et  mugilis  intrat. 
Sed  tuus  Endymion  dilectae  fiet  adulter 


8JLTIRA  X.  73 

nae;  »ox  qanm  dederit  Senrilia  nnminos, 

H  illiafl,  quam  non  amat,  exuet  oronem  320 

»ri8  oraatum;  quid  enim  ulla  negaverit  ndis 

libus?  sire  est  haec  Oppia,  sive  Catulla 

ior,  totos  habet  illic  femina  mores. — 

iasto  quid  forma  nocet?  —  Quid  profuit  immo 

•lyto  grave  propositum,  quid  fielierophonti?        336 

lit  nempe  haec  ceu  fastidita,  repulsa 

Stheneboea  minus  quam  Cressa  excanduit,  et  se 

issere  ambae.   Hulier  saevissima  tunc  est, 

1  slimulos  odio  pudor  admovet.    Elige,  quidnam 

indum  esse  putes,  cui  nubere  Caesaris  uxor       330 

lat.    Optimus  hic  et  formosissirous  idem 

I  patriciae  rapitur  miser  exstinguendus 

ilinae  oculis;  dudum  sedet  illa  parato 

neolo  Tyriusque  palam  genialis  in  hortis 

itar,  et  ritn  decies  centena  dabuntur  335 

QO,  veniet  cum  signatoribus  anspex. 

ta  secreta  et  paucis  commissa  putabas? 

oisi  legitime  vult  nubere.    Quid  placeat,  dic; 

rere  velis,  pereundum  erit  ante  lucernas; 

elas  admittas,  dabitnr  mora  parvula,  dum  res     340 

arbi  et  populo  contingat  principis  aurem. 

cus  ille  domus  sciet  ultimus;  interea  tu 

{uere  imperio,  si  tanti  vita  dierum 

mm:    quidquid  levius  meliusque  putaris, 

»enda  est  gladio  pulchra  haec  et  candida  cervix,  345 

ergo  optabunt  homines?  ~  Si  consilium  vis, 
ittes  ipsis  expendere  numinibus,  quid 
eniat  nobis  rebusqne  sit  utile  nostris. 
pro  incundis  aptissima  qnaeque  dabunt  di. 
r  eat  illis  homo,  qnam  sibi.    Nos  animomm        360 
isa  et  caeca  magnaque  cnpidine  ducti 
[gium  petimns  partumque  uxoris;  at  illis 
n,   qui  pueri  qualisque  futnra  sit  uxor. 
men  et  poscas  aliqnid  voveasqne  sacellis 
et  candiduli  divina  tomacula  porci,  355 

lam  est,  ut  sit  mens  sana  in  corpore  sano. 


74  D.  lUN.  lUVENALIS 

Fortem  posce  aninium,  mortis  terrore  carentem, 

Qiii  spatium  yitae  extremum  inter  mnnera  ponat 

Naturae,   qui  ferre  queat  quoscumque  labdres, 

Nesclat  irasci,  cupiat  nihil  et  potiores  360 

Herculis  aerumnas  credat  saevosque  labores 

Et  Yenere  et  coenis  et  pluma  Sardanapalli. 

Honstro  quod  ipse  tibi  possis  dare;  semita  certe 

Tranquillae  per  virtutem  patet  unica  vitae. 

Nullum  numen  abest,  si  sit  prudentia;  nos  te  365 

Nos  facimus,  Fortuna,  deam  coeloque  locamus. 


SATIRA  XI. 

Atticns  eximie  si  coenat,  lautus  habetur; 

Si  Rutilus,  demens.    Quid  enim  maiore  cachinno 

Excipitur  vulgi,  quam  pauper  Apicius?  omm's 

Conyictus,  thermae ,  ^stationes ,  onme  theatrum 

De  Rutilo.    Nam  dum  valida  ac  iuvenalia  membra         5 

SufGciunt  galeae,  dumque  ardent  sanguine,  fertur, 

Non  cogente  quidem,  sed  nec  prohibente  tribuno, 

Scripturus  leges  et  regia  verba  lanistae. 

Multos  porro  vides,  quos  saepe  elusus  ad  Ipsum 

Creditor  introitum  solet  exspectare  macelh',  lo 

Et  quibus  in  solo  vivendi  causa  palato  est. 

Egregius  coenat  meliusque  miserrimus  horum 

Et  cito  casurus  iam  perlucente  ruina. 

Interea  gustus  elementa  per  omnia  quaernnt,  ' 

Numquam  animo  pretiis  obstantibus;  interius  sl  15    ' 

Attendas,  magis  illa  iuvant,  quae  pluris  emuntnr.  ' 

Ergo  haud  difGcile  est  perituram  arcessere  sunynam,  ' 

Lancibus  oppositis  vel  matris  imagine  fracta,  ' 

Et  qnadringentis  nummis  condire  gulosum  ' 

Fictile:  sic  veniunt  ad    miscllianea  ludi..  20    ' 

Refert  ergo,  quis  haec  eadem  paret:  in  Rutilo  nam  ' 

Luxuria  est,  in  Yentidio  laudabile  nomen  > 

Sumit  et  a  censu  famam  trahit.    Ulum  ego  iure  > 


SATIRA  XI.  75 

Despicfam,  qai  icit,  qnanto  snblimior  Atlas 
Omnibas  in  Libya  sit  montibus,  hic  tamen  idem  25 

Ignoret,  qaantum  ferrata  distet  ab  arca 
l^ccnlus.   E  coelo  descendit  yvm^t  CBmnov^ 
Figendum  et  memori  tractandum  pectore,  sive 
Coniugium  quaeras  vel  sacri  in  parte  senatus 
Esse  velis;  neque  enim  loricam  poscit  Achillis  30 

Thersites,  in  qua  se  traducebat  Ulixes; 
'Ancipitem  seu  tu  magno  discrimine  causam 
Protegere  aifectas,  te  consule,  dic  tlbi,  qui  sis, 
Orator  vehemens,  an  Curtius  et  Matho  buccae. 
Noscenda  est  mensura  sui  spectandaque  rebus  35 

In  sommis  minimisque,  etiam  quum  piscis  emetur; 
Ne  mnllnm  cnpias,  quum  sit  tibi  gobio  tantum 
In  loculis.    Quis  enim  te  deficiente  crumena 
Et  crescente  gula  manet  exitus,  aere  paterno 
Ac  rebus  mersis  in  ventrem,  fenoris  atque  40 

Argenti  gravis  et  pecorum  agroruroque  capacem? 
Talibns  a  doroinis  post  cuncta  novissimus  exit 
Annnlos,  et  digito  mendicat  PoIIio  nudo. 
Non  praematuri  cineres  nec  funus  acerbum 
Lnznriae,  sed  morte  magis  metuenda  senectns.  45 

ffi  pleramque  grados:  conducta  pecnnia  Romae 
Et  coram  dominis  consumitur;  inde  ubi  paulum 
Nescio  quid  superest  et  pallet  fenoris  auctor, 
Qni  yertere  solum,  Baias  et  ad  ostrea  currunt. 
Cedere  namque  foro  iam  non  est  deterius  quam  50 

Esqailfas  a  ferventi  migrare  Subura. 
Dle  dolor  solus  patriam  fugientibus,  illa 
Maestitia  est,  caruisse  anno  circensibus  nno. 
Sangninis  in  facie  non  haeret  gutta;  morantur 
Planci  ridiculum    et    fugientem  ex  urbe  pudorem.  55 

Ezperiere  hodie,  numquid  pulcherrima  dictu, 
Persice,  non  praestem  vita  vel  moribus  et  re, 
Sed  laudem  siliquas  occultus  ganeo,  pultes 
Coram  aliis  dictem  puero,  sed  in  aure  placentas. 
Nam  qaum  sis  conviva  mihi  promissus,  habebis  60 

Evandrom,  venies  Tirynthius  aut  minor  illo 


76  D.  lUN.  lUVENALIS 

Hospes,  et  ipse  tamen  contingens  sangaine  coelnm: 

Alter  aquis,  alter  flammis  ad  sidera  missos. 

Fcrcula  nunc  audi  nuUis  ornata  macellis. 

De  Tiburtino  yeniet  pinguissimus  agro  65 

Haedulus  et  toto  grege  mollior,  inscius  herbae, 

Necdum  ausus  virgas  humilis  mordere  salicti, 

Qui  plus  lactis  habet  quam  sanguiiiis,  et  montani 

Asparagi,  posito  quos  legit    vilica  fuso; 

Grandia  praeterea  tortoque  calentia  foeno  70^ 

Ova  adsunt  ipsis  cum  matribus^  et  servatae 

Parte  anni,  quales  fuerant  in  vitibus,  uvae, 

Signinum  Syriumque  pirum,  de  corbibus  isdem 

Aemula  Picenis  et  odoris  'mala  recentis, 

Nec  metuenda  tibi,  siccatum  frigore  postquam  75 

Autmnnum  et  crudi  posuere  pericula  succi. 

Haec  olim  nostri  iam  luxuriosa  senatus 

Coena  fuit:  Curius,  parvo  quae  legerat  horto, 

Ipse  focis  brevibus  ponebat  oluscula,  quae  nunc 

Squalidus  ^n-  magna  fastidit  compede  fossor,  80 

Qui  meminit,  calidae  sapiat  quid  vnlva  popinae. 

Sicci  terga  suis ,  rara  'pendentia  crate, 

Horis  erat  quondam  festis  servare  diebus 

Et  natalicium  cognatis  ponere  lardum, 

Accedente  nova,  si  quam  dabat  hostia,  came.  85 

Cognatorum  aliqnis  titulo  ter  consulis  atqoe 

Castrorum  imperiis  et  dictatoris  honore 

Functus  ad  has  epulas  solito  maturius  ibat, 

Erectum  domito  referens  a  monte  ligonem. 

Quum  tremerent  autem  Fabios  durumque  Catonem         90 

Et  Scauros  et  Fabricios,  postremo  severos 

Censoris  mores  etiam  collega  timeret, 

Nemo  inter  curas  et  seria  duxit  habendum, 

Qualis  in  Oceano  fluctu  testudo  nataret, 

Clarum  Troiugenis  factura  et  aobile  fulcmm;  95 

Sed  nudo  latere  et  parvis  frons  aerea  lectis 

Vile  coronati  caput  ostendebat  aselli, 

Ad  quod  lascivi  ludebant  ruris  alumni. 

Tales  ergo  cibi,  qualis  domus  atque  snpellex. 


SATIRA  XI.  77 

m 
Tonc  radii  et  Graias  mirari  nescius  arles  loo 

Urbibos  eversii  praedarum  in  parte  reperta 
■agnonim  artittcum  frangebat  pocula  miies, 
Ut  phalerif  gauderet  equus  caelatuque  cassis 
Romuleae  limulacra  ferae  mansuescere  iussae 
Imperii  fato,  geminos  sub  rupe  Quirinos,  ]05 

Ac  nudam  efflgiem  clipeo  venientia  et  hasta  - 
Pendentisqne  dei  perituro  ostcnderet  hosti. 
Ponebant  igitur  Tusco  furrata  catino; 
Argenti  quod  erat,  solis  fulgebat  in  armis. 
Omnia  tunc,  quibus  invideas,  si  lividulus  sis.  iio 

Templorum  quoque  maiestas  praescntior  et  vox 
Nocte  fere  media  mediamque  audita  per  urbem, 
Litore  ab  Oceani  Ga]h's  venientibus  et  dis 
OfBcium  vatis  peragentibus ;  his  moniiit  nos, 
Hanc  rebus  Latiis  curam  pracstare  solebat  115 

Fictilia  et  nuUo  violatus  luppiter  auro. 
Ula  domi  natas  nostraque  ex  arbore  mensas 
Tempora  yiderunt;  hos  lignum  stabat  ad  usus, 
Annoaam  si  forte  nucem  dcieccrat  eurus. 
At  nnnc  divitibus  cocnandi  nuila  voluptas,  120 

Nil  rhombus,  nil  dama  sapit,  putere  videntur 
Ungnenta  atque  rosae,  latos  nisi  sustinet  orbes 
Grande  ebnr  et  magno  subiimis  pardus  hiatu, 
Dentibus  ex  illis,  quos  mittit  porta  Syenes 
Et  Hauri  celeres  et  Mauro  obscurior  Indus,  125 

Et   quos  deposuit  Nabataeo  bellua  saltu, 
Itm  nimios  capitique  graves.    Hinc  surgit  orexis, 
Hinc  atomacho  vires;  nam  pes  argenteus  illis, 
Annnlus  in  digito  quod  ferreus.    Ergo  superbum 
ConTivam  caveo,  qui  me  sibi  comparet  et  res  130 

Despicit  exiguas.    Adeo  nulla  uncia  nobis 
Est  eboris  nec  tessellae  nec  calculus  ex  hac 
Hateria,  quin  ipsa  manubria  cultellorum 
Oaaea;  non  tamen   his  ulla  umquam  obsonia  fiunt 
Rancidula,  aut  ideo  peior  gallina  secatur.  135 

Sed  nec  structor  erit,  cui  qedere  debeat  omnis 
Pergula,  discipulus  Trypheri  doctoris,  apud  quem 


78  D.  lUN.  lUVENALia 

Sumine  cnm  magno  lepus  atque  aper  et  pygargus 

Et  Scythicae  volucres  et  phoenicopterus  ingens 

Et  Gaetulus  oryx  hebeti  lautissima  ferro  140 

Caeditur  et  tota  sonat  ulmea  coena  Subura. 

Nec  frustum  capreae  subducere  nec  latus  Afrae 

Novit  avis  noster,  tirunculus  ac  rudis  omni 

Tempore  et  exiguae  furtis  imbutus   ofellae. 

Plebeios  calices  et  paucis  assibus  emptos  145 

Porriget  incultus  puer  atque  a  frigore  tutus; 

Non  Phryx  aut  Lycius,  [non  a  mangone  petitus 

Quisquam  erit:  in  magno]  quum  posces,  posce  latine. 

Idem  habitus  cunctis ,  tonsi  rectique  capilli 

Atque  hodie  tantum  propter  conyivia  pexi.  160 

Pastoris  duri  hic  est  fiiius,  ille  bubulci. 

Suspirat  longo  non  visam  tempore  matrem, 

Et  casulam  et  uotos  tristis  desiderat  haedos, 

Ingenui  vultus  puer-  ingenuique  pudoris, 

Quales  esse  decet,  quo^  ardens  purpura  vestit;  155 

Nec  pupillares  defert  in  balnea  raucus 

Testiculos,  nec  vellendas  iam  praebuit  alas, 

Crassa  nec  opposito  pavidus  tegit  inguina  gutto. 

Hic  tibi  vinar  dabit  diffusa  in  montibus  illis, 

A  quibus  ipse  venit,  quorum  sub  vertice  lusit;  160 

Namque  una  atque  eadem  est  yini  patria  atque  ministri. 

Forsitan  exspectes,  ut  Gaditana  canoro 

Incipiant  prurire   choro  plausuqne  pYobatae 

Ad  terram  tremulo  descendant  clune  puellae? 

Spectant  hoc  nuptae  iuxta  recubante  marito,  165 

Quod  pudeat  narrare  uliquem  praesentibus  ipsis, 

Irritamentum  Veneris  languentis  et  acres 

Divitis  ufticae  (maipr  tamen  ista  voluptas 

Alterius  sexus;  magis  ille  extenditur  et  mox 

Auribus  atque  oculis  concepta  urina  movetur);  170 

Non  capit  has  nugas  humilis  domus.    Audiat  ille 

Testarum  crepitus  cum  rerbis,  nudum  olido  stans 

Fornice  mancipium  quibus  abstinet,  ille  fruatur 

Yocibus  obscenis  omnique  libidinis  arte, 

Q^ii  Lacedaemonium  pytismate  lubricat  orbem;  175 


8ATISA  ZI.  79 

Namqae  ibi  fortiinae  veniam  damos.    Alea  turpis, 

Turpe  et  adulterium  mediocribus;  haec  eadem  illi 

Omnia  quom  faciunt,  hilares  nitidique  vocantur. 

Nostra  dabunt  alios  hodie  convivia  ludos: 

Conditor  Iliados  cantabitur  atque  Maronis  180 

AUisoni  dubiam  facientia  carmina  palmam. 

Quid  refert,  tales  versus  qua  voce  legantur? 

Sed  nonc  dilatis  averte  negotia  cnris 
Et  gratam  requiem  dona  tibi,  quando  licebit 
Per  totnm  cessare  diem;  non  fenoris  ulla  185 

Hentio  nec,  prima  si  luce  egressa  reverti 
Nocte  solet,  tacito  bilem  tibi  contrahat  uxor, 
Haraida  suspectis  referens  multicia  rugis 
Vezatasqne  comas  et  vultum  auremque  calentem. 
Protinus  ante  meum  quidquid  dolet  exne  limen,  190 

Pone  domum  et  servos  et  quidquid  frangitur  illis 
Aat  perit;  ingratos  ante  omnia  pone  sodales. 
Interea  Megalesiacae  spectacula  mappae 
Idaeam  sollemne  colunt,  simillsque  trinmpho 
Praeda  caballomm  praetor  sedet  ac,  mihi  pace  195 

Immensae  nimiaeque  licet  si  dicere  plebis, 
Totam  hodie  Romam  circus  capit  et  fragor  aurem 
Percutit,  eventum  viridis  quo  colligo  panni. 
Nam  si  deflceret,  maestam  attonitamque  videres 
Hanc  nrbem,  velnti  Cannarum  in  pulvere  victis  200 

Consulibns.    Spectent  iuvenes,  quos  clamor  et  audax 
Sponsio,  quos  cultae  decet  assedisse  puellae; 
Nostra  bibat  vemnm  contracta  cuticula  solem 
Effugiatque  togam.    lam  nunc  in  balnea  salva 
Fronte  licet  vadas,  quamqnam  solida  hora  snpersit    205 
Ad  sextam.    Facere  hoc  non  possis  qninque  diebus 
Continnis,  quia  sunt  talis  quoque  taedia  vitae 
Magna;  voluptates  commendat  rarior  nsus. 


80  D.  lUN.  lUYElirALIS 

S  A  T  I R  A  Xn. 

Natali,  Corvinie,  die  mihi  dulcior  haec  lux, 

Qua  festus  promissa  deis  animalia  cespes 

Exspectat.   Niveam  regiaae  ducimus  agnam, 

Par  vellus  dabitur  pugnanti  Gorgone  Maura; 

Sed  procul  extensnm  petulans  quatit  hostia  funem  6 

Tarpeio  servata  loyi  frontemque  coruscat, 

Quippe  ferox  vitulus,   templis  maturus  et  arae 

Spargendusque  mero;  quemi  iam  pudet  ubera  matris 

Ducere,  qui  vexat  nascenti  robora  cornu. 

Si  res  ampla  domi  similisque  affectibus  esset,  lo 

Pinguior  Hispulla  traheretur  laurus  et  ipsa 

Mole  piger  nec  JQnitima  nutritus  in  herba, 

Laeta  sed  ostendens  Clitumni  pascua  sanguis 

Iret  et  a  grandi  cervix  ferienda  ministro, 

Ob  reditum  trepidantis  adhuc  horrendaque  passi  15 

Nuper  et  incolumem  sese  mirantis  amici. 

Nam  praeter  pelagi  casus  et  fulminis  ictus 

Evasit:    densae  coelum  abscondere  tenebrae 

Nube  una  subitusque  antemnas  impuKt  ignis, 

Quum  se  quisque  illo  percussum  crederet  et  mox        20 

Attonitus  nullum  conferri  posse  putaret 

Naufragium  velis  ardentibus.    Omnia  fiunt 

Talia,  tam  graviter,  si  quando  poetica  surgit 

Tempestas.    Genus  ecce  aliud  discrimiais  audi 

Et  miserere  iterum,  quamquam  sint  cetera  sortis  25 

Eiusdem  pars  dira  quidem,  sed  cognita  multis 

Et  quam  yotiva  testantur  fana  tabella 

Plurima;  pictores  quis  nescit  ab  Iside  pasci? 

Accidit  et  nostro  similis  fortuna  CatuIIo. 

Quum  plenus  fluctu  medius  foret  alveus  et  iam,  30 

Alternum  puppis  latus  evertentibus  undis 

Arboris  incertae,  nullam  prudentia  cani 

Rectoris  conferret  opem,  decidere  iactu 

Coepit  cum  ventis,  imitatus  castora,  qui  se 

Eunuchum  ipse  facit,  cupiens  evadere  damno  S5 


SATIBA  XII.  81 

Testicnli:  adeo  medicatum  intellegit  inguen. 

Fnndite,  qoae  mea  sunt,  dicebat,  cuncta,  Catullus, 

Praecipitare  volens  etiara  pulcherrima,  vestem 

Purpuream,  teneris  quoque  3Iaecenatibus  aptam, 

Atqne  alias,  quarum  generosi  grnminis  ipsum  40 

Infecit  natura  pecus,  sed  et  egregius  Jons 

Viribns  occultis  et  Baeticus  adiuvat  aer. 

Ille  nec  argentum  dubitabat  mittere,  lances 

Parthenio  factas,  urnae  cratera  capacem 

Et  dignnm  sitiente  Pholo  vel  coniuge  Fusci;  45 

Adde  et  bascaudas  et  mille  escaria,  multum. 

Caelati,  biberat  quo  callidus  cmptor  Olynthi.. 

Sed  quis  nunc  alius,  qna  mundi  parte  quis  audet 

Argento  praeferre  caput  rcbusque  salutem? 

[Non  propter  vitam  faciunt  patrimonia  quidam,  50 

Sed  vitio  caeci  propter  patrimonia  vivunt.J 

lactatur  rerum  utilium  pars  maxima,  sed  nec 

Damna  levant;  tunc  adversis  urgentibus  illuc 

Reccidit,  ut  malum  ferro  summitteret,  ac  se 

Explicat  angustum:  discriminis  ultima,  quando  55 

Praesidia  afTerimus  navcm  factura  minorem. 

I  nnnc  et  ventis  animam  committc,  dolato 

Confisns  ligno,  digitis  a  morte  remotus 

Qaattuor  aut  septem,  si  sit  latissima  taeda; 

Hoz  cnm  reticulis  et  pane  et  ventre  lagonae  60 

Aspice  snmendas  in  tempestate .  secures. 

Sed  postquam  iacuit  planum  mare,  tempora  postqnam 

Prospera  vectoris  fatumque  valentins  euro 

Et  pelago,  postquam  Farcae  meliora  benigna 

Pensa  manu  ducunt  hilares  et  staminis  albi  65 

Lanificae,  modica  nec  multum  fortior  aura 

Ventus  adest:  inopi  miserabilis  arte  cucufrit 

Vestibns  extensis  et,  qnod  superaverat  unum, 

Velo  prora  suo.    lam  deflcientibus  austris 

Spes  vitae  cnm  sole  redit;  tunc  gratus  lulo  70 

Atqne  novercali  sedes  praelata  Lavino 

Conspicitur  sublimis  apex,  cni  candida  nomen 

Scrofo  dedit,  laetis  Phrygibus  mirabile  sumen, 

lUV.   SAT.  6 


82  D.  lUN.  lUVENALIS 

Et  numqnam  visis  triginta  clara  mamillis. 

Tandem  fntrat  positas  inclusa  per  aequora  moles  76 

Tyrrhenamque  pharon  porrectaque  brachia  rursum, 

Quae  pelago  occurrunt  medio  longeque  relinquunt 

Italiam  (non  sic  igitur  mirabere  portus, 

Quos  natura  dedit);  sed  trunca  puppe  magister 

Interiora  petit  Baianae  pervia  cymbae,  80 

Tuti  stagna  sinus,  gaudent  ubi  vertice  raso 

Garrula  securk  narrare  pericula  nautae. 

Ite  igitnr,  pueri,  linguis  animisque  faventes, 
Sertaque  delubris  et  farra  imponite  cuitris 
Ac  molles  ^rnate  focosglebamque  virentem!  85 

lam  sequar^et  sacro,  quod  praestat,  rite  peracto 
Inde  domum  repetam,  graciles  ubi  parva  coronas 
Accipiunt  fragiii  simulacra  nitentia  cera. 
Hic  nostrum  placabo  lovem  Laribusque  paternis 
Tura  dabo  atque  omnes  violae  iactabo  colores.  90 

Cuncta  nitent;  longos  erexit  ianua  ramos 
Et  matutinis  operatur  festa  lucernis. 
Nec  suspecta  tibi  sint  haec,  Corvine:  CatuUus, . 
Pro  cuius  reditu  tot  pono  altaria,  parvos 
Tres  habet  heredes.     Libet  exspectare,  quis  aegram    95 
Et  claudentem  oculos  galiinam  inipendat  amico 
Tam  sterili;  verum  haec  nimia  est  impensa;  cotnrnix 
NuUa  umquam  pro  patre  cadet.    Sentire  calorem 
Si  coepit  locuples  Gallitta  et  Paccius  orbi, 
Legitime  fixis  vestitur  tota  libellis  lOO 

Porticus,  exsistunt  qni  promittant  hecatomben; 
Quatenus  hic  non  sunt  nec  venales  elephanti, 
Nec  Latio  aut  usquam  snb  nostro  sidere  talis 
Bellua  concipitur,  sed  furva  gente  petita 
Arboribus  Rutulis  et  Turni  pascitur  agro,  105 

Caesaris  armentum,  nulli  servire  paratum 
Privalo;  siquidem  Tyrio  parere  solebant 
Hannibali  et  nostris  ducibus  regique  Molosso 
Horum  maiores  ac  dorso  ferre  cohortes 
Partem  aliqnam  bellique  et  euntem  in  proelia  tnrrem.   110 
NuIIa  igitnr  mora  per  Novium,  mora  nulla  per  Histrum 


SATIRA  XIII.  83 

Pacariom,  quin  illud  cbnr  dncatur  ad  aras 

Et  cadat  ante  Lares  Gallittae,  ▼ictima  sola 

Tantis  digna  deis  et  captatoribus  horum. 

Alter  enim,  si  concedas  mactare,  vovebit  115 

De  grege  scrvorum  maipm  aut  pulchcrrima  quaeque 

Corpora,  vel  pueris  ct  frontibus  ancillarum 

Imponet  vittas,  et  si  qua  cst  nubilis  ilii 

Iphigenia  domi,  dabit  hanc  altaribus,  etsi 

Non  sperat  tragicao  furtiva  piacula  cervde.  ]20 

Laudb  meum  civcm,  nec  comparo  testamento 

Hille  rates;  nam  si  Libitinam  evaserit  aeger, 

Delebit  tabulas,  inclusus  carcerc  nassac, 

Post  meritum  snnc  mirandiim,  atque  omnia  soli 

Forsan  Pacuvio  brcvitcr  dabit,  iilc  supcrbus  1*25 

Incedet  victis  rivalibus.     Ergo  vidcs  quam 

Grande  opcrae  prctium  faciat  iugulata  Mycenis. 

Vivat  Pacuvius,  quacso,  vcl  Nestora  totum; 

Possideat,  quantum  rapuit  Nero;  montibus  aurum 

Ezaequet;  nec  amet  qucmquara,  nec  ametur  ab  ullo!    130 


D.  im  jmum 

AQUINATIS 

SATIRARUM 

LIBER  QUINTUS.  * 


SATIRA   Xm. 

rjxemplo  qnodcumqiic  malo  committitar,  ipsi 
Displicet  auctori.     Prima  est  haec  ultio,  quod  se 
ludice  ncmo  nocens  absolvitur,  improba  quamris 
Gratia  faliaci  praeloris  vjcerit  uraa. 

6* 


84  D.  lUN.  lUVENALIS 

Quid  sentire  putas  omnes,  Galvine,  recenti  5 

De  scelere  et  fidei  violatae  crimine?  sed  nec 

Tam  tenuis  census  tibi  contigit,  ut  mediocris 

lacturae  te  mergat  onus,  nec  rara  videmus, 

Quae  pateris ;  casus  multis  hic  cognitus  ac  iam 

Tritus  et  e  medio  fortunae  ductus  acervo.  ^  10 

Ponamus  nimioi^  gemitus;  flagrantior  aequo 

Non  debet  dolor  esse  viri ,  nec  vulnere  maior. 

Tu  quamvis  levhim  minimam  exiguamque  malorum 

Particulam  vix  ferre  potes,  spumantibus  ardehs 

Visceribus,  sacrum  tibi  quod  non  reddat  amicus  15 

Depositum.    Stupet  haec,  qui  iam  post  terga  reliquil 

Sexaginta  annos ,  Fonteio  consule  natus : 

An  uihil  in  melius  tot  rerum  proficit  nsu? 

Magna.  quidem ,  sacris  quae  dal  praecepta  libellis, 

Victrix  fortunae  sapientia;  ducimus  autem  20 

Hos  ^uoque  felices,  qui  ferr^e  incommoda  vitae 

Nec  iactare  iugum  vita  didicere  magistra. 

Quae  tam  festa  dies,  ut  cesset  prodere  furem, 

Perfidiam,  Traudeiff,  atque  omni  ex  crimine  lucrum 

Quaesitum  et  partos  gladio  vel  pyxide  nummos?  25 

Rari  quippe  boni,  numero  vix  sunt  totidem  quot 

Thebarum  portae  vel  divitis  Ostia  Nili. 

Nona  aetas  agitur  peioraque  secula  ferri 

Temporibus,  quorum  sceleri  non  invenit  ipsa 

Nomen  et  a  nullo  posuit  natura  metallo ;  BO 

Nos  hominum  divumque  fidem  clamore  ciemus, 

Quanto  Faesidium  laudat  vocalis  agentem 

Sportula.    Dic,  senior  bulla  dignissime,  nescis, 

Quas  habeat^neres  aliena  pecunia?  nescis, 

Quem  tua  sfmplicitas  irisum  vulgo  moveat,  quum  35 

Exigis  a  quoquam,  ne  peieret  et  putet  ullis 

Esse  aliquod  numen  templis  araeque  rubenti? 

Quondam  hoc  indigenae  vivebant  more,  priusquam 

Sumeret  agrestem  posito  diademate  falcem 

Saturnus  fugiens,  tunc,  quum  virgnncula  luno  40 

Et  privatus  adhuc  Idaeis  luppiter  antris , 

Nulla  super  nubes  couvivia  coelicolarum, 


8ATIRA  XIII.  85 

Nec  pver  IHacos,  formosa  ncc  Herciilis  uxor 

Ad  cyalhos  et  iam  siccato  nectare  tergens 

Brachia  Yulcanus  Liparaea  nigra  taberna,  45 

Praadebat  sibi  quisque  deus,  nec  turba  deorum 

Talis  nt  est  hodie,  contentaque  sidera  paucis 

Naminibus  miserum  urgebant  Atlanta  minnvi 

Pondere;  nondum  aliquis  sortitus  tritite  profnndi 

Imperium  aut  Sicula  torvus  cum  coniuge  Plnton,  50 

Nec  rota  nec  furiae  nec  saxum  aut  vulturis  atrf 

Poena,  sed  infernis  hilarcs  sine  regibus  umbrae. 

Improbitas  illo  fuit  admirabilis  aevo, 

Credebant  quo  grande  nefas  et  morte  piandum, 

Si  iuvenis  vetulo  non  assurrexcrat  et  si  55 

Barbato  cuicumque  puer,  licet  ipso  videret 

Plara  domi  fraga  et  maiorcs  glandis  acervos. 

Tam  venerabile  erat  praecedere  quattuor  annis,      j  * 

Primaque  par  adeo  sacrae  laniigo  sencctae! 

Nonc,  si  depositum  non  infitietur  amicus,  60 

Si  reddat  veterem  cnm  tota  aerugine  fftllem, 

Prodigiosa  Qdes  et  Tuscis  digna  libellis, 

Qaaeque  coronata  lustrarj  debcat  agna. 

Egregium  sanctumque  virum  si  cerno,  bimembri 

Hoc  monstrum  puero  vel  mirandis  sub  aratro  65 

Piscibns  inventis  et  fetae  comparo  mulae, 

SoIIicitus,  tamquam  lapides  efTuderit  imber 

Examenque  apium  longa  consederit  uva 

Culmine  delubri,  tamquaih  in  mare  fluxerit  amnis 

Gurgitibus  miris  et  lactis  vertice  torrens.  70 

Intercepta  decem  quereris  sestertia  frahde  • 
Sacrilega?  quid  si  bis  ccntum  perdidit  alter 
Hoc  arcana  modo?  maiorem  tertius  illa 
Sommam,  quam  patulae  vix  ceperat  angulns  arcae? 
Tam  faciie  et  pronum  est  superos  contemnere  testes,  75 
Si  mortalis  idem  nemo  sciat!  Aspice,  quanta 
Yoce  neget,  quae  sit  ficti  constantia  vultus: 
Per  Solis  radios  Tarpeiaqiie  fulmina  iurat 
Et  Hartis  frameam  et  Cirrliaei  spicula  vatis, 
Per  calamos  venatricis  pharetramque  puellae,  80 


86  D.  lUN.  lUVENALIS 

Perque  luum,  pater  Aegaei  Neptnne,  tridentem; 
Addit  et  Herculeos  arcus  hastamque  Minervae  et 
Quidquid  habent  telorum  armamejilaria  coeli. 
Si  vero  et  pater  est,  comedam,  inquit,  flebile  nati 
Sinciput  elixi  Pharioque  madentis  aceto.  85 

Sunt  in  fortdiMie  qui  casibus  omnia  ponant 
Et  nullo  credant  mundum  rectore  moveri, 
Natura  volvente  vices  el  lucis  et  anni, 
Atque  ideo  intrepidi  quaecumque  altaria  tangunt. 
Est  alius  metuens,^ne  crimen  poena  sequatur;  90 

Hic  putat  esse  deos  et  peierat,  atque  ita  secum: 
Decernat,  qiiodcumque  volet,  de  corpore  nostro 
Isis  et  irato  feriat  mea  lumina  sistra, 
Dummodo  vel  caecus  teneam  quos  abnego  nununos. 
Et  phthisis  et  vomicae  putres  et  dimidium  cru9  95 

SuiHtanti,  pauper  locupletem  optare  podagram 
Nec  aubitet  Ladas,  si  non  eget  Anticyra  nec 
Archigene;  quid  enim  velocis  gloria  plantae 
Praestat  et  esurians  Pisaeae  ramus  olivae  ? 
Ut  sit  magna,  tamen  certe  lenta  ira  deorum  est:  100 

Si  curant  igitur  cunctos  punire  i|Ocentes, 
Quando  ad  me  venient?  Sed  et  exOrabile  numen 
Fortasse  experiar;  solet  his  ignoscere;  multi 
Committunt  eadem  diverso  crimina  fato; 
Ille  crucem  sceleris  pretium  tulit,  hic  diadema.  105 

Sic  animum  dirae  trepidum  formidine  culpae 
Confirmans  tunc  te  sacra  ad  delubra  vocantem 
Praecedit,  trahere  immo  ultro  ac  vexare  paratus. 
Nam  quum  magna  malae  superest  audacia  causae, 
Creditur  a  multis  fiducia.     Mimum  agit  ille,  110 

Urbani  qualem  fugitivus  scurra  Catulli: 
Tu  miser  exclamas ,  nt  Stentora  vincere  possis,  ^ 
Vel  potius  quantum  Gradivus  Homericus:  Audis,^ 
luppiter,  haec,  nec  labra  moves,  quum  mittere  vocem 
Debueris  vel  marmoreus  vel  aeneus?  aut  cur  115 

In  carbone  tuo  charta  pia  tura  soluta 
Ponimus  et  sectum  vituli  iecur  albaque  porci 
Omentd?  ut  video,  nullum  discrimen  habendum  est 


SATIRA   XIII.  87 

EfOgies  inter  Testras  statuamqne  Vagel]i. 

Accipe,  qnae  contra  valeat  solatia  ferre  120 

Et  qui  ncc  Cynicos ,  ncc  Stoica  dogmata  legit 
A  Cynicis  tunica  distantia,  non  Epicurum 
Saspicit  exigui  lactuni  plantaribus  horti. 
Curentur  duiiii  medicis  maioribus  aegri, 
Tu   yenam   vel   discipulo  comniitte  Piiilippi.  125 

Si  nullum  in  terris  tam  detestabiie  factum 
Ostendis,  taceo,  nec  pugnis  caederc  pectus 
Te  veto  nec  plana  faciem  contundere  palma; 
Quandoquidem  accepto  claudenda  est  ianua  damno, 
Et  maiore  domus  gemitu,  maiore  tumultu  i30 

Planguntur  nummi,  quam  funera.     Nemo  dolorem 
Fingit  in  hoc  casu,  vestem  diducere  summam 
Contentus,  vexare  oculos  humore  coacto: 
Ploratnr  lacrimis  amissa  pecunia  vcris. 
Sed  si  cuncta  vides  simili  fora  plena  querella,  135 

Si  decies  lectis  diversa  parte  tabcllis 
Vana  snpervacui  dicunt  chirographa  ligni, 
Argnit  ipsorum  quos  littera  gemmaque  princeps 
Sardonychum,  loculis  quae  custoditur  eburnis: 
Ten',  0  delicias!  extra  communia  censes  140 

Ponendum ,  quia  tu  gallinae  iilius  albae, 
N08  viles  pulli,  nati  infelicibus  ovis? 
Rem  pateris  modicam  et  mediocri  bile  ferendam, 
Si  flectas  oculos  maiora  ad  crimina.     Confer 
Conductum  latronem,  incendia   sulfure    coepta  145 

Atque  dolo,  primos  quum  lanua  colligit  ignes; 
Confer  et  hos,  veteris  qui  tollunt  grandia  templi 
Pocula  adorandae  robiginis  et  populorum 
Dona  vel  antiquo  posilas  a  rege  coronas. 
Haec  ibi  si  non  sunt,  minor  exstat  sacrilegus,  qui       150 
Radat  inaurati  femur  Herculis  et  faciem  ipsam 
Neptuni,  qui  bracteolam  de  Castorc  ducat; 
An  dubitet,  solitus  totum  conflare  Tonantem? 
Confer  et  artifices  mercatorcmque  veneni 
Et  deducendum  corlo  bovis  in  mare,  cum  quo  155 

Claaditur  adversis  innoxia  simia  fatis.  ^ 


88  D.  lUN.  lUVENALIS 

Haec  qaota  pars  scelerum,  qnae  cu&tos  Gallicus  urbis 

Usque  a  lucifero,  donec  lux  occidat,  audit? 

Humani  generis  mores  tibi  nos^e  volenti 

SufQcit  una  domus;  paucos  consume  dies,  et  160 

Dicere  te  miserum,  postquam  illinc  veneris,  ande. 

Quis  turaidum  guttur  miratur  in  Alpibus?  aut  quis 

In  Meroe  crasso  maiorem  infante  mamillam? 

Caerula  quis  stupuit  Germani  lumina,  flavam 

Caesariem  et  madido  torquentem  comua  cirro?  165 

Nempe  quod  haec  illis  natura  est  omnibus  una. 

Ad  subitas  Thracum  volucres  nubemqne  sonoram 

Pygmaeus  piarvis  currit  bellator  in  armis, 

Mox  impar  hosti  raptusque  per  aera  curvis 

Unguibus  a  saeva  fertur  grue:  si  videas  hoc  170 

Gentibus  in  nostris,  risu  quatiare;  sed  illic, 

Quamquam  eadem  assidue  spectentur  proelia,  ridet 

Nemo,  ubi  tota  cohors  pede  non  est  altior  uno. 

Nuilane  periuri  capitis  fraudisque  nefandae 
Poena  erit? —  Abreptum  crede  hunc  graviore  catena  175 
Prolinus  et  nostro  (quid  plus  velit  ira?)  necari 
Arbitrio;  manet  illa  tamen  iactura,  nec  umquam 
Depositum  ilhi  sospes  erit,  sed  corpore  trunco 
Invidiosa  dabit  minimus  solatia  sanguis. — 
At  vindicta  bonum  vita  iucundius  ipsa.  —  180 

Nempe  hoc  indocti,  quorum  praecordia  nullis 
Interdum  aut  levibus  videas  flagrantia  causis: 
Quantulacumque  adeo  est  bccasio,  sufficit  irae. 
Chrysippus  non  dicet  idem  nec  mite  Thaletis 
Ingenium  dulcique  senex  vicinus  Hymetto,  185 

Qui  partem  acceptae  saeva  inter  vincla  cicutae 
Accusatori  nollet  dare.     Plurima  ffilix 
Paulatim  vitia  atque  errores  exuit  omnes, 
Prima  docet  rectum  sapientia;  quippe  minuti 
Semper  et  infirmi  est  animi  exiguique  voluptas  190 

Ultio:  continuo  sic  collige,  quod  vindicta 
Nemo  magis  gaudet,  quam  femina.     Cur  tamen  hos  tu 
Evasisse  putes,  quos  diri  conscia  facti 
Mens  Mibet  attonitos  et  surdo  verbere  caedit 


8ATIBA  xm.  89 

Ooealtiim  qultttente  aniroo  tortore  flagellnm?  195 

Poena  aatem  vehemens  ac  malto  saevior  illis, 
Qaaa  et  Caediciiis  gravis  invenit  et  Rhadamanthus, 
Nocte  dieque  suum  gcstare  in  pectore  lestem. 
Spartano  cuidam  respondtt  Pythia  vates, 
'Haad  impunitum  quondam  fore,  quod  dubitaret  200 

Depositum  retinere  et  fraudem  iure  tueri 
larando;  quaerebat  enim,  quae  numinis  esset 
Hens,  et  an  hoc  illi  facinus  suaderet  ApoIIo? 
Reddidit  ergo  metu,  non  moribus;  et  tamen  omnem 
Yocem  adyti  dignam  templo  ver^imque  probavit,  205 

Ezstinctus  tota  pariter  cum  prole  domoque 
El  quamvis  longa  deductis  gente  propinquis. 
Has  patitur  poenas  peccandi  sola  voluntas; 
Nam  scelus  intra  Be  tacitum  qui  cogitat  ullum, 
Facti  crimen  habet:  cedo,  si  conata  peregit!  210 

Perpetua  anxietas  nec  mensae  tempore  cessat, 
Faucibus  ut  morbo  siccis  interque  molares 
DifBcili  crescente  cibo;  Setina  misellus 
Exapuit,  Albani  veteris  pretiosa  senectus 
Displicet;  ostendas  melius,  densissima  ruga  215 

Cogitar  in  frontem,  velut  acri  ducta  Falerno.  • 

Nocte  brevem  si  forte  indulsit  cura  soporem 
El  toto  versata  toro  iam  membra  quiescunt, 
Continuo  templum  et  violati  numinis  aras 
Et,  qnod  praecipuis  mentem  sudoribus  urget,  220 

Te  videt  in  somnis;  tua  sacra  et  maior  imago 
Hamana  turbat  pavidum  cogitque  fateri. 
Hi  annt,  qui  trepidant  et  ad  omnia  fulgura  pallent, 
Quam  tonat,  exanimes  primo  quoque  murmure  coeli; 
NoD  quasi  fortuitus  nec  ventorum  rabie,  sed  225 

Iratus  cadat  in  terras  et  iudicet  ignis. 
Illa  nihil  nocuit:  cura  graviore  timetur 
Proxima  tempestas,- velut  hoc  dilata  sereno. 
Praeterea  lateris  vigili  cum  febre  dolorem 
Si  coepere  pati,  missum  ad  sna  corpora  morbum        230 
Infesto  credunt  a  numine;  saxa  deorum 
Haec  et  tela  putant.   Pecudem  spondere  sacello    ^ 


90  D.   lUN.  lUVENALIS 

Balantem  et  Laribus  cristam  promittere  galli 

NoA  audent;  qiiid  enim  sperare  nocentibus  aegris 

Concessum?  vel  quae  non  dignior  hostia  vita?  23r 

Mobilis  et  varia  est  ferme  natura  malorum. 

Quum  scelus  admittunt,  siiperest  constantia;  quid  fas 

Atque  nefas,  tandem  incipiunt  sentire  peractis 

Criminibus.    Tamen  ad  mores  natura  recurrit 

Damnatos,  fixa  et  mutari  nescia.   Nam  quis  240 

Peccandi  finem  posuit  sibi?  quando  recepit 

Eiectum  semel  attrita  de  fronte  ruborem? 

Quisnam  hominum  est,  quem  tu  contentum  videris  uno 

Flagitio?   dabit  in  laqueum  vestigia  noster 

Perfidus  et  nigri  patietur  carceris  uncum  245 

Aut  maris  Aegaei  rupem  scopulosque  frequentes 

Exulibus  magnis.  Poena  gaudebis  amara 

Nominis  invisi,  tandemque  fatebere  laetus, 

Nec  surdum  nec  Tiresian    quemquam  esse  deorum. 


SATIRA   XIV. 

Plnrima  snnt,  Fuscine,  et  fama  digna  sinistra 
Et  nitidis  maculam  haesuram  figentia  rebus, 
'^Quae  monstrant  ipsi  pueris  traduntque  parentes. 
Si  damnosa  senem  iuvat  alea,  ludit  et  heres 
Bullatus  parvoqne  eadem  movet  arma  fritillo;  5 

Nec  melius  de  se  cuiqnam  sperare  propinquo 
Concedet  iuvenis,  qui  radere  tubera  terrae, 
Boletum  condire  et  eodem  iure  natantes 
Mergere  ficedulas  didicit,  nebuloneparente 
Et  cana  monstrante  gula:  quum  septimus  annus  lo 

Transierit  puerum,  nondum  omni  dente  renato, 
Barbatps  licet  admoveas  mille  inde  magistros, 
Hinc  tbtidem,  cupiet  lauto  coenare  paratu 
Semper  et  a  magna  non  degenerare  culina. 
Mitem  animum  et  mores  modicis  erroribus  aequos         15 
Praecipit  atque  animas.  servorom  et  corpora  nostra 


SATIRA  XIV.  91 

Hateria  constare  putat  paribusque  elementis, 

An  saevire  docet  Rutilus,   qiii  gaudet  acerbo 

Plagarum  strcpitu  et  nullam  Sirena  flagellis 

Comparat,  Antiphates  trepidi  laris  ac  Polyphemns,         20 

Tunc  felix,  qupties  aliquis  tortore  vocato 

Uritnr  ardenti  duo  propter  lintea  ferro? 

Qoid  suadet  iuveni  laetus  stridore  catenae, 

Qnem  mirc  afflciunt  inscripta  ergastula,  carcer? 

Rusticus  exspectas,  ut  non  sit  adultcra  Largae  25 

Filia,  qnae  numquam  maternos  dicere  moechos 

Tam  cito  nec  tanto  potcrit  contexere  cursu, 

Ut  non  ter  decies  respirct?  conscia  matri 

Virgo  fuit;  ceras  nunc  hac  dictante  pusillas 

Implet  et  ad  moechum  dat  eisdem  ferre  cipaedis.         30 

Sic  natura  iubet:  velocius  et  citius  nos 

Corrompunt  vitiorum  exempla,  domestica  magnis 

Qnum  subeunt  animos  auctoribus.    Unus  et  aller 

Forsitan  haec  spernant  iuvenes,  quibus  arte  benigna 

Et  meliore  luto  flnxit  praecordia  Titan;  "  35 

Sed  reliqnos  fugienda  patrum  vestigia  ducunt 

Et  monstrata  diu  veteris  trahit  orbita  culpae. 

Abstineas  igitur  damnandis;  huius  enim  vel 

Una  potens  ratio  est,  ne  crimina  nostra  sequantur 

Ex  nobis  getiti,  quoniam  dociles  imitandis  40 

Tnrpibus  ac  pravis  omnes  sumus;  et  Catilinam 

Quocumque  in  populo  videas,  quocumque  sub  axe, 

Sed  nec  Brutus  erit,  Bruti  nec  avunculus  usquam. 

Nil  dictu  foedum  visuque  haec  limina  tangat, 

Intra  quae  pater  est;  procul,  ah  procul  inde  puellae   45 

Lenonum  et  cantus  pernoctantis  parasiti! 

Haxima  debetur  puero  reverentia:  si  quid 

Turpe  paras,  nec  tu  pueri  contempseris  annos, 

Sed  peccaturo  obstet  tibi  fllius  infans. 

Nam  si  quid  dignum  censoris  fecerit  ira  60 

Quandoque  et  similem  tibi  se  non  corpore  tantum 

Nec  Tultu  dederit,  morum  quOque  fllius  et  qui 

Omnia  deterius  tua  per  vestigia  peccet, 

Corripies  nimirum  et  castigabis  acerbo 


92  D.  lUN.  lUVENALIS 

Clamore  ac  post  haec  tabulas  mutare  parabis:  55 

Unde  tibi  frontem  libertatemque  parentis, 
Quum  facias  peiora  senex  vacuumque  cerebro 
lam  pridem  caput  hoc  ventosa  cucurbita  quaerat? 

Hospite  veuturo,  cessabit  nemo  tuorum. 
Verre  pavimeutum,  nitid^s  ostende  columnas,  60 

Arida  cum  tota  descendat  aranea  tela, 
Hic  leve  argentum,  vasa  aspera  tergeat  alter: 
Vox  domini  furit  instantis  virgamque  tenentis. 
Ergo  miser  trepidas,  ne  stercore  foeda  canino 
Atria.  displiceant  oculis  venientis  amici,  65 

Ne  perfusa  luto  sit  porticus;  et  tamen  uno 
Semodio  scobis  haec  emendat  servulus  unus: 
Illud  non  agitas,  ut  sanctam  filius  omni 
Aspiciat  sine  labe  domum  vitioque  carentem? 
Gratum  est,  quod  palriae  civem  populoque  dedisti,      70 
Si  facis  ut  patriae  sit  idoneus,  utilis  agris, 
Utilis  et.bellorum  et  pacis  rebus  agendis. 
Plurimum  enim  intererit,  quibus  artibus  et  quibus  hunc  tu 
Moribus  instituas.    Serpente  ciconia  pullos 
Nutrit  et  inventa  per  devia  rura  lacerta:  75 

IIU  eadem  sumptis  quaerunt  animalia  pinnis. 
Vultur  iumento  et  canibus  crucibusque  relictis 
Ad  fetus  properat  partemque  cadaveris  affert: 
Hic  est  ergo  cibus  magni  quoque  vulturis  et-se 
Pascentis,  propria  quum  iam  facit  arbore  nidos.  80 

Sed  leporem  aut  •  capream  famulae  lovis  et  generosae 
In  saltu  venantur  aves,  hiuc  praeda  cubili 
Ponitur:  inde  autem  quum  se  matura  levabit    . 
Progenies,  slimulante*fanie  festinat  ad  illam, 
Quam  prinium  praedam  rupto  gustaverat  ovo.  85 

Aedificator  erat  Cretonius    et   modo  curvo 
Litore  Caietae,  summa  nunc  Tiburis  arce, 
Nunc  Praenesthiis  in  montibus  alta  parabat 
Culmina  villarum  Graecis  longeque  petitis 
Marmoribus,  vincens  Fortunae  atque  Herculis  aedem,    90 
Ut  spado  vincebat  Capitolia  nostra  Posides. 
Dum  sic  ergo  habitat  Cretonius,    imminuit  rem, 


SATIRA  XIV.  93 

/regit  opes;  nec  parva  tamen  mensnra  relictae 

Partis.  erat:  totam  hanc  turbavit  filius  amens, 

Dnm  meliore  novas  attollit  marmore  villas.  95 

Quidam  sortiti  metuentem  sabbata  patrem 
Nil  praeter  nubes  et  coeli  numen  adorant, 
Nec  distare  putant  humana  carne  suillam, 
Qna  pater  abstinuit;  mox  et  praeputia  ponunt. 
Romanas  autem  soliti  contemnere  leges  loo 

ladaicum  ediscunt  et  servant  ac  metunnt  ius, 
Tradidit  arcano  quodcumque  volumine  Moses, 
Non  monstrare  vias  eadem  nisi  sacra  colenti, 
Qua^situm  ad  fontem  solos  deducere  verpos. 
Sed  pater  in  causa,  cui  septima  quaeque  fuit  lux       105 
Ignava  et  partem  vitae  non  attigit  ullam. 

Sponle  tamen  iuvenes  imitantur  cetera:  solam 
Inviti  quoque  avaritiam  exercere  iubentur. 
Fallit  enim  vitium  specie  virtutis  et  umbra, 
Qnnm  sit  triste  habitu  vultuque  et  veste  severum        ilO 
Nec  dubie  tamquam  frugi  laudetur  avarus, 
Tamquam  parcus  homo  et  rerum  tutela  suarum 
Certa  magis,  quam  si  fortunas  servet  easdem 
Hesperidum  serpens  aut  Ponticus.    Adde  quod  hunc,   de 
Qno  loquor,  egregium  populus  putat  adquirendi-         115 
Artiflcem;  quippe  his  crescunt  patrimonia  fabris. 
Sed  crescunt  quocumque  modo,  maioraque  fiunt 
Incude  assidua  semperque  ardente  camino. 
{Et  paler  ergo  animi  felices  credit  avaros; 
Qni  miratur  opes,   qui  nuila  exenipla  beati  1*20 

Panpens  esse  putat,  iuvenes  hortatur,  ut  illam 
Ire  viam  pergant  et  eidem  incumbere  sectae. 
Snnt  quaedam  vitiorum  eleroenta:  his  protinus  illos 
Imbnit  et  cogit  minimas  ediscere  sordes, 
Hox  adquirendi  docet  insatiabile  votum.  125 

Senrorum  ventres  modio  castigat  iniquo, 
Ipse  quoque  esuriens;  neque  enim  omnia  snstinet  umquaiii 
Hdcida  caerulei  panis  consumere  frusta, 
Hdstemum  solitus  medio  servare  minutal 
Septembri,  nec  non  diiferre  in  tempora  coenae  130 


94  D.  lUN.  lUVENALIS 

AUerius  conchem  aestivi  cum  parte  lacerti 

Signatam  vel  dimidio  putrique  siluro, 

Filaque  seetivi  numerata  includere  porri: 

Invitatus  ad  haec  aliquis  de  ponte  negabit. 

Sed  quo  divitias  haec  per  tormenta  coactas,  135 

Quum  furor  haud  dubius,  quum  sit  manifesta  phrenesis, 

Ut  locuples  moriaris,  egentis  vivere  fato? 

Interea  pleno  quum  turget  sacculus  ore, 

Crescit  amor  nummi,  quantum  ipsa  pecunia  crevit, 

Et  minus  hanc  optat  qui  non  habet.    Ergo  paratur     140 

Altera  villa  tibi,  quum  rus  non  sufficit  unum, 

Et  proferr.e  libet  fines,  maiorque  videtur 

Et  melior  ^cina  seges:  mercaris  et  hanc  et 

Arbusta  et  densa  montem  qui  canet  oliva. 

Quorum  si  pretio  dominus  non  vincitur  ullo,  145 

Nocte  boves  macri  lassoque  famelica  collo 

lumenta  ad  virides  huius  mittentur  aristas; 

Nec  prius  inde  domum,  quam  tota  novalia  saevos 

In  ventres  abeant,  ut  credas  falcibus  actum. 

Dicere  vix  possis,   quam  multi  talia  plorent,  150 

Et  quot  venales  iniuria  fecerit  agros. 

Sed  qui  sermones ,  quam  foedae  buccina  famae !  — 

Quid  nocet  haec?  inquit;  tunicam  mihi  malo  lupini, 

Quam  si  me  toto  laudet  vicinia  pago 

Exigui  ruris  paucissima  farra  secantem.  ~  155 

Scilicet  et  morbis  et  debilitate  carebis, 

Et  luctum  et  curam  effugies,  et  tempora  vitae 

Longa  tibi  posthac  fato  meliore  dabuntur, 

Si  tantum  culti  solus  possederis  agri, 

Quantum  sub  Tatio  populus  Romanus  arabat.  160 

Mox  etiam  fractis  aetate  ac  Punica  passis 

Proelia  vel  Pyrrhum  immanem  gladiosque  Molossos 

Tandem  pro  multis  vix  iugera  bina  dabantur 

Yulneribus:  merces  haec  sanguinis  atque  laboris 

Nullis  visa  umquam  meritis  minor,  aut  ingratae  165 

Curta  fides  patriae.    Saturabat  glebula  talis 

Patrem  ipsum  turbamque  casae,  qua  feta  iacebat 

Uxor  et  infantes  ludebant  quattuor,  unus 


SATIBA  XIV.  95 

Yeninla,  tres  domini;  sed  magnis  fratribns  horum 

A  scrobe  yel  sulco  redeuntibus  altera  coena  170 

Amplior  et  grandes  fumabant  pultibus  ollae. 

Nunc  modus  hic  agri  nostro  non  sufQcit  horto. 

Inde  fcro  scclerum  causae;  nec  pliira  venena 

Hiscuit  aut  ferro  grassatur  saepius  ullum 

Humanae  mentis  vitium,  quam  saeva  cupido  175 

Immodici  census.    Nam  dives  qui  fieri  vult, 

Et  cito  vult  fieri;  sed  quae  reverentia  legum, 

Quis  metus  aut  pudor  est  umquam  properantis  avari? 

Vivite  contenti  casulis  et  collibus  istis, 

0  pueri!  Marsus  dicebat  et  Hernicus  oiim  180 

Vestinusque  senex:  panem  quaeramus  aratro, 

Qui  satis  est  niensis;  laudant  hoc  numina  ruris, 

Quorum  ope  et  auxilio  gratae  post  munus  aristae 

Contingunt  homini  veteris  fastidia  quercus. 

Nil  vetitum  fecisse  volet,  quem  non  pudet  alto  185 

Per  glaciem  perone  tegi,  qui  summovet  eurxys, 

Pellibus  inversis;  peregrina  ignotaque  nobis 

Ad  scelus  atque  nefas,  quaecumque  est,  purpura  dncit. 

Haec  illi  veteres  praecepta  minoribus:  at  nunc 
Post  finem  autumni  media  de  nocte  supinum  190 

Clamosus  iuvenem  pater  excitat:    Accipe  ceras, 
Scribe,  puer,  vigila,  causas  age,  perlege  rubras 
Maiorum  leges  aut  vitem  posce  libello. 
Sed  caput  intactum  buxo  naresque  pilosas 
Annotet  et  grandes  miretur  Laelius  alas.  195 

Dinie  Haurorum  attegias,  castella  Brigantum, 
Ut  locupletem  aquilam  tibi  sexagesimus  annus 
Afferat;  aut,  longos  castrorum  ferre  labores 
Si  piget  et  trepidum  solvunt  tibi  cornua  ventrem 
Cam  lituis  audita,  pares  quod  vendere  possis  200 

Plaris  dimidio,  nec  te  fastidia  mercis 
Ullins  subeant  ablegandae  Tiberim  ultra,  ' 

Nea  credas  ponendum  aliquid  discriminis  inter 
Unguenta  et  corium.    Lucri  bonus  est  odor  ex  re 
Qaalibet:  illa  tuo  sententia  semper  in  ore  205 

Versetur,  dis  atque  ipso  love  digna  poeta. 


96  D.  lUN.  lUVENALIS 

Vnde  habeas,  quaerit  nemo,  sed  oportet  habere: 

Hoc  monstrant  vetul^e  pueris  repentibus  ^ssae, 

Hoc  discunt  omnes  ante  alpha  et  beta  puellae.  — 

Talibus  instantem  monitis  quemcumque  pareutem         210 

Sic  possem  affari:  Dic,  o  yanissime,  quis  te 

Festinare  iubet?  meliorem  praesto  magistro 

Discipulum.    Securus   abi;  vinceris,  ut  Aiax 

Praeteriit  Telamonem,  ut  Pelea  vicit  Achilles. 

Parcendum  est  teneris:  nondum  implevere  medullas     215 

Maturae  mala  nequitiae;  ast  quum  pectere  barbam 

Coep^rit  et  longi  mucronem  admittere  cultri, 

Falsus  erit  testis,  vendet  periuria  summa 

Exigua  et  Cereris  tangens  aramque  pedemque. 

Elatam  iam  crede  nurum,  si  limina  vestra  220 

Mortifera  cum  dote  subit:  quibus  illa  premetur 

Per  somniim  digitis!  nam  quae  terraque  marique 

Adquirenda  putas,  brevior  via  conferet  illi. 

Nullus  enim.  magni  sceleris  labor.    Haec  ego  numquam 

Mandavi,  dices   olim,  nec  talia  suasi;  226 

Mentis  causa  malae  tamen  est  et  origo  penes  te. 

Nam  quisqnis  magni  census  praecepit  amorem, 

Et  laevo  monitu  pueros  producit  avaros, 

[Et  qui  per  fraudes  patrlmonia  conduplicare,] 

Dat  libertatem  et  totas  effundlt  habenas  230 

Curriculo;  quem  si  revoces,   subsistere  nescit 

Et  te   contempto  rapitur  metisque  relictis. 

Nemo  satis  credit  tantum  delinquere,  quantum 

Permittas;  adeo  indulgent  sibi  latius  ipsi. 

Quum  dicis  iuveni  stultum ,  qui  donet  amico,  235 

Qui  paiipertatem  levet  attollatque  propinqui, 

Et  spoliare  doces  et  circumscribere  et  omni 

Crimine  divitias  adquirere,  quarum  amor  in  te 

Quantus   erat  patrlae  Deciorum  in  pectore,  quantum 

Dilexit  Thebas,  si  Graecia  vera,  Menoeceus;  240 

In   quorum  sulcis  legiones  dentibus  anguis 

Cum  clipeis  nascuntur  et  horrida  bella  capessunt 

Continuo,  tamquam  et  tubicen  surrexerit  una. 

Ergo  ignem,  cuius  scintillas  ipse  dedisti, 


SATIfiA  XIV.  97 

Flag^anlem  late  et  rapientem  cuncta  videbis,  245 

Nec  tibi  parcetur  misero,  trepidumque  magistrum 

In  cavea  magno  fremitu  leo  toUet  alumnus. 

Nota  mathematicis  genesis  tua;  sed  grave  tardas 

Exspectare  colus:  moricris  stamine  nondum 

Abrupto.    lam  nunc  obstas  et  vota  moraris,  250 

lam  torquct  iuvenem  longa  et  cervina  senectus. 

Ocins  Archigisnen  quaere  atque  eme  quod  Mithridates 

Composuit,  81  vis  aliam  decerpere  ficum 

Atque  alias  tractare  rosas.   Medicamen  habendum  est, 

Sorbere  ante  cibum  quod  debeat  et  pater  et  rex.       255 

Honstro  voluptatcm  egregiam,  cui  nulla  theatra, 
NoUa  aequare  queas  praetoris  pulpita  lauti, 
Si  spectes,  quanto  capitis  discrimine  constent 
Incrementa  domus,  aerata  multus  in  arca 
Fiscus  et  ad  vigilem  ponendi  Castora  nummi,  260 

Ex  quo  Mars  ultor  galeam  quoque  perdidit  et  res 
Non  potuit  servare  suas.   Ergo  omnia  Florae 
Et  Cereris  Hcet  et  Cybeles  aulaea  reUnquas; 
Tanto  maiores  humana  negotia  ludi. 
An-magis  oblectant  animum  iactata  petauro  265 

Corpora  quique  solet  rectum  descendere  funem, 
Qoam  tu,  Corycia  semper  qui  puppe  moraris 
Atque  habitas,  coro  semper  tollendus  et  austro, 

g^erditus  ac  vilis  sacci  mercator  olentis,] 
n!  gaudes  pingue  antiquae  de  litore  Cretae  270 

Fassum  et  municipes  lovis  advexisse  lagonas? 
Hic  tamen  ancipiti  figens  vestigia  planta 
Yictum  illa  mercede  parat  brumamque  famemque 
lUa  reste  cavet:  tu  propter  miUe  talcnta 
Et  centum  villas  temerarius.    Aspice  portus  275 

Et  plenum  magnis  trabibus  mare:  plus  hominum  est  iam 
Inpelago;  veniet  classis,  quocumque  vocarit 
Spes  lucri,  nec  Carpathium  Gaetulaque  tantum 
Aequora  transiiiet,  scd  longe  Calpe  relicta 
Andiet  Herculeo  stridentem  gurgite  solem.  280 

Grande  opcrae  pretium  est,  ut  tenso  folle  reverti 
Inde  domum  possis  tumidaque  superbus  aluta 

lUV.  SAT.  7 


98  D.  lUN.  lUVENALIS 

Oceani  monstra  et  iuvenefl  vidisse  marinos. 
Non  unas  mentes  agitat  furor:  ille  sororis 
In  manibus  vultu  Eumenidum  terretur  et  igni,  285 

Hic  bove  percusso  mugire  Agamemnona  credit 
Aut  Ithacum;  parcat  tunicis  licet  atque  lacemis, 
Curatoris  eget,   qui  navem  mercibus  implet 
Ad  summum  latus  et  tabuia  distiuguitur  unda, 
Quum  sit  causa  mali  tanti  et  discrimim's  huius  299 

Concisum  argentum  in  titulos  faciesque  minutas. 
Occurrunt  nubes  et  fulgura:    Solvite  funem, 
Frumenti  dominus  clamat  piperisve  coempti, 
Nil  color  hic  coeli,  nil  fascia  nigra  minatur; 
Aestivum'  tonat.  —   Infelix  hac  forsitan  ipsa  295 

Nocte  cadit  fractis  trabibus,  fluctuque  premetur 
Obrutus  et  zonam  laeva  morsuque  tenebit. 
Sed  cuius  votis  modo  non  suffecerat  aurum, 
Quod  Tagus  et  rutila  volvit  Pactolus  arena, 
Frigida  sufficient  velantes  inguina  panni  300 

Exiguusque  cibus,  mersa  rate  naufragus  assem 
Dum  rogat  et  picta  se  tempestate  tuetur. 
Tantis  parta  malis  cura  maiore  metnque 
Servantur.  Misera  est  magni  custodia  census! 
Disposilis  praedives  hamis  vigilaire  cohortem  305 

Servorum  noctu  Licinus  iubet,  attonitus  pro 
Electro  signisqub  suis  Phrygiaque  columna 
Atque  ebore  et  lata  testudine.    Dolia  nudi 
Non  ardent  Cynici;  si  fregeris,  altera  fiet 
Cras  domus,  atque  eadem  plnmbo  commissa  manebit.  310 
Sensit  Alexander,  testa  quum  vidit  in  illa 
Hagnum  habitatorem,  quanto  felicior  hic,  qui 
Nil  cuperet,  quam  qui  totum  sibi  posceret  orbem, 
Passurus  gestis  aequanda  pericula  rebus.  ^  , 

NuIIum  numen  abest,  si  sit  prudentia;  nos  te,  315 

Nos  facimus,  Fortuna,  deam.    Hensura  tamen  quae 
Sufficiat  census,  si  quis  me  consulat,  edam: 
In  quantum  sitis  atque  fames  et  frigora  poscunt, 
Quantum,  Epicure,  tibi  parvis  snffecit  in  hortis, 
Quantum  Socratici  ceperunt  ante  penates.  320 


SATIRA  XV.  99 

Namqaam  aliad  natara,  aliad  sapientia  dicit 

Aeribas  exemplis  videor  te  claadere?  misce 

Er^  aliquid  nostria  de  moribas,  effice  sommam, 

Bis  septem  ordinibos  qaam  lex  dignatar  Othonis. 

Haec  quoque  si  ragam  trahit  extenditqae  labeilam,      325 

Same  duos  eqaites,  fac  tertia  qaadringenta. 

Si  nondam  implevi  gremiam,  si  panditar  altra, 

Nec  Croesi  fortana  nmqaam  neo  Peraica  regna 

Safficient  animo  nec  diyitiae  Narcissi, 

Indalsit  Caesar  eai  Claadias  omnia,  caias  330 

Parait  imperiis  oxorem  occidere  iussns. 


SATIRA  XV. 

Hais  nescit,  Volasi  Bithynice,  qnalia  demens 
Aegyptus  portenta  colat?  crocodilon  adorat 
Para  haec,  illa  pavet  satnram  serpentibus  ibin. 
Effigies  sacri  nitet  aurea  cercopitheci, 
Dimidlo  magicae  resonant  nbi  Memnone  chordae  5 

Atque  yetus  Thebe  centum  iacet  obruta  portis. 
ntic  aeluros,  hic  piscem  fluminis,  illic 
Oppida  tota  canem  yenerantur,  nemo  Dianam. 
Porrum  et  caepe  nefas  yiolare  et  frangere  morsu : 
0  sanctas  gentes,  quibus  haec  nascuntur  in  hortis        10 
Namina!    Lanatis  animalibus  abstinet  omnis 
Mensa,  nefas  illic  fetum  iugulare  capellae: 
Carnibus  humanis  yesci  licet.   Attonito  quum 
Tale  super  coenam  facinus  narraret  Ulixes 
Alcinoo,  bilem  aut  risum  fortasse  quibusdam  15 

Moyerat,  ut  mendax  aretalogus:  In  mare  nemo 
Hanc  abicit,  saeya  dignum  yeraque  Charybdi, 
Fingentem  immanes  Laestrygonas  atque  Cyclopas? 
Nam  citius  Scyllam  yel  concurrentia  saxa 
Cyaneis  plenos  et  tempestatibus  utres  20 

Crediderim  aut  tenui  percussum  yerbere  Circes 
Et  cum  remigibus  grunniss^  Elpenora  porcis: 
Tam  yacui  capitis  populum  Phaeaca  putayit? — ' 

7  ♦ 


100  D.  IXJN.  lUVENALIS 

Sic  aliquis  merito  nondutn  ebrius  et  minimam  qui 

De  Corcyraea  temetum  duxerat  urna;  25 

Solus  enim  haec  Ithacus  nullo  sub  teste  canebat. 

Nos  miranda  quidem,  sed  nuper  consule  lunco 

Gesta  super  calidae  referemus  moenia  Copti,. 

Nos  vulgi  scelus  et  cunctis  graviora  cothurnis. 

Nam  scelus,  a  Pyrrha  quamquam  omnia  syrmata  volvas,  30 

NuUus  apud  tragicos  populus  facit;  accipe,  nostro 

Dira  quod  exemplum  feritas  produxerit  aevo. 

Inter  finitimos  vetus  atque  antiqua  simultas, 
Immortale  odium  et  numquam  sanabile  vulnus 
Ardet  adhuc,  Ombos  et  Tentyra.    Summus  utrimqne     35 
Inde  furor  vulgo,  quod  numina  vicinorum 
Odit  uterque  locus,  quum  solos  credat  habendos 
Esse  deos,  quos  fpse  colit.    Sed  tempore  festo 
Alterius  populi  rapienda  occasio  cunctis 
Visa  inimicorum  primoribus  ac  ducibus,  ne  40 

Laetum  hilaremque  diem,  ne  magnae  gaudia  coenae 
Sentirent,  positis  ad  templa  et  compita  mensis 
Pervigilique  toro,  quem  nocte  ac  luce  iacehtem 
Septimus  interdum  sol  invenit.  Horrida  sane 
Aegyptus,  sed  luxuria,  quantum  ipse  notavi,  45 

Barbara  famoso  non  cedit  turba  Canopo. 
Adde,  quod  et  facilis  victoria  de  madidis  et 
Blaesis  atque  mero  titubantibus :  inde  vJrorum 
Saltatus  nigro  tibicfne,  qualiacumque 
Unguenta  et  flores  multaeque  in  fronte  coronae;  50 

Hinc  ieiunum  odium.   Sed  iurgia  prima  sonare 
Incipiunt  animis  ardentibus,  haec  tuba  rixae; 
Dein  clamore  pari  concurritur,  et  vice  teli 
Saevit  nuda  manus;  paucae  sine  vulnere  malae, 
Vix  cuiquam  aut  nulli  toto  cerlamine  nasus    ^  55 

Integer,  aspiceres  iam  cuncta  per  agmina  vultus 
Dimidios,  alias  facies  et  hiantia  ruptis 
Ossa  genis,  plenos  oculorum  sanguine  pugnos. 
Ludere  se  credunt  ipsi  tamen  et  pueriles 
Exercere  acies,  quod  nulla  cadavera  calcent;  60 

Et  sane  quo  tot  rixantis  milia    turbae, 


fiATIBA  XV.  lOt 

81  TiTunt  omnes?  ergo  acrior  impetas,  et  iam 
Saza  iBclinatis  per  humam  quaetfita  lacertis 
Incipiant  torqnere,  domestica  seditioiii 
Tela,  neo  hunc  lapidem,  quales  et  Tumns  et  Aiax,     65 
Vel  quo  Tydides  percussit  pondere  coxam 
Aeneae,  sed  qnem  valeant  emirtere  dextrae 
Illis  dissimiles  et  nostro  tempore  natae. 
Nam  genus  hoc  vivo  iam  decrescebat  Homero; 
Terra  malos  homines  nnnc  edacat  atque  pnsillos.         70 
Ergo  deus,  quicumque  aspexit,  ridet  et  odit. 
A  deverticulo  repetatur  fabnla.    Postqnam, 
Snbsidiis  aucti,  pars  altera  promere  ferrum 
Audet  et  infestis  pngnam  instanrare  sagittis: 
Terga  fuga  celerf  praestant,  instantibus  Ombis,  75 

Qai  vicina  colunt  umbrosae  Tentyra  palmae. 
Labitur  hinc  quidam;  niniia  formidine  cursum 
Praecipitans ,  capiturqne;  ast  illum  in  plnrima  sectum 
Fmsta  et  particulas,  ut  multis  mortnus  unus 
Sufficeret,  totum  corrosis  ossibns  edit  80 

Tictrix  turba,  nec  ardenti  decoxit  aeno 
Ant  veribus;  longum  nsque  adeo  tardumque  pntavit 
Exapectare  focos,  contenta  cadavere  crudo. 
Hic  gaudere  libet,  quod  non  vlolaverit  ignem, 
Qnem  summa  coeli  raptnm  de  parte  Prometheus  85 

Donavit  terris;  [elemento  gratulor  et  te 
Exsultare  reor.]    Sed  qui  mordere  cadaver 
Snatinuit,  nil  umquam  hac  carae  libentius  edit; 
Nam  scelcre  in  tanto  ne  qnaeras  et  dnbites  an 
Prima  voluptatem  gula  senserit;  ultimus  antem  90 

Qui  stetit,  absumpto  iam  toto  corpore,  dnctis 
Per  terram  digitis  aliquid  de  sancruihe  gastat. 
Vaacones,  haec  fama  est,  alimentis  talibus  olim 
Produxere  animas:  sed  res  diversa,  sed  illic 
Fortnnae  invidia  est  bellommque  ultima)  casns  95 

Extremi,  longae  dira  obsidionis  egestas. 
Hnius  enim,  quod  nunc  agitur,  miserabile  debet 
Exemplum  esse  cibi,  sicut  modo  dicta  mihi  gens 
Post^  omnes  herbas,  post  cnncta  animalia,  qnidquid 


102  D.  lUN.  lUYENALIS 

Cogebat  Tacni  Teiitris  foror,  tiostibag  ipsia  100 

Pallorem  ac  maciem  et  tenaes  miserantibas  artas, 

Hembra  aliena  fame  lacerabant,  esse  parati 

Et  saa.   Quisnam  hominam  veniam  dare  qaisve  deoram 

Yentribus  abnaeret  dira  atque  immania  passis 

Et  quibus  illoram  poterant  ignoscere  manes,  105 

Quorum  corporibas  vescebantur?  Vellas  nos 

Zenonis  praecepta  monent;  nec  enim  omnia,  qaaedam 

Pro  vita  facienda  putant:  sed  C^ntaber  unde 

Stoicus,  antiqui  praesertim  aetate  Metelli? 

Nunc  totus  Graias  nostrasqne  habet  orbis  Athenas,     110 

Gallia  causidicos  docuit  facanda  Britannos, 

De  conducendo  loquitur  iam  rhetore  Thyle. 

Nobilis  ille  tamen  populus,  quem  dixinas,  et  par 

Yirtute  atque  flde,  sed  maior  clade,  Saguntas, 

Tale  quid  excusat:  Haeotide  saevior  arft  115 

Aegyptus.    Quippe  illa  nefandl  Taurica  sacri 

Inventrix  homines  (ut  iam,  quae  carmina  tradunt, 

Digna  fide  credas)  tantum  immolat,  alterius  nil 

Aut  gravius  cultro  timet  hostia:  quis  modo  casas 

Impulit  hos?  quae  tanta  fames  infestaque  Tallo  120 

Arma  coegerunt  tam  detestabile  monstrum 

Audere?  anne  aliam,  terra  Hemphitidesicca, 

Invidiam  facerent  nolenti  surgere  Nilo? 

Qua  nec  terribiles  Clmbri  nec  Blstones  omqaam 

Sauromataeque  traces  aut  Immanes  Agathyrsi,  125 

Hac  saevit  rable  imbelle  et  inutile  vulgas, 

Parvula  fictllibus  solltum  dare  vela  phaselis 

Et  brevibus  plctae  remls  incumbere  testae.    ^ 

Nec  poenamsceleri  invenles,  nec  digna  parabis 

Supplicia  hls  popuUs,  in  quoram  mente  pares  sunt     180 

Et  simlles  Ira  atque  fames.   HoIIIsslma  corda 

Humano  generi  dare  se  natura  fatetur, 

Quae  lacrimas  dedit;  haec  nostri  pars  optima  sensus. 

Plorare  ergo  lubet  causam  dlcentls  amici 

Squaloremque  rel,  paplllum  ad  lura  vocantem  135 

Circumscriptorem,  culus  manantla  fletu 

Ora  puellares  faclunt  incerta  capilll. 


8ATIRA  XV.  103 

Natarae  imperio  gemimni,  qanm  fanos  adoltae 

YirginiB  occarrit  yel  terra  claaditar  infans 

Et  minor  igne  rogi;  qnis  enim  bonus  et  face  dignas  140 

Arcana,  qaalem  Cereris  Talt  esse  sacerdos, 

Ulla  aliena  sibi  credit  maia?    Separat  hoc  nos 

A  grege  matornm,  atqae  ideo  Tenerablle  soli 

Sortiti  ingeniam  dirinorumqae  capaces 

Atqne'  ezercendis  capiendisqae  artibas  apti  145 

Sensam  a  coelesti  demissara  traximas  arce, 

Cains  egent  prona  et  terram  spectantia.    Handi 

Principio  indnlsit  commanis  conditor  illis 

Tantnm  animas,  nobis  animnm  qnoqae,  mataas  at  ttos 

Affectas  petere  auxilinm  et  praestare  iuberet,  i^ 

Dispersos  trahere  in  popnlum,  migrare  retasto 

De  nemore  et  proaris  habitatas  linqnere  silras, 

Aedificare  donios,  laribus  coniungere  nostris 

Tectum  aliud,  tutos  vrcino  limine  somnos 

Ut  collata  daret  flducia,  protegere  armis  155 

Lapsnm  aut  ingenti  nntantem  Tulnere  civem, 

Communi  dare  signa  tnba^  defendier  isdem 

Tnrribus  atque  una  portarnm  clave  teneri. 

Sed  iam  serpentum  maior  concordia;  parcit 

Cognatis  maculis  similis  fera:  qnando  leoni  I60 

Fortior  eripuit  ritam  leo?  quo  nemore  nmquam 

Ezspirayit  aper  maioris  dentibus  apri? 

Indica  tigris  agit  rabida  cum  tigride  pacem 

Perpetuam,  saeWs  inter  se  convenit  nrsis: 

Ast  homini  ferrum  letale  incude  nefanda  165 

Produxisse  parum  est,  quum  rastra  et  saroula  tantum 

Assueti  coquere  et  marris  ac  vomere  lassi 

Nescierint  primi  gladios  extendere  fabri. 

Aspicimus  populos,  qfuorum  non  sufDcit  irae 

Oecidisse  alicfuem,  sed  pectora,  brachia,  Tnltam        170 

Crediderint  genus  esse  cibi;  quid  diceret  ergo 

Yel  quo  non  fugeret,  si  nunc  haec  monstra  videret, 

Pythagoras,  cunctis  animalibas  abstinuit  qui 

Tamqnam  homine  et  ventri  indulsit  non  omne  legumen? 


104  D.  lUN.  lUVENALIS 


SATIRAXVI. 


Ctuis  nnmerare  qneat  felicis  praemia,  Galli, 

Militiae?  nam  si  subenntur  prospera  castra, 

He  pavidum  excipiat  tironem  porta  secundo 

Sidere.    Plus  etenim  fati  valet  hora  benigni, 

Quam  si  nos  Yeneris  commendet  epistola  Hart!  5 

Et  Samia  genetrix  quae  delectatur  arena. 

Commoda  tractemus  primum  communia,  quomm 
Haud  minimum  illud  erit,  ne  te  pulsare  togatus 
Audeat,  immo  et,  si  pulsetur,  dissimulet  nec 
Audeat  excussos  praetori  ostendere  dentes  lo 

Et  nigram  in  facie  tumidis  livoribus  offam 
Atque  oculum  medico  nil  promittente  relictum. 
Bardaicifs  iudex  datur  haec  punire  volenti, 
Calceus  et  grandes  magna  ad'subsellia  surae, 
Legibus  antiquis  castrorum  et  more  CamilU  15 

Servato,  miles  ne  vallum  litiget  extra    . 
Et  procul  a  signis.    lustissima  centurionum 
Cognitio  est  igitur  de.milite,  nec  mihi  deerit 
Ultio,  si  iustae  defertur  causa  querellae; 
Tota  cohors  tamen  est  inimica,  omnesque  mampll        20 
Consensu  magno  efficiunt,  curabilis  ut  sit 
Yindicta  et  gravior  quam  iniuria.    Dignum  erit  ergo 
Declamatoris  mulino  corde  Yagelli, 
Quum  duo  crura  hlibeas,  offendere  tot  caligas,  tot 
Hilia    clavorum.    Quis  tam  procul  absit  ab  urbe  25 

Praeterea,  quis  tam  Pylades,  molem  aggeris  ultra 
Ut  veniat?  lacrimae  siccentur  protinus,  et  se 
Excusaturos  non  sollicitemus  amicos. 
Da  testem ,  iudex  quum  dixerit,  audeat  ille 
Nescio  quis,  pngnos  qui  vidit,  dicere:  vidi:  30 

Et  credam  dignum  barba  dignumque  capillis 
Haiorum.    Citius  falsum  producere  testem 
Contra  paganum  possis,  quam  vera  loquentem 
Contra  fortunam  armati  contraque  pudorem. 


SATIBA  XVL  105 

Praemfa  nnnc  alia  atqne  alia  emolumenta  notemus    35 
Sacramentorum.    Convallem  rnris  ayiti 
Improbas  aut  campnm  mihi  sl  vicinus  ademit, 
Et  sacrum  effodit  medio  de  limite  saxum, 
Qnod  mea  cnm   patulo  coluit  puls  annua  Ifbo, 
Debitor  aut  sumptos  pergit  non  reddere  nnmmos,        40 
Yana  supenracul  dicens  chirographa  ligni: 
Exspectandus  erlt  qul  Iltes  inchoet  annus 
Totins  popnli;  sed  tnnc  quoque  mille  ferenda 
Taedia,  mille  morae:  toties  subsellia  tantum 
Stemuntur;  lam  facundo  ponente,  lacemas  45 

Caedicio  et  Fusco  lam  micturiente  parati 
Digredimur  lentaque  fori  pugnamus  arena. 
Ast  illls,  quos  arma  tegunt  et  balteus  ambit, 
Quod  placitum  est  Ipsls  praestiitur  tempus  agendi^ 
Nec  red  atteritur  longo  sufnamfne  litls.  50 

Solls  praeterea  testandi  milltibus  ius 
Ylvo  patre  datur;  nam,  quae  sunt  parta  labore 
Hilitiae,  placuit  non  esse  In  corpore  census, 
Omne  tenet  cuius  regimen  pater.    Ergo  Coranum, 
Slgnomm  comltem  castroramqne  aera  merentem,  55 

Quamvls  lam  tremulus  captat  pater.     Hunc  favor  aequus 
Provehit  et  pulchro  reddit  sua  dona  laborl. 
Ipsius  certe  ducis  hoc  referre  videtur, 
Ut,  qnl  fortis  erit,  sit  feliclsslmus  Idem, 
Ul  laetl  phaleris  omnes  et  torquibus  omnes.  60 


SULPICIAESATIEA. 


Masa ,  qaibns  nameris  heroas  et  arma  freqaentas, 

Fabellam  permitte  mihi  detexere  paacis. 

Nam  tibi  secessi,  tecam  penetrale  retractans 

Consilinm;  quare  nec  carmine  corro  Phalaeco 

Nec  trimetro  iambo  nec  qui  pede  fractas  eodem  5 

Fortiter  irasci  didicit  dace  Clazomenio. 

Cetera  quin  etiam,  quot  deniqae  milia  lasi 

Primaque  Romanas  docui  contendere  Graiis 

Et  salibus  yariare  novis,  constanter  omitto, 

Teque,  quibus  princeps  et  facundissima  calles,  10 

Aggredior :  precibus  descende  clientis  et  audi. 

Dic  mihi,  Calliope,  qaidnam  pater  ille  deoram 
Cogitat?  an  terras  et  patria  secula  mutat, 
Quasque  dedit  quondam,  morientibus  eripil  artes, 
Nosque  iubet  tacitos  et  iam  rationis  egenos  15 

Non  aliter,  primo  quam  quum  snrreximus  aevo, 
Glandibus  et  purae  rursus  procumbere  lymphae? 
An  reliquas  terras  consenrat  amicus  et  urbes, 
Sed  genus  Ausonium  Remulique  exturbat  alumnos? 
Qaid?  reputemus  enim:  duo  sunt,  quibus  extulit  ingens   20 
Roma  caput :  Tirtus  belli  et  sapientia  pacis. 
Sed  virtus,  agitata  domi  et  socialibus  armis, 
In  freta  Sicaniae  et  Carthaginis  exiit  arces 
Ceteraque  imperia  et  totum  simul  abstulit  orbem ; 
Deinde,  velut  stadio  victor  qni  solus  Achaeo  25 

Languet  et  immota  secum  virtute  fatiscit| 


8ULPICIAE  SATIRA.  107 

Sic  itidem  Romana  manas,  contendere  postquam 

Destltit  et  pacem  lon^s  frenavit-habenis, 

Ipsa  doml  leges  et  Graia  inventa  retractans 

Omnia  bellorum  terra  quaesita  marique  dO 

Praemia  consilio  et  molli  ratione  regebat. 

Stabat  in  his;  neque  enim  poterat  constare  sine  ipsis, 

Anl  frustra  uxori  mendaxque  Diespiter  olim: 

Imperium  sine  fine  dedi^  dixisse  probatur. 

Nunc  igitur  qui  res  Romanas  imperat  inter ,  35 

Non  trabe  sed  tergo  prolapsus  et  ingluvie  albus, 

Et  studia  et  sapiens  hominum  nomenque  genusque 

Omm'a  abire  foras  atque  urbe  excedere  iussit. 

Quid  facimus?  Graios  hominumque  reliquimus  urbes, 

Ul  Romana  foret  magis  his  instructa  magistris;  40 

Nnnc,  Capitolino  reluti  turbante  Camillo 

Ensibus  et  trutina  Galli  fugere  relicta , 

Sic  nostrl  palare  senes  dfcuntur  et  ipsi 

Ut  ferale  suos  onus  exstirpare  libellos. 

Ergo  Numantinus  Libycusque  erravit  in  isto  4^ 

Scipio,  qui  Rhodio  crevit  formante  magistro, 

Celera  et  illa  manus  bello  facunda  secundo, 

Quos  inter  prisci  sententia  dia  Catonis 

Scire  adeo  magni  fecisset,  utrumne  secundis 

An  magis  adversis  staret  Romana  propago?  60 

Sdllcet  adversis :  nam  quum  defendier  armis 

Suadet  amor  patriae  et  captiva  penatibus  uxor, 

ConTenit,  ut  vespis,  quarum  domus  arce  Honetae, 

Tnrba  ngens  strictis  per  lutea  corpora  telis; 

Asl  ubl  spes  secura  redit,  oblita  favorum  55 

Flebs  materque  nna  somno  moriuntur  obeso. 

BomuUdarum  igitur  longa  et  gravis  exitium  pax. 

Boc  fabella  modo  pausam  facit.    Optima,  posthac, 
Hinsa,  Telim  moneas,  sine  qua  mihi  nulla  voluptas 
Ylvere,  uti  quondam  Lydus,  dum  Smyrna  peribat,  60 

Nnnc  Itidem  mfgrare  veiis ;  vel  denique  quidvis 
Ul  dA  quaere  aliud ;  tantum  Romana  Galeno 
Koem*a  iucundos  pariterque  averte  Sabinos. 
Haec  ego;  tum  paucis  dea  me  dignarier  inflt: 


lOiS  SULPICIAE  SATIBA. 

Pone  metas  aeqnos ,  cnltiix  mea :  summa  tyranno  65 

Haec  instanl  odia  et  nostro  peritnrns  honore  esL 

Nam  laureta  Numae  fontesque  habitamus  eosdem 

Et  comite  Egeria  ridemns  inania  coepta. 

Yiye,  vale;  manet  hnnc  pulchrum  sna  fama  dolorem; 

Musarum  spondet  chorus  et  Romanns  ApoIIo.  70 


OiVOMASTICON. 


AcduB?  VI.  70. 

Aeestes  VII.  235. 

Achaei  III.  61. 

Achaeam  Btadium  Snlp.  25. 

AohUlea  I.  163;  VII.  210;  Vm. 

271;  X.  250;  XI.  30;  XIV.  214. 
Acilius  IV.  94. 
AcUacos  II.  109. 
Actor  II.  100. 
Adrlaciu  IV.  39. 
Aeacides  VIII.  270. 
Aeaciu  I.  10. 
Aegaenm  XIU.  81.  246. 
Aegyptius  I.  130. 
Acgyptus  VI.  527;  XV.  2  etc. 
Aelia  VI.  72. 
Aelius?  VI.  385. 
Aflniliaims  VIU.  3. 
Aemiiiiis  VI.  32.  VU.  124. 
Aeneas  1. 162;  V.  139;  XV.  67. 
Aeoiiiis  I.  8;  X.  181. 
Aethiops  U.  23 ;  Vlll.  33 ;  X.  150. 
Afer  V.  152;  VIU.  120;  XI.  142. 
Africa  VII.  149;  X.  148. 
Agamemnon  XIV.  286. 
Agamemnonides  VUI.  215. 
Aganippe  VU.  6. 
Agathyrsi  XV.  125. 
Agave  VII.  87. 
Agrippa  VI.  158. 
Agrippina  VI.  620. 
Aiax  Vir.  115;  X.  84;  XIV.  213; 

XV.  65. 
Alabanda  III.  70. 
Alba  IV.  61. 


Albana  arx  IV.  145. 

Albanus  IV.  100;  V.  83;  XIII. 

214. 
Albina  UI.  130. 
Alcestis  VI.  653. 
Alcinous  XV.  15. 
Alcithoe  VU.  12. 
Alexander  XIV.  311. 
Alledius  V.  118. 
Allobrogicus  Vlfl.  13. 
Allobrox  VII.  214. 
Alpes  X.  166;  Xlll.  162. 
Ambrosius  VI.  77. 
Amphion  VI.  174. 
Amydon  UI.  69. 
Anchemolus  VII.  235. 
Anchises  VII.  234. 
Ancon  III.  40. 
Ancus  V.  57. 
Andromache  VI.  503. 
Andros  UI.  70. 
Antaeus  lU.  89. 
Anlicatones  VI.  338. 
Anticyra  XIU.  97. 
Antigone  VIII.  229. 
Antilochus  X.  253. 
Antlochus  UI.  98. 
Antiphates  XlV.  20. 
Antonius  VUI.  105;  X.  123. 
Anubis  VI.  534. 
Aonides  VII.  59. 
ApiciusIV.  23;  XI.  3. 
ApoUo  1. 128;  VU.  37;  XIU.  203. 

Sulp.  70. 
Appula  VI.  64. 


110 


OKOMASTICON. 


Appnlia  W.  27. 

Appulas  IX.  55. 

Aquinum  III.  319. 

Arabarches  I.  130. 

Aracbne  II.  '56. 

Arcadicus  YII.  160. 

Archigenes  YI.  236;  XIII.  08; 

XIY.  252. 
Aricinus  lY.  117« 
Aristoteles  II.  6. 
Armenia  YIII.  169. 
Armenius  II.  164;  YI.  407.  550. 
Armiliatus  lY.  53. 
Arpinas  YUI.  237.  245. 
Artaxata  II.  170. 
Artorius  III.  29. 
Arviragus  lY.  127. 
Asia  Y.  56;  X.  266. 
Asianus  III.  218;  YH.  15. 
Assaracus  X.  259. 
Assyrius  II.  108. 
Astraea  YI.  19. 
Asturicus  III.  212. 
Asylus  YL  267. 
Atellana  YI.  71. 
Athenae  III.  80;   YU.  205;  IX. 

101;  X.  127;  XY.  110. 
Athos  X.  174. 

Atlas  YIII.  32;  XI.  24;  XIII.  4& 
Atreus  YII.  73. 
Atrides  lY.  65;  YI.  660. 
Atticus  XI.  1. 
Aventinus  III.  85. 
Aufidius  IX.  25. 
Augusta  YI.  118. 
Augustus  III.  9;  X.  77. 
Aureiia  Y.  98. 
Aurora  X.  2. 
Aurunca  I.  20. 
Auruncus  II.  100. 
Ausonius  Sulp.  19. 
Automedon  U  61. 
Autonoe  YI.  72. 
Bacchanalia  III.  3. 
Baeticus  XII.  42. 
Baiae  III.  4;  XI.  49. 
Baianus  XII.  80. 


Baptae  II.  92. 
Bardaicus  XYL  13. 
Barea  III.  116;  YU.  91. 
Basilus  YII.  145;  X.  222. 
Batavus  YIII.  51. 
Bathyllus  YI.  63. 
Bebriacum  II.  106. 
Belides  YI.  655. 
Bellerophon  X.  325. 
Bellona  lY.  J24;  YI.  512. 
Beneventanus  Y.  46. 
Beronice  YI.  156. 
Bibula  YI.  142.  • 
Bistones?  XY.  124. 
Bithynicus  XY.  1. 
Bithynus  Yll.  14;  X.  162. 
Blandus  YIII.  40. 
Boccar  Y.  90. 
Bootes  Y.  23. 
Briganles  XIY.  196. 
Britannicus  YI.  124;  X.  14. 
Britannus  II.  161;  lY.  126;  XY. 

111. 
Bromius  YI.  378. 
Brutidius  X.  83. 
Bruttius  IX.  14. 
Brutus  lY.  103;  V.  37;  YIU.  182 ; 

XIY.  43. 
Cacus  Y.  125. 

Caedicius  XIIL  197;  XYL  46. 
Caesar  lY.  51.  135;  V.  4;  YL 

338 ;  YII.  1 ;  VIU.  171 ;  X.  86. 

330;  XIL  106;  XIY.  330. 
Caesonia  YI.  616. 
Caieta  XIY.  87. 
Calenus  I.  69.  Sulp.  62. 
Calliope  lY.  34.   Sulp.  11. 
Calpe  XIY.  279. 
Calvina  III.  133. 
Caivinus  XIII.  5. 
Camena  III.  16;  YU.  2. 
.  Camerinus  YII.  90;  YIII.  38. 
Camillus  U.  154;  XYL  15.  Sulp. 

41. 
Campania  X.  283. 
Cannae  11.   155;  YU.  163;  X. 

165;  XI.  200. 


OHOMASTICON. 


111 


Canopiit  I.  20;  VT.  84;  XV.  46. 
CaDtaber  XV.  108. 
Caniuinus  VI.  150. 
Capena  III.  11. 
Capito  VIII.  03. 
Capitolia  X.  65;  XIV.  91. 
Capitolinua    II.  145;    VI.   807. 

Snlp.  41. 
Cappadoces  VII.  15. 
Capreae  X.  72.  98. 
Carflnia  III.  69. 
Carpathium  XIV.  278. 
Carpophorus  VI.  199. 
Carrinas  VII.  205. 
Carthago    VI.    171;    X.     277. 

Snlp.  28. 
Carus  I.  36. 
Cassandra  X.  362. 
Casiiius  \'   '41 

Cttstor  XUl  152;  XIV.  260. 
Catiena  III.  133. 
Catilina  II.  27 ;  VIU.  231 ;  X.  288 ; 

XIV.  41. 
Cfttmena^fl  VIII.  16. 
Calo  n.  40    Xl.  m.  Sulp.  48. 
Catulia  JI.  49;  X.  332. 
CatuIliislV  113    Vlli.  186;XII. 

29    XttL   ]     . 
CatuJus  II.  146    in.  30. 
(kcropidt^B  VI il.  46. 
CeeropU  VI.  187. 
Ceeropius  II.  92. 
CeladuB  VIL  215. 
Celaeno  VIII.  130. 
C«Uns  VI    215. 
Censeonia  VI.  136. 
Cerea  III.  320;  VL  50;  IX.  24; 

X.  112;  XIV.  219.  263;  XV. 

141. 
Cetbe^  n.  27;  VIII.  231;   X. 

287. 
Ghaerippus  Vm.  95. 
Chaldaeus  VI.  553;  X.  94. 
Charybdis  V.  102;  XV.  17. 
Chatti  IV.  147. 
Chione  lil.  136. 
Oiiron  UI.  205. 


Chrysippus  U.  5;  X1IL  184. 
Chrysogonus  VI.  74;  VIL  176. 
Cicero  VU.  139.  214;  Vill.  244; 

X.  114. 
Cilix  IV.  121;  VUI.  94. 
Cimbri  V^I.  249;  XV.  124. 
Circe  XV.  21. 
Circei  IV.  140. 
Cirrha  VU.  64 ;  XIII.  79. 
Claudius  V.  147;  VL  115;  XIV. 

330. 
Clazomenius  Sulp.  6. 
Cleanthes  II.  7. 
Cleopatra  U.  109. 
Clio  VII.  7. 
Clitumnus  XU.  13. 
Clodius  11.  27;  VI.  845. 
Clotho  IX.  135. 
Cluvia  II.  49. 
Cluvienus  I.  80. 
Clytaemnestra  VL  650. 
Cocles  VUI.  264. 
Codrus  lU.  203.^ 
Colchis  VL  643. 
Collina  VL  291. 
Commagenus  VI.  550. 
Concordia  L  116. 
Coptus  XV.  28. 
Coranus  XVI.  54. 
Corbulo  UI.  251. 
Coriyraeus  Xv.  25. 
Cordus  I.  2. 
Corinthos  VIIL  113. 
Corinthus  yill.  197. 
Cornclia  VI.  167. 
Corsica  V.  92. 
Corvinus   I.    108;    VIIL   6.   7; 

XIL  1.  93. 
Corybas  V.  25. 
Corycius  XlV.  267. 
Corydon  IX.  102. 
Corypliaeus  VI 11.  62. 
Cosmus  VIIL  86. 
CossuB  IJ  L  184 ;  VIIL  21 ;  X.  202. 
Cotia  V   100,  VIL  95. 
Cotytto  U.  92. 
Coa  Vm.  101. 


112 


ONOMlASTICJOJff. 


Crassus  X«  108. 
Cremera  II.  155. 
Crepereius  IX.  6. 
Cressa  X.  327. 
Creta  XIV.  270.      . 
Creticus  U.  67.  78;  VIII.  38. 
Cretddius  XIV.  86.  92. 
Crispinus  I.  27;  IV.  1  etc. 
Crispus  IV.  81. 
Croesus  X.  274;  XIV.  328. 
Cumaelll.  2.  321;  IX.  57. 
Curius  II.  3. 153 ;  VIU.  4;  XI.  78. 
Curtius  XI.  34.    . 
Cyane  VIII.  162. 
Cyaneae  XV.  20. 
Cybele  II.  111;  XTV.  263. 
Cyclas  VI.  563. 
Cyclops  XV.  18. 
Cynicus  XIII.  121 ;  XIV.  309. 
Cynthia  VI.  7. 
Daci  IV.  111. 
Dacicus  VT.  205. 
Daedaius  III.  25. 
Damasippus  VIII.  185. 
December  VII.  97;  IX.  68. 
Decius  VIII.  254;  XIV.  239. 
Delphi  VI.  555. 
Demetrius  III.  99. 
Democritus  X.  34. 
Demosthenes  X.  114. 
Deucalion  I.  81. 
Diana  III.  320;  X.  292;  XV.  8. 
Diespiter  Sulp.  33. 
Diomedea  I.  53. 
.  Diphilus  III.  120. 
Dolabella  VIII.  105. 
Domitius  VIII.  228. 
Doricus  IV.  40. 
Doris  III.  94. 

Drusus  III.  238;  VIII.  21.  40. 
Echion  VI.  76. 
Egeria  III.  17.  Sulp.  68. 
Electra  Vlll.  218. 
Elissa  VI.  435. 
Elpenor  XV.  22. 
Endymion  X.  318. 
Ennosigaeus  X.  182. 


Epicurus  XIII.  112:  XIV.  319. 

Epona  VIII.  157. 

Eppia  VI.  82.  104.  114. 

Erinys  VII.  68. 

Eriphyle  VI.  655. 

Esquiliae  UI.  71;  V.  78;  XI.  51. 

EtrusclV.  164. 

Evander  XI.  61. 

Euganeus  VIII.  15. 

Eumenides  XIV.  285. 

Euphranor  III.  217. 

Euphrates  I.  104;  VIII.  57. 

Europe  VIII.  84. 

Euryalus  VI.  81. 

Fabius  II.  146;  VI.  266 ;  VU.  95; 

VUI.  14.  191;  XI.  90. 
Fabrateria  lU.  224. 
Fabricius  II.  154;  IX.  142 ;  XI.  91. 
—  (Veiento)  IV.  129. 
Fabulla  U.  68. 
Faesidius  III:  32. 
Falernus  FV.  138;  VI.  150.  303. 

430;  IX.  rf6;  XUI.  216. 
Faustus  VII.  12. 
Fidenae  VI.  57;  X.  100. 
Flaccus  VU.  227. 
Flaminia  I.  61.  171. 
Flavius  IV.  37.  . 
Flora  II.  49;  XIV.  262: 
Fonteius  XUI.  17. 
Fronto  I.  12. 
Frusino  III.  224. 
Furiae  XIII.  51. 
Fuscinus  XIV.  1. 
Fuscus  IV.  1 12 ;  XU.  45 ;  XVI.  46. 
Gabba  V.  4. 
Gabii  III.  192;  VI.  56;  VU.  4; 

X.  100. 
Gades  X.  1. 
Gaditanus  XI.  162. 
Gaetulicus  VIII.  26. 
Gaetulus  V.  53;  X.  168;  XI.  140; 

XIV.  278. 
Galba  U.  105;  VIII.  5.  222. 
Galla  I.  125. 
Galli  XI.  113.  Sulp.  42. 
Gallia  VII.  148;  XV.  111. 


0K0HA8TIC0H. 


113 


Gallia  altera  VII.  10. 

Gallicas  VIII.  116;  XlII.  157. 

Gallitta  XII.  90.  113. 

Galliua  XVI.  1. 

Gallus  VII.  114;  IX.  30. 

Ganges  X.  2. 

Ganymedes  V.  59;  IX.  22. 

Ganranus  VIII.  86. 

Gaunis  IX.  57.     * 

Germanicus  VI.  205. 

Germanus  XIll.  164. 

Geticus  V.  50. 

Gigas  IV.  08. 

Gillo  I.  40. 

Glaphynis  VI.  77. 

Gorgo  XII.  4. 

Gorgoneus  III.  118. 

Gracchi  II.  24;  VI.  108. 

Gracchus    II.    117.   143;    VIII. 

201.  210. 
Gradivus  II.  128;  XIII.  113. 
Gracce  VI.  187. 
Graecia  X.  174;  XIV.  240. 
Graeculus  III.  78;  VI.  186. 
Graecus  III.  61.    114;   VI.  16; 

XIV.  80. 
Graius  VIII.  226;   X.  138;  XI. 

100;  A".  110.  Sulp.8.20.30. 
Gurgcs  VI.  266. 
Gyarus  I.  73;  X.  170. 
Haemus  111.  00;  VI.  108. 
Hamillus  X.  224. 
Hammon  VI.  555. 
Hannibal  VI.  170.  201 ;  VH.  161 ; 

X.  147;  XI.  108. 
fiector  X.  250. 
Hedymele  VI.  383. 
Heliades  V.  38. 
HfiUodomii  VI.  373. 

Heividiiis  V.  m. 

Helvina  III.  320. 

Heraclea  I.  52. 

Hercules  II.  20;  III.  80;  V.  125; 

X.  361 ;  XIII.  43. 151 ;  XIV.  00. 
Herculeus  VUI.   14;   XUI.   82; 

XIV.  280. 


luv.  s\X! 


;V? 


Hermarchus  III.  120. 

Hemicus  XIV    180, 

HespeHdcfl  XfV    114. 

Hiljersna  VI.  53, 

Hippolytus  X.  325. 

Hirpinvts  VIII.  63. 

Hirrus  X.  222. 

Hispania  VIII.  116;  X.  151. 

Hlspo  II.  50. 

Hispulla  VI.  74;  XII.  11. 

Hister  II.  58;  XII.  111. 

Homericus  XIII.  113. 

Homerus  VI.  437;   VII.  38;  X. 

246;  XV.  60. 
Horatius  VII.  62. 
Hyaciiilhus  VI.  110. 
Hylas  I.  164. 
Hymettus  XIII.  185. 
Hyperborens  VI.  470. 
lanus  VI.  386.  304. 
larbas  V.  45. 
lason  VI.  153. 

Idaeus  III.  138;  XI.  104;  Xni.41. 
Iliacus  XIII.  43. 
Ilias  X.  261 ;  XI.  180. 
lllyricum  VIII.  117. 
ludus  VI.  205.  337.  463.  585; 

XI.  125. 
lo  VI.  526. 
lonium  VI.  03. 
Iphigenia  XII.  110. 
Isaeus  III.  74. 
Isiacus  VI.  480. 
Isis  VI.  520;  IX.  22;  XII.  28; 

XIII.  03. 
Ister  VIII.  170. 

Italia  III.  171;  X.  154;  XH.  78. 
Ithacus  X.  257 ;  XIV.  287 ;  XV.  26. 
luberna  II.  160. 
ludaea  VI.  543. 
ludaei  III.  14;  VI.  547. 
ludaicus  XIV.  101. 
lulia  n.  32 ;  VI.  38. 
—  lex  II.  37. 
lulius  II.  70. 
lulus  VIII.  42;  Xn.  70. 
luncus  XV.  27. 

8 


114 


ONOMASTICON. 


luno  II.  98 ;  VL  48. 619;  VU.  32 ; 

XIII.  40. 
luppiter   V.   79;    VI.    15.   59; 

VIII.  156;  X.  38.  188.  268; 

XI.  116;  XII.  6.89;  XIII.  41. 

114;  XIV.  81.  206.  271. 
Labyrinthus  I.  53. 
Lacedaemonii  XI.  175. 
Lacerna  VII.  114. 
Lachesis  III.  27;  IX.  136. 
Ladas  XIII.  97. 
Laelius  3^V.  195. 
Laenas  V.  98. 
Laestrygones  XV.  18. 
Lagus  VL  83. 
Lamia  IV.  154;  VI.  385. 
Laomedontiades  VI.  326. 
Lappa  VII.  72. 
Larga  XIV.  25. 
Laronia  II.  36.  65. 
Lateranus  VIU.   147.  151.  167; 

X.  17. 
Latina  I.  171;  V.  55. 
Latine  VL188;  XI.  148/ 
Latini  VI.  287.  637;  VIIL  256. 
Latinus  I.  36;  VI.  44. 
Latium  XII.  103. 
Latius  XI.  115. 
Latona  VI.  176;  X.  292. 
Lavinum  XII.  71. 
Laurens  ager  I.  107. 
Laureolus  VIII.  187. 
Leda  VI.  63. 
Lentulus  VI.  80;  VII.  95;  VIII. 

187 ;  X.  287. 
Lepidus  VI.  265;  VIII.  9. 
Lencas  VIII.  241. 
Libitina  XIL  122. 
Liburnus  III.  240;  IV.  75;  VI. 

477. 
Libycus  Sulp.  45. 
Libye  V.  119;  XI.  25. 
Licinus  I.  109;  XIV.  300. 
Ligusticus  III.  257. 
Liparaeus  XIII.  45. 
Longinus  X.  16. 
Lucani  VUI.  180. 


Lucanus  VU.  79. 
Lucilius  I.  165. 
Lucretia  X.  293. 
"Lucrinus  IV.  141. 
Lucusta  I.  71. 
Lugdunensis  ara  I.  44* 
Lupercus  II.  142. 
Lycisca  VL  123. 
Lycius  XI.  147. 
Lyde  II.  141. 
Lydus  Sulp.  60. 
Machaera  VU.  9. 
Maecenas  I.  66;  VU.  94. 
Maedi?  VU.  132. 
Maeoticus  IV.  42. 
Maeotis  XV.  115. 
Maevia  I.  20. 
Mamercus  VIU.  192. 
Manilia  VI.  243. 
Marcellus  II.  145. 
Marius  I.  49;  VIU.  120. 
Maro  VI.  436;  VU.  227;  XI.  180. 
Mars  L  8;  U.  31;  VI.  59;  IX. 

101;  X.  83.   314;  XIIL   79; 
•    XrV.  261;  XVI.  5. 
Marsus  III.  169;  XIV.  180. 
Marsya  IX.  2. 
Massa  I.  35.  ^ 

Mater  IX.  23. 

Matho  L  32;  VII.  129;  XI.  84. 
Maura  VI.  307;  X.  224. 
Maurus  UL  79;  V.  53;  VI.  337; 

VU.  120;  X.  148;  XL   125; 

XIV.  196. 
Medullina  VI.  322. 
Medus  X.  177. 
Megalesia  VI.  60;  XI.  193. 
Meieager  V.  11-5. 
Memnon  XV.  5. 
Memphitis  XV.  122. 
Menalippe  VIII.  229. 
Menoeceus  XIV.  240. 
Mentor  VUI.  114. 
Meroe  VI.  528;  XIU.  163. 
Messaljna  X.  333. 
Metellus  VI.  265;  XV.  109. 
Micipsa  V.  89. 


ONOMASTIGON. 


115 


Unetos  VI.  200. 

MUo  n.  20. 

Minenrm  III.  189.  219;  X.  110; 

XUI.  82. 
liint&mae  X.  270. 
Mithridtftet  XIV.  252. 
Modia  III.  130. 

MoioftSKiB  XII.  108;  XIV.  102. 

Moneia  Sulp.  53. 

MoDtaoTii  IV.  107.  131. 

lionychne  I.  11. 

liosee  XIV.  102. 

Mndne  I.  154;  VIII.  204. 

Mnen  VII.  37.  Snlp.  1.  59.  70. 

Myceni»  XfL  127. 

Mjgale  V.  141. 

Mp^n  Vni.  102. 

Nftbaiaeus  XI.  120. 

Naevoins  IX.  1  etc. 

Nareiesne  XIV.  329. 

Natm  vm.  WJ. 

Nepftnnne  XIII.  81.  152. 

Nero  IV.   137;   VI.  015;  VIH. 

72.   170.   193.  212.  223;  X. 

15.  808;  XII.  129. 
.  oalTus  IV.  38. 
Neetor  VI.  320;  XII.  128. 
Niliaene  I.  20. 
NUua  VI.  HZ\  X.  149;  XUI.  27; 

XV.  123. 
Niphatee  VI.  409. 
Nortia  X.  74. 
NoTine  XD.  111. 
Nnma  m.    10.  138;  VI.   343; 

Vin.  150.  Sulp.  07. 
Nnmantinus  Vlll.  11.  Sulp.  45. 
Nnmida  IV.  100;  VII.  182. 
Numitor  VU.  74;  VIII.  93. 
Nyea  Vn.  04. 
Oeeenne  n.  2;  X.  149;  XI.  94. 

113    XIV    283. 
Octavius  VtU.  242. 
Dgulnia  YI.  352. 
OLyaihus  XU    47. 
Ombi  XV.  35.  76. 
Oppia  X.  220.  322. 


OrcadeB  11.  101. 

Orcstes  I.  0;  ViU.  220. 

Orontes  III.  02. 

OsiriB  VI.  541;  VIII.  29. 

Ostia  VUl.  171. 

Otho  III.  159;  XIV.  324. 

Otho  (Caesar)  II.  99;  VI.  559. 

Paccius  VII.  12;  XU.  99. 

Pactolus  XIV.  299. 

Pacuvius  XU.  112  ete. 

Paean  VI.  172. 

Palaemon  VI.  452;  VII.  215. 

Palatinus  VI.  110. 

Palatium  II.  100;  IV.  31. 

PalfuriuB  rV.  53. 

PallaB  I.  109. 

Pansa  VIU.  90. 

Parcae  XII.  04. 

Parb  X,  264. 

—  paiitomimiis  VI.  87;  VII.  87. 

Parihasitia  VHI.  102. 

Parthenins  XII.  44. 

Parthus  VI.  407. 

Pax  i:  115;  IX.  23. 

Pedo  VII.  129. 

Pegasus  IV.  77." 

Peleus  X.  250;  XTV.  214. 

Pelides  Uf.  280. 

rLlkens  X.  168. 

Pelopea  VII.  92. 

PenatesXIV.  320. 

Penelope  U.  50. 

Peribomitifl  II   16, 

Persica  regna  XIV.  328. 

Persicus  III.  221;  XI.  57. 

Petosiris  VI.  581. 

Phaeax  V.  151;  XV,  23. 

Phalaecus  Sulp.  4. 

Phaiaris  Vill.  81. 

Pharius  XIII.  85. 

Pharos  VI.  83. 

Phiale  X.  238. 

Phidiactts  VIll.  103. 

Philippus  XUI.  125. 

Philomela  VII.  92, 

Phoebus  VII.  233. 

Pholus  Xll.  45. 

8* 


116 


ONOMASTICON. 


Phrygius  11. 115;  VI.  516;  XIV. 

307. 
Phryx  VI.  585;  VU.  236;   XI. 

147;  XII.  73. 
Picens  IV.  65. 
Picenus  XI.  74. 
Pious  VUI.  131. 
Pierides  IX.  36. 
Pierius  VII.  8.  60. 
Pisaeus  XIII.  99. 
Piso  V.  109. 
Pittacos  II.  6. 
Pluton  XIII.  50. 
Poenus  X.  155.- 
Pollio  VI.  387;  VH.  176;  IX.  7; 

XI.  43. 
Pollitta  II.  68. 

Polyclitus  III.   217;  VIII.  103. 
Polyphemus  IX.  64;  XIV.  20. 
Polyxeua  X.  262. 
Pompeiu»  IV.'  110. 
^  (Magnus)  X.  108.  283. 
Pomptina  III.  307. 
Pontia  VI.  638. 
Pontica  medicamina  VL  661. 
Ponticus  VIII.  1  etc. 
—  serpens  XIV.  114. 
Pontus  IV.  43;  X.  273. 
Poppaeana  VI.  462. 
Posides  XIV.  91. 
Postumus  VI.  21.  28.  377. 
Priamus  X.  258. 
Priapus  II.  95;  VI.  316. 
Prochyta  III.  5. 
Procula  II.  68;  UI.  203. 
Proculeius  I.  40;  VII.  94. 
Procne  VI.  644. 
Prometheus  IV.  133;  VIII.  133; 

XV.  85. 
Protogenes  III.  120. 
Psecas  VI.  491. 
Punicus  XIV.  161. 
Pygmaeus  VI.  506;  XIII.  168. 
Pylades  XVI.  26. 
Pylius  X.  246. 
Pyrenaeus  X.  151. 
Pyrrha  I.  84;  XV.  30. 


Pyrrhus  XIV.  162. 
Pythagoras  XV.  173. 
Pythagoreus  III.  229. 
Pythia  Xlll.  199. 
Quinquatrus  X.  115. 
Quintilianus  VI.    75.    280;  VII. 

186.  189. 
Quintilla  VII.  75. 
Quirinus  II.  133;  in.  67;  VIU. 

259;  XI.  105. 
Quirites  lU.  60.  163;  Vlll.  47; 

X.  45.  109. 
Ravola  IX.  4. 
Remuius .  Sulp.  19. 
Remus  X.  73. 
Rhadamanthus  XIU.  l97. 
Rhenus  VUI.  l70. 
Rhodius  VUI.  113.  Sulp.  46« 
Rhodope  IX.  4. 
Rhodos  VI.  296. 
Roma  II.  39;  UI.  41.  83.  137. 

165.  183.   319;  IV.  38;  V. 

90;  VU.  4.  138;  VUI.   237. 

243;  X.  122.  279;   XI.    46. 

197.  Sulp.  21. 
Romanae  Sulp.  8. 
Romanus  III.   119;    V.  58;  X. 

138;  XIV.  100.  160. 
Romulidae  Sulp.  57. 
Romuleus  XI.  104. 
Rubellius  VUL  39. 
Rubrenus  VU.  72. 
Rubrius  IV.  105. 
Rufus  VII.  213. 
Rutila  X.  294. 
Rutulus  1. 62;  VI.  637;  VII.  68; 

XII.  105. 
Rutupinus  IV.  141. 
Sabellus  lU.  169. 
Sabina  VI.  164. 
Sabinus  IU.85;  X.299.  Sulp.63. 
Saguntinus  V.  29. 
Saguntus  XV.  114. 
Salgmis  X.  179. 
Saleius  VU.  80. 
Salius  VI.  604. 
Samius  XVI.  0. 


ONOMASTICON» 


117 


Samos  III.  70. 

Samothraces  III.  144. 

SantODicas  VIII.  145. 

SHrdanapallus  X.  302. 

Sarmata  III.  79. 

Sarmentus  V.  3. 

Sarranus  X.  38. 

Saturnus  VI.  1.  570;  XIII.  40. 

Saufeia  VI.  320;  IX.  117. 

Sauromatae  II.    1 ;  XV.  125. 

Scautinia  \ex  II.  44. 

Scauri  II.  35:  VI.  604.  XI.  01. 

Scipiades  II.  154. 

Scipio  Sulp.  46. 

Scyila  XV.  19. 

ScythicuB  XI.  130. 

Secundus  VII.  204. 

Seianus  X.  63  etc. 

Seius  IV.  13. 

Seleucus  X.  211. 

Semiramis  II.  108. 

SenecaV.  109;  VIII,  212;  X.  16. 

Senones  VIII.  234. 

Septemher  VI.  517;  XIV.  130. 

Seres  VI.  403. 

S^rgiolus  VI.  105. 

Sergius  VI.  112. 

Seriphus  VT.  564;  X.  170. 

Serranus  VII.  80. 

Sertorius  VI.  142. 

Servilia  X.  319. 

Setinum  V.  34;  X.  27;  XIfl.213. 

Sextus  II.  21. 

Sibylla  III.  3;  Vlfl.  126. 

Sicania  Sulp.  23. 

Siculus  V.  100;  VI.  486;  VII. 

236;  IX.  150;  XIII.  50. 
Sicyon  fll.  69. 
Signinus  XI.  73. 
Silanus  VIII.  27. 
Silyanus  VI.  447. 
Sirena  XIV.  19. 
Smyma  Sulp.  60. 
Socraticus  11.  10;  XIV.  320. 
Solon  X.  274. 
Solymae  VI.  544. 
Sophocleus  VI.  636. 


Sora  m.  223. 

Sostratus  X.  178. 

Spartanus  VIII.  101.  218;  XIU. 

199.  -. 

Statius  VII.  83. 
Stentor  XIII.  112.  . 
Stheneboea  X.  327. 
Stoicus  lil.  116;  XIII.  121.  XV. 

109. 
Stratocles  III.  99. 
Stygius  II.  150. 
Subura  III.  5;  V.  106;  X.  156; 

XI.  51.  141. 
SulU  I.  16;  il.  28. 
Sulmonensis  VI.  187. 
Superbus  VI.  524. 
Sybaris  VI.  296. 
Syene  XI.  124. 
Sycambri  IV.  147. 
Syphax  VI.    170. 
Syria  Vllt.  169. 
Syrius  XI.  73. 
Syrophoenix  VHI.  159. 
SyruslII.  62;  VI.  351. 
Tagus  III.  55;  XlVv  299. 
Tanaquil  VI.  566. 
Tarentum  VI.  297. 
Tarpejus  VI.  47 ;  XII.  6 ;  XIII.  78. 
Tatius  XIV.  160. 
Tauricus  XV.  U6. 
Tauromenitanus  V.  93. 
Telamon  XIV.  24. 
Telephus  I.  5. 
Telesinus  VII.  25. 
Tentyra  XV.  35.  76. 
Tereus  VII.  12. 
Terpsichore  VII.  85. 
Teucri  VIII.  56. 
Teutonicus  X.  282. 
Thabraoa  X.  194. 
Thais  III.  93. 
Thales  Xlfl.  184. 
Thebae  VII.  12;  Xm.  27;  XIV. 

240. 
Thebais  VII.  83. 
Thebe  XV.  6. 
Themison  X.  221. 


118 


ONOMASTICON. 


Tlieodoras  VII.  177. 
Thersites  VIII.  269;  XI.  31. 
THeseis  I.  2. 
■Thessaiia  VIII.  248. 
Thessalus  VI.  610. 
Thrasea  V.  36. 
Thrasyllus  VI.  576. 
Thrasymachus  VII.  204. 
Thrax  III.  79;  VI.  403;  XIII.  167. 
Thyestes  VIII.  228. 
Thyle  XV.  112. 

Thymele  1.36;  VI.  66;  VIIT.  197. 
Tiberinus  V.  104;  VIII.  265. 
Tiberis  IIT.  62;    VI.   522;  VII. 

121 ;  XIV.  202. 
Tibur  lil.  192;  XIV.  87. 
Tiburtinus  XI.  65. 
Tigellinus  I.  155. 
Tiresias  XIII.  249. 
Tirynthius  XI.  61. 
Tisiphone  VI.  29. 
Titan  XIV.  35. 
Titanis  pugna  VIII.  132. 
Titius  IV.  13. 
Tongilius  VII.  130. 
Tralles  III.  70. 
Trebius  V.  19.  135. 
Trifblinus  IX.  56. 
.Troia  X.  258. 
Troianus  IV.  61. 
Troica  VIII.  221.  • 
Troiugenae  I.   101;  VIII.   181; 

XI.  95. 
Trypherus  XI.  137. 
Tuccia  VI.  64. 
Tullia  VI.  308. 
Tullius  Vn.  199. 
Tullus  V.  57. 
Tumus  XII.  105;  XV.  65. 
Tuscus  I.    22;    VI.    186.    289; 

VIII.  180;  X.  74;    XI.  109; 

XIII.  62. 


Tydides  XV.  66. 

Tyndaris  VI.  657. 

Tyrius  I.  27;  VI.  246;  VII.  134; 

X.  334;  XII.  107. 
Ucalegon  III.  199. 
Ulixes  IX.  65;  XI.  31;  XV.  14. 
Uiubrte  X.  102. 
Umbricius  m.  21. 
Ursidius  VI.  38.  42. 
Uruca  VI.  276. 

Vagellius  XIII.   119;  XVI.   23. 
Varillus  II.  22. 
Vascones  XV.  93. 
Vaticanus  VI.  344. 
Vedia?  II.  49. 
Veiento  III.  185;  IV.  113.  123; 

VI.  113. 
Venafranus  V.  86. 
Ventidlus  VII.  199;  XI.  22. 
Venus  II.  31;  IV.  40;  VI.  138. 

300.   570;  VII.  25;  X.  209. 

290.  362;  XI.  167;  XVI.  6. 
Vergilius  VI.  435;  VII.  69. 
Verginia  X.  294. 
Verginius  VIIi:  221. 
Verres  II.  26 ;  III.  53;  Vin.  106. 
Vesta  VI.  386. 
—  minor  IV.  61. 
Vestinus  XIV.  181. 
Vettius  VII.  150. 
Victoria  I.  115. 
Vindex  VUI.  222. 
Virro  V.  39  etc.  IX.  85. 
Virtus  I.  115. 
Volesus  VIII.  182. 
Volsci  VIII.  245. 
Volsinii  III.  191.     . 
Volusius  XV.  1. 
Vulcanius  VIII.  270. 
Vulcanus  1.9;  X.  132;  XIII.  45. 
Zalaces  II.  164. 
Zeno  XV.  107. 


3. 


A.  PERSII  FLACCI 

SATIRARUM  LIBER. 


O 


EX  RECENSIUNE 


GAROU  FRIDERICI  HBRIAIiNL 


LIPSIAE 
SUMPTIBUS   ET  TYPIS  B.  G.  TEUBNEFU. 

MDCCCLXU. 


GODOFREDO  BERNHARDY 


VIRO  ILLUSTRISSIMO 


HUNC  LIBELLUM 


PROBARI   CUPir 


EDITOR. 


PRAEFATIO. 


De  Persio  quidquid  noyimus  fere  habemus  ex  anti- 
la  vita,  quam  codices  de  commeniario  Probi  Valerii  subla- 
n  praedicant,  alii  fortasse  ad  Suetonii  Tranquilli  librum 
I  viris  illustribus  referre  malent,  quem  tamen  ipsum 
'obum  auctorem  sequi  potuisse  0.  Jabnius  in  Ritscbel. 
irerg.  Plautin.  p.  618  et  Tb.  Mommsenius  in  Comm. 
>c.  lit.  Lips.  T.  I,  p.  677  docte  monuerunt;  banc  igitur 
esse  secutus,  quoniam  etiam  de  poeta  ipso  novae  Sa- 
arum  illius  editioni  aliquid  praemitti  redemtor  bonestis- 
nus  Yoluit,  quae  mibi  praeterea  ad  banc  praefationem 
rtinere  visa  sunt,  aut  literarum  formis  distincta  ipsis  ve- 
ris  grammatici  verbis  interposui  aut  ad  finem  quanta 
tui  brevitate  subjeci. 

Nalus  igitur  est  Aulus  Persius  Flaccus  pridie  Nonas 
*4:embres  Fabio  Persico  Lucio  Vitellio  consulibus,  qui  an- 
is  erat  p.  Cbr.  n.  34,  u.  c.  787 ;  decessit  VIII  Kalendas 
xembres  Publio  Mario  Asinio  Gallo  consulibuSj  id  est  p. 
ir.  n.  62,  u.  c.  815,  unde  ne  duodetrigesimum  quidem 
nnm  integrum  eum  complevisse  intelligimus.  Natus  est 
Eiruria  Volaterris  eques  Botnanus,  sanguine  et  affinitate 
imi  ordinis  viris  conjunctus,  quo  ex  genere  non  dubita- 
is  quin  etiam  Lucilii  ille  aequalis  fuerit,  quem  Catulus 
ud  Cic.  Orat.  11.  6.  25  omnium  suae  aetatis  bominum 
ctissimum  appellat  eidemque  nonnuUi,  teste  Cic.  Brut. 
'.  99 ,  orationem  a  Fannio  contra  C.  Graccbum  babitam 
bnebant;  —  decessU  autem  noster  ad  octavum  milliarium 
i  Appia  in  praediis  suis ,  quae  sunt  qui  Sat.  VI.  55  re- 
ici  putant,  quanquam  alia  quoque  in  Etruriae  conti- 
aeve  Liguriae  ora  eum  possedisse  ex  ejusdem  satirae 
[ncipio  facile  coUigimus.  Pater  ejus  Flaccus  pupillum  re- 
lUt  moriens  annorum  fere  sex\  FuIvia.Sisennia  mater  nu- 
i  postea  Fusio  equiti  Romano  et  eum  quoque  cxiuWl  vMra 


FEAKFATIO. 

paueos  annos^  tmde  probabDe  ©fit  nostrum  in  ipsiB  vitie 
primordiis  domesUcis  calamitatibiis  couflietattim  Tflilis- 
que  pneril^ae  snae  rectoribTis  mstiin,  mox  defitit&tBm^ 
pTins  qaam  alli  solent  ad  eam  ingeaii  matnritatetu  per- 
vemjsse,  qnain  in  adoleseentttli  satiris  non  sine  acbiir»- 
tioue  depTe&endimnSp   Sitiduit  Flaccm  mqm  ad  annum  dutt 

tdeeimum  aekttis  mae  Volaierris^  dcinde  Homae  apnd  grmr 
maticum  Remmmm  Palaemonem^  qtiem  Sneton.  111  ♦  graicm^ 
23  principem  in  sna  professione  locnm  tennisse  testatar; 
el  apud  rhetorem  Verginhm  Fiamm^  etiam  Qnintiliaiio  pa*- 

IBim  commemotatum  qmemqtie  Tacitns  Abq,  XV,  71^  qaui 
Btudia  juvenum  eloquentia  fovisEet,  propter  claritudinm 
mominis  dmul  cum  Hnsonio  a  Ncrouo  nrbe  ptdsnm  es&p 
tradit.  Sed  et  ilUus  exilium  post  nnortem  detBiim  Pemii 
jeouligit  et  X.  Annaei  Cornutiy  cujus  blc,  quum  essei  annorum 
Med^tm^  (ta  amieiiia  uli  cQepii,  ui  ab  eo  nusquam  diseedml: 
a  qtto  quod  vitae  Bcriptor  eum  inducium  aliquaienus  in  phit- 
iophiam  esse  ait ,  ipso  PeraitiB  in  quintae  aatirac  prineipio 
cum  tanta  pietatis  ct  grati  antmi  tcstificationo  confirmat. 
nt  buic  inter  omnes  poetici  ardoris  principatus  couce<li 
debeat.  Do  ipso  Cornuto  pluribus  disscruerunt  ct  Ger. 
Joa.  de  Martini  in  Spec,  inaug,  Lugd.  1825.  8.  et  Fr» 
Osannus  in  Praef.  libri  de  natura  deorum  ab  ipso  Gottin- 
gae  1844  editi;  quorum  in  dispntationibus  hoc  tantim 
miror,  quod  hominis  Leptitani  verum  nomen  CornuttUD 
ftiisse  arbitrati  sunt  Pbtirnntumqne ,  quempassim  etScbo- 
lia  et  codicea  praebent,  adeo  sprevcrunt,  nt  hanc  nomi' 
nis  fomam  ex  solo  pronunciandi  vitio  librariorumre  er* 
rore  repeterent ;  equidem  nbi  frequentem  vocalis  u  in  op- 
pidis  Africae  nsnm  reputo,  prorsus  mibi  perenatleo  Afrtim 
origine  Plmrnutum  potius  appcllattmi  esse,  donec  in  eivf- 
tatem  Romanam  ATinaoorumqne  gentem  receptns  barba- 
ram  vocem  in  latinae  speciem  convertcrct  eadem  exem-  j 
plo,  qno  prineipem  Apostolorum  Hebraeo  nomine  Saa- 
lum,  Bomano  Paulum  ftiisse  constat*  Quae  antem  in  ip* 
Bins  nostrae  vitae  codicibns  mox  incommodo  loco  insertA 
legnntnr :  nam  Coniulus  iUo  tempore  trn^ietts  fuit  seciae  poe- 
tirtie^  qui  Uhros  philnmphiae  reUquii  ^  tara  inrpta  snnt ,  ut  eli' 
|nari  ea  cum  BeigVio  "m  7i^\\,^0KtA.  fej^^^ss^.  1845,  p. 


PBAEFATIO.  VII 

125 ,  qnam  emendatricem  operam  ludi  satius  esse  videa- 
tur;  m&ii  certe  nec  grammaiicum  pro  iragico  Prellems  ibid. 
1846,  p.  43,  nec  iempore  iragico  Osannus  in  Philol.  T.  11, 
p.  384  probavit,  utque  concedam  tragicum  poetam  Cor- 
ntitam  cum  Welckero  griecb.  Tragoed.  p.  1457  baberi 
▼ix  posse,  illud  tamen,  quod  rei  unice  convenire  jam 
Pithoens  intellexit,  quomodo  cum  literarum  vestigiis  con- 
oiliem,  aegre  invenio.  Nimirum  Sioicae  sectae  magister 
Comutus  Mt  eaque  disciplina  etiam  Persium  ita  imbuit, 
ni  neqne  hujus  satiras  sine  illius  pbilosophiae  notitia  in- 
telligere  possis  neque  Stoicae  doctrinae  sinceriorem  in- 
terpretem  facile  invenias ;  immo  plurimas  ejus  disputatio- 
nes  propius  ad  scholae  praecepta  quam  ad  ipsius  vitae 
nram  accedere  haud  immerito  dixeris,  utque  sermonem 
Fersii  innumeris  in  locis  ad  Horatii  imitationem  confor- 
matnm  esse  docta  Casauboni  soUertia  comprobavit,  ita 
sententias  plerasque  iisdem  paene  verbis  apud  Epictetum 
Aliosqne  auctores  Stoicos  redire  ejusdem  commentarii  ma- 
nifesto  arguunt.  Quod  non  in  obtrectationem  vel  invi- 
diam  Persio  conflandam  dictum  esto,  tanquam  aliena 
magis  qnam  sui  ingenii  virtute  poeticam  laudem  adeptus 
rit;  cujus  ingenuus  fervor  et  vehementia  summis  quibus- 
que  ansibus  apta  hac  ipsa  re  apparet,  quod  etiam  quae  ex- 
trinBecns  acceperat,  ita  in  succum  et  sanguinem  conver- 
tit,  nt  nisi  aliunde  edocti  omnia  ipsius  inventa  existima- 
remns;  hoc  tamen  salvo  ejus  honore  contendere  mihi  vi- 
deor,  poetam  illum  a  natura,  satiricum  ab  arte  potius  et 
Bcbola  factum  esse. 

Sed  nt  ex  diverticnlo  in  viam  redeam,  amicos  Per- 
bIus  habuii  a  prhna  adolesceniia  Caesium  Bassum  poeiam,  quem 
Bolum  Quintilianns  X.  1.  96  dignnm  judicavit  qui  Hora- 
tio  adjiceretur,  ei  Calpumium  Siaiuram  vel  ut  Casaubo- 
nns  maluit  Suram,  qui  vivo  eo  juvenis  decessii,  idem  tamen, 
81  Sarpium  audimus  Quaest.  philol.  p.  1 1  sqq.,  eclogarum 
Bcriptor,  quae  nunc  Calpurnii  Siculi  nomine  feruntur, 
qnanqnam  id  commentum  nuperidoneis  argumentis  impug- 
natum  est;  coluii  8.ntGm  ui  pairem  ServUium  iVbniant/m,  prin- 
eipem  civitatis,  ut  appellatur  a  Plinio  N.  Histor.  XXVIH. 
5,  guem  et  momm  probitate  et  dictstiSa  i«.^>jJ^\aX.<^  \s5^&x 


PRAEFATIO. 

paiieos  claniTn  eertatim  yeteres  landibua  suls  extolenmt, 
cf.  QuintlL  X,  1.  102,  Plm.  Epist,  L  13.  7,  Tac.  Ahe, 
XIV-  19  etc,  eidemque,  ut  videtiir,  Plotii  Macrini  noti- 
tiara  debttit ,  hoTninis  sane  erudiiij  ut  Sclioliafitae  verbie  Titar 
ad  Sat.  IX.  initiiim,  qiiae  satira  ipsi  MRcritio  dedicata 
eet,  paternoque  se  aJjTeciH  diligenlis^  qui  in  dotno  Sermlii  didtte- 
raij  a  qm  agellum  eomparaveral  inditiio  siiyi  pretio  aliquanto. 
Praetorea  CQgnomt  per  Comnium  etiam  Annaeuni  Lmanumj 
Pharsaliae  scriptt^rera  notiasimutn  ^  aequaevum  audiiorem 
CGrnutit  sed  quamvii  suppar  aetate  Lucanusty  qnem  p.  Clit- 
a*  38  uatum  ftiiwae  confitatj  adeo  mirabatur  scripia  Fiacd^ 
nt  *—  81  recte  Prellems  1.  c,  grammatici  verba  ei  libro- 
rum  vestigiis  restituit  —  vix  reHneref  se  recifantem  a  cla- 
more^  quin  iiia  esse  mrn  poemaia  dieeret^  sua  ipse  ludificarii 
(vel  suos  scp  versus  iudos  facerei).  Sero  cagnovit  et  Seneeam^ 
ked  non  ut  capereiuf  ejus  ingenio^  quod  ut  in  adDlescente 
Stoicae  sectae  et  ipso  dedito  TQirum  videri  possit,  propiis 
intuenti  maguftm  et  incorruptam  liujiis  judicii  sauitatcm 
approbabit ,  ut  qui  jam  tuna  iutellexerit ,  qaod  posteri  de 
Seneca  judicarunt ,  in  seTiptis  ejus  res  atqiie  sententiss 
aut  inepto  inanique  impetu  esse  aut  levi  et  qnasi  dicad 
ar^tia,  emditionem  autera  vernaculam  et  plebejara  uiliil- 
que  ex  vetorum  scriptis  babentera  neque  gratiae  neqne 
dignitatis,  cf.  Gelb  N.  Att»  XH.  2,  Deuique  nsus  esi  apud 
Cornxiium  duorum  conpiciu  virorum  e(  doctissimorum  ei  san- 
etissimorum  aeriter  turn  phiiosophantTttm ,  Ctdudii  Agatkini  (ita 
enim  OBaanuB  p.  xviii  librorum  lectionem  Agaturrini  docte 
emendaYit)  medici  Lacedaemonii  et  Peironii  Aristocraiis  Ma- 
gnetiSj  quos  unicemiraius  est  et  aemtUaius,  quum  aequales  es- 
senty  Cornuli  minores  id  est  discipuli  et  ipsi,  Idem  etiam  decem 
fere  annos  summe  dilectus  a  Paeto  Thrasea  est^  ita  ut  pere- 
grinaretur  quoque  cum  eo  aliquando,  cognatam  ejusArriam  ha 
bente  uxorem,  filiam  illius,  quae  marito  exemplum  mortis 
simul  et  solatium  fuit,  cf.  Plin.  Epist.  III.  11  et  16  deque 
ipso  Thrasea  praeter  alios  multos  Wexium  ad  Tacit 
Agric.  p.  210  et  Schmidt  Gesch.  d.  Denk-  und  Glaubens- 
freiheit  im  ersten  Jahrh.  p.  352  sqq. 

Haec  hactenus  de  adolescentia  Persii  et  familiaribns, 


PRAEFATIO.  IX 

qnoram  omniam  eamconditionematque  indolemfaisseap- 
paret,  at  illoram  consaetudine  morum  ejus  candor  simul  cum 
mentis  acumine  aleretur,  temporum  autem  depravationi  eum 
eo  infestiorem  reddi  necesse  esset,  quo  rariorahaec  exempla 
in  tanta  scelerum  omnis  generis  fertilitate  ad  eam  perfe- 
ctae  et  absolutae  virtutis  imaginem  accedere  videret,  quam 
ex  Stoica  disciplina  imbibisset;  eoque  solo  pacto  expli- 
catnr ,  quomodo  adolescens  jam  ad  tantum  vitae  commu- 
nis  fastidium  pervenire  potuerit,  ut  poeticam  facultatem, 
quae  in  ipso  esset,  ad  satiras  potissimum  scribendas ,  hoc 
est  ad  illud  poesis  genus  conferre  vellet,  quod,  ut  ipse 
profitetur,  indignationis  evomendae  magis  quam  lectorum 
alliciendorum  causa  capesseretur.  Ipse  enim,  si  vitae 
scriptorem  sequimur,  fuU  tnonm  lenissimorum,  perecundiae 
virginalis,  formae  pulchrae,  pielatis  erga  matrem  et  sororem  et 
amikm  exemplo  sufficientis,  idem  frugi  ei  pudkus;  qui  ubi 
circa  JSS  vicies  malri  el  sorori  reliquity  scriptis  tantum  ad  ma- 
trem  codiciHis  Comuto  rogavit  ut  daret  sestertia,  ut  quidam^ 
centumy  ut  aiii  volunt,  argenti  factipondera  viginti,  et  libros  circa 
septingenios  Chrysippi  —  tot  enim  hunc  reyera  scripsisse 
testatur  etiam  Diog.  L.  YII.  180  —  sive  biblioihecam  suam 
amnem;  verum  a  Comuto  sublaHs  libris  pecuniam ,  sororibtts, 
quas  fraJter  heredes  fecerai^  reliqaiU  Ita  codices,  quorum  in 
lectione  si  quid  offendit,  scriptoris  negligentiae  tribuen- 
dam  esse  yidetur;  nunc  demum  haud  scio  an  sententia- 
rnm  ordo  antiquus  turbatus  sit,  neque  statim  ad  scripta 
Persii  transilire  sed  ita  velut  transitum  munire  debea- 
mas,  ut  quae  vulgo  in  fine  demum  leguntur,  huc  trans- 
feramus :  decessit  autem  vitio  stomacM  anno  aetaHs  tricesimo^ 
nimirum  ex  yetere  computandi  more,  quo  numerorum 
termini  utrimque  tanquam  integri  eomprehenduntur, 
nisi  haec  quoque  emendando  ad  accuratiorem  numerum, 
qnem  supra  posui,  revocare  praestat.  Adolescentis  certe 
mortem  describi  sequcntia  docent,  ubi  grammaticus: 
sedy  inquit,  mox  ut  a  schola  et  magistris  divertit,  lecto  libro 
LucilU  decimo  vehementer  satiras  componere  siuduit:  cujus  U- 
bri  principium  imilatus  est  —  fortasse  in  ipsius  satirae  pri« 
mae  exordio,  etsi  illum  versum  Scholiasta  de  primo  potius 
Lncilii  translatum  esse  tradit  —  sihi  prtmo ,  mox  wwwto»* 


118 


GNOMASTICON. 


Tlieodoras  VII.  177. 
Thersites  VIII.  269;  XI.  31. 
Tfieaeis  I.  2. 
■Thessalia  VIII.  248. 
Thessalus  VI.  610. 
Thrasea  V.  36. 
Thrasyllus  VI.  576. 
Thrasymachus  VII.  204. 
Thrax  III.  79;  VI.  403;  XIII.  167. 
Thyestes  VIII.  228. 
Thyle  XV.  112. 

thymele  1.36;  VI.  66;  Vm.  197. 
Tiberinus  V.  104;  VIII.  265. 
Tiberis  IIT.  62;    VI.   522;  VII. 

121 ;  XIV.  202. 
Tibur  III.  192;  XIV.  87. 
Tiburtinus  XI.  65. 
Tigellinus  I.  155. 
Tiresias  XIII.  249. 
Tirynthius  XI.  61. 
Tisiphone  VI.  29. 
Titan  XIV.  35. 
Titanis  pugna  VIII.  132. 
Titius  IV.  13. 
Tongilius  VII.  130. 
Tralles  III.  70. 
Trebius  V.  19.  135. 
Trifblinus  IX.  56. 
Troia  X.  258. 
Troianus  IV.  61. 
Troica  VIII.  221.  • 
Troiugenae  I.   101;  VIII.   181; 

XI.  95. 
Trypherus  XI.  187. 
Tuccia  VI.  64. 
Tullia  VI.  308. 
Tullius  VII.  199. 
Tullus  V.  57. 
Tumus  XU.  105;  XV.  65. 
Tuscus  I.    22;    VI.    186.    289; 

VIII.  180;  X.  74;    XI.  109; 

XIII.  62.       ^ 


Tydides  XV.  66. 

Tyndaris  VI.  657. 

Tyrius  I.  27;  VI.  246;  VII.  134; 

X.  334;  Xn.  107. 
Ucalegon  III.  199. 
Ulixes  IX.  65;  XI.  31;  XV.  14. 
Uiubrae  X.  102. 
Umbricius  UI.  21. 
Ursidius  VI.  38.  42. 
Uruca  VI.  276. 

Vagellius  XIII.   119;  XVI.   23. 
Varillus  II.  22. 
Vasconeil  XV.  93. 
Vaticanus  VI.  344. 
Vedia?  II.  49. 
Veiento  III.  185;  IV.  113.  123; 

VI.  113. 
Venafranus  V.-86. 
Ventidius  VII.  199;  XI.  22. 
Venus  II.  31;  IV.  40;  VI.  138. 

300.   570;  VII.  25;  X.  209. 

290.  362;  XI.  167;  XVI.  5. 
Vergilius  VI.  435;  VII.  69. 
Verginia  X.  294. 
Verginius  VIIl'.  221. 
Verres  11.26;  III.  53;  Vin.106. 
Vesta  VI.  386. 
—  minor  IV.  61. 
Vestinus  XIV.  181. 
Vettius  VII.  150. 
Victoria  I.  115. 
Vindex  VIII.  222. 
Virro  V.  39  etc.  IX.  85. 
Virtus  I.  115. 
Volesus  VIII.  182. 
Volsci  Vni.  245. 
Volsinii  ni.  191.     . 
Volusius  XV.  1. 
Vulcaiiius  VIII.  270. 
Vulcanus  1.9;  X.  132;  XIII.  45. 
Zalaces  II.  164. 
Zeno  XV.  107. 


3. 


A.  PERSII  FLACCI 

SATIRARUM  LIRER. 


EX  RECENSIUNB 


GAROU  FRDERICI  HBRIAIiNL 


LIPSIAE 
SUMPTIBUS   ET  TYPIS  B.  G.  TEUBNEFU. 

MDCCCLXU. 


eODOFREDO  BERNHARDY 


VIRO  ILLHSTBISSIHO 


HUNC  LIBELLUM 


PROBABI   CUPir 


EDITOR. 


PRAEFATIO. 


De  Persio  quidquid  noyimus  fere  habemus  ex  anti- 
qua  vita,  quam  codices  de  commeniario  Probi  Valerii  subla- 
iam  praedicant,  alii  fortasse  ad  Suetonii  TranquiUi  librum 
de  viris  illustribus  referre  malent,  quem  tamen  ipsum 
Probum  auctorem  sequi  potuisse  0.  tfahnius  in  Ritschel. 
Parerg.  Plautin.  p.  618  et  Th.  Mommsenius  in  Comm. 
Soc.  lit.  Lips.  T.  I,  p.  677  docte  monuerunt;  hanc  igitur 
presse  secutus,  quoniam  etiam  de  poeta  ipso  novae  Sa- 
tirarum  illius  editioni  aliquid  praemitti  redemtor  honestis- 
simus  voluit,  quae  mihi  praeterea  ad  hanc  praefationem 
pertinere  visa  sunt,  aut  literarum  formis  distincta  ipsis  ve- 
teris  grammatici  verbis  interposui  aut  ad  finem  quanta 
potui  brevitate  subjeci. 

Nalus  igitur  est  Aulus  Persius  Flaccus  pridie  Nonas 
Decemhres  Fabio  Persico  Lucio  Vitellio  consulibus,  qui  an- 
nus  erat  p.  Chr.  n.  34,  u.  c.  787 ;  decessit  VIII  Kalendas 
Decembres  Puhlio  Mario  Asinio  Gallo  consuUbus,  id  est  p. 
Chr.  n.  62,  u.  c.  815,  unde  ne  duodetrigesimum  quidem 
annum  integrum  eum  complevisse  intelligimus.  Natus  est 
m  Etruria  Volaterris  eques  Bomanus,  sanguine  et  affinitate 
primi  ordinis  viris  conjunctus,  quo  ex  genere  non  dubita- 
mus  quin  etiam  LuciUi  ille  aequalis  fuerit,  quem  Catulus 
apud  Cic.  Orat.  11.  6.  25  omnium  suae  aetatis  hominum 
doctissimum  appellat  eidemque  nonnuUi,  teste  Cic.  Brut. 
26.  99 ,  orationem  a  Fannio  contra  C.  Gracchiim  habitam 
tribuebant;  —  decessU  autem  noster  ad  octavum  milliarium 
via  Appia  m  praedOs  suis ,  quae  sunt  qui  Sat.  YI.  55  re- 
spici  putant,  quanquam  alia  quoque  in  Etmriae  conti- 
gaaeve  Liguriae  ora  eum  possedisse  ex  ejusdem  satirae 
principio  facile  coUigimus.  Pater  ejus  Flaccus  pupillum  re- 
UquH  moriens  annorum  fere  sex\  FuIvia.Sisennia  mater  nu- 
pmi  postea  Fusio  equiti  Homano  et  eum  quoque.  extulit  intra 


VI  PBAEFATIO. 

paucos  annos^  unde  probabile  est  nostrum  in  ipsis  vitae 
primordiis  domesticis  calamitatibus  conflictatum  variis- 
que  pueritiae  suae  rectoribus  usum,  mox  destitutum, 
prius  quam  alii  solent  ad  eam  ingenii  maturitatem  per- 
venisse,  quam  in  adolescentuli  satiris  non  sine  admira- 
tione  deprebendimus.  SiuduU  Flaccus  usque  qd  annum  duo- 
'decimum  aeiatis  suae  Volaierris;  deinde  Romae  apud  gram- 
maiicum  Remmium  Palaemonem^  quem  Sueton.  Hl.  gramm. 
23  principem.in  sua  professione  locum  tenuisse  testatur; 
ei  apud  rhetorem  Verginium  Flavum,  etiam  Quintiliano  pas- 
sim  commemoratum  quemque  Tacitus  Ann.  XV.  71,  quia 
studia  juvenum  eloquentia  fovisset,  propter  claritudinem 
nominis  simul  cum  Musonio  a  Nerone  urbe  pulsum  esse 
tradit.  Sed  et  illius  exilium  post  mortem  demum  Persii 
contigit  et  L.  Annaei  Comuti,  cujus  bic,  quum  essei  annorum 
sedecim^  iia  amicitia  uli  coepit,  ui  ah  eo  nusquam  discederei; 
a  quo  quod  vitae  scriptor  eum  inducium  aliquatenus  in  philo- 
sopkiam  esse  ait,  ipse  Persius  in  quintae  satirae  principio 
cum  tanta  pietatis  et  grati  animi  testificatione  confirmat, 
ut  huic  inter  omnes  poetici  ardoris  principatus  concedi 
debeat.  De  ipso  Cornuto  pluribus  disseruerunt  et  Ger. 
Joa.  de  Martini  in  Spec.  inaug.  Lugd.  1825.  8.  et  Fr. 
Osannus  in  Praef.  libri  de  natura  deorum  ab  ipso  Gottin- 
gae  1844  editi:  quorum  in  disputationibus  hoc  tantum 
miror,  quod  hominis  Leptitani  verum  nomen  Cornutum 
fuisse  arbitrati  sunt  Phurnutumque ,  quempassim  etScho- 
lia  et  codices  praebent,  adeo  spreverunt,  ut  hanc  nomi- 
nis  formam  ex  solo  pronunciandi  vitio  librariorumve  er-' 
rore  repeterent ;  equidem  ubi  frequentem  vocalis  u  in  op- 
pidis  Africae  usiim  reputo,  prorsus  mihi  persuadeo  Afrum 
origine  Phurnutum  potius  appellatum  esse,  donec  in  civi- 
tatem  Komanam  Annaeorumque  gentem  receptus  barba- 
ram  vocem  in  latinae  speciem  converteret  eodem  exem- 
plo,  quo  principem  Apostolorum  Hebraeo  nomine  Sau- 
lum,  Romano  Paulum  fuisse  constat.  Quae  autem  in  ip- 
sius  nostrae  vitae  codicibus  mox  incommodo  loco  inserta 
leguntur :  nam  Comutus  illo  fempore  tragicus  fuit  sectae  poe- 
Ucae,  qui  lihros  philosophiae  reliquii,  tam  inepta  sunt,  ut  eli- 
minari  ea  cum  Bergkio  in  Zeitschr.  f.  Alterth.  1845,  p. 


PRAEFATIO.  VII 

125 ,  quam  emendatricem  operam  ludi  satius  esse  videa- 
tur ;  mihi  certe  nec  grammaiicum  pro  tragico  Frellerus  ibid. 
1846,  p.  43,  nec  tempore  iragico  Osannus  in  Philol.  T.  11, 
p.  384  probavit,  utque  concedam  tragicum  poetam  Cor- 
nutum  cum  Welckero  griech.  Tragoed.  p.  1457  haberi 
vix  posse,  illud  tamen,  quod  rei  unice  convenire  jam 
Pithoeus  intellexit ,  quomodo  cum  literarum  vestigiis  con- 
ciliem,  aegre  invenio.  Nimirum  Sioicae  sectae  magister 
Comutus  fttit  eaque  disciplina  etiam  Persium  ita  imbuit, 
nt  neque  hujus  satiras  sine  illius  philosophiae  notitia  in- 
telligere  possis  neque  Stoicae  doctrinae  sinceriorem  in- 
terpretem  facile  invenias;  immo  plurimas  ejus  disputatio- 
nes  propius  ad  scholae  praecepta  quam  ad  ipsius  vitae 
usum  accedere  haud  immerito  dixeris,  utque  sermonem 
Persii  innumeris  in  locis  ad  Horatii  imitationem  confor- 
matum  esse  docta  Casauboni  sollertia  comprobavit,  ita 
sententias  plerasque  iisdem  paene  verbis  apud  Epictetum 
aliosque  auctores  Stoicos  redire  ejusdem  commentarii  ma- 
nifesto  arguunt.  Quod  non  in  obtrectationem  vel  invi- 
diam  Persio  conflandam  dictum  esto,  tanquam  aliena 
magis  quam  sui  ingenii  virtute  poeticam  laudem  adeptus 
sit;  cujus  ingenuus  fervor  et  vehementia  summis  quibus- 
que  ausibus  apta  hac  ipsa  re  apparet,  quod  etiam  quae  ex- 
trinsecus  acceperat,  ita  in  succum  et  sanguinem  conver- 
tit,  ut  nisi  aliunde  edocti  omnia  ipsius  inventa  existima- 
remus;  hoc  tamen  salvo  ejus  honore  contendere  mihi  vi- 
deor,  poetam  illum  a  natura,  satiricum  ab  arte  potius  et 
schola  factum  esse. 

Sed  ut  ex  diverticulo  in  viam  redeam,  amicos  Per- 
sius  habmt  a  prima  adolescenUa  Caesium  Basstm  poetam^  quem 
solum  Quintilianus  X.  1.  96  dignum  judicavit  qui  Hora- 
tio  adjiceretur,  ei  Calpumium  Staturam  vel  ut  Casaubo- 
nus  maluit  Suram^  qui  vivo  eo  juvenis  decessit,  idem  tamen, 
si  Sarpium  audimus  Quaest.  philol.  p.  1 1  sqq.,  eclogarum 
scriptor,  quae  nunc  Calpurnii  SicuU  nomine  feruntur, 
quanquam  id  commentum  nuperidoneis  argumentis  impug- 
natum  est ;  coluit  autem  ut  patrem  ServUium  Nonianum,  prin- 
cipem  civitatis,  ut  appellatni  a  Plinio  N.  Histor.  XXVin. 
5,  quem  et  morum  probitate  et  dicendi  facultate  inter 


\m  PBAEFATIO. 

pancos  clarum  certatim  veteres  laudibus  stiis  extalerant, 
cf.  Quinta.  X.  1.  102,  Plin.  Epist.  I.  13.  7,  Tac.  Ann. 
XIV.  19  etc,  eidemque,  nt  videtur,  Plotii  Macrini  noti- 
tiam  debuit,  Tiominis  sane  erudiU^  nt  Scholiastae  verbis  ntar 
ad  Sat.  n.  initinm,  qnae  satira  ipsi  Macrino  dedicata 
est,  patemoque  se  affeciu  diligeniis,  qui  in  domo  ServilH  didice- 
rai,  a  quo  agellum  comparaverai  indulio  sibi  preHo  aliquanto. 
Praeterea  cognovii  per  Cornuium  eiiam  Annaeum  Lucahum^ 
Pharsaliae  scriptorem  notissimnm,  aequaevum  audiiorem 
Cornuii;  sed  quamvis  suppar  aetate  Lucanus^  quem  p.  Chr. 
a.  38  natum  faisse  constat,  adeo  mirabatur  scripia  Flacciy 
nt  —  si  recte  Prellerus  1.  c.  grammatici  verba  ex  libro- 
rum  vestigiis  restituit  —  vix  reUneret  se  recitantem  a  cla- 
more,  quin  illa  esse  verapoemata  diceret,  sua  ipse  hidificaret 
(vel  suos  sc.  versus  ludos  faceret),  Sero  cognovii  et  Senecam^ 
ked  non  ut  capereiur  ejus  ingenio ,  quod  ut  in  adolescente 
Stoicae  sectae  et  ipso  dedito  mirum  videri  possit,  propius 
intuenti  magnam  et  incorruptam  hujus  judicii  sanitatem 
approbabit ,  ut  qui  jam  tum  intellexerit ,  quod  posteri  de 
Seneca  judicarunt ,  in  scriptis  ejus  res  atque  sententias 
aut  inepto  inanique  impetu  esse  aut  levi  et  quasi  dicaci 
argutia,  emditionem  autem  vemaculam  et  plebejam  nihil- 
que  ex  vetemm  scriptis  habentem  neque  gratiae  neque 
dignitatis,  cf.  Gell.  N.  Att.  XII.  2.  Denique  usus  esi  apud 
Comutum  duorum  convictu  virorum  et  doctissimorum  et  san- 
ctissmorum  acriter  tum  philosophaniium ,  ClaudU  Agaihini  (ita 
enim  Osahnus  p.  xviii  librorum  lectionem  Agaiurrini  docte 
emendavit)  medici  Lacedaemonii  et  Peironii  Arisiocraiis  Ma- 
gnetiSy  quos  unicemiratus  est  et  aemulaius,  quum  aequales  es- 
senty  Comuti  minores  id  est  discipuli  et  ipsi,  Idem  etiam  decem 
fere  annos  summe  dilecius  a  Paelo  Thrasea  est,  ita  utpere- 
grinareiur  quoque  cum  eo  aliquando,  cognalam  eJusArriam  ha 
bente  uxorem,  filiam  illius,  quae  marito  exemplum  mortis 
simul  et  solatium  fuit,  cf.  Plin.  Epist.  III.  11  et  16  deque 
ipso  Thrasea  praeter  alios  multos  Wexium  ad  Tacit. 
Agric.  p.  210  et  Schmidt  Oesch.  d.  Denk-  und  Glaubens- 
freiheit  im  ersten  Jahrh.  p.  352  sqq. 

Haec  hactenus  de  adolescentia  Persii  et  familiaribus, 


SATIRA  I.  3 

Non  ego,  quum  scribo,  si  forte  quid  aptlus  exit —   45 

Quando  haec  rara  avis  est  —  si  quid  tamen  aptius  exit, 

Laudari  metuam,  neque  enim  mihi  cornea  libra  est; 

Sed  recti  linemque  extremumque  esse  recuso 

Euge  tuum  et  belle.    Nam  belle  hoc  excute  totum: 

Quid  non  intus  habet?  non  hic  est  Ilias  Atti  50 

Ebria  veratro?  non  si  qua  elegidia  crudi 

Dictarunt  proceres?  non  quidquid  denique  lectis 

Scribitur  in  citreis?  Calidum  scis  ponere  sumen, 

Scis  comitem  horridulum  trita  donare  lacerna, 

Et:  eerum^  inquis,  amo:  eerum  mihi  dicite  de  me.   55 

Qui  pote?  vis  dicam?  nugaris,  quum  tibi,  calve, 

Pinguis  aqualiculus  protenso  sesquipede  exstet. 

0  lane,  a  tergo  quem  nulla  ciconia  pinsit, 

Nec  manus  auriculas  imitari  mobilis  albas, 

Nec  linguae,  quantum  sitiat  canis  Appula,  tantae!        60 

Yos,  0  patricius  sanguis,  quos  vivere  fas  est 

Occipiti  caeco,  posticae  occurrite  sannae! 

Quis  populi  sermo  est?  quis  enim,  nisi  carmina  molli 
Nunc  demum  numero  fluere,  ut  per  leve  severos 
Effundat  iunctura  ungues?  Scit  tendere  versum  65 

Non  secus  ac  si  oculo  rubricam  dirigat  uno; 
Sive  opus  in  mores,  in  luxum,  in  prandia  regum 
Dicere,  res  grandes  nostro  dat  Musa  poetae. 
Ecce  modo  heroas  sensus  afferre  videmus 
Nugari  solitos  graece,  nec  ponere  lucum  70 

Artitices  nec  rus  saturum  laudare,  ubi  corbes 
Et  focus  et  porci  et  fumosa  Palilia  foeno, 
Unde  Remus  sulcoque  terens  dentalia,  Quinti, 
Quem  trepida  ante  boves  dictaturam  induit  uxor 
Et  tua  aratra  domum  lictor  tulit-^  euge  poeta!  75 

Est  nunc  Brisaei  quem  venosus  liber  Acci, 
Sunt  quos  Pacuviusque  et  verrucosa  moretur 
Antiopa,  aerumnis  cor  luctificabile  fulta? 
Hos  pueris  monitus  patres  infundere  lippos 
Quum  videas,  quaerisne,  unde  haec  sartago  loquendi  80 
Venerit  in  linguas,  unde  istuc  dedecus,  in  quo 
Trossulus  exsultat  tibi  per  subsellia  levis? 

1* 


X  PBAEFATIO. 

detracturus,  cum  ianta  recenUum  poetarum  ei  oraiarum  insecta- 
thne^  ut  etiam  Neronem  ilUus  iemporis  principem  culpaverii^ 
cujus  versus  in  Neronem  quum  ita  se  haberet:  auriculas  asini 
Mida  rex  habei,  in  eum  modum  a  ComutOy  ipso  jam  tum  mor- 
iuo  (sic  Prellenis  1.  c.  p.  44 :  codd.  ipso  iantummodo\  est 
emendatus:  auriculas  asini  quis  non  habet?  ne  hoc  Nerq  m  se 
dictum  arbitraretur,  Quanquam  de  ipsa  hujus  fabnlae  au- 
ctoritate  si  ex  ea  fide  existimandnm  est,  qnae  illi  ex  cri- 
tica  ejus  loci  qnem  spectat  conditione  accedere  videatur, 
haud  profecto  magna  existet  nec  multum  abest,  quin  quid- 
quid  in  his  ad  Sat.  I.  121  pertineat,  cum  Breitingero  et 
F.  C.  R.  Rittero  tanquam  scioli  commentum  ex  prava 
illius  loci  interpolatione  petitum  ab  antiquae  vitae  cor- 
pore  abscindenda  et  eliminanda  esse  censeam;  cf.  Lect« 
Pers.  II,  p.  11.  Omnino  nihil  aut  a  Persii  persona  aut  ab 
ipsius  satirae  indole  et  dignitate  alienius  cogitari  potest, 
quam  si  quis  illius  aculeos ,  quod  olim  in  quarta  maxime 
satira,  nuperetiamin  aliis  temptatum  est,  ab  universa 
vitae  humanae  notatione  ad  tecta  unius  hominis  ludibria 
detorqueat;  quem  etsi  concedimus  non  reipublicae  magis 
quam  corruptelae  sui  saeculi  principem  et  velut  antesi- 
gnanum  ab  hujus  reprehensione  eximi  nec  ipsum  potuisse, 
Persio  tamen  nunquam  eam  injuriam  faciemus ,  ut  candi- 
dissimum  adolescentem  satiricae  poesis  gravitate  ad  libel- 
l6s  famosos  abusum  esse  Luciliique  et  Horatii  nomina 
venenatorum  telorum  officinae  praefixisse  credamus. 

Longe  vero  alia  causa  est  eorum  quae  ad  totius  li- 
belli  fortunam  et  originem  pertinentia  vulgo  antecedunt, 
nec  solum  illud  ipso  satirarum  habitu  et  oratidnis  genere 
commendatur:  et  raro  et  iarde  scripsit;  sed  etiam  sequeu- 
tia  non  est  cur  in  dubitationem  vocemus :  hunc  ipsum  li- 
brum  imperfectum  reliquit ,  modo  ita  haec  intelligamus ,  ut, 
si  diutius  vixisset,  etiam  plures  eum  satiras  additumm 
fuisse  statuamus,  non  ut  ipsas  quae  exstant  rudes  et  im- 
politas  habitas  esse  existimemus.  Id  ipsum  adeo  est  quod 
grammaticus  versus  aUquot  demptos  esse  ait  ulHmo  libro ,  ut 
quasi  finitus  esset,  novae  videlicet  satirae  principium,  quod 
premere  Comutus,  quam  inchoatum  et  afiectum  publicare 
malnit   Hic  enim ,  ut  deinceps  legimus,  mortuo  Persio  11- 


A.  PER8II  FLACCI 

SATIRARUM  IIRER. 


EX  RECENSIUNE 


GAROU  FRIDERIGI  HEBIAIHL 


LIPSIAE 
SUMPTIBUS   ET  TYPIS  B.  G.  TEUBNEEU. 

MDCCCLXU. 


Xn  PRABFATIO. 

Cornnti  nomen  immerito  prae  se  femnt,  tamen  ad  eam  ae- 
tatem  ascendnnt,  qnae  non  modo  omnes  qnotqnot  exstant 
codices  longe  superet ,  sed  etiam  pnriores  genuinae  anti- 
qnitatis  fontes  quam  hi  ipsi  adire  potuisse  yideatur.  Nam 
quod  Otto  Jalinius  in  ecQtione  majore  ipsam  Scholiomm 
auctoritatem  adeo  elevare  conatus  est ,  ut  ea  ad  nndecimi 
usque  saei2uli  ineptias  deprimeret,  yirum  integerrimum  si- 
mul  et  eruditissimum,  cui  Persius  uni  plus  quam  superi*- 
oribus  omnibus  in  unum  collectis  debet,  illius  judicii  er- 
rorem  dudum  abjecisse  confido ,  postquam  et  Osannus  L 
c.  p.  LXn  sqq.  complura  docte  contra  illum  monuit  et 
nos  tum  in  Prooem.  lect.  Oott.  1846  vel  Isidori  aetatem 
Scbolia  nostra  excedere ,  tum  in  disp.  de  Scholiorum  ad 
JuYenalem  genere  deteriore  lectionibus  aestivis  a.  1849 
praemissa  tantum  inter  haec  et  Pseudo  -  Comutiana  ad 
Juvenalem  interesse  demonstravimus ,  ut  omne  illius  co- 
naminis  fundamentum  labefactatum  sit.  Ne  quis  autem 
ipsi  quam  nos  tuemur  Scholiorum  aetati  Barcinonensem 
satiramm  recensionem  aequiparet,  quam  a  nescio  quo  FL 
Julu  Herennii  Sabini  V.  C.  protectore  domestico  a.  p.  Chr. 
402  institutam  antiquissimi  codices  Montispessulanus  et 
Romanus  subscriptione  sua  testantur,  hujus  recensionis, 
etiam  si  maxime  Scholiomm  aetatem  superet,  ipse  sub- 
scriptor  fidem  insigniter  minuit  fatendo  se  sine  antigrapho 
emendare  iemptasse;  ipsi  denique  quotquot  exstant  codices, 
si  ab  exiguo  palimpsesti  fragmento  Yaticano  discesseris, . 
intra  nonum  vel  decimum  saeculum  scripti  sunt;  quae 
quum  ita  sint,  etiamnunc  illud  teneo,  quod  iuLectionibus 
Persianis  Marb.  1842  editis  professus  vel  inyentis  anti- 
quissimis  illis  libris  in  Analectis  de  aetate  et  usu  Scholio- 
rum  Persianomm  denuo  defendi,  in  constituenda  Persii 
lectione  principe  loco  Scholiomm  atque  his  tacentibus 
demum  quamvis  bonorum  codicum  testimonia  audienda 
esse.  Quanquam  ne  horum  quidem  tantum  ab  illis  dis- 
crimen  exstat,  ut  sive  quis  nostras  siv e  Jahnii  rationes  se- 
quatur,  de  satiris  satis  emendate  legendis  desperandum 
sit;  immo  tanta  homm  testimoniomm  praestantia  tantus- 
que  in  plurimis  et  gravissimis  locis  consensus  est,  ut  quod 
;am  aute  hos  viginti  annos  inEphem.Schol.Darmst.  1833, 


PRAEFATIO.  XIII 

p.  317  qnasi  divinans  prae  me  tuli,  nnnc  planissime  con- 
firmatum  vidcamus,  quidquid  ad  Persii  salutem  facien- 
dnm  restet,  multo  minus  ad  critici  quam  ad  intcrpretis 
officium  pertincre.  Interpreti  enim  quum  multae  aliae 
difficoltates,  quae  Persio  cum  ceteris  suae  aetatis  scri- 
ptoribus  et  po^tis  communes  sunt,  tum  haec  peculiaris 
objicitur,  cujus  baud  scio  an  unum  inter  veteres  Heraclitum 
Ephesium  xov  ohohhvov  appellatum  ille  aemulum  habuerit 
(cf.  Aristot.  Rhetor.  III.  5.  6,  Theon.  Progynm.  14  §.  18), 
at  passim  ancipiti  et  obscura  interpunctione  laboret;  in 
critica  vero  factitanda  conjectariam  opem  vix  unus  alter- 
que  locus  desiderat,  in  lectionum  autem  varietate,  si  quis 
sana  et  incorrupta  via  incedat,  tam  raro  haerebit,  ut  quum 
ante  hos  duodecim  annos  ego  Jahniusque  suo  uterque 
jndicio  verba  poetae  emendare  aggressi  essemus,  licet  a 
diversissimis  principiis  profecti  instrumentisque  prorsus 
aliis  usi  in  plerisque  ad  easdem  lectiones  deferremur, 
nnnc  antem,  postquam  et  Jahnio  in  editione  minore  mea 
et  mihi  Jahniana  subsidia  praesto  fuerunt,  oppido  pauci 
et  minuti  loci  restent ,  in  quibus  mihi  ab  illo  dissentiendum 
risnm  sit.  Horum  igitur  ennmeratione  huic  praefationi 
finem  imponam,  ita  tamen,  ut,  ne  quis  me  commentorum 
meomm  tenaciorem  esse  existimet,  simul  eos  admisceam, 
in  qnibus  nunc  ipse  Jahnio  auctore  ab  iis,  quae  in  Le- 
etionibuis  Persianis  proposueram,  discessi. 

Prol.  4  EeHconiadas  Lect.  III,  p.  2,  HeKconidas  Jahn. ; 
nuhi  poeta  epicorum  numeros  dactjlicos  respexisse  vide- 
tnr.  —  V.  9  picamque  et  12  refulgeat  c.  Jahnio;  olim  pi- 
casque  et  refuUerit.  —  Sat.  I.  6  examenve  Lect.  11,  p.  8, 
examenque  Jahn.  —  V.  8  oA  c.  Jahnio ;  olim  at.  —  V.  9 
imc,  non  fum,  propter  sequentium  interpimctionem  dudum 
8  me  commendatam,  ubi  v.  1 1  tunc  nostri  epanalepsis  est. 
—  V.  14  quod  retinui;  Jahnius  quo^  quod  manifesto  cor- 
rectori  debetur;  quanquam  hunc  excusat  lectio  v.  17  ab 
eo  recepta  Uges,  ubi  cur  ego  legens  servaverim,  dixi  Lect. 
n,  p.  12.  —  V.  32  circa  c.  Jahnio ;  olim  circum.  —  V.  66 
dingaij  non  derigat,  cum  Schol.  et  libris  plurimis.  —  V. 
74  quem , , ,  dictaiuram  Lect.  11,  p.  20;  vestem  dictatoriam 
dktaiuram  appellatetiamPlin.  N.  Hist.  XVni.  3  $.  20.  — 


XIV  PEAEFATIO. 

V.  76  Brtsaei,  non  Brisei;  cf.  Steph.  Byz.  p.  186.  —  V 
81  istuc  c.  Vatic,  isiud  Jahn.  —  V.  86  doetas  retinui,  ne 
figurae  epitheta  suo  carerent;  doctus,  quod  cum  Scaligero 
Jahnius  praetulit,  post  antecedentia  languet.  —  Y.  97 
praegrandi  c.  Jahnio;  olim  vegrandi,  antiqua  varietate, 
quamtamen  contra  librorum  consensum  ampUus  nontueor. 
—  V.  115  Muci  c.  eodem  pro  Muti;  cf.  Heusdii  stud.  crit. 
deLucilio  p.  215. — Sat.II.  Heondii/t/rscripsi  cum  Jahnio, 
quamvis  supparem  auctoritate  duciiur  olim  tuitus;  at  cf. 
Chaeremon  ap.  Stob.  Serm.  LXVlLl.  22 :  yvvaiKa  ^amBiv 
%QBhx6v  huv  ^  ya^utv.  —  V.  42  grandes  Lect.  11,  p.  26, 
vingues  Jahn. ;  at  cf.  grandes  rhombos  paiinasque  Hor.  Sat. 
il,  2.  95,  grandes  ollas  Juv.  XIV.  171 ,  magisque  decet 
poetamvariareepitheta  quam  eodem  sensu  duo  usurpare; 
nam  pingues  sunt  crassae^  cf.  Weichert  poet.  reliqu.  p.  26. 
Contra  tucceta  pro  tuceiis  libenter  ascivi;  cf.  Hildebr.  ad 
Appul.  n.  7,  ad  Arnob.  H.  42.  —  V.  45  accersis  Lect. 
III,p.  10;  arce;^  Jahn. ;  cf.  Wissowa  Lect.  Tacitin.  spec. 
n,  p.  11  sqq.  —  V.  47  flammas  cum  Jahnio,  nonflamma 
vel  flammis,  —  V.  54  exculias  Lect.  H.  p.  28;  excuHat 
Jahn.  minus  poetice,  praesertim  quum  pectore  laevo^  si  cor 
proprie  intelligatur,  abundet.  —  V.  61  ierris  cum  Jahnio; 
olim  ierras.  —  V>  62  hos  Lect.  IH.  1 1 J  hoc  Jahn. ;  nobis 
favet  Kritz.  ad  Sallust.  Jugurth.  IV.  7.  —  V.  73  animi 
^Lect.  in,  p.  12;  animo  Jahn,;  genetivum  tuebuntur  etiam 
verba  animi  Juv.  IV.  91.  —  Sat.  IH.  13  quod  retinui;  sed 
Jahnius  argutius  quam  verius.  —  V.  29  censoremve  Lect. 
in,  p.  13;  censoremque  Jahn.  —  V.  34  rursum  Lect.  III,  p. 
14,  rursus  Jahn.;  cf.  Corte  ad  Lucan.  I.  391.  — V.  46 
dicere  et  insano  Lect.  H,  p.  33;  discere  non  sano  Jahnius 
blanda  specie;  sed  declamandi  ineptias  ridet,  non  di- 
scendi  pigritiam  excusat  poeta,  nec  laudes  magistri  ad 
memoriam  potius  quam  ad  actionem  spectarepoterant.  — 
V.  56  deduxity  non  diduxit;  cf.  Sat.  V.  35  et  Lect.  11,  p. 
35.  — V.  60  in  quo  libri  fere  omnes;  in  quod  Jahn.  c.  edi- 
tis ;  at  cf.  Lect.  H,  p.  36.  Contra  v.  67  ei  pro  aut  scri- 
bere  c.  Jahnio  non  dubitavi.  —  V.  68  quam  Lect.  H,  p. 
37;  qua  Jahn.;  at  ipsa  regendi  ars  respicitur.  —  V.  78 
^iwd  satis  est  sapio  equidem  praetuli ,  quod  sapio  satis  esi 


PRAEPATIO.  XV 

Jahnius;  at  nonne  hoc  etiam  philosophus  dicere  poterat? 

—  Sat.  IV.  3  0  Lect.  11.  p.  41 ;  hoc  Jahn.  —  V.  26  milvus 
oberral  Schol.  lihrique  optimi,  alii  oherrei;  Jahn.  exunius 
vestigiis  milutiS  errai.  —  V.  31  farraiam  oUam  etiam  nunc 
tueor  Statii  exemplb  Silv.  1. 2. 146:  plauseruni  limina  cycni. 

—  V.  33  frigas  pro  figas  quamvis  optimorum  testium  con- 
sensu  commendatum  ne6  Jahnius  in  drdinem  recepit ,  ne- 
que  ego  tantae  hypallagae  audaciam  praestare  sustinui; 
quae  tamen  in  Analectis  p.  14  sqq.  de  universo  loco  dis^ 
putavi ,  haud  muto ,  Jahniumque  certe  hi  mores  scrihendo 
summam  eorum  prohasse  laetor.  —  Sat.  Y.  8  Procnes  nos 
cum  antiquissimis  lihris ,  Prognes  Jahnius  ut  Juv.  YI.  644 ; 
idem  tamen  cycnum  ihid.  145,utLachmann.  in  Lucret.  III. 
7,  —  V.  13  siloppo  Prisc.  I.  10.  58,  scloppo  Jahnius,  li- 
hros  magis  ut  vidctur  quam  suam  persuasionem  secutus. 

—  V.  17  dicas  SchoL,  dicis  Jahn.  contra  quam  ipse  prius 
edidit,  multoque  certior  conjunctivi  ratio  constat.  —  V. 
19  bullaiis  multis  defendi  Lect.  I,  p.  32,  quibus  adde  cre- 
panies  adtUaiionum  bullas  Sidon.  Apoll.  Epist.  I.  7;  Jahn. 
ampuUaUSy  quo  caesuram  perire  dudum  annotavi,  nunc  vel 
in  ordinem  f  ecepit,  Lachmannum testatus  ad  Lucret.  p.  41 3 ; 
ego  vero  malos  versus  vel  optimis  poetis  interdum  exci- 
disse  nunquam  negavi,  honos  conjectando  pessumdari 
licere  etiam  nunc  pemego.  —  V.  26  his  Lect.  11,  p.  48, 
hic  Jahn.  —  V.  77  vappa  lippus  sine  copula  lihenter  cum 
Jahnio  recepi;  non  item  v.  117  in  pro  suh  peciore^  quo  re- 
condita  malitia  multo  vividius  describitur.  —  V.  138  haro 
pro  varo  haud  gravate  admisi;  minus  tutum  v.  142  ni  pro 
nisi  visum  est;  v.  149  autem  temperare  mihi  non  potui, 
quin  veteri  meae  conjecturae  locum  inter  verha  poetae 
darem,  eo  tantum  temperamento  adhibito,  ut  avidos  in 
avido  mutari  facilius  quam  in  avidi  videretur;  nummos 
vero,  non  nummi  scrihendum  fuisse  constanter  defendo. 
Peragere  enim  esse  consumerCy  nostrum  durchbringen ,  ma- 
nifesto  ostendit  Sat.  VI.  22,  postulatque  contrarium  sui 
praecQdens  nuirieras;  sicut  autem  nummos  quincunx  nu- 
trit,  ita  deunces  eosdem  peragere  rectius  quam  ipsi  ab 
illis  peragi  dicentur;  utque  per  se  veri  absimile  est  su- 
dorem  epitheto  carere ,  ita  avidus  sudor  commodissime  de- 


^VI  PRAEFATIO. 

clarabit  mercatoris  ayaritiam,  quae  tamen  tantnm  abest 
nt  certnm  eyentnm  habeat,  nt  han^  raro  majoris  Incri  cn- 
pidine  eam  pecnniam  perdat,  qna  modico  fenore  collocata 
diu  secnre  frni  potnisset.  —  V.  159  asi  plnrimi,  qnod  vel 
nonseqnente  iamen  sno  jnre  poni^poterat ;  hoc  seqnente  nec 
hic  nec  11.  48  video  cnr  lan^ido  et  cedat.  —  V.  172 
accersar  pro  arcessai  libris ,  qni  fere  omnes  primam  certe 
personam  offernnt,  negare  Jahnins  non  debebat :  mox  an- 
tem  Y.  174  exieras  nec  nunc  rpro  exieris  et  ne  nunc  eidem 
cnm  Ladewigio  et  Scheibio  eo  facilins  concedo ,  quo  ma- 
gis  Horatii  qnoqne  editores  in  loco  gemino  Sat.  11.  3. 
262  vaciUare  video;  cf.  PhUol.  V,  p.  133.  —  Sat.  VI.  9 
cognoscite  pro  cognoscere  cnm  eodem  recepi  propter  seqnens 
Jubet,  qnod  imperativnm  respicit;  ibidem  vero  v.  6  qnod  e 
codice  Lngd.  scripsi  senex  pro  senes^  snperins  jam  tnitns 
snm,  nec  transpositionem  hemistichiomm  v.  37  et  41  pln- 
ribns  commendare  libet,  qnam  qnae  in  eandem  sententiam 
jam  Lect.  11,  p.  61  dispntavi.  Unnm  addo,  potnisse  sane 
etiam  haec  cinere  ulierior  meiuas;  at  tu  meus  heres  ab  ipso 
Persio  continuari,  sed  omissis  tantum  versibns  37 — 40, 
qni  hand  scio  an  posterins  demnm  ad  hnnc  locum  acces- 
serint;  iidem  tamen  qnnm  certissimam  poetae  mannm 
prae  se  ferant,  hnnc  ipsnm  statnendnm  est  adjectis  ilHs. 
enm  potins  sententiamm  ordinem  exsistere  volnisse,  quem 
singnlamm  nexn  argnente  restitni.  —  V.  61  poscas  Lect. 
in,  p.  33;  poscis  Jahn.;  at  coUigit  tantnm  Persius  fieri 
posse  ut  alter  ad  talem  impndentiam  progrediatnr.  — 
V.  66  repone  elegantins  ntiqne  est  quam  oppone;  item  nt 
opinor  v.  69  coquatur  qnam  coquelur,  qnornm  ntmmqne 
Jahnins  ipse  in  snperiore  editione  praetnlerat;  nec  v. 
79  depunge  ant  a  libris  ant  a  sensu  adeo  commendari  ar- 
bitror ,  ut  vel  hac  in  voce  Scholiomm  anctoritatem  Bar- 
cinonensi  familiae  posthabeam;  reposni  igitur  depinge, 
qnod  nemo  erit  qnin  nunc  ut  alias  pro  describe  dictnm  fa- 
cile  intelligat. 

Scr.  Gottingae  d.  11.  lun.  a.  MDCCCLTV. 


A.  PERSII  FIACCI 
8ATIRARUM 

LIBER. 


PROLOGUS. 

Nec  fonte  labra  prolui  caballino, 

Nec  in  bicipiti  somniasse  Parnasso 

Memini,  ut  repente  sic  poeta  prodirem.  5 

Heliconiadasque  pallidamque  Pirenen 

Illis  remitto,  quorum  imagines  lambunt 

Hederae  sequaces:  ipse  semipaganus 

Ad  sacra  vatum  carmen  aflPero  nostrum. 

Quis  expedivit  psittaco  suum  %cctQ6 

Picamque  docuit  verba  nostra  conari? 

Magister  artis  ingenique  largitor  10 

Venter,  negatas  artifex  sequi  voces; 

Quod  si  dolosi  spes  refulgeat  nummi, 

Coryos  poetas  et  poetridas  picas 

Cantare  credas  Pegaseium  nectar. 


S  A  T  I  R  A  I. 

0  curas  homlnum!  o  quantum  est  in  rebus  inane! 
Quis  leget  haec? —  Min'  tu  istud  ais?  nemo  hercule! — • 

Nemo?  — 
Vel  duo,  vel  nemo. —  Turpe  et  miserabile! — •  Quare? 
Ne  mihi  Polydamas  et  Troiades  Labeonem 
Praetulerint?  nugae!  non,  si  quid  turbida  Roma  5 

Elevet,  accedas,  examenve  improbum  in  llla 

PERS.  SAT.  1 


2  PERSII 

Castiges  trntina,  nec  te  quaesiyeris  extra. 
Nam  Romae  quis  non — ?  ah  si  fas  dicere!  sed  fas; 
Tunc,  quum  ad  canitiem  et  nostrum  istud  yivere  triste  • 
Aspexi  ac  nucibus  facimns  quaecumque  relictis,  lo 

Quum  sapimus  patruos;  tunc  tunc  —  ignoscite,  nolo; 
Quid  faciam?  sed  sum  petulanti  splene —  cachinno. 

Scribimus  inclusi,  numeros  ille,  hic  pede  liber, 
Grande  aliquid,  quod  pulmo  animae  praelargus  ^anhelet; 
Scilicet  haec  populo  pexusque  togaque  recenti  15 

Et  natalicia  tandem  cum  sardonyche  albus 
Sede  legens  celsa,  liquido  quum  plasmate  guttur 
Mobile  Collueris,  patranti  fractus  ocello. 
Hic  neque  more  probo  videas  nec  voce  serena 
Ingentes  trepidare  Titos,   quum  carmina  lumbum  20 

Intrant,  et  tremulo  scalpuntur  ubi  intima  versu. 
Tun',  vetule,  auriculis  alienis  colligis  escas? 
Auriculis,  quibus  et  dicas  cute  perditus  ohe!  — 
Quo  didicisse,  nisi  hpc  fermentum  et  quae  semel  intus 
Innata  est,  rupto  iecore,  exierit  caprificus?  —  25 

En  pallor  seniumque!    0  mores!  usque  adeone 
Scire  tuum  nihil  est,  nisi  te  scire  hoc  sciat  alterT — 
At  pulchrum  est  digito  monstrari  et  dicier  hic  est! 
Ten'   cirratorum  centum  dictata  fuisse 
Pro  nihilo  pendas? —  Ecce  inter  pocula  quaerunt       30 
Romulidae  saturi,  quid  dia  poemata  narrent. 
Hic  aliquis,  cui  circa  humeros  hyacinthina  laena  est, 
Rancidulum  quiddam  balba  de  nare  locutus, 
Phyllidas,  Hypsipylas,  vatum  et  plorabile  si  quid, 
Eliquat,  ac  tenero  supplantat  verba  palato»  35 

Assensere  viri;  nunc  non  cinis  ille  poetae 
Felix?  non  levior  cippus  nunc  imprimit  ossa? 
Laudant  convivae;  nunc  non  e  manibus  illjs, 
Nunc  non  e  tumulo  fortunataque  favilla 
Nascentur  violae? —  Rides,  ait,  et  nimis  uncis  40 

Naribus  indulges;  an  erit  qui  velle  recuset 
Os  populi  meruisse,  et  cedro  digna  locutus 
Linquere  nec  scombros  metuentia  carmina  nec  Itis  ?  — 

Quisquis  es,  o,  modo  quem  ex  adverso  dicere  feci, 


SATIRA  I.  3 

Non  ego,  quum  scribo,  si  forte  quid  aptfus  exit —    45 

Quando  haec  rara  avis  est  —  si  quid  tamen  aptius  exit, 

Laudari  metuam,  neque  enim  mihi  cornea  fibra  est; 

Sed  recti  finemque  extremumque  esse  recuso 

Euge  tuum  et  belle.    Nam  belle  hoc  excute  totum : 

Quid  non  intus  habet?  non  hic  est  Ilias  Atti  50 

Ebria  veratro?  non  si  qua  elegidia  crudi 

Dictarunt  proceres?  non  quidquid  denique  lectis 

Scribitur  in  citreis?  Calidum  scis  ponere  sumen, 

Scis  comitem  horridulum  trita  donare  lacerna, 

Et:  renini,  inquis,  amo:  eerum  mihi  dicite  de  me.   55 

Qui  pote?  vis  dicam?  nugaris,  quum  tibi,  calve, 

Pinguis  aqualiculus  protenso  sesquipede  exstet. 

0  lane,  a  tergo  quem  nulla  ciconia  pinsit, 

Nec  manus  auriculas  imitari  mobilis  albas, 

Nec  linguae,  quantum  sitiat  canis  Appula,  tantae!        60 

Yos,  0  patricius  sanguis,  quos  vivere  fas  est 

Occipiti  caeco,  posticae  occurrite  sannae! 

Quis  populi  sermo  est?  quis  enim,  nisi  carmina  molli 
Nunc  demum  numero  fluere,  ut  per  leve  severos 
Effundat  iunctura  ungues?  Scit  tendere  versum  65 

Non  secus  ac  si  oculo  rubricam  dirigat  uno; 
Sive  opus  in  mores,  in  luxum,  in  prandia  regum 
Dicere,  res  grandes  nostro  dat  Husa  poetae. 
Ecce  modo  heroas  sensus  afferre  videmus 
Nugari  solitos  graece,  nec  ponere  lucum  70 

Artifices  nec  rus  saturum  laudare,  ubi  corbes 
Et  focus  et  porci  et  fumosa  Palilia  foeno, 
Unde  Remus  sulcoque  terens  dentalia,  Quinti, 
Quem  trepida  ante  boves  dictaturam  induit  uxor 
Et  tua  aratra  domum  lictor  tulit-^  euge  poeta!  75 

Est  nunc  Brisaei  quem  venosus  liber  Acci, 
Sunt  quos  Pacuviusque  et  verrucosa  moretur 
Antiopa,  aerumnis  cor  luctificabile  fulta? 
Hos  pueris  monitus  patres  infundere  lippos 
Quum  videas,  quaerisne,  unde  haec  sartago  loquendi  80 
Yenerit  in  linguas,  unde  istuc  dedecus,  in  quo 
Trossulus  exsultat  tibi  per  subsellia  levis? 

1  ♦ 


4  PERSII 

Nilne  piidet  capiti  non  posse  pericula  cano 

Pellere,  quin  tepidum  hoc  oples  audire  decenter? 

Fur  es,  ait  Pedio;  Pedius  quid?  crimina  rasis  85 

Librat  in  antithetis,  doctas  posuisse  figuras 

Laudatur:  bellum  hoc!  Hoc  bellum?  an,  Romule,  ceves? 

Men'  moveat  quippe  et,  cantet  si  naufragus,  assem 

Protulerim?  cantas,  quum  fracta  te  in  trabe  pictum 

Ex  humero  portes?  verum  nec  nocte  paratum  90 

Plorabit,  qui  me  volet  incurvasse  querella 

Sed  numeris  decor  est  et  iunctura  addita  crudis. 
Claudere  sic  versum  didicit:  Berecynlius  Altis; 
Et:  qiii  caeruleum  dirimebat  Nerea  delphin; 
Sic:  costam  longo  subduximus  Appennino.  95 

Arma  mrum^  nonne  hoc  spumosum  et  cortice  pingui, 
tJt  ramale  vetus  praegrandi  subere  coctum?  — 
Quidnam  igitur  tenerum  et  laxa  cervice  legendum? 
Torva  mimalloneis  impkrunt  comua  bombis^ 
Et  raptum  vitulo  caput  ablatura  superbo  100 

Bassaris  et  lyncem  Maenas  flexura  corymbis 
Euhion  ingeminat;  reparabilis  adsonat  echo? 
Haec  fierent,  si  testiculi  vena  ulla  paterni 
Yiveret  in  nobis?  summa  delumbe  saliva 
Hoc  natat  in  labris,  et  in  udo  est  Maenas  et  Attis,   105 
Nec  pluteum  caedit,  nec  demorsos  sapit  ungues.  — • 

Sed  quid  opus  teneras  mordaci  radere  vero    . 
Auriculas?  vide  sis,  ne  maiorum  tibi  forte 
Limina  frigescant;  sonat  hic  de  nare  canina 
Litlera.  -*-  Per  me  equidem  sint  omnia  protinus  alba;  110 
Nil  moror.  Euge!  omnes,  omnes  bene  mirae  eritis  res. 
Hoc  iuvat?    Hic,  inquis,  veto  quisquam  faxit  oletum? 
Pinge  duos  angues:   pueri,  sacer  est  locus,  extra 
Meiite!  discedo.  Secuit  Lucilius  urbem, 
Te  Lupe,  te  Muci,  et  genuinum  fregit  in  illis;  115 

Omne  vafer  vitium  ridenti  Flaccus  amico 
Tangit  et  admissus  circum  praecordia  ludit, 
Callidus   excusso  populum  suspendere  naso: 
Men'  muttire  nefas?  nec  clam,  nec  cum  scrobe ,  nusquam? 
Hic  tamen  infodiam:  vidi,  vidi  ipse,  libelle:  120 


SATIRA  II.  5 

Auriculas  asini  quis  non  habet?  hoc  ego  opertum, 

Hoc  ridere  meum,  tam  nil,  nulla  tibi  vendo 

Iliade.    Audaci  quicumque   afflate  Cratino 

Iratum  Eupolidem  praegrandi  cum  sene  palles, 

Aspice  et  haec,  si  forte  aliquid  decoctius  audis.         125 

Inde  vaporata  lector  mihi  ferveat  aure: 

Non  hic,  qui  in  crepidas  Graiorum  ludere  gestit 

Sordidus ,  et  lusco  qu^  possit  dicere  lusce^ 

Sese  aliquem  credens,  Italo  quod  honore  supinus 

Fregerit  heminas  Arreti  aedilis  iniquas;  130 

Nec  qui  abaco  numeros  et  secto  in  pulvere  metas 

Scit  risisse  vafer,  multum  gaudere  paratus, 

Si  Cynico   barbam  petulans  nouaria  yellat. 

His  mane  edictum,  post  prandia  Calliroen  do. 


SATIRA  n. 

Hunc,  Macrine,  diem  numera  meliore  lapillo, 

Qui  tibi  labentes  apponit  candidus  annos; 

Funde  merum  genio.    Non  tu  prece  poscis  emaci, 

Quae  nisi  seductis  nequeas  committere  divis; 

At  bona  pars  procerum  tacita  libabit  acerra.  5 

Haud  cuivis  promptum  estmurmurque  humilesque  sosurros 

Tollere  de  templis  et  aperto  vivere  voto. 

Mens  bona^  fama^  fides^  haec  clare  et  ut  audiat  hospes; 

Illa  sibi  introrsum  et  sub  lingua  murmurat:    0  si 

EbuIIiat  patruus,  praeclarum  funus!  et:    0  si  10 

Sub   rastro  crepet  argenti  mihi  seria  dextro 

Hercule!  pupillumve  utinam,  quem  proximus  heres 

Impello,  expungam!  namque  est  scabiosus,  et  acri 

Bile  tumet.    Nerio  iam  tertia,conditur  uxor!  — 

Haec  sancte  ut  poscas,  Tiberino  in  gurgite  mergis       15 

Mane  caput  bis  terque  et  noctem  flumine  purgas? 

Heus  age ,  responde  — «  minimum  est  quod  scire  laboro  — 

De  love  quid  sentis?  estne  ut  praeponere  cures 

Hunc —  cuinam?  cuinam?  vis  Staio?  an  scilicet  haeres? 


6  PERSII 

Quis  potior  ludex,  puerisye  quis  aptior  orbis?  20 

Hoc  igitur ,  quo^  tu  lovis  aurem  impellere  tempta^, 
Dic  agedum  Stafo:  pro  luppiter!  o  hone^  clamet, 
luppiter!  at  sese  non  clamet  luppiter  ipse? 
Ignovisse  putas,  quia,  quum  tonat,  ocius  ilex 
Sulfure  discutitur  sacro  quam  tuque  domusque?  25 

An  quia  non  fibris  ovium  Ergennaque  iubente 
Triste  iaces  lucis  evitandumque  bidental, 
Idci^co  stolidam  praebet  tibi  vellere  barbam 
luppiter?  aut  quidnam  est,  qua  tu  mercede  deorum 
Emeris  auriculas?  pulmone  et  lactibus  nnctis?  ao 

Ecce  avia  aut  metuens  divum  matertera  cunis 
Exemit  puerum,  frontemque  atque  uda  labella  . 
Infami  digfto  et  lustralibus  ante  salivis 
Expiat,  urentes  oculos  inhibere  perita; 
Tunc  manfbus  quatit  et  spem  macram  supplice  voto     55 
Nunc  Licini  in  campos,  nunc  Crassi  mittit  in  aedes: 
Hunc  optet  generum  rex  et  regina;  puellae 
Hunc  rapiant;  quidquid  calcaverit  hic,  rosa  fiat! 
Ast  ego  nutrici  non  mando  vota;  negato, 
luppiter,  haec  illi,  quamvis  te  albata  rogarit.  40 

Poscis  opem  nervis  corpusque  fidele  senectae: 
Esto  age;  sed  grandes  patinae  tnccetaque  crassa 
Adnuere  his  superos  vetuere  lovemque  morantur. 
Rem  struere  exoptas  caeso  bove,  Mercuriumque 
Accersis  fibra:  da  fortunare  Penates^  45 

Da  pecus  et  gregibus  fetum!  quo,  pessime,  pacto, 
Tot  tibi  quum  in  flammas  iunicum  omenta  liquescant? 
At  tamen  hic  extis  et  opimo  vincere  ferto 
Intendit:  iam  crescit  ager^  iam  crescit  ovile^ 
lam  dabitur^  iam^  iam!  donec  deceptus  et  exspes      50 
Nequiquam:  fundo^  suspiret,  nummus  in  imo! 

Si  tibi  creterras  argenti  incusaque  pingui 
Auro  dona  feram,  sudes  et  pectore  laevo 
Excutias  guttas,  laetari  praetrepidum  cor. 
Hinc  illud  subiit.,  auro  sacras  quod  ovato  55 

Perducis  facies ;  nam  fratres  inter  aenos 
Somnia  pituita  qui  purgatissima  mittunt, 


SATIBA  m.  7 

Praecipui  snnto  sitque  illis  aurea  barba. 

Aurum  vasa  Numae  Saturniaque  iropulit  aera, 

Yestalesque  urnas  et  Tuscum  fictile  mutat.  60 

0  curvae  in  terris  animae  et  coelestium  inanes! 

Quid  iuvat,  hos  teroplis  nostros  immittere  mores, 

Et  bona  dis  ex  hac  scelerata  ducere  pulpa? 

Haec  sibi  corrupto  casiam  dissolvit  olivo, 

Haec  Calabrum  coxit  vitiato  murice  vellus,  65 

Haec  baccam  conchae  rasisse  et  stringere  veqas 

Ferventis  massae  crudo  de  pulvere  iussft. 

Peccat  et  haec,  peccat:  vitio  tamen  utitur;  at  vos 

Dicite,  pontifices,  in  sahcto  quid  facit  aurum? 

Nempe^hoc  quod  Yeneri  donatae  a  virgine  pupae.        70 

Quin  darous  id  superis,  de  magna  quod  dare  lance 

Non  possit  magni  Messallae  lippa  propago:  / 

Compositum  ius  fasque  animi,  sanctosque  recessus 

Mentis,  et  incoctum  generoso  pectus  honesto. 

Haec  cedo  ut  admoveam  templis,  et  farre  litabo.         75 


SATIRA  m. 

iNempe  haec  assidue?  iam  clarum  mane  fenestras 

Intrat  et  angustas  extendit  lumine  rimas; 

Stertimus  indomitum  quod  despumare  Falernum 

Sufficiat,  quinta  dum  linea  tangitur  umbra. 

En  quid  agis?  —  Siccas  insana  canicula  messes         5 

lam  dudum  coquii  et  patula  pecus  pmne  sub  ulmo  est^ 

Unus  ait  comitum. —  Venimne?  itane?  ocius  adsit 

Huc  aliquis!  nemon'? —  Turgescit  vitrea  bilis: 

Findor —  ut  Arcadiae  pecuaria  rudere  dicas. 

lam  liber  et  positis  bicolor  membrana  capillis  10 

Inque  manus  chartae  nodosaque  venit  arundo.. 

Tunc  querimur,  crassus  calamo  quod  pendeat  humor, 

Nigra  quod  infusa  vanescat  sepia  lympha; 

Dilutas  querirour  geminet  quod  fistula  guttas. 

0  miser  inque  dies  ultra  miser,  hucine  rerum  15 


8  FEBSn 

Yeniinus?  at  cur  non  potius  teneroque  columbo 

Et  similis  regum  pueris  pappare  minutum 

Poscis  et  iratus  mamma^  lallare  recusas?  — 

An  tali  studeam  calamo  ?  —  Cui  verba  ?  quid  istas 

Succinis  ambages?  tibi  luditur;  effluis  amens;  20 

Contemnere!    Sonat  yitium  percussa,  maligne 

Respondet  viridi  non  cocta  fidelia  limo. 

Udum  et  molle  lutum  es,  nunc  nunc  properandus  et  acri 

Fingendus  sine  fine  rota.    Sed  rure  paterno 

Est  tibi  far  modicum,  purum  et  sine  labe  salinum —  25 

Quid  metuas? —  cultrixque  foci  secura  patella. 

Hoc  satis?  an  deceat  pulmonem  rumpere  ventis, 

Stemmate  quod  Tusco  ramum  millesime  ducis, 

Censoremve  tuum  vel  quod  trabeate  salutas? 

Ad  populum  phaleras!  ego  te  intus  et  in  cute  novi.     30 

Non  pudet  ad  morem  di&cincti  vivere  Naltae? 

Sed  stupet  hic  vitio,  fibris  increvit  opimum 

Pingue,  caret  culpa,  nescit  quid  perdat,  et  aito 

Demersus  summa  rursum  non  bullit  in  unda. 

Magne  pater  divum,  saevos  punire  tyranno^  35 

Haud  alia  ratione  velis.^  quum  dira  libido 

Moverit  ingenium  ferventi  tincta  veneno: 

Virtutem  videant  intabescantque  relicta. 

Anne  magis  Siculi  gemuerunt  aera  iuvend, 

Et  magis  auratis  pendens  laquearibus  ensis  40 

Purpureas  subter  cervices  terruit,  imus^ 

Imus  praecipites^  quam  si  sibi  dicat  et  intus 

Palleat  infelix,  quod  proxima  nesciat  uxor? 

Saepe  oculos,  memini,  tangebam  parvus  olivo, 
Grandia  si  nollem  morituri  verba  Catonis  45 

Dicere  et  insano  multum  laudanda  magistro, 
Quae  pater  adductis  sudans  audiret  amicis. 
lure;  etenim  id  sumnium,  quid  dexter  senio  ferret, 
Scire  erat  in  voto;  damnosa  canicula  quantum 
Raderet;  angustae  collo  non  fallier  orcae;  50 

Neu  quis  callidior  buxum  torquere  flagello. 
Haud  tibi  inexpertum  curvos  deprendere  mores, 
Quaeque  docet  sapiens  braccatis  illita  Medis 


SATIBA  III.  9 

Porticus,  insomnis  quibus  et  detonsa  iuventus 
Invigilat,  siliquis  et  grandi  pasta  polenta;  55 

Et  tibi  quae  Samios  deduxit  littera  ramos 
Surgentem  dextro  monstravit  limite  caliem. 
Stertis  adhuc,  laxumque  caput  compage  soluta 
Oscitat  hesternum,  dissutis  undique  malis! 
Est  aliquid  quo  tendis,  et  in  quo  dirigis  arcum?         60 
An  passim  sequeris  corvos  testaque  lutoque, 
Securus  quo  pes  ferat,  atque  ex  tempore  yivis? 
Heileborum  frustra,  quum  iam  cutis  aegra  tumebit, 
Poscentes  videas:  venienti  occurrite  morbo! 
Et  quid  opus  Cratero  magnos  promittere  montes?        65 
Discite,  o  miseri,  et  causas  cognoscite  rerum: 
Quid  sumus,  et  quidnam  victuri  gignimur;  ordo 
Quis  datus,  aut  metae  quam  mollis  flexus  et  unde; 
Quis  modus  argento,  quid  fas  optare,  quid  asper 
Utile  nummus  habet;  patriae  carlsque  propinquis  70 

Quantum  elargiri  deceat;  quem  te  deus  esse 
lussit,   et  humana  qua  parte  locatus  es  in  re; 
Disce,  nec  invideas,  quod  multa  fidelia  putet 
In  locuplete  penu,  defensis  pinguibus  Umbris, 
Et  piper  et  pernae,  Marsi  monumenta  clientis,  75 

Menaque  quod  prima  nondum  defecerit  orca. 
Hic  aliquis  de  gente  hircosa  centurionum 
Dicat:  Quod  satis  est  sapio  mihi;  non  ego.  curo 
Esse  quod  Arcesilas  aerumnosique  Solones, 
Obstipo  capite  et  figentes  lumine  terram,  80 

Murmura  quum  secum  et  rabiosa  silentia  rodunt 
Atque  exporrecto  trutinantur  verba  labello, 
Aegroti  veteris  meditantes  somnia,  gigni 
De  nihilo  nihilum^  in  nihilum  nil  posse  reverti. 
Hoc  est,  quod  palles?  cur  quis  non  prandeat,  hoc  est? —  86 
His  populus  ridet,  multumque  torosa  iuventus 
Ingeminat  tremulos  naso  crispaute  cachinnos.  — 
Inspice;  nescio  quid  trepidat  mihi  pectus  et  aegris 
Faucibus  exsuperat  gravis  hali!us;  inspice^  sodes! 
Qui  dicit  medico,  iussus  requiescere,  postquam  90 

Tertia  compositas  vidit  nox  currere  venas, 


10  PEBSII 

De  maiore  domo,  modice  sitiente  lagena, 

Lenia  loturo  sibi  Surrentina  rogabit.  — 

Heus ,  bone ,  tu  palles !  —  Nihil  est.  —  Videas  tamen  istud, 

Quidquid  id  est:  surgit  tacite  tibi  lutea  pellis.  —         95 

At  tu  deterius  palles;  ne  sis  mihi  tutor; 

lam  pridem  hunc  sepeli;  tu  restas. —  Perge,  tacebo. — 

Turgidus  hic  epulis  atque  albo  ventre  lavatur, 

Gutture  sulfureas  lente  exhalante  mefites; 

Sed  tremor  inter  vina  subit,  calidumque  trientem         100 

Excutit  e  manibus,  dentes  crepuere  retecti, 

Uncta  cadunt  laxis  tunc  pulmentaria  labris. 

Hinc  tuba,  candelae,  tandemque  beatulus  alto 

Compositus  lecto  crassisque  lutatus  amomis 

In  portam  rigidas  calces  extendit:  at  illum  105 

Hesterni  capite  induto  subiere  Quirites. 

Tange,  miser,  venas  et  pone  in  pectore  dextram.  — 
Nil  calet  hic.  —  Summosque  pedes  attinge  manusque.  — 
Non  frigent.  —  Visa  est  si  forte  pecunia ,  sive 
Candida  vicini  subrisit  moUe  puella,  ]10 

Cor  tibi  rite  salit?  positum  est  algente  catino 
Durum  olus,  et  populi  cribro  decussa  farina: 
Temptemus  fauces!  tenero  latet  ulcus  in  ore 
Putre,  quod  haud  deceat  plebeia  radere  beta. 
Alges,  quum  excussit  membris  timor  albus  aristas;      115 
Nunc  face  supposita  fervescit  sanguis  et  ira 
Scintillant  oculi,  dicisque  facisque,  quod  ipse 
Non  sani  esse  hominis  non  sanus  iuret  Orestes. 


SATIRA   IV. 

Rem  populi  tractas? — •  barbatum  haec  crede  magistruro 

Dicere,  sorbitio  tollit  quem  dira  cicutae  — 

Quo  fretus?  dic  o  magni  pupille  Pericli. 

Scilicet  ingenium  et  rerum  prudentia  velox 

Ante  pilos  venit,  dicenda  tacendaque  calles.  5 

Ergo  ubi  commota  fervet  plebecula  bile, 


SATIRA  IV.  11 

mimus  calidae  fecisse  silentia  turbae 
.  'e  roanus.    Quid  deinde  loquere?  QuiriteSj 

^  \  non  iusUtm  est^  illud  male^  rectius  illud. 

iustum  gemina  suspendere  lance  10 

*e;  rectum  discernis,  ubi  inter 
^  vel  quum  fallit  pede  regula  varo, 

^       6  nigrum  vitio  praeiigere  theta? 

igitur,  summa  nequiquam  pelle  decorus, 
^         aiem  blando  caudam  iactare  popello  15 

jinis,  Anticyras  melior  sorbere  meracas! 
^uae  tibi  summa  boni  est?  uncta  vixisse  patella 
Semper  et  assiduo   curata  cuticula  sole? 
Exspecta,  haud  aliud  respondeat  haec  anus.    I  nunc: 
Dinomaches  ego  sum^  suffla,  sum  candidus —  esto;  20 
Dum  ne  deterius  sapiat  pannucia  Baucis, 
Quum  bene  discincto  cantaverit  ocima  vernae. 
Ut  nemo  in  sese  temptat  descendere,  nemo, 
Sed  praecedenti  spectatur  mantica  tergo! 
Quaesieris:  Nostin'  Vettidi  praedia? —  Cuius? —         26 
Dives  arat  Curibus  quantum  non  milvus  oberrat.  — 
Hunc  ais,  hunc  dis  iratis  genio^ue  sinistro, 
Qui,  quandoque  iugum  pertusa  ad  compita  figit, 
Seriolae  veterem  metuens  deradere  limum 
Ingemit:  hoc  bene  sitl  tunicatum  cum  sale  mordens    30 
Caepe,  et  farratam  pneris  plaudentibus  oliam 
Pannosam  faecem  morientis  sorbet  aceti?  — 
At  si  unctus  cesses  et  figas  in  cute  solem, 
Est  prope  te  ignotus,  cubito  qui  tangat  et  acre 
Despuat:  hi  mores^  penemque,  arcanaque  himbi  35 

Runcantem  populo  marcentes  pandere  vulms! 
Tu  quum  maxillis  balanatum  gausape  pectas, 
Inguinibns  quare  detonsus  gurgulio  exstat? 
Quinque  palaestritae  licet  haec  plantaria  vellant, 
Elixasque  nates  labefactent  forcipe  adunca,  40 

Non  tamen  ista  filix  ullo  mansuescit  aratro. 
Caedimus,  inque  vicem  praebemus  crura  sagittis. 
Vivitur  hoc  pacto;  sic  novimus.    liia  subter 
Caecum  vulnus  habes;  sed  lato  balteus  auro 


I 


12  PERSII  IV. 

Praetegit.    Ut  mavis,  da  verba  et  decipe  nervos,  46 

Si  potes.  —  Egregium  quum  me  vicinia  dicat, 
Non  credam? — -  Viso  si  palles,  improbe,  nummo, 
Si  facis  in  penem  quidquid  tibi  venit  amarum, 
Si  puteal  multa  cautus  vibice  flageilas: 
Nequiquam  populo  bibulas  donaveris  aures.  &0 

Respue,  quod  non  es;  (ollat  sua  munera  cerdo; 
Tecum  habita :  noris ,  quam  sit  tibi  curta  supellex. 


SATIRA   V. 

Vatibus  hic  mos  est,  centum  sibi  poscere  voces, 

Centum  ora  et  linguas  optare  in  carmina  centum, 

Fabula  seu  moesto  ponatur  hianda  tragoedo, 

Vulnera  seu  Parlhi  ducentis  ab  inguine  ferrum.  — 

Quorsum  haec?  aut  quantas  robusti  carminis  oifas  5 

Ingeris,   ut  par  sit  centeno  gutture  niti? 

Grande  locuturi  nebulas  Helicone  legunto, 

Si  quibus  aut  Procnes,  aut  si  quibus  olla  Thyestae 

Fervebit,  saepe  insulso  coenanda  Glyconi; 

Tu  neque  anhelanti,  coquitur  dum  massa  camino,  10 

FoIIe  premis  ventos ,  nec  clauso  murmure  raucus 

Nescio  quid  tecum  grave  cornicaris  inepte, 

Nec  stloppo  tumidas  intendis  rumpere  buccas. 

Verba  togae  sequeris  iunctura  callidus  acri,   . 

Ore  teres  modico,  pallentes  radere  mores  15 

Doctus  et  ingenuo  culpam  defigere  ludo. 

Hinc  trahe  quae  dicas,  mensasque  relinque  Mycenis 

Cum  capite  et  pedibus,,  plebeiaque  prandia  noris. — 

Non  equidem  hoc  studeo,  bullatis  ut  mihi  nugis 

Pagina  turgescat,  dare  pondus  idonea  fumo.  20 

Secreti  loquimur:  tibi  nunc,  hortante   Camena, 

Excutienda  damus  praecordia,  quantaque  nostrae 

Pars  tua  sit,  Cornute-,  animae,  tibi,  dulcis  amice, 

Ostendisse  iuvat:  pulsa,  dinoscere  cautus, 

Quid  solidum  crepet  et  pictae  tectoria  linguae.  25 


SATIBA  V.  13 

His  ego  centenas  ansfm  deposcere  voces, 

Ut,  quantum  mihi  te  sinuoso  in  pectore  fixi, 

Voce  traham  pura,  totumque  hoc  verba  resignent, 

Quod  latet  arcana  non  enarrabile  fibra. 

Quum  primum  pavido  custos  mihi  purpura  cessit,  30 

BuIIaque  succinctis  Laribus  donata  pependit ; 

Quum  blandi  comftes  totaque  impune  Subura 

Permisit  sparsisse  oculos  iam  candidus  umbo; 

Quumque  iter  ambiguum  est  et  vitae  nescius  error 

Deducit  trepidas  ramosa  in  compita  mentes,  35 

Me  tibi  supposui:  teneros  tn  suscipis  annos 

Socratico,  Comute,  sinu;  tum  fallere  sollers 

Apposita  intortos  extendit  regula  mores, 

Et  premitur  ratfone  animus  vincique  laborat, 

Artificemque  tuo  ducit  sub  pollice  vultum.  40 

Tecum  etenim  longos  memini  consumere  soles, 

Et  tecum  primas  epulis  decerpere  noctes: 

Unum  opus  et  requiem  pariter  disponimus  ambo, 

Atque  verecunda  laxamus  serfa  mensa. 

Non  equidem  hoc  dubites,  amborum  foedere  certo        45 

Consentire  dies  et  ab  uno  sidere  duci: 

Nostra  vel  aequali  suspendit  tempora  Libra 

Parca  tenax  veri,  seu  nata  fidelibus  hora 

Dividit  in  Geminos  concordia  fata  duorum, 

Saturnumque  gravem  nostro  love  frangimus  una:  50 

Nescio  quod,  certe  est  quod  me  tibi  temperat  astnim. 

Mille  hominum  species  et  rerum  discolor  usus; 
Yelle  suum  cuique  est,  nec  voto  vivitur  uno. 
Mercibus  hic  Italis  mutat  sub  sole  recenti 
Rugosum  piper  et  pallentis  grana  cuminf,  55 

Hic  satur  irriguo  mavult  turgescere  somno; 
Hic  campo  indulget;  hunc  alea  decoquit;  ille 
In  Venerem  putris;  sed  quum  lapidosa  cheragra 
Fregerit  articulos,  veteris  ramalia  fagi, 
Tunc  crassos  transisse  dies  lucemque  palustrem  60 

Et  sibf  iam  seri  vitam  ingemuere  relictam. 
At  te  nocturnis  fnvat  impallescere  chartis; 
Cultor  enim  iavenum  purgatas  inseris   aures 


H  PERSU 

Pruge  Cleatithea:  petite  hinc  puerique  senesque 

Finem  animo  cerlum  miserisque  viatica  canis!  — >  65 

Cras  hoc  fiet  idem. — •  Cras  fiet? —  Quid?  quasi  magnum 

Nempe  diem  donas! —  Sed  quum  lux  allera  venit, 

lam  cras  hesternum  consumpsimus :  ecce  aiiud  cras 

Egerit  hos  annos  et  semper  paulum  erit  ultra. 

Nam  quamvis  prope  te,  quamvis  temone  sub  uno         70 

Vertentem  sese  frustra  sectabere  canthum, 

Quum  rota  posterior  curras  et  in  axe  secundo. 

Libertate  opus  est,  non  hac,  ut,  quisque  Yelina 

Publius  emeruit,  scabiosum  tesserula  far 

Possidet.   Heu  steriles  veri,  quibus  una  Quiritem  75 

Vertigo  facit!    hic  Dama  est  non  tressis  agaso, 

Yappa  lippus  et  in  tenui  farragine  mendax: 

Yerterit  hunc  dominus,  momento  turbinis  exit 

Marcus  Dama:  papae!  Harco  spondente  recusas 

Credere  tu  nummos?  Marco  sub  iudice  palles?  80 

Marcus  dixit:  ita  est;  adsigna,  Marce,  tabellas. 

Haec  mera  libertas!  hoc  nobis  pilea  donant!  — 

An  quisquam  est  alius  liber,  htsi  ducere  vitam 

Cui  licet,  ut  voluit?  licet  ut  volo  vivere:  non  sum 

Liberior  Bruto? —  Mendose  colligis,  inquit  85 

Stoicus  hic  aurem  mordaci  lotus  aceto: 

Haec  reliqua  accipio ;  licet  illud  et  ut  volo  tolle.  — 

Vindicta  postquam  meus  a  praetore  recessi, 

Cur  mihi  non  liceat,  iussit  quodcumque  voluntas, 

Excepto  si  quid  Masuri  rubrica  vetavit? —  90 

Disce,  sed  ira  cadat  naso  rugosaque  sanna, 
Dum  veteres  avias  tibi  de  pulmone  revello. 
Non  praetoris  erat  stultis  dare  tenuia  rerum 
Officia  atque  usum  rapidae  permittere  vitae: 
Sambucam  citius  caloni  aptaveris  alto.  95 

Stat  contra  ratio  et  secretam  garrit  in  aurem, 
Ne  liceat  facere  id  quod  quis  vitiabit  agendo. 
Publica  lex  hominum  naturaque  continet  hoc  fas^ 
Ut  teneat  vetitos  inscitia  debilis  actus. 
Diluis  helleborum,  certo  compescere  puncto  lOO 

Nescius  examen:  vetat  hoc  natnra  medendi: 


SATIBA  V.  15 

Nayem  si  poscat  sibi  peronatus  arator, 

Luciferi  rudis,  exclamet  Helicerta  perisse 

Frontem  de  rebus.    Tibi  recto  vivere  talo 

Ars  dedit,  et  veri  speciem  dinoscere  calles,  106 

Ne  qua  subaerato  mendosum  tinniat  auro? 

Quaeque  sequenda  forent,  quaeque  evitanda  vicissim, 

lUa  prius  creta,  mox  haec  carbone  notasti? 

Es  modicus  voti?  presso  lare?  dulcis  amicis? 

lam  nunc  astringas,  iam  nunc  granaria  laxes?  iio 

Inque  luto  fixum  possis  transcendere  nummum, 

Nec  glntto  sorbere  salivam  Mercurialem? 

Haec  mea  sunt^  teneo,  quum  vere  dixeris,  esto 

Liberque  ac  sapiens,  praetoribus  ac  love  dextro. 

Sin  tu,   quum  fueris  nostrae  paulo  ante  farinae,         115 

Pelliculam  veterem  retines  et  fronte  politus 

Astutam  vapido  servas  sub  pectore  vulpem, 

Quae  dederam  snpra,  relego,  funemque  reduco:' 

Nil  tibi  concessit  ratio;  digitum  exsere,  peccas, 

Et  quid  tam  parvum  est?  sed  nullo  ture  litabis,  120 

Haereat  in  stultis  brevis  ut  semuncia  recti. 

Haec  miscere  nefas;  nec,  quum  sis  cetera  fossor, 

Tres  tantnm  ad  nnmeros  satyrum  moveare  Bathylli.  — 

Liber  ego.  —  Unde  datum  hoc  sentis,  tot  subdite  rebus? 

An  dominum  ignoras,  nisi  qnem  vindicta  relaxat?        125 

/  puer  et  strigiles  Crispini  ad  halnea  defer^ 

Si  increpuit,  cessas  nugator;  servitium  acre 

Te  nihil  impellit,  nec  quidquam  extrinsecus  intrat, 

Quod  nervos  agitet;  sed  si  intus  et  in  iecore  aegro 

Nascuntur  domini ,  qui  tu  impunitior  exis  130 

Atque  hic,  quem  ad  strigiles  scutica  et  metus  egit  herilis? 

Mane  piger  stertis.  — *  Surge,  inquit  Avarilia,  heia 
Surge! —  Negas;  instat:  Surge,  inquit.  —  Non  queo.  — 

Surge.  — 
Et  quid  agam?  —  Rogitas?  en  saperdam  advehe  Ponto, 
Castoreum,  stuppas,  ebennm,  tus,  lubrica  Coa;  135 

Tolle  recens  primus  piper  ex  sitiente  camelo; 
Verte  aliquid;  iura. —  Sed  Inppiter  audiet. —  Eheu! 
Baro ,  regustatum  digito  terebrare  salinum 


16  PERSII 

Contentus  perages ,  si  vivere  cum  love  tendis !  — 
lam  pueris  pellem  siiccinctus  et  oenophorum  aptas:    140 
Ocius  ad  navem!  nihil  obstat,  quin  trabe  vasta 
Aegaeum  rapias,  nisi  sollers  Luxuria  ante 
Seductum  moneat:   Quo  deinde,  insane,  ruis?  quo? 
Quid  tibi  vis?  calido  sub  pectore  mascula  bilis 
Intumuit,  quam  non  exstinxerit  urna  cicutae?  145 

Tun  mare  transilias?  tibi  torta  cannabe  fulto 
Goena  sit  in  transtro,  Yeientanumque  rubellum 
Exhalet  vapida  laesum  pice  sessilis  obba? 
Quid  petis?  ut  nummos,  quos  hic  quincunce  modesto 
Nutrieras,  peragant  avido  sudore  deunces?  150 

Indulge  genio,  carpamus  dulcia!  nostrum  est 
Quod  vivis;  cinis  et  manes  et  fabula  fies. 
Vive  memor  leti!  fugit  hora;  hoc  quod  loquor  inde  est. — 
En  quid  agis?  duplici  in  diversum  scinderis  hamo. 
Hunccine,  an  hunc  sequeris?  subeas  alternus  oportet  155 
'Ancipiti  obsequio  dominos,  alternus  oberres. 
Nec  tu,  quum  obstiteris  semel  instantique  negaris 
Parere  imperio,  rupi  iam  mnculor^  dicas; 
Nam  et  luctata  canis  nodum  abripit;  ast  tamen  illi, 
Quum  fugit,  a  collo  trahitur  pars  longa  catenae.  —    160 
Dave,  cito,  hoc  credas  iubeo,  finire  dolores 
Praeteritos  meditor —  crudum  Chaerestratus  unguem 
Adrodens  ait  haec — •  an  siccis  dedecus  obstem 
Cognatis?  an  rem  patriam  rumore  sinistro 
Limen  ad  obscenum  frangam,  dum  Chrysidis  udas       165 
Ebrius  ante  fores  exstincta  cum  face  canto?  — 
Euge,  puer,  sapias,  dis  depellentibus  agnam 
Percute. —  Sed  censen'  plorabit,  Dave,  relicta?  — 
Nugaris;   solea,  puer,  obiurgabere  rubra. 
Ne  trepidare  velis  atque  artos  rodere  casses!  170 

Nunc  ferus  et  violens;  at  si  vocet,  haud  mora^  dicas. — 
Quidnam  igitur  faciam?  nec  nunc,  quum  accersar  et  ultro 
Supplicet,  accedam?  —  Si  totus  et  integer  illinc 
Exieras,  nec  nunc.  —  Hic,  hic,  quem  quaerimus,  hic  est, 
Non  in  festuca,  lictor  quam  iactat  ineptus.  175 

lus  habet  ille  sui  palpo,  quem  ducit  hiantem 


SATIRAVI.  17 

Cretata  ambitio?  vigila  et  cicer  ingere  large 

Rixanti  populo,  nostra  ut  Floralia  possint 

Aprici  meminisse  senes;  quid  pulchrius?    At  quum 

Herodis  venere  dies,  unctaque  fenestra  180 

Dispositae  pinguem  nebulam  vomuere  lucernae 

Portantes  violas,  rubrumque  amplexa  catinum 

Cauda  natat  thynni,  tumet  alba  fidelia  vino: 

Labra  moves  tacitus  recutitaque  sabbata  palles. 

Tum  nigri  lemures  ovoque  pericula  rupto,  185 

Tum  grandes  galli  et  cum  sistro  lusca  sacerdos 

Incussere  deos  inflantes  corpora,  si  non 

Praedictum  ter  mane  caput  gustaveris  alli. 

Dixeris  haec  inter  varicosos  centuriones, 
Continuo  crassum  ridet  Pulfennius  ingens,  190 

£t  centum  Graecos  curto  centusse  licetur. 


SATIRA  VI. 

Admovit  iam  bruma  foco  te,  Basse,  Sabino? 

lamne  lyra  et  tetrico  vivunt  tibi  pectine  chordae? 

Mire  opifex  numeris  veterum  primordia  vocum 

Atque  marem  strepitum  fidis  intendisse  latinae, 

Mox  iuvenes  agitare  iocos  et  pollice  honesto  6 

Egregius  lusisse  senex.   Mihi  nunc  Ligus  ora 

Intepet  hibernatque  meum  mare,  qua  latus  ingens 

Dant  scopuli  et  multa  litus  se  valle  receptat. 

Lunai  portum^  est  operae^  cognoscite,  cives! 

Cor  iubet  hoc  Enni,  postquam  destertuit  esse  10 

Maeonides,  Quintus  pavone  ex  Pythagoreo. 

Hic  ego  securus  vulgi  et  quid  praeparet  auster 

Infelix  pecori,  securus  et  angulus  ille 

Vicini  nostro  quia  pinguior,  etsi  adeo  omnes 

Ditescant  orti  peioribus,  usque  recusem  15 

Curvus  ob  id  minui  senio,  aut  coenare  sine  uncto, 

Et  signum  in  vapida  naso  tetigisse  lagena. 

Discrepet  his  alius:  geminos,  horoscope,  varo 

PERS.  SAT.  2 


18  PEBsn 

Producis  genio.  Solls  natalibus  est  qui 

Tingat  olus  siccum  muria  vafer  in  caiice  empta,  20 

Ipse  sacrum  irrorans  patinae  piper;  hic  bona  dente 

Grandia  magnanimus  peragit  puer.  Utar  ego,  utar, 

Nec  rhombos  ideo  libertis  ponere  lautus, 

Nec  tenues  sollers  turdarum  nosse  salivas. 

Messe  tenus  propria  vive  et  granaria,  fas  est,  25 

Emole;  quid  metuis?  oeca,  et  seges  altera  in  herba  est. 

Ast  vocat  officium:  trabe  rupta  Bruttia  saxa 

Prendit  amicus  inops,  remque  omnem  surdaque  vota 

Condidit  lonio;  iacet  ipse  in  litore  et  una 

Ingentes  de  puppe  dei,  iamque  obvia  mergis  30 

Costa  ratis  lacerae:  nunc  et  de  cespite  yivo 

Frange  aliquid,  largire  inopi,  ne  pictus  oberret 

Caerulea  in  tabula.  — •   Sed  coenam  funeris  heres 

Negliget,  iratus  quod  rem  curtaveris;  urnae 

Ossa  inodora  dabit,  seu  spirent  cinnama  surdum,  35 

Seu  ceraso  peccent  casiae,  nescire  paratus.  — 

Haec  cinere  ulterior  metuas?  -^   Et  Bestius  urget 

Doctores  Graios:   Ita  fU^  postquam  sapere  urM 

Cum  pipere  et  palhUs  venitj  nostrum  hoc  maris  expers; 

Foenisecae  crasso  vitiarunt  unguine  pultes.  40 

Tune  bona  incolumis  minuas? —  At  tu,  meus  heres 

Quisquis  eris,  paulum  a  turba  seductior  audi: 

0  bone,  num  ignoras?  missa  est  a  Caesare  laurus 

Insignem  ob  cladem  Germanae  pubis,  et  aris 

Frigidus  excutitur  cinis,  ac  iam  postibus  arma,  45 

lam  chlamydes  regum,  iam  lutea  gausapa  captis 

Essedaque  ingentesque  locat  Caesonia  Rhenos. 

Dis  igitur  genioque  ducis  centum  paria  ob  res 

Egregie  gestas  induco;  quis  vetat?  aude. 

Vae,  nisi  connives!  oleum  artocreasque  popello  50 

Largior;  an  prohibes?  dic  clare!  Non  adeo^  inquis, 

Exossatus  ager  iuxta  esi.   Age,  si  mihi  nulla 

lam  reliqua  ex  amitis,  patruelis  nulla,  proneptis 

NuIIa  manet  patrui,  sterilis  matertera  vixit, 

Deque  avia  nihilnm  superest,  accedo  Bovillas  55 

Clivumque  ad  Virbi,  praesto  est  mihi  Manius  heres.  — 


3  2044  051   738  615 


IIIIIR 

A  61S    r 


Hie  boirower  must  retura  this  item  on  or  before 
the  last  date  stamped  below.  If  another  user 
places  a  recall  for  this  item,  the  borrower  will 
be  notified  of  the  need  f or  an  earlier  retum. 

Non-receipt  ofoverdue  notices  does  not  exempt 
the  borrowerfrom  overduefines. 


Harvard  CoUege  Widener  Library 
Cambridge,  MA  02138        617-495-2413 


WIDENER 


Please  handle  with  care. 

Thank  you  for  1ielp\xv%\o  ^pk-^s^^t^^ 
library  collectioTV&  aV^^SN^i^. 


ONOJHASTIGUM  PERSIAmiM. 


Accius  I.  76. 
Aegaeum  V.  142. 
Anticyra  IV.  16. 
Antiopa  I.  78. 
Appenninus  I.  95. 
Arcadia  II£.  9. 
Arcesilas  III.  79. 
Arretiura  I.  130. 
Attis  I.  93. 
Attius  I.  50.     > 
Bassaris  I.  101. 
Bassus  VI.  I. 
Bathyllus  V.  123. 
Baucis  IV.  21. 
Berecyntius  I.  93. 
Bestius  VI.  37. 
Bovillae  VI.  55. 
Brutus  V.  85. 
Bruttius  VI.  27. 
Caesonia  VI.  47, 
Calaber  II.  65. 
Calliroe  I.  134. 
Cappadox  VI.  77. 
Cato  III.  45. 
Chaerestratus  V.  162. 
Chrysippus  VI.  80. 
Chrysis  V.  165- 
Cleanthes  V.  64. 
Coa  V.  135. 
Cornutus  V.  23.  37. 
Crassus  II.  36. 
Craterus  III.  65. 
Cratinus  I.  123. 
Crispinus  V.  126. 


Cures  IV.  26. 

Dama  V.  76. 

Davus  V.  161.  1158. 

Dinomache  IV.  20. 

Ennius  VI.  10. 

Ergenna  II.  26. 

Eupolis  1,  124. 

Falernum  III.  3. 

Fiaccus  I.  116. 

Floralia  V.  178. 

Glycon  V.  9. 

Helicon  V.  7. 

Heliconiades  prol.  4. 

Hercules  II.  12. 

Herodes  V.  180. 

Hypsipyle  I.  34. 

lanus  I.  58. 

Ilias  I.  50. 

lonium  VI.  29. 

luppiter  n.  22.  40;  V.  50.  137. 

Labeo  I.  4. 

Lares  V.  31. 

Licinus  II.  36. 

Ligus  VI.  6. 

Lucilius  I.  114. 

Luna  VI.  9. 

Lupus  I.  115. 

Macriuus  U.  1. 

Maenas  I.  101. 

Maeonides  VI.  11. 

Manius  VI.  56. 

Marcus  V.  79. 

Marsus  III.  75. 

Masurius  V.  90. 


INDEX. 


21 


x\fedi  III.  53. 
Melicerta  V.  103. 
Mercurialis  V.  112. 
Mercurius  II.  44;  VI.  62. 
Messala  II.  72. 
Mimaiioneus  I.  09. 
Mucius  I.  115. 
Mycenae  V.  17. 
Natta  in.  31. 
Nereus  I.  94. 
Nerius  II.  14. 
Numa  II.  59. 
Orestes  III.  118. 
Pacuvius  I.  77. 
Palilia  I.  72. 
Parnassus  prol.  2. 
Parthus  V.  4. 
Pedius  I.  85. 
Pegaseius  prol.  14. 
Pericles  IV.  3. 
Pliyllis  I.  34. 
Pirene  prol.  4. 
Polydamas  I.  4. 
Pontus  V.  134. 
Procne  V.  8. 
Publius  V.  74. 
Pulfennius  V.  190. 
Pythagoreus  VI.  11. 
Quintius  I.  73. 


Quintus  VI.  11. 
Remus  I.  73. 
Rhenus  VI.  47. 
Roma  I.  5. 
Romulidae  I.  37. 
Romulus  I.  87. 
Sabinus  VI.  1. 
Samius  IIJ.  56. 
Satumius  II.  59. 
Satumus  V.  50. 
Siculus  m.  39. 
Socraticus  V.  37, 
Solon  III.  79. 
Stajus  II.  19. 
Subura  V.  32. 
Surrentina  III.  93. 
Tadius  VI.  66. 
Thyestes  V.  8. 
Tiberinus  II.  15. 
Titus  I.  20. 
Troiades  I.  4. 
Tuscus  n.  60;  III.  28 
Umber  ni.  74. 
Vejentanum  V.  147. 
Velina  V.  73. 
Venus  II.  70;  V.  58. 
Vestales  II.  60. 
Vettidius  IV.  25. 
Virbius  VI.  56. 


1 


i 


3  2044  051   738  615 


Hie  boirower  must  retura  this  item  on  or  before 
the  last  date  stamped  below.  If  another  user 
places  a  recall  for  this  itemrthe  borrower  will 
be  notified  of  the  need  f or  an  earlier  retum. 

Non-receipt  ofoverdm  notices  does  not  exempt 
the  borrowerfrom  overduefines. 


Harvard  College  Widener  Library 
Cambridge,  MA  02138        617-495-2413 


WIDENER 


nease  handle  with  care. 
■»  for  helping  to  preserve 
^oi\&  aVWasw^i^.